GUIL. HENR. DE YRIESE
PROTREPTICUS
AD
COMMILITONES,
ATHENAEI ILLUSTRIS AMSTELODAMENSIS ALUMNOS,
QDO
SCHOLAS BOTANICA S,
DIE V. ANTE IDUS OCTOBJES,
CDDCCCXL1,
PÜBLICE IRSTAURAVIT PROSTAT AMSTELOD
IN B1BI.IOFOLIO
JOIIANNIS MÜLLER. 1841.







iVJagnopere laetor, amicissimi Commilitones, hujus Athenaei alumni, vos, peractis feriis, quas dicunt, acstivis, ad haec communia nostra studia salvos rediisse !). Gratulor et vobis et mihi, quibus contigit et vitam servavisse incolumem et mentis vires integras, ita ut nobis jam liceat in via, quam ante ingressi sumus, progredi, et toto animo versari in pervestigandis iis, quae vere pulchra sunt et ad veri bonique studia ducunt. Quod quidem immensum beneficium grati acceptum referimus Deo Optiino Maximo, qui cum alia multa praeclara, prae reliquis anrmantibus, homini largitus est, tum maxime animum immortalem, omni opera ad meliora et altiora excolenduin.
Quod si forte nonnulli mirentur a nobis hodie ex hoe suggestu in exordio scholarum inslitui sermonem publicum, rem caeterum in Bolanices professore insuetam et fere inauditam, nee nisi in



solis Literarum humaniorum doctoribus vulgo probatam iisque concessam, his breviter exponam, quibus ductus caussis huc ad dicendum acccsserim.
Nimirum postquam per undecim annos publicae rei herbariae institutioni, curri alibi, tum in hac civitate, omnem impendi operara, non omni mihi videor carere experientia eorum, quae attingunt Botanices diseiplinae in nostra patria, et in hoe praecipue Athenaeo Illustri Ainstelodamensi, studia et aeslimationem, atque rationem qua haec aut prosequi oportet, aut emendare et incitare. De quo quidem gravi argumento qualia jam diu animo meditatus sim, et quid hodie sentiam, publice enunciare cupio, coram omnibus auditoribus in hac Illustri Schola, pristinis quidem, praesentibus, atque hoe novo cursu futuris.
Ab illo vero tempore id semper sum enixus, ut vobis persuaderem Botanicen in gravissimis studiis versari. Quod quidem eo magis ofïicii mei esse existimavi, quo minore dignitate, non solum vulgus, sed etiam nonnulli viri eruditi disciplinam nostram solent habere. Alii enim eam omnibus aliis doctrinis postponendam esse consent; alii farraginem habent prorsus inutilem; alii commendandam censent puellis aut mulierculis, ne dicaui rhizotomis, circumforaneis, coquis, fabris lignariis, aliis.
Contra, longe dignior hodie est Botanices con-



tlilio, nee ulli ulii disciplinae secunda; et, quamvis multis nominibus utilissima et uberrimos ferens in vilaru communem fructus, tarnen nullaruin artium aut doetrinarum serva dieenda est ant habenda. Ergo sic sentio, rein herbariara tantos fecisse bis diebus progressus, ut omnino philosoplia doctrina dici inereatur. Qui autem noverit quorsum hodie illa lendat, is bujus effati veritatem baud infitias ibit. Eam tarnen, ut vos omnes recte intelligatis et mihi adsentiamini, rem, quantum potero, brevi, concinna atque perspieua oratione, ex mea opinione, exponam.
Quemadmodum totius disciplinae, sic omnis quoque publicae ejusdem institutionis initium et fundamentuin esse debet anatome; quod studium, uti nomen habet ccto tov ré/jiveiv, sic etiam revera versatur in secandis et disjungendis illis partibus, quas natura, inde a primo vitae tempore, intimo vinculo conglutinavit. Est tarnen partium illarum adeo subtilis atque minuta natura et forma, ut omnem visus aciein quasi effugiat. Atque hinc intelligitur imperfectus hujus nostrae disciplinae status temporibus remotissimis apud Graecos, omnis caeterum eruditionis et historiae naturalis quoque auctores. Versabatur enim tune temporis omnis pbytotomia in iis, quae nudo oculo conspiciunlur. Quod vero interiorem plantarum attinet fabricam,



euui lam parum noverant, ut non nisi vrefi <ra,py.iï<v kui cpAéfluv loquerentur. Ilias quidem, id est carnes, molliorem plantae substantiain, has vero, id est partes rigidiores, venas, sive vasa succis repleta intellexisse videtur Theophrastus Eresius, dignus ille magistro Aristotele discipulus 2). Scribit porro de fïbris, quas Ivct? dixit, atque lignum ab ipsa carne distinguit. Et haec fere est summa progressuum , ad quam Botanices studiosi pervenerunt et qua contenti esse debuerunt usque ad medium seculum xvir. Quo tarnen tempore, gravissimo nostralium 3) invento, via strata est et ostensa homini rerum pulcherrimarum curioso ad interiora naturae miracula, cum in plantis , tum in subtilissima animalium fabrica, cognoscenda. Exstiterunt tum Robertus Hookius, Martinus Lis terus, et triumviri immórtales Grewius, Malpighius et Leeuwenhoekius, qui in Anglia, Italia et in hac nostra terra Batava4), anatomes plantarum prima posuerunt fundamenta, eaque lam egregia, ut permulta eorum, quae ab illis sunt scriplo mandala, hodiernae etiam doclrinae conditione confirmentur, neque raro scriptores phytotomi hujus noslrae aetatis, non salis pristini aevi curantes eHata, tainquam nova producant atque inaudita, quae, jam ante secula, se vidisse declaraverant praestanlissimi viri, quorum nomina modo indicavi. Horum ergo opera



