1435
Rede van Ds. fl. D. van BROEKHUIZEN,
Gehouden op Hervormingsdag 1903.
Met voorwoord van Ds. A I. STEYTLER.
Uitgegeven ten bate der weezen, wier ouders den heldendood gestorven zijn.
OPLAAG 10,000 EXEMPLAREN. Kêx.
• PRIJS ZESPENCE.
OOST, SPEELMAN en VAN ANDEL
Kaapstad, 1903.
E25















"Strijd en Overwinning."
REDE UITGESPROKEN DOOR
Ds H. D. van BROEKHUIZEN,
VAN KUILSRIVIER,
Op HERVORMINGSDAG 1903,
in DE
GROOTE KERK te KAAPSTAD.
Met Voorwoord van Ds. A. I. STEYTLER, le Predikant der Ned. Ger. Gem. te Kaapstad.
OP VELER VERZOEK IN DRUK GEOEVF JAAR EEN VERSLAG.
Ten bate der weezen, wier ouders den heldendood gestorven zijn.
OPLAAG: 10,000 EXEMPLAREN.
Uitgevers : OOST, SPEELMAN en Van AND EL, Kaapstad.



ZWAKKE MANNEN en
ZWAKKE VROUWEN.
ALLEN, die Verzwakt zijn en geen wilskracht meer hebben. ALLEN, die lijden aan zenuw-iwaHen en andere innerlijke kwalen
raad ik aan Dr.
SAN DEN S boekjes
te lezen, getiteld "KRACHT" en "GEZONDHEID IN DE NATUUR."
Daar kunt U uit leeren, hoe weer uwe vroegere gezondheid en kracht terug te krijgen. De Dokter heeft 30 jaar van «ijn leven gebruikt om zijn geneesmiddel te verbeteren, heeft nu kantoren over de heele wereld en biedt ïï de kans aan van zijne ondervinding gebruik te maken.
Kom en onderzoek zijne toestellen, het is de moeite waard en het kost U niets. Alle consult is vrij. Als U met ^unt komen, schrijf dan voor boven genoemde boekjes: zij worden U gratis toegezonden.
U kunt gerust in de Hollandsche taal schrijven, ik zal U ook in 't Hollandsch antwoorden. kom of adresseer :
Dr. IHE0D00R M. SIM,
kaapstad.



* vooRUioonn *
'ir
Nevensgaande Rede werd uitgesproken op Zondag den Ien ovember ten aanhoore van een breede schare, die de Groote Kerk in Adderleystraat bijna geheel vervulde. Het Woord werd met kracht en groote welsprekenheid gesproken en met belangstelling werd naar den Redenaar geluisterd, waar hij den zwakken Dav.d in levendige trekken voorstelde tegenover den machtigen Reus, die gewapend met zwaard, schild en speer optrok Hoe de met,ge jongeling in den Naam des Heeren met een eenvoüdigen slinger en steen den machtigen Filistijn doodde.
Naar aanleiding hiervan wees de Redenaar aan, hoe de zwakke, nietige monnik Luther den machtigen Paus Leo X deed waggelen op zijn troon, en een beweging aan den gang zette op geestelijk gebied, waarvan wij heden nog als Protestanten de heerlijke vruchten genieten. "Het zwakke God's is altijd machtiger dan de menschen." ö
Wij zijn zeer verheugd, dat op verzoek van ettelijken deze rede in druk wordt gegeven, zoodat velen, die niet het genoegen en het voorrecht hadden tegenwoordig te zijn, die kunnen lezen Wij twijfelen geen oogenblik of het Pi otestantsch gevoel zal daardoor worden versterkt; en de vurige dankbaarheid voor het heerlijke werk door den grooten Godsman in God's kracht gedaan nog worden vermeerderd.
A. I. STEYTLER.



ü. 5. HOOGÊNDOORN,
BEGRAFENISONDERNEMER,
Hoek van BREE en SHORTMARKET STRAAT. KAAPSTAD, Main Rd., Wynberg; en 97, Victoria Rd.. Woodttock.
KAAPSTAD TELEFOON 117. WVNBERQ TELEFOON 30
Begrafenissen worden in en buiten de stad binnen den korst mogelijkere tijd tegen billijke termen uitgevoerd, met een gewonen lijkwagen of een met glazen wanden.
Lijkkisten steeds voorradig. Een speciaie lijkwagen voor kinderbegrafenissen.
De BRUIJNE & ZOON, II, Leeuwen Straat,
PO. BOX 405, KAAPSTAD
Vestigen de aandacht van H.H. verfverbruikers op hunne nieuw gevestigde
fabriek van
Verfwaren, Vernissen, Stopverf, Kwasten, enz.
Al onze verven worden hier in zuiver XeXa
^ Hollandsche lijnzaadolie gemalen.
DE PRIJZEN ZIJN ZOO LAAG MOGELIJK GESTELD, EN KWALITEIT GEGARANDEERD IE KLAS.
Prijslijsten worden op aanvraag door geheel Zuicl Atrika toegezonden.
ÜE GROOTE
HERVORMING.
aanvang. Tot op dien tijd was het de
DE geneeskunde naIIl ll;h ^ien te behandelen. Met het verschijnen van Kl en welke de oorzaak van de kwaal verwijderen Dl W ïlliams rinK. kwam een groote omkeering in het behandelen
(en claaitorcleverscli^ Williams' Pink Pillen verrijken het bloed en
van verschillende ziekten ur^ jng aanbrengende voor een,ge kwaal
versterken de zenuwen^ hierdoo^»en ^n5w/wakte » Qp deze wijie hebben , j
welke ontst«t door be rheumatiek, huiduitslag, verlamming, St.
gene/en bloedarm ,, de kwaien waaraan vrouwen lijden.
Vitusdans, nieren q.! Potchefstroom, die zich onderscheidde toen De heer Xi^olas TOtgi«(Johannesburg politie, zegt : » Ik vat e kou
h13,0? C°^ Hptn norloV hetwelk niijne nieren aantastte. Ik kon bijna niet op
gedurende den oorlog, het J .. en in het onderdeel van mijn rug.
wfrei^donkere opgezwollen gedeelten. Ik werd zwak en
verkreeg ik een voorraad van ur. n»,™ i we^ïmit genazen Mijn nieren kwamen daardoor weer in hun gewo-ed-n.
sterk.; __ .
uc pijnen i:ö,-. t . v^rL-riicy^n oi d reet van ur. \\ imam*
?Ü ^ ^emisten en wmkehe« te ° ^ ^ ^
bitSing van Uvv kwS'wij «uilen L* eerlijk zeggen „f de Pillen baat hebben
gegeven in gelijke gevanen.



