2430
WAT NU
G.109
lil ONZE EIGEN ZENDING







Wat na?
Weer gaat dan een nieuw jaarboekje van onze Classicale Zendingsvereeniging de wereld in.
Lang heb ik gedacht over een naam voor ons boekje, tot ik besloot alleen bovenstaande vraag als titel te kiezen.
Er is veel dat tot deze vraag dringt. De oorlog is eindelijk voorbij, de wereldoorlog, die ook, naar menschen berekening, zoo onnoemenlijk veel schade deed aan het werk der Zending. De verbinding met ons Zendingsveld is weer hersteld en de rust keert langzamerhand terug. We kunnen nu weer eens ons werk overzien, de geleden schade, maar ook de nieuwekansen berekenen. Een nieuwe toekomst voor de Zending ligt open en wat nu?
Ik Wil die vraag alleen stellen, ik ga die niet beantwoorden, de gemeenten zelf mogen dat doen. En daarbij komt nu ons



jaarboekje hen helpen, eerst door het ernstig woord van den voorzitter, die vertelt van de goddelijke wet; „niet door kracht of geweld!", dan door het prettig verslag van onzen secretaris en door den interesanten brief van onzen zendeling. En ten slotte komt dan nog het welsprekend lijstje van den penningmeester, dat zeker niet het minst dringt tot de vraag: „Wat nu?" Wat nu?
Laat ons den Heere zelf ons antwoord geven en moge het dan blijken uit onze daden !
G. v. H.



Van den Voorzitter.
ZACH. 4 : 1-6.
Wij vinden hier beschreven het vijfde nachtgezicht van Zacharia. De profeet ziet een gouden kandelaar met een oliekruik of oliehouder er boven en zeven lampen, met zeven pijpen aan die kruik verbonden; de kandelaar dus zooals die in den tempel stond en licht verspreidde. Doch hij ziet nog meer: twee olijfboomen, één rechts en één links, die aan beide zijden met een tak aan den oliehouder verbonden waren en het goud, de goudkleurige olijvenolie daarin lieten vloeien. De kandelaar mag ons zijn een beeld van den tempel en de gemeente des O. Verbonds. Groot was de ellende in Zacharias dagen. Maar de oprichting zou van God komen, doch in den middellijken weg. Die genadewerkingen des H. Geestes worden ons hier voorgesteld. De verschillende lampen worden zacht en stil gevuld door de oliekruik. En de oliekruik wordt gevoed door de twee takken der olijfboomen. 't Kon Zacharia tot troost zijn. Meer willen wij over dit



visoen niet zeggen. De nadruk ligt op het slotwoord van den engel, dat er door verklaard wordt, maar dat ook de hoofdgedachte van het visoen laat gevoelen: niet door kracht of geweld!
Daar zijn dingen, die met kracht en geweld geschieden en daar zijn dingen, waaraan kracht en geweld slechts schadelijk zijn. Met kracht en geweld wordt de oorlog gevoerd: wie dat zoo niet kan, doet 't beter niet. Want dan wordt hij met kracht en geweld vernietigd.
Met kracht en geweld kunnen uitwendige dingen worden verkregen, kan onrecht worden doorgezet.
Doch daar is ook een terrein, waar kracht en geweld schadelijk is. Denk aan *t stille groeien in de natuur. Het zaadje wordt in den grond gelegd, het ontkiemt, het groeit, de plant wordt sterker, de vrucht rijpt voor den oogst: maar niet door kracht of geweld. Wat zouden die in Gods geheime werkplaatsen vermogen? Denkt aan allerlei geestelijk werk: de opvoeding uwer kinderen, hun vorming naar verstand en hart.
Wie 't met kracht en geweld wil doen,



