CONSPECTUS.
PARS I. continens historica»! morbi cognitionem eiusque tiieoriam.
CAPUT I. introbuctio Pag. 1.
CAPUT II. morbi bescriptio » 7
SECTIO I. ictds sanguinis » 7.
SECTIO II. haemorriiagiae cerebri s1mptomata » 9. CAPUT III. laesiones quae in cabaveribus iiaemor-
h1iagia cerebri exstinctorum keperwnter » 18.
CAPUT IV. morbi sebes „ 25
CAPUT V. aetiologia a 35
CAPUT VI. be probabili morbi theokia » 40.
SECTIO I. morbi patiiogenia » 41,
SECTIO II. svmptomatum interpretatio nexusque, qui haec inter laesionesque
obvias reperitur » 54,
PARS II. qua agitur be morbo respectu practico.
CAPUT I. be morbi liagnosi » 64
CAPUT II. be morbi prognosi „ g4.
CAPUT III. be morbi curatione >, gg
CAPUT IV. continens aiiquot morborum historias . . »100.







PARS I
CONTINENS IIISTOIilCAM MORBICOGNITIONEM EIÜSQÜE THEORIAM.
C A P U T I.
INTRODUCTIO.
Theoriae diversaé de vita ejusqué ad corpus, in qua residet, relatione, quae ab omni aevo apud varias medicorum sectas viguerunt, in judicium de morborum origine atque indole ferendum, magnam quoque Tim habuerunt. Prouti enim aut spiritui animali, aut calori, aut viribus corporis motum exercentibus summum tribuebatur imperium ; prouti vel in solidis, nervis, vasis, corde, cerebro, vel in fluidis, sanguine, bile, muco cardo rerum existere credebatur; prouti denique vel a structura partium, vel a compositione chemica status oeconomiae integer dependere videbatur, ita eorundem horum momentorum alienationes et conditio abnormis, vicissim totius affectionummorbosarumcatervae causam constituere babitae sunt. Non mirum itaque nobis videbitur, sententias de singulorum morborum natura et causis, deque ordine, quem in systemate nosologico occupare debeant, multum sibi discrepasse in diversis medicinae periodis; dissoluta fuisse quae arctissime antea conjuncta fuerant, confusa contra quae antea prorsus aliena sibi
1



videbantur, vagam inde nominum quoque morborum, specierum, generum profluxisse notionem et significationem.
Nostri morbi conspectus historicus quantuluscunque satis superque inserrire poterit iis, quae diximus, confirmandis.
Antiquiores medici lueeanatomiaeetphysiologiaeorbati, seriemque similium symptomatum eodem semper ordine sese subsequentium, morbi nomine insignientes, quum praecipuum symptoma in eo constare Yiderent, quod repente cum omni conscientiae abolitione corrueret aeger, morbum «7rö7rAvj^(«v vocarunt, ab aKonhviTTU, (hnmi sterno). Aretaetjs eam definit sensus, mentis et motus resolutionem, causamque proximam calori innato deperdito tribuit (1); Galenus (2) ventriculos cerebri pituita répleri opinatus est; Ayicekna (3) obstructionem vasorum cerebri assumsit. Postquam indagationes anatomicae novaque iuventa physiologica forum medicum mutaverant, clarior lux nostro morbo affulsit. Analomicam morbi bistoriam praesertim illustrarunt saeculo 16° et 17° medici Itali joannes mattu. be gradi,
jacor. eerengarius , leonardijs jacchinus et petrus salies
diyersts ; inter Germanos joh. jacob. wepferus (4), inter Gallos ltjeoy. dtjretus.
Omnibus vero palmam praeripuit joii. eapt. morgagnius, qui Epistolis anat. — medicis, II, III, IV, V, copiosissime de morbi natura ejusque divisionibus disseruit, omniaque propriis praeceplorisque yalsalyae colleetis historiis sectionibusque cadaverum illustravit.
Multum tamen affuit, ut omnes de corollariis ex iis, quae reperiebantur, ducendis convenirent. Quisque potius inventa suae opinioni et regnanti theoriae accommodabat,
(I) Morb. Diut. lib. I, p. 35. (2) L. III, de locis affectU, C. 7.
(3) Canon, lib. III, fcn. lus, tract. 5, cap. XII, p. 212.
(4) V. Hitit. apoplecticorum, Amst. 1724.



atque sic laesiones post mortem, vel causam, vel contra effectum morbi habebat. Alii quippè symptomata praesentia ex suppressione spiritus animalis per eanguinem aut serum eflusum explicabant; alii, inter quos amgelutium nominasse sufficiat, principium coagulans assumsernnt, cujus ope vapores circa ventriculos cerebri in statum liquidum mutarentur; alii inspissationi sanguinis per humorem melancholicum eandem vim adjudicarunt. liane obstructionis theoriam, quae praesertim initio saeculi praeterlapsi fforuit, etjBoerhavianae sententiae, plij sicis ideis superstructae, de impedilo sanguinis fluxu per obstructionein vasorum capillarium, satis congrua erat, fine saec. praecedentis excepit tlieoria compressionis cerebri, quae etmullerum (5), montainiüm (6), sennertüm (7) et vvinslowbm (8) habuit fautores. Compressionem autem hanc per varias fieri posse causas materiales, luce clarius patet. IIoc in causa fuit ut non solum distinetionem slpoplcxiac in sanguineam et serosam admittere cogerentur, verüm omnia fere vitia cerebri ejusque integumentorum, quae tandem in compressionem hujus organi exirent, inflammationes, suppurationes, tubercula, scirrhos, fungos, hydatides, entozoa ad eam referrent. Ilisce turbis commoti et observalione docti, aliquando symptomata adesse apopleetica , sine laesione aliqua inateriali post mortem manifesta, alii autores in partes abierunt contrarias, eam inter neuroses collocantes, ae statuentes, causam proximam morbi semper in laesa innervatione eonsistere, quod saepe quidem ex causa quadam materiali fieri posset, nonnumquam tamen etiam sine ea loeum liaberet. Huic opinioni sese addixerunt summus
(5) O pp. omnia, tom. I, p. 382. (6) Traite de V apoplexie.
(7) Tom. II, lib. I, pars 2, c. XXXIII, de apoplexia, p. 244.
(8) Dict. des sciencea mcd., T. I, art. Apoplexie.
1*



pinellius (9), doet. korTr>i (10), zültant (11), cheyne (12), weikard (13), etiamque recentiori tempnre viros cl. arercrombie (14), serres (15) et LOBSTEiN (16) inter seclatores humerat illa sententia.
Tandem videbantur Medici lapidem philosophorum invenisse, quum auctor novae doctrinae omnes generis humani morbos ad unum principium restringere conaretur, ad principium irritationis; neque mirum itaque Apoplexiam quoque sub vasto hujus iniperio collocatam fuisse. Revera ei favere videbatur eura antiphlogistiea ab anliquissimis jam temporibus in hoe morbo adhibita, et exsudationes sanguinis, seri, quinimo productiones organieae commode v in diverso irritationis gradu explicationem suam inveniebant. Initio magno ardore, uti in omnibus fieri solet, quae novitate deleetant, viri magni vestigia presserunt auctores Franco-Galli, inprimis viri cl. georoet(17), rouillaud (18) et lallemand (19). Panlatim verö, animi elatione sedata, intellexerunt medici, non multum hanc opinionem arti salutari profuisse, quum nihil profeeisset nisi ut vox irritationis nomini morhiesset substituta. Porro frequens apoplexia in senibus, casus, in quibus virium potius exhaustarum,
(9) Nosogr. p/iil. ed. 6, t. 3, p. 57.
(10) De apopl. nervosa , Gott. 1785.
(11) De apopl. praesertim nervosa, p. 65.
(12) Cases of apoplexy Lond. 1812', p. 47.
(13) Yerm. medic. Schriften, Frankf. a. M. 1778.
(14) Krankheiten des Gehirns und des Rückenmarks, aus dem Englischen von FR. DE BLOIS, mit einem Anhange yon Fr. N.VSSE, Bonn 1821 , p. 97—158.
(15) Annuaire médico-chirurgical des hopitaux.
(16) Arch. gén. de méd. Janv. 1833, p. 54.
(17) Dict. de mcd. art. Enccphalite.
(18) Traité de V Enccphalite,
(19. Recherches anat.-patholog. sur VEnccphale et ses dependances, Bruxelles 1837.



quam irritationis symptomata aderant, nulla deinde inflammalionis vesligia in Enceplialo obvia, haec omnia mox ostenderunt, etiam hanc hypothesin omnino non sufficere ad pliaenoniena explicanda.
Ita se res habebat quum novum iterum stadium ingressus est vir cl. j. a. rochoux (20). Hic per aliquot annoruin intervallum magnum apopleeticorum numerum observandi, eorumque cadavera secandi oceasionem liabuerat, semperque animadverterat in iis qui haemorrhagia cerebri oceubuissent, circa cavernas, quas sanguis erumpens sibi formaverat, substantiam cerebralem per aliquot lineas emollitam et insolito colore tinctam esse, eamque diversam secundum majorein aut minorem distantiam. In libro Iaudato jam arguere conatur, hanc emollitionem et liaemorrhagiam pracce— dere, et effieere, simulque profitetur, emollitionemhanchaemorrhagiparam sempercertisdefinitisque symptomatibus durante vita sese manifestaré. Ad hanc itaque laesionem eique analogas , quae in ceteris quoque organis parenchymatosis occurrunt, solum apoplexiae nomen restrinoit (21), dum exsudationein serosam, congestionem, emollitionem (inflammatoriam i.allkjianjii) et apoplexiam nervosam excludit.
llecentissimis denique temporibus cl. crüveiliiier (22) apoplexiae nomen ad solutiones continui omnes cum effusione sanguinea in organis parenchymatosis extendit. Videmus igitur quam varia significatio huic nomini data sit, quamque varii morbi secundum diversorum auctorum opinionem sub eo intelligantur.
Quo firmiorem igitur basin haberem, mihi proposui vagam hancce vocem omittere, atque ductus exemplo
(20) Recherches sur VApoplexie, Paris 1814, editio altera, Par. 1833.
(21) 1. 1. (ed. alt.) p. 159.
(22) Dict. de mcd. et de oliir. prat.



T. cl. LEcnoux (23), praesertim de haemorrkagia cerebri, eamque praecedentc et concomitante congestione cerebri agere, de iis igitur apoplexiae speciebus, quae frequentissime occurrunt, ct ab antiquioribus medicis nomine Apoplexiae sanguineae et iclus sanguinis insignitae fuernnt; ita tarnen ut in Capite de üiagnosi de affinibus quoque morbis nonnulla proferre in animo habeam.
(23) Dict. des etudes mcdicales pratiques, Par. 1838, art. Apoplexie.



CAPUT II.
MOR BI DESCRIPTIO.
SECTIO I.
ICTUS SANGDINIS.
Congestiocerebralis, quae haemorrhagiam cerebri 6aepissime coneomitatur, et quasi molimen haemorrhagicum considerari debet, etiam per se exsistere potest, et uti aliae congestiones in activum et passivam dividitur (1); hoe veró peculiare habet, ut niagis subito invadat, et ubi non in haemorrhagiam transit, cito quoque rursus evaneseat, nisi statim mortem afferat, hac in re cum congestionibus telae erectilis (2) converliens, quamobrem ictus sanguinis appellatur. Ejus symptomata porro ex organo, quod a congestione occupatur, intelligenda, ad sequentia commode referri possunt: hebetudines, Tertigines, capitis pulsationes, tinnitus aurium, obtusio viriuni intellectus, difficultas in pronuntiandis verbis, somnolentia, crampus vel formicacationis sensus in artubus, motuura difficultates plerumque observantur; facies modo rubra, tumefacta, in aliis casibus
(1) V. G. C. B. SUR1NGAR, Isag. in iloctr. morb. chron. Pars I, p. II,
(2) V. Lbgrodx, 1. 1. p. 585.



livida et pallida est; pulsus naturalis, tardus et plenus, aut contra parvus et frequens est, quae symptomata post breve vul go temporis spatium vel sponte, vel una instituta venaesectione, evanescunt, ita tarnen ut qui semel hisce congestionibus affectus fuerit, saepius recidivis obnoxius sit. In altiori veró hujus congestionis gradu aeger sine conscientia corruit, sensumotuque voluntario privatus, respiratione stertorosa, aliquando etiam hemiplegiae signis praesentibus, ita ut primo adspectu cum vera haemorrliagia cerebri eam confunderes, duin tarnen vel cita phaenomenorum emendatione, vel contra subito in mortem transitu, liane non adesse docemur, quum vera haemorrhagia cerebri rarius intra sex horas mortem adducat.
In cadaveribus eorum, quos sustulit ictus sanguinis, intègumenta capitis, vasa cranii, sinus durae matris plerumque sanguine turgida conspiciuntur (3). Piae matris quoque vasa sanguine saepissime redundant. Cerebri substantia assulatim desumta, magno punctulorum rubrorum numero est obsita, e quibus sanguinis guttulae exsudant et substantia alba roseo colore tincta cernitur (4). Substantia cinerea punctatum quidem huncce adspectum non refert, sed colorem rubrum solito profundiorem ostendit, ac serositatem sanguinolentam exsudat.
(3) V. Legkoux, 1. c.
(4) V. Lauejiakl, op. cit. lettre I, No. 22; Andrai, Prccis d'anatomie pathologique, Tom. II, p, 277.



SECTIO II.
JIAEMORRHAGIAE CEREBRI SYMPTOMATA.
§ 1. Congestio vctö haec versus caput, quam ictum sanguinis constituere monuimus, non semper qua talis terminatur, quin potius in majóri easuum numero, Tel ipso quo oritur rnomento, veram haemorrhagiam producit, vel eam aliquod tempus praeeedit, quinimo haec quandoque nulla congestione s. externa s. interna stipatur. Quando congestio haemorrhagiam praeeedit, stadium prodromorum sistit; quando veró ipso quo oritur momento haemorrhagiam jam efficit, haec nullis portendetur prodromis; et hoe quidem tam saepe locuni habet, ut doet. rochoux in ter 09 haemorrhagiae cerebralis casus, cos undecies modó observaverit, quorum quinque adhuc ordinariis vertiginibus obnoxii erant (5). Quidquid hujus rei sit, prodromi ubi ab auctoribus memorantur, conveniunt cuin signis, quae in ictu sanguinis recensuimus. Sic a cl. riNELLio (6), inter praeeursores numerantur tinnitus aurium, somnolentia, dolores capitis gravantes, balbuties, vertigines, membrorum hebetudines, formicationis sensus, motus convulsivi leviores aliquorum museulorum, debilitatio v. abolitio visus, auditus aut alicujus facultatisintelleetus, memoriae e. gr. simul veró addit, haecce signa incerta èsse, quum ea saepe in hominibus occurrant, quos nunquam apoplexia (haemorrhagia cerebri) adoritur, dum
(5) I. 1,, p, 124. Ipsum hoe quoil quinque obnoxii erant ordinariia vertiginibus probat taansitum congestionis in veram haemorrhagiam.
(6) Nosogr. phil. t. 3, p. 65.



alii sine ullis praegressis signis victiraae hujus morbi evadant.
2. Praegressis igitur, aut deficienlibus plane signis prodromis, ipse jam invadit morbi insultus, stipatus syruptomatum caterva, quae non omnia eandem ad morbum relationem habent, et praeterea pro diversa sede et causis, quae morbo ansam dederunt, quaeque diversissimi, imo contrarii generis esse possunt, (ut hoe postea ostendere conabor) valde difl'erunt. Tantopere etiam variat gradus et vehementia morbi, ut saeculi praecedentis medici inter apoplexiam levem, mediocrem etfulminantem distinxerint(7). In leviori gradu modö subita cephalalgia vel facultatum mentis aliqua turba corripitur aeger, simulque vel partem aliquam corporis, vel plures simul voluntatis imperio non amplius obedire animadvertit (8). In casibus moderatis conscientiam quidem amittit aeger, sed eam vel brevi, vel saltem post biduum aut triduum recuperat. In summo gradu conscientiae abolitio ad mortem usque perseverat, quae aliquando cito, rarius tarnen ante quatuor horas obrepit(ö). In graviori ejusmodi casu aeger impos inentis prostratus jacet, stupore summo in facie expresso, oculis clausis vel semiapertis, pupilla immobili contracta aut dilatata, ore semiaperto, deformi, commissura labiorum vulgo ad unnm latus sursum retracto, oppositoorisangulo
(7) PlNEL, 1. 1.
(8) Hujus rei hac hieme exemplura vidi. In Nosocomium nempe chirurgicum Amstclaedamense irvLravitbajulus, corporis constitutione sanguinea, qni periodicis cephalalgiis obnoxius, quum oneribus transveheridis in plateis occupatus esset, vertigine correptus, mentis tarnen compos subito brachium sinistrura paralyticura sibi fieri seasit, quae paralysis medicatione antiphlogistica, Tenaesectione , hirudinibus ad tempora, postea frictionibus excitantibus a Cl. TltANUS oppugnata, ita intra trium hebdomadum spatium emendata est, ut aeger nosocomium relmqucre potuerit.
(9) LEUROtlX, 1. 1., p. 589.



deorsum pendente. Ubi unius lateris artus superior et inferior elevantur, tamquara massae inertes decidunt: nee pungendo, nee alio modo stimulando ad contractionem eieri possunt inusculi, dum in eo latere, ubi angulus oris sursum elevatus est, musculi stimulati sese majori minorive gradu contrahunt, imo sponte sese movent; interdura simul cum paralvsi eontraetura adest (10), in aliis casibus convulsiones periodieae praesertim in latere paralysi opposito obtinent. Functioaes organieae quoque vario modo laeduntur, pulsus fortis, durus et lentus, autdebilis, mollis et frequens est, respiratio nune regularis, nune stertorosa; saepe etiam status harum functionum per intervalla differt; nee minor notatur varietas in colore et temperatura corporis, facies rubet caletque, aut caerulea, livida imo pallida est, frigentque extremitates. Modo urina retinetur alvique obtinet constipatio, in aliis iterum casibus hae excretiones non voluntariae et inscio aegrotante fiunt.
§ 3. ITicce igitur status, ut diximus, potest vel paueis horis, vel post aliquot dies morte terminari sine ulla symptomatum remissione, aut contra post aliquot dies aeger mentem sensim sensimque recuperat; neque tune tarnen periculo vacat, monente enim cl. cruveiliiier (11), reactio, quae haemorrhagiam cerebri sequitur, intra novem dierum interval! um incipit. Possunt igitur soporem praegressum signa inflammatoria, deliria, convulsiones, febris excipere, et sic brevi vita aegrotantis exstingui.
Ubi hoe non obtinet, multum tarnen abest ut mox omnia morbi symptomata evanescaïit; licet enim mens redierit, tamen haec illave turba remanet. Sic rnonentclegroi;x(12), saepe aberratio memoriae verborum obtinet, ita ut objec-
(10) LF.gkoïx , 1. c. 592.
(11) Dict. de mcd. et de chir. prat,, art. Apoplexie, p. 319.
(12) I. 1., p. 589.



tum usitatum alieno nomine designent. Alii quidem quae ex iis quaeruntur intelligunt et respondere eonantur, sed nil nisi sonos non articulatos emittunt. Paralysis lentius etiam deeedit, inio in hominibus quadragesimum aetatis annum asseculis raro prorsus sanatur (13), sed semper majorem minoremve debilitatem relinquit. Frequenter per totam vitam remanet praesertim in membris thoraeicis (14). Membra haecce paralytica atrophia tune affieiuntur, ae secundum pinel—grandchamp (15), temperatura et vis arteriarum pulstis in iis diminuitur, eutisque museulos obtegens sicea, mareida, deeolor aut livida, frigida fit. Ubi ad sanationem redueitur aegrotans, turbae sensuum internorum eitius tardius evanescunt, motus etiain redire incipit priinum in artu inferiori, mox etiam in superiori (16). Primuin imperfeetus, quotidie plus vigoris et extensionis acquirit, denique prorsus restituitur. Ilieee prosperriraus morbi eventus, in genere tarnen reeonvalescentia haec tarda est. Alii insuper aegroti, quamquam insignia melioris status phaenomena jam se obtulerant, sensim sensimque debilitantur, emaeiantur et moriuntur; alii post aliquot eonvalesecntiae menses, inio post muitos annos, quibus sanitas imperfecta obtinuerat, cito sueeumbunt eum phaenomenis affeetionis seeundariae, eraollitionis inprimis eerebri vel exsudationis serosae; denique reeidivae in haemorrhagia eerebri valde frequentes sunt (17), tam primis post insultum diebus, quam multo tempore post, quae omnes, uti postea vide bi mus, vestigia sua in cerebro relinquunt.
(13) Cf. Rociiora, 1. 1., p. 117.
(14) LEGROUX, 1. c. Licet in casu jldrianat Burggraaf contrariumobtinuerit; ibi nempp paralysis brachii eitius emendari cocpit, quam paralysis cruris.
(15) v. Fabre, niet. des Dict. Paris 1840 , art. Apoplexie, p. 421.
(16) Cl'. Quoil luox de casu A. BURGGRAAF monuimus.
(17) Cf. LEGROCX, 1. c. CRUVEILHIER, 1. 1., f. 319.



§ 4. Finita generali symptomatum descriptione, transeundum nunc esset ad laesiones, quae in cadaveribus morbo nostro defunctorum reperiuntur, nisi comparatio inter vitiatam structuram et phaenomena morbosa, qua simul cum justa causarum aestimalione omnis legilima niti debet morbi theoria, postularet, ut siliquama nuee separando, ista symptomata, quibuseum morbus saepe quidem conjungitur, sine quibus tarnen eonsistere potest, ab illis distingueremus, quae in omni casu ei propria sunt el cum ejus essentia cohaerent.
A. Symptomata morbi charactcristica.
Non facile signa inveniri quae constanter et exclusive apoplexiae competunt, recte explicavit cl. riciiterus (18), ex causarum graduumque multitudine, ex frequenticomplicatione cum aliis morbis, et ex sensu modo latiori modo strictiori, qui huic noniini datus est. Alia res est, si quaerimus, num haemorrhagia eerebri certa atque constantia phaenomena pathognomoniea offerat, quurn ista vox determinatam ideam exprimat, licet fatendum sit tune etiam multas diflicultates superesse, longaeque esse experientiae, quae de hac re protulerunt auctores recentiores, confirmare aut refutare.
Sensus turba paralysisque, ecce symptomata, quae judice doet. Rocnoux (19), nunquam in haemorrhagia eerebri absunt (20), quibus cl. cruveimier addit subitain morbi
(18) Speciclle Therapie (Auszug aus dem grossen Werke), IV B. Berl. 1824 p. 506.
(19) 1. 1. p. 131.
(20) Vox sensus hic significat sensum internum s. conscientiara. V. ROGHOUX, 1. 1, p. 116 in annotatione.



invasionem (21). Recto autem monet doet. legboüx (22), paralysin deficere in maximo apoplexiarum meningearum numero. lino cl. ckuveiluier profitetur, se saepius vidisse manifestas haemorrhagiae cerebralis eicatrices, ubi ex anamnesi constabat, nullam paralysin praecessisse (23). Quod ad sensus turbam attinet, modo simplex est offuscatio (éblouissement), modo sensus rotationis, ac si quid in capite disrumpitur; nunc aeger quidem insensilis apparet, sed post insultum omnia, quae ei acciderant, reminiscitur, in aliis deniquecasibus perfecta conseientiae abolitio obtinet. Praeterea notat iiochoux (24) in stupore apoplectico animadvertentendum esse characterem turbae diuturnum etpersistentem, quem viribus ingenii affert, ita ut aegrotantes diu mirantium speciem prae se ferant. Quod ad paralysin, omnia organa vitae animalis, vel singula, vel cuneta afficere potest; in boe casu paralysis generalis, in illo partialis obtinet. IJbi paralysis generalis adest, qualuor arlus elevati uti moles iners decidunt, semperque liicce status conjungitur cum conscientiae abolitione et comate profundo (25). Modo liaec paralysis persistit, et tune semper terminatio letalis est, modo brevi dissipatur tuncque simplex tantum liemiplegia superest. In genere paralysis generalis minus certo haemorrhagiam eerebri indicat, quam hemiplegia (26); paralysis contra partialis ad certissima haemorrhagiae cerebralis signa pertinet, Semper locum habet in latere effusioni sanguinis opposito, quod jam observaverat Aretaeus, sed postea oblivioni traditum primus rursus
(21) Dict. de Tticd. et de chir. prat. p. 314.
<22) 11., p. 569.
{23) Anat. pathol. Livraison 6, Observ. 1, in Annot.
(24) 1. c.
(25) Andral, Clinique mcdicale, t. V, p. 257 (ed. Bruxell.)
(26) Rochoux, 1. 1, p. 141; Andral, Clin. med. 1. c, Legroux, 1. 1. p. 592.



confirmavit vai.salva (27). In cerebelli sola haemorrhagia interdum paralysin directam fieri, opinatur doct,nociiotx(28), dum cl. andral (29) contra profitetur, in iis quidem casibus, ubi haemorrhagia cerebelli simul cum haemorrhagia cerebri in opposito latere adest, membra eli'usioni cerebelli opposita a paralysi intacta manere, sed quando simplex exsistit cerebelli haemorrhagia, paralysin semper eodem modo atque in haemorrhagia cerebri, in latere effusioni opposito observari.
In genere membrura superius et inferius unius lateris simul corripiuntur, sed non ambo eodem gradu, plerumque enim in membro thoracico manifestior est paralysis. Quandoque unum modo membrum eorripitur.
In 75 cassibus observatis a cl. andbal (30), 40 utroque membro unius lateris erant resoluti, 2-3 solo membro thoracico, 12 solo membro abdominali. Ceterum praeter membra paralysi corripi possunt, bulbi oeuli, palpebrae, diversae faciei partes, labia, lingua, collum, larynx, pharynx , oesophagus, vesica et rectum (31). Harum resolutionum frequentissimae sunt faciei, linguae, vesicae et recti. In faciei paralysi saepe in latere sano angulus oris sursum trahitur atque margines labiorum ibi se invieem attingunt, dum in latere paralytico os saepe subapertum manet et saliva eflluente contaminatur. Praeterea in gravioribus casibus, aëre exspirato genain paralytieam extendente, strepitus auditur similis ei, quem nicotianam fumantes edunt. Ubi lingua resolutionis parliceps est, ejus apex ad latus paralyticum vertitur, quod ingeniose ex musculorum insertione explicavit cl. lallemand (32).
(27) Cf. MORGAGNI, Epist. anat.-med. 3a, art 17.
(28) 1. 1. Observ. 25a. (29) Clin. mcd. T. V, p. 485.
(30) Clin. Mcd., T. V, p. 260. (31) 1. c.
(32) 1. 1. lettre I, No. 7. in annot.