crevit sensim anatome ad vastum corpus rerum egregie observatarum; quod tarnen vix auxit his proxiina pösteritas, quae, in tantorum virorum effatis atque auctoritate, ut saepe fieri solet, acquievit magis, quam humanae cognitionis limites, hoe nomine, ulterius extendit. Atque sic factuni est, ut omnis anatome plantarum, tandem exeunte seculo superiore instaurata, e scriptis Grewii, Malpighii et Leeuwenhoeiii, in quibus erat recondita, esset petenda , cum Mirbelius, Sprengelius , Rudolphius atque Lud. Car. Treviranus 5), denuo hoe opus inchoarent, et singuli, quod nerno ante fecerat, corpus quoddam integrum doctrinae phytotomicae conderent, in quo quidem muitos ali— orum errores emendaverunt et nova reperta plurima evulgaverunt. Accesserunt etiam Kieseri. Linkii, et Moldenhaweri labores 6), qui omnes, iique egregie, symbolam contulerunt. Hodie vero adeo crevit botanicorum intimam plantarum naturam perscrutantium numerus , adeo perfecerunt physici et mechanici instrumentum, cujusope ad naturae penetralia datur accessus; in rebus tam subtilibus versatae sunt ipsae disquisitiones circa partium solidarum, quibus plantae constant, ortum, formam, structuram, mutationes , earumque leges, porro circa ea quae ex iis formantur, ut jam fere omnem huncce campum botanicos perlustravisse diceres, nisi con-



tra quivis fere dies, ue dicam hora, evulgatis novis repertis, haud exhaustum esse laborem ostenderet et naturae spectaculum exhiberet, hesterna majestate multo grandius, atque nova voluptate multo plenius.
Sed quorsum jam haec rerum tam subtilium, membranarum fibrarumque interior cognitio? Ilaeccine botanicum facit? Aut cui bono talis scientia dicenda est ? Nimirum, sine hac nulla scientia exsistit. Qui hanc non curat, is hodiernae disciplinae botanicae fundamenta contemnere aut ignorare videtur. Nam his omnis est superstruenda; exhis, quae perfectiora et digniora eidem accesserunt, originem ceperunt; ab his tandem omnis phytologiae philosophae ulterior perfectio est exspectanda.
Quod si exemplis a me probari vultis, in hisce temporis angustiis perdifïicilis erit mihi delectus. Nam, sive enarrabo enatam his botanicorum indefessis studiis anatomen quamdam universam omnium partium plantarum, per omnia corpora vegetantia, sive exponam accommodatam hanc scrutinio intimo singularum partium, quae i'pyava bolanicis audiunt, ubique tam multifaria est rerum multitudo, ut auditu incredibile sit, quam vastum ambilum jam haec nostra disciplina amplexa sit.
Ex iis quae universam structuram et plantarum ortum spectant, nobis liceat afferre ea quae recen-



liori tempore liubuit phytotomia incrementa. Quae Meyeni 7), viri praestantissimi, sint raerita, quotannis vobis exponere soleo. Sed praeclari sunt quoque Schleideni labores8), qui phytogenesin, in cytoblastis ab eo diclis, ita est persecutus, ut omnibus reliquis palmam , boe nomine, praeripuisse, jam a multis censeatur. Is enim ductus egregiis Roberti Brownei, viri summi, repertis nuclei sic dicti in cuticula et aliis partibus orchidearum plantarum conspiciendi, de omni cellularum origine theoriam exhibuit, multis egregiis argumentis, ex iis quae microscopii ope viderat, illustratam, et ex qua major accessit lux, ad intelligendam originem simplicissimae atque primitivae in planlis structurae, caeterum maxime obscurae. Habent autem istiusmodi pervestigationes hoe maxime laudis, quod non formas tantum et notas rerum, sed et formarum origines et mutationes persequanlur, atque sic vegetationis historiam ad veram naturae rationem referant.
Si vero ad eas, quas e simplicissimis vesiculis aut cellulis compositas scimus, plantas animum advertimus, primum se offerunt corpuscula illa, in quibus plantarum et animalium finitimos terminos constilucre conati sunt historiae naturalis studiosi. Quos cum indubios posuisse sibi viderentur ejusdem primi auctores, contra non facile posse constitui recentior



ïiionsliavit aelas. Quo quidcm conslitit humanae cognitionis, quamvis in dies auctae, terminis naturam non posse contineri et circumscribi. Sic closteria aliaque corpuscula microscopica a Mullero9), Ehrenbergio, Boryo, ob proprios quos efficiunt motus, ad animalia relata videmus; eadem contra ab Agardhio, Lyngbyo , Kulzingio, Brebissono, Morreno, ad plantas. Caelerum omnis algarum inferioris ordinis, atque mycetoidearum aliorumque fungorum, sic demum melias innotait historia. Quo factum est, ut, a simplici textura ad magis compositas adscendenlibas, via botanicis strata sit ad cognoscenda ea corpora, in quibus vigor atque vegetatio naturae attigisse videtur. In quo
quidem, ni fallor, magnopere cernitur hodiernae phytotomiae dignitas.
Quam vero utilis sit talis cognitio organorum subtilissimorum, de eo nemo potest dubitare. Nam alicujus machinae quis inlelligere possit actionem, nisi prius tenuerit rotarum et vectium quibus movetur ralionein? Atque sic etiam res comparata est in plantis. Ita enim melius constitit de motu fluidorum , et gravissima physiologiae capita sunt illustrata. Exemplum sit impraegnatio, auctoribus Browneo, Endlichero, Schleideno, Mirbelio, Spacliio, Meyeno, denuo indagata. Testetur idem magnificum Cordae opus de mycelis, admiratione dig-