Ochtenddienst ter Gedachtenisviering dep
^/ejegcnde Kerkhervorming
in de Qnoote lied. Gei*. Kerk te Kaapstad.
<^QX'-X3^
Geopend met gebed en het uitspreien van den zegen waarop •de gemeente zong :
Ps. 124: 1 en 4.
1 Dat Israël nu zegge, blij van geest:
indien de Heer, die bij ons is geweest;
Indien de Heer. die ons heeft bijgestaan,
Toen 's vijands lieir en aanval werd gevreesd,
Niet had gered, wij waren lang vergaan. •
4 \V' ontkwamen haast des vogelvangers net,
Den looien strik, tot ons bederf gezet;
De strik brak los, en wij zijn vrij geraakt.
De Heer is ons tot hulp op ons gebed ;
Die God, die aard' en hemel heeft gemaakt.
Gelezen werd de Wet des Heeren en de Belijdenis des Geloofs.
Het koor hief vervolgens aan:
Koorzang : O klapt in de hand, al gij volk'ren, juicht tot God met een s'em van vreugd'gezang. Want God vaart op met gejuich, en de Heer met geklank der bazuinen.
Solo: Zingt lied'ren onzen God, psalmzingt onzen Koning; want Hij regeert de gansche aard; O psalmzingt met een onderwijzing. Wij aandenken O God uw' weldadigheid in het midden uws tempels; want deze God is onze God, Hij zal ons geleiden tot den dood toe.
Koor : 'Zeegend zij de Heere, de God Israels van eeuwigheid tot eeuwigheid. Amen. DuMey BucK
Gelezen nog Matthkus 24 van vers 20.
GEBED.
" Wij danken U, O God, dat elk oogenblik ons nader brengt tot de ure, waarop Gij op de wolken zult verschijnen, ofschoon niemand dien dag en die ure weet, wanneer allen voor Uw Gericht moeten staan. Wij loven en prijzen Uwen heiligen Xsam, dat die dag voor ons geen dag van verschrikking zal zijn, maar een van blijdschap, hoewel iij, die nu met God en Godsdienst spotten, zullen nedervallen,



uitr epende: ' Bergen valt op ons en Heuvelen bedekt ons.' Wij danken ü, dat wij door Uwe groote Genade van dien dag weten, waarop Gij tot de geloovigen zult zeggen: ' Komt in, gij gezegenden des Heeren en beëerft het Koninkrijk Gods,' maar tot degenen, die U niet willen erkennen: 'Gaat uit in de buitenste Duisternies aldaar zal weening zijn en knersing der tanden.'
" Wij danken U ook voor dezen feestdag ; voor een held als Lutlier, dien Gij tot zulk een groot werk had geroepen. Ook danken wij U dat, na zoovele eeuwen wij nog bijeen kunnen komen om voor de Hervorming te danken en dat wel hier in Zuid Afrika.
" Als kinderen vaii de Hugenoten en van de Hollanders staan, wij thans gereed om U te danken voor den godsdienst ons door onze Vaderen nagelaten, dat die godsdienst niet is verloren gegaan in de woelingen der tijden en onder de verdrukkingen van vele jaieh. Wij danken U, dat in de geschiedenis van Uw kerk zulke groote mannen hebben gestaan om die kerk te zuiveren en op te bouwen. Niet alleen Duitschland dankt U voor den grooten Luther, maar overal, waar Uw Naam gepredikt wordt roemt men Uwe liefde, om het zenden van dien strijder. Geèf, O Heer, Zuid Afrika zuike mannen, geef ons volk zulke helden, die voor recht en gerechtigheid in liet verdedigen van Uwe zaak zoo mogen opkomen als Lutlier deed. Reeds worden er onder ons gevonden, in onze kerk, mannen die zich geroepen gevoelen om de bazuin te blazen op de muren \ an Zion ; die buigen voor niemand en niets ter wereld dan voor Uw Woord alleen ; die hunne roeping als Protestanten gevoelen. Wij zijn Protestanten en moeten protesteeren tegen de zonde.
" Wij danken U, dat waar overal de Maminondienst heersclit, de dienaren Uwer Kerk vast staan, alleen voor oogen houdende wat Uw wil is. Wij danken U voor de Synode, het hoogste Bestuur Uwer l-.erk ; geef den Moderator genade, dat hij vast sta in Uwen Naam. Steun ook den Assessor, den Actuarius en al de leden. Dat de Heilige Geest de Voorzitter der vergadering moge zijn.
"Wij bidden U voor land en volk, voor overheid en voor onderdanen, voor allen, die regeeren de ganscbe wereld over. Geef dat allen moge beseffen dat zij eens voor Uw rechtbank zullen geroepen worden om rekenschap te geven van hun rentmeesterschap, van den koning op zijn troon tot der geringsten hutbewoner.
" Ze^en ons volk. in deze dagen van beroering en in de dagen van electie die aanstaande zijn. Dat wij de rechte mannen mogen krijgen in de volksvertegenwoordiging, mannen die God, ons land en ons volk liefhebben, en die beseffen welke verplichting op hen rust. Geef dat alles gedaan worde met recht en gerechtigheid.
" Zegen ons ! Ge hebt ons reeds aanvankelijk gezegend met re<ren in°een gedeelte van ons Vaderland. Wij danken L daarvoor eii°smeeken U, stort ook waar nog droogte is milden regen uit.
Neem het woord van Uwen dienstknecht en breng het tot de Gemeente, in den Naam van onzen Heere Jezus Christus. Amen."