In vesicae denique et recti paralysi vel reténtio urinae et alvi, vel eraissio non voluntaria obtinere potest. (33).
Paralysin hancce motus majori minorive gradu sensilitatis paralysis eoraitatur. Fieri potest ut haec adeo manifesta sit, ut aeger, lieet mentis compos, ne gravissimas quidem punctiones et stimulationes in partibus affectis sentiat; in genere verö minus laesa est quam motilitas, imo verö aliquando aueta est, uti id hac hieme in femina in Nosocomium nostrum reeepta vidi. Utrmn sensilitatis paralysis etiam sine raotilitatis defectu post haeraorrhagiam cerebri observata sit, nusquam invenire potui. Denique huc pertinent paralyses sensuum externorum et loquelae vitia, quae quandoque in haemorrhagia cerebri observantur. In visüs abolitione aliquando oculus illius lateris aflieitur, quod effusioni sanguinis respondet (34), surditas post haemorrhagiam cerebri rara est (35). loquelae vitia partim ex linguae paralysi, partim ex intellectüs turbis explicanda, vel in balbutie, vel in difficili aut non intelligenda verborum pronuntiatione constant.
B. Symptomata accessoria.
Huc a doet. Rociioiix (36) referuntur mutationes in pulsu, respiratione, colore faciei, excretione urinae et alvi, (quae jam inter paralyses retulimus) contraetilitate iridis, deliria et convulsiones, ad quas etiam refert contraeturam
(33) Deglutitionis musculorum resolutionem cum levi brachii paralysi insultui apoplectico superstitem, postquam sensus interni et externi ad normam redierant, observavit DA.NIEL WINKLERUS (a).
(34) ROCHOUX, 1. 1., Obs. 10a.
(35) Cf. FABRE, Dict. des Dict., Art. Apoplexie, p. 419.
(36) I, 1., p. 125.
(fl) Cf. WEPFER, Hist. apoplecticorum, Amst. 1724, p. 464.



musculorum. Pulsus plenus et lentus, debilis et fi'öquens, in multis casibus plane naturalis est. Quoad respirationem, saepe quidem laesa animadvertitur, praesertim in gradu morbi vehementiori, ubi frequenter stertorosa es't, hoe verö non semper obtinere et aliquando eara prorsus regularem esse docet exemplum magni daubentoni a pinellto relatum (37). Color faciei aliquando quidem profunde ruber est, contrarium verö saepe etiam locum habere jam constat ex verbis Burserii (38): »Caveto autem ne ex sola »facie pallida aut ex senili aetate statim credas non esse «sanguineam. Non raro enim in senibus, apoplexia cum «facie pallida denatis, sanguis intra cerebrum eflusus inven»tus est, tuncque pallor vitae deficientis effectus fuit, non »sanguinis inopiae signum." Quoad contractilitatem iridis, in gravioribus gradibus vulgo immobiles sunt pupillae, ceterum modo contractae modo dilatatae, saepe etiam unum contractuin, alterum dilatatum est. Deliria primis post insultum temporibus rarissima sunt; tuin demum oriuntur, quando reactio inflammaloria cerebri laesionem sequitur. Convulsiones denique saepe graviorem insultum comitantur, uti etiam contractura musculorum, quamvis haec in genere magis uti emollitionis cerebri vel apoplexiae capillaris signum consideretur (39). Ubi convulsiones adsunt, hae plerumque manifestae sunt in latere paralysi opposito (40), licet etiam leviores motus in brachio paralytico observaverim (41).
(37) Nosogr. phil. T. iii, p. 62.
(38) Institutiones, Vol. 3, cap. 4, Jj XCIX.
(39) Cf. Legroüx, I. I. p. 605.
(40) Cf. Fabre, 1. 1. p. 216, sqq.
(41) Cf. histuria STUNTJE VUURS.
2



CAPUT III.
LAESIONES QUAE IN CADAYERIBUS ÜAEMORRRAGIA CEREBRI EXSTINCTORUM REPERIIHVTÜR.
§ 1. Uti morbi nomen indieat, in effusione sanguinis intra cranium eonsistit, varia tarnen pro extensione, sede et loco unde sanguis provenit; hine distinctio inter haemorrhagiam cerebri, cerebelli, pontis Varolii et medullac oblongatae, inter haemorrhagiam meningeam, circumvolutionum cerebri et hemisphaeriorum, inter haemorrhagiam arteriosam, venosam et capillarem, inter haemorrhagiam cmn aut sine ruptura vasoriim manifesta, inter haemorrhagiam denique cum aut sine fibrarum encephali laceratione. Porro ipsius sanguinis qualitates slatusque partium ambientium Taria morbi periodo in eomputationem veniunt. Tandem laesiones in remotis quoque partibus obviae, quae frequenter in hacee haemorrhagia oecurrunt, etejusnaturam saepissime illustrant, dignaesunt, quas paucis memoremus.
5 2. Ubi aeger moritur primis post insultum diebus, frequenter eadem eongestionis signa, quae jam in ictu sanguinis meinoravimus, in conspectum veniunt. Integumenta eapitis, durae matris ejusque sinuum,piae quoque meningis ipsiusque cerebri substantiae vasa sanguine ut plurimum redundant. largae porro ecchymoses et sugillationes in collo, pectore et ad crura frequenter oceurrunt. Remotis cerebri tunicis, aliquando sanguis inter has et ipsam cerebri superficiem effusus reperitur (apoplexia me-



ningea) ipso cerebro intacto, vel ad superficiem ventriculorum parietibus integris. Longe frequentius tarnen ipsius substantiae cerebralis jactura fit, atque hoe quidein duplici modo. Interdum enim solutio continui superficialis animadvertitur, suhstantia in ulceris modum erosa, quae sanguini exitum praebuit intra araehnoideam externam aut internara collecto. Ut plurimura veró in ipso cerebrali parenehymate cavernara sibi fodit sanguis, laceratis et dimotis encephali fibris, quae eaverna aliquando undique olausa est; in graviorihus veró insultibus praesertim ubi in ventriculorum aut cerebri superficiei vicinia sita est (haec eaverna), et nonnisi tenui lamina nervea ab bis separatur, debile istud valium, notante doet. legroux (1), disrumpitur, et sanguis ex eaverna sese effundit vel in ventriculos cerebri, vel in cavitatem araehnoideam. Plerumque in corporis striati , thalamique optici parenehymate hicce adest focus, aliquando etiam altius in circumvolutionibus cerebri (2), ad centrum semiovale (3), in lobis anterioribus et posterioribus ante et pone corpus striatum et thalamum (4), in ponte Varolii (5), in hemisphaeriis et centro cerebelli, in cruribus cerebri, in cruribus cerebelli, in glandula pituitaria, in corporibus olivaribus (6), in ventrieulo septi lucidi (7), uti hoe in capite de sede fusius explicabimus. Saepé etiam plures foei simul reperiuntur. Aliquando denique loco unius cavernae raultae parvae effusiones per eneephalum aut partem ipsius disseminatae
(1) 1. 1., p. 572 sqq.
(2) Cf. CRUVEILMER, Anat. path. Livr. 20.
(3) Cf. Idem, Livr. 5, planche 6, fig. 22.
(4) Andrax, Precis cl'anat. path. T, II, p. 281.
(5) Rochoux, 1. 1., Obs. 18 et 19.
(6) FABRE , Dict. des dict. p. 434.
(7) Cf. CRUVEUHIER, Piet. de med, et de chir. prat., p. 309.
2*



sunt, quas eifusiones uti peculiarem apoplexiae formara describit doet. dance (8).
Caverna haemorrhagica formam irregulariter sphaericam babet; parietes inaequales, lacerati sunt, in illis conspieiuutur laeiniae substantiae eerebralis Tel prorsus avulsae, et sanguini mixtae, quod rariiis, vel hie illie, substantiae arabienti adhue junetae. «Parietes caverna rum, ut ait «rochoux (9), valde molles sunt, et a sanguine ad duarum «triumve linearum erassitiem colore profunde rubro tineti, «inaequales, anfraetuosi, manifeste laeerati in facie interna , net lacinias iluctuantes monstrantes ubi aqua agitantur. «Cireumdati sunt strato substantiae eerebralis unum ad «tres lineas erasso, colore flavo canariensi pallido (jaune«serin pale) valde molli, majorem vix tenacitatem quam «quidam eremores habente, et aquae haud miscendo. Color «et mollities hujus strati magis ad interna manifesta sen»sim diminuuntur ab internis extrorsum, ita ut accurate «determinari nequeat locus,ubi substantia nervosa inte«gritatem texturae recuperat. Interdum reperimus, inter «parietes interiores cavernae et hocce stratum flavum, «aliud stratum colore flavo minus pallido tinctum, aeque «molle, duas ad quatuor lineas erassum, repletum magno «numero parvarum sanguiniseffusionum, quae aeuum fixo«riarum capita niagnitudine aequant, et sibi valde afiines «sunt."
Ubi nullus focus exsistit, sed erosio tantum obtinet, secundum Rocnocx emollitio haee flava minus notabilis. est. ULi postea videbimus doet. auctor magni hancce emollitionem facit, quum eam consideret tamquam haemorrhagiae
(8) Beobachtung einer eigenth. Form. d. Apoplex. etc. , in Sammlung zur Kentniss d. Gehirns u. Küclem.-Kranlh. von ANDREAS GOTTSCIIALK, Jlerausgegcb. von FR. NASSE, Heft II, Stuttgart 1838.
(9) 1. 1., p. 148.



causam; eam veró non semper adesse, praesertim ubi focus parvae extensionis est, docent plura cxempla; sic in observatione ab andballio (clin. Med. T. V. p. 251) memorata, ubi in utroque hemisphaerio caverna nucem avellanam continere capax exstabat, substantia cerebralis circa has cavernas prorsus sana memoratur; idem valet de observatione prima, inquaquidemparietescavernaeflavotinctierant colore, neutiquam vero emolliti; ipse r.ocaoox fatetur in obs. quinta, ubi caverna sex uncias sanguinis coagulati continens inventa est in parte externa corporis striati dextri, stratum emollitum rubro colore tinctum tenuissiinum fuisse; huic successisse aluid stratum quartam modo lineae partem crassum, repletum infinito numero parvorum sanguinis punetorum, et immediate pone hocce stratum sübstantiam cerebralem incolumen l'uisse; hoe in annotatione ex eo explicare conatur, quod strata emollita sanguine abscissa fuerint, quuiu laciniae substantiae cerebralis sanguini in caverna mixtae visae sint; facile vero intelligitur], secundum ipsius theoriam oportuisse, ut stratum illud tenue, quod superfuit, nou rubro sed pallide flavo colore tinctum fuisset; contrarium autem observatum est. Sed jam in descriptione pergamus.
llaro in parietibus focorum ruptura arteriae luminis notabilis conspicitur, tamen miciielot (These 1829, K°. 59 (10)) unam vidit evidenter ruptam in medio sanguinis coagulo. Capiilaria vero rupta, vitri optici ope, manifesto acl.ORiveiliiier detecta sunt (11). Sanguis efifusus ab aliquot guttulis ad multas uncias usque continet; ubi e v'asls egressus est, in genere coagulatur, quae coagula tamen primis post insultum diebus molliora sunt, nigro colore
(10) Cf. Fabae, op lauil. p. 423, sgq.
(11) Anat. path. Livr. 5, pi, 6. obs. 1.



tincta; saepe etiam quando durante insultu per novam congestionem haemorrhagia renovata est, extra effusionem primitivam firmiorem, alia strata molliora et fere semiliquida Tidemus.
§ 3. Primis post insultum diebus adspeetus harum laesionum non multum mutatur; ab octavo ad duodeeimum diem quo stadio, notante Cl. ciujveiliuer, vis absorptionis maxime viget, sanguis colorem sordide luscum habet (12): quo plus temporis a periodo invasionis praeterlapsum est,eo magis decolor, eo densior fit, magna tamen different ia pro casibussingularibus obtinente. Sic aliquando post septem menses partim concretus, partim liquidus inventus est, et colore rubiginis ferri praeditus, dum aliis in casibus post diem 45 absorptio completa fuit, et sanguinis loco uil nisi serum obvium. In genere tamen multi menses postulantur, antequam sanguis plane èvanuerit. Simulcicatrisationis negotium, s. in locis erosis s. incavernis incipit, et saepe membranaspecialis sanguinem efïusum circumdat (13).
Ubi simplex erosio obtinet, superficies ulceratae sensim cicatrisantur, quo magis sanguis absorbetur, et cumsuperstite depressione arachnoideae circumdanti adhaerent. Ubi caverna adest cicatrisatio haec variïs modis obtinet; in genere tela cellularis, quam multa vasa pèrreptant,primo in parietibus foei apparet, qui sensim sibi magis appropinquantur et membrana obvestiuntur. Haec modo tenuissima serosarum naturam simulans serum vel materiam gelatinosam secernit, et veram kystam refert; modo magis fibrosae indolis est, et filis celluloso- vaseularibus ab uno pariete
(12) Dict. de mid. et de chir. prat., p. 310.
(13) Cf. Journal Complementaire du Diet. des scie/iees mcd. Obs. sur VApoplexie, par BHICHITEAU, p. 140, scjq.



ad alterum transeuntibus in varias areolas s, cellulas dividitur, imo cartilagineam aliquando naturam induit; sic pixel filius (Journ. de phys. p. 345) historiam relulit feminae, cujus cerebruin cavernam oflerebat investitam pseudo- membranis duris et sub scalpello resonantibus. Color haruru cicatricum varias adumbrationes monstrat a colore fusco ad flavum canariensem; quoad formam denique quatuor assumit doet. Fabre (14): primo: cicatrices sub forma nucleorum durorum; secundo: cicatrices constitutas tela cellulosa, areolis laxis aut resistentibus ab uno pariete ad alterum sese conferentibus (frequentissima forma secundum legroux); tertio: cicatrices parietem obvestientes sub forma kystarum; quarto: cicatrices lineares. Sponte porro intelligitur , ubi plures effusiones simul obtinuerunt plures ibi etiam fore cicatrices.
Ecce mutationes, quae in cerebro occurrunt, ubi in sanitatem transit morbus; quando verö sanitas non plane recuperatur, post mortem,quae tune saepe multis annis post insultum obtinet, varia occurrunt vitia, quorum emollitio et exsudatio serosafrequentissimae simt, et de quibus incapitede Diagnosi paullo latius disseremus. Licet enim emollitio cerebri a creveilhier nomine apoplexiae capillaris insignita sit, haec tarnen tam quoad symptomata, quam structurae vitia adeo ab illa differt, ut morbus identicus haberi nequeat.
§ 4. Superest verbo etiam laesiones memorare, quae etsi non semper in haemorrliagia cerebri obviae, taiuen aliquem nexum causalem cum ea liabere videntur. Ne de velamentis cerebri nimis tensis, de polyposis sanguinis concretionibus, de bydatidibus plexus choroidei, deglandula pituitaria mole aucta (15), quibus indirecta tantum
(14) 1. 1„ p. 428.
(15) Cf. Burserius, 1. 1., vol. 3, cap. 4, § 76.



vis in pFodueenda haemorrhagia concedi potest, loquar, recensendae supersunt alterationes arteriarum, venarum et ipsius sanguinis.
In apoplexia meningea saepé manifesta adest apertura arteriae, e qua sanguis provenit (16); praeterea saepe totum systema arteriosum degeneratione osteo-ealcaria affectum est, qui status, uti notum est, toties hypertrophia cordis stipatur; frequenter etiam diathesis aneurysmatica observatur. Inter 17 observationes in Clinique Médicale Cl. andrallii novem reperiuntur, ubi hypertrophia cordis reperta est, sex ubi ossificationis vestigia in arteriis adsunt. Venae quoqué aliquando alteratae sunt; sic in observatione 2a Cl. andral piae matris venae varicosae erant. Tonnelé cum phlebitide sinuum durae matris saepé effusiones sanguinis in cerebri superficie conjunctas detexit (17). Sanguinem ipsum vitiatum testantur ecchymoses in collo, thorace, febris adynamicae cum haemorrhagia cerebri conjunctio (18), sed de his postea in capite sexto, ubi de morbi natura agendum erit, fusius disserendi erit locus.
(16) cr. Serres, Ann, mcdico-c/iir. des hópitaux, p. 308—411 , et Morgagnujs Epist. anat. mcd. 3 art. Ï8.
(17) Cf. legroux, 1. i., p. 577.
(18) rtociioux, 1. 1., Obs. 2.



CAPUT IV.
MORBI SEDES.
In superiore capite varium locnm oceuparè posse haemorrhagiam in encephali textura, atqueinde distinctionem petendam esse inter haemorrhagiam cerebri, eerebelli, pontis Varolii etmeduHaeoblongatae, inter haemorrhagiam meningeam, circumvolutionum ipsiusque cerebri haemisphaeriorum memoravimus; praeterea autem etiam in haemorrhagia cerebri magni diversa est morbi sedes. Cl. And ral , statisticam hujus sedis effecit tabulam ex 386 casibus ab eo observatis conflatarn (1). Ecce enumerationém : In partibus haemisphaeriorum cerebri paralleliter sitis corporibus striatis et thalamis opticis, simulque
in duobus hisce corporibus 202.
In corporibus striatis 61.
In thalamis opticis. 35.
In portione hemisphaeriorum sita supra centrum sè-
miovale Vieussensii 27.
In lobis lateralibus eerebelli Itf.
Ante corpora striata (lobus anterior) 10.
In mesocephalo (ponte Varolii) 9.
360.
(1) Prccis-d'anat. path. 'I'. II, p, 281.



360.
In medulla spinali 8.
Pone thalamos opticos (lobus posterior) 7.
In lobo mediano eerebelli (vermis eerebelli) ... 5.
In pedundulis cerebri (crura cerebri) 3.
In uno pedunculo eerebelli (crus eerebelli ad pontem.) I.
In corporibus olivaribus 1.
In glandula pituitaria 1.
In partibus albis centralibus 0.
386.
Videmus ex hac serie frequentissimam esse haemorrhagiam corporum striatoruin et thalamorum opticorum con" junctim, in iis veró casibus, ubi ad alteram harum partium limitata fuit, haemorrhagiam corporis striati frequentiorem fuisse quain thalami optici, quod contrarium est assertioni Cl. CnrvEiLiiiER, qui thalamum opticum frequentissime affici opinatur (2). Causa cur praesertim in hisce corporibus adeo frequens sit, tam ex magna copia vasorum, quae in iis distribuuntur, quam ex vicinia ventriculorum, qua sanguinis vi minus resistere valent, jam egregie explicavit Morgagnius (3). Ceterum ejus asserlionem, in lobis anterioribus frequentius obtinere quam in posterioribus, in latere dext,ro frequentius quam in sinistro, non confirmatam vidit liocitoux (4); Andhailii tamen tabula, recensita quoad primum propositum magïs opinioni Morgagnii favet, quoad secundum, ipse Rociioux fatetur ulteriores observationes ad litem liane dirimendam necessarias esse.
In serie ab Andrallio constitula nulla fit ruentio haemorrhagiae cireumvolutionum; in libro Clinique Medicale
(2) Cf. Anat. path. Livr. 5, pl. 6, pag. 2.
(3) Epist. anat.-mcd. 3, art. 18.
(4) 1. I.. p. 379, 380.



inscripto (T. v. p. 225 et 226) tarnen duae obser'vationes hujus laesionis inveniuntur; Cbdyeilhieu quoqué (5) ali— quot casus descripsit, diversaruvnque cicatrieum quibus laesio talis praegressa manifestatur indieat. Symptomata liujus afï'eetionis in genère ejusdem indolis fuerunt quam haemorrhagiae cerebri vulgaris. Ex serie memorata porro corollarium deduci posset numquam in substantia alba haemorrhagiam cerebri residere; Terum quidem est substantiam cineream ei inulto magis obnoxiam esse sirailiter atque emollitioni, quod ex anatomiea vasorum distributione sic fieri oportere arguit Cl. lallemand. Inde tarnen nondum sequitur, quod rarè fit hoe numquam posse accidere. Contra passim apud Chuveilhier sermo est de haemorrliagia rel de cicatrice foei in substantia medullari (6); etiam Legroux in septi lucidi cavitate effusionem memorat (7). Denique computatio haemorrhagiae meningeae in andrallii serie desideratur. Potest haec vel simplieie exhalatione in superficiem cerebri vel ventrieulos oriri, vel manifesta adest ruptura alicujus vasis. Primaé speciei in aliquot morgagnianis historiis (8); alterius aput serres exemplum videmus (9). Symptomata, quae speciem hanc indicant, eum symptomatibus vulgaris haemorrhagiae (haemorrhagiae eum caverna) conveniunt, quando ad definitum restricta est locum effusio, tune enim hemiplegia saepe observatur, ut hoe in casu Titae apud morgagniüm memorato accidit; in aliis verö casibus quando elï'usio latius sese extendit, tune modo mixta symptomata adsunt paralyseos generalis
(5) Anat. path. Livr. 20, pl. 4, pag. 4,
(6) Cf. e. gr. Livr. 5, pl. 6, pag. 1 et 2.
(7) 1. 1. p. 575.
(8) Epist. 3, art. 11; — Epist. 2, art. 17.
(9) Ol>seri)at. sur la rupturc des an 'cvrismes etc. Arch. gin. de med. Mars 1826, p. 421 , sqq.



et convulsionum; modo conyulsiones sine paralysi, modo resolutio omnium membrorum, delirium et agitatio, aut stupor et coma, uti hoe saepe in extravasatione sanguinis a vulneribus capitis producta in Nosocomio nostro chirurgico vidi. V arietas horum svmptomatum explieari potest ex irritatione cerebri conjuncta cum compressione. Secundum Cl. serres aceeleratio pulsüs junctatardae respirationi signa diagnostica hujus affeetionis constituunt.
Quod haemorrhagiam cum laceratione eneéphali fibrarum attinet, diifieillimum est ejus sedem durante vita determinare. Plerique recentiorum conatus irritifuerunt, neque experientiae examen subire potuerunt. Primo loco notandae sunt assertiones virorum doctt. foville et pinelgrandciiaiip, qui in Opere suo (10) sequentia posuerunt consectaria: primo: cerebrum est sedes intelligentiae et motus; secundo: fibrae medullares corpus striatum petentes motui cruris praesunt; tertio: fibrae thalamo optico respondent es, fibrae nimirum lobi cerebri posterioris motus brachii regunt; quarto: liemiplegia perfecta ex Iaesione aeque profunda partium motui brachii, quam cruris inservientium repetenda est; hemiplegia incoinpleta vel quae inaequaliter brachium et crus afficit, ex eo oritur, quod alteratio non eundem gradum in utroque hocce corpore nacta est; quinto: cerebellum sensilitatis est focus. Forte evenit, ut aliquae sectiones cadaverum ipsorumsententiae faverent, imo post mortem Cl. pinellii haemorrhagia cerebri defuncti, ut narrat doet. fabre (11), accurate portenderunt in quonam cerebri puncto inventuri essent efl'usionem, dumque adstantes, inter quos Cl. dupottren aderat, sceptico risu divinationem istam cavillarentur, sectio eam
(10) Recherches sur le sicgc sp'ccial des differenties fonctions du sjsterne nerveux.
(11) I. 1., r. 426.



