!2438" & F. .'SSr"',. Amsterdam. KOFFERS-TASSCHEN ^STERPAM.van HOLKEMA^WAREMPQRF. NSTHANDE C.L. PETERSEN \LGEiEI Raadhuisstraat (Galerij.) RAADHUISSTRAAT 43 (Galerij) Telephoon 4758. Uitgebreide sorteering BOEK- EN PLAATWERKEN, LUXE-POSTPAPIER, PHOTO'S GEÏLLUSTR. BRIEFKAARTEN, E! MODERNE WANDVERSIERING. Leesinrichting „COSMOPOU ADVERTENTIE-BUREAU. DRUK- EN BINDWERK. Reisgidsen, Platte Grondel Reislectuur. Amsterdamsche Motorbootdienst. V00RL00PIGE DIENSTREGELING. # Van Centraal Station naar P. H. Kade (Kalkmarkt) Handelskade en IJkade. van « uur v.m. tot 8 uur v.m. ieder uur „ 8 uur v.m. „ 8 uur n.m. » half uur „ 8 uur n.m. „ en met *8 uur n.m. * uur Op Zon- en Feestdagen van 8 uur v.m. tot 8 uur n.m. ieder uur. Tarief resp. 5 en 70 ct. per persoon. ^ 's Avonds na zeven uur en Zondags den geheelen dag yeryalt c aanlegplaats Kalkmarkt, doch zal daarvoor worden aangelegd Prins llendrikkad brug Kromme Waal. Speciale billijke tarieven voor het huren van motorbootjes per uur of per dag, n. r. COUTÉE asftSSr»? ir Lr, !!^ tab,'e , ,e" aparte tafels van 6-8 uur. Liinch«v«n 12~i uur. Hestauiant gedurende den geheelen dag. Pension. ~ r. uFOHtffi-*0' Hnffil ATIRÏAN Amebt(hoven, 11U101 nJJUlAll» Kalverstraat 33. Rokin 28. Baden. Lift. Omnibus. Electrisch lielit. Teler. Iiiterc. :|45. Restaurant ,,'t Gouden Hoofd." REMBRANDTPLE1N 37-39, tegenover de UtrechtschBstraat, AMSTERDAM % is liet mooiste GAFÊ-RESTAURANT "H i ter Stede. iiiiiiiiiiiiiiiniiiiiii ?lats du jour en Diners IN ALLE PRIJZEN. jj^- Alleenverkoop van de Pilsener Urpelle en fijne Amstel Bieren. G-- Sc 3VCTJI-.IL.EÏI, «EVESTIGD SEDERT 1734. BOKISi X». 66. Eenigste zaak welke uitsluitend handelt in WIT geslepen kristal. Bij het ontwerpen der teekeningen yoor het kristal, 't welk in'eigen raffinerie in Haida Bohemen bewerkt wordt, wordt er in de eerste plaats op gelet, om het doelmatige zooveel mogelijk met het elegante te verbinden, met inachtneming van de besliste neiging tot beknoptheid, welke thans heerscht. KAPITAALS 4.000.000. DIRECTEUR, J.t(,MEULENjr. Heerengracht 248. AMSTERDAM. J.S.HEUWSM, Hofleverancier van H. M. de Koningin-Moeder. 4 LeMestraat. Alleen-Verkoop Speciale Merken: P. & C. HABIG, Weenen. A. J. WHITE, London. VICTOB JAT & Co., London. JOHN B. STETSON, Pliiladelphia. A. DELION, Parijs. Dames- ei Heem-Hoeden. Firma E. WELSING, POTOGRAFIK-BENOODIGDHEDEN, AMSTERDAM. Ilford Platen en P. o.JP. Ilford Platona en Bromide Papier. Eastman ikodaks en films. Kurz en Zwaard.) es Papier. Voïgtlander en Goerz Objectieven. Chemicaliën van Spalteholz en Ameschot, Amsterdam, E. Schering, J". Hauff en Ac. Ges. für Aniline fabrication. Alles steeds versch voorradig, alsook een sorteering van ruim 200 verschillende Hand en Statief Camera's. Zend op aanvraag gratis Foto Nieuws, Maandblad voor fotografie- De MsÉsk Xilwsmérij. KZa-lverstrasLt 51, Amsterdam. SPECIALITEITSZAAK In Tafel- en Service-Zilver. In Imitatie-Antiek-Zilver, als: Taschbeugels, Ceintuurgespen, Wapenlepels, Beeldlepeïs en Étagère Zilver. In Zeeuwsch Knoop-Zilver, als: Ceintuurliaken, Broches, Manchet-, Pront- en CostumeKnoopen, Das, Hoed- en Bride Spelden. Heeft eene uitgebreide kenze tegen billijke prijsberekening. Amstelstraat 14—18, AMSTERDAM. 11111II1111111 lil111 ll II Museum van Beelden en Groepen iiiiiiiiiniitt i tiiiiiu Café-/Restaurant parterre. iiiiiiiiiiiiniiiiiiiiii lederen avond Concert. IIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIII Zaterdag en Zondag van af 2unr Matinee. FR. SINEMUS, Chemisier, Leidschestraat 22, Amsterdam. Overhemden naar Maat. MORLEY'S HOSIERY, Dent's Gloves. SCOTT'S and CHRISTY'S HATS. ETIE^HE DEÜRUHOY, Antiquités. Curiosités Objets d'Art. Kalverstraat 172, A1STEEDA1. Café-Restaurant SCHILLER, Reibranitplein 34-36 en Damrak 93, AMSTERDAM. Een der meest bezochte en gezelligste Bierhallen. TELEFOOS: Bembrandtplein No. 965. Damrak No. 729. J. C. BOIiDOOT, Singel 92. Deze Fabriek staat ontegenzeggelijk in een goeden renk. Haar Eau de Cologne, Reukwerken, Zeepen, Poeders, alsmede hare Politoeren en Vernissen hebben haar een wereldberoemden naam verschaft. Op de Tentoonstellingen in 1861, 1866, 1868, 1883, 1895 hier te lande en te Antwerpen, Brussel, Batavia, Melbourne, Parys, het laatst nog te Parijs in 1900, werden hare producten met Goud en Eerediploma bekroond. Herhaaldelijk mocht zij buiten mededinging in de Jury zetelen. Ook mag niet onvermeld blijven dat zij leverancier is deiHoven van Nederland, België, Italië, Spanje en Portugal. En dat de Firma haar ouden roem wenscht te staven, blijkt uit den bouw der nieuwe tweede Fabriek die aan de poort der Stad onlangs is verrezen en waar thans ook met de nieuwste machineriën de alom bekende Zeepen en geurige extraeten worden bereid. HOLLAND-FRIESLAND-LIJN. Tweemaal daags. AMSTERDAM-LEMMER in direct doorgaand verkeer met de Nederlandsche Tramweg-Maatschappij door geheel Friesland. Vertrek van de de Ruyterkade Steiger 5: 's morgens 9.10, 's avonds 11.40 Greenwichtijd. Zondags geen dagdienst. — Overtocht Amsterdam—Lemmer in 4 lA uur. Onovertroffen prachtige Salon-zee-stoomjachten „Heerenveen" on „Bolsward", met hoogst comfortabele salons en hutten met slaapgelegenheid. — Electrisch verlicht. — Promenadedek. — Naar KAMPEN en ZWOLLE! Tweemaal daags uitgezonderd Zondags. Vertrek van de de Ruyterkade Steiger 6: 's morgens 9.80, 's avonds 9.— Amsterdamsche tijd. Overtocht naar Kampen ongeveer 4% uur, naar Zwolle ongeveer 6 uur. Prachtige Salon-zee-stoomjachten „Kampen" en „Zwolle" met zeer comfortabele Salons en Kajuiten. Promenadedek. Electrisch verlicht. Vraagt dienstregelingen voor beide lijnen bij Verschure & Co., Amstel 30 en J. G. Koppe, (le Ruyterkade, Steiger , n 11.30 „ ƒ elke 5 m. Lijn: Dam—Prins Hendrikkade. Van Prins Hendrikkade 8.— 'sm, tot 11.10 'sav.t ongev. " D. J. Bosboom, Heilig avondmaal in de kerk te Utrecht; 832. T. Gudin, Visschers; 470. B. C. Koekkoek, Landschap, 809. N. T. Charlet, Toehoorders; 805. C. L. Jacques, Boerenbinnenplaats; 818. A. J. Decamps, Basset, hondenkoopman; 819. Dezelfde, Turksche raadsvergadering; 837. P. Marilhat, Karavaan; 562. J. B. Madou, Jan Steen, zijn werk latende bezichtigen ; 855. J. Cermak, Een Kroatische vrouw met haar kind; 843. C. J. E. Rocqueplan, Terras; 816. A. J. Decamps, Drie kinderen bij een konijnenhok; 803. L. F. Bénouville, De heilige Clara; 536. H. Leys, Vlaamsche herberg in de 17e eeuw; 794. H. J. L. H. Bellangé, Rustende militairen; 864. Collingwood Smith, In de hooglanden van Schotland; 397. L. Gallait. De laatste oogenblikken van den graaf van Egmond; 821. P. de la Roche, Hendrik III en Ambroise Paré bezoeken het slagveld van Metz; 804. L. F. Bénouville, Poussin vindt aan den oever van den Tiber het ontwerp voor zijn schilderij: de redding van Mozes; 537. H. Leys, Binnenhuis; 396. L. ^Gallait, De verwachting; 802. L. F. Pénouville, Manshoofd ; 811. P. L. C. Ciceri, Italiaansch dorp; 820 P. de la Roche, Italiaansche vrouw met kind ; 823. J. L. T. A. Géricault, Vlot met schipbreukelingen van de Medusa; 561. J. ü. Madou, Schaakpartij; 557. Dezelfde, Dronkeman ; 801. L. F. Bénouville, Biddend meisje ; 836. E. Latteux, Gezicht te Augsburg; 824. E. Girardet, Moeder en kinderen in de sneeuw verdwaald; 639. Ary Schefïer. De van Frangois de Moncade, generaal der Spaansche troepen in de Nederlanden, naar A. van Dijck; en o. a. de volgende teekeningen: 32. A. Bloemaert, De heilige Willebrordus; 186. Rubens, Zittend jongeling; 253. A. Waterloo, De St. Anthoniesluis te Amsterdam; 294. J. Bosboom, Het heilig avondmaal in een kerk te Utrecht; 51. A. van Dijck, Portret van Wensel Coebergen; 185. Rubens, Mans- en vrouwebeeld; 49. A. van Dijck, Portret van Jan van Goijen; 806. L. Boulanger, Rustende roovers; 558. J. B. Madou, Uit het leven van Teniers; 445. H. F. C. ten Kate, Musiceerend gezelschap; 853. A. Calame, Zwitsersch landschap. schim van Margaretha aan dr. Faust verschijnende; 640. Dezelfde, Faust voor het eerst Margaretha ziende bij het uitgaan der kerk. Museum Willet—Holthuijsen. Op de Heerengracht bij den Amstel No. 605 bevindt zich het in 1896 door Mevr. Willet—Holthuijsen aan de stad gelegateerde museum van kunstvoorwerpen. Het bevat een rijke bibliotheek, voornamelijk op het gebied van ornamentiek en decoratief, heraldiek en kunstnijverheid; en een groote verzameling fraai, oud en zeldzaam porcelein en glaswerk, costumes, vaatwerk en bibelots. Vrijdags gesloten. Overige werkdagen geopend van 10—4 uur. Op Zon- en Feestdagen van l'/a— 4 uur. Toegang des Zaterdags 50 ct., de overige dagen 25 ct. Arti et Amicitiae. Rokin bij de Taksteeg. (Dagelijks geopend van van 10—4 uur. Toegang 25 of 50 ct.) Dit schildersgenootschap, opgericht in 1839, telt ruim zevenhonderd kunstlievende en honderdtwintig eereleden. Het aantal gewone en buitenleden bedraagt onderscheidenlijk omstreeks vijftig en honderd. Het doel is gezellig verkeer, het houden van tentoonstellingen of kunstbeschouwingen en het onderhouden van een weduwen- en weezenfonds, waaruit thans ruim zes duizend gulden 'sjaars wordt uitgekeerd. Wijlen Willem III, die sinds 1871 jaarlijks ƒ 10,000 beschikbaar stelde ter voltooiing der opleiding van veelbelovende kunstenaars, had het bestuur, in vereeniging met de heeren F. C. ten Kate en D. v. d. Keilen Jr, het beheer daarvan opgedragen. Evenzoo nu wijlen de heer J. Willink van Collen, die bij uiterste wilsbeschikking ƒ1000 I rente 'sjaars bestemde voor de overwinnaars in een wedstrijd. Het bestuur is tevens belast met de toekenning van twee gouden, een zilveren en bronzen eerepenning, vanwege de Koningin bij de gewone jaarlijksche tentoonstelling uitgeloofd. In de laatste jaren worden door of onder medewerking van het Genootschap een aantal tentoonstellingen gehouden ook op het gebied van oudheden en oude kunstvlijt. In de dagbladen kan men onder de advertentiën steeds nagaan of er een tentoonstelling van schilderijen, beeldhouwwerk, enz. in de zalen van Arti is. Museum Amstelkring Oudezijds Voorburgwal 40. Zondags van 1—4 uur. Zaterdags gesloten. Overige dagen van 10—4 uur. Zondags 10 ct., andere dagen 25 ct. Voornamelijk op OudRoomsche kunst en geschiedenis betrekking hebbende. Kunsthandel. In verschillende winkels, in het midden der stad vindt men bovendien kunsthandels, waar bijna geregeld fraaie tentoonstellingen te zien zijn van bekende meesters of bepaalde scholen. Wij noemen de firma's Buflfa, Goudeket, Wisseling, Voskuil, Preyer, enz. enz. Verder zijn er verschillende antiquairs, waarvan in de Kalverstraat alleen reeds drie. Panorama. Plantage Middenlaan. Geopend dagelijks van 10 uur tot donker. Toegangsprijs 50 ct. In tegenstelling met andere panorama's, is dit in twee halfronden verdeeld. Deze inrichting heeft het groote voordeel dat twee tafereelen, die innig met elkander samenhangen, achtereen bezichtigd kunnen worden. Het platform, waarop de toeschouwer zich bevindt, is dan ook in tweeën gescheiden. Bij het bezichtigen van het eerste gedeelte, dat voorstelt: Christus' Kruisdraging op den weg naar den Calvarie-berg, verbeelde zich de bezoeker op den Calvarie-berg te staan en over Jerusalem heen te zien. Het tweede gedeelte, van het voorgaande door een portiek gescheiden, stelt voor: den Kruisdood van Christus, en wordt gezien van het dak van een huis op eenigen afstand van den Calvarie-berg gelegen. De Panorama-schildering is ontworpen door den heer A. Brouwer te Hilversum. De uitvoering van het landschap was den heer Josef Kriegel-, landschapschilder uit München, opgedragen, die daarbij door de heeren Sylvester Reisacher en Carl Frosch. beiden eveneens uit München, werd bijgestaan. Voor de figuren werkte de. heer Van Hove, uit Antwerpen, mede; voor de dieren de Amsterdamsche schilder Auguste Le Gras. Zoowel de heer Brouwer, als de heer Krieger maakten in Palestina uitvoerige archeologische en topografische studiën voor dit Panorama. Eerste gedeelte. Christus' Kruisdraging op den weg naaiden Calvarieberg. De Stad en het Landschap. Panorama. Op het platvorm gekomen, is de beschouwer op den top van Golgotha of den Calvarie-heuvel geplaatst, en overziet hij bijna geheel Jeruzalem; vóó- zich heeft hij de tempelplaats. In het midden verheft zich de reuzenbouw van den Tempel met de nevengebouwen, door Herodes in wit marmer opgetrokken, waarachter de Olijfberg oprijst, op welks top Christus van zijne apostelen afscheid nam en ten Hemel steeg. Meer links ligt, op den heuvel Bezetha, het zomerverblijf van Herodes, waar Christus door dien vorst werd bespot: naast den heuvel Bezetha bevindt zich de zoogenaamde grot van Jeremias. Boven dezen ziet men den berg Scopus. De berg meer rechts is de Berg der Ergernissen, waar Salomon den afgoden offerde. Jeruzalem zelve ligt op een heuvelachtig terrein voor den beschouwer uitgebreid. Het gedeelte stad dat vlak tegenover den beschouwer ligt, werd Akra genoemd, en was, evenals de Sion, met zware muren en torens bevestigd. De twee poorten die daar heen leiden, zijn: rechts de poort van Ephraïm en links de Gerechtspoort. De Personen. Uit de Gerechtspoort beweegt zich de stoet in welken Christus wordt voortgesleurd, die in het opgaan van den heuvel onder zijn kruis neerzinkt. Hij wordt voorafgegaan door drie herauten en eene afdeeling soldaten, waarbij zich een jongen bevindt die het opschrift, vooi het kruis bestemd, draagt. Simon van Cyrene neemt het kruis weder op. Achter Christus is eene woedende menigte, die ongeduldig voortdrijft naar de voltrekking van het vonnis. Barabbas, de schuldige vrijgelatene, wordt in triumf door het volk op de schouders gedragen, terwijl Pilatus op een wit paard gezeten, met eenige ruiters zich weder naar de stad keert. Maria, de moeder van Jezus, volgt op kleinen afstand ter zijde van den stoet haren Zoon, vergezeld van Johannes, Maria Magdalena, Maria Salome en andere vrouwen. Onder dezen bevinden zich Lazarus met Martha, Susauna en Johanna, die in het bijbelverhaal worden genoemd. Ook het Canaaneesche vrouwtje van het evangelie en de weduwe van Naïm met haren zoon zoon liggen geknield, in afwachting van den laatsten blik huns Meesters. In tegenstelling met deze aanhangers van Christus, bevindt zich op het dak van het huis eens tolgaarders een wuft gezelschap, dat onder het spel even met onverschilligheid de oorzaak van het gewoel beschouwt. De verdere stoffeering van het landschap behoeft geen verklaring. De bezoeker treedt de portiek door, om als vervolg op den lijdenstocht te aanschouwen het: Tweede gedeelte. De kruisdood van Christus. Had men bij het eerste deel een blik op een zonnig Oostersch landschap, stralende van licht, hier heerscht halve duisternis over de stad Jerusalem en haar omgeving, en even breekt het licht op het oogenblik van den dood des Zaligmakers weder door, zoodat alles echter nog slechts zwak is beschenen. Al dadelijk valt de blik op den top van den heuvel Golgotha, in welks nabijheid, op een huis, de toeschouwer zich bevindt, en ziet men het Kruis, waaraan de juist stervende Verlosser is uitgestrekt. Het groote werk is volbracht. Maria, Zijne moeder, heft haar hoofd tot Hem omhoog, terwijl zij hare handen aanbiddend te zamen voegt. Joannes ziet nog eenmaal op tot Zijn Meester, terwijl Maria Cleophas van droefheid is overmeesterd. Maria Magdalena knielt aan den voet van het kruis, en de berouwvolle moordenaar Dismas roept nog met groot vertrouwen Zijne barmhartigheid in. Simon van Cyrenne, de kruisdrager, belijdt met zijn twee zoons Zijne Godheid, en ook de hoofdman roept uit: „deze was waarlijk Gods Zoon!" Op eenigen afstand vóór het kruis, dobbelen de soldaten om het kleed zonder naad. Ook Susanna en Joanna, die wij reeds op het eerste gedeelte opmerkten, bevinden zich daar. Meer in dezelfde richting, van het Kruis verwijderd, zijn vele personen voorgesteld, die den stervenden Godmensch nog aanroepen en zich of hunne kinderen Hem aanbevelen. Treffend is eene groep, de genezing van een blinde voorstellende. Reusachtig teekenen zich de drie door Herodes op het hoogste gedeelte van den Sion gebouwde torens: de Mariamne, de Phasaël, en de Hippikus, benevens het prachtvol ingerichte paleis, tegen de daar weder verlichte lucht af, en men kan reeds, meer rechts, op eenigen afstand van den weg naar Bethlehem zien, langs welken eenige herders en landlieden, nog onbewust van de ontroering op Golgotha, rustig hunnen weg daarheen vervolgen. Vóór den stadsmuur ziet men den ijver van Hiskia, die nog bestaat; en geheel op den voorgrond: den hof van Jozef van Arimathea, die zich met Nicodemus en hunne familie bij het nieuw gehouwen graf bevinden. Petrus beweent, in afzondering tegen den muur van den hof geknield, met heete tranen zijn val. Doch niet allen zijn in de gesteltenis van aanbidding en droefheid. Velen beving eene geweldige vrees, want de schriftuur meldt, dat de aarde beefde, de steenrotsen scheur- den, en zelfs dooden stonden op uit hunne graven. De natuur is als 't ware in verwarring en een dwarrelwind jaagt stofwolken op. De hoogepriesters zijn dan ook onder dien indruk, en hoewel Caïphas nog zijn hand vervloekend, gelijk anderen opheft naar Christus, keeren zij in verwarring om evenals later Juliaan te kunnen uitroepen: „Nazerener! Gij hebt overwonnen!" Priesters, schriftgeleerden en hoogmoedige Phariseën zijn verslagen, en sommigen zien met angst naar den tempel, waar juist het eerste Paaschoffer wordt gebracht, doch waarvan de rook onheilspellend naar beneden slaat. Trouwens het voorhangsel scheurde en de oude wet heeft afgedaan. Sommigen uit het volk gaan echter nog voort met den Gekruisten te lasteren, en sleepen zelfs in weerwil van den angst hunner vrouwen, hunne kinderen daartoe mede. Anderen scheuren hunne kleederen en twisten over de beteekenis der ontzettende gebeurtenis. Een paar arme families zien met verbazing, gemengd met vertrouwen, op naar het kruis, en een reizende daar voorbij komende, vraagt met verwondering aan zijn geleider naar opheldering van dit alles. Verders links doen hevige schrik en angst eene groote menigte van alle standen en volkeren in allerijl vluchten. Vele natiën zijn hier ook vertegenwoordigd, en zij zullen zeker in verre gewesten de eerste tijding verspreiden van dat groote werelddrama, dat voor alle volken en ten allen tijde van zoo een groote beteekenis is geweest en zal blijven. Verder is in dit gebouw de kunstzaal bezienswaardig, waar ter verkoop tentoongesteld zijn een groote collectie kunstwerken van moderne meesters, in een andere afdeeling oude schilderijen en een uitgelezen collectie antiquiteiten, als: meubelen, Delttsch aardewerk, porselein, enz. Rijksakademie van Beeldende Kunsten is gelegen aan de Stadhouderskade. (Met uitzondering van Zon- en Feestdagen dagelijks te bezichtigen van 10—8 uur. Fooi naar verkiezing.) Deze instelling telt een zestigtal kweekelingen. Het onderwijs, waarvoor honderd gulden 'sjaars wordt betaald, omvat het teekenen, schilderen, graveeren en beeldhouwen. Bezoekers worden niet tot de klassen toegelaten. Hetzelfde geldt van de boekerij en plaatverzameling. Men bezichtige de 7 beide pleistergalerijen met hare talrijke afgietsels van oude beroemde beeldhouwwerken. De Akademie huisvest ook nog eenige stukken van mindere kunstwaarde. Een viertal plafondschilderingen van Gerard de Lairesse mogen echter om de wijze van behandeling van dezen nauwgezetten meester uit het begin der achttiende eeuw, den vervaltijd onzer groote kunst, door kenners niet worden voorbijgezien. Maatschappij tot Bevordering van Bouwkunst aan de Marnixstraat 402; doorloopend tentoonstelling van Bouwkunst. Geopend op alle werkdagen van 10—4- uur. Toegang kosteloos. Nederlandsch School-Museum Prinsengracht 151. Geopend alle alle werkdagen, behalve Maandag, van 10—4 uur. Toegangsprijs 25 cent. Museum van Voorwerpen ter voorkoming van ongelukken, enz. Groene Burgwal 44. Geopend Maandag, Dinsdag, Woensdag en Donderdag van 10—4 uur, en den eersten en derden Zondag van de maand van 1—4 uur. Toegang kosteloos. Panopticum" Amstelstraat 14-18. In de benedenlokalen (gelijkstraats) vindt men in dit gebouw een fraai en rijk caférestaurant, waar eiken avond concerten worden gegeven; boven zijn de galerijen der wassenbeelden, groepen, enz. Groepen: De Spionskop. Asschepoester. Versch geschilderd. Ali baba en de 40 Roovers. Het Huismoedertje. Roodkapje. Den Moriaan gewasschen. La Dame aux Camelias. Eerste. Liefde. Amor. De Kleine Architect. Pagode. De Sprookjes van Scheherazade. Tooneel uit Ekkehard. Eerst een kus. Het verongelukte drankje. Daar is niets meer aan te doen. Het Kindeke Mozes in den Nijl. De keuken. De Martelaren. Kaartspelen. Izaak en de twee boeren. Amst. Straatmuzikanten. Eieren Trui. Twee Rookers. Zeeziekte. Vorstelijke Personen: H. M. de Koningin Wilhelmina. H. M. de Koningin Moeder. Prins Hendrik der Nederlanden. Wijlen Z. M. Willem III Koning der Nederlanden. Prins Willem, overl. prins v. Oranje. Prins Alexander, overl. prins v. Oranje. Koning Willem II. Koningin Sophie der Nederl. Prins Frederik. Prins Hendrik. Prins von Wied. Prinses von Wied. Victoria Koningin van Engeland. Wilhelm I Keizer van Duitschland. Frans Joseph I Keizer van Oostenrijk. Alexander III Czaar aller Russen. Leopold Koning van België. Alexander II Czaar^aller Kussen. Keizer (Frederik. Keizer Wilhelm II. Frins van Wales. Prins Frederik Carl van Pruisen. Ex.