DISSEllTATIO MEDICA INAUGURALIS, SISTENS OliSERVATIOIV ES QUASDAM DE SCORBUTO ET DE M0RI50 MACULOSO IIAEM0RR1IAGIC0 WERLIIOFII, CUM ANNEX A EPICUISI. * WSSERTATIO MEDICA INAUGURALIS, SISTENS OBSERVATIONES QUASDAM DE SCORBIJTO ET DE 1I0RB0 MACULOSO ÜAEMORRDAGICO WEBLHOFII, CUM ANNEXA EPICRISI, QUAM , FAVENTE SUMMO NU MINE, EX AUCTORITATE RECTORIS MAGNIFICI JOHANNI HENRICI SCIIOLTEN, PH. THEOR. MAG. LIT. HUM, ET THEOL. DOCT. ET PROF. ORD. amplissimi SENATUS ACADEMICI consensu ET nobilissimae FACULTATIS MEDICAE decbeto, IP ffi (D (BIBÜ®® ID (D (G TP (D ffi & TT UI S , SUMMISQUE IN MEDICINA HONORIBIJS ET PEIVILEGIIS, in Academia Jjugduno-Batava, RITE ET LEG1TIME CONSEQCENDIS, PUBLICO AC SOLEMNI EXAMINI SUBMITTIT HE1VRICU8 HODEXBK HG, AMSTELODA5IENSIS, 1)IE XXIX JUNII MDCCCXLVI, HORA I—II. —i C'C. c o— AMSTELODAMI, C. G. VAN DER POST. MDCCCXLVI. PARENTIBUS OPTIKIS, CARISSIJIIN S A C R ü M. f li st li !•' sl T' r O, In Scti. Petri Nosocomio Amstelodami, quotidie fere datur occasio observandi morbos, permagni momenti. Eos inler saepius ullimis hisce temporibus, mihi dabatur opporlunitas, observandi scorbutum, et, qui cum eo haud uno nomine convenit, morbum maculosum haemorrhagicum Werlhofii. Studiis in Amslelodamensium Athenaeo fere absolutis, non incongruum esse judicabam, ut, in Bissertationis scribendae necessitate , aliquot ad scorbutum et Petecliianosin haemorrhagicum Werlhofii pertinentes historias, brevi Epicrisi illustrandas, darem , praeprimis quoniam auspice Praeceptore aeslumatissimo V. Cl. P. H. Süringak , mihi observare contigerit scorbutum , qualem saepe pati constat nautas ex Indiis reduces et morbum maculosum , cui originem forte dedit paupertas, qua ultimis hisce temporibus vexati fuere plures , quacumque conjuncta erat insignis animi demissio. Ut ordine justo procederem, in hac mea scriptiuncula, non ineptum esse duxi, historias observatas praemittere iisque subjungere epicrisin. Ita melius ea, quae in casibus conveniebant, quaeque differenti modo sese habebant, elucere mihi videbantur. Duo praefanda supersunt, utraque gravissima. VIII Primum est ut lectorum, si eosdem tianciscor, implorem benevolentiam. Quae quippe opusculo liuic continenlur, non sunt profecta a Medicinae Doctore sed ab ejusdem Discipulo, lege scribere coacto. Alterum ut debitas arjam gratias iis, quibus me summopere adstrictum esse, sentio. Vos itaque Viri Cll. de Yriese, Guil. Yholik , Tilamjs et G. C. B. Suringar , quem , et,si per breve tempus, me habuisse Praeceptorem semper gaudebo, grcitissimum meum accipiatis animum pro egregiis vestris institutionibus; Vos ut eadem pergalis bcnevolenlia me prosequi, etiam atque etiam rogo. '1 tbi imprimis, Cl. P. II. Suringar, ex intimo pectore gratiam agere animus jubet, non solum pro institulione vestra, quae frui licbat, sed etiam quod mild concedisli lias observationes edere, et pro auxilio, in liacce qualecumque Dissertalione scribenda, praestito. Vobis quoque, Viri Cll. in Academia Lugduno-Batava Medicinae Professores , et imprimis Tibi, Cl. Broers , Promotor aestumatissime, gratias maximas publice ago, pro humanitate, qua me semper accepistis. Et nunc ad Vos me converlo, optimi Juvenes, quos in hoe Athenaeo, studiorum gaudiorumque socios habui. Vobis quoque valedico, commilitones amicissimi, quibuscum in Sodalitio Academiae RhenO'Trajeclinae, cui nomen est: Felix qui potuil rerum cognoscere causas, conjunclus fui. Valete omnes, et ut antea sic semper mei mementote. OBSERVATIO PRIMA. —--«a>SS»"cs—— SrORBUTUS. Gouman Nielsen, ante 22 annos Amakac ex paren libus sanis, adhuc yiventibus, natus, anno aetatis 13°. scarlatinam passus est, caeterum optima semper fruebatur sanitate; temperamenti est lymphatici, constitutionis fortis, animi vero tristis, demissi. Navita dum in nari, eui nomen Cornelia, duce Berghuis , et Medicum nauticum gerente, Batavia patriam petebat, quatuordecim dies ante appulsum in patriam aegrotare incepit. De itinere patriam versus haeece narravit. Iter hoe satis diuturnum erat, duraverat etenim 133 dies. Primis temporibus tempestas mitis erat, nee nimbis turbata; postea saepius nimbi navitis molesti erant et aër humidus erat et nebulosus, quumque littora pa- 1 triae multis brevibus