SPECIMEN PATHOLOGICUM
DE
EMPHYSEMATE PULMONIJM YESICULARI.







WÊÊË







SPECIMEN PATHOLOGICUM
DE
EMPHYSEMATE PÜWONUM VESICUEARI.



Typis N. (i. VAN NIFTERICK.



specimen pathölogscuw
de
EMPHYSEMATE PÜLMOTOM YESÏCULARI,
7 ♦
qüod ,
annüente sümmo numine ,
ex auctoritate rectoris magnifici
ClOZEWIMI iK WI L0\( 0, Cork. JAK. FIL.
MED. DOCT. JET ORD.
itec 1ï05
AMPLISSIMI SENATUS ACADEMICI CONSENSU,
et
NOBILISSIMAE FACULTATIS MEDICAE DECRETO,
pro gkadu doctoratus ,
suhmisque ik medicina honoribus atoue piuvilegiis ,
IN ACADEMIA RHESO-TRAJECTIM,
rite et legitime cojsequejdis ,
publico ac solemni examini subjuttit constasitims de bordes,
jtMSTELODsi M Elf SIS.
die xxii aprilis anni mdcccxl1i iiora i.
amstelodami. apud i.. tan uakkehes.
mdcccxlii. /
l
L:







MATBI OPTIMAE CAUKMIIAË,
HEC SOS
CONSANGl'INEIS ATQUE FAUTORIBüS AESTUMATISSIMIS , OPTIME DE SE MERITIS , AD ROGUM DSQIIE COLENDIS , I10CCE , QUALECDNQUE SPECIMEN , Pil GRATIQUE ANIMI TESTIMONIUM ,
V
Di D« P»
-
Auctor.



De morbis pulmonum , ctiamsï peritus in arte sis, vel eenstarts , noli cum jactantia disserere.
BVGUTIIIS.



('RAEFATIO.
Si inquiramus, qua ratione Medicina hodieina differat ab antiquiore, cuique palma sit tribuenda, multa scimus afferri posse argumenta, quibus laudes veterum nierilo extolluntur, ulpote qui caste et saepe non ita partium studio ducti, ut multi hudierni, ipsam observarent naturam. JYemo tarnen negabit, recentiorum maxime laudandam esse solier Ham, multaque esse reperta, de quibus veteres, ne in sommis quidem, cogitarent, et quamvis multa adhuc lateant in puteo DEMOCRiTi, nescio quando aut a quibus in lucem extralwnda, status scientiae niedicac inprimis Diagnostices hodie multo perfectior est, quam v. c. ante hos quadraginla annos. Quaerentibus rationem hitjus progressus, ne genium temporis imploremus, respondendum videtur, praetejr majorem industriam, quacum colunlur scientiae physicae, imprimis profuisse studium quaerendi sedem variorum morborum, quod studium



certe quidam ad extremas prosecuti sunt partes, quo tarnen ducti medici, diliyentius cultro analomico usi, anatomiam patholoyicam condidcrunt, quae magna pro parte nostri saeculi est. Accedit major dignilas sitjnis physicis, quae dicuntur, adscripta, et adminicula muifa , quibus utenlibus partium internarum conditio, durante vita, saepe ita putefil, proinde ac si cadaver sectum jam esset, quod imprimis de auscultatione valet. Talia, curn ut summos in Medicina assequi possent horwres, aptum specimin is quaererem argumentum (aliis nimis difpcilibtts jam rejectis), animo volventi mihi ipse optime consulere videbar, ejusmodi materid lectd, quae et Anatomiam pathologicam et auscultationem tangeret. Quaerenli Emphysema pulmonum vesiculare occurrit, quam tarnen materiam, (etsi consilii suscepti nunquam me poenituit) elaboranclo yraviorem coynovi, quam olim coyitaveram. Cum autem jam multa, ad argumentum pertinentia, perlegissem, divisionem statuissem, et nonnulla etiam scripto mandavissem, ecce mihi affertur de eodem argumento Disserlatio, quam anno 1840, Doet. nieubuur , praeside Viro Cl. sebastian , scripsit et defendit (1). Primum putavi, mutandum fore consilium, at mox intellexi nullum mutandi esse locum, cum scüicet mihi persuasum haberem, Dissertationem inauguralem conscribi nullam eo proposito, ut nova quae-
(1) Diss. med. inaug. de Emphysemate pulmonum vesiculari quam — publico facult. Exam. submittit j. m. hjeubuüb , etc. Gron. 1840.



dam nee prius audita conderentur, nullam certe co animo a Viris doclis accipi, ut nova et inaudita docerenlur. Quapropter, cum Dissertalio non doclrinae, verum diligentiae et assiduitatis copiam prae se ferat necesse sit, eo tenacior haesi in indagando et explorando argumento meo, ila tarnen, ut Benevolum Leclorem etiam atque etiam rogatum velim in judicando opusculo non suae ipsius eruditionis, sed auctor is tenuioris scienliae ralionem habeat aequissimam.
In elaborando specimine hunc ordinem secutus sum . Introïtus, historiae morbi dicatus, §. 1 quaedam generalia continet de Emphysemalibus et de morbo nosiro; $. 2,5,4, observata ante lae.w.cum , §. 5 enumerationem operum recentiorum. Capile I. Anatomiam pathologicam, naturamque morbi exponere conatus sum, et quidem %. i quoad necesse erat, pul monis sani structuram, %. 2 dilatationis vesicularum variwm gradum, §. 5 sentenlias medicorum de parietum vesicularum nutrilione, %. 4 ex iis de natura morbi conclusionem, §. S adspeclum pulmonis Em physetnale correpti, et alias ab ipso Emphysematc * pendentes laesiones, §. 6 vitia comitanlia. Capile II, quae de causis vitii nostri scimus, exposui; §. 1 causas considerat praedisponentes; %. 2 de calarrho sicco agit tamquam Emphysemalis causa; §. 5 de peripneumonia, %. I de vitiis ila dictis paralrophicis, §. S de aslhmale, %. 6 de vita sedentaria, exercilalionibus corporis, animi pathematibus et dialhesi. Caput III imprimis de symplomatibus, efjeclibus, et diagnosi agit, et quidem §. 1 de dyspnoea, §. 2 de



tussi, expectoratione, calarrhis, doloribus in pectore, §. 5 de mulata forma thoracis etc; §. 4 de symptomalihus ita dictis generalibus, §. ïi et §. G de symptomatibus percussionis et auscultationis opa eliciendis, §. 7 de effectibus, §. 8 de decursu et prognosi, %. 9 de diagnosi; tandem §.10 quaedam de cura addere hand a re duxi.
Atque haec de argumento. Graturn adhuc solvendum mihi est officium, recordari innumera quae accepi beneficia. Et prae omnibus tu mihi certe compellandu es, optima mater; scio, probe scio, quavis fere horae minuta parte hujus laeti diei, et tibi et mihi ob oculos venire conjagis, putris, optimi viri imaginem. Undedm abhinc annis mors praemalura, omnibus bonis flebilis, nulli flebilior quam tibi et liberis, nobis rapuit ejus amorem, rapuit curam . Nunquam tanti patris imago mihi subvenit, quin sentinm, me alacrius impelli ad omnia, quae bona sunt el laudabilia, ne tanti viri indignus videar filius. At palre orbatis matrem egregiam Omnipotens reliquit, et equidem tum puer vix in Gymnasium receptus, hodie, dilecta mater, hunc diem festim celebro. Profecto tu mihi inter primos auctor exstitisli hujus felkiter peracti vitae stadii, in quo ceterum non satis scio, quibus plura debeam, an tuae in me tenerrimae curae, an optimi patris memoriae. Deus Optimus Maximus mihi vires largiatur, ut utrique respondeam tantae pietatis monumento. Sit tibi laeta et vegeta senectus, et vitae flumina, quotquot reliqua sint, placide currant. Nomini tuo in dedicalione adjunxi illos de me meritissi-



mos consanguineos et faulores, quorum erga me beneficia, quanta fuerint, grato semper recordabimur animo. Me tantorum beneficiorum memorem fore spondeo, dum pro Ulorum salute ex intimo corde vota faciam.
Grato quoqite recordor animo praestantissimos illos Viros, quos, vel in vita privata, vel in Gymnasio Amstelodamensi, vel in ejusdem urbis Athenaeo, naclus sum praecepfores; iis, si quid unquam praestare raleam, me illud debere confiteor, neque opus erit jurejurando spondeam Hippocratico, me eos semper aestimaturum esse et culturum.
Vos imprimis, et hujus diei laetitia, et quae animo infixa habeo, alloqvi jubent, Clarissimi Viri, in Athenaeo illustri Amstelodamensi Philosophiae Naturalis et Medidnae Professores. Irmumera a Vobis accepi curriculi vitae insequentis firmissima praesidia et benevolentiae optata signa. Liceat pauca memorare. Tu, Cl. swart, mild obtulisti institutionem domesticam, ex qua quanta hauserim, vix effari possum „ el me ea semper prosecutus es benevolentid, ut magis aequalis quam discipulus viderer. Saepe adhuc, Cl. de vriese , gratissimas illas lioras animo volvo, institutioni domesticae dicatas, quibus et amico integerrimo el me tecum frui licuit. Tu, Cl. guil. vkolïk , qui Medidnae fontes anatomicos et physiologicos mild aperuisti, per totum studiorum medicorum decursum auctor mild fuisti et grams el gratus, auctoritate multum apud me valens, et nuperrime auxilium, quod in liocce spedmine elaborando a te imploravi,



non tantum non negavisti, sed hand parca praebuisli mam. Qui oplirni patris amicus eras, Cl. van der bueggen , filium benevolenlissime accepisti, nee voyanti unquam consilii aut librorwm defuit suppellex. Si praxis medica unquam mihi fausta contigerit et felix, id vobis me debere semper gloriahor, Cll. suringar et tilancs. A vobis didici praeslantiam istiusartismedicae, quae, naturae ipsi superstructa, in diagnosi non ranum inquirit morbi nomen, sed hujus et hominis aegri naturam speclat; in curando vero firmissimo utitur Therapeiae generalis fundamento. Vobis omnibus ex intimo peclore gratias ago, et rogo, vt medici, prima stipendia merentis, gressus vacillantes sustinere velitis. SU Vobis vestra vita longa et beata, in veslrorum, in studiorum, in Athenaei emolumentum.
Vos quoque, Viri CU., Medicinae in Academia Rheno-Trajeclina Professores, me, studiorum causa, vestrarn Palladem adeuntem, ed accipere voluistis benevolenlid et humanitate , quam , qui vos cognoverunt, merito celebrant, pro qua gratias agenti, non nisi debito licet fungi ofjicio.
Nee Vos praeterire animus sinit, oplirni Sodales, vos imprimis, quibuscum interiori amicitiae vinculo jungor. Horae suavissimae el utilissimae fueruni, quas und viximus. lias nulla dies oblivioni tradet, sed ut mihi, sic quoque vobis, earum gratissima sit recordatio.



INTROÏTUS.
§ 1.
Yoce empiiysejia, qua jam usus est iiippocrates , (1) Medici significant vel qualemcunque morbosam in C. H. aëris collectionem, vocemque tune synonymam habent cum Pneumatosi; vel strictiori sensu Emphysema vocant eam Pneumatosis speciem, quae in tela eellulari et organorum parenchymate sedem habet (2). Duae praesertim Emphysematis distinguuntur species, altera traumatica, altera spontauea, e secretione morbosa oriunda (5). Natura morl)i in omnibus hisce casibus posita est in collectione praeter-
(1) Cf. Ui ppocr at is Epid. III. Aeg. III. Coacae Praen. Edit Foesii p. 143. B. Derivalur vox ab EfiCpvtruw inflo.
(2) Ila quoque j. p. frank Epit. de cur. hom. morbis Libr. VI. EJ. Yienn. 1832. Tom IV. pag. 30. Chelius Handb. der Chir. Stutg. 1830. I. p. 206. Doet. towhseïd iu Cyclopaedia of Practical Medicioe. Lond. 1833. Tom III. ad vocem.
(3) Frase 1. ]. pa»- 31.
1



naturali aëris. At longe aliter res sese habct in Einphysemate pulmonum vesiculari, in quo natura morbi quaerenda est in collectionis praeternaturalis causa, in dilatatione et disruptione vesicularum pulmonalium, in statu sive hypertrophico sive atrophico parencbymatis pulmonum, quapropter recte monuerunt clar. andral et boiiillaud , (1) ille Emphysema pulmonum interlobulare solummodo ad Emphysemata esse referendum , hic laennecum ex arbitrio suo hac ipsa voce visum esse. Duae enim a laenneco in pulmonibus distinguuntur Emphysematis species, altera vesicularc. altera interlobulare dicta. Licet aliquando illiul hoe gignere possit, licet nonnunquam eaedem causae ambos valeant gignei'e morbos, licet non semper fir mam et certam inter ambos liceat facerc diagnosin, plano tarnen a se invicem quoad naturam distinguendae sunt. hae species, nee eodem loco pertractandae (2). Quapropter hocce loco solummodo agetur de emphysemate pulmonum vesiculari , cujus historiam paucis hic exposituri sumus.
(1) (3. Aüoral , Cours de Pathologie interne Edit III. Brux. 1339 pag. 125. Précis d'Anat. Path. Crux. 1837. II. p. 14". J. Eodii.laüd in Dict. de Med. et Chir. Prat. Torn VII. p.121.
(2) Idem monuerunt louis et lomdard loeis mox laudandis; dum separatim tractatit lios morbos ajdral Cours de Pathol. pag 124 , 125.



§ 2-
Opera pervolventibus virorum, qui ante laennecüm mentionem fecerunt de pulmonibus aëre nimis distentis, apparebit eorum observata commode ad tres classes referenda esse.
Fuerunt qui solummodo referrent exempla pulmonum, solito magis aëre repletorum. Ita bonnet duas irnperfectas habet observationes. Prima (1) inscribitur: » Pulsus magni, molles, quinta respiratione in»tercurrentes a pulmonum intumentium etc vitio." Febris aderat assidua, dyspnoea, genarum rubor et pectoris gravitas. Pulmones crant tumentes , pravi coloris, sed non fuere secti. Alio loco (2) historia invenitur viri, qui adeo flatibus abundabat, ut superveniente Orthopnoea cum strepitu per os erumperent. Inventi pulmones flatibus distenti erant. Mongagnius quoque duas bic referendas habet observationes. Prima (3) viri est apoplexia serosa, ut videtur,
(1) Sepulcretum S. Anat. Practica I. Lib. II. Sect. IX. Obs. XXIX.
(2) Ibid. Libr. II. Sect. I. Obs. XC. § 5.
(3) J. B. Morgacki de sedibus et causis morborum etc. Epist. IV. § 24.
1*



exslincti, cujus viri pulmones tali modo descripsil; » Thoracis cavum ferme totum pulmones implebant, » turgidi et graves, multo minus tarnen graves quam » turgidi; nam aërem quidem plurimum , serum qui» dem non plurimum referebant; itaque mollitie erant » et colore naturali." Altera vero (1) venatoris est, qui diu dyspnoea laboraverat. Praeter cor flaccidum et perquam magnum, cui causa mortis adscribitur , pulmones inveniebantur aëre maxime turgidi.
Tabanget (2) in cadavere Jurisconsulti SI annos nati, qui diu varia molesta symptomala , quoad deglulitionem et loquelam convulsivae naturae passus erat, pulmones invenit spatium occupantes quadru plo majus quam in slalu sano , aëre maxime distentos et sanguine spumoso repletos.
§ 3.
Aliquomodo clariora sunt observata haecce; nam etsi de plurimis vix affirmare audemus, num vitium repertum referri debeat ad Emphysema vesiculare, magnam profecto ostcndunt similitXidinem
(1) Ibid. Epist. XVIII. 5 14.
(2) Diot. des sciences méd. Paris 1815 ad yocera Emphv sema. oacr. 19.



eum Emphysemale vesiculari, disruplis vesiculis, cl inde nalo Emphysemale ila dicto subpleurali. Storckius (1) refert historiam viri 58 annos nati, qui diu tussi molesta et gangraena digitorum pedis dextri laboraverat. Gangraena Corticis Peruviani ope vicla , respiratio eliam liberior reddebatur. At subito tussi denuo correptus, facie tumente, livente, lingua turgenle , intra aliquot minutas, quas vocant, partcs horae, unica violentissima facta inspiratione , diem obiit supremum, » ablatis sterno et costis, detegeba» tur pulmo totus inflatus , durus , valde elasticus; j) acr inter membranam pulmones investientem effu»sus multas diversae magnitudinis bullas efformavit. » Nulla pressione aër per asperam arleriam expelli » potuit; pulmo in frusta dissectus nequaquam col« labebatur et omnia frusta aeque inflata et elastica * permanserunt." Quaerit deinceps » an aër , rupn tis Bronchorum finibus, universale pulmonis Em»physema produxerit."
Anno sequenti similem observavit casum (2).
Foemina , triginta annos nata, jam a longo inde tempore dilficilem passa erat respirationem, tussique inani et-frequenti vexabalur. Periodice inlercurrc-
(1) Ann. Med. I. Sect. Anat , Cad. II. pag. 81.
(2) Aan. Med. II. Sect. Anat. Cad. V. pag, 150. seq.



bant angor, faciei livor, metus sufïocationis. Morbus hystericus adesse credebatur; antihysterica nihil juverunt. Venaesectio aliquando levamen attulit. Respiratio diflicilior reddebatur et nascebatur Hydrops Anasarca cum faciei livore. Storckii tune imploravit auxilium. Is pulsum invenit inaequalem , parvum , respirationem brevem ; aegram tractavit nunc paregoricis, nunc , anxietate noctu aucta , Venaesectionibus, nunc expectorantibus. Elapsis circiter sex septimanis, denuo oedemate, quod ante evauuerat, corripiebatur; vox suppressa , pulsus tremulus, respiratio pessima suffocans; hinc tertio die mors. » Aër per totum pulmonem diffusius reperie» batur, et membrana eellulosa hinc inde in vesin eas viri pugnum magnitudine aequantes , ab aëre » summc elastico elevabatur; hinc inde tales bullae » cellulosae minores detectae sunt. Pulmo in frusta" » dissectus et in terram projectus magna vi et elas» ticitate resiluit." Addidit porro auctor, se saepius in tabidorum corporibus aërem in bullas et per substantiam pulmonum diffusum invenisse, scque ex multiplici observatione sat firmum esse in dignoscendo hoe morbo.
Swietenius (1) narrat, barrerium semel invenisse in
(1) Comm. ad. boehh. Aph. 1220. Edit. Leid. 17G4 , ibique laudatum bakt.lnium obs. Anat. pag. 109.



concava partc lobi dextri pulmonis duas vesicas, aëre plenas, quarum una pollicem magnitudine acquabat, altera ovum gallinaceum.
Floverus (1) in equa asthmatica (dampig paard) ♦
pulmonem invenit magni voluminis, telam cellularcm aërc repletam, et vesiculas numerosissimas , aërem continentes.
ür.EsciiET (2) memoravit alium Emphysematis casum, a doet. g. jiicks (5) communicatum, quem ibi vero nimis breviter et inaccurate descriptum credimus, quam de quo judicium ferre audeamus, alterumque a magendie cum illo communicatum, (4) qui tarnen potius et propter celerein cursum et propte inventa post mortem referendus videtur ad Emphysema interlobulare.
§ 4.
Denique mclius intellexissc veram Emphysematis vesicularis naturam videntur ftuvscH , valsalva et
BAILLIE.
(1) Traité de 1'Asthme. Ipsum opus consulere non potui Dict. des sciences médicales. Paris 1815. Tom XII. pag. 16.
(2) Dict. des sciences raéd 1. ]. pag. 17.
(3) Medical communications. Vol. I. 1785.
(4) Dict. des sciences méd. J J. 17.



Et primus nostras fred. nuvscn tres observationes retulit, huc referendas (1). Prima, accuratissime descripta, virginis 40 annos natae refert historiam , quae jam per plures menses Hydrope Ascite et Ort'iopnoea laboraverat; oborlis lipothymiis mortna est. In eadavere, praeter cor solito grandius, pulmones aegros invenit ruysch, quos ita descripsit. »In aliqua >) autem pulmonis parte inveni vesicularum pelluci» darum acervum ab acre expansarum et ita obstruc» tarum, ut levi compressione eas ab aëre evacuare » baud potuerim. Impulsum per asperam arteriam « flatum nullum commercium cum bisce expansis » vesiculis habere, propter earum obstructionem ex» pertus sum ; aëre per asperam arteriam vchementer » adacto disrumpebantur nonnullae ex bis vesiculis; » ceterae aciculae cuspide perforatae aërem emise» runt et subsiderunt." Altera observatio agit de mercatore, qui anno 1 G8ö mortuus est, postquam diu affectus fuerat dyspnoca cum tussi et febricula, quac symptomata adeo ingravala eranl, postquam aqua submersus erat, ut temporis progressu vix amplius respirare potuerit; sectione pulmones invcniebantur , vesiculis oppilatis et extensis. In tertia brevissima
(1) F. Rdtsch Obs. Anat. Chir. cent. Amst. 1721. Obs.
xix. xx. xxr.



historia idem malum commeraorat in eadavere pueri # circiler annos nali, quam historiam hisce terminat verbis. » Ila ut crediderim, malum hoe frequentius » miseros aflligere, quam hactenus ab observalori» bus sit observatum." Quonam morbo exslinctus sit vir , cujus autopsiam nobis servavit valsalva (1) non satis dislinele apparet nisi anamnesi imperfecta, salis tibi sit scire adfuisse Empyema. Ante febribus quibusdam affectus erat; post de siti et dilïicili conqueri eoepit respiratione, decubitumque in latere sinistro nullo pacto ferre poterat. » Post mortem » autem Empyema sive pus replens sinistrum tho» racis cavum repertum est; sinistri pulmonis lobus » superior aliquantum induruerat et, qua clavicu» lam speetabat, vesiculas, ex qnibus constat, mirum » in modum auctas habebat, ut nonnullae nucis avella» nae magnitudinem aequarent; caeterae multo mino» res erant; quaedam globi figura, reliquae oblongae >) et ovali omnes plenae erant aëre. — Una insuper » minima quaedam foraminula per iuteriorem faeiem » hiantia ostendit." Vicaria ratione, pure scil. comprimente lobum inferiorem , in lobo superiore Emphysema natum esse suspieor.
(1) Morgagui 1. 1. Epist. XXII , 12. 13.