-Keizerin Eugenie. Prins Napoleon Bonaparie. Frederik II de Groote. Koningin Louise. Paus Pius IX. Paus Leo XIII James Abraham Garfield. Marie Frangois Sadi Carnot. Sultan Abdul Hamid II. Arabi Pacha. Lodewijk XVII. Beroemde Personen: Gambetta. Vorst Bismarck. Graaf von Moltke. Generaal Lores Melikoff. De Lesseps. Thiers. Disraëli. Rochefort. Louis Pasteur. Darwin. Nordenskjöld. Antonelli. Henri Conscience. Von Humboldt. Von Holtey. Schiller. Goethe. Generaal van der Heijden. Luitenant-Generaal van Swieten. Luitenant-Generaal Verspyck. Generaal Vetter. Overste Scheuer. Habib Abdoel Rachman. Toekoe Panglima Maharadja Tebang Mohamed. Johannes Hendricus Brand. Paul Krüger. P. J. Joubert. Cetchwayo. Gladstone. Richard Wagner. Victor Hugo. Gordon Pacha. Michiel Adr. de Ruiter. Ds. Jan Nieuwenhuyzen. Dr. F. C. Westerman. Judels. Mevr. Kleine—Gartman. Hugo de Groot, lïothschild. Sir Montefiore. Emile Zola. Kleederdrachten: Ainsterdamsche Dienstmeid. Lijfgrenadier van Z. M. den Koning. Een Boerin uit Denemarken. Binnenhuis op Marken. Scheveningsche Visschers. Zandvoortsche Visschers. De Hindelooper Kamer. De oude Aanspreker. De nieuwe Aanspreker. Brievenbesteller. Gruwelkamer: De geschiedenis der misdaad. Kwartjesvinders. Klaas Boes. Michiel Lampier. Thurolf. Heinrich Carl Schneider. De cel der Bastille. De kwaadspreeksters. Kluisterstraf. Charlotte Corday. Klaas Stortebeker. Charles Guiteau. Doctor Laruson. Leon Peltzer. William Thomas King. Henri Tourville. Francisconi. Elias en Pistulka. Burke en Hare. Adèle Spitzeder. Frans Holzappel. Louise Kirst. Gesche Margarethe Godfried. Ludwig Lack. Eduard Kullmann. Vrouw v. d. Linden. Folterwerktuigen: De Folterbank. De Ton. De Raadbraak. Onthoofdingsblok met Bijl. Schandpaal. Wurgpaal. Het Brandmerken. De Geeselpaal. Maskers van Moordenaars: Gesche Margarethe Godfried. James Bloomfield Rusch. Robespière. William Palmer. George Mullius. William Stewart. Fieschi. Arthur Macky. Burke en Hare. William Hunt. Charlotte Winsor. Catharina Wilson. Conty de la Pommerais. Marie Cotton. Bosfield. William Dowe. Maskers van beroemde Mannen: Schiller. Goethe. Lessing. Wieland. Luther. Beethoven. Mendelssohn. Thorwaldsen. Ludwig Devrient. Théodor Doring. Prof. Dr. J. Fr. Dievenbach. Antonie Ganova. Generaal van Roon. Beeldhouwer Kitz. Prof. Dr. Kugler. Prof. Dr. Eggers. Paus Pius IX. Frederik I. Friedrich Wilhelm v. Pruisen. Frederik de Groote. Wilhelm IV. Koningin Louise. Nicolaas Paulowitsch, Czaar van Rusland. Napoleon I. Hendrik IV. Karei VII. Napoleon III. Karei August. Karei Philip. Jan Victor Moreau. Olivier Cromwell. Von Humboldt. Borstbeelden van: Frederik de Groote. Gravin Voss. Napoleon Bonaparte. Maria Louisa van Pruisen. Koningin Louisa van Pruisen. Prinses Charlotte. Napoleon I. Handen van: Frederik de Groote. VonMoltke. Pruisisch Grenadier. Paus Pius IX. Been van den reus Morphy. Leesmuseum. Rokin bij de Taksteeg. Men moet lid zijn om gebruik te kunnen maken van den onuitputtelijken voorraad lectuur in dagbladen van de geheele wereld, tijdschriften, boeken, illustratiën, enz. Vreemdelingen kunnen gedurende een maand geïntroduceerd worden door een lid. Universiteits-bibliotheek. Op het Singel bij het Spui, bevat ruim 100.000 boekwerken, waaronder de verzameling Rosenthal, bestaande uit 8000 werken over Oostersche taal- en letterkunde. Daarenboven bezit deze bibliotheek een aantal kostbare handschriften o.a. Caesars Bellum Gallicum uit de 10de eeuw, een Sachsenspiegel uit de 14de eeuw, belangrijke brieven van Hollandsche geleerden, enz. De bibliotheek is dagelijks geopend van 10—3 uur. Stedelijk archief. Op de Nieuwmarkt in het zeer mooie gebouw De Waag. Dagelijks te bezichtigen. HOOFDSTUK V. Kerken. Nieuwe Kerk, Oude Kerk, Westerkerk, St.-Antonieskerk, Lieve Vrouwe Kerk, Synagogen, Hervormde Kerken, Roomsch Katholieke Kerken. Nieuwe Kerk. Bouwde Amsterdam, toen het in de volheid harer macht troonde, haar Raadhuis, toen het in haar opkomst was, stichtte het haar Nieuwe Kerk. Beide scheppingen spelen alzoo een beteekenisvolle rol in de geschiedenis onzer stad. Beide hebben ook dit gemeen, dat ze ruimschoots haar aandeel kregen in de wisselvalligheid des tijds. In 1414, zes jaar nadat de eerste spade in den grond was gestoken tot het leggen van het onderwerk, werd een aanvang gemaakt met den bovenbouw. Het was een vermogend poorter, met name Willem Eggert of Eggaert, door wiens onbekrompen stem het grootsche ontwerp tot uitvoering kon komen. Behalve den ondergrond, schonk hij een aanzienlijke som gelds, en de geloovigen, die nog geen tachtig jaren, nadat de stad hunner inwoning tot een zelfstandige kerkelijke gemeente was verheven, reeds dringend de behoefte aan een tweede kerspel gevoelden, deden het overige. Nauwelijks kon het stoute plan echter voltooid zijn geweest, toen de verschrikkelijke brand, die ten jare 1421 een derde der stad in puin legde, ook de schoone vrucht van zooveel arbeid en vromen zin vernietigde. Het getuigt derhalve wel van de welvaart der burgerij, dat reeds spoedig niet alleen aan een herbouw kon gedacht worden, maar zelfs een twintig jaar later ook van de optrekking eener zijkapel melding werd gemaakt. Het inwendige hield gelijken tred met het uitwendige. Bouw-, beitel- en schilderkunst werkten samen om de vier-en-dertig altaren tot ware meesterstukken te maken. En hoewel veel van deze sieraden bij de beeldstormerij van 1566 verloren gingen, werd er van de zijde der gemeentenaren zorg gedragen, dat de spoedige hervatting van den eeredienst toch weer luisterrijk kon geschieden. In dien staat bleef de Nieuwe Kerk, totdat zij bij de beslissende omwenteling van 26 Mei 1578 in het bezit der Hervormden kwam. Hiermee ziin echter de belangrijke dagteekeningen uit hare geschiedenis nog niet ten einde. Den llden van Louwmaand des jaren 1645 werd zij andermaal een prooi van het vernielend vuur. Doch reeds na verloop van drie jaar was de kerk herbouwd. Het is zeker te betreuren, dat de voorgenomen torenbouw is blijven steken, hetzij uit kleingeestigen naijver tusschen een paar regeerende burgemeesters, hetzij omdat de geheele vroedschap zich niet met de gedachte kon verzoenen, dat de toren van het huis des Heeren zich zou verheven hebben.boven dien van het huis der Heeren! Herinnering aan eervolle namen en feiten leveren de praalgraven van Jan van Galen, den Amsterdamschen burgerweesjongen Van Speyk, Jan Hendrik van Kinsbergen, De Ruyter, Walter Jan Gerrit baron Bentinck, terwijl ook een bescheiden gedenkteeken de rustplaatsen dekt van Hooft en Vondel. Het gebeente van dezen laatste is in 1873 opgegraven en in een nieuwe kist verzameld, ander bijvoeging eener oorkonde met de dagteekening van deze plechtigheid en de namen der uitvoerders. Een wapenbord, aan een der pilaren opgehangen, wijst de grafstede aan van Willem Eggert. De versierselen, welke het graf van David Sweers opluisterden, zijn in 1795 verdwenen. Uit oogpunt van kunst dienen nog vermeld te worden de fraaie glasschilderingen, waarbij in 1898 bij de troonsbeklimming van koningin Wilhelmina een groote ruit met de portretten der Oranje's is aanaebracht; voorts het voortreffelijke orgel met zijn vier deurschilderstukken van Johannes Bronkhorst; ook de uitvoerig bewerkte preekstoel, een der schoonste uit ons geheele land en een meesterstuk van den vermaarden Albert Vinkenbruck; het met fraai snijwerk versierd hek op marmeren voet, dat het hooger gelegen koor afsluit; en het model van een koepelvormig gebouw, boven den Zuideringang geplaatst, ontworpen door Nikolaas Listing en bestemd om er een Hervormde Kerk naar te bouwen op de Botermarkt (thans Rembrandtplein). Een bijzonderheid is verder nog de zonnewijzer, waarnaar de stadsklokken vroeger wekelijks geregeld werden. Tegenwoordig geeft het semaphorestation met den tijdbal den juisten tijd aan. Oude Kerk. Oude Kerksplein. Dagelijks te bezichtigen op aanvraag bij den koster (oostzijde van het gebouw); fooi 25 ct. Dit Gothisch gebouw," de oudste kerk onzer stad, dagtee- Oude Kerk. kent reeds uit 130fi. In spijt van hare"wanstaltige omgeving, levert zij, van verschillende zijden gezien, een schilderachtigen aanblik op. Zij is een bezoek overwaard om haar schoone glasschilderingen, die voornamelijk betrekking hebben op het leven der maagd Maria, geschilderd in 1555 door Dignian. Evenals de Nieuwe Kerk op den Dam was zij namelijk tot de Hervorming aan den roomschen eeredienst gewijd. Onder de ongewijde tafereelen behooren: de bezegeling van het Munstersche verdrag door Philips IV van Spanje, waarbij de Nederlanden vrij werden verklaard, en de wapens der Amsterdamsche burgemeesters van het jaar 1578 (toen de stad zich aan de Spaansche heerschappij onttrok) tot in de laatste helft der achttiende eeuw. Zij bevat tevens de grafsteden van den beroemden Noordpoolvaarder Jacob van Heemskerk, die in 1607 bij Gibraltar sneuvelde, den vice-admiraal Van der Hulst (1606), de admiraals Sweers (1673), Van der Zaan (1669) en Cornelis Jansz (1633), den veldmaarschalk der Republiek Paul Wirtz (1676) en de dichteres Lucretia Wilhelmina van Winter geb. van 'Merken (1705); 42 pilaren schragen het houten dakgewelf. Westerkerk. Westermarkt. Dagelijks te bezichtigen op aanvrage bij den koster aan het gebouw. Fooi 25 ct. Deze dubbele kruiskerk, dagteekenende uit 1631, is ontworpen door den talentvollen bouwmeester Hendrik de Keijzer, uit wiens school ook de onbekende bouwmeester van het merkwaardige Huis-met de-Hoofden op de Keizersgracht bij de Leliegracht (thans gedeeltelijk Schoolmuseum en Hoogere burgerschool) is. Het kerkgebouw, met zijn sierlijken toren, is een meesterstuk van stijl. De toren, die een hoogte bereikt van ruim Raadhuisstraat met Westerkerk. 85 meter is de hoogste van Amsterdam, doch wordt door zeven mededingers in ons vaderland overtroffen, namelijk door den Dom te Utrecht (110 M.), den Lieve Vrouwetoren te Amersfoort (100 M.), den Martinitoren te Groningen (95 M.), den Ursulanentoren te Delft (93 M.) den Eusebiustoren te Arnhem (91 M.), den Lieve Vrouwetoren te Breda (89 M.) en den Abdijtoren te Middelburg (86 M.) De Westerkerk wordt evenals haar zuster de „ïtonde Luthersche Kerk" (Singel bij de Haarlemmersluis), een „model van den protestantscben eeredienst" genoemd. Beide onderscheiden zich door eigenaardige vormen in het grondplan. Door soberheid en deugdelijkheid worden gerekend zich bijzonder te eigenen aan de leer¬ stellingen der geloovigen, waarvoor deze tempels werden opgericht. De toren verdient de bijzondere aandacht om hare gelukkige afmetingen en de even vernuftige als doelmatige omvlechting der spits met de keizerlijke kroon, die, als een hulde van keizer Maximiliaan, den grootvader van keizer Karei V, der stede wapen dekt. Het inwendige der kerk is weder uiterst sober. Het orgel met fraaien onderbouw verdient echter de aandacht van belangstellenden. Het is versierd met beitelwerk en de deuren met schilderingen van Gerard de Lairesse. Blijkens het begrafenisboek rust in deze kerk het stoffelijk overschot van onzen Rembrandt; doch het graf weet men niet aan te wijzen. De Sint-Anthoniuskerk. Houtgracht. Dit gebouw met zijn beide hoektorens is een der sierlijkste roomsche kerken van Amsterdam. Het herbergt een uitgebreide boekerii, waarin zich zeldzame uitgaven der „Kerkvaders'' bevinden en menig Westertoren. schoon schilderij, o. a. „Het afsterven van den H. Antonius van Padua" door Ch. van Beveren, „De Gekruiste Heiland" van Jacob de Wit en een meesterstuk der Italiaansche school „Sint Franciscus in Geestverrukking," door sommigen aan Correggio toegeschreven. De kerk bezit daarenboven een fraai orgel en een geoefend koor zangers. De hoogmissen hebben daardoor, ook bij nietKatholieken, zekere vermaardheid gekregen. Lieve Vrouwe kerk. Keizersgracht bij de Westermarkt. Het gebouw, in gothieken stijl opgetrokken naar het ontwerp van den heer T. Molkenboer, prijkt van binnen met veelkleurige verwen, welker werking nog wordt verhoogd door het getemperd licht, dat door de beschilderde glasvensters dringt. Altaar-, preek- en biechtstoelen zijn evenals de zitbanken met snijwerk versierd. De boekerij, welke ruim drieduizend deelen telt, bezit menig belangrijk werk, o. a. „Parologiae cursus completus, „Acta Sanctorum," „T h. Aquinae Opera Omnia" en de zeldzame „Deservorum Dei beatificatione et beatorum canonisatione" van paus Benedictus XIV. De kerk is het eigendom der paters Redemptoristen. Toen de bisschop van Haarlem in 1857 de verschillende roomsche bedehuizen te dezer stede in negen kerspelen indeelde, werd zij als de algemeene hulpkerk aangewezen. Synagogen. Behalve eenige voor den bezoeker minder opvallende bedehuizen bezitten de talrijke Amsterdnmsche Israelieten een drietal synagogen, in elkanders onmiddellijke nabijheid gelegen, alle aan het Jonas Daniël Meijerplein. De grootste (Portugeesche), die in 1875 het tweede eeuwfeest harer stichting vierde, herbergt in spijt van haar onaanzienlijk uiterlijk, een aantal even kostbare als zeldzaam schoone voorwerpen, benoodigd voor den kerkelijken dienst, als rijk versierde waschvaten, schriltrollen en boeken-Mozes. Het drijfwerk, waaraan de naam van den Utrechtschen kunstenaar Adam van Vianen, benevens die van Spaansche en Portugeesche meesters verbonden zijn, verdient de aandacht van ieder kunstkenner. De oudste van het drietal is gelegen aan den hoek van het plein en de Amstelstraat. Met Paschen van het jaar 5431, April 1671 naar de christelijke tijdrekening, werd zjj in gebruik gesteld. Hare sieraden, hoewel minder kostbaar en talrijk dan de bovengenoemde, getuigen toch van den vromen zin der stichters. De derde of Nieuwe Synagoge, evenals de pasbesprokene, Nederlandsch, wint het in omvang en bewerking. Zij werd in 1729 als bidzaal gesticht en ruim dertig jaar later tot haar tegenwoordige grootte gebracht. Andere kerken. Noorderkerk, Noorderraarkt; Zuiderkerk, Zandstraat; Oosterkerk, Oostenburgergracht; Amstelkerk, Amstelveld; Eilandskerk, Bickersplein; Oude Zijdskapel, Zeedijk: Ronde Luthersche Kerk. Nieuwe Zijdskapel, Kal verstraat; English Reformed Church, Groenburgwal); Grande Eglise Wallonne, O. Z. Achterburgwal bij de Hoogstraat; Nouvelle Eglise Wallonne, Keizersgracht bij de Reguliersgracht; Remonstrantsche Gereformeerde kerk, Keizersgracht bij de Prinsenstraat. Christelijke Gereformeerde Gemeente: Nieuwe Kerk, Keizersgracht bij de Leidschestraat; Oude Kerk, Bloemgracht; Plantage Kerk, Doklaan: Schotsche Zendingskerk, BinnenAmstel bij de Halvemaansteeg. Evangelisch-Luthersche Gemeente: Oude Kerk, Spui; Nieuwe Kerk, Stroomarkt. Hersteld Evangelisch-Luthersche Gemeente, Kloveniersburgwal bij de Spinhuissteeg. Vereenigde Doopsgezinde Gemeente, Singel bij het Koningsplein. Engelsche Episcopale Kerk, Begijnhof, Kalverstraat. Episcopale Zionskapel, Barndesteeg. Evangelische Gemeente Weteringkerk, derde Weteringdwarsstraat. Verl. Vondelstraat met K-K. Kerk. Oud-Gereformeerde Gemeente, Vijzelstraat bij de Reguliersdwarsstraat. Kerkgebouw Nazareth, Barndesteeg. Vrije Evangelische Gemeente, Willemstraat. Evangelische Vrije Gemeente, Rozengracht. De Vrije Gemeente Weteringschans. Skandinavische Kirke, Prins-Hendrikkade 116. Doleerende Kerken: Keizersgracht bij de Vijzelstraat; Planciusstraat; Boomsloot; Buiten de Raambarrière; Spaarndammerstraat. Roomsch-Katholieke Kerken. St. Nicolaus, O. Z. Voorburgwal bij de Niezel; St. Anna, Prins Hendrikkade bij de Schippersgracht; St. Franciscus van Assisiën, Kalverstraat bij het Sophiaplein; St. Catharina, Singel bij den Heiligenweg; St. Willebrordus, Prinsengracht bij de Reguliersgracht; O. L. V. Onbevlekte ontvangenis, Haarlemmerstraat bij de Eenhoornsluis; St. Ignatius, Keizersgracht bij de Brouwersgracht; St. Franciscus Xaverius, Singel bij het Koningsplein; St. Dominicus, Spuistraat bij de Korsjespoortsteeg; St. Thomas van Aquine, Singel bij de Bergstraat; St. Augustinus, Rusland; Apostelen Petrus en Paulus, N. Z. Voorburgwal bij de Rosmarijnsteeg; St. Joseph, Kalverstraat bij de St. Luciënsteeg; Allerheiligste Hart van Jesus, Vondelstraat; St. Willebrordus, Utrechtsche zijde; St. Johannes en Ursula met Gezellinnen, Begijnhof; St. Hubertus, Stadhouderskade bij de Frans Halsstraat; St. Nicolaas, Prins Hendrikkade; Magdalena, Spaarndammerdijk; St. Nicolaas en Barbara, Schuttingpad. HOOFDSTUK VI. Gebouwen en bezienswaardigheden. Koninklijk Paleis, Nieuwe Beurs en Oude Beurs, Paleis voor Volksvlijt, Stadhuis, Zeemanshuis, School voor Zeevaart, Nederlandsche Bank, Entrepot, Abattoir, Postkantoor, Postspaarbank, Schoolgebouwen, Artis en Hortus, Handelsinstellingen, Torens, Openbare Instellingen en Gestichten. Koninklijk Paleis. Dit grootsche gebouw, een der zeven wereldwonderen geheeten, was vroeger het Amsterdamsche Raadhuis, doch is in 1808 tot Koninklijk Paleis verheven. Het is ontworpen door den beroemden bouwmeester Jacob van Campen, die het in het midden der zeventiende eeuw bouwde. Aan het beeld- en schilderwerk zijn o. a. de namen verbonden van Arthur Quellijn, Symon Bosboom, Jacob Jordaens, Govert Flinck, Eerdinand Bol, Jan Bronckhorst, Nicolaas De Helt Stokade, Lievens, Jacob de Wit en Franfois Hemony. Het gebouw, met den voorgevel naar het oosten, met den achtergevel naar het westen gekeerd, heeft een lengte van 80 bij een breedte van 63 meter. Het is 33 meter hoog, met inbegrip van den koepel 51 meter. Behalve een vrij breede poort van achteren, geschiedt de toegang hoofdzakelijk aan den voorkant door zeven hoogpoorten, naar de overlevering, een zinspeling op de Nederlandsche Zeven Gewesten. Op de vier sluithoeken van het dak, waarop zich achttien met bloemslingers omkranste schoorsteenen verheffen, prijkt de door vier adelaars gedragen keizerlijke kroon. Het recht om die boven haar wapen te voeren, werd aan de stad door Maximiliaan verleend. De voor- en achtergevel draagt een driehoekige kap, waarin verschillende meer dan levensgroote beelden in verheven arbeid zijn uitgehouwen. De groep in de voorkap verbeeldt Amsterdam, door eene maagd, met de keizerlijke kroon op het hoofd, een olijftak in de rechter-, een op de knie rustend wapenschild in de linkerhand houdende. Op de lijst van deze kap staan drie, twaalf voet Koninklijk Paleia. hooge, metalen beelden: de Vrede, niet den palmtak in de rechter- en Mercurius' slangenstaf in de.linkerhand, de Voorzienigheid en de Rechtvaardigheid. Daarachter verheft zich de 19 meter hooge toren, van uurwerk en klokkenspel voorzien. De windwijzer, in den vorm van een koggeschip, herinnert aan het oude zegel — niet wapen — der stad. In den achtergevel wordt de handel aanschouwelijk gemaakt eveneens door een maagd. Het toppunt der lijst vertoont den wereldkloot-torsenden Atlas, ter wederzijde geflankeerd door de Waakzaamheid en de Matigheid. Het gebouw binnentredende, bereikt men langs een overwelfde galerij, ter breedte van het middenpaviljoen des voorgevels, een der kleinste maar schoonste vertrekken, de zoogenaamde Vierschaar. Twee zware opengewerkte deuren, dooide vaardige hand van meester Wybrands uit koper gewrocht, verleenen den toegang. Op de eene zijn twee slagzwaarden, kruiselings over elkander liggende, aangebracht; op de andere vertoont zich de bliksemschicht van den dondergod. De bezielende adem der kunst zweeft hier in tastbaren vorm langs de wit marmeren wanden, geschraagd door twee boven elkander opgerichte zuilenrijen van de ionische en korinthische orde. Aan de Westzijde, de plaats van den rechtszetel, wordt de onderste kroonlijst gedragen door vier meer dan levensgroote en halfnaakte vrouwebeelden, de Misdaad voorstellende. In de drie door deze beelden gevormde vakken zijn even zoovele tooneelen uit de geschiedenis der Oudheid afgemaald, als: Salomons eerste recht; het door Brutus over zijn eigen zoons gevelde vonnis, omdat zij tegen den Staat hadden saamgezworen, en het grootmoedig gedrag van Seleukus, die zich een oog liet uitsteken, opdat zijn schuldige zoon, op wien anders de straf van geheele blindheid had toegepast moeten worden, insgelijks slechts één oog zou behoeven te missen. In het oosten, tusschen deze vakken, ontwaart men Voorzichtigheid en Gerechtigheid eveneens in de gedaante van een paar vrouwebeelden. De zoldering is verdeeld in acht gelijke vakken, met de wapens der regeerende en oud burgemeesters, die ten jare 1658, toen de Vierschaar voltooid was, het roer in handen hadden. In het verhemelte boven den rechterstoel is kruisgewijze een zwaard en palmtak aangebracht, gedekt door het alziend oog in stralenglans. Boven de rechtspleging van Salomo twee pijlbundels, boven de strafoefening van Brutus en Seleukus een paar Medusa-koppen en het bekende tafereel: Romulus en Remus door een wolvin gezoogd. Bij het marmeren gestoelte van den geheimschrijver, die het doodvonnis las, ziet men het beeld der Stilzwijgendheid. Boven troont Amstels stedemaagd, op een vierkant zwart marmeren voetstuk, met een latijnsch opschrift, waarvan de inhoud deze is: „In 't jaar 1648, bij 't einde van den oorlog, dien de Vereenigde Nederlanden met de drie machtige Phi- lippen, koningen van Spanje, te water en te land, m bijna alle oorden des aardbodems, meer dan tachtig jaar kloekmoedig gevoerd en zoodoende de vrijheid van vaderland en godsdienst bevestigd hebben, werd, onder de regeering deivoortreffelijke, vredemakende burgemeesteren, Gerbrandt Pancras, Jakob de Graef, Sybrant Valckenier en Pieter Schaep, der burgemeesteren zonen en neven, de eerste steen van dit Raadhuis gelegd." Langs de trap achter de Vierschaar voert ons de weg naar de eerste verdieping, waar de zoogenaamde burgerzaal het meest de aandacht vraagt, en zoowel om hare reusachtige afmetingen als met kwistige hand aangebrachte versiering, een onbeschrijfelijken indruk op hare beschouwers maakt. In vroeger dagen, toen het gebruik van koffiehuizen even spaarzaam was als thans hun getal veelvuldig, was zij de gewone pleisterplaats van lieden, die elkander wilden opwachten of moesten spreken; terwijl de kinderen er, vooral des Zondags, „het kleinste sterretje" gingen zoeken. In den marmeren vloer namelijk zag men destijd een hemelglobe en ter wederzijde een halfrond van den aardbol, waarin de kusten door gekleurde lijnen, en de middagcirkel, de zonsweg, de evennachtslijn en andere kringen door geelkoper werden aangewezen. Elk dezer halfronden beschreef een omtrek van ongeveer vijftig el. Sinds zij evenwel ten dienste der koninklijke bewoners als danszaal werd ingericht, is het marmer met een gladhouten bekleedsel overtogen, waarover op last van onzen Koning een fraai wijnrood, met zwart doorweven tapijt is gelegd, dat, in de Deventer Fabriek vervaardigd, een gunstig denkbeeld geeft van Nederlandsche kunstnijverheid. De zaal heeft bij een lengte van honderd-twintig en een breedte van zeven-en-vijftig, een hoogte van honderd voet. Zij ontvangt haar licht door twintig dubbele, op de beide binnenplaatsen uitkomende ramen en wordt omgeven door een twintig voet breede galerij, waar al de overige op deze verdieping gelegen kamers haar ingang hebben. Een nauwkeurige beschrijving van al het beitelwerk, dat hier even smaakvol als