1434
G 68















BEKNOPT LEERBOEK
VAN HET
DUBBEL-BOEKHOUDEN,
DOOR
F. DE GROOT,
LEERAAR A'D GEMEENTELIJKE EN A D R. H. B. SCHOOL TE GRONINGEN.
DERDE, HERZIENE DRUK.
TE GRONINGEN BIJ J. B. WOLTERS, 1908.







VOORBERICHT BIJ DEN EERSTEN DRUK.
In dit Beknopt leerboek van het Dubbel-boekhouden is besproken, wat men gewoonlijk van het boekhouden behandelt met de leerlingen der H. B. S. Zoowel voor dezen, als voor hen, die voor een examen in boekhouden studeeren, is dit werkje bestemd.
Dat de „Nieuwe theorie van het Dubbel Boekhouden" van onzen landgenoot N. Brenkman van grooten invloed geweest is op de wijze, waarop de stof behandeld is, valt reeds bij een vluchtige kennismaking in 't oog.
Bij eiken dagboekpost, dien ik als voorbeeld gaf, zijn de waardeveranderingen nauwkeurig aangewezen.
In § 77 e. a. heb ik er op gewezen, dat niet alle journaalposten van denzelfden aard zijn en waarom men bij overschrijvingen en bij t opmaken van Balans en Winstrekening ook van journaalposten gebruik maakt.
De „mijne rekening" is uitvoeriger en nauwkeuriger behandeld, dan men gewoonlijk doet; ik heb voor verschillende gevallen aangetoond, dat het saldo een winst of verlies voorstelt, dat eigenlijk op



een of meer andere rekeningen geboekt behoort te worden, maar dat men gewoonlijk gemakshalve, en zonder fout in 't eindresultaat, onmiddellijk overbrengt op de algemeene winstrekening.
Groningen, Maart 1898. F. de GROOT.
BIJ DEN DERDEN DRUK.
Op enkele plaatsen is de tekst wat duidelijker gemaakt. De eindexamen-opgaven van 1903-1908 zijn opgenomen, terwijl er van vorige jaren weggelaten zijn.
Voor welwillende op- en aanmerkingen houd ik mij aanbevolen.
Groningen, 15 October 1908. F. de GROOT.



1. ZAAK. WAARDEVERMEERDERINGEN EN WAARDEVERMINDERINGEN.
§ 1. Leent A ƒ1000 van B, dan wordt die som, zij het dan ook tijdelijk, zijn eigendom; daarentegen ontstaat er voor A een schuld aan B. Terwijl zijn bezittingen dus eenerzijds met ƒ1000 vermeerderen, heeft er, door't ontstaan der schuld, tevens een waardevermindering plaats.
Bezit C ƒ30000 en koopt hij daarvoor een huis, manufacturen enz., om handel te drijven, dan zegt men, dat hij een zaak begint en daarin ƒ30000 gestoken heeft. Men zegt ook, dat hij op de zaak een vordering heeft van ƒ30000, en omgekeerd, dat de zaak aan hem een schuld heeft van dat bedrag.
Vermeerdert C zijn handelskapitaal met nog ƒ4000, dan zegt men, dat de waarde der zaak met ƒ4000 vermeerdert; tevens ontstaat er voor de zaak een waardevermindering van ƒ4000, nl. een nieuwe schuld van dat bedrag aan den eigenaar C.
Koopt C voor ƒ5000 manufacturen, die dadelijk betaald worden, dan heeft er ook voor de zaak zoowel een waardevermeerdering als een (evengroote) waardevermindering plaats: er komen manufacturen in de zaak en er gaat geld uit de kas.
Uit het voorgaande blijkt, dat er bij het begin der zaak een evengroote bezitting als schuld is, - een bezitting in den vorm van goederen, geld enz., een schuld aan den eigenaar der zaak of aan hem, van wien 't geld geleend is; verder, dat er bij een waardevermeerdering een evengroote waardevermindering plaats heeft, en omgekeerd.
Wij zullen bij 't volgende zien, dat er met elke w.vermeerdering een evengroote w.vermindering plaats heeft.
Wij verstaan in 't vervolg onder zaak een geheel van bezittingen en schulden, zoodanig, dat de som der bezittingen gelijk is aan die der schulden.
§ 2. Voorbeelden van waardevermeerderingen en waardeverminderingen.
Onderstellen we, dat A een zaak begint met ƒ 10000 en achter-
DE groot, Dubbel-boekhouden, 3de druk. 1



eenvolgens in zijn dagboek (zie § 4) schrijft, wat achter de cijfers 1, 2 enz. staat.
1. Mijn handel begonnen met ƒ10000 in contanten. Waardevermeerd. voor de zaak: Er komt ƒ10000 in de kas. Waardevermind. „ ,, ,, : Er ontstaat een schuld aan
A van ƒ10000.
2. Gekocht 40 kranjangs Java-suiker voor ƒ3200 en 't bedrag
betaald.
W.vermeerd.: Er komen 40 kranj. Java-suiker in de zaak. W.vermind.: Er gaat ƒ3200 uit de kas.
3. Verkocht aan B. Boerma te Z. 10 kr. Java-suiker voor ƒ900. W.vermeerd.: Er ontstaat een vordering op B. Boerma te Z.
van ƒ900.
W.vermind.: Er gaan 10 kr. Java-suiker uit de zaak.
4. Gekocht van C. Draad te L. 10 balen rijst voor ƒ200. W.vermeerd.: Er komen 10 balen rijst in de zaak. W.vermind.: Er ontstaat een schuld aan C. Draad te L.
van ƒ200.
5. Verkocht 10 balen rijst voor ƒ 210 en't bedrag ontvangen. W.vermeerd.: Er komt ƒ210 in de kas.
W.vermind.: Er gaan 10 balen rijst uit de zaak.
6. Geleend aan D. Bruin te A. ƒ200.
W.vermeerd.: Er ontstaat een vordering op D. Bruin te A. van ƒ200.
W.vermind.: Er gaat ƒ200 uit de kas.
7. Uit de kas genomen ten behoeve van de huishoudingƒ30. W.vermeerd.: Er ontstaat een vordering op den eigenaar der
zaak van ƒ30.
W.vermind.: Er gaat ƒ30 uit de kas.
8. Terug ontvangen van D. Bruin te A. ƒ100. W.vermeerd.: Er komt ƒ100 in de kas.
W.vermind.: Er gaat een vordering te niet op D. Bruin te A. van ƒ100.
§ 3. Opgaven. Geef van de volgende (verkorte) dagboekposten (zie § 8) de w.vermeerderingen en de w.verminderingen op.



'
1. Mijn handel begonnen met ƒ30000 in contanten.
2. A deposito geplaatst bij de Handelsbank alhier ƒ25000.
3. Gekocht van Arends te Z. 50 balen koffie voor ƒ 3000.
4. Gekocht van Baas te IJ. 10 pakken tabak voor ƒ 250. Het bedrag per kas betaald.
5. Verkocht aan Cornelisse te V. 10 balen Java-koffie voo^650.
6. Verkocht aan Duren te \V. 40 balen rijst voor ƒ 700. Het bedrag ontvangen.
7. Betaling ontvangen van Cornelisse te V. voor 10 balen
Java-koffie, ƒ 650 (zie 5).
8. Beschikt over ƒ 3600 van mijn deposito bij de Handels¬
bank alhier.
9. Betaald aan Arends te Z. voor 50 balen koffie ƒ3000 (zie 3). 10. Gekocht van Ellens alhier ƒ 1000 eert. N. W. S. 24 °/„
voor ƒ 906.
Het bedrag betaald.
M. Uit de kas genomen voor de huishouding ƒ 40.
12. Geleend aan Fuhrman alhier ƒ 100.
13. Geleend van Gerritsen alhier ƒ 250.
14. Betaald aan de Handelsbank alhier een kwitantie van T. Vreeman, ƒ 60,75.
II. DAGBOEK. BRIEVEN. BALANS.
§ 4. In de artikelen 6 9 van ons Wetboek van Koophandel lezen we:
Elk koopman is verplicht dagboek te houden, waarin van dag tot dag, naar orde des tijds, zonder witte vakken, tusschenregels of kantteekeningen, moeten worden aangeteekend zijne inschulden (— vorderingen) en schulden, de ondernemingen in zijnen handel, de trekkingen, acceptatiën en endossementen van wissels en andere handelspapieren, zijne verbintenissen, en, in het algemeen, alles wat hij ontvangt en uitgeeft, van welken aard het ook zij.
Hij is verplicht de brieven, welke hij ontvangt, te bewaren, en van diegene, welke hij afzendt, een kopieboek te houden.
1*
1



Hij is verplicht alle jaren, binnen de zes eerste maanden van elk jaar, eenen staat en balans op te maken, in een afzonderlijk daartoe bestemd register in te schrijven en eigenhandig te onderteekenen.
De kooplieden zijn gehouden hunne boeken dertig jaren lang te bewaren.
Een voorbeeld van een bladzijde uit zoo'n dagboek is't volgende.
Groningen, 1 September 1908.
1 Geleend aan A. Bergman te Zwolle voor
den tijd van acht maanden a 3% 'sjaars. . ƒ 4.000 — 2 -
2 A deposito geplaatst bij de Handelsbank
alhier (zonder voorafgaande opzegging) a 1£% ƒ 3.000 — 3 -
3 Gekocht van C. de Boer alhier:
100 balen Java-koffie,
Bruto 6184 KG.
Tarra 1^ KG. p. b. 150 „
Netto 6034 KG.a54ct.ƒ6.516,72
Conditie 1% - 32,58 ^ R Het bedrag betaald met een kwitantie op J onzen kassier E. Vis alhier. 4 
4 Verkocht op promesse van 3 mnd. aan H. Vriend alhier:
20 balen Java-koffie,
Bruto 1280 KG.
Tarra 30 „
Netto 125Ö KG. a 58 ct ƒ 1.450,Veilingskosten 1% - 14,50 ƒ 1.464,50 Promessezegel - - 0,75 L4Ö525



Groningen, 4 September 1908.
5 Getrokken op W. Hermans te Amsterdam °/E. Vries, kassier alhier, een wissel groot ƒ3000 per 1 Nov. a.s.
Wisselbedrag ƒ3000, Disc. over 60/d. a 3|% - 2Zi50 QS9 -n
voor welk bedrag Vries mij in rek.-courant J crediteert.
5 -
6 Geaccepteerd de traite van Brown en Co.
te Londen, voor mijn rekening, M 103.8.7,
8/dg. zicht °/Handelsbank alhier, a ƒ12,08 ƒ1.24943
- 6 
7 Geëndosseerd aan G. Bruins te Assen,
mijn traite op D. Wal te Deventer per 15 Oct. a.s.
Wisselbedrag ƒ4.627,90 Disc. over 41/d. a 3% - 15,81 fAM2m
6 
8 Gekocht van D. Faber alhier:
ƒ3000 eert. N. W. S. 2|% a 82J ƒ2.475,
Rente over 65/d. - 13,54 ƒ2.488,54 Court. 1% - 3,75 Het bedrag per kas betaald. * '
- 6 
9 Ontvangen van H. Vriend alhier zijn
promesse per 4 Dec. a.s ƒ1.465 25
7 
10 Gedisponeerd bij de Handelsbank alhier
over ƒ1.200 —



Groningen, 7 September 1908.
11 Geremitteerd aan B. Jamin te Parijs,
fr. 1420,60 op Lyon per 18 dezer a ƒ48,05 ƒ 682 60
8 * 
12 Uit de kas genomen voor de huishouding ƒ 30 —
Opmerking. In art. 6 (W. v. K.) is de uitdrukking „dagboek houden" gebruikt, als tegenstelling van „één dagboek houden". In zeer veel zaken heeft men dan ook verschillende boeken (kasboek, inkoopboek, verkoopboek enz.), die samen het dagboek vormen.
§ 5. Een balans is een lijst van alle bezittingen en schulden eener zaak. Gewoonlijk schrijft men een balans op twee naast elkaar liggende bladzijden, op de wijze van het volgende voorbeeld. Balans. 31 Dec. 1908.
Bezittingen (w.o. vorderingen) Schulden
der zaak. der zaak.
Kas (= Geld) ... ƒ 13780 J. Brinkman (= schuld
Goederen - 12.378 15 aan —) ƒ 1.200 —
A. Bloem (=vord. op ) j- 1.720 - Te betalen wissels. . - 2.528 60
Te innen wissels . . - 3.427 40 Crediteuren . . . . j - 2.338 20
Effecten - 4.103 25 Kapitaal j- 15.809 80
ƒ 21.866 60 ƒ21.866 60
Op de eerste bladzijde schrijft men alle bezittingen der zaak, stoffelijke zoowel als vorderingen (geld, goederen, vorderingen op: A. Bloem, de betrokkenen van de in portefeuille zijnde wissels enz.), op de tweede bladzijde de schulden der zaak aan verschillende, al of niet met name genoemde personen; met „Kapitaal" wordt de schuld bedoeld, die de zaak heeft aan den eigenaar, m. a. w. de som, die er overblijft, wanneer alle bezittingen te gelde gemaakt zijn en de schulden aan Brinkman, te betalen wissels (— hen, die wisselvorderingen op de zaak hebben) en de crediteuren afbetaald zijn.



§ 6. Vergelijkt men „de som, die er overblijft" met die, welke op de vorige balans achter „Kapitaal" staat, dan wijst het verschil van die bedragen aan, hoeveel de eigenaar in den tusschentijd vóór of achteruitgegaan is. Men meene echter niet, dat steeds dat verschil de grootte der handelswinst is; men denke slechts aan de uitgaven voor de huishouding, aan schenkingen en erfenissen, die mede het kapitaal kleiner of grooter maken.
§ 7. Onder „jaar" in art. 8 heeft men niet het burgerlijk jaar (1 Jan. ' 31 Dec.) te verstaan, maar de tijdruimte van een jaar (boekjaar). Begint een koopman bijv. op 1 Mei een zaak, dan is het, volgens de wet voldoende, dat hij zijn staat en balans opgemaakt heeft vóór 1 November van het volgende jaar. In den regel echter zal men zoo spoedig mogelijk zijn zaken in orde brengen.
III. POSTEN. REKENINGEN. GROOTBOEK.
§ 8. Elke op zich zelf staande aanteekening in 't dagboek heet een dagboekpost of memoriaalpost.
Verreweg de meeste dagboekposten betreffen waardevermeerd. en w.verminderingen voor de zaak (zie de Voorbeelden en Opgaven op pag. 2 en 3).
Dagboekposten, die geen waardeverandering voor de zaak betreffen, heeten memorieposten. (Ontvangt men bijv. goederen van anderen ten verkoop, dan heeft er voor de zaak geen w.vermeerd. of w.verm. plaats).
Dagboekposten scheidt men door horizontale lijnen van elkaar; boven eiken post staat de datum van boeking, links ervan vaak een volgnommer. (Zie pag. 4, 5 en 6).
§ 9. Bij het volgende zullen we niet alleen de waardeveranderingen aanteekenen, maar die aanteekeningen ook zoo rangschikken, dat ze bij 't eind van een aangenomen tijdvak (maand, 3 maanden, jaar) een duidelijk beeld geven van den stand der zaak.



Alle ontvangsten en uitgaven in geld bijv. zullen we boeken op twee naast elkaar liggende bladzijden, en wel op de eerste alle ontvangsten en op de tweede alle uitgaven. Telt men alle bedragen der eerste en ook die der tweede bladzijde samen, dan wijst het verschil dier uitkomsten aan, hoeveel geld er in de kas moet zijn.
Voorbeeld.
Bladz. 1. A[as. Kas. Bladz. 2. 1908. i 1908.
Jan. 3 Voor ontvangen ƒ2641 Jan. 3 Voor betaald ƒ 317
„ 5 „ „ - 1830 „ 5 H » - 16
„ 6 „ „ -3367 „ 8 „ „ -2715
„ 7 „ „ -50- „ 9 „ „ -1223 „ 9 „ „ -2118
Som der bedragen van de 1ste bladz. ƒ149,56
// j; ii ii ii 2de n - 58,55
Er moet dus nog in kas zijn ƒ 91,01
Stemt het berekende bedrag niet met de som van de kas zelf overeen, dan is er of een fout in de boeking, of er is bijv. geld ontvreemd.
Twee naast elkaar liggende bladzijden, waarvan de eerste de waardevermeerderingen, de tweede de waardeverminderingen van eenzelfde deel der zaak aanwijst, noemt men een rekening.
De twee naast elkaar liggende bladzijden van eenzelfde rekening noemt men een folio; zij hebben hetzelfde nommer (zie pag. 13).
§ 10. Wij gaven hier boven dus een voorbeeld van de rekening Kas.
Op gelijksoortige wijze als voor het geld, houdt men aanteekening van alle gekochte en verkochte goederen; het verschil van beide tellingen wijst dan aan, hoeveel en welke goederen zich nog in 't magazijn bevinden.
Evenzoo handelt men met alle andere bezittingen en schulden der zaak.



Voorbeeld van de rekening Goederen.
Bladz. 1. Goederen. | Goederen. Bladz. 2.
1908. 1908.
Jan. 10 100 balen rijst ƒ1.800 - Jan. 24 30 balen rijst ƒ560
» 20 20 pakken tabak - 600— Feb. 16 lOkranj.J.-suiker -760
Feb. 6 50kranj.J.-suiker -3.400— Mrt. 8 5 pakken tabak -140
Mrt. 6 60 balen J.-koffie -3.500 —
Behalve de hoeveelheden der goederen boekt men, blijkens het bovenstaande ook den dag, waarop de goederen ge- of verkocht worden, en den in- en verkoopsprijs. (Voor een andere aanteekening zie pag. 16).
Het boek, waarin alle rekeningen, die op de zaak betrekking hebben, ingeschreven worden, heet grootboek.
IV. JOURNAAL. KAS, KAPITAAL, GOEDEREN, PERSONEN.
§ 11. Om een dagboekpost over te brengen in't grootboek, moet men op kunnen geven:
a. De waardeveranderingen, door den post aangewezen,
b. Den naam en de bladzijde van de rekening, waarop men
boeken moet.
§ 12. Als voorbeelden nemen we de volgende
Dagboekposten (verkorte vorm; voor den volledigen vorm zie pag. 4 en 5).
, 1 Sept. 1908.
1 Heden mijn zaak begonnen met in contanten f 20.000-
1 1 
2 Uit de kas genomen voor de huishouding ƒ 100 -



, 1 Sept. 1908.
3 A deposito geplaatst bij de Handelsbank alhier. , ƒ19.000 —
2 
4 Gekocht a contant van W. Smid te Rotterdam, 40 balen N.-Amerik. katoen voor ƒ 6.000
2 
5 Gekocht a contant van B. Werner alhier, 30 pakken tabak voor ƒ 750
3 
6 Verkocht a contant aan C. Dijk alhier,
10 balen N.-Amerik. katoen voor. ... ƒ 1.550
5 
7 Verkocht 20 balen N.-Amerik. katoen voor ƒ 3.120 Het bedrag ontvangen.
6 
8 Beschikt over, van mijn deposito bij
de Handelsbank alhier ƒ 1.800
6 
9 Gekocht 80 balen Java-koffie voor . . ƒ 4.800 Het bedrag betaald.
6 
10 Betaald aan B. Werner alhier voor 30
pakken tabak ƒ 750
12 -
11 Verkocht a contant aan C. Dijk alhier,
20 pakken tabak voor ƒ 570
; 15 
12 Ontvangen van C. Dijk alhier ... ƒ 1.700 16-
13 A deposito geplaatst bij de Handelsbank alhier ƒ 1.600



§ 13. Geven we nu van de voorgaande posten de waardeveranderingen en naam en bladzijde van de grootboek-rekening op.
De naam der rekening duidt gewoonlijk kort en zakelijk aan, wat op de rekening voorkomt; zie bijv. de namen der rekeningen onder 1, 3, 4, 5, enz.
1. W.vermeerdering: Er komt ƒ 20000 in de kas; Kas,
lste bladz.-
W.vermindering: Er ontstaat een schuld van ƒ20000 aan den eigenaar der zaak; we zullen de schulden aan en de vorderingen op den eigenaar boeken op de rekening Kapitaal; 2de bladz.
2. W.vermeerd.: Er ontstaat een vordering van ƒ 100 op den
eigenaar der zaak; Kapitaal, lste bladz.
W.vermind.: Er gaat ƒ100 uit de kas; Kas, 2de bladz.
3. W.vermeerd.: Er ontstaat een vordering op de Handels¬
bank; Handelsbank, lste bladz. (Handelsbank = vorderingen op en schulden aan de Handelsbank). W.vermind.: Er gaat ƒ19000 uit de kas; Kas, 2de bladz.
4. W.vermeerd.: Er komen 40 balen N. A. katoen in de zaak
(of: 40 balen N. A. katoen worden het eigendom der zaak); Goederen, lste bladz.
W.vermind.: Er ontstaat een schuld aan W. Smid te Rotterdam; W. Smid te Rotterdam, 2de bladz.
5. W.vermeerd.: Goederen, lste bladz.
W.vermind.: B. Werner, alhier, 2de bladz.
6. C. Dijk, alhier, lste bladz.; Goederen, 2de bladz.
7. Kas, lste bladz.; Goederen, 2de bladz.
8. Kas, lste bladz.; Handelsbank, 2de bladz.
9. Goederen; Kas.
10. W.vermeerd.: Er gaat een schuld te niet aan B. Werner
alhier; B. Werner, lste bladz.
W.vermind.: Er gaat ƒ750 uit de kas; Kas, 2de bladz.
11. Zie post 6.
12. W.vermeerd.: Er komt ƒ1700 in de kas; Kas, lste bladz. W.vermind.: Er gaat een vordering te niet op C. Dijk
alhier; C. Dijk, alhier, 2de bladz.
13. Zie post 3.



§ 14. Welke waardeveranderingen er in een zaak plaats hebben, kan men beknopt aldus voorstellen. Vóór de vertikale streep staat, wat op de 1ste bladz. van een grootboek-rekening wordt geschreven, - achter de streep, wat op de 2de bladz. komt te staan.
Waardeveranderingen.
lste Bladzijde. 2de Bladzijde.
Waardevermeerderingen. Waardeverminderingen.
1. Er ontstaat een bezitting (vor- 2. Er gaat een bezitting (vorde-
dering). ring) te niet.
4. Er gaat een schuld te niet. 3. Er ontstaat een schuld.
Opmerk. 1 heeft tot tegengestelden 2 en 3; evenzoo 4. En omgekeerd. (Hoe leidt men uit 2, uit 3, uit 4 de overige af?)
Boekt men een bedrag op de eerste bladz. van een rekening, dan zegt men, dat die rekening gedebiteerd wordt, -
boekt men een bedrag op de tweede bladz. van een rekening, dan zegt men, dat die rekening gecrediteerd wordt.
§ 15. Uit de rekening Goederen (zie pag. 9) blijkt, dat men in 't grootboek niet alleen geldelijke bedragen boekt, maar ook bij elk bedrag een omschrijving voegt; bij het boeken van een post heeft men dus op verschillende zaken te letten en om nu zooveel mogelijk te voorkomen, dat men fouten in het grootboek maakt, brengt men de dagboekposten gewoonlijk eerst in een vorm (journaalvorm), die, wat de hoofdzaak betreft, met den rekening-vorm (grootboek-vorm) der posten overeenstemt.
§ 16. Voorbeeld.
Memoriaalpost. 20 Mei. Verkocht 10 balen N. Amerik. katoen voor ƒ3140,80.
Het bedrag ontvangen.
Journaalpost.
Kas
voor ontvangen ƒ3140,80
aan Goederen
voor 10 balen N. Amerik. katoen ƒ3140,80



Rekening-vorm (Grootboek).
Fol. 1. Kas. Kas. Fol. 1.
1908. 1908.
Mei |20 Voor ontvangen ƒ3.140 80
Fol. 2. Goederen. Goederen. Fol. 2.
1908. I 1908.
Mei 20 Voor 10 balen
N. A. katoen ƒ 3.14080
We hebben, om den weg te wijzen, die van memoriaal tot grootboek leidt, een dagboekpost genomen, waarin slechts één w.vermeerd. en één w.vermindering voorkomt. Bij het brengen van den memoriaalpost in den nieuwen vorm noemt men eerst den naam van de rekening, op welke de waardevermeerdering geboekt moet worden, schrijft in den volgenden regel, waarin die w.vermeerdering bestaat en hoe groot, in geld uitgedrukt, ze is; in den derden regel schrijft men den naam van de rekening, op welke de waardevermindering geboekt moet worden, en in den vierden regel, waarin die w.vermindering bestaat en hoe groot ze is (in geld uitgedrukt). Bovendien schrijft men vóór den naam van elke rekening, die gecrediteerd wordt, het woordje aan: men kan dan onmiddellijk zien, welke omschrijvingen en bedragen op de 2de bladz. van grootboekrekeningen gebracht moeten worden. — Evenzoo voor meer samengestelde posten.
Geeft men aan een dagboekpost bovenstaanden vorm, dan zegt men, dat ze in journaalvorm gebracht, gejoarnaliseerd is; de post heet dan joumaalpost. Het boek, waarin de journaalposten geschreven worden, heet journaal.
§ 17. Als voorbeelden van journaliseeren en overbrengen van posten naar 't grootboek, nemen we de dagboekposten 1 — 13 van pag. 9 en 10.



Journaal.
, 1 September 1908. Pag. 1.
1 Kas
i voor ontvangen ƒ 20.000j —
aan! Kapitaal
j voor in de zaak gebracht . ƒ 20.000 —
—! — 1
2 . Kapitaal
I voor de huishouding. . . - 100 —
aan; Kas
voor betaald - 100 —
3 De Handelsbank, alhier
' ll : voor a deposito geplaatst . - 19.000 —
aan; Kas
i voor betaald I - 19.000 —
—I 2 
4 Goederen
voor 40 balen N. A. katoen j - 6.000 —
aan W. Sm d te Rotterdam
i voor 40 balen N. A. katoen - 6.000.— | 2 
5 Goederen
i voor 30 pakken tabak . . - 750 —
aan B. Werner, alhier
! voor 30 pakken tabak . . - 750 —
! 3 
6 C. Dijk, alhier
voor 10 balen N. A. katoen - 1.550 — aan Goederen
i voor 10 balen N. A. katoen - 1.550 —
: 
Over te brengen naar Pag. 2 ƒ 47.400 — ƒ 47.400 —



, 5 September 1908. Pag. 2.
Overgenomen van Pag. 1 ƒ 47.400 — ƒ 47.400j—
7 Kas
voor ontvangen - 3.120 —
aan Goederen
voor 20 balen N. A. katoen - 3.120 —
- 6 -
8 Kas
voor ontvangen - 1.800 —
aan De Handelsbank, alhier voor teruggenomen van mijn
deposito - 1.800 —
— 6 -
9 Goederen
voor 80 balen Java-koffie. . - 4.800 —
aan Kas
voor betaald - 4.800 —
—! N 
10 B. Werner, alhier
voor aan hem betaald . . - 750 —
aan Kas
voor betaald - 750 —
: 12 
11 C. Dijk, alhier
voor 20 pakken tabak . . - 570 — aan Goederen
voor 20 pakken tabak . . - 570 — — 15 
12 Kas
voor ontvangen - 1.700 —
aan C. Dijk, alhier
voor van hem ontvangen . - 1.700 —
Over te brengen naar Pag. 3 ƒ 60.140 — ƒ 60.140 —



, 16 Sept. 1908.
Pag. 3.
Overgenomen van Pag. 2 ƒ60.140 ƒ60.140
13 De Handelsbank, alhier
voor a deposito geplaatst . - 1.600 —
aan Kas
voor betaald j ƒ ],600 
ƒ 61.740 - ƒ 61.740~
§ 18. Om het opzoeken der rekeningen gemakkelijk te maken, schrijft men hare namen op de eerste bladzijden van 't grootboek in alphabetische volgorde onder elkaar en geeft elke rekening een afzonderlijk nommer, n.1. het nommer van 't folio van 't grootboek; boven twee naast elkaar liggende bladzijden staat hetzelfde getal.
Naam der rekening. Fol. Naam der rekening. Fol.
Dijk, C. alhier 7 Kas 1
Goederen 4 Smid, W. Rotterdam 5
Handelsbank, (De) alhier 3 Werner, B alhier 6 Kapitaal 2
De grootboek-rekeningen van de journaalposten 1 — 13.
Fol. 1 Kas. | Kas. Fol 1.
1908. 1608.
Sept. 1 Voor ontvangen 1 ƒ20.000 - Sept. 1 Voor betaald 2 ƒ 100-
5 „ „ 7 - 3.120- „ 1 „ 3 -19.000-
» 6 „ „ 8 - 1.800- 6 „ „ 9 - 4.800 — jj
« 15 „ „ 12 - 1.700- „ „ „ 10 - 750-
n 16 » . 13 - 1.600 -1
Fol. 2 Kapitaal. Kapitaal. Fol. 2.
1908. 1908. |.
Sept. 1 Voor de huis- Sept. 1 Voor in de zaak
houding ... 2 ƒ 100- gebracht 1 ƒ20.000 —



Fol. 3 De Handelsbank Alhier. Fol. 3
1908. 1908.
Sept. 1 Voor a deposito Sept. 6 Voor teruggen.
geplaatst. . . 3 /19.000— van mijn depos. 8 ƒ1.800 —
16 „ „ „ 13 1.600-
Fol. 4. Goederen. Goederen. Fol. 4.
1908. 1908.
Sept. 2 Voor 40 b. katoen 4 ƒ6.000- Sept. 3 Voor 10 b. katoen 6 ƒ 1.5kJ-|
2 „ 30 p. tabak 5 - 750 - „ 5 „ 20 „ „ 7 - 3.120|—
" ö| „ 80 b. koffie 9[ - 4.800- „ 12 „ 20 p. tabak 11 - 570^-
Fol. 5.
W. Smid,
Rotterdam.
Fol. 5.
1908. 1908.
Sept. | 2 Voor 40 b. katoen 4 ƒ 6.000-
Fo1- 6- B. Werner, Alhier. Fol. 6.
1908. 1908.
Sept. ld) Voor aan hem Sept. 2 Voor 30 pakken
I betaald .. 10 ƒ 750- tabak . . .5 ƒ 750-
Fol. 7. C. Dijk, Alhier. Fol. 7.
1908. 1908.
Sept. 3 Voor 10 b. katoen 6 ƒ1.550— Sept. 15 Voor van hem
» 12 „ 20 p. tabak 11 ƒ 570— ontvangen . 12 ƒ1.700 —
Opmerk. 1. De getallen in de kolom vóór de geldkolom zijn de nommers van de overeenkomstige journaalposten; de nommers der journaalposten stemmen overeen met die der memoriaalposten. Sommigen nommeren deze laatste eerst bij overbrenging naar het journaal; de memorieposten blijven dan ongenommerd; anderen nommeren alle dagboekposten.
De posten in het grootboek geven, tengevolge van hun bede groot, Dubbel-boekhouden, 3de druk. 2



knoptheid geen duidelijk beeld van de handeling, die tot de boeking leidde; de nommers vóór de geldkolom nu wijzen op een eenvoudige manier den weg naar den oorspronkelijken dagboekpost.
2. Bij het overbrengen van journaalposten naar 't grootboek schrijft men in 't journaal vóór den naam der rekening, die gedebiteerd of gecrediteerd moet worden het nommer van 't folio, waarop de rekening in 't grootboek voorkomt. Heeft de overboeking plaats gehad, dan zet men soms vóór het overgebrachte deel van den journaalpost een teeken, gewoonlijk een stip of een streepje, om aan te wijzen, dat de overschrijving plaats gehad heeft; noodig is dit echter niet.
De eerste journaalpost ziet er dan uit als volgt.
1 . 1 Kas
; voor ontvangen ƒ 20.000
2 aan Kapitaal
: voor in de zaak gebracht . ƒ 20.000 —
1 
§ 19. In de onderstelling, dat de zaak op 16 September geen andere bezittingen en schulden heeft, dan door 't voorgaande dagboek aangewezen, kan men uit het grootboek de volgende balans opmaken (1 baal katoen is op ƒ150, 1 pak tabak op / 25 en 1 baal koffie op ƒ 60 geschat).
Balans op 16 September 1908.
Bezittingen der zaak: Schulden der zaak:
Kas ƒ 370 W. Smid, Rotterdam ƒ 6.000 —
De Handelsbank alhier -18.p00 Kapitaal
Goederen: Winst op goed. ƒ 240
10 balen katoen ƒ 1.500 Kapitaalreken. - 19.900 -20.140 10 pakk. tabak - 250 80 balen koffie - 4.800 - 6.550 C. Dijk, alhier. ... - 420 -
ƒ26.140 - ƒ26.140 -



§ 20. Opmerkingen. 1. In de practijk zal men de balans niet uit het grootboek alleen opmaken: men zal het kasgeld tellen en de som vergelijken met de kasrekening, men zal nauwkeurig nagaan, of de aanwezige goederenvoorraad met de aanteekeningen in de boeken overeenstemt, enz.
2. Blijkens de rekening Goederen zijn er nog aanwezig: 10 balen N. A. katoen, 10 pakken tabak en 80 balen Javakoffie, samen geschat op ƒ6550. Telt men deze som bij dat, wat de verkochte goederen reeds opgebracht hebben, nl.ƒ5240, dan krijgt men ƒ11790; de goederen waren gekocht voor ƒ11550, de winst bedraagt dus ƒ240; zij is een schuld van de zaak aan den eigenaar.
Onderstellen we bijv., dat hij ƒ1000 uit de kas neemt en er ƒ1100 voor in de plaats doet; dan is er een nieuwe schuld van ƒ100 ontstaan van de zaak aan den eigenaar. Hetzelfde heeft plaats, als de eigenaar voor ƒ1000 goederen koopt, het geld uit de kas neemt, de goederen onmiddellijk weer voor ƒ1100 verkoopt en die som in de zaak brengt; dan is de gemaakte winst van ƒ100, die de eigenaar in de zaak gebracht heeft, een nieuwe schuld van de zaak aan hem; die schuld wordt aangewezen door de rekening Goederen; in ons geval is ze ƒ240.
Men heeft dus:
Schuld van de zaak aan den eigenaar . . ƒ20.000
Vord. it n n op ii ii . 100
Schuld „ „ „ aan „ „ . . ƒ19.900
(Winst op Goederen =) Nieuwe schuld . - 240
Totale schuld van de zaak aan den eigenaar ƒ20.140
3. Hoe men onkosten, interest enz. boekt en op de balans brengt, zullen we later zien.
§ 21. Opgaven. 15. Geef van de volgende verkorte dagboekposten de waardeveranderingen voor de zaak op. 16. Op welke rekeningen moet geboekt worden?
2*



17. Breng de posten over in journaalvorm.
18. Breng de journaalposten over op grootboek-rekeningen.
§ 22. , 1 November 1908.
1 Heden mijn zaak begonnen met in contanten ƒ 10.000,
1 ~ r
2 Uit de kas genomen voor de huishouding /
— 2 
3 A deposito geplaatst bij de Handelsbank alhier J 9.400
— 2 
4 Gekocht a contant van B. Antonius alhier,
10 balen katoen voor ƒ 1.450
1 7 : 
5 Gekocht a contant van B. Antonius alhier,
10 kranjangs Java-suiker voor ƒ 740
10-
6 Gekocht van D. Braam alhier, 20 pakken
tabak voor ƒ 480 -
Het bedrag betaald. 12 
7 Verkocht aan E. Winkel alhier, 2 balen
katoen voor ƒ 330
Het bedrag ontvangen. 12 
8 A deposito geplaatst bij de Handelsbank alhier ƒ 300
17 
9 Beschikt over, van mijn deposito bij de Handelsbank alhier, ƒ 2.250 —
18 
10 Betaald aan B. Antonius alhier voor 10
balen katoen en 10 kranjangs Java-suiker . . ƒ 2.190
_ |



., 20 November 1908.
11 Verkocht a contant aan E. Romein alhier,
5 balen katoen voor ƒ 820 -
- 21
12 Gekocht van F. Wieringa alhier, 1 eert.
N. W.S. 3% voor ƒ1020 (Rek.: Effecten) . . ƒ 1.020 22 = 
13 Gedisponeerd over, van mijn deposito bij
de Handelsbank alhier, ƒ 1.000
22 : , 
14 Betaald aan F. Wieringa alhier .... ƒ 1.020
— 24 t 
15 Verkocht a contant aan E. Romein alhier,
5 kranjangs Java-suiker voor ƒ 400
— : 25 : 
16 Verkocht aan Q. van Dedem te Z., 10
pakken tabak ƒ 250
Het bedrag per kas ontvangen.
— 25 
17 A deposito geplaatst bij de Handelsbank alhier ƒ 250 —
§ 23. Opgave. 19. Maak met behulp van het grootboek en de volgende gegevens de balans op.
De overgebleven balen katoen worden per stuk geschat op ƒ150, n „ kranj.J.-suiker „ „ „ „ „ . 76,
» " pakken tabak „ „ „ „ „ . 25,
„ nog aanwezige effecten op ƒ1040.