instructa appropinquassent, procellae graves et nimbi saepius repetitae regnabant. Alimentum, quo navitae utebantur, ut in longiore itinere locum babere solet, sensim minus bonain acquisiverat conditionem. Olera recentia plane desiderabantur; lardum durum erat et salsum, caro sale condita jam aliquo modo corrupla erat, aqua parca copia distribuebatur. Aegro narrante, omnes qui navi vehebantur, valetudine minus prospera usi sunt. Ille vero primus fuit, qui, ut jam monuimus 14 dies ante appulsum in patriam, gravius morbo corripiebatur. Sequentia symptomata notaverat. Post praegressum sensum lassitudinis et defatigationem, cito minimam corporis intentionem quae insequebatur, quapropter labores exercendi impos erat , gingivae tumere incipiebant, qui tumor sensim sensimque grayior reddebatur; e gingivis a minimo adtactu sanguis magna copia effluebat, dentes soluti in alveolis haerent. Statim postquam patriae littora attigissent, aeger Amstelodamum transferebatur, ibique die 27°. mensis februarii anni 1846 nosocomium Scti Petri intrabat. Symptomata in aegro observala sunt haec: cutis arida, sicca; facies colorein habet subflavum, luridum, sclerotica colore llavo lingitur, genae laxae tumentes; in suris duris, tumentibus, in fossa poplitea et ad f'emora pustulae et petechiae cernuntur coloris profunde brunnei, quae hic illic ad magnitudinem palmae manus confluentes, maculas et ecchymoses formant coloris lividi; in locis ubi petechiae et ecchymoses reperiuntur, aeger dolorem et tensionis accusat sensum, qui pressione facta augentur. Membranae mucosae linguae, labiorum et conjunctiva palpebrarum colore pallido insignes, mucosa, qua obvestitur oris cayitas et gingivae coloris sunt coerulei, lividi, tument, spongiosum habent adspectum, sed ex iis haemorrhagia non obtinet. Foetorem spargit os fere non tolerandum. Organa respirationis nullam turbam experiuntur, dyspnoea non adest; pulsus tangitur mollis et tardus; appetitus bonus, lingua pura non obsessa, organa digestionis bene functiones suas exercent; alvus bis de die, regularis. Aeger queritur de sensu rigiditatis et lassitudinis extremitatum inferiorum, qui vespere augetur ; noctu sudor adest copiosus. Caeterum aeger affirmat se numquam aff'ectionibus laborasse lueticis. Dignoscitur scorhutus. Cura duplex est, altera diaetetica, altera pharmaceutica. 1 * Primae respondent motus modieus, habitatio in loco sicco, aërem purum continente, modice calefacto. Carnibus vescatur aeger recentibus et oleribus. Pro potu cerevisiae usus conceditur. Praescribitur praeterea Julapium aeidulum , hae formula. I^>. Acid. Sulphur. dil. dr. j. Syr. Rub. ïdaei unc. j. Aq. Hordei unc. xij. m. d. S. o. h. vasculum. Collutione oris utatur aeger hae. 1^.. Mell. rosarum unc. j. Acid. muriat. dil. scr. j. m. d. 28 Febr. Noctem quietam transiit aeger; eaeterum conditio eadem; petechiae et ecchymoses in eadeni versantur eonditione, pulsus aeque mollis et tardus. Repetuntur Julapium aeidulum e t Collutio oris. 1—3 Martis. Tumor gingivarum, quae sanguinem non fundunt, minor; cavitas oris colorem refert minus eoeruleum, lividum; peteehiae et ecchymoses aliquomodo diminutae laetiorem referunt colorem ; durities quae in suris notabatur, aliquomodo disparet; pulsus adhuc mollis et tardus; caetera eadem. m Repet. potus c. acid. sulph. dil. R. Fol. salviae unc. j. Inf. 1. a. ad col. unc. xij. adde Acid. mur. dil. scr. j. d. S. collutio oris. 4—6. Genae minus laxae et tumentes; tumor gingivarum minor evadit; petechiae et ecchymoses laetiorem colorem referunt et extensione et numero diminutae sunt; durities, quae in suris notabatur fere plane disparuit; motus quoque extremitatum inferioram facilius peraguntur; pulsus minus mollis, majorem acquisivit consistentiam; totius aegri habitus melior; cutis humidior ; lingua pura, pallida tamen. Scleroticae color flavus minus intensus. Appetitus bonus; foetor oris minus ingratus; alvus regulari modo deponitur. Eadem Medicina, 7—10. Cuncta symptomata molesta minus urgent; motus extremitatum inferiorum facilius peraguntur. Praescribitur: I^. Elix. acid. Hall. dr. yj. Syr. rub. Idaei. unc. j. A. Tinct. nerv. Bestuch. unc. j. d. S. unc. p. de die. Sub usu Tinct. nerv. Bestuch: quotidiano, aeger die 29° mensis Martis, in integrum restitutus, nosocomium reliquil. OBSERYATIO ALTERA. SCORBUTUS. Jan Hendrik Mielke, annos natus 22, temperamenti sanguinei, animi morosi, Amstelodami natus, coelebs, navita, Batavia eadem navi, ac aeger, cujus historiam supra enarravirnus, redux, narrat se durante pueritia et juvenlule semper bona usum fuisse sanitate. Ex India in patriam redeuntem, satis cito diarrhoea vexabat nostrum aegrum; alvus octies Tel decies de die deponebatur, eaque evacuabatur materies coloris viridis, non vero sanguinolenta; comitabantur autem diarrhoeam graves tènesmi. Lingua simul erat obsessa, sapor oris amarus, Irequens vomendi desiderium; quapropter verosimiliter diarrhoea obtinuit naturae biJiosae; symptomata fiaec perdurabant usque ad hebdomades 3 aut 4 ante rediturn in patriam. Narrat sibi a Medico naulico praescriptos fuisse pulveres cum Rheo. Duodecim circiter dies ante reditum in patriam, gingivas tumentes observavit, qui tumor partim superficiem dentium liberam occupabat; minimo contactu ex tumentibus gingivis multus eflundebatur sanguis; sensus lassitudinis aderat, quapropter solitis fungi officiis nequivit, palpitationes in capite, dolores in regione lumbali et satis vehemens dyspnoea obtinebant; haec mala vehementi augebantur desider'io redeundi in patriam. Die 27°. mensis Februarii anni 1846, simul cum sociis, in nosocomium Scti Petri suscipiebatur. Haec notabantur symptomata. Cutis arida, sicca; ad latus internum femorum exanthema coloris sub-brunnei adest, magis formam pustularum parvarum quam quidem macularum referens; tactu partes musculares dolent, aeger queritur de rigiditatis sensu in hisce partibus, qui ternpore inatutino, expergiscente aegro imprimis gra\ius urget. Petechiae vi.v ullae in extremitatibus observantur superioribus. Mucosa linguae et membrana conjunctiTa palpebrarum valde pallidae, gingivae et mucosa oris perquam tument, habitumque referunt spongiosum, coloris sunt lividi, coerulei; tactu tarnen ex istis partibus sanguis nunc non eff'unditur; os foetorem spargit ingratissimum. Dyspnoea non adest; mane a febre se non plane vacuum esse narrat aeger; pulsus tangitur mollis, debilis, tardus. Functiones quae digestionem spectant ad normam sese habent; appetitus tarnen exiguus; alvus regularis. Nullum itaque dubium remanet, quin liic aeger quoque Scorhulo laboret. Cura ei diaetetica eadem praescribitur, quam aegro observationis primae commendavimus. Usus etenim conceditur carnis recentis, olerum, pro potu cerevisia ei praescribitur; modice corpus exerceat aeger, qui in cubili curatur sicco, aërem continente purum, modice calefacto. Formula praescribitur sequens: Syr. Rub. Idaei unc. j. Dec. Hordei unc. xij. m. d. S. o. h. vasculum. 28 Febr. Petechiarum numerus et extensio nonduin aucti. Mucosa oris in eadem versatur conditione. Questus movet aeger de dolore et rigore femorum et postquam matutino tempore lectum reliquerat, sensus iste rigiditatis adauctus observatur. Pulsus mollis est et frequens (110). Appetitus melior, alvus regularis: Repet. Decoct. alt. 1 Mart is. Symptomata cuncta eodein gradu urgent. Pulsus mollis, frequens (100). Praescribitur potus acidus, hac formula. 1^. Elix. acid. Hall. gtt. xxiv. Svr. rub. idaei. unc. j. Aq. Hordei, unc. xij. m. d. S. o. h. cochlear. 2—4. Tempore matutino , quam accusaverat aeger febris accessio non observatur. Caeterum symptomata omnia eadem. Repet. potus ut 1 Martis. 5—6. Petechiarum numerus et extensio diminuuntur, color mucosae oris naturali similior evadit et haec minus tumens observatur. De dolore et rigore femorum semper adhuc questus movet aeger, pulsus adhuc frequens et mollis. Appetitus bonus; alvi et urinae secretiones regulares. Repet. potus uit. 7. Petechiae et mucosa oris in eadem versantur conditione ac heri. Noctem quietam transmt aeger, qui semper adhuc rigiditatis sensum accusat molestum; pulsus mollis, minus frequens. Eadem Medicina. 