w
1032
[D 23 J















4 UIT6EL6E.VE.N DOOR DL V£P£Ü1I6IN6 TOT B£V0R\v lfl|j)EPIM6 VAM HET VR££.MDLLlfN6E.INVLRKLE.pJ|







Ii"\
- GIDS VOOR OOSTVOORNE.
Blz.
INLEIDING 3.
DE REIS VAN ROTTERDAM PER BOOT 7.
DE REIS VAN ROTTERDAM PER TRAM .... 14.
OOSTVOORNE 16.
WANDELINGEN EN RIJTOEREN IN DE OMSTREKEN 33.
FIETS- EN AUTOTOCHTEN 50.
SHORT OUTLINE 53.
ABRÉGÉ 56.
KURZES UEBERSICHT 58.
Uitgegeven door de Vereeniging tot bevordering van het Vreemdelingenverkeer te
OOSTVOORNE.
1.



Electrische Drukkerij - G. B. t HOOFT - Haringvliet 99. ROTTERDAM.



OOSTVOORNE.
INLEIDING.
Aan de groen-begroeide zandbergkust van Holland ligt menig fraai eenvoudig dorp, veilig voor de aanranding der zee, in een lust van welig geboomte, met tuinen en bosschen en duinvalleien, waarheen zich de vermoeide stadsmensch gaarne, tot herstel van overspannen geest en lichaam, des zomers begeeft, om er de rustigste en gelukkigste weken van het jaar door te brengen.
Boven deze dorpen, met grooter of kleiner nationale, zelfs internationale faam, is Oostvoorne, aan den mond van de Nieuwe Maas om zijn landelijken vrede, den rijkdom van zijn begroeiingen, de bekoring van zijn strand met pracht van wisselend uitzicht, te verkiezen.
Zijn roem is trouwens niet van den allerlaatsten tijd. Reeds voor twintig jaren koos de vereeniging „Rotterdamsche Vacantiekoloniën", op advies van hare bekwame medici en hygiënisten, Oostvoorne boven alle Zuid-Hollandsche stranddorpen uit voor de vestiging van haar zomerhuis voor zwakke kinderen. En telken jare kwamen aanzienlijke Hollandsche families er in de, toen nog weinige, pensions hun vacantie doorbrengen.



Heeft de Rotterdamsche Tramweg-Maatschappij het met een ijzeren weg verbonden aan de Maasstad, de ondernemende Stoomboot-Maatschappij „Maasnymph doet er haar fraaie salonstoombooten heenvaren en aanleggen aan de zee-pier, er werden hotels en pensions gebouwd villa s en buitenhuizen, er werden wegen door de duinen aangelegd, een strandboulevard verrees hoog tegen het duin, er werd ruim en modern gelegenheid tot baden gegeven, zoo werd Oostvoorne, met behoud van zijn eenvoudig karakter, een wel geoutilleerde zeebadplaats.
Oostvoorne heeft een, vooral naar het Zuiden, breed strand, een wonderrijk duinland vol beteekenisvolle flora, daarin ook verrassingen van boschaadjes en kleine waterpartijen, de zeelucht is er voller en zachter dan in de meeste Hollandsche badplaatsen. Vooreerst wordt die doorgeurd van (-J0 aroma s der boomen en bloemen in het achterduinland, maar ook wordt de strakke, scherpe trek uit het Noorden, waaraan de meeste Noordzeebadplaatsen 'te lijden hebben, milder gehouden door het Noordoostelijk gelegen ;oeverland [ van Holland, waar de Hoek en het Westland liggen. Dan ligt dichtbij in het Noordwesten een uitgestrekte zandplaat, de Westplaat, die bij eb boven komt en in de beschijning van de zon een geregelden stroom van verdampte zeelucht uitstroomt, zuiver, aromatisch en versterkend.
Om al deze redenen biedt Oostvoorne krachtiger, ozonrijker en,"voor versterking der longen en bloedverversching, heilzamer temperatuur dan eenig zeedorp aan onze kusten.



Wij zullen in onze eigenlijke beschrijving straks van zijn vroegere vermaardheid kunnen spreken. Er stonden in de vorige eeuw in Oostvoorne tal van groote buitenplaatsen, voor een klein deel nog in wezen, of tot hotels ingericht, of wel gesloopt en met behoud der boompartijen publiek domein geworden.
De Heeren van Voorne, burggraven van Zeeland, die toch ruime keuze van vestiging hadden, verkozen deze plaats om er hun burcht te bouwen, nog staat er in den kom van het dorp de hooge heuvel, die eenmaal deze burcht droeg.
De ongelukkige Jacoba van Beieren heeft hier, aan'de zijde van Frank van BoRSELEN, de eenige gelukkige en poëtische jaren haars levens geleefd. Van hier uit ook zond Vrouwe Machteld van VOORNE - zij „de ridderlijkste aller ridders" - haar opwekking uit tot het deelnemen aan den zesden kruistocht de wereld in.



Dorpsgezicht.



De reis naar Oostvoorne.
Op tweeërlei wijze is Oostvoorne van Rotterdam uit te bereiken: met de snelle gemakkelijke reisgelegenheid die de stoomtram biedt, of met de evenzeer snelle, aangename en boeiende reisgelegenheid die de Stoomboot-Maatschappij „Maasnymph" verschaft.
Zoowel de boot als de tram vertrekken van den Linker Maasoever te Rotterdam, de boot van de Maaskade W.Z. naast de Maasbrug, de tram van de Rosestraat, over de tweede brug.
Van het Station Maas is de wandeling naar de Maasbrug kort, men ziet de brug dadelijk buiten het Station links. Van het Station D.P. rijdt de electrische tram lijn 2; van het Station Beurs rijden lijn 2 en lijn 6 (de laatste voor de trampassagiers tot bij de tweede brug) van het Station Hofplein rijdt lijn 6.
De reis per boot.
Als men dan dwars door het drukste deel van Rotterdam, na een rit van 15 tot 20 minuten, aan de overzijde van de brug is gekomen, staat men tegenover de prachtige rivier en dan wacht een boottocht, die allereerst het mooiste en belang-



Bij 't Heultje.