overvloedig is aangebracht, zou meer plaats vorderen, dan dit bestek gedoogt er aan te wijden. De belangrijkste kunstgewrochten zijn de volgende: boven 8 de voorname deur Amstels stedemaagd, op haar zetel rustende, met een palmtwijg in de rechter- en een olijftak in de linkerhand; het hoofd omkranst met de muurkroon, waarboven een arend met keizerlijke wrong getooid. Zij is omstuwd door twee leeuwen, de Wijsheid en de Kracht. De achtergrond wordt ingenomen door de vier verpersoonlijkte elementen: Licht, Lucht, Vuur en Water, die de wieken naar haar schijnen uit te strekken. De Engelsche zeevlaggen zijn door de onzen genomen in de bloedige jaren 1665 en 1666. De Fransche vlaggen zijn buit gemaakt in den oorlog met Frankrijk van 1702—1713, toen de Nederlanders zich zoo dapper kweten bij Ramillies en Oudenaarden, maar vooral bij Malplaquet onder den prins van Oranje, Johan Willem Friso. De Portugeesche vlaggen zijn wellicht medegebracht van onze tochten naar Brazilië 1625—1654. De Russische vaandels, twee in getal, zijn bemachtigd in den slag bij Bergen op 19 Sept. 1799. De overige eereteekenen bestaan uit Oostersche vanen en veldteekenen, die, zoo niet alle dan toch ten deele, door den heldhaftigen Willem van Braam aan Indische vorsten zijn afhandig gemaakt. Bij het verlaten der groote zaal de galerij volgende, komt men het eerst aan de Burgemeesterskamer, welker bestemming door verschillende zinspelingen in beeld- en schilderwerk wordt aangeduid. De schoorsteenmantel wordt gedragen door marmeren pilaren, op welker fries, in half verheven arbeid, de zegetocht van den Romeinschen veldheer Quintus Fabius Maximus staat uitgehouwen. De zoldering dezer kamer, waarin wij slechts een zeer vluchtigen blik werpen, vertoont, tusschen lofwerk, de geslachtswapens der tijdens de inwijding regeerende burgemeesters. Achter deze burgemeesterskamer, thans troonzaal, heeft men de zoogenaamde pui of afieesplaats, die, insgelijks met toepasselijke versierselen beladen, een soort van galerij vormt. De Vierschaar, waar thans een prachtige lichtkroon en een viertal marmeren beelden zijn geplaatst, heeft geen andere bestemming dan om door hare kunstschatten van tijd tot tijd eenige oogenblikken van aangename verpoozing te verschaffen. De beide deurfriezen, waarop het bedri glijk penseel van Jacob de Witt een groep met eikenloof spek nde engeltjes in het leven heeft geroepen, levert een verrassend en aanblik op. Dat men van den hoogen toren een verrukkelijk Amsterdam bij vogelvlucht ziet, behoeft wel niet te worden aangestipt, eveneens dat men hier een vruchtelooze poging zou wagen tot schetsing van het vergezicht: de omstreken met het scheeprijk IJ en de schilderachtige dorpen van Noord-Holland ter eener, de Amstel met zijn heerlijke weiden ter andere zijde op den voorgrond, en de Noord- en Zuiderzee met hare blonde duinzoomen in het verschiet. In westelijke richting ontwaart men o. a. de Sint Bavo kerk te Haarlem (18 kilometer afstand), in oostelijke en een meer zuidelijk onderscheidenlijk, bij helder weer, den toren van Utrecht (40 kilometer afstand) en zelfs van Amersfoort (50 kilometer). Elk voorjaar, gewoonlijk in de maand April, komt H. M. de Koningin, een week in dit Paleis Haar intrek nemen. In het anders stille doodsche gebouw is het dan één en al levendigheid, en buiten het Paleis, op den Dam, staat het den geheelen dag zwart van de nieuwsgierigen, die hopen iets van de vorstelijke heerlijkheden te zullen aanschouwen. Het Paleis is dagelijks van 10—4 uur, Zondags tot <5 uur te bezichtigen. Toegang wordt verleend op vertoon van entréekaarten van 50 et. verkrijgbaar aan de kiosken. Voor het beklimmen van den toren wordt 25 ct. berekend. Stadhuis. Sedert het oorspronkelijke stadhuis op den Dam in Koninklijk Paleis is herschapen, doet het oude Prinsenhol aan den Oude-Zijds Voorburgwal weer dienst als zetel van het gemeentebestuur. Plannen om het stadhuis weer in het Paleis op den Dam onder te brengen worden van tijd tot tijd wel opgeworpen, en er worden steeds warme voorstandeis vooi gevonden, doch de uitvoering schijnt op practische bezwaren telkens te moeten afspringen. In het stadhuis vindt men slechts weinig kunstschatten meer. De Frans Halsen, Ferdinand Bols, Van der Heisten en Govert Flincken, die er vroeger bewaard werden, zijn met een aantal andere kunstwerken en antiquiteiten, voor het meerendeel naar het Rijks-Museum overgebracht. Het gebouw, dat zeer ondoelmatig is, en waarbij een aantal aang. enzende perceelen zijn moeten worden aangetrokken om^in de behoeften te voorzien, is vroeger een klooster geweest; later werd het Prinsenhof, omdat er de hooge bezoekers aan Amsterdam logeerden, als Prins Willem I, Leicester, Maria de Medicis, Prins Maurits, enz., waar de tegenwoordige raadzaal ligt was vroeger het administratiegebouw. Universiteit. De Stads-Universiteit of het Atheneum Illustre met chemische en physiologisehe laboratoriums, heeft verschillende goed bezette leerstoelen in de voornaamste wetenschappen. Er zijn ongeveer 50 professoren en 000 studenten. De Hortus Botanicus maakt een deel dezer instelling uit, doch wordt in een volgend hoofdstuk afzonderlijk behandeld. Oude Beurs. Wij spreken hier van „Oude" in tegenstelling met de „Nieuwe" Beurs, die terwijl deze „Gids voor Amsterdam" het licht ziet, haar voltooiing wel met rassche schreden nadert, doch nog niet in gebruik is genomen. De Oude Beurs dan is alle werkdagen toegankelijk van (1—1.45 en 2.30-3.30 uur, tegen betaling van 25 ct. en van 1,45—2.30 voor 50 ct. Een bezoek is alleen aan te bevelen om de handelsdrukte van nabij te zien. Het gebouw is inwendig nog veel onaanzienlijker en leelijker dan uitwendig; het werd gebouwd door J. S. Zocher uit Haarlem. Het jaar 1845 zag het gebouw voltooid. Den lOden September had de plechtige opening plaats. Het is gelegen op het terrein van de voormalige Vischmarkt op het Damrak, waarvan men een gedeelte heeft moeten aanplempen, zoodat de Dam, waar zich de hoofdingang vertoont, er in ruimte bij heeft gewonnen. Het gebouw, in gewijzigd griekschen stijl opgetrokken, is ruim 78 meter lang en 40 meter breed. Zijn dertig kolommen, welke de galerijen schragen, zijn van de dorische, de veertien zuilen van den voorsprong van de ionische orde. De toegang geschiedt langs een breede hardsteenen trap van veertien treden. Het middenvak of plein, aanvankelijk open, is in 1848 overdekt. Tegen den achtergevel zoowel als beide zijgevels zijn uitstekken gebouwd, die eenige vertrekken ten behoeve der kooplieden en de bewaarderswoning bevatten en in de wandeling „puisten" worden genoemd. Bezoekers tijdens beurstijd (1 tot 3; om halt vier eerst is verplichte ontruiming) moeten in den Effectenhoek niet boos worden wanneer ze worden geduwd, gestooten en op de schouders getikt. Dat is een leelijke gewoonte op alle beurzen in zwang en, natuurlijk! ook hier. In dit gebouw mogen de Amsterdamsche kinderen vrij trommelen in de eerste Augustusweek, ter herinnering aan een gebruik uit vroeger dagen, tijdens de voormalige kermis. Het verlof spruit voort doordien een weesjongen ruim 200 jaar geleden een poging tot in de lucht laten springen, in de toen bestaande Beurs, verijdelde. Nieuwe Beurs is op het midden van het Damrak gelegen en valt dadelijk van het Centraal-Station komende niet slechts door haar ligging, doch tevens door haar eigenaardigen, zeer oorspronkelijken bouwstijl op. De ontwerper is H. P. Berlage. Daar over het uiterlijk de meeningen en dus ook de smaken verschillen, behoeven wij daar niets over te zeggen. Wanneer men echter het gebouw doorwandelt bewondert men den schoonen bouw en de degelijke inrichting. De groote ruimten voor goederenhandel, effectenhandel, korenbeurs, schippersbeurs zijn alle even royaal ingericht; kolossale ruimten, die echter door de vele bogen en galerijen, die fraai gewelfde daken, waardoor het licht prachtig binnenvalt, volstrekt niet eentonig zijn. Zeer fraai is ook de groote vergaderzaal voor de Kamer van Koophandel boven den hoofdingang aan de zijde van de tegenwoordige pakketpost; die zaal heeft boven een flinke publieke tribune en muurschilderingen van Der Kinderen. In de zaal voor den goederenhandel treft aan een der wanden een groot relief-fries, terwijl aan de twee lange zijden tal van nissen zijn, die aan de Beursbezoekers worden verhuurd. Aan den hoofdingang ter rechterzijde zijn een paar schrijfkamers ingericht voor hen, die een dergelijke eigen nis niet noodig zullen hebben. Groote ruimten zijn beschikbaar voor den dienst van telephoon, telegraaf en posterijen; in den telephoontoren, den achtkantigen toren, die uitsteekt aan de stille-Damrak-zijde, zijn de telephoonkabels aangebracht. Naast den grooten klokketoren bevindt zich een zoogenaamde paternoster-lift, d.w. z. een lift, die steeds in beweging is en waarmede men de bo vengalerij en waarlangs de kantoorlokalen gelegen zijn. kan bereiken. „ De effectenhandel heeft aan de zijde Oudebrugsteeg de beschikking over een aantal ruime zalen en vertrekken, o. a. is in dat gedeelte een eigen drukkerij voor dezen handel ingericht. De trappenhuizen in het gebouw zijn zeer practisch aangebracht ; vooral trekt de aandacht de prachtvolle monumentale trap, die van den hoofdingang voert naar de vertrekken, die ten dienste zijn van de Kamer van Koophandel. Boven den hoofdingang bevinden zich friezen, die voorstellen, „Paradijs, Huwelijk en Slavernij." Ook is merkwaardig de groote „Safekelder" voor de reuzenbrandkasten, die volgens een geheel apart systeem kunnen worden ingemetseld. En interessant is ook de centrale verwarming van het gebouw, welk op een wijze geschiedt, die in ons land eenig mag worden genoemd. In het reusachtige ketelhuis in het sous-terrein aan de stille zijde van het Damrak, zijn de vier groote ketels geplaatst. De verwarming geschiedt door een gecombineerd stelsel van lucht- en stoomverwarming en ventilatie. De lucht stroomt in verschillende gedeelten van het gebouw in door groote ovaal-vormige gaten in de muren. Op de zolders wordt die lucht dan door zigzagsgewijze gespannen doeken geleid om van alle vuil te worden gezuiverd en dan door electrisch in beweging gebrachte ventilators over de verwarmingstoestellen geleid, om dan door z. n. Mounier-tunnels in de groote zalen te komen en dus van boven in te stroomen. Eveneens wordt door een stelsel van ventilators de bedorven lucht onder in de zaal door kokers weggetrokken en gebracht naar tunnels, waardoor zij naar buiten wordt gedreven. De verwarming van de kleinere kantoor-lokalen, corridors, enz. geschiedt door stoomverwarmingstoestellen. Reeds bestudeering \ an het geheele verwarmingssysteem is de moeite waard. In 1903 zal het gebouw eerst in gebruik worden genomen. Paleis voor Volksvlijt. Het grootsche bouwwerk ligt aan het Frederiksplein, recht tegenover de Utrechtschestraat. Het gebouw is dagelijks te bezichtigen van 10—4 uur, d 25 cent per persoon. _ , Bij muziekuitvoeringen, tooneelvoorstellingen, opera s en tentoonstellingen wisselen natuurlijk de toegangsprijzen; de dagbladen geven daaromtrent echter geregeld meedeeling. Dit reusachtige gebQuw (ingewijd in 1864), voornamelijk uit ijzer en glas samengesteld, herinnert, wat zijn lijnen en versieringen betreft, aan den byzantijnschen stijl. Het is 126 M. lang. 80 M. (over het midden gemeten) breed en verheft zich met inbegrip van de Faam, die, met een fakkel in de rechter- en een lauwerkrans in de linkerhand, in zwevende houding op den kunstigen dakkoepel prijkt, 62 M. boven de grondvlakte, die 2.50 M. boven Amsterdamsch peil ligt. Aan zijn oorspronkelijke bestemming, die van monsterhalle, heeft het Paleis voor Volksvlijt niet beantwoord. Zijn Paleis voor Volksvlijt. t stichte^ Dr. Sarpliati, wien een wel verdiende herinnering is gewijd door de naar hem genoemde straat, had zich namelijk voorgesteld er een doorloopende, telkens aangroeiende en afwisselende tentoonstelling te houden van alle voortbrengselen der in- en uitheemsche nijverheid en kunst, met hare grondstoffen, werktuigen en andere hulpmiddelen. Dat denkbeeld bleek evenwel geen bijval te vinden; vandaar de sinds 1868 geheel veranderde bestemming. De kunst- volle aanblik, welke het inwendige van het gebouw, met zijn trotschen koepel en verrassende gasverlichting langs de horizontale hoofdlijnen, biedt, is dientengevolge aanmerkelijk geschaad. Het gebouw beantwoordde natuurlijk niet aan de eischen van een concert- en schouwburgzaal, aan welk bezwaar echter thans tegemoet is gekomen, door inwendige verbouwing. Intusschen was het „Paleis" tot dusverre de aangewezen plaats voor groote tentoonstellingen, bij welke gelegenheden zijn tuin insgelijks uitmuntende diensten bewijst. Het Paleis is in het bezit van een groot, schoon orgel. Een bepaalde opgave van de gezelschappen, die het Paleis voor Volksvlijt bespelen, is moeielijk te geven, daar die gewoonlijk nogal eens wisselen. In het afgeloopen seizoen trad de Haagsche Opera er eenmaal per week op, een Amsterdamsch en Rotterdamsch tooneelgezelschap, en eenige malen per week het Amsterdamsch Lyrisch Tooneel. Zeevaartschool. Op de Prins Hendrikkade bij de Schippersgracht ligt de Kweekschool voor Zeevaart, een echt Amsterdamscbe instelling. Toegang dagelijks, behalve op Zaterdag en Zondag. Deze instelling dagteekent uit 1785. Het nieuwe gebouw, ontworpen door de heeren W. en J. Springer, werd in het begin van 1880 in gebruik genomen. De bebouwde oppervlakte beslaat ongeveer duizend vierk. meter. De gevellengte en hoogte bedragen onderscheidenlijk 65 en 23 M. Het geheel rust op ruim duizend heimasten van lo M. lengte. De voorgevel aan de Prins Hendrikkade bestaat uit een midden- en twee zijpaviljoenen. Het boogvormig tympanum van het middenpaviljoen is gevuld door een gebeeldhouwde groep, welke een zinnebeeldige voorstelling van de zeevaart geeft met den slag van Doggersbank op den achtergrond. Ten behoeve der verminkten en van de weduwen en weezen der gesneuvelden bij dien roemvol, onder Zoutman en Kinsbergen beëindigden zeeslag, werd namelijk een „vaderlandsch fonds tot aanmoediging van 's Lands zeedienst" gesticht, waaruit vier jaar later ook de kweekschool is opgericht. Het denkbeeld daartoe- werd geopperd en met medewerking van eenige vermogende Amsterdammers uitgevoerd door een" Haarlemmer. Vandaar dat naast het Rijkswapen de wapens van de A mstel- en Spaarnestad zijn aangebracht. Het gebouw kan een zeventigtal kweekeiingen herbergen. Hun gemiddeld aantal bedraagt vijftig. Zij worden opgeleid zoowel in de behandeling van het stoomschip als van het zeilschip. In het gebouw bevindt zich, behalve eene verzameling hulpmiddelen voor het onderwijs, een gedenkkamer, die Zeevaartschool. o. a. te aanschouwen geeft: een voorstelling van het beleg van Cadix (1596); twee uitvoerige stukken van W. Schellinx, den tocht naar Chattam tot onderwerp hebbende; de beelte ■ nissen van De Ruyter en Piet Hein door Ferd. Bol; die van De Witte en de beide Trompen, Heemskerk, Evertsen en Zoutman door LaCroix; een zinnebeeldibe hulde aan Tromp (den vader); borstbeelden in marmer, pleister, olieverf ot krijtteekening vau eenige bekende vlootvoogden en de grondleggers der instelling ; de ridderorde van St.-Michel, waarmee De Iluyter in 1666 door Lodewijk XIV werd begiftigd, en den gouden eerepenning, welke hem door de Staten werd geschonken ; een zoogenaamde fluit (champagneglas), waarmede hij, na zoo menigen roemrijken slag, op's Lands welzijn heeft gedronken, en eindelijk ook den kogel die hem doodelijk verwondde; twee ketenen van dukatengoud met eerepenning, door Van der Zaan gedragen; den aan Zoutman vereerden degen, met kostbaar gevest, benevens een roemer met portret; den gedenkpenning, ter eere van Kinsbergen na den slag van Doggersbank geslagen; een gouden en zilveren gedenkpenning van baron Bentinck ; verder een ivoren en een edel-metalen beker, eveneens van geschiedkundige waarde, en ten slotte een vier meter lang model van een driemaster, dat den naam De Zeven Provinciën op den spiegel draagt en bij overlevering voor een afbeelding van De Euyter's admiraalschip, dat dienzelfden naam voerde, wordt gehouden. Op grond van vorm en tuig mag men echter veilig aannemen, dat de overlevering hier dwaalt en men eenvoudig te doen heeft met de nabootsing van een schip der voormalige Oostindische Kompagnie, wel bekend door hare grootsche ondernemingen. Op de binnenplaats ligt een omvangrijk driemastschip op steenen voet; het is van volledig tuig voorzien, zoodat de kweekelingen er hunne practische oefeningen in kunnen voltooien. Zeemanshuis. Dicht bij de Zeevaartschool, aan den Kadijk ligt het Zeemanshuis. In 1856 werd het groote gebouw opgericht door eenige vrienden van Janmaat, met het doel het verblijt van den matroos aan den wal wat prettiger en zoo mogelijk ingetogener te doen zijn dan voorheen het geval was. Het huis geeft een vroolijk uitzicht op het IJ, de Prins Hendrikkade en het Dok, en bevat ruime zalen, badinrichting en afzonderlijke slaapkamers, benevens biljart, kegelbaan, boekerij en andere middelen van tijdverdrijf. Het is opengesteld voor alle zeelieden, tegen een kostgeld van: eerste, tweede en derde stuurlieden en scheepsdokters ƒ 1.25; bootsen timmerlieden, matrozen,lichtmatrozen en jongens ƒ 1 daags. Hiervoor geniet men kost en inwoning, met een afzonderlijke kamer, waarin bed met kussens, dekens en lakens, een tafel, stoel, waschgereedschap en gaslicht. Viermaal daags wordt er geschaft. Ieder kan tegen billijk tarief zijn goed gewasschen krijgen. Goed, geld en andere waarden kunnen aan den bestuurder in bewaring worden gegeven; evenzoo bestaat er gelegenheid om goederen, die men op reis niet wenscht mede te nemen, tegen behoorlijk bewijs achter te laten, terwijl overgeschoten gelden, desverlangd, op rente worden uitgezet. Aan zeelieden, die van de reis terugkomen en hun afrekening nog niet ontvangen hebben, kan de bestuurder een voorschot geven. Ten allen tijde, hetzij dag of nacht, kunnen de gasten het huis in- en uitgaan, wanneer en zoo dikwerf zij dat verlangen. In de inrichting is een zeevaartkundige school gevestigd ten dienste van alle zeelieden, zoowel in- als uitwonenden. Leergeld ƒ 4 's maands met inbegrip van het onderwijs in de kennis van het stoomwerktuig, waarvoor model-machines aanwezig zijn. Andere gebouwen. Van de andere groote of historische gebouwen van Amsterdam kunnen wij hier volstaan met de namen te noemen. Voor den bezoeker der stad, die veel vrijen tijd heeft en Amsterdam geheel wil leeren kennen, is wellicht een inwendig bezoek aan te raden, overigens is het voldoende die gebouwen uitwendig aan te zien. Daar is het reeds genoemde Archief, op de Nieuwmarkt, in het zeer schoone oude bouwwerk De Waag / de Nederlandsche Bank aan de stille zijde van het Rokin; het reeds genoemde Postkantoor, een bouwwerk dat uit 1899 dagteekent, het nog jongere gebouw der Rijkspostspaarbank aan de Hobbemastraat, in 1901 in gebruik genomen, en de Machinistenschool, aan de Muidergracht. Dan zijn er vele schoolgebouwen, o. a. het Gymnasium aan de Weteringschans en de Openbare Handelsschool aan de Marnixstraat, die door hun fraaien bouw het oog treffen. Evenzoo zal de bezoeker, vooral in het oude gedeelte der stad, zijn aandacht als vanzelf vestigen op menig fier gebouw, waarvan doel of bestemming hem door het opschrift duidelijk wordt; deze zijn vele nieuwe bouwwerken van financiëele en commerciëele instellingen, die weer het bewijs leveren van den machtig herlevenden handelsbloei van Nederlands hoofdstad. Reusachtige gebouwen vindt men o. m. aan de Handelskade. Waaraan in een volgend Hoofdstuk een afzonderlijk bezoek gebracht wordt, dan het Entrepót en daar dichtbij het Abattoir, ook de reusachtige Graansilo s aan de Westzijde van het IJ. Wij noemen den Munttoren op het Sophiaplein, oude vestingtoren, die vroeger natuurlijk aan de uiterste grens der stad stond, dcch thans vrijwel het middenpunt van Amsterdam vormt. De toren is, hoewel vernieuwd, in zijn ouden stijl gehandhaafd en verhuurd aan de firma Joost 't Hooft en Labouchère, de wereldberoemde aardewerkfabriek te Delft, die er een depót gevestigd heeft. De Schreierstoren aan de Prins Hendrikkade bij de Geldersche kade, dagteekent uit 1569. Kaar de overlevering wil namen de vrouwen en bruidjes der zeelieden hier afscheid voor hun mannen en bruigoms, die uitvoeren. De tranen bij het afscheid geweend, of geplengd bij het uitblijven der zee lieden, moeten den toren den naam bezorgd hebben. Verder zijn er als poorten de Willemspoort aan het begin van den Haarlemmerdijk, op den weg naar Sloten en Haarlem ; en de Muiclerpoort aan de Oostzijde der stad bij de Plantage. Artis. Natura Artis Magistra, overal bekend als „Artis" kortaf, is het sieraad en de trots van de hoofdstad. Dank zij der geestkracht van opvolgende besturen, met den schepper der inrichting, dr. G. F. Westerman, aan het hoofd, heeft zij in den loop van haar bestaan zich een Europeesche vermaardheid verworven. Toen zij 1 Mei 1838 werd geopend, bedroeg haar oppervlakte niet meer dan een halven bunder, en zelfs kon deze grond toen niet dan in erfpacht worden verkregen, omdat de geheele Plantage tot dien tijd stadseigendom was. Thans, na herhaalde uitbreidingen, waartoe de contributie van duizenden leden in staat stelde, beeft het terrein een uitgestrektheid van tien bunders. Links van de laan, die raen, in den zomer althans, door papegaaien en kaketoes geflankeerd vindt, maakt men het meest nabij den ingang kennis met (rechts) de kameelen, links de lamaas, om, het te midden van groen aangelegde damhertenperk rond te wandelen, alsmede de onmiddellijk daaraan grenzende kleine antilopen- en reeënperken. Zoo komt men vanzelf langs het kleine liertenperk in de middel- Laan terug. Dat landelijk met groen overtogen gebouwtje aan de linkerhand is de bestuurskoepel. Het grasperk daaromheen volgende, ontmoet men rechts de hokken met struis vogels en casuarissen, van welke laatste als 't ware den weg wijst naar de vogelvluchten en het apenhuis. In het aangrenzende gebouw, de deur aan de hekzijde Het Apenhuis. openende, kan men de kunstmatige vischteelt in oogenschouw nemen; deze is in twee afdeelingen gesplitst; tusschen beide ligt