doet 't niet goed; doet 't in 't geheel^ niet. Het moet gaan in de stilte. Zoo is 't met de dingen van Gods Koninkrijk, de planting en uitbreiding van Gods kerk op aarde, de geschiedenis der zending. Daar waren wel eens tijden, dat men hier kracht en geweld wilde gebruiken, doch wij gevoelen dit als een geestelijk tekort. Onze kracht en ons geweld staan Gods kracht in den weg. Gods kracht is 't suizen van de zachte koelte. Gods kracht is de lenteadem, die wonderen werkt.
Alle Gods genadewerkingen gaan stil, als de dauw. De oliekruik wordt stil gevoed, gelijk deze stil de olie in den kandelaar doet neerdruppen. Wij willen deze gedachte vasthouden voor ons zeiven en voor ons zendingswerk. Wat wij telkens meer voor onszelven moeten verstaan is de noodzakelijkheid, dat Gods werk in ons volbracht moet worden. Niet wij doen 't, maar Hij I zacht en stil. Als wij maar ontvankelijk zijn. „Zalig zijn de armen van geest, want hunner is het Koninkrijk der hemelen.'
En zoo ook in 't Zendingswerk. God



is de groote werker. Onze kracht ligt daar, waar 't geheim ligt van alle geestetijk werk, in de binnenkamer. Voor *t oog van den profeet stond een groote berg; een berg van zwarigheden. Zoo is het ook voor ons in dezen tijd en met name voor ons zendingswerk. Niet door kracht of geweld zal de groote berg worden neergeworpen. Door Mijnen Geest zal 't geschieden. De aanraking van dien Geest is een bezielend wonderwerk; zij richt telkens trage handen en slappe knieëen op. En dan gaat er ook kracht uit van Gods Geest. Dan nemen de geweldigen het Koninkrijk Gods met geweld. Maar dat is niet 't geweld van den hamer, die verbrijzelt, maar van de behoeftige ziel, die niet loslaat tenzij zij gezegend wordt.
En zoo is *t ook in 't Zendingsleven. Dat zelfde woord, dat zegt: niet door kracht of geweld, maar door Gods Geest zal 't geschieden, roept ons toe: Bidt den Heere des oogstes, dat Hij arbeiders in Zijn wijngaard uitstoote. Uitstooten: is d&t geen geweld? Het is de geestelijke kracht van Gods werk. Het gebed der gemeente moet



door het zien op den grooten berg van bezwaren, de nooden der wereld, de groote behoeften, de rijke beloften, een stoot ontvangen. En dat gebed is niet ijdel: het geeft met eerbied gesproken, den Heere des oogstes een stoot. En de Heere des oogstes geeft den arbeiders een stoot.
Zoo geschiedt de beweging in het Koninkrijk Gods.
Doch niet met kracht en geweld, maar door Gods Geest, opdat Zijn naam alleen de eere ontvange.
Hij make ons meer ontvankelijk voor Zijn Geest en dus ook meer geschikt en gewillig om Zijn werk te doen.
P. C. IJSELING.
Loenen a/d Vecht.



Van den Secretaris.
JAARVERSLAG.
Onder de posten der Utrechtsche Zendingsvereeniging op het eiland Halmahera, is Tobelo, waaraan onze Classicale Zendingsvereeniging haar medewerking geeft, zeker wel tot de belangrijkste te rekenen. Behalve voor den eigentlijken Zendingsarbeid, vragen de kweekschool, de timmerschool met het ziekenhuis velerlei zorg en bemoeienis van de daar werkzame broeders.
Daarom is de klacht van onzen Zendeling br. Metz, dat het werk hem eigentlijk te machtig is, zoo goed te aanvaarden. Ook in 1918 bleven de aangewezen krachten voor kweek- en timmerschool door de oorlogsomstandigheden nog langer in het vaderland, dan er door het Bestuur op was gerekend. Gelukkig is nu br. de Neef als het hoofd van de kweekschool te Tobelo aangekomen om zijn werkkring spoedig te aanvaarden. Reeds enkele maanden had br. Metz. de school moeten sluiten, nadat de leerlingen van Nieuw-Guinea na afgelegd