Cel. baillie (1) optime descripsit varios modos, quibus pulmones aëre nimis extenduntur; tres species distinxit sequentes:
1°. Pulmones aëre extensi exacte thoracis cavum
replent; cellulae aëre sunt plenae, unde ad super-
ficicm pulmonis vesiculae permultae albae adspici-
untur. Bronchi saepe magnam muci continent quantitatem.
2°. Cellulae aëreae valide extensae: pulmones cellulas habent volumine adeo auctas, ut comparari possint cum pulmonibus Batrachiorum. Hujus extensionis causa quaerenda est in diiïicultate quacum aër ex pulmonibus egreditur; inde in parenchymate pulmonum accumulatur, a qua accumulatione oritur ruptura parietum vesicularum pulmonalium.
5°. Vesiculae aëreae ad pulmonum superficiem repertae sunt, nullam cum parenchymate pulmonum communicationem habentes, quapropter distinguendae sunt a cellulis aëreis, magnitudine auctis. Harum vesicularum origo explicanda est e secretione morbosa aëris, ope vasorum sanguiferorum (2).
(1) M. Baillie, An.it. Path. des organes les plus importants du Corps humain. Edit IV Traduit par SI. Guerbois. pag. 60—62.
(2) Valde dubito, utrum ultimum inventum non potius adscribendurn sit sömmeringio. In prima editione Germanica operis cl. baillie , in textu duae priores tantumm^do memorantur



Ex comparata hacce descriptione cum recentiorum inventis, verosimile videtur primam laesioncm constitui Emphyseraate vesiculari sine disruptionc parietum vesicularum, alteram Emphysemate cum parietum disruptione, tertiam denique vel Emphysemate subpleurali vel ea Emphysematis forma, quam accuratissime descripsit laennec, (1) in quo pars quaedam pulmonis Emphysemate correpta, a reliquo organo separatur et pedicelli ope lantummodo cum eo cohaeret.
§ S.
Ex allatis apparet inter eos, quos laudavimus, utpote qui melius Emphysematis vesicularis naturam cognoverint, baillie proxime ad veritatem accessisse, illum tamen non intellexisse nexum inter varias species nee symptomata, nee causas nee eflectus cognovisse. Fuit igitur Emphysema vesiculare morbus ante laennecum fere incognitus. Hic autem, cui Medicina
species. » In nolis autem (pag. 45. Edit. Germ. Cap. IV.) j> Sommering addit., Bisweilen ist eine Lung rait LüftbJaschen j> besetzt, die aber nicht rait der auszern Luft in Verbindung »stehen." Post baillie in seq. Edit. sömmerihgii commentariis usus est , eos multura laudans et in ipso textu recipiens.
(1) Cf. laennec loco mox laudando. pag. 93.



hodierna lanlum debet, morbum hunc, anno 1819, (1) accurate descripsit, et causas, symptomata , eü'ectus indicavit, ejusque in morbum nostrum merita a perito judice rokitansky (2) tanti habentur, ut ille professus sit, inventum et aestumationem Emphysemalis vesicularis solum suflicere ad aeternandum nomen laennèci. Imprimis catarrbo sicco laennec magnas adscribit partes in Pathogenia Emphysemalis vesicularis. Post Doet. piedagnel, anno 1829, opusculum edidit (5), magis tamen Emphysema interlobulare quam vesiculare tangens, et cujus placita contra laennecum, quoad Emphysema vesiculare ceteroquin nullam vim habent, siquidem, quae improbaverat piedagxel, ante editam Dissertatiunculam, jam in sequentibus edilionibus operis sui mutaverat ipse laennec (4).
Praeter hos de Emphysemate vesiculari bene meruerunt Doet. j. jackson et clar. louis (5), qui sympto-
(1) Traité de 1'Auscultation mediate Edit I. Paris. 1819.
(2) Handbuch der Pathol. Anatom. III Bd. 1841. pag. 62.
(3) Recherches anatomiques et Physiologiques sur PEmphysème du Poumon. Paris 1829.
(4) Traité de 1'Auscultation etc. Brux. 1837. pag. 95. not.
(5) Recherches sur l'Emphysème du Poumon, dans les Mémoires de la Société Médicale d'observatiou• Tom I. Paris 1783. pag. 160, seq.



matologiam et diagnosin accurate tractaverunt. De codem argumento egregie meruit stokes (1). Quod attinet ad historiam Anatomicam morbique naturam, laudanda sunt, quae scripto mandaverunt axdual (2), carswell (3), hope (4), lombard (5), itoiitansky (6) alii. Observaliones communicaverunt inter nostrates Doet. h. j. de rooy, (7) inter Germanos andermann (8) et
(1) Abhandlung über die Diagnose und Behandlung der Brustkraokheitea. Aus dera Engl. Bremen 1838, turn et: Ueber die Heilung der innern Krankheiten. Vorlesungen von w. stores M. D. zu Dublin. Zvveite Aufl. vermehrt durch mehrere interessante Abhandlungen von w. stokes etc. deutsch bearbeitet von Dr. f. j. beiirend. Leipzig 1839. pag. 295. seq., quo libro usus sum.
(2) Tum in notis ad laud. Edit IV operis laenneci, lum in opere : Precis d'Anatoinie Pathologique Brux. 1837.
(3) R. Carswell, M. D. Ulustrations of the Elementary forra of Disease Fase. X. London 1836.
(4) Grundz. der Pathol. Anat. Aus dem Engl. Berlin 1836
(5) Recherches sur rEmphysèrae du Poumon, dans les Mémoires de la société de physique etc. de Genève. Tom TUI. Parte I. Gen. 1838.
(6) 1. 1. pag. 62. seq.
(7) II. J. de root , Diss. de insigni tunicae vaginalis testis degeneratione , aliorumque organorum vitiis in cadavere senis 104 annorum observatis. Lugd. Bat. 1823.
(8) De Pulmonum formae nee non voluminis aberrationibus Diss. inaug. Wratsl. j. muller, Archiv für die Anat. etc. 1839. Parte IV. pag. LVIII.



mater. (1) Quid singuli protnlerunt ipsa ostcndet Dissertatio.
(1) SciiMiDr , Jalirbucher 1840. Part I. pag 33.



CAPÜT I.
ANATOMIA PATHOI.OGICA EMPHVSEMATIS PULMONUM VESICtJlARIS ET BE NATURA iMOltRI DISQÜISITIO.
§ i.
Ut paulo pleniorem morbi, dc quo dicturi sumus, imaginem habeamus, haud a re erit, paucis animo repeterc, quid de structura vesicularum pulmonalium notum sit.
Pulmones sunt organa elastica , in thoracis cavo sita, ad supcrficiem externam pleura pulmonali tecta atque e ramificatione asperae arteriae, vasorum pulmonalium, vasorum bronchialium , e vasis lympha1 icis, e nervis et e tela cellulari densa, omnes hasce partes conjungenti, composita ; quae tela cellularis inteilobularis vocatur, atque ad superficiem externam pulmonum egregie observari potest, vesiculas pulmonales, ipsosque lobulos conjungens et pigmento



nigro pulmonum colorata ; nostra vero pluris interest scire, qua ratione sese dividat aspera arleria. lila autem in duos dividitur ramos, qui bronchi audiunt, quique deinuni sese dividunt, et semper magis magisque divisi, tandem in finibus bronchorum, quos plerique hodierni, duce beisseissen , (1) coecos habent, lerminantur; sacci isti coeci vesiculae pulmonales, cellulae pulmonales, vesiculae aut cellulae aëreae dicuntur.
Quod attinet ad tunicas vesiculas componentes, notandum est, asperam arteriam componi, ex opinione cel. reisseissex , ex annulis cartilagineis, imperfectis, ex (ibris muscularibus transverse decurrentibus, ex fibris elasticis albis, longitudinalem sequentibus directionem et ex membrana intima mucosa. Prima in tenuioribus ramificationibus non amplius adesl, nisi forma laminarum ad ramorum anastomoses, atque in iis ramis, quorum diameter dimidiam lincam non superat, plane desideratur ; reliquae vero in ramulis tenuissimis et in vesiculis ipsis adhuc inveniuntur (2). Vesiculas ipsas clausas esse nullamque directam inter se habere communicationem probare studuit multis experimentis , bronchis et Hydrargyro el prudenti ratione aëre impletis. Earum diameter nee omni loco nee omni aetate eadem est.
(1) Reisseissen , üeber den Bau der Lungen. Berl. 1808. pag. 8.
(2) Negavit tarnen crcveilhier fibras musculares et elasticus in vesiculis posse reperiri.



Laenxec (1) maximarum magaitudinem comparat cum magnitudine partis quartae scniiiiis milii ; vvebeu (2) invcnit earum diametrum essc , 0,0ï>5 — 0,1 G Lin. Par. formamque earum rotundam esse docet ad superficiem 'pulmonum, oblongam et irregulariter angulatam in ipso parenchymate. Kraüse (3) diametrum differre observavit a 0,123 — 0,1 GG Lin. In pucris pulmonum parenchyma longe densius est vesiculaeque minores, quam aetate adulta, et quo senior homo eo rarius parenchyma pulmonum, eo major vesicularum diameter (4). Ilaec quidem de vesiculis sudicerent, nisi beisseissen nactus esset dues praeclaros adversarios magendie et iioobgehy. Prioris Dissertationem de structura pulmonum (5) ipse adire non potui. Videtur autein vir Glariss. usus methodo plane inepta, ut teneri organi investigaret fabricam; pulmones enim vehementer indavit, in furno siceavit et tune, disseclis tenuissimis lamellis, in iis cellulas invenit irregulariter formatas. At jure monuit lauth, (G) post quam hanc exposuit explorandi metho-
(1) 1. 1. pag. 90.
(2) ifildeera!?dt , Ilandb. der Anat. des Menschen. IV. Ausg.
IV. Bd. paft. 196.
(3) Cf. Burdach. Die Fhysiologie als Erfahrungswissenschaft. VI Bd. 1840. pag. 413. ibique laudatum kraüse, Ilandb. des MeDSchl. Anat. Ilanover 1833. II. pag. 474.
(4) Asdral in notis ad laekneci opus. pag, 90.
(5) Journal de Physiologie. Paris 1825. Tom. I.
(G) Cf. Lautii , Handboek der Praktische Ontleedkunde. I Deel. pag. 558.
9



dam aërem calore vehemenler dilalatum disrumpere debuissc vesicularum parietes, in quibus inclusus eral, et inde effusione in telam cellularem, vesiculas jungentem, aspectum talem cellularum ortum fuisse. Piedagxel quoque (1) animadvertit, se vesiculas semper invenisse minores et magis regulares, quam mageniiie eas delineavit, additque se credere methodum agendi viri Cl. magemdie liodicrno tempori non salisfacere. Accuratius rem perpendisse videtur boprgery, (2) cujus placitorum hoe summum est:
Is insufllatos et exsiecatos pulmones investigans, assumit, bronchos terminari in systema tuborum acriferorum, cui nomen imposuit, »Apparatus capillaris » aëriferi." Pro varia magnitudine distinguit 1°. Canales capillares bronehieos, (5) quorum unus aut aliquando plures, in uno lobulo pulmonum intrant et in duos aut tres dividuntur canales labyrinthicos mox describendos, aut si minor sit eanalis bronchicus, in unum canalem labyrinthicum statim transit. Diametrum habent tubi isti bronehiei §—| mill. longitudinem 1—5 mill. , rectam aut leviter sinuosam directionem sequuntur, sunt cylindriei, et paries circularis e duibus constare videtur lamellis; aceipiunt, aut si mavis , edunt muitos canales labyrinthieos, quorum orificia , perpendiculari ralione , eorum lumen versus decurrunt; terminantur tandem
(t) I. I. pag. li.
^2) Traité complet de 1'Annt. de 1'homme. Torn. IV.p.55. (^3) Ibid. pag. 55.



tumore (renflement) irregulari, sinuoso aut elongato in unum aut plures canales labyrinthicos. Credit bourgery , huncce tumorem convenire cum vesiculis a reisseissen tamquam linem aspcrae arteriae descriptis (1).
2°. Canales labyrinthici sunt majores et minorcs.
a. Majores, e canalibus bronchicis provenientes , diametrum habent mill. longitudinem mill. |—f, sinuosi , cum aliis canalibus anastomosin ineuntes. quae anastomoses inter se distinguuntur calcari rolundato. (e'peron anondi.) Diameter per decursum variat, qunm magis dilatati sint in parle media, angustiores ad linem. Parietem habent circularem , quae ex unica lamina tenuissima pellucida constare videtur (2).
b. Minores diametrum habent bis aut ter minorem, quam majores , longitudinem , quae sexies , diiodecies et quindecies diametrum superat. Majoribus similliini sunt quoad formam et parietes, et inter eos communicationem constituunt (5).
Placita itaque reisseissenii et boiirgeryi hoe nomine differunt, quod ille, e muilis experimentis et observationibus sacpe rcpelitis, concludit, terminos ultimos
(1) Cf. Operis laud. Tora. IV. Tab. 7. fig. 1. a. b. c. fig. 2. a.
(2) Ibid. fij*. 6. c. c.
(3) Ibid. fijj. G. d d. Tabulae tarnen satis clarae mihi nou viilenlur.



bronchorum nullam directam intcr se habere communicationem . hic vcro statuit hanccc directam communicationem exsistere. Uti de morbis pulmonum , ita de structura judicium dillicile a quo ergo abstinebo, solummodo memorans rationes, quibus ducibus, vesicularum ubique servavi nomen, et reisseissexii magis confido placitis. 1°. Bourgery quoque insufflatione et exsiccatione usus est, quam methodum pessimam esse jam antea monui; quodsi reperta a magendie et a bourgery differant, insulllationi magis minusvc violentae id adscribi potest. Nonne forsan insufflalione et exsiccatione oriri posset Emphysema interlobulare, ruptis a calore vesiculis, et nonne sic oriri posset aspectus canalium labyrinthicorum ? 2°. Reisseissen non solum examinavit vesiculas Hydrargyro, sed quoque acre prudenter repletas, (1) unde invectio bourgeryi (2) omnem amittit vim. 5°. Experimenta, quac fecit reisseissen , Anno 18o7, a clar. Bazin repetita sunt, eumdemque habuerunt successum (5). 4°. Laennec fassus est ea, quae de vesicularum vidit structura, convenire cum placitis reiseissenii (4).
(1) Reisseisses. 1. I. pag. 12.
(2) 1. 1. pag. 58.
(3) Cf. Raciboeski. Précis pratique et raisonné de Diagnostie. Biux. 1838. pag. 441.
(4) LAENiffcC. 1. 1. pag. 89. übi de siccatione adhuc addit. » La désiccalion d'ailleurs avec quelque soin qu'ait été faite »1 insufllation, est toujours accompagnée d'un racornisseiuent, »qui diminue la régularité des formes des vésicules aériennes



5°. Si vesicnlas adesse clausas assumamus, longc major convenientia est inler structuram pulmonum ct rcliquarum glandularum, ad quam classem pulnioncs tarnen aliquo jure referri possunt.
Caetcrum natura Emphysematis non aeque facile intelligi potest, prouti communicationem directam vel indirectam assunias , et quidem ex ullima senlenlia longe facilins explicalur, ut fere diceres cum i.aenkeco , Emphysematis eognitionem argumenta praebere, pro sententia reisseissenii (1) militantia.
§ 2-
Emphysema pulmonum vesiculare definiri potest dilatatio vesicularum et bronchorum tenuissimorum pulmonalium, vel tuborum systema capillare constituentium, cum horum organorum parietum disruptione, vel ea carens. In cujus vilii descriptione Anatomico-palhologica, 1°. loco consideranda est aucla vesicularum magnitudo (2). Variat haec magnitudo
» et des ramuscules bronchiques , empoche de rien Yoir bien » distinctement''
(1) Ibid. pag. 89.
(2) Ut Emphysema vesiculare sese palam fiat laenïec (1. 1. pag. 94) suadet insufllationem et exsieeationem pulmonis ; secetur porro in laminas tenuissimas, ope cultri acutissimi, quibus praecejitis Doet. davies addit insufllationem saepe repetendam esse , cum Bronchus haud ita firmiter ligari posset , ut non aliquid aëris elTugiat, Post planam siceationem Doet. vir pulmoneni tingit solutioni spirituoso resinosa. (vernis.) liane



dilatatarum vesicularum , et quidcm prouti sirnul obtineat parietum disruptio. Ponit laennecüs , magniludinem, quam acquirere possunt vesiculae non disruptae, differrc a magnitudine eam seminis milii vix superante , ad eam seminis cannabis sativae, nuclei cerasi, imo fabae Phaseoli vulgaris; (1) townsend vero aflirmat, se semel tanlummodo vidisse vesiculam non disruptam, quae pisi magnitudinem habuit (2), et hope statuit, vesiculas sine disruptione non majores fieri posse quam verticem acus (5). At si, processu mox explicando, dilatatae vesiculae simul rumpantur, et ita vesiculae invicem confluant, cellulae inde natae, quae vesicularum nomen non amplius merentur , indefinitum acquirere possunt volumen , ita ut lobulus vel lobus integer in unam mutetur cellulam. Lombard (4) tales cellulas observa vit, quae diametrum duorum pollicum habebant , delineavit, quae novem et quae sex lineas diametri
methodum non plane probandara esse , quidem patet; diflicile autem esl invenire aliara methodum; nam vesicula si aperitur collabitur, nisi exsiccata sit. Monel porro Doet. davjes, pttlmonem talem quoque spir. \ini serYari posse, qua ratione partcs inlernas tarnen perscrutare non possumus. Cf. davies. Vorlesungen über die Krankheiten der Lungen und des Ilerzeus. Aus dem Englischen. Ilanover 1836.
(1) Cf. Laebïec. 1. 1. pag. 93.
(2) Cf. Doet. t0whse5d in Cyclopaedia of Pract. Medicine. Tom II. pag. 23.
(3) Cf Hope , Crundzuge der Tathol. Anat. pag. 48.
(4) Lombard. 1. 1. pag. 92. fig. 1 et 4.



habebant. Ccllulac islac continent filamenta , quac formantur a parietibus disruptis vesicularum. Omnes vesiculae tarnen eandem magnitudinem non acquirunt, sed irregulariter dilatantur; in generc statuendum videtur, vesiculas eo facilius dilatari , quo propiores sitae sint ad superficiem externam et inprimis ad marginem acutum anteriorem pulmonis (1). Pleura pnlmonalis, vesiculis istis dilatatis, ad superficiem externam pulmonis elevatur, ut inde multae minores aut majores oriantur eminenliae, quas lombard Pemphigo similes habet (2). Vesiculae dilatatae aliquando ita separantur a reliquo pulmone , ut solummodo pediculi ope cum co cohaereant. Appendices illas tali modo descripsit laennec , » quelquefois, quoique plus rarement on voit des » vésicules aériennes distendues jusquïi la grosscur »d un noyau de cerise et inême au dcla tout a » fait saillantes a la surface du poumon . assez ex»actement globuleuses, et comine pédiculées. Si »on les incise, on reconnait qu'elles n'ont point •> de pédicules reéls, mais seulement un simple » étranglement au point, oü elles commencent è » s'élever au dessus de la surface du poumon. Leur » cavité d ailleurs, s'étend au dessous de ce point ; » elles forment en eet endroit un creux dont les » parois ne s'affaisent point par 1'incision , comme
(1) Cf. Louis. 1. 1. pag. 168.
(2) Lombard. 1. 1. pag. 00.



» la parlie saillante ; et au fond de ce creux on >1 apercoit de petites ouvertures par lesqu'elles la » celluie aérienne ainsi dilatée, communiqué avec i) celles qui 1'avoisinent et avec les bronches. On » reconnait que les vésicules ainsi saillantes sont dues »a la dilatation d'une celluie aérienue, et non point » a 1'extravasation de 1'air sous la Plèvre, non seule» ment a la prolongation de leur cavité dans la »subslance du poumon, mais encore a ce que »1'on ne peut les déplacer et les faire voyager sous » cette membrane en les poussant avec le doigt." (1) Tales appendices saepe ex multis vesiculis dilatatis constant, et eamdem referunt structuram, quam reliquae partes pulmonis Emphysemate correpti. Cl. Louis seniel observavit casum, in quo pulmo dexter duas, sinister tres appendices babebat (2) ad marginem anteriorem. Appendices islae, tesle louis (5), plerumque reperiuntur ad marginem istum acutum anteriorem et ad ejus prolongalionem basin versus pulmonis; quod etiam observatnr in specimine Einphysematis vesicularis in Museo Anatomico-Patbologico scholae clinicae Amstelodamensis , in quo appendix ad marginis istius basin invenitur. Pleura
(1) Cf. Laeknec. 1. 1. pag. 93. quae ibi sequitur descriptio alius formae referri merelur ad Emphysema subpleurale eodillaudiij de ea forma Capite III agelur. De pediculorum slruclura Cff.,quae raox sequuntur ad speciem secundam lombabdi.
(2) Loeis. 1. 1. pag. 174. seq.
(3) Ibid. pag. 1G8.



tecta, magnitudinem habens o\i gallinacci , cl al) injeclo Hydragyro partim rcpleta, ut pateret, communicationem cum bronchis adessc.
Valde memorabilis est distinctio, quam pro gradu ct sede fecit Doet. lombard, (1) qui tres sequentes Emphysematis vesiculaiis admittit species:
a. Emphysenia vesiculare proprie ita dictum. —
b. Emphysema lobulare. —
c. Emphysema lobare. —
Prima species consistit iii dilatatione unius aut plurium vesicularum, quae plerumque ad marginem acutum anteriorem et ad superficiem externam inveniuntur , Pleuram elevant et generalem dilatatarum vesicularum habent indolem; vesiculae aut simpliciter dilatatae sunt, aut , quod longe frequentius est,simul earum disruptio locum habet.
In secunda specie, quae frequentissima est, omnes vesiculae unius lobuli pulmonalis plus minusve dilatatae sunt (2). Iluc quoque pertinent vesiculae magnae pedicellatae, quas, descriplione laenneci utentes, jam memoravimus; quoad pediculi structuram insuper addit lombard , illum aliquando habere longitudinem quarumdam linearum, aliquando quasi inhaerere ipsi pulmoni, aliquando formari e tela cum densa cellulosa conveniente, aliquando etiam in ipso pediculo adhuc cerni vestigia vesicularum, quae adhuc apertae sunt. Appendix ipsa
(1) Lombard. 1. 1. p;ig 39. seq.
(2) Cf. ibid. fig. 1 et 4.