V. EFFECTEN.
§ 24. Memoriaalpost.
16 April. Gekocht 4 a ƒ1000 certif. N. W. S. 2\ % a 88f Courtage \°/a. Per kas betaald ƒ3559,17.
Volledige dagboekpost.
Gekocht en per kas betaald:
4 a ƒ1000 eert. N. W. S. 2\ % a 88| ƒ 3525,
Rente over 105 dagen - 29,17
ƒ3554,17 Courtage £ % - 5, ƒ3559,17
W.vermeerd.: Er komen effecten in de zaak, gekocht voor ƒ3559,17.
W.vermind.: Er gaat ƒ3559,17 uit de kas.
De w.vermeerd. boeken we, om een afzonderlijk overzicht te hebben van de winsten en verliezen op de effecten, op een • nieuwe rekening: Effecten.
Wordt hierin veel gehandeld, dan legt men voor verschillende soorten van effecten verschillende rekeningen aan, als: Certif. N. W. S. 2-J %, Oostenrijksche oblig. papierrente 1868 5 % enz.
Journaalpost.
Effecten
voor ƒ4000 eert. N. W. S. 2^ % ƒ3559,17
aan Kas
voor betaald ƒ 3559,17
§ 25. Memoriaalpost.
11 Juli. Verkocht en het bedrag per kas ontvangen: fl. 4000 Oostenr. obl. in zilver 1868 5 % = ƒ 4(^00 a 99f ƒ 3975,
Rente over 10 dagen - 5,56 ƒ3980,56 Court. - 5, ƒ3975,56
W.vermeerd.: Er komt ƒ3975,56 in de kas.
W.vermind.: Er gaan effecten uitdezaak, verkochtxoorf 3975,56
Op dezelfde wijze als bij goederen, boekt men, om later



winst of verlies op effecten te kunnen berekenen, in de geldkolommen van het grootboek den in-en verkoopprijs der effecten.
Hier wordt dus ook de waardevermeerdering geboekt in de kolom, die onmiddellijk op den datnm volgt; evenzoo de waardevermindering; de geld-bedragen boekt men hier alleen, om ook uit het grootboek te kunnen zien, hoeveel de effecten gekost en opgebracht hebben en om bij 't opmaken der balans de winst te kunnen berekenen.
Journaalpost.
Kas
voor ontvangen ƒ3975,56
aan Effecten
voor fl. 4000 Oostenr. oblig. in zilver 1868 5% ƒ3975.56.
§ 26. Memoriaalpost.
1 Juli. In kas genomen 4 coupons der certif. N. W. S. 2J% a ƒ 12,375 ƒ49,50.
Coupons, die een vaste waarde hebben, boekt men, evenals muntbiljetten op de rek. Kas. We hebben dus:
W.vermeerd.: Er komt ƒ49,50 in de kas.
W.vermind.: De waarde der effecten wordt ƒ49,50 kleiner.
Journaalpost.
Kas
voor ontvangen ƒ49,50
aan Effecten
voor 4 coupons N. W. S. 2\ % ƒ49,50.
§ 27. Opgaven.
20. 13 Augustus. Gekocht fl. 2000 Oostenr. obl. papierrente 1868 5 % a 98-J. Court. \°/a. (Coupon i/5 en i/u). Per kas betaald ƒ 
21. 16 Augustus. Verkocht ƒ2000 eert. N. W. S. 2\°/a a 82. Court. -J- %. (Coupon i/i en i/7). Het bedrag in contanten ontvangen ƒ 
22. 1 September. In kas genomen 3 coupons Oblig. N. W. S. 3 % a ƒ15 ƒ45.



VI. DEPOSITO u/G.
§ 28. Memoriaalpost.
1 Juni. A deposito geplaatst a 2 % bij mijn kassier H. Roos alhier ƒ10000.
W.vermeerd.: Er ontstaat een vordering van ƒ10000 op H. Roos alhier.
W.vermind.: Er gaat ƒ10000 uit de kas.
Opmerking. A deposito geplaatste gelden boekt men, om het bijzonder karakter der vordering niet op een rekening, die den naam draagt van hem, die het geld ontvangt, maar op een, die tot hoofd heeft: Deposito u/g (= dep. uitgegeven geld). Alleen dan, wanneer men met H. Roos in geen andere financiëele betrekking dan de bovenstaande kwam, zou men kunnen boeken op de rekening: H. Roos alhier.
Journaalpost.
Deposito u/g
voor geplaatst bij den kassier H. Roos alhier ƒ10.000,-
aan Kas
voor betaald ƒ10.000,
§ 29. Memoriaalpost.
13 Juni. Gedisponeerd over ƒ1000 van mijn deposito bij de Handelsbank alhier.
W.vermeerd.: Er komt ƒ1000 in de kas.
W.vermind.: De vordering op de Handelsbank wordt^OOO kleiner.
Journaalpost.
Kas
voor ontvangen ƒ1000,
aan Deposito u/g
voor teruggenomen van de Handelsbank alhier ƒ1.000,
Opmerk. Neemt men gelden van anderen aan op depositovoorwaarden, dan opent men de rekening Deposito °/g, (= dep. opgenomen geld). Verschillende personen krijgen dan in een deposito-boek afzonderlijke rekeningen.



§ 30. Opgaven.
23. 12 Januari. A deposito geplaatst bij de Handelsbank alhier (a lf/0) ƒ 427,50.
24. 13 Januari. Gebracht naar de Rijkspostspaarbank ƒ40.
25. 15 Januari. Teruggenomen uit de Hulpspaarbank van 't Nut ƒ34,80.
26. 17 Januari. Teruggenomen van mijn deposito bij de Twentsche Bank alhier ƒ1200.
27. 18 Januari. Gekocht van B. v. Dijk alhier: ƒ3000 Pandbr. Alg. Hyp. Bank 4% a 101.\ f
Rente over 17 dg. -
~7
Court. |% Per kas betaald ƒ 3054,42
28. 1 Febr. Gekocht a contant van A. Jansen lïïhïer:
60 balen Java-koffie,
Bruto 3700 KG.
Tarra 90 „
Netto 3610 KG. a 48 ct. p. £ KG. ƒ 3465,60 (Af) Conditie |% - 17,33 ƒ 3448,27
29. 7 Maart. Betaald aan V. Land alhier voor 50 balen koffie (gekocht op 26 Febr. j.1.) ƒ 2724,80.
30. 9 April. Verkocht a contant aan B. Duiven alhier:
3 balen N. A. katoen voor ƒ 460,70.
31. 10 April. Geleend aan A. Zevenaar te W. voor den tijd van 3 mnd. a 3|% 'sjaars ƒ600.
32. 1 Mei. Ontvangen, uit de nalatenschap van mijn oom, in contanten ƒ6000. Dit bedrag in mijn zaak gestoken.
33. 3 Mei. Teruggenomen van de Rijkspostspaarbank ƒ 83,75.



VII. KASSIER. KASSIERSREKENING.
§ 31. Volgens het Wetb. v. Kooph. is een kassier iemand, aan wien, tegen genot van zeker loon of provisie, gelden ter bewaring en uitbetaling worden toevertrouwd.
Kooplieden maken dikwijls van de tusschenkomst van kassiers gebruik, om hunne vorderingen te innen en hun schulden te voldoen. Vorderingen worden geïnd, door aan den kassier een kwitantie op den schuldenaar (debiteur) te geven. Zoo'n kwitantie, op A. Boer alhier bijv., ziet er in hoofdzaak uit als volgt:
Ontvangen van den Heer A. Boer alhier de somma van negen gulden 28 cent voor geleverde Zie bijgaande nota.
(Handteekening).
De kassier gaat met deze „kwitantie op A. Boer" naar den schuldenaar, int het bedrag en voegt dat bij de gelden, die hij reeds onder zich had.
§ 32. Memoriaalpost.
15 October. Ter inkasseering gegeven aan mijn kassier H. Roos alhier een kwitantie op A. Boer alhier . . . ƒ 9,28.
Met het journaliseeren van posten als deze wacht men gewoonlijk, totdat men van den kassier bericht ontvangen heeft, dat de gelden betaald zijn. Dan heeft men:
W.vermeerd.: Er ontstaat een vordering op Roos van ƒ 9,28.
W.vermind.: Er gaat een vordering te niet op A. Boer alhier.
Journaalpost.
Kassier H. Roos (Kassiersrekening H. Roos)
voor mijn kwitantie op A. Boer alhier ƒ 9,28
aan A. Boer alhier
voor betaling mijner kwitantie op hem ƒ 9,28
§ 33. Schulden worden dikwijls betaald door aanwijzingen op een kassier. Zoo'n aanwijzing is van den volgenden vorm:
Gelieve te betalen aan den Heer B. Vrede alhier of order de somma van vijftienhonderd gulden.
,20 October 1908.
W. Hoogenboom.
Den Heere H. Roos, Kassier alhier.



Memoriaalpost.
20 October. Gekocht van B. Vrede alhier:
60 pakken tabak voor ƒ1500.
Het bedrag betaald in een aanwijzing op den kassier H. Roos alhier.
W.vermeerd.: Er komen 60 pakken tabak in de zaak. W.vermind.: Er ontstaat een schuld aan den kassier H. Roos. Journaalpost.
Goederen
voor 60 pakken tabak ƒ 1.500. —
aan Kassier H. Roos alhier
voor mijn kwitantie n° ƒ 1.500,-
§ 34. Memoriaalpost.
25 October. Betaling ontvangen van C. Droge alhier in een aanwijzing op de Handelsbank alhier, . ... f 1200.
W.vermeerd.: Er komt een geldswaardig papier in de zaak, (m. a. w.: Er ontstaat een vordering op de Handelsbank).
Kassiersbriefjes, die men ontvangt, kan men dadelijk te gelde maken, evenals men voor bankbiljetten klinkende munt kan inwisselen. Ze worden daarom als kasgeld geboekt.
W.vermind.: Er gaat een vordering op C. Droge te niet. Journaalpost.
Kas
voor ontvangen / 1.200, 
aan C. Droge alhier
voor zijn aanwijzing op de Handelsbank alhier ƒ 1.200, 
§ 35. Opgaven. Journaliseer de volgende posten.
34. 1 Mei. Mijn handel begonnen met in contanten/10.000.
35. 1 Mei Uit de kas genomen voor de huishouding/80.
36. 2 Mei. A deposito geplaatst bij de Handelsbank/8.000.
37. 3 Mei. Gekocht a contant van C. Kuipers alhier:
10 balen katoen voor ƒ 1480.
38. 3 Mei. Verkocht a contant aan W. Schuit alhier:
3 balen katoen voor / 450.



39. 5 Mei. Verkocht 2 balen katoen voor ƒ 310. Het bedrag ontvangen.
40. 6 Mei. Gekocht ƒ 2000 Oblig. N. W. S. 3% a 97. Coupon >/s en i/„- Court. |%.
Het bedrag betaald.
41. 9 Mei. Gekocht a contant van E. Vlaanderen te Rotterdam :
20 balen rijst, netto 1871 KG. a ƒ 12 (per 50 KG.) f ■ ■ ■
(Rabat) 2% - 8,98 ƒ • • •
Contant 1|% - 6,60 /• • •
42. 11 Mei. Verkocht 1 baal katoen voor ƒ 155.
Het bedrag ontvangen in een aanwijzing op de Handelsbank alhier.
43. 14 Mei. A deposito geplaatst bij de Handelsbank alhier ƒ 150.
44. 16 Mei. Gekocht a contant 20 balen Java-koffie voor ƒ 1200. Het bedrag betaald in een aanwijzing op mijn deposito bij
de Handelsbank alhier.
45. 17 Mei. Ter inning gegeven aan de Handelsbank alhier een kwitantie op W. Schuit alhier ƒ 450.
46. 18 Mei. Geplaatst op de Rijkspostspaarbank ƒ 120.
47. 20 Mei. Betaald aan C. Kuipers alhier, in een aanwijzing op mijn deposito bij de Handelsbank alhier, ƒ 1480.
VIII. DEBITEUREN EN CREDITEUREN.
§ 36. Memoriaalpost. 1 November. Verkocht a contant aan D. Berkman alhier: 4 balen katoen voor ƒ 600.
Tot dusver gaven we aan ieder, die aan de zaak schuldig werd of een vordering op haar kreeg, een afzonderlijke rekening in 't grootboek. Dit doet men in de practijk echter niet: het grootboek zou dan noodeloos een veel te grooten omvang krijgen. Buitenlanders en zij, die met de zaak in rekening-courant staan, komen echter op afzonderlijke rekeningen voor.



W.vermeerd.: Er ontstaat een vordering op D. Berkman; we boeken die op de rekening Debiteuren: D. Berkman wordt debiteur van de zaak.
W.vermind.: Er gaan goederen uit de zaak.
Journaalpost.
Debiteuren
D. Berkman alhier,' 4 balen katoen ' ƒ600, aan Goederen
voor 4 balen katoen ƒ600, 
Opmerking. Vaak boekt men op de rek. Debiteuren, in gevallen als het bovenstaande, alleen: D. Berkman alhier. Dit is voldoende: in den overeenkomstigen volledigen dagboekpost vindt men verklaard, hoe de ƒ600 ontstaan is.
§ 37. Memoriaalpost. 13 November. Ontvangen van D. Berkman alhier (het bedrag van mijn vordering op hem) ƒ600.
W.vermeerd.: Er komt ƒ600 in de kas.
W.vermind.: Er gaat een vordering te niet op D. Berkman.
Journaalpost.
Kas
voor ontvangen ƒ600,—
aan Debiteuren
D. Berkman alhier, voor van hem ontvangen ƒ600, —
Opmerking. Op de rekening Debiteuren boekt men:
a. het ontstaan van een vordering,
b. het te niet gaan van een vordering.
Debiteuren.
a. Er ontstaat een vordering. b. Er gaat een vordering te niet.
§ 38. Memoriaalpost. 14 November. Gekocht a contant van E. Vries alhier: 15 balen Java-koffie voor ƒ910.
W.vermeerd.: Er komen goederen in de zaak.
W.vermind.: Er ontstaat een schuld aan E. Vries alhier; we boeken die op de rekening Crediteuren: E. Vries wordt crediteur van de zaak.
t



Journaalpost.
Goederen
voor 15 balen Java-koffie ƒ910,
aan Crediteuren
E. Vries alhier, 15 balen Java-koffie ƒ910,
Opmerking. Dikwijls boekt men op Crediteuren, in gevallen als 't bovenstaande, alleen: E. Vries, alhier.
§ 39. Memoriaalpost. 26 November. Betaald aan E. Vries alhier, in een aanwijzing op mijn kassier H. Roos alhier, ƒ 910. W.vermeerd.: Er gaat een schuld te niet aan E. Vries. W.vermind.: Er gaat een vordering te niet van ƒ 910 op H. Roos. Journaalpost.
Crediteuren
E. Vries alhier, voor mijn aanwijzing op H. Roos (zie § 38 opm.) ƒ910,
aan Kassier H. Roos, alhier
voor mijn aanwijzing n° ƒ910,
Opmerking. Op de rekening Crediteuren boekt men:
a. Het ontstaan van een schuld.
b. Het te niet gaan van een schuld.
Crediteuren.
b. Er gaat een schuld te niet. a. Er ontstaat een schuld.
Uit de »Opmerkingen" bij Debiteuren en Crediteuren blijkt onmiddellijk in welke gevallen men op de eene of op de andere rekening moet boeken: op Debiteuren boekt men vorderingen, op Crediteuren schulden.
§ 40. Opgaven. Journaliseer de volgende posten. Breng de debiteuren en crediteuren op de rekeningen van dien naam.
48. 24 Juni. Gekocht op 3 maanden van V. Snel te Amsterdam:
15 kranj. Java-suiker voor ƒ1125,-.
49. 26Juni. Verkocht a contant aan E. Swildens alhier:
1 kranj. Java-suiker voor ƒ79,50.
50. 27 Juni. Ontvangen van E. Swildens alhier: ƒ79,50.
Het bedrag a deposito geplaatst bij de Handelsbank alhier.



51. 28 Juni. Opgenomen van mijn deposito bij de Handelsbank ƒ1125 en dit bedrag betaald aan V. Snel te Amsterdam.
52. 29 Juni. Ter inning gegeven aan mijn kassier H. Roos alhier een kwitantie op D. Jansen alhier . . . . ƒ 100.
53. 30 Juni. Bericht ontvangen van mijn kassier H. Roos, dat D. Jansen geweigerd heeft de ƒ100 te voldoen.
54. 1 Juli. In kas genomen 10 coupons 2\ %„ certif. N. W. S. . .-.ƒ12,35.
55. 3 Juli. In betaling gegeven aan J. Fransen alhier een aanwijzing op de Handelsbank alhier . . .ƒ24,85.
IX. TE BETALEN WISSELS.
§ 41. Koopt men goederen op promesse, dan heeft men niet alleen den koopprijs, maar ook het promessezegel te betalen. Dit bedraagt, behalve voor papier, dat hoogstens 3/dg. na zicht of 8/dg. na dato luidt, \ %0 en wordt berekend naar de som in dat stuk uitgedrukt; aan dat zelfde recht zijn ook alle wissels en assignatiën, binnen het Rijk betaalbaar, onderworpen.
Gewoonlijk zendt de verkooper tegelijk met de rekening ook een gezegelde promesse met verzoek die te teekenen en zoo mogelijk spoedig terug te zenden.
Voorbeeld van een promesse, behoorende bij den volgenden memoriaalpost.
Groningen, 1 Juni 1908. Goed voor ƒ3201,75
Op 1 September a.s. neem ik ondergeteekende aan te betalen aan den Heer W. Hoorn alhier of order de somma van drieduizendtweehonderdenéén gulden 75 cents.
Waarde ontvangen.
D. Eigenaar.
§ 42. Memoriaalpost. Gekocht op 3 maands promesse van W. Hoorn alhier,
50 balen Java-koffie voor ƒ3200,—
Promessezegel - 1,75 (= J %0 v. ƒ3500) ƒ3201,75
De promesse afgegeven.



W.vermeerd.: Er komen 50 balen Java-koffie in de zaak. We boeken in de geldkolom, om later de winst te kunnen bepalen, het inkoopsbedrag, vermeerderd met alle bekende onkosten (ƒ3201,75).
W.vermind.: Er ontstaat een schuld, ter grootte van het promessebedrag. Of D. Eigenaar die schuld zal voldoen aan W. Hoorn of aan een ander (denk aan „of order"), weet hij op 1 Juni niet. Hij zal dus niet boeken op Crediteuren (W. Hoorn alhier), maar op een nieuwe rekening; aan die rekening geeft men, omdat er ook wissels op geboekt zullen worden, die Eigenaar moet betalen, den naam van Te betalen wissels. Deze stelt dus de schulden voor aan de (in het algemeen onbekende) houders van op Eigenaar in omloop zijnde wissels en promessen.
Journaalpost.
Goederen
voor 50 balen Java-koffie ƒ 3201,75
aan Te betalen wissels
voor mijn promesse aan W. Hoorn alhier per 1 Sept. e.k. ƒ 3201,75
Opmerking. De omschrijving op Te betalen wissels bestaat uit 3 deelen:
1. de soort van papier (promesse of wissel): „mijn promesse";
2. den naam van den persoon aan wien de promesse is afgegeven, of op wien de wissel getrokken is: „W. Hoorn alhier";
3. den dag van betaling (vervaldag): „per 1 Sept. e.k."
§ 43. Memoriaalpost. 11 Juli. Gekocht op 3 maands promesse van B. Verver alhier,
10 balen koffie voor ƒ630,—
Promessezegel - 0,50 (= |%» v. ƒ1000)
ƒ630,50
W.vermeerd.: Er komen 10 balen koffie in de zaak.
W.vermind.: Er ontstaat een schuld aan B. Verver alhier.
In tegenstelling met den vorigen post wordt hier de promesse, de schriftelijke betalingsbelofte, nog niet afgegeven.



Journaalpost.
Goederen
voor 10 balen koffie ƒ 630,50
aan Crediteuren B. Verver alhier, 10 balen koffie ƒ 630,50
§ 44. Memoriaalpost.
12 Juli. Afgegeven aan B. Verver alhier mijn promesse per 11 October a.s ƒ 630,50.
W.vermeerd.: Er gaat een boekschuld te niet, d. i. een schuld, vt aar van het bestaan en de grootte alleen uit de koopmansboeken blijkt').
W.vermind.: Er ontstaat een promesseschuld, d. i. een schuld, waarvan bestaan en grootte uit een promesse blijkt. Daar een promesse veel overeenkomst heeft met een wissel, boekt men promessen op wisselrekeningen. Volgens den steeds toegepasten regel: boek gelijksoortige bezittingen en schulden zooveel mogelijk op dezelfde rekening, boek ongelijksoortige zooveel mogelijk op verschillende rekeningen, boeken we de promessesehuld niet op Crediteuren, maar op Te betalen wissels. Journaalpost.
Crediteuren
B. Verver alhier, voor mijn promesse per 1 Oct. e.k. ƒ 630,50
aan Te betalen wissels
voor mijn promesse aan B. Verver alhier per 1 Oct. e.k. f 630)50
Opmerk. Zie de „Opmerkingen" bij Debiteuren en Crediteuren.
§ 45. In plaats van een promesse af te geven, laat men ook wel een wissel op zich trekken, zooals uit volgende dagboekposten blijkt.
M emoriaalposten.
4 Juli. Gekocht a contant van D. Willems te Rotterdam: 10 pakken tabak voor ƒ310.
*) Over de bewijskracht van koopmansboeken zie W. v K art 10 en B. W. art. 1919.
de groot, Dubbel-boekhouden, 3de druk. 3



14 Juli. Geaccepteerd de traite van D. Willems te Rotterdam 0/Handelsbank alhier, 3/d. zicht, ƒ 310.
Journaalpost. (van 4 Juli).
Goederen aan Crediteuren, D. Willems te R/dam ƒ 310. Voorbeeld van een wissel, getrokken door D. Willems te Rotterdam op D. Eigenaar te X.
Rotterdam, 13 Juli 1908. ƒ 310, —
Drie dagen na zicht gelieve UEd. te betalen voor dezen mijnen wisselbrief aan de Handelsbank te Rotterdam of order de somma van
driehonderdentien gulden ets.
Waarde in rekening.
D. Willems.
Den Heer D. Eigenaar te X.
(Omtrent de beteekenis van verschillende uitdrukkingen, die in den wissel voorkomen, zie F. de Groot, Leerboek van het Handelsrekenen, deel 1).
Bij de acceptatie schrijft D. Eigenaar op de voorzijde van den wissel, dwars door 't formulier:
Geaccepteerd.
X. 14 Juli 1908.
D. Eigenaar.
Door deze acceptatie is de boekschuld aan D. Willems te Rotterdam veranderd in een wisselschuld.
W.vermeerd. (van den post van 14 Juli): Er is een boekschuld te niet gegaan, n.1. de schuld van ƒ 310 aan D. Willems als gewoon crediteur.
W.vermind.: Er is een wisselschuld ontstaan aan de Handelsbank of order.
Journaalpost (van 14 Juli)
Crediteuren
D. Willems te R/dam, (voor geaccept.
zijn traite) ƒ 310,—
aan Te betalen wissels
voor de traite van D. Willems te Rotterdam per 17 Juli ƒ 310, -



§ 46. Memoriaalpost.
17 Juli. Betaald aan de Handelsbank alhier de traite van D. Willems te Rotterdam, heden vervallende . . . ƒ 310.
W.vermeerd.: Er gaat een wisselschuld te niet.
W.vermind.: Er gaat ƒ310 uit de kas.
Journaalpost.
Te betalen wissels voor de traite van D. Willems te R/dam per 17 Juli ƒ310,-
aan Kas
voor betaald ƒ310 —
Opmerking. Men neme bij de beide laatste journaalposten de omschrijving op „Te betalen wissels" geheel gelijk Waarom?
§ 47. Memoriaalpost.
3 Jan. Geaccepteerd voor rekening van F. Laagland te Leeuwarden een traite van H. Sluis te Arnhem, ƒ 630,80 per 1 Maart, °/HandeIsbank alhier.
W.vermeerd.: Door de acceptatie nemen we aan op 1 Maart voor Laagland te betalen ƒ630,80; er ontstaat dus een vordering op hem, of er gaat een schuld aan hem te niet.
W.vermind.: Er ontstaat een wisselschuld aan de Handelsbank of order, m. a. w. we zullen op 1 Maart den wissel moeten betalen aan de Handelsbank of aan hem, die op dien dag de rechtmatige houder van den wissel is.
Journaalpost.
Debiteuren
F. Laagland te Leeuwarden, voor geaccept.
een traite van H. Sluis te Arnhem p. 1 Mrt. ƒ 630,80 aan Te betalen wissels
voor de traite van H. Sluis te Arnhem per 1 Maart ƒ630,80
Opmerking. Zie omtrent de omschrijving op Debiteuren de opmerking van § 36.
3*



§ 48. Opgaven. Journaliseer de volgende posten.
56. 1 Maart. Gekocht op 3 maands promesse van W. Duin te Amsterdam
20 balen koffie voor ƒ 1263,50
Promessezegel - 0,75 ƒ 1264,25.
De promesse afgegeven.
57. 10 Maart. Gekocht op 2 maanden van L. Zandheuvel te Rotterdam 30 pakken tabak voor ƒ 740,50.
58. 12 Maart. Geaccepteerd een traite van L. Zandheuvel te Rotterdam °/Van Dam en Zonen alhier, p. 10 Mei ƒ740,50.
59. 10 Mei. Betaald aan de Handelsbank alhier de traite van L. Zandheuvel te Rotterdam, ƒ 740,50 per heden.
60. 16 Mei. Gekocht op 3i maands promesse van L. Noorddijk te Amsterdam
100 balen koffie voor ƒ 4180,- ,
P'romessezegel - 2,25 ƒ 4182,25.
61. 17 Mei. Afgegeven de promesse aan L. Noorddijk te Amsterdam, ƒ 4182,25 per 2 September.
62. 2 Sept. Betaald aan Van Dam en Zonen alhier de promesse, afgegeven aan L. Noorddijk te Amsterdam,ƒ4182,25 heden vervallende.
63. 6 Sept. Geaccepteerd voor rekening van B. Bruins te Zaandam een traite van K. Vreemd te Zwolle^ 1624,50 p. 1 Oct.
64. 1 Oct. Betaald aan den kassier H. Roos alhier de traite van K. Vreemd te Zwolle, ƒ 1624,50 per heden.
65. 5 Oct. Betaald in een aanwijzing op mijn deposito bij de Handelsbank alhier een traite van A. Zeeland te Roermond, ƒ 428,25 heden vervallende.
66. 4 Nov. Verkocht aan W. Smith alhier, 10 balen koffie
voor ƒ 450.
Het bedrag ontvangen in een aanwijzing op de Handelsb. alhier.
67. 8 Nov. Geikocht ƒ 4000 Oblig. Holl. IJz. Spoorw. maatsch. 3% a 90^. Coupon 1/5 en 1/11. Court.-£%. ƒ3627,33.
Het bedrag betaald in een aanwijzing op mijn kassier H. Roos.
68. 18 Nov. Verkocht ƒ 2000 Oblig. Amsterd.-1867 3|% a 98£. Coupon 1/2 en 1/8. Court. -§-% . . . ƒ 1988,50.
Het bedrag ontvangen in contanten.