nissiiiium; testenlur porro labores Turpini, Ungeri, Mohlii, Meyeni de modo quo inferiora atque simplicia illa eorpuscula speciein propagare soleant,10).
Neque hie substitit difficile illud atque molestum perscrutationis genus. Sed natura earum rerum, quae in minimis illis spatiis atque interstitiis continentur, et quae homini saepe perquam utilia sunt ad vitae et valetudinis sustentationem, porro ea quae artibus variisque usibus et operationibus technicis, quae dieuntur, prodesse possunt, accurate invesligata sunt. Quod maxime probant innumerae amyli disquisitiones, substanliae perquam nutrientis; porro oleorum et resinarum atque gummi diversae species, quibus singulis <ixas esse in planlis sedes constitit; tum quoque Decaisnii opus de rubia, de beta; Morreni de plantis tinctoriis et de receptaculis gummiferis in Cycadibus; Turpini et Ungeri de crystallis, Mohlii atque Schleideni de viridis coloris in plantis caussa et sede. Atque liaec quidem pars est phytotomiae, quae chymiae maxime iudiget auxiliis, et hujus praeclarae doctrinae sororiae ope ulterius ent perficienda 1().
Qui sic bene tenuit organogeneiam, hic multo fucilius poterit intelligere organograpbiam 12). Hanc enim alteram, quam dicunt, disciplinae partemjam maxime phytotomiae esse innixam, fere non qst



cjuocl moneam. Versatur ergo in cognoscendis organis plantarum. In quibus spectamus partium vel praesentiam vel absentiam, ortara, situm, numerum, magnitudinem, formam, varias mutaliones, cum aliis vicinis nexum, brevi, omncm naturam; quibus ergo eliam accedat usus. Ilaec vero omnia, in singulis organis, oportet inter se comparare, ut de omnium constet dignitate. In quibus vero cognoscendis atque dijudicandis, quo modo botanicum procedere oporteat, nemo melius Candolleo docuit, habita in primis taxonomiae philosophae ratione. In singulis vero organis iudagandis ab errore quodam graviori est cavendum. Nam, quamvis magni facienda, tarnen non sola, nee prae reliquis etiam, funetio spectanda est, cui pars quaedam praeësse solet; contra potius, ut natura organi constet, structura est inquirenda alque symmetria cum aliis organis comparanda. Nam, ut forma, sic funetio quoque slructuram sequitur. Quod unum el alterum illustret exemplum. Ab expansione quadam foliacea in Nepenthe destillatoria 13) tubus pendet, quem saepe humore maxime aqueo repletum deprehendiinus , qui e folio constat marginibus consutis, aut foliorum certe naturam exhibet. Jam neminem fore arbitror, qui talem partem referat ad succorum in plantis receptacula. Contra, non exspirari atque resorberi aërem



et aquam a cereis, opuntiis, slapeliis mullisque euphorbiis, quis statuere audebit, quia folia aut desunt, aut imperfectiora videntur. Algisne quis speciei denegabit propagationem , quia flores desunt aut partes generantes, quales in perfectioribus plautis cernuntur? Videtisne sic non solum in organis dignoscendis graviter posse errari, sed ne ipsas quidem functiones rite cognosci ? Natura ergo ex sola intelligitur observatione, non ex prius concepta theoria. Neque alia ratione res se habet in animalibus ; nam, ut in exemplo notissiino haereamus, proboscidem elephanli a natura datam , quamvis ad prehendendum aplam, haud facile tarnen manurn dixeris; contra, serpentibus non omnino denegabis corporis membra, quamvis iis, sub cute in nonnullis speciebus reconditis, ad gradiendum non utantur.
Structura ergo basis sit, ex qua organa adesse et qualia sint judicemus. Sed porro attendere oportet ad reliqua illa, quae ante indicavi. Kam, primum, omnes illae partes externae, quae plantam constituunt, non promiscue nee sine ordine inter se componuntur, sed earumdem ordinationi leges praesunt fixae, et in singulis regulae sunt constantes, quae constituunt symmetriam vegetabilem, jam ita a Linnaeo dictam, aut geomelriam vivam recentiorurn. De hac quidem egregie me-



ruerunt Correa de Serra, Thouarsius, Catidolleus, Roeperus et mulli recentiores de organographia scriptores; eamque porro egregiis exemplis comprobatam vidimus ab Alexandro Braunio 14) et nuper etiam Bravaisio 15), expositis legibus dispositionis foliorum atque reliquarum partium a planlarum axi pendentium.
Procul tarnen abest, ut in omnibus vegetabilibus tam facile agnoseatur symmetria. Propterea alias plantas, quae quidem maximum eonstituunt numerum vegetantium, et in quibus regulares atque svmmetricas agnoscimus formas, tamquam typos ponimus aut normas, quarum reliquae, quae vix symmetricae esse videntur, sint formae modifieatae aut aliqua parte mutatae. Sed in his quoque formis, normam a nobis admissam excedenlibus, leges proprias iterum sequitur natura. Quod valet e. gr. de papilionaceis, labiatis, cruciferis, quae omnes irregulares dicuntur, et in quibus nonnumquam natura primitivum typum ostendit, enata alicubi parte, quam dicimus, monstrosa. Monstra igitur, sive deviationes a typo specifico, sunt turbae congenitae oeconomiae vegetabilis, quibus eximie mutatur forma organorum, quae quidem perraro caussis externis debentur, et saepe impediunt quominus functiones rite peragantur 16). Cernuntur autem hae turbae in partium nonnul-



larum nimis parva aut nimia nutritione; partim, in forma aberrante, et organorum in alia transitu atque mutatione; partim in dispositione mutata; in partibus sütura praeler morem junctis, aut fissura disjunctis; tandem iis diminutis, aut numero contra naturam auctis.
In hac disciplinae botanicae parte elaboranda, jam inter antiquos rneruit vir egregius Andreas Caesalpinus 17), qui tam recte ad ortum atque successiones organorum attendit, ut Linnaeus de eo testatus sit, »illum dilucide atque distincte metamorphoses plantarum intellexisse." Linnaeus quidem ipse scripsit opus de philosophia botanica, »libellum »(ut recte Hallerus monuit) mole parvum at ma»terie gravem, multi laboris, magnae utilitatis, »cujus summa argumenti brevibus aphorismis est »proposita , et in quo naturae plantarum amplior »continetur scientia, quam in omnibus botanico»rum operibus simul sumtis continetur 18) " Accessit quoque Wollfius, et Goetliius, poeta ille et botanicus philosophus egregius, quem multi aequalesacriter reprehenderunt, cujus tarnen defensionem suscepit Candolleus 19), jam hodie adsentientibus botanicis celeberrimis; caeterum dissentientibus in multis, quae philosophiam organorum tangunt, scholis Germanorum et Franco-Gallorum 2°),
Huic philosophiae organorum innitatur tandem