Gezongen werd door de Gemeente :
Gez. 156 : 1 kn 4.
I Houdt Christus zijne Kerk in stand,
Zoo mag de hel vrij woeden ;
Gezeten aan Gods rechterhand,
Kan Hij haar wel behoeden ;
hij is in alle leed Tot hare hulp gereed,
Hij staaft zijn' roem alom,
En waakt voor 't Christendom;
Dies mag de hel vrij woeden.
4 Gij, Ciiristen ! die op Hem vertrouwt,
Gij moet geen dreigen vrei "en ;
Die God, die van den hemel schouwt,
Zal ons een toevlucht wezen :
Der legerscharen Heer Waakt voor zijn woord en eer,
Geelt ons geduld in nood,
En kracht, en moed in dood,
Wie zou dan dreigen vreezen ?
En door het Koor :
Solo : Ik weet dat mijn Verlosser leeft, en Hij zal de laatste over het stof opstaan : al verderven de wormen mijn lichaam, zoo uit mijn vleesch zal ik God zien. Want Christus nu opgewekt uit de dooden, is de eersteling der ontslapenen geworden.
Koorzang : Waardig is het Lam dat geslacht is, en Ons Gode gekocht heelt met zijn bloed, macht te ontvangen, en rijkdom, en wijsheid en kracht, en eere, en glorie en zegen. Zegen en eere, Glorie'en macht zij Hem die den troon des hemels vult. Amen.
Handel (Messi-ah)L
HERVORMINGSDAG, REFORMATIEDAG.
De Hervormingsdag is andermaal opgegaan, ook over ons Land en V olk. De herinneringsdag aan den dapperen tegenstand van den monmk Luther tegen de gansche, machtige Roomsche Kerk Een feestdag voor de geheele Protestantsche Christenheid, en vooral ook voor onze Nederduitsch Gereformeerde Kerk in Zuid Afrika.
Reformatie, Hervorming ! Gaat er ook heden geen geroep nit om hervorming ? Overal klinkt het ons tegen, op onze straten in onze huizen, in onze kerken : " Hervorm."
In onze dagen zou het een groote zegen zijn, als er een man opstand, die, als Luther, ons \ olk overtuigde van het noodzakelijke eener hervorming. Er is zooveel stelijke doodschheid onder de zoogenaamde Christenen, zooveel gelijkvormigheid aan de wereld in zeden en gewoonten. Een onzer meest geëerbiedigde Professoren neeft nog maar kort geleden uitdrukkelijk en openlijk gezegd, dat het noodig is mannen uit te zenden tot ons Volk om het tot bekeerins; te roepen. Van Tafelberg, die op ons nederziet, tot de grafzerken binnen deze muren klinkt het ons tegen : " Hervorm."