69. 20 Nov. Teruggenomen van mijn deposito bij de Handelsbank alhier ƒ1000.
70. 1 Maart. In kas genomen 10 coupons Cert. N. W. S. 3% a ƒ14,85 . . . .ƒ148,50.
71. 1 Sept. In kas genomen 10 coupons Oblig. N. W. S. 3% a ƒ 15 ƒ150.
72. 1 Juli. In kas genomen 10 coupons Cert. N. W. S. 21% a ƒ12,375 . . . . ƒ 123,75.
73. 16 Juli. Ter incasseering gegeven aan mijn kassier H. Roos een kwitantie op P. Vogel alhier . . . .ƒ123,60.
74. 18 Aug. Betaald aan de Handelsbank alhier in een aanwijzing op mijn deposito bij haar, een traite van R. Zanddorp te Almeloo, ƒ 1400, heden vervallende.
75. 20 Aug. Betaald aan den kassier C. van den Heuvel alhier een kwitantie van T. Klooster alhier, groot ƒ83,76.
X. TE INNEN WISSELS.
§ 49. Verkoopt men goederen op promesse, dan moet de kooper het zegel betalen. De verkooper maakt voor de promesse gebruik van gezegeld papier of van gewoon papier, waarop de kooper bij de acceptatie een zegel (wisselzegel) plakt. In het eerste geval krijgt men het promessebedrag door de verkoopsom der goederen te vermeerderen met het zegel. Hoe men in het tweede geval handelt, zullen we straks zien.
Memoriaalpost.
8 Aug. Verkocht op promesse van 3 maanden aan A. Klaver, alhier, 10 kranj. Java-suiker voor ƒ760,80
Promessezegel - 0,50 (= \ 0v. ƒ 1000) ƒ761,30
De promesse ontvangen.
Ten opzichte van het zegel onderscheiden we twee gevallen:
a. Het wordt nu gekocht en per kas betaald,
b. Het was reeds vroeger gekocht en dus reeds als zoodanig geboekt.
a. W.vermeerd..: Er komt een geldswaardig papier in de



zaak. Het verschilt in meer dan éen opzicht van bankbiljetten, coupons en kassiersbriefjes; wij boeken het daarom op een afzonderlijke rekening: Te innen wissels. (Zie § 44).
W.vermind.: Er gaan 10 kranj. Java-suiker uit de zaak.
Er gaat ƒ0,50 uit de kas.
Journaalpost.
Te innen wissels
voor een promesse van A. Klaver alhier
per 8 Nov. ƒ761.30
aan Goederen
voor 10 kranj. Java-suiker ƒ 760,80
aan Kas
voor betaald - 0,50
b. W.vermeerd.: Er komt een promesse in de zaak.
W.vermind..: Er gaan 10 kranj. Java-suiker uit de zaak, er gaat een gezegeld papier of een promessezegel uit de zaak.
bl. In sommige zaken, waarin zeer veel zegels gebruikt worden, heeft men een afzonderlijke Zegelrekening, die men debiteert voor de zegels, die in de zaak komen, en crediteert voor de zegels, die men gebruikt.
b2. Heeft men geen afzonderlijke rekening voor zegels, dan boekt men ze op de rekening Onkosten (waarop we later nog terugkomen), die hier dus dezelfde beteekenis heeft, als de zooeven genoemde Zegelrekening, en dus ook op dezelfde wijze gedebiteerd en gecrediteerd wordt.
Journaalpost bl Journaalpost b2 (gewone boeking)
Te innen wissels enz. Te innen wissels enz.
aan Goederen enz. aan Goederen enz.
aan Zegelrekening aan Onkosten
voor een promessezegel voor een promessezegel.
Opmerk. 1. Het zegel wordt alleen dan afzonderlijk geboekt, wanneer we een van onze eigene zegels afnemen.
2. Bij de vorige boekingen onderstelden we, dat de verkooper de promesse zegelde. Soms echter laat de verkooper het zegelen over aan den kooper.
Zegelde A. Klaver de promesse, dan zou onze boeking zijn:



Te innen wissels enz. ƒ 760,80 aan Goederen enz. ƒ 760,80
terwijl hij zou boeken:
Goederen enz. - 761,30
aan Te betalen wissels enz. ƒ 760,80
aan Kas of aan Onkosten (= Zegelrekening) - 0,50
§ 50. Memoriaalpost.
3 Mei. Getrokken aan de order van mijzelven een wissel op A. Wassenaar te Leeuwarden per 3 Aug. ƒ 4000.
Voorbeeld van een wissel, getrokken op A. Wassenaar te Leeuwarden aan de order van mijzelven.
Groningen, 3 Mei 1908. Goed voor ƒ 4000,
Drie maanden na dato gelieve UEd. te betalen voor dezen mijnen wisselbrief aan de order van mijzelven (of: aan mijzelven of order) de somma van
vierduizend gulden.
Waarde in mijzelven. (Handteekening).
Den heer A. Wassenaar te Leeuwarden.
De trekker is verplicht aan den betrokkene tijdig kennis of «advies" te geven van den door hem getrokken wisselbrief, en, bij nalatigheid daarvan, gehouden tot vergoeding van de kosten, door weigering van acceptatie of betaling uit dien hoofde gevallen (W. v. K. art. 142).
W.vermeerd.: Er komt een geldswaardig papier in de zaak.
W.vermind.: Er gaat een boekvordering te niet, ingeval W. ons ƒ 4000 of meer schuldig was; er ontstaat een schuld van ƒ 4000, ingeval W. ons niets schuldig was.
Journaalpost.
Te innen wissels
voor mijn traite op A. Wassenaar te
Leeuwarden p. 3 Aug. ƒ 4000, —
aan A. Wassenaar te Leeuwarden
voor mijn traite op hem p. 3 Aug. ƒ 4000,
Opmerk. Men gebruikt op den wissel de uitdrukking „aan de order van mijzelven", „aan mijzelf of order", „aan eigen



order", wanneer men bij het trekken niet dadelijk iemand^heeft, die den wissel overneemt.
Verkoopt men het papier over eenigen tijd bijv. aan de Handelsbank, of geeft men het aan de Handelsbank in betaling, dan schrijft men op de rugzijde van den wissel aan den kant, waar de trekker zijn naam heeft geschreven:
Voor mij aan de Handelsbank of order. Waarde ontvangen.
Groningen, 18 Mei 1908. (Handteekening).
§ 51. Wissels in eigen geld boekt men gewoonlijk voor de nominale waarde, het wisselbedrag, ook al brengen ze niet zooveel op, als die waarde bedraagt. Het verschil, interest, wordt vereffend op een rekening, die we later bespreken.
(Koopt men echter geregeld wissels in eigen geld, om op den vervaldag de volle waarde te kunnen innen, dan boekt men ze niet op Te innen wissels, maar op een rekening Gedisconteerde wissels of Disconto-wissels, en wel tegen de contante waarde).
Wissels in vreemd geld boekt men steeds tegen de contante waarde. Komen zulke wissels dikwijls in een zaak voor, bijv. wanneer men handelt in buitenlandsche wissels, dan opent men rekeningen, als: Wissels in i', Wissels in M., Wissels in Frs., Wissels in Roebels enz.
§ 52. Memoriaalpost.
12 Aug. Getrokken op W. Steffens te Hamburg, ter inning van mijn vordering op hem, groot ƒ 4000, een wissel aan de order van mijzelven, M. 6837,61 per 12 Nov. a 58,50 ƒ 4000.
W.vermeerd.: Er komt een geldswaardig papier in de zaak, een wissel.
W.vermind.: Er gaat een (boek-) vordering op W. Steffens te niet.
Journaalpost.
Te innen wissels
voor mijn traite op W. Steffens te Hamburg M. 6837,61 per 12 Nov. ƒ4000,
aan W. Steffens te Hamburg
voor mijn traite op hem p. 12 Nov. ƒ 4000,



Opmerking. Op posten als deze, waarin een buitenlander debiteur of crediteur is, komen we later terug. (§ 102).
§ 53. Opgaven. Journaliseer de volgende posten.
76. 1 juni. Verkocht op promesse van 3 maanden aan P. Wegman alhier 16 balen koffie voor ƒ984,50
Promessezegel - 0,50 ƒ985,-
De promesse ontvangen.
77. 10 Juni. Verkocht op 2 maands promesse aan R. Sloot alhier 50 zak rijstmeel voor ƒ150,40
Promessezegel - 0,10 ƒ 150,50
78. 12 Juni. Ontvangen de promesse van R. Sloot alhier ƒ 150,50.
79. 13 Juni. Boek de posten van 10 en 12 Juni voor 't geval, dat R. Sloot de promesse zegelt.
80. 14 Juni. Getrokken aan de order van mijzelven een wissel op E. ten Velde te Sneek, per 1 Aug. ƒ 1820,80.
81. 16 Juni. Geaccepteerd een traite van M. van Woude te Haarlem, °/D. Bruin alhier, 3/dg. zicht ƒ1200.
82. 19 Juni. Betaald aan D. Bruin alhier de traite van M. van Woude te Haarlem in een aanwijzing op mijn kassier H. Roos alhier . . .ƒ1200.
83. 24 Juni. Ter inning gegeven aan de Handelsbank alhier mijn kwitantie op F. van Stad alhier . . . ƒ320.
84. 26 |uni. Betaling ontvangen van C. ter Haar alhier in een aanwijzing op de Groninger Bank alhier . . . ƒ 37,50.
85. 30 Juni. (Remise) ontvangen van L. Wirth te Leipzig (in) een zichtwissel op de Handelsbank alhier . . . ƒ5925.
Opmerking. Ontvangen zichtwissels boekt men öf op Te innen wissels, öf op Kas.
b>6. 'j Juli. Betaald aan de Credietbank alhier een kwitantie van B. van Dal te Delfzijl . . . ƒ524,70.
87. 5 Juli. Gekocht van S. Koopman alhier ƒ3000 Oblig. N. W. S. 3% a 98f. Coupon 1/3 en 1/9. Court. |%. Het bedrag betaald in een kwitantie van ƒ1200 op H. van Slooten alhier, in een aanwijzing op mijn deposito bij de Handelsbank, groot ƒ1000 en de rest, ƒ 797,25, in contanten.



88. 12 Juli. Geaccepteerd voor rekening van P. Boom te Utrecht een traite van T. Vogel te Amsterdam,/1600 per 1 Aug.
XI. KAPITAAL. HULPREKENINGEN.
§ 54. We zeiden vroeger, dat de vorderingen op en de schulden aan den eigenaar geboekt worden op de rekening Kapitaal (zie p. 11). Door verschillende oorzaken verandert het kapitaal van dag tot dag. Die veranderingen kan men tot twee groepen brengen:
a. die, welke door den handel ontstaan,
b. die, welke niet door den handel ontstaan.
Voorbeelden van kapitaalveranderingen.
1. De eigenaar ontvangt ƒ4000 uit een erfenis en stort die in zijn zaak.
2. De eigenaar neemt ƒ2000 uit de kas en schenkt die aan zijn zoon bij de oprichting van diens nieuwe zaak.
3. Er wordt ƒ100 uit de kas genomen voor de huishouding.
4. Idem ƒ20 voor contributie als lid eener societeit.
5. Er wordt ƒ150 ontvangen voor een inwonende.
6. Er is een bankbiljet van ƒ40 ontvreemd.
7. Er worden goederen gekocht en onmiddellijk daarna verkocht met ƒ 20 winst.
8. Idem met een verlies van ƒ10. (Bij 7 en 8 wordt zoowel bij koop als bij verkoop onmiddellijk betaald).
9. Goederen worden contant gekocht en over eenigen tijd met ƒ200 winst (verlies) verkocht.
10. Er wordt ƒ240 interest ontvangen (bijv.-van het deposito bij de Handelsbank).
11. Er wordt ƒ150 interest betaald.
12a. Men komt met een debiteur overeen, dat hij voor vervroegde betaling korting zal genieten.
13a. Wij genieten zelf korting voor vervroegde betaling.
12b. Er wordt een wissel, groot ƒ6000, verdisconteerd met ƒ30 disconto.
13b. Er wordt een promesse, groot ƒ6000, gedisconteerd met ƒ30 disconto.



14. Betaald voor kantoorhuur ƒ40, voor pakhuishuur ƒ60.
15. Idem voor belastingen ƒ 80.
Tot groep b behooren: 1, 2, 3, 4 en 5; bij 15 hangt het van den aard der belasting af, of de verandering bij a, of bij b of wel bij beide behoort; 6 staat het dichtst bij de tweede groep; de overige behooren tot a.
§ 55. Veranderingen als die onder 1 en 2 boekt men op Kapitaal zelf, andere kapitaalveranderingen eerst op andere rekeningen, zoodat men als regel heeft: Boek op bij de rekening Kapitaal alleen bij 't begin en bij 't einde van een boekjaar. 3 en 5 boekt men op een rekening, die een nauwkeurig overzicht geeft van de gelden voor de huishouding besteed en terug ontvangen, d. i. op Huishouding; de uitgaven onder 4, d. z. die, welke de eigenaar voor persoonlijk gebruik bestemt, brengt hij èf op de Particuliere rekening, öf op Huishouding.
De rekeningen Huishouding en Particuliere rek. worden dus om een bepaalde reden gedebiteerd of gecrediteerd, waar eigenlijk de rekening Kapitaal moest gedebiteerd of gecrediteerd worden; zulke rekeningen noemt men Hulprekeningen.
Een derde hulprekening van Kapitaal is de rekening Winst (= Verlies en Winst); op deze, of op een hulprekening ervan, boekt men de kapitaalveranderingen, die door den handel ontstaan. Wil men toch een overzicht hebben, ook in bijzonderheden, van de behaalde winsten en geleden verliezen, dan is het niet wenschelijk deze alle op één rekening te brengen, maar is 't noodzakelijk alleen die op één lijst te hebben, die geheel van denzelfden aard zijn. Zoo heeft men als hulprekeningen van Winst: Interest, Onkosten enz., terwijl men de winsten en verliezen op de goederen, op de effecten enz., op: Goederen, Effecten, enz. vindt. Blijkbaar zal men 7, 8 en 9 op Goederen boeken, 10, 11, 12 en 13 op Interest, enz.



XI. WINST OP GOEDEREN, - OP EFFECTEN ENZ. § 56. I. Memoriaalposten.
a. 1 Aug. Gekocht 10 kranjangs Java-suiker voor ƒ 700 en het bedrag per kas betaald.
b. 1 Aug. Verkocht (de) 10 kranjangs Java-suiker voor f 750 en het bedrag per kas ontvangen.
a. 1 Aug. W.vermeerd.: Er komen 10 kr. J.-suiker in de zaak.
W.vermind.: Er gaat ƒ700 uit de kas.
b. 1 Aug. W.vermeerd.: Er komt ƒ750 in de kas.
W.vermind.: Er gaan 10 kr. J.-suiker uit de zaak. Men krijgt dus op de rekening Goederen:
Goederen. Goederen.
1908 1908
Aug. j 1 Voor 10 kr. J. S. ƒ 700| — Aug. j 1 Voor 10 kr. J. S. ƒ 750 —
Noemen we nu „winst" op goederen het verkoopsbedrag, verminderd met: het inkoopsbedrag plus alle onkosten dan heeft men:
Alle gekochte goederen zijn verkocht en de winst bedraagt ƒ750 ƒ700 = ƒ 50. Deze winst is een schuld van de zaak aan den eigenaar; want hij nam ƒ700 uit de kas en bracht er ƒ750 in, vermeerderde dus zijn in de zaak gestoken kapitaal met ƒ 50.
Opmerkingen. Uit het bovenstaande blijkt, dat de rekening Goederen eigenlijk een dubbele rekening is. Zij wijst n.1. aan:
a. De hoeveelheid der ge- en verkochte goederen, dus de waardevermeerdering en w.vermindering der goederen, en
b. Hoe groot de winst (of het verlies) op de goederen is, dus een vermeerdering of vermindering van het handelskapitaal.
Men brengt de ƒ 50 winst echter niet dadelijk op Kapitaal over, maar eerst bij het einde van het jaar (§ 55); tot zoo lang is dus Goederen, wat de geldkolommen betreft, hulprekening van Kapitaal.
2. Wat hier gezegd is van Goederen, geldt ook voor Effecten en verschillende andere rekeningen.



§ 57. II. Memoriaalposten.
a. 2 Sept. Gekocht 20 pakken tabak voor ƒ600 en het bedrag per kas betaald.
b. 2 Sept. Verkocht (de) 20 pakken tabak voor ƒ580 en het bedrag in contanten ontvangen.
Op dezelfde wijze als bij § 56 heeft men:
Goederen. Goederen.
1908 1908
Sept. j 2 Voor 20 p. tabak ƒ 600 - Sept. | 2 Voor 20 p. tabak ƒ 580 -
Alle gekochte goederen zijn verkocht en het verlies bedraagt ƒ600 - ƒ580 = ƒ20. Dit verlies is een vordering van de zaak op den eigenaar; want hij nam ƒ600 uit de kas en bracht er ƒ 580 in, verminderde dus zijn in de zaak gestoken kapitaal met ƒ 20.
Opmerkingen. 1. Vergelijk de opmerkingen van § 56 met het bovenstaande.
2. Blijkbaar zal de rekening Goederen de winst of het verlies op de goederen aanwijzen, wanneer men in de geldkolommen boekt:
a. Op de 1ste blz.: Het inkoopsbedrag met alle onkosten,
b. „ „ 2de „ : Het verkoopsbedrag en
c. Rekening houdt met de nog aanwezige voorraden (zie § 23).
Tot de bovenbedoelde onkosten behooren: vracht, pakhuishuur en zegels.
§ 58. III. Memoriaalpost.
12 Sept. Betaald voor vracht op 20 pakken tabak ƒ 10.
De eigenaar neemt ƒ 10 uit de kas, zonder er een stoffelijke waarde of een vordering op een derde voor in de plaats te geven; de ƒ 10 geeft hij uit, voor hein dus een verlies van dat bedrag.
W.vermeerd.: De zaak krijgt een vordering van ƒ 10 op den eigenaar.
W.vermind.: Er gaat ƒ 10 uit de kas.
De eerste ƒ 10 (w.vermeerd.) boeken we op Goederen (zie § 56 en § 57).



Journaalpost.
Goederen
voor vracht op 20 pakken tabak ƒ 10,
aan Kas
voor betaald ƒ ior .
Opmerking. We gebruiken hier de geldkolom van Goederen, om later de winst op de goederen te kunnen berekenen.
§ 59. Opgaven. Journaliseer de volgende memoriaalposten.
89. 1 Oct. Gekocht op promesse van 3| maand van H. Hagen te Rotterdam:
10 zakken Elemé rozijnen voor ƒ 180,
Promessezegel 0,10 ƒ 180,10
90. 3 Oct. Afgegeven mijn promesse aan H. Hagen te Rotterdam . . . ƒ 180,10.
91. 8 Oct. Verkocht a contant aan J. van der Meer alh.,
3 kisten Elemé rozijnen voor ƒ 57,—
Contant 1% - 0,57 ƒ 56,43.
92. 12 Oct. Verkocht op promesse van 3^ maand aan J. Schaver te Zwolle,
5 kisten Elemé rozijnen voor ƒ 95, -
Promessezegel - 0,05 ƒ 95,05
93. 17 Oct. Verkocht 2 kisten Elemé^rözijnen voor ƒ37,50. Het bedrag ontvangen in een kwitantie (aanwijzing) op A. van
Duin, kassier alhier.
94. 18 Oct. Betaald voor vracht op 10 kisten Elemé rozijnen ƒ 3,25.
VIII. INTEREST. TE INNEN EN TE BETALEN WISSELS. § 60. I Memoriaalpost.
1 Nov. Te vorderen van A. te B. ƒ 100 voor interest. Dan heeft men:
W.vermeerd.: Er ontstaat een vordering op A. te B. van ƒ 100. W.vermind.: Er is een winst aan interest van ƒ 100; de eigenaar brengt ƒ 100 in de zaak (in den vorm van een vordering op A. te B.) Er ontstaat dus, kunnen we ook zeggen, een schuld aan den eigenaar van ƒ 100.



Deze schuld boekt men niet dadelijk op K'flpitaal, maar, om een overzicht van gelijksoortige schulden en vorderingen te hebben, op een nieuwe rekening, op Interest.
We hebben dus den Journaalpost:
Debiteuren
A. te B. ƒ 100, -
aan Interest
voor te vorderen van A. te B. ƒ 100,
II. Memoriaalpost.
1 Nov. (of later). Ontvangen van A te B. (de)/100 interest. W.vermeerd.: Er komt / 100 in de kas.
W.vermind.: Er gaat een vordering te niet op A. te B. Journaalpost:
Kas aan Debiteuren / 100, .
We hebben nu in 't grootboek:
Debiteuren. Debiteuren.
Nov. | 1 A. te B. f 100 Nov. |- A. te B. f 100 -
Interest. Interest.
., . , Voor te vord. , ,nn
Nov. 1 . , _ f 100 —
I v. A. te B.
Kas. Kas. Nov. |— Voor ontvangen f 100 —
Trekt men de beide journaal posten samen, d. i. rekent men dat Debiteuren (A. te B).,/100 wegvalt tegen aan Debiteuren
(A. te B) ƒ 100, (op beide blzd. van Debiteuren staat hetzelfde!)
dan heeft men den samengetrokken post: Kas aan Interest.
Deze einduitkomst stemt met de werkelijkheid overeen; want: Er is ƒ 100 in de kas gekomen, er is een winst van ƒ 100 en met A. te B. heeft men afgerekend.



De ƒ 100 moet als ontvangst ook op de 1ste bldz. van A'as komen en als winst aan Interest op de 2de bldz. van Interest.
Opmerkingen.
Bovenstaande boekingen (echter niet de samengetrokken post) zijn die van hypotheekbanken en andere financiëele ondernemingen. Zeer velen echter boeken den interest niet zoo nauwkeurig: zij maken n.1. op 1 Nov. geen dagboekpost van de interestvordering, maar boeken alleen het ontvangen van den Interest op 1 Nov. of later.
Dit geeft een moeielijkheid bij 't verklaren van den journaalpost, die volgen moet op hun
Memoriaalpost:
13 Nov. Ontvangen van A. te B. aan interest ƒ 100.
Voor de hand ligt deze verklaring:
W.vermeerd.: Er komt ƒ 100 in de kas.
W.vermind.: Er gaat een vordering op A. te B. te niet van ƒ 100, en hieruit zou volgen de — in dit geval foutieve
Joumaalpost: Kas aan Debiteuren (A. te B.) . . . ƒ100.
En deze boeking is hier foutief, omdat men niet het tenietgaan van een vordering kan boeken, waar men verzuimd heeft het ontstaan ervan op te schrijven.
Hier moeten we dus een andere verklaring geven en wel eene, die bij het eindresultaat: Kas aan Interest past, d. i. we moeten rekenen, dat aan den post van 13 Nov. die van 1 Nov. voorafgaat, d. i.
W.vermeerd: Er komt ƒ100 in de kas,
W.vermind.: Er is een winst aan interest van ƒ100.
(Bij 't volgende onderstellen we, dat bij posten, als die van 13 Nov. geen memoriaalpost als die van 1 Nov. voorafgaat en geven dus als joumaalpost: Kas aan Interest).
§ 61. III. Memoriaalposten.
a. 1 Nov. Te betalen aan C. de Vijver voor interest ƒ80.
b. 2 Nov. Betaald aan C. de Vijver voor interest ƒ80.
a. W.vermind.: Er ontstaat een schuld aan C. de Vijver van ƒ80.
W.vermeerd.: Er ontstaat (voor de zaak) een vordering



op den eigenaar, die in de zaak een schuld van ƒ80 brengt (m. a. w. er moet ƒ80 uit de zaak genomen worden).
In overeenstemming met vorige § § boeken we deze vordering op den eigenaar niet op Kapitaal, maar op de hulprekening Interest. We hebben dus den:
Journaalpost:
Interest
voor te betalen aan C. de Vijver alh. . . .ƒ80,aan Crediteuren
C. de Vijver alh. ƒ80,-
b. W.vermeerd.: Er gaat een schuld te niet aan C. de Vijver alh.
W.vermind.-. Er gaat ƒ80 uit de kas.
Journaalpost:
Crediteuren aan Kas . . -ƒ80,
Opmerkingen.
1. Trekt men de posten van 1 en 2 Nov. samen, dan heeft men : Interest
voor te betalen aan C. de Vijver alh. . . .ƒ80,aan Kas
voor betaald ƒ80,—
2. Zie de opmerkingen van § 60 en pas ze toe op den op zich zelf staanden post: Betaald aan C. de Vijver alh. voor interest ƒ80.
3. Uit het voorgaande blijkt, dat men op de:
lste bldz. van Interest boekt: Verliezen aan Interest, 2de bldz. „ „ „ : Winsten ,, „
Heeft men nu posten te journaliseeren, waarbij interest geboekt moet worden, dan is het in 't algemeen gemakkelijker uit te maken, of men een winst of een verlies aan interest heeft, dan de waardeveranderingen op te geven; heeft men dus bij een post een winst aan interest, dan weet men dadelijk, dat die op de 2de bladz. van Interest komt; evenzoo een verlies aan interest op de lste bladz. van Interest.
§ 62. IV. Memoriaalpost.
1 Juni. Overeengekomen met H. te Z., dat hij zijn schuld DE GROOT, Dubbel-boekhouden, 3de dmk. 4



van ƒ5000 per 1 Aug., heden zal voldoen met 3% korting voor contant.
Het bedrag ontvangen . . . ƒ4975.
De eigenaar laat een schuld van ƒ5000 met ƒ4975 voldoen: dat is voor hem een (voorloopig) verlies van ƒ 25. (Dit verlies kan hersteld worden, door de ƒ4975 opnieuw op interest uit te zetten).
W.vermeerd.: Er komt ƒ4975 in de kas.
Er ontstaat een vordering op den eigenaar. (Interest-verlies).
W.vermind.: Er gaat een vordering te niet op H. te Z.
Journaalpost.
Kas
voor ontvangen ƒ 4975, —
Interest
voor 3% in 2/m van ƒ5000 - 25,—
aan Debiteuren
H. te Z. ƒ5000,-
§ 63. V. Memoriaalpost.
6 Juni. Overeengekomen met K. te M., dat ik mijn schuld, groot ƒ4000 per 18 Aug., heden zal voldoen mei 3% korting.
Bij gewone schuldvorderingen en in rek-courant rekent men elke maand op 30 dagen; van 8 Febr. tot 20 Mrt. rekent men 30 -f 12 = 42 dagen.
Per 18 Aug. ƒ4000,Af 72/dg. disconto a 3%^ 24,Per kas betaald ƒ3976,—
De ƒ24 is voor den eigenaar een winst. Wij hebben dus den
Journaalpost:
Crediteuren
K. te M., ƒ4000,-
aan Kas ƒ3976,-
aan Interest
voor 72/dg. disc. a 3% v. ƒ4000 - 24,—
§ 64. VI. Memoriaalpost.
3 Aug. Getrokken op A. te B., ter inning van mijn vor-



dering op hem per 3 Oct., een wissel aan de order van mijzelven, ƒ 1860 per 3 October.
Journaalpost.
Te innen wissels
voor mijn traite op A. te B. per 3 Oct. ƒ 1860, — aan Debiteuren
A. te B., voor mijn traite p. 3 Oct. ƒ1860,-
VII. Memoriaalpost.
10 Aug. Verdisconteerd den wissel op A. te B. /1860 per 3 Oct. met 3 % disconto.
Wissel bed rag ƒ1860,Disconto over 56/dg. a 3 % - 8,68 Per kas ontvangen ƒ 1851,32"
De ƒ8,68 is een verlies (aan interest), dus te boeken op de lste blz. van Interest. — Voor de berekening van 't getal discontodagen (bij wissels en promessen) heeft men:
Voor Aug. 31 - 9 = 22, voor Sept. 30 en voor October 4 samen 56.
Journaalpost.
Kas
voor ontvangen ƒ1851,32
Interest
voor 65/dg. disc. van ƒ 1860 a 3 % - 8,68 aan Te innen wissels
voor mijn traite op A. te B. p. 3 Oct. ƒ1860,—
§ 65. Opgaven. Journaliseer de volgende memoriaalposten.
95. 1 Mei. Ontvangen van B. Brouwer alhierƒ40 interest.
96. 1 Mei. Betaald aan C. Rijkman alhier ƒ37,50 interest.
97. 5 Mei. Overeengekomen met A. te B., dat hij ziin schuld, ƒ3000 per 28 Juni, heden betalen zal met 3 °/ korting voor vervroegde betaling. Het bedrag ontvangen.
98. 6 Mei. Overeengekomen met P. te R., dat hij zijn schuld, ƒ 2000 per heden, op 21 Juli zal'voldoen met bijberekening van 3% interest. Voor het bedrag een promesse per 21 Juli ontvangen. (P. te R. zegelt zelf de promesse).
4*



99. 6 Mei. Hoe wordt de boeking van den vorigen post, wanneer wij de promesse zegelen?
100. 24 Mei. Verdisconteerd ( = verkocht tegen de contante waarde) de promesse van P. te R., ƒ2012,50 per 21 Juli. Het bedrag ontvangen in een aanwijzing op W. Prins, kassier
alhier. Disc. 3 %.
101. 26 Mei. Getrokken op A. te R., ter inning van mijn vordering op hem per 1 Aug., een wissel, ƒ1800 per 1 Aug., aan de order van de Handelsbank. De contante waarde van de Handelsbank ontvangen. Disc. 3 %.
102. 28 Mei. (Remise) ontvangen van C. te L., ter voldoening van zijn schuld aan mij per 1 Aug., (in) een wissel, ƒ2400 per 1 Aug., traite van G. Vliet te Utrecht aan de order van de Utrechtsche Bank aldaar.
103. 10 Juni. Geëndosseerd aan de Handelsbank alhier de traite van G. Vliet te Utrecht, ƒ 2400 p. 1 Aug. De contante waarde bijgeschreven op mijn deposito-rekening bij de Bank. Disc. 3 %.
104. 12 Juni. Geëndosseerd mijn traite op B. Verver te Deventer, ƒ 1440 per 1 Aug., aan de Handelsbank. De contante waarde ontvangen. Disc. 3 %.
105. 17 Juni. Geaccepteerd een traite van B. de Vries te Rotterdam, ƒ 1220 per 1 September.
106. 8 Juli. Gedisconteerd (= gekocht tegen de contante waarde) de traite van B. de Vries te Rotterdam, ƒ 1220 per 1 September. Disc. 3 %.
De contante waarde betaald in een aanwijzing op mijn kassier Vliet.
107. 13 Juli. Geaccepteerd een traite van D. te E.,ƒ 1000 per 1 September, en den wissel betaalbaar gesteld bij de Geldersche Credietvereeniging. (Alleen van 't accepteeren een journaalpost te maken; van het betaalbaar stellen bij de Geldersche Credietvereeniging zendt men deze bericht).
Opmerking. Onderaan 't gewone wisselformulier schrijft men:
Betaalbaar ten kantore van de Geldersche Credietvereeniging te 
108. 1 Sept. Bericht ontvangen van de Geldersche Credietvereeniging, dat zij de traite van D. te E. op mij



betaald heeft; de traite voor »voldaan" geteekend ontvangen.
109. 8 Sept. Getrokken op A. Voorthuizen te Rotterdam voor rekening van B. Waning te Amsterdam, een wissel, ƒ1524,80 per 8 October, aan de order van mijzelven.
Opmerking. Onderaan 't gewone formulier schrijft men :
Het zal u valideeren in rekening met den Heer B. Waning te Amsterdam.
Dit beteekent:
Uwe rekening bij B. W. te A. zal er voor gecrediteerd worden.
110. 9 Sept. Geaccepteerd, voor rekening van A. Woudman alhier, een traite van B. Bosch te Delfzijl,/1250 p. 1 Nov.
(Bosch heeft een wissel getrokken op Woudman; wij accepteeren dien wissel, b.v. op verzoek van Woudman).
111. 12 Sept. Geaccepteerd een traite van B. Bosch te Delfzijl, getrokken voor rekening van A. Woudman alhier ƒ1000 per 15 October.
(Bosch heeft een wissel op ons getrokken; de reden van deze wisseltrekking kan zijn, dat Bosch ƒ 1000 had te vorderen van Woudman en deze van ons eveneens ƒ 1000 of meer).
XIV. PROVISIE. <
§ 66. 7 reedt men als commissionnair op, dan boekt men de genoten provisie, daar ze een winst van bijzonderen aard is, op een afzonderlijke rekening; men krijgt dan een eenvoudig overzicht van de winsten, genoten als lasthebber van anderen! De nieuwe rekening, Provisie, is dus een hulprekening van Winst. Daar men er alleen de te vorderen en genoten provisie op boekt, een winst dus, zal zij gewoonlijk gecrediteerd worden; voor te veel berekende provisie wordt zij echter gedebiteerd!
Memoriaalpost.
Gekocht van B. Witkamp te Amsterdam voor rekening van F. Boer alhier, 50 balen Java-koffie voor ƒ 3210,—
Betaald voor onkosten - 49,60 ƒ3259,60 Provisie 2% - 65,19 /3324/79"



W.vermeerd.: Er ontstaat een vordering op F. Boer alhier van ƒ3324,79.
W.vermind.: Er ontstaat een schuld aan B. Witkamp te A.
Er gaat ƒ49,60 uit de kas.
Er ontstaat een schuld van ƒ65,19 aan den eigenaar: hij brengt een vordering van ƒ65,19 op F. Boer in de zaak, zonder er een waarde uit te nemen.
Journaalpost.
Debiteuren F. Boer alhier, 50 kr. J.-suiker ƒ3324,79 aan Crediteuren
B. Witkamp te Amsterdam, 50 kr. J.-suiker ƒ3210,
aan Kas
voor betaald - 49,60
aan Provisie
voor 2% van ƒ3259,60 - 65,19
Opgaven.
Na den vorigen post geboekt te hebben blijkt, dat de overeengekomen provisie niet 2 %, maar 2\ % was. Hoe herstelt men (zonder doorhaling) met een nieuwen journaalpost de fout? En hoe, wanneer de provisie 1| % moest zijn?
XV. SCHEEPSAANDEELEN.
§ 67. Memoriaalposten.
1. 3 Maart. Gekocht van D. Winter alhier, ^ aandeel in de bark „Neerlandia" voor ƒ2500. Boekhouder is de heer P. Haven alhier.
2. 27 Maart. Rekening ontvangen van den boekhouder der „Neerlandia", P. Haven, over mijn aandeel in de uitrustingskosten. Dat aandeel is ƒ120.
3. 3 Nov. Bericht ontvangen van P. Haven, boekhouder der „Neerlandia", dat mijn aandeel in de winstuitkeering bedraagt ƒ300.
4. 3 Nov. Vereffend met P. Haven alhier onze wederzijdsche vorderingen.