c\ unica aut multis formatur cellulis (1). Diametrum variam cellularum, ab hac specie formatarum, supra jam exposui ; in cellulis fere semper occurrunt disruptarum parietum reliquiae, lamellae scil. tenues et pellucidae.
Tertia species, sive Emphysema lobare, duplici modo obtinet:
I. Lobus integer pulmonis Emphysemate correptus est lobulari, et structura plane cum praecedente specie convenit (9).
II. Pulmonis lobus, et aliquando pulmo integer, format corpus spongiosum , et etsi revera atrophia sit correptus, primo intuitu hvpertrophicus videtur (5). In tali pulmone haecce observare possumus: 1°. Vesiculae omnes nondum eamdem habent magnitudinem, aliae ter aut qualer magnitudinem superant naturalem, aliae vix dilatatae apparent. 2°. Vasa sanguifera obliterata sunt, aut certe numero et volumine diminuta, unde pulmo albior est et fere exsanguis videtur (4). 3°. Tela cellularis interlobularis disparuit, aut cum reliquo parenchymate pul-
(1) Ibid. fig. 2-3.
(2) Ibid. fig. 1.
(3) Ibid. fig. 5.
(4) Idem quoque observavit Doet. h. j. dk root. in Diss. laudata. pa«*. 4. In superioie parte ipsius vesicae ab Emphysemate factae desinere cernebantur omnia vasa , post suhtilis— siinam injectionem , duin tenerrima quaedam taniummodo remanserunt.



monis mixta est, (fusion) unde pulinonis adspeclus uniformis explicatur.
§ 5.
Venit jam tractanda alia caque gravissima quaestio, qua soluta simul natura morbi explicala est: quisnam est status parietum vesicularum dilatatarum; suntne hypertrophia, atrophia correptae aut simpliciter dilatatae sine nutritionis vitio ? In tractanda hac quaestione primum variorum auctorum sententias exponam, ut ex disputatis ad sanam hujus morbi perveniamus theoriam.
Laennec (1) morbi naturam ponit in simplici diIatatione vesicularum, pleruinque a catarrho sicco, mechanica ratione orta, de qua origine in aetiologia fusius agetur. Aliis tarnen locis (2) addit, pulmones aliquando Emphysemate fieri hypertrophicos, aut hypertrophiam comitari Emphysema, denique adesse casus , (5) in quibus catarrhus dependeret a primitivo vitio pulmonum.
Cel. andral (4) de bacce quaestione sequentia sta-
(1) Laekjec. 1. 1. pag. 95 et 97.
(2) Ibid. pag. 94. 92. 109.
(3) Ibid 98; scil. in iis hoe fieri credit laenjkc, qui saepe expositi sunt eftectibus noxiis eorporura gaiiformium , quae e latrinis evolvuntur,et tandem hujus gaz ope asphyxia njorlui sunt.
(4) In notas ad pag. 97 operis iaesseci et Précis d'Anatoiuie I'athologique. Brux. 1837. II pag. 142. 146. 148.



tuit. Postquam in opere primum citato monuit, muitos reperiri casus Emphysematis, in quibus catai 1 luis longus aut intensus non adcrat, et dyspnoea diu praecesserat tussim, addit adessc casus, in quibus laenneci sententia , quoad primani morbi originein, valet; lapsu vero temporis parietes vel sanos possc manere, vel volumine augeri vel diminui, muitos alios tarnen quoque adesse casus, in quibus morbi origo spontanea est, ac semper comitatur eum hypertrophia aut atrophia, hanc sententiam sectionibus cadaverum confirmari, alios pulmones enim manifeste parietes vesiculares ostendere incrassatos, alios tenues, ut, vel non armato oculo, mutatio ista cerni posset in filamentis simplicibus, quae in dilatatis cellulis cernuntur; ex ultirtia hacce mutatione, quam comparat cum atrophia normali senili, rupturam parietum facile explicari: in opere secundo, loco citato, aliquomodo hancce mutavit sententiam, ubi de hypertrophia pulmonum agit, ait singularem eam esse parenchymatis pulmonalis hypertrophiam sine induratione, in qua parietes bronchorum capillarium et vesicularum pulmonalium magis sunt incrassati, earum cavitate simul majore facta, additque dilatationem hanc quarundam vesicularum saepe jungi diminutioni capacitatis et aliquando oblitcrationi aliarum vesicularum, harum parietibus simul tarnen incrassatis; ubi de atrophia pulmonum agit, assumit fere omnem vesicularum atrophiam simul producere dilatationem, pulmones talcs convenire cum pulmonibus batrachiorum; et de distinctione inter duas hasce species



ita loquitur. »Ainsi (les lésions trés différentes par »leur nature, 1 hypertrophie d'unc part et 1'alrophie » dc 1'autre peuvent produire dans le poumon des » elTets idenliques. Toutes deux peuvent transformer » en de largcs réceplacles les pelites cavités ou 1'air » vient ordinairement vivifier le sang. Mais dans le » cas d'hypertrophie, il y a sculement dilatation des » vésicules sans déchirures de leur parois, si ce n'est » accidentellement; dans 1'atrophie , au contraire de »larges cavités ne se forment qne, parceqne plusieurs » vésicules viennent a se réunir en une seule , par » suite de la disparition de leur parois. Dela cette » diflférence notable que, dans le premier cas, le » nombre des surfaces, sin- lesquelles le sang ren» contre 1'air reste le même, tandis que , dans le » second cas le nombre de ces surfaces diminue sin» gulièrement." Tandem adhuc admittit simplicem dilatationem et disruptionem parietum vesicularum (1).
Bouillaud (2) Emphysema pubnonum comparat cum dilatatione aliorum viscerum, et adesse ait, quoad
(1) Postea Cl. akdral et gavarrkt invenerunt sanguinis coropositionem a Catarrho sicco el Emphysemate non mutari Cf. Recherches sur les modilications de proportion de quelques principes du sang dans les maladies, cujus excerptum ex Annalibus Chemicis et Physicis inrenitur in diario: Annalesdes sciences naturelles. Dec. 1840. II serie 7 année lome XIV. partie Zoolog. pag. 361. seq. et ibi. pag. 376.
(2) Dict. de méd. et Chir. prat. Paris 1831. Ad vocera Emphysème. Tom. VII. pag. 129.



originem, Emphysema «activum et passivum, quoad statuin parenchymatis pulmonalis Emphysema cuin atrophia et cum hypertrophia pulmonum.
Doet. townsend (1) tres assumit. eausas proximas Emphysematis vesieularis, hypertrophiam scilicet et atrophiam pulmonum , et distentionem nimiam vesicularum, unde aliquando nasei potest disruptio parietum. Illi plane consentit hope (2).
Vir apud Anglos celeberrimus carswell (3), quoad primam originem, plane consentit Cl. laenneco, saltem eam iisdem fere verbis refert, additque a compressione, quam exercet vesicula dilatata, oriri processum tardum atrophiae. Atrophia itaque magis morbi est sequela quam causa. Statuit porro Emphysema, si a simplici pendeat dilatatione, occupare posse vel partem quamdam pulmonis, vel integrum pulmonem vel illos ambos, si vero, distensione nimia aut atrophia simul locum habuerit parietum vesicularum disruptio, morbum limitari ad quosdam lobulos; Emphysema interlobulare nunquam producere valet atrophiam pulmonum, quia morbus acutus est, et aër absorberi potest, antequam compressione nocere posset nutritioni pulmonum.
Louis (4) aeriter opinionem defendit, omnes fere,
(1) Cyclopaed of Pract. Medicine. Tom. II. pag. 24.
(2) Dr. j. hope , Grundzuge der Pathol. Anatomie. Aus dem Engl. Berlio 1836. pag. 49.
(3) Cabswell , Illustrations etc. fase. X. pag. 5. Icones habet fase. IX. Tab. I. fig. 4—5. Tab. IV. Jig. 3.
(4) Loois. 1. 1. 164. 165. 180.



qui Emphyscmate laborant pulmones, simul csse «>ypertrophicos: non tamcn negat, primo locum habere dilatationem, sed credit, c dilatatione oriri bypertrophiam, secundum eanidcni legeni, qua v. c., in aneurysmalc cordis, hujus visceris parietes hypcrtropliici fiunt. Alio tarnen loco , ubi refert sectionem cadaveris viri , qui priinae observalioni ansam dederat, ipse ailirmare debet, in hocce casu cellulas magnas in appendicibus rupturd ortas esse, parietesque, cellulas hascc conjungentes , esse valde tenues (1).
Bourgeby assumit, locum habere dilatationem in systemate eapillari aërifero, dum simul canalium numerus diminuitur , quum nimis extensi tuborum parietes rumpuntur, unde e pluribus canalibus unus oritur. Ruptura adhuc magis extensa , cellulae seu cavernae majores oriuntur, in quibus ruptorum parietum reliquiae cernuntur (2).
Piorry quidem concedere vult, vesiculas pulmonales aliquando dilatari posse , imo aliquando rupturam et confluxum quarumdam vesicularum obtinere; Emphysema vero vix ad vitia referenda esse censet , quae propriis gaudent characteribus, quum omnia symptomata explicari posse credat e catarrho chronico et inprimis e muco bronchos rcplente (3).
(1) Ibid. pag. 177.
(2) Bouisoekt. I. ]. pag. G2.
(3) Traité de diagnostic el de Séméiologie par p. i. noRnr. Brux. 1838. $ 1076—1081.



llaeccc viri clarissimi opinio tarnen facile refntatur a factis anatomicis pcrmultis jam expositis observationibus, et al) iis Emphysematis casibus, qui observati sunt, nulla Bronchitidc praegressa.
Lombard , postquam dixerat in forma prima Emphysematis se seniel invenisse vesiculas hypertrophicas, (1) alio loco suam de statu parenchymatis pulmonalis et de natara morbi opinionem emisit (2).
Eo duce, omnes pulmones, Emphysemate secundae et tcrtiae speciei correpti, laborarent atrophia parietum, ex qua disruptione cavitates magnac originem trahunt. Atrophia ista primüm morbi elementum est, et causam agnoscit oblilerationem valdc extensam vasorum pulmonis capillarium. Probatur autem atrophiam praecedere ipsam dilatationem et disruptionem, eo, quod si poneres, eas praecessisse, non explieari potest, qnapropter haemoploë nondum frequentissima esset, quae, durante Emphysemate vesiculari, raro, et, non, nisi quum tuberculosis pulmonum si mul adest, observatur. Ex obliteratione vasorum vero atrophiae optime explicatur origo. Pulmones enim sanguinem debita quantitate non amplius accipiunt; hine nutritio pessumdatur, hinc parietum attenuatio; hinc ii elasticitatem perdunt normalem aëremque amplius exspirare vix valent. Qui credunt, hypertrophiam pulmonum adesse, ii pulnio-
(1) 1. 1. pag. 90.
(2) Ibid. pag. 95 seq- fig. 6. 7.



nes non satis investigaverunt, et suis ipsorum octilis decipiuntur.
Hanc lombardi opiiiioneni, quoad atrophiam , defendit quoque vir Doet. axdekjiann (1) etsi videatur, quoad originem, majora tribuere dilatationi vesicularum. Historiam ibi refert viri, qui, postquam per muitos annos tussi et symptomatibus asthmaticis laboraverat, obiit Peripneumonia. In pulmonis dextri lobo superiore indurato tubercula et vomicae, in lobo inferiore Emphysema , idque , duabus appendicibus (diverticula) insigne, reperta sunt. Credit jam andermann, dilatationem vesicularum ortam esse a respiratione difficili; appendices vero ruptura et confluxu multarum cellularum formatas esse.
Videtur Doet. w. stokes (2) naturam morbi veile quaeri in dilatatione, a qua telae mucosae hypertrophia produeitur, simul cum atonia et paralysi fibrarum, quae in bronchis reperiuntur.
Rokitaxsky (3) duas Emphysematis vesicularis distinguit species.
1°. Emphysema quod vicaria ratione et saepe satis cito, una pulmonis parte impervia facta, in caeteris pulmonis partibus formatur quodque primo e sola dilatatione vesicularum constat, quam cito insequitur vera atropbia et parietum ruptura.
Emphysema vesiculare spontaneum (eine sith-
(1) Locis jam ad calcem introductionis J 5 laudatis.
(2) Stokes. 1. 1. pag. 311 et 313.
(3) 1. 1. pag. 62. seq.



stantive Erkranlcung der Langen). quod primo constare videtur e simplici dilatatione vesicularum; parictes earum postca rigidiorcs redduntur, hinc hypertrophici videntui. Postea vero vesiculis dilatalis se invicem premcntibus , malo sensim sensimque aucto, vera oritur atrophia pulmoninn, cujus indicia praebent lamcllae tenues ia cellulis penden (es.
S 4.
Ex cunetis, quae in § praecedenti exposuimus, facile patet, diversissimas et silti contrarias esse sententias , quas de natura Emphysematis exposuerun' Medici; quum alii statuunt, simplieem adesse dilatationem, alii hanc dilatationem pedissequam habere aut pulmonis hypertrophiam aut atrophiam; alii vero hypertrophiam aut atrophiam dilatationi ansam praebere. Si inquiratur , qua ratione haecce opinionum diversilas sit explicanda, respondendum \idetur, paucos rem satis accurate investigavisse et alios nimis effectus, alios nimis initium spectavisse. Ut sanam et ipsis factis comproltatam habeamus hujus morbi cognitionem , attenta requiritur investigalio inprimis in corpora eorum , qui etsi Emphysemate laborabant, alio tarnen vila functi sunt morbo. Cujus investigationis ct facultas et occasio mihi defiierunt. Liceat tarnen mihi, nitenti comparatione eorum , quae anatomia docuit, el analogia . quae inter nostrum vitium et alia Eurysmata adest. exponere quid



mihi maxime veritati consenlaneuin videatur, quae sentcntia proxime cum ea viri Cl. boxitansky convenit. Primo loco dicendum est, bypertrophiam pulmonum generalem nulla raLione accipi posse, siquidem et filamenla tenuia in cellulis reperta, et ipsa disruptio et observatio andiullii tiumemm vesieularum diminui ; inprimis vero ea, quac dc pedicelli stvuetura publici juris fecit Geleb. Lombard, satis exacte demonstrant, non adesse hypertrophiam generalem , et tolam hanc theoriam niti cxamine non satis exacto, quo fidentes auclores vesiculas coinpressas, connatas pro unius vesiculae dilatatae paricte bypcrlrophico salutaverunt. E\ aetiologia nobis patebit, causas Einphysema vesiculare produccre valcntes omnes, pronti eas cognoscimus , co tendere , ut oriatur vesicularum et ramorum tenuium bronchochorum dilatatio. Ilaec itaque in Emphysemate vesiculari exquisito primuni morbi est stadium , ex quo reliqua cxplicari possunt, Nimirum, si dilatatio haec subito magna cuin vi locum habet, subito quoqne bacc dilatatio, vel si parva fuit, locum dabit disruptioni parietum et infiltrationi aëris, in tela cellulari vesiculas jungenli. Hinc oritur Emphysema interlobulaie, v. c. durante Tussi quinta, cujus rei notabilem historiam, quum Emphysema generale secutum est, ct sanatione completa conoratam communicavit aestum. Praeceptor, vir Cl., w. h. de vriese (1), dum et ego praece-
(1) W. II. de Yriese , Bijdrage to de kennis der luchfgezwelleu onder de huid, etc. in de Verhandelingen van het Ge-
3*



denti anno alium casum Einphysematis intcrlobularis in nosocomio nostro observare potui (1), in quo vehementi dilatatione subito ruptura orta est.
nootschap ter bevordering der Genees- en Heelkunde. Amsterdam, I Deel I stuk. 1841.
(1) Aegra ista die 29 Sept. 1841 in Nosocomium St. Petri recepta fuit. Anamnesin accuratam mihi acquirere non potui , quum ipsa aegra vix poluerit respondere, ei mater negaverit dare lumina necessaria. Dixerat tarnen aegra , quae 16 annos nata erat et habitum referebat Scrophulosum, se ante 8 dies affectam fuisse Erysipelate faciei , quod satis cito disparuit et quod tumor insequebatur ad pharyngem (keel). Post vomitum materiae purulentae tumor iste disparuit. Post anxietas et dolor in pectore imprimis ad latus sinistrum et ad cursum tracheae curn continua ejectione materiae mucoso-purulentae observabantur. Praeter alia symptomata , e quibus Bronchitis et Laryngitis gravis , dignoscebantur , et prognosis infaustissima ponebatur: adhuc observabatur Emphysema subcutaneum ad latus anterius thoracis , et ad collum , inprimis ad iatus dextrum. Cura debita , uti exspectavimus , sine ullo fructu instituebatur. Durantibus quatuor diebus, per quas adhuc vixit misera, Emphysema subcutaneum diminuebatur. Die 4 Oct. hora VIII \espere , in summa anxietate diem obiit supremum. Sectio cadaveris 22 horas post mortem instituebatur. Thoracis cavo aperto pulmones soliio magis turgebant et eorum margines anteriores cor tegebant. Pulcherrimum cernitur Emphysematis interlobularis specimen; vesiculae dilatatae ad pleuram non cernuntur. Ceteroquin reliquiae aderant Pneumoniae et Laryngitidis vehementissimae ulcerosae. Pus magnam aëris continebat quantilatem. Cellulosa in parenchyrnate pulmonis aëre quoque dis — tenta; imprimis et Pneumonia et Emphysemate interlobulai i affectus erat pulmo dexter. Partem pulmonis sinistri lobi inferioris exsiccare curavi; dilatatas vesiculas invenire non potui, non felicior quam alii, qui post Emphysema interlobulare quoque



At longe alitcr res scsc habct, si causa dilatationem producens non ila vehementër agit, sed Ientius disrumpitur paries; pressio nunc obtinet in partibus, vesiculam vel vesiculas dilatatas cingentibus, dum simul ipsius dilatatae vesiculae nutritio pervertitur; Ea enim in eadem conditione versatur , qua pars alia corporis dilatata, v. c. cor, vesica urinaria; hinc in ea vera locum habere potest hypertrophia, quae tarnen et propter pressionem a vesiculis cingentibus, saepe simul dilatatis, et propter obliterationem vasorum satis cito in atrophiam mutatur; Prima conditio comparari potest cum aneurysmale cordis activo , altera cum aneurysmate passivo; quoad nutritionem partium cingentium, ibi locum habet lenta sed vera atrophia ; pressione tum vesiculae vicinae comprimuntur et tandem clanduntur, structuram ligamentosam acqiurentes, tum consumitur tela cellularis interlobularis. Atrophia ista a duplici causa pendet. 1°. A pressione, qua partes, vesi culas dilatatas cingentes , in eamdem veniunt conditionem, ac vertebrae v. c. quae aneurysmate aortico
non inyenire potuerunt cellulas dilatatas. (LiEHKEC. 1. 1. pag. 108). Denique attentione perdignum erat, Pleurae saccos integros fuisse, quapropler hic nondum Emphysema subcutaneum oriri potuit a comrnunioatione imraediata Tleurae cum tela celJulari colli, uti alii statuunt. Potius hic ergo ortum Emphysematis subcutanei explico cum iaeskeco (1.1. pag. 108) »quand »1'Emphysème est voisin de la racine du pouraon il gagne »promtement le Médiastin , et de la le col et le tissu inter» musculaire et souscutané de toutes les parties du corps."



consumuntur 2°. ab alio efïectu iiujus pressionis , ab obliteralione vasorum capillarium; vesicula cnim premente arteriain, haec niinorcm accipit sanguinis copiam; unde arleria talis comparari potest cum arteria ligala et forsan etiam melius cum vasis umbilicalibus infantis post partum. Ex eo processu facile explicatur, quare haemoptoë fere nunquam, etsi disrumpantur parietes, locum habeat , et refutatur opinio Doet. lombardi , quoad. praegredientem obliterationem, explicatur disruptio parietum, cellularum confluxus, parietum apparens liypertrophia, et patet causa, quare Emphysema vesiculare raro pedissequum babeat Emphysema interlobulare. Proprietates vitales pulmonum , elasticitas et vis contractilis insigniter, imprimis in provecto morbo laeduntur, quare recte hokitansky et stokes monuerunt, gigni statuin paralyticum pulmonum (1). At quis forte dicat; quae nunc statuis plane contraria videntur iis, quae in § 1 Introductionis dixisti, ubi statuisti, Emphysema vesiculare et inlerlobulare natura prorsus diversa esse, dum nunc statuis, dilatationem posse praecedere Emphysema interlobulare; ambo ergo vitia revera ununi constituunt, quod duplici ratione decurrere potest. Quis autem statuere auderet, haemorrhagiam a rupta arteria nimis rigida (quod aliquando in haemorrhagia cerebri assumi debet) comparandam esse cum hae-
(1) RoKiiAitsKr. 1. 1. 69. Stokes. 1 1. 314. Hic tarnen statum istum ex hypertrophia explicat.



morrhagia, quae in aneurysmate per disruptionem , piopler tenuitatcm parietis vasis, locum habet. Idem hic obtinet discrimen, cui argumento adhuc addi possunt sedes diversa et causae aliae, Emphysema interlobulare gignere valentes, quibus v. c. Laennec annurnerat secretionem morbosam (1); pièdagnel vero aerem modo praeternaturali in vasis sanguiferis circumveetum (2). Emphysema interlobulare merito ergo recenselur inter eITectus Empbysemalis vesicularis (de quo post in Gap. 111) ; ambo morbi tarnen nulla ratione pro eodem haberi merentur. Haec itaque est theoria, quae mihi maxime veritali consentanea videtur. Monendum tarnen mihi adhuc est, unum aut forsan duos adesse casus, in quibus, si revera obtineant, plane assumenda est sententia 10.MBARDI, scil. 1°. si tumores prementes ia Bronchos produxerint Emphysema vesiculare, et 2°. partim in Phthisi tuberculosa, dum concedi debet, in rarissimis casibus verae primariae atrophiae pulmonalis disruptionem paiietum et confluxum vesicularum oriri posse ; talis casus, etsi natura diflerat ah Emphysemate vesiculari exquisito , charactcribus anatomicis a provecto Emphysemate distingui non potest (3).
(1) Laehsec. 1. 1. pag. 108.
(2) Piedagnki in Diss. laud. pag. 20.
(3) Asdrai. Cours de Pathologie interne, pag. 125.



