HET
ZUID-OOSI-BORNEO-REGLEIIIENT
OF HET
REGLEMENT
OP HET RECHTSWEZEN IN DE RESIDENTIE ZUIDER- EN CÖSTERAFDEELING VAN BORNEO.
(Staatsblad 1880 No. 55).
ZOOALS HET LUIDT NA DE TOT HEDEN DAARIN AANGEBRACHTE WIJZIGINGEN.
BEWERKT DOOR
Mr. W. J. M. PLATE,
LID VAN DEN RAAD VAN JUSTITIE TE SOERABAJA.
BATAVIA DRUKKERIJ „PAPYRUS 19 13.



HET
ZUID-OOST-fiOIIIIEO-REUEIIENT
OF HET
REGLEMENT
OP HET RECHTSWEZEN IN DE RESIDENTIE ZUIDER- EN OOSTERAFDEELING VAN BORNEO.
(Staatsblad 1880 No. 55).
ZOOALS HET LUIDT NA DE TOT HEDEN DAARIN AANGEBRACHTE WIJZIGINGEN.
BEWERKT DOOR
Mr. W. J. M. PLATE,
LID VAN DEN RAAD VAN JUSTITIE TE SOERABAJA.
BATAVIA DRUKKERIJ „PAPYRUS 19 13.



Bladz.
TITEL 111. Van het bewijs in burgerlijke zaken. 53 „ IV. Van de rechtspleging voor de Residentiegerechten 61
HOOFDSTUK III. Van de uitoefening der politie en de opsporing van misdrijven en overtredingen 64
TITEL I. Algemeene bepalingen .... 64 ,, 11. Van de Dorpshoofden en alle verdere
ondergeschikte beambten van politie. 66 „ 111. Van de Districtshoofden en Onderdistrictshoofden 72
„ IV. Van den Regent van Martapoera . 77 „ V. Van de Inlandsche Officieren van
Justitie 79
,, VI Van den Resident en de Magistraten. 81
HOOFDSTUK IV. Van de rechtspleging in strafzaken. 91
TITEL I. Van de rechtspleging in strafzaken,
welke tot de kennisneming behooren van de Magistraten ... 91
,, II. Van de rechtspleging in zaken van misdrijf, welke behooren tot de kennisneming van de Landraden • 95
Afdeehng I. Van de verwijzing naar de terechtzitting 95
,, II. Van het onderzoek op de terecht-
• zitting .... ... 102 III. Van de beraadslaging en het vonnis 114 ,, IV. Van de revisie der vonnissen . 119 ,, V. Van de tenuitvoerlegging der vonnissen 120
TITEL III. Van de rechtspleging in zaken van overtreding, welke behooren tot de kennisneming van de Landraden . 125



VERKORTINGEN.
Art., artt. = Artikel, artikelen.
B. W. = Burgerlijk Wetboek voor Ned.-Indië. I. R. = Inlandsch Reglement.
j°. = juncto.
K. = Wetboek van Koophandel voor Ned.-Indië.
N0., nos. = Nummer, nummers.
Ov. = Bepalingen omtrent de invoering van- en den over¬
gang tot de nieuwe wetgeving. R. O. = Reglement op de Rechterlijke Organisatie en het
beleid der Justitie in Ned.-Indië. Rv. = Reglement op de Burgerlijke Rechtsvordering in
Ned.-Indië.
Volg. = Volgende.



rr



VOORWOORD.
Voorzooverre mij bekend is, heeft eene afzonderlijke bewerking van het ,,Zuid-Oost-Borneo-Reglement" nimmer het licht gezien. Dat Reglement is echter sinds zijne inwerkingtreding zóó herhaaldelijk gewijzigd en aangevuld, dat ik een goed werk meende te doen door van dat Reglement eene bewerking samen te stellen. Niet iedereen, die het Reglement heeft toe te passen houdt van de daarin aangebrachte wijzigingen in extenso aanteekening, velen vermelden naast de gewijzigde bepalingen slechts de Staatsbladen, waarbij de wijzigingen zijn vastgesteld, en bij ondervinding weet ik dat men — vooral op de Buitenbezittingen — niet altijd het Staatsblad, dat men wenscht te raadplegen, kan machtig worden.
Wettelijke bepalingen laten zich mijns inziens het gemakkelijkst lezen, wanneer zich tusschen den tekst zoo min mogelijk aanhalingen van andere wettelijke bepalingen bevinden. Daarom beperkte ik in dit werkje zoodanige aanhalingen tot de hoogst noodzakelijke, en maakte ik alleen bij de meeste artikelen in margine melding van de geheel of in hoofdzaak daarmede overeenstemmende bepalingen van het op fava en Madoera geldende recht, terwijl ik — waar ik achter eene bepaling met vette letters een Staatsbladnummer liet drukken — wilde doen zien, dat de woorden van dat artikel van jongeren datum zijn dan de overige bepalingen van het Reglement en aan hel aangehaalde Staatsbladnummer hun ontstaan te danken hebben. Voorts verving ik de spelling, waar die min of meer verouderd bleek te zijn, door eene meer gebruikelijke, ten einde zoodoende te komen tot eene gelijkheid van spelling in het geheele Reglement.
Moge mijn werk blijken in een bestaande behoefte te voorzien!
De Bewerker.
Soerabaja, October 1913.







HET
„ZIIID-OOST-BVRNEO-REGLEnENT"
OF HET
REGLEMENT TOT REGELING
VAN HET RECHTSWEZEN IN DE RESIDENTIE ZUIDER- EN OOSTERAFDEELING VAN BORNEO. J)
(Staatsblad 1880 No. 55).
Gewijzigd en aangevuld bij Stb. 1880 nos. 54 en 55 — 1882 n"s. 235 en 320— 1886 n"\ 214, 226 en 240 — 1888 n°. 71 -1892 nos. 84 en 188-1893 nos. Men 67-1897 nns. 54 en 253-1898 nos. 50, 95, 108, 178, 179, 180 en 233-1900 n"s. 160, 270, 325 en 332-1901 nos. 252, 278, 381, 466 en 480-1902 nos. 84, 102, 303, 402, 430 en 447-1903 nos. 129, 176 en 208-1904 n°\ 114, 291 en 294-1905 n"\ 606, 607 en 608 - 1906 n°. 428 - 1907 n"s. 71 en 359 1908 n°\ 230, 641 en 658-1909 n°\ 254, 293 en 381-1910 n°\ 344, 352 en 664-1911 n°\ 311, 314, 474 en 657-1912 nn. 313, 1913 n°. 384.
') Ingevolge het bepaalde bij art. 118 R. O , zooals dat luidt ingevolge Stb. 1907 n°. 475 art. II b, j°. nos. 476 en 482a, ressorteert de residentie Zuider- en Oosterafdeeling van Borneo onder het rechtsgebied van den Raad van Justitie te Soerabaja.
Z -O.-ftornoo-Regl.
1



R 0. 116'/.
R 0. 116/#. R. 0. 116/.
Art. 20. De zaken, in het vóórgaand artikel bedoeld, worden afgedaan op daartoe op de hoofdplaats der residentie te houden zittingen, tenzij de Gouverneur-Generaal er in toestemme, dat tot dat einde op meerdere plaatsen zitting worde gehouden-
Art. 21. De functiën van het Openbaar Ministerie bij het in dezen titel bedoeld gerecht worden uitgeoefend door den Magistraat, binnen wiens gebied het gerecht zitting houdt, of diens wettigen vervanger.
Art. 22. Het Residentiegerecht houdt ter hoofdplaats van het gewest ten minste éénmaal s maands op een bepaalden dag zitting.
Art. 23. Van de vonnissen, gewezen in de zaken, bedoeld in art. 19 van dit Reglement, valt hooger beroep aan den Raad van Justitie:
1 °. in die, vermeld onder n°. 1, wanneer de gedane vordering meer bedraagt dan ƒ75;
2". in die, vermeld onder n". 2, wanneer het hoogste bedrag der tegen de overtreding bedreigde geldboete meer dan ƒ 50.— beloopt, of indien, hetzij met, hetzij zonder geldboete, eene zwaardere straf of wel verbeurdverklaring van bijzondere voorwerpen op de overtreding is gesteld.
Art. 24. Het rechtsgebied van het Residentiegerecht te Bandjermasin strekt zich uit over de geheele residentie, met uitzondering van het gedeelte, dat tot het rechtsgebied der overige Residentiegerechten behoort. (Stb. 1901
n°. 252/).
Het rechtsgebied van de overige Residentiegerechten strekt zich uit:
dat van de Residentiegerechten te Martapoera, Marabahan en Samarinda over de afdeeling, waarin zij gevestigd zijn;
dat van de Residentiegerechten te Kandangan en Amoen-



tai over het rechtsgebied van den te zelfder plaatse gevestigden Landraad 1). (Stb. 1912 n°. 313 art. I, 4).
Slotbepalingen van dit hoofdstuk.
Art 25. De leden der Landraden en de Inlandsche Officieren van Justitie leggen, alvorens hunne bediening te aanvaarden, in handen van den Resident of, bij verhindering van dezen, in handen van den plaatselijk gezagvoerenden ambtenaar af den volgenden eed:
De leden:
,,lk beloof en zweer geene giften of geschenken te zullen aannemen van eenig persoon, die voor den Landraad in eenige zaak betrokken is of daarbij eenige zaak uitstaande heeft;
dat ik als lid van den Landraad met ijver, naar mijn ' beste kennis en weten, zal werkzaam zijn, zonder van mijne verplichtingen om lief of leed, vriendschap of vijandschap, gunst of ongunst, af te wijken en dat ik steeds, gelijk een vroom en eerlijk rechter betaamt, zal recht spreken". De Inlandsche Officieren van Justitie en hunne adjuncten: ,,lk beloof en zweer, dat ik de mij opgedragen bediening met ijver, eerlijkheid en onzijdigheid, zonder aanzien van persoon, zal waarnemen, dat ik nimmer eenige giften of geschenken zal aannemen van eenig persoon, van wien ik weet of vermoed, dat hij eenige zaak heeft, of zal krijgen, in welke mijne ambtsverrichtingen zouden kunnen te pas komen, en dat ik mij bij de uitoefening mijner bediening in alles zal gedragen overeenkomstig de wettelijke bepalingen en de krachtens deze aan mij gegeven instructiën en bevelen."
Art. 26. In de gevallen, waarin dit bij de contracten met- of de verklaringen van Inlandsche bestuurders der in het bezit van zelfbestuur gelaten rijken of landschappen is bedongen, wordt den Vorst of het Hoofd gelegenheid
Zie Stb. 1913 no, 199.



gegeven, om hetzij in persoon, hetzij bij gemachtigde, de zittingen van de rechtbank bij te wonen en daar van zijn gevoelen te doen blijken. (Stb 1902 n°. 303, 1°. j°. 1903 n°. 129).
Art. 27. Alle verdere verplichtingen der in dit hoofdstuk vermelde rechterlijke autoriteiten en van de aan dezen toegevoegde of ondergeschikte ambtenaren worden vastgesteld bij de volgende hoofdstukken van dit reglement.
HOOFDSTUK II
Van de rechtspleging in burgerlijke zaken.
TITEL 1.
Van Je rechtspleging in burgerlijke zaken voor de Magistraten.
Art. 28. De Magistraten houden ten minste éénmaal 's weeks op eenen vastgestelden dag ter hoofdplaats van hun ressort zitting tot afdoening der burgerlijke zaken, waarvan de kennisname hun bij het vorig hoofdstuk is opgedragen.
Zij kunnen bovendien, zulks noodig achtende, ook elders binnen hun ressort zitting houden.
Art. 29. De eischer doet zijne vordering mondeling of schriftelijk ter terechtzitting.
Hij legt daarbij over alle zoodanige bescheiden, als hij dienstig acht.
Art. 30. Wanneer de verweerder niet tegenwoordig is, gelast de Magistraat partijen, voor zooveel den verweerder betreft door middel van diens Hoofd of eenen politie-beambte, om met hare getuigen op eenen bepaalden dag voor het gerecht te verschijnen.
Art. 31. Wanneer alsdan de eischer niet verschijnt, wordt de zaak gehouden voor vervallen, behoudens het



recht van den eischer, om zijne vordering op nieuw vóór te brengen.
Wanneer de verweerder, behoorlijk opgeroepen zijnde, ten bepaalden dage afwezig blijft, en er van geene wettige reden van verhindering blijkt, wordt de vordering aan den eischer toegewezen, ten waie zij bevonden wordt, onrechtmatig of ongegrond te zijn, in welk geval zij wordt ontzegd.
Wanneer ten bepaalden dage partijen verschenen zijn, worden zij, benevens de getuigen, indien zij dien hebben voorgebracht, gehoord en wordt daarna uitspraak gedaan.
Partijen kunnen zich door een óf mondeling ter terechtzitting óf schriftelijk gestelden gemachtigde doen vertegenwoordigen.
Indien een getuige niet vrijwillig verschijnt, beveelt de Magistraat diens oproeping en kan wijders bevelen, dat hij, bij niet vrijwillige verschijning, door de openbare macht ter terechtzitting worde gebracht, ten einde aan zijne verplichting te voldoen.
Art. 32. De artikelen 66, 67, 68, 69, 70, 71 en 74 van dit Reglement zijn op het getuigenverhoor toepasselijk.
Art. 33. Bij de uitspraak wordt het bedrag bepaald der vergoeding, volgens door het Gouvernement vastgesteld tarief door den succumbant verschuldigd aan de voorgebrachte getuigen.
Art. 34. Alvorens eene beslissing te nemen, zijn de Magistraten verplicht om het Hoofd, dat ingevolge art. 5 van dit Reglement bij hunne rechtspleging tegenwoordig is, alsmede den Inlandschen Officier van Justitie, indien er een zoodanige ter plaatse bescheiden is, te raadplegen.
Art. 35. ') Van al het verhandelde bij de zittingen
-1) Zie hierbij Stb. 1882 n\ 235.



van de Magistraten, bepaaldelijk ook van de door de raadslieden geuite gevoelens en van de gedane uitspraken, wordt door de Magistraten aanteekening gehouden in een register, waarvan maandelijks, voor zoover de in dat tijdsverloop behandelde zaken betreft, een afschrift wordt gezonden aan den Resident.
Deze is bevoegd, om op de behandeling der zaken, zoodanige bemerkingen aan den betrokken Magistraat te maken, als hij nuttig en noodig zal oordeelen
Hij houdt van zijne bemerkingen aanteekening op het hem toegezonden afschrift van het register.
De Magistraat te Bandjermasin kan volstaan met de maandelijksche toezending van het register in originali, voor zoover de verloopen maand betreft; de Resident stelt dan zijne bemerkingen op dit register en zendt het binnen twee maanden na ontvangst terug aan den Magistraat.
Het Hoog-Gerechtshof is bevoegd om zich te allen tijde het register in afschrift te doen voorleggen. (Stb. 1907 n°. 71 art. 6a).
Art. 36. De vonnissen, door de Magistraten krachtens dezen titel gewezen, zijn dadelijk uitvoerbaar.
Zij dragen de uitvoering op aan het Districtshoofd of een Hoofd der natie van hem, tegen wien de tenuitvoerlegging moet geschieden, of, bij ontstentenis van zoodanig Hoofd, aan een ander daartoe door hen aan te wijzen beambte.
Bij verhindering om zeiven aan den ontvangen last gevolg te geven, kunnen de Hoofden, in de vóórgaande alinea bedoeld, op hunne verantwoordelijkheid zulks opdragen aan de Dorpshoofden of andere hun ondergeschikte ambtenaren.
Art. 37. Hij die, ingevolge het vóórgaand artikel, met de tenuitvoerlegging is belast, maant den veroordeelde vooraf aan, om binnen de eerstvolgende acht dagen aan de tegen hem uitgesproken veroordeeling te voldoen.
Indien hij na verloop van dien termijn niet heeft voldaan, brengt de met de tenuitvoerlegging belaste persoon



zulks ter kennisse van den betrokken Magistraat, die, ten ware hij redenen vindt om nog eenig uitstel te verleenen, gelast, dat zooveel roerende goederen van den veroordeelde worden in beslag genomen, als vermoedelijk noodig is om de uitvoering van het vonnis te verzekeren.
Art. 38. De inbeslagneming geschiedt in tegenwoordigheid van twee getuigen, en zoo mogelijk, in het bijzijn van den veroordeelde, door den met de tenuitvoerlegging belasten beambte.
Art 39. Indien binnen twee dagen na de inbeslagneming nog niet aan het vonnis is voldaan, worden de in beslag genomen goederen, tot het beloop van de uitgesproken veroordeeling, door den met de tenuitvoerlegging belasten ambtenaar, in tegenwoordigheid van twee getuigen, in het openbaar, om gereed geld, aan den meestbiedende verkocht.
De veroordeelde is bevoegd, om de orde aan te wijzen, naar welke de in beslag genomen goederen zullen worden verkocht.
Zoodra de opbrengst der verkochte goederen zooveel bedraagt als de som, waarvoor de tenuitvoerlegging geschiedt, en de op den verkoop vallende kosten, wordt niet met den verkoop der overige in beslag genomen goederen voortgegaan.
Deze worden onmiddellijk aan den veroordeelde teruggegeven.
Art. 40. De inbeslagneming mag zich niet uitstrekken tot het vee dat- en de gereedschappen welke volstrekt benoodigd zijn tot de uitoefening van het persoonlijk bedrijf van den veroordeelde.
Art. 41 De met de tenuitvoerlegging belaste beambte geeft onmiddellijk na den afloop daarvan kennis aan den Magistraat, op wiens last hij heeft gehandeld.
Art. 42. Behoudens de in art. 33 bedoelde vergoe-



I R. 126 I. R. 127.
ding aan de getuigen, geschiedt de rechtsbedeeling, in dezen titel bedoeld, kosteloos.
TITEL II
Van de rechtspleging in burgerlijke zaken bij de Landraden.
Afdeeling I.
Van de behandeling der zaken op de terechtzitting.
Art. 43. Burgerlijke vorderingen, behoorende tot de bevoegdheid der Landraden, worden bij verzoekschrift, door den eischer of door diens overeenkomstig het voorschrift van art. 47 gemachtigde onderteekend, ingediend aan den president van den Landraad, onder wiens rechtsgebied de verweerder zijne woonplaats heeft, of, bij gebreke van eene bekende woonplaats, zijn werkelijk verblijf houdt.
Bijaldien er meerdere verweerders zijn, die niet binnen het ressort van denzelfden Landraad wonen, wordt de vordering ingediend aan den president van den Landraad der woonplaats van één hunner, ter keuze van den eischer.
Indien bij schriftelijke acte woonplaats is gekozen, kan de eischer, desverkiezende, zijne vordering indienen aan den president van den Landraad, binnen wiens rechtsgebied de gekozen woonplaats gelegen is.
Art. 44. Wanneer de eischer niet kan schrijven, noch zijnen naam teekenen, kan hij zijne vordering mondeling voordragen aan den president van den Landraad, die daarvan aanteekening houdt of doet houden.
Wanneer de eischer woonachtig is of verblijf houdt in eene andere plaats dan die, waar de president van den Landraad is gevestigd, kan de mondelinge voordracht ook geschieden bij den Magistraat op des eischers woon- of verblijfplaats, die zijne van de voordracht gedane aanteekening met de eerste postgelegenheid, nadat de vordering bij hem is gedaan, opzendt aan den president van den
.