examen weder naar hun geboorteland waren teruggekeerd, terwijl met het aannemen van nieuwe leerlingen wordt gewacht, totdat de benoemde Directeur in functie zal zijn. En de ambachts- of timmerschool staat ook voor een nieuwe toekomst, wanneer br. Bijlefeld de leiding voor zijn rekening heeft genomen. Het was in 1918 voor Zendeling Metz een groote zorg om de school gaande te houden met behulp van een Chineeschen baas. Hoewel een goed vakman ontbrak het hem aan het noodige ontzag onder zijn leerlingen. Naar de laatste berichten is br. Bijlefeld reeds op Tobelo aangekomen en wordt br. Metz nu van veel bemoeienis ontheven, die onder zijn veelzijdigen arbeid nog zijn tijd en krachten kwam vragen.
Immers reeds de eigentlijke werkkring van den zendeling met de verplichting van <ie inspectie der bijposten vordert veel toewijding, waar in naaste omgeving voor de dienst des Woords en de besturing van een ziekenhuis moet gezorgd worden, terwijl bij br. Metz nog elf jongelieden aan huis vertoeven, die door hem voor inlandsch leeraar worden opgeleid.



Zondag, 21 April 1918 was een belangrijke dag te Tobelo. Het was de Zondag, die de vergadering der conferentie van Zendelingen aldaar, onder leiding van den Director Gunning onderbrak.
Tegelijk met br. van der Roest in het Vaderland, mocht br. Metz toen den dag herdenken, waarop hij voor 25 jaar tot het ambt van Zendeling werd geroepen. Bij monde van den Director Gunning werd br. Metz namens het Hoofdbestuur der Utrechtsche Zendingsvereeniging hartelijk gelukgewenscht, daarin door den Zendingsconsul br. Crommelin en aanwezige br. Zendelingen gevolgd. Ook het Bestuur van onze Classicale Zendingsvereeniging heeft br, Metz een schrijven ter gelukwensching toegezonden, waarop reeds een dankbetuiging van hem is ontvangen. Ook hier zij de bede herhaald, dat God onzen Zendeling nog vele jaren met blijmoedigheid des geloofs tot zijn gewichtig werk moge steunen, om voort te gaan tot 's Heeren eer, een zegen te verspreiden onder het Heidendom van Halmahera. In zijn schrijven aan Uw Bestuur laat br. Metz



er den nadruk op vallen, hoe het ook hem kan bemoedigen, dat er een Zendingsgemeente is ontwaakt, die met den Zendeling medeleeft en mede bidt en het eenzaam zich gevoelen van eertijds heeft plaats gemaakt voor het één zijn in den Heer tot gemeenschappelijke arbeid en plicht.
Zij er dan ook in de gemeenten der Classis Amersfoort een verantwoordelijkheidsbesef aan het woord tegenover den zielenood van de duizenden Heidenen van Hal mahera, die in Jezus Christus kunnen ontvangen den eenig algenoegzamen Zaligmaker van zondaren.
Al kon onze penningmeester br. Kleywegt over 1918 een som van nagenoeg f 1900.— als bijdrage namens onze Vereeniging aan de Hoofdvereeniging doen toekomen, toch moet er van enkele gemeenten nog altijd over weinig medewerking of totaal gebrek aan belangstelling worden geklaagd. Als het beginsel van Paulus: de liefde van Christus dringt mij, ook ons tot de daad gaat bezielen, kunnen de vruchten daarvan op zendingsgebied niet uitblijven in trouwer gebed en meer blijmoedige mededeelzaamheid.