§ 5.
Pulmones vel partes hujus organi, Emphyscmate correptae, huncce generalem habent adspectum (1). Thoracis cavo aperto pulmones, quorum volumen nimis magnum est pro amplitudine thoracis, non uti vulgo fit, collabuntur, sed margines eorum anteriores magis ad lineam albam accedunt, cor tegunt et sese supra margines costarum , quae fuerunt sectae, elevant. Textura eorum, si digitis premuntur, apparet solito firmior, et longe diflicilius flaccidi redduntur; crepitatio, quae a premente oritur manu, aut incisione facta, solito minor est, et aliquomodo convenit cum sono, quem producit aër lente e follibus egrediens, quibus omnibus probatur, aërem difficilius e pulmonibus exire; si pulmo a partibus cingentibus separatur, crepitatio adhuc diminuitur, et digiti explorantes peculiarem sensum percipiunt, quem laennec comparavit cum eo, qui persentitur, quum pulvinar premimus plumis tenuissimis {dons) repletum. Pondus specificum pulmonis diminutum est; hinc aqua longe levior est quam pulmo sanus, et vix pars minima ejus aqua immergitur. Denique jnopter atrophiam, parenchyma pulmonale solito siccius pallidius et magis exsangue evadit, et non nisi rarissime in eo invenitur stasis serosa aut sanguinolenta. Quisque, Vcl me tacente, intelliget,
(1) Laessec. 1. 1. pag. 94.



notas eas completas non inveniii, nisi in pulmonibus, qui diu jam laboraverunt, et si reccns adhuc est morbus parenchyma adhuc normalem quantitatem sanguinis in se continere. lis notis, ex ipsis pulmonibus petitis, addi merentur eae, quae e mutata forma thoracis, et remotione mediastini, cordis et diaphragmatis petuntur. Quod ad primam attinet, eam mutatam thoracis formam, quam rokitaxsky vasiformem (fassformig) vocavit, accuratissime descripsit loüis (1). Is in triginta et septem aegris, qui aliquomodo sanati nosocomium reliquerunt, eam mutatam formam constanter observavit. Semel observavit thoracem universaliter eminentem et fere globosam; in tribus casibus eminentiae aderant cum ad latus sinistrum, lum ad latus dextrum, partiales ad diversam altitudinem; in reliquis vero eminentia solummodo observabatur ad unum latus, et quod mirum est, potius latus sinistrum quam dextrum (undecies enim ad hoe, vicies et semel ad illud) occupabant, quod tarnen non convenit cum placito, quod aeque frequenter alïicitur pulmo dexter ac sinister, et unde docemur, non semper mutari latus pulmoni affecto respondens, sed quoque latus oppositum. Eminentia ista plerumque aderat ab una alterave clavicula ad papillam mammae usque et pergebat aliquando usque ad tres aut quatuor pollices infra eam.
(1) 1. 1. pag. 195. seq. Cogoovit laeititec jam has formae mutationes. Cf. ejus operis pag. 90.



Diiï'ert ab ciriinentia , quam liquidum serosum aut purulentum (1) producit, quia ab islo anteriora versus protruduntur costarum intervalla, et liquidis islis partes inferiores thoracis potius et magis generali ratione dilatantur. Diffcrt ab cminentia, quam Aneurysma producit, quia haec magis circumscripta est. In parte anteriore thoracis ad regionem subclavicularem vel pone claviculas alia adhuc saepe invenitur eminentia, quam lolis in omnibus casibus, uno excepto, observavit, quaeque primam descriptam comitatur, et vulgo ad unum tantum latus adest; quater tarnen vidit louis ambo latera irregulari ratione lales eminentias referentia. Idem auctor in sex casibus dorsum examini subjecit et ter invenit ibi eminentias, iis in anteriore parietc thoracis similes.
Eminentiis istis cavum thoracis reddi amplius, vix est ut moneam. Si ab Emphysemate partes osseae allici possint, mirum non est, pressione continué a pulmonibus nimis distensis allici quoque partes molles, el primo loco posse removeri diaphragma. Distinxit stokes (2) hoe nomine duas Emphysematis varietates, alteram, in qua baecce remotio locum habet, alteram, in qua desideratur, et observavit quod, inprimis, si Emphysema sedem habet in lobo inferiore, diaphragma inferiora versus protrudatur, in quibus casibus simul annotat. superficiem inferiorem pulmo-
(1) SiOKts. '. 1. pag. 302. 303.
(2) Stokes. 1. 1. pag. 303.



nis, qua diaphragma respicit, loco plaui concavi saepe planam aut et convexam lieri a vcsiculis ibi dilatatis; (1) organa abdominalia inde premi et etiam a loco normali reinoveri possunt. Si unus pulmo morbosus est, pressione magis lateralia versus niediastinum potest removen. A remotione diaphragmatis et mediastini simul cor et inferiora el lateralia versus propelli potest, ita ut quidem cor deseendere possit ad costam decimam. Lateralis haec dimotio, etsi oblineat, tarnen rarior est, et non ita dislincle percipienda quam in Empyemate.
Quod attinet ad varium gradum et sedem Emphysematis, nobis sunt tabulae ex observatis Gel. louis compositae. Distinguit auctor ille inter aegros, qui Cholera Asialica decunibebant, et aegros ab hocce morbo liberos. In ultima elasse inter viginti casus (2) observavit.
Emphysema generale amborum pulmonum duodecies( 12 » » pulmonis sinistri bis ( 2
» » » dextri scmel ( 1
» lobi superioris sinistri bis ( 2
» >i inferioris dextri bis ( 2
» | lobi inedii pulmonis dextri (?) seniel ( 1
20.
(1) De hoe et de seq. Cf. Caput III. $ 3.
(2) Error est in tabula ista et in sequente; statuit locis ad primam classera referendos esse undeviginti casus, dum enuraeratio yiginti praebet j nee ullus casus adest, qui bis memoratur; simili ratione res sese habet in sequenti tabula, ubi loüis nu-



In cholericis divisio talis erat:
Emphysema generale amborum pulmonum sexies ( 6
» » pulmonis sinistri ter ( 3
» » » dextri semel ( 1
» lobi superioris sinistri septies ( 7
» » » dextri septies ( 7
» » inferioris sinistri semel ( \
» » » dextri bis ( 2
» » medii et superioris dextri ter ( 3
50.
Emphysema generale frequentius igitur fuit in aegris a cholera liberis, quod facile explicatur inde, quod, qui cholera laborabant, mortui sunt ante plenam morbi evolutionem.
Ex aliis tabulis concludit idem auctor (1), pulmonem dextrum et sinistrum aeque praedispositos esse, et appendices non rariores formari in pulmone dextro quam in sinistro.
§ 6.
Praeter Emphysema vesiculare, aliae quoque aliquando observantur in pulmonibus laesiones, et primo loco quidem memorandum est, saepe inveniri reliquias causae et effectüs frequentis, nempe ejus Bronchitidis
inerat viginti tres , ego triginla. Numerare non posse auctorera methodi numericae non est quod eredam; sed quisque eonflteatur necesse est rem obscure esse expositam, Cf. operis laud. pag. 1G6.
(t) 1. 1. pag. 167.



spccici, quam laennec vocavit catarrhum siccum. Bronchorum mucosa tumet, ita ut angustior reddatur via ad vesiculas, quae rubet aut violaceum habet colorem, imprimis in rarnis tenuioribus, et in iis mucus invenitur perquani viscosus, in globulis semipellucidis divisus. Sputa talia laennec vocavit margaritacea. Talis conditio aderat in observationibus V et VII, quas retulit laennec , et in observationibus III, IV et VI a loüis relatis. Bronchos ad vesiculas dilatatas tendentes aliquando sanos esse docet Obs. II a louis relala.
Ex ejusdem auctoris observationibus (I) docemur, dilatationem Bronchorum aliquando comitari Emphysema vesiculare. In ter decem et tres casus vitium boe quater reperit, nee tarnen admittere vult, in iis adfuisse nexum, quem dicunt , causalem inter utrumque hoe vitiuxn. Dilatatio bronchorum a laenneco (2) habetur sequela naturalis catarrhi inucosi, in quo magis aflieiuntur bronchi majores, quam minores. Longe frequentiores nee tarnen continuae inveniuntur adhaesiones pleuram inter et pulmones. In casu descripto a Doet. de itoov non defuerunt; loiis eas invenit tricies inter triginta et sex sectiones (5) ; in observationibus laenneci VII, VIII et X non desiderabantur; louis tarnen nexum quemdam admittere causalem inter Emphysema et adhaesiones non vult, variis allatis argumenlis, inter quae pertinent et
(1) Loüis. 1. 1. pag. 178.
(2) Laeskec. 1. 1. pag. 68 et 97.
(3) Locis. 1. 1. pag. 179.



observatio. quo;l desiderabantur adhaesiones in duol)tis casibus Emphysemalis generalis , et consideralio, adhaesiones is!as vix frequentiores adesse, quant in aliis cadaveribus a tuberculosi immunibus, et in ventinn , adhaesiones saepius ocenrrere in parte pulmonis posteriori, quam in parte anteriori, frequenlissima Emphysemalis sede.
Tubercula pulmonum , vel granulationes griseae , semipellucidae decies solummodo inter onines casus a Loris observatos , inventae sunt, unde Vir eelcb. deducit haecce (1). » Que les tubercules étaient i) un pen moins eommuns chez les individus attcint » d Emphysème , que chez cenx qui snccomberenl a » tout autre maladie, et dont j'ai recucilli 1'his»toire; qu'on ne saurait, par conséquent attribuer » une part quelconqne è rEmphysème dans leur pro» duction." Contrarium, scilicet a tuberculis non gigni Emphyscma, inde melius forsan conclnderetur, si observationes, ab aliis factae, nondum demonstrassent, durante tuberculosi pulmonum saepius oriri Emphysema. Ne hic in auxilium vocem observalionem VIII. Laenneci, liceat solymmodo atlendere animum ad Clar. axdral verba : » lorsque le ramollis» sement a eu lieu, lors surtout qu'il y existc des » cavernes, le tissu pulmoiiaire présente des alte: a» tions graves et nombreuses; 1 Emphysème partiel » ou général est une des plus fréquentes (2)." No-
(1) luid. pag. 180.
(2) Cours Je Pmbol. interne pag. 133.



tissimum quoquc csl, a uamadgio v iros salutarcs adscribi Emphyscmati, quod tuberculosi supervenit (1). Laennec quoque, durante tuberculosi, cellulas dilatalas et ruptas invenit. Ipse ter rem eain, elaboranda disserlatione occupatus, luculenter observavi 1°. in cadavere viri G3 annos nati, qui die 25 Sept. 1841 nosomium intraverat, haemoptoën gravem et saepe repetitam passus; postquam haemoptoë ista , quum imminens aderat vitae periculum, adstringentibus (Extr. Catechu) victa erat, orla sunt symptomata gravis et pertinacis Bronchitidis, quibus diarrhoea et alia symptomata colliquativi generis sese adjunxerunt. Viribus exhaustis, corpore valde extenuato , die 8 IVov. 1841 obiit. In thorace sunt inventa haece: Pulmo dexter pleura concretus permultas parvas continebat vomicas in Iobo superiore et medio; ramollitio grisea lol»i inferioris; Bronchitis intensa imprimis in bronchis tenuioribus. Pulmonis sinistri lobus superior volumen solito majus offerebat, lextura turnen atrophica erat; in eo inveniebantur tubercula cum incipiente emollitione , quae cingebant vesiculae, Emphysemate correptae; hujus pulmonis lobus inferior liquore seroso-purulento repletus erat, ut fere crederes adesse oedema pulmonale. Bronchitis minus vehemens quam in pulmone dextro. Gor sanum. Altera observatio fere haud alia docet. In cadavere scil. viri, qui praecedenti anno tuberculosi pulmonum
(1) Die Lungenschwindsucht heilbar. Aus dem Englisel.en. 1835. pag. 28 et 89.



et pnthisi laryngea incipienli laborans, suhilo, exsudatione in pleura facta, mortuus erat, invenimus praeter hanc exsudationem et pleuritidis signa, vomicam in pulmonis dextro Iobo superiore, et per totum hunc pulmonem tubercula disseminata. In pulmonis sinistri lobo superiore et in dimidia parte inferioris tuberculosa massa magna aderat; in basi vero Emphysema cernebatur satis intensum: tactu pulvinaris oriebatur sensus. Insuper ad marginem acutum anteriorem pars quaedam pulmonis Emphysemate correpta cernebatur, in quo incipiens appendix cerni poterat, quum basi quidem lata sed tarnen angustiore et manifesta separato reliquo parenchymati adhaereret. Terlia observatio foeminae est, quae, postquam 56 horas in nosocomio tractata erat, diem obiit supremum. Praeter tubercula miliaria in pulmone dextro, cirrhosin hepatis, ulcera intestinalia, et intestinorum mucosae emollitionem, in pulmone sinistro vomica inventa est, quam pars cingebat pulmonis indurata, et circurn hanc partem induratam Emphysema vesiculare inveniebatur.
Putat rokitansky , post grave Emphysema musculos respiratorios fieri hypertrophicos (1).
Cor denique vel hypertrophia vel aneurysmate aflectum est, qua de re fusius agetur in Capite III.
(1) Rokitakskï. 1. 1. pag. 65.



CAPUT II.
AETIOLOGIA EMPHVSEMATIS PULMONUM VESICULARIS.
S 1
Recte de aetiologia Emphyscmatis vesicularis perhibuit rokitansky. » Die ursachlichen Bedingungen »zur Entslehung des Emphysems, und seine Patho» genie überhaupt sind, ungeachtet mannigfacher Be» mühungen, noch nicht im klaren." (1) Adeo parci simt auctores cum aeliologiam exponunt, ut bonam divisionem causarum invenire non potuerim et non nisi magno labore, quae hic exposita sunt, exaravi. Ab altera parte mirari non possumus, causarum notitiam adeo mancam esse , quum prima morbi stadia sacpe ab ipsis aegrotantibus vilipendantur, eaque,
(1) Rokitaicskt. 1. 1. pag 6G.
4



moi'l>o postca graviori rcddito, jam tradita sint oblivioni, ita ut fere nemo narrare valcat, quid sibi primum molestum fuerit, utrum dyspnoea an vero tussis. In iis exponendis , quae de causis Emphysematis nota sunt, liunc ordinem scquar, ut hacce § cxponain ea quae pertinent ad causas praedisponcntcs, dum caeterae § § causis occasionalibus dicatae erunt.
Aetati nulli parcere videtur Emphysema vesiculare, siquidem lediberdeh (1) vitium illud jam in pueris paucas septimanas natis, invenit, et in pueritia saepe jam prima morbi vestigia apparuerunt, (2) dyspnoea, cursus acceleratus dilïicilior et oppressionis in peclore sensus. Perhibuit louis (5) post aetatem quinquaginta annorum vix amplius oriri Emphysema, sibi ipsi contrarius, quum et ipse ter observavit dyspnoeam et Emphysema oriri inter annum aetatis quinquagesimuin et sexagesimum et ejus observatio prima refert historiam viri annos 68 nati, qui 6 annis ante primum tussin et 4 annis ante oppressionem passus erat. Certe morbus senibus superveniens minus molestus est, qnia, secundum ipsas naturae leges apud illos atrophia quaedam pulmonum locum habet. Utrum illos propter hanc atrophiam magis praedispositos habcremus, aut juvenes propter mem
(1) Louw. 1. 1. pog. 227.
(2) Idem. 1. 1. 1C2.
(3) Idem. p. 183.



branas mucosas teneriores , saepius catarrhis obnoxias ?
Sexus differentiam non annotarunt alii scriptores, ct monet andral (1), ambos sexus aeque pracdispositos esse, tum et constitulionis nullam adesse differentiam.
Haereditarium saepe vitium est Emphysema vesiculare, quod ex observationibus doet. j. jacksox , qui solus de hacce quaestione Hieruit, (2) efficitur; ex 28 aegris, qui Emphysemate laborabant, 18 habuerunt patrem aut matrem hocce morbo affeetos aut mortuos, dum aliquando fratres aut sorores illo simul laborabant. Ex quinquaginta aegris Emphysemate non laborantibus, tres tantummodo habuerant parentes hocce morbo affeetos. Effectus haereditatis multo major videtur iis in casibus, ubi Emphysema aderat a primis vitae periodis, quam in iis, quibus Emphysema oriebatur post annum aetatis vicesimum; 14 aegri enim , qui a pueritia laborabant, parentes habebant asthmaticos , ct inter reliquos 14 , tardius affeetos, duorum solummodo hocce morbo perierunt parentes.
Licuit mihi casum satis notabilem, in quo effectus haereditatis deprehendebantur , observare in ancilla Tocodochii Amstelodamensis. A. M. 50 annos nata , statura proceré , secunda semper usa est valetudine, donec anno aetalis 18, quum
(1) Cours de Patliol. inlerne. pag. 125.
(2) Locis. 1. 1. 255.



prima vicc menses apparucrunt, subilo gravissima pectoris affeclione correpta sit. Respirandi tanta ernt difiicultas, ut vix spirilum trahere potuerit; anxielas summa ct oppressionis sensus , febris modica , quapropter per aliquot dies lectum servavit. Instiluta larga venaeseclione, omnia symptomala miligala sunt et brevi post evanuerunt. Ab co temporc inde dyspnoea eontinua lal)orat, ut cursum modice celerem perficerc non possit, quin oriatur anxietatis et oppressionis sensus. Quo vero lempore menstruatio obtinet, sanguinis ad pulmones oriente eongcslione, dyspnoea et anxietatis sensus augentur . aecenditur febris et modo veliementiora, modo Ieviora, sed constanter eadem redeunt symptomala. In tali exacerbatione eam observavit vir Doet. Amiciss. l. lehmann , qui mihi narravit vehementem adfuisse dyspnoeam , sensumque gravitatis el anxietatis pracsertim in regione superiore anleriorc thoracis, levem tussim, qua pauca tenuia mucosa rejiciuntur, pulsum frequentem parvum cum aucto calore modicam signantcm febrem. Reliquae funcliones vegelativae rite pcragebantur. Pectus percussum in antica superiore thoracis regione sonum edebat solito clariorem et slethoscopii ope in profunda exspiralione audiebatur rhonchus sibilans, quem aliquando comitantur rhonchus sonorus et strepitus mucosus , lamquam Bronchilidis signa. Postea, eam cum viro amicissimo novo sul)jeci examini, eo tempore, quo Bronchitis fere cessaverat; praeter rhonchum sibiIantcm distincte audivimus in ambobus lobis supe-



rioribus brcvi inspirationi succedere cxspirationem magis diuturnam (1). Postea dum menstruatio non obtinebat, accessum graviorcm denuo passa est. Hujus ancillae mater, ut videtur Ilydrothorace (quod ab Emphysemate gigni potest ,) obierat, et quod maxime notandum , soror unica , quae paulo minor natu est , exacte eadem patitur symptomata, et infans, quem aegra ante hos quinque annos pepererat, asthmaticus {met bezetting op de borst, ut vulgo dicilur) post novem septimanas obiit. Aneillam istam laborasse Emphysemati, nihil est quod dubites.
Restat jam quaestio , utrum haereditas praedisponat ad Bronchitidem, num vero ad Emphysema. Ex casu isto concludere illud non possumus, nee multo doctiores evadimus , iis perlectis, quae de quaeslionc haereditalis loco laudato habet louis.
De effectu opilicii solummodo annotatum invenimus, quod Clar. parent du chatelet cum andrallio communicaverat se audivisse a Medico quodam Nosocomii, quod Fontis-Bellaquei est, in cadaveribus lapidariorum saepe inveniri Emphysema (2).
De noxis ab evolutione gazorum e latrinis cf. laenkec (5), ubi simul magis tarnen theoretice, quam observationibus ductus, eos, qui tibia aliisque ejusmodi instrumentis buccinant, aëre saepe diu fortiter re-
(1) De momento diagaostico hujus symptoroatis postea fusius agetur.
(2) Akdral. Precis d'Anat Pathol. Tom II. pag. 118.
(3) 1. 1. pag. 98.



lento in vesiculis et bronchis, ad hunc morbum praedispositos habet, etsi addat, haec et alia saepius ansam praebere Emphysemati interlobulari.
Haec pauca fuerunt, quae de praedisponenlibus dicenda habebam; jam vidcamus num clarior nobis fiet Pathogenia, examinatis causis occasionalibus.
S 2.
Inter causas occasionales primo loco recenseri meretur ea Bronchitidis species, quam laenkec Catarrhum siccum vocavit, et cujus notas anatomicas supra (Cap. I. § 6) obiter jam recensui. Nalura hujus morbi (1) quaerenda videlur in inflammatione specifica membranae mucosae ramorum Bronchicorum tenuiorum cum excretione parca muci tenacissimi margaritacei (craclials perle's), a qua inflammatione mucosa valde tumet, ita ut a tumefactione ista et a muco secreto, bronchi fere plane clauduntur. Credit laennec (2), hocce modo explicari debere Pathogeniam Emphysematis e catarrho sicco; quuni rami bronchici sint obstructi, musculi inspirationis fortes et numerosi, exspiratio vero producatur solummodo ab elasticitate pulmonum et contractione debili musculorum intercostalium, aër, durante inspiratione, saepe potest vincere resistentiam mucosae
(1) De catarrho sicco Cf. laekkec. 1. 1. pag. 55. seq. dayies Yorlesunpen. u. s. w. pag. 100.
(2) Laekkec. 1. 1. pag. 97.



lumentis vel muci \iscosi, dum renixus iste non vinei potcst a motibus exspiratoriis. Includitur itaque aër in puhnonibus, ct ab insequentibus inspirationibns aër in iis accumqlatur; ab accumalatione isla mechanico modo dilalantur vesiculae , ct, si dilatalio isla dia durat, permanens cvadit, id est oritur Emphysema vesiculare. Adjuvatur dilatalio isla ab alia lege physica; seilieet aër inclusus calefit, bine extenditur (1) et promovet dilatationem; terminat laennec banc explicationem his verbis: »le » Catarrhe sec doit produire lEmphysème du poui) mon aussi nalurellement que le Catarrhe muqueux » conduit a la dilalation des bronches." Hanc explicationem fere omnes descripserunt auctores, iis cxceptis, qui in morbo nil viderunt nisi hypertrophiam ant atropbiam pulmonalem. Louis v. c. statuit catarrhum siccum vix continere possc in se causani morbi, (2) quia catarrhus siccus sedem babet in partibus inlerioribus et posterioribus bronchorum, dum Emphysema plerumque occupat margincm anteriorem , et partes externas pulmonum, et quia in vesiculis non dilatatis inveniuntur mucus aut membranae spuriae. Argumenta isla facile refelli possant. Laennec enim annotavit, ramos tenuiores inprimis affici catarrho sicco, qui per tolum parenchyma dividuntur, et adscripsit ille morbum non
(1) Secundura laennec nër calelleret ad gradum 30—32, sed non indicavit cujusnara scalae.
(2) Loois. 1. 1 pag. 253. 254.