Landraad, die daarmede verder handelt, alsof de vordering bij hem ware ingebracht.
Art. 45. De president doet de gedane vordering, nadat die door den griffier op een daarvoor bestemd register is ingeschreven, in afschrift toekomen aan den verweerder, met aanzegging om daarop binnen eenen bepaalden termijn te antwoorden.
Die termijn wordt geregeld naarmate van den afstand en de middelen van gemeenschap, en mag in geen geval korter dan acht dagen worden gesteld.
Art. 46. Het antwoord van den verweerder ingekomen, of de daartoe gestelde termijn verstreken zijnde, bepaalt de president den dag, waarop de zaak voor den Landraad zal dienen, en doet dien aan partijen aanzeggen, met last om zich te doen vergezellen van de getuigen, die zij wenschen te doen hooren, en de schriftelijke bewijsstukken mede te brengen, waarvan zij zich mochten willen bedienen.
Van de in dit artikel bedoelde beschikkingen wordt aanteekening gehouden op het register' en op de minuut der vordering.
Art. 47. Paitijen kunnen zich, desverkiezende, doen bijstaan of vertegenwoordigen door gemachtigden, tot dat einde van eene bijzondere schriftelijke machtiging voorzien, ten ware de lastgever in persoon tegenwoordig mocht zijn.
De Inlandsche Officier van Justitie, voor de Regeering van Nederlandsch-Indië, als veitegenwoordigende den Lande, in rechten optredende, behoeft evenwel niet van zoodanige bijzondere schriftelijke machtiging te zijn voorzien. (Stb.
1902 n°. 402/.)
Art. 48. Wanneer de eischer, behoorlijk opgeroepen zijnde, niet ten bepaalden dage voor den Landraad verschijnt, noch iemand van zijnentwege doet verschijnen, wordt de eisch voor vervallen gehouden, en de eischer Z -O -Rorneo-Regl. -2
I. R. 128.
I. R. 129.
I. R. 130. I. R. 131.



i R. 132
I. R. 133. I R. 134.
Veroordeeld in de kosten, behoudens het recht om zijne vordering op nieuw vóór te brengen.
Art 49. Wanneer ten dage dienende de verweerder, behoorlijk opgeroepen zijnde, niet verschijnt, noch iemand van zijnentwege doet verschijnen, wordt de eisch toegewezen, ten ware het aan den Landraad mocht blijken, dat deze is onrechtmatig of ongegrond.
Ingeval van toewijzing van den eisch, wordt het vonnis van den Landraad, op last van den president, door een daartoe bevoegd beambte aan den veroordeelde aangezegd.
Van deze aanzegging en van den dag, waarop zij heeft plaats gehad, wordt door den griffier van den Landraad aanteekening gehouden aan den voet van het vonnis.
Art. 50. In de gevallen, bij de twee vóórgaande artikelen voorzien, kan de Landraad, alvorens eenige uitspraak te doen, gelasten, dat de niet verschenen partij ten tweeden male zal worden opgeroepen tegen eenen naderen, door den president op de terechtzitting aan de opgekomen partij bekend te maken rechtdag. De Landraad is daartoe zelfs verplicht, indien het blijkt of aannemelijk is, dat het wegblijven der niet opgekomen partij aan wettige beletselen is toe te schrijven.
Art. 51. Wanneer ten bepaalden dage partijen verschenen zijn, tracht de Landraad, bij monde van den president, haar tot een vergelijk te brengen.
Indien zoodanig vergelijk tot stand komt, wordt staande de terechtzitting, eene acte opgemaakt, waarbij partijen veroordeeld worden tot nakoming der getroffen overeenkomst, en welke acte dezelfde kracht heeft, en op dezelfde wijze ten uitvoer wordt gelegd, als een gewoon vonnis.
Van een zoodanig gewijsde wordt geen hooger beroep toegelaten.
Wanneer, bij de poging om partijen tot een vergelijk te brengen, de bemoeienis van een tolk wordt vereischt, worden dienaangaande de voorschriften van het volgend artikel nagekomen.



Art. 52. Wanneer partijen verschenen, maar tot geen vergelijk te brengen zijn (hetgeen in het proces-verbaal der zitting moet vermeld worden), worden de door partijen overgelegde stukken voorgelezen en, wanneer ééne der partijen de taal waarin die stukken geschreven zijn, niet machtig is, door eenen tolk, door den president aan te wijzen, in de taal van d;e partij overgebracht.
Hierop wordt, zoo dit noodig is mede met behulp van eenen tolk, tot het hooren van den eischer en van den verweerder overgegaan.
De tolk legt, ten ware hij als beëedigd tolk bij den Landraad mocht zijn toegelaten, in handen van den president den eed af van getrouwelijk te zullen vertalen wat van de eene taal in de andere moet worden overgebracht.
Het derde lid van art. 77 is op de tolken toepasselijk.
Art. 53. De verweerder is bevoegd, om in alle zaken eisch in reconventie te doen, uitgezonderd:
1wanneer de eischer in conventie is opgetreden in eene kwaliteit en de reconventie hem persoonlijk zoude betreffen, en wederkeerig;
2e. wanneer de rechter, bij wien de eisch in conventie hangende is, onbevoegd is kennis te nemen van de reconventie met betrekking tot het onderwerp van het geschil, of wanneer hij daartoe volgens art. 13 n". 1 niet bevoegd is met betrekking tot den persoon, tegen wien de reconventie zou worden gericht; 3". in zaken van bezitrecht, wanneer de eisch in reconventie het recht op de zaak zelve (petitoir) zoude betreffen; 4". in zaken van verschil over de tenuitvoerlegging van een vonnis.
Indien in eersten aanleg geen eisch in reconventie is gedaan, kan hij in hooger beroep niet meer gedaan worden.
Art. 54. De verweerder in conventie is verplicht zijne tegenvordering tegelijk met zijn, hetzij schriftelijk, hetzij mondeling antwoord in te brengen.
I. R. 135. Rv. 244.
Rv. 244. 246.



Rv. 247. I. R. 136.
I. R. 137 I. R. 138.
Op die tegenvordering zijn toepasselijk de voorschriften van deze afdeeling.
De beide zaken worden tegelijk voldongen en bij één en hetzelfde vonnis beslist, ten ware de rechter mocht bevinden, dat de eene vroeger dan de andere kan worden afgedaan, in welk geval zulks mag plaats hebben, blijvende niettemin de alsdan nog onafgedane eisch in conventie of reconventie bij denzelfden rechter aanhangig tot het eindvonnis, daarin te vallen ]).
Het hooger beroep wordt toegelaten, indien het beloop van den eisch in conventie, gevoegd bij dat van dien in reconventie, te boven gaat de rechtsmacht van den rechter om in het hoogste ressort recht te spreken.
Wanneer evenwel de beide gedingen zijn gesplitst en daarin afzonderlijk is gevonnist, zullen de gewone regelen opzichtelijk de bevoegdheid tot hooger beroep worden gevolgd.
Art. 55. Indien de verweerder voor eenen Landraad is geroepen, voor welken hij, volgens het bepaalde bij art. 43, niet behoeft terecht te staan, kan hij, mits zulks dadelijk bij den aanvang der eerste terechtzitting geschiede, vorderen, dat de rechter zich onbevoegd verklare; die vordering zal niet meer in aanmerking komen, zoodra de verweerder zich met de voordracht van eene andere verdediging heeft ingelaten.
Art. 56. Ingeval echter de verweerder niet behoort tot de personen, die ingevolge art. 13 n". 1 justitiabel zijn voor den Landraad, of het geschil over een onderwerp loopt, hetwelk niet tot de kennisneming van den Landraad behoort, kan in eiken stand van het geding gevorderd worden, dat de rechter zich onbevoegd verklare, en is deze zelfs verplicht, dit ambtshalve te doen.
Art. 57. Wanneer geene bewering van onbevoegdheid plaats heeft, of, geschied zijnde, zij geoordeeld is ongegrond
') lees: „vellen".



te zijn, gaat de Landraad, na het hooren van partijen, dadelijk over tot een nauwgezet en onpartijdig onderzoek naar de rechtmatigheid der betwiste vordering, en de gegrondheid van de daartegen ingebrachte verdediging.
Art. 58. De exceptiën, die de gedaagde mocht willen voordragen, die van onbevoegdheid van den rechter alleen uitgezonderd, mogen met afzonderlijk worden voorgesteld en beoordeeld, maar moeten gelijktijdig met de hoofdzaak behandeld en uitgewezen worden.
Art. 59. Partijen kunnen over en weder inzage vorderen van elkanders schriftelijke bewijsstukken, welke tot dat einde aan den rechter worden overgegeven.
Art. 60. (1) Wanneer eene partij de echtheid betwist van een door de wederpartij overgelegd bewijsstuk, kan de Landraad een onderzoek daarnaar instellen, na afloop waarvan hij zal beslissen of het betwiste stuk al dan niet in het geding zal worden toegelaten.
(2) Blijkt de noodzakelijkheid om bij dat onderzoek gebruik te maken van stukken, welke in handen zijn van openbare bewaarders, dan gelast de Landraad dat die stukken op eene daarvoor te bepalen terechtzitting worden overgelegd.
(3) Bestaat er tegen de overlegging bezwaar, hetzij om den aard der stukken, hetzij wegens de verwijderde woonplaats van den bewaarder, dan beveelt de Landraad dat het onderzoek zal geschieden bij den Landraad of door het Hoofd van het plaatselijk bestuur van de woonplaats van den bewaarder, of wel dat binnen een bepaalden termijn de stukken aan den president ingezonden zullen worden op zoodanige wijze als deze zal bepalen. De laatstbedoelde Landraad of het Hoofd van plaatselijk bestuur maken van hunne verrichting proces-verbaal op en zenden dit aan den eerstbedoelden Landraad.
(4) De bewaarder, die zonder geldige redenen in gebreke is om aan den last tot overlegging of inzending te
I R. 139
I. R. 140 I R. 141.



I. R. 142.
/oldoen, kan ten verzoeke van de belanghebbende partij 3p bevel van den president van den tot het onderzoek jeroepen Landraad of van het daarmede belast Hoofd van plaatselijk bestuur, door middel van lijfsdwang tot de overlegging of inzending worden genoodzaakt.
(5) Wanneer het geschrift niet een gedeelte uitmaakt van een register, vervaardigt de bewaarder vóór de overlegging of de inzending een afschrift van het stuk, ten einde het afschrift tot na de terugontvangst van het oorspronkelijke stuk in de plaats daarvan te doen treden. Aan den voet van het afschrift teekent hij de aanleiding tot de vervaardiging aan, welke aanteekening op de af te geven grossen en afschriften vermeld wordt.
(6) De kosten worden door de partij, die het betwiste stuk overlegt, aan den bewaarder tegoed gedaan tot het door den president van den Landraad, die de uitspraak heeft te doen, te begrooten bedrag
(7) Indien het onderzoek naar de echtheid van het overgelegde stuk het vermoeden van valschheid in geschrifte tegen nog levende personen heeft doen ontstaan, zendt de Landraad de stukken aan de tot vervolging bevoegde autoriteit.
(8) De voor den Landraad aanhangige zaak blijft alsdan geschorst tot na de beslissing in de strafzaak. (Stb. 1901 n°. 480 art. IVa).
Art. 61 • Indien de eischer de rechtmatigheid zijner vordering, of de verweerder de gegrondheid zijner verdediging door getuigen wenscht te staven, doch door de onwilligheid van dezen, of uit anderen hoofde, niet in staat is geweest om zich, overeenkomstig het bepaalde bij art. 46, door hen te doen vergezellen, bepaalt de Landraad eenen naderen rechtdag, waarop het verhoor zal plaats hebben, en gelast, dat de getuigen, die niet vrijwillig ter terechtzitting hebben willen verschijnen, door een bevoegd beambte tegen dien rechtdag zullen worden opgeroepen.
Eene gelijke oproeping geschiedt aan de getuigen, wier verhoor door den Landraad ambtshalve is bevolen.



Art. 62. Wanneer de aldus opgeroepen getuige ten bepaalden dage niet verschijnt, wordt hij door den Landraad veroordeeld in de vergeefs aangewende kosten en in eene boete, niet te bovengaande vijf en twintig gulden.
Hij wordt op nieuw ten zijnen koste opgeroepen.
Art. 63. Indien de op nieuw opgeroepen getuige andermaal in gebreke blijft te verschijnen, wordt hij ten tweede male veroordeeld in de vergeefs aangewende kosten, en daarenboven in eene boete, niet te bovengaande vijftig gulden, en tot vergoeding der schade, door zijn wegblijven aan partijen veroorzaakt.
De president kan wijders bevelen, dat de niet opgekomen getuige door de openbare macht voor den Landraad gebracht worde om aan zijne verplichting te voldoen.
Art. 64. Indien de niet opgekomen getuige bewijst, dat hij door wettige redenen verhinderd is geweest om aan de oproeping te voldoen, ontheft de Landraad hem, na het afleggen zijner verklaring, van de tegen hem uitgesproken veroordeelingen.
Art. 65. Niemand kan genoodzaakt worden om tot het afleggen van getuigenis in burgerlijke zaken voor den Landraad te verschijnen, indien deze gevestigd is buiten de afdeeling, binnen welke hij woont of verblijf houdt.
Bij niet-verschijnmg van een opgeroepen getuige, die in zoodanig geval verkeert, mag deswege geene veroordeeling tegen hem worden uitgesproken, maar noodigt de president van den Landraad den Magistraat, binnen wiens gebied de getuige woonachtig is of verblijf houdt, schriftelijk uit, de beëedigde verklaring van laatstgenoemde in te nemen of te doen innemen, en het daarvan op te maken procesverbaal ten spoedigste over te zenden.
Indien de getuige woonachtig is of verblijf houdt buiten de residentie Zuider- en Oostera/deeling van Borneo, geschiedt die uitnoodiging aan het Hoofd van gewestelijk bestuur, binnen wiens gebied de getuige woonachtig is of
I. R. 143. I. R. 144.
I R. 145. I. R. 146.