prorsus confirmavit. Tarnen argumcnta cx aliorum niedicorum observationibus ducenda luculenler probant, hoe casu modo evenisse, alque eorum opinionem pro maxima parle falsanisam fuisse hvpothesi. Primo: inter 23 casus a Cl. andral in Clin. Méd. memoratos ubi paralysis ad solum membrum Ihoraeicujn limitata fuerat, aput 11 in corpore slriato, aput 10 in thalamo optico, aput 2 in lobo medio inventa est effusio. Videmus igitur laesionem in corpore striato frequentiorem etiam fuisse quam in thalamo optico, quod emissae theoriae repugnat. Secundo: hemiplegia perfecta saepe observator, laeso aut solo corpore striato, aut solo thalamo optico, uti hoe ex eodem andballii loco et ex observationibus cia'vrn.iimit (12) et nocnoux (13) patet. Tertio: laesionem cerebelli motum quoque auferre docet historia pueri Bononiensis a Morgagnio relata, ubi motus plane abolilus erat, intelligentia superstite. Neque firmiori basi nititur thesis Cl. Bouillaud statuentis abolitionem loquelae lobi anterioris laesioni deberi (14). In observatione nimirum quarta operis saepius laudati Cl. Amal, primum insultus apoplectici phaenomenon fuit loquelae abolitio, tarnen effusio in lobo cerebri posleriori inventa est; in observatione etiam sexta abolitionis loquelae fit mentio, licet effusio in lobo medio et non in anteriori obtinuisset. Lallemand (15) quoque observationem refert, ubi loquela, superstite conscientia, abolita fuerat, dum laesio in lobo medio inventa est.
Tandem specialem meretur mentionem sententia Cl. Serres de consensu cerebellum inter et organa generationis, qui secundum huncce auctorera distinctionis momentum praebere potest inter haemorrhagiam cerebri et cerebelli;
(12) Anat. path. Livr. 5. (13) 1. 1. observ. 1 et 12.
(14) Cf. Rociioux, 1. 1., P. 387. (15) Op. laud. Epist. 5, No. 3, p. 195.



videamus igitur quid nos recentiorum observationes de isto consensu doceant. Cl. Andral (16) 28 casus haemorrhagiae cerebelli refert, sex a se observatos, 22 ex variis auctoribus Morgagnio, Serres, Rostan, Guyot, Dance , Bayle , Cazes aliisque collectos; ipsius observationes omnes pertinent ad haemorrhagiam cerebelli hemisphaeriorum,
in tertia solum uterus sedes congestionis notabilis erat; in ✓
ceteris 22, novem réperiuntur, ubi in vermi s. lobo medio, 13 ubi in hemisphaeriis residebat effusio; 0 priorum (vermis scilicet haemorrbagiaruni) 7 turbas genitalium monstrarunt; in 6 viris scilicet erectiones penis aderant, in una femina septuagenaria catameniorum red kus; in 13 posterioribus contra observationibus (haemorrhagiorum cerebelli hemisphaeriornm) nihil peculiare quoad organa genitalia animadversum est. Addamus, quid ex observationibus Andrallii, quasex omnibus fere auctoribus exeepto Cl. Crcveilhier (cujus observationes de morbis cerebelli serius editae sunt in annotationibus ad tabulas anatomicopathologicas) collegit, de alliis cerebelli vitiis quoad hocce moinentum constet. Primo: auctor refert 13casus emollitionis bemisphaeriorum cerebelli (Clin. Mêd. T. v.p. 449), semel mode observatum est, aegrum continuo manus testiculis admovisse; trium verö casuum ubi integrum emollitum erat cerebellum, duo phaenomena obtulerunt erectionis; in una denique observatioue ubi in vermi superiori residebat emollitio mulla rursus phaenomena singularia notanturj secundo: (libro laud. p. 503) 12 refert Andral abscessus cerebelli, 11 in hemisphaeriis, semel in vermi obtinentes; inter hos unum individuum adfuit, quod manustuprationi deditum erat, puer nempe 13 annorum, cujus historia a Gall relata est, et apud quem in utroque
(16) Clin. jiicd. y T. V, p. 478.



quidem cerebelli lobo suppuralio inventa est, sed etiam commissura duorum loborum manifesta atrophia afFecta luleoque colore tincta memoratur; tertio, deuique inter 36 cerebelli ejusque membranarum historias morboruni organicorum varii generis (sed in quibus dolendum est non ubique memorari, utrum in hemisphaeriis, an in verini laesio adfuerit), tres adsunt, ubi de organis generationis sermo est. In prima, ubi eontinua ereetio penis obtinuerat, massa tuberculosa lobum cerebelli dextrum medullamque oblongatam comprimens reperta est, in secunda aeger se manustuprabat atque mulla tubercula in parte cerebelli superiori exstiterunt; in tertia magna inclinatio. erga sexum sequiorem observata est massaque tuberculosa totum lobum medianum occupabat.
Ex his omnibus sequens facere possumus schema:
Turbae in organis generaCasus laesionis cerebelli. 93. tionis . • 15.
Hemisphaeriorum cere- quae in notabili uteri eonbelli haemorrhagiae. . 19. gestione constabat .... 1.
nihil praeternormam quam ut aeger in unocasuma» emollitionis .13. num testiculis admoveret. 1. » abscessus ... 10 0.
Sex ies apud viros ereetiones et pollutiones, seniel apud Vennis cerebelli haemor- feminam septuagenariam rhagiae 9. catameniorum reditus . . 7.
In hac verö laesio pontem V arolii quoque occupabat, >» (superioris) et aeger sine ullo sympto-
emollitio . . 1. mate speciali moriebatur 0.
52. 9.



52. 9.
Vermis abscessus . . . . 1 0.
Integri cerebelli (itaque
vermis quoque) emollitio 3. Phaenoraena erectionis . . 2.
Duorum hemisphaeriorum suppuratio vermisque a-
trophia et color mutatus. 1. Onanismus (obs. Gallii) . . 1. Vitia organica in haemi-
sphaeriis cerebelli ... 5 0.
Yitia organica cerebelli quorum locus non ine-
moratur 28 0.
Compressio in lobum cerebelli dextrum medullamque oblongatam per massam tuberculosam
facta 1. Erectio permanens penis. . 1.
Multa tnbercula in parte cerebelli superiore ... 1. Manustupralio ........ 1.
Tubercula in tota crassitie Magna Inelinatio erga sexlobi mediani sive vermis. 1. um sequiorem 1.
Videmus igitur turbam, in organis generationis ad laesiones cerebelli in genere esse in proporlione 15—93,quod sane haud multum facit pro hypotbesi Cl. Serres; sed quando videmus inter 16 casus in quibus vel solus vermis , vel una cum caetera cerebelli substantia laesionem nactus est, undecies notari funetionis turbas in organis genitalibus, nonne tune suspicio oriri debet, consensum quidem specialem cerebellum inter et organa generationis, minime verö cum hemisphaeriis sed cum vernii cerebelli adesse? Ulteriori indagatione opus est ad hanchypothesin confirmandam, quam etiam, qua talem, cxamini doctiorum
03.
15.



et tali investigationi parium submitto (si quisforle huncce libellum inspicere non contemnat). Unuui etiam casuni addendum habeo relatum apud cruveiliiier (17); spectat iste historiam puellae, 11 annos natae, quae, intellectu debilitato, manustuprationi etiam obnoxia erat, et post diarrhoeam cum stomatite pseudo-membranacea 21 Mart. 1831 moriebatur. Iluic, cercbro integro, totum fere cerebellum abesse repertum est, cujus tarnen aliqua rudimenta adhuc exstiterunt, praesertim defeetus in commissura (vermi) insignis erat. Cruveiliiier in hacce liistoria argumentum directum contra gaixii sententiam,'generationis functionem sub imperio cerebelli esse, se invenisse credit, quia integrum fere cerebellum defecit, et tamen manustupratio obtinuit; sed quando videmus post emollitionem cerebri conlracturam oriri, nuni inde statuere possumus fibras cerebrales non regere musculorum rnotum? Contrariuin quotidie in haemorriiagia cerebri observamus. Bene distinguendum est inter functionem normalem et alnormem, cujus energeia saepe labefactata est, licet phaenomena externa ad speciem aucta sint. Kemo sane profi tebitur, systema nervcuni vigere, quando haemorrhagiam vehementem convulsiones subsequi videmus. Itaque liicce casus hypothesi supra emissae, consensum quemdam obtinerc inter vermem cerebelli et organa generationis, magis favere quam repugnare videtur.
Sed ad propositum nostrum redeamus. Praéter specifica haec phaenomena, quae majus minusve pretium habere memoravimus, non facile est durante vita sedem morbi pronuntiare. Ilaemorrhagiam circumvolutionum eadem saepe referre symptomata, quae hemisphaeriorum haemorrhagiae, ex andrallii observationibus videmus. Cerebelli
(17) Anat. path. Livr. 15. tab. 5.
3



haemorriiagia pleruraque velieniens est imo aliquflndo statim letalis, quemadmodum ex casu apud abercrombie(18) obvio doeemur. In aliis casibus phaenomena haemorrha giae cerebri extensae conspiciuntur, ita ut tune saepe putaverint auetores se magnam laesionem in cerebri hemisphaeriis inventuros, dum autopsia parvam in cerebello indicavit. De deeussatione paralyseos in haemorriiagia cerfebelli, seeundo capite, jam vidimus (19);quamvis autem gravissimus morbus sit haemorriiagia cerebelli, tarnen non semper letalis est; imo contra observationes recentissimo tempore « CL cruveilhikr collectae et delineatae (20) luculenter probant, omnes, quae in eerebro notantur,eicatricuni formas in cerebello etiam occurrere. Andbal (21) quoque jam cystae apoplecticae in hemispliaerio cerebelli sinistro mentioncm facit. Quod denique pontis A arolii medullae— que oblongatae spectat haemorrhagiam, vehemens utique inque plerisque casibus letalis morbus est; praesertim notantur respirationis impedimenta paralysisque ut plurimum completa. Mors saepe aliquot post invasionem horis sequitur, praesertim ubi centrum protuberantiae annularis sedes morbi est (22); cicatriees tarnen apoplectifbrmes, quae apud varios auetores oceurrunt (23), probant naturae eflicaciam in iis quoque laesionibus superandis, quae intima vitae penetralia infestant, altissimasque ejus radices corrodunt. llaec de sede morbi sufficiant, propterea maxime, quod in capite sexto saepius ad hancce materiam redeundum erit.
(18) Cf. JOII. abercr0mb1e, Ueber die Kranlheilen tles Gehirns und des Rüclenmarls, von FR. be BLOIS, Bonn 1821 , p. 100.
(19) Cf. Supra, p. 15.
(20) Ancit. path. Livr. 37, pl. 5.
(21) Clin. mcd. T. V, f- 475.
(22) Rochovx , 1. I., Obs. 19.
(23) crliveimier, 1. 1., Livr. 21, Farre, 1. !.. p. 434.



CAPUT V.
AETIOLOGÏA.
Ubi phaenomenon aliquod alterum constanter praecedere videmus, atque secundum insequi, simulac^nmwmproductum est, tune ab illo quod saepe ad illud quod sentper fit eoneludentes nexum neeessarium utriusque phaenomeni adesse eensemus, secundum a primo productum consideramus, aliis verbis, primum uti eausam secundi statuimus. Tale judicium, quod judicium per inductionem quoque voeatur, eo certius erit, quo longior experientia est, et mathematicam certitudinein acquireret, dummodo experientia infinita esset, id est, si homini datum esset omnia, quae fuerunt, quaeque futura sunt, seire et praevidere. Cum autem hoe facultatem entis terrestris superét, et omnia judicia empirica eertitudinem per approximationem modo acquirant, sequitur, nos numquam positive mathematica cum evidentia affirmare posse, unum phaenomenon eausam alterius esse. Negativo contra mathematica cum certitudine eflari possumus, unum phaenomenon alterius, eausam non esse, simulac vidimus, praesenie primo, alterum non sequi, aut hoe adesse, primo non praegresso. Si ratiocinium illud ad nostrum objectum transferamus, constabit, omnes res, quae haemorrhagiam cerebri praecedunt, et sive seminia constituunt, e quibus serius evolvi possit mor-
3*



Lus, sive seminia haec ad evolutionem apta faciunt, iraproprie causarum nomine insigniri, quum singulae hae conditiones adesse possint, morbo non insequente, et hic saepius oriatur, illis neutiquam praegressis. Potiori ïgitur jure elementa habenda sunt, ex quibus demum oriatur ïpsa morbi causa (quam auclores ideo causac proximae nomine designant). Nee tarnen omnia haec elementa ejusdein sunt pretii, multa fortuita tantum sunt, aliaefl'ectuspotius ejusdem eausae, quae morbum quoquc producit, quam ipsius morbi causa; sice. gr. ex multis observationibusconstat, arthriticos saepe haemorrhagia cerebri fuisse correptos (1), quapropter peculiarem apoplexiam ab arthntide assumserunt aliquot scriptores (2). At, nisi ad explicationes ineptas sympathiae confugere velimus, nulla ratione intelligi potest, cur haemorrhagia cerebri ab arthritide efficiatur; commodam contra interpre lat ionem affinitas utriusqne morbi nactura est, si unum non uti alterius eausam, sed utrumque eo in casu ex communi fonte repetimus, ex crasi scilicet sanguinis mutata, quae in causa est, ut materies osteo-calcaria tam in articulis, quam m vasorum parietibus deponatür, unde turbae circulationis, congestiones, stagnationes sanguinis orinntur, parietesque vasorum fragilioresredduntur. Quidquidhujusrex sit, magni momenti est historica eorum consideratie, quae majori mino-
rive j ure ab auctoribus censentur aliquam vim in morbo vel gi-
jmeiido(causaepraedisponentes),velprovocando(causaeocca-
sionales) exserere, et de quorum pretio serius agendum ent. Praedisponentes commode vel in conditiones indmduo
' (n Cf. Morgami, Epist. 2, art. 9; Weffer, Histt. apoplect. pag. 1. Cf. quoque casm Malpighii a Baglivio memoratus apud Cl. FRUÏS tab der
HOEVEN, de arte meclicay lib. 2, pars 2, pag. 241.
T 4 f Vni ^ C1T) 4 6 95, HUFELAKD, Enchi(2) Cf. BDRSERIUS, Instit., vol. ö, cap. *, y »
ridion medicutn (Yersio batava) Tom. 1 > p. 3-3.



proprias, rel in causas ad diaeteticam (ampliori sensu) pertinentes distingui possunt. Ad priorem speciem pertinent: aetas, sexus, temperamentum, corporis habitus oranisque seminiorum, quae praeternaturalia dicuntur, cohors; ad alteram atmosphaerae climatisque genius, tempcratura, ;mni tempus, habitatio, ómnia denique, quae ad vivendi rationem physicam, moralem, intellectualem pertinent, üccasionales pro maxima parte ex solis diaeteticis fontibus liauriendae sunt, exeepta fursan spontanea aliorum morborum metastasi, quae secundum muitos auctores baemorrhagiam cerebri effieere valet.
1°. Causae individuales. — Apoplecticos maxime fieri actcite ab anno 40 usque ad 60, aphorismus est iiippocbatis (3); tarnen ex tabula doet. hochoux patet(4) eam inter 6'0 septuagesimumque annum frequentiorem esse. Forte conjeetura brichetavii (5) haud rejieienda est statuentis difl'erentiam hane a cliniatis diversitate repetendam esse. Sexui potiori niagis familiaris videtur quam sequiori (6). Inter 2297 casus, quos collegitrALRF.t, inde ab anno 1794 ad annum 1823 Luteliae Parisiorum observatos, 1G70 ad viros, 027 ad feminas pertinebant (7). Temperamenti vis non adeo insignis esse videtur. Ex sehèmate doet. rociioüx (8) apparet , inter 69 individua, fuisse 25 temperamenti sanguinei, 21 sanguineo-biliosi (quod secundum ejus descriptionem cum cholerieo nostro convenit, peau un pat
(3) IIlPPOQRATES, Aphorismi, sect. 6, aphor. 57.
(4) 1. 1., pag. 418.
(5) Journal complcm. du dict. des sc. rn'ed., T. I, pag. 307.
(6) RICHTER, Specielle Therapie (Auszng a. cl. grossen Werke) Berl. 1824, Tom. IV, pag. 520. SURINGAR, Isag. in doctr. morb. chron,Pars II, § 966. C. G. NEUMANN, von den Kranlheitcn de* Gehirns des Minteken, Coblenz, 1833, pag. 367. § 263.
(7) Cf. ROCHOUX, 1. 1, p. 424.
(8) 1. 1., p. 422.



bise, teint mèdiocrement clair et colorè , cheveux bruns ou noirs), 16 sanguineo-lymphatici, 7 biliosi (cum melancholico nostro convenientis, peaujaunatre, visage peu coloré, yeux bruns, cheveux noirs). De corporis liabitu magnus inter varios auctores dissensus obtinet; antiquiores medici multique etiam recentiores constitutioni apoplecticae (imprimis veró apoplexiae sanguineae s. haemorrhagiae cerebri) proprium censent caput magnum , faciem coloratam, collum breve, scapulas latas, thoracem amplum, abdomen rotundius, staturam brevem, artus robustiores atque pinguedinem notabilem (9). Imo Cl. Netmanh (10) ex pecuHari isto habitu haereditariam morbi dispositionem explr cat. Ab altera parte, ex jam citata doet. Ilocuoux tabula efficitur, inter 69 individua 32 gavisa fuisse eorpulentia ordinaria, 26 macilenta, 11 modo crassa fuisse etpinguia. Pobtaixhis muitos casus procerae corporis staturae memorat (11). Imo fodéhé homines plethoricos, coloratos, magna pinguedine oneratos genioque indulgentes huncce morbum omnium maxime aufugere putat.
Ad seminiapraeternaturalia pertinent, primo : alterationes cerebri, cordis, arteriarum, venarum, sanguinis de quibus pag. 24 jam egimus; secundo: morbi thoracis abdominisque viscerum, tumores vasa majora comprimentes, uterus gravidus valde expansus eet. e quibus circulationis turbae nascuntur; tertio: pletliorae diversae species variique cum fluxione versus caput conjuncti morbi cerebri ejusve ïntegumentorum; sic lallemand, in annotatione ad observ. 8
(9) Cl. CULLEN, Anfangsgründe der practischen Arzneiwï»,ensclaft,
T. 111, Leipz. 1784, § 1032, iiueelaud, Ench. med. 1. c. Bhicheteaïï, 1.1., p. 308 ; Richter. 1. 1., p. 519. meniikes, Arch. gin. de mcd. Avril 1828.
(10) 1. c.
(11) PORTAL, Memoires sur plusieurs maladies, T. I, Pans an , p. 280 sqq.



epist. 1 operis saepius laudati, originem eli'usionis sanguinis ab arachüitide chronica dcrivat; quarto: eachexiae diversae, praesertim scorbulica (12); quinto: denique tam ad praedisponentes quam ad occasionales computandae sunt causae metastaticae variae, baemorrhoidum, catameniorum, alius haemorrhagiae spontaneae cessatio, exanthemata retropulsa, ulcera incaute sanata, cetera.
II0. Causae diaeteticae.— Atmosphaerae vicissitudines, calor ingensaerem nebulosum, humidumsubitoexcipiens(13), tempus solstitiorum, mensis Deeembris praesertim secundum hufeland (14), regiones huniiles quam maxime morbo nostro favent.
Quod ad yivendi rationem attinet, diaetae errores, ventrieuli nimia repletio, vita sedentaria vel contra exercitationes nimis violentae, vigiliae protraetae, stimulantium j nareoticorum, inprimis verö spirituosoruin abusus huie inorbo viam sternunt.
Animi denique pathemata, ira praecipue, terror, metus et tristitia (15), mentisque intentiones veliementes a variis auctoribus censentur nostro morbo favere. Sane malpigiiii, bamazz1mi (16), daubentonl, leboyi (17), foübcroavii, c1iaüssierii (18), tinellii (19) aliorumque illustrium virorum fata ostendunt, ingenii exercitatione studiisque protraetis, non, uti opinatur doet. kocuoux (20), ab isto morbo prae'caveri.
(12) Cf. jDict. de mcd. et de c/iir. prat. art. Apoplexie, pag. 328"
(13) Cf. MORGAGNI, Epist. 3, art. 13 et 29.
(14) Enchir. 1. c.
(15) Cf. BURSERIL'S, 1. 1., § 84.
(16) Cf. MOBGAGNI, epist. 3, art. 8.
(17) Cf. portal, op. laud,, T. II, p. 226.
(18) Cf. RocilOUX , 1. 1., p. 431.
(19) CL Farbe, Dict. des Dict., p. 426. »qq.
(20) 1. c.



CAPUT VI.
DE PROBABILI MOR BI THEORIA.
Pervulgatae sunt querelae de interpretandae naturae dfïicultate, deque yelo impenetrabili, quibus processus actionesque suas abdidit. Nullibi vero legitimae magis sunt quam in morbis encephali, quorum genesis adeo obscura est, dum organi totius organismi moderatoris phvsiologia, non obstanle summa anatomieorum in indaganda struetura elementaria industria, non obstantibus experimentis reeentiori tempore in animalibus institutis, non obstante denique sedula laesionum comparatione eum pliaenomenis durante Tita obseryatis, tetrisadhuctenebris obtegitur.
Temerarium itaque foret,si oninia,quaehistoricamorbi consideratio nos docuit, interpretari studerem, oflieioque satis mihi defunctus yidebor, si, omissis meris hypothesibus, eyitatis quantum potest seopulis nobis sese objicientibus, ubi aut explicationibus mechanicis, aut theoriis vitalibus nimis fayeatur, hodierno scientiae statui accommodatam nostri morbi theoriam in sequentibus duabus sectionibus construxisse mihi contigerit, quarum altera pathogeniae, altera srjmtoniatum interpretationi, nexüsque, qui haec inter laesionesque obrias rcperitur, dicata erit.



SECTIO I.
ÏIORBI PATIIOGENIA.
§ 1. Tres potissimum causae eapitales ad producendam cerebri haemorrhagiam faciunt 1°. Congeslio sanguinis, 2°. altcratio vasorum parietum, 3°. sanguinis incoagulabilitas.
$ 2. Uti frequens itaque haemorrhagiam cerebri producens causa congestio sanguinis consideranda est, cujus vestigia in cadaveribus morbo nostro defunctorum saepissime reperiuntur. (1)
Congestionem istam dvnamicis saepé causis provocari, nullum existit dubium. Quidquid experimentatores recentiores protulerunt de passiva vasorum conditione deque mechanieis, quibus circulatio obtemperat, legibus, rubor faciei in pudore, ira aliisque affectibus, sanguinis post quemcunque stimulum extrinseens allatum affluxus sufficienter probat, attractionem dynamicam sanguinem inter vasorumque parietes obtinere.
I'ropterea omnino negari nequit vis nociva, quam spiritnosorum, narcoticorum abusus, animi pathemata mentisque nitnia intentio, quaé inter momenta morbifiea nostri morbi retulimus (2), exercent, utpote quae directe sanguinem versus caput alliciunt.
Facilius etiam fluxionem istam produci necesse est, ubi si mul plethora obtinet generalis, praesertim quando haec post subitam haernorrhagiarum consuetarum suppressioném oritur; ubi cor majori vehementia, quemadmodum in hypertrophia ipsius fit, sanguinem versus caput propel-
(1) Cf. Supra,, pag. 18.
(2) Cf. Cap. V.



lit; ubi systematis vasculosi cerebralis, quod ex malpighu iiallerique calculo tertiam totius inassae sanguineae partera in statu quoque normali recipit (3), prae eeteris superpondium ad est, uti in habitu sic dicto apoplectico; ubi vestibus angentibus, morbis organorum in thorace vel abdomine sitorum, utero gravido, turaoribus truncos vasculares majores comprimentibus, obstaculis denique mechanieis ex ossificatione arteriarum aut valvularum cordis > liber sanguinis cursus intereipitur, inaequalisque inde oritur ipsius distributio (4).
Si tot tantaque elementa laciunt ad congestionem versus enceplialum provocandam, non minus ipsa vasorum compages totiusque encephali situs fa vent, ut in haemorrhagiam transeat congestio. Ingens enim vasorum copia multiplici anastomosi eonjunetorum, in tot ramusculos sese distri— buentium, ut leeuwenhoekius, ex nullis partibus aliis quam ex incotnprehensibili multitudine tninimorutn vasculorum substantiam corticalem constare, autumaverit (5), efficere debet, ut congestio, si oritur, subita sit, sed e contrario nisi haemorrhagia sequatur, cito quoque rursus evanescat, id, quod revera ita fieri, ex descriptione ictüs sanguinis corapertum habemus (6).
In hocce igitur raptu sanguinis, in cavo undique ossibus liaud cedentibus circumdato, dum viscus contentum parvuin modo spatium relinquil, magnam in parietes vasorum pressionem exereeri, necesse est, quae, cum nulla tela cellulari muniuntur, et in tela molli nervea ambienti debile
(3) EiiresbeHG, Tieobaclitung einer bishcr ctuffallenden structur des Seelenorgans, in Abhandl. d. Phys-Mathem. Klasse d. Konigl. jiladd. JVissensch. zu Herlin. Berlin. 1836, p. 704.
(4) Cf. Supra, pag. 23, 24 et Cap. "V.
(5) EiïRENRERG, 1. 1., pag. 671.
(6) Vid. supra, pag. 7.