De ue October 1517 is een der merkwaardigste dagen in de geschiedenis van Gods Koninkrijk op aarde. En met de meeste dankbaardheid wordt dien dag reeds gedurende meer dan^ twee honderd jaren gevierd. Wij zouden onwaardige zonen der Hugenoten en Geuzen, kinderen der Hervorming, zijn, indien wij dezen dag zouden vergeten. Neen, dat kunnen, durven en mogen wij niet.
Een dag, die zoover in het verleden ligt, hoeft niet gehouden te worden, meenen sommigen. Dit is een groote ondankbaarheid. Want hij helpt ons herinneren, wat wij steeds meer vergeten, namel. dat onze Vaderen geleden hebben voor hunne Kerk, die ook de onze is. Er zijn gebeurtenissen in de geschiedenis van Kerk en Volk, die niet mogen vergeten worden en daaronder is ook de Kerkhervorming.
Het is plicht dezen dag te vieren ; doch ook een genot te vertellen van een Godsman, die koningen noch machten vreesde, maar zijn overtuiging verkondigde en pal stond voor het Heilig Evangelie.
Professor Hofmeyr heeft éenige dagen ge'eden een schoone gedachte uitgesproken. Het was toen hij Jan \ an Riebeeck schetste, zooals die in Zuid Afrika landde. Van Riebeeck's eerste daad was te knielen op Afrika's strand om God te smeeken, dat dit land voor Christus mocht gewonnen worden. We vertrouwen, dat de wensch van den Professor spoedig vervuld moge worden, en dat voor het Hugenoten gedenkteekeu een standbeeld van den stichter dezer Kolonie moge verrijzen, hem in biddende houding voorstellende.
Verplaatsen we ons in onze geestelijke verbeelding naar Palestina; in de vlakke velden van Judea negentien mijlen ten Zuid Westen van Jeruzalem en eveneens een weinig Z.W. van Bethleliem. L)e legers van de Israelieten en de Filistijnen stonden werkeloos tegenover elkander, beiden bevreesd den strijd te aanvaarden. Op c°m" mando in den laatsten oorlog zijnde, hebben we de gelegenheid gehad te zien, hoe demoraliseerend het is, wanneer een leger stil ligt.
Uit een der beide legers in Judeas vlakte trad eiken ochtend de reus Goliath te voorschijn, Israël uitdagend en den God van Israël honend. En Saul en gansch het Israëlitische leger, de woorden van den Filistijn hoorende, ontzetten zich en vreesden zeer. W aar is nu Saul, de gezalfde des Heeren ? Hij is bevreesd en durft clen strijd met aan met den geweldigen grootspieker. Slechts David, de zwakke, schoone jongeling waagde het in Gods kracht den geweldenaar tegemoet te treden.
De geschiedenis van dezen jongen held is in treffende overeenkomst met den strijd door de Voormannen der Hervorming gestreuen.
We willen tot U spreken naar aanleiding van I. Samuel 17 •vers ;o : " Alzoo overweldigde David den Pilistijn met een slinger en een steen."
Wij wijzen daarbij op de volgende vier gedachten :
Den Vijand; den Held; den Strijd; en de Overwinning.



Tegen welk een machtigen, reusachtige» vijand moest die jonge man in het strijdperk treden ! Lees de beschrijving van den reus in vers vier van liet text-hoofdstuk. Zijn lengte liegen voet ; een man van ontzettende kracht dus. Twijfelaars beweren, dat een mensch van die lichaamssterkte niet kan bestaan, maar ia 1857 werd in Berlijn een reus vertoond, van 10 voet lengte; dus is er in de beschrijving van den reit s niets onnatuurlijks, te meer waar in den Bijbel gesproken wordt van Enaks-kinderen ; en in den laatsten tijd zijn geraamten gevonden ian zeer groote menschen.
E11 wie was de vijand, dien Luther moest bevechten ? Het machtige Rome, dat toen zijn toppunt van glorie had bereikt. De Roomsche Kerk had zich uitgebreid over de gansche beschaafde wereld ; geen taal of volk waarop Rome niet zijn invloed had doen gelden. Priesters en monniken had het bij duizenden in zijn dienst. De toen heerschende Paus, Leo X, uit het roemruchtige en kunstlievende huis der Medici' was opvolger van den strijdlusiigen en krijgshaftigen Julius II. Godsdienst en theologie werden ver buiten den kring der beide pausen gehouden. Uitspanningen en ridderlijke vermaken kenmerkten hunne hofhoudingen. Julius II hield er zelfs een machtig leger op naar, gelijkstaande met die der voornaamste aardsche vorsten. Op het Lateraansch Concilie, gesloten op 15 Maart 1517, werd Paus Leo begroet als de "Goddelijke Majesteit," als "de andere God op aarde/' en als "de beheer-caer van den wereldbol." De tienden der gansche Christenheid werden ter zijner beschikking gesteld, zoodat groote sommen in zijn schatkist stroomden. Koningen en keizers bogen voor hem. Denk aan Hendrik IV van Duitschland, die in den barren winter drie dagen voor het kasteel te Canossa stond, nadat hij den heelei: weg blootsvoets had afgelegd, geduldig wachtende tot het den Paus mocht behagen hem te ontmoeten. Er was een weinig verzwakking in diens macht gekomen, nadat er drie Pausen tegelijk waren gekozen, waardoor de onfeilbaarheid van het hoofd der Roomsche Kerk wel wat dwaas begon te gelijken, daar die onfeilbaarheid toch slecht in drie personen kon vereenigd zijn.
Toch was het een geduchte vijand, dien Lutl.e moest bestrijden. Geducht als Goliath. Duizenden kleinhartigen werd door de Roomsche Kerk schrik aangejaagd. Zelfs de grooten der wereld beefden, als de pauselijke bul hun naar het hoofd werd geslingerd.
Ook in onzen tijd heerscht te groote vreesachtigheid; wij zijn te bang om voor onze overtuiging uit te komen. Wat in dien tijd voorviel, gebeurt ook onder ons Volk. Er is een zucht 0111 alles blauw, blauw te laten, ook ten opzichte van onze Kerk.
Er wordt door ons niet gelet op de aangroeiende macht der Roomschen, ook in ons vaderland. Toch moeten we hen bestrijden in den Naam des Heeren, zooals Luther deed. Zijn vijand was gewetenloos, want alles werd gedaan door de Jezuiten om den mensch ten val te brengen. En ook thans nog laten zij daartoe geen middel ongebruikt Mij is een geval bekend van een Afrikaansche