lingua bolanica, quam glossologiam 2I) dixit Candolleus, el quam alia, id est empirica, ratione, numquam licebit perficere; quae, nisi his principiis constet, ridicula sit, hodierno rei herbariae statu indigna et tironum, neque minus magistri, vera crux dicenda, brevi omnem exstinctura discendi amorem, quamdiu conslat in mandandis memoriae vocabulis technicis, nonnunquam sesquipedalibus, atque auribus delicatis horrorem inculientibus. Quare hanc rationem inutilem prorsus atque taedio plenam, quam veteres doctores discipulis in scholarum introitu indicaverunt, jam hodie plerique improbant, quibus hoe maxime persuasum esse videtur, in omni institutione non solum conducere ut doctor naturam sequatur, sed opus esse cavere, ne, quem rerum natarum pulchritudine ad haec studia velis allicere, eum potius videaris deterrere. Contra, qui intelligit, linguae sive terminorum botanicorum eam debere esse vim atque rationem, ut qui iis utatur in describendis plantis, naturae vivae reddat imaginem perfectam, is demum recte scientiam nostram colere possil; nam in eo hodie praesertim cernitur Botanices ratio, quod omnes ejusdem partes sunt indivisae: ita ut, si quis stirpem quamdam velit describere, non sufficiat ad unam alteramve attendere notam, sed ad omnem plantae habitum el congeriem charac-



terum. In his ergo historiae naturalis cultores non alia proccclunt via, nisi qua solcnt ire pictorcs, quibus non sufficit lineamenta quaedam rerum exhibere, sed opus est omnium partium mutuam proponere rationem atque lucis quoque et umbrae varios exprimere modos. Difliciliorem hane esse viam, quippe in quam pauei huc usque gressum posuerunt, sed ea tarnen incedendum esse, ne ager ille stenlis prorsus jaceat atque incultus, nee tandem nexus desiderelur cum reliquis disciplinae partibus 22), nobis persuasum habemus.
Cujus sane vinculi non divellendi ratio et necessitas eerte in nulla rei herbariae parte magis elucet, quam in ipsa physiologia, quae, hoe vinculo sublalo, neseio quam inepta sit atque vaga dicenda, narratiunculam quasi referens, quae omui carens locoruin, temporum atque personarum commemoratione, historiae nomine vix digna sit. In hac enim physiologia, sive speciemus vires naturae vivae e!. universae, quibus phaenomena producuntur, sive ad ipsos atlendamus effeclus partium earum quarum ope ipsa efficiuntur, ubivis vinculum illud agnoscimus indubium. Ei'go, physiologiae alia ratio est, quae vires vitales spectat, et quam vulgo scientiam vitae dixerunt23). Altamen, licet corporibus animatis denegari nequeat aliquod quo regantur proprium prin-
2



cipium, quod sive vilae sive alio nomine dicas, ccrte pcrmulla corurn, quae exserunlur,ex univcrsac naturae viribus intelliguntur; quae quidem physicam physiologiae partem constituunt. Alia denique pars est ea, quae versalur in ipsis organis spectandis. Utraque ergo juncta opus est, ut naturam organicaiii possis iutelligere.
Exemplum nobis sit nutritionis negotium. Haec certe magnum, itnmo maximum amplectitur dis— quisitionum physiologicarum ambitum. Ad hanc intelligendam, partium omnium vegetantium necessaria est historia. Quam quuin non tenereut antiquiores physiologi, disciplinam habuerunt hodierna multo minus perfectam. Sic Halesii, Bonneti, Senebierii, Saussurii 24) experimentis, quae dicuntur, sagax naturam interrogandi solertia multo magis disciplinae profuisset, si hi clari viri partium omnium anatomen comparatam tenuissent, quali recentior gavisa est aetas, opera Fontanesii25), Candollei, Mirbelii, Thouarsii, Mohlii, Ungeri, Trevirani, Gaudichaudii, qui omnes in inquirendo caulis incremento egregiam operam navarunt. Addain, succorum vias, a Schultzio 2G) egregie monstratas, et omne assimilationis, inspirationis atque exhalationis negotium, ut et lucis in plantas vim, numquam rite explicari potuisse, nisi botanici prius in organa inquisivissent, quibus hae mutationes efii-



ciuntur. De ipsis autem viribus vitalibus , quae planlis et omnibus corporibus vivenlibus insunt, eximie, pro eo tempore, in nostra patria meruit schola Brugmansiana 27). Cujus quidem effata, dimidio quippe seculo praeterlapso, comparanda sunt cum progressu hodiernarum disciplinarum physicarum et physiologicarum. Nam ne in praestantissimorum quidem virorum eflatis placide subsistere licet, neque auctoritas quaerenda, sed sola veritas, praesertim ubi nova luce patrum eflata videmus collustrata.
Sed oportet etiam eam rerum externarum habere rationem, quae omnem afficiat vegetationis habitum et modum. Attendendum ergo erit ad aërem, calorem, frigus, aquas, nives, montes, convalles, variasque locorum et regionum naturas.
Atque haec omnia spectantur in ea disciplinae parte, quam ab Ilumboldtio 28) firmiori basi vidimus superstruclam et geographiae plantarum nomine dictam; quae quidem versatur in indagandis legibus, quibus fiat plantarum supra tclluris superficiem distribulio. Atque perquam mirandum est, quam in his ubi vis natura sibi constet, earumdcmque Iegum ratione, eosdem semper soleat producere effectus. Sic aliae formae crescunt in aquis dulcibus et salsis, aliae in palüdibus, pascuis, arenis, locis aridis, ruderatis, ericetis, dumetis, in mon-
2 *



