TOESPRAKEN
OP DE COLLECTEN EN EVANGELIËN VOOR DE ZONDAGEN IN HET JAAR
Sf?CK















J8s£l
TOESPRAKEN
OP DE COLLECTEN EN EVANGELIËN VOOR DE ZONDAGEN IN HET JAAR
door
W. P. G. SCHIERHOUT
(a dutch version based on mrs. c. d. francis' " weekly church teaching for the little classes" and " for the elder classes," and rev. w. denton's " the gospels
for sundays.")
SOCIETY FOR PROMOTING CHRISTIAN KNOWLEDGE London : Northumberland Avenue, W.C.
1910



GEDRUKT DOOR WILLIAM CLOWF.S EN ZONEN, BPKT., LONDEN EN BECCLES.



INHOUD
BLZ.
Inleiding... ... 2 Timotheus i. 13 ... ... ?
Advent I. ... S. Jakobus v. 8 ... 7
>> ii- ... Romeinen xv. 4 ...
j> UI- ... 2 Korinthe v. 20 ... ... 18
» iv. ••• s. Mattheus xxiv. 45 ... ... 22
Kersmis-Dag ... Galaten iv. 4, 5 ... _ 2-
Zondag na Kersdag Galaten iv. 6, 7
De Besnijdenis ... S. Lukas ii. 21 ... „7
Epifanie ... ... S. Mattheus ii. 1, 2 ... 42
» I. ... S. Lukas ii. 51 ... _
" ii- Efeze v. 31 ... ...
" ui- ••• Psalm xviii. 35 ... -y
» 1V- ••• S. Mattheus viii. 26 ... ... 65
" V. S. Mattheus xiii. 27 ... ...
» VI. ... 1 Johannes iii. 2, 3 ... ... »7
Septuagesima ... 1 Korinthe ix. 24 ... g2
Sexagesima ... 1 Korinthe x. 13 ... g7
Quinquagesima ... S. Lukas x. 27 ... q2
Asch-Woensdag ... Ezechiel xviii. 23 ... g8
Vasten I. ... s. Jakobus iv, 7 ... IG2
i) II. ... Romeinen xii. 1 ... ... 109
>. ii'. 1 Johannes iii. 8 ... II3
>> IV. ... S. Mattheus vi. 11 ... ,,6
» v. ... 1 Timotheus vi. 13 ... I2I
» vi. ... 1 Johannes iv. 10 ... i26 Goede Vrijdag
Paasch-Dag ... IColossensen iii. 1 ...
Paschen I. ... s. Johannes xx. 21 ... ^
i. II. ... S. Johannes x. 16 ... ... I4s
ï» UI* ... Hebreen xii. 25 ... ... j^2
" IV. ... S. Johannes xvi. 13 ... ...
'■ V. ... S. Johannes xvi. 23 ... ... j^2



INHOUD
Hemelvaarts-Dag ... S. Markus xvi. 19 167
Zondag na Hemelv. S. Lukas xxiv. 49 i72
Pinkster-Zondag ... S. Johannes xiv. 15, 16 ... 177
Drieëenheids-Zondag S. Mattheus xxviii. 19 — i83
I. 1 Johannes v. 3 ... ••• lS8
II. Psalm cxi. 10 ... !95
" lil. 1 Petrus v. 8 ... ••• 201
IV. 1 Johannes iv. 11 ... 2°7
V. Psalm xxxiv. 14 211
VI. Romeinen vi. ii ••• ••• 2I&
VII. Romeinen vi. 21, 22 ... ••• 221
VIII. S. Mattheus vii. 21 ... ••• 227
]X. 2 Korinthe x. s ... 232
X. S. Lukas xi. 2 ... ••• 237
XI. Hebreen iv. 16 ... ••• 243
XII. S. Lukas xi. 13 ... ••• 249
XIII. S. Johannes xii. 26 ... 255
XIV. Filippensen i. 9 ••• 260 XV. S. Mattheus vi. 24 ... ••• 267 XVI. 1 Johannes i. 7 ... ••• 272
XVII. Titus ii. 14 ••• 277
XVIII. S. Mattheus xvi. 24 ... ... 281 XIX. Spreuken iv. 23 ... ••• 285
XX. Efeze v. 20 ... ••• ••• 289
XXI. Romeinen v. i ••• 294
,, XXII. Galaten vi. 9 ••• 298
XXIII. S. Mattheus xxii. 21 ••• 3°3
„ XXIV. Kolossensen i. 10 ... ••• 3°8
XXV. S. Johannes vi. 55, 56 ••• 3H
Na elk Toespraak zijn er eenige toepasselijke Gezangen aangeduid als betrekking hebbende op den Dag (D.), de Collect (C.), den Zendbrief (Z.), het Evangelie (E.), de Lessen (L.), het Algemeen
(A.).



TOESPRAKEN
INLEIDING.
"Iloud het voorbeeld der gezonde woorden die gij van mij gehoord hebt, in geloof en liefde, die in Christus Tezus is."— 2 Timotheus i. 13.
" Voornamelijk zult gij zorgen dat dit kind de Geloofsartikelen, het Gebed des Heeren, en de Tien Geboden leere. Alzoo worden de Peetouders vermaand in " De Bediening van den Openbaren Doop der Kinderen " in het Gebeden-Boek.
"De Geloofsartikelen"—dat is het eerste ding dat gedoopte kinderen te leeren hebben.
Het Gebed des Hf.eren"—dat is het tweede ding dat gedoopte kinderen te leeren hebben.
" De Tien Geboden "—dat is het derde ding dat gedoopte kinderen te leeren hebben.
En deze drie—De Geloofsartikelen, Het Gebed des Heeren, en De Tien Geboden—zult gij vinden in den Kerk-Katechismus; en zij zijn ook een deel van de openbare Godsdiensten van de Kerk, zooals dezelve ons voorgelegd zijn in het Gebeden-Boek. Dus gebruiken wij dezelve geheel ons leven door.
De Geloofsbelijdenis leert ons de bijzonderheden of Artikelen van ons Geloof. De Tien Geboden leeren ons onzen Plicht. Het Gebed des Heeren leert ons dat wij niet in staat zijn 0111 deze dingen van onszelven te doen.
j kunnen niet het Geloof houden noch onzen Plicht



doen van onzselven : wij hebben Gods bijzondere genade noodig om ons in staat te stellen dezelve te doen. En die genade verkrijgen wij als wij God aanroepen met vlijtig gebed : daarom leeren wij het Gebed des Heeren. Maar nadat wij deze drie dingen—Geloof, Plicht, Gebedgeleerd hebben in den Kerk-Katechismus, leeren wij ze allen wederom in het Christelijke Jaar. Het Christelijke Jaar begint op Advent-Zondag. Zoo is het dat wij op Advent-Zondag beginnen te leeren de Artikelen van ons Geloof,—dezelfde welke wij geleerd hebben in de Geloofsbelijdenis. En wij leeren ze stuk bij stuk elk Zondag totdat wij tot Drieëenheids-Zondag komen : en dan is helfte van het jaar voorbij. Dus gedurende de eerste helfte van het jaar worden wij in de openbare Godsdiensten geleerd de Artikelen van ons Geloof. Dan volgt de tweede helft® van het Christelijke Jaar, welke begint met den eersten Zondag na Drieëenheid en eindigt met den laatsten Zondag na Drieëenheid. En gedurende de tweede helfte van het Christelijke Jaar leeren wij onzen Plicht. En in beide helften van het Jaar leeren wij aangaande het derde ding—Gebed—waardoor wij de genade verkrijgen om het Geloof te houden en onzen
Plicht te doen. ..
Daar is nog een andere wijze op welke wij genade verkrijgen benevens Gebed, namelijk, door de Sacramenten ; en in den loop van het Christelijke Jaar worden wij geleerd ook omtrent de Sacramenten.



DE EERSTE ZONDAG IN DEN ADVENT
DE EERSTE ZONDAG IN DEN ADVENT.
" De toekomst des Heeren genaakt."—S. Jakobus v. 8.
"Vooreerst, dat ik den duivel ... de booze wereld • • • en de zondige lusten van het vleesch zoude verzaken."
" En in Jezus Christus . . . geboren uit de Maagd Maria." "Van waar Hij komen zal om te oordeelen de levenden en de dooden."
Zijne bijzondere genade, om welke wij Hem te allen tijd moeten leeren aanroepen met ijverig gebed."
Het gewoonlijke jaar begint op den eersten Januari: niet alzoo het Christelijke Jaar. Het Christelijke Jaar begint op Advent-Zondag. Toen de Zoon van God op Zich nam den mensch te verlossen, is Hij nedergedaald uit den hemel, en heeft op Zich genomen ons vleesch, en is Mensch geworden. Daartoe werd Hij geboren als een klein Kind; en wij vieren Kersmisdag in gedachtenis van Zijn geboorte. Het eerste ding dan hetwelk onze Heer Jezus Christus gedaan heeft voor onze zaligheid, was geboren te worden : daarom begint het Christelijke Jaar met betrekking op Kersmis. Kersmis is een groot Feestdag; en om dien grooten Feestdag recht te vieren, moeten wij ons daarvoor behoorlijk bereiden : daarom bepaalt de Kerk vier weken tot voorbereiding voor Kersmis. Wij heeten die weken de Adventsweken; en van daag is de eerste Zondag in den Advent. Van daag beginnen wij het nieuwe jaar, het Christelijke Jaar.



Het woord Advent beteekent Toekomst,—de toekomst van Jezus Christus den Zoon van God. Hij is gekomen de eerste maal op Kersmisdag toen Hij geboren werd uit de Maagd Maria. En Hij zal wederkomen de tweede maal op den laatsten van alle dagen, den Oordeelsdag. Voor deze tweede komst moeten wij ons ook bereiden.
Hoe zullen wij ons bereiden om Hem te ontmoeten op Kersmis, wanneer wij de gedachtenis vieren van Zijn eerste komst? Door onze zonden af te laten, en te doen wat recht is. De Collect zegt dat wij moeten afleggen de werken der duisternis en aandoen de wapenen des lichts.
Laat ons de Collect kortelijks nagaan. Wij bidden . daarin :—" Almachtige God, verleen ons genade dat wij de werken der duisternis mogen afleggen, en aandoen de wapenen des lichts."
Wij roepen God aan als Almachtig, in staat om alles te doen. Want het is niet gemakkelijk de werken der duisternis af te leggen en de wapenen des lichts aan te doen : daarom hebben wij Gods genade noodig: de genade van God Die Almachtig is. En deze genade, deze gunst en hulp, is noodig om ons in staat te stellen dat te doen wat anderszins voor ons onmogelijk zou zijn, —de werken der duisternis af te leggen. Wil je weten wat de werken der duisternis zijn ? Zij zijn dingen die wij graag in de duisternis versteken, zooals rooven en stelen, liegen, ruzie maken, en nijd. Deze zijn werken van den duivel, den vorst der duisternis, en bij onzen Doop hebben wij beloofd dezelve te verzaken, dat is, af te leggen ; en wanneer God ons genade geeft deze werken der duisternis af te leggen, moeten wij terzelfde tijd de wapenen des lichts aandoen. Onze Heer Jezus Christus is het Licht der wereld : het is Zijn wapenen welke wij moeten aandoen: en van Zijn kindsheid aan, werd Hij bekleed met gehoorzaamheid, werkzaamheid,



liefde. Deze zijn de wapenen des lichts, welke wij moeten aandoen als wij bereid willen wezen om Hem te ontmoeten.
" Nu in den tijd van dit sterfelijke leven, waarin Uw Zoon Jezus Christus ons kwam bezoeken in diepe vernedering."
Let op het woord " Nu,"—niet morgen, maar nu, in dit ons dagelijksch leven dat tot een end zal komen wanneer wij sterven: dit leven hetwelk onze Heer Jezus Christus geleefd heeft toen Hij ons kwam bezoeken. Hij is nedergedaald uit den hemel om ons te bezoeken, en werd geboren te Bethlehem, niet in prachtig paleis en rijkdom, maar in diepe vernedering. Dit was Zijn eerste komst.
"Opdat wij, in den jongsten dag, als Hij in Zijne luistervolle majesteit zal wederkomen om te oordeelen beide de levenden en de dooden, mogen opstaan tot het onsterfelijke leven door Hem, Die met U en den Heiligen Geest leeft en regeert nu en in eeuwigheid. Amen."
Onze Heer is nu terug in Zijn hemelsche woonplaats. Nimmer zal Hij weder hier op aarde leven en lijden en sterven : Hij leeft en regeert nu en in eeuwigheid. Maar e'e'n dag, den jongsten dag, zal Hij wederom op aarde verschijnen, niet in diepe vernedering maar in Zijn luistervolle majesteit, als de Zoon van den Allerhoogsten God, met al Zijn heilige Engelen; en Hij zal dan komen niet om te verlossen maar om te oordeelen: om na te zien wie recht en wie kwaad gedaan hebben. De dooden zullen opstaan, en zullen met degenen, die nog op aarde levend zijn, hun vonnis hooren : diegenen, die in hun levenstijd getracht hebben de werken der duisternis af te leggen en de wapenen des lichts aan te doen, zullen opstaan tot het onsterfelijk leven, het oneindig heerlijk leven met Christus, waar de dood nimmermeer een Ingang zal krijgen, noch de gelukzaligheid ophouden.



Verdienen wij dit ? Ach neen. Indien wij dit bereiken, zal het wezen door onzen Heer Jezus Christus, den Zoon van God, Die leeft en regeert met God den Vader en God den Heiligen Geest, drie Personen en een God, nu en in eeuwigheid.
Keeren wij nu tot het Evangelie.
De Olijfberg ligt een korten afstand buiten Jeruzalem; aan één kant was het dorp Bethfage, en niet verre daarvan een ander dorp Bethanie. Onze Heer was op reis naar Jeruzalem ; en toen zij gekomen waren aan den Olijfberg, heeft onze Heer twee van Zijn discipelen gezonden naar het dorp Bethfage om te halen een ezelin en haar veulen welke zij zouden vinden vast gemaakt aan een paal. Natuurlijk de eigenaar zou niet tevreden wezen dat zij de ezelin zouden wegnemen. Hij zou wel vragen, " Wat maakt je ? laat het dier staan, -—en zoo voorts. Op zoo een woord moesten de discipelen antwoorden, " De Heer heeft deze van noode." Daarop werd de eigenaar geheel gewillig de ezelin te geven . terstond, dadelijk, heeft hij ze gezonden.
Vereischt onze Heer ooit van ons van onze goederen . Tawel : " Voor zooveel gij dit aan één van de rmnste van Mijne broederen gedaan hebt, hebt gij het aan Mij gedaan." En wanneer de behoeften van anderen aldus om onze hulp roepen, is het alsof onze Heer tot ons
zegt, " Ik heb dit van noode."
Lange jaren geleden had de profeet Zacharia voorspeld dat de Zoon van God, als Hij de aarde zou komen bezoeken, zou komen in diepe vernedering. Hij zou komen tot Jeruzalem, rijdende niet op een fraai paard ot in een deftig koets, maar op een ezelin. Zijn woorden zijn:-" Zegt der dochter Zions," dat is, de menschen van Jeruzalem, " Zie, uw Koning komt tot u, —de Koning Die is ook onze Koning, namelijk Christus, dat is, de Gezalfde, Die gezalfd is om onze Profeet, onze Priester, en onze Koning te zijn,— uw Koning



komt tot u, zachtmoedig en gezeten op eene ezelin." En dit werd nu volbracht. Hun Koning was gekomen, doch in diepe vernedering, zachtmoedig en gezeten óp een ezelin.
Groot was de toejuiching van het volk dat met Jezus was. Het was een schaar van menschen. Sommigen zijn Hem voorgegaan, anderen zijn Hem gevolgd, allen hebben uitgeroepen, " Hosanna den Zone Davids ! Gezegend is Hij Die komt in den Naam des Heeren. Hosanna in de hoogste hemelen." Wij zingen dit ook. Wij zingen lofzangen aan den Zoon van David, maar wij weten dat Hij is ook de Zoon van God. Wij zingen, "Gij zijt de Koning der eere, o Christus; Gij zijt de eeuwige Zoon van den Vader." Wij zingen dit dikwijls met onze lippen, en wij behooren te trachten dit van harte te meenen.
De menschen binnen Jeruzalem werden verstomd over deze optocht. "Wie is deze?" vraagden zij. En de menschen rondom Jezus hebben geantwoord : " Deze is Jezus de Profeet van Nazaret in Galilea." Ja, Hij was de Profeet, meerder dan eenig ander profeet; en wij belijden dezelfde waarheid wanneer wij zeggen, " Ik geloof in Jezus Christus," want Christus beteekent de Gezalfde —gezalfd tot Profeet, Priester, Koning.
Bij den Tempel is onze Heer afgeklommen van de ezelin. Ach, wat heeft Hij daar gezien ? was het menschen God aanbiddende ? Neen, het was iets dat Hem zeer bedroefd en toornig gemaakt heeft,—Zijns Vaders Huis gebruikt voor gewone zaken, menschen daar verkoopende en koopende de dieren die zij noodig hadden tot slachtoffers ! Was dit niet een treurig breken van het derde Gebod? "Gij zult den Naam des Heeren uws Gods niet ijdelijk gebruiken." Gods Naam bevat alles wat aan God gewijd is : Zijn Huis, want Hij heeft Zijn Naam daarop gezet, en heeft het apart gezet voor Zichzelven en Zijn dienst. Deze menschen waren dan niet



waardig om in Gods Huis te wezen, zoo heeft onze Heer hen uitgedreven. " Mijn Huis," riep Hij uit, " Mijn Huis zal een Huis des gebeds genaamd worden; maar gij hebt dat tot een moordenaarskuil gemaakt."
Wij ook hebben een Huis van God alhier. Laat ons toezien dat wij het gebruiken als een Huis des gebeds. Als wij daarin stappen onverschillig en met lawaai : daarin praten en spelen: ziet onze Heer ons, en Hij wordt toornig daarover. " Mijn Huis," zegt Hij, " het is Mijn Huis."
Wanneer onze Koning zal wederkomen in Zijn luistervolle majesteit, zal Hij wederom Zijns Vaders Huis moeten reinigen, en daaruit drijven degenen die onwaardig zijn om daarin te wezen ? Daar is een zeer groote Kerk waarvan Christus is de Hoeksteen, en de Apostelen zijn de fondamentsteenen, en gedoopte menschen zijn de andere steenen : en de naam daarvan is de Heilige Katholieke Kerk. En als Christus wederkomt, zal Hij uit Zijn Kerk drijven allen die kwaad gedaan hebben, en zal haar een rein en heerlijk Kerk maken. Daarom, eer Hij komt, laat ons God van harte smeeken dat Hij ons genade verleene dat wij de werken der duisternis mogen afleggen, en aandoen de wapenen des lichts.
Laat ons in gedachtenis houden (i) dat onze Heer alles geleden en Zijn Kruis gedragen heeft uit Zijn vrijen wil; (2) dat Hij ziet alles wat wij doen, en de omstandigheden van onze daden; (3) dat Hij ons noodig heeft: wij zijn Zijne kinderen, niet des duivels; (4) dat Hij ons Zijn Geest en genade geeft om de werken der duisternis af te leggen en de wapenen des lichts aan te doen.
D. 333; C. 20, 21, 26, 260 ; E. 23 ; A. 25, 28, 281, 325, 334.



DE TWEEDE ZONDAG IN DEN ADVENT.
" Al wat tevoren geschreven is, dat is tot onze leering tevoren geschreven ; opdat wij door de lijdzaamheid en de vertroosting der Schriften hoop hebben zouden."—Romeinen, xv. 4.
"Van waar Hij komen zal om te oordeelen de levenden en de dooden."
" Zijn heiligen Naam en Zijn Woord te eeren."
Wij beginnen het Christelijke Jaar met den eersten Zondag in den Advent. Van daag is de tweede Zondag in den Advent. Daar zijn vier Zondagen in den Advent. Onze Heer Jezus Christus de Zoon van God is gekomen om deze wereld te bezoeken in menschelijke gedaante toen Hij geboren werd op Kersmis. Daarom bereiden wij ons om Hem op Kersmis te ontmoeten. Daar is een ander Advent, een tweede komst, waarvan wij te denken hebben; en wij moeten ons daarvoor bereiden door de werken der duisternis af te leggen en aan te doen de wapenen des lichts. Wij moeten dit doen, maar wij zijn niet in staat zonder hulp; doch die hulp kunnen wij krijgen als wij daarvoor vragen : wij moeten ijverig daarom bidden; dus wordt gebed genoemd " een middel van genade," omdat door middel van gebed krijgen wij genade. Dit middel van genade hebben wij geheel verleden week gebruikt. De Collect, welke herhaald wordt eiken dag in den Advent, begint, " Almachtige God, verleen ons genade dat wij de werken der duisternis mogen afleggen en aandoen de wapenen des lichts." Andere middelen van genade zijn er benevens Gebed: en als wij de middelen niet gebruiken,



kunnen wij de genade niet verwachten. Van daag zullen wij van een tweede middel van genade leeren, namelijk, Bijbel-lezen. Wij hebben daaromtrent geleerd inden Kerk-Katechismus, dat mijn Plicht jegens God is " Zijn heiligen Naam en Zijn Woord te eeren.
Wij bidden in de Collect" Gezegende Heer, Die de geheele Heilige Schrift tot onze onderwijzing hebt
laten opteekenen." , , .
God de Heilige Geest heeft het in de harten gezet van verscheidene heilige menschen, zooals Moses, David, S. Mattheus, S. Paulus, S. Johannes en anderen, de Heilige Schriften te schrijven tot onze onderwijzing. Wii leeren in dezelve aangaande God ; aangaande de schepping van den mensch, den val van den mensch in zonde, de liefde van God daarin dat Hij Zijn Zoon gezonden heeft in de wereld; de Menschwording, de Geboorte, het Leven, den Dood, de Wederopstanding en de Hemelvaart van onzen Heer Jezus Christus den Zoon van God ; aangaande den Heiligen Geest ; aangaande de Kerk die moet uitgebreid worden over de geheele wereld; aangaande den Doop en de Heilige Communie; aangaande de wijze op welke wij God moeten dienen; aangaande de Wederopstanding van de Dooden, en het Leven van de toekomende eeuw. Al dit en veel meer leeren wij in de Heilige Schriften, dat
is, in den Bijbel. .
"Geef dat wij dezelve zóó mogen hooren, lezen, opmerken, leeren en innerlijk ter harte nemen, dat wij door lijdzaamheid en vertroosting van Uw Heilig Woord omhelzen en steeds vasthouden mogen de zalige hoop des eeuwigen levens, welke Gij ons hebt gegeven door onzen Zaligmaker Jezus Christus. ?ien' f f
God heeft de Heilige Schriften laten opteekenen tot onze onderwijzing, daarom dan moeten wij
leeren zooveel als wij kunnen uit dezelve. Niet. dat J
beginnen door ons Geloof te leeren uit den Bijbel: dit



zou te zwaar voor ons wezen. De Kerk leert ons ons Geloof in de Geloofsbelijdenis. En wanneer wij de Geloofsbelijdenis geleerd hebben en tot jaren van onderscheid en verstand gekomen zijn, dan kunnen wij elk Artikel van ons Geloof opzoeken in den Bijbel: daar zullen wij elkeen vinden.
In de Collect bidden wij God om genade om de Heilige Schriften te hooren. Wij hooren de Heilige Schriften gelezen in de Diensten van de Kerk. De Dienst van het Morgen- en het Avond-gebed begint met één of meer verzen van de Heilige Schrift; de Psalmen, de Lessen, "Geloofd zij de Heer de God Israels," " Mijne ziel maakt groot den Heer," " Nu laat Gij, Heer, Uwen dienstknecht gaan in vrede naar Uw Woord," zijn allen deelen van de Heilige Schriften. In de Dienst van de Heilige Communie zijn de Tien Geboden, de Zendbrief, het Heilige Evangelie, de verzen bij het Offertorium, de Vertroostende Woorden, allen uit de Heilige Schriften.
Verder, wij moeten de Heilige Schriften lezen, in School en te huis. Als wij niet zeiven kunnen lezen, dan kunnen wij mogelijk een vriend krijgen om voor ons te lezen. De Kalendar, of Almanak, bij het begin van het Gebedenboek, wijst ons welke Hoofdstukken bepaald zijn voor elk dag in het jaar.
Dan moeten wij ook de Heilige Schrift opmerken, dat is met aandacht hooren of lezen, zoodat wij verscheidene verzen kunnen onthouden.
Wij moeten ook de Heilige Schrift leeren. Als wij in verzoeking komen, of op een ziekbed liggen, wat ondersteuning en vertroosting zal het voor ons wezen als wij dan deelen van de Heilige Schrift onthouden en in onze harten opzeggen.
En eindelijk, wij moeten de Heilige Schrift innerlijk ter harte nemen, dat is, overwegen en daarover denken. De kost welke wij eten en innerlijk nemen, maakt dat onze



lichamen groeien en gezond blijven. Daarom moeten wii de Heilige Schriften niet alleen hooren of lezen ot opmerken of leeren, maar ook innerlijk ter harte nemen. Vraagt den Heiligen Geest dat de Heilige Schriften onze zielen helpen te groeien en Hem gehoorzaam te wezen; dat wij ze zóó mogen hooren, lezen, opmerken, leeren en innerlijk ter harte nemen, dat wij omhelzen en steeds vasthouden mogen de zalige hoop des eeuwigen levens. Wij verdienen niet dit eeuwige leven : God geeft het ons door onzen Zaligmaker Jezus Christus. Laat ons het omhelzen en steeds vasthouden, als iets dat wii waardeeren en liefhebben. Wat een mensch niet waardeert dat laat hij los. Als wij maar van de dingen van dit leven houden en niet van het eeuwige leven, dan zullen wij deze hoop loslaten, in plaats van vasthouden. Als wij gewaar worden dat wij deze hoop bijna losgelaten hebben, laat ons zoeken die weder in handen te krijgen door de Heilige Schriften met lijdzaamheid te hooren en te lezen; zoo zullen wij de hoop weder vinden, en vertroosting hebben. 
- In het Heilige Evangelie voor van daag zegt ons onze Heer Jezus Christus dat " daar zullen teekenen zijn in de zon en maan en sterren, en op de aarde benauwdheid der volken met twijfelmoedigheid," voorafgaande Zijn tweede komst. Dit heeft nog niet plaats gevonden : zoo heeft Hij het dan geprofeteerd. Hij was sprekende als een Profeet, een Leeraar van God gezonden om te leeren, om Zijn boodschap te verkondigen, om toekomstige dingen vooruit te vertellen. En de groote toekomstige gebeurtenis welke Hij hier vooruit vertelt, is het einde van de wereld, hetwelk zal plaats vinden wanneer onze Heer wederkomt bij Zijn tweede komst in luistervolle majesteit.
Wie /uilen den Zoon des Menschen zien komen? allen die dan op de aarde levend zullen zijn; ja en allen die ooit op de aarde geleefd hebben. Allen die voor Zijn komst gestorven zijn, zullen wederopstaan uit de dooden.



Elk oog zal Hem zien wanneer Hij wederkomt, niet zooals ter eerste maal in diepe vernedering, maar in luistervolle majesteit, met groote kracht en heerlijkheid, met al Zijn heilige Engelen. Wat verheuging zal dat wezen voor allen die Hem liefhebben! "Ziet omhoog," zegt Hij tot Zijn discipelen, Zijn vrienden, " ziet omhoog en heft uwe hoofden opwaarts, omdat uwe verlossing nabij is." Zal dat een blijdschap voor u ook wezen, wanneer Hij in de wolken komt ? Ja, als gij Hem nu zooveel liefhebt dat gij tracht u te bereiden om Hem te ontmoeten, dat gij Hem toelaat u te brengen verlossing van zonde en de zalige hoop des eeuwigen levens : . anders niet. Voor degenen die Hem niet liefhebben noch trachten zich te bereiden om Hem te ontmoeten, zal het hart bezwijken van vrees en verwachting der dingen die het aardrijk zullen overkomen.
Als wij een vijgeboom in den winter aanzien, schijnt hij dood te zijn; maar als de winter voorbijgaat, begint de boom weder uit te spruiten, en wij weten dat de zomer nabij is. Laat ons dan vroegtijdig leeren dat onze Koning aan komen is. Hij heeft een Koninkrijk nu, hier op aarde, namelijk, Zijn Kerk. Wij zijn leden van die Kerk. Maar sommige van de leden gehoorzamen niet hun Koning. Laat ze toezien: daar is geen plaats in het heerlijk Koningrijk in de hemelen voor de ongehoorzamen. Wanneer dat heerlijk Koningrijk verschijnt, zullen de aarde en alle zienlijke dingen voorbijgaan : e'én ding zal voor eeuwig vastblijven, namelijk, Gods Woord ; en dat Woord vinden wij in de Heilige Schriften. Laat ons dan " dezelve zóó hooren, lezen, opmerken, leeren, en innerlijk ter harte nemen, dat wij, door lijdzaamheid en vertroosting van Gods Heilig Woord, omhelzen en steeds vasthouden mogen de zalige hoop des eeuwigen levens, welke God ons heeft gegeven door Jezus Christus onzen Zaligmaker."
C. 179, 180; E. 19, 29; A. 31, 32, 282, 325.
£



DE DERDE ZONDAG IN DEN ADVENT.
"Zoo zijn wij dan gezanten van Christus wege, alsof God door ons bade: wij bidden u van Christus wege, laat u met God verzoenen."—2 Korinthe v. 20.
" Geboren uit de Maagd Maria."
" Van waar Hij komen zal om te oordeelen de levenden en de dooden." )(
" Mij aan mijne geestelijke herders te onderwerpen.
Van daag is de derde Zondag in den Advent. Advent beteekent de toekomst van onzen Heer Jezus Christus. Hij is alreeds e'énmaal gekomen in diepe vernedering. En de dagviering van Zijn eerste komst, Zijn verjaardag, Kersmis, zal haast aanbreken. Wij willen onzen Heer verwelkomen, daarom moeten wij ons bereiden, door af te leggen de werken der duisternis en aan te doen de wapenen des lichts. Daar is ook de tweede komst van onzen Heer waarover wij moeten denken en waarvoor wij ons moeten bereiden op dezelfde wijze. God zal ons helpen door Zijn genade; en die genade moeten wij verkrijgen door Gebed. Gebed is dus een middel van
genade. Bijbel-lezen is ook een middel van genade. Van
daag willen wij een derde middel van genade aanduiden :— het luisteren naar Gods Dienaars. Gods Dienaars zijn de Bisschoppen, Priesters, en Diakenen. Zij zijn Gods Dienaars omdat zij wettig en behoorlijk geordineerd zijn. Onze Bisschop werd geordineerd door een ander Bisschop vóór hem; en die door een ander vóór hem; en zoo voorts achteruit tot den tijd van S. Paulus en S. Johannes en S. Petnas, die door onzen Heer Zeiven



geordineerd werden. En alle Priesters en Diakenen werden door een Bisschop geordineerd; en uw eigen j riester, nadat hij door een Bisschop geordineerd werd werd eindelijk hier gezonden door onzen Bisschop. Een 1 riester neemt waar een gemeente en moet zorg dragen voor hunne zielen; en hij doet dit door te prediken en te.leeren en de Sacramenten te bedienen; en de gemeente moet naar hem luisteren, want hij is een Dienaar, een Gezant, van Christus.
In de Collect voor van daag bidden wij" O Heere Jezus Christus, Die bij Uwe eerste komst Uwen Bode voor U heenzondt, 0111 Uwen weg voor U te bereiden."
S. Johannes de Dooper was deze Bode dien onze Heer voor Zich heenzondt om de menschen te bereiden voor Zijn komst. En de wijze waarop de menschen zich moesten bereiden, was door zich te bekeeren van hunne zonden : dat is, hunne zonden te haten, te begeeren ze af te laten, te verlangen dat God ze zouden vergeven Wanneer de menschen dit gedaan hadden, werden zij bereid voor de komst van Christus. Want Hij kon hen hunne zonden vergeven : Hij kon hun kracht geven om hunne zonden af te laten. Zoo heeft de Bode gepredikt " Bekeert u." '
" Geef dat de Dienaars en Uitdeelers van Uwe verborgenheden insgelijks zóó Uwen weg mogen bereiden en recht maken."
Daar was maar één bijzonderlijke bode, één gezant voor de eerste komst van Christus, maar onze Heer heeft vele boden, vele gezanten, gezonden om de menschen voor Zijn tweede komst te bereiden. Deze zijn de Dienaars van onzen Heer Jezus Christus, de Bisschoppen, Priesters en Diakenen,—Dienaars van den Heer Jezus Christus tot dienst van Zijn volk; daarom zijn zij ook " Uitdeelers van de verborgenheden van Christus, dat is, het Katholieke Geloof en de Sacramenten : deze zijn " de verborgenheden van Christus,"



waarover de Bisschoppen en Priesters moeten zorg dragen, en welke zij moeten uitdeelen aan het volk van Christus.
" Door de harten van de ongehoorzamen te brengen tot de wijsheid van de rechtvaardigen."
Wat S. Johannes de Dooper, de eerste bode of gezant van onzen Heer Jezus Christus, gedaan heeft, dat moeten de gezanten of Dienaars van onzen Heer nu doen,—namelijk, Zijn weg bereiden en recht maken, door de harten van degenen die aan God ongehoorzaam zijn, te brengen tot de wijsheid van degenen die Hem gehoorzamen. Daarom prediken zij, en roepen menschen tot bekeering, hunne zonden af te laten en God gehoorzaam te zijn. Indien menschen luisteren, dan maken zij zich bereid voor de tweede komst van Christus.
" Dat bij Uwe tweede komst om de wereld te oordeelen, wij bevonden mogen worden een welbehagelijk volk te zijn in Uwe oogen."
Onze Heer Jezus Christus zal wederkomen ten tweede maal om te oordeelen. Alzoo erkennen wij in de Geloofsbelijdenis, "Van waar Hij komen zal om te oordeelen de levenden en de dooden." Het zal een doordringend oordeel wezen, want Hij zal ons oordeelen voor al wat wij denken en zeggen en doen. Ach, wie zal daarin bestaan? Als wij hier getracht hebben om recht te doen en Hem te gehoorzamen, dan zullen wij een welbehagelijk volk zijn in Zijne oogen, een volk dat Hij kan ontvangen en goedkeuren en met Zich opnemen ten hemel, alwaar Hij, God de Zoon, "met den Vader en den Heiligen Geest, een eenig God, leeft en regeert tot in eeuwigheid. Amen."
Het Evangelie leert ons omtrent S. Johannes den Dooper. Johannes had Gods boodschap verkondigd,— dat men zich moest bekeeren en de werken der duisternis afleggen, en zich moest verbeteren en de wapenen des lichts aandoen. Dit heeft koning Herodes volstrekt



niet aangestaan: hij had het zevende Gebod gebroken, en Johannes heeft hem vermaand zich te bekeeren' Hij wilde niet, werd toornig, en heeft Johannes in de gevangenis geworpen. Daar in de gevangenis heeft Johannes tijding gekregen van Christus en Zijn wonderwerken. Johannes heeft geweten dat Jezus was de Christus de Zoon van God, Dien men 'zoo lang verwacht had, maar de discipelen van Johannes waren niet zeker daaromtrent; zoo heeft hij twee van hen gezonden om den Heer Jezus te gaan zien en Hem te vragen, " Zijt Gij de beloofde Christus de Zoon van God Die komen zou, of zal Hij iemand anders wezen ? " lot antwoord heeft onze Heer hen gewezen op de wonderwerken die zij Hem zagen doen. " De blinden worden ziende, en de kreupelen wandelen; de melaatschen worden gereinigd, en de dooven hooren: de dooden worden opgewekt, en den armen wordt het Evangelie verkondigd." Als Jezus niet de Christus was, kon Hij niet zoodanige wonderwerken gedaan hebben. Dus werden de discipelen van Johannes overtuigd dat Jezus de Christus was. Toen zij weggegaan waren, heeft Jezus tot de scharen gesproken aangaande Johannes den Dooper. Hij had geleefd in de woestijn, en zij hadden uitgegaan in de woestijn om hem te zien. Aan wat was hij gelijk? aan "een riet dat van den wind ginds en weder bewogen wordt ? " Neen. Heeft hij ooit zijn zin veranderd : heeft hij één dag gezegd Bekeert u," en den anderen dag, "Laat maar staan' het komt met daarop aan?" Neen, hij was niet gelijk
w" U- ' h'J was 1'evers gelÜk een vasten eikenboom. Was hij met zachte kleeren bekleed: heeft hij gewoond in eens konings huis? Neen; hij heeft een zeer bedwongen,^ zelfverloochend leven geleefd. Hij was een profeet, één die had Gods boodschap af te leveren ■ ja, meer dan een profeet, want hij'heeft Christus /.elven gezien, welk voorrecht geen van de andere



profeten had, en andere profeten hebben van hem en zijn boodschap geprofeteerd. Maleachi was de laatste profeet die een boodschap van God moest verkondigen aangaande Johannes; en dit was de boodschap : "Ziet, Ik (dat is, God) zend Mijn Bode voor Uw Aangezicht (dat is, het Aangezicht van Christus), die Uwen weg (den weg van Christus) bereiden zal voor U heen."
De Bisschoppen, Priesters, en Diakenen zijn Gods Boden, Gods gezanten van daag, die den weg voor de tweede komst van Christus bereiden. En wanneer zij tot ons prediken en ons leeren, moeten wij naar hen luisteren. Dan zullen wij hulp en genade verkrijgen om ons te bereiden voor dien grooten Dag.
C. 263, 264, 363, 364; A. 22, 24, 25, 167-177, 2ii, 213, 279, 325-
DE VIERDE ZONDAG IN DEN ADVENT.
"Wie is dan de getrouwe en voorzichtige'dienstknecht denwelken ziin IIeer over Zijne dienstboden gesteld heeft, 0111 hunlieden hun voedsel te geven te rechter tijd ? "—S. Mattheus xxiv. 45.
"Hoe vele Sacramenten heeft Christus in Zijne Kerk ingesteld? Slechts twee, als algemeen noodzakelijk ter zaligheid; te weten, den Doop, en het Avondmaal des Heeren."
Van daag is de vierde en laatste Zondag in den Advent; en Kersmis volgt op Advent. De vier Adventsweken zijn dus weken van voorbereiding voor Kersmis. Op Kersmis vieren wij de eerste komst van God den Zoon, Jezus Christus onzen Heer, in de wereld. Bij Zijn eerste komst hebben de menschen Hem gezien met hunne oogen. Bij Zijn tweede komst ten jongsten dage met al Zijn heilige Engelen, zullen alle menschen Hem



zien met hunne oogen. Intusschen komt onze Heer tot ons nu; wij zien Hem nu, niet met de oogen van ons lichaam maar door geloof. En als wij willen hebben dat Hij nu tot ons komen, moeten wij ons bereiden om Hem te ontvangen, door de werken der duisternis af te leggen en de wapenen des lichts aan te doen. Daartoe hebben wij hulp en genade noodig, en die krijgen wij door middelen. Gebed is een middel van genade; Bijbel-lezen is een ander middel van genade; Luisteren naar prediken is een derde middel van genade. Daar is een vierde middel van genade waardoor onze Heer heeft alreeds tot u gekomen, namelijk, het Sacrament van den Heiligen Doop. En daar is nog een ander groote middel van genade waardoor onze Heer tot u komt nadat gij bevestigd zijt geweest, namelijk, de Heilige Communie. In de Collect van daag bidden wij onzen Heer Jezus Christus dat Hij onder ons wil komen; en in de Heilige Sacramenten komt Hij nader tot ons dan op eenige andere tijd.
In de Collect bidden wij :—" O Heer, wij bidden U, wek Uwe kracht op en kom onder ons, en help ons door Uwe groote macht."
God is machtig, meer dan wij, meer dan de duivel. En wij bidden Hem dat Hij nu tot ons kome in Zijn groote macht. Hij antwoordt ons gebed en komt tot ons wanneer wij bidden, wanneer wij Zijn Woord lezen, wanneer wij tot Zijn gezanten luisteren, en naast en best bij de Heilige Communie : want in de Heilige Communie is onze Heer Jezus Christus waarlijk tegenwoordig, en geeft ons Zijn Lichaam en Bloed, dat is, Zichzelven, om ons te helpen, door onze zielen te versterken en te verkwikken.
" Opdat, daar wij door onze zonden en boosheid zeer verhinderd worden om de loopbaan, die ons is voorgesteld, te loopen, Uwe milde genade en ontferming ons spoedig moge helpen en verlossen."



Wij hebben Gods hulp erg noodig. Wij loopen een loopbaan, de loopbaan van de aarde naar den hemel, langs den weg van Gods Geboden. Het is niet gemakkelijk deze loopbaan te loopen. Zoovele dingen raken in ons pad en trekken ons achteruit, zoodat wij zeer verhinderd worden. Onze zonden en boosheid, deze zijn de verhinderings. En als wij de loopbaan willen loopen, moeten wij ontslagen worden van onze zonden en boosheid, onze slechte humeuren, en luiheid, en liegen. Maar wij vinden dat wij ze niet kunnen kwijt raken, daarom roepen wij God aan, dat Zijn milde genade en ontferming ons spoedig moge helpen en verlossen. Kersmis zal spoedig hier wezen, en wij gaan onzen Heer ontmoeten; wij gaan het Heilige Kind aanbidden; en allen die bevestigd zijn, worden genoodigd Hem te ontmoeten in Zijn Feestmaal. En wij willen niet Hem ontmoeten met al deze zonden en boosheid, deze slechte humeuren en ongehoorzame manieren, en slechte woorden; wij willen eerst daarvan ontslagen worden, zoo bidden wij God dat Hij ons spoedig moge helpen en verlossen.
" Door de genoegdoening van Uwen Zoon, onzen Heer, Wien met U en den Heiligen Geest zij eer en heerlijkheid, tot in eeuwigheid. Amen."
Niets dat wij uitvoeren, kan een genoegdoening voor God wezen, want het is niet goed genoeg gedaan: daar ontbreekt altoos iets. Alleen onze Heer heeft alles wél gedaan : zoo kan Hij onze onvolmaakte werken nemen en die voor ons klaarmaken, en aan God voorstellen. En wanneer onze werken door Zijn handen gegaan hebben, zullen ze een genoegdoening voor God wezen. Daarom geven wij aan de Eeuwiggezegende Drieëenheid " eer en heerlijkheid tot in eeuwigheid "
In het Evangelie voor verleden Zondag heeft onze Heer getuigenis gegeven van S. Johannes den Dooper, dat hij een man was, zóó standvastig, niet gelijk een



riet: zóó eenvoudig, niet bekleed met zachte kleeren, of wonende in eens konings paleis. En van daag in het Evangelie hooren wij wat S. Johannes van zichzelven te zeggen had. De Joden hadden eenige Priesters en Levieten afgezonden van Jeruzalem om hem te vragen wie hij was; want zij hadden geweten dat hij een zeer goed en groot man was, en zij waren in twijfel of hij de Christus was of neen. Hij heeft hen de waarheid rechtuit gezegd, " Ik ben de Christus niet." De Christus was wel gekomen, namelijk, onze Heer Die genoemd werd "Jezus de Nazarener," maar Hij was niet Johannes.
Toen hebben zij hem gevraagd of hij dan Elias was. Elias was de oude profeet die zoo heilig was dat God hem opgenomen had ten hemel zonder sterven. En Elias was op vele wijzen gelijk S. Johannes den Dooper,
zoo standvastig, zoo grootmoedig, zoo zelfverloochend ; en zij meenden dat Elias was mogelijk terug ter aarde gekomen. Maar S. Johannes heeft geantwoord, " Ik ben niet Elias."
Zij hebben hem verder gevraagd of hij de Profeet was. Mozes had in vroegen tijd voorspeld:—" Een Profeetj uit het midden van u, uit uwe broederen, als mij, zal u de Heer uw God verwekken; naar Hem zult gij hooren." Dit heeft hij geprofeteerd aangaande den Christus. Nu hebben de Joden S. Johannes laten vragen of hij die Profeet was. En S. Johannes heeft geantwoord, Neen.
Dus op al deze vragen heeft S. Johannes de waarheid gesproken; hij wou niet hebben dat de menschen meer van hem zouden denken dan wat hij eigenlijk was.
" Zij zeiden dan tot hem : Wie zijt gij ? opdat wij antwoord geven mogen aan degenen die ons gezonden hebben; wat zegt gij van uzelven?" S. Johannes heeft antwoord gegeven : " Ik ben een stem." Een stem spreekt of roept. Het is alsof hij zou zeggen : " Het komt niet daarop aan, wie ik ben: luistert maar



naar mijn stem : ik ben gezonden om te spreken, om een boodschap af te leveren, en mijn b'oodschap is, " Maakt den weg des Heeren recht; de Heer is aan komen; ruimt alle slechte dingen uit Zijn pad; raakt ontslagen van uwe zonden; bekeert u; en dan zal de weg schoon wezen en bereid voor Zijn Tegenwoordigheid." Vele honderd jaren tevoren had de profeet Jesaja geprofeteerd dat de bode van den Christus zou wezen een stem die alzoo zou spreken. Dus hebben twee profeten, Jesaja en Maleachi, van S. Johannes den Dooper geprofeteerd.
De menschen die gezonden hadden om S. Johannes af te vragen, waren uit de Farizeën. De Farizeën waren een deel van de leden van de Joodsche Kerk, die zeer streng waren omtrent het onderhouden van de Wet; hun groot sfout was hoogmoed, trotschheid van hart. Hun zaak nu tegen S. Johannes was, dat hij gedoopt had. De Farizeën zeiden, "Als je niet de Christus zijt, noch Elias, noch de Profeet, waarom doopt je ? je hebt geen recht om te doopen." S. Johannes heeft geantwoord dat hij had recht, omdat God hem gezonden had; doch zijn doop was maar een doop met water alleen. De Christelijke Doop is een Doop met water en den Heiligen Geest, welke ingesteld werd door Christus Zeiven.
Zijt gij gedoopt geweest met water en den Heiligen Geest? Indien zoo, dan was dat de eerste maal dat Christus tot u gekomen is : dat was de eerste maal dat gij Gods genade ontvangen hadt. En elk maal dat wij komen tot het ander Sacrament, de Heilige Communie, komt Hij weder tot ons, en wij ontvangen meer genade. Wanneer gij dan denkt van de verscheidene middelen van genade, vergeet nooit de twee groote Sacramenten.
Terwijl S. Johannes in gesprek was met de Farizeën, heeft Iemand nabij gestaan Dien zij niet gekend hadden, namelijk, onze Heer Jezus Christus. Staat onze Heer



ooit nabij ons, midden onder ons, terwijl wij Hem niet kennen noch weten dat Hij nabij is ? Is Hij niet altoos in de Kerk ? En komt gij niet somtijds onverschillig in de Kerk, en merken niet dat Hij daar is ? S. Johannes heeft zich niet waardig geacht dat hij des Heeretj schoenriem zou ontbinden: nog minder zijn wij waardig; maar de Heer is zoo goedgunstig dat Hij ons toelaat vele dingen voor Hem te doen, en wij behooren blij te wezen als wij het geringste ding kunnen doen tot Zijn eer,—bij voorbeeld, de zitbanken in Zijn Huis afstoffen, bloemen voor Zijn Altaar brengen, enz.
De plaats waar S. Johannes was doopende, werd genaamd Bethabara. Bethabara beteekent huis of plaats van doortocht, en was de plaats waar in de aloude tijd Jozua en de Israelieten door de rivier de Jordaan gegaan zijn. En nu staat Iemand meerder dan Jozua bij de plaats, Hij Die voor ons een doortocht maakt tot ons beloofde land, hetwelk is de Hemel, namelijk, Jezus Christus onze Heer, Die altoos met ons is, ofschoon wij Iiem niet bekennen en ons lichaamsoog Hem niet ziet, Die voor ons wil wezen " de Weg, de Waarheid, en het Leven."
Z. 163; E. 27; A. 30, 184-187, 325, 334.
KERSMIS DAG.
" Wanneer de volheid des tijds gekomen is, heeft Gon Zijn Zoon uitgezonden, geworden uit eene vrouw, geworden onder de Wet, . . . opdat wij de aanneming tot kinderen verkrijgen zouden."— Galaten iv. 4, 5.
" En in Jezus Christus, Zijn eengeboren Zoon, onzen Heer, Die ontvangen is van den Heiligen Geest, geboren uit de Maagd Maria."
" Wat is de inwendige en geestelijke genade, ons



gegeven bij den Doop? Eene afsterving der zonde,en eene wedergeboorte tot rechtvaardigheid: want daar wij van nature in zonde geboren en kinderen des toorns zijn, zoo worden wij hierdoor kinderen der genade gemaakt.
Bij den'Doop "waarin ik het kind van God geworden ben."
Het Christelijke Jaar begint met den Advent. De vier Adventsweken zijn een lijd van voorbereiding voor Kersmis. Kersdag is de eerste groote Feestdag van het Christelijke Jaar. Het is een dag van blijdschap, want wij vieren de Geboorte van Christus. Toen God de Vader Zijn eeniggeboren Zoon ter aarde gezonden heeft om ons te verlossen, moest God de Zoon Mensch worden. Hij is God gebleven, maar Hij is ook daarbij Mensch geworden. Zoo, als Mensch, moest Hij vooreerst geboren worden. Niemand op aarde begint zijn leven als een opgegroeide man of vrouw, elkeen wordt geboren als een klein kind; dus werd God de Zoon, als Mensch, ook geboren als een klein Kind. En wij verheugen ons daarover op het Feest van Kersmis, Zijn verjaardag.
Een Engel heeft verkondigd aan de herders de groote blijdschap, "Heden is u geboren"geboren uit de Maagd Maria "—" de Zaligmaker Welke is Christus de Heer," God de Zoon, in Bethlehem de stad van David. " Gij zult het Kindje vinden in doeken gewonden en liggende in de krib " van den stal van os en ezel. " En van stonden aan was daar met den Engel eene menigte van de hemelsche heirlegers prijzende God" ; en hun heerlijk lofzang was: " Eere zij God in de hoogste hemelen, en vrede op aarde, in de menschen een welbehagen." En toen het gezang klaar was, en het wonderbaar gezicht verdwenen, zijn de herders gekomen met haast, en "vonden Maria en Jozef en het Kindje." En wat hebben zij gedaan toen zij het Kindje gevonden



hadden ? Zij hebben Hem aangebeden. Hebt gij Hem ook in geest en in waarheid aangebeden op deze Kersmis, Zijn Geboortedag, Zijn Verjaardag P
In de Collect bidden wij" Almachtige God, Die ons Uwen eeniggeboren Zoon hebt gegeven, opdat Hij onze natuur zoude aannemen en op dezen tijd geboren worden uit eene reine Maagd."
God de Vader heeft de wereld alzoo liefgehad dat Hij Zijn eeniggeboren Zoon gegeven heeft, "opdat Hij onze natuur zou aannemen," de natuur van een mensch, een lichaam van vleesch en bloed, en een ziel; en alzoo is God de Zoon Mensch geworden, en werd geboren op Kersmis uit een reine Maagd, de Maagd Maria, als Zijn Moeder. Hij had geen mensch tot Zijn Vader: God was Zijn Vader : Jozef was maar Zijn stiefvader. Dus had Hij de Natuur van God uit God den Vader vóór alle eeuwen ; en de natuur van den mensch uit de Maagd Maria in der tijd aangenomen. Deze twee naturen, de Godheid en de Menschheid, zijn in Hem ongeschonden samenvereenigd : en God en Mensch is één Christus geworden, " geboren uit de Maagd Maria " op den eersten Kersdag.
"Geef dat wij, wedergeboren en door aanneming en genade Uwe kinderen gemaakt zijnde, dagelijks vernieuwd mogen worden door Uwen Heiligen Geest : door denzelven onzen Heer Jezus Christus, Die met U en denzelven Geest, een eenig God leeft en regeert in eeuwigheid. Amen."
Wij leeren hieruit dat de Geboorte van onzen Heer Jezus Christus iets voor ons doet. Wij zijn ook als kleine kindjes geboren, maar niet gelijk Christus : wij zijn in zonde geboren, Hij was zonder zonde: daarom moeten wij wedergeboren worden. Onze lichamen kunnen niet wederom geboren worden, maar onze zielen kunnen : en dit gebeurt bij onzen Doop. Bij uw Doop wordt gij wedergeboren, en de Priester, na een kind te doopen,



verklaart dit als hij zegt, " Daar dit kind nu wedergeboren is." En terzelfde tijd werdt gij gemaakt Gods kind. Gij kunt niet Gods kind wezen zooals onze Heer was, want Hij was de eeniggeboren Zoon van God : maar gij werdt gemaakt Gods kind door aanneming en genade : opgenomen in Gods Huisgezin, en aangenomen en behandeld als Zijn kind, door Zijn genade en gunst. Dit heeft plaats genomen bij uw Doop, zoodat gij behoort nooit te bidden, " Maak mij Uw kind,"—dit is je alreeds : dit is zeker : daar is geen twijfel daaromtrent: houdt die dierbare waarheid voor uw gemoed, " Ik Ben Gods kind "riiaar bidt ernstiglijk, " Geef dat wij dagelijks vernieuwd mogen worden door Uwen Heiligen Geest." Want helaas, Gods kinderen zijn niet altoos zoete kinderen ; somtijds zijn zij zeer stout: ja, zóó stout worden zij somtijds dat Hij verplicht is hen uit Zijn Huisgezin te werpen. Daarom gelijk onze lichamen noodig hebben dagelijks vernieuwd en versterkt te worden, zoo ook onze zielen. Bidt dan dat de Heilige Geest onze zielen dagelijks moge vernieuwen, zoodat wij zoete kinderen van God mogen wezen. Bij onzen Doop werden wij in een staat van zaligheid gesteld : maar wij hebben noodig God dagelijks te bidden dat wij in denzelven staat mogen volharden tot aan het einde van ons leven.
De eerste stap tot vernieuwing na een val is berouw, omdat wij innig gevoelen dat wij God bedroefd hebben , en dan belijdenis van de zonde, omdat wij van haite begeeren terug tot God te keeren. Dit leidt tot verandering van gezindheid en leven, en brengt voort de vrucht van goede werken; en dit groeit tot een staat van volharding in de dienst van God. Maar als wij aanhouden " willens te zondigen nadat wij de kennis der waarheid ontvangen hebben, zoo blijft er geen sla.chtoffer meer over voor de zonden, maar een schrikkelijke verwachting des oordeels en hitte des vuurs, dat de
Ü



tegenstanders zal verslinden." Daarom moet ons gebed voor vernieuwing door den Heiligen Geest dagelijks opgaan door onzen Heer Jezus Christus.
In het Evangelie leert ons de Heilige Johannes uitdrukkelijk de Godheid zoowel als de Menschheid van onzen Heer Jezus Christus. Hij noemt Hem " het Woord." Eens menschen woord is het afschijnsel, de uitdrukking en verklaring van eens menschen ziel: het komt voort uit hem en openbaart wat hij is. Dus in den beginne vóór alle eeuwen was de Zoon het uitgedrukte Beeld en Afschijnsel van den Vader : Hij was altoos met den Vader, en is God,—één in Wezen met den Vader en den Heiligen Geest, doch verschillend in Persoon; en in der tijd heeft Hij God verklaard en geopenbaard. Door den Zoon heeft de Vader alle dingen geschapen, van den hoogsten Engel af tot het geringste stofje: " en zonder Hem is geen ding gemaakt dat gemaakt is." Hij is het Leven waaruit alles dat leeft, zijn oorsprong heeft: het voorbeeldig Leven naar Hetwelk alle leven zijn volmaaktheid krijgt. Hij is het Licht, en verlicht de ziel en verstand van degenen wien Hij het leven gegeven heeft Bij het leven van genade voegt Hij het licht van genade, zoodat de mensch God kan leeren kennen en de duisternis van zonde en den dood doorzien.
Dus de vraagstukken, die opkomen in het hart van elk mensch, vroeger of later, vinden in Hem hun antwoord. Wie heeft deze wereld en alles dat daarin is, gemaakt,—de zon en maan en sterren, den mensch en alle dieren, ja ook de dingen die voor 's menschen oogen verborgen zijn ? Wie heeft aan al wat leeft zijn leven gegeven en de menigvuldige hoedanigheden welke het leven versieren, en van uur lot uur ondersteunt en onderhoudt wat Hij in wezen gebracht heeft ? Wie is het eindelooze vergenoegen, de onophoudelijke verzadiging, de eeuwige blijdschap van onsterfelijke schepsels ? En het antwoord is, God.



" En het Woord is Vleesch geworden." De eeuwige Zoon van den Vader, het Woord, heeft in de volheid des tijds bij Zijn Godheid vleesch gevoegd, waardoor Hij kon een menschelijk leven leiden en kon sterven zoodat Jezus Christus was de vereeniging van het eeuwige Woord met vleesch genomen uit een sterfelijke Moeder, —één Persoon, de Persoon van God den Zoon, met twee Naturen, de Natuur van God en de natuur van den
mensch. .
Wat was de reden en het doeleinde van deze wonderbare en ondoorgrondelijke gebeurtenis, de Menschwording van God den Zoon ? " Zoovelen als Hem aangenomen hebben, dien heeft Hij macht gegeven kinderen van God te worden, namelijk, die in Zijn Naam gelooven" : in één woord liefde was de beweegreden, en liefdevolle gezelschap van Zijn kinderen met Hem het doeleinde. Niet aan Joden alleen, maar aan allen zoovelen als Hem willen aannemen, is de noodiging. " Gaat heen, onderwijst al de volkeren, dezelve doopende." En allen die gedoopt worden en Hem aannemen, ontvangen het voorrecht, de waardigheid en eer van kinderen, ja ook de macht en kracht om als goede en gehoorzame kinderen te leven.
"Zoovelen als Hem aangenomen hebben,"—hebt gij Hem aangenomen ? Hij dwingt u niet tegen uw zin , maar wat kan meer aanlokkend, meer bewegend zijn dan de zaak die Kersmis ons wijst—het Kindje van Bethlehem—en de waarheid die Kersmis ons verkondigt, —"Ziet hoe groote liefde ons de Vader gegeven heeft ?" Zal dit dan onze flauwe en trage harten niet weder opwekken, en pns met nieuwen moed aansporen om de kracht, die ons gegeven wordt door de Menschwording van God den Zoon, te gebruiken, en om te wandelen " waardig der roeping met welke wij geroepen zijn," als lieve kinderen van God?
Aan degenen onder ons die van morgen bij de



Heilige Communie geweest zijn, heeft God de oude Kersmisgave gegeven, Zijn lieven Zoon. Jezus Christus is tot ons, ja in ons, gekomen, brengende met Zich de gaven van vrede en welbehagen en liefde. Hij vraagt iets terug,—onze liefde, ons leven, onszelven. Kunnen wij Hem in de Heilige Communie ontvangen en dan koud en ongevoelig weggaan ? Ach neen. Zijn dienst is de ware vrijheid en onze hoogste gelukzaligheid : en de banden die ons aan Hem binden, zijn de banden der liefde. " Komt herwaarts tot Mij," zegt Hij " allen die vermoeid en belast zijt, en Ik zal u rust geven Neemt Mijn juk op u, en leert van Mij, dat Ik zachtmoedig ben en nederig van hart; en gij zult rust vinden voor uwe zielen. Want Mijn juk is zacht, en Mijn last is ligt. J
DE ZONDAG NA KERSDAG.
7''°v™its g'i kinderen zijt, zoo heeft God den Geest van Zijn • icoon uitgezonden in uwe harten, Die roept : Abba, Vader. Zoo aan, gij zijt met meer een dienstknecht maar een zoon : en indien
ZAJt' Z°° ook een erfgenaam van God door
v^hrestus —Galaten iv. 6, 7,
"En in Jezus Christus Zijn eengeboren Zoon, onzen Heer, Die ontvangen is van den Heiligen Geest geboren uit de Maagd Maria."
ben'■> den DooP " waarin ik het kind van God geworden
Ofschoon het Christelijke Jaar begint met den Advent is de Advent eigenlijk lievers een voorbereiding voor het begin, hetwelk is Kersmis. De Menschwording van



God den Zoon is het eerste Artikel van ons Geloof, hetwelk ons wordt voorgesteld in deze eerste helfte van het Christelijke Jaar, waarin wij leeren "het Geloot dat eenmaal den Heiligen overgeleverd is." En waarom? Omdat de Geboorte van onzen Heer Jezus Christus als Mensch komt natuurlijk eerst in de geschiedenis van Zijn leven op aarde "om ons menschen en om onze zaligheid." Het was het begin van Zijn verlossingswerk; en verder, het is de bron en het begin van ons geestelijk leven Wij hebben belang en een wezenlijk deel in elk omstandigheid van onzes Heeren leven, en moeten trachten daarin Hem gelijkvormig te worden. Ons nieuw leven begint met Zijn leven, en onze wedergeboorte trekt haar kracht uit Zijn Geboorte. Hij werd ontvangen van den Heiligen Geest en geboren in de wereld uit de Heilige Maagd Maria: en wij, uit kracht van Zijn Geboorte, worden wedergeboren bij onzen Doop door de werking van den Heiligen Geest.
Van dag is een vervolg van het Feest van Kersmis. Wij zijn nog in de acht dagen gedurende welke wij moeten vieren en in gedachtenis houden de Mensc wording van onzen Heer, en gedurende welke de Keibeveelt dat de Collect voor Kersdag moet dagelijks gebruikt worden. Er is wat verschil tusschen de lessen welke wij op Kersdag leeren en die welke wij van daag leeren: op Kersdag wordt er meest gedrukt op de Goddelijke Natuur van onzen Heer, van daag op Zijn Menschelijke Natuur. Twee verborgenheden worden ons van daag voorgelegd: de Menschwording van onzen Heer, en onze vereeniging met Hem.
De Collect verhaalt hoe God de Zoon Zijn leven op aarde als Mensch begonnen heeft, en hoe ons nieuw leven in Hem begint; en ook hoe wij, dat nieuw leven ontvangen hebbende, mogen hetzelve houden en dagelij s vernieuwen door den Heiligen Geest.
Wij zijn niet Gods kinderen door natuurlijke geboorte :



wij zijn van natuur in zonde geboren en kinderen des toorns: wij worden Gods kinderen door den Heiligen Doop, waarin wij wedergeboren worden; en deze verandering in onzen toestand, deze wedergeboorte, geschiedt in ons door de kracht van Christus Geboorte. Hij nam onze menschelijke natuur, en zoo worden wij deelgenooten van Zijn Goddelijke Natuur; en door onze vereeniging met den Zoon van God worden wij ook kinderen van God door aanneming en genade. Dus is lidmaatschap met Christus het eerste voorrecht van onzen Doop, en de anderen vloeien daaruit. Maar deze wedergeboorte is net maar een geboorte. Het leven van een nieuwgeboren kind zou spoedig uitsterven mits dagelijksche kost en slaap en warmte ontbreekt.
°ns geestelijk leven, begonnen bij den Doop, heeft noodig dagelijks vernieuwd te worden. Gelijk een moeder zorg draagt voor haar kind, zoo verzorgt onze geestelijke Moeder de Kerk kost voor onze zielen namelijk, het Woord van God, en de Heilige Communie alwaar wij Christus genieten. Ons geestelijk leven heeft ook bescherming noodig,—bekleed te worden met Christus, van slechte plaatsen en slecht gezelschap gehouden te worden, en niet naakt gelaten en bloot aan eiken wind van vreemde leer en vurige verzoeking. Het heeft ook rust noodig, tijden van toewijding en overdenking, om zich te verkwikken voor het komende gevecht. Voorwaar, als de dagelijksche vernieuwing door den Heiligen Geest niet gezocht wordt, moet het leven dat begonnen werd bij den Doop uitsterven en eindelijk vergaan. Daarom begint de Kerk haar leer met de bemoedigende gedachte, "Gij zijt Christenen, niet Heidenen : kinderen van God, niet vreemdelingen • leeft als zoodanigen." Als gij niet eindelijk behouden wordt, zal het niet wezen omdat gij nooit geroepen werdt Christenen te worden, maar omdat gij weggeworpen hebt de genade die u eens gegeven werd. De



verlossing is een levenslange werk : " wie volharden zal tot het einde, die zal zalig worden."
In het Evangelie leeren wij een les uit het voorbeeld van Jozef den verloofden man van Maria. Hij was een rechtvaardig man, goedhartig en Godvreezend; en hij was zeer ontsteld over den toestand van zijn ondertrouwde vrouw. Hij wist niet wat te doen. Somtijds weten wij ook niet wat te doen. In zijn moeilijkheid heeft hij zich tot God begeven. Doen wij ook alzoo? En God heeft hem bekend gemaakt door een Engel het wonder van Gods liefde, namelijk, dat het Kind Dat Maria baren zou, is God de Zoon Mensch geworden; en dat hij Zijn Naam moest heeten _ Jezus, welke beteekent God de Zaligmaker, want Hij zou Zijn volk zalig
maken van hunne zonden. .
Is Jezus onze Zaligmaker? Hij maakt ons zalig door ons kracht te geven om van onze zonden ontslagen te worden. Begeert gij bevrijd te worden van uwe zonden ? Gij hebt een scherpe tong misschien, of een slecht humeur, of eenig andere zonde die u zoo dikwijls aantast ■ begeert gij daarvan verlost te worden, en neemt „ij uw toevlucht tot Jezus met dat oogmerk? Lange faren vóórdat Christus geboren werd, heeft God het in het hart van Zijn profeet Jezaja gegeven om te verkondigen dat de Zoon van God zou komen. " Ziet, eene Maagd zal zwanger worden," zeide hij, " en een Zoon baren en gij zult Zijn Naam heeten Emmanuel, hetwelk is overgezet zijnde, God met ons," dat is, God wonende onder de menschen. En nu dat Hij teruggegaan is naar den Hemel, is Hij nog " God met ons." Waar twee of drie in Zijn Naam vergaderd zijn, dóar is Hij in het midden van hen, " God met ons." Wanneer wij het Heilicr Sacrament van Zijn Lichaam en Bloed vieren, dcicir °is Hij tegenwoordig met ons, " God met ons. Wat woord van vertroosting is dit! Wij buigen ons in diepe eerbied, wij prijzen en danken Hem voor Zijn



goedertierenheid en liefde, wij rusten op de verzekering die Hij ons gegeven heeft, " Ik zal u geene weezen laten Ik kom tot u," Emmanuel, " God met ons."
C. 36; E. 258, 309; A. 190, 194, 197, 208, 360.
DE BESNIJDENIS VAN CHRISTUS.
En als acht dagen vervuld waren, dat men het Kindje besnijden zou, zoo werd Zijn Naam genaamd Jezus, welke genaamd was van den Engel eer Hij in het lichaam ontvangen was."—s. Lukas. 11. 21. '
" Dat ik de pracht en de ijdelheden van deze booze wereld en al de zondige lusten van het vleesch zou verzaken."
" Die ontvangen is van den Heiligen Geest, geboren uit de Maagd Maria."
Het eerste groote Feest van het Christelijke Jaar is Kersmis; wij vieren dan het eerste ding dat Christus voor ons gedaan heeft toen Hij kwam om ons te verlossen, namelijk, geboren te worden : en elk mensch moet wederom geboren worden door den Doop. Elk Zondag brengt de Kerk vóór ons iets bijzonders dat Christus voor ons gedaan heeft, en iets dat wij moeten doen opdat wij Hem gelijk mogen worden.
Het eerste Feest na Kersmis, dat betrekking op onzen Heer heeft, is het Feest van de Besnijdenis van Christus. Acht dagen na Zijn Geboorte werd onze Heer besneden, volgens de Wet van de Joodsche Kerk, en de Naam Jezus werd Hem gegeven. God had deze Wet gegeven aan Abraham, en door deze plechtigheid



werd elk mannelijk kind opgenomen in het Oude Verbond: het tegenbeeld daarvan in het Nieuwe Verbond is de Doop.
In de Collect bidden wij:—" Almachtige God, Die, om des menschen wil, Uwen gezegenden Zoon hebt laten besnijden en onder de Wet stellen."
Onze Heer Jezus Christus is gekomen om Gods Wil te doen, om al Zijn wetten gehoorzaam te wezen, ofschoon de wetten gemaakt werden voor de menschen en niet voor den Zoon van God. Evenwel heeft de Zoon van God Zich onder de Wet laten stellen en die gehoorzaam geweest om des menschen wil. Geen mensch had ooit Gods Wet volkomen onderhouden; daarom heeft de Zoon van God onze natuur op Zich genomen en is Mensch geworden, opdat Hij mogt doen wat de mensch niet kon doen, namelijk, al Gods wetten volkomen onderhouden; en dus heeft Hij ons een voorbeeld gegeven dat wij in Zijn voetstappen zouden wandelen en Gods geboden onderhouden.
" Geef ons genadiglijk de ware besnijdenis die des Geestes is."
God heeft het Oude Verbond te niet gedaan met de Joodsche Kerk, en het Nieuwe Verbond ingericht met Zijn Heilige Katholieke Kerk die voor alle volken, natiën en tongen is. Door den Heiligen Doop en niet door de Besnijdenis worden wij een lid van de Heilige «Katholieke Kerk; en de Heilige Geest is de Bewerker van deze groote verandering in onzen geestelijken toestand. Gedoopt door water en den Heiligen Geest, worden wij levend gemaakt in Christus, en onze erfzonde wordt afgedaan.
" Opdat, onze harten en al onze leden voor alle wereldsche en vleeschelijke lusten gedood zijnde, wij in alles mogen gehoorzaam zijn aan Uwen heiligen Wil: door denzelven Uwen Zoon Jezus Christus onzen Heer. Amen."



De wereldsche en vleeschelijke lusten verhinderen ons Gods heiligen Wil in alles gehoorzaam te zijn, daarom hebben wij bij onzen Doop beloofd "de pracht en ijdelheden van deze booze wereld en al de zondige lusten van het vleesch" te verzaken. Door " het vleesch " bedoelen wij ons zondig hart en lichaam. Ons lichaam begeert lui te zijn, en eigenzinnig, en gulzig; onze tong begeert kwade en onliefelijke woorden te gebruiken; onze voeten begeeren te gaan tot plaatsen van welke wij behooren weg te blijven ; ons hart begeert bedriegelijk, venijnig en onrein te zijn. Maar als wij de ware Besnijdenis, die des Geestes is, hebben, zal de Heilige Geest ons helpen deze wereldsche en vleeschelijke lusten af te snijden, en dan zullen wij blijmoedig Gods heiligen Wil gehoorzaam zijn. En de gedachte dat Christus op dezen dag Zijn verbond voor ons zondaars, in gehoorzaamheid aan de Wet, verzegeld heeft door de storting van de eerste droppelen van Zijn Bloed, behoort ons aan te sporen van harte te bidden om een gelijke gehoorzaamheid aan Gods Wil, en om kracht om ons vleesch te kruisigen en te dooden volgens onze beloften bij onzen Doop.
Keeren wij nu tot het Evangelie. De Engelen hadden tijding van groote blijdschap tot de herders gebracht, namelijk, dat de Christus geboren was te Bethlehem, en dat zij Hem zouden vinden in doeken gewonden, en liggende in de krib. Zij hebben het woord geloofd, en met haast gegaan om hun Zaligmaker te zien en te aanbidden. En als zij Hem gezien hadden, zijn zij teruggekeerd naar hunne schapen, en alom bekend gemaakt dat " heden is geboren een Zaligmaker Welke is Christus de Heer."
Laat ons ook gaan, als wij Gods boodschap ontvangen hebben en Zijn Stem hooren spreken in onze harten, naar Bethlehem, hetwelk beteekent het Huis van Brood, en daar in Gods Huis, het Huis van Brood en Wijn,



gemeenschap houden met Christus, ja, Hem ontvangen in de Heilige Communie van Zijn Lichaam en Bloed.
Zelfzuchtige menschen houden goede dingen bij zichzelven: milddadige menschen deelen ze met anderen. Als wij onzelfzuchtig willen wezen gelijk de herders, dan moeten wij onze vleeschelijke lusten dooden, God danken voor de voorrechten die wij genieten door de komst van Christus in de wereld, en vlijtig wezen dezelve mede te deelen aan anderen die Hem nog niet kennen. Allen die hoorden wat de herders te zeggen hadden, hebben zich daarover verwonderd. Het is niet genoeg ons te verwonderen, wij moeten gaan tot den Heer, zoodat wij met Hem bekend worden en Hem tot onzen Zaligmaker nemen.
De Heilige Maria " bewaarde deze woorden alle te samen, overleggende die in haar hart." Zij wist dat haar Kindje de Zoon van God was: zij heeft onthouden wat de Engel Gabriel haar verkondigd had: zij heeft gemerkt op het wonderbare gezicht waarvan de herders haar verteld hadden : en zij heeft alles overlegd in haar hart. Wél had de oude profeet Maleachi gezegd: " Alsdan spreken die den Heer vreezen, een iegelijk tot zijn naaste : de Heer merkt er toch op en hoort, en er is een gedenkboek voor Zijn Aangezicht geschreven, voor degenen die den Heer vreezen, en voor degenen die aan Zijn Naam gedenken."
De herders zijn teruggekeerd tot hunne schapen, hun gewone werk, het werk dat God hun gegeven had om te doen in dien levensstand waartoe Hij hen geroepen had. Maar wat blijdschap was nu in hun hart! met wat opgeruimdheid konden zij nu hun werk doen! want de gedachte was altoos d&lr: God is onze Vader, God is onze Zaligmaker ! Wat stof voor dankzegging ! Ja, houdt aan: prijst en verheerlijkt God voor Zijn welbehagen in de menschen.
Zoo moeten wij ons werk doen : wat het ook zij, gering



of groot : doet het zoo wel als gij kunt. En terwijl gij werkt, denkt aan Gods liefde, en prijst en dankt Hem.
Acht dagen na Kersmis heeft het Heilige Kind Zijn Naam gekregen bij de Besnijdenis, gelijk Christen kinderen hun naam krijgen bij den Doop, en "Zijn Naam werd genaamd Jezus." De Engel Gabriel had dien Naam aan de Heilige Maria gegeven, en wederom aan Jozef, en die Naam beteekent God de Zaligmaker.
De Doop is het groote Sacrament waardoor wij opgenomen worden in de Kerk van Christus, en krijgen onzen Christen naam. Onze Christen naam, ons gegeven bij onzen Doop, herinnert ons van onze Christelijke voorrechten als leden van Christus, aangenomene kinderen van God, en erfgenamen van het Koningrijk der hemelen, en is de nieuwe naam bij welken de Goede Herder ons kent, en wij zullen gekend worden in den hemel. Door den Doop bewerkt de Heilige Geest onze wedergeboorte tot rechtvaardigheid, en wij ontvangen deze voorrechten. Christus Zelf heeft den Doop ingesteld, en heeft Zijn discipelen bevolen dat zij zouden heengaan om alle volkeren te onderwijzen, hen doopende in den Naam des Vaders en des Zoons en des Heiligen Geestes. En gelijk kleine kinderen van acht dagen oud in het Oude Verbond werden opgenomen, zoo in het Nieuwe Verbond worden kleine kinderen gedoopt, en zij ontvangen de gave des Heiligen Geestes : " want u komt de belofte toe en uw kinderen en allen die daar verre zijn, voor zoovelen als er de Heer onze God toeroepen zal."
44-48, 143, 148, 151, 152, 228.