vrouw, die door een priester werd overgehaald om Roomsch te worden, daar die godsdienst zoo gemakkelijk is. Zoo werd haar meegedeeld, dat ze slechts des Zondags even naar de mis hoefde te komen en het overige gedeelte van den Sabbath naar willekeur kon doorbrengen.
Het geval van die vrouw is een teekenend voorbeeld. De gemakzucht dringt bij ons steeds dieper door. GemakzucTit, die den mensch zichzelf doet inbeelden, dat hij op glazen schoenen den Hemel kan binnengaan, vergetende, dat het leven eens Christens het leven des kruises is. Er bestaat neiging onder ons, dat we ons zelf aanzien voor kleingeestig, als we niet met de wereld meegaan. Maar God vraagt naar een bekeerd hart.
Luthers vijand was gewetenloos, en dat is ook de onze. Een harde beschuldiging voorzeker; maar heeft men niet den Bijbel verbrokkeld en er valsche documenten in opgenomen ? De Roomschen hebben aan den Bijbel toegevoegd b.v. de "Liber Pontifisalis'' en de " Isodorische brieven." In het eerste komen een aantal fabels van Pausen voor, die wonderen zouden gedaan hebben, en in de Isodorische brieven wordt beweerdt dat Rome de sleutels van Hemel en Hel heeft. Weest gewaarschuwd voor valsche vrienden, ze zijn gevaarlijker dan ridderlijke vijanden. Ik wil niet meer de herinnering aan de dragonades in Frankrijk en aan de inquisitie in Holland wakker roepen, om U het karakter der Roomsche Kerk nog duidelijker te doen kennen.
Nog een nieuw gevaar dreigt ons: het Ritualisme. Dit heeft in Engeland een grooten vlucht genomen en wordt naar hier overgebracht. Zelfs heeft men in Engeland wetten gemaakt, om het ritualisme der Hooge Engelsche Kerk op de schoL.i ingang te doen nemen. In Groot Britfannie heerscht tegenkanting. Het lijdelijk verzet van Rev. Campbell en anderen gaat voort. Zij weigeren belasting te betalen. En dat ritualisme vreet ook in ons land als de kanker, want het is de godsdienst der mode geworden. Een jonge dame vertelde me eens, dat ze niec van kerkgaan hield, wanneer niet een getemperd licht binnen het gebouw was en de lieflijke geuren van den wierook niet in de lucht zweefden. Zij was in het ritualisme opgevoed. Te meer moeten we tegen dit gevaar waarschuwen, omdat, naar de afgevaardigde van de zusterkerk in Tranvaal, Ds. H. S. Bosman, my meedeelde, er in de vroegere Republieken onderwijzers worden ingevoerd, die de jeugd van den godsdienst der \ aderen afbrengen en haar opvoeden in de nieuwe leer. Onze Godsdienst is een van het hart en niet van het uiterlijke, van streeling der zinnen. De woorden, door de Jezuiten uitgesproken moeten wij tot de onze maken : " Geef mij de kinderen en ik heb het Volk."
Boven alles moeten we onze kerk hooghouden. Wat heeft onze Vaderen hier gebracht? De liefde voor hun Bijbel en voor hun Godsdienst. Daarom bemint Uw Kerk en hebt God lief boven alles. Weestop Uw hoede; van alle kanten dringen de vijanden op ons aan. Vijanden van onze Taal, vijanden van onze Kerk. God heefl