libus , collibus, convallibus, planitiebus; iisque prouti alia conducunt aut prosunt alia cledit nalura. Sic in solo adsunt inorganica principia, aut corpora dissoluta quae ante vixerunt, sive ipsa humus, sivc terra silicea, sive gypso divcs. sive calcarea; aut aliis denique stimuli sunt, sive lux, sive umbra, sive statio aprica, sive situs siccus aut humidus, aut aër qui stagnat, aut qui ventis semper movetur. Quibus vero diversis conditionibus non oinnem plantam possc subsistere, nemo est, ut arbitror, qui non videat. Quare hoe sapienli consilio constituit summus Opifex rerum, ut singulae stirpes suum sibi haberent naturae atque indoli congruum habitandi locum, ne continuo quasi cum ipsa natura externa luctarentur, ita ut omnibus brevi foret intereundum. Alque his singularum plantarum positis conditionibus ita adaptata est stirpium natura ut in iisdem locis easdem conlinuo agnoscas formas. Sic gigantea fere sunt quae torridam habitant zonarn; quae vero crescunt in locis, ubi intensum gelu usque fere constriclum teiiet teriae gremium, ea pygmaea dixeris; sic aliae formae tenent summa montium cacumina, aut sylvas luci solari fere inaccessas, aut immensam oceani plagam. Quaquavorsum tarnen terra suos fines extendat, aut montes exsurgant, aut altissime demittantur convalles, aut pateat aequor, aut continuo



gel_u frigeat tellus, interioreve igne uratur, aut Sirio torrente exardescat, ubi vis iisdem caussis eadern exoi ta, sustentata atque per millenas deinceps enatas consirniles progenies repetita cernimus et in aeternum quasi continuata.
In talibus ergo rebus et legibus quibus fiant indagandis is demum possit disciplinae prodesse, qui cum physieam telluris hisloriam recte tenuerit, turn diversarum regionum FIoras,quas dicunt, comparaverit. Illam quideui physicorum atque geologorum, has vero conjunctis botanicorum Iaboribus exstitisse novimus. In his iteruin agmen duxit Carolus Linnaeus, qui vigesimum et quintum agens annum aetatis, ut ipse cum poeta cecinit:
»Solus hyperboreas glacies Tanaimque nivalem »Arvaque Riphaeis numquam viduata pruinis »Lustrans" 29)
terram (Lapponicani) adiit, »quam regit summa «Arctos et quam ipsius Aquilonis sedem, hyeme «aeterna sepultam, incultam, sterilem, et inha«bitabilem mulli veterum crediderunt; quam ta»men longe mitiorem esse, longe suaviorein beati«oremque intellexerunt recentioressuisque et »hanc superbire naturae dotibus singularibus sibi »soli propriis, Flora Lapponica 3°) tandem ostendit."
IIoc vero in opere Linnaeus splendidum posuit exemplum rationis, qua historiam naturalem ali-



cujus regionis oporteat pcrvesligarc. Hunc cohors secuta est discipulorum 31) omnia terrae loca, vel remotissima, investigantium et undequaque maxiraam stirpium prius non cognilarum copiam advehentium. IIos quidem de scientia meritissimos viros, iisdem viribus, at numero perscrutatorum valde auclo, talibus proavis haud indigna imilatur posteritas. Sic, vix ullo terrae loco praecipuo neglecto, stirpium species, quas numero decem millium noverat Linnaeus, jam hodie fere ad ducenta millia, et quod excurrit, auctas esse constat.
Atque talibus positis physiologiae fundamentis, jam licet vastissimum habere corpus doctrinae, in quo sane sensus philosophus non desideretur. Hoe autem nobis sislit methodus naturalis, quam tanti fecit magnus Linnaeus, ut eam nullimum in botavicis desideratum" 32) pronuntiaverit. Quam praeclari scientiae parentis sententiam, utinam melius perpendissent illi, qui praeter modum methodo plantarum sexui innixae olim fuerunt addicti 33). Hi omnino graviter erraverunt; nam, quamvis et suam olim habuerit haec ratio utilitatem, jam hodie fere explosa est, nulliusque censenda usus. Nam, quae nalura sua similia sunt disjungit, et ea, quibus nulla est structurae formaeve analogia, conjungit. Quod quam parum hodiernae congruat disciplinae, quae nil aliud quaerit et comparat nisi



inlimam slructuraoi, difficile diclu est. Sic, qui tiliaceam plantam potho jungit, begoniae sagittariam, najadi pandanos, sanc in unum copularc videtur ea, quorum nulla est intor se convenicntia. Qualis videbitur, ut exemplo omnibus facili aliunde petito utamur, qualis, inquam, vobis videbitur zoölogus, qui methodum dispositionis animalium adhiberet ex pedum numero petitam, et in qua Homini sapienli locuin minus honestum adsignaret inter Ciconiam et Macropodem majorem, utrumque aniinal duobus pedibus incedens ? Hic sane vix dignus sit, qui historiae naturalis cultor dicatur.
Methodus igitur naturalis longe aliam sequitur iationem. Nam indicat omnem singularum plantarum naturam, ila quidem, ut quae hodie bene conslilutae sunt familiae et genera, tali jam disponantur ratione, ut hic ipse locus, quem occupanf, indicet quae sit stirpis natura, quibus praedita sit organis, quae parlium structura, symmetria, cum proximis affinis natura, brevi, omnem referat plantae physiologiam. Quare recte rei herbariae ixfiif est dicenda. Atque hac tandem disciplinae conditione fieri poterat, ut praeclara Roberti Brownei 34), Candollei, Endlicheri opera tantum superarent egregios Magnolii, Adansonii Jussieuviorumque conatus, quibus viris non contigit adeo felicibus vivere temporibus.