De aftredende bestuursleden, de brs. Van Hoogstraten, Meiners en Verburgt werden als zoodanig herkozen. Br. Meiners, als veldprediker eervol ontslagen, zag echter er van af om weder definitief als secretaris op te treden. Met het Hoofdbestuur werd gecorrespondeerd over de benoeming van een vertegenwoordigend lid onzer vereeniging in zijn midden. Het Hoofdbestuur opende daartoe toch de gelegenheid op voorwaarde, dat de Vereeniging zich verbond aan geen andere zendingscorporatie steun te verleenen, tenzij eerst een som van f 2500.— per jaar aan de Utrechtsche Zendingsvereeniging werd afgestaan.
In de Bestuursvergadering werd over de afvaardiging gehandeld en goedgevonden, dat de voorzitter br. IJseling voor de eerste twee jaren als vertegenwoordiger onzer vereeniging zou optreden, waaraan het Hoofdbestuur zijn goedkeuring heeft gegeven op 27 April 1918.
Met dankbaarheid aan God mag hier ook gesproken worden van den Zendingsdag, die met de Zendingsvereen. der Classis Utrecht werd gehouden op Woensdag 1 2 Juni op het



schoone landgoed „Gunterstein** te Breukelen. Hoe kostelijk was in alles voorzien door de Dames Willinck van Collen om onder begunstiging van schoon weder in hun park een gelegenheid te vinden van echt geestelijk samenzijn.
De sprekers hadden een belangstellend gehoor, terwijl ook de avondsamenkomst in het kerkgebouw, dat geheel gevuld was, een goed besluit was van een dag, die ongetwijfeld een zegen voor de toekomst der Zending heeft aangebracht.
Aan de beide Zendingsvereenigingen, die uit de Classis Utrecht en die van Amersfoort kwam, ter gelijke verdeeling aan hare administratie een som van ruim f 500 ten goede. Behalve deze gelden werd door elk der penningmeesters nog een gift ontvangen van f 100.— bepaaldelijk voor den Zendeling der Classis, de broeders Bout en Metz.
Ten slotte zij een woord van hartelijke dankzegging aan br. Van der Roest toegevoegd, die gedurende vele weken onze Kerkboden van copie heeft voorzien over den Zendingsarbeid van Halmahera, over



land en volk daarbij zijn goede voorlichting gevende.
Zeker, in onze zorgvolle tijden is er gevaar om in de persoonlijke nooden eerder op te gaan, dan ook het hart te zetten op de dingen van Gods Koninkrijk. Toch laat ons goeddoende niet vertragen, die spaar* zamelijk zaait, zal ook spaarzamelijk maaien! God blijft jaloersch op zijn eer en de Gemeente van Christus heeft zijn belofte: „eisch van mij en ik zal de Heidenen geven tot uw erfdeel en de einden der aarde tot uwe bezitting.**
Soest. D. P. BRANS.



Van den Penningmeester.
Bijdragen der gemeenten in de Classis Amersfoort voor de Zending. 1918
Amersfoort f 400.00
Austerlitz . . . . t . - 3.50
Baarn . - 189.40
Blauwkapel 
Bunschoten - 5.555
Eemnes-Binnen - 13.50
Hoogland i 10.00
Loenen .3 80.00
Leusden ' - 31.005
Nieuw-Loosdrecht .... - 25.00
Oud-Loosdrecht. . . . . ~ 10.00
Nigtevecht - 31.75
Soest j 53.90
Soesterberg . . . Ë . . - 131.80
Tienhoven ...... - 25.00
Vreeland. . . . . . . - 16.32
Westbroek ....... 2.50
Woudenberg 63.495
Zuilen - 120.00
Zeist - 380.00
Woudenberg B. KLEYWEGT.
Aug. 1919. Penningmeester.