ons onze Kerk en onze Taal als een heilig pand toevertrouwd, en wij moeten die zuiver bewaren. De vijand komt niet openlijk tot ons maar gemaskerd. En het is maar moeilijk, iemand die met een masker rondgaat te onderkennen. Het trof mij, te Keulen zijnde gedurende den carnavalstijd, dat zelfs van de beste families gemaskerd rondliepen om zich aan allerlei buitensporigheden te kunnen overgeven.
Overal bestaat behoefte aan hervorming, zoowel in onze onmiddellijke omgeving, als m de wereld rondom ons. In Turkije worden duizenden Christenen vermoord en de machtigen der aarde trekken daaro-\ er de schouders op. Is er dan niet een Luther noodig, die de menscbheid het 'l hervorm ' toeroept ? Die koningen en keizers wijst op de ellenden dezer wereld ? Die hun in het aangezicht zegt: hervorm uw leven, uw staat, uw kerk, en maak een einde aan de gruwelen van den tegenwoordigen tijd? Ik bid God, dat Hij haastiglijk kome, opdat al die ellenden ophouden.
Op dezen hervormingsdag willen we U er nog op wijzen, dat ook in Uw hart een vijand regeert: de zelfzucht, het eigen ik. Die vijand gaat rond als een brieschende leeuw, zoekende wie hij zou kunnen verslinden. Geef Uw hart aan Jezus, want hij alleen kan U redden van dien vijand. "Want al zoo lief heeft God de wereld gehad, dat Hij zijn eeniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat een iegelijk, die in Hem gelooft niet verderve, maar het eeuwige leven hebbe."
Dc Held.—Wie was het, die znlk een grooten invloed uitoefende op de geschiedenis der Israelieten ?—David, de jonge, onervarene, eenvoudige schaapherder; geen krijgsman van geboorte of opvoeding, maar opgegroeid achter de kudde van zijn vader. Ongeschikt tot het hanteei en van het zwaard en tot het dragen van het harnas. Alleen maar met een slinger en een steen gewapend trok hij op " in den naam des Heeren de heirscharen des Gods der slagordenen Israels."
En wie was het, die zulk een machtige verandering bracht in de kerk, zoowel als in de loop der wereldsche gebeurtenissen ?— Luther, een man voortgekomen uit den armen boerenstand. Zijn vader was een eenvoudige mijnwerker, zijn moeder een voorbeeldige vrouw. Hij genoot een goede en strenge opvoeding te Mansvelt en Eisenach. Reeds op jeugdigen leeftijd moest hij in zijn ei.rren onderhoud voorzien, wat hem met behulp van zijn schoone stem ge ukte. Op achttienjarigen leeftijd ging hij naar Erfurt waar hij dokter in de filosofie werd. Op zekeren dag met een vriend op een wandeling zijnde, werd deze door den bliksem gedood. Dit bracht hem tot nadenken. In een klooster kwam hij tot de ontdekking zijner zonden, waarvan hij door boetedoeningen meende verlost te kunnen worden. Een zijner vrienden, die hem op de knieën vond, nadat hij zich zelt een geeseling had toegediend, wees hem er op' dat alleen het geloof in Jezus Christus rein-V van alle zonden En zoo leerde hij inzien, dat alleen een werk jk zondaar zalig kan worden. Voor den zondaar in schijn is Christus geen . erïoaser maar alleen voor den boet vaardigen.



In het klooster leerde Luther den Bijbel lezen; ook bestudeerde hij de geschriften van den kerkvader Augustinus. Priester geworden ging hTj in I ^07 naar Wittenberg, waar hij in 150Q les gaf in de filosofie en begon te prediken Twee jaren later ging hij een bezoek aan Rome brengen in de vaste overtuiging, dat daar vroomheid en oprechte liefde tot Christus zou gevonden worden. Voor de poorten der stad knielde hij neer, uitroepende : " Wees gegroet, heilig Rome." Bitter was zijne teleurstelling. Hij vond brooddronkenheid en wellust, waar hij oprechte godsvrucht had verwacht. De mis werd als een grap behandeld. .Men bespotte zijn ernst. Toch kroop hij de trappen der Sancta Scala op en meende daarby een stem te hooren, die heru toefluisterde, dat alleen in het bloed van Jezus Christus schuldvergiffenis is te erlangen.
De Sancta Scala zijn de trappen, die naar men zegt door den Heere Jezus beklommen zijn, toen Hij voor Pilatus verscheen.
Bv mijn bezoek aan Rome trof het mij, dat rijke dames naast arme vrouwen de trappen der Sancta Scala opkropen, weenende en biddende. Hoe graag had ik haar willen vertellen, dat alleen Jezus de zonden der wereld wegneemt.
Men heeft Luther beschuldigd van door eerzucht gedreven te zyn tot tegenstand der Roomsche kerk. Niets is minder waar dan dat. Want toen hij uit Rome naar Wittenberg was teruggekeerd, werd hij al spoedig bevorderd tot doctor in de Heilige Godgeleerdheid. "Indien hij eerzuchtig ware geweest, was hij in de kerk gebleven, Echter zag hij steeds meer in hoe ontaard die kerk was en de band, die er hem aan bond, werd steeds zwakker. Die band brak geheel door den aflaathandel.
Dit is nu de held, door God geroepen om het machtige Rome te bestryden. Gering van afkomst, als de grootste helden zyn. Denk aan David, de discipelen van Jezus, Cromwell, Washington, De Ruiter, Garfield en zoo menig held uit het midden van ons eigen volk. Mannen, die wij niet mogen vergeten ; gebeurtenissen, die zóó in ons geheugen en ons hart gegrift zijn, dat zij onmogehik uitcowischt kunnen worden. Welk een kracht is er van die mannen uitgegaan. Steeds zullen wij God danken, voor zulke mannen, die alles veil hadden voor hun Volk en voor hun Kerk.
De Siryd.—De strijd begon. David de Jeugdige held, hield den si)1 >evenden, grootsprekenden Goliath tegen in den naam des Heeren Welk een schouwspel voor die beide legers. De vrome, vlugge jongeling den vervaarlyken reus tegemoet snellende en met hem der. ongelijken strijd aanvangende.
Zoo ook met Luther.
Op 31 Oct. 1^17 plakte hij zijn 95 stellingen aan de slotkerk te Wittenberg, waardoor hij zich voor goed bij de Roomsche kerk stinkende maakte. Hij moest protesteeren ,tegen de afschuwelijkste gxl-l.istering, den aflaathandel. Deze had zijn oorsprong in den geldnood van den paus, die een kruistocht tegen de Turken wilde