de slangengalerij. Onmiddellijk naast den uitgang vindt men den ingang tot de papegaaiengalerij en de plantenkast, om zich van daaruit in het duizendstemmig koor der zangvogels te verlustigen. Opmerking verdient nog dat in evengenoemde plantenkast de meeste boomen en gewassen herkomstig zijn uit de landen, waar de naburige vogels tehuis behooren en in natuurstaat hun nest in bouwen. Bij den overgang tot het tweede en grootste gedeelte der diergaarde geniete men van deii schilderachtigen aanleg der pelikanen-, zwanen-, eenden- en ganzen vijvers. Daar vlak bij vindt men een groep runderen en dicht bij de kraanvogels. Aan den zoom van den tuin ter rechterzijde ligt het Duivenhuis, een ware diergaarde in 't klein. Als bewonderaar van de „sterren der aarde" zal men voorzeker met de meeste belangstelling de bloemenkast bezichtigen, wier kleuren en geuren vanzelf daartoe uitlokken. Van daar komende vindt men in het kleine perkje tegenover de kangoeroes, ietwat verder het reigerperk. Om de kooi der otters wandelt men heen om een bezoek te brengen aan de rechts gelegen kleine zoogdierengalerij, van daaruit op den terugweg aan de vernuftige bevers, „de ingenieurs uit het dierenrijk", om eindelijk langs het eendenperk de schreden te richten naar de nieuwe berenkuilen en de statige galerij, die de roofdieren en daarnaast het gebouw, dat de olifanten herbergt. In den tuin bij deze galerij is een monument ter nagedachtenis aan Westerman verrezen. Langs dezen zoom van het bekoorlijk grasveld komen wederom verschillende soorten eenden, overeenkomstig hun rassen afgedeeld. In schuinsche richting gaande komt men bij de uilen. Zoodoende neemt men tevens een kijkje bij de Cantelo s bioeimachine en de wevervogel-vlucht. Aan het uiterste van het grasperk liggen in rustige rust de zeehonden, met de beverratten tot overburen. Om dat park heen wandelende, nadert men na een vluchtig kijkje in het gebouw, dat tot voedermagazijn, wagenhuis en paardenstal is ingericht, aan de daaraan grenzende, door groot ijzeren hekwerk omgeven antilopen- en giraffenperken. De lange galerij onder het prachtige Museumgebouw van de Land- en Volkenkunde in de nabijheid herbergt een belangrijke verzameling arenden, gieren en, aan de achterzijde, buffels. Na den kostbaren inhoud van het museum te hebben bewonderd, neemt men daar aan den uithoek van den tuin een kijkje bij het nijlpaard, in het otariaperk en de uit een omvangrijken vijver opschietende rotsen en grotten, den zeeleeuwen als verblijf aangewezen, en bezichtigt vervolgens de prachtige verzameling hoenders. Op deze hoogte vindt men een der uitgangen der diergaarde. Jn de nabijheid van het zooeven verlaten hoenderperk bezichtigt men terloops de melkerij, vanwaar men het uitzicht heeft op het ruime perk, waar een aantal herten de aandacht trekken. Verderop ontmoet men de fazanten- en [ groote vogelvluchten, om vervolgens langs het watervarkenperk een bezoek te brengen aan het duivenhuis. Rechts daarvan, ietwat schuin genomen, vindt men de schapen- Wolven- en Berengalerij. perken, vervolgens de stekelvarkens, links het moufflonperk, in het midden de gemzen, daarachter de rendieren en onmiddellijk daaraan grenzende de speelplaats van den olifant en het tapirperk. De reeks gebouwen aan de linkerhand zal voorzeker de aandacht hebben getrokken. Zij vormen het aquarium, dat bestaat uit een vrij regelmatige verzameling langwerpig vierkante bakken, door gangen onderling verbonden, ter gezamenlijke oppervlakte, na aftrek der muren, van 500'□ M. Zij hebben een diepte van 1.70 M. en zullen ongeveer 1000 M3. zoet en zout water bevatten. Dat zoute water wordt op verren afstand uit de haven IJmuiden, waar de grootste diepte gevonden wordt, in een daartoe ingerichte boot verzameld en met behulp van stoomsleepers langs het kanaal, in toereikende hoeveelheid aangevoerd. Niettemin is de waterleiding zoo ingericht, dat het water f i "61,18 Sezuiverd — hoewel voortdurend doorstroomende, toch tijd heeft om te bezinken. Elk bassin kan namelijk afgesloten en, zoo noodig, op den bodem gereinigd worden Om zich eenigermate een denkbeeld te vormen van den omvang der onderaardsche gewelven, dient men te weten dat het gebouw een lengte van 87 bij een breedte van 33 m' heeft. Het spreekt vanzelf dat dergelijke waterlast een bijzonder hechte fundeering vorderde en daarin is dan ook door den bouwmeester G. B. Salm op uitstekende wijze voorzien. De fundeering op 1800 palen rustende, staat geheel vrij. De gevels van het gebouw zijn er als 't ware omheen opgetrokken Op zware penanten rusten de krachtbinten en bekapping van het omvangrijke gebouw dat met zijn afgeronde hoeken en middenpaviljoenen een goeden indruk maakt. De bovenbassins, waarin de bevolking van zeeën en rivieren huisvesting vindt achter glas, zoodat zij in al haar eigenaardigheden gadegeslagen kan worden, beslaan een oppervlakte van 150 Ml, met een waterinhoud van 230,000 Liter De vertrekken, grenzende aan de bovengalerijen van de Bibliotheek, zijn gedeeltelijk voor de uitgebreide insectenverzameling ingericht. Een ander deel bevat de verzameling van po \ pen^zeenetels, stekelhuiden, schaaldieren enz. Indien men een bijzondere voorliefde voor deze afdeeling der dieren koestert, kan men ook bezichtigen de prachtige in- en uitlandsche kevers en vlinders, die hier in uitgebreide verzamelingen bijeengebracht zijn. Onder de genoemde zalen zijn de zebra's en verdere eenhoevige dieren in ruime stallen bijeengebracht. Na aan een en ander wederom eenigen tijd te hebben gewijd, begeeft men zich langs de omrasterde loopen deihoenders en pauwen, en na een blik te hebben gegund aan de, in dezelfde richting aangelegde nijlgauperken, weder over den vijver naar den voortuin. Het ruime, schaduwrijke perk om de muziektent biedt voldoende gelegenheid aan, in aan- Een gezond en smakelijk natuurlijk Mineraalwater. Mengt zich uitstekend met Wijn, Spiritualiën, Vruchtensappen, fosco enz. Overal 1ver3Kï,ijg,'baaï\. att. Tli iiiü ui^ontlui. Levensverzekering-Maatschappij te LONDEN. OPGERICHT IN 1848. Nederlandsche Afdeeling: AMSTERDAM, SPUI 23-27. Directeur: JVT. JÜDBLL. Stand 31 December 1901. Actief Jaarlijksche inkomsten . . . Uitbetaald aan de verzekerden ƒ 95,366,604.— „ 15,766,236.— „ 213,344,580.— Kaartje van de Omstreken van Amsterdam (tevens Wielrïjderskaart.) NAARCASTRICUM NAAR WORMERVEER NAAR EDAM Grand Magasins HIRSCH & CIE. AMSTERDAM. Fourniss. de S.M. la Reine Mère des Pays-Bas. Rota tl Waiiteanï pr Dames et Mits. Soieries, Velours et Lainages. Peignoirs, Blouses, Corsets et Jupons. Lingeries. Chapeaux pour Dames et Fillettes. Ombrelles et Parapluies. THE AMERICAN LUNCHROOM O K A IJ V n » x rt A ^ JL 1 G. TARIEF. "^Broodjes TARIEF. kiebiii. *- p.stukp.stuk ~~ Broodjes m. Zalm .... 20 Ct 7*Ct Pilsner Bier 10 Ot „ Roastbeef. . . 15 „ 72l „ Beijersch Bier 10 , „ Kalfsvleesch. . 15 „ 7$ „ Lager Bier. ...... 10 * Ham .... 15 « Munchener Bier 10 „ " Bookvlêesch. . 16 „ 7i „ Dortm. Bier (Klosterb.) . . 10 , Saucijse de Lemon Squash, '.desverkie- " Boulogne . 15 „ Tl „ zend met Spuitwater . . 10 „ Mnrtadello Witte Port No. 1T . . . . 25 . 16 Ct * * Kalfsworst. .15, Ti. Eoode Port No. 12. . . . 26 „ 16, „ ïongenworst . 15 „ Ti . Sherry No. 3 25 , 15 „ „ Ossentong . . 15 . "Ir. Melk . T$ . " „ Leverworst . . 15 „ T§ . Koffie per Kop 10 . „ Goudsehe kaas Ti „ Afternoon Tea . „ . 10 » Ei .... 7è n Chocolade . . . v * 10 „ " " Gruyère kaas . Ti „ Bouillon •••.-. J® • „ Tartare ... Ti , Eoom-ijs. ..... Portie 20 . Krentenbroodjes (gesmeerd) Ti . Vruchten-ijs .... 25» Vleeschbroodjes Ti . Plombière .... Glas 30 . Gebak per stuk ö, 10 ct. en Water. ..... . . hooger. Spuitwater n Iedere juffrouw is alleen belast met den verkoop m nare eig«n« Salon le Etage. - Zondags Gesloten. Voor de goede controle wordt men beleefd verzocht direct te betalen en geen fooien te geven. sluiting met de ruime gezelschaps- en restauratiezalen, om hier te verpozen. Het uitgestrekt gebouw, waarin laatstgenoemde zich bevinden, heeft echter nog een hoogere bestemming dan den inwendigen mensch te versterken. De geheele bovenverdieping bevat namelijk het zoölogisch museum des Genootschaps. Het is verdeeld in twee groote zalen, verbonden door een ruim portaal, waarop de skeletten van eenige groote zoogdieren als olifanten en giraffen zijn geplaatst en bevat de verzameling opgezette zoogdieren; op de galerijen daarboven zijn de opgezette vogels gerangschikt, terwijl de middenruimte der eerstgenoemde zalen door de glastafels wordt ingenomen, waarin de kostbare verzameling hoorns en schelpen is tentoongesteld. Na de vermoeienissen der wandeling wacht een verkwikkelijk zitje onder het hooge geboomte om de muziektent, waarin gedurende de wintermaanden 's Zondags van 2—4 uur en des Zomers Woensdagsavonds een uitvoering gegeven wordt. Een meer volledige opgave der diersoorten vindt men in den catalogus, bij den portier verkrijgbaar. Artis is dagelijks te bezichtigen, entreé 50 ct.; zomers geopend van 6 uur 's morgens tot 10 uur 's avonds, hoewel het meerendeel der dieren na 7 uur niet meer te zien is. Aquarium, entrée 50 ct. komende ui' de Plantage Middellaan, doch 25 ct. voor bezoekers, die uit Artis komen, dagelijks geopend van 9 uur tot donker. Hortus Botanicus. Plantage Middellaan 2. Toegankelijk op werkdagen van 10. tot 5 uur; entrée 25 ct. De plantentuin behoort tot de Gemeentelijke Universiteit. Gelijk in de meeste kruidtuinen meer bijzondere zorg wordt besteed aan een bepaalde plantensoort, legt men zich ook in dezen voornamelijk toe op de verheerlijking van den Kaapschen sagopalm (Euchalostos caffer). Onder de talrijke schoone boomen vindt men er een, die, wat zijn afmetingen betreft, in Europa zijn wedergade niet heeft. Ook de waaierpalm prijkt er, te midden van zoovele andere prachtige uitheemsche gewassen, in al zijn schoonheid. Terwijl men voor 't overige deskundigen kan verwijzen naar den Catalogus Horti Botanici Amstelodamensis, vestigen we de aandacht nog op het aan de inrichting verbonden museum Botanicum, 9 de kassen en den reusachtigen Cypres bij den vijver, die, gewonnen in den drassigen bodem der boorden van de Mississippi, in onzen moerasachtigen grond welig is opgegroeid. De overlevering wil dat deze boom door den beroemden plantkundige Linnaeus, welke hier eenigen tijd zijne onderzoekin. gen voortzette, is geplant. Op dit plekje gronds van een paar bunders oppervlakte dat, met vijvers doorsneden en bruggetjes weer verbonden, heel wat afwisseling van schoone gezichtspunten oplevert, vindt men voorts een rijke verzameling boomen en heesters, geslachtsgewijs in groepen verspreid, met vermelding der wetenschappelijke en Nederlandsche namen. De luchtstreek, waaruit zij afkomstig zijn wordt aangeduid door de kleur der bordjes, waarop die namen geschilderd zijn. Wanneer men uit de Parklaan binnentreedt, vindt men links o. a. een bed Magnolia's en buiten haar vaderland zeer zeldzame Alpenrozen; rechts weelderige Araucaria's en een insgelijks weinig verspreiden Ceder van den Libanon, het hout, dat koning Salomo bij den tempelbouw bezigde. Daarop volgen hulsten, koniferen, woud-en vruchtboomen, bloem- en sierheesters. _ De Nederlandsche vruchtboomen zijn hier mede talrij k vertegenwoordigd. Openbare Instellingen en Gestichten. Amsterdam telt een zeer groot aantal stichtingen en instellingen van liefdadigheid, wanneer men dit cijfer op 100 raamt is men niet ver van de waarheid. Deze helpen de armen aan huisvesting, onderstand voeding en verpleging. Verder trekken zij zich het lot aan van zieken, behoeftigen, ouden van dagen, krankzinnigen, vondelingen, weduwen en weezen, kortom van zooveel duizenden misdeelden in de groote maatschappij. De armhuizen zijn over het algemeen fraai en doelmatig o-ebouwd en worden uitstekend beheerd, zooals bijvoorbeeld het Protestantsch Oude Mannen- m Vrouwenhuis aan den Binnen-Amstel en het St. Jacobsgesticht in de PlantageMiddellaan. Ruim 20.000 gebrekkigen en behoeftigen worden aldus door de publieke liefdadigheid onderhouden. De kinderen der verschillende weeshuizen gaan netjes, sommigen zelfs schilderachtig gekleed, bijv. de Burgerweezen in hun rood en zwarte kleuren. Doch ook besteden zij haar geld en werkzaamheid aan de opheffing en ontwikkeling van allerlei standen en klassen der bevolking. Bijna al deze instellingen worden in stand gehouden door vrijwillige bijdragen. Op verschillende plaatsen in de oude stad vindt men weeshuizen, gebouwen voor het Leger des Heils, van liefdadige instellingen; wij zullen ze niet alle noemen, doch wijzen slechts op een der bekendste stichtingen, het Blindeninstituut in de Vossiusstraat 561 dat van 1808 dagteekent, doch sedert zijn oprichting in een nieuwe woning is onderdak gebracht. Er zijn tegenwoordig een 40 a 50 tal leerlingen tusschen de 5 en 18 jaren, die er onderricht in lezen, schrijven, rekenen, aardrijkskunde, talen, muziek en handwerken ontvangen, 's Woensdags van 10 tot 12 uren wordt het publiek gelegenheid gegeven, de lessen bij te wonen — een interessant schouwspel. Van de bezoekers wordt verwacht een of ander door de leerlingen vervaardigde voorwerpen te koopen of een kleine geldelijke bijdrage in de bus van het gebouw te storten. Voor volwassen blinden bestaat een afzonderlijk gesticht op de Stadhouderskade, met ongeveer 80 verpleegden. HOOFDSTUK VII. Schouwburgen, Concerten, Amusementen. Stadsschouwburg, Grand-Théater Van Lier, Hollandsche Schouwburg, Zomerthéater, Paleis voor Volksvlijt, Frascati, Circus Carré, Salon de Variétés, Parkschouwburg, Concertgebouw, enz. enz. Amsterdam is van onze vaderlandsche steden ongetwijfeld de stad waar men het meeste en beste kunstgenot op gebied van tooneel en muziek vindt, en tevens ook waar men het prettigst „uit kan gaan." Allereerst behandelen wij de schouwburgen, waarvan wij echter voornamelijk de gebouwen willen noemen, omdat de troepen en gezelschappen, die er optreden nog al eens van naam als van artisten verwisselen. Stadsschouwburg. Gelegen op het Leidscheplein. Het gebouw is betrekkelijk nieuw en werd in 1894 pas ingewijd het is noch bijzonder fraai noch bijzonder practisch; de tooneelinrichting is echter zeer goed. De beide vroegere Stadsschouwburgen, die steeds op dezelfde plek stonden, verbrandden; de laatste brand was 20 Februari 1890. De „Koninklijke Vereeniging Het Nederlandsch Tooneel", door traditie het voornaamste gezelschap uit den lande, bespeelde toen eenige jaren verschillende schouwburgen in de stad, tot het weer op haar ouden bodem herplant kon worden. De „Kon. Ver. Het Nederlandsch Tooneel", gewoonlijk kortheidshalve „De Koninklijke" genoemd, speelt het geheele tooneelrepertoire, en kan door de uitgebreidheid van het gezelschap nog bij gelegenheid buiten Amsterdam spelen. Op de avonden, dat „Het Nederlandsch Tooneel" niet speelt, treedt het zeer goede gezelschap de Nederlandsche Opera in den Stadsschouwburg op (geregeld Dinsdag en "Vrijdag). De directeur is de algemeen bekende musicus 0. van der Linden. Het geheele repertoire van zingende Stadsschouwburg. Opera wordt door dit gezelschap gegeven; het orkest en corps de ballet worden zeer vaak geprezen. Grand Théatre. Amstelstraat, directie Gebr. van Lier, in de wandeling dan bok gewoonlijk Schouwbhrg Van Lier genoemd. Hier speelt soms een eigen gezelschap, dat dan meest kluchten uit het Fransch en Duitsch geeft. De revue's van Reyding bezorgden dezen schouwburg eenige jaren geleden een grooten bloei. Dikwijls treden in dit zaaltje ook beroemde buitenlandsche sterren en vele buitenlandsche reizende troepen op; Sarah Bernhardt, Possart, om slechts enkeleder bekendste te noemen, vierden hier hun schoonste triomfen. In de latere jaren is het meer de Stadsschouwburg waar de sterren uit den vreemde hun kunst komen laten bewonderen. Hollandsche Schouwburg. Middellaan Plantage, wordt bespeeld door het zeer hoog staande gezelschap „De Nederlandsche Tooneelvereeniging", dat sedert haar bestaan bewezen heeft zeer ernstig de kunst te willen en kunnen dienen. Het repertoire is zeer afwisselend, doch komt het gezelschap de eer toe de meeste nieuwe tooneelproducten ten tooneele te hebben gebracht. De stukken van Herm. Heijermans Jr. zijn tot heden uitsluitend door dezen troep gespeeld, evenals die der buitenlandsche realisten. Zomertheater. Plantage, Fransche Laan. Gezelschap van Stoel en Spree, speelt tegen laag entrée volksstukken; is zeer in trek. Paleis voor Volksvlijt. Frederiksplein, wordt door verschillende gezelschappen bespeeld. Volksstukken door den troep van B. Barendse, het Rotterdamsch Tooneelgezelschap onder leiding van P. D. van Eysden, dan de Fransche Opera directeur Bijlevelt en Lefèvre uit Den Haag en eindelijk het Amsterdamsch Lyrisch Tooneel, directie Engelen, Loman en Raabe, dat opera's, tooneelstukken en verschillende van de bekendste operette's voor het voetlicht brengt. Frascati. Middellaan Plantage, wordt sedert jaar en dag, met afwisselend, doch toch telkens wederkeerend succes, bespeeld door het operette-gezelschap onder directie van Prot Sr. en Jr. Circus Carré. Binnen-Amstel. Oorspronkelijk gebouwd als circus voor het „Kon. Nederl. Circus Oscar Carré" is het sedert de laatste jaren van bestemming veranderd en treden er specialiteiten-gezelschappen van den eersten rang op De zaal is zeer groot en fraai en de toeloop is er gewoonlijk zeer groot, daar het aantal menschen in Amsterdam, dat het lichter vermaak boven het zwaarder kunstgenot stelt, altijd groot is geweest. Verschillende Schouwburgen. Op het gebied van Varieteitengezelschap noemen wij dan nog het Salon de Variétés Amstelstraat; Flora, Amstelstraat; Parkschouwburg, Plantage Doklaan, een mooie Oostersche zaal, die echter reeds sedert eenige jaren leeg staat; en als men wil.... Reichsi iallen, W armoesstraat. Dan noemen wij nog als bekende gelegenheden, waar vereenigingen, congressen, enz. een publiek plegen te verzamelen: Maison Bellevue, Marnixstraat; Odeon, Singel bij het Koningsplein; Lokaal Plancius, Plantage, Kerklaan 41; Gebouw Werkenden Stand, Kloveniersburgwal; Gebouw d'Geelvinck, Singel 530; Eensgezindheid, Spui 12; Ons Huis, de bekende Toynbee-inrichting in de Rozenstraat 12 16; Velox, Hobbemastraat; Turngebouw, Marnixstraat; in welke twee laatste zalen bijna hoofdzakelijk gymnastiek en sport worden beoefend. Voor de opvoeringen in al deze schouwburgen raadplege men de dagbladen, die zoowel 's avonds als 's ochtends de advertenties met de namen der stukken en de toegangsprijzen, bevatten. De aanvangstijd is overal 8 uur. Muziekuitvoeringen, behalve de reeds hierboven genoemde opera- en operettegezelschappen, hebben verder in Amsterdam plaats in het Concertgebouw. Van Baerlestraat, werd in 1888 geopend. Het Concertgebouw is een van de nieuwste stichtingen van Amsterdam en is uit particuliere middelen gesticht. Het gebouw is in renaissancestijl door den architect A. L. van Gendt ontworpen. Het bezit een groote fraaie concertzaal die ruim 1800 zitplaatsen aanbiedt en een podium waar reeds over 600 uitvoerenden plaats vonden. Dan is er nog een kleine concertzaal, geheel in de afmetingen van de zoo beroemde concertzaal van Felix Meritis en daaronder een groote foyer of koffiekamer die toegang verleent tot den coquet aangelegden tuin met zijn fraaie gasbogen-verlichting en sierlijken muziektempel. In het Concertgebouw vindt men buitendien nog een menigte zalen en vertrekken, als: koorzalen, solisten- en toilet-kamers, bibliotheek en stemkamer. Al die lokalen zijn in gebruik van de Vennootschap die, met betrekkelijk groot kapitaal opgericht, veel verbetering heeft aangebracht in het muziekleven te Amsterdam. Een orkest van vijf en zeventig kunstenaars staat onder leiding van den eersten OrkestDirecteur, W. Mengelberg, en van den tweeden, André Spoor, en houdt dagelijksche en gedurige oefening, zoodat het samenspel altijd verbetert. Een zeer volledige bibliotheek, die alleen duizende guldens vertegenwoordigt, wordt nauwkeurig aangevuld met het nieuwste en beste wat er uitkomt op het gebied der orkest litteratuur. Een nieuw werk wordt nooit op het programma gebracht tenzij behoorlijk en ernstig voorbereid en ingestudeerd, waarin ook reeds ten deele het geheim schuilt van de betere uitvoering in het Concertgebouw dan waaraan men in vroegere tijden gewend was. De Vennootschap zelve heeft een vijftien honderdtal geabonneerden die vijftig gulden jaarlijksche con- tributie betalen en alle concerten, diede Vennootschap geeft, met een of twee dames mogen bijwonen. In den regel is er iederen Zondag namiddag van twee tot vier uur Matinee voor groot orkest en dikwijls (althans des zomers), Zondag avond, zoogenaamd populair concert. Eenmaal in de week is er buitendien abonnements-concert voor groot orkest, waarbij des winters herhaaldelijk solisten van den eersten rang, vocaal en instrumentaal, zich doen hooren. Concertgebouw. Des zomers wordt bij gunstig weder in den tuin gespeeld. Behalve de uitvoeringen door de Vennootschap zelve gegeven, vieren er nog vele muziekgenootschappen haar feesten, zooals: de afdeeling Amsterdam der Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst, de Zangvereeniging „Excelsior", de liedertafels „Euterpe" en „Amstels Mannenkoor" enz. enz., feesten die in den lateren tijd nog opgeluisterd worden door het machtig concert-orgel dat aan de Vennootschap het Concertgebouw in kosteloozen bruikleen werd gegeven door eenige muziekvrienden en vriendinnen. Dit heerlijk instrument met zijn rijke en veelzijdige regis- tratie is in Utrecht gebouwd door den heer Maarschalkerwaard en legt gunstige getuigenis af van de hoogte die de kunst van orgelbouw in ons klein vaderland heeft bereikt. De matinées zijn voor stedelingen alleen bij abonnement toegankelijk doch worden druk bezocht door Nederlanders, die een Zondagje in Amsterdam komen doorbrengen. De introductie kost dan ƒ 1.