8. Febris nulla ; subito diarrhoea denuo exorta est; sexies etenim alvurn deposuit aeger ; gingivaruin conditio quoque minus fausta, illae etenim sanguinem plorant, dam haec sanguinis stillatio a lenissimo mucosae gingiyarum adtactu augetur. Praescribitur. Flor. Chamom. unc. j. Inf. 1. a. ad col. unc. xij. inf. solve Pulv. rad. Saleb. scr, ij. Rob. sambaci unc. j. Sacch. albi unc. ft. m. d S. o. h. vasculum. Mell. Rosarum unc. j. Acid- muriat. dil. scr. j. d. S. lin c tus pro ore. 9—10. Diarrhoea parum modo diminuta; alvus etenim non adeo frequenter deposita est et materies, alvo evacuata, non adeo liquida. Abdomen adtactu insensile. Gingiyae nullum sanguinem amplius stillant. Febris nulla. Pulsus mollis, frequens. Eadem uti pergit Medicina. 10—18. Quotidie aegri conditio in meliores mutatur partes; euphoriae sensum auctiorem laudat aeger; petechiarum ne vestigium apparet; mucosa oris natu ralem recuperavit adspectum; appetitus bonus; animus minus demissus; pulsus forlior, minus frequens; modo bis de die alvus parum liquida deponitur. In ejusdem medicinae usum pergit aeger. 19. Eadem symptomata : alvum lieri non deposuit aeger. Roborandi aut saltem tonum augendi consilio praescribitur Medicina amara haec. Extr. centaur, min. dr. j. Syr. cort. aurant. unc. j. Aq. cort. citri. unc. vj. m. d. S. o. bihorio cochlear. 20—26. Aegri conditionem de die in diem meliorem reddi observatur. Sensum tarnen debilitatis adhuc accusat et vires a morbo non parum esse fractas affirmat. Aegro saepius rogante, ut alia ei praescribatur medicina, formula ei praescribitur liaec. Extr. card. bened. dr. ij. Syr. cort. aurant. uuc. j. A Causa proxima scorbuti esse videlur atonia solidorum, »vasorum praesertim et fibrarum muscularium torpor, «conjuncta cum vitiata sanguinis rrasi et depravala «corporis nutritione (4)." (11 G. C. B. Suringar, Isagoge in doctrinam morborvm chro~ nicorum, Pars I. pag. 65. Amstelod. 1857. (2) Suringar, 1. 1. (3) C. Pruys v. D. Hoeven, 1. 1. pag. 179. (4) G. C. B, Suringar, 1. 1. 3 fn morbo maculoso plerumque singula morbi symptomata suinmam solidorum atoniain, vitiatam humorum crasin, prostra tas vires vitales declarant (1). Quod si causas hic mcmoratas comparemus cum iis, quae in nostris Observationibus notabantur, sequentia inde patebunt. Quoad causas praedisponentes. In aegro Observ. I, quamvis corporis structura erat torosa, lymphaticum tarnen notabatur temperamentum , nee signa plane deërant laxae solidorum compagis. In aegro Observ. II diarrhoea obtinuerat diuturna, quo morbo valde debilitantur et exhauriuntur vires vitales. In aegro Observ. III causae liae minori aderant gradu, verum hic etiam a morbo longe minus afficiebatur quam socii. Hi tres negabant se unquam syphilide laborasse, qua in re tarnen nautas minime fidendos esse, quotidiana docet eiperienlia. Aegra Observ. IV diu jam infirmiorem habuit saniatem et sane multa praegressa erant, quibus virium exhaustio promovebatur. Aeger Observ. V diu febribus laboraverat tertianis, quae verosimiliter vitio occasionern dederant organico lienis; inde haematosin imperfectam diu jam adfuisse, (1) G. C. B. Sukingah, 1. 1. pag. 70. non sine veri specie, statuere possumus. Notabile porro habemus, ambos aegros, qui morbo maculoso laboraverant, aetatem magis provectam attigisse, dum vulgo contra staluitur morbum liunc maxime puerorum et jimiorum esse. Quod attinet causas occasionales, primas partes adscribendas censeo frigori huinido et aëri paludoso, non satis renovato; qua in re dissentio a quibusdain niedicis , inprimis a F. Milman (1), qui morbi primariam causam liabent usum carnium sale conditarum, panis biscocti, et defectum aquae et olerum recentium; consentientein vero habeo praeclarum de scorbuto scriptorem, Lindiuivi tum et Haenium (2). Lihd neque a peculiari aëris conditione, neque a diaeta aut regimine, verum ab hac ipsa humida tempestate ejusque in corpora nautarum vi, morbum in duobus itineribus maritimis natum vidit. Notum est classiarios, duce Ansonio (3) es Mexico reduces, tempestate pluvia, imbrosa, procellosa, gravi modo a scorbuto afHlictos fuisse, quamvis victus recens erat, (1) F. Milman, An inquiry into the source, from whcnce the symptoms of the scurvy , and of pu.trid /ever arise, etc. London 1782. in 8°. (2) Problemata de Scorbuto. (5) Ansons , Voyage round the World by the rev. Mr. Walter. London. 