wekkendst deel van het groot-havenleven zien doet en daarna enkele bekende Maassteden en een rijke keur van rivier-en-oever.
Voor de vertrek-uren vrage men even aan de Stoomboot-Maatschappij „Maasnymph". De reis kost I ste klasse retour ƒ 1.25, enkele reis ƒ I.— ; 2de klasse retour ƒ 0.75, enkele reis ƒ 0.60. Het retourbiljet blijft het seizoen geldig.
Men verzekere zich een plaats op het promenadedek, vanwaar men een vrij uitzicht heeft.
De boot vaart dwars langs de aan boeien liggende groote zeeschepen, waarop, in weekdagen, het interessant levendig los- en laadbedrijf in volle actie is. Over het water is een, ter wereld niet geëevenaard, gewoel van scheepvaart, kleine en grootere stoombooten, zeilschepen en logge, door sleepbooten getrokken Rijnaken, bewegen zich langs en voor en achter U heen.
Rechts passeert men de Boompjes, den Leuvehavenmond, de Willemskade, de Westerkade, de Parkkade met het hooggelegen terras, de Parkhaven en de Jobshaven, de electrische Centrale met haar twee reuzenhooge schoorsteenen, de Schiehaven met de aanlegplaatsen der prachtige Indische booten (Rotterdamsche Lloyd), de werf van WlLTON en de etablissementen der firma STOKVIS.
Links vaart men langs de Maaskade, den ingang van de Koningshaven met het Prinsenhoofd, de aanlegplaatsen van de trotsche zeekasteelen der Holland-Amerika-lijn („Rotterdam" en „Nieuw-Amsterdam"), de Rijnhaven, de Katendrechtsche haven, de groote Maashaven, de petroleumtanks, de enorme Waalhaven en het Prins Hendrik-dok.
I*



Villa „Christiana.'



Dan is men buiten Rotterdam en over de rivieroevers heen kijkt men uit op het frisch-groene lage land.
Men passeert nog rechts een zalmvisscherij en bereikt zoo in c» 20 minuten het eerste station:
SCHIEDAM.
Voor wie deze stad van branderijen niet kent, diene dat hare bekoorlijkheden betrekkelijk weinige zijn. Zij heeft hare branderijen, zwart berookte gebouwen en enkele groote industrie-ondernemingen.
Van het station Schiedam rijdt een paardentram naar de aanlegplaats der Oostvoornsche boot. Reizigers per spoor aangebracht, zijn in ongeveer 20 minuten aan het Hoofd. De rit station-aanlegplaats kost 5 cents.
De reis gaat dan verder - links het visschersdorpje Pernis en de Zalmvisscherij Oranje Nassau - naar
VLAARDINGEN,
een bedrijvige visschersstad, welker voornaamste merkwaardigheid hare haven is, gevuld met visschersschuiten en hare groote levendigheid van kuip- en pakarbeid op de kaden.
Het station Vlaardingen der H. Y. S. M. ligt vijf minuten van de aanlegplaats.
Van Rotterdam tot Vlaardingen vaart de boot in drie kwartier.
Nog een eind weegs van Vlaardingen volgt de boot den breeden Maasstroom. Daar, waar de rivier zich splitst, nog in het gezicht van de stad, gaat zij de Noordgeul in. De Maas, als Nieuwe Waterweg, stroomt verder naar zee.



De smalle Noordgeul duurt slechts enkele honderden meters.
Dan ziet men links de Oude Maas, die door stroomt naar de Nieuwe Maas. Zichtbaar zijn hier de spanningen van de groote voet- en trambrug nabij Spijkenisse.
Onze boot vaart rechtdoor de Botlek op en verder de Nieuwe of Brielsche Maas.
Dit is een rustig, aangenaam vaarwater met groene oevers, waarover men zeer ver, links op Putten, rechts op Rozenburg en op het land van Maassluis uitziet.
Een klein half uur varens van Vlaardingen bereikt men NIEUWESLUIS (Gemeente Heenvliet.)
Hier is de toegang tot het in 1829 gegraven Voornsche Kanaal dwars door het eiland Voorne tot Helleooetsluis aan het Haringvliet.
Van het promenadedek af, kan men den loop van het kanaal een eind weegs door het vlakke land volgen. Dichtbij staan de zware sluiswerken en de hooge brug.
Nu varen wij verder, links het visschersdorp Zwartewaal, schilderachtig gelegen, tot Den Briel.
Over Den Briel spreken wij hieronder. De boot vaart Den Briel voorbij en het gedeelte dat dan volgt, geeft U den indruk dat ge een zeereis maakt, d.w.z. op een zeer breed water, aan den horizont eindeloos en toch niet zoo in beweging, dat het U zeeziek zal maken.
De stroom is breed, vol ondiepten. Het oeverland gaat langzamerhand aan beide zijden over in duin-formatie, eerst heel laag, zoo laag, dat in 1 894 de zee ze overstroomde, maar allengs hooger.



Ge vaart langs den romantischen, ouden, verlaten vuurtoren, het Steenen Baken, (zie onder) en ten slotte zijt ge, tusschen de banken, in volle zee.
De boot legt aan tegen de ver uitgebouwde pier, waarover ge tot midden op het strand voortwandelt.
Om U even te oriënteeren: recht tegenover U gaat een houten weg over de duinen naar het gebouw van de Vacantie-koloniën, waarachter de prachtige Zwarte Laan naar den kom van het dorp voert; even links is een steenen straatweg over de glooiende duinruggen naar het Hotel „Ons Genoegen" en de grintweg naar het dorp; verder links ziet ge den koepel van ZEEBURG en het Hotel „Zee en Duin"; dichtbij rechts ziet ge het Hotel „Zeezicht" en enkele villa's. Daar eindigt de strand-boulevard, daar is het strandstation van de stoomtram.



De reis per tram.
Duurt de reis per boot ongeveer 2 uur, de sneltrams rijden van Rotterdam naar Oostvoorne in 1 '/4 uur.
Het fraaie tramstation vindt ge gemakkelijk, vooraan in de Rosestraat. In het salonrijtuig zoekt ge een plaatsje bij voorkeur rechts. Het biljet brengt de conducteur U gedurende de reis. (Driedaagsch retour 1ste klasse ƒ 1.10, enkele reis ƒ 0.75, retour 2de klasse ƒ 0.75, enkele reis ƒ 0.50).
Men rijdt door de eindeloos lange Rosestraat, dan de spoor over en rechtsom Hillesluis door langs de interessante Maashaven, en dan het volle groene land van Ysselmonde door. Men passeert het fraai gelegen Rhoon, met zijn kasteel in een rijk bosch, Poortugaal met een pracht van een oude eenzame kerk, Hoogvliet en dan de ranke hooge brug over de Oude Maas bij Spijkenisse, die aan beide zijden een wijd en schoon rivier-panorama biedt. De stad rechts naar achteren is Vlaardingen.
Voorbij Spijkenisse rijdt men langs Geervliet, schilderachtig gelegen, over het smalle watertje de Bernisse, waarop eens een groote zeeslag geleverd werd, Heenvliet, waarvan ge de beroemde ruïne in de



boomen ziet staan, het Voornsche Kanaal over, langs Zwartewaal en Den Briel en zoo bereikt ge Oostvoorne.
Ge kunt hier aan het station uitstappen - de Voorweg daarvóór, rechts, brengt U in een minuut op het plein met de kerk - maar ge kunt ook doorrijden over den Stationsweg, langs villa's en hotels, door bosch en duin naar het strand, tegenover de volle, wijde prachtige zee.
Ziedaar de beide aangewezen reisgelegenheden.
Andere reisgelegenheden zijn nog: van station Vlaardingen per spoorboot naar Brielle en dan per rijtuig a ƒ 1.50 over den wat zonnigen, maar breeden gladden grintweg naar Oostvoorne.
Of per stoomboot „Maasnymph" van Rotterdam naar Brielle en verder per rijtuig.
Of per automobiel of per fiets, waarvoor de goede wegen hierachter te vinden zijn.
Men is thans in Oostvoorne.