—. De zoogenaamd populaire concerten zijn voor iedereen tot vijftig cents de persoon toegankelijk. Het is heel eigenaardig om waar te nemen hoe daar verschillende standen uit de maatschappij elkaar ontmoeten en allen met onverdeelde aandacht, ja bijna met eerbied luisteren naar de vlekkelooze uitvoering van een programma dat zich ten doel stelt aan ieders (goeden) smaak te voldoen. Artis-concert. Voor de leden van Artis wordt gedurende den zomer iederen Woensdagavond en des Zondagsmiddags muziekuitvoering gegeven door de militaire muziek van het 7de regiment infanterie onder leiding van Joh. Zaagmans. Vondelpark muziek. Door dezelfde kapel wordt des zomers Vrijdagsavonds om de veertien dagen bij goed weer eeu muziekuitvoering gegeven in de muziektent in het midden van dit stadspark. Ook aan het Tolhuis, aan de overzijde van het IJ zijn gedurende de zomermaanden dikwijls muziekuitvoeringen. HOOFDSTUK VIII. De Haveninrichtingen. Noordzeekanaal, IJmuiden, Rijkswerf en.Wassenaar. Wij wezen reeds in het begin van dezen Amsterdamschen Gids op het belang van Amsterdam als handelsstad en doelden daarbij in de eerste plaats op de Amsterdamsche haven, waaraan zij een voornaam deel van zijn bloei als koopmansstad te danken heeft gehad. Noordzeekanaal. De haven van Amsterdam, die door het IJ gevormd wordt, heeft sedert 1872 een aantal wijzigingen en verbeteringen ondergaan, om aan de steeds 'noogere eischen, welke men aan een groote haven ging stellen, tegemoet te kunnen komen, met dit doel waren ook aanvankelijk het Noordzeekanaal en Rijnkanaal gegraven, doch de behoefte aan een korte verbinding met de Noordzee liet zich te dringend voelen. Toen het Noord-Hollandsche kanaal dan ook onvoldoende bleek om in de steeds grooter wordende behoeften der scheepvaart te voorzien, werd in 1862 besloten om een directe verbinding tusschen Amsterdam en de zee tot stand te brengen. Het IJ werd ingedijkt en gedeeltelijk in vruchtbare akkers herschapen, met uitzondering van een kanaal in het midden, dat door de duinen van Holland op zijn Smalst tot aan de Zee werd doorgetrokken en Noord-Holland in een eiland herschiep. Het reuzenwerk werd den 8en Maart 18G5 aangevangen en op den len November 1876 werd het nieuwe Noordzee-kanaal dat de zwaar beladen koopvaardijschepen doorliet, voor den handel opengesteld. Het is ongeveer 25 K.M. lang, op verschillende punten van 60 tot 100 M. breec (het Suez-kanaal heeft een breedte van 80 tot 100) en 7 a 8 M. diep. De waterstand is ongeveer een '/a M. beneden A.P. Drie groote sluizen, die in 1872 voltooid werden, één van 22 en de beide andere ieder van 11 M. breed, beschermen den mond van het kanaal tegen het indringen der golyen, terwijl de zeebrekers, die de havenkom beschutten, zich 1400 M. in • zee uitstrekken. Twee vuurtorens verlichten den ingang. Het geheele werk heeft, met inbegrip van den afsluitdijk bij Schellingwoude (zie beneden), 35.000.000 gulden gekost, waarvan de stad Amsterdam 5 millioen heeft betaald en ruim 10 millioen door den verkoop der ingedijkte polders (gemiddeld ƒ 3000.— per Hectare) werd opgebracht, terwijl de rest door den Staat werd gedragen. IJmuiden. Nabij de zeesluizen ligt het dorp IJmuiden (Hotel Nummer Een; Hotel Willem Barendsz, tevens Café-Restaurant), dat sedert de wording van het Kanaal gaandeweg is verrezen, thans 2400 inwoners telt en als voorstad van Amsterdam een schoone toekomst tegemoet gaat. Een zijtak van den Hollandschen Spoorweg verbindt het met Velzen (afstand 4 K.M.). Ten Noorden van de tegenwoordige sluizen is een nieuwe verbinding van het Noordzeekanaal met de haven gegraven; hierin zijn zeer groote sluizen gebouwd, daar de vroegere niet meer aan de behoefte van de tegenwoordige scheepvaarteischen voldeden. Ten Noorden van het kanaal ligt een koepelfort ter verdediging van de haven. Twee salon-stoombooten „Dolphijn" en „Stad Purmerend", onderhouden dagelijks 2—4 malen de gemeenschap te water tusschen IJmuiden en Amsterdam (des Zondags viermaal). De tocht duurt l3/^ uur; vrachtprijs le kajuit 60 ct.; 2e kajuit 40 ct. per persoon; retour ƒ1.— en ƒ0.60 Afvaartsteiger aan de Ruyterkade, tusschenliggende stations: Westzaan, Buitenhuizen (Assendelft), Velzen. Schellingwoude. Tot de kanaalwerken behoort de 2 kilometer lange afsluitdijk bij Schellingwoude, die in den mond van het IJ werd gelegd om dien inham af te sluiten van de Zuiderzee. Deze dam is in het Noorden verbroken door vijf groote sluisopeningen, de Oranjesluizen, waarvan drie ten behoeve der scheepvaart dienen, terwijl de beide andere gebruikt worden om het water in het kanaal op het vereischte peil te houden. De grootste dezer sluizen is 100 meter lang, bij 20 breed en haar vloer ligt 5 meters beneden den waterspiegel. Er zijn 56 dubbele deuren, 22 van ijzer en 34 van bout; de grootste dezer wegén elk 680 centenaars. Deze sluizen alleen bebben tusschen 5 en 6 millioen gulden gekost. Deze afsluitdijk is thans nog doorgebroken ten behoeve van het Rijnkanaal, dat uit het IJ over Weesp en Nichte vecht naar de Lek gaat. De schutsluizen en de syphons in dit kanaal, vlak bij den afsluitdijk, beloonen een bezoek ten teerste. Korte Prinsengracht. De Handelskade, welke in het IJ vooruitsteekt, hebben wij reeds behandeld op pag. 40. Op een in het IJ vooruitspringende landtong tegenover het Centraal-Station, ligt het Tolhuis, dat van zijn oorspronkelijke bestemming nog slechts den naam heeft overgehouden en thans met zijn grooten speel- en wandeltuin, van waar men een prachtig gezicht op de stad aan de overzijde geniet, een geliefkoosde uitspanningsplaats is voor groot en klein; (kettingbooten 5 ct„ retour 10 ct.); gedurende den zomer worden op Zondag- en Donderdagavond concerten gegeven door een militaire kapel, de toegang is alsdan voor 25 ct. opengesteld. Verder vindt men er Rutschbaan, Kegel- en Schietbaan en vele gymnastiek-werktuigen. Hier liggen ook de groote Willemssluizen, aan den mond van het Noord-Hollandsche kanaal, dat in de jaren 1819—25 door Blanken werd gegraven; het doorsnijdt de geheele provincie Noord-Holland van Amsterdam tot Den Helder en heeft ongeveer 8 millioen gulden gekost. In dit hoofdstuk willen wij tevens kortelings de aandacht vestigen op twee inrichtingen, die hoewel van verre, toch eenigszins met onze haven en scheepsvaartbeweging in verband staan. Rijkswerf. Ingang aan de overzijde van de Prins Hendrikkade aan de Kattenburgerstraat. Het wapen boven den ingang is dat der vroegere Admiraliteit, wier kenspreuk was: P(ugno) P(ro) P(atria) of „ik strijd voor het vaderland." In den voorkap van het gebouw, dat bij een lengte van 63 een breedte van 57 meter heeft, ziet men een zinnebeeldige groep, aan scheepsbouw, handel en zeevaart gewijd. De talrijke vertrekken der vijf verdiepingen dienen tot berging van leeftocht, kleeding, wapenen enz. De binnenplaats is ruim genoeg om tot oefeningsterrein te strekken van een geheel bataljon mariniers, wier kazerne zoo goed als aan het gebouw grenst. De geheele inrichting beslaat, met inbegrip van het vrijgelegen kogelpark, een oppervlakte van ongeveer zestien bunders. Op de werf heeft men, behalve woning van den schoutbij-nacht en andere ambtenaren, verschillende bureelen en werkplaatsen en zoogenaamde kappen, waaronder de schepen op stapel worden gezet en die plaats genoeg aanbieden om te gelijk aan veertien vaartuigen van groote afmeting de hand te slaan. Opmerkelijk vooral zijn de beide omvangrijke kappen voor ramtorenschepen. De reusachtige torens worden in afzonderlijke werkplaatsen gebouwd en eerst in het schip gebracht, als dit te water is gelaten, door middel van een kraan met een draagvermogen van honderd duizend KG. Alleen in Engeland en Noord-Amerika wordt tot dusver de wederga van dit hijschwerktuig gevonden. De torens, die wat hun omvang betreft, vrij wel vergeleken kunnen worden met het renperk van een paardenspel, kunnen, eenmaal in het schip opgesteld, door stoomkracht zesmaal in de minuut worden omgewend tot richting van het geschut, terwijl bij afwezigheid van stoom, slechts twaalf rappe handen gevorderd worden om ze diezelfde beweging tweemaal in gelijk tijdsbestek te»laten maken. Niet minder bezienswaardig is de pantserinrichting, met haar dubbel spoor voor stoomwagens, die de grondstoffen aanbrengen, en haar stoomhamer, die met inbegrip van zijn aambeeld en zijstandaards, vijf duizend KG. weegt. Men verzuime ook niet een kijkje te nemen in een der bergplaatsen, waar de zoogenaamde Koningssloep wordt bewaard. Dit rijk gebeeldhouwde vaartuig vereischt achttien roeiers of pagaaiers. De Rijkswerf heeft een eigen politie. De opleiding van officieren van administratie bij de marine, de z.g. zilveren adelborsten heeft hier plaats. De Wassenaar. In de onmiddellijke omgeving ligt „De Wassenaar", vastgemeerd aan 's Rijks werf, maar van de Prins Hendrikkade met een jolletje te bereiken. Te bezichtigen door tusschenkomst van een der officieren of op aanvrage bij den overste. Van Regeeringswege is men er reeds op bedacht uitbreiding aan de bestaande gelegenheden tot opleiding van matrozen te geven, zoodat het hier geankerde opleidingsschip, vroeger met 270 jeugdige koppen bemand, er vierhonderd kan herbergen. In de school, waartoe het kuildek gedeeltelijk is ingericht, rust het oog van den bezoeker op het borstbeeld van De Ruyter, dat de jongens ieder jaar op 29 April (den sterfdag) met een nieuwen krans versieren, evenals het graf in de Nieuwe kerk, waarbij de overste dan tot leering en stichting der jeugd een hartig woordje spreekt. In het thans ontruimde machineruim vindt hij alles bijeen wat voor het praktisch gedeelte van het onderwijs noodig is. Een volledig opgetuigde driemaster en een paar, onderdeelen (een groote mast en bramsteng) van wat meer afmeting, touwwerk rekstokken, brug, ringen enz. De batterij, die, toen het schip nog in werkelijken dienst was, uit vijftig stukken bestond, telt er thans acht, namelijk vier 12 cM. achterlaad- en even zoovele middelbare dertigponders voorlaad. Ook de oude ziekenboeg is in stand gehouden voor zeer tijdelijk verblijf, daar bij ernstige gevallen 's Rijks hospitaal openstaat. HOOFDSTUK IX. Wandelingen door Amsterdam. Monsieur de Bougrelon als gids. Kent gij den held van liet vermakelijke boekje, dat Jean Lorrain over Amsterdam heeft geschreven en dat tot titel draagt, zijn naam, Monsieur de Bougrelon? Als ik u overzie, genot- én gemaklievende stoet van vaderlandsche toeristen, die telken jare optrekt om 's werelds achtste wonder te zien, dat staat in 's werelds negende wonder, onze Amstelstad niet waar? — en ik doorsnuffel uwe citybags, handtasschen, koffers, gebloemde valiezen, spoormandjes, Duitsche manden, coffrettes, sac's, pompadours, mallettes en bahuts, met de uieuwsgierigheid van een hospita, die de inventaris van den nieuwen „heer" die in de eerste maand al achter is op 't boekje, doorzocht, dan vind ik wellicht een aflevering van Warendorf's Novellen-bibliotheek, waarin gij troost hebt gezocht voor de eentonigheid van de reis of een geïllustreerd blad als Die Woche, maar de naam van den heer de Bougrelon komt zelfs niet voor op de courant, waarin het „cadetje voor de reis" is gepakt, cadetje dat symbool is van de zorgzaamheid van moeder, zuster, vrouw of meisje en des ondanks gedoemd om nooit zijn bestemming te bereiken. Het „cadetje op reis" is geworden als de gebeden van de Chineezen in een vorm die blijft voortbestaan maar geen inhoud meer heeft. Tragisch overblijfsel van voorvaderlijke diligence- en trekschuitgebruiken, heeft het zich overleefd, is een grijsaard met gerimpeld gelaat, vreemd te midden van het moderne comfort en de moderne luxe. Het „E pluribus unum" van elk station is het grafschrift voor ,,'t cadetje op reis" geworden en te Amsterdam zijn de gelegenheden, om zich goed en goedkoop te verfrisschen en te versterken zoo vele, dat gij gelijk hebt, het jonge mensch dat u de Nieuwe Rott., Weekblad, Telegraaf, Handelsbld.cLd.dMd aanbiedt, er den mond mede te stoppen en daarmede gelukkig zijn vocale trompet. Gij hebt gelijk dadelijk na aankomst u te spoeden naar het restaurant neen gij hebt geen gelijk, zoudt gij het willen doen zonder onzen vriend, den heer de Bougrelon? Daar staat hij in zijn lange, getailleerde gekleede jas, een grooten cylinderhoed uit Meeuwsen's Hoedenmagazijn wat schuin op 't hoofd, een knuppeligen wandelstok in de hand een sierlijke das om de fraaiste kraag geknoopt, met een paar Dent's gloves uit het magazijn van den heer Sinemus in de Leidschestraat en met een gelaat, dat gij meent reeds vroeger te hebben gezien. Hij heeft ons al aangeklampt, hij is al bij ons, hij heeft zich reeds voorgesteld, heeft ons reeds den weg gewezen in de tunnels van het Centraal-Station, dat te hoog gebouwd is in tegenstelling met het museum, dat te laag is. De heer de Bougrelon, zijn wandelstok met kracht plantend in den grond, ontwoekerd aan de baren, leidt ons naar het hotel Van Gelder op het Damrak. Gij logeert hier goed, uw landslieden hebben drie eigenschappen die ze voor het hótel uitstekend maken; zij zijn degelijk, eenvoudig en zindelijk. Ziet eens hier, glanst alles u niet tegen? Zie dit glaswerk, gewasschen zooals 't behoort met een na-bad in koud water, om de pure helderheid te krijgen, die aan 't juweel herinnert. Ah, de degelijkheid is de zuster van de zindelijkheid. Gerust mevrouw, gij kunt hier met den vinger strijken onder kast en bed. en haar daarna afvegen aan 't blankwitte der lakens, zonder de reinheid daarvan te besmetten. De Bougrelon stond al weer op, blikte nog even naar een groote partij flesschen „Kaiserbrunnen'g" het voortreffelijke tafelwater, die zooeven weer in het hotel gearriveerd was en gij moest hem verder volgen langs het Damrak, den Dam naar de Kalverstraat, terwijl hij, betoogend de Nieuwe Beurs afbrak, helaas alleen met woorden en.roemde het Paleis, dat juist zijn zilveren carrillonlied losknetterde boven het hoofd der eenzame maagd, die meende hij, wijs heeft gedaan, den rug te keeren naar al dat leelijke van achteren. „Hartader van de stad," zegt hij, „deze Kalverstraat, die alleen nauw is opdat geen moderne electrische tram haar zal ontsieren met zijn reeksen galgen, waaraan de schoonheid is opgehangen door den beulpraktijk. In deze straat hebben wij geen tram noodig. Gij zijt er door, zooals gij door een mooi boeiend boek heen komt, voor gij 't weet en altijd te gauw. De heer Bougrelon is plotseling blijven stil staan voor een der groote spiegelruiten van een deftig huis met een hoogen gevel. „De schoonheid komt van het zuiden. Hier staat gij voor den kunsthandel van Buffa, één van de bezienswaardigheden van uw hoofdstad. De Medici hebben de schoone kunsten uit Italië naar mijn dierbaar Frankrijk gebracht. Maar de Italianen zijn verder noordwaarts getrokken en het zijn dc Lurasco's, de Cossa's, de Grisanti's, de Boggia's. de Valciolla's en de Buft'a's die in 't begin van de negentiende eeuw van uw voorvaderen de kunst brachten, die deerlijk in verval was geraakt. De Gebroeders Buffa reisden oorspronkelijk met platen langs de kermissen. Het Noordsch Venetië trok hen aan en zij vestigden zich hier, aan het Weesperplein vlak bij den Amstel. De zonen breidden de zaak van den vader uit en spoedig was de firma Buffa & Zonen in Amsterdam op 't gebied van den kunsthandel van veel beteekenis. In 1836 ging de zaak aan een anderen zoon van 't land van Dante en Petrarca over, den heer Caramelli en thans is de heer J. Slagmulder met den heer P. J. Zürcher eigenaar van dezen bloeienden kunsthandel, gebouwd in de Kalverstraat op de plaats van drie andere huizen. Maar gij behoeft niet vóór de uitstalkasten te blijven staan, al vindt uw kennersoog ook hier reeds veel schoons. De zalen binnen staan gratis voor elkeen open en gij hebt er een overzicht, niet alleen van het schoone en beste dat de Nederlandsche kunstschilders, oude en jongen, leveren maar naast de Israelsen, de Marissen, de Mesdags, de Voermans, de Witsen's, de Mauves, vindt gij hier Daubigny's, Monte- 10 cellis, Daumiers, Henner's, Ziem's, Decamps, Millets. Dikwijls, wanneer mijn oud hart heimwee krijgt voor de kunstlievende oevers van de Seine, waar het Louvre zich spiegelt in den breeden stroom, wandel ik voor dezen kunsttempel en nooit ga ik er zonder troost van daar.... Een tweede kunsttempel is de winkel van de tinna Delaunoy. Men ziet er antieke meubelen, porselein, zware Oud-Hollandsche kasten naast de fijnste Japansche borden. Maar er is in deze eenige straat in Nederland ook een andere nationale kunst, eene die niet gebracht is door vreemdelingen maar gesproten is uit het land zelf. Ziet hier, wij zijn voor No. 51 „De Zaanlandsche Zilver- smederij." , , De voorvaderen, de groote, degelijke voorvaderen, het ras van staal op een grond van wier, hield van alles wat „echt was. En zoo kwam het er toe, het zilverwerk boven de bijouterie te stellen. De zonen hebben de kunst van de vaders niet vergeten. Ziet hier de zware, wel gedreven zilveren molenbekers, de rijke taschbeugels, de wapenlepels, de bruidkoffertjes, het kunstige en traaie service-zilver. De bedrevenheid van den modernen zilversmid is zoo groot dat eii onmogelijk antiek van modern zoudt kunnen onderscheiden. Gii wilt u er van overtuigen, volg mij dan even naar het Magazijn van den heer Etienne Delaunoy, Kalverstraat. Hier, in dit huis, is bijeenverzameld de rijkdom van het zeventiende eeuwsche Nederland. Daar in dat fraaie kastje antiek zilver speelgoed, precieus bijeengezet als hadde sedert overgrootmoeder, niemand het kastje geopend. Bewonder deze oud-Delftsche schotels, deze sierlijke koperen luchters, die eens in de eikenhouten zalen der voorvaderen stillen -lans verbreidden. Het oude Delftsch was een navolging een zeer gelukkige, van het oud-Chineesche porcelein, dat te voren reeds door de Japanners met hun lijnen smaak was bewonderd. Hier in dit Magazijn kunt gij het effect zien van oude Chineesche en Japansche pullen op antieke kasten, van de stevige en schoon gebeeldhouwde soort, al waarin grootjes grootmoeder haar schat van linnen en batist en ook tvel haar kous met de gouden rijders en dukaten bewaarde. De firma A. Leeuwenstein, een der oudste en grootste handelshuizen in naaimachines van Nederland heeft tien eigen winkels in Nederland, terwijl in elke plaats van eenige beteekenis een agentschap van haar is gevestigd. De door haar verkochte machines munten uit door soliditeit benevens fraaie afwerking en zijn afkomstig uit de \ grootste fabrieken der wereld, waarvoor bovengenoemde firma als Generaal-Vertegenwoordiger voor Nederland optreedt. Zij vertegenwoordigt o. m. Seidel en Naumann, Dresden; Wheeler & Wilson Comp. Bridgeport, N.-Amerika. Haar hoofdkantoor is gevestigd in de Warmoesstraat No. 189. De billijke prijzen en prachtige qualiteit zijn dan ook de hoofdoorzaken, waardoor een reusachtige omzet is verkregen. Indien gij wilt zien, hoe ouderwetsche degelijkheid samen kunnen gaan met modern comfort, hoe het goede der voorvaderen behouden is gebleven en toch het betere van de nieuwere tijden niet is verwaarloosd, vertoef daar een oogenblik met mij in de gezellige conversatiezaal van het Hotel Amsterdam. Voor de ramen gezeten in de zachte causeuse met een glaasje Van Bijsterveld's advocaat voor u, een drank versterkend en smakelijk voor ouden en jongen, ziet gij voor u door de Kalverstraat heel het drukke, altijd opgewekte, schier feestelijke straatleven van Amsterdams hoofdstraat u voorbij trekken. Het is een gestadige cinematograaf, maar eene met de kleuren en het geluid van de realiteit. Ik heb hier logeergasten gekend, die er moeielijk toe waren te bewegen aan den wandel te gaan. Het is een afwisselend panorama van groote stadsbeweging. En ondanks deze drukte is het Hötel stil, rustig en heerscht er die kalmte welke men zoo veel te meer waardeert na de vermoeiende drukte van elke reis, zelfs de pleizierreis. En daarom ook kan ik u Hó tel Amsterdam aanraden, dat in 't hart, neen in den hartader van de stad is gelegen en toch slechts de lusten, niet de last van het moderne, groote stadshótel aanbiedt. En een kleine bijzonderheid, waarop wel de aandacht mag worden gevestigd, is, dat dit Hötel het groote voordeel heeft van niet zoo klein te zijn, dat men er zich bekrompen gevoelt en onvrij en toch ook niet zoo groot, dat men er zich als in een kazerne gevoelt. De juiste middelmaat, die den deftigen burger het meest aantrekt. Wij wandelen, neen wij slenteren de Kalverstraat door, slaan rechts den Heiligenweg in en houden stil voor een mooi poortje, een van de schoonste monumenten in steen ons uit het bloeitijdperk der renaissance nagelaten. Laat het in gouden letters gegrifte „Castigatio" u niet afschrikken om binnen te gaan want de tijden zijn uit, dat hier een schuldgevangenis was, waar menig wuft zoontje hout gezaagd heeft en angstig gewacht op papa's goedertieren. Waar eens de zuchten der veroordeelden opstegen, daar hoort men nu de zuchten van genot, wanneer in de groote zindelijke piscine de Amsterdammers (en op zekeren uren de Amsterdamschen) rondplassen, zwemmen, stortbaden nemen of in een der groote galerijen in de porseleinen kuipen het lichatsm (en daarmede den geest) verfrisschen. Deze Bad- en Zweminrichting mag gerustelijk tot een deibest ingerichte en een der zindelijkste van Europa genoemd worden. Winter en zomer kunt gij hier daags baden en zwemmen in water, dat gestadig ververscht wordt en op temperatuur gehouden. Een beleefd personeel helpt u en het toezicht is aan deskundige en ernstige leiding toevertrouwd. Deze inrichting is een ware zegen voor Amsterdam, dat trotsch kan zijn op deze hulde aan aan Hygia, dochter van Esculapus niet zonder reden door de ouden voorgesteld met den beker der gezondheid in de hand. En nu, na ons bad, wandelen wij als met gevleugelde voeten voorwaarts. Het eerst geleid ik u naar het magazijn van de firma G. en A. Muller, Rokin 66, waar gij den ïijksten voorraad wit geslepen kristal aantreft, kristal zoo helder als water zoude ik willeu zeggen, ware het niet, dat het water van 't Rokin een volslagen afkeer heeft van alle doorzichtigheid. Deze firma G. en A. Muller, te Amsterdam gevestigd, sedert 1754, heeft zich gehouden aan de oud-Hollandsche traditie, die het echte geslepen kristal naast het zilver en het goud in waarde stelde. In dit magazijn zult gij te vergeefs zoeken naar ook maar 't kleinste stukje fantasie, fancy, gekleurd of verguld glaswerk, prijzenswaardig principe nu helaas zoo vaak wansmakelijke of parvenu-achtige imitaties te koop worden gesteld door hen, die niet den goeden smaak van