3 " et omnes res necessariae abundanter adfuerant. Alia exempla de vi aëris humidi legantur apud Vir. Cl. Pr. v. d. Hoeven" (1). Notum est Indicos nautas, quamvis solis fere vescantur alimentis e regno regetabili, quoque , imo saepius , scorbuto afïici; quod tarnen argumentum minorem vim habere videtur, quum conlinuus ejusdem alimentorum usus baud innocuus sit (2). Putandum tarnen non est usum carnis sale conditae, panis biscocti inferioris notae, et aquae haud purae innocuum a homine ferri; concursus requiritur variarum causarum , imo causae per satis longum tempus continuo agere debere videntur, ut morbus oriatur. Noxae itaque bumiditatis et aëris frigidi paludosi augentur a diaeta tali. Scorbuti autem originem non soli diaetae adscribendam esse quotidiana docet erperienlia. In pauperibus etenim, qui in urbibus babitant, scorbutus tune longe saepius saevire deberet, quum pauperes saepius utantur alimentis iisdem vegetabilibus, amylaceis, quae pejoris qualitatis sunt. Aër autem in urbibus pleromque haud adeo bumidus, et frigoris noxae, vel in pauperum domis, igne saepe arcentur. (1) C. Pr. v. d. Hoeven, 1. 1. pag. 162. (2) Dr. J. B- Dompeling, Handboek voor Scheeps-geneeskundigen , enz. Naar het Fransch van Prof. C. Forget. 1844. pag. 426. Ouod si \ero scorbutus et morbus maculosus haemorrhagicus huic aflinis pauperes afficiant, saepe quoque ai:ris humiditatem praegressam yidemus. Ita v. c. in omnibus aegris, quorum historias nobis seryavit Doet. de Muynck Brevet (1), humiditatis noxae notabantur. Carcere damnati, qui in cubiculis concluduntur humidis, in quibus aër non satis renovatur, quamvis melioribus plerumque utantur alimentis, saepius scorbuto afficiuntur. In observationibus nostris sequentia notanda habemus. Quoad nautas; bi durante toto itinere in conditionibus versabantur infaustis. Iter primuin propter tempestatem mitem et propter ventorum flatum, quibus in patriam reducerentur, desideratum, taediosum erat , unde animi ipsius conditio, quae in corpus tantam habet vim, ad morbum contrahendum aptiores reddidit nautas. Insecuti sunt nimbi fere continui , vehementes (moussons); postea , quum fere jam altigerent littora patriae , nimbi et procellae obtinuerunt. Nautae itaque per totam diem et noctem huic tempestati expositi erant et vestibus tegebantur humidis, unde functio turbabatur cutis; praeterea omnes intendere vires debebant, dum simul iter (1) In spec. Medico de morbo macul. haernorrh. Werlhofii. 4mstelod. 1843. a periculo non vacabat, quia cuivis nautae notum est, brevia in littoribus nostris navibus periculosa esse. Quodsi liis iioïis addamus alimenla parca, pro parte jam corrupta et defectus aquae purae , quae sequelae sunt cujusvis ilineris niinis longae durationis, nemo certe mirabitur sanitatem nautarum in malam partein affectam fuisse. Aegra nostra Observ. IY iisdem fere evposita erat noxiis. Habitaverat etenim in cubili humido, scil. in cella ; quam miserae saepe sint pauperum in hac urbe doini, qui oculis non viderit, vis credere potest. Aeger Observ. Y huic noxae haud expositus fuit; liabitaverat etenim in cubili alto, sicco; causa occasionalis in hoe casu itaque ex acre humido haud explicanda est. Aeger vero iste durante hyeme usus erat alimentis duris, amylaceis, semper iisdem; praeterea conditio lienis, cujus organi functio primaria haematosin spectare videtur, notanda videtur; organon istud etenim volumine valde adauclum, jam durante vita dignovimus , post mortem diagnosin firmatain vidimus, et hujus vitii originem febribus endemicis, quibus antea laboraverat aeger, adscribendam putainus. In omnibus itaque nostris aegris causae notabantur, (juabus haematosis imperfecta obtinere debuit, unde origo scorbuti cl petecliianoseos jam salis explicareretur, si his nondum quaedam addenda haberemus de aniini conditione. l^uisque facile eoneedet, moerorem, tristitiam, patriae desiderium, viin haud negandam habere in producendo scorbuto. Ila v. c. Rouppe saepius vidit illos, qui propter delictum poenas luebant, cito morbo affici (1). Imo subitanea corporis mentisque excitatio saepe magnas partes ad sanationem conferunt, cujus rei cxcni pla memorabilia collegit V. Cl. Pr. v. d. Hoeven (2). Noxae autem moeroris et tristitiae ita fere explicandae videntur. »Illis enim a periphaeria ad centrum repelluntur humores; vis nervea languet; motus vitales imminuuntur; circulatio, pulsus retardantur; exinde pallor vultus, oculus moestus, frons contracla. Musculorum motus diminuuntur, solidorum robur infringitur, aptaque ita oritur ad scorbutum contrahendum occasio" (3). Hinc intelligitur, quare scorbutus multo gravius saevire soleat, semperque fere diutius eo laborantes jugulet, quando adversa quaedam in expeditione navali contingant, quae spem felicis in patriam reditus minuunt (4). (1) Dompeling, 1. 