EPIFANIE.
"Toen nu Jezus geboren was te Bethlehem in Judea, in de dagen van den koning Herodes, zie, daar zijn Wijzen van het Oosten te Jeruzalem aangekomen, zeggende : Waar is de geboren Koning der Joden ? want wij hebben gezien Zijn ster in het_posten, en zijn gekomen om Hem te aanbidden."—S. Mattheus ii. I, 2.
"En in Jezus Christus Zijn eengeboren Zoon, onzen Heer, Die ontvangen is van den Heiligen Geest, geboren uit de Maagd Maria."
" Uw Naam worde geheiligd."
" Ik smeek mijn Heere God . . . om mij en al Zijn volk Zijne genade te verleenen, opdat wij Hem mogen aanbidden . . . zooals wij behooren te doen.
Het eerste groote Feest van het Christelijke Jaar is Kersdag, en acht dagen na Kersdag een minder Feest, de Besnijdenis. Nu vieren wij nog een 1' eest, de Epifanie of Drie Konings Dag. De Epifame, de Besnijdenis en Kersdag hebben allen betrekking op de Geboorte van onzen Heer. Toen de Zoon van God onze natuur op Zich nam, werd Hij geboren als een klein Kind. Epifanie beteekent openbaring, bekend making. Christus werd geopenbaard, bekend gemaakt, aan de Heidenen. Op Kersmis werd het Heilige Kind geobenbaard, bekend gemaakt, aan eenige Joden, namelijk de herders van Bethlehem. Maar toen God Zijn Zoon in de wereld zond, heeft Hij Hem gezondeh om de geheele wereld zalig te maken : niet de Joden alleen, maar alle menschen. Honderden van jaren tevoren, toen God aan Abraham beloofd had dat Hij een Zaligmaker zou zenden, had God gezegd, " In uw zaad zullen gezegend worden alle volken der aarde. De profeten



ook hadden dikmaals voorspeld dat de Christus zou komen om alle volken zalig te maken, en om Joden en degenen, die niet Joden waren, te vereenigen in e'én Heilige Katholieke Kerk. En terwijl de Heere Jezus nog een klein Kind was, werd Hij bekend gemaakt aan menschen die niet Joden waren ; daarom vieren wij, die niet Joden zijn, dit Feest met groote blijdschap; want had Gods Zoon niet gekomen om ook anderen behalve Joden zalig te maken, dan was er geen hoop voor ons.
De Kerk-diensten voor van daag vieren drie openbarings:—de openbaring of bekend making van Christus aan de Wijzen, dat is, de geleerde menschen van het Oosten, door het geleid van een ster; de openbaring van de eeuwiggezegende Drieëenheid bij den Doop van Christus ; de openbaring van de heerlijkheid of Godheid van Christus bij Zijn eerste wonderwerk in het veranderen van water in wijn te Kana in Galilea. De Collect spreekt van de eerste openbaring:—
" O God, Die door het geleid van een ster Uwen eeniggeboren Zoon aan de Heidenen hebt geopenbaard."
De Zoon van God werd geopenbaard en bekend gemaakt aan de Joodsche herders door de boodschap van een Engel. God heeft een ander wonderbare wijze gekozen om Hem bekend te maken aan de Heidenen, namelijk, door het geleid van een ster. Deze menschen hebben niet nabij Bethlehem gewoond gelijk de herders, maar in hun verre gelegen Oostenland, en dus hadden zij iets noodig om hen te leiden. God heeft hun aandacht gericht op een wonderbare ster, of licht in de lucht. Misschien hadden zij de oude profetie van Bileam gehoord : " Er zal eene ster voortgaan uit Jakob " : en hun hart werd brandende om " den Wensch van alle Heidenen " te vinden ; en zoo werden zij door een ster geleid tot den Christus.
" Geef genadiglijk dat wij, die U nu kennen door het geloof, na dit leven het genot des aanschouwens van



Uwe heerlijke Godheid mogen hebben; door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
Christus moet ook aan ons geopenbaard en bekend gemaakt worden, niet nu door een ster maar door geloof. Wij kunnen Hem nu niet zien met de oogen van ons lichaam, maar wij kunnen Hem zien met het oog van onze ziel, hetwelk is geloof. Onze Heer heeft gezegd : " Zalig die niet zullen gezien hebben, en nogtans zullen geloofd hebben." En wij belijden : Ik geloof " in Jezus Christus Zijn eengeboren Zoon onzen Heer, Die ontvangen is van den Heiligen Geest, geboren uit de Maagd Maria." Na dit leven zal elk oog Hem zien ; en voor degenen die Hem nu kennen, zal dat gezicht een onuitsprekelijke blijdschap en verheuging wezen. Het genot van het aanschouwen van Hem, niet in zwakheid als een klein Kind, maar in Zijn heerlijke Godheid, zal een eeuwige vreugde wezen. Wij zullen ons verblijden Hem te zien en altoos met Hem te zijn ; en wanneer wij Hem zien, zullen wij nedervallen en Hem aanbidden.
Laat ons nu het Evangelie nagaan.
De Wijzen zijn van het Oosten gekomen, een lange reis ; zij waren niet arm, gelijk de herders, en hebben rijke geschenken meegebracht; zij waren niet ongeleerd maar wijzen. Hieruit zien wij dat alle rangen en klassen van menschen mogen tot Christus komen en welkom zijn : rijken en armen, goedgeleerden en ongeleerden, wijzen en onkundigen : onze Heer wil allen hebben, die in Hem gelooven. En de Wijzen hebben in Hem geloofd, want zij zeiden, "Wij zijn gekomen om Hem te aanbidden ; waar is Hij de geboren Koning der Joden ? "
Herodes de koning werd ontroerd toen hij deze vraag van de Wijzen gehoord had, want hij wilde niet dat iemand anders zou koning van de Joden worden. Maar Christus werd niet geboren om een aardsche Koning te wezen. De Overpriesters en Schriftgeleerden hebben antwoord gegeven op de vraag van de Wijzen.



De profeet Micha had in ouden tijd geprofeteerd dat de Leidsman en Heerscher, "Wiens uitgangen zijn van ouds, van de dagen der eeuwigheid," zou uit Bethlehem voortkomen. Daarom heeft Herodes de Wijzen naar Bethlehem gezonden, en hen geboden het Heilige Kind te zoeken, en, als zij Hem gevonden hadden, hem weder boodschap te brengen- "opdat," zoo zeide Herodes, "ik ook kome en Hem aanbidde." Dit heeft hij met geveinsdheid gezegd, want zijn plan was niet het Kind te aanbidden maar dood te maken.
Te dikwijls zijn wij gelijk Herodes: wij hebben de pracht en de ijdelheden van deze booze wereld en de zondige lusten van het vleesch zeer lief: en als de dienaars, van Christus op ons drukken dat wij die moeten verzaken en Christus tot onzen Koning nemen, worden wij ontroerd en houden niet van dien raad, en dooden de stem die van binnen spreek.
De Wijzen hebben het Heilige Kind gevonden te Bethlehem, niet langer in den stal maar in een huis met de Maagd Maria. Hoe groot was hunne dankbaarheid tot God Die hen geleid had, en hun blijdschap dat hunne lange reis niet te vergeefs was. Zij zijn nedergevallen op hunne knieën voor het Heilige Kind en hebben Hem aangebeden. Dit was recht, want Hij was God zoowel als Mensch, en wij moeten God aanbidden : recht ook dat zij op hunne knieën gegaan zijn,— zitten is niet een betamelijke manier van aanbidden : laat ons nooit zitten wanneer wij behooren te knielen. Zij hebben hun eerbewijs verder betoond door hun geschenken, welke zij meegebracht hadden : het best dat zij hadden om te geven, gouden wierook en mirre. Zoo moeten wij altoos aan God geven het best dat wij kunnen. Wanneer wij naar Kerk gaan voor de Godsdienst, behooren wij meestal te denken niet om wat wij uit God kunnen krijgen, niet om wat goeds wij voor onszelven kunnen ontvangen, maar om wat wij aan God kunnen



geven. In onze Godsdienst loven wij God eer wij bidden. Zoodra wij onze zonden beleden hebben en de Priester de Absolutie uitgesproken heeft, beginnen wij God te loven : daarna denken wij van onze behoeften. De eerste bede in het Gebed des Heeren is " Uw Naam worde geheiligd." Gods Naam te eeren is het eerste deel van aanbidding. De wijzen hebben aan het Heilige Kind goud geofferd, want zij wisten dat Hij een Koning was: wierook, want zij wisten dat Hij God was: mirre, want Hij moest sterven. Zoo moeten wij| goud, of ten minste geld, aan Hem offeren bij de Godsdienst: de oude regel is een tiende deel van ons geld,—twee shillings uit elk pond. Wierook is een zinnebeeld van gebed. Psalm 141 zegt, " Mijn gebed worde gesteld als reukwerk voor Uw Aangezicht" : dus, als wij met letterlijk wierook offeren, kunnen onze gebeden opgaan tot God gelijk wierook. Mirre is een zinnebeeld van berouw en dood; dus wanneer wij berouw hebben over onze zonden, en trachten ons te kort te doen aan dingen die ons dikwijls tot zonde verleiden,—dit is gelijk de
opoffering van mirre.
Zelfverloochening, zelfonthouding, is een moeilijke zaak, daarom is het nuttig die in handen te nemen op gezette tijden, zooals elk Vrijdag en gedurende de Vastenweken. Gelijk de Wijzen, moeten wij eerst aanbidden, en dan onze geschenken,—goud, wierook en mirre,—offeren. Zoo heeft God hun dienst aangenomen, en hen bewaard van deel te hebben in de groote zonde welke Herodes in zijn gedachte had tegen de kleine kinderen van Bethlehem. God heeft hen vermaand in een droom, dat zij niet zouden wederkeeren tot Herodes; zij zijn God gehoorzaam geweest lievers dan de menschen, en zijn door een ander weg weder naar hun land vertrokken. Laat ons ook immer trachten te luisteren naar de Stem van den Heiligen Geest in onze zielen, en Zijn geleid te volgen. Laat



ons de ster volgen die God ons geeft :—de goede voorbeelden van goede en God toegewijde menschen; goede onderwijzers, de Bisschoppen en Leeraars van Gods Kerk; het goede Woord van God, den Bijbel; den goeden Geest van Zijn genade; de goede hoop deiheerlijkheid; Christus Zeiven, den Leidsman, den Regeerder, het Leven van Zijn volk.
C. 5°> 53, 54 ; A. i, 2, 49, 51, 52, 55.
DE EERSTE ZONDAG NA EPIFANIE.
" En Jezus ging met hen af en kwam te Nazaret, en was hun onderdanig."—S. I.ukas ii. 51.
"Zijn eengeboren Zoon onzen Heer, Die ontvangen is van den Heiligen Geest, geboren uit de Maaed Maria." 6
" Eert uwen vader en uwe moeder."
"Mij aan al mijne bestuurders, onderwijzers, geestelijke herders en meesters te onderwerpen."
Epifanie beteekent openbaring, bekend making. Op het Feest van de Epifanie leeren wij dat onze Heer Jezus Christus bekend gemaakt werd aan menschen die met Joden waren.* Toen God aan Abraham beloofd had dat Hij een Zaligmaker zou zenden, heeft God gezegd, " In uw zaad zullen gezegend worden alle volken der aarde." Dus nadat het Heilige Kind de Zaligmaker bekend gemaakt werd aan de Joodsche herders van Bethlehem, werd Hij ook bekend gemaakt aan de Wijzen van het Oosten, die niet Joden waren,



die tot Hem geleid werden door een ster op het Feest van de Epifanie of Drie Konings Dag. Dit behoort een blijde Feest ook voor ons te wezen, want wij ook
^ In de Collect bidden wij:—" O God, wij smeeken U, de gebeden van Uw volk, dat U aanroept, genadig te
willen aannemen." .
Wie zijn Gods volk ? Wij en alle Christenen, zonder onderscheid van geslacht of kleur: " want zoovelen er door den Geest van God geleid worden, die zijn kinderen van God," " Gij zijt van Christus en Christus is Gods." De Zoon van God is Mensch geworden om de Zaligmaker van de geheele wereld te zijn, en hee t Zijn Heilige Katholieke Kerk gesticht om de geheele wereld in te nemen; alle menschen kunnen zich daarbij voegen die willen gedoopt worden; en al de gedoopten ziin Gods volk. En wanneer Gods volk iets noodig heeft, hebben zij de vrijheid om God aan te roepen, omdat zij Gods volk zijn; en wij smeeken Hem genadig onze gebeden aan te nemen: " met uit de werken der rechtvaardigheid die wij gedaan hadden, maar naar Zijne barmhartigheid, door het bad der wedergeboorte en vernieuwing des Heiligen Geestes. De gebeden naar welke God luistert, zijn vooreerst geloovige gebeden : " een krachtig gebed van den rechtvaardige vermag veel" • bidt " in geloof." En verder, ons leven moet daarnaar wezen : « Zoo wat wij bidden, ontvangen wij van Hem, dewijl wij Zijne geboden bewaren en doen hetgeen behagelijk is voor Hem." Daarom bidden wij verder : " Geef dat wij zoowel beseffen en weten mogen
wat wij schuldig zijn te doen."
Gods volk moet niet ledig stil zitten, want elkeen van ons heeft zijn werk om te doen; en wij vragen hier dat onze oogen mogen open zijn opdat wij ons werk mogen zien. Het is meestal nabij ons, maar somtijds willen wij het niet zien, ofschoon wij inderdaad weten



wat het is. Onze Heer heeft Zijn Heiligen Geest, den Geest der waarheid, aan ons gegeven, opdat Hij ons in al de waarheid leiden : doch, ofschoon wij de waarheid weten, ontbreekt ons dikwijls de wil en vermogen om de waarheid te volgen : " goed te doen, dat vind ik niet, maar het kwaad dat ik niet wil, dat doe ik." Daarom bidden wij, " dat zij genade en kracht mogen hebben, om hetzelve getrouwelijk te volbrengen; door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
Gods genade, de bewegende invloed van Zijn Geest, en Gods kracht, de vermogende invloed van Zijn Geest,
dezen zullen ons in staat stellen getrouwelijk te volbrengen wat wij schuldig zijn te doen. Het is gemakkelijk goed te beginnen, en dan een ding halfklaar te laten staan; maar hetzelve getrouwelijk te volbrengen, klaar te maken zoo goed als wij mogelijk kunnen: daartoe moeten wij Gods genade en kracht vragen. God komt om al ons werk te bezien: wij willen Hem toch niet slecht werk wijzen: wij willen Hem graag hooren zeggen, " Wél, gij getrouwe dienstknecht." Eén Kind was daar dat al wat Hij te doen had, getrouwelijk volbracht heeft, namelijk, de Heere Jezus. Het Evangelie voor van daag vertelt ons daarvan.
Nadat de Wijzen vertrokken waren van Bethlehem, is Jozef, onzes Heeren stiefvader, met de gezegende Maagd Maria Zijn Moeder en den Heere Jezus Zeiven, gevlucht naar Egypte om veiligheid, en is aldaar gebleven tot den dood van Herodes: daarna zijn zij terugge- . komen en gegaan wonen te Nazaret. En alle jaar reisden zij naar Jeruzalem, om het Paaschfeest diar te vieren, naar Gods Wet. God had bevolen dat " driemaal in het jaar zal alles wat mannelijk onder u is, voor het aangezicht des Heeren uws Gods verschijnen in de plaats die Hij verkiezen zal: op het Feest der ongezuurde brooden, en op het Feest der weken, en op het Feest der loofhutten; maar het zal niet ledig voor het



aangezicht des Heeren verschijnen : een ieder naar de gave van zijne hand, naar den zegen des Heeren uws Gods dien Hij u gegeven heeft." Vrouwen waren niet verplicht deze Feesten bij te wonen ofschoon zij de vrijheid hadden zoo te doen, noch kinderen voordat zij twaalf jaren oud waren. De tijd was nu gekomen dat de Heere Jezus moest vóór de Leeraars verschijnen om door hen ondervragen te worden in de God^|en^lg" heid. Onze Heer was verblijd dat Hij nu kon deelnemen in de volle voorrechten van Zijns Vaders VV et enTn de viering van het Feest. Christenen nemen deel in zoodanige voorrechten zoodra zij bevestigd zijn,
daarom als" wij het voorbeeld van ^re^ tot den willen navolgen, zullen wij onze kinderen tot den Bisschop brengen om bevestigd te worden wann
tWHet vieren'^anghet0Paeanschfeest duurde acht dagen en als het over was, zijn Jozef en de
Maria voortgereisd ; zij wisten met dat de heere j ezus nrhtereebleven was, maar meenden dat Hij in net gïSïpop den'weg was/' Na drie dafen a»gst.g zoeken, hebben zij Hem in den 1 empel, Zij ^
Huis o-evonden. Daar was Hij, zittend Leèraafs gelijk onze kinderen in de Zondags-school, lïtoendeUr wat zij te zeggen hadden enjagende om verder inlichting waar iets niet duidelijk was. ^ moeten wij Hem zoeken alswij Hem ver pren heb , ■ »met angst" met hartelijk berouw. Wij zullen wem niet vinden' onder onze bekenden: wij m^tentemgkeeren naar de » onde paden," naar JernzaerodeHe.l«e Kerk En wij zullen Hem vinden ^aar zij Hem g de" hebben me, degene,,d,« gezag hebben
S'dfn'Sr^ on" aan al onze bi.nnrders, onderwijzers, geestelijke herders en :meesters ondewerpen. Zijn antwoorden waren beter dan die van



eemg ander kind dat daar tegenwoordig was; omdat Hij zoo aandachtig was, en had altoos zoo goed Zijn lessen geleerd. En de Leeraars en al de menschen, die in den Tempel waren, en Jozef en Maria, werden verbaasd en verslagen "over Zijn verstand en antwoorden. "En Zijn Moeder zeide tot Hem: Kind waarom hebt Gij ons zoo gedaan ? zie, Uw vader en ik hebben U met angst gezocht." Zij noemde Jozef Uw vader uit respekt. De Heere Jezus in Zijn antwoord heeft bekend gemaakt dat God, niet Jozef Zijn eigenlijke Vader was: "Wat is het dat gij Mij gezocht hebt? wist gij niet dat Ik moet zijn in de dingen van Mijn Vader ? » De dingen van Zijn Vader waren al de \Y et te vervullen, den weg van God in waarheid te leeren, wonderwerken te doen, aan het Kruis te sterven wederom op te staan, en op te varen tot Zijn Vader' Zij verstonden het woord niet dat Hij tot hen sprak " Hij was nu twaalf jaren oud, en het zou niet wezen voordat Hij dertig jaren oud werd dat Hij Zijn openbare bediening zou intreden. Dus is Hij nu met Zijn oeder en Jozef naar huis gegaan, en was hun onderdanig en gehoorzaam; Hij heeft alles gedaan wat zij Hem gezegd hadden, heeft gewerkt met Jozef in zijn timmermanswinkel, heeft Zijn stiefvader en'Zijn Moeder liefgehad, geeerd en bij gestaan; Hij heeft geen haastig woord geuit, of iets verkeerds gedaan; Hij was geheel rein en gehoorzaam' en onzelfzuchtig en beminnelijk, in al die jaren terwijl Hij opgegroeid en toegenomen heeft in wijsheid, m geleerdheid en verstand, en in grootte van statuur,—gelijk eenig menschenkind,—en in genade en gunst bij God en de menschen. Gedurende die jaren, naar de overlevering voorgeeft, is Jozef gestorven, w ^EER® JEZfs heeft op Zijn ambacht gewerkt en de \\ eduwe Zijn Moeder ondersteund. Wat een vooree d voor iemand die meent dat hij geroepen is om zijn plek te laten staan en wat groots te gaan doen: die



meent dat hij te slim en te hoog is om te dienen in de plaats waar het Gode behaagd heeft hem te zetten. Wonende te Nazaret, onderdanig aan Zijn Ouders, dit is al de beschrijving van het leven van onzen Heer Jezus Christus totdat Hij dertig jaren oud was. Het toont ons hoe hoog God waardeert de uitvoering van stille plichten, in een veraf dorp, in een plaats welke misschien een zwakken naam draagt, ofschoon de menschen ons niet kennen noch prijzen. Waar ook wij mogen wonen, wat ook de levensaard van de menschen rondom ons, het is niet noodig dat wij gelijkvormig worden aan de wereld; wij mogen door Gods genade een leven leiden van kuischheid, matigheid, gehoorzaamheid, werkzaamheid, bijwonen van de instellings van de Kerk, even zooals Hij gedaan heeft. En wat onbeschrijfelijk goed moet het voorbeeld van onberispelijke jongelingschap, onberispelijke manbaarheid, in het dorp
bewerkt heeft!
Kunnen wij gelijk Hem wezen? Het is ons deel en onze plicht te trachten zoo te worden. En daartoe moeten wij bidden om Gods genade en kracht om getrouwelijk te volbrengen wat wij schuldig zijn te doen. Nemen wij een voorbeeld van de Heilige Maria: " Zij bewaarde al deze dingen in haar hart." Zij heeft niet vergeten wat Hij gezegd had van de dingen van Zijn Vader : zij heeft niet gepraat van dingen welke zij niet verstaan had : maar begeerende hunne volle beteekems te gelooven en te leeren, heeft zij al deze dingen bewaard, overleggende die in haar hart.
C. 48 ; E. 36, 51 ; A. 39, 45. 5, 53. 56, 252-254.



DE TWEEDE ZONDAG NA EPIFANIE.
Daarom zal een mensch zijn vader en moeder verlaten, en zal zijn vrouw aanhangen ; en die twee zullen tot één vleesch wezen." —li. FEZ E, V. 31.
"Ik geloof in God den Vader, den Almachtige, Schepper des hemels en der aarde; en in Jezus Christus Zijn eengeboren Zoon onzen Heer."
Deze is de tweede Zondag na Epifanie. Epifanie beteekent openbaring, bekend making. Jezus Christus onze Heer heeft Zich bekend gemaakt aan de menschen. Op het Feest van de Epifanie heeft Hij Zich bekend gemaakt als een klein Kind aan de Wijzen van het Oosten. Verleden Zondag heeft Hij Zich bekend gemaakt als een Jongetje aan de Joodsche Leeraars, en als een Voorbeeld van gehoorzaamheid aan de instellings van Zijn Kerk en aan Zijn Moeder te huis. Van daag maakt Hij Zich bekend als een Man, en niet slechts als een Man maar als God, den Schepper en Bestuurder van alle dingen.
In de Collect bidden wij: " Almachtige en eeuwige God, Die alle dingen in hemel en op aarde bestuurt."
Wij spreken hier God den Vader aan als Almachtig, in staat om alles te doen, " Schepper des hemels en der aarde. God de Zoon is ook Almachtig en den Vader medegelijk : zoo ook is God de Heilige Geest. Zoo erkennen wij in de Geloofsbelijdenis van S. Athanasius : De Vader is Almachtig, de Zoon Almachtig, de Heilige Geest Almachtig." In het Evangelie lezen wij hoe de Heer Jezus Christus Zich bekend gemaakt
hfloH nln /"'/-v-r-x J Al 1 .• **■».. . °
..v-v.it a.a uuu uen mmacntige. Wij spreken ook God



den Vader aan als eeuwig, zonder begin of einde. " De Vader is eeuwig, de Zoon is eeuwig, en de Heilige Geest is eeuwig." En God heeft niet alleen den hemel en de aarde gemaakt: Hij bestuurt ook " alle dingen in hemel en op aarde." In het Evangelie bestuurt onze Heer het water, en verandert dat in wijn.
" Hoor genadiglijk de smeekingen van .Uw volk, en geef ons Uwen vrede al de dagen van ons leven ; door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
Wederom heeten wij onszelven Gods volk. Wij zouden niet Gods volk geworden zijn, had de Zaligmaker niet gekomen voor de geheele wereld: voor menschen die niet Joden zijn, zoowel als voor Joden. Wij bidden Hem dat Hij genadiglijk onze smeekingen wil hooren, dat is, onze nederige en ernstige gebeden. Zoodanige gebeden heeft onze Heer gebeden, " Die in de dagen van Zijn vleesch gebeden en smeekingen geofferd heeft tot Dengene Die Hem uit den dood kon verlossen, met sterke roeping en tranen, en verhoord werd uit de vrees." Hier bidden wij Hem dat Hij ons Zijn vrede geve. Laat ons niet vergeten dat degenen die vrede willen hebben, moeten hun plicht vervullen. Dit was onze bede verleden Zondag, dat wij genade en kracht mogten hebben om getrouwelijk te volbrengen wat wij schuldig zijn te doen ; van daag bidden wij om vrede, en vrede is het loon voor het volbrengen van onzen' plicht. Bij onzen Doop hebben wij ons verbonden in den "weg van Gods geboden te wandelen al de dagen van ons leven. Als' wij trachten zoo te doen, dan kunnen wij hopen dat God ons Zijn vrede zal geven al de dagen van ons leven. Bij het slot van de Avondmaalsdienst spreekt de Priester den zegen uit met de woorden, " De vrede Gods, die alle verstand te boven gaat, beware uwe harten en zinnen in de kennis en liefde van-God en van Zijn Zoon Jezus Christus onzen Heer "



Het Evangelie is liet verhaal van het Bruilofsfeest te Kana in Galilea, hetwelk Christus met Zijn tegenwoordigheid en het eerste wonder door Hem verricht, vereerd en opgeluisterd heeft. Het heilige Huwelijk is de vereeniging van een man en een vrouw tot e'e'n vleesch, en is " een eerbare staat, ten tijde van 's menschen onschuld door God Zeiven ingesteld." Menschen worden in de Kerk getrouwd ; de gebeden van de Kerk worden om hunnentwil gebruikt: en de Priester in den Naam van God voegt hen samen. God is het, derhalve, Die hen samenvoegt: en " wat God samengevoegd heeft, dat scheide de mensch niet." Daarom nemen de man en vrouw elkander " totdat de dood hen zal scheiden." Hoe voorzichtig, dan, behooren man en vrouw zoo een gewichtige zaak wél te overwegen, vóórdat zij dezen onherroepelijken stap nemen,—"eerbiedig, voorzichtig, beraden, matig, en in de vreeze Gods."
De Moeder van onzen Heer was ook bij het feest, en heeft geholpen alles in orde te krijgen; de discipelen, dat is, de leerlingen en navolgers van onzen Heer waren ook onder de gasten. Onder de Joden hebben het bruilofsfeest en de vroolijkheden somtijds zeven dagen aangehouden, en, daar deze menschen niet rijk waren, is hun voorraad van wijn opgeraakt eer de zeven dagen over waren. De gezegende Maagd Maria was de eerste die dit opgemerkt heeft, terwijl zij bezig was met bedienen, en zij is gegaan naar haar Zoon en heeft Hem dit bekend gemaakt, want zij heeft geloofd dat Hij de macht had hen te helpen. Hij heeft haar aangesproken als "Vrouw" en niet als " Moeder," even zooals Hij gedaan heeft op het Kruis, niet uit minachting, maar omdat de kracht waardoor Hij een wonderwerk kon doen, was niet in de Menschheid die Hij van haar genomen had, maar in Zijn Godheid: en op den toepasselijken tijd, wanneer Zijn uur zou gekomen zijn, zou Hij hen helpen. Zóó heeft zij Zijn woorden verstaan, en was tevreden daarmee;



want zij " zeide tot de dienaars, Zoo wat Hij ulieden zal zeggen, doet dat." Ziet hier in de heilige Maria een voorbeeld voor ons. Het is niet altoos gemakkelijk Gods tijd af te wachten : wij gevoelen onzen nood, en wij worden ongeduldig als ons gebed niet dadelijk verhoord wordt. De heilige Maria heeft alles gaan bereiden en de dienaars bevel gegeven gereed te zijn : en dus, naar deel verricht hebbende, kon zij getroost Gods tijd afwachten. Zoo dan, " Wacht op den Heer en verbeidt Hem, en Hij zal het maken," " zoo wat Hij ulieden zal
zeggen, doet dat."
Zes water vaatjes, uit steen gemaakt, hebben daar tegen den muur gestaan, waarin de gasten konden hunne handen wasschen na den maaltijd. Jezus heeft de dienaars gezegd dat zij dezen moesten vol water maken. Zij hebben Hem ten uiterste gehoorzaamd, en dezelven tot boven toe vol gemaakt. Zoo wanneer wij gezegd worden iets te doen, laat ons het niet half doen en half onklaar laten, maar laat ons het volkomen doen, naar het beste van ons vermogen en kennis.
"Schept nu," zeide Jezus, "en draagt het tot den hofmeester." De hofmeester was des bruidegoms vriend, en zat aan het hoofd van de tafel. Als de hofmeester het geproefd had, vond hij dat het niet water was maar wijn, en beter wijn dan wat zij gehad hadden. Hij wist niet van waar de wijn was, maar de dienaars die het water geschept hadden, wisten bet," want zij hadden water geschept, en Jezus alleen had tot hen gesproken; zoo was het Jezus Die het water in wijn veranderd had. De hofmeester heeft dan den bruidegom geroepen en hem gevraagd, Hoe is dit? "Alle man zet eerst den goeden wijn op," en bij het einde van het feest wat zwakker is ; " maar gij hebt den goeden wijn tot nu toe bewaard " Zoo is het met al Gods gaven. De wereld geeft eerst haar beste gaven totdat de menschen moe worden van hare pleizieren en vermaken, en nadertijd



worden zij een walging. Christus geeft eerst de tranen van berouw, en naderhand Zijn beste gaven,—vergiffenis, vrede, gelukzaligheid, goede vrienden, de hoop des hemels,—welken altoos beter en beter worden hoe langer wij leven.
Dit was het eerste wonderwerk dat onze Heer Jezus Christus gedaan heeft: naderhand heeft Hij vele anderen gedaan. Door Zijn wonderwerken heeft Hij Zijn heerlijkheid als God de Almachtige geopenbaard en bekend gemaakt, " en Zijne discipelen geloofden in Hem" dat Hij God was; zooals S. Johannes op een ander plaats zegt: " Wij hebben Zijne heerlijkheid aanschouwd, eene heerlijkheid als van den eenniggeboren van den Vader."
Zal Jezus tot onze bruiloften komen? Ja, als wij Hem nooden, en als zij reine, heilige huwelijken zijn : Hij zal komen en ons Zijn zegen geven; want het heilige huwelijk "is een eerbare staat, . . . ons de verborgene vereeniging voorstellende die er bestaat tusschen Christus en Zijn Kerk "; en Christus heeft Zijn Kerk lief, en zal nooit van Haar gescheiden worden : en Zijn Kerk heeft Hem lief, en is Hem gehoorzaam in alles.
C. 146 ; E. 54; A. 49, 55, 143, 14S, 155, 190.
DE DERDE ZONDAG NA EPIFANIE.
" Uwe rechterhand heeft mij ondersteund ".—Psalm xviii. 35.
"Ik geloof in de Heilige Katholieke Kerk."
" Da.t het Hem behagen moge ons bij alle, zoowel geestelijke als lichamelijke, gevaren te beschermen en te redden."



Wij vieren nog den Epifanietijd. Epifanie beteekent de openbaring, de bekend making, van Jezus Christus den Zoon van God Mensch geworden. Op het Feest van de Epifanie heeft Hij Zich bekend gemaakt aan de Wijzen van het verre gelegen Oostenland als een klein Kind. Op den eersten Zondag na Epifanie heeft Hij Zich bekend gemaakt aan de Joodsche Leeraars als een Jongetje. Op den tweeden Zondag na Epifanie heeft Hij Zich bekend gemaakt aan Zijn vrienden als God de Almachtige, Bestuurder van alle dingen. Nu van daag in het Evangelie lezen wij hoe dat Hij Zich bekend gemaakt heeft aan de menschen, Joden en niet Joden, als de groote Geneesheer.
In de Collect bidden wij : " Almachtige en eeuwige God, zie genadiglijk neder op onze zwakheden."
Zwakheid, onvolmaaktheid van lichaam en ziel, is het gevolg van den Val. Toen onze eerste voorouders Gods gebod overtreden hadden, is zonde in de wereld gekomen ; en van toen af is elk kind in zonde geboren; en zonde maakt dat de menschelijke natuur zwak en niet sterk is. Wij zijn in zonde geboren, en onze natuur is zwak voor hetgeen goed is. God weet hoe zwak wij zijn en Hij kan ons sterk maken ; daarom bidden wij Hem, " Zie genadiglijk neder op onze zwakheden, en strek in al onze gevaren en nooden Uwe rechterhand uit tot onze hulp en bescherming ; door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
Wij zeggen hier niet, " Laat toch niet het gevaar nader komen" : maar, "als het gevaar nader komt, strek Uwe rechterhand uit tot onze hulp en bescherming." Wanneer zijn wij in gevaar ? Wanneer de duivel ons verzoekt tot zonde, en wij genegen zijn naar hem te luisteren en te doen wat hij ons voorstelt. Dit gevaar heet in het Gebed des Heeren verzoeking; en dair bidden wij, " Leid ons niet in verzoeking "; en dit wordt verder uitgelegd in den Kerk-Katechismus : " Dat het Hem behagen moge



ons bij alle, zoowel geestelijke als lichamelijke, gevaren te beschermen en te redden." Wij moeten verzocht worden : het is een deel van onzen aardschen toestand : onze Heer Zelf werd verzocht, en al de Heiligen zijn verzocht geweest: daarom moeten wij verwachten verzocht te worden; en wanneer wij verzocht worden, moeten wij God vragen Zijn rechterhand uit te strekken tot onze hulp en bescherming. Zoo ook met betrekking tot onze nooden en behoeften:—gezondheid, kost, kleeren, de hulp van den Heiligen Geest om te zeggen, denken, doen, wat Hem behaagt. Wij zeggen hier niet, " Laat toch niet de nooden en behoeften nader komen ": maar, " in al onze gevaren en nooden strek Uwe rechterhand uit tot onze hulp en bescherming." God heeft beloofd dat Hij ons zal helpen als wij iets van noode hebben, Onze Heer heeft gezegd, '• Zoo wat gij begeeren zult in Mijn Naam, dat zal Ik doen." Verzoeking is niet slechts een gelegenheid om Ja te zeggen tot des duivels voorstel: het is lievers een gelegenheid 0111 Neen te zeggen, en onze standvastigheid aan onzen Heer te bewijzen.
In Het Evangelie lezen wij van twee menschen in grooten nood, die tot onzen Heer zijn gekomen om hulp. Onze Heer was op een berg of hoogte geweest, en heeft, daarvan af, aan een groote schaar van menschen gepredikt. De vijfde, zesde, en zevende Hoofdstukken van S. Mattheus verhalen ons een deel van Zijn predikatie. Onder de menschen was een man die in grooten nood was, en wilde dat onze Heer Zijn rechterhand zou uitstrekken tot zijn hulp. Die man was melaatsch : hij had de " Lazarus"; en geen dokter kon de Lazarus genezen. Volgens de Joodsche wet moesten " de kleeren van den melaatsche, in wien de plaag is, gescheurd zijn, en zijn hoofd zal ontbloot zijn, en hij zal de bovenste lip bewimpelen; daartoe zal hij roepen, Onrein, onrein. Al de dagen in welke deze plaag aan hem zal zijn, zal hij



onrein zijn ; onrein is hij ; hij zal alleen wonen; buiten het leger zal zijn woning wezen."
Wat geen dokter kon doen, dat kon Jezus de Zoon van God, de groote Geneesheer, doen : zoo heeft de melaatsche tot Jezus gekomen, vallende op zijn knieën, en Hem aanbiddende. Hij heeft in Jezus gezien God den Almachtige, en daarom heeft hij Hem aangebeden eer hij gevraagd heeft voor wat hij noodig had. Zoo wij wanneer wij naar Kerk gaan, behooren eerst God te aanbidden eer wij onze behoeften voordragen. De melaatsche had volkomen geloof in de macht van Christus; hij heeft Hem " Heer "genoemd, en zijn zaak met nederigheid geheel en al in Zijn hand geplaatst: "Heer, indien Gij wilt, Gij kunt mij reinigen." En Jezus heeft zijn geloof verzegeld en beloond. Hij heeft Zijn hand uitgestrekt tot zijn hulp. Hij had den armen man lief en was niet bang hem aan te raken, ofschoon niemand anders zou hem aanraken : en Zijn aanraking was genezing en heiligmaking. Zoo heeft Zijn aanraking aan de rivier de Jordaan "het water geheiligd tot de geestelijke afwassching van zonde"; zoo heeft Zijn aanraking aan het brood en wijn dezelven gemaakt middelen waardoor wij " waarlijk en inderdaad " ontvangen Zijn Lichaam en Bloed. Hij heeft aan dezen melaatsche Zijn bereidwilligheid betoond door woord en daad, en zeide tot hem, " Ik wil, word gereinigd. En terstond werd hij van zijn melaatschheid gereinigd."
De man werd gereinigd omdat hij God aangeroepen had; zoo heeft God hem verhoord. Uw lichaam heeft niet de melaatschheid, maar uw ziel heeft een kwaal, waarvan de melaatschheid een zinnebeeld was,—en die kwaal is de zonde. De melaatschheid werd aangeboren, en wij erven de zonde; de melaatschheid was afschuwelijk, verdervend, doodelijk : zoo is de zonde in Gods oogen, en zoo wordt zij in onze oogen hoe meer wij gelijk God worden ; de melaatschheid begon met een



klein vlek, spreidde zich over het geheele lichaam, en scheidde den mensch van zijn medegezellen : en de zonde begint met een klein vlek, een weinig hoogmoedigheid of kwaadheid welke gedurig toeneemt, als zij niet uitgeroeid wordt, totdat zij de ziel verderft en vernielt, en zij scheidt ons van de gemeenschap van het Lichaam van Christus ; de melaatschheid, even als zij genezen werd, heeft merken op het lichaam voor altoos gelaten : en de zonde laat haar merken, ofschoon zij vergeven is, en de verlorene onschuld kan nimmer teruggekregen worden. God alleen kon de melaatschheid genezen, en God alleen kan de kwaal van zonde genezen; maar dan moet gij u gedragen gelijk dezen melaatsche: gij moet nedervallen en God aanbidden, dan zal Hij Zijn rechterhand uitstrekken tot uwe hulp. Hij heeft dit alreeds meermalen gedaan. Hij heeft u bij uw Doop gereinigd van uw zonde, toen Zijn Priester u in zijn armen genomen had; gij hadt Hem toen niet zelf aangeroepen, maar uw peetouders hebben zoo gedaan in uw naam; nu moet gij zelf Hem aanroepen als gij wilt gereinigd worden. Jezus de Zoon van God had den armen melaatsche gereinigd, maar Hij heeft niet derhalve Zijn dienstknecht den Priester voorbij geloopen. Hij Zelf had het priesterambt ingesteld, en in Zijn Wet bevolen dat de gereinigde zou heengaan en zich vertoonen aan den Priester en het bepaalde offer offeren voor zijn reiniging, indien de Priester hem rein zou verklaren en toelaten terug te keeren naar zijn huis. Zoo is het nog in de Kerk van Christus. Wanneer wij berouw hebben, en onze zonden belijden, en God om vergiffenis gebeden hebben, dan verklaart de Priester ons rein, hij spreekt uit de Absolutie, de vergeving van zonde, over ons. En wij behooren dan, gelijk de melaatsche, een offer aan God te offeren; ten einde onze dankbaarheid te bewijzen : van ons geld, of, als dit ontbreekt, een of ander werk voor God. Laat ons niet gaan nederzitten, en meenen dat ons werk



gedaan is, en dat wij bekeerd zijn en niets meer te doen hebben. Wij zijn niet ontslagen van Gods instellings. Zelfs S. Paulus, ofschoon bekeerd op wonderbare wijze, moest gedoopt worden. Zoo moeten wij ons gaan vertoonen aan den Priester, hem alleen vertellen wat God aan ons gedaan heeft, en ons offer offeren, voornamelijk het offer van onszelven bij het Altaar.
Nog een wonderwerk wordt verhaald in het Evangelie : een tweede man, die in nood was, is tot onzen Heer gekomen. Hij had niet hulp noodig voor zichzelven, maar voor zijn dienstknecht. Hij was een Hoofdman over honderd, dat is, hij was een Romeinsche Kapitein die honderd soldaten onder hem had. Zijn dienstknecht lag te huis, lam in al zijn leden, zoodat hij niet zich kon roeren noch zichzelven behelpen, en in veel pijn. Hij was een goede dienstknecht, want hij was zijn heer " zeer waard " : en de Hoofdman was een goede heer, daar hij moeite genomen had om zijn genezing te verkrijgen. De Joden hebben ook getuigenis van hem gedragen, dat hij hen liefhad en had hun een synagoge, dat is een Kerk, gebouwd. Zijn nederigheid blijkt uit zijn verklaring, " Heer, ik ben niet waardig dat Gij onder mijn dak zoudt inkomen, maar spreek alleenlijk een woord, en mijn knecht zal genezen worden." Hij spreekt den grooten Geneesheer aan als " Heer," niet als " Jezus." Wij vinden niet dat iemand Hem aangesproken heeft als "Jezus," ofschoon dit Zijn Naam als Mensch was. "Jezus" is een zeer heilig naam: in den Naam van Jezus zou alle knie zich buigen. Dus wanneer wij van Hem spreken, laat ons Hem lievers noemen " onze Heer " : het is meer eerbiedig.
De Hoofdman heeft, verder, zijn geloof betoond : hij was overtuigd dat onze Heer kon genezen zonder tot zijn huis te komen, ofschoon Hij bereid was te komen : "alleenlijk een woord" zou voldoende zijn. "Mijn soldaten," meende hij, " zijn mij gehoorzaam, zoodra ik



mijn orders uitspreekt; en ik ben maar een kapitein onder de macht van anderen,—den komel en den generaal; Gij zijt Hoofd over alles, en ik geloof dat alle dingen, ja ook ziekte, Uw woord zullen gehoorzaam zijn." Wat geloof en vertrouwen heeft deze man betoond in de macht en liefde van Christus ! En onze Heer heeft zijn geloof geprezen: "Jezus zeide tot degenen die Hem volgden, Voorwaar zeg Ik u, Ik heb zelfs in Israël zoo groot een geloof niet gevonden." Deze Hoofdman was een Romein : vóórdat hij met zijn troep gezonden was naar het Jodenland, had hij mogejijk nooit van den waren God gehoord, en nu heeft hij meer geloof in God dan eenig van de Joden. Wat een schande voor degenen die woonden in het midden van geestelijke voorrechten ! En zoo gaat onze Heer voort te zeggen met droefheid, " dat velen zullen komen van Oosten en Westen, en zullen met Abraham, Izak en Jakob aanzitten in h.et Koningrijk der hemelen; en de kinderen des Koningrijks zullen uitgeworpen worden in de buitenste duisternis: aldaar zal weening zijn en knersing der tanden." _ Het Koningrijk der hemelen is vooreerst de Heilige Katholieke Kerk. God heeft in vroegere dagen alleenlijk Abraham en zijn afkomelingen in Zijn Kerk geroepen : maar nu is het woord van onzen Heer waar geworden, en menschen uit alle geslachten en landen zijn daarin vergaderd. Treurig is het dat Gods oude volk, de eerste kinderen van het Koningrijk, weigert den Heere Jezus tot hun Koning te hebben, weigert in Zijn helder licht te wandelen, en blijft buiten in de duisternis. Maar, zooals onze Heer tot den Hoofdman zeide, " U geschiede gelijk gij geloofd hebt." Hij had geloofd dat Christus zijn dienstknecht kon genezen met een woord, zonder naar hem te komen : en met de uitspraak van des Heeren woord is zijn dienstknecht gezond geworden. Gods oude volk heeft niet geloofd, en het is hun daarnaar geschied.



Zijn onze zielen niet al te dikwijls gelijk het lichaam van dezen armen lijdenden dienstknecht ? Hij kon niet zijn leden bewegen: hij was krachteloos. En onze zielen zijn somtijds zoo koud en dood : zij roeren zich niet Godwaarts : zij zijn ongevoelig voor Goddelijke zaken. Wij hebben niet God lief zooals wij Hem behooren lief te hebben, en wij hebben geen lust om eenig werk voor Hem te doen. Dit is de tijd wanneer wij behooren ernstiglijk hulp te zoeken: wij moeten tot Christus gaan en Hem vragen Zijn hand uit te strekken tot onze hulp; en naar ons geloof zoo zal het ons ook geschieden. Ons geloof is de maat van onze zegeningen . " u geschiede gelijk gij geloofd hebt." Als onze gebeden niet verhoord worden, is het omdat wij niet geloofd hebben. Als wij geen voedsel verkrijgen, is het omdat wij dit niet verwacht hebben. De Sacramenten zijn de middelen waardoor het leven tot ons gebracht wordt, maar geloof is de hand die de middelen vat en daardoor ontvangt Gods gave van leven. In de twee wonderwerken, welke wij nagegaan hebben, heeft Christus op twee wijzen gezond gemaakt,—door aanraking en door woord: alzoo ook nu op deze twee wijzen,—door Zijn Sacramenten en door Zijn Woord,—maakt Hij ons gezond van zonde. Door het "U oord predikt Hij en overtuigt van zonde: door het Woord van Absolutie geneest Hij. Door Zijn aanraking neemt Hij het kind in Zijn armen : door Zijn aanraking heiligt Hij het brood en wijn: en door het genieten van Zijn Lichaam en Bloed raken de geloovigen Hem aan. Alzoo geeft Hij vergiffenis, kracht, en troost, door Zijn Woord en Sacramenten»
Mogelijk is daar een vriend die in dezen hulpeloozen en treurigen toestand is ; hij geeft niet om; hij is niet in staat voor zichzelven te bidden. Wat kunnen wij doen ? Wij kunnen gaan en vragen om zijnenthalve, zooals de Hoofdman gedaan heeft; en dus te meer omdat hij aan



hetzelfde Huisgezin van God, de Heilige Katholieke Kerk, behoort als wij, waarvan de leden zouden voor elkander gelijke zorg dragen.
In deze wonderwerken heeft onze Heer Zijn barmhartigheid en goedertierenheid, Zijn welbehagen in de menschen, betoond. En Hij is gisteren en heden dezelfde en in eeuwigheid.
C. 30, 144; E. 55, 147, 269; A. 52, 145, 216.
DE VIERDE ZONDAG NA EPIFANIE. viii' r Zijt g'^ vreesacht'g- g'J kleingeloovigen ? "—S. Mattheus
"Ik geloof in God den Vader, den Almachtige, Schepper des hemels en der aarde; en in Jezus Christus, Zijn eengeboren Zoon, onzen Heer."
"Dat het Hem behagen moge ons bij alle, zoowel geestelijke als lichamelijke, gevaren te beschermen en te redden."
Epifanie beteekent openbaring, bekend making. God de Zoon is ter aarde gekomen en Mensch geworden, en heeft Zich aan de menschen geopenbaard. Verleden week hebben wij gezien hoe onze Heer Zich geopenbaard heeft als de groote Genezer van ziekte,—ziekte beide van lichaam en ziel. Van daag leeren wij hoe Hij nog verder Zijn almogendheid geopenbaard heeft: met Zijn woord regeert Hij de onstuimige baren van de zee, met Zijn woord regeert Hij de duivelen. In het Gebed des Heeren smeeken wij onzen Heere God
e



" ons bij alle, zoowel geestelijke als lichamelijke, gevaren te beschermen en te redden." In de Litanie bidden wij: " Verlos ons, o Heer, van zonde, van de listen en aanvallen des duivels, van onweder en storm." Het Evangelie geeft ons voorbeelden, hoe onze Heer beschermd en gered heeft in beide deze gevaren.
In de Collect bidden wij: " O God, Die weet dat wij ons te midden van zoo vele en groote gevaren bevinden, zoodat wij wegens de zwakheid van onze natuur niet altijd kunnen staande blijven."
Verzoekings tot zonde,—zonden van gedachte, woord en daad,—zijn de vele en groote gevaren, geestelijke gevaren, te midden van welke wij ons bevinden. Als wij aan die verzoekings toegeven, zullen wij verder in gevaar zijn van Gods vonnis op den Oordeelsdag, " tot degenen die ter linkerhand zijn : Gaat weg van Mij, gij vervloekten, in het eeuwige vuur, hetwelk den duivel en zijn engelen bereid is." God laat toe dat wij in gevaar geraken beide van ziel en lichaam : maar Zijn oog is op ons, daarom behoeven wij niet te vreezen ; Hij wil ons beproeven tot ons nut en "ten voorbeeld voor anderen en dat ons geloof loffelijk, roemrijk en heerlijk moge bevonden worden." Wij zijn zwak van natuur, en zijn genegen tot zonde van onze geboorte af: want " door ée'n mensch is de zonde in de wereld ingekomen." God weet het, en Hij is almachtig en " getrouw, Die u niet zal laten verzocht worden boven hetgeen gij vermoogt, maar Hij zal met de verzoeking ook de uitkomst geven, opdat gij ze kunt verdragen." Daarom moeten wij tot Hem bidden: " Verleen ons de noodige kracht en bescherming, om ons in alle gevaren te ondersteunen en door alle verzoekingen heen te voeren; door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
Wij zijn zwak, God is sterk: daarom bidden wij Hem om " de noodige kracht en bescherming," kracht en bescherming voldoende voor onzen nood. Zoo ook in



het Gebed des Heeren bidden wij, " Geef ons heden ons dagelijksch brood,"—brood voldoende voor den dag. Wij vragen God niet de gevaren weg te nemen maar " ons in alle gevaren te ondersteunen " : noch den duivel te beletten ons te verzoeken, maar ons "door alle verzoekingen heen te voeren." Laat ons toezien dat wij niet onszelven gaan stellen in den weg van verzoeking. ö
De ergste van alle lichamelijke gevaren zijn misschien de gevaren van de zee; en de ergste van alle geestelijke gevaren zijn de aanslagen van den duivel. In het Evangelie vernemen wij hoe onze Heer kon beschermen en redden in beide gevaren.
Onze Heer was met Zijn discipelen in een schip gegaan, een schuit misschien van S. Petrus huisgezin of van Zebedeus. Toen zij een rukje van het land waren' " ontstond daar een groote onstuimigheid in de zee" De wind sloeg het water, zoodat groote baren begonnen te rijzen en in te rollen de één na de ander; de schuiten dansden op de zee, en de baren braken in het schip zoodat het scheen dat het moest zinken. De discipelen' werden zeer bang, maar Jezus was gaan slapen. Toen de Zoon van God onze natuur op Zich nam, werd Hij waarachtig Mensch; was dikwijls hongerig en dorstic en vermoeid. Hij kan dus voor ons gevoelen wanneer wij hongerig en dorstig en vermoeid zijn.
Zij waren in groot gevaar van verdrinken. Visschers, gewoon op de zee te zijn, gewoon aan stormen,—als zij bang waren, dan was het gevaar groot. In hun angst en nood zijn zij tot den Heer gegaan en hebben Hem opgewekt: zij wisten dat Hij hen kon redden, en zij smeeken Hem, " Heer, behoed ons, wij vergaan." Nimmer is een gebed opgegaan van het hart van een mensch en is onverhoord gebleven. " Toen stond Hij op en bestrafte de winden en de zee," en meteens hebben de winden opgehouden te waaien, en de zee is



bedaard geworden, "en er werd groote stilte.' Maar tot Zijn discipelen heeft Hij gezegd, " Wat zijt gij vreesachtig, gij kleingeloovigen ? " Zij hadden geloof zoo ver dat Hij hen kon redden uit hun gevaar : maar hun geloof was klein en zwak, anders hadden zij Hem niet wakker gemaakt; zij zouden geweten hebben dat het schip, waarin de Zoon van God was, kon niet vergaan. Daar is een ander schip waarin Christus is, en wij allen met Hem, namelijk, de Heilige Katholieke Kerk. In het Doopformulier spreken wij van " de Ark van Christus Kerk." Dit Schip wordt dikwijls herwaarts en derwaarts gedreven door de baren van deze onstuimige wereld, maar het kan nooit vergaan, want de Heer van de Kerk is daarin.
Toen zij aan land gekomen waren, heeft onze Heer verder Zijn macht geopenbaard, niet nu over de onstuimige winden en baren, maar over onstuimige duivelen. Hier was een erger gevaar dan lichamelijk gevaar. Hier waren twee arme mannen, van den duivel bezeten, die zoo wreed waren dat niemand door dien weg kon voorbij gaan ; en zij woonden " op de bergen en in de graven." Toen zij den Heer zagen, riepen zij, " Jezus, Gij Zone Gods, wat hebben wij met U te doen ? zijt Gij hier gekomen om ons te pijnigen vóór den tijd ? Het was de duivelen sprekende door den mond van deze ellendige mannen. De mannen zeiven zouden lievers om hulp gesmeekt hebben, en geroepen, " Jezus, Gij Zone Davids, ontferm U onzer." Maar de duivelen maakten hen zeggen," Wat hebben wij met U te doen? De duivelen bekenden dat Jezus was de Zoon van God, en vreesden Hem; zij wilden Hem niet zien noch iets met Hem te doen hebben; zij wisten dat de dag zou komen wanneer zij niet langer zouden toegelaten woiden om heen en weer op de aarde te gaan, maar zouden moeten terugkeeren naar de plaats van pijniging en daai blijven. Maar zij begeerden niet alsdan daarheen



teruggezonden te worden. En slechte menschen, van den duivel bezeten, houden niet van eenig iets dat hen aan den Heer indachtig maakt,—Zijn Huis, Zijn Woord, Zijn Dienaars. Door den duivel aangehitst, haten zij den Heer, en verzetten de gedachte van de toekomst.
Op een afstand was er een kudde van vele zwijnen, dat is, een troep varkens, weidende. De duivelen wisten dat onze Heer hen niet langer zou toelaten in deze arme mannen te blijven; dat Hij Zijn hand zou uitstrekken om hen te redden ; zoo hebben de duivelen Hem gebeden hen in de varkens te laten varen. En menschen zijn somtijds gelijk varkens, wanneer zij zich vervuilen door onreine gewoonten : dan maken zij zich bereid voor de duivelen om in hen te varen.
Onze Heer liet de duivelen toe in de varkens te varen. Dus leeren wij dat de duivelen ware personen zijn en niet gevoelens. Lang geleden was daar een groot gevecht tusschen de heilige Engelen en de duivelen : en dat gevecht gaat nog voort. De Engelen zijn ware personen. En wij zijn verplicht om deel te nemen in dat gevecht. Aan welken kant zijn wij ? Wij werden ingeschreven aan den kant van de Engelen toen wij gedoopt werden, en beloofden kloekmoedig te strijden onder de banier van Christus, en Zijn getrouwe krijgsknechten en dienaars te blijven tot het einde van ons leven. Zijn wij nog aan dien kant ?
Op het woord van onzen Heer zijn de duivelen uit de mannen gekomen en in de varkens gevaren. " En de geheele kudde zwijnen stortte van de steilte af in de zee, en zij stierven in de zee." De Joodsche wet heeft de Joden verboden varkens te houden: alzoo heeft de Heer de eigenaars gestraft om hun overtreden van de wet.
De oppassers van de varkens zijn gevlucht in de stad, en geboodschapt wat er gebeurd was. De menschen van de stad, in plaats van blij te wezen dat de twee



arme mannen hersteld werden, en te gevoelen dat hun verlies een straf was voor hunne overtreding, hebben den Heer gebeden dat Hij uit hun land wilde vertrekken. En zoo is het nog. Somtijds als God een mensch straft, in plaats dat de mensch zich bekeert en berouw heeft over zijn zonde, is hij opstandig tegen God, en wil dat God lievers van hem weggaat. En dan wanneer meer gevaren en verzoekings hem tegenkomen, is daar niemand om hem te ondersteunen. De duivel is immer gereed om ons in bezit te nemen ; hij wil ons zijn slaven maken, en ons dwingen te doen wat hij zegt. Laat ons dan onze toevlucht nemen tot onzen Heer. Vraagt Hem " om ons in alle gevaren te ondersteunen, en door alle verzoekings heen te voeren," dan kan geen duivel ons aanraken.
Drie wonderwerken van oordeel zijn verhaald in de Evangeliën :—over Begeerlijkheid, welke hier gestraft wordt: over Onvruchtbaarheid, in den verdorden vijgeboom : over Oneerbiedigheid, in het koopen en verkoopen in den Tempel.
Het eerste wonderwerk in dit Evangelie is een zinnebeeld van Christenen heen en weer gedreven op de zee van deze wereld, bang voor hare stormen, twijfelende of Christus hen zal behoeden, doch eindelijk Hem aanroepende en door Hem behoed. Het tweede wonderwerk veronderstelt degenen die gewin liefhebben en najagen, en die Christus verwerpen als Zijn Wetten het beletten. Leeren wij dan (i) dat in het hart des menschen, onstuimig door lusten en neigingen en velerlei verzoekings, wil Christus het woord van vrede spreken; (2) dat als ons geloof dof is, schijnt het ons alsof Christus slaapt; (3) dat zoodra wij Hem aanroepen, zal Hij ons behoeden te midden van de stormen : met Hem is veiligheid, al houdt de storm aan ; (4) dat wij moeten standvastig in Hem gelooven, en onwankelbaar vertrouwen op



Zijn goedheid; (5) dat God weet wat het beste is voor ons, en dat het gebed van ootmoedigheid moet wezen, " Uw Wil geschiede."
C. 139, 195 ; E. 170 ; A. 169, 172, 173, 192, 193.
DE VIJFDE ZONDAG NA EPIFANIE.
" Heer, hebt Gij niet goed zaad in Uwen akker gezaaid? van waar heeft hij dan dit onkruid ? "—S. Mattheus xiii. 27.
"Ten derde, leer ik gelooven in God den Heiligen Geest, Die mij en al het uitverkoren volk van God heiligt."
" Ik geloof in de Heilige Katholieke Kerk."
De Kerk viert nog den tijd van de Epifanie, de openbaring en bekend making van onzen Heer. Toen onze Heer op aarde was, heeft Hij Zich geopenbaard als waarachtig Mensch en waarachtig God. Op het Feest van de Epifanie heeft Hij Zich geopenbaard als een klein Kind aan de Wijzen die niet Joden waren. Op den eersten Zondag na Epifanie heeft Hij Zich geopenbaard als een volkomen Jongeling : op den tweeden Zondag als Heer van alle dingen, door het water in wijn te veranderen : op den derden Zondag als Meester over alle ziekten, door den melaatsche en den geraakte te genezen : op den vierden Zondag als Heerscher over de winden en baren, en over de booze geesten. En nu dat Christus opgevaren is tot Zijn Vader, openbaart Hij Zich als Heer van Zijn Kerk. Hij heeft op



aarde een Kerk gesticht, en wil dat alle menschen zullen leden daarvan worden. En nu dat Hij teruggegaan is naar den hemel, heeft Hij die Kerk niet tot haarzelve gelaten. " Zie, Ik ben met ulieden al de dagen tot de voleinding der wereld," is Zijn belofte. En S. Paulus zegt ons, " Hij is het Hoofd van het Lichaam, namelijk, de Kerk." Onze Heer heeft u geroepen in Zijn Kerk. Ofschoon vele menschen in de wereld nog niet genood zijn in te komen en nog heidenen zijn, gij zijt uitverkoren. In den Kerk-Katechismus verklaart gij, " Ik geloof in God den Heiligen Geest, die mij en al het uitverkoren volk van God heiligt." En in den Zendbrief voor van daag worden al de leden van de Kerk genaamd " de uitverkorenen van God." Bij onzen Doop werden wij in de Kerk opgenomen. Maar ofschoon wij toen onder het getal van Gods uitverkorenen gerekend werden, volgt het niet dat wij één van hen zullen wezen wanneer de Engelen zullen komen op den jongsten dag om de uitverkorenen bijeen te vergaderen en naar den hemel te nemen. Daarom bidden wij God dat Hij ons Zijn genade schenke dat wij in denzelven staat van zaligheid, waarin wij bij onzen Doop geplaatst werden, mogen volharden tot aan het einde van ons leven. Wij zijn uitverkoren geweest tot Christus Kerk op aarde : wij bidden dat wij uitverkoren mogen worden tot Zijn Kerk in den hemel.
In de Collect bidden wij : " O Heer, wij smeeken U, bewaar Uwe Kerk en Huisgenooten bij Uwe zuivere dienst."
De Kerk wordt hier vergeleken bij een huisgezin. Alzoo spreekt S. Paulus, " Zoo zijt gij dan niet meer vreemdelingen en bijwoners, maar medeburgers van de Heiligen, en Huisgenooten van God." " Huisgenooten " beteekent al de menschen die in één huis wonen; zij leven allen onder één dak; zij deelen allen in dezelfde



maaltijden ; zij zijn allen gehoorzaam aan het hoofd van het huisgezin• en zij kunnen niet een aangenaam leven voeren als zij niet allen eensgezind zijn. Alzoo moeten de leden van de Kerk leven. Daarom bidden wij God dat Hij Zijn Kerk beware in Zijn zuivere dienst. Godsdienstigheid bestaat in Geloof en Plicht ; en zuivere Godsdienstigheid is ons Geloof vast te houden en onzen Plicht uit te voeren. Ons Geloof leeren wij in de Geloofsbelijdenis, en in den Katechismus, en in andere deelen van het Gebedenboek; en onzen Plicht, in Gods Geboden. De eerste geloovigen " waren volhardende in de leer van de Apostelen, en in de gemeenschap, en in de breking des Broods, en in de gebeden," en waren dagelijks eendrachtelijk in den Tempel. De duivel tracht onvermoeid de leden van Gods Huisgezin weg te lokken van hun Geloof en Plicht; en wij zullen maar al te ligt naar hem luisteren en hem volgen als God ons niet bewaart. Bidt dan van harte, "Dat zij, die alleen steunen op de hoop van Uwe hemelsche genade, immermeer door de sterkte van Uwe macht mogen beschermd worden; door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
Wie zullen meest standvastig blijven, degenen die op zichzelven staat maken, of degenen die zichzelven niet betrouwen ? Gewisselijk degenen die zichzelven niet betrouwen. Daarom komt de duivel en verzoekt degenen die op zichzelven staat maken : en hij is sterker dan zij. Maar de anderen steunen niet op zichzelven maar alleen op de hoop van Gods hemelsche genade; en wanneer de duivel dit ziet, durft hij niet nabij komen, want hij weet dat God is sterker dan hij; hij weet dat zij zullen immermeer beschermd worden door de sterkte van Gods macht. Laat ons dan altoos opzien naar het Hoofd van het Huisgezin, en Hem vragen ons te bewaren en te beschermen. Laat ons niet nalaten de middelen van genade, voornaamlijk, de Heilige Communie, dan mogen wij hopen op Gods hemelsche genade welke ons



zal bewaren als Zijn uitverkorene kinderen tot het einde
Het Evangelie voor van daag is een gelijkenis, de gelijkenis van het onkruid en de tarwe. Een gelijkenis fs een aardsche verhaal met een hemelsche beteekenis. Onze Heer heeft ons de beteekenis van dit verhaal bekend gemaakt, zoo is hetzelve des te meer gewichtig voor ons.
Een koningrijk is het land en volk waarover een koning regeert. Daar zijn vele aardsche koningrijken, doch maar één hemelsch Koningrijk. En dit hemelsch Koningrijk, of "Koningrijk der hemelen" waarvan onze Heer spreekt, is hier op aarde : het is Zijn Kerk, -de Kerk en Huisgenooten voor welke wij gebeden hebben. Onze Heer Jezus Christus is de Koning, alle gedoopte menschen zijn het volk, van dit Koningrijk. Onze Heer is ter aarde gekomen om dit Koningrijk te stichten en Hij heeft dikwijls Zijn discipelen gezegd waaraan het zou gelijken. In deze gelijkenis zegt Hij dat het is " gelijk aan een mensch die goed zaad zaaide in zijn akker." Deze mensch beteekent onze Heer Zelf, en de akker de wereld waarin Hij Zijn Kerk zou planten, en het goed zaad de kinderen van het Koningrijk, dat is, alle gedoopten. Een vijand is des nachts bijgekomen en onkruid midden in de tarwe gezaaid. Wat een boosaardig stuk werk ! hoe nijdig en gemeen ! Maar een vijand zoekt niets anders dan wraak op degenen die hij haat De vijand van Christus en Zijn Kerk is de duivel; en hij heeft een nijd en wraak welke onbeschrijfelijk is, en hij zoekt immer Christus werk te verderven; daartoe tracht hij slechte menschen in de Kerk te hebben, en menschen die uiterlijk fatsoenlijk zijn, maar die niet waarlijk van harte godsdienstig zijn-
Niemand heeft vooreerst het onkruid bemeikt. Het onkruid gelijkt het koorn totdat het begint in aar te komen : dan ziet men het onderscheid. Alzoo gelijken



kinderen elkander dikwijls, zoo ver als wij kunnen bemerken. Wij kunnen niet in hunne harten kijken en zien wie trachten God te dienen en wie niet. Maar wanneer zij opgroeien, en hun werk in de wereld beginnen, dan is het meer duidelijk wie gaan goede vrucht voortbrengen en wie niet.
Toen de dienstknechten het onkruid bespeurden, gingen zij tot den heer, en vraagden hem: " Hebt gij niet goed zaad in uw akker gezaaid, van waar heeft hij dan dit onkruid?" Die heer beteekent Jezus Christus, want Hij is het Hoofd van Zijn Huisgenooten de Kerk; en de dienstknechten zijn de Bisschoppen en Priesters die over de Kerk regeeren onder het Hoofd. De heer had niet het onkruid gezaaid, noch hadden zijn dienstknechten ; dit was het werk van een vijand. En de vijand van onzen Heer Jezus Christus is de duivel; en " die de zonde doet, is uit den duivel." Het onkruid is dus slechte menschen. En de dienstknechten wilden het onkruid uittrekken : wilden de slechte menschen uit de Kerk uitzetten. Maar de Heer is meer langmoedig en barmhartig; Hij zeide " Neen, opdat gij, het onkruid vergaderende, ook mogelijk met hetzelve de tarwe niet uittrekt." Wij kunnen niet der menschen harten lezen zooals God kan, daarom kunnen wij niet altoos weten wie een ware dienstknecht van God is en wie niet. Mogelijk schijnt een mensch voor ons zeer slecht, maar misschien ziet God dat hij eerlang spijt en berouw zal hebben, en zich bekeeren van zijne booze wegen en de ongerechtigheid die hij gedaan heeft, en recht en gerechtigheid doen. Zoo moeten wij hem dan een kans geven, en hem niet haastelijk uit de Kerk drijven. Hij moet van zijn hoogste voorrechten afgezet worden zoolang als hij schande brengt op den Naam van Christus, maar de Kerkdeur moet voor hem openstaan zoodat hij kan inkomen wanneer hij tot een beter zin komt. De oogsttijd, dat is, de Oordeelsdag, zal de



onveranderlijke en laatste deeling maken; maar nu in dezen levenstijd is het Gods wil dat goede en slechte menschen zullen gemengd samenleven in Zijn Kerk op aarde. Wij moeten niet denken dat de Kerk niet heilig is omdat slechte menschen toegelaten zijn in de Kerk, en dat het komt niet veel daarop aan, hoe wij ons gedragen; lievers laten wij de verdraagzaamheid van den Heer prijzen, Die niet wil "dat eenigen verloren gaan, maar dat allen tot bekeering komen." Bij de voleinding van deze wereld zal onze Heer " Zijn Engelen uitzenden, en zij zullen uit Zijn Koningrijk vergaderen al de ergernissen en degenen die de ongerechtigheid doen," alle zondaren die hunne zonden liefhebben of die in hunne zonden onbekeerd gestorven zijn : " en zij zullen dezelve in het vuur werpen," dat voor den duivel en zijn engelen bereid is, " daar zal weening zijn en knersing der tanden." Maar de rechtvaardigen, de ware dienstknechten van Christus, zullen opgenomen worden in den hemel, en " zullen blinken gelijk de zon in het Koningrijk van hunnen Vader," dat zegevierend Koningrijk waarin de uitverkorenen voor eeuwig van zonden zullen vrij zijn.
Laat ons bijzonder deze lessen te harte nemen :—
(1) waakzaamheid tegen den duivel en zijn voorstellings van zonde, opdat niet misschien wat God goed gemaakt heeft en verwacht dat het de vrucht van goedheid zal voortbrengen, bedorven wordt door den duivel en veranderd tot onkruid;
(2) geduld en verdraagzaamheid met slechte menschen, terwijl wij zeer oppassen dat wij ons niet laten besmet
worden met hunne slechtigheid;
(3) bescheidenheid en verstand, dat wij niet in onzen haast kwaaddoen aan wat nog goed is, of verhinderen straks tot goed te komen wat nu nog slecht schijnt;
(4) onderwerping aan Gods Wil, en langmoedige



verwachting naar Zijn oordeel, Die zal beslissen en onderscheiden tusschen de goeden en de slechten;
(5) de gewichtige waarschuwing, dat gelijk onkruid en koorn langs elkander saamgroeien, gevoed door denzelfden grond, verlevendigd door dezelfde zon, gewaterd door denzelfden regen : zoo in de Kerk van Christus zijn daar menschen die dezelfde voorrechten genieten, hetzelfde onderwijs, hetzelfde voorbeeld, dezelfde Sacramenten en andere middelen van genade, —maar voor Gods alziende Oog is één Zijn kind, en een ander een kind van den duivel.
C. 167, 171, 175; Z. 45; A. 18, 157, 176, 246.
DE ZESDE ZONDAG NA EPIFANIE.
" Als Hij zal geopenbaard zijn, zullen wij Hem gelijk wezen, want wij zullen Hem zien gelijk Hij is. En een iegelijk die deze hoop op Hem heeft, die reinigt zichzelven, gelijk Hij rein is."— 1 Johannes iii. 2, 3.
" Mijn Doop, waarin ik een lidmaat van Christus, het kind van God, en een erfgenaam van het Koningrijk der hemelen geworden ben."
" Van waar Hij komen zal om te oordeelen de levenden en de dooden."
Op de eerste vier Zondagen na Epifanie hebben wij geleerd hoe onze Heer Zich op verscheidene wijzen geopenbaard had aan de menschen toen Hij op aarde gewoond had: dat was lang geleden. Op den vijfden Zondag hebben wij geleerd hoe onze Heer Zich openbaart als de Heer en Bestuurder van Zijn Kerk: dit is iets dat nog voortgaat, want de Kerk is niet een doode Kerk maar een levende Kerk, en Christus is



nog het Hoofd van Zijn Kerk. De dag zal aanbreken wanneer deze wereld en alles wat daarop is een einde zal hebben. Daaromtrent belijden wij ons geloof: " Van waar Hij komen zal om te oordeelen de levenden en de dooden," " ik verwacht de opstanding der dooden en het leven der toekomende eeuwe." Van daag leeren wij hoe Christus Zich zal openbaren wanneer " Hij komen zal om onze Rechter te wezen."
In de Collect bidden wij : " O God, Wiens gezegende Zoon werd geopenbaard om de werken des duivels te verbreken en ons de kinderen van God en erfgenamen van het eeuwige leven te maken."
God heeft Adam en Eva zonder zonde geschapen. God heeft alles zeer goed gemaakt. God is de Oorsprong van alle goede dingen. Zoo werd de mensch geschapen naar het.Beeld, naar de Gelijkenis, van God. Maar God heeft een vijand, den duivel. De duivel is de oorsprong van alle kwaad, en tracht gedurig Gods werken te bederven. En hij heeft daarin geslaagd Gods beste werk op aarde, den mensch, te bederven, door hem te verleiden om ongehoorzaam aan God te wezen; en' met deze ongehoorzaamheid is iets in de wereld gekomen dat niet tevoren dddr was, namelijk, zonde. Zonde is het werk van den duivel. En geen mensch is sterk genoeg om het werk van den duivel te verbreken. Daarom heeft God Zijn Zoon in de wereld gezonden; en die gezegende Zoon van God "werd geopenbaard om de werken van den duivel te verbreken." God is geest: daarom was het noodig dat de Zoon van God een lichaam, zooals ons lichaam, tot Zich zou nemen, en Mensch worden, opdat Hij kon geopenbaard worden aan de menschen en door hen gezien worden. En Hij, de eengeboren Zoon van God, heeft ons, die in zonde geboren zijn en kinderen des toorns, de kinderen van God gemaakt, door ons bij Zich te voegen en leden van Zichzelven te maken bij onzen



" Doop, waarin ik een lidmaat van Christus, het kind van God, en een erfgenaam van het Koningrijk der hemelen geworden ben." S. Paulus zegt: " Gij zijt allen kinderen van God door het geloof in Christus Jezus. Want zoo velen als gij in Christus gedoopt zijt, hebt gij Christus aangedaan." En toen wij in Christus kinderen van God werden, heeft Hij ons ook "erfgenamen van het Koningrijk der hemelen" gemaakt: " indien wij kinderen zijn, zoo zijn wij ook erfgenamen, erfgenamen van God, en medeërfgenamen van Christus": welke erfenis wij gewis zullen ingaan als wij die niet verliezen door onze eigen schuld.
" Wij smeeken U, verleen ons,, dat wij, deze hoop hebbende, onszelven mogen reinigen gelijk Hij rein is."
God heeft ons het eeuwige leven beloofd : zoo moeten wij trachten geschikt te zijn voor dat leven; wij moeten ons rein en schoon, maken van de vlekken en smetten van allerlei zonden,—nijdige gedachten, trotsche gedachten, hoogmoedige gedachten, onreine en slechte gedachten: liederlijke woorden, harde woorden, leugenachtige woorden; zondige daden, luie daden, ongehoorzame en eigenzinnige daden. Hiervan moeten wij kwijt raken, en rein worden. Van onszelven kunnen wij dit niet doen, daarom bidden wij God dat Hij ons daartoe Zijn genade wil verleenen; en God heeft het voor ons gemakkelijk gemaakt door ons het voorbeeld te geven van Zijn geliefden Zoon Jezus Christus onzen Heer, Wien wij moeten navolgen, en dus rein worden " gelijk Hij rein is." Ziet op Zijn rein leven, en volgt Zijn voetstappen na.
" Opdat, wanneer Hij weder zal geopenbaard zijn in kracht en groote heerlijkheid, wij Hem gelijk mogen wezen in Zijn eeuwig en heerlijk Koningrijk: waar Hij met U, o Vader, en U, o Heilige Geest, een eenig God, leeft en regeert in eeuwigheid. Amen."
Straks zal de Zoon van God ten tweede maal met



kracht en groote heerlijkheid tot deze aarde terugkomen. Toen Hij hier was de eerste maal, heeft Hij Zijn hemelsch Koningrijk, de Kerk, hier op aarde gesticht: het bevat allen die gedoopt zijn; maar sommigen hebben hun Doop vergeten, en hebben vergeten dat zij de kinderen van God gemaakt werden, en zij zijn teruggegaan naar den duivel. Wanneer Christus terugkomt, zal Hij dezulken uit Zijn Koningrijk drijven: dan zal Zijn Koningrijk een heerlijk Koningrijk zijn, en geen zondaars zullen daarin zijn. Wij hopen dat wij niet daaruit zullen uitgedreven worden. Tot dat einde moeten wij vlijtig trachten onszelven te reinigen gelijk Hij rein is, en meer en meer gelijk Hem groeien; dan zal Hij de zonde verdrijven, en wij zullen gelijk Hem worden. "Hoe groote liefde heeft de Vader ons gegeven" dat Hij ons Zijn kinderen hier maakt, en belooft dat wanneer Christus wederkomt, wij Hem gelijk zullen wezen : evengelijk Adam en Eva gelijk Hem gemaakt waren, naar het Beeld van God. Dan zullen allen hun Koning gehoorzaam zijn, gelijk de Engelen Hem nu gehoorzaam zijn in Zijn eeuwig en heerlijk Koningrijk, waar Hij leeft en regeert, een eenig God, met den Vader en den Heiligen Geest.
Keeren wij nu tot het Evangelie.
De Zoon van God is ter aarde gekomen en ons vleesch tot Zich genomen, en Zich een Slachtoffer op het Kruis geofferd om eene verzoening te maken voor onze zonden ; daarna is Hij uit het graf wederopgestaan, en heeft de overwinning verkregen over den duivel en de zonde en den dood. Dit werk heeft Hij eens voor allen gedaan. Het is niet noodig dat eenig nieuw offer voor ons moet gedaan worden. Wij hebben geen nieuw Evangelie van noode. Wij verwachten geen ander Koning dan onzen Heer Jezus Christus. En als iemand iets verschillend van dit eene waarachtige Geloof leert, moeten wij hem geen gehoor geven. " Zoo



iemand zal zeggen, Ziet, hier is de Christus, of dair: gelooft het niet."
Toen onze Heer opgevaren was ten hemel, heeft Hij Zijn Apostelen gelaten om Zijn Kerk te besturen en te regeeren. En de Apostelen hebben Bisschoppen geordineerd en aangesteld om na hen te regeeren • en zij leeren en verkondigen het Katholieke Geloof. Maar de vijand van Christus, de duivel, rust nooit; hij tracht gedurig de Kerk van Christus schade aan te doen. Zoo heeft de duivel menschen gezonden om valsche leer te verkondigen en vóór te geven dat zij van God gezonden waren. En duizenden van menschen hebben deze valsche leeraars gevolgd, in plaats van zich aan te sluiten aan de Heilige Katholieke Kerk. Onze Heer heeft .Zijn Kerk vooruit gewaarschuwd dat zoodanige valsche leeraars zouden opstaan en trachten de uitverkorenen te verleiden." Wij zijn "het uitverkoren volk van God," want Hij heeft ons uit de wereld uitverkoren om in Zijn Kerk op aarde te komen. Laat ons dan voorzichtig toezien dat wij ons niet laten verleiden door eenigen die ons valsche leer, tegenstrijdig met de Katholieke Kerk, willen leeren.
Als een mensch vooruit gewaarschuwd wordt van eemg gevaar, dan past hij op daarvoor en waakt : als hij na de waarschuwing in den strik valt, is het zijn eigen schuld. " Daarom broeders," zegt S. Petrus, 'benaarstigt u te meer om uwe roeping en verkiezing vast te maken": en S. Johannes, "Nu kinderkens, blijft in Hem; opdat wanneer Hij zal geopenbaard zijn, wij vrijmoedigheid hebben, en wij van Hem niet beschaamd gemaakt worden in Zijne toekomst." Als iemand ons dan vertelt dat een nieuw profeet of leeraar gekomen is, die iets nieuws te verkondigen heeft, laat ons niet gaan luisteren noch hem gelooven. Doch dit is juist wat vele menschen ongelukkig doen. Iemand omt in zijn eigen naam, of in den naam van een ander



man naar wiens naam hij genoemd wordt, en daar, uit nieuwsgierigheid, loopen velen hem achterna, alsof de Heilige Katholieke Kerk van Christus veroud en afgeleefd is. "Ziet, Ik heb het u voorzegd," het is Christus Zelf Die spreekt, " gaat niet, gelooft niet."
Houden wij dan in gedachtenis :—
(1) dat Hij, de Menschgeworden Zoon van God, Die nu onze Zaligmaker wil wezen, zal hiernamaals onze Rechter wezen;
(2) dat Hij is nu ons Voorbeeld zoowel als onze Verlosser, en dat wij op Hem moeten zien als onzen Leidsman, en trachten in Zijn voetstappen te wandelen ;
(3) dat door de kracht en genade die Hij ons schenkt in antwoord op gebed, wij in staat zijn " den duivel, de wereld, en het vleesch te overwinnen, en daarover te zegepralen ";
(4) getrouw aan Zijn Kerk te blijven tot het einde toe, want de Kerk is Zijn Lichaam waarvan Hij het Hoofd is, " uit Welken het geheele Lichaam, bekwamelijk samengevoegd en tesamen vastgemaakt zijnde, door alle voegselen der toebrenging, naar de werking van een iegelijk deel in zijne maat, den wasdom van het Lichaam bekomt, tot zijns zelfs opbouwing in de liefde."
D. 336 ; Z. 141 ; E, 163, 183 ii; A. 30, 90, 187, 201, 253, 255.
SEPTUAGESIMA.
"Weet gijlieden niet, dat die in de loopbaan loopen, allen wel loopen, maar dat één den prijs ontvangt ? loopt alzoo, dat gij dien moogt verkrijgen."—I KORINTHE ix. 24.
" Vooreerst dat ik den duivel en al zijne werken, de pracht en ijdelheden van deze booze wereld, en al de zondige lusten van het vleesch zoude verzaken."