I. R. 147. I. R. 148.
I. R. 149
verblijf houdt, en wordt de beëedigde verklaring, hetzij door dat Hoofd, hetzij op zijnen last door het Hoofd van plaatselijk bestuur ingenomen.
Zoodanige uitnoodiging kan ook dadelijk plaats hebben zonder voorafgaande oproeping van den getuige.
Het proces-verbaal wordt op de terechtzitting voorgelezen.
Art. 66. De ten bepaalden dage opgekomen getuigen worden één voor één binnengeroepen.
De president vraagt hun hunne namen, beroep, ouderdom en woonplaats of verblijf af, mitsgaders of zij aan partijen of ééne van deze in den bloede of door aanhuwelijking bestaan, en, zoo ja, in welken graad, en of zij loon- of huisbedienden van deze zijn.
Vervolgens stelt de president partijen in de gelegenheid om, desverkiezende, hare wrakingen vóór te dragen.
Art. 67. Als getuigen mogen niet worden gehoord: l °. de bloed- en aanverwanten van ééne der partijen in
de rechte linie;
2°. de echtgenoot van ééne der partijen, zelfs na plaats
gehad hebbende echtscheiding;
3°. kinderen, van welke men niet met genoegzame zekerheid weet, dat zij den ouderdom van vijftien jaren bereikt hebben;
4°. krankzinnigen, hoezeer zij bij tusschenpoozen het gebruik hunner verstandelijke vermogens mochten hebben.
De Landraad is evenwel bevoegd om de hiervoren bedoelde kinderen, of ook krankzinnigen, die bij tusschenpoozen het genot hunner verstandelijke vermogens bezitten, zonder eedsaflegging te hooren, doch hunne verklaringen mogen slechts als toelichting worden aangemerkt.
Art. 68. Als getuigen kunnen partijen gewraakt worden, en worden alsdan niet gehoord:
1 de broeders en zusters, en behuwd-broeders en zusters van ééne der partijen, mitsgaders de ooms en moeien, de broeders- en zusters-kinderen, en de



volle neven en nichten, zoowel aangehuwde als bloedverwante;
2°. de aanverwanten van den echtgenoot van ééne der partijen, in de rechte linie onbeperkt, en in de zijlinie tot volle neven en nichten ingesloten; 3°. de vermoedelijke erfgenaam, de begiftigde en de bedienden van ééne der partijen;
4°. hij, die een dadelijk of zijdelingsch belang heeft bij het geding ;
5n. hij, die tot eene straf is veroordeeld, aan welke is verbonden het verlies der bevoegdheid tot het afleggen van getuigenis onder eede in burgerlijke zaken in geval van wraking, of die bij rechterlijk gewijsde van die bevoegdheid is ontzet.
Art. 69. Van het afleggen van getuigenis kunnen zich verschoonen:
1 de broeders en zusters, behuwd-broeders en zusters
van ééne der partijen;
2". de bloedverwanten in de rechte linie, en de broeders en zusters van den echtgenoot van ééne der partijen; 3°. allen, die uit hoofde van hunnen stand, beroep of wettige betrekking tot geheimhouding verplicht zijn, doch alleen en bij uitsluiting nopens hetgeen, waarvan de wetenschap aan hen als zoodanig is toevertrouwd.
De gegrondheid der beweerde verplichting tot geheimhouding staat ter beoordeeling van den Landraad.
Art. 70. Wanneer geene wraking heeft plaats gehad en geene verschooning is voorgebracht, of indien deze zijn ongegrond verklaard, wordt de getuige, vóór het afleggen zijner verklaring, naar de wijze zijner godsdienstige gezindheid beëedigd.
Art. 71. Indien buiten de gevallen, bij de artt. 68 en 69 voorzien, een getuige, ter terechtzitting verschenen, het afleggen van den eed of van zijne verklaring weigert,
I. R. 150.
I. R. 151. I. R. 152.



I. R. 153. I R 154
I. R 155 I. R. 156.
I. R. 157.
kan de president ten verzoeke der belanghebbende partij bevelen, dat hij ten koste dier partij voor den tijd van hoogstens drie maanden in gijzeling zal worden gesteld, ten ware hij inmiddels aan zijne verplichting mocht voldoen of door den Landraad in de zaak uitspraak zijn gedaan.
Art. 72. De in art. 62 en het eerste lid van art. 63 vermelde veroordeelingen, het in het tweede lid van art. 63 bedoelde bevel, en de bij het laatste lid van art. 69 bedoelde beslissing, worden, indien de als getuige opgeroepen persoon tot de Europeesche of daarmede gelijkgestelde bevolking behoort, opgelegd of gegeven door den president van den Landraad, zonder medewerking der Inlandsche leden.
Art. 73. Partijen geven de vragen op, die zij aan de getuigen wenschen gedaan te hebben.
Indien zich daaronder de zoodanige bevinden, welke door den Landraad geoordeeld worden niet ter zake dienende te zijn, worden deze niet aan de getuigen voorgesteld.
De rechter kan uit eigen beweging aan de getuigen alle vragen doen, welke hij dienstig oordeelt tot ontdekking der waarheid.
Art. 74. Het bepaalde in de artt. 337 en 338 omtrent de getuigen in strafzaken is ook te dezen toepasselijk.
Art. 75. De griffier van den Landraad houdt in het proces-verbaal der zitting aanteekening van de verklaringen der op de terechtzitting gehoorde getuigen.
Art. 76. De president kan, indien zulks bevonden wordt noodig of dienstig te zijn, één of twee commissarissen uit den raad benoemen, ten einde, bijgestaan door den griffier, zoodanige plaatselijke opneming en onderzoek te doen, als tot inlichting van den rechter kunnen strekken.
Van het bewerkstelligen en den uitslag daarvan wordt



door den griffier opgemaakt een proces-verbaal of relaas, hetwelk door de commissarissen en hem wordt onderteekend.
Art. 77. Indien de Landraad van oordeel is, dat de I zaak door een onderzoek of eene opneming door deskundigen kan worden toegelicht, kan hij de zoodanigen, op verzoek van partijen of van ambtswege, benoemen.
In dat geval wordt de rechtdag bepaald, op welken de deskundigen hun verslag, hetzij schriftelijk, hetzij mondeling, zullen uitbrengen en beëedigen.
Tot deskundigen mogen niet worden benoemd zij, die als getuigen niet zouden mogen gehoord, of als zoodanig gewraakt zouden kunnen worden.
De Landraad is in geen geval verplicht het door de deskundigen geuit gevoelen te volgen, indien zijne overtuiging daartegen strijdt.
Art. 78. Indien de gegrondheid der vordering, of die van de daartegen ingebrachte verdediging niet geheel bewezen, maar ook niet van alle bewijs ontbloot is, en er geene mogelijkheid bestaat om haar door andere bewijsmiddelen verder te staven, kan de Landraad ambtshalve aan ééne der partijen den gerechtelijken eed opleggen, hetzij om daarvan de beslissing der zaak te doen afhangen, hetzij om daardoor een toe te wijzen bedrag vast te stellen.
In het laatste geval moet de Landraad de som bepalen, tot welker beloop de eischer op zijnen eed zal geloofd worden.
Art. 79. Ook kan zelfs dan, wanneer er geenerhand bewijs is bijgebracht om de vordering of de daartegen ingebrachte verdediging te staven, de eene partij aan de andere den gerechtelijken eed opdragen, om de beslissing der zaak daarvan te doen afhangen, mits die eed betrekking hebbe tot eene daad, welke persoonlijk is verricht door dengene, van wiens eed men de beslissing wil afhankelijk stellen.
Indien deze daad eene daad is van beide partijen, kan
. R. 158
I. R. 159 I. R. 160



I R. 161. I R. 162.
zij, die den aan haar opgedragen eed niet wil afleggen, dien aan de wederpartij terugwijzen.
Hij , aan wien de eed is opgedragen en die weigert hem af te leggen of terug te wijzen, of ook hij, die den eed heeft opgedragen, doch aan wien deze is teruggewezen, en die weigert hem af te leggen, moet in het ongelijk worden gesteld.
Geen eed kan worden opgedragen, teruggewezen of aangenomen, dan door de partij zelve of eenen daartoe bijzonder gevolmachtigden persoon.
Art. 80. De eed, hetzij die door den rechter opgelegd, of door de partij aan hare wederpartij zij opgedragen of teruggewezen, moet persoonlijk worden afgelegd, tenzij de Landraad, om gewichtige redenen aan eene partij hebbe toegestaan dien te doen afleggen door eenen daartoe bijzonder gevolmachtigde, hoedanige volmacht niet kan worden verleend dan bij eene authentieke, of door den besturenden ambtenaar van de afdeeling of onderafdeeling, binnen welke de onderteekenaar woont of verblijf houdt, gelegaliseerde acte, welke den af te leggen eed omstandig en nauwkeurig inhoudt.
Art. 81. De eedsaflegging geschiedt in allen gevalle op de terechtzitting van den Landraad; ten ware een wettig beletsel dit onuitvoerlijk mocht maken of de rechter, ingevolge de bevoegdheid, verleend bij het tweede lid van art. 14 der Algemeene bepalingen van wetgeving voor Nederlandsch-Indië, mocht hebben bevolen, dat de eed in den tempel of eenige andere als heii g beschouwde plaats zal worden afgelegd; als wanneer de president van den Landraad één der leden kan machtigen om, bijgestaan door den griffier, die deswege proces-verbaal zal hebben op te maken, den eed af te nemen in de woning der verhinderd wordende partij of ter plaatse, door den rechter aangewezen.
Geen eed mag worden afgenomen, dan in tegenwoordigheid der wederpartij, of deze daartoe behoorlijk zijnde opgeroepen



Art. 82 Wanneer eene zaak niet kan worden afgedaan op den eersten rechtdag tot hare behandeling bepaald, wordt de voortzetting van het geding tot eenen anderen, zoo min mogelijk verwijderden rechtdag uitgesteld, en zoo vervolgens
Het uitstel moet op de terechtzitting worden uitgesproken in tegenwoordigheid van partijen, voor wie die uitspraak als oproeping geldt.
Indien van de op den eersten rechtdag opgekomen partijen er ééne afwezig mocht zijn gebleven van eene nadere terechtzitting, op welke een nieuw uitstel wordt bevolen, doet de president van den Landraad aan zoodanige partij den dag aanzeggen, op welken de voortzetting van het geding moet plaats hebben.
Geen uitstel mag op verzoek van partijen verleend, noch ambtshalve door den Landraad bevolen worden, buiten het geval van volstrekte noodzakelijkheid.
Art. 82a. Indien tijdens het geding eenige verrichting moet plaats vinden, waarvan de kosten ingevolge artikel 88 ten laste van de in het ongelijk gestelde partij kunnen worden gebracht, kan de president bevelen dat die kosten door één der partijen zullen worden voorgeschoten en ter griffie overgebracht, onverminderd de bevoegdheid der wederpartij om zulks uit eigen beweging te doen. Indien partijen onwillig zijn, die kosten voor te schieten, en tevergeefs door den president daartoe zijn aangemaand, blijft de bevolen verrichting, tenzij die verplichtend is voorgeschreven, achterwege en wordt — voorzoover noodig op een nader door den president te bepalen terechtzitting, die aan partijen wordt aangezegd, — met de behandeling der zaak voortgegaan. (Stb. 1911 n°. 657 art. VIc).
Art. 83 Nadat de zaak, hetzij reeds dadelijk op de eerste, hetzij op eene nadere terechtzitting, zooveel mogelijk tot klaarheid is gebracht, zal de Landraad, na de partijen, de getuigen en de toehoorders te hebben doen buiten staan, het gevoelen inwinnen van de adviseurs, die
I R. 163.
I. R 163a. I. R. 164.



I. R. 182. I. R. 183.
I. R. 184.
ingevolge artikel 7 van het Reglement op de Rechterlijke Organisatie en het beleid der Justitie de behandeling der zaak op de terechtzitting hebben bijgewoond. (Stb. 1902 n°. 84 art. VIc. j°. Stb. 1911 n°. 657 art. VIJ.)
Vervolgens geschieden de beraadslaging en de opmaking van het besluit, zooals is voorgeschreven bij de artt. 39 en 40 van het Reglement op de Rechterlijke Organisatie en het beleid der Justitie m Nederlandsch-Indiè.
Afdeeling II.
Van de beraadslaging en het vonnis.
Art. 84. Bij zijne beraadslagingen moet de rechter van ambtswege de rechtsgronden aanvullen, welke niet door partijen mochten zijn aangevoerd.
Hij is verplicht recht te doen op alle gedeelten van den eisch.
Het is hem verboden uitspraak te doen omtrent zaken, welke niet zijn geëischt, of meer toe te wijzen, dan geëischt is geworden.
Art. 85. Het besluit, met inachtneming der vorenstaande bepalingen opgemaakt zijnde, worden partijen weder binnengeroepen, en wordt het vonnis, bij monde van den president, in het openbaar uitgesproken.
Wanneer partijen, of ééne van haar, niet bij de uitspraak tegenwoordig zijn, wordt haar de inhoud van het vonnis, op last van den president, door een daartoe bevoegd beambte aangezegd.
Het laatste lid van art. 49 is ten deze toepasselijk.
Art. 86. De Landraad kan de voorloopige tenuitvoerlegging van zijne vonnissen niettegenstaande hooger beroep bevelen, indien er is een authentieke titel, een overeenkomstig artikel 170 opgemaakt handschrift, of eene voorafgegane veroordeeling bij een vonnis, hetwelk kracht van gewijsde heeft bekomen, mitsgaders wanneer een provisi-



I °. interessen, tenten, huren en andere zaaksgevolgen, sedert het vonnis van eersten aanleg verschenen of ontstaan; 2". kosten, schaden en interessen wegens geleden nadeel
sedert dat vonnis ;
3". eenen eisch bij voorraad.
Echter kan de verweerder nieuwe weren van rechten voorbrengen, mits deze eene verdediging ten principale opleveren en niet in het geding ter eerste instantie zijn gedekt; hij zal nochtans, ook al wordt hij ten principale in het gelijk gesteld, kunnen worden veroordeeld in de meerdere kosten, veroorzaakt door het voorbrengen dier weren.
De zaak wordt door den rechter in appèl zonder vorm van proces op de stukken afgedaan, doch het staat hem vrij om, alvorens bij eindvonnis te beslissen, eene praeparatoire of eene interlocutoire uitspraak te doen.
Art. 99. Het staat partijen vrij om, zelfs na verloop van den bij art. 97 vermelden termijn, hare memoriën en andere bescheiden, met het schriftelijk bewijs dat die overeenkomstig het bepaalde bij dat artikel aan de wederpartij zijn medegedeeld geworden, ter griffie van den hoogeren rechter in te dienen; doch zal de afdoening der zaak daardoor geene vertraging mogen ondergaan-
Art. 100. Zoodra de president van den Landraad het in hooger beroep gewezen vonnis van den hoogeren rechter heeft ontvangen, doet hij aan partijen aanzeggen, dat het bij hem is ingekomen en dat zij daarvan inzage en te haren koste afschrift kunnen nemen ter griffie van den Landraad.
Art. 101. (ingetrokken bij Stb. 1901 n°. 278 art. VI/).
Afdeeling IV.
Van de tenuitvoerlegging der vonnissen.
(Stb. 1900 no. 325 VU).
Art. 102. De gerechtelijke tenuitvoerlegging van de vonnissen in zaken, waarvan door de Landraden in eersten
I. R 196. I. R. 197.
I. R. 199.



aanleg is kennis genomen, heeft plaats op last en onder leiding van den president van den Landraad, die in eersten aanleg van de zaak kennis nam, op de wijze, in de volgende artikelen aangegeven. (Stb. 1901 n°. 278 art. Vlg.)
Wanneer zij geheel of ten deele moet plaats hebben buiten het rechtsgebied van voormelden Landraad, roept de president daartoe schriftelijk de tusschenkomst in van den president der betrokken Inlandsche rechtbank, ook buiten de Zuider- en Oosterafdeeling van Borneo.
De president van den Landraad, wiens tusschenkomst is ingeroepen, handelt op gelijke wijze als in de vóórgaande alinea is bepaald, wanneer hem blijkt dat de tenuitvoerlegging geheel of gedeeltelijk ook buiten het rechtsgebied van zijne rechtbank moet plaats vinden.
Voor den president van den Landraad, wiens tusschenkomst is ingeroepen door een ambtgenoot buiten de Zuider- en Oosterafdeeling van Borneo, gelden de voorschriften van deze afdeeling met betrekking tot alle ten gevolge dezer opdracht te verrichten handelingen.
De president, wiens tusschenkomst is ingeroepen, doet met de eerste postgelegenheid mededeehng van de bevolen maatregelen en vervolgens van den uitslag daarvan aan den president der Inlandsche rechtbank, die in eersten aanleg van de zaak kennis nam.
Verzet, ook van derden op grond van beweerden eigendom der in beslag genomen goederen, tegen de tenuitvoerlegging gedaan, wordt evenals alle geschillen omtrent de bevolen dwangmiddelen, berecht door den Landraad, binnen welks rechtsgebied de verrichtingen tot tenuitvoerlegging hebben plaats gehad.
Van het gerezen geschil en van de daarop gevallen beslissing wordt telkens met de eerste postgelegenheid door den president van den Landraad schriftelijk mededeeling gedaan aan den president der Inlandsche rechtbank, die in eersten aanleg van de zaak kennis nam.
Art. 103. Wanneer de tenuitvoerlegging geheel of ten deele moet geschieden buiten het ressort van den Magis-



traat ter plaatse, waar de president van den Landraad gevestigd is, kan deze laatste daartoe schriftelijk de tusschenkomst van den betrokken Magistraat inroepen.
De Magistraat, wiens tusschenkomst is ingeroepen, doet telkens met de eerste postgelegenheid mededeeling van de door hem bevolen maatregelen en vervolgens verslag van den afloop der verrichtingen tot tenuitvoerlegging aan den president van den Landraad.
Art. 104. Bij onwil of nalatigheid van den veroordeelde om in der minne aan den inhoud van de uitspraak gevolg te geven, dient de partij, in wier voordeel de uitspraak is gewezen, bij den president van den Landraad, bedoeld in de 1 11 alinea van artikel 102, het mondeling of schriftelijk verzoek tot tenuitvoerlegging in
De president van den Landraad of de gedelegeerde Magistraat doet de veroordeelde partij vóór zich roepen en maant hem aan om alsnog binnen een door hem te stellen termijn van ten hoogste acht dagen aan die uitspraak te voldoen.
Art. 105. Indien na verloop van den gestelden termijn niet aan de uitspraak is voldaan, dan wel de veroordeelde partij, hoewel behoorlijk opgeroepen, niet is verschenen, vaardigt de president of de gedelegeerde Magistraat ambtshalve een schriftelijken last uit, om zoovele roerende goederen, en, bij niet bevinding dan wel blijkbare ongenoegzaamheid daarvan, zoovele onroerende goederen van den veroordeelde in beslag te nemen, als vermoedelijk noodig zullen zijn om het bedrag der veroordeeling en bovendien de kosten der tenuitvoerlegging te verhalen.
Het beslag wordt gelegd door een tot het doen van exploiten bevoegden persoon, daartoe bijgestaan door den griffier van den Landraad of door een door den president of den gedelegeerden Magistraat daarvoor aan te wijzen Europeesch ambtenaar of beambte of bij gebreke daarvan door een door den president of den gedelegeerden Magistraat
I. R. 200. I. R. 201.