Mijn aandeel in de winstuitkeering ƒ300,—
Hij brengt in tegenrek.: Uitrustingskosten ƒ 120,-
Int. over 7 m. 6 d. a 3 % - 2,16 -122,16 In contanten ontvangen^ ~ ƒ177,84 5. 12 Dec. Verkocht aan W. Roemer alhier mijn ^ aandeel in de „Neerlandia" voor ƒ2400.
§ 68. Brengen eenige personen een schip in de vaart, dan benoemen ze gewoonlijk een der hunnen tot boekhouder, die de reederij tegenover derden vertegenwoordigt, de kosten' van uitrusting betaalt, de vrachtpenningen ontvangt enz.
1. W.-vermeerd.: Er komt ^ aandeel van een schip in de zaak.
W.-vermind.: Er ontstaat een schuld aan D. Winter. Om een overzicht te hebben van de winsten of verliezen op het scheepsaandeel, boekt men alle schulden en vorderingen, ontvangsten en uitgaven, die er betrekking op hebben, op een' nieuwe rekening Scheepsaandeelen, waarop men ook nog de aandeelen in andere schepen kan boeken. Men kan ook als hoofd der nieuwe rekening nemen: Aandeel in de Neerlandia. Journaalpost.
Scheepsaandeelen
voor Jg- aandeel in de Neerlandia ƒ2500, aan Crediteuren
D. Winter alhier, voor in de Neerlandia ƒ2500,-
2. De kosten van uitrusting vermeerderen deels de waarde van het schip en zijn deels als een verlies te beschouwen. Het eerste moet geboekt worden op de eerste bladzijde van Scheepsaandeelen, het tweede eveneens op die rekening, als hulprekening van Winst. (Zie de opmerk, bij § 56). Op de eerste bladz. van Scheepsaandeelen boekt men dus alles, wat de scheepsaandeelen kosten; evenzoo op de tweede bladzijde, wat ze opbrengen. Vergelijk hiermee Goederen.
Journaalpost.
Scheepsaandeelen
voor uitrustingskosten der Neerlandia ƒ120,aan Crediteuren
P. Haven alhier, voor uitrust, der Neerl. ƒ120,—



3. Journaalpost.
Debiteuren
P. Haven alhier, voor winstaand.-Neerl. ƒ 300, aan Scheepsaandeelen
voor winstaandeel in de Neerlandia ƒ300,
Opmerking. Volgens hetgeen voorkomt in het hoofdstuk Debiteuren en Crediteuren moet P. Haven in den laatsten post gebracht worden op Debiteuren: hier gaat geen schuld aan hem te niet, maar er ontstaat een vordering op hem.
4. Wederzijdsche schuldvereffeningen boekt men het gernaklijkst, door uit de gegeven getallen een vergelijking op te schrijven en deze te vervangen door eene, waarin geen minteekens voorkomen.
Hier heeft men:
300 - (120 + 2,16) = 177,84 of
300 = 177,84 + 120 + 2,16.
Van deze getallen weten we onmiddellijk, dat 177,84 op de lste bldz. van Kas geboekt moet worden; de 120 als een schuld, die te niet gaat, op de lste bldz. van Crediteuren; de 2,16, als verlies aan interest, op de lste bldz. van Interest; de 300, als een vordering, die te niet gaat, op de 2de bldz. van Debiteuren.
We hebben dus:
300 = 177,84 + 120 + 2,16 II I 1 1
Deb. Kas Cred. Int.
of, in journaalvorm:
Kas ƒ177,84
Crediteuren - 120,
Interest - 2,16 aan Debiteuren ƒ 300, —
Opmerking. Uit het bovenstaande blijkt, dat alle getallen, die aan den eenen kant van het gelijkteeken staan, op de lste bldz. van grootboek-rekeningen komen, de andere getallen op de 2de bldz. Dit geeft in de practijk een gemakkelijk middel aan de hand, om van posten, waarbij op 3 of meer rekeningen geboekt



moet worden, den journaalpost te vinden. (Vergelijk met bovenstaande post de opgaven 121 en 122).
5. Journaalpost.
Debiteuren
W. Roemer alhier, voor ^ aandeel in de Neerl. ƒ2400, aan Scheepsaandeelen
voor jL aandeel in de Neerlandia ƒ2400,-
De rekening Scheepsaandeelen ziet er nu uit als volgt:
Fol. . . . Scheepsaandeelen. Scheepsaandeelen. Fol. . . .
1908 1908
Mrt. 3 Voor Y12 in de Neerl. ƒ2.500 — Nov. 3 Voor winstaand.-Nl. ƒ 300 — " 27 " uitrust, d. NI. - 120 — Dec. 12 „ Vi* in de Neerl. - 2.400 -
Het scheepsaandeel heeft dus gekost ƒ2.620
» " •' <• opgebracht - 2.700
Winst ƒ 80
Dit is de som, waarmede de eigenaar gedurende den loop der boekhouding zijn in de zaak gestoken kapitaal vermeerderd heeft. Die ƒ80 moet dus, bij het opmaken der balans, op zijn rekening (Kapitaal) worden overgebracht.
XVI. ONKOSTEN.
§ 69. Memoriaalpost.
Betaald de volgende onkosten: Huishuur ƒ 125, kantoorhuur ƒ 40, pakhuishuur ƒ 60.
Huishuur moet betaald worden, ook als de „eigenaar" geen zaak heeft, moet dus niet geboekt worden op een hulprekening van Winst; zij behoort tot de uitgaven voor het gezin, dus op Huishouding.
Kantoorhuur is een verlies, dat op de zaak in haar geheel drukt, moet dus geboekt worden op een hulprekening van W inst, men boekt haar op Onkosten, op welke rekening men in het algemeen die onkosten boekt, welke op de zaak in haar



geheel drukken. -- Wanneer men op Onkosten verliezen boekt, is zij een hulprekening van ... ?
Pakhuishuur is een verlies, dat op een deel der zaak, nl. op goederen drukt, wordt dus geboekt in de lste geldkolom van Goederen (zie § 57).
Journaalpost.
Huishouding
voor huishuur (1 Febr. - 1 Mei) ƒ 125,
Onkosten
voor kantoorhuur - 40,-
Goederen
voor pakhuishuur - 60,-
aan Kas
voor betaald ƒ 225,
§ 70. Andere onkosten zijn: salarissen, uitgaven voor zegels en telegrammen, voor brandstoffen en verlichting enz. Men boekt ze zooveel mogelijk op de rekening van dat deel der zaak, waarvoor ze uitgegeven zijn. Gewoonlijk verzamelt men ze in een onkostenboekje en brengt ze na verloop van een maand over op de rekeningen, waarop ze behooren.
Niet alle onkosten zijn verliezen; denk bijv. aan de zegels, die men koopt en later aan anderen in rekening brengt. (Zie voor den verkoop op promesse § 49). Boekt men de zegels op Onkosten, dan is deze een rekening van stoffelijke bezittingen.
Soms ook is Onkosten een hulprekening van Crediteuren. Bijv., een commissionnair koopt van X te Y goederen voor A te B, wordt voor de goederen zelf schuldig ƒ 4000, voor vracht, courtage, sleeploonen enz. ƒ 100, dan heeft men, voor de zaak van den commissionnair:
W.vermeerd.: Er ontstaat een vordering op A te B. van ƒ 4100.
W.vermind.: Er onstaat een schuld aan X te Y van ƒ 4100.
Er ontstaan schulden (samen ƒ100) aan verschillende personen. Deze boekt men in 't grootboek niet alle afzonderlijk op Crediteuren, waarop ze eigenlijk behooren, doch op Onkosten.
Uit het bovenstaande heeft men dus den



journaalpost:
A te B
voor (gekochte goederen) ƒ4100,
aan X te Y
voor (diezelfde goederen) ƒ 4000,
aan Onkosten
voor vracht, courtage, sleeploonen enz. - 100,
XVII. BELEENING EN PROLONGATIE.
§ 71. Wanneer iemand tijdelijk geld noodig heeft, kan hij zich dat verschaffen door verpanding van effecten of goederen, als hij verkoop minder wenschelijk acht. (Zie over dit onderwerp verder: F. de Groot, Handelsrekenen, 5de druk, J. B. Wolters, Groningen).
Memorlaalposten.
1. 1 Juni. Op prolongatie genomen van J. Koopman alhier, ƒ 2400 a 2|% en tot onderpand gegeven ƒ 3000 Oblig. N. W. S. 3% (koers 98). Provisie l°/00 ƒ 2,40
Per kas ontvangen - 2397,60 ""ƒ2400,-
2. 1 Juli. Betaald aan J. Koopman alhier:
1/m prolongatierente van ƒ 2400 a 2\°/a ƒ5,-
Provisie !%„- 2,40 ƒ 7,40
3. 1 Aug. Afgelost de prolongatie, gesloten
bij J. Koopman ƒ2400
1/m rente a 2\ % 5 ƒ2405.
Het bedrag per kas betaald en het onderpand terug ontvangen.
§ 72. 1. W.vermeerd.: Er komt ƒ2397,60 in de kas.
Er ontstaat een vordering op den eigenaar, die ƒ2,40 voor provisie uitgeeft. Daar de provisie de kapitaalhuur verhoogt, boekt men haar op Interest. (Waarom niet op Provisie?)
W.vermind.: Er ontstaat een schuld aan Koopman van ƒ2400.



Daar deze schuld van bijzonderen aard is, nl. gedekt door een onderpand, boekt men haar op een afzonderlijke rekening, Prolongatie °/g (opgenomen geld). Op deze boekt men alleen de opgenomen en teruggeven hoofdsommen, niet den interest.
Daar de gegeven onderpanden het eigendom der zaak blijven en alleen van plaats veranderen, vermeldt men ze gewoonlijk alleen in de dagboekposten. Evenzoo bij de terugontvangst.
1. Journaalpost.
Interest
voor 1 %0 provisie van ƒ2400 ƒ 2,40 Kas
voor ontvangen - 2397,60
aan Prolongatie °/g
voor opgenomen v. J. Koopman alh. a 2\ % ƒ2400, -
2. Journaalpost.
Interest
voor 1/m prolongatierente v. ƒ2400, - ƒ5,— « 1 %0 provisie v. ƒ2400 -2,40
aan Kas
voor betaald . ƒ7,40
3. Journaalpost.
Prolongatie °/g
voor teruggegeven aan J. Koopman alh. ƒ2400,
Interest
voor 1/m prol. rente v. ƒ2400 ƒ 5,-
aan Kas
voor betaald ƒ2405, -
Opmerkingen. Wat hier gezegd is van prolongatie, geldt ook voor beleening: de hoofdsommen, en ook deze alléén, komen op een afzonderlijke rekening, Beleening °/g, Beleening U/B. - Alle onkosten, verbonden aan het opnemen van geld, boekt men op Interest.



§ 73. Opgaven.
112. 1 Mei. Verkocht op promesse van 3^ mnd. aan W. Winter alhier,
30 kisten vijgen voor ƒ 69,—
- 0,05 ƒ69,05
113. 3 Mei. Ontvangen van W. Winter alhier zijn promesse per 16 Aug. ƒ69,05.
114. 1 Juni. Verdisconteerd de promesse van W. Winter
per 16 Aug. ƒ 69,05 Disc. over 78/d. a 3 % - 0,45 Ontvangen in een aanwijzing op de Handelsbank ƒ68,60
115. 1 Juli. lieden mijn zaak begonnen met:
Geld ƒ 14.000,-
Effecten: ƒ 5000 Cert. N. W. S. 2\ % a 88 - 4.400, -
ƒ 6000 Obl. N. W. S. 3 % a 99j£ ƒ 5.981,25
Rente over 4/m - 60,- - 6.041,25 ~ ƒ 24.441,25
116. 1 Sept. Heden mijn zaak begonnen met de volgende bezittingen en schulden:
Bezitt.: Geld ƒ16000,-
Effecten: ƒ 5000 N. W. S. 2\ % - 5020,83 ƒ21020,83 Schulden: Een schuld aan H. de Waal (p. heden) - 4000,
Zuiver handelskapitaal ƒ 17020,83
117. 10 Sept. Gekocht op promesse van 3 mnd. van B. Doelen te Rotterdam :
100 pakken tabak voor ƒ 2875,-
Promessezegel - 1,50 ƒ 2876,50
118. 12 Sept. Afgegeven aan B. Doelen te Rotterdam mijn promesse per 10 Dec. ƒ2876,50.
119. 1 Nov. Gedisconteerd de promesse aan B. Doelen te Rotterdam ƒ 2.876,50
Disc. over 41/d. a 3% - 9,83 Betaald in een aanwijzing op de Handelsbank ƒ 2.866,67



120. 12 Nov. Gekocht van A. te B. voor rekening van C. te D., 150 pakken tabak voor / 4480,-
Onkosten - 43,20 ƒ 4523,20 Prov. 2% - 90,46 ƒ4613,66
N.B. De onkosten worden niet dadelijk betaald.
121. 13 Nov. Vereffend met E. te F. onze wederzijdsche vorderingen.
Zijn vordering op mij bedraagt ƒ 604.83
M'Jn » » hem „ - 482,33
ƒ 122,50
Hiervan betaald: in contanten - 40,50
in een aanw. op de Handelsbank "/ 82,-
Opmerking. Welk verschil maakt het in den journaalpost, of men de aanwijzing vroeger als geldswaardig papier ontvangen had, dan of men nu zelf de aanwijzing schrijft?
122. 1 Dec. Vereffend met Q. te H. onze wederzijdsche schulden.
Zijn schuld aan mij bedraagt: per 1 Aug. ƒ 482,50
Bij 4/m. rente a 3% - 4,83 ƒ487,33
Mijn schuld aan hem bedraagt: per 16 Sept. ƒ 389,-
Bij 2\ mnd. int. a 3% - 2,43- 391,43 Per kas ontvangen ƒ 95,90
123. 1 Nov. Betaald de volgende onkosten:
Huishuur ƒ 200, Kantoorhuur ƒ 40, Pakhuishuur ƒ 50, Vermogensbelasting ƒ 25, Bedrijfsbelasting ƒ 40.
124. 12 Dec. Getrokken op A. te. B. aan de order van mijzelven een wissel, ƒ 240,80 per 20 Maart.
125. 20 Dec. Verdisconteerd den wissel op A. te B.,
per 20 Mrt. ƒ 240,80 Disc. over 92/d. a 3% - 1,85
Het bedrag ontvangen in een aanwijz. op de H.Bank / 238,95
126. 10 Jan. Geaccepteerd een traitie van F. te H., ƒ 1234,50 per 1 April. Den wissel betaalbaar gesteld bij de Credietbank te Amsterdam.



127. 13 Mrt. Overeengekomen met Q. Hoorn te Zutfen, dat ik mijn schuld, ƒ 1474,21 per heden, zal betalen met een wissel, heden getrokken op de Zutfensche Bank.
Wisselbedrag per 1 Mei ƒ1480,50 Disc. over 51/d a 3 % - 6,29 Contante waarde ƒ1474,21 Dezen wissel geëndosseerd aan O. Hoorn te Zutfen.
XVIII. MEMORIAAL VAN A. KOOPMAN.
§ 74. 128. Opgave. Journaliseer het volgende memoriaal. (Zie § 75 en voor de namen der rekeningen § 79).
Groningen, 1 Maart 1908.
Op heden mijn zaak begonnen met, in contanten ƒ 30.000 -
Uit de kas genomen voor de huishouding ƒ 150 —
A deposito geplaatst bij de Handelsbank alhier met int. a 2 % . . . . ƒ 29.700 —
~ 3 1 11 
Gekocht verschillende kantoorbehoeften en per kas betaald 1 ƒ öq ~~
' — 5 - I 
Gekocht op 3 maands promesse van A.
Lelie te Rotterdam, 50 pakken tabak voor ƒ 1.250 —
Zegel - 0 75 ƒ 1.250 75
5 — 
Gekocht van B. Westerland alhier
ƒ4000 certif. N.W.S. 2\ % a 87\ ƒ 3.515 —
Rente over 64/d. - 17 78
„ _ Provisie £% _- 5 ƒ 3.537,78
Het bedrag betaald in een aanwijzing op
mijn deposito bij de Handelsbank alhier
—| | 



Groningen, 7 Maart 1908.
j I
7 Afgegeven aan A. Lelie te Rotterdam
mijn promesse per 5 Juni a.s ƒ 1.250 75
10 
8 Gekocht a contant van C. de Veer te
Amsterdam 60 balen Java-koffie voor. . ƒ 3.560 — 11 
9 Gekocht op 3 mnd. van D. Stoel te Rotterdam, 50 kranjangs Java-suiker voor ƒ 3.760 -
Zegel - 2 — ƒ 3.762 — _ 14 — —
10 Verkocht op promesse van 3 mnd. aan
E. Verf alhier, 15 pakken tabak voor. . ƒ 400
Promessezegel - 0 25 ƒ 400 25 15 — —
11 Ontvangen van E. Verf alhier zijn
'promesse per 14 Juni ƒ 400 25
, 16 » — —
12 Geaccepteerd een traite van D. Stoel
te Rotterdam, ƒ3762 per 11 Juni ... ƒ 3.762 -
L 18 
13 Verkocht a contant aan F. de Vries
alhier, 20 pakken tabak voor ƒ 520
19 
14 Geaccepteerd een traite van C. de Veer
te Amsterdam, o/Bankvereen.ald., 3/d. zicht ƒ 3.560 21 
15 Verkocht op promesse van 3 maanden
aan G. Drijver alh., 10 b. Java-koffie voor ƒ 615
Promessezegel - 0 50 ƒ 615 50
De promesse ontvangen. ' 22 
16 Betaald aan de Handelsbank alhier,
door afschrijving van mijn deposito, de
traite van C. de Veer te Amsterdam . . ƒ 3.560 -



Groningen, 23 Maart 1908.
17 Verdisconteerd de promesse v. E. Verf
alhier per 14 Juni. Promessebedrag ƒ 400 25
Disconto over 85/d. a 3% - 2 83 ƒ 397 42 Het bedrag ontvangen en a deposito geplaatst bij de Handelsbank alhier.
24 
18 Gekocht a contant van H. Wind alhier,
£ aandeel in het schip «Flevo" .... ƒ 4.500 —
Het bedrag betaald in een aanwijzing op mijn deposito bij de Handelsbank alhier
26 I 
19 Verkocht aan J. Vliet alhier,
ƒ1000 certif. N.W.S. 2£ % a 89 ƒ 890 Rente over 85/dg. - 5 90 7 895 90"
Provisie £ % ƒ 1 25 ƒ 894 65 Het bedrag ontvangen en a deposito geplaatst bij de Handelsbank. 28 
20 Betaald aan den boekh. van de „Flevo"
mijn £ in de uitrustingsk. van genoemd schip ƒ 243 90
Hiervoor afgegeven een aanwijzing op mijn deposito bij de Handelsbank.
30 
21 Betaling ontvangen van F. de Vries alhier in een kwitantie op C. Groenman
en Co., kassiers alhier ƒ 520 -
—31 1 
22 Gedisconteerd mijn promesse aan A.
Lelie te Rotterdam per 5 Juni a.s.
Promessebedrag ƒ 1.250 75 Disc. over 68/d. a 3 % - 7 09 f 1.243 66 Per kas betaald ƒ500 en de rest in een aanwijzingop mijn deposito bij de Handelsb.
de groot, Dubbel-boekhouden, 3de druk.



Groningen, 31 Maart 1908.
23 Betaald in deze maand voor weekloo-
nen aan pakhuisknechten ƒ 35 —
1 April 
24 Uit de kas genomen voor de huishouding ƒ 60 -
2 
25 Verkocht op 3 maanden aan J. Bergman
te Leeuwarden, 10 kranjangs J.-suiker voor ƒ 784 50 4 
26 Gekocht op promesse van 3 maanden
van A. Lelie te R/dam, 40 p. tabak voor ƒ 980 —
Zegel - 0 50 ƒ 980 50
De promesse afgegeven. 7 
27 Verkocht a contant aan K. Last alhier,
20 balen Java-koffie voor ƒ 1.220 —
9 
28 Gekocht van L. Morgen alhier,
fl. °/w 8000 Oostenr. p.rente 1868 5 % =
ƒ9600 a 83 ƒ 8.048 Rente over 158 dg. - 210 67
Provisie |% 12ƒ 8.270 67
Het bedrag betaald in een aanwijzing op mijn deposito bij de Handelsbank. . 12 
29 Gekocht a contant van C. Nieuwland te Amsterdam voor rekening van D. Prins
alhier, 200 balen rijst ƒ 3.425 -
Betaald voor vracht enz. - 18 40
j ƒ 3.443 40 Provisie 2% - . 68|87 ƒ 3.512 27



Groningen, 15 April 1908.
30 Verkocht op 3 maanden aan B. Oosting
alhier, 25 pakken tabak voor ƒ 532 50
I 16 
31 Betaling ontvangen van K. Last alhier in een wissel op de Deposito-Bank
alhier per 21 April ƒ 1 220 -
16 
32 Gekocht a contant van D. Tuinman te
Rotterdam, 30 balen N. A. katoen voor . ƒ 4 320 —
18- - 
33 Verkocht op 2 maanden aan H. Vogel
alhier, 15 balen N. A. katoen voor . . ƒ 2 280
-21 
34 Ter inning gegeven aan de Handelsbank mijn wissel op de Deposito-Bank
alhier, heden vervallende ƒ (.220 —
Het bedrag a deposito geplaatst bij de Handelsbank.
—23 , 
35 Gekocht van de Handelsbank een wissel op de Twentsche Bank te Amsterdam,
3/d- zicht ƒ 3.425 -
Het bedrag afgeschreven van mijn deposito.
25 
36 Geëndosseerd en geremitteerd aan C. Nieuwland te Amsterdam mijn wissel
op de Twentsche Bank aldaar (Zie post 35) ƒ 3.425 —



Groningen, 26 April 1908.
37 Overeengekomen met D. Prins alhier, dat hij mijn vordering, ƒ3512,27 per heden, over een maand zal betalen met bijberekening van 3 % interest. . .
Waarde per heden ƒ 3.51227 Disc. over 30/d. a 3 % - 878
Promessezegel - 2 — ƒ 3.523 05
De promesse ontvangen.
26
38 Getrokken op J. Bergman te Leeuwarden 0/Handelsbank alhier een wissel en dezen verdisconteerd bij de Handelsbank, ƒ784,50 per 2 Juli ƒ 78450
Disc. over 69/d. a 3 % - 451^ ƒ 77999 Hiervan ƒ 179,99 opgenomen en de rest bijgeschreven op mijn deposito bij de Bank.
27 « 
39 Uit de kas genomen:
voor verschillende onkosten ƒ 723
„ de huishouding 40ƒ 4723
28 
40 Op prolongatie genomen van C. van Dam, kassier alhier, ƒ4400 a 2 % en tot onderpand gegeven fl. °/w 6000 Oostenr.
papierrente 1868. Provisie 1 %„ ƒ 440
Per kas ontvangen - 4.39560 ƒ 4.400 -
29 — 
41 Gekocht van de Handelsbank en per kas betaald een wissel op de Credietbank
te Rotterdam, 3/d. zicht ƒ 4.320 —
Den wissel geremitteerd aan D. Tuinman te Rotterdam.
47!23



Groningen 30 April 1908.
42 Verkocht aan J. Koopmans alhier fl. 2000 Oostenr. papierr. 1868 5 % =
ƒ2400 a 84£ ƒ 2.028 Rente over 179/dg. - 5967 7 2.08767'
„. . . Provisie | % "_ 3-_ ƒ 2.08467
Hiervoor in betaling ontvangen een wissel
op B. Dijk te Winschoten, ƒ 1500 p. 9 Juli ƒ 1.500-
Disc. over 72/d. a 3 % ƒ 9 - 1.491 _ De rest per kas ontvangen.
30— 
43 Gekocht op 3 maanden van J. Looman
te Rotterdam 50 kranjangs Java-suiker voor ƒ 3.630 — 30 L__ 
44 Betaald voor onkosten:
weekloonen aan pakhuisknechten. ... ƒ 34 —
pakhuishuur _ 40— ƒ 74 _
§ 75. Een bladzijde uit het Journaal behoorende bij het Memoriaal van A. Koopman.
Groningen, 1 Maart 1908.
1 Kas
i voor ontvangen ƒ 30.000 —
2 aan Kapitaal
: voor mijn zaak begonnen met f 30 000
I j 1 
3 Huishouding
ivoor uit de kas ontvangen . I - 150 —
1 aan Kas
! voor betaald . j50_
| Over te brengen naar pag. 2 ƒ 30.150J— ƒ 30.150



Groningen, 2 Maart 1908.
Overgenomen van pag. 1 ƒ 30.150 ƒ 30.150 -
3 4 Deposito u/g
; voor geplaatst bij de Handelsbank - 29.700
1 aan Kas
: voor betaald - 29.700 —
3 
4 5 Onkosten
| voor kantoorbehoeften ... - 60 1 aan Kas
: voor betaald - 60 -
—i 5 
5 6 Goederen
i voor 50 pakken tabak ... - 1.25075 7 aan : Crediteuren
A. Lelie, Rotterdam; (voor
50 pakken tabak) .... - 1.25075
Over te brengen naar pag. 3 ƒ 61.160 75 ƒ 61.16075
Opmerkingen. 1. De cijfers van de eerste kolom zijn de nommers der journaalposten.
2. De cijfers in de tweede kolom staan vóór de namen der rekeningen; ze wijzen de folio's van 't grootboek aan, waarop die rekeningen voorkomen. 1 Kas beteekent dus: Kas is de rekening op fol. 1 van 't grootboek.
3. De namen der rekeningen worden duidelijk geschreven, gewoonlijk in middelsoort schrift of randschrift: de vorm der journaalposten moet zóó zijn, dat het overbrengen naar't grootboek zoo eenvoudig mogelijk wordt.
4. In de derde kolom staat het woord „aan" vóór die rekeningen, waarvan men in 't grootboek de tweede pagina moet gebruiken.
5. De omschrijvingen neemt men in den regel zoo kort mogelijk; voor bijzonderheden zie men de dagboekposten.
6. Het cijfer „5" in de lijn tusschen de posten 4 en 5 beteekent „5 Maart".



\
§ 76. Voorbeelden van grootboek-folio's behoorende bij de voorafgaande journaalposten.
FnLL ^5' Kas. Fol. 1.
1908- 1908. I
Mrt. 1 Voor ontvangen 1 ƒ30.000 - Mrt. 1 Voor betaald 2 ƒ 150-
~ » 2 " » 3 -29.700 — " 3 „ „ 4j . 60 —
Fol. 3. Huishouding. Huishouding. Fol. 3.
1908- I 1908. I
Mrt. 1 Voor uit de kas
ontvangen. . 2 ƒ 150 —
Fol. 7. Crediteuren. Crediteuren. Fol. 7.
1908-1 I I 1908. T j-
Mrt. 5 A. Lelie, 50 p. tabak 5 ƒ1.25075 Rotterdam
,r2q\u°P£aVe' Bre"g het i°urnaaI over in rekening-vorm (Grootboek). Voor de namen der rekeningen zie de proefbalans op pag. 75.
XIX. ENKELE OVERSCHRIJVINGEN.
§ 77. Vóórdat men de juistheid dergemaakte boekingen onderzoekt, gaat men n3) op welke hulprekeningen bedragen voorkomen die onmiddellijk op de hoofdrekeningen gebracht kunnen worden!
Huishouding. De uitgaven voor deze zijn, om er een afzonderlijk overz.cht van te hebben, op een afzonderlijke rekening gebracht. Ten einde ze geheel gescheiden te houden van de winsten en verliezen van den handel, brengen we ze nu over
hP , !n'ng' waaroP ze behooren, op Kapitaal, en wel op de l»te b!adz. (Waarom P) 1
De overbrenging begint met het vormen van een memoriaalpost
h ;• ,oLtC bren2en naar Kapitaal het saldo van Huishouding ƒ250, —.



Van dezen memoriaalpost vormt men den volgenden journaalpost:
45. Kapitaal voor overgenomen van Huishouding ƒ 250,— aan Huishouding
voor overgebracht naar Kapitaal ƒ250,-
Opmerkingen. 1. Deze journaalpost is van geheel anderen aard dan de voorafgaande: hij wijst geen nieuwe waardevermeerdering of -vermindering aan, alléén, op welke rekeningen iets geboekt moet worden.
De overbrenging der ƒ250 van Huishouding naar Kapitaal is noodzakelijk, wil men alle vorderingen op en schulden aan den eigenaar op één rekening hebben; het overbrengen van het tweede deel van den journaalpost naar 't grootboek is wel niet noodzakelijk, maar toch zeer wenschelijk; want 1° blijft het evenwicht in 't grootboek bewaard d. i. op alle debetzijden samen staat evenveel, als op alle creditzijden samen en 2° kan men onmiddellijk zien, dat men op Huishouding niet weer behoeft terug te komen.
2. Heeft men, zooals hier bij Huishouding, debet- en creditzijde eener rekening gelijk gemaakt en vervolgens de bedragen van elke bladzijde afzonderlijk samengeteld, dan zegt men, dat die rekening afgesloten is.
De rekeningen Huishouding en Kapitaal zien er dan, na afsluiting der eerste, uit als volgt.
Fol. 2. Kapitaal. Kapitaal. Fol. 2.
1908. 1908.
Apr. 30 Voor overgenomen Mrt. 1 Voor mijn zaak
van Huishouding 45 ƒ250 - begonnen met; 1 ƒ 30.000 -
Fol. 3. Huishouding. Huishouding. Fol. 3.
1908. 1908.
Mrt. 1 Voor uit de kas ontv. 2 ƒ150- Apr. 30 Voor overgebracht Apr. 1 „ „ „ „ „ 24 - 60 - naar Kapitaal. . .45 ƒ 250 -
„ 27 „ „ „ „ „ 39 - 40-
ƒ 250 ƒ250



FoL 5' Onkosten. Onkosten. Fol. 5.
1908- 1908.
Mrt. 3 Voor kantoorbehoeften 4 ƒ60 - Mrt. 14 Vooreen promessezegel 10 / 025 » 27 „ verschill. onk. 39 - 723 „ 21 „ „ „ 15-050
Apr.26 „ „ „ 37-2 — » 30 „ overgebr. n. Goed. 46 - 523
§ 78. Onkosten. Deze boekt men in de practijk gewoonlijk in een afzonderlijk boek, het onkostenboek, èn ter wille van het overzicht, èn om de kasrekening door allerlei kleinigheden geen te grooten omvang te geven; men telt de onkosten dan bij t einde van de maand bijv. samen en brengt ze over in t dagboek. Welke sommen op goederen alleen, welke op andere deelen der zaak, welke op de zaak in haar geheel drukken, blijkt uit het onkostenboek. — Onderstellen we, dat van post 39 er ƒ 5,23 op goederen alleen drukken, de rest op de zaak in haar geheel, dan boekt men achtereenvolgens: 46. Memoriaalpost.
Over te brengen van Onkosten op Goederen ƒ 5,23 46. Journaalpost.
Goederen
voor overgenomen van Onkosten ƒ 5(23
aan Onkosten
voor overgebracht naar Goederen ƒ 5 23
Opmerking. Eigenlijk moest men de ƒ 5,23- aftrekken van 'de f 4" f 7,23 (zie eerste kolom Onkosten); men verkrijgt echter hetzelfde resultaat, als men de ƒ 5,23 voegt bij dat, wat op de 2de b'adz. staat; men moet immers het saldo metƒ5,23 verminderen. Na overbrenging in 't grootboek heeft men:
Deze rekening is nog niet afgesloten, we moeten er dus later nog op terugkomen. - Ook op andere rekeningen komen bedragen voor, die ten slotte overgeboekt moeten worden. Denk bijv. aan de winst (of 't verlies) op Goederen, die als schuld aan (of vordering op) den eigenaar geboekt moet worden. We kunnen die winst echter nog niet bepalen: alle goederen zijn nog niet verkocht en de waarde van de nog aanwezige niet geschat.
Hierop komen we dus later terug (§ 85 enz.).