het publiek trachten te leiden maar publiek's slechten smaak al te gereede volgen en vleien. Kristal is een zaak van vertrouwen. Wie het koopt, koopt het gewoonlijk voor zijn leven en dikwerf nog voor veel langei, want het echte, mooie, zuivere en goed geslepen kristal behoudt zijn waarde zoo goed als een voorwerp van edel metaal. Het huis G. en A. Muller heeft te Haida in Bohemen een eigen kristalslijperij en zoodoende kan het aan al de voorwerpen een eigen cachet doen geven van doelmatigheid verbonden met sierlijkheid. Modellen van antiek kristal, zooals het voor eeuwen reeds geslepen werd en een kostbaar bezit was van voorname huishoudens dienen de slijpers tot voorbeeld. Maar de teekenaars volgen de richting van den tijd en menige sierlijke, gestyliseerde bloem op de kristallen vazen, of roemers draagt het kenmerk ook van de allerjongste school. De beide tegenwoordige beheerders van de zaak, de heeren George en Gerard Muller weten de reputatie van het oude huis hoog te houden en deze is stevig, als is zij ook op kristal gebouwd. Wanneer gij straks weer huiswaarts keert en in de stad of dorp uwer inwoning teruggekeerd zijt, dan zult gij, nevens de grootere en duurdere cadeaux die gij hebt ingekocht zeker niet voor de kinderen het kleine geschenk vergeten mede te nemen, dat bestaat in de lekkernijen die de moderne confiseur u aanbiedt. Een uitstekend adres voor de zoete geschenken is de zaak van den heer W. Kuyk, Galerij van het Paleis voor Volksvlijt 14, die sedert 1883 zich op 't gebied van chocolade- en dessert-artikelen een steeds grooter wordenden naam heeft verworven. Het is verwonderlijk met hoeveel goeden smaak en hoeveel vernuft verpakkingen zijn gevonden voor de rozenroode bonbons, de chocolade-tabletten van de groote wereldhiuzen, Marquis, Suchard, Blooker, Bensdorp c.s. Het oog wil ook wat hebben, zelfs bij artikelen, die bestemd zijn voor het gehemelte. De goede smaak is hier in dubbelen zin toegepast en men kan het huis van Kuyk gerustelijk de „Marquis" van Amsterdam noemen. Wij zijn wat moede. Wij willen een oogeublik rust nemen. Het Café-Restaurant „Het Gouden Hoofd"aan'tRembrandtsplein is waarlijk uitstekend gelegen. Van het ruime terras liebt gij een schoonen blik op de Utrechtschestraat zoo sierlijk afgesloten door het perspectief van 't Paleis voor Volksvlijt, terwijl de frissche geuren van het wei-onderhouden park in 't midden van 't plein u worden toegewuifd op de vleugels van 't windje. Het „Gouden Hoofd" is te Amsterdam bekend om zijn goede, degelijke keuken en wie gaarne iets van kunstbeoefenend Amsterdam wil zien, hij ga hier een middag dineeren. De groote tooneelspelers en de groote Amsterdamsche schrijvers zijn dikwerf hier op 't middaguurtje vereenigd en spelen als doodgewone stervelingen rustig hun domino'tje of tric-trac onder het genot van een glaasje Longse Vit®. . Gij zijt uitgerust nietwaar? Of wenscht gij nog een kijkje te nemen in Schiller's bierhallen. De naamgenoot en ook de verre bloedverwant van den grooten Duitschen dichter, heeft een naar alle eischen des tijds ingericht etablissement op net Rembrandtplein No. 34-36. Maar daarna breng ik u naaiden algemeenen kunsthandel Goudeket & Co., op de Prinsengracht 872, wandeling die wij zonder te groote sprong kunnen doen — we waren immers bij Rembrandt? Hier, op de Prinsengracht 872 vindt gij een doorloopende tentoonstelling van schilderijen in een rustige, groote, welverlichte zaal, die uitnemend elk werk tot zijn recht doet komen. Behalve de oorspronkelijke schilderijen van oude en jongt meesters is deze firma ook specialiteit in sportgravures, zoozeer is toch nu de liefde voor lichaamsoefening toegenomen en elk deftig huis gaarne een plaats aan den wam afs a,i voor een afbeelding op den een of anderen tak van sport betrekking hebbende. De firma werd voor hare sport-gravures op groote tentoonstellingen met eerste prijzen bekioon . De firma Goudeket & Co. is ingericht voor en-gros handel maar ook voor détail verkoop, Wereld-firma's in den kunsthandel, zooals J. Löwy te Weenen, Reproductions-Kunstverlag te Berlijn, F. & R. Annan & Sons, Autotype Repioduction te Glasgow, Augustin te Finland a. d. bpree en Trowitzsch & Sohn te Frankfort droegen aan de heeren Goudeket & Co. de vertegenwoordiging voor Nederland op, zoodat men hier kan spreken van een modern internationaal kunst-instituut. , In direct verband met de kunst staat ook het Modelhui. , dat de ondernemende heer N. Ie Grand, architect-inteneui, op de Keizersgracht 732 heeft ingericht. De heer le Grand heeft zich in verbinding gesteld met de best bekende kunstnijverheidsondernemingen hier te lande en zijn nieuwe zaak bij het publiek spoedig in den ouden roem doen deelen van de thans ontbonden firma Vos en le Grand. In het modelhuis van den heer le Grand ziet men bijna louter Hollandsch handwerk, waaronder tevens smeed- en pottebakkers — en glaswerk is te verstaan. De jonge paartjes, die zich smaakvol willen installeeren zullen hier in dit Modelhuis degelijkheid, fraaiheid, stijl en goeden smaak kunnen bewonderen. In de Oud-Hollandsche buffetten behooren de Oud-Hollandsche gebakken. Het zou merkwaardig zijn om na te gaan, welke gebakken, die op Jan Steens Sint-Nicolaasavond voorkomen, thans nog de vreugde der kinderen uitmaken. De koekfabriek „De Nederlander", Prinsengracht 579 firma R. J. Lindeboom en Zonen, fabriceert de zoete ontbijtkoek, die reeds eeuwen geleden, lekkernij en voedsel tegelijkertijd was op de onbijttafels en feestbanketten der Hollanders. De ontbijtkoek dezer firma, samengesteld uit zuivere grondstoffen van de beste qualiteit is, evenals de boterbatons, botersprits en St. Nicolaas een algemeen gevraagde délice van dagelijksch gebruik geworden. De verpakking van de ontbijtkoek, een specialiteit dezer firma, maakt dat niet alléén de koek voor de kinderen aantrekkelijk is. Gij kunt de producten van de firma B. J. Lindeboom en Zonen in elke voorname zaak van consumptie-artikelen vinden en het is zelfs noodzakelijk ze daar te koopen, daar de firma zelve alleen in 't groot levert. Het kan zijn, dat gij in groot gezelschap gaarne uw pleizierreis in Amsterdam volkomen genotvol wil maken door een feestelijk diner. Laat u dan geleiden naar maison Couturier, aan de Keizersgracht 110. 8 waar al wat te Amsterdam deftig en in aanzien is, banketteert. De keuken van dit huis is bekend tot zelfs over de grenzen en het zijn zelfs Franschen, verwend door Polet en Chabot te Parijs, die verklaren dat de diners hier voorgediend wat toebereiding, wijze van voordienen en omgeving betreft, de school van Vatel verraden. Op den disch van Couturier's eetzalen hebben de seizoenen geen invloed meer. Gij krijgt er zoo gij 't wenscht in 't hartje van den winter asperges en abrikozen, frissche zomergroenten en blozende zuidvruchten en verkoelt u aan 't zomermaal met de gefrappeerde dranken en desserten, koel en frisch als een heldere winterdag. En na het dessert slurpt gij de geurige mokka en gij kunt u, zooals dat after dinner past, overgeven aan de meest optimistische beschouwingen. De optimisten hebben altijd gelijk. Het is onrechtvaardig over deze tijden te klagen — vooral na een goed diner. Rust, vrede, overvloed is uw deel in Holland's veste, zoo geheel anders dan in de tijden toen Al va, andere Chamberlain, het ras met uitsterven bedreigde. Alva! Welke vreeselijke gedachten van marteling en gewetensdwang wekt die naam niet op! Hij woonde in de Warmoesstraat op dezelfde plaats waar nu zich het trotsche gebouw verheft waar de firma Geels & Co. haar stoomkoffie-branderij en magazijn van koffie en thee heeft opgericht. Wonderlijke loop der geschiedenis. Waar vroeger de wreedaard woonde, die de voorvaderen brandde en kneusde, daar zijn nu de vreedzamer „martel"-werktuigen opgericht, waar de geurige mokka-boon gebrand en gekneusd wordt, de koffie en de thee uit de koloniën van 't zelfde land, eens met vernietiging en dwinglandij bedreigd. Menschen en koffieboonen hebben een zaak gemeen, wanneer ze van de goede soort zijn — de verdrukking en het lijden maken hun beter. De firma Geels & Co. laat u gaarne in haar modern huis nog eenige overblijfselen zien uit den tijd van Alva. Maar gij zult, Alva liever vergeten en uw geurige Mokkakruiden met de geur van een goede sigaar, ander product uit onze koloniën, of die welke de verdrukkers van ons volk eertijds hebben moeten afstaan aan het moderne Amerika. Uw sigaren moet gij te Amsterdam koopen bij den heer E. H. Welsink, Damrak 68 tegenover den toren van de Nieuwe Beurs. Sedert dertig jaren importeert deze firma direct uit Havana. Sigaren is, vooral in een stad waar gij niet thuis zijt, een zaak van vertrouwen. Bij den heer Welsink znlt gij in uw vertrouwen niet bedrogen worden. Het is bijna een gewoonte geworden om, dank zij den vooruitgang op photografisch gebied, die snel en goed werk bij alle weersgesteldheden mogelijk maakt, als aangename herinnering aan een prettige reis, een photografie mede te nemen. De Photografische Kunstlicht-Inrichting van den beer Alex. Bratoch, Stadhouderskade 82 is een model-atelier dat alleen in wereldsteden als Berlijn en Londen en Parijs zijn wedergade heeft. Dit atelier is geheel electrisch verlicht. Het dag- licht is buitengesloten en het electrische licht, dat niet afhankelijk is van regenluchten en zonsondergang, kan wedijveren met het zonlicht, toegepast op wetenschappelijke wijze, zooals hier. De heer Alex. Bratsch is de eerste photograaf die in Nederland het electrisch licht voor de photografle aanwendt. Door zijn systeem worden lichteffecten verkregen, die in een daglichtatelier onbereikbaar zijn. De duur der opname bedraagt slechts '/« seconde, waardoor de kans, de gewenschte gelaatsuitdrukking te krijgen 20 maal grooter wordt, dan in een daglicht-atelier, waar men immer door het lange poseeren zenuwachtig wordt en zoo op het portret komt met een gelaatsuitdrukking, die geheel afwijkt van uw gewoon wezen. Een der uitspanningsoorden waar de Amsterdammer, die zich wil verpoozen het liefst met vrouw en kind heen gaat is het Café Schinkelhaven aan het einde van 't heerlijke Vondelpark en der tramlijn Overtoom. Na een wandeling door het Vondelpark, is een rustig zitje in het sierlijke chalet op de terrassen of in den lommerrijken tuin een waar genot. Gij kunt u verpoozen in de gezellige, met vele hangplanten versierde serre, in den buitengewoon smaakvol aangelegden tuin en terwijl de heeren in de billardzaal zich rond de groene tafel vermaken met caramboles en stooten over de band, kunnen de moeders de kinderen afleiding en gezonde sport verschaffen in den dwaaltuin, in de afdeeling der gymnastiek werktuigen en bij het caroussel. Schinkelhaven is eveneens een gunstig bekend restaurant, waar gij onder veranda of in serre te midden van groen en bloemen, met het uitzicht op 't schoone park of het verschiet van stad en land, genotvol kunt dineeren. Menigeen wenscht zijn bezoek aan Amsterdam te verbinden van een reisje door Noord-Holland. De Engelschen en Amerikanen verzuimen het maar zelden en gelukkig dringt thans ook in Nederland meer en meer het besef door dat het van belang is zijn eigen land te kennen zco goed als het buitenland. De Noord-Hollandsche Tramweg-Maatschappij komt u loffelijk voornemen, karakteristiek Noord-Holland te willen leeren kennen, op uitstekende wijze te hulp. Deze maatschappij heeft een voorspoedige geschiedenis achter den rug. In 3888 werd cle eerste lijn aangelegd Arasterdam—Buiksloot—Zunderdorp— Broek—Monnikendam—Edam. In 1894 veroorloofde het behaalde succès er de lijn Zunderdorp—Ilpendam—Purmerend aan toe te voegen en een jaar later weder de sierlijke wagens ook langs en door Beemster, Eijp, Schermerhorn, Schermer en Alkmaar. Sinds 1898 exploiteert de maatschappij ook het stoombootveer Amsterdam—Purmerend. Te Monnikendam bestaat aansluiting aan den botterdienst op Marken van schipper de Waart, zoodat een zeereisje uw pleiziertocht kan besluiten. In 1901 bedroeg het aantal reizigers 1.081.800 en dit jaar zal het wel weer grooter zijn. De heer de Bougrelon, onze welingelichte gids verlaat ons ; met een sierlijken zwaai van den arm neemt hij zijn hoogen hoed af en beleefd als de Franschman blijft, bedankt hij ons, in plaats dat wij hem bedanken. Gij volgt hem met een vriendelijken blik tot gij hem in zijn hotel ziet verdwijnen, het Hótel 't Wapen van Medemblik op het Damrak Iso. 84 eenvoudig, degelijk, zindelijk hötel, dat tot gezellige woning strekt aan allen, die zooals de heer de Bougrelon hun stad op ende op kennen en weten w&4r zij moeten zijn om in den vreemde een eigen haard te vinden voor den korten ot langeren tijd dat gij er voor uw pleizier of voor uw zaken wellicht voor beiden tegelijk, vertoeft. Aan den N. Z. Voorburgwal nos. 187-225 verrijst de drukkerij van de Heeren Roeloffzen-Hübner & Van Santen, waarin gevestigd zijn de bureaux van Directie, Redactie en Administratie, expeditiezalen, zetterij, gieterij en drukkerij van Het Nieuws vld. Dag. . „. De „Kleine Courant", zooals het „Nieuws van den Dag in het begin van zijn bestaan heette, werd opgericht in 1870, kort na cle afschaffing van het Dagbladzegel, door de reeds toen om hun ondernemingsgeest bekende en in den boekhandel hoog aangeschreven uitgevers G. L. Funke en P. van Santen. Dat beide mannen een juisten blik hadden op de behoefte van hun tijd, bleek alras door het buitengewone succes dat aan hunne onderneming ten deel viel. Onder de geestdriftvolle leiding van den eersten Hoofdredacteur, den Doopsgezinden predikant Simon Gorter, veroverde het „Nieuws" zich reeds spoedig een eigen plaats in den lande. Na diens te vroegen dood werd de populaire schrijver van de „Trouringh" H. de Veer, Hoofdredacteuren na diens overlijden in 1890 volgde hem op de Utrechtsche predikant Dr. P. H. Ritter, wiens naam als schrijver toen reeds een goeden klank gekregen had door zijn „Paedagogische" en „Etische Fragmenten". . „Het Nieuws van den Dag" heeft, zonder zijn oorspronkelijk karakter van beknopt en populair dagblad geheel prijs te geven, steeds gezorgd voor vermeerdering en verbetering van inhoud. De uitbreiding der correspondenten, zoo binnen- als buitenslands, de invoering van nieuwe en belangrijke rubrieken, de aanstelling van bevoegde en bekende medewerkers op verschillend gebied, alles onder de leiding van een zeer bekwame redactie, was met de vermeerdering der advertentiën, oorzaak, dat de vier bladzijden druks, waaruit het blad bij zijn optreden bestond, thans tot 20 a 30 bladzijden daags zijn geworden. Aldus heeft het „Nieuws" een'schier eenig voorbeeld geleverd in de Nederlandsche dagbladpers, van een gestadigen vooruitgang en bloei, met een steeds zich uitbreidenden lezerskring en een toenemende advertentiekracht. De „Kleine Courant" is zoo gaandeweg een groote courant geworden, die, zonder zich scherp partij te stellen in den politieken strijd, het vertrouwen en de waardeering heeft weten gebouw, waarin het gevestigd is, voortdurende vergrooting gevorderd. Door de verbouwing in 1889, waarbij meer dan 40 aangrenzende perceelen werden gesloopt, heeft het zijn tegenwoordigen vorm, met breeden gevel aan de oude Pijpenmarkt verkregen. Wanneer ge van huis zijt en uw huis, hetzij bewaakt dooide dienstbode, hetzij goed afgesloten zonder bewaking overlaat, is het U toch een rustig idéé te weten dat, wanneer een onverlaat het mocht wagen, ondanks de goede zorgen uwer nachtwakers of stedelijke politie, in te breken en uw kostbaarheden weg te nemen of uw inboedel te beschadigen, dat uw schade door verzekering gedekt is. Een ware voorzorg is dus uw huis tegen inbraak en natuurlijk tegen brand ook te verzekeren, maar een tweede voorzorg moet zijn zulks bij een door en door soliede Maatschappij te doen. Zeker een deiallerbeste ipaatschappijen is de Nederlandsche Lloyd, directeur de heer J. ter Meulen Jr., Heerengracht 248, Amsterdam. Deze Maatschappij heeft ook als conditie, dat met inbraak gelijk gesteld wordt het zich toegang verschaffen door middel van valsche sleutels. Voor het geval dat een woning, waarin de verzekerde inboedel zich bevindt, onbewoond wordt gelaten, loopt de risico door zonder verhooging van premie en wel voor zoover betreft goud, zilver, edelgesteenten etc. gedurende dertig dagen en voor de overige goederen, tot den inboedel behoorende, gedurende zes maanden. Doch worden deze kleinodiën bij eene door de Maatschappij goedgekeurde bank of ander bewoond woonhuis in bewaring gegeven, dan blijft de risico doorloopen of wordt de woning tijdens langere onbewoondheid eenmaal per maand door een daartoe aangesteld persoon gecontroleerd, zoo blijft de risico eveneens onverminderd doorloopen. Bij verzekering van inboedels, waarbij geen kostbare voorwerpen als: schilderijen en andere kunstvoorwerpen van hooge waarde zijn, is de verzekering volgens tarief B aan te bevelen, welke bij eene waarde van den inboedel tot ƒ 20,000.— slechts ƒ 7.50 per jaar kost en waarbij men tot een bedrag van ƒ 5000.— schadevergoeding kan erlangen. In het laatste vierde deel der pas geëindigde 19de eeuw heeft de levensverzekering in Nederland een groote vlucht genomen. Onder de in dat tijdvak opgekomen Maatschappijen van levensverzekering mag zeker met eere genoemd worden de „Onderlinge Levensverzekering van Eigen Hulp'', die door hare algemeen erkende groote soliditeit een eersten rang onder de instellingen van dien aard inneemt. Zij heeft in de ruim 20 jaren van haar bestaan een groot bedrag aan kapitalen en rente verzekerd, zij heeft tegenover de toekomstige verplichtingen daaruit voortvloeiende een zeer groote reserve van bijna 7 millioen gulden. Door een zuinig beheer met vermijding van alle andere dan strikt noodige uitgaven, is het haar mogelijk geworden, om aan hare verzekerden een aanzienlijk deel der door hen betaalde premiën als winst terug te geven, tot een bedrag van bijna één millioen gulden. Hoeveel dat voor een bijzonder geval kan bedragen, blijkt uit het voorbeeld van verzekering en winstuitkeering in de achterstaande advertentie. Een ieder worde daarom in zijn wèlbegrepen belang geraden zich voor het sluiten eener levensverzekering te wenden tot de Onderlinge Levensverzekering van Eigen Hulp, te Amsterdam vertegenwoordigd door den heer T. Greidanus, Rokin 99. Zij die Amsterdam bezoeken morden vooral attent cjemaakt op de ,,BODEGA OPOHTO" Damitak 92 bij den Dam. Filiaal van de fii*ma R. flOOOEfJDIJ^ df., te Vlaafdingen. De Dii*eetie, J. p. J. WIUIiEJVIS. SUïgcmcnie tüinötljaubcl 90m£tetbam, w v ilriiisrmu'rtcljt 872. a3nubiiïCt en Cn. - WANDELINGEN DOOK AMSTERDAM. TTelepboonnumm 4455. ^rtjllbetijcii, 5li patellen, ératmre£, Ctscu, £Boto'& Cncnbtcnicnten. -=_ ^ycrinïïteit in ^portgraburcig, -=^_ beftvoont» op verscblllenbe tentoonstellingen. lumstyinl: tJrinscnijracIjt 872. # # # pngclijhö (jeojHiiö. ,,'T LOOTSJE", Kalverstraat, 32. Het bevallig binnenhuisje blijft door niemand onbezocht. Men zou het. beknoptheidshalve, het proef- en bestelhuis kunnen', noemen der eigenlijke fabnekvan de Erven LUCAS BOLS, aan de Rozengracht. De zaak dagteekent reeds__uit 1575. KjUnlPf De tabaks*™ van HERM's. OLDE3SKÜTT & ZOONEN, iu 1760 te Amsterdam opgericht, is zeker een der oudste tabaksfabrieken m «eaeriana, naar Specialiteit is de zoo zeer geroemde Oude Varinas en Portorico Tabak. In 1813 kocht zij het Slot te Ahaus, in Westfalen (waarvan hierboven een juiste afbeelding) en werd daar hare fabriek voor Duitschland gevestigd. Hei van dit jaar werd hier eene nieuwe fabriek betrokken, (afb. hiernaast), gebouwd onder leiding van den Arch. J. A. van Stbaaten Jb. OLDENKOTT's Tabak, is bij de voornaamste winkeliers door geheel Nederland verkrijgbaar tegen de volgende prijzen: Portorico. Varinas. Marylaml. AA a 50 pittig. K a 150 geurig. C i 50 pittig. BB „ 60 aangenaam. \V „ 180 fijn. Prima „ 55 „ S „ ÏO zacht. o (2._ jj00g No. 5 „ 65 zacht. H 80 „ y (ijn> d (i 80 licht. T „100 pittig en geurig. B , 120 zacht en geurig. W »3'5(l Zeer In grof en E {. 130 „ P ,. 4.50 gemig' fijn-snee. Wapen' van BECELENBl'RG-SCBWEBlü a 60 aangenaam. THE SINGER MANUFACTURING COMPANY. w Kalverstraat (52. 