OOSTVOORNE.
Hoe komt het dorp, in het westen van het eiland Voorne aan den naam Oostvoorne? Wel, vroeger vormde het tegenwoordig eiland Voorne met het tegenwoordig Flakkee, één eiland; Flakkee en Voorne, heetten samen Voorne. Het dorp nu lag in het Oosten van dit eiland.
Het is één der oudste dorpen van Holland. Men leest dat diederik VI, Graaf van Holland, vier zonen had, waarvan de jongste, Pelgrim geheeten, volgens den uitersten wil zijns vaders, die in 1163 overleed, tot Burggraaf van Zeeland en Heer van Voorne werd aangesteld.
Deze Pelgrim bouwde hier een Hof en een Burg en noemde het Oostvoorne.
Het wapen van het dorp is een burcht, waaruit een gouden leeuw met een gekrulden staart, de voorpoot aan de rechterzijde opgeheven houdende op een rood schild.
„Schoon door een groote watersnood „Dit Oostüoorn veel heeft moeten lijden,
„Kan nu de landman in zijn welüaard zig verblijden
„Daar dagelijks zijn bloei vergroot,
„Met wegen tot hun voordeel te zien baanen „Door visscherij, en handel in de graanen.



Zoo zegt een oud vers, een al heel oud vers, want van de levendigheid en het voordeel dat het vreemdelingenverkeer brengt, wordt niet gerept!
Het dorp is gebouwd om de kerk, als de meeste Nederlandsche dorpen, schilderachtig en veilig. De kerk zelf, vroeger omgeven door een kerkhof met hoogen muur, staat thans, door de goede zorgen van de „Vereeniging tot bevordering van het vreemdelingenverkeer in een aangenaam plantsoen.
DE KERK.
Zeer oudtijds heeft op _de plaats waar nu het
vriendelijk
zeventiende-
eeuwsch
kerkgebouw
rijst, reeds
een kapel
gestaan.
Wij lezen n.1. in de oude kronijken dat vrouwe Machteld van Voorne aan den kapel van het Hof der Heeren van Voorne
(wanneerdie
kaPel ge- Kerkstraat.
bouwd is wordt niet vermeld) een Kannonnye



stichtte van een Deken en acht Kannunnikken, gedaan tusschen de jaren 1349 en 1372 uit de Domeinen van Voorne. De kapel, aan St. Pancras gewijd zou, volgens Alkemade, de graven bevat hebben van de oudste Heeren en Vrouwen van Voorne.
Op 10 Juli 1612 brandde deze kapel, met veertien huizen en twee schuren af, in de plaats daarvan is de huidige kerk gezet, met den vierkanten toren waarop de groote ronde bol. De toren was oorspronkelijk minder hoog, doch een resolutie van de Staten van Holland van 1627 gelastte een verhooging, opdat de toren een baken in zee zou zijn. De Staten schonken daartoe een som van ƒ I 500, in 1628 met ƒ 500 verhoogd.
Het interieur is eenvoudig, maar zeer stemmig. Een fraai licht valt binnen door de beschilderde glazen (van 1744 en 1746, en in de laatste jaren door den restaurateur van de Goudsche kerkglazen, den heer J. L. schouten te Delft, voor een deel vernieuwd) die een voorstelling geven van de wapens van den Ambachtsheer, den Schout, secretaris en leden van Oostvoorne, Rugge en Oosterlaan.
De kerk is het oudste gebouw van Oostvoorne, eigenlijk het eenig overgeblevene uit den ouden glorietijd, toen de Heeren van Voorne hier hof hielden.
Tegenover de kerk en naast het nieuwe Raadhuis is een vrij hooge terp, waarop, naar luid van de verhalen, tot 1824 de resten stonden van den eertijds „wonderschoonen" burg van Voorne.
De Heeren van Voorne, in hun qualiteit van burggraven van Zeeland hadden een hof in deze



streek noodig, waaruit zij ook het Stedehouderschap van Holland met waakzaamheid konden voeren. Zoo ontstonden Hof en Burg. Volgens andere verhalen zou de Burg oorspronkelijk door de Noormannen zijn gesticht, bij hun inval in ons land, in elk geval te dien^ tijde en dan misschien tot bescherming tegen hen.
Van blinkende festoenen was Oostvoorne toen getuige. Betrekkelijk spoedig vestigden zich^menschen om Hof en Burg om den Heer en zijne Hofhouding van dienst te zijn, er ontstond een buurt, een gehucht, eindelijk een dorp, dat in de glorie der vorstelijke weelde deelde.
Onder de Hofpoort, die aan den weg stond legde de Baljuw of eerste Ambtenaar der Heeren en Vrouwen van Voorne, bij den aanvang van zijn ambtsvervulling, den plechtigen eed van getrouwheid af. Nog in het laatst der achttiende eeuw, toen de hof reeds lang een ruïne was en galleen de poort nog stond, kwam onder die poort, versierd met festoenenden groen, Mr. wlllem van Almonde als Baljuw, Opper-Dijkgraaf en Houtvester der stad Brielle en Lande van Voorne, den eed afleggen.
Op deze plaats ongeveer staat nu het nieuwe Raadhuisin 1909gebouwd in Oud-Hollandschen stijl.
Tegenover het Raadhuis ligt het mooie buiten Mildenburg, eigendom van de Brielsche burgemeestersfamilie Lette, met "een fraai bosch, waarin op verzoek de wandeling wordt toegestaan.
Wandelt men de laan tusschen Raadhuis en Mildenburg - de Hoflaan - rechtuit, dan komt men aan het Zwarte Laantje, een der schilderachtigste boschlanen van Oostvoorne, dat naar het gebouw



van de Vacantie-kolonie voert aan den voet van het duin.
Hiervoor, op den hoek, staat de rustieke oude hoeve Jacoba van Beieren.
Gaat men rechtsaf, door de hooge boomenlaan steeds nog Hoflaan - en aan het einde daarvan links af den Noordweg - dan bereikt Cmen.
. , Zwarte Laantje.
langs het
Hotel „Ons Genoegen" gaande, met zijn zeer mooi afwisselingrijk park, den straatweg naar het strand. Rechts op het duin staat een typisch gebouwtje:
ZEEBURG.
Buiten het dorp tegen het duin hadden de Opper-Dijkrechters en Heemraden een keet als bergplaats van rijswerken en andere dijkbehoeften. Op het duin stond dan een houten koepeltje,



waarin de heeren verbleven als zij in dit kwartier hun schouwen en aanbestedingen hielden. In 1743 heeft men het duin effen gemaakt en daarop een grooten steenen koepel gezet, den tegenwoordigen
Hoeve Jacoba van Beieren.
Zeeburg. In het frontispies staan de wapens van Voorne en van dijkgraaf en hoogheemraden uitgebeiteld. Van den grintweg gaat een hooge houten trap naar den hoofdingang. Men heeft, daar bezijden gezeten, een mooi wijd panorama van het land van Voorne voor zich.
Van het tramstation links (met den rug daarheen) gaat een mooie weg in de richting van Rockanje, de Voorweg, waarover we de wandeling zeer aanbevelen. In een aangename belommering van oude boomen, langs prettige boerderijen en behuizingen voorbij het waarlijk innig vredige kerkhof, verderop