Van daag beginnen wij een andere verdeeling van het Christelijke Jaar. Tot zoo ver hebben wij van blijde dingen geleerd. Het Christelijke Jaar begint met Kersmis en deszelfs vier weken van voorbereiding, namelijk, den Advent. Op Kerstmis vieren wij de blijde gebeurtenis van de Geboorte van Christus. Kort na Kerstmis komt het Feest van de Besnijdenis, en daarna het Feest van de Epifanie, of Drie Konings Dag, en de zes Zondagen na Epifanie. De Epifanie verkondigt hoe onze Heer Zich geopenbaard en bekend gemaakt heeft aan de Heidenen : en de Zondagen 11a Epifanie, hoe Hij Zich geopenbaard en bekend gemaakt heeft als de Onderwijzer en Genezer van de menschen en als God de Almachtige. Van daag verandert de Kerk het onderwerp van hare leer. In plaats van blijde dingen, worden wij indachtig gemaakt aan treurige dingen. De Kerstmis-versierings zijn af, het voorhangsel van het Altaar is blauwpaarsch. Dit alles wijst dat de blijde, vreugdevolle tijden van Kersmis en Epifanie voorbij zijn.
_ Wat is het treurigste ding dat ooit gebeurd is ? Is het niet de Kruisiging van onzen Heer ? En onze zonden zijn de oorzaak van Zijn Kruisiging. Vandaag beginnen wij te denken aan onze zonden welke de oorzaak waren van Zijn Kruisiging. Het is Septuagesima Zondag. Septuagesima beteekent de zeventigste : dat wil zeggen, omtrent de zeventigste dag vóór Paaschfeest. Het is ook de derde Zondag vóór de Vasten. De Vasten is de lange en treurige veertig dagen van voorbereiding voor het groote en blijde Feest van het Pascha. Bij het slot van de Vasten komt de treurige Stilleweek, wanneer wij in gedachtenis houden de Kruisiging van onzen Heer, waarvan onze zonden de oorzaak waren. In al de Vasten moeten wij denken aan onze zonden, en trachten ons waarlijk daarvan te bekeeren. Als wij de Vasten behoorlijk doorbrengen, dan zullen wij in staat zijn ons



te verblijden en te verheugen op het Paaschfeest. Ten einde ons te helpen de Vastenweken op behoorlijke wijze door te brengen, bepaalt de Kerk drie weken, welke beginnen met Septuagesima, als een voorbereiding voor de Vasten, waarin wij kunnen besluiten hoe wij de Vasten zullen houden : wat buitengewoonlijke aalmoezen. Godsdiensten, en zelfonthouding wij zullen doen. Wij moeten opgeven iets aangenaams en pleizierigs gedurende de Vasten, en ons tekort doen aan iets dat ons bevalt en waarvan wij houden. Waarom? tot wat nut? Opdat wij baas over onszelven mogen worden. Maar wij zijn niet altijd bereidwillig als wij iets onaangenaams te doen hebben : wij zijn dikwijls traag en lui, en weigeren het te doen. Daarom zegt de Kerk, "Je zal nooit bereidwillig wezen onaangename plichten te doen, tenzij je daarin uzelven beoefent. Neem dan de veertig dagen van de Vasten, en vat de zaak in handen." Zoo, vóórdat Asch-Woensdag komt, laat ons besluiten op een stuk zelfonthouding dat wij meenen met Gods hulp te beoefenen gedurende de Vasten. In den Zendbrief voor van daag lezen wij van den Apostel Paulus die zijn lichaam bedwongen heeft door zelfonthouding ; want hij was bang, zegt hij, dat hij niet eenigzins zelf verwerpelijk zou worden als hij niet moeite zou nemen, van zijn lichaam baas te worden. Als S. Paulus alzoo gedacht heeft, hoeveel te meer behooren wij.
In de Collect bidden wij : " O Heer, wij smeeken U, verhoor gunstiglijk de gebeden van Uw volk."
Gods oude volk was de Joden: maar de Zoon van God, Jezus Christus onze Heer, is ter aarde gekomen om alle volken te behouden en zalig te maken : Hij is geopenbaard en bekend gemaakt aan Joden en degenen die niet Joden waren. Zoo zijn wij nu geroepen Gods volk te zijn: daarom hebben wij toegang tot God ; en wanneer wij Hem bidden, zal Hij ons gunstiglijk verhoeren, en gewillig zijn ons een antwoord te geven.



k^dlöiS We8e°S °"e 2°°den 8-
Wij erven de schuld van onze eerste voorouders, en wïj bedreven zei ven vele zonden door gedachte, woord en daad. Wij verdienen gestraft en gekastijd te worden om elk overtreding. Het is goed gekastijd te worden, want dan krijgen wij berouw, en het is veel beter in deze wereld gestraft te worden dan in de andere wereld. God kastijdt ons nu tot onze verbetering,—door ziekte, verlies, en andere beproevings.
" Door Uwe goedheid genadiglijk mogen worden verost, tot roem van Uwen Naam; door Jezus Christus onzen Zaligmaker, Die met U en den Heiligen Geest een eenig God, leeft en regeert in eeuwigheid. Amen."' .„T®, °?P Zlet dat de kastijding ons goed gedaan heeft, n dat wij berouw hebben en Hem ernstiglijk aanroepen, dan vermindert Hij de kastijding, en straft ons niet naar onze verdiensten; want Zijn Zoon heeft onze zonden gedragen, en is onze Zaligmaker geworden door te rS'™ °™ on2entwil en weder op te staan om onze rechtvaardigmaking, door de kracht die Hij ons geeft om de overwinning over onze zonden te krijgen. En aar in den hemel heeft Hij ons nog in Zijn gedachten en pleit voor onze vergiffenis, en schenkt ons de genadé en hulp om van onze zonden kwijt te raken. Maar wii
ontsla" ZG V6n T hard trachten om va» onze zonden ontslagen te worden. God doet Zijn deel: wij moeten
°°,k PnS,d®el doe".: zonder medewerking zal onze zaligheid met geschieden. Laat ons dan tusschen nu en het Paaschfeest zeer hard werken om van onze lievelingszonde verlost te worden : eiken dag bidden om hulp : blij wezen als wij daarover gekastijd worden: indachtig zijnde en van harte spijt hebbende, dat die zonde geholpen heeft onzen lieven Heer te kruisigen.
In den Zendbrief wordt het Christelijke leven vergeleken bij een loopbaan en een gevecht, waarin wij kunnen



verliezen: en in het Evangelie, bij zwaren arbeid. Het Evangelie bevat een gelijkenis van onzen Heer. Het begint met dezelfde woorden als de gelijkenis van het onkruid en het koorn, namelijk, "het Koningrijk der hemelen," hetwelk beteekent de Heilige Katholieke Kerk. Onze Heer, Die de Koning is, vergelijkt Zichzelven aan een "heer des huizes" of huishouder, en Zijn Kerk aan een wijngaard. De heer had arbeiders noodig in zijn wijngaard. De Kerk is dus een plek voor arbeid of werk. Onze Heer brengt ons in Zijn Kerk door den Heiligen Doop, en Hij wil hebben dat wij arbeiden en werken. Op die voorwaarde zullen wij loon ontvangen. Werken, niet ledigstaan, is wat de Heer vereischt; en Hij heeft werk voor allen, en gaat uit keer om keer om arbeiders te zoeken. Wie kan berekenen hoeveel maal de Heer ons opgezocht heeft? door onzen Doop vroeg in den morgenstond van ons leven : door waarschuwings en vermanings in predikaties : door goeden raad en voorbeeld : door ziekten en ontmoetings: door de werking van den Heiligen Geest in ons hart: op velerlei wijzen en tijden, door het bewijs van Zijn barmhartigheid en kracht, zoekt de Heer ons op, eer wij Hem zoeken, opdat wij niet langer ledig en onnut blijven, maar arbeiders worden in Zijn wijngaard. Hoe kunnen wij arbeiden? Door onze harten zacht te maken met de tranen van berouw: door het onkruid van slechte begeerten en bedoelings uit te roeien : door het goede zaad van Gods Woord te ontvangen met dankbaarheid : door ootmoedig onzen plicht te vervullen in dien levensstand waarin het Gode behaagd heeft ons te plaatsen. Dit zijn sommigen van de wijzen waarop wij kunnen medewerkers met God zijn. En laat ons niet vergeten dat het is God Die ons verkoren heeft en niet wij Hem. Dit is een gedachte vol troost zoowel als vol waarschuwing: " Roemt niet, gij draagt den wortel niet, maar de wortel u. Weest niet hooggevoelende maar vreest."



Het loon is hetzelfde voor allen in de Kerk op aarde : dezelfde voorrechten, Heilige Sacramenten, vereeniging met Christus, gaven van den Heiligen Geest ; en hiernamaals, naar eens iegelijks werk. Hoe groot is dat loon dat verkregen wordt door de arbeiders in Gods wijngaard! Het is niet een voorbijgaand loon, maar eeuwigdurend : ja, een eindeloos leven. Het voorwerp en doeleinde van dat loon is God Zelf, Die is het eeuwige leven van de ziel, het loon voor al hare betrachtings. De verzadiging en voldoening welke dat loon van eeuwige gelukzaligheid verleent, heeft geen walging. " Ik zal verzadigd worden met Uw Beeld als ik zal opwaken."
D. 336; Z. 213, 218 ; E. 216; L. 15, 267; A. 57, 123, 212.
SEXAGESIMA.
" God is getrouw, Die u niet zal laten verzocht worden boven hetgeen gij vermoogt, maar Hij zal met de verzoeking ook de uitkomst geven, opdat gij ze kunt verdragen."—1 Korintiie, x. 13.
" Vooreerst, dat ik den duivel en al zijne werken, de pracht en ijdelheden van deze booze wereld, en al de zondige lusten van het vleesch zoude verzaken."
Verleden Zondag werd genaamd Septuagesima, dat is, zeventigste,—omtrent de zeventigste dag vóór het Paaschfeest. Van daag is Sexagesima, dat is zestigste,— omtrent de zestigste dag vóór het Paaschfeest; het is ook de tweede Zondag vóór de Vasten. De Vasten zal veertig dagen duren. Deze drie weken zijn een voorbereiding voor de Vasten. De Vasten is het bijzonder tijdperk voor het bedenken van onze zonden, en daarvan ons te bekeeren; dat wil zeggen, berouw over onze zonden te hebben en dezelve op te geven en te verzaken. Dit is niet een gemakkelijke zaak, en van onszelven zijn wij niet in staat dit te doen; maar met Got>s hulp



en genade kunnen wij het doen, en wij moeten ernstig vragen om die genade. De Kerk helpt ons door de Vastenweken te bepalen als een tijd waarin wij moeten trachten ons te beoefenen meester te worden over onze zonden. Zegge dat uw bijzondere zonde is een scherp, haastig tong: gij kunt trachten heelemaal stil te blijven en niet te praten voor een kwartier eiken dag. Is het luiheid ? Gij kunt een kwartier vroeger opstaan, en wat werks daarin doen. Is het onmatigheid in eten of drinken ? Gij kunt iets daarvan verminderen,—zooals zuiker, tabak, een soopje opgeven,—gedurende de Vasten.
In de Collect bidden wij: " O Heere God, Die ziet dat wij ons vertrouwen niet stellen op iets dat wij verrichten."
Wanneer wij deze woorden gebruiken, moeten wij toezien dat zij de waarheid zijn. Wat beteekent " ons vertrouwen te stellen op iets dat wij verrichten " ? Het beteekent dat wij denken dat wat wij verrichten, verdient geprezen en beloond te worden : bij voorbeeld, de dingen welke wij voornemen te verrichten gedurende de Vasten. Als wij over deze dingen praten en roemen, zullen zij ons geen goed doen; in plaats van ons te helpen onze zonden te overwinnen, zullen zij ons trotsch maken en kwaad doen. Als wij niet zwak en zondig waren, zouden wij niet van noode hebben die te doen. Daar zij dan een bewijs zijn van onze zwakheid en zondigheid, is daar niets in dezelve dat wij ons vertrouwen daarop zouden stellen. Onze Heer zegt, "Wanneer gij zult gedaan hebben al hetgeen u bevolen is, zoo zegt: Wij zijn onnutte dienstknechten, want wij. hebben maar gedaan hetgeen wij schuldig waren te doen "; en S. Paulus, " Hij heeft ons zalig gemaakt, niet uit de werken die wij gedaan hadden, maar naar Zijne barmhartigheid, door het Bad der Wedergeboorte en Vernieuwing des Heiligen Geestes."
" Geef genadiglijk, dat wij door Uwe macht mogen



behoed worden tegen allen tegenspoed; door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
Wij vragen God ons te behoeden " tegen allen tegenspoed," dat is, alles dat tegen ons gaat, en ons wil kwaad doen. Als tegenspoed over ons komt, zijn wij in gevaar van af te vallen, achteruit te gaan, ons niet te buigen onder Gods bezoeking, gelijk het zaad dat op te steenrots bezaaid werd: " dezen hebben geen wortel, en in den tijd van verzoeking wijken zij af." God zendt ons tegenspoed tot ons nut: " Dien de Heer liefheeft, kastijdt Hij; en Hij geeselt een iegelijken zoon dien Hij aanneemt. En alle kastijding, als die tegenwoordig is, schijnt geene zaak van vreugde maar van droefheid te zijn; doch daarna geeft zij van zich eene vreedzame vrucht der gerechtigheid dengenen die door dezelve geoefend zijn " ; " De verdrukking werkt lijdzaamheid, en de lijdzaamheid bevinding, en de bevinding hoop." God kan ons altoos behoeden, want Hij is almachtig; daarom wanneer iets dreigt ons kwaad te doen, laat ons tot God gaan en Hem bidden ons te behoeden. De zonde doet ons het meest kwaad, want de zonde doet kwaad aan de ziel zoowel als aan het lichaam; en de duivel is altoos bij der hand om ons zonde voor te stellen en ons te verzoeken zonde te doen. Laat ons dan onze toevlucht tot God nemen, en Hij zal ons behoeden, door alle dingen te doen medewerken ten goede voor degenen die Hem liefhebben.
Het Evangelie is de gelijkenis van den zaaier. Een gelijkenis is een aardsche verhaal met een diepe Godsdienstige beteekenis. Het verhaal van den zaaier is ons welbekend. Een man is uitgegaan op zijn land om zijn zaad te zaaien. Eenige korrels van het zaad zijn op het harde voetpad gevallen : het kon niet inzakken : het werd vertrapt door den eersten mensch die voorbij geloopen is, en de vogels zijn gekomen en hebben het opgegeten : en dat was het einde van dat deel van het zaad.



De mensch is voortgegaan met zijn zaaien. Daar was een steenrots in het land, waarover de ploegschaar wat gronds geworpen had. Eenige korrels zijn daarop gevallen : maar de grond was te ondiep: de harde rots was daaronder, en daar was geen water. Het zaad is opgeschoten, maar spoedig verdord : en zoo is dit ook tot niet gekomen.
De mensch is voortgegaan met zijn zaaien. Hier heeft hij zijn land niet degelijk schoon gemaakt: een doornboschje staat daar nog; en eenige korrels vallen daarin. De grond is hier goed en diep en vochtig genoeg: maar daar is geen plek voor het zaad om te groeien midden in het boschje. Het boschje groeit te sterk en het verstikt het zaad, en het gezaaide is dood gegaan.
De mensch is voortgegaan met zijn zaaien. En het overige van zijn zaad is gevallen op de zachte, diepe, schoone, vochtige aarde: is opgeschoten, en heeft honderdvoudige vrucht voortgebracht.
Al het zaad was hetzelfde,—goed: al de grond was niet dezelfde,—deelen waren slecht voor het gezaaide : daarom heeft niet al het zaad vrucht voortgebracht. De schuld was niet in het zaad dat het verloren gegaan is : de schuld was in den grond die niet behoorlijk bereid was.
Onze Heer waarschuwt, " Wie ooren heeft om te hooren, die hoore" en versta; en Hij geeft Zelf de uitlegging, de diepe beteekenis, van deze gelijkenis. Het zaad is het Woord van God. De zaaier is onze Heer Zelf en Zijn Priesters die in Zijn Naam zijn uitgezonden. Zij zaaien het Woord van God wanneer zij den Bijbel tot ons lezen, en wanneer zij prediken en katechiseeren : en het zaad, dat is, het Woord, valt op onze harten. Al het zaad is goed : maar al onze harten zijn niet goed.
Hier is een hart dat niet goed is : het is gelijk het voetpad, dat hard geworden is door dat menschen heen



en weer daarop loopen. Als ons hart hard geworden is door dat wij langen tijd slechte onverschillige gedachten heen en weer daarover hebben laten gaan, dan kan het Woord niet inzakken : wij luisteren niet daarnaar, noch onthouden wij het. Daarmee is de duivel tevreden ; hij loert gelijk vogels op het zaad; en als hij ziet dat wij van het Woord niet houden wanneer hetzelve ons geleerd wordt, dan raapt hij het weg, en wij vergeten heelemaal wat wij gehoord hebben.
Hier is een ander soort hart dat niet goed is. Deze menschen luisteren en meenen te doen wat recht is. Maar zij trachten niet waarlijk; zij nemen niet de zaak meteens in handen, en dan vergeten zij die; zij achten het zoo gemakkelijk, en zij maken staat op zichzelven. En dan " in den tijd van verzoeking wijken zij af."
Hier is een derde soort hart dat niet goed is. Dit hart is vol boschjes en onkruid: " de zorgvuldigheden en rijkdom en wellusten des levens." Zij hebben zooveel dingen waarover te denken, zooveel wereldsche dingen te doen. Ja, maar wat hebt gij bij uw Doop beloofd omtrent de booze wereld ? " Dat ik de pracht en ij delheden van deze booze wereld zoude verzaken " : en dat, omdat zij ons verhinderen God te dienen en Zijn werk te doen. Somtijds misschien trachten zoodanige menschen een weinig werk voor God te doen, maar daar is geen smaak aan : " zij voldragen geene vrucht."
En hier is " een eerlijk en goed hart." Menschen met zulk een hart luisteren, meenen te doen wat recht is, en vergeten niet. Zij vragen God eiken dag hen te helpen, en zij probeeren eiken dag. Zij brengen niet vrucht voort meteens, maar zij houden aan in volstandigheid, en eindelijk brengen zij vruchten voort, de vruchten des Heiligen Geestes, " liefde, blijdschap, vrede, langmoedigheid, goedertierenheid, goedheid, geloof, zachtmoedigheid, matigheid."



Als uw hart niet gelijk de goede aarde is, kan het alzoo gemaakt worden ? Ja. Als uw hart hard is, kunt gij het zacht maken met de tranen van berouw ; als het ondiep is, kunt gij het dieper maken door gebed en lezen en bedachtzaamheid; als het vol onkruid is, kunt gij dat uittrekken : " de zorgvuldigheden " kunt gij ter zijde leggen door uw gedachten te vestigen op de dingen die boven zijn ; " rijkdom" kunt gij uitdeelen in aalmoezen ; "wellusten" kunt gij leeren minder van te denken door ze op te geven gedurende de Vasten, zooals de Kerk ons gebiedt. Alzoo door Gods genade zal het eindelijk geschieden dat onze harten zullen " eerlijk en goed " worden, en de leering die wij krijgen, zal dan honderdvoudige vrucht voortbrengen.
C. 139; L. 140, 161 ; A. 14, 17, 58, 128, 157, 195» 2I5-
QUINQUAGESIMA.
" Gij zult den IIeer uwen Gon liefhebben, uit geheel uw hart, en uit geheel uwe ziel, en uit geheel uwe kracht, en uit geheel uw verstand ; en uwen naaste als uzelven."—S. LuKAS x. 27.
" Mijn plicht jegens God is Hem lief te hebben met geheel mijn hart."
" Mijn plicht jegens mijn naaste is hem lief te hebben als mijzelven, en alle menschen zoo te doen als ik wilde dat zij mij deden."
Dit is de derde Zondag .met een langen naam,— Quinquagesima, dat is, vijftigste,—omtrent de vijftigste dag vóór Paaschfeest: het is ook de laatste Zondag vóór de Vasten. De Vasten begint op aanstaanden Woensdag, Asch-Woensdag. De Vasten duurt veertig



dagen tot op het groote Feest van het Pascha. Onze Heer is op het Paaschfeest wederopgestaan uit de dooden. Maar vóórdat Hij kon wederopstaan, moest Hij sterven. Gedurende de laatste week van de Vasten denken wij derhalve aan Zijn dood op het Kruis om onze zonden. Onze zonden hebben Zijn dood veroorzaakt, daarom behooren wij onze zonden te haten; en wat wij haten, daarvan trachten wij ontslagen te worden. Zoo zullen wij dan ernstig trachten gedurende de veertig dagen van de Vasten ontslagen te worden van onze zonden, voornamelijk, onze lievelingszonde. Tot dat einde zullen wij meer dikwijls tot God bidden, meer dikwijls naar de Kerk gaan, meer in de kollekte-beurs zetten, en ook trachten iets op te geven waarvan wij houden. Dit is zelfonthouding. En ik hoop dat elkeen van ons heeft alreeds voorgenomen wat wij gaan opgeven, en dat wij met Gods hulp daarbij zullen blijven.
Wij bidden in de Collect: " O Heer, Die ons geleerd hebt dat al onze daden zonder de liefde van geene waarde zijn."
Verleden Zondag hebben wij gebeden: "O Heere God, Die ziet dat wij ons vertrouwen niet stellen op iets dat wij verrichten." Deze twee Collecten wijzen op de daden die wij meenen te verrichten gedurende de Vasten : de buitengewone gebeden, de buitengewone aalmoezen, en de buitengewone zelfopoffering welke wij meenen uit te voeren gedurende de Vasten. Wij moeten niet ons vertrouwen stellen daarop, niet denken dat wij loon daarvoor verdienen; en wij moeten weten dat al deze daden zonder de liefde van geene waarde zijn. Liefde voor God, vooreerst. Deze daden zijn van geene waarde in Gods oogen, tenzij zij uit liefde voor God gedaan worden. "Wij hebben Hem lief, omdat Hij ons eerst liefgehad heeft," en omdat de Zoon van God ons heeft liefgehad, en Zichzelven voor ons overgegeven heeft. Daarom dan willen wij Hem behagen,



en deze dingen doen opdat wij meer heilig en Hem gelijk mogen worden. En liefde voor onzen naaste, onze medemenschen. Als wij onzen naaste verachten die de Vasten niet houdt gelijk wij, dan zullen " al onze daden van geene waarde zijn"; want in plaats van ontslagen te worden van onze zonden, zullen wij daarbij voegen de groote zonde van hoogmoed. Wij hebben ons eigen werk te doen in de Vasten ; het raakt ons niet met andere menschen : " hij staat of hij valt zijnen eigen Heer."
" Geef ons Uwen Heiligen Geest, en stort in onze harten die uitnemende gave der liefde."
Daar de liefde zoo een uitnemende gave is, behooren wij dezelve graag te hebben. God de Heilige Geesi zal die gave aan allen geven die dezelve begeeren, want Hij is nedergedaald uit den hemel om aan de menschen saven te geven, en de beste van al Zijn gaven is de liefde. En die liefde zal God de Heilige Geest in onze harten storten in overvloed als wij die willen hebben. ^ " Dien waren band des vredes en van alle deugden." Liefde is een band want zij verbindt menschen tesamen. Wanneer wij twisten en ruzie maken, is het omdat'wij niet samenverbonden zijn door de liefde : die de liefde hebben, leven in vrede; die de liefde hebben, hebben God lief en houden Zijn Geboden ; die de liefde hebben, hebben alle deugden, spreken de waarheid, zijn zachtzinnig en nederig van hart, en volgen al wat goed
en rein en heilig is. TT i j a
" Zonder welke een iegelijk die leeft, voor U als dood gerekend wordt: verleen ons dit om Uws eenigen Zoons, Jezus Christus, wil. Amen."
Twee dingen maken ons voor God als dood: (i) gebrek aan liefde tot onzen naaste, en (2) onzen rug te keeren tot des Heeren Tafel. Wij kunnen geen liefde tot God hebben als wij het gebod verzuimen om Christus Lichaam en Bloed te genieten, want daardoor



komt Christus, Die ons leven is, en blijft in ons en wij in Hem. Dus is de Heilige Communie een bewijs zoowel als een middel van onze liefde. En hetzelfde oordeel, namelijk, geestelijke dood, rust op een gebrek aan liefde tot God en tot onzen naaste,—dood zonder het gevoelen, dood zonder blijken te geven van het gevoelen. God rekent een mensch die geen liefde heeft als dood : daar is geen leven in zijn ziel: hij heeft geen begeerte heilig te wezen gelijk God : hij doet geen vriendelijke daad en praat geen vriendelijk woord : hij zit daar, en roert zich niet om iemand te helpen, net zooals of hij dood was. Hoe ernstig, dan, moeten wij God bidden ons " die uitnemende gave der liefde" te verleenen, om den wil van Jezus Christus Zijn eenigen Zoon.
Maar wij moeten iets meer doen dan bidden, als wij vol liefde willen worden. Daar is een voorbeeld dat wij moeten volgen,—het voorbeeld van onzen Heer Jezus Christus. Hij was zoo vol liefde dat Hij gewillig was te sterven opdat wij mogten leven. In het Evangelie lezen wij dat Hij Zijn twaalf discipelen bij Zich geroepen heeft, en hun gezegd heeft dat zij op weg waren naar Jeruzalem, opdat aldaar alles zou volbracht worden aan den Zoon des Menschen, dat is, Zichzelven, " wat geschreven was door de profeten," zooals David en Jezaja en Jeremias. Wat zij zoo lang tevoren voorspeld hadden, zou nu volbracht worden. Zij hadden voorspeld dat Hij zou overgeleverd worden aan de Heidenen dat is, de Romeinen, door Zijn eigen volk de Joden : dat de Romeinen Hem zouden bespotten en uitlachen : dat zij Hem zouden smadelijk handelen, dat is, op het gezicht slaan en een doornenkroon op Zijn hoofd zetten : dat zij Hem zouden bespuwen,—ach, wat een afschuwelijk ding te doen : gewisselijk zij hebben niet geweten wat zij gedaan hebben, en dat Hij de Zoon van God was: en Hij was niet toornig op hen; "als Hij gescholden werd,



'heeft Hij niet wedergescholden" : Hij was vol liefde zelfs voor Zijn vijanden. Verder, zij hebben Hem gegeeseld, dat is, geslagen met latten, en eindelijk op het Kruis gedood. Meer konden zij niet doen ; zij konden Hem niet in het graf houden : ten derden dage is Hij wederopgestaan. Al dit heeft onze Heer Zijn discipelen vooruit gezegd, dat het zou gebeuren. Hij wist dat het aan komen was, nogtans wilde Hij niet Zijn Engelen bijroepen om Hem te redden, want Hij was zoo vol liefde voor ons menschen. De Apostelen waren ook vol liefde, en konden niet gelooven dat eenige menschen zoo boosaardig zouden wezen dat zij hun lieven Heer zouden mishandelen en dood maken.
Terwijl onze Heer bezig was Zijn eigen lijden en smarten te verhalen, was Hij niet onachtzaam op anderen. Een blinde man zat aan den weg te bedelen. Hij kon niet zien om te werken; en wanneer menschen niet kunnen zien, is hun gehoor dikwijls zeer scherp. Hij hoorde het gedruis van vele menschen loopen, en meende dat zij iemand achterna volgden. Iemand is bij hem stilgestaan, en hij heeft gevraagd wat het alles beteekende. De man heeft hem gezegd dat het Jezus de Nazarener was Die voorbijging. Hij heeft niet hooger van onzen Heer gedacht dan als Jezus de Nazarener, maar de blinde man heeft beter van Hem gedacht, want hij heeft uitgeroepen, " Jezus, Gij Zone Davids, ontferm U mijner " : hij erkende Hem als den Christus, geboren uit het geslacht van David, veel meer dan een gewone man, en dus in staat om hem te helpen. Sommigen van de menschen " bestraften hem opdat hij zwijgen zou. Zij hadden geen liefde; zij waren zelfzuchtig, en stelden geen belang in zijn herstelling. Maar de blinde man " riep zooveel te meer." Laat ons ook niet luisteren naar menschen die trachten ons zoo ver te brengen dat wij onze gebeden moeten opgeven, maar laat dien tegenspoed ons lievers daartoe versterken.



Onze Heer heeft stilgestaan om te luisteren naar het geroep van den armen blinden man om hulp, want onze Heer was zoo vol liefde. Als iemand hulp noodig had, was Hij altoos gereed hulp te verleenen. Hij heeft niet gedacht aan Zijn eigen moeilijkheden als Hij anderen kon helpen in hunne moeilijkheid. Zoo heeft Hij dan stilgestaan terwijl de blinde man tot Hem geleid werd, en dan heeft Hij hem gevraagd, "Wat wilt gij dat Ik u doen zal ?" Wij kunnen van deze vraag leeren dat wij onze zwakheden en behoeften aan Christus moeten belijden en Hem ernstiglijk smeeken ons te helpen, eerdat Hij voor ons zal doen wat Hij alreeds weet dat wij van noode hebben. De blinde man heeft geantwoord, " Heer" dat ik ziende mag worden." Hij heeft Hem " Heer," genoemd ; hij heeft geloofd dat Hij de Heer van alles was, Die hem kon verhooren en gezond maken. En Jezus heeft hem geantwoord, "Word ziende; uw geloof heeft u behouden." Hij heeft den blinde zijn gezicht gegeven omdat hij geloof had ■ omdat hij geloofd had dat de Heer kon en wilde geven alle goede dingen aan hen die Hem vragen.
Wij kunnen den Heer aanroepen als wij iets van noode hebben. " Mijn plicht jegens God is Hem aan te roepen." Hij zal luisteren : Hij zal verhooren. En van daag bidden wij allen dat Hij ons " die uitnemende gave der liefde " wil schenken.
Hoe dankbaar was die man ! En hij heeft zijn dankbaarheid betoond door zijn daden. Vooreerst heeft hij Christus gevolgd. Zoo kunnen wij doen: ja, wij hebben ons voorgenomen de gezegende voetstappen van Zijn allerheiligst leven na te drukken. En dan heeft hij God verheerlijkt. Zoo kunnen wij ook doen : en wij doen het wanneer wij Zijn lof zingen in de gezangen in de Godsdienst. En zijn voorbeeld heeft anderen bewogen hetzelfde te doen. Het is een groote hulp voor ons, het voorbeeld te hebben van goede Godvreezende
g



menschen : het bemoedigt ons dezelfde goede dingen te doen die zij doen. Deze menschen hadden vooreerst geen liefde; zij stelden geen belang in de genezing van den blinde. Maar het voorbeeld van onzes Heeren liefde voor dien man, en des armen mans liefde voor den Heer, hebben de liefde ook in hen opgewekt.
Onze Zaligmaker heeft ons ook gered van een duistere blindheid; de duisternis van zonde en ongeloof. Hij is "een licht, in de wereld gekomen, opdat een iegelijk die in Hem gelooft, in de duisternis niet blijve." Laat ons dan, gelijk den' blinden man, Hem volgen en Gode verheerlijken voor Zijn " onuitsprekelijke gave."
C. 16 ; E. 138, 141 ; L. 190 A. 59, 158, 186, 214.
ASCH-WOENSDAG.
" Zou Ik eenigszins lust hebben aan den dood des goddeloozen? spreekt de Heere IIeere : is het niet, als hij zich bekeert van zijne wegen, dat hij leve ? "—Ezechiel xviii. 23.
" Vooreerst, dat ik den duivel en al zijne werken, de pracht en ijdelheden van deze booze wereld, en al de zondige lusten van het vleesch zoude verzaken."
Van daag is Asch-Woensdag, de eerste dag in de Vasten van veertig dagen. Het doeleinde van dezen heiligen tijd is alle menschen tot bekeering en dooding van zonde te roepen, tot voorbereiding voor onzes Heeren Lijden. Het wordt genaamd Asch-Woensdag omdat de vroege Christenen asch op hunne hoofden gestrooid hebben om hen indachtig te maken van hunne sterfelijkheid, en zich vernederd hebben door te liggen in zakken en asch,



In de Collect pleiten wij met God en maken Hem indachtig aan Zijn barmhartigheid. "Almachtige en eeuwige God, Die van geen van Uwe schepselen een afkeer hebt, en de zonden van alle boetvaardigen
VClwCClla
God heeft Zijn barmhartigheid voor zondaars lang voor de komst van Christus bekend gemaakt en geopenbaard aan Zijn heilige profeten. In het boek van den profeet Ezechiel lezen wij: " Wanneer de goddelooze zich bekeert van al zijne zonden die hij gedaan heeft, en al Mijne inzettingen onderhoudt, en doet recht en gerechtigheid, hij zal gewisselijk leven, hij zal niet sterven. Al zijne overtredingen die hij gedaan heeft, zullen hem niet gedacht worden ; in zijne gerechtigheid die hij gedaan heeft, zal hij leven. Zou ik eenigszins lust hebben aan den dood des goddeloozen ? spreekt de Heere Heere : is het niet, als hij zich bekeert van zijne wegen, dat hij leve?"
Wij zijn allen zondaars vóór God. "Er is niemand rechtvaardig, ook niet één; er is niemand die verstandig is, er is niemand die God zoekt. Allen zijn zij afgeweken, tesamen zijn zij onnut geworden • er is niemand die goed doet, er is ook niet tot één toe Hunne keel is een geopend graf; met hunne tongen plegen zij bedrog; slangenvenijn is onder hunne lippen • welker mond vol is van vervloeking en bitterheid ; hunne
V°ete,n ®n®1 °m bloed te vergieten; vernieling en ellendigheid is in hunne wegen; en den weg des vredes hebben zij niet gekend. Er is geene vreeze Gods vóór hunne oogen.
Eer wij ons kunnen bekeeren van onze zonden, moeten wij onszelven onderzoeken, zoodat wij onze zonden kunnen kennen en belijden vóór God. En wanneer wii dus vinden hoe dikwijls wij den Heiligen Geest bedroefd hebben, door Wien wij verzegeld zijn tot den dag der verlossing, moeten wij van harte bidden, " Schep en



verwek in ons nieuwe en verslagene harten." Tot dezulken keert Zich de Heer met welgevallen. " Want alzoo zegt de Hooge en Verhevene, Die in de eeuwigheid woont, en Wiens Naam Heilig is : Ik woon in de hoogte en in het heilige, en bij dien die van een verbrijzelden en nederigen geest is, opdat Ik levend make den geest der nederigen, en opdat Ik levend make het hart der verbrijzelden." Als wij dit hart en zin bezitten, zullen wij in staat zijn " oprechtiglijk onze zonden te beweenen en onze ellendigheid te belijden." Salomo waarschuwt ons, " Die zijne overtredingen bedekt, zal niet voorspoedig zijn ; maar die ze bekent en laat, zal barmhartigheid verkrijgen." Zelfonderzoek, berouw, belijdenis van zonde, met "doel tot verbetering van leven,—dit wordt van ons vereischt; dan kunnen wij verzekerd zijn dat wij " van den God van alle genade volkomene kwijtschelding en vergiffenis zullen verwerven ; door Jezus Christus onzen Heer." Hem " geven getuigenis al de profeten, dat een iegelijk die in Hem gelooft, vergeving der zonde ontvangen zal door Zijn Naam."
In den Zendbrief roept ons de profeet Joel toe om ons berouw te toonen door uiterlijke teekenen van bekeering, namelijk, "met vasten en met geween en met rouwklage." Doch dezen moeten de ware uitspraak van een gebroken hart zijn. " Scheurt uw hart en niet uwe kleederen." En God bemoedigt ons in dit werk door de verklaring van Zijn barmhartigheid en goedertierenheid. " Hij, barmhartig zijnde, verzoende de ongerechtigheid, en verdierf hen niet, maar wendde dikwijls Zijn toorn af, en welcte Zijn gansche grimmigheid niet op. En Hij dacht dat zij vleesch waren: een wind die henengaat en niet wederkeert."
In het Evangelie legt onze H eer op ons de verplichting om te vasten. Hij waarschuwt ons van sommige zonden dat zij niet uit ons zullen varen anders " dan door bidden en vasten." Vasten beteekent geheel zonder



kost te gaan, of kost te verminderen op gezette tijden. Wij moeten, bij voorbeeld, geheel zonder kost gaan in den ochtend voor het genot van de Heilige Communie; wij kunnen kost verminderen op Vrijdag.
Onze Heer voegt een derden plicht bij bidden en vasten, namelijk, aalmoezen,—dat wil zeggen, het geven van geld voor goede voorwerpen. Zoo hebben wij hier de drie voorname plichten door onzen Heer op ons gelegd,—bidden, vasten, en aalmoezen. Zij zijn niet allen vooreerst aangenaam: maar wij moeten niet om die reden e'én of ander verzuimen. De Heer weet best wat Zijn dienstknechten tot nut is; en de dienstknecht die zijn Heer liefheeft, zal trachten Hem te volgen al is de weg zwaar en ongewoon.
Nu, de doeleinden van vasten zijn, de ziel te beoefenen en te versterken en haar kracht te geven verzoekings te wederstaan als zij ons voorkomen : de ziel te verootmoedigen door het lichaam te temmen en ten onder te brengen als een hulp tot gebed en bekeering van bedrevene zonden: de toewijding van het hart en verstand op te wekken en te vermeerderen. Vasten is een middel waardoor wij het lichaam mogen regeeren en gehoorzaam maken aan den geest, daar vasten de ziel versterkt tegen zonde, en ons beter in staat stelt de kwade neigings van het lichaam in toom te houden, en verzoeking terug te slaan. En als wij vasten met een enkel begeerte om Gods Wil te doen, vernedert vasten de natuurlijke trotschheid van het hart, verzacht de gezindheid tot toornigheid, en ondersteunt alle deugden. Onze Heer zegt, "Wanneer gij vast," en Zijn Kerk bepaalt de Vastenweken als den tijd ter bijzondere uitvoering van Zijn bevel.
De genade van het Nieuw Verbond neemt niet weg onze verplichting : neen, zij vermeerdert dezelve. Onze Heer beveelt aalmoezen als een middel tegen gierigheid : gebed tegen ijdele eer : vasten tegen lichamelijke



overdadigheid. Als dezen gedaan worden, niet met het oogmerk om van de menschen gezien te worden maar opdat alles, wat wij doen, Gode moge welbehagelijk zijn, dan zullen dezelven grootelijks tot heil van onze zielen strekken. " Waar uw schat is, daar zal ook uw hart zijn."
D. 338 ; E. 339 ; A. 6i, 63, 64, 71, 72, 75, 225, 326.
DE EERSTE ZONDAG IN DE VASTEN.
" Wederstaat den duivel, en hij zal van u vlieden."—S. Jakobus iv. 7.
" Vooreerst, dat ik den duivel en al zijne werken, de pracht en de ijdelheden van deze booze wereld, en al de zondige lusten van het vleesch, zoude verzaken."
Wij zijn de Vasten begonnen. De Vasten duurt van Asch-Woensdag af tot den Avond vóór het Paaschfeest, uitgesloten de Zondagen welke zijn niet Vasten- maar Feest-dagen, omdat onze Heer op Zondag wederopgestaan is uit de dooden. De Kerk heeft veertig dagen voor de Vasten bepaald, omdat onze Heer veertig dagen gevast heeft.
Om de leer van de Kerk te verstaan omtrent de Vasten, moeten wij in gedachtenis houden onze roeping als krijgsknechten of soldaten, leden van een strijdende Kerk, ingeschreven bij onzen Doop, ten volle gewapend bij onze Bevestiging, verbonden om den goeden strijd te strijden tot het einde van ons leven. Bij de Vasten wordt de geheele krijgsmacht, de geheele Katholieke Kerk, opgeroepen om op komando uit te gaan tegen



den duivel, tegen de zonden van ons volk, onze gemeente, onszelven. Soldaten, eer zij ten oorlog trekken, worden gewoonlijk toegesproken door hun Komandant: dus in den Zendbrief vermaant ons S. Paulus, als een medestrijder met ons, om braaf te zijn, om te gedenken aan de weldaden van verlossing en genade ons alreeds geschonken, dat wij dezelven niet te vergeefs zouden ontvangen hebben, om te gevoelen wat vertrouwen op ons gesteld wordt en onszelven waardig daarvan te betoonen. In de woorden, " Dat gij de genade Gods niet te vergeefs moogt ontvangen hebben," worden bijeen gebracht al de vermanings van Septuagesima, Sexagesima, en Quinquagesima. Door genade zijn wij toegelaten tot de loopbaan : door genade zijn wij opgenomen in den wijngaard : door genade is het Woord in ons gezaaid : daarom laat ons toezien dat de genade niet te vergeefs is gegeven. In het Evangelie wordt onze Heer Jezus Christus ons voorgesteld als ons Voorbeeld, Die alles om onzentwil gedaan heeft, niet alleen in dat Hij voor ons gestorven en verrezen en opgevaren is, maar ook in dat Hij voor ons gedoopt is, en gevast heeft, en verzocht is. Op de laatste drie Zondagen werden wij geleerd hoe wij ons moeten bereiden voor dit groot komando; en de Collect voor Asch-Woensdag, welke dagelijks in de Vasten gebruikt wordt, leert ons hoedanige dienst van ons vereischt wordt op dit komando : het is een dienst van boetvaardigheid, en wij kunnen dezelve zelfs niet beginnen zonder Gods hulp. " Schep en verwek in ons nieuwe en verslagene harten." En wij moeten dit werk van boetvaardigheid tot voltooiing brengen, niet half klaar laten. Dus, ons groot werk gedurende de Vasten moet wezen, ons waarlijk te bekeeren van onze zonden. Natuurlijk, wij behooren altoos ons te bekeeren : zoodra wij eenige zonde gedaan hebben, behooren wij daarover berouw te hebben, en te trachten met Gods hulp dezelve niet weder te doen. Elk maal dat wij deel nemen aan de



openbare Godsdienst, belijden wij dat wij " ellendige zondaren" zijn, maar, ongelukkig, onze belijdenis is dikwijls zoo ligtzinnig en onze bekeering zoo oppervlakkig dat de Kerk geschiktelijk de Vastenweken bepaald heeft als een tijd waarin wij bijzonder moeite moeten nemen over de bekeering, en waarin ons gevoel van zonde mogt verdiept worden door overdenking en gebed en vasten, " opdat wij oprechtelijk onze zonden mogen beweenen en onze ellendigheid belijden," ten einde dat " de God van alle genade ons volkomene kwijtschelding en vergiffenis " moge verleenen, en ons los maken van den band en schuld van zonde. Vasten zal ons helpen ontslagen te worden van onze zonden ; laat ons dan inderdaad deze zaak in handen nemen.
In de Collect bidden wij : " O Heer, Die om onzentwil veertig dagen en veertig nachten gevast hebt."
Dit gebed is aan onzen Heer Jezus Christus gericht : Hij is het Die veertig dagen en veertig nachten zonder eten gegaan is. Wij konden dit niet doen. Al dat wij kunnen doen, is eenig klein ding opgeven, waarvan wij houden. Onze Heer had geen zonden welke genoodzaakt hebben dat Hij zou vasten om dezelve te overwinnen. Hij heeft gevast om onzentwil, dat is, om ons te wijzen wat wij moeten doen als wij willen onze zonden overwinnen : Hij heeft ons een voorbeeld gegeven dat wij moeten navolgen.
" Geef ons de genade om zoodanige onthouding te oefenen, dat, ons vleesch onderworpen zijnde aan den Geest, wij altoos Uwe Goddelijke opwekkingen in gerechtigheid en ware heiligheid mogen gehoorzamen, tot Uwe eer en heerlijkheid, Die met den Vader en den Heiligen Geest, een eenig God, leeft en regeert in eeuwigheid. Amen."
" Onthouding " beteekent " te doen zonder iets dat ons aangenaam is " : en het oogmerk daarvan is dat ons vleesch, ons lichaam, mogt onderworpen worden aan den



Geest, zoodat wanneer de Heilige Geest ons iets voorstelt om te doen, wij niet traag maar bereidwillig mogen wezen hetzelve meteens te doen. Hij wekt ons op tot gerechtigheid, dat is^ onzen plicht te doen jegens onzen naaste, en tot ware heiligheid, dat is, onzen plicht te doen jegens God. Onze lichamen trachten dikwijls ons te verhinderen dat wij deze plichten niet doen. Als wij gehoor geven aan onze lichamen, zeggen wij maar al te ligt, Het is van daag te koud of te warm naar Kerk te gaan : of, Het raakt mij niet met andere menschen, zoo lang ik mijn eigen zin kan begaan. De Vastenweken zijn de bijzondere tijd waarin wij moeten ernstig trachten baas te worden over onze luie eigenzinnige lichamen. Elk overwinning welke wij over het vleesch behalen, elkmaal dat wij den Geest gehoorzamen, is "tot eer en heerlijkheid " van onzen Heer Jezus Christus, Die ons geleerd en geholpen heeft dat te doen, Hij "'Die met den Vader en den Heiligen Geest, een eenig God' leeft en regeert in eeuwigheid."
Het Evangelie verhaalt ons de Verzoeking van onzen Heer. Terstond nadat onze Heer door S. Johannes den Dooper gedoopt werd in de rivier de Jordaan, en de Heilige Geest op Hem gedaald was in zichtbare gedaante als een duif, " werd Hij van den Geest weggeleid in de woestijn om verzocht te worden van den duivel." De duivel is Zijn groote vijand, en wilde Hem tot zonde verleiden, maar heeft niet daarin geslaagd. VV ij zijn gedoopt geweest in geheiligd water in den Doopt' en hebben toen den Heiligen Geest ontvangen en werden ingeschreven als soldaten van het Kruis tegen den duivel De duivel verzoekt ons tot zonde, maar wij hebben beloofd hem te verzaken, en de Heilige Geest maakt ons sterk genoeg om dit te doen.
Veertig dagen en veertig nachten heeft onze Heer gevast, dat is, zonder kost gebleven, eer de verzoeker tot Hem gekomen is. Zijn vasten was een voorbereiding voor den



strijd ■ en de duivel heeft de gelegenheid van Zijn honger waargenomen om Hem op Zijn zwakste en door Zijn lichaam te verzoeken. " Indien Gij Gods Zoon zijt, zóó legt hij het voorstel van betwijfeling, " zeg dat deze steenen brooden worden" : dat wil zeggen, Gij hebt honger, God laat U vergaan, verwerp Uw vertrouwen op Gods onderhoudende zorg, en verzadig Uw behoefte niet met lekkernijen maar met het eenvoudigste ding, met brood—als Gij de macht hebt brood uit steenen te maken. Onze Heer had niet noodig de zaak te overwegen. noch een antwoord te zoeken. Van Zijn kindsheid af, was de Heilige Schrift Zijn vermaak: zoo zijn daar meteens in Zijn gemoed opgekomen de woorden die gepast hebben op den toestand : " Er is geschreven, de mensch zal bij brood alleen niet leven, maar bij al e woord dat door den mond van God uitgaat. Als Mensch werd Hij verzocht, als Mensch heeft Hij overwonnen met de voorbereide wapenen.
De duivel gebruikt nog dezelfde verzoeking met ons. Hij wil ons kleingeloovig maken en twijfelmoedig aangaande God in tijden wanneer wij zwak of alleen zijn, of gebrek lijden of honger : hij verzoekt ons door ons lichaam : hij wil ons ontevreden maken, en wil dat wij verschaffen op verkeerde wijze wat wij noodig hebben, of dat wij begeeren dat buitengewone gunst ons betoond en onze beproeving terstond weggenomen wordt. Kunnen wij ook ons troosten ter zulke tijden met Gods Woord, daarop staat maken, en Zijn gelegenheid afwachten? Dan moeten wij dagelijks dat Woord " hooren, lezen, opmerken, leeren, en innerlijk ter harte nemen"; en niet dan eerst opzoeken als het
gevaar ddir is. .
De duivel begint zijn tweede verzoeking dat onze Heer een trotsche vertooning van Zijn kracht zou maken—op dezelfde wijze als de eerste, Indien Gij Gods Zoon zijt," en gaat voort, als een engel des lichts,



de Schrift aan te halen, doch met list, want hij laat voorname woorden uit. Psalm xci. zegt: " God zal Zijne Engelen van u bevelen, dat zij u bewaren in al uwe wegen; zij zullen u op de handen dragen, opdat gij uwen voet aan geen steen stoot." De duivel laat uit, " Dat zij u bewaren in al uwe wegen." Onze Heer had weder Zijn antwoord klaar : " Het is geschreven, Gij zult den Heer uwen God niet verzoeken."
De duivel gebruikt dezelfde verzoeking met ons. Hij wil dat wij onnoodig ons gaan stellen in gevaar en in het pad van oorzaken tot zonde, en zien hoe ver wij kunnen gaan zonder te vallen, en dat wij ons ophouden met slechte makkers en grove gezelschap : en hij maakt ons wijs dat er zal niets daarvan komen. Onze Heer heeft ons gewaarschuwd dat zoodanige trotsche handeling is God te verzoeken en is verboden. Gods Engelen zullen ons bewaren zoolang wij op den weg wandelen : als wij moedwillig afkeeren, verlaten wij hunne bewaring, en laten los de hand die alleen ons veilig kan leiden. Laat niemand denken dat hij kan slecht leven en zalig sterven.
Een derde maal werd de duivel toegelaten onzen Heer te verzoeken. De eerste verzoeking was door het lichaam, Gods liefde en zorg te betwijfelen: de tweede verzoeking was door den zin, Gods barmhartigheid te tarten door vermetelheid : de derde verzoeking was door de ziel, God af de staan voor de wereld en de pracht en de ijdelheden welke daaruit te krijgen zijn. Toen de duivel zag dat onze Heer niets zeide aangaande of Hij de Zoon van God was, heeft hij gemeend dat onze Heer enkel Mensch was, en heeft Hem aangedrongen neder te vallen en hem aan te bidden voor al wat hij Hem in de wereld kon geven.
I oen zeide Jezus tot hem, Ga weg, Satan; want er is geschreven, Den Heer uwen God zult gij aanbidden en Hem alleen dienen."



De duivel verzoekt ons ook op dezelfde wijze. Hij kan ons vele dingen geven die wij niet bezitten, als wij maar willen liegen en stelen en bedriegen : vele dingen die het Gode niet behaagt ons te geven, als wij maar den duivel tot onzen meester willen nemen en hem volgen. Maar hij geeft niets om niet: hij vereischt dat wij zullen nedervallen van onzen hoogen stand als kinderen van God, onszelven verlagen en verderven, en hem aanbidden, eer hij ons geeft wat hij ons voorstelt. En dit doen wij elkmaal dat wij willens zonde bedrijven.
Tot al de verzoekings van den duivel is daar maar één woord voor het kind van God : " In Gods Naam, ga weg, Satan." En wij hebben Gods onfeilbare belofte, "Wederstaat den duivel, en hij zal van u vlieden." Onze eerste belofte bij onzen Doop was, "dat ik den duivel en al zijne werken, de pracht en de ijdelheden van deze booze wereld, en al de zondige lusten van het vleesch zoude verzaken." Laat ons vechten zooals onzen Heer : " Het is geschreven." Leert uit het hoofd teksten van de Heilige Schriften; en dan, wanneer de duivel ons tracht te verleiden tot zonde, zal een tekst in onze gedachte komen welke op de zaak zal passen, en " God zal Zijne Engelen van ons bevelen, dat zij ons bewaren in al onze wegen; zij zullen ons op de handen dragen, opdat wij onzen voet aan geen steen stooten."
D. 338 ; C. 63, 64; Z. 72 ; E. 339, 150; L. 10; A. 65, 68, 74, 78, 225, 326.



DE TWEEDE ZONDAG IN DE VASTEN.
" Ik bid u dan, broeders, door de ontfermingen Gods, dat gij uwe lichamen stelt tot eene levende, heilige, en Gode welbehageliike offerande."—Romeinen xii. 1.
" Vooreerst, dat ik ... al de zondige lusten van het vleesch zou verzaken."
Mijn lichaam in matigheid, zedigheid en kuischheid te bewaren."
"Weet, dat gij niet in staat zijt om deze dingen van uzelven te doen . . . zonder Zijne bijzondere genade; om welke gij Hem te allen tijde moet leeren aanroepen met ijverig gebed."
Dit is de tweede Zondag in de Vasten. De Vasten is een tijd voor Bekeering, Bekeering beteekent waar berouw te hebben over onze zonde : dezelve te belijden : en ongeveinsd te trachten ons te verbeteren. Daartoe behooren Christenen in de Vasten meer te bidden, meer dikwijls naar Kerk te gaan, zich tekort te doen aan aangename dingen, en niet naar danspartijen en vroolijkheden te gaan. Alzoo zullen wij meer voorzichtig het voorbeeld van onzen Heer volgen, Die veertig dagen en veertig nachten in het veld geleefd en gevast heeft.
Verleden Zondag werd de geheele zaak van verzoeking ons voorgebracht: van daag het eerste deel daarvan, namelijk, de verzoeking van het vleesch, die groote verhindering tot heiligheid. Het was de eerste verzoeking van Eva,- zij zag dat de boom goed was om te eten,—en van onzen Heer; daarom neemt de Kerk dezelve eerst.
In de Collect belijden wij aan den Almachtigen God "dat wij van onszelven geene kracht hebben om ons te helpen. De zonde heeft de kracht uit onze natuur



genomen. Toen onze eerste voorouders Adam en Eva gezondigd hadden, werden zij zwak. Wij zijn hunne afkomelingen en erven hunne natuur, en zijn dus in zonde geboren en zwak. Van onszelven hebben wij geen kracht: wij kunnen niet onze slechte humeuren verbeteren, of onze scherpe tongen verzachten, of onze kwade lusten temmen : aan onszelven gelaten, is daar geen vooruitzicht van zaligheid voor ons. Maar, Gode zij dank, wij worden niet aan onszelven gelaten. God ziet van het begin af "dat wij van onszelven geen kracht hebben om ons te helpen "; maar Zijn kracht is almachtig, en die kracht geeft Hij ons als wij maar om dezelve willen van harte vragen. Hier worden de woorden in onzen mond gezet: " Bewaar Gij ons zoowel uitwendig naar ons lichaam, als innerlijk naar onze ziel; opdat wij behoed mogen blijven voor alle tegenheden die het lichaam 'kunnen treffen, en voor alle kwade gedachten welke de ziel kunnen bestrijden en benadeelen; door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
" De tegenheden die het lichaam kunnen treffen," zijn zoodanige dingen als ongelukken, pijn, ziekte, honger en dorst, koud en hitte. Deze zijn erg genoeg; maar er zijn ergere dingen " die het lichaam kunnen treffen " : bij voorbeeld, het lichaam te gebruiken voor zonde:— de voeten, om ons tot plekken van verzoeking en met slechte makkers saam te nemen: de handen, om te rooven en stelen en malkaar te slaan: de tong, om leugens te vertellen en slechte woorden te gebruiken en ruzie te maken : de ooren, om te luisteren naar liederlijke taal: de oogen, om te kijken op onbehoorlijke dingen. Daarenboven zijn er de slechte en " kwade gedachten " welke de duivel in onze zielen inschiet. Hij weet dat, als wij zulke gedachten inlaten en daar houden, het zal niet lang duren of wij slechte en kwade woorden zullen spreken, en dan slechte en kwade daden doen. Gods kinderen moeten alle slechte en kwade gedachten



haten en wegjagen. Als wij God vragen om ons te helpen door Jezus Christus onzen Heer, Die Zijn lichaam en ziel onbesmet van alle zonde bewaard heeft, zal Hij spoedig ons te hulpe komen en ons bewaren'. " Het Lichaam van onzen Heer Jezus Christus " bidden wij bij de Heilige Communie, " beware uw lichaam en ziel ten eeuwigen leven."
Het Evangelie verhaalt ons een wonderwerk van onzen Heer : Hij heeft een onreinen duivel uitgeworpen uit de dochter van de Kananesche vrouw. Deze vrouw was niet een Jood, en heeft niet aan Gods oude Kerk behoord. Onze Heer was aan de uiterste grenzen van het Jodenland, in de omstreken van de heidensche dorpen Tyrus en Sidon. De vrouw had gehoord van onzen Heer en geloofd dat Hij haar dochter kon gezond maken. Zoo heeft zij haar te huis gelaten en Hem gaan opzoeken. De duivel had bezit van het meisje genomen, en haar moeder verlangde dat Ee'n Die sterker was dan de duivel, haar zou komen helpen' en bewaren "zoowel uitwendig naar haar lichaam als innerlijk naar hare ziel." Toen zij den Heer op weg zag, heeft zij Hem nageroepen. Hij heeft haar gehoord maar heeft haar niet geantwoord, want Hij wou zien of zij zou aanhouden. Hij begeert dat wij allen moeten aanhouden in gebed, en volharden totdat wij verhoord worden. I)e discipelen werden moeilijk over haar aanhoudend roepen, en vereischten dat de Heer haar zou geven wat zij begeerde en haar wegzenden. Maar Hij was meer verstandig en liefdevol dan zij. Hij was niet gezonden " dan tot de verlorene schapen van het huis Israels : later, zou Hij Zijn Apostelen uitzenden in de geheele wereld om uit alle volken, natiën, en talen, een groote kudde bijeen te verzamelen. Deze vrouw was niet in het Verbond, maar zij hoopte dat haar ellende den Heer zou bewegen; daarom, ofschoon zij geen aanmoediging gekregen had, is zij nader



gekomen, op haai' knieën gevallen en Hem aangebeden, zeggende, "Heer, help mij." Een kort gebed, doch voldoende om haar geloof te bewijzen, en ons tot voorbeeld te wezen. In eenig schielijk gevaar, als een scherp woord op onzen tong is, als verzoeking dreigt, kunnen wij ook dat kort gebed opzenden, en het zal zijn antwoord brengen.
Het behaagde onze Heer deze vrouw nog verder te beproeven, want Hij zag hoe groot was haar geloof, en wou het verder versterken, en haar de gelegenheid geven hetzelve te betoonen. Geen schijnbaar verstooting, geen gebruik van een Joodsche spreekwoord dat haar bij een hond vergeleek, zou haar mismoedig maken. In hare diepe ootmoedigheid zou zij het schimpwoord " hond " voordragen als een reden waarom zij moest verhoord worden : " Als ik dan maar als een hond gerekend word, geef mij eens honds deel, de brokjes die er vallen van de tafel van hunne heeren." Onze Heer was weltevreden met haar geloof in Gods liefde en kracht, haar aanhoudendheid, haar ootmoedigheid, en haar vertrouwen op Zijn barmhartigheid. " O vrouw," zeide Hij, " groot is uw geloof; u geschiede gelijk gij wilt. En hare dochter werd gezond van diezelve ure."
Wij leeren uit haar voorbeeld dat als wij begeeren dat God ons moet helpen, moeten wij Hem vertellen wat ons kwelt en tekort komt, niet teleurgesteld worden als het antwoord niet meteens komt, maar aanhouden vragen. Als wij den duivel in onze harten ingelaten hebben, als wij hem de vrijheid gegeven hebben onze lichamen voor zonde te gebruiken, hebben wij geheel en al Gods kracht noodig om hem uit te jagen en ons weder schoon en rein te maken. Gelijk deze vrouw, moeten wij ootmoedig zijn, God aanbidden, en aanhouden in gebed.
C. 61 ; E. 63; L. 206 ; A. 60, 62, 70, 133, 220, 263, 326, 354. 355-



DE DERDE ZONDAG IN DE VASTEN.
" Hiertoe is de Zoon van God geopenbaard, opdat Hij de werken des duivels verbreken zou."—i Johannes iii. 8.
" Vooreerst, dat ik den duivel en al zijne werken zoude verzaken."
" Dat Hij ons voor alle zonde en goddeloosheid, en voor onzen geestelijken vijand behoede."
Dit is de derde Zondag in de Vasten. Daar zijn veertig dagen in de Vasten, en de Vasten is een tijd in welken wij bijzonderlijk over onze zonden moeten denken, en trachten ons te verbeteren. De Vasten is ook een tijd voor vasten en zelfonthouding. Dezen zullen ons helpen meester te worden over onze zelfzuchtige lichamen.
In de Collect bidden wij: " Wij smeeken U, almachtige God, let op de hartelijke begeerten van Uwe ootmoedige dienaars."
" Hartelijke begeerten " tot Gods bescherming kunnen niet ontstaan vóórdat wij onze eigene zwakheid en zondigheid kennen. Als wij, bij voorbeeld, onze gebeden opzeggen en niet denken aan wat wij zeggen, kunnen daar geen "hartelijke begeerten" wezen: de gebeden zijn niet oprecht, komen niet van het hart. Als wij inderdaad noodig hebben wat wij bidden, dan zullen onze begeerten " hartelijk" wezen: op zoodanige begeerten kunnen wij God bidden dat Hij wil letten, dat Hij dezelve met gunst wil beschouwen. En daar is nog iets noodig : wij moeten " ootmoedig " zijn; wij verdienen niet dat God iets voor ons zou doen, daarom kunnen wij niets eischen als een recht. " God wederstaat de hoovaardigen, maar den nederigen geeft Hij genade."



" En strek de rechterhand van Uwe majesteit uit tot onze bescherming tegen al onze vijanden; door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
Wij spreken alzoo op menschelijke wijze van God en Zijn doen, want de Godheid is Geest en heeft geen handen. Eens menschen rechterhand is zijn sterkste hand: dus bedoelen wij dat God Zich verwaardige Zijn groote en heerlijke kracht tot onze bescherming uit te strekken tegen al wat ons beschadigen kan, voornaamlijk, onze groote vijanden,—den duivel, de wereld, en het vleesch. Wanneer dezen ons aanranden, moeten wij onze toevlucht tot God nemen, en Hij zal ons beschermen en de overwinning geven, door Jezus Christus onzen Heer, Die " geopenbaard is opdat Hij de werken des duivels verbreken zou."
Het Evangelie vertelt ons van een man die van den duivel bezeten was. De duivel heeft hem stom gemaakt, zoodat hij niet kon spreken. De duivel maakt ons ook stom somtijds,—bij voorbeeld, wanneer wij stil blijven en niet de waarheid willen uitspreken, wanneei w ij norsch zijn, wanneer wij in de Kerk onzen mond toehouden en niet saamzeggen de Geloofsbelijdenis, het " Onze Vader," en zoo voorts : dan zijn wij gelijk dezen armen man dien de duivel stom gemaakt had. Onze Heer heeft den duivel uit den man uitgeworpen : toen kon hij spreken. En zoo kan onze Heer ons doen spreken,—de waarheid uitspreken, Zijn lof zingen, en
zoo voorts. .. .
Sommige goddelooze menschen, toen zij gezien hadden wat onze Heer gedaan had, hebben gezegd, ' Hij werpt de duivelen uit door Beelzebul, den overste van de duivelen." Dit was gruwelijke Godslastering, en zonde tegen den Heiligen Geest. " Anderen, Hem verzoekende, begeerden van Hem een teeken uit den heme . Onze Heer had alreeds vele teekenen bewezen. Hij had water in wijn veranderd, den melaatsche gereinigd,



en nu dit wonderwerk. Geen verder teeken zou hen overtuigen, daarom heeft de Heer door een treffende gelijkenis hun hunnen toestand getoond, zoodat zij zichzelven konden zien, als zij wilden, zooals zij inderdaad waren, en tot bekeering gebracht worden. Bij voorbeeld : als sommigen van eens konings onderdanen den vijand zouden helpen, of als een deel van een huisgezin zou ruzie maken met de anderen, zouden zij in moeilijkheid raken en nooit vorentoe komen. " Als een sterke, gewapende/' dat is, de duivel, " zijn hof," dat is, des menschen hart waarin hij toegelaten is, ' bewaart, zoo is al wat hij heeft in vrede," gerust: in plaats dat de mensch strijdt tegen den duivel, laat hij hem zijn zin met hem begaan, en wordt door hem ondergehouden. De Heere Jezus Christus is sterker dan de duivel; Hij heeft hem meermalen overwonnen en weggedreven. Hij zal het nogmaal doen, als dit onze "hartelijke begeerte" is, en wij Hem aanroepen. Hij zal den duivel uit onze harten werpen, en ons teruggeven dat waarvan de duivel ons beroofd heeft,—geluk, kracht, een goed geweten, enz.
Laat ons de waarschuwing ter harte nemen. " Wie niet met Christus is," aan Zijn kant, werkende voor Hem, " die is tegen Hem," aan des duivels kant, vernielende het werk van Christus. Aan welken kant zijt gij?
En laat ons nooit vergeten dat de duivel is niet tevreden uitgeworpen te zijn. Hij zal probeeren weder in onze harten in te komen. Hij zal ons dezelfde oude zonden voorstellen, welke wij gemeend hadden dat wij die overwonnen en kwijtgeraakt hadden. Daarom " Waakt en bidt, opdat gij niet in verzoeking komt" : want als onze harten ledig zijn en niet ingenomen door den Heiligen Geest, Dien wij moesten daarin verwelkomd hebben, zoodat er kon geen plaats wezen voor den duivel, dan zal de oude duivel niet bloot alleen weder



inkomen: hij zal met zich brengen "zeven andere geesten boozer dan hij zelf is,"—zooals luiheid, slechte taal, boos humeur, ongehoorzaamheid, trotschheid, zelfzuchtigheid, liegen. Dezen allen zullen in het hart ingaan en aldaar wonen \ " en het laatste van dien mensch wordt erger dan het eerste." " Want indien de menschen, nadat zij, door de kennis van den Heer en Zaligmaker Jezus Christus, de besmettingen van de wereld ontvloden zijn, in dezelve wederom ingewikkeld zijnde, van dezelve overwonnen worden, zoo is hun het laatste erger geworden dan het eerste. Want het ware hun beter, dat zij den weg der gerechtigheid niet gekend hadden, dan dat zij, dien gekend hebbende, weder afkeeren van het heilige gebod dat hun overgegeven was."
Laat ons dan luisteren naar het Woord van God en trachten hetzelve te bewaren en te doen, en alzoo te volharden in den weg der heiligheid. Want, zegt onze Heer, "zalig zijn degenen die het Woord van God hooren en hetzelve bewaren."
C. 69, 10; E. 66, zoo; A. 67, 71, 75. 161, 157, 326.
DE VIERDE ZONDAG IN DE VASTEN.
"Geef ons heden ons dagelijksch brood."—S. Mattheus vi. II.
" Ik bid God dat Hij ons alles schenke, hetwelk ons naar ziel en lichaam noodig is."
" Welke zijn de weldaden die wij door het Avondmaal des Heeren deelachtig worden? De versterking en verkwikking van onze zielen door het ^Lichaam en Bloed



van Christus, gelijk onze lichamen versterkt en verkwikt worden door brood en wijn."
Van daag bereiken wij het midden van de Vasten, daarom heet deze Zondag Half-Vasten, en VerfrisschingZondag. De Collect voor Asch-Woensdag wordt elk dag gebruikt gedurende de Vasten. In die Collect bidden wij om twee dingen : vooreerst, dat wij oprechtelijk onze zonden mogen beweenen en onze ellendigheid belijden; ten tweede, dat wij volkomene kwijtschelding en vergiffenis mogen verwerven. In de eerste helfte van de Vasten, leert ons de Kerk om over onze zonden te denken en de straf welke zij verdienen: in de tweede helfte, waar wij vergiffenis voor dezelve mogen verwerven. Van daag beginnen wij de tweede helfte van de Vasten. In de Collect bidden wij om de vertroosting van Gods genade, en in het Evangelie worden wij geleerd hoe degenen, die vermoeid en belast zijn, verfrissching en vrede mogen vinden; daarom ook heet deze dag Verfrissching-Zondag.
De Collect begint: " Geef, smeeken wij U, almachtige God, dat wij, die wegens onze booze werken Uwe straf rechtvaardig verdiend hebben."
De eerste "booze werken" in de wereld begaan, waren ongeloof, ongehoorzaamheid, en leugen, door Adam en Eva: moord, door Kain : en spoedig, " de boosheid van de menschen was menigvuldig op de aarde, en al het gedichtsel van de gedachten van zijn hart te allen dage was alleenlijk boos." En deze boosheid is nog in de wereld: " want uit het hart komen voort booze bedenkingen, doodslagen, overspelen, hoererijen, dieverijen, valsche getuigenissen, lasteringen." En wij allen breken gewoonlijk Gods geboden door te verzuimen tot Hem te bidden en Hem te prijzen, Zijn Naam onverschillig te gebruiken, ons eigen pleizier te volgen op Zijn dag; door ongehoorzaamheid jegens ouders en



onderwijzers en leeraars; door haat en nijd op anderen, onreine gedachten, oneerlijkheid, kwaadspreken, leugens, gierigheid, afgunstigheid, enz. En al onze booze werken verdienen rechtvaardig straf. En God straft ons door ziekte, pijn, moeilijkheid, enz., en veel minder dan wij eigenlijk verdienen, om ons beter te m£tken.
" Door de vertroosting van Uwe genade ontfermend mogen worden opgebeurd; door onzen Heer en Zaligmaker Jezus Christus. Amen."
God vertroost de nederigen en geeft hun genade. " Het zijn de goedertierenheden des Heeren dat wij niet vernield zijn, dat. Zijne barmhartigheden geen einde hebben." Bij de belijdenis van onze onwaardigheid, laten wij voegen het besluit om ons te verbeteren: wij moeten vruchten voortbrengen der bekeering waardig; zoo kunnen wij hoop hebben dat wij vertroost en opgebeurd zullen worden, door Jezus Christus en Zijn genoegdoening voor de zonden van de geheele wereld.
Het Evangelie verhaalt ons het wonderwerk van het voeden van vijf duizend menschen met vijf garstenbrooden en twee vischjes. Het Pascha was nabij, en deze menschen waren op reis naar Jeruzalem om het Feest te vieren. Zij hadden gezien den melaatsche dien onze Heer gereinigd had, en het kind van den hoveling dien Hij gezond gemaakt had : daarom, toen zij gehoord hadden waar onze Heer was, " zijn zij Hem te voet gevolgd uit de steden." Hij had gemeend een tijdje met Zijn discipelen alleen te rusten, en is tot dat einde met hen vertrokken in een woeste plaats in de omstreek van Bethsaida. En Jezus ziende de schare " werd innerlijk met ontferming bewogen over hen, want zij waren als schapen die geen herder hebben ; en Hij begon hen vele dingen te leeren." Wij kunnen hun gedrag en onzes Heeren ontferming met voordeel op onszelven passen, als wij belang stellen in meer te leeren van Christus, en daartoe in het verborgen gaan om aan



Hem te denken, en Zijn Woord te overwegen, dat Hij onze krankheden moge genezen en ons vele dingen leeren.
Het Pascha was een groot Feest van de Joden, door God ingesteld in oude dagen ter gedachtenis van hunne groote bevrijding uit het land van Egypte: daarom konden zij die nooit vergeten. Wij ook hebben een groote bevrijding gehad uit de macht van den duivel. Jezus Christus heeft ons bevrijd; en wij behooren dit nooit te vergeten. En Hij heeft een groote Feest ingesteld ter gedachtenis van deze bevrijding, zoodat wij dezelve niet zouden vergeten : namelijk, het Feest van de Heilige Communie; en Hij heeft daarvan gezegd, " Doet dat tot Mijne gedachtenis." Op het Paaschfeest is die bevrijding teweeg gebracht, daarom is het Paaschfeest één van de grootste Feestdagen: en ons Paaschfeest is nabij.
Als de dag begon te dalen, wilden de discipelen dat onze Heer de schare zou heenzenden: maar Hij wou niet dat zij hongerig zouden vertrekken. Vijf brooden en twee visschen waren al de voorraad welke zij bezaten. " En Jezus nam de vijf brooden en de twee visschen, en zag op naar den hemel, zegende en brak ze, en gaf ze den discipelen, om der schare voor te leggen." "En zij aten allen, en zijn verzadigd geworden." Hoe brengen deze woorden voor ons gemoed de instelling van de Heilige Communie ! Jezus is Zelf het Brood des levens dat Hij Zijn volk geeft. " Ik ben dat levende Brood dat uit den hemel nedergedaald is; zoo iemand dit Brood eet, die zal in der eeuwigheid leven "; " want Mijn Vleesch is waarlijk Spijs, en Mijn Bloed is waarlijk Drank." Zoodra wij bevestigd zijn, worden wij genoodigd van dat Brood te eten; en als wij hongerig zijn, gelijk deze schare, zullen wij nooit weigeren wanneer Hetzelve aan ons aangeboden wordt. Door de Priesters van Zijn Kerk deelt de Heer uit tot ons deze geestelijke Spijs, welke is Hijzelf. De Priester neemt het brood en den



wijn, en zegent dezelven in den Naam van Christus ; dan is Christus Zelf tegenwoordig, en geeft Zichzelven aan Zijn geloovig volk door middel van het Brood en Wijn in de Heilige Communie, tot versterking en verkwikking van onze zielen. Zoo worden de zielen van de geloovigen verzadigd, want zij zijn vervuld met alle zegenings, als zij het Brood des Levens ontvangen hebben.
Leert dan dat Christus wacht om Zijn almogendheid te betoonen, (i) totdat de menschen inderdaad hongerig worden, en hunne behoefte aan spijs gevoelen : (2) totdat Hij Zijn discipelen wijst de zwakheid van hun geloof, en hunne onbekwaamheid om de behoefte te voldoen. Zoolang de brooden in de handen van den eigenaar waren, konden zij de menigte niet verzadigen, want " wat zijn dezen onder zoo velen ? " maar zoodra Hij de brooden in Zijn handen genomen hadden, waren zij voldoende voor allen. Alzoo ook, al onze werken, die o-edaan worden in onze eigen kracht, zijn weinig, zwak, en onvoldoende : maar als onze Heer die opneemt in Zijn handen, en wij die doen in Zijn kracht, worden zij goed en welbehagelijk in de oogen van onzen hemelschen Vader. En gelijk Christus de schare gevoed heeft door de bediening van Zijne discipelen, zoo doet Hij nog : Hij handelt met onze geestelijke behoeften dooide bestemde middelen van genade, welken Hijzelf heeft ingesteld. Laat ons toezien dat wij niet door hoogmoed of onverschilligheid deze middelen nalaten, en dus ledig gaan terwijl een overvloedig voorraad ons aangeboden wordt. Nog is het dezelfde Christus Die zegent en vertrouwt aan de handen van Zijn Dienaars het Sacrament dat zij moeten uitdeelen aan Zijn volk. Nog is het Hij Die zegent : en het brood der aarde wordt het Brood des Levens, en de wijn der aarde dat Bloed dat vergoten is ter vergiffenis van zonde. Nog is het Hij Die in de Heilige Communie de ziel van de geloovige verzadigt, die blijft in Hem en Hij in haar, die leeft met