der vordering waarvoor het beslag is gedaan of, in geval van verzet, is deugdelijk verklaard, met de interessen en kosten, als ware hij daarvan zuiver schuldenaar.
Art. 1 16. Zoo de derde gearresteerde justitiabel is voor eene Europeesche rechtbank, worden te zijnen aanzien wijders opgevolgd de bepalingen, met opzicht tot arrest onder derden voorgeschreven in het Reglement op de Burgerlijke Rechtsvordering voor de Raden van Justitie op Java en het Hoog-Gerechtshof van Nederlandsch-Indiè."
Art. 117. Indien de derde beslagene justitiabel is voor den Landraad, worden met opzicht tot de wijze, waarop de vordering wordt voorgebracht en verder geprocedeerd, gevolgd de voorschriften van artikelen 43 en volgende van dit Reglement, mitsgaders die van de onderstaande artikelen.
Rv. 736. Rv. 735.
Art. 118. De verklaring van den derden gearresteerde wordt of schriftelijk öf mondeling ter terechtzitting gedaan. Zij moet met redenen omkleed zijn en inhouden: de vermelding van de oorzaak en het bedrag der schuld van den derden gearresteerde;
die van de betalingen op rekening, zoo die mochten hebben plaats gehad,
en die van de wijze van schuldkwijting, indien de derde gearresteerde beweert niets meer schuldig te zijn.
Rv. 737. Rv. 738.
Art. 1 19. Indien de derde gearresteerde zijne verklaring uitbrengt en de gevraagde veroordeeling niet betwist, moeten hem al de kosten, aan zijne zijde gevallen, worden te goed gedaan en hij kan niet verplicht worden tot eenige uitbetaling, dan tegen voldoening of onder korting van haar bedrag.
Art. 120. Indien de derde gearresteerde het doen der verklaring tegenspreekt, wordt hij, als zijne gronden worden verworpen, gelast om alsnog op den bepaalden dag zijne verklaring uit te brengen, tevens met verwijzing in de kosten



Art. 121. Indien hij nalatig blijft in het uitbrengen der verklaring, wordt tegen hem verleend verstek en hij uit krachte daarvan verwezen in het bedrag der vordering, waarvoor het beslag gedaan is, of in geval van verzet, is deugdelijk verklaard, met de interessen en kosten, evenals ware hij daarvan zuiver schuldenaar.
Wanneer het niet uitbrengen der verklaring een gevolg is van niet verschijning, is art. 50 van dit Reglement toepasselijk.
Rv. 739.
Art. 122. De arrestant kan den derde, onder wien het beslag gelegd is, noodzaken de waarheid zijner verklaring met eede te bevestigen.
Rv. 742.
Art. 123 Indien de arrestant de verklaring betwist en de derde gearresteerde in het ongelijk wordt gesteld, wordt zij door den rechter verbeterd en de derde gearresteerde alzoo verwezen tot voldoening van hetgeen is gebleken door hem verschuldigd te zijn.
Hij kan in dat geval bovendien worden veroordeeld tot vergoeding van kosten, schaden en interessen.
Rv. 743.
Art. 124. De gelden, welke alzoo blijken door den derden gearresteerde aan den gearresteerde verschuldigd te zijn, zullen door den derden gearresteerde aan den arrestant worden uitbetaald tot het bedrag van de aan hem bij het vonnis van deugdelijk-verklaring toegewezen vordering, en desnoods op den derden gearresteerde, uit kracht van het tegen hem gewezen vonnis, bij executie worden verhaald.
Rv. 744.
Art. 125. Wanneer er geene of niet genoeg goederen voorhanden zijn om de uitvoering van het vonnis te verzekeren, geeft de president van den Landraad of de gedelegeerde Magistraat op het mondeling of schriftelijk verzoek van de partij, in wier voordeel de uitspraak is gedaan, eenen schriftelijken last tot gijzeling van den schuldenaar af op een tot het doen van explo ten bevoegd persoon.
De tijd, gedurende welken de schuldenaar, volgens het
I. R. 206.



I. R. 207.
I R. 208 I. R. 209.
I. R. 210.
bepaalde bij het volgend artikel in gijzeling kan worden gehouden, wordt in dien last uitgedrukt.
Art. 126. De gijzeling wordt bevolen voor den tijd van zes maanden, wegens veroordeelingen tot en met honderd gulden;
voor den tijd van één jaar, wegens veroordeelingen boven de honderd gulden tot en met drie honderd gulden;
voor den tijd van twee jaren, wegens veroordeelingen boven de drie honderd gulden tot en met vijf honderd gulden;
voor den tijd van drie jaren, wegens veroordeelingen boven de vijf honderd gulden.
De verschuldigde rechtskosten worden niet in aanmerking genomen bij het berekenen van het bedrag der vorenstaande sommen.
Art. 127. In geen geval wordt gijzeling aan kinderen en verdere afstammelingen toegestaan tegen hunne bloeden aanverwanten in de opgaande linie.
Art. 1 28. De schuldenaar mag niet worden gegijzeld : 1 °. in gebouwen, aan den godsdienst gewijd, gedurende den eeredienst;
2°. op plaatsen, waar gestelde machten zitting houden, zoolang de zitting duurt-
Art. 129. Wanneer de schuldenaar zich, op grond van beweerde onwettigheid, tegen de tenuitvoerlegging der gijzeling verzet en daarop eene dadelijke uitspraak verlangt, wendt hij zich schriftelijk tot den ambtenaar, d;e het bevel tot gijzeling heeft gegeven, of wordt, indien hij dit verkiest, vóór dien ambtenaar gebracht, die in beide gevallen onverwijld beslist of de schuldenaar al dan niet voorloopig in gijzeling zal worden gesteld in afwachting der uitspraak van den Landraad-
Het vierde, zesde en zevende lid van artikel 133 zijn ten deze toepasselijk.
Indien de schuldenaar zich bij geschrift verzet, kan hij,



in afwachting der beslissing van den ambtenaar, ter voorkoming zijner ontvluchting, bewaakt worden.
De Magistraten zenden het verzoek of de door hen daarvan gehouden aanteekening, wanneer het mondeling is gedaan, met hunne beslissing aan den president van den Landraad.
Art; 130. De schuldenaar, die geen verzet doet, of wiens verzet is afgewezen, wordt dadelijk overgebracht in de tot gijzeling bestemde gevangenis.
De gevangenbewaarder geeft binnen vier en twintig uren aan den griffier van den Landraad kennis van de plaats gehad hebbende inhechtenisstelling.
Art. 131. De kosten van het onderhoud van den gegijzelde komen ten laste van dengene, aan wien de gijzeling is verleend, en moeten, van dertig tot dertig dagen, vooruit aan den gevangenbewaarder worden betaald, volgens de daaromtrent door den Gouverneur-Generaal vastgestelde reglementen en bepalingen.
Wanneer de schuldeischer vóór den één en dertigsten dag aan deze verplichting niet voldaan heeft, wordt op de daartoe strekkende vordering van den schuldenaar of op die van den gevangenbewaarder door den president van den Landraad dadelijk bevel gegeven tot ontslag uit de gijzeling.
Het bevel tot ontslag wordt ten uitvoer gelegd door den Inlandschen Officier van Justitie, of, waar geen zoodanig ambtenaar bescheiden is, door eenen anderen daartoe door den president aan te wijzen beambte.
Van de uitvoering van het bevel tot ontslag wordt in dit en in ieder ander geval, binnen vier en twintig uren, door den gevangenbewaarder kennis gegeven aan den griffier van den Landraad.
Art. 1 32. De schuldenaar, die wettelijk in gijzeling is gesteld, verkrijgt onherroepelijk zijn ontslag:
1 °. door de toestemming van den schuldeischer, die hem heeft doen gijzelen, welke toestemming, behalve bij authentieke acte, ook gegeven kan worden door eene mondelinge
I. R. 211. I. R. 213.
I. R. 214.



I R. 215
Verklaring aan den president van den Landraad, die daarvan aanteekening doet houden in het register, bij artikel 1 37 vermeld.
Indien de schuldeischer woonachtig is of verblijf houdt in eene andere plaats dan die, waarbinnen de president van den Landraad is gevestigd, kan die verklaring ook worden afgelegd in handen van den Magistraat op des eischers woon- of verblijfplaats, die daarvan een acte opmaakt en doet toekomen aan den president.
2°. door de betaling of gerechtelijke bewaargeving ter griffie van den Landraad van de gelden, welke verschuldigd zijn aan dengene, die den lijfsdwang heeft uitgeoefend, mitsgaders van de verschenen interessen, van de vereffende proceskosten, van de kosten der gijzeling en van de gelden, tot onderhoud voorgeschoten.
Art. 1 33. De schuldenaar, die niet in verzet is gekomen op de wijze, bij artikel 1 29 omschreven, is daardoor niet verstoken van het recht om, indien hij mocht beweren, in strijd met de bepalingen van de artt. 1 27 of 1 28, of uit anderen hoofde wederrechtelijk in gijzeling te zijn gesteld, de nietigverklaring zijner inhechtenisneming van den Landraad te vragen.
Tot dat einde doet hij, door tusschenkomst van den gevangenbewaarder, een schriftelijk verzoek toekomen aan den president van den Landraad.
Indien hij niet kan schrijven, wordt hem gelegenheid gegeven om zijn verzoek mondeling voor te dragen aan den president van den Landraad, of, ingeval deze niet ter plaatse gevestigd is, aan den Magistraat, die daarvan aanteekening houdt of doet houden.
De Magistraat zendt de door hem of op zijnen last gehouden aanteekening onmiddellijk aan den president.
Deze brengt het verzoek in de eerstvolgende vergadering en de Landraad beslist des noodig na verhoor van den schuldenaar en den schuldeischer, die het verlof tot gijzeling heeft bekomen.
Overeenkomstig de voorschriften van dit artikel wordt gehandeld, indien de schuldenaar vermeent eene wettige



I. R. 220. I. R. 221.
I. R. 222.
Art. 138. De president van den Landraad doet zich dit register, zoo dikwijls hij zulks verkiest, ten minste éénmaal 's maands, voorleggen, en ziet zorgvuldig toe, dat ieder gegijzelde, wiens tijd van gijzeling verstreken is, dadelijk worde ontslagen.
Art. 139. Aan de grossen van acten van hypotheek en notariëele schuldbrieven, binnen Nederlandsch-Indiê verleden, en aan het hoofd voerende de woorden ,,In naam des Konings ' ), wordt eene gelijke kracht toegekend als aan vonnissen. Hare tenuitvoerlegging geschiedt bij niet nakoming in der minne op last en onder leiding van den president van den Landraad, binnen wiens ressort de schuldenaar woont, verblijf houdt, of woonplaats heeft gekozen, op de wijze, in de vóórgaande artikelen dezer afdeeling aangegeven, evenwel met dien verstande, dat toepassing van lijfsdwang alleen kan plaats hebben, nadat hi] bij vonnis is toegestaan. Wanneer de tenuitvoerlegging geheel of ten deele moet plaats hebben buiten het rechtsgebied van den Landraad, welks voorzitter haar gelastte, worden de voorschriften van artikel 102 alinea's 2 en volgende nagekomen.
Afdeeling V.
Van eenige bijzondere rechtsplegingen.
Art. 140. Wanneer iemand, die tot het verrichten eener daad is veroordeeld, haar niet binnen den daartoe door den rechter bepaalden termijn verricht, kan hij, te wiens voordeele het vonnis is gewezen, den Landraad verzoeken, dat het belang, hetwelk hij in de voldoening heeft, op eene geldsom worde gewaardeerd, welker bedrag hij bepaaldelijk zal hebben op te geven.
Op dit verzoek zijn van toepassing de voorschriften van de artt. 43, 44, 45 en 46, met dit onderscheid, dat de president den schuldenaar alleen oproept om ter eerst-
') Zie hierbij: Stb. 1891 n°. 188.



volgende terechzitting van den Landraad te verschijnen, ten einde op het verzoek te worden gehoord.
Na verhoor van den schuldenaar, of, wanneer deze niet aanwezig is, nadat behoorlijk van zijne oproeping is gebleken, wijst de Landraad naar bevind van zaken de vordering af, of waardeert de bevolen en niet verrichte daad op het door den verzoeker verlangde of een minder bedrag, met veroordeeling van den schuldenaar tot betaling daarvan.
Art. 141. Wanneer gegrond vermoeden bestaat, dat een schuldenaar, tegen wien nog geen vonnis verkregen is of tegen wien een vonnis is bekomen, dat nog niet ten uitvoer kan worden gelegd, zijne goederen zoekt te verduisteren of te vervoeren, ten einde die aan zijnen schuldeischer te onttrekken, kan de president van den Landraad, op het daartoe strekkend verzoek van den belanghebbende, bevel geven, dat op zoodanige goederen beslag worde gelegd ter bewaring van het recht van den verzoeker, aan wien tevens wordt aangezegd, dat hij ter eerstkomende zitting van den Landraad zal hebben te verschijnen, ten einde zijnen eisch te doen en dien te staven.
De schuldenaar wordt op last van den president tegen dezelfde terechtzitting opgeroepen.
Ten dage dienende wordt het geding op de gewone wijze gevoerd.
Bij toewijzing van den eisch wordt het beslag van waarde verklaard; bij afwijzing daarvan wordt de opheffing van het beslag bevolen.
De opheffing kan in allen gevalle worden gevorderd tegen het stellen van borgtocht of andere voldoende zekerheid. (Stb. 1900 n». 325 art. VIB).
Art. 1 42. Ten aanzien der vonnissen, krachtens de beide vóórgaande artikelen gewezen, gelden de algemeene regelen omtrent het hooger beroep. (Stb. 1901 n°. 278 art. VIA).
De vonnissen, in die artikelen vermeld, worden op de gewone wijze ten uitvoer gelegd.
Z.-O.-Borneo-Regl. 4
I. R. 223. I. R. 224.