Kooysight.



voorbij het prachtig gelegen buiten „Kooysight met monumentale beuken in den voortuin, loopt deze weg voort tot Rockanje. En telkens monden er rechts zandwegen op uit die, hetzij regelrecht, hetzij met een kromming, naar de duinen voeren, naar het levendige rijke duinland en zoo naar zee.
Wij zullen hieronder daarover nadere aanwijzigingen doen.
Van het tramstation rechtuit gaat de witbekeide
Stationsweg, waarover de trambaan ligt, naar het strand. Het is een weg die alsnog de beschaduwing vraagt van breed uitgespreide boomen, nochthans een prettige weg. Men zie hoe schilderachtig mooi rechts in de
krans van
boomen het KoePel .Zeeburg-
dorpskerkje ligt, men zie wat aardige weg de Achterweg is, die links er op uitmondt.
De Stationsweg loopt langs enkele bekoorlijke







villa s en het Hotel „De Nymph" tot aan het villaplein. In het midden daarvan staat een kiosk van de „Vereeniging tot Bevordering van het Vreemdelingenverkeer", waar men gidsjes en kaarten en gratis inlichtingen bekomen kan.
Rechtuit loopt een straatweg langs een zeer fraai jachthuis, „English style", tot aan de groote fraaie villa „Oosterhout" aan een kruispunt van, in
Stationsweg.
rustieken eenvoud, lokkende wegen: rechts naar de duinen en het strand, links naar den Voorweg, rechtuit het land van duinen en bebouwingen in.
Vervolgt men van het villaplein, den nu langzaam glooienden weg langs de tramrails - men kan ook links en rechts een paralel-loopend intiem schoon boschlaantje kiezen - dan komt men langs Hotel „Duinoord" op den strand-boulevard.
2.



Aan het Strand



HET STRAND,
wij zeiden het reeds, is breed, vooral in Zuidelijke richting. Men vindt er, tegenover hotel „Zeezicht" en tegenover den weg naar het Hotel „Ons Genoegen", volop gelegenheid om van badkoetsjes gebruik te maken voor de baden, of van strandstoelen om uit te rusten.
De volle zee is iets westwaarts te zoeken, bij het dorp mondt de Maas uit en daarover, niet zoo ver weg, achter den punt van Rozenburg ligt de
Gezicht op de Kerk.
Hoek van Holland. Het gansche enorme schepenverkeer dat naar Rotterdam gaat of vandaar komt, beweegt zich voor uwe oogen. Er is aldoor beweging, aldoor belangrijkheid daar op die rijke wijde Zee.
Des avonds flonkert de Hoek in een weelde van licht en hoog er boven staat het rustige lichtende



Aan het Strand. — Baden in Zee.



oog van den vuurtoren. Rechts over het land, slaat het vuurtorenlicht van Scheveningen op, links in zee is het bewegende licht op de Zuiderpier en verder weg links dat van het lichtschip Maas. En achter U, links, draait de zware lichtarm van den vuurtoren van Goeree. Zoo is de avond aan het Oostvoornsche strand vol bekorende verrassing.
Maar ook als ge bij dag de duinen bestijgt, de mooie begroeide duinen, en ge ziet daar het weelderige groene heuvelland vóór U liggen, dat tot dwalen en onderzoeken noodt, dicht-nabij het torenknotje, en vérder weg het welig weiland met den grijzen reus van den Brielschen toren op den achtergrond : een tafreel dat Holland op z'n mooist verbeeldt en ge wendt U om en ge ziet de zee, de drukke, mooie, veelbevaren, oneindige zee, rechts afgesloten door het verre duinland bij den Hoek, dan zult ge wel erkennen moeten, dat dit een éénig rijk gezegend land is, een zomerverblijf waard en telkens tot wederkomen noodend.
Als ge dan, op die duinen staande, rechts ziet, achter de lager wordende duinen - ge kwaamt er met de boot langs - ontdekt ge er een ouden toren:
HET STEENEN BAKEN.
Oudtijds, toen de Maas nog een bevaarbaren mond had, stonden op deze plaats vele bakens tot nut der zeevaart. Brielle genoot daarvan de bakengelden. Eén der oudste stond op dezelfde plek in klein Oosterland aan den hoek van den Heindijk waar de Maas eindigt - doch in 1674 wasf dat baken zoo vervallen, dat gecommitteerde Raden last gaven er een nieuw van steen te bou-



Strandleven.



wen. De Engelschen dreigden toen ter tijd met een inval, daarom gelastten gecommitteerden tevens dat het Steenen Baken zou worden omgeven door een kustbatterij om den Engelsche een landing te [beletten. Langen tijd heeft het Steenen Baken dienst gedaan. Nog onder Napoleon en ook in I 830, bij de Belgische ruzie, was het Steenen Baken versterkt en van allerlei krijgsvoorraad voorzien. Daarna werd het buiten gebruik gesteld, het werd bouwvallig en thans is zelfs niet meer toegestaan, wat tot voor enkele jaren gemakkelijk ging, in het oude torengebouw binnen te gaan.
Toch is de wandeling er heen aan te bevelen. Ge kunt er heen gaan langs het strand en dan terug den dijk houden, die naar Oostvoorne leidt. Maar het is nog aantrekkelijker tusschen het strand en dien dijk, het lage, bijna woeste boschaadje in te dwalen, met zijn aardige verscholen wegen, dat „Het Gors" heet en dat tot nabij het Hotel „Zee en Duin" zich uitstrekt.



Strand- en Duingezicht.