Hem door geloof, door hoop op Zijne beloften, door een ware en oprechte liefde tot Hem als Zaligmaker.
C. 136 ; E. 133, 134 ; A. 195, 196, 199, 204, 212, 232, 243, 358, 326.
DE VIJFDE ZONDAG IN DE VASTEN.
" Christus Jezus, Die onder Pontius Pilatus de goede belijdenis betuigd heeft."—1 Timotheus vi. 13.
" Die geleden heeft onder Pontius Pilatus."
"Ten tweede, leer ik gelooven in God den Zoon, Die mij en het geheele menschdom verlost heeft."
De vijfde Zondag in de Vasten heet ook Passie- of Lijdens-Zondag: want van dezen dag af wordt ons voorgedragen het laatste Lijden van onzen Heer. Daaromtrent bidden wij in de Litanie: "Door Uwen Zielsangst en Uw bloedig Zweet; door Uw Kruis en Lijden; Verlos ons, o Heer " : en in de Geloofsbelijdenis bekennen wij, " Die geleden heeft onder Pontius Pilatus, is gekruist." Laat ons toch nooit vergeten dat Hij geleden heeft voor onze zonden : het is alles voor ons geschied. Aanstaande week wordt eigenlijk opgenomen met de gedachtenisviering van Zijn lijden, en heet derhalve Heilige of Stille Week: en de Vrijdag daarin, Goede Vrijdag, is de dag van Zijn kruisiging. Deze week beginnen wij te leeren van Zijn lijden; daarom heet deze Zondag Lijdens Zondag.
Onder de Joodsche Wet werden alle leden van de Kerk genoodzaakt, veertien dagen vóór het Pascha, zich te bereiden voor het Feest. De Paaschfeest-lammeren



werden tot den Hoogepriester gebracht, om door hem onderzocht te worden of zij zonder vlek waren, en om verzegeld te worden als geschikt voor het slachtoffer. Alzoo van daag, veertien dagen vóór het Christen Pascha, worden wij geroepen om ons te bereiden om het Feest te houden. Wij werden eens verzegeld als geschikt voor de Heilige Bevestiging en de Heilige Communie; wij moeten ons onderzoeken vóór Pascha, om te zien of wij geschikt zijn het Feest te houden.
In de Collect bidden wij: "Wij smeeken U, almachtige God, zie genadig neder op Uw volk."
Alle gedoopten zijn Gods volk: en wij roepen Hem aan, dat Hij genadig op ons wil nederzien : dat is, dat Hij wil letten op wat wij noodig hebben, en dat Hij niet wil toelaten dat iets ons beschadigt.
" Opdat hetzelve, door Uwe groote goedertierenheid, immermeer geleid en bewaard worde beide naar lichaam en ziel; door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
Onze lichamen en zielen hebben noodig bewaard te worden tegen zonde. Onze zielen zondigen wanneer zij naar den duivel luisteren, en hoogmoedig worden en toornig en listig. En onze lichamen zondigen wanneer zij lui zijn en gulzig en onrein. Daarom smeeken wij God dat Hij ze wil bewaren, veilig houden; en verder, dat Hij ze wil leiden op den rechten weg, den weg van Zijn geboden.
Wij zijn Gods volk geworden bij onzen Doop: wij werden toen ingelijfd in Christus en met Hem vereenigd, en alzoo leden van Christus gemaakt. Hij is gestorven om ons te verlossen van de macht van zonde. Ware het niet voor onzen Heer Jezus Christus, wij zouden niet nu Gods volk zijn, noch hoop hebben op verlossing : daarom bidden wij dat wij door Hem " immermeer geleid en bewaard mogen worden beide naar lichaam en ziel" : en in de Avondmaalsdienst, " dat onze



zondige lichamen door Zijn Lichaam gereinigd, en onze zielen door Zijn dierbaar Bloed mogen gewasschen worden " ; en wederom, " Het Lichaam," " Het Bloed," "van onzen Heer Jezus Christus dat voor u gegeven, vergoten, is, beware uw lichaam en ziel ten eeuwigen leven." Deze bewaring moeten wij bijzonder zoeken bij de Heilige Communie op Paaschfeest; het is geschikt, derhalve, dat wij nu in onze voorbereiding daarover denken.
Het Evangelie voor van daag begint met de vraag van onzen Heer, " Wie van u overtuigt Mij van zonde ? " En het antwoord zou natuurlijk wezen, " Niemand." Geen één van ons menschen, met zonde bevlekt, zou durven zoodanige vraag te doen. Jezus Christus onze Heer was " in alle dingen gelijk als wij, doch zonder zonde." " Hij heeft geene zonde gedaan, en er is geen bedrog in Zijn mond gevonden." Daarom kon Hij een volmaakte en onbevlekte offerande wezen; en Hij ging nu Zichzelven offeren. In ouden tijd moesten de lammeren, die aan God geofferd werden, zonder vlek zijn. Daarom is Jezus Christus het ware Lam van God, Dat de zonden van de wereld wegneemt. Niemand kon Hem overtuigen van zonde : Hij was waardig geslacht en geofferd te worden voor het menschdom.
Wij gelooven en betrouwen menschen die altoos de waarheid spreken. Onze Heer zegt van Zichzelven : " Ik ben de waarheid." Hij heeft altoos de waarheid geleerd en verkondigd. Hij was het Lam dat geofferd werd, en Hij was ook de Priester : want Hij heeft Zichzelven geofferd. Hij was het volkomen Lam en de volkomen Priester.
Menschen die " uit God " zijn, behooren aan God. Wij behooren aan God, want bij onzen Doop zijn wij kinderen van God geworden. Gehoorzame kinderen hooren de woorden van hun vader, en doen dezelven. Als wij niet letten op de woorden van onzen hemelschen



Vader, zijri wij ongehoorzame kinderen; en mogelijk zal Hij één dag tot ons zeggen, zooals Hij tot de hardnekkige Joden gezegd heeft, " Omdat gij uit God niet zijt, daarom hoort gijlieden niet."
In antwoord hierop begonnen deze ongeloovige Joden den Heer uit te schelden : " Samaritaan," één die op den dwaalweg was, en " duivel." Hoe gruwelijk ! Het was het breken van het derde en het negende Gebod. Het was een duivelsche gezindheid, en een toeroepen tot den duivel om hen nog meer in te nemen. Wanneer gij iemand uitscheldt, dan luistert gij naar de ingeving van den duivel.
Onze Heer Jezus Christus heeft nooit den duivel toegelaten eenig plaats bij Hem te vinden. Toen de duivel Hem zonde voorstelde, heeft Hij gezegd, " Ga weg, Satan." Hij heeft altoos Zijn Vader geëerd. Hij had geen mensch tot Vader ; God was Zijn Vader. Wij hebben twee vaders,—een aardschen vader, en een hemelschen Vader. De eerste, tweede, en derde van de Tien Geboden gebieden ons onzen hemelschen Vader te eeren. Het eerste gebiedt ons Hem te eeren in onze harten ; het tweede door Hem te aanbidden; het derde door Zijn Naam en alles wat aan Hem behoort, te eerbiedigen. Het vijfde Gebod gebiedt ons onzen aardschen vader te eeren.
" Ik eer Mijn Vader," zeide Jezus, " Ik zoek Mijne eer niet; daar is Een Die ze zoekt: Mijn Vader is het Die Mij eert, Welken gij zegt dat uw God is." De ware volmaaktheid bestaat niet in zelfzuchtigheid maar in God in alle dingen vóór oogen te houden en te eeren. De mensch, die zijn eigen eer zoekt, neemt tot zich iets dat aan een ander behoort; want al wat wij hebben, heeft God ons gegeven, en Hem komt de eer toe. Niet alzoo Jezus. En God de Vader had Hem openlijk geëerd : vooreerst, bij de geboorte van Zijn Menschheid door Engelen ; dan bij Zijn Epifanie door een Ster; bij Zijn



Doop door een Stem, welke zeide, " Dit is Mijn geliefde Zoon in Welken Ik Mijn welbehagen heb."
" Zoo iemand Mijn woord zal bewaard hebben," zeide onze Heer, "die zal den dood niet zien in der eeuwigheid." Hij spreekt hier niet van den dood van ons lichaam, de scheiding van ziel en lichaam, maar van den eeuwigen dood, dat is, de scheiding van onze ziel en God, welke teweeg gebracht wordt door de zonde. Abraham en de Profeten hadden den dood van hunne lichamen ondergaan: hunne lichamen zijn in hunne graven, maar hunne zielen zijn in het Paradijs. Die het Woord des Heeren bewaren, zullen nimmer den eeuwigen dood smaken. Een ware kennis van God wordt betoond door gehoorzaamheid aan Gods Wil. De Joden hadden een soort kennis van God : zij hebben Hem gekend als den God van Abraham, Izak, en Jakob: zij hebben Hem niet gekend in Zijn volheid, en als ons verzoenende met Zichzelven: zij hebben Hem niet gekend door Zijn nieuwen Naam van Vader, Zoon, en Heiligen Geest. Kennis, liefde, en gehoorzaamheid kunnen niet van elkander gescheiden worden: het bewijs van een ware kennis van God is het onderhouden van Zijne Geboden: zoo ook is een liefdevolle gehoorzaamheid een hulp tot meerder kennis.
Wij zien in het gedrag van deze ongeloovige Joden een waarschuwing tegen den afdalenden koers van alle zondaars. Vooreerst hebben zij hun hart verhard : daarna, hebben zij den Heer met hun tong beleedigd, bespot, en gelasterd: eindelijk hebben zij met hunne handen steenen opgenomen " dat zij ze op Hem wierpen." Als wij niet slechte gedachten uit onze harten werpen, zullen wij gewisselijk voortgaan om slechte woorden te zeggen, en slechte daden te doen. Zij worden te vergeefs woedend tegen Hem : Hij zou niet sterven door steenigen; Zijn Wil was, dat Hij op het Kruis zou verhoogd worden : en Zijn uur was nog niet gekomen. Als Mensch heeft



Hij gevlucht van de steenen, en de zondaars aan henzelven gelaten. Wee die harten van steen, van welken God nog vlucht, en ze laat tot het bestuur van den duivel!
D. 76, 77; Z. 83; A. 87, 91, 92, 140, 69, 326.
DE LAATSTE ZONDAG VOOR PASCHEN.
" Hierin is de liefde, nieL dat wij God liefgehad hebben, maar dat Hij ons lief heeft gehad, en Zijn Zoon gezonden heeft tot eene verzoening voor onze zonden."—I Johannes iv. 10.
Hij heeft geleden "onder Pontius Pilatus, is gekruist, gestorven, en begraven; nedergedaald ter helle."
Deze Zondag wordt ook Palm Zondag geheeten, omdat de menschen palmtakken gestrooid hebben vóór onzen Heer op den weg naar Jeruzalem, toen Hij daarheen gereden heeft op een ezel. Anderen hebben hunne kleeren of mantels gespreid vóór Hem. Allen hebben uitgeroepen, " Hosanna, gezegend is de Koning die daar komt." Zij waren zóó verblijd, en meenden dat Hij als aardsche Koning zou nu regeeren over hun land en volk. Spoedig hebben zij hun zin veranderd toen zij vonden dat dit niet Zijn bedoeling was. Op Zondag hebben zij uitgeroepen, " Gezegend is de Koning" : op Vrijdag, " Kruis Hem, wij hebben geen Koning dan den Keizer." Onze Heer had geen welgevallen in deze Hosannas : neen, " als Hij nabij kwam en de stad zag, weende Hij over haar "; want Hij wist dat deze Hosannas niet van



het hart kwamen : zij meenden het niet. Eenige kinderen waren er in den Tempel die Hem waarlijk -prezen. Onze Heer heeft een welgevallen in de lofzangen van kinderen en van allen die in ernst zijn. Zijn uwe lofzangen aangenaam voor den Heer? Ja, als gij dezelven meent, en zingt met hart zoowel als met mond.
Deze is de laatste week van de Vasten. Het heet " Heilige Week," de ée'n uit alle anderen die moet heilig gehouden worden: en " Stille Week," de één in welke wij behooren onszelven af te zonderen, zoover mogelijk, van wereldsche dingen, en in stille overdenking, gebed, en toewijding door te brengen. Wij moeten al deze week denken aan het lijden van onzen Heer Jezus Christus. Eiken dag in deze week moeten wij diep denken aan " Jezus Christus, en Dien gekruisigd." Het voorname oogmerk van al de leering van de Vasten is, ons ootmoedig en gehoorzaam te brengen tot den voet van het Kruis. Op Vrijdag in deze week, Goeden Vrijdag, den grooten Treurdag, is onze Heer gekruisigd geweest. Waarom ? ja, waarom heeft Hij zooveel geleden? Laat uw ziel haar antwoord geven: " Het is voor mij geschied."
In de Collect bidden wij: " Almachtige en eeuwige God, Die, uit teedere liefde voor menschen, Uwen Zoon onzen Zaligmaker Jezus Christus in de wereld gezonden hebt, om ons vleesch aan te nemen, en den dood aan het Kruis te ondergaan, opdat alle menschen het voorbeeld van Zijn groote nederigheid volgen zouden."
Wij beroepen ons hier op de " teedere liefde " welke God bewezen heeft, niet aan één of ander gunsteling, maar aan alle menschen, door Zijn Zoon te zenden om ons vleesch aan te nemen : dat is, een lichaam gelijk onze lichamen. Hij werd geboren als een klein Kind: Hij is opgegroeid tot manbaarheid: en toen heeft Hij geleden den dood aan het Kruis. Het is alleen wanneer wij getroffen zijn door deze teedere liefde, en inderdaad



dezelve gevoelen, dat wij van harte God kunnen dienen. En al dit lijden en sterven was "opdat alle menschen het voorbeeld van Zijn groote nederigheid volgen zouden " : niet, opdat wij mogten zondigen en dan vergeven worden: niet, opdat wij mogten straf ontvlieden en ten hemel gaan : maar, opdat Hij ons een voorbeeld mogt geven om na te volgen,—een voorbeeld van groote nederigheid. Wij weten allen dat het is meer gemakkelijk een voorbeeld te volgen dan een gebod te onderhouden. Wanneer een onderwijzer een kind wil leeren schrijven, maakt hij de letters vóór, wijst hij hem hoe hij die moet maken, geeft hij hem een voorschrift en voorbeeld. Zoo is het meer gemakkelijk voor het kind, dan als een onderwijzer hem maar voorgezegd had. Onze Zaligmaker Jezus Christus heeft ons een voorbeeld gegeven van alles wat Hij begeert dat wij moeten wezen en doen. Hij begeert dat wij nederig moeten wezen: zoo geeft Hij ons een voorbeeld van nederigheid. Hij werd in een stal geboren : Hij heeft zeer armoedig geleefd : Hij heeft gewerkt met Zijn handen : Hij heeft kwaadaardige woorden en onliefelijke daden verdragen : en eindelijk is Hij aan het Kruis gestorven. Hoe kunnen wij dit voorbeeld volgen ? Door niet hoogmoedig of trotsch te wezen, maar zachtzinnig : onzen plicht te doen, al is die niet aangenaam : niet onszelven voor te stooten, maar tevreden te wezen met een lagere plaats.
" Geef genadiglijk dat wij zoowel het voorbeeld van Zijne lijdzaamheid mogen navolgen, als ook deelgenooten gemaakt worden van Zijne opstanding : door denzelven |ezus Christus onzen Heer. Amen."
Hier is een verder voorbeeld, benevens nederigheid, dat wij moeten navolgen, namelijk, " Zijne lijdzaamheid dat is geduld. Als een mensch niet meteens krijgt wat hij wil hebben, hoe dikwijls wordt hij ongeduldig. Onze Heer als Mensch heeft maar selden verkregen wat Hij wou hebben, nogtans was Hij lijdzaam en geduldig. Als



wij ziek zijn of in pijn, dan willen wij daarvan ontslagen worden, en wij worden ongeduldig. Onze Heer moest vreesselijke pijn lijden, toch was Hij geduldig. Zoo moeten wij dan trachten " het voorbeeld van Zijn lijdzaamheid " en geduld te volgen. Wanneer wij geroepen worden iets pijnlijks of onaangenaams te dragen, laat ons denken aan onzen Heer hangende aan het Kruis lijdzaam en geduldig. Als wij begeeren behouden te worden door Zijn dood, moeten wij Hem nemen tot ons voorbeeld. Dit is het ware, levende geloof: een geloof dat bewezen wordt door Hem na te volgen. Wij moeten het voorbeeld volgen van Zijn liefde, •nederigheid, en gehoorzaamheid : in één woord, Zijn lijdzaamheid. Als wij willen behouden worden door Zijn Kruis, moeten wij deel nemen in Zijn Kruis. Wij moeten Hem volgen in de Vasten, als wij verwachten te verkrijgen de weldaden van Zijn Offerande op Goeden Vrijdag. De zaligheid is niet beloofd aan degenen die net maar staan en kijken op onzen Heer. Als wij het Kruis willen verstaan, moeten wij het Kruis dragen. Als wij de leer willen bekennen, moeten wij Zijn Wil doen. Diir is het voorbeeld :—Zijn liefde, dat Hij Zich gegeven heeft; Zijn nederigheid, dat Hij onze natuur genomen heeft; Zijn gehoorzaamheid aan elke wet, ja, tot den dood aan het Kruis. Hem uiterlijk te volgen is niet genoeg: wij moeten, als Hij, het nederige, liefdevolle, gehoorzame hart hebben. Laat ons God ernstig bidden om genade dat wij "het voorbeeld van Zijn lijdzaamheid mogen navolgen."
Wij hopen deelgenooten gemaakt te worden van Zijn opstanding: maar die hoop zal teleurgesteld worden als wij niet nu Zijn lijdzaamheid navolgen,—Zijn lijdzaamheid en geduld in lijden, Zijn lijdzaamheid en volharding in goeddoen. Als wij dat voorbeeld volgen, zullen wij niet vreezen te sterven, want wij weten dat onze lichamen zullen ten leven herrijzen, zooals Zijn lichaam gedaan
I



heeft. Al Zijn pijn en moeite was voorbij toen Hij wederopgestaan was. Al onze pijn en moeite kunnen wij dan met lijdzaamheid dragen, als wij uitzien deelgenooten gemaakt te worden van Zijn opstanding.
De tweede Les en het Evangelie voor van daag verhalen de geschiedenis van den dood van onzen Heer, en van wat voorafgaande Zijn dood gebeurd is op dien akeligen Donderdag nacht en Vrijdag morgen. Dit is S. Mattheus verhaal daarvan. In het Evangelie voor Maandag en Dinsdag hebben wij S. Markus verhaal: voor Woensdag en Donderdag S. Lukas verhaal: voor Goeden Vrijdag S. Johannes verhaal. Denkt elk dag in deze Stille Week aan de Kruisiging van onzen Heer. Denkt aan Zijn groote liefde en uwe menigvuldige zonden welke de oorzaak waren van Zijn dood. Hij is gestorven om "Zijn volk zalig te maken van hunne zonden," en hen te verlossen niet slechts van de straf voor de zonden, maar van de zonden zeiven. Hij is gestorven om onze vergiffenis te verkrijgen. Hij is gestorven om ons een voorbeeld te geven. Hij is gestorven om Zijn verrezen Lichaam te geven om onze geestelijke spijs en voedsel te zijn. Denkt bijzonderlijk hieraan op Goeden Vrijdag : die dag is de groote Treurdag : een dag die moet doorgebracht worden nabij het Kruis. Goede Vrijdag is geen dag voor een " piknik " of vroolijkheid. Geen mensch denkt van pleizier te nemen terwijl zijn geliefdste op sterven ligt. Geen zondaar die zijn zonden begrijpt, geen ware Christen die bij zijn verstand is, kan Goeden Vrijdag op een ijdele, ligtzinnige, prettige manier doorbrengen.
Vele zijn de lessen welke de omstandigheden van het laatste lijden en sterven van onzen lieven Heer op ons drukken : wij kunnen maar op een weinige wijzen.
(i) Onze Heer zond twee van Zijn discipelen om het Paaschmaal te bereiden, en heeft hun voorzegd dat als zij in de stad Jeruzalem zouden gekomen zijn, zoo zou



hen een mensch ontmoeten, dragende eene kruik waters : hij zou hun de eetzaal wijzen, waar de Heer het Pascha zou houden en het Heilige Avondmaal instellen. Bij den aanvang van Zijn lijden als Mensch in zwakheid, toont onze Heer Zijn Goddelijke alwetendheid: hoeveel te meer nu in Zijn heerlijkheid ziet Hij al onze daden, en leest onze gedachten.
In "de kruik waters" gedragen door dezen mensch, merken wij een bedoeling op den Heiligen Doop, het Sacrament van de Wedergeboorte, welke moet vóór de Heilige Communie gaan: en ook op die reinheid van hart, welke noodig is tot de ware ontvangst van onzen verrezen Zaligmaker in het Sacrament van Zijn Lichaam en Bloed. Alleen degenen die in Christus Kerk zijn wedergeboren door water en den Heiligen Geest kunnen ten volle deel nemen in de weldaad van Zijn Offerande en dood. En de ziel, die God gereinigd en het water van Zijn genade gegeven heeft, wordt door de broze en aarde kruik van onze menschelijke natuur gedragen : onze lichamen zijn Tempelen van den Heiligen Geest.
(2) De wonderen, die plaats vonden bij des Heeren sterven, zijn een gelijkenis van wat behoort plaats te vinden in het hart van den zondaar. De zon werd op den middag verduisterd : het voorhangsel van den 1 empel scheurde in tweeën: de aarde beefde: de steenrotsen scheurden : de graven werden geopend: vele ontslapenen werden opgewekt na Zijn opstanding ■ en de Romeinsche Kapitein heeft belijdenis gedaan
Ja'V, Ci--,Waariieid van Christus Menschel ijkheid en Goddelijkheid. Zoo is het ook in het werk van rechtvaardigmaking en van de opstanding van de ziel uit den dood der zonde. Bij die ontwaking, ve rliezen wereldsche dingen hun lichten pleizier : het voorhangsel of deksel valt van des zondaars hart, en hij ziet geestelijke waarheden, waar hij tevoren blind was: hij beeft bij de



kennis van zijn zonden, welke nu aan hem openbaar worden: zijn steenachtig hart wordt gescheurd door waar berouw, en gebroken om het levende zaad te ontvangen : het graf van het hart wordt geopend door de belijdenis van zijn zondigheid : en eindelijk het geheele hart en mond en leven van den boetvaardige bekent de macht van Christus en wat Hij in hem gewrocht
h6(?) Onze Heer heeft de Heilige Communie ingesteld " tot eene gedurige gedachtenis van de offerande van Zijn dood." Laat ons dan onszelven zóó bereiden voor de Heilige Communie op het Paaschfeest dat wij onzen Heer met verheuging mogen ontmoeten, en ten volste deelgenooten zijn van de weldaden die ons daardoor worden aangeboden. " Ons Pascha is voor ons geslacht, namelijk, Christus; zoo dan laat ons Feest houden; niet in den ouden zuurdesem, noch in den zuurdesem van de kwaadheid en de boosheid; maar in de ongezuurde brooden van de oprechtheid en de waarheid.
Geen was er die betalen kon De losprijs voor misdaan ;
Hij, Hij alleen, de hemelpoort Ontsloot, en nam ons aan.
C. 77; E. 79, 80, 81, 160; L. 78, 82, 84, 86, 87 ; A. 327.
GOEDE VRIJDAG.
(Zie, "Eenvoudige Woorden," blz. 191 tot 240, uitgegeven
door S.P.C.K.)
Morgen-gebed:—77,82,83. ,
Litanie en Vóór-Communie :—81, 87, 09.
Drie-Uren Dienstzooals bepaald.
Avond-gebed : 88, 89, 158.



PAASCH DAG.
" Indien gij clan met Christus opgewekt zijt, zoo zoekt de dingen die boven zijn, waar Christus is, zittende aan de rechterhand van God."—Kolossensen iii. 1.
"Ten derde dage wederom opgestaan van de dooden."
" Ik verwacht de opstanding der dooden."
" De Heer zegende den Sabbatdag en heiligde denzelven."
Van daag is de groote Feestdag van het Christelijke Jaar. Daar zijn vijf groote Feestdagen, namelijk, Kerstmis, Paaschfeest, Hemelvaartsdag, Pinksterfeest, en Drieëenheids-Zondag. Paaschfeest, de Dag van de Opstanding, is de grootste van dezen. Onzes Heeren Lichaam was in het graf gelegd op Goeden Vrijdag avond door Jozef van Arimathea en Nikodemus. Dadr heeft Hetzelve gelegen den geheelen Zaterdag. Vroeg op Zondag ochtend, Paaschfeest, is Zijn Ziel teruggekomen van het Paradijs naar Zijn Lichaam, en Hij is weder ten leven verrezen. Sedert dien dag heeft de Kerk Zondag als haar heiligen dag gevierd. De Joden, Gods oude Kerk, hebben Zaterdag, den zevenden dag, heilig gehouden, zooals het vierde Gebod gebiedt. " Zes dagen zult gij arbeiden . . . maar de zevende dag is de Sabbat," dat is, de Rustdag. Zes dagen moeten wij arbeiden, en op den zevenden rusten, en ook denzelven heilig houden, want de Heer zegende den zevenden dag. De Joodsche Kerk heeft Zaterdag gevierd : de Christelijke Kerk viert Zondag. De verandering van den dag heeft plaats gevonden omdat onze Heer op Zondag Zijn verlossingswerk geëindigd had, en door Zijn herrijzing ten leven den duivel en den dood overwonnen



heeft: het is ook een bewijs dat Jezus Christus God is, want God alleen kan veranderen wat God ingericht heeft. Zoo is onze weeklijksche rustdag, Zondag, een feestdag geworden in gedachtenis van de Opstanding.
In het Gebeden-Boek vóór de Collect voor Paaschdag vinden wij verscheidene verzen van de Heilige Schrift welke heeten Beurtgezangen, en zijn bepaald om gezongen te worden in plaats van den Psalm " Komt, laat ons den Heere vroolijk zingen." Zij maken drie Beurtgezangen uit.
i. Het eerste spreekt van het Pascha. Het Pascha was een groot Feest van de Joodsche Kerk eenmaal 's jaars gehouden, ter gedachtenis van een groote bevrijding. De Israelieten waren in dienstbaarheid in Egypte, en God heeft hen bevrijd en uit Egypte gebracht; en dit Feest werd gehouden in gedachtenis hiervan. Een lam werd geofferd en geslacht, en allen hebben daarvan gegeten met ongezuurd brood. S. Paulus zegt dat Christus is ons Pascha. Hij werd voor ons geslacht op Goeden Vrijdag. Wij houden het Feest op Paaschdag, voornaamlijk door het eten van het Feest. Christus is het ware Lam van God. Hij Zelf zegt, " Die Mij eet, dezelve zal leven door Mij." En het Feest waarvan wij eten, is de Heilige Communie. En wij moeten voorzichtig wezen hoe wij eten : wij moeten wegdoen " den zuurdesem der kwaadheid," want het is een Feest der liefde, en den zuurdesem " der boosheid," want het is een Feest der heiligheid. Zooals de Kerk-Katechismus ons leert, degenen die komen tot het Feest moeten " in liefde met alle menschen leven," en geen mogen komen die in vijandschap zijn met hun naasten : zij moeten " een oprecht berouw hebben over hunne vorige zonden": geen moeten komen die een slechten levensaard voeren. Wij moeten komen in " oprechtheid en waarheid": dat beteekent, ons waarlijk te bekeeren, waarlijk te meenen God beter te



dienen, waarlijk Hem en onze naasten lief te hebben, waarlijk gebruik te maken van de genade en kracht welke God-ons schenkt in antwoord op onze hartelijke gebeden, om het verrezen leven te leiden. Het GebedenBoek zegt dat alle volle leden van de Kerk, dat is, alle bevestigden, behooren tot dit heilig Feest te komen op Paaschdag.
2. Het tweede Beurtgezang spreekt van Christus " opgewekt zijnde uit de dooden," en de opwekking en herleving van onze zielen. De bitterheid van den dood was voor Christus over en voorbij. Hij " sterft niet meer" : de dood heeft geen macht meer over Hem: Zijn verrezen leven duurt in eeuwigheid. Wat was de oorzaak dat de dood eenmaal macht over Hem had ? De zonde : uwe zonde en mijne, en de zonde van alle menschen, Nu " leeft Hij Gode " voor eeuwig. • Zoo moeten wij sterven aan de zonde: dat is, als de zonde ons voorgesteld wordt en ons verzoekt, moeten wij geen gehoor daaraan geven, moeten wij zoo min daarop letten alsof wij dood waren; maar als God spreekt tot ons moeten wij levend zijn : klaar om te luisteren, klaar om te gehoorzamen.
3. Het derde Beurtgezang spreekt van de opstanding van onze lichamen. Christus Lichaam is opgestaan nadat het gestorven was, " en is de eersteling geworden van degenen die ontslapen zijn." Ons lichaam zal in het graf slapen tot den jongsten dag, wanneer de stem van Christus het zal wakker maken. Hij geeft ons kracht nu om hier uit den dood van zonde op te staan, en Hij zal in de toekomst ons lichaam doen opstaan ten eeuwigen leven. De dood is door één mensch: in Adam sterven allen. Wij zijn in zonde geboren en in sterfelijkheid ; maar wij zijn wedergeboren in Christus bij den Doop, en erven Zijn leven. Door één Mensch is ook de opstanding der dooden: in Christus worden allen levend gemaakt Wegens



Adams zonde moeten alle menschen sterven: wegens Christus overwinning moeten alle menschen weder opstaan. Daarom in de Geloofsbelijdenis zeggen wij Ik geloof in " de wederopstanding des vleesches."
In de Collect bidden wij: " Almachtige God, Die door Uwen Zoon Jezus Christus den dood overwonnen, en ons de poorte des eeuwigen levens geopend hebt."
God heeft den dood overwonnen door Zijn Zoon, toen Zijn Zoon Jezus Christus onze Heer het grai verlaten had. De zonde heeft den dood in de wereld gebracht, zoodat de poort des levens tegen ons gesloten werd. De Engel met vlammend zwaard is bij de poort gestaan en heeft dezelve bewaard. Toen Christus den dood overwonnen had, is de poort weder geopend. Zoo zingen wij, "Toen Gij den prikkel des doods hadt overwonnen, opendet Gij het Rijk der hemelen voor al wie gelooven." Die zegen begint hier op aarde in dit leven; wij gaan binnen de poort zoodra wij gedoopt zijn, en daardoor worden wij leden van Christus en erfgenamen van het Koningrijk der hemelen. Maar, binnen de poort te gaan is niet genoeg: wij moeten wandelen op den weg die daar binnen is. Wij zijn zeker dat wij in den staat van zaligheid geplaatst zijn, want wij werden gedoopt: wij zijn niet zeker dat wij zullen standvastig daarin blijven, en bezitters worden van onze erfenis. Evenwel, het zal onze eigen schuld wezen als wij die verliezen. Daarom bidden wij verder :
" Wij smeeken U ootmoedig, dat, gelijk Gij, door Uwe bijzondere genade ons voorkomende, goede begeerten in onze harten legt, wij ook door Uwe voortdurende hulp dezelve mogen ten uitvoer brengen : door Jezus Christus onzen Heer, Die met U en den Heiligen Geest, een eenig God, leeft en regeert in eeuwigheid. Amen."
De "goede begeerten" zijn de begeerten tot "de gedurige dooding van onze bedorvene neigingen," be-



graven te worden met Christus, Zijn voorbeeld te volgen, Hem gelijk te worden in Zijn dood, begrafenis, en opstanding, en voorzichtig te wandelen op het pad van deugd en heiligheid. Het is geen nut de poort binnen te gaan en dan neder te zitten. Wij moeten de begeerte hebben om aan de zonde te sterven en voor God te leven; en de Heilige Geest, Die ons gegeven werd bij onzen Doop, zal ons helpen zoodanige begeerten tot uitvoer te brengen. Want Gods genade is ons " voorkomende," zij gaat vooruit, maakt recht den weg, en wenkt ons na te volgen ; zij is ook " voortdurende," altijd bij de hand wanneer wij haar noodig hebben. Hoe kunnen wij God genoeg danken voor Zijn goedheid ! Elk goede begeerte komt in onze harten door Gods genade: elk goede daad, welke is de uitvoering van de goede begeerte, wordt ons mogelijk door Gods genade. En al die genade is ons verworven door Jezus Christus, Die eenmaal is gestorven, en nu leeft en regeert in eeuwigheid.
Vroeg in den morgenstond van Paaschdag brengt de liefde Maria Magdalena en andere vrouwen naar het graf met specerijen om die op des Heeren Lichaam te leggen- Op den Sabbat, den Zaterdag, hadden zij gerust volgens het vierde Gebod. Op den Zondag ochtend " zeer vroeg, als het nog duister was," zijn deze vrouwen naar het graf gekomen. Maar waar waren de Apostelen ?
De bewijzen van de Opstanding van onzen Heer Jezus Christus zijn overvloedig, want Hij is door vele getuigen gezien; maar de eersten die het voorrecht hadden Hem te groeten en met Hem te spreken, waren niet de Apostelen die met Hem waren van het begin van Zijn openbare bediening, maar deze vrouwen wier liefde haar gedrongen heeft vroeg naar het graf te gaan. Alzoo " heeft God het zwakke van de wereld uitverkoren, opdat Hij het sterke zou beschamen; en het onedele van de wereld en het verachte heeft God



uitverkoren, en hetgeen niet is, opdat Hij hetgeen iets is te niet zou maken; opdat geen vleesch zou roemen vóór Hem."
Maria Magdalena is eerst bij de plaats aangekomen. Zij had veel lief, en de liefde gaf vlugheid aan hare voeten. Evenzoo nu, degenen die den Heer liefhebben, zijn verblijd vroeg op te staan, voornaamlijk op Paaschfeest, om hun Heer bij het Altaar te ontmoeten, en met Hem feest te houden. Toen Maria nabij gekomen was, kon zij zien dat de steen van de deur weggenomen was. Het graf van onzen Heer was niet in den grond gemaakt, maar was een kelder uit de rots in de zij van den berg uitgehouwen, en voor den ingang was een groote zware steen gerold door Jozef van Arimathea en Nikodemus. De vrouwen wisten dat zij niet sterk genoeg waren om den steen weg te rollen, maar evenwel zijn zij naar het graf gekomen. Als wij e'én of ander goede werk te doen hebben, laat ons niet zeggen, " Het helpt niet dat ik probeer, want ik ben niet in staat om dit te doen." Laat ons het maar aanvatten, en God zal ons helpen. Zoo heeft een Engel den steen weggerold, opdat de vrouwen konden ingaan : niet, opdat de Heer kon uitkomen ; Hij had dat niet van noode : Hij kon uit het toegemaakte graf komen, evenals Hij door de geslotene deuren kon gaan.
Toen Maria Magdalena zag dat het graf open was, meende zij dat iemand het Lichaam des Heeren gestolen had, en zij liep en ging Petrus en Johannes roepen. Petrus was nu in groote droefheid, want hij had zijn Heer verloochend, en hij meende dat de Heer nu dood was en dat hij nu niet vergeven zou worden. Johannes was zoo vol liefde, en de heilige Moeder Maria was met hem, zoo is Petrus waarschijnlijk tot hen gegaan om troost.
Op het woord van Maria Magdalena, zijn beide Apostelen hard geloopen naar het graf. Daar zien zij



de doeken liggen, waarin Jozef en Nikodemus het Lichaam gewonden hadden, en " den zweetdoek die op Zijn Hoofd geweest was, niet bij de doeken liggen, maar afzonderlijk in een andere plaats samengerold " : alles was netjes en in orde. Als iemand het Lichaam gestolen had, zou hij niet al die moeite genomen hebben, maar zou in zijn haast alles door malkaar gelaten hebben. Dit hebben Petrus en Johannes gezien, en hebben geloofd dat de Heer opgestaan was. Doch zij hadden niet de Opstanding verwacht. Tot op dat oogenblik hadden zij de Schrift niet verstaan : bij voorbeeld Psalm xvi. xi, "Gij zult Mijne ziel in de onzienlijke wereld niet verlaten; Gij zult niet toelaten dat Uw Heilige de verderving zie" : maar nu zagen zij het, en geloofden dat de Heer was opgestaan.
Onze Heer in Zijn Opstanding leert ons een les van zindelijkheid en netjes te zijn. In het voeden van vijf duizend menschen met vijf brooden, heeft Hij Zijn discipelen bevolen al de overgeschotene brokjes op te tillen en in de mandjes te zetten, zoo dat niets zou vermorst worden. D££r leert Hij ons dat Hij houdt niet van morsen: hier, dat Hij houdt van netjes te wezen. Wij allen willen de gezegende voetstappen van Zijn allerheiligst leven drukken; hier is een voetstap welken wij kunnen nadrukken : weest netjes.
SS. Petrus en Johannes hebben geloofd, waren tevreden, en zijn naar huis gegaan: Maria Magdalena heeft niet verstaan noch geloofd, en is bij het graf achtergebleven, weenende. " Als zij dan weende, bukte zij in het graf, en zag (wat SS. Petrus en Johannes niet gezien hadden) twee Engelen in witte kleederen zitten, één aan het hoofd en één aan de voeten, waar het Lichaam van Jezus gelegen had. En die zeiden tot haar: Vrouw, wat weent gij ? Zij zeide tot hen, Omdat zij mijn Heer weggenomen hebben, en ik weet niet waar zij Hem gelegd hebben." Bijna op hetzelfde



oogenblik heeft een ander stem haar dezelfde vraag gedaan. Maar zij heeft Hem niet gekend : haar gemoed was vol van de één gedachte,—haar Heer was weg! Toen heeft Hij haar bij naam geroepen, " Maria." Nu heeft zij Hem gekend; en met onbegrijpelijke blijdschap heeft zij zich aan Zijn voeten geworpen en uitgeroepen, "Rabhoni, Meester." Zij had Hem gevonden, met dood maar " levend in alle eeuwigheid."
Het gaat met ons dikwijls, zooals met Maria Magdalena. Wij meenen dat onze Heer van ons weggenomen is, wanneer Hij al den tijd opgestaan is tot onze rechtvaardigmaking en vertroosting; en dan worden de kruisen en ontmoetings,—welke ons behooren te vermanen omtrent een geestelijke opstanding uit de zonde en de werken des doods, en ons te roepen om op te staan met Christus door de poort van ware berouw,— die kruisen en ontmoetings worden dikwijls maar oorzaken van droefheid, en worden beweend als teekenen van des Heeren afwezigheid. Maar gewisselijk Hij is niet verre van elkeen van ons, en is altijd te vinden in Zijn Kerk in de bediening van Zijn Woord en Sacramenten.
DE EERSTE ZONDAG NA PASCHEN.
"Jezus dan zeide wederom tot hen: Vrede zij ulieden; ^elijkerwijs Mij de Vader gezonden heeft, zend Ik ook ulieden. S. Johannes xx. 21.
" Ik geloof in . . . de Heilige Katholieke Kerk; . . . de Vergeving der zonden."
" Ik smeek mijn Heere God . . . dat Hij ons voor
alle zonde en goddeloosheid benoeae.



Verleden Zondag was Paaschfeest, de Dag van des Heeren wederopstanding uit de dooden, de grootste feestdag in het jaar. Paaschfeest-tijd duurt veertig dagen, en eindigt met het groote Feest van de Hemelvaart ; want onze Heer is veertig dagen op aarde gebleven na Zijn Opstanding, en daarna is Hij opgevaren ten Hemel. Gedurende deze groote veertig dagen heeft Hij Zijn Apostelen onderwezen aangaande Zijn Koningrijk, dat is, Zijn Kerk; en heeft hen onderricht hoe zij dezelve moesten besturen en regeeren, en heeft hun volmacht gegeven als Bestuurders van Zijn Kerk.
"V an daag is de eerste Zondag na Paaschfeest, en was in de vroege Kerk een voorname dag voor het doopen van Kandidaten, die door een lange voorbereiding onderricht waren in het geloof en wandel van een waren Christen.
In de Collect bidden wij: " Almachtige Vader, Die Uwen eenigen Zoon hebt gegeven opdat Hij zou sterven om onze zonden, en wederopstaan om onze rechtvaardigmaking."
God de Vader heeft Zijn Zoon gegeven, omdat Hij de wereld zoo liefgehad heeft, "opdat Hij zou sterven om onze zonden." Als de mensch niet gezondigd had, dan was het niet noodig geweest dat Gods Zoon zou sterven. God haat de zonde: en wij moeten ook de zonde haten. Als wij de zonde haten en opgeven, dan zal God ons vergeven, omdat Zijn Zoon gestorven is om onze zonden. "Hij is eene verzoening voor onze zonden; en niet alleen voor de onze, maar ook voor de zonde van de geheele wereld." Zijn dood heeft verzoening teweeg gebracht voor de zonden die voorbij zijn, en voor de zonden die nog toekomstig zijn. Het bewijs daarvan is dat de Vader Hem opgewekt heeft " om onze rechtvaardigmaking," dat is, opdat wij rechtvaardig en goed mogen worden. Na de vergeving van onze zonden, hebben



wij kracht noodig dat wij niet weder zondigen. Die kracht zal God ons geven als wij Hem van harte bidden. Daarom leert onze Heer ons bidden, " Verlos ons van den booze," van alle zonde en goddeloosheid. Dus heeft God de Vader Zijn Zoon om twee redenen gegeven: vooreerst, " opdat Hij zou sterven om onze zonden"; en ten tweede, opdat Hij zou wederopstaan "om onze rechtvaardigmaking." Het is des Heeren Opstanding welke ons rechtvaardig en goed maakt: omdat Zijn dood zonder een wederopstanding zou geen overwinning geweest zijn, en kon dus ons geen overwinning geven. Zijn Opstanding is het bewijs dat onze Heer den duivel en den dood en de macht van de zonde overwonnen heeft, en in staat is ons kracht te geven om ontslagen te worden van onze zonden, en goed en rechtvaardig te worden.
" Verleen ons, dat wij den zuurdesem van kwaadheid en boosheid zóó van ons mogen wegdoen, dat wij U steeds mogen dienen in reinheid van leven en waarheid , door de verdiensten van denzelven Uwen Zoon Jezus Christus onzen Heer. Amen."
Zuurdesem of zuurdeeg moesten de Joden wegdoen uit hunne huizen bij het Paaschfeest. Wij zetten een weinig zuurdeeg in het meel, en die spreidt zich dooi den geheelen deeg. Als de zuurdeeg goed is, maakt hij het brood goed: als hij slecht is, maakt hij het brood slecht. S. Paulus en de Collect spreken van slechten zuurdeeg. De zonde is gelijk zuurdeeg. Een klein stuk kwaadheid of een klein stuk boosheid spreidt zich spoedig door ons hart, en maakt het geheel slecht, als wij het niet spoedig wegdoen. Zoo leert ons de Katechismus dat wij geen boosheid of haat in ons hart moeten voeden, maar God smeeken " dat Hij ons voor alle zonde en goddeloosheid behoede." En wanneer wij door Gods hulp dezen slechten zuurdeeg weggedaan hebben, zullen wij in staat zijn Hem te dienen " in



reinheid van leven en waarheid." Een rein leven schoon van zonde, heeft geen kwaadheid of boosheid in zich: reinheid van leven verzaakt den duivel de wereld, en het vleesch, en houdt Gods heiligen'wil en Geboden. Reinheid van waarheid gelooft al de Artikelen van het Christelijke Geloof, en houdt die vast. Wij vinden de reine waarheid, en leeren die, en zeggen die op, in de Geloofsbelijdenis. Een rein leven-en" een waar geloof zijn beiden noodig. Wij kunnen niet God iecht dienen zonder al onze leden rein en heilior te bewaren, en "het Geloof dat eenmaal den heiligen overgeleverd is,;' "geheel en ongeschonden" te houden En wij verkrijgen hulp en genade van God om dit té doen "door de verdiensten van Jezus Christus"door Zijn goed leven, door Zijn dood, door Zijn wederopstanding.
In het Evangelie lezen wij dat " op denzelven eersten dag van de week," den Zondag op welken onze Heer uit de dooden herrezen is ten leven, Paaschdag, denzelven dag waarop Maria Magdalena Hem in den ochtend gezien had, is Hij des avonds aan Zijn Apostelen verschenen. Zij waren bijeenvergaderd voor Godsdienst Voor dezen was Zaterdag de voorname dag voor hunne godsdienstige bijeenkomst. Maar nu zijn de Apostelen de Bestuurders van de Kerk, bijeenvergaderd op Zondag • en de Kerk heeft altoos zoo gedaan van dien dag af En wij zijn verzekerd dat zij recht gedaan hebben,' omdat onze Heer is gekomen en in het midden van hen gestaan, en hen gezegend. Alzoo heeft Hij Zijn belofte gehouden, namelijk, "Indien er twee van u samenstemmen op de aarde over eenige zaak, die zij zouden mogen begeeren, dat die hun zal geschieden van Mijn Vader Die in de hemelen is. Want waar twee of drie vergaderd zijn in Mijn Naam, daar ben Ik in het midden van hen." De Apostelen waren in groote vrees voor de Joden : zij meenden dat de Joden hen



misschien mogten dooden, gelijk zij hun Heer gedood hadden, zoo hebben zij de deuren gesloten. Maar de geslotene deuren hebben den Heer niet verhinderd binnen te komen, evenals de steen vóór de deur van het graf Hem niet verhinderd had daaruit te komen bij Zijn Opstanding. Zijn Lichaam werd veranderd, en was een geestelijk lichaam geworden. Zoo is Hij dan binnen gekomen, en heeft hen getroost met Zijn woord van "Vrede,"—"Vrede zij ulieden." Nu behoeften zij niet bang te wezen voor de Joden of iemand anders, want hun Heer had hun Zijn beloofden vrede gegeven. Hij toonde hun Zijn handen en Zijn zij. Diir konden zij nog de wonden van de spijkers en speer zien ; zoo waren zij zeker dat het waarlijk Hij Zelf was. Hij had hetzelfde Lichaam, ofschoon grootelijks veranderd. En wanneer onze lichamen zullen ten jongsten dage opstaan, zullen zij ook dezelfde lichamen zijn welke wij nu hebben doch grootelijks veranderd en geestelijk en verheerlijkt geworden, gelijk het Lichaam van onzen Heer na Zijn Opstanding.
De Apostelen "werden verblijd als zij den Heer zagen." Zij waren zeer bedroefd geweest : alleen S. Petrus had tot nog toe den verrezen Heer gezien, en mogelijk ook S. Jakobus den neef van den Heer. De vrouwen hadden Hem gezien, en hadden de Apostelen aangezegd dat Hij levend was. Nu zien zij allen Hem voor zichzelven en werden zeer verblijd. Hij had hun beloofd, vóór Hij gekruisigd werd, dat Hij hen zou wederom zien, en dat hun hart zou zich verblijden, en niemand zou hun blijdschap van hen wegnemen; nu is die belofte vervuld, en zij werden verblijd.
Voor de tweede maal geeft de Heer hun Zijn zegen met gewichtige woorden daarbij ge'voegd: "Vrede zij ulieden; gelijkerwijs Mij de Vader gezonden heeft, zend lk ook ulieden." In deze woorden geeft Hij den Apostelen hun zending en volmacht. God de Vader



had Zijn Zoon onzen Heer op aarde gezonden om het menschdom te behouden. God de Zoon zendt Zijn Apostelen,—zoo zijn zij niet van zichzelven uitgegaan,— gelijkerwijs Hij Zelf gezonden werd, dat is, met hetzelfde doeleinde, namelijk, om het menschdom te behouden. Gods plan is " alles tot één te vergaderen in Christus," dat is, alle menschen te brengen in die één Heilige Katholieke Kerk welke Hij gesticht heeft, opdat zij mogen behouden worden. Door den Heiligen Doop worden menschen in die Kerk opgenomen, en in een staat van zaligheid geplaatst; en in dezen veiligen staat kunnen zij blijven tot het einde van hun leven, door de hulp van Gods genade, mits dat zij om die genade willen vragen, en die genade willen gebruiken. Zichtbare verzekerings hebben wij dat wij Gods genade wezenlijk ontvangen hebben : bij voorbeeld, den Heiligen Doop, wanneer de Heilige Geest ons eerst gegeven wordt : de Heilige Bevestiging of Oplegging der handen van den Bisschop, wanneer de zevenvoudige gaven van den Heiligen Geest ons worden toegekend : de Heilige Communie, wanneer het Lichaam en Bloed van Christus onze zielen versterkt en verkwikt. Onze Heer Jezus Christus werd door Zijn Vader gezonden om aldus de menschen te behouden, en gelijkerwijs zendt Hij Zijn Apostelen.
De Apostelen konden dit groot werk niet doen zonder goddelijke hulp; daarom heeft onze Heer hun den Heiligen Geest gegeven. Hij heeft op hen geblazen en tot hen gezegd, " Ontvangt den Heiligen Geest; z09 gij iemands zonden vergeeft, dien worden zij vergeven ; zoo gij iemands zonden houdt, dien zijn zij gehouden." Aldus werden de Apostelen aangesteld en volmacht gegeven Bestuurders van de Kerk te zijn, de Sacramenten te bedienen, en alle menschen te onderwijzen. Niemand zou durven voorgeven dat hij zoodanige macht had, ware het niet dat onze Heer duidelijk
k



en uitdrukkelijk deze macht aan Zijn Apostelen gegeven had.
De Apostelen konden niet voor altoos hier op aarde leven : in een paar jaren zouden zij allen gestorven zijn : en hun leeftijd was te kort om alle menschen bij te komen. Zou dan de Kerk in duigen vallen en tot niet worden bij hun dood? zou de Kerk gelaten worden zonder iemand die haar zou besturen en leeren, die nieuwe leden zou opnemen en de Sacramenten bedienen ? zou des Heeren woord ijdel wezen,—" Gaat dan heen, onderwijst al de volken, dezelve doopende in den Naam des Vaders en des Zoons en des Heiligen Geestes, leerende hen onderhouden alles wat Ik u geboden heb ? " zou Zijn belofte niets beteekenen,—" Ziet, Ik ben met ulieden al de dagen tot de voleinding der wereld?" Zekerlijk neen: het is onbedenkbaar. Gelijkerwijs de Heer Zijn Apostelen gezonden had, alzoo hebben zij anderen gezonden. De Apostelen hebben hun handen op andere geschikte mannen gelegd en hen alzoo geordineerd, hun den Heiligen Geest gegeven en volmacht om anderen uit te zenden. Diensvolgens schrijft de Apostel Paulus aan Timotheus, " Ik maak u indachtig dat gij opwekt de gave Gods die in u is door de oplegging van mijn handen " : en beveelt hem, " Leg niemand haastelijk de handen op." Deze opvolgers van de Apostelen werden Bisschoppen geheeten; en de Bisschoppen hebben andere mannen geordineerd tot Diakenen, Priesters, en Bisschoppen. Alzoo zijn de drie rangen van de Heilige Bediening overgeleverd van jaar tot jaar en eeuw tot eeuw tot op dezen dag : en onze Bisschop is aaneengeschakeld in een onafgebroken ketting met de Apostelen door de oplegging der handen. En onze Bisschop heeft den Priester van deze gemeente hier gezonden, en macht gegeven door de oplegging van zijn handen om te doopen en te onderwijzen en de Heilige Communie te vieren.



Onze Heer heeft Zijn Apostelen macht gegeven niet alleen om Zijn Kerk te besturen, maar ook om vergiffenis van zonden uit te spreken of te houden. Zoo verklaren wij in de Geloofsbelijdenis, "Ik belijd één Doop tot vergeving der zonden," " Ik geloof in den Heiligen Geest, ... de Vergeving der zonden." Wanneer iemand na zijn Doop zonde gedaan heeft, en dezelve aan God beleden in de tegenwoordigheid van een Apostel, heeft die Apostel aan hem gezegd, " Uw zonde zij u vergeven " of " Uw zonde zij u gehouden," naardat hij achtte dat de mensch waar berouw of geen berouw over zijn zonde had : en de uitspraak van den Apostel werd in den hemel aangeteekend. Deze macht welke onze Heer aan Zijn Apostelen gaf, hebben de Apostelen overgeleverd aan de Bisschoppen, hunne opvolgers : en de Bisschoppen geven dezelve aan Priesters wanneer zij hen ordineeren. Bij elk openbare Morgen- en Avond-dienst verklaart de Priester dat God hem macht gegeven heeft de zonden van alle boetvaardigen te vergeven : bij elk viering van de Heilige Communie spreekt de Priester degenen, die hunne zonden waarlijk beleden hebben, vrij in Gods Naam " van al hunne zonden." En niemand buiten een Priester, die deze macht ontvangen heeft van een Bisschop, heeft het recht en de macht om vergiffenis van zonde over een mensch uit te spreken. En wanneer iemand grove zonde gedaan heeft, waarvan hij nog niet waar berouw betoond heeft, houdt de Priester de uitspraak van vergiffenis terug van hem, en belet hem de Heilige Communie.
Deze macht en verantwoordelijkheid heeft onze Heer Jezus Christus aan Zijn Apostelen op Paaschfeest avond gegeven : en deze macht en verantwoordelijkheid hebben zij aan hunne opvolgers overgeleverd, totdat de Heer wederkomt. Moge de bediening van deze groote gave ook aan ons op dezen dag geschied zijn, opdat wij



waarlijk deel hebben in dien Paaschfeest-zegen van vrede: vrede, door verzoening met God, het gevolg van vergiffenis van zonde en bevestiging in den staat van zaligheid: vrede, door de gerustheid van geweten welke is de vrucht van verzoening : vrede, door vertrouwen op onzen Zaligmaker, te midden van de zorgvuldigheden en bekommernissen van dit leven: den vrede van God hier op aarde, die alle verstand te boven gaat, en die de voorsmaak is van dien vrede welke al ons geloof en betrachtings zal kroonen in de heerlijkheid hiernamaals.
D. 96, 102; L. 350; A. 95, 98, 101, 349, 6.
DE TWEEDE ZONDAG NA PASCHEN.
" Ik heb nog andere schapen, die van dezen stal niet zijn ; deze moet Ik ook toebrengen ; en het zal worden ééne kudde en één Herder."—S. Johannes x. 16.
" Mijn Doop, waarin ik een lidmaat van Christus geworden ben."
" Ik geloof ... in de Heilige Katholieke Kerk."
Wij vieren nog den Paaschfeest-tijd: het duurt veertig dagen, en eindigt met Hemelvaartsdag. Onze Heer is op aarde veertig dagen gebleven na Zijn Opstanding, en toen is Hij opgevaren ten Hemel. Gedurende die veertig dagen heeft Hij Zijn Apostelen onderwezen aangaande Zijn Koningrijk,—het Koningrijk der hemelen dat zij op aarde moesten oprichten, en dat heet de Kerk van Christus.
In de Collect bidden wij: " Almachtige God, Die



Uwen eenigen Zoon gegeven hebt, opdat Hij ons zoowel een Slachtoffer voor de zonde als een Voorbeeld van een godvruchtig leven zijn zou."
God gaf Zijn Zoon toen Hij Hem op aarde zond; toen heeft God de Zoon ons vleesch op Zich genomen, werd geboren op Kerstmisdag, en heeft onder ons gewoond. God heeft Zijn eenigen Zoon gegeven uit liefde voor ons: vooreerst, " opdat Hij ons een Slachtoffer voor de zonde " zou zijn. Wij doen zonde wanneer wij Gods geboden overtreden, met gedachte, woord, of daad. En onze Heer heeft Zijn eigen leven aan God opgeofferd aan het Kruis, en de straf voor zonde, namelijk, den dood, ondergaan op Goeden Vrijdag. Hij Zelf had geen zonde gedaan en kon geen zonde doen; maar voor de zonden van alle menschen is Hij een Slachtoffer geworden, en gestorven. Dat Slachtoffer is aan het Kruis volbracht, en door den Vader aangenomen,—getuige de Opstanding,—en is voorgesteld in den Hemel bij de Hemelvaart.
God heeft Zijn eenigen Zoon gegeven uit liefde voor ons: ten tweede, "opdat Hij ons een Voorbeeld van een godvruchtig leven zijn zou." De bedoeling van een voorbeeld is onze navolging. Als een kind leert te schrijven, niet alleen zegt hem de onderwijzer hoe hij de letters moet maken, maar schrijft hem een voorbeeld voor. En het kind ziet op het voorbeeld, en tracht het na te volgen. Het wordt van ons vereischt dat wij moeten leeren een godvruchtig leven te leiden, een leven naar God. Alleen God de Zoon kan ons een voorbeeld geven van zulk een leven. Wij zien op Zijn leven, en dan trachten wij het na te volgen. En door Gods genade kunnen wij ons leven eenigszins naar het Zijne maken, als wij ernstig probeeren, als wij om Gods genade vragen en dezelve gebruiken.
" Geef ons de genade, dat wij altijd die onwaardeerbare weldaad met innige dankbaarheid mogen erkennen,



en ook dagelijks zeiven trachten om de gezegende voetstappen van Zijn allerheiligst leven te drukken: door denzelven Jezus Christus onzen Heer. Amen."
God heeft Zijn Zoon gezonden, vooreerst, "opdat Hij ons een Slachtoffer voor de zonde " zou zijn. Dit was een groot weldaad, een goed ding voor ons gedaan, zóó goed en groot dat het onwaardeerbaar is,—de waarde is onberekenbaar. Daarom behooren wij altijd zeer dankbaar te gevoelen wanneer wij denken hoe Christus Zich gegeven heeft als " een Slachtoffer voor de zonde"; en God vragen om Zijn genade "dat wij altijd die onwaardeerbare weldaad met innige dankbaarheid mogen erkennen." Denken wij genoeg aan God den Zoon stervende voor ons, en trachten wij dankbaar te zijn aan Hem ?
Hij heeft ons, verder, een voorbeeld gegeven van een godvruchtig leven ; zoo bidden wij om Gods genade dat wij dagelijks zeiven mogen trachten het voorbeeld van Zijn godvruchtig en allerheiligst leven na te volgen. Als Kind was Hij volkomen gehoorzaam aan Zijn Moeder: altijd heeft hij volkomen de waarheid gesproken : altijd was Hij volkomen rein: altijd heeft Hij elk wet gehouden, alle gerechtigheid vervuld: nimmer was Hij lui: nimmer heeft Hij een slechte humeur betoond : nimmer was Hij eigenzinnig of zelfzuchtig. Wij kunnen niet meteens volkomen Hem gelijk worden; maar wij kunnen trachten stap na stap Zijn gezegende voetstappen dagelijks te drukken. Als wij het niet al te goed van daag doen, moeten wij weer morgen trachten, en weer overmorgen : zoo zullen wij eindelijk Hem gelijk worden. Dat is wat Christus begeert dat al de leden van Zijn Koningrijk zullen worden,—allen gelijk hun Koning. Christus is heilig, zoo moeten al Zijn leden ook heilig zijn. Daar kan geen waar geloof in het Slachtoffer wezen tenzij wij het Voorbeeld volgen : ons geloof moet zich toonen in ons dagelijksch leven. Erkent met innige



dankbaarheid het Slachtoffer, en volgt dagelijks het Voorbeeld na: de twee dingen kunnen niet gescheiden worden.
In het Evangelie heet Zich onze Heer " de goede Herder." Een herder is één die schapen oppast. Allen van ons zijn de schapen. Wij behooren aan den Goeden Herder van dien dag af dat Hij ons in Zijn armen genomen heeft bij onzen Doop. Een goede Herder " stelt zijn leven voor de schapen," dat wil zeggen, sterft voor hen om hen van den wolf en jakhals te redden. En Jezus Christus de goede Herder is voor ons " een Slachtoffer voor de zonde " geworden. Hij offert Zichzelven en stelt Zijn leven om ons Zijn schapen te redden van den duivel en de zonde.
Een huurling, een mensch gehuurd om de schapen op te passen en aan wien de schapen niet behooren, vlucht als de wolf komt, want het raakt hem niet met de schapen: hij denkt maar aan zichzelven. Maar de goede Herder heeft de schapen lief: zij behooren aan Hem : Hij kent hen uit malkaar, ja, zelfs de lammeren : Hij kent hen allen bij naam : Hij kent mijn naam, uw naam : Hij weet precies hoedanige menschen wij zijn. Hij zegt, " Ik ken Mijn schapen." En de schapen kennen Hem : " Ik word van de Mijnen gekend." Als Hij roept, hooren de schapen Hem. Als Hij loopt, volgen de schapen Hem : " dagelijks trachten zijzelven de gezegende voetstappen van Zijn allerheiligst leven te drukken." Maar als een schaap of lam zou wegloopen, en niet luisteren wanneer Hij roept, dan zal de wolf hem vangen. De, duivel is de wolf die altoos loert op de schapen van Christus, en wacht zijn gelegenheid af om hen te vangen : maar dit zal hem niet gelukken zoolang de schapen nabij den goeden Herder blijven.
Een stal of kraal is een plaats van veiligheid voor de schapen. En de stal of kraal voor de schapen van Christus is Zijn Kerk. In de Kerk zijn wij in een



plaats van veiligheid, in " een staat van zaligheid." Onze Heer heeft nog andere schapen buiten ons: zij zijn nog niet veilig : zij zijn nog heidenen : en de goede Herder wil hen in de kraal hebben. Dienswege heeft Hij Zijn Apostelen gezonden om hen in te brengen :maar de Apostelen hebben niet lang genoeg geleefd om allen in te brengen ; zoo hebben de Apostelen Bisschoppen en Priesters geordineerd en aangesteld om voort te gaan met de schapen in te brengen: en dit doen zij tot op dezen dag. Maar velen zijn nog buiten: en de Heer wil maar één kudde hebben, gelijk daar maar één goede Herder is. De Kerk van Christus moet één wezen. " Ik geloof in één Katholieke en Apostolische Kerk." Door den Heiligen Doop worden al de schapen opgenomen in die één kudde. En allen die veilig in de één kudde blijven, hooren de stem van den goeden Herder. " Zij zullen Mijn stem hooren." Zij doen zooals Hij hen beveelt: zij gaan waar Hij roept: zij volgen Zijn voetstappen.
C. 100, 201 ; E. 134, 153, 171 ; A. 97, 168, 172, 173, 9.
DE DERDE ZONDAG NA PASCHEN.
"Ziet toe dat gij Dien, Die spreekt, niet verwerpt; want indien deze niet zijn ontvloden die dengene verwierpen welke op aarde goddelijke antwoorden gaf, veel meer zullen wij niet ontvlieden, zoo wij ons van Dien afkeeren Die van de hemelen is."—Hebreen xii. 25.
"Ik geloof... in de Heilige Katholieke Kerk."
" Het Lichaam en het Bloed van Christus, welke waarlijk en inderdaad door de geloovigen in het Avondmaal des Heeren genomen en ontvangen worden,"



Wij vieren nog den Paaschfeest-tijd. Onze Heer is veertig dagen op aarde gebleven tusschen Zijn Opstanding en Hemelvaart. Gedurende dezen tijd heeft onze Heer veel met Zijn Apostelen gesproken aangaande Zijn Koningrijk de Kerk. Hij heeft Zijn Apostelen bevolen al de volken te onderwijzen, " dezelve doopende in den Naam des Vaders en des Zoons en des Heiligen Geestes." Door den Heiligen Doop worden menschen opgenomen in de Kerk, en worden lidmaten van Christus. De Apostelen zijn langgeleden gestorven, en in hun plaats leeren en doopen Bisschoppen, Priesters, en Diakenen. De Apostelen hebben de eerste Bisschoppen geordineerd en uitgezonden; en dezen hebben anderen geordineerd en uitgezonden tot op dezen dag. Zoo worden mannen nog uitgezonden om te onderwijzen en te doopen : maar in de Katholieke Kerk gaan zij niet voort, tenzij zij geordineerd en gezonden worden door een Bisschop.
Het groote doeleinde van de Menschwording van God den Zoon was niet slechts om menschen te behouden, maar om een Koningrijk op te richten waarin zij zouden behouden worden. Hiervan worden wij indachtig gemaakt in de Zendbrieven en Evangeliën van de Kerk gedurende deze groote veertig dagen. In het Evangelie voor den eersten Zondag na Paschen hebben wij de aanstelling en inzegening van de eerste Bestuurders van dit Koningrijk de Kerk, en de voorwaarden op welke zij leden zouden aannemen of verwijzen, en de macht om vergiftenis over hen uit te spreken. In het Evangelie voor den tweeden Zondag, hebben wij de eenheid van het Koningrijk, de één kudde ; en van daag worden de Bestuurders van het Koningrijk getroost met de belofte van de geestelijke tegenwoordigheid van Christus in de instellings van Zijn Kerk, in plaats van Zijn zichtbare tegenwoordigheid die van hen zou weggenomen worden. En gelijk wij in de Evangeliën geleerd



worden den aard van het Koningrijk, zoo in de Zendbrieven de plichten en gevaren van de leden. De Kerk staat tegenover de wereld. Dus leert ons de Zendbrief voor den eersten Zondag hoe wij de wereld moeten overwinnen. Haar koning is de duivel, en haar stelsel is te leven door gezicht: onze Koning is Christus, en ons stelsel te leven door geloof. De Zendbrief voor den tweeden Zondag leert ons hoe wij de beproevings van de wereld moeten overwinnen en haar vervolgings verdragen, haar niet vreezende. En van daag waarschuwt ons de Zendbrief tegen hare vermaken en vleeschelijke lusten, dat wij haar niet liefhebben.
In de Collect bidden wij: " Almachtige God, Die de dwalenden het licht van Uwe waarheid laat zien, opdat zij mogen wederkeeren tot den weg der gerechtigheid."
De dwalenden dwalen van het rechte pad af naar het verkeerde pad. Het rechte pad is het pad van Gods geboden, het pad van het waar geloof. Wanneer wij God ongehoorzaam zijn, dan wijken wij naar het verkeerde pad : wij dwalen. Wanneer wij eenig artikel van de Geloofsbelijdenis lossen, dan dwalen wij. De goede Herder houdt niet daarvan dat Zijn schapen dwalen : Hij wil dat zij terugkomen. Het is niet gemakkelijk terug te komen als wij het pad verloren hebben. Als wij des nachts op reis waren, en in het donker waren van ons pad afgedwaald, of op een verkeerde pad geraakt, hoe verblijd zouden wij wezen het licht van een vuur te zien. Als wij dwalen van het hemelpad, wil God dat wij terugkomen ; zoo wijst Hij ons een licht,— het licht van Zijn waarheid. Christus is de Waarheid. " Ik ben de Weg, de Waarheid, en het Leven," zegt Hij. De duivel, die ons verleidt tot dwalen, is een leugenaar. De Bijbel is de waarheid, en de Kerk-Katechismus is de waarheid. " Uw Woord is een lamp voor mijn voet, en een licht voor mijn pad." God laat de dwalenden een licht zien, " opdat zij mogen wederkeeren tot den weg



der gerechtigheid." Het helpt niet dat wij de waarheid weten als wij de waarheid niet doen. • Wanneer wij gedwaald hebben, en God wijst ons hoe wij mogen wederkeeren, dan moeten wij niet talmen en draaien en uitstellen, maar meteens ons weren om " tot den weg der gerechtigheid " weder te keeren. Diegenen wandelen daarop, die doen wat recht is.
"Verleen aan allen die tot de gemeenschap van de Godsdienst van Christus zijn toegelaten, dat zij die dingen mogen schuwen welke met hunne belijdenis strijdig zijn, en al die dingen mogen navolgen welke met dezelve overeenkomen; door onzen Heer Jezus Christus Amen."
Onze Heer Jezus Christus als Mensch heeft God gediend en gehoorzaamd en aangebeden al Zijn leven, beide in het openbaar in den Tempel, en afzonderlijk in de woestijn en op den berg. Allen die tot de Godsdienst van Christus zijn toegelaten, zijn samenvereenigd in één gemeenschap of genootschap of huisgezin, namelijk, de Heilige Katholieke Kerk. Wij werden daarin opgenomen bij onzen Doop; en wij moeten daarbij blijven : wij moeten niet droomen de Katholieke Kerk te verlaten. De eerste Christenen " waren volhardende in de leer van de Apostelen" : " en in de gemeenschap," niet bij andere genootschappen gaande: " en in de breking des broods," geregeld bij de Heilige Communie : " en in de gebeden," geregeld bij de openbare Godsdienst van de Kerk. Wij zijn nog onder het bestuur van de Apostelen, want wij worden bestuurd door degenen die zij geordineerd hebben qm hen op te volgen. Laat ons dan hierbij standvastig blijven.
Leden van Christus Kerk hebben iets te schuwen en iets na te volgen. Zij moeten schuwen—dat is, verzaken, niets daarmee te doen hebben,—al "die dingen die met hunne belijdenis strijdig zijn," zooals hoogmoed, onreinheid, liegen, ongehoorzaamheid, slechte humeuren.



Deze dingen maken dat wij niet gelijk aan Christus zijn. En bij onzen Doop werden wij gezegd dat onze roeping is " het voorbeeld van Christus te volgen en Hem gelijkvormig te worden." Hij heeft nooit zoodanige zonden gedaan, dies zijn zij strijdig met onze belijdenis.
Leden van Christus Kerk hebben iets na te volgen, namelijk, "al die dingen welke met hunne belijdenis overeenkomen" : dat is, de dingen welke ons gelijk aan Christus maken. Zulke dingen zijn waarheidspreken, gehoorzaamheid, liefde, reinheid.
Onze Heer Jezus Christus zou niet altoos zichtbaar tegenwoordig met Zijn Kerk wezen. Maar Zijn onzienlijke tegenwoordigheid is altoos met haar. " Een kleinen tijd," zegt onze Heer in het Evangelie voor van daag, "en gij zult Mij niet zien," want Hij zou ten hemel opvaren tot Zijn Vader. Toen Hij Zijn afscheid van hen nam, zeide Hij, "Mij is gegeven alle macht in hemel en op aarde,"—alle macht als Koning, en om altoos tegenwoordig met Zijn Kerk te zijn. " Ziet, [k ben met ulieden al de dagen tot de voleinding deiwereld." Wij kunnen Hem niet zien, evenwel is Hij altoos met ons tegenwoordig.
De Apostelen konden Hem niet verstaan, en vele dingen waren hun duister totdat de Heilige Geest is nedergedaald op Pinksterfeest en hen verlicht. Onze Heer kon hunne harten lezen, en heeft hun gezegd hoe bedroefd zij vooreerst zouden wezen over Zijn heengaan. Wereldschgezinde menschen die de wereld en niet Hem liefhebben, z<juden verblijd wezen, als Hij niet langer zichtbaar was bij hen. Zij hebben niet van Hem gehouden : zij wilden niet gaan waar zij Hem zouden ontmoeten. Maar de Apostelen zouden niet lang bedroefd blijven: hun droefheid zou tot blijdschap worden, en niemand zou hun blijdschap van hen wegnemen: want zij zouden bekennen dat Hij onzienlijk tegenwoordig



met hen was. En zoo is het dat "allen, die tot de gemeenschap van de Godsdienst van Christus zijn toegelaten," hebben hun Heer altijd tegenwoordig met hen, wanneer zij ook willen gaan en Hem vinden. Hij is tegenwoordig in Gods Huis, want Hij zegt, "Waar twee of drie vergaderd zijn in Mijn Naam, daar ben Ik in het midden van hen": Hij is tegenwoordig bij den Heiligen Doop, waar Hij de kinderen in Zijn armen neemt: Hij is tegenwoordig bij de Heilige Communie, waar de geloovigen, die Hem genieten, waarlijk en inderdaad ontvangen het Lichaam en Bloed van Christus. Wij vinden Hem dadr, en niemand neemt onze blijdschap van ons. Moeilijkheden worden verdraagzaam, vleeschelijke begeerlijkheden kunnen wij wederstaan, en een hemelsch leven kunnen wij leiden volgens onze roeping, als wij maar begrijpen en verwezenlijken de tegenwoordigheid van Christus, in onze harten, in de Godsdienst, bij het Altaar. Allen kunnen dien vrede, welken zij brengt, verwerven als zij dien maar zoeken waar Christus is, gereed om denzelve te geven.
95. 99» 103, 161, 186, 217, 263, 264, 12.
DE VIERDE ZONDAG NA PASCHEN.
" Wanneer de Geest der Waarheid zal gekomen zijn, Hij zal u in al de waarheid leiden."—S. Johannes xvi. 13.
" Ik geloof in . . . de Heilige Katholieke Kerk."
" Ten derde, leer ik gelooven in God den Heiligen Geest, Die mij en al het uitverkoren volk van God heiligt."



Gedurende de groote veertig dagen tusschen onzes Heeren Opstanding en Hemelvaart heeft Hij Zijn Apostelen onderwezen hoe zij de Kerk moesten besturen en regeeren. Dus op de vijf Zondagen na Paaschfeest worden wij in de Evangeliën geleerd eenigen van de dingen welke onze Heer gezegd heeft van Zijn Kerk. Op den eersten Zondag leeren wij hoe Hij Zijn Apostelen hun volmacht gegeven heeft en gezegd, " Gelijkerwijs Mij de Vader gezonden heeft, zende Ik ook ulieden " ; en hoe Hij hun macht gegeven heeft vergiffenis van zonde uit te spreken. Op den tweeden Zondag leeren wij hoe Hij gezegd heeft dat Zijn Kerk niet moest verdeeld wezen maar ée'n : één Herder en één kudde. Op den derden Zondag leeren wij dat Hij altoos tegenwoordig is met Zijn Kerk : wij kunnen Hem niet zien, maar wij hebben Zijn onzienlijke tegenwoordigheid. Op den vierden Zondag, dat is van daag, leeren wij dat Zijn Kerk wordt altoos geleid door den Heiligen Geest, en dat elk lid van de Kerk behoort heilig te zijn, omdat de Heilige Geest hem gegeven is om hem heilig te maken. God de Heilige Geest heiligt mij en al het uitverkoren volk van God.
In de Collect bidden wij: " O Almachtige God, Die alleen de ongeregelde neigingen en hartstochten van zondige menschen kunt beteugelen."
Wij zijn allen in zonde geboren, ten gevolge van de overtreding van onze eerste voorouders Adam en Eva. Onze natuur is dus zondig. Wij kunnen niet onze neigingen en hartstochten besturen en regeeren : zij zijn ongeregeld en verdraaid. Wij begeeren dingen te doen welke wij behooren niet te doen : wij houden van dingen welke wij behooren te schuwen. Het is niet in ons van natuur Gods geboden lief te hebben en uit te voeren. Wij hebben niet den zin noch de kracht: God alleen kan ons helpen. Daarom bidden wij verder: "Verleen aan Uw volk dat het moge



liefhebben wat Gij beveelt, en verlangen naar hetgeen Gij belooft."
God beveelt dat wij onzen plicht zouden doen jegens God en jegens onzen naaste. Als wij verlangen dien te doen, zullen wij hem gemakkelijk bevinden: daarom vragen wij God dat Hij aan ons wil verleenen dat wij mogen liefhebben wat Hij beveelt. En in plaats dat wij onze ongeregelde neigings laten verlangen naar hetgeen God ons niet gegeven heeft, moeten wij verlangen naar hetgeen Hij belooft. God belooft Zijn liefde en zorg in deze wereld aan allen die Hem liefhebben, en in de toekomende wereld het eeuwige leven en gelukzaligheid. Deze zijn de dingen naar welke wij behooren te verlangen.
" Opdat alzoo, te midden van de vele en menigvuldige veranderingen van deze wereld, onze harten vastelijk daarheen gericht mogen zijn waar alleen ware genoegens te vinden zijn; door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
God helpt ons onze ongeregelde neigings en hartstochten te overwinnen door den bijstand van Zijn Heiligen Geest. " De Geest komt onze zwakheden mede te hulp; want wij weten niet wat wij bidden zullen gelijk het behoort, maar de Geest Zelf bidt voor ons met onuitsprekelijke zuchtingen." " Het is God Die in u werkt beide het willen en het werken naar Zijn welbehagen." " Die van Christus zijn, hebben het vleesch gekruist met de bewegingen en begeerlijkheden." Veel en menigvuldig zijn de veranderings van deze wereld: dag verandert in nacht, winter in zomer: kinderen groeien op: somtijds verandert gezondheid in ziekte : lieve vrienden sterven : of degenen die ons liefgehad hebben, houden op ons lief te hebben. Maar daar is Eén Die nimmer verandert: "Jezus Christus is gisteren en heden dezelfde en in der eeuwigheid": God de Vader verandert niet, bij Hem is geen schaduw



van omkeering : God de Heilige Geest verandert niet: de goede dingen, welke Hij geeft, veranderen niet. Daarom bidden wij God dat wij onze harten mogen dóórheen richten " waar alleen ware genoegens te vinden zijn." De vermaken en pleizieren van deze wereld zijn niet " ware genoegens " ; maar de vrede en gelukzaligheid, welke God geeft aan allen die Hem van harte liefhebben, zijn " ware genoegens "; de vreugden van den hemel zijn "ware genoegens." Daarom in plaats dat wij onze harten laten rondzwerven van één wereldsch vermaak naar het ander, bidden wij dat zij " vastelijk dóórheen gericht mogen zijn waar alleen ware genoegens te vinden zijn."
In het Evangelie maakt onze Heer Jezus Christus Zijn discipelen indachtig dat God de Vader Hem in de wereld gezonden had, en dat Hij, God de Zoon, zou teruggaan, nadat de groote veertig dagen geëindigd waren, " tot Dengene Die Hem gezonden had." Zij hebben Hem niet gevraagd waar Hij heengaat, want " de droefheid had hun hart vervuld" : zij dachten slechts over hun verlies van Zijn zichtbare tegenwoordigheid. Onze Heer troostte hen met het woord, " Het is u nut dat Ik wegga," zoo zal de Trooster tot u komen. De Trooster is God de Heilige Geest, Die ons vertroost in onze moeilijkheden. En Hij doet meer dan vertroosten : Hij overtuigt van zonde. Zeer dikwijls als wij zonde doen, zijn wij onverschillig; en somtijds door onkunde weten wij niet eens dat wij gezondigd hebben. De Heilige Geest toont ons onze zonden, dan doet Hij ons berouw hebben, en verlangen vergeven te worden. Verder, Hij overtuigt ons van Christus gerechtigheid, en dat gerechtigheid van ons vereischt wordt zoowel als geloof, want zonder heiligheid zal niemand den Heere zien. De Heilige Geest toont ons de gerechtigheid van Christus, en helpt ons trachten Hem gelijk te worden. En nogmaals, Hij



overtuigt de wereld van oordeel, dat is, dat onze Heer den duivel overwonnen en geoordeeld heeft, en dat de duivel dus geen macht over ons heeft als wij hem niet toelaten.
Daar was ook een ander reden waarom het nut was voor Zijn discipelen dat de Heer zou weggaan. Nog vele dingen had Hij hen te leeren omtrent het besturen van Zijn Kerk, doch zij konden die niet toen dragen: hunne zinnen waren niet bekwaam om het te ontvangen. Als onze Heer, dan, naar den Hemel opgevaren was, zou Hij den Heiligen Geest, den Geest der waarheid, tot Zijn Apostelen zenden. En de Heilige Geest, op hen gekomen zijnde op Pinksterfeest, zou de Apostelen leiden in al de waarheid; Hij zou hen bekend maken alles wat onze Heer wilde dat zij moesten weten. Hieruit volgt het dat alles wat de onverdeelde Kerk ingericht heeft, is door God ingericht, omdat de onverdeelde Kerk geleid werd door God den Heiligen Geest, Die uitgaat van den Vader en den Zoon. Alzoo heeft de Heilige Geest onzen Heer Jezus Christus verheerlijkt, en de Vader is in den Zoon verheerlijkt, toen de Heilige Geest de Kerk kracht gegeven heeft te prediken en schapen uit alle landen in de kudde in te brengen. Onze Heer wordt verheerlijkt wanneer eenigen van de leden van de Kerk, zelfs het kleinste kind, trachten heilig te wezen en gelijk aan Hem. De Heilige Geest maakt ons in staat de dingen van Christus te zien, Zijn liefde, Zijn heiligheid : en Hij beweegt ons om Hem te vragen om ons dezelve te geven.
Vader, Zoon, en Heilige Geest zijn één God. De Vader is heilig.de Zoon is heilig, en de Heilige Geest der waarheid is heilig. De Geest toont ons dit, en verkondigt aan ons, " Weest gij heilig, want Ik ben heilig."
E. 165, 351; A. 98. iS9. 187, 219, 225, 7.
l



DE VIJFDE ZONDAG NA PASCHEN.
" Voorwaar, voorwaar zeg Ik u : Al wat gij den \ ader zult bidden in Mijn Naam, dat zal Hij u geven."—s. Johannes xvi. 23-
" Zijn bijzondere genade, om welke gij Hem te allen tijd moet leeren aanroepen met ijverig gebed."
" En dit vertrouw ik dat Hij door Zijn genade en goedertierenheid doen zal, door onzen Heer Jezus Christus ; en daarom zeg ik Amen, het zij zoo."
Wij naderen tot het slot van den Paaschfeest-tijd. Aanstaanden Donderdag zullen wij een ander Feest vieren, namelijk, Hemelvaartsdag, den Dag toen onze Heer opgevaren is ten Hemel. De Apostelen hebben den Heer zien opvaren, en nadat Hij uit hun gezicht was, hebben zij Hem aangebeden. Op Donderdag aanbidt de Kerk haar opgevaren Heer. Het is een groot Feestdag, en wij moeten, zoo mogelijk, onze dagelijksche bezigheid laten staan, en Hem in Zijn Kerk komen aanbidden, en Gezangen zingen tot Zijn eer; en allen, die bevestigd zijn, behooren te trachten Hem aan te bidden vóór Zijn Altaar in de Heilige Communie.
Toen onze Heer opgevaren was ten Hemel, waren de groote veertig dagen over. Gedurende dien tijd had Hij Zijn Apostelen onderwezen aangaande Zijn Koningrijk de Kerk. Hij had hun gezegd dat ofschoon Hij ten Hemel moest opvaren, nogtans zou Hij Zijn Kerk niet verlaten ; Hij zou altoos met haar onzienlijk tegenwoordig wezen, en elk lid zou altoos tot Hem kunnen spreken. Gebed is tot God te spreken. En



God, Die zoo hoog en groot is, hoort onze gebeden wanneer wij bidden in den Naam van Jezus Christus. Dit is éen van de vele en groote voorrechten van de Kerk. Onze Heer zegt dat al wat wij den Vader bidden in Zijn Naam, dat zal Hij ons geven. Als wij een zonde begaan hebben, God zal ons vergeven, als wij Hem bidden, om Christus wil. Dit was e'én reden waarom onze Heer opgevaren is ten Hemel: opdat Hij onzeVooRSPRAAK bij den Vader zou wezen, en voor ons pleiten : dat is, opdat Hij een woord voor ons zou doen en tot den Vader spreken in ons belang. Hoe groot is Zijn belofte : " al wat gij zult bidden in Mijn Naam ! " Met wat vertrouwen kunnen wij onze gebeden opzenden, want het is tot onzen Vader dat wij spreken ! Laat ons dan nooit vergeten de voorwaarden van welbehagelijk gebed :—
(1) Gebed is tot God te spreken: de opheffing van onze ziel tot God ;
(2) Gebed is een beroep op Gods goedertierenheid en liefde : wij hebben behoefte, Hij heeft overvloed;
(3) Gebed moet ootmoedig wezen : wij verdienen niets ;
(4) Gebed moet eerbiedig wezen : wie zijn wij, en Wie is Hij ?
(5) Gebed moet oprecht wezen: de ware begeerte van ons hart;
(6) Gebed moet ernstig wezen, met de aandacht gevestigd ;
(7) Gebed moet aanhoudend wezen;
(8) Gebed moet aan den Vader opgezonden worden met het vaste besluit dat wij als Zijn kinderen zullen leven ;
(9) Gebed moet in den Naam van onzen Heer Jezus Christus wezen: om Zijn verdiensten, naar Zijn Wil, tevreden dat het antwoord kome op Zijn tijd, en naardat Hij goedkeurt.



