Geroepen om als aller vorsten Vorst Zijn vijand op den nek te treden; óf, — En hiertoe neigt nog steeds, in 't lustoord zelfs, Zijn dwepend oog — het droef en need'rig pad Van zelfverlooch'ning en van vroom gepeins Te wand'len, om, van al wat kost'lijk schijnt Beroofd, een ander goed, nog onbekend, Te zoeken. Gij, die wijs zijt, geeft mij raad! Hoe voer ik wel zijn voet op 't roemrijk pad, Dat hem betaamt, opdat de profetie Bewaarheid worde, die, zoo hij verkiest,
Heel de aarde aan zijnen schepter bindt?"
„De min,
O Maharaja!" sprak er de oudste toen — „Geneest de lichte kwaal. Verstrik zijn hart In 't net van vrouwenlist. Of kent de knaap De kracht der schoonheid? Kent hij 't hemelsblauw Van oogen? 't balsemzoete van een kus?
Zoek hem vriendinnen en een lieve vrouw. Gedachten, die geen koop'ren keten bindt, Weerhoudt een vrouwenhaar."
Dit vond men goed. De Koning echter zei: „Met eigen oog Ziet vaak de liefde. Al voerden wij hem rond Om uit den tuin der Schoonheid elke bloem, Die hem bekoort, te plukken, met een lach Ontvlood hij licht het onbekend genot."
Toen sprak een ander: „Vliedt de barasingh, Hem achterhaalt de pijl. Zoowel den Prins, Als geesten van een minder hoogen rang, Schijnt ééne soms betoov'rend; schoon als 't Licht,
2



Van liefde glinst'rend. Haren geur'gen krans Hing ze aan zijn hals. Haar onberisp'lijk hoofd Lei ze op zijn borst. Zich buigend kuste zij Met fleren, blijden blik zijn voet, en sprak: „Aanschouw mij, lieve Prins, 'k behoor u toe!" En dekte weer 't gelaat. Luid juichte 't volk, Toen, hand aan hand en hart aan hart, het paar Volzalig henentoog.
Toen later 't licht Was opgegaan, werd Buddha eens gevraagd Waarom zij zwart met goud droeg en haar gang Zoo fier was. „'k Wist dit zelf ter nauwernood." Zei 's Werelds Roem, „maar op het went'lend rad Van dood en leven keert vanzelf terug, Wat eenmaal werd gedacht, gezegd, gedaan, 'k Herinner mij, hoe 'k, vóór veel duizend jaar In 't glooiend woud van Himalaya zwierf, Als hong'rige en gestreepte tijger, 'k Dook In 't Küsa-gras en loerde op 't weidend vee, Met groene, glinst'rende oogen, tot ze allengs Mijn leger naakten, eigen ondergang Nabij. Of 'k zocht in 't nacht'lijk uur een prooi, En snuffelde verwoed de paden langs Naar 't spoor van mensch of dier. Een tijgerin, De schoonste van het bosch, deed toen een krijg Ontbranden tusschen allen, die in 't riet,
Of diep in 't struikgewas met mij hun lot Als makkers deelden. Goudbont was haar vel, Gelijk Yacjodhara een sluier droeg Van zwart met goud gestikt. De strijd in 't woud Met tand en klauw werd fel, en 't schoone dier,



Zoo warm begeerd, gelegerd bij een Niem, Zag 't stroomend bloed, 'k Herinner mij, hoe zij, Al grommend langs de heeren van het bosch, Als overwonnene door mij verscheurd, Mij naderde en met zachte wang mijn zij' Die hijgend zwoegde, lekte en toen, verliefd, Met fleren tred mij volgde in 't dichte woud. Op 't went'lend wiel keert hoog en laag terug!"
Zoo won de Prins een hem genegen buit. En toen 't gestarnte gunstig was — de Ram, Mesha, als koning heerschte — werd hun echt Naar Qakya-wijze, feestelijk gevierd. Men plaatste een gouden gadi, spreidde 't kleed, Hing bruiloftskransen op, vlocht arm-ornaat, Brak koeken, mengde rijst en olie saam,
Liet strootjes drijven in een roode melk — Hun samenkomst spelt „liefde tot den dood" — Deed driemaal zeven schreden om het vuur, Zong mantra's, gaf aan heremieten geld, Of maakte voor de tempels gaven klaar, En bond voor bruid en bruigom kleed'ren saam. Toen sprak de grijze vader: „U alleen, Aanbiddelijke Prins, behoort voortaan Ons kind. Wees goed voor haar, zij leeft voor u!" Zoo werd met zang en met trompetgeschal Ya^odhara gevoerd in 's Prinsen arm,
Tot liefdes feest.
Maar niet op liefde alleen Was 's Konings hoop gevest. Ook bouwde hij Een kerker voor de min, zóó schoon, zóó rijk,



Dat 's Prinsen lustslot Vishramvan op aard Het grootste wonder was. Halfweg 't paleis Verrees een groene heuvel, zacht besproeid Door 't beekje, aan Himalaya's voet geweld, Rohini, die den breeden Ganga-stroom Haar cijns betaalt. Ten zuiden sloot een bosch Van tamarinde en sal, licht-blauw getint Door Ganthi-bloemen, 's wereld's onrust af, Tenzij op d'aêm des winds het stadsgedruisch, Niet luider dan in 't struikgewas 't gegons Van bijen, binnendrong. Ten noorden steeg Himala's vlekkelooze wand omhoog,
Een witte streep langs 't blauw, oneindig groot, Nooit door een voet betreden, wonderschoon. Die hooge vlakte, heel die stoute rij Van spitsen, riffen, klippen, groen ravijn, Besneeuwde toppen, steig'rend rotsgesteent', Voerde ongemerkt de ziel meê naar omhoog, Totdat ze als in den hemel stond voor God.
Iets lager strekte een donker woud zich uit. Vol watervallen, in een wolkenfloers.
Nog lager groenden de eiken en de spar, Waarin 't gekrijsch van panther en faizant, De hoefslag van het wilde schaap, de kreet Van d'arend, op zijn cirkelvlucht, weerklonk. Daaronder scheen de vlakte als vóór 't altaar Het kleed, waarop men bidt. Het front gekeerd Naar dit tafreel geplant op 's heuvels rug, Verrees het schoon kasteel, aan elke zij' Met torens, en een zuilengalerij Rondom. Verhalen uit den ouden tijd —



Van schitt'rend vlies met starren, viel daar 't licht Van geur'ge lampen op een zijden bed, Een gouden kleed, en 't luisterrijk festoen Der purdah, die voor de allerliefste slechts Werd opgelicht. Daar vloeiden nacht en dag Ineen. Want altijd stroomde er 't zachte licht, Dat, schooner dan de morgen, d' avondglans In zachtheid evenaarde. Een zoele lucht, Als morgenwind opwekkend, nacht'lijk koel, Blies altijd door. De luit klonk dag en nacht. De kostelijkste spijs, bedauwde fruit,
Sorbet, gekoeld in sneeuw, een vruchtenmoes Van 'd allerfijnsten smaak, en kokosmelk, In eigen harde schaal, stond altijd klaar. Ook deed er steeds een keur van maagden dienst Om spijs of drank of cymbelspel te biên; Als liefde's dienaressen 's Prinsen oog Te koelen in zijn slaap, of door muziek, Die ruischte uit bloemen, als hij wakker was, Hem blij te maken; hem door minnezang Te boeien, of door droomerigen dans Op 't maatgeluid der bel aan hand of voet
Of van de zilv'ren lier totdat zijn ziel
Door campak-geur en muskus, of door walm Van specerij, die blauwend brandde, op nieuw In slaap gewiegd werd naast Yagodhara. Zoo droomt Siddhartha voort.
Nog bovendien Verbood de Koning binnen dit terrein Van ziekte of pijn, van ouderdom of dood Te spreken. Wie er kwijnde in 't lieflijk oord,



s
T
Uit 's Prinsen fiere houding, toen hij sprak: „O wereld! die zoo lijdt, en gij, bekend Of onbekend, die vleesch zijt van mijn vleesch, Als ik, gevangen in het groote net,
Dat met het leven smart en dood omvat!
Ik zie, ik voel, hoe de aarde in strijd verkeert, Hoe vreugden ijdel zijn, hoe 's levens goed Misleidt, hoe 't kwade ons smarten baart!
Genot loopt uit op leed, op ouderdom De jeugd, op scheiding 't minnen, op den dood Het leven, 't leven op een nieuw bestaan, Dat, aan zijn wiel ons bindend, ons op nieuw Verplicht tot vreugd, die ijd'le schijn, tot smart, Die al te werk'lijk is! Ook mij bedroog Het lokaas, 't Leven scheen mij zoet, een stroom, In held'ren zonneschijn en kalme rust Daarhenen vlietend. Maar de dwaze golf Ging vroolijk dansend bloem en kruiden langs Om te eerder in de onreine, zilte zee Zijn helder vocht te ontlasten. Ja, het doek Viel van mijne oogen. 'k Ben als zij,
Die tot hun Goden roepen, onverhoord En onbeschermd. Toch moet er uitkomst zijn Voor hen, voor mij, voor allen. Baat geen kreet Van droeve lippen, hulpbehoevend, zwak Zijn vast de Goden zelve. Ik liet geen beê, Zoo 'k hulp kon bieden, onverhoord. Hoe nu? Geeft Brahma 't werk van eigen hand dus prijs? Waar is zijn goedheid dan? of, zoo 't hem faalt Aan macht, is hij dan nog een God? Genoeg! Naar huis weer, Chanda! 'k heb genoeg gezien!"



De Koning, hiervan onderricht, verbood Dat daags of 's nachts voor eenig mensch de poort Geopend werd en stelde een nieuwe wacht, Driedubbel sterk, gedachtig aan zijn droom.



Toen sliep zij weenend in, maar zuchtte nog Als hoorde ze andermaal die stem: „De tijd, De tijd breekt aan!" Toen zag Siddhartha o'm, En zie, de maan stond in de kreeft, in 't lang Voorspeld verband stond 't zilv'ren starrenheir, Als predikend: „Dit is uw nacht! Verkies Of aardsche grootheid óf het pad der deugd; Een vorst'lijk koninkrijk óf zonder kroon En t'huis te zoeken wat de wereld redt!" Gedragen door de fluist'ring van den nacht Drong daarenboven in zijn oor een lied, Als zongen 't Dewa's in den zoelen wind; En zeker waarden toen wel Goden rond,
Acht gevende op den Prins, die op den wenk Der starren achtte.
„Ik ga, mijne ure sloeg!" Zoo sprak hij. „Dierb're slaapster, 't was uw mond, Die zelf mij opriep tot hetgeen ons scheidt,
Maar de aarde redt, en uit den Hemel ginds Wenkt mij in stilte en flikk'rend het bevel, Reeds lang bepaald. Ik heb het punt bereikt, Waarheen mijn dagen en mijn nachten mij Allengskens voerden. Van mijn Koningskroon Doe k afstand; van een Rijk, door 't blanke zwaard Verkregen, zie ik af. Het bloedig spoor Der zegekar zal niet voor de aard' den roem Van mijnen heldennaam in bloedrood schrift Bewaren. Liever wil ik vlekkeloos En lijdzaam wand'len. 't Stof der aarde zij Mijn leger, 't eenzaamst oord mijn woonverblijf; Alleen wat need'rig is, verzelle mij;



Het kleed der parya's zij mijn stil ornaat,
Mijn voedsel de aalmoes der barmhartigheid, Mijn dak een duist're grot of 't kreupelhout! Ik kies dit deel, omdat de jammerkreet Des levens en van 't scheps'lenheir mijn oor Verscheurt en deernis met de bitt're smart Der lijdende aard' geheel mijn ziel vervult. Ik wil genezing brengen, voor zoover In zelfverzaking en in kloeken kamp Nog heil te vinden is. Want wie der Goon Heeft macht of meelij ? Wie heeft ze ooit aanschouwd? Waar hebben zij den vromen hulp verleend? Wat baatte 't ooit den mensch, of hij al bad, Of tooverzangen zong, of tienden gaf Van koorn en olie, 't blatend offerdier Het leven roofde, trotsche tempels schiep, Aan priesters spijs verschafte of smeekend riep Tot Wishnu, Qiwa, Sürya? Ach, niet een, Die werd bevrijd van 't leed, ofschoon hij steeds, Nu vleiend, vreezend straks, zijn smeeklied zong, Geprevel, dat als rookwalm dag aan dag Ten hemel steeg. Is ooit een broeder soms Aldus ontkomen aan des levens smart,
Aan 't wee van liefde en scheiding, aan den gloed En aan de huivering der koorts, aan 't staag En droef verval der grijsheid, aan den dood, Zoo schrikbaar donker, en wat daarna volgt, Als bij een nieuwe went'ling van het rad Nieuw leven nieuwe moeiten baart, de droom Van 't nieuw geslacht vannieuws in rook vervliegt ? Wie mijner zusters heeft ooit vrucht gezien



Van lofzang of van vasten? Welke pijn Werd haar gekweten in het barensuur Voor offergave in kaas of tulsi-blad?
-De A^.oc^en> goed of kwaad, zijn allen zwak. Meelijdend en meêdoogenloos, als wij Geklonken aan het went'lend wiel, zij ook In 't eindig Zijn besloten. De oude Schrift "V erkondt naar waarheid, dat het leven — waar En wanneer ook ontstaan — in welken vorm t Zich openbare — in mug of worm of visch, Of hooger weer in pluimgedierte of mensch, Tot bij de Dewa's toe, verkleefd aan 't stof Wacht op verlossing. Zelve zijn ze als wij Verwant aan al wat leeft. Dus zou, als 't één Gelukte aan 's levens vloek den mensch Te ontrukken, heel het wereldrond, verlicht, Bevrijd, verlost zijn van een blind bestaan, Waaraan zich kille vrees als schaduw paart En dat in wreede pijn vergaat. „Als 't één Gelukte?" Een middel moet bestaan! Er moet Een toevlucht zijn! In kou verging de mensch Tot eind'lijk iemand aan den killen steen Den schat, aan 't koest'rend zonnelicht ontleend, De roode vonk, ontlokte. Een wolf gelijk Verslond hij menschenvleesch, totdat er een Het koren zaaide, dat nu 't leven voedt. Hij lispte staam'lend voort, totdat een tong Verstaanbaar sprak en vlugge hand 't geluid Vertolkte in letterschrift. Wat goeds trad niet Met moeite en kamp en offervaardigheid Aan t licht ? Als een, die groot, voorspoedig, rijk,



Gezond en sterk is en tot heerschappij Geboren; een, die in den morgenstond Des levens juicht, nog niet de hitte kent Zijns langen dags; die honger heeft, nog niet Verzadigd is van 't feest der liefde; die,
Waar 't leven glorie en bevalligheid In 't lijden mengt, die gaven dankbaar roemt, Nog niet vermoeid, in 's levens harde school Nog niet volleerd; nog vrij om van 't genot Het beste deel te kiezen — een als ik,
Die pijn, gebrek en lijden nog niet kent,
Tenzij dan medelijden en 't bezwaar Van mensch te zijn — als zulk een man, die veel Bezit, uit liefde eens alles gaf, en zocht Naar waarheid; 't groot geheim der zaligheid Te ontdekken poogde, 't zij dit in de hel Of in den hemel schuilt, of naderbij Verborgen zweeft — dan, dan zou ergens, eens, Op 't laatst, de sluier voor zijn zoekend oog Gelicht en voor zijn voet het rechte pad Geopend worden; dan verwierf hij 't goed, Waarvoor hij van de wereld afstand deed; Dan zwichtte voor zijn macht de Dood! — Welaan! Ik heb een Koninkrijk en geef dat prijs,
Wijl ik het liefheb, wijl het hart mij klopt Voor ieder hart, dat lijdt, bekend of niet, Gewonnen reeds of dat ik winnen zal;
Voor al die duizenden, wier redding daagt Door 't offer, dat ik breng. — Ster, die mij roept, Ik kom! Gij treurende aarde! om uwentwil Doe'kafstandvanmijnjeugd, mijn troon, mijnvreugd,
5



Mijn gulden dagen, nachten, mijn paleis... En uwe omarming, dierb're Koningin!
Wier offer 't zwaarst mij valt, al is het heil Der aarde ook 't uwe. En dan mijn kind, de vrucht Van onze trouw, verborgen in uw schoot! Zoo 'k zeeg'nend hem verbeidde, zou de moed Me ontzinken. Vrouw, kind, vader, volk, verdraag Een wijl' de kwelling van dit uur, opdat De Wet verkondigd worde en 't Licht verrijz'! 't Besluit staat vast. Ik ga, en keer niet weer Dan in 't bezit der Waarheid, die ik zoek!"...
Toen drukte hij zijn voorhoofd op haar voet En sloeg een blik, van liefde, onpeilbaar diep, Ten afscheidsgroet op 't kalm, betraand gelaat. Zijn handen vouwend op zijn kloppend hart Liep hij eerbiedig en met stillen tred Driemaal om 't leger, of 't een outer waar'. „Nooit," sprak hij, sluimer ik weer hier." Hij ging, Maar keerde driemaal op zijn schreden weêr — Zoo roerend was haar schoon, zoo sterk zijn min — Totdat, het hoofd omhullend met zijn kleed, Hij ras zich van haar keerde en 't wandgordijn Met zachte hand ter zijde schoof.
Daar lag,
Doodstil, verzegeld door den slaap, zoo kalm Als waterleliën, de bloemenhof Van Hindostansche maagden, Gotamï En Gunga, 't donkerbladig Lotus-paar,
En heel die zust'rengroep met zijden blaên. „Lief zijt gij mij, vriendinnen!" sprak hij. „Zwaar



Valt mij van u de scheiding. Dan, wat rest Ons zonder haar als troostelooze dood En droeve grijsheid? Ach! als deze slaap Is ook uw sterven. Zoo de roos verwelkt,
Waar blijven geur en kleur? Waar blijft de vlam, Als de olie is verteerd? Gij, stille nacht!
Druk zwaar op deze sluimerende leên;
Sluit deze lippen met uw zegel toe,
Opdat geen traan, geen vriend'lijk woord mij keer'. Hoe rijker mij door haar het leven was, Te droever is 't, dat zij en ik, en elk,
Slechts leven als 't geboomte, dat de kou, Den regen en de wintervorst trotseert,
En, als t' weêr lente wordt, misschien verdord Wacht op de bijl. Dit duld ik niet, al scheen Mijn leven god'lijk; zelfs niet, als de glans Der hemelvreugde nimmer voor mij week — Daartoe is 't leed der aard' te zwart. Vaartwel! Mijn leven off'rend ga ik 't eeuwig Licht,
Ga ik verlossing zoeken."
Daarna zacht
Het oord der rust verlatend, ging de Prins Naar buiten. De oogen van den donk'ren nacht, De sterren, zagen wakend op hem neêr Met liefde, en de adem van den nacht, de wind Liefkoosde 't boordsel van zijn kleed. Ontplooid Vóór d'uchtend wuifden uit den open kelk De bloemen, als uit wierookschalen, rood En purper, hem haar geuren toe. Door 't hart Der aarde ging een rilling, van de zee Tot aan 't gebergte, alsof een nieuwe hoop



Het kloppen deed. Ook zegt het oud verhaal, Dat de ether trilde van den blijden zang Der legioenen Geesten, die, naar Oost En West zich wendend, in den nacht een licht, En noord- en zuidwaarts zwevend, vreugdegloed Op aarde ontvonkten. Aan de poort verscheen Het viertal Hemelvorsten, met hun heir Van lichtende eng'len in den wapendos Van zilver, goud, saffier en parelmoer,
Om twee aan twee en hand aan hand den Prins Te ontvangen, die daar stond, het vochtig oog Omhoog geslagen, om den dichten mond 't Onwrikbaar plan op godd'lijk liefdewerk.
Toen ging hij in het duister voort en riep: „Chanda! sta op, en breng mij Kanthaka!"
„Wat wenscht mijn Heer? te rijden in den nacht, Als alles donker is?" vroeg aan de deur Der poort de wagenmenner, half ontwaakt.
„Zacht!" sprak Siddhartha, „breng mijn paard ! Geslagen is het uur, waarin mijn hart,
Naar waarheid dorstend, aan de gulden kooi Ontsnapt. Voortaan, om aller menschen wil,
Zoek ik slechts licht!"
„Ach, Prins!" klonk 's dienaars woord, „Is 't dan niet waar, wat heil'ge en wijze liên, In sterren lezend, meldden van een tijd,
Waarin de zoon van vorst Quddhodana, Der heeren Heer, een Wereld richten zal?



Gaat gij van hier? Zal 't rijk aan uwe hand Ontglippen voor een bedelnap! Geeft gij Voor dorre woestenij dit lustoord prijs?"
Het antwoord luidde: „Een troon was niet het doel Van mijne komst. Het Rijk, dat ik begeer, Is meer dan vorstendommen, alle een prooi Van wiss'ling en verderf! Geef mij mijn paard!"
„Mijn hoog vereerde!" luidde nog het woord Des menners, „denk toch aan uws vaders smart; Denk aan het leed van hen, wier roem gij zijt; Als gij hen eerst vernietigt, waartoe baat Hun dan uw hulp?"
Siddhartha sprak: „Mijn vriend! 't Is valsche liefde, die slechts voor zich zelf 't Genot der liefde zoekt. Hen min ik meer, Dan hunne vreugde en dan de mijne. Ik ga, Zoo warme liefde baten kan, om hen En al wat leeft te redden. Geef mijn paard!"
„Ik ga, mijn Heer!" zei Chanda toen. Bedroefd Den stal intredend nam hij van den wand Het zilveren gebit, de ketting en den toom, Maakte al de riemen en de haken vast, En leidde Kanthaka ter staldeur uit.
Daar kamde en tooide hij het sneeuwwit ros, Gebonden aan den ring, en streek hij 't haar Als zij' zoo glad. Vervolgens legde hij Den numdah over 't dier, dan 't zadelkleed En 't schoone zadel, trok den buikriem aan,



VIJFDE BOEK.
Om Bimbisara's lommerrijke stad. Om Rajagriha, rijzen heuv'len op,
Als wachters. Hier Bipulla, langs wier voet De Sarsuti haar lauwe golfjes stuwt.
Baibhara, daar, begroeid met palm en kruid. En ginds weerkaatst de donk're Tapowan Zijn zwarten rotswand, van welks ruigen rug Een vruchtbaar slijk druipt, in het dampend vlak Der poelen. Dan de berg van d'edelsteen, De Ratnagiri, oost'lijk, en zuidoost Sailagiri, de Gieren-spits. Het pad,
Dat menig voetspoor toont, loopt kronk'lend op, Langs bamboe-bosschen en saffloer-gewas,
Langs donk're mangoes en jujube-hout,
Langs witgeaêrde rotsen, jaspissteen En rijk bebloemde vlakten, naar de plaats, Waar, westwaarts neigend, 's bergrugs statig dak Een grot, beschaa'uwd door vijgen, overwelft. O gij, die herwaarts komt! ontschoei uw voet En buig uw hoofd, want dierder, heil'ger oord Kent de aarde niet. Hier zat de Buddha neêr. Hij duldde er zomerhitte en regenvlaag En 't kille van den nacht, om onzentwil



Gehuld in gele monnikspij. Zijn spijs Was 't karig maal, dat hem liefdadigheid Toevallig bood. Hij sliep des nachts in 't gras, Alleen en zonder t'huis, terwijl in 't hout 't Gekuch der tijgers klonk en om zijn grot De jakhals huilde. Dag en nacht bedwong De Roem der Wereld hier het edel lijf,
Geboren voor genot. Hij vastte hier En waakte en zon en zocht in stil gepeins, Zóó onvermoeid, dat soms, terwijl hij zat — Zoo roerloos als een steenrots — op zijn knie Een eekhoorn sprong, een schuwe kwartel 't nest Aan zijne voeten bouwde, of naast zijn hand De duiven kruimels pikten uit zijn schaal.
Zoo placht hij van den middag — als het land Van hitte schemerde en de warme lucht De muren en de tempels trillen deed — Te peinzen ... tot den tijd, dat, ongemerkt, De zon ter kimme neeg en op het veld De purp'ren avond daalde, kalm en snel. Hij zag niet, hoe 't gestarnte allengs verscheen. Hij hoorde niet den trommelslag der stad,
Noch 't snerpend uilgekras, als, gansch verdiept, Zijn geest gedachtendraden spon, zijn voet Den weg in 's levens doolhof zocht.... totdat, Te middernacht, heel de aard' ter ruste ging En slechts 't gedierte, dat het donker mint, Nog krijschte in 't woud, gelijk op 't donker pad Van 't mensch'lijk onverstand de kreet weerklinkt Van vrees en haat, en lust, begeerte en toorn



Er rondsluipt. Dan eerst sliep hij, nauw den tijd, Waarin de vlugge maan het tiende deel Van hare wolkenbaan doorloopt. Maar straks,^ Vóór 't uchtendkrieken, stond hij, peinzend weer, Op deze of gene spits, met vurig oog De slapende aarde aanschouwend, al wat leeft Omvattend in den geest. Dan werd langs 't veld Het zacht gedruisch, dat als een morgenkus De landen wekt, vernomen, en de dag, Dat wonder, grauwde in 't Oosten. Scheem'ring eerst, Alsof de nacht het fluist'ren van den dag Niet merkte, en dan — voor 'ttweedehaangekraai Een lichte streep, een zich verheld'rend wit, Zoo hoog als de uchtendster, dat als versmelt In stroomen zilvers, straks getint als goud,
Waar 't om den rand der hooge wolken gloeit, En in saffraan, scharlaken, karmozijn En amethist verloopt totdat het blauw Des hemels helder blinkt en in haar tooi Van vroolijk stralend licht der Dagvorstin Te voorschijn treedt.
Dan, na een welkomstgroet, Naar eisch der Rishi's aan het rijzend licht Gebracht en zich ter reiniging gebaad Te hebben, ging langs 't kronkelende pad Siddhartha stadwaarts en als Rishi rond Van straat tot straat en zaam'lend in zijn nap Het sober deel ten levensonderhoud.
De nap was weldra vol, want ieder riep:
„Heer! neem van onzen voorraad!" „Neem van ons! * 't Omsluierd oog en 't godgelijk gezicht



Bewond rend. Moeders, die hem zagen gaan, Begeerden, dat hun kind'ren hem den voet Eerbiedig kusten, zich den zoom zijns kleeds Aan 't voorhoofd drukten, of met melk en brood Hem spijzigden en in zijn bedelnap Een gave legden. Vaak ook op zijn tocht, Wanneer hij, voortgaand met bedaarden tred, Van hemelsch meelij blonk, verdiept in zorg Voor medeschepselen, hem onbekend,
Bleef hier of daar een donker maagdenoog, In liefde ontvlamd, op dit verheven schoon' Bewond'rend staren, als werd hier een beeld Uit haar geheimste droomen werk'lijkheid, Als zette een meer dan aardsche aanminnigheid Haar borst in gloed. Maar hij, met nap en pij, Toog verder, elke welgemeende gift Vergeldend met een vriend'lijk woord, terug haar ^ t eenzaam oord, om daar met heil'ge liên De wijsheid en haar wegen na te gaan.
Op weg naar Ratnagiri's vreedzaam woud, De stad voorbij, vóór de aankomst bij de grot, Ontmoet men lieden, die, als waar' 't een dier, Der ziel vijandig, 't lichaam door de pijn Bedwingen, temmen, tot dat elk gevoel Gedood is en geen mart'ling meer hen deert — Yogi's, en Brahmacari's, Bhikshu's, heel De maag're en droeve schaar, die eenzaam woont. Met d arm omhoog staat de een daar dag en nacht, Tot, bloedeloos, in ziekte weggeteerd, 't Vermagerde gewricht, 't verstijvend lid



Uit dorre schouders hangt, gelijk een tak, Gestorven aan den boom. Een ander klemt Zóó lang en sterk zijn vingers in de hand, Dat door het ett'rend vleesch gelijk een klauw Zijn nagel groeit. Ginds wondt er een zijn voet, Of kerft met spitse steenen aangezicht En borst en dij, of brandmerkt zich met vuur Of slaat met felle doornen 't vleesch, bevuild Met slijk en asch, gehuld in 't lompen-kleed, Dat restte van een lijk. De een zoekt de buurt Van 't walmend lijkvuur op en houdt verblijf Met doodenbeend'ren en met roofgediert', Dat krijscht om 't aas. Vijfhonderd maal per dag Roept de ander Qiwa's naam. Zijn eene voet Is lam en opgetrokken naar de knie.
Om 't holle middel, om den valen nek Windt hij zich slangen. Als een somb're schaar School zoo dat volk bijeen. De felle zon Had hun de kruin verschroeid ; hun oog was rood; Hun spier en zenuw waren uitgedroogd.
Een lijk, vijf dagen oud, scheen hun gelaat, Zoo mager was 't en vaal. De een kroop in 't stof En telde voor het uitgehongerd lijf Een duizend gerstekorrels, stuk voor stuk, Tot dagelijksch rantsoen. Met bitter blad Vermengde een ander 't kruid, opdat geen smaak ' Zijn mond verblijden mocht. Geheel verminkt, Van oog en tong en van geslacht ontdaan, En doof en kreupel lag een derde neer. Zoo werd daar 't lichaam door den geest gekweld. Veel dulden was een eer. Ook zegt de Schrift,



Dat zaligheid het deel zal zijn van hem,
Die 't leed, dat Goden zenden, als beschaamt, En meer dan helsche pijn verdragen kan. Tot een van dezen, 't hoofd der kluiz'naarsbent, Sprak Buddha met een droeven blik: „Mijn Heer! Die zoo veel lijdt! Ik woon reeds maanden lang, Naar waarheid vorschend, op den berg, en zie, Hoe deze broeders, hoe ook gij, zoo fel U zelf kastijdt. Wat voegt gij smarten toe Aan 't leven, dat reeds zooveel smarten baart?"
„De schrift zegt", luidde 't antwoord, „Wie zijn
vleesch
Zóó kwelt, dat hem het leven enkel pijn, Het sterven wellust is, diens ziel stijgt straks, Van zondesmetten vrij, gelouterd op Uit 's lijdens smeltkroes, om in hooge'r sfeer, En heerlijkheid, als niemand denken kan, De wieken uit te slaan."
„Ginds drijft een wolk", Hernam de Prins, „zij lijkt een gouden kleed, Om Indra's troon gevlochten. Uit de zee,
Door storm gedreven, steeg zij derwaarts op. Zij daalt in tranen, dropsgewijz' weer neer, Een ruigen weg vol moeielijkheden langs,
Door spleten, nullahs, door een troeb'len stroom, Den Ganga langs, terug naar d' oceaan,
Waaruit ze ontstond. Is 't, Broeder! u gewis, Dat heil'gen na hun leed iets anders wacht? Straks daalt wat klom, wordt de inkoop weêr
verteerd.



Al gaat gij bij de hel ter markt en wint Den hemel met uw bloed, de koopprijs slinkt, De strijd begint op nieuw."
„Wellicht op nieuw", Weeklaagde de 'eremiet. „Met zekerheid In ons noch dit, noch iets bekend. Maar toch, Op nacht volgt dag, op onrust vree. Vervloekt Zij 't vleesch, dat in haar vlucht de ziel bezwaart. Een korte strijd is de inzet en de prijs Een groote vreugde."
„Al duurt zij duizend jaar", Was 't antwoord, „eind'lijk kwijnt ze. Of kent
ge een zijn, 't Zij hier, 't zij boven, of beneên, dat blijft, Dat niet als alle leven wisselt? Zegt,
Zijn uwe Goden eeuwig, broeders?"
„Neen,
De Goden leven tijd'lijk. Brahma slechts Houdt stand." Aldus de Yogi's.
Buddha weer:
„Wilt gij, die wijs zijt, daar gij heilig schijnt En sterk van geest, uw zuchten en geween Als dobbelsteenen werpen voor de kans Op vreugd, die eindig is en droom kan zijn? Wilt gij uw vleesch, uit liefde tot de ziel, Zóó haten, kwellen, gees'len, dat het straks Den geest niet meer kan dragen naar zijn huis, Maar vóór den avond neervalt op den weg, Gelijk een afgereden paard? Of ook, Gij droeven! sloopt, ontmantelt gij het huis, Dat ons tot woonstee dient, met smart gebouwd,



Waardoor de sob're lichtstraal binnendringt, Die ons doet uitzien naar den dageraad,
Of ons den weg ontdekt naar beter oord?"
Toen riepen ze uit: „Wij kozen den weg En gaan hem, Rajaputra, tot het eind, In stervenshoop... al ware ook 't pad van vuur! Weet gij een beet'ren weg, spreek op! Zoo niet, Dan ga in vree!"
Toen ging hij, diep bedroefd, Bespeurend, hoe de mensch den dood zóó vreest, Dat hem die vrees schier doodt, zóó 't leven mint, Dat hem zijn levenslust bezwaart; hoe hij Als boeteling zich 't leven droef vergalt, Ter wille eens Gods, die hem de vreugd misgunt, De hel verijd'lend door een nieuwe hel, In heil'ge dwaasheid meenend, dat zijn ziel Zich te eerder doortocht baant door 't kwijnend
vleesch
„O, bloemekens der weiden!" riep hij uit „Uw teer gelaat keert gij naar 't zonlicht toe, Zoo blijde straalt ge en geurt van dankbaarheid, Eerbiedig prijkend in uw kleed van goud, Van purper of van zilver. Geen van u,
Die 't ware leven mist of eigen schoon Moedwillig schendt. Gij, palmen! die zoo rank Ten hemel stijgt, u voedend met de lucht, Die van Malaya en van 't blauwe meer U tegenwaait, hoe leeft gij zoo tevreê,
Van 't eerste ontkiemen tot gij vruchten draagt, In 't zonlicht zangen ruischend uit uw kruin ?