modo possident fulcrum , quam laeillime rupturam experiri, luce clarius patet, eo magis, quod antequam aequilibrium per anastomoses restitutum sit, propter majus volumen, quod vasa sanguinem ajjluentem recipientia acquirunt, alia encephali vasorum ramificatio comprimitur, quo fit, utpressioper aliquot momenta inaequalis obtineat. Ilinc igitur éxplieatur, cur saepius in substantia cinerea quam in alba obtineat effusio (7), reeteque etiam Cl. morgagnius frequentiam cavernarum apoplecticarum in corpore striato thalamoque nervi optici ex majori vasorum sese ibi distribuentium eapaeitate, et minori fulero, quo propter veiltriculorum vieiniam gaudent, dcrivasse videtur (8).
Tbeoria haee eongestionis haemorrhagiam producentis prorsus refutaretur, si verum esset, quod contenderunt aliquot summi nominis auetores, nunquam generalem cerebri hyperemiam posse obtinere. Summa hujus ratiocinii, quod prolatum a Cl. abercromeie (9) experimentis inanimalibus probare studuit doet. kellie (10), quodque doet. jiressler (11), etiam inter seetatores numerat, hue redit.
Cerebrum perfecte cranium implet, cujus ope contra pressionem atmosphaerae munitur; encephali autem substantia incompressibilis est. Ilinc autem sequeretur, absolutam sanguitiis quantitatem in eerebro semper eandem esse
(7) Cf. supra, pag. 27.
(8) MORGAGNl, Epist. 3, art. 18.
(9) Ueber d. Kr ank h. des Gehirns u. Rüclenmarks aus d. engl. von Fr. de Blois. Bonn, 1821, pag. 130—152.
(10) TJeber den Tod durch Kalte und über Congestionen des Gehirns in Sammlung zur Kejintn. d. Geh. u. RücbemarhsTcranhh. aus d. Engl. u. Franz. von Andreas Gottschali. Jlerausgegeb. -von Fr. Nasse, Heft I, Stuttgart 1837.
(11) Die Kranlüli. des Gehirns und d. aüsseren Kopfbedeclungennach Andral, Bouillaud, etc. in system. ordnung dargestellt, von Dr. H. BRESSLER, Berlin 1839, pag. 152—155.



debère, neque augeri neque minui posse, quia nnllum existit spatium, solito majorem copiam eontinendi, duin si massam normalem diminuere conamur, cadcm, propter pressionem atmosphaerae in reliquam corporis superficiem ponderantis, stalim expleri debet, nunquain igitur congestionern, vera vocis significa tione, adesse.
Ratiocinium istud matheraaticam habiturum essct evidentiaui, si praemissa, quibus nititur, vera essent. Falso vero Jllajori, Consequentiam cadere quoque necesse est.
Cerebrura, nimiruin tninime cranium prorsus implet, pulpaque eerebralis omnino compressibilis est.
Quod primum attinet, ex Cl. Magendii experimentis constat, piam matrem inter et arachnoideam tum cerebralem turn spinalem durante vita existereliquorem, (|uem liquoris cephalorhachidei nomine designat, quique per aperturara ad a'titudinem calami scriptorii ventrieulos cerebri quoque intrat (12). Dislributio hujus liquoris non omni tempore aequalis est, neque copia in omni inviduo eadem. In inspiratione quippe, sanguine a thorace adspirato, sinubusque spinalibus propterea eollabentibus, ad aequilibriuin pressionis restituendum, deorsum fluit, in exspiratione contra, turgeseentibus sinubus spinalibus, versus cerebrum adscendit, ideoque yerum fluxura et refluxum monstrat (13). Quoad quanlitatem vero in singulis individuis notat Cl. Magendie, stratum hujus humoris eo icnuius esse, quomajus encepliali volumen (14). Videmus igitur ex variabili hujus liquoris copia, et inaequali variis temporibus distri— butione, spatium encephalo, ad majus minusve volumen
(12) Cf. Lepons sur les fonctions et les maladies du systcme nerveux, por M. Magendie recueillies et ridigces, par C. James, Paris 1839, Tom. I, p. 65.
(13) Magendie, 1. 1., Tom. I, p. 84.
(14) Cf. I. 1., Tom. I, p. 95.



capêssendum, relictum esse, quod sane sapientissima naturae institutie) est, quum ceterum compressio substantiae cerebralis rupturaque vasorum , in paucillo jam copiae sanguineae augmento, multo etiam frequentius fuisset. Siraul ex bis elucet, periculum haeraorrbagiae majus esse debere, si raptus sanguinis cum aflluxu humoris cephalorhachidei in exspiratione concurrit.
Quod compressibilitatem altinet, qua minime encephali pulpam gaudere, autumant auetores stipramemorati, revera eam huie organo competere, probant exempla hypertrophiae cerebri, ubi circumvolutiones quam saepissime plana observantur, nullum inter eas obtinetintervallum, subslantiaque nervea firma et quasi contorta observatur (15). Etiam in tumoribus in tra cranii cavitatem ortis, in hydroeephalo aliisque morbis quam saepissime hujus eompressionis vestigia videmus (16).
§ 3. Si raptu igitur sanguinis vasis etiam sanis ruptura et haemorihagia oriri possunt, eo magis nocivum huncee effeetum eerniinus, si alteratione parietum vasa imparia facta sunt, ad solitam etiam pressionem sustentandam. Praesertim aceusanda est degeneratio systematis vasculosi osteocalcaria ; hoe eniin pressioni sanguinis resistendo minus apta reddi, docet historia aneurysmatum, quae, uti notum est, tam saepe cum hac degeneratione conjuncta inveniuntur (17). Duplici potissimum respectu alteratio ista nocet, tum quia directe vasa encephali nulla cellulosa munita lragiliora reddit, tum quia saepissime simul manifestius etiam, in vasis majoribus cordisque valvulis
(15) Cf. Andral, Anat. pathol. Tom. II, p. 290.
(16) Cf. Amjkal, Clinique m'cd. tom. V, pag. 8. K. F. Burdach, vom Saue und Leben des Gchirns, Leipzig 1826, Band III, pag. 21.
(17) Rigaud in Dict. d. ctud. med. torn. I, pag. 417. BEGIN, Dict. d. mcd. et d. chir, prat., tom. I, pag. 227.



haerens, liberurn sanguinus cursum turbat, hypertrophiamque cordis congestionesque -versus caput provocat. Ilinc igitur frequentia nostri morbi in senibus, hinc ipsius societas cum arthritide, morbo calculoso, similibus; hinc denique multiplex eius cum aneurysmatibus, cum hypertrophia cordis, cum ipsius valvularum variorumque vasorura ossificatione conjunctio (18).
§ 4. Tertium haemorrhagiae (cerebri) fontein, in ipsius sanguinis crasi mutata, quaerere debemus. In quo latex ille vitalis peccet, in liodierno chemiae animalis statu non semper indicare possumus. Ex magno tamen experimentorum numero, quae instituit Cl. Magendie (19), elucet, sanguinem coagulabilitate destitutum, aptum amplius lion esse, ut pér vasa circumvehatur, atque statum huncee fluidum in morbis typhosis, putridis, scorbuticis, adynamicis, praecipuam causam constituere, tum congestionum, tum haemorrhagiarum passivarum, tum extravasatorum, quae sub cute, in membranis mucosis, in visccrum parenchymate vera exbibitione oriuntur; alterationes vero eo profundiores et in eo majori organorum numero reperiri, quo diutius individuum affectum morti resistit (20). Utrum status sanguinis liquidus causa an effectus sit generalis adynamiae, quae hosce morboscomitatur,dirimere non ausim. Tamen maxime vero simile videtur, in singulis casibus originem diflerre, modo primum dynamicam conditiouem inutari, modo in primaria sanguinis mutatione affectionum istarum originem quaerendam esse. Quidquid hujus rei sit, sufficit,
(18) Cf. supra Cap. V et pag. 24,
(19) Cf. Magendie, Vorlesungen iber organische Physib Dcutsch baarbeitet von Dr. Gustav Krapp, Band III, Leipzig 1839, pag. 184 sqq. et magendie, Vorlesungen über das Blut, Leipzig 1839, ab eodem in sennonem. Germanicum translatum.
(20) magendie, Organ. Physik, Band III, pag. 206.



ut sanguis semel liquidior factus eausam memoratarum effusionum conslituat.
Nonne igitur jure assumi potest, haemorrhagiam cerebri quoque ex hoe fonte repetendam esse ?
Multa hanece opinionem firmare videntur.
Et primo quidem Cl. Andhal (21) inler causas eongestionum cerebri memorat etiara teinperaturam nimis eleTatam, a 35° ad 50° thermomelri centigradi, dieilque, in cadaveribus vi hujus temperaturae exstinetormu, modo simplicem congestionem eerebralcm , modo effusiones sanguinis in eneephali massa repertas esse. Ex descriptione autem antopsiae in tribus innividuis faetae apparet, cadavera quam citissime in putredinem fuisse propensa, maculas lividas eoeruleas petechiis simillimas oblexisse i'aciciTi, dorsuni et pect.us; pulmones vero cor et cerebrum turgida fuisse sanguino atro, vaJde liquido, ventriculos cerebri laterales continuisse serum sanguinolentum, substantiamque enceplialieam insolita fuisse mollitie. Quis hie non perfectam similitudinem videt cnm phaenomenis, quae in aniinalibus produxit Cl. Magendie, sub-carbonatem sodae in venas injieiendo?
Crcveiliiier, in fine excellentis articuli deapoplexia (22), hisloriam profert feminae, oppressione cum expectoratione ingentis sanguinis copiae affectae, in eujus cadavere pulmones, jecur, lien,pancreas innumeros tumores variae magnitudinis sanguine rcpletas offcrebant, dum in cerebri superfieie focus apoplecticus diametri 4 aut 5 linearum exstabat, et praeterea multae injiltrationes effusionesgue sanguineae parvae multifariam cerebri cerebellique crassitiem obserebant.
(21) Clinique med., tom. Y, pag. 180.
(22) Dict, d. med. et d. chir. pratique, pag 32.



Si huc addamus, in parietibus cavernae majoris, saepe magnum numerum parvarum sanguinis efi'usionuni ad magnitudinem acus fixoriae reperiri (23), saepe etiam loco unius cavernae majoris multas effusiones parvas disseminatas inveniri, quae uti peculiarem apoplexiae formam considerat et describit doet. dance (24); si reminiscamux, largas ecchi/moses et sugillaliones in collo, pectore et ad crura frequenter occurrere; si denique perpendamus aliquando manifesta 1'ebris adynamieae signa Tel praecessisse vel brevi insecuta esse (25), tune incoagulabilitatem sanguinis non raro uti haemorrliagiae cerebri causam accusandam esse, jure ut mihi videtur concludimus(2ö).
Iiic itaque solutionem problematis habemus, cur tam saepe pulsus sit parvus et debilis, facies pallida, livida et collapsa (27), omnesque funetiones organicae langueant; cur
(23) Vid. supra, pag. 20, ibique citatum ROCIIOUX, p. 148.
(24) Cf. DANCE, Beobaoht. in Sammlung zur Kenntn. d. Gch. und Rdckem.-lranlh. v. ANDR. GottSCüALK, Heft II.
(25) Cf. ROCIIOUX, 1. 1. Obs. 2. Andral, Cliniq. med., tom. V, pag, 242.
(26) Ia scribenda hac dissertatione occupato , in manus mihi venit articulus inscriptus: Recherches sur les modifications de proportion de quel• ques principes du sang, pcir M. M. APiDRAL et GA"VARRET , insertus in jLnnciles des sciences naturelles, tom. XV, Paris, Mars 1841, qui senten tiam prolatam directo modo probare videtur. In 15 quippe congestiouis cerebralis casibus nunquam fibrina sanguinis quantitatem normalem superavit, saepe quantitate adfuit normali, dum saepius notabiliter dimxnuta fuit. Globuli sanguinis inversam monstrarunt rationem. Deinde septem haemorrhagiae cerebri casus enumerat; in tribus manifesto diniinuta fuit librinae copia, aucto globuloruin numero; in quarto et quinto fibrina normam nondum attingere poterat, jam vero globuli quantitatem solitam baud amplius superabant; in sexto fibrina solita quantitate aderat, diminuta contra globulorum multitudine; in septimo -denique casu fibrina non solum non diminuta fuit, sed quantitatem normalem superavit. Patet igitur etiam ex hoe conspectu sanguinis craseos mutatae in haemorrhagia cerebri frequentia. Quod autem fibrina in uno casu abundavit, confirmat opinionem, morbum a diversis imo contrariis causis posse produci.
(27) Cf. Supra pag. 16 et 17. ROCHOUX, I. 1., pag» 125 j 126.



hominibus maeilentis, pauperibus, insalubri habitaculo degentibus, pravoque yictu vescentibus, non minus familiaris sit haemorrhagia cerebri, quam crassis, carnosis, genio indulgentibus; cur post exanthemata retropulsa ulceraque incaute sanata frequenter oriatur (28), quippe quae omnia vel crasin sanguinis vitiatam testantur, vel ad eam vitiandam faciunt.
Si quis vero objiciat, quomodo ex dyserasia generali affeetio localis (haemorrhagia cerebri) oriri possit, mihi explicet quaeso, cur in dyserasia luetica ulcera mucosam oris et palati potius quam ventriculi aut iniestinorumtenuium afficiant; car in generali diatliesi aneurysmalica sola arteria poplitea aneurvsmatis sedes evadat, qua ligata post aliquot demum annos in alia arteria sese e vol vat- cur carcinoma, quod non vitium locale esse onmes consentiemini, in aliis casibus mammas, in alliis ventriculum, in aliis denique ipsum cerelrum afficiat? Quoad nostrum morbum dependere hoe debet a gradit in coagulabilitatis, a cirumstantiis individualibus, a parietum vasorum conditione. Dixi jam singulorum sanguinis elementorura vitia nos prorsus ignorare. Typhus eniiti, febris petechialis, pestis, scorbutus, licet in omnibus sanguis solito liquidior sit, tarnen decursu proprio et destructionibus diversis, quas in variis organis producunt, luculenfer probant, sanguinem multos referre posse incoagulabilitatis gradus, neque etiam in hacce sanguinis conditione eandem singulorum elementorum obtinere compositionem. Imo in cané, quem post sanguinis defibrinationem a Cl. Magendie institutam, praeter alia ab incoagulabilitate dependentia phaenomena, ophthalmia purulenta invasit, alter oculus altero multo gravius affectus erat (29).
(28) Cf. Supra, Cap. "V.
(29) M.IGESDIE, Organische Phytii, Ban! III, paj. 200.
4



Ex his omnibus itaque constat, neque tune etiam incoagulabilitatem uti causam haemorrhagiae rejiciendara esse, ubi in solo cerebro laesio adest, neduni ubi simul f uti in observationibus supramemoratis, in aliis quocjue organis hujus dyscrasiae effectus cernuntur.
§ 5. Praeter tres causas oapitales, peculiares aliquot eonditiones adesse possunt, quae ad haemorrbagi am cerelu i produeendam faeiunt, quarum vero vis in actione vel singulari vel conjuncta causarum supramémoratarum consistere videtur.
Neque enim natura divisiones artiliciales eurat, quiu potius plerique morbi ex permixtione et eombinatione diversorum suorum elementorum naseuntur.
Sic primo e. g. ab antiquioribus medicis inter causas nostri morbi computata velomen ta nimis tensa minus spatium cerebro relictum esse indicant, quapropter levi etiam hyperemia, major pressio in vasa exercetur. llydatides plexus ehoroidei (30) aliaeque productiones aceidentales, praeter spatium qued occupant, et eranii capaeitatis diminutionem quam afferunt, eongestionem partialem abundantiamque sanguinis relativa® producunl.
Communi meningitidum nomine insigniti morbi, veraene inflammationes sint an secus, cum plerumque in vasis sedem habeant, et vel cum iluxione aucta conjuncti simt, vel circulationem impediunt, ipsis hisce momenlis ad haemorrhagiam cerebri disponunt. Praesertim saepe accusanda est phlelitis sic dicta cerebralis (31). In hac enim tres causae memoratae simul adsunt, congestio, ob liberum sanguinus cursum secreto morboso intra vasorum
(30) Cf. BURSERIUS, 1. 1., Volurn. 3, Cap. 4, § 76.
(31) Cf. J. ABERCROMBIE, des maladies de Venccphalc et de la mo'cllc cpinicre, par A. N. GENTRIS, Ed. 3. Bruxelles 1837, Obs. XXIX, CXIX ct CXIX bis. CRVVEILHIER, Anat. Pathol. Livraison VIII 't



lumina difiicilem redditum, alteratio vasorum parietum, sangutnis denique crasis mutata, in iis casibus, ubi pus secernitur, seseque sanguini vasis contento commiscet.
Denique encep/ialomalacia sive emollitio cerebri, quam lallemand, rochoux et auekcrombie inflammatoriae naturae credunt (32), cujus origo vero, uti in capite de diagnosi ostendere conabor, in capillarium dcgeneratione inque sanguini s incoagulabililate quaerenda videtur, erescente dcstructione , affectoque vase notabiliori, liaemorrhagia saepius terminatur.
§ 6. Concedentibus igitur encephalomalaciae haemorrhagiam cerebri secundariain aliquando esse, jam examinanda nobis superest opinio doet. kochotjvii, qui emollitionem, sed alius quam encephalomalacia vulgaris naturae (encephalomalaciam enim inflammatoriam liabet) propriam telam encephalieam afficientem, uti morbi causam proxiraam considerat, et nomine emollitionis haemorr/iagiparac designat (33). Strata quippe cavernam haemorrhagicam circumdantia, uti in capite tertio memoravimus, ut plurimum non prorsus integra sunt, sed, ut accurate notavit nocnoux, emollita et ad duarum triumve linearum crassitiem colore profunde rubro a sanguine tincta, qui color sensim pallescit, ita ut determinari nequeat locus, ubi substantia nervea integritatem texturae recuperat. Huic alterationi tantum momentum imponit auctor doctissimus, ut eam non solum liaemorrhagiae priorem censeat, sed totam morbi theoriam ei superstruat, ita ut morbum definiat »une hémorrhagie par rupture suite d'une altération du tissu propre de 1'encéphale (34)."
(32) Cf. Rochoux, 1. 1., pag. 313. De Lallemanlii et Abercrombii sententiis Vid. infra Pars ii, Cap. i.
(33) ROCHOUX, 1. 1., 156.
(34) ROCnOUX, 1. 1., p. 159. Cf. quoque «upra, pag. 20.
4*



§ 3. Compressie) iterum duplici ratione fit, vel a congestione, cum vasa majorem sanguinis copiam continentia, ati supra vidimus, praesertim ubi simul magna adest humoris ecphalorhachidei copia, compressionem in fibras encephalicas exercent, vel a sanguine ejfuso.
Cuicuncjue vero causae debeatur, leviori gradu, uti stimulus mechanicus considcrandus est, vehementiori, fibraruin functionem pro tempore suspendere, imo ubi diutius perseveravit, plane tollere potest. Ilinc itaque explicantur turbae intelligentiae, sensuum externormn, motilitatis, sensilalis, hebetudines, vertigines, tinnitus aurium, dolores capitis gravantes, formicationis sensus in artubus, aliaque phaenoinena, quae congestionem cerebralem leviori gradu, prodromosque haemorrhagiae designare monuimus (37), dum in altiori congestionis gradu, ob compressionem vehenientem, suspensio imo vel abolitio functionum cerebralium, in conscientiae, scnsilitaiis, motusque roluntarii privatione, qualia in ictu sanguinis cernimus, conspieua est.
Quomodo in congestione cerebrali, vasis integris, oriri possint symptomata hemiplectica, aegre explieari potest, nisi assumamus, id, quod sane tbeoriae supra emissae non repugnat, obstaculis in circulatione cerebrali ortis, inaequalein in diversa encephali vasa et propterea etiam in diversas encephali provincias posse exerceri (38).
Ubi vero sanguis semel eü'usus est, quaecunque ceterum efl'usionis causa sit, actio limitata multo manifestior est, facilemque etiam habet interpretationein.
Hemisphaerium enim, in quo eflUsio obtinuit, duplicem experitur compressionis fontein, 1°. nempe pondere sanguinis efl'usi directe in strata supposita agente, 2°. capa-
(37) Cf. Supra, pag. 7 et pag. 9.
(38) Cf. pag. 43.



citate cranii diminuta; quo major enim sanguinis effusi copia eo majus spatium dimidio cranii cavo desumitur. Ne vero in alterum hemisphaerium aut in cerebellum transferatur pressio, ut recle monet magendie (39), vetat praesentia processuum fibrosorum durae matris. Imo cum ex legibus liydrodynamicis liquida sémper illuc fluunt, ubi minima adest resistentia, facta ruptura alicujus vasis, congestionem generalem diminui oportebit, sicque iieri potest, quod saepe accidit, ut aegroti, ineunte insultu conscientia privati, ob compressionem eneephalon generaliter infestantem, eam brevi reeuperent, liemiplegia contra manifestiori facta, cum sanguinis effusi pressio in unum modo hemisphaerium agat. iVeque etiam in eodem quo effusio obtinet hemisphaerio pressio in omnia puncta aequalis est. Strata enim, quae sanguinis coagula ferre debent, gravius comprimi quam ea, quae iis lateraliter apponuutur, sponte patet, minimeque igitur Cl. magendie(40) assentiendum esse, qui ex legibus pressionis aequilibrii, omnia in eodem hemisphaerio puncta aequaliler comprimi debere opinatur, quum haec lex modo de sanguine jluido vasis etiam contento Tal et, minime vero ubi extra vasa in statu coagulato aut sémi-coagulato versatur.
§ 4. Ex liis omnibus igitur sequentia deduei possunt corollaria.
1°. Conscientiae abolitio cum omnium memhrorum resolutione, saltem ubi compressioni debentur, ex préssione in tolum encephalum agente oriuntur; liinc praesentia horum phaenomenorum in iclu sanguinis, in liaemorrliagia exlensa utriusque hemisphaerii, in exsudatione
(39) Legons sur les fofictions et les nuiladies du systbnLc nerveux, torn. I, pag. 187—192.
(40) 1. c.



scrosa acuta, in hypertrophia cerebri caet (41); hinc etiam, facla efïusione sanguinis, conscientiae recuperatio vulgo citius obtinet quam paralyseos dissipatio.
2°. Hemiplegia a pressione in unum hemisphaerium dependet. Cum yerö ad compressionis gradum determinandum faciant et sanguinis effusi quantilas, et gradus congestionis perseverantis, et copia liquoris cephalorhachidei caet. cumque ob causas memoratas pressio post effusionem non in omnia puncta aequalis sit, sequitur, non semper phaenomenorum gravitatem laesioni post niortem manifestae respondere; eandem eodeinque loco factam efiusionem modo hetniplegiavi perfectam, modo paralysin unius modo organi cfficere; modo uniux pluriumve sensuum externorum actionem delere, modo hos salvos integrosque relinquere (42).
3 . Paralyseos gradatim obtinens sanatio ex pedetentim lacta coagulorum absorptione explicari potest, neque redintegrationem substantiae encephalicae probat (43).
4°. Convulsionum in latere paralysi opposito apparitio, si hypotheses aedificari vellem, forsan explicari possent ex diverso gradu, quo utrumque hemisphaerium comprimitur. Elïusione nimirum facta, diminutaque propterea congestionis generalis gradu, compressio levior in hemisphaerio ab eliusione libero, tamquam stimulus mechanicus in fibras motrices agere potest, easque ad contractiones ciere (44).
5°. Denique ex his ratiocinari possumus, minime ex laesionibus, quae in autopsiis haemorrhagiae cerebri inveniuntur, de singularum encephali partium functione judicari posse, minimeque ex phaenomenorum discrepantia}
(41) Cf. Supra, pag. 9, üjij. ft infra Pars II, Cap. I.
(42) Cl', pag. 13. (43) Cf. pag. 12 et pag. 53.
(44) Cf. pag. 17.



laesione ad speciem in eodem loco residente, aut contra ex symptomatum convenientia, diversa effusionis sede, concludcndura csse, singulas cerebri functiones sub regimine massae enceplialicae universe esse, neque varias partes variis inservire functionibus. Quin potius aliarum functionum abolitio, salvis aliis, partialesque paralyses, saltem quoad sensilitatcm et motura voluntarium, sententiae, revera diversas partes diversis vacare functionibus, favent, et id, quod analogia medullae spinalis verosiniile reddit, quodque experimentis recentiori tempore institutis partim jam probatum est, magis etiam confirmant.
§ 5. Postquam igitur de compressione encephali fibrarum egimus, transeundum jam est, ad alterum laesionis fontein, ad symptomata nempe ab ipsis fibris laceratis pendentia. Quuni vero functio encephali fibrarum singularum, propter causas mox memoratas, ex laesionibus in haemorrhagia cerebri obviis haud confici potest, atque in aliis quoque encephali morbis laesionis extensio, pluriumque propterea functionum simultanea turba judicium difficile reddunt, quum anatomiae intimaeque cerebri structurae cognitio minus perfecta sit, et experimenta directa, tum propter paucitatem, tum propter difficultates, quae in iis rite instituendis vinei debent, semperque vinei nequeunt, minorem modo factorum numerum offerant, pauca modo agenda nobis supersunt, si proposito lectorem haud inanibus conjecturis fotigandi fidem servare volumus.
Quum igitur ex Magendii , Abnemanni aliorumque experimentis in aninialibus (45), tum etiam ex phaenomenis in hominibus observatis, qui injuria externa plura grana imo scrupula substantiae cerebralis perdiderant (46), satis
(45)~Mage!»»ie, 1. 1., tom. I, pag. 187—192. JtTSTTJS ahnemann, Versuche über das Gehirn und Rücienmari, Göttingen 1787.
(46) RUST Theoretisch-Praltisches Handbuch der Chirurgie, Sechster Band, Berlin et Wien 1832, Art. Encephalon.



luculenter pateat, partes cerebri periphericas chlatnydem cerebri constituentes, neque sensilitati, neque motui voluntario, neque conscientiae praeesse, paralysis, ubi haemorrhagia in circumvolutionihus, aut in partibus supra centra semiovalia et corpus callosum sitis obtinet non ex ipsa Jibrarum laesione, sed ex compressione in alias profundius sitas, et ad speciem integras derivanda est. Obtusionem vero virium ïntellectüs, quae in haemorrhagia cererebri tam saepe adest, ab harum paFtium laesione dependere, nil obstat quominus opinemur, quin potius plura argumenta adsunt, quae thesin altiores animi dotes in pal\io cticephali residere probabilem reddunt.
1°. enim in idiotis chlamydis cerebri atrophia conspieitur. 2°. dementia saepissime oceurrit in hominibus frequentes heraisphaeriorum haemorrhagiae recidivas expertis, quorumque hemisphaeria eicatrices multifariam perreptant. 3°. Beliria frequenter observantur in afl'ectionibus cerebri peripheriae, in meningum nerape morbis. Plura etiam exemplalaesionum cerebri ehlamydem occupantium , atque post injurias externas ortarum, per biennium in nosocomio chirurgico videre ïnihi contigit, ubi delirii adfuerunt signa, nulla ubi paralysis partialis obtinuit.
Neque etiam objici possunt exempla unica laesionum in circuinvolutionibus, salva tamen intelligentia, quum primo, in ipso pallio etiam variae partes variis inservire possint functionibus, sicque fiere possit, ut quaenam facultas debilitata sit, haud statim in sensuscadat, secundo, autem nondum constet, utrum de pallii fibris ex fibris systematis opplementi (Belegungssystem) pro maxima parte confectis (47), eadem lex valcat, quae fibras systematis caudicei (stammsystem) uti fibrarum jnedullae spinalis productiones
(47) Burdacji, Vom Buue und Lcben des Gehirns, Tom. II.



regit, quave istae in actione sua sibi minime opitulari possunt. Fieri enim potest, ut, modo ne laesio nimia sit, altera pallii pars in alterius locum supponatur.
De subtil ibus intelligentiae mutationibus in animalibus, ut sponte patet,non facile judicare possumus. In raagna autem substantiae chlamydis jactura animalia omnem intelligentiam perdidisse, eonstat ex Flourensii vivisectionibus (48).
§ 6. Verbo tandem de laesione fibrarum systematis cauclicei memoremus, quae funieulorum medullae spinalis productiones sensilitatem a nervis sensilibus ad punctum, ubi perceptio obtinet, motum voluntarium a puncto ubi voluntalis sedes est ad nervos motorios videntur eonducere. Quid de sententiis Foville, Pinelgrandchamp et Bouillaud habendum sit, in capite IV. monuimus. Cum sectio funiculi pyramidalis, funiculique lateralis hemiplegiam producat (49), horumque funieulorum fibrae in crura cerebri conveniant, thalamosque opticos corporaque striata uti ganglia sua perreptant (50), dilacerationem harum partium, aut pressionem in ipsas agentem, hujus paralyseos etiam in haemorhagia cerebri causain esse verosimile fit. Corporis striati seetionem paralysin producere experimenta directa Loet. Ahnnemann (51) probant. Cur vero, laesis etiam liisce partibus, paralysis in uno casu magis extensa sit quam in altero, hujus rei causa forsan in extensione laesionis et in majori minorive fibrarum affectarum numero sita est.
(48) Cf. LlJND, Vivisectionen ncuerer Zeit, pag. 282.
(49) Magen die, 1. 1., Tom. I, pag. 301.
(50) BURDACH. libro et tomo laudato. Cf. quoque Natuur- cn Ontleediu?idige Beschrijving van Tiet Zenuwstelsel, naar het Hoogduitich van C. J. M. LANGENBECK, Amsterdam 1835, pag. 37.
(51) 1. 1., pag. 174.