houden, en bezig was met het bouwen van de reusachtige St, Pieterskerk. Daarom zond hij den monnik Tetzel uit, die voor geld een bewijs van schuldvergeving gaf, niet alleen voor zonden, die reeds bedreven waren, maar ook voor zonden, die men van plan was te doen. En Duitschland was het meest geschikt voor het van de hand zetten dier aflaten. Ook in de nabijheid van Wittenberg dreef hij handel. Toen achtte Luther zijn tijd gekomen en hij protesteerde, zonder te vreezen voor de gevolgen, welke dien opstand tegen den paus voor hem met zich zoude slepen. Ook wij mogen niet vreezen in den strijd voor ons beginsel. Voor God en zijn gebod moeten we uit durven komen in alle omstandigheden des' levens. Al zijn we geen helden als Luther was, toch moeten wij strijden naar de krachten, die God ons geschonken heeft.
In den laatsten tijd heeft men veel in de nieuwsbladen geschreven op zekere wijze over onze predikanten. Als Luther in onzen tijd geleefd had, hoe zouden die bladen hem wel genoemd hebben ? Men heeft ons als " firebrands " betiteld, maar liever een " firebrand" dan een " milksop.'' We zullen ons niet buigen voor den Mammon, waar het geldt de eere van onzen God te verdedigen. Voor ons is het in de eerste plaats : Wat wil God, dat \ye doen zullen. Laat ons pal staan voor de zaak des Heeren in Zijnen* Naam.
Het verzet van Luther verspreidde zich als een veldbrand. Binnen een maand was het door geheel Duitschland verspreid. Spoedig was het ook te Rome bekend. De paus wijdde er eerst niet veel aandacht aan, denkende, dat het maar een strijd was tusschen een paar monniken. Doch al spoedig vond hij uit. dat het optreden van den eenvoudigen Luther de driedubbele kroon op zijn hoofd zou doen schudden. Zoo kiest God de zwakken len nederigen uit om Zijn werk te doen. Zoo worden de sterken beschaamd, opdat niemand roeme.
Wij kunnen den strijd niet van stap tot stap volgen. In het kort zij meegedeeld, dat Tetzel zich moest terugtrekken. Van Eek beantwoordde de stellingen van Luther, doch dat kon deze niet bevredigen. De strijd werd al heftiger, de klove steeds grooter. Een vergadering werd bijeengeroepen, eerst te Heidelberg en later te Augsburg, maar zonder gevolg. Nog steeds aarzelde Luther met den paus te breken. Hij kapte nog aan de takken, in pLa.s van den boom om te houwen. Het kwaad moet met wortel en tak uitgeroeid worden, anders is alles tevergeefs. Dit zag ook Luther eindelijk in. Na nog een tevergeefsche ontmoeting met den kardinaal Cajetan werd hij in 1520 in den ban gedaan. Hierdoor was hij van de kerk vervallen verklaard niet alleen, maar ook was hij voortaan een uitgeworpene, een melaatsche voor de wereld. Doch ook dat maakte hem niet bevreesd en hij verbrandde den bul. Daartoe had hij de studenten van Wittenberg opgeroepen. Samen begaf men zich buiten de stad en op plechtige wijze werd daar het papier, dat de pauselijke banvloek bevatte, plechtig aan het vuur prijsgegeven.



Men vertelt van Napoleon, dat hij alvorens een veldslag te beginnen alle bruggen achter zich liet opblazen, opdat er geen andere keus over bleef dan vechten of sterven.
Luther deed eveneens. De laatste band tusschen hem en de kerk was verbroken. Het was nu sterven of overwinnen. Op iS Januari 1521 werd hij voor den rijksdag te Worras gedaagd, om voor den machtigen keizer Karei V te verschijnen. Zijn vrienden raadden hem niet te gaan, doch hij antwoordde : al waren er zooveel duivels in Worrns, als pannen op de daken, ik zou toch gaan. En hij ging in den Naam des Heeren. Overal werd hij met groote nieuwsgierigheid en belangstelling ontvangen. Ieder wilde den koenen monnik zien. Hij maakte zijn verschijning voor de indrukwekkende vergadering, waarvan Keizer Karei zelf voorzitter was. De eenvoudige priester voor den machtigen keizer, in wiens gebied de zon nooit onderging ! En daaromheen diens voornaamste raadsheeren met vele kardinalen der kerk. Men eischte van Luther, dat hij zijn woorden en geschjiften zou herroepen. Een bedenktijd van drie dagen werd hem gegeven. Andermaal verscheen hij voor de grooten der aarde. En met deze woorden deelde hij zijn vast besluit mee om den strijd voort te zetten : " Hier sta ik, ik kan niet anders,^God helpe mij, Amen." Als gevolg van deze weigering om zijn geschriften te herroepen, werd Luther door den keizer vogelvrij verklaard, waarop zijn vrienden hem veiligheidshalve van den weg lieten oplichten en hem naar den Wartburg voerden. Hier rustte hij niet, maar zette zijn werk in stilte voort. Ook vertaalde hij hier den Bijbel in het Duitsch. Alzoo werd de strijd doorgezet met mannenmoed, ziende op den oversten Leidsman en Voleinder des Geloofs, Jezus Christus.
Wij strijden eveneens tegen ongeloof, ongerechtigheden en zonden. God zij dank, ook voor onze strijders, ook voor onze geloofshelden, ook voor onze voormannen, die God lief hebben boven alles, en hunne naasten als zichzelven ; die ook gewillig zijn alles op te offeren, waar het geldt het welzijn van onze Kerk, ons Volk en onze Taal. Die niet vreezen,om als Luther te zeggen: "Wat zal een mensch mij doen ? " en die Gode meer gehoorzaam zijn dan den mensch. Strijden wij als predikanten en gemeenteleden ook met moed voor God, Volk en Taal. Strijden wij één van hart en één van zin voor dit groote, heerlijke doel; welk een sclioone toekomst opent zich dan voor onze Kerk in Zuid Afrika. De overwinning zal dan de cnze zijn.
De Overwinning.—Alzoo overweldigde David den Filistijn met een slinger en een steen. Goliath werd in zijn voorhoofd getroffen en stortte ter aarde. David snelde toe en voleindigde zijn werk door met diens eigen zwaard den reus te onthoofden.
Luther behaalt een heerlijke overwinning. 'e Protestantsche kerk wordt gevestigd. En thans telt deze kerk haix leden bij duizenden. Bovendien heeft Luther den grond gelegd voor een staatkundige eenheid, waaruit hei machtige Protestantsche Duitschland is voortgekomen.