I. R. 225.
I. R. 226
I. R. 227.
I R. 228.
I. R 229. I. R 230.
Art. 143. Wanneer een meerderjarige wegens gebrek aan verstandelijke vermogens buiten staat is, om voor zich zeiven te zorgen en zijne goederen te bestieren, is ieder naastbestaande en bij gebreke van dezen de inlandsche ambtenaar van het Openbaar Ministerie bevoegd, om te verzoeken dat een curator worde benoemd ter verzorging van zoodanigen persoon en ter bestiering zijner goederen.
Art. 144. Dit verzoek wordt ingediend aan den president van den Landraad, die den verzoeker en de door dezen opgegeven getuigen, benevens den persoon, dien men onder curateele verlangt gesteld te zien, doet oproepen om op eenen bepaaldelijk op te geven rechtdag voor den Landraad te verschijnen.
Art. 145. Ten dage dienende worden de aldus opgeroepen personen, en wel de getuigen na eedsaflegging, gehoord.
Indien het verzoek wordt toegestaan, benoemt de Landraad tevens tot curator dengene, die voorondersteld kan worden het best voor den onder curateele gestelde en diens goederen te'zullen zorgen.
Art. 146. De curateele kan, bij het ophouden der redenen, die tot het verleenen van haar hebben aanleiding gegeven, weder door den Landraad worden opgeheven.
Het verzoek daartoe, het onderzoek deswege en de beslissing daaromtrent geschieden mede op de hiervoren omschreven wijze.
Art. 147. Bij het eindigen der curateele door hare opheffing of uit anderen hoofde, is de curator jegens de rechthebbenden verplicht tot het doen van rekening en verantwoording van zijn beheer.
Art. 148. De Landraad is bevoegd om, op veizoek van naastbestaanden, of ook van den Inlandschen ambtenaar van het Openbaar Ministerie, tot behoud van goede orde of tot voorkoming van ongelukken, zoodanige personen,



die wegens een doorgaand slecht en buitensporig gedrag ongeschikt zijn om aan zich zeiven overgelaten te blijven, of wel voor de veiligheid van anderen gevaarlijk zijn, na behoorlijk onderzoek, in daartoe bestemde gestichten, ziekenhuizen of andere geschikte plaatsen in verzekerde bewaring te doen stellen, en hen daarin te doen houden, zoolang door die personen geene merkbare teekenen van beterschap worden gegeven. (Stb. 1897 n°. 54, ten tweede, III).
Zoodanige verzoeken zijn onafhankelijk van de curateele, welke, indien zij niet reeds is verleend, en wanneer daarvoor overigens genoegzame gronden aanwezig zijn, gelijktijdig of later kan worden gevraagd, overeenkomstig de vorenstaande bepalingen.
Art. 149. Wanneer iemand vermist wordt, of zijne woonplaats verlaten heeft, zonder orde te hebben gesteld op het beheer van zijne goederen, is ieder beambte van politie verplicht en elk belanghebbende bevoegd, om daarvan dadelijk kennis te geven, ter plaatse waar de president van den Landraad gevestigd is aan den president, elders aan den Magistraat, die alsdan gehouden is zich onmiddellijk, vergezeld van den aangever, te begeven naar de woning van den vermiste of afwezige en door maatregelen te zorgen, dat aan den onbeheerd gebleven boedel niets kunne onttrokken worden.
Van deze verrichting wordt opgemaakt een proces-verbaal.
De Magistraat zendt zijn verbaal onmiddellijk aan den president van den Landraad.
De president legt het proces-verbaal over in de eerstkomende zitting van den Landraad, welke alsdan het beheer des boedels, indien het blijkt dat daarin moet worden voorzien, tijdelijk opdraagt aan de Boedelkamer of zoodanig ander collegie, als daartoe is of zal worden bevoegd verklaard.
Indien het eenen boedel geldt, waarover, volgens de daaromtrent bestaande verordeningen, door de bedoelde collegiën geen beheer kan worden gevoerd, wordt daarin op zoodanige wijze voorzien, als geacht zal worden ten meesten voordeele van de belanghebbenden te zullen strekken.
I R 231.



BW.1888 B. W. 1889
partij bevolen worde om de stukken over te leggen, die aan beide partijen gemeen zijn, de zaak in geschil betreffen, en zich onder hare berusting bevinden.
Art. 175. De kracht van een schriftelijk bewijs is in de oorspronkelijke acte gelegen.
Wanneer de oorspronkelijke acte bestaat, verdienen de afschriften en de uittreksels slechts geloof, voor zooverre die overeenstemmen met het oorspronkelijk stuk, welks vertooning steeds kan gevorderd worden.
Art. 176. Wanneer de oorspronkelijke titel niet meer aanwezig is, leveren de afschriften bewijs op, met inachtneming der navolgende bepalingen:
1". de grossen of eerst uitgegevene afschriften leveren hetzelfde bewijs op als de oorspronkelijke acte; hetzelfde geldt omtrent afschriften, welke op rechterlijk gezag, in tegenwoordigheid van partijen of deze partijen behoorlijk opgeroepen zijnde, zijn opgemaakt, gelijk mede omtrent de zoodanige, welke opgemaakt zijn in tegenwoordigheid der partijen, en met derzelver wederzijdsche goedkeuring;
2°. de afschriften, welke zonder tusschenkomst van den rechter, of buiten toestemming van partijen, en na de uitgifte der grossen of eerste afschriften, volgens de minuut van de acte gemaakt zijn door den notaris, voor wien die acte is verleden, of door een van zijne opvolgers, of door ambtenaren, welke in deze hunne betrekking de minuten in bewaring hebben en tot de uitgifte van afschriften bevoegd zijn, kunnen, ingeval de oorspronkelijke acte verloren is geraakt, door den rechter als volledig bewijs worden aangenomen;
3°. wanneer de afschriften, die naar de minuut eener acte gemaakt zijn, niet vervaardigd zijn door den notaris, voor wien die acte verleden is, of door een zijner opvolgers, of door openbare ambtenaren, die als zoodanig de minuten onder hunne berusting hebben,



I R. 174.
I. R. 175. I. R 176
I. R. 177.
I. R. 178 I. R. 17S
Art. 181. Indien de afzonderlijke en op zich zelve staande getuigenissen van verscheidene personen, omtrent verschillende feiten, door haren samenloop en verband strekken tot staving eener bepaalde daadzaak, wordt het aan het oordeel des rechters overgelaten, om aan die afzonderlijke getuigenissen zóódanige kracht toe te kennen, als de omstandigheden zullen medebrengen.
Art. 182. Iedere getuigenis moet met reden van wetenschap bekleed zijn.
Bijzondere meeningen of gissingen, bij redeneering opgemaakt, zijn geene getuigenissen.
Art. 183. In de beoordeeling der waarde van de getuigenis moet de rechter bijzonder acht geven op de onderlinge overeenkomst der getuigen; op de overeenstemming der getuigenissen met hetgeen van elders aangaande de zaak in het geding bekend is; op de beweegredenen, welke de getuigen kunnen hebben gehad, om de zaak op deze of gene wijze vóór te dragen; op de levenswijze, de zeden en den stand der getuigen, en, in het algemeen, op alles wat op hunne meerdere of mindere geloofwaardigheid invloed zoude kunnen hebben.
Art, 184. Bloote, niet op eene uitdrukkelijke wetsbepaling gegronde vermoedens mogen bij den rechter slechts dan bij de beslissing eener zaak in aanmerking komen, wanneer zij gewichtig, nauwkeurig, bepaald en met elkander in overeenstemming zijn.
Art. 185- De bekentenis, welke voor den rechter is afgelegd, levert een volledig bewijs op tegen dengene, die haar, hetzij in persoon, hetzij bij eenen bijzonder daartoe gevolmachtigde heeft gedaan.
Art. 1 86. Het wordt aan het oordeel en de voorzichtigheid van den rechter overgelaten, welke kracht hij te hechten hebbe aan eene mondelinge bekentenis, buiten rechten gedaan.



Art. 187. Elke bekentenis moet in haar geheel worden aangenomen, en het staat den rechter niet vrij om haar, ten nadeele van dengene, die haar heeft afgelegd, voor een gedeelte aan te nemen en voor een ander gedeelte te verwerpen, dan voorzoover de schuldenaar daarbij, tot zijne bevrijding, daadzaken heeft aangevoerd, welker valschheid wordt bewezen.
I. R. 180.
Art. 188. Van hem, die in een geding den eed heeft afgelegd, welke door zijne wederpartij aan hem is opgedragen of teruggewezen, of welke hem door den rechter is opgelegd, mag geen ander bewijs gevorderd worden tot staving van hetgeen hij heeft bezworen waarheid te zijn.
TITEL IV.
I. R. 181.
Van de rechtspleging voor de Residentiegerechten J). (Stb. 1901 no. 252, I).
Art. 189. Met uitzondering van de artt. 67, 68, 69, 78, 79, 80 en 1 43 tot en met 1 50, gelden de bepalingen, vervat in den tweeden titel van dit hoofdstuk, mede voor het rechtsgeding bij het Residentiegerecht, behoudens: 1°. dat de Residentierechter bevoegd en verplicht is tot al datgene, waartoe in den aangehaalden titel de president van den Landraad en die rechtbank zelve zijn verklaard bevoegd en verplicht te zijn; 2". dat in het geval, voorzien bij art. 81, de Residentierechter een hem onderschikt Europeesch beambte kan belasten met de afneming van den eed en de opmaking van het proces-verbaal;
3'. dat de zaak wordt afgedaan buiten medewerking van eenigen amhtenaar of beambte van het Openbaar Ministerie en zonder raadpleging van adviseurs; 4n. (vervallen ingevolge Stb. 1901 n°. 278 art. VI/).
') Zie hierbij Stb. 1888 no. 71, 1902 no. 102 en 1903 no. 208.
Rv. 924. en volg.



Rv. 975.
5°. dat door den Residentierechter tegen den veroordeelden schuldenaar geen last tot gijzeling kan worden gegeven, dan in de gevallen, voorzien bij de artt. 580, 581 en 583 van het Reglement op de Burgerlijke Rechtsvordering voor de Raden van Justitie op Java en het Hoog-Gerechtshof van Nederlandsch- Indiê. en dat mede zal worden in acht genomen het bepaalde bij het tweede lid van art. 586, bij het laatste nummer van art. 591 en bij de drie laatste nummers van art. 595 van dat Reglement;
6°. dat tot de tenuitvoerlegging van een vonnis, hetzij door middel van beslag, hetzij door middel van gijzeling tegen eenen Europeaan of met dezen gelijkgestelden persoon, indien bij den Landraad geen Europeesche deurwaarder is aangesteld, een ander Europeesch beambte door den Residentierechter moet worden aangewezen;
7°. dat op de bevoegdheid van den Residentierechter om de voorloopige tenuitvoerlegging van zijne vonnissen te bevelen, toepasselijk zijn de voorschriften van de artt. 54, 55, 56 en 57 van het Reglement op de Burgerlijke Rechtsvordering voor de Raden van Justitie en het Hoog-Gerechtshof van Nederlandsch-Indiê; 8°. dat de veroordeeling in de kosten van het proces, hare berekening en vereffening geschieden ingevolge de voorschriften der drie volgende artikelen.
Art. 190. Het bedrag der kosten, in welke de eene partij ten behoeve der andere wordt veroordeeld, wordt, zoo mogelijk, in het vonnis bepaald.
Indien het onmogelijk is, het bedrag dier kosten bij het vonnis vast te stellen, gelast de rechter bij zijne uitspraak dat de partij, ten wier behoeve de veroordeeling heeft plaats gehad, binnen acht dagen aan den griffier eene opgave der door haar aangewende kosten ter inzage harer wederpartij zal overleggen, en bepaalt tevens den dag, waarop de laatstgemelde hare bezwaren daartegen zal kunnen inbrengen.



Art. 191. Op den aldus bepaalden dag wordt het bedrag der kosten, na verhoor van partijen, zoo die zijn opgekomen, door den Residentierechter vastgesteld en voor dat bedrag aan de partij, ten wier behoeve de veroordeeling heeft plaats gehad, een bevelschrift afgegeven in den vorm, vermeld bij art. 435 van het Reglement op de Burgerlijke Rechtsvordering voor de Raden van Justitie op Java en het Hoog-Gerechtshof van NederlandschIndiê.
Art. 192. Aan de wederpartij kunnen worden in rekening gebracht:
1 °. de betaalde exploitkosten ;
2°. de kosten der bewijsstukken;
3°. de betaalde schrijfloonen voor de gevorderde en ge-
gevene afschriften;
4°. de zegels en de griffiekosten;
5ft. de kosten van getuigen, deskundigen en tolken.
Art. 193. De Residentierechter kan, in de gevallen, voorzien bij art. 35 van evengenoemd Reglement, door partijen gewraakt worden bij eene schriftelijke acte, door de wrakende partij of haren gemachtigde onderteekend.
Ingeval van wraking mag de Residentierechter met de behandeling der zaak niet voortgaan, maar moet hij de acte van wraking, benevens zijn schriftelijk advies, onmiddellijk inzenden aan den Raad van Justitie, welke daarna, op de conclusie van het Openbaar Ministerie, uitspraak doet.
Deze inzending behoeft niet plaats te hebben, indien de Residentierechter mocht goedvinden, in de wraking te berusten.
Ingeval van toegelaten wraking of berusting wordt gehandeld overeenkomstig het bepaalde bij art. 18 van dit Reglement.
Rv 976.
Rv. 974. Rv. 948.



I R. 1. I R 2
HOOFDSTUK III.
Van de uitoejening der politie en de opsporing van misdrijven en overtredingen.
TITEL I.
Algemeene bepalingen.
Art. 194. Met de uitoefening der politie en de opsporing der misdrijven en overtredingen onder de Inlanders en met dezen gelijkgestelde personen zijn in die gedeelten van het gewest, welke staan onder het rechtstreeksch bestuur van het Gouvernement, volgens de onderscheidingen in dit hoofdstuk gemaakt, belast de volgende beambten, elk voorzooveel aangaat de uitgestrektheid van het grondgebied, waarover hij is aangesteld:
1 °. de Dorpshoofden en alle verdere ondergeschikte politiebeambten, hoe ook genaamd; 2". de Districtshoofden en Onderdistrictshoofden; 3". de Regent van Martapoera; ')
4n. de Inlandsche Officieren van Justitie ; 5°. de Magistraten;
6°. de Resident, en voorts alle zoodanige ambtenaren, als daartoe in bijzondere gevallen bevoegd zijn verklaard;
7°. alle andere beambten en personen, in zaken bij bijzondere wettelijke voorschriften aan hunne waakzaamheid toevertrouwd.
Art. 195. Met de uitoefening der politie, ieder in zijnen kring, zijn mede belast de Hoofden der Mooren, Arabieren, Chineezen en andere vreemde Oostersche volken, mitsgaders de Commissarissen van politie en Politieopzieners, zoomede de Wijkmeesters en mantri's politie welke allen, bij de opsporing der misdrijven en overtre-
]) De betrekking van Regent van Martapoera is ingetrokken bij Stb 1898 n". 178, ten derde.



tredingen, de bij dit Reglement ten aanzien van de Dorpsen Districtshoofden gegeven voorschriften moeten ïnachtnemen, voor zooverre die bepalingen op hen toepasselijk kunnen zijn, en zich wijders moeten gedragen overeenkomstig de voor hen bestaande of later vast te stellen bijzondere voorschriften en instructiën. (Stb. 1898 n°. 108 art. 1, j°. n°. 233, Stb. 1911 n°. 314 ten eerste, b. en n°. 657, art. Vlh).
Art. 196. Elk ander openbaar beambte, die in de uitoefening zijner bediening kennis bekomt van eenig misdrijf, is gehouden daarvan dadelijk bericht te geven aan den bevoegden ambtenaar van politie.
I. R. 3.
Art. 197. Ingeval van misdrijf of overtreding, op heeterdaad ontdekt, is een ieder bevoegd den verdachte aan te houden en te brengen voor eenen der met de uitoefening der politie belaste beambten.
Deze laatsten zijn, in geval van ontdekking op heeterdaad, tot die aanhouding verplicht, alsmede tot de onmiddellijke aanwending van alles, wat dienstig kan zijn om het feit tot klaarheid te brengen.
I. R. 4.
Art. 198. Ontdekking op heeterdaad heeft plaats, wanneer het feit, terwijl men het pleegt of terstond nadat het gepleegd is, ontdekt wordt, of wanneer iemand terstond daarna als dader door het openbaar gerucht wordt vervolgd, of bij hem goederen, wapenen, werktuigen of andere voorwerpen worden gevonden, welke aanduiden, dat hij de dader of medeplichtige is.
I. R. 5.
Art. 199. Een ieder, die getuige is geweest van eenen aanslag, hetzij tegen de openbare rust of veiligheid, hetzij tegen iemands leven of eigendom, is verplicht daarvan kennis te geven aan den naastbij zijnden ambtenaar van politie.
Z.-O.-Borneo-Regl. 3
I. R 6



I. R. 7. I. R. 8.
I. R. 9. I. R. 10.
I. R. 11.
TITEL II.
Van de Dorpshoofden en alle verdere ondergeschikte beambten van politie.
Art. 200. De Dorpshoofden zijn, onder het toezicht en de bevelen der Districtshoofden, belast met de zorg voor de openbare rust en veiligheid en de handhaving der goede orde en zindelijkheid in hunne dorpen.
Art. 201. Zij zijn verplicht éénmaal s weeks, op eenen gezetten dag, voor hun Districtshoofd te verschijnen en aan dezen mondeling verslag te doen van het voorgevallene in de laatstverloopen week, voorzooverre zij daarvan niet reeds vroeger overeenkomstig de verdere bepalingen van dezen titel hebben kennis gegeven.
Bij wettige verhindering doen zij zich door den daartoe uit de dorpsbewoners aangewezen persoon of, bij diens ontstentenis, door een ander vervangen.
Ter plaatse, waar eene wekelijksche verschijning der Dorpshoofden te bezwarend mocht zijn, kan het Districtshoofd door den Magistraat worden gemachtigd, om de Dorpshoofden slechts ééns in de veertien dagen of ook maandelijks voor zich te doen verschijnen.
Art. 202 De Dorpshoofden moeten stiptelijk nakomen de bevelen, die hun van hooger hand gegeven worden.
Art. 203. Zij beletten zooveel mogelijk, dat van meer dan gewone wapenen voorziene personen, inzonderheid des nachts, zonder een blijkbaar geoorloofd doel vereenigd rondgaan, en geven van al hetgeen te dien aanzien plaats heeft kennis aan het Districtshoofd.
Art. 204. Zij zorgen dat des nachts behoorlijke wacht worde gehouden, en gedragen zich naar de vastgestelde bepalingen dienaangaande.