Laat ons dan ook niet vergeten de verhinderings in den weg van welbehagelijk gebed :—
(1) Een zondig leven: het helpt niet tot God te bidden als wij tevreden zijn met den duivel als onzen baas;
(2) Het toelaten van booze, slechte, of ijdele gedachten in ons hart, terwijl onze mond de woorden van gebed uitspreekt;
(3) Ongeduld, dat God ons niet meteens geeft juist wat wij vragen, en dan op te houden alsof gebed geen nut is.
Nu laat ons wederom herhalen wat wij op de Zondagen na Paaschfeest geleerd hebben. Op den eersten Zondag na Paaschfeest worden wij geleerd aangaande de volmacht en gezag gegeven aan de Bisschoppen en Priesters van de Kerk; op den tweeden Zondag, aangaande de éénheid van de Kerk,—één kudde moet zij wezen; op den derden Zondag, dat de Kerk zal altoos, "al de dagen tot de voleinding der wereld," de tegenwoordigheid van Christus met haar hebben; op den vierden Zondag, dat de Kerk zal altoos geleid worden door den Heiligen Geest ; en van daag, den vijfden Zondag, dat de gebeden van de Kerk zullen altoos verhoord worden door de voorspraak van Christus : daarom wordt van daag somtijds genoemd Bede-Zondag, en Maandag, Dinsdag,, en Woensdag Bid-dagen: zij zijn drie dagen van voorbereiding voor het Feest van Hemelvaart, en van gebed voor een zegen op het gewas der aarde,—wat gezaaid en geplant wordt.
De Collect is als volgt:—" O Heer, van Wien al het goede komt; verleen ons, Uwen ootmoedigen dienaars, dat wij door Uwen heiligen invloed de dingen mogen bedenken die goed zijn, en door Uwe genadige leiding dezelve ten uitvoer brengen: door onzen Heer Jezus Christus. Amen."
Alle goede dingen komen van God. Zij zijn van twee



soorten : namelijk, goede dingen voor de ziel, en goede dingen voor het lichaam. Sommige goede dingen voor de ziel zijn—Gods Heii.ige Geest, Zijn genade en bijstand, de Heilige Doop, de Heilige Bevestiging, de Heilige Communie, de goede leer van het ware Geloof, de vruchten des Geestes. Sommige goede dingen voor het lichaam zijn—de zorg van vader en moeder, oogen om de fraaie wereld te zien, gezondheid, vermogen om de vruchten van de aarde te genieten. Danken wij God genoeg, dat Hij ons al deze goede gaven gegeven heeft ? Hebben Wij Hem daarvoor lief zooals wij behooren Hem lief te hebben ?
Wij heeten onszelven in de Collect Gods " ootmoedige dienaars." Een goede dienaar doet den wil van zijn baas, en bedient hem ; denkt niet aan zichzelven en is niet trotsch; spreekt de waarheid en wil hem behagen. God de Heilige Geest legt goede gedachten in onze harten, en leidt ons om die gedachten ten uitvoer te brengen, als wij naar Hem willen luisteren. Het helpt niet dat goede gedachten in ons gegeven worden, en dat wij weten wat recht is en wat wij behooren te doen, als wij te traag zijn of te verkleefd aan ijdelheid en zonde om gehoor te geven. Laat het gebed dat wij nu opgeofferd hebben, gepaard gaan met een vast besluit om uit te voeren wat God van ons gedaan wil hebben.
In het Evangelie belooft onze Heer dat al wat wij den Vader zullen bidden in Zijn Naam, dat zal Hij ons geven. Daarom eindigt de Kerk hare gebeden met de woorden "door Jezus Christus onzen Heer." En wanneer wij alzoo gebeden hebben, gelooven wij dat wij verhoord zullen worden; want de Heer geeft ons Zijn woord daarvoor, " Voorwaar, voorwaar," zegt Hij. Onthouden wij Hem te danken voor wat Hij aan ons doet ? Zonder dankzegging kunnen wij niet verwachten dat onze blijdschap vervuld zal zijn.
Tot nog toe hadden de Apostelen niet gebeden in den



Naam van onzen Heer, (i) omdat zij nog niet verstaan hadden dat Hij is de e'én Middelaar tusschen God en de menschen, door Wien alle goede gaven aan het menschdom gegeven worden, en de Zaligmaker en Verlosser van het geheele menschelijke geslacht; (2) omdat zij heelemaal tevreden waren met Zijn lichamelijke tegenwoordigheid ; (3) omdat de Heilige Geest nog niet aan hen gegeven was, door Wien zij de vrijheid gekregen hebben om God aan te roepen als Vader. Dit was de oorzaak van de zwakheid van de Apostelen. Hun verkleving aan den Heiland was geheel aardsch ; en dit heeft gemaakt dat hun geloof in Hem onbestendig was. Als hun geloof in Hem sterk en vast was, dan hadden zij Hem niet verlaten in Gethsemane : zij waren bang voor de menschen, en zijn gevlucht toen Hij gevangen genomen werd. Wij loopen ook somtijds weg en verlaten onzen Heer. Wij zijn bang dat onze maats zullen ons uitlachen : dan staan wij niet vast en zeggen, " Ik zal dit doen omdat het recht is." Somtijds wil niet één met ons saamstaan om te doen wat recht is, dan geven wij toe omdat wij den zin niet hebben om alleen te wezen. Maar onze Heer heeft alleen gestaan; en nogtans was Hij niet alleen, want de Vader was met Hem. En wanneer wij doen wat recht is, zijn wij ook nooit alleen: de Vader, Zoon, en Heilige Geest zijn met ons, en al de Heilige Engelen, en het voorbeeld van al de Zaligen. Als wij dit waarlijk en standvastig gelooven, behoeven wij er nooit om te geven als wij alleen zijn.
En wat zalig loon is ons gegeven : vrede, vrede in Christus, een vrede welken niemand verkrijgt die wegloopt en bang is om recht te doen: een vrede van geweten, welke ontstaat uit vergiffenis van zonde door deelneming in het leven en de verdiensten van Christus : een vrede in en door Christus, door verzoening met God : een vrede en gerustheid te midden van al de moeilijkheden welke over ons mogen komen in deze wereld,



omdat wij dezelve kunnen geduldig en blijmoedig dragen, want Christus heeft de wereld overwonnen in Zijn menschelijke natuur, welke is ook onze natuur, en geeft ons de noodige kracht om te overwinnen. Ja, Hij versterkt ons door Zijn genade, en bemoedigt ons door Zijn voorbeeld. Hoort dan Zijn troostrijk woord, " Hebt goeden moed, Ik heb de wereld overwonnen."
D. 104, 288; A. 26, 101, 129, 132, 157, 227, 228, 327, 10.
HEMELVAARTSDAG.
"De Heer dan, nadat Hij tot hen gesproken had, is opgenomen in den Hemel, en is gezeten aan de rechterhand van God."—s. Markus xvi. 19.
"Ik geloof in Jezus Christus, Die is opgevaren ten Hemel, zittende ter rechterhand Gods, des Almachtigen Vaders."
Wij vieren van daag de Hemelvaart van onzen Heer Jezus Christus. S. Lukas vertelt ons dat de Heer leidde Zijn Apostelen buiten Jeruzalem over den Olijfberg " tot aan Bethanie," en van daar is Hij opgevaren naar Zijn Troon in den Hemel. De weg van lijden is immer de weg tot de heerlijkheid. Hier, bij den voet van den Olijfberg, was de tuin Gethsemane waar Hij Zijn Zielsangst doorgestaan had: hier was Hij door de soldaten van de Overpriesters gevangen genomen : en hier, op den top van den Olijfberg, van waar Hij den tuin kon zien, werd Hij in heerlijkheid opgenomen tot den Troon van Zijn Almacht. Zoo wij, als wij met Hem willen regeeren, moeten gewillig zijn alle moeilijkheid en



beproeving té dragen, en alle verzoekings van den duivel te wederstaan.
In de Collect bidden wij: " Geef smeeken wij U, almachtige God, dat, gelijk wij gelooven dat Uw eeniggeboren Zoon, onze Heer Jezus Christus, is opgevaren ten Hemel."
Wij heeten onzen Heer alhier den eeniggeboren Zoon van God. Alzoo leert ons S. Johannes: " Niemand heeft ooit God gezien," zegt hij, " de eeniggeboren Zoon, Die in den schoot des Vaders is, Die heeft Hem ons verklaard." Deze eeniggeboren Zoon van den Vader, onze Heer Jezus Christus, is in Zijn menschelijke natuur opgevaren ten Hemel, als op dezen dag, door Zijn eigen Goddelijke kracht: Zijn lichaam en ziel, Zijn geheele menschheid, is vertrokken van de aarde naar den Hemel. Hij werd niet opgenomen gelijk Elia in een vuurwagen, noch door de handen van Engelen : Hij Die alle dingen gemaakt had, en is de Bestuurder en Regeerder van alle dingen, had zoodanig hulp niet van noode: Hij is opgevaren door Zijn eigen alvoldoende kracht.
Wij hebben de getuigenis van de Apostelen dat Hij opgevaren is : zij hebben Hem zien opgaan. " Hij werd opgenomen," zegt S. Lukas, " daar zij het zagen, en eene wolk nam Hem weg van hunne oogen." Lang tevoren had David de Hemelvaart van onzen Heer voorspeld, zeggende: " Gij zijt opgevaren in de hoogte; Gij hebt de gevangenis gevankelijk gevoerd; Gij hebt gaven genomen om uit te deelen onder de menschen; ja, ook de wederhoorigen om bij U te wonen, o Heere God." En van Zijn heerlijkheid in den Hemel, schrijft S. Petrus : "Jezus Christus is aan de rechterhand van God, opgevaren ten Hemel: de Engelen en Machten en Krachten Hem onderdanig gemaakt zijnde."
Het was terwijl onze Heer Zijn Apostelen " zegende, dat Hij van hen scheidde, en werd opgenomen in den



Hemel," tot gelijke majesteit met den Vader naar Zijn Godheid, en tot een verheffing ver boven alle schepsel naar Zijn Menschheid. Hij is opgevaren van deze aarde, waar het niet langer geschikt was dat Zijn verheerlijkt Lichaam zou blijven, in onze natuur. Gelijk de Hoogepriester van de Joodsche bediening eenmaal 's jaars in het Heilige der Heiligheden is opgegaan, en op zijn borst gedragen heeft de namen van al de stammen van Israël, alzoo is Christus, de Hoogepriester van al de stammen van het menschelijke geslacht, eenmaal voor allen opgegaan in den Hemel, waarvan het Heilige der Heiligheden een tegenbeeld was, dragende in Zijn eigen Persoon ons vleesch tot de tegenwoordigheid van Zijn Vader. Wij waren door de overtreding van den eersten Adam uitgesloten uit het Paradijs : wij worden door den tweeden Adam weder in staat gesteld om in te gaan en het Paradijs te beërven dat voor ons bereid is, indien wij eerst door Zijn Hemelvaart getrokken worden de vergankelijke dingen van de aarde te verachten, en de blijvende wezenlijkheden van den Hemel te zoeken. En gelijk de Joodsche Hoogepriester in het Heilige der Heiligheden ingegaan is met het bloed, dat is het leven, van het dier dat geofferd werd, en hetzelve aan God heeft voorgesteld als een verzoening voor de zonden van het volk, alzoo is onze Heer opgevaren ten Hemel met Zijn Lichaam dat op het Kruis geofferd werd, en heeft Zijn Bloed, dat is Zijn leven, aan den Vader voorgesteld als een verzoening en genoegdoening voor de zonden van de geheele wereld, en Hij pleit hetzelve als een oorzaak voor de vergiffenis en herstelling van het menschdom al de dagen, totdat Hij wederkomt om te oordeelen de levenden en de dooden.
Wanneer wij spreken van onzen Heer als " zittende aan de rechterhand van God den Vader," beduiden wij niet zooveel Zijn lichaams-postuur als de heerschappij die Hij voert over ons, als hebbende bezit genomen van



Zijn erfenis die Hij verworven heeft door Zijn overwinning over den duivel en den dood, en als bekleedende de hoogste plaats van eer en heerlijkheid. De dienstknecht staat, de heer zit; op aarde was Hij als één die dient: nu is Hij de Heer van Zijn Kerk, en verwacht dat zij Hem zal getrouwelijk dienen in den levensaard van al hare leden.
Daarom, nadat wij in de Collect ons geloof beleden hebben, gaan wij voort om te bidden : " Geef dat wij alzoo met ons hart en verstand derwaarts mogen opklimmen, en aldaar gedurig met Hem verkeeren, Die met U en den Heiligen Geest, een eenig God, leeft en regeert in eeuwigheid. Amen."
Wij werden gedoopt: en in den Heiligen Doop zijn wij op zinnebeeldige wijze met Christus begraven en weder opgewekt. Zoo leert ons S. Paulus: hij zegt, " Zijnde met Christus begraven in den Doop, in welken gij ook met Hem opgewekt zijt, door het geloof der werking Gods, Die Hem uit de dooden opgewekt heeft." En hij vermaant ons, " Indien gij dan met Christus opgewekt zijt, zoo zoekt de dingen die boven zijn, waar Christus is, zittende aan de rechterhand van God. Bedenkt de dingen die boven zijn, niet die op de aarde zijn." Onze gedachten moeten vol wezen van hemelsche dingen. Op zoodanige wijze dan moeten wij met ons hart en verstand nu opklimmen naar den Hemel. Dit moet de gedurige houding van ons gemoed wezen. Wij moeten met Christus gedurig verkeeren, gedurig met Hem omgang hebben. En wij doen dit wanneer wij waarlijk met hart en ziel bidden,—want gebed is gemeenschaphouding met God : wanneer wij geloovig en eerbiedig de Heilige Communie ontvangen,—want onze Heer zegt, " Die Mijn Vleesch eet en Mijn Bloed drinkt, die blijft in Mij en Ik in hem" : wanneer wij Zijn geboden onderhouden,—want " die Zijne geboden bewaart, blijft in Hem en Hij in denzelven."



Hemelsche waarheden, een hemelsch leven op aarde, een hemelsche woning hierna : dit is de roeping van elk Christen. Geen goede belijdenis, geen goede belofte, zal gelden in plaats van een goed leven, een gelijkmaking aan Christus. Dit is onze plicht,—" Zoekt eerst het koningrijk van God " ; en de Hemelvaart van onzen Heer bemoedigt ons daartoe, want Hij is in den Hemel om ons te helpen en bij te staan : het leven door genade hier, het leven van gelukzaligheid hierna: " wanneer Christus zal geopenbaard zijn, Die ons leven is, dan zult ook gij met Hem geopenbaard worden in heerlijkheid." Hoe groot dan behoort onze dankbaarheid te zijn aan onzen Heer, Die ons verlost van de slavernij van de zonden die op ons brengen den toorn van God : " Gode zij dank," zegt S. Paulus, " dat gij, die eertijds dienstknechten van de zonde waart, nu van harte gehoorzaam geworden zijt aan het voorbeeld van de leer tot hetwelk gij overgegeven zijt." En hoe behooren wij ons te weren een nieuw leven te leiden ! Wij zijn niet langer wat wij eens waren, slaven van den duivel. En Christus, Die opgevaren is ten Hemel, roept ons in dit leven uit de verslechting van zonde, en geeft ons de noodige kracht om goede werken te doen welke de wedergeborenen toepassen, en welke de heiligmaking in ons verdiepen. Luistert dan naar de roepstem : " de nacht is voorbij gegaan, en de dag is nabij gekomen; laat ons dan afleggen de werken der duisternis, en aandoen de wapenen des lichts." " Gij waart wel eertijds duisternis, maar nu zijt gij licht in den Heer; wandelt als kinderen des lichts."



ZONDAG NA HEMELVAARTSDAG.
" En gij zijt getuigen van deze dingen. En ziet, Ik zend de belofte van Mijn Vader op u ; maar blijft gij in de stad Jeruzalem, totdat gij zult aangedaan zijn met kracht uit de hoogte."— S. Lukas xxiv. 49.
" Opgevaren ten Hemel, zittende ter rechterhand Gods, des Almachtigen Vaders."
Van daag is de Zondag na Hemelvaart. Verleden Donderdag was Hemelvaartsdag, welken wij gevierd hebben in gedachtenis van de laatste gebeurtenis in onzes Heeren aardsche leven,—Zijn opvaren ten Hemel. Op Kerstmis vieren wij de eerste gebeurtenis van Zijn leven op aarde,—Zijn geboorte als Mensch. Op Hemelvaartsdag heeft Hij dat menschelijk lichaam opgenomen ten Hemel. Twee oude Heiligen zijn opgevaren ten Hemel met hunne lichamen, namelijk, Henoch en Elia. Bij de Opstanding ten jongsten dage zullen alle Heiligen met hunne hernieuwde en verheerlijkte lichamen ook opvaren, en " altijd met den Heer wezen."
Onze Heer had Zijn Apostelen bevolen in de stad Jeruzalem te blijven afwachten "de belofte van Zijn Vader," welke Hij op hen zou zenden, namelijk, den Heiligen Geest. En zoo hebben de Apostelen gedaan ; en zij hebben den tijd doorgebracht in verwachting en gebed, totdat de Heilige Geest op Pinksterfeest is op hen nedergedaald. Zóó moeten wij de negen dagen tusschen Hemelvaartsdag en Pinksterfeest gebruiken, in blijde verwachting dat wij ook in het geestelijke Jeruzalem, de Kerk, een uitstorting



van den Heiligen Geest op Pinksterfeest zullen ontvangen. Bij de Hemelvaart van onzen Heer heeft de Engel gezegd aan de Apostelen, " Deze Jezus, Die van u opgenomen is in den Hemel, zal alzoo komen gelijkerwijs gij Hem naar den Hemel hebt zien heenvaren." Dus wordt de Hemelvaart aangehecht aan de Wederkomst ten jongsten dage. Wij worden alzoo indachtig gemaakt van daag dat ons geheel leven behoort een afwachting te wezen van Zijn wederkomst. Daarom moeten matigheid, waakzaamheid, gebed, liefde, kenteekenen van een Christen zijn. " Gij zijt Mijne getuigen," zegt onze Heer. En de Heilige Geest zal ons helpen getuigen van Christus te zijn. Hij wil ons leiden in alle waarheid, en in staat stellen moedig voor Christus op te staan, daar Hij ons wil bekleeden " met kracht uit de hoogte."
In de Collect bidden wij: " O God, Koning der eere, Die Uwen eenigen Zoon Jezus Christus met groote zegepraal hebt verhoogd tot Uw Koningrijk in den Hemel."
Wij heeten God den Vader hier " Koning der eere " : dezen Naam draagt ook onze Heer Jezus Christus in Psalm xxiv :—" Heft uwe hoofden op, gij poorten : ja, heft op, gij eeuwige deuren, opdat de Koning der eere inga." De Vader heeft Zijn Zoon als Mensch verhoogd tot de hoogste plaats in den Hemel met groote zegepraal: dat is, met groote blijdschap wegens de overwinning die onze Heer verkregen heeft over den duivel, den dood, en de zonde. God de Zoon is ter aarde gekomen met dat doeleinde : nu is Hij teruggegaan naar den Hemel met groote zegepraal, en de Engelen zijn Hem tegemoet gekomen om Hem in te leiden in den Hemel. Twee van deze Engelen hebben de Apostelen gezien terwijl zij stonden kijken daar onze Heer opgenomen werd. Spoedig is een wolk tusschengekomen, en zij hebben Hem niet meer gezien. Maar twee van de Engelen zijn



achtergebleven om hun een boodschap te geven, namelijk, "Deze Jezus, Die van u opgenomen is in den Hemel, zal alzoo komen gelijkerwijs gij Hem naar den Hemel hebt zien heenvaren," dat is, met groote zegepraal en met een menigte Engelen met Hem.
"Wij smeeken U, laat ons niet zonder troost, maar zend ons Uwen Heiligen Geest om ons te vertroosten en te verhoogen tot dezelfde plaats werwaarts onze Zaligmaker Christus ons is voorgegaan: Die met U en den Heiligen Geest, een eenig God, leeft en regeert in eeuwigheid. Amen."
De Heilige Geest heet de Trooster. Wij allen hebben dikwijls troost noodig. Wij worden bedroefd en benauwd naar ziel en lichaam en staat: wij gevoelen laf of eenzaam of ziek : of wij hebben iets verkeerds gedaan, en zijn gestraft geworden naardat wij verdienen : dan hebben wij troost noodig, en moeten den Heligen Geest vragen om ons te vertroosten en kracht te geven om dezelve te dragen, en de zoete verzekering van vergiffenis, nadat wij de zonden beleden hebben waarover wij ernstig berouw hebben.
Wij bidden verder dat de Heilige Geest ons moge " verhoogen tot dezelfde plaats werwaarts onze Zaligmaker Christus ons is voorgegaan," dat is, tot Zijn Koningrijk in de hemelen, om ons te vereenigen met de Zegepralende Kerk na de Opstanding. Maar om dat Koningrijk eindelijk te bereiken, moeten wij een hemelsch leven voeren in het Koningrijk op aarde : derhalve moeten wij nu " met ons hart en verstand derwaarts opklimmen." Het is zwaar voor ons door geloof te leven en hemelschgezind te zijn : wij zijn zoo opgenomen met wat wij zien, en onze wereldsche gezindheden zijn een groote moeilijkheid. Toen onze Heer op aarde was, heeft Hij geleerd dat God diegenen verhoogt die zichzelven vernederen. Onze Heer Zelf " heeft Zichzelven vernederd, de gestaltenis van een dienst-



knecht aangenomen hebbende, en is den menschen gelijk geworden " ; Hij heeft " Zichzelven vernederd, gehoorzaam geworden zijnde tot den dood, ja den dood des Kruises; daarom heeft Hem God uitermate verhoogd." Dit is dan één van de dingen waarin wij Hem nu moeten volgen, namelijk, in Zijn nederigheid. Niemand kan heilig worden die niet nederig is. Wij bidden dat God de Heilige Geest ons moet heilig maken : zoo moeten wij Hem bidden dat Hij ons nederig make. Als wij nederig zijn, dan mogen wij hopen dat Hij ons eindelijk zal verhoogen " tot dezelfde plaats werwaarts onze Zaligmaker Christus ons is voorgegaan," waar Hij zit ter rechterhand van God en leeft en regeert in eeuwigheid.
Tien dagen na de Hemelvaart van onzen Heer is de Heilige Geest gekomen tot de Apostelen die Hem waren afwachtende te Jeruzalem. De Heilige Geest is gekomen van den Vader en den Zoon. Onze Heer had beloofd den Trooster, namelijk den Geest der waarheid, Dien Hij hun zenden zou van den Vader. Zoo verklaren wij in de Geloofsbelijdenis van Nicea, Ik geloof in den Heiligen Geest, Die uitgaat van den Vader en den Zoon." En omdat Hij de Geest der waarheid is, zal Hij de Kerk leiden in alle waarheid, en Hij vereischt dat elk lid van de Kerk de waarheid spreekt. Leugentaal is Hem een gruwel.
De Heilige Geest, als Trooster, als Voorspraak, als Onderwijzer, zou van onzen Heer getuigen. Als Irooster : door de Offerande van Christus tot ons binnen te brengen, en ons het gevoel van vergiffenis en vrede te geven dat ons verworven is door die Offerande. Als Voorspraak: door onze gebeden te hulpe te komen en voor ons te bidden zooals Christus bidt. Als Onderwijzer: door tot onze gedachtenis te brengen al wat Christus ons geleerd heeft.
De Apostelen zouden ook van onzen Heer getuigen,



want zij waren van den beginne met Hem geweest: van Zijn Doop af toen Hij begon te leeren en wonderwerken te doen. En het bewijs dat zij den Heiligen Geest ontvangen hadden, was de kracht met welke zij voor de waarheid opgestaan hebben. Hunne getuigenis was de waarheid: zij hebben verkondigd wat zij den Heer hadden zien doen, en wat zij Hem hadden hooren zeggen; dit was het Evangelie te verkondigen. Laat ons niet vergeten dat wij ook zijn daartoe geroepen. Het negende gebod waarschuwt ons dat wij geen valsche getuigenis moeten spreken. Het bewijs dan dat wij ook den Heiligen Geest hebben, is sterkte van hart om niet bang te wezen rechtuit te spreken, geen lastertaal tegen Christus of Zijn Kerk toe te laten, nooit beschaamd te zijn om te wijzen dat wij aan Christus kant zijn. De Apostelen waren geroepen getuigen van Christus te wezen door hunne prediking, maar wij en alle Christenen door een standvastig Christelijk leven.
Het is niet altoos gemakkelijk noch aangenaam getuigenis te dragen voor Christus. De Heer heeft Zijn Apostelen voorzegd dat zij zouden om Zijnentwil uit de Synagoge geworpen worden, en dat een iegelijk die hen zou dooden, zou meenen Gode een dienst te doen. Deze woorden werden spoedig waar. Een Synagoge was een Joodsche kerk : en de man die blind geboren was en die door onzen Heer genezen werd, en die in zijn dankbaarheid zoo braaf voor den Heer opgestaan had toen hij vóór den Raad gebracht werd, werd om die reden uit de Synagoge geworpen en afgesneden van zijn voorrechten als een lid van de Joodsche Kerk. S. Jakobus werd gedood met het zwaard: S. Stefanus gesteenigd,—en Paulus, toen nog onbekeerd, meende dat hij Gode een dienst deed toen hij daarmee toestemde : ja, binnen weinige jaren werden al de Apostelen, buiten S. Johannes, op één of ander wijze gedood: en honderden en duizenden van geloovige mannen en vrouwen



en kinderen hebben hun leven afgelegd om de zaak van Christus. Wij heeten hen martelaren, en eeren hen als voorstanders onder de Gezaligden. Wij ook, in leven en dood, moeten getuigenis dragen voor Christus, en de menschen alzoo wijzen wat het beteekent Zijn voetstappen na te volgen.
En waarom hebben de menschen de Christenen vervolgd en gedood? "Omdat zij den Vader niet gekend hebben noch Christus." Slechte menschen gedragen zich slecht tegen degenen die trachten recht te doen, "omdat zij den Vader niet kennen." Als wij God kennen, dan weten wij hoe goed en liefdevol Hij is. God is liefde. En als God ons zóó liefheeft, moeten wij ook elkander liefhebben.
Deze voorzegging van den Heer was een vertroosting tot Zijn Apostelen en al Zijn dienstknechten; want wanneer moeilijkheden over ons komen om Christus wil, zijn zij niet onverwacht; wij behooren ons daarvoor in te richten, dezelve met lijdzaamheid te dragen, en verzekerd te gevoelen dat de Heer medelijden met ons heeftons zal bijstaan, en eindelijk geven de beloofde rust van ons lijden en het zalige loon van Zijn heerlijke tegenwoordigheid.
A. 142, 162, 164, 260, 11.
PINKSTER-ZONDAG.
"Jezus zeide tot Zijne discipelen : Indien gij Mij liefliebt, zoo bewaart Mijne geboden. En Ik zal den Vader bidden, en Hij zal u een ander Trooster geven, opdat Hij bij u blijve in der eeuwigheid, namelijk, den Geest der waarheid."—S. Johannes xiv. 15, 16.
"Ik geloof in den Heiligen Geest, de Heilige Katholieke Kerk."
m



Van daag is een van de voorname Feestdagen van de Kerk,—een dag van groote blijdschap. Daar zijn vijf voorname Feestdagen: Kerstmis, Paaschfeest, Hemelvaartsdag, Pinksterfeest, en Drieëenheids-Zondag. Wij verheugen ons op Kersmis omdat de Menschgeworden Zoon van God is op dien dag in de wereld geboren : op Paaschfeest omdat Hij uit de dooden is opgestaan : op Hemelvaartsdag omdat Hij in Zijn Menschelijke Natuur is opgevaren naar den Hemeltroon, waar Hij nu pleit voor ons als onze Middelaar en Voorspraak bij den Vader : en van daag omdat de Heilige Geest is afgekomen. In de Geloofsbelijdenis voegen wij de woorden " de Heilige Katholieke Kerk " bij de woorden "Ik geloof in den Heiligen Geest": zoo verheugen wij ons van daag ook over de stichting van de Heilige Katholieke Kerk. De Joden hebben drie voorname Feesten gevierd: het Pascha, Pinkster (of het Feest der Weken), en Loofhutten. Het Pascha was het tegenbeeld van ons Paaschfeest: het werd gevierd ter gedachtenis van de bevrijding van de Israelieten uit de slavernij van Egypte, en Paaschfeest wordt gevierd ter gedachtenis van onze bevrijding van den duivel door de Opstanding van onzen Heer Jezus Christus. Pinkster (vijftig dagen of zeven weken na het Pascha) werd gevierd ter gedachtenis van de stichting van de Joodsche Kerk toen God de Wet aan Mozes gegeven heeft op den berg Sinai: niet alleen de Tien Geboden maar ook de Regelen aangaande de Ordening van de Priesters en de dienst van Zijn oude Kerk; het werd ook gevierd als een Dankfeest voor de inzameling van den garstenoogst, —twee brooden van de nieuwe garst werden geofferd voor den Heer. Zoo was Pinkster een tegenbeeld van ons Pinksterfeest, waarop wij vieren de blijde gedachtenis van de komst van den Heiligen Geest en de stichting van de Heilige Katholieke Kerk door de Apostelen in de kracht van de Heiligen Geest, en



ook de eerste inzameling van den geestelijken oogst, toen Jood en Heiden, gelijk twee garstenbrooden, aan den Heer geofferd werden als de Eén Heilige Katholieke Kerk in de drie duizend die op dien dag bekeerd en gedoopt werden. Het was nadertijd de bestemde dag waarop Doopkandidaten gedoopt werden, en bekleed met witte kleeren, als een teeken van de geestelijke reiniging welke zij verkregen hadden " door het Bad der Wedergeboorte, en Vernieuwing des Heiligen Geestes."
In de Collect bidden wij: " O God, Die de harten van Uw geloovig volk omtrent dezen tijd hebt onderwezen, door hun het licht van Uwen Heiligen Geest toe te zenden."
Toen onze Heer, het Licht van de wereld, ten Hemel opgevaren was, heeft Hij niet Zijn geloovig volk in duisternis gelaten. Vijftig dagen na Paaschfeest, op den dag van Pinksterfeest, "omtrent dezen tijd," heeft Hij hun van God den Vader gezonden, naar Zijn belofte, het licht van den Heiligen Geest. De Heilige Geest is de derde Persoon in de Gezegende Drieëenheid: Hij is God : medegelijk met den Vader en den Zoon : en Hij " heiligt mij en al het uitverkoren volk van God." Zijn werk is een onmisbaar deel van onze verlossing; want Christus ware te vergeefs gestorven, inditfi de Heilige Geest niet was gekomen om die verlossing op ons te passen. Hij is tot ons gekomen vooreerst bij den Heiligen Doop, en heeft Zijn werk toen in ons begonnen, en daarna door dagelij ksche vernieuwing is Hij voortgegaan, ons hart en geweten verlicht, ons een recht verstand willen geven in alle dingen, ons van zonde overtuigd, en ons vertroost door ons te wijzen hoe wij vergiffenis en vrede mogen verkrijgen.
De Heilige Geest is op de Apostelen en eerste discipelen gedaald met uiterlijke zichtbare teekenen,



toen zij allen bijeenvergaderd waren in de opperzaal, wachtende en biddende, zooals Christus hun bevolen had: zij hoorden " een geluid als van een geweldig gedreven wind" : zij zagen " verdeelde tongen als van vuur" op het hoofd van elkeen: " en zij werden allen vervuld met den Heiligen Geest, en begonnen te spreken met andere talen, zooals de Geest hun gaf uit te spreken."
Bij de eerste prediking van S. Petrus, aangaande de Geboorte, Dood, Opstanding, en Hemelvaart van onzen Heer, hebben drie duizend van de menschen, die van verregelegen landen naar Jeruzalem gekomen waren om het Pinksterfeest te houden, geluisterd naar hem en geloofd wat hij gezegd heeft. En meer dan dit: zij achtten het niet voldoende te gelooven, alsof niets meer noodig was; zij vraagden, " Wat zullen wij doen ? En Petrus zeide tot hen, Bekeert u, en een iegelijk van u worde gedoopt." Zij hebben zich bekeerd, en werden gedoopt door de Apostelen. De Apostelen hebben water op hen, één voor één, gegoten, zeggende tot elkeen, Ik doop u in den Naam des Vaders en des Zoons en des Heiligen Geestes. Dit was het begin van de Heilige Katholieke Kerk. En deze menschen " waren volhardende in de leer van de Apostelen, en in de gemeenschap, en in de breking des broods, en in de gebeden." Zijn wij gedoopt? Laaf ons dan gelijk deze menschen standvastig blijven en nooit wegdwalen van de Heilige Katholieke Kerk.
"Verleen ons door denzelven Geest een recht verstand in alle dingen, en dat wij ons steeds verheugen mogen in Zijn heilige vertroosting; door de verdiensten van Christus Jezus onzen Zaligmaker, Die met U, in eenheid met denzelven Geest, een eenig God, leeft en regeert in eeuwigheid. Amen."
Dezelfde Heilige Geest, Die op den eersten Pinksterdag is nedergedaald, blijft nog met de Kerk. Hij



is tot mij gekomen bij mijn Doop, toen ik een lid van Christus geworden ben. Daar is nu geen zichtbaar teeken van Zijn komst, geen vermogen gegeven om vreemde talen te spreken: deze buitengewone gaven zijn niet langer noodig: maar Zijn gewone gaven, die noodig zijn voor de opbouwing van het geestelijke leven, is Hij altoos gereed om te geven. Hier bidden wij om een groot ding,—" een recht verstand in alle dingen" door den Heiligen Geest. Het is niet altoos gemakkelijk te weten wat wij moesten doen; maar de Heilige Geest zal ons leeren. Hij spreekt tot ons door de Kerk, door de Heilige Schriften, door ons geweten. Hij zegt, " Dit is recht, doe het." En meer: niet alleen zegt Hij ons wat recht is, maar Hij helpt ons te doen wat recht is. Het ligt aan ons of wij naar Hem willen luisteren of niet; maar als wij weigeren, weet dat het is God Dien wij ongehoorzaam zijn, want de Heilige Geest is God. En als wij voortgaan in onze ongehoorzaamheid, zal Hij ons naderhand verlaten; en dan is daar geen hoop meer dat wij zullen doen wat recht is. Laat ons dan luisteren naar de stem van binnen, en laat ons gehoorzaam wezen.
De Heilige Geest geeft ons licht en een recht verstand in alle dingen: Hij geeft ons ook heilige vertroosting. Als wij iets verkeerds gedaan hebben,( zeggen onze maats somtijds, " Ach, dit is niets; je zal niet uitgevonden worden." Dit is niet " heilige vertroosting," maar slechte vertroosting. De Heilige Geest zegt, " Je hebt verkeerd gedaan al wordt je niet uitgevonden ; ga en belijd wat je gedaan hebt, en draag de straf." Als wij alzoo doen: als wij waar berouw hebben, en onze misdaden belijden, dan zal de Heilige Geest ons de heilige vertroosting geven welke volgt op de zoete verzekering van vergiffenis. Somtijds als menschen in moeilijkheid zijn, probeeren zij allerlei soorten van pleizier, of drank, om hen hunne moeilijk-



heden te laten vergeten. Dit is ook een slechte vertroosting. De Heilige Geest zegt, "Ga en vertel God uwe moeilijkheden, dan zal Hij u heilige vertroosting geven." Als wij ons willen " steeds verheugen," daar is geen ander weg dan God alles te vertellen,-—onze zonden, onze moeilijkheden, onze behoeften ; dan zullen " wij ons steeds verheugen in Zijn heilige vertroosting." Dezen grooten zegen schenkt God ons " door de verdiensten van Christus Jezus onzen Zaligmaker." Onze Zaligmaker heeft alle zegeningen verdiend: Hij heeft ze voor ons gewonnen: en Hij geeft ze aan allen die van harte daarom bidden : Hij Die met den Vader en den Heiligen Geest, een eenig God, leeft en regeert in eeuwigheid.
Op den dag van het Pinksterfeest waren de discipelen " allen eendrachtelijk bijeen." Eén in hart, één in Godsdienst, één in liefde,—deze waren de voorwaarden waaronder zij den Heiligen Geest ontvangen hebben. Het is gemakkelijk te zeggen dat wij liefhebben : maar het bewijs van liefde is gehoorzaamheid. " Jezus zeide tot Zijn discipelen, Indien gij Mij liefhebt, zoo bewaart Mijne geboden." Wij weten wat Zijn geboden zijn : niet enkel maar de Tien Geboden : maar zoodanigen als " Hebt elkander lief," " Doet aalmoezen," " Vast," " Bidt," " Neemt uw kruis op," " Volgt Mij na," " Doet dit, offert de Heilige Communie, tot Mijne gedachtenis." Liefde tot God, Vader, Zoon, en Heiligen Geest, en gehoorzaamheid aan Zijn geboden, moeten gepaard gaan : dan zal de Heilige Geest ons een Trooster en een Geest der waarheid zijn, Die met ons blijven zal, en zal bij ons woning maken en in ons zijn. Dan zullen wij vrede hebben: niet gelijk de wereld dien geeft, als een gewone manier van groeten, zooals wij zeggen, " Goeden dag": maar een dubbelen vrede,— vrede met God, en vrede met ons eigen geweten.



DRIEËENHEIDS-ZONDAG.
"In den Naam des Vaders, en des Zoons, en des Heiligen Geestes."—S. Mattheus xxviii. 19.
" Vooreerst, leer ik gelooven in God den Vader, Die mij en de geheele wereld geschapen heeft. Ten tweede, in God den Zoon, Die mij en het geheele menschdom verlost heeft. Ten derde, in God den Heiligen Geest, Die mij en al het uitverkoren volk van God heiligt."
" Wat is het uiterlijk en zichtbaar teeken bij den Doop ? Water, waarmede men gedoopt wordt, In den Naam des Vaders, en des Zoons, en des Heiligen Geestes.
Wat is de inwendige en geestelijke genade ons gegeven ? Eene afsterving der zonde en eene wedergeboorte tot rechtvaardigheid : want, daar wij van nature in zonde geboren en kinderen des toorns zijn, zoo worden wij hierdoor kinderen der genade gemaakt."
Van daag heet Drieëenheids-Zondag. Het Christelijke Jaar is met den Advent begonnen. Helfte van het jaai is verloopen van Advent tot Drieëenheids-Zondag. Gedurende deze eerste helfte van het Christelijke Jaar hebben wij geleerd wat God voor ons gedaan heeft. Hij heeft Zijn Zoon ter wereld gezonden voor ons zondige menschen. En wij hebben nagegaan wat de Zoon gedaan heeft. Hij werd voor ons geboren op Kerstmisdag : Hij werd bekend gemaakt aan de Wijzen die van het Oostenland gekomen waren bij de Epifanie: Hij werd als opgegroeide Man gedoopt en is terstond in de woestijn gegaan, waar Hij veertig dagen van den duive, verzocht werd,—ter gedachtenis waarvan wij de veertig dagen van de Vasten houden: Hij heeft geleden onder



Pontius Pilatus in de Stille Week : Hij werd gekruisigd, is gestorven en begraven op Goeden Vrijdag: Hij is wederopgestaan uit de dooden op Paaschfeest: Hij is opgevaren ten Hemel op Hemelvaartsdag : Hij heeft den Heiligen Geest gezonden op Pinksterfeest, dat was, als 't ware, op verleden Zondag. Zóó, van den eersten Zondag in den Advent af, hebben wij vele Vastendagen gehad waarop wij getreurd hebben,—de grootste waarvan was Goede Vrijdag, de groote Treurdag : en vele Feestdagen waarop wij ons verblijd hebben,—waarvan Paaschfeest het voornaamste was. Wij hebben de werken van de drie Personen in de één Godheid geloofd en geprezen,— de liefde van den Zoon, dat Hij ons verlost heeft: de liefde van den Heiligen Geest, dat Hij nedergedaald is om ons te heiligen: de liefde van den Vader, dat Hij beide den Zoon en den Heiligen Geest gezonden heeft. Van daag vieren wij nog een Feest: het verschilt van de anderen, want het wordt niet gevierd ter gedachtenis van iets dat God voor ons gedaan heeft: het is het Feest waarop wij den grooten God Zeiven aanbidden voor wat Hij is,—de Vader is God, de Zoon is God, en de Heilige Geest is God : wij loven de Drieheid in de Éénheid, den nieuwen Naam van God, aan ons geopenbaard door God den Zoon Jezus Christus onzen Heer.
In de Collect bidden wij: " Almachtige en eeuwige God, Die ons Uwen dienaren de genade verleend hebt, dat wij, door de belijdenis van een waar Geloof, de heerlijkheid van de eeuwige Drieëenheid erkennen, en in de macht van de Goddelijke Majesteit de Éénheid aanbidden."
Daar is maar één God : dat is de Éénheid; maar er zijn drie Personen: dat is de Drieheid. Dit leeren en belijden wij in de Geloofsbelijdenis; en dit Geloof is een waar Geloof. Dat God is één God is een waar Geloof. Dat God is ook drie Personen is een waar Geloof. Dit is de verborgenheid van de Heilige Drieëenheid, en wij



kunnen het niet verstaan; maar wij weten dat het de waarheid is omdat God Zelf heeft het aan ons verteld. Wij erkennen dat het waar is en dat wij het gelooven, elkmaal dat wij opstaan en de Geloofsbelijdenis opzeggen. Daarom elkmaal dat wij de Geloofsbelijdenis opzeggen, geeft God ons de genade " de heerlijkheid van de eeuwige Drieëenheid te erkennen." Maar somtijds geeft God ons Zijn genade te vergeefs: wij gebruiken het niet. Als de andere menschen in de Kerk opstaan en de Geloofsbelijdenis opzeggen, en wij staan met onzen mond toe, of mompelen alsof wij daarover beschaamd waren, dan erkennen wij niet het waar Geloof. Bij onzen Doop hebben wij beloofd dat wij al de Artikelen van het Christelijke Geloof gelooven zouden. Past op dan, dat, wanneer gij naar Kerk gaat, gij de Geloofsbelijdenis met hoorbare stem opzegt. Wij erkennen de heerlijkheid van de eeuwige Drieëenheid ook in andere deelen van de Godsdienst: bij voorbeeld, wanneer wij zeggen, " Eere zij den Vader en den Zoon en den Heiligen Geest " : en in het " Te Deum " (" Wij loven U, o God "), " Heilig, Heilig, Heilig, Heere God Sabaoth," dat is, "der heirscharen"; wij prijzen "den Vader, onmetelijk in Majesteit, Uwen . . . Zoon, ook den Heiligen Geest den Trooster ": in de Litanie bidden wij afzonderlijk aan elk Persoon en dan gezamenlijk aan de Heilige Drieëenheid : in de Avondmaalsdienst zingen wij, "Heilig, Heilig, Heilig, Heere God der heirscharen." En God verleent ons ook de genade " dat wij in de macht van de Goddelijke Majesteit de Eenheid aanbidden." Wij aanbidden maar één God. Wij zijn maar zwakke menschen, maar God laat ons toe Hem te aanbidden, den grooten, hoogen, goeden God. .
" Wij smeeken U, wil Gij ons standvastig in dit Geloof bewaren, en ons steeds tegen allen tegenspoed beschermen, Gij Die, een eenig God, leeft en regeert in eeuwigheid. Amen."



Wij hebben van morgen de Geloofsbelijdenis van S. Atbanasius opgezegd. Daarin heet het Geloof " het Katholieke Geloof," dat is, het Geloof gehouden door Christenen altijd en overal. Het begint: " Zoo wie wil zalig zijn, dien is vóór alle ding noodig dat hij het Katholieke Geloof houde. En het Katholieke Geloof is dit: Dat wij den eenigen God in Drieheid, en de Drieheid in de Éénheid eeren." En wij bidden God van daag dat Hij ons standvastig in dit Geloof wil bewaren. Als slechte menschen of de duivel trachten ons het Geloof te doen lossen, moeten wij God ernstig bidden ons standvastig daarin te bewaren. Als wij niet standvastig zijn in het Geloof, zullen wij ook niet standvastig zijn in het doen. Zwak, twijfelachtig geloof brengt voort zwakke, twijfelachtige werkers. En wanneer aanslagen gedaan worden tegen ons Geloof, bidt God dat Hij ons steeds wil beschermen tegen allen tegenspoed.
In het Evangelie hebben wij onzes Heeren onderwijs aangaande den Heiligen Doop. Zijn eerste onderrichting, toen Hij Zijn openbare bediening begonnen had, was omtrent den Heiligen Doop : Zijn laatste omtrent de Heilige Communie. En Zijn afscheidsbevel aan Zijn Apostelen, toen Hij stond om op te varen ten Hemel, was, " Gaat dan heen, onderwijst al de volken, dezelve doopende in den Naam des Vadeks en des Zoons en des Heiligen Geestes." Dit wijst ons de groote belangrijkheid van de Heilige Sacramenten.
Nikodemus, één uit de Farizeen, een overste en leeraar van de Joden, is tot Jezus des nachts gekomen om door Hem onderricht te worden. Nikodemus was niet hoogmoedig en tevreden met een uiterlijk onderhouden van de Wet, gelijk meesten van de Farizeen, maar ootmoedig en leerzaam : maar hij was banghartig : hij was bevreesd over wat andere menschen mogten zeggen als zij wisten dat hij tot Jezus gegaan was, daarom is hij niet op den dag gegaan. Wij moeten niet schroom wezen voor de



menschen of bang dat wij zullen uitgelachen worden om onze godsdienstigheid : lievers laat ons openlijk naar Kerk gaan en standvastig zijn in goeddoen, dan zullen wij niet alleen de getuigenis van een goed geweten hebben, maar mogelijk zal ons voorbeeld anderen sterk maken om ook hun plicht uit te voeren. Onze Heer in Zijn liefde en langmoedigheid versmaadt niemand, ook niet de lafhartigen ; zoo heeft Hij Nikodemus onderricht aangaande Zijn Koningrijk, dat is, Zijn Kerk, en de noodzakelijkheid van de wedergeboorte door den Heiligen Doop,—niet een wedergeboorte van onze lichamen, zooals Nikodemus vooreerst gemeend had, maar een wedergeboorte van onze zielen. Onze zielen zijn van geboorte slecht, zondig: daarom moeten zij wedergeboren worden. En dit geschiedt wanneer zij wedergeboren worden "uit water en Geest" in den Heiligen Doop, en worden opgenomen in het Koningrijk en Huisgezin van God, de Heilige Katholieke Kerk. Het water wordt in de Font geplaatst: dit is " het uiterlijk en zichtbaar teeken"; dan giet de Priester het water over het kind of persoon die gedoopt wordt, en spreekt terzelver tijd de woorden uit die onze Heer bevolen heeft,—" Ik doop u, in den Naam des Vaders en des Zoons en des Heiligen Geestes "; dan bewerkt de Heilige Geest de " wedergeboorte tot rechtvaardigheid," en verplaatst ons uit den staat van toorn en zonde in den staat van zaligheid en vergiffenis en van een kind van God. Wij kunnen niet dit alles verstaan, maar wij kunnen dit alles gelooven, want Gods Woord is waarachtig. " Gi' moet wedergeboren worden uit water en Geest " : dat is, gij moet gedoopt worden : zóó heeft Jezus bevolen, en zóó moeten wij doen.
Met Zijn leer omtrent den Heiligen Doop, heeft onze Heer gevoegd Zijn leering omtrent de verzoening die Hij zou teweeg brengen. Toen Gods oude volk in de woestijn tegen Hem gemurmureerd heeft, heeft Hij hen



gestraft door giftige slangen die hen gebeten hebben. Een slang, van koper gemaakt, werd op een dwarspaal verhoogd, en allen die gebeten waren en de koperen slang zouden aanzien, zouden hersteld worden. Dit was een tegenbeeld van onzen Heer Jezus Christus. Hij, de Zoon des Menschen, moest op het Kruis verhoogd worden, opdat zondaars, die door de oude giftige slang, den duivel, gebeten waren, konden op Hem zien, en van hunne zonden genezen en hersteld worden : " opdat een iegelijk, die in Hem gelooft, niet verderve maar het eeuwige leven hebbe." Als wij in Hem gelooven, zullen wij gelooven dat al zijn woorden de waarheid zijn. Wat Hij zegt, moeten wij doen. Hier zegt Hij ons dat wij moeten wedergeboren worden uit water en Geest in den Heiligen Doop, opdat wij het eeuwige leven hebben. Laat ons zorg dragen dat het eeuwige leven, in ons geboren bij onzen Doop, niet kwijnt en uitsterft, maar dagelijks groeit en sterker wordt.
A. 131, 132, 138, 139, 290-293, 353.
DE EERSTE ZONDAG NA DRIEËENHEID.
"Dit is de liefde Gods, dat wij Zijne geboden bewaren ; en Zijne geboden zijn niet zwaar."—1 Johannes v. 3.
" Zij beloofden ... ten derde, dat ik Gods heiligen Wil en geboden zoude onderhouden, en in dezelve al de dagen van mijn leven wandelen."
Verleden Zondag was het slot van het eerste deel van het Christelijke Jaar. Het Christelijke Jaar begint met den eersten Zondag in den Advent. De Adventsweken



zijn een voorbereiding voor Kerstmis. Van Kerstmis af heeft de Kerk ons geleerd " al de Artikelen van het Christelijke Geloof" : welke wij eerst leerden toen wij leerden de Geloofsbelijdenis op te zeggen. De Kerk heeft ons indachtig gemaakt van elk Artikel één na het ander. Op Kerstmis hebben wij geleerd hoe Jezus Christus onze Heer, de Zoon van God, is Mensch geworden, " ontvangen van den Heiligen Geest, geboren uit de Maagd Maria" : in de Heilige Stille Week, dat Hij " geleden heeft onder Pontius Pilatus " : op Goeden Vrijdag, dat Hij "is gekruist, gestorven, en begraven ; nedergedaald ter helle " : op Paaschfeest, dat Hij is " wederom opgestaan van de dooden": op Hemelvaartsdag, dat Hij is " opgevaren ten Hemel, zittende ter rechterhand Gods, des Almachtigen Vaders " : op Pinksterfeest, van " den Heiligen Geest, de Heilige Katholieke Kerk " : en verleden Zondag, DrieëenheidsZondag, hebben wij geleerd van de eeuwiggezegende Drieëenheid, drie Personen in één God, en Hem geprezen niet voor wat Hij voor ons gedaan heeft, maar voor wat Hij in Zichzelven is, voor Zijn eigen eer, majesteit, en heerlijkheid. Zoo is het eerste deel van het Christelijke Jaar ten slot gekomen, en van daag beginnen wij het tweede deel. Al de vijf en twintig Zondagen in dit tweede deel heeten Zondagen na Drieëenheid, en maken een halfjaar uit. In het eerste deel leeren wij het Geloof: in het tweede Plicht, dat is, Gods heiligen Wil en geboden. Geloof komt eerst, want geen werken zijn goed in Gods oogen als zij niet ontstaan uit een waar Geloof. Maar werken moeten volgen, want Geloof zonder werken is dood.
Van daag begint de Kerk ons leeren onzen Plicht; en zij doet dit, niet door één of ander van de Geboden vóór ons te leggen, maar door aan te wijzen de beweegreden waaruit onze goede werken moeten ontstaan, den aard van het Geloof dat wij geleerd hebben, namelijk,



het Geloof dat werkt door de Liefde. Geloof en Liefde zijn zoo nauw verbonden dat onze eerste les op Plicht is op Geloof dat werkt door Liefde, daar geloof in elk Artikel van de Geloofsbelijdenis moet ons leiden Hem lief te hebben Die elk bijzonderheid voor ons gedaan heeft, en die liefde te betoonen " niet alleen met onze lippen maar ook door ons leven."
In de Collect bidden wij: "O God, Die de sterkte zijt van allen die op U vertrouwen, neem genadig onze gebeden aan ; en daar wij, wegens de zwakheid van onze sterfelijke natuur, niets goeds vermogen zonder U, zoo verleen ons den bijstand van Uwe genade."
Wij gaan leeren omtrent onzen Plicht, en onze l'licht is de geboden te onderhouden. Maar wij zijn niet sterk genoeg om dit te doen : wij zijn te zwak van nature. Van den tijd af dat onze eerste voorouders, Adam en Eva, ongehoorzaam waren en tegen God gezondigd hebben, is iets in de wereld gekomen wat niet tevoren dóar was, namelijk, de zonde : en met de zonde de dood. Zoodat alle afkomelingen van Adam en Eva geboren zijn met zwakke naturen, niet sterk genoeg om goed te doen zonder hulp, en met sterfelijke naturen, onderworpen aan den dood. Het is onze Plicht Gods geboden te onderhouden : hoe zullen wij dit doen als wij zoo zwak zijn ? God is onze sterkte. Elkeen die begeert Gods hulp en op God vertrouwt, zal die hulp verkrijgen als hij daarom vraagt. Denkt daarover elk morgen. Zegt tot uzelven: " Ik moet van daag Gods geboden onderhouden : ik weet, ik ben te zwak om dit zelf te doen : ik weet, God zal mij helpen als ik Hem vraag : daarom, ik zal Hem bidden dat Hij mijn sterkte wil wezen, en mij den bijstand van Zijn genade wil verleenen."
" Opdat wij, door het onderhouden van Uwe geboden, beide in wil en werk U behagen mogen; door Jezus Christus onzen Heer. Amen."



Wij willen Gods geboden onderhouden, opdat wij Hem behagen mogen. Wij willen graag degenen behagen die wij liefhebben. Slaven gehoorzamen hunne bazen omdat zij gedwongen worden. Kinderen zijn somtijds gehoorzaam slechts omdat zij straf vreezen. Zoodanige gehoorzaamheid is min waard. Als wij bang voor God zijn, en Hem gehoorzamen slechts omdat wij verwachten dat Hij ons zal straffen als wij ongehoorzaam zijn, dan zal zoodanige gehoorzaamheid Hem niet behagen. Als wij Hem willen behagen, moeten wij Hem liefhebben ; dan zal het gemakkelijk wezen Zijn geboden te onderhouden. De Psalmist zegt: " Ik heb Uwe geboden lief, meer dan goud, ja meer dan het fijnste goud "; en S. Johannes : " Dit is de liefde van God, dat wij Zijne geboden bewaren ; en Zijne geboden zijn niet zwaar." Als wij Hem liefhebben, dan zullen wij Hem behagen " beide in wil en werk." Wij moeten Gods heiligen Wil en geboden onderhouden. God in wil te behagen beteekent dat wij Hem liefhebben, en dat wij hebben lief te doen zooals Hij ons gebiedt. Wij zullen niet zijn gelijk de schijnheiligen, die God gehoorzamen in werk maar niet in wil, en de geboden onderhouden om gezien te worden van de menschen : dit zal God niet behagen. Laat ons dan God altoos vragen voor den bijstand van Zijne genade, dat wij Hem mogen liefhebben met een liefdevol, gewillig hart. Onze Heer heeft ons geleerd: " Het eerste van al de geboden is, gij zult den Heer uwen God liefhebben uit geheel uw hart, ... en het tweede aan dit gelijk is, gij zult uwen naaste liefhebben als uzelven." Dus wordt onze Plicht bevat in ée'n woord, Liefde.
Het Evangelie verhaalt ons de geschiedenis van twee mannen; de één heeft God en zijn naaste liefgehad, de ander heeft noch God noch zijn naaste liefgehad.
" Daar was een zeker rijk mensch." Wat zijn naam was, weten wij niet. De Goede Herder zegt, Hij kent



zijn schapen bij naam. Zoodra wij gedoopt zijn, schrijft Hij onzen naam in het Boek des Levens. Deze mensch heeft niet den Goeden Herder gevolgd. Als wij den Goeden Herder niet volgen maar afdwalen, volgt Hij ons op, en tracht ons terug te brengen; maar als wij weigeren te komen, zal Hij eindelijk onzen naam uitschrapen uit het Boek des Levens. Deze rijk mensch heeft zijn geld besteden op zijn kleeren en kost, " levende allen dag vroolijk en prachtig." Het is niet zonde rijk te wezen. God geeft rijkdom aan sommigen, daarom kan het niet verkeerd wezen. Abraham was rijk, en zoo was Jozef van Arimathea: en deze waren goede menschen. Het is niet zonde geld op kleeren en kost te besteden : want dat geld gaat de werkmannen betalen die de kleeren maken en de kost verkoopen. Maar deze rijke mensch was slecht. Hoe was dit ? Hij was niet, zoover als wij weten, een dronkaard of leugenaar of hoereerder of dief. Neen : maar hij heeft niet Gods geboden zóó onderhouden als om God te behagen; hij had geen liefde : geen liefde voor God Die hem zooveel gegeven had, geen liefde voor zijn naaste.
" Daar was een zeker bedelaar." Wij kennen zijn naam : het was Lazarus. Deze was niet de broeder van Maria en Martha. Lazarus was één van de goede schapen, en de Goede Herder heeft hem bij zijn naam geroepen. De vrienden van Lazarus hebben hem vóór de poort van den rijken mensch gelegd, opdat de rijke hem kon zien als hij zou uitkomen, en hem wat geld of kost geven. Lazarus kon niet werken want hij was ziek en vol zweren. Hij heeft niet begeerd rijk te wezen : al wat hij gevraagd heeft, was de kruimeltjes en brokjes welke niemand noodig had, en welke zouden weggeveegd worden. Maar de rijke heeft geen acht op hem geslagen : niemand heeft notitie van hem genomen: alleen de honden zijn gekomen en hebben zijn zweren gelekt. Maar ofschoon de menschen hebben niet op Lazarus



gezien, heeft God op hem gezien. God heeft in liefde hem vooreen korten tijd laten lijden, en dan is hij gestorven : zijn ziel heeft het lichaam verlaten, en het lichaam kan dan niet lijden maar rust in het graf. Het lichaam is niet ik mijzelf: de ziel is ik mijzelf. En Lazarus ziel was hijzelf. De heilige Engelen hebben voor Lazarus bij zijn dood gezorgd; zij hebben hem gedragen naar den schoot van Abraham,—hetwelk is een ander naam voor het Paradijs, de heerlijke plaats waar heilige menschen de tweede komst van Christus en de Opstanding van het lichaam afwachten. In dat zalige Paradijs heeft Lazarus Abraham ontmoet, en ontelbare andere Heiligen. Hij is daar aangekomen, niet omdat hij arm was, maar omdat hij God waarlijk liefhad. Alle arme zieke menschen zijn niet goed, noch hebben zij God en hun naaste lief, noch trachten zij God te behagen. Maar Lazarus had God lief: hij heeft niet gemurmureerd omdat hij ziek en arm was ; en hij had zijn naaste lief: hij was niet nijdig op den rijke, noch toornig op hem. Zoo hebben de Engelen hem naar het Paradijs genomen.
Een tijd daarna is de rijke ook gestorven. Hij had een prachtige lijkstatie voor zijn lichaam : maar zijn ziel, hijzelf, is naar de hel gegaan; daar was hij in de pijn. Dit was ook in de plaats van afwachting, maar in het rampzalige deel daarvan; en van verre kon hij Abraham en Lazarus zien in het gelukzalige deel, genaamd het Paradijs. Hij heeft Abraham aangeroepen Lazarus tot hem te zenden met een droppel water om zijn tong te verkoelen. Hij had niets voor Lazarus gedaan toen zij beiden op aarde waren : nu wil hij hebben dat Lazarus iets voor hem moet doen : " Ik lijd smarten," zegt hij, "in deze vlam." Maar Abraham wijst hem terug op zijn verloopen en verkwiste leven. " Gedenk," zeide hij, " dat gij uw goed ontvangen hebt in uw leven." En hij had het alles voor zichzelvei gehouden : hij had niets aan God gegeven, niets aan
lï



armen Lazarus; daarom lijdt hij nu smarten. Lazarus had in zijn leven kwade dingen ontvangen : toch was hij niet ontevreden,'noch begeerlijk; maar heeft alles geduldig gedragen, en God en zijn naaste liefgehad : daarom is hij nu vertroost.
Wij moeten niet hierdoor verstaan dat rijkdom een schuld is en armoed een verdienste. Abraham, bij wien Lazarus gegaan is in het Paradijs, was een zeer rijke man geweest op aarde. De schuld van den rijke was niet zijn rijkdom maar zijn zelfzuchtigheid en gebrek aan liefde. Nu kon hij het verloopene gedenken, maar hij kon niet nu zich bekeeren en overgaan in het Paradijs : het was te laat : in dit leven wordt de beslissende keus gedaan.
Laat ons dan nu tot onze waarschuwing gedenken dat wij kunnen niet ons leven hier op aarde doorbrengen zonder God te behagen, en daarna, als wij komen te sterven, ons in de andere wereld bekeeren. God wil ons nu al onze zonden vergeven als wij ons waarlijk bekeeren s maar als wij onverschillig voortgaan, zal daar geen vergiffenis voor ons in de andere wereld wezen. Als de deur eens gesloten wordt, is het te laat dan aan te kloppen : "Nu is het de welaangename tijd, nu is het de dag van zaligheid."
Toen de rijke niets voor zichzelven van Abraham kon verkrijgen, wilde hij dat Lazarus zou teruggaan naar de aarde om zijn vijf broeders te waarschuwen. Maar Abraham heeft geantwoord: " Zij hebben Mozes en de Profeten," dat is, den Bijbel; ditér is al de waarschuwing te vinden die zij noodig hebben, en die wordt elk Sabbat in de kerk gelezen : " dat zij die hooren." Wij hebben niet alleen Mozes, de Tien Geboden, en de Profeten—het Oude Testament—maar het Nieuwe Testament daarbij, de geschiedenis van onzes Heeren leven en leer op aarde. Laat ons toezien dat wij die hooreis Als wij niet op Gods eigen woorden willen



letten, zal geen bode terugkomen van het Paradijs om ons verder te vermanen. Nogtans heeft God in Zijn groote liefde Eén, meerder dan Lazarus, laten terugkomen om tot ons te getuigen : Zijn eigen Zoon Jezus Christus onze Heer is ten derden dage uit de dooden opgestaan, en Hij gebiedt ons God lief te hebben, en wijst ons hoe wij God mogen behagen beide in wil en werk. God geeft ons zooveel genade als wij noodig hebben, en het is onze eigen schuld als wij die niet gebruiken. Lazarus heeft die genade gebruikt, en is naar het Paradijs gegaan : de rijke heeft die genade niet gebruikt, en is in de hel aangekomen.
Z. 138, 141; E. 22, 157, 281, 282; L. 182; A. 120, 128, 131.
DE TWEEDE ZONDAG NA DRIEËENHEID.
" De vreeze des IIeeren is het beginsel der wijsheid ; allen* die ze doen, hebben goed verstand : zijn lof bestaat tot in der eeuwigheid."—Psalm cxi. 10.
"Wat leert gij hoofdzakelijk uit deze geboden? Ik leer uit dezelve twee dingen : mijn plicht jegens God en mijn plicht jegens mijn naaste."
Gedurende de eerste helfte van het Christelijke Jaar leert de Kerk ons "al de Artikelen van het Christelijke Geloof," welke bevat worden in de Geloofsbelijdenis. Gedurende de tweede helfte van het Christelijke Jaar leert de Kerk ons " Gods heiligen Wil en geboden." De Geloofsbelijdenis leert ons het Geloof, en de Tien Geboden onzen Plicht. Onze Plicht jegens God kan in



één woord verklaard worden, namelijk, Liefde : en onze Plicht jegens onzen naaste in hetzelfde woord, Liefde. De tweede helfte van het Christelijke Jaar is verleden Zondag begonnen, en de Kerk heeft ons toen geleerd dat als wij God willen behagen in het onderhouden van Zijn geboden, moet ons Geloof door de Liefde werken,— een ware liefde tot God, die ons leidt onzen naaste lief te hebben. En daar wij geleerd worden dat de volmaakte liefde de vrees buiten drijft, werden wij indachtig gemaakt, opdat wij niet misschien ons zouden vergissen, dat deze vrees welke buiten gedreven wordt, is de pijnigende vrees voor straf, niet de eerbiedige kinderlijke vrees : zoodanige vrees moet altoos gepaard gaan met de liefde. Het eerste gebod leert ons " in God te gelooven, Hem te vreezen en Hem lief te hebben." Van daag worden wij geleerd daarin aan te houden. Verleden Zondag werden wij geleerd hoe wij moeten goed beginnen : van daag hoe wij moeten goed aanhouden.
In de Collect bidden wij : " O Heer, Die nimmer nalaat hen te helpen en te leiden die Gij in Uwe standvastige vrees en liefde opkweekt."
God is onze Vader, en wij zijn Zijn kinderen. God brengt Zijn kinderen op, niet alleen om in Hem te gelooven, maar ook om Hem lief te hebben en te vreezen. " De vrees des Heeren is het beginsel van wijsheid" : dit is de vrees om Hem te ergeren, om Hem te mishagen door kwaaddoen. "Zijt beroerd, en zondigt niet." Wij moeten jegens God gevoelen zooals goede kinderen jegens hunne ouders : zij behandelen hunne ouders met eerbiedige vrees. God wil dan dat wij moeten groeien in een standvastige vrees en liefde voor Hem. Van hoogste belang is het dat kinderen van hunne vroegste jaren opgekweekt worden om respekt, eerbied, en liefde te betoonen jegens hunne ouders, zoo zullen zij geleid worden hetzelve te betoonen jegens hun hemelschen Vader. Degenen die alzoo van kindsheid



opgekweekt worden in deze " standvastige vrees en liefde," gelijk Samuel en Timotheus, en die, gelijk hun Heer, dagelijks toenemen in wijsheid en grootte, zal hun hemelsche Vader " nimmer nalaten te helpen en te leiden."
" Wij smeeken U, neem ons onder de bescherming van Uwe goede voorzienigheid, en werk in ons een bestendige vrees en liefde voor Uwen heiligen Naam : door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
Gods voorzienigheid beteekent de zorg met welke Hij ons voorziet. Hier maken wij melding van de bescherming met welke Hij ons voorziet. Wij hebben bescherming noodig wanneer iemand tracht ons te beschadigen. De duivel en slechte maats zijn altoos een gevaar: zij beschadigen ons door ons tot zonde te verleiden. Wanneer zij trachten dit te doen, moeten wij onze toevlucht tot God nemen : Hij zal ons beschermen : Hij zal nimmer nalaten ons te helpen en te leiden, en in ons te werken een bestendige vrees en liefde voor Zij,n heiligen Naam, dat is, voor Zichzelven en alles dat aan Hem behoort. Het derde gebod zegt: " Gij zult den Naam des Heeren uws Gods niet ijdelijk gebruiken." Wij moeten Zijn Naam gebruiken in lofzang en gebed, niet in gewoon gesprek. Gods Naam is zoo heilig dat wij dien altoos moeten vreezen: maar het is onzes Vaders Naam, daarom moeten wij dien altoos liefhebben : altoos " een bestendige vrees en liefde" voor dien heiligen Naam hebben.
Het Evangelie bestaat uit één van de gelijkenissen van onzen Heer, de gelijkenis van het Groote Avondmaal. Een gelijkenis is een aardsche verhaal met een hemelsche beteekenis: elk gelijkenis heeft ons iets te leeren omtrent hoe wij God moeten dienen. Het eerste doeleinde van deze gelijkenis is de verwerping van de Joden aan te wijzen en de roeping van degenen die niet Joden zijn : het tweede is de slechte exkusen vóór den



dag te brengen van degenen die weigeren te leven naar de voorschriften van het Evangelie, en de noodiging van het Evangelie aan te nemen.
"Een zeker mensch," dat is, onze Heer Jezus Christus, "bereidde een groot avondmaal," dat is, al de goede dingen die de geloovigen in Zijn Kerk genieten : zooals de middelen van genade, den Heiligen Doop, de Heilige Communie, den Bijbel, de gemeenschap van den Heiligen Geest, de aanneming tot kinderen, de vergiffenis van zonde, de hoop des eeuwigen levens : " en hij noodde er velen," dat is, al de Joden, genood door Mozes en de Profeten, de slachtoffers en de zinnebeelden : " en hij zond zijn dienstknechten uit," dat is, de twaalf Apostelen en de zeventig discipelen, " om degenen die genood waren, te zeggen, Komt, want alle dingen zijn nu gereed," dat is, het oude is volbracht, " Christus, ons Pascha, is voor ons geslacht, daarom laat ons het Feest houden." " Zij begonnen allen zich eendrachtelijk te verontschuldigen " : het Joodsche volk heeft geweigerd de noodiging van Christus aan te nemen : en zoo doen vele zoogenaamde Christenen nog van daag : zij trekken achteruit van hunne plichten, maar allen hebben exkusen. De één wordt verhinderd door zijn bezittings en zijn geld : hij heeft die meer lief dan God, ofschoon hij bij zijn Doop beloofd heeft de pracht en ijdelheden van deze booze wereld te verzaken. Een ander wordt verhinderd door zijn werklijkheden en bezigheid : hij moet zijn land gaan omploegenhet is dus niet alleen sommige rijke menschen die niet acht slaan op Gods noodiging, sommige werkmannen zijn juist zoo schuldig : wereldsche dingen nemen al hun gedachten in en maken dat zij God vergeten. Een ander wordt niet opgehouden door zijn geld of zijn werk, maar door zijn pleizier: hij had een vrouw getrouwd, en had geen tijd om aan God te denken. Wereldsche goederen, werk, en pleizier,—elk goed op zijn tijd en plek, niaar



nadeelig, ja doodelijk, voor de ziel wanneer zij ons van God weghouden.
De heer was toornig toen hij al deze exkusen hoorde, omdat de genoode gasten hem zoo slecht behandeld hadden. En God wordt toornig op ons als wij Hem verachten, daarom bidden wij Hem dat Hij ons in Zijn standvastige vrees en liefde wil opkweeken. Toen heeft de heer zijn dienstknechten wederom uitgezonden om in te brengen de armen (want zij hadden nog niet den waren rijkdom), en verminkten (want zij waren krachteloos, wegens hunne zonden), en kreupelen (want zij waren onbekwaam om op den weg der gerechtigheid te wandelen), en blinden (want hunne oogen waren nog niet open tot Gods waarheid). Dezen moeten allen inkomen, want Christus Kerk mag niet ledig wezen : " en nog is er plaats," want Christus Kerk is Katholiek, wereldwijd, in staat' om het geheele menschdom in te nemen.
De Joden als een natie hebben de Evangelie-noodiging geweigerd, ofschoon verscheidene Joden hebben die aangenomen; zoo heeft onze Heer Zijn Apostelen en dienstknechten bevolen, " Gaat heen, onderwijst al de volken, hen doopende " : niet langer zou maar één natie het voorrecht genieten Gods uitverkoren volk te zijn : dat voorrecht zou nu open geworpen worden aan allen die daarin willen deel hebben, van wat geslacht of kleur ook zij mogen zijn. Zijt gij daartoe genood geweest? en hebt gij "Ja" gezegd op die noodiging? Ja, indien gij gedoopt zijt geweest. Als een klein kind tot den Heiligen Doop gebracht wordt, antwoorden zijn Peetouders in zijn naam, en Christus neemt hem op in den Heiligen Doop in Gods Huisgezin. Zoodra het kind oud genoeg wordt om te verstaan, onderwijst hem Christus dienstknecht aangaande de goede dingen die gereed zijn : één daarvan melden wij in de Collect, " de bescherming van Gods goede voorzienigheid," Daar



zijn zooveel andere goede dingen dat wij die niet kunnen berekenen:—Gods liefde, en Zijn Heilige Geest, en vergiffenis van zonde, en vrede, en gelukzaligheid. Hoe treurig is het, als gij niet om dezelve geeft. Sommige van de genooden hebben hunne bezitten meer lief dan Gods goede dingen : anderen hun werk meer dan Gods werk : anderen hun pleizier meer dan de blijdschap welke God geeft. Maar als gij God nu weigert, zal Hij u eens weigeren : dan zult gij spijt hebben, maar het zal te laat zijn. «.
Zoodra gij bevestigd zijt, noodt God u tot Zijn hemelsch Avondmaal hier op aarde, de Heilige Communie. Daar noodt Hij u om gevoed te worden met het Lichaam en Bloed van Christus, Christus Zeiven. Zult gij komen met blijde dankbaarheid, of zult gij haast beginnen exkusen te maken ? Velen zeggen, zij zijn niet waardig tot het Feest te komen waartoe zij genood zijn : maar zij meenen dat zij eigenlijk niet van zin zijn waardig te zijn: en zoo gaat het vonnis uit,—Gij zult " Mijn Avondmaal niet smaken." Vreesselijk vonnis ! Luistert naar de vermaning in het Gebeden-Boek: " Gij weet hoe grievend en onvriendelijk het is, wanneer iemand een rijken maaltijd heeft bereid, en zijn tafel met voorraad van allerlei soort voorzien, zoodat er niets ontbreekt dan alleen de gasten om aan te zitten, en nogtans de genoodigden (zonder eenige reden) hoogst ondankbaar weigeren te komen." Elkeen die weigert Christus noodiging, doet Hem onrecht aan en beleedigt Hem, want hij weigert te komen waar het de hoogste eer is genood te worden. Hij acht zich onwaardig, hij weigert de hulp die God hem aanbiedt waardoor hij een godvruchtig leven leiden mogt: hij heeft weggebroken van de opvoeding, naar dewelke zijn hemelsche Vader wil dat hij opgekweekt worde :—dat hij toezie dat hij niet onwaardig geacht worde het Feestmaal in den Hemel te smaken.
Z. t43, 162, 202 ; E. 25 ; A, 121, 122, 173,