vitio vesicularum, sed Bronchis ipsis aflectis. Nullum dubium est, et auctoritate laenneci illud assumere possumus, catarrhum siccum evolvere Eniphysema vesiculare; pathogeniam laenneci vero non admittcndam, et omni cognitioni Physiologicae contrariam existimamus. Si enim ila aër accumularetur, disruplio parietum cito oiïri debuisset et celerrime evolverctur Emphysema interlobalare, eadem ratione, qua in Tussi quinla, et si apparatus musculorum, qui inspirationi dicati sunt, satis fortis esset, ut in vesiculis obstructis introducere valeret aërein, ab apparatu, exspirationi dicato, acr iste expelli posset. Non debilis profecto apparatus iste, exspirationi dicatus, nee solummodo e musculis intercostalibus eomposilus, qui contra, ex opinione clar. weber (1) solummodo musculi inspirator» sunt. Ipsi pulmones in exspiratione magh activi sunt, quam in inspiratione; fibrae carneae et elasticae albae exspirationem promovent (2), et deliiles dici non possunt musculi abdominales. quadratus lumborum, alii quorum ope delrahunlur costae. Si itaque ex placitis istis rem consideramus, ferecrederem ad contrariam nos perventuros fore opinionem, nt potius admitterernus
(1) IIildebbasdt , Ilandb. der Anat. II Theil. pag. 396.
(2) Reisseisseu. 1. ]. pag. 43. » Die Lunge verhalt sich ganz «leidend, so lange die Inspirationsmuskeln werken; so wie » diese nachlassen trit ihre Contraclion ein." De causis exspiralionis Cf. sebastias. Elem. Physiol. specialis; Groningae 1838. pag. 69. 70. § $ 262. 263.



loco accumulationis aëris oriri collapsum vesicularum , acre non satis distcnsarum. At ita refutata hacce opinione, quid respondendum est , ut explicetur ratio, qua catarrhus provocat Emphysema. Hancce responsionem dabit Clar. iiokitaxsky (1). » Fur uns bleibt insbesondere in Bezug der ersten » Entwickelungsweise laennec's Ansicht in factischen » von Wichligkeit. Jedoch glauben wir nicht, dass » der lange an sich gehaltene Athem, an und für »sich, sondern viel mehr die auf das endliche ex» spiriren folgenden sehr tiefen und heftigen Inspi» rationen es seien, die eine gewaltsame Ausdehnnng >> der Lungenzellen bewerkstelligen, und hier verdienen •> auch die Inspirationem beim Croup, dem Bronchial» Catharrh der Kinder, beim Keuchhusten Berucksich» tigung. Sie durften mit der gewaltsamen Erweite» rung eine Erlahmnng der Contractilital des Lungen» gewebes, und damit eine Stagnation der Luft in »den erweiterten Lungenbljischen bedingen." Etsi haec theoria probabilior mihi videtur, an plane veritati consentaneum sit, dubito. Meliora tarnen, quae substituam, non habeo; quapropter hic requiescere liceat. Sponse patet, omnes causas catarrhum siccum producentes remotas causas essc Emphysematis.
§ 3.
Alius pulmonis morbus, Pneumonia a quibusdam
(1) Rokit*»skt. 1. 1. pag. 67.



frequcns causa Emphysematis vesicularis habctur. Illad primum observavit Doet. davies in casu adeo memorabili, ut illum hic breviter inserere liceat (1). Poer annos quinque aut sex natus per aliquot^dies vehementi jam laboraverat dyspnoea. Advoeatus tandem davies aegrum istum invenit facie livida, pulsu fere insensili, extremitatibus frigidis, morte instante, quae post paneas sequebatur horas. Anxietas aegri nimia erat, quam quae examen stethoscopii ope permitteret. Sectio cadaveris haecce docuit : Percussus thorax ad latus sinistrum sonum edebat obsenrum (dof), ad latus dextrum nimis clarum. Aperto tborace, pulmo sinister inveniebatur hepatisalione plane correptus; pulmo dexter in thorace depressus, vix terliam partem magnitudinis naturalis habebat et multis vesiculis, iis, quae rubefacientia excitant, simillimis, tectus erat; e thorace sumtus egregium Emphysematis vesicularis referebat exemplum. In thoracis cavo dextro magna aëris quantitas erat collecta. Hic itaque, ita pergit auctor, hepatisatione pulmonis sinistri, respiratio in pulmone dextro aucta est et respiratio naturalis puerilis ita augebatur, ut inde primum orta sit dilatatio vesicularum et deinde, ruptis vesiculis, forsan e parva apertura aëre egrediente, pneumo-thorax, a quo tandem compressio pulmonis dextri. Egregium hic itaque habemus exemplum Emphysematis, quod activa et vicaria ratione ortum est, et a quo theoria primae originis
(1) Davies. 1. 1. [>ag. 146.



morbi, qaam assumsi ,■ egregic comprobatur. Poslca eliam davies bis aut ter similem observavit casum. Fïocngf.ry (1) in uno pulmone delineavit pneumoniam et Emphysema, et credit, se ipsum idem passum essc, dum, postquam pneumonia sanatus erat, diu adhuc dyspnoea laboraverat. Nonne ita superveniens Emphysema dici merelur infaustum molimen Naturae , suam ipsius salutem propugnantis. Indirecte pneumonia ergo Emphysema producere potest. Alia lamen est quaestio, num directa ratione idem obtineri possit. Dnce Doet. grisolles, optinio certe judice, (2) vesiculae, durante pneumonia, majores (iunt, earumque parietes incrassatae sunt, et caritas obstructa est liquido plus minusve viscoso. Primo adspectu ergo facile intelligeretur, durante resolutione, vesiculasquasdam, atonia correptas , dilatatas manere. Res tarnen ita non se habet. Nullus aegrotantium, qui ter quater aut quinquies pneumoniam patiebatur, durantibus intervallis, ostendit symptomata Emphysematis pulinonalis, dum in aegris, qui Emphysemate laborabant, Pneumonia superveniens minime auxit malum (quod etiam in observatione secunda retulit louis (3). Conclusio tarnen haec num vera maneat, si pars Emphysemate correpta inflammetur, non audet aflirmari; (scimus autem propter nutritionis vitia illud rarissime
(1) 1. 1. Tomo IV. Tab. VII. fig. VII. et pag. 62.
(2) Grisolles. Traité Pratique de la Pneumonie. Paris 1840. pag. 66 et 462.
(3) 1. 1. pag. 186.



observari posse). In infantibus, pneumonia mortuis, aliquando invenit Emphysema vesiculare, et ccrle recens, sed credit, potius accusandainlunc esse Bronchilidem capillarem, quae tam sacpc pneumoniam in aetale tenera praccedit et comitatar. Hujus causae notitia igitur nondum in plana versatur luce, coque inagis quia, quoad mortuos, ex opinione Clar. laennec (1) facillime in pulmonibus peripneumonicis oculos nostros fallit Emphysema, duin, quoad sanatos, rogari potest, num post resolutionein morbi non facilius sanaretur dilatatio, quam si a causis chronicis excilatum esset.
§ 4.
Vidimns in fine §. G. Capitis I. aliquando post phthisin tuberculosam circum tubercula emollita ct imprimis circum vomicas observari vesiculas dilatatas. Duplici modo pathogenia Emphysematis hic explicari potest; nam primo loco obliteratio vasorum, ad tubercula et vomicas tendentium, quam adesse nos docuerunt clar. schroeder van der kolk et andral (2), ratione quam exposuit lombard, et cujus phaenomeni causam exponere hic nostrum non est, in auxilium vocari potest, et secundo loco Bronchitis chro-
(1) Laensec. 1. 1. pag. 113.
(2) J. t. C. schroeder tas dee kolk , Observ. Anat. Pathol. et Practici Argurn. Arastel. 182G, pag. G7 et 76. G. ahdrai , Cours de Pathol. int. pag. 13t.



nica (1) eadem ratione ac in aliis Bronchörum aiTeclionibus morbum producere potest; credo, ambas hasee causas aliquid tribuere genesi Einphysematis, dum quacstionem , nam , uti ra.madge (2) voluit, Emphysema et catarrhus phthisi supcrvenientes salutares dici possint, intaclam phthisiologis relinquere inalo.
Vitia in bronchis aut pulmonibus, quae pressione bronchorum lumen diminuunt, aut eos comprimunt, uti tumorcs in glandulis bronchialibus in mediastino , aneurysmala aortae, polypi bronchorum et tumores cystici, et massae magnae tuberculorum , in ipsis pulmonibus, auctore laenneco , (3) raro, at tarnen aliquando, producere valerent Emphysema partiale aut generale, n. causwell talem quoque delincavit casum (4), ubi aderat atrophia pulmonis sinistri ab obliteratione bronchi principis a massa tuberculosa glandulosa et pulmonis dextri Emphysema vesiculare.
Num in observatione I clar. louis nexus quidam aderat causalis inter Emphysema et carcinoma laryngis , quo laryngis lumen maxime diminuebatur , nee affirmare nee negare audeo , siquidem ipse louis eam, quoad symptomatologiam, inperfectam vocavit. Differentia autem adest inter ca, quac citavit laennec , el casum, quem memoravit carswell , quod in
(1) SCHROEDER V. D. KOLK. ibld. pag. 79.
(2) Ramadge , die Lungenschwindsucht heilbar, pag. 58. 80.
(3) Laenjec. 1. 1. pag. 98.
(4) R. Carswell. 1. I, Fase IX. Tab. IV. Fig. 3.



hoccc Emphyscma vicarid ortum sit ratione, adeoque tamquam molimen salutare sit considerandnm. dum in illis primo loco adhuc dubitari posset, an tumorcs revera causac Emphysematis fuerint, et si hoe concedi posset, malum spontaneum neeesse sit, cujus origo optime explicatur secandum theoriam Doet. L0.1HURDI, compressione et obliteratione vasorum, qua atrophia cum dilatatione vesicularum prodncitur.
§ S.
Inter caiisas excitantes Empliysematis vesicularis a quibusdam auctoribus reeensetur quoque asthma, uti v. c. a laenneco (1). Illum vero ubi memorem morbum , rogari potest, qnid sub eo nomine intelligam. Confusa et obscura enim pleraque sunt, quae de hocee morbo scripserunt imprimis veteres, et dubitarem, num affeetio alia sit, quae tam saepe quam asthma solummodo symptomaticam habeat naturam , an ad morbos secundarios debeat referri. Ilinc apud veteres dislinctio inter asthma cardiacum, scorbuticum , psoricum , strumosum , hypochondriacum , urinosum etc. etc., quin et Emphysema pul-
(1) Laebheg. 1. 1. pag. 98. De Aslhmate praeter sexcenlos alios Cf. laeskec. 1. 1. pag. 273, turn et monographia, auclore amedée lefevbe , cujus excerptura e Diario Journal hebdomadaire, invenilur apud andbaliiüh Cours de Pathologie elc. pag. 164. seq.



monalc asthmatis aërei nomine salutatum est. PIcraequc islae affcctiones melius dyspnoeae aut orlhopnoeae symptomaticae aut sympathicae vocarenlur , ct nomen asthma solummodo vindicat sibi afl'eclio propria nervornm pulmonalium , unde spasmus provocatur fibrarum muscnlarium et elasticarum Bronchorum. Asthma exquisitum mihi igitur est spasmus tonicus, qui tarnen varias alias remolas eausas liabere potest, unde perdifficile saepe est ad distinguendas dyspnoeas sympathicas ab asthmate exquisito; imo primo adspectu dubitari posset, num revera tale asthma mere nervosum, spasmodicum adsit, quapropter in hacce §. euin tuebor ordinem, ut 1». loco demonstrem adesse asthma mere spasmodicum , 2°. inquiram, an talis spasmus ansam posset praebere Emphysemati vesiculari; a°. num hujus spasmi complicationes causae valeant esse Emphysemalis.
1°. A solo irritato nervo vago Clar. dupuytren (1) spasmodicos motus in organis respirationis provocabat. Haecce experimenta cum eodem eventu repetiverunt magendie , flourens , alii. Andrallius memorat casum, ubi compressi erant nervi vagi a massa magna tuberculosa in mediastino anteriore, et ubi cuncta asthmatis symptomata aderant. Si his jam addamus ca, quae de bronchorum structura musculari protulit reisseissen , cursum periodicum paroxysmorum , plenam sanitatem, saltem in initio morbi, durantibus intervallis, et casus, quos praeter alios vidit quoque
Ct) Asdral. Cours de Pathologie elo. pag. 1C3.



r.af.nnf.c, (lj in quibns nulla inveniebatur lacio, tuto assumi potest per se (causam proximam phaenomeni nunc non curamas) irrilato nervo vago, motu reflexionis , uti dicunt, spasmos in bronchis et forsan quoquc in ipsis vesiculis oriri posse. Quum asthma tali ratione consideratum pertineat ad spasmos tonicos. indagandum jam restat, nam vel in contractione vel in spasmi resolutione oriri posset Emphysema. Quum adeo rarum sit asthma tale mere nervosum, \ i\ crederem, num quaestio haec practica ratione soluta sit, et revera, ut observatio aliquid demonstraret, tam multa requirerentur, uti primum bene distinitum asthma mere nervosum, et postea incipiens dilatatio, ut vel in hodierno diagnosis statu rem eam vix hacce regia methodo solvendam esse putem. Si rem theoretica ratione indagamus, durante contractione, non aliter oriri posset Emphysema, nisi vesiculas ipsas spasmo liberas credamus (quod \ ix admi ttendum est), et tune si eadem assumatur explicatio, quam de effectibus catarrhi sicci protulit laennec , quam tarnen opinionem rejiciendam esse credo. Restat jam quaestio , num, post resolutum spasmum, si ipsae affeclae essent vesiculae, istae, atoniè aut paralysi correptae, dilatatae possent mallere. Quodsi observatione constabit, Emphysema successisse asthmati, talein accipicndam esse explicationem credo, cui favet placitum, pulniones in inspiratione minus activos aut forsan plane inertes esse.
(1) Laeskec 1. 1. pag. 275.



Quum vero raro asthma spasinodicum ita pure occurrat, sed pleruinque et imprimis in morbo provcctiore, aliac sinud obtineant laesiones, inquirenduin adhuc est, nuin inter cas adesse non possint, quae Emphysema gignere valeant. Et hic primum offendimus in verbis Doet. meriadec laenneci (1), quae ille sibi ab interprete Anglico operis Cl. laenneci sumsit, scil. ea, quae laennecus de catarrho sicco et de Emphysemate vesiculari seripsit, niajorem lucem ad spergere historiae asthmatis, quam omnes alios libros de hocce morbo editos. Si enim attente placita laenneci de catarrho sicco legamus, et inprimis si videanius, quibus et quam variis usus sit remediis, tuto concludere licet, in morbo isto saepissime adfuisse symptomata spastici generis. Etsi jam statuere nolim , utrum spasmus, an vero inflammatio specifica primum sit morbi elementum (ambo autem haecce elementa una adesse posse praeter alia docet quoque tussis convulsivae bistoria); hic tarnen admittere debeinus, Emphysema indirecta ratione e\ asthmatica affeetione esse natum. Similia quoque obtinere possunt in ea asthmatis specie, quam catarrhalem vocavit naomann (2). alii vero humidam. Imo dyspnoeae symptomaticae aliquando gignere valent Emphysema. Vidi praecedenti anno in cadavere viri , qui asthmate, ita dicto scorbutico, mortuus
(1) Laekskc. 1. 1. ad pag. 55.
(2) Naomass , Ilandbuch der incdicinisclien Kliaik. 1 Rd. 1829. p.ig 601.
s



ei'at , quasdam vesiculas dilatatas in lo!)o dextro supcriore. Oedema pulmonum simul aderat intensum, quod a sanguine impuro ortnm fuisse mihi persua sum habeo. Illnd autein fere semper erit inquirendum, utrum causa morbifica provocare valeat bronchitidcin intensam, necne, et an cuncta, quae de catarrhi sicci effectibus disputavimus, in tali casu quoque valeant.
§ 6-
Vitam scdentariam occasionem praebere posse Emphyscmati vesiculari statuit Cl. hokita.vsky, et bisce verbis placitum hoe explicat: „Bei solchen sind »> die seltenern, aber desto tieferen Inspirationen urn » so mehr zu berücksichtigen . als sie einseitig mit » Vernachlassigung der Aktion des Zwerchfells (der " abdominal Inspiration) gescbehen als die Beschafti» gung solcher Personen, eine gebückte, den Bauch» raum beengende Stellung und gleichzeitig Kraft» anstrengung der obern Gliedmassen erfordert. Von » der grössten Wichtigkeit wird hier cine Lahmung » und ein atrophiscber Zustand des Zwergfells. Die » hiedurch behinderte abdominelle Bespiration wird » durch die angestrengte Thatigkeit der andern » grossen respiratorischen Muskeln compensiit, und » diess stimmt gerade mit der besonders in obern » Abschnitte des Thorax auflalligcn Erweiterung des » Brustraumes und damit überein, dass sich das » Emphysem zuerst und zu den starksten Graden das



» in den obern Lungenlappen, und zwar ihrcr vor» deren Portion entwickelt." (1)
Andral (2) credit quoque, vebementes cxercitationes corporeas (des violents efforts) Emphysema gignere posse, et ita morbum istum saepe in eqnis observavit. Ex descriptione addita patet, in illis adessc dilatationem simplicem bronchorum tenuium, vesicularum parietum rupturam et infiltrationem aeris in telam interlobularem; hic itaque polius adest Emphysema interlobulare.
Denique louis (3) bis observavit dyspnoeam cum Emphysemate , quae diutissime jam duraverat (in altero casu quinque, in altero triginta annos) et subito post grave animi pathema (émolion moiale forte) orla erat. Hinc rogat , num animi pathema aliquid contribuisset ad evolulionem morbi.
Haecee pauca sunt, quae tuto de Emphysematis vesicularis aetiologia in medium proferenda erant. Multi tarnen restant casus , omnibus monentibus, et ipso laenneco concedente, ubi imprimis pueritiae temporibus, nullo catarrho aut alia cognita causa praesente, Emphysema tarnen nascebatur, dum louis observavit, catarrhi symptomata non adfuisse in omnibus , qui jam a tenera aetate Emphysemate laborabant, uno casu excepto (4). Hinc, quamvis in
(1) Rokitaksky 1. 1. pag. 67.
(2) Précis d'Anatomie Patliologique. II Tome, pag. 148.
(3) Lodis. 1. 1. pag. 255.
(4) Ibid. pag. 185»
3 9



paucis forsan una aliave enumerata causa cgcril , si origo isla obscura comparalur cum cffectu haereditatis, concedi debet, hodie adhuc pro Emphysemale admilti posse causam quamdam ignotam , diathesin nempe ad talem dilatationem. Tabs diathesis, uti notum est, pro aneurysmate quoque admiltitur ; liinc facilius in aliis quoque admilti potest eurysmatibus. Simul tarnen docemur, campum aetiologiae Emphysematis minime adbue absolutum essc , observationes adhuc requiri claras, et exactam anamnesin continentes; quae tarnen observationes difficillime acquiruntur. Tune forsan, quae adhuc dialhesi (quod fcre convenit cum ignorantiae confessione) adscribuntur, rectius aliis adscribentur causis, unde certe ipsius morbi naturae et pathogeniae cognitio auctior emendatiorque est evasura.



CAPUT HL.
ME SYMPTOMATIBUS ET EFFECTI15US EiMPHTSEMATIS PULMONÜM VESICULAIUS.
§ 1-
Symptomata, Empbysema vesicularc comitantia ct aliquando signantia, explicaturus eum ordincm sequar, ut primo loco ea indicaturus sim, quae functionalia et generalia dicuntur, ncc per se Emphysema signare valent; postea vero ea quae percussionis et auscullationis ope acquiruntur, ut ex comparatione omnium diagnosis morbi, quantum fieri liccbit , certa evadat. In quovis symptomate pro viribus, sana utens physiologia , et ejus eonstantiam et dignitatem et originem indicare conabor.
Primum locum inter symptomata ila dicta functionalia certo merentur dyspnoea et orthopnoea, quae semper, paucis easibus exceptis, in Emphysemate ob-



servantur. Est autem dyspnoea respiratio molesta, laboriosa, perpetuo locum habens, quae ab orthopnoea distinguitur , quod in hac adsit summa musculorum spirantium contcnlio (1). Vix tarnen inter utrumque symptoma certi limites constitucndi erunt, siquidem vehemens dyspnoea facile orthopnoeae adspectum referre potest.
Dyspnoea in cursu Emphysemalis vesicularis constantissimum est symptoma, quod patet ex eo, quod Clar. louis inter quadraginta et quinque aegros ter solummodo eam abesse videbat, (2) dum alii auctores dyspnoeam semper observari credunt, eamque fere diagnosticam habent, dummodo habeat characteres hosce. Adest scilicet perpetua, neque observantur intervalla plane illius expertia, etsi tarnen notetur irregularis remissio, variaeque causae eam exasperare possint, cursus acceleratus, digestio, habitatio in locis elevalis aëre puriori praeditis; imprimis vero auctus aut aceedens calarrhus pulmonum, denique, uti observavi, tempus menstruationis, verbo, cuncla quae congestioni ad pulmones ansam praebent. Saepe dyspnoea ista, quae non raro tenera jam aetate observatur, in tali casu primo vix molesta est et hinc ab aegris vilipenditur; per annos vero gravior et molestior redditur. Distinguitur ab ea, quae a dilatatione bronchorum majorum oritur, quod
(1) c. Pkoys van der hoëvkïï, Initia disciplinae Palhologicae. Lugd. Bat. 1834. pag. 237.
(2) Louis. 1. 1. pag. 182.



in lioccc casu mediocris sit, exacerbationibus ferc plane careat, imo aliquando desideretur. Rogaraus jam, qua rationc dyspnoea isla explicanda sit. Mirum non est, quemvis auctorem quaesivisse explicationem, nitentem ihcoria morbi, quam sibi cogitaverat (1). Ita laennecus cam explicarc studuit e dillicultate, quacum aër in vesiculas pcnctral per bronchos, muco nimis repletos et tumentes, quae expli catio ideo servanda est, quod conccdi debeat, imprimis in initio morbi catarrhum aut bronebilidem augere dyspnoeam, illamque ab iis postea semper graviorem reddi, unde magna pro parte cursus irregularis remittens oritur. Quia vero aliquando dyspnoea adfuerit ante primam catarrhi cujusdam invasionem, ex co prorsus explicari non potest. Axdral credit, dyspnoeam plerumque explicari posse e rarcfactione parenchymatis pulnionalis et diminutione superficiei , quacum aër cum sanguine venoso in conlactum venit, ut oriatur sanguis arteriosus. Ilinc quoque explicatur , quare dyspnoea non semper observetur in senibus, etsi eorum pulmones secundum ipsius naturae leges atrophici fiant, quia scilicet in iis minor sanguinis copia statuto tempore per circulationem minorem per pulmones devehitur (2).
Etsi louis plerumque minus inquirit in explicationem symptomatum physiologicam, magis vero ipsa
(1) Cf. quae andral nolavit ad calcem pag. 98 operis laudati laejskeci.
(2) Ibid. et ad calcem pag. 90.