Van den Zendeling.
Tobelo, 25 Oct. 1918.
Aan de Zendingsvrienden in de Classis Amersfoort, p h zeker reeds lang geleden dat ik U schreef en mijn- laatsten brief U toezond. Ik herinner mij alleen maar dat ik U beloofde eens te schrijven hoe onze dagen hier voortvliegen. 't Is wel vreemd dat onze maanden als weken voortsnellen en als wij dan eens terug zien op den tijd, de
ue j aren' die wi] hier °P dezen P°st arbeiden, dan is 't in onze verbeelding alsof
dat minstens 3X3 jaren zijn. Wat n arbeid, wat 'n verscheidenheid, wat afwisseling van hoop en vrees. Soms is 't ons dat wij niet den levensweg loopen, die ons voorgesteld is, maar alsof wij eroverheen rennen. Menigwerf gebeurt het ons dat wij wel eens even het werk willen stopzetten, dat alles ons te zwaar wordt, dat wij verlangen naar rust. Maar onze post is geen rustkuur-oord. Hoe hebben wij God te danken, die onze kracht telkens vernieuwt,



die ons met goeden moed doet voortgaan, die ons alles, alles geeft wat wij noodig hebben en door Zijne zegeningen ons beschaamt. Wij kunnen en mogen niet klagen over onzen velen arbeid maar danken dat Hij het is, die den moeden kracht schenkt. Toch blijft onze bede dat de Heere God arbeiders moge uitstooten. Ze staan ledig aan de markt. Ge weet het de brs. zijn geordend tot hun ambt en andere zijn van krankte hersteld en — kunnen niet vertrekken. Vier zendingsressorten, de ambachtschool en het Ziekenhuis, met alle goeroeposten, te beheeren, het is veel en zonder 's Heeren hulp te veel. Lieve lezers ! wij prijzen ons zeiven niet, maar doen U zien hoe God de sterkte vernieuwt dien die geen sterkte heeft en vragen dat gij mede opheft heilige handen en harten smeekende dat de Heer arbeiders uitstootte !
's Morg ens half zes dan klinkt het klokje van opstaan voor allen. Dan schitteren de sterren nog en daagt de eerste zonnetint in het oosten. Het pluimvee groet den nieuwen dag en uren in den omtrek hoort men al wat haan is kraaien. De weinige



paarden beginnen te hinniken en de koeien worden mede wakker. De rust is geweken, t Lijkt wel of alles op dat accurate belletje van het zendingshuis gewacht heeft. De jongens der ambachtschool en de pleegjongens komen uit de slaapkamers. De jongens, die den kookdag hebben, zijn al vroeger opgestaan om te zorgen dat om 772 uur de hongerige magen tevreden gesteld worden. De eene jongen sjokt en de andere draaft naar den waterput of de beek en een ander, die t water te nat vindt, gaat direct naar de kerk. Ieder moet daar om 5 minuten voor zessen zijn. Dan ben ik er ook. Wij wijden daar den dag met het zingen van een vers en kort gebed want om 6 uur moet elk aan den arbeid gaan. De baas der ambachtschool en de jongens gaan naar de werkplaats. Inmiddels zijn de losse werklui gekomen; houtzagers en roeiers, menschen, die ook op het erf werken. Ieder weet zijn werk en vangt aan. Ook ik. Gauw even naar huis en een heerlijke kop thee gedronken. Dat drinken is ook al gauw tot verwondering der zendingsvrouw die maar niet kan begrijpen dat een mensch



zóó gauw en zóó warm drinken kan, maar ik geloof, dat zij mij meer melk geeft dan zij zelf gebruikt. Ja zoo'n gezellig praatje 's morgens vooraf, vooral als er gasten zijn, dat is wel aantrekkelijk, maar, er wacht mij al andere gezelligheid. Het Ziekenhuis is geopend en de eerste patiënten wachten al in de ruime wachtkamer. Op weg daar heen (100 stappen van mijn werkkamer) wordt mij nog door baas of knecht iets gerapporteerd, gevraagd, of ook de briefjesstroom begint te vloeien. Een vriendelijk goeden morgen klinkt ons tegen bij het binnenkomen van den Sangireschen verpleger en zijn beide Ambonsche helpers. Men is reeds begonnen met de verbanden af te nemen. Van de 100 patiënten, die binnen komen zijn er 75 met voetwonden, 1 5 met wonden op andere plaatsen en een 10-tal met interne ziekten. Menigmaal kan die behandeling als machinaal gebeuren, maar dan komen er wel eens een paar, die alle aandacht vragen, waar ingegrepen moet worden met instrumenten. Menig uur heb ik uit moeten breken om eerst eens mijn boeken te raadplegen voor het mes er inging