Laat ieder onzer een Luther zijn en alzoo Zuid Afrika één worden voor Christus. Ja, opdat gansch donker Afrika voor Jezus .gewonnen worde.
Apostelen, kerkvaders, martelaren, Hervormers, Hugenoten, Hollanders, al onze voorouders zien op ons neer en roepen ons toe : wordt strijders, helden en de kroon der overwinning wacht U, niet alleen hier, naar ook en vooral hierboven. Amen.
Dankgebed.—" Wij gevoelen, O God, dat wij ontrouw zijn aan U, terwyl Gij ons als kinderen der Hervorming geroepen hebt om getrouw te blijven aan Uw dierbaar Woord. Geef, dat dit Woord een ruimen zegen blijve afwerpen op ons, ons Volk, onze Kerk. Zegen vooral onze kerk, O Heer. Open ook de oogen der Roomsche Kerk, opdat ze moge inzien, dat niet door goede werken, noch door jets anders buiten Christus de zaligheid Kan verkregen worden.
" Vader, maak ons waardig een man als Luther, maak ons waardig onze voorouders, die zooveel voor hunne kerk geleden hebben. Sla ons in liefde gade van uit üw?n hoogen Hemel, en verlaat ons niet. Sta ons bij in de dagen die voor ons lig«en en steun ons, tot dat het van Lwe lippen klinkt: ' Komt in, gij getrouwe dienstknechten ; over weinig zijt gij getrouw geweest, over veel zal ik U zetten.'
Xcem ons allen, neem onze Kerk aan in Uwen Kaam en wij zullen U danken tot in alle eeuwigheid. Amen."
Koor :
Solo : Verheugt U ! O Judah in vreugd' gezang met Cherubiim en seraphijn samen stemmen.
Koorzang: Hallelnjah, Amen. Handel, (Judas Maccabceus). Gemeente:
Gez. 189: 4.
4 Nooit kan 't geloof te veel verwachten.
Des Heilands woorden zijn gewis;
'tFaalt aardschen vrienden vaak aan krachten
Maar nooit een' vriend als Jezus is :
Wat zou ooit zijne macht beperken ?
't Heelal staat onder zijn gebied,
Wat zijne liefde wil bewerken,
Ontzegt Hem zijn vermogen niet
ZEGENBEDE.



DRUKPERS-MAATSCHAPPIJ
\Dan de Sandt de Uilliers & Co.
(BEPERKT).
ir
w Gevestigd voor meer dan een halve eeuw. "W
DRUKKERS en UITGEVERS,
44, BURGSTRAAT, KAAPSTAD.
# £ 4 4! 4
3LLE soorten Drukwerk gedaan. Fabrikanten van StempeLs en Lithografisch werk, Kantoorboeken, Kaarten en Plannen Gelitografeerd in den korst mogelijken tijd, Schrijfbehoeften volgens bestelling gefabriceerd.
Vormen van Testamenteiv, Procuraties en alle soorten vormen voor Procureurs, Afslagers, Agenten, Afdeelingsraden, Baljuws en andere gebruikt, in voorraad.
DRUKKERS EN UITGEVERS VAN
''De Zuid^Jlfpikaan veneenigd met Ons Land,"
Subscriptie met postgeld, 26s. per jaar.
"Ons lü eekblad," "De Kerkbode,"
17s. 6d. per jaar. Ws. per jaar.
Telegrafisch Adkks :—ONS LAND," Kaapstad. -
Uitgevers van "DE GOEDE HOOP." 6s. per jaar.
" DE ZUID-AFRIKAAN
yereenigd met
Ons Land."
Het voornaamste Hollandsche Nieuwsblad in de Kaapkolonie, heeft de Grootste en Mkest Uitgebreide Circulatie van eenig Hollandsch Nieuwsblad in Zuid-Afrika.
Uitgegeven DINSDAGS, DONDERDAGS en ZATERDAGS door de Drukpers Maatschappij
Van de Sandt de Villiers & Co., Beperkt,
44, BURGSTRAAT, KAAPSTAD.
Subscriptie met Postgeld : 2ös. per jaar, vooruit betaalbaar.