XX. PROEF- EN SALDO-BALANS.
§ 79. Daar met elke waardevermeerdering een waardevermindering van hetzelfde bedrag gepaard gaat, men dus in eiken afzonderlijken journaalpost eenzelfde debet- als creditbedrag heeft, moet men ook in alle journaalposten samen en dus ook in 't grootboek hebben: de som van alle debetsommen gelijk aan de som van alle creditsommen.
Heeft men bijv. alleen geboekt op de rekeningen: Kas, Kapitaal, Goederen, Debiteuren en Crediteuren, en wel de bedragen
a en b, c en d, f en g, k en l, m en n, dan moet men hebben:
a + c\f\k + m = b+d+g+l+n.
Vindt men echter bij telling der geboekte bedragen, dat de genoemde sommen verschillen, dat schuilt er een fout in de boeking.
Beide sommen moeten echter overeenstemmen met de totaaltellingen van het journaal (zie pag. 70); is dit bij éen van beide het geval niet, dan is er een fout in die som.
Het opsporen van die fout is gewoonlijk niet gemakkelijk; vaak moet men dan ten slotte alle journaalposten met de boekingen in het grootboek vergelijken (pointeeren).
Sommige fouten echter wijst de proefbalans niet aan. Welke, bijv.?
Dikwijls wordt de proefbalans, zooals uit onderstaand model blijkt, verbonden met een anderen staat, saldo-balans geheeten; de getallen van deze wijzen aan, hoeveel op de ééne helft van een rekening meer geboekt is dan op de andere. (Saldo = het overgeblevene).
Fol. Rekeningen Debetsommen Creditsommen Debet-saldo's Creditsaldo's
1 Kas ... ƒ 40.000 - ƒ 39.000 - ƒ 1.000 ƒ
2 Kapitaal. . - 100 — - 20.000 — I - 19.900 — I
3 Goederen. - 60.000 — - 41.100 — - 18.900 —
4 Debiteuren. - 13.000 - - 10.000 - - 3.000 -
5 Crediteuren 20.000 — - 23.000 — 3.000 —
ƒ 133.100 - ƒ 133.100 - | ƒ 22.900 - ƒ 22.900 -



Na de overschrijvingen van § 77 en § 78 heeft men van de zaak van A. Koopman de volgende
Proef- en saldo-balans op 30 April 1908.
° Rekeningen. | Debetsommen, j j Creditsommen Debet-saldo's j Credit-saldo's
1 Kas . . . I / 35.689(26 I 34.96463 ƒ ^1 T
2 Kapitaal. .... 250 - - 30.000- ! f 29 750-
3 Huishouding. . - 250- - 250-
4 Deposito u/g. . . 32.812o7 . 24.28101 - 8.53106 1
5 Onkosten .... 6723 - 798 - 5925
6 Goederen. . . - 17.61748 - 6.452 - - 11 16548
7 Crediteuren . . - 16.31775 - 19.94775 I ' o fton
8 Effecten .... n.80845 - 2.97932 i - 8829131
9 Te betalen wissels | - 4.81075 - 9.55325 ! _ 4740^
10 Debiteuren . . - 9.34952 - 6.43702 - 2 91250
11 Te innen wissels - 10.68380 - 5.04525 - 5 63855
12 Interest. .... H74 . 2487 ' . nn
13 Scheepsaandeelen - 4.743 90 . 474390
14 Provisie . . . fiSQ7
15 Prolongatie o/g . . 4.400 ] 4^8_7
ƒ 144.41195 ƒ 144.41195 /^6Ö450~ / 42.60450"
XXI. BALANS EN INVENTARIS.
§ 80. We noemden op pag. 6 de balans een lijst van alle bezittingen en schulden eener zaak.
Voorbeeld eener balans.
Balans.
!?S, f 200- (Schuld aan) C. Hoorn / 1.200 -
0e ,eren 12.000— Te betalen wissels . . - 2 500-
(Vordenng op) B. Dal - 2.000 - Crediteuren . . 2 000 -
Te innen wissels . - 3.000- Kapitaal .....' . 15.500-
Effecten - 4.000-
ƒ21.200 ƒ 21.200~



Geeft men aan deze balans onderstaanden vorm, dan spreekt men van inventaris.
Activa (= Bezittingen).
Geld ƒ 200
Goederen - 12.000
Vordering op B. Dal - 2.000
Te innen wissels - 3.000
Effecten - 4.000 ƒ 21.200
Passiva (= Schulden).
Schuld aan C. Hoorn ƒ 1.200 Te betalen wissels - 2.500 Crediteuren - 2.000 - 5.700
Zuiver vermogen van den eigenaar ƒ 15.500
Met het verschil in vorm van balans en inventaris gaat een ander gepaard, nl. dit: de balans geeft het antwoord op de vraag: Welke zijn de bezittingen en schulden der zaak, de inventaris zegt, welke de bezittingen, de schulden en het zuiver vermogen van den eigenaar der zaak zijn.
Bij het opmaken van de balans op pag. 13 gingen we uit van de onderstelling, dat de zaak op 16 September geen andere bezittingen en schulden had, dan door het dagboek aangewezen werden. Van diezelfde onderstelling kunnen we echter op „30 April" (zie pag. 69), zal de balans een juist beeld van de zaak geven, blijkbaar niet uitgaan: de zaak heeft bijv. interest te vorderen van de Handelsbank, is prolongatierente schuldig enz., en dit staat niet in het dagboek.
We zullen nu, vóór we inventaris en balans opmaken, nagaan, welke de ongeboekte bezittingen en schulden zijn. Voor de boeking zie § 84 en § 94.
1. Ongeboekte onkosten: Kantoorhuur ƒ30, salarissen ƒ 25, kassiersloon ƒ10,80, bedrijfsbelasting ƒ5. Deze onkosten zijn schulden van de zaak aan verschillende personen en tevens voor den eigenaar een verlies (= een vordering van de zaak op hem).
2. Ongeboekte interest: De rente, die de Handelsbank heeft



te betalen (/59,02) en/0,49, die men schuldig is aan prolongatie-ren te.
De ƒ59,02 is een vordering van de zaak op de Handelsbank en tevens een winst voor den eigenaar.
De ƒ0,49 is een schuld van de zaak aan C. van Dam en tevens voor den eigenaar een verlies.
Hieronder volgt de volledige inventaris van de zaak van A Koopman op 30 April 1908.
Inventaris op 30 April 1908.
Activa.
Geld ƒ 724,63
Deposito u/g:
De Handelsbank alhier _ g 06
Goederen:
30 pakken tabak a ƒ 26 ƒ 780 -
30 balen Java-koffie a ƒ 60 - 1.800,—
90 kranj. Java-suiker a ƒ 80 - 7.200,'-
15 balen katoen a ƒ 148 - 2.220^ 12.000,-
Effecten:
ƒ3000 N. W. S. 2|% a 89 ƒ2.691,04 fl. o/w 6000 Oostenr. eff. 5 % a 84| - 6.254,- - 8.945,04 Debiteuren:
B. Oosting alhier, per 15 Juli ƒ 632,50
H. Vogel „ „18 Juni - 2.280,— - 2.912.50 Te innen wissels:
Een promesse v.G. Drijveralh.p.21 Juni ƒ 615.50
" D. Prins „ „ 26Mei - 3.523,05
• « wissel op B. Dijk te W. „ 9 Juli - 1.500,- - 5.638,55 Interest (Te vorderen —):
Te vorderen van de Handelsbank ƒ 59,02
Crediteuren: ƒ3630 in 90 d. a 4 % 36,30'
Te betalen wissels:
ƒ3762 in 44 d. a 4 % ƒ18,39
- 980,50 in 67 d. a 4 % - 7,30 - 25,69 - 121,01 Scheepsaandeelen:
£ aandeel in „Flevo" - 4.800,- ƒ 43.672,79



Passiva.
Onkosten:
Nog te betalen:
Kantoorhuur ƒ 30, —
Salarissen - 25, —
Kassiersloon - 10,80
Bedrijfsbelasting - 5,— ƒ 70,80
Crediteuren:
J. Looman te Rotterdam, p. 30 Juli - 3.630,-
Te betalen wissels:
Een traite van D. Stoel p. 11 Juni ƒ 3.762,—
,, promesse aan A. Lelie p. 4 Juli - 980,50 - 4.742,50 Interest (Te betalen —):
Debiteuren:
ƒ 632,50 in 75 d. a 4 % ƒ 5,28
- 2.280,- in 48 d. a 4 % - 12,16 ƒ 17,44 Te innen wissels:
ƒ615,50 in 54 d. a 4 % ƒ 3,70
- 3.523,05 in 28 d. a 4 % - 10,96
- 1.500, in 72 d. a 4 % - 12,— - 26,66
Te betalen voor prolongatie-rente - 0,49 - 44,59 Prolongatie o/g:
C. van Dam alhier - 4.400,-/12.887,8
Som der Activa ƒ43.672,79 » « Passiva - 12.887,89 Zuiver vermogen ƒ30.784,90
XXII. OPMERKINGEN EN BEREKENINGEN VOOR HET OPMAKEN VAN DE BALANS EN VAN DE WINSTREKENING.
§ 81. We zullen de rekeningen nemen in de volgorde, die ze in 't grootboek hebben.
1. Kas. Er moet, volgens deze rekening, ƒ 724,63 in contanten aanwezig zijn. Is dit het geval, dan heeft men voor de zaak een bezitting van ƒ724,63 te boeken op de 1ste bladz. van (de rekening) Balans. Deze boeking heeft plaats door



middel van een journaalpost. (De memoriaalpost van deze en volgende posten wordt gevormd door den inventaris). Voor de beteekenis van dezen journaalpost zie Opmerk. 1, pag. 72. Journaalpost.
Balans
voor overgenomen van Kas 724,63
aan Kas
voor overgebracht naar Balans ƒ 724,63
Nadat men debet- en creditzijde van Kas heeft samengeteld, is die rekening afgesloten. Zij ziet er dan, in hoofdzaak, uit als volgt:
FnL '• Kas- Kas. Fol. i.
190S- 1908.
Debetsom (Proefb.) ƒ35.68926 Creditsom (Proefb.) ƒ34.96463
' Apr. 30 Voor overgebracht
naar Balans . . - 72463
ƒ35.68926 ƒ35.68926
§ 82. 2. Kapitaal. Deze rekening heeft een creditsaldo van ƒ 29.750, welke som een schuld is van de zaak aan den eigenaar, dus te boeken op de 2de bladz. van Balans. Daar we vroeger echter op verschillende rekeningen vorderingen op en schulden aan den eigenaar geboekt hebben, zullen we nog meer bedragen op Kapitaal moeten boeken; de som van al die bedragen plaatsen we in éen getal op de Balans. (Zie pag. 87).
§ 83. Deposito u/g. Deze rekening heeft een debetsaldo van ƒ 8.531,06, welke som een vordering is van de zaak op de Handelsbank, dus te boeken op de 1ste bladz. van Balans. De overdacht heeft plaats door middel van den
Journaalpost:
Balans
voor overgenomen van Deposito u/g ƒ 8.531,06 aan Deposito u/g
voor overgebracht naar Balans ƒ8.531,06
Na debet- en creditzijde opgeteld te hebben, is Depositio i/e afgesloten.



Bovendien heeft de zaak ƒ 59,02 aan interest te vorderen, welke som wij echter nog niet op Deposito brengen, daar de rente eerst later verrekend wordt. Zij is een winst voor den eigenaar, een vordering op de Handelsbank.
We boeken daarom (Interest als hulprekening van Winst):
Balans
voor overgenomen van Interest ƒ 59,02
aan Interest
voor ongeboekten interest ƒ 59,02
(Zie § 94).
§ 84. 5. Onkosten. De geboekte onkosten zijn van verschillenden aard.
De gelden voor kantoorboeken enz. besteed, zijn bijna geheel zuiver verlies; boekt men de ervoor bestede gelden, zooals gewoonlijk, geheel als verlies, dan beschouwt men, omgekeerd, wat ze mogelijk opbrengen, als winst. — Evenzoo voor de postzegels.
Wissel- en promessezegels ■ brengt men anderen gewoonlijk wel in rekening. Het maakt echter op de uitkomsten der boekhouding geen verschil, of men die zegels op een afzonderlijke Zegelrekening boekt, dan wel op Onkosten.
Onderstel bijv., dat Onkosten op een gegeven oogenblik een debetsaldo heeft van ƒ 20, dat men voor ƒ 5 zegels koopt, die men na eenigen tijd aan debiteuren in rekening gebracht en op Onkosten geboekt heeft. Men heeft dan: Onkosten debet ƒ 20 + ƒ 5, credit ƒ 5, dus nog een debetsaldo van ƒ 20; en dit zou men ook hebben, wanneer men de zegels niet op Onkosten, maar op de Zegelrekening geboekt had, die dan geen saldo zou hebben. Men kan de zegels dus op Onkosten boeken en de Zegelrekening achterwege laten, wil men nl. geen afzonderlijk overzicht over de zegels hebben.
Heeft men echter voor ƒ 5 zegels gekocht, hiervan voor ƒ 3 in rekening gebracht, dus nog voor ƒ 2 over, dan kan men deze ƒ 2 eigenlijk niet als verlies beschouwen, ofschoon men het dikwijls doet; zij behooren, evenals het kasgeld op de balans gebracht te worden; in den regel echter laat men die boeking,



om 't geringe bedrag, dat er gewoonlijk aan zegels is, achterwege.
Heeft men, vóór 't opmaken der balans onkosten voor anderen betaald en die op Onkosten en Kas geboekt, dan komen ze bij de afsluiting — als vordering van de zaak op anderen — op de rekening, waarop ze behooren.
De nog ongeboekte onkosten (kantoorhuur, salarissen, kassiersloon, bedrijfsbelasting) zijn voor den eigenaar een verlies, voor de zaak schulden aan verschillende personen. De som dier onkosten bedraagt ƒ 30 -f ƒ25 + ƒ10,80 + ƒ 5 = ƒ 70,80. Zie § 80, 1. Men heeft dus den Journaalpost:
Onkosten
voor ongeboekte kantoorhuur enz. ƒ 70,80 aan Balans
voor overgenomen van Onkosten ƒ 70,80
Op Onkosten heeft men nu:
Debetsom: ƒ 67,23 + ƒ 70,80 = ƒ138,03 Creditsom: . 7(98
Debetsaldo ƒ 130,05, welk verlies overgebracht moet worden op de rekening van den eigenaar. Om echter een afzonderlijk overzicht te hebben van de handelswinsten, boekt men het debetsaldo eerst op Winst, dus met den Journaalpost:
Winst
voor verlies op Onkosten ƒ 130,05 aan Onkosten
voor overgebracht naar Winst ƒ 130,05
Na deze boekingen is Onkosten afgesloten en heeft men dus: FoL 5- Onkosten. I Onkosten. Fol. 5.
I 1908. 1908.
Debetsom (Proefb.) ƒ 6723 Creditsom (Proefb. ƒ 798 Apr.30 Voor ongeboekte Apr. 30 Voor overgebracht
kantoorhuur enz. - 7080^ naar Winst . . - 13005
/ 13803" ___ ƒ 13803
de groot, Dubbel-boekhouden, 3de druk.



§ 85. 6. Goederen. Volgens 't grootboek zijn er: Gekocht: Verkocht: Nog aanwezig:
90 pakken tabak 60 pakken tabak 30 pakken tabak 60 balen J.-koffie 30 balen J.-koffie 30 balen J.-koffie 100 kr. J.-suiker 10 kr. J.-suiker 90 kr. J.-suiker 30 balen katoen 15 balen katoen 15 balen katoen Schatten we de tabak op ƒ780, de koffie op ƒ1800, de suiker op ƒ 7200 en de katoen op ƒ 2220, dan is er aan goederen voor een waarde van ƒ12000 aanwezig, welke som men, als bezitting van de zaak, op de lste bladz. van Balans heeft te boeken. De overboeking heeft plaats door middel van den Journaalpost:
Balans
voor overgenomen van Goederen ƒ12.000,
aan Goederen
voor overgebracht naar Balans ƒ12.000,-
Goederen crediteert men; niet, om aan te wijzen, dat de laatste goederen verkocht zijn, maar om de winst of het verlies gemakkelijk te kunnen berekenen. Zie ook § 77, opm. 1. Op Goederen heeft men dus:
Inkoopsbedrag met onkosten ƒ 17.617,48
Reeds verkocht voor ƒ 6.452,—
Waarde van 't nog aanwezige - 12.000,- - 18.452,—
Winst ƒ 834~52 Ter afsluiting van Goederen heeft men dus:
Goederen
voor overgebracht naar Winst ƒ 834,52 aan Winst
voor winst op Goederen ƒ 834,52
Na deze overboeking heeft men dus:
Fol. 6. Goederen. I Goederen. Fol. 6.
1908. 1908.
Debetsom (Proefb.) ƒ17.61748 Creditsom (Proefb.) ƒ 6.452Apr. 30 Voor overgebracht Apr. 30 Voor overgebracht
naar Winst . . - 834 52 naar Balans . . - 12.000 —
ƒ 18.452 - ƒ 18.452 -



§ 86. 7. Crediteuren. Het creditsaldo is ƒ3630, nl. een schuld aan J. Looman te Rotterdam per 30 Juli. Werd deze schuld op 30 April afgedaan, dan zou men, a 4% korten: ƒ36,30. Men boekt op Balans echter niet de contante waarde, maar op de 2de bladz. de met Looman overeengekomen som ƒ3630, en op de 1ste bladz. als legenpost f 36,30. Daar deze laatste som op 30 April een winst voor den eigenaar is boekt men haar tevens onder de schulden van de zaak aan' hem en wel op Interest (2de bladz., als winst).
Journaalposten.
Crediteuren
voor overgebracht naar Balans:
J. Looman te Rotterdam p. 30 Juli ƒ3.630,aan Balans
voor overgenomen van Crediteuren:
de schuld aan J. Looman te R/dam p. 30 Juli f 3 630 en '
Balans
voor overgenomen van Interest ƒ36,30 aan Interest
voor 3/m. disc. van ƒ3630 a 4% ƒ36,30
§ 87. 8. Effecten. Het overbrengen naar Balans en de verdere afsluiting is bij deze rekening geheel als bij Goederen. Journaalpost.
Balans
voor overgenomen van Effecten f 8.945 04 aan Effecten
voor overgebracht naar Balans:
ƒ 3000 N. W. S. 2|% a 89 ƒ2.691 04
fl. 6000 Oostenr. p.rente 1868 5% a 84£ - 6.254'
Op Effecten heeft men dus:
Inkoopsbedrag ƒ11.808,45 Verkocht voor: ƒ 2.979,32
Aanwezig „ : - 8.945,04 - 11.924,36
Winst ƒ n^9T



Journaalpost.
Effecten
voor overgebracht naar Winst ƒ115,91 aan Winst
voor winst op Effecten ƒ115,91
§ 88. 9. Te betalen wissels. Deze rekening komt geheel overeen met Crediteuren. Er zijn nog in omloop:
De traite van D. Stoel p. 11 Juni ƒ 3762,— Disc. ƒ. . . . „ prom. aan A. Lelie ,, 4 Juli - 980,50 „ -. . . .
ƒ4742,50 "Disc. ƒ25,69
We hebben dus de Journaalposten:
Te betalen wissels voor overgebracht naar Balans de traite van D. Stoel p. 11 Juni ƒ 3.762, ,, prom. aan A. Lelie „ 4 Juli - 980,50 aan Balans
voor overgenomen van Te betalen wissels ƒ4,742,50
en
Balans
voor overgenomen van Interest ƒ25,69
aan Interest
voor disc. van ƒ3762 en ƒ980,50 a 4% ƒ 25,69
§ 89. 10. Debiteuren komt overeen met Crediteuren. De zaak heeft nog te vorderen: ƒ632,50 + ƒ2.280 = ƒ2912,50. In mindering, dus als tegenpost op Balans, ƒ 5,28 -f ƒ 12,16 disconto.
Journaalposten.
Balans aan Debiteuren ƒ2912,50 Interest aan Balans - 17^44
§ 90. 11. Te innen wissels komt geheel overeen met Debiteuren.
Nominale waarde der wissels in portefeuille:
ƒ615,50 + ƒ 3.523,05 + ƒ 1500 = ƒ 5638,55 (1ste p. Balans).
Op de 2de p. van Balans voor disconto ƒ3,70 -f ƒ10,96 -f ƒ12,



Journaalposten.
Balans aan Te innen wissels ƒ5638,55 Interest aan Balans . 26,66
Goederen' en k0"" gehee' °Vereen mel
/^"danleeLr* "e' "°S ""«* °»
Balans aan Scheepsaandeelen ƒ 4800,— Scheepsaandeelen aan Winst - 56,10
§ 92. 14. Provisie. De geboekte provisie is winst; de ƒ68 87 dus over te brengen naar de 2de bladz. van Winst. Journaalpost.
Provisie aan Winst ƒ 68,87.
§ 93. 15. Prolongatie °/g. De verschuldigde rente komt op Interest - Prol. o/g is een crediteuren-rekening;-in welke opzichten (denk ook aan de rente] verschilt ze van Crediteuren ? Journaalposten. , i
Prolongatie °/g aan Balans ƒ 4400,
Interest aan Balans - o,49
(Vergelijk deze posten met die van Crediteuren).
§ 94. 12. Interest.
Op de 1 ste bladz. heeft men, als verlies •
+ 4!51 + 4'4°) +/CM4 f 26,66 + 0,49) =ƒ 56.33 Op de 2de als winst:
ƒ (7,09 + 8,78 + 9,-) + ƒ( 5^02 + 36^30 + 25,69) = . 145,88
\r u i. , Winst ƒ 89,55
Voor het overbrengen naar Winst heeft men den
Journaalpost:
Interest aan Winst ƒ 89,55,



Fol. 12. Interest. Interest. Fol. 12.
1908. 1908.
Debetsom (Proefb). ƒ 1174 Creditsom (Proefb.) ƒ 24 87
Apr.30 Voor te betalen int. - 44 59 Apr. 30 Voor te vorderen int. - 12101 „ 30 Voor overgebr. naar
Winst .... - 8955
ƒ 145 88 ƒ 14588
§ 95. Op de rekening Winst heeft men, na het saldo overgebracht te hebben op Kapitaal met den Journaalpost:
Winst aan Kapitaal ƒ 1.031,90:
Fol. 16. Winst. Winst. Fol. 16.
1908. 1908.
Apr. 30 Voor verlies op On- Apr. 30 Voorwinstop Goed. f 834 52
kosten . . . ƒ 130 05 „ 30 „ „ „ Effecten f 115 91
„ 30 „ Winst. . . «30 „ „ „Interest - 89 55
of: « 30 „ « „Scheeps-
„ overgebracht n. aand. - 5610
Kapitaal . . - 1.034 90 „ 30 „ „ „Provisie - 68 S7
ƒ 1.164 95 ƒ 1.164|95
§ 96. Op de rekening Kapitaal heeft men nu:
Fol. 2. Kapitaal. Kapitaal. Fol. 2.
1908. 1908.
Apr.30 Voor overgenomen Apr.30 Voor in de zaak ge-
van Huishouding ƒ 250 — stort ƒ 30.000 —
„ 30 Voorovergebr.naar « 30 Voor overgenomen
Balans: 't Han- van Winst . . - 1.034 90
delskapitaal . . - 30.784 90 
ƒ81.034 90 ƒ31.034 90



§ 97. Op de rekening Balans heeft men nu: F°l- 17. Balans op 30 April 1908.
Fol. 17.
1908. 1908.
Apr. 30 Voor overgen. van: j Apr. 30 Voor overgen. van :
Kas 7 724 63 Onkosten ... ƒ 70 80
Deposito u/g . . . 8.531 06 Crediteuren . . - 3.6#^
Goederen .... 12.000 - Te betalen wissels - 4.742 50
Effecten ... - 8.945 04 Prolongatie o/g . - 4.400 —
Debiteuren . . - 2.912 50 Interest . . . . -
Te innen wissels - 5.638 55 Kapitaal ... - 3Q.784 90 Interest . . , . - 121 01 Scheepsaandeelen - 4.800 -
ƒ 43.672 79 ƒ 43.672 79
Opmerkingen. 1. Heeft men het saldo van Kapitaal, d.i. de schuld van de zaak aan den eigenaar, op Balans gebracht, dan bevat deze alle bezittingen en schulden der zaak; Balans is dus afgesloten.
2. Dikwijls geeft men aan Balans den volgenden verkorten vorm (met gewijzigde beteekenis) en laat dien dan, ter verklaring, volgen door den Inventaris; zij wijst dan aan: de bezittingen^ de schulden en het zuiver vermogen van den eigenaar der zaak.
Fol. 17.
Balans op 30 April 1908.
Fol. 17.
1908. 1908.
Apr. 30 Voor mijn bezit- Apr. 30 Voor mijn schulden ƒ 12 887 89
tingen. .. . . ƒ43.669 79 „ mijn zuiver
vermogen . - 30.781 90
—ƒ 43.669 79 ƒ43.669 79
§ 98. De vraag ligt nu voor de hand, wat voor Koopman voordeeliger geweest was: zijn^geld, ƒ 30.000, a4% op interest uit te zetten, of dezelfde som In zijn zaak te steken.



Kapitaal op 1 Mrt. ƒ 30000 Interest van ƒ 30000 a 4% in 2/m = - 200
"ƒ 30200
Af voor de huishouding - 250 Kapitaal op 30 Apr. ƒ 29950 1 Mrt. - 30000 Kapi taal vermindering f 50 Door handel te drijven is 't kapitaal daarentegen vermeerderd met ƒ 781,90. - Wat voordeeliger was, blijkt nu duidelijk.
XXIII. DE PROEFBALANS.
§ 99. We hebben (zie pag. 74) de proefbalans leeren kennen als een controle-middel op de boekingen in 't grootboek. We hebben later (zie pag. 82 en volg.) gezien, dat de bedragen op de proefbalans gebruikt kunnen worden bij het berekenen van de winst. Bij de rekening Goederen bijv. hebben we de winst berekend uit:
Reeds ontvangen ƒ 6.452,— Proefb.-creditsom.
Balanswaarde der Goederen - 12.000,— Inventaris.
Verkoopwaarde ƒ 18,452, —
Betaald bij inkoop - 17.617,48 Proefb.-debetsom.
Winst f 834,52
Evenzoo bij andere rekeningen.
Wij kunnen dus algemeen zeggen: Wanneer de proefbalans en de inventaris gegeven zijn, kan men de rekening Winst (Verlies en Winst) opmaken.
Voorbeeld. Proefbalans.
Fol. Rekeningen. Debetsommen. Creditsommen.
1 Kas ƒ 40.000 - ƒ 39.000 -
2 Kapitaal - 1.200 - - 18.000 -
3 Goederen - 60.000 - 54.000 —
4 Crediteuren .... - 48.000 - - 56.000 -
5 Debiteuren .... - 36.000 - - 18.200 -
■ ƒ 185.20Ó~ "TH 85.200



Opgaven voor den inventaris.
1. In kas ƒ 1000.
3. Waarde der nog aanwezige goederen ƒ8000.
4. P. Blaak alhier ƒ8000 per heden.
5. W. Boer, Amsterdam ƒ10000; C. Winter alhier ƒ7 800 (per heden).
Maak Balans en Winst op en sluit de rekeningen af. 1. Het afsluiten der rekeningen.
Vóór de afsluiting heeft men op de rekeningen van de proefbalans de volgende totaalcijfers.
Kas Kapitaal Goederen
40.000 | 39.000 1.200 | 18.000 60.000 I 54.000
Crediteuren Debiteuren
48.000 I 56.000 36.000 I 18.200
Journaalposten ter afsluiting.
1. Balans aan Kas ƒ 1000. 4. Balansca« Debiteurenƒ 17 800
2. Balans aan Goederen ƒ8000. 5. Winst aan Kapitaal ƒ 2.000' Goederen aan Wins^2000. 6. Kapitaal aan Balans ƒ 18 800
3. Crediteuren aan Balans ƒ 8000.
2. Na de afsluiting heeft men op de rekeningen de volgende edragen; de het laatst erbij gevoegde zijn gedrukt met vette letter.
K*S Goederen Crediteuren
40.000 59.000 60.000 54.000 48.000 56000
1000 2.000 8.000 8.000
40.000 40.000 62.000 62.0ÖÖ" 5(,.000 5M00~
Debit^'lren BalMS Winst Kapitaal
36.000 18.200 1.000 8.000 2.000 I 2.000 1.200 I 18.000
__ <7.800 8.000 18.800 l ]8800 2.000
36.000 36.000 17W0_ — —
26.800 26.800



De handelswinst bedraagt dus ƒ 2000
Uitgegeven - 1200 (bijv. voor de huish.) Kapitaalvermeerd. ƒ 800 = ƒ 18800 ƒ 18000. Opmerking. In plaats van de proefbalans kan men voor bovenstaande boekingen ook de saldo-balans nemen.
Dikwijls vereenigt men Proefbalans, Balans en Winst tot het volgende geheel.
Balans en Winstrekening over het boekjaar 19 . . .
Namen der Sommen der proefb. Balans Winst
Fol. , . 
rekeningen. Debet Credit Debet Credit Debet Credit
1 Kas .... ƒ 40.000 ƒ 39.000 ƒ 1.000
2 Kapitaal . . - 1.200 - 18.000 /16.800
3 Goederen. . - 60.000 - 54.000 - 8.000 ƒ 2.000
4 Crediteuren . - 48.000 - 56.000 - 8.000
5 Debiteuren . - 36.000 - 18.200 - 17.800
Winst . . . - 2.000 ƒ 2.000 
ƒ 185.200 / 185.200 / 26.800 ƒ26.800/ 2.000 ƒ 2.000
Het handelskapitaal van het volgende boekjaar f 18.800verkrijgt men, als men 't saldo op kapitaal ƒ 16.800 — met de winst, ƒ2.000, vermeerdert.
§ 100. Opgaven.
130. Sluit de volgende rekeningen af en maak Balans en Winst op. Proefbalans. 31 Dec. Saldo-balans.
Fol. Rekeningen Debet Credit Debet Credit
1 Kas ƒ 35.000 ƒ 34.600 ƒ 400
2 Kapitaal - 1.000 - 30.000 ƒ 29.000
3 Goederen .... - 17.000 - 8.000 - 9.000
4 Effecten - 14.000 - 1.360 - 12.640
5 Crediteuren ... - 16.000 - 19.000 - 3.000
6 Debiteuren.... - 9.000 - 5.000 - 4.000
7 Te innen wissels. . - 10.000 - 4.000 - 6.000
8 Interest - 100 - 140 - 40
ƒ 102.100 ƒ 102.100 ƒ 32.040 ƒ 32.040



Opgaven voor den inventaris.
1. In kas ƒ 400.
3. Waarde der aanwezige goederen ƒ 10600.
4. Waarde der aanwezige effecten ƒ 12500.
5. A. Jongbloed ƒ 3000 per 30 Januari a.s. (1 maand disconto a 3 %)•
6. B. Oudenburg / 4000 per 15 Maart a.s. (75 dagen disconto a 3 %).
7. Een wissel op C. Doornbosch ƒ 6000 (80 dagen disconto a 3 %).
Opmerking.
Geef de antwoorden van deze en de volgende opgave in den vorm, die voorkomt in § 99, n°. 2. (pag. 89).
131. Sluit de volgende rekeningen af en maak Balans en Winst op.
Proefbalans. Saldo-balans.
Fol. Rekeningen Debet Credit Debet Credit
1 Kas .... ƒ 24.000/ 23.60oj ƒ 400
Kapitaal ... - 1.000 - 16.000 ƒ 15.000
3 Huishouding . - 1.600 - 1.600
4 Goederen . . - 22.900 - 8.400 - 14.500
5 Effecten ... - 9.000 - 8.200 - 800
6 A. Koopman . - 3.600 - 4.00q - 400
7 , Crediteuren . . - 10.000 - 15.000 - 5.000
Deposito u/g . - 15.000 - 11.000 - 4.000
9 Debiteuren . . - 7.000 - 5.800 - 1.200
10 Te innen wissels - 5.000 - 4.060 - 940
11 Te betalen wissels - 4.000 - 7.000 - 3.000
12 Interest .... 80 - 180 - 100
13 Onkosten ... 100 - 40 - 60
ƒ 103.280 ƒ 103.280 ƒ 23.500 7^3300
Opgaven voor den inventaris.
1. In kas ƒ 400.
4. Waarde der aanwezige goederen ƒ 16500.



5. Waarde der aanwezige effecten ƒ 1000.
6. A. Koopman, 1 / mnd. disconto.
7. A. de Jong ƒ 5000; 2/mnd. disconto.
9. F. Haan; 84 / d. disconto.
10. Te innen wissels; ƒ 940, 72 / d. disconto.
12. Nog te vorderen interest ƒ 50.
13. Nog te betalen onkosten ƒ 80.
Disconto voor alle vorderingen en schulden 4 %.
Opmerking. De ƒ 50 onder nc. 12 komt als vordering op de lste bladz. van Balans en als winst aan interest op de 2de bladz. van Interest.
XXIV. HET HEROPENEN VAN REKENINGEN.
§ 101. Wij sloten op pag. 79 Kas af met den journaalpost: Balans aan Kas, ƒ 724,63,
m. a. w. bij het opmaken der balans was er ƒ 724,63 in kas; zooveel dus ook, wanneer men het nieuwe boekjaar begint. Men zal dan Kas voor ƒ 724,63 moeten debiteeren; evenzoo Deposito u/g voor ƒ 8531,06, Goederen voor ƒ 12000 enz. Verder is er nog op Onkosten een schuld van ƒ 70,80, die nog betaald moet worden; dus Onkosten, als hulprekening van Crediteuren, crediteeren voor ƒ 70,80.
De schuld aan Looman bedraagt ƒ 3630 per 3 maanden; de contante schuld is ƒ 36,30 — ƒ 36,30. Zullen de boeken bij de heropening den juisten stand van zaken aanwijzen, dan moet blijken:
1® dat Looman over 3/m. ƒ 3630 moet ontvangen, en
2e dat de schuld op 1 Mei ƒ 36,30 kleiner is.
Daarom boeke men: Op Crediteuren ƒ 3630 en op de lste bladz. van Interest ƒ 36,30, voor te goed komenden interest.
Op dezelfde wijze herleidt men andere vorderingen en schulden tot de contante waarde.
De rekeningen worden dus heropend met de volgende balans-saldo's: (zie den inventaris op pag. 77 en 78).



Op de 1ste bladz. van:
Op de 2de bladz. van:
Kas 724j63 Kapitaal .... ƒ 30.784190
Deposito u/g . . . 8.531,06 Onkosten .... 7080
Goederen . . . - 12.000 — Crediteuren . . - 3.630 —
Effecten .... - 8.945 04 Te betalen wissels - 4 742 50
Debiteuren ... - 2.912 50 Interest ..... 44 59
Te innen wissels . - 5.638 55 Prolongatie o/g . - 4.400
Interest ..... 121 01
Scheepsaandeelen. - 4.800, -
Voor omschrijvingen kan men nemen op: Kas: Voor het saldo.
Kapitaal: „ in de zaak gestoken, of
11 mijn zuiver vermogen.
Deposito u/g: Voor het saldo bij de Handelsbank.
Onkosten: „ ongeboekte kantoorhuur enz.
Goederen: „ 30 pakken takak a ƒ26 ƒ 780,n 30 balen J.-koffie a ƒ60 - 1.800,11 90 kranj. J.-suiker i^80 - 7.200,11 15 balen katoen i^l48 - 2.220,enz.
Gewoonlijk heropent men de rekeningen, zonder journaalposten te vormen. De geboekte saldo's echter zullen later op de proefbalans voorkomen. Wil men nu, dat, evenals tot dusver, de tellingen van het journaal overeen zullen stemmen met de debet- en creditsommen van de proefbalans, dan moet men de journaalsommen vermeerderen met de sommen, die reeds geboekt waren, vóórdat men journaliseerde. Men begint het journaal dan met de aanteekening:
De som der overgebrachte saldo's bedraagt:
ƒ43.672,79 I] ƒ 43.672,79.
De heropening van een rekening heeft gewoonlijk onmiddellijk na de afsluiting plaats.
XXV. GOEDEREN VAN BUITENSLANDS. DE m/r.
§ 102. Koopt men goederen in het buitenland, dan verloopen er gewoonlijk eenige dagen tusschen het ontvangen der factuur en het ontvangen der goederen zelf.
2.220, — enz.