Qunmobrem paralysis in opposito eflfusionis latere obtineat, diffieile explicatu est (52). Ne pyramidurn enini decussatione explieetur, irapediteiusdem pliaenomeni praesentia in haemorrhagia cerebelli, licet corporum restiformium nulla obtineat decussatio, prohibent etiam experimenta Cl. magendii, qui séetionem corporis pyramidalis dcxtri supra deeussationis locum paralysi lateris dextri exeeptam Tidit (53).
Causa cur motus voluntarius in paralysibus ut plurimum gravius quam sensilitas et saepe intaeta sensililate deleatur, a doet. van Deen quaeritur, in diversa sensus motusque per funic.ulos spinales eonduetioné (54). Ex experimentis enim viri doet. apparet, post sectionem unius funiculi anterioris medullae spinalis (funieulorum motui inservientiura) motum voluntarium deleri in hoe latere infra sectionis locum : post sectionem vero unius funiculi posterioris (quos funieulos sensilitati dicatos esse novimus) sensilitas etiam in partibus infra sectionis loeum 'superstes est. Hoe vero sequenti modo explieat vir doet:
Constat medulla spinalis ex quatuor substantiis, substantia medullari antica, substantia spongiosa (ad funiculum anteriorem pertinentibus), substanlia gclatinosa et substantia medullaripostica (funiculum posteriorem formantibus) (55).
Opinatur igitur vir doet. nervos sensiles in substantia gelatinosa terminari, atque sensum directione cenlripctali ab illis in substantiam gelatinosam,ab ista in niedullarem postieam, ab hae denique ad punctum eneephali, ubi pcr-
(52) Cf. Cap. II, Sect. II, 5 4, a.
(53) Magendie, 1. 1., Tom. I, pag. 301.
(54) J. van deen. Nadere ontdekkingen over de eigenschappen fan het ruggemerg, bijzonder over den daarin gevondenen zenuw-omloop.
circulatio nervea). Leiden 1839, pag. 49.
(55) I, 1., p. 44.



ceptio obtinet transferri; motum voluntarium a puncto, ubi Toluntas residet, centrifugali directione in substantiam medullarem anticam, ab illa in substantiam spongiosam, ab hac ad ncrvos motorios in ea desinentes transferri; dum vero voluntas in unum corporis latus non nisi substantia medullari antica eiusdem lateris transfertur, sensilitas contra per gelatinosam unius in gelatinosam alterius lateris, ét deinde per substantiam medullarem posticam bujus lateris ad punctum perceptionis conduci potest.
Si igitur, ut haec jam argumento nostro applicemus, fibrarnm systematis caudicei in uno latere laceratione, communicatio inter nervos sensiles et punctum, ubi perceptio obtinet, interrupta est, sensilitas a gelatinosa funiculi posterioris lateris laborantis ad gelatinosam lateris sani, et sic ope systematis caudicei lateris sani ad punctum perceptionis transferri potest, dum motus voluntarius, quum ad unum latus uno modo funiculo anteriori conduci possit, tolli debet, simulac communicatio interrupta est.
Secundum van Deen punctum, ubiperceptio et voluntas resident, in medulla oblongata ad originem nervi vagi situm est (56), hincque igitur gravia in haemorrhagia cerebelli pontisque varolii ob puncti nimirum hujus insignis viciniam phaenomena (57).
Etiam in casibus, ubi pressione in cunctum encephalum conscientiae (perceptionis et voluntatis) perfecta obtinet abolitio, cnm omnium membrorum resolutione, phaenomena imprimis ex pressione in hocce punctum agente oriri, verosimile reddit respiratio stertorosa (58) ob nervi pueumogastrici actionem abolitam. Quomodo autem fibrae motoriae
(56) 1. 1., pag. 74.
(57) Supra pag. 34.
(58) Cf. pag. 17 et 56.



isla obtinuit, sanc dolendum esse nobis videtnr, non ab auclorc memoratum esse in utro arteriae basilaris latere adfuerit, cuni heniiplegia durante vita in latere dextro obtinuerit.
Epilepsis a morbo nostro distingnitur, motibus convulsivis generalibus, brevi insultüs in quietum soranum transeuntis duratione (7), spurua ante os coilecta, paral\seos defectu.
Catalepsis eharacteristica et cerea artuum flexilitate, qua in positione, quae iis impriroitur, remanent ij3), distinguitur.
Spasmes hystericos soliti prodroniiet constitutio hysterica palam faciunt. Insensilitas etiam nunquara talemgraduin qualem in haetnonhagia cercbri assequitur (9). Anamnesis denique totaque symptomatuin eongeriesdiagnosin plerumque extra omne dubiura ponunt.
Eclampsia gracidis imprirais et parlurientibus infesta, tamquam epilepsis in spasmis elonicis generalibus consistit, sed paroxvsmi eitius sese excipiunt, atqae faeiei musculi praesertim distorquentur (10).
Ebrieias altiori gradu baemorrhagiam cerebri simulat, nonnunquam eliam ea terminatur. Anima Baccbum olens saepe sola nos de morbi natura eertiores facere jKite-t. In genere etiam in ebrietate pulsus frequentior est et respiratio rarius stertorosa (11)-
B. 3Iobci dïxamico-ohgamci.
1. Congeslioncm cerebraletn sive iclum sanguinü (de qua
(") kreisi6, 1. c.
(S) Richter. 1. 1., torn. IV, pag. 421.
(9) Kreïsig, 1. c.
(10) Cf. BrSCH, Lehrbuch der Geburtihulfc, Marburg 181'. Zwfite Auflagp) pag. 186 sqq.
(1!) BRESSLER , 1- !■. pag- 1". Mqurntibm.



parte prima, Gap. II, Sect. I egimus) tantam in altiori gradu cuni nostro morbo similitudinemhaberemonuimus, ut non nisi cita phaenomcnorum emendatione aut contra subito in morlem transitu ab hac distingui possit.
In lcviori autcm gradu, ubi uti (Capile VI, Sect. II, § 3) diximus tamquam stimulus mecbanicus considerandus est, convenit cuin prodomis haemorrhagiae cerebri, quorum etiam causam constituit. Ubi tandem magis locaHs, magis perpet na et minus rapida est, (potest enim uti, Cap. VI, Sect. 1, §2, protulimus dynamicis etiam eausis suscitari) ad inflammationem magis aecedit, sed in genere tune saepius in membrauis quam in ipso parenchymate cerebrali residet; ejus in hoe casu ab haemorrhagia cerebri distinctio rnulto facilior est, et ex sequentibus hauriri debet.
II. Symptomata cirachnitidi in primo stadio propria febris, delirium, omnium sensuum hyperaesthesis, sitis molesla, urina parca, voniitus saepius repetiti cum haemorrhagia cerebri non confundi possunt. In ultimo autem stadio status soporo.sus sensuumque externorum actioabolita longe eminent prae niusculorum resolutione (12).
III. Effusiones seri, quae in ventriculis cerebri occurrunt, aut inter arachnoideam piamque matrem reperiuntur, pro diversa auctorum de causis opinione, pro individuis affeetis, pro varia morbi forma et decursu, arachnitis externa et interna, hydrocephalus acutus externus et internus, febris cerebralis infantum et adultorum, aucta secretio humoris cephalorhachidei, hydrocephalus denique chromens infantum et senum vocantur. Non bic loeus est investigare quo jure diversa ista nomina hisce seri exsudationibus competant- Si consideramus e quam discrepanti causaruiu serie collectiones serosae in alliis quoque corporis
(12) B.'iESSLEB, 1. c CKUVE1LHIER, dief. d. med ft de clur. prat, pag. 317.



Febris contra, quae in encephalomalacia (emollitione priraaria) scenam claudit, adynamicam ut plurimum indolem refert (pulsas parvus frequentissimus, calor mordax caet). 6°. Deniquc universus corporis habitus, momenta antececedentia etconstitutio, quae alterutrius morbi genesi magis favere potuerunt, morbi duratio, functionuin organicarum status omnera saepe hic absolvunt paginam.
Tarnen singulis hisce criteriis non nimia fides habenda est, omnia fallere possunt. Ree te enim ait Abebcrombie : »Ie ramollissement de lasubstance cérébrale ne parait être ncaracterisé par aucuiu symptóme uniforme" (49).
In totam phaenomenorum eongeriem itaque attendendum est, atque tune etiam diagnosis saepe diflicilis erit, praesertim ubi, quod saepe fit, creseente destruetione, simul cum capillaribus majus etiam vasculum destruatur, unde effusio sanguinis proveniens, atque compressionis symptoniata subito inducens iiobis haemorrhagiae recens ortae speciem imponit, autopsia postea docente, encephalomalaciam alterationem priviariciiu fuisse.
VII. ENCEPIIALITIS ET ABSCESSÜS.
Sponte minus frequenter quam in quovis alio organo parenchymatoso oriri videtur ipsius encephali parenehymatis inflammatio. Plerumque secundaria est vel haemorrhagiae cerebri, vel arachnitidi (emollitio secundaria), vel injuriae externae, vel denique inflammationi partium vicinarum, otitidi, ostitidi svphiliticae caet. Pro sede diversa vel deliria, vel convulsiones primas aeturae sunt partes.
In acuto decursu febris, oculi splendentes, sensuum externorum acuties et hyperaesthesis, in chronico dolor
(49) AbERCHOMHIE , 1. I.. (F.d. Ccndriri) r.1R. 127.



capitis fixus, gravans, sensim in pulsantera transiens, mox febris suppuratoria characteristicis intermittentem simulantibas paroxysmis cum rigore, calore et sudore, irregulari tamen typo observabuntur (50). Conscientiae autem abolilio et symptomata paralytica, quae in haemorrhagia cerebri scenam aperiunt, in encephalitide eam claudunt.
C. Nutkitionis vitia et morbi organici.
I. Atropliiae cerebralis senilis symptomata conveniunt cum iis, quae supra in hydrocephalo chronico senili notavimus (51). Imo saepe atrophia haec effusione larga serosa stipatur, quae in locum substantiae deficientis supponividetur (52). Alia est atrophia congenita, quae ad vitia formationis pertinet, et in qua saepe paralysis partialis observatur. Anamnesis hic judicium nostrum determinare debet.
II. Hypertrophia cerebri, nisi cranii capacitas sese majori encephali volumini aecommodet, duo babet stadia, chronicum nimirum, cephalaea variaque intelligentiae turba notatum (53), acutum alterum, accedentc e. g. levi eongestione, quando, limitibus compressibilitatis superatis, subito oriuntur vehementia symptomata vel hydtocephali acuti, vel haemorrhagiae cerebri cum paralysi generali, unde iterum patet, quod prima parte inonuimus, paralysin partialem atque hemiplegiam v.ut i^oy^v multo eertins liaemorrhagiam cerebri indicare quam paralysin generalem.
III. Vitiorum organicorumproprie sic dictorum, productionum accidentalium, tuberculorum, hvdatidum, fungorum, careinomatum, entozoorum caet, intra cranii cavitatem
(50) Fuchs, I. I., pag. 152.
(51) Vid. pag. 70.
(52) ANDRA.L, Clin. vi'cd.y tom. V, pag. 441.
(53) Andbal, Clin. mcd., tom. V, pag. 422.



tioiiis partem constitnit. Semel enim facta efïusione sanguinea, laceratis majoris momenti fibris, compressione in insignem organi gravissimi partem jam facta, saepe simplices naturae salutem quidem molientis non raro vero conalibus succumbentis agere debemus spectatores, contenti si ei in elade reparanda, et imminente periculo avertendo paululum suceurrere possumus.
$ 4. Universa diaeteticae praeeepta, temperantia physica, moralis, intellectualis, moderatio in ingestis, geslis et pcrceptis, justus omnium functionum tenor, nee unius in alterius damnum exércitatio nimia, quibus legitimum inter diversa corporis systemata servatur aequilibrium, cum in universum diatheses morbosas, e quibus noster profluit morbus, antevertant, maxima generalia etiam ipsius habenda sunt praesidia prophylactica. Nullam vero panaceam antihaemorrhagicam existere, ex illis, quae de diversa et tam discrepanti causarum indole monuimus, jure ut mihi videtur ratiocinari possumus. llespicientes igitur tria causarum genera, quae supra distinximus: congestionem sanguinearn, alterationem vasornm parietum, sanguinis incoagulabilitatem (14), tria etiam admittere debemus prophylaxeos genera, quorum primum tendit, ad sanguinem a capite derivandum; secundum, ad anomalam milritioncm emendandani; terlium, ad pravam sanguinis ernsin corrigendam, quae vero methodi pro multiplici harum causarum origine et conjunctioneinodificari, et altera alteri suceurrere debent.
A. CONGESTIO SANGUINIS.
§ 5. In congeslione sanguinis pro varia origine et natura varia conducunt praesidia. Plethorae universali,
(14) Cf. Supra, pag. 41.



a lauta diaeta, a vita sedentaria, in hominibus obesis, statura brevi, habitu sic dicto apoplectieo, suceurratur victu tenui, vegetabili, habitationo rusticana, ambulationibus frequentibus, exercitatione moderata (15). Perturbationes morales excipiat animi tranquillitas; ingenii intentionem mentis quies. Mensinm aut haemorrhoidum suppressarum iluxus promoveatur aptis remediis, hirudinibus ad vulvam aut anura appositis, pediluviis, salibus mediis, cremore tartari, tartaro boraxato, tartarisato (16), haemorrhoidum fluxus praesertim aloëticis ut vult Fabre (17).
Corde hypertrophico sanguinem nimio impetu versus caput propellente, circulationis actio moderetur parvis saepiusque repetitis venae sectionibus, minutis digitalis dosibus caet. Impedito sanguinis venosi reditu, vestes prementes solvantur, teneatur erectus corporis situs decubitusque capite elevato, removeantur obstacula circulationis pulmonalis menstruis prorenata aptis, alliciantur humores inferiora versus pediluviis calidis, incitanda circulatione abdominali, eccoproticis, purgantibus caet.
Signis prodromis instantem insultum denunciantibus, aut obortis jam ictus sanguinis phaenomenis, larga instituatur venaesectio, si necessitas urget, semel autbisrèpetenda, adjuvetur ipsius aetio copioso hicrudinijm suctu, fomentatione 1'rigida, glacie imprimis capiti superposita, cucurbitis cruentis, purgantibus frigidis aliisque remediis, quae sanguinem ab encephalo quidem derivant, sed minime proprietatibus stimulantibus circulationem generalem incitant; proptcrea, ubi congestio praecipuam morbi causam sistit, cum revulsivis caute agendum est.
(15) CRUVEILIIIER, Dict. d. m'cd. et de chir. prat. pag. 319.
(16) IIECKER, 1. 1. pag. 461.
(17) Fabre, dict. des dict, pag. 430.



Septimo Septembris vespera prima febris cum frigore animadversa est.
Octavo Septembris in nosocomium, cui praeëst Cl. Suringar, recepta sequentia obtulit symptomata, coma profundum, contracturam brachii crurisque dextri, insensilitalem generalem, rnodo, ubi digitos contraetos extendere conamur, osaliquantulum distorquet, pulsus debilissimus est, temperatura moderata. Die antehesterno alvus primum involuntaria fuit. Idem status perseveravit ad mortem, quae. 9=. Septembris Diane invasit. In autopsia emollitio coïoris grisei valde extensa et profunda in hemisphaerio sinistro inventa est.
Annot.
Paralysis primum imperfecta sensim increseens, contractura, febris et coma scenam claudentia satis characteristica fuerunt enceplialomalaciae signa. Sequelae venae sectionis adeo infaustae fuerunt, ut familiaresei morbi fatalera exitum tribuerint. Hoe saltem curam antiphlogisticam non valde commendat (5*).
casus V.
Paralysis generalis, conscientiae abolitio. Exsudatio lymphae purulentae in tota encephali superficie.
Jansje Westerman, 65 annos nata, constitutione eholeriea, 15 Maji 1841 die, propter tumorem fluctuantein articuli genu dextri nosocomium chirurgicum, cui praeëst Cl. Ïilanus, intravit.
Die secundo Mensis Junii paululum tremebat, ceterum vero nulla symptomata affecti cerebri ofl'erebat.
Mane tertii Junii subito conscientiam amittit, et hora sexta et dimidia facie pallida, pupilla contracta, pulsu parvp irequentissimo, temperatura cutis frigida, in sinistro latere
(5*) Cf. siipra, pars II, cap. I, pag. 76 ot 78.



decumbens inventa est. Hora noiia contra calebat caput, respiratio stertorosa, pulsus durus, plenus et i'requens erat. Venae sectio 14 unciarum instituitur. Hora undecima in sequenti statu versabatur aegra. Summus insensilitatis gradus veraque stuporis expressio in facie, oculi rigidi, pupillae dilatatae luci prorsus immotae erant, perfectaque sensüs motüsque in quatuor artubus abolitio obtinebat.
Temperatura capitis totiusque eorporis aucta, pulsus frequens, plenus et durus, respiratio stertorosa jamjam intermittens, tumor genu volumine magnopere diminutus est.
Mors hora meridiana.
Autopsia 4°. Junii die instituta,dura mater sana inventa est. In arachnoidea lymphae viridiusculae exsudatio obtinet totum encephalum praesertim vero cerebellum obtegens. Tota massa encephalica pallida est, substantia cerebelli mollis. In articulo genu magna puris copia adest, super(vAesplanorum tibiae articularium cartilagine denudatae sunt, pussuperiora versus sAfemur se extendit. In thoraee et abdomine nil praeter normam reperitur. Aegra antea rheumatismo laboraverat.
Annot.
Ilicee morbus haemorrhagiam cerebri fulminantem cum paralysi generali maxime simulavit, et ab antiquioribus certe ad apoplexiam relatus fuisset. Notanda praesertim est manifesta tumoris in genu diminutio, ubi symptomata cerebralia oborta sunt, quapropter buc forsan, ut supra jam monuimus, referenda sit apoplexia metastatica antiquiorum medieorum (6).
(6) Cf. supra, pag. 71.
TANTUM.







CONSECTARIA.
i.
Minime assentior doet. J. A. Rocuoux, emollitionem haemorrhagiam cerebri semper praeeedere opinanti.
(Yid. Pars I, Cap. VI.)
II.
Videtur consensus quidam exsistere inter vermem cerebelli organaque generationis.
(Pars I, Cap. IV.)
III.
Sanatio perfecta paralvseos post haemorrhagiam cerebri minime redinlegrationem substantiae nerveae probat.
(Pars I, Cap. VI.)
IV.
Paralysis in haemorrhagia circumvolutionum obvia non a solutione continui, sed a pressione in partes profundius sitas pendet.
(Pars I, Cap. VI.)
V.
Chlamys encephali magis cum altioribus animi dotibus, caudex encephali magis cum sènsilitate et motu voluntario in relatione esse videtur.
(Pars I, Cap. VI)



VI.
Paralysis generalis minus certo haemorrhagiam cerebri indicat quam hemiplegia.
(Vid. Pars I, Cap. II, pag. 14.)
VII.
Encephalomalacia primaria minime naturae inflammatoriae est.
(Pars II, Cap. I.)
VIII.
Male ominatur haemorrhagiae cerebralis insultus cum subita cephalalgia.
(Pars II, Cap. II.)
IX.
Non in omni haemorrhagia cerebri venaesectio indicata est.
(Pars II, Cap. III.)



THESES.
i.
Nutritio sine ncrvis obtinere potest.
II.
Opium praesertim propterea vires nareotieas Cxereere videtur, quod congestionem versus encephalum produeit.
III.
Fuligo in morbis typhosis et putridis cruoris exsudatione oritur.
IV.
Vis succi gastrici in ehymi formationem non a sola acidi aeetiei et hydrochloriei praesentia pendet.
V.
Secretionum differentia minime ex organorum secernentium penitiori struetura, quatenus haec nota est, explicari potest.
VI.
Calor et frigus in altioribus gradibus analogam in corpus exercent actionem.
VII.
Hypertrophia cordis saepius secundaria quam primaria est.



VIII.
Principia vegetabilia proxima, in quibus oxvgenium et hydrogenium eadera conjuncta sunt proportione, qua in aqua conjuncta inveniuntur, maxime neutralem in corpus exercent actionem.
IX.
Electricitas stimulus quidem systematis nervei habenda est, minime -vero vi nerveae identica censeri debet.
X.
Sonus cordis prior in contractione ventriculorum auditur, apice in thoracis parietem pulsante; sonus alter in diastole ventriculorum percipitur, cordis facie anteriori in posteriorem sterni parietem pulsante.
XI.
Non omnis suppuratio ab inflammatione.
XII.
Varios et contrariae saepe indolis morbos commune febris puerperalis nomen complectitur.
XIII.
Caeeitas in glaucomate non a sola corporis vitrei offuscatione pendet.
XIV.
Icterus symptoma potius quam morbus vocari meretur.
XV.
Motus voluntarius ad nervos motorios unius lateris non nisi funiculo anteriori medullae spinalis eiusdem lateris potest transferri; sensus contra a nervis seüsoriis unius



lateris perceptus; etiam funiculi posterioris oppositi lateris ope ad eneephalum conduci potest.
(Cf. van Deen, Nadere ontdekkingen over de eigenschappen van het ruggemerg, Leiden 1839, pag. 49.)
XVI.
In parvi luminis arteriis torsio ligaturae praèferri raeretur.
XVII.
übi partus vel forcipe vel versione terminandus ést, et utrorjue modo terminari potest, semper forcipis ususversioni praeferendus est.
XVIII.
Unius organismi sphaerae prae ceteris exercitatio uberlimus morhorum fons habenda est.
XIX.
Indicatio vitalis saepe indicationi curatoriae contraria est.
8







AAN MIJNEN BROEDER,
TER GELEGENHEID ZIJNER PROMOTIE
TOT
DOCTOR IN DE GENEESKUNDE.
Als zoo menig Muzenzoon,
In een' liefelijken toon,
't Loflied voor zijn' Vriend doet rijzen , Menig broêr van dichtervuur Blaakt op 's broêrs promotie-uur, En met verzen hem kan prijzen ;
0! dan is het hard voor mij,
Dat ook ik niet even vrij Me in de dichtkunst kan bewegen ; Is 't gevoel ook nog zoo rein , 't Smart mij geen poëet te zijn,
Noch te deelen in zijn' zegen.
Doch van smart hier niet gewaagd Op een' dag, die zaden draagt Van een heilzaam , nuttig leven ; Als een broeder wordt gewijd, Om met onvermoeiden vlijt Voor zijns naasten heil te streven.