Wat was onze medische opleiding een bespotting! Nooit was ik in gelegenheid om eens een ziekenhuis van binnen te zien, laat staan de behandeling te volgen. Verloskunde hebben wij iets beter kunnen leeren, en toch . . . hoe menigmaal stonden we machteloos. Dat gebeurt H.H. doktoren
ook wel, maar wat een verschil
tusschen een ontwikkelden dokter en een ouderwetsch zendeling ! Toch heeft de Heere God al weer geholpen, voor wij Hem vraagden. Eenige maanden geleden kwam een Inspecteur van den Geneeskundigen dienst ons Ziekenhuis bezoeken en — die heeft zoo'n goed verslag uitgebracht, dat wij ongevraagd een dokter Djaua, een inlandsch arts, ter hulp gekregen hebben. D.w.z. op Halmahera is een dokter geplaatst met standplaats Gamsoengi, welke de opdracht heeft in het Ziekenhuis behulpzaam te zijn. Januari a.s. wil deze geneeskundige den geheelen dienst op zich nemen en dan krijgen wij ook, ongevraagd, grootere Gouvernements toelage. Wij zijn den Heer zeer dankbaar voor zoovele hulp. Van 6—772 hebben wij dus policliniek.



Eiken morgen zijn er minstens 20 patiënten, gewoonlijk is het aantal tusschen 30 en 60. De verpleegden ga ik opzoeken, zie de temperatuurlijsten na van de koortslijders, etc. etc. Schrijf recepten of maak ook zelf de recepten gereed, help wondlijders en onderzoek nieuwe patiënten. Om 7 uur is er een bijeenkomst van 3 minuten. Dan wordt er in de wachtkamer een zegen gevraagd voor lijders en helpers en medicijnen. Wie er niet bij wil zijn, gaat naar huis, wie er bij wil blijven, blijft. Niemand is gedwongen. In de landstaal wordt door den helper gebeden.
Voor wij het menigmaal vermoeden gaat Wfi uur de bel en roept tot ontbijt. Zijn er nog weinig patiënten dan worden die eerst afgehandeld, anders moeten die wachten tot 8 uur. Gewoonlijk is dan daar mijn werk afgeloopen, maar dan moet ik op inspectie in den timmerwinkel. Hier kijken en daar kijken, hier vermanen, daar aanmoedigen, raad geven en wat al niet. Er is tegenwoordig een Sangirees als hoofd, maar . . . hoe dankbaar zal ik zijn als eindelijk de directeur br. Bijlefeld komt. Voor



een bruine broeder werkt onze baas eerlijk en trouw, maar, hij als zijn Ind. collega's: zij hebben geen initiatief. Zonder leiding werken kunnen zij zoo moeilijk. Zij zien de leerlingen te veel naar de oogen. Ingrijpen en de teugels houden ook hij kan het niet; zuinig overleg plegen en den tijd uitkoopen, 't zijn deugden die zoo weinig bij de inlandsche broeders worden aangetroffen. En toch is onze baas een bruikbaar man, maar ik zou hem zoo graag meer zelfbewust zien handelen. Tegenwoordig zijn slechts 19 jongens aan de ambachtschool werkzaam. Deze instelling wordt ambachtschool genoemd maar is veel eer een timmerwinkel en meubelmakerij.
De smederij is gesloten. Als de directeur er is, hopen wij dat weer alles aan het doel gaat beantwoorden, Wij zien zoo reikhalzend uit naar zijn komst. Er moet zoo heel veel gebouwd worden. Zoo zijn wij b.v. bezig met ons nieuwe kerkgebouw. Anderhalf jaar zijn wij er mee bezig. Telkens wordt het werk door andere dringende bezigheden opgehouden en nieuwe huizen durven wij niet aannemen. Dat de timmer-