11 The Singer Maimfacturing Company. KALVERSTRAAT 62. The Singer Manufacturing Company te NewYork is bekend als de eerste en tevens grootste naaimachinen-fabriek der wereld. Uit de fabrieken dezer Maatschappij zijn de wegens deugdelijkheid en eenvoudige inrichting alom gezochte Singer-Machines afkomstig. Men kan zich een denkbeeld vormen van de uitgebreidheid der zaken van deze Maatschappij, wanneer men nagaat, dat van alle naaimachines, welke in het geheel tot op heden vervaardigd en verkocht werden, de Singer Company alleen meer dan de helft geleverd heeft en dat haar jaarlijksche omzet op dit oogenblik over het half millioen bedraagt. De fabrieken zijn er dan ook op ingericht om dagelijks niet minder dan 3000 complete machines te kunnen vervaardigen. De Singer-Maatschappij heeft, zooals bekend is, hare depóts in alle deelen der beschaafde wereld en bijvoorbeeld alleen in ons land reeds 40 eigen winkels, alwaar naaimachines voor verschillende doeleinden niet slechts in de gewone beteekenis des woords verkocht, maar ook aan onbemiddelde, mits als eerlijk bekend staande personen tegen welcelijksche aflossing geleverd v orden. Dit laatste is wel een krachtige bijdrage tot de oplossing der sociale vraag, want slechts op deze wijze konden en kunnen voor het meerendeel de vele arme naaisters en kleinere ambachtslieden in het bezit eener eigene machine komen en zich aan de ellende van het met de hand naaien onttrekken. De Singer-Maatschappij ontvangt in de bovengenoemde cijfers van haren omzet wel het verdiende loon, — een omzet die met den dag toeneemt. Hierdoor is zij dan ook in staat haar fabrikaat steeds goedkooper verkrijgbaar te stellen en zoodoende het meer welhebbend gedeelte van het pnbliek voor zich in te nemen, door de hooge korting die aan betalers met gereec geld wordt toegestaan. Steeds enorme sorteering van le klas fabrikaten. KEIZERSGRACHT 305 Men vrage onze geïll. Catalogi en conditiën. Café „Buiten-Amstel". Aan de lieflijke Amstelboorden, op een kwartier gaans van de stad, bovendien verbonden met de trams, heeft de Expl. Maat'i „DE KARSEBOOM", juist voor den laatsten aanlegsteiger Schollen brug, een alleraangenaamst zitje aangelegd, vanwaar men het schilderachtig rivier- en landgezicht, in de schaduw der veranda's voor en achter het gebouw, volop kan genieten. In den prachtigen speeltuin is een doolhof met verrassende uitkomsten en een kindertram. Achter het lokaal, dat bij zijn welvoorzien buffet en biljards bovendien een belangrijke leestafel bezit, is een flink terrein met onderscheidene gymnastiektoestellen, kinderspelen en een tooneelzaal. Ook zult ge spoedig u in gezelschap bevinden van de roeiers, die bij voorkeur voor deze inrichting hunne gieken vastleggen, om hier voor eenige oogenblikken neer te strijken. Seyffardt's Boekhandel, DAMKAK yy bij den Dam. Opgericht in 1849. Boekhandel. Eentscta ImjorttescMIt. lapzijn van HoltaMe BoeSen. Atlassen; Land- en Zeekaarten; Aard-enHemelgloben; Reisboeken van: Baedeker, Grieben, Meyer, Woerl; Hendschel's Telegraph. Reichskursbuch, Storm's Kursbuch; Romans en Verhalen, Dichtbundels, Tooneelstukken, Kinderwerkjes en Prentenboeken. Studieboeken voor Middelbaar en Hooger onderwijs. Schoolboeken voor m. u. Lager onderwijs. Woordenboeken, Spraakkunsten- en Taalgidsen in alle talen. Reclam's Universalbibliothek; Hendel's Bibliothek der Gesamt-Litteratur; Meyer's Volksbücher; Sammlung Göschen; Velhagen & Klasing's Schulausgaben. Grieksche en Latijnsche Klassieken: editie Teubner, Tauchnitz, Weidmann, Freytag. Tauchnitz Edition. Collection of British Authors. LEVERING VAN Tijdschriften en 'Vervolgwerken. Muziekhandel. Edition Peters, Collection LitolfiF, B. Schott's Söhne, Mainz; Johann André. Oü'enbach; Er. Portius, Leipzig; Augener & Co., London; J. B. Katto, Brussel. Edition Steingraber; Eulenburg's musikalische VolksBibliothek en andere goedkoope muziek. A.nnoncen-Bureau. Amsrtmsclie Boet bh SteeMrnferij, v/h. ELLERMAN, HAEMS & Oo. Deze Naamlooze Yennootschap, onder directie van den Heer B. C. E. ZWART, is gevestigd Warmoesstraat 147/51 en een der grootste drukkerijen van ons land. De 22 snelpersen en het uit ruim 200 personen bestaande personeel zijn voortdurend bezig ter vervaardiging van Kleurendruk-, Illustratie-, Boek- en Handelsdrukwerk. De drukkerij bezit op dit gebied eene gevestigde reputatie omtrent keurig en vlug werk bij matige prijzen. li* NAAMLOOZK VENNOOTSCHAP BAD- EN ZWEMINRICHTING. TH. VAN HEEMSTEDE DBEDT. — IS) De BnjttflalC. Warme Baden in Porseleinen Kuipen. 1 Bad ƒ 0.45; 10 = ƒ 2.50; 25 = y 5.75; 50 = / 11.—; 100 = ƒ 20— Duinwater-Douches boven alle Icuipen. Buitenbaden en Zwemlessen. 1 pers. ƒ 10.— ; 2 pers. uit één gezin J 16.—; 3 pers. uit één gezin J 21.—; 4 pers. uit één gez. J 24.— Maandkaart ƒ 5.— Vacantiekaart geldig tot 1 Sept. ƒ 6.— Leden van Zwemciubs J 7.50. Een bad = ƒ 0.40; 5 = / 1.50; 10 = ƒ 2.50. Geopend voor Dames zoowel als voor Heeren : des Zomers van 6 u. tot donker. Vrijdag en Zaterdag tot 9 u. 's avonds; des Winters van licht tot donker; Vrijdag en Zaterdag tot 10 u. 's av. Des Zondags altijd tot 12 u., sluiting der kas 11| u. 'smorg. Uitsluitend voor Abonnés zijn des winters Warme Baden verkrijgbaar è 10 Cents per Bad. Danies-Badoosturues van zuiver wol vervaardigd, Badmutsen enz. zijn aan de Inrichting verkrijgbaar. Prachtige en veilige Bergplaats voor Rijwielen. IMerliie Leveimmlmii van „Been Hult'. Hoofdkantoor; 's (iravenliage, kortenaerkade 3. Bijkantoren: Amsterdam, Rokin !)!), Rotterdam, Wijnstraat 47. Directeuren: J. C. v. GUENS en Mr. E. A. SMIDT. Secretaris Dr. H. ONNEN. Wiskundig Adviseur, Brof. Dr. A. J. v. PESCH, te Amsterdam. Geneeskundig Adviseur, Dr. D. L. v. WELY, te 's Gravenhage Verzekerd Kapitaal ƒ 16.750.000.— Verzekerde Rente „ 700.00Ü.— Premie Reserve ruim, „ 6.960.000.— Zeker heidsfonds 400.000.— Overschot aan de Verzekerden teruggegeven bijna/965.OOO.— De O. L. v. E. B. sluit tegen vaste premiën alle soorten van levensverzekeringen en lijfrenten, ledereen, hetzij hij al of niet lid is der Vereeniging E. H. kan zich bij haar verzekeren. Voorbeeld van een verzekering en winstuitkeering over het tijdvak 1879/1900. Iemand, oud ruim 35 jaar, sloot in 1880 een verzekering tot uitkeering van / ÏO.OOO. na 30 jaren of btf zyn overlijden (Gemengde Verzekering). Hij betaalde daarvoor tot einde 1900 aan premiën f 6583.67 en ontving in dien tijd als winst terug f 1504.64, z\jnde 23 pCt. der betaalde premiën. HOOFDSTUK X. Uitstapjes buiten Amsterdam. Baarn, Utrecht, Bussum, Laren, Hilversum, Muiderberg, IJ, Zaanstreek, Haarlem, Zandvoort, IJmuiden, Wjjk-aan-Zee. De naaste omstreken van de hoofdstad van Nederland bieden niet veel schoons. Een vroegere fraaie wandeling door de Linnaeusstraat en langs den Oetewalerweg naar Diemerbrug en Diemen is door den aanleg van den Gooischen stoomtram zeer in aantrekkelijkheid gedaald. Langs de Weesperzijde (zeer zonnig) naar Diemen is een door Amsterdammers veel bewandelden weg, deels langs den Am stel; eveneens de minder zonnige weg langs den Amsteldijk, den Amstel, naar Ouderkerk. Ook om te rijden, hetzij per rijtuig of per rijwiel, aanbevelenswaardig. Een mooie rit is langs den Amsteldijk, door de Kalfjeslaan tot aan den Amstelveenschen weg, dan langs dezen nogal boomrijken weg tot aan een der Nieuwer-Amstelsche uitgangen van het Vondelpark en het Vondelpark door terug naar de stad. Men vindt dicht bij dien uitgang de groote cellulaire gevangenis. Bieden de naaste omstreken weinig, de kroon van Amsterdam's banlieue is het Gooi, met Bussum, Hilversum, Baarn (station van den Oosterspoorweg, Centraal-station), Blaricum, Laren, Huizen (te bereiken per spoortram van Hilversum of per Gooische stoomtram van de stad via Diemen, Muiden — zijtak naar Muiderberg, waarover later — en Naarden), Eemnes, Lage en Hooge Vuursche, enz. Baarn. Laat ons beginnen met Baarn, een heerlijk oord. Wanneer wij ons punt van aankomst — het liefgelegen station — ook tot punt van uitgang nemen, bevinden wij ons aan den Hilversumschen straatweg. Het station is een aardig gebouw, in gewijzigd Zwitsersehen stijl opgetrokken, met een overhangenden kap, die, van boven tot warande ingericht, een ruim uitzicht verleent over den omtrek. Het bevat een wachtkamer voor het Koninklijk Gezin. Aan de linkerhand, vlak vóór ons, vraagt het Amalia-park met zijn fraai ijzeren hek om aandacht. Ook deze naam herinnert, gelijk zoovele andere, die men hier zal ontmoeten, aan de leden van het Vorstelijk Gezin, die hier zoo gaarne vertoefden. Het schilderachtige Baarn vormt niet alleen de glansrijkste parel aan de kroon van het Eemland, maar het roept tevens blijde dagen uit de geschiedenis van ons vaderland voor den geest. Werwaarts men de schreden het eerst richt is, ondanks de ruime keuze van statige lanen en bedrieglijke slingerpaden, niet twijfelachtig. Den Speelhuissingel volgende tot de Borlaan of de Leerlaan ingeslagen, en men bevindt zich bij de Groote Kom te midden van het omvangrijke Sterrebosch. De Lindenkom is wel niet de grootste, maar toch zeker de bevalligste. Hier en aan 't straks genaderd Jagershuis slaan de meeste wandelaars hunne tenten op. Door het Engetje zet men intusschen de wandeling voort naar De Komedie. Die titel is geschonken aan een kruisvormige grasvlakte, met laag houtgewas omzet en een heuveltje aan het einde, dat waarschijnlijk als tooneel moet worden aangezien. Van deze schouwplaats heeft men het uitzicht op de boerderij en het héerenhuis De Eult, welks witte muren, half in het lommer verscholen, zich scherp afteekenen tegen den donkeren achtergrond. Nog een paar schreden, en men staat in de Koningslaan met de Waterloo-naald, ter vereeuwiging van den 16den Juni 1815, aan den uitgang en het Paleis bij de intrede. Indien het Vorstelijk Gezin er geen verblijf houdt — in tegenovergesteld geval wappert de vlag van den hoogen standaard in den voorhof — bestaat er gelegenheid ter bezichtiging. Voor het parkbezoek heeft men zich te wenden tot den tuinman, voor het Paleis tot den bewaarder. Belangrijk zijn vooral de Willems- en Mauritskamer (met een schoorsteenstel, dat eenmaal aan Louise de Coligny behoorde), de Waterloo-zaal (met een paar omvangrijke doeken van Pieneman), de Audiëntiezaal (met een groot aantal kunststukken), de Antieke Kamer, de groote Eetzaal enz. Tot de meest gezochte uitstapjes behoort ook de Eemnesser weg, ook al aantrekkelijk om zijne fraai buitenplaatsen. Na het bezoek aan den Hoogen Eng en het Eemnesser-bergje, wacht het uitgestrekte Groeneveld (25 min. van het station) met zijn heerlijke, voor het algemeen toegankelijke wandeldreven en sierlijke waterpartijen. Door de aansluiting bij het spoorwegnet, waartoe wijlen Prins Hendrik krachtig heeft bijgedragen, werd Baarn een geliefkoosde plek' voor buitenverblijven. Hier en aan den overkant der Prins-Hendriklaan is door hem grond in erfpacht afgestaan, ten einde er buitenverblijven te stichten, zoodat het bekoorlijke Baarn, na in vroeger eeuwen als stad een twijfelachtigen bloei te hebben genoten, als dorp een tijdperk van groote welvaart is ingetreden. Tusschen de vele rijke buitenverblijven, voornamelijk van Amsterdammers, bevindt zich het Sanatorium, een geneesinrichting steeds gunstig bekend, gelegen in een uitgestrekt dennenbosch, rechts van het station bij aankomst van Amsterdam. Rijtoeren. (De afstand is opgegeven heen en terug zonder oponthoud aan pleisterplaatsen). 1°. Door Baarn en onmiddellijke omgeving, — 1 uur. 2'. Van Baarn langs Soestdijk, Pijnenburg, Hooge en Lage Vuursche en terug, — 3 uur. 3". Van Baarn over Groeneveld, Eemnes (binnen en buiten), Laren naar Hilversum en terug, — 3 uur. 4°. Van Baarn over Eembrugge, Hoogland, Amersfoort, Soest naar Baarn, — 4 uur. 5°. Van Baarn over Eemnes (binnen en buiten), Blaricum (paviljoen), Huizen, Naarden (Jan Tabak), Bussum, 's-Graveland, Hilversum over de Hooge Vuursche naar Baarn, — 6 uur. 6°. Van Baarn, Soestdijk, Pijnenburg, De Bilt, Zeist, Driebergen, — 6 uur; over Huis ter Heiden en Soesterberg naar Baarn terug, — 6 lA uur. 7°. Van Baarn over de Hooge Vuursche, Hilversum, 's-Graveland, Loosdrecht en terug, — 3K uur. 8°. Van Baam over de Hooge Vuursche, Lage Vuursche, Maartensdijk, Hilversum en terug, — 3i/s uur. 90, Van Baarn over Soestdijk, Soesterberg, Huis ten Halve, Amersfoortsche berg, Amersfoort en terug, — 4 uur. 10°. Van Baarn naar Eembrugge, Bunschoten, Spatenberg en terug, — 3 uur. De Oosterspoorweg bereikt van Amsterdam eerst Hilversum, terwijl een lokaaldienst de verbinding met Utrecht (Maliebaan) in stand houdt. utrecht, de hoofdstad der gelijknamige provincie,' is het meest centrale punt van ons land en heeft daardoor een buitengewoon druk spoorwegverkeer. De stad is geheel omgeven door wandelwegen en bezit vele ruime pleinen, waaronder vooral bekend Het Vredenburg, waarop nog enkele ruïnen van het vroegere kasteel Vredenburg, de Neude, St. Janskerkhof enz. Dwars door de stad slingert zich de Oude Gracht. Bizonder fraaie wandelingen langs de Singels en de prachtige Maliebaan. Concerten worden gegeven in het Hoogelandsche Park en op het Lucas Bolwerk en bovendien in de fraai gelegen tuinen van het lokaal Tivoli. 's Winters bovendien bijna dagelijks uitvoeringen in den Schouwburg of in het Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen. De voornaamste bezienswaardigheden zijn: De Domtoren, (de hoogste toren in ons land). De Rijksmunt, 's Rijks-Veeartsenijschool, het Stedelijk Museum van Oudheden, het Aartsbisschoppelijk Museum, Museum Kunstliefde en De Academie, het standbeeld van Graaf Jan Nassau op het Munsterkerkhof. Voornaamste Hotels zijn: Les Pays-Bas (St. Janskerkhof), „Het Kasteel van Antwerpen" Oude Gracht, Hotel de 1'Europe, Hotel „De liggende Os" en Bellevue op het Vredenburg, enz. Voornaamste koffiehuizen: Haagschc koffiehuis (Vreeburg), Wiener Café Fisslthaler (Oude Gracht), Hotel Central en Hotel de la Station (bij het Station) en Café De Vereeniging(Mariaplaats). Bodega's: Ferwerda-Tieman (Pausdam) en The Continental-Bodega Company (Choorstraat). Onder de uitstapjes behoort in de eerste plaats genoemd te worden een tocht naar de Bilt—Zeist en Driebergen, zoowel per tram als per Staatsspoor. Zeist munt uit door prachtige dennebosschen, heerlijke wandelingen en nieuw aangelegde Villa-parken. Bezienswaardig is Het Hernhuttersreis met de daarbij gelegen gebouwen. Een fraaie weg voert naar Driebergen, Rijsenberg met Seminarium en Doorn. Naar Baarn en Soestdijk voeren de keurig ingerichte lokaaltreinen van de Ned. Centraal Spoorweg ; de IJsel TramwegMaatschappij voert naar de dorpen Jutfaas en Vreeswijk, de Holl. IJzeren Spoorweg Maatschappij naar Maartensdijk en Hilversum; de Staatsspoor naar Maarssen, kortom Utrecht is een uitstekende plaats als centrum om vandaar uitstapjes te maken. Bussum. Even voor Hilversum is het station, dat eigenlijk als het begin van het Gooi wordt aanmerkt, nl. Bussum, als station aangeduid als Naarden-Bussum. Wij wandelen of rijden van Naarden-Bussum over Jan Tabak, door het Bosch van Bredius naar Valkeveen aan de Zuiderzee en door voornoemd landgoed terug naar Jan Tabak. Men kieze den weg langs het station-gebouw NaardenBussum; links, den straatweg naar Naarden op, en volgen de rails van den Huizerstoomtram tot men aan een hoog bruggetje (de Galgenbrug) komt, dat ons in een laan brengt, die den naam van Galgensteeg draagt. Het is een aardige weg, aan beide kanten met wilgenboomen, hier en daar met populieren beplant, die ons weldra op den Amersfoortschen straatweg brengt; links ligt Naarden; maar de weg gaat in tegenovergestelde richting langs de uitgestrekte boomkweekerijen van de HH. Jurrissen a^n de eene zijde en het sierlijk geboomte van de buitenplaats Zandbergen aan de andere. Weldra zien wij aan onze linkerzijde een breeden zandweg, met eene rij statige beukenboomen aan weerszijden; dit is de groote laan die toegang geeft naar het fraaie landgoed Oud-Bussum; iets verder, ter rechter zijde, ziet men het logement Zandhoeve, bekend onder den naam Jan Tabak, dat zijn roem hoofdzakelijk te danken heeft aan de onmiddellijke nabijheid van dit landgoed met zijn prachtige wandelingen. Bekend om zijn schoon is het kruispunt op den weg Naarden-Huizen, waar vier groote mooie villa's liggen. Men volge hier een weg via Bella Vista naar Valkenveen. Vandaar kan men door een zandpad, dat gemakkelijk te vinden is, binnen een goed kwartier de vriendelijk gelegen hofstede Oud-Naarden hereiken, om dan door hei- en graanveld naar Huizen door te wandelen, waar de stoomtram wacht, of wel naar Valkenveen terug te keeren. Laren. Van alle dorpen in het Gooi heeft Laren nog het meest zijn eigenaardigheid behouden. Het is er landelijk in de ware en ouderwetsche beteekenis van het woord. Omringd door bouwland en heuvelachtige heidevelden is het rijk aan schilderachtige plekjes, en voor hen die naar rust en kalmte zoeken, zonder gelijke. Het logement met stalling van Hamdorff, waar men tegen billijken prijs de zomermaanden kan doorbrengen, is ook voor kortere bezoeken aanbevelenswaardig. Aan het begin en het einde van het dorp zijn twee wegen naar Hilversum, die beide door wegwijzers worden aangewezen. Het is onverschillig welke van beide men inslaat, daar zij zich spoedig vereenigen. Na een aangename wandeling van een half uur komt men langs het St. Jans Kerkhof, waarheen jaarlijks op 24 Juni een druk bezochte processie wordt gehouden, aan een tol. Hier wordt de weg breeder; tusschen hoog opgaand geboomte bereikt men na ongeveer 40 minuten wandelen het dorp Hilversum. Hilversum Hier is een wandeling over 't Hoogt van 't Kruis, het Loosdrechtsche Bosch naar het Gooische Gat en van daar over Boomberg, het bosch van Corver, 's Graveland en Spanderswoud terug, zeker het aanbevelenswaardigst. Voor wie van wandelen houdt is trouwens dit het recept van een flinken wandeltoer. Wie dien wil verkorten kan dit doen, hetzij door van den stoomtram gebruik te maken (daartoe dan bij voorkeur het traject Laren-Hilversum te kiezen), hetzij door van den spoorweg tusschen Hilversum en Bussum gebruik te maken. Den weg nemende, zooals die is aangegeven, zijn de afstanden voor een flinken wandelaar ongeveer: Station—Larenberg 1 uur, Larenberg—Paviljoen 1 uur, Paviljoen—Laren % uur, Laren—Hilversum l'/t uur, Hilversum— Bussem 1J4 uur. In het geheel 5K uur. Per rijtuig en flets is natuurlijk het bezoek van het Gooi even aanbevelenswaard. In Hilversum zijn het vooral de Trompenberg en Boomberg, die onze aandacht vragen. Vele Amsterdammers hebben hier hun buitenverblijven. Op Trompenberg heeft president Paul Kruger geruimen tijd verblijf gehouden in het eenvoudige pension Casa Cara. De hei van Laren, de bosschen van Rebel en Corver, de Hooge en Lage Vuursche en de Loosdrechtsche plassen, vormen de grootste aantrekkelijkheden van en in de nabijheid van deze heerlijke plaats. Op den straatweg van Hilversum naar's Gravenland vinden wij de zoo terecht gewaardeerde Leeuwenlaan, met de prachtige buitenplaats van Jhr. P. H. Six aan onze rechterhand. Aan het einde der Leeuwenlaan gaan wij langs den huize Stadwijk de brug rechtsom over, en zijn in 'sGravenland. Is dit oogenschijnlijk een eentonige streek, de aangename wandelingen en het verrukkelijke uitzicht op de prachtige buitenplaatsen, die er recht tegenover liggen, geven aan het geheel toch een aangenaam karakter. Men wandele verder over Spanderswoud en den Trompenberg naar Hilversum terug. Gaan wij linksom, dan krijgen wij vanzelf uitzicht op de plaats en het huis van Backer, de eigenaars van Spanderswoud. Muiderberg. (zijtak even voorbij Muiden van de Gooische stoomtram) met badhuis aan de Zuiderzee, heeft lieve plekjes, en een beroemde echo. Dit kleine plaatsje heeft twee kerkhoven nl. een particuliere begraafplaats voor alle gezindten, en een zeer uitgestrekt kerkhof van de Nederlandsch-Israelitische Gemeente te Amsterdam. (De Portugeesche Israelieten hebben hun doodenakker te Ouderkerk aan den Amstel). Het IJ. Wij maken vervolgens onze uitstapjes westwaarts van Amsterdam. Van de Ruyterkade — rechts van het Westerhoofd — een minuut of wat van den Dam, voor het Centraalstation links onder den spoorwegviaduct, vindt men gelegenheid per kettingboot, havenbootje, roeibootje om het Tolhuis te bezoeken, een gemeentelijk eigendom, dat verpacht is. 't Is er een lief zitje, en een populair geworden uitspanningsplaats voor jong en oud. Men vindt er een kegelbaan en banen voor schietoefeningen met kamerbuks of pijl en boog, allerhande gymnastiektoestellen en vermakelijkheden voor de jeugd. Des avonds — meestal op Zondag en Woensdag — kan men er de muziekuitvoeringen bijwonen van de kapel van het zevende regiment infanterie, in den regel besloten door vuurwerk. Vlak bij het Tolhuis zijn de Willemssluizen van het NoordHollandsch Kanaal, leidende naar Nieuwe Diep. Wil men dieper in Noord-Holland doordringen, zoo kan men gebruik maken van den Noord-Hollandschen stoomtram, die van daar tot in het hartje van Noord-Holland brengt, waarover straks een en ander. Een uitstapje naar Zaandam kan gedaan worden per spoor (Centraal - stat ion), of met een stoomboot, die geregeld van het Westerhoofd afvaart. Zaandam, aan de uitmonding der Zaan in het IJ gelegen, met 13 000 inwoners. De huizen, meest allen slechts één ot twee verdiepingen hoog, zijn van hout of steen en door tuintjes omgeven. Beide oevers der Zaan langs de dorpen Zaandijk, Koog, Worroerveer en Krommenie, zijn bezet met honderden windmolens ten dienste van tal van verschillende bedrijven, zooals houtzaag-, koren-, rijst-, olie-, pel-, verf-, papier- en mortelmolens. . . De bezienswaardigheid in Zaandam is het Huisje van Czaar Peter den Groote. Wij volgen den weg langs den Dam, die langs de haven loopende naar het Logement Czaar Peter, eene kleine herberg, voert en van daar met een paar treedjes naar beneden in een nauwe straat; vervolgens steken wij een brug over en bereiken een 120 schreden verder het Krimp, een pleintje waarop de hut ligt. Het is een ruw houten gebouwtje, met een overdekking op gemetselde kolommen, die er later omheen werd gebouwd om het tegen de invloeden van weer en wind te beschutten. Het hutje is verdeeld in twee kamers en een bedstede. Een marmeren plaat met het opschrift: Petro Magno—Alexan- der boven den schoorsteenmantel, houdt de herinnering levendig aan het bezoek van Czaar Alexander van Rusland aan Zaandam in 1814, die den steen daar liet plaatsen. Een andere steen dient tot aandenken aan het bezoek van den Russischen Grootvorst-troonopvolger. Een model van het huisje, ettelijke portretten van Peter den Groote en keizerin Catharina, een beeltenis van den Czaar in scheepstimmermansgewaad ten voeten uit, vormen den inventaris dezer vertrekjes, waarin ook de registers bewaard worden, waarin de bezoekers van het gebouwtje in den loop dei jaren hun namen schreven. Men beweert dat de Czaar hiei in 1697 heeft gewoond, toen hij als scheepstimmerman op de werf van Mijnheer Kalf werkte, om zich praktisch in de scheepsbouwkunde te bekwamen en zijn landslieden het vak te leeren. De overlevering wil, dat hij bier als gewone werkman, onder den naam van Michaelof, aankwam en geruimen tijd werkte, zonder herkend te worden. Het huisje is eigendom van het Russische Tzarenhuis. Een rijtoer langs den langen, smallen, karakteristiek NoordHollandschen weg naar Koog, Krommenie, is wel aan te bevelen. Men kan b.v. een der verdere stations van de spoor■ lijn Hoorn bereiken, en zoo naar Amsterdam terugkeeren. Haarlem. Voor een meer uitvoerige beschrijving dezer schoone Noord-Hollandsche hoofdplaats bevelen wij natuurlijk de plaatselijke, in eiken boekwinkel verkrijgbare, Gidsen aan. Men bereikt Haarlem van Amsterdam (Oentr.-Station) vele malen per dag. Brongebouw Haarlem. Staaiwaterbron Wilhelmina te Haarlem met Brongebouw (restauratie den geheelen dag) en Park, Drinkhal, dagelijks geopend van 7—10 en 3—5 uur, Badinrichting geopend van 7—6 uur. De aangenaamste en schoonste wandelingen zijn er o. a.: lo. Heen: Zijlweg, Elswoudslaan, Aardenhout, Zandvoort; terug: Zandvoorter straatweg, Koediefslaan, Haarlemmerhout (Teekenschool en de Museums op het Paviljoen „Welgelegen"). 