Daar blijft zelfs geen proza koel,
Daar ontsluit zich het gevoel Uit ondichterlijke boeijen ;
Daar bevalt geen woordenpraal,
Daar spreekt slechts het hart zijn' taal,
Daar doet waarheid ons ontgloeijen.
Heil li, Broeder! — Op uw' baan Lacht u 't blij vooruitzigt aan Van uw' naasten hulp te bieden;
Als de dienaar der natuur Moogt ge 't brandend ziektevuur Door uw' trouwe dienst doen vlieden.
't Zij opregte dankbaarheid Die uw ijvrig pogen beid',
En de Heer verleen' u krachten;
» Hij toch is 't, die allen hoort,
Die vertrouwend op Zijn woord Slechts naar 't goede en eed'le trachten.
L. HERTZVELD. !
Litt. Hum. et Jur. Utr. Cand.



















M G. 3542







DISSERTATIO MEDICA INAUGÜRALIS
DE
HAEMORRHAGIA CERERRI,
QTJAM ,
ANNUENÏE SUMMO ÏÏUMINE EX AUCTORITATE RECTORIS MAGNIFICI
J A N I VAN DER HOEVEN,
MATir. «AG. PHIL. «AT. ET MKD. DOCT. HI«T. RAT* PROF. OHDI1C.
NEC NON
AMPLISSIMI SETfATUS ACADEMICI COJfSENSU ,
ET
NOBILISSIIAE FACULTATIS MEDICAE DECRETO, PRO CiKADV DOCTORATIJS, SUMMISQUE IN MEDICINA IIONORIBUS ET PRIVILEGIIS, IIÏ ACADEMIA LUGDUJfO-BATATA,
RITE AC IEGITIME CONSEQUENDIS,
PUBLICO AC S0LE5KVI EXAMLM SUBMITTIT
UV2ISIV3 SBlfflVBSDB
ZUOLLANUS.
ADDIEM XI M. APRILIS, ANNI MDCCCXLH, HORA II.
II* At'DITORIO MAJORI.
ZUOLLAE,
TTPIS IV. JE. ,T. T.rr.ElMK triLLIXK,
hdcccbh.



I



PATRI OPTIM Ö.
MAXIME VENERANDO
®e jr, iSHOTll 5
\ERBI DIVINI APUD VETERIS FIDEI SEGTATORES , IN DIOECESI ZÏÏOLLANA , MINISTRO ,
HATRIQUE DIIECTISSDLiË
HASCE STUDIORUM PRIMITIAS OMNI QUA DECET I'IETATE
]). I). ]).
•S/uc/a?'.







P R A E F A T I 0.
Ij cctoris, si quevi forte invenire huicce libello contingat, inagis interest sciro, quomodo argument urn susceptum tractave— rim, quam cur hoe alii cuicunque praetulerim. Missis igitur querelis de dissertationis coiificiendae materiaeque eligendae molestiis, mox aliquid de opusculi divisione nionebo.
Ut omnis morbus, sic quoque is, de quo in hocce specimine agitur, triplicem potissimum considerandi rationem admittit, historicam nimirum, theoreticam et practicum. Illa effigiem morbi nobis proponit, enumerandis symptomatibus , quibus sc ostendit, decursumque quem tenct persequitur, mutationes materiae, quae cum comitantur, conditioncs denique nocivas , sub quibus evolvitur; ista, quomodo morbus ex elementis suis nascatur, perquiril, nexumque intcr symptomata morbi mutationesque materiae obtiiicntem ex universis physiologiae Icgibus explicare conatur;



haec denique ca tractat, quorum scientia mcdicam artcm exerccnti maxime convenit. Proposito priori respondent quinque prioru primac partis capita, quorum primum introductioni, re liqua quatuor symptomatologiae , laesionibus in autopsia manifestis sedique morbi describendis, nee non aetiologiac (sensu historico), i. e. seminiorum morbosorum potentiarumque nocentium catalogo dicata sunt; alteri proposito sextum caput accommodatum est, in duas iterum sectiones divisum, quarum una pathogeniam, altera nexus inter symptomata et laesiones matcriae examen complcctitur; tertio fini pars sccunda tribus capitibus, de diagnosi, prognosi et curatione satisfacere conatur. Denique aliquot morborum historiae ad argumentum pertinentes, quas in nosocomiis nostris notandi occasionem habui, scenam claudunt.
Et sic mi libclle / (liceat enim milii te ipsum alloquï) jamjam in publicum prodire debes. Scio quantum operae tibiimpenderim, sed idem scio, quantum tibi adhuc deficiat. Ne igitur mirerc, quae multorum sociorum sors fuit, fore ut tibi accidat, ut diu in angulo , proh dolor! neglectus jaceas, tandemque pistrino fortasse dignus judiceris. Quaecunque vero fata tua fuerint, illitd unum te inonitum volo, vt imprimis hacccc mandata cxsequi nc omittas, sed scdulo cures.



jPrimum igitur te con/eras ad Parentes carissimos, quibus dcdicatus es. Illis nuncius csto pii gratique animi, quo ad ultimuvi vitae halitum a me colendi sint, meoque nomine declares, me Deum Optimum Maximum exorare f ut beatissimo vitae cursu ad extremam senectutem extenso iis inexhaustas curas innumeraque beneficia coinpenset, quorum meus animus debitas grates solvere nunquam potest.
Nee vcro adire Praeceptorcs aestumatissimosy Athenaci Amstelaedamensis luces, immemor sis. Profcssoribus Clar. van Lennep, roorda , s\vaht , de yrIESE, VROLIK , van der breggen, suringar et Tilanus, quorum suavissima iLtilissimaquc institutioneper quinquennium f rui mihi licuit, maximas gratias agas habeasque sinnmopere velim pro iteratis, quas ab iis expertus sum benevolentiac documentis, pro ingentibus quibus me cumularunt beneficiis.
Sibi persuasum habeant, me enixe operarn daturum, ut sapientibus eorum praeceptis et consiliis semper obscquar, meque ardentissime vovere, ut per longam annorum scricm salvi incolumcsque florcdnt in Athenaei decus , in patriae gloriam, in literarum commodum , in disciplinarum cmolumcntum , in aegrotantium salutem.
Etiam apud Viros Clar. Jacultatis medicae in Academia Lug-



duno-Batava Professores , et praesertim apud Virum Cl. pruys van der hoeven" Promotor cm acstumatissimum, cui tu ipse tantum debes ; apud Viros item doctissimos et carissimos Gymnasii Zuollani praeceptores egregios, qui mihi in itinere ad altiora studia optimi fuerunt duces et auctor es; apud omnes tandem , qui mihi mcisque studiis optimos fautores se praestiterunt, sis venerationis gratiarumque interpres, iisque confirmes , tantorum me nunquam oblivionem capturum meritorum.
Denique Commilitonibus , qui mihi in musarum, sedibus inque Acsculapii templis socii comitesque fuerunt, salutcm plurimam dicas, spemque communie es, /ore ut vinculum amicitiae, quo ibi arctissime conjuncti fuimus , peracto studiorum curriculo non dissolvatur, sed e contrario magis magisque firmetur.



Sequentia argumenta huic assertioni opponi possant:
1. Mutationem, coloris et emollitionem strutorum eavernam cireumdantium simpliciter sanguinis imbihiticmis, substantiaeque cerebralis in eodem maceratae sequelam esse, vero simile reddunt phaenoraena quae post hirudinum applicationem observantur. Ibi quoque area morsnm eircumdans varias coloris adumbrationes ostendit. Quo propior ostio triquetro, eo profundior color telae ambientis, qui sensim pallescit quo magis a vulnere inflicto discedimus. 2. Si ipsius fibrarum eerebralium emollitio causa haemorrhagiae esset, haec infestissima esse deberet aetali infantili, ubi pultaceam quandoque mollitiem refert cerebrum, eontrarium tarnen obtinet. 3. Supra (pag. 21) aliquot andraixii casus citavimus, ubi in foco parum extenso emollitio haec cavernarum parietum niinime exstabat; hoe rite explicatur, quando assumimus, sanguinem parva quantitate efFusura non sufleeisse imbibitione et maceratione ad alterationem hane produeendam, minime vero intelligitur, si Rochouvii ideam alterationis telae cerebralis ante effusionein admittimus. 4. Ipsa observatio quinta üochouvit (quam eodem loco citavimus) eliam imbihitionem potius quam alterationem primariam indicat. Ibi nempe stratum emollitum ad i modo htieae partem sese extendit, dum celera pars emollita sanguine abscissa fuit. Stratum autem superstes rubro tinetum fuit colore, quod bene explicatur ex immedialo sanguinis contactu, dum ex Rociiottvii theoria pallide jlavo debuisset tinetum fuisse colore.
Ex his omnibus, ut mihi videtur, eoncludendum est, alterationes istas in parietibus cavernarum plerumque non causarn sed effectum sanguinis eflVisi esse.
Non est quod nullam alterationem haemorrhagiae pnorem assumamus, eontrarium saepe obtinere probavimus.



Sed alteratio liaec ia vasis ipsoque sanguine incipit, tune etiam ubi haemorrhagia cerebri morbo, qui encephalomalacia vocatur, ultima periodo supervenit.
§ 7. Processus quo cavernarum cicatrisatio obtinet (ut his jam sectionem hanc claudamus), non alius est quara ille, quo ossa fracta congl ulinanUir, partcs amissae restaurantur, ruinera externa resarciuntur, quem vitae reparalricis nonnne designamus, cujus natura vero prorsus nos latet. Non secus ae in illis, processus ille reparator citius tardiusve absolutus est, variis causis turbatur, imo aliquando sanationis loco in veram destructionem abit.
In hoe autem a redintegratione ossium v. c. differt, quod saltem in plerisque casibus conjunctio non nova substantia encepbalica, sed tela modo celhiloso-vasculari obtinet. Utrura tarnen ahquando accidere possit dijudicare non ausim. Quando, ut experimenta Schwannii in ranis probare videntur, librae nerveae se in transscisso nervo ischiatico restituere possunt (35), non alienum foret cogitare, idem in encephalo quoque interdum locum quidem habere posse. Ceterum integra paralyseos sanatio minime in favorem redintegrationis argumentum est; quum paralysis saepe non ex laesione partis, ubi solutio continui ailjuit, expheanda est, sed a compressione in aliain partem ad speciem integram, uti hoe jamjam in Sectione II. indicare conabimur.
(3j) Cf. MiiLLER, Handbuch d. Physiologie, Koblenz 1835, Band I, pag. 399.
/



SECTIO II.
STMPTOMATUM INTERPRETATIO NEXUSQUE, QUI HAEC INTER LAESIONESQUE ORVIAS REPERITUR.
^ 1. In haemorrhagia eerbri non secus ac in quovis alio morbo, duo imprimis, ubi legitimam symptomatum explicationem quaerimus, distinguenda sunt phaenomenorura genera, symptomata nempe a morli causis et indole, et symptomata ab organo affecto pendentia.
Quod prius genus attinet, quorsum referuntur symtomata ex universo habitu functionumque organicarum conditione petenda, mutationes in pulsu, temperatura corporis, colore faciei caet, eorum explicatio éx illis, quae de pathogenia monuimus, satis hauriri potest. Hic occupare nos debent pbaenomena ab organo affecto pendentia, tum quae magis constanter observantur turbac sensüs interni paralysesque diversi generis, tum ea quae minus perpetuo occurrunt, contracturae, deliria et convulsiones (36).
In tractanda vero haece parte, quae cum universacerebri physiologia arctissimo vinculo jungitur, propter/actorum experientia confirmatoruin inopiam brevis esse potero; uitpote qui in reverentiam lectoris peccasse mihi viderer, si conjecturis frena remittens opinionem prolaturus essem, quae non experimentis physiologicis aut observationibus pathologicis, castoque his superstructo ratiocinio nitatur.
§ 2. Duo in haemorrhagia cerebri laesionis telae eneephalicae fontes adsunt, compressio, et dilaceratiofibrarum.
(36) Cf. Supra, pag. 13 et 16.



et sensoriae, quae ex mèdulla spinali oiiuntur, et in systemate caudiceo continuantur, rursus ad hocce punctum redeant, ulteriores indagationes nos doceant ex intimopectore voveo.



PARS II.
QUA AGITUR DE MORBO RESPECTU PRACTICO.
CAPUT I.
DE MOREI Dl AGNOST.
1. Hactenus morbum nostrum rtosographice et nosolocjice spectavimus. Superest ut gravissimam et utilissimam partem tractemus, rationem nimirum habentes eorum momentoruru, quorum medicum ad lectulos aegrotantium artem exercentem maxime interest. Iriplex autem in omni morbo quum soleat esse medici munus, accuratam faeere diagnosin, veram percipere prognosin, et aptam instituerc curam, singulis hisce officiis in koe et duobus sequentibus capitibus occupati erimus.
§ 2. Diagnoseos vox strictiori aut latiori sensu accipitur. Latiori sensu, omnem complectilur et morbi, et hominis aegrotantis cognitionem, strictiori sensu, morbum ab afTinibus distinguere docet. Ultimo solum respectu hic nos occupabit. Quod priorem enim attinet, vel ex illis, quae hucusque tractavimus liauriri debet, vel nonnisi in casibus singulis ad lectulos aegrotantium acquiri potest.
Morbi vero symptomatum aliquam analogiam cum haemorrhagia cercbri monstrantes, vel systema cerebrale afficiunt, aut



saltem afficere autumantur, vel organa extra cranium sita oceupant.
Ad hos pertinet paralysis spinalis, paralysis ab idiopathica nervorum affectione , febris apoplectica, syncope et asphyxia; ad illos: 1°. Morbi cerebri dynamiei, coma, carus, lethargus, apoplexia nervosa ; tum etiam epilcpsis, catalepsis, spasmi hysterici, eclampsis, ebrietatis denique altiores gradus (quorum sedes, etsi saepe post mortem nulla vestigia sensibus manifesta relinquant, tarnen ob symptomatum indolem in cerebro ponitur). 2°. Morbi dynamicoorganici congestio, arachnitis, effusiones seri, apoplexia serosa, exsudatio lymphatico-purulenta, encephalomalacia, encephalitis et abcessus cerebri. 3°. Nutritionis vitia et morbi organici hut ê%0%iiv dicti. 4°. Denique laesiones mechanicae.
In reeensendis hisce morbis, quominus dissertationis limites transgrediamur, breves ésse oportebit, summaque criteria, quibus a nostro morbo distingui possunt, indieasse suffieiet; de illis solum, quaé ab anliquioribus mullisque etiam reeentiorum ad apoplexiam relati fuerunt, tum vero impriinis de encephalomalacia, quae nostro morbo adeo affinis est, ut a Cl. Cruveilhier identica fere ei habeatur, paulo latius disseremus.
§ 3. MORBI EXTRA CRANII CAVITATEM.
Dignoseitur autem paralysis spinalis a paralysi haemorrhagiae cerebralis effectu ex sede hujus paralyseos in partibus, quae nervos ex parte medullae spinalis laesioni inferiori aecipiunt, tum quod plerumque partes utriusque lateris aequaliter infestat, ita ut paraplegia in ea frequentior sit quam hemiplegia; praeterea nunquam, ubi simplex est, in ea occurrunt symptomata cerebralia (1).
(1) Cf. CRUVEIIHIER, Anatom. Pat/tol. Livr. III.



In paralysi item ab idiopathica nervorum affectione orania desiderantur syrnptornata cerebrum laborare indicantia (2).
Febris apoplectica typo periodico notatur. Praeterca syrnptornata cerebralia sub comatis forma potius, quam sub haemorrhagiae cerebri specie se manifestant.
In syncope sive stasi sanguinis momentaneus adest respirationis et pulsus defeetus; vita brevissime stimulantibus excitatur, et una cum pulsu etrespiralione eonscientia redit, aut contra mors ilico sequitur, muitoque citius quam in liaemorrhagia cerebri etiam fulminanti invadit (3).
In asphyxia denique, ubi pulraones primarie afficiuntur, licet secundarie conscientiae perfecta abolitio obtineat, respirationis defeetus causaeque antecedentes in ferendo de morbo judicio nobis opitulari possund (4).
§ 4. MORBI INTRA CAVITATEM CR VMI SITI.
A. Mqrbi dynamici.
Coma, lethargus et carus subtiles sunt soporis distinctiones ab antiquioribus medicis adhibitne.
Coma dicitur, ubi aegrotantes facile quidem excitantur scd cito in pristinum delabuntur statum. Lethargus pedetentim obrepit, somnus in dies vero magis increscit.
In Caro summus obtiuet sopor, vellicata tarnen membra
sese retrahunt (5).
In apoplexia nervosa denique conscientia, sensilitas et
(2) ROCHOTJX, 1. 1., p. 268.
(3) Cf. KREYSIG in Encyilop. IVurterb. d. medic. JVis&ensch. llerausg. t>. d. Professoren d. medic. Faculteit zu Her/in, Band III, Herlin 1829. Art. Apoplexie. ROCHOUX, 1. 1. pag. 273. Cl', qq. Supra, pag. 10.
(4) BRESSLER, libro, pag. 43, laudato , pag. 177, sqq.
(5) BURSERIU.S, Institat. "Vol. 3, Cap. IY, § CXI.



motus prorsus absunt, dum intra cranium post mortem nulla laesio sensibus manifesta occurrit.
Quod priores affectiones attinet, frequenter eflusionis serosae aliorumquemorborum cerebralium symptoraata suut, morbique ideo nomen non merentur.
Nullam etiam dubium existit, quin ab antiquioribus apoplexia nervosa adfuisse dictum fuerit, ubi post mortem nü nisi congestio sanguinea aut exsudatio lymphae purulentae in cerebri superfieie aderat, aut quin cum syncope et asphyxia confusa fuerit. Quo ulteriores enim progressus anatoinia pathologica fecerit, eo minor fit morborum sine materie numerus. Ab altera tamen parte, si imperfecta nostra auxilia in detegendis subtilioribus organieis nxutationibus perpendamus, stultum foret fidem negare aestumatissimis etiam observatoribus nullam alterationem sub sensibus cadentem se invenisse contendentibus (6).
Quidquid hujus rei sit, carus, coma et lethargus ex ipsa Bürsemi descriptione cum haemorrhagia cerebri confundi nequeunt. slpoplexta autem nervosa cum illa solum haemorrhagiae cerebri specie, ubi propter effusionem extensam aut in utroque latere obtinentem simul cum conscientiae abolitione generalis obtinet paralysis, minime vero cum haemorrhagia moderata, in qua hetniplegia paralysisquepartialis
characteristicaconstituuntphaenomena, confundi potest.Sola
observatio XCVI Abererombii (ed. Gendrini) videtur exceptionem hujus regulae offerre. Tamen memorat Abercrombie ibi exstilisse ad latus arteriae basilaris emollitionem grani hordei magnitudinis, cui vero nullum momentum imponit; si nihilominus consideramus, in quam insigni loco laesio
(6) Cf. ABERCHOMBIE . 1. 1. (Ed. Gendrini) observationes XCIY—XCVIII Pt sex observationes a Gendrino additos XCXXX b.s ad XCVIII aepties. Rochoex, I. I., pag. 205. CHUVEILHIEK, dict. d. med. et d. chir. pratiq. pag. 321, proposition XVII.



regionibus profluant, absurdura sane foret easdem sub cunditionibus maxime disparibus symtomatibusque diversissimis in cerebro ortas uni semper causae tribüere.
Quidquid liujus rei sit, in chronicis formis rel nulla adfuerunt symptomata cerebralia, quum cerebrum compressioni lente factae assuescat (13), aut turbae, quemadinodum in liydrocephalo chronico-senili et in ea, quae haemorrhagiae cerebri consecutiva est, esse solet, in pedetentim facta virium intellectus diminutione, sensuum externorum obtusione cum pupillis dilatatis, gressu vacillanle, membris trementibus constant, statu soporoso denique scenamclaudente (14).
Febris cerebralis quoque infantum tum propter stadia distincta, quae pereurrit, propter vomitum et convulsiones characteristicas, propter aetatem denique aegrotantium cum haemorrhagia cerebri permutari omnino nequit.
Istae solae formae, quae subito invadunt, et perfecta conscientiae abolitiono stipantur, difficilem diagnosin reddere possunt. IIuc pertinet: apoplexia serosa antiquiorum et exsudatio lymphae purulentae in encephali superficie.
IV. Apoplexia serosa consistit in acuta seri exsudatione in cerebii ventriculis, et docente Cl. Füchs (15) cum ea forma convenit, quae recentioribus Hydrocephalus acutus senilis vocatur. Si comparemus descriptionein hujusmorbi apud Bukseritjm, Fcchsitoi et Rociiouviirai, quorum ille teraperamentum phlegmaticum, corporis habitum cachecticum et decolorem, membrorum frigus, puisum parvum, inae-
(13) Cf. casum apud vcsalium memoratum d. corp. hum. fuirica, lib. J, cap. 5.
(14) Cf- FDCHS, Beobachtungen und Bemerlungen iiber Gehirn-erweichung, Leipzig 1838, pag. 135. ROCIIOUX, 1. 1. Obs. 36—39.
(15) 1. 1., pag. 133.



qualera, tardum et intermittcntem (16); istepallorem cuin rubore alternantem, pulsum parvum sedfrequentem(17); hic denique faciein coloratam, pulsum magnum et plenum, cutem calidam inler symtomata memorat(18), tune opinioinox eaiissa confirmatur, non uni causarum generi effusionem serosam deberi. Cuicunque tarnen eausae debeatur, in plerisquesaltem casibusconscientiaeabolitionemomniumque membrorum resolutionem in brevi temporis spatio afl'ert, tunoque praesertim , si in prodromos, torporem, liebetudinera, cephalalgiam, qui eam diutins et insignius quam haemorrhagiam cerebri praecedere videntur,non satis attenti fuimus, cura haemorrhagia cerebri paralysi generali stipata faeiilime confundi potest, id quod ex theoria in capite VI emissa rite explicari potest (19).
V. Non minus aliquando haemorrhagiam cerebri fulmixwntera cum paralysi generali simulat exsudatio materiae lymphatico purulentae in tota encephali superficie, quam Chuveilhier meningite-sous-arachnoidienne comateuse vocat(iO), et Magen die, (jui eam in cane, experimento quoad cerebrum instiluto, cum iisdem symptomatibusortam vidit, pro alteratione liquoris cephalo-rhachidei habet (21).
'Ier hieme et aestate anni 1841, hanc exsudationem in noslro nosocomio observavi. Bis simul adfuit suppuratio extensa, semel in bracliio, in altero casu, quem infranarrabo,cuj ugque symtomata adeo haemorrhagiam fulrainan tem simularunt, in genu articulo (22), ita ut huc forsanpertineat apoplexia metastatiea antiquiorum medicorum. Tam
(16) BURSERIUS , libro. voluin. et ccp. laud. § CII.
(17) FUCHS, 1. c.
(18) Rocuoux, 1. 1., pag. 233.
(19) Cf. pag. 56.
(20) Auat. Pat hol. Livr. VI, obs. 1.
(21) Magkndie, Lef ons .sur les fonctions, etc. toin. i, pag. 111.
(22) Cf. llistoria Jansje Westerinan.



gravia symtomata in hac aff'ectione oriri, ubi per totaru encephali extenditur superficiem, proptereaque etiam ad originem nervi vagi, ubi voluutas et perceptio residere videntur (23), minus mirari possumus, si in effectus exsudationum purulento-lymphaticarum in aliis visceribus altendinius, quaruin vi quemadmódum in peritonitide exsudativa v. c. obtinet, aetio horurn viscerum quasi paralysatur.
ENCEPHALOMALACIA
SENTENTIA LALLEMARDII.
VI. Encephalomalacia rubra et alba primum et secundum stadium enceplialitidis constituunt. Emollitio rubra in autopsia invenitur, si mors invadit, antequam suppuratio ineeperit, atque congestio inflammatoria, quae eam producit, differt a congestione hacmorrhagiam cercbri provocante, quod haee rapidior in ortu, minus regularis in decursu, et promtior in exitu sit, dum illa contra lentius sese evolvat, magis regularem deeursum teneat, et majori tenaeitate persistat (24). Veluti autem intereepta epistaxis (qui s'avorte) saepius conjza terminatur, et contra inflammatio frequenter in haemorrhagiam exit, sic quoque hacmonhagia cerebri intereepta transire potest in emollitionem i. e inflammationem-, emollitio iterum exire potest in haemorrhagiam.
Encephalomalacia alba oritur, si aeger taindiu superstes est, ut inflammatio in stadium suppurationis transeat. Tarnen ipse fatetur, se ex eo, quod in iis casibus, ubi manifesta adfuit suppuratio, substantia cerebralis pus circumdans decolor aut coloris sordide albi invenitur, conclusisse
(23) Cf. Supra, pag. 62.
(24) LALLEMAND, Recherches anat.-patholog. sur l'encejphale et ses dependances, Bruxelles 1837, Lettre 1, pag. 26.



per analogiam ad infiltrationem puiiscum substantia cerebrali iu iis casibus, ubi nullum pus rcpertuiu est (25).
Diutius etiara durante inflammatione, pus primum infiltratum substantiae encephalicae paulatim in parvos abcessus colligitur; mox destructione substantiae encephalicae circumdantis parvi hi abcessus invicem conjunguntur, et i'ocum cominunem formant (26). Si suppuratione vita non exstinguitur, kysta circa puris eollectionem formatur, et sic abccssus cystici oriuntur (27). Indurationes denique cerebri emollitionis praegressae indicia sunt (28).
Ingeniosae istae theoriae sequentia opponi possunt:
Argumentum ex historia uxoris Angeli Zanardi (ap. Morgagn. Ep. 5, N°. 6), ubi post hemiplegiam lateris dextri, artuhus quasi a convulsione contractis, in autopsia thalamus opticus sinister adeo eniollitus et diffluens inventus est, ut uil nisi gratis odor dëesset, ut plane fracida pronunciari possit, vasis arachnoideae simul sanguine turgidis, sane non valde theoriae favet,quuminflammationise«sentao in plasticitate aucta sita sit, non in partium ad statuin fere putrescentiae commutatione.
Emollitionem cerebri post laesiones mechanicas, quam semper inflammationis progeniem habet Lallemand, revera saepe verae contusioni debere probat casus viri cujusdam, qui mense anni 1841 Aprili, in platea arboris ramo fortiori perculsus, et conseientiae perfecta abolitione, pulsu debili, intermittente,respiratione stertorosa in nosocomium nostrum delatus, eodemque die mortuus, in utroque cerebri lobo anteriori ad basin in raagna extensione mollitiem insolitam coloremque profunde rubrum obtulit.
(25) 1. 1., Lettre II. pag. 54.
(26) I. 1,, Lettre III, pag. 113.
(27) I. 1., Lettre IV, pag. 175.
(28) 1. 1., Lettre V, pag. 228.