Ergo hoe nomiue Bolanicen dico disciplinam philosopham, quae ubique proprium quaerit typum, in singulis svmmelriam, in eunctis affinitatem et nexum, quo omnia animata vinciuntur, scalam quamdam fere continuam, raro interruptain, a minimis et simplicibus ad majora et pcrfcctiora, referentia.
Haec tarnen corporum dispositio, qua Botanice hodie jam gloriatur, non aliter poluit oriri, nisi ipsis scientiae fundamentis firmissime positis, in primis vero nata theoria rectae organorum aestimationis, qua de eorum dignitate inter se comparala judicare licet. In quo quidem gravi argumento plurimum meruit idem ille, quemjamantea indieavi, Andreas Caesalpinus 35), qui, ante tria secula, jam effatus est, ad ordinationem quamdam naturae congruam, alias plantarum partes aliis magis esse utiles, omnium vero dignissimam esse enibryonem. Sic, rnente quasi provida, partem monstravit, cui, in re herbaria constituenda, olim omnern methodum naturalem essent superstructuri seri nepotes 36). Quain hodie reapse inlroduclam. conjuncta opera omnium eorum, quibus hae res cordi sunt, sane perquam gaudemus. Doclrinam quidem taxonomicam ipsam et comparationem dignitatis organorum Candolleus 37) exposuit, in egregio libro quem Botanices theori-



am inscripsit, in quo inquisivil in characteres parliurn ad diversas functiones referendarum, eosque inler se comparavit, atque synthetica ratione notionem familiae, generis, speciei, varietatis et individuorum corporum est persecutus. Neque tarnen sic voluit vir magnus, naturam species producere voluisse, ordinesque et familias; sed hoe spectavit et ipse et alii quoque ad eundem finem tendentes, ut mcthodus naturalis esset cognitionis nostrae corporum viventium expressa imago 38).
Neque reticenda est, Auditores, alia, a plerisque valde neglecta Botanices pars, cujus fontem praebent ipsius terrae, quam habitamus, viscera. Nimirum profundissimo ex telluris gremio plantae petuntur, quas, ante huncce reruin ordinem, tulit primaeva vegetatio, simplex quidem et generum atque specierum numero noslra pauperior, sed adeo gigantea atque tanla copia interiori terrae iuclusa et quasi sepulta, ut non minus tanta corporum, quae quondain vixerunt magnitudine, quam stupenda mole in summam abripiaris admirationem. His superposita atque interstrata quasi sunt vix mente fingendae molis saxa, quae interioris terrae igne quondam liquefacta et massae corporum viventium superfusa sunt, atque postea in solidamconversa materiem, exstiucla plantarum vita, bas pondere compresserunt el calore partim in sub-



stantiam nigram carboni valdc similem converterunt, tam bene tarnen superslite structura, ut, vel in intimis partibus, haee antiquae creationis Flora cuin liodiernae vegetationis eivibus achniltat comparationem. In hac quidem botanices parte laudandi sunt Brongniartus, Gocppertus, Sternbergius atque Corda 39), qui non solum familias et genera disposuerunt, sed durissimas et plerumque silica perfusas pellueidasque redditas partes microscopio subjeeerunt.
Quod vero magnopere mirandum est, in Lis jam formis primaevis, variis periodis in teriae superficie enatis, eundem naturae per gradus quasi euntis agnoscimus typum, quem liodie regnum vegetabile exhibet; ita ut jam pleraque eorum in methodum naturalem admissa et locis suis adseripta sint. Sic equiselis nostris pygmaeis adnumeratur calamites, planta equisetacea longiludine quinque metrorum duarumque palmarum crassilie nostras superans Sic lycopodiis lepidodendra adscribimus atque stigmarias, halonias, bollirodendra, ulodendra, megaphyta; sic fdicibus hodierni orbis antiquae Florae formas. Prima quidem periodo creata illa insequuntur proxima creatione coniferae et cycadeae; quas tandem tertia vegetatie excipit nostrae proxima, quae herbas habet et arbores exogenas. In his ergo fossilibus plantis,



eundera progressum, quem hodie monstrat melhodus naturalis, inde a minimis et imperfectis ad magis compositas formas, nemo est qui non videat. Sic semper et ubique sibi constitit natura, cujus aeternae sunt atque immutabiles leges. Sic, quae corporum fossilium quondam vivorum historia adeo colluslratur, geologia ad ipsius rei herbariae fundamenta fulcienda egregie suo modo inservit 40).
Exhibui vobis, commilitones amicissimi, integrae disciplinae botanicae conspectum. Ostendi, ni fallor, quam arcte singulae ejus partes cohaereant, quam una atque indivisa sit scientia, et quam vere philosopha sit dicenda, utpote quae ad intima tendat naturae penetralia, et ipsam naturam quasi proponere conetur. Attamen non censendum est, jam eo usque progressos esse ejusdem studiosos, ut metus sit ne, opere perfecto, omnis materies brevi exhauriatur. Contra, multum restat operae. Quare necesse est, ut botanici pergant elaborare ea, atque porro confirmare, quae jam magnam partem certa habentur; operam dent stabiliendis iis, quae adhucdum vacillant; denique in incerlis definiendis, clausis atque obscuris naturae viis reserandis et patefaciendis, erroribusque fugandis omnis versari debet naturae perscrutatorum industria.
Ad hanc suavissimam aniini voluptalem, utinarn mihi liceret , boe quoque annuo scholarum



cursu incitare amicissimos juvenes, quorum studris dirigendis ego, una cum aliis praeeeptoribus, viris clarissimis, datus snra adjutor et comes. Deliciis naturae jam plpnis fruamini, atque toti in hisce degatis. Felicissimam atque curis vacuam agilis aetalis humanae partem, eam qua homini verum illud evQoutrtucrTiKbv inest, quo ad bona et pulchra sectanda conformari potest animus generosus.
Non tarnen is ego sum, qui haec naturae studia umquam alicui invito obtrudenda esse censeani. Neque adeo iniquus sum, qui eredam neminem medicinae hodiernae recte factitandae fore aptum , nisi primum omnem mente complexus sit rei herbariae ambitum. Sed hoe, futuri medici, credatis mihi, artein illain piaestantissimam, quam hodie una rationali empiria licet facere, tandem ad scientiam physicam esse evehendam. Quod si verum esse, auctoribus aliis, iisquemagnis viris, non dubi tetis, tutum vobis erit cavere ab illorum pravo exemplo, qui nil sectantur nisi ulilia, id est quae illis hoinuncionibus utilia esse videantur 41); baud dissimiles peregrinantibus illis, qui in longa via nil nisi finem respiciunt, reliqua vero, ad quae in itinere offendunt, vix curare videntur; et qui, continua quasi festinatione acti, ubi tandem ad scopum pervenerunt, vix sibi iter fecisse, exiguam certe ex eo ulililatem cepisse videntur.