Hun is uitdrukkelijk verboden van het waarnemen dier wacht, zonder afdoende redenen, vrijstelling te verleenen.
Art. 205. De gestelde nachtwachten zijn verplicht aan te houden en onverwijld voor het Dorpshoofd te brengen alle lieden, die ongeoorloofd zonder pas reizen of door het dragen of vervoeren van verdachte goederen, waarvan zij het bezit niet kunnen rechtvaardigen, of om eenige andere reden, grond geven tot het vermoeden, dat zij een strafbaar feit hebben gepleegd of voornemens zijn te plegen.
Art. 206. Het Dorpshoofd zendt de aldus aangehouden personen onmiddellijk, met de in hun bezit gevonden goederen, aan het Districtshoofd, tenzij hem met voldoende zekerheid blijke, dat er geenerhande grond van vermoeden tegen de aangehoudenen bestaat.
Ingeval van invrijheidstelling, geeft hij daarvan onverwijld, onder opgave der omstandigheden, aan het Districtshoofd kennis.
Buiten dit eenig geval, mogen de Dorpshoofden nimmer een in hechtenis genomen persoon op eigen gezag in vrijheid stellen.
Art. 207. De Dorpshoofden ontvangen de aangiften en aanklachten van begane misdrijven en overtredingen.
Zij doen met den meesten ijver onderzoek naar de strafbare feiten, die aldus of op eenige andere wijze tot hunne kennis komen, ten einde de omstandigheden en de daders aan het licht te brengen.
De Hoofden zijn overigens verplicht elkander daarin behulpzaam te zijn.
Van alle te hunner kennis gebrachte misdrijven en overtredingen, en van hetgeen door hen in de zaak is verricht, doen zij onverwijld verslag aan het Districtshoofd.
Art. 208. De wapenen, werktuigen of andere voorwerpen, welke tot het plegen van eenig misdrijf hebben
I. R. 12. I R. 13.
I. R. 14.
I. R. 15.



I R. 16 I. R. 17.
I. R. 18.
gediend, gelijk mede de gestolen goederen, en in het algemeen alle zoodanige zaken, welke door middel van misdrijf of overtreding zijn verkregen of voortgebracht, of uit anderen hoofde tot overtuiging kunnen dienen, worden door hen in beslag genomen en aan het Districtshoofd overhandigd.
Art. 209. Behoudens het bepaalde bij art. 205, mogen de Dorpshoofden nimmer op eigen gezag iemand aanhouden, dan alleen bij ontdekking op heeter daad, of wanneer er gegronde vrees bestaat, dat verdachte personen zich door de vlucht aan de vervolging zullen onttrekken.
In alle gevallen van aanhouding moeten zij den verdachte, onmiddellijk daarna, voor het Districtshoofd doen brengen, met de getuigen en al wat tot bewijs van het gepleegde feit kan dienen.
Art. 210. Wanneer een lijk gevonden wordt, is het betrokken Dorpshoofd, indien de oorzaak van den dood onbekend is of verdacht voorkomt, verplicht zich terstond te begeven naar de plaats waar zoodanig lijk zich bevindt, en na den staat daarvan voorloopig onderzocht te hebben, dadelijk van zijne bevinding kennis te doen geven aan het Districtshoofd, terwijl hij tot aan diens komst het lijk doet bewaken, opdat alles zoolang onveranderd blijve in den staat, waarin het gevonden is; behoudens evenwel het bepaalde bij art. 212.
Indien het gevonden lijk dat van eenen onbekende is, doet hij de Hoofden der naburige dorpen dadelijk kennis dragen van de plaats gehad hebbende ontdekking en van de kenteekenen van het lijk.
Art. 211. In afwachting der komst van het Districtshoofd of van eenen beambte die dezen vervangt, tracht het Dorpshoofd op de plaats zelve en elders, waar dit met vrucht schijnt te kunnen geschieden, alle mogelijke inlichtingen omtrent de toedracht der zaak in te winnen, en stelt zich niet slechts in het bezit van alle voorwerpen,



welke dienstig kunnen zijn om de waarheid aan het licht te brengen, maar verzekert zich ook van de verdacht voorkomende personen, en doet deze tot aan de komst van het Districtshoofd in dier voege bewaken, dat zij niet met elkander, noch met andere personen in overleg of verstandhouding kunnen treden.
Het Dorpshoofd ondervraagt de aldus aangehouden personen aangaande hunne tegenwoordigheid op de plaats des misdrijfs, en hunne schuld of deelneming daaraan; indien er ooggetuigen ter plaatse aanwezig zijn, stelt hij hen aan deze ter herkenning voor, en wanneer zij hun aanwezen op eene andere plaats dan die des misdrijfs, of wel het wettig verkrijgen van de bij hen gevonden verdachte goederen beweren mochten, doet hij reeds aanstonds zooveel mogelijk onderzoek naar de waarheid dier opgaven.
Indien de verdachte personen of sommige hunner niet hebben kunnen worden aangehouden, doet het Dorpshoofd zijne ambtgenooten in de naburige dorpen onverwijld kennis dragen van alle omstandigheden, die tot de opsporing der schuldigen kunnen leiden.
Zoodra het Districtshoofd of een ambtenaar van zijnentwege op de plaats is aangekomen, stelt het Dorpshoofd zich onder diens bevelen.
Art. 212. Indien de mogelijkheid schijnt te bestaan, dat er nog leven is in het zich als levenloos voordoende lichaam, moeten de naar den aard der omstandigheden meest gepaste middelen en voorzorgen worden aangewend, en wordt zoo mogelijk de hulp van eenen geneeskundige dadelijk ingeroepen.
Art. 213. In het water gevonden menschelijke lichamen worden daaruit onverwijld opgehaald en, wanneer zij geene gewisse kenteekenen des doods vertoonen, op de voorschreven wijze behandeld.
Tot de aanwending van de te dezen bedoelde middelen en voorzorgen wordt terstond overgegaan, niettegenstaande
I. R. 19. I R. 20.



I. R. 21. I B. 22.
I. R 23. I. R. 24.
er nog geen Dorpshoofd of ander politie-beambte op de plaats tegenwoordig zij.
Art. 2 I 4. Het Dorpshoofd is mede verplicht om zich naar de plaats van het gebeurde te begeven, en het Districtshoofd daarvan onmiddellijk bericht te doen toekomen, ingeval van moord, doodslag, zware verwonding, brandstichting, roof, diefstal met braak, en alle andere misdrijven, welke zichtbare sporen achterlaten.
Het bepaalde bij art. 21 l is in alle die gevallen toepasselijk.
Art. 215. In geval van oproer, aanval door roovers, brand of andere dergelijke voorvallen, vervoegen zich alle mannelijke inwoners boven de 16 jaren (met uitzondering der ouden en gebrekkigen) zoo spoedig mogelijk bij het Dorpshoofd en volgen diens bevelen, tot dadelijken tegenweer en voorkoming van ongelukken.
Het Dorpshoofd geeft hiervan, zonder het minste uitstel, kennis aan het Districtshoofd en de eerste civiele autoriteit.
Wanneer van een dorp of plaats hulp wordt gevraagd, mag zij niet geweigerd worden; doch de Dorpshoofden en Districtshoofden moeten steeds mede bedacht zijn op de veiligheid van hunne eigene woonplaatsen; zoodat in geen geval een dorp van alle manschappen geheel mag worden ontbloot.
Art. 216. De Dorpshoofden zien stiptelijk toe, dat de bewoners der dorpen geene personen, niet tot hun dorp behoorende, des nachts herbergen zonder hunne voorkennis.
Bij ontdekking dat zulks heeft plaats gehad, geven de Dorpshoofden hiervan dadelijk kennis aan het Districtshoofd.
Art. 217. De Dorpshoofden zijn gehouden om, daartoe verzocht, de goederen van reizigers onder hunne bewaring te nemen, en zijn voor de hun alzoo toevertrouwde goederen aansprakelijk. * ,



Art. 218. Zij zijn verplicht zich te beijveren, om onder hunne onderhoorigen rust en eensgezindheid te bewaren en alle aanleiding tot oneenigheid en twist uit den weg te ruimen.
Geringe geschillen, blootelijk bijzondere belangen der dorpsbewoners ten onderwerp hebbende, trachten zij, zooveel mogelijk, met onpartijdigheid en in overleg met de oudsten van het dorp, in der minne bij te leggen.
Art. 219. Indien de geschil hebbende personen niet bewogen kunnen worden, om in eene minnelijke schikking te treden, of wanneer de geschillen van zulk eenen ernstigen aard zijn, dat de oplegging van eenige straf of vergoeding te pas zoude kunnen komen, verwijzen de Dorpshoofden de partijen naar het Districtshoofd.
Art. 220. Zij houden op één of meer daartoe bestemde registers nauwkeurig aanteekening van de namen, het beroep en, zooveel mogelijk, van den ouderdom van alle inwoners, die tot hunne dorpen behooren, mitsgaders van de veranderingen in den staat der bevolking tengevolge van geboorte, huwelijk, overlijden, vertrek en andere oorzaken.
Van deze registers stellen zij op den bepaalden verschijndag een uittreksel, betreffende het sedert de laatste verschijning voorgevallene, aan het Districtshoofd ter hand.
Art. 221. Indien het Dorpshoofd tot het houden dier registers niet in staat is, kan hij ze door den dorpspriester doen opmaken en, bij ontstentenis of verhindering van dezen, öf andere hulp daartoe inroepen, of de vereischte opgaven op den bedoelden dag mondeling mededeelen aan het Districtshoofd, dat daarvan aanteekening houdt of doet houden.
Art. 222. De Dorpshoofden houden nauwkeurig toezicht, dat geene personen buiten hunne voorkennis zich onder het gebied hunner dorpen nederzetten of deze met der woon verlaten, en geven, bij ontdekking dat zulks heeft plaats gehad, daarvan onmiddellijk kennis aan het Districtshoofd.
I. R. 25.
I. R 26. I. R. 27.
I. R. 28. I. R. 29.



Van de nieuw aangekomenen en vertrokkenen wordt melding gemaakt op de bij art. 220 omschreven registers.
I. R. 32.
Art. 223. Ten aanzien van de toelating en nederzetting der Chineezen, Arabieren en andere, niet tot de eigenlijk gezegde Inlandsche bevolking behoorende personen, worden de bijzondere daaromtrent bestaande of later uit te vaardigen verordeningen in acht genomen.
I. R. 34.
Art. 22 4. De Dorpshoofden zijn in het algemeen verantwoordelijk voor de nadeelige gevolgen der feiten, welke z:j ambtshalve hadden behooren te voorkomen of tegen te gaan, voorzooverre zij daartoe bij machte zijn geweest.
I. R. 35.
Art. 225. Zij treden in overleg met de oudsten van hunne dorpen omtrent alle zaken, waarin de Inlandsche zeden en gebruiken zoodanige raadpleging vereischen.
Art. 226. Wanneer, bij verwonding, vrees bestaat voor het leven van den verwonde, zijn zij verplicht hem onder eede te hooren.
TITEL II!.
I. R. 36. I. R. 37.
Van de Districtshoofden en Onderdistrictshoofden. 1)
Art. 227. De Districtshoofden zijn, onder het toezicht en de bevelen van den Magistraat, belast met de richtige uitoefening der politie in hun gebied en daarvoor verantwoordelijk.
Art. 228. Zij zijn verplicht om, betreffende de geregelde handhaving der politie, duidelijke en volledige voorschriften en bevelen te geven aan de hun ondergeschikte
]) Zie hierbij Stb. 1898 n°. 178 en Stb. 1913 n°. 199.



Dorps- en andere politie-hoofden, alsmede om deze nauwkeurig bekend te maken met, en gedurig te herinneren aan de verplichtingen, die ingevolge dit Reglement op hen rusten.
Art. 229. De Districtshoofden bezoeken zoo vaak doenlijk, en ten minste éénmaal in de maand, de verschillende deelen van hun gebied, ten einde na te gaan of de hun ondergeschikte beambten, bepaaldelijk ook de Dorpshoofden, in alle opzichten aan hunnen plicht voldoenDe daarin nalatige hoofden worden door hen vermaand, of, indien het plichtverzuim van eenen ernstigen aard is, bij den Magistraat aangeklaagd.
I. R. 38.
Art. 230. Zij zijn verplicht met den meesten ijver onderzoek te doen naar alle misdrijven en overtredingen, die tot hunne kennis komen, te trachten de daders op te sporen, en .alle verzamelde inlichtingen schriftelijk aan den Magistraat mede te deelen.
I. R. 40.
Art. 231. Zoodra het Districtshoofd kennis heeft bekomen van het plegen van eenig misdrijf, hetwelk zichtbare sporen achterlaat, moet hij, of bij wettige verhindering, een ander daartoe door hem aan te wijzen beambte, zich dadelijk begeven naar de plaats, waar zoodanig misdrijf is gepleegd, en van zijne bevinding relaas opmaken, hetwelk aan den Magistraat wordt opgezonden.
Met opzicht tot het door hen te bewerkstelligen onderzoek, moeten de Districtshoofden zich gedragen overeenkomstig de voorschriften van den vorigen titel, voor zooverre die op hen toepasselijk kunnen zijn.
I. R. 41.
Art. 232. Belicht ontvangende, dat er een lijk gevonden, of dat iemand eenen gewelddadigen dood gestorven is, waarvan de oorzaak onbekend is of verdacht voorkomt, begeeft het Districtshoofd of, bij wettige verhindering van dezen, een ander daartoe door hem aan te wijzen beambte zich terstond, vergezeld van twee Dorpshoofden als getuigen, en zoo mogelijk van eenen geneeskundige, naar de plaats,
I. R. 42.



I. R. 43. I. R. 44.
I. R. 45.
waar zich het lijk bevindt, ten einde dit met de meeste nauwkeurigheid te schouwen.
Hij moet van deze schouwing opmaken en met de getuigen onderteekenen een relaas, waarin worden opgegeven de staat /an het lijk, de wonden en andere beleedigingen daaraan zichtbaar, en alle verdere omstandigheden, die eenig licht over de oorzaak van den dood kunnen verspreiden.
Dit relaas wordt, zoo spoedig mogelijk, onder overlegging eener schriftelijke, door hem onderteekende opgave van de door het betrokken Dorpshoofd gegeven, of van elders bekomen inlichtingen, en met de in beslag genomen stukken van overtuiging, zoo die er zijn, den Magistraat toegezonden.
Indien een geneeskundige bij de schouwing tegenwoordig is geweest, moet deze een afzonderlijk verslag (visum et repertum) opmaken en door zijne handteekening bekrachtigen. Dit wordt met het relaas van het Districtshoofd aan den Magistraat ingezonden.
Art. 233. Indien bij de schouwing reeds voldoende aanwijzing van schuld tegen iemand bestaat, neemt het Districtshoofd den verdachten persoon in verzekerde bewaring, en zendt hem gelijktijdig met de bij het vorige artikel vermelde stukken, aan den Magistraat op.
Art. 234. Buiten het geval, bij het vorige artikel voorzien, en in het algemeen van ontdekking op heeter daad, en behoudens het bepaalde bij het volgende artikel, mogen de Districtshoofden niemand op eigen gezag in hechtenis nemen, doch moeten zij onverwijld, onder overlegging der tot de zaak betrekkelijke relazen en andere stukken, een nauwkeurig verslag aan den Magistraat doen toekomen en diens bevelen vragen en inwachten.
Art. 235. Wanneer eenig misdrijf is gepleegd, en er reden is om te vreezen, dat de als daders of medeplichtigen verdachte personen, op vrije voeten blijvende, ontvluchten zouden, kunnen zij die personen in bewaring nemen en voor den Magistraat doen geleiden; De Dis-



trictshoofden moeten in het gebruik maken van deze bevoegdheid met omzichtigheid te werk gaan.
Art. 236. De Districtshoofden, van het boven hen gesteld gezag een schriftelijk bevel ontvangende tot het doen eener inhechtenisneming, moeten daaraan zonder verwijl gevolg geven.
I. R. 46.
Art. 237. Tot het vatten der in hechtenis te nemen personen kunnen zij zich bedienen van de tusschenkomst der Dorpshoofden en, zoo noodig, den bijstand vorderen der inwoners van het dorp, binnen welks omtrek of in welks nabijheid de aanhouding moet geschieden.
I. R. 47.
Art. 238. De Districtshoofden zijn verplicht, om van elke door hen gedane gevangenneming een relaas op te maken en aanteekening te houden van den naam en de woonplaats der personen, die in de zaak als getuigen kunnen dienen, en van den zakelijken inhoud hunner verklaringen.
Dat relaas en die aanteekening worden door hen met den gevangene onmiddellijk aan den Magistraat opgezonden, aan wien zij tevens, wanneer de opzending daarvan niet reeds vroeger heeft plaats gehad, doen toekomen de bij hen ingekomen en de door hen opgemaakte relazen, benevens alle voorwerpen, die tot bewijs van het misdrijf kunnen dienen, zooals gestolen en geroofde goederen, wapenen en dergelijke.
^ anneer het belang der Justitie zulks vordert, kunnen de Districtshoofden de voorloopig door hen ondervraagde getuigen, gelijktijdig met den gevangene, voor den Magistraat doen verschijnen
De aldus opgezonden getuigen hebben recht op reisen verblijfkosten, ingevolge het deswege bestaande of nader vast te stellen tarief.
I. R. 48.
Art. 239. Wanneer het district, van waar een ge- I. R. 49. vangene moet worden opgezonden, niet grenst aan dat,



I. R. 50. I. R. 51.
I. R. 52.
waarin de woonplaats van den Magistraat gelegen is, wordt hij, ter opzending aan den Magistraat, overgegeven aan het Hoofd van het naastbij gelegen district, en zoo vervolgens totdat hij de woonplaats van den Magistraat heeft bereikt.
Art. 240. Geen gevangene mag langer dan hoogst noodig en in geen geval langer dan driemaal vier en twintig uren door het Districtshoofd worden aangehouden alvorens te worden opgezonden, dan alleen in geval van ziekte of onmogelijkheid van vervoer.
Art. 241. De Districtshoofden moeten de personen, die als verdacht van eene politie-overtreding zijn aangehouden, onmiddellijk in vrijheid stellen, wanneer hun blijkt dat er geen gegronde vermoedens tegen den aangehoudene bestaan; van elke invrijheidstelling geven zij, onder opgave van redenen, dadelijk bericht aan den Magistraat. Overigens mogen zij nimmer op eigen gezag eenen gevangene ontslaan, maar moeten de redenen van ontslag, onder opzending van den gevangene, aan den Magistraat voordragen.
Art. 242. Zij zijn verplicht ééns m de maand op eenen daartoe gestelden dag voor den Magistraat, in het district Martapoera voor den Regent 1), te verschijnen, ten einde diens bevelen te ontvangen en aan hem verslag te doen van al het voorgevallene in de vier laatst verloopen weken.
Bij wettige verhindering doen zij zich vervangen door een ander bekwaam persoon.
Art. 243. De Districtshoofden trachten de geschillen, die ingevolge art. 219 tot hen zijn verwezen of door partijen onmiddellijk voor hen zijn gebracht, in der minne te beëindigen. Wanneer zij hierin niet kunnen slagen, of het feit met straf is bedreigd, verwijzen zij partijen naar den bevoegden rechter.
Zie hierbij Slb. 1898 n". 178, ten derde en Stb. 19-13 n°. 199.