DE DERDE ZONDAG NA DRIEÉENHEID.
" Zijt nuchteren en waakt; want uwe tegenpartij, de duivel, gaat om als een brieschende leeuw, zoekende wien hij zou mogen verslinden."—i Petrus v. 8.
" Mijn plicht jegens God is in Hem te gelooven, Hem te vreezen, Hem lief te hebben, met geheel mijn hart, met geheel mijn ziel, met geheel mijn verstand, en met al mijn kracht."
" Dat het Hem behagen moge, ons bij alle, zoowel geestelijke als lichamelijke, gevaren te beschermen en te redden."
Gedurende de tweede helfte van het Christelijke Jaar, op de Zondagen na Drieëenheid, leert de Kerk ons onzen Plicht. De Kerk-Katechismus leert ons de ware beteekenis van de Tien Geboden in " Mijn Plicht jegens God" en " Mijn Plicht jegens mijn naaste." En het één woord hetwelk al onzen plicht bevat is " Liefde " : " De liefde is de vervulling van de wet." Op den eersten Zondag na Drieëenheid werd ons voorgedragen de ware grond van Christelijke gehoorzaamheid, en de aard van het Geloof dat wij geleerd werden gedurende de eerste helfte van het Christelijke Jaar,—het Geloof dat door de Liefde werkt; op den tweeden Zondag, de noodzakelijkheid van aanhouden in de liefde,—liefde gepaard met eerbiedige vrees. Van daag waarschuwt ons de Kerk tegen de gevaren welke het pad van den Christen omringen. Het kind van God moet niet verwachten vrij te wezen van lijden en verzoeking. Daar zijn gevaren tegen welke wij moeten tegenstand bieden, en



tegenspoeden welke wij moeten overwinnen; en God heeft ons lief, zelfs wanneer wij Hem vergeten en niet denken van Zijn liefde, en Hij behoedt en beschermt ons in alle gevaren.
In de Collect bidden wij : "O Heer, wij smeeken U ons genadiglijk te hooren ; en geef dat wij, wien Gij een hartelijke begeerte tot bidden hebt gegeven, door Uwe machtige hulp in alle gevaren en tegenheden mogen beschermd en vertroost worden ; door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
Kunnen wij deze woorden ongeveinsd gebruiken ? Toen wij van ochtend onze gebeden opgezegd hebben, hadden wij waarlijk " een hartelijke begeerte tot bidden " ? of hebben wij het een moeite geacht? of hebben wij de woorden gebruikt zonder te denken wat zij beteekenen ? is het ons aangenaam naar Kerk te gaan om God te aanbidden ? En als wij niet deze " hartelijke begeerte tot bidden " hebben, verlangen wij daarnaar ? en vragen wij God om ons die te geven? Van nature hebben wij niet deze "hartelijke begeerte tot bidden," want gebed is het verlangen van de ziel naar God. Deze begeerte is een gave van God, en Hij geeft dezelve aan degenen die dezelve van Hem vragen.
Wij bidden God alhier dat wij door Zijn machtige hulp mogen beschermd en vertroost worden in alle gevaren en tegenheden. Wij zijn in gevaar van zondigen wanneer de duivel ons verzoekt: daarom heeft ^ onze Heer ons geleerd, " Leid ons niet in verzoeking : en de Katechismus, " Dat het Hem behagen moge ons bij alle, zoowel geestelijke als lichamelijke, gevaren te beschermen en te redden." Wij zijn in geestelijk gevaar wanneer wij verzocht worden om onzen plicht te verzuimen : na te laten hetgeen wij behooren te doen; dan moeten wij bidden om Gods machtige hulp, en Hij zal ons beschermen, en kracht geven om onzen plicht uit te voeren. En wanneer wij in tegenspoed zijn, of ziek, of



in pijn, of teleurgesteld, dan hebben wij Gods machtige hulp noodig om ons te vertroosten, om ons te helpen het te dragen. Wij kunnen niet gevaren en tegenheden ontvlieden : dezen zijn een deel van onze beproeving : en wij vragen niet dat God ons daarvan zal vrij houden. Het pad van onzen plicht is niet altoos glad en gemakkelijk : maar God is Almachtig, in staat om tot onze hulp te komen; en Hij heeft ons lief, en zal ons komen beschermen en vertroosten wanneer Hij ons hoort roepen met een hartelijke begeerte.
De Zendbrief wijst op eenige van deze gevaren, namelijk, hoogmoed van hart, de zorgvuldigheden van de wereld, en de aanslagen van onzen grooten vijand den duivel. Hoogmoed moet te onder gebracht worden door gedurige daden van nederigheid: de zorgvuldigheden van de wereld moeten overwonnen worden door vertrouwen op God : de aanslagen van den duivel moeten wederstaan worden door ernstige waakzaamheid en standvastigheid in het Geloof; en degenen die alzoo nederig, vertrouwend, en waakzaam zijn, hebben de belofte " Hij zorgt voor u."
Het Evangelie toont ons door twee gelijkenissen, hoe degenen die afgedwaald hebben door onzinnigheid en onbedachtzaamheid en niet door moedwillige zonde, opgezocht worden door den Goeden Herder. Zijn beeld is op hen gedrukt, ofschoon vervuild en verroest en schaars kenbaar geworden; en daarom, als zij gevoelen hun behoefte aan een Zaligmaker, zal Hij hen herstellen door de bediening van Zijn Kerk.
De eerste gelijkenis in het Evangelie voor van daag is die van het verloren schaap. " De tollenaars en zondaars naderden tot Jezus, om Hem te hooren." De tollenaars waren de menschen die de belasting voor de Romeinen koliekteerden. Zij werden veracht en gehaat omdat zij Joden in de dienst van de Romeinen waren, en trachtten door onderdrukking zooveel mogelijk voor



eigen winst te maken. De zondaars waren mannen en vrouwen die in openlijke zonde leefden. Dezen zijn dan tot onzen Heer Jezus gekomen: misschien hadden zij spijt over hunne zonden en wilden die opgeven : en Jezus beteekent Zaligmaker, omdat Hij Zijn volk van hunne zonden verlost.
" De Farizeen en Schriftgeleerden murmureerden." De Schriftgeleerden waren mannen van wie het werk was de Boeken van de Wet, de Psalmen, en de Profeten uit te schrijven : want in die dagen was de drukkerij nog niet uitgevonden. De Farizeen waren leden van de Joodsche Kerk die zeer streng waren in het onderhouden van de Wet van God, doch niet uit liefde tot Hem : noch hadden zij hunne medemenschen lief, want zij waren zeer hoogmoedig, en werden verergd te zien deze tollenaars en zondaars tot onzen Heer komen. Zij murmureerden, maar onze Heer was verblijd: want "Christus Jezus is in de wereld gekomen om de zondaars zalig te maken." Hij maakt zondaars zalig als zij hunne zonden verwerpen en aflaten. Hij heeft de zondaars lief, maar haat hunne zonden. En zondaars die trachten hunne zonden af te breken, wil Hij beschermen en vertroosten. Dit leert Hij ons hier, door de gelijkenis van het verloren schaap.
De Herder was uit in het veld met honderd schapen : één is afgedwaald. In tijd en wijl mist Hij dit één, en gaat het zoeken : eindelijk vindt Hij het, modderig, mat, vast in een doornbosch, uitgeput: Hij was verplicht om het te dragen: had Hij niet gekomen, dan was het zeker dood vóór den morgen. Hij was verblijd om het te vinden, want Hij had Zijn schaap lief: en het schaap was verblijd, want het had zeer spijt dat het zoo onnoozel geweest was, en zijn eigen weg was niet zoo aangenaam als het verwacht had. Nu zijn al de schapen weer tesamen; " en te huis komende, roept Hij de vrienden en de geburen samen, zeggende tot hen: Weest blij met



Mij, want Ik heb Mijn schaap gevonden dat verloren was." En zij waren allen met Hem verblijd.
Onze Heer legt ons deze gelijkenis uit. Opgegroeide menschen zijn de schapen, en kinderen zijn de lammeren, en Hijzelf is de Goede Herder. "Wij zijn het volk van Zijn weide en de schapen van Zijn hand" : en wij gelijken het schaap dat afgedwaald heeft, meer dan de negen en negentig die stil geweid hebben. " Wij allen dwaalden gelijk schapen." Toen wij een leugen verteld hebben, of iets door bedrog verkregen, of gevloekt, of getwist, dan hebben wij afgedwaald. Wij belijden dit in de Godsdienst in de Kerk: "wij hebben gedwaald en zijn van Uwe wegen afgeweken als verlorene schapen " : en wij smeeken God dat Hij ons terug brenge : " richt Gij hen op die boetvaardig zijn." Jezus Christus heeft ons zooveel lief dat Hij ons opzoekt als wij afgedwaald hebben gelijk onnoozele schapen : en zoo beschermt en vertroost Hij ons in alle gevaren en tegenheden ; en als wij gelijk schapen zijn, zullen wij verblijd wezen om terug te komen. En niet alleen is de Goede Herder verblijd over " één zondaar die zich bekeert," maar ook de Engelen. De Engelen wachten op ons en dragen zorg voor ons, en zijn verblijd wanneer wij de zonde verzaken.
De tweede gelijkenis is aangaande het verloren stuk geld. De Goede Herder had niet Zijn schaap verloren ; het schaap had zelf afgedwaald. Maar hier was de vrouw nalatig, en heeft haar penning verloren. Zij was daarover grootelijks aangehaald; zij heeft een kaars aangestoken om in de donkere hoeken te zien en onder de kast; en den bezem genomen en de kamer uitgeveegd, want het stuk geld was zoo klein; zij moest op haar knieën gaan. Zij heeft niet opgegeven en gezegd, " Het helpt niet" ; zij heeft naarstiglijk, te dege, gezocht totdat zij het gevonden had. Hoe verblijd was zij dan ! Zij moest al haar vrienden gaan zeggen : en zij allen waren



blij met haar. Zoo is het wanneer menschen minnelijk en onzelfzuchtig zijn : zij zijn blij als andere menschen blij zijn, en zij zeggen zóó. Maar als zij onvriendelijk en zelfzuchtig zijn, dan zeggen zij, " Wat raakt dit mij ? dit gaat mij niet aan."
Onze Heer wijst ons de beteekenis ook van de tweede gelijkenis in het Evangelie voor van daag. De vrouw beteekent de Kerk, die moet zorg dragen voor de zilveren pennings van Christus. Deze zijn de leden van de Kerk. Wij zijn gelijk dé zilveren pennings. Beschouwt een "tikkie." Daar is des konings beeld daarop gedrukt, zijn naam en opschrift: zoo behoort het aan den koning. Gij zijt gelijk dit stuk zilver. Gods Beeld is op u gedrukt. Toen gij gedoopt werdt, werd Zijn Naam en opschrift op u gedrukt. Gij moet dat Beeld en Naam en opschrift schoon houden. Somtijds is een stuk geld zoo versleten dat gij kunt niet meer het beeld en naam en opschrift uitmaken. En somtijds zien wij menschen zoo zondig en veranderd van wat zij eens waren, dat zij des Hemelschen Vaders kinderen gansch niet meer gelijken; men zou hen geheel niet voor Christenen houden. Gij moet niet alzoo worden. Het stuk zilvergeld blijft blinkend en wit als het gedurig gebruikt wordt. Zoo moet gij doen het werk dat God u gegeven heeft om te doen, dan zult gij zijn gelijk een stuk zilvergeld waarvan het beeld en naam en opschrift schoon is. Het vierde gebod zegt, " Zes dagen zult gij arbeiden en al uw werk doen." Als gij niet werkt, maar wegrolt in een hoek, en ligt in het stof, zoekt de Kerk u op : de Priester of de Kerkdienaars zullen u vermanen, en trachten u wederom bruikbaar te doen worden : en de Kerkklok luidt in uw ooren en zegt, " Sta op, kom en dien God." De vrouw heeft een kaars ontstoken, en de Kerk bedient het Woord van God en de Sacramenten, waardoor zondaars verlicht worden om hun pad naar God te zien.



Bij het vinden van den zondaar is daar groote blijdschap, niet slechts in de Kerk maar ook onder de geburen, dat is, de Heilige Engelen. De Heilige Engelen wachten over ons elkeen in 't bijzonder: niet een van ons is uitgelaten : niet één van ons verdwaalt of wij worden opgezocht: niet één van ons is er dien zij niet liefhebben; daarom "is er blijdschap voor de Engelen van God over één zondaar die zich bekeert," en teruggaat naar zijn plicht.
Laat ons nooit vergeten dat wij niet aan onzelven behooren, om te doen wat wij willen met onszelven: wij zijn Christus eigendom; Hij heeft ons gemaakt: Hij heeft ons verlost en gemerkt met Zijn Kruis i Hij heeft ons opgenomen in Zijn Huisgezin. Naar mate dat wij vergeten^ de aanspraak die Hij op ons heeft, zijn wij zondaars voor Hem: maar hoeveel erger is het indien wij, als Zijn kinderen, tegen Hem opstandig worden. Gedenkt aan Zijn liefde, Die ons nog opzoekt evenals wij, door onverschilligheid en toegeven aan verzoeking, van Zijn dienst afdwalen.
Z, 2I4; E. 153 ; L. 258 ; A. 140, 146, 207, 209, 253.
DE VIERDE ZONDAG NA DRIEËENHEID.
' Indien God ons alzoo lief heeft gehad, zoo zijn wij ook schuldig elkander lief te hebben."—1 Johannes iv. 11.
"Mijn plicht jegens mijn naaste is hem lief te hebben als mijzelven, en allen menschen zóó te doen als ik wilde dat zij mij deden."
Gedurende al de weken na Drieëenheid worden wij onzen Plicht geleerd. Het één woord dat onzen Plicht



beschrijft is Liefde: liefde tot God, en liefde tot onze medemenschen. Wij hebben God lief, omdat Hij ons eerst liefgehad heeft. Hij heeft ons lief gelijk een Goede Herder die zijn stomme afgedwaalde schaap opzoekt. En " indien God ons alzoo lief heeft gehad, zoo zijn wij ook schuldig elkander lief te hebben." Het Evangelie voor van daag leert ons hoe wij elkander moeten liefhebben.
Op den eersten Zondag na Drieëenheid hebben wij God aangeroepen als onze Sterkte; op den tweeden hebben wij ons vertrouwen verklaard dat God nimmer nalaat Zijn sterkte te gebruiken ter wille van allen die Hij opkweekt; op den derden, daar wij op Gods sterkte betrouwen die zoo onmisbaar is voor het Christelijke leven, zoo bekennen wij dat de hartelijke begeerte tot bidden, om dezelve te verkrijgen, ons gegeven wordt door God ; en van daag maken wij dezelfde belijdenis dat wij niet sterk zijn zonder God, ja ook dat daar niets heilig is zonder Hem : gelijk wij aan onzen kant moeten aanhouden en volharden, zoo vragen wij God dat Hij aan Zijn kant de gave van sterkte aan ons nog zal gedurig bijzetten.
In de Collect bidden wij: " O God, Beschermer van allen die op U vertrouwen, zonder Wien niets sterk, niets heilig is; vermeerder en vermenigvuldig Uwe ontferming over ons."
Menschen hebben een beschermer noodig als een onverschillige persoon hen tracht te beschadigen; dan als zij een beschermer zien, vluchten zij naar hem. God is niet verre van ons maar nabij, en beschermt allen die op Hem vertrouwen. Daarom behoeven wij niet voor verzoeking bang te wezen. Maar apart van God zijn wij niet sterk, en kunnen niet heilig wezen : de duivel is te listig en te machtig. Als wij ons morgengebed nalaten en God niet vragen met ons den geheelen dag te blijven, dan zullen wij zwak zijn, en wat



wij doen zal zondig zijn en niet heilig. Naardat wij op Hem vertrouwen, zal Hij ons beschermen: naardat wij geloof hebben in Zijn zorg, zal Hij voor ons zorgen : naardat wij gebruik maken van Zijn hulp, zal Hij Zijn ontferming, Zijn goedheid, en Zijn liefde, over ons vermeerderen en vermenigvuldigen.
" Opdat wij, U tot onzen Bestuurder en Leidsman hebbende, zoo mogen wandelen door de dingen die tijdelijk zijn, dat wij ten laatste niet verliezen de dingen die eeuwig zijn. Verleen dit, o hemelsche Vader, om Jezus Christus onzes Heeren wil. Amen."
De dingen die tijdelijk zijn, behooren aan het leven hier en duren maar een korten tijd : de dingen die eeuwig zijn, behooren aan het leven hierna en houden nooit op. Wij zullen de dingen die eeuwig zijn, zekerlijk verliezen als wij niet God tot onzen Bestuurder en Leidsman hebben. Hij is onze Bestuurder als wij Zijn Geboden onderhouden. Hij is onze Leidsman als wij het voorbeeld van Zijn gezegenden Zoon onzen Heer Jezus Christus volgen. Als wij onzen Bestuurder gehoorzamen en onzen Leidsman volgen, zullen wij niet de dingen die eeuwig zijn in den Hemel verliezen. De hel is ook eeuwig: de Katechismus heet dezelve " den eeuwigen dood," omdat die is de eeuwige scheiding van God. Maar in de Collect beteekent " de dingen die eeuwig zijn " de eeuwige gelukzaligheid. En God heeft ons lief, en is onze Vader, en wil niet dat wij verloren gaan: daarom laat ons zoo wandelen door de dingen die tijdelijk zijn, gelijk Abraham en David en S. Petrus en S. Paulus en al de Heiligen gedaan hebben, dat wij ten laatste niet, gelijk Judas, verliezen de dingen die eeuwig zijn.
Als wij onzen plicht jegens God willen recht uitvoeren: als wij willen wandelen door de dingen die tijdelijk zijn, zoodat wij niet verliezen de dingen die eeuwig zijn: dan moeten wij liefhebben. En liefde tot onzen naaste moet
O



ontstaan uit een gevoel van Gods liefde voor ons. Onze hemelsche Vader heeft ons lief, daarom moeten wij elkander liefhebben : onze Vader is barmhartig, daarom moeten wij barmhartig wezen. Wij moeten Gods gedrag jegens ons nemen als de maat voor ons gedrag jegens onzen naaste. Hoe heeft God ons behandeld tot zoo ver ? hoe hopen wij dat Hij ons nog zal behandelen? alzoo laat ons onze medemenschen behandelen. " Oordeelt niet,"—toont barmhartigheid aan hem in uw gedachte. " Verdoemt niet,"— toont barmhartigheid aan hem in uw woorden en vertelt geen leugens. "Vergeeft," als iemand u kwaad gedaan heeft: het is de voorwaarde van Gods vergiffenis van ons,—"vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven." " Geeft/' —toont barmhartigheid aan uw naaste in uwe daden. "Met dezelfde maat, waarmede gijlieden meet, zal ulieden wedergemeten worden." Als gij maar een klein stuk liefde geeft, zult gij maar een klein stuk wederkrijgen : als gij vriendelijk, mild, liefdevol zijt, dan zullen de menschen ook alzoo jegens u wezen.
De Apostelen zouden onderwijzers van anderen zijn, daarom moesten zijzelven verlicht worden. Onkundige menschen zijn niet bekwaam 0111 anderen te leeren : zij kunnen zeiven niet den weg zien, hoe zullen zij dan anderen leiden ? Als zij trachten dit op zich te nemen, zijn zij gelijk een blinde die een ander blinde wil leiden : het gevolg is dat beiden zullen in de gracht vallen. Wij moeten niet luisteren naar predikers en onderwijzers die niet behoorlijk geordineerd en gezonden zijn geweest. Onze Leeraars zijn behoorlijk geordineerd en gezonden, want zij zijn door den Bisschop geordineerd en gezonden : en een onderwijzer of voorlezer is behoorlijk gezonden als de Leeraar hem of haar daartoe aangesteld heeft.
Onze Heer vermaant ons verder gelijk Hem te wezen, voornaamlijk in liefde. Liefde is de volmaaktheid in hart en daad. Daartoe moeten wij niet uitkijken naar



de kleine fouten van andere menschen terwijl wij onze eigene groote fouten niet zien : de balk in ons oog is duidelijk aan anderen, ofschoon wijzelven daaromtrent blind zijn. Als wij door eigenliefde verblind zijn : als wij nog niet gezond worden van onze gebreken : hoe zullen wij anderen ophelpen ? Verbetering moet t'huis beginnen, vóór wij anderen kunnen leiden : anderszins, zegt onze Heer, zijn wij geveinsd; wij houden onszelven voor goed, en praten van de misdrijven van andere menschen, terwijl wij niet op onze eigene misdaden letten. " Doe eerst den balk uit uw oog " : oordeel eerst uzelven, onderzoek uzelven, vind uit uw eigene gebreken en fouten, en verbeter die: dan zult gij in staat zijn anderen, uw broeders in Gods Huisgezin, te helpen. Hier dan is een les van verdraagzaamheid met anderen, en geduld, en barmhartigheid, en vergeving, en liefde, zoover als het andere menschen betreft: maar van strengheid en oppassenheid en worstelen met uzelven.
" Heer, ontferm U onzer; en neig onze harten om dit gebod te onderhouden."
C. 201, 210; A. 137, 138, 141, 199, 206, 212, 220.
DE VIJFDE ZONDAG NA DRIEËENHEID.
" Zoek den vrede, en jaag dien na."—Psalm xxxiv. 14. "Ik geloof in ... de Heilige Katholieke Kerk."
" Ik dank onzen hemelschen Vader van harte, dat Hij mij tot dezen staat van zaligheid geroepen heeft. En ik bid God dat Hij mij Zijne genade schenke, dat ik in denzelven moge volharden tot aan het einde van mijn leven."



Verleden Zondag hebben wij God gebeden dat wij " zoo mogen wandelen door de dingen die tijdelijk zijn " —en die, derhalve, spoedig zullen ten einde komen— " dat wij ten laatste niet verliezen de dingen die eeuwig zijn," die, allen, goede dingen zijn en nooit ten einde komen. Tijdelijke dingen zijn somtijds pijnlijk, zooals ziekte en droefheid die wij te dragen hebben. Maar God in Zijn liefde'geeft ons vele goede dingen in deze wereld,—zooals zonneschijn, bloemen, vrienden, gezondheid : en nog beter, Zijn Heiligen Geest, genade, vrede, blijdschap. Doch als wij Gods Heiligen Geest en vrede en blijdschap willen hebben, moeten wij in Gods Kerk wezen. God heeft ons in Zijn Kerk opgenomen bij onzen Doop, en ons leden van Christus gemaakt,—een deel van Zijn Lichaam, hetwelk is Zijn Kerk. En God heeft vele goede dingen welke Hij wil geven aan de leden van Zijn Kerk : tot het genot daarvan is vrede hoogst noodig. Daarom bidden wij in de Collect:—" Geef, o Heer, smeeken wij U, dat de loop van deze wereld door Uw bestuur zóó in vrede worde geregeld, dat Uw Kerk U met vreugde moge dienen in alle godvruchtige gerustheid; door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
God bestuurt den loop van deze wereld, en Hij stelt over de landen van de wereld konings en keizers en presidenten. Alle konings en regeerders zijn niet goed en barmhartig. In de Handelingen van de Apostelen lezen wij dat toen de Heilige Katholieke Kerk eerst gesticht werd, hebben al de leden van de Kerk God gediend " met vreugde" : maar zij konden Hem niet altoos dienen " in godvruchtige gerustheid." Sommigen van de regeerders van de wereld hebben de Kerk vervolgd. Koning Herodes heeft S. Jakobus den broeder van S. Johannes gedood met het zwaard; en S. Petrus heeft hij in de gevangenis opgesloten. Zelfs nu hebben niet al de regeerders van de wereld de Kerk lief, Daarom



bidden wij God dat Hij wil besturen dat alle regeerders de wereld in vrede mogen regeeren en niet de Kerk vervolgen. Wij hebben een goeden koning; maar andere deelen van de wereld zijn niet zoo gelukkig als wij: en de Kerk is Katholiek, alom verspreid over de geheele wereld; daarom bidden wij voor de Kerk overal, dat zij God " met vreugde moge dienen in alle godvruchtige gerustheid": niet vervolgd door de regeerders van de wereld van buiten, noch gekweld door tweedracht en strijd onder hare leden van binnen. In genot van zoodanigen vrede mogen wij, " standvastig zijnde in het geloof, verblijd in de hoop, en geworteld in de liefde, alzoo door de baren van deze onstuimige wereld doorgaan, dat wij eindelijk mogen komen in het land des eeuwigen levens."
In het Evangelie voor van daag zien wij de Kerk onder het zinnebeeld van een Schip. Het schip waarin Noach en zijn gezin behouden werd, werd geheeten een Ark. Zoo spreken wij van de Ark van Christus Kerk, waarin wij door het net van de plechtigheden van het Evangelie, zooals den Doop, ingebracht zijn. Bij den Heiligen Doop bidt de Priester dat " dit kind moge opgenomen worden in de Ark van Christus Kerk "; en als hij in de Ark blijft, is hij veilig: hij is dan in een staat van zaligheid, en " ik bid God dat Hij mij Zijn genade schenke, dat ik in denzelven moge volharden tot aan het einde van mijn leven." Dat gebed, van harte opgezonden, is zeer noodig : want, zooals de Zendbrief leert, het welzijn van het schip bestaat in gehoorzaamheid aan den kapitein en vrede onder elkander. Als wij den zegen des eeuwigen levens willen beërven, moet het door ons Christelijk gedrag geschieden. Als wij den vrede willen genieten, om welken wij bidden, dan moeten wij eensgezind wezen, ons onderwerpen aan de leer van de Kerk, scheurings vermijden, en medegevoelen met elkander hebben." Liefde en verdraagzaamheid in elk lid



van de Kerk zijn de fondamenten van den inwendigen vrede van de Kerk.
Onze Heer stond bij de zee van Galilea, waarover de schuiten van Zijn discipelen Hem zoo dikwijls gevoerd hadden. Een schaar van menschen heeft op Hem gedrukt, om het woord van God te hooren. Het is goed te luisteren naar Gods woord; en na het luisteren moet volgen het uitvoeren. Wij moeten niet gaan luisteren naar elkeen die preekt: want elkeen is niet gezonden om te preken. Onze Heer Jezus Christus werd gezonden door Zijn Hemelschen Vader : en Hij heeft Zijn Apostelen gezonden : en zij hebben anderen gezonden,—Bisschoppen, Priesters, en Diakenen, tot op ons toe.
Twee schuiten zijn nu ingekomen na des nachts werk, en werden op het strand getrokken. De visschers hadden geen visch gevangen : alleen zeegras en vuilnis waren in hunne netten : en zij waren bezig hunne netten uit te spoelen. Hoe mismoedigd waren zij daar het zoo zwak met hen gegaan had ! Ee'n van de schuiten behoorde aan Simon Petrus; onze Heer is daarin geklommen, en op Zijn verzoek heeft S. Petrus de schuit een weinig van het land afgestooten. Onze Heer, nederzittende in de schuit, heeft de menschen daaruit geleerd. Zij konden alzoo Zijn stem beter hooren dan toen zij rondom Hem drukten. Toen Hij klaar was met spreken, heeft Hij Simon Petrus gevraagd om te roeien naar het diepe water en de netten weer uit te werpen. Ofschoon vermoeid en teleurgesteld, hebben de discipelen geluisterd: "op Uw woord zal ik het net uitwerpen. En als zij dat gedaan hadden, besloten zij een groote menigte visschen "; want de Heer had ze gezonden. Jezus Christus is God: Hij had de visschen gemaakt: en de visschen waren Hem gehoorzaam. Nu waren er zooveel visschen gevangen en zij waren zoo zwaar dat het net scheurde, en sommigen van



de visschen zijn weggeraakt. Dit wonderwerk heeft de Goddelijkheid van onzen Heer zoo levendig vóór het gemoed van S. Petrus gebracht, dat een groote vrees hem vervuld heeft; hij gevoelde zich een zondig mensch, niet waardig om in de tegenwoordigheid van God te staan; hij wierp zich "aan de knieën van Jezus, zeggende, Heer, ga uit van mij, want ik ben een zondig mensch." Maar Jezus is niet uit zijn schuit, en van hem, weggegaan. God zal nooit een mensch verlaten die spijt heeft over zijn zonden en ootmoedig is gelijk Simon Petrus.
" En Jezus zeide tot Simon : vrees niet; van nu aan zult gij menschen vangen." Deze woorden wijzen ons dat dit wonderwerk ook een gelijkenis was, en had een diepe leerzame beteekenis. De zee staat voor de wereld : de schuit voor de Kerk: de visschen voor menschen, mannen, vrouwen, en kinderen : het net voor het preken en den Heiligen Doop : de visschers voor de Leeraars van de Kerk, namelijk, Bisschoppen, Priesters, en Diakenen. Christus, het Hoofd van Zijn Kerk, is in Zijn Kerk, en Hij gebiedt deze Leeraars menschen met het net te vangen, menschen in de Kerk te trekken uit het verderf van de baren van deze wereld, door het Woord en den Heiligen Doop. Maar sommige menschen weigeren in te komen en raken weg. Evenwel, door vermoeidheid en teleurstelling, werpt de Kerk nog het net uit op het woord van haar Heer,—haar Sacramenten, haar Diensten, haar prediking,—en vangt een groote menigte, goed en slecht: totdat de Kerk in gevaar raakt door het aantal van zoogenaamde leden, die zich Christenen heeten maar zijn die niet in der waarheid. Zij veroorzaken moeilijkheid, en brengen gevaar en schande over de Kerk : want zij dragen den naam maar onderwerpen zich niet aan de tucht van Christus. Het schip wil bijna zinken; maar, hoe hoog het gevaar en hoe groot de schande, Christus is in Zijn Kerk, en geen schip-



breuk kan geschieden. Het schip zal aan land gebracht Worden bij de voleinding van de wereld, en de Engelen bullen de visschen uitzoeken, de slechten wegwerpen, en de goeden inbrengen tot het eeuwige leven.
Wij allen die gedoopt zijn, zijn in de Kerk van Christus in veiligheid gebracht : wij bidden God dat wij in dien staat van zaligheid mogen volharden tot aan het einde van ons leven. Het bewijs van een Christelijk leven is dat wij, gelijk de Apostelen, alles verlaten wat ons verhindert onzen Heer te volgen en onzen plicht te vervullen in dien levensstand, in die plaats in de Kerk, waartoe wij geroepen zijn. Zelfverloochening, hetzij in kleine dingen of in groote dingen : een rein hart, en gedrag daarnaar : Christenen in daad en niet het maar in naam: zie daar het bewijs dat wij Jezus tot onzen Leidsman genomen hebben en volgen Hem na.
C. 167, 168, 170; A. 71, 123, 135, 189, 196, 216,252.
DE ZESDE ZONDAG NA DRIEËENHEID.
" Houdt het daarvoor dat gij wel der zonde dood zijt, maar Gode levende zijt in Christus Jezus onzen Heer."—Romeinen vi. 11.
" Mijn plicht jegens God is in Hem te gelooven, Hem te vreezen, Hem lief te hebben, met geheel mijn hart, met geheel mijn ziel, met geheel mijn verstand, en met al mijn kracht."
" Mijn plicht jegens mijn naaste is . . . niemand door woorden of daden te beleedigen ; . . . geen boosheid of haat in mijn hart te voeden."



Gedurende de tweede helfte van het Christelijke Jaar leeren wij onzen Plicht. De Tien Geboden stellen ons onzen Plicht voor. Onze geheele Plicht kan in één woord uitgedrukt worden, namelijk, Liefde. De Kerk houdt nog van daag aan met het eerste grondbeginsel van Christelijke gehoorzaamheid, namelijk, liefde tot God omdat Hij ons eerst heeft liefgehad, welke wij moeten bewijzen door onze zelfopoffering: en liefde tot onzen naaste; en leert ons den aard van die liefde : zij is " zulk eene liefde," liefhebbende " boven alle dingen." Deze liefhebbende gehoorzaamheid is noodig om ons geschikt te maken Gods beloften hier en hiernamaals te genieten. De uitvoering van die beloften begint hier, in de kracht welke ons gegeven wordt om het nieuwe leven te leiden, de overwinning over zonde te verkrijgen, en verheven te worden boven onze oude natuur. En geloof in deze beloften zal de kracht, die ons gegeven wordt, vermeerderen. Als wij geloof hebben in Gods beloften, en ze eischen als ons eigendom, zullen wij Hem beter kunnen dienen : " geloof waardoor wij standvastiglijk vertrouwen op Gods beloften, ons in dat Sacrament [den Heiligen Doop] gedaan." Geloof in de voorrechten van den Heiligen Doop helpt ons de beloften te houden. En verder: naar mate dat wij " zulk eene liefde" bezitten, zal onze gerechtigheid in hart en daad meerder zijn.
In de Collect bidden wij: " O God, Die voor hen die U liefhebben zulke heerlijke dingen hebt bereid, dat zij des menschen verstand te boven gaan."
Sommige van die heerlijke dingen zijn in de andere wereld : sommige zijn in deze wereld, zooals de vrede en godvruchtige gerustheid welke genoten wordt in de Kerk door al hare geloovige en getrouwe leden, de wedergeboorte door den Heiligen Doop, de kracht van den Heiligen Geest, die ons gegeven wordt tot overwinning over de zonde en tot opstanding ter nieuwigheid des



levens, goede vrienden, gezondheid, blijdschap, enz. Al deze dingen bereidt God voor degenen die Hem liefhebben. Laat ons dan ernstiglijk trachten God lief te hebben. En als wij willen trachten iets te doen, de beste manier om te beginnen is God te vragen om ons te helpen; zoo gaan wij voort te bidden : " Stort in onze harten zulk eene liefde tot U uit, dat wij, U boven alle dingen liefhebbende, Uwe beloften mogen verkrijgen, die al wat wij kunnen begeeren verre overtreffen ; door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
Wij moeten God veel liefhebben, daarom zeggen wij, " Stort in onze harten " : dat beteekent, " Geef ons veel liefde," zoodat wij God mogen liefhebben " boven alle dingen." Het eerste gebod gebiedt ons dit: God " lief te hebben met geheel ons hart, met geheel onze ziel, met geheel ons verstand, en met al onze kracht" : meer dan onze Ouders, meer dan onzen eigen zin te begaan, meer dan de dingen rondom ons, meer dan onszelven. God heeft " zulke heerlijke dingen " voor ons bereid, dat wij Hem " zulk eene liefde " terug willen geven.
Het Evangelie bevat een deel van de Bergrede. Onze Heer leert ons dat de gerechtigheid van Zijn discipelen moet overvloediger wezen dan die van de Schriftgeleerden en Parizeen. Deze menschen hebben de Geboden onderhouden zoover als de woorden daarvan betreffen. Onze Heer wil hebben dat Zijn discipelen, dat is, wij allen die gedoopt zijn, niet alleen de woorden maar de innige beteekenis van de Geboden moeten onderhouden. De woorden of letter leeren wij in de Tien Geboden zeiven : de beteekenis of geest in onzen Plicht jegens God en onzen Plicht jegens onzen naaste. Zoo leert ons de Katechismus Gods heiligen Wil en Geboden onderhouden.
Als een voorbeeld legt onze Heer voor ons uit het Zesde Gebod, " Gij zult niet doodslaan." " Doodslaan " beteekent " moord "; en wie iemand vermoordt, is een



doodslager en is strafbaar door het gericht: dit is de letter van het Gebod. De innige beteekenis, wijst ons onze Heer, is vooreerst niet toornig te zijn zonder oprechte oorzaak : dan, niet uit te schelden, niet toornige, beleedigende, verachtende woorden te gebruiken. Onze Heer belet aldus hartenmoord en tongenmoord zoowel als handenmoord. Daarom in de Avondmaalsdienst bidden wij, " Heer, ontferm U onzer, en neig onze harten om dit Gebod te onderhouden." En de Katechismus, in de uitlegging van dit Gebod, leert ons " niemand door woorden of daden te beleedigen, en geen boosheid of haat in ons hart te voeden." Ofschoon wij niet moeten toornig worden zonder oprechte oorzaak, nogtans moeten wij toornig worden als daar oprechte oorzaak is. Ouders moeten tóornig worden op hunne stoute kinderen en ze straffen. Als wij iemand zien een stom dier mishandelen, of zonde doen, of God en Zijn Kerk onteeren, of de zwakken en hulpeloozen onderdrukken, moeten wij toornig worden en ze beletten: ja, als wij zeiven zonde doen, moeten wij op onszelven toornig worden. Maar zoodanige toornigheid is niet ruzie maken.
Onze Heer gaat even dieper in Zijn uitlegging van dit Gebod. Hij zegt: " Zoo gij dan uwe gave zult op het Altaar offeren, en aldaar gedachtig wordt dat uw broeder iets tegen u heeft; laat daar uwe gave voor het Altaar, en ga heen, verzoen u eerst met uw broeder, en kom dan en offer uwe gave." De gave welke wij op het Altaar offeren is het geld, dat wij in de beurs zetten, en het brood en wijn voor de Heilige Communie. Als wij dan gedurende de Dienst onthouden dat iemand iets tegen ons heeft,—niet, dat wij iets tegen iemand hebben : dit moet alreeds afgedaan wezen,—wat moeten wij doen ? Onze Heer zegt niet, "Terwijl gij zoover gekomen zijt, blijf maar nu, offer uw gave, en na de Dienst ga en verricht de zaak " ; maar onze Heer zegt, " Laat daar uwe



gave voor het Altaar, en ga heen, verzoen u eerst met uw broeder," wees vrienden met hem, maak het op, zeg tot hem, " Het spijt mij, vergeef mij, wat vereischt gij van mij om alles weer recht te maken," en kom dan terug en offer uwe gave: nu zal God dezelve aannemen. Om zoo een storing in de Dienst vóór te komen, raadt ons onze Heer "haastelijk welgezind" te zijn jegens onze wederpartij, terwijl wij nog met hem op den weg zijn : dat is, wacht niet tot de twistzaak eerst vastgegroeid is; zeg niet, het is zijn schuld, hij moet naar mij komen en de zaak afmaken ; maar waar ook de schuld eerst gelegen had, word gij, die een ware Christen zijt, "haastelijk welgezind " jegens hem met wien gij getwist hebt, maak daar op het plek de zaak af, en wees niet hartdragend gelijk een heiden.
Gebrek aan liefde verhindert ons in het uitvoeren van onze plichten hier in deze wereld, en legt ons bloot aan de straf hiernamaals in de andere wereld. Aalmoezen worden niet door God aangenomen en brengen geen zegen over onszelven, als daar geen liefde in het hart is : noch gebed : noch de offerande van lof en dank bij het Altaar, de Heilige Communie, want die is een feestmaal der liefde, waarin wij aanspraak maken op Gods liefde; en wij kunnen niet Zijn liefde hebben tenzij wij onzen broeder liefhebben en "in liefde met alle menschen leven." Laat ons " haastelijk welgezind" worden eer wij moeten staan vóór den rechterstoel van Christus ; opdat Hij niet dan tot ons zegge: Gij hebt ruzie gemaakt en in onvriendschap geleefd op aarde: gij hebt getwist en gevochten en het Zesde Gebod gebroken: nu is het te laat om verzoend te worden : nu moeten die vreesselijke woorden van het vonnis van den onbarmhartigen dienstknecht over u uitgesproken worden : " Gij booze dienstknecht 1 al die schuld heb Ik u kwijtgescholden, dewijl gij Mij gebeden hebt; behoordet gij ook niet u over uw mededienstknecht te ontfermen, gelijk



% #
Ik ook Mij over u ontfermd heb?" en de Heer, vertoornd zijnde, leverde hem den pijners over, totdat hij zou betaald hebben al wat hij Hem schuldig was.
Het tijdelijke oordeel over de Joden is zinnebeeldig van het zwaarder oordeel dat degenen afwacht die de Wet der Liefde breken. De Tien Geboden, zooals door onzen Heer uitgelegd, worden wél de Wet der Liefde geheeten; want het onderhouden van dezelve komt te staan op een ware liefde tot onzen naaste, en getuigt van de liefde tot God welke de eerste gevoelens van zonde belet.
Alzoo leert ons de Kerk Zondag na Zondag dat liefde de voorname beweegreden van alles moet wezen. Geen gehoorzaamheid kan welbehagelijk zijn zonder de liefde.
C. 184, 204; Z. 246; L. 63; A. 145, 162, 163, 181, 275.
DE ZEVENDE ZONDAG NA DRIEËENHEID.
"Wat vrucht dan hadt gij toen van die dingen waarover gij u nu schaamt ? want het einde van dezelve is de dood. Maar nu van de zonde vrijgemaakt zijnde, en Gode dienstbaar geworden zijnde, hebt gij uwe vrucht tot heiligmaking, en het einde het eeuwige leven."—Romeinen vi 21, 22.
" Mijn plicht jegens God is . . . Zijn heiligen Naam te eeren."
" Welke zijn de weldaden die wij door de Heilige Communie deelachtig worden ? De versterking en verkwikking van onze zielen door het Lichaam en het Bloed van Christus, gelijk onze lichamen versterkt en verkwikt worden door brood en wijn."



m
Nadat de Kerk ons het Geloof geleerd heeft, leert zij ons onzen Plicht. Een gedoopte kind moet geleerd worden eerst de Geloofsartikelen, dan het Gebed des Heeren, en dan de Tien Geboden. Wij leeren hoofdzakelijk uit te Tien Geboden onzen Plicht jegens God en onzen Plicht jegens onzen naaste ; en het één woord dat dit bevat is Liefde. Zoo is liefde de hoofdsom geweest van de leer van de Kerk voor de laatste zes Zondagen, zoowel als voor van daag. Van daag worden wij geleerd dat liefde een plant is van Gods Natuur, welke moet toenemen en uitspruiten en vrucht dragen. God is de Gever van alle goede gaven, waarvan liefde de beste is. Verleden Zondag hebben wij Hem gebeden dat Hij in onze harten wou storten zulk een liefde dat wij Hem boven alle dingen mogten liefhebben. Van daag bidden wij Hem dat de plant van liefde moge groeien, en meer en meer vrucht dragen. De Zendbrief leert ons wat die vrucht is,—heiligmaking. De toestand van degenen die nog niet in Christus zijn geplant geweest door den Heiligen Doop, staat tegenover den toestand van degenen die in Christus gedoopt zijn. In de één is de vrucht schaamte, dienstbaar aan den dood : in de ander is de vrucht heiligmaking, dienstbaar aan het eeuwige leven. In het Evangelie zien wij God als den Gever van al die goede dingen om welke wij in de Collect bidden. En dagelijks, in de Heilige Katholieke Kerk geheel de wereld door, voedt onze Heer nog de zielen van ontelbare scharen van geloovigen die op Hem wachten en hongeren en dorsten naar de gerechtigheid.
De Collect is een van de fraaiste in het Gebeden-Boek, en leert ons dat daar kan geen ware godsdienstigheid wezen zonder het grondbeginsel van liefde: dat dit grondbeginsel voortbrengt toenemende godsdienstigheid en vermeerdering daarvan : dat dit grondbeginsel benoodigt onderhoud en voedsel.
" Heer van alle macht en sterkte, Die de Oorsprong



en Gever van alle goede gaven zijt; plant de liefde tot Uwen heiligen Naam in onze harten, vermeerder in ons ware godsdienst, voed in ons alles goeds, en bewaar ons bij hetzelve naar Uwe groote goedertierenheid : door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
Gods liefde wordt hier vergeleken bij een plant, welke wij God vragen om in onze harten te planten. Zij is iets dat wij niet van natuur bezitten. Een stekje, zoo te spreken, van Gods Natuur moet in het hart van Gods aangenomen kind door God Zeiven geplant worden, om de oorsprong te worden van vruchtbaarheid; daarna hebben wij God lief, omdat Hij ons eerst liefgehad heeft. En wij hebben Zijn Naam lief, God en al Zijn hoedanigheden, zooals het Derde Gebod gebiedt.
Doch alle planten groeien niet: somtijds gaat een plant dood eer zij vrucht draagt. Sommige kinderen en menschen, die gedoopt zijn en aan wie God Zijn genade gegeven heeft, willen niet die genade gebruiken, en daarom brengen zij niet vrucht tot heiligmaking voort. Zij stellen hunne leden om dienstbaar te zijn aan onreinigheid en ongerechtigheid;—het oog, om te kijken met begeerlijkheid op de goederen van andere menschen, en tot verwekking van slechte gedachten: het oor, om naar onbetamelijke en afkeerende dingen te luisteren : de tong, om te liegen tegen God en mensch, schadelijke woorden te spreken en anderen tot zonde te verlokken : de hand, om te stelen, te vechten en te vermoorden : den voet, om op het pad van de goddeloozen te gaan. Daarom bidden wij God dat Hij de goede plant wil laten leven en groeien en vermeerderen in ware liefde en godsdienstigheid : dat Zijn Zoon ons moge voeden met Zijn Lichaam en Bloed in de Heilige Communie, tot versterking en verkwikking van onze zielen : en dat Zijn Heilige Geest goede gedachten in ons moge leggen, en dezelve tot uitvoer brengen : en dat Hij ons bij die liefde en ware godsdienstigheid wil bewaren, opdat wij



medewerkers met God mogen wezen, en onze leden stellen om dienstbaar te zijn aan God tot heiligmaking ;—het oog, om de Schriften te onderzoeken, op de behoeftigen te zien met barmhartigheid, over zonde te weenen, en te doen naar het bevel van Salomo, " Laat uwe oogen rechtuit zien, en uwe oogleden zich recht voor u heen houden" : het oor, om te luisteren naar Gods Woord met blijdschap, en naar de tucht tot verbetering : de tong, om Gode eer te geven en de waarheid te spreken in liefde : de hand, om tot de behoeftigen te geven, en te arbeiden, werkende hetgeen goed is : den voet, om in de voorhoven van het Huis des Heeren te gaan, en te wandelen op den weg der gerechtigheid. Al dit moet toenemen, en wij moeten God meer en meer liefhebben daar wij ouder worden : alzoo bidden wij, "Bewaar ons bij hetzelve naar Uwe groote goedertierenheid."
Het Evangelie verhaalt ons hoe onze Heer der menschen lichamen op wonderbare wijze gespijzigd heeft, en doet ons gedenken hoe Hij nu onze zielen spijzigt. Het wonderwerk is het voeden van de vier duizend. De Goddelijkheid van onzen Heer wordt bewezen in Zijn macht: Zijn Menschelijkheid in Zijn ontferming over de behoeften van de schare. Hij roept Zijn discipelen : Hij eischt het bijdrag van hun klein voorraad van zeven brooden en eenige vischjes: Hij verwacht het geloof en de gehoorzaamheid van de menigte, dat zij zouden nederzitten om gevoed te worden, ofschoon daar zichtbaar niet voldoende was dan voor zeer weinigen: dan als " Heer van alle macht en sterkte, Oorsprong en Gever van alle goede gaven," dankt Hij, breekt Hij het brood en visch, geeft Hij ze aan de discipelen om der schare voor te leggen. En ziet, " zij allen hebben gegeten en zijn verzadigd geworden, en zij namen het overschot van brokken op, zeven mandjes vol."



Wij merken hier op, vooreerst, dat onze Heer ons Zijn voorbeeld geeft om te danken vóór wij eten; ten tweede, dat Hij niet Zelf het brood aan de menschen gegeven heeft, maar door middel van Zijn discipelen : alzoo voedt Hij nog onze zielen, door middel van de Bisschoppen, Priesters, en Diakenen, aan wie Hij toevertrouwd heeft de bediening van Zijn Woord en Sacramenten. De plichten van een Bisschop zijn:—het Evangelie te prediken, te zegenen, de Gedoopten te bevestigen door de oplegging der handen, Leeraars alzoo ook te ordenen, en de Kerk te besturen. De plichten van een Priester zijn :—te prediken, te doopen, te zegenen, de vergeving der zonde uit te spreken, en de Heilige Communie te vieren. De plichten van een Diaken zijn :—den Priester bij het Altaar bij te staan, de Heilige Schrift in de Kerk te lezen, te onderwijzen, en bij afwezigheid van den Priester te doopen.
Toen de menigte klaar met eten was, heeft onze Heer hen naar huis gezonden : vóór dit wou Hij hen niet laten gaan, opdat zij niet op den weg zouden bezwijken, want sommigen van hen zijn van verre gekomen; maar nu zal het loopen hen niet kwaaddoen, want Hij heeft hen gevoed. Wij ook hebben een verren pad te loopen : het pad strekt door de woestijn van deze wereld: wij zullen nooit het Hemelhuis behalen als wij niet gespijzigd worden. In de Heilige Katholieke Kerk houdt het wonderwerk nooit op van het voeden van die zielen die hongeren en dorsten naar het Lichaam en Bloed van Christus, en Hetzelve verwachten, eer zij kunnen verzadigd voortgaan. Op vijf Zondagen in het Christelijke Jaar wordt dit voeden van der menschen zielen door middel van de Heilige Communie voor onze aandacht gebracht, tot onze onderwijzing, onder derzelve verscheidene schouwpunten.
i. Op den vierden Zondag in den Advent zien wij
in de Heilige Communie de Tegenwoordigheid van
p



Christus om ons te helpen. Wij staan om Kersmis te vieren, en wij bidden Hem, " Kom onder ons." Hij is opgevaren : hoe kan Hij onder ons komen ? Bij Zijn Hemelvaart heeft Hij beloofd: " Ziet, Ik ben met ulieden al de dagen tot de voleinding der wereld "; en in de Heilige Communie is dit woord vervuld. Gebed, Bijbellezing, en Prediking zijn ons niet voldoende zonder Hemzelven. " Kom onder ons" dat wij die verborgene gemeenschap mogen genieten, waar wij één met Hem worden. Dit alleen kan ons helpen in ons groot gevecht tegen zonde en moeilijkheid.
2. Op den vierden Zondag in de Vasten zien wij in de Heilige Communie Christus de vermoeiden verkwikken. Wij bidden dat wij mogen opgebeurd worden onder den last van zonde " door de vertroosting van Gods genade." Waar is die vertroosting te vinden ? In het Evangelie lezen wij hoe Christus de hongerigen en vermoeiden verkwikt heeft. " Hoort welke vertroostende woorden Christus onze Zaligmaker tot allen spreekt die zich in waarheid wenden" waarheen ware vertroosting te vinden is. " Neemt dit Heilig Sacrament tot uwen troost."
3. Op Paaschfeest zien wij in de Heilige Communie Christus ons Pascha. " Doet dit tot Mijne gedachtenis ": offert deze Offerande : breekt dit brood en schenkt dezen wijn als een Gedenkoffer. Want " ons Pascha is voor ons geslacht, namelijk Christus, zoo dan laat ons feest houden." Op de vier andere Zondagen wordt de Heilige Communie ons voorgesteld als een middel van genade, maar op Paaschfeest als een Gedenkoffer, om ons te leeren dat wij moeten Christus in gedachtenis houden als wij begeeren dat Hij ons in gedachtenis houdt op dén Oordeelsdag.
4. Op den zevenden Zondag na Drieëenheid zien wij in de Heilige Communie Christus als de Spijziger van de ziel. Wij bidden gevoed te worden, en in het



Evangelie spijzigt Christus de menigte. De plant van Liefde kan niet groeien zonder voedsel, en Christus is Hij Die voedsel geeft. " Bewaar ons " omheind in dien tuin, de Kerk, waar het Brood des Levens immer gevonden wordt.
5. Op den vijf en twintigsten Zondag na Drieëenheid zien wij in de Heilige Communie Christus ons vervullen met Zijn genade. Als wij willen " de vrucht van goede werken overvloediglijk voortbrengen," moeten wij gaan tot de overvloedige fontein van genade. Daar is spijs voor allen : en hoe dikwijls wij ook gaan, wij zullen nimmer ledig weggezonden worden.
E. 133, 134 ; A. 124, 127, 128, 136, 172, 177, 218, 65, 67, 68, 69.
DE ACHTSTE ZONDAG NA DRIEËENHEID.
" Niet een iegelijk die tot Mij zegt, IIeere, Heere, zal ingaan in het Koningrijk der hemelen, maar die daar doet den Wil van Mijn Vader Die in de hemelen is."—S. Mattheus vii. 21.
" Ik bid God dat Hij ons alles schenke hetwelk ons naar ziel en lichaam noodig is."
" Ten derde, dat ik Gods heiligen Wil en Geboden zoude onderhouden."
Op elk Zondag na Drieëenheid leert ons de Kerk een deel van onzen Plicht. Wij weten wat onze Plicht is, want wij hebben de Tien Geboden geleerd. En wij weten wat de beteekenis van elk Gebod is, want wij hebben in den Katechismus geleerd onzen Plicht jegens



'God en onzen Plicht jegens onzen naaste. Maar wij hebben noodig gedurig indachtig gemaakt te worden van onzen Plicht. Het helpt niet te leeren wat onze Plicht is, en dan niet te trachten denzelven te doen. De kracht ontbreekt ons van natuur; maar God is de Heer " van alle macht en sterkte" : Hij kan ons helpen : Hij kan ons geven grondbeginselen, vermeerdering, voedsel. Van daag leeren wij dat Hij niet alleen in staat is dit te doen, maar dat Hij gewillig is dit te doen, wegens Zijn liefdevolle zorg en voorzienigheid over Zijn kinderen : hen bewarende voor alles dat hen verhindert vrucht te dragen, en hun gevende alles dat hen kan helpen. Maar Hij vereischt dat wij Hem vragen om die hulp, en dezelve gebruiken wanneer Hij dezelve geeft. In den Zendbrief drukt de Kerk op ons de noodzakelijkheid om werkelijk vruchten van gerechtigheid voort te brengen. Zij stelt vóór ons de hooge beweegredenen welke Christenen hebben daar zij schuldenaars van God, en wedergeboren door Zijn Geest, en planten met Christus geworden zijn. En één bijzonderlijk schadelijk ding wordt ons duidelijk voorgesteld,—de lusten van het vleesch, en de vreesselijke gevolgen daarvan. In het Evangelie worden wij gèwaarschuwd tegen nog een schadelijk ding,—valsche leer : en de noodzakelijkheid van werkelijke gerechtigheid wordt verder op ons gedrukt: wij zijn boomen van den Heer : wij moeten niet slechts blaren maar vrucht voortbrengen : ons geloof moet bewezen worden door onze werken. Alleen zij die doen den Wil van onzen hemelschen Vader, zullen den Hemel ingaan. Alle gedoopten zijn verbonden Gods Wil te doen : zij hebben beloofd " ten derde dat zi Gods heiligen Wil en Geboden zouden onderhouden, en in dezelve al de dagen van hun leven wandelen.''
In de Collect bidden wij: " O God, Wiens onfeilbare voorzienigheid alle dingen, beide in den Hemel en op aarde bestiert."



Onze Ouders zorgen voor ons zoover zij weten; maar de toekomst is hun onbekend, en zij kunnen niet daarvoor een voorzorg maken ; zij weten ook niet altoos wat inderdaad goed voor ons is. God ziet de toekomst: Hij weet alle dingen : Zijn goedheid laat niet toe dat Hij ons geeft wat ons schaden kan, al vragen wij ook daarnaar : en Zijn voorzienigheid is onfeilbaar. Daar is niet zoo een ding als kans of geluk. God bestiert en beschikt alle dingen. Hij beschikt den regen en de droogte : Hij bestiert of wij ziek of gezond, wél-af of arm, zullen zijn. Daarom doen wij zonde als wij mur» mureeren; want wat God beschikt, is het beste voor ons. Waarom, dan, is het noodig te bidden ? Om dezelfde reden dat wij onze zonden moeten belijden :—met, om God bekend te maken wat Hij niet weet: maar, dat wijzelven de zaak mogen levendig gevoelen. In Zijn liefde en wijsheid wil Hij dat wij in al onze omstandigheden met Hem gemeenschap houden, en vrijmoedig met Hem spreken over onze zaken, zooals een kind met zijn Ouders die hij liefheeft en vertrouwt. Hij kan zonder onze gebeden doen, en Hij kan zonder onze belijdenis doen : maar Hij vereischt dit om onzentwil, en laat het pad open om dingen te bestieren naar onzen zin als die met Zijn Wil eens is. Hij wil dat wij met Hem saamwerken en Hem helpen, dat wij nu aan Hem verbonden zijn en een levendig belang hebben in de andere wereld waarheen wij reizen.
"Wij smeeken U ootmoedig, verwijder van ons alles wat ons schaden kan, en schenk ons wat ons nuttig is; door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
Het groote voorrecht dat God ons geeft, namelijk, dat wij medewerkers met Hem zijn, moet ten hoogste ootmoedigheid in ons verwekken. Wie zijn wij dat God wil dat wij met Hem mogen raadplegen ? " Daarom weest niet hooggevoelend maar vreest." Zendt God ons pijn, ziekte, honger? Als wij Hem vragen die weg



te nemen, laat het met ootmoedigheid wezen : " niet mijn wil maar de Uwe geschiede." Wij achten die schadelijk misschien: maar God ziet dat zij nuttig voor ons zijn. Medicijn is niet aangenaam om te drinken : evenwel is het nuttig voor ons. Ee'n ding alleen is heelemaal schadelijk, namelijk, zonde : alle andere dingen, als God ze zendt, zijn ons nuttig op onze Christelijke loopbaan en zullen ons helpen vrucht voort te brengen. Zoo dan bidden wij God alhier dat Hij onze uiterlijke omstandigheden alzoo wil bestieren dat wij niet in zonde geraken.
Het Evangelie vermaant ons, " Wacht u van de valsche profeten." Profeten zijn gezanten van God die Zijn boodschap verkondigen aan de menschen. Voor ons zijn die gezanten de Bisschoppen, Priesters, en Diakenen van de Heilige Katholieke Kerk: voornaamlijk onze Bisschop en onze Priester. Zij zijn ware profeten omdat zij behoorlijk gezonden zijn, en verkondigen het zuiver Evangelie. Valsche profeten zijn niet behoorlijk gezonden: en ofschoon zij " in schaapsklederen komen," hun aanzien en welsprekendheid maken niet de geheele zaak uit. Als hun werk is verdeeling en scheuring in de Kerk te veroorzaken: dat is het werk van een wolf: " Wacht u," zegt onze Heer.
Maar verder: " een ieder boom" die God geplant heeft, moet vrucht dragen naar zijn aard: een ieder mensch, naar dien levensstand waarin God hem geplaatst heeft, moet vrucht dragen. Gelijk met boomen zoo met menschen : de planting, de gestadige groei, de behoefte aan zon en regen en dauw,—Gods gunst en Zijn genade,-—de nutteloosheid van blaren en bloemen zonder vrucht op zijn tijd. Naardat wij volgen onze oude ingeboren natuur of onze nieuwe wedergeboren natuur, zóó zal ons leven zijn. " Zoovelen als er door den Geest Gods geleid worden," dragen goede vrucht: niet anderszins. Ziedaar de belangrijkheid van de les



welke de Kerk Zondag na Zondag op ons drukt, namelijk, een goed grondbeginsel in ons te hebben. Een mensch die God liefheeft en tracht Hem te behagen, zal niet liegen of stelen of vloeken of andere slechtigheid moedwillig begaan : dit is het doen van een mensch die God niet liefheeft, noch bidt om Zijn genade, noch die genade gebruikt. En " een ieder boom die geen goede vrucht voortbrengt, wordt uitgehouwen en in het vuur geworpen." Daar is geen exkuus voor onvruchtbaarheid in Gods tuin. Sommige menschen denken als zij maar ergens anders geplaatst waren, zouden zij beter zijn : dat is een vergissing. God heeft ons geplant, en wij moeten vrucht dragen, anderszins zullen wij afgehouwen worden. Onze Heer zoekt vrucht, niet net maar woorden en gevoelens. "Niet een iegelijk die tot Mij zegt, Heere, Heere,—maar die daar doet den Wil van Mijn Vadf.r.' De woorden van de Geboden zijn niet voldoende : maar de Wil van God, van harte, als een dagelijksche gewoonte, als een beweegreden van het leven, zooals wij beloofd hebben bij onzen Doop, en waartoe wij kracht ontvangen, voornaamlijk in de Heilige Communie alwaar ons geestelijk leven gevoed wordt.
Wij behooren nu aan de Kerk van Christus, Zijn Koningrijk op aarde. Wij begeeren te behooren hierna aan Zijn Koningrijk in de hemelen. Laat niet de zaak blijven bij de begeerte en de woorden. Doet wat recht is. Het is recht dat wij tot Jezus zeggen "Heere." Wij belijden dat Hij Heer is elkmaal dat wij de Geloofsbelijdenis opzeggen, elkmaal dat wij een gebed opofferen door Jezus Christus onzen Heer. Maar dit valt kort: het is niet voldoende : iets meer is noodig : met de woorden paart de daden,—" Doet den Wil van Mijn Vader."
C. 132 ; Z, 113 > A. 56, 62, 66, 156, 174.



DE NEGENDE ZONDAG NA DRIEËENHEID.
"Dewijl wij de overleggingen ter neder werpen, ... en alle gedachte gevangen leiden tot de gehoorzaamheid van christus." —2 Korinthe x. 5.
" Mijn Plicht jegens mijn naaste is . . . oprecht en rechtvaardig te zijn in al mijn handelingen, ... te leeren en te arbeiden om mijn eigen brood te verdienen, en mijn plicht te vervullen in dien levensstand waarin het Gode behagen zal mij te plaatsen."
Verleden Zondag werden wij geleerd dat goede vruchten gevonden worden alleen aan goede vruchtboomen. Wij kunnen niet verwachten goede vrucht te vinden aan slechte boomen. Als wij niet goede harten hebben, zullen wij niet goede werken doen. Zoo bidden wij van daag dat de gedachten van ons hart mogen recht zijn: en dan, dat wij mogen doen wat recht is. Wij moeten overleggen wat wij behooren te doen met Gods gaven, zoodat wij ze niet verkwisten maar terecht besteden. Wij moeten een voorzienigheid gebruiken, evenals wij op Gods voorzienigheid zien, als bij alle kanten noodig tot ons voortbrengen van de goede vrucht van liefde. Als ons iets gegeven wordt, moeten wij het oppassen en met voorzichtigheid gebruiken : het piet rond smijten, en denken dat er veel meer is waar die van gekomen is. God houdt niet daarvan dat wij Zijn gaven verkwisten. Wij moeten overleggen, hoe wij dezelve het best kunnen gebruiken. De Zendbrief waarschuwt ons ernstig tegen morsen. De leden van de



Heilige Katholieke Kerk hebben meerder en grooter voorrechten dan hadden de Joden in de woestijn: maar het zal te vergeefs zijn als wij niet oppassen. De Joden waren gedoopt in de wolk en in de zee : zij hebben gegeten het brood uit den Hemel, en gedronken geestelijken drank uit de steenrots : nogtans " in het meerder deel van hen heeft God geen welgevallen gehad, want zij zijn in de woestijn ter neder geslagen." En onze Sacramenten zullen ons niet kunnen behouden, als onze harten niet recht zijn, en als wij verkwisten de genade welke aan ons gegeven wordt door dezelven.
In de Collect bidden wij: " Verleen ons, o Heer, smeeken wij U, den geest om altijd te bedenken en te doen wat recht is."
Wij vragen voor den Geest van God, vooreerst, opdat wij mogen " bedenken wat recht is"; en ten tweede, opdat wij mogen " doen wat recht is" : en dit niet nu en dan, wanneer het ons aanstaat: maar " altijd." Vooreerst: wij willen altijd "bedenken wat recht is." Misschien denkt gij, " Ik zal niet langer dwars en onvriendelijk met dadr dien mensch wezen": dat is " te bedenken wat recht is." Gods Heilige Geest legt alle zoodanige goede gedachten in onze harten. Maar na het bedenken komt het doen. En zoo, wanneer gij weer dadr dien mensch ontmoet, kijkt gij hem vriendelijk aan, spreekt gij vriendelijk met hem, en zoo voorts. Of de Heilige Geest legt de gedachte in uw hart dat gij moet heelemaal eerlijk en voorzichtig wezen en niets morsen. Dan na het bedenken komt het doen. En zoo, wanneer gij weer de gelegenheid hebt 0111 iets te vatten wat u niet toekomt, zult gij het laten staan; of wanneer gij weer geneigd zijt de tijd te verkwisten en het werk te verzuimen waarvoor gij betaald wordt, zult gij die geneigdheid tegengaan, en des te meer vlijtig wezen: gij zult al de stukjes gebruiken, en oppassen niets te breken.



"Opdat wij, die zonder U niets goeds kunnen verrichten, door U bekwaam gemaakt worden om overeenkomstig Uwen Wil te leven ; door Jezus Christus onzen
Heer. Amen."
Wij kunnen niets goeds verrichten zonder God. Laat ons dit niet vergeten. Als wij iets goeds willen verrichten, moeten wij God vragen om ons de noodige kracht te geven. Hij zal ons die gewisselijk geven, en wij moeten die gebruiken. Door Gods kracht worden wij bekwaam gemaakt om naar Zijn A\ il te leven. En dit is de Wil van God, dat wij Zijn Geboden bewaren. Als wij naar Gods Wil leven, zullen wij onze Ouders liefhebben, eeren, en bijstaan: ons aan onze onderwijzers, geestelijke herders en meesters onderwerpen . oprecht en rechtvaardig zijn in al onze handelingen : en leeren en arbeiden om ons eigen brood te verdienen; en wij zullen in God gelooven, Hem vreezen, Hem liefhebben met geheel ons hart en ziel en verstand en kracht. Al dit is de Wil van God.
In het Evangelie lezen wij van een man die niet overeenkomstig Gods Wil geleefd heeft. Het is de gelijkenis van den Oneerlijken Rentmeester. Onze Heer heeft die gelijkenis verteld aan Zijn discipelen, als een waarschuwing tegen het vermorsen van Gods gaven. Een rentmeester is een opziener die zijns bazen goederen oppast, en dezelven uitdeelt aan de dienstknechten en bijwoners. De " rijke mensch ' beteekent onze Heer : de rentmeester of opziener beteekent vooreerst de Leeraars die gesteld zijn over de andere dienstknechten van den Heer " om hun ter rechter tijd het bescheiden deel spijze te geven," voornaamlijk door het bedienen van de Sacramenten; maar verder hij beteekent al Gods kinderen, want allen hebben gaven van God ontvangen, niet als eigenaars maar als uitdeelers voor Hem. " En voorts wordt in de uitdeelers vereischt, dat elk getrouw bevonden worde." Deze rentmeester



was niet getrouw: hij heeft zijns bazen goederen doorgebracht. De goederen, welke tot ons van God komen, zijn goederen van lichaam,—zooals gezondheid, kracht, geld ; goederen van verstand,—zooals geleerdheid, vernuftigheid, begrip ; goederen van ziel,—zooals genadegaven ontvangen door middel van de Sacramenten en Diensten van de Kerk. Hoe zijn wij gelijk dezen rentmeester! wij brengen de goederen door : wij besteden ze op onszelven en onze wellusten, en geen behoorlijk deel voor Gods zaken: en de duivel, die ons verleidt, is de eerste om ons te verklagen.
De baas van dezen rentmeester is rechtvaardig : hij wil hem niet veroordeelen zonder onderzoek : hij laat hem roepen, en vraagt hem, " Hoe hoor ik dit van u ? geef rekenschap van uw rentmeesterschap," ' zeg mij uit malkaar wat gij uitgegeven hebt, en hoe gij mijn goederen gebruikt hebt.' Alzoo hebben wij ook vele vermanings om te bedenken of wij getrouw zijn in de plaats waar God ons gezet heeft,—predikaties, raad van vrienden, goede boeken, de inwendige steken van het geweten, de pleitings van den Heiligen Geest.
De rentmeester was niet gelijk den verloren zoon, die naar zijn vader gegaan is en zijn zonde beleden heeft: neen ! zijn gedachte was, dat hij door bedrog uit zijn moeilijkheid zou kunnen raken. " Hij zeide bij zichzelven " : hier was geen belijdenis, slechts de bedenking van zijn hart. Als werken of bedelen niet van te hooren was, dan zou bedrog een plan maken. Had hij God gebeden om hem bekwaam te maken om " te bedenken wat recht is," dan zou zulk een slechte gedachte niet in zijn hart gebleven hebben. Een rechte gedachte ware, " Ik zal gaan belijden al wat ik verkeerd gedaan heb, en mijn heer smeeken mij te vergeven: ik verdien niet aangehouden te worden als opziener, maar ik zal hem bidden mij een plaats als dienstknecht te geven." Maar dit was zijn gedachte niet: hij had geen berouw over



wat hij gedaan had : hij wist dat hij geen verschooning had, en dat naar recht moet hij van zijn ambt afgezet worden : zwaar werk gevalt hem niet : te bedelen schaamt hij zich: zoo zal hij dan een zitplek dij de bijwoners koopen, door zijn heer nog verder tekort te doen. Na het- bedenken komt het doen. Hier is een bijwoner die honderd vaten olie moest afgeven als zijn deel: " Krab ' honderd ' uit, en schrijf vijftig," zegt hij. Daar is een ander wiens deel honderd mud koorn is : " Schrijf tachtig," zegt hij; en zoo voorts met allen. Zie, hoe de zonde groeit. In het begin had hij door nalatigheid of onverschilligheid zijns bazen goederen doorgebracht: op 't end is hij rechtuit oneerlijk, en breekt het achtste Gebod. Het achtste Gebod leert ons " oprecht en rechtvaardig te zijn in al onze handelingen," en verder, onze " handen te weerhouden van
rooven en stelen." .
Daar was een zekere slimheid in deze handeling van den rentmeester, want het was zijn werk om te beschikken wat deel elk bijwoner moest afgeven; en zoolang hij nog niet bedankt werd, kon hij dat deel verminderen als de bijwoner het niet kon opbrengen. De oneerlijkheid ligt natuurlijk hierin, dat het niet om de onbekwaamheid van de bijwoners maar tot zijn eigen voordee was dat hij eens iegelijks deel verminderd, en dus zijn heer beroofd heeft. Maar zijn baas heeft zijn slimheid en de voorzorg die hij voor zichzelven gemaakt heeft, geprezen. En onze Heer beveelt aan ons zoodanige voorzichtigheid in geestelijke zaken. " Maakt," zegt onze Heer, " voor uzelven vrienden uit den onrechtvaardigen Mammon," uit geld dat zoo dikwijls voor onrechtvaardige voorwerpen uitgegeven wordt, en hetwelk de mensch zoo liefheeft en zoo onverschillig najaagt. " Maakt vrienden uit geld," door daarmee de armen te helpen en de heidenen tot het licht van God te brengen, en jegens allen goedgunstig en mede-



deelzaam te zijn als Gods uitdeelers ; " opdat wanneer u ontbreken zal," wanneer asem en leven u ontbreken, en gij de rivier des doods doorgaat, zij die door u zijn geholpen geweest, u mogen in het Paradijs verwelkomen en ontvangen in de eeuwige tabernakelen.
Alzoo worden wij geleerd dat wij uitdeelers zijn van de gaven welke God aan ons toevertrouwd heeft, om voor Hem te gebruiken, en niet eigenaars, om dezelve te bezitten tot ons eigen vermaak. Ons als eigenaars te beschouwen is des Heeren goederen door te brengen, en jegens Hem onrechtvaardig te zijn. Hij merkt op ons gedrag, en zal ons roepen om rekenschap te geven. Maakt dan vrienden uit de goederen waarvan gij een uitdeeler zijt, opdat zij mogen dienen tot het welzijn van uw ziel: zoodat wanneer de tijd van uitdeelerschap over is, en de dag van rekenschap gekomen is, gij moogt vinden een goeden weggelegden schat vergaderd tegen den dag des noods.
C. 128; A. 87, 125, 152, 155, 159, 193, 246, 249.
DE TIENDE ZONDAG NA DRIEËENHEID.
" Wanneer gij bidt, zoo zegt; Onze Vader."—S. Lukas xi. 2.
"_Mijn lieve kind, weet dat gij niet in staat zijt om deze dingen vanuzelven te doen, noch om in Gods Geboden te wandelen en Hem te dienen, zonder Zijn bijzonder genade; om welke gij Hem te allen tijde moet leeren aanroepen met ijverig gebed. Laat mij daarom hooren of gij het Gebed des Heeren kunt opzeggen."
De Geloofsbelijdenis, het Gebed des Heeren, en de



Tien Geboden zijn de grond van de Christelijke leer, en door de Kerk bevolen om het eerste godsdienstig onderwijs aan hare kinderen te zijn. Zij worden geleerd en uitgelegd in den Katechismus, in welken, volgens het Doopformulier, de kinderen "verder onderwezen worden." En deze grondleer wordt uitgebreid in het onderwijs gegeven in de Collecten, Zendbrieven, en Evangelien van het Christelijke Jaar. . Van Advent tot Drieëenheids-Zondag worden al de Artikelen van het Christelijke Geloof vóór ons gebracht: en van Drieëenheids-Zondag tot Advent onze Plicht jegens God en jegens onzen naaste. Drie van de Zondagen na Drieëenheid, waarvan deze Zondag de eerste is, zijn overgegeven tot het onderwerp van Gebed. En op deze gaan wij Gebed na, niet als een middel van genade om iets te verkrijgen, maar als een plicht, één van de daden van Christelijke gerechtigheid. Verleden Zondag werden wij geleerd dat, om God te behagen, wij moeten bedenken wat recht is: van daag worden wij geleerd dat wij die gedachten in gebed moeten uitdrukken; en verder, dat gelijk wij niets goeds kunnen verrichten zonder God, zoo ook kunnen wij niet bidden zonder den Heiligen Geest : dus is gebed een gave van God. Gebed is het spreken van het hart met God. Somtijds bidden wij hard uit: somtijds stil in ons gemoed; het maakt geen onderscheid zoo het hart met God spreekt. Het hart kan spreken zonder woorden. En als wij woorden gebruiken, moet het hart saamgaan met de woorden, anderszins zijn onze woorden niet gebeden. Dus leert ons de Zendbrief dat gebed en liefhebberij voor de openbare Godsdienst zijn gaven die van God komen. Verleden Zondag werden wij vermaand goed gebruik te maken van onze uiterlijke voorrechten : van daag worden wij vermaand goed gebruik te maken van onze gaven. In de Collect worden wij indachtig gemaakt dat God ons kan doen vragen wat Hem welbehagelijk is : en in



het Evangelie, dat Gods Huis is het Huis van Gebed, en dat eenige oneerbiedigheid daarin Hem tot toorn verwekt. De Tempel, bedoeld voor een Huis van Gebed maar niet alzoo gebruikt door de Joden maar door hen ontheiligd, werd door vuur verbrand en geheel vernield.
In de Collect bidden wij: " Mogten Uwe ooren, o Heer, genadiglijk voor de gebeden van Uwe ootmoedige dienaren open zijn."
Hier leeren wij de eerste voorwaarde omtrent gebed ; wij moeten ootmoedig wezen. Onze lichamen moeten ootmoedig wezen,—wij moeten knielen op onze knieën ; en onze zielen moeten ootmoedig wezen,—wij moeten gevoelen dat wij niets van God verdienen: wij moeten niet ons verbeelden dat wij beter zijn dan andere menschen. Verborgene hoogmoedigheid, opgeblazenheid, kruipt in onze gebeden. Het hart moet zich buigen vóór God, zoowel als de knie; zijn begeerte moet uitgaan naar God, zoowel als de gevouwde handen. Wij moeten zijn gelijk den tollenaar die gezegd heeft, " O God, zijt mij zondaar genadig " : niet gelijk den Farizeer die gezegd heeft, "O God, ik dank U dat ik niet ben gelijk de andere menschen"; dan zullen Gods ooren genadiglijk open zijn voor onze gebeden, en Hij zal onze begeerten hooren.
" En opdat zij hunne gebeden verkrijgen mogen, zoo doe hen om datgene vragen wat U welbehagelijk is; door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
Hier is de tweede voorwaarde omtrent gebed: dat waarom wij bidden, moet recht wezen. Als wij ootmoedig zijn, zal God luisteren : als wij vragen voor wat Hem welbehagelijk is, zal Hij het aan ons geven. Wij weten niet altoos wat Hem welbehagelijk is, daarom bidden wij, " Doe ons om datgene vragen wat U welbehagelijk is." Daar is één Gebed dat wij weten een recht gebed te zijn, namelijk, het Gebed des Heeren.