Door het koopen der goederen worden deze het eigendom der zaak; men boekt dit bij het ontvangen der factuur.
1. Memoriaalpost.
15 Mei. Factuur ontvangen van B. Brown te Londen over 30 balen koffie, met alle onkosten tot aan boord £ 175.8.10 a ƒ12,06 ƒ2115,83.
W.vermeerd: 30 balen koffie zijn 't eigendom der zaak geworden.
W.vermind.: Er is een schuld ontstaan aan B. Brown te Londen van £ 175.8.10.
Opmerkingen. 1. Om te weten, hoeveel de partij in eigen geld kost, herleiden we het vreemde geld tegen den koers van den dag, ƒ12,06, in onze munt. Of elk £ ons werkelijk ƒ12,06 zal kosten, blijkt eerst later; tenzij kooper en verkooper reeds een vasten koers zijn overeengekomen.
2. Daar de goederen bij ontvangst der factuur nog onderweg zijn, boekt men ze niet op Goederen, maar op een rekening, waarvan de naam aanwijst, dat de goederen nog niet aangekomen zijn, op Goederen van buitenslands (Goederen onderweg, Zeilende goederen).
3. Buitenlanders brengt men niet op Debiteuren of Crediteuren, maar men geeft ze een eigen rekening met de bijvoeging m/r of z/r, al naardat het koersverschil voor „mijn" of „zijn" rekening is, al naardat de handel voor mijn of zijn rekening gedreven wordt; soms moet de bijvoeging natuurlijk zijn % of h/r; wanneer nl. ?
Journaalpost.
Goederen van buitenslands voor 30 balen koffie ƒ2115,83
aan B. Brown te Londen m/r
voor 30 b. koffie, £ 175.8.10 a ƒ12,06 ƒ2115,83
Opmerkingen. 1. Het koersverschil is voor m/r, omdat de kooper moet zorgen, dat Brown £ 175.8.10 ontvangt; hoeveel de kooper moet betalen hangt van den koers af.
2. Welken journaalpost heeft Brown te maken, als hij de goederen verkocht (verzonden) heeft?



§ 103. II. Memoriaalpost.
18 Mei. Ontvangen de 30 balen koffie, gekocht van Brown te Londen, volgens factuur van 12 Mei ƒ2115,83. Onkosten bij aankomst betaald ƒ44,17.
W. vermeerd.: Er is een verlies aan onkosten van ƒ44,17. W. vermind.: Er gaat ƒ44,17 uit de kas.
Ten opzichte van de goederen hebben we een waard everplaatsing, dezelfde die we hebben, wanneer men coupons van effecten afknipt en die in kas neemt; we schrijven daarom ook de goederen over van Goederen van buitenslands op Goederen met den journaalpost:
Goederen aan Goederen van buitenslands ƒ2.115,83, en wel op beide rekeningen voor de som, waarvoor ze op Goederen van buitenslands stonden.
Voor de w. vermeerd. en w. vermind. ten opzichte der ƒ 44,17 hebben we (zie de §§ 56 en 57):
Goederen aan kas ƒ44,17.
Men heeft dus den samengetrokken Journaalpost:
Goederen
voor 30 balen koffie ƒ2.160,-
aan Goederen van buitenslands
voor 30 balen koffie ƒ2.115,83
aan Kas
voor betaald . 44,17
Opmerkingen. 1. De rekening Goederen van buitenslands wordt bij aankomst der goederen voor hetzelfde bedrag gecrediteerd, als waarvoor ze vroeger gedebiteerd werd, onverschillig of de prijs hooger of lager geworden is. Op die rekening zal dan, in tegenstelling met Goederen, geen winst of verlies voorkomen. Slechts in één geval komt ze met Balans en Winst in aanraking, n.1. wanneer de goederen bij het opmaken der balans nog niet aangekomen zijn.
2. Worden de onkosten bij aankomst der goederen niet dadelijk betaald, dan is 't laatste deel van den journaalpost:
aan Onkosten ƒ 44,17. Het verlies door de onkosten geleden is reeds begrepen in de ƒ2160.



Onkosten is in dit geval hulprekening van crediteuren; welke is dan de w.vermindering?
3. Hoe is 't deel: „Goederen aan Goederen van buitenslands" te verklaren als w.vermeerd. en w.vermindering ?
§ 104. III. Memoriaalpost.
20 Mei. Gekocht van de Handelsbank alhier een wissel op Londen, £ 175.8.10 en dien geremitteerd aan B. Brown ter voldoening van mijn schuld aan hem.
Betaald aan de Handelsbank £175.8.10 aƒ 12,06...ƒ2115,83.
W.vermeerd.: Er gaat een schuld te niet aan Br. van £ 175.8.10.
W.vermind.: Er gaat ƒ2115,83 uit de kas.
Journaalpost.
B. Brown te Londen m/r voor een wissel op Londen, £ 175.8.10 ƒ2115,83 aan Kas
voor betaald ƒ2115,83
Opmerkingen. 1. Wij hebben met Brown afgerekend, door hem een wissel te zenden. Wij hadden hem ook kunnen verzoeken een wissel op ons te trekken (tegen den koers te Londen). Wat in een bepaald geval voordeeliger is, leert de wisselarbritage.
2. Op de rekening B. Brown m/r is het vreemde geld de hoofdzaak; daarom heeft men er ook afzonderlijke kolommen voor.
De rekening ziet er uit als volgt:
Fol. 18.
15. Brown
te Londen m/r.
Fol. 18.
1908. lööa j
Mei|20 j £ 175 8 10 ƒ2.115 83 Mei j 15 30 b. k. | £ 175 8 10 /2.115 83
3. Welken journaalpost heeft Brown te maken, als hij den wissel ontvangt ?
§ 105. Opgaven. Journaliseer de volgende posten.
132. 1 Juni. Factuur ontvangen van A. Dupain te Bordeaux over een partij wijn, fr. 1827,50 a ƒ 48 . . ƒ 877,20.
133. 8 Juni. Ontvangen de partij wijn van A. Dupain te Bordeaux. Betaald voor onkosten ƒ 84,80.
134. 17 Juni. Geaccepteerd een traite van A. Dupain te



Bordeaux, voor mijn rekening, fr. 1827,50, 3/d. zicht, o/Handelsbank alhier, a ƒ 48,05 . . ƒ 878,11.
1 35. 20 Juni. Betaald aan de Handelsbank alhier de traite van A. Dupain te Bordeaux, fr. 1827,50 a ƒ48,05 . .ƒ878,11.
XXVI. GOEDEREN IN CONSIGNATIE.
§ 106. Zenden we goederen naar een handelsvriend, om ze voor onze rekening te verkoopen, dan opent men voor die goederen een nieuwe rekening: Goederen onder N. N. te X., Goederen in consignatie, 100 balen katoen onder N. N. enz!
Wij boeken die goederen natuurlijk niet op de rekening van N. N.; want die goederen zijn ons eigendom nog; eerst dan ontstaat er voor ons een vordering op N. N., wanneer hij van de goederen verkocht heeft.
1. Memoriaalpost.
Geconsigneerd aan B. Brown te Londen om voor mijn rekening te verkoopen: 80 kranjangs Java-suiker (volgens factuur van 1 Mei) . . ƒ 6000.
Onkosten van verzending . . ƒ 100.
Ten opzichte van de goederen hebben we hier weer een waardeverplaatsing (zie § 103); we schrijven daarom de goederen over van Goederen op Goederen onder B. Brown te Londen met den journaalpost:
Goederen onder B. Brown te Londen aan Goederen . .ƒ6000, —.
Ten opzichte van de onkosten heeft men:
W.vermeerd.: Een verlies aan onkosten van ƒ 100. W.vermind.: Er ontstaan schulden aan verschillende, niet met name genoemde personen; wij kunnen dus niet op Crediteuren boeken, maar moeten boeken op Onkosten.
Voor de onkosten hebben we dus den journaalpost: Goederen onder B. Brown te Londen aan Onkosten.^ 100, —, zoodat men heeft, als samengetrokken Journaalpost:
DE groot, Dubbel-boekhouden, 3de druk. 7



Goederen onder B. Brown te Londen voor 80 kranj. Java-suiker ƒ6100,
aan Goederen
voor 80 kranj. Java-suiker ƒ 6000,
aan Onkosten
voor onkosten op 80 kr. J.-s. v. A'dam n. L. - 100,— Opmerkingen. 1. Goederen in consignatie wordt gedebiteerd voor wat die goederen ons gekost hebben, vermeerderd met de onkosten van verzending.
Goederen wordt gecrediteerd, voor wat ze ons kosten. 2. Welken journaalpost maakt Brown, als hij de goederen ontvangt?
§ 107. II. Memoriaalpost.
Verkooprekening ontvangen van B. Brown te Londen over 80 kranj. Java-suiker, door hem voor onze rekening verkocht.
Bruto provenu £ 540.12.8, vracht £ 12.3.10, kleine onkosten £ .4.10, comm. 2% £ 10.16.3. Netto provenu £ 517.7.9 a ƒ 12,10... ƒ 6260,39.
W.vermeerd.: Er ontstaat een vordering op B. Brown te Londen, ter grootte van het netto provenu.
W.vcrmind.; Er zijn 80 kr. Java-suiker uit de zaak gegaan.
Journaalpost.
B. Brown te Londen m/r voor het netto provenu van 80 kranj. Javasuiker, £ 517.7.9 a ƒ 12,10 ƒ 6260,39
aan Goederen onder B. Brown te Londen
voor 80 kranj. Java-suiker ƒ 6260,39
§ 108. III. Memoriaalpost.
3 Aug. Remise ontvangen van B. Brown te Londen, voor mijn rekening, in een wissel op de Handelsbank alhier, groot ƒ 6260,39, 3/d. zicht, ter vereffening van zijn schuld van £ 517.7.9 a ƒ 12.2.
W.vermeerd.: Er komt een geldswaardig papier in de zaak. W.vermind.: Er gaat een vordering op Brown te niet (£517.7.9).



Journaalpost.
Te innen wissels voor een wissel op de Handelsbank alhier per 6 Aug. ƒ 6260,39
aan B. Brown te Londen m/r
voor zijn wissel ter vereffening van £ 517.7.9 (a ƒ 12.2) ƒ 6260,39
§ 109. IV. Memoriaalpost.
6 Aug. Geïncasseerd den wissel op de Handelsbank, groot ƒ 6260,39 per heden. Per kas ontvangen ƒ 260,39 en de rest in een aanwijzing op C. van Dam, kassier alhier.
W.vermeerd..: Er komen contanten en een geldswaardig papier in de zaak.
W.vermind.: Er gaat een geldswaardig papier uit de zaak.
Journaalpost.
Kas
voor ontvangen (zie § 34) ƒ 6260,39
aan Te innen in wissels
voor een wissel op de Handelsbank alhier per 6 Aug. ƒ 6260,39
§ 110. Opgaven.
136. 4 Juli. Gekocht op promesse van 3| maand van W. van Rees alhier, 100 pakken tabak, bruto 8560 K.G., tarra 2 K.G. per pak, a ƒ 1,25 per £ K.G. Promessezegel ƒ 10,50.
137. 7 Juli. In consignatie gezonden aan Brahms en Co. te Bremen, 100 pakken tabak, volgens factuur van heden ƒ 20.910,50. Onkosten ƒ 140.
138. 8 Juli. Afgegeven aan W. van Rees alhier mijn promesse per 19 October.
139. 10 Juli. Getrokken op Brahms en Co. te Bremen, vuor mijn rekening, M. 30.000 per 1 Sept., aan de order van' mijzei ven, a ƒ 58,90 ... ƒ 17670,-.
140. 14 Juli, Verdisconteerd mijn traite op Brahms en Co te Bremen, M. 30.000 per 1 Sept. a ƒ 58,95 ... ƒ 17685,—.



Het bedrag ontvangen in een aanwijzing op de Handelsbank, groot ƒ 15000 en de rest in contanten.
141. 1 Sept. Verkooprekening ontvangen van Brahms en Co. te Bremen over de voor mijn rekening verkochte tabak.
Bruto provenu M. 40100,-; af: Onkosten M. 825,60, Provisie 2% M. 802,—; netto provenu M. 38472,40 a ƒ 59,25 . . ƒ 22794,90.
142. 9 Sept. Remise ontvangen van Brahms en Co. te Bremen, voor mijn rekening, in een wissel op de Handelsbank alhier, ƒ5022,17, 3/d. zicht, ter voldoening van M. 8472,40 a 168,70 . . ƒ5022,17.
143. 1 October. Gedisconteerd de promesse, afgegeven aan W. van Rees, alhier. Promessebedrag f ... . Disc. over 20/d. a 3%. Het bedrag, ƒ 20875,65, betaald in een aanwijzing op de Handelsbank alhier.
XXVII. GOEDEREN IN COMMISSIE.
§ 111. Ontvangt men Goederen van een handelsvriend om ze voor zijn rekening te verkoopen, dan opent men bij het verkoopen van die goederen (die ons eigendom niet worden) een afzonderlijke rekening: Goederen van N. N. te X., Goederen in Commissie van N. N. te X., 100 balen katoen in commissie van N. N. te X. enz.
1. Memoriaalpost.
Ontvangen van B. Brown te Londen, om voor zijn rekening te verkoopen, 100 pakken tabak, volgens consignatie-factuur £ 500.
Betaald voor vracht ƒ 106,40.
Het eerste deel van den post geeft geen aanleiding tot het maken van een journaalpost: de goederen worden niet het eigendom der zaak; het eerste deel van den post is dus memoriepost. (Zie § 8).



De £ 500 is ongeveer de waarde der Goederen; dikwijls trekt de afzender een wissel, ongeveer ter grootte van die som, reeds vóór dat er goederen verkocht zijn; hij beschikt dan over een bedrag, waarop hij eerst later recht kan krijgen; bij de afrekening moet gewoonlijk rente vergoed worden.
W.vermeerd.: Er ontstaat een vordering op Brown van ƒ106,40.
W.vermind.: Er gaat geld uit de kas.
De vordering op Brown zou men eigenlijk moeten boeken op: Brown te Londen z/r; gewoonlijk boekt men die echter op Onkosten (hier dus = Debiteuren), wat gemak oplevert bij het boeken der verkooprekening.
Journaalpost.
Onkosten
voor vracht op 100 pakken tabak van B. Brown te Londen ƒ 106,40
aan Kas
voor betaald ƒ 106,40
§ 112. II. Memoriaalpost.
1 Juli. Verkocht aan D. Berk alhier op 3 maanden:
60 pakken tabak van de partij van B. Brown te Londen voor ƒ 3950.
W.vermeerd.: Er ontstaat een vordering op D. Berk alhier.
W.vermind.: Er ontstaat een schuld aan B. Brown te Londen.
De geheele ƒ 3950 is echter niet voor hem; hij moet provisie betalen, bijv. 2 % = ƒ 79. Deze provisie is een winst; zij wordt eerst geboekt bij het opmaken der verkooprekening (§ H3), waardoor het journaliseeren der afzonderlijke verkoopen eenvoudiger wordt. Aan Brown komt dus toe-ƒ3950ƒ79 = ƒ3871.
We zouden dus kunnen boeken:
D. Berk ƒ 3950 aan Brown te Londen z/r ƒ 3871 aan Provisie - 79
Boekte men bij eiken gedeeltelijken verkoop de provisie, dan



zou men geen duidelijk overzicht verkrijgen van alles, wat op de goederen van Brown betrekking heeft. Daarom boekt men voorloopig alléén de schuld, aan Brown en niet de (provisie-) vordering op hem. Die schuld boekt men, om in het grootboek de afzonderlijke verkoopen duidelijk hij elkaar te hebben, op eene nieuwe rekening, n.1. Goederen van B. Brown te Londen, die dus een hulprekening is van B. Brown te Londen z/r. We hebben dus den
Journaalpost:
Debiteuren
D. Berk alhier, 60 pakken tabak ƒ 3950,— aan Goederen van B. Brown te Londen
voor 60 pakken tabak ƒ 3950, —
III. Memoriaalpost.
1 Oct. Verkocht aan E. Dijkhof alhier:
40 pakken tabak van de partij van Br. te Londen ƒ 2560,
Contant 1£ % - 38,40
Het bedrag ontvangen. ƒ 2521,60
Journaalpost.
Kas
voor ontvangen ƒ 2521,60
aan Goederen van B. Brown te Londen
voor 40 pakken tabak ƒ 2521,60
§ 113. Men maakt, nu de geheele partij verkocht is, de verkooprekening op.
IV. Memoriaalpost.
1 Oct. Verkooprekening gezonden aan B. Brown te Londen over de voor zijn rekening verkochte 100 pakken tabak. 60 pakken per 1 Oct. ƒ 3950, — 40 „ „ 1 „ - 2521,60 Bruto provenu ƒ 6471,60
Onkosten: Vracht ƒ 106,40
Comm. 2 % - 129,43 - 235,83 Netto provenu ƒ 6235,77



Bij hel journaliseeren der verkoopr. heeft men te letten op: le. De bedragen, die nog niet geboekt zijn, 2e. De bedragen, die wel geboekt zijn.
a. De bedragen, die nog niet geboekt zijn, zijn hier alleen de provisie-vorderingen. Hiervan is de
Journaalpost:
B. Brown te Londen z/r voor provisie van 100 pakken tabak ƒ 129,43 aan Provisie
voor 2 % van ƒ 6471,60 ƒ 129,43
Na deze boekingen heeft men op de verschillende rekeningen het volgende:
Onk. (= B. Br. te L. z/r) Kas Debiteuren
106,40 j 2521,60 106,40 3950,-
Ooed. van B. Br. te L. (= B. Br. te L. z/r)
3950,2521,60
B. Br. te L. z/r Provisie
129,43 | 129,43
b. Wij brengen nu de bedragen, die op de hulprekeningen geboekt zijn, over op de hoofdrekening B. Brown te Londen z/r.
De hiervan te maken journaalposten zijn slechts overschrijvingen, wijzen dus geen waardevermeerderingen of waardeverminderingen aan (§ 77).
We brengen eerst de onkosten (vordering op Brown) en vervolgens de schulden, die op Goederen van Brown te Londen voorkomen, over op B. Brown te Londen z/r- We hebben dus de
Journaalposten:
B. Brown te Londen z/r
voor vracht op 100 pakken tabak ƒ 106,40



aan Onkosten
voor overgebracht naar B. Br. te L. z/r ƒ 106,40
en
Goederen van Brown te Londen voor het bruto prov. van 100 p. tabak ƒ 6471,60 aan B. Brown te Londen z/r
voor het bruto prov. van 100 p. tabak ƒ 6471,60
Trekt men de laatste 3 journaalposten samen (§ 56) n.1.
B. Br. te L. z/r ƒ 129,43 aan Provisie ƒ 129,43
B. Br. te L. z/r - 106,40 „ Onkosten - 106,40
Goed. v. Br. te L. - 6471,60 „ B. Br. te L. z/r - 6471,60 dan verkrijgt men ten slotte den
Journaalpost:
Goederen van B. Brown te Londen voor het bruto prov. van 100 p. tabak ƒ 6471,60 aan Provisie
voor 2% van ƒ 6471,60 ƒ 129,43
aan Onkosten
voor overgebracht naar B. Br. te L. z/r - 106,40
aan B. Brown te Londen z/r
voor 't netto prov. van 100 pakken tabak - 6235,77
Opmerking. We moeten hier boeken op de „zijne rekening," omdat de handel voor zijn rekening gedreven is. Ter afdoening onzer schuld aan hem koopen we een wissel van zooveel £, dat wij ƒ 6235,77 betalen, niets meer, niets minder. Hoeveel £ de wissel is, hangt af van den koers. Is deze ƒ 12,08, dan remitteeren we de onkosten buiten rekening latende — £ (ƒ 6235,77 : ƒ 12,08) = £ 516.4.1^; is de koers ƒ 12,06, dan komt op den wissel te staan: Goed voor £ 517.1.3.
§ 114. Opgaven.
144. 14 Jan. Ontvangen van A. Huil te Londen, om voor zijn rekening te verkoopen, 50 pakken tabak, volgens consignatiefactuur £ 240.
145. 19 Jan. Betaald voor vracht op 50 pakken tabak van A. Huil te Londen ƒ 50, -



146. 24 Jan. Geaccepteerd een traite van A. Huil te Londen, voor zijn rekening, ƒ2500, - 3/d zicht, °/Handelsbankalh.ƒ2500, - .
147. 25 Jan. Verkocht a contant, aan E. Stal alhier, 10 pakken tabak van de partij van A. Huil te Londen voor ƒ 1280, --; af voor contant 1%.
148. 26 Jan. Verkocht aan P. Brouwer alhier, op promesse van 3| mnd., 40 pakken tabak van de partij van A. Huil te Londen voor ƒ 5480. Promessezegel ƒ 2,75.
149. 27 Jan. Ontvangen van P. Brouwer alhier zijn promesse per 16 Mei ƒ 5482,75.
150. 27 Jan. Betaald aan de Handelsbank alhier, in een kwitantie op de Credietinrichting alhier, de traite van A. Huil te Londen, per heden ƒ 2500.
151a. 27 Jan. Verkooprekening gezonden aan A. Huil te Londen, over voor zijn rekening verkochte 50 pakken tabak. — Bruto provenu ƒ 6747,20, vracht ƒ 50, commissie 2% ƒ 134,94, netto provenu ƒ 6562,26.
151 b. 27 Jan. Verkooprekening gezonden aan A. Huil te Londen, over voor zijn rekening verkochte 50 pakken tabak. Bruto provenu ƒ 6747,20, vracht ƒ50, sleeploonen, kleine onkosten ƒ 10,20, interest-verlies ƒ 7,06, commissie 2%f 134,94, netto provenu ƒ 6545.
152. 28 Jan. Geëndosseerd aan A. Huil te Londen, voor zijn rekening, ter vereffening van het hem toekomende een wissel, heden gekocht van de Handelsbank: 151a £ 338.10.5aƒ 12,-, ƒ 6562,26, of 151 b £ 337.1.8 a ƒ 12,-, ƒ 4045,—.
Het bedrag betaald met een zichtwissel op de Duitsche Rijksbank, M. 6000 a 59,25 en de rest met een kwitantie op De Vries alhier. (Deze kwitantie wordt nu door mijzelf geschreven).
153. 9 hebr. Ontvangen van E. Stal alhier: Een wissel op D. Schippers, ƒ 1000 per 1 Mei. (Disconto over... /d a 4%); de rest in contanten.



XXVIII. GOEDEREN IN COMPAGNIE.
§ 115. Bij den handel in gemeenschappelijke rekening met anderen onderscheidt men de volgende vier gevallen.
A. Men is noch met den inkoop, noch met den verkoop belast.
B. Men is wel met den inkoop, doch niet met den verkoop belast.
C. Men is niet met den inkoop, doch wel met den verkoop belast.
D. Men is èn met den inkoop, èn met den verkoop belast.
A. Zie de posten 154 en 155.
1. Bij 't ontvangen der factuur heeft men: (154) W.vermeerd.: Een aandeel in een partij goederen, bijv. de
helft, en boekt dat op de rekening: Goederen in \ rekening met X. te Y.
W.vermind.: Er ontstaat een schuld aan den kooper der goederen.
2. Bij 't ontvangen der verkooprekening heeft men: (155) W.vermeerd.: Er ontstaat een vordering op den verkooper. W.vermind.: Ons deel der goederen is verkocht.
B. Zie de posten 158 160.
1. Bij 't verzenden der factuur heeft men: (159)
W.vermeerd.: Een aandeel in een partij goederen (zieonder Al)en Vorderingen op hen, voor wie we kochten.
W.vermind.: Er gaan goederen uit de zaak, nl. de gekochte
partij, die wij oorspronkelijk geheel voor eigen rekening boekten (Post 158).
2. Zie onder A2.
C. Zie de posten 164- 168.
1. Als onder Al.
2. Bij 't verkoopen der partij, in eens of bij gedeelten, ontstaan er schulden aan de andere deelhebbenden, terwijl ons aandeel, of een gedeelte ervan, uit de zaak gaat.
Men boekt deze waardeverminderingen op de rekening



Goederen in compagnie met . .die dus hulprekening is van twee of meer andere rekeningen (welke?).
3. Bij 't verzenden der factuur boekt men, evenals in § 113,
a. de nog niet geboekte bedragen, en
b. dat, wat op hulprekeningen gebracht was, over op de hoofdrekeningen (§ 78).
D. Zie de aanteek. onder BI en C2 en de posten 173-177.
§ 116. Opgaven. Boek de volgende posten.
A. 154. Factuur ontvangen van D. Black te Londen over een partij thee, door hem gekocht voor gemeenschappelijke rekening van hem en mij, ieder voor de helft. Black is ook met den verkoop belast. Inkoopsbedrag der thee £ 400, onkosten £ 5, commissie 2% .. . £ 8.2.-, factuurbedrag £413.2.-; mijn helft £ 206.11.- a ƒ12,08 . . . ƒ 2495,12.
155. Verkooprekening ontvangen van D. Black te Londen over de partij thee van den vorigen post. Bruto provenu £ 480, onkosten £ 4, commissie 2% . . £ 9.12. -, netto provenu £ 466.8.-; mijn helft £ 233.4.- a ƒ12,06 . . ƒ2812,39.
156. Factuur ontvangen van A. Romain te Havre over een partij goederen, door hem gekocht voor gemeenschappelijke rekening met W. Freund te Hamburg en mij, ieder voor Hamburg is belast met den verkoop. Inkoopsbedrag fr. 18000, onkosten van verzending enz. fr. 300, commissie 2%.. fr. 366, factuurbedrag fr. 18666; mijn | is fr. 6222 a ƒ48 . . ƒ 2986,56. (Hamburg boekt a M. 81).
157. Verkooprekening ontvangen van W. Freund te Hamburg over de partij van post 156. Bruto provenu M. 16000, onkosten M. 240, comm. 2|% . . M. 400, netto provenu M. 15360; mijn J is M. 5120 a ƒ59 . . . ƒ3020,80. (Havre boekt a fr. 123).
B. 158. Gekocht van B. Dorpat alhier, voor gemeenschappelijke rekening van E. White te Londen en mij, ieder voor de helft, een partij koffie. Inkoopsbedrag ƒ 6000, onkosten ƒ80, comm. 2% . . /121,60, factuurbedrag ƒ 6201,60.



159. Factuur gezonden aan E. White te Londen over de koffie van den vorigen post. Factuurbedrag (van post 158) ƒ6201,60, onkosten van verzending ƒ45,40, comm. 2% . . ƒ124,94, totaal ƒ6371,94; mijn | is ƒ 3185,97. (White boekt a 12.2).
160. Verkooprekening ontvangen van E. White te Londen over de koffie van post 159. Bruto provenu £600, onkosten £ 5, comm. 2|% . . £ 15, netto provenu £ 580; mijn helft" £ 290 a ƒ12,05 . . .ƒ3494,50.
161. Gekocht op 3| maands promesse van V. Landman alhier, in gemeenschappelijke rekening met A. Brown te Londen en B. Müller te Hamburg, ieder voor een derde, een partij goederen, met inbegrip van alle onkosten, voor ƒ18000. B. Müller zal zich met den verkoop belasten.
162. Factuur gezonden aan B. Müller te Hamburg en A. Brown te Londen over de goederen van post 161. Inkoopsbedrag ƒ 18000, onkosten en verzending ƒ 123,91, comm. 2% . .ƒ 362,48, factuurbedrag ƒ 18486,39; mijn £. .ƒ6162,13. (Hamburg boekt a 168, Londen a 12,2).
163. Verkooprekening ontvangen van B. Müller te Hamburg over de door hem verkochte partij goederen. Bruto provenu M. 33000, onkosten M 168,60, comm. 2% . . M. 660, netto provenu M. 32171,40; mijn £ .. M. 10723,80 a ƒ 59,20.. ƒ 6348,49. (Londen boekt a M. 20,40).
C. 164. Factuur ontvangen van B. Brauer te Bremen over 200 pakken tabak, door hem gekocht voor gemeenschappelijke rekening van hem en mij, ieder voor de helft. Inkoopsbedrag der tabak M. 8000, onkosten M. 60, comm. 2% . . M. 161,20, factuurbedrag M. 8221,20; mijn helft . . M. 4110,60 a ƒ 59 ... ƒ 2425,25 (Londen boekt a M. 20,40). Wij belasten ons met den verkoop.
165. Ontvangen de partij tabak van post 164. Betaald voor vracht ƒ 28.
166. Verkocht a contant, aan G. Vreeman alhier, 60 pakken tabak (post 164) voor ƒ 1800; contant 1% . . ƒ 18, blijft ƒ 1782.



167. Verkocht op promesse van 3 maanden aan H. Zomerberg alhier, 140 pakken tabak (post 165); bruto provenu/3920, promessezegel ƒ 2, totaal ƒ 3922.
168. Verkooprekening gezonden aan B. Brauer te Bremen, over de voor gemeenschappelijke rekening verkochte 200 pakken tabak; bruto provenu ƒ 5702, onkosten ƒ 46, comm. 3% . . ƒ 114,04, netto provenu ƒ 5541,96; ieders helft ... ƒ 2770,98. (Bremen boekt a M. 168,10).
169. Factuur ontvangen van R. Cleveland te New-York over een partij goederen, door hem gekocht voor gemeenschappelijke rekening met A. Leicester te Liverpool en mij ieder voor Inkoopsbedrag $ 6000, onkosten $ 240, comm. 2% . . $ 124,80, factuurbedrag $ 6364,80; mijn | . .$2121,60 a ƒ 2,48 ... ƒ 5261,57. (Liverpool boekt a 49 d.).
170. Ontvangen de partij van post 169. Betaalde onkosten ƒ 33,75.
171. Geaccepteerd een traite van R. Cleveland te NewYork, voor gemeenschappelijke rekening van hem, A. Leicester te Liverpool en mij, ieder vooreen derde, $ 6364,80 a ƒ2,48... ƒ 15784,70. (Liverpool boekt, na bericht ontvangen te hebben van de wisseltrekking, a 12.2).
W.vermeerd.: 1. Er gaat een schuld in $ te niet aan R. Cleveland.
2. Er ontstaat een vordering in gids. op hem.
3. Er ontstaat een vordering in gids. op A. Leicester.
W.vermind.: Er ontstaat een wisselschuld in gids., daar de
wissel tegen een bepaalden koers geaccepteerd wordt.
172. Verkooprekening gezonden aan R. Cleveland te New-York en A. Leicester te Liverpool over de partij van post 169. Bruto provenu ƒ 16000, onkosten ƒ 84,20, comm. 2% . . . ƒ 320, netto provenu ƒ 15595,80; ieders } . . f 5198,60. (NewYork boekt a 40£, Liverpool a 12.1).
D. 173. Gekocht van T. Stedeman alhier, voor gemeenschappelijke rekening met S. Friedhoff te Keulen, een partij goederen met inbegrip van alle onkosten voor ƒ 12860. Wij belasten ons met den verkoop.



174. Factuur gezonden aan S. Friedhoff te Keulen over de partij van den vorigen post. Inkoopsbedrag ƒ 12860, onkosten ƒ 16,20, comm. 2£% . . ƒ 321,91, totaal ƒ13198,11; mijn helft bedraagt ƒ 6599,06. (Keulen boekt a M. 168).
175. Verkocht op 3 maanden aan J. Boomgaard alhier een deel van de partij van den vorgen post voor ƒ 8520.
176. Verkocht op promesse van 2 maanden aan M. Adelaar alhier de rest van de partij van post 173 voor ƒ 6265,50; promessezegel ƒ 3,25, totaal ƒ 6268,75.
177. Verkooprekening gezonden aan S. Friedhoff te Keulen over de partij van post 173. Bruto provenu ƒ 14785,50, onkosten ƒ 62,70, comm. 2°/9 . . ƒ 295,71, netto provenu ƒ 14427,09; mijn helft . . ƒ 7213,55. (Keulen boekt a M. 168).
178. Factuur ontvangen van H. Dublin te Londen over een partij goederen, door ons gekocht voor gemeenschappelijke rekening met C. Lynonnais te Parijs en H. Steiner te Frankfort, ieder voor Inkoopsbedrag £ 1250, onkosten £ 18, comm. 2% . . £ 25.7.2, factuurbedrag £ 1293.7.2 aƒ 12,10 . .ƒ15649,64.
179. Ontvangen de partij van post 178. Betaald voor onkosten ƒ 25,36.
180. Factuur gezonden aan C. Lyonnais te Parijs en H. Steiner te Frankfort over de partij van den vorigen post. Inkoopsbedrag £ 1293.7.2 a ƒ 12,10 . . . ƒ 15649,64, onkosten ƒ 25,36, comm. 2% . .ƒ313,50, factuurbedrag ƒ 15988,50; ieders J . . ƒ 5329,50 (Parijs boekt a fr. 208,20, Frankfort a M. 168).
181. Verkocht aan L. Strelitz te Bremen de partij van post 178 voor ƒ 16800. (Bremen boekt a M. 168).
182. Verkooprekening gezonden aan C. Lyonnais te Parijs en H. Steiner te Frankfort over de partij van post 178. Bruto provenu ƒ 16800, onkosten ƒ 37,80, comm. 2% . . ƒ376, netto provenu ƒ 16386,20; mijn { bedraagt ƒ 5462,07. (Parijs boekt a fr. 208,20, Frankfort a M. 168).