Art. 244. Zij verzamelen zorgvuldig de opgaven, welke hun, ingevolge de artt. 220 en 221, door de Dorpshoofden aangaande den staat der bevolking worden gedaan, maken daaruit voor elk afgeloopen jaar eenen algemeenen staat voor hun district op, en zenden dien binnen de eerste maand van het ingetreden jaar aan den Magistraat toe.
Art. 245. Het voorschrift van art. 226 is op de Districtshoofden toepasselijk.
Art. 246. De Districtshoofden worden in de tot hun gebied behoorende onderdistricten bijgestaan en vertegenwoordigd door de Onderdistrictshoofden.
Deze staan onder dezelfde verplichtingen en hebben dezelfde bevoegdheid en macht als de Districtshoofden, behoudens hunne ondergeschiktheid aan-, en hunne verplichting tot nakoming der bevelen van het boven hen gestelde Districtshoofd.
Art. 247. In de ondergeschikte verhouding der Districtshoofden in de afdeeling Martapoera tot den Regent *) aldaar wordt door de voorschriften van dit Reglement geene wijziging gebracht.
Het Districtshoofd van Martapoera dient al zijne in dezen titel bedoelde rapporten, relazen en verdere bescheiden in door tusschenkomst van den Regent 1).
TITEL IV.
Van den Regent van Martapoera
Art. 248. De Regent is, onder de bevelen van den Assistent-Resident van Martapoera, belast met de zorg ■ voor de handhaving der politie in zijn regentschap en met het toezicht over de Districtshoofden en verdere ondergeschikte beambten.
*) Zie hierbij Stb. 1898 no 178, ten derde en Stb. 1913 no. 199,
2) Zie Stb. 1898 no. 178 ten derde.
I. R. 53.
I. R. 36, 37 en 65.



I. R. 38.
Tot dat einde bezoekt hij ten minste éénmaal in de drie maanden de districten van het onder hem gesteld regentschap in persoon.
Art. 249. Hij is gehouden op of in de nabijheid der hoofdplaats Martapoera verblijf te houden en ontvangt alle aan hem ingediende verzoekschriften en mondelinge klachten.
Alle bezwaren der ingezetenen over onrechtmatige of eigendunkelijke handelingen der politiehoofden worden bij hem ingebracht en door hem onderzocht.
Inzonderheid is hij verplicht zorgvuldig toe te zien, dat in geen geval eenige bekentenis door dwangmiddelen worde afgeperst.
Naar gelang van zaken neemt hij dadelijk de vereischte voorzieningen, of doet hij de noodige voorstellen aan den Assistent-Resident, aan wien door hem van alles behoorlijk verslag moet worden gegeven.
Art. 250. Hij ontvangt alle rapporten en relazen van het Districtshoofd van Martapoera en zendt die, behoudens het bepaalde bij het volgende artikel, zonder vertraging aan den Magistraat.
In het geval, voorzien bij art. 234, doet hij onverwijld aan het Districtshoofd de noodige bevelen toekomen, doch in belangrijke zaken vraagt hij vooraf de instructiën van den Magistraat.
Art. 251. De Regent geeft met gelijktijdige toezending der stukken, van de aankomst van eiken gevangene dadelijk kennis aan den Inlandschen Officier van Justitie.
Art. 252. De staten, welke de Regent, ingevolge artikel 244 juncto het tweede lid van art. 247, van het Districtshoofd ontvangt, worden door hem, zooveel noodig van zijne bedenkingen voorzien, aan den Magistraat ingezonden.
Art. 253. De Regent mag, behalve in spoedver-
\



eischende dienstgevallen, de hoofdplaats Martapoera niet dan op last of met vergunning van den Magistraat verlaten, en moet, afwezig zijnde, bij eenig ongeval van algemeenen aard zich dadelijk derwaarts begeven, om zoodanige maatregelen te nemen, als hem het meest doelmatig voorkomen, of door de daartoe bevoegde autoriteit worden voorgeschreven.
TITEL V.
Van de Inlandsche Officieren van Justitie ').
Art. 254. Bij iederen Landraad is een Inlandsche Officier van Justitie aangesteld.
Die op de hoofdplaats Bandjermasin voert den titel van Hoofddjaksa; de overige dien van Djaksa. Dezelfde Inlandsche Officier van Justitie kan als zoodanig bij verscheidene Landraden worden aangesteld.
Art. 255. De Inlandsche Officieren van Justitie zijn, voorzooverre de uitoefening der politie betreft, onmiddellijk ondergeschikt aan den Magistraat op hunne standplaats en ontvangen van en door dezen de tot die uitoefening betrekkelijke bevelen.
Zij oefenen hunne functiën uit binnen het geheel gebied van den Landraad of der Landraden, waarbij zij zijn aangesteld.
Op last van den Resident oefent de Hoofddjaksa zijne functiën ook uit buiten het ressort van den Landraad te Bandjermasin binnen de geheele residentie.
Art. 256. Binnen vier en twintig uren, nadat een beklaagde ten aanzien van wien de terechtstelling nog niet is gelast, gevankelijk ter residentie van den Landraad is overgebracht of aldaar opgevat, wordt hij door den Inland-
:) Zie voor de bevoegdheid van den Resident tot toevoeging en ontslag van adjuncten aan de Inlandsche Officieren van Justitie
Stb. 1882 no. 320.
I. R. 55. I. R. 56.
I. R. 58.



I. R. 59.
I. R. 60. I. R. 63.
schen Officier van Justitie, indien een zoodanige ter plaatse gevestigd is, verhoord en door dezen van dat verhoor een schriftelijk verbaal opgemaakt.
Art. 257. Bij dat verhoor wordt den gevangene afgevraagd, of hij getuigen tot zijne ontlasting wenscht te doen hooren en, zoo ja, welke die zijn.
Van deze vragen en het gegeven antwoord wordt aanteekening gehouden in het verbaal.
De met den gevangene opgekomen of ter plaatse aanwezige getuigen worden mede onverwijld door den Inlandschen Officier van Justitie gehoord; hunne verklaringen worden in het proces-verbaal opgenomen.
Indien de gevangene zich tot zijne verdediging beroept op zijn aanwezen elders ten tijde dat het misdrijf is gepleegd geworden, of beweert, dat hij de in zijn bezit gevonden verdachte voorwerpen op eene wettige wijze heeft verkregen, moet hij worden uitgenoodigd, om de getuigen op te geven, die zijne opgaven zouden kunnen staven, en wordt naar de gegrondheid dier opgaven onderzoek gedaan.
De Inlandsche Officier van Justitie is bevoegd, de getuigen onder eede te hooren.
Art. 258. Na het bij het vorige artikel bedoeld verhoor, worden de stukken van het voorloopig onderzoek ingediend aan den Magistraat.
De gevangene wordt voor dezen ambtenaar gebracht bij diens eerstkomende in art. 267 vermelde zitting.
Art, 259. Onverminderd de verplichtingen te dien aanzien rustende op de overige politiebeambten, zijn de Inlandsche Officieren van Justitie mede bevoegd en verplicht tot de nasporing van alle misdrijven en overtredingen, voorzooverre die zijn gepleegd in de plaats, waar zij gevestigd zijn.
Zij zijn bovendien verplicht om zich, tot het bewerkstelligen van een gerechtelijk onderzoek, te begeven buiten de plaats, waar zij gevestigd zijn, indien hun daartoe door



het Hoofd van bestuur ter plaatse hunner vestiging de last wordt gegeven.
Art. 260. Zij hebben het dagelijksch toezicht over de gevangenissen op hunne standplaats, en zorgen voor de goede bewaring en behandeling der gevangenen.
Zij houden een nauwkeurig register van de gevangenen, en teekenen daarop dagelijks en zonder het minst verwijl aan alle personen, die in de gevangenis gebracht worden, met vermelding op wiens last en uit welken hoofde zulks geschiedt.
Zij houden gelijkerwijs op hetzelfde register aanteekening van de gevangenen, die ontslagen of naar elders overgebracht worden, met vermelding van de autoriteit, die daartoe last gegeven heeft.
Van hetgeen te dien aanzien voorvalt, geven zij dadelijk kennis aan den Magistraat.
Art. 261. x) Aan de Inlandsche Officieren van Justitie kunnen één of meer adjuncten worden toegevoegd, die door hen kunnen worden belast met zoodanige werkzaamheden, als zij ter behoorlijke vervulling der hun opgedragen functiën nuttig achten en die hen ook, bij belet, afwezigheid of ontstentenis, in de uitoefening van alle hunne bij dit Reglement omschreven functiën kunnen vervangen.
Aan de adjuncten kan door het Hoofd van gewestelijk bestuur eene standplaats buiten de residentie van den Landraad, doch binnen diens ressort aangewezen worden ter plaatse waar een Magistraat gevestigd is, ten einde onder de bevelen van dezen de functiën van Inlandsch Officier van Justitie uit te oefenen. (Stb. 1900 n°. 160 j°. n°. 270).
TITEL VI.
Van den Resident en de Magistraten.
Art. 262. De Resident staat aan het hoofd der politie in zijn gewest.
I. R. 64. I. R. 55.
I. R. 75.
') Zie Stb. 1882 n". 320.
Z.-O.-Borneo-Regi.
0



rr
I. R. 76. I. R. 77.
I R. 78.
Onder zijne bevelen zijn de Magistraten, ieder voorzoover zijn ressort reikt, belast met de dagelijksche zorg voor de handhaving der politie en met het toezicht over de Districtshoofden, de Hoofden der Vreemde Oosterlingen en verdere ondergeschikte Hoofden en beambten.
De controleurs, die ondergeschikt zijn aan AssistentResidenten, ontvangen van deze de noodige bevelen betreffende de uitoefening der politie en het opsporen der misdrijven en overtredingen binnen hun ressort.
Zoowel de Resident als de Magistraten zijn bevoegd, om tot handhaving der politie den bijstand te vorderen van de gewapende macht.
Art. 263. Niemand mag, zonder schriftelijk bevel van den Resident of namens dezen van den Magistraat, in hechtenis worden genomen, dan alleen in de gevallen, bij dit Reglement voorzien, waarin de bevoegdheid tot het bevelen of doen van aanhoudingen uitdrukkelijk aan anderen is toegekend.
Art. 264. De Magistraten zijn verplicht om, op schriftelijke vordering, hetzij van den Procureur-Generaal, hetzij van den Officier bij eenen der Raden van Justitie of ook van een Hoofd van gewestelijk bestuur of van eenen anderen Magistraat, de als verdacht opgegeven personen, die zich binnen hun ressort bevinden, in hechtenis te doen nemen, in welk geval de aanhouding geschiedt op de verantwoordelijkheid van hem, die haar gevorderd heeft.
Art. 265. De Magistraten nemen zonder verwijl kennis van de rapporten der hun ondergeschikte politiehoofden en van de verdere daartoe betrekkeh]ke stukken en beschikken daarop naar bevind van zaken, na den Inlandschen Officier van Justitie, waar een zoodanige bescheiden is, te hebben geraadpleegd.
Indien de zaak een nader onderzoek vereischt, stellen zij tot dat einde de stukken in handen van den Inlandschen Officier van Justitie of van zoodanigen anderen beambte, als zij oordeelen daarmede te moeten belasten.
y



Bij de opdracht wordt de termijn bepaald, na verloop van welken omtrent het onderzoek moet worden bericht; die termijn wordt steeds zoo kort mogelijk gesteld.
Art. 265a.
le. Wanneer het nader onderzoek, bedoeld bij het tweede lid van het vorige artikel, betreft een vermoeden, dat valschheid in geschrifte gepleegd is, kan de Magistraat den openbaren bewaarders bevelen, dat zij de onder hunne bewaring zijnde authentieke stukken, welke vermoed worden valsch of vervalscht te zijn dan wel ter vergelijking moeten strekken, te zijnen kantore inzenden. Indien een door hem voor het onderzoek noodig geacht stuk een gedeelte uitmaakt van een register, waarvan het niet kan worden gescheiden, kan hij bevelen, dat het geheele register, voor den tijd bij het bevel te bepalen, te zijnen kantore ter inzage worde overgebracht. Het bevel van den Magistraat wordt tegen ontvangstbewijs aan den bewaarder uitgereikt of per aangeteekenden brief toegezonden. T. De inzending geschiedt tegen door den Magistraat af te geven ontvangstbewijs. Heeft zij zonder geldige redenen niet binnen den bij het bevelschrift te bepalen termijn plaats gehad, dan kan de Magistraat gelasten dat de bewaarder door middel van lijfsdwang tot de inzending worde genoodzaakt. Wanneer het door den Magistraat verlangde stuk niet uitmaakt een gedeelte van een register, vervaardigt de bewaarder een afschrift, ten einde het afschrift tot na de terugontvangst van het oorspronkelijke stuk in de plaats daarvan te doen treden. Aan den voet van het afschrift teekent hij de aanleiding tot de vervaardiging aan, welke aanteekening op de af te geven grossen en afschriften vermeld wordt.
3e. De kosten van inzending of overbrenging van het stuk en van het maken van een afschrift daarvan door den bewaarder, worden onder de Justitiekosten begrepen.
I. R. 78a.