1. pag. 427. (2) V. Cl. Pr. van der Hoeven , 1. 1. pag, 166. (3) J. J.Ott, Diss. Med. Inaug. do Scorbuto. Lugd. Bat. 1858. (4) Ansons Voyage , 1. 1. pag. 143. Conf. van SwiETEN ad Boeriiavii } Aphor. 1150. Tom. III. pag. 599. INoturn est in obsidione urbis Bredae milites Belgivos et Germanos longe gravius scorbuto laboravisse quam milites Franco-gallos, quorum quippe animi hiiaritas et socordia optimum sislebant remedium prophylacticum (1). Ei cunctis, quae de itinere versus patriam, quam aegri Observ. I, II et III fecerunt, narravimus, palet , illos cuin adversa luctatos fortuna; quaproplei illis in casibus, moeror, tristitia, desideriuin revidendi suos caros, redeundi in terram, ad morbum procreandum symbolam contulisse, eo certius statuere audemus, quuin animi tristis conditio non eodein gradu in omnibus notabalur aegris et aeger Observ. III, qui morbo levi modo gradu corripiebatur, etsi iisdem causis expositus esset, etiam animi liilarioris erat, et duranle itinere ludionis officio (si saitem officium est habendum) fungebatur. Et eo tempore, quo in Nosocomio curabatur idem observabatur, dum socii contra animi tristis, morosi erant. In aegris, qui morbo maculoso haemorrhagico labora verunt, hujus noxae eff'ectus quoque haud desiderabatur. De iis, quae antea passa erat aegra Observ. IV (1) Encyclogrupliic des Sciences médicules, Bruxelles 1841. Tom. 27. pag. 222. pauca nobis innotuerunt, quuin morte cilo oborla, opportunitas nobis defuit illam hac de re interrogandi. Audivi tarnen illam animi seniper melancholici fuisse, et, antea quum magis prospera fruebatur conditione, morbis senioque correpta , sensiin in pauperitiem illapsam fuisse. Aeger Observ. V perpauper erat, consanguineis et amicis orbatus et ipse narravit se animi semper fuisse tristis et morosi. Prognosis in scorbuto haud nimis fausta in genere ponenda videtur, etsi yariae circumstantiae illam valde diversam statutu reddant. Prognosis autem in scorbuto ex hisce petenda est. 1°. e gradu morbi; gingivis solis affectis , prognosis satis fausta evadit; musculis vero et cute quoque a morbo correptis, ecchymosibus petechiisque obortis, magis dubia eyadit, dum infausta ponenda est, quando ossa et articuli a morbo quoque afficiuntur, et obtinet vera ossium emollitio. 2°. e diuturnitate et vehementia haemorrhagiarum, morbum comitantium. 3°. e complicationibus cum aliis morbis; inflammationes, passivi ut ajunt generis, durante cursu scorbuti obortae, periculo plenissimae observantur. 4". e constitutione aegri. Ita v. c. scorbutus cerle lethalis evadit in potaloribus, dyscrasiu specifica potatorum jam exorta, quo in casu saepe simul vitia organica hepatis et cordis adsunt. 5°. e positione, quain in societate occupat aeger; quo ditior aeger eo melior, facilius tune etenim satisfacere possumus indicationi causali. 6°. e variis aliis causis; ita v. c. cunctae mutationes, quae in positione aegrorum obtinent, salutares habendae sunt (1). Ex opinione Forgeti (2) prognosis in scorbuto hoe peculiare habet, quod minus dependeat a symptomalum vehementia, quam a circumstantiis, in quibus versatur aeger; Tel in vehementissimo morbi gradu non ab omni spe salutis desistendum est; ab altera tarnen parte, exitus morbi semper infelix erit, quando conditionem rerum externarum, in qua Tersatur aeger non mutare possumus in aliani, ad sanationem magis proficuain. Caeterum male ominantur dyspnoea, alvus tarda, dolores pleuritici, animi deliquia, haeinorrhagiae , dysenteria , hydrops. Prognosis in easibus nostris scorbuti minus ini'austa ponenda videbatur. (1) Cf. V. Cl schönlein Allgemeine und specielle Pathologie und Therapie, St. Gallen 1841. Tom. II. pag. 42 et sc mais alors on y trouve ordinairement des épanche»mens sanguins plus ou moins étendus, qui consti»tuent des véritables apoplexies pulmonaires." Nee tarnen propterea mortis causa dubia nobis videtur, dnm aniinum attendimus ad ea, quae in cerebro inveniebantur. Pulmonibus etenim pepercit morbus , sed aliud organon nobilius et ad vitam sustinendani aeque necessarium in malam affecit partem, cerebrum scil; mors, quae in Observ. IV paralysi pulmonum obtinuit, in Observ. V apoplectica erat. In tota cerebri substantia inveniebatur sanguis, mul- (1) M. A. Cazenave ct H. A. Schedel, Abregi pratique des mala dies de la peau, 5e Ed. Paris 1838. pag. 508. 