WANDELEN.
Voor wie van wandelen houdt, biedt Oostvoorne met zijn vele wegen, zijn strand en zijn duinland, rijkelijk gelegenheid. Wij geven hieronder een aantal tochten op, doch we bevelen zeer in t bijzonder aan te dwalen in de duinen met hun rijke flora en hun verrassingen van schilderachtige boerenwoningen met hun door zanddijkjes beschermde tuinen, waarin prachtige groenten worden gekweekt, de beroemde Oostvoornsche zandaardappelen, fruit, asperges enz. Het is een wonder wat de nijvere bevolking uit dezen grond weet te halen. Men vindt er ook verrassend rijke boomgaarden, kassen voor het kweeken van groenten, druiven en perziken, een belangrijken Rijksproeftuin enz.
Even voorbij den Duinweg begint het breede „groene strand" een uitgestrekte zandvlakte, goeddeels begroeid met een grassoort en duinplanten, curieus en aangenaam om er over te wandelen.
Bij de wandelingen raadplege men de wandelkaart, in den kiosk, aan de hotels en bij den secretaris der Vereeniging tot Bevordering van het Vreemdelingenverkeer verkrijgbaar.
2*



Duingezicht



Ziehier dan enkele aan te bevelen wandeltochten:
I. Van het tramstation over den Stationsweg, het Nieuwe Plein, en den Duinweg tot het Strand.
Daar rechts af tot aan de Zeestraat, even voorbij de aanlegplaats der booten, die op, en vervolgens langs „Ons Genoegen" terug naar het dorp. Men kan ook bij het koepeltje van Zeeburg den Duinweg opgaan.
Gezicht op 't Nieuwe Plein.
11. Bij het tramstation volgt men den Voorweg tot aan de nieuw aangelegde Duinlaan, een zeer landelijken weg. Deze volgt men langs villa „Oosterhout" tot de duinen. Daar rechts af langs den Duinoordschen weg tot het Strand. Vervolgens als in route I is omschreven.



III. Langs den Stationsweg in route I omschreven tot de Rijlaan. Deze volgt men tot villa „Oosterhout" en dan rechts af tot de duinen. In plaats van rechts af te slaan gaat men hier de duinen in en wandelt deze door tot aan de buitenste duinenrij. Hier heeft men wederom een prachtig gezicht op de zee. Het Strand is hier reeds aanmerkelijk breeder. De voor U liggende Westplaat strekt zich zeer ver in zee uit. Eene wandeling langs den rand van deze plaat is zeer aan te bevelen.
Villa Oosterhout.
IV. Langs den Voorweg (zie route I) en Heveringen tot aan den Tweeden Zandweg. Even voor dien weg ziet men rechts het buitengoed „Kooisight" en het bosch „Kranenhout". Op het einde van den Tweeden Zandweg komt men weer aan de duinen. Deze doorwandelende pas-



seert men tal van kleine hoeven, verspreid liggende in de duintuintjes. Steeds westwaarts gaande komt men aan het „Groene Strand".
Het Strand is hier zeer breed en bijna geheel begroeid met gras en doorns. Het is een zeer aantrekkelijk punt. Zittende op de buitenste duinenrij, ziet men voor zich een groote gras- en zandvlakte en daarachter de zee. Vooral bij het ondergaan der zon en het opkomen van den vloed is het hier verrukkelijk mooi. Vervolgens langs het Strand terug naar Oostvoorne.
Meertje in de Duinen.
V. Men kan de vorige wandeling nog verder uitstrekken, door op het einde van den Tweeden Zandweg links af te slaan tot aan het bosch de „Gemeenteweide".
Hier gaat men rechts af langs de heerenboerderij „de Jacoba-Hoeve" die met haar



Jacobahoeve.



torentje zeer spoedig in het oog valt, tot aan de duinen. Vervolgens de duinen doorwandelende komt men op het Strand in de nabijheid van het „Breede Water" een groote inham, en vermoedelijk ontstaan door storm en hooge vloeden. Het is hier een zeldzaam rustig oord, op een der hooge duintoppen gezeten, heeft men een prachtig uitzicht over zee, maar niet minder schoon is het uitzicht landwaarts in de richting van Oostvoorne en Rockanje.
Langs het Strand terug.
VI. Naar Rockanje, een rustig dorp bij bijzonder hooge en mooie duinen, waarvan een oud liedje zegt:
Rok-anje door Dijken en Duinen omgeven,
Was eertijds gestort in het akeligst wee -
En bijna ten Prooy der verwoestende Zee,
Door watersnood in zijnen boezem gebleven!
Maar 's Hemels wil heeft het dus anders gevoegd;
Nu bloeit het door Landbouw, men leeft er vernoegd.
Rockanje heeft een merkwaardigheid, waaromtrent wij het volgende bij Van Alkemade vinden en afschrijven:
„Onder de zeldzaame en aanmerkenswaar„dige byzonderheden van den Lande van Voorne „niet alleen, maar Holland, Zeeland en de „naburige Provinciën mag men wel tellen, zekere „aanwassende Rots in den Lande van Oost„voorn, bij het Dorp Rok-anje. Bij dit Dorp



Langs „N.ooysight.



„namentlijk ziet men zeeker water, of Kreek, „genaamt de ^'aal, wel eer een arm van de „Maas, die daar heenen plagt in zee te loopen, „en zeer vischrijk geweest zijnde. In deeze „Waal heeft zig (ik schrijf dit na mondelinge „berichten) omtrent 60 of 70 jaaren herwaards, „opgedaan zekere Rots uit een stoffe eerst „lijmachtig, daarna steenhard en van een grauwe „Couleur wordende, met menigvuldige pijpjes „aangroeiende, welke veelal omtrent een duim „dik, middendoor gebroken zijnde, de manier „van haaren aanwas vertoonen met vervolgende „cirkels, in dit opzicht niet ongelijk aan de „Groeiwijze van het Boom- of Houtgewas.
„Ook vind men 'er ronde klompen Steen „van dezelve Couleur met kartelen, en gegroeid „op de wijze der blaassteenen, den Graveelige „(mensche Steenen) uitgesneden, indiervoege, „dat ze van den grond af tot de oppervlakte „van het water niet alleen is opgewassen, maar „wel een half mans lengte daarboven in de „gedaante van een tafel rond, en vind men „dat de Grond van deeze Waal overal, en door„gaans met diergelijke lijmagtige, of versteen„de stof en aangegroeide steen voorzien is; „ja zelfs dat het water van een petrificeerende „of steenmakende kragt schijnt, zulks dat een „rottingstok of iets diergelijks daarin geworpen „en een wijl tijds daarin gelaten zijnde, met „diergelijke taaije, en steenwordende stof besla„gen, overdekt en versteend worden, zulks dat „eindelijk dezelve geheel van grauwe steen „gelijkenen".



B In de Duinen.



