125:
SPREEK=>K ^WOORDEN
\r/ \\s \\/ \i/ m/ m/ yy vi?
DE SCALPEN
$'XIg JAARBOEK'
c64J







SPREEKWOORDEN















Hl prcckwoordcn
DE SCALDEN
xr JAARBOEK
1908
L, J. VEEN
UITGEVER.







SPREEKWOORDEN
Goed begonnen Is half gewonnen.
\erzint Eer gij begint.
Die spreekt die zaait Die hoort die maait.
De tijd zal alles leeren.



tls moeilijk aan de straat te werken.
De beste stuurlui staan aan wal.
Kakelen kan iedere hen,
maar eiers leggen... dat is wat anders.
Xn het land der blinden is Eenoog koning.
De zotten scheppen 't water uit en de wijzen vangen den visch.











n\ te goed is kwaad Niet te kwaad is goed.
De wereld is een zee, De menschen zijn de baren En die geen schuitje heeft Moet in zijn hoedje varen.
(3 ij zult arbeiden
Als zoudt gij eeuwig leven ;
Gij zult zorgen.
Als zoudt gij sterven morgen.



K oopdagen Zijn stroopdagen.
I eder stuiverken
brengt zijn gierigheid mede.
aar gekapt wordt vallen spaanders.
O e Dood heeft altijd een oorzaak.
Krakende karren rijden 't verst











öoomken groot, Manneken dood.
ƒ5ls 't kotje af is, sterft de vogel.
{3 ijd heeft vleugels En geen teugels.
langste dag komt ook ten avond.
jf^ij is wijs en wel geleerd Die alle ding in 't beste keert.



|Y[en moet het ijzer smeden als het gloeiend is.
Stout gesproken is half gevochten.
Spring niet verder dan uwen stok lang is.
Schoenmaker blijf bij uwen leest.
/lis de hemel valt hebben wij allen een blauwe slaapmuts op.







X s de brokke groot, zet er uwen mond naar.
Oic hem selven betelen can,
lacht als bi ml t*
öeter hard geblazen dan den mond verbrand.
Rarde ,steenen slijpen ijzer Harde stooten' maken wijzer
J)ie waagt die wint Die zoekt die vindt.







E.VWN AV£R8E<C



Oost, West Thuis 't best.
Zijt gij arm of zijt gij rijke Zijt en blijft bij uws gelijke.
't^n heugt de koe niet dat ze eens kalf was.
F^alf kan koe worden Maar ezel blijft ezel.
■



end eene kat naar Rome, zij zal nog miauw ! zeggen als ze thuis komt.
(3eraakt hij op een kussen (( Neelken » wordt (( Cornelius » !
Ml draagt een aap een gouden ring, het is en blijft een leelijk ding.
De vuilste verkens willen 't beste stroo.
^en gouden toom en maakt geen gouden paard.











jVlen steekt geen ezel in eenen peerdenstal.
O ie het lang heeft, laat het lang hangen; en die het langer heeft die laat het slijpen.
Om zijne schoone kleêren Ziet men den gek vereeren.
F)oe kaler Hoe royaler.







t Xs steeds seizoen Om 't goed te doen.



Die 't kakelen niet kan verdragen Moet naar geen eiers vragen.
Die tegen wind spuwt Maakt ^zijnen baard vuil.
|^I en wordt nooit meer bekrozen dan door 'nen vuilen pot.
^ieze mannen hebben vieze baarden.











Komt niet tot iet
't En kent zijn zeiven niet.
't Dunkt eiken uil dat zijn jong een valk is.
Kleine pottekens hebben groote ooren.
De appel valt nooit verre van den stam.
f)et hemdeken is nader dan den rok.
Leder kind dat komt 't brengt zijnen lepel mede.



Beter ist, dat een hint schreit dan een olt man.
Onder mantel en kleed Zit er veel dat men niet weet.
Beter een brood in den zak dan een pluim op den hoed.
tls al geen goud wat blinkt
Boontjes van genuchten Veel bloemen, weinig vruehten.











v^evechten en schilderijen moet men van verre zien.
^erre van 't water is goed tegen 't verdrinken.
Beter onder de galg gebiecht dan nooit.
F)oud wat gij hebt : 't krijgen is lastig.
'tls beter een vogel in de hand Dan tien in de lucht.



C weemaal kwalijk g' eten Is bijkans eens gevast.
t^ie thuis schaars pap en patatten heeft, wil buiten huis kalkoenen en gesuikerden rijstpap eten.
Vette keuken magere erfenisse.
Wet het trommeltje gewonnen En met 't fluitje verteerd.







's 2* ondags bier met de macht 's Maandags water uit de gracht.
Buiksken vol, harteken lust.
Cusschen lepel en mond Valt veel pap op den grond.
De mensch wikt God beschikt.
Bleeke zonnen en lachende vrouwen , niet te betrouwen.











C en vloocb ntc vogbel 90 boocb, bi en socbt sijn aes aen die eerde.
(3een rijker kroon Dan eigen schoon.
^ igen lof stinkt, Vrienden lof hinkt, Vreemde lof blinkt.
O ie gaarne wat zegt moet gaarne wat hooren.



"Vroege zonneschijn,
Kinders die drinken wijn, Vrouwen die spreken latijn, 't en zal geen goed einde zijn.
jN^ood zoekt listen.
^ens gestolen, altijd dief.
De open deure roept den dief.