obscrvala magna cum cura annotat, videtur tamen veile explicare dyspnoeam e statu hypertrophico pulmonum, quum de duobus aut tribus casibus, in quibus deerat dyspnoea agens, dicit: » Ces cas serai» ent ils ceux dans lesquels la dilalalion des véti» cales pulmonaires a lieu ou parait avoir lieu saus » hypertrophie." (1) Quum vero vera hypertrophia generalis non adsit, exinde symptomata explicari non possunt.
V ir. Doet. davies de hae quaestione haecce habet: » Die Exspiration kann bei jeder Bewegung nicht » eine hinreichende Menge von Luft austreiben, so » dass eine zu grosse Quantitat in den Zeilen bleibt, » die ihres Sauerstoffs beraubt ist, und durch ihre » Gegenwart eine vollige Erneuerung wahrend der » Inspiration verhindert (2)."
Lombaud credit, et dyspnoeam et tussim et catarrhum (quibus omnibus symptomaticam adscribit dignitatem) explicandas esse ex laesione respirationis a permanente distensione pulmonis, et activitate nimié partium sanarum , quae in pulmonibus remanserunt ad respirationis scopum perficiendum (5).
Rokitansky, (4) cujus opinionem magna pro parte lubenter meam facio, e tribus fontibus dyspnoeam explicandam esse censet: 1°. e quantitate nimia aëris
(1) Loois. 1. 1. pa». 182.
(2) Davies. I. ]. p.ig. 148.
(3) Lombard. 1. 1. pag. 103.
(4) Roritakskt. 1. 1. pag. 68.



in vcsiculis, comprimente vasa, quae in carum pariclibus dividuntur, et ita impediente eorum debitam impletionem , unde laedilur rcspirationis chemismus. 2». In vehementioribus Emphysematis gradibus ex ohli teratione horum vasorum capillarium, non solum in parielibus vesicularum, quae dilatatae sunt, sed etiam in parenchymate circumcingente atrophico; tandem a». c contractililate diminuta parenchymatis pulmonalis et ex inspirationibus sensim sensimque diflicilioribus, quas laesus respirationis chemismus sollicitat , deplctionem valde imperfectam vesicularum producentibus, unde stagnat aër respirationi non amplius idoneus, et sanguis quoque non satis instauratur.
Quod si huic explicationi addatur adhuc calarrhus saepe permanens, tum et activitas nimia partium sanarum pulmonum, quam tuto, uti in aliis morbis pulmonum, hic quoque adcsse suspicari licet, quamque tamquam molimen naturae considerari oportet, exinde facile intelligitur varius djspnoeae gradus pro morbi extensione, dyspnoca levior in pueritia, quibus omnibus, auctore stokes, addi debet, quod si lobus inferior affectus est morbo, pcrvertitur actio diaphragmatis, unde tune graviorem esse dyspnoeam docet (1).
§ 2.
Cum dyspnoca proxime jungitur tussis. Etsi laenneccs affirmarc non audet, Emphysema sine tussi
(1) Stokes. 1. 1. pag. 305.



non possc exsistcre, ea tarnen in casibus, quos observavit, ctsi saepe valde moderata, nunqnam defuit (1).
Convenit illud cum observationibus Clar. loois, qni seniel tantummodo vidit aegrum ab onini lussi liberum (2). Natura tarnen et gradus magnopere variabant; aegris aliis perpetuo molesta erat, aliis intermissio saepe satis niagna aderat. In ter quadraginla quatuor aegros, qni aliquo modo sanati nosocomiuin reliquernnt, undevicies intermissio ea notabatur. Quoa:l tempus, quo orta fuit tussis, loüis in quadraginta et sex casibus observavit, tussim vieies et bis simul ortam fuisse cum dyspnoea, decies et quater post et decies ante hoe symptoma; eadem fere fuit ratio, quam ex numeris collectis acquisivit j. jackson. Attentione porro dignum illud babet louis, tussim nee intermiltentem nee continuam unquam simul ortam esse cum dyspnoea, si ea jam a prima pueritia adesset, eamque nunquam post dyspnoeam ortam esse, si symptoma islud post annum aetatis vicesimum, aut aetale parum juniori, primum observatum esset. In iis, qui mortui sunt, eundem cursum sequebatur tussis. Inter quindecim hujusmodi aegros tres tussim non experiebantur, nisi aliquot annos post ortam dyspnoeam. Tussis, ex definitione Clar. pruys van der hoeven, efficitur exspirationibus convulsivis atque iteratis, et est a convulsione musculorum exspirantium. Oritnr ab irritatione nervi
(1) Laeskec. 1. 1. png. 98.
(2) Lodis. 1. I. pag. 22G.



vagi, quae ad medullam oblongatam defertur, a qua suscitantur contractiones rimulae glotlidis 1110tusque spastici musculorum exspiranlium , dum sul) quavis exspiralione illa, clausa antea, aliquantum apcritur et sonum edit (1). Quoad hujus symptomatis cffectus, eos non plane nocivos vocare possumus, siquidem, eodem Viro cl. auctore, aliquando salularibus naturae motibus adnumerari debeat, praetcr alia , sanguinis quoque impellens cursum, quo in morbo noslro aliquo modo obliteratio aut. arigustatio supervenienles capillarium possunt impediri aut minui. Si jam inquiratur, utrum catarrhus an vero Emphysema prodücat tussim, respondendum videtur utrumque producere posse hocce symptoma. De catarrbo nemo dubitabit. In Emphysemate non desideranlur elementa, motum hunc reflexivum provocare valentia. Nonne compressio fdamentorum ncrveorumo cum vagi turn aliorum. quam ista aeque certc experiuntur ac vasa. huicce symptomati ansam praebere potest? Et intermissionis quoque causa non desideratur; nam et primo in censum venire meretur major aut minor gradus catarrbi cl in ultima §. hujus capitis videbinms, dilatationem non scmper acque magnam esse , unde compressionis gradus et hinc irritationis nervorum quoque varius esse potest.
Quoad expectorationem (2) pauca sullicient. Manifeste dependet ab irritatione meinbranae mucosae
(1) Pruts vak deiï iioeves. 1. 1. pag. 238.
(2) De qua Cf. louis. 1. 1. pag. 228.



pulmonalis et inde suscitata liberiorc sccretionc. Ex observatione Clar. i.oi'is duplicis naturae est materies cxcreta. Vel mucus aderat spumosus, liquidus solutioni gummi Arabicae simillimus, (a catarrho chronico oriundus) vel tenax, opacus vlridescens aut subgriseus (a catarrho acuto). Tria hic itaque habemus symptomata, quae partim saltem bronehitidi aut catarrho adscribi debeant. Catarrhum istum aliquando causam morbi continere saepius jam dixi, sed ab altera parte Emphysema aliquando diu praecedere videtur catarrhum. Nonne tuto statui potest, bronchitidem necessario Emphysematis quodammodo provecti sequelam esse, quum nervorum irritatio, quae omnis inflammationis habetur initium, non desideretur ? imo eo nomen asthmatis aërei servari posse credo, quod concedi necesse est, ab irritatione hac nervea majore aut minore paroxysmos gigni posse, unde et explicatur, quare Doet. davies in divisione specierum asthmatis (1) Emphysema retulerit et ad causas dyspnoeae chronicae continuae et ad causas dyspnoeae intermittentis.
Observantur quoque dolores in peclore. louis (2) inter triginta duos casus eos quindecies observavit, et inter hos tredecies sedem habebant ad latus, quo simul forma thoracis mutata erat. Dolores isti, qui nee tussi nee inspiratiöne vehementiores redduntur , louis auctore, nee inflammationi chronicae pleurae
(1) Daviis. 1. 1. pag. 169.
(2) Locis, 1. 1. pag. 225.



adscribi possunt, quia ad locum dolentem rarissime in mortuis inveniantur adhaesiones, nee ipsi thoracis extensione, quia haec, al) aliis exeitata morbis, dolorem non suscitet. Hinc concludit , eos pendere ah Emphysemate vesiculari, quod nurn recte, quum ipse louis rem ulterioris indagationis indigere fatetur, dijudicare non audeo. Quod si ab Emphysemate producerentur, forsan eompressio nervorum intcrcostalium a pulmonibus nimis distensis aliquid ad explieationem conferre posset.
§ 5.
Qua ratione, durante Emphysemate, interdum miitentur et forma thoracis et sedes diaphragmatis, rnediastini et cordis (1), supra jam fusius exposui. In memoriam solummodo revocemus ex opinione Cl. stokes (2), imprimis thoracis formam mutari, si Emphysemate correptus est lobus superior, dum diaphragma magis a loco suo removetur, si lobus inferior aegrotet. Vir Doet., prouti locum habeat mutatio ista sedis diaphragmatis, nee ne, hacce ratione Emphysematis varia symptomata exponit. Si diaphragma sedem suam normalem tenet, humeri superiora versus trahuntur, et pars superior pectoris convexa redditur. Signa percussionis et auscultationis in regionibus superioribus thoracis audiuntur; epigastrium
(1) Cf. Caput I. § 5.
(2) Stokes. 1. 1. pag. 305. 304.



collapsum est; cor cl hepar situni normalem tcnent; dilficultas respirationis minor est , nisi Bronchitis adsit; (Cf. hujus Gapitis §. 1), si vero diaphragma infcriora versus propnlsum est, humeri normales sunt, uti et regiones superiores thoracis; convexitas quaedam adest ad regiones inferiores thoracis; signa percussionis et auscultalionis percipiuntur infra islum locum, ubi in sano statu invenitur diaphragma; lumet et tensa est regio epigaslrica; percussum hypochondriuni dextrum sonuin edit obscurum; (utrum a diaphragmate. an ah hepate anteriora versus pulso?); cor magis inferiora versus positum est, ita ut aliquando ejus pulsatio ad costae decimae altitudinem inter cartilagines et lineam albam audiatur, et in ejus sede naturali percussione clarus percipiatur sonus; dyspnoea continua nunc adest, quae non multo melior redditur cura debita contra bronchitidem instituta. Quisque tarnen facile intelliget, inntimeras varietates, quac in gradu Emphysematis reperiuntur , prohibere , quominus semper constans lalis diflercntia sit. Quum simul mediastinum a loco suo remoluni est, signa auscultalionis el percussionis aliquando percipiuntur unum pollicem trans slernura; cordis vero mutatain sedem latera versus nunquam magnam esse, supra jam exposui. Elsi primo intuitu bic videor confundcre signa, quae stethoscopii ope eliciuntur, cum functionalibus, et concedere debeo , fere non nisi stethoscopii et percussionis ope symptomata ista, quac a diaphraginale pendeant observari posse, bic tarnen thoracis mutatain formam



funetionalibus junxi, quia longe alia rcs est, quae ab ea signator quam ab auscultatione ct percussiono. Signis enim auscultationis et percussionis certiores reddimur de existentia Emphysematis; et bic eadem auxilia adhibentur ad metiendos eflectus extensionis pulmonum et ad signandam hanc ipsam extensionem. Hinc quoque patet, nos, ut et thoracis mutatam formam explicemus et diaphragmatis mutatam sedem, mechanicos considerare debere extensionis eflectus; thorax enim non satis capax redditur, ut pulmones includere valeat; hinc natura luctans, ubi minorem resistentiam invenit, capacitatem hanc augere studet; hinc, uti illud probavit louis (1), Emphysema fere semper ipso in loco gravissimum invenitur , ubi eminentia quaedam adest; hinc lobus inferior magis diaphragmati nocet, lobus superior convexam reddit thoracis formam. Mutatio autem ista ossium thoracis secundum easdem fit leges, ac v. c. mutatio, quae in cranii ossibus a hydrocephalo externo locum habet. Restat adhuc explicatio phaenomeni, quod ex observalis louis mutata forma thoracis longe frequentior adest ad latus sinistrum , quam ad dexIrum, cum quibus observata j. jacksoms conveniunt. louis , ut solet, obiter rem tangens , nullam explicationem dedit, quam omnibus numeris absolutam etiam dare ego nequeo. Suspicatus sum, quod si Emphysema corripiat pulinonis dextri portionem tali ratione, ut post cor extensio fiat, organon istud antc-
(1) Louis. 1. 1. pag. 197. et hujus Diss. Caput [. § 5.



riora versus piopelli, atquc , hinc cmincntiae ansam dari. Hypothesi ceteroquin isli nullum ipse adscribo momcntum, ct ipsa an accipienda sit dubito, potius profilens ignorantiam, quam verbis grandibus sed nihil explicantibus utens.
§ 4.
Ilaec fuerunt symptomata, quae ab ipsa laesa fabrica pulmonum depcndent, et quibus jungi adbuc mererentur auscultalionis et percussionis signa , nisi diagnosis causa eas separare maluissem. Itaque antequam haec pertraetemus, illustrare conabimur symptomata generalia, quae, durante Empbysemate, observari possunt. Habitum proprium describit vir Doet. hasse, (1) qui tarnen nihil proprii habet, sed solummodo ad respirationem diflicilem pertinet. Laennecis ait (2), in morbo provecto cutem colorem referrc lerreum cum maeulis bic illic violaeeis, et labiis violaceis tumentibus. Hujus symptomatis explicatio primum satis facilis mihi videbatur. Etenim a laesa cireulatione pulmonali et inde orta respiratione imperfecta speeiem cyanosis provocari, mirum non foret. Ulterius vero investiganti in animum venit , idem hocce symptoma quoque observari in iis,
(1) Hasse, Specielle Pathol. Anatomie 1841. Tom. I. Part. II. pag. 482.
(2) Laeskec. 1. 1. paj. 98.



quorum cor dexter aegrotat (1). Ilinc omnes denuo casus turn lae.nxeci turn louis pervolvi el patuit mihi, symptoma istud adfuisse apud laennecum in observationum VI et VIII cum hypertrophiè ventriculi dextri et aneurysmate ventriculi sinistri cordis et in obs. VII, sed post orlam peripneumoniam et apud iouis in obs. I cum hypertrophia generali cordis, dum "solummodo in ejus observ. II labia leviter livida notabantur cum corde flaccido et Emphysemate non insigni; itaque si non omnes, saltem magnas partes cordis vitio adscribendas credo, in provocando hocce symptomate.
Pulsus ratio, notante andrallio (2) non turbalur, nisi quum simul cordis adsit vitium, a quo supervenientia oedemata quoque pendent. Quoad ciborum appetitum notavit louis , ilium semper bonum fuissc, nisi accedente catarrhi paroxysmo (5). Idem quoque annotavit nutritionem generalem easdem sequi leges quas appetitus; animadvertit in aegro, qui, per decem annos, in quibus dyspnoea gravissima aderat, valde emaciatus erat, post dyspnoeam mitigatam nutritionem denuo bene peragi. Quum causae, quae Emphysema produxerint. saepe pergant, mirum non est, eorum syinptomata quoque simul adesse, asthmatis variarum specierum et bronchitidis et phthisis.
(1) Laesnec. 1. 1. pag. 405. Asdrai , Cours de Pathol. etc. pag. 71.
(2) Akdral , Cours de Pathol. pag. 126.
(3) Loüis. 1. 1. pag. 233.
0



Ex cunctis autem cnumeratis nulluin est symptoma, quod por se diagnosticum dici possit. Dyspnoea continua enim in aliis quoque observatur morbis, et character ejus remittens, aliquando intermissionem simulans, asthmatis mere nervosi movcre quoque valet suspicionem. Tussis et expectoratio calarrho puro quoque propriae sunt. Thoracis mulata forma imprimis in initio morbi, uti et dolores et cutis mutatus color et saepe desunt, et nulla ralione diagnostica dici valent. Jam animum veriamus ad inventa nova turn auenbrüggeri turn laenneci, et videamus, an ibi, quo ad diagnosin, feliciores futuri simus.
§ 3.
Si thorax, quum adest Emphysema vesiculare, percutitur, sonum edit solito clariorem, nee tarnen tympaniticum, uti in pneumothorace (1), (iis casibus exceptis, ubi simul tuberculosis pulmonum adest). Quum vero sonus clarior solummodo Emphysemate producitur, patet, eas tantum thoracis regiones eum edere, quae Emphysemati respondent. Ilinc imprimis sonus clarus est ad eminentias in thorace observandas. Hinc differentia sedis in partiali morbo facile detegitur, utrum v. c. ambo pulmones, an lobus superior inferiorve affectus sit. Habet autem sonus iste illud peculiare, quod vix aut ne vix quidem augeatur ab inspiratione profunda, dum simul hic denuo notentur,
(1) Siokes. 1. 1. pag. 295. Loüis. 1. 1. pag. 210.



quae de mediastini, cordis, diaphragmatis mutata sede disputavimus, quibus addi meretur, absque mutatione loei cordis, regionem cordis sacpe clarum edere sonum, propter pulmones boe organon tegentes. Ita primo intuitu magnifice censendum videtur de momento diagnostico hujus signi. At eheu! cum omnibus aliis signis illud habot commune, quod persacpe desideratur et fere quoties certis imprimis signis nobis opus est, morbi nempe initio. Tantummodo enim observatur, quum morbus jam profundas egit radices; ita stokes (1) retulit exemplum Emphysematis, in quo, percussionis ope, sonus edebatur naturalis, sed auscultatio Emphysema ostendit lobi superioris pulrnonis sinistri satis provectum, sectione diagnosin confirmante. Idem illi saepius accidit. Et ex ratione physiologica hujus symptomatis patet; rem alio modo adesse non posse. Producitur enim sonus a collectione nimia aëris; hinc anle inceptam et provectam atrophiam percipi non potest, sed, cum percipitur, morbum insanabilem fore designat.
s 6.
Quoad symptomata, atiscultationis ope percipienda, notare debemus:
1°. Debilitatem soni respiratorii in locis Emphysemate correptis ;
(1) 1. i. png. 207.
G"



2°, Discrimen inter sonum mspiratorium et evspiratorium;
5°. Varios rhonchos sonorum, sibilantcm, crepitantem siccum cum bullis magnis, tandem sonum istum, qui bruit de frollement ascendant et descendant dicitur.
1°. Sonus respiratorius in locis Emphysemate correptis solito debilior est, vel et aliquando (quod in appendicibus quoque fieri debet) plane evanescit. Debilitas ista soni respiratorii, monente louis (1), in omnibus fere quos observavit casibus aderat, rarissime per totum thoracem, plerumque partialis et quidem maxime frequens in locis iis, in quibus thoracis forma erat mutata. Quinquies observavit, debilitatem islam soni respiratorii solummodo ad altitudinem eminentiae in parte anteriore et simul ad dorsum, loco cum eminenlia convenienti. Debilitas ista continua , monente stokes (2), fere non mutatur a majori aut minori gradu bronehitidis saepe comitantis. Antequam bujus symptomatis explicationem dare conabimur, necesse erit praemonere , debilitatem istam per se solam signum non praebere: Nam 1. loco non observatur, si morbus adhuc mediocri gradu adest, cujus rei testis est observatio II
(1) 1. 1. pag. 212. übi simul narrat, se quaterobservavisse, sonum respiratorium , quarcms non debiliorem redditum, ali — quid duri habuisse et quasi productum ab aëre intrante numerum niinorem vesicularum quam in latere sano.
(2) Stokks. 1. 1. pag. 300.