Deze versteenende kracht heeft het meertje „De Waal", gelegen achter het Café,, De Rots van Rockanje", nog altijd.
Daarom alleen is de tocht naar Rockanje aanbevelenswaard.
Maar we gaan verder:
VII. Naar de Rondeweide en het Kwaksche Meer.
Heveringen.
Langs den Voorweg - Heveringen en door Rockanje naar de Rondeweide, een groot mooi bosch, waarachter prachtig begroeide hooge duinen. Van deze duinen af, zuidwaarts, ziet men het wonderschoon gelegen Kwaksche meer, omzoomd door struikgewas en voor een gedeelte begroeid met riet. Het is hier wel een van de mooiste punten van Voorne's duin, uitgezocht om te pic-niken.



Ingang Duin.



De wandeling er heen vraagt wel een goede anderhalf uur.
Is men te voet of per fiets, dan kan men terug langs het Strand.
Bij ebbe is het Strand zeer goed per fiets te berijden.
Men heeft dan een mooie kijk op de duinen langs den geheelen kuststrook van het eiland Voorne.
Komt men dan bij mijlpaal 13 en klimt men even op een der hooge duintoppen, dan ziet men landwaarts niet anders dan prachtig begroeide duinen. Deze zijn hier zeer breed.
Nog tal van andere wandelingen of tochten zijn te maken, ook door de verschillende polders. Raadpleegt daaromtrent ook de wandelkaart.
Vergeet vooral niet om, voor U de route bepaalt, te kijken naar de windrichting, en Uwe wandeling zoo te regelen, dat ge langs het Strand gaande, zooveel mogelijk in de richting van den wind wandelt.
Op het Strand is tegenwind en het stuifzand zeer hinderlijk.
Om te wandelen in de duinen volgens route V en VII, heeft men vergunning noodig. Aanvragen daartoe te richten aan het Secretariaat van de Vereeniging, [of aan de kiosk, of bij den Heer W. D. VAN DlJK, villa „Oosterhout".
VIII. Naar Brielle.
De wandeling naar Brielle of Den Briel is



voor wie in Oostvoorne verblijft, zeker aan te raden.
DEN BRIEL
is een interessant oud stadje. In den gids door Joh. H. Been (uitgave D. Moerman) wordt het terecht genoemd „als een van die „oude geheimzinnige huizen uit de verhalen „van Marlitt, vol stemmen uit het verleden.
„Den Briel is vól van de getuigenissen uit het „verleden van een klein volk dat eens de zeeën „beheerschte en welks naam wij nog dragen .
Men kan, na het stadje te hebben doorwandeld, de kerk bezichtigen (de 'sleutel bij den koster op het marktplein). Het is een oud kerkinterieur, zooals Bosboom die zoo gaarne schilderde, stemmig en karaktervol. Er staat onder meer, een fraai graf-monument voor den Brielschen zeeheld Philips van Almonde.
In deze kerk is het huwelijk gesloten van Willem van Oranje met Charlotte van Bourbon.
Maarten Harpertszoon Tromp is er gedoopt.
Het loont zeer de moeite den Brielschen toren te beklimmen en te genieten van het mooie panorama, dat men van het platform heeft.
Voor verdere bijzonderheden omtrent Den Briel verwijzen wij naar de tot in kleinigheden bewerkte Gids, bij den Uitgever Moerman aldaar verschenen.
IX. Naar het Steenenbaken. Over deze aangename wandeltocht vindt men hierboven de noodige gegevens.



Voor de oudere bezoekers van Oostvoorne, die dezen gids raadplegen, zal misschien de benaming der wegen eenige moeilijkheden opleveren. Daarom volgt hier nog een lijst van de namen der wandelwegen :
De weg van 't oude raadhuis tot Pastorie heet: „Voorstraat."
Het plein voor het Hotel de Man: „Dorpsplein. "
Weg van t oude raadhuis tot Zeeburg: „Noordweg."
Van Hotel de Man langs Mildenburg tot den heer
Friedrich: „Hoflaan."
Van Noordweg
bij den hoek Hoflaan.
van 't bosch
van Ons Genoegen naar t strand: „Zeestraat.
Van de Pastorie om de kerk tot den heer W. van Beelen: „Kerkplein .



In den ]sten Zandweg.



Van hoeve Jacoba van Beieren tot de Gezondheidskolonie : „Zwartelaan".
Van Zwartelaan nabij het Duin tot Noordweg nabij het Paviljoen van „Ons Genoegen": „Paviljoenlaan".
Van Zwartelaan tot Noordweg tegenover den ingang van „Ons Genoegen": „Boschlaan".
Een nieuwe weg die Boschlaan en Paviljoenlaan rechthoekig snijdt: „Burchtlaan".
Van Pastorie tot Heveringen: „Voorweg".
Van de kerk tot Heveringen: „Achterweg".
Van den Heer F. van Toledo tot Nieuwe plein: „Nieuweweg".
Van 't Station tot Nieuwe Plein: „Stationsweg".
Van Nieuwe Plein tot aan Zee bij villa „Carolina": „Duinweg .
Van villa „Carolina" tot hotel „Zeezicht": „Strandweg".
Van hotel „Duinoord" tot den heer C. GELDERLAND: „Duinoordscheweg".
Van den heer H. warbout tot den heer Kr. Gelderland: „Boschweg".
Van Voorweg langs villa „Oosterhout" tot den heer C. Gelderland: „Duinlaan".
Van Heveringen tot Duin: „Eerste Zandweg .
Van Eerste Zandweg tot Nieuwe Plein: „Rijlaan".
Van Voorweg bij den heer van der Knaap tot Achterweg: „Rialaan".
Van Voorweg bij Mej. J. GoRZEMAN tot Achterweg: „Obalaan".
Aan de overzijde van den Heindijk (Gors) van den heer P. Langendoen Cz. tot den heer P. Langendoen Jz. : „Gorslaan".
3.



Van Heindijk tot Duin bij den heer W. VERMEULEN: „Gorsweg".
Automobiel-, Motorrijwiel- en Fietstochten.
Rotterdam - Oostvoorne.
a. Via de dorpen. 36,7 K.M.
Overvaren naar Charlois, (7'/2 ets. rijwiel of motorrijwiel) rechtuit tot Zuidhoek, tol voorbij (2 ets. rijwiel of motorrijwiel, 12 ct. auto) rechtuit tot Rhoon en Poortugaal, linksaf tot Hoogvliet, de Oude-Maasbrug over en rechtsaf naar Geervliet. Te Geervliet rechtsaf en rechtuit naar Heenvliet (bruggeld betalen 1 ets. rijwiel en motorrijwiel, 10 ets. auto) dan over de trambrug daar linksaf en dadelijk rechts „een stoep" af. Over Vierpolders naar Den Briel, deze stad door, links de Voorstraat naar den Oostvoornschen weg.
b. Via de Maassteden en de veeren. 31 K.M.
Over Delfshaven naar Schiedam, en steeds den
dijk volgend over Vlaardingen naar Maassluis. Daar linksaf naar het stoombootveer, overvaren naar Rozenburg (15 ets. rijwiel of motorrijwiel, 35 ets. auto), het bootje vaart van 6-9 elk half 'uur en op kwart van Rozenburg. Op Rozenburg rechtsaf en den dijk volgen tot het Brielsche Veer. Hier een mand hijschen als teeken dat men wil overvaren (15 ets. rijwiel, 30 ets. motorrijwiel, auto geen vast tarief). Dan de stad Brielle door naar Oostvoorne.
Met de auto doet men beter te Vlaardingen de postboot naar Nieuwesluis te nemen, (auto ƒ 1. —).