winkel een gebeelen persoon vraagt is niet te verwonderen. Tot mijn schande moet ik ook zeggen dat mijne administratie wel eens m de war loopt, wij zijn al dankbaar, als de zaak nog maar marcheert. Het werk, dat afgeleverd wordt, mag gezien worden \ en toch, het Gouvernement heeft de subsidie ambachtschool voor 1918 ingetrokken, vnl. omdat degelijke leiding ontbreekt. De jongens zijn te veel aan zichzelf overgelaten en onze jongens zijn zeker niet minder speelsch dan de Hollandsche.
Na de inspectie van winkel en woonhuis der jongens, ga ik naar mijn z.g.n. kantoor (m Holland noemt met dat studeerkamer). Hier is ook weer werk genoeg en, dankbaar mag ik zijn als men mij een vol uur aan het werk laat. Met alles komt men j briefjes van goeroe's, die beantwoord moeten, vragen om medicijnen, opname ziekenhuis! Dan word ik geroepen voor dit en dan voor dat. Dan komen er klachten, dan kennisgevingen, dan wordt betaling gevraagd. Onderwijl moet ik mij toch voorbereiden voor de lessen voor de pleegjongens. t Is soms om er tureluurs van te worden.



Geen wonder dat het, voor wij het vermoeden, 12 uur is geworden en de bel luidt. Dan is het rusttijd tot 2V2 uur, wanneer de afmattende hitte iets voorbij is. Menigmaal vraag ik mij om 12 uur af : wat heb je nu toch eigentlijk gedaan? Dan kan ik antwoorden: Druk gehad en feitelijk niets gedaan! Maar soms roepen bezigheden mij elders, v.n.1. de schoolbezoeken, op de posten. Dan als wij een beetje ver van van huis gaan, moet de goeroe mijn dienst in de kerk waarnemen. Even in het ziekenhuis kijken en dan gauw in de prauw of in de bendy. Wij zijn tegenwoordig zoo rijk dat wij paard en wagen houden. Dat is een heerlijk voorrecht, dat wij niet meer zoo heel veel tijd vermorsen met het prauwtje varen. Er is hier wel een motor te huur, maar die heeft de onhèbbelijke gewoonte van dienstweigeren, als hij zoo noodig is. Wij rekenen op dat huurvaartuig maar niet en moeten wij noodgedrongen met onze prauw het maar afdoen. Als men tegenwoordig verwend raakt aan een makkelijken jvagen en vertrouwd paardje, dan kan men aan die tijdroovende vaartuigen zoo'n hart-



grondigen hekel krijgen. Heeft men wind en stroom mee, zijn de roeiers ijverig, ach dan is het nog zoo'n kwelling niet. Dan kan men in de prauw nog eens lezen, het een en ander nakijken, maar ach arme! als alles tegen is, als wind en regen in het aangezicht slaan en vmen niet vooruit komt! Nu behoef ik hier geen reizen te maken, dat ik dagen lang in het vaartuig zit en toch . . . soms verlang ik er wel eens naar om uit alle drukte en beslommering te zijn, om eens uit te rusten, maar dan denk ik weer aan mijn vrouw, die thuis voor alles alleen staat en dan wordt de korte prauwreis mij nog te ver. 't Is een genot met het rijtuigje op reis te zijn. Wij weten hoeveel K.M. er worden afgelegd, rekenen met wind noch stroom en zijn heerlijk op tijd, waar wij wezen moeten, en ook weer op tijd thuis. Wij hebben met geen roeiers te rekenen, want soms blijven die luidjes maar weg en de reis per prauw is verkeken. Roeiers vragen hun daggeld en ons paardje kost hoogstens een pakje rijst in bolster of wat mais.
Onze heele equipage met paardestal