En gij, die in hun groen zoo lustig woont,
Duif, bulbul, bijeneter, parakiet,
Gij, vlugge vogels! haat ge uw leven soms? Niet een, die poogt den weg tot beet'ren staat Te banen door voorafgaand leed. De mensch, Uw meester, die u doodt, de mensch alleen Is wijs. Zijn wijsheid voedt zich met zijn bloed En voert tot zelfkastijding!"
Onderwijl
Woei van de bergen 't stof, pas opgejaagd Door geiten en door schapen, wit en zwart, Die tripp'lend daalden of met tragen tred Nu toefden bij een welig struikje en dan,
Gelokt door 't glinst'reüd water of door 't groen Van wilde vijgen, zijwaarts drongen. Steeds, Zoo vaak zij doolden, riep de herder luid Of wierp hij met zijn slinger, om allengs De onnooz'le kudde naar het ylakke veld Te voeren. Door een wond verlamd, bebloed, Kwam, moeilijk volgend, achteraan een lam.
Zijn makker sprong vooruit en 't moeder-schaap, Bevreesd, dat ze een der twee verliezen zou, Liep angstig heen en weer. Dit zag de Prins. Toen nam hij, teêr bezorgd, het hinkend lam En droeg het op zijn nek en sprak: „Wees kalm, Gij, arme moeder! 'k draag uw zorg u na. 't Is wel zoo goed de smart van eenig dier Te stillen, als in gindsche holen 't leed Der wereld te overpeinzen met een schaar Van prevelende asceten."
„Waarom, vriend!"
6



Zoo sprak hij tot den herder, „drijft ge uw vee In 't heete middaguur? Is de avondstond Niet de aangewezen tijd?"
Het antwoord was: „Een offergave in geiten, honderd stuks, En evenveel in schapen, brengen wij. De Koning moet van nacht in dienst der Goön Hen slachten."
„Ik ga meê," zei Buddha toen. En naast den herder wand'lend, vol geduld, In stof en zon, terwijl 't onrustig schaap Hem blatend volgde, droeg hij 't lijdend lam.
Aan d'oever van den stroom verscheen een vrouw, Nog jong, met zachten blik, 't gelaat betraand, De handen opgeheven. Met een groet, Ootmoedig buigend, sprak zij: „Gist'ren, Heer! Hebt ge u ontfermd om mijnentwil. Alleen Verzorg ik in dit vijgenwoud mijn kind. Hij vond bij 't dolen in 't gebloemte een slang, Die kronkelde om zijn pols. Hij lachte blij En tergde in scherts de fijn gespleten tong En d'open mond van 't schijnbaar schuld'loos dier, Helaas! hij werd al spoedig bleek en stil. Ik wist niet wat hem afhield van zijn spel; Waarom hij naar de moederborst niet vroeg. Een zei: „„Hij is gebeten!"" een: „„Hij sterft!"" Maar ik, die van mijn kind niet scheiden kon, Vroeg hem om kruiden, die het licht misschien Weer brachten in zijn oog; zoo uiterst klein Was 't teeken van den kus der slang. Ik dacht: Zoo lief een kind had zij toch niet gehaat,



Noch in zijn spel gestoord. Toen een mij zeï: „„Een heilig man woont op den berg, gekleed In gele monnikspij; vraag voor uw zoon Raad bij dien Rishi,"" ging ik bevend heen Tot u, wiens aanschijn straalt als waart ge een God. Ik weende en trok den sluier van mijn kind En vroeg u naar een heilzaam medicijn. Gij, groote Heer! hebt mij toen niet versmaad, Maar zaagt ons aan met teed'ren blik. Uw hand Beroerde zacht het kind en dekte 't toe. Gij spraakt: „„Ja, zuster! zoo gij 't vinden kunt, Voor u en hem is baat. Die d'arts ontbiedt, Brengt hem de voorgeschreven medicijn.
Dus, 'k raad u, zoek een tola mosterdzaad, Zwart, niet afkomstig uit een huis, waar ooit Een vader, moeder, kind of slaaf bezweek. Wel u, zoo gij dat vindt!"" Zoo spraakt gij, Heer!
De Meester lachte vriend'lijk en zeï: „Ja! Zoo sprak ik, beste Kisagotamï!
En vondt gij 'tzaad?*
Mijn Heer! ik klemde 't kind, Dat kouder werd, dicht aan mijn borst en ging, En vroeg aan ied're hut, hier in het bosch En stadwaarts op den weg: „„Geef, bid ik u, Een tola zwarte mosterd!"" Die het had, Gaf graag, want wie als arme de armoê kent, Heeft met den arme deernis. Dan, op 't woord: „„Hier stierf toch niet bij toeval in dit huis Een man of vrouw of kind of slaaf?"" zei elk: „„Wel, zuster! welk een vraag! Er stierven meer,



Dan die nog leven!"" 'k Gaf dan 't zaad terug En vroeg bij and'ren. Maar hun antwoord was: „„Ziehier het zaad! maar onze slaaf is dood!"" „ „ Hier hebt gij 't zaad! maar ik verloor mijn man!" " „„Hier is wat zaad! maar die het zaaide stierf Nog tusschen regentijd en oogst!"" Ach, Heer! Ik vond geen huis, waar men mij mosterd bood En niet van dooden sprak. Dus kom ik hier. Ik liet mijn kind, dat niet meer zuigt noch lacht, Beneden bij den wingerd aan den stroom En zoek uw aangezicht en kus uw voet En vraag: waar vind ik 't zeldzaam mosterdzaad ?... Tenzij, zooals ik vrees en men mij zeï,
Mijn kind reeds niet meer leeft!"
De Meester sprak: „Gij zocht, mijn zuster, naar wat niemand vindt, Maar vondt dien bitt'ren balsem, dien ik ken. Reeds gist'ren lag uw kind dood aan uw borst. En thans, gij ziet, dat gansch de wereld weent Als gij, om 't zelfde leed. Het lenigt smart, i Te weten, dat zij 't deel van allen is.
Ik gaf mijn leven, zoo 'k uw tranenvloed Kon stelpen; zoo 'k dien vloek verklaren kon, Die maakt, dat ons de liefde zelfs benauwt; Die 't menschdom drijft als dit onnooz'le vee En 't over weide en bloem ten offer voert, 'k Zoek dit geheim !... Maar gij, begraaf uw kind!"
Zoo traden zij de stad in, naast elkaar, De herder en de Prins, toen reeds de zon Zacht Sóna's stroom verguldde en langs de straat En door de poort, waar 's Konings wachtpost stond,



Reeds lange schaduw wierp. Zoodra men zag, Hoe Buddha 't lam droeg, week de wacht terug; Het marktvolk trok de karren aan den kant; Die kochten en verkochten hielden op Met redetwisten om 't tooneel te zien;
De smid, zijn hamer in de hand omhoog,
Vergat den slag, de wever 't weefgetouw, De schrijver 't perkament; den wisselaar Ontging het aantal cowries; Qiwa's rund At zonder toezicht van de rijst; de melk Vloeide over, onderwijl de melker 't oog Gericht hield op des Prinsen zachten tred En op zijn houding, zoo vol majesteit.
Vooral de vrouwen kwamen in de deur En vroegen: „Wie is deze, die zoo schoon, Zoo vreedzaam, zoo bevallig 't offer brengt? Uit welke kaste is hij? Wat teed're blik! 't Is toch niet Qakra zelf, de Dewaraj ?"
Weer and'reri zeiden: „'t Is een heilig man, Die op den heuvel bij de Rishi's woont!"
Maar Buddha ging, verzonken in gepeins, En dacht: „Hoe menig schaap is herderloos En doolt in 't nacht'lijk duister zonder gids En blaat onwetend 't doodsuur tegemoet,
Als dit onnoozel vee, der menschen beeld!"
Toen werd den Koning aangezegd: „Er komt, Aan 't hoofd der kudde, die gij u ontboodt Voor de offerande, een heilige 'eremiet."
De Koning stond in de ofFerzaal gereed,



Brahmanen, wit gekleed, omringden hem, Hun mantra's preev'lend en bestendig 't vuur Aanwakk'rend, dat op 't midden-altaar glom. In tongen rees de vlam uit geurig hout, Hij siste en kronkelde als hij 't offer rook Van ghee en specerij en Soma-sap,
De lust van Indra. Ook vloeide om den mijt Een trage, dikke, purperroode stroom, Die walmde en, deels verzwolgen door het zand, Allengskens daalde — 't bloed van 't blatend vee. Een offer lag gereed, een bonte geit Met breede hoorns. De kop was vastgehecht Met munja-gras. Op d'uitgestrekten hals Blonk 't mes eens priesters. Deze riep: „Ziet hier, Geduchte Goön! de yayna's, u gebracht; Het beste van wat Bimbisara heeft!
Is u 't gezicht van 't spuitend bloed tot vreugd, Behaagt de geur u van 't verbrandend vleesch, Dat deze geit dan 's Konings zonden draag' En haar het vuur verteer'! Nu stoot ik toe!"
„Verbied hem, groote vorst!" zei Buddha zacht. Zelf maakte hij het offer los. Niet één,
Die hem weerhield; zoo wekte hij ontzag.
Toen vroeg hij vrijheid tot een woord, en sprak Van 't leven, dat een ieder rooven kan Maar niemand schenken, dat elk schepsel mint En redden wil; van 't wondervol bestaan, Dat lief en zoet is, voor den minste zelfs;
Waar medelijden heerscht, een godsgeschenk, Dat elk ontziet; want deernis maakt ons zacht,



Waar 't zwakken geldt, en waar het sterken geldt, Grootmoedig. In den mond van 't stomme vee Lei hij een droef pleidooi, lei hij de klacht, Dat menigeen, die smeekt om gunst van Goón, Zelf geen genade kent voor 't arme dier,
Welks god hij is; ofschoon een nauw verband 't Bestaan van alle scheps'len saam verbindt, En 't stervend dier steeds willig schatting gaf
fin melk en wol, en kalm zich leiden liet Door de eigen hand, die eens hem dooden zou. Ook sprak hij van de leer der Heil'ge Schrift, Dat stervend de een tot dier of vogel zinkt, En omgekeerd, gelijk de vonk een vlam,
Zoo 't dier een mensch wordt. Nieuwe misdaad dus Waar' 't offer, dat de zielsverhuizing stoort. Ook — zei hij — wascht geen bloed de geesten rein. Het maakt de Goden, die goedgunstig zijn,
Niet blijde en 't koopt geen kwade Goden om. Ook draagt het schuldloos dier geen haar van 't wicht Der rekenschap, die elk verschuldigd is Van 't geen hij zondigs of onbillijks deed; Hij zelf alleen!... naar 's werelds vast bestel, Dat goed met goed en kwaad met kwaad vergeldt, Dat woord en daad met de eigen maat beloont, Nauwlettend, onverbidd'lijk, onverwrikt, De toekomst bindend aan 't verleen als vrucht. Zoo sprak hij, woorden uitend, vol gevoel;
Door liefde en waarheid zoo verheven schoon, Dat reeds de priester zijn bebloede hand Bedekte met zijn kleed, en dat de Vorst,
Zijn handen vouwend, buigend naderkwam.



Intusschen ging de Buddha voort en zeï,
Dat de aarde schoon zou zijn, als 't scheps'lenheir Elkaar beminde, onbloedig voedsel at, Het goudgeel graan, de schoone vruchten, 't kruid, Dat groeit voor allen, 't bronnat... spijs en drank, Voor elk voldoende, 't Woord was nauw gehoord, Of allen zwichten voor der liefde macht. De priesters strooiden 't altaarvuur uiteen En wierpen 't slachtmes weg. Den dag daarna Werd door herauten dit besluit verspreid En in pilaar en steen dit woord gegrift: „De Koning spreekt: „„Tot nu toe werd geslacht Voor middagmaal en offerand'; voortaan Vergiete niemand bloed, noch proeve vleesch. Verrijkt is onze kennis. Al wat leeft Leeft één en 't zelfde leven, en gena Valt elk ten deel, die zelf genadig is!"" — Bekend werd dit besluit en sinds dien dag Verbond een kalme vrede 't scheps'lenheir, Den mensch en 't lastdier en de vogels, heel Den Ganga-oever langs, waar onze Heer Met heil'ge deernis leerde in zachte taal.
Zóó klopte altijd van deernis 's Meesters hart Voor al wat ademt in dit kort bestaan En 't juk van vreugde en smart vereenigd draagt, Dat in de Heil'ge Boeken wordt verhaald. Hoe eertijds, toen de Buddha als Brahmaan Te Dalidd woonde bij de munda-rots, Een droogte 't land verdorde, 't Rijstveld stierf Eer 't kwartels schuil kon bieden. Felle zon



Verdroogde in 't bosch de poelen; gras en kruid Ging kwijnen, 't Woudgedierte zwierf alom Met angst om voedsel rond. In zulk een tijd Bespeurde eens onze Heer een tijgerin,
Die lag te sterven op den naakten steen Der heete nullah-wanden. 't Hong'rig oog Zag flikk'rend groen. Een handbreed hing de tong Uit d' open muil langs de ingevallen wang. Geplooid lag om de ribben 't bonte vel Als om 't gebinte soms een strooien dak, Verweerd van regen. Aan de maag're borst Lag 't tweetal welpen hong'rig jamm'rend neêr En rukte en zoog en knabbelde aan de speen, Die hun geen melk meer bood; terwijl zij zelf, Het maag're moederdier, haar kermend paar Met moederlijke zorgen lekte en nog De zij' hun toehield onder droef gehuil En met een liefde, sterker dan de nood;
Waarbij zij eerst haar wilden kreet bedwong, Maar dan den muil in 't zand uitstrekte en woest Van honger brulde alsof 't een donder waar'! Haar ziende in haren jammer dacht de Heer, Zich zelf vergetend, slechts als Buddha vol Van eind'loos meelij: „Eéne hulpe slechts, Die nog het moordend wouddier redden kan! Zij sterft eer de avond valt. Zij heeft geen spijs. Niet één, die deernis met haar heeft, nu 't dier, Van roof bebloed nog, sterft van dorst naar bloed. Indien ik zelf haar voed, wie dien het deert? Lijdt liefde schade, zoo zij 't hoogste doet, Wat liefde vraagt?" Toen lei hij kalm terzij'



Sandaal en staf, den heil'gen gordel, 't kleed, Den turban, en, terwijl hij 't zand betrad, Het kokoshout verlatend, riep hij luid: „Zie, moeder! hier is spijs!" En 't stervend beest Sprong van haar welpen op met schorren kreet, Wierp 't willig offer neêr en hield haar maal, Een feest'lijk maal, waarbij de kromme klauw Zijn vleesch verscheurde en in zijn stroomend bloed De gele slagtand baadde. Een laatste zucht Dier onverschrokken liefde vloeide saam Met d'adem van 't verwoede beest.
Sinds lang
Was Buddha's hart zoo groot; niet nu alleen, Nu hij met lieflijk meêlij' 't einde vroeg Van wreeden Godendienst. Sterk drong hem toen, Vernemend wie hij was en wat hij zocht,
Vorst Bimbisara, dat hij in zijn stad Mocht toeven. „Bij uw vorstelijken staat," Dus sprak hij, „past zulk vasten niet. Uw hand Is voor een scepter, niet tot bedelen bestemd. Blijf hier bij mij. Ik heb geen zoon. Leer gij, Tot ik ga sterven, wijsheid aan mijn volk.
Woon in mijn huis en kies een schoone bruid!" Maar altijd vastbesloten, zei de Prins:
„Dit alles, eed'le Koning, gaf ik prijs Ter wille van de waarheid, die ik zoek En zoeken zal. Al opent zich de poort Van Qakra's hof en lokken Dewi's mij,
Ik wijk niet af. Ik sticht het Rijk der Wet En reis naar Gaya en naar 't lomm'rijk woud, Waar ik het licht verwacht. De Rishi's hier,



Zag hem een herdersknaap. Zijn oog was dicht. Een trek van naamloos wee lag om zijn mond.
yn kruin werd door de middagzon verschroeid. Kas vlocht de knaap tot dak voor 't heilig hoofd ilen dichte looverhut, van groen, geplukt Van wilde rozen-appels. In zijn mond Deed hij de droppels vloeien van de melk, Die hij uit d' uier perste van zijn geit,
Opdat hij zelf niet, als van lagen stand, Den heil'gen man van aanzien onrecht deed. Waar luid der Boeken echter schoot het hout Der jambu's wortels, droeg het blad en bloem
n werd het dicht bezet met glanzend fruit, Zoodat de hut een zijden tent geleek, Ter jachttijd ingespannen voor een vorst, Versierd met zilverwerk en knoppen goud. De knaap, dit ziende, viel voor Buddha neer
^1?,™orL een God- Maar adem scheppend rees oiddnartha overeind en vroeg om melk. In^ s herders lota. „Ach, dat kan niet, Heer!" Zei toen de jong'ling, „zie, ik ben onrein,
ik ben een Qüdra!" — „Menschenmin en nood," Sprak daarop 's Werelds Roem, „maakt allen één. Wat weet de zilte traan of 't roode bloed Van kasten? Niemand treedt het leven in,
Aan 't hoofd gemerkt met tilka, noch de 'hals Getooid met heilig koord. Wie 't goede dient Is hooggeboren, laag, wie zonde doet.
Geef mij een teug, mijn broeder! Vind ik ooit Hetgeen ik zoek, dan wacht u heerlijk loon!" Toen bood de herder hem verheugd een dronk.



Een andermaal kwam, bont getooid, verzeld Van hunne spelers, langs dien weg een stoet Van tempel-zangeressen, uit de stad,
Uit Indra's heiligdom. De een sloeg de trom, Omzet met pauwenveêren. De ander blies De schelle bansuli. Een derde liet De snaren van de sitar klinken. Vlug, Van zoom tot zoom, de bonte paden langs,
Ging 't hupp'lend naar beneden, 't Zacht geklank Der zilv'ren bellen gaf de trippelmaat Der kleine, bruine voetjes weêr. 't Geluid Der schelle ringen aan heur arm en pols Weerklonk ten antwoord. Die de sitar droeg Greep forsch de koop'ren snaar. Een zangster zong:
„'tls schoon te dansen als de sitar klinkt! Men stemme noch te laag noch al te hoog En dansend stelen -wij der mannen hart!
De snaar, te sterk gespannen, springt en zwijgt. Te slap gehouden mist zij kracht en klank. j Men stemme noch te laag noch al te hoog!"
Zoo zong een maagd bij fluit- en snarenspel, Gelijk een vlinder fladd'rend, ijdel, bont, Van plek tot plek, het breede boschpad langs. Zij wist niet, dat haar vluchtig woord weêrklonk In 't oor van hem, die bij den vijgeboom In geestverrukking zat. Maar Buddha hief,
Toen hij den dart'len stoet voorbij zag gaan, Het hoofd omhoog en sprak: „De wijze soms



Kan leeren van den dwaas. Te sterk misschien Spande ik de snaar des levens, of zij soms Een klank zou geven tot behoudenis.
Dof is mijn oog, nu haast de waarheid daagt. Mat is mijn kracht, nu ik haar 't meest behoef. Zelf vraag ik nu de hulp, die 't menschdom eischt. Mijn leven was hun hoop, en ik, ik sterf!"
Nu woonde een landbezitter bij dien stroom, Een vroom, welvarend man, aan kudden rijk, Goed voor zijn volk, der armen vriend. Zijn huis, Senani, gaf den naam aan 't gansche dorp. Hij leefde vergenoegd en kalm. Zijn vrouw, Sujata, met haar donker oog, de bloem Van al de dochteren des lands, oprecht, Wellevend, vriendelijk, eenvoudig, fier, In 't spreken altijd zacht, met gullen blik, Een parel in haar soort, sleet naast haar heer, In 't Indisch woonhuis, vreedzaam menig jaar Van huiselijk geluk. Alleen een zoon Ontbrak aan 't echt'lijk heil. Vaak bad zij reeds Om zijnentwil tot Lakshmi. Menig nacht Toog zij bij volle maan het Lingam rond,
Steeds negen keeren negenmaal aaneen, Met sandel-olie, kransen van jasmijn En rijst als gave, biddend om een knaap. Ook had Sujata aan den God van 't woud Een overvloedig, uitgezocht geschenk, Te plaatsen bij zijn boom in gouden schaal, Een maaltijd, goden-lippen waard, beloofd, Als haar een zoon gewerd. Zoo vond zij baat.



Reeds lag een schoone knaap, drie maanden oud, Aan hare borst. Nu ging zij naar 't altaar, Met dankb're schreden, met haar eene hand De karmozijnen sari om den knaap,
Haar schat, te zamen houdend, de and're hand Bevallig opgeheven naar het hoofd,
Waarop zij 't offer droeg voor haren God.
Maar Radha, die den bodem vegen moest Een rooden band moest winden om den boom, Kwam plots'ling weer en riep: „Zie, meesteres! De boschgod zelf zit zichtbaar op zijn plaats, Met saamgevouwen handen, neêrgehurkt. Zie, hoe zijn hoofd van held'ren lichtglans straalt! Wat lijkt hij zacht en groot! Wat hemelsch oog! De Goden zoo te ontmoeten spelt geluk!"
Sujata, in den waan den god te zien,
Trad bevend nader, kuste de aarde en sprak, Het lieve hoofd gebogen: „Ach, dat Hij,
Die in dit lustoord woont, die zegen schenkt, Die mij, zijn dienstmaagd, liefd'rijk't voorrecht gunt Van Hem te aanschouwen, 't nietig huldeblijk, Dit versche blanke stremsel en de melk,
Zoo wit als nieuw ivoor, aanvaarden wou!"
Toen goot zij melk en strem in gouden schaal En druppelde uit een fleschje van kristal Een vocht, bereid uit geur'ge rozenblaên, In Buddha's hand; en zie, hij sprak geen woord, Maar at, terwijl de moeder, blij verrukt, Eerbiedig op een afstand stond. Dit maal
7



Betoonde zulk een ongewone macht,
Dat kracht en leven weerkeerde in den Heer, Als had hij in den droom slechts dag aan dag Gevast en nachten wakend doorgebracht; Als had hier met het vleesch de geest zijn deel Aan 't kostlijk maal en werd zijn wiek verjongd; Gelijk soms, moê van de eindelooze vlucht Langs 't dorre zand, de vogel bij een stroom Verrukt het stof van hals en kopje spoelt. Sujata's hulde steeg, toen voor haar oog De Buddha schooner prijkte in reiner glans. Zij vroeg ootmoedig: „Gij zijt toch de God? En vond mijn gift gena?"
„Wat bracht gij mij?"
Zeï Buddha.
't Antwoord van Sujata was: „Van honderd koeien nam ik de eerste melk Nadat zij moeder werden, 'k Gaf dien drank Aan vijftig witte koeien, met wier melk Ik vijfentwintig drenkte, die van nieuws Een twaalftal leschten. 'k Bood weêr van die twaalf De melk aan zes, die van ons beste vee Wel de allerbeste waren. Melk dier zes Kookte ik in zilv'ren lota's, aangemend Met specerij en sandel, en met rijst,
Uit keur van zaad geteeld in nieuwen grond, Zóó uitgezocht, dat ied're korrel haast Een parel scheen. En dat met heel mijn hart! 'k Had immers u beloofd, dat, als een zoon Mijn deel mocht zijn, ik dankbaar offren zou. En nu, nu ben ik zalig! 'k heb een zoon!"



Toen nam de Heer voorzichtig van het kind Den karmozijnen doek en leï zijn hand,
Die de aarde zegen brengt, op 't kleine hoofd, En zeï: „Lang dure uw zaligheid! de last Des levens vall' hem licht! Want gij boodt hulp Aan mij, die slechts uw broeder ben, geen God. 'k Was eertijds prins. Nu zoek ik nacht en dag, Zes harde jaren lang, als zwerver 't licht, Dat, zoo 't bestaat, den donk'ren nacht verdrijft Voor al wie 't kent. Maar 't daagt reeds aan de kim Met wonderbare hulp, sinds uwe spijs,
Mijn zuster! 't wank'lend vleesch mij heeft
geschraagd; De spijs, die door zoo menig leven ging Tot levenssterking, zooals 't leven zelf,
Steeds nieuw geboren, stijgt tot hooger vreugd En zondeloos bestaan. Maar dunkt u zelv' Te leven zaligheid genoeg? Kan u Het leven en de min voldoen?"
„Mijn hart, Eerwaarde!" zei Sujata, „is slechts klein. De regen, die ternauwernood een veld Bevochtigt, vult allicht een leliekelk.
Ik ben tevreê, zoo slechts mijn heer mij mint En 't jongsken vroolijk lacht; als in mijn huis Aldus de levenszon den zomer brengt. Genoeg'lijk, onder 't zorgen voor 't gezin,
Gaan mijne dagen heen; van 's morgens vroeg, Als, bij 't ontwaken, ik de Goden prijs, Het koren uitdeel, 't tulsi-loof verfrisch,
Mijn maagden 't dagwerk geef, tot 's middags, 't uur,



Dat op mijn schoot mijn heer, in slaap gewiegd Door zang en waaier, 't hoofd ter ruste legt, En 't laatste maal in 't vreedzaam avonduur, Als ik om brood te dienen naast hem sta. Dan wenkt, na tempelgang en buurgesprek Het zilv'ren licht der starren tot den slaap. Zou ik bij zooveel zegen niet gelukkig zijn? En schonk ik hem dit kind niet, dat wellicht Met zachte hand zijn ziel naar Swarga leidt? De Schrift toch leert, dat wie een zoon gewint, Voor reizigers een boom tot schaduw plant En voor het dorstend volk een bron ontdekt, Na zijnen dood daarvoor vergelding vindt. Dit woord der Schriften neem ik need'rig aan. Ik wil niet wijzer zijn, dan die voorheen Met Goden omgang hadden, en, bekend Met tooverspreuk en lofgezang, als gids Ons leiden op den weg tot deugd en vree. Dat uit het goede 't goede kiemt voor elk, En uit het kwade 't kwade, altijd en overal, Geloof ik, daar ik zie, hoe zoete vrucht Aan eed'le planten rijpt en bitter ooft Aan giftig kruid; hoe nijd straks haat verwekt, En goedheid vriendschap, en volharding vree, Reeds in dit leven. En als 't doodsuur slaat, Zou dan geen „morgen" volgen op dit „thans"? Een beter morgen licht! Eén korrel rijst Wast immers tot een schoone groene pluim, Getooid met vijftig parels, en de knop, De kleine, naakte, grauwe lenteknop,
Bergt immers 't wit en 't goud der campak-bloem ?



Ach ja! ik weet, er is ook duld'loos wee, Dat zelfs het zachtst geduld ter aarde buigt. Zoo dit mijn jongsken stierf, dan brak mijn hart! Althans dit hoop ik! 'k Bid, dat ik zijn lijk Dan klemmen mocht aan 't mijne en zóó mijn Heer — In 't oord, dat eerzame echtgenooten wacht — Kalm mocht verbeiden, aan mijn plicht getrouw Totdat zijn ure sloeg. Maar als de dood Senani opriep, legde ik voor het laatst,
Met hem de mijt beklimmend, op mijn schoot Zijn dierbaar hoofd, verlangend, dat de toorts Het hout ontvlamde en ons de rook verzwolg. Want — zegt de Schrift — het offer eener vrouw Vergunt, voor ieder haar op 't minnend hoofd, Aan haren man tienduizend eeuwen rust In Swarga. 'k Vrees dus niet. Zoo leef ik blij, Ofschoon ik de arme lijders niet vergeet,
Noch ook de booswicht en d' ellendeling,
Dien God genadig zij! Maar ik voor mij Betracht in ootmoed 't goede, dat ik ken. Ik dien de wet en leef in 't vast geloof, Dat komen mag, wat komen moet en zal!"
Toen sprak de Heer: „Uwe eenvoud overtreft Der wijzen wijsheid. Gij geeft onderricht Aan leeraars. Wees met uwe onwetendheid Tevreê. Gij kent den weg van recht en plicht. Bloei, bloempje, met uw kind in kalme schaauw. Het teeder loof verdraagt de middagzon Der waarheid niet. Het tiert in ander licht En heft in later leven 't stralend hoofd



Maar ongestoord bleef Buddha, die daar zat, Beschut en veilig door volmaakte deugd,
Gelijk door muur en rasterwerk en burgt. De heil'ge Bodhi-boom bleef eveneens Bij 't oproer kalm. Zacht, als bij volle maan, Wanneer geen zefir zelfs den dauwdrop stoort, Bleef't loover glinst'ren. 't Woeden van dien strijd Drong tot zijn zuilengalerij niet door.
Het was de derde nachtwaak. De aard' was stil. Het helsche leger vlood. De maan zonk weg. Er blies een zoele lucht. Toen zag de Heer, Nu zelf Samma-sambuddha, bij een licht, Als stervelingen niet beschijnt, den loop Van al zijn levens, eind'loos ver terug, Vijfhonderd vijftig — als een wandelaar, Die, rustend op een bergtop, overziet,
Hoe hem zijn reisweg bracht langs steilte en rots; Door dichte wouden, thans voor 't oog een stip; Door trouw'loos groen moeras; ravijnen langs, Waar de adem stokte: hoogten, waar de voet Haast uitgleed; waterval, en grot en poel, En zonnig groenland, tot ginds 't bleek verschiet, Vanwaar zijn tocht begon. Zoo zag de Heer 't Aaneengeschakeld spoor van 's levens gang; Van laagten, waar het zwaar is voor de borst, Naar altijd hooger hoogte, werwaarts straks Het tiental Deugden voert. Ook zag hij, hoe, 't Geen 't oude leven zaait, het nieuwe maait; Een nieuw begin zich altijd knoopt aan 't eind; Verlies en winst verrekend wordt, en staag



Het goed zoowel als 't kwaad in 't leven groeit* Zoodat de dood aan 't einde slechts den Staat Van bate en schuld, naar wisse cijferkunst, Waaraan geen tittel faalt, nauwkeurig sluit En overlegt aan 't nieuw bestaan, waarin, Verzamelt en geteld, gedachte en daad,
Kamp en triumf van de afgelegde baan Besloten blijven.
Omstreeks middernacht Kwam Buddha tot A bhynti. Hij doorzag,
Hoog boven de aard', de namelooze sfeer Van werelden en zonnen zonder tal,
Zich wentelende in Slikkerende maat,
Vereend in groepen en toch elk weê'r vrij; Al zilv ren landen in een oceaan Van blauw saffier, die, peilloos, zonder kunst, Door niets gedeerd, in rustelooze vaart Zijn golven voortstuwt. Hij aanschouwde, hoe, Als een band, de Heer van ied'ren kring Zijn werelden onzichtbaar stuurt en zelf Gehoorzaamt aan een bol, die op zijn beurt Weer luisterrijker lichten volgen moet,
Alle uit een middenpunt den flikkerstraal Huns levens werpend naar den versten boog. Dit alles zag hij met verhelderd oog.
De Kalpa's, Mahakalpa's, al den tijd,
Dien deze werelden van kring tot kring Doorleven, kende hij, ofschoon geen mensch Die cijfers noemen kan, al weet hij zelfs t Onnoem lijk drupp'len-tal, van d' oorsprong* af ot aan de zee, dat heel den Ganga vormt 



De Kalpa's van heur komen tot heur gaan, Van de eerste flikk'ring eener hemelmacht Tot aan haar laatste schemering. Zijn geest, Van Sakwal tot aan Sakwal voortgezweefd, Dreef hoogte en diepte langs, door 't eeuwig blauw, Hoog boven eiken vorm en ied're sfeer, Vér achter 't oord, waar 't starrenlicht ontgloeit, En speurde in 't stil bedrijf 't onwrikbaar plan, Waarnaar uit donker licht, uit chaos vorm, Uit sterven leven, overvloed uit niets Te voorschijn komt, en op een stil bevel Het goede beter, 't beet're 't beste wordt,
Niet één, die hier verbiedt, noch ordonneert. Hoog boven alle Goón, onwankelbaar En onuitspreek'lijk, troont een Oppermacht, Die bouwt en sloopt en weder bouwt, en heerscht Naar d' eeuwige' eisch van waarheid, schoonheid,
deugd.
Wél doet, wie haar gehoorzaamt; wie haar stoort, Doet zonde. Een worm, die leeft als worm; een valk, Die 't kroost van bloedig aas voorziet; de ster, De dauwdrop, beide glinsterende in 't rond, Doen goed, en evenzoo de mensch, die leeft Om weer te sterven, sterft tot nieuw bestaan, Als hij zijn wegen wandelt, onbesmet,
Geneigd om ieder schepsel, klein en groot, Dat 's levens lasten draagt, zijn hulp te biên. — Dit alles zag de Heer te middernacht.
De vierde nachtwaak toonde hem 't geheim Van 't Leed, waardoor de Wet verduisterd wordt,



Gelijk de damp het vuur der smidse dooft. De Dukkha-Satya leerde hem, hoe 't leed Des levens schaduw is, die 't immer volgt, En blijft bestaan zoolang het leven duurt,
In al zijn vormen, als geboorte, groei,
Verval, min, haat, smart, blijdschap, rust en werk; Hoe aan dit blij verdriet, deez' droeve vreugd' Niet één ontkomt, voordat hij heeft erkend, Dat alles valstrik is; maar hoe, wie weet Dat slechts Awidya, dat de „Onwetendheid" Die strikken spant, het leven niet meer mint, Maar liefst ontwijkt. Derzulken blik is ruim. Dat zelfbedrog Sankhara, „Neiging", baart En neiging Wijnyan, Welbewuste drift"; Tot Namerüpa, „Naam en vorm", ontstaat En eerlang 't zin'lijk schepsel vatbaar is Voor eiken indruk, en, als spiegelglas,
Een beeld weerkaatst van ied're schijngestalt', Die opkomt in zijn hart; dat „Zin'lijkheid", Wedana, gruw'lijk droef, bedrieg'lijk blij,
Aldus geboren wordt en op haar beurt Trishna, „Begeerte" baart, die 't schepsel noopt Met altijd grooter teugen 't zilte vocht Der levenszee te zwelgen, vreugde, eer, geld, Lof, liefde, roem, macht, invloed, spijs en pronk, En adeltrots en levenslust, en 't kwaad,
Soms zoet soms zuur, waartoe men wordt vervoerd Door s harten drift — dit alles weten zij. De dronk, waarmee des levens dorst zich stilt, Verhoogt dien dorst. De wijze maakt zijn ziel Vrij van de Trishna, voedt zijn zinnen niet
m



Met schijngestalten, staakt met kloeken moed Het streven, 't worst'len, 't plagen; draagt gedwee Het droef gevolg van vroeger kwaad, bedwingt Zijn driften, tot zij sterven, uitgeteerd;
Totdat, als slotsom van 't voleind bestaan, Het Karma, 't denken en het doen der ziel, Haar ik, geweven uit d' onzichtb'ren tijd Als schering door den inslag harer daan — Wat voor 't Heelal van haar in wezen blijft — Een vlekk'loos leven leidt; dan vorm noch plaats Meer noodig heeft, of anders 't nieuw bestaan Zoo inricht, dat de strijd al lichter wordt En eind'lijk wijkt, aan 't einde van „den Weg"; Dan langer niet misleid, verlost van 't vleesch Met al zijn Skandha's, vrij van ied'ren band, Van de Üpadana's; aan het went'lend wiel Niet meer geketend; opgewekt en blij Als na 't ontwaken uit een naren droom;
Totdat — o grootheid, die een Vorst niet kent En meer dan Goden-vreugd'! — al't leed verzinkt En 't leven, als geen leven, in genot en rust, Onnoemlijk zalig, rein en ongestoord,
In 't blij Nirwana, 't allerhoogste heil,
Dat tijd noch wiss'ling kent, vervloeit.
Terstond,
Met Buddha's overwinning, gloorde 't licht. In 't Oosten vlamde 't vuur eens schoonen dags, Als door de plooien van het nacht'lijk kleed. De zilv'ren morgenster verbleekte in 't blauw, Naarmate allengs het morgenlicht door 't grijs Zijn roode lijnen vlocht. De heuv'lenrij
8



Zag 't eerst de neev'len wijken voor de zon En werd met karmozijn gekroond. Ontwaakt Door d' adem van den dag ontplooide zich De knop der teng're bloem. Met lucht'gen tred Bewoog zich 't lieflijk licht door 't glinst'rend gras, De tranen van den nacht in edelsteen Verand'rend, de aarde tooiend met zijn glans. De wijkende onweerswolken met een zoom Van gouden franje sierend, 't palmenloof, Dat wuivend groette, met een laag van goud Bedekkend. Stralen wierp het tusschen 't groen. Het tooverde op den stroom gegroefd robijn, 't Bescheen het oog der antilope in 't woud En zet: „'t Is dag!" Het zocht de kopjes op, Die sliepen onder moeders dons in 't nest, En lispte: „Kind'ren, prijst het morgenlicht!" Toen zong in koor het voog'lenheir. Zacht klonk Het fluitje van den koïl. 't Lofgezang Der bulbuis galmde. „Morgen! morgen!" riep De bonte lijster. Op zijn vroege vlucht Om 't eerste voedsel kwinkeleerde luid Het honigvogeltje. Elders klonk 't gekras Der grijze kraai, 't gekrijsch der parakiet. 't Getjilp der myna's, 't hamerend geklop Der groene kopersmeden en 't gekir Der duif, heur eeuw'ge liefdezang. Zoo groot Was de invloed van den schoonen Dageraad, Die de overwinning volgde, dat alom Een nieuwe vrede daalde in ieder huis. De moordenanr leï 't mes, de dief zijn buit Ter zij'. De gierigaard gaf 't volle geld.



Het slechte hart werd goed, het goede groot, Toen 't godd'lijk licht diens dags als balsem de aard' Bestraalde. Vreê verving den krijg. Verheugd Verliet de kranke 't leger. Met een lach Begroetten stervenden, als welde 't licht Hun uit een hooger bron, den dag. Van vreugd' Voelde op heur eenzaam bed Ya^odhara Haar treurend harte kloppen, overtuigd, Dat liefde niet vergaat en heerlijkheid Uit lijden kiemt. Zoo wonderblij was de aard', Dat over 't dorre veld een feestlied klonk, Een zang van Prêts en Bhuts, een profetie Van Buddha, en dat Dewa's in de lucht Uitriepen: „'t Is volbracht!" 't Verbaasde volk Stond om de priesters in de straat. Het sloeg Den goudglans aan den hemel ga en riep: «Er is iets groots geschied!" In Jungle en Ran Sloot alles vriendschap. Waar de tijgerin Haar welpen voedde, weidde 't bonte hert. De cheetah dronk bij 't bokjen uit de beek. De haasjes renden, waar de gier, in rust,
Zijn zachte veêren glad ploos. In de zon Zich spieg'lend hield de slang haar tanden in. De valk liet 't vinkje rusten. De alcyon Zat stil bij 't vischrijk meer. Zelfs de overvloed Van vlinders, amber, blauw en karmozijn, Rondom zijn nest, bewoog den merops niet. Zoo lag op mensch en dier des Heeren geest, Terwijl hij daar als Overwinnaar zat,
Verheerlijkt en bestraald met hooger licht.
Toen rees hij op, gesterkt, verrukt, en zong.



Door 't gansch Heelal en de Eeuwigheid verstaan :
Anekafdtisangsdrang Sandhdwissang anibbisang Gahakarakan gawesanto Dukkhd jati punappunang.
Gahakdraka ditthósi,
Puna gehang na kdhasi;
Sabhd te phdsukhd bhaggd, Gahakütang wisangkhitang ; Wisangkhdragatang chittang ; Tanhdnan gkhayam ajjhagd.
Ik heb, met smart belaèin,
Geleefd in menig zin'lijk hulsel, 'k Zocht Vergeefs naar hem, die mij deez' kerkers
wrocht.
o bitter droef bestaan!
Maar nu,
Gij stichter van dit woonhuis! ken ik u. Nooit zult gij mij meer kwellen in 't gebouw
Van smart en rouw.
Gij dekt mij met uw leugendak niet weêr. Geen balken steunen 't meer.
uw stichting viel in puin, haar nok verging;
Uw werk, Begoocheling!
'k Ben vrij ! verlost van wat mij kluist'ren
wou!



ZEVENDE BOEK
In droefheid leefde vorst Quddhodana
Sinds al die jaren met zijn Qakya's voort,
Beroofd van 't woord en 't bijzijn van zijn zoon.
In droefheid zat gedurende al dien tijd
Ya^odhara, de schoone, treurig neêr.
Als waar' zij weduw van haar Heer en Prins.
Zoo vaak door kemeldrijvers uit de wei
Of handelsreizigers uit verre streek,
Van nieuw ontdekte pelgrims kondschap kwam,
Verhaalden 's Konings boden, weergekeerd,
Van menig kluizenaar, sinds lang vermist,
Die eenzaam doolde, maar geen woord van hem,
Die van Kapilawastu's koningshuis
De kroon was, 's Vorsten roem en hoop, de schat,
Die 't hart vervulde van Yapodhara,
Een zwerver nu, verloren of reeds dood.
Maar eens, toen de aarde — 't was Wasantatijd — In lentetooisel prijkte en 't mangohout,
Zijn zilv'ren twijgjes wiegde, zat zij stil Aan 't spieg'lend water van den schoonen stroom, Welks nat, met Lotosbloem omzoomd, zoo vaak



In blijder tijd hun beider hand en mond, Vereend in zoete omhelzing, had weerkaatst. Haar oog was dof van tranen; weggeteerd Was de eens gevulde wang; een droeve plooi Lag om haar fijne lippen; 't luist'rijk schoon Der lokken kwijnde in 't saamgebonden haar, Dat aan een weduw voegt; zij droeg geen tooi; Geen edelsteen hield op haar borst het kleed, Het grove, witte rouwgewaad, bijeen.
Haar kleine voet, die ze eens, in blijder tijd. Op 't woord haars minnaars vlug gelijk een reê, Zacht als een vallend rozenblad, bewoog,
Ging langzaam en met moeite voort. Haar oog, Waar eens haar liefde uit blonk, als scheen de zon Uit peilloos duister, om den kalmen nacht Den glans te leenen van den schoonsten dag, Nu dof en doelloos starend, merkte niet, Hoe alles van het naad'rend voorjaar sprak, Zoo lust'loos hing haar zijden ooglid neer. Zij droeg in de eene hand den gordelriem, Siddhartha's gave, aan paarlen rijk, haar schat Sinds t uur der vlucht (o Nacht, die moeder werd Van dagen vol geween! was arme min Ooit zóó meêdoogenloos, al wachtte zij In 't graf de grens van haren werkkring niet?); Haar and re hand geleidde een kleinen knaap, Haar kind, Siddhartha's pand, als de eng'len schoon, Haar Rahula, nu zeven jaren oud,
Die vroolijk huppelde aan heur zij', verheugd Bij 't zien der lentebloemen, nauw ontbot.



Terwijl zij toefden bij dien Lotos-stroom En Rahula aan blauwe' en purp'ren visch Rijstkorr'len toewierp, met een blijden lach, En zij met droeve blikken de ooievaars Naoogde en zuchtte: „Scheps'len, die daar zweeft! Bereikt gij soms de schuilplaats van mijn Heer, Zegt, dat Yagodhara verkwijnt van smart Om éénen handdruk, om één vriend'lijk woord!..." Terwijl aldus de moeder en haar kind Daar zuchtte en speelde, werd haar aangezegd Door vrouwen van het hof: „Heil u, Prinses! Uit Hastinpür zijn door de Zuiderpoort Gekomen Bhallik en Trapusha, die,
Als groote handelaars, het ruischend strand Der verre zee bereisden. Wonderschoon Met goud doorvlochten weefsel brachten zij, Gegolfde stalen klingen, rijk verguld, En koop'ren schalen, snijwerk van ivoor, Gevogelte, artsenij en geurig kruid, Het kost'lijkste uit den vreemde, en bovendien Den schat, die 't al beschaamt... Zij zagen hem, Op wien heel de aarde hoopt, ons aller Heer, Siddhartha! zagen hem met eigen oog, Wat meer zegt, bogen voor hem hoofd en knie En boden hem hunne offers; want hij werd, Naar de oude profetie, een leeraar, wijs, Voortreff'lijk, heilig en alom beroemd, Een Buddha, die den mensch verlost en redt Met vriend'lijk woord en hemelsch medelij; En dan, ze zeggen, dat hij herwaarts komt!"



Schuw 't kwaad, wees deugdzaam en bedwing U zelf! Dat is uw zaliging!
Geëindigd was 't verhaal. Een rijk geschenk Was 't loon der mannen. Maar vooral haar dank, Die 't eêlst gesteente in gloed te boven ging. Toen vroeg Yacpodhara: „En welken weg Volgt nu mijn Heer?" — „De stad," was 't antwoord, Van Rajagriha zestig yojana's. («ligt
Van daar, de Sona en de heuv'len langs,
Geleidt een goede weg naar hier. Eén maand Besteedde ons trekvee, dat met tragen tred Acht koss per dag kan gaan."
Toen zond de Vorst, 't Bericht vernemend, negen boden uit, Op flinke paarden, grooten van zijn hof, Die moesten zeggen: „Vorst Quddhodana, Die daag'lijks naar u vraagde en zeven jaar, Door 't leed verteerd, al nader kwam aan 't graf, Bidt, dat zijn zoon zijn eigendom, den troon, En 't volk van 't hem verbeidend Rijk gedenk'; Laat hem niet sterven zonder u te zien!" Ya^odhara zond negen and'ren heen En zei: „Gelijk des nachts het zwellend hart Der maanbloem haakt naar maneschijn, gelijk De agoka-knop naar 't naad'ren eener vrouw, Zoo snakt in 't vorstelijk paleis naar u Rahula's moeder. Vondt gij grooter schat, Dan dien gij prijsgaaft, zij verlangt haar deel, Rahula's deel; maar u begeert zij 't meest!" De Qakya's ijlden heen. Maar 't oogenblik,



me? zij" boodschap kwam, -Leeraarde Buddha xn zijn Bamboe-tuin
NoS aan" den ^cht.en ze fan hun beden niet, JNoch aan den Koning, zelfs niet aan het leed
an hun Prinses. Zij zeiden niets. Verrukt
Aanschouwden zij den Meester. Heel hun hart
Hing aan zijn woord, het hart'lijk, rein, volmaakt
Geb.edend, allen 't licht ontstekend woord '
Dat van zijn vrome lippen vloeide. Een bij
Die mogras speurt in 't veld en in de lucht
Al "s zH v ,geUre1 riGkt' Ver^eet haar korf, tw*} Vo1 V,ar\ honig. Naakt de nacht,
IJreigt regen, t deert haar niet. Met toovermacht Lokt haar de kostelijke bloem, wier vocht Ze als nectar zwelgt. Zoo gaven, een voor een
Hot rinp? °P f,n nk Van Buddha's woord ' Het doel van aller snelle tochten prijs,
n, zich °m niets bekomm'rend, voegden zii
De vorL ^ Meesters" D«rom zond
e vorst Udayin, d eerste van het hof
SirfHh?rethSt> Vert™uwden' eens, in blijder' tijd, S ddharthas makker. Deze sloot zijn oor
r Li w re U Van den tuin met vlokjes wol Geplukt van boomen in den hof, en dus,
voibiStwfT^ *dathem daar 1drei^de-ontsn^
volbracht hij s Komngs zending bij zijn zoon
Vooreriler°nnrde Pver 00,tmoe(% 't hoofd en sprak voor aller oor: „Voorzeker, ik zal gaan!
Dit is mijn plicht en was mijn plan. Elk eer'
Aan wie hij 't leven dankt, dat hem vergunt'



Te leven zonder einde en veilig straks Te landen in 't Nirwana, 't loon van dien, Die de oude zonden delgt, geen nieuwe pleegt, De Wet betracht, en, in de liefde 't grootst, Al 't liefdewerk voleindt. Meld uw Prinses En laat den Koning weten, dat ik kom!"
Op dit bericht werd de intocht van den Prins, Door heel Kapilawastu, voorbereid Door 't volk van stad en land. Een schoone tent Prijkte aan de Zuiderpoort. Met goud doorwerkt Was ied're wand van groene en roode zij'; Met bloemen ied're zuil omkransd. Elk pad Lag vol van geurig Niem- en Mango-loof. Uit volle Mussuks wierp men sandel en jasmijn Op 't pad, en vlaggen wapperden, 't Getal Der olifanten met vergulden tand En zilv'ren howdah, die op 't uur der komst Aan 't veer hem wachten zouden, werd bepaald. Ook, waar 't signaal der trom, „Siddhartha komt!" Weêrklinken zou, en waar, van 't paard gedaald, De grooten knielen zouden en een schaar Van maagden onder zang en dans zijn ros Met bloemen strooiden, opdat tot aan de knie Het dier zou waden door melisse en roos, Terwijl de stad weergalmde van muziek En feestgeschal. Dit alles was besteld En dagen lang reeds spitste een ieder 't oor Naar d' eersten trommelslag, diezeï: „Hij komt!"
Dan, om vooraan te zijn, toog in haar baar YaQodhara naar 't oord, waar, bij den muur,



t Schoon paviljoen omhoog rees. Allerzijds Omringde haar met blijden lach het park, Nigrodha, schaduwrijk door bei-gewas ?"n g'roen gepluimde dadels, nieuw versierd Met slingerpaden en priëelen, vol Van bloem en vruchten. Zuidwaarts liep de wegRechts bloeiend loof; links, in den rook der stad' Maar buiten hare poort, de hutten, waar, Uit lagen stand geboren, 't arme volk Tevreden woonde, 't volk, dat Kshatriya Ut Brahmapriester slechts bezoed'len zou Door ze aan te raken. Deze Candala's Voor d'uchtend wakker, waren vol van hoop iln klommen, zoo ze iets speurden van 't geluid Van olifanten uit de verte of 't slaan Van trommen bij de tempels, in een boom, Of tuurden langs den weg, en, kwam weer niets, Dan eerden zij den Prins door need'rig werk Hun drempels vegend, wapp'rend met een vlag-, Cxekorven vijgebladen hechtend tot een krans Het Linga poetsend, 't groen aan d' eereboog, -hen dag reeds oud, ververschend, en gestaag Aan wand'laars vragend, bij het minst gerucht, Naar Prins Siddhartha's komst. Ya<;odhara Beschouwde hen met liefd'rijk, kwijnend oog Met hen naar 't Zuiden turend, t' hoofd omlaag Urn t nieuws te hooren, dat men hier en daar Verhaalde van den tocht. Zoo zag zij dan Een kluiz'naar naad'ren met geschoren hoofd, In gele pij en met een riem om 't lijf.
Hij droeg een nap, meloenswijs' uitgehold,



En bood die aan bij ied're hut, met dank Het soob're deel aanvaardend, dat men gaf, Maar even vriend'lijk, als hij niets ontving. Twee volgden hem, in 't zelfde gele kleed. Maar die den nap droeg, zag er zóó eerwaard, Zoo vorst'lijk uit en ging zóó statig voort; Hij wekte alom zulk diep ontzag en trof Zóó krachtig met zijn lieflijk, heilig oog, Dat elk, die hem een aalmoes gaf, verplet 't Gelaat aanschouwde, eerbiedig nederviel, Of liep, schoon arm, om nieuwe en ruimer gift, Totdat, allengs hem naad'rend, heel een schaar Van kind'ren, vrouwen, mannen, volgzaam 't spoor Van zijne voeten drukten, en elkaêr Zacht fluist'rend vroegen: „Wie is deze toch? Had ooit een Rishi zulk een wond'ren blik?" Maar toen hij naderkwam, met kalmen pas, Bij 't paviljoen — daar week op eens 't gordijn En ongesluierd trad Ya9odhara,
De handen vouwend, 't oog van tranen vol, Hem in den weg en riep: „Siddhartha! Heer!" En snikkend viel zij neder voor zijn voet.
Toen later deze ontroerde vrouw reeds zelf Den Weg betreden had, vroeg men den Heer, Die toch voor liefde's lust en 't zacht fluweel Der vrouwenhand geen zin meer hebben mocht, Hoe hij de omarming dulden kon ? Hij sprak: „Zoo hoog're liefde laag're liefde duldt,
Voert zij haar tot een reiner sfeer omhoog. Wie 't juk verbrak, kwell' nog geboeiden niet
9



Door 't pralen met zijn vrijheid. Waarlijk vrij Is hij, die and'ren vrij maakt met geduld En wijs beleid. Wie Buddha worden wil — Een gids en hulp der duist're aard' — doorleeft, Eer hij verlost wordt, zware tijden, drie, Vol bange worst'ling. Eerst het „Vast besluit," Dan 't „ Pogen ", straks „ 'tVerwerven van den Naam ". In 't eerste tijdperk haakte ik zelf naar licht En zocht ik 't goede, maar mijn oog was blind. Tel slechts de zaden van dien castor-struik ; Voor zóóveel regentijden heette ik Ram, Een koopman aan de kust, die zuidwaarts ziet Naar Lanka, waar de parel schuilt. In 't dorp Aan t strand leefde in dien vóórtijd aan mijn zij' Yagodhara, toen Lakshmï, zacht als nu. Het heugt mij, hoe ik toen — want ons bestaan Was arm en need'rig — elders winsten zocht. Met tranen bad zij mij, dat ik 't gevaar Van land en water niet trotseeren zou.
Verliet ooit liefde 't voorwerp harer min? Weeklaagde zij. Ik waagde 't toch en toog Naar de engten, waar, bij doodelijken kamp Met monsters uit de diepte, in storm en strijd, Gekweld door zonnebrand of duist'ren nacht, Ik duikend aan de golf een paarl ontwrong, Schoon als het maanlicht, eene, die een Vorst Betaalt met heel zijn schat. Blij' keerde ik weer. Maar honger kwelde alom het land. Half dood En uitgehongerd vond ik nauw mijn deur, Den blanken schat geknoopt in mijnen riem. Er was geen spijs. Maar op den drempel lag,



Met stommen mond, haast stervend van gebrek, Zij, om wier wille ik zwoegde. Ik riep toen luid: „„Wie heeft er koorn, ik bied een Koninkrijk Voor haar behoud! Geef Lukshrm brood en neem Mijn wond're parel!"" Toen bracht iemand gierst, Drie seers, al wat hij had, en kreeg 't kleinood. Lukshmi leefde op en met verjongde kracht Riep ze uit: „„Gij mindet me inderdaad!"" O ! wèl Besteedde ik toen dien schat tot heil van haar, Die anders hooploos waar vergaan. Maar nu, De reine parels, die ik onlangs won,
De twaalf Nidana's en de Wet der deugd, Uit dieper kolk gevischt, gaan niet te loor, Noch tanen; maar heur schoonheid prijkt het meest Bij vrije gift. Want gindsche hoop, het werk Der kleine mieren, komt den Godenberg, De dauw in 't spoor der huppelende ree Den oceaan nog nader, dan die gift 't Geschenk van thans. Zoo deed de liefde dan — Te grooter sinds zij 't juk der zinnen brak — Verstandig, toen zij tot een zwakker hart Afdaalde, en vond, met zachte hand geleid, Yagodhara te beter vrede en rust."
Nauw wist de Koning, hoe Siddhartha kwam, Met kale kruin, in somb're beed'laarspij, 't Geringste volk in d' aangeboden nap Een rest verzoekend van hun maal, of toorn Bande uit zijn hart de liefde, 't Zilv'ren haar Zich rukkend uit den baard en op den grond Tot driemaal spuwend, ging hij plots'ling heen,



Als zijns gelijke sprak. Ja, naast de schaar, Aan d' oever saamgestuwd — zoo wordt verhaald — Bespeurde 't roofdier, 't vogeltje en 't insect, Gevoelde groot en klein, hoe Buddha's hart Voor allen liefd'rijk klopte en 't paste op zich De heilbelofte toe van 't vriend'lijk woord, Zoodat hun ziel — in hert of aap of wolf, In tijger, beer of jakhals, duif of pauw,
In valk of vleermuis, slang of hagedis,
In logge padde of visch, die 't water klieft, Besloten — zachtkens naderde aan de grens Der maagschap met den mensch en stil genoot In 't slaken van haar boei, toen Buddha sprak: —
Om Amitaya! Meet met woorden niet
't Onmeetb're. 't Dieplood der gedachten stijg' In 't peilloos diep niet af. Wie vragen doet Of antwoordt, dwaalt. Dus zwijg!
De Schrift zegt, dat in d'aanvang niets bestond Dan 't Brahma, peinzend in een duist'ren nacht, 't Is vrucht'loos naar dat Brahma, naar 't begin, Den blik te slaan. Hier tracht
Vergeefs het sterflijk oog een licht te zien.
Niets speurt er 't mensch'lijk brein. Hoe menig
kleed
Ook weggenomen worde, een laatst gordijn Bedekt wat niemand weet.
De sterren vragen niet. 't Zij u genoeg, Dat leven en vergaan, genot en pijn,



Gevolg en oorzaak, de eeuw'ge loop des tijds, 't Getij van 't rustloos Zijn,
In stage wiss'ling vlieten als een stroom,
Wiens golven, traag of snel, verbonden gaan, Eén en toch velerlei, van d' oorsprong af Tot aan den Oceaan.
Als damp omhoog gestegen naar de zon
Keert uit de wolken 't water van de zee In drupp'len langs de bergen weer terug; Het gunt zich rust noch vreê.
Vergeet het niet, 't is alles nevelbeeld.
De heem'len, de aard', zij komen en gaan heen. Heur eeuw'ge wiss'ling is een reuzenwiel, In stagen gang. Niet één,
Die 't went'len stuit. Vraagt niets. De stilte zwijgt.
Weerhoudt uw beê.Geen licht verdrijft dien nacht Kwelt ook uw zielen niet met vroom bedrijf! Ach! Broeders! Zusters! wacht
Van hulpelooze Goon voor gave of lied
Geen heil. Koopt niet met koorn of bloed van't leed U vrij. Zoekt vrijheid in u zelf, daar elk Zijn eigen boeien smeedt.
Elk heerscht in eigen kring, zoo mensch als God,
Want al wat leeft, daarboven, hier, omlaag, 't Zij groot of klein, schept door zijn eigen daan Zijn lot, zijn lust, zijn plaag.



Wat was, bepaalt wat is of worden zal,
t j66^6' '* minc^'re» ontwikk'ling, nieuw begin... in blijde Heem'len oogsten de Eng'len 't loon Van eed'le daden in;
In de onderwereld dragen duiv'len 't juk
, wnJr0ngerJb00S bedrij'f" Het 8°ede> 't kwaad, Wordt alles door den tijdstroom meegevoerd. -Niets blijft in dreigen staat.
Ter wille van verdiensten en waardij
■ïir?6Tie zwoeg"de als slaaf, als prins den troon. Wie heerschte als vorst, leeft straks als bedelaar Verzuim of feil ten loon.
Weldra verheft ge u boven Indra zelf,
Of ook, u valt bij worm of mug be'neên
evrlrplfats ten deel' Zo° een als 't ander lot Wacht duizenden. Alleen,
Verwacht geen kalm verblijf, geen vaste plaats, Geen rust! t Onzichtbaar wiel staat nimmer stil. ötraks daalt wie steeg, wie daalde rijst omhoog-. Gestadig draait de spil!
Zoo gij, voor goed geketend aan dit wiel,
Door niets verlost kondt worden van uw juk De Kern van alle dingen ware een Vloek, Hun Wezen Ongeluk.



Maar neen, de Ziel van 't eindeloos Bestaan Is liefde, en Vrede 't Hart van 't eeuwig Zijn
Steeds beter wordt wat eens het goede was. De wil verwint de pijn.
Ik, Buddha zelf, ik heb met bloedend hart, Als elk, geweend om 's werelds droefenis,
Maar nu, nu juich ik met een blijden lach, Omdat er Vrijheid is!
Gij, lijders! schept uw eigen lijden, 't Is
Geen vreemde dwang, waardoor gij leven moet
En sterven; die u 't immer went'lend wiel Omhelzen, kussen, doet;
Zijn gang, 't geween; zijn spaken, d'eewge strijd; Zijn naaf, de nietigheid. Ziet! 'k toon u 't Licht!
Hoog boven 't starrenheir, waar Brahma zich Een zetel heeft gesticht,
De Heem'len door en dieper dan de Hel, Als band, die 't al omvat en eeuwig blijft,
Heerscht ongestoord een goddelijke macht, Die tot het goede drijft.
Haar wet houdt eeuwig stand. Door haar ontplooid, Bloeit hier de roos. Ginds vormde weêr haar hand
Het Lotus-blad. Zij weeft den lentetooi Uit zaad, dat op het land
In 't duister slaapt. Zij kleurt de wolken rood, Zij mengt uit blauw en goud den pauw zijn schoon.



Wind, regen, bliksem, dienen haar als slaaf. De starren zijn haar troon.
Zij vormt in 't donker 's menschen hart. Door haar Ontkiemt in 't vormloos ei de vederpracht
Der goudfaizanten. Wat zich boos of broos Betoon', haar stille kracht
Maakt alles schoon en lieflijk, 't Eitje in 't nest Van 't gouden zonnevogeltje is haar schat,
,cel ,der biJen is haar honigschaal.
Zij wijst den mieren 't pad,
Der blanke duive 't spoor. Zij spreidt de wiek Van d arend uit, die wegvliet met zijn buit,
En leidt den wolf naar 't nest met jongen. Spijs En vrienden vindt zij uit
Voor t minst bemin'lijk dier. In haren dienst Wordt alles goed. Niets, dat haar immer stoort.
Zij schept de moedermelk, zoowel als 't vocht, Waarmede de adder moordt.
In hooger sferen zweeft op haar bevel Het starrenheir in schoone harmonie.
In s aardrijks diepten bergt zij goud, saffier, Sardonix, lazuli.
Zij werkt de wond'ren in het groene woud, Den trotschen ceder schept ze en aan zijn voet
Het tenger kruid, waaraan zij halm en blad En bloem ontluiken doet.



Door niets bestuurd, dan door Gerechtigheid, Behoudt of doodt zij. Liefde en Leven zijn De schering van het weefsel, dat zij weeft;
Haar inslag Dood en Pijn.
Ontwikk'ling spreekt uit wat ze schept of sloopt Steeds brengt zij 'tbetere uit het mind're aan 'tlicht, En langzaam openbaart zich 't schitt'rend plan Dat haren arbeid richt.
Zoo blijkt haar wondermacht uit wat men ziet. — En dan de onzichtb're wereld! In den mensch De geest, het hart; der volken levensdoel; Hun denken, neigen, wensch....
't Hangt alles aan haar wet. Haar trouwe hand
Biedt ongeziene hulp. Den storm te sterk, En toch onhoorbaar, spreekt zij. Logge stof Beheerscht zij. 't Is haar werk,
Zoo liefde en deernis woont in 't mensch'lijk hart.
Dat niemand haar verwaarlooz'! Wie haar hoont, Kwijntweg. Haar dienaar bloeit. Zijstrafthetkwaad. Met vrede en blijdschap loont
Zij stille deugd. Haar oog is overal.
Wie goed doet, krijgt zijn deel. Wie haar bedroeft Door zonde, ontvangt wat hij verdient, schoon soms Dharma lankmoedig toeft.
Zij kent vergiffenis noch wrok. Haar schaal Hangt juist in 't evenwicht, en met haar staf



Meet ze altijd goed. Hier geldt geen tijd. Van daag Of later volgt de straf.
Zoo treft, wie moordt, zijn eigen hart, verliest
De rechter door zijn ontrouw 't pleit, besteelt De dief zich zelf, en komt de waarheid uit,
Door leugenaars verheeld.
Zoo dwingt haar Wet ons tot Gerechtigheid.
ISiiet een kan haar weerstaan. Volgt haar gedwee! Liefde is haar innigst Wezen, en het doel, Dat zij beoogt, Volmaking, Rust en Vreê!
Naar waarheid, Broeders! zegt de Schrift, dat elk
De vruchten plukt van 't eigen vóór-bestaan. Een vroeg're deugd brengt zegen. Lijden volgt Op 't misdrijf, eens begaan.
Wat gij gezaaid hebt, maait ge. Aanmerkt het land!
De Stilte en 't Duister weet, dat koorn ontsproot Uit koorn en sesamum uit sesamum.
Zoo bergt de moederschoot
Heel s menschen lot. Hij komt en oogst de vrucht
Van eigen zaaisel, sesamum en graan Of moordend gif en onkruid, loon naar 't werk Op de afgelegde baan.
Werkt hij met ijver, wiedt hij 't schaad'lijk kruid, Neemt beter zaad de plaats van 't onkruid in,



Dan wordt zijn bodem schoon, bedekt met vrucht, Dan wacht hem rijk gewin.
Die weet, waar 't leed ontkiemt en 't kalm verdraagt, Door Liefde en Waarheid ijverig vergoedt
Wat hij misdeed, zóó de oude schulden delgt: Die niemand onrecht doet,
De zelfzucht en de onwaarheid uit zijn hart Geheel verbant, beleedigingen loont
Met liefde en weldaad, lijdend met geduld Die vriend'lijk zich betoont
En dag aan dag volhardt in liefde, trouw, Rechtvaardigheid en heiligheid met moed
De plante der Begeerlijkheid verdelgt,
Geworteld in zijn bloed,
Totdat hij 't leven niet meer mint — die laat, Wanneer hij sterft, een rekening, die sluit.
Het goede, dat hem volgt als heerlijk loon, Delgt al zijn schulden uit.
Voor hem is 't leven, dat men leven noemt,
Niet noodig meer. 't Is tot een eind gebracht,
Wat in en met hem aanvang nam. Hij heeft Voldaan aan d' eisch der Macht,
Die hem tot mensch verhief. Geen onrust kwelt Hem meer. Geen zonde ontreinigt hem. De smart
Van 't aardsche lief en leed verstoort niet meer Den vrede van zijn hart.
10



Hij Sterft noch leeft meer. In 't Nirwêna leeft
Hij 't ware leven, 't eind van 't zelfbestaan. Om, mani padme, om ! De dauwdrop vloeit In d' eeuwige oceaan!
Hoort, wat het Karma leert! Slechts wien 't gelukt
Geheel den zondedroesem neer te slaan,
Wiens leven uitgaat als een vlam, voor dien Is 't sterven afgedaan.
Zegt niet: „ik was", „ikben", „'k zal zijn ".Denkt niet, Dat ge, als een gast, die 't goed en 't slecht verblijf Onthoudt of weer vergeet, gestaag verhuist Van 't een naar 't ander lijf.
De slotsom van uw allerlaatst bestaan
Vindt als iets nieuws zijn weg en plaats in 't Al, Gelijk de worm, die zijde spint voor 't huis, Waarin hij wonen zal.
Het schept zich vorm en taak, als 't slangenei, Dat eerlang huid en tanden krijgt; als 't riet,' Welks pluis, na lichte vlucht langs zand en steen, In poelen wortel schiet.
Straks brengt het op zijn wegen bate of scha.
De ziel eens moordenaars die wordt gedood, Vaart op een storm van smart en lijden heen,' Onzuiver, bloedig rood.



Daar lijden straf is voor een vroeger kwaad En vreugde 't loon van deugd, en, naar gelang De huisbestierder de eigenliefde doodt En and'ren hulpe biedt, hij te eerder komt Tot hooger welzijn en tot reiner vreugd', In laat'ren levensvorm. Zoo sprak de Heer, Als vroeger, toen hij in den Bamboe-tuin Bij Rajagriha toefde. Eens trof hij daar In 't morgenuur een huisbestierder aan,
Singala, die na 't bad 't ontbloote hoofd Ter aarde, omhoog, en naar vier zijden boog, Met beide handen roode en witte rijst Uitstrooiend. „Waartoe, Broeder! buigt ge aldus?" Vroeg Buddha toen. „Omdat het zoo behoort, Eerwaarde Heer!" was't antwoord, „'t Voorgeslacht Placht steeds des morgens, eer het werk begon, Uit aarde en lucht en ied're hemelstreek Den booze te verdrijven." „Strooi geen rijst," Zei 's Werelds Roem, „maar bied een ofFerand, Van liefde in daden en gedachten aan. Uwe ouders zijn het Oosten, 't morgenlicht; Uw leeraars 't Zuiden, bron van zooveel goeds; Uw vrouw en kind'ren 't Westen, waar een glans Van liefde en vrede blinkt en de avond valt; Uw medemenschen, makker, vriend of maag, Het Noorden. Onder u leeft, klein en groot, Het redeloos gedierte en boven u Zijn heil'gen, eng'len, dooden. Heb ze lief Dan wijkt al 't kwade en leeft ge in veiligheid Naar alle zes gewesten."
Maar de schaar



Van bedelmonniken in 't gele kleed, Die, arenden gelijk, des levens dal ' Versmadend, opwaarts stijgen naar de zon Ontvingen nader in de Dafa-fil,
Het tiental Regels, onderricht. Dat elk ZVzi? Deuren en Drie Vreugden kennen moet; Vyf Krachten wenschen; weten, hoe de Geest Zesvoudig kan gesteld zijn; dat de Weg Tot reinheid langs Acht hooge wegen voert, En dat het brein Vier dingen moet verstaan; Hoe elk Vyf heerlijke onderwerpen, zoet Als Amrit voor de ziel, bepeinzen moet; Wat Iddhi, Upekshd en Jhana's zijn;
Waarin 't Drieledig Toevluchtsoord bestaat 
Dit ook, dit alles leerden zij. En dan,
Hoe ieder wonen moet; hoe leven, vrij Van 't net, dat liefde en rijkdom spant; wat spijs, Wat drank mag zijn; wat ieder dragen moet — Drie kleedingstukken — van geweven stof, Eenvoudig, geel, de schouders bloot — een riem Een nap, een zeef... Zoo leerend lei de Heer ' Den grondslag voor de Sangha, die tot nu In stand bleef en der wereld hulpe bood, De roemrijke Orde van de Gele Pij.
Zoo sprak hij heel dien nacht en gaf zijn Wet Geen oog viel toe. Elk luisterde en genoot! Ten laatste stond de Koning op en boog, Ontschoeid diens zoomen kussend, voor zijn Zoon En zei: „Sta toe, dat ik de minste zij In uw gezelschap!" En Yagodhara,



Volzalig nu, riep uit: „Gezegend gij! Dat Rahula uw Woord als Koninkrijk Ter erfenis aanvaarde!" — Aldus betrad Dit drietal 't rechte spoor.
Hier is het eind' Van wat ik schreef uit liefde tot den Heer, Die ons zoo liefhad, 'k Heb niet veel verhaald, 'k Weet luttel slechts van Hem, die 't Licht ontstak En van zijn Waren Weg. Hij baande 't Pad Nog vijfenveertig regentijden lang In menig land, voor menig volk. Zijn zon Bestraalt ons Azië met schoonen glans. Een wereld zwicht voor zijn zachtmoedigheid, Dit alles meldt een Heil'ge Schrift. En ook, Waarheen hij toog en hoe zijn lieflijk woord Door Keizers werd gegrift in rots en grot. Ook hoe Tathagata, hoe Buddha stierf, Als need'rig mensch, toen alles was volbracht, En hoe hem millioenen op den Weg,
Waarop hij voorgegaan is, zijn gevolgd Naar 't blij Nirwana, 't oord van Stilte en Rust.
Ach heer! Verlosser! Heiland! ach, vergeef 't Gebrekkig schrijven, dat u onrecht doet ! Welk sterf'lijk brein heeft ooit uw liefde
omvat ?



Gij, Broeder, die ons mint! Gids! Levenslamp! brij, heer, gij zijtmijn toevlucht en mitn hoopï ijn toevlucht is uw goede en heil'ge wet i
Mijn toevlucht is u w kerkgemeenschap ! 
De dauw ligt op de Lotus. Groote zon! ach, neem mij op en voeg mij bij de golf! Um, mani padme Om! De zon verrijst! De dauwdrop vloeit in d'eeuwige' oceaan!



bijlage a.
VERKLARING VAN BIJZONDERHEDEN.
Blz. i. Vier vorsten. — Volgens de Buddhisten bestaat het Heelal uit tallooze werelden. Elke wereld is een groote berg, waarboven zich verschillende hemelen welven en die door verschillende oceanen omspoeld wordt. De top van zulk een berg wordt bewaakt door vier Geesten met een heirleger van dienaren.
Een schaar van heil'gen. — De Tushita's of „bevredigden", die de vijf groote geboden vervuld hebben door zich te onthouden van moord, diefstal, leugen, dronkenschap en onkuischheid, maar wier hart nog aan aardsche goederen bleef hangen. Volgens de gewone voorstelling ligt hun hemel hooger, dan het verblijf der „vier vorsten".
Blz. i. Vijf beirouwb're leek'nen. — Toen de tijd voor zijn vleeschwording gekomen was, stelde Buddha, die in den hemel der Tushita's verblijf hield, een onderzoek in naar het tijdperk, het land, de plaats, de familie en den dag, die voor zijn vleeschwording bestemd waren.



Blz. 38. Een blijde schaar. — Een andere voorstelling laat den prins feestelijk inhalen na de geboorte van zijn zoon; Rhys Davids, bl. 37.
Blz. 39. Een bedelaar. — Volgens de gewone voorstelling was het een engel, door de Goden gezonden die zich in verschillende gedaanten aan Buddha openbaarde. Over tijd en plaats loopen de bronnen uiteen. Kern, bl. 38 vgg.
Blz. 42. Robijn en Hyacint. — Beide roode doorschijnende edelgesteenten. De eerste is de "oostersche robijn" of roode saffier.
Zeven beelden. De hier als droomgezichten voorgestelde beelden zijn bij de Buddhisten de meest gewone symbolen van Buddha's werkzaamheid.
Blz. 43. Tienvoudig wijs. — De tien olifanten stellen de dagabala's of de „tien krachten" voor, de kundigheden, die een Buddha bezit, nl. kennis i°. van goed en kwaad, 20. van de vergelding, 30. van de werelden, 40. van de neiging der schepselen, 50. van het lot, dat zij verdienen, 6°. van de kracht hunner bespiegeling, 70. van hun bevattingsvermogen, 8°. van hun vóórbestaan, 9° van hun toekomst en io°. van den weg, die tot reinheid voert.
'I Dubbel span. — De vier paarden stellen de waifdradhya's voor, die den Buddha kenmerken, de „vierledige verzekerdheid", dat hij i°. den grondslag gelegd heeft voor alle wetten, 2° alle zonde overwonnen heeft, 30. de bezwaren, die aan een bespiegelend leven in den weg staan, ontdekt, en 4°. de overwinning der smart voor de toekomst verzekerd heeft.



Blz. 43. Zes leeraars. — De zes Tirthya's, een soort van heilige bad-asceten, die zich bij de tirlha's, of bedevaartplaatsen, ophielden, bij de Buddhisten een algemeene naam voor ketters. De strijd tusschen Buddha en deze zes speelt in legenden een groote rol. Kern. bl. 143 vgg.
Blz. 44. De wacht versterkt. — Volgens de gewone voorstelling waren deze veiligheidsmaatregelen het gevolg, niet van 's konings droomen, maar van Siddhartha's verzoek om het paleis te mogen verlaten.
Blz. 51. 't Lijkvuur. — Volgens een andere voorstelling werd Siddhartha getroffen door den aanblik van een lijk, aan de ontbinding ten prooi. Ook van deze ontmoeting en van die met den kranke geldt, wat gezegd is van een „bedelaar", bij bl. 47.
Bekend. — Het heet, dat Buddha slechts opnieuw de waarheid aan het licht bracht, die reeds door andere Buddha's vóór hem geopenbaard was.
Blz. 57. Maansteen. — Een bijna geheel doorschijnende variëteit van veldspaat.
Carneool. — Een vleeschkleurig edelgesteente. In het oorspronkelijke staat Sard.
Blz. 57. Jade. — Groene Jaspis. — De jaspis is een roode, groene of gele edelsteen, die veel overeenkomst heeft met agaat. Hij komt niet alleen als de vuursteen in klonters, maar ook in lagen tusschen andere gesteenten voor. Verg. bl. 87.
Schelpbloem. — De chelone glabra, een scrophulariacee.
Blz. 66. Mijn kind. — Volgens de gewone voorstelling was Siddhartha's zoon reeds geboren, toen hij het



paleis verliet. Verg. Rhys Davids bl. 36. Kern, bl. 41 vgg. Over 't geheel is de dichter in de schildering van 's Prinsen vertrek weinig afhankelijk van zijn bronnen. Zie Kern, bl. 41 vgg. Naar deze „groote zelfverloochening" van den Buddha draagt een zijner levensbeschrijvingen den naam van Mah&bhiniskramana, op den titel vermeld.
Blz. 66. Zust'ren groep. — Volgens de gewone voorstelling had Buddha's vertrek plaats tijdens een feest, dat aangelegd was om hem te boeien en waarop de danseressen na vruchtelooze pogingen in slaap gezegen waren.
Blz. 67. Als deze slaap is ook uw sterven — Buddha zou bij den aanblik der slapende maagden gezegd hebben: „inderdaad ben ik hier op een kerkhof!" Verg. Kern, bl. 437 vg.
Blz. 72. Tot Chanda. — Volgens de overlevering zou Siddhartha geweigerd hebben Chanda bij zich te houden, opdat zijn ouders en vrouw van zijn vertrek bericht mochten ontvangen. Verg. Kern, bl. 47 vgg.
Blz. 73. Jaspis-steen. — Zie bij jade bl. 57.
Blz. 74. Uilgekras. — In 't oorspronkelijke staat owi and night-jar. De laatste is de nachtzwaluw of geitenmelker, caprimulgus.
Blz. 75. Amethist. — Een violette kwarts-soort. De Grieken gaven haar dien naam, omdat zij geacht werd een middel tegen dronkenschap te zijn. In de rivieren van Ceylon komt zij in rolsteenen voor.
Blz. 76. Met heil'ge liên. — Na bij Rajagriha door Aldra en Udraka in de wijsheid der Brahmanen



onderwezen te zijn, zou Siddhartha zich onbevredigd van hen afgewend en met vijf leerlingen van den laatste in de eenzaamheid aan de overpeinzing en zelfkastijding zich gewijd hebben. Zie Rhys Davids, bl. 40. Kern, bl. 35 vg.
Blz. 90. Onverschrokken liefde. — Te Taxila wijst men nog de plaats, waar Buddha de tijgerin met zijn lichaam gevoed zou hebben. Overigens is dit offer slechts één uit de velen, waarvan de legende gewaagt.
Blz. 91. De kluizenaars. — De vijf leerlingen van Udraka. Zie bij bl. 76.
Blz. 92. De Duizend tuinen. — Hazari-bagh, een district van Bengalen, in het Ganges-dal.
Blz. 94. Rozenappel. — De jambu; zie aldaar.
Blz. 94. Heilig koord. — Den jongelingen uit de drie eerste kasten werd bij hunne opname in de godsdienstige gemeenschap een koord omgehangen.
Blz. 95. Tempel-danseressen. — In 't oorspronkelijke staat nautch-dancers. Zie aldaar.
Blz. 101. Tienduizend eeuwen. — In 't oorspronkelijke staat een crore. Zie aldaar.
Blz. 103. Wevervogel. — De ploceus, in Oost-Indië inheemsch. Hij hangt zijn nest aan de uiteinden van een tak boven 't water.
Blz. 104. Uitwendig zichtbaar. — Verg. hierover Rhys Davids, bl. 44 vgg.
Blz. 109. Vijfhonderd vijftig. — Zie bij bl. 26: ,,'k Herinner mij."
Blz. 109. Tien deugden. — Zie bij bl. 43: „tienvoudig wijs."



Blz. 114. Lijster. — De Oost-Indische pitta, in onderscheiding van de in Europa thuis behoorende iurdus musicus
Kraai. — kraaien en raven komen in het warme Zuiden zoowel als in het hooge Noorden voor.
Blz. 114. 't Volle geld. — In 't oorspronkelijke staat coin, penningen. —
Blz. 117. 's Konings boden. — Na zijn vlucht zou Buddha zich zeven dagen in een klooster schuil gehouden hebben om aan mogelijke nasporingen te ontkomen. Volgens een andere voorstelling bleef de koning op de hoogte van wat zijn zoon wedervoer. Verg. Kern, bl. 58.
Blz. 122. Dacht Buddha. — vijftig dagen zou Buddha geaarzeld hebben, eer hij het moeielijke en schijnbaar zoo weinig belovende werk der prediking onderaam, totdat hij eindelijk voor den aandrang der Goden zwichtte. Verg. Kern, bl. 80.
Blz. 123. Zijn vijftal. — De vijf leerlingen van Udraka, zie blz. 76. Toen Buddha geëindigd was met vasten, hadden zij hem verlaten. Nu trof hij hen te Benares weer aan en werden zij zijn eerste volgelingen. Alara en Udraka waren inmiddels gestorven. Verg. Rhys Davids, bl. 53 vgg. Kern, bl. 80 vg. 83 vg.
Hertewoud. — Gewoonlijk „Gazellewoud" genoemd; Migrad&va, in de nabijheid van Rishipatana, de plaats van het eerste Buddhistische klooster, bij Benares.
Blz. 125. Maanbloem. — De chrysanthemum leucanthemum of witte ganzebloem.
Blz. 127. Dat ik kom. — Volgens sommige overleve-



ringen zou Buddha in het zevende, volgens andere in het twaalfde jaar na zijn vlucht een bezoek aan zijn bloedverwanten gebracht hebben, luisterrijk door hen ontvangen zijn en allen voor zijn zaak gewonnen hebben. Zie het uitvoerig verhaal bij Kern, bi- 95 vgg.
Blz. 127. Om vooraan te zijn. — Volgens de gewone voorstelling wachtte Ya<;odhara uit fierheid een bezoek van Buddha in hare woning af, zie Rhys Davids, blz. 81.
Blz. 129. Viel zij neder. — Vergelijk de beschrijving bij Rhys Davids, bl. 81; vg. Kern, bl. 103.
Blz. 130. Wie Buddha worden wil. — De Bodhisatwa's of aspirant-Buddha's, die na een tijdperk van „verlangen" en een van „afwachten", eindelijk van een tathagatha of volmaakten Buddha de toezegging verkrijgen, dat zij Buddha's zullen worden. Verg. Rhys Davids, bl. 246 vg.
Blz. 131. De Godenberg. — De Meru of Sumeru.
Blz. 133. De aangevoerde schat. De zoogenaamde „edelschat", bestaande uit geloof, zedelijkheid, schaamtegevoel, leerzaamheid, opoffering en vroedheid, door den Buddha van hooger waarde geacht dan aardsche goederen. Vergelijk de beschrijving van de ontmoeting tusschen Buddha en zijn bloedverwanten bij Rhys Davids, bl. 79 vgg., Kern bl. 99 vgg.
't Viertal zekerheden. — De vier grondstellingen van het Buddhisme: 1°. Smart is onafscheidelijk van ons bestaan. 2° Ons bestaan in dit leven is het gevolg van onze daden in een vroeger bestaan en dus van de zinnelijke neigingen, waaruit ze



voortkwamen. 30. Wie de smart vernietigen wil, moet haar middellijke oorzaak, de zinnelijkheid, wegnemen; 40. De zinnelijkheid wordt overwonnen door de beoefening van deugden. Zie Rhys Davids bl. 58, 130. Kern, bl. 72.
Acht wetten. -— De acht geboden, die men als voorschriften van Buddha aanmerkt, waarschuwen tegen moord, diefstal, leugen, dronkenschap, onkuischheid, ontijdig gebruik van spijs, ijdelen opschik en weelderig nachtverblijf. Zie Rhys Davids, bl. 169.
Blz. 133' Vier staties. — De Buddhisten onderscheiden vier trappen van Buddhistische volkomenheid en spreken van vromen, „die den stroom bereikt hebben", „die nog eenmaal wederkeeren", „die niet wederkeeren", en die „volkomen" geworden zijn. Het woord statie is hier gebezigd naar analogie van de „staties" van den lijdensweg. Het oorspronkelijke heet Stage. Zie Rhys Davids, bl. 132 vgg.
Blz. 137. Drie werelden. — De Buddhisten verdeelen elk afzonderlijk wereldstelsel in drie deelen, die boven elkander gelegen zijn: i°. de zinnelijke wereld, die de aarde en den Godenhemel omvat; 20. de wereld der vormen, en 30. de wereld van het vormelooze, welke beide zich in de oneindige ruimte daarboven verheffen. Het werk van een Buddha strekt zich over geheel zulk een drieledig wereldstelsel uit.
Zeven hemelen. — Het getal hemelen, die de Buddhisten onderscheiden, klimt tot 26 op. De eigenlijke Godenhemel is in zes lagen verdeeld.



Het diepst der hel. — Het getal hellen, warme en koude, groote en kleine, waarvan de Buddhistische geloofsleer spreekt, gaat het getal 100 zeer ver te boven.
Blz. 137. De Avond. — Verg. Rhys Davids, bl. 56.
Blz. 139. Als een stroom. — Verg. Rhys Davids, bl. 166.
Blz. 147. De Middenweg. — De naam voor de levensrichting, die tusschen zinnelijkheid en overdreven zelfkastijding het midden houdt. Zie Rhys Davids, bl. 57; Kern, bl. 84.
Blz. 150. 't Achtvoudig pad. — De „Middenweg" bestond in acht beginselen of afdeelingen, als: i°. goed inzicht, 20. goede gedachten. 30. goede rede, 40. goede bezigheid, 50. goed middel van bestaan, 6°. goede oefening, 70. goede bedachtzaamheid en 8°. goed nadenken. Zie bij Rhys Davids, bl. 57, 132; Kern, bl. 84.
Blz. 151. Steiler wegen. — De vier wegen, hier bedoeld, worden betreden door geestelijken, in onderscheiding van leeken.
Blijft gij beneên. — Een der groote verdiensten van het Buddhisme is, dat het, bij zijn voorliefde voor kloosterleven en ascetisme, toch de achting voor het gewone huiselijke leven in hooge mate heeft weten te bewaren.
Blz. 153. Alle deze zonden. — Zie de opsomming der tien hoofdzonden bij Rhys Davids, bl. 134 vg. en boven blz. 224 vg.
Drie werelden. — Zie bij bl. 137. De Buddha's, die het Nirwana bereikt hebben, worden geacht te wonen in de allerhoogste sfeer.



Blz. 154. Vijf geboón. — De vijf eerste der acht of tien geboden werden de vijf geboden bij uitnemendheid genoemd. Zie bl. 133: „Acht wetten."
Blz. 155. Zes gewesten. — Noorden, Oosten, Zuiden, Westen, Nadir en Zenith. Zie het verhaal van dezen Singala bij Rhys Davids, bl. 174 vgg.
Blz. 156. Drie deuren — De trividhadiuara, waaruit goed en kwaad te voorschijn komen, nl. het lichaam, de spraak, de geest.
Drie vreugden. — Het origineel spreekt van the triple thoughts, wellicht de triwidhasampatti, de „drie graden van zaligheid", in de menschenwereld, bij de Goden en in het Nirwana.
Vijf krachten. — De pancindra of vijf „zedelijke krachten"; reinheid, volhardende inspanning, onderzoek der waarheid, kalmte en wijsheid.
Zesvoudig gesteld. — In 't oorspronkelijke: the sixfold States of mind= de Shat-carita: hartstocht, toorn, onwetendheid, reinheid, verlichting, oplettendheid.
Acht hooge wegen. — In 't oorspronkelijke: eight high gales of purity, misschien de Aryaashtangika-marga. Zie bij bl. 150: ,,'t Achtvoudig pad."
Vier dingen verstaan. — In 't oorspronkelijke: the modes of understanding — de caturwidha pratisamwidd, bekendheid met: 1°. den zin der waarheden, 2°. den inhoud der wet, 30. hare juiste verklaring en 40. de „drievoudige wetenschap."
Vijf heerlijke onderwerpen. — nl. de liefde, het medelijden, de vreugde, de reinheid en de kalmte. Zie Rhys Davids, bl. 209 vg.



Barabar, een heuvel in de nabijheid van Gaya.
Barasingk, de „twaalfhoorn", een hert.
/;W-ge was, de boom Bilwa, de aegle marmelos, een aurantiacee, wier vruchten in Indië en in China gegeten worden.
Benarts, oudtijds Varanasi, ook Kasi genoemd, nog de heilige stad bij uitnemendheid.
Bhadrika, zie bij Kaundinya.
Bhalltka, zie bij Trapusha.
Bhikshu's, bedelmonniken.
Bhüt, een booze geest.
Bimbisara, koning te Rajagriha, die uit eerbied voor Buddha hem zijn halve koninkrijk zou aangeboden hebben.
Bipulla, Baibhara, Tapovan, Ratnagiri en Qailagiri, vijf heuvels in de buurt van Rajagriha. De Qailagiri was de hoogste. BI. 73.
Bir, een Bengaalsche woudboom.
Birdtt, een van de ergste onkruiden in de rijstvelden, daarom het gewone beeld voor de zinnelijkheid. BI. 148.
Bodhi-boom, de ficus religiosa, die voor de Buddhisten dezelfde beteekenis heeft, als voor de Christenen het kruis, omdat Buddha onder zulk een boom de macht van het kwade overwon en tot kennis der waarheid kwam. BI. 102, zie Rhys Davids, bl. 285 vg.
Brahma, het absolute Zijn, de Algeest, wel te onderscheiden van den god Brahma, den Schepper der wereld.
Brahmaan, een lid van de kaste der priesters of geleerden.
12



Brahmacari s Brahmanenleerlingen, lieden, die de heilige wetenschap, het Brahma, bestudeerden; ook asceten. BI. 76.
Brahma, de eerstgeborene der Goden, de Schepper der wereld.
Buddha, de „ Verlichte", eeretitel van Siddhartha.
Bulbul, de nachtegaal.
C.
Caitra-Shud, de lentemaand. De bijvoeging van Shud wees oorspronkelijk op het lichte gedeelte der maand.
Cakra-ratna, het kostelijk tooverrad, een der zeven kostelijke bezittingen van den Buddha. BI. 4.
Cakrawarlin, oorspronkelijk: „iemand, die een kreits of gouw bestiert", later gebezigd in den zin van: wereldbeheerscher, „iemand, wiens rad over het aardrond rolt." BI. 4. Kern, bl. 22.
Campak, de michelia champaka, een boom met sterk riekende gele bloesems.
Candala, de meest verachte klasse van menschen.
Candra, de maangod.
Castor de ricinus communis of wonderboom.
Cauries, de cypraea moneta, een schelp, die als munt gebruikt wordt.
Chanda, wagenmenner van Siddhartha.
Cheetah, het jachtluipaard, de cynailurus jubatus.
Citra, „schijn", „begoocheling", een der gezellinnen van Siddhartha.
Crore, een millioen.



<?•
Qakra, een bijnaam van Indra, den hemelgod, zijn gewone naam bij de Buddhisten.
Qa&ya's, naam van den stam, waartoe Siddhartha behoorde.
Qiriputra, zie bij Maudgalydyana.
gastra, de gewijde wetenschap en de boeken, waarin deze vervat is. BI. 91.
£iwa, met Brahma en Wishnu de hoogste God van het latere Hinduïsme, in de drieëenheid de „verwoester".
Qïtva s rund. Qtwa heette ook pagupati, heer van het vee, en gopati, heer der koeien. In de mystiek zijn deze de zielen, die hij leidt.
Qruti, de „Openbaring", de Weda, eigenlijk de „leer" bij uitnemendheid. BI. 91.
Qruyatam dharma Bhagwat! letterlijk: „Laat, Heer! de wet worden gehoord." BI. 122.
Cuddha-dewa''s, „reine Goden", een bepaalde klasse van Goden.
Cuddhodana, koning van Kapilawastu, een legendarische stad, die in de nabijheid van de tegenwoordige stad Gorakpur, in het landschap Audhe in Hindostan, zou gelegen hebben.
£üdra, een lid van de laagste kaste, waartoe handwerkers, kleinhandelaars, daglooners, dienstboden en dergelijken gerekend werden te behooren; oorspronkelijk bestaande uit Niet-Ariërs, die het Brahmaansche geloof hadden aangenomen.
12*



D.
Da(a-Sil, de tien geboden, verbiedende: moord, diefstal, onkuischheid, leugen, dronkenschap, onmatigheid, wereldsch vermaak, pronkzucht, gemakzucht en geldzucht. Rhys Davids, bl. 169, 172.
Dakshin, zie bij Madhyacar.
Dalidd, naam van een dorp.
Darad, zie bij Madhyacar.
Dewa's „schitterenden" of „hemelschen",hoogere wezens, de goden van het Hinduïsme
Dewadatta, een neef van Siddhartha, die eerst zijn volgeling, maar later zijn mededinger en tegenstander werd. De overlevering teekent hem met zwarte kleuren. Bl. 10, zie Rhys Davids, bl. 84, 93.
Dewardj, Dewar&ja, de „Heer der Goden", een bijnaam van Indra.
Dezvi's, Godinnen.
Dherma, de Wet of de Gerechtigheid. Onder dezen titel hebben de Buddhisten in hunnen gewijden bundel samengevat de geschriften, die meer over de leer handelen, in onderscheiding van andere, die meer de practijk van leven en eeredienst regelen. Bl. 150. Zie Rhys Davids, bl. 55.
Dhyana, bespiegeling, zinsverrukking, in vier soorten onderscheiden, bij de Buddhisten in hooge eere als middel om het Nirwana te bereiken. Buddha zelf zou driemaal in zijn leven Dhyana verkregen hebben. Bl. 15. Zie Rhys Davids, bl. 213—218.
Draupadi, een koningsdochter uit het heldendicht Mahabharata, door den boogschutter Arjuna als prijs



gewonnen. Deze had haar met zijn vier broeders gemeen. Achtereenvolgens verspeeld, in slavernij, in ballingschap en geschaakt, beleefde zij verschillende lotgevallen en gaf zij aanleiding tot velerlei strijd.
Dukha-Satya, de eerste der vier groote Buddhistische waarheden, de leer aangaande het bestaan der smart. BI. 112.
G.
Gadi, een kussen.
Gane(a, de God der wijsheid en beschermer van den huiselijken haard, voorgesteld met een olifantssnuit.
Ganga, de rivier de Ganges; zie ook bij Hasta.
Ganlhi, de naam van verschillende planten, die waarschijnlijk aan de knoesten of kwasten (ganthi) dien naam ontleenen.
Gatha, hymne of lied.
Gautamï, vrouwelijke vorm van Gautama; zie bij Hasta.
Gaya of Buddhagaya, in de nabijheid van het hedendaagsche Gaya, in de landstreek, welke voorheen Magadha heette, thans Behdr of kloosterland, naar de menigvuldige Buddhistische kloosters, die er geweest zijn.
Gayatri, het heiligste gebed, dat door de onreinen niet gebeden mocht worden, luidende: „Dat wij mogen bepeinzen het aanbiddelijke licht van den goddelijken Savitri! Moge het ons verstand voorlichten!" BI. 8.
Ghie, door koken geklaarde en in olieachtige zelfstandigheid veranderde boter (ghrita), die bij de offeranden een groote rol speelde.
Gow, een lengtemaat.



Subbka, zie bij Ramma.
SujatA, de dochter van een dorpeling te Uruwilwa. Verg. Rhys Davids, bl. 47, 69. Kern, bi. 60 vg.
Sumeru, zie bij Meru.
Suramma, zie bij Ramma.
Sdrya-dewa's zonnegoden.
Swarga, de „hemel", de plaats waar de goede werken beloond worden.
Swastika, een heilig teeken in den vorm van een kruis met omgebogen uiteinden. Buddha zou het haar rechts overgebogen gedragen hebben. Verg. Kern, bl. 50 vg.
T.
Tdlas, de wijnpalm, borassus flabelliformis.
Tapovan, zie bij Bipulla.
1 athagata, beter: de Tathagata, = de „even zoo gaande" of de „zoo gestelde", titel van eiken volmaakten Buddha.
Tchirnika, een oord in de nabijheid van Rdjagriha.
Tilka, een met kleurstof aangebrachte vlek op het voorhoofd, waarmede vrouwen zich sierden.
Thirthi, zie bij Madhyacar.
Tola, een gewicht voor goud en zilver in Indië, ongeveer 180 grains Troy Engelsch gewicht.
Taryas/rinsha hemel, de tweede hemel of de hemel der „drie-en-dertig" Goden, op den top van den berg Meru.
Trasarehe, „een zonnestofje" naam van een maat. BI. 10.
Trapusha en Bhallika, kooplieden, van wie verhaald wordt, dat zij den Buddha na zijn verheerlijking het eerst zagen, hem een maal van honig, melk



en boter bereidden, zijn leer aannamen en acht haren van hem ontvingen. BI. 119. Kern, bl. 79 vlg.
Trishna, de Begeerte, dochter van Mara; ook de vijfde der Nidana's. Bl. 112.
Tuist', de tulasi of ocymum sanctissimum, een labiata, die in Indië voor iedere deur groeit.
U.
Udayin of Klod&yin, een hoveling van Kapilawastu, door Siddhartha's vader uitgezonden om berichten aangaande hem in te winnen. Bl. 126.
Uddhacca, de eigengerechtigheid, de negende der tien hoofdzonden. Bl. 108. Rhys Davids, bl. 134.
Udra of Udraka, een brahmaan, bij wiens wijsheid Siddhartha vruchteloos licht ging zoeken. Bl. 191.
Uk, zie bij Madhyacar.
Updadna „gehechtheid aan 't bestaan", de vierde der Niddna's. Bl. 112.
Upekshü, de tien verschillende vormen van onaandoenlijkheid, die het kenmerk zijn van den wijze. Rhys Davids, bl. 210.
Uruwilwa, aan den oever van den Nilajjan, de plaats, waar Siddhartha een ascetisch leven leidde en van de nutteloosheid van zulk een leven overtuigd werd.
Uruwelaya,, naam van een district. Zie Uruwilwa.
Ulpalas, 1 met 98 nullen, zie bij kóti.
W.
Wahuka, beter Bahuld of Surabhi, de koe van den overvloed, die elk verlangen bevredigt en vereerd wordt als de bron van melk en stremsel, waarschijnlijk een beeld van de wolken.



Waifakha, de maand April — Mei. De 15e van Wai^akha hier de dag van Buddha's prediking, heet ook wel zijn geboorte- of sterfdag. Elders wordt de eerste prediking gesteld in de maand Ashadha, Juni— Juli; Kern, bl. 98.
Wasanta, het voorjaar, van half Maart tot half Mei; ook wel personficatie van het voorjaar.
Washpa, zie bij Kaundinya.
Wedana, „gewaarwording," de zesde der Niddna's. Bl. 134
Wenuivana, ook kalanla wenuuiana genoemd, naar den vogel kalanta, die er in verblijf hield — de bamboetuin, door koning Bimbisara aan Buddha geschonken. Kern, bl. 91 vg.
Wicikitsd, de twijfel, de tweede der tien hoofdzonden. Bl. 105, Rhys Davids, bl. 134.
Wifw&mitra, een beroemd Wedisch hymnendichter. Zijn naam is een bijnaam van den zonnegod.
Widdnan, „weten", bewustzijn, de tiende der Nidana's. Bl. 112.
Wind, de luit.
Wishramvan, „rustoord", een park van uitspanning, Siddhartha's, lustslot.
Wiskhamba, zie bij kdti.
Y.
Y7(odhara, de „roemaanbrengende", dochter van Suprabuddha. Elders heet Siddhartha's vrouw Gópd, de „beschermster der aarde", en is zij dochter van Draudapóni.
Yajna's, de naam van het ofifer der Brahmanen, in onderscheiding van de püja's der Buddhisten en van sommige Brahmaansche secten.



Yaksha's, Luchtgeesten, dienaren van den Heer van 't Noorden. BI. 4.
Yamun, of Yamuna, de tweede groote rivier van Indië, die even als de Ganges in den Himalaya ontspringt, evenwijdig met haar zuidoostwaarts stroomt en zich bij Allahabad met haar vereenigt.
Yacas, een rijk jongeling, een der eerste volgelingen van Buddha. BI. 123.
Yashti, Yashli-wana = „stakenbosch", een oord in de nabijheid van Rajagriha.
Yawa, zie bij Madhyacar.
Ye dhamma enz., een oud geloofsformulier, dat het eerst in 1835 op het voetstuk van een Buddhabeeld en sedert in tal van inscriptiën gevonden is en ook in de Heilige Schrift der Buddhisten telkens voorkomt. Letterlijk:
De eigenschappen en toestanden, die uit een vóórbestaande oorzaak voortspruiten.
Daarvan (doet) de oorzaak (kennen) de Tathagata. Ook zegt hij, wat daarvan de vernietiging is. Hij, de groote monnik, aldus sprekende. Zie Spence Hardy, Manual of Buddhism, p. 201, Kern, bl. 93.
Yogi's, asceten, die door hunne ascese bovennatuurlijke macht verkregen hebben. Bl. 76. Ook de naam van aanhangers eener wijsgeerige school.
Yojana, vier a tien, gewoonlijk vijf Engelsche mijlen. Zie Spence Hardy, p. 11. Kern, bl. 81.
Yuka, naam van een maat. Bl. 9.



















HGT LICHT VANAZI6
^eDWIMi
armold!
h -j-w-aeCHT y a MSTeRDAm















HET LICHT VAN AZIE



In Vragen van den Dag, n« jaargang, afl. 2, wordt o. a. gezegd :
Het „Licht van Azië" is een boek, dat menigeen misschien met eenigen schroom zal aanvangen te lezen, doch dat men, eenmaal begonnen, verder leest en herhaaldelijk weder ter hand neemt, om de treffendste gedeelten opnieuw te genieten. Want het lezen van dit boekje is leeren en genieten. Het is de geschiedenis van den grooten godsdiensthervormer in het oosten van Azië, wiens leven en leer in een dichterlijk kleed zijn gehuld, doch zoo, dat het ware beeld van beide tevens duidelijk aan ieder wordt voorgesteld. De dichter heeft gepoogd „bij monde van een denkbeeldigen Buddhist het leven, het karakter en het wijsgeerig onderricht te beschrijven van Gautama, den Indischen Prins, den edelen held en hervormer, den stichter van het Buddhisme", zooals hij in het voorbericht zegt. Hoe edel wordt die figuur ons voorgesteld; niet groot door dogmatische stelselzucht, evenmin door banbliksems naar andersdenkenden geslingerd, maar door zijn vlekkelooze reinheid, zijn onuitputtelijke menschenliefde, zijn onovertreffelijke zelfverloochening. Zoo stond ongeveer vijf eeuwen voor onze jaartelling de stichter van het Buddhisme op een verheven standpunt, zooals vijf eeuwen later dit door den hoogen stichter van het Christendom werd ingenomen. En de eerste zoowel als de laatste overwonnen duizenden door hun toewijdende liefde; in de leeringen van beide vindt men niet zelden treffende overeenkomsten.
Wij mogen den bewerker dank zeggen voor den keurigen vorm, waarmede hij dit gedicht in onze taal heeft overgebracht.



HET LICHT VAN AZIË
leven en leer van buddha
naar het engelsch
VAN
edwin arnold
SCHRIJVER VAN
„HET LICH7 DER WERELD"
DOOR
Dr. h. u. meyboom
zesde druk
amsterdam
h. j. w. becht
1918



Bij den Uitgever dezes verscheen ook:
HET LICHT DER WERELD
NAAR HET ENGELSCH
VAN
EDWIN ARNOLD
DOOR _
dr. h. u. meijboom/"-
(bjbliotheek)
DERDE DRUK. \T£II)£v/
Prijs ingenaaid ƒ1.75; in prachtband ƒ 2.50
De Hervorming schreef o. a.:
Oprechte liefde voor al wat edel en schoon is, gaf dit gedicht in de pen, en elk die deze dingen liefheeft, zal er met groote instemming kennis mee maken.
De Arnhemsche Courant schreef o. a.:
Het Licht der Wereld is een tegenhanger van het Licht van Azië, van denzelfden schrijver. Het eerste heeft Buddha tot onderwerp, in het nu verschenen werk wordt het leven van Jezus behandeld.



VOORREDE VAN DEN VERTALER
voor den eersten druk.
Het werk, waarvan ik onder het opschrift: Het Licht van Azië, Levert en Leer van Buddha, mijnen landgenooten een vertaling aanbied, is in het Engelsch getiteld: The Liglit of Asia, or the great renunciation (Mahabhinishkramana), being the life and teaching of Gautama, prince of India and founder of Buddhism (as told in verse by an Indian Buddhist).
De schrijver: Edwin Arnold, kondigt zich aan als „companion of the star of India; third class of the imperial order of the Medjidie; honorary member of the SociétS de géographie, Marseille; formerly principal of the decean college, Poena; and fellow of the University of Bombay; author of „the History of Lord Dalhousie's administration", „ Griselda and other poems", „The Euterpe of Herodotus", The Book of good counsels" from the sanskrit „Hitopadesa", „The Poets of Greece", „The Indian Song of songs" etc. etc. In Juli 1879 schreef hij de voorrede van zijn boek. Een half



jaar later hadden reeds drie drukken het licht gezien. Een volksuitgave volgde spoedig. In April '81 kondigde de firma Trubner & Co. de zesde editie aan. In Amerika alleen waren in den zomer van 1880 reeds 40.000 exemplaren verkocht. De derde uitgave prijkt met een verzameling van de getuigenissen, aangaande Arnolds gedicht, afgelegd door meer dan dertig tijdschriften en dagbladen, die allen eenstemmig zijn in den lof der groote verdienste en onvergankelijke waarde van wat zij noemen een letterkundig voortbrengsel van den eersten rang. De koning van Siam zelfs bekroonde den dichter met de orde van den Witten Olifant, uit dankbaarheid voor de aan Indië en aan „het waar geloof" bewezen dienst.
Naarmate de omstandigheden, waaronder deze dichterlijke levensbeschrijving van Buddha het licht zag, gunstiger zijn, naar die mate zal het meer bevreemding wekken, dat iemand, die noch als dichter reputatie, noch het talent eens dichters bezit, en daarenboven in het Sanskrit een vreemdeling is, zich gewaagd heeft aan een vertaling. Ik weet dan ook ter mijner verontschuldiging niet anders aan te voeren, dan dat in onzen tijd van „humanisme" meerdere bekendheid met lichten, die elders ontstoken zijn, alleszins wenschelijk is. Zelfs verwees ons de duitsche wijsgeer Ed. von Hartmann voor de bevrediging onzer godsdienstige behoeften naar het verre Oosten. In ons land kwam nu en dan de Heer G. Birnie een woord ten gunste van het Buddhisme spreken. Welkome gelegenheden tot nadere kennismaking met dezen merkwaardigen Aziatischen godsdienst zijn ten onzent geopend door den Heer



Van der Vegte, die een vertaling van Rhys Davids, Het Buddhisme en zijn Stichter, en door Prof. Kern, wiens lang verwachte Geschiedenis van het Buddhisme in Indië ter aanvulling van „de Voornaamste Godsdiensten" ter perse is. Nademaal nu een tafereel als het door Arnold ontworpene, ondanks al de vrijheden, die de dichter zich veroorloven moest en mocht, of liever juist door die vrijheden, uitnemend geschikt is om de aandacht te vestigen op het denken en leven der Buddhisten, heb ik gemeend mijnen landgenooten geen ondienst te doen, door het hun in hunne moedertaal voor te leggen. Niet als proeve van poëzie wensch ik mijn vertaling aangemerkt te hebben, maar eenvoudig als een middel om in de legenden aangaande Buddha en in de wereld- en levensbeschouwing van zijn vereerders belangstelling te wekken. De lectuur van „Het Licht van Azië" moge er toe leiden, dat menigeen ter verdere bestudeering van het Buddhisme naar de meer betrouwbare, voor allen toegankelijke werken grijpt. Natuurlijk heb ik mij niet ontveinsd, dat aan een vertolking, als die ik ondernam, groote bezwaren verbonden zijn: dat er meer dichterlijk talent en grooter meesterschap over de taal voor vereischt worden, dan mij kenmerken: dat daarenboven het monosyllabische Engelsch zich niet straffeloos binnen de afmetingen van het oorspronkelijke laat overzetten, dat met name menig tintje, menige schilderachtige bijzonderheid, menige fijne kleurschakeering moest worden opgeofferd. Nochtans, indien slechts het boeiende en aangrijpende van het origineel niet al te zeer verloren is gegaan — wie hooger dichterlijk genot wil smaken, neme de schepping



van Edwin Arnold zeiven ter hand! — dan maak ik mij van hetgeen ik ondernam geen verwijt. In dit geval moge het doel de middelen heiligen.
Ten gerieve van de lezers heb ik aan het geheel de noodige verklaring van bijzonderheden en van vreemde woorden toegevoegd. Mijn dank aan hen, die mij daarin hebben bijgestaan, waar mijn eigen kennis of mijn bibliotheek mij in den steek lieten!
Mijn dank ook aan hen, die een wakend oog lieten gaan over de vertaling zelve!
Voor fouten vraag ik verschooning. Onjuistheden in de spelling der vreemde woorden zijn in de registers zooveel mogelijk verbeterd. Voor het letterteeken, door Prof. Kern met r aangeduid, is als bij Arnold ter wille van het metrum het verouderde ri behouden.
Overigens, wat den inhoud van het gedicht betreft, moge de voorrede van den dichter zeiven aan mijn lezers zeggen, wat hij noodig vond hun mede te deelen.
Assen, Mei 1881.
H. U. Meyboom.



VOORREDE VAN DEN VERTALER
voor den tweeden druk.
Het is omstreeks vijftien jaren geleden, dat ik Edwin Arnold's Light of Asia vertaalde en van een verklarende woordenlijst voorzag. Sinds zijn mijn studiën in allerlei andere richtingen geleid en de gedachte aan de mogelijkheid van een herdruk is gedurende dien tijd ter nauwernood in mij opgekomen. Vandaar dat ik min of meer verlegen raakte, toen de tegenwoordige eigenaar van het werk, de Heer Becht, tevens uitgever van het inmiddels op zijn initiatief verschenen Licht der Wereld, mij vroeg, of ik voor een tweeden druk veranderingen of verbeteringen in mijn vertaling wenschelijk achtte. Van de onvolkomenheid van mijn werk was ik mij te zeer bewust, om die vraag niet bevestigend te beantwoorden, maar tevens begreep ik, dat de tijd mij zou ontbreken, om regel voor regel weer te toetsen aan het origineel en aan de eischen der aesthetica, en vooral om de spelling der veelvuldige indische woorden in gedicht en noten consequent te doen beantwoorden



aan de meest wenschelijke transscriptie. Gelukkig was het mij mogelijk een middenweg in te slaan. Met zorg had ik bewaard enkele recensies of openbare aankondigingen, als b.v. een particulier schrijven van den Heer C. L. Lütkebühl Jr. en een dagbladartikel van mijn tegenwoordigen ambtgenoot J. S. Speyer. Laatstgenoemde was daarenboven zoo vriendelijk de kantteekeningen, die hij indertijd bij eene aandachtige lezing van mijn vertaling en verklaring gemaakt en toevallig nog in zijn bezit had, ter inzage aan mij af te staan. Zoo is het mij gelukt hier en daar een „vlekje" uit te wisschen, hier en daar een onjuistheid te verbeteren of een leemte aan te vullen. Het geeft mij vrijmoedigheid het geheel nu andermaal aan de pers toe te vertrouwen, in de onderstelling dat bij een herhaalde lectuur noch den poëet, noch den Iinguist de hairen al te zeer ten berge zullen behoeven te rijzen. Mocht de conclusie wezen, dat Edwin Arnold's gedicht ook in de Nederlandsche, nu ietwat „geretoucheerde", overzetting nog altijd in staat is eenige oogenblikken van veredelend genot te verschaffen, het zal mij in hooge mate aangenaam zijn. Overigens denk in dit verband met weemoed aan Reinhard Hugenholtz, die bij de voorbereiding van den eersten druk zoo vriendelijk mij ter zijde stond. Wat mijzelven betreft, van eenzijdige voorliefde voor het Buddhisme zal men mij niet verdenken, tenzij dan door misverstand van de regelen, waarmede ik in 1881 de eerste uitgave van Arnold's dichterlijke schepping in Nederlandsch gewaad inleidde bij ons publiek. Evenmin van meer realisme in de erkenning van Gautama's persoonlijkheid, als met de resultaten



van prof. Kern's onderzoekingen ten onzent bestaanbaar is. Mijn sympathie intusschen voor het kernachtig poëem is nog in geenen deele verminderd. Den uitgever wensch ik bij zijn misschien ietwat stoute onderneming van harte veel succes.
Groningen, H. U. Meyboom.
Februari 1895.
VOORREDE VOOR DEN DERDEN DRUK.
Ditmaal, nu het een derden druk geldt, kan ik volstaan met de verklaring, dat het een herdruk zal zijn van den tweeden, aangezien er tot een herhaalde revisie geen bijzondere reden bestond. Van mijn ingenomenheid met het plan zal het overbodig zijn getuigenis af te leggen. Het feit, dat waardeering van Edwin Arnold's schepping, ook in haar Nederlandsch gewaad, den uitgever noopte bij herhaling een nieuwen druk daarvan te laten volgen, kan niet anders dan mij aangenaam zijn. Vinde deze dan ook als de vorige zijn weg!
Groningen, Februari 1900.
H. U. Meyboom.



VOORREDE VAN DEN DICHTER.
In het volgende gedicht heb ik gepoogd bij monde van een denkbeeldigen Buddhist, het leven, het karakter en het wijsgeerig onderricht te beschrijven van Gautama, den Indischen Prins, den edelen held en hervormer, den stichter van het Buddhisme.
Een menschenleeftijd vroeger was er in Europa nog weinig of niets bekend van dien grooten Aziatischen godsdienst, die niettemin reeds vierentwintig eeuwen bestond, en op dit oogenblik, wat het aantal zijner belijders en den omvang zijner heerschappij betreft, eiken anderen geloofsvorm te boven gaat. Vierhonderdzeventig millioenen leden van ons geslacht leven en sterven bij de leer van Gautama, en de geestelijke heerschappij van dezen alouden leeraar strekt zich uit van Nepaul en Ceylon over het geheele Oostindische Schiereiland naar China, Japan, Thibet, Midden-Azië, Siberië en zelfs naar Zweedsch Lapland. Indië zelf mag billijkerwijze gerekend worden mede te behooren tot dit luisterrijk geloofsgebied, want hoewel de belijdenis van het Buddhisme voor het grootste gedeelte verdwenen is uit het land, waarin het geboren werd, het stempel van Gautama's verheven leer is onuitwischbaar gedrukt op het moderne Brahmanisme, en de meest kenmerkende gebruiken en overtuigingen der Hindu's



zijn blijkbaar te danken aan den gezegenden invloed van Buddha's voorschriften. Meer dan een derde gedeelte van het menschdom is zijn zedelijke en godsdienstige denkbeelden verschuldigd aan dezen doorluchtigen Prins, wiens persoonlijkheid, schoon slechts gebrekkig bekend uit te bronnen, die ter onzer beschikking zijn, behoudens ééne uitzondering, moet aangemerkt worden als de verhevenste, de zachtaardigste, de edelste, de heilzaamste, die de geschiedenis van het denken heeft opgeleverd. Ofschoon zij in menigvuldige bijzonderheden van elkander afwijken en van verbasteringen, verzinsels en misvattingen vol zijn, stemmen de Buddhistische boeken toch in dit ééne punt met elkander overeen, dat zij niets — zelfs niet een enkele daad noch een enkel woord — vermelden, waardoor een smet geworpen wordt op de volmaakte reinheid en zachtmoedigheid van dezen Indischen leeraar, die in zijn persoon de meest vorstelijke hoedanigheden vereenigde met het verstand van een wijze en de algeheele overgave van een martelaar. Zelfs haalt Prof. Max Müller van Barthélemy St. Hilaire, die intusschen over menig punt in het Buddhisme te eenenmale onjuist oordeelt, de volgende uitspraak aan over Prins Siddhartha:
„Zijn leven is zonder vlek. Zijn moed is even onwrikbaar als zijn overtuiging, en zoo al de levensbeschouwing, die hij huldigt, onjuist is, de persoonlijke voorbeelden, die hij geeft, zijn onberispelijk. Hij zelf is het volmaakte toonbeeld van al de deugden, die hij predikt; zijn zelfverloochening, zijn menschenliefde, zijn onovertroffen zachtaardigheid verlaten hem geen enkel oogenblik.... In stilte vormt hij zijn denkbeelden door



gedurende zes jaren zich af te zonderen en te overpeinzen; gedurende meer dan een halve eeuw verbreidt hij zijn leer eenvoudig door de macht van het woord en van de overtuiging, en in de armen zijner leerlingen sterft hij met de kalmte van een wijze, die levenslang het goede betracht heeft en verzekerd is, dat hij de waardheid vond."
Zoo is het te verklaren, dat het aan Gautama vergund werd zulk een verbazende verovering te maken op de menschheid, en dat, hoewel hij aan kerkelijk ceremonieel geen waarde hechtte en zelfs op den drempel van het Nirwana verklaarde, dat hij niets anders was, dan wat alle andere menschen konden worden, de liefde en de dankbaarheid van Azië in strijd met zijn bevel, hem de meest vurige vereering hebben toegebracht. Handen vol bloemen worden dagelijks gelegd op zijn vlekkelooze altaren, en talloos veel millioenen lippen herhalen dagelijks de formule: „Buddha is mijn toevlucht."
De Buddha van dit gedicht — indien hij, wat niet hoeft betwijfeld te worden, werkelijk bestaan heeft — werd geboren aan de grenzen van Nepaul omstreeks 620 v. C. en stierf omstreeks 543 v- C. te Ku<j:inagara in Audh. Derhalve, wat den ouderdom aangaat, zijn de meeste andere geloofsvormen jong in vergelijking met dezen eerwaarden godsdienst, die in zich omdraagt de eeuwigheid van een algemeene hoop, de onsterfelijkheid van een onbegrensde liefde, het onvergankelijk leven van het geloof in de eindelijke overwinning van het goede en tevens de stoutste verkondiging der menschelijke vrijheid, die ooit vernomen is. De buitensporigheid, die de prediking en de practijk van het Buddhisme ontsieren, moet geweten worden aan de onvermijde-



lijke ontaarding, die een priesterschap de verheven denkbeelden, haar toevertrouwd, steeds pleegt te doen ondergaan. De macht en de verhevenheid van Gautama's oorspronkelijke leeringen dienen beoordeeld te worden naar haar invloed, niet naar hare vertolking, en ook niet naar die onschadelijke, maar onbewegelijke en vormelijke kerk, die verrezen is op de grondslagen der Buddhistische broederschap of „Sangha".
Ik heb mijn gedicht een Buddhist in. den mond gelegd, omdat men Aziatische denkbeelden, wil men hun geest waardeeren, van een oostersch standpunt moet beoordeelen, en omdat de wonderverhalen, die aan deze schildering een zekere wijding geven, en de wijsgeerige beschouwingen, die er in vervat zijn, op geen andere wijze zoo natuurlijk konden worden weergegeven. Het leerstuk van de zielsverhuizing bij voorbeeld, waarvoor een modern brein terugdeinst, was gevestigd en algemeen aangenomen door de Hindu's van Buddha's dagen, den tijd, waarin Jerusalem door Nebucadnezar werd ingenomen, waarin Nineveh den Meders in handen viel en Marseille door de Phoeniciërs gesticht werd. De uiteenzetting van zoo oud een stelsel moest noodzakelijk onvolledig blijven, en daarenboven — om niet ongehoorzaam te worden aan de wetten der poëzie — vluchtig heenglijden over menig bestanddeel, dat, uit een wijsgeerig oogpunt beschouwd, juist het belangrijkste is, even als over de veeljarige prediking van Gautama. Mijn doel zal evenwel bereikt zijn, als hier een juiste opvatting voorgedragen is van het verheven karakter van dezen edelen Prins en van de algemeene beteekenis zijner leeringen. Wat deze laatsten betreft



openbaart zich een belangrijk verschil van meening onder de geleerden, die zullen opmerken, dat ik de onvolledige Buddhistische aanhalingen overgenomen heb, zooals zij te vinden zijn in het werk van Spence Hardy, en dat ik ook meer dan ééne plaats in de overgeleverde verhalen gewijzigd heb. Desniettemin zijn de hier voorgedragen opvattingen van „Nirwana", „Dharma", „Kama" en de andere hoofdtrekken van het Buddhisme het resultaat van omvangrijke studiën en eveneens de vrucht van de vaste overtuiging, dat een derde gedeelte van het menschdom zich niet zou hebben laten verleiden om te gelooven in volslagen afgetrokken denkbeelden, of in een niets als einde en kroon van het bestaan.
Eindelijk, uit eerbied voor den luisterrijken Verkondiger van dit „Licht van Azië" en om hulde te brengen aan zoo vele voortreffelijke geleerden, die aan zijne nagedachtenis zoo belangwekkenden arbeid gewijd hebben, waarvoor het mij zoowel aan vrijen tijd als aan bekwaamheid ontbreekt, verzoek ik, dat de tekortkomingen van deze al te overijlde studie mij mogen vergeven worden. Dit gedicht is vervaardigd in de korte tusschenpoozen van dagen, rijk aan bezigheden, maar het is ingegeven door de voortdurende begeerte om er toe bij te dragen, dat het Oosten en het Westen elkander wederkeerig beter leeren kennen. Te eenigen tijde moge dit boek naast mijn „Indian Song of songs" de herinnering bewaren aan iemand, die Indië en de bevolking van Indië heeft lief gehad!
L o n d o n, Juli 1879.
Edwin Arnold C. S. I.



HET LICHT VAN AZIË.
EERSTE BOEK.
Beschrijving van den Heiland des Heelals, Den Buddha, dien deze aard' Siddhartha noemt, Wiens weerga hemel, aard', noch hel bevat, Alom geëerd, meedoogend, wy's en goed, Den Leeraar van 't Nirwana en de Wet.
Aldus verscheen hij voor ons in het vleesch:
Vier vorsten tronen dicht aan 't hoogst gewelf En richten de aarde. Iets lager ligt de sfeer, Waar, dertigduizend jaren lang, een schaar Van heil'gen op een volgend leven wacht. In 't zelfde azuur ontving om onzentwil,
In vijf betrouwb're teek'nen, Buddha 't sein Om vleesch te worden. Dewa's riepen uit: „Weer daalt de Buddha neer, den mensch tot hulp!"
i



„Gewis!" — was 't antwoord — „'k bied mijn hulp
aan de aard'.
De tijd is om. Nu neemt geboorte en dood, Als voor mij zelf, een eind voor wie mijn Wet Betrachten. Tot de Qakya's daal ik neer, Aan Himalaya's zuiderrand, waar 't volk Zoo vroom, de koning zoo rechtvaardig is!"
Dien nacht sliep naast haar Heer (^uddhodana Maya, de koningin. Zij droomde een droom, Een vreemden droom. Een ster kwam van omhoog, Zespuntig, schitt'rend, zacht als parelmoer. Zij toonde een olifant, zestandig, wit,
Nog witter dan Vahuka's melk. Die ster, Op Maya lichtend, daalde uit d' Ether neer, En drong ter rechter zijde in haren schoot. Ontwaakt gevoelde zij een zaligheid Als nooit een aardsche moeder. Lieflijk licht Bestraalde de aard' vóór d'uchtend. 't Hecht gebergt' Bewoog. De golven legden kalm zich neêr. De bloemen bloeiden, als op klaren dag.
Tot 't diepst der hel drong Maya's blijdschap door, Gelijk de zon het donker woud verguldt. Een zacht gefluister werd alom verstaan, Dat lispte: „O! wie daar slaapt den doodenslaap, Sta hoopvol op en hoor'! De Buddha komt!" De rust der stille Limbo's werd verhoogd. Het hart der wereld klopte. Een wind zoo frisch, Als nooit te voren, koelde zee en land,
En toen, na 't morgenkrieken, kondschap kwam Van 't geen gebeurde, was der Wijzen woord:



„Heilspellend is de droom! Want Zon en Kreeft Zijn nauw vereend. Een heilig Koningskind Treedt, wonderwijs en zeeg'nend, 't leven in, Om de aard' te redden uit de onwetendheid, Of vorst te zijn, als hij zich daartoe leent!"
Dus zag de heil'ge Buddha 't levenslicht:
Toen Maya's tijd vervuld was, toefde zij, Te middag aan een Palsa-boom geleund, Ver van 't paleis. Een tempelzuil gelijk Rees deze boom omhoog, vol bloemengeur, Met glinst'rend blad. Hij kende Maya's uur, Alwetend als hij was, en boog zich neer Om hare vorstelijke majesteit Te omhullen. De aarde spreidde een legerstee Van bloemen, plots verrezen, en voor 't bad Ontsprong uit harde rots een zuiv're stroom Van kristallijn. De moeder, zonder smart, Schonk 't leven aan haar kind, welks heerlijk beeld In tweeëndertig merken blijken gaf Van vlekkeloosheid, 't Hof ontving 't bericht. Dan, toen men in een rijken palankijn Hem weg zou dragen, daalden van hun berg, Den Meru, de Eng'len neer, die in metaal Ons leven boeken. Die van 't Oosten kwam, Gevolgd door pages in een zilv'ren dos, Met parelmoeren schild; de Zuider-Vorst, Verzeld van heel zijn blauwen ruiterdrom, Kumbhanda's, met saffieren beukelaars;
De Heer van 't Westen met zijn rood gevolg,



Zijn Naga's, prijkend met koralen schild;
En de Engel van het Noorden met zijn schaar Van Yaksha's, rijdende op een goudgeel ros, Met kleed en schild van goud. Zoo rijk een stoet Daalde af, onzichtbaar, en, hoe machtig ook, Elk sloeg, een need'rig drager voor het oog, Zijn handen aan de baar. Geen mensch, die wist, Dat Goden daar omwandelden op aard'. Zoo deelde 't hemelheir in onze vreugd.
Toen Buddha andermaal geboren werd.
Quddhodana, de koning, wist van niets. Slechts duist're teek'nen ... totdat wichelaars, Uit droomen spellend, hem een aardschen Prins, Een Cakrawartin, kondden, zooals ééns In duizend jaar verschijnt, wiens schatten zijn: De Cakra-ratna of het godd'lijk Rad,
En de Edelsteen, en A<;wa-ratna, 't Ros,
Dat op de wolken treedt, en de Olifant, De Hasti-ratna, wit als sneeuw, bestemd Zijn Heer te dragen; voorts een Legerhoofd, Dat nimmer zwicht, een wijs en kloek Regent, En Istri-ratna, 's Prinsen gade, schoon Als 't zonlicht. Om dit blij verschiet, den knaap, Den schat, noodt nu de Vorst zijn stad ten feest. De straten fluks geveegd! Met rozegeur Elk pad bedauwd! Aan boomen lampions En vlaggen! Vroolijk dringt het volk zich saam Om wapenspel en gymnastiek. Verrukt Aanschouwt het koordedansers, slingeraars En toovenaars; nautch-danseressen, bont,



Met bellen aan den voet, vol blijden klank; Gemaskerden in bere- of hertevel;
Getemde tijgers; boksers; worstelaars.
Het hoort de trommen en het snarenspel,
Dat in een oogwenk allen vroolijk stemt.
Straks komen op het heugelijk bericht Van verre kramers aan, die, rijk voorzien, Op gouden schalen giften brengen, shawls Van geitenhaar, turkooien, „avondgrauw",
Groen jaspis, nardus, zijde, die 't gelaat, Twaalfdubbel zelfs, nauw maskert, sandelhout, Gepareld gordeldoek .... al cyns van 't land. Sarwarthasiddha noemden zij hun Prins,
Verkort Siddhartha, „dien 't gelukt".
Zoo ook
Kwam uit de verte Asita, de 'eremiet,
Die, doof voor de aarde, hemeltaal verstond. Terwijl hij neerlag bij zijn vijgeboom,
Had hij den eng'lenzang bij Buddha's komst Gehoord, dien Dewa's zongen. Ouderdom En vasten hadden hem verlicht. De Vorst,
Bij 't naad'ren, groette den eerwaarden man, En Maya lei haar kindje voor hem neêr.
Maar toen hij 't Prinsje zag, riep de oude luid: „Neen! niet aldus, Vorstin!" Toen boog hij 't hoofd, 't Gerimpeld hoofd, ter aarde en lekte 't stof, Achtkeer aaneen, en riep: „'k Aanbid u, Kind! Buddha zijt gij! Ik zie uw rooden glans; Uw voetspoor; Swastika, 't gekrulde haar; De tweeëndertig merken van uw schoon; De tachtig kleine teek'nen. Buddha! gij,



Gij zult ons onderrichten in uw Wet;
Gij zult Verlosser zijn voor wie haar dient. Nu sterf ik nog te vroeg. Ik hoor niet meer U w woord! Maar 'k heb u toch aanschouwd! O Heer! Dit is die Bloesem aan den levensboom, Die eens in veelmaal duizend jaar ontluikt,
Maar straks, geopend, liefde drupp'len doet Als honig, en heel de aard' met wijsheidsgeur Vervult; een Godenbloem aan uwe Koningstwijg! Gezegend huis! Helaas! om dezen knaap Treft straks uw ingewand een vlijmend zwaard! Gij, Koningin! aan God en menschen lief Als Buddha's moeder, zijt voor 't aardsche leed Te goed, en zult, daar leven lijden is,
Ter ruste gaan, eer nog een week verloopt."
Alzoo geschiedde. Een glimlach om den mond Sliep na den zesden dag de moeder in, Om nimmermeer te ontwaken en tevreê Den Trayastrinshas-hemel in te gaan,
Waar tallooze engelen haar stralend hoofd Bewonderend aanbidden, 't Koningskind Vond in princes Mahaprajapatï Een zoogster, die een eed'le laafnis bood Aan Hem, wiens mond een Wereld troosten zou,
Acht jaren later overdacht de Vorst,
Hoe hij zijn zoon zou leeren, wat een' Prins Betaamt, als huiv'rig om de profetie Te aanvaarden, die maar al te wis Van Buddha's roem en lijden sprak. „Wie is" —



Zoo vroeg hij zijn Ministers in den raad — „Wie is de wijste man, die aan den Prins Kan leeren wat aan Prinsen voegt?" — 'tBescheid, Eenstemmig en met nadruk, luidde: „O Vorst! De wijste is Wigwamitra, 't diepst Doordrongen van de Schrift, in wetenschap, In 't perk, in alles groot! — Op hoog bevel Kwam WiQwamitra. Toen — 't was lang voorzegd! — Nam onze Prins zijn lei van sandelhout, Roodbont, met edelsteenen aan den rand En dun bedekt met stofjes van smaragd. Het oog terneer geslagen, in zijn hand De schrijfstift, trad hij vóór zijn gids, die sprak: „Kind! schrijf dit schrift!" en daarbij zacht 't gebed Gayatri las, voor eed'len slechts bestemd.
Om, tatsavit-ur varenyam Bhargo devasya dhimahi Dhiyo yo nah firacodayat.
„Ik schrijf airede, Acarya!", zei de Prins, En zonder aarz'ling schreef hij in het stof, In 't emeralden stof, 't gewijde vers Met elke lettersoort, als: Madhyacar,
Mangel, Parusha, Yawa. Tirthi, Uk,
Nagri en Dakskin, Ni, Mana, Darad,
Sikhyani; ook in beeld- en teekenschrift; In typen van een volk, dat aan de zee Of in spelonken woont; dat zon en vuur Aanbidt, of slangen, kruipend in het stof; Van Wijzen, of van lieden, die verschanst



Op dijken wonen. Met zijn teekenstift Schreef hij het letterschrift van ieder volk, En meesters vers las hij in ied're taal.
„Genoeg! Nu zijn de cijfers aan de beurt!" Zei Wigwamitra.
Toen: „Zeg mij nu na: Een, twee, drie, vier, tot tien, en dan de tienDe honderd- en de duizendtallen langs,
Tot aan de Lakh." De knaap las na elkaêr Eenheden, tien- en honderdtallen op En kwam tot Lakh. Toen zeï hij binnensmonds: „Dan komen kóti, nahut, ninnahut,
Khamba, wiskhamba, abab, attata,
Dan kumuds, gundhikas en utpalas, Dan pundarikas, eind'lijk padumas.
De laatste stelsels noemden u 't getal Der korrels, zoo de Hastagiri-berg Tot stof vergruisd werd. Heel het starrenheir, Zoo talloos groot, somt u de Katha op. De ko.ti-Katha evenzoo het vocht.
Van d'oceaan in droppels. Ingga weer Het aantal cirkelbogen, 't Ganga-zand Wordt door Serwanikchepa opgeteld.
Dan volgt nog de Antah-Kalpah, die al 't stof, Door tien millioenen Ganga's meegevoerd, Als eenheid neemt. Wie grooter schalen wenscht, Denke aan de Asankya, aan den cijfer berg, Die zegt, hoe groot, zoo 't regende eiken dag, Tienduizend jaren lang, door 't gansche Heelal, Het aantal drupp'len wezen zou. Dan nog De Maha-Kalpa, die voor God verleen



En toekomst meet."
De Wijze sprak: „'t Is goed! Maar Prins, als gij dit weet, is 't noodig dan, Dat ik u leer, hoe gij een lijn verdeelt?" Bescheiden zeï de knaap: „Acarya! hoor! De parasükshma overtreft tienmaal De paramanus en is 't tiende deel Der trasarene. Deze is zevenkeer Vervat in 't stofjen aan de schaal. De punt Van 't muizenkneveltje is weer 't zevenvoud Van 't stofje. Eén Likhya is tien puntjes lang. Tien Likhya's zijn één Yuka. Daarvan tien Eén gerstenkiem, zelf zevenkeer vervat In 't wespenlijf. Dan komt de masteluin, De mosterd, en het gerstezaad, van 't lid Eens vingers 't tiende. Dan de span der hand, Twaalf vingerleden lang. Voorts de arm, de staf, De boog, de speer. In éénen ademtocht Gaan kloeke loopers twintig speren ver. Een gow is veertig „adems"; viermaal meer Een yöjana, en, Meester! zoo gij 't wenscht, Bereken ik, hoeveel een yöjana Aan zonnestofjes telt, van d'aanvang af Tot aan het einde." Toen, terstond gereed, Sprak onze kleine Prins, voorbeeldig juist, 't Getal atomen uit. — Vóór 't kind geknield, 't Gelaat ter aard', riep Wigwamitra uit: „Gij zelf geeft aan uw leeraars onderricht!
Niet ik, gij zelf zijt Guru! Lieve Prins!
Mijn hulde, want gij toondet in mijn school, Hoe gij ook zonder boeken alles weet



En toch bescheiden bleeft!"
Hetzelfde ontzag Had Buddha steeds, schoon kundiger dan zij, Voor al zijn meesters; in het spreken kalm, Eenvoudig, hoe geleerd ook; uiterst zacht En toch zoo vorstelijk; bescheiden, stil, Teerhartig, maar van onverschrokken bloed. Geen kloeker ruiter jaagde in vlugge jacht Met jonge makkers schuwe hinden na.
Geen koener menner dreef in 't kampgevecht Zijn wagens langs de pleinen van 't Paleis. Toch hield de knaap vaak plots'ling stil bij 't spel En liet de herten ongedeerd. Somtijds Gaf hij zijn half gewonnen kamp weêr prijs, Als 't zwoegend ros beklemd naar adem snoof, 't Verlies zijn makkers griefde, of door zijn brein Een hoogere gedachte voer. Dit hart Voor and'rer leed werd warmer met den tijd, Gelijk uit teêre kiem een groote boom Ontluikt en verre schaduw spreidt. Maar nauw Wist nog het kind van tranen, zorg en pijn, Tenzij als namen voor een mensch'lijk leed, Dat vorsten niet ervaren. Evenwel,
Op zeek'ren lentedag dreef eens een vlucht Van wilde zwanen over 's Konings tuin, Noordwaarts naar 't nest, aan Himalaya's borst. De blanke schaar door liefde als gids geleid, Zond uit haar witte reien liefdezangen neer. Maar Dewadatta, 's Prinsen neef, legde aan En loste een welgerichten pijl. Hij trof De breed-ontplooide wiek van d' eersten zwaan,



Waarop het dier door 't blauwe luchtruim dreef, Zoodat het viel, de scherpe pijl in 't vleesch, Het blanke dons door 't vloeiend bloed bevlekt. Nauw zag Siddhartha dit, of hij nam zacht Den vogel op, hem vleiend in zijn schoot, Als Buddha zittend, met gekruiste knie.
Toen aaide hij 't beangste dier tot rust En streek zijn veêren glad. Het kloppend hart Wist hij te stillen door met teed're hand, Zoo zacht als 't blad van den plataan, nog pas Ontloken, 't dier te streelen, 't wreede staal Met de and're hand verwijd'rend uit de wond, Waarop hij bladen legde en voor de smart Een heulsap goot. Zóó weinig kende nog De Prins het leed, dat hij in eigen hand^ De punt beproefde en schrikte van de pijn, Met tranen weêr zich wijdend aan zijn dier. Toen kwam een bode en zei: „Hier viel een
(zwaan,
Door mijnen prins geschoten, in den hof, Bij gindsche rozen neer. Van uwe hand Eischt hij die op." Maar Buddha's antwoord klonk: „Als 't dier gedood was, ja, maar 't leeft; de vaart, De goddelijke kracht der blanke wiek,
Werd slechts door 't schot verstoord!" — „Het
(wild, 't zij dood
Of levend, hoort den jager; toen het vloog, Had niemand recht, nu wel!" — was 't kort bescheid. Den zwanenhals zacht vleiend aan zijn wang Zei toen de Prins: „Zoo waar barmhartigheid En liefde heerschen moet, hoort mij dit dier



Als eerste uit duizenden. Nu word ik eerst, Door 't kloppend hart, mij van mijn taak bewust, Om medelijden in der menschen borst Te wekken en, als tolk der spraak'looze aard', Den stroom te stuiten van haar bitter leed. Maar, als de prins weerstreeft, ik ben bereid Voor wijzeren te zwichten; dat hun woord Beslisse!" Dit geschiedde. In vollen raad Werd vóór en tegen van de zaak bepleit. Elk zei zijn oordeel, totdat onverwachts Een onbekende priester aldus sprak:
„Als 't leven waarde heeft, gun dan dengeen, Die redde, een voorrecht boven wie verdierf. Dood en verderf bracht de een, des andren zorg Behield een leven. Gun dien laatste 't dier!" Dit oordeel keurden allen goed. De Vorst, Van zins den Wijze eerbiedig voor zijn raad Zijn hulde te betoonen, zocht hem op,
Maar vond hem niet. Slechts werd een slang gezien, Die wegsloop. Goden, zegt men, komen soms In die gestalte. — Alzoo begon het werk Van Buddha.
Ander leed kende onze Prins Tot nu toe niet. De vogel, weêr hersteld,
Zocht vroolijk zijns gelijken op. — Maar eens Sprak tot den knaap de Koning: „Kom, mijn zoon! Geniet de vreugd der lente en zie, hoe de aard' Verlangend is haar schatten aan te biên;
Hoe 't Rijk, dat eens het uwe wezen zal,
Als 't vuur mijn lijk verteert, het gansche volk Verzadigt en des Konings schatkist vult.



Geniet van 't schoon getij, de bloemen, 't gras, Het jonge groen, het juub'lend akkervolk!"
Toen ging het door een land, aan bronnen rijk. De ploegstier sleepte in 't krakend juk den ploeg Met sterk gespierde schouders door de leem. Gelijk een breede golfslag daalde en rees De vette donk're bodem langs het mes. De landman drukte met zijn vol gewicht De schaar en groef naar eisch zijn voren diep. Bij 't groen der palmen ruischte 't kabb'lend nat, En waar een beekje vloeide, sierde de aard' Het vroolijk met citroenkruid en lemoen. De zaaiers togen uit en strooiden 't zaad. Van wildzang schaterde al het struikgewas. In al de heesters gonsde het kort bestaan Van wormen, bijen, kevers, hagedis, Ter lentetijd verheugd. In 't mango-rijs Sprong 't honig vogeltje. In zijn hut van groen Sloeg luid de „kopersmid". Op vlinderjacht Vloog 't bijenetertje uit. Al op en neer Sprong de eekhoorn. Myna's pikten in het hout En pronkten. In de doornen klonk 't gesnap Der „negen bruine zusters." Bij den poel Hing stil een koningsvisscher. Tusschen 't vee Ging de eiber op zijn stelten. In de lucht Beschreef de havik kringen en de pauw Vloog om de tempels. Duiven kirden luid Bij elke bron. Van verre klonk de trom Van 't bruiloftsfeest. Van overvloed en vree Sprak alles, en de Prins, die 't zag, genoot, Maar ras ontdekte hij aan 's levens roos



De doornen; zag hij, hoe om 't droef bestaan, Voor karig loon, de landman zwoegen moest; Hoe hij zijn goedige ossen dreef op 't heetst Des dags, hen prikk'lend in de zachte zij. De slang verslond de hagedis, die zelf De mieren at. De reiger op zijn beurt Ving ze allebei. De havik kaapte weer Den visch van de alcyon. De nachtegaal, Die vlinders zocht, was weldra voor den valk. Die doodde, werd straks zelf vermoord. Het leven leefde van den dood. 't Tafreel, In schijn zoo schoon, verborg een groot, een wreed, Een gruwzaam beeld van wederkeer'gen moord, Van 't wormpje tot den mensch, die menschen doodt. Nauw had hij dit ontdekt — den akkerman, Zoo hong'rig; 't vee met blaren aan den hals Van 't schrijnend juk; den strijd, waartoe de lust Tot leven elk verplicht — of aan zijn borst Ontsnapte een zucht. Hij sprak: „Is dit nu de aard', "Wier groote blijdschap ik moest zien? Met zweet Is 'slandmans brood bedauwd! Hoe zwaar is 'twerk Van 't trekvee! Welk een felle strijd in 't groen Van sterken tegen zwakken! Welk een kamp In 't luchtruim! Zelfs in 't water is geen rust!... Ga! laat mij peinzen over wat ik zag!"
Toen zette Buddha met gekruiste knie — Een beeld gelijk — zich bij een Jambu neer Om na te denken over 's levens last,
Zijn diepsten grond, zijn heilzaamste artsenij. Zóó vol van deernis werd toen 's Prinsen hart, Zóó zeer in liefde ontbrand voor al wat leeft,



Zóó zeer geneigd tot troosten, dat zijn ziel,
Vrij van bewustzijn en gevoel, verrukt Voor 't eerst den voet mocht zetten op „den Weg", Verzinkend in Dhyana.
In dien stond Gevoelden zich vijf eng'len in hun vlucht Belemmerd bij den boom. „Door welke macht Wordt onze wiek verlamd?" zoo vroegen zij — Want geesten voelen goddelijke kracht En speuren steeds het heilige in hun buurt. Toen nederziende, zagen zij den Heer, Met rozengloed gekroond en over 't Heil Verzonken in gepeins. Ook riep een stem: „O! Rishi's! komt, daalt neder en aanbidt Den Redder van 't Heelal!" — Het hemelheir Zong met gevouwen wiek een lied des lofs En keerde toen met blijde maar terug.
Reeds was het middaguur voorbij. De zon Bereikte haast de westerkim. Toch vond Een boó des Konings nog den Prins verdiept In zijn gepeins. Terwijl de schaduw week,
Hield slechts die van den Jambu-boom nog stand, Zoodat geen straal het hoofd des Heil'gen trof. En uit den bloesem van den boom klonk zacht Een stem, die zet: „Laat 's Konings zoon met rust! Zoolang niet uit zijn hart de schaduw wijkt, Zal ook mijn schaüw niet wijken van zijn hoofd!"



TWEEDE BOEK.
Pas achttien zomers had de Prins doorleefd, Toen op bevel des Konings werd gebouwd Een drietal huizen: een van wichtig hout, Bekleed met ceder, voor de winterkou; Van marmer 'tander, in den zomer koel; Van tegels 't derde, een huis met blauw gedekt, In 't vooijaar lieflijk, als de campak bloeit. Suramma, Ramma, Subbha, was hun naam. Om ieder lusthuis bloeide een schoonen tuin, Met stroomend water, geurig struikgewas, Warande en paviljoen en breed gazon, Waardoor de Prins naar welbehagen zwierf, Terwijl elk uur hem nieuwe vreugden bood En blijde dagen sleet hij! 'tjonge bloed Was nog zoo dartel, 't leven hem zoo rijk!.... Toch keerde steeds de zucht naar droef gepeins, Gelijk een wolk soms 't zilv'ren beekje kleurt.
De Koning, dit bespeurend, riep zijn Raad En zeï: „Gij weet, wat de oude Rishi sprak En wat men mij uit droomen heeft gespeld. De knaap, mij liever dan mijn hartebloed, Is voorbestemd tot wereldheerschappij,



Dat de aarde wekt, haar beeld; een Paradijs Vol zaligheid haar oog. Beveel een feest,
Waarbij de meisjes van geheel uw Rijk Zich meten in bevalligheid en jeugd,
En reike daar de Prins met eigen hand Den prijs der schoonheid uit. Zoo blijkt het licht, Of van zijn teer gelaat de droeve trek Voor een dier schoonen wijkt. Het oog der Min Heeft dan zijn eigen vrije keus, en list Voert straks den knaap in de armen van 't geluk." Dit woord vond bijval, en — op zeek'ren dag Werd al wat jong en schoon was aangemaand Te komen in 't paleis voor 't feestelijk spel, Waarbij een elk uit handen van den Prins Iets rijks ontvangen zou, maar 't rijkste zij, Die door haar schoonheid allen overtrof. Kapilawastu's maagden stroomden toe, Met donker glanzend, opgebonden haar; Met oogen, door de soorma-kwast gekleurd; Nog frisch van 't bad en geurend; blij getooid Met shawl en doek; de teng're hand, de voet Met karmozijn op nieuw getint, gestipt Met held're plekken tilka. Heerlijk schoon Was de aanblik dezer maagden. Bij haar gang Voorbij den troon, met afgemeten pas,
Sloeg elk het groote donkere oog omlaag; Want meer dan eerbied voor zijn majesteit Was oorzaak, dat het teêre hartje sloeg,
Toen, op zijn troon, zoo ongeroerd, zoo kalm, Zoo edel, zoo hun meerdere, de Prins Daar zat. Niet een, die, als ze een gift ontving,



Durfde opzien. Wie door 't volk werd toegejuicht, Omdat zij meer dan and'ren aanspraak had Op 's Vorsten vriendelijken lach, stond stil, Een schuchtere antiloop gelijk, en vlood,
Als zij zijn hand had aangeraakt, weêr heen Tot haar gezellen, met een kloppend hart; Zóó god'lijk scheen hij, als uit beter sfeer, Zóó hoog en heilig. Toen de bloem der stad Den schoonen gang voleindigd en 't geschenk Ontvangen had, kwam nog Yagodhara.
Bij 't naad'ren dezer schitt'rend schoone maagd Getuigde van ontroering 's Prinsen oog. Een eng'len-leest, Parwati's gang, een blik Gelijk de hinde in 't voorjaar, op 't gelaat Een niet te malen gloed! — en z$i alleen, Met de armen op de borst gekruist, zag kloek Den Prins in 't oog, met ongebogen nek. Zij lachte en vroeg: „Is er nog iets voor mij?" „Er zijn geen gaven meer," hernam de Prins, „Maar, lieve zuster, wier bezit de stad Doet stralen van geluk, zie hier!" en fluks Van zijnen hals den emeralden band Losgespend, wond hij om haar donk're leest Het flonk'rend groene snoer, en — minnevuur Ontvonkten de oogen in elkaêr.
Toen eens — Als later 't volle licht is opgegaan — Aan Buddha werd gevraagd, waarom zoo ras Zijn hart bij 't eerst ontmoeten was ontvlamd, Gaf hij ten antwoord: „'t Scheen slechts u en ons, Dat wij elkaêr niet kenden; maar voorheen,



Bij Yamun's bron, waar Nandadewi staat, Speelde eens in 't dennenwoud een jagerszoon Met meisjes, die daar liepen om het hardst, Als hazen dart'len in het schemeruur. Als scheidsman kroonde hij met bloemen de een, Met dennenappels de and're, met een pluim, Aan 't parelhoen of aan den haan ontroofd, Een derde. Maar die 't laatst geloopen had, Kwam 't eerst en won een hinde en bovendien Zijn hart. Sinds leefden ze in het woud, een paar, Gelukkig, nauw vereend tot aan hun eind. Gelijk na droge jaren 't zaad, zoo kiemt Verdriet en vreugde en kwaad en goed en haat En liefde en al 't verleen op nieuw, en rijpt Tot bladen, licht of bruin, tot vruchten, zoet, Of zuur. Dat meisje was Yapodhara.
Ik was die knaap, Bij 't went'len van het wiel ^ Des levens bindt ons nu weer de eigen band.
Die hadden achtgegeven op den Prins Bij 't prijs-uitreiken, meldden ras den Vorst, Hoe stil hij neerzat, tot Ya^odhara,
Het kind van Suprabuddha, naderkwam;
Hoe 't onverwacht gezicht den jongling trof; Hoe 't paar elkaêr in de oogen had geblikt; Hoe 't uitgereikte snoer, hoe 't glinst'rend oog Welsprekend was geweest.
„Ziedaar een aas! Zei met een lach de Koning, „past nu op, Dat onze valk gelokt worde uit de lucht! _ Zendt boden uit, om voor mijn zoon het kind



Ten huwelijk te vragen." Maar een wet Gebood den Qakya, die uit eed'len kring Een schoon, bemin'lijk meisje vroeg, met elk, Die mededingen wou, in krijgsmanskunst Een kamp te wagen. Niet een koning zelfs Mocht die gewoonte breken. „Zegt uw Vorst," Was daarom 's vaders antwoord, „dat mijn kind Door prinsen heinde en ver is aangezocht. Zoo dan zijn zoon hen overtreft met boog En zwaard en in den zadel, is 't mij goed.
Maar zou hij dit, de mijmeraar?" — Bedroefd Was toen de Koning. Vruchtloos toch zou 't zijn, Of al de prins Yacjodhara tot vrouw Begeerde, want Arjuna was op 't paard, In 't zwaardspel Nanda, in den schutterskamp Weer Dewadatta baas. Maar met een lach Zei prins Siddhartha: „'k Heb dat ook geleerd! Maak slechts bekend, dat elk in ieder spel Zich met mij meten mag. Ik ben niet bang, Dat ik mijn bruid verspeel!" Toen zei men aan, Dat over zeven dagen door den Prins,
Wie in den kamp zijn kracht beproeven wou, Werd uitgedaagd en dat Yasodhara De kampprijs wezen zou.
Aan 't eind der week Toog al, wat bij de Qakya's aanzien had, Uit stad en land ten maidan. Ook de maagd Met haar verwanten, van muziek verzeld, Getrokken als een bruid, in fraaie koets,
Door ossen, rijk bekransd, met gouden hoorns. Haar eischten Nanda en Arjuna op.



Van adel beide, en ook de vorstenzoon,
Prins Dewadatta. 't Was de bloem der jeugd. Totdat Siddhartha kwam! Zijn sneeuwwit paard, Zijn Kanthaka, op 't schouwspel van zoo vreemd Een wereld, brieschte luid, en ook de Prins Aanschouwde met verbaasden blik al 't^ volk, Van lager rang dan vorsten, niet als zij Gehuisvest noch gevoed, toch hun gelijk In lief en leed. Een glimlach om den mond, Hield hij, bij d'aanblik van Ya^odhara, Den zijden teugel in, steeg af en riep:
„De beste slechts is deze parel waard!
Zoo 'k overmoedig heb begeerd, welaan, ^
Geev' dan wie wil 't bewijs!" Toen waagde 't eerst In 't schieten Nanda, die een koop'ren trom Op zes gow afstands plaatste. Al even ver Verschoof Arjuna 't wit. Twee gowen meer Koos Dewadatta — maar Siddhartha's schijf, Tien gowen van den schutter, leek zoo klein, Als waar 't een cauries. Daarna schoten zij. Arjuna trof zijn doel en Nanda ook.
Toen Dewadatta's welgerichte pijl De dubb'le trom doorboorde, juichte 't volk, Verbaasd, en trok Ya^odhara, uit vrees,
Dat 's Prinsen pijl zou missen, voor 't gelaat Haar gouden sari. Maar Siddhartha greep Hun rieten boog, omwonden met een snaar, Met zilv'ren koord bespannen, straf genoeg, Voor armen, ijzersterk, en met een lach Trok hij de spitsen met het dubb'le snoer Zoo dicht bijeen, dat hij door midden brak,



En zei: „Dit is slechts scherts, wie heeft een boog, Die beter voor een fleren Qakya past?" „In onzen tempel hangt," zoo sprak er een, „Sinds menschen-heug'nis, Sinhahanu's boog, Dien niemand spannen kan."— „Haal," riep hij toen, „Voor mij dat mannenwapen!" De oude boog Van donker staal, belegd met gouden loof Aan ieder eind, als ware 't bisonhoorn,
Werd aangebracht. Na tweemaal voor zijn knie De kracht beproefd te hebben, zei de Prins: „Schiet nu eens hiermee, Neven!" Maar geen span Vermochten zij het staal te krommen. Toen,
Zich even buigend, trok de Prins de pees En bracht haar in de kerf. De strakke snaar, Getokkeld, klonk gelijk de vleugelslag Eens arends in de lucht, en werd zoover Den omtrek rond gehoord, dat in hun huis De zwakken vroegen: „Wat geluid is dit?" En van het volk vernamen: „'t Is 't geluid Van Sinhahanu's boog, dien 's Konings zoon Gespannen heeft voor 't schot." Toen liet hij los. De pijl, de lucht doorklievend, snorde weg, Dwars door de verste trom, en zweefde voort, De vlakte langs, tot uit het oog.
Daarna,
Zijn kans beproevend met het zwaard, sloeg fluks Prins Dewadatta door een Talas-boom, Zes vingers dik. Arjuna kerfde een stam Van zeven, Nana een van negen duim.
Maar 't lemmet van Siddhartha kliefde er twee, Ineen gegroeid, als met een bliksemslag,



Zoo glad, dat beide tronken bleven staan.
«Zijn staal sloeg krom!" riep Nonda, en de bruid Verschrikte bij 't gezicht, totdat een bries Van 't zuiden, door de Dewa's van de lucht Gezonden, beide kruinen, glad gekloofd, In 't zand deed kraken.
Eind'lijk werd gebracht Een drietal paarden, vurig, zuiver ras.
Zij renden driemaal heel den maidan rond.
Maar Kanthaka vloog 't rapste paard voorbij, De lengte van een twintig speren ver,
Eer 't spattend schuim den grond bereikte. „O ja!" Zet Nanda, „zóó is de overwinning licht;
Maar laat ons zien, wie 't ongetemde ros Het best bedwingt!" De pages brachten ras Een hengst, geketend, zwart gelijk de nacht, Met vlammend oog en open neus. Geen zaêl. Geen ijzers. Nooit omklemde een knie het beest. De manen golfden. Als een Qakya-held Zijn forschen rug beklom, begon het dier Verwoed te steig'ren, totdat in het stof De ruiter smaad'lijk neerlag. Even slechts Verwon Arjuna, die 't ontboeide ros De zijden striemde en met zijn meesterhand 't Gebit hem klemmend in de kaken wrong, Zoodat de wilde hengst vol woede en angst Het plein rondstormde, half getemd. Maar plots, Zich wendend, greep hij met ontblooten tand Arjuna bij den voet en wierp hem af, Hem dreigend met den dood, totdat men 't dier Vannieuws in boeien sloeg. Toen riep men luid:



„Siddhartha moeie zich niet met dien Bhüt!
Zijn lever is een storm, zijn bloed een vuur!" Maar 's Prinsen antwoord klonk: „De ketens los! Geeft slechts zijn lok!" Die nam hij rustig beet En met een vriend'lijk woord streek hij zijn hand Den hengst voor 't oog en langs den boozen kop, Allengskens langs den hals en naar de zij. Totdat men 't gitzwart beest den trotschen nek Zag buigen en 't gedwee en mak daar stond, Als kende en eerde 't onzen Heer. 't Bewoog Zich niet, toen Buddha 't dier besteeg. Elk zag, Hoe 't kalm door knie en toom zich sturen liet, En 't volk riep uit: „Siddhartha won den kamp!"
„Hij is de kloekste!" riepen allen na, En Suprabuddha, vader van de bruid,
Zei: „'k Wenschte reeds den eersten prijs aan u, Die mij de liefste waart, te geven. Maar, Wat toovermacht deed van dat mannenwerk U in uw droomen en uw bloempriëel Nog meer verstaan, dan hen de krijg, de jacht, En wereldzin? Dan, neem, mijn Prins! den schat, Dien gij gewonnen hebt!" Toen, op een wenk, Verrees de maagd, van haar verheven plaats, Nam haren mögra-krans trok zich voor 't oog Den zwart-met-gouden sluier, en ging fier, De jonge helden langs, tot voor haar Heer, Die stralend als in hemelglans daar stond, Nu 't roetzwart paard den sterken nek gedwee Kromde in zijn arm. Toen, nijgend voor den Prins, Ontblootte zij 't gelaat, dat hemelsch blonk,



Van Radha, Krishna en de fee van 't bosch, Van Sita, Hanuman en Draupadï —
Versierden 't hout. In 't midden-voorportaal Stond GaneQa, met discus en met haak,
De God, die wijsheid brengt en overvloed, Als de olifant met afgewenden snuit. De slingerpaden langs, door tuin en hof, Bereikte men de marm'ren binnenpoort,
Geaderd, rood. De deur was sandel-hout, 't Paneelwerk bont, de drempel van albast, Het kapiteel lazuur. Door haar verkreeg Naar hooge hallen, schaduwrijk gewelf,
Langs galerijen met beschilderd dak En zuilengangen, schoone trappen op, De wandelaar den toegang. Rijk omzoomd Met lotus en nelumbo sprongen frisch Fonteinen, in wier kristallijnen vocht 't Scharlaken, 't blauw en 't goud van visschen blonk. Gazellen knaagden roode rozen af In warme alcoven. Vogels, bont gewiekt, Vermeiden zich in 't palmenhout. De duif, Met grijze of groene veêren, bouwde 't nest In 't gouden lijstwerk. Pauwen stapten fier,
Zich spieg'lend in den blanken vloer, verzeld Van uiltjes en van reigers, wit als melk. Gepluimde parakieten snoepten fruit. De honigvogels fladderden in 't loof. De eekhoorn at uit de hand. De hagedis Lag rustig zich te koest'ren op het hek.
't Was vrede alom. De schuwe, zwarte slang, Die 't huis geluk aanbrengt, lag opgerold



Te slapen in de zon, waar 't muskus-dier In 't maangebloemte speelde en de oolijke aap De kraaien snaat'rend toeriep. Rijk bevolkt Was daarenboven heel dit min-paleis Met lief gezelschap, zoodat allerzijds,
Waar 't uitzicht schoon was, ook een lief gelaat, Een vriend'lijk woord, een willig dienstbetoon Geboden werd, daar ieder blijde scheen,
Zoo zij verblijden kon, behagen schiep In 't scheppen van genot, er fier op was,
Zoo zij mocht dienen, volgende op een wenk. Zoo gleed, gelijk langs 't bloemenbed een stroom, Bedrieg'lijk 't leven voort. Ya^odhara Scheen tooverkoningin.
Een stil verblijf,
Waar vindingrijk vernuft had aangebracht Al wat den geest bedwelmde, school nog weg Naast al die honderd zalen, 't Open plein Vóór d'ingang was omheind en ingelegd Met melkwit marmer. Schoon agaat Prijkte in den rand der marm'ren vijverkom En langs de trappen en de fries. Zoo koel, Alsof men 's zomers wandelde in de sneeuw, Was 't hier. Ja, zelfs de gulden zonnestraal,
Zijn glansen temp'rend in portaal en nis,
Werd zachte, zilv'ren schaduw, bleek en mat. Daar, onder die gewelven, scheen de dag Zich te effnen tot een avond, lieflijk, stil, Als meê verbeidend wat zich haast ontsloot: De kroon der wond'ren, liefde's heiligdom!
Door parelmoeren vensters, met gordijn



Van wie de glans verbleekte of in den dans De voeten faalden, haar verbande men, Als schuld'loos booswicht, opdat niet de Prins Haar leed zou voelen. Wachters, scherp van blik, Verbanden elk, die van de pijn en 't leed, De tranen, de angsten, 't klaaggeschrei, den dood. En 't aak'lig lijkvuur sprak, 't Was hoogverraad, Zoo danseres of zangster zilv'rend haar Vertoonde in hare lokken. Elke roos, Die uitgebloeid was, ieder dorrend blad Werd afgeplukt, wat kwijnde weggedaan; „Want," dacht de Vorst, „als niets hem in zijn jeugd Op 't ledig ei der droomen broeden doet,
Niets hem aan 't peinzen brengt, dan wijkt misschien Het al te duister beeld der profetie En wast hij op tot wereldheerschappij, Der heeren Heer, de glorie van zijn tijd!"
Rondom dien kerker — waar de min cipier, De vreugde dorpelwachter was — verrees,
Voor 't oog verborgen, op des Konings woord, Een breede muur. De dubb'le koop'ren poort Vereischte honderd armen en 't geknars Der hengsels klonk een halve yojana. Dan volgde een tweede en straks een derde poort. Door deze drie moest elk, die 't lust-paleis Verlaten wou. Drie poorten, zwaar en sterk. Gegrendeld en geboomd! Een trouwe wacht Stond pal aan ied're deur. Dien werd gelast: „Laat niemand door de poort, zelfs niet den Prins! Zelfs niet mijn Zoon! — uw leven staat op 't spel!"



DERDE BOEK.
Dit kalm verblijf van liefde en levensvreugd Was Buddha's t'huis. Hij kende er rouw noch smart, Gebrek noch pijn, noch ouderdom, noch dood; Tenzij dan, zooals slapers in den droom Op donk're zeeën zwerven en vermoeid Des morgens van de duist're reis, belaên Met vreemde koopwaar, landen aan de kust. Vaak als hij rustte bij Yagodhara,
Het hoofd op hare donk're borst gevleid,
Terwijl haar lieve hand zijn oogleên zacht,
Bij 't sluim'ren, met een waaier koelde, sprong Hij plots'ling op en riep: „Mijn wereld! ja! Ik hoor u! 'k weet het, ja! ik kom!" En zij, Hem aanziend met verbaasden blik, vroeg bang, „Wat deert mijn Heer?" Dan blonk zijn godd'lijk oog Van hemelsch medelijden. Met een lach Bedwong hij dan haar tranen. Of hij vroeg Om snarenspel. Zoo bracht men eens een harp In 't venster, waar de wind naar eigen keus De snaren tokk'len kon. De zilv'ren toon Scheen allen grillig spel, maar 't was den Prins, Als zongen Dewa's hem dit dringend lied:
3



Hoor 't klaaglied van den zwerver, van den wind, Die hijgt naar ruste, en nergens ruste vindt. Helaas! is niet ook 't leven van den mensch Een storm, een strijdeen snik, een zucht, een
wensch ?
Zoomin gij weet, waarheen de winden gaan, Kent gij het doel van 't menschelijk beslaan. Uw geest welde als de mijne uit ijdel niet! — Wat vreugd brengt ons een wisselend verdriet ?
Wat vreugd brengt u het ongestoord genot? Ja, eeuwig minnen ware een zalig lot,
Maar 't leven vaart gelijk een luchtstroom voort, En al zijn lust als 't vluchtig harpaccoordl —
Ach! zoon van Maya! klaag'lijk klinkto?is lied! Wij zwervers over de aard', wij juuVlen niet. Daartoe zien wij te vaak zoo bitt'ren nood, Gewrongen handen, oogen droevig rood.
Toch mengt een spotlach zich door onze klacht: Die 't leven mint, omhelst den hollen nacht, Biedt ijle wolken macht'loos tegenstand, Wil stroomend water keeren met de hand.
Maar gij, die redden kunt, uwe ure sloeg. '/ Ellendig schepsel leed reeds lang genoeg. Het strompelt smart'lijk als een blinde rond. Waak op dan, Maya's zoon, ontwaak terstond!
Versta den zang van d' onverpoosden wind! Ga zwerven, Prins! tot ge een rustoord vindt!



Geef prijs uw liefde, uw rang, uw majesteit En baan voor de aard' den weg tot zaligheid!
Zoo zucht de wind, die ruischt door 't instrument, Voor u, die 7 aardsche lijden nog niet kent! Zoo komt van zilveren lier een spottend woord Tot u, die door een schaduw wordt bekoord!
Een andermaal, een avond, zat de Prins, Omringd van 't schitt'rend hof, terwijl zijn hand Die van Ya^odhara omsloot. Een maagd,
Haar schoon gezang soms wiss'lend met muziek, Vertelde in 't schemeruur een oud verhaal, Waarin van liefde en van een tooverpaard Gesproken werd en van een wonderland,
Waar blanke menschen woonden en waar 's nachts De zon in zee verzonk. Toen zet de Prins En zuchtte: „Citra, met haar schoon verhaal, Herinnert mij het zingen van den wind. Yapodhara! geef haar tot dank uw snoer!
Maar gij, mijn parel! hadt gij ooit gedroomd Van zulk een groote wereld? van een land, Waar 't zonlicht in de golven duikt? — vermoed, Dat elders harten kloppen, onbekend,
Ontelbaar, bloedend wellicht, zonder troost? Vaak, als de Heer des dags zijn gulden weg Aan de oosterkim betrad, heb ik gevraagd, Wie wel- de kind'ren van den Morgen zijn, Die 't eerst zijn schijnsel groeten. Dikwijls ook, Zelfs aan uw zij' gezeten, dierb're vrouw, Heb ik, als 't zonlicht week, er naar gesmacht



Meê af te dalen in dat karmozijn En 't volk te aanschouwen, dat in 't Westen woont. Licht is daar menigeen mijn liefde waard. Nu voel ik dan toch pijn, die voor den kus Van uwen zachten mond niet wijkt. Lief kind! Mijn Crita! zeg, gij kent dat tooverland!
Waar weidt het vlugge paard uit uw verhaal? 'k Gaf mijn paleis, zoo 'k slechts één enk'len dag Mocht rijden op zijn rug en de aarde zien. Had ik de wiek van gindschen jongen gier, Die buit uit grooter rijk dan 't mijne gaêrt, Ik vloog naar Himalaya's hoogsten top,
Waar purp'ren zonnegloed het sneeuwveld kleurt, Om turend heel den omtrek te overzien, Waarom heb ik dit alles nooit aanschouwd? Wat ligt toch buiten onze koop'ren poort?"
De Prins ontving ten antwoord: „Eerst de stad, Met tempels, hoven, parken. Dan het land. Straks de onbebouwde velden, mijlen ver, Met al hun nullahs, maidans, kreupelhout. Dan volgt nog koning Bimbisara's rijk, En eind'lijk de aarde, groot en vlak, bewoond Door duizenden!" — „Goed," zei Siddhartha toen, „Zeg Chanda dan, dat hij mijn wagen breng', 'k Rijd morgen-middag uit om rond te zien."
Men zeï den Koning: „Onze Heer, uw zoon, Wil dezen middag rijden in zijn koets En menschen zien."
„Zijn wensch," sprak toen de Vorst,



„Is billijk, maar tot heel de stad kome eerst Door boden de eisch, dat zij zich sierlijk tooi', Opdat niets droevigs zichtbaar blijv'. Niet een, Die blind of lam of ziek of oud, melaatsch Of zwak is, koom' voor 't licht!"
Fluks werd de straat Geveegd en gingen waterdragers rond,
Die al 't plaveisel uit hun leed'ren zak Besprenkelden, terwijl de vrouwen ras Rood poeder strooiden op den dorpelsteen,
Weer nieuwe kransen vlochten en vóór 't huis Haar tulsi-bosch verfrischten. 't Schilderwerk Der muren werd vernieuwd met milden kwast, 't Geboomte werd met vlag-doek rijk versierd. De Godenbeelden werden nieuw verguld, De Sürya-Dewa's en de groote Goón Bij eiken kruisweg gansch met groen omkleed. De stad scheen hoofdstad van een tooverland! Ook gingen boden rond met trommelslag,
Luid roepend: „Burgers! onze Vorst beveelt, Dat heden nergens droefheid merkbaar zij.
Niet een, die blind of lam of ziek of oud, Melaatsch of zwak is, kome aan 't licht!
Geen lijk worde uitgedragen noch verbrand Vóór d'avond. Zóó gebiedt Quddhodana!"
't Was alles vriend'lijk, netjes ieder huis Door gansch Kapilawastu, toen de Prins Uitreed in rijk bemaalde koets, gesleept Door twee sneewwitte stieren, breed van schoft, Wier glanzend vel zich plooide om 't zware juk,



Met snijwerk fraai gesierd en rijk verguld. Het was een lust om aan te zien, hoe blij' Het volk zijn Prins begroette. Nieuwe vreugd Vervulde bij den aanblik dezer schaar, Die vriend'lijk lachte, als ware 't leven zoet, Siddhartha's hart. „De wereld lacht mij toe," Zoo sprak hij, „deze liên zijn opgeruimd En toch geen koningen. Die vrouwen daar, Schoon zorgend, slovend, zijn blijmoedig. Hoe? Ben ik daar oorzaak van? Wat deed ik haar? Wie dezer kleinen weet, dat ik hem min?
Ik bid u, zet dien schalkschen Qakya-knaap, Die ons met bloemen werpt, eens in mijn koets! Hoe goed is 't vorst te zijn van zulk een rijk! Als mijne komst alleen zóó vreugde baart, Wat is dan blij-zijn licht! Als 't need'rig huis Reeds zóó van blijdschap straalt, hoeveel kan ik Dan niet ontberen? Chanda, rijd mij voort, 'k Moet meer van deze schoone wereld zien!"
Het ging de poorten door. Een blijde schaar Verdrong zich om de koets. De een liep vooruit En wierp met kransen. De ander streelde zacht Het glanzend trekvee of bracht rijst en brood. Elk riep: Jai! jai! voor onzen besten Prins! Zoo zag men allerweeg' — naar 's Konings woord — Slechts 't stralend oog en 't opgeruimd gelaat Der blijden — totdat, midden op den weg, Aanstromp'lend uit het hutje, waar hij school, Een grijsaard voorwaarts drong, mismaakt, onrein, Gehuld in louter lompen, 't Rimp'lig vel,



Een dierenhuid gelijk, taankleurig, vaal,
Hing d'oude om 't vleeschloos been. Zijn kromme rug Droeg menig jaar. Zijn oogen toonden 't spoor Van veel geween. Zijn blikken tuurden dof Door 't traanvocht. Half verlamd, en door den schrik Bij 't zien der vreugde, sloeg zijn holle kaak Aan 't beven. De eene hand omklemde een staf, Ten stut voor 't wank'lend lijf. Als de oude borst Naar adem snakte, steunde de and're hand De ribben. „Geef een aalmoes, goede liên!" Zoo bad hij. „'k Sterf van daag of morgen!" Toen, Belemmerd door zijn hoest, stak hij zijn hand Met smeekend oog en pijnlijk zuchtend uit. Reéds drong het volk zijn wank'len voet op zij'. Men dreef hem van den weg, terwijl men riep: „ Ziet gij den Prins niet ? Keer terug naar huis!" — „Laat hem begaan!" zei toen Siddhartha. „Zie! Wat wezen is dit, Chanda? 't Lijkt een mensch! Maar 'tis slechts schijn! Zoo krom, zoo deerniswaard, Zoo droef, zoo akelig! Wordt ooit een mensch Aldus geboren? Zegt hij, dat hij sterft? Van daag of morgen? Faalt het hem aan spijs? Zijn beend'ren steken uit. Welk lijden trof Dien ongelukkige?" — „Mijn lieve Prins!" Zei Chanda, „dit is slechts een oude man.
Vóór tachtig jaren was zijn rug nog recht,
Zijn oog nog helder en zijn lichaam sterk. De tijd, die alles sloopt, ontnam hem 't bloed, Verbrak zijn kracht en doofde zijnen geest.
Zijn leven is een pit, die duister brandt, Een lamp, die olie mist. Een flauwe vonk,



Dra uitgebluscht, is 't leven, dat hem rest. Zoo gaat het de oudjes. Waartoe stil te staan Bij dezen grijsaard?" Daarop vroeg de Prins: „Is dit een zeldzaamheid of wacht dit lot Nog and'ren? Wellicht allen?" Chanda sprak: „Ja, Heer! deze allen worden eens als hij?
Als 't hun vergund wordt lang te leven." — „Maar," Aldus de Prins: „ik zelf dan ook, als hij? En wordt na tachtig jaar YaQodhara,
Wordt kleine Hasta, Gun ga, Gautamï,
Jelini, worden allen even stram?" —
„Voorzeker, Heer!" was 'tantwoord. Toen, terstond, Beval de Prins: „Keer om, rijd mij terug! 'k Zag and're dingen dan ik had verwacht!"
Zóó, vol gedachten, ernstig, droef gestemd En somber starend, keerde naar 't paleis Siddhartha weer. Het blanke brood en 't fruit Voor 't avondmaal liet hij onaangeroerd. Het schoon der danseressen, die heel 't hof Bekoorden, bleef onopgemerkt. Geen woord Kwam uit zijn mond. Behalve toen zijn vrouw, YaQodhara, zich weenend vóór hem wierp En vroeg: „Vindt dan mijn Heer in mij geen troost, Geen vreugd?" Toen sprak hij: „Liefste, ach, zóóveel vreugd, Dat mijn gemoed, gedachtig aan het eind, Reeds daarom treurt. Want zie! dat einde komt. Wij worden oud, gebogen, afgeleefd.
Dan sterft ook onze liefde. Al sloten wij De lippen zóó opeen, dat nacht en dag



Onze adem samenvloeide, om onze min En 't leven vast te houden, ach! de tijd Zou zich daar tusschen dringen om mijn gloed En uw bevalligheid te niet te doen,
Gelijk de purp'ren gloed op gindschen top Onmerkbaar vóór den nacht vergrauwt. Ik ducht Die toekomst, pas ontdekt. Mijn kloppend hart Bepeinst, wat aan dien moordenaar, den tijd,. Die 't al vergrijst, het zoet der min ontrukt? — Zoo sleet hij de uren zonder slaap.
Dien nacht Verschrikten droomen vorst Quddhodana.
Hij zag vooreerst een luisterrijke vlag Met gulden zonneschijf, als Indras merk. Een sterke wind verscheurde 't godd'lijk doek En wierp het in het stof, waarop een schaar Van schimmen 't wegdroeg buiten de Oosterpoort. Toen zag hij olifanten, groot en hoog,
Tien in getal, met tanden van metaal.
De bodem dreunde van hun snellen gang Met loggen voet. Des konings zoon bereed Den eersten hunner, 't Derde droombeeld was: Een wagen, stralend met verblindend licht, Getrokken door vier paarden. Uit hun neus Kwam witte rook. Hun bek droeg vurig schuim. Siddhartha zelf, de Prins, zat in die koets. Een vierde droombeeld was een went lend wiel. De naaf scheen gloeiend goud. Met edelsteen Was ied're spaak bezet. De schoone band Droeg letters, die bij 't draaien van het rad Muziek en licht verwekten, 't Vijfde beeld



Wees halver weeg' de heuvels en de stad Een trom, waarop de Prins met ijzer sloeg, Zoodat het hemelhoog en mijlen ver Als donder dreunde, 't Zesde droomgezicht Vertoonde een toren, die, als uit de stad Ten hemel rees. Hij droeg een wolkenkroon. De Prins stond op zijn spits en strooide rechts En links met beide handen edelsteen Van schoonen glans, als regende 't robijn En hyacint. Heel de aarde kwam en greep Met geestdrift naar het kostelijk kleinood, Dat noord- en oost- en zuid- en westwaarts viel. Maar toen, in 't laatste droomgezicht, weerklonk Een klaaggeluid. Zes mannen weenden droef En knarsetandden. Troosteloos, 't gelaat Bedekt met beide handen, doolden zij.
Zoo zag hij zeven beelden in zijn slaap. Van al zijn droomuitleggers wist niet één Hun zin te ontraads'len. Toornig riep de vorst: „Een onheil dreigt mijn huis. De groote Goon Voorspellen mij dit door een droomgezicht. Is dan geen Wijze wijs genoeg om mij Der Goden tolk te zijn?" Door heel de stad Ging toen de droeve mare van 't visioen, Dat niemand spellen kon. Maar aan de poort Vertoonde zich een oudje, in leed'ren pij. 't Scheen wel een heremiet. Hij riep:
„Voer mij naar 't hof, ik leg de droomen uit!" Nauw had men hem 't diepzinnig zevental Verteld, of, diep zich buigend, hief hij aan:



„O Maharaja! 'k loof dit zalig huis,
Waaruit een glans, die 't zonlicht overtreft, Verrijzen zal. Want zie, het is geen ramp, 't Is blijdschap, wat het droombeeld u verkondt. Die schoone groote vlag met Indra s zon, Versmaad en weggedragen, spelde t eind ^ Van 't oud geloof en de opkomst van een nieuw. Want als de menschen wiss'len ook de Goön; De kalpa gaat gelijk de dag voorbij.
Dat de aarde beefde door den zwaren gang Der olifanten, stelde voor, hoe straks^ Tienvoudig wijs en sterk, de Prins zijn rang Prijsgeven zal en over de aard den weg Voor 't heil der waarheid banen, 't Dubbel span Met vlammend' adem beeldt de wijsheid af, Waarmee uw zoon van donk'ren twijfel komt Tot vroolijk licht. Het wiel van gloeiend goud Is 't kostelijk rad der ware Wet, dat hij Voor 't oog van heel de wereld went'len zal. De groote trom, geslagen door den Prins En klinkend tot in 't verste land, stelt voor Het donderend geluid van 't machtig woord, Dat hij zal spreken, 't Rijzen van de spits Tot aan den hemelboog beduidt den groei Van Buddha's evangelie. Heel die schat Van kostelijk gesteente, mild gestrooid, Is 't eind'loos heil der goede Wet, door god En mensch begeerd. Dit is de diepe zin Des torens. Doch de mannen, die 't gelaat Bedekken met geween, zij stellen voor De zes voornaamste leeraars, die uw zoon



Met klaar bewijs en onweêrspreek'lijk woord Van dwaasheid overtuigen zal. O vorst!
Wees blijde! Een grooter zegen wacht den Prins, Dan koningsmacht. Het fijnste gouden kleed Moet wijken voor zijn pij. Dit was uw droom. Na zeven dagen wordt die droom vervuld!" Zoo sprak de man en boog ootmoedig 't hoofd, Acht keer aaneen, driemaal tot aan den grond. Toen keerde hij en ging. Des Konings boö, Hem nagezonden met een gift, kwam weer, Berichtend: „Tot in Candra's tempelhof Zijn wij het spoor gevolgd, maar vonden slechts Een fladd'rend' uil bij 't altaar." Naar men zegt, Vertoont zich soms in die gestalte een God.
De Koning, diep bedroefd, verbaasd, beval, Dat nieuw genot zou worden uitgedacht Om aan zijn lustig hof Siddhartha's hart Te boeien. Aan de koop'ren poort werd zelfs De wacht versterkt.
Maar wie, die 't Noodlot keert?
Want eens gevoelde weer de Prins een drang Om buiten zijn paleis een blik te slaan Op 't mensch'lijk leven, dat zoo zoet zou zijn, Als niet de stroom zoo droevig snel verliep In 't dorre zand des tijds. „Laat mij de stad Aanschouwen zoo als ze is," dus klonk zijn beê Tot vorst Quddhodana. „Uit teed're zorg Had uwe Majesteit het volk vermaand Al 't droeve en minder schoone weg te doen,



Er vroolijk uit te zien om mijnentwil.
En ieder pad te tooien. Dan, ik weet,
Dat zóó niet daag'lijks 't leven zich vertoont, 'k Zou graag, als naaste aan U en aan het Rijk, Bekend zijn met mijn volk, den weg, dien 't gaat, Zijn meest gewoon bedrijf, zijn daag'lijksch werk, En 't leven van wie niet als koning leeft. Vergun mij, Heer, dat ik mijn lustverblijf Vermomd en stil verlaat; ik keer dan straks Te kalmer in mijn vredig oord terug,
Of wijzer minstens, zoo niet welgemoed.
Ik bid u, laat mij tnorgen met gevolg Naar eigen keus door al de straten gaan."
Toen sprak de vorst in zijn ministerraad: „Wat de eene tocht bedierf, wordt straks misschien Verbeterd door een tweeden, 't Vreemd gezicht Verschrikt den pas bevrijden valk, zijn blik Wordt kalm bij vrije vlucht. Mijn zoon zie rond En 't blijke mij, wat omgaat in zijn hart."
Den and'ren middag gingen door de poort, Op hoog bevel geopend, onze Prins En Chanda. Die de zware koop'ren deur Ontsloten, kenden in zijn koopmanskleed Den koningszoon en in zijn schoolsche dracht Den wagenmenner niet. Zoo gingen zij,
Langs d' openbaren weg, in vrij verkeer Met al de Qakya-burgers. 't Lief en 't leed Der stad aanschouwden zij: het luid gejoel Der druk bezette straten; handelaars,
Gezeten bij hun graan en specerij;



De koopers met hun geld; den woordenstrijd Bij 't prijsbedingen; 't roepen om ruim baan; Groote steenen raad'ren; de ossen, traag Maar sterk, met zware, rammelende vracht; Den zang der dragers met den palankijn; Gespierde hamals, zweetende in de zon; De vrouwen, water halende uit de wel Aan 't balanceerend juk, en langs haar heup De donk're knaapjes; de uitgestalde spijs, Omzwermd door vliegen; 't snorrend weefgetouw; Den wentelenden molensteen; den hond, Die afval zocht; den knappen wapensmid, Die maliekolders smeedde, met zijn tang En moker; d' ijzersmid, die in zijn vuur Houweel en speer te gader gloeien deed; De school, waar, om den guru in een kring, De kleinen mantra's zongen en 't verschil Der Goden leerden; ververs, die hun doek, Nog vochtig van het vat, oranje, groen Of rood, te drogen legden in de zon;
Soldaten, klett'rend met hun zwaard en schild; Den drijver op zijn hoogen kemel-bult;
Een wijs Brahmaan, den strijd'bren Kshatriya, Een need'rig slovend Qüdra; hier een schaar, Die 't aanzag, hoe een spraakzaam toovenaar Een adder, blinkende als van edelsteen,
Wond om zijn pols, of uit een schijnb'ren dood Verwoed liet dansen, ramm'lend met z'n snoer; Daar trommen en trompetten in een rij, 't Geleide van een bruid in zijden koets Met bont getooide paarden; ginds een vrouw,



Die kransen droeg en koeken voor den God, Van wien ze een jongen zoon of voor haar man Behouden t'huiskomst smeeken ging; dan weer De kraam des werkmans, die met luid geraas Voor lampen en voor lota's 't koper sloeg.... En zoo, langs tempelboog en poort, rivier En brug, tot onder aan den muur der stad.
Daar aangekomen hoorden zij een stem, Die ver ter zijde droevig klagend riep: „Ach, menschen, helpt! ik sterf hier onderweg! Ach, helpt mij overeind!" Zoo sprak een man, Een arme sloof, doodziek, met trillend lijf,
Zich went'lend in het stof, geheel bedekt Met vurig roode zweren, 't Koude zweet Stond paar'lend op zijn hoofd. Een wreede pijn Had hem 't gelaat verwrongen, 't Rollend oog Getuigde van een feilen kamp. Aan 't gras Zich klampend, doodsbenauwd, hief hij het lijf Half overeind, maar viel terstond weer neer, Van zwakte bevend, met een kreet van angst, En riep: „Die pijn, die pijn! helpt, menschen, helpt!" Siddhartha, toegeschoten, nam den man Met zachte handen op en vleide 't hoofd, Met liefd'rijk oog hem aanziende, op zijn knie. Hem teeder troostend vroeg hij: „Broeder! zeg, Wat deert u? Welk een slag wierp u ter neêr? Wat brak uw kracht? Zie, Chanda! hoe hij hijgt En zucht, naar adem snakt en pijnlijk steunt!" Toen zei de wagenmenner: „Eed'le Prins! De pest heeft hem bevangen. Zijn gestel



Is gansch verwoest. Zijn bloed, voorheen gezond, Een kalme stroom, is nu een vloed, die bruist En kookt in de aad'ren. Eens een klok gelijk, Slaat thans, als waar' 't een slecht bespeelde trom, Zijn hart nu traag dan snel. Een slappe snaar Gelijkt zijn zenuw. Uit zijn knie, zijn rug,
Zijn hals week alle kracht. Zijn mann'lijk schoon, Zijn blijde moed ging heen. Nu woedt op nieuw Een vlaag der ziekte. Zie zijn tandgekners,
Zijn bloedrood rollend oog! Zie, hoe zijn hand Onzeker grijpt! Zie, hoe zijn boezem zwoegt, Als stikte hij in rook. Helaas, de dood, Hoe vurig ook begeerd, brengt hier geen heul, Zoolang de kwaal, die levend hem vermoordt, Niet uitgewoed heeft. Eerst, als in den strijd Zijn snaren allen zijn gesprongen, als zijn rif 't Gevoel verloren heeft, dan wijkt zijn kwaal En zoekt ze een ander oord. Ik bid u, Heer! Ach! laat hem los! Licht wordt ook gij besmet!" Maar hulp en troost nog biedend, zeï de Prins: „Treft and'ren ook, treft velen 't zelfde leed? Kan mij dat leed ook treffen?" — „Eed'le Heer!" Klonk 's menners antwoord, „ieder mensch ontvangt Van ziekte allicht zijn deel, want wonden, pijn, Melaatschheid, uitslag, koortsen, waterzucht, Verlamming, blaren, wat niet al! waart rond En dringt alom zich binnen." — „Onverwachts?" Vroeg toen de Prins, en Chanda: „Als een slang, Die in 't verborgen steekt; als 't moordend dier, Dat in 't Karunda-bosch zijn prooi beloert, Verscholen naast den weg; als 't bliksemvuur,



Dat treft en spaart naar toeval."
„Dan verkeert
Elk mensch in zorg?"
„O zeker, Prins!"
„Niet een,
Die zeker is uit zijnen slaap gezond En blij te ontwaken?"
„Neen!"
„En 't droevig eind Van al dit lijden, dat onmerkbaar komt En onweerstaanbaar, is gebroken kracht, Droefgeestigheid en ouderdom ?"
„O ja!
Als 't leven zoolang duurt."
„Maar wie dan niet Dien kamp doorworst'len kan, of dit niet wil En naar een einde zoekt, of, zoo hij 't draagt, Als deze lijder nauw'lijks kracht genoeg Tot kermen heeft behouden en toch leeft En oud en ouder wordt, wat is diens eind?"
„Wel, Prins! dan gaat hij sterven!"
„Sterven ?"
Ten laatste komt op ongewissen tijd En langs onzeek'ren weg de Dood. Heel oud Wordt slechts een enk'le. Meestal kwijnt men weg. Maar allen sterven ! ... . Zie, daar is de Dood!"
Toen sloeg Siddhartha de oogen op, en zie! Een stoet van klagers ging met rasschen tred
4



Naar de oevers van den stroom. Een voorman droeg Een schaal met vuur. Geschoren en ontgord Ten droefheidsteeken volgde een breede schaar Verwanten, roepend: „Rama! hoor naar ons! Roept Rama aan, gij allen!" Dan de baar, — Vier staken, aan elkaêr gehecht met riet — Waarin een doode lag, geheel verstijfd, Men ingevallen mond, geloken oog En hollen kaak, een grijns met rood en geel Bestrooid. Zijn voeten lagen vóór, tenzij, Wanneer hij aan een kruisweg werd gekeerd, Bij 't „Rama! Rama! roepen. Naar een mijt Aan d'oever bracht men hem. Geen koude deert Wie slaapt op zulk een bed, al ligt hij bloot, Want weldra slaat de vlam uit eiken hoek, En kruipt en lekt en blaakt en grijpt naar 'tvleesch, Dat sissend door zijn tongen wordt verteerd, Terwijl de huid al knett'rend wordt geroost En elk gewricht verbroken, totdat straks De vette rook zich dunt en van den mensch Een enkel beentje in grauwe en purp'ren asch Als nietig overblijfsel rest.
„Is dit" —
Sprak toen de Prins — „het eind van al wat leeft?" — „Dit eind wacht elk," zei Chanda. „Deze man, Van wien zoo weinig rest, dat van het maal Met hongerig gekras, teleurgesteld,
De raven heengaan, lachte en minde en dronk En at en leefde en had het leven lief.
Toen kwam, wie weet? een dwarrelwind, een val, Een schadelijke teug, een slangenbeet,



Een handbreed vlijmend staal, een koude, een graat, Een vallend puin, en 't was gedaan; de dood Verving het leven. Wenschen, vreugd noch pijn Kent zulk een lijk. Hij voelt den kus der min, Hij voelt den vuurgloed zelfs niet meer. Den walm Van 't blaak'rend vleesch, den geur der specerij, De lucht van 't brandend schoeisel ruikt hij niet. De smaak is uit zijn mond, zijn oor is doof,
Zijn oog is blind. Nu jamm'ren ongetroost Degenen, die hij minde. Want zelfs 't lijf, De lamp, waarin zijn leven brandde, moest, Zou niet zijn vleesch een prooi der wormen zijn, In vuurgloed opgaan. Hier aanschouwt ge 't deel Van al wat leeft. De Dood wacht hoog en laag, En goed en slecht, en dan — zoo leert men ons — Volgt weer 't begin — wie weet, in welken vorm, En waar? — weer pijn, weer scheiden, weer de
gloed
Van 't lijkvuur — steeds van nieuws den cirkel
rond."
Toen sloeg Siddhartha 't godd'lijk blinkend oog Betraand ten hemel en op de aarde een blik Vol hemelsch medelijden, nederwaarts En opwaarts beurtelings, als zocht zijn geest, Verlaten dolend, in de verte een band, Die aarde en hemel bond, verdwenen weer, Verloren, ver verwijderd, toch gezien, bekend, En dus te vinden. Liefdevuur, te warm Voor woorden, gloed van onbegrensde hoop, Door niets te dooven, straalde bij zijn woord



VIERDE BOEK.
Dan, toen de tijd vervuld was van den droom, Naakte ook 't vertrek des Prinsen, lang bepaald, Dat weeklacht wekken zou in 't Gulden Huis, Den Vorst in rouw zou domp'len en het volk In smart, maar 't menschdom redden door de Wet Te schenken, die verlost al wie haar hoort.
Zacht daalt op 't veld een Hindostansche nacht Bij volle maan, in Caitra-Shud, de maand, Waarin de mangoe's kleuren en de lucht Geurt van d'Agóka-bloei, waarin op 't feest Van Rama stad en land zich blij verheugt, Een nacht, zoo kalm, streek neer op Vishramvan Vol bloemengeur, met starren dicht bezaaid, Frisch door de zoele zuchtjes, afgedaald Van 't sneewkleed op Himala's hoogen rug. De maan dreef boven de oosterspits en klom Den tintelenden hemel langs. Haar licht Bescheen Rohim's kabb'lend vocht en berg En dal en 't slapend land, en dichter bij Versierde zij met zilver t' hooge dak Van 's Prinsen lustlot, waar zich niets bewoog,



Noch levensteeken gaf, tenzij dan ginds,
Waar, bij de poort, het wachtwoord Mudra klonk En Angana ten antwoord en de trom De ronde deed. 't Was allerwege stil Op aard'; de jakhals slechts en in den tuin De krekel werd gehoord.
Waar evenwel De maan door 't steenen kantwerk van het huis Haar licht op parelmoeren wanden wierp En vloeren van geaderd marmer, viel Haar schijnsel op zoo uitgelezen schaar Van Hindostansche meisjes, dat het scheen, Als waren 't Dewi's in een hemelzaal.
Daar lag de keur van 's Prinsen maagdenstoet, Al wat maar schoon en hef was aan het Hof, Zoo kalm en vredig door de rust des slaaps, Dat beurt'lings elk het puikjuweeltje scheen. Maar telkens lag daar naast of elders weêr Nog schooner, tot de blik het rijk tafreel Verrukt doorliep, als bij den juwelier,
Waar telkens ied're steen hem trekt en boeit. Zij lagen daar, bevallig zorgeloos,
Haar bruin getinte leden deels bedekt,
Deels bloot; heur glanzend haar getooid met goud En bloemen, of ook donker golvend langs Den schoongevormden hals. Bekoorlijk werk Had haar gesust in droomerigen slaap,
Niet matter dan de vogel, die na min En zang het kopjen in de veêren steekt, Tot weêr de morgen wekt tot liefde en lied. Gedreven lampen hingen van het dak



Aan zilv'ren ketens neer, wier geur'ge vlam Haar licht en schaduw vlocht door 't maanlicht. Al De gratie, elke lijn werd zichtbaar: 't kalm Gezwoeg der boezems; handen, licht gebruind, Gevouwen soms, of vrij; gezichtjes, schoon En donker; wenkbrauwbogen, hoog gewelfd; Gescheiden lippen; tanden als een snoer Van paarlen; wimpers van satijn, die zacht De wangen streelden; polsen, schoon gevormd, En zachte, kleine voeten, die, getooid Met klokjes, 't klapten, als er een bewoog,
Haar storend waar zij droomde van een dans, Waarom de Prins haar prees, of van een ring, De gave van een fee. Hier lag er een, De vingers in de snaren van de lier Dicht aan haar wang, als toen haar laatste lied De stralende oogen alle wiegde in slaap,
Haar eig'ne mee. Een ander sloot in d'arm Een antiloop, die voor den fijnen kop En 't hellende gewei aan hare borst Een leger zocht. Het beest at rozen, toen Hem sluim'ring overviel. Haar slappe hand Droeg nog een afgeknaagde bloem en 't dier Hield in den bek een krullend rozeblad.
Hier waren twee vriendinnen door den slaap Bevangen, vlechtende aan een mogra-krans, Die 't minnend zusterpaar aaneen verbond Als met een starrenketen, lid aan lid En hart aan hart, zoodat zij op elkaêr En op de bloemen sliepen. De and're ginds Reeg, eer zij insliep, steenen aan een snoer



Tot halssieraad, koraal, onyx, agaat,
Maansteen en cardeool. In vollen glans Straalde om haar pols het snoer, terwijl haar hand De kraal hield, die, nog ongeregen, moest gepaard Aan groen turkoois, vol Godenbeeld en schrift. In slaap gewiegeld door het maatgeluid Der golfjes langs den tuin, lag elke maagd Op 't zacht tapeet gelijk een rozeknop,
Die, als de morgen komt, ontluikt en 't schoon Des dags verhoogt. Zóó was het vóórvertrek. Maar Gotami en Gun ga, in dat rijk Van liefde de eersten, lagen aan den zoom Der purdah neer.
Het karmozijnen kleed, Met blauw en goud gestikt, hing voor een poort Van sandelhout, waardoor een drietal treên Den toegang gaf naar 't prachtig slaapvertrek, Waar de echtkoets op een troon met zilv'ren kleed Geplaatst was en de voet als in een bed Van Niem-bloem trad. Daar was de wand bedekt Met parelmoer, gevischt uit Lanka's stroom En fijn bewerkt. Een krans van Lotosbloem En vogels sierde den albasten boog,
Gewerkt in mozaïek van jade en lazuliet,
Jacint en jaspis, sling'rend langs 't gewelf En om de ramen, die het traliewerk Omlijstten, waar voor de ademende borst Zich bloemengeur van schelpbloem en jasmijn Met zoele lucht en maneschijn den weg Door baande... een gratie en een lieflijkheid Intusschen, die verbleekten voor den glans



Van t heerlijk echtpaar, van den Qakya-Prins En van zijn fiere vrouw Yagodhara.
Half overeind in 't leger, aan zijn zij', Het kleed gegleden van haar hals, het hoofd In beide handen, zat Yacjodhara,
Geleund, naar d'adem hijgend, 't oog betraand. Driemalen kuste zij met zachten mond Siddhartha's hand en bij den derden kus Riep ze uit: «Ontwaak, mijn Heer! gun mij den troost Van uwe stem!" — „Wat deert u, lieve?" klonk 't Bescheid. Maar eer haar antwoord kwam, Ontsnapte haar op nieuw een zucht: „Helaas! Mijn Prins, ik sliep gelukkiger dan ooit. Het kind, uw kind, dat sluimert in mijn schoot, Gaf levensteeken. 'k Voelde reeds aan 't hart Dien dubb len polsslag, die van leven, vreugd En liefde spreekt en als muziek mij stemt Tot kalmte. Maar, eilaas! 'k zag in mijn slaap Drie droomgezichten, die mij huiv'ren doen. Ik zag een witten, breed-gehoornden stier, Een vorst der weiden, door de straten gaan. Hij droeg een edelsteen aan 't hoofd, die blonk Als ware een ster van boven neergedaald,
Of als de kantha-steen, waarmee de groote slang Een onderaardschen nacht in dag herschept. Hij naderde met kalmen tred de poort.
Niet één kon hem weerhouden, schoon een stem Uit Indra's tempel riep: „„'t Is met den roem Van onze stad gedaan, als hij ontkomt!""
't Was vruchteloos. Toen weende ik luid en sloeg



Mijn armen om zijn nek en kampte, en bad Dat men de poorten sloot; maar t vorst lijk dier Ontwrong zich loeiend met een lichten ruk Aan mijn omhelzing en, de poorten door, De wacht vertredend, ging hij zijnen weg. _ Toen droomde ik, dat vier Geesten, luisterrijk, Met schitt'rende oogen, schoon, als waren zij De Vorsten van den berg Sumeru zelf,
Uit 's hemels hoogte, blinkend en gevolgd Door tallooze eng'len, snel tot onze stad Afdaalden, zoodat Indra's gouden vlag Al fladderend ter aarde viel. Terstond Daarna verrees een roemrijker banier, Die wapp'rend golfde, gloeiend van robijn, In zilverdoek geweven, dat zijn licht Op woorden en op spreuken vallen liet,
Wier boodschap al wat leefde juichen deed. Een zoele morgenwind, die uit het Oosten blies, Ontrolde zacht het kostb're doek en 't schrift Werd leesbaar voor elkeen. Ook daalde een stroom Van wonderbloemen neer, in vreemde streek Geplukt en hemelsch schoon door kleurenpracht."
Toen zei de Prins: „Mijn Lotosbloem! mij dunkt, Dit was geen kwade droom!"
Maar zij hernam:
„Ja, Heer! als niet een stem, die huiv'ren deed. Geroepen had: „„De tijd, de tijd breekt aan!"" Ook volgde nog een derde droom, die mij Naar u, mijn trouwe, grijpen deed. Op 't bed Lag slechts een versche peluw en het kleed,



Dat eens uw leden dekte; van u zelf,
Mijn Levenslicht, mijn Heer, mijn Al! geen spoor. Ik zag, terwijl ik sliep, hier langs mijn borst Den parelgordel, dien ik eens van u ontving, Verand'ren in een slang; mijn voet-ornaat Viel af, mijn gouden bellen braken stuk; Op 't hoofd verdorde mijn jasmijnen krans, Terwijl deze echtkoets in den grond verzonk En t karmozijnen kleed werd neêrgerukt.
Toen hoorde ik in de verte weêr dien stier En t wapperen van die rijk versierde vlag, En nogmaals riep de stem :„„De tijd breekt aan!"" Op dat geroep, waar nog mij 't hart van klopt, Ben ik ontwaakt. Wat anders kan deez' droom Beduiden dan mijn dood, of, erger nog",
Dat gij, mijn Prins! ontrukt wordt aan mijn hart, Of mij verlaat?"
Als de avondzonnestraal Op de aard' viel op zijn vrouw Siddhartha's blik. „Mijn lieve!" sprak hij, „ „blijf goedsmoeds, als troost Te vinden is in trouwe liefde. Of al De toekomst zich weerspiegel' in uw droom, Of al der Goden tronen wank'len, de aard' ' Wellicht den weg tot rust en vreugde vind', Desniettemin, wat ons ook overkoom',
Wees van mijn liefde voor Ya^odhara Vast overtuigd. Gij weet, hoe, maanden lang, Ik peinsde en zocht naar balsem voor de smart Der lijdende aarde. Als straks het tijdstip komt, Dan zij, wat wezen moet! Is mijne ziel Ontroerd om vreemde zielen, lijd ik 't leed



Van anderen, meet daarnaar af, hoe teer,
Bij 't drijven op des geestes breede vlucht, Ik waren blijf om allen, wier bestaan Ineenvloeit met het mijne, en 't meest om u, Zoo lief, zoo goed, zoo edel! Dierb're ga!
Straks moeder van mijn kind! Hoe vaak mijn geest Ook zwierf langs zee en land — zoozeer vervuld Van deernis met het menschdom, als de duif Van liefde voor haar broed — steeds keerde hij Met blijde wiek, met forschen vleugelslag Terug tot u, die al de lieflijkheid, De teederheid, de deugd van mijn geslacht Als in een enkel beeld vertoont, mijn schat, De mijne boven al! En daarom denk,
Wat ook gebeure, aan 't vorstelijke dier, Dat loeide in uwen droom, en aan de vlag, Die schitt'rend zich ontplooide, en twijfel niet Of ik u altijd minde en minnen zal,
En 't meest aan u bij al mijn streven denk. Wees dus goedsmoeds, en, als verdriet u kwelt, Bedenk dan, dat door 't aardsche leed een weg Ons voeren kan en moet tot rust en troost. De beste dank, de rijkste zegening,
Die trouwe liefde schenkt — helaas! de kracht Der liefde zelf is zwak! — zij u geboon In deze omarming. Kus mij op mijn mond; Zwelg met uw hart de taal mijns harten in, En sta, waar anderen twijf'len, in 't geloof, Dat ik, die alle zielen min, u 't warmst Bemin. — Rust nu, want ik sta op en waak!"



Vol schitterend gesteente, en gespte toen Den staartriem en den springriem vast. Een paar Gedreven gouden beugels hing hij aan, en 't net, Met kwasten van satijn, aan paarlen rijk,
Wierp hij er overheen. Toen bracht hij 't paard Tot vóór den Prins. Nauw zag het dier zijn Heer, Of 't hief den blijden kop en brieschte luid, Den purp'ren neus wijd open. De oude Schrift Verklaart, dat Kanthaka's gehinnik wis Door allen waar' gehoord, als ook 't gestamp Met de ijz'ren hoeven, hadden Dewa's niet Het oor der slapers met onzichtb're wiek Bedekt en doof gehouden.
Zacht den kop Van 't fiere strijdros. buigend, zeï de Prins, Al kloppend op den blanken nek: „Wees stil, Mijn Kanthaka! wees stil, en draag uw vorst, Zoover als nimmer ruiter deed. Deez' nacht Nam ik mijn paard, omdat ik waarheid zoek, Niet wetend waar, maar overtuigd, dat nooit, Eer 't doel bereikt is, 't zoeken enden mag. Wees daarom kloek en vurig, edel ros! Dat niets u wedersta, al sperden zelfs Een duizend zwaarden u den weg. Laat muur Noch gracht de vlucht verhind'ren. Als ik roep: „Voort, Kanthaka!" en uwe zijde raak,
Snel dan den wind voorbij! Wees, om uw Heer Te dienen, vuur en lucht, dan hebt ook gij Uw deel aan 't groote werk, dat de aarde redt! Want niet slechts menschen geldt mijn tocht, maar al, Wat spraak'loos zonder uitzicht, lijdt als wij,



Of zelfs geen uitkomst vraagt. W elaan dan! draag Uw Heer met moed!"
Toen, 't paard met lichten sprong Bestijgend, trof hij zacht den krommen nek, En Kanthaka sprong weg. Zijn ijz'ren hoef Sloeg vonken uit den grond. Zijn stalen bit Weerklonk. Maar geen die 't hoorde, want een schaar Van Suddha-dewa's strooide langs den weg Een laag van roode Mohra-bloemen, versch Geplukt. Het rammelend gebit werd zacht Omkleed door ongeziene handen. Ook, Zoo wordt verhaald, bedekten Yaksha's ras Met wonderdoek 't plaveisel van de poort,
Zoodat niet één den hoefslag van den hengst Vernam.
Zoo kwamen ze aan de poort. De deur, Driedubbel koper, die voor niemand week,
Tenzij voor honderd armen, week van zelf En ongemerkt, schoon over dag 't gedreun Der stroeve hengsels en van 't log metaal Op twee koss afstands klonk.
Al even zacht Werd aan de tweede en aan de derde poort Het groot portaal geopend, toen daar 't ros Kwam naad'ren met Siddhartha. Heel de keur Der wachters lag er in de schaduw neer, Als dooden, hoofdman en soldaten, 't zwaard, De lans stil nevens hen, het schild ontgespt. Een wind toch, meer slaapwekkend, dan die waait Door Malwa's sluimervelden, ging den Prins Vooruit, en waar die blies, daar was 't gevoel



Geheel verdoofd. Zoo kon hij ongemerkt 't Paleis ontvlieden.
Toen de Morgenster Ter lengte van een halve speer de kim Verlaten had en morgenwind het land Verkwikte, Anoma's vocht, de grensrivier,
Zacht rimp'lend, hield de Prins de teugels in. Van 't paard gestegen kuste hij den kop Van Kanthaka. Tot Chanda sprak hij warm: „Wat gij gedaan hebt, brengt een zegen aan Voor u en voor heel 't scheps'lenheir. 'k Zal steeds U minnen om uw trouw. Leid nu mijn paard Terug. Neem dit mijn hoofdsieraad, dit kleed, Dat mij nu niet meer voegt, den gordel, rijk Versierd, mijn zwaard, en dezen langen lok, Dien, zie! het staal mij dus nog scheidt van 't hoofd! Breng alles aan den Koning, met de beê Dat hij zijn zoon vergete, tot hij keert, Tienvoudig prins, de koning van een Rijk,
Door stil gepeins verworven en door kamp Om licht. Indien 't mij eerlang daagt, o dan, Dan hoort heel de aard' mij toe, door vrijen dienst, Door liefde's macht gewonnen! Want den mensch Redt slechts de mensch, en geen, die nog als ik In 's werelds offer 't heil der wereld zocht!"



Noch ook de (gastra's, noch de dood van 't vleesch, Op last der ziel in vasten weggeteerd, Verschaffen 't ons. Het moet gezocht! Mijn vriend! Zoo ik het vind, ik keer tot u terug En loon uw liefde."
Driemaal om den Prins Heenwand'lend, diep zich buigend voor zijn voet, Zei hem de vorst vaarwel. Toen toog de Heer Naar Uruwilwa, ongetroost en bleek,
Reeds zes jaar lang door zielestrijd vermoeid. Wel hadden op hun heuvel, in de grot,
Alara, Udra en de kluizenaars Hem steeds vermaand. Zij zeiden: 't stond geboekt In heil'ge (gastra's. Wie kon hooger gaan Dan Qruti en dan Smriti? Kan een mensch 't In wijsheid winnen ooit van Jnana-Khand, Dat leert, hoe Brahma boven 't stoff'lijk zijn Verheven is, niets doet, geen hartstocht kent, Maar rust, door niets omschreven noch gestoord, Als louter leven, denken, zaligheid?
Of wie weet meer dan Karma-Khand, dat zegt, Hoe wij, van zelfbewustzijn, neiging, drift En aardsche omgeving vrij, gevloeid in God, Tot waarheid komen en tot stillen vree?
Doch in hun woorden vond de Prins geen troost.



ZESDE BOEK.
Wie t oord wil zien, waar 't licht verrees, die ga Noord-westwaarts van de „Duizend tuinen", ga Door 't Ganga-dal, waar straks zijn weg hem voert ^aar groene heuvels en hij d' oorsprong vindt Van twee rivieren, die hij volgen moet,
Nilayan en Mohana. Door een woud Van breed gekruind mahua-hout en bosch Van bir en sansar vloeit het kronk'lend paar In 't bed der Phalgu, die langs rots en puin Naar Gaya en Barabar's heuvels golft.
Een veld vol doornen ligt er langs dien stroom, Met duinen afgewisseld. \ Droeg* voorheen Den naam Uruwelaya. Aan den zoom Dier vlakte steekt een woud zijn zeegroen loof In pluim en kwast omhoog. Door 't struikgewas Sluipt stil een stroompje, blauw en wit gekleurd Door lotus-bloemen, druk bevolkt met visch En schildpad, 't Dorp Senani heft daarbij Zijn rieten daken uit de palmen op,
Met rustig volk en herderlijk bedrijf.
Eens leefde Buddha daar in 't eenzaam woud. Hij overdacht er t mensch lijk leed j den gang



Van 't noodlot; de uitspraak van de Heil'geSchrift; Wat ons de scheps'len leeren in het woud; 't Geheim der stilte, waaruit alles kiemt; 't Geheim van 't duister, waarheen alles gaat; Daartusschen 't leven, dat den boog gelijkt, Die aan den hemel tusschen wolken staat, Uit neev'len opgebouwd, op damp gegrond, Die weer tot niets versmelt, ofschoon zijn kleur Blonk van saffier, granaat en chrysopraas.
Daar in dat woud zat maanden lang de Heer, Zóó diep verzonken in zijn stil gepeins,
Dat hij somwijlen heel zijn maal vergat En, uit zijn overdenking weer ontwaakt, Na 't middaguur ontdekte, dat zijn nap Nog leeg was, als vóór d'opgang van de zon, En wilde vruchten at, die van een tak Een snaat'rende aap of purp'ren parakiet Ter aarde wierp. Zoo week zijn schoon. Zijn lijf, Door 't wicht der ziel verteerd, verloor allengs De twee-en-dertig teekenen, 't bewijs Van Buddha's vlekk'loos schoon. Het dorre blad, Dat van den sal-boom voor zijn voeten woei, Geleek nog meer op 't jonge lentegroen,
Dan op den Prins, de glorie van zijn land, De weggekwijnde kluiz'naar leek.
Maar eens
Viel de overspannen Prins als dood ter neêr, In zwijm en machteloos. Als in den kamp Een overwonnen strijder, in wien 't bloed Tot stilstand kwam, die niet meer ademhaalt, Zoo roerloos lag hij. Wand'lend langs dien weg



Ten hemel op. Gij kwaamt mij hulde biên, Ik bied haar veeleer u, voortreff'lijk hart! Onwetend kundig, als de duif, die 't nest Uit liefde weervindt. Uit uw voorbeeld blijkt, Waarom de mensch mag hopen, en hoe 't wiel Des levens wordt gestuit. Dat rust en troost U daag'lijks vergezellen! Mocht ook ik,
Als gij, tot vrede komen! Bid voor hem,
Die u een God geleek!"
„Zij vrede uw deel!" Zoo sprak zij, 't ernstig oog gericht op 't kind, Dat Buddha 't handje reikte en onzen Heer Zijn hulde bracht — want meer dan de oud're meent, Weet soms het kind! Maar hij stond op, gesterkt Door de eed'le spijs, en richtte naar een boom, Den Bodhi-boom, die sinds onsterflijk werd En hulde ontving van allen, zijne schreên. Het was bepaald, dat in zijn schaauw het licht Voor Buddha dagen zou. Dit wist de Heer, En fier, majestueus, met effen pas,
Toog hij daarheen. Juich, wereld, juich! de Heer Gaat naar den Boom des Lichts!
Nauw was hij daar, In koele schaduw, door een galerij Van worteltakken als omringd, gedekt Door 't glinst'rend groen gewelf, of de aarde,
die 't wist,
Bracht hem haar groet met wuivend gras en keur Van bloemen, plots verrezen voor zijn voet. De takken bogen zich. Een zoele wind, Met Lotusgeur bezwangerd, ademtocht



Van watergoden, ruischte langs den stroom. Het boschgedierte, panther, beer en hert, In vreê dien avond, zag uit struik en hol Hem vriend'lijk en bewond'rend in 't gelaat. De bonte, giftige adder wond zich los Uit de enge spleet en danste met den kop. De vlinders spreidden schoone waaiers uit, Azuur en groen en goud. De felle valk Verliet zijn prooi en krijschte. De eekhoorn kwam Nieuwsgierig naderbij. De hagedis Liep heen en weer. De wevervogel riep Van 't schomm'lend nest. De koïl zong zijn lied. De duiven vlogen rond. 't Gewormte zelfs Nam deel in 't feest. Voor al wie 't hooren kon Riep lucht en aarde, eenstemmig, zingend uit: „Gij, vriend en Heer! die ons verlost en mint, Begeerten, twijf'ling, angsten, hoogmoed, toorn Hebt gij verwonnen. Ga dan tot den Boom, Gij, die u zelf voor allen gaaft! Heel de aard' Prijst u als Buddha, die haar leed verzacht. Gij Veelgewenschte en Hooggeroemde, ga! Verwinnaar! Koning! strijd uw laatsten strijd! Het uur, al de eeuwen door verbeid, brak aan!"
't Werd nacht, terwijl hij neèrzat bij dien boom. De vorst van 't Duister, Mara, die wel wist, Dat dit de Buddha was, die redden zou,
En dat de waarheid in dit uur ontdekt Zou worden, zond zijn booze geesten uit. Zij doken op uit ied're diepe kolk,
De bent, die Licht en Wijsheid steeds bekampt,



Arati, Trishna, Raga, en 't gevolg;
Onkunde, hartstocht, drift, verschrikking, 't kroost Van angst en duisternis, dat Buddha haat. Zij poogden hem te ontroeren. Niemand weet, Zelfs niet de wijste, hoe dit helsch gebroed Dien nacht gekampt heeft om den Buddha 't licht Te ontrooven. Soms met stormgeweld, met wind, Door duiv'len voortgezweept; met donderslag; Met oogverblindend licht, een speer gelijk, Getand en vlammend, uit het hemeldak Omlaag geslingerd; soms bij zoele lucht En stilte in 't loof, betoov'rend zoet, met list En vleitaal, dart'le lied'ren, mingekweel Van schoone maagden; 't aanbod van een kroon; Of ook met wuften spot, die twijfel baart. Of deze kamp uitwendig zichtbaar was Dan wel volstreden werd in Buddha's hart, Blijve onbeslist — ik geef 't verhaal der Schrift.
De geesten van het kwade, Mara's stoet,
Tien Groote Zonden, daagden op ten kamp. De Zelfzucht, Attavada eerst, 't Heelal Moet haar een spiegel zijn voor 't dwaas gelaat. Zij wil slechts de echo hooren van haar: „Ik!" Mits zij in stand blijv', ga het al te niet.
„Zoo gij de Buddha zijt, laat and'ren dan In 't duister tasten," sprak ze. „Onwankelbaar U zelf te zijn, zij u genoeg. Sta op,
Verwerf 't geluk eens Gods, die zorg noch strijd Noch wiss'ling kent!" — „De waarheid, die gij
spreekt,"



Zei Buddha, „is van slecht gehalte, een vloek De dwaling, die gij leert. Bedrieg dengeen, Die slechts zich zeiven mint!" Toen kwam De bleeke Twijfelzucht, de Spotternij, De Ontkenning, die den Heer in de ooren blies: B't Is alles schijn, de kennis ijdelheid!
Gij jaagt uw eigen schaduw na. Sta op!
Veracht en draag uw leed! Verwacht geen hulp! Niets brengt des levens went'lend wiel tot staan!" Het antwoord luidde: „Wicikitsa! wijk! Gij valschaard! Sluwste vijand van den mensch!" Als derde kwam de geest des Bijgeloofs. Silabbat-Paramesa, vaak gehuld In 't schoone kleed van 't kinderlijk geloof, De tooveres, die steeds de ziel misleidt Met ceremoniën en met gebeên En hel of hemel toe en open sluit.
„Vermeet'le!" sprak zij, „smaadt gij onze Schrift? Berooft gij onze Goden van hun troon?
Ontvolkt gij hunne tempels? Brengt gij zelfs De Wet in onbruik, die aan 't Rijk zijn steun, Den priesters hun bestaan verschaft?" Maar hij: „Vergank'lijk is 't, wat gij behouden wilt; Het vrij geloof alleen houdt stand. Ga weg! Keer tot uw duister weder!" Toen stond op, Stoutmoediger, met meer verzoekingskracht, De hartstocht, Karna, Koning van 't genot En Heer der min, die Goden zelfs beheerscht. Hij kwam al lachend bij den Boom. Hij droeg Een gouden boog, met rood gebloemte omkransd. Zijn pijlen waren aan de punt gevlamd,



Vijftongig. Door hun steek ontbrandt de lust Geen giftig staal doorwondt zóó fel het hart. In t eenzaam oord omstuwde hem een schaar Van schittrend schoone wezens, in wier oog* Een hemel blonk, wier mond in minnetaal Den lof der Liefde zong op 't zoet geluid Van ongeziene snaren, met een gloed,
Die zelfs den nacht betooverde en hem dwong Om luistrend stil te staan. Den cirkelloop Vertragend neigden maan en sterren 't oor Om 't loflied op te vangen, dat daar sprak Van 's prinsen vroeg're vreugde; dat meldde, hoe In al de werelden een sterflijk mensch Iets meer vereert, dan 't gloeien van de borst Der schoone, die zich zelve uit liefde geeft, Dan t rood, dat als een bloesem van robijn Den boezem tooit, die mint; iets hooger schat Dan 't zoet der harmonie in 't vrouw'lijk schoon Die in de lijnen van 't bekoorlijk beeld Wel zichtbaar wordt, maar niet te omschrijven is; Die tot de ziele spreekt, door 't bruisend bloed Erkend wordt en geheel den wil vervoert; Begeerd als 't beste door den man, die weet, Dat in haar Hemel menschen Goden zijn,
Zelfs Scheppers en Beheerschers, weet, dat zij, Een steeds vernieuwd geschenk, al 't leed vergoedt. Wie toch, die klaagde, als hem een arm omving, Geheel zijn leven wegsmolt in een zucht, Een vuur'ge kus hem gansch een wereld bood? Zoo zongen zij, zacht wenkend met de hand, Een minnegloed in 't oog en om den mond



Een glimlach vol verleiding. Wulpsche dans Verborg en toonde tevens als een knop, Die reeds de kleur verraadt, maar 't hart bedekt, Heur malsche leden. Weêrgaloozer schoon Verrukte nooit het oog, dan in dien nacht De schaar van danseressen aangezweefd, Wedijv'rend met elkaêr, en bij den Boom Zacht fluist'rend tot Siddhartha: „'k Hoor u toe! 'k Bied u mijn mond! Is jong te zijn niet zoet?" Toen niets des Meesters geest ontroerde, zie, Op 't sein van Kama's wonderhoog verscheen, Terwijl de rij der danseressen week, De schoonste en statigste uit de groep, een schim, Die 't beeld vertoonde van Yagodhara. Een teed're gloed lag in haar donker oog, Dat baadde in tranen. Van verlangen sprak Haar uitgestrekte hand. Muziek gelijk Was 't klagen, waarmee 't schaduwbeeld hem riep En zuchtte: „Ik sterf, omdat ik u ontbeer!
Mijn Prins! waar vondt gij schooner hemel toch Dan de onze in 't lustslot aan Robini's stroom, Waar ik om u mijn jaren weenend slijt?
Keer weer, Siddhartha! Kus nog eens mijn mond! Staak 't ijdel droomen! Vlei mij aan uw borst! Herkent gij niet, die ge eenmaal hebt bemind?"— „Bij haar," sprak Buddha, „die ge aldus vertoont! Uw spel is ijdel, schoone en valsche schim! Ik vloek u niet, ter wille van uw mom,
Maar schijn, als al het aardsche zijt ge! Ga! V er smelt tot niet!" Toen trilde een kreet door 't woud. Geheel die schoonheid doofde al flikk'rend uit.



Het nevelkleed verdween.
■p , Bij zwarte lucht
iin stormgehuil verscheen terstond de Haat, Patigha. Slangen zogen uit haar borst Een giftig vocht, zich kronk'lend om haar leest En mengden met haar vloeken boos gesis.
an, luttel bleek haar macht. Zijn vreedzaam oogbloot haar den mond vol bitterheid en dwongDe slangen met heur tanden schuil te gaan. Toen volgde Ruparaga, de aardsche Lust,
Die t ware leven prijs geeft voor 't genot Der zinnen. Toen Arüparaga, de Eer,
Wier toovermacht den wijze zelfs misleidt,
Straks moeder weer van stoute daden, krijg En moeilijk werk. Toen Mano, de ijd'le TrotsDaarna Uddhacca, 't Zelfbehagen. Dan,
Verzeld van wangedrochten, vaal en vuil Die kruipend fladderden, aan vledermuis En pad gelijk, de Onwetendheid, de heks Awidya, die de Vrees en 't Onrecht baart. Het duister nog verduist'rend deed haar tred De bergen beven. Wild klonk 't windgehuil. Een wolkbreuk stortte regenstroomen uit,
Verzeld van _ weerlicht. Sterren vielen neê'r. De bodem rilde, als brandde men met vuur Zijn open wonden. De aak'lig donk're lucht Was vol van wiekgedruisch, gehuil, gekrijsch, Boos-loerende oogen, tronies, die ontzag En angst verwekten, Hellevorsten, die, Om Buddha aan te vechten, heel hun 'heir Uit duizend Limbo's hadden saamgevoerd.



Terstond — en door hare aad'ren bruiste 't bloed Gelijk in 't voorjaar, als het sneeuwkleed smelt, De Ganga bruist — verrees Yagodhara. Zij klapte in hare handen, lachte en riep,
Terwijl haar oog in tranen zwom: „Roept vlug Die koopliên bij mijn purdah! 'k Brand van dorst Naar 't zalig nieuws, als de uitgedroogde keel Naar water. Leidt hen binnen. Zegt hun aan, Dat, zoo hun boodschap waarheid meldt, met goud Hun riem gevuld wordt en met edelsteen, Dat vorsten hun benijden. Komt ook gij,
Mijn dienaressen, want ook u wacht loon. Zoo dankbaarheid uit gaven blijken kan!"
De mannen togen naar het lust-paleis. Eerbiedig naakten ze, op ontschoeiden voet, Door heel den schoonen maagdenstoet begluurd, En zelve vol bewond'ring voor het hof, Den gulden ingang. Nauw'lijks sloot zich weer De purdah achter hen, of door de zaal Klonk vol betoovering, muziek gelijk, Een teedre, warme stem, die sprak: „Gij komt, Eerwaarde mannen! uit den vreemde en zaagt, Vereerdet zelfs mijn Meester, die beroemd, Die heilig, die een Buddha werd, den mensch Verloste en herwaarts komt? Zegt, is dit waar? Dan groet ik u als vrienden van mijn huis!"
Trapusha gaf ten antwoord: „Ja, Prinses! Wij sloegen dien gewijden Leeraar ga En bogen voor zijn voet. Hij, die als Prins



Verdween, keerde als der vorsten Vorst terug. Aan Phalgu's oever, bij den Bodhi-boom, Is onlangs 't Heil der aard' door hem gewrocht, Door hem, ons aller vriend en Heer, uw schat Het allermeest, Hoog-eed'le vrouw! Wier smart De prijs der aard' was voor zijn troostrijk woord. En hij vaart wel, verheven boven 't leed,
Gelijk een God bevrijd van aardsche smart, Van waarheid stralend als een gulden zon. Zoo vaak hij dorp of stad betreedt, den Weg Verkondigend, die tot den vrede leidt,
Volgt hem een schaar vereerders, als het loof, Verzameld door den wind, als 't wollig vee, Dat goede herders volgt. Wij hoorden zelf Bij Gaya, in Chïrnika's dicht geboomt',
Zijn wond're taal en bogen voor hem neer. Hij komt naar hier, eer de eerste regen valt."
Zoo sprak hij, en Yacodhara, van vreugd', Vond nauw'lijks adem voor haar vriend'lijk woord: „'t Ga, waarde vrienden! nu en te allen tijd Om 't heug'lijk nieuws u goed! maar weet gij ook, Hoe alles is geschied?"
En Bhallika Verhaalde al wat het volk der vlakte wist; Hoe in dien bangen nacht van strijd de lucht Verduisterd was door booze geesten, de aard' Gebeefd had en de zee was opgezweept Door Mara's toorn; hoe de ochtend, dubbel schoon, Van nieuwe hoop voor 't menschdom had gestraald, En hoe de Heer gezien was bij zijn Boom,



Van blijde vreugd' verrukt. Maar dagen lang Zoosprak hij - heeft het heil doorhem bereikt t Geborgen zi,n op waarheids veil'ge kust
MS^Ile\St°Z? d6f twijfels' hem het hart
TWhfrCn, bezwaard; want hoe — V^J "ddha ~ zal de mensch, die 't kwade mint
erkleefd is aan den schijn der zin'lijkheid, Uit duizend bronnen dwaling drinkt, den boei
es vleesches, die hem ketent, niet erkent, Of dien met slaakt, omdat de kracht hem faalt — Hoe zal die mensch bereid zijn om de Wet ie aanvaarden en de Twaalf Nidana's, 't licht Dat hem verlost, maar eerst hem nog verschrikt
n v! ,e, VOgel de °Pen ko°ideur schuwt?"
JJus hadde ons de overwinning- niet eebaat Zoo Buddha, 't spoor ontdekkend, had gSLnd
Voor 6 v St6rVeling Zijn Weg te z^r, '
oor de aard geen uitkomst moog'lijk was,
En, door niet een gevolgd, was heengegaan
Nog woog dit alles op zijn liefd'rijk hart.
Daar klonk een luide^ kreet, als zuchtte de aard'
in barensnood: Nafyami aham bhü
Naeyatt loko / „'k Zal gewis vergaan
EenT SF' TN SC™PS'LENHEiR!" ^ kort daarna Een bee gedragen door den Westenwind:
dharm°, Bhagwat/ Groote HeerI Uw Wet worde openbaar !" Toen zwierf zijn biik Al de aardbewoners langs om te overzien, r l®. ®erst' W1® later vatbaar zouden zijn,
Gelijk de zon, die 't Lotus-meer verguldt Het knopje aanschouwt, dat doorzijn glans ontluikt,



En 't knopje, dat nog in zijn hulsel slaapt.
Toen sprak hij met een eng'lenlach: „Welaan! 'k Ga prediken. Wie wil, verneem' de Wet!"
Daarna — vertelden zij — de heuv'len langs Tot naar Benares reizend, leerde hij Zijn Vijftal 't eerst, hoe elk geboorte en dood Verwinnen kan; hoe elk zijn toekomst schept Door eigen doen, zich zelv' een hel bereidt, Of, zelfbeheerschend, zich een hemel sticht, 't Was toen de vijftiende van Waigakha, Namiddag, en dien nacht was 't volle maan.
Kaundinya nam van al de Rishi's 't eerst Het Viertal Zekerheden aan, den Weg Betredend; toen Bhadrika, A^wajit,
Washpa en Mahanaman. Ook een Prins,
Yagas, met vier-en-vijftig grooten, die,
Gezeten aan zijn voet, in 't Hertewoud Des Meesters zaligmakend woord vernam En hem aanbiddend volgde. Als bloem en gras Ontluikt in 't zand, door hemelvocht bedauwd, Zoo kiemde in 't hart der hoorders vrede en hoop Op schooner toekomst voor den mensch.
De Heer —
Vervolgden zij — zond deze zestig heen, Volleerd in zelfbedwang, van hartstocht vrij, Als leeraars van den Weg. De Roem der Aard'. Van Rischipatana en 't Hertepark Zich zuidwaarts richtend, leerde zelf in 't rijk Van bimbisara en in Yashti. Vorst



En volk geloofde en nam terstond de Wet Der hefde en van het ware leven aan.
Vrij willig gaf de Koning aan den Heer Terwijl hij water goot in Buddha's hand Den schoonen Bamboe-tuin, Wenuwana,'
Waar stroomen zijn en grotten en plantsoen En in een steenzuil schreef de Vorst het woord
Ye dhamma hetu-pabhawd Tesam hetum Tathagata;
Aha tesam ca yo nirodho Ewam wadi Mahasamano.
Wat des levens jammer rekt Heeft Tathagata ontdekt.
Wat verlost van 't leed der aard'
Heeft de Monnik geopenbaard.
Voorts meldden zij, dat bij een samenkomst In d eigen tuin de Meester woorden sprak Zoo wijs en machtig, dat niet één weerstond En negenhonderd, als de Meester zelf De Wet verkondigden in monnikspij. '
Gatha was zijn laatste woord geweest:
Sabba papassa akaranam ;
Kusalassa upasampada ;
Sa citta pariyódapanam;
Etam Budhanusasanatn.
X. Kwade is schuld vermeerdering t Goede delgt de schulden uit.



Terwijl zijn hofstoet beefde, 't Hoofd gefronsd Besteeg hij 't krijgsros. Spoorslags vloog hij weg, Verwoed de straten door. Nauw zeide 't volk, Verbaasd: „De Koning! buig!" of met gedreun Was reeds de drom voorbij gedraafd; totdat, Den hoek des tempels om, dicht bij de poort, Hij stuitte op groote scharen. Steeds meer volk Stroomde aan. De wegen waren gansch bedekt Door 't groot gevolg, dat drong en wies, om hem, Wiens held're blik des Konings blikken trof. Terstond bezweek zijn toorn, toen Buddha's 'oog Eerbiedig rustte op 't droef verstoord gelaat En 't trouwe kind geknield ter aarde zonk In fleren ootmoed. Zóó bekoorde hem 't Aanschouwen van den Prins, nog ongedeerd, 't Ontdekken van den bovenaardschen glans, Die 't hoofd hem kroonde en elk met stil ontzag Boeide aan zijn spoor. Toch zei de Vorst: „Hoe nu ? Siddhartha sluipt, geschoren, in een pij En op sandalen, beed'lend onder 't volk,
Zijn rijk weêr binnen? hij, die leefde als God? Die onbeperkte macht kon erven, 't kind Van Koningen, die op een enk'len wenk Ontvingen al wat de aard' bevat? Gij moest, Als t voegt aan uwen rang, gekomen zijn Met speergeflikker en met hoefgestamp!
Mijn krijgsvolk legert op den weg, de stad Wacht aan de poort! Waar bracht ge uw jaren door, Terwijl uw vader treurde en, ach! ook zij, Als weduwe, elke vreugde ontweek, gezang Noch snarenspel meer hoorde en 't feest'lijk kleed



Liet rusten, tot zij nu in gouden tooi Een bedelaar in gele lompen groet Als echtvriend? Waartoe dit, mijn zoon?"
Maar hij:
„Mijn vader, dat is zede in mijn geslacht!"
„Uw huis telt wel van Maha Sammat af Een honderd tronen, maar geen feit als dit!" Was 't antwoord.
„'k Sprak van sterflijke afkomst niet," Zei toen de Heer, „maar van 't onzichtbaar huis Der Buddha'Sj reeds verschenen of beloofd, 'k Ben hunner een. Ik deed als zij. Reeds eer Ontmoette aan zijne poort, in krijgsmansdos, Een vorst zijn zoon, een prins, in monnikspij; Boog 's werelds Redder, hoewel eind'loos meer, Door liefde en zelfbedwang, dan de eerste Vorst, Als ik nu, 't hoofd en bood hij d' eersteling Van d' aangevoerden schat, gelijk het voegt Uit kracht van teed're schuld, als ik nu doe, Ootmoedig aan!"
Verbaasd vroeg toen de Vorst: „Een schat?" en, wand'lend aan zijns vaders hand, Vertrouw'lijk tusschen Koning en Prinses Door straten vol vereerders sprak de Heer Van vrede en reinheid, leerend, hoe al 't licht Door 't Viertal Zekerheden wordt omvat,
Gelijk de zee door 't strand; hoe vorst en slaaf Acht Wetten moeten houden op den weg, Die Acht Geboden en Vier Staties heeft, En straks eenvoudig en geleerd en hoog en laag



En man en vrouw en jong en oud, ontrukt Aan 's levenswiel, naar 't schoon Nirwana voert. Zoo naakten zij 't paleis. Quddodhana Ving met verhelderd oog zijn woorden op En droeg zelf Buddha's nap, terwijl nieuw licht De tranen droogde van Yagodhara En uit hare oogen blonk. Dien eigen nacht Betraden zij den Weg van Vrede en Rust.



ACHTSTE BOEK.
Langs de oevers van Kahana's snellen stroom Strekt zich een weide uit, tot bij Nahara; Noordoost'lijk van Benares ligt die stad;
Vijf dagen duurt met de ossenkar de reis. Himala's blanke spitsen zien er neer Op lachende oorden, 't gansche jaar bebloemd, Waar 't siergewas door 't bronnat welig groent. Zacht glooit de helling; koel en rijk aan geur Is 't lommer, en een waas van heiligheid Kenmerkt nog steeds de plaats. De zoele lucht Van d' avond suist er over dicht struweel En stapels van gehouwen rooden steen, Met vijgentak en wortel gansch doorgroeid En met een kleed van blad en gras bedekt. Uit brokken metselwerk en cederhout Sluipt stil de slang en rolt zich weer ineen Op muren, lang verweerd. De hagedis Schiet langs den bont bemaalden vloer,
Door Vorsten eens betreen. De grauwe vos Huist rustig onder d' ouden troon. De stroom, De toppen, 't hellend pad, de zoele lucht,
Zijn nog dezelfde. Al 't and're ging voorbij



Met 's levens schoonen schijn. Toch woonde hier Quddhodana; toch zat op dezen berg,
Bij t blauw en goud van de ondergaande zon, Buddha, de Heer, en hoorde heel zijn huis, Hoe hij zijn Wetten gaf.
In de oude Schrift Wordt u verhaald, hoe in dit lieflijk oord — Weleer een tuin met glooiend pad, fontein En vijver, en terras en rooden steen,
Omkransd met lustwarand en gevelspits Van statige paleizen — in den kring De groote, de aangebeden Meester zat,
Omstuwd door 't volk, dat gretig uit zijn mond De wijsheid opving, die, getuigen thans Al die millioenen zielen, Azië Verlicht heeft. Aan des Konings rechterhand Zat hij, omringd door Qakya's, hoog van rang, Ananda, Dewadatta — 't gansche hof. De vreedzame oversten der broederschap In 't geel gewaad, zijn Maudgalyayana,
Zijn Qariputra, stonden achter hem.
Aan zijne knieën hief weer Rahula,
Eerbiedig lachend, naar 't eerwaard gelaat Zijn kinderlijke blikken op. En dan,
Gezeten aan zijn voet, Yagodhara,
Verlost van 't harteleed. Reeds speurde zij De schoone liefde, die zich niet meer voedt Met vluchtig zingenot — het grootsch bestaan, Waarvoor geen leeftijd geldt, en 't zalig eind Van 't sterven, als de Dood gestorven is... Triumf voor hem en haar. Dus legde zij '



Haar handen op de zijne en sloeg zijn pij Om 't zilv'ren schouderkleed, als 't naast aan hem, Wiens woord drie Werelden een uitkomst bood. Zelfs 't kleinste deel van 't luisfrijk onderricht Uit Buddha's mond herhaal ik niet. 'k Ben slechts Een jonger schrijver, die den Meester eert, En van zijn wijsheid en zijn menschenmin Getuig'nis aflegt, maar alleen verhaalt,
Wat in de Boeken staat, niet meer; en dan, De tijd heeft de oude Schrift, zoo machtig eens En albeheerschend, uitgewischt, haar zin Verduisterd. 'kWeet een weinig slechts van 't woord Dat Buddha op dien kalmen avond sprak. Wel las ik, dat veel crores, ja veel lakhs,
Meer dan men zien kon, 't hebben aangehoord, Daar al de Goden kwamen saamgestroomd Uit zeven Heem'len, en het diepst der Hel Voor de afgestorvenen de poort ontsloot. Ook bleef het daglicht lang met rozengloed De spitsen kleuren, 't Was alsof de Nacht In 't dal, de Middag luisterde op den berg.
Zelfs leest men, dat daartusschen de Avond stond, Als bruid des Hemels, minnend, zielsverrukt. De wolken schenen 't haar, het sterrenheir Een kroon van paarl en diamant, de maan Een hoofdornaat, de scheem'ring 't slepend kleed ; Haar ingehouden adem, als een zucht Vol geur, suisde, als de Meester sprak, door't loof, En elk, die 't spreken hoorde, vreemde of slaaf, Uit hooge of lage kaste, uit Arisch bloed, Of Mlech, of boschbewoner, hoorde een taal



Maar zoele wind ruischt, als een vrome sterft.
Zijn dood verrijkt de wereld, als een bron, Die duikt in 't zand, maar borrelend herleeft En straalt in held're zon.
Zoo daagt voor wie 't verdient een blij verschiet,
Dat immer wijkt van wie het kwade doet, Schoon eens, voor 't eind der Kalpa's, als Vorstin De Liefde heerschen moet.
Nu is nog 't groote kwaad de Duisternis,
De moeder der Onwetendheid, die schijn Voor 't wezen houdt, en lusten wekt, die straks Een bron van jammer zijn.
Gij, die den Middenweg wilt gaan, gebaand
Door helder Inzicht, en door zoete Rust Geëffend, t pad, dat naar 't Nirwana voert,
Blijft altijd u bewust
Van 't Viertal Zekerheden. Eerst de Smart.
Bedriegt u niet. 't Bestaan, dat u bekoort, Is eeuw'ge kamp. Het lijden blijft. De vreugd' Drijft als op wieken voort.
Geboortewee, 't verdriet der prille jeugd,
De jonge driften, 't lijden van den ma'n, 't Bezwaar der grijsheid, de angsten van den dood, Elk leven spreekt er van.
De liefde is zoet, maar dra verteert de mijt Den mond, die kuste, en de eens zoo zachte borst;



t Is schoon te heerschen door het zwaard, maar straks Verslindt een gier den vorst.
Deze aarde is lieflijk maar 't gedierte in 't woud Loert hong'rig op zijn prooi en rooft en moordt.
Saffier is 't hemeldak, maar wie er smeek' Om regen, geen die 't hoort.
Vraagt lijders, kranken, hem, die op zijn staf Voortstrompelt, hoe elk hunner 't leven vindt;
Zij zeggen u: niet zonder reden schreit Het pasgeboren kind.
De Tweede Waarheid leert, Hoe't leed ontstaat. 't Komt niet van zelf. 't Begeeren baart de smart.
De ziel ontmoet de wereld en een vonk Van drift ontgloeit in 't hart.
t Verlangen, Trishna, heete dorst, ontvlamt. Dan jaagt ge een schaduw na, dan mint ge een
-r> r. (schijn,
Dan schept ge een wereld om 't denkbeeldig Ik, Dat middelpunt wil zijn.
Ge ziet de hoogte boven u niet meer,
Zijt doof voor 't lieflijk ruischen, dat daar welt
Uit meer dan Indra's hemel, stom op d' eisch, Die u de waarheid stelt.
Zoo groeien driften en begeerten aan,
Waardoor op aarde strijd ontbrandt. Zoo lijdt



Het arme hart. Zoo vloeit de zilte traan. Zoo komen haat, toorn, nijd
En hartstocht. Woest en langs een bloedig spoor Zweept ieder jaar het and're voort. Het graan Schiet nauw weer wortel, 't Vindt geen plaats. Het Voor onkruid en biran. ^ (wijkt
De ziel, door 't dood'lijk vocht gelaafd, gaat heen, En keert terug, opnieuw door dorst gekweld. Van lust brandt andermaal 't verbijsterd Ik, Straks weer teleurgesteld.
De Derde Waarheid spreekt van 7 Eind der Smart.
Wie levenslust en zelfzucht overwint,
Zijn driften uitroeit, eiken hartstocht doodt, Diens ware rust begint.
Zijn liefde is het minnen van het Eeuwig schoon,
Zijn grootheid zelfbeheersching, zijn genot Van Goden niet afhankelijk te zijn,
Zijn meest begeerlijk lot
Door liefdeplicht en willig dienstbetoon,
Door minzaamheid en leven zonder feil, Een schat te winnen, dien de dood niet deert, Een onvergank'lijk heil.
Zoo neemt de Smart een einde, 't Is gedaan
Met dood en leven, 't Lampje wordt gebluscht, Daar de olie faalt. Vereffend is de schuld. Dan komt de mensch tot rust.



M u®rde Waarheid is de Weg, die, breed Nabij en effen, elk een toegang biedt
Tot rnï°°n AchtAV0UfS Pad, dat lijnrecht voert lot rust en vrede. Ziet!
Koe menig spoor leidt naar dien dubb'len top
Fn li / i d°°r verSulde wolken steekt Van\ gS df hellin£ opwaarts klimt, van hooger wereld spreekt!
WFnSSr^iS' ^ef"het rotsPad- vo1 gevaar n» ' s 1J den hers bestormen wil.
e zwakke gaat de slingerpaden langs ■tin staat gedurig stil.
LeSZv f ^ dat naar den vrede vo^t,
Leidt ook langs laagte en hoogte. Elk haakt naar
Waar zonlicht 't sneeuwveld kleurt. De'zwakke De sterke rept zich voort. (draalt,
Het eerste deel van 't Pad is Goede Leer. Eer Dherma Mijd het kwade. Geef steeds acht P Karma, dat uw lot bepaalt en houd Uw zinnen in uw macht!
Een tweede is Goede Zin. Onvriend'lijkheid
ViSl " ,en„heb2ucht sterve. Rijk en arm Vinde u welwillend. Dat als zoele lucht Uw leven streele en warm'!



Een derde is V Goede Woord. Bewaak uw mond Als waar 't een deur, die leidt tot 's Konings troon.
Zij steeds, wat ge als in zijn nabijheid spreekt, Kalm, hoffelijk en schoon!
Een vierde is 't Goed gedrag. Dat ied're daad Een fout herstelle of zwakke deugd versterk'!
Als uit een parelsnoer de zilv'ren koord,
Blinke' liefde uit al uw werk!
Vier hoog're en steiler wegen wachten nog Den sterken geest, van al het aardsche vrij:
't Zijn Reinheid, Rem Gepeins, Reine Eenzaamheid, En Zielsverrukking, Gij,
Wiens ziel 't aan wieken faalt, blijf gij beneên! Een lager lucht is veiliger, 't gewest
Nabij uw huis bekender. Sterken slechts Verlaten 't eigen nest.
Ik weet het, liefde is zoet van vrouw en kind, En aangenaam is vriendschap, die ons schraagt.
Ook slinkt des levens last, als minzaamheid Haar rijke vruchten draagt.
Leidt dan dit leven, die niet anders kunt! Uw zwakheid worde een trap met gulden treên!
Streeft, met de hulp der schijngestalten zelv', Naar hooger waarheid heen!
Zoo vindt ge in reiner sfeer reeds eff'ner baan; Bij minder schuld gewint gij te eer de kracht



Om, van den boei der zinnen vrij, te treên In 't Pad, waarnaar gij tracht.
Straks komt gij bij uw Eerste Statie aan.
(jij kent de Waarheid en 't Achtvoudig spoor, En dringt met veel of weinig schreden straks Tot in 't Nirwana door!
Wie aan de Tweede Statie komt, dien wacht
Nog slechts één leven. Priester meer noch Schrift Behoeft hij. Vrij van zelfbedrog en strijd, Beheerscht hij ied're drift.
Weer hooger ligt de Derde Statie. Rein,
Gelouterd is de grootsche geest. Volmaakt En kalm bemint hij alles, 's Levens boei Valt af. Zijn einde naakt.
Toch zijn er, die, nog in deez' aardschen vorm,
Het hoogste grijpen, en, van smet ontdaan, Ter Vierde Statie — met de Buddha's zelv' — Het Heil'ge binnengaan.
Langs deze Staties liggen in het stof,
Als woeste krijgers, in den kamp gedood, Eerst Zelfzucht, Twijfel, Vormdienst, Zinnenlust, En Haat. Wie weerstand bood
Aan deze vijf, ging door de derde poort.
Dan volgen Lust in aardsch bestaan, de Wensch Naar hemelvreugd, Trots, ijdel Zelfgevoel, Onwetendheid. De mensch,



Die alle deze zonden doodde, klom,
Als een, die, staande op gindschen witten top,
Slechts 't maat'loos blauw des hemels vóór zich ziet, Tot aan 't NlRWaNA op.
Hem staren Goden uit hun laag're sfeer
Afgunstig na. 't Deert hem ter nauwernood,
Of al drie Werelden vergaan. Voor hem Stierf 't Leven en de Dood.
Geen nieuwe woning bouwt hem 't Karma meer. 't Hoort alles hem. Niets vraagt hij. In't Heelal
Versmolt zijn Ik. Wie leert, dat 's menschen ziel Aan d' eindpaal sterven zal,
Of dat haar in 't Nirwana leven wacht,
Die dwaalt. Hij weet niet, hoe men zalig leeft
Ook buiten ruimte en tijd, noch dat hem 't licht Niet met zijn lamp begeeft.
Betreedt den Weg! Het vleesch bedriegt zich zelf: De toorn is smart, de hartstocht bitter wee.
Betreedt den Weg! Eén boezemzonde dood Is reeds een reuzenschreê
Betreedt den weg! Ginds bloeit het heelend kruid, Dat allerwege vreugdebloemen spreidt.
Daar welt de bron, die allen laaft. Elk uur Is daar een zaligheid!



De Wët is t kost'lijkst edelsteen. Haar zoet Beschaamt den honigraat. Niets evenaart
w ,Zau g lf Ziet hier haar Vyf Geboón. Wel hem, die ze bewaart:
Gij zuk niet dooden, daar de hand, die moordt Ook t nietigst schepsel in een loopbaan stoort.
Hf6,;cP^ar"e' ™aar neem nimmer met geweld Of list hebzuchtig and'rer goed of geld.
Spreek leugentaal noch valsch getuigenis Daar waarheidsliefde een blijk van reinheid is.
Mijd dranken, die beneev'lend zijn voor 't brein chuw t Soma-sap. Houd geest en lichaam rein.
Begeer niet 's naasten vrouw. Zorg dat ge u wacht Voor zonde in 't vleesch, die zede en weWerkS
Zoo sprak de Meester van den heil'gen plicht Die geJdt voor vader, moeder, broeder*? kind; En leerde, hoe, wie niet met forschen ruk Den zinnen-boei verbreekt, wie, zwak van ffanj?
Zoo ri^W6g mUdt^ Zijn l6Ven in het vleesi g' Zoo richten moet, dat hij zijn liefdewerk
lrouw eiken dag volbrengt en op den Weg-
Zijn eerste schreden met oprechtheid zet,
Ootmoedig, rein, meelijdend, met een hart
Voor al wat, als hij zelf, het leven smaakt;



Een vreemden droom. — Verg. Kern, Geschiedenis van het Buddhisme; Haarlem, bij H. D. Tjeenk Willink, blz. 21.
Blz. 3. Ver van 'tpaleis. — In het lustbosch Lumbini, eenige uren oostelijk van Kapilawastu, waar zij passeerde op weg naar Dewahrada. Zie Kern, blz. 23 vv.
Blz. 3. Tweeëndertig merken. — De Buddhisten tellen tweeëndertig kenmerken op van Buddha's volmaakte schoonheid. Zij zijn medegedeeld door Burnouf Lotus p. 616 s. Beal, Romantic Legend of Sakya Buddha, p. 55. Koppen. Religion des Buddha, I, S. 433, en Spence Hardy, Manual of Buddhism, p. 382. Vergelijk ook Kern, blz. 58 en 22 vg.
Pages. — De Gandharva's. Verg. Kern, blz. 24. De wezens, hier voorgesteld als fraai gedoste ruiters, zijn de wolkenpaarden der oude Indische mythologie, ook hemelsche muzikanten.
Wichelaars. — Brahmanen, die den droom van Maya uitlegden en aan het doopmaal van Siddhartha voorspelden, dat hij öf een wereldregent öf een Buddha zou worden. Zie Kern, blz. 28 vg.
Blz. 4. Den schal. — De zeven bezittingen, hier vermeld, beantwoorden aan de zeven zinnebeelden van den Buddha, waarmede zijne vereerders hunne altaren versieren. Ratna beteekent kleinood.
Ten feest. — De Buddhisten vieren jaarlijks feest ter eere van Buddha's verschijning. Ook is er sprake van een feest der „naamgeving" op den vijfden dag na Buddha's geboorte. Zie Rhys Davids, Het Buddhisme en zijn Stichter, vertaald door



J. P. van der Vegte, Amsterdam bij J. H. de Bussy, blz. 228 Vg Kern, blz. 28 vg.
Blz. 5. Avondgrauw. — In het oorspronkelijk staat evening sky, de naam, dien de juweliers in Turkestan geven aan een blauwachtig groene turkoois.
Sandelhout. — De santalum album, een hooge boom van Zuid-Azië met welriekend hout.
Vijgeboom. — De ficus religiosa, die voor de Buddhisten dezelfde beteekenis heeft, als voor de Christenen het kruis, omdat Buddha onder zulk een boom de macht van het kwade overwon en tot kennis der waarheid kwam. Rhys Davids, blz. 45 en 47 vg. Volgens een andere voorstelling daalt Ast/a uit den hemel neer. Kern, blz. 25 vgg.
Uw rooden glans. — Uit Buddha's voorhoofd tusschen de wenkbrauwen kwam, volgens de overlevering, een lichtstraal voort, die zelfs de donkerste diepte verlichtte.
Uw voetspoor. — De Buddhisten tellen een menigte, soms 216, zinnebeeldige figuren op, waaraan men de voetzool van Buddha zou kunnen herkennen.
De tachtig kleine teek'nen. — Te vinden bij Burnotif, Lotus, appendice VIII, s. 553—622. Spence-Hardy, Manual of Buddhism, p. 383. Zij worden gezocht in kleur, vorm, stand, verhouding enz. der verschillende lichaamsdeelen.
Blz. 7. Met elke lettersoort. — Buddhistische legenden spieken van vierenzestig alphabets, die de jeugdige Buddha kende. Verg. Kern, blz. 33.
Blz. 8. Tien millioenen. — In het origineel staat ten crores. Een crore is r,000,000.
11



Blz. ii. Een zwaan. — Soortgelijke verhalen deelen mede, dat Buddha wild uit de strikken van een jager, een duif uit de klauwen van een sperwer redde, enz.
Blz. 12. De vreugd der lente. — Buddhistische legenden laten het hier verhaalde plaats grijpen op een ploeg- of landbouwfeest. Verg. Rhys Davids, blz. 230 Kern, bl. 31.
Blz. 13. Honigvogellje. — In het Engelsch sunbird, behoorende tot de familie der Neciarinaeën.
Kopersmid. Elders hamersmid, een groen en rood vogeltje, dat dagelijks een geluid maakt als een smederij in de verte.
Bijeneter. — De merops apiasler, behoorende tot de orde der gevliesde snelvliegers, in warme streken, vooral in Afrika en Zuidelijk Europa inheemsch.
Eekhoorn. — Dit bekende dier komt in de boschrijke streken van alle werelddeelen, behalve van Australië, voor.
„Negen bruine zusters." — Kleine grijze vogeltjes, die steeds in groepen van zeven of negen in het struikgewas huizen.
Blz. 13. Koningsvisscher. — De mughi-bagh, een zwart en witte ijsvogel (alcedo ipsida), naar de leus van Willem den Zwijger Saevis tranguillus in undis.
Eiber. — In het origineel staat reiger. Beide vogels worden in Indië aangetroffen.
De Pauw. — Oorspronkelijk behoort de pauw in Indië thuis. Eertijds heette het, dat Alexander de Groote hem vandaar naar Griekenland over-



bracht. Victor Hehn betoogde in zijn „Kulturpflanzen und Hausthiere", dat hij er reeds tijdens den Peloponnesischen oorlog, zoo niet vroeger, te vinden was.
Blz. 14. De alcyon. — De gevliesde snelvlieger. waartoe de merops, de alcedo en de dacelo behooren. De laatste vooral houdt in tropisch Azië verblijf.
Blz. 14. Met gekruiste knie. — De gewone houding der Buddha-beelden.
De „ Weg". — De gewone uitdrukking voor de middelen, die Buddha aanbeval om vrede en volmaking deelachtig te worden.
Blz. 21. Den kamp. — Volgens een andere voorstelling gaat een priester van huis tot huis rond om een vrouw te zoeken, die aan een zeker aantal door Buddha zelf gestelde eischen beantwoordt. Ook is sprake van een wedstrijd, gehouden, als Siddhartha na zijn huwelijk beschuldigd wordt de manlijke oefeningen, voor een vorst en legerhoofd onmisbaar, te verwaarloozen. Verg. Rhys Davids, bl- J5» 34; Kern, bl. 34 vgg.
Blz. 26. 'k Herinner mij. — Buddha verklaart de lotgevallen der menschen in zijn prediking gaarne met een beroep op vroegere bestaansvormen. De bronnen spreken van 550 verschillende vormen, waarin hij zelf achtereenvolgens geleefd zou hebben. Zie Spence Hardy p. 102. Koppen, S. 320.
In 't riet. — In 't oorspronkelijk staat reedy jheel. Jheel is een poel of moeras.
Blz. 35. Uw snoer. — Zie een soortgelijk verhaal bij Rhys Davids, bl. 37.



Drievuldig toevluchtsoord. — Toespeling op de drieledige belijdenis: „Ik neem mijn toevlucht tot Buddha! Ik neem mijn toevlucht tot de Wet! Ik neem mijn toevlucht tot de Kerkgemeenschap!"
Hoe leven. — Zie over de regels voor het monnikenleven Rhys Davids, bl. 183 vgg.
Blz. 157. Ter erfenis. — Zie het gesprek tusschen vader en zoon over de erfenis bij Rhys Davids, bl. 82 vgg., Kern, bl. 105 vgg.
Regentijden. — De tijd tusschen de volle maan in Juli en die in November, hier voor een geheel jaar genomen.
Blz. 157. Gegrift in rots. — Zie de mededeelingen dienaangaande bij Rhys Davids, bl. 274.
Hoe Buddha stierf. — Zie bij Rhys Davids, bl. 232 vg. Over het gebeurde tijdens de vijf-enveertig regentijden, zie aldaar bl. 85 vgg.



BIJLAGE B.
VERKLARING" VAN VREEMDE WOORDEN EN EIGENNAMEN.
A.
Abab, i met 77 nullen, zie bij koti.
Abhijnd, „bovennatuurlijke kennis" of „helder inzicht", een der vormen van Dhy&na. Er is sprake van vijf Abhijna's: 1 °. het vermogen om van gedaante te veranderen; 20. met één blik alle werelden te overzien; 30. het geluid van alle werelden te hooren; 40. de gedachten van alle schepselen te lezen; en 50. zich A geheel zijn voorbestaan te herinneren. Bl. 110.
Acarya, titel van een leermeester.
A(6ka, de jonesia asoka, een boom van matige grootte, tot de klasse der leguminosen behoorende, met oranjekleurige, later in rood overgaande, bij nacht welriekende bloemen van buitengewone pracht. Volgens een indische fabel openden de bloemen zich zoodra een vrouw haar naderde. Bl. 125.
A(wa-ralna, het kostelijk paard, een der zeven schatten van den Buddha. Bl. 4.
A(wajit, zie bij Kaundinya.
Aldra of Ara/a kaldma, een brahmaan, bij wiens wijsheid Siddhartha vruchteloos licht ging zoeken. Bl. 91.
Amitaya, „onmetelijkheid".



Amrit, amriia (= ambrosia), de onsterfelijkheidsdrank, A waarmede de Goden zich voeden.
Ananda, neef van Siddhartha, geboren op den dag, toen hij Buddha werd, zijn leerling, „die het meeste gehoord en 't gehoorde 't best bewaard heeft" en in de legenden het meest genoemd wordt.
Anakajeti sangsdrang enz., een vers uit Dhammapada, ed. Fausböll, S. 28, bij Spence Hardy, Manual of Buddhism, p. 184. Prof. Kern, bl. 73 vertaalt dit lied :
Menige existentie heb ik doorloopen, Al zoekende, doch vruchteloos,
Naar den bewerker van den greep;
Smartlijk is herhaalde wedergeboorte
Veroorzaker van den greep! nu zijt gij ontdekt,
Geen huis zult gij meer bouwen
Al uw ribben zijn gebroken;
De dekkende spits heeft losgelaten
De geest is los geworden;
De gulzigheid heeft een einde genomen.
De „gulzigheid" van den „grijper" doelt volgens prof. Kern oorspronkelijk op de macht, die de zonen maanverduisteringen teweeg brengt. De in den tekst, bl. 139, gegeven vertaling komt meer overeen met de Engelsche, waarin de dichter zich eenige vrijheden veroorloofd heeft. De transscriptie van het origineel komt overeen met die van Spence Hardy.
Angana, het wachtwoord aan de poorten van Buddha's lustslot, eigenlijk, hof, ook lust, onreinheid. Bl. 55.



Anoma, „de luisterrijke", naam van een rivier langs het grondgebied der Koliya's(?)
Antah-kalpa, of antara-kalpa, een „tusschen"-kalpa, het tachtigste gedeelte van den tijd, die er verloopt tusschen het ontstaan en het vergaan van een wereld. Bl. 8.
Ardti, „ontevredenheid", „afkeer", een booze geest, die het goede streven der menschen zoekt te verijdelen; dochter van Mara. Bl. 103.
Arjuna, de „witte", een (^akya-prins, die door Siddhartha in een ruiterkamp overwonnen wordt. Bl. 21.
Arüpardga, de zevende der tien hoofdzonden, het verlangen naar een leven in den hemel, letterlijk: naar een bestaan zonder vorm. Bl. 108. Rhys Davids, bl. 134.
Asankya-kalpa, een „onberekenbare" kalpa, twintigmaal langer van duur dan een antah-kalpa. Bl. 8.
Asita, „de zwarte", bijnaam van Dewala, een kluizenaar van het Himalaya-gebergte, die Siddhartha bij zijn geboorte komt begroeten. Bl. 5.
Attala, zie bij koti.
Altawada, de eerste der tien hoofdzonden, de zelfzucht; elders Sakkaya Ditthi, de zelfbegoocheling. Bl. 104. Rhys Davids, bl. 134.
Awidyd, „onwetendheid", de twaalfde der Nidana's. Bl. 112. Ook de tiende der tien hoofdzonden. Bl. 108. Rhys Davids, bl. 134, 265.
B.
Baibhara, zie bij Bipulla.
Bansuli, een rietfluit.



Gundhika's, zie bij kóti.
Guru (= rabbi), leeraar, geestelijke leidsman.
H.
Hanuman, een held uit het heldendicht Ramayana, de wonderachtige aanvoerder van een leger apen en beren, die Rama dienden in zijn strijd tegen Ravana. Oorspronkelijk een windgod.
Hasta—Jelini, eigennamen van vrouwen. BI. 40.
Hastagiri, een berg, in de nabijheid van K&nci, een der zeven heilige steden.
Hasti-ratna, de kostelijke olifant, een der zeven schatten van den Buddha. BI. 4.
Hastinpur, hoofdstad van de Kaurava's, noordelijk van Delhi, aan een voormalige bedding van de Ganges.
Howdah, de zitplaats op den rug van een olifant.
I.
Iddhi, of irdhi, wond er vermogen als vrucht van geestverrukking. Zie Rhys Davids, bl. 213 vgg.
Indra, de hemelkoning, de God van den hemel als donderaar.
Jngga, zie bij katha.
Istri-ratna, de kostelijke vorstin, een der zeven schatten van den Buddha. Bl. 4.
J-
Jai! een victoriekreet.
Jambu, de jambosa of rozenappel, een myrtacee, wier sappige vruchten in Indië veel gegeten worden.
Jelini, zie bij Hasta.



Jh&na's, „wagens" of „vaartuigen", waarmede men over den oceaan van zonde en lijden het Nirwana bereikt, een zeer gebruikelijk beeld voor de middelen, die het Buddhisme daarvoor aanbeveelt. Rhys Davids, bl. 246 vgg. Zie ook bij Dhyana.
Jn&na-kand, het „boek der kennis", nl. der hoogere kennis, gnosis. Bl. 91.
Jujube, de rhamnus zizyphus of zizyphus vulgaris, borstbessenboom.
Jungle, met struiken begroeid, bijna geheel woest land.
K.
Karna, „begeerte", de vierde der tien hoofdzonden, ook de liefdegod. Bl. 105. Rhys Davids, bl. 134.
Kanlha-steen, een halssteen of halssieraad.
Kanthaka, Siddhartha's paard, het zonnepaard der oude mythologie.
Kapilawastu, „Gele stad". Buiten Buddhistische bronnen wordt de stad niet vermeld. Zie bij Quddhodana.
Karma, de vergeldingsleer, die aanwijst, hoe 's menschen lotgevallen bepaald worden door zijn „doen" ; hoe „verdienste en schuld" als de schaduw het lichaam volgen en het lot van ieder volgend leven bepalen. Zie Rhys Davids, bl. 124 vg.
Karma-khnd, het „boek der plichten". Bl. 91.
Karunda of Korinda, een laag struikgewas, dat in de indische vlakten groeit.
K&tha — Sarwanikshepa, verschillende telmethoden. Bl. 9.
Kaundinya, Bhadrika, Afivajit, Washpa Mahanaman, vijf leerlingen van Udraka, alle volgelingen van Buddha. Bl. 123. Kern, bl. 84.



Khamba, zie bij kêii.
Kisagótami, vrouwennaam. Verg. Rhys Davids, bl. 162 vg.
Koh&na, de hedendaagsche naam van de rivier Rohini.
Koïl, misschien de Kokila of indische koekoek, om zijn liefelijk gezang door dichters vaak vermeld.
Koss, een onbepaalde lengtemaat, even als ons „een uur gaans."
Koli — padumas, enorme groote getallen, b. v. kóti = 10.000.000; ninahut= I met 35 nullen; kumuds = 1 met 105 nullen; padumas — I met 119nullen. Bl. 8.
Koli — k&tha, zie bij K&tha.
Krishna, de „zwarte", een der groote helden van het Mahabharala; hij wordt voorgesteld als een openbaringsvorm van Wishnu, een der oude Indische goden.
Kshatriya, een lid van den krijgsmans- of ridderstand.
Kumbhanda's, dienaren van den Heer van 't Zuiden. Bl. 3.
Kü(a, de poa cynosuroïdes, een grassoort met hooge halmen, van talrijke lange bladeren omgeven; zij werd veelvuldig bij godsdienstige plechtigheden gebruikt.
L.
Lakk of Laksha, 100.000.
Lakshmt, Godin van het geluk, echtgenoot van Wishnu, als Aphrodite uit de zee geboren. Ook eigennaam van een vrouw.
Lanka, het eiland Ceylon.
Lazuli, de lazuursteen, een hemelsblauwe steen, die in Indië voorkomt en tot het versieren van bouwwerken gebezigd wordt.
Likhya, beteekent eigenlijk neet luizenei; naam van een maat. Bl. 9.



Limbo's, de oorden, waar de goede zielen vóór de verlossing vertoeven. Letterlijk de randen, de voorportalen. Vergelijk het fransche limbes.
Linga, een zuil of kegel, zinnebeeld van de vruchtbaarheid.
Lota, een pot.
Lotus, de nelumbium speciosum, een waterplant, die in Azië menigvuldig voorkomt.
M.
Madhyacar-Sikhyani, namen van verschillende schriftsoorten of talen, waarvan de verklaring onzeker is. Bl. 7.
Maha-kalpa, „groote"-kalpa, viermaal langer van duur dan een asankhya-kalpa.
Mahanaman, zie bij Kaundinya.
Mahaprajapati, of Prajapati Gautami, naar de legende zuster van Maya, als zij vrouw van (^uddhodana. Praj&pati is de vrouwelijke vorm van den naam, in de wedische theologie aan den hoogsten God gegeven.
Maharaja, groote koning, keizer.
Maha-Sammat, de eerste koning der tegenwoordige wereld, tot wien de Qakya's met hun stamboom opklommen.
Mahüa, een Bengaalsche woudboom.
Maidan een plein of renbaan.
Malaya een bergketen in den Dekhan.
Malway's sluimervelden, een toespeling op de papavercultuur in Malwa, ten dienste van de opiumfabricage. Bl. 71.
Mana, zie bij Madhyacar.



Mangal, zie bij Madhyacar.
Mango of Mangoe, de mango-boom of mangifera indica, behoorende tot de terebinthiaceeën, in Oost-Indië algemeen.
Mano, de hoogmoed, de achtste der tien hoofdzonden. BI. 108, Rhys Davids, bl. 134.
Mantra's, gewijde liederen, zooals die, waaruit de vier Sanhi/a's, of liederenbundels van den Weda bestaan.
M&ra, de God des doods en der zinnelijke liefde, heer van het rijk der zinnelijkheid, van daar de Verzoeker of de Duivel. BI. 104. Zie zijn strijd tegen Buddha, Kern, bl. 66 vgg. 75.
Maudgaly&yana en Qariputra of Moggall&no en Sariputla, de model-leerlingen van Buddha, de leerlingen, „van de rechter- en de linkerhand", die als heiligen vereerd zijn. Bl. 136. Kern, bl. 92 vg.
Maya, vrouw van koning Quddhodana, eigenlijk: de goddelijke kracht, ook de wereld als begoocheling.
Meru, de berg, die het middelpunt der wereld uitmaakt, ook Sumeru genoemd.
Mesha, de Ram, een der twaalf teekenen van den dierenriem.
Mlech, Mleccha's, barbaren, welschen, niet-arisch sprekende, oude bewoners van Indië.
Mógra, de indische jasmijn. De jasminaceeën zijn planten van tropisch Azië.
Moh&na, een rivier in de nabijheid van Gayd.
Mohra, de pavonia odorata, een Oost-indische malvacee, met gele en roode bloemen.
Mudrd, eigenlijk: zegel, het wachtwoord aan de poort van Siddhartha's lustslot. Bl. 55.



Munda-rots, een heuvel in de nabijheid van Benares.
Munja-gras. saccharum munja, waarvan de heilige koord der Brahmanen gemaakt wordt.
Mussuks, lederen zakken, waarin water vervoerd wordt.
N.
N&ga's, „nikkers", het gevolg van den Heer van 't Westen. Bl. 4.
Nagara, naam van een dorp, waarin men gemeend heeft een overblijfsel van het oude Kapilawastu te herkennen.
Nagri, zie bij Madhyacar.
Nahut, 1 met 28 nullen, zie bij kóti.
Namarüpa, „naam en vorm", de negende der Nidana's.
Nanda, stiefbroeder van Buddha, later zijn volgeling, die om zijne hooge mate van zelfbeheersching door hem geprezen wordt.
Nandadewi, de Godin der vreugde, bijnaam van Gauri of Dutgd en andere Godinnen.
Nasyami aham bhü nasyati lokah, letterlijk: „ik, aarde, verga; de wereld vergaat." Bl. 122.
Nautch-danseressen, indische danseressen van verdachte reputatie, aldus genaamd naar nath, dans.
Nelumbo, nelumbium, de familie, waartoe de lotus behoort.
Ni, zie bij Madhyacar.
Nidana's, „oorzaken" van levensverschijnselen. De Indische wijsgeeren noemden als zoodanig twaalf: 1. ouderdom en dood, 2. geboorte, 3. mate van verdienste en schuld, 4. streven, 5. dorst, begeerte, 6. aandoening van genot, pijn, enz. 7. gewaarwording, 8. zes zintuigen, 9. naam en vorm (indivi-



dualiteit), 10. bewustzijn, gevoel, n. neiging (geneigdheid en afkeer), 12. onwetendheid. De zuidelijke Buddhisten spreken van I. dwaling, 2. karma, 3. bewustzijn, 4. naam en vorm, 5. zes zintuigen, 6. aanraking, 7. gewaarwording, 8. begeerte, 9. gehechtheid, 10. bestaan, 11. geboorte, 12. lijden.
Niem, een boom met schoone purperen bloesems.
Nigrêdha, een boschje in de nabijheid van Kapilawastu.
Nilajjan, de grootste zijtak van den Phalgu.
Nirwana, „uitblussching" van het leven of van het zinnelijk leven in den staat der volmaking, het ideaal der Buddhisten. Rhys Davids, blz. 136 vg.
Nullah's, ravijnen, die in den regentijd rivieren zijn.
Numdah, wollen stof, vilt, het kleed onder het zadel.
O.
Om, aum, het symbool van den Algeest. Het woord werd langgerekt uitgesproken als middel om in geestverrukking^ te geraken.
Om mani padme, Om ! Een formuliergebed van bijzondere kracht. Letterlijk: O de edelsteen in de lolos! amen. Misschien is het oorspronkelijk een aanroeping geweest van een Buddha, die uit een lotos zou geboren zijn. Later werd iedere lettergreep een symbool van een der zes groote deugden Rhys Davids, bl. 259 vg.
Om latsavitur enz. zie bij gayalri.
P.
Palsa, de satijnboom, Chloroxulon Swietenia, van de familie der Meliaceeën, in Azië inheemsch.



Paramanu's „atomen", naam van een maat. BI. 10.
Parasükshma „het allersubtielste", naam van een maat. BI. 9.
Parusha, zie bij Madhyacar.
Parwaii, de vrouw van Qiwa. Zij heet ook Umd, Durga of Kali.
Parya's, onreinen, die nog beneden de Cüdra's stonden.
Patigha, de haat, de vijfde der tien hoofdzonden. BI. 108. Rhys Davids, bl. 134.
Phalgu, een rivier in de nabijheid van Gayd.
Prets, de preta, schimmen van booswichten, die men door offers te vriend hield.
Pundarikas, 1 met 112 nullen, zie bij Kolt.
Purdah, een gordijn.
R.
Radha, op bl. 97 de naam van Sujald's dienstmaagd, elders Püra geheeten, Kern, bl. 60 vgg.; op bl. 29 de minnares van Krishna, heldin van het insgelijks door Edwin Arnold vertaalde lyrische gedicht Jayadeva.
Rdgd, „wereldsch genot", een dochter van Mdra. Bl. 103.
Rajagriha, „koningshuis", de stad van koning Bimbisdra, hoofdstad van Magadha, 16 Eng. m. ten Z. W. van Behdr, de plaats, waar het eerste Buddhistische concilie gehouden werd. De overblijfselen der stad zijn nog aanwezig en als doel van bedevaarten in eere. Zie bij Gayd.
Rajaputra, koningszoon, vorst.
Rdm, gelijk Rdma naam van den Buddha in een van zijn vroegere bestaansvormen. Bl. 130.



Rama, een openbaringsvorm van Wishnu, den zonnegod. Zijn naam werd aangeroepen bij lijkplechtigheden. BI. 50. Te zijner eere werd feest gevierd.
Ramma, Suramma en Subbha, de namen van Siddhartha's woningen beteekenende: liefelijk, verkwikkelijk.
Ran, de woestijn.
Ralnagiri, zie bij Bipulla.
Rhishi, oude dichters en profeten.
Rhishipalana = „de plaats waar de Ziener (de zon) neerzijgt."
Rohini, de tegenwoordige Kohana, een stroom, die in de Rapti uitloopt, wel te onderscheiden van de tegenwoordige Rohini, die in de Gandaki vloeit.
Rüparaga, de liefde tot het aardsche leven, de zesde der tien hoofdzonden. BI. 108. Rhys Davids, bl. 134.
S.
Sabba papassa, een spreuk, die menigmaal in de monumenten op Ye dhamma volgt. Letterlijk:
Onthouding van alle zonde,
Verwerving der deugd,
Het eigen hart reinigen,
Dat is de leer van Buddha.
Spence Hardy, Manual of Buddhism. p. 203, Kern, bl. 93, Rhys Davids, bl. 77.
Saffloer, de carthamus tinclorius, een tubuliflora, behoorende tot de compositae. Uit de bloemen wordt een gele verfstof bereid.
Sailagiri, zie bij Bipulla.
Sakwal, de groote kring of bergketen, die als een ring



elke wereld omringt, vandaar ook de naam voor een „wereld" in haar geheel.
Sal, Sdla, de vatica robusla, een hooge, statige boom, behoorende tot de diplerocarpaceeën.
Sammd-sambuddha, „de volkomen verlichte"; een zeer gewone eeretitel van Buddha. Bl. 109.
Sangha, „vergadering, gemeente", de orde der bedelmonniken.
Sankhara, „volmaking", doch ook „stof", en de „zinnen" (de vijf skandha's) en van daar de macht om te herleven; de elfde der Nid&na's. Bl. 112.
Sansdr, een Bengaalsche woudboom.
Sari, een katoenen kleed door de Indische vrouwen gedragen.
Sdriputta, zie bij Maudgalyayana.
Sarsuti, een riviertje.
Sarwanikshepa, zie bij Kdtha.
Sendni, naam van een dorp. Het woord beteekent eigenlijk legerhoofd. Bl. 96.
Sesamum, de sesamum indicum, een oliehoudende plant, die in Indië in keuken en apotheek veel gebruikt wordt. Ook bij zeepbereiding doet zijn olie dienst.
Sier, het indische pond.
Sorbet, een soort van limonade.
Siddhdrtha, nevenvorm van Sarwdrthasiddha, „die de vervulling van al zijn wenschen verkregen heeft."
Sikhyani, zie bij Madhyacar.
Silabbat-paramdsa, het hechten aan vormen, de derde der tien hoofdzonden. Bl. 108. Rhys Davids, bl. 134.
Stngala, bl. 155. Zie het verhaal van dezen huisvader bij Rhys Davids, blz. 174 vgg.



Sinhahdnu, „die een leeuwenkinnebak heeft", grootvader van Siddhdrtha. Latere berichten verhalen van zijn boog, dat duizend mannen hem niet konden spannen en dat zijn schot 7000 mijlen ver gehoord werd. Bl. 23.
Sitd, „ploegvore", vrouw van Rdma. Zij volgde haren man in ballingschap, maar werd hem ontroofd door Ravana, op wien hij haar moest heroveren. Ofschoon zij door een vuurproef hare deugd bewees, werd zij door haren echtgenoot gewantrouwd en naar een klooster gezonden, waar zij moeder werd van Kusa en Lawa. Rama erkende deze zonen en riep zijn vrouw terug. Daar zij evenwel haren smaad niet kon vergeten, riep zij om hulp tot hare moeder, de aarde, die haar tot zich nam.
Si/ar, een driesnarige guitaar.
Skandka's, de vijf eigenschappen der zinnelijke wezens, de elementen van 't lichamelijk bestaan: nl. vorm, gewaarwording, waarneming, onderscheiding en bewustzijn. Rhys Davids, bl. 110 vgg.
Smriti, „herinnering", de overlevering, waartoe o. a. de hulpwetenschappen behooren, die noodig zijn om den Weda te verstaan, het werk van met hooger inzicht begaafde Rishi's. Bl. 91.
Soerma, een antimonium-praeparaat om de randen der oogleden mee zwart te kleuren.
Soma, de bedwelmende drank, in Indië uit sarcostemma viminale of asclepias acida, elders uit andere planten bereid; het voornaamste bestanddeel bij het heiligst offer.
Sóna, een rivier, die bij Pataliputra in de Ganges stroomt.