3 louis relata cl 2°. loco, auctorc laenneco , eadem absentia aut dcbilitas soni respiralorii observatur quoque in catarrho sicco absque Emphysemate (1), in quo morbo si mul normalis editur sonus a percussione. Ifinc, nisi aliis jungatur, diagnosticuin momentum nnllum habet (2). Ex disputatis patet , symptoma istud, iinprimis in initio morbi, magna pro partc catarrho sicco possc adscribi, sed cum Doet. stokes (3) credimus, illud quoque^partim a volumine majori pulmonum pendcre. Quum enim, ita ferc Doet. vir , organon illud perpetuo babeat volumen nimis magnum, inspiratione thorax parum dilatatur, unde debilior redditur sonus respiratorius. Melior tarnen explicalio isla forct. si diceret vir Doel., propter aërem aecumulalum non mullum aëris admitti, et certe elaslicitas et contractilitas diminuta parenchymatis atrophici mullum huc quoque conferunt.
2°. Aliud symptoma est , dc quo nee laennecus nee axdral nee i.ouis ullam in libris, quos consului, fecerunt mentionem (4), discrimen scilicct, quod adest inter sonum inspiratorium et exspiratorium. Ultimus
(1) Laeïssec. 1. 1. pag. 56.
(2) Cf. itfra. $ 8. ubi de diagnosi imprimis a bronchitide agitur.
(3) Stokes. 1. 1. pag. 298.
(4) Num forsan credebant, rem omnibus notam esse , uti sequelam naturalem primi signi ? Vix illud crederem , cum louis jacksoïis extulerit Iiudes, propter idem invenlum in tu— berculosi et pneumonia. Cf. in opere laudato , Cl. tODls nota ad pag. XIV. Introductionis.



enim longius durare videtur quam primus. Signum istud fcrc nunquam abesse, ubi alia Emphysematis vesicularis symptomata adsunt, experientia ductus, docet praeceptor aestum. , Vir clar. suringar , dum Doet tournet (1) de hocce symptomate haecce habet: » dans rEmphysème en un bant degrc la totalité » des mouvemens respiratoires durant 3—6 secondes, » une seule ótait employée par 1'inspiration et les » autres par 1'expiration." Audivi et ego differentiam istam, praeterquam in duobus aliis casibus, quoque in puella, eujus bistoria in Capitis II § 1 inveuitur , ubi diagnosis e percussione clariori, e dyspnoea continua et ex ista dilTerentia eruebatur. Idem quoque sibi veile videtur Doet. stokes (2), »Ich behandle ge» genwartig einen 16 Jahren alten Kranken, der von n Kindheit an an Ilusten und Dyspnoë gelitten hat. » Die rechte Seite der Brust ist grösser und nach » vorn zu convex, das Brustbein etwas» gewolbt und » das Schlüsselbein in die Ilöhe getrieben. Auf » dieser Seite ist der Ton bei der Percussion, heller, >i was man bis jenseits des Brustbeins beobachtcn » kan. Vermittelst des Stethoskops bemerkt man »jedoch bei einer gewöhnlichen Respirationnichts vvei» ter als ein knisterndes Schleimrasseln, das von Zeit » zu Zeit mit dem knisternden Rasseln mit grossen » Blasen verblinden ist. Diese Zeichen sind wahrend
(1) Diclionnaire des dictionnaires de médicine, par tabee IX. Livraison. jiag. 535.
(2) 1. 1. pag. 309.



der Inspiration hörbar . wahrend die Expiration von n einem trocknen , verliingerten Hauche (soufflé sec » et prolontje') begleilet ist. Bei einer forcirten In11 spiration jedoch folgt auf die oben angegebenen ii Rasselgerausche ein deutliches Gerausch der reinen 11 Lungenexpansion." Jn casu a me descripto sonus perfecte conveniebat cum descriptione, quam dedit stokes, qui svmptoma istud explicat e difïïcultate, quacum exspiratio locum habet; et reete quidem, quamvis argumenta viri Doet. experimentis in aegris f'actis, non initelligere me confïtear. Exspiralionem autem imprimis laedi in Emphysemate provecto, quisque, qui veram atrophiani tandem oriri concesserit, etiam facile concedct , dum si adhue mavult assumere hypertropbiam mucosae, pari ralione assumere debet, exspirationem difliciliorem reddi. Rogamus jam, qua ralione a paralyticis et atonicis vesiculis sonus fortior producatur quam a sanis. En responsio: Durante Emphysemate, dixi, exspirationem longiorem videri. id est. audiinus, durante inspiratione, sonum, qui producitur ab ipsis vesiculis, cum aliquantulum adhuc dilatantur: in succedente vero exspiratione sonus vesicularis cellularum atrophicarum adeo minuitur, ut audiri non possit; abesse igitur videtur, sed inde nunc clarior redditur sonus productus ab acre, e bronchis pulso; exspiratio igitur adest bronchica (1). At dical quis; tibi
(1) De Respiratione bronchica , de diiücultate , quacum in statu sauo observatur, et difïicultale, quacum in genere perci— piatur , Cf. laenkec. 1- 1. pag. 20.



credere vellemus, si dixisses, respirationem vesicularem plane evanescere, sed quae de exspiralione vesiculari, quae evanuit, narras, nullo pacto assumi possunt. Ad hoe responsum dabit j. jackson, qui, uti e loco in nota 4 pag. 85 laudata patet, eandem hanc differentiam apparentem inter exspiratorium et inspiratorium sonum observavit in incipicnte tuberculosi ct pneumonia et tali ratione explieavit, quanï explicationem veram esse et solis fere mutatis morbi nominibus pro Emphysemate quoque assumi debere, credo. » Rien » n'est plus simple. Dans l état naturel, quand le » tissu pulmonaire eonserve sa souplesse et permé» abilité normales, le bruit respiratoire se compose » è la fois de celui qui est causé par le passage de » 1'air dans les bronches et par son entree dans les » vésicules pulmonaires, et comme ce dernier pré» domine, il est seul entendu. Mais du moment ou » 1'inflltration tuberculeuse (pro Emphysemate atro» phia et paralysis) commence, les vésicules devieni) nent chaque jour plus rares, Texpansion vesiculaire » diminue, et le bruit de 1'air qui traverse les » bronches restant le mème, il domine toujours » davantage et finit par ètre seul apercu. D un autre » coté on concoit tout aussi facilement que l expira» tion bronc.hique devance 1'inspiration de mème i) nature vu la faiblesse du bruit expiratoire dans ii 1'état normal. — Une des principales diflicultés ii de rauscultation e est de distinguer la respiration » vesiculaire de la respiration bronchique, sur tout n chez les enfants, et cette distinction est, on ne



» saurait plus facile, a 1'aide Je lexpiration; car » dans tous ces cas, a quelques exceptions prés ou «la respiration était manifestement bronchique, j"ai » trouvé 1'expiration prolongée, et souvent j'ai reconnu »le caractère bronchique de la respiration parceque »j'avais été frappé d'abord de la prolongalion du » bruit expiratoire."
Ex disputalis palet ergo huic quoque symptomali per se nullum adscribi posse momentum diagnosticum, cuin et in aliis quoque morbis audiatur, et in Emphysemate saepe desideretur. Ea colligentes, quae hucusque de auscultationis signis disputavimus, hancce scalam forsan admittere poterimus. Iuitio non laeditur sonus respiratorius vesicularis, poslca debilior redditur, turn disparet sonus expiratorius , quo fit, ut expiralio longior appareat, tandem plane disparet sonus vesicularis respiratorius, ita ut vel omnis absit sonus, vel solummodo remaneat respiratio bronchica.
5°. loco in censum veniunt varii rhoncbi. 1°. rhonchus sibilans, aliquando subcrepitans, saepe sibilantis varietas, quae a c laenneco vocatur bruit de soupape (1) auditur, qui tarnen onmes proxime pertinent ad catarrhum ; hinc pro Emphysemate inomentum diagnosticum nullum habent. 2°. pro Emphysemate vesiculari, imprimis vero pro Emphysemate interlobulari, diagnosticum esse credebat laennec rhonchum crepilantem siccum cum bullis magnis (raio ertipitant sec u (jrosses bulles) quem
(1) Laenjec. 1. 1. pog. 99. Loüis. 1. 1. pag. 213.



rhonchum ita describit (1). » On entend alors , i) lorsque le malade inspire ou loussc , un bruit » semblable a celui que produirait 1'air insufflé dans » nn tissu cellulaire a demi deséché. Ce bruitanalo» gue A celui du rale crëpitant ordinaire s'en distin» gue trés aisement en ce qu il porie avec lui la »sensalion du sec, tandis que le premier donne » celle de 1'humide, et en outre en ce que les » bulles du rale crépitant semblent petites et h peu » prés égales entre elles et que celles du rale cré»pitant sec paraissent grosses et inégales." Ipse. laennec profert, symptoma istud raro et haud diu audiri per aliquot secundas minutae horae partes, quain vocant, in locis circumscriptis. Illud et quod Emphysemati interlobulari iste sonus longe proprius sit, adduxerunt virum Doet. meiuadec i.aesnec , illustris stetboscopii inventoris consanguineum, ut sonum istuin ab ipsa parietum disruplione oriri statueret ; inde non audiri posset, nisi quum haec disruptio locum habeat et inde oriatur extravasatio acris in tela interlobulari (2). Momentum diagnoslicum nulluin habet inter Emphysema vesiculare et interlobulare, et vis ista insigniter minuitur , si andhai.ui , (5) stokes (4) et louis (5) placita de hoe symptomate evol-
(1) Laekueo. 1. 1. pag. 100.
(2) In nota II ad pag. 100. operis iaekseci.
(3) In nota I ad pag. 100. operis iaeriteoi.
(4) 1. 1. pag. 308.
(5) I. i. pag. 214.



vamus. Primus enini, enumerans rhonchos in Eniphysemate , eum de quo nunc agitur non cilat et omnes a catarrho pcndere docet. stokes , eeteroquiu bonus auscultator , fatetur, se nunquam audivisse rhonchum istum , ne in Emphyseniate quidem interlobulari, nee credit, observalorem vulgarem posse distinguere rhonchum istum ab aliis in catarrhis obviis. Louis in viginli et duobus casibus audivit rhonchum subcrepitantem (1), quem credit non differre a rhoncho crepitante sicco cnm bullis magnis. Rhonchus iste subcrepitans nunquam audiebatur in loco, ubi eminentia quaedam in thorace aderat, sed alias occupabat regiones quam Emphysema el pertinetad symptomata maxime characteristica catarrhi pulmonuin aculi , quo plerumque affecti erant, qui, Emphysemale laborantes, auxilium petentes Nosocoinium adibant; accusat denique laenkecum non exacte loca indicantem, in quihus rhonchus isle audiebatur. Quaestio itaque ea est , num discrimen quoddam inter ambos adsit rhonchos. Quamvis id non credamus, judicium tarnen auribus auscultationis peritioribus relinquere malumus.
Denique a quibusdam auctoribus symploma quoddam adhuc memoratur stethoscopii ope percipiendum, quod laennec vocavit bruit de frollement ascendant et descendant et describit tamquam sensum unius aut plurium corpusculorum , quae fricando, durante inspiratione, adscendunt per costas, et, du-
(1) Cujus descriptionem dedit laekseo. 1. 1. pag. 33.



rantc exspiratione, descendant (1). Aliquando separatim occurrunt aut potius saepc primus sonus plano quasi obfuscatur , rhoncho crepitanle sicco, dum alter melius auditur. Signum illud pathognomonicum a laenneco habetur pro Emphysemate inlcrlobulari. Aliquando aulem in Emphysemate vesiculari quoque audiri dicitur , quod ter observavit Doet. iieynaud , in cujus observatione ultima, sectio ex opinione clar. isouillaud diagnosin confirmaret (2). Sed male fide vir clar. usus esse videtur, cum ex eadem historia , a Doet. meriadec laennec relata, pateat, levem quoque adfuisse pleuritidem (5). Ipse laennec alio docet loco (4), alios ctiarn adesse casus, in quibus sonus iste observari posset, v. c. si plcura fricaretur a tumore cartilagineo, osseo, scirrhoso, aut alius naturae ad pulmonem superficiem sito; docuit vero reynaud, sonum istum tune audiri , si superficies interna pleurae rugosa et inaequalis redditur, ergo quoque si in incipienle pleuritide exsudatio serosa non obtinet, aut si pleura lecta est membranis spuriis incrassalis; evanescit quum exsudatio serosa major obtinet , et iterum apparet quum absorptio fit. In statu sano frictio pleuram costalem inter et pulmonalem non percipi potest, quod ex uno expe-
(1) 1. 1. pag. 109.
(2) Journal hebdomadaire de médicine. Torue V. pag. 5G3seq. Bodiliadd in Dict. de méd. et chir. prat. Tome VII. pag. 126.
(3) In nota ad pag. 111. operis laenreci.
(4) 1. 1. pag. 39.



rimento a reynaud facto probatur. Andral eumtlem quoquc sonum audivit in arliculo genu, incipiente inflammatione, Iliscc factis nitens juer. laennec dubitat, num in duabus observationibus laenneci adessel Emphysema interlobulare, narrat scmpcr, ubi sonus iste notabatur, ibi diagnosin factam fuisse a laejjneco: Pleuresie et Emphysème inleiiobulaire, et mavult, sonum istum adscribi levi pleuritidi , cui opinioni favet stokes. Et revera tolam hancce quaestionem (1) intuenti verosimile videtur, pleura sanè, adeoque rore seroso tectd, etsi dilatatae adsint vesiculae in superficie externa propullantes , aut aër effusus sit in tela interlobulari aut sub pleuram, hunc sonum prohiberi. Quum vero adeo rarus sit sonus iste in Emphysemate vesiculari, quod nee laennec nee louis eum in hocce morbo observarunt, pro diagnosi, vel si ab Emphysemate produci posset, nihil habet momenti. Et sic docemur , signa auscultationis nulla dari per se semper Emphysema signantia. Antequam ex symptomatibus morbi imaginem et diagnosin eruamus , eadem ratione, qua in symptomatibus usi sumus, considerabimus quoque effectus.
§ 7.
Quum perdiflieile sit, arctos ponere limites inter symptomata morbi et effectus, mirabitur nemo, nos
(1) De qua CfF. praeter keïsaudii dispulationera, notae scriplae a meriadec iaehnec et asdeal ad pag. 39, 111 et 291, operis laenneci turn et stokes. 1. 1. pag. 308.



de quibusdam effectibus jnm egissc, decatarrho. mutata sede cordis, diaphragmatis, mutata forma thoracis. Ea itaque solummodo restant, quae monenda sunt de Emphjsemate interlobulari, pneumothorace et nutrilione vitiata cordis.
Emphysematis interlobularis duas species distinxit bouillaud (1), quarum altera Emphysema interlobulare verum, altera subpleurale dicitur; quoad primum, miratur laennec (2), illud non saepius insequi Emphysema vesiculare, cujus phaenomeni perperam quaesivit explicationem , cum in hypertrophia vesicularum (urn in densitate telae cellulosac interlobularis. Dubium tarnen videri potest, num forma Emphysematis vesicularis, quam alibi (3) describit, et cujus hanc ob causam nullam adhuc dedi descriptionem, non sit Emphysema interlobulare circumscriptum. Testatur enim vir celeberrimus, se vidisse rupturas internas parenchymatis pulmonalis productas distensione nimia vesicularum, cujus laesionis signa characteristica sunt haecce. In pulmone, loco qui cum ruptura convenit, observatur gibbus irregularis variae magnitudinis, in qua cellulae aëreae eundem dilalationis referunt gradum', quem in aliis locis superficiei pulmonalis. Si hocce loco incisio in pulmone fit, varia profunditate invenitur cavitas, cujus spatium cum gibbi convenit spatio, ex qua aër
(1) Dict. etc. 1. 1. pag. 131.
(2) 1. 1. pag. 109.
(3) Ibid. pag. 93.



exit, et in qua aliquando parva sanguinis aut dissoluli invenitur quantitas. Cellula parietem hujus cavitalis formantes, collaps; ncc oculo nudo, nee oculo armato formam naturalein globosam. Elsi vir Doet. davies (1 Emphysema interlobulare insequi posse Ei vesiculare, per se patet in primis morbi te: facile a rupta vesicula illud produci posse. At tiore raorbo, quum atrophia quoque corripui inlerlobularem, sede morbi desumta, non am potest. Quum tune disruptio locum babet, ne tur cellularum confluxus. Altera Emphysem lobularis species, Emphysema subpleurale die quentius oeeurrere videtur, siquidem vitiui laenneco perperam, uti Emphysematis vesici eies descriptum, ab hocce auctore ita eg scribitur (2). » Tant que la maladie se » 1'air est eneore renfermé dans ses vaiss » pres , et la maladie consiste uniquemen >i distension permanente excessive et conti » des cellules aériennes; mais lorsque cette » devient trop considérable ou se fait dunt » trop rapide, les cellules aériennes se rom » quelques points, et il se fait dans le tissu » ambiant du poumon une véritable infiltra » tont è fait semblable a celle qui a lieu d » physème sous-cutané; on trouve alors a 1
coagulati e aëreae, ie sunt et monstrant ) negavit, nphysema mporihus, in provecïrit telam plius oriri cesse oriaatis intertum, fren illud a ilaris speregie deborne la, eaux prot en une 'e nature distension ! manière pent dans cellulaire tion d'air ans 1'Em a surface
exit, et in qua aliquando parva sanguinis coagulati aut dissoluli invenitur quantitas. Gellulae aëreae, parietem hujus cavitalis formantes, collapsae sunt et ncc oculo nudo, nee oculo armato formam monstrant naturalein globosam. Elsi vir Doet. davies (1) negavit, Emphysema interlobulare insequi posse Emphysema vesiculare, per se patet in primis morbi temporibus, facile a rupta vesicula illud produci posse. At in provectiore morbo, quum atrophia quoque corripuerit telam inlerlobularem, sede morbi desumta, non amplius oriri potest. Quum tune disruptio locum habet, necesseoriatur cellularum confluxus. Altera Emphysematis intcrlobularis species, Emphysema subpleurale dictum, frequentius oeeurrere videtur, siquidem vitium illud a laenneco perperam, uti Emphysematis vesicularis species descriptum, ab hocce auctore ita egregie describitur (2). » Tant que la maladie se borne la, » 1'air est encore renfermé dans ses vaisseaux pro» pres , et la maladie consiste uniquement en une » distension permanente excessive et contre nature » des cellules aériennes; mais lorsque cette distension » devient trop considérable ou se fait d'une manière » trop rapide, les cellules aériennes se rompent dans » quelques points, et il se fait dans le tissu cellulaire » ambiant du poumon une véritable infiltration d'air » tont è fait semblable 4 celle qui a lieu dans 1'Em » physème sous-cutané; on trouve alors a la surface
(1) Davies. I. 1. pag. 152.
(2) Laeksec. 1. 1. pag. 93.



i) da poumon, des vésicules de forme irreguliere et » qu'on peut facilement déplacer en les poussant avec » le doigt. Leur volume varie depuis celui d un » grain de chenevis jusqu'a celui d'une noix, ou méme » d un. oeuf. Ges vésicules, de même que les cellules » aériennes dilatces, ne contiennent absolument que » de 1'air, qui s'en échappe lors qu'on les perce » avec la pointe d'une aiguille." Facile hujus Emphysematis subpleuralis origo explicatur e ruptura vesicularum, quae ad pulmonis superficiem sitae sunt, quin el ipse pneumothorax oriri potest ex Emphysemate vesiculari, uti in casu supra descripto (1) a Doet. davies nobis paluit, dum laennec credit, se idem aliquando observavisse (2).
Cordis nulritioni imprimis nocet Emphysema vesiculare, quum illius nobilissimi organi producat hypertrophiam aut aneurysma, Frequenter in Emphysemate talia oriri vitia monstrant observationes, in § 4 hujus capitis memoratae, probat andrallii effatum (3). » II n'y a pas de comparaison par exemple entre la >. fréquence des maladies du coeur chez les malades » qui ont un Emphysème du poumon, et chez ceux » qui ont des tubercules dans eet organe (4), elle » est bien plus grande chez las premiers, que chez les
(1) Cf. Cap. II. § 3.
(2) Laeshec. 1. 1. pag. 320.
(3) Apud laehsec. ad pag. 99.
(4) Cujus rei causam exposuit vir Doet. h. klees in Diss. de liypertrophia cordis. Amstelod. 1839. pag. 85.



»seconds." At dicat quis, ab hypertrophia cordis frequentissime oritur bronchitis chronica (1); hinc et propter difiicultatem, quacum, durante hoccc morbo, fit respiratio, tuto concludi potest, Emphy sema sequelam esse hypertrophiae cordis. Negari non potest, ita aliquando rem sese possc habere , illudque 1. 1. minime negavit cl. andbal , sed ipso judice , et ex multis observationibus cel. louis , videmus, dyspnoeam diu praecedere palpitationes cordis, quibus morbus iste sese plerumque palam facit. Vidit enim louis (2) in iis, qui nosocomium aliquo modo sanati reliquerunt, inter duodequadraginta aegros, viginti affectos fuisse palpitationibus cordis. Non valde molestae tamen erant et saepe intermissae locum habebant. Seniel gradatim diminuebantur, semel quoque simul cum dyspnoea inceptae erant; in reliquis vero longe post ortam dyspnoeam earum initium notabatur. Intcr hos aegros fuerunt , qui ultra sexaginta annos nati, jam a pueritia dyspnoea, sed, proximo tantum anno, palpitationibus laboravissent. Placitum longe melius adhuc confirmabunt numeri, inter quatuordecim aegros mortuos collecti. Quatuor inter illos palpitationes nunquam senserant; fuerunt debiles et rari apud tres alios, vehementiores et fere continuae in reliquis seplem; cordis volumen apud hos solito majus erat, duobus casibus exceptis, de quibus auctor addit, illud nequaquam esse mirum,
(1) Andral , Cours de Pathologie, pag. 70.
(2) Louis. 1. 1. pag. 230. seq.



siquidcm experientia jam diu docuerat, idem saepe observari. In his omnibus dyspnoea diu praecesserat palpitationes, ita ut si ex octo casibus numeri mcdii (middengelallen) comparentur, actpiiiamus dyspnoeam locum habuisse viginti annis ante mortern, palpitationes septein annis. Quoad diagnosin vitii cordis, percussionis ope, ea bic vix ullam habet vim, quia saepe pulmones cor tegunt, ut snpra jam monuimus, et hinc loco soni obscuri clarus producitur (1), dum laennec (2) professus est, aliquando in morbis pulmonis, qui respirationem quoad ejus extensionem laedunt , quales sunt peripneumonia, Empliysema grave et imprimis pleuritis chronica, sibi fugisse vitii cordis diagnosin, et testes citat obs. V, VI et VIII, in quibus Emphysema et vitium cordis ante mortem non dignotum aderant. E\plicat phaenomenon illud hisce verbis. »11 semble que la dimi» nution de 1'action du poumon force le coeur è » modèrer la sienne." Hancce explicationem laenneco relinquenti, mihi monendum restat, a vitio cordis denuo novas oriri sequelas, inter quas hydropes, imprimis anasarca, qui in fine Emphysematis saepe observantur, pertinent. Ilabet tarnen i.aennec (.">) observationem, in qua, corde sano, obtinuerunt Emphysema et oedema pulmonum , cum bydrope generali, sed ita subito hydropis orta fuisse videntur
(1) Loois. 1. 1. pag. 233.
(2) Laeknec. 1. ]. pay. 401.
(3) Ibid. pag. 117.



symptomata , ut vix al) Emphysemate productus videatur hydrops. In observatione, quam in Capitis II. §. 5. fine retuli, oedema pulmonum una cum Emphysemate aderat; ibi vero oedema intensum cum levi Emphysemate aderat, ut Emphysema potius sequelam quam causam oedematis haberem. Andralliüs (1) quoque hydropem e cordis vitio explicat, et confirmatur placitum ab observatis cel. louis (2). Restat jam quaestio, qua ratione hypertrophia et aneurysma cordis producantur. Hanc quaestionem fuse, sed, ut mihi videtur, satis obscure tractavit stokes , cujus placita (5) primum breviter enarrabo , ut deinde , quid mihi certum videatur, exponam. Stokes hypertrophiae originem explicat e volumine adaucto pulmonum, quod triplici modo in cor reagit. 1°. quia proccssus inspirationis laeditur. Ex experimentis physiologorum patuit influxus respirationis in circulatione venosa; cum, durante Emphysemate, thorax semper sit dilatatus, quae dilatatio parum inspiratione augetur , necesse sanguis colligatur in cor dextrum, idque aegrum reddatur. Vena cava , venae hepaticac et hepar tument, parietes cordis liunt hypertrophicae, oriturque aneurysma atrii et ventriculi cordis. Ista , qui possit , intelligat; mihi
(1) Cours de Pathologie, pag. 126. Semel observavit Emphysema cum anasarca sine vitio cordis , sed ibi aderat morbus Brightii.
(2) Locis. 1. 1. pag. 232.
^3) Stokes. 1. 1. pag. 307.