en wagenschuur, het alle» is een present van de vele Damesvereenigingen in ons Vaderland, ons geschonken bij ons 25-jarig ambtsfeest. Wij mogen dat hier wel eens dankbaar vermelden. Of onze helpers nu wel zoo erg ingenomen zijn met ons middel tot snel-vervoer, dat mag betwijfeld. Van uit zee had men vroeger onze prauw reeds gerapporteerd of men rekende den tijd van schoolinspectie zoo ongeveer uit. Dan vond ik ook alles in orde. Nu bezoek ik soms 3 scholen op eenen ochtend. Ik ben present zonder dat men het weet en dan is niet immer alles in orde. Weet ge wat ook zoo'n genot is, men stapt even frisch uit als in de bendy. Komt men uit de prauw dan is men soms als gestoofd, met hoofdpijn behept, moe, en is men weer thuis dan moet men eerst een poosje rusten voor men weer frisch is. Men komt uit den wagen en begint weer direct met ander werk Heerlijk! geen tijd- en geen krachtverlies. De heerlijke wind, die ons in het wagentje om de ooren fluit verkwikt en versterkt. Gelukkig de zendeling, die zich snel verplaatsen kan. Ik vermoed dat dit



jaar de reis en verblijfkosten niet zoo groot zullen zijn als vorige jaren!
Even voor half drie gaat alweer de bel. Allen aan 't werk! Even het rapport uit het Ziekenhuis nagezien en dan heb ik les met onze pleegjongens. Zes uren per week zijn daar mee gemoeid. Mijn deel is: de Bijbelsche vakken en aardrijkskunde, Palestina Halmaheira en Holland. Vrouwlief heeft van mij alle lessen van rekenkunde overgenomen en daar bewijst ze mij en den jongens een onbetaalbaren dienst mee, dan krijgen de jongens nog lessen van den goeroe in Maleisch en verdere schoolvakken. Op deze manier maken wij elk jaar 2, 3, 4 jongens gereed om examen af te leggen voor goeroe. Na de les weer inspectie Ziekenhuis en timmerwinkel en spoedig luidt al weer de bel. 't Is 5 uur, de handenarbeid wordt gestaakt. Een verkwikkend bad genomen en dan eens even rustig zitten of een klein bezoekje afleggen. Dan verkwikt mijn vrouw ook eens, want waarlijk zij heeft ook haar aandeel in de drukke werkzaamheden. Zonder haar trouwen bijstand zou Tobelo geen Tobelo zijn. Half



zeven wordt er gegeten en van 7-8V* weder gewerkt. Dan gaat de bel voor het laatst. De goeroe sluit met Bijbellezen, zang en gebed. Een klein verschil wordt gemaakt met de avondwerkzaamheden. De timmerjongens krijgen Maandag, Donderdag en Vrijdag rekenen en leesles, Woensdag en Zaterdag zangles en Dinsdagavond cathechisatie. Dien tijd zit ik ongestoord in het kantoor, ga nog eens naar het Ziekenhuis of ontvang het verslag om de laatste bevelen uit te deelen. Dan eindigen wij ook, nog een uurtje genoten van lectuur, als tenminste de moede oogen het toelaten en, de dag is voorbij. Nu hoop ik D.V. eens den Zondagsdienst te beschrijven, maar ik vraag ditmaal geduld. Wij vergeten het niet.^, Vaartwel.
Allen Gode bevolen,
J. METZ.



INHOUD.
Voorwoord 3
Van den Voorzitter 5
Van den Secretaris 10
Van den Penningmeester 17
Van den Zendeling 18











/Drukkery van LonkhuyzenN t ^ Telef. 216 ) V * ZEIST » y