Emollitionem albam ab initio huncce colorem referre profitentur Cbüveilhier et Focus (29). Andral etiam bene distingui posse casus, ubi pus substantiae cerebrali infiltratum est, ab illis, ubi liaec ab anemia substantiae affectae potius dependet, opinatur (30).
Si liuc addamus, nulla interdum in partibus emollitis vestigia injectionis reperiri, imo eas aliquando yerae aneiniae symtomata monstrare, meninges quoque saepius aspectum physiologicum referre (31), si attendamus adaetatem provectam, quae origini hujus morbi lavet, si deniqueconsideraraus, quara saepe et in Fuchsii et in Andralli observationibus dehominibus debilibus, raacilentis, morbiscbronicis labefactatis sermo sit, tune temerarium, ut mibi videtur, foret concludere encephalomalaciam cncephalitidi identicam esse.
SENTENTIA ABERCROMBII.
Cl. Auubcromrii opinio universe Lallejiandii ideis consentanea est. Tarnen praeter ex iaflammatione, ex arteriarum (juoque morbis eam provenire posse censet ad instar gangraenae ex utrisque liisce causis oriundae (32).
SENTENTIA FUCUSII.
In partes plane contrarias abitCl. Füchs, qui nunquam eam intlammatoriam habet, sed ex symptoniatibüs, aetiologia iisque, quae in autopsiis reperiuntur, concludit semper morbum asthenicae naturae esse, librumque suum sequentibus claudit: »Ich erklare — dass ich — die Encepha)>lomalacie für ein eigenthümliches asthenisches Leiden
(29) cruveilii. Anatom. Pathol. livr. XXXIII. FUCHS, 1. 1., p. 3.
(30) Cliniq. inéd., tom. V, pag. 370.
(31) Andhal, i. 1., pag. 373—374.
(32) Abergrombie , 1. 1., (E<I. Gendrini) pag. 125.



»des Gehirnes mit Vernichtung der ürtlichen Vegetatiou » halte."
CRUVEILHIERII OPINIO.
Uti Lallemand et Aeebcrombie encephalomalaciam inflammationi consonanlem censent, sic Cruveilhier eandem haemorrhagiae cerehri specicm esse profitetur. Utraeque, si illuin audiainus, eandem agnoscunt causam, easdem potissiinum eerébri partes invadunt, symptomatibus analogis indicantur, eandem postulant curam (33). In eo vero difert a vulgari haemorrhagia, quod sanguis non ex notabilioribus vasis sed ex capillaribus modo proveniatj propterea eani haemorrhagiae eerébri capillaris nomine induit, quae ad haemorrhagiam vulgarem sive cum foco eandem ralionem habet, ac contusio in primo gradu sive eontusio cum infiltratione sanguinis ad contusionem in secundo gradu sive cum collectione sanguinis (34).
Multae porro gradationes haemorrhagiam vulgarem inter et haemorrhagiam capillarem intersunt, multaeque itidem inter apoplexiam capillarem s. emollitionem rubram et emollitionem albam. Coloris hae adumbrationes quinque sunt, color fecium vini, amararanti, hortensiae, albo-lilas et albus (35). Eniollitio alba et rubra non duae quidem eiusdem affectionis periodi suilt, sed emollitio alba ab origine jam alba est, neque ex puris conjunctione cum substantia cerebrali oritur; tarnen utraque ad eundem laesionum ordinem pertinet (36).
Si post talis auctoritatis virorium sententias meam tan-
(33) Dict. d. med. et d. chir. pratiq. proposition, XVIII, paE. 322.
(34) Anat. 1'athol. Livr. XXXIII.
(35) CMJVEUH. Anat. Path. livr. XX.
(36) Idem, Op,.re laud. livr. XXXIII.



dem liceat adjicere opinionem, tune reputantes: ad lura- in— jectionem encephali et meningum vasorum in genere multo minus lrequentem esse quain in haemorrhagia cerebri (inter 11 casus apud Fuchs ter niodo adfuit injectio); considerarites ad 2um- saepius apud varios auctores sermonem esse de hypertrophia et aneurysmate cordis, de aortae ejusque valvularum ossificatione, de arthritide encephalomalaciam praegressa, de pulmonum tuberculis, de affectionibus carcinomalosis, de pulmonum praesertim oedemate frequenter si mul praesentibus (37), de sanguinis tenuitate statuque fluido (38); perpendentes ad 3um- morbum plerumque cadereinhomines debiles, pallidos,macilentos, senio, morbis, et vivendi genere debilitatos; ad 4um- ab altera contra parte considerantes , emollitionis secundariae aliquot post insultum dies haemorrhagiae cerebri supervenienlis casum, delirio aut saltem clamoribus vagis, temperatura capitis et trunci aucta, rubore faciei, pulsu frequenti (90—100 ictus) nunciatae, apud Fucfisiirai theoriae inflammatoriae adversarium (in obs. XV) memorari, ubi in autopsia non solum substantia circa focum liaemorrhagicum emollita inventa est, sed etiam omnia meningum vasa cunctaquc substantia cerebralis sanguine admodum injecta cernebantur; in iis quoque casibus, ubi manifesta arachnitis externa aut interna in suppurationem terminata adfuit, substantiam contiguam emollitam repertam esse (39), sequens judicium ferenduui esse censemus: 1°. Encephalömalacia pritnaria in plerisque saltem casibus inflammatoriae naturae non est. 2°. Magnam analogiam cum haemorrhagia cerebri habet, sed cum illis imprimis speciebus, quae ex laesa vasorum parietum structura, ipsaque sanguinis incoagulabili-
(37) Fuchs, 1. 1., pag. 17.9. — Akbbai, cliiiiq. raéil., torn V,pag.375.
(38) FUCHS, Cas- 3, 4, 8, 9, 10, 11.
(39) Cf. AMRAL, Clin. Mcd., lom. V, T' 105 el 106.



late (40) profluunt, non cum illa, quaé ex auoto sanguinis versus caput fluxu oritur. 3°. In eo praesertim utriusque morbi discrimen 1ïaeret, quod in haeniorrhagia cevebvi vasa magis notabilia, in encephalomalacia contra capillaria potissimum affecta sunt. 4°. Coloris adumbraliones dependent. tum a varia proportionc, qua sanguis capillaribus egressus substantiae cerebrali infiltratur, turn q mutationibus, quas post brevius longiusve intervalluin subit, turn denique a capillarium affectarum magis minusve coloratum Iiumorum vehentium indole. 5°. In systemato vasorum itaque et ipso sanguine alteratio morbosa incipit, non in ipsis fibris cerebralibus (41). Quoad quaestionein autem, utrum alterationes istae causae, an effeetus generalis adynamiae sint, delego lectorem ad ea, quae supra, pag. 46, monuimus. 0°. Encephalomalacia secundaria plerumque inflammatoriae indolis est; probant hoe symptomata obvia, analogia cum reactione, quae solutiones continui in aliis quoque organis sequitur, emollitio cumverasuppuratione post vulnera capitis, arachnitidem externam, internam caet.
Post hunnce digressum,quemobaretam, quam encephalomalacia cum haemorrhagia cerebri habet affinitatem, fecimus, ad diagnosticen redeamus.
In gcnere vero dislingui potest encephalomalacia ab haemorrhagia cerebri sequentibus momentis:
1°. Decursus utriusque morbi plerumque in versus est. Haemorrhagia cerebri in altiori saltem gradu sese deriunriat subita conscientiae abolitione et perfecta motus paralvsi in uno corporis latere; nisi mors sequatur, aut morbi secundarii oriantur, sensim symptomata emendantur, primo conscientia redit, deinde loquelae faeultas, mox paralytica
(40) Of. Supra, pag. 45 et 46.
(41) Vid. pag. 53.



symptomata paulatim et gradatim dissipari incipiunt, tandem evanescunt (42). In encephalomalacia primum debilitas membrorum in uno latere obtinet, sensim hemiplegia haec imperfecta ingravescit, tandem aegroti conscientiam quoque amittunt. Coma uti Rostan ait primutn apoplexiae (haemorrhagiae cerebri) phaenomenon est, et in plerisque saltem casibus ultimum encephalomalaciae (43).
2°. Haemorrhagia cerebri vel nullis nunciatur prodromis, vel ubi adsunt congestionis indolem prae se ferunt (44). In encephalomalacia contra proprium prodromorum stadium vul go adest, tum cephalaea fixa, tum temporaria (45), et quasi occillante artuum in uno latere debilitate, dolore atque rigore se manifestans, nullis aulem congestionis svmptomatibus obviis (46). 3". Quoad paralysin, saepius quam in haemorrhagia cerebri cum illa in encephalomalacia junguntur dolor et contractura in musculis paralyticis cum flacciditate alternantes, saepius etiam convulsiones in latere affecto aut generales adsunt (47). 4°. In altiori haemorrhagiae cerebri gradu, si conscientiae abolitio obtinet, simul frequenter stertorosa respiratio animadvertitur. In encephalomalacia respiratio vulgofacilius obtinet (4b). o°.Febris haemorrhagiae cerebri superveniens pleruinque inflammatoriae indolis est (emollitionem consecutivam alferens).
(42) Cf. pag. 12.
(43) Cf. Infra casus IV, Cf. qq. FUCHS, 1. 1. rag. 124, CRUVEIIHIER, Anatom-pathol. Livr. XXXIII. BRESSLER, 1. 1., pag. 180. ROCHOUX, 1. 1., pag. 326.
(44) Yid. pag. 8 et 9.
(45) Andral, Clin. mid., tom. V, pag. 406.
(46) FUCHS, 1. 1., pag. 124. CRUVEILHIER, Anatom. pathol. Livr. XXXIII.
(47) LALLEMAND, 1. 1., Lettrel, pag. 22, sqq. FUCIIS et CRUVEILHIER, 1. C.
Andral, 1.1., pag. 397.
(48) FUCHS, 1. c. SUNDEL1N, Handbuch des Diagnostik, Magdeburg 1833,
pag. 471.



sese evolventium, facilior aut difiicilior ab haemorrhagia cerebri diagnosis admodum in singulis casibus differt, quum maxime pendeat a sede, quam productiones istae accidentales oecu parit, et a citiori aut lentiori liorum heteroplasmatum evolutione. Si in genere, ubi in parte encephali sensilitale praedita et cnm motilitate cohaerente radices agunt, quam eertissime cephalaea fixa, atque lente orientibus et pedelentim ereseentibus paralyseos partialis signis, sensuum etiam externorum abolitionefaeileamorbonostro distingui possunt (54), non minus tarnen valet effatum Cl. CRüVEiLimmi, qui errorem diagnoseosi'ere inevitabilem eenset in illis casibus, ubi tumor osseus aut tubereula lente evoluta subito phaenomena hemiplecticaproducunt(55),quod tum ex origine in regione minus sensili, tum ex subito voluminis augmento subitaque inde ortacorapressionefacillime explieatur.
1). LAESIONES MECHANICAE.
4
Dubium oriri posset, ubi aegrum in caput cecidissecomperimus, utrum symptomata cerebralia violentiae externae debeantur, an contra conscientiae al)olitio per haemorrhagiam cerebri spontaneam causa lapsus fuerit.
Ires aulem status in laesionibus externis receas ortis obtinere possunt; vel symptomata a sola encephali concussione dependent (eoinmotio cerebri), vel simul vas aliquodin cranio ruptum est (eommotio euni extravasatione sanguinis), vel denique encephali obtinet contusio.
Commotio cerebri dignoseitur ab haemorrhagia cerebri moderata defectu paralyseos unilateralis signis; ab haemor-
(54) Rocnoux, 1. 1. pag. 268.
(55) Dict. d. med. et d. chir. prat. pag. 317.
G



rliagia csctensa cura paralysi generali etiam frigore corporis, pallorefaeiei, pulsuum debilitate, respiratione normali. Commotio cerebri vel brevissime morte terminatur, vel serisim phaenomena praesertim remediis excitantibus emeudantur (56), donecreactio supervenerit. Haemorrhagia extensa minus cito necat, sed symptomata nil etiam emendantur. Raro in sola commotione membra adeo resoluta suilt quam in haemorrhagia cerebri. Plerumque potius stimulata sese movent. In genere tandem in commotione cerebri universi systematis nervei et vasculosi adynamiam, in haemorrhagia cerebri singulas systematis cerebralis functiones abolitas videmus.
Cur in commotione cum extravasatione sanguinis, et in contusione cerebri rarius hemiplectica phaenomena observentur (nunquam in satis magno vulnerum capitis casuum numero, quos per biennium in nosocomio chirurgico vidi, me hemiplectica phaenomena observasse, memini), exinde forsan ex])licari poterit, quod in illa sangnis extravasatus per totam encephali superficiem sese dispergit, in hac autem, contusio in chlamyde cerebri obtineat (57), sive in puncto, ubi vis mechanica illata est, sive in opposito baseos puncto per contre coup ut aiunt. Ab haemorrhagia cum paralysi generali etiam in plerisque saltem casibus distingui potest commotio cum extravasatione sanguinis eo, quod in hac symptomata compressiouis paulatim oriuutur, neque priusquam circulatio sanguinis commotione debilitata quodamrnodo se restituerit.
Si summam igitur rerum colligamus, diagnosis tune modo incerta est, quando lapsum in caput liemiplegia excipit, in qu.0 casu etiam Cl. Chuv-eiuiier simei se falsum
(56) Cf. Bressler, 1. 1., pag. 179.
(57) Cf. Supra, pag. 58.



esse latetur (58), quum hemiplegiam laesionis mechanioae sequelam falso pro haemorrhagiae cerebri symptomate habuerit.
(58) Dict. d, mcd. et d. chir. prat. pag. 317.
6*



CAPUT II.
DE MORÏÏI PROGNOSI.
Haemoirhagia cerebri in genere quidem pleni discriminis morbus est, turn propter organon totius oeconomiae prineeps et dux affectum, tuin propter conditiones, quibus suarn debet existentiam, male removendasautemendandas, tum propter morbos secundarios et complicationes, qui non raro superveniuntaut adsunt, et eam magis etiam exitialem reddunt, tuui denique propter reeidivas,quae tune etiam,ubi omniajamin melius vergere coeperunt,saepissimeexitum letalem producunt; quum tarnen perieulum non solum ex turbis functionum organi affeeti commensurari potest, verum etiam a causarum indole, qnas diversi generis esse monuimus, tum ab universa aegrotantis constitutione, tum denique ab aceessione aut defeetu affeetionum consecutivarum quam maxime dependeat, de quibus omnibus ut sponte patet non primo intuitu judicare possumus, valde cauti in instituenda prognosi esse debemus. Jure enim monet Cl. Crtjveilhier (1), non raro horaines resistere insultui, qui primo aspectu letalis videbatur, dum alii contra ad speciem leviter modo affeeti cito succumbunt.
Quod symptomata organi afl'ecti attinet, sponte patet, nos eo ma jus portendere dcbcre perieulum, quo plures
(1) Dict, d. rned. et d. ehir. prat., pag. 318.



et momentvsiores functiones abolilae sint, ct quo major sit functionum numerus, quae laesionis vim experiuntur. Péssimi igitur augurii erit insultus cum conscientiae abolitione et resolutione artuum completa, pupillis fmmotis, deglutitionis defectu,alvoet mictuinvoluntariis, respiratione stertorosa (2).
Ilemiplegia cum conscientiae abolitione, praesertim si haec perseverat, male etiam augurii est. Melius contra ominatur hemiplegia, conscientia remanente, sensuque motuque in altero latere integris. In ipsa paralysi gradus sensilitalis et motüs abolitionis gradum periculi indicat(3). Optimi igitur ominis est, si paralysis ad unuin modo organon et quidem ad soluin motum extenditur. In ter symptomata mali indicii etiam insultus inilium cum subita cephalalgia computat Cl. Hecker (4), quod non a vero alienum videtur, cum sensilem encephali regionem correptam denunciet. Reminiscentes inomenta occasionalia et praedisponentia, quae in capite quinto partis primae memoravimus, et modum, quo variae istae causae agunt, quem in sexto capite explicuimus, facile diducere poterimus, eam morbi speejem, quae merae congestioni debetur, inagis benignam esse quam eas, ubi parietes vasorum cerebralium onmeque systema vasculosum degeneratione osteocalcaria laborant, aut in quibus sanguinis incoagulabilitas accusanda est, quum eluceat, in illo casu non solum causani cura eflicaci facilius tolli posse, verum etiam reactionem vulnerationem insequentem multo facilius ferri quam in hisce.
Morbus igitur hommes cachecticos, infirmos, senio, vitae
(2) er, Kheïsig, 1. 1„ pag. 108. Cf. qq. pars i, cap. ii, sect. ii.
(3) Cf. CRUVEILH. (liet. <1. 111 é(l. et chir. prat. 1. c.
(4) A„nsl die Kranlh. der Menschen zu hcilen, ót. Aull. Gollia u. Elfurt 1818, Th. II, pag. 311.



genere morbisque debilitatos, aut arthritide, hypertrophia cordis, aneurysmatibus laborantes invadens multo magis timendus est, quam ubi homines juniores, robustos, habitu sic dicto apoplectico praeditos eorripit; propterea etiam pulsus inaequalis et parvus, sudores frigidi, facies Hippocratica, quae sane minime affluxum activum versus encephalum obtinere satis indicant, inter infaustissima signa pertinent (5).
Quod ulteriorem morbi decursum attinet, sanatio exspectanda est, si mens redit, paralyseosque symptomata in dies minuuntur (6), si causae, quae in morbi genesi majores minoresve partes egerunt, removentur, redeuntibuse. g.haemorrhagiis suppressis, epistaxi, haemorrhoidibus, catameniis, dolore arthritico exanthematibusque retropulsis denuo apparentibus. Sin imperfecta contra symptomatum emendatio obtinet, et aeger sensiin emacescit, et functiones intellectus minuuntur, exsudatio seri consecutiva lenta timenda est, quae in coma desinens mortem afl'ert (7).
Aliquot post insultum diebus deliria, motus convulsivi cum febre apparentia inflammationem (emollitionem consecutivam) fieri denunciant, et mali ominis sunt, quapropter Cbüveiliiier (8) suadet nunquam ante nonum diem exitum portendere.
Sententiam Ilippocraticam, homines subito cephalalgia captos cum mutitate et sterlore intra septem dierum intervallum obire, nisi febris oboriatur, errore in Aphorismos(9), insertam esse conjectura est Rocuotrra (10); Kheïsig (11), autumat febrem non semper quidem faustam esse, sed
(5) Cf. Kbeïsig, 1. 1., pag. 108.
(6) Kkeïsig, 1. c.
(7) Cf. Supra, pag. 11, et pag. 70.
(8) 1. c. (9) Hippocr. Aphor., Sect. YI, aph. 51. (10) 1. 1,, pag. 161 in annotat. (11) KREYSIC, I. c.



saepe tarnen cum morbi diminutione eonjungi. IIecker j)utat insultum apoplecticum febre solvi, quae vel novum insultum mortem afferentem inducit, vel intra quatuordeeim dies urina et sudore critieo in salutem aegrotantis terminatur (12). Forsan diversae istae opiniones conjungi possent, si assumamus, levem febris gradum in reactionc ad vulnerationem encephali semper requiri, qua praesente absorptionis et cicatrisationis negotium perfieitur; hanc igitur non solum non semper funestain sed saepe etiam salutarem esse, eam vero tune demuni infaustam fieri, ubi veheinentior nimiae reaetionis inflammationem producentis indieiuin est. Si tandem brevi aut dia post haemorrhagiae cerebri insultum prorsus aut minus perfecte sanatae symptomataoriuntur, quae eongestionis versus encephalum reditum indieant, quaeque eonveniunt cum prodromis primi insultus, morbi recidiva metuenda est.
(12) H£CK£», 1. c.



CAPUT III.
DE MORBI CURATIONE.
§ 1. Integra conscribenda forent volumina, si liic oiunes inedendi niethodos totumque arniorum apparatuin recensere vellemus, quibus ab onini tenipore hostem nostrum oppugnare studuerunt medici. Ut de illis sileamus, quae temporum superstitioni debentur, quorsumque spiritus cranii humani ab Etmullero commendatus, gcslatio ossis liominis suppüco affecti in membro paralytico ab Enmanvel König laudata, et tres sanguinis guttulae auri asini dextrae extractae et decocto ervi lentis admixtae, quas nymman suadet, pertinent (1), tanta ex vario sensu, qui nomini apoplexiae datus fuit, ex discrepanti de causarum indole opinione (2), ex universo denique systematum in medicina variis temporibus regnantium genio profluxit t/ierapeiae diversitas, ut nulla fere existat medendi methodus, quae non contra hunc morbum adhibita fuerit, nulla, quae non ab aliquo auetore vituperetur.
Sanguinis evacuationes generales et locales, succussio aegrotantis in leclica (3), fomentationes frigidae, tepidae, frietiones, unguenta (4), balnea, linimenta, stimulantia,
(1) Cf. Rociioux. 1. 1., pag. 450.
(2) Cf. hujus dissertationes introductio.
(3) Aretaeus de curatlone apoplexiae, pag. 82 et 83.
(4) Caeliui Aur. Acut. morb, lib. III , cap. 5.



rubefacientia, vesicantia (5), cauteria (6), purgantia (7), drastica (8), emetica (9), diaphoretica (10), excitantia, nervina, arnica, valeriana; moschus et castoreum (11) quo indicationi causali et curatoriae satisfiat; aquae denique anti-apoplecticae ex Sp. vini variisque aromatibus compositae, masticis cum agarieo masticatio, radicis rerbasci Thapsus gestatio (12), quo morbus imminens avertatur, en praesidla, quae apud varios auetores ab Aretaeo inde et Caixio Aureliano inagno encomiocelebrata sunt, et vel indiscriminatim, vel in singulis apoplexiae speciebus ab iis commendantur. Nes ob causam mox memoratam non in ferendo judicio de majori minorive valore, qui diversis hisce et discordibus methodis eompetit, morabimur, sed jamjam ad eiusmodi haemorrhagiae cerebralis medendi methodum describendam transibimus, quae experientiae effatis et iheoriae rationali maxime videtur accommodata.
5 2. Tota haemorrhagiae eerebri medieatio duee Cl. Cruveiliiier referri potest 1°. ad morbi prophylaxin, 2°. ad euram ipsius insultus, 3°. ad medicationem eonsecutivam (13).
I. MORBI PROPHYLAXIS.
§ 3. Cura prophylactica effieacissimam totius medica-
(5) Ciiristian Gottlieb Seile, 1\Iedic. clinica, Bcrl. 1797, pag. 369.
(6) WILLIS, Pars secunda pathologica, s. <le morbis, pag. 316.
(7) Burs. libro volum et capite laud. § CXXII, sqq.
(8) abercrombie, 1. 1. Ed. Gendrini, pag. 347.
(9) IIECKER, 1. 1. Th. ii, pag. 312.
(10) Selle, 1. c.
(11) C. J. K.ilian. Kli/usches Hcuidbuch zum Gcbrciuch bei den wiehtigsten, gefahrvollsten und schnell tödtlichen Kvanlli. jur angehende Aerzte, Bamberg und Würzburg 1809, pag. 271.
(12) Cf. camerarius MattiiaEUS blaw aliique scriptorcs ap. ItOCHOüX, 1. 1. pag. 462.
(13) Diet. de med et d. e/ür. prat. , pag. 319.