En het Gebed des Heeren is een voorbeeldig Gebed. Het leert ons dat Gods eer moet eerst komen en onze begeerten laatst. Daarin zijn de eerste drie smeekingen omtrent Gods eer. Zoo wanneer wij bidden, moeten wij bidden eerst om Gods eer: om de eer van Zijn Naam, om de uitbreiding van Zijn Koningrijk, om de uitvoering van Zijn Wil; daarna kunnen wij bidden omtrent onze behoeften. In het Gebed des Heeren is daar maar één smeeking omtrent het lichaam : de anderen zijn omtrent de ziel: en die een is, Geef ons heden ons dagelijksch brood," en sluit in ook het brood voor de ziel, —zooals de Katechismus ons leert, Dat Hij ons alles schenke, hetwelk ons, naar ziel en lichaam, noodig is." Zoo moeten wij niet veel voor het lichaam bidden : net maar om dat wat voor de tijd noodig is, " dagelijksch brood." Voor de ziel kunnen wij om allerlei zegeningen bidden,—vergiffenis, genade, wijsheid,
en wij weten dat dezen Gode welbehagelijk zijn
Een derde voorwaarde omtrent gebed is, dat al wat wij bidden, moet in den Naam van onzen Heer Jezus Christus wezen. Wij moeten altoos zeggen, oor Tezus Christus" of "Om Jezus Christus wil, want zonder Zijn voorspraak baat het mets dat wij bidden. Slechts de gebeden, die geofferd worden in Zijn Naam,
zijn Gode welbehagelijk. ..
Laat ons dan voorzichtig wezen wanneer wij ons klaarmaken om te bidden, dat wij deze drie voorwaarden voldoen. Onze gebeden moeten ootmoedig zijn-. omtrent dingen die wij meenen Gode weUiehagehjk e zijn: geofferd in den Naam van onzen Heer Jezus
Christus. , . , . . . j_
Hier moeten wij merken op hoe nuttig het is in de Kerk te wezen een korten tijd voordat de Dienst begmt. Stormt niet in op het laatste oogenblik maar zijt in uw plek bij tijds, en knielt neder bedachtzaam, en b d om den bijstand van den Heiligen Geest: dit zal u



grootelijks helpen behoorlijk deel te nemen in de Godsdienst. ' Ach, hoe min wordt de gave, de gelegenheid van gebed in Gods Huis gewaardeerd ! De Kerkdeuren staan allen dag van morgen tot avond ongesloten, en hoe weinige menschen treden binnen voor een paar oogenblikken afgezonderd gebed, als daar geen Dienst aangaat.
In het Evangelie lezen wij dat toen onze Heer nabij Jeruzalem gekomen was, rijdende op een ezel, met de menigte rondom Hem juichende en roepende, " Hosanna, gezegend is Hij Die komt in den Naam des Heeren," heeft Hij geweend : Hij weende over de stad. In drie steden heeft onze Heer veel tijd doorgebracht, en al drie wilden niets met Hem. Nazaret, waar Hij was opgegroeid,—en ddar wilden de menschen Hem van de steilte afwerpen; Kapernaum,—en daar hebben zij raad gehouden hoe zij Hem zouden dooden; en Jeruzalem,—en daar hebben zij Hem gekruisigd. "Hij weende." Driemaal lezen wij dat onze Heer geweend heeft hier, over Jeruzalem : bij het graf van Lazarus : en in den tuin Gethsemane (Heb. v. 7). Hij weende omdat de menschen zoo verhard en onbekeerd waren: zij wilden niet bekennen de dingen die tot hun vrede dienden. De dingen die tot onze vrede dienen, zijn de kennis van onzen Heer Jezus Christus : Hij is de Vredevorst: en alleen diegenen wier zonden zijn vergeven en die dagelijks trachten God te dienen, leven in vrede. De Joden weigerden in dezen hun dag deze dingen te leeren. Hun dag was de drie jaren in welke onze Heer rondegegaan is, hen leerende. Nu was het te laat. De dingen die tot hun vrede dienden, waren nu voor hun oogen verborgen. Omdat zij geweigerd hadden om te leeren, en hadden hun Zaligmaker verworpen, daarom zouden zij gestraft en Jeruzalem vernield worden : zij hadden den tijd van hunne bezoeking niet bekend. Onze dag, onze genadetijd, is nu : hij is kort: ons leven
Q



op aarde snelt voorbij; de dag van straf is eeuwig. Als wij den dag van genade verspillen en niet bekennen, hoe zullen wij de gevolgen ontvlieden ?
Na deze vermaning en weeklacht is onze Heer naar den Tempel, het Huis van God, gegaan. Voor de tweede maal vindt Hij de omstreek om den Tempel vol ossen en schapen en duiven, en menschen bezig om dezelven te verkoopen en te koopen voor de Paschaslachtoffers: voor de tweede maal heeft Hij hen uitgedreven. " Mijn Huis is een Huis van gebed; maar gij hebt dat tot een kuil van moordenaren gemaakt."
Eén van de voornaamste lessen, dan, welke van daag op ons gedrukt wordt, is eerbied in de Godsdienst, in gebed. De voornaamste plaats voor gebed is Gods Huis. Natuurlijk, wij moeten ook t'huis bidden. Wij kunnen ook te eeniger tijd bidden, want het hart kan zonder woorden altoos tot God spreken. Maar wij kunnen niet den geheelen plicht van gebed voldoen tenzij wij dikwijls naar Kerk gaan. Dit is Gods Huis van Gebed. God heeft ons in de wereld gezet om Hem te leeren dienen en aanbidden : deze is de tijd van onze bezoeking. Wij maken Zijn Huis een kuil van moordenaars wanneer wij wereldsche gedachten daarin brengen, ons onbehoorlijk daar gedragen, lachen of praten : op die manier zondigen Christenen gelijk de Joden. Onze Heer is altoos tegenwoordig in Zijn Huis, de Kerk : vergeet dit niet, en gedraagt u daarnaar.
Weenende, is Christus onze Priester: vóórzeggende de vernieling van Jeruzalem, onze Profeet: reinigende Zijn Tempel, onze Koning. Dagelijks leerde Hij in den Tempel, en daar waren menschen tegenwoordig om te luisteren. Een Huis van Gebed moet een Huis voor dagelijksch gebed wezen. Zoo verordent de Kerk aangaande Morgen- en Avond- Gebed, dat die dagelijks zullen gezegd worden het geheele jaar door. De Priesters zeggen dagelijksche gebeden in Gods Huis, en bidden



voor de gemeente, zelfs als niemand daar is. Goed is het als sommige menschen de gelegenheid kunnen waarnemen, en, gelijk hun Heer, huns Vaders Huis dagelijks gebruiken als een Huis van Gebed.
C. 30; Z. 165, 166; E. 177; A. 160, 180, 211, 274-277, 353. 354-
DE ELFDE ZONDAG NA DRIEËENHEID.
" Laat ons dan met vrijmoedigheid toegaan tot den troon der genade,opdat wij barmhartigheid mogen verkrijgen en genade vinden, om geholpen te worden ter bekwamer tijd."—Hebreen iv. 16.
" Ik smeek mijn Heere God, onzen hemelschen Vader, om mij en al Zijn volk Zijne genade te verleenen."
Verleden Zondag werd de Plicht van Gebed ons voorgedragen. Gebed is het hart sprekende tot God. Wij moeten bidden omdat God ons gebiedt zoo te doen, en omdat wij niet in staat zijn om Gods Geboden in onze eigene natuurlijke kracht te onderhouden. Ons gebed moet ootmoedig zijn, in den zin van S. Paulus en den tollenaar: ons gebed moet zijn om wat Gode welbehagelijk is, namelijk, dat wij den weg van Zijn Geboden mogen loopen : en ons gebed moet in den Naam van onzen Heer Jezus Christus zijn, door Wiens dood en wederopstanding wij het voorrecht verkregen hebben om te bidden.
In de Collect bidden wij: "O God, Die Uwe almogendheid allermeest openbaart in het betoonen van goedertierenheid en barmhartigheid."
Wij worden bemoedigd tot bidden door de verzekering dat God Zijn almogendheid betoont lievers in barmhartigheid dan in oordeel. De verdraagzaamheid van Zijn



liefde is wonderbaar; en zelfs wanneer Hij straft, gedenkt Hij des ontfermens. Toen Hij Adam en Eva moest straffen, heeft Hij hen tevens een Zaligmaker beloofd: toen Hij den zondvloed over de goddeloozen zou brengen, heeft Hij Noach en zijn gezin in de Ark behouden : toen Hij Sodom en Gomorra ging verderven, heeft Hij Lot en zijn dochters verlost. In het Nieuwe Testament zijn de voorbeelden te veel om op te noemen. Geheel den Bijbel door, lezen wij hoe God gedurig betoont goedertierenheid en barmhartigheid: maar Hij haat de zonde, en, als de menschen Zijn goedertierenheid en barmhartigheid hun harten niet willen laten verzachten, zal Zijn verdraagzaamheid een einde nemen, en Hij zal gewisselijk straffen.
" Verleen ontfermend aan ons zulk een mate van Uwe genade, dat wij, den weg van Uwe Geboden loopende, Uwe genadebeloften mogen verkrijgen, en deelgenooten gemaakt worden van Uwe hemelsche schatten: door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
" Genade" beteekent hulp om te doen wat recht is. En wij vragen hier om net zooveel genade als voldoende zal wezen voor elk plicht,—" zulk een mate" : niet, genade voldoende voor een week of maand : evenals wij bidden om " ons dagelijksch brood/' zóó om " bijzondere genade." God geeft ons niet zooveel genade op één tijd als ons zal dwingen Hem te dienen, maar " zulk een mate " als ons bekwaam zal maken om ons best te doen als wij. willen. Wij hebben de genade noodig om " den weg van Gods Geboden te loopen ": niet, net maar voor vergiffenis van zonde, maar voor gehoorzaamheid ; anderszins kunnen wij niet hopen Zijn genadebeloften te verkrijgen, of deelgenooten gemaakt te worden van Zijn hemelsche schatten. De weg is nauw : aan beide zijden zijn de heinings van de Tien Geboden. Jezus Christus onze Heer is onze Voorlooper op dezen nauwen weg. Al de Gezaligden zijn Hem gevolgd op Zijn spoor. Wij



ook zijn nu geroepen Hem te volgen op Zijn spoor. Somtijds raken wij uit dèn nauwen weg : dat is, wanneer wij een Gebod overtreden, en door de heining breken en op een verkeerde pad gaan. Zoodra wij dit gewaar worden, moeten wij met harteberouw aan God belijden dat wij gedwaald hebben en zijn van Zijn wegen afgeweken : en wij moeten Hem smeeken ons onze overtredings en schulden te vergeven: en wij moeten spoedig weer op den rechten weg terugkomen, en daarop loopen. En naar mate dat wij God liefhebben en begeeren Zijn Wil te doen, zullen wij hardloopen, niet talmen en verzuimen, maar haasten als menschen die met groote verwachting zien op het end van de reis. Daar verwachten ons Gods genadebeloften, Zijn hemelsche schatten, onophoudelijke gelukzaligheid, en zoodanige onbeschrijfelijke heerlijkheid als verklaard wordt door de zinnebeelden van een gouden kroon, een boom des levens, een stad van zuiver goud, een rivier klaar als kristal: een plaats waar er geen tranen of verdriet of pijn of nacht is, en waar niet inkomt iets dat ontreinigt en gruwelijkheid doet en leugen spreekt. En van deze hemelsche schatten zal God ons deelgenooten maken, als wij den weg van Zijn Geboden loopen. Daarom, dan, bidden wij van daag om genade om zóó te doen.
De Zendbrief geeft ons een voorbeeld in S. Paulus van wat genade kan uitvoeren. De genade van barmhartigheid heeft hem bekeerd, en de genade van almogendheid heeft hem doen overvloediglijk arbeiden. Door den dood van onzen Heer J ezus Christus worden wij in den staat van genade en gunst geplaatst: door Zijn opstanding om onze rechtvaardigmaking verkrijgen wij genade en hulp om God te behagen. En S. Paulus wijst ons dat de weg van ootmoedigheid is de weg om genade te verkrijgen : " Door de genade van God ben ik dat ik ben. Het Evangelie leert ons hetzelfde. Daarin worden ons twee gezindheden voorgesteld : één, hatelijk voor God, de



ander bekwaam voor genade. Het ootmoedige gebed wordt aangenomen, het hoogmoedige verworpen. Van daag komen twee Farizeen vóór ons : de ée'n, S. Paulus, wiens roem was in de genade van God, de ander wiens roem was in zichzelven.
Het Evangelie bevat de gelijkenis van den Farizeer en den 1 ollenaar, welke onze Heer gesproken heeft " tot sommigen die bij zichzelven vertrouwden dat zij rechtvaardig waren, en andere menschen niets achtten." Het is de tweede van onzes Heeren gelijkenissen aangaande gebed : de eerste was die van den Onrechtvaardigen Rechter, gesproken om de discipelen te bemoedigen tot aanhouden in gebed: en nu deze, van den Farizeer en den 1 ollenaar, welke een waarschuwing is tot degenen die vertrouwen op hunne eigene gerechtigheid wanneer zij bidden. God houdt niet van zoodanige menschen, noch luistert Hij naar hunne gebeden. God geeft den nederigen genade.
" 1 wee menschen,' voorbeelden van twee verschillende soorten van harten, "gingen op in den Tempel," de Hoofdkerk, het voornaamste Godshuis te Jeruzalem, " om te bidden." De deuren werden niet gesloten, en menschen konden ingaan wanneer zij wilden. Het was niet de tijd voor de openbare Godsdienst; en deze twee menschen zijn ingegaan voor afzonderlijk gebed en overdenking. Hierin is de Farizeer zoowel als de Tollenaar ons tot een voorbeeld : want ons Kerkgebouw staat altoos open, en menschen die geen stille plek voor bidden hebben, behooren het daarvoor te gebruiken. " Mijn Huis," zegt onze Heer, " is een Huis van Gebed voor alle volken. Waarom maken wij niet meer gebruik daarvan tot dat einde ?
De Farizeen waren een genootschap in de Joodsche Kerk die zeer streng waren omtrent het onderhouden van de Geboden en Kerkwetten, zoover als het de letter betreft: ongelukkig waren zij maar al te dikwijls nalatig



omtrent de beteekenis van dezelve : evenals wij, die niet zouden droomen van een mensch dood te slaan, maar al te ligt met hem ruzie maken en twisten.
De Tollenaars waren menschen die de belastings invoerden welke de Romeinen op de Joden gelegd hadden : daarom werden zij gehaat; en ook omdat zij dikwijls oneerlijk meer vereischten dan wat hun toekwam.
De Farizeer in de gelijkenis heeft God om niets gevraagd in zijn gebed. Zijn hart heeft niet tot God gesproken. Hij heeft geen zonde beleden. Hij heeft niet God gedankt dat Hij hem goedertierenheid en barmhartigheid betoond had. Neen: hij dankt God dat hij beter was dan andere menschen, zooals hij verbeeld heeft. Hij roemt dat hij Gods Geboden gehouden had : dat hij niet gestolen had, noch oneerlijk was, noch onkuisch. Hij kijkt rond met zelftevredenheid, en zijn oog valt op den Tollenaar: en hij voegt bij zijn woorden zijn dank dat hij toch niet gelijk dezen Tollenaar was. Toch was er op dat oogenblik blijdschap onder de Engelen over dien Tollenaar dien hij veracht heeft. Hij ging voort te roemen over zijn goede werken: " Ik vast tweemaal ter week." Vasten is recht. Onze Heer heeft gevast, en heeft Zijn discipelen geboden te vasten; en de Kerk bepaalt Vrijdag en de Vastenweken als tijden van vasten en onthouding. " Ik geef tienden—een tiende deel aan God—van alles wat ik bezit." Dit was ook recht. Onze Heer heeft Zijn discipelen geboden aalmoezen te doen; en de Kerk roept ons om alzoo te doen bij elke Avondmaalsdienst. Deze dingen waren de plicht van den Farizeer en van ons: maar omdat zij de plicht zijn, is er niets waarover te roemen als wij die uitvoeren.
De Tollenaar heeft zicht anders gedragen. Hij heeft van verre gestaan, nabij de deur, op zij waar niemand hem zou bemerken. Hij wou niet zijn oogen opheffen, want hij was beschaamd over zijn zonden. Hij heeft op zijn borst geslagen, want hij gevoelde zoo hartzeer. Zijn



hart heeft tot God gesproken, en zijn gebed was: " O God, zijt mij zondaar genadig." Hier was geen roemen, geen vergelijken van zichzelven met andere menschen, geen vertrouwen bij zichzelven dat hij rechtvaardig was. Hij bekende zich een zondaar te zijn. Hij wist dat hij den nauwen weg verlaten had, en Gods Geboden gebroken. Hij had gehoord van Gods goedertierenheid en barmhartigheid : en hij bidt dat God hem genadig wil wezen. En zoo leert ons de Kerk om de Godsdienst te beginnen met de belijdenis dat " wij hebben gedwaald en zijn van Uwe wegen afgeweken."
Des Tollenaars gebed werd verhoord. Hij ging af in zijn huis gerechtvaardigd. God had hem v-ergeven, en de gerechtigheid van Christus op hem gezet, en hem weder in Zijn genade opgenomen. Niet alzoo de Farizeer. Hij had geen berouw over zijn zonden : hij had geen zonde beleden ; hij had om geen genade gevraagd, en heeft daarom geen genade verkregen.
Onze Heer eindigt de gelijkenis met de woorden: " Een ieder die zichzelven verhoogt, zal vernederd worden, en die zichzelven vernedert, zal verhoogd worden." Verleden Zondag hebben wij God gevraagd dat Hij genadiglijk wil luisteren naar de gebeden van Zijn ootmoedige dienaars. Van daag leeren wij dat alleen ootmoedige gebeden aangenomen worden.
Des Tollenaars gebed was ongetwijfeld het begin van een nieuw leven. Gelijk een ander tollenaar, Zacheus, eens overtuigd zijnde van zijn zonden, en door ootmoedige belijdenis vergiffenis verkregen hebbende, zou hij niet teruggaan naar die oude zonden; en voor al het kwaad dat hij aan menschen gedaan had, zou hij, zoover mogelijk, voldoening geven. En de Kerk heeft deze deelen van de Schrift, als Zendbrief en Evangelie, van daag tesamen gesteld om ons te leeren dat de ware dienst van God bestaat niet in slechts te zeggen, " O God, zijt mij zondaar genadig," en, wanneer wij ver-



giffenis verkregen hebben, naar huis te gaan en onze handen te vouwen, en te meenen dat wij zalig zijn; maar dat zij bestaat ook in arbeid. " Ik heb overvloediger gearbeid dan zij allen," zeide S. Paulus. Doch hij, de ootmoedige Farizeer, en deze, de ootmoedige Tollenaar, gevoelde hetzelfde : " Niet ik, maar de Genade van God die met mij is."
C, 131 ; Z. 91, 142 ; E. 60; A. 158, 200, 211, 218, 235, 260.
DE TWAALFDE ZONDAG NA DRIEËENHEID.
"Indien dan gij, die boos zijt, weet uwen kinderen goede gaven le geven, hoeveel le meer zal de hemelsche Vader den Heiligen Geest geven dengenen die Hem bidden?"—S. Lukas xi. 13.
" Gij zijt niet in staat om deze dingen van uzelven te doen, noch om in Gods Geboden te wandelen, en Hem te dienen, zonder Zijne bijzondere genade; om welke gij Hem te allen tijde moet leeren aanroepen met ijverig gebed."
Op de laatste twee Zondagen en ook van daag leeren wij omtrent Gebed. In de Collecten, Zendbrieven, en Evangeliën na Drieëenheid leert ons de Kerk onzen Plicht: maar in het midden van dit onderwijs komt, op drie Zondagen, het onderwerp van Gebed; omdat, zooals de Katechismus ons indachtig maakt, wij niet in staat zijn om onzen Plicht van onszelven te doen : wij hebben daartoe Gods bijzondere genade noodig: en om die genade moeten wij leeren aanroepen met ijverig gebed. Vóórverleden Zondag werden wij geleerd dat wij den



Heiligen Geest noodig hebben om ons te helpen bidden, dat wij een ootmoedig hart moeten hebben, dat wij moeten vragen om hetgeen Gode welbehagelijk is, en in den Naam van onzen Heer Jezus Christus. Verleden Zondag werden al deze zaken meer breedvoerig ons voorgelegd; wij hadden voorbeelden van ootmoedigheid in S. Paulus en den Tollenaar; wij werden geleerd dat genade moet het oogmerk van onze gebeden zijn,-— de genade van vergiffenis voor verloopene zonden, de genade van hulp om de Geboden te onderhouden: en dat deze genade ons verworven is door den dood en de opstanding van onzen Heer Jezus Christus. Van daag worden wij bemoedigd tot bidden, omdat God meer gereed is om te hooren dan wij om te bidden, evenals verleden Zondag door de verzekering dat Hij Zijn almogendheid allermeest openbaart in het betoonen van goedertierenheid en barmhartigheid. Het is vreemd dat wij menscben, die de genade zoo hoog noodig hebben, en die het voordeel daarvan genieten, zoo traag zouden zijn om te vragen. De Zendbrief voor dezen dag toont ons de reden : wij zijn te zelftevreden, wij gevoelen niet waarlijk onze behoeften, wij verlangen niet waarlijk naar hulp, wij hebben lust tot zonde, wij willen graag de gedachten en begeerlijkheden van onze eigene harten volgen. Doch, niettegenstaande onze onwilligheid, wacht God naar onze gebeden. Het wonderwerk in het Evangelie wijst wat moet in ons geschieden eer wij kunnen bidden zooals wij behooren,—de ooren moeten geopend zijn tot den Geest, en de tong los gemaakt: dan zullen wij zoo gereed zijn om te bidden als God is om te hooren.
In de Collect bidden wij : " Almachtige en eeuwige God, Die altoos meer gereed zijt om te hooren dan wij om te bidden, en gewoon meer te geven dan wij of begeeren of verdienen."
Wij. zijn niet altoos gereed om te bidden : mogelijk



vergeten wij somtijds onze gebeden te zeggen. En toen wij vergeten hebben, heeft God al dien tijd gewacht om ons te hooren. Hij is meer gereed om te hooren dan wij om te bidden. Hij zegt nooit, "Je moet wachten: Ik kan niet nu naar je luisteren." En wanneer wij vragen, is Hij gewoon ons meer te geven dan wij begeeren of verdienen. Zoo moeten wij niet traag zijn om te bidden. Onze Heer zegt, " Bidt, en u zal gegeven worden."
" Wij bidden U, stort over ons den invloed van Uwe ontferming uit; ons alles vergevende waardoor ons geweten verontrust wordt, en ons al dat goede schenkende hetwelk wij niet waardig zijn te vragen, dan door de verdiensten en de tusschenkomst van Uwen Zoon Jezus Christus onzen Heer. Amen."
Wij hebben een overvloed van ontferming noodig, omdat, vooreerst, onze zonden zoo overvloedig zijn. Wanneer wij 's morgens of 's avonds naar Kerk gaan, het eerste ding dat wij doen in de Dienst is onze zonden te belijden en om vergiffenis te smeeken. Wanneer wij iets verkeerds gedaan hebben, bij voorbeeld, een leugen verteld, wij gevoelen onrustig. Wat is het dat ons verontrust ? Ons geweten. En wat is ons geweten ? Een stille zachte stem die van binnen spreekt. Somtijds zegt die stem, " Je hebt verkeerd gedaan "; somtijds," Je hebt recht gedaan." Wanneer de stem zegt, "Je hebt verkeerd gedaan," dan gevoelen wij verontrust. Waarom ? Om Gods ongenoegen. Dan behooren wij onze zonde te belijden en God om vergiffenis smeeken. En als wij waarlijk berouw hebben, zal Hij ons vergeven 0111 reden van den overvloed van Zijn ontferming. Nadat wij vergiffenis verkregen hebben, kunnen wij God vragen om ons al het goede te schenken. En één van de beste van deze goede dingen is genade. Wij zijn niet waardig al het goede te vragen : maar onze Heer Jezus Christus is waardig, en Hij is onze Voorspraak, en door Zijn



verdiensten en tusschenkomst kunnen wij vragen voor hetgeen wij anders niet zouden verkrijgen. Onze Heer is altoos gereed om onze gebeden voor ons op te offeren, en voornaamlijk is Hij gereed in Zijn Huis, en wacht dikwijls aldaar wanneer wij verzuimen in onze plaats te wezen op den bepaalden tijd. En wanneer wij daar komen, hoe traag zijn wij dikwijls in gebed : hoe onbereid, wegens onverschilligheid en onachtzaamheid, om ons deel van harte te nemen in de Dienst.
Keeren wij nu naar het Evangelie. Onze Heer, van den tijd af dat Hij Zijn openbare bediening begonnen had, is rondgegaan goed doende. Hij was gedurig aan de wandel. Menschen hadden Hem overal noodig. Nu was Hij aan de landpalen van Tyrus en Zidon, en dan aan de zee van Galilea. Hij heeft nooit aan Zijn eigen gemak gedacht, maar aan het welzijn van de menschen. " Want ook Christus heeft Zichzelven niet behaagd." Hier, aan de zee van Galilea, waren eenige menschen Hem afwachtende. Zij hadden een armen lijder met zich gebracht. Hij was doof, en zijn spraak was zwaar en onduidelijk: en zijn vrienden hebben den Heer gebeden dat Hij hem zou gezond maken. Hier leeren wij iets verder aangaande gebed : het is onze plicht om onze vrienden tot onzen Heer te brengen door hen te vermanen, door ons voorbeeld, en meestal door gebed voor hen. Verscheidene voorbeelden hebben wij, waar onze Heer kranken gezond gemaakt heeft op het gebed van anderen. De bekeering van S. Paulus wordt gedeeltelijks toegekend aan de voorbede van S. Stefanus. In de Litanie en Avondmaalsdienst bidden wij veel voor andere menschen.
Twee dingen moeten wij voor oogen houden wanneer wij de wonderwerken van onzen Heer nagaan : vooreerst, al de kwalen van het lichaam zijn zinnebeeldig van de kwalen van de ziel : en ten tweede, al de middelen van gezondmaking, welke onze Heer gebruikt heeft,



zijn zinnebeeldig van de middelen welke de Kerk nog gebruikt tot de gezondmaking van de ziel. Deze doove is zinnebeeldig van den zondaar die geen ooren heeft om het Woord van God te hooren : zijn ooren zijn gesloten tot de waarheid. Hij was ook zwaar van spraak,—zinnebeeldig van een mensch die geen tong heeft om God te aanbidden. Zijn vrienden hebben onzen Heer gebeden om Zijn hand op hem te leggen : zij verwachtten dat Hij hem zou genezen door hem aan te raken, evenals Naaman de Syriër van den profeet Elisa verwacht heeft. Maar dit wonderwerk werd niet gedaan op de gewoonlijke wijze, maar afzonderlijk, trapsgewijze, met uiterlijke teekenen, bedroefd en met een veelbeteekenende woord. Onze Heer heeft hem van de schare alleen genomen, evenals Hij de schare uitgedreven heeft toen Hij de dochter van Jairus opgewekt heeft uit de dooden. Dit leert ons dat de Geest van God graag in stilte werkt, zonder gewoel of ijdele opgewektheid. Hij wil ons apart nemen van de schare, van de zorgvuldigheden en kommer van dit leven, van onstuimige gedachten, ligtzinnige maats, en wereldsche bezigheden, opdat wij mogen Zijn stem hooren, en genezen worden, en Zijn lof zingen.
Verder, onze Heer " stak Zijne vingers in zijne ooren, en, gespogen hebbende, raakte Hij zijne tong aan." Hij heeft hem niet schielijk gezond gemaakt met een woord. En zoo is het somtijds met de ware bekeering van een ziel: het oor wordt eerst geopend om te hooren, dan wordt de tong los om te aanbidden. Zoo ook geeft onze Heer leven en genade en gezondmaking nog door uiterlijke middelen,—water bij den Heiligen Doop : brood en wijn bij de Heilige Communie,—en als wij willen gezond gemaakt worden, moeten wij deze middelen gebruiken welke de Heer verordend heeft.
" En opwaarts ziende naar den Hemel, zuchtte Hij, en zeide tot hem, Effatha, dat is, word geopend," Gelijk



onze Heer alhier gedaan heeft, zoo moeten wij doen : namelijk, opwaarts zien naar onzen hemelschen Vader voor een zegen op de middelen die gebruikt worden. " Hij zuchtte" om te denken hoeveel lijden zonde veroorzaakt heeft, hoeveel doove harde harten er zijn die weigeren tot Hem uit te gaan. En wij moeten zuchten als wij denken over onze zonden : daar kan geen ware blijvende bekeering wezen zonder diep berouw. Onze Heer heeft opwaarts gezien naar den Hemel als Mensch : Hij heeft als God het genezende woord uitgesproken. Daardoor leert Hij ons dat wij naar Hem moeten zien Die alleen kan gezond maken, Die evenwel de macht, om het genezende woord uit te spreken op aarde, toevertrouwd heeft aan de Priesters van Zijn Kerk.
" En terstond werden zijne ooren geopend, en de band van zijne tong werd los, en hij sprak recht." Hoe dikwijls zijn wij doof als God tot ons spreekt: en stom ook, als wij moeten saamstemmen in de gebeden en gezangen. " Heer, open Gij onze lippen : zoo zal onze mond Uw lof verkondigen."
" Hij heeft alles wél gedaan," dit was de toejuiching van de menigte. En nog doet Hij alles wél. Hij geeft ons goede dingen, meer dan wij begeeren of verdienen, en doet alles wél. Hij zendt ons beproevings en pijn om ons goed te doen, en doet alles wél. Mogen wij dit van harte bekennen.
Wij hebben dus een laatste les van daag gehad omtrent gebed, namelijk, dat wij moeten bidden voor anderen. In de Diensten van de Kerk maakt voorbede een groot deel uit. Zoo in onze bijzondere gebeden moeten wij altoos in gedachten houden de behoeften van anderen, wanneer wij spreken tot Hem Die altoos meer gereed is om te hooren dan wij om te bidden.
C. 207; E. 228 ; A. 123, 125, 140, 149, 151, 213, 216, 355.



DE DERTIENDE ZONDAG NA DRIEËENHEID.
™i" Z?V,e-maT!d MiJ dient' die volge Mij 5 en waar Ik ben, aldaar za ook Mijn dienaar zijn. En zoo iemand Mij dient, de Vader zal hem eeren."—s. Johannes xii. 26.
'j 0p°fT wiJ Hem mogen dienen zooals wij behooren te doen." '
Mijn plicht jegens mijn naaste is hem lief te hebben als mijzelven, en allen menschen zoo te doen als ik wilde dat zij mij deden."
Wanneer kinderen gedoopt worden, gebiedt de Kerk dat zij moeten onderricht worden, zoodra zij geschikt zullen zijn te leeren, in de Geloofsartikelen, het Gebed des Heeren, en de Tien Geboden. De Geloofsartikelen leeren ons ons Geloof: de Tien Geboden onzen Plicht: en het Gebed des Heeren dat wij Gods genade noodig hebben om het Geloof te onderhouden en onzen Plicht uit te voeren. Al deze dingen worden wij geleerd in den Katechismus. Maar de Kerk houdt niet op met ons te onderrichten nadat wij den Katechismus geleerd hebben : zij gaat voort om ons te onderwijzen al ons leven, daar het Christelijke Jaar rondgaat. In het eerste deel van het Christelijke Jaar leeren wij het Geloof: in het tweede deel onzen Plicht; en te midden van het tweede deel, op de 10de, 11de, en 12de Zondagen na Drieëenheid, aangaande Gebed. Gebed is de opheffing van het hart naar God. En Gebed is niet slechts een Plicht, maar ook een middel van genade. Wij hebben Gods' genade noodig " opdat wij Hem mogen aanbidden, Hem dienen, en Hem gehoorzamen, zooals wij behooren te



doen." Gebed is een deel van aanbidding. De Tollenaar in den Tempel heeft God aangebeden zooals hij behoorde te doen : niet alzoo de Farizeer. Nu gaan wij leeren hoe wij God moeten dienen zooals wij behooren te doen. Wij zijn niet in staat " om in Gods Geboden te wandelen en Hem te dienen zonder Zijn bijzondere genade " ; daarom bidden wij Hem van daag dat Hij ons wil helpen met Zijn genade om Hem getrouw en welbehagelijk te dienen.
In de Collect bidden wij: " Almachtige en goedertieren God, door Wiens gave alleen het komt dat Uw geloovig volk U getrouw en welbehagelijk dient."
Hier worden wij weder indachtig gemaakt aan de groote waarheid dat wij bidden tot een God Die Zijn almogendheid allermeest openbaart in het betoonen van goedertierenheid en barmhartigheid, en Die meer gereed is om te hooren dan wij om te bidden. Daarom heeft Zijn geloovig volk Hem lief, en wil hun liefde betoonen door Hem te dienen. Maar wij kunnen Hem niet dienen zonder Zijn hulp, zonder Zijn genade. Deze genade wordt ons van God gegeven, daarom heeten wij dezelve een " gave" : de gave welke God alleen kan geven. God geeft Zijn geloovig volk, Zijn volk dat het Geloof onderhoudt, de genade om Hem getrouw en welbehagelijk te dienen. Een getrouwe dienst is een dienst gedaan uit liefde, gedaan om God te behagen niet de menschen. En wanneer Zijn geloovig volk hun werk gedaan heeft, zal God tot hen zeggen, " Wél, gij goede en getrouwe dienstknecht." Wij willen van harte dat die woorden tot ons zullen gezegd worden; zoo moeten wij niet den duivel al ons leven dienen, en Gods vergiffenis zoeken wanneer wij komen te sterven. Neen: laat ons ernstig trachten God te dienen al ons leven. Daarom bidden wij Hem verder: " Geef, smeeken wij U, dat wij in dit leven U zoo getrouwelijk mogen dienen, dat wij ten laatste Uwe hemelsche beloften onfeilbaar



verwerven; door de verdiensten van Jezus Christus onzen Heer. Amen."
Wij weten niet of ons leven hier op aarde kort of lang zal wezen ; en het komt niet veel daarop aan, zoolang wij God al den tijd getrouwelijk dienen. Daartoe moeten wij trachten al ons werk te doen zoo goed als wij kunnen, als getrouwe dienstknechten, uit liefde, ootmoedig, en om God te behagen. Begint elk dag met gebed : onthoudt dat gebed is tot God te spreken; helpt anderen waar gij kunt; bedwingt alle kwade humeuren : zijt onderdanig aan degenen die over u zijn : spreekt de waarheid : tracht den geheelen dag onzelfzuchtig te wezen : en vóór gij nederligt, knielt en bidt. Als wij alzoo dagelijks trachten door Gods hulp en genade Hem getrouwelijk te dienen, dan kunnen «ij hopen dat wij ten laatste, als dit leven geëindigd is, Gods hemelsche beloften onfeilbaar zullen verwerven. Evenzoo, het zal niet om onze eigene verdiensten wezen, maar door de verdiensten van Jezus Christus onzen Heer.
Het Evangelie voor dezen dag toont ons hoe onze Heer gekomen is om de Wet te vervullen; hoe Hij, als onze Profeet, ons de ware beteekenis daarvan uitlegt, en, als ons Voorbeeld, dezelve ten volste uitvoert.
Een zeker wetgeleerde is tot onzen Heer gekomen en Hem gevraagd, " Wat doende zal ik het eeuwige leven beërven?" Onze Heer heeft geantwoord, "Wat is in de Wet geschreven ? " En zoodanig antwoord zouden wij ook geven aan eenig geleerden mensch die tot ons zou komen met zulk een vraag. " Wat is geschreven in het 20ste Hoofdstuk van Exodus ? Wat is geschreven in den Katechismus ? " En het antwoord van den wetgeleerde daarop was het antwoord dat eenigen van ons zouden geven : " Mijn plicht jegens God is in Hem te gelooven, Hem te vreezen, Hem lief te hebben, met geheel mijn hart, met geheel mijn ziel, met geheel mijn



verstand, en met al mijn kracht. Mijn plicht jegens mijn naaste is hem lief te hebben als mijzelven." Zoo was het niet noodig dat de wetgeleerde die vraag zou doen : hij wist zoowel als wij. En alzoo heeft onze Heer hem gezegd. Gij en ik en de wetgeleerde hebben hetzelfde werk te doen. Wij allen moeten God getrouwelijk dienen in dit leven, als wij ten laatste Zijn hemelsche beloften willen verwerven. De wetgeleerde, om zich te rechtvaardigen, dat is, om een exkuus voor zijn vraag voor te dragen, heeft verder willen weten wie zijn naaste is. En als wij dit ook willen weten, kan het antwoord gegeven worden in weinige woorden : eenige mensch, die een dienst van ons noodig heeft, is onze naaste. Onze Heer gaf als antwoord de gelijkenis van den goeden Samaritaan : en in deze gelijkenis kunnen wij zien een geheele beschrijving van den Val en het Evangelie.
" Een zeker mensch," Adam en het geheele menschelijke geslacht, "ging af van Jeruzalem naar Jericho," van het leven naar den dood, van den weg van gerechtigheid naar den weg van verderf: " en viel onder de moordenaars,"—de Val van den mensch in de macht van den duivel en zijn booze engelen. Dezen hebben " hem uitgetogen,"—de genade van God, zijn onschuld, zijn bruiloftskleed, zijn erfenis in den Hemel, hem uitgetrokken : " hem zware slagen gegeven en hem half dood laten liggen," machteloos om God te dienen, met het hart afkeerig, den wil verzwakt, doch nog met wat leven overig, verstand en geweten nog daar, maar hulpeloos en verminkt. " Een zeker Priester is dien weg afgekomen,"—zinnebeeldig van de slachtoffers " welke de zonden nimmermeer kunnen wegnemen " : " ook een Leviet,"—de zedelijke Wet, welke verklaart wat zonde is, maar geeft geen kracht om de zonde te wederstaan ; noch Aaron met de slachtoffers noch Mozes met de Wet kon den halfdooden mensch ten leven



herstellen; onze Heer Jezus Christus alleen, reizende dien weg met dat doeleinde, heeft leven en hulp gebracht. Hij was de Goede Samaritaan, de oprechte Naaste, Die de wet van liefde vervuld heeft, Die gekomen is om den mensch te verlossen, en hem een voorbeeld te geven hoe hij Zijn gerechtigheid zou volgen. Hij is tot hem gegaan, het verloren schaap, om te zoeken en zalig te maken wat verloren was. Hij heeft olie en wijn in zijn wonden gegoten, hem gegeven al wat Hij had om hem te behouden,—de zalving van Zijn Heiligen Geest om hem te genezen, den wijn van Zijn Lijden om hem kracht en leven te zijn. Hij heeft hem op Zijn eigen dier geheven : Zijn eigen gemak opgegeven en hem in een staat van zaligheid geplaatst. " Gij weet de genade van onzen Heer Jezus Christus, dat Hij om uwentwil is arm geworden, daar Hij rijk was, opdat gij door Zijn armoed zoudt rijk worden." Hij heeft hem gevoerd in den herberg : onze Heer kon niet altoos zichtbaar op aarde blijven om den zondaar te redden, Hij moest op Zijn reis ten Hemel varen, zoo heeft Hij den zondaar in den herberg verzorgd, dat is, aan Zijn Kerk toevertrouwd. DéAr verkrijgt de mensch voedsel en rust, want de Kerk is de herberg voor reizigers in deze wereldwoestijn, een plaats voor geestelijk verkwikking, welke open is aan alle volken en geslachten, en aan alle standen rijk of arm. Hij heeft twee pennings aan den waard gegeven : de twee Sacramenten van den Heiligen Doop en het Avondmaal des Heeren, voor leven en kracht totdat Hij zou wederkomen, welke Hij aan de Priesters van de Kerk gegeven heeft opdat zij voor Zijn volk mogen zorgen en hen oppassen en voeden. Vergiffenis van oorspronkelijke en werkelijke zonden vinden zij in het e'e'n Sacrament, en versterking en verkwikking om de reis te voleinden in het ander Sacrament. " En zoo wat gij meer aan hem te koste zult leggen, dat zal Ik u wedergeven



als Ik wederkom." Dit is een belofte aan Leeraars en ook aan allen die onzen Heer " getrouw en welbehagelijk" dienen, die doen wat zij kunnen, geven tijd, arbeid, of geld, uit liefde tot Hem,—en is een belooning verre boven hun verdiensten.
Die is de oprechte naaste die nooit vraagt, " Wie is mijn naaste," maar die zelf zich als naaste gedraagt. " Ga heen, en doe gij desgelijks," zegt onze Heer. Hij heeft Zich/iel ven als het groote Voorbeeld aan ons Voorgesteld en Zijn natuurlijke liefde betoond door Zijn leven voor ons té stellen, "(la heen, en doe gij desgelijks " aail allen in moeilijkheid en nood : niet alleen aan vrienden maar ook aan zoodanigen als niet vrienden zijn. Wij moeten naasten zijn aan allen, en die getrouwe en welbehagelijke dienst doen welke ten jongsten dage zal geprezen worden, " Wél, gij goede en getrouwe dienstknecht."
C. 195 ; E. 190, 202; A. 74, 124, 180, 187, 198.
DE VEERTIENDE ZONDAG NA DRIEËENHEID.
" En dit bid ik God, dat uwe liefde nog meer en meer overvloedig worde in erkentenis en alle gevoelen."—-Filitpensen i. 9.
"Mijn plicht jegens God is in Hem te gelooven, Hem te vreezen, Hem lief te hebben, met geheel mijn hart, met geheel mijn ziel, met geheel mijn verstand, en met al mijn kracht. ... En Hem al de dagen van mijn leven getrouwelijk te dienen."
Wij zijn geleerd om te bidden om Gods genade. Want wij hebben Gods genade noodig opdat wij mogen



wandelen in de Geboden van God en Hem dienen. Verleden week hebben wij alzoo gebeden: "Geef, smeeken wij U, dat wij in dit leven U zoo getrouwelijk mogen dienen"; en wij hebben beleden dat het was door Gods gave alleen dat Zijn geloovig volk Hem. getrouw en welbehagelijk dient; en in het Evangelie werden wij geleerd aangaande de getrouwe en welbehagelijke dienst van den goeden Samaritaan. Van daag worden wij verder onderricht hoe wij deze dienst ten beste mogen volbrengen. Wij bidden om een vermeerdering van geloof,—een versterking van het godsdienstig beginsel hetwelk is de wortel van getrouwe dienst : een vermeerdering van hoop in de beloften welke de belooning zullen zijn van de dienst: en een vermeerdering van liefde welke zal maken dat wij ons vermaak vinden in de dienst Hoe meer wij onzen Heer liefhebben, des te beter zullen wij Hem dienen.
De Zendbrief wijst ons dat liefde is de eerste groote vrucht van den Geest. Door liefde te beoefenen, leeren wij liefde : en alleen door liefde tot God kunnen wij door den Geest geleid worden om de begeerlijkheden van het vleesch ten onder te brengen, zooals wij, als Christenen, verbonden zijn te doen. Het Evangelie toont ons in het gedrag van den dankbaren Samaritaan, wat de ware aard is van die liefde welke ons doet Gods Geboden liefhebben. Het is het gevoel van Goog vergevende, reinigende liefde. Melaatschheid vertegenwoordigt de verdorvenheid van den natuurlijken mensch, en is zinnebeeldig van dat wat de Zendbrief heet " het vleesch." Zij alleen verheerlijken God in hun leven, die een dankbaar gevoel hebben voor hun reiniging. Wij allen hebben deze reiniging verkregen bij onze Doop. Zijn wij gelijk de negen ondankbare Joden, of gelijk den één dankbaren Samaritaan ? De goede Samaritaan verleden ^ Zondag was een vorbeeld van Gods liefde tot ons: de dankbare Samaritaan van



daag is een voorbeeld van wat onze liefde tot God moet wezen.
In de Collect bidden wij: " Almachtige en eeuwige God, geef ons vermeerdering van geloof, hoop, en liefde."
Wij bidden om " vermeerdering" : daar kan geen leven wezen zonder groei: als wij niet voorwaarts gaan, moeten wij achteruit gaan : daar is geen stilstaan in het geestelijke leven. Meer "geloof" : een meer duidelijk gezicht van het onzienlijke : meer geloof in God den Vader, zoodat wij meer dikwijls van Hem mogen denken en van Zijn zorg voor ons : meer geloof in God den Zoon, Dien de Vader gezonden heeft om het menschdom te verlossen en vrij te maken van zonde : meer geloof in God den Heiligen Geest, Die uitgaat van den Vader en den Zoon, en gekomen is om ons te heiligen. Hoe meer geloof wij hebben, des te beter zullen wij dienen.
Meer " hoop": een verwachting naar hetgeen wij nog niet verkregen hebben, namelijk, Gods hemelsche beloften, welke gegeven worden aan allen die in dit leven Hem getrouwelijk dienen: meer hoop, die opbeurt, zonder welke wij mismoedig zouden worden en dienst opgeven. Hoe meer hoop wij hebben, des te beter zullen wij dienen.
En meer " liefde " : liefde maakt dienst gemakkelijk : het is aangenaam te werken voor degenen die wij liefhebben ; dus is liefde de volmaaktheid van gehoorzaamheid. " Dit is de liefde van God dat wij Zijn geboden bewaren." Hoe meeif liefde wij hebben, des te beter zullen wij dienen.
Geloof, Hoop, Liefde,—deze zijn de drie Christelijke deugden die blijven. Zij zijn niet buitengewone gaven van den Geest, maar gaven die met de Kerk zullen blijven tot de voleinding van de wereld.
" En, opdat wij mogen verkrijgeii hetgeen Gij belooft,



zoo doe ons beminnen hetgeen Gij beveelt; door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
Het pleizier dat wij vinden in de dienst van God, is het bewijs of dezelve een welbehagelijke dienst is. En de liefde voor hetgeen God beveelt, namelijk, Zijn Geboden,—onzen plicht jegens God en onzen plicht jegens onzen naaste,—wordt versterkt door beoefening. Wanneer wij dag aan dag bidden liefhebben en dienen liefhebben, dan kunnen wij vertrouwen dat wij die beloften zullen verkrijgen welke gevoegd zijn bij getrouwe dienst.
Het Evangelie legt ons een groote waarheid voor, namelijk, Gods liefde en des menschen ondankbaarheid : God zendt Zijn Zoon om de melaatschheid van zonde te genezen, en de mensch raakt zich niet daarmee.
Onze Heer was op reis naar Jeruzalem. Jeruzalem was de hoofdstad van het Jodenland, en een voorname plaats omdat de Tempel van God was dair, en in den Tempel was het Heiligdom, waarin stonden de Gouden Kandelaar en de Tafel voor de Toonbrooden en het Altaar voor den wierook. Dit was het Altaar waarop Zacharias wierook offerde toen de Engel aan hem verscheen. En voorbij het Heiligdom was het Heilige der Heiligen,—de plaats binnen het voorhangsel, in welke niemand mogt ingaan benevens den Hoogepriester,— waar ook was de Ark des Verbonds, waarop was het Verzoendeksel of Genadetroon overschaduwd door Engelen. Naar dezen heiligen Tempel te Jeruzalem zijn allen gekomen om God te aanbidden, en om hunne offeranden van duiven of lammeren te brengen. Deze offeranden hebben zij aan de Priesters gegeven, en de Priesters hebben ze den Heere geofferd, dat wil zeggen, de Priesters hebben ze geslacht en geofferd op het Altaar van brandoffer, dat stond in het voorhof buiten het Heiligdom. God heeft de Joden bevolen slachtoffers te offeren om ben te leeren dat bloed moest



vergoten worden vóórdat des menschen zonde kon vergeven worden. Christenen offeren geen slachtoffers omdat Jezus Christus, het Lam van God, Zijn Bloed eenmaal voor ons allen vergoten heeft.
Op weg naar Jeruzalem is onze Heer bij een zeker plek aangekomen; daar heeft Hij tien melaatsche mannen ontmoet. De melaatschheid of lazarus is een vreesselijke ziekte welke geen dokter kan genezen, en was zinnebeeldig van de zonde, (i) Het was aangeboren: en wij erven een zondige natuur; (2) het was aanstekelijk : en wij worden besmet als wij met zondaars omgaan; (3) het heeft een ongevoeligheid en doodheid veroorzaakt: en zondaars worden meer en meer verhard, en gevoelen niet noch weten hun toestand; (4) het was ongeneesbaar door een mensch : en God alleen kan ons van zonde rein maken; (5) het was een verrotting en verderf van het lichaam : en zonde bederft de reinheid en schoonheid van de ziel; (6) het heeft een afzondering van andere menschen genoodzaakt: en de zonde ontneemt ons de gemeenschap der heiligen,—de gebeden, de vreugde, de verwachtings van de geloovigen zijn niet voor den zondaar.
Toen deze tien ellendige menschen onzen Heer zagen, hebben zij hun stem verheven, harduit naar Hem geroepen, " Jezus, Meester, ontferm U onzer." Onze Heer was nooit doof voor de stem van nood : ook niet nu. En deze menschen hadden geloof dat Hij hen zou verhooren, anders hadden zij niet uitgeroepen: ook hadden zij hoop dat Hij hen zou genezen: zij hadden geloof en hoop toen zij uitriepen, "Jezus, Meester, ontferm U onzer." Wij gebruiken ook deze woorden : " Heer, ontferm U onzer : Christus, ontferm U onzer : Heer, ontferm U onzer." Wij zijn niet melaatschnaar lichaam, maar naar ziel. Onze zielen zijn ziek van zonde; en als onze zielen niet genezen worden, zullen zij dagelijks erger worden. Niemand kan ons genezen



dan onze Heer Jezus Christus; daarom moeten wij Hem aanroepen.
Onze Heer " zeide tot hen. Gaat heen en vertoont uzelven aan de Priesters." Hij heeft geen uitzondering gemaakt, ofschoon de Samaritaan niet aan het Joodsche Geloof behoorde noch de Wet van Mozes erkende; de Samaritaan moest leeren dat daar maar één weg was voor de genezing van den melaatsche. Alzoo moeten wij leeren dat daar is maar " één Heer, ée'n Geloof, één Doop." Wij moeten Gods weg naar den Hemel kiezen, niet onzen weg. Wij moeten onszelven vertoonen " aan de Priesters," en ons onderwerpen aan de ordenings van de Kerk. De Priesters konden niet een mensch genezen van de melaatschheid; maar wanneer God een mensch genezen had, moest de mensch volgens Gods Wet zich gaan vertoonen aan de Priesters, en de Priesters zouden de uitspraak doen dat hij genezen was. Zoo ook in de Kerk. God heeft aan de Priesters macht gegeven om vergiffenis van zonde uit te spreken over allen die met waar berouw hunne zonden belijden.
" En het geschiedde terwijl zij heengingen, dat zij gereinigd werden." Deze tien menschen waren gehoorzaam; zij zijn heengegaan; zij hadden geloof en zij hadden hoop; slechts één, de Samaritaan, had ook liefde; en hij heeft zijn liefde bewezen door terug te keeren en met groote stem God te verheerlijken. Zoo moeten wij God gehoorzamen, niet uit hoop om iets uit Hem te verkrijgen, maar omdat Hij ons eerst heeft liefgehad; en wij moeten niet beschaamd wezen God te prijzen; wij moeten God loven met onze stemmen in de Kerk, en niet staan alsof wij stom zijn.
De Samaritaan was ook ootmoedig en dankbaar; hij is nedergevallen vóór de voeten van Jezus, Hem dankende. In de Algemeene Dankzegging in de Dienst van de Kerk knielen wij ook op onze knieën en danken God " voor Zijn onwaardeerbare liefde in de verlossing



van de wereld door onzen Heer Jezus Christus, voor de middelen van genade, en voor de hoop der heerlijkheid." Wij danken Hem dat Hij ons verlost van de melaatschheid van zonde. Als wij Hem niet van harte danken, dan hebben wij niet liefde, en zijn zeer ondankbaar.
Onze Heer heeft niet de negen vergeten. Hij vraagt, " Waar zijn de negen ? " Hij had verwacht dat zij Hem zouden komen danken, en Hij verwonderd Zich dat zij Hem niet liefhebben wegens Zijn liefde voor hen. Zij hadden de letter van Zijn gebod uitgevoerd ; zij zijn gegaan naar den Priester opdat hij hen zou rein verklaren en naar huis laten gaan ; zelfs daarna hebben zij niet een oogenblik verzuimd om " Ik dank U " te komen zeggen en God te verheerlijken.
" Waar zijn de negen ? " Hoe vele menschen denken nooit aan Gods groote barmhartigheden bij hun Doop toen zij eerst gereinigd werden van hunne zonden, noch aan de zegenings van vergiffenis welke zij zoo dikwijls daarna ontvangen hebben.
"Zijn er geen gevonden," vraagt onze Heer, "die wederkeeren om Gode eer te geven dan deze vreemdeling?" Hij werd aangedaan dat er zoo weinigen waren " om Gode eer te geven." " Gode eer te geven " —dit, meer dan de zaligheid van onze zielen, moet het groote doeleinde van onze godsdienstigheid, onze aanbidding, onze dagelijksche plichten, wezen. Zoek eerst de eer van God, en de zaligheid van uwe ziel zal vanzelve volgen. Verleden Zondag hebben wij van den goeden Samaritaan gehoord, die gelijk onzen Heer was Die het verwonde menschdom liefheeft. Van daag hooren wij van den dankbaren Samaritaan die gelijk (len goeden dienstknecht is die zijn Heer liefheeft.
En zoo heeft de dankbare Samaritaan een verder zegen ontvangen. Dankbaarheid voor de genezing van ?ijn lichaams-ziekte heeft hem verworven den hooger



zegen van de genezing van zijn ziels-ziekte. Al de tien waren gezond gemaakt in lichaam: hij had geloof om gezond gemaakt te worden ook in ziel. "Ga heen," zeide onze Heer tot hem. Ga en toon uzelven aan den Priester in den Tempel, en dan naar huis, met den zegen van zijn Heer om met hem al zijn leven te blijven.
De melaatschheid dan was een teeken van het ongeneesbaar verderf van het menschdom zonder God : en de wijze van genezing, hier door onzen Heer bevolen, een teeken van de genezing van zonde door de middelen welke Hij heeft ingesteld in de Absolutie of Vrijspraak van zonde en in de Sacramenten, welke beiden verkregen worden slechts wanneer wij ons toonen aan den Priester. En wij leeren verder dat slechts diegenen zullen God liefhebben en verheerlijken, namelijk, die dankbaar gevoelen voor de genezing welke zij verkregen hebben, vooreerst bij hun Doop en daarna bij de Absolutie en de Heilige Communie. Zoo bestaat onze dienst uit twee deelen : (1) God aan te bidden in Zijn Kerk, en (2) ons werk te huis te doen. En onze Heer in Zijn barmhartigheid geneest ons van de kwaal van zonde opdat wij deze dienst behoorlijk mogen uitvoeren.
C. 192; Z. 115; E. 144, 164; A. 154, 161, 203, 226, 227, 228, 285.
DE VIJFTIENDE ZONDAG NA DRIEËENHEID.
" Niemand kan twee heeren dienen."—S. Mattheus vi. 24.
" Ik dank onzen hemelschen Vader van harte, dat Hij mij tot dezen staat van zaligheid door Jezus Christus onzen Zaligmaker geroepen heeft. En ik bid God dat



Hij mij Zijn genade schenke dat ik in denzelven moge volharden tot aan het einde van mijn leven."
Van den eersten Zondag na Drieëenheid af, zijn wij geleerd (i) de groote grondbeginselen van onzen Plicht, namelijk, liefde jegens God en menschen : (2) de groote voorrechten welke wij genieten als leden van Christus en erfgenamen van de beloften: (3) de waarde van gebed: (4) wat wij moeten voor bidden, namelijk, genade om God getrouw en welbebagelijk te dienen : (5) dat wij niet alleen zoodanige dienst moeten doen, maar ook dezelve liefhebben. Nu begint de Kerk ons waarschuwen,—wij moeten niet trachten een dubbele dienst te doen, God te dienen en ook de wereld,—en maakt ons indachtig dat wij Gods bewaring noodig hebben. De Kerk als een Lichaam heeft deze bewaring noodig, want zij bestaat uit afzonderlijke menschenzielen, elk zoo zwak, elk zoo genegen tot vallen van den staat van zaligheid waarin zij geplaatst werd. Daarom worden wij van daag geleerd te bidden in de Collect dat wij mogen bewaard worden voor alles wat onzen toestand in gevaar mogt brengen, en geleid worden tot alles wat tot onze veiligheid mogt dienen. In den Zendbrief en het Evangelie worden wij gezegd van sommige van de dingen die zoo gevaarlijk zijn, en gewezen den eenigen weg welke ze zal verhinderen ons te beschadigen, en verteld sommige van de dingen die tot ons voordeel zijn. In den Zendbrief worden wij gewaarschuwd tegen in te geven in zaken aangaande de waarheid : en in het Evangelie tegen gelijkvormig te worden met de beginselen en gebruiken van de wereld. In den Zendbrief gebiedt S. Paulus de Christenen van Galatie, die door valsche leeraars geraden werden Joden te worden om verzoeking te ontvlieden, den regel voor hun leven te nemen van de Kerk. Niets is zoo schadelijk tot de zaligheid en verhinderend tot vooruitgang, als te luisteren



naar de leer van ongeoorloofde predikers. Leden van de Kerk hebben niets te doen met godsdienstige Genootschappen die buiten zijn. In het Evangelie worden wij gewaarschuwd tegen de wereld en hare zaken de eerste plaats te geven, als zeer schadelijk tot de zaligheid. Wij zijn aangenomene kinderen van God : Hij is onze Vader en zal voor ons zorgen: daarom geeft Hem de eerste plaats. Genade om eerst het Koningrijk van God en Éijn gerechtigheid te zoeken—dat is wat wij om bidden in de Collect: zoo zullen wij deze twee gevaren ontvlieden, namelijk, gelijkvormig te worden aan de leer van ongeoorloofde predikers, en gelijkvormig te worden aan de gebruiken van de wereld. S. Mattheus, die het Evangelie geschreven heeft, is zelf een voorbeeld van een man die de wereld en al hare winsten opgegeven heeft omdat hij niet kon twee heeren, Christus en de wereld, dienen op denzelfden tijd.
Wij bidden in de Collect: " Bewaar, smeeken wij U 0 Heer, Uwe Kerk door Uwe voortdurende ontferming."
De Heilige Katholieke Kerk is Christus Koningrijk hier op aarde: Hijzelf is haar Koning: onder Hem regeeren Bisschoppen, Priesters, en Diakenen: de Wetten zijn Gods heilige Wil en Geboden; en het volk van dit Koningrijk is allen die gedoopt zijn. Dus wanneer wij God bidden om Zijn Kerk te bewaren, bidden wij Hem om ons en alle gedoopten te bewaren. Somtijds heet de Kerk het Lichaam van Christus. Hij is het Hoofd: de gedoopten zijn de leden. " Bij mijn Doop ben ik een lidmaat van Christus geworden." En wij bidden om voortdurende, onophoudende, genade, omdat wij dagelijksche genade noodig hebben, dagelijksch brood voor lichaam en ziel.
Waarom heeft de Kerk noodig dagelijks bewaard te worden ? De Collect geeft het antwoord : " Daar des menschen zwakheid zonder U vallen moet." Het Lichaam, de Kerk, bestaat uit zwakke menschen, en wij



zullen nooit leven zooals wij behooren te doen totdat wij gevoelen hoe hulpeloos wij bij onszelven zijn. De Kerk weet niets van de verkeerde leer van verzekering,— eenmaal bekeerd en altoos daarna veilig. De mensch is zoo zwak dat zonder God moeten wij vallen: dit is het gevolg van Adams ongehoorzaamheid. En ofschoon God ons in een staat van zaligheid geplaatst heeft, kunnen wij niet daarin blijven tot aan het einde van ons leven tenzij God ons bewaart door Zijn voortdurende genade.
"Behoed ons steeds door Uwe hulp voor alles wat ons schadelijk is, en leid ons tot alles wat aan onze zaligheid bevordelijk is; door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
Schadelijke dingen zijn een verkeerd Geloof en een wereldsche leven, slechte maats en alle uiterlijke omstandigheden welke onze zaligheid verhinderen. God alleen weet wat het best is voor ons, en bevordelijk aan onze zaligheid,—rijkdom of armoed, ziekte of gezondheid, getrouwde of ongetrouwde leven, goede maats, verstandige onderwijzers : net die levensstand waartoe God ons zal roepen. Wij kunnen op Zijn voorzienigheid vertrouwen : wat Hij beschikt is aan onze zaligheid bevordelijk, want Hij is onze Vader.
Het Evangelie waarschuwt ons dat één van de dingen die ons schadelijk zijn, is wereldschgezindheid. Gelijk daar geen schikking moet wezen tusschen ons Geloof en een verkeerd geloof, zoo met ons leven : onze dienst moet een enkele dienst wezen. Onze Heer zegt dat " niemand kan twee heeren dienen " op denzelfden tijd. Eén heer zou mogen zeggen, " Doet dit," en de ander, " Laat staan " : en als wij den één liefhebben en aanhangen, zouden wij den ander haten en verachten. Zoo kunnen wij niet God dienen en den Mammon, dat is, de wereld. Wij kunnen God dienen, en wij kunnen de wereld dienen, maar wij kunnen niet beiden tegelijk



dienen. God is eigenlijk onze heer, maar vele menschen maken willens de wereld hun heer. God moet eerst wezen. Wij moeten tijd vinden om te bidden, om den Bijbel te lezen, om naar Kerk te gaan, om onzen Plicht te vervullen: en alle wereldsche bezigheid moet tweede plaats hebben. God geeft ons leven, het eeuwige leven zoowel als het aardsche leven : gewisselijk dan zal Hij ons de middelen geven tot het onderhoud van ons leven. God heeft ons een lichaam gegeven, zoo zal Hij ook kleeren verzorgen. God zorgt voor de mindere werken van Zijn schepping, de vogeltjes en bloemen; hoeveel te meer zal Hij voor de hoogere zorgen. Wij zijn kinderen van God en leden van Christus, daarom gaan wij die veel te boven : en wij hebben onsterfelijke zielen. Met al onze bezorgdheid kunnen wij niet zonder God doen.
Kost en kleeren moeten tweede plaats, niet eerste plaats, hebben,—ja, al onze dagelijksche bezigheid moet tweede komen. " Zoekt eerst het Koningrijk van God," —dat is de voorwaarde waarop deze dingen zullen verzorgd worden. Als wij eerst de dingen van God zoeken, dan zal God de dingen, die wij noodig hebben, ons toewerpen. " Het Koningrijk van God," niet van de wereld hetwelk de duivel ons aanbiedt. Onze Heer is gekomen om Zijn Koningrijk te stichten, waarin het Evangelie gepredikt wordt, waarin Hij wil dat wij zalig worden. Zoekt hetzelve, gaat in en leeft als getrouwe leden daarvan. En zoekt "Zijne gerechtigheid," de gerechtigheid van den Koning van het Koningrijk, Wiens voorbeeld alle leden moeten volgen.
Elk dag brengt zijn eigen last, zijn eigen verzoekings : " elk dag heeft genoeg aan zijnzelfs kwaad." Daarom bidden wij, "Geef ons heden ons dagelijksch brood," hetzij voor lichaam of voor ziel. Wij moeten onzen Plicht getrouwelijk doen elk dag daar dezelve komt: wij moeten vertrouwen op Gods zorg. Wij moeten niet de



zorgvuldigheden en verzoekings van den dag van morgen zwaarder maken door vooruit angstig daarover te zijn; het zij genoeg wanneer zij komen. " Bewaar ons, o Heer, door Uwe voortdurende ontferming," in dien levensstand waarin Gij, onze hemelscbe Vader, ons geplaatst hebt.
C. 167 ; t. 92, 145 ; È. 127 ; A. 136, 176, 178, 190, 221.
DE ZESTIENDE ZONDAG NA DRIEËENHEID.
" Het Bloed van Jezus Christus, Zijn Zoon, reinigt ons van alle zonde."—1 Johannes i. 7.
" Ik dank onzen hemelschen Vader van harte dat Hij mij tot dezen staat van zaligheid door Jezus Christus onzen Zaligmaker geroepen heeft. En ik bid God dat Hij mij Zijne genade schenk e, dat ik in denzei ven mcge volharden tot het einde van mijn leven."
"Wat is de inwendige en geestelijke genade van den Doop? Eene afsterving van zonde en eene wedergeboorte tot rechtvaardigheid."
Verleden week werden wij geleerd te bidden dat de Kerk, wegens de zwakheid van hare leden, moge behoed worden voor alles wat schadelijk is, dat van buiten komt, zooals valsche leer en wereldschgezindheid. Van daag bidden wij dat de Kerk moge behoed worden voor alles wat schadelijk is, dat van binnen komt: dat zij moge gereinigd worden. Wegens des menschen zwakheid heeft de Kerk noodig behoed te worden voor uitwendige gevaren : wegens des menschen natuurlijke verdorvenheid



heeft de Kerk noodig gereinigd te worden van inwendige vuilheid. De mensch is niet alleen zwak: hij is ook zondig; hij heeft noodig niet alleen kracht, maar ook reiniging. In den Zendbrief maakt S. Paulus ons indachtig dat allen die leden van de Kerk zijn (hetzij nog op aarde, in het Paradijs, of in den Hemel), zijn kinderen van God door aanneming geworden, en hij bidt voor allen op zijn knieën zooals wij bidden in de Collect. Al de leden van dit Huisgezin van God worden, bij hunne opneming, wedergeboren, van de afsterving van zonde tot het leven van gerechtigheid. Hunne wedergeboorte is een geestelijke wederopstanding, welke teweeg gebracht wordt door de macht van onzen Heer Jezus Christus, en welke verder opgeluisterd wordt door het Evangelie, hetwelk verhaalt de opwekking uit de dooden van den zoon van de weduwe van Naim. Die opwekking is zinnebeeldig van wat aangaat in elk ware kind van God, waardoor degenen die "dood waren door de misdaden en de zonden, weder levend gemaakt en hersteld worden tot een geestelijk leven. In de Collect bidden wij voor de " bestendige barmhartigheid " van God : en het Evangelie versterkt ons geloof in onzes Heeren barmhartigheid, daar wij hooren van Zijn barmhartigheid jegens de arme weduwe; en Zijn bijzondere barmhartigheid jegens de weduwe werd ongetwijfeld vermeerderd door de gedachte aan Zijn eigen Moeder die zoo spoedig zou betreuren den dood van haar eenigen Zoon.
In de Collect bidden wij: "O Heer, wij smeeken U, laat Uwe bestendige barmhartigheid Uwe Kerk reinigen en beschermen."
De Kerk heeft reiniging noodig omdat hare leden niet rein zijn. Gij en ik zijn leden van de Kerk, en wij zijn niet rein. De zonde maakt ons onrein: en wij doen zonde eiken dag. Elk zonde maakt een vlek. Zoo hebben wij noodig eiken dag gereinigd te worden; en



God zal ons reinigen als wij Hem vragen. Hij zal ons reinigen wegens Zijn bestendige barmhartigheid. De Kerk heeft ook noodig beschermd te worden. Een mensch wordt beschermd door iemand die vóór hem staat en verdrijft den persoon die hem aanrandt. De duivel randt ons aan gedurig, omdat hij niet wil hebben dat wij goed doen; dan moeten wij God aanroepen om ons te beschermen. En Hij zal ons beschermen wegens Zijn bestendige barmhartigheid.
" En dewijl zij zonder Uwen bijstand niet in veiligheid kan bestaan, zoo behoud haar voor immer door Uwe hulp en goedheid; door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
De Kerk l<an niet van zichzelve in veiligheid blijven bestaan. Elk lid werd in een staat van veiligheid en zaligheid geplaatst bij zijn Doop : maar hij is niet sterk genoeg om daarin te blijven zonder Gods bijstand: daarom leert ons de Katechismus bidden dat God ons Zijn genade schenke, dat wij in denzelven mogen volharden tot aan het einde van ons leven. En hier bidden wij dat God de Kerk, dat is, al hare leden, wil behouden voor immer door Zijn hulp en goedheid. Wij moeten dan niet denken, " Ik zal wel zeker goed blijven": lievers laat ons altijd denken, " Ik zal waarschijnlijk verkeerd gaan ": zoo zullen wij niet verzuimen God te bidden, " Behoud ons voor immer door Uwe hulp en goedheid."
Het Evangelie geeft ons de geschiedenis van de opwekking uit de dooden van den eeniggeboren zoon van de weduwe van Naim door onzen Heer. Drie voorbeelden worden ons verhaald van de opwekking van overledenen door onzen Heer : de dochter van Jairus, de zoon van de weduwe, en Lazarus: de dochter van Jairus pas gestorven, de zoon van de weduwe op weg tot begrafenis, Lazarus dood en begraven voor vier dagen. Drie voorbeelden zijn het van een zichtbare opwekking



uit de dooden, doch in de Kerk worden jaarlijks duizenden onzich'tbaar opgewekt uit den dood van zonde tot het leven van gerechtigheid : hetwelk is een voortdurend wonder, grooter dan deze opwekkings van lichamen welke weder zouden sterven en tot stof vergaan, want de geestelijke opwekking blijft voor altijd. En in de opwekking van deze drie personen zien wij voorbeelden van drie soorten zondaars die onze Heer gedurig opwekt tot nieuwigheid van leven. De dochter van Jairus was pas gestorven : het lijk was nog in het huis, en haar sterven was niet bekend geworden. Dit is een voorbeeld van één die in 't geheim dood is in zonde : wiens hart afgeweken is van God door verborgene toegeving aan zijn lusten, ofschoon hij nog niet in het openbaar de zonde gedaan heeft. De zoon van de weduwe werd uitgedragen ter begrafenis, openlijk voor de oogen van allen. Dit is een voorbeeld van een bekende overtreder van Gods Wet, wiens zonde bemerkt wordt door de wereld, wiens zonden van hart overgegaan zijn tot zonden van leven. Lazarus was dood en begraven, en, zoover zijn vrienden wisten, tot verderf gegaan. Dit is een voorbeeld van de ergste soort zondaar, lang dood in zonde, het hart verdorven, in wien het licht duisternis is geworden. Groot is de moeilijkheid om zoodanigen op te wekken. Onze Heer werd zeer bewogen in Zichzelven bij het graf van Lazarus; en Lazarus kwam uit het graf gebonden aan handen en voeten, levend maar hulpeloos. Zoo is het met zondaars, met wie zonde een gewoonte geworden is : mogelijk worden zij verschrikt, overtuigd, bekeerd : nogtans zijn zij hulpeloos, vast gebonden en verslaafd door de zondige gewoonten. Van waar zal hulp komen ? Onze Heer heeft niet Zelf Lazarus geholpen ; Hij zeide tot Zijn discipelen, " Ontbindt hem, en laat hem heengaan." En aan de Priesters van Zijn Kerk heeft onze Heer macht gegeven om te binden en te ontbinden : en naar de Kerk en hare instellings moeten zoodanige



zondaars gaan, die door den Zaligmaker overtuigd zijn geworden van zonde, opdat zij mogen belijdenis doen en de vrijspraak van zonde verkrijgen, en door hare genademiddelen kracht ontvangen om in nieuwigheid van leven te wandelen. Dezelfde waarheid wordt ons ook geleerd in de opwekking van de dochter van Jairus. Onze Heer " zeide dat men haar zou te eten geven,"—zinnebeeldig van de Heilige Communie, het Brood des levens dat den boetvaardige, vooreerst zoo zwak en struikelend, versterkt. En van daag in de opwekking van den zoon van de weduwe, " Hij gaf hem aan zijn moeder "; hij moest met zijn moeder leven en voor haar werken, en zij zou zijn kost en al wat hij noodig had, bereiden. De Kerk heet " de Moeder van ons allen " ; en wanneer God ons nieuw leven geeft, laat Hij ons aan de zorg van de Kerk die ons de middelen van genade mededeelt, en ons voedt met het Woord en de Sacramenten. En wij moeten voor de Kerk werken, en getrouw bij haar blijven. Degenen die onze Heer opwekt uit den geestelijken dood, levert Hij aan de Kerk (gelijk de gewonde reiziger genomen werd naar den herberg), om hen op te passen totdat zij sterk worden. En gelijk de moeder verblijd werd om haar zoon weder te ontvangen, zoo is de Kerk verblijd over elk zondaar die verloren was en is gevonden.
In deze drie wonderwerken van opwekking hebben wij een groote les van troost. Niemand moet hopeloos zijn : want onze Heer kan opwekken uit elk staat en graad van zonde. En wij hebben ook een les van waarschuwing. Hoe langer wij in zonde blijven, hetzij in doodheid van hart of van leven, des te grooter is de moeilijkheid van bekeering, en des te grooter is de zwakheid daarna en de moeilijkheid om los te raken van de banden waarmede wij den duivel toegelaten hebben om ons te binden. God heeft Zijn volk bezocht om te verlossen en te redden, " opdat wij, verlost zijnde uit de



hand van onze vijanden, Hem dienen zouden zonder vrees, in heiligheid en gerechtigheid voor Hem, al de dagen van ons leven."
C. 168, 175 ; Z. 126, 183; E. 189; A. 212, 213, 224, 225, 90.
DE ZEVENTIENDE ZONDAG NA DRIEËENHEID.
" Jezus Christus Die Zichzelven voor ons gegeven heeft, opdat Hij ons zou verlossen van alle ongerechtigheid, en Zichzelven een eigen volk zou reinigen, ijverig in goede werken."—tltus ii. 14.
" Mijn Plicht te vervullen in dien levensstand waarin het Gode behagen zal mij te plaatsen."
" Ik smeek mijn Heere God ... om mij en al Zijn volk Zijn genade te verleenen, opdat wij Hem mogen aanbidden, Hem dienen, en Hem gehoorzamen, zooals wij behooren te doen."
God heeft mij tot een staat van zaligheid geroepen toen ik gedoopt werd. Ik ben toen geworden een lidmaat van Christus en het kind van God. Dit voorrecht werd mij gegeven opdat ik God moge liefhebben en Hem dienen. En God vergeeft ons onze zonden opdat wij in staat mogen zijn Hem des te beter te dienen. Wij werden in de wereld gezonden om God te dienen. Verleden Zondag hebbai wij gebeden dat God Zijn Kerk wil reinigen van zonde en beschermen in gevaren. Dus gereinigd en beschermd, behooren wij geen verhindering te hebben om God te dienen. Van daag bidden wij om kracht om ijverig te zijn in goede werken. De Zendbrief vermaant ons dat wij niet als afgezonderde



personen maar als leden van één Lichaam deze goede werken moeten doen. Daar kan min goed in dezelve wezen als wij elkeen onzen eigen weg kiezen, en ze opnemen zonder dat wij gezonden zijn. In het behouden van de eenigheid moeten wij ze- doen, als leden van één Lichaam, als kinderen van éen Vader. Wij doen meer kwaad dan goed, wij verdeelen en verhinderen het werk van Christus, als wij onzen eigen weg begaan, en verbeelden dat wij elkeen kunnen doen wat wij willen, en zeggen dat wij het doen uit liefde voor den Heere Jezus. Eenigheid en goede werken moeten saamgevoegd wezen. En beide Zendbrief en Evangelie leeien ons hoe de eenigheid moet behouden worden, namelijk, door persoonlijke ootmoedigheid \ een nederig denkbeeld van onszelven verhindert tweedracht en helpt eenigheid. In het Evangelie wordt onze vereeniging met Christus, het eén Lichaam in Zijn Koningrijk op aarde, vergeleken met een feest; en wanneer wij daartoe genood zijn, moeten wij niet de eerste plaats zoeken maar een lager plaats, want " die zichzelven verhoogt, zal vernederd worden."
In de Collect bidden wij: " O Heer, wij bidden U, dat U we genade ons altoos voorkomen en volgen moge; en doe ons aanhoudend ijverig zijn in alle goede werken ; door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
Wij zijn niet in staat om in Gods Geboden te wandelen en Hem te dienen zonder Zijn bijzonder genade. Daarom bidden wij Gods genade, dat die vóór ons op den weg moge gaan en ook ons achterna komen : vóór ons, om ons te leiden, en gevaren uit den weg te ruimen : achterna, om ons te beschermen. Gods genade is rondom ons, om ons aanhoudend ijverig te maken in alle goede werken. \\ ij moeten eiken dag goede werken doen, en aldus de gewoonte van goede werken aanwenden ; dan zullen zij gemakkelijk worden. Wij moeten deze goede werken doen in vereeniging met



onzen Heer, als Zijn leden; het is alleen door Zijn voorspraak dat wij kracht hebben om ze te doen; het is alleen om Zijnentwil en tot Zijn eer dat zij aangenomen worden. Laat ons dan niet roemen over onze goede werken, maar ootmoedig wezen; zij zijn onze redelijke dienst als goede dienstknechten van God. En onze Heer leert ons: " Wanneer gij zult gedaan hebben al hetgeen u bevolen is, zoo zegt, Wij zijn onnutte dienstknechten, want wij hebben maar gedaan hetgeen wij schuldig waren te doen."
Zeven werken van barmhartigheid worden ons verhaald als door onzen Heer gedaan op den Sabbatdag : de genezing van een mensch te Kapernaum die een onreinen geest had, Simons vrouws moeder, de kranke bij het badwater Bethesda, de blind-geborene, de mensch met de dorre hand, de vrouw die achttien jaren saamgebogen was, en de waterzuchtige mensch, van wien wij lezen in het Evangelie voor van daag. Een Farizeer had onzen Heer genood tot een eetmaal, niet uit vriendschap maar om oorzaak te zoeken om Hem te beschuldigen van den Sabbat te breken. Dit heeft niet onze Heer teruggehouden van een goed werk te doen en hen te leeren. Een waterzuchtig mensch was tegenwoordig, en was zeer ziek. Alle ziekten van het lichaam zijn zinnebeeldig van zonde; en hoe meer wij ons toegeven aan slechte neigings, des te meer neemt de macht van zoodanigen over ons toe.
Onze IIeer kon de gedachten van de menschen lezen'; en ofschoon niemand iets gezegd had, heeft onze Heer op hunne gedachten antwoord gegeven,—of het recht was of niet, op den Sabbat een mensch gezond te maken. Het is niet recht ons gewoonlijke arbeidswerk op des Heeren Dag te doen ; maar werken van barmhartigheid zijn altoos en te aller tijd gepast. Zoo heeft Hij dan den armen zieke tot Zich geroepen en hem genezen. Hoe verblijd was hij, weder gezond te wezen ! Maar de



Farizeen waren te hoogmoedig om te bekennen dat zij verkeerd geoordeeld hadden.
Onze Heer heeft verder een gelijkenis gesproken tegen hoogmoedigheid. Als een mensch genood werd tot een bruiloftsfeest, moest hij niet vooruit drukken naar de beste zitplaats; anders zou hij mogelijk naar een lager plaats verwezen worden, wanneer een waardiger dan hij aankomt; dan zou hij met schaamte de laatste plaats moeten nemen; beter, zit vooreerst in de laatste plaats, en word naderhand gezegd hooger op te gaan.
Het Koningrijk der hemelen, hetwelk is de vereeniging tusschenCHRiSTUS en Zijn Kerk, wordt dikwijls vergeleken met een bruiloft. God geeft ons onze plaats in Zijn Kerk : en waar Hij ons plaatst, diar is er werk voor ons om te doen : laat ons daarmee tevreden wezen totdat God ons roept hooger op te gaan. Wij kunnen een goed werk doen in een lager plaats, net zoo goed als in een hooger. Wij moeten onzen Plicht doen in dien levensstand waarin het Gode behagen zal ons te plaatsen. Zoo ook wanneer wij genood zijn tot het Feest van de Heilige Communie, laat ons met ootmoedigheid gaan: laat ons niet verbeelden dat wij beter zijn dan andere menschen. De woorden van het Gebed moeten van ons hart komen : "Wij zijn niet waardig de kruimelen van onder Uwe Tafel te verzamelen." " Want een iegelijk die zichzelven verhoogt," zal de moeilijke les van ootmoedigheid leeren meermalen door een val, en een val vergezeld van schaamte. Schaamte is altoos bitter, maar kan ware bekeering bewerken. Als gij dan door Gods genade tot ware bekeering gebracht zijt, en geroepen van uwe zonden, en Christus spreekt vrede tot uwe ziel en noodt u tot nauwe vereeniging met Hem, onthoudt dat ootmoedigheid is het fondament van alle Christelijke volmaaktheid en het eerste vereisch van allen die Zijn ware discipelen willen zijn, en willen toenemen in Zijn kennis en waardig wezen een hooger plaats in Zijn Koningrijk.