4 tis in locis eflusus. Alia quoque reperiebantur, quae morti ansam dare poluerunt. In pericardio nempe unciae tres seri sanguinolenti inveniebantur. Quamvis illud repertum magni etiam moinenti habeamus, huic processui mortem adscribere dubitaremus, cogitantes in hydrope pericardii saepe longe majorem seri copiam inveniri in pericardio (libri 1—2, imo aliquando libr. 8), quapropter an hydrops pericardii adesset, dubitaremus, insuper, quum durante vita nulla symptomata notata sint, quae alioquin in hydrope pericardii observantur. Longe facilius mortis origo e vitio cerebri explicatur; miruin non est a sanguine adeo dyscrasia afïecto, organon tam nobile ac cerebrum, in malam affici partem, ejusque functiones turbari, vel si eflusiones haud adeo insignes invenirentur; Andral hac de re agens, sequentia protulit »c'est une loi en pathologie >> que dans tout organe la diminution de la quantilé de " sang, qu'il doit normalement contenir produit des «désordres fonctionnels, aussi bien que la présence d'un »sang surabondant. Mais de plus, dans 1'un et 1'autre » cas, ces désordres fonctionnels sont parfois exactement » semblables. » Qu'un sang pauvre ou trop rare yienne, par exem"ple, a traverser les cavités du coeur, il en résultera " des palpitations , comme si trop de sang le distenM dait. La dyspnée survient également, soit que le »poumon soit le siège d'une hyperémie plus ou inoins »considérable, soit que 1'air , en pénétrant dans les » vésicules pulmonaires, n'y trouve plus assez de sang i> a vivifier. »La dyspnée reconnait également pour causes, et »une paleur anorrnale de la membrane muqueuse de »1'estomac , et une injection sanguine plus ou moins »vire de cette même membrane; nous pourrions mul»tiplier a 1'infini de pareils exempleS. Les centres ner»yeux nous en offriraient un grand nombre (1).'' Quumque ex observatione quadam ejusdem auctoris (2) docemur sanguinem , uno in loco gyrorum cerebri subito efl'usum, eonscientiae abolitionem et mortem pedissequas habuisse, sanguis multis in locis per totam cerebri substantiam ellusus, quurn sanguis iste dyscrasia et spanaemia laboret, profecto sufficit ad mortis originem explicandam. Plana eonscientiae abolitio, quae in aegro nostro, ad finetn vitae observabatur, ulterius thesin noslram firmat. De cura pauca modo addenda liabemus. Duplex haec est in scorbuto , vel diaetelica vel pharmaceutica; primae maximas adscribimus partes et sanationem inde in aegris nostris, scorbuto qui laboraverunt, satis cito (1) Cliniq. Med. 1. 1. Tom. 5. Pag. 287. (2) Andral, Clin. Mcd., Tom. 5. Obs. I. pag. 294. 4 * 52 obtinuisse, credimus. Ipsa loei mutatio et sublaüo causarum occasionalium maximi momenti sunt habendae; inde explicatur cur, scorbuto in navi quodam epidemice grassari incipierite, adeo salutare sit, portuin quaerere ibique per aliquot tempus remanere (1). Praeterea mutatio ciborum, usus carnis recentis, olerum landandus, qua in re tarnen cavendum, ne vires digestriees saepe valde fatigatas et exhaustas, cibis nimia quantitate oblatis, amplius exhauriamus, sed hac in re quoque prudentia utendum est, et cibi ita concedantur, ut ventriculus eos facile ferat; postea uberior cibus eoneedendus. ïïaec laudata aëris et loei mutatio in animum etiani summam praestat efficaciam; loco moeroris et tristitiae denuo spes et vivendi desiderium exsurgunt, quod propter cognitum vinculum animum inter et corpus, in hoe quoque salutares habere debet effectus. Si vero aegris mutati aëris beneficio frui non licet, verum, quemadmodum nautarum et hominum , cellas subterraneas inhabitantium, fata plerumque ferunt, humidum aërem atque stagnantem, aliove modo corruptum, perpetuo inspirare coguntur, sicciorem liunc reddere oportet et emendare foco, vel ex ligno vulgari cl sicco, vel, si occasio detur, sumtusque permittunt, li) Dr. Domi'ELING, Handboek, enz. 1. 