Hi continuo distingucre solent ea (juae scire necessarium et quae scire non necessarium est; quibus falce quasi reseclis et sedulo rejectis, tandem nil quod scitu dignuin sit superesse solet. Sic inertia et ignorantia, nimiae doctrinae metu, disciplinarum medicarum sceleton quoddam efTormant, quod homini veritatis studioso non solum non utile sit, sed quod nil nisi fastidium moveat.
Vos igitur, ad lauream doctoris medicinae tendentes, nequaquain studia illa rerum pulcherrimarum contemnite aut negligite. Sed hoe firmiter persuasum vobis habeatis, naturam hominis non ex solo homine, sed ex fideli ejusdem cum omnibus viventibus corporibus instituta eomparationc esse intelligendam. Non infltior equidem vos ita haud per brevissimam viam ad consilium vestrum properaturos, at per optimam viam istuc esse perventuros certo scio. Quum vero hoe studium in observanda natura versetur, quis dubitabit, quaeso, futuros medicos sic non minus ad constituendam scientiam medicam, quam faciendam ar tem fore aptos?
Ergo jam uno animo et conjunctis viribus naturae campum exspatiemur. Pereurramus arva et terras.nostras bituminosas, maris littora lustremus, atque his vicinos adscendamus arenosos colles. InIer hos vallecula betulis obsita, aut quercelum fa-



tigatis crit pro divcrticulo, muscus aut gramen pro substralo, aqua sitientibus pro vino. Parvulus rivulus, aut fungis exesus arboris truncus fons erit observationis saepe ditissimus, inexhaustus. Ubivis invenietis varietatem et umllitudinem; in sylvis quidem arbores; ad mare fucos, laminarias, artemisiam, cakilen; in aggeribus chenopodea et rumices; in collibus thymos et serpylla; in umbrosis aspidia et pterides; in humidis oscillatorias; in aquis dulcibus nasturtia, najades, callitrichas; in stagnantibus confervas; quaquavorsum tandem oculos dirigatis, in minimis et maximis, suinmam summi hujus inundi Opificis mirabimini majestatem.
Qni in talibus rebus colendis optimam vitae partem degunt juvenes, bis nullus ei it metus ne iis abripiantur, quae sensus alliciunt ad alia minus honesta. Sic vobis rerum natarum indagatio sit via virtutis; sic ipsa natura Creatoris omnipotentis templum; in quo dum versabimini imis animis habeatis mfixum praeceptum illud, quod immortalem Linnaeum audilorio suo inscripsisse novimus:
»Inhocui vivamus, Numen adest."



ADNOTATIO.
') ISon ncccssarium cssc iiiilii videtur multis verbis cxponerc, ob quam eausam ea, quae a nobis in seholarum introilu dicta sunt, typis mandaverim. IIoc enim nullo alio feci consilio, nisi ut discipuli haec legant ct animo saepius colligant, quae summam quamdam disciplinac nostrac continent, praeeepta, sine qua res herbaria non addisei, immo ne intelligi quidem possit. Quodsi haec non displiceant Auditoribus, in posterum, singulis annis, forsan meliora meditabor.
S) Cf- ej"s °PUS de hist. plantar. libr. x. Amst. 1644, forma fol.
) Cf. Gesch. onderz. naar de eerste uitvinders der verrekijkers; uit de aanteekeningen van wijlen den Hoogl. Van Swinden, zamengesteld door G. Moll, Verh. I KI. Koninkl. Nederl. Inst. van WetLett. Sch. Kunsten, III, 103, Amst. 1831.
4) Conf. Birch, Hist. of the Iloy. Soc. N°. 6, p. 79, N°. 7, p. 90;
Nehem. Grew, The Anat. of Yeget. begun, etc. Lond. 1672. 
Mare. Malpighi, Anatome, pi. I, 1675, fol. II, 1679. — Ant. a Leeuwenhoek, Opera omn. seu Areana nat. iv Tomis. Lugd. Bat. 1722, forma quarta.
**) Brisscau-Mirbel, Essai sur 1'anatomie des végétaux. Paris, 1800. — Ej. Traité d'Anatomie et de Physiol. véget. 1802, 2 vol. — Kurt Sprengel, Anl. zur Kenntniss der Gewachse in Briefen, "alle, 1802-4. 3 lid. 8°. u. Hallo, 1800-1805 H. F. Link,



Grundlehren der Anat. und Physiol. der Pflanzen, Gött. 1809, 8". — C. A. Rudolphi, Anat. der Pfl. Berlin, 1807, 8°. — L. C. Treviranus, vom inwendigen Bau der Gewachse, 1806, 8°.
6) D. G. Kieser, Mém. sur 1'organ. des plantos, 1814. — Moldenhawer, Beitrage zur Anatomie der Pflanzen. Kiel, 1812, 4°.
7) Meyeni merila celebravi in opere periodico, cui nomen : Tijdschrift voor Nat. Gesch. en Physiologie, door J. van der Iloeven en W. H. de Vriese, vol. vin.
s) J. Muller's Archiv für Anat. Phys. u. s. w. 1838, p. 137.
9) O. F. Muller, Animalcula infusoria, fluviatilia et marina, lïafniae, 1786. Sic haec closteria definivit: «Vermis inconspicuus (!), simplicissimus, teres, elongatus." Cfr. porro: Ehrenbcrg, über die Entw. u. Lebensd. der Infusionsthiere, Abh. d. Kön. Acad. der Wiss. zu Berlin, 1831. — Ejusdem scriptoris opus magnificum : Die Infusionsthierchen als vollkommene Organismen. Ein Bliek in das liefere organische Leben der Natur. Nebst einem Atlas von 64 colorirten Kupfcrtafeln. Leipzig 1838, fol. — Bory de St. Vincent, Encycl. méth. Zoophytes, t. II, p. 500. — Lyngbye, Tent. Hydroph. Dan. 1819. — Morren, Ann. de sc. nat. Bot. II, sér. Tom V, 257.
10) Cf. Meyen's Jahresbericht über die Kesult. der Arb. im Felde der physiolog. Botanik, von dem Jahre 1839.
") Morren, Buil. de 1'Acad. Royal. de Brux. vi. 6. — Mém. de 1'Acad. Roy. de Brux. xii. — Turpin, in Ann. d. sc. nat. 1.1. vi. 1. — J.Decaisne, sur la Garance et le développemcnt de la matière colorante dans cette plante. Brux. 1837. 4to. Quae Mohlius observavit circa colorem yiridem planlis proprium, continentur in diss. Michleri, quae inscribitur: Untersuchungen über die anatomische Verhaltnisse des Chlorophyll's. Tubingen. 1837.
12) De Candolle, Organographie végétale. II Tomis, 1827. Caeterum de merilis eorum, qui praecipue operam navarunt organograpliiae in-