Acht uzelven derhalve onder de laagsten: strijdt niet naar de hooge dingen op aarde. God verhoogt Zijn kinderen door hen te vernederen, en de weg ten Hemel loopt door de poort van nederigheid. Tot dengene die zichzelven verootmoedigt en is nederig in zijn eigen oogen: die niet tracht door woord, door kijk, door kleeren, door uiterlijke vertooning de aandacht van menschen te trekken: tot zoodanigen die waarlijk nederig van hart is, zal het bevel komen, " Vriend, ga hooger op": ga hooger op in heiligheid hier, en ga hooger op hierna, tot de tegenwoordigheid van dien Heer Die ons geleerd heeft niet slechts door woord maar door Zijn eigen voorbeeld.
7IC-47,150.151 ; z. 169, 173; A. 130, 185, 203, 213, 67, 69,
DE ACHTTIENDE ZONDAG NA DRIEÈENHEID.
•1 i^'oen zeWe Jezus tot Zijne discipelen : Zoo iemand achter Mij wil komen die verloochene zichzelven, en neme zijn kruis op, en volge Mij. —S. Mattheus xvi. 24.
Vooreerst dat ik den duivel en al zijn werken, de pracht en de ijdelheden van deze booze wereld, en al de zondige lusten van het vleesch zoude verzaken."
" Mijn lieve kind, weet dat gij niet in staat zijt om deze dingen van uzelven te doen, noch om in Gods Geboden te wandelen en Hem te dienen, zonder Zijn bijzondere genade."
In de vorige helfte van het Christelijke Jaar, van Advent af tot Drieëenheids-Zondag, worden wij ons



Geloof geleerd, en onze Heer Jezus Christus wordt ons voorgesteld van verscheidene schouwpunten, naardat wij nagaan de verscheidene deelen van Zijn groote werk om onze zaligheid. In de tweede helfte van het Christelijke Jaar, de Zondagen na Drieèenheid, worden wij onzen Plicht geleerd, welke ons voorgesteld wordt van verscheidene schouwpunten. De Heilige Katholieke Kerk heet somtijds het Koningrijk van Genade, omdat in dezelve is een overvloedige voorraad van genade voor allen die in dezelve geroepen zijn. Dus wanneer wij geleerd worden omtrent de getrouwe en welbehagelijke dienst welke wij te doen hebben als leden van dit Koningrijk, worden wij ook geleerd de verscheidene genadegaven die wij noodig hebben. Wij bidden om de genade van beveiliging wegens de zwakheid van onze natuur : om de genade van reiniging wegens de bedorvenheid van onze natuur: om de genade van hulp, ons voorkomende en volgende, opdat wij " aanhoudend ijverig zijn in alle goede werken " : om de genade van standvastigheid, dat wij niet bezwijken onder de verzoekings van den duivel, de wereld, en het vleesch, en alzoo weggelokt worden van de dienst van onzen Heer en Koning, maar getrouw blijven bij onze Doopbeloften.
In de Collect bidden wij: " O Heer, wij smeeken U, verleen Uw volk de genade om de verzoekings van de wereld, het vleesch, en den duivel te wederstaan."
Allen die aan Zijn Koningrijk behooren, zijn Gods volk. God wil dat Zijn Köningrijk wereldwijd zij ; dus in de Geloofsbelijdenis wordt de Kerk Katholiek geheeten : " Ik geloof in ... de Heilige Katholieke Kerk," dat is, het Heilige wereldwijde Koningrijk van Christus. In dit Koningrijk werden wij opgenomen toen wij gedoopt werden; en wij bidden dat al het menschdom daarin moge opgenomen worden, wanneer wij zeggen " Uw Koningrijk kome." Onze Heer Jezus Christus is onze Koning; en onze plicht jegens onzen Koning is



Hem te dienen zooals wij behooren te doen." Van daag bidden wij om Zijn genade, omdat wij Hem niet kunnen dienen zonder Zijn bijzondere genade. Drie groote vijanden randen ons aan, namelijk, de wereld, het vleesch, en de duivel. Zij zijn vijanden van onzen Koning en lokken ons om hen te dienen in plaats van onzen Koning. Bij onzen Doop hebben wij beloofd dat wij hen met zouden dienen: dat wij hen zouden verzaken en wederstaan. Wij moeten vast staan als zii ons trachten te verleiden, en " Neen " zeggen tot de verzoeking.
"De duivel " is een wezenlijk persoon, zoo wezenlijk als God en de Heilige Engelen. Als wij genegen zijn een leugen te vertellen of toornig en driftig te wezen : het is de duivel die bezig is ons te verzoeken : wij moeten hem wederstaan en de waarheid spreken en zachtzinnig wezen, want onze Koning heeft altoos de waarheid gesproken en Hij was "zachtmoedig en nederig van hart." 6
"De wereld" is ook een vijand. "De wereld" beteekent de menschen en dingen welke wij zien • alles rondom ons dat ons verhindert God te volgen als goede dienstknechten, en Hem vóór alle dingen lief te hebben Somtijds zeggen menschen tot ons, » Komt, gaat saam met ons, doet dit of dat," wanneer wij weten dat het verkeerd is zoo te doen; dan moeten wij hen wederstaan en Neen zeggen tot de verzoeking.
1 If6t ,vIe,esch " ls ,ook een vijand. " Het vleesch " beteekent de natuurlijke begeerten van ons lichaam weike tot zonde leiden—als zij niet in toom gehouden worden—zooals gierigheid, gulzigheid, dronkenschap, luiheid, onreinheid : het beteekent ook de aangeborene verdorvenheid van hart welke wij van onze eerste voorouders erven. Wanneer ons lichaam ons wil verleiden moeten wij gedenken dat onze Koning vereischt dat wij ons kruis opnemen en Hem volgen. Het is niet



gemakkelijk de verzoekings van deze vijanden te wederstaan : wij zijn te zwak van onszelven : wij kunnen hen wederstaan alleen door de hulp van Gods genade.
" En met zuivere harten en gemoederen U, den eenigen God, te volgen; door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
" Een zuiver hart " wijst ons op het rechte grondbeginsel, de liefde welke Gods Geboden onderhoudt: " een zuiver gemoed" op het rechte Geloof. Wij houden onze harten en gemoederen zuiver als wij de verzoekings wederstaan, en geen verblijfplaats geven aan slechte en onreine gedachten : dan volgen wij God. Wij kunnen God niet zien noch verstaan zonder reinheid. Sommige menschen richten vele goden op in hunne harten,—goud, pleizier, en andere doeleinden van hun leven, welke zij volgen in plaats van God. Maar wij hebben het eerste Gebod geleerd: " Gij zult geen andere goden vóór Mijn aangezicht hebben" ; en voor ons is er maar e'én eenig God Dien wij moeten volgen.
Het Evangelie verhaalt ons hoe de Farizeen getracht hebben " hoe zij onzen Heer verstrikken zouden in Zijn rede." De Farizeen waren een genootschap in de Joodsche Kerk die zeer streng waren in het onderhouden van de Wet: zij waren daarbij zeer hoogmoedig en eigengerechtig. De Sadduceen waren een ander genootschap die niet zuiver waren omtrent sommige van de Artikelen van het Geloof: zij hadden geen geloof in Engelen of geesten of in de opstanding. De Farizeen waren dus verblijd dat onze Heer " den Sadduceen den mond gestropt had," en meenden waarschijnlijk dat Hij in hunne gunst antwoord zou geven op de : vraag "Welk is het groot gebod in de Wet?" Zij bedoelden vrijwillige offergaven, of den Sabbat te heiligen, , of tienden te betalen, of slachtoffers te offeren : maar onze Heer antwoordde dat volkomen liefde tot God was het eerste: en het tweede, aan dit gelijk, liefde tot t



: Jant lie]fd? is het grondbeginsel dat ons al de Geboden doet onderhouden, de eerste zoowel als de tweede tafel.
• «, ,N°/ I" deze,dageft zetten sommige Christenen één gebod boven de anderen. Zij moorden niet, maar achten overspel gering: zij stelen niet, maar blijven weg van de Heilige Communie. Maar die één gebod breekt is schuldig aan allen, want hij breekt het grondbeginsel waarop zij rusten : hij toont dat hem de liefde ontbreekt Onze Heer gaat naar den wortel van de zaak : wat ook de liefde stoort, is ongehoorzaamheid.
En nu doet onze Heer een vraag terug: een vraag welke voor allen tijd elk Christen, die dezelve hoort
Wïï .7 1 e" V "Z* dunkt u van de» Christus ? » r ennen en belijden dat Hij waarachtig God en
waarachtig Mensch is : maar hoofd-kennis zonder hartekenms is van min waarde Wij erkennen Hem als onzen Koning en Heer: trachten wij dan Hem getrouw te dienen, en tegen Zijn vijanden, die ook onze vijanden zijn, moedig te strijden ? J ue '
C. 132, 136; E. 255 ; A. 148, 150, 179, 220, 260, 292.
de negentiende zondag na
drieëenheid.
de' u itgangen S p is' daaruit «ijn
" Daar wij van nature in zonde geboren en kinderen des toorns zijn, zoo worden wij door den Heiligen Doop kinderen der genade gemaakt."
" En ik bid God dat Hij mij Zijne genade schenke,



dat ik in denzelven staat van zaligheid moge volharden tot aan het einde van mijn leven."
Verleden Zondag werden wij geleerd dat wij, als getrouwe dienstknechten van God, de verzoekings moeten wederstaan, welke de wereld, het vleesch, en de duivel ons voorstellen. Dit kunnen wij niet van onszelven doen, maar met Gods genade. Wij moeten God dienen in onze uiterlijke daden en ook in onze innige harten : " met zuivere harten en gemoederen " moeten wij God volgen. Het eerste en groote gebod is, God lief te hebben met geheel ons hart en verstand en ziel en kracht. Maar ons hart is van natuur slecht; God alleen kan het goed maken. Daarom bidden wij in de Collect : " O God, daar wij zonder U niet in staat zijn U te behagen."
Wij willen graag God behagen, en gelijk onzen Heer Jezus Christus wezen,—gehoorzaam, nederig, beminnelijk ; maar wij zijn niet in staat om deze dingen van onszelven te doen : wij zijn te zwak en zondig. De kennis hiervan moet ons drijven tot ijverig gebed om de genade welke ons sterker maakt dan alle verzoeking.
"Geef genadiglijk dat Uw Heilige Geest in alle dingen onze harten besture en regeere; door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
De Heilige Geest is de derde Persoon van de Eeuwiggezegende Drieëenheid. Hij heiligt mij en al het uitverkoren volk van God ; en Hij doet dit door mijn hart te besturen en regeeren : dat wil zeggen, Hij wijst mij den rechten weg en houdt mij daarop : Hij zegt tot mij, " Dit is wat gij behoort te doen " ; en wanneer wij op den rechten weg van Gods Geboden beginnen te loopen, houdt Hij ons daarop en regeert ons. Hij is altoos gewillig ons te besturen en regeeren, maar wij willen Hem somtijds niet toelaten : wij kiezen lievers ons eigen pad hetwelk is des duivels en ons verkeerd leidt. Laat ons dan van harte bidden dat Hij ons in alle dingen—-



kleine dingen zoowel als groote dingen—wil besturen en regeeren, en een rechte verstand geven, opdat wij God mogen behagen. J
In den Zienbrief wordt het onderscheid tusschen den vorigen heidenschen toestand van de Efeziers en hun toenmahgen toestand als Christenen treffend vóór oogen gebracht. Als heidenen waren zij in duisternis want hun hart was verblind; zij hebben zich « overgegeven tot on luchtigheid om alle onreinigheid gieriglijk te bedrijven," totdat zij ongevoelig geworden " waren. Alzoo leert ons de Kerk aangaande onzen toestand vóór onzen Dood dat wij van nature in zonde geboren en kinderen des
too™ ,,j„ •• .. vervreemd zijnde van he, .even vt Gor.? Als Christenen waren de Efeziers bekeerd "van de duisternis tot het licht, en van de macht des Satans tot o °V hadden geleerd alles weg te doen dat den Heiligen Geest zou bedroeven. Dezelfde verandering is in ons teweeg gebracht. Wij zijn nu in een staat van genade, de kinderen van God, en verlicht door Zijn Geest En als wij willen dat Hij met onsen in ons moet blijven' dan moeten wij toezien dat wij Hem niet bedroeven' maar ons onderwerpen aan Zijn voortdurende regeering en leiding, anderszins zullen wij vallen van dien staat van zaligheid en Hem van ons verdrijven ; en dan zal on/e laatste toestand erger zijn dan de eerste
In het Evangelie wordt deze staat van duisternis en vervreemdheid waarin wij verkeeren vóór den Heiligen Doop, en ook na den Heiligen Doop zoo wij gevaflen zijn van genade, opgeluisterd door de geschiedenis van den hulpeloozen geraakte, die lam was en had al zijn kracht verloren, zoodat hij niet kon wandelen noch werken. Hij werd door vrienden gebracht zooals hi; was, tot onzen Heer Die hem eerst vergiffenis gaf — Zoon, uwe zonden zijn u vergeven,"—en daarna kracht en gezondheid—"Sta op en wandel." Wij zijn hulpeloos van natuur vóór onzen Doop, en ook daarna



wanneer wij in doodelijke zonde vallen. Wij kunnen niet ons verstand recht gebruiken want het is verduisterd : noch ons lichaam want het is verslaafd aan zonde en heeft geen kracht om te wandelen in Gods wegen : noch ons hart want het heeft God niet lief. Zoo hebben wij noodig om tot Christus gebracht te worden. Wij moeten onze kinderen, geboren in zonde en krachteloos van zichzelven, tot Christus brengen in den Heiligen Doop. Wij moeten zondaars brengen door vermaning, door raad, door hen te dwingen, en door onze gebeden. En wanneer zij tot Christus gebracht zijn, zal hun herstelling op dezelfde wijze plaats vinden. Hij heeft tot den wortel van de zaak gegaan : " Uwe zonden zijn u vergeven." En Hij heeft macht aan menschen gegeven om de vergiffenis van zonde uit te spreken. Eer onze Heer opgevaren was ten Hemel, heeft Hij deze macht aan Zijn Apostelen gegeven. Hij zeide tot hen, " Gelijkerwijs Mij de Vader gezonden heeft, zend Ik ook ulieden. Zoo gij iemands zonden vergeeft, dien worden zij vergeven." En deze macht hebben de Apostelen gegeven aan de Bisschoppen die zij geordineerd hebben : en deze Bisschoppen aan andere Bisschoppen die zij geordineerd hebben; en zoo is deze macht en gezag overgeleverd tot aan onzen Bisschop. En de Bisschoppen hebben deze macht, om de vergiffenis van zonde uit te spreken over de boetvaardigen, aan de Priesters ook gegeven; zoodat overal hebben de zieken van ziel de gelegenheid om kracht en herstelling te verkrijgen.
Nog spreekt onze Heer ons toe, gelijk aan dezen hulpeloozen geraakte. Hij roept ons, " Sta op " uit de vermaken van zonde en vleeschelijke lusten en dingen van aarde, waaraan uwe begeerten u binden. Hef u op naar God Die vergiffenis van zonde beloofd heeft aan allen die zich bekeeren : en de wezenlijkheid van die vergiffenis is blijkbaar aan uzelven en aan anderen door de macht welke gij hebt om dat woord te gehoorzamen.



" Neem uw bed op." Uw lichaam heeft u zoo langen tijd geregeerd en nedergedrukt, wees nu baas over hetzelve en draag wat u tevoren gedragen heeft. " Ga heen naar uw huis," naar uw hart: luister naar Gods stem die daarin spreekt: wees voorzichtig op uw gedrag, zooals het een mensch betaamt wiens woonplaats niet op aarde is. " Sta op " nu uit den dood van zonde, zoodat gij, zonder schaamte, " uw bed," uw lichaam, mogen opnemen bij de algemeene verrijzenis, en heen gaan " naar uw Huis," de woning in den Hemel welke de Heer voor u bereid heeft.
C. 112I; Z. 195, 205; A. 80, 122, 214, 219, 254.
DE TWINTIGSTE ZONDAG NA DRIEËENHEID.
" Dankende te allen tijd over alle dingen God en den Vader, in den Naam van onzen Heer Jezus Christus."—Efeze v. 20.
" Ten derde, dat ik Gods heiligen Wil en Geboden zoude onderhouden, en in dezelve al de dagen van mijn leven wandelen."
" Uw Wil geschiede, gelijk in den Hemel, zoo ook op de aarde."
Wij zijn in de wereld gezonden om God te dienen ; en wij behooren getrouwe dienstknechten te zijn. Wij moeten niet trachten God en de wereld terzelfder tijd te dienen, maar God alleen : " Den Heer uwen God zult gij aanbidden, en Hem alleen dienen." Wij moeten niet God dienen voor een tijd en dan verslappen, maar " aanhoudend ijverig zijn in alle goede werken " : hetzij God ons in een lage plaats laat, hetzij Hij ons roept
't



"Ga hooger op." Als goede dienstknechten moeten wij opstaan voor onzen Heer tegen Zijn vijanden, die ook onze vijanden zijn, namelijk, de wereld, het vleesch, en den duivel, en strijden als " getrouwe krijgsknechten en dienaars van Christus" tot het einde van ons leven. Wij weten dat wij van natuur te zwak zijn om verzoeking te wederstaan, onzen Plicht te vervullen, en " mQt zuivere harten en gemoederen God te volgen " : daarom hebben wij noodig gedurig bestuurd en geregeerd te worden door den Heiligen Geest, en door Hem vernieuwd zoodat wij al onze plichten mogen doen, niet uit wereldsche maar uit ware Christelijke beweegredenen. En niet alleen moeten onze beweegredenen zuiver zijn, maar de plichten zeiven moeten behoorlijk uitgevoerd worden. Onze dienst en werk voor God moet blijmoedig en te dege gedaan worden.
De Zendbrief leert ons dat deze blijmoedigheid moet ontstaan niet uit overdadigheid en zelftoegeeflijkheid, maar uit een dankbaar hart; en vermaant ons dat de tweede komst van onzen Heer nadert, en de tijd voor de uitvoering van onze Plichten is kort.
Het Evangelie leert ons dat bij de tweede komst van onzen Heer zal de dag van onderzoek dadr wezen, wanneer de Koning elkeen zal nazien, die opgenomen is geweest in Zijn Kerk, en onderzoeken of hij den nieuwen mensch aangedaan heeft, het bruiloftskleed van gerechtigheid, en of hij de Plichten vervuld heeft die God wil dat hij moet doen.
In de Collect bidden wij : " O Almachtige en barmhartige God, behoed ons, naar Uwe milde goedheid, smeeken wij U, voor alles wat ons benadeelen kan."
Wij roepen God alhier aan als " Almachtig "—in staat om alles te doen—en " barmhartig "— meer ontfermend dan de zachtzinnigste mensch die ooit geleefd heeft, omdat Hij Zijn " almogendheid allermeest openbaart in het betoonen van goedertierenheid en barmhartigheid."



Wij spreken ook van Zijn "milde goedheid." Hij is zoo Almachtig, zoo barmhartig, en zoo goed, dat wij overtuigd zijn dat Hij ons zal hooren wanneer wij tot Hem bidden. Wij smeeken Hem dat Hij ons wil behoeden " voor alles wat ons benadeelen kan." De dingen, die ons benadeelen, zijn de dingen die ons verhinderen onzen Plicht te doen met een blijmoedig en gewillig hart. Zwakheid, ziekte, gebrek, mismoedigheid, onliefelijke en bittere woorden, plagende verzoekings, zijn sommigen van de dingen die ons naar lichaam of ziel benadeelen. Als het God behaagt deze dingen te zenden, dan, ofschoon wij met Zijn hulp evenwel onzen Plicht kunnen doen, vinden wij het zwaarder dien bereidwillig en blijmoedig te doen ; daarom bidden wij Hem dat Hij ons voor dezelven wil behoeden.
"Opdat wij, beide naar lichaam en ziel bereid zijnde,, blijmoedig mogen volbrengen wat Gij gedaan wilt hebben; door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
Wat God van ons gedaan wil hebben, is Zijn " heiligen Wil en Geboden te onderhouden" de waarheid te spreken, ons werk eerlijk te doen, anderen te helpen, mededeelzaam te zip,—"alle zoodanige goede werken te doen, die Hij ons bereid heeft om daarin te wandelen." En God wil niet dat wij iets goeds beginnen en dan opschorten, maar dat wij het volbrengen. Onze Heer Jezus Christus kon zeggen, " Ik heb voleindigd het werk dat Gij Mij gegeven hebt om te doen." Hij heeft niets half-klaar gelaten ; en Hij is ons Voorbeeld, en heeft ons geleerd om te bidden " Uw Wil geschiede,, gelijk in den Hemel, zoo ook op aarde." De Engelen doen Gods Wil " in den Hemel," volkomen, bereidwillig, blijmoedig : en met Gods genade moeten wij trachten dien Wil ook "alzoo op aarde" te doen, niet met tegenzin, onwillig, en met een zuur aangezicht, maar bereid "naar lichaam en ziel" en blijmoedig : dan wanneer God ons werk komt nazien, zullen wij getroost



Zijn stem hooren, " Wél, gij goede en getrouwe dienstknecht."
Het Evangelie voor van daag is het verhaal van de gelijkenis van de bruiloft van des Konings Zoon. De Kerk van Christus is Zijn hemelsch Koningrijk hier op aarde. De groote Koning der koningen, God de Vader, heeft een bruiloft bereid voor Zijn Zoon met de Kerk, dat is, de vereeniging tusschen Christus en de menschen-zielen, welke teweeg gebracht is door de Menschwording van God den Zoon onzen Heer Jezus Christus. Hij heeft Zijn oude volk de Joden genood door Zijn dienstknechten Mozes en de Profeten: en "in de volheid des tijd," door S. Johannes den Dooper, onzen Heer Zeiven, de Twaalf Apostelen en de Zeventig Discipelen die Hij uitgezonden heeft " om te prediken het Koningrijk Gods," en den genooden te zeggen, " Alle dingen zijn gereed, komt tot de bruiloft." God zendt Zijn dienstknechten: zij gaan niet vanzelven; en Hij geeft hun hunne boodschap: zij maken niet het Evangelie op vanzelven. God zendt de geordineerde Dienaars van Zijn Kerk om Zijn Woord te verkondigen en het Feest van Zijn Sacramenten te bedienen: de Joden, tot welken zij eerst gezonden werden, achtten hen niet, noch hun boodschap: zij zijn heengegaan tot hunne werkelijkheden in de wereld, en hebben de dienstknechten versmaad en velen van hen gedood. J oen heeft de Koning Zijn oordeel uitgevoerd over die doodslagers, hun stad Jeruzalem verbrand door de Romeinsche soldaten, en de Joden verstrooid over de geheele wereld tot op dezen dag, omdat zij niet wilden gelooven in Zijn Zoon Jezus Christus en in Zijn Kerk komen.
Maar het Feest van goede dingen, al de zegenings welke God geeft in Zijn Kerk,—vrede, liefde, de belofte van den Hemel,—kan niet vermorst worden, noch kan de Kerk ledig gaan. Als de Joden en de genooden



niet willen inkomen, moet de gelegenheid aan anderen gegeven worden. " Gaat heen," zeide onze Heer, bij Zijn Hemelvaart tot Zijn Apostelen en hunne opvolgers,, de Bisschoppen en Priesters van Zijn Kerk, " gaat heen in de geheele wereld, predikt het Evangelie aan alle kreaturen," zonder onderscheid van kleur of geslacht, "beide kwaden en goeden," wat ook hun natuurlijke gezindheid, wat ook hun vorige levensaard geweest is. En ofschoon de Kerk op aarde bestaat uit goeden en kwaden, doch, als de Koning komt, zal Hij de kwaden uitwerpen en Zichzelven " heerlijk voorstellen een Kerk die geen vlek of rimpel heeft": niet één zal Zijn Oog ontvlieden, maar elk gast nauwelijks onderzocht worden.
De gever van het bruiloftsfeest, naar de gewoonte van die tijden, heeft een bruiloftskleed verzorgd aan elk gast. Eén van de gasten heeft het niet aangetrokken ; mogelijk dacht hij dat zijn eigen kleeren goed genoeg waren. Maar toen de koning hem vraagde, "Vriend, hoe zijt gij hier ingekomen, geen bruiloftskleed aanhebbende ? " had hij geen exkuus te maken : "hij verstomde." "Toen zeide de koning tot de dienaars : Bindt zijne handen en voeten, neemt hem weg, en werpt hem uit in de buitenste duisternis : daar zal zijn weening en knersing der tanden."
Wij zijn de gasten. Leeraars kunnen niet de harten lezen: zij moeten in de Kerk nooden " allen zoo velen als zij er zullen vinden." Wij hebben de noodiging aangenomen, wij zijn gedoopt geworden en zijn belijdende Christenen: maar elk gast moet zelf aantrekken het bruiloftskleed dat hem gegeven wordt, hetwelk is Christus gerechtigheid, heiligheid van leven volgens onze vereeniging met Hem, de wortel van levend geloof en de bloem van ware liefde, die zich openbaart in het voortbrengen van goede werken. Deze gerechtigheid bestaat uit matigheid, zedigheid, en kuischheid: uit gehoorzaamheid aan Gods Geboden, welke is het



bewijs van onze liefde tot Hem : uit geduld in tegenspoed: uit liefde tot de menschen, die met ons leden zijn van het Lichaam van Christus.
De Heilige Communie is een hemelsch Feestmaal: het is ook een tegenbeeld van het bruiloftsfeest van het Lam. Laat deze gelijkenis ons dan een les leeren. Wij allen, die bevestigd zijn, worden tot het Feest genood : laat niemand naderen zonder behoorlijke voorbereiding van hart, zonder gerechtigheid van leven, zonder waar berouw over zonde.
Als de Koning ons ten laatste vindt zonder het bruiloftskleed, zal Hij ook aan ons de verschrikkelijke woorden spreken, "Neemt hem weg," weg van Mij, "uit in de buitenste duisternis," weg van het licht en de vreugde hier binnen. Niets blijft er dan over voor ons dan " weening en knersing der tanden," want het is te laat dan gerechtvaardigd en geheiligd te worden. " Ziet, nu is het de welaangename tijd : ziet, nu is het de dag der zaligheid."
C. 225 ; Z. 216 ; L. 134, 171 ; A. 69, 151, 158, 254.
DE ÉÉN EN TWINTIGSTE ZONDAG NA DRIEËENHEID.
"Wij dan, gerechtvaardigd zijnde uit het geloof, hebben vrede bij God door onzen Heer Jezus Christus.—Romeinen v. i.
" Ik smeek mijn Heere God onzen hemelschen Vader, Die de Gever van al het goede is, om mij en al Zijn volk Zijne genade te verleenen; opdat wij Hem mogen aanbidden, Hem dienen, en Hem gehoorzamen, zooals wij behooren te doen."



God neemt ons op in Zijn Kerk bij onzen Doop en maakt ons Christenen, opdat wij Hem mogen dienen : opdat Hij een schaar van getrouwe dienstknechten mogen hebben, aan wie Hij Zijn genade geeft opdat zij " Hem mogen aanbidden, Hem dienen, en Hem gehoorzamen, zooals zij behooren te doen." Verleden Zondag hebben wij gebeden dat " wij, beide naar lichaam en ziel bereid zijnde, blijmoedig mogen volbrengen wat God gedaan wil hebben"■ dat wij onzen Plicht en dienst en werk blijmoedig, pleizierig, volkomen, te dege uitvoeren. Van daag leeren wij iets verder daaromtrent : wij moeten onze dienst en werk doen stil, standvastig, en met een gerust gemoed.
De Zendbrief leert ons dat onze dienst is de dienst van een soldaat, en nogtans gerust als vertrouwende op de kracht van Gods wapenrusting. Wij bidden om vrede, doch wij moeten altoos bereid zijn voor oorlog. Wij zijn als de schildwacht, als " sentries," wacht houdende, gewapend, in standvastige stille waakzaamheid, en biddende.
Het Evangelie waarschuwt ons voor twijfelmoedigheid : " tenzij dat gijlieden teekenen en wonderen ziet, zoo zult gij niet gelooven." Wij heeten onszelven in de Collecf Gods " geloovig volk," houdende het ée'n waar Geloof, en de Zendbrief gebiedt ons omgord te zijn "met de waarheid," en "het schild des geloofs" te nemen : daarom moeten wij dan niet zien naar " teekenen en wonderen," schielijke bekeerings en godsdienstige opgewondenheid, eer wij willen gelooven, maar lievers vertrouwen op Gods beloften door Jezus Christus, en dezelve zoeken op de wijze welke Hij bepaald heeft.
In de Collect bidden wij: "Verleen, smeeken wij U barmhartige God, aan Uw geloovig volk vergiffenis en vrede."
Gods " geloovig volk" is de getrouwe leden van de Kerk, welke daarin waren opgenomen door den Heiligen



Doop, en tesamen zijn vereenigd door het één Geloof te houden, hetwelk zij geleerd hebben in de Geloofsbelijdenis,—en deelen in dezelfde Gebeden en Heilige Communie. Maar ofschoon wij Gods "geloovig volk" zijn, en genieten de voorrechten van Christus Kerk, en hebben vergiffenis eens in den Heiligen Doop verkregen : nogtans hebben wij dagelijks vergiffenis noodig voor dagelijksche zonden,—onze voeten worden vuil, daar zij wandelen op de modderpaden van deze wereld. En God de Vader verleent vergiffenis om Christus wil aan allen die zich waarlijk bekeeren, en berouw hebben over hunne zonden, en standvastig voornemens zijn zich te verbeteren. Vergiffenis komt vóór vrede. Als wij niet vrede hebben in onze ziel, het is om een of ander geheime zonde, waarvan wij ons niet waarlijk bekeerd hebben, en welke, diensvolgens, niet vergeven is. God verleent ons vrede wanneer Hij ons vergeeft.
" Opdat zij gereinigd mogen worden van al hunne zonden, en U mogen dienen met een gerust gemoedj door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
Eenige zonde, waaraan wij toegeven, en welke niet vergeven is, maakt dat onze dienst niet Gode welbehagelijk is : daarom in de openbare Godsdienst van de Kerk, vóór alle dingen maken wij belijdenis en ontvangen Vrijspraak van zonde. " Het Bloed van Jezus Christus Zijn Zoon reinigt ons van alle zonde."" God vergeeft ons, niet opdat wij kunnen weer gaan zonde doen, maar opdat wij Hem "mogen dienen met een gerust gemoed." Ziekte verhindert het lichaam van werken : en zonde verhindert de ziel van werken. Met een ongerust gemoed kunnen wij God niet behoorlijk dienen; daarom moeten wij gereinigd worden van al onze zonden, eer wij Hem kunnen dienen met een genist gemoed.
Het Evangelie verhaalt ons het wonderwerk van de genezing van den zoon van den koninklijken hoveling, mogelijk één van de ambtenaars in het paleis van koning



Herodes. Hij had groote'droefheid te huis - ziin kind maken J ^ Z'J" klnd te kol"en gezond
g onzen HeeÏ n,et- T°dig een reis te ^oen eer
iiSiïrfftïïïis ü«a'rnabii'™
dat gehPl0ke"
hppft. ci f 1 8 verscerKt en de liefde beloond
Td d„ SSX'm S ÏSWULtS
SST£
en =,n dienstknechten die hei, fie/Sdden. ' J """ Wier zijn verscheidene lessen voor ons /T\ t _.f
derwerk, de 8e„eïing » hi^fe»



de reiniging van de zielen van het geheele huisgezin. Door tijdelijke zegenings wil de Heer onze harten roeren, en ons leiden tot Zichzelven. (3) Wanneer wij tot de voeten van Jezus zijn gebracht geweest, en in ons gevoelen en bekennen wat God voor onze ziel gedaan heeft, dan moeten wij niet onze dankbaarheid en ons geloof begraven in onze harten : onze plicht is, aan anderen te verklaren wat God gedaan heeft, en anderen te leiden om in God te gelooven, zoodat anderen ook vergiffenis en vrede mogen verkrijgen en God dienen blijmoedig en met een gerust gemoed.
C. 65; Z. 218, 260; A. 141, 224, 226, 252, 20, 30, 31.
DE TWEE EN TWINTIGSTE ZONDAG NA DRIEËENHEID.
" Laat ons, goed doende, niet vertragen."—Galaten vi. 9.
" Dat ik Gods heiligen Wil en Geboden zou onderhouden, en in dezelve al de dagen van mijn leven wandelen.'
"Vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren."
Wij zijn de dienst van God ingegaan bij onzen Doop. Het kruis, gemerkt op onze voorhoofden, was een teeken dat wij Zijn getrouwe krijgsknechten en dienaars zouden blijven tot het einde van ons leven. De Kerk heeft ons onlangs veel van de dienst geleerd. Wij moeten onze dienst doen blijmoedig, volkomen, te dege, met een gerust gemoed, en aanhoudend. Wij moeten niet beginnen en dan opschorten : wij moeten, met Gods genade, aanhouden " Zijn heiligen Wil en Geboden onderhouden, en in dezelve al de dagen van ons leven wandelen."
■



In de Collect bidden wij: « O Heer, wij smeeken U, Sic"? de Kerk, i„ eene gedurige
De Kerk, welke is onzes Heeren Koningrijk op aarde, wordt hier vergeleken met een Huisgezin. De Huisgenooter1 wjn al de menschen in een huis onder een baas of hoofd. Christus Zelf is het Hoofd van Zijn Huisgezin,
% rtlT*Elk ?id heeft ziJn werk om te doen l
en die het Hoofd meest liefhebben, doen hun werk het beste. Dies bidden wij God dat Hij Zijn Huisgenooten wil bewaren in eene gedurige Godsvrucht." Een gewoonte van dagelijksche goede werken moet aangewend worden door het voorbeeld van onzen Heer na te volgen In den Zendbrief dankt S. Paulus God dat de Filippensen in de gemeenschap aan het Evangelie standvastig gebleven hadden van den eersten dag af tot nu toe "; en hij bidt dat hunne liefde nog meer en meer overvloedig worde "
gerechtigheid." StG "VerVUld worden met achten van
"Opdat zij, door Uwe bescherming, van alle tegenspoeden bevrijd worde, en godvruchtiglijk overgegeven blijve aan Uwe dienst in goede werken, tot roem
Amen ^en " jEZUS Christus onzen Heer.
Wij bidden God dat Hij Zijn Huisgenooten, de Kerk wil bewaren voor " alle tegenspoeden," dat is, voor alles wat de Huisgenooten verhindert hun werk te doen — zooals hoogmoed, luiheid, onkunde, tweedracht. Wii behooren met onkundig omtrent onzen Plicht te zijn want de Kerk-katechismus leert het ons : maar hoogmoed geeft voor, dat wijzelven beter weten : en luiheid dat wij moeten uitstellen : en tweedracht en ruzie-maken onder elkander nemen onze gedachten in, tot verbreking van den band der liefde. Van deze en zoodanige tegenspoeden bidden wij God dat Hij ons wil bevrijden zoodat wij mogen godvruchtiglijk overgegeven blijven



aan Zijn dienst in goede werken. Dus zal de gewoonte het werk gemakkelijk en aangenaam doen worden, en onze dienst zal zijn tot roem van Zijn Naam.
Het Evangelie beschrijft ons een huisgezin. Daar is een goede baas met vele dienstboden : één van dezen is slecht: de liefde van zijn baas voor hem maakte geen indruk op hem, anders had hij nooit zoo onbarmhartig tegen zijn mededienstknecht geweest.
Onze Heer heeft deze gelijkenis gesproken als een les tot S. Petrus en zijn broeder-discipelen. Hij heeft onzen Heer gevraagd hoeveelmaal hij een mensch zou vergeven die hem kwaad gedaan had; zou zevenmaal voldoende wezen, zooals de Schriftgeleerden voorgaven ? Onze Heer antwoordde, " Ik zeg u niet tot zevenmaal, maar tot zeventigmaal zevenmaal" : dat wil zeggen, net zoo dikwijls als gij gevraagd wordt om te vergeven, net zoo dikwijls als gij begeert dat God u zal vergeven. En tot verdere inlichting in de zaak, verhaalt onze Heer de gelijkenis van den Onbarmhartigen Dienstknecht.
" Het Koningrijk der hemelen," de Kerk, wordt vergeleken bij een zeker koning en zijn huisgezin. In die dagen was het somtijds het gebruik voor het hoofd van een gooote huisgezin om geld te leenen aan verscheidene van de meest vertrouwbare dienstknechten, waarmee zij konden handel drijven en winst doen voor zichzelven : op gezette tijden moesten zij rekenschap geven van wat zij gedaan hadden, en terugbetalen wat hun geleend was. Als de koning begon af te rekenen, werd één van zijn dienstknechten tot hem gebracht die hem tien duizend talenten schuldig was. Wij zijn allen gelijk dezen dienstknecht. God is onze Koning: wij zijn Hem volkomen gehoorzaamheid schuldig: gehoorzaamheid onophoudelijk in gedachte, woord, en daad, in tegendeel voor al wat Hij aan ons gedaan heeft. Elk lid van ons lichaam, elk vermogen van onze ziel, elk uur van onzen tijd, elk stuiver van ons geld, elk genadegave, elk gele-



genheid voor goeddoen,—allen behooren aan God : Hij heeft ons alles geleend, en wij maken niet het beste gebruik daarvan, maar raken dieper en dieper in Zijn schuld. Eindelijk komt de dag van afrekening; en dan, gelijk dezen dienstknecht, bezitten wij niets "om te betalen": wij kunnen niets doen: wij kunnen niet het gebeurde terugroepen: wij kunnen maar aan Zijn voeten nedervallen en smeeken, " Heer, wees langmoedig over mij," ontferm U mijner: wij durven niet daarbij voegen, " Ik zal U alles betalen," want alleen Eén, Jezus Christus, kan onze schuld betalen.
De koning heeft, uit medelijden, dezen dienstknecht zijn schuld ontslagen. Wij zijn de dienstknechten wien alles is vergeven geworden. Wij werden geboren met geerfde schuld : bij den Heiligen Doop werd die afgedaan. W ederom meermalen werden wij vergeven, wanneer wij als ware boetelings Absolutie en kwijtschelding ontvangen hebben, en tot de Heilige Communie Zijn toegelaten. "Want alzoo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij Zijn eeniggeboren Zoon gegeven heeft opdat een iegelijk die in Hem gelooft, niet verderve maar het eeuwige leven hebbe."
Wij lezen niet dat de dienstknecht zijn heer gedankt heeft. Hij is uitgegaan van zijn tegenwoordigheid zonder een gevoel van de gunst hem bewezen. Nu ontmoet hij een mededienstknecht die hem honderd pennings schuldig was, welke kleine som zou kunnen vereffend worden als hem tijd gegeven werd. Maar neen: de man is hard, onbarmhartig, luistert niet naar zijn gebed, ofschoon hij dezelfde woorden gebruikt welke hijzelf kort tevoren aan zijn heer gebruikt heeft; hij bedenkt niet de kleinheid van de 100 pennings gerekend bij de 10,000 talenten; hij wil hem niet vergeven, maar werpt hem in de gevangenis. Zoo gaat het met een mensch als hij verliest het gevoel van Gods gunstige tegenwoordigheid en barmhartigheid jegens zichzelven :



hij wordt hard en onvergevend tegen anderen. Zoodra hij verliest in godvruchtigheid, verliest hij ook in goede werken.
De andere dienstknechten werden zeer bedroefd over deze onrechtvaardige behandeling, en zijn hun heer gaan zeggen wat plaats gevonden had : zij wilden dat het onrecht rechtgemaakt worde. En wanneer wij zien onrecht gedaan, moeten wij niet stil blijven : wij moeten het gaan aanklagen bij den persoon wiens werk het is dat na te zien.
" Toen heeft hem zijn heer geroepen tot zich, en zeide tot hem : Gij booze dienstknecht." Hij had hem niet vooreerst " boos" genoemd, ook niet wegens zijn groote schuld aan hem. Het was zijn onbarmhartigheid tegen zijn mededienstknecht, welke den innigen toestand van zijn hart en zijn ondankbaarheid geopenbaard heeft, die den toorn en verontwaardiging van zijn heer verwekt heeft.
" En zijn heer leverde hem den pijners over."
Deze gelijkenis toont ons God in Zijn liefde en in Zijn rechtvaardigheid, in Zijn teederheid en in Zijn strengheid : genadig en barmhartig om het gebed van den zondaar te verhooren en hem meer te geven dan wat hij waagt te vragen : een rechtvaardig Rechter aan degenen die voortgaat in zijn zonde, en des Heeren langmoedigheid een gelegenheid maakt om zijn hart te verharden tegen zijn medemensch.
De gelijkenis geëindigd, geeft onze Heer de uitlegging. "Alzoozalook Mijn hemelsche Vader u doen, indien gij niet van harte vergeeft een iegelijk zijn broeder zijn misdaden."
Laat ons in gedachtenis houden de plechtige waarheid welke hier op ons gedrukt wordt. Bedrevene zonden worden weder levend in het hart van den onvergevende; en onbarmhartigheid tegen anderen ontneemt ons die genade welke God ons mildelijk gegeven heeft. Niemand kan zeggen, " Ik ben vergeven, daarom ben ik



veilig : onze vergiffenis kan teruggeroepen worden. God vergeeft ons op de uitdrukkelijke voorwaarde dat wij anderen vergeven. "Vergeef ons onze schulden, gelijk; ook wij vergeven onze schuldenaren" - diens volgens breekt de onvergevende de voorwaarde, en roept Gods oordeel op zich neder elkmaal dat hij het " Onze v ader opzegt.
De twee voorname lessen, dan, welke wij van daas leeren, zijn (r) dat onze dienst aanhoudend moet wezen en (2) dat wij Gods liefde tot ons moeten gevoelen met een dankbaar hart, als wij onzen Plicht jegens onze mededienstknechten 111 Gods Huisgezin zullen uitvoeren.
170, 175 , z. 217 ; L, 108 ; A. 80, 176, 195, 200, 205, 227.
de drie en twintigste zondag
NA drieëenheid. S.MGAxfHt?Sat d£S kdzers is' en Gode dat Gods is-"-
" Onze Vader, Die in de hemelen zijt."
1 mDT k°nmg en allen die eenig gezag onder hem bekleeden, te eeren en te gehoorzamen."
Verleden Zondag werd de Heilige Katholieke Kerk vergeleken bij een Huisgezin; en de huisgenooten hebben elk zijn werk om te doen. Alle Christenen gaan in dienst in dit Huisgezin bij hun Doop: hun Bals is de Heer Jezus Christus : en zoodra zij geschikt zijn te leeren, worden zij onderricht om te werken De Kerk-Katechismus onderricht hen. Daar leeren zij al



Gods Geboden, en dat het gemakkelijk is deze te onderhouden als zij God liefhebben: dat zij niet in staat zijn God lief te hebben en te dienen " zonder Zijn bijzondere genade" : en dat die genade moet gezocht worden door " ijverig gebed." Wij moeten afzonderlijk bij onszelven bidden : wij moeten ook allen tesamen bidden; daarom heeft onze Heer ons geleerd om te zeggen " Onze Vader," niet " Mijn Vader " : en het beste gebed is het gebed van de geheele Kerk.
In de Collect bidden wij : " O God, onze Toevlucht en onze Sterkte, Die de Oorsprong van alle godsvrucht zijt."
Een toevlucht is iemand tot wien wij kunnen vluchten om bescherming. Als een hond een kind aantast wiens vader nabij is, zal het kind tot zijn vader vluchten, en zijn vader is zijn toevlucht. De duivel tast onze zielen aan en tracht ons tot zonde te verleiden en ons alzoo te beschadigen. Wij moeten tot God vluchten als onze Toevlucht. Wij zijn niet sterk genoeg om den duivel te verjagen en de zonde te wederstaan, daarom bidden wij God om onze Sterkte te wezen.
Verleden Zondag hebben wij gebeden dat God Zijn " huisgenooten, de Kerk, in eene gedurige godsvrucht" beware, opdat wij allen Hem mogen liefhebben en Hem gelijkvormig worden. Als wij dan godvruchtig willen wezen, moeten wij tot God gaan, " Die de Oorsprong van alle godsvrucht" is.
"Wees bereid, smeeken wij U, om de godvruchtige gebeden van Uwe Kerk te hooren ; en geef dat wij alles, wat wij geloovig van U bidden, krachtiglijk mogen verkrijgen: door Jezus Christus onzen Heer. Amen."
God is " altoos meer gereed om te hooren dan wij om te bidden": godvruchtige gebeden en godvruchtige dienst moeten saamgaan. Onze eigene gebeden mogen zwak zijn, maar gepaard met de gebeden van het geheele Lichaam, de Kerk, zijn zij krachtig. Denkt aan hare



duizenden leden die over de geheele wereld dagelijks bijeen vergaderen om dezelfde gebeden aan God op te offeren. Wij zijn zeker dat God de geloovige gebeden van zoo velen zal verhooren, want onze Heer Jezus Christus heeft beloofd, " Ik zeg u : indien er twee van u saamstemmen op de aarde over eenige zaak, die zij zouden mogen begeeren, dat die hun zal geschieden van Mijn Vader, Die in de hemelen is. Want waar twee of drie vergaderd zijn in Mijn Naam, daar ben Ik in het midden van hen." Als de Kerk deze belofte gelooft, zal zij geloovig bidden en krachtiglijk verkrijgen hetgeen wij begeeren, de kracht om een volkomen dienst te doen.
Het Evangelie verhaalt ons hoe de Farizeen raad gehouden hebben met de Herodianen om onzen Heer te verstrikken in Zijn rede. Zij waren zeer toornig op Hem over de gelijkenissen van de Twee Zonen, de Booze Landlieden, en het Bruiloftsfeest, in plaats van berouw te hebben over hunne zonden. Zoo gaat het nog. De goede gaven van onzen hemelschen Vader en de leer van Zijn Kerk worden nog voor zondaars de oorzaak tot nieuwe verharding van hart en tot verdieping van de zonde waartegen zij een vermaning moesten wezen.
De Farizeen en Herodianen waren vijandig tegen elkander. De Farizeen zeiden dat het de Joden niet wettig was schatting te geven of belasting te betalen aan eenig ander natie of aan den Romeinschen keizer. De Herodianen hielden dat het wettig was, en dat, wat ook de koning gebiedt, moet gedaan worden. Maar deze twee vijandige partijen zijn e'éns geweest in haat tegen onzen Heer. Zoo zijn zij dan tot Hem gekomen met de vraag: Is het geoorloofd, den keizer schatting te geven of niet ? Indien onze Heer zou antwoorden Ja, dan waren al de Joden Hem tegen, en de Farizeen zouden Hem aanklagen bij hun Raad als een verrader
u



van Zijn volk. Indien Hij zou antwoorden " Neen," dan zouden de Herodianen Hem bij den koning gaan aangeven als een " rebel." Maar onze Heer bekende hunne boosheid, bekende dat zij niet inlichting zochten maar oorzaak tegen Hem. Zij waren tot Hem gekomen met vleiende woorden. " Meester, wij weten dat Gij waarachtig zijt, en den weg van God in der waarheid leert, en naar niemand vraagt, want Gij ziet den persoon der menschen niet aan." En nu zegt Hij hun de waarheid : " Gij geveinsden,"—menschen met een valsche hart onder een schoon gezicht, die niet komen om te leeren maar om Mij te verzoeken,—" toont Mij den schatting-penning. Wiens is dit beeld en het opschrift?" Niet dat Hij niet wist, maar dat Hij hen uit hun eigen mond mogt overtuigen. " Des keizers." " Geeft dan den keizer dat des keizers is, en Gode dat Gods is." Het geld heeft het beeld en opschrift en naam van den keizer : het behoort aan hem : als gij het gebruikt, bekendt gij dat hij uw koning is, en gij zijt schuldig hem schatting en belasting te betalen : maar verder, gijzelf zijt Gods stuk geld, Zijn Beeld is op u gedrukt en gij draagt Zijn Naam, geeft "Gode dat Gods is,"—uzelven.
Uit de listige vraag die Hem gedaan werd, trekt onze Heer een regel toepasselijk op alle menschen. Hij gebiedt men niet alleen schatting of belasting te betalen, maar wat ook verder den keizer toekomt: zooals (i) eer en ontzag; want aardsche bestuurders zijn de dienaars van God en de herders van het volk. Zij zijn over ons gesteld " opdat de vergadering des Heeren niet zij als schapen die geen herder hebben," en opdat zij beschermers en schilden van Gods volk zijn ; en (2) gehoorzaamheid ; " Zijt dan alle menschelijke ordening onderdanig om des Heeren wil: hetzij den koning, als de opperste macht hebbende; hetzij den stadhouders, als die van hem gezonden worden, tot straf wel van de kwaaddoeners, maar tot prijs van degenen die goeddoen."



Maar onze Heer laat niet de zaak slechts met een antwoord op de bloote woorden van de vraag die Zijn vijanden Hem gedaan hadden. Hij leest hunne gedachten. En gelijk vroeger toen de Wetgeleerde Hem vraagde naar het één " groot gebod in de Wet," Hij het tweede bijvoegde hetwelk noodig was om het eerste volkomen te maken : alzoo nu; Hij is niet tevreden hen te gebieden "den keizer" te geven "dat des keizers is "; Hij voegt daarbij het gebod, dat zij terzelfder tijd aan God geven "dat Gods is." Belasting moest den keizer betaald worden, want het stuk geld draagt zijn beeld en opschrift: zoo moeten wij aan God geven (1) geheel onszelven, lichaam en ziel en geest: want wij zijn Zijn beeld. Wij zijn in Gods Beeld geschapen, en ofschoon wij door de zonde dat Beeld geschonden en vervuild hebben, zijn wij wedergeboren in den Heiligen Doop, waardoor Gods Naam en Opschrift op ons gedrukt is, en Zijn Beeld hernieuwd. (2) Wij moeten aan God geven wat ook verder Hem toekomt • alle tienden en offergaven van de goederen die Zijne zijn, die Hij aan ons geleend heeft om daarvan uitdeelers te zijn, alsook een getrouwe dienst tot het einde van ons leven.
Ons lichaam is gevormd naar het Beeld van den Menschgeworden Zoon van God ; en wij, die nu " het beeld des aardschen" dragen, verwachten hiernamaals ook het beeld des hemelschen " te dragen. Oiïze ziel is gemaakt naar de gelijkenis van God, met verstand, gedachtenis, en wil, een afschaduwing van de eeuw We-' zegende Drieëenheid.
Laat de gedachtenis van deze waarheden ons een bescherming zijn in de ure van verzoeking. Geschapen naar Gods Beeld en Gelijkenis, zijn wij Zijn kinderen, en diensvolgens verbonden Hem die liefde en gehoorzaamheid te betoonen, welke kinderen hunne ouders schuldig zijn. Zijn Beeld te dragen is zoo groot een



voorrecht, dat wij Hem nimmer genoeg dankbaar kunnen zijn : en wij zijn schuldig dat Beeld en Gelijkenis— onszelven—met eerbied en respekt te behandelen, en niet te besmetten met zonde en dienstbaar te stellen aan den duivel, den vijand van God en menschen. God verwacht dat wij de heerlijkheid van Zijn Beeld zichtbaar maken doot de heiligheid van ons leven, evenals het schoone en goedgebruikte stuk geld het beeld van den koning bekend maakt. " Laat uw licht alzoo schijnen voor de menschen, dat zij uwe goede werken mogen zien, en uw Vader, Die in de hemelen is, verheerlijken."
C. 168, 172 ; Z. 67, 183, 185 ; A. 126, 193, 201, 209, 223, 225, 252.
DE VIER EN TWINTIGSTE ZONDAG NA DRIEËENHEID.
" Wij houden niet op voor u te bidden, opdat gij moogt wandelen waardiglijk den Heere, tot alle behagelijkheid, in alle goede werken vrucht dragende, en wassende in de kennis van God."— Kolossensen i. 10.
" En ik bid God ... dat Hij ons genadig zij, en ons onze zonden vergeve."
" Ik geloof in ... de vergeving der zonden."
Het Hoofd van Gods Huisgenooten, de Kerk, is Jezus Christus onzen Heer. Gij en ik zijn Zijn dienstknechten, verplicht en verbonden om ons werk en dienst te doen, blijmoedig, te dege, met een gerust gemoed : omdat onze Heer ons liefheeft, en wij Hem liefhebben. Maar, helaas, wij doen n^et ons werk zoo goed als wij



behooren. Wij hebben dikwijls nagelaten hetgeen wij behooren te doen. Wij hebben dikwijls ons werk onverschillig en zorgeloos 'gedaan. Wij hebben slechte gewoonten aangewend in plaats van goede gewoonten : wij zullen nooit goed doen totdat wij deze slechte gewoonten afbreken. In de Collect belijden wij onze zwakheid. Niettegenstaande al onze voorrechten en verwachtings, zijn wij onnutte dienstknechten; en wij moeten ons werpen op Gods barmhartigheid, en Hem smeeken ons los te maken en vrij te spreken. In het Evangelie leeren wij dat wij mogen hopen losgemaakt te worden, ofschoon wij jaren lang gebonden zijn geweest, indien wij rechtuit tot Christus gaan : niet alleen in nederige woorden van gebed zooals Jairus, maar in daden zooals de arme vrouw. Wij moeten bekennen in de Geloofsbelijdenis ons geloof in hetgeen onze Heer voor ons gedaan heeft: wij moeten in Belijdenis ons ootmoedig nederwerpen aan Zijn voeten : wij moeten in de Sacramenten Hem aanraken. Daden moeten volgen op gevoelens en woorden ; dan wordt Zijn ontferming toegepast op onze zielen door de Absolutie of Vrijspraak van zonde, en de inwendige genade wordt ons gegeven in de Sacramenten, en Hij verlost ons van onze slechte gewoonten.
In de Collect bidden wij: " O Heer, wij smeeken U, spreek Uw volk van hunne misdaden vrij."
Vi ij beginnen de Morgen- en Avond-dienst in de Kerk met de algemeene Belijdenis van zonde, en daarop volgt de Absolutie of Vrijspraak van zonde; zoo ook in de Avondmaalsdienst is daar de Belijdenis en Absolutie; en bij het Bezoeken van de Zieken. Vergiffenis komt van God alleen, maar Hij heeft aan de Priesters van Zijn Kerk " macht en bevel gegeven, om Zijn volk, wanneer het boetvaardig is, de Absolutie en Vergeving van hunne zonden te verkondigen en uit te spreken " : dus wordt de schuld van zonde weggedaan, en de macht van zonde ontbonden.



" Opdat wij allen door Uwe milde goedheid mogen losgemaakt worden van de banden van die zonden, die wij door onze zwakheid begaan hebben; geef dit, o hemelsche Vader, om den wil van Jezus Christus onzen gezegenden Heer en Zaligmaker. Amen."
Onze zonden worden hier vergeleken met "banden." Als een band uit draad gemaakt is, kunnen wij hem gemakkelijk breken : als hij uit touw gemaakt is, is de zaak zwaarder : als hij een ijzeren ketting is, is het geheel en al moeilijk hem te breken. Zonden van zwakheid groeien spoedig tot banden van gewoonte, als wij ze niet tegengaan. Niemand wordt op een oogenblik een groot zondaar. Kleine zonden, kleine slapheden, kleine toegeeflijkheden, kleine fouten van humeur, kleine afwijkings van de waarheid, voegen schakel bij schakel, totdat zij groeien tot zoodanige banden van zonde dat wij niet kunnen los raken : wij vallen weder onder de dienstbaarheid aan den duivel, waarvan Christus ons vrijgemaakt heeft. Onze zwakheid is gedeeltelijks aangeboren, gedeeltelijks over onszelven gebracht. Wij geven toe, en worden zwakker en zwakker. Hoe belangrijk is het dat kinderen aangespoord worden slechte gewoonten af te breken terwijl zij kinderen zijn. Terwijl de gewoonte nog gelijk een draad is, is die gemakkelijk om te breken : hoe langer die aanhoudt, hoe zwaarder is het om te breken. Bidt God dan van harte dat Hij u losmake ; en met het gebed, weert uzelven om slechte gewoonten af te laten. God zal u gewisselijk bijstaan en helpen om Zijn milde goedheids wil.
Het Evangelie verhaalt ons twee wonderwerken van onzen Heer,—de gezondmaking van een arme vrouw " die twaalf jaren het bloedvloeien gehad had," en de opwekking uit de dooden van de twaalfjarige en eenige dochter van Jairus, een Joodschen kerkdienaar. De twee wonderwerken zijn nauw aan elkander verbonden,



in tijd en betrekking met malkaar. Onze Heer wou het geloof van Jairus versterken door hem eerst te laten zien het wonderwerk aan de vrouw gedaan. Hij wou ook het zwakke geloof van de discipelen van Johannes den Dooper versterken, met wie Hij juist in gesprek was. Hij wou ook de Farizeen toonen, die gezegd hadden dat alleen tollenaars en zondaars tot Hem komen, en dat niemand uit de Oversten in Hem gelooft,—Hij wou hen toonen dat Gods kracht rijken zoowel als armen kon overtuigen, en dat daar ten minste ée'n Overste was die in Hem geloofde.
Jairus is tot onzen Heer gekomen, aan Zijn voeten gevallen en Hem aangebeden, want zijn nood was hoog : zijn eenige dochter lag op haar sterven. Hij was niet schroom om den Heer te bekennen als God, en voor al de schare neder te knielen, noch heeft hij het gevaar geacht dat hij van zijn ambt zou afgezet worden, daar
de Joden hadden aireede tesamen een besluit gemaakt zoo iemand Jezus beleed de Christus te zijn, dat dié uit de synagoge zou geworpen worden." Laat dan degenen die begeeren Gods barmhartigheid te bewegen en van de banden van hunne zonden losgemaakt te worden ook het voorbeeld van Jairus volgen.
Onze Heer heeft nooit geweigerd het gebed te hooren van degenen die 111 hun nood zich tot Hem begeven. Hij is opgestaan en Jairus gevolgd. Op weg werd Hij voor een korten tijd tot stilstand gebracht om een ander wonderwerk te doen : ons daardoor leerende dat wij niet verdere gelegenheden tot nuttigheid, welke ons mogen tegenkomen, moeten nalaten omdat wij ernstig opgenomen zijn met de zaak voor handen.
1 j vrou^ twaalf jaren " een ongeneesbare kwaal had, komende tot Hem van achteren, raakte den zoom van Zijn kleed aan." Hier hebben wij een zinnebeeld van den mensch met wien zonde een gewoonte geworden is. Hij begint met de verbeelding van zonde, en vindt



vergenoegen daarin : daarna stemt zijn wil toe met de zonde zelve: daarna doet hij onreine dingen : eindelijk worden dezen banden van slechte gewoonten, en, als het ware, natuurlijk : en verbetering is hopeloos, buiten één middel,—het middel dat deze vrouw gebruikt heeft. " Zij zeide in zichzelve, Indien ik alleenlijk Zijn kleed aanraak, zoo zal ik gezond worden." Zij was niet tevreden met haar gevoelens : haar geloof werd bewezen door hare daad. Vele menschen drongen op onzen Heer : alleen één heeft Hem waarlijk aangeraakt tot haar reiniging en de genezing van haar zwakheid. Evenzoo is het mogelijk voor ons om op onzen Heer te dringen bij de gebeden en vooral bij de Heilige Communie, en nogtans Hem niet aan te raken, omdat het geloof ons ontbreekt. Velen hooren de Vrijspraak van zonde, maar alleen degenen die hooren met geloof, verkrijgen de vergeving. Velen genieten de Heilige Communie, maar alleen degenen die met geloof ontvangen Zijn Lichaam en Bloed, worden één met Christus en Christus met hen. Velen spreken de woorden van gebed, maar heffen niet hun hart tot God op, en bidden niet in der waarheid.
" Zijt welgemoed, dochter, uw geloof heeft u behouden " : niet het geloof van gevoelens of van woorden, maar van werken. Evenzoo als wij geloovig tot Christus gaan in Zijn Kerk : op onze knieën vallen : en, met diep berouw en ernstig voornemens tot verbetering, belijdenis doen van onze zonde, en vrijspraak verkrijgen : zal de fontein van onze zonde opgedroogd en onze vergeving verzegeld worden ; en de banden van die zondige gewoonten, die wij door onze zwakheid hebben laten vastgroeien, zullen losgemaakt worden.
Al die tijd werd het geloof van Jairus op de proef gesteld, maar het werd sterker uit wat hij hoorde en zag. En hij had nood : want terwijl de Heer nog met de vrouw sprak, is een bode gekomen met de tijding,



" Uwe dochter is gestorven, wat zijt gij den Meester nog moeilijk ? Maar de Heer ondersteunde zijn bevend geloof: " Vrees niet, geloof alleenlijk." Bij het huis was een woelende schare van huilende menschen. Maar niet in lawaai en beroerte kan genezing geschieden : het is in stilte en eenzaamheid, ja soms eerst op het ziekbed, dat de stem van den Heer kan gehoord worden. " Vertrekt, het dochtertje is niet dood maar slaapt. Niemand is dood die in Christus gelooft. Wanneer onze vrienden sterven, wij weten dat zij zullen weder ontwaken bij de algemeene Verrijzenis : de dood is, als t ware, een slaap. " Als nu de schare uitgedreven was, ging Hij in" met Petrus en Jakobus en Johannes en den vader en de moeder van het dochtertje, " en greep haar hand, en zeide tot haar, Kind, sta op'. En haar geest keerde weder, en zij is terstond opgestaan." De kracht van Zijn aanraking heeft haar weder leven gegeven.
Wij ook gelooven dat Jezus is de Christus, de Zoon van God. In vereeniging met Zijn Lichaam, de Kerk worden wij levend gemaakt bij den Heiligen Doop en vernieuwd bij de Heilige Communie; alzoo maakt Hij ons los van de banden van zonde, wekt op die dood zijn in overtredings en misdaden, en geeft ons genade om het overige van ons leven in te richten tot Zijn dienst. J
c. 188, 191; a. 79, 80, 128, 174, 192, 196, 211, 213, 220, 222.



DE VIJF EN TWINTIGSTE ZONDAG NA DRIEËENHEID.
" Mijn Vleesch is waarlijk spijs, en Mijn Bloed is waarlijk drank. Die Mijn Vleesch eet en Mijn Bloed drinkt, die blijft in Mij en Ik in hem."—S. Johannes vi. 55, 56.
" Wat is het inwendige gedeelte of de beteekende zaakvan het Heilige Avondmaal ? Het Lichaam en het Bloed van Christus, welke waarlijk en inderdaad door de geloovigen in het Avondmaal des Heeren genomen en ontvangen worden.
Welke zijn de weldaden die wij hierdoor deelachtig worden? De versterking en de verkwikking van onze zielen door het Lichaam en het Bloed van Christus, gelijk onze lichamen versterkt en verkwikt worden door brood en wijn."
Deze is de laatste Zondag in het Christelijke Jaar. Gedurende het jaar hebben wij ons Geloof en onzen Plicht geleerd : en, voor vele Zondagen na Drieëenheid, den aard van de dienst welke de dienstknechten in Gods Huisgezin hun Heer schuldig zijn. De dienst moet zijn uit liefde niet uit vrees, blijmoedig, te dege, uit een gerust gemoed : en de wortel en grondreden van de dienst moet zijn godvruchtigheid, dat is, een liefde tot God en een begeerte om Hem gelijk te wezen : en deze liefde tot God, daar zij komt van God, moet gezocht worden door gebed en de Sacramenten. Aan geloovig gebed zal God elk bijzondere genade schenken die noodig is; en de Sacramenten zijn " algemeen noodzakelijk ter zaligheid." Van daag leeren wij nog iets aangaande de dienst,—het moet overvloedig zijn; en het loon, ofschoon naar mate van de dienst, zal niet om



onze verdiensten zijn. Christus is " de Heer onze Gerechtigheid " : daarom is er geen plaats voor eigengerechtigheid. Christus is onze Gerechtigheid (1) omdat Hij ons Voorbeeld is; Hij is gekomen om te doen wat wij niet kunnen,—" alle gerechtigheid te vervullen " ; (2) omdat Hij onze Recbtvaardigmaking is; door onze vereeniging met Hem ziet God op ons als rechtvaardig J (3) omdat Hij onze Heiligmaking is; door onze vereeniging met Hem verkrijgen wij kracht om rechtvaardig te worden. Dus begint en eindigt het jaar met Christus : Hij is " de Alfa en de Omega, het begin en het einde " van onze zaligheid.
In de Collect bidden wij : " Wek den wil op, smeeken wij U o Heer, van Uw geloovig volk."
Alle gedoopten zijn Gods volk, en " geloovig " als zij standvastig vasthouden het Katholieke Geloof. Maar zij werken niet altoos zoo vlijtig voor hun Heer als zij behooren te doen: hun zin is niet altijd daarnaar. Daarom is het noodig dat hun wil opgewekt wordt. Als wij waarlijk meenen en van plan zijn een ding te doen, dan doen wij het. Waar daar een wil is, daar is daar een weg. Dikwijls achten wij een stuk werk te zwaar, en probeeren niet. Maar zetten wij eens onzen wil daartoe, dan slagen wij daarin. Dus bidden wij God om onzen wil op te wekken. Dit is inderdaad de volmaaktheid van godsdienstigheid,—dat onze wil overeenkomstig is met Gods Wil.
Opdat zij, de vrucht van goede werken overvloediglijk voortbrengende, door U rijkelijk beloond mogen worden; door Jesus Christus onzen Heer. Amen."
Goede werken zijn gelijk vrucht. Wij zijn Gods boomen, geplant in Zijn wijngaard, en Hij verwacht dat wij overvloediglijk vrucht voortbrengen, meer en meer elk jaar. Twee soorten vruchten moeten wij voortbrengen, uitwendig en inwendig. Onze Heer leert ons aangaande de uitwendige vruchten dat zij zijn Vasten,



Aalmoezen, Gebed, de hongerigen te voeden, de naakten te kleeden, de zieken te bezoeken. S. Paulus geeft ons een lijst van de inwendige vruchten : " liefde, blijdschap, vrede, langmoedigheid, goedertierenheid, goedheid, geloof, zachtmoedigheid, matigheid." Al deze uitwendige en inwendige vruchten verwacht God dat wij zullen overvloediglijk voortbrengen. Tracht daarnaar, één voor één, elk jaar meer en meer van deze vruchten voort te brengen, en God zal ons rijkelijk beloonen, naar mate dat wij de vrucht van goede werken voortbrengen, om de verdiensten van Zijn geliefden Zoon.
Het Evangelie verhaalt het voeden van vijf duizend mannen met vijf garstenbrooden en twee vischjes. Het wordt ook op Midden Vasten Zondag gelezen wegens zijn les van verkwikking, en van daag wegens drie verder lessen welke het leert:—(i) dat het te vergeefs is tot onzen Heer te gaan in gebed of in het hooren van het Woord als wij nalaten te gaan om gevoed te worden in de Heilige Communie. Hij kan niet " onze Gerechtigheid " zijn tenzij wij één met Hem zijn. Wij kunnen niet overvloediglijk vrucht voortbrengen zonder dit middel van genade; (2) het Feest dat Hij bereid heeft voor Zijn Huisgenooten is voldoende, overvloedig, voor allen. Hij geeft overvloedig voorraad om daarmee te werken, daarom verwacht Hij overvloedig werk; (3) wij moeten niet morsen. Daar is geen grooter bewijs van een slechten dienstknecht dan vermorsing. Met een groot voorraad van middelen is daar altoos gevaar van morsen; en in de Heilige Katholieke Kerk is de voorraad van genade zoo groot dat het gevaar van morsen ook groot is. Sacramenten, predikaties, katechizaties, gebeden, zoowel als overgeschotene brokken van genade welke tot elkeen vallen,—hoe groot een voorraad, hoe dikwijls vermorst! En wij zullen geoordeeld worden naar het gebruik dat wij gemaakt hebben van onze eigene middelen van genade.



Dit wonderwerk leert ons vele voorname waarheden : laat ons die meer breedvoerig nagaan, (i) Onze Heer Jezus Christus alleen kan het Brood des Levens verzorgen ; Hij voedt onze lichamen; Hij voedt ook onze zielen met Zijn Lichaam en Bloed, " welke waarlijk en inderdaad door de geloovigen in het Avondmaal des Heeren genomen en ontvangen worden." (2) Vragen wij, wie behooren tot de Heilige Communie te komen ? Allen die bevestigd zijn, en die vermoeid en belast zijn van ziel, en die onzen Heer volgen. " Komt herwaarts tot Mij," roept Hij, " allen die vermoeid en belast zijt, en Ik zal u rust geven." (3) Daar is voorbereiding noodig : wij moeten onze behoeften gevoelen. Deze menschen waren zeer hongerig, flauw; zij waren drie dagen met den Heer geweest, en hadden " niet wat zij eten zouden, en sommigen van hen waren van verre gekomen." Hoe harder wij werken, hoe ernstiger wij trachten onzen Plicht uit te voeren, des te meer zullen wij gevoelen dat wij niet te dikwijls kunnen gevoed worden. (4) Onze Heer gebiedt Zijn Dienaars " Doet de menschen nederzitten " : daarin vinden zij somtijds groote moeilijkheid. De menschen gevoelen niet hunne behoefte, daarom komen zij niet naar Kerk waar de Heilige Communie gevierd wordt; zij trachten andere wegen en middelen van hun eigen te verschaffen; alsof de Heer niet wist wat het beste voor hen is. Dus moeten Leeraars onvermoeid vlijt aanwenden om de nalatigen te vermanen, en de tragen aan te sporen, en allen mogelijk in te brengen, opdat het Huis des Heeren vo' worde. (5) Doch laat degenen die van voornemens zijn bij te komen, het woord hooren, " Nadert met geloof." De menschen zijn nedergezeten in verwachting om gevoed te worden. Te naderen zonder geloof is een vreesselijke schending van heilige dingen. " Die onwaardiglijk eet en drinkt, die eet en drinkt zichzelven een oordeel, niet onderscheidende het Lichaam



des Heeren." " Indien wij onszelven oordeelen, zoo zouden wij niet geoordeeld worden." (6) De aanraking van den Heer heeft het brood geheiligd en vermenigvuldigd. Evenzoo neemt de Priester, in den Naam des Heeren, het brood bij de Heilige Communie, dankt, en zegent het brood en wijn in, opdat dezelven ons mogen worden het Lichaam en Bloed van Christus. (7) Onze Heer heeft niet Zelf het gezegende brood uitgedeeld aan de menschen : Hij heeft de uitdeeling toevertrouwd aan Zijne Apostelen. Bisschoppen en Priesters zijn de plaatsvervangers van de Apostelen, en zij deelen uit aan de communicanten het ingezegende Brood en Wijn bij de Heilige Communie. Want het is e'én van de voorname plichten van de opzieners en huisbezorgers van des Heeren Huisgezin, " om den dienstboden ter rechter tijd het bescheiden deel spijze te geven," dat wil zeggen, dat zij de " heilige Sacramenten zuiver en behoorlijk bedienen." (8) Daar was voldoende voor allen : de menschen werden allen verzadigd: hunne lichamen werden versterkt en verkwikt. Alzoo met onze zielen bij de Heilige Communie. In het Gebed van Offerande bidden wij nederig van God, " dat wij allen, die aan deze Heilige Communie deel nemen, met Uwe genade en hemelsche zegeningen mogen vervuld worden." En in den Kerk-Katechismus erkennen wij dat onze zielen versterkt en verkwikt worden door het Lichaam en het Bloed van Christus. Daar wordt ons overvloedig genade gegeven waardoor wij de vrucht van goede werken overvloediglijk mogen voortbrengen. (9) God geeft ons die overvloedige genade om te gebruiken niet om te morsen. "Vergadert de overgeschotene brokken, opdat er niets verloren ga." Maar vele menschen morsen niet alleen stukjes en brokjes maar alles : niet alleen stukjes van Zondag maar den geheelen dag : niet alleen stukjes van goede gelegenheden, stukjes van den Bijbel, stukjes van de Godsdienst,



stukjes van plichten, maar allemaal. Ja, de besten van ons moeten betreuren hoe veel wij verloren hebben door onze onverschilligheid en nalatigheid. Gods milde goedheid is groot: en wij gooien die weg ! Maar " Gon laat Zich niet bespotten, want zoo wat de mensch zaait, dat zal hij ook maaien." Ongebruikte en ongewaardeerde genade wordt naderhand weggenomen : en dan " wat zult gijlieden doen ten dage der bezoeking ? " Laat ons dan gedurig in gedachtenis houden dat wij moeten goede dienstknechten van God wezen, Hem liefhebben, Hem dienen blijmoedig en te dege en getrouw en met een gerust gemoed en zonder ophouden ; en tot dat einde moeten wij altijd tot Hem gaan om Zijn bijzondere genade. En nergens ontvangen wij zooveel genade, nergens worden onze zielen zoo gevoed en versterkt en verkwikt als bij Zijn Altaar. Want aldaar wordt aan Zijn geloovig volk gegeven het Lichaam en Bloed van Christus, dat is, onze Heer Jezus Christus Zelf, Wien, met den Vader en den Heiligen Geest, zij alle eer en dank, in alle eeuwigheid.
L. 194, 2°8; A. 138, 184, 190, 207, 209, 215, 216, 217.
GEDRUKT BIJ WILLIAM CLOWES EN ZONEN, BPKT., LONDEN EN RECCLES.