1. pag. 436. ex lignis aromaticis , juniperinis, laurinis aliisve. Sunt quoque, qui, aëris corrigendi scopo, picis navalis fumigationem, semel vel bis de die iteratam, comraendant (1). Ouam, in cibo concedendo iaudavimus prudentiam, etiam pro cura valet pharmaceutica; remedia praescribenda sunt excitantia . roborantia, crasin sanguinis corrigentia ; haec quoque in aegris nostris praescripta fuerunt; sed a levioribus initium est faciendum et sensim ad fortiora transeundum est. quae initio haud feruntur et hinc magis nocent quarn prosunt, imo scintillam vitae citius exstinguerent quam excitarent (2). In nostris aegris leniora modo praescripta sunt remedia, fl. Chamomille, Acida mineralia, et tarnen ex voto sanatio obtinuit. Simul gargarismata praescripta sunt, quibus emendare studuimus gingivarum conditionem. De cura topica ulcerum, cura prophylactica , et cura, quae in morbo provectiori requiritur, nunc non attinet (1) Cf. LlND, Abhandlung von Scharbock, nach der zweytcn> Ausgabe, aus dem Englischcn übersetzt von J. N. Pezold. Kiga und Leipzig 1775. pag. 287. (2) Conf. Dr. Dompeling, Ilandb., enz. 1. 1. pag. 434. dicere, quum in aegris nostris haud requirebanlur (1). In casu ObserT. IY nulla fere cura a nobis instituta est, quum aegra, vis in nosocomium recepta, diem jam obiit supremum. In aegro Observ. V conati sumus corrigere crasin sanguinis, ope remediorum acidorum ; sed frustra hanc curam fuisse, sectionem cadaveris si comparemus, nemo certe mirabitur. Forsitan exitus morbi felicior fuisset, si cerebrum intactum remansisset. fl| Confer. auctores de Medicina nurali, imprimis Forget et Dompeling, 1. i. pag. 432 seq. THESES. I. Scorbutus et morbu9 raaculosus haemorrhagicus Werliiofii, in longe maxima parte casuum, unius ejusdemque morbi sunt species. II. Inter prophases scorbuti, ante alias recenseri oportet frigus humidum, quippe quod plus valeat ad morbum procreandum, quam victus durus , salitus , nauticus. III. In his morbis cura diaetetica plus valet quam cura pharmaceutica. IV. Ilaemophilia et morbus maculosus haemorrhagicus Werlhofii a se invicem distinguantur. v. Rectissime Stromeijer dolores , qui in spasmis interdum excitantur, reflexioni nervorum motoriorum in sensorios tribuit. VI. Resolutionem non habendam esse exitum inflammationis credo; est finis. VII. Minus recte Cruveiliiier encephalomalaciam nomine insignivit apo-' plexiae capillaris; neque encephalomalacia semper inflammationis sequela; in multis etenim casibus encephalomalaciae primariae, potius status anaemiae cerebri adesse videtur. VIII. llinc intelligitur usus, quem remedia excitantia in hujus morbi multis casibus habere possunt. IX. Divisio symptomatum luis Venereae in primaria et secundaria probanda ; nomen vero syphilidis tertiariae non accipiendum mihi videtur. x. Rectissime IIufeland : ,, Die ganze Medicin hat Kein völlig entschiedendes Zeichen, ob die Venerische Krankheit völlig gehoben, und das Venerische Gift ganzlich in einem Körper gedamt sey oder nicht." XI. Pessime agunt, qui hydropem tantum diureticis curare volunt. XII. Narcotica nonnumquam directo modo in systema nerveum agere mihi videntur. XIII. In arthrocacis secundo stadio ferrum candens optimum remedium , in tertio vero stadio nunquam adhibendum. XIV. Die Zeichen der unverletzten Jungfrauenschaft, deren Wichtigheit mehr der Wissenschaft der gerichtlichen Medicin als der Geburtskunde angehört, mussen aus dem Gesammteindrucke eruirt werden, welche durch die ortliche Untersuchung einerseits , andererseits aber aus der allgemeinen ausseren Bildung gewonnen wird, welche dem jungfraülichen Zustande eigenthümlich ist. Für die gerichtliche Arzneiwissenschaft sind die positiven und negativen örtlichen Merkmale ausschlieslich wichtig. Iwersen. xv. Non assentior V. Cl. Haller dicenti: primum par (costarum) firmissimum est, inde ut quaeque inferiori loco ponitur, ita facilius emovetur, donec infima mobilissima fluctuet. Onderteekening m briefje mag slechts één titel bevatten.