obscura manent. 2°. Eadem pressio, qua thorax dilatatur et Diaphragma sede mutatur, laedit quoque circulationem in arteria pulmonali , linde nova hypcrtropliiae ansa; 5°. cor ipsum praeternaturali ratione prcmitur ; e loco naturali remotum et a tutaminibus naturalibus osseis et cartilagineis orbatum comprimitur inter pulmonem extensum et abdomen simul extensum. Hinc ejus motui necessario nocetur; quibus omnibus auctor baecce verba addit: » Merk » wurdig ist es, dass bei der Vereinigung so vieler » ungünstigen Umstande die Kranken dennoch oft »lange leben. Sie werden nicht selten von dem Aerzten » als Brustwassersüchtige behandelt, und erst die Sec» tion deckt den Irrthum auf." Hancce theoriam viro doctissimo defendendam relinquenti, sulliciat paucis generaliter exponere causam originis hypertrophiae cordis in nostro morbo. Cognitum est, cuncta, quae liberae circulationi impedimenta afferunt, infesta esse nutritioni cordis (1). Talia impedimenta in pulmone, Emphysemate correpto, non desiderantur, cum et a conipressione vasorum et a cellulis dilatalis et ab obliteratione capillarium , »fines arteriae » (quac verba sunt Doet. blees) pulmonalis sangui»nem in venarum pulmonalium initia propellere » nequeunt." Res itaque non alia ratione obtinet, quam si v. c. a. valvulis ossificatis hypertrophia producitur; quod si in Emphysemate vera hypertro-
(1) Laenkïc. 1. 1. pag. 402. Kiees. 1. 1. pag. 84. Rokitarskt. 1. 1. pag. 69.



phia corripiatur cor dexlrum , illud moliinen naturae vocari possc credo; nam ita sanguis majori cum \i minorem facere polest cirulationcm, quamvis concedam pertinere ad talia molimina, de quibuslll. gaubius §. 104 ait. »Falluntur, qui ex hocce foute «nisi salutifera proficisci existimant." Ex explicatione ista simul patet, non nisi a provecto Empbysemate provocari posse bypertropbiam aut aneurysma cordis.
s «•
Cursu morbus noster plerumque pertinet ad perquam chronicos, et, durante eo, varia percurrit stadia anatomica, a simplici dilatatione ad summam parenchymatis atrophiam usque, dum pleraque symptomata, etsi ex ipso Emphysemate explicari possunt, catarrhis aut aliis causis pergentibus augentur, quibus omnibus Emphysema semel productum progressus facit, ut tülo statui possit, morbum ipsum a morbo graviorem reddi. Quo diutius protrahitur vita, eo magis molesta fiunt symptomata. Mors plerumque repetenda est a vitio cordis, indeque orto hydrope. Putat roïitanskv (1), morbum per se lethalem fieri, paralysi tota pulmonum, asphyxia a collectione aëris, respirationi non amplius idonei, paralysi cordis et apoplexia vasculosa cerebri. An duae
(1) 1. 1. pag. 69. Apoplexia ista vasculosa forsan oritur a cordis parte sinistra simul saepe affecta.



priores mortis causac saepe obtineant dubito; nam rarissime ccrto inveniuntur pulmones, generaliter adeo Emphysemate correpti, ut al) asphyxia mors produci valeat, quin non antea vitium cordis jam de medio sustulerit aegrum. At qua ratione illa ratiocinatio convenit cum viribus salutiferis hypertrophiae cordi9 adscriptis? Ab ea compressio et obliteratio vasorum quodammodo potest retardari; si itaque non obtineret, saepe metus est, ne citius hora decretoria adesset ab obliteratione ista vasorum. Morbum perquam chronicum esse, egregie comprobatur observatione, quam in diss. jam laudata publici juris fecit vir doet. ïi. j. de rooy , ubi scil. Empbysema vesiculare repertum fait in cadavere senis 104 annos nati. Aliquando tarnen acutiorem babet deeursum: ne bic in auxilium denuo vocetur historia Emphysematis pneumotborace comitati, quam retulit Doet. davies, animadvertamus observationem VI. Cel. louis (1). Ibi enim aegra, quae ante secunda semper usa erat valetudine, nosoeomium intravit propter gravem cephalalgiam. Cujus quum eausa manifesta nulla iuveniri potuit, omnes funcliones exaeto examini subjectae fuerunt, et respiratio sana inveniebatur. Die autem G Jan. 1835, vespere levi afficiebatur hacmoptoë, quae sequenti die rediit; rhonchus tune observabatur suberepitans et sonorus ad parietem thoracis anteriorem. Ilaemoptoë ter adbuc in initio morbi rediit. Tussi aflieiebatur continua et
(1) 1. 1. pag. 21G.



gravi dyspnoea; signa stethoscopica varia (quorum enumeratio nimis longa et taediosa forct) observabantur. Obiit die 4 Februarii. In cadavcrc Emphysema generale amborum pulmonum inveniebatur, insigne ad Iobum superiorem dextrum, cum dilatatione bronchorum et tuberculosi imprimis in lobis superioribus. Putat louis in uno hocce mense tria haecee vitia orta et evoluta fuisse. Etsi me tune tantumniodo incepisse Emphysema, (nam de reliquis judicium ferre mine res 11011 fert) non convincat respiratio normalis inventa, tarnen etsi forsan antea jam obtinuerat, uno mense magnos fecit progressus. Quaenam in hocce casu proxima esset mortis causa, et quanam ratione tria vitia cohaereant, dijudicare non audeo.
In prognosi morbi attendendum est ad sedem plus minusve extensum morbi, ad complicationes, causas, innumera reliqua, quorum in prognostice chronicorum ratio nobis habenda est. Cognito ilaque et bene dignoto morbo, quisque, etsi certae non den tur regulae, justam facere poterit prognosin. At in diagnosi vilii magna saepe posita esL difïicultas, ut, cum bene de Emphysematis praesentia convictus sis, infaustain prognosin jam facere liceat. Bene jam instructi accurata investigatione symptomatum, effectuum et cursus, jam conemur exponere diagnosin morbi.
§ 9-
In diagnosi Emphysematis vesicularis exponenda duplex nobis incumbit officium; 1°. ipsius morbi



indicarc diagnosin; 2°. qua ratione differat ab aliis sibi simillimis.
Inter cuncta symptomala Emphysemali vesiculari propria nullum esse, quod per se et semper varia in forma et gradu variisque pro coniplicationibus, morbum signet, ex iis, quae de singulis symptomatibus disputavimus, patuit. Morbus provectus medi cum attente examen inslituentem tarnen non fugiet.
Si ambo pulmones tune allecti sunt, dyspnoea adest continua, non tarnen semper aeque gravis, sed per accessiones molestior, tussis modica , causis externis augenda, forma mutata et volumen auctum thoracis, (hic plerumque solito convexior est) aut hujus loei diaphragma inferiora versus pellitur. Percussioni per totum thoracem solito clariori jungitur debilitas aut absentia murmuris respiratorii, aut laeditur imprimis exspiratio. Si unus pulmo morbo correptus est, mutata thoracis forma plerumque ad idem latus aut diaphragmatis depressio partialis, inprimis vero differentia inter percussionis et auscultationis signa in ambobus laleribus, aliquando mutata sedes mediastini et cordis diagnosin etiam faeiliorem reddunt. In partiali Emphysemate eminentiae in thorace, signa comparata auscultationis et percussionis in partibus sanis et morbosa, regionem aegram optime declarabunt. At symptomata cuncta ista eadem gradus ratione disparent, què minori gradu vexat morbus, quum percussione sonus adhuc editur normalis, atque atrophia nondum paralyticos aut atonicos roddiderit parietcs vesicularum . respira-



tio itaque sonum naturalem adhuc proilucit, quiiin forma thoracis nonduin laesa est: hinc facilc quisque consentiet Cl. bouillaud (1) dicenli »Je ne crois » pas que dans 1'état actuel de la science il soit pos» sible d'établir sur une base certaine le diagnostic » d'uno dilatation commencante des vésicules bron» chiques." Ilinc quoque docemur, nullo pacto in incipiente morbo firmam diagnosin posse poni Emphysema inter et alios morbos, solis Emphysematis cognitis characteribus.
Ab Emphysemate interlobulari Emphysema vesiculare chronicum cursu satis facile distinguitur, quia Emphysematis interlobularis cursus perbrevis est : denique laenneco (2) in Emphysemate interlobulari rhonchus crepitans siccus cum bullis magnis constantior esse videtur, sonusque frictionis adscendentis et descendentis huic morbo proprius esse. Ex cunctis autem, quae de hisce signis diximus in § G hujus capitis, palet, nulla ratione medicum iis requiescere posse. Emphysema subcutaneum (si a vitio pulmonum pendeat) effectus habetur Emphysematis interlobularis. At si Emphysema vesiculare celeriorem habeat decursum, aut si ex isto altera Emphysematis species producatur, qua ratione dignosci possit is casus, non video.
Facilius a se inviccm dignoscuntur pneumolhorax et Emphysema vesiculare , quod optime ila fere in-
(1) Dict. 1. 1. pag 127.
(2) ]. 1. pag. 100.



dicavit laennec (1). Si adest pncumothorax, plane. dcest murmur respiratorius in toto thorace, exceptis locis intra marginem posteriorem scapulae et columnam vertebrarum, ulii debilius quam in statu sano audiri potest, dum in Emphysemate et catarrho sicco plerumque aliquid respirationis in uno aliove loco auditur; rhonchi, hos nltimos comitantes morbos, in pneumothorace non percipiuntur. Pncumothorax subito oritur et, nisi cito auferatur, symptomata periculi plena, imo mortem dare potcst, dum lentius decurrit Emphysema. Ilisce signis adhuc addantur, si pneumothoraci effusio liquidorum juncta sit, quae eam effusionem signant. Inprimis percussio hoe in casu optima dabit signa.
Longe diflicilior, imo viribus et cognitione horum temporuin superior, est diagnosis simplicem bronchitidem inter et eam, quae Emphysema vesiculare incipicns sibi junctum habeat, qua in re nobiscum consentit Doet. stokes (2) diccns. » Es giebt kcin einzigen » Zeiclien , das mit Zuverlassigheit die Komplication » einer Bronchitis mit eincr Erweiterung der Lun» gcnzellen vermuthen liesse , denn man kann alle » hierbei vorkommenden auch in den Fallen wahrnehn men , in denen diese letztere Krankheit nicht vor» handen ist. Kein einziges is constant , und sie » unterscheiden sich kauin von denen die man bei » einer cinfachen Bronchitis beobachtet." Eidem
(1) laeshec. 1. 1. pag. 321.
(2) Stokes. 1. 1. 307.



vii'0 hoe intcr bronchitidem ct Ernphysema provccr turn interesse videtur discrimen, quod in illa discrepantia tanta non notatur inter motus inspiratorios et sonum expansionis pulmonis (1).
Ab asthmate mere nervoso (2) Ernphysema distinguitur, quod in illo aflectio catarrhalis fere plano deest, expectoratio adhuc pareior est aut nulla; cursus intermittens, symptomata , duranle aecessione, vehementiora. In asthmate ita dicto humido, quod t'orsan considerari potest ut catarrhi sieci et neuroseos pulmonalis complicatio, diagnosis ab Emphyseniate difficilior erit. Eaedem hic valcnt regulae, quas de catarrho et bronchilide exposuimus.
Diagnosin inter Ernphysema et dilatationem bronchorum hisce verbis exposuit louis (5); » dans la.. quelle (scil. in dilatatione bronchorum) la respira» tion, au lieu d être plus faible, est plus forte dans » une certaine étendue que dans 1 état normal, bron»chique, comme on dit ct la voix retentissante. Diagnosin inter nostrum morbum et aneurysma aor tae aut alium tumorem, Iracheam aut bronchos comprimentes, ita exposuit » dans ces cas la dyspnéc .. est plus grande et plus continue, ordinairement >. accompagnée d'un sifflement qui n'a pas lieu dans
(t) Ibidem, p.ig 299.
(2) Cf. Naumahb , Handb. der med. Klinik. Berlin 1829. Tom I. pag. 604 , ubi fuse diagnosis variarum asthmatis specierura exponitur.
(3) I.onis. I. 1. pag. 23S. Cf. quoqne lAEiuriC- 1. 1 pag. G9.



n 1 Empbysème , que loin d'ètrc plus clair dans un » point que dans letat normal, le son de la poitrine » y est souvent plus ou moins obscur, qu'on entend » dans un certain nombre de cas un bruit doublé » auormal etc. etc." (1) Non tarnen facilem essc diagnosin istam ipse observatione comprobat.
§ 10.
Hisce de pathologia Emphysematis vesicularis pro viribus exacte exposilis, licet mihi paucis hacce , lamquam speciminis appendice, adumbrare, quaenam Eniphysemati conveniat cura.
Indicatio in Emphyseinate duplex est, altera morbi, sublatio igitur dilatationis, altera symptomatica, mitigatio molestorum symptomatum.
Quoad priinani indicationem, mox quaestio agitatur, utrum dilatalio sanabilis sit nee ne; quum semel atrophia insiguis adest parenchymatis pulmonalis, atque rupti parietes magnas cfformaverunt cavernas, nullum esse remedium, quo ainissae partes restituanlur, contractilitas diminuta denuo augeatur, obliteratio vasorum lollatur, quisque facile intelliget. Longe alia tarnen est quaestio, num morbus reccntior omne respuat auxilium, quum mutationes organicae adeo insignes non obtinuerint. Quae laennec de hacce quaestione protulit fere huc redeunt (2). IVon
(1) Louis, eodem loco.
(2) Laeksec. 1. 1, pag. 95.



credit affectionem istam insanabilem, nam saepe sibi visus est invenirc cicatrisationcm rimarum (erécasscs) in pulmone, vidit quoque aegros qui, duranle accessione asthmatis, rhonchum referebant crepitantem siccum cum bullis magnis et sentiebant in pectore loco affecto crepitum (craquement), dum, cessante accessione, haecce symptomata evanuerunt. Intclligitur denique, effectus, si intensitas causae diminuatur, quoque diminui posse, indeque parietes denuo contrahi. Alio loco (1) testatur, se vidisse aegros, qui Emphysemate laborabant et oppressione continua, aut accessionibus asthmatis saepe repetitis, et methodo mox exponenda usi, tantum levamcn acquisiverint, ut se plane sanatos esse putarent. Expectoratio tune animadvertebatur uberior. Ex verbis vero laenneci niihi non plane patet eorum veritas, nam rimae istae forsan Empbysemati interlobulari quoque adscribi possunt, et dignitas rhonchi crepitantis sicci cum bullis magnis, quo adeo confidit laennec, non tanta certe est, ut dubitare non liceat , an non in talibus casibus solus adesset catarrhus siccus aut asthma. Mc lius rem tangunt observata a viro Doet. stokes, docente aliquando diminui posse volumen pulmonis exlensi, siquidem in uno casu sonus percussionis nimis clarus naturali similior reddebatur, nee amplius sese extendebat trans lineam albam, signis auscultationis naturali statu similioribus redditis, dum in alio casu cor adscendere observavit ab intervallo costarum decimo ad octa
(1) Ibid. pag. 58.



vum. Idem quoquc, testante stokes, observavil osbooke.
Quod si rncam liceat exponerc opinionem, res vix dijudicanda mihi videtur. Sanatio dilatationis, si obtinet, locum habet in stadio, in quo morbus diagnosis adhuc aufugit adminicula. Hinc forsan saepe sola natura sanatuin est Emphysema, (impri mis si a peripneumonia productum esset). Minui autcm posse dilatationem observata a stokes (1) demonstrant, sed de sanatione, omnibus numeris absoluta, vir ceteroquin satis audax , ne verbum quidem pronunciare audet. Quomodo tandem liane dilatationem minuere et angustationem proinovere valemus? Scopus iste certe acquisitus est a medicis antiquioribus, qui nunquam de Emphysemate audiverunt, sed bonam catarrhi babuerunt curam. Indicationi igitur satisfaeiendum est eausali. Hinc laexnec doeet (2), utendum csse iisdem remediis, quibus in catarrho s cco, seilicet aliquando venaesectionibus, paregoricis, ut diminuatur necessitas respirandi, imprimis opio , expectorantibus, derivantibus, revellentibus , dum ut oppugnaret obstruetioni, utitur sapone amygdalino, aliquando G. Ammoniaco , balneo marino , Soda , Polassa et Ammonia Carbonicis, quorum remediorum agendi tarnen illum latet ratio, (quaedam ex bis ad asthma pertinere, supra jam monui), de qua tarnen methodo minus magnifice censet louis (3), qui
#
(1) 1. 1. pag. 313.
(2) 1. 1 pag. 101 et 58.
(3) 1. 1. pag. 259.



bonos effectus polius diaelae, demulcentibus et (juieti adscribit. Stokes ia cnsibus meinoratis usus est depletionibus topicis, revellenlibus et Tartaro Einetico, post vero remediis mucilaginosis. Idem auctor proposuit uti Strychnino, ut mederetur atoniae et paralysi fibrarum bronchorum (1); cui vero eonsilio obsequi non auderem, cum atonia et paralysis non pendeant a vitio nervoruin aut medullao spinalis, sed ab atiophia, cui medelam non afleret Nux vornica.
Mirum non est, ab hacce metbodo plane diversam esse eam, quam theoriae suae superstruxit Doet. lombard (2), qui credit, circulationem promovendam esse, ut propbylactica ratione oppugnetur obliterationi vasorum. Iïinc aër tonicus et excercitia diuturna, quibus magis perfecta reddatur respiratio, ab eo Iaudantur. De strychnini usu ita loquitur: » 11 me parail aussi probable que la strychnine, » conseillée par m. stokes , pour une tout autre rai»son, pourrait remplir 1 indicatïon qui nous occupe, » en rendant les contraclions du Diaphragme et des » muscles intercostaux plus complètes et plus energi» ques." In genere methodus ista, cum falsa nitatur theorié , rejicienda est; scopus sallem , quacum instituitur, non attingetur.
Quod jam ad alteram attinet indicationem symptomaticam, multa huc pertinentia jam in medium sunt prolata, ubi laennecii curam exposuimus in catarrho
(1) 1. 1. pag 313.
(2) Lombard. 1. 1. pag. 104.



sicco, et revera accessus, in Emphysemate observandi, adeo saepe pendent a catarrho aut asthmate humido, ut, ns levatis, Emphysema quoque minus molestum redd.itni. Durantibus accessibus opium utilissimum expertus est locis (1), qui semel, post V. S. ter frustra mtra duos dies celebratum, Extr. opii gummosi ope, respirationem naturali similiorem restitutam vidit, dum in duobus aliis casibus, neglecta V. S., opium statim levamen attulit. Putat tandem laexnec (2), lrictiones oleosas prodesse, quibus diminuatur nisus ad novos contrahendos catarrhos, et Crocum Martis aperitivum hoe scopo imprimis aegris convenire pallidis cachecticis. Ad satisfaciendum huicce indicationi symptomatico-prophylacticae, diaeta sit modica. aeger non abutatur stimulantibus; aërem quaerat purum , calidiorem, non tamen irritantem; nebulas vero, humiditatem, nee non irritationes nimias cum corporeas tum mentales, sedulo fugiat.
Vitia comitantia, aut ex Emphysemate prodeuntia, quaeque pro sua natura, gradu et molestia , quam creant, erunt curanda.
(1) Lotns. 1. 1. pag. 260.
(2) Laeïitec. 1. 1. pag. 101.
TANTUM.



THESES.
Cerebelli functio magna pro parte inotum spectat ; an vero cum organis generationis cohaereat, ex observalis pathologicis vix cerlo concluditur.
I.
II.
Die altereu Schriftsteller und melirere neuere haben die nacli der Ausdehnung der Arterien erfolgende elastische Zusarumenziehnng der Arterien falschlich fur ein Mascularact, und die Fasern der Arterienhaat für Mnskelfdsern gehalten.
J. MULLER.
III.
Die Schwimmblaseu der Fische, zam pneumatischen Apparate gehorig, sind wenigstens zweifacher Art: die eine ist der Eastachisclien Röhre nnd der Paakenhöhle der Langenthiere anaJog, die andere ist zwar eine Ausstülpung aas dem Speisekanale, hat aber mit den



Lungen der höliern Tliiere nur eine allgetneine Analogie, ist vielmelir ein Rumpf-sinus, dessen Haiiptwirkung die seyn muss den Leib des Fiscbes specifiscli leichter zu machen, wenn auch ein Einflnss auf die Utnanderung des Blutes zugleicb sich findet.
K. E. VON BAEK.
IV.
Filamenlis nervorum cerebralium in lingna dispersis ea fanclio est adscribenda, nt N. lingnalis sensnm communera, N. glossopharyngeus gnstum, N. bypoglos* sus motum linguae gubemet.
V.
In respiratione hacce ralione sese liabet functio IN. accessorii et N. vagi, nt N. accessorius partem moloriam vagi elïicere videatur, vngns sensoriis suis libiis motus reflexüs excilet.
VI.
Chorda dorsalis melius columnae verlebrarum, quam medullae spinalis, rudimentum dici meretur.
VII.
Origo acraniae non semper e praegresso hydrocephalo est repelenda.
VIII.
Cyclopiae origo e duorum oculorum confluxu explicari nequit.



IX.
Etsi omnis medicaminum divisio claudicet, ea tarnen praeferenda videtur, quae principiis nititur chemicis.
X.
Vomitus, e morbosa ventriculi affectione natus, explicatur ex irrilalione fibrarum sensoriarum N. vagi, quae per reflexum motus vomiLorios excitat.
xr.
Quoad ipsornm morborum diagnosin , Anscultatio mediata vix immedialae praeferenda videtnr.
XII.
Vitium , quod percussioni tribuit Cl. laennf.c , ea vernm morbi initium non definiri, pro tnagna parte etiam Auscultalionis est.
XIII.
Nullam signum datur characteristicnm emollitionis medullae spinalis.
XIV.
Sedes liaemorrliagiae cerebri non semper certo ante mortem diguosci polest.
XV.
Itaque non quod dolet, quodque tumet vel ardet, podagra est, sed hnjus sunt producta; neque enim per



pilam bombardae sublato pede , ablata est podagra sive artliritis.
VAN IIELMONT.
XVi.
Ut nullus fere est morbus, in quo conamina naturae salutaria plane desiderantur, ita quoque in vitiis valvularam , Empbysemate pulmonum vesiculari, aliisqne vitiis, liberam sanguinis meatnm impedientibus, vera, quae tune saepe oritur cordis hypertrophia, tale conamen dici meretur.
XVII.
Passionem bystericam et hypocbondriacara non ejusdem speciei varietates, sed revera distinctas esse raorbi species , naturae tamquam voce monemur.
C. FHUYS VAN DER HOEVEN.
XVIII.
Consumtio ossium a prernente et pulsante aneurysmate minime fit carie.
XIX.
Syncbondrotouiiae utililas fere nulla est.
XX.
llaeniorrbagiatn, ex placenta praevia ortam, omni adbibita opera cohibere debet obstetricator per obturationem ostii uteri. Si vero non satis cito ex voto succedit obturationis adbibitio, extractio foetus ariificialis nou nimis diu est reinittenda.







Studiezaal Bibl. Ros.
Boeken geraadpleegd Bureau en leesz Studiezaal Bibl. lios.