4e. De Magistraat houdt het onderzoek persoonlijk en kan zich daarbij door één of meer deskundigen doen voorlichten, die vooraf den eed zullen afleggen dat zij hun gevoelen geheel naar waarheid, immers naar hun beste weten, zullen uitbrengen. Van zijn onderzoek maakt hij proces-verbaal op (Stb. 1901 n". 480 art. IW).
I. R. 79. I. R. 80.
Art. 266. Wanneer de Magistraat in de bij artikel 265 bedoelde rapporten, relazen en verdere bescheiden, of in de stukken van het nader onderzoek, voldoenden grond vindt om een bepaald persoon, die nog niet is aangehouden, rechtens verdacht te houden zich te hebben schuldig gemaakt aan eenig strafbaar feit, dat gevangenis of eene zwaardere straf ten gevolge kan hebben, kan hij diens aanhouding en opzending bevelen, en tevens, zoo noodig, gelasten, dat de getuigen mede zullen opkomen om te worden gehoord. (Stb. 1901 n°. 480 art. IVe).
Overigens beveelt hij, dat de nog niet aangehoudene rechtens van eenig strafbaar feit verdachte personen, wier inhechtenisstelling niet noodig wordt geacht, op eenen door hem bepaalden dag voor hem zullen verschijnen of bij onwil worden gebracht.
Art. 267. De Magistraat doet wekelijks op éénen of meer bepaalde dagen, na kennis genomen te hebben van de ter zake betrekkelijke stukken, de gevangenen, die laatstelijk in zijn ressort zijn opgevat of derwaarts overgebracht, evenzeer als de in de laatste alinea van het vóórgaand artikel bedoelde personen, vóór zich verschijnen en ondervraagt hen in tegenwoordigheid van den Inlandschen Officier van Justitie, indien een zoodanig ambtenaar ter plaatse bescheiden is, en anders van het in art. 5 bedoelde Hoofd, evenzeer als de getuigen, zoo die aanwezig mochten zijn.
I. R. 86.
Art. 268. Wanneer de Magistraat, na de ondervraging bij het vóórgaand artikel bedoeld, van oordeel is, dat er geen genoegzame grond bestaat ter verdere vervolging van



een door hem ondervraagden beklaagde, gelast hij diens onmiddellijke invrijheidstelling, zoo hij voorloopig is aangehouden.
Art. 269. Wanneer de Magistraat, na de ondervraging in art. 267 bedoeld, van oordeel is, dat er genoegzame grond bestaat tot vervolging van den door hem ondervraagden beklaagde, en dat het ten laste gelegde feit behoort tot de kennisneming van den Landraad, gelast hij dat de verdachte, wanneer deze reeds is aangehouden, in voorloopige hechtenis zal blijven of anders daarin zal worden gesteld, indien het feit strafbaar is met één der straffen, omschreven in art. 5 nos. 1 tot en met 4 van het Wetboek van Strafrecht voor Inlanders. (Stb. 1897 n°. 253 art. 5).
Indien de verdachte beneden de zestien jaren oud is; indien tegen het feit dwangarbeid buiten den ketting voor meer dan twee jaren is bedreigd, voorts in geval van verwonding, wederspannigheid, bedreigingen, bedelarij of landlooperij, dan wel van eene overtreding, waartegen behalve geldboete of verbeurdverklaring, is bedreigd dwangarbeid buiten den ketting, kan de Magistraat, indien daarvoor gewichtige redenen bestaan, gelasten dat de verdachte in hechtenis blijft of wel gesteld wordt. (Stb. 1900 n°. 332 art. V, 1°.)
In alle andere gevallen gelast hij dat de verdachte, als deze in hechtenis is, dadelijk op vrije voeten zal worden gesteld. (Stb. 1897 n°. 253 art. 5).
De Magistraat is wijders verplicht tot het houden van een nader onderzoek, ingeval het feit met den dood of met de straf naast die des doods kan worden gestraft, en daartoe bevoegd in alle zoodanige andere gevallen, waarin hij zulks noodig acht.
Bij dit onderzoek volgt hij de voorschriften der dertien volgende artikelen.
Art. 270. Hij geeft den Inlandschen Officier van Justitie, indien een zoodanige ter plaatse bescheiden is, en
I. R. 81,83.
I. R. 83.
I. R. 83. I. R. 87
I. R. 87.



Sv. 53. Sv. 55.
anders het in art. 5 bedoelde Hoofd of eenen anderen politiebeambte, last, de getuigen op te roepen om op eenen bepaalden dag en op een bepaald uur voor hem te verschijnen.
Art. 271. Indien een tot de Inlandsche of met deze gelijkgestelde bevolking behoorende getuige:
a. behoorlijk opgeroepen zijnde, niet voor hem verschijnt, kan hij hem voor zich doen brengen;
b. voor hem verschenen of gebracht zijnde, zonder wettige redenen weigert getuigenis der waarheid af te leggen, kan hij bevelen, dat de onwillige getuige in gijzeling zal worden gebracht en gehouden, totdat deze aan zijne verplichting heeft voldaan.
Art. 272. Indien een tot de Europeesche of met deze gelijkgestelde bevolking behoorende getuige, voor den Magistraat verschenen of gebracht zijnde, zonder wettige redenen weigerachtig is getuigenis der waarheid af te leggen, maakt deze van de weigering proces-verbaal op en zendt dit aan den Officier van Justitie bij den bevoegden Raad van Justitie, op wiens onverwijld te nemen requisitoir die rechtbank alsdan kan bevelen, dat de getuige in gijzeling worde gebracht en gehouden, totdat hij aan zijne verplichting zal hebben voldaan.
Op 's Raads vonnis is toepasselijk de 2e alinea van art. 53 van het Reglement op de Strafvordering voor de Raden van Justitie op Java en het Hoog-Gerechtshof van Nederlandsch-lndië.
Art. 273. Wanneer een getuige schadeloosstelling vraagt, wordt deze door den Magistraat volgens de daarvoor bestaande tarieven begroot en den getuige daarvan een bewijsstuk uitgereikt.
Art. 274. Wanneer een getuige, door verklaring, hetzij van eenen genees- of heelmeester, hetzij van zijn Hoofd, of van eenen politiebeambte doet blijken dat hij door



ziekte of lichaamsgebreken buiten staat is, op de hem gedane oproeping te verschijnen, begeeft de Magistraat zich naar zijne woning of draagt aan een geschikten beambte op, hem onder eede op vraagpunten te hooren.
Art. 275. Indien een getuige moet worden gehoord, die woonachtig is of verblijf houdt binnen de residentie Zuider- en Oosterafdeeling van Borneo, doch buiten zijn ressort, zendt de Magistraat de door hem ontworpene vraagpunten aan den Magistraat, binnen wiens gebied de getuige woont of verblijf houdt, met verzoek dezen daarop, wanneer hij niet behoort tot de personen, opgesomd in de artt. 328, 330 en 331, onder eede, te hooren of te doen hooren.
Wanneer de te hooren getuige woonachtig is of verblijf houdt buiten dat gewest, geschieden die toezending en dat verzoek door tusschenkomst van den Resident aan het Hoofd van gewestelijk bestuur der woon- of verblijfplaats van den getuige en wordt de beëedigde verklaring hetzij door dat Hoofd, hetzij op zijnen last door het Hoofd van plaatselijk bestuur ingenomen.
Art, 276. De ambtenaren en beambten, die ingevolge de beide vóórgaande artikelen het verhoor houden, kunnen, naar aanleiding van de ontvangen antwoorden, ook andere vragen tot de getuigen richten dan die, welke door den Magistraat zijn gesteld.
Sv. 57. I. R. 58
Art. 277. De getuigen worden ieder afzonderlijk gehoord ; zij kunnen onderling en met den beklaagde worden geconfronteerd.
Art. 278. De bepalingen, vervat in de artikelen 323, 324, 328, 329, 330, 331, 337, 338 en 340, voorzooverre die betrekking hebben op de aan eiken getuige te richten vragen, hunne beëediging, de redenen van verschooning en de personen, die niet tot het afleggen van getuigenis mogen worden "toegelaten, zijn toepasselijk op
Sv. 47. Sv. 48.



I. R. 79. Sv. 38.
het onderzoek door den Magistraat, met dien verstande, dat de bij de artikelen 328 en 330 vermelde personen in geen geval onder eede mogen worden gehoord-
Alle andere getuigen kan de Magistraat, indien hij zulks noodig acht, vooraf den eed doen afleggen.
Art. 279. Indien uit het onderzoek in het algemeen of uit een der verhooren van den beklaagde merkelijke bezwaren tegen een ander mochten ontstaan, kan de Magistraat, wanneer die persoon behoort terecht te staan voor eenen Landraad binnen de residentie Zuider- en Oosterajdeeling üan Borneo, het bevel uitvaardigen, dat hij zal worden opgevat en vóór hem gebracht.
Indien die persoon echter niet moet terecht staan voor zoodanigen Landraad, brengt hij, naar gelang van den landaard des verdachten, zijne bezwaren, met gelijktijdige toezending der noodige stukken, ter kennisse óf van den Officier van Justitie bij den Raad van Justitie, öf van den Magistraat, öf wel, waar een zoodanig ambtenaar niet bescheiden is, van den plaatselijk aan het hoofd der politie staanden Europeeschen ambtenaar, binnen wiens gebied de verdachte woont of verblijf houdt.
Art. 280. Indien de Magistraat noodig acht, dat eene plaatselijke opneming of andere daad van gerechtelijk onderzoek geschiede op de plaats van het misdrijf of elders binnen zijn ressort, kan hij zulks opdragen aan den Inlandschen Officier van Justitie of diens adjunct, zoo deze er is, of anders aan eenigen anderen beambte.
Indien de opneming of het onderzoek moet geschieden buiten zijn ressort, roept hij binnen de residentie Zuideren Oosterafdeeling van Borneo de hulp in van den plaatselijken Magistraat; daarbuiten, door tusschenkomst van den Resident, die van het Hoofd van gewestelijk bestuur, waar de verrichting moet plaats hebben.
Deze zenden van hunne verrichtingen een proces-verbaal, gesloten en verzegeld, aan den ambtenaar, op wiens verzoek zij hebben gehandeld.



Art. 280a. Indien het onderzoek een vermoeden betreft, dat valschheid in geschrifte is gepleegd, dan zal de Magistraat handelen als in artikel 265a is aangegeven. (Stb. 1901 n°. 480 art. IV/.)
I. R. 78<r.
Art. 281. Indien de Magistraat eene huiszoeking noodig acht, gelden de voorschriften van het vóórgaand artikel, met uitzondering dat zij bij een Europeaan of met dezen gelijkgestelde niet anders mag geschieden dan met inachtneming van de ten aanzien van dezen geldende wettelijke bepalingen.
Hij, die de huiszoeking doet, is bevoegd om papieren en andere zaken, van welke hij oordeelt dat zij als stukken van overtuiging kunnen strekken tot het ontdekken der waarheid, in beslag te nemen en verplicht ze, zoo de inbeslagneming niet geschiedt door den Magistraat zeiven, tegelijk met zijn proces-verbaal op te zenden.
Sv. 31,32, 33, 34,91, 92, 93.
Art. 282. Wanneer de Magistraat, hetzij na het in de vorige artikelen bedoeld onderzoek, hetzij zonder dat een zoodanig onderzoek noodig is geweest, oordeelt dat de zaak, die naar zijne meening behoort tot de kennisneming van den Landraad, als voldoende geïnstrueerd kan worden beschouwd, zendt hij alle verbalen en andere geschreven stukken aan den president van die rechtbank. De overige stukken van overtuiging worden door hem in bewaring gegeven aan den griffier van den Landraad.
Indien het onderzoek geloopen heeft over verschillende strafbare feiten en de Magistraat van oordeel is, dat er slechts ten aanzien van sommige daarvan genoegzame grond bestaat tot vervolging, geeft hij bij de toezending der stukken aan den president schriftelijk kennis ter zake van welke der feiten de toezending geschiedt. (Stb. 1901 n°. 332 art. V, 2°).
Als hem, na gehouden onderzoek, blijkt dat het feit, bij de in art. 267 bedoelde eerste kennisneming ten onrechte heeft aangemerkt als strafbaar met één der straffen, omschreven in art. 5 n"\ I tot en met 4 van het Wetboek
I. R. 82.



IR. 84,87 I. R 88.
van Strafrecht voor Inlanders, of wel als behoorende tot de feiten, omschreven in artikel 269, alinea 2, van dit Reglement, doch dat het een ander strafbaar feit uitmaakt, gelast hij de onmiddellijke invrijheidstelling van den beklaagde en beveelt dezen om op een hem later aan te zeggen dag voor den rechter te verschijnen. (Stb. 1897 n°. 253 art. 5.)
Overigens wordt de voorloopig aangehoudene in hechtenis gehouden ter verdere beschikking van den president van den Landraad.
Art. 283. Wanneer na de ondervraging, bedoeld in art. 267, de Magistraat oordeelt, dat er genoegzame grond bestaat tot vervolging van den door hem ondervraagden verdachte, en dat het feit behoort tot zijne bevoegdheid als alleen rechtsprekende rechter in zaken van overtreding, kan hij, zoo noodig, een nader onderzoek bevelen, met opvolging der voorschriften van art. 265.
Wanneer de zaak, naar zijn gevoelen, voorloopig voldoende is onderzocht, doet hij haar ten spoedigste inschrijven in het bij art. 289 vermeld register, en handelt verder zooals is voorgeschreven in den 1ste" titel van het IVde hoofdstuk van dit Reglement.
Na de in dit artikel bedoelde beslissingen wordt de beklaagde, zoo hij voorloopig is aangehouden, terstond in vrijheid gesteld en gelast, op eenen bepaalden of nader aan te zeggen dag voor den rechter te verschijnen. (Stb.
1897 n°. 253 art. 5.)
Bij de vaststelling van den verschijndag regelt zich de Magistraat naar den meerderen of minderen afstand, waarop de woning of verblijfplaats van den beklaagde en de woonplaatsen der op te roepen getuigen van den zetel des rechters verwijderd zijn.
Art. 284. Alvorens de beslissingen te nemen, vermeld in de artt 268, 269, 282 en 283, raadpleegt de Magistraat den Inlandschen Officier van Justitie, waar een zoodanige bescheiden is, en anders het in art. 5 bedoelde Hoofd. Van zijne beslissingen wordt door den



Magistraat, onder vermelding van het gevoelen van den Inlandschen Officier van Justitie of het Hoofd, nauwkeurig aanteekenfng gehouden in een daartoe bestemd register.
Art. 285. Dit register wordt maandelijks in originali, voorzoover de verloopen maand betreft, gezonden aan den Procureur-Generaal bij het Hoog-Gerechtshof van Nederlandsch-Indië, die het binnen twee maanden na ontvangst terugzendt, na daarop zoodanige bemerkingen te hebben gemaakt, als hij nuttig en noodig oordeelt. (Stb. 1907 n°. 71 art. 6b.)
Art. 286. (ingetrokken bij Stb. 1892 n°. 84 art. I ) ])
Art. 287. Met opzicht tot het houden der registers van veroordeelden tot dwangarbeid in of buiten den ketting, voor welke in zijne residentie strafplaatsen zijn aangewezen, en hetgeen daarbij moet worden in acht genomen, heeft de Resident zich te gedragen overeenkomstig de bijzondere daaromtrent bestaande of nader te geven voorschriften.
HOOFDSTUK IV.
Van de rechtspleging in strafzaken.
TITEL I.
Van de rechtspleging in strafzaken, welke tot de kennisneming behooren van de Magistraten.
Art. 288. Tot het behandelen en afdoen der zaken van overtreding, bedoeld bij art. 4 n'. 2, houden de Magistraten zooveel mogelijk tweemaal 's weeks zitting ter plaatse, waar zij gevestigd zijn, alsmede op zoodanige andere plaatsen, als daartoe door den Resident mochten worden aangewezen.
'). Zie voor de inspectie der gevangenissen: Slb. 1892 n°. 84 art. II&.
Bij Stb. 1911 n". 213 zijn twee Inspecteurs van het Gevangeniswezen in dienst gesteld.
I. R. 92. I. R. 368.



I. R. 369. I. R. 370.
Bij de behandeling en afdoening dezer zaken worden de voorschriften opgevolgd, vermeld in de volgende artikelen.
Art. 289. De zaken worden vooraf door den Inlandschen Officier van Justitie, of, wanneer een zoodanig ambtenaar niet ter plaatse gevestigd is, door den rechtsprekenden ambtenaar zeiven, ingeschreven op een register.
Deze inschrijving moet behelzen:
a. de opgave van den naam, den ouderdom (zoo na mogelijk), het beroep en de woon- of verblijfplaats van den beklaagde;
b. de vermelding der ten laste gelegde overtreding, met opgave van het daardoor overschreden voorschrift;
c. de namen, het beroep en de woonplaats der voorloopig gehoorde getuigen; het in artikel 31 2 bepaalde is ten deze mede toepasselijk (Stb. 1910 n". 352 art. VU);
d. den korten inhoud van hunne verklaringen.
Art. 290. Ten dage dienende, wordt de zaak volgenderwij ze berecht:
a. de Magistraat houdt den beklaagde, na hem zijnen naam, ouderdom, beroep en woon- of verblijfplaats te hebben afgevraagd, de tegen hem ingebrachte beschuldiging voor en verhoort hem ;
b. hij houdt hem de schriftelijke bewijsstukken en stukken van overtuiging voor, zoo die er zijn;
c. hij doet de getuigen, die hij noodig acht te hooren, en die, welke door den beklaagde worden voorgebracht, achtereenvolgens binnen staan en verhoort hen, daarbij in acht nemende de voorschriften, gegeven ten aanzien van het hooren van getuigen bij den Landraad;
d. de Inlandsche Officier van Justitie en het Hoofd, die ingevolge art. 5 de terechtzitting bijwonen, zeggen hun gevoelen omtrent de schuld en de op te leggen straf;
e. de beklaagde wordt in zijne verdediging gehoord; ƒ. de Magistraat doet uitspraak.



Indien de beklaagde, hoewel behoorlijk opgeroepen en niet wettig verhinderd, niet verschenen is, wordt toch met de berechting der zaak voortgegaan.
Art. 291. Op het register wordt vermeld, of de in het vorige artikel vermelde vormen zijn opgevolgd, en in het kort aanteekening gehouden, zoowel van de verklaringen der beklaagden en der getuigen, als van al hetgeen belangrijks bij de behandeling der zaak is voorgevallen.
Deze aanteekeningen worden gehouden door den Magistraat zeiven of, op diens last, door den Inlandschen Officier van Justitie.
Art. 292. De Magistraat stelt zijne beslissing eigenhandig op het register; het wordt onderteekend door hem en door den Inlandschen Officier van Justitie en het Hoofd.
Art. 293. De uitspraken worden dadelijk ten uitvoer gelegd behoudens het bepaalde in het volