Palmitine Zeep en
Cocos Ro2en2eept
merk het „Anker"
zijn de meest ge-
wilde Nedeplandsehe
Toilet-Zeepen.
JANSEN* TlLANUS
gewaarborgd. ^ uati Weike serfstof ook
GEBRs. DOBBELMANN,
HST IJMEGEKT.
HOOFD-VERKOOPERS:
te ROTTERDAM: J. J. HE1JNE, Groote Markt 13; M. BALJON TIGCHELMAN,
Noordblaak 59, A. SCHRÖDER 6 Co., Westnieuwland 11. te AMSTERDAM: BISPINCK KUNDERT, Kalverstr. 101, Rokjn 90, G. W. VON
SCHMIT & Zn., Leidschestr. 3, Magazijn „de Vlht", w. A. SCHADE 6 ZONEN,
Nieuwendrjk 237, Filiaal Pal. v. Volksvlijt (Westz.), ROELAND DE WILDE Pzn.,
Manufaeturen-Magazijn „de Amstel", Van Woustraat 9i, hoek Hemonylaan;
A. SCHRÖDER 8. Co., Leidschestraat 32 34, enz. te DEN HAAG: A. SCHRÖDER 6 Co., Groenmarkt 5, 1SER1EF 6 Co., Vene-
straat 1618, VEREENIGDE LINNEN- EN KATOEN-INDUSTRIE „TWENTHE",
Piet Heinstraat 18. te UTRECHT: G. H. VAN DER SANDT » Co.
JCn vci-dcr in de voornaamste plantint vcri.-rijybnar. Waar geen verkoopers, levering rechtstreekse}!.



De Regeering van Koningin Wilhelmina.
Hare Inhuldiging, Hare Eerste Regeeringsjaren, Hare Verloving.
H. M. KONINGIN WII-HELMINA DER NEDERLANDEN.



Inhuldiging.
HEERLIJKE week van September 1898! Heerlijke herinnering bij de gedachte aan die dagen !...
't Is als een kaleidoskoop van kleuren, een grammophoon van klanken, een chaos van jubel en gejuich, die we langs oog en oor, als een schemering uit die vreugdedagen, in onze herinnering voelen voorbijgaan...
Hoe zijn we in de moeilijkheid, nu, na meer dan twee jaren , nog een weerklank te geven, een indruk van het feestgevoel, dat we allen ondervonden, — een idee ook van den plechtigen indruk, waaronder we allen verkeerden...
Daar was reeds de 31e Augustus.
We voelden het wel: dat was toch eigenlijk de dag, dien we als den gróóten dag moesten beschouwen : de dag, van de meerderjarig-wording van onze beminde Koningin , de laatste telg uit het' roemrijke Huis van Oranje !
Rotterdam had dat wèl gevoeld.
Met meerdere , kleinere plaatsen in den lande , had de groote koopstad den achttienden verjaardag van haar Koningin beschouwd als den feestdag bij uitnemendheid , voor alle steden , die niet regelrecht bij de Plechtige Inhuldiging op 6 September betrokken waren.
En
Rotterdam
heeft feestgevierd, op dien éénen , gróóten dag, als misschien nooit te voren !
Moeten we nog herinneren aan die plechtige reveille op het Beursplein , 's morgens om zeven uur, toen daar
en van nog vroeger: een praalwagen b.v. van het Slot Dillenburg; praalwagens op het gebied van schoone kunsten en wetenschappen, van handel en scheepvaart en nijverheid; groepen uit Nederland's historie en uit het doorluchte 'Oranjehuis, en tal van corporaties, die er een plaats in innamen. Daar was voor elk wat wils, voor grooten en kleinen.
Voor de kleinen waren ook volksspelen ingericht, en zang- en muziekuitvoeringen ; voor de grooten was er kerkconcert en planting van Wilhelmjna-boomen in Stadspark en Diergaarde. De onthulling van de Wilhelmina-fontein op Feijenoord , een geschenk aan de Stad door de bewoners van de wijk, was een moment van beteekenis. Maar het hoogtepunt werd toch bereikt 's avonds, toen de stad schitterde van feestlichten; toen een weergalooze illuminatie de anders zoo drukke handelsvtste omschiep tot een sprookjesstad uit het wondere Oosten; toen feestmuziek_ schalde over de fantastisch verlichte straten... En van dit alles blonk uit: de verlichting van de rivier! Wie dat niet gezien heeft, heeft een misschien nooit meer terugkeerende lichtfantazie verzuimd! De groote kolossen, koopvaarder*- uit alle werelddeelen , in lange rijen, langs alle hoofdlijnen verlicht, als helle spoken, doodstil op de rivier... Daarboven een heldere, fraai-uitgesterde hemel, de silhouetten der huizenrijen langs de kaden donker afstekend tegen het staalblauwe azuur. En op een gegeven moment het begin van een schitterend vuurwerk, welks lichten en fantazieën , weergekaatst in het glad-effen diep-donkere water, een effect teweegbrachten, ongestoord door eenig windzuchtje, ongehinderd door eenig rookwolkje...
Do Reveille te Rotterdam, 31 Aug.
-waarmedeHfeitelijk de feestelijkheden in verband met de Inhuldiging- werden geopend.
duizenden en duizenden geschaard stonden om en in de omgeving van die muziekkorpsen , stafmuziek van schutterij en weerbaarheid , hoornblazers en mariniers , — en toen zich die korpsen in vier richtingen verspreidden , als om naar alle deelen der stad de feestklanken te brengen van dien blijden dag van 31 Augustus, Koninginnedag van 1898... Een onvergetelijk schouwspel, éénig in de annalen van Rotterdam's historie.
Reeds hadden de klokken van alle torens den jubeldag ingewijd... Straks zou koraalmuziek klinken van den grooten Sint-Laurenstoren.
En terwijl uit alle oorden des lands de treinen en de booten hun volgepropte ruimtn ontvolkten aan station en aanlegplaats; terwijl Rotterdam glinsterde in zonnegloed, sierlijk en kleurrijk, als een feeststad in het gloeiende Zuiden ; terwijl duizenden en tienduizenden toestroomden om met de bewoners te jubelen en te juichen en te zingen ter eere van Neêrland's fiere Koningin, — terwijl werden de groote toebereidselen gemaakt voor het groote nummer van den feestdag: de Historische optocht.
Wat was daar al niet voor gedaan !
Onze Zuiderbroeders van Vlaanderenland , — zij weten zoo'n „cortège" wel te „arrangeeren"... Maar wij, koele Hollanders , die niet ruim genoeg in den zak tasten voor zoo iets , — wij brengen er niets van terecht.
Zoo waren de opinies van pessimisten en Nurksen.
Maar wat zijn ze beschaamd !
Rotterdam's optocht bleek geslaagd te zijn , — geslaagd, naar ieders voldoening.
Daar was trouwens van alles: uit den tijd van de Geuzen
Rotterdam heelt Koninginnedag van het „Kroningsjaar" met gulden letteren in zijn archiefboeken gememoreerd.
Tusschen 31 Augustus en 6 September, den dag der Inhuldiging, in, hebben verschillende steden feestgevierd.
Wanneer we, als chroniqueur, onze gedachten laten gaan over wat er in die dagen is gefeest en gejubeld, dan gelooven we als nummer één in de rij dier steden te mogen noemen : de aloude bisschopsstad
Utrecht,
dat op zeer bizondere wijze van zijn vreugde met het groote feit heeft doen blijken.
Utrecht toch" had vier dagen lang zijn poorten voor den feesteling geopend: van 31 Aug. tot en met 3 September.
Eiken morgen was er reveille door de muziekkorpsen van het garnizoen en koraalmuziek van den statigen Domtoren. Den geheelen dag door was er muziek- en zanguitvoering op verschillende punten der stad. Onze groote Richard Hol had er een Kronings-cantate voor gemaakt, een ander componist liet een kinder-cantate door tweeduizend kinderen uitvoeren in de open lucht. Een nationaal festival verhoogde de aantrekkelijkheid der concerten, — natuurlijk onafgescheiden van de onontbeerlijke optochten, waaronder ook 's avonds , met fakkellicht.
Maar het pièce de rêsistance waren toch de OudHollandsche tafereelen van het volksleven en de krijgsbe-



drijven uit de 17e eeuw. Daaraan was bizonder veel zorg besteed. Hoe vele aangename, verfrisschende momenten hebben die sierlijk uitgevoerde oefeningen den toeschouwers toen bezorgd!
Doch laten we niet te ver uitwijden: we hebben nog heel wat te herdenken. Constateeren we alléén , dat
alle steden en dorpen in den lande.
het feest der meerderjarigwording en der inhuldiging van onze geliefde Koningin, met vreugde en opgewektheid, en onder algemeene deelneming, hebben gevierd.
. D?ar zou eene Koningin Haar intocht doen , — eene Koningin, jong en schoon en fier en stammende uit het doorluchte Huis van Oranje-Nassau.
Daar zou eene Koningin worden ingehuldigd, — eene Koningin, Wier Volk Haar op de handen droeg, Wier onderdanen Haar aanbaden.
_ Daar zou eene Koningin worden gevierd, — eene Koningin, de Lieveling van heel een roemrijk volk' de laatste Telg van Haar geëerd Geslacht. Amsterdam jubelde.
Daar waren honderdduizenden saamgestroomd uit alle oorden van Europa, van ver over zee, uit alle werelddeelen.
En 't volk, het Amsterdamsche volk, had begrepen wat dat zeggen wilde.
De intocht te Amsterdam op het oogenblik, dat de Brandweer de Koninginnen salueerde.
We kunnen ons echter op deze wijze niet geheel van de zaak afmaken. Daar zijn twee steden: Amsterdam en 's Gravenhage, die bepaald een afzonderlijke bespreking vragen.
Amsterdam,
de hoofdstad des rijks, de stad waar de plechtige inhuldiging zou plaats hebben ; de wereldstad, waar de vertegenwoordigers van binnen- en buitenland waren saamgestroomd om getuigen te zijn van de grootsche plechtigheid; Amsterdam, waar in die dagen de oogen van heel de beschaafde wereld op waren gevestigd, — Amsterdam jubelde.
Het had zijn huizen , zijn straten , zijn pleinen, zijn grachten, — het had alles versierd en verfraaid voor het feest. ^ Bekende mannen, van alle gezindten , hadden zich tot comité s en commissies vereenigd, om de Wereld te toonen hoe Eendracht Macht maakt. En uit die samenwerking was een gehéél ontstaan , zóó schoon , zóó fraai, zóó groot, zóó grootsch, als ooit een menschenoog gezien, als ooit een menschenoor gehoord had.
Zóó was de indruk dien het maakte op vreemdeling en ingeborene , zóó was de algemeene roep!
En toen den 5en September van het jaar 1898, op dien gedenkwaardigen dag, Koningin Wilhelmina Haar plechtige Intocht hield, in gezelschap van Haar geëerde en beminde



Moeder, en omringd van een rijken scoet van edelen en grootwaardigheidsbekleeders , toen was het, als werd een sprookje tot werkelijkheid, als werd een droom bewaarheid... Een langzaam voortschrijdende stoet, waarin de helderste kleuren van uniformen wedijverden met het goud en zilver van galakleedijen ; waarin het warm getrappel .der paarden feestelijk klonk bij de deftige en plechtige stilte der hooge autoriteiten ; waarin de muziekkorpsen vroolijke wijzen bliezen als om 't gejubel en 't gejuich van het volk te overstemmen... En als middelpunt van al dat geflonker, dat geschitter, dat gcruisch — de poëtische verschijning der Heldin van 't feest, de lieve gestalte der Koningin, voortdurend en vriendelijk groetend en wuivend naar alle zijden. 't Was als een wolk van kant en zijde, zooals Zij daar zat in Haar ivoren koets, door acht forsche paarden getrokken. En naast Hare Majesteit Haar Koninklijke Moeder, mèt Haar de ovaties van de opeengepakte menigte deelend...
Dan , de aankomst op den Dam en het oogenblik dat cle Koninginnen op het balkon van Haar Paleis verschenen... Het enthousiasme scheen ten top gestegen.
Maar toch, als we bedenken hoe er gejubeld en gejuicht is den volgenden dag, nadat Koningin WlLHELMINA was ingehuldigd, dan scheen het ons dien dag nog sterker dan op den dag van den Intocht.
Dien tweeden dag — de dag der Inhuldiging!
Onvergetelijk voor hen, die het voorrecht hebben gehad van de plechtigheid getuigen te mogen zijn !
Wij zullen niet in een herhaling treden door opnieuw
En toen , meer in het bizonder tot de leden der StatenGeneraal, met een be.oep op hunne medewerking: „Laat ons samen arbeiden voor het geluk en den voorspoed van het Nederlandsche Volk. Dat zij ons aller levensdoel!"
Het waren geen ijdele woorden , die toen , met eenigszins trillende stem van blijkbare aandoening , werden gesproken ! Het was diepe , ernstige ernst. Geen oogenblik ook — we zijn ervan overtuigd — zullen zij worden beschaamd!...
En dan, Zich van Haar troon verheffend, den hermelijnen mantel in majestueuse houding om Zich heen wikkelend — dan legde de Koningin den eed af, zwerende de Grondwet te zullen onderhouden en te handhaven , de Onafhankelijkheid en het Grondgebied des Rijks met al Haar vermogen te zullen verdedigen en te bewaren , de algemeene en bijzondere Vrijheid en de rechten van al Hare onderdanen te zullen beschermen en de Welvaart met alle middelen te zullen bevorderen , welke de wetten te Harer beschikking stellen , „zooals een goed Koning schuldig is te doen."
„Zoo waarlijk helpe Mij God almachtig!"
Én driemaal klonk het „Hoera!" in de heilige hallen der Nieuwe Kerk, gelijkschallend uit alle monden der van hun zetels verrezen aanwezigen. Plechtig waren deze momenten — onvergetelijk ten eeuwigen dage !
En heerlijk wierp de Oranjezon haar stralen door de hooge vensters van het kerkgebouw, de edele groep op 't podium lichtend in gouden schijn.
Na den eed der volksvertegenwoordigers, hoofd voor hoofd, den roep van den Wapenkoning en de Herauten,
DeHntocht van H. M de Koningin te., Amsterdam Sept. 1898). Koningin Wilhelmina, vergezeld van de Koningin-Moeder, in de met vier paarden bespannen galakoets -rijdt over het Frederiksplein langs de pers-tribune. Naast het rijtuig links, rijdt generaal Jhr. Verspyck; achter het rijtuig, op één gelid, de adjudanten in gewonen dienst van H. M. de Koningin, en daarna, eveneens op één gelid, dt Indische Vorsten.
een beschrijving te geven, tot in finesses, van wat er dien morgen van den 6en September 1898 in de Nieuwe Kerk te Amsterdam gebeurd is. De ruimte, waarover wij kunnen beschikken, laat het niet toe en bovendien — we zouden te zeer in herhalingen moeten treden. Maar toch mogen wij niet onvermeld laten, hoe diep de indruk nog steeds is, hoe grootsch de herinnering aan die indrukwekkende ceremonie, binnen de hooge gewelven van het kerkgebouw voltrokken, in tegenwoordigheid van vorsten en autoriteiten , uit binnen- en buitenland.
Als we ons nog herinneren den schitterenden aanblik , dien deze zeldzame vergadering opleverde, — het ongeëvenaard geschitter van uniformen en galakleedijen van alles wat naam of rang had in den lande , — het onvergetelijk schoone gezang van die keur van Nederlandsche zangers , en clan — de binnenkomst van die gratieuse Verschijning, van onze geliefde Koningin, getooid met den Koninklijken diadeem, omhangen met den Koninklijken mantel!
Dan — de met heldere , heerlijk-welluidende stem gesproken woorden der jeugdige Vorstin, nü voor het plechtige feit staande van Hou en Trouw te zweren aan Haar Volk en zijn Grondwet, van Zich te verbinden tot instandhouding van zijn dierbaarste rechten en vrijheden. Hoe verrassend — indrukwekkend klonk het: „De woorden van Mijn beminden Vader maak Ik tot de Mijne: Oranje kan nooit, ja nooit genoeg voor Nederland doen."
Menig gemoed werd ontroerd, in menig oog blonk een traan bij het hooren van die edele bekentenis...
wordt het Volk, dat in ontelbare drommen, buiten, het gewichtig moment staat af te wachten , plechtig in kennis gesteld met het feit, dat: „Hare Majesteit Koningin Wilhelmina is ingehuldigd". En als een donder van juichkreten , toerollend van het eene eind van den Dam naar het ander, overgenomen in alle hoeken en voortgolvend over de in de op het plein uitkomende straten staande menigte, klinkt het „Leve de Koningin!" —het „Leve wilhelmina !"
En weêr treedt plechtige stilte in, als de zoo juist ingehuldigde Koningin het kerkgebouw verlaat, voortschrijdende tusschen een rij van aanstaande officieren van land- en zeemacht, verdedigers van den vadei landschen grond, om Zich naar Haar Paleis terug te begeven. Doch 't is een stilte, die door een geweldigen storm van juichkreten wordt gevolgd, — een storm die straks nog overtroffen zou worden , toen Hare Majesteit, fier als bij het plechtig moment der Eedsaflegging, in Haar Koninklijken mantel gehuld en voorafgegaan door bazuinblazers, op het balkon van Haar Paleis verscheen. Toen kende de geestdrift geen perken meer, toen waren alle gemoederen ontvlamd en 'was het gejuich en gejubel onbeschrijfelijk, — het grootsch gejubel, dat overging in een plechtig Wilhelmus, uit honderdduizenden monden tegelijk , nadat ook de Koningin-Moeder op het balkon was verschenen. Dat was een hulde, geweld uit het hart van het Volk, géén ceremonie: het was innige, waardige blijdschap met de gebeurtenis van den dag! —







Koningin YVlLHËLMlNA was waardiglijk ingehuldigd, was door Haar volk geestdriftig als de ingezworen Vorstin begroet!
En toen het uur naderde, waarop de ofhcieele Rijtoer door de hoofdstad zou aanvangen, waarbij heel Amsterdam en allen die zich binnen zijn gastvrije muren hadden i-erzameld de jonge Koningin zouden kunnen zien en toejubelen, — toen was 't, alsof alle kalmte onder de menschen was verdwenen, alsof slechts zuidelijke, heethoofdige geestdrift het kalme Holland van altijd had bezield. De geheele tocht door de stad was één lange zegetocht, — een triomftocht zooals wellicht geen vorst, geen overwinnend veldheer er ooit een heeft gehad! Wat moet het den Groothertog van Saksen en den Prins en de Prinses von Wied heerlijk
guldens aan de versiering besteed. Een ieder had gegeven naar vermogen; maar allen deden het: ter eere en ter viering van hun beminde Koningin ! En de Koningin bezocht heel de stad: de armere Jodenbuurt en de Jordaan, zoo goed als de bocht van de Heerengracht!
Dat was een feest, waar Hare lieve Gestalte verscheen!
En steeds beantwoordde de jonge Majesteit het hartstochtelijk juichkrijten met vriendelijk, minzaam buigen en groeten met de hand.
En 's avonds, toen Amsterdam herschapen was in een feeërieke lichtstad, de Duizend en één-nachtsprookjes in werkelijkheid overtreffend, — en toen Hare Majesteiten met Heur gevolg, waarin thans, evenals bij den intocht, de
De Koninginnen op het balkon van het Paleis te 's Gravenhage (9 Sept. 1S9S).
Ie moede zijn geweest te ontwaren — voor de hoeveelste maal thans ! — hoe innig geliefd Hun Koninklijke Bloedverwante door Haar Volk is !
Want deze Vorsten maakten deel uit van het schitterend gevolg, dat de Koningin en de Koningin-Moeder op Haar zegetocht begeleidde, — waren trouwens de gasten van Hare Majesteit gedurende heel de plechtige feestweek.
En hoe zullen Zij de rijke, artistieke versieringen der stad hebben bewonderd, en zich overtuigd, dat men algemeen — rijk en arm — alles had aangewend om Amsterdam op te sieren tot een ware feeststad. In sommige wijken was wekenen maandenlang gespaard, om het huis, het straatje , een feestelijk uiterlijk te geven ; in andere buurten waren duizenden
Indische vorsten waren: prinsen van Soerakarta en Koetei en de sultan van Siak — opnieuw een rijtoer maakten om de aangebrachte illuminaties te bewonderen, — toen was het een herhaling van de middag-feestvreugde, waarbij de lichtzee, zoo mogelijk, de opgewektheid nog verhoogde.
En overal heerschte de volmaaktste orde : geen wanklank werd gehoord.
Een prachtige dag was ook de derde dag der feestweek: Woensdag.
Eerst 's morgens de indrukwekkende aubade van bijna duizend zangers , leden van den Nederl. Zangersbond, aan Hare Majesteit gebracht op den Dam vóór Haar Paleis —



de zangers begeleid door de stafmuziekkorpsen van het 5e en het 7e en van het reg. grenadiers en jagers. Achter deze: de banieren van al de vereenigingen, onder-afdeelingen van den bond, waartoe de zangers behoorden. Dan weer, tot ver in de zijstraten, de ontzaglijke, doodstil luisterende menigte. De Koninginnen en de Prins en Prinses von Wied op het balkon ; — maar toen de eigenlijke zangnummers waren geëindigd, en het Wilhelmus was ingezet, toen vlogen hoeden en petten van de hoofden , werd door de militairen het saluut gemaakt en stemden al die drommen , die tot nu toe hun gemoed hadden ingehouden, plechtig in met den Oranjezang.
Hartstochtelijk gejuich volgde; de Koninginnen moesten verscheidene malen op het balkon verschijnen.
Zoo was het begin van dezen dag, dat nog door vele feestelijkheden zou worden gevolgd.
Eerst de Volksfeesten, die 's morgens reeds waren begonnen en die 's middags , met medewerking der leden van
laatste dag van de Amsterdamsche feestweek bracht. En hoewel het hier minder gold een feestelijkheid voor het algemeen, zoo was deze dag toch niet zonder beteekenis. Het was de dag, gewijd aan de Kunst.
De Oranje-Nassau-tentoonstelling in het Rijksmuseum zou met een Koninklijk bezoek worden vereerd. En evenzoo de Rembrandt-tentoon stelling (die intusschen de roem van de feestweek geworden is!) en de Tentoonstelling van Nationale Kleederdrachten, de beide laatste in het Stedelijk museum.
En was aan het bezichtigen en bewonderen dezer „plastische kunst" de morgen besteed, — de middag zou worden doorgebracht bij een gala-concert in het Concertgebouw door ons wereldberoemd Amsterdamsch orkest gegeven, terwijl 's avonds de Stadsschouwburg de eer genoot van Hare Majesteiten en Haar gevolg onder zijn dak te mogen herbergen.
De Koninginne
n wonen de Godsdienstoefening bij in de Gioote of St. Jacobskerk te 's Gravenhage (9 Sept. 1S9S).
het Nederl. Gymnastiek-Verbond , werden voortgezet.
Ook hier verschenen de Koninginnen en Heur gevolg en ook hier werden zij met hartelijk gejuich begroet.
En vanaf de tribune , waar de Vorstinnen de prachtige oefeningen der turners hadden gadegeslagen, bewonderden Zij ook den Historische n Optocht, die expressehjk daarvoor het' terrein achter het Rijksmuseum opkwam — op welk terrein de volksspelen enz. waren gehouden — en die, zoo bleek alras, uitnemend was geslaagd.
Dan begon het Huldebetoon der werklieden, welker commissie aan H. M. de Koningin werd voorgesteld; en eindelijk 's avonds: een schitterend Waterfeest en Vuurwerk op het IJ.
WTij zullen hierover niet in details treden: het zou te ver voeren. De herinnering daaraan, trouwens, ligt nog velen onzer in net geheugen.
Wel willen wij vermelden wat de vierde, dat was: de
Onze grijze Beets had een Cantale gedicht, die Bernard Zweers op muziek had gezet en die door mengelberg's orkest met ruim zevenhonderd zangers, onder zijn leiding, werd uitgevoerd. En de eerste zangers en zangeressen van ons land — en dezulken zijn voortreffe'ijk ! — verleenden hunne medewerking.
En in den Stadsschouwburg, waar Amsterdam's gemeentebestuur gastheer was, was schimmel's Oranje en Nederland het hoofdnummer; het behandelde een episode uit de dagen van Tromp en De RuiJTER.
Schitterend was de aanblik in beide feestzalen, schitterend ook en waardig het einde van Amsterdam's feesten.
# # #
Na de glorievolle dagen in Neêrland's hoofdstad, — na de luidruchtige maar indrukwekkende feestweek te Amster-



dam, — een plechtige, meer rustige, maar daarom niet minder hartelijke ontvangst te
's Gravenhage,
de Koninklijke residentie, de stad van chic en smaak.
't Was Vrijdagmorgen, 9 September, dat Koningin Wilhelmina, wederom vergezeld van Haar liefdevolle Moeder
verlichting b. v. van de oude gebouwen van het Binnenhof langs den Vijver, van den Vijverberg zelf en van den Ouden Scheveningschen Weg zijn voor hen , die ze hebben bewonderd , zeker onvergetelijk! Dat was een unicum op dit gebied, iets dat ook in het buitenland moeilijk zal zijn te overtreffen.
En ook de versiering van het Paleis, waarvoor het provincie-bestuur van Zuid-Holland had zorg gedragen!
M. neemt plaats in de Koninklijke sloep.aan den Mperd:jk, om naar de Vlootrevue op het Hollandsch Diep te gaan (15 Sept. 1898).
en van hetzelfde schitterend gevolg als bij Haar intocht te Amsterdam, aan het Staatsspoorstation arriveerde, om, na een enthousiaste begroeting der Hagenaars , opgedrongen in dichte drommen langs den geheelen, langen weg, Haar Paleis aan het Noordeinde te bereiken.
Ook de Residentie had haar beste beentje voorgezet om de stad zoo feestelijk mogelijk te doen zijn. Heel Den
Onze plaat geeft daarvan neg een uitstekend denkbeeld...
Het was een schcone tocht ook , de intocht te 's Gravenhage.
En ook hier: overal waar de Koningin zich vertoonde, een enthousiasme van ontzaglijke kracht.
Op weg naar den bizon de ren dai e n s t in de Groote Sint-Jacobskerk en op Haar terugkomst, —
De Legerrèvue op de Renkumer Heide (21 Sept. 189S). —- Het defileeren der Infanterie voor Hare Majesteit.
Haag was één groote, rijke versiering, smaakvol en elegant, zoo tls het een hofstad van haar reputatie betaamt. En van wat het boven Amsterdam vóór heeft: haar heerlijk-schoon Bosch , haar breede, ruime pleinen, haar vele paleizen en groote gebouwen, daarvan had het op zeer doeltreffende wijze partij getrokken. Dat bleek vooral 's avonds ook bij de illuminatie: wat Den Haag op dit gebied heeft laten zien, overtrof zelfs veel schoons van de Hoofdstad. De
op Haar tocht door de verlichte stad , des avonds , — het was een gejubel, een gejuich, een hoera! uit honderdduizenden monden. En iedereen die Haar had gezien , had het over de beminnelijkheid der jeugdige Vorstin. Ook hier was het een ware zegetocht. Zoo er nog één hart was te winnen,
dan is 't dien avond geschied! 
Men moet nu niet meenen, dat 's Gravenhage onder zou doen voor Amsterdam!



Ook de Residentie bood H.H. M.M. een Aubade, door veertienhonderd kinderen uitgevoerd, en ook de Residentie gaf een optocht: een Bloemencorso, der Koningin aangeboden door alle wielrijders van Nederland.
Ook de Residentie gaf haar Volksfeesten , voor kinderen speciaal, en ook zij offerde aan de Kunst, een offer met graagte gebracht.
Een (j a I a- K u n s tavond heette het, en hooge kunst is daar te genieten gegeven. De eerste kunstenaars der hofstad verleenden hunne medewerking — en de Majesteiten luisterden al deze feesten door Haar hooge tegenwoordigheid op.
's Middags hadden de Koninginnen een matinée in het Kurhaus bijgewoond : eene uitvoering der Huidigi'ngs- Feestklanken door het Philharmonisch Orkest. Maar waren het hier bijna uitsluitend werklieden en hunne families , — bij den o-ala-kiinstavond .
in het gebouw van het Kon. Zoöl. Botanisch Genootschap , was het de élite van Nederland die de zaal vulde. Want behalve vele honderden Hagenaars van stand of positie, waren ook tal van heeren en dames uit andere steden tegenwoordig. Een keur van uniformen en toiletten droegen dan ook bij tot den schitterenden aanblik der rijk
De Koninginnen
Op den Zondag van de inhuldigingsweek (II bezoek aan de gemeenten Rijsiviik
en haren gasten aanbood ter eere van de inhuldiging onzer Koningin, behooren nog: de Militaire taptoe, den avond van 12 Sept. gehouden, denzelfden avond dat de oud-minister Jhr. RöELL een keurige soirée aanbood aan de vertegenwoordigers der Pers en hooge autoriteiten.
Dat was een aardig denkbeeld geweest, die taptoe.
^amboers , hoornblazers en trom¬
petters van de garnizoenen uit Den Haag, Amsterdam, Rotterdam , Haarlem , Leiden , Gouda en Delft, — muziekkorpsen vnn de Haagsche schutterij, de grenadiers, de jagerbataljons, de huzaren, de veldartillerie en het 4e en 7e reg. infanterie namen er aan deel. Om hen heen gingen fakkeldragers en na eerst een roffel en taptoe van de tamboers de pijpers en de hoornblazers, een koraal en een militaire marsch van de muziekkorpsen vóór het Paleis, waar de Koninginnen op het balkon
en df» crpnnnr\}crA,-n
aan het groote gala-dmer aan de vensters verschenen , ging het de stad door, door een ontzaglijke menschenm'ass'a omstuwd.
Den laatsten feestdag gold het aardige Concours
bij welke beide ook de "Koninginnen: en'. Haar gevolg ver-*
te Rijswijk.
Sept. 1898) brachten H.H. M.M. een kort Voorburp bij 's Gravenhage
e Koningin bij bet Nationale Spoitfeest te Clingendaal (22 Sept. l8yS), dat na de eigenlijke inhuldigingsfeesten werd gegeven.
H. M. d.
versierde zaal en deden ons de betooverende werking van goud en zilver en edelgesteenten — en dit op en tusschen de meest verscheidene kleuren en tinten — door een zee van electrisch licht tooverachtig beschenen, in al haar grootheid , in al haar verleidelijkheid kennen.
Tot de overige feesten die de Residentie haren bewoners
schenen. Maar om een idee te geven van de ontzettende menschenmassa die zich hier, te Scheveningen , des avonds verdrong — daarvan hebben alle beschrijvers der feestelijkheden tot heden afgezien. Het woord , om die menschenzee te qualificeeren , is nog niet gevonden !
Zóó vierde 's Gravenhage de plechtige inhuldiging, den



fleren intocht van Hare Majesteit Koningin Wilhelmina der Nederlanden.
Men herinnert zich dat, nadat de „stads"-feesten in den lande waren geëindigd, een vloot- en een legerrevue de kroon kwamen zetten op de hulde , die heel Nederland zijn
bemand,' het watervlak vulden|tot vèr rondom." Op eenigei. afstand lagen de Nautilus en de Castor, instructie-schepen, en de vischtorpedobooten Idjen en Krakatau ter beschikking van den eskader-commandant.
Koningin Wilhelmina was te Moerdijk in de Koninklijke staatsiesloep gestapt om jjnaar Hr. Ms. Zeehond te
De aankomst van Koningin Wilhelmina te Apeldoorn (30 Sept. 189S).
Koningin*' in de Septemberdagen van 'q8 had gebracht.
Eerst de Marine, wier vertegenwoordigers: de prachtige pantserdekschepen Zeeland, Holland en Friesland, het Indische flottielje-vaartuig Koelei, de pantserschepen Piet Hein en Evertsen, de monitors Cerberus en Krokodil, de riviervaartuigen Mosa en Rhenus, de kanonneerbooten
worden gebracht, het Koninklijk jacht, dat de eer genoot de jonge Vorstin en Hare Koninklijke Moeder te mogen dragen over het gladde watervlak, bij de inspectie der
oorlogsschepen.
De Koninginnen te Apeldoorn (30 Sept. 189S).
Hef ring en Hadda, en de vischtorpedobooten Ardjoeno, Empong en Batok, onder commando stonden van den schoutbij-nacht F. M. Engelbrecht.
Prachtig lagen zij daar op het breede Hollandsch Diep, terwijl de zon hoog aan den hemel stond en honderden particuliere booten, rijkbevlagd en met muziekkorpsen ook
Oud-Hollandsche poort voor de Paleislaan naar het Lc
Indrukwekkend klonk het, de aankondiging, dat Hare Majesteiten de Zeehond hadden betreden: ieder oorlogsschip begon 35 saluutschoten te lossen. En zoodra het Koninginnejacht in het gezicht kwam, klonk er een algemeen hoezee van matrozen en particulieren van de honderden vaartuigen op het water. Langs de linie, waarin de schepen lagen,



klonk het volkslied den „stoet" tegen — den „stoet", die gevormd werd door de Zeehond , de Bellona , waarop de Indische Vorsten, de Nederland, met de leden van den Raad van State en de Staten-Generaal, de Dolfijn, met de ministers, en de torpedobooten Ardjoeno , Empong en Baiok (De journalisten en hunne dames waren op de Stad Zwolle en deze was reeds lang vóórdat de Zeehond verscheen, de zuiderlinie langs gevaren). Oorverdoovend klonk het helsch gefluit der sirenen van alle particuliere booten, toen de Koningin zich aan boord van de Zeeland had begeven , het admiraalschip, waar H. M. zou lunchen , en de Koninklijke standaard was geheschcn.
Prachtig was de tocht huis-toe — weer aan boord van de Zeehond, maar nu omgeven en gevolgd door al de honderden vaartuigen , wier passagiers in spanning het oogenblik hadden verbeid, waarop zij hun Koningin zouden mogen naderen.
De zon ging onder in heerlijke pracht.
De onvergetelijke dag van den 15^ Sept. van het Inhuldigingsjaar was voorbij.
Nu nno- — na de Marine,
Leger, dat als afzonderlijk corps in de maatschappij zijn Gebiedster wenschte te huldigen.
De 2iste September was daarvoor
uitgekozen.
En weer, als steeds waar de Koningin zich .vertoond had, scheen hooo- de Oranjezon aan den hemel.
& Op de groote heide , ten Noorden van Renkum, waren vertegenwoordigers van heel het Nederlandsche leger saambekomen , om, op militaire wijze, de Koningin' hunne opwachting te maken.
De Koloniale Reserve , het populaire corps bij uitnemendheid , op den rechtervleugel in het eerste gelid. Dan een gecombineerd regiment van detachementen van niet in hun geheel aanwezige troepengedeelten. Daarnaast, m deze volgorde: het ie, 5de, gste, 2^,
het
Het Gedenkraam in de Nieuwe Kerk te Amsterdan dat in April 1899, ter herinnering-aan Hr. Ms. Inhuldiging, werd onthuld.
3de en 6de regiment infanterie. Achter deze linie: een deputatie van het 2e en het geheele ie en 3e reg. veld-artillerie, het ie en 2e en een deputatie uit het 3e regiment huzaren, benevens de rijdende artillerie. Te zamen vormende een macht van ruim 18.000 man !
Tegen elf uur verschenen de Koninginnen. Koningin wilhelmina te paard, in wit amazone-costuum, omringd van een bij uitstek schitterenden staf — Koningin Emma onmiddellijk daarachter, in een met vier paarden bespannen landauer.
Tienduizenden van menschen stonden rondom, steeds juichend, jubelend , met hoeden en zakdoeken zwaaiend overal, waar de lieftallige Verschijning met Haar vorstelijk escorte verscheen — een eenig schouwspel, indrukwekkend en grootsch.
En onderwijl speelden de verschillende stafmuziekkorpsen het Wilhelmus !...
Daarna revue en défilé van de opgestelde troepen — een militair schouwspel van ongewone kracht.
Bij het défilé ging de Koloniale reserve voorop — overal toegejuicht door de langs het veld staande menschenrijen. Dan de infanterie — het geweer op schouder, en vervolgens de bereden wapens, eerst in stap, daarna in draf, ten slotte in galop. Vooral de rijdende artillerie in de kleurige, kokette uniformen , maakte een overweldigenden indruk.
En de vaandels en de standaarden groetten H. M. de Koningin met diepe nijging ter aarde. En Koningin Wilhelmina boog eerbiedig, als wedergroet aan het kranige Nederlandsche leger.
Op den terugweg van het revueterrein naar het spoorwegstation (het wachthuis No. 20), passeerde de Koningin nogmaals de geheele opgestelde troepenmacht. En nu klonk het, ongedwongen — Leve de Koningin ! uit burger- en soldatenmond.
De legerrevue op de Renkumerheide was een waardig en schitterend
De Koninginnen bij Haar eerste bezoek aan Amsterdam na Hr. Ms. Inhuldiging (April 1899).



slot van de lange rij van feesten, ter eere van de infml- pi, d,,= jö U~:~^U„„ iU„_„ .1
j: • „ 11 tv t 1/ " • • ut,, „ ', , ,—, , . ..luniuui u^. mttiLSLuicu Liiciiis ten rustiger iji noa
uiring van 11. ivi. rvoningm vvilhllmina der JNederlanden. m te gaan
Koningin Wilhelmina en de Koningin-Moeder, aan boord van een stoomjacht, begeven zich raar de Zaanstreek Burgemeester Vkmng Meinesz doet H.H. M.M. uitgeleide (18 April 1899)
Het was begrijpelijk, dat na bijna vier weken van Den 20n September verlieten de Koninginnen dan ook
vermoeienis de jonge Koningin naar rust verlangde. de drukke hofstad, om zich naar het Loo'"te begeven, de
H.H. M.M. bezoeken het Museum van Zaansche oudheden in het Gemeentehuis te Zaandijk (i8f April 1899).
De geheele Septembermaand was een aanhoudende tweede residentie'als het ware, in het kalm-rustieke Apeldoorn reeks geweest van plechtigheden, feesten, recepties, diners- De inwoners daar hadden terecht begrepen, dat de overgang



voor Hare Majesteiten te groot zou zijn, indien Zij ook nu niet nog een „nagalmpje" kregen van de inhuldigingsfeesten... En daarvoor hadden zij hun anders zoo stille dorpje van onder tot boven versierd: heel Apeldoorn was één feestterrein!
Alle autoriteiten van Apeldoorn , benevens de Commissaris der Koningin in Gelderland, waren aan het station om H. H. M. M. te ontvangen, en alles wat in Apeldoorn loopen of staan kon, was langs den weg! Het was een nieuwe intocht, inderdaad — een intocht, die in geestdrift van de zijde van het volk niet onderdeed voor die te Amsterdam en te 's Gravenhage.
Maar 't was nu intiemer — het gold meer het inhalen van eene Vriendin , eene die men gaarne , o , héél gaarne zag en die nu , na lang verwijlen elders , weêr in den vriendenkring terugkeert. En Apeldoorn was het niet alléén. Neen , een groot deel der bewoners van Gelderland en Overijsel, welke niet zoo gemakkelijk aan de feesten te Amsterdam en in Den Haag hadden kunnen deelnemen , waren naar hier gestroomd, om de pas ingehuldigde jonge Koningin te zien en loetejuichen.
En zij hebben er hun .
hart luchtgegeven , zooals menschen , die zich lang moesten
inhouden, dat doen: hartstochtelijk, ongebreideld.
Eeni^e aardige verrassingen hadden de bewoners van Apeldoorn° de Koninginnen bereid. O.a. een nieuw fraai stadhuis, dat in den tijd, dat H.M. afwezig was, was opgetrokken en dat nu, voor deze gelegenheid , nog bizonder smaakvol was versierd; — de begroeting aan het begin van de Loolaan bij de Herv. kerk, waar H.M. als Ambachtsvrouw van iiet Loo werd begroet; — en vooral aan het einde van de prachtige laan , waar een oud-Hollandsche poort was
Schloss Hausbaden te Bader-Weiier, waar H.H. M.M. in April—Mei 1899, eenige weken vertoefden
opgericht. De deuren waren gesloten , de poort werd door twee hellebaardiers en twee hoplieden bewaakt; terzijde stond een koor van dames en heeren, dat een welkomstlied zong bij Harer Majesteits aankomst. En daarna werden de deuren geopend, de Koninginnen , in Heur met vier paarden bespannen galakoets, reden de Paleislaan in, onderwijl dat jonge meisjes , vanaf de transen der torens, en onder geestdriftig gejuich der on standers , H.H. M.M. met bloemen Destrooiden.
Vóór het Paleis werden de Koninginnen door de hofhouding verwelkomd.
's Middags —
volksspelen op het feestterrein, waar H.H. M.M. een kijkje kwamen nemen , en 's avonds — groote illuminatie van het dorp, de lanen en de p irken. Ook hier vereerden Koningin Wilhelmina en Koningin Emma de feestvierenden met Haar hooge tegenwoordigheid.
Eindelijk,en nu tot slot, in den morgen van den istcl1 October, een aubade van bijna drieduizend schoolkinderen , begeleid door drie muziekkorpsen , vóór het Paleis, terwijl H. H. M. M. op het terras den zang aanhoorden. Dat was
een alleraardigste attentie. En jubelend en juichend en zwaaiend en roepend van Leve de Koningin! en Leve Koningin Emma! — trok de schare aan H. H. M. M. voorbij, nadat de laatste tonen der liederen waren heengegalmd.
En 's middags en 's avonds vierde het volk feest, onder elkander — met optochten en vuurwerk. Het wilde niet onderdoen voor de Hoofdstad, niet voor de Hofstad — voor niemand! Het had gelijk. J
Neêrland's Koningin toch was ingehuldigd , lot groote, innige vreugd van heel Haar aanhankelijk Volk !
Eerste Regeeringsjaren van Koningin Wilhelmina.
Officiëele Bezoeken en Uitstapjes.
Sedert H. M. Koningin Wilhelmina de teugels van 's Lands bestuur in handen heeft genomen, — sedert zij als
de gekroonde Vorstin Haar trouwe Volk regeert, — sedert dien heeft menige stad de eer van een Koninklijk bezoek,
Aankomst v-an H.H. M.M. aan het Maasstation te Rotterdam (9 Juni 1899).



ter nadere kennismaking en tot hechter steun der banden, die Vorstin en Volk te zamen knoopen, mogen genieten.
En boven alle andere steden des lands, behalve Den Haag en Apeldoorn, welke beide plaatsen den tijd, dien H.H. M.M in Haar Land vertoeven, hebben te deelen — boven alle andere steden is uitverkoren : de Hoofd¬
stad des Rijks,
Amsterdam.
Men weet, dat de Koninginnen daar jaarlijks, in de maand April, ongeveer een week doorbrengen in Heur Paleis aan den Dam. En dan viert Amsterdam hoogtij !
Een aantal instellingen van philanthropie, musea en industriëele ondernemingen krijgen dan de eer van een Koninklijk bezoek en de toch al niet geringe levendigheid, die te Amsterdam gewoonlijk heerscht, groeit aan tot een zeker feestbetoon....
De straten zijn bevlagd, huis aan huis, — de menschen zijn met Oranje getooid, — op den Dam heerscht den ganschen dag een feestelijke drukte en de groote, drukke straten zijn meer bevolkt dan gewoonlijk. De eerewacht vóór het Paleis is den geheelen dag betrokken door infanterie, mariniers en schutterij
— en het at- en
aangeloop van officieren en ordonnansen, door de kleine deurtjes der koninklijke woning, duiden op iets buitengewoons Bovenop waait de Koninklijke standaard, —
een talrijke menschenmassa staat uur op uur te turen naar de vensters links van den hoofd-ingang, in de hoop dat de geliefde Koningin zich een oogenblik zal vertoonen, om dan
vroeger aan H. M. zijn voorgesteld of thans om de een of andere reden de eer zullen genieten aan de Koningin te worden gepresenteerd, om Hare Majesteit hulde te bieden. En het publiek geniet dan van het geglinster der uniformen en het geschitter der gala-gewaden. Op zoo'n dag dan staat het
paleisplein aan de achterzijde overvol
van rijtuigen, wier files zich uitstrekken tot ver over de Voorburgwal, aan beide zijden — een alleraardigst gezicht, vooral als er, tegen het einde der audiëntie, beweging in komt.
Ook het galadiner ten Paleize, waar steeds eenige honderden genoodig den aan mogen deelnemen, is een zeer schitterend feit in het jaarlijksch bezoek der Koningin aan Amsterdam. Vooral bij het eerste diner na. de inhuldiging — April 1899 — is er groote luister tentoongespreid.
Verder wordt er elk jaar gerekend op een gala-voorstelling in den Stadsschouwburg en een gala-concert in het Concertgebouw, — alle welke feesten bijdragen tot een zeer bizondere levendigheid , tot feestbetoon zeiden we , in het toch reeds zoo grootsteedsche Amsterdam.
De Koninginnen en de Burgemeester op het balkon van het Stadhuis te Rotterdam (9 Juni 1899)
Aan het eerste
bezoek aan Amsterdam, na Koningin WlLHELMINA's krcning, was voorafgegaan een vluchtig uitstapje naar
Haarlem,
waar de Koningin in het Teijler-museum de afgietsels was
De Koninginnen in de Diergaardelaan te Rotterdam, lerwijl twee jonge dames bouquetten aanbieden (9 Juni 1899).
met stormachtig gejuich te worden ontvangen.
Eén dag ook is er altijd groote audiëntie.
Dan komen alle waardigheidsbekleeders uit'den lande — behalve die uit de provincie Zuid-Holland, welke te 's-Gravenhage daartoe eene gelegenheid krijgen — voor zoover zij reeds
Bezoek aan het Israëlietische Weeshuis (9 Juni 1899).
gaan bezichtigen, welke de heer VON Saher gemaakt had van den beroemden Boeroeboedoer-tempel op Java, ten gebruike voor de Nederlandsch-Indische inzending op de Wereldtentoonstelling te Parijs.
Dat uitstapje — zoo zullen wij het maar noemen: het



was een bezoek van een paar uren en volstrekt niet officiéél — dat uitstapje had plaats op Vrijdag, den 24e" Maart 1899.
Aankomst van H.H. M.M. aan het Museum Boymans te Rotterdam (9 >ni ls99)
Koningin Emma en Prinses Elisabeth
VAN WaldeCK-Pyrmont vergezelden de jonge Vorstin, en de burgemeester wachtte de vorstelijke Dames op aan het station.
Natuurlijk was een talrijke menigte op de been om de Vorstinnen toe te juichen en had heel Haarlem gevlagd ter eere van de hooge Bezoeksters.
Aan het Teijler-museum, waar geen publiek was toegelaten, werden H.H. M.M. door verschillende heeren ontvangen. Na een bezoek aan de zalen , waar de sedert zoo bekende afgietsels waren tentoongesteld en waar ook eenige leden van het Nederlandsch Comité der Parijsche Tentoonstelling aanwezig waren , werden ook het museum voor kunstnijverheid, de prinsessenkamers en de onderwijs-inrichtingen voor houtsnijkunst en metaalbewerking bezichtigd. Daarna begaven Hare Majesteiten zich naar het Stadhuis, aan de Groote Markt, om de beroemde schilderijen van Frans Hai.s en de verdere bizonderheden van dit wereldvermaarde Raadhuis te bewonderen.
Een rijtoer door de arbeiderswijken besloot den dag, die, al was het bezoek dan ook van officieusen aard , een onuitwischbaren indruk heeft achtergelaten in de herinnering van Haarlem's bevolking.
Terwijl nu de Koninginnen de Aprilweek van 1899 te Amsterdam vertoefden , brachten zij den laatsten dag van Haar verblijf in de Hoofdstad een
bezoek aan de Zaanstreek.
Het waren de gemeenten Zaandam, Wormerveer, Zaandijk en de Koog, die door H.H. M.M. daartoe waren uitverkoren.
Dinsdag, den 18™ April, stevenden Zij per stoomjacht van den Amsterdamschen Havenstoombootdienst naar deze nijvere plaatsjes aan de Zaan.
De burgemeester van Amsterdam , de heer Vening Meinesz , had H.H. M.M. uitgeleide gedaan tot op den Nieuwedieper steiger, waar het jacht voor lag te wachten , en dadelijk nadat de Koninginnen aan boord waren gegaan, stoomde het het breede
Y op, omstuwd door talrijke kleine bootjes en vletten , vol wuivende toeschouwers , als een eere-escorte.
Tegen half twee 's middags bereikten de Vorstinnen het oude Czaar-Peterstadje, waar een ontzaglijke menigte langs sluis en dam was saamgestroomd,
om de Vorstinnen met luid gejuich te ontvangen. Saluutschoten weerklonken — doch het einddoel van de reis was Wormerveer.
Hier was huis aan huis gevlagd. Plaatselijke vereenigingen, met banieren , hadden zich aan de landingsplaats opgesteld, en langs de beide kanten der breede Zaan had de geheele bevolking van Wormerveer en omstreken zich opgejjakt.
Een donderend hoera! stijgt op uit de duizenden monden — geestdriftig wordt het Wien Neêrlandsch Bloed ingezet — en na een kort woord van welkomst van den burgemeester, nadat H.H. M.M. den wal hadden betreden, bestijgen de Vorstinnen en Heur gevolg de rijtuigen , om den rijtoer door de gemeente te beginnen.
Langs zingende kinderen en jubelende volksmassa's naar de Hollandia , de Unie en de Liefde, twee rijstpellerijen en een oliefabriek, van groote beteekenis voor de plaatselijke industrie. De Unie b.v. bestaat reeds bijna 140 jaren ! en is de grootste van de streek.
_ En van hier, weer onder hartelijk gejuich, en nadat de Koninginnen van Haar hooge ingenomenheid met deze centra van volkswelvaart hadden doen blijken, naar het Wilhelmina-park, een gedenkteeken uit de Kroningsdagen,
h.h. M.M. op het balkon van het Museum Boymans (9 Juni 1899).
door de mildheid van eenige burgers tot stand gebracht. Bouquetten werden hier aangeboden en al de muziek- en zangver-



eenigingen uit den omtrek hieven gelijktijdig het Wilhelmus eerste de Koninginnen op het Raadhuis door den voltalligen aan. Met blijkbaar welgevallen luisterden H.H. M.M. naar gemeenteraad werden ontvangen, en waar H.H. M.M. met
H. M. de Koningin-Weduwe, de groote manoeuvres op de Veluwe aanschouwende. (Begin Sept. 1899)
De Koninginnen bii Haar tweede bezoek aan Rotterdam (27 Sept. 1899). - H.H. M.M. betreden Feyenoord, komende van de Willemsbrug
deze betoogmg. lntusschen werd het tijd voor den terugtocht. groote belangstelling de Zaanlandsche oudheden bezichtigden Door de gemeenten Zaandijk en De Koog, in welke die daar bewaard worden — (overal natuurlijk de juichende



menigte en zingende schoolkinderen langs den weg! In De Koog maakten de eigenaardige versieringen een treffenden indruk — ging het naar Zaandam, waar het Czaar-Peterhuisje en zijn merkwaardigheden irt hooge mate de belangstelling der Vorstinnen gaande maakten.
Per extra-trein keerden de Koninginnen naar Amsterdam terug.
Emma Haar Koninklijke Dochter naar de Maasstad vergezelde.
Reeds vele weken te voren hadden autoriteiten en particulieren zich voorbereid om maatregelen te treffen, ten einde de Vorstinnen een ontvangst te bereiden , overeenkomende met de zoo aanzienlijke plaats, die Rotterdam onder de vaderlandsche steden inneemt, en moeiten, tijd, noch kosten waren gespaard, om die ontvangst zoo luisterrijk
De Koninginnen in de fabriek der firma Van den Bergh te Rotterdam (Sept. 1S99).
Nog denzelfden avond vertrokken H.H. M.M., eveneens per extra-trein, naar Mülheim, om den volgenden dag de reis voort te zetten tot
Baden-Weiier,
waar zij op het slot Hausbaden eenige weken zouden gaan doorbrengen.
Het afscheid van Amsterdam was bizonder hartelijk.
En zooals telken jare Neêrland's Koninginnen hadden gedaan, zoo lieten ook nu H.H. M.M. een aanzienlijk bedrag in handen van den Burgemeester, om namens Haar aan de armen der Hoofdstad te worden uitgedeeld...
Het jaarlijksch bezoek der Koninginnen aan Amsterdam is altijd een feest — een feest in elk opzicht, voor iedereen ! •
Een datum, die met gulden letters in de archieven van
Rotterdam
is opgeteekend , is die van 9 Juni 1899.
Dat was de dag, dat Hare Majesteit de Koningin, als gekroond Vorstin der Nederlanden, Haar eerste officieele bezoek bracht aan de groote stad van scheepvaart en handel, de eerste koopstad des Rijks in onze dagen. En dat Koningin
mogelijk te doen zijn.
Een eerewacht had zich gevormd uit Rotterdam's eerste burgers, en zich ter beschikking gesteld van Hare Majesteit, en overal hadden de versieringen de nijvere veste als herschapen in één groot feestterrein.
Eindelijk was de groote dag daar.
Zenuwachtige drukte heerschte m
de straten en langs de kaden.
Men is het te Rotterdam niet gewoon — Koninklijk bezoek te ontvangen! Terwijl anders de straten dreunen van het wagengestommel en het handelsgedraaf, de rivier en de grachten door vele zwaarbevrachte schepen worden doorkliefd...
't Was heden feestdag in Rotterdam. De 9e Juni 1899 was uitgeroepen tot een vrij-dag voor het volk !
In den omtrek van het Maasstation vooral heerschte buitengewone . drukte.
Daar verzamelden zich autoriteiten , stelde zich de eerewacht op, daar verbeidden honderden en honderden het oogenblik van aankomst.
De wachtkamer was in fantazie-stijl versierd, — aan de veranda, buiten , was een fraai baldakijn aangebracht.
Bereden politie en een peloton huzaren stonden gereed om het escorte van den Koninklijken stoet op zich te
3
Koninklijke stoet vóór dejScheepssmederij Feijenoord (Rotterdam, Sept. 1899)



nemen — de eene ter opening, de anderen ter sluiting — terwijl langzamerhand ook de verschillende onderdeden van den stoet, naar volgorde , hunne plaatsen begonnen in te nemen.
Die volgorde was aldus: de bereden politie — de hoofd-commissaris in een victoria — een peloton cavalerie — de burgemeester in zijn equipage — een kamerheer in een met twee paarden bespannen landauer — het eerste deel van de eerewacht. Daarachter de vaandeldrager en de vaandelwacht, voorafgaande het a la Daumont bespannen rijtuig der Koninginnen ,
— en vier leden der eerewacht achter de calèche. En onmiddellijk hierna de volgkoetsen van het gevolg , waarachter, ten besluite , het tweede deel van het huzaren-peloton.
Daar wijst de stationsklok het oogenblik dat «le Vorstinnen zullen aankomen — en onder hartelijk gejuich van aanwezige autoriteiten en hunne dames rijdt de Koninklijke trein onder de kap van het station.
Snel het portier geopend van Hr. Ms. salonrijtuig , — een kort woord van welkom van burgemeester 'S Jacob , die daarna de aanwezige autoriteiten voorstelt: de wethouders , de commandanten der mariniers , der schutterij , van het korps Koninklijke scherpschutters , der eerewacht en van Hr. Ms. Du fa , — bloemen worden aangeboden , en H.H. M.M. begeven zich door de versierde wachtkamer naar buiten — naar de rivierzijde van het station.
Hoe moet het H. M. hebben verrast — die eerste blik od het tooneel, dat
toonde!
Een groot schilderij vol kleur en leven , vo
rassende effecten.
Op den voorgrond de wachtende stoet en de eerewacht; daarachter, aan de kade , de met vlaggen gesierde en gepavoiseerde booten, — en op den achtergrond de prachtige, breede rivier, schitterend in zonnelicht , met alle kleuren van wuivende en waaiende vaantjes en vlaggen als een groote feestvlakte...
/.ooctra is de Koningin verschenen, of een luid hoera! gaat op. De eerewacht groet eerbiedig, de steken in de hand; de wachtende menigte , die het sein ontvangt, dat H. M. instapt, juicht reeds bij voorbaat.
En dan begint de intocht.
Eén lange zegeweg is het, een triomftocht, overal waar de Koninginnen zich vertoonen.
Aan de prachtige Oosterkade is een buitengewoon fraaie en rijke versiering aangebracht. De menschenmassa is er ontzettend.
Een vijftigtal vereenigingen en corporaties van allerlei aard , met hunne banieren, zijn opgesteld langs den weg van het station naar
het Stadhuis, en vormen
aldus een haag van mannen uit de nijverste kringen der stad.
Langs Koningsbrug, Geldersche kade, bij Plan C en op het Beursplein staat de schare van juichende en wuivende menschen opgepakt tot één levende massa. Trouwens, langs den geheelen weg beweegt zich een zee van menschen.
'Vóórdat de Koninginnen aan het Stadhuis komen, worden op velschillende plaatsen bouquetten aangeboden, zoodat het rijtuig, bij aankomst daar, één groote bloemtuil lijkt...
H.H MM de kcr.in«innen verlaten cte Ijzergieterij van de Mij ^Fttpnoord (Rotterdam, Sept. 1S99).
zich daar aan Haar oogen ver¬
van ver-
Het Stadhuis is prachtig en smaakvol versierd.
De Koninginnen, door den Burgemeester geleid, gaan de breede trappen op naar boven, naar de ontvangkamer, en vertoonen zich een oogenblik later op het balkon.
Nu is het volk niet meer te houden.
Rondom het pleintje, waar de stadhuiskolommen op rusten — de Kaasmarkt — in alle erop uitkomende stralen , staat het volgepropt van menschen. Zwart ziet het er, met lichte punten er boven uit — duizenden ! — van de verlangend
wachtenden...
Daar barst plotseling een salvo los van juichkreten , van Hoera's en Leve's, als we in deze stad nog nooit hadden gehoord! Een zeer indrukwekkend oogenblik !
De Koninginnen buigen naar alle zijden en danken vriendelijk voor deze spontane huldebetooging; Zij begeven Zic h daarna naar binnen en drukken Haar dankbaarheid uit tegenover den Burgemeester over deze hartelijkheid van Haar Rotterdam.
De gemeenteraad was in pleno aanwezig om H.H. M.M. te ontvangen. Na voorstelling had een korte audiëntie plaats voor autoriteiten — en daarna de tocht door de stad.
Een groote rijtoer stond op het program , o. a. naar de wijk Oud-Kralingen en naar het Noorden der stad. En onderweg zouden verschillende _ philanthropische inrichtingen worden bezocht.
Eerst het Lidmatenhuis van de Ned. Herv. oemeente. waar de ver¬
pleegden stonden opgesteld. Dan even halt voor het gebouw van de Chr. jongelingsvereeniging „Obaclja", waar het fanfarecorps op een tribune psalm 121 speelde.
En nu ging het naar Oud-Kralingen.
Vóór de Kath. Kerk aan de Hoflaan stond een groote kinderschare om H.H. M.M. te begroeten en bloemen aan te bieden, aan den Oudendijk een prachtige tantazie van den beeldhouwer MlEDKMA.
Langs een omweg — overal duizenden juichende menschen — naar de Havelooze School aan het Vredenoord-
plein, waar H.H. M.M. afstapten om de inrichting te bezichtigen en de kinderen een zang aanhieven ter eere van de Koninginnen.
Vervolgens, langs Crooswijkschen "Singel , een zeer pittoreske binnengracht , naar den tuin Hoïlandia, waar verschillende vereenigingen Hare Majesteiten 'hulde brachten , terwijl H.H. M.M. er even ophielden om die hulde in ontvangst te nemen.
Dan naar het Noordplein , dat als in een reusachtige feesthal was herschapen , waar de vereeniging Het Noorden der Koningin een zeer origineele hulde bracht.
Er was nl. een tooneel in de open lucht opgesteld ,
waarop een fraaie groep: de Vrede, de Gerechtigheid, de Liefde en de Rede voorstellende, gevangen gehouden door Oorlog, Willekeur, Haat en Gierigheid. Een gordijn schooi dicht en opende zich weer — en nu zag men hoe de onderdrukte Vrede door de godin des Vredes wordt bevrijd. Toepasselijke woorden werden daarbij uitgesproken door eene dame, gekleed als de Faam, die een vredepalm overreikte aan H. M. de Koningin.
Hoe bleek dit een aardige toespeling op de Vorstin ,
De Koninginnen aan boord van de Cohimbus, aanvaarden den tocht op de Maas (Sept. 1S99;



in wier land enkele maanden later de Haagsche Vredesconferentie zou worden gehouden...
Van het Noordplein ging het nu naar de Doele, welk gebouw voor deze gelegenheid, van binnen en van buiten , smaakvol was versierd , en waar H.H. M.M. het door den Gemeenteraad aangeboden dejeuner zouden gebruiken. De groote concertzaal was tot eetzaal ingericht, waar de meer dan 150 genoodigden gemakkelijk plaats konden nemen in de empire stijl versierde ruimte.
En overal — ook hier — hadden H.H. M.M. nieuwe bloemen in ontvangst te nemen.
Datzelfde geldt voor den verderen tocht door de stad, na afloop van het déjeuner.
Vóór de H. B. S. in de Witte de Withstraat, voor de Officieren-sociëteit in het Park, waar een hoogst artistieke eereboog en tribune waren opgericht door Rotterdamsche artiesten en kunstbeschermers , en waar
De Columbus bij het Poortgebouw (Rotterdam, Sept. 1S99).
,,Rotte's Mannenkoor" krachtig het feestlied aanhief, — vóór de Claes de Vrieselaan , bij Oud-Delfshaven, waar óók een mooie decoratie was aangebracht en waar de kinderen uit de buurt de Vorstinnen toezongen , — vóór het St. Teresia-gesticht voor verlaten meisjes.
En nu in draf naar het nieuwe Israëlietisch Weeshuis, aan de Mathenesserlaan.
Hier stegen de Koninginnen uit om de fraaie stichting van nabij te zien, aan den ingang verwelkomd door het bestuur en door groote bouquetten torschende meisjes. Een weesmeisje hield een korte toespraak en haar Leve de Koningin ! Leve de KoninginMoeder ! vond algemeene instemming !
Ook het SophiaKtnderziekenhuis aan den Westersingel werd met een bezoek vereerd.
Daarna begaf de stoet zich naar het Museum Boy mans , en vervolgens naar het fnstituut voor Doofstommen, waar de vestibule rijk
De Koninginnen gereed voor een wandelrit, vóór den ingang Harer vertrekken, op de binnenplaats van het Stadtschloss te Potsdam (8 Oct.'1899).



versierd was en waar de Burgemeester de Vorstinnen , in zijn kwaliteit van voorzitter der museum-commissie , ontving.
Onderweg, in de Diergaardelaan, had Jen een paar aardige meisjes weer bloemen aangeboden en ook aan het museum stonden jonge dames met bouquetten gereed.
Aan de achterzijde van het museum , aan het Van Hogendorpsplein , waar H.H. M.M. op het rijk gedecoreerde
manoeuvres op de Veluwe,
in de dagen van 30 Aug.—6 Sept. 1899, op die uitgestrekte vlakte gehouden.
De Koningin reed te paard door en langs de gevechtsliniën, — de Koningin-Moeder, die Hare Koninklijke Dochter nog steeds op Hare reizen vergezelt, stelde zich op in een
H.H. M.M. de Koninginnen op de Ponton te Vlissingen, ter begroeting van het Duksdic Keizerpaar (39 Nov. iSgcj).
balkon verschenen, stond een ontzettende menschenmassa gereed, om mèt H.H. M.M. naar de kindercantate te luisteren, die door schoolkinderen, op een tribune daartoe opgesteld, werd uitgevoerd. Na afloop hiervan werd de lunch gebruikt en werden nu achtereenvolgens bezoeken gebracht aan het J?. K. Weeshuis, de nieuwe Regentessebrug, die dien dag werd ingewijd en naar H. M. Koningin Emma was genoemd, het R. K. Sint Lucia-gesticht en ten laatste aan het Ge-
met vier paarden bespannen landauer, op een geschikt punt vanwaar Zij de manoeuvres kon aanschouwen. Eene illustratie hiervan vindt men op enkele bladzijden hiervóór.
We moeten nu nog even terug naar de Maasstad, om een korte herinnering te geven aan Koningin Wll.HELMiNA's
tweede bezoek aan Rotterdam,
H. M. de Koningin begeeft Zich naar de Huishoudschool te Amsterdam, op Vrijdag 27 April 1900.
mcentc-Ziekenhuis aan den Coolsingel. Voor de verpleegden in de genoemde instellingen was het een zeer gelukkige dag geweest!
Een prachtige dag ook voor de gemeente Rotterdam.
Een minder officiëeel uitstapje dan het hierboven beschrevene , was het bezoek der Koninginnen aan de
op Maandag 25 September 1899.
Reeds in de vergadering van den Gemeenteraad van 20 Maart had Rotterdam's burgemeester bekend gemaakt, dat H. M. de Koningin voornemens was om twee bezoeken te brengen aan Rotterdam. En toen wTas de datum van 25 September reeds genoemd.
Doch dit tweede bezoek zou niet zoo officieel zijn als



dat van g juni, en de stad moest zoo min mogelijk zijn versierd. Alles moest zijn gewone dagelijksch uitzien hebben, — de arbeid moest voortgaan als op den alledaagschen werkdag, terwijl den werklieden verzocht was zooveel mogelijk aan hun werk te blijven: Koningin wilhelmina wilde de groote stad van handel en scheepvaart zien , zooals iedereen haar eiken dag kon aanschouwen : in het levendig geroezemoes van wagengeratel en schepengestoom , te midden van de grootsche bedrijvigheid op straat en op rivier... En aan dien wensch werd voldaan.
Wel was de eerewacht weêr in dienst, wel was het weer een echte feestdag voor Rotterdam, wel hadden buurt-commissiën weer voor passende versieringen gezorgd en was er in de stad , en in alle straten, huis aan huis gevlagd, — doch het karakter van het bezoek verschilde in het oogvallend van dat van het vorige.
Zoo bezochten H.H. M.M bijvoorbeeld een paar belangrijke industrieele ondernemingen : als de margarineboter- en
Amerika-lijn , werd de lunch gebruikt. Daarna nog een rijtoer door de stad — en duizenden lichten der schepen op de rivier bleken intusschen te zijn ontstoken.
Lang was de zon ter kimme gedaald, toen.H. M. de Koningin de tweede stad des rijks verliet.
Kort na het tweede bezoek aan Rotterdam, den 7en October, vertrokken de Koninginnen naar Duitschland , om te
Potsdam
getuigen te zijn van den doop van het zoontje van den Erfprins von wied.
Het was de eerste maal na Hr. Ms. troonsbestijging, dat Zij door een vreemden monarch officiëel werd ontvangen — en de Duitsche Keizer heeft die gelegenheid niet laten voorbijgaan om de ontvangst bizonder luisterrijk te doen zijn.
Bij aankomst te Potsdam was Keizer wilhelm zelf
14
'7
18
16
1. i
J 3 13 7 1 2 5
Een Vorstelijke groep te Arolsen. (Begin Mei 1900).
u u. 1 v, „:a . , rVs=f AWander van Erbach—Schönberg, de bruidegom; 3. h. M. Koningin Wilhelmina; 4. h. M. Koningin Emma; nnses Elisabeth, de b.u.d; 2. Giaaf ^an^.™ jp Graaf Gu°stav v. Erbach- Schönberg; S. Gravin Eda zu
ue v01 am-»»~» ■ ^. Albanv; 10. üe Prinses v. Bentheim ; 11. Z. M. de Koning van Vv urtemberg; 12. H. M. Koningin
Erbach-Schönberg; 9 h K. h 1 ^j^Miedcr v. Scha.imbunr üppej 14. |hr. v. Tets van Goudriaan, Nederlandsch gezant te Berlijn;
< nariotre v. nm™»-*] -o- — ,,__•„■ i? w„j„.|,„,lm ■ ,c R,,™ra» „ H,„ImWl- » IWramtarht: 17. L. K. ri.
de Erf'o-roothertog Erederik van Baden; iS. Baronesse Sloet; 19. Jkv. v. I ets v ,oudnaan ; 20. oc rn^u»Mic 0 o-raaf Dumonceau; 22. Graaf van Bylandt.
Baronesse v. Ittersum; 21. Luit.-gen.
zeepfabrieken van de firma Van den Bergh Ld en de bekende scheeps- en machinebouweri] „Letjenoord . tLn bovenal was deze maal een tochtje op de nvier, om de kolossale en wereldberoemde havens en dokken van Rotterdam te bezichtigen, van beteekenis !
Niettemin — er werden ook weer bizondere huldebetuigingen gebracht. .. , ,
ln fiet stadsgedeelte, genaamd Feijenoord, werd b.v. een hulde gebracht vóór het gebouw van den Rrjnscnippersbond; werd de Wilhelmina-fontein — gedenkteeken aan 31 Aug. 1898, door de bewoners uit den omtrek opgericht bezichtigd: stonden, in de Oranjeboomstraat, ruim 3Ö00 kinderen met hunne moeders opgesteld; werd vóór de Wilhclminakerk, door de besturen der aan de hulde op 9 Juni deelgenomen werklieden-vereenigingen, die daar met hunne vaandels aanwezig waren, aan H. M. een herinneringsalbum aangeboden. ,
Op de Statendam, den grooten stoomer der Holland-
aan het station, om zijn jonge, vorstelijke Gast en Hare Moeder te ontvangen. Ook de Erfprins von Wied en tal van prinsen en prinsessen , de Duitsche staatssecretaris van buitenlandsche zaken, thans rijkskanselier graaf von BüLOW, onze gezant Jhr. van TETS , met het geheele gezantschapspersoneel , en vele andere hooggeplaatste personen waren ter begroeting aanwezig.
Van het station reed de Keizer met zijn gasten naar het Stadtschloss (waar voor de Koninginnen vertrekken waren ingericht en waar 's avonds groot gala-diner was) door een dichte menigte enthousiast toegejuicht. Aan het Slot werden de Koninginnen ontvangen o. a. door de Keizerin, den Koning en de Koningin van Wurtemberg en de Erfprinses von Wied.
Den volgenden dag was de plechtigheid van den doop, in den eenvoudigen kapel der Wied's. Koningin wilhelmina, Keizer wilhelm, de Koning en de Koningin van Wurtemberg waren de voornaamste peten. Ook verschillende



feestelijkheden hadden er ter eere van de Koninklijke gasten plaats. Zoo o. a. eene „Unterhaltung" in het Neue Palais, waarvan het programma was samen- —tt>—t—~ - • —
gesteld geheel met -
het oog op de aan- H^^» -
wezigheid van onze e _
Koninginnen. Het i pRu
tweede deel ervan zelfs was ingericht door den Keizer per soonlijk.
En na afloop hiervan: souper in de beroemde Schelpenzaal van het Paleis , schitterend als van een sprookjesnacht...
Hoe zeer ook het volk , het Duitsche volk, ingenomen was met de reis onzer Koninginnen naar Potsdam , bleek wel het
Vlissïngen,
Hotel „Zum Weisseri Hirsch" te Schwarzburg, ■maar H.H. M.M. de Koninginnen het vorige jaar logeerden en vanmaarujt vele toeren , ook geae'schah van Hertog Hendrik, gemaakt werden. Het Hotel ligt in de onmiddellijke nabijheid van hei Hertogelijk slot.
om Hun Keizerlijke residentie te bereiken.
Koningin wilhelmina en Koningin Emma bewezen toen het Duitsche Keizerpaar de bizondere attentie van Hunne Majesteiten bij Hun aankomst te Vlissingen persoonlijk te gaan begroeten.
Die ontmoeting wederom was allerhartelijkst.
De Koninginnen hadden zich kort na aankomst naar de ponton begeven , waar het Keizerlijk jacht zou aanleggen , en wandelden er
Schwarzburg.
best in de Duitsche pers, die de meest oprecht-vriendschappelijke artikelen wijdde aan Hare Majesteiten en aan het Nederlandsche volk. En te Potsdam wordt nog heden ten dage met den grootsten eerbied en met oprechte liefde gesproken over de bevallige en lieftallige Koningin van Nederland.
Ook onze Koninginnen hebben de allerbeste herinneringen behouden aan Haar bezoek aan Potsdam.
Het bleek alras op het eind van de volgende maand , na Hr. M. M. terugkomst , toen de Duit¬
sche Keizer en de
K
De vestibule van het hotel
Hier ontving H. M. Her/oir Hendrik
,'ium Weissen Hirsch" te Schwarzburg. toen Z. H. niet de Groothertogin bii H.H,
de Koninginnen kwamen dejeuneeren (Mei igooj.
eizerin van hun reis naar Engeland terugkwamen , en Hunne
ro .te namen over
op zoo velerlei gebied van be leven onzer Koningin van
heen en weer, totdat het schip arriveerde — ondertusschen hartelijk toegejuicht door duizenden menschen , die langs den westelijken havendam stonden geschaard.
Korten tijd bleef het Vorstelijk Viertal te zamen : de Keizer en de Keizerin vervolgden Hun reis naar Potsdam ; — daarna keerden de Koninginnen per extra-trein naar Heur Paleis terug.
Zoo langzamerhand ziin we nu
gekomen aan het MM jaar 1900, het slui¬
tingsjaar der iqc eeuw, — het jaar dat ang , dat ook voor het toekomstig zoo groote beteekenis zou zijn...



Aankomst van
H.H. M.M. de Koninginnen aan het station te Haarlem,
Zooals we immers van 1898 spreken, in betrekkingtot Harer Majesteits Leven, als van het .„Kroningsjaar", — zoo zullen we in het vervolg het jaar 1900 noemen het „Verlovingsjaar " en het jaar 1901 het „Trouwjaar" van onze geliefde Koningin...
Doch laten we de geschiedenis niet vooruitloopen.
Wanneer, we immers nagaan de lijst van meer en minder officiëele bezoeken, die H. M. de Koningin in den loop van het pas geëindigd jaar heelt gebracht aan verschillende steden van binnen- en buitenland , — dan zien we weder als nummer één op de lijst staan : het jaarlij ksch bezoek aan
ter bijwoning van de
Frans-Halsfeesten (14 Juni 1900).
Amsterdam,
het tweede thans na Hr. Ms. inhuldiging, het laatste dat Zij als ongehuwde Vorstin aan Hare Hoofdstad gebracht heeft. Immers het volgende bezoek zal een nieuwe intocht zijn, een tweede feestelijke binnenkomst in de eerste stad des rijks — een nieuwe zegetocht, maar nu aan den arm van Haar beminden Gemaal, binnen de groote en rijke koopstad!
Het bezoek van April 1900 aan Amsterdam kenmerkte zich door eene bizonderheid, waarvoor wij de aandacht onzer lezers meenen te moeten vragen.
Behalve nl. aan verschillende belangrijke instel-



lingen op het gebied van philanthropie, onderwijs, industrie en kunst — wij rekenen hieronder : het Wilhelminagasthuis, het Emma-Kinderziekenhuis, de Kweekschool voor zeevaart, de
Ambachtsschool , de
Kunstzalen „Arti", de Sophia-Augustastichting in het Stedelijken de nieuwe schilderijenafdeeling in het Rijksmuseum; verder: de Dierentuin, de Stadsschouwburg , waar De wereld waarin men zich verveelt werd vertoont en het
Concertgebouw, enz. enz. — behalve aan deze en aan andere instellingen,
bezochten de Koninginnen de rijkswerf , waar het nieuwgebouwde en naar Koningin Emma genoemde oorlogsschip werd te water gelaten: de Koningin-Regentes der Nederlanden.
Dat was een zéér bizondere plechtigheid , van belang ook, dewijl het gold de versterking van Onze met roem beladen Marine met een naar de nieuwste eischen, naar de nieuwste verbeteringen in te richten schip. Het was op Maandag 23 April dat dit geschiedde , kort na Hr. Ms. aankomst. En het verblijf duurde tot den daaropvolgenden Maandag, toen Hare Majesteiten ver.,ukM n naar
h.h. m.m. de k'oninginren aan boord van de Buy
bij de visschersvloot-revue op de Zuiderzee (3 Aug-. 1930)
lb_t Jut ie Mu.dcil.
Arolsen,
waar Zij, bij den Vorst van Waldeck—
Pyrmont eenige dagen zouden vertoeven , om daarna de reis voort te zetten naar Schwarzburg, het heerlijk gelegen dorpje in het lieflijke
Thüringerwald, waar H.H. M.M. een gedeelte van den zomer zouden doorbrengen.
Te Arolsen was het , vóór het Vorstelijk kasteel, dat de in dit werk voorkomende groep gemaakt werd, en wel ter gelegenheid van de bruilóft van Prinses Elisabeth van Waldeck— Pyrmont, zuster van Koningin EMma, met Graaf Alexander
van Erbach-Schön berg, officier in het iste Hessische dragonder-regiment. Onze Koninginnen behoorden tot de voornaamste gasten bij dit Vorstelijk huwelijksfeest , omtrent welker namen wij overigens naar de bedoelde foto meenen te mogen verwijzen.
Van Arolsen was de reis , naar
Schwarzburg,
het hart van het verrukkelijk Schwarzadal , en het aan natuurschoon zoo rijke Thüringer-wald. Het is een zeer mooi gelegen dorpje , aan de Schwarza, een zijtak van de Saaie, met
Generaal-overzicht over de visschersvloot bij de revue op de Zuiderzee (3 Aug. 1900).



± 700 inwoners , in de nabijheid van den ± 500 M. hoogen Trippstein. Het dorpje heeft ook een kasteel, [gebojwd in den kazernenbouw der i&dc eeuw, en toebehoorende aan Vorst GüNTHER VON SCHWARZBURG—RUDOLSTADT.
Op een der mooiste punten van het boschrijk keteldal waarin Schwarzburg ligt, staat het Hotel „Zum Weissen Hirsch". En hier was het, dat H. M. de Koningin en H. M.
hier, in Schwarzburg's omgeving, op de schooiié Wandelwegen van Höchst en König, in het sierlijke Hotel „Zum Weissen Hirsch" en in het vorstelijk slot van Schwarzburg—Rudolstadt werd voorbereid: de verloving van Koningin wilhelmina met Hertog Hendrik van Mecklenburg—Schwerin.
En gelukkige, zéér gelukkige dagen moeten het voor de Koningin daar geweest zijn , als wij bedenken , dat Zij er
In de Nieuwstraat te Deventer (22 Aug. 1900).
de Koningin—Moeder Haar intrek namen, om er eenige weken te vertoeven, ten einde er van de frissche lucht en van de heerlijke omstreken te genieten. Vooral een uitstapje naar den Trippstein behoort er tot de meest gewaardeerde wandelingen , zoowel om de schoonheid van het uitzicht dat deze bergtop biedt, als om de gemakkelijkheid waarmede
geleefd heeft in de onmiddellijke nabijheid van Hare aanstaande schoonmoeder, de Groot-Hertogin—Weduwe van Mecklenburg—Schwerin, zelf eene geboren Prinses van Schwarzburg—Rudolstadt. Onze Koninginnen bezochten herhaaldelijk de Groothertogin, op het in de nabijheid van het Hotel gelegen slot, en ontvingen wederkeerig de Groothertogin
Op het balkon van het stadhuis te Deventer (22 Aug. igco).
hij is te bestijgen. En menigmaal dan ook hebben H. H M. M. te voet en slechts van enkele leden van het Hot vergezeld, den tocht naar den Trippstein gemaakt.
Doch dit alles is slechts nietig, vergeleken bij den belangrijken invloed dien het verblijf der Koninginnen te Schwarzburg op het verdere leven van onze jonge Koningin heeft gehad , — vergeleken bij de belangrijke gebeurtenis , die
en Haren zoon Hendrik van Mecklenburg-Schwerin , in het Hotel „Zum Weissen Hirsch".
Wij zullen later nog wel het een en ander meêdeelen , omtrent wat er van de „voorbereiding der verloving" — als wij het zoo noemen mogen — bekend is geworden. Hier wenschen wij ons te bepalen , tot wat een bizonde re correspondent van het N. v. d. D. den ien Juni 1900 in een



achteraf beschouwd eenigszins „historisch" geworden brief meêdeelde:
Zondag- 11. heeft Koningin Wilhelmina met Hare Koninklijke Moeder en gevolg de Luthersche godsdienstoefening bijgewoond in de kapel van het vorstelijk slot van Schwarzburg. De predikant had tot tekst Johannes 17 vers 1—19. Gezongen werd uit het „Schwarzburg-Rudolstadtischer Gesangbuch für die öffentliche und hausliche Andacht" o. a. No. 452 van de „Jesuslieder", gedicht door Elisabeth Groothertogin van Schwarzburg—Rudolstadt.
Hare Majesteit, die in een licht lila toilet en hoed met witte veercn ter kerke was geweest kon geen half uur in het hotel „W'eisser Hirsch" terug zijn geweest, of ze stapte weer fier, in de korte, grijze kleeding met den bergstok in de hand, druk pratend den berg af, naar het dorp toe, hoewel de wegen bijna onbegaanbaar waren van dik, rood slik. Klink bemodderd kwam Hare Majesteit terug, om het tweede ontbijt te gebruiken. Daarna reden de KoninginMoeder en de Groothertogin van Mecklenburg en andere vorstelijke personen uit, in rijtuigen met vier paarden bespannen.
Koningin Wilhelmina ging, ondanks het slechte weder, opnieuw, met klein gevolg, de bergen in. Tegen zes uur kwam Zij terug. Eene groote menigte menschen stond Haar op 'te wachten. Met zekeren stap zag men Hare Majesteit van den berg tegenover het hotel aankomen, op korten afstand gevolgd door hofdames en heeren, ook door Prins Heinrich van Mecklenburg , een „schneidiger Herr." Allerinnemendst en toch majestueus was de groet waarmede Hare Majesteit de omstanders gelukkig maakte.
Den volgenden dag waren de Groothertogin en Prins heinuich van Mecklenburg en Princessen aan het hotel „Weisser Hirsch" de gasten van Hare Majesteit, die hen beneden aan de trap der vestibule ontving en later ook tot zoover, met Hare Moeder, vroolijk lachend, uitgeleide deed. Prins Heinrich van Mecklenburg kuste bij het afscheid nemen eerbiedig de hand van Hare Majesteit.
Thans weten we, dat de eerbiedige kus op Hr. Ms. hand geen formaliteit was , geen beleefdheidsvorm , — maar
den grooten schilder was verrézen , bewogen zich honderden en honderden menschen en rijtuigen. Even één uur in den middag arriveeren de Majesteiten aan het station, waar autoriteiten Haar verwelkomen. Koningin wilhelmina, blozend en frisch van jeugdige schoonheid, van onwankelbare gezondheid, de Koningin-Moeder, trotsch op Haar gehelde en geëerde Koninklijke Dochter.
De Vorstinnen zullen regelrecht naar het Park rijden waar de plechtigheid zal plaats grijpen , — maar eerst moeten Zij een heerlijk-spontaan gejuich in ontvangst nemen , dat de in de Stationstraat opeengepakte menigte Haar uit duizend kelen tegemoet zendt...
Hoog schijnt de zon boven het kleurgewoel van vlaggen en groen, met zwarte slagschaduwen er tusschen. De kijk
op de omgeving van het Florapark is eenig! Het hoera!
waarboven het Wilhelmus der muziekkorpsen nauwelijks uitklinkt, is oorverdoovend. De Koninginnen rijden binnen de omheining.
De Koninklijke kiosk, prachtig versierd in rood en geel, staat tegenover liet monument; wapens van Oranje-Nassau, Waldeck-Pyrmont, van Haarlem en van Frans Hals, -bovenop de Koningskroon op rood fluweel, en overal koorden en wimpels en kwasten, die er een rijk aanzien aan geven.
Nadat H.H. M.W ook hier waren verwelkomd, verzocht de voorzitter van het Frans-Hals-Comité H. M. de Koningin
H. M. Koningin Wilhelmina
gezeten in de bekende gouden koets, en vergezeld van Hare Moeder, keert terug van de (jaarlijksche) Plechtige opening der Staten-Generaal (in de maand September).
dat hij voortsproot uit het hart: een kus van innige , oprechte liefde !
In begin Juni kwamen de Koninginnen uit Thüringen terug om Heur intrek te nemen op Het Loo, te midden van de heerlijke, lommerrijke omgeving van het lieflijk dorpje Apeldoorn. De zomer zou spoedig zijn intrede doen en alles stond in vollen bloei... Hier konden H.H. M.M. rust genieten van de vermoeienissen der Duitsche reis.
Doch al spoedig bleek, dat die rust zou worden onderbroken door de plechtige feesten ter gelegenheid van de onthulling van het standbeeld van Erans Hals, die de Bloemenstad aan het Spaarne den i4en Juni ging organiseeren. En H.H. M.M. de Koninginnen zouden de
Frans-Halsfeesten te Haarlem
met Haie tegenwoordigheid opluisteren.
Koningin Wilhelmina zou zelf het monument van zijn laatste omhulsels ontdoen...
Heel Haarlem had zich opgemaakt, en tal van vreemdelingen hielpen mede, om de Vorstinnen een waardige en enthousiaste ontvangst te bereiden bij dit thans offïciëele, Koninklijk bezoekt De stad was prachtig versierd en vooral in de omgeving van het Florapark , waar het standbeeld van
het monument van zijn laatste omhulsel te willen ontdoen, een verzoek waaraan H. M. met de meeste welwillendheid voldeed. H. M. sprak daarop een korte rede uit, getuigende van Haar groote belangstelling in Holland's schilderschool, van Haar bewondering voor den beroemden Frans Hals.
Daarop daalde de Koningin tot het standbeeld af en legde er een lauweikrans bij neer, getooid met de nationale : kleuren. Vervolgens treedt de Duitsche gezant naar voren om ook namens zijn Souverein den Nederlandschen Meester met een krans te huldigen. En nu volgen een schat van kransen en bloemen van allerlei autoriteiten en corporaties; — daarna défilé.
Het standbeeld van Frans Hals was door het comité aan de Gemeente overgedragen. De Koninginnen verlieten het terrein.
Vóór het Stadhuis — dat H.H. M.M. na een prachtigen rijtoer door de stad bereikten — zagen de Vorstinnen het voorbijtrekken aan van den Historischen Optocht die Haar ter eere werd gehouden , om daarna het Frans-Halsmuseum te bezichtigen, dat in Haarlem's Raadhuis gevestigd is. In de beroemde Sint-Bavo wachtte H.H. M.M. nog een concert, dat bizonder slaagde , waarna de Vorstinnen , onder voortdurend krachtig en hartelijk gejubel van het Volk, den terugweg aanvaardden naar het station, waar deze voor Haarlem zoo gedenkwaardige dag even schitterend eindigde







als hij gedurende al den tijd van Harer Majeste'ts verblijf er was geweest. Voor Haarlem zal Hr. Ms. bezoek ten allen tijde onvergetelijk blijven !
De maand Augustus zou een aardige afwisseling brengen in de rij van uitstapjes en bezoeken die H. M. de Koningin sedert Hare regeering aan verschillende steden van ons land had gebracht.
Dat toch bleek al heel spoedig.
Een commissie, aan welker hoofd stonden de burgemeesters van Edam en Wieringen , had zich gevormd om aan H. M. de Koningin aan te bieden een
Revue over de Visschersvloot,
een parade van alle botters en visschersschuiten , die behoorden tot het gebied der Zuiderzee.
Den 3n Augustus zou dat zeldzame waterfeest plaats hebben, en inderdaad is het dien dag een ongeëvenaard schouwspel geweest op het wijde watervlak der Zuiderzee. Een heerlijk windje, niet te sterk — prachtig zonlicht en een gematigde temperatuur, alles dus , wat men voor zóó'n dag kan wenschen !
Meer dan zestienhonderd visschersvaartuigen lagen in
't Zag er hier alles uit zooals op 'n gewonen dag.
Op uitdrukkelijk verlangen van H. M. was er géén versiering aangebracht en zoo zou dus de Koningin het dagelijksch gedoe zien yan een der nijverste klassen van Hare onderdanen...
Men had ze ook moeten zien — de visscher te midden van zijn familie, rustig wachtend het oogenblik, waarop zijn geliefde Gebiedster hem en zijn schuit met een bezoek zou vereeren!... Hij zat er wel een beetje verlegen meê, met dat Hooge Bezoek; doch de handen in de zakken, vrouw en kinderen in zijn onmiddellijke nabijheid, wachtte hij op de dingen die komen zouden...
De Koningin wenschte alles te weten wat het leven der visschers betrof, van de gevaren , waaraan zij bij hun bedrijf blootstaan, van de opbrengst die deze industrie haar beoefenaars oplevert. En burgemeester CALKOEN verschafte alle gewenschte inlichtingen.
Daarna keerden de Vorstinnen naar de Buyskes terug en begon de eigenlijke revue: de tocht langs de schuitenrijen. En toen deze was geëindigd , ging de Koninginneboot voor anker en voeren de pleizierbooten , die bij honderdtallen aanwezig waren om van dit prettige en zeldzame waterfeest getuigen te zijn , voorbij H.H. M.M. als een défilé.
Van alle zijden ruischten de tonen van het Wilhelmus
Het Huis ten Bosch, waar de vergadering/en der Vredesconferentie zijn gehouden.
rijen geschaard, de een achter den ander, opgetuigd als gingen zij ter vischvangst, de Nederlandsche vlag in top. Lange rijen vormden zij , van botters , met de koppen naar voren — een mastenbosch gelijk, zóó leek het in de verte...
H.H. M.M. de Koninginnen aan boord van Hr. Ms. Buyskes, waar burgemeester CALKOEN, van Edam, en burgemeester KOLEF, van Wieringen , de honneurs waarnemen , — daarachter: de persboot Baron Van Dedem, en dan Hr. Ms Ever, met de ministers van Marine en van Koloniën aan boord, varen langs de visschersschuiten. Volendammers zijn het, en Urkers , Enkhuizers , Markers , Wieringers, Bunschoters, botters uit Hoorn, Huizen enz. — héél de Zuiderzeevloot vertegenwoordigd.
Vijf botters zijn er, vertegenwoordigers van de verschillende takken van visscherij, waar Koningin Wilhelmina aan boord zal gaan, die in de eerste rij liggen, een oranjevlag in top, ter onderscheiding. Hier zal de Koningin worden ingelicht omtrent het visschersleven aan boord. De prachtige staatsiesloep, dezelfde die de Koninginnen indertijd bij de vlootrevue van Sept. 1898 van den Moerdijk naar Hr. Ms. Zeehond bracht, had de Vorstinnen van Muiden naar de Buyskes gebracht; thans zou een gewone admiraalssloep de Koningin naar de wachtende botters varen.
en het Wien Neêrlandsch Bloed, van alle booten golfden de juichkreten, de hoera's en hoezee's voor de beminde Vorstin.
't Was als een chaos van stemmen en klanken — maar een chaos, die opging tot één groote jubelroep van Leve de Koningin ! — Leve Koningin Emma ! 't Was een ware en reine uitbarsting van zuiver volks-enthousiasme.
Een kanonschot van een der vele politiebooten, die ter handhaving van de orde als zeemeeuwen rondvlogen, maakte een einde aan deze hartelijke volksjuiching. fn een ommezien waren de zeilen geheschen van de 1600 vaartuigen, de boeg werd gekeerd en huis-toe ging het in volle vaart. Dat was een éénig kijkje over de zee — een zeldzaam levendig tafereel , als we nooit te voren zagen. Ook de Koninginnen zagen het met blijkbaar welgevallen aan.
Tegen vijf uur keerden de Koninginnen landwaarts. Over Muiden , waar de haven weer vol lag van schepen en waar H.H. M.M. eerst nog het oude Muiderslot bezichtigden, en na nog een wandelrit door Weesp, keerden de Vorstinnen per extra-trein naar Hare residentie terug.
„Mijne Heeren", had Koningin WILHELMINA gezegd bij het afscheidnemen van de heeren CALKOEN en KOLFF — „Ik heb al veel in Mijn leven gezien ; maar zóó iets grootsch



had Ik nog niet bijgewoond en zal Ik ook niet licht terugzien".
En daarmede heeft H. M. het schouwspel van den 3en Aug. 1900 uitnemend gekarakteriseerd.
In dezelfde maand brachten de Koninginnen nog een bezoek aan de stad
Deventer,
ter gelegenheid van de tentoonstelling der Geldersch-Overijselsche Maatschappij van Landbouw. Zij bezochten toen ook het Stedelijk Ziel-enhuis (het z. g. Geerlruida-gasthuis), het Weeshuis en het Groote- of Voorster Gasthuis. Daarna werden de Katoenfabriek van den heer ANKERSMIT en de fabriek van den heer STOFFEL bezichtigd , benevens de Capsulenfabriek van den heer bCHIMMELPENNINCK. En daarna begon de rijtoer door de stad.
't Was een triomftocht, zooals het altijd was geweest, overal waar de lieve verschijning der Koningin , naast Hare Koninklijke Moeder gezeten , in 't zicht kwam. Over de Brink , door Korte- en Lange Bisschopsstraat , over het Groote
president Kruger.
Kerkhof , ging het naar 't Stadhuis, waar de Burgemeester, aan het hoofd van den Gemeenteraad, H.H. M.M. in de vestibule der voormalige schepenbank ontving en verwelkomde. En Koningin Wilhelmina antwoordde in korte , hartelijke woorden.
Vervolgens bezichtigden H.H. M.M. de kostbare verzameling der Athenaeum-bibliotheek, waarop de Koninginnen zich op het balcon begaven van het Raadhuis , wat een eindeloos gejuich van de opeengehoopte menschenmassa uitlokte — een gejuich, dat meervoudig werd teruggekaatst door de grijze muren van het hechte, aloude kerkgebouw er tegenover.
Eindelijk was de beurt aan de Tentoonstelling, het oorspronkelijk doel van Hr. Ms. komst.
Alle tenten werden er bezocht: die der Nederl. Heidemaatschappij zeer in 't bizonder.
Daarop begaven H.H. M.M. zich naar het voor Haar bestemde paviljoen en begon het défilé der bekroonde paarden en runderen — een zeer interessante optocht! — De avond was reeds gevallen toen de Vorstinnen het terrein der tentoonstelling verlieten om langs verschillende
President Kruger te 's Gravenhage, op hetlbalkon van het Hotel des Indes (Dec. 1900).



versierde straten den terugweg te nemen naar het station.
Voor Deventer was de 22e Augustus een ware feestdag geweest!
Thans rest ons nog te releveeren het laatste bezoek der Koninginnen aan Schwarzburg, in de maand October
van het vorige jaar. Doch aangezien deze reis der Vorstinnen in zoo -nauw verband heeft gestaan met Harer Majesteits Verloving, wenschen wij liever straks daarop terug te komen , om eerst af te handelen Hr. Ms. regeeringsjaren vanaf Hare Inhuldiging tot Mare Verloving.
11.
Politiek.
Na het „openbaar leven" — als wij het in het vorige hoofdstuk beschrevene zoo mogen noemen — van onze geliefde Koningin te hebben behandeld, willen wij trachten ook een kort overzicht te geven van de voornaamste wetten en besluiten, welke sedert Hr. Ms. troonsbestijging zijn tot stand gekomen. Uit den aard der zaak zullen wij zéér kort en zakelijk zijn.
Het verzamelen van betrouwbare statistieken heeft in de laatste
jaren een omvang aangenomen , die het wenschelijk maakte, dat werden ingesteld: een Centrale Commissie en een Centraal Bureau voor de Statistiek. In 1892 was er reeds ingesteld : een centrale commissie voor de statistiek ; doch het bleek noodig te zijn , dat daaraan ook een centraalbureau werd toegevoegd. Dit geschiedde in Januari 1899.
Het Centraal Bureau voor de statistiek verzamelt, bewerkt en publiceert de statistische opgaven , die door den Directeur voor praktijk of wetenschap nuttig worden geacht. Het onderneemt echter geene nieuwe statistische onderzoekingen of staakt deze, dan na daarvoor gemachtigd te zijn door de Centrale Commissie. De werkkring van het Bureau en de Commissie zijn bij Koninklijk Besluit nader geregeld.
Bij de Wet van 23 Mei 1899 Stol. No. 128 werd, ter voldoening aan den inhoud van art. 187 der Grondwet bepaald: de wijze waarop en de gevallen waarin elk gedeelte van het grondgebied des Rijks in staat van oorlog of beleg kan worden verklaard.
Onder meer werd hierbij vastgesteld , dat elk gedeelte van het grondgebied des Rijks bii Kon. Besl. in staat
van oorlog of beleg kan worden verklaard ,
wanneer oorlog of oorlogsgevaar is ontstaan , of wanneer binnenlandsche onlusten de in- of uitwendige veiligheid van het Rijk , of van een gedeelte daarvan , in dringend gevaar brengen.
Aan den wensch tot eenige wijziging van het Wetboek van Strafvordering werd uitvoering gegeven bij K. B. van 14 Juli 1899 No. 59.
Hierbij werd o. a. bepaald , dat de herziening van een in kracht van gewijsde gegaan vonnis of arrest kan plaats hebben, zoo zich een omstandigheid voordoet, die bij het onderzoek den rechter niet bekend was , en die op zichzelve , of in verband met vroeger geleverde bewijzen, ernstigen twijfel doet ontstaan aan de juistheid der uitspraak en die, ware zij bekend geweest, geleid zou hebben tot vrijspraak
of ontslag van rechtsvervolging, of tot het opleggen van een min¬
dere straf aan den veroordeelde.
Wijders werd een lang besproken wijziging aangebracht in de Wet op de Besmettelijke Ziekten. Bij deze wijziging: Wet van 21 Juli 1899 Stbl. No. 166 is „mazelen" uit de rij der in de Besmettelijke- Ziektenwet opgenomen ziekten geschrapt en is „pest" daarin opgenomen. De hoofden der gezinnen, waarin dus „mazelen" voorkomt, zijn dientengevolge thans niet meer verplicht om daarvan aangifte te doen bij den burgemeester van hunne gemeente.
Toen persoonlijke dienstplicht in werking kwam , en de plaatsvervangers en nummerverwisselaars niet meer werden toegelaten, ging men de wet op de Nationale Militie toch nog ontduiken, door vrijwilligers voor de militie aan te werven. Eenige gemeenteraden stonden zelfs gelden toe , om als premie uit te keeren aan jongelieden, die als vrijwilliger in militiedienst traden. Deze maatregel ging echter niet op , daar de besluiten dier raden eerst werden geschorst en later vernietigd. Aan het nemen dezer maatregelen is echter een einde gemaakt door de Wet van 22 Juli 1899 Stbl. 1J4, waarbij de vrijwillige dienstneming
Het Groote Staatswapen van Mecklenburg-Schwerin,
Dit Staatswapen is niet het wapen van Hertog Hendrik. Wil i
dit laatste in beeld brengen, dan late men mantel, helmen en helm.teekens weg. Kr blijft dan dus over: Schild met koninklijke kroon, ordeteeken om het schild en de schildhouders met deviesband.
bij de militie is afgeschaft.
De ingezetenen van Scheveningcn hadden reeds lang uitgezien naar een goede visschershaven. Nadat de Raad der gemeente 's Gravenhage dan ook besloten had tot het aanleggen van zulk een haven, werd bij de Wet van 24 Juli 1899 Stbl. 194 bepaald, dat er op kosten van den Staat een



Z. H. HERTOG HENDRIK VAN MECKLENBURG—SCHWERIN,



buitenhaven zou worden aangelegd, toegang gevende tot de zooeven genoemde visschershaven , een zeer belangrijk feit voor den bloei van het nijvere Scheveningen , dat de aanneming dier wet dan ook feestelijk heeft gevierd.
Ook de Amsterdamsche kooplieden hadden wenschen. Zij wilden eene verbetering van het Noordzeekanaal.
En bij de wet van 24 Juli 1899 Stbl. 195, werd aan die verlangens voldaan. Het is thans mogelijk, dat zoodra de groote werken, daartoe vereischt, zullen zijn uitgevoerd, de handel van Amsterdam aanmerkelijk kan toenemen , doordien alsdan de grootste schepen rechtstreeks zullen kunnen doorvaren naar Neêrland's hoofdstad.
Bij de wet van 9 April 1900 Stbl. 54, vervolgens, werd goedgekeurd het op 29 Juli 1899 te 's Gravenhage gesloten Verdrag voor de vreedzame beslechting van Internationale geschillen.
Het komt ons overbodig voor hierover uit te wijden , vooral daar in den laatsten tijd zooveel over deze overeenkomst is geschreven.
Wel daarentegen vragen we bizondere aandacht voor wat bij de wet van
PC ÏW.
BUITEN « E W ONE
1900.
NEDERLANDSCHE
Woensdag 1? 0 cto be r l 9 0 0,
PROCLAMATIE van den 16den Ootober 1900, betreffende de verloving van Hare Majesteit de Koningin.
Wu, WILHELMINA. bij de oratie Gods, Koningin der Nederlanden, Prinses van Okanje-Nassau , enz., enz., enz.
AAN MIJN VOLK!
Het is Mij eene, behoefte , aan het Nederlandsche Volk., van welks levendige belangstelling in het geluk van Mij en Mijn Huis Ik zoo diep ben overtuigd, persoonlijk- medcdeeliitg te doen van Mijne verloving met Zijne Hoogheid, Hertog HENDRIK VAN MECKLEMBURG-8CHWERIN.
Moge deze gebeurtenis, onder Gods zegen, bevorderlijk zijn aan het welzijn van Ons Land en van zijne Bezittingen en Koloniën in Oost en West.
Lasten en bevelen , dat deze Proclamatie in de Staatscourant en het, Staatsblad opgenomen en ter plaatse , waar zulks gebruikelijk is , aangeplakt zal worden.
Gedaan op bet Loo, heden den lCden October 1900.
WILHELMINA.
Da, Minister van IJuüenlandscke Zulten,
W. H. db Beaufort De Minister van Justitie, Oost van her Luiden.
De Minister van Binnenlandsche Zaten,
H. Goeman Borgesius. De Minister van Marine,
RöELL.
De Minister van Financiën,
PrERSON
De Minister van Oorlog, Eland
De Minister aan Waterstaat, Handel en Nijverheid, C. Lelt De Minister van Koloniën, Cremek.
TE 'S GRAVENHAGE, TER ALGEMEENE L A N.D Sï> RU K.K E R IJ.
9 Juli 1900 Stbl. 112 tot stand kwam, omdat zij voor ons volksbestaan van zoo groot belang is. Het werd n.1. wenschelijk geoordeeld, om nieuwe bepalingen in het leven te roepen tot voorkoming van bedrog in den bot erhandel.
Onder meer werd vastgesteld: wat onder boter en wat onder margarine wordt verstaan ; de wijze waarop het laatstgenoemde artikel in den handel moet worden gebracht , en het toezicht dat op den boterhandel in het vervolg zal worden uitgeoefend.
Reeds lang werd het noodig geacht om bepalingen vast te stellen , waarbij het verplichtend werd, dat kinderen geregeld'lager onderwijs genieten. Veel is over deze bepalingen gesproken en geschreven. En al werd in den beginne door velen verwacht, dat het aangeboden ontwerp door de beide Kamers niet zou worden aangenomen, zoo is dit toch na eenige wijzigingen tot wet verheven.
In deze Wet, houdende bepalingen tot regeling van den Leerplicht is bepaald, dat in 't algemeen kinderen vanaf hun zevende tot hun dertiende jaar, verplicht zijn de lagere school te bezoeken.
Met ingang van 1 Januari 1901 is deze wet in werking ge-
Koning Willem 1 der Nederlanden (l772-'843) 
Koning Willem II d. Ned. Prins Frederik d. Ned Prinses Marianne d. Ned. " I (1810-1883). gehuwd mei Prins
] Albretht v. Pruisen, Groothertog Paul Friedrich v. Mecklenburg—Schwerin
(1809-1872). (1800-1843). 
Marie, prinses
c . ■ v v- Wicd. S*- 1841.
Prinses Sophie, Koning * . . 1
gehuwd met Willem lil I Groothertog Fncdnch Franz II (t 1883).
Groothertog van Albrecht. prins Alexandrlne, Wilhelm, hertog, v. ie huwelijk, met 3e huwelijk, met
Saksen Wcimar. v. Pruisen, Regent prinses v. Pruisen, Mecklenburg Augustina v. Reuss. Marie v. Schwarzburg. 
v. Brunswijk, geb. 1842. (1827—18707. |
geb' '83Z- gehuwd me, Hertogin Elisabeth.
Hertogin Charlotte, Hcr'°E AdoIf Friedrich. KONINGIN -WILHELMIHA, Seb- lS6*' P*uwd met
b ,88o . prins Heinrich XV[II HERTOG HEINRICH,
v. Reuss geb. 1876.
n r
Elisabeth van Saksen Weimar, gehuwd met Hertog Johann Albrecht, Groothertog Friedrich Franz III
geb. 1854. ., geb. 1857. et 1S97).
•V* : ■ I
Groothertog Friedrich Franz IV, geb. 1882, regeerend vorst v. Mecklenburg- Schwerin.
Ter verduidelijking- der familie-betrekking-en tusschen het Nederlandsche Vorstenhuis en dat van Mecklenburg-—Schwerin. (Met vette letter zijn gedrukt de namen der nog" levende personen).



treden, en zeer zeker zullen velen thans nader bekend zijn geworden met de deugdelijke, doch vrij strenge bepalingen, waaraan de verzorgers der kinderen voortaan zijn onderworpen. Althans , noch ouders, noch verzorgers van kinderen mogen in het vervolg hunne kinderen de school laten verzuimen , tenzij in de gevallen bij de wet aangewezen. Pm vooral voor het platteland zijn deze bepalingen van groot belang!
Nog verschillende andere wetten en besluiten kwamen tot stand. Voor het algemeen belang, meenden wij , waren de bovenaangehaalde de voornaamste. En over ,,de Huwelijkswetten" spreken we later.
Wij moeten nu nog even aan een paar ,,regeeringsdaden" van onze Koningin herinneren , die Hare populariteit
ook in het buitenland in hooge mate hebben vergroot. W
Greenhouse , de woning van
Zijn de ouders nalatig en geven zij geen gehoor aan de aanmaningen hun gedaan, dan kunnen ze voor den strafrechter worden gebracht en veroordeeld worden tot geldboeten en zelfs tot hechtenis.
Aan het verzoek van verschillende gemeentebesturen onTde Progressie weder toe te laten bij het heffen van een hoofdelijken omslag of van inkom¬
stenbelasting, is voldaan bij de Wet van 21 September icjoo Stbl. 164.
Ook hebben we gekregen een Wet tot verzekering van werklieden tegen geldelijke gevolgen van ongevallen in bepaalde bedrijven , nadat een vorig ontwerp, door de Tweede Kamer aangenomen, door de Eerste Kamer werd verworpen.
De oorzaak dier verwerping lag hoofdzakelijk in de wijze waarop de verzekering (bij een te stichten Rijksverzekeringsbank) was bepaald.
Nadien eene wijziging dienaangaande, was aangebracht, waardoor de werkgevers meerdere vrijheid kregen in de wijze van verzekering, is het nieuwe ontwerp door de beide Kamers aangenomen.
De bedrijven , die daarvoor in aanmerking komen , en de gevaarklassen , zijn eveneens bij deze wet bepaald.
Hertog HENDRIK_te Schwerin.
bedoelen in de eerste p aats: de gastvrijheid die Zij verleende aan de vertegenwoordigers der onderscheidene Mogendheden , waardoor het houden van de Haagscke Vredesconferentie mogelijk werd — een daad , die H. M. den naam van de V rede-Koningin heeft doen verwerven.
En vervolgens het uit het hart sprekende aanbod , dat Zij den ouden , ongelukkigen President Kruger deed , toen Zij , terwijl hij te Lourenco-Marquez allesbehalve veilig was, den waar-S digen , grijzen staatsman Haar kruiser Gelderland aanbood, om op
Nederlandsch grondgebied — dat is immers zulk een oorlogsbodem ! — de reis te aanvaarden naar de Hoven van Europa, alwaar de President der Zuid-Afrikaansche Helden republiek hulp meende te zullen vinden bij zijn pogen naar arbitrage. En terwijl Duitschland's Keizer den Staatspresident van Transvaal onhoffelijk terugwees , ontving onze Koningin — en later ook Hertog Hendrik — Oom Paul op de meest welwillende wijze, en noodigde
Zij hem aan Haren disch !
Dat zijn daden , die wij meenden niet onopgemerkt te mogen laten — en waarmede wij tevens dit hoofdstuk wenschen te besluiten.
3



Verloving.
Den ge" October van het vorige jaar kon men een Moeder dien eenvoudig berichtje in de dagbladen lezen , dat luidde: „Hare Groothertog Maiesteiten de Koningin en de Koningin-
Moeder zijn Maandagavond in welstand te König aange komen".
Zij waren 's morgens van Heur Paleis Het Loo vertrokken en hadden de reis gemaakt over Keulen , vanwaar 's middags geseind werd, dat H.H. M.M. „naar Zuid-Duitschland" waren vertrokken... en twee dagen later vernam men, dat H.H. M.M. aan het station te König waren afgehaald door den Erfgraaf en de Erfgravin van erbachSchöNBERG , dezelfden die in Mei 1900 te Arolsen hun huwelijksfeest vierden. Van het station reden de Vorstinnen door de met vlaggen versierde en geïllumineerde straten direct naar het Slot van den Graaf van Erbach , in welks nabijheid de woning van den Erfgraaf is gelegen.
De reis had dus geheel het aanzien van een familiebezoek , dat de Koninginnen aan de Erfgravin VAN erbach, eene geboren Prinses El.lSABETH VAN Waldeck-Pyrmont , en hare familie wenschten te brengen , — vooral daar H.H. M.M. streng incognito reisden en er van de reis zelve zoo goed als niets bekend werd. Slechts kleine berichtjes, zoo van een enkel regeltje, bereikten ons, en dan nog wel zeer schaarsch. En weinig aandacht werd eraan gewijd : alleen de gewone belangstelling die Harer Majesteits getrouwe onderdanen steeds en voortdurend voor Haar hebben.
Den i3en October werd het bekend, dat H. M. den daaropvolgenden Maandag, den 15e" dus, tegen zeven uur
Friedrich Franz II, Groothertog-van Meckl 28 Februari '13—15 Ap"1 's3(Vader van Hertog Hendrik).
ochtend het bezoek beantwoordden , dat de en de Groothertogin van Hessen Haar Zondag te König hadden gebracht. Van Darmstadt waren de Koninginnen , om over
elven , naar het Loo vertrokken , op de terugreis...
Nog had niemand eenig vermoeden, wat de reis naar König had beteekend. De bezoeken bij de GroothertoginWed. van Mecklenburg-Schwerin en de tegenbezoeken van Hare Hoogheid met Haren zoon, Hertog Hendrik, bij onze Koninginnen , in het hotel , Zum Weissen Hirsch", in den zomer, waren den menschen — ook den meest fijnneuzigen journalist, blijkbaar — door het hoofd gegaan en aan een aanstaande verloving van onze Koningin scheen niemand te denken...
Hoe dikwijls niet hadden onkiesche, buitenlandsche dagbladen H. M. reeds uitgehuwelijkt!...
Den i6en October, 's morgens , verschijnt een bericht: „Hertog HEINRICH van Mecklenburg-Schwerin wordt hedenavond op het Loo verwacht" — en nog weet niemand watditbezoek beteekent...
Niemand ? — vragen wij ?
Ja , toch wel iemand !
De voorzitter van den Ministerraad was Maandag, tegen de aankomst van H. M. de Koningin, naar het Loo ontboden en had daar mededeeling ontvangen van het voornemen van Hr. Ms. verloving, met opdracht door middel van de Staatscourant den Volke mededeeling te doen van eene Koninklijke proclamatie , zoodra daartoe het oogenblik gekomen zou zijn. En den volgenden dag stelde de ministerpremier zijne ambtgenooten, in eene buitengewone vergadering van den
.-Schwe
Marie, Groothertogin-Weduwe van Mecklenburg-Schwerin, geb. prinses van Schwarzburg-Rudolstadt. Geboren 29 Januari 1850. (Moeder van Hertog Hendrik).
's avonds , uit Duitschland werd terugverwacht op het Loo , en den dag van aankomst meldde een Reuter-telegram uit Darmstadt, dat Knoingin WlLHEEMiNA en de Koningin-
Adolf Friedrich , Hertog van Mecklenburg-Schwerin. Geboren 10 October 1873. {Broeder van Hertog Hendrik).
ministerraad, gehouden vóór den aanvang der Kamerzitting ; met het gewichtige nieuws in kennis. Maar „het publiek" had er toen zeer zeker nog niets van begrepen.



Te Apeldoorn, intusschen, arriveerde Hertog Hendrik, vergezeld van zijn beide adjudanten : luitenant-generaal baron Von Maltzahn en eerste-luitenant von Behr — per gewonen trein , aan het station ontvangen door graaf DuMONCEAU , adjudant-generaal van H. M. de Koningin, en door Jhr. van tets, kamerheer van H. M. de Koningin-Moeder. In een rijtuig, bespannen a Ia Daumonl, met voorrijder, reed Z. H. naar Hr. Ms. Paleis.
En het moest wel een hóóge Gast zijn — zóó redeneerden de weinige Apeldoorners die van Zr. Hs. intocht getuigen waren — die met zulk een ceremonieel werd ontvangen... A la Daumont, mèt voorrijder!
Men vermoedde nog steeds
niets.
Daar verschijnt 's avonds — Dinsdagavond den i6en October — tegen 'n uur of negen, onverwacht, een buitengewoon nummer van de Nederlandsche Staatscourant, bevattende eene Proclamatie van H. M. Koningin Wilhelmina aan Haar Volk.
En als een loopend vuurtje verspreidt het blijde nieuws zich in degrootereste den van ons land:
De Koningin
is verloofd !
In de grootere steden , zeggen we — en met reden.
In de kleine steden werd de groote gebeurtenis eerst den volgenden dag bekend. Ja, te Apeldoorn, in Hr. Ms. naaste omgeving dus, wisten de men-
Fkiedrich Franz IV, regeerend Groothertog- van Mecklenb.-Schwerin. Geboren y April 1882. {Halve neef van Hertog Hendrik).
schen den volgenden morgen nog niet, welke belangrijke tijding 's avonds aan Hr. Ms. Volk was bekendgemaakt! Zoodra echter vernam men het heug'lijk nieuws, of de blijdschap van Apeldoorn's ingezetenen toonde zich in een algemeen vlaggenvertoon.
Niet Apeldoorn alléén, echter, was verblijd!
Heel het Land verheugde zich met Hr. Ms. blijde boodschap — en hartelijk stemde men in met Hr. Ms. woorden: dat deze gebeurtenis zou bevorderlijk zijn „aan het welzijn van Ons Land en van zijne Bezittingen en Koloniën in Oost en West".
Te Amsterdam , te Rotterdam en te 's-Gravenhage was de tijding van Hr. Ms. verloving in de schouwburgen bekend geworden. En hier vooral gaf het bericht aanleiding tot vreugdebetoon.
Te Amsterdam, in den Stadsschouwburg o. a., bij eene voorstelling der Nederi. Opera, deelde de regisseur, de heer DlBBERN, van het tooneel het bericht der verloving van H. M. mede , welke tijding met applaus door het publiek werd ontvangen. Voordat de derde acte daar aanving , rees het scherm, en zag men op het tooneel een apotheose samengesteH: in het midden de buste van de Koningin, op voetstuk, war.rachter de Nederlandsche Maagd. Deze groep werd geflankeerd door de dames van van het corps de ballet, palmen dragende, en het personeel der Opera , dat onder begeleiding van het orkest, onder leiding van den heer Van der Linden , een paar coupletten van het oude
Het Groothertogelijk Slot te Mecklenburg-Schwerin,



Wilhelmus ten gehoore bracht. Deze attentie van de directie der Ned. Opera werd door het publiek zéér op prijs gesteld.
En ook in het Grand Théatre" van de heeren VAN LiER werd het nieuws van het
tooneel bekend gemaakt en door het publiek met geestdrift ontvangen.
Zóó geschiedde bij de Fransche Opera te 's-Gravenhage , zóó geschiedde te Rotterdam in den Grooten Schouwburg en in Tivoli.
Óveral las men op de gezichten der menschen de
ingenomenheid met Harer Majesteits verloving met den Duitschen Prins, met Hertog Hendrik van Mecklenburg—Schwerin.
Ook op andere wijzen werd de verloving van Neêrland's Koningin gevierd.
I n de garnizoensplaatsen — Amsterdam, Den Haag, Utrecht,
Arnhem , Dordrecht, Haarlem, enz. enz. — en op Hr. Ms. schepen werden Woen sdag
groote parades gehouden; in Neêrland's havensteden werden de schepen gepavoiseerct. Alle gouvernements- en' stadsgebouwen in den lande werden met de driekleur beplant en tallooze particulieren waren de autoriteiten reeds voorgegaan met de vlag uit te steken. De Commissarissen der Koningin in de provinciën hielden recepties, — de commandant van 's Rijkswerf te Amsterdam gaf allen werklieden een halven dag vrij , met behoud van dagloon, — en van het commandantsschip en van de overige oorlogsvaartuigen bulderden de kanonnen, als een eeresaluut aan der Marine Souvereine.
Intusschen
Aankomst te 's Gravenhage van H.H. M.M. de Koninginnen en Hertog HENDRIK van Mecklenburg-Schwerin, op 20 October 1900. — Het Vorstelijk Raar verlaat de Kon. wachtkamer.
H.H. M.M. d.
Koninginnen en Z. H. Hertog HENDRIK, in de bekende roode koets, vóór 's Gravenhage, gereed om den intocht in de Residentie te aanvaarden.
het station te"
H.H, M.M. de Koninginnen en Z. H. Hertog Hendrik verlaten het Staatsspoorstation te 's Gravenhage (20 October 1900),
had de Koningin Zelve reeds aan de buitenlandsche vorstenhuizen kennis gegeven van Hare verloving met Hertog Hendrik , en nu stroomden de telegrammen naar het Loo, van vorsten en officiëele personen , van corporaties en particulieren. De Duitsche Keizer — in Duitschland vooral was, en is nog, de belangstelling voor Nederland en zijne Koningin, sedert Hr. Ms. verloving met een D uitschen Prins, begrijpelijkerwijze zeer gestegen — Keizer Wilhelm telegrafeerde aan Hertog Hendrik: „Empfange aus treu mitfühlendem Herzen meinen innigen Glückwunsch. Die Aufgabe, welche Du übernommen, ist schwer, entsa-
gungsvoll und reich an Arbeit. An der Seite der zielbewusst ihres Amtes mit klarem Bliek waltenden Oranierin, wird Dir mit Gottes
Hülfe gelingen das kernige Volk der Niederlande !'zu beglücken. Meine', Gedanken und Wünsche'bègleiten Dich und
die teuere Königin."
Wilhelm.
(Ontvang de ver-5 zekering van mijn op-È rechte sympathie en mijn hartelijken gelukwensch. De taak die gij aanvaard hebt is^ moeilijk en zal u veel zelfverloochening en arbeid kosten. Aan de zijde der Oranje-Vorstin, die een open oog heeft voor hare roeping en deze zoo doeltreffend vervult, zult gij met Gods hulp er in slagen, het krachtige, degelijke Nederlandsche volk gelukkig te maken. Mijn! gedachten en wenschen zijn met u en de dierbare Koningin.)
En ook de andere gekroonde hoofden deden van hunne belangstelling blijken. Typisch was de bijna gelijktijdige ontvangst van een zeer hartelijk telegram van President Kruger en een niet minder hartelijk van Koningin Victoria van Engeland...
En Me Ne-



derlandsche ;Pers, die echo der stem van Neêrland's Volk ?
Ook zij had in hartelijke bewoordingen van haar vreugde met Koninginne-verloving doen blijken.
De Nieuwe Rotterdamsche Courant schreef Woensdagmorgen in haar hoofdartikel , onder de Proclamatie:
„Het Nederlandsche volk zal met groote belangstelling- en oprechte vreugde van de bovenstaande koninklijke mededeeling kennis nemen. Na al de zware beproevingen, die dej^laatste jaren over Nederland en Oranje gebracht hebben, kon er geen blijder tijding tot ons komen.
„Van het oogenblik af, dat Koningin Wilhelmina de regeering had aanvaard, was het een levendige wensch van Haar Volk, dat door een gelukkig huwelijk van Hare Majesteit de Dynastie mocht bevestig-d worden. Deze wensch staat thans vervuld te worden. Met volle recht mocht de Koningin de verwachting uitspreken, dat Hare trouwe onderdanen deelen in Haar geluk en dat van Haar Huis. Zooals wij Nederlanders steeds meeleven met al wat ons geliefd Vorstenhuis wedervaart, zoo verblijden wij ons ook van harte in de groote gebeurtenis, die voor Nederland en Oranje een gelukkig verschiet opent.
„De Prins, met wien Hare Majesteit zich heeft verloofd, is in afkomst en aanzien het doorluchtig Huis van Oranje^waardig. Hij moge persoonlijk ons vreemd zijn, zooals uit de straks te vermelden bijzonderheden omtrent zijne afstamming bliikt,
is hij voor N'ederland niet geheel een vreemde, maar aan ons Vorstenhuis in zekere mate
„Eene bijzonderheid, die aan het Nederlandsche volk eene reden te meer geeft om zich in de keuze der Koningin te verblijden."
In het Handelsblad werden Hooft's dichtregelen ter begroeting aangehaald:
,,'t Gaat op een hoogtijd houwen ! Het edel hoofdsieraad der Am-
[stelsche Jonkvrouwen Versiert men... en de kroon der [maagden wordt gekroond."
En vervolgens :
„Wij zullen onze Koningin, die wij eeren en liefhebben huldigen en tot vreugde zijn , dooiden gemaal, dien Zij zich koos, te ontvangen als ontvingen wij Haar.
„We zullen hem verwelkomen als Haar Bruidegom en Beste Vriend, die Haar tot rechterarm zal zijn, wiens liefde Haar geluk zal wezen."
In het Nieuws nan den Dag leest men :
„Met groote blijdschap ontvangt het Nederlandsche Volk de tijding van de verloving der Koningin.
„Met de belangstelling der liefde heeft de Natie den levensloop gevolgd van het aanvallige Koningskind. Men heeft, met de hartelijke vertrouwelijkheid, ons volk eigen, gedweept met „het Prinsesje", men heeft zich trotsch gevoeld in het bezit van „het Koninginnetje" ; men heeft „de Koningin" toegejubeld ten dage dat Zij werd ingehuldigd, ontroerd door de Majesteit, waarmede Haar heerlijke stem dat onvergetelijk „Nooit, neen nooit !" door de gewelven deiNieuwe Kerk deed weerklinken. En zoo deelen wij thans in het geluk der Vorstin en van haar Huis. Er is blijdschap in de w-oning der Koningin — nu is er ook blijdschap onder het Volk van Nederland.
„Ook om zijnszelfs wille. Dat de vastigheid van den troon worde verzekerd is 's Volks wensch en 's Volks hope.
Ueze verloving stemt overeen met de beste verlangens der Nat'e."
En in De Tijd, om het bij dit viertal te laten, want de grondtoon in alle bladen was dezelfde :
„Met oprechte en diepgevoelde vreugde ongetwijfeld verneemt het Nederlandsche volk het koninklijk woord, dat de bevestiging geeft van hetgeen, sinds eenigen tijd reeds, met blijde ingenomendheid werd tegemoet gezien, de verloving van onze jeugdige en veelgeliefde Koningin.
„De toewijding der voortreffelijke Vrouwe, die, na het heengaan van den laatsten Oranjevorst, Diens eenig overgebleven kind op zoo waardige wijze tot hare taak als Souvereine had voorbereid", kon ons niet doen vergeten, dat enkel een gelukkig echtverbond van Koningin Wilhelmina de algeheele vervulling in het verschiet stelde van de wenschen, die Haar trouwe onderdanen in betrekking tot de toekomst van Land en Vorstenhuis mochten koesteren.
„Dat de te dien aanzien voor de jeugdige Vorstin , om meerdere redenen , zoo moeilijke keuze van een Gemaal mocht geschieden onder de wijze voorlichting van Hare Koninklijke Moeder, is ons een waarborg te meer, dat wij terecht de gewichtige daad toejuichen, door welke voor dynastie en volk thans nieuwe en verblijdende vooruitzichten worden geopend.
„De telg van vorstelijken bloede, wien voortaan aan de zijde van Koningin Wilhelmina een zoo bevoorrechte plaats zal zijn aangewezen , zal — wij mogen het vertrouwen — de man blijken, om aan onze Vor tin in haar familieleven het
geluk te verzekeren , dat aan een koninklijk Hof, niet minder dan in de bescheiden woning van den geringsten onderdaan, wordt gewaardeerd en -— menigmaal, helaas! vruchteloos — wordt verlangd."
Ook de buitenlandsche bladen lieten zich niet onbetuigd.
Nadat te Schwerin de officieuse Mecklenburger Nachrichten 's ochtends om zes uur een bulletin had uitgegeven , vermeldende de verloving van Hertog Hendrik met de Koningin der Nederlanden, — nadat te Schwerin op alle mogelijke wijzen van de blijdschap der bevolking was gebleken , verschenen in de voornaamste couranten van Duitschland de allerhartelijkste artikelen.
De Neueste Nachrichten haalde de verwantschap aan tusschen het Nederlandsche en het Duitsche volk en schreef:
„...daarom begroet de Duitsche natie het ooilanden ziinde hnwelilk van
Koningin Wilhelmina met Hertog Hendrik met onverdeelde sympathie, als
fL11cgL va,, Ul vn^uviai-iictppeirjKe verhouding tusschen de beide volksstammen."
De Vossische Zeitung uitte zich aldus:
„In üuitschland verwekt het in het bizonder voldoening- dat het een Duitschen Prins beschoren is, de met alle bekoorlijkheden der schoonheid getooide Koningin te huwen, en daarmede de banden nauwer toe te halen, welke Duitschland en Nederland omstrengelen."
In de National Zeitung las men :
„De jonge Koningin heeft zulk een zelfstandig en beslist karakter, dat zij ongetwijfeld bij de keuze van haren toekomstigen gemaal zich in het geheel niet zal hebben laten leiden door de een of andere politieke bijgedachte. Dat hare keuze gevallen is op een Duitschen prins, zal men niettemin wegens de vriendschappelijke betrekkingen tusschen Duitschland en Nederland slechts met blijdschap kunnen begroeten."
En in de Germania, wel een beetje pedant, maar toch sympathiek:
„Koningin Wilhelmina heeft klaarblijkelijk slechts de keuze van haar hart gevolgd, zooals bij de zelfstandigheid van haar karakter niet anders te verwaehten was. Dat die keuze vallen zou op een Duitschen prins kon men gewis wel aannemen , te meer omdat ook Hare Moeder uit een Duitsch vorstenhuis gesproten is."
De Reichsbote
schreef:
„Door het verbond tusschen Nederland en het rijksgetrouwe, edele vorstenhuis der Schweriners, zal ook de band tusschen het Nederlandsche en het Duitsche volk, van welks bevestiging zoo vele teekenen des tijds getuigen, steeds inniger worden."
De officieuse Norddeutsche Allgeineine Zeitung heette het bericht van de verloving een blijde tijding en zeide verder: .
eene gebeurtenis welke opnieuw getuigenis
Koningin Wilhelmina en Hertog
Hen drik op het balkon van het Paleis te 's Gravenhage (-0 October 19co.)
„De sympathie voor de
jonge bevallige Vorstin is in Duitschland bij alle gelegenheden gebleken , zoodat de verloving van de doorluchte monarchie met het lid van een Duitsch vorstenhuis allerwege bij ons met vreugde begroet zal worden en het vorstelijk bruidspaar zeker kan zijn van de hartelijkste gelukwenschen."
De Frankfurter Zeitung o. m. :
. ..„In Duitschland zal men de jonge, lieftallige Koningin haar echtelijk geluk van harte gunnen, zonder bizondere politieke verwachtingen te knoopen aan de omstandigheid dat zij zich juist een Duitsch prins tot gemaal heeft uitgekozen."
Van de Belgische couranten: de Indépendance beige eerst wijzende op de telkens aangekondigde „huwelijksplannen''' van buitenaf , en daarna :
„Maar juist op den man dien niemand nog aangewezen had , is de keus van de jonge vorstin gevallen, en men mag aannemen dat deze keus, buiten alle staatkundige overwegingen gedaan, voor die gekroonde jonkvrouw den pluksdroom zal verwezenlijken van al wie ooit bekoord is geworden door haar bevalligheid, en die haar edelen wensch kent om het geluk van haar Volk te verzekeren."



Ën de Petit Bleu, heel hartelijk:
Iedereen zal bij deze verbintenis het grootste geluk toewenschen aan de dappere jon»e Koningin, die den heer Kruger de Gelderland ter beschikking heeft gestild en zoodoende de eenige in Europa is geweest die der, moed heeft gehad', aan de kleine Boerenrepublieken, door Groot-Bnttanme verpletterd, een officieel blijk van deelneming te geven."
historische banden met Bnttanniè is verbonden, binnenkort een 1 rins-Gcmaal zal bezitten , en terwijl wij aan Koningin wilhelmina onze eerbiedige gelukiyenscncn aanbieden, verzekeren wij gaarne het Nederlandsche volk van onze ernstige deelneming in hun blijdschap."
Zelfs de Daily Mail, het jingo-blad:
„Koningin Wilhelmina houdt zeer veel van haar land, en zij bezit een
'.. ™ ™ IVfnlipr iooo. — Het vorstelijk vierspan vóór
Z. H. Hertog Hendrik neemt de teugels in handen, terwijl H. Koningin naast Z. H. plaats neemt.
het Kon.
M.
Paleis, de
der
Ook in Engeland bleef men niet achter. De Times was een weinig kregelig over de sympathie Nederlanders voor de Boeren ; doch zij schreef verder:
Engeland is aan het Huis van Oranje te veel verschuldigd, om de kracht van de oude banden te vergeten, omdat enkele Nederlanders de Engelschen slecht hebben behandeld."
Het vierspan vóór het Koninklijk Paleis, gereed om uit te rijden : de eerste wandelrit der Verloofden in de Residentie.
krachtigen wil, een zeer ontwikkelden geest, een krachtige persoonlijkheid en een flink, oprecht, edelmoedig karakter. Zeker is 't, dat Zij een huwelijk uit genegenheid doet: Zij heeft dikwijls gezegd dat Zij zelf haar echtgenoot zou kiezen... Zij is in alle opzichten eene Koningin."
En in Frankrijk, — de Figaro:
„Vandaag komen ongetwijfeld uit alle deelen der wereld duizenden geluk-
Het vorstelijk vierspan, door
Hertog Hendrik van den bok gereden ; H. M. de Koningin rijdt naast Zijne Hoogheid, ('s Gravenhage, 20 October 1900.)
De Pall Mali Gazette:
,Het leenen van de Gelderland aan den heer Kruger heeft ons, Engelschen ,
volstrekt niet boos gemaakt verbaasd staan."
al zullen de goede Hollander
s misschien
daarover
Edelmoediger, loyaler was de Morning Post:
„Wij zijn blij dat het wakkere koninkrijk der Nederlanden, dat door vele
..-..„^-I-w-n v-nm- de inno-p konnirnn : ik Oen er zeker van. schrilu ae 1 eciur re ui
ValfREY , „dat daaronder geen oprechtere zrjn dan die van de transche regeerini;.
Het Journal des Dchats, ten slotte:
„Het feit alleen reeds, dat Hertog Hendrik door de Koningin is uitver koren, verzekert Hem de sympathie der Hollanders, en zij hebben reden genoot gehad, de waardigheid te roemen, waarmede een Duitsche prinses, Komngii Emma, geboren van Waldeck-Pyrmont de Weduwe van wijlen Koning Willem



Naa!machi«e«;^ricken ***G. M. PFAFF.
Opgericht 1862.
1000 Werklieden,
FAFFJMilll
PFAFF-Naaimachines staan
sinds bijna 40 jaren in de
eerste rij op het gebied der naaimachine-techniek en worden meer dan ooit door de werktuigkundige vaklieden als model van I volmaaktheid beschouwd. * *
TVTatraziinen van FFAFF-NAAIMACHINES in alle grootere plaatsen.
CK ZLv£_ PF^I^r1, 2sTa,a,irrxa,c]qi3aen.fa,"briels:en., EZaiseislautern.
Q&te tn^ev-etv ke- lie&t&n. "3'tWfd fca-ivüJtn^
WESTERSTRAAT 14 ROTTERDAM.
telephoon n°28
BE VRIES & Co,,
GEVES TI6D 1792. GEVESTIGD 1792. Q
AMSTERDAM. §
DE RUYTERKADE 100. HANDELSKADE. M Te/ephoon No. 2007 en 3069. Telephoon No 1630. 7_.
3
CARGADOORS, EXPEDITEURS £j
H en ASSURANTIEBEZORGERS, g
0 =.3
j AGENTEN der ^
03 Stoomvaart-Maatschappij p ^ „NEDERLAND', J
^ geregelde maildienst AMSTERDAM—NED. INDIE. £
* UNION-CASTLE LIJN £
ncar ZUID-AFHIKA (Transvaal), en OOST-KUST ™
ongeveer 4 Af/carien per week, en andere ö
groofj Maatschappijen naar AMERIKA, H
4Z/£, STRAITS SETTLEMEMTS enz.9enz. H
Zeivaart naar JAVA, S| CELEBES en de MOL UKKEN. £
Cif Levering van Gietcokes op alle Plaatsen van Java.



KUNSTMATIG BEREIDE
MOEDERMELK,
merk
gesteriliseerd in geplomb. flesschen, met gebruiksaanwijzing.
Dit uitmuntend voedsel tot opvoeding van Zuigelingen die de moederborst moeten missen of als aanvulling daarbij, wordt door de voornaamste Doctoren, speciaal Kinderartsen, aanbevolen.
Depots: Rotterdam, Wed. H. J. RENIER, hoek Kolkkade en Hoofdsteeg 43, tegenover Plan C, 's-Gravenhage, Apoth. Wed. T. D. VRIJDAG ZIJNEN, Gedempte Burgwal 22.
Kinderen bijna stervende, als gevolg van eene verkeerde voedings-methode, zijn door het gebruik dezer Melk, toegediend volgens gebruiksaanwijzing, spoedig hersteld en mocht men zich daarna in een geregelden groei verheugen.
B. I/ETH & Co., Delft
NUTRICIA
ZOETERMEER. - WINDESHEIM. - BRUSSEL
Inrichting tot bereiding der Kindermelk,
volgons systeem Prof. Dr. MCKI1AIS.
Deze Kindermelk met zorg toegediend faalt nimmer, en is ongetwijfeld de eenigste welke met recht de moedermelk kan vervangen.
Haar succes wordt erkend door de grootste specialiteiten enz. in alle landen.
Vtrkrijgbaar: Amsterdam, Leids chestraat 44; Arnhem, Koningstraat 63; Bred 1, Veemarktstraat 36 ; Gouda, Kleiweg B4;'s Hage, Piet Heinstraat 102a; Groningen, tus=ohen beide markten 6; 's Bosch, Kerkstraat A 71; Leiden, KoretibingsteeK 3; Botterdam, Goudsche Singel 98 ; Utrecht, Nobelstraat 14, Eigen Filialen. De)óts: Amersfoort, Pu. SMOLDERS, Kampsti aat 6; Eindhoven, T. K. RAIJMAKERS, Vrijstraat ; Dordrecht, Voorstraat 362; Middelburg, Lange Delft, M. v. HEUS DEN; Nijmegen', I. W. HÉI.TDT, Markt; Tilburg, J. S. KEIJSER; Baamsdonksveer, H. HELNE VERSCHUREN.
Aldaar tevens verkrijgbaar JSUTRICIA'S ZUIVELPRODUCTEN.
Waar geen Filialen of Depóts, levering direct.
Kinadruppels
VAN
Dr. DE VRIJ.
Dit is het krachtigst geneesmiddel bij Malaria (binnenkoorts), bloedarmoede, bleek¬
zucht, algemeene zwakte, gebrek aan eetlust en looze
brakingen, en herstelt het spoedigst de krachten na uitputtende ziekten.
Elke flacon a ƒ I.— is voorzien van gebrniksaanwijzing, draagt mijn naam en nevenstaand fabrieksmerk buiten op de roode doos, en is alom verkrijgbaar, ook tegen rembours of toezending van f I 15 franco van de fabriek zelf.
Chemische Fabriek van
H. NANNING,
Apotheker, DEN HAAG.
Algemeen Adresboek van Nederland,
Ten dienste van Handel en Nijverheid.
Algemeene Naamlijst van Beroepen en Bedrijven, uit alle Gemeenten, hoofdzakelijk naar officieele gegevens bewerkt. Prijs/10.—. Alom te bekomen.
Koninklijke
arwe-Stufself abrieken.
ÜRLlPiG'S PATENT-STIJFSEL.
Lees s. v. p. de gebruiksaanwijzing op de verpakking
merk „PRINSES".
Deze Stijfsel munt uit door hare blankheid en groote kleefkracht.
Jacob Duijvis,
KOOG a d. ZAAN.



(li- landszaken gedurende de minderjarigheid van Hare Dochter heeft bestierd, om aan een Duitschen prins een goede ontvangst te verzekeren."
We zeiden het reeds : de echo van de stem des Volks klonk in de artikelen der Ned. dagbladen.
Buiten , in de vrije lucht, klonk de stem zelve !
In het dorp Apeldoorn en zijn omgeving, waar de Jongverloofden dagelijks uitreden, meestal met de vier, waarbij de Hertog dan zelf mende ; of wanneer Hertog Hendrik van zijn dagelijkschen jachtrit terugkeerde , nadat hij 's morgens vroeg, en bijna iederen dag, was uitgegaan — wanneer Z. H. een reebok geschoten had, kon men dat, naar jachtgebruik , aan het eikentakje op zijn hoed zien — öf wanneer Koningin Wilhelmina en Haar Verloofde op Hun rijtoer waren , te paard — steeds werden Zij overtuigd van de diepste sympathie cler bewoners.
En toen Zij den 20sten October Hun eerste intrede deden te 's-Gravenhage , kende het blijde enthousiasme der in de Residentie saamgestroomde menigte geen grenzen meer! Hoe trotsch was de jonge Koningin op Haar aanstaanden Gemaal, hoe verheugd, blijkbaar, de Hertog bij het ontwaren van die spontane sympathie betuigingen! Dat eerste bezoek aan de Hofstad was indrukwekkend in velerlei opzicht, — van* de Hagenaars en van de velen "die van elders hierheen waren gekomen , was het een hartelijke . liefdevolle ontvangst.
Welk een moment was het, toen, na de audiëntie die H. M. 's middags aan de vertegenwoordigers der buitenlandsche mogendheden en andere hooge autoriteiten had verleend,
Koning-in Wilhelmina en Haar Verloofde, in wandelkostuum.
{Deze foto werd genomen tijdens het bezoek van H. M. te Lensahn.)
Clingendaal, en door de krurspaden van het Bosch,... overal stonden de menschen in bewondering voor het meesterlijk rijden van Hertog HENDRIK. Bij de terugkomst stond een ontzaglijke menigte vóór het Paleis te wachten , die zóó lang juichte en jubelde , dat de
Koningin en Haar Verloofde zich eenige oogenblikken vóór een der vensters vertoonden... Ook dat was een moment!
Maar het was toch niets, vergeleken bij de ontzaglijke ovatie , die den Verloofden 's morgens was gebracht, toen Zij zich, na aankomst, op het balkon van het Paleis vertoonden ! Die oogenblikken hadden ons het grootsche moment herinnerd van Hr. Ms. verschijning op het balkon van Haar Paleis te Amsterdam, na Hare Inhuldiging op 6 Sept. 1898. Toen «•as de menigte, wel is waar, oneindig veel grooter, maar de betooging nu, was niet minder indrukwekkend dan toenmaals. Ook thans ging het gejubel over in een spontaan Wilhelmus...
's Avonds , na het gala-diner, keerden de Vorstelijke person n weder naar het Loo terug. En niet minder hartelijk was het afscheid , wederzijds, van Vorsten en Volk, dan 's morgens de begroeting was geweest.
Somber teekende de lucht, in den ochtend — en moddernat waren de straten, des avonds... Doch het Oranje-zonnetje had geschenen — terwijl Wilhelmina van Oranje-Nassau onder Haar Volk had verkeerd...
Hertog Hendrik keerde den 2gen October naar Berlijn terug om Zijne opwachting te maken bij Keizer Wilhelm.
En van dat oponthoud aldaar zullen wij gebruik maken , om het een en ander omtrent
Het Kasteel Lensahn, waar de Koningin, de Koningin-Moeder en Hertog He ndrik , tijdens Hun verblijf te Lensahn, logeerden.
een prachtig vierspan voorkwam vóór het Paleis, en de jonge Koningin instapte, nadat de Hertog zelf de teugels der fiere rossen had opgenomen!... Toen zóó naar Scheve ningen — en op den terugweg, langs Wassenaar en
Hertog Hendrik
mede te deelen.
Hertog Heinrich
Wladimir Albrecht Ernst,



geboren te Schwerin op 19 April 1876, is de jongste zoon uit het derde huwelijk van den groothertog friedrich Franz II , met de thans groothertogin-weduwe Maria ,
staat hij bekend als een aantrekkelijk jongmensen, die zich tegenover eenvoudige menschen ook eenvoudig gedraagt.
Van 1886 tot April 1894 bezocht hij het als uitstekend
De Groothertog en de Groothertogin , van Oldenburg met Hunne Gasten: HiH. M.M. de Koninginnen, Hertog HENDRIK en Zijne Moeder. (Ook deze foto werd tijdens het bezoek te Lensahn gemaakt.)
geboren Prinses van Sohwarzburg-Rudolstadt. bekende gymnasium van Vitzthum te Dresden. Hij verliet
Hij is blond en van middelbare grootte en is vroolijk het, om nog een half jaar door privaatlessen verder te en vriendelijk van aard. In de hofkringen te Potsdam, worden voorbereid, en legde daarna in het najaar van 1894
Het Kasteel Güldenstein te Lensahn.
Hier logeerde de Groothertogelijke Familie van Mecklenburg-Schwerin met Haar gevolg, en een gedeelte van het gevolg van H.H. M.M. de Koninginnen.
waar hij als garde-luitenant in garnizoen lag, en te Schwerin, voor een militaire commissie te Berlijn zijn examen af voor was hij dan ook om zijn beminnelijkheid en zijn gezonde vaandrig. Daarop deed hij van 1894 tot 1895 een reis door levensopvatting zeer geliefd. Te Schwerin, bij de bevolking, Ceylon , Indië , Egypte, Palestina en Griekenland naar Kon-



rs»T»-< >•« >< >7<\> < >•< >< : - >-< >< >•< >-{ >•< > < >-< yo~t>--{y~i >■•< >~tjn;x? >- ~t >•< >■< >■< v~t>-< >-t x >-t >-t >~t x>-c SUGER NAAIMACHINES
zijn voorbeeldig in constructie en aiwerking. SINGER NAAIMACHINES
zijn onmisbaar voor huishoudelijk gebruik en nijverheid. SINGElt NAAIMACHINES
zijn in alle takken van industrie de meest gezochte. SINTER NAAIMACHINES
zijn ongeëvenaard in werkvermogen en duurzaamheid. SINÜEB NAAIMACHINES
zijn voor het moderne borduren de meest geschikte.
a-Tentoonstelling
Parijs IQOO.
Grand Prix.
Onderricht gratis — ook in het moderne borduren.
^raster<5La,m, Halverstxaat G2.
>■< : < > < > : ï i > ' > •< ■ < >•< ■ ' v '
>:< ;,< KW >-«>-« >~t >■< X X >■< >~< >-Z >~< >■< >■< >~< X >■< >•< >■< >•< >■< >■< - <
OPGERICHT 1770.
Waar niet vertegenwoordigd, levering direct aan particulieren, franco, bij afname van 500 ps.
AANBEVOLEN-
Pikfein... ƒ 25 p. ui. (knak.) Siësta ... „ 30 „ „ „ Eminent „ 30 „ „ ZEEÜWSCHE OESTERS ƒ 2.40 per 5 dozijn.
AANBEVOLEN;
Margaritha ƒ 70 p. rj.
Senorita » 80 „ „
Esculapio „ 100 „
Uoode Anker ... „ 120 „ ..
Bij de Uitgevers NlJGH & Van Ditmar is verschenen :
Niet
■. t in ru>1
Bios»"
Met 17° r .. f u9o. Biografieën^11 '
ftMfc IVS81C1-
,0 Portretten Met ongeveer f^0.
en Biografieën- ^n
"prijs 25 Ce»*
m en Biografieën
Portretten en en der Leden van de J ^ Tweede Kame.. WW
Eerste Hollandsche Parapluiefabriek,
P. MARTINOT.
Opgericht 7820
Opgericht 1820.
DORDRECHT.
Telephoonnummer 250. Wijnstraat 61.
ENGROS. EXPORT. Monslerzendingen op aanvrage.
yOOP^DK FIJNE JAFEL:
f, # * #
\ VEEN s CACAO
| Geconcentreerde Waterchocolaad.
» ■ ~ —
* J. VEEN «& Co.,
Hofleveranciers, SNEEK.
Van Berkel's Patent Vleesch-, Ham-, Spek- en Worstsnijmachine
is de volmaaktste snijmachine, die
niet licht zal overtroffen worden, die door den Uitvinder gegarandeerd wordt en volgens het oordeel van alle verbruikers zich zelf verdient.
Eenmaal geoefend, kan een jongen of meisje van 12 jaar met „VAN BERKEL'S PATENT" snijden als de beste en vlugste vleeschsnijder.
„VAN BERKEL'S PATENT" is de billijkste snijmachine in verhouding tot afwerking, constructie en zekerheid van werkelijk goed snijden.
De Prijs der van Berkel.s Patent Vleesch-, Ham-, Spek-, en Worstsnijmachine is:
Pijn gelakt en vernikkeld met roestvrije gegroefde voorplaat, afgedraaid vliegwiel, nieuw-zilveren opvang, tafel en mesbeschermer, om op toonbank of ijskastje te plaatsen, netto contant ƒ185.—, met viervoet als op nevenst. gravnre ƒ 210.
Voor NEDERLAND uitsluitend verkrijgbaar bij:
Firma ZUURDEEG,
BOTERSLOOT lfcSO 01» 138, ROTTERDAM.
Abonneert II op
DE DAMES- EN KINDERMODE.
Practische Handleiding bij het vervaardigen van Boven- en Ondergoed voor Dames en Kinderen. Prijs per 3 maanden 13 Nos. ƒ 1.50 met geknipt patroon ƒ2. 



Onderlinge
EVENSVERZEKERING-
"•••—Maatschappij
GEVESTIGD
's-Gravenhage, Wagenstraat No. 20.
DIRECTEUR:
MR P. A. FRANCKEN
Sluit alle soorten van
levensverzekeringen Lijfrente.
IS RIJKEN in Dl UK,
Telefoon Interc. 2599.
Magazijnen: Gedempte Binnenrotte 154, Kantoor: le Lombardstraat 53,
uitsluitend te ROTTERDAM.
VLEUGELS -»
en
~ PIANINO'S
>^ >k >^V< >-g>^><*>*«< >»-«»»«< vo><
: . . ...,T,m«TYTTTTT^TTff TTTTTT"f T T TT ! t TT ! t'T'T TTTTTTTTTTTT TTTTTTTTTTTTTTT f
uit de meest bekende en soliedste fabrieken. In verschillende stijlen en houtsoorten en in alle prijzen.
VERHUREN en STEMMEM door het geheele Rijk.
Inruilen en herstellen van oude instrumenten.
Spiegel- en Vensterglas. A. LIPJES,
ROTTERDAM.
Telefoon No. 499. OPPERT 131-133
ROTTERDAM
Draadglas voor Dakbedekking.
lilJ lil\ GLAS.
(Blank refleetopglas).
Ter vervanging van de uithangende reflectors. Onmisbaar in donkere
verirekken. Kan in ieder raam worden
aangebracht.
Monsters verkrijgbaar.



stantinopel, waarbij hij vooral in Indië aan zijn voorliefde voor de jacht den vrijen teugel kon laten. In de jaren 1895 en '96 bezocht hij de krijgsschool voor officieren te Metz , om daarna in dienst te treden bij de jagers van de lijfwacht te Potsdam , waar hij
ook met den overleden Kroonprins Alfred van Koburg nader keninsmaakte.
Op het eind van 1899 nam hij een jaar verlof en werd hij door Johann ALBRECHT, hertog-regent van Mecklenburg, naar Schwerin ontboden , om daar door praktisch werken aan het ministerie van financiën met de administratie van de groote Mecklenburgsche vorstelijke domeinen bekend te worden. Daarbij trok hem vooral de houtvesterij aan. Hij woonde sindsdien te Schwerin , in een allerliefst tuinpaleisje , midden
Greenhouse draagt
zijn grootmoeder
groote belangstelling- voor alles wat wetenswaardig is, een groote goedhartigheid en een diep gevoel van erkentelijkheid jegens hen, wien het vergund is geweest, zijn lichamelijke en geestelijke vorming te leiden.
Daar hij opgeruimd van geest is, zonder den noodigen ernst te missen, jeugdig is in zijn doen en toch door zijn verre reizen ondervinding heeft opgedaan
en zijn blik verruimd, is Hertog Hendrik een
zeer gelukkige keuze, zoowel met het oog op het familie-leven aan het Haagsche Hof als voor Nederland."
De Hertog spreekt, gelijk alle prinsen van Mecklenburg, voortreffelijk Platduitsch , wat hem het spoedig leeren van het Nederlandsch zeer zeker gemakkelijk zal maken. In het ouderlijk huis te Schwerin waren , vóórdat Hij naar het gymnasium te Dresden ging , de proponenten WlL-
HELMI, KLIEFOTH
en sander , thans allen predikant, achtereenvolgens belast met zijne opleiding.
Van dat „ou-
Het Kerkje te Lensahn, belast waar H.H. M.M. de Koninginnen en Hertog Hendrik de godsdienstoefening bijwoonden. In het opleidin! midden ongeveer ziet men den ingang en het trapje, dat men opging. "
en in het groen, dat dan ook den naam derlijk huis" willen wij hier nog het een en ander t en dat het geliefkoosd verblijf was van en wel voornamelijk betreffende s Hertogs naast Prinses Alexandrine hetwelk wij dan samenvatten onder het opschrift:
groen dat dan ook den naam derlijk huis" willen wij hier nog het een en ander vertellen,
en wel voornamelijk betreffende 's Hertogs naaste familie,
Groep van de Vorstelijke Personen, tijdens Hr. Ms. bezoek te Lensahn vereenigd (Begin November .900). ,,,,,, , , . ■ , ■■,,?„ nrhtertte rii Koningin Wilhelmina en Hertog Hendrik, die naast zijn Gastheer den Groot-hertog van
Een professor , oud-leermeester van den Hertog , schreef Familiebetrekkingen.
vóór korten tijd o. a.: Hertog Hendrik's vader, Groothertog Friedrich
„Aan een zeer helder verstand [paart Hertog Hendrik een zeldzame pRANZ II, geb. den 28*ten Febr, 1823 , stierf den I ^en April vastheid van karakter en wil, een zeer buitengewone mate van plichtbesef, j- rsf-u , & Of



i88^ Hij was driemaal gehuwd geweest, het laatst met
Prinses marie van schwarzburg-rudolstadt , en Uit
dit huwelijk was als jongste zoon Hertog Hendrik gesproten. De oudste zoon uit dit huwelijk, wijlen Hertog friedrich Wilhelm (geb. 1871), kwam om bij een ongeluk met een torpedoboot (in 1897), waarop hij commandant was , bij een hevi^en storm op de Noordzee ; — de beide andere kinderen : Hertogin Elisabeth (geb. 1869) en Hertog Adolf Friedrich (geb. 1873), evenals zijne Moeder en zijne Grootmoeder van moederszijde, zijn nog in leven.
De oudste zoon uit het eerste huwelijk van den tjroothertog volgde dezen na diens dood op. En toen ook hij, in het jaar 1897, kwam te overlijden, kwam de ook thans nog minderjarige Groothertog, de kleinzoon dus van Fr. franz II, halve neef van Hertog hendrik, als friedrich Franz. IV aan de re°-eering, onder regentschap van zijn oom, Hertog Johann Albrecht , stiefbroeder van den a. s. Prins-Gemaal.
Intusschen zijn de Vorstenhuizen van Mecklenburg en van Oranje , zoowel door de regeerende families van Rusland en van Pruisen als door onderlinge familiebanden , aan elkaar vermaagschapt. Het laatste kan men gemakkelijk zien op het hiervóór afgedrukte staatje.
de Groothertog zijn lusthoven telt en waar de bewoners zoo véél van ons, Hollanders, weg hebben...
Hier, te Lensahn, ontmoette Hare Majesteit ook Hertog hendrik'S moeder en zijn drie broeders: Hertog Adolf , Hertog Paul en Hertog Johann Albrecht. En ook de jonge Groothertog van Mecklenburg was tegenwoordig.
En van hieruit maakten Hare Majesteiten, in een door Hertog Hendrik gereden vierspan, den prachtigen rijtoer naar Damlos. In het kleine , vreedzame dorpskerkje woonden Zij, Zondag (4 November), de godsdienstoefening bij, met de 'Groothertogelijke familie — in landelijken eenvoud.
En den ' volgenden dag begaven de Majesteiten zich naar Eutin , om, over Lübeck, naar Haar Land en naar Haar Volk terug te keeren.
Onze Koningin verkeert gaarne onder Haar Volk!
Bij de bezoeken , o. a. , die Hertog hendrik , m den loop der laatste maanden , aan zijne Koninklijke Verloofde bracht, heeft Hare Majesteit duidelijk gezegd, dat Zij Haar Volk gaarne dicht naast Haar rijtuig ziet! En de tactvolle wijze waarop de Politie in de Residentie ook aan s Volks liefste wenschen tegemoetkwam : om onze Koningin van nabij , hartelijk en krachtig toe te kunnen juichen , kan met anders
Koningin Wilhelmina en Hertog Hendrik van Mecklenburg-Schwerm. (In noandelcostuum.)
Met Rusland is het Huis van Mecklenburg verwant door het huwelijk van Hertogin Marie Paulowna , halve zuster van Hertog Hendrik, met Grootvorst Wladimir van Rusland, — met Duitsche vorstenhuizen o. a. door het huwelijk van Hertogin Elisabeth , Hertog Hendrik's zuster, met den Groothertog van Oldenburg.
Deze beide laatsten waren het, die, als Gastvrouw en Gastheer, onze Koninginnen en Hertog Hendrik ontvingen op Hun kasteel te
Lensahn t
waar H.H. M.M. in begin November van het vorige jaar waren heengereisd, om er den Hertog en zijne Familie te ontmoeten , — naar het prachtige , stille Lensahn , met zijn heerlijke, boschrijke omgeving, zijn fraaie wandelwegen, zijn poëtische natuur... Naar Lensahn, in Holstein, waar
Koningin Wilhelmina en Hertog Hendrik van Mecklenburg-Schwerin. (In rijcostuum.)
dan ook aan Hare Majesteit aangenaam zijn geweest. Het Volk houdt van zijn Koningin !
Het Volk heeft zijn Prinsesje gehad — het heeft Het aangebeden!... , -
Het Volk had zijn (Koninginnetje — het heeft Met verafgood!...
Het Volk had zijn Willemien — het was op Haar verliefd !...
En nu Neêrland's Koningin een hechten Steun gaat vinden in Haar Vorstelijken Gemaal — het Volk heeft vertrouwen in Hertog Hendrik van Mecklenburg-Schwerin! — nu staat het „een deel" van zijn „Rechten" op de beminde Vorstinne af en uit het zijn hartelijkste, zijn beste wenschen voor het Geluk van zijn Koningin , — voor 't Geluk van den Prins-Gemaal, en van Hun beider Huis !
En moge Hun voorspoed tot welzijn strekken van ons goede Vaderland !
N. H. Wolf.



I Naamlooze Vennootschap van
I Ver zekering op het Leven.
8 Goedgekeurd bij Koninklijk Besluit van 17 Juli !858 No. 57.
1 GEVESTIGD TE AMSTEHD AM.
% Directeur- Hf. J. L. Nierstrasz R.Hzn. Adjunct-Directeur: Dr. M. C. PARAIRA.
% Commissarissen te Amsterdam: R. W. J. C v. d. WALL BAKE, J. H. VAN EEGHEN, J. TER MEULEN Jr. , P. A. L. VAN
s OGTROP j 7. M^ SI EINS bTIsCHOP; te 's-Gravenhage, J. H. KANN Jhr. Mr. A. P. C. v. KARNEBEEK; te Diepenheim:
2 L. H. GRAAF SCHIMMEI,PENNINCK v. NIJENHUIS; te Leiden: Prof. Dr. J. C. KLUYVER. •K Geneeskundig- Adviseur: Dr. J. ZEEMAN.
3 Insoecteur voor Noord-Holland en Utrecht: H. E. MUNNIKS DE JONGH, Amsteldijk 20, Amsterdam; voor Zuid-Holland | en Zeeland ^"^ MOOWAAR 1 Elandstraat 3, , 's-Gravenhage ; voor Gelderland : A^ VAN AMSTEL. Jr Nieuwe Markt ^«en ^oor 4) Drenteen Overiisel: G. A. LEUSSEN, Diepenveen; voor Groningen en Friesland: K. E. HOEKSTRA, Leeuwarden, „Emmakade (N.Z.); 3) Noord-Brabant en Limburg;: 1" . 
stoomzuivelfabriek
B. VETH k Co., Delft.
Delftsche Roomboter.
Onvervalschte ie kwaliteit.
Twee Laboratoriums: een voor melkonderzoek en een voor bacteriologie , verwerken met zelfgekweekte reincultuur de melk van 80 stuks eigen vee en van 25 boerderijen uit de omstreken.
* Elf bekroningen op diverse Wedstrijden en Tentoonstellingen.
Depots: te Rotterdam 7 Winkels van de
Firma TER MARSCH & Co. Te 's-Gravenhage: J. H. Varenkamp & Zn., Groenmarkt, G. H. D. Susanna, Wagenstraat.
Te Amsterdam: Firma Franken—Vingerhoed, Kalverstr. Te Hilversum: F. Grunfeld Firma Joh. Evers.
Onze Boter staat onder voortdurende controle van het Bureau voor Chemisch en Microscopisch onderzoek, Directeuren Dr. VAN HAMEL ROOS en HARMENS, Keizersgracht 291, Amsterdam.
IJZERHANDEL.
Q1BB' KRAMER,
Hoogstraat 293, ROTTERDAM. Gr. Kerkpl. 18 en 19.
TVE ag azij n van.
IJZER- EN KOPERWAREN
voor Huis- en Scheepsbouw.
Huishoudelijke Artikelen, als: mangels, gegoten en geëm. fornuizen, porte-manteaux, parapluie-standaards ,
baden en badkachels, etc, etc.
NIJGH & VAN DITMAR'S
Aa nteekenboek van Rijksbelastingen.
(Vermogens- Bedrijfs- en Personeele Belasting). Prijs ƒ i.—.
Ch. LORïLLEUX&Cie.
Nederlandsche Drukinktfabriek
te BENNEK O M (bij Ede).
LEVERT
. ZWABTE en GEKLEURDE
flollenspecie, £tiket~3Lak enz.



Koninklijke Nederlandsche
GLASFABRIEKEN.
J. J. B. J. BOUVY, Dordrecht.
( ROTTERDAM , Delftschevaart jy. Filialen: ( AMSTERDAM, Prinsengracht 2or.
Glas in Lood, Glas in Koper, * * * * f * Glas in Nikkel, Geëtst Glas
in modernen stijL
Albums worden gratis en franco toegezonden. 
OPGERICHT IN 1700.
J. F. VAN DER OORD,
^feescl^ouwer.
Hofleverancier van H.M de Koningin-Regentes.
D 3 HUIGBROUWERSTEEG D 3. Telephoon No. 35.
AANGEKOCHT BEKROOND VEE. Eere- en Eerste Prijs Gouden Medaille op de Internationale Tentoonstelling te "Winschoten.
Hoogste bekroning Paaschtentoonstelling te alkmaar, Schagen, Rotterdam, Schiedam. Hoogste bekroning Landbouwtentoonstelling te beemster.
Hoogste bekroning toegewezen door de Jury, benoemd door den Nederlandschen Slagershond voor vet rundvee, met het oog op de slacht het fijnst gemest, op verschillende Tentoonstellingen.
A. SLINKËRT ffiy
31 peiger 81,
ROTTERDAM.
SIG AR E N F A E RI KANT.
Opgericht 1839.
BILJARTS.
Chr. KUIJK,
ROTTERDAM, Oppert 148. Binnenrotte 139.
Uitsluitend eerste qualiteit
BILLARTS,
uitmuntende door degelijkheid, sierlijkheid en zuiver loopen.
YA1 STOLK ft B11SI,
Botterdam.
Telegram-adres: PAPIER.
Groothandel in alle soorten Papier.
Export naar Oost- en West-lndië.
TITUS POSTMA,
BAZAR Ui 215, H. 90. LEEUWARDEN. Eenig in ITederland.
— VIIIJE BEZICHTIG ING. = 
Grootste Nederlandsche Worstfabriek.
vraag GELDERSCHE ROOKWORST van
ANTON HUNINK, Deventer,
met touwtjes, NIET met pinnen. -— 
I Change ^ ^ Exchange. I I ^\ J. LINDEMAN & Go.,'% I
BTJRBAU IDE O EC _A_ IST G- E,
3, Plaats 3>
I (Se hui* van af de Hoogstraat), I I tegenover COMPAGNIE LYONNAISE.
>s -GBAVENHAGE.
Levering van Directe en Rondreisbiljetten I I van alle Spoorweg- en Stoomvaartlijnen in I I Binnen- en Buitenlandsch verkeer.
Gereduceerde Retourbiljetten naar Mar- I I seille, Kice, Menton, enz, via Brussel, Parijs I I en via Keulen, Frankfort, Straatsburg.
I SO-daagsche Retourbiljetten naar Brussel, ■ I Parijs, enz.
I Inlichtingen gratis
"Zuinige Huismoeders jTTWARTTOOW,
gebruiken Leder-Extract, inplaats —
van Schoensmeer of appretuur, VQllZ.
besparen daardoor veel geld en „ 
bevorderen tevens Nederlandsch-
weivaart. Les Cigarettes en vogue LEDER-EXTRACT. sont
/\ , Ces li ns^i'S
r ï • 1 I Y V Welll8 , do Chapciial frèbes, a St 1'etersrabnCKSlllcrk A^/N getóponeerd. bowg, Kremlin, Alexandre,
,„ „ Peterhof, etc (.waarin letters 1 b)
Kan en mag niet nagemaakt wor- Les Egyptiennes
den, want is in de meeste cultuur- dfJ NBSr0K Granacles de Caire.
staten van Europa en Amenka ^ Papapandelï & Co.
gtfdTr-ExLct wordt door l.eger d'Alexandrie.
en Vloot met succes gebruikt. „ V. s.vonapartopoulo „ „
Leder-Extract staat onder voort- Turoues
durende controle van Dr. van Les Aurques
Hamel Roos & Harmens. Sossidi fuëres de Constantinople.
Leder-Extract is in elke solide Ai^rionnes
kruideniers-, drogisten-, of galanterie- Lef AfCrlen"CS
zaak verkrijgbaar. de Juan Bastos a Oran.
Generaal-Agent voor Nederland: Ces Américaines
W. SANDERS, Imperial Cigarettes & Tabaoco Co.
Coudscheweg 122, Rotterdam. gT JoHN Canada.
B THEElnAsÏhedeZ°NEN' Empres, Pearl Tip - Cold Cross
eenige fabrikanten van Leder-Extract. .'"\ Ambrosia.



è*—^—^——^—4^
„h ol.l.aktdi
>l Hollandsche Fabriek van Melkproducten en Voedingsmiddelen. >
| VLA ARDINGEN : Suikerraffinaderij.
\l Tl V, ■ 1 1 VLAAKMHGEN i >
g I1 BDriuauü lU \ PTJK.M EREND Melkproducten.
w \ HEEN VLIET -
> > BEEMSTER ' ^
f Gecondenseerde Melk , Merk hJLLANDIA' voor Kindervoedsel. '
GECONDENSEERDE MEEK voor Sclieepsgeforuik, MEI.KSI IK I R. Merk ..IX I |, 4 AI'"
alleen verkrijgbaar voor H.H. Winkeliers in zeehavenplaatsen. verpakt in bussen i,
' pjjlMA ONVEliVALSCHTE ROOMBOTER.
\ GERAFFINEERDE SUIKER. *
Hoofdkantoor te VLAARDING-EN, waarmede men alle correspondentie gelieve te voeren.
5 >ï—*-»——%^ V y ^—^—^—^—^
Vraa^f JTlectrotechnische
\^ m I ■ lllH*™1111 voorheen WILLEM SMIT & Co.
Ecltl dC ColO^flC SLIKKERVEER - (Holland).
Telegram-adres: „ELECTRO" A. B. C. Code 4e Editie.
Toilet Zeepen. _
£iee.ri$ehe Verlichting en ^raehïoverbren^in^*
Tyoewritpï1
|Tefiteonstelling Parijslfl^
GRAND P'
Het BESTE
GRAND PRT
De BKS'l'K der Schrij
Uitsluitend verkrij de Remington Typewriter Com|
Rokin f
Amsterdam. * *