's Gravenhage - Oostvoorne.
a. Door het Westland. 37.2 K.M.
Langs den Loosduinschen weg en de tramrails volgen, voorbij Loosduinen, Poeldijk, Honsholredijk, Naaldwijk, Maassluis. (Zie verder boven, b.)
b. Via Delft. 34.3 K.M.
Langs den Delftschen straatweg tot de Hoornbrug, de stoomtram volgen tot Delft. (Tol voor auto s 10 ets.). Te Delft de tramrails volgen en aan de Binnenwatersloot rechtsaf, rechtuit over den spoorweg en dan links, en direct daarna rechtsaf langs de Buitenwatersloot en den straatweg volgen tot Maassluis. (Zie verder boven).
Dordrecht - Oostvoorne.
a. Over Ysselmonde. 49.8 K.M.
Per veer over naar Zwijndrecht (5 ets rijwiel of motorrijwiel, auto 20 cents.), dan den straatweg houden langs Rijsoord. Bij Wevershoek den grintweg op en rechts houden tot Barendrecht. Door Barendrecht rechtuit en den dijk houden tot Rhoon, vandaar over Poortugaal, Hoogvliet, Geervliet, enz. (Zie boven, Rotterdam a).
b. Door de Hoeksche Waard, 52.8 K.M.
Dordrecht verlaten langs de Oude Maas, onder
den spoorweg door en den dijk volgen langs de Maas. Bij 's Gravendeel overvaren (10 ets voor rijwiel, motorrijwiel en auto). Te 's Gravendeel rechtsaf naar Puttershoek en over Goidschalkoord naar Oud-Beierland. Rechtuit tot Nieuw-Beierland en rechts af tot het veer over het Spui (10 ets rijwiel en motorrijwiel en 20 ets. auto), aan de overzijde links



af (tol 2 /a ets. of 10 ets.) en rechtsaf naar Simonshaven. Rechtuit naar Zuidland, Abbenbroek en Heenvliet. (Zie verder boven, Rotterdam a).
Hellevoetsluis - Oostvoorne.
a. Over Rockanje. 15.8 K.M.
De straatweg volgen tot NieuWenhoorn, bij den viersprong linksaf, kort daarop den dijk op en de telefoonlijn volgen tot Rockanje. Vandaar rechtsaf naar Oostvoorne.
b. Over Brielle. 16.6 K.M.
Den straatweg volgen tot Brielle, dan bij de begraafplaats linksaf naar Oostvoorne.
AFSTANDEN.
Van Oostvoorne naar:
Rockanje ... 6 K.M. grintweg.
Nieuwenhoorn 12.2 K.M. grintweg.
Hellevoetsluis. 15.8 K.M. grint- en straatweg.
Brielle 5.6 K.M. grintweg.
Maassluis. . . 13.1 K.M. grintweg.
Heenvliet ... 13.9 K.M. grintweg.
Spijkenisse . . 21.1 K.M. grintweg.
Oud-Beierland 30.8 K.M. grintweg.



OOSTVOORNE.
Between the green-clad sand hills of Holland's coast, safe from the invasion of the sea, hes many a pretty and quaint village, amongst a wealth of trees, gardens and coppices and small vales, to which the wearied townsman gladly repairs to give overtaxed body or brain a complete restcure, and to spend there the most peaceful and charming weeks of the year.
Oud-Oostvoorne (1812.)
Above the rest of these villages, of more or less even international renown, should be chosen Oostvoorne, at the mouth of the Nieuwe Maas, by reason of its rural peace, the richness of its
3*



verdure, and the beauty of its strand, with its wealth of varied views.
Moreover, its fame is not only of modern times. For 20 years the Rott. Vacantiekol. (Holiday colonies of Rotterdam) on the advice of their expert medical men and hygienists, has singled out Oostvoorne of all the coast villages in South Holland as the site of their summer house for invalid children. And every year many well-to-do Dutch families came to spend their holidays in the boarding establishments* which were at the time very few.
Duinweg.
The Rotterdam Tramway Co. has connected Oostvoorne to Rotterdam by rail, and the „Maasnymph" Steamship Co. ran their luxurious saloon steamers to the pier head, hotels and boarding houses were built alongside of villas and bungalows, roads cut through the dunes, a promenade appeared along the sea front, ample bathing accomodation was found, and Oostvoorne thus became a well cultivated resort, although



retaining much of its simple old world character.
Oostvoorne has, more particularly towards the South, a wonderful stretch of sand hills, full of interesting flora, and an occasional surprise in the shape of small lakes and spinneys. The air is milder than in most Dutch watering places. Not only is it impregnated with the aroma of trees and flowers from the inland, but the sharp breezes from the North, from which most North Sea resorts suffer, and tempered by the North Easterly shelter of the Hook and the Westland. And close in to the North-west stretches a sand bank, uncovered by the tide, and which during sunshine, gives off a regular stream of moist sea air, pure, aromatic, and strengthening.
For these reasons Oostvoorne offers a climate healthier, richer in ozone, and for the strengthening of lungs and general debility, a more curing temperature than any other sea village on our coast.
The voyage of the „Maasnymph" saloon steamers, which are berthed near the Maas bridge, from Rotterdam to Oostvoorne, is one of the prettiest trips obtainable in Holland. Along the lovely Maas, past the well known towns of Schiedam, Vlaardingen and Brielle, to the sea, where the boats moor at the pier head. This interesting voyage lasts two hours.
The journey by steam tram, (from the Rosestraat, over the second bridge) occupies I hours. Comfortable first class carriages are employed for passenger traffic.
Any further particulars will be gladly furnished on application to the Vereeniging tot Bevordering van het Vreemdelingverkeer (a Society for assisting foreign tourists) in Oostvoorne. The Society has a kiosk on the Nieuwe Plein, where maps and guides are obtainable, and where all enquiries can be answered immediately.