Die het altaar dient die leeït er van.
F^oe dichter bij Rome, Hoe slechter kristen.
JVIen kan niet luiden en in de processie gaan.
Ce veel sleutels verwerren het slot.
aast en spoed, is zelden goed.
"Vrouvventranen, weinig g'acht Weent de eene ooge, de andre lacht.
■



feen keer betrapt Negen keeren gedaan.
De niet bemorst is
moet zijnen neus niet afvegen.
'k Reb liever 'nen dief aan mijn klink, dan een luistervink.
Die een put maakt voor een ander, Valt er meestal zelf in.







fêen rijk van dwang En duurt niet lang.
|M eenen en missen begint met dezelfde letter.
v^chendt men zijnen neus, men schendt zijn aangezicht.
't ö lijft lange weg dat nooit en komt.











Die alles door de vingers ziet heeft geenen bril van doen.
D oe gelijk de franschman doet [Vaag in den zak en rap aan den hoed.
03 anneer een boom ter aarde zijgt Maakt ieder dat hij takken krijgt.
Die 't spel niet kan'
Die blijft er van.







"Vóór gedaan en na bedacht Heeft menig in 't verdriet gebracht.
Xeder huisken Heeft zijn kruisken.
C rouwen is geen kinderspel Die getrouwd zijn weten 't wel.
koontje komt om zijn boontje.



jVLen moet geenen ouden aap leeren poetsen maken.
F)oe ouder de gans, hoe kwalijker gij hem de pluimen uit het lijf krijgt.
^en vette koe en denkt niet dat een magere moet leven.
Zonder mijn en dijn
Zou de wereld een hemel zijn.
Qtille waterkens hebben diepe gronden.







Hls de vos de passie preekt, Boerkcns, wacht uw ganzen.
His men over den kop kan, dan kan men over den steert.
De wereld hangt aaneen met haken en oogen.
jNieuwe bezems keren goed.
Ötreelende katten halen 't vleesch uit den pot.







C3evaert is dood,
maar Hebbacrt leeft nog.
((CÜerken is zalig »
zeiden de beggijntjes, en ze waren met zeven om eene ei te klutsen.
Praten en vult den buik niet.
Daar de vuist gaat boven 't recht ben ik liever heer dan knecht.
f^et zijn sterke beenen die de weelde kunnen dragen.



Die 't kleine niet eert Is 't groote niet weerd.
"Veel kleintjes maken een groot.
CQieden en delven Loont zich zei ven.
Gloorden Zijn geen oorden.
Hls de boeren ophouden van klagen, de wereld gaat vergaan.



Kakken gaat voor 't bakken Al is de oven nog zoo heet.
Hls de duivel oud wordt, wordt hij eremijt !
Hi s men van den duivel spreekt dan ziet men zijnen steert.
©k potteken vindt zijn scheelken
Hls 't wel lukt kalft de os.



■



JVIen moet zich niet ontkleeden voor dat men slapen gaat.
JÜanzien doet gedenken.
^orstengunste en vogelzang klinkt het wel, 't en duurt niet lang.
Slechte herders, vette wolven. Liefde doet zorgen.







(3eene centen, geene worsten,
zegt Cicero.
JVIei eenen hoed te meer op een jaar onderhoudt men veel vriendschap.
De vrienden zijn als de zwaluwen : ze komen als 't schoon weer wordt.







Die wind zaait zal storm oogsten.
ï%oge boomen vangen veel wind.
Om der wille van de smeer Likt de kat den kandeleer.
Die op hope leeft sterft van honger.
^Can vasten en zult ge niet barsten.
€en pint in een teugsken Een solferken in vieren.



Xn een natten poel is 't gauw geregend,
De klok is voor de gekken Een wijs man weet zijn tijd.
G-et wat gaar is,
Drink wat klaar is, Spreek wat waar is.



De morgenstond Heeft goud in den mond.
ttlat helpen kaars of bril Als de uil niet zien en wil
6lkeen kan een boos wijf temmen uitgenomen die er mee geschoteld is.
8choon haar en schoon zingen Twee onstandvaste dingen.







't Xs gemakkelijk riemen snijden
uit een andermans leer.
*
't Xs kosters koei,
zij weidt op het kerkhof.
6^inde goed Alles goed.



Een Woordeken van den Verzamelaar.
Dit boekje is niet — en heeft ook niet willen zijn — een volledige verzameling van onze vlaamsche spreekwoorden.
Waarom wij deze namen en geen andere ? Wal ons leidde bij de keuze ? — De gedachte vooreerst aan onze medewerkers die een stof moesten vinden geschikt om « in beeld » te worden uitgedrukt. Dat vormde een hoopje ; daarbij voegden zich dan als van zelf spreuken die wij haast alle dagen en door iedereen hooren uitten. En omdat men ze haast nóóit hoort, om hunne zeldzaamheid en hunne oolijke zinrijkheid werden meer anderen opgenomen.
Onze bronnen ? — De spreuken in hunnen ouden middeleeuwschen vorm, waartusschen die heel-schoone : Ten vlooch nie voghel so hooch, hi en socht sijn aes aen die eerde, vonden wij in de Horae Belgicae van Hoffman von Fallersleben, waar men, wellicht in hunnen oudsten opgeteekenden vorm, aantreft het groote deel onzer spreekwoorden die later door Cats en anderen in een nieuw kleedeken gestoken werden. Verder putten wij in de Spreuken-verzameling van Guido Gezelle die ze zoo goed met hun echt eigen volksch karakter wist op te schrijven. Ten slotte bracht een makker er een aan van links, van rechts... — En zóo kwam deze bundel bijeen.
...En hiermêe, hopen wij, heeft de keizer wat den keizer toekomt.
E. v. O.







Bindwerk van het Huis Van Os-De Wolf Antwerpen