B. ALTERATIO VASORUM PARIETUM.
§ G. Quum plane ignoremus, quomodo nutritionornialis procedat, cur museulus substantiara muscularem, nervus materiam nerveam ex sanguinis principiis hauriat, non mirum sane videri poterit, causam proximam nutritionis vitiatae penitus nos latere, ideoque methodum specificam adversus alterationem vasorum parietum osteocalcariam, quae saepissinie aceusanda est, deficere. Itaque in generalibns subsistendum. Instituatur aptum victus regimen ei alimentorum et potulentorum generi, in quibus maxime peccatum fuit, oppositum; evitetur yini austeri et cerevisiae potus; roboretur digestionis officina pharmacis convenientibus ; omnia corporis colatoria liberateneantur; emendetur dyscrasia rheumatica, syphilitica, artliritiea commodissimis auxiliis; prcrvocetur arthritis retropulsa revulsivis, epispasticis locis prius affectis applieandis. Ubi turbis in eirculatione obortis vero simile fit, obstacula mechanica ob depositiones osteocalcarias in vasis majoribus aut valvulis cordis jam adesse , saepe venaeseetionibus palliatiyis opus est. Urgentibus denique congestionis symtomatibus, omnia adhibenda sunt praesidia, quae in praecedenti paragrapho memoravimus, respectu tamen, quantum potest, habito indicationis causalis.
C. SANGUINIS INC0AGULARIL1TAIS.
§ 7. Supra, ubi de hac haemorrhagiae ccrcbri eau,sa egimus(18), monuimusverosimileesse, modo adynamiam generalem causam, modo effectum ineoagulabilit.itis esse. Ubi igitur symptomata adynamici generis, facies pallida, sugillationes variae, pulsus debilis, omnium functionum ratio, morbi
(18) Cf. Supra; pag. 46.



praegressi causam istarn verosimilem reddunt, investigetur, quantum potest, in quanara sphaera affectionis priinordia inceperint; incitetur itaque vis nervea methodo analeptica excitante, aromatibusj aethereis, valeriana, arnica, camphora, moscho, castoreo caet.j resarciantur corporis Yires, augeatur fibrarura tonus cibis eupeptis, jusculis carneis, vino generoso, medicamentis roborantibus, amaris, tonicis, cortice peruviano; corrigalur huniorum crasis acidis mineralibus, martialibus, oleo jecoris aselli, remediis dyscrasiae scorbuticae, sypliiliticae, scrophulosae aliisque, quae forsan incoagulabilitati sanguinis ansam dederunt oppositis; administrentur medicamenta, quae secretionura quantitatera et qualitatem modificare valent; provocentur ulcera et exanthemata ineaute sanata; applicentur denique ea praesidia, quae magis directe in ehyli sanguinisque compositionem agunt. A enae sectio in bac specie nunquam mihi licita videlur. Evacuationes loeales ob congestionem passivam etiam in liocce statu praesentem utiles esse possunt; plus opis autem ab epispasticis et revulsivis sperandum est.
II. CURATIO IPSIUS 1NSULTUS.
§ 8. Ubi aeger haemorrhagia cerebri correptus jacet, extemplo solvantur omnia vestiraenta prementia, quae sanguinis liberum cursuni impediunt. Collocetur in cubiculo temperaturae moderatae, capite et truneoelevatis. Cura nunc instituenda, ut duplici satisfiat fiui, ut cohibeatur haemorrhagiae augmentum,et absorbeantur partes sanguinis fluidae, diffcrt non solum pro causarum indole, sed etiam pro gradu morbi.
§ 9. Sanguinis evacuatio generalis, eum universam laticis vitalis copiam minuat, ejusque distributionem per varias corporis partes modificet, optimum sane sistitreme-



dium, quo eongestio quae ob pressionem , quam exercet, magnas ut moauimus partes in symptomatibus haemorrhagiae habet (19), dissipetur. Cum simul ex Magendii experimentis constet, depletionem vasorum absorptioni favere, per idipsum fieri potest, ut partes fluidae sanguinis jam effusi iterum resorbeantur. Fieri potest missio haec generalis per venae sectionem in brachio, in pede, in vena jugulari, in venis oecipitalibus, denique per arteriotomiam. In genere sufficit phlebotomia in brachio. Venae jugularis apertio a Valsalva commendata (20) forsan in eo easu praeferenda est, observatis curis, quas auctor ille praecipit, ubi, degeueratione vasorum osteocalcaria et obstaculis eireulationi sanguinis allatis, magis inaeqnalis sanguinis distributio quam ipsius moles nimia aecusanda est. Arteriotomia, quam Stokes (21) laudat, secundum Cruveilhier non multam utilitatis habet (22). Forsan ad hunc easum restringi debet, ubi manifesta adest ventrieuli sinistri cordis hypertrophia, ideoque impulsus nimius directus obtinet. Venarum oceipitalium apertione, cum non magni voluminis sint, non multo magis quam evacuationibus localibus proficitur. Majoris momenti quam loens, ubi venaesectio fieri debet, est determinare, quanta debeat esse copia sanguinis mittendae, et utrum , quotiesque repeti debeat venaesectio. Burserius venae sectionem 13 ad 18 unciarum suadet, nisi profecerit post tres horas iterandam, quae nisi juvent, ad arteriotomiam et sectionem jugularium transeundum est (23). Rochoux censet rarius amplius quam tres aut
(19) Cf. Supra, pag. 55.
(20) Cf. MORG. Ep. anat.-med. II, art. 9 et 10.
(21) BRESSLER, 1. 1. pag. 192.
(22) CRUVEILH1ER, dict. d. mcd. et d. chir. prat., pag. 319.
(23) Burs. Op. volum. et cap. laud. § CXXII, $qq.



quatuor venae sectiones instituendasesse, duarum triumve patellarum quamque (24). Cruveiliiier rarius amplius quam Lis intra 24 horarum spatium venam secat (25). In genere propter ea, quae de ietüs sanguinis in haemorrhagiam transitu memoravimus, prorsus assentiendura esse censeo C!. Cruveiliiier dicenti, unam satis largam venae sectionem mox post insultum multo magis prodesse quam tres aut quatuor serius institutas. Ceterum vero sponte patet, nulla praecepta generalia de hac re dari posse. Omnia dependent a viribus aegrotantium, a morbi gradu, a causarum indole. In illo nimirum casu, ubi incoagulabilitas sanguinis adest, venae sectio omittenda est, quum effectus noxios nedum non salutares habere debeat, ininimeque assentior Cl. Aeercromcio (26), nullam apoplexiam existere, quae natura sua venae sectionem non admittat, opinanti.
5 10. Venae sectionis effectus, evacuationes sanguinis locales per hirudines ad processus mastoideos, ad tempora, ad anuin quoque et vulvam in indicatione speciali, et cu eurbitae cruentae in occipitio adjuvare debent (27). 1'ituitariae narium sanguinem extrahi utilissimum censet Cl. Crcveilhier, cui proposito instrumentum ab ipsodetectum et pituitariae phlebolomus dictum, aut, ubi hoe non ad manus est, liirudines Schneiderianae appositae inservire possunt (26). Emissiones locales tune etiam prodesse possunt, ubi aegrotorum conditio causarumque indoles phlebotomiam vetant. In iis nimirum casibus, ubi cum incoagulabilitate sanguinis et generali adynamia eongestio vaso-
(24) Kochoïx, i. 1„ pag. 451.
(25) CRUVEILH., 1. 1., pag. 320.
(26) Aberghombie , 1. 1. (Bd. Gendrini) pag. 348.
(27) Fabre, ju dict. des dict., pag. 430 sqq Rochoux, 1. 1., pag. 453
— Burserius, 1. c.
(28) CRUVEHH. dict. d. mcd. et d. chir. prat., pag. 319.



ruin passiva adest, depletione locali haemorrhagiae augmentum, compressionem et laesionem substantiae encephalicae avertentes, occasionem naturae aptis adjutae remediis dare possuraus, ut vires recuperet, et sanguinis crasin emendet.
Simul applicentur fomentationes frigidae, quae, modo satis diu et in totocapite adhibeantur, non solum in externa sed etiam in interna eneephali vasa agere videntur. Imprimis condueit vesica cum glaciè pista capiti imposita (29).
$ 11. Hisee remediis, quae directe congestionem oppugnant, addantur ea j>raesidia , quae humores allieiendo san— guinema eapite derivant. Adininistrentur igitur pediluvia calida, fricentur plantae peduin scopula (borslel) ex pelle confectaettineturis exeitantibushuiueetata (30).Applicentur clysmata emollientia, tepida, cum sale, sapone, oxymelle caet (31). In specie ex incoagulabilitate et cuin adynamia conjuncta, magis ut mihi videtur conducunt clysmata stimulantia, cum tinctura asae foetidae, ex furao nicotianae caet; ubi sphincter ani resolutus est, balanis sivesuppositoriis alvus nioveri debet (32). Epispastica, sinapismi, vesicatoria in haemorrhagia a congestione activa plerumque noxia, in haemorrhagia contra cum adynamia conjuncta utiles sortiri possunt effectus. Ubi deglutitio libera est, alvus simul etiam eccoproticis, purgantibus cieatur (33). Aberchombie imprimis oleum crotonis coininendat, quod etiam, ubi deglutitio impedita est, solutioni mucilaginosae admixtumope tubi elastici in ventriculum ferri potest(34). Sternutatoria et emetica ob succussionem, quam afferunt, proscribenda sunt (35). Cum stimulantibus et tonicis primo
(29) Cruveilh., ibid. pag. 320. (30) CRUVEij.ii., ibid. pag. 320.
(31) KJREYSIG, 1. 1., pag. 113. (32) BURSERIUS, 1. c.
(33) FABRE, I. 1., 430, sqq.
(34) ABERCROMBIE, 1. 1. (Ed. Gendrini) pag. 347.
(35) Rocirorx, 1. 1., pag. 456 et 457.



saltem post insultuin tempore in omni cerebri haemorrhagia cauti esse debemus. Periculosum enim est, etiam ubi incoagulabilitas sanguinis ex vera adynamia profluens morbi causam proximam constituit, semel facta effusione circulationem generalem subito incitare, unrie liaemorrhagiae augmentum propter sanguinis impulsum majorem sequela esse debet. Corrigentia contra elixir acidum Halleri, acidum muriaticum dilutum, et quae non stimulantia tarnen nutritionem promovere possunt, ut e. g. decoctum album Sydenhcimi tuto in hoe casu primis jam post insultum diebus adhiberi possunt.
III. CURATIO C01VSECUTIVA.
§ 12. Si aeger insultum haemorrhagicum superat, timenda etiam est periodus reactionis, quae intra tertium ad octavum diem vulgo obrepit. Teneatur igitur omnibus stimulis extemis remotus, sitque quietus mente et animo. Nimiae reactionis signis apparentibus, apparatu antiphlogistico aut subantiphlogistieo inflammationem instantem anteverti oportet. Tarnen eurandum est, ne nimia antiphlogosi processum naturae salutarem, absorptionem coaguli et eicatrisationem molientis, turbemus. Ab altera etiam parte, ubi adynamia adest, non nimis mature ad excitantia et tonica utpote inflammationem impuram ciere valentia confugiendum ést. Ceterum tendere debet medicatio consecutiva ad cicatrisationem foei promovendam, ad antevertendam recidivam, ad sanandam paralysin superstitem.
§ 13. Absorptio coaguli et cicatricis formatio naturae opus est. Ut utrumque obtinere possit, reactione opus est, in qua excitanda ubi deficit, moderanda ubi nimio impetu procedit, medici sagacitas imprimis conspicitur. Omnia bic a causarum indole, ab universa aegrotantis constitutione, a toto morbi decursu pendent. Ilaec nos docere
7



debent, utrnm fame an dincta lautiori, antiphlogisticis an excitantibus, dcbilitantibus an tonicis lèvioribus, derivantibus an revulsivis, vesieatoriis,fontanellis,setaceis uti debeamus.
§ 14. Quod ad recidivam, cum ex iisdem quibus primus insultus causis profluat, iisdem etiam praesidiis anteverti debet. Quapropter omnia hic applicari possunt, quae de morbi prophylaxi protulimus.
§ 15. Sipressio, quae in encephali fibras motrices egerit, eiusmodi fuit, ut earum functionem suspenderit quidem sed non deleverit, tune prouti eoagulum absorbetur, paraIvseos symptomata evasnescent (36). Cura igitur paralyseos nil aliud est quam coaguli absorptionem promovere. Hunc autem optime assequimur finem, si praesidiis diaeteticis apparatuque pharmaceutico causis morbi omnique aegrotantium constitutioni accommodatis naturae facultatem praebere conamur hocce negotium perficiendi.
Venaesectionibus, fame, setaceis ,jodinis, arnica, cicuta, mercurialibus aliisque, t[uae absorptionem promovere autumantur, in cunctasvires, in systema lympliaticumuniverse, in sanguinis crasin agitur; ideo siquando profuerint, lioc exinde explicari debet, quod universa aegTotantis conditio talem curam postulaverit.
Praeterquam remediis absorptionem specifiee promoventibus directe etiam contra paralysin haemorrhagiae cerebri sequelam certare conati sunt medici. Sic Cbuveilhieu (37) praesertim laudat linimentum compositum ex:
Axungiae Uncia , i.
Camphorae dr. i.
Phosphori gr. x.
item, linimentum volatile camphoratum, tincturam cantharidum, benzoës, Sp. vini camphoratum.
(36) Cf. Supra, pag. 57.
(37) CRUVEILHIER, 1- 1. pag. 320.



Babdsley intcrnum strychnini usum, ab Tlv gr. sensim dosi aucta ad unum granum intra 24 horas, commendat. Balnea denique, quae douches vocantur, fontes mineralès electricitas praesertim per acupuncturam, magnetismus denique mineralis in membris paralyticis applicata a variis auctoribus eelebrantur (38).
Quaenam eonclusiones ex paralysibus post hanecé curam sanatis faciendae sunt? IVum probant, physiologoruro assertiones de ratione et conductiorïe, quae inter partes systematis nervei centrales et periphericas obtinent, experientia haud confirmari; an probant, fibris enceplialicis, functionem semel deperditam externis remediis reddi posse? Si meam lieet dicere opinionem, nihil prorsus arguunt. Lieet enim de auctorum probitate non dubitandum sit, a post tarnen non ad propter concludendum est. Verosimile enira est, in iis casibus emendationem paralyseos non a remediis adhibitis sed a coaguli absorptione dependisse; quod probabilius etiam fit,si consideramus, in quanta aegrotantium copia haecce remedia frustra adhibeantur.
Ut supra enim monuimus, raro paralysis in hominibus quadragesimum annum asseeutis perfecte sanatur (39), quorsum, uti scimus, longe major apoplecticorum numerus pertinet (40).
Quum tamen balneis et linimentis, praesertim postquam innervatio, absorpto coagulo, jam redierit, musculi diuturnam propter inertiam motibus insueti ad contractiones aptiores reddi possunt, eorum usus, nisi adsint contraindicationes, non prorsus proscribendus est.
(38) Babdsley, Stokes, Sciiöiueiï aliique apud Bressmr, 1. 1., pag. 199.
(39) Cf. Supra, pag, 12. ibique citatum roqhoux, pag. 117.
(40) Cf. Supra, pag. 37.
7*



CAPUT IV.
CONTINENS ALIQUOT MORBORUM HISTORIAS.
Finem imponam huicce dissertationi enarrandis aliquot. morborum liistoriis ad haemorrhagiam cerebri affinesque morbos pertinentibus, quos in nostro nosocomio observandi occasionem habui.
casus i.
ICTUS SANGUINIS , QUI IN SANITATEM TRANSIIT.
Willem Ctjik puer septennis, capite crasso, habituseroluloso, die 22 Aprilis 1841 tempestate calidissima in tabulato nosocomii Amstelaedamensis degetis, subito inter coenam impos mentis evasit, capite calente et rubente, pupillis dilatatis, faciei colore livido, pulsu frequenti atque lateris dextri bemiplegia. Mox fomenta frigida capiti, hirudines ad tempora, sinapismi ad suras applicantur eo cum effectu, utposthoram aeger mentemreeuperaverit, omniaque paralyseos symptomata evanuerint.
Annot.
Confirmat haec historia quod de rapida ictus sanguinis invasione, deque cita etiam symptomatum dissipatione moniiimus (1). Probat etiam, aliquando symptomata hemi-
(1) Cf. Supra, pag. 7.



pleetica observari. Nullum existere potest dubium, quin calor ingens insultui huic ansam dederit, eo minus, si cum hocce casu comparamus observationes Andrallii supra citatas (2).
casus II.
HAEMORRHAGIA CEREBllI LETALIS. Hemiplegia latens sinistri. — Effusio sanguinis in corpore striato dexlro.
Stijntje vuuns, 52 annos nata, muiier piscaria, semper bona gavisa erat valetudine, quum die quodam mensis Martii 1841 de vertigine questa in caveam inscia mente eecidit.
Die 27 Martii in eam nosoeomii partem , cui praeëst vir doet. IIivk, delata est vociferans, et de vehementi cephalaea oculique sinistri obnubilatione questa. Ceterum nullaparalvseos signa animodversa sunt. Calebant capitis integuxnenta,pulsusque febrilis notabatur frequentia et orgasmo. Cura antiphlogistiea a viro doet. instituta est(venae sectio, hirudines ad tempora, fomenta frigida in capite, julapia refrigerantia, diaeta tenuis), quae cura per aliquot dies continuata, revulsivisque remediis, vesicatorio praesertim in nuchaadjuta eius fuit successus, ut aegra in dies inelior evaderet, et ad diein 30 Aprilis ineostatu versaretur, ut, dissuadente lieet A iro doet., nosoeomii relinquendi haberet consilium.
Hora matutina liujus diei decima derepente humi sternitur, immotoque corpore jacet. Praesente forte chirurgo, larga instituitur venae sectio, 'nullo tarnen cum effectu. Sequentia notabantur symptomata, facies tumida, palpebrae lividae, angulus oris in dextro latere sursum retraclus, pupilla dextra dilatata, sinistra contracta; artus sinistri flaccidi; ubi elevantur, ïuassae tanquam incrtesrelabuntur;
(2) Yid. Supra, pag. 47.



dextri firmiorCs sunt; per inlervalla contractiones spasmodicae motusque involuntarii in dextro solo latere manifesta sunt; quamvis enim sinistrum quoque antibrachium aliquantnlum versus humerum flecteretur, nullus tarnen in nxanu digitisque conspicuus erat motus; in dextro contra latere verus obtinebat spasmus clonicus, in cujus internlis— sioné sponte étiam solum brachium dextrum movebat aègra. Respiratio magis minusve stertorosa erat, rhonchusque audiebatur mucosus, pulsus parvus et t ar dus, caput calebat, artus naturali inveniebantur temperatura.
(Fomentationes frigidae capiti imponuntur, et clysma administrari jubetur.)
Hora vespertina sexta in eodem statu versabatur aegra, clysma statim effluxerat, temperatura in latere paralytieo minor erat quam in sano, utraque pupilla contracta, contractiones in braehio dextro conspiciebantur, cujus manum ori admovebat, pulsus tardus, capitis calor moderatus erat. (Sinapismi ad suras).
Calendis Majis.
Facies cadaverosa verusque stertor pectoris percipiebatur, sinistra nunc dilatata pupilla, contracta dextra. Nocte hora prima, postquam stertor sensim sensimque creverat; ultimum vitae halitum duxit.
Die quarto mensis Maji sectio cadaveris a viro doet. Rive instituitur. Aperto cranio, vasa duvae matris sanguine valde turgida apparent, piae quoque matris vasis sanguine quam maxime distensis.
Ad inferiorem corporis striati dextri partem inventa est caverna undique clausa, quatuor pollices longa, duos lata, magnam sanguinis coagulati copiam quatuor saltem uncias continens, sese extendens ad basin cerebri ad eum locum, ubi lobus cerebri medius versus fossam Sylvii tendit. Pars quoque corporis striati hac caverna deleta erat. Parietes



liujus foei emolliti, et rubro colore tincti ad aliquotlinearum crassitiera reperiuntur, sub quo aliud stratum minus emollitum, cinereoque praeditum colore apparet; stratum denique eoloris leviter flavi transitum facit ad substantiam sanam. Ceterum tota cerebri substantia, si abundantiam sanguinis excipias, sana et integra inventa est. In tliorace et abdomine uil praeter normam.
Annot.
Nulla vestigia morbi cerebralis praegressi, cujusque symptomata arac/mitidem indicarunt, reperta sunt. Tarnen satis probabile est, eam magnam vim in haemorrhagiam producendam exercuisse (3). 1'luxio inflammatoria apta inedicatione in primo stadio interrupta serius excepta est congestione magis rapida, quae pressionem nimiam in parietes vasorum exercens rupturam produxit. Si convulsiones in latere paralysi opposito ex diverso compressionis gradu in utroque hemisphaerio explicari possunt(4), ad motus obscuros in brachio affecto interpretandos ad motum rejlexoriurn confugiendum est.
Variabilis pupillarum status, si difficüis explicatu est, saltem probat, jure mutationes in iride adaccessoria pliaenomena relatas fuisse (5).
casus III.
IIAEM0RRIIAG1A CEREBRI IN SAWITATEJI TRANSIENS, Hemiplegia ncnsus et motus lateris sinistri.
Adriana Burggraaf, 52 annos nata, corporis habitu tenero, temperamento nervoso, nupta, triumque liberorum mater, nullis unquam vexata fuerat morbis, excepta febro catarrhali
(3) Cf. supra, pag. 50.
(4) Cf. pag. 57.
(5) Cf. pag. 16.



ante aliquot annos. Catamenia, quae larga sömper fluxerant copia, ante du os circiter annos cessaverant.
Aliquot ante pascliatisfestum anni 1841 dies, per intérvalla fervorem et aestum versus caput experta erat, quae symptoinata diesaturni ante pascha mane aliquid veliementius erant, tam paruin tarnen incommodi afferebant, ut solito appetitucoenae assidere posset. Hora post meridiem secunda, in platea subito anxietate et vertigine corripitur, primumque in dextra manu, mox vero in sinistro latere stuporissensum inotusque abolitionem experitur, dumque considendi eonatus facit, sine conseienlia corruit. Domura delata in hoece statu per duos versata est dies, omni conscientia privata, et excrementa involuntarie emittens. Venae sectio in sinistro brachio instituta est. Sensim sensinique mens ei redire coepit diffieili tarnen loquela et deglutitione,mitique delirio nonnunquam se manifestante. Oinnia tarnen in dies meliora evaserunt, praesertim postquam in nosocomium Amstelaedamense suburbanum se conlulerat, ita ut die 22 Maji, cum primus eam videndi occasionem nactus essem, omnia quae notavi narraverit. Sequentia offerebat symptomata: faciem pallidam, temperaturam cutis moderatam, pulsum frequentiae normalis (in latere dextro durior milii videtur quam in sinistro), hemiplegiam sensus et motus in latere sinistro; in brachio tamen, licet imperfecte, movendi lacnltas quodammodo rediit, in crure plane desideratur. Sensilitatem in latere hemipleclico in extema modo genae superficie recuperavit, simulque narrat, ciborum manducationem et deglutitionem ei molestam esse, quia in latere oris paralytico eorum praesentiam non sentit. Visus in utroque oculo praesertim Tero in sinistro debilitatus est.
Die 11 Junii motus in extremitatibus paralyticis multo liberior, etiam in extremitate inferiori magis emendatus erat.



Annot.
In hac historia notari raerentur: 1». Prodromi obscuri. 2°. Paralysis cilius in brachio quam in crure emendata, contrarium solilo decursui. 3°. Durities pulsüs major in latere dextro, quae durities forsan apparens modo est, et ab ossificatione arteriae radialis pendet. 4°. Visus praesertim in latere paralytieo debilitatus. 5°. Stupor momento invasionis in dextra manu animadversus verosimiliter derivandus est a congestione hoe momento sinistram encephali partem magis urgente, dum postea effusione in dextra parte facta, pressio haec sublata aut saltem diminuta fuit. 6°. Denique attendi debet ad catameniorum larga copia fluere assuetorum cessationem, unde plethoram relativam oriri necesse fuit.
casus IV.
ENCEPMLOMALACIA LETALIS.
Paralysis incompleta brachii dextri sensim ingravescens, contractura brachii et cruris dextri,coma, febris, mors.
Exlensa Eneeplialonmlacia in hemisphaerio sinistro.
Anna Maria Odüwald , 47 annosnata, septemque liberorum mater, quae, ut mariti dictione utar, pituitasemper vexata fuerat, Mense Majo 1841 loquelae impedimentum et vertiginem experta est, quaproptera quodam medico Amstelaedamensi venaeseetio instituta fuit. Hanc phlebotomiam imperfecta paralysis brachii dextri excepit, sensim ingravescens; ante quinque hebdomades (ante 7 Septembris) iterum insultus eam invasit cum paralyseos augmento. Antequatuordecim dies loquelaefacuhatem.quaehucusque Titiatamodo erat, prorsus amisit. Insultus deinde continuo redierant, liisce ultimis diebus fere sine remissione. Alvi praeterea excretio semper purgantibus cieri debuit. Intellectus etiam et conseientia paulatim debilitata erant.