OOSTVOORNE.
Prés des cótes sablonneuses et verdoyantes de Hollande, il y a maint village beau dans sa simplicité, protégé des attaques de la mer, dans une contrée riante avec des jardins et des forèts dans les vallies des dunes. C'est la oü se rend le citadin chaque été pour reposer ses nerfs et son corps fatigués et pour y passer les semaines les plus tranquilles et les plus heureuses de toute 1'année.
Parmi ces villages ayant une plus ou moins grande renommée nationale ou universelle, Oostvoorne est bien digne d'ètre choisi, pour sa situation magnifique a 1'embouchure de la Meuse, la beauté de sa plage et sa perspective grandiose.
Sa renommée d'ailleurs n est plus récente. II y a vingt ans déja la Société des colonies de vacances de Rotterdam choisit Oostvoorne après avis médical, entre tous les villages maritimes de la Hollande méridionale pour la fondation de son asile d'été pour les enfants faibles.
Un nombre considérable de families hollandaises se rendirent dans les quelques pensions pour y passer leurs vacances. Aprés avoir réuni Oostvoorne a Rotterdam par un chemin de fer local (de la Compagnie Rotterdamoise de Tramways) 1'entreprenante Société de navigation a vapeur „Maasnymphe" a ouvert, pour ses bateaux salons, un débarcadère sur la jetée; on y a construit des hotels, pensions, villas et maisons de campagne. On a ouvert des chemins a travers les dunes et construit un boulevard les surplombant.
Jusqu' a présent il était a peine possible de se baigner, maïs, maintenant tout en conservant sa simplicité, Oostvoorne est devenue une ville d'eau trés fréquentée et bien outillée.



Oostvoorne a surtout vers le sud, une large plage, des dunes admirables avec une flore caractéristique et des surprises charmantes de bosquets et petits cours deau; 1'air de la mer y est plus doux que dans la plupart des bains de mer hollandais.
Puis, elle est imprégnée du parfum des arbres et des fleurs des pays situés derrière les dunes et le vent du nord, dont la plupart des bains de mer du Nord ont a soufïrir, est amoindri par la cóte de Hollande Nord-est, oü se trouvent le „Hoek van Holland" et le „Westland".
On voit aussi tout prés au Nord-ouest une étendue de sable, que est visible a marée basse et d oü se dégage un vrai courant pur, aromatique et fortifiant de 1'air de la mer.
Pour toutes ces raisons Oostvoorne ofïre une température plus forte, plus riche en ozone, plus fortifiante pour les bronches et plus rafraichissante pour' le sang, que tout autre village de nos cótes.
Le voyage par bateau-salon „Maasnymph" (se trouvant prés du pont de la Meuse de Rotterdam) a Oostvoorne, est une des plus belles excursions que 1'on puisse faire en Hollande; sur la Meuse charmante, le long des villes connues telles que Schiedam, Vlaardingue, Brielle jusqu'a la mer.
Cette intéressante et belle excursion dure deux heures.
Le voyage par tramway a vapeur (de la Rosestraat de 1'autre cóté du 2ème pont) dure une heure et quart.
Des voitures confortables de 1 ère classe sont mises a la disposition des voyageurs, pour ce service.
La Société pour le développement du mouvement étranger a Oostvoorne est ouverte a toutes les informations. La Société a en outre un Kiosque sur la Nieuwe Plein oü 1 on peut obtenir des cartes et guides et oü toutes les informations peuvent être données de suite.
• X.'.o 



OOSTVOORNE.
An der grünumwachsenen Sandbergküste von Holland liegt manches einfach-schöne Dorf geschützt vor den Angriffen der See in herrlicher baumbewachsener Gegend mit Garten und Waldern in Dünentalern, wohin sich der müde Stadtmensch zur Erholung seiner überreizten Nerven und seines Körpers allsommerlich begibt, um da die ruhigsten und glücklichsten Wochen des ganzen Jahres zu verbringen.
Eendenkooi.
Unter diezen Dörfen mit mehr oder weniger grösserm nationalen oder internationalen Ruf sollte man Oostvoorne an der Mündung der neuen Maas,



in landlichem Frieden, dem Reichtum seiner Wasser, dem Reiz seines Strandes Lmit prachtiger wechselreicher Aussicht, wahlen.
Sein Ruf datiert jedoch nicht von der jüngsten Zeit. Schon vor 20 Jahren, wahlte die Vereinigung der „Rotterdamsche Feriënkoloniën" auf den Rat ihrer Arzte vor allen südhollandischen Stranddörfen für die Gründung ihres Sommerheims für schwache Kinder „Oostvoorne" aus.
Alljarlich kamen eine ansehnhche Zahl von hollandischen Familien, in den z.Z. wenigen Pensionen ihre Feriën zuzubringen.
Hat die Rotterdamsche Lokalbahngesellschaft es durch eine Bahn mit der Maasstadt verbunden, lasst die unternehmende Dampfschifffahrtsgesellschaft „Maasnymphe ihre prachtigen Salondampfer am Seepier anlegen, sind Hotels, Pensionen und Landhaüser gebaut, und Wege durch die Dünen angelegt, ist ein Strandboulevard hoch gegen die Dünen erstanden, bis jetzt kaum Gelegenheit zum Baden gewesen, so ist Oostvoorne nun unter Beibehalt der ïhm eigentümlichen Einfachheit ein Seebad geworden.
Oostvoorne hat, besonders nach Süden zu, einen breiten Strand, ein wundervolles Dünenland mit emer karakteristischer Flora und Ueberraschungen an Wald und Wasserpartieen ; die Seeluft ist voller, milder, als in den meisten hollandischen Badeorten. Dann wird Sie von dem Aroma der Baumen und Blumen des Hinterdünenlandes durchduftet auch wird der harte scharfe Wind aus dem Norden, an denen die meisten Nordseebader zu leiden haben, durch das nördliche Uferland gemildert, wo der „Hoek und das „V^estland liegen.
Dicht dabei liegt im Norden eine ausgestreckte Sandflache, die bei Ebbe zutage tritt und im Sonnenschein einen regelmassigen Strom von verdampfter, reiner, aromatischer und starkender Seeluft ausströmt. Aus allen diesen Gründen bietet



Oostvoorne kraftigere, ozonreichere und zur Starkung der Lungen und Reinigung des Blutes, gesündere Luft denn irgendwelches Seedorf an unseren Klisten.
Die Fahrt von Rotterdam nach Oostvoorne per Salondampfer „Maasnymphe" (liegt an der Maasbrücke) ist einer der schönsten, die man in Holland machen kann: die schone Maas langs der bekannten Stadte Schiedam, Vlaardingen und Brielle hinab in die See, wo die Boote an einem Pier anlegen.
Diese interessante Fahrt dauert 2 Stunden. Die Reise mit der Dampfstrassenbahn (von der Rosenstrasse über die 2te Brücke,) dauert 1 S Stunden. Bequeme erstklassige Wagen stehen zur Benutzung.
Zur Erteilung von Auskünften jeder Art steht der Verein zur Förderung des Fremdenverkehrs in Oostvoorne jederzeit zu Diensten. Der Verein unterhalt auf dem „Nieuwen Plein" einer Kiosk, wo Karten und Führer so wie jede Auskunft sofor' zu erfragen sind.















I