XXIX. DE „MIJNE REKENING" (m/r). § 117. A. Memoriaalposten.
I. 1 April. Factuur ontvangen van E. Simmons te Londen over 17 balen koffie, met alle onkosten tot aan boord £ 100 a ƒ 12,08 . . ./ 1208.
II. 4 April. Ontvangen 17 balen koffie, gekocht van E. Simmons te Londen, volgens factuur van 30 Maart £ 100 (ƒ1208). Onkosten bij aankomst betaald ƒ 42.
III. 14 April. Geremitteerd aan E. Simmons te Londen £ 100 in een wissel op Londen, gekocht van de Handelsbank alhier. Koers: a. f 12,08. - b. f 12,06. Het bedrag per kas betaald, a. f 1208. b. ƒ 1206.
IV. 30 April. Verkocht aan D. de Vries alhier de 17 balen koffie, gekocht van E. Simmons te Londen, voor ƒ 1300. Het bedrag ontvangen.
§ 118. Journaalposten.
I. Goederen van buitenslands aan E. Simmons te Londen ™/r.
II. Goederen aan Goederen van buitenslands.
aan Kas.
III. E. Simmons te Londen m/r aan Kas.
IV. Kas aan Goederen.
Op de hier genoemde rekeningen staat nu geboekt:
a. Goed v. buitens!. E. Simmons m/r Goederen Kas
1 i i ~ _______
1208 1208 (£100) (£100) 1208) 1300 1300 42 ^
* 1 1208 1208* 42) 1208
b. Verschilt de op 1 April aangenomen koers ƒ 12,08 van den koers van betaling op 14 April, ƒ 12,06 bijv., dan krijgt men op de grootboek-rekeningen de hieronderstaande bedragen. Goed. v. buitensl. E. Simmons ™/r Goederen Kas
1208 I 1208 (£100) (£100) 1208 ) 1300 1300 ~
1 1206 1208 42 1 1206
Opmerkingen. Alle bedragen onder a zijn juist, daar de aangenomen koers overeenstemt met den werkelijken op 14 April. De rekening Goederen geeft de winst op de goederen.



Niet alle bedragen onder b zijn juist; foutief zijn de vet gedrukte getallen: zij volgen alle uit den foutief aangenomen koers ƒ 12,08. Hieruit volgt, dat de rekening Goederen niet de winst op de goederen aanwijst; de winst is zooveel grooter, als de ƒ 1208 op Goederen te groot genomen is; en dit verschil wordt juist aangewezen door het saldo ƒ 1208—ƒ 1206 derm/r.
We hebben dus:
Het creditsaldo der m/r wijst aan, hoeveel men naar het credit van Goederen moet overbrengen, om de winst op Goederen te krijgen.
Men kan dus ook zeggen: Het creditsaldo der m/r is winst.
De m/r kan dus afgesloten worden met den
Journaalpost:
E. Simmons m/r aan Goederen ƒ2,—
De m/r ziet er na de afsluiting aldus uit:
1908. 1908.
Apr. 14 Voor een Apr. 1 Voor 17 b.
wissel enz. £100 ƒ1.206- koffie £100 ƒ1.208 —
V. n. Goed. - 2
£ 100 —~ 7T2Ö8" £ÏÖÖ~~ ƒ1.208^
§ 119. Was de koers van betaling niet ƒ 12,06 maar ƒ12,12 geweest, dan zou men volgens Goederen een winst krijgen, die ƒ 1212 — ƒ 1208 te groot was; men moest dan het debetsaldo van de m/r overbrengen naar het debet van Goederen, om op deze rekening de winst op de goederen te hebben.
Mijn kan dus, blijkens het voorafgaande, den „aangenomen" koers willekeurig nemen, mits men het saldo der m/r overbrengt op de rekening, die tengevolge van onjuiste boekingen een onjuist winstcijfer geeft. Om uitvoerige berekeningen te vermijden boeken sommigen dan ook steeds, zoolang de koers van betaling onbekend is, een £ op ƒ 12, een M. op ƒ 0,60, een fr. op ƒ0.50, enz.
Onjuiste koersboekingen veroorzaken niet alleen op Goederen, maar dikwijls ook op andere rekeningen foutieve bedragen, en



even dikwijls is 't zeer lastig na te gaan, hoe men 't saldo der mlr op die andere rekeningen moet overbrengen. Daarom brengt men dat saldo dan ook vaak onmiddellijk over op Winst, soms ook op een nieuwe rekening, Differentie-rekening, waarop men dan ook nog andere kleinere bedragen, als tekorten in de kas enz. boekt; het saldo der Differentie-rekening moet natuurlijk overgebracht worden op Winst.
De m/r is blijkens het voorgaande zoowel hoofdrekening (wat de kolom der vreemde muntsoort betreft) als hulprekenino(wat de saldo's betreft, die op Winst behooren).
§ 120. Opgaven.
Geef van de volgende dagboekposten de verkorte journaalposten. Bijv. Factuur ontvangen van A. te Londen over (hoeveelh. en soort der gekochte goederen), £ 50 a 12,08.. ƒ604.
Goederen van buitenslands ƒ 604, aan A. te Londen ™/r (£ 50) ' ƒ 604,
183. Factuur ontvangen van C. te Londen over £ 150 a ƒ 12,10.
184. Ontvangen de goederen van C. te Londen. Betaald voor vracht ƒ 40.
185. Geremitteerd aan C. te Londen, £ 150 a 12,09, gekocht van de Handelsbank alhier; per kas betaald ƒ 1813,50.
186. Verkocht aan D. alhier de partij goederen uit Londen voor ƒ 1900. Het bedrag per kas ontvangen.
187. Sluit de rekening C. te Londen m/r af.
188. Gekocht op promesse van 3/m. van H. Hoving alhier een partij suiker voor ƒ 3000.
189. In consignatie gezonden aan B. te Hamburg de partij suiker, gekocht van H. Hoving alhier. Voor onkosten betaald ƒ 18,50.
190. Afgegeven aan HL Hoving alhier mijn promesse per 18 Augustus ƒ 3000.
191. Remise ontvangen van B. te Hamburg, voor mijn rekening, in een wissel op de Handelsbank alhier, ƒ 2371,07, 3/d. zicht, zijnde een voorschot van M. 4000 a 168,70.
192. Verkooprekening ontvangen van B. te Hamburg. de groot, Dubbel-boekhouden, 3de druk. 8



Het netto provenu bedraagt M. 5827,80 a 59,26 . . ƒ 3453,55.
193. Getrokken op B. te Hamburg, voor mijn rekening, een wissel, M. 1827,80, aan de order van mijzelven, 3/d. zicht a 59,24 . . ƒ 1082,79.
194. Sluit de rekening B. te Hamburg m/r af.
§ 121. Bij 't bovenstaande gingen we stilzwijgend van de onderstelling uit, dat de m/r bij de afsluiting geen saldo in vreemd geld had.
B. Memoriaalposten.
I. 1 April. Factuur ontvangen van E. Simmons te Londen over 25 balen koffie, met alle onkosten tot aan boord £ 150 a ƒ 12,08 . . ƒ 1812.
II. 4 April. Ontvangen de 25 balen koffie, gekocht van E. Simmons te Londen, volgens factuur van 30 Maart £ 150 (ƒ 1812). Onkosten bij aankomst betaald ƒ 60.
III. 14 April. Geremitteerd aan E. Simmons te Londen £ 100 in een wissel op Londen, gekocht van de Handelsbank alhier a ƒ 12,05 . . ƒ 1205. Per kas betaald.
IV. 30 April. Verkocht aan D. de Vries alhier de 25 balen koffie, gekocht van Simmons te Londen, voor ƒ 2000. Het bedrag ontvangen.
Wordt nu na eenigen tijd de balans opgemaakt, dan blijkt, dat er nog een schuld aan Simmons is van £ 50. Is dan de koers op Londen ƒ 12,06, dan moet men, om de schuld af te doen, ƒ 603 betalen. Na dit en de voorgaande memoriaalposten geboekt te hebben, heeft men op de verschillende rekeningen het volgende:
Goed. v. buitensl. E. Simmons te Londen m/r
1812 LM812 £ 100 1205 £150 1812 i I V" f50 603
Goederen ^as" Balans
.1812 2000 2000 60 603
60 .. 1205
• VA <-<*-



De rekening Goederen wijst niet de winst op de goederen aan: het inkoopsbedrag der koffie is nietƒ 1812, zooals ook voorkomt op de 2^ bladz. van Simmons m/r> maar zooveel als er op de lste bladz. van die rekening staat, nl. ƒ 1205 -f ƒ 603 =ƒ 1808. Het inkoopsbedrag der koffie is dus ƒ 1812ƒ 1808 =/ 4 te hoog geboekt, dat is juist zooveel, als op de 2de bladz. der m/r meer staat dan op de lste-Om dus de winst op Goederen te krijgen, moet men eerst óf de ƒ4 aftrekken van de som der lste bladz. (wat men nooit doet), óf de ƒ 4 optellen bij de som van de 2«J« bladz. van Goederen. Bij het afsluiten van de m/r brengt men de ƒ 4 gewoonlijk over op winst en niet op Goederen. Men sluit dus af met den
Journaalpost:
E. Simmons te Londen m/r voor koersverschil ƒ 4
aan Winst
voor overgenomen van E. Simmons te L. m/r ƒ 4t
§ 122. Noemen we de som, die naar de 2^ bladz. van Winst overgebracht moet worden winst, en die, welke in andere gevallen dan het bovenstaande, overgebracht moet worden naar de late bladz. van Winst verlies, dan heeft men:
Een creditsaldo der mjr is winst, een debetsaldo verlies.
§ 123. Opgaven.
Sluit de volgende rekeningen af; breng het winst- of verliessaldo over op Winst.
195. A. B. te Londen m/r. Op deze rekening staat:
Debet: £ 137.18.6 a ƒ 12,09,
Credit: £ 125.-.10 a ƒ 12,07.
Koers op Londen bij de afsluiting: 12,06.
196. C. D. te Berlijn m/r. Op deze rekening is geboekt: Debet: M. 18422, a ƒ59,26,
Credit: M. 24000, a ƒ 59,15.
Koers op Berlijn bij de afsluiting: 59,20.



197. E. F. te Parijs m/r.
Debet: fr. 8342,25 a ƒ 48,06.
Credit: fr. 7200,- a ƒ48,10,
Koers op Parijs bij de afsluiting: 48,12.
XXX. DUBIEUSE DEBITEUREN. FAILLIETE BOEDEL.
§ 124. Memoriaalposten.
I. Verkocht a contant aan A. Hulst te Amsterdam:
een partij sigaren voor ƒ 124,50.
II. Afgegeven ter inning aan de Kasvereeniging alhier een kwitantie op A. Hulst te Amsterdam van ƒ 124,50.
III. Bericht ontvangen van de Kasvereeniging, dat A. Hulst zijn betalingen gestaakt heeft; de kwitantie op hem terugontvangen.
IV. Overeengekomen met A. Hulst, dat hij mij nu 60% zal betalen en de rest binnen zes maanden. Per kas ontvangen ƒ 74,70.
V. Verkocht aan B. van Rijn alhier mijn pretentie op A. Hulst te Amsterdam, ƒ 49,80, voor ƒ 25. Het bedrag ontvangen.
Uit post III blijkt, dat Hulst of onwillig, of niet in staat was om te betalen. Wanneer men dit laatste van een debiteur weet, voert men hem van de rekening Debiteuren af en plaatst de vordering op hem, om 't bijzonder karakter ervan, op eene nieuwe rekening, Dubieuse debiteuren; wordt de debiteur in staat van faillissement verklaard, dan plaatst men de vordering op een nieuwe rekening, Failliete boedel A. Hulst te Amsterdam. Deze beide rekeningen worden op dezelfde wijze en om dezelfde redenen gedebiteerd en gecrediteerd.
§ 125. Journaalposten.
I. Debiteuren, A. Hulst te Amsterdam ƒ 124,50 aan Goederen enz. ƒ 124,50



II. Men beschouwt dezen post of als memoriepost, en wacht dan niet de jouinaliseering tot men weet of de kwitantie geïnd is of niet, öf men behandelt hem als een gewonen memoriaalpost. In dit geval boekt men:
Kasvereeniging aan Debiteuren, ƒ 124,50.
III. a. II beschouwt men als memoriepost.
Men brengt A. Hulst van Debiteuren over op Dubieuse debiteuren; hier wijst de journaalpost geen waardeverandering aan, hij is niet anders dan een overschrijving.
Dubieuse debiteuren A. Hulst te Amsterdam; een partij sigaren ƒ 124,50 aan Debiteuren
A. Hulst te Amsterdam; voor overgebracht naar Dubieuse debiteuren ƒ 124,50
b. II beschouwt men als een gewonen memoriaalpost.
Hier blijkt, dat de journaliseering van II foutief was. We moeten nu eerst de fout herstellen. We doen dit door Kasvereeniging te crediteeren en Debiteuren te debiteeren voor ƒ 124,50. Tevens brengen we A. Hulst over op Debieuse debiteuren. Door combinatie van deze posten krijgt men:
Dubieuse debiteuren aan Kasvereeniging.
IV. Kas aan Dubieuse debiteuren, A. Hulst te A/dam. voor 60% van mijn vordering .... ƒ 74,70.
V. Door het verkoopen der pretentie op Hulst, gaat onze vordering op hem geheel te niet. We moeten Hulst dus crediteeren voor het volle bedrag. Er komt ƒ 25 in de kas en de eigenaar lijdt een verlies van ƒ 49,80 ƒ25 = ƒ24 80
Kas '
voor ontvangen ƒ 25 -
Winst '
voor verlies op de vordering op A. Hulst te Amsterdam . 24 80
aan Dubieuse debiteuren
A. Hulst te Amsterdam; voor verkocht mijn pretentie op hem ƒ 49 30



Opmerking. Werd de pretentie niet overgedaan en had men bij 't einde van 't jaar de zekerheid, dat de ƒ 49,80 geheel verloren was, dan zou men Dubieuse debiteuren afsluiten met den post:
Winst aan Dubieuse debiteuren, voor verlies ƒ 49,80.
§ 126. Opgaven.
198. Bericht ontvangen, dat M. Mulder alhier in staat van faillissement is verklaard. Mijn vordering op hem bedraagt ƒ2500.
199. Ontvangen als eerste uitkeering in het faillissement van M. Mulder alhier ƒ 500.
200. Toegetreden tot het faillissement-accoord van M. Mulder; er zal 45% van de oorspronkelijke vordering uitgekeerd worden.
201. Ontvangen mijn aandeel van den faillieten boedel van M. Mulder, groot ƒ 625.
202. Sluit de rekening van den faillieten boedel af.



XXXI. MEMORIAAL VAN DE HANDELSZAAK VAN D. BEUKENBOSCH.
Voor aanteekeningen en namen der rekeningen zie de pag. 132, 135 en 136.
§ 127. Groningen, 1 November 1908.
1 Heden mijn zaak begonnen met:
Bezittingen.
Geld ƒ 16.000 -
Vaste goederen
Een huis in de Hofstraat B 124 . . . . - 24.000 Effecten
fl. 8000 Oostenr. papierrente 5 % a 85 . - 8.148 C. te Londen m/r
£ 36.8.10 per 30 Nov. a ƒ12,04 .... - 43876
Inboedel . 3.500 -
Te innen wissels
ƒ 8000 op B. te Arnhem p. 11 Nov.
- 3200 op D. te Zwolle p. 17 Jan. ... - 11.200 —
Debiteuren
E. te Amsterdam, p. 31. Jan. ƒ4000
F. te Rotterdam, p. 12 Jan. ƒ6000
P. te Amsterdam, geleend op 1 Mei jl. a
3 % ƒ8000 - 18.000 -
Interest
Te vorderen van P. te Amsterdam ƒ120,-
- 8000 in 10 dg. a 3 % - 6,67
- 20000,, 71 „ „ „ -118,33
- 4500 „ 30 „ „ „ - 11,25 - 256 25 Goederen
20 kranjangs Java-suiker a ƒ75 ƒ1500,-
100 pakken tabak „- 25 - 2500, -- - 4.000 - ƒ 8.5543 01 Schalden.
Crediteuren
G. te Zutfen, ƒ 8000 per 11 Nov. ... ƒ 8.000 Te betalen wissels
ƒ20000, prom. aan H. te R/dam p. 9 Jan. - 20.000



Groningen, 1 November 1908.
D. te Keulen z/r
ƒ4500 per 1 Dec ƒ 4.500
Interest
ƒ8000 in 12 dg. a 3 % ƒ 8,
- 3200 „ 79 „ , „ -21,07
- 4000 „ 90 „ „ „ -30.-
- 6000 „ 71 „ „ „ - 35,50 - 94 57 ƒ 32.59457 2 ~~ :—
2 A deposito geplaatst bij de Crediet-
vereeniging alhier a 1| % ƒ 15.600 -
— 2 
3 Factuur ontvangen van A. te Bremen over 100 pakken tabak, M. 4000 a 59,10
per heden ƒ 2.364
3 
4 Getrokken op C. te Londen, voor mijn rekening, order mijzelven, £ 36.8.10
a ƒ12,03 (3/d. zicht) ƒ 438 39
5 
5 Geremitteerd aan D. te Keulen, voor
zijn rekening, M. 7617,79 a ƒ 59,08 ... ƒ 4.500
Dezen wissel gekocht van de Credietvereeniging en het bedrag afgeschreven van mijn deposito.
— 5 
6 Geaccepteerd een traite van A. te Bremen, voor mijn rekening, ƒ 2364,06
a 169,20 = M. 4000, 3/d. z ƒ 2.364 06 ;
- 5 
7 Uit de kas genomen voor:
de huishouding ƒ 150 -
de kleine kas - 100— ƒ 250



Groningen, 5 November 1908.
8 Ontvangen de partij tabak van post 3 ƒ 2.364
Onkosten (niet betaald) - 83 40 ƒ 2.447 40
5 — 
9 Verkocht op promesse van 3| maand
aan I. alhier, 40 pakken tabak voor . . ƒ 1.080
Zegel - _0 75 ƒ 1.080 75
De promesse ontvangen. 5 6 ; 
10 Getrokken op F. te Rotterdam, aan de
order van mijzelven, ƒ6000 per 12 Jan. ƒ 6.000
7 
11 Gekocht en betaald verschillende kantoorbehoeften ƒ 120 70
7 
12 Verdisconteerd den wissel op C. te
Londen, £ 36.8.10 a ƒ 12,05 (3/d. zicht). ƒ 439 12
Het bedrag ontvangen.
8 : 
13 Betaald de traite van A. te Bremen
(Post 6) ƒ 2.364 06
Voor het bedrag beschikt over mijn deposito.
8 
4 Verkocht a contant aan IJ. alhier:
; 30 pakken tabak voor ƒ 800
9 
5 Geëndosseerd (en geremitteerd) aan G. te Zutfen den wissel op B. te Arnhem,
ƒ8000 per 11 dezer ƒ g.000
- 9 
6 Gekocht op 3 maands promesse van X
| alhier: 40 kranj. Java-suiker voor ... ƒ 3.02080



Groningen, 10 November 1908.
17 Factuur gezonden aan A. te Bremen
over voor zijn rek. gekochte suiker (post 16) ƒ 3.020 80
Onkosten - 12 60 Court. | - 7 55 ƒ 3.040 95 Comm. 2% - 60 82 ƒ 3.10177 j 10 
18 Getrokken op A. te Bremen, voor zijn rekening, een wissel aan eigen order,
M. 5257,24 per 12 Dec. a 59, - . . . . / 3.101 77 10—— •
19 Afgegeven aan X alhier mijn promesse
per 9 Febr j ƒ 3.020 80
12 
20 Gekocht a contant van V. te Amsterdam
40 balen Java-koffie voor ƒ 2.370 75
-12-
21 Gekocht a contant van Q. alhier:
^ aandeel in de „Alberdina" voor . . ƒ 2.500 12 
22 Verdisconteerd bij de Credietvereenig.:
den wissel op A. te Bremen, M. 5257,24
per 12 Dec. a ƒ 59,05 ƒ 3.104 40
den wissel op F. te R/dam, groot ƒ 6000,-
Disc. over 63/d. a 3 % - 31,50 - 5.968 50 ƒ 9.072 90 Het bedrag bij mijn deposito gevoegd.
7 13 —
23 Overeengekomen met IJ. alhier, dat hij mij, in plaats van contant te betalen,
een 2 maands promesse af zal geven.:
Mijn vordering bedraagt ƒ 800 -
Int. over 2/m. a 3 % - 4 De promesse ontvangen. Zegel - 0 50 ƒ 804 50



Groningen, 14 November 1908.
24 Advies ontvangen van V. te Amsterdam, dat hij voor mijn rekening geremitteerd heeft aan W. te Rotterdam een wissel
op mij, groot ƒ2370,75, 8/d. zicht . . ƒ 2.370 75 14 
25 Geconsigneerd aan U. te Antwerpen
de partij van post 20 ƒ 2.370 75
Betaald voor onkosten van verzending - 24 25 ƒ 2.395
15 
26 Getrokken op U. te Antwerpen, voor mijn rekening, aan eigen order, fr. 4000
per 15 Dec. a ƒ47,80 ƒ 1.912 -
16 —
27 Geaccepteerd de traite van V. te Amsterdam, order W. te Rotterdam, ƒ2370,75,
8/d. zicht (zie post 24) ƒ 2.370 75
17 
28 Gekocht van P. alhier:
3 schilderijen voor ƒ 80 75
19 
29 Betaald: aan Q. alhier ƒ 2.500
, aan P. alhier 8075 ƒ 2.58075
Hiervoor beschikt over ƒ 3000 van mijn deposito bij de Credietvereeniging alhier.
19 , i. 
30 Gekocht op promesse van 3 maanden van R. te Rotterdam:
50 kranjangs Java-suiker voor .... ƒ 3.620 —
De promesse afgegeven.



Groningen, 20 November 1908.
31 Verkocht a contant aan K. alhier.:
30 kranjangs Java-suiker voor .... ƒ 2.240 50
20 1 —
32 In commissie ontvangen van A. te Bremen :
160 pakken tabak, volgens factuur M. 6900.
Onkosten bij aankomst betaald ... ƒ 2525 20 i —
33 Verkocht op promesse van 3 mnd.
aan B. te Deventer:
100 pakken tabak (v. post 32) voor . ƒ 2.710 50
Zegel - J_ 50^ ƒ 2.712
21 7 1 —
34 Geaccepteerd een traite van A. te Bremen, voor zijn rekening, groot ƒ3000,
3/d. zicht I ƒ 3.000
22 ■
35 Betaald aan den boekhouderder „Alber-
dina" voor uitrustingskosten ƒ 187 50
23 —
36 Gedisconteerd mijn promesse aan R. te Rotterdam p. 19 Febr. Promessebedrag ƒ 3.620 -
Disc. over 90/d. a 3% 27 15 ƒ 3.592 85
Beschikt over ƒ6000 van mijn deposito.
23 ;
37 Verkocht a contant aan C. alhier:
60 pakken tabak (v. post 32) voor . . ƒ 1.620



Groningen, 23 November 1908.
38 Verkooprekening gezonden aan A.
te Bremen over de voor zijn rekening verkochte 160 pakken tabak. Bruto provenu ƒ 4.330 50
Onkosten ƒ 25,25 Court. |% - 21,65 Interest - 20,33
Comm. 2% - 86,61 ƒ 133 84
Netto provenu ƒ 4.176 66
— 24 — 
39 Betaald aan de Credietvereen. alhier:
de traite van A. te Bremen per heden . ƒ 3.000 « „ „ V. te A/dam „ „ . - 2.370 75 ƒ 5.370 75 Het bedrag afgeschreven van mijn deposito.
24 
40 Gekocht, en betaald meteen aanwijzing op mijn deposito bij deCredietvereeniging,
een wissel op X. en dien geremitteerd aan A. te Bremen, voor zijn rekening,
M. 1600 a 59,08 *. . . ƒ 945 28
26 
41 Afgegeven ter incasseering aan de Credietvereeniging alhier mijn kwitantie
op K. alhier ƒ 2.240 50
26 
42 Ontvangen de promesse van B. te
Deventer, per 20 Februari / 2.712
27 
43 Op prolongatie gegeven aan E.
alhier a 3£% ƒ 2.000
Tot onderpand ontvangen ƒ 3000 certif.
N. W. S. 3%.



Groningen, 28 November 1908.
44 Factuur ontvangen van X. IJ. te Batavia over 70 kranj. Java-suiker ƒ4243,70
1. C. a 100| ƒ 4.264 92
Waarde per 20 Januari.
29 —
45 Bericht ontvangen van de Credietvereen., dat K. alh. zijn betalingen gestaakt:
heeft. De kwitantie terug ontvangen . . ƒ 2.240 50 — 29 
46 Betaling ontvangen van C. alhier
in een aanwijzing op de Handelsbank . ƒ 1.620 -
Het bedrag a deposito geplaatst.
— 29 —
47 Verdisconteerd mijn traite op U. te
Antwerpen, fr. 4000 per 15 Dec. a 47,90 ƒ 1.916 -
Het bedrag per kas ontvangen.
-30—
48 A deposito geplaatst bij de Crediet-
vereeniging alhier ƒ 1.916-
— 30 ; —I
49 Verkooprekening ontvangen van U.
te Antwerpen over 40 balen Java-koffie,
netto provenu fr. 5600 per 15 Dec. a 47,95 ƒ 2.685 20 30 
50 Getrokken op U. te Antwerpen, voor mijn rekening, fr. 1600 per 15 Dec. aan'
eigen order a 47,95 ƒ 767 20
30— ; —
51 In commissie ontvangen van C. te Londen 80 kranj. Java-suiker.
Onkosten bij aankomst betaald ... ƒ 4580



Groningen, 30 November 1908.
52 Verkocht per 27 Februari aan B. te Amsterdam van de partij mij door C. te Londen in commissie gezonden:
50 kranjangs Java-suiker voor .... ƒ 3.822 50 30 
53 Te weinig in kas ƒ io _
30 
54 Betaald: salarissen ƒ60, kantoorhuur ƒ 40, bedrijfsbelasting ƒ 10, weekloo-
nen voor pakhuisknechten ƒ 30 .... ƒ 140 Uit de kas genomen voorde huishouding - 100 - ƒ 240 -
1 December- 
55 Beschikt over mijn deposito bij de Credietvereeniging alhier ƒ 6.028 81
Bij: Rente - 13 68
ƒ W)42 49~
Af: Kassiersloon ^ 120^ ƒ 6.04129
Het bedrag per kas ontvangen.
3 
56 Ontvangen van U. te Antwerpen een wissel op G. alhier, ƒ 3000 per 18 Jan.,
met order dien wissel voor zijn rekening te verdisconteeren en het netto provenu over te maken aan D. te Z.
Wisselbedrag ƒ 3.000 Disc. over 48d. a 3 % - 12 —
Contante waarde ƒ 2.988 In kas genomen mijn provisie a \ °/Q ===== ƒ 7^q Aan de opdracht voldaan.



Groningen, 4 December 1908.
57 A deposito geplaatst bij de Handelsbank alhier a 2% ƒ 5.800
5 ; 
58 Ten verkoop gezonden aan C. te Londen voor mijn rekening, den wissel
van post 50, fr. 1600 per 15 December. ƒ 767 20 6 —
59 Verkocht a contant aan P. alhier van de partij van post 51:
30 kranjangs Java-suiker voor. ... ƒ 2.37050 7 
60 Verkoooprekening gezonden aan C.
te Londen over de mij ten verkoopgezonden
80 kranj. Java-suiker. Bruto provenu ƒ 6.193 Onkosten ƒ 45,80 Court. |% - 15,49 Prov. 2% - 123,86 - 185 15^
Waarde per 4 Febr. a.s. Netto provenu ƒ 6.007 85 10 
61 Afrekening ontvangen van C. te Londen over den hem ten verkoop gezonden wissel, fr. 1600 per 15 December.
fr. 1600afr. 25,10 = £ 63.14.11 a/12,10 ƒ 76940
-11
62 Geaccepteerd voor rekening van C.
te Londen: ƒ 5798,40 per 4 Febr. a.s. . ƒ 5.798 40
£ 15 per idem, geaccept. a/12 - 180 ƒ 5.978 40 ——12 
63 Remise ontvangen van C. te Londen,
voor mijn rekening, in een wissel op de Handelsbank alhier, ƒ 769,40, 8/d. zicht,
ter vereffening van £ 63.14.11 a ƒ 12.2 . ƒ 769 40



Groningen, 13 December 1908.
64 Factuur ontvangen van C. en Co. te Liverpool over 40/12 kisten thee, £ 94.12.6
a{Y|2'^ / 1.144 96
Waarde per 24 dezer.
65 Getrokken op B. te Amsterdam een wissel aan eigen order, groot ƒ 3822,50
per 27 Februari f 3 8225Q
15 
66 Gekocht op promesse van 3| maand van H. alhier:
40 balen rijst voor ƒ 920 80
a 17 
67 Afgegeven aan H. alhier mijn promesse per 30 Maart a.s ƒ 920 80
• 18 
68 Ontvangen van C. en Co. te Liverpool:
40/i2 kisten thee, volgens factuur v. 13 dezer ƒ 1.144 96 Onkosten bij aankomst betaald ..... 4354 ƒ 1 18850 20 ~ ' 
69 Geïnd bij de Handelsbank alhier, den
wissel op haar, ƒ769,40, heden vervallende j ƒ 76940
Het bedrag bij mijn deposito gevoegd. 20 
70 Factuur gezonden aan A. te Bremen over de voor zijn rekening gekochte en verzonden kisten thee. Inkoopsbedrag ƒ 1.144 96
(Zie post 68). Betaalde onkosten - 43 54
ƒ 1.18850
Waarde per 24 dezer. Comm. 2% - 23 77 ƒ 1.212 27
de groot, Dubbel-boekhouden, 3de druk.



Groningen, 21 December 1908.
71 Getrokken op A. te Bremen, voor zijn
rekening, M 2200 a 59,10 ƒ 1.300 20
Dezen wissel geremitteerd aan C. te Londen, met order dien voor mijn rekening te verkoopen en van het netto provenu £ 94.12.6 te remitteeren aan C. en Co. te Liverpool.
— 22 
72 Ter incasseering gegeven aan de
Handelsbank mijn kwitantie op P. alhier , ƒ 2.370 50
24 
73 Bericht ontvangen van de Handelsbank, dat P. alhier geweigerd heeft mijn kwitantie te betalen en in staat van faillissement verklaard is. De kwitantie terug
ontvangen ƒ 2.370 50
27 —4
74 Afrekening ontvangen van C. te Londen over den hem toegezonden wissel op A. te Bremen.
M. 2200 a 20,20 £ 108.18.3 Remise aan C. en Co. £ 94.12.6 Onkosten . 5.— 94.17.6
Netto provenu £ 14.-.9
a 12,08 ƒ 169 57
— 28 
75 Gekocht a contant van Q. alhier:
fr. 2000 Oblig. Port. buitenl. 1888/89 a 39 ƒ 390 Rente over 87/d. a 4\ % - 10 875
Court. 4% - 1 25 ƒ 402 12?