stituendae ct perficiendae, conf. F. A. G. Miquel, in Comm. dc org, plant., eorum ortu et metam. L.B. 1833.
,3) Conf. J. F. Iloffmann, Bijdr. tot den normalen, enz. vorm der bladen. Tijdschr. 1. 1. vu. 318.
14) A. Braun, Yergl. Unters. über die Ordnung der Schuppen an den Tannenzapfen, 1830.
15) L. A. Bravais, Anm. d. sc. nat. 11. vii, 42.
16) Moquin-Tandon, Eléments de Tératologie vég. 1841.
17) Cfr. Linn. Amoen. Acad. vi, p. 283.
1S) Inscribitur Linnaei opus: Philosophia botanica; etdiversae cjusdem sunt editiones. Prodiit primum Upsaliae, 1750.
19) Candolleus 1. 1. C. F. Wolff, in Nov. Comm. Acad. Sc. Imp. Petr. T. xii, p. 403. — J. \V. von Goethe, Vers. über die Metam. der Pflanze ; Stuttgard, 1831.
20) Hoe quidem facile unicuique constare potest, perleclis utr.iusque scbolae operibus pbysiologicis.
21-22) De hoe argumento legenda sunt, quae scripsit vir Cl.Nicol. Mulder. Conf. Tijdschrift, eet. Vol. III, 72, sqq.
25) Vid. J. L. C. Schroeder van der Kolk, Voorlezing over het verschil tusschen doode natuur-krachten, levenskracht eu ziel. Tweede Uitgave.
24) Cfr. D. Ilales, la Statique desVéget. traduit de 1'Anglais par Buffon , Paris 1779. — Bonnet, Récherches sur 1'usage des feuilles dans les plantes, Leide, 1654.— Sénebier, Phys. Vég. iv Tom. Gcnève, 8°.—Theod. de Saussure, Réch. chim. sur laVégetat. Paris, 180i.
25) De horum meritis Cfr. Ungeri opus : Ueber den Bau und das Wachslum des Dicotyledonen-Stammes. Petersburg, 1840. — Giuseppe Menegliini sulla Struttura nelle pianti monocotiledoni, Padova, 1836.
26) Sur la circulation, par C. II. Schultz , 1839.
27) Dc hujus immortalis viri meritis conf. quae Vir Clar., quondam
3



liujus Athenaei lumcn eximium, II. C. van der Boon Mesch, scripsit, in opere : Lofrede op Seb. Just. Brugmans.
ïS) A. de Humboldt, de distributione geographica plantarum, eet. Lutetiae Parisiorum, 1817. Ejusdem: Ansichten der Natur. Tubingen , 1808.
-9) Virgil. Georg. iv, 517.
Prodiit Flora Lapponica primum Amstelodami, anno 1737, ut videtur, ope aut impensis socictatis alicujus tvirorum Nobilium , Eruililorum, Curiosoritm, amicorum." Cf. praefatio.
31) Quorum nomina enumeranlur eum in Vita Linnaei, a multis descripta, tum etiam ab J. E. Wikström, in Consp. Htteraturae botanicae in Suecia. 1831.
5i) Linnaeus multis scriptorum locis methodum naturalem laudavit, ita ut nemo possit dubitare quin hanc praelulerit systemati sexuali. In hoe etiam multi hujus viri cgregii aequales acriter invexerunt, de qua re vid. Stoever, das Leben des Ritters von Linné.
55) De quo Cfr. De Candolle, Théorie élém. de la botanique, 1819, p. 50. Macropus major, de quo sermo est pag. 23, est animal quod vulgo Kanguroo dicitur.
34) Rob. Brown scripsit multa opera taxonomiea atque physiologica. Ad illa referre hoe loco maxime oportet Prodromum Florae Novae Hollandiae, sane praestantissimis scriptis botanicis adnumerandum.— A. P. de Candolle, Prodromus regni vegetabilis, jam constat voll. vu. Est opus maxime criticum. Stephanus Endlicher publici juris fecit: Genera plantarum, opus nunc absolutum, eximium.
55) De hujus viri meritis praeter alios exposuit C. H. Schultz, Natürliches System des Pflanzenreiches. Berl. 1832.
5G) Ejusdem Caesalpini vestigia pressit uterque Jussieuvius, et secuti sunt omnes hodierni botanici.
") Candolleus, in Theor. élém. ante laudato opere.



3S) Conf. de dignitale ordinationis illius naturalis Cl. J. van der Hoeven, Eenige denkbeelden over de waarde der Dierkunde, en over de regie wijze om haar te beoefenen, Tijdschr. 1.1. v. 88-113, praecipue pag. 96.
39) A. Brongniart, Hist. des végétaux fossiles. Vol. II, 4«.
4,ï) Cuvier, Discours sur les revolulions de la surface du globe. 1828.
") Conf. Jac. Vosmaer, Oratio de fugiendo utilitatis studio, in indaganda natura. Harderovici, 1816. C. Pruys van der Hoeven , Oratio de Institutione Academica, L. B. 1840. pluribus locis