2». Heen: Zijlweg naar Overveen, waar, en passant, 't Kolkje, de Zanderij en Kraantje Lek zijn te bezoeken. (De wandeling achter Elswoud om is schilderachtig schoon); terug: Bloemendaal (Blremendaalsche Park, Bloemenheuvel, Lindenheuvel, de Nachtegaal, de Beek, Wildhoef, Aelbertsberg, Schapenduin, Bloemendaalsche Bosch en Park, Eben-Haëzer, Duin en Daal); Santpoort (Sparenberg); Schooterweg (Begraafplaats, Nieuwe Kavallerie-Kazerne, 't Klooster, Rozenhage), Frans Halsplein. 3o. Heen: Den Hout (Kleinen Houtweg, de hoogst belangrijke Tuinbouw-lnrichting van de Pirma E. H. Krelage & Zn.), Spanjaardslaan, Zandvoorter straatweg tot aan het Klnphek , van daar den Nieuwen Straatweg naar Vogelenzang (Waterleiding); terug: Bennebroek, De Glip en Heemstede, voornaamste buitenplaatsen: Sparenhove, Eindenbout, Bosch en Hove. Berkenroede, Berkenrode, Boekenrode, Leiduin, Woestduin,' Cassanova, Kuilenburg, Huis Vogelenzang, Hartekamp, Manpad (Monument), Boschbeek en Groenendaal, Meer en Berg. 4o. Heen: Kleverlaan,{(Ruïne Huis ter Kleef), Bloemendaal, langs Schapenduin en Meerenberg (Prov. Krankzinnigengesticht) naar Velserend (Ruïne van Brederode), Driehuizen, Velsen, IJmuiden (Zeesluizen, Vuurtoren, Zeehoofden Port); terug: Alkmaarsche straatweg over Santpoort en Schooten, of over Santpoort en Sparendam, langs het Sparen (Werf Conrad van de firma Th. Figée). 5». Heen: over Heemstede (Ruïne en Verplegingsgesticht Meer en Bosch voor lijders aan epilepsie) naar den Haarlemmermeerpolder (Stoomgemaal Cruquius), Hoofd- of Kruisdorp. Vandaar terug over Houtdijk en Polanen (Halfweg) — Suikerfabriek op den huize Swanenburch — en de Liede (fortificatiën) naar Haarlem (Amsterdamsche Poort) werkplaatsen van de H. IJ. Spoorwegmaatschappij. Dezelfde rijtoeren kunnen gemakkelijk uitgebreid worden naar Hilligom, Lisse, 't Keukenduin en de IJpolders. Ook zou men, gebruik makende van den spoor, zonder veel moeite een uitstapje kunnen maken naar de Zaanstreek. Voorts behooren tot aangename wandelingen in of om Haarlem : Den Hout, Frederikspark en Florapark, Bolwerk, Kenaupark, Ripperdapark en Parklaan ; de Stadssingels, en vooral Schootersingel, Frans Halsplein, Kloppersingel, Nassauplein, Kinderhuisvest, Zijlvest, Wilhelminastraat en Leidsche Vaart (Boterfabriek van de HH. Cohen & Van der Laan, en de Fabriek van Stoom- en andere werktuigen van de HH. Gebrs. Figée). Aan het station is een tram die tot in den Hout rijdt en electrische trams, die om de stad rijden en naar Zandvoort loopen. In Den Hout vindt men de Noord-Hollandsche stoomtram over Heemstede, Hillegom en Lisse naar Leiden. Van uit Haarlem, bekend om zijn in 't vroege voorjaar duizenden bezoekers trekkende bloembollenvelden, is voor liefhebbers van fraaie planten en bloemen ook in ander seizoen een aardig uitstapje te maken. Op het Kennemerpleiu, achter het Spoorwegstation, te Haarlem staat de Stoomtram naar Alkmaar. Deze brengt haar passagiers over Schoten, Santpoort en Velsen, enz. naar Alkmaar en kiest daarom een der schoonste wegen uit den omtrek, intertijd reeds in Hildebrands Camera Obscura beschreven in een gedicht dat aldus aanvangt: In de groote bolderwagen Die van Haarlem naar Alkmaar rfldt In den wagen van van der Haage Siyt ik lusteloos m\jn tijd: etc. Na ruim 20 minuten rijdens stopt de tram op verzoek, tusschen Santpoort en Velsen aan het oude buitengoed Werk en Rust, bij velen wel bekend. Een groote verandering heeft daar plaats gevonden. Sedert Juni 1902 is nl. op dit terrein gevestigd de bloemisterij van Jac. C. Groenewegen, welke kweekerij vroeger onder de firma Groenewegen & Co. te Amsterdam was gevestigd, en daar sedert tientallen van jaren bij alle liefhebbers bekend was. Dat deze kweekerij ook in 't buitenland goed stond aangeschreven kan o. m. hieruit blijken, dat Prof. Karl Koch haar reeds in 1882 .Eine der interessantesten Gaertnereien Europas' noemde. Door de voortdurende uitbreiding van Amsterdam al nerhaaldelijk genoodzaakt geweest zijnde de bloemisterij te verplaatsen, heeft de heer Groenewegen voor eenigen tijd het plan opgevat, ditmaal te trachten de bloemisterij zoo te plaatsen dat zij niet binnen korten tijd wederom zal moeten verhuizen, en, zooals hierboven gezegd, de keuze viel op Santpoort, bij Haarlem. De geheele nieuwe inrichting waarvan de kasculturen mede een hoofdzaak uitmaken, is volkomen naar de eischen des tijds ingericht en, het mag gezegd worden, er zijn geen kosten gespaard om er de nieuwste vindingen voor zoover practisch wenschelijk geoordeeld, in toe te passen. Deze kassen welke gezamenlijk een oppervlakte glas beslaan van meei dan 3000 M2. bevatten de schoonste en beste planten welke onder glas gekweekt worden en zou alleen deze afdeelmg reeds een bezoek overwaard zijd. Op de terreinen in de onmiddellijke nabijheid der kassen gelegen, worden de planten voor den vrijen grond aangekweekt, waaronder steeds de laatste nieuwigheden, welke met elkaar een oppervlakte van 2 Hectare beslaan. Hierbij maken de overblijvende vollegrondsplanten een hoofdcultuur uit terwijl nog vele andere planten als Dahlia s, Canna's, Begonia's, enz. enz., in massa's worden aangekweekt Een en ander vormt een bijzonder intressant geheel, vooral daar men uiterst zelden verschillende culturen van dergelijke uitgestrektheid vereenigd ziet. 7andvoort. Men bereikt Zandvoort.de Amsterdamsche zeebiul- Z plaats, per trein van Amsterdam via Haarlem in drie kwartier. Enkele treinen gaan rechtstreeks, bij de meeste moet men te Haarlem overstappen. Men heeft te Zandvoort een station dorp (Oud-Zandvoort) en een station Kurhaus (Nieu Zandvoort). Het strand is zeer breed; sedert de opening van den spoorweg in 1882 nam de badplaats aanvanke ijk een groote vlucht, welke echter niet geheel aan de gestelde verwachtingen beantwoordde. Er zijn villa's, en men vindt er logementen, kamers en heele huizen te huur bij de vleet. De spoorweg brengt den reiziger onder de houten bekapping van het ruime Kurhaus-station, waardoor men toegang verkrijgt tot een breede trap voor voetgangers, ter wedei zijde geflankeerd .door een oprit voor rijtuigen, die achter het hoofdgebouw een overdekte standplaats vinden. De trap leidt naar een passage of honderd meter lange galerij met een zes-en-twintigtal winkels en even zoovele bovenwoningen ten behoeve der ondernemers. Aan 't eind der galerij bevindt zich andermaal een overdekte ruimte, die links en rechts toegang verleent tot een omvangrijke open speelplaats voor kinderen, een viertal straten en in het midden den ingang vormt van het Badhotel met kurzaal. Ter rechter- en ter linkerzijde ligt de reeds vermelde straatweg. Evenwijdig daarmede loopen een tweetal straten. Wijk-aan-Zee. Met den trein naar Beverwijk en den stoomtram naar Wijk-aan-Zee, is het l'/2 rijdens van Amsterdam. Onze vriendelijke duinen en verkwikkelijke zeekast beginnen hoe langer hoe meer de aandacht te trekken. Immers bij de herschepping, die Zandvoort heeft ondergaan, is ook Wijk-aanZee niet achtergebleven. De aanleg is minder schoon, maaide natuur heeft Wijk-aan-Zee aanmerkelijk bevoorrecht. Het ligt dieper landwaarts in en heeft ten gevolge van den waterdruk tusschen de hooge duinen vruchtbare valleien; want deze streek kan bogen op de hoogste duinen van de geheele reeks, die de kust omzoumt. Het dorpje zelf, met zijn beide uiterst bescheiden kerkjes, waar de dienst door een predikant en een kapelaan wordt waargenomen, ligt aan den voet van een paar zandbergen, welker groene helling een verrassende tegenstelling vormt met meer blonde zusteren in den omtrek. De plantengroei is er zooveel weelderiger dan elders, en veroorlooft zelfs een tuin op een paar honderd passen afstand van de zee. Het vergezicht is dan ook allermerkwaardigst. Aan de eene zij de zee, rechts en links met Katwijk-aan-Zee, IJmuiden en Zandvoort tot eindpunten, aan den anderen kant bouw- en weiland, hoogopgaand geboomte, vredige dorpskerkjes, het Noordzee-kanaal met zijn pijpen en driemasters, en op den verren achtergrond de hoofdstad, wier talrijke torens zich afteekenen tegen den hemel. IJmuiden. Geen bezoeker der hoofdstad verzuime kennis te maken met de meesterwerken der hedendaagsche waterbouwkunst, welke het Noordzee-kanaal met zijn grootsche binnen- en buitenhaven te aanschouwen geeft. Men bereikt van Amsterdam IJmuiden door aan het Centraal-station plaats te nemen tot IJmuiden; of door gebruik te maken van de kanaalbooten, ligplaats Westerhoofd. De laatste gelegenheid is de verkieslijkste, althans wanneer men tijd genoeg heeft. Het vergezicht over de Zuiderzee, met haar Vuurtoren ter hoogte van Durgerdam en eenige kleine Noord-Hollandsche dorpen, is daar bij helder weer verrassend. De aanblik van onze omvangrijke hoofdstad, met hare talrijke torens en hoofdgebouwen, is niet minder schoon. Ter rechterzijde laten we, met de Oranjesluizen, waar dagelijks eenige honderden vaartuigen doorgaan, in 't verschiet, het Koninginnedok en nabij Nieuwendam het Droogdok van Von Lindern liggen. Eindelijk stevenen we de sluizen Willem III, aan den mond van het Noord-Hollandsch kanaal, voorbij, met het uitspanningsoord het Tolhuis en het Petroleum-Entrepot, in de onmiddellijke nabijheid. Ongemerkt zijn we reeds het Kanaal ingestoomd met de drooggelegde IJpolders, ter rechter- en ter linkerzijde. De eerste dwarsvaart voert naar Kadoelen en Oostzaan; de tweede naar den, westkant van laatstgenoemde plaats, de derde naar de Zaan. De fraaie ijzeren brug ten behoeve van de spoorlijn Zaandam-Alkmaar—Den Helder is een draaibrug. Noordwaarts krijgen we nu het eerst de zijkanalen naar Westzaan en Beverwijk; zuidwaarts naar Halfweg en Haarlem. Dan volgt de voetbrug naar Velzen in den grooten weg van Haarlem naar Alkmaar en iets verder de Velzener Stoompont, en eindelijk de spoorwegbrug bij het gehucht Ter Heide, ontstaan tijdens de graving van het Kanaal. Rechten worden op het Kanaal niet geheven. Oudekerk-Uithoorn. Dit is een prachtige vaart langs den Amstel, levendig geïllustreerd door de ranke vaartuigen van den watersport. . , -u . Tegen den aanlegsteiger te Ouderkerk bevindt zich het van ouds gerenomeerde logement „Paardenburg", waar men onder de verandah een heerlijk uitzicht geniet op het bekoorlijk gelegen dorp. Marken. Gedurende het zomerseizoen vaart gewoonlijk lederen Zondag een pleizierboot naar het eiland Marken in de Zuiderzee (vertrek van Amsterdam, De Ruyterkade 's morgens 10.15 en terug van Marken 's namiddags 4. (Men zie ook pag. 154.) Aan de Ruyterkade steiger 5 en 6 liggen de prachtige nieuwgebouwde salonstoomschepen der Holland-Frieslandlijn en van den stoombootdienst naar Kampen en Zwolle. De booten van eerstgenoemde lijn, zijnde: de Heerenveen en Bolsward, zijn de grootste en meest comfortabel ingerichte stoombooten die de Zuiderzee bevaren. Zij zijn 225 ton groot met machines van 325 I. P. K. en doen de reis van Amsterdam naar Lemmer in 4K uur. Zij ver¬ trekken dagelijks 's morgens 9 10 en 'savond 11.40 Green wichtijd. Zondags echter geen dagdienst. Aan boord is alles ingericht om de reis zoo aangenaam mogelijk te maken. Zeer modern ingerichte salons en hutten met slaapgelegenheid. Promenadedek. Electrische verlichting. De salonstoomschepen Kampen en Zwolle, welke aan steiger 6, liggen zijn even sierlijk en doelmatig ingericht. Zij vertrekken 's morgens 9.30 en 's avonds 9 Amsterdamsche tijd en doen den overtocht naar Kampen in 4!4 uur, naar Zwolle in 6 uur. HOOFDSTUK XI. Twaalf rijwieltochtjes in de omstreken van Amsterdam. Wii verwijzen naar het kaartje van Amsterdam en omstreken, waar onderstaande tochtjes op nagezien kunnen worden. Van Amsterdam: A. naar Purmerend, Wormerveer en Zaandam, afst. 42.0 K.M. «rit te Amsterdam aan de Euyterkade^ve.zetteH per tolhms- boot tot Buiksloot, langs het Noord-Hollandsche Kanaal, aWaar ov - b1'^ Pni^end SErlï « B. naar Edam, Hoorn en Purmerend, afstand 72.2 K.M. Afrit aan de Kuyterkade, overzetten per Tolhuisboot en dan tot 't Sctouw dezelfde route als ,1 , dan langs den grintweg naar Mon- rechtuit tot Purmerend, vandaar langs he oor over Ilpendam en 't Schouw naar Amsterdam. C. naar Santpoort, Castricum en Krommenie, afst. 62.8 K.M. \frit Haarlemmerplein, door het spoorviaduct, dan links den dijk vofgt Z ZZi verder langs den dijk tot Santpoort^aMaar L „f naar Velzen Beverwijk, Castricum en even voor Limme S55 *' " » C«rv»a.V links .r M Krommenie. d.»~ links en in Wormerïeer reebts »f tot Amsterdam. (Zie root* -1! D. naar Haarlem, Wijk aan Zee en Assendelft, afst. 64.6 K.M. Afrit Haarlemmerplein en langs de Gasfabriek rechtuit naar Haarlem, in Haarlem langs den Zylweg naar Overveen, rechts af door Bloemendaal en steeds den straatweg volgende tot Santpoort en dan rechts af naar Beverwijk. Op het kroispunt der tram links om naar Wijk aan Zee. Terug over Beverwyk, dan links om den straatweg tot Assumerhek en rechts den grintweg op en dan rechts af naar Assendelft. Even na Assendelft links af en voor Nauerna langs den dijk tot by Zaandam en dan rechts af naar Amsterdam. E. naar Spaarndam, IJmuiden en Haarlem, afstand 58.5 K.M. Afrit Haarlemmerplein en langs de Gasfabriek tot Halfweg. In Halfweg rechts af over den spoorweg en langs den dijk over Spaarndam naar Santpoort, vandaar rechts af naar Velsen en dan links af naar IJmuiden. Terug naar Velsen en den straatweg volgen naar Haarlem, door de Amsterdamsche Poort naar Halfweg, daarna rechts af naar Osdorp en over Sloten naar Amsterdam. F. naar Haarlem, Bloemendaal en Vogelenzang, afst. 55.3 K.M. Afrit Haarlemmerplein en tot Haarlem, zie route D, langs den Zijlweg naar Overveen en links af naar Vogelenzang en vandaar links over den spoorweg en dan rechts af naar Bennebroek. • Vandaar langs de rails tot Heemstede en dan rechts af naar Hoofddorp, verder over Sloten naar Amsterdam. G. naar Leimuiden, Gouda en Nieuwkoop, afst. 103.2 K.M. Afrit Leidscheplein en langs den Overtoom naar Sloten, vandaar naar Hoofddorp en verder rechtuit naar Venneperdorp en dan naar Leimuiden. In Leimuiden rechts en rechtuit tot den Rijn, deze oversteken en rechtsaf naar Alfen. Vandaar links af over den straatweg tot bij den molen en weer rechts af naar Goada. Langs de rails tot Bodegraven en naar Zwammerdam. Vandaar rechts om naar Nieuwkoop en dan links af. In Zevenhaven links af naar Vrouwenakker en over de Kwakel en Amstelveen naar Amsterdam. H. naar Aalsmeer, Uithoorn en Ouderkerk, afst. 44.8 K.M. Afrit Willemspark, vandaar links af langs den straatweg tot Amstelveen, voor den tol en bij den wegwijzer links af tot Aalsmeer. Daarna links om naar de Kwakel en vandaar naar Uithoorn. Van Uithoorn langs den Amstel over Ouderkerk naar Amsterdam. J. naar Abcoude, Vinkeveen en Uithoorn, afstand 47.7 K.M • Afrit Weesperzijde steeds 'reehts af rechtuit langs den straatweg vinkeveen naar Uithoorn, den grintweg naar Vinkev^ Ouderkerk tot het Kalfje r—- —■ K „a„ Vreeland, ..G.av.W en Wee.p, afetand 58.2 K.M. w...P„r route J) naar Vreeland, da. ° Weesp. Van Weesp den L naar Nieawersluta, Utrecht en Hilversum, afst. 82.4 . . MHt Weesperzijde „temde tol ■ „„„„„„ mui o,'.v»i«d- - «..■ —»—A~*,"a-' M. naar Soestdijk, «Bi' « Km-**. «- K'M' N narden »•« Eemne. «* ^ y„, Utree» !■»«■ z ,... — - Amsterdam. 't MODELHIIIS, Keizersgracht 732, heeft geen Filialen noch agenten hier ter stede of in de provincie. Uitsluitend le klasse handwerk; ouderwetsche wijze van bewerking. Grootste voorraad oud gewaterd hout. MEUBELEN EN AMEUBLEMENTEN. LEVERT & C°. JFahfiek de Wildeman. Nieuwendijk 136-140. — AMSTERDAM. Fijne Likeuren. Elixer JLongae Vitae. Grenadine, Groseille, Napolitaine. J. W. BOS, Passage 23, ZANDVOORT, Patissier, Contiseur, Cuisinier, Glacier. Salon de Rafraichissements. Levering van DINERS, enz. 'J n FAIENCE EN TEGEL FABRIEK HOLLAND v NAAMLVENN- CEVTE k UTRECHT ^ ' Magazijn Kalverstraat 158, Amsterdam. ZANDVOORT. Hötel de 1'Oeéan. Hötel en Restaurant van den •eersten rang.Table d'Hóte mede aan afzonderlijke tafels. Restaurant op de bovenzaal den geheelen dag. Diners van 5—8 uur. N. KIEVITS „HET HAASJE', DAMRAK, Hoek Papenln-ugsteeg. Kamers met ontbijt van at ƒ 1.75 per persoon. Salon — Slaapkamers. Damrakzijde ƒ 2. — , ƒ 2.50 en ƒ3.— per persoon. Voor 2 personen ƒ 4.— , ƒ 4.50 en ƒ5.— Hötel 't Wapen van Medemblik, Damrak 84, Amsterdam, nabij Dam, Centraalstation en Postkantoor. Logies en degelijk ontbijt ƒ 1-50, ide ik: o s t ie directe Watermaner, (GEIJSER). FABRIEK en MAGAZIJN: Ferdinand Bolstraat 32. Meermalen met GOUD bekroond, o. a. roods in 1890 op de Tentoonstelling tot Bevordering; van Veiligheid op Fabrieken en Werkplaatsen. De eenige Geijser, welke een onderscheiding ten «leel viel. Café en Restaurant PAARDESIBURGr. Den bezoekers van Arasterdam, wordt een uitstapje naar Ouderkerk zeer aanbevolen. Maison COUTURIER is gesticht Juli 1879, in een der oudste familie-gebouwen te Amsterdam, uitsluitend tot het geven van FEESTEN VOOR FIJNE FAMILIËN. Heeft geen Restaurant. De Ontvangst-Salons zijn nog allen met bougies verlicht. De Feestzalen electrisch. Keuken en kelder zijn de le ordre. De Familie COUTURIER van af Grootvader, genoten de eer steeds aan de vorstelijke paleizen werkzaam te zijn. Sedert anderhalf jaar bestaat te Amsterdam, onder den naam van ,,'T BINNENHUIS" eene Vennootschap, die beoogt Huisraad te doen ontwerpen, vervaardigen en te verkoopen. Zij heeft daartoe een Magazijn 120 ROKIN ingericht, waar datgeen te zien is wat een modern huis aan kunstvolle meubileering behoeft. De nog betrekkelijk korte tijd van haar bestaan, is oorzaak dat nog veel ontbreekt, maar bij den merkbaren vooruitgang, gevolg van het succes dat zij heeft gehad, zal deze inrichting zeer zeker spoedig kunnen voldoen aan alle aanvragen. Noord-Hollandsclie Tramweg-Maatschappij. Aangenaamste en goedkoopste reisgelegenheid naar HARKEX, in aansluiting mot de botters van Schipper DE WAART. Gedurende de zomermaanden, tot 15 September dagelijks 8.80, 10.30, 12 30, en 2.30 A. T. en terug van Marken +11.30. 1 30, 3.30 en 5.30. Tarief Amsterdam—Marken retour le kl. ƒ1.10, 2e kl. ƒ 0.90. De prachtige snelloopencle salonboot ^CERESelectrisch verlicht en voorzien van alle gemakken, evenals sierlijke kleinere booten, zijn, behalve Dinsdag, dagelijks beschikbaar voor extra-diensten,en pleiziertochten. J. E. GOEDHART, Expert. Keizersgracht 265. Speciaal tot inkoop van oude XVIIe Eeuwsehe Schilderijen. Commanditaire Handelsvennootschap S. VAN DIJK Azn. Distillateurs—Wijnhandelaren. Hoofdkantoor: AMS'ri^RDAM, Nieuwe Heerengracht 27—29—31. Filiaal: BRUSSEL, 110 Chaussée de Ninove. Depots: AMSTERDAM[: Van Eegheiistraat 38, Grerard Brandtstraat 6, Sarphatipark 18. ROTTERDAM: Groudscliesingel 173. ANTWERPEN: Borte de Meire 9. BRUSSEL: Boulevard du JSToi-d 168. W. I^UY^, Amsterdam. * + * Galerij 14. SPECIALITÉ DE CHOCOLATS Bensdorp, Marquis, Suchard, Lindt, Heller, Cailler, Kohier, Gala „Peter" Droste, Blooker en Van Houten's Cacao. + + NOUVEAUTÉ DU JOUR. * 4- ADVERTENTIËN. ROELOF CITROEN, Kalverstraat N«. 1 bd Dam, AMSTERDAM. Opgericht 1850. Telephoon N°. 658. Diamanten, Gouden-, Zilveren Werken en Horloges, •uitsliai-terLd. iix px*iro.a. qixa.liteitGROOTE SORTEERING. BILLIJKE PRIJZEN. Eerste Levensverzekering-Maatschappij ZONDER GENEESKUNDIG ONDERZOEK Goedgekeurd bij Kon. Besluit. Heerengracht 259, AMSTERDAM. Sluit Gemengde Verzekeringen en Uitzet Verzekeringen in verband met garantietijd. Vraagt prospectus. ffiaraeren Schoorsteenmantels G. & J. C O O L, Bloemgracht 77. Café-Restaurant „SCHINKELHAYEN" AMSTELVEENSCHE WEG, tegenover den uitgang van het Vondelpark. FRAAIE TUIN EN SPEELPLAATSEN. Ruime Koffiezaal, Billardzaal en Serre. De Wetenschappelijke Optische inrichting van KAREL VAN BUREN, 82 Rokin 82, levert alle artikelen op het gebied van DEUGDELIJKE OPTIÖUE en FOTO-ARTIKELEN tegen de billijkste prijzen. MerlaiÈÉ Stoom-Koffletjranflerij, GEELS & 0°. EZoopliecLen. in Kloffie en. Thee. AMSTERDAM. — Warmoesstraat 67/69. Photografische Kunstlicht-Inrichting. ALEX. BRATSCH, AMSTERDAM, Stadhouderskade 82. Geheel electrisch verlicht atelier. De resultaten met totale uitsluiting van het daglicht verkregen, zijn van de beste daglichtproducten (zelfs door deskundigen) niet te onderscheiden. Zie verder pag. 152 van dezen gids. LEffENSTEIN's Naaimachines, afkomstig uit de eerste fabrieken deiwereld, o. a. SEIDEL & NAUMANN, Dresden, THE WHEELER & WILSON COMP., New-York, en andere beroemde merken, beantwoorden aan de hoogste eischen van den tegenwoordigen tijd, zoowel op huishoudelijk als industrieel gebied en zijn tegen uiterst billijke prijzen, des verkiezende op de meest gemakkelijke wijze van afbetaling:, met garantie en kosteloos onderricht in uitgebreide keuze voorhanden in mijne Magazijnen Wmsifraat 18SI i/fl Dam. Kalwstraat 146-148. N.B. Op al mijne machines in betere kwaliteit kan desverlangd een apparaat tot het vervaardigen van kunstnaaldwerk aangebracht worden. Paleis voor Volksvlijt. Van af ZONDAG 15 JUNI 1902 en vervolgens iederen avond — IN DEN TUIN ——• Bij ongunstig weder in de zaal VOORSTELLINGEN onder leiding van den Heer WILLEM BOESNACH. Optreden van Specialiteiten en Opvoering van Operettes. Vilh clmina Hotel en Café-Restaurant Paviljoen Iiat^enbepQ in het GOOI bij LAREN (N.H.) WINTER EN ZOMER GEOPEND. Lunch van den Dag ƒ1 — Diner „ „ „ - „1.50 De Zalen, Waranda's en omgeving leenen er zich uitstekend toe, tot het houden van buitenpartijen en potverteeringen. Zich beleefd aanbevelend, Hoogachtend, J. A. DALLOYAUX, Propiêiaire. "i"ii"imiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiifiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiMiii„iiiiiMliiil|iil|||||il|,iilil|il|ili|||i||i|||m|||^ Verweegen & Kok. (Zadelmakerij, Kalverstraat 88-90 AMSTERDAM. Reisartikelen Lederwaren. B. J. LINDEBOOM & ZONEN ttfatt JE NEDERLANDER" Prinsengracht 579 AMSTERDAM. Specialiteit in: „Zuivere Honing Ontbijtkoek, Sucade Kruidkoek, Gemberkoek" onder elegante Verpakking en alle BANKETBAKKERSARTIKELEN engros. Verzending naar alle landen. ZUIVERHEID VAN GRONDSTOFFEN GEWAARBORGD. Gouden Medaille Brussel I89Ï. Gouden Medaille Amsterdam 1895. Eerste fabriek van Verpakte Koeksoorten. P. VAN DEN BRUL HPFREN-. TONGEHEEREN- 1 EN KINDERKLEEDERËH. / GROOTSTE KEUZE. EXQUISE AFWERKING. LAAGSTE PRIJZEN. P. VAN DEN BRUL NIEUWENDIJK 184. NIEUWENDIJK 184. KLEEDERMAKERIJ. EERSTE COUPEURS. EIGEN ATELIERS. PRIMA STOFFEN.