Groningen, 28 December 1908.
76 Ontvangen van E. alhier:
1/mnd. prolongatie-rente | ,
j 51 oo
77 Nota ontvangen van den makelaar in goederen, C. Boom alhier, ten bedrage van .
• ƒ 53i65
30 ft 
78 Verdisconteerd bij de Handelsbank alhier de volgende promessen en wissels :
De promesse v. I. alh. p. 20 Feb. ƒ 1.080,75 De promesse van B. te D. p. 20 Feb. - 2.712,» ||
^73792/75]
Disc. over 54/d. a 3 % - 17,07 ƒ 3.775|68 De promesse v. IJ. alh. p. 13 Jan./ 804,50 ^ Disc. over 16/d. a 3 % - 1,07 . smU De traite op B. te A. p. 27 Febn/3822W
niervan ƒ 8000 a deposito geplaatst en de rest in kas genomen.
31 i 
79 Gekocht op 3/m van G. te Amsterdam
200 pakken tabak voor j j 4 806|80
80 Betaald voor: salarissen ƒ60, kantooruur ƒ40, pakhuishuur ƒ100, kassiers- i !
. | oon ƒ22,50, weekl. ƒ30, assurantie ƒ20. ! ƒ 272I5O
81 Ontvangen van de Handelsbank voor interest
[_____ / 8 81



Groningen, 31 December 1908.
82 Over te brengen naar Kapitaal het
saldo van Huishouding ƒ 250 -
31 
83 Over te brengen van Onkosten naar
f 20
Goederen: assurantie ƒ20 j ^
§ 128. Rekeningen en saldo's der proefbalans.
Namen der rekeningen. Saldo's. Namen der rekeningen. Saldo's.
1 Kas D ƒ 1.09159 19 Onkosten D ƒ 31398
2 Vaste goederen . . .D - 24.000- 20 A. te Bremen z/r . . C - 31931
3 Effecten D- 8.550126 21 Provisie C- 30256
4 C. te Londen m/r . . D - 16994 22 Scheepsaandeelen . . D - 2.68750
5 Inboedel D - 3.58075 23 Geadviseerde wissels .
6 Te innen wissels . . D - 3.200 — 24 Goederen o/U. te A. . C - 29020
7 Debiteuren .... D - 12.000 - 25 U. te Antw. m/r • . D - 6 -
8 Interest D - 15095 26 G. in comm. v. A. te B.
9. Goederen D - 11.90815 27 Prolongatie u/g . . . D - 2.000
10 Crediteuren . . . . C - 5.262 575 28 X. IJ. te Bataviam/r . C - 4.26492
11 Te betalen wissels . . C - 29.740- 29 Dubieuse debiteuren .D - 2.24050
12 D. te Keulen z/r ■ • 30 in comm. v. C. te L.
13 Kapitaal C - 52.69844 31 Differentierekening . D - 10 —
14 credietvereen., dep. . 32 Handelsbank, dep. . D - 14.56940
15 Goederen van Buitenst. D - 4.26492 33 Wissel o/C.te L. . . C - 1766
16 A. te Bremen m/r . . D 06 34 C. te L. z/r . . . . C - 2945
17 Wissels in vreemd geld C - 18736 35 C. en Co. te Liv. m/rC - 189
18 Huishouding . . . . 36 Faill. boedel P. alhier D - 2.37050



129.
Inventaris op 31 December 1
908.
84 Activa.
Geld
Va . ƒ 1.09159
Vaste goederen:
Een huis in de Hofstraat B 124 . I 24 000
Effecten:
fl. 8000 Oostenr. papierr. 1868 5% a84|j ƒ 8.180
fr. 2000 Oblig. Port. Buitenl. 4} % a 38} - 391 ^25 - 8.571 25
C. te Londen m/r:
£ 14.-.9 a f 12 08
: 3.^i7
Te innen wissels:
ƒ 3200 op D. te Zwolle per 17 Jan. . - 3 200 -
Debiteuren:
E. te Amsterdam, ƒ 4000 per 31 Jan.
P. te Amsterdam, ƒ 8000 .... I| ,9nm
Interest: ' | " -UUÜ
van P. te A/dam, ƒ8000 in 8/m. a 3% ƒ 160 » Ciediteuren: ƒ 4806,80 in 3/m. a 3 7 - 36^05 " Te betalen wissels: |
ƒ20000 in 11/d. ƒ3020,80 in 42/d.,
ƒ5798,40 in 37/d., ƒ920,80 in 91/d.' a 3 % - 53 76 van A. te Bremen z/r in rek. cour - 14 21
"Góede™;7™0 4/d' » 31 %' ' - 26480
40 kranj. Java-suiker a ƒ 80 ... ƒ 3 200 330 pakken tabak. . ' 0 44.nl
40 balen rijst a ƒ 24. . . ! ! ! . 960l [ .
Goederen van buitenslands: 1~
70 kranj. Java-suiker 
Scheepsaandeelen: " 0
iV aandeel in de «Alberdina" . . 0 0nn
Prolongatie u/g: "
E. alhier .
• •. ■ • • • L_Z000.-
Over te brengen , ,1



Overgebracht ƒ76.997 21
Dubieuse debiteuren:
Geschatte waarde 80% van ƒ2.240,50 . - 1.792 40
De Handelsbank - 14.569 40
Failliete boedel van P. alhier:
Geschatte waarde 30% van ƒ2.370,50 . 711 15
ƒ94.070 16
85 Passiva.
Interest:
Van Te innen wissels^3200 in 19/d. a 3 % ƒ 5 07 „ Debiteuren: ƒ 4000 in 1/m. a 3% . - 10 ƒ 15 07 Crediteuren:
Q. alhier ƒ 402 125
C. Boom alhier - 53 65
G. te Amsterdam - 4.806 80 - 5.262 575
Te betalen wissels:
ƒ20.000, prom. aan H. te R/dam p. 9 Jan.
- 3.020,80, prom. aan X. alhier p. 9. Febr.
- 5.798,40, remise v. C. te Londen p. 4 Febr.
920,80, prom. aan H. alhier p. 30 Mrt. - 29.740
Wissels in vreemd geld:
£ 15 per 4 Febr. a 11,98 179 70
Onkosten:
Nog te betalen vracht van Batavia n. hier - 800
A. te Bremen z/r - 319 31
X. IJ. te Batavia m/r :
ƒ4243,70 I. C. a 100£ - 4.264 92 ]
C. te Londen z/r - 29 45 1
ƒ40.611 025 I
86 Mijn zuiver kapitaal bedraagt . . ƒ 53.459 1 35;



Opgaven.
203. Maak van het vorige memoriaal Balans en Winst op.
204. Hoeveel zou de kapitaalvermeerdering bedragen hebben wanneer het aanvangskapitaal, ƒ 52.948,44, a 4°/ op interest was uitgezet?
AANTEEKEN1NQEN BIJ HET VORIGE MEMORIAAL.
Post 1. Voor de namen der rekeningen zie § 128.
4. Wissels op Engeland trekt men gewoonlijk in £, wissels op Duitschland in M„ enz. Het komt echter ook voor, dat
ngeland op Nederland trekt in £ en niet in guldens; evenzoo voor Frankrijk enz.
De loop van zoo'n Engelschen wissel op iemand te Groningen bijv., is in hoofdzaak de volgende:
Trekker te Londen - Bankier te Londen - Bankier te Amsterdam - Kassier te Groningen - Betrokkene te Groningen.
Wat den koers betreft, deze wordt óf tusschen trekker en betrokkene overeengekomen en te Londen in woorden op de achterzijde van den wissel geschreven, óf door den bankier te Amsterdam in cijfers op de voorzijde geplaatst. Komt de genoteerde koers den betrokkene te hoog voor, dan weigert hij soms de acceptatie tegen den genoteerden en accepteert tegen een lageren koers.
, 7,".. ,Nu en dan men uit de eigenlijke kas sommen ter
bestrijding van dagelijks voorkomende uitgaven; die sommen vormen samen, wat men de kleine kas noemt; men boekt ze op Onkosten.
8. Men lette bij onkosten er steeds op, of ze al of niet betaald worden.
14. Verkocht (gekocht) a contant = betalen binnen 14 dagen. 24. Sommigen boeken bij het ontvangen van het advies den wissel op Geadviseerde wissels; deze wordt gecrediteerd bij de acceptatie, of, zoo er niet geaccepteerd wordt, bij de betaling van den wissel. s



38. Waarom wordt er bij dezen post interest in rekening gebracht ?
41. Sommigen beschouwen posten als deze, als memorieposten en journaliseeren den post, die vermeldt, dat de kwitantie al of niet geïnd is; ontvangt men bericht, dat de kwitantie als oninbaar teruggekomen is, dan brengt men den nalatigen debiteur op Dubieuse debiteuren of op Faillieten boedel, of men neemt ook dezen post als memoriepost; welken der wegen men kiest, hangt voor een deel van het meerdere of mindere vertrouwen af, dat men in den debiteur stelt. Anderen boeken bij het afgeven der kwitantie, dat de kassier het verschuldigde onmiddellijk ontvangt; komt het bericht, dat de kwitantie niet betaald is, dan boekt men: Dubieuse debiteuren of Failliete Boedel aan Kassiersrekening. Hier is de eerste beschouwing gevolgd. Zie ook post 45 (Dubieuse debiteuren) en de posten 72 en 73.
44. I. C. = Ind. courant = geld in Indië in omloop. Waarde per 20 Januari — te betalen op 20 Januari.
53. Te boeken, als verlies, op Differentie-rekening. (Men boekt ook wel onmiddellijk op Winst.)
54. De weekloonen voor pakhuisknechten te boeken op... ? Zie de posten 80 en 83.
56. Moet hier ook wat anders geboekt worden, dan de provisie ?
58. Te boeken op: Wissels onder. C. te Londen.
62. Waarom kan de £ 15 ook wel op Te betalen wissels geboekt worden ?
74. Hier te boeken: hoeveel de wissel opgebracht heeft, het afdoen der schuld aan C. en Co. te Liverpool en de onkosten.
75. Deze effecten komen niet meer op de prijscourant voor.
80. Pakhuishuur en weekloonen te boeken op ?
Op den staat van § 128 zijn alleen de saldo's der proefbalans opgegeven; men make eerst de volledige proefbalans, als controle op het grootboek.



eindexamen-opgaven der h. b. scholen.
1908.
e„ de daar,,
Debet. Balans' Credit.
2 p °g^'e v.' ' ' /«»a- Meijer, Hamburg m/r ƒ 6000
/ em/r" - 3000'- P"terest. ... inn
__5 Onkosten ■ • lUu, -
Debet Verlies en Winst. . Credit.
Onkosten °°?<™ /«*-
löOO, p. Bon, Marseille - 40 —
Interest - 100,'-
b- 1- p. Smit te Rotterdam ontvano-t on 2 hmi iooq
Thomson & Sons te i„„h»„ * * & P Jum 1908 van ouns te Londen factuur over 200 kktpn
brachten en °de wisselkoers op Londen 12 iTis" '
2. Op 5 Juni accepteert P. Smit tegen den koers Ï9ii » wisse , erroot i? 99nn Ti «oers 1411 een
1 Juni 1908 nn h™ ♦ m Th°mS°n & Sons te Lo"den op door P Smit h ge ter gedeeltelijke inning van het
n • ' 1 verschuldigde voor bovengemelde thee
de aX^eVoVT '5°\iS ge,r°kke" -
ontvangen "'erdam <loor van Thomson 8. Sons
he«°3„d, TI\zt,ps* ,v °s Thhron a sons bii
dien wissel. ' J accepteeren van



C. Op een saldibalans stond op 1 Januari de effectenrekening met een debetsaldo van ƒ 14.512,50 en op den inventaris werd onder effecten als aanwezig vermeld: 16 certificaten a ƒ 1000 3% N. W. S. (vervaldagen der coupons 1 Maart en 1 September). Als de verlies- en winstrekening een winst van ƒ 47,50 op effecten aangaf, bereken dan tegen welken koers de effecten op den inventaris gebracht waren.
1907.
A. 1. P. van den Berg te Amsterdam trekt den 20sten Mei 1907, aan de order van de Incasso-Bank aldaar, een wissel op J. van Zanten te Haarlem, groot/4.500,- per20Juli 1907. De Incasso-Bank betaalt de contante waarde. Disconto 5% (Usantiën Nederlandsche Bank).
Geef de journaalposten voor P. van den Berg, de IncassoBank en J. van Zanten op 20 Mei, als ge weet, dat laatstgenoemde op 20 Mei advies ontvangt van de wisseltrekking.
2. A. Witte te Amsterdam ontvangt op 1 Juni 1907 van de Effecten-Bank aldaar nota over de door haar voor hem gekochte en op dien datum geleverde 4 stuks a/1000 N. W. S. 3%. Koers 89f, provisie -J-%- (Vervaldagen der coupons 1 Maarten 1 September.)
Als hij voor het bedrag der nota een aanwijzing op zijn deposito bij de Twentsche Bank aan de Effecten-Bank afgeeft, vraagt men den journaalpost van A. Witte.
3. A. Klaassen te Amsterdam zendt aan B. Stead te Londen verkooprekening over 100 balen katoen, door hem voor rekening van B. Stead verkocht. Bruto provenu ƒ 10.300, —, onkosten ƒ 394, —, provisie 2%.
Maak den journaalpost voor A. Klaassen bij het verzenden en dien voor B. Stead bij het ontvangen dier verkooprekening. De koers op Amsterdam is te Londen 12.2.
B. Schrijf den wissel in A. 1 door P. van den Berg getrokken.
C. Op een saldi-balans treft men onder anderen aan:
Goederen: Credit ƒ 1000,—, Effecten: debet ƒ 3000,- en
Interest: debet ƒ...,..



Op den inventaris komt van deze rekeningen voor-
fl?i8?n°edT:, y°°rraad f 1516'20' b,J 'Effecten: waarde ƒ j1Iö,«(J en bij Interest: verschuldigd ƒ 10, —.
Als deze rekeningen samen een winst van ƒ2600, - opleveren
met welk bedrag stond dan Interest op de saldi-balans? '
1906.
A. Journaliseer voor J. v. Effen te Amsterdam:
1 Febr. Gekocht op promesse van 3 mnd. van H. de Groot te Zwammerdam 500 Goudsche kazen 1ste soort
wegende 1.700 KG a ƒ23,50 p. 50 KG ' ƒ 790,50
Promessezegel - 0,50
p. ƒ 791
Dl promesse per 1 Mei a.s. afgegeven.
2 Febr. Factuur gezonden aan j. Mercy Latour te Parijs over de voor zijn rekening en risico heden verzonden 500 Goudsche kazen Iste soort (zie post v. 1 Febr.) ƒ 791
Onkosten van verzending - 34,—
7^25^ Provisie 2% 1
Waarde 1 Mei 1906
O ij 1
7 Febr. Remise ontvangen van j. M. Latour te Parijs voo zijn rekening in een wissel op de Banque d'Paris et des Pays-Bas alhier, vervallende 1 Mei a.s. groot ƒ800
Dezen wissel heden bij de Incasso-Bank verdisconteerd tegen een disconto van 3% ƒ 800
Af 84/d. disc. a 3% 5^0
crediiêérdl" * ""in rek"C0Ur' bi' d'
JnlJ^r\GediSCOtlteerd Va" de Incasso-Bank mijn promesse aan H. de Groot te Zwammerdam per 1 Mei a.s. ƒ 791,
Af 80/d. disc. a 3|% - 6,'l5
rek"„1„g.ectLr'daa" d°°r a'SCl,rii,ing Va" ■"«"



B. Schrijf de promesse in post 1.
C. Op een saldi-balans komen o.a. voor:
Debet. Credit.
Goederen ƒ 2400
Effecten ƒ 6000
Wilson en Holmes te New-York m/r. - 100
Interest . 800
Provisie - 400
Bepaal de winst of het verlies op ieder der genoemde rekeningen, als uit den inventaris blijkt:
1°. dat de waarde der nog aanwezige goederen ƒ2000 is;
2°. » » ii n „ „ effecten - 4800 »;
3°. „ wij op Wilson en Holmes een vordering hebben van 50 dollar a ƒ2,48;
4°. dat wij nog interest ten bedrage van ƒ300 te vorderen hebben en
5°. dat wij nog een bedrag van ƒ 150 aan provisie te vorderen hebben.
1905.
A. Journaliseer voor A. van Vloten te Amsterdam:
1. 2 December 1904. Geconsigneerd aan J. Kahn te Bremen
200 balen koffie, inkoop ƒ 6300,
Onkosten bij de verzending - 200,
Bedrag der consignatie-factuur ƒ 6500, -
2. 3 Dec. 1904. Getrokken aan de order van de Amsterdamsche Bank alhier een wissel op J. Kahn te Bremen, groot R.M. 5000,— per 3 Januari 1905 en hiervoor ontvangen a ƒ59,10 ƒ 2995,-
3. 24 Dec. 1904. Verkooprekening ontvangen van J. Kahn te Bremen over 200 balen koffie.
Bruto provenu R.M. 13.000,-
Onkosten R. M. 740,
Provisie 2% „ 260,- „ 1.000,-
Netto provenu R. M. 12.000, a ƒ 59,20 = ƒ7104,-.
Waarde per 3 Januari 1905.



4. 28 Dec. 1904. Bericht ontvangen van J. Kahn te Bremen
MrL'rR'M X1"'"'"81,'™ f0U' gm"kt "■ De °"k»stó"
"en K. M. 640,- in plaats van R. M. 740,-.
B 1. Stel uit bovengenoemde opgaven de rekening 1 Kahn te Bremen samen en geef de afsluiting op 31 December W04 als ge weet, dat de koers bij afsluiting / 59,25 is '
• Schiijf den wissel in 2 onder A. bedoeld.
C. Op een saldi-balans komt o. a. het volgende voor: cn a Debet. Credit
SST '*»■-
Goederen onder A. Loubet te Parijs { _
A. Loubet te Parijs ™/r . j 500
Bepaal de winst of het verlies op ieder der genoemde rekeningen, als uit den inventaris blijkt: &
2o dat de Waarc'e der noS aanwezige goederen is /2900, 00' " " " " " " effecten „ - 1000' 40' " " g°ederen onder A. Loubet te Parijs alle verkocht zijn •
J trcs: sZ,op nog««
1904.
A Bij het afsluiten van het Grootboek op ultimo December 1903 komt op de proefbalans bij de rekening Effecten voor: e etsom ƒ 36.418,50 Creditsom ƒ 17 250 20
der coupons , «'aart et ^ ™rald"^
afges°ÖLT"<en J0UmaalP°st ™d< ™ de rekening Effecten
geopend ?et ^ reke"lns er ,la" 1111 ? En [,oe wordf zij weer B. Te journaliseeren :
I. Juni I. Factuur ontvangen van A. Mouton te Borde-niv
frcs^452^ — .'o^nkosten"rcf 1^6 47 pnd'.^e'™c^'e 25 vaten wijn wnKosten tres. 126,47. Provisie 2%. Frcs. 100 = ƒ 48.



II. Juni 12. Geaccepteerd de traite van J. Catalan te Parijs voor rekening van A. Mouton te Bordeaux aan de order van de Amsterdamsche Bank alhier, per 1 Sept. e. k. voor het bedrag in post I gevonden.
III. Juni 15. Ontvangen van W. Albers alhier, ter betaling zijner op heden vervallen schuld van ƒ5600, een wissel op K. de Bruin te Rotterdam aan onze order per 24 Aug. e. k. groot ƒ5000, --, dien wij disconteeren a 3£%, - en de rest in contanten.
C. P. Brown te Liverpool heeft op ons een contante vordering, groot ƒ5330. Zoo hij op ons een wissel trekt en dien tegen den k/z wisselkoers 12.2} verkoopt, hoeveel ontvangt hij dan in eigen munt? Als hij ons een 3-maands wissel op Liverpool liet remitteeren, terwijl de 3/m wisselkoers van Amsterdam op Londen 11,98 en het disconto te Londen 3% bedraagt, zou dit dan voor hem voordeeliger zijn ? Hoeveel bedraagt het verschil ? Hoe kan de genoemde vordering ontstaan zijn?
1903.
A. A. te Rotterdam vindt in zijn grootboek aan het eind van het jaar 1902 op de rek. R. Dundly, Londen, m/r, aan de debetzijde slechts één post, nl. £ 1213.13.7 = ƒ 14649,11 en aan de credit-zijde slechts één post, nl. £ 1189.18.10 = ƒ 14.398,30.
Men vraagt:
1°. Door welke transacties deze boekingen kunnen zijn ontstaan.
2°. De rek. R. D., L, m/r, op 31 Dec. 1902 af te sluiten, waarbij I £ = ƒ12,08 gerekend wordt. Vermeld de rekeningen, die bij dit afsluiten te pas komen, en geef de noodige toelichting.
B. De rekening Commissie (Provisie) wordt meestal gecrediteerd. Noem een of meer gevallen, waarin zij gedebiteerd moet worden.
C. Journaliseer voor A. te Rotterdam:
Juli 1. Factuur ontvangen van Ch. Odel te N.-Y. over 50 kisten kramerijen.
Factuurbedrag $ 1752 a ƒ2,49 =ƒ....



Deze kramerijen zijn op mijn last toegezonden aan K. Biene te Hamburg, die ze voor mijn rekening verkoopen zal. ' ug. 1. Verkooprekening ontvangen van K. Biene te
R aÏUsSTer bD°VenStf "de 50 kiste" kramerijen. Bruto provenu R. M. 8952, —, Prov. 2 /„. Onkosten R. M. 352,96. Netto provenu
K- M a 59,25 per 100 R. M. = ƒ .
Aug 2. Geremitteerd aan A. Herstem'te Hamburg voor myn rekenmg mijn traite dato heden 3/d. zicht, groot R. M. 8000, 1 K. Biene aldaar, voor mijn rekening (R. M. 100 = ƒ59,25)
1902.
de^VerlilT^n13 1 V00r H' Va" dC" Berg de Balans e"
de Verlies- en winstrekening op uit de volgende gegevens:
Proefbalans.
Namen der rekeningen. Te"inge"Debet. Credit.
2 Kof!,;::: f
3 Thpp 90.000- - 80.000-
4 Effecten ' ' " m00° ~ " 71-00°-
5 Kapitaal ! [ ] 6a°°0 ~ -
7 ^efbfitCUre" - 80.000- 60 oSo -
8 ÏÏL°n r.teBremen; ; ; 24al0:r 2L00°-
9 Interest ' "
10 Euler Bremen, m/r | | 2, ^
: «g- • ;?H-
13 J- Baulan, Parijs, z/r . ! ! I «SS"
) ƒ 437.1Qo|— | ƒ 437.100p~
Uit den Inventaris blijkt bij:
fol. 2. De waarde der aanwezige koffie is ƒ8000.
. " " " " thee -7000. " De aanwezige effecten zijn 10 certificaten 3% N. W. S.,



elk groot ƒ1000 nominaal. Koers 94%. De vervaldagen der coupons zijn 1 Maart en. 1 September.
fol. 7. Alles verkocht en verrekend.
„ 10. Nog te vorderen van Euler M. 10.000 ^59 p. M. 100.
De overige vorderingen en schulden worden voor de boekwaarde op de Balans gebracht.
B. Journaliseer voor C. Kooper te Rotterdam:
17 Juni. Verkocht van de partij koffie, in commissie van O. Völmer te Bremen, aan J. Dorper alhier, 35 balen op
3/m. promesse ƒ 1345, 
Promessezegel - 0,75 ƒ 1345,75,
en aan C. de Graaf te Schiedam, 20 balen a contant ƒ 783,50.
28 Juni. Verkooprekening gezonden aan ü. Völmer te Bremen over de voor zijn rekening verkochte 80 balen koffie.
Bruto provenu ƒ3100,
Af: Onkosten ƒ 150, —
Rente - 10,—
Provisie - 62.,— - 222,
Netto provenu ƒ 2878,—
30 Juni. Betaling ontvangen van C. Abels alhier, en wel: le in een aan mij geëndosseerden wissel, getrokken door C. v. Gent te Dordrecht op de Rotterdamsche Bank alhier, per 27 Augustus a.s.: Wisselbedrag ƒ 2000, Disconto ƒ10, Contante waarde ƒ 1990, 2e in een kwitantie op de Rotterdamsche Bank, groot ƒ 110, samen ƒ2100.
1901.
A. Te journaliseeren:
I. Juli 15. Factuur ontvangen van Blackwell and Son te Liverpool over 100 balen N. Amerik. katoen, £ 1417.13.9 a ƒ 12,08, — . ... f 17.125,66.
II. Juli 16. Beleening gesloten bij de Twentsche Bank te Amsterdam a 4\ %, op het cognossement van bovenstaande partij katoen, tot een bedrag van ƒ12.000. Van dit bedrag zal ƒ 8000 strekken tot aanvulling van het debet mijner rekening



«LeïoIZT' Ba"k' ^ <■
BatavierUl 1 on^h ?nt™n«en uit Liverpool, per stoomschip Batavier, 100 balen katoen, bedragende volgens factuur van
de hierop gevallen onkosten bedragen f
" 1 ^ / ,04
'Vf,3' Verkocht op promesse van 34 La',?™ • oudstra alhier, 100 balen N. Amerik. katoen ƒ 17.623,50
n , Promessezegel - q _
De promesse heden ontvangen. TlTK^n
sterdanfdï' Verdl'sconteerd bij de Twentsche Bank te Amsterdam de promesse van B. Woudstra p. 15 Nov. a.s. ƒ 17.623,50
af: 108 dagen disc. a 3%- 158,70
Hiermede afgelost de beleening van 16 Juli ƒ \2Xm,'4?3'®) 1 maan d rente a 4£ % - 45' _
Het saldo in contanten ontvangen ^ 12'°45'~
nrziin
tTirt\Bmk i\drdKe ~ ~
Westmïnstef Bank , I® H ' Zid*WiS!<l <"> de L°"d" estminster Bank te Londen, groot £ 1417.13.9. A de Vries
betaalt dezen wissel tegen den koers ƒ 12 10 Schrijf dezen wissel en het daarbij behoorende endossement.
1900.
Anteirna"Ker "e y°'gmé' |X,S'en vo°r A' Koopman te '• Jan. 1. Het kapitaal, waarmede ik heden mijn handel
£X"': CD°"'aff" Diverse goederen/12.065,
R ni £ effecten bevir|den zich bij de Twentsche
Bankvereenigmg alhier, als onderpand voor eene daarin door
sph.1,r0i0nga'ie' Sroot / 5000. De door mij veru ïg e rente van deze prolongatie bedraagt ƒ 15.
■ April 1. Overeengekomen met P. van Rijn alhier de groot, Dubbel-boekhouden, 3de druk. jq



dat hij mijn vordering groot ƒ 2000, vervallende 1 Mei a.s. heden zal betalen met korting ad 4% 'sjaars. Korting: 30 dagen a 4% . . . ƒ 6,67; van P. van Rijn ontvangen: a. de kwitantie zijner vordering op mij, per heden . . . ƒ1800, b. in contanten ... ƒ 193,33.
III. Mei 3. Verkooprekening gezonden aan M. Delaware te Londen over een partij indigo, door mij voor hem in commissie verkocht. Bruto provenu . . . ƒ 6.311,40; af:div. onkosten ... ƒ 75,70, commissie 2 % ... ƒ 126,23; netto provenu ... ƒ 6.109,47.
IV. Juni 7. Gedisconteerd van J. Holland alhier mijne promesse aan hem, groot ƒ 9.000 per 5 Juli a.s. 30 dagen disc. a 4%.../30; aan J. Holland betaald: in contanten... ƒ 4.000 en in mijn kwitantie op de Kasvereeniging... ƒ4.970.
V. Juni 8. Geremitteerd aan J. Huil te Londen voor mijne rekening M 245 in de volgende wissels:
£ 75 in mijne traite dato heden op Johns te Londen voor mijne rekening 3/d zicht a ƒ 12,04 ... ƒ 903, en £ 170 op Simpson te Londen 3/d. zicht, gekocht van de Twentsche Bankvereeniging alhier en met haar vereffend door overschrijving van mijne deposito-rekening bij haar ... £ 170 a ƒ 12,04 . . . ƒ 2.046,80.
B. Schrijf den volgenden wissel met liet endossement:
Op 15 Maart koopt A. van Rijn te Amsterdam van P. Kraal aldaar een wissel, groot frs. 10.000 op P. Gigandet te Parijs; deze wissel was den lOden Februari op 2 maanden dato getrokken door A. de Roos te Dordrecht aan de order van P. Kraal te Amsterdam, met wien A. de Roos in rekeningcourant staat. A. van Rijn heeft P. Kraal in contanten voldaan.
1899.
A. Te journaliseeren voor W. v. Gendt te Amsterdam:
I. Juni 1. Heden mijn zaak begonnen met de volgende bezittingen en schulden:
Bezittingen: Geld . . . ƒ 2000, Een vordering op C. van den Berg te Amsterdam ƒ 4.500, ƒ 4000 certif. N. W. S. 3 % (met



rente) . . . ƒ 4000, Goederen: 200 balen Java-koffie . . . ƒ 6.720,20; Schuld: Mijn promesse per 2 Juni a.s. aan de order van C. Graaf te Amsterdam ... ƒ 1020,20.
II. Juni 2. Betaald de heden vervallen promesse, order C. Graaf ... ƒ 1020,20.
III. Juni 3. Factuur ontvangen van L. Bourbon te Parijs, over voor mijn rekening a contant ingekochte en per spoor verzonden 8 vaten amandelen, ten bedrage van fr. 6 200 a / 48,10 . . . ƒ 2.982,20.
IV. Aug. 23. Ontvangen uit den boedel van C. van den Berg te Amsterdam, overeenkomstig het accoord door hem als gefailleerde met zijn crediteuren aangegaan en door de rechtbank gehomologeerd, 40% van mijn vordering (zie post rfl. 1). De resteerende 60 % heden afgeschreven.
1898.
A. Journaliseer de volgende posten voor de firma Mees en Co. :
I. Mei 7. Factuur gezonden aan Evans and Co. te Londen over, voor hen ingekochte en aan hen afgezonden lOOkranjangs Java-suiker, bruto 26585 KG., tarra 8%, a ƒ 33 per 100 KG. netto; bij: veilingskosten 1 %, af: korting voor contant 1|%; de som der bij te berekenen onkosten bedraagt ƒ 134, de commissie 1J %.
II. Mei 9. Getrokken op Evans and Co., voor hunne rekening, een 3/m. wissel, groot £ 650 aan de order van de Algemeene Bankvereeniging alhier, die ons het bedrag tegen den 3/m. koers 12,02 in rekening-courant te goed schrijft.
III. Mei 10. Betaald met onze kwitantie op onze kassiers, Gebr. Van Emden alhier, de kwitantie van M. de Boer alhier groot ƒ 2412,50.
IV. Mei 12. Bericht ontvangen van de Bremer Bank\erein te Bremen, dat zij voor onze rekening heeft betaald aan C. Bürmann aldaar M. 16.000. Prov. | %, koers 59.
V. Mei 13. Op prolongatie genomen bij de commissionnairs in effecten J. de Vries en Co. alhier ƒ 12.000. Provisie 1 /00. Het bedrag ontvangen in een kwitantie op de



Algem. Bankvereen. alhier. Het onderpand bestaat uit 14 stuks 3% N. W. S., elk groot ƒ 1000.
B. Schrijf den wissel uit post 2.
1897.
A. Journaalposten.
1. Juni 1. Gekocht op promesse van 3|- mnd. van H. de Bruin alhier 60 pakken Sumatra-tabak, bruto 4830 KG., tarra 2 KG. per pak, a ƒ 1.24 (per £ KG.), af 1 %, promessezegel ƒ 6.
2. Juni 3. In consignatie gezonden aan Rothenstein en Sohn te Hamburg 30 pakken Sumatra-tabak, netto 2334 KG. a ƒ 1,24, af 1 %. Onkosten ƒ 119,38.
3. Juni 4. Afgegeven mijn promesse aan H. de Bruin alhier, vervallende 16 Sept.
4. Juni 5. Getrokken op Rothenstein en Sohn te Hamburg voor mijn rekening per 2 mnd. M. 10000,, tegen den zichtkoers ƒ 59,20 (Disconto te Hamburg 4 %).
Dezen wissel geëndosseerd aan de Twentsche Bank, met order om het provenu tot aflossing van een prolongatiepost, groot ƒ 5000, met een maand rente a 4 %, te willen aanwenden.
5. Juni 24. Verkooprekening ontvangen van Rothenstein en Sohn te Hamburg over de door hen voor mijne rekening verkochte 30 pakken Sumatra-tabak.
Netto 4668 « a M. 2,40 M. 11.203,20
Af: Onkosten M. 725,17
Provisie 1 % „ 112,03 „ 837,20
M. 10.366, — a ƒ 59,30.
B. Schrijf de promesse, bedoeld in den post van 4 Juni en den wissel van den post van 5 Juni.
1896.
A. Journaliseer voor C. Heijden te Amsterdam de volgende memoriaalposten.
1. Juni 1 Gekocht a contant van C. J. Mullenberg alhier: 65 balen Java-koffie, bruto 4025 KG., tarra 1-| KG. per baal, a 43 cent per \ KG., veilingskosten 1 %, contant 1 { %.



2. Juni 5. Betaald aan de Kasvereeniging de kwitantie van C. J. Mullenberg alhier ... ƒ 3360,33.
3. Juni 8. Factuur gezonden aan H. Lichtenstein te Keulen over 65 balen Java-koffie, bruto 4025 KG., tarra 98 KG., a 44 cent, contant 1 %; onkosten van verzending ƒ36 14 commissie 2 %.
4. Juli 11. Getrokken op H. Lichtenstein te Keulen voor zijn rekening een wissel, groot M. 6017,90 per drie maanden na dato, aan eigen order, a ƒ 58,60 per 3/mnd.
5. Juli 11. Verkocht aan de Kasvereeniging alhier een wissel op Keulen, M. 6017,90 per 2/mnd. a ƒ 58,65 per 3/m. disc. 4 %. Het bedrag ontvangen.
B. Schrijf den wissel bedoeld in den post van 11 Juni.







INHOUD.
, 7 Bladz.
I. Zaak. Waardevermeerderingen en waardeverminderingen j ^
II. Dagboek. Brieven. Balans 3 7
III. Posten. Rekeningen. Grootboek 7 9
IV. Journaal. Kas, Kapitaal, Goederen, Personen . 9 21
V. Effecten 22 23
VI. Deposito u/g 24 25
VII. Kassier. Kassiersrekening 26 -28
VIII. Debiteuren en Crediteuren 28 31
IX. Te betalen wissels 31 37
X. Te innen wissels 37 42
XI. Kapitaal. Hulprekeningen 42 43
XII. Winst op Goederen, - op Effecten enz. . .44-46
XIII. Interest. Te innen en Te betalen wissels. . . 46 53
XIV. Provisie. . . ro „
53 — 54
XV. Scheepsaandeelen 54 57
XVI. Onkosten ...
59
XVII. Beleening en Prolongatie 59 63
XVIII. Memoriaal van A. Koopman 63 -71
XIX. Enkele overschrijvingen 71 73
XX. Proef- en saldo-balans 74 75



Bladz.
XXI. Balans en Inventaris 75 78
XXII. Opmerkingen en berekeningen voor het opmaken van de Balans en de Winstrekening 78 88
XXIII. De Proefbalans 88-92
XXIV. Het heropenen van rekeningen 92 93
XXV. Goederen van buitenslands. De m/r ... 93 97
XXVI. Goederen in consignatie 97 100
XXVII. Goederen in commissie 100 105
XXVIII. Goederen in compagnie 106 110
XXIX. De „mijne rekening" (m/r) 111-116
XXX. Dubieuse debiteuren. Failliete boedel . 116 118 XXXI. Memoriaal van de handelszaak van D. Beukenbosch 119 136
Eindexamen-opgaven der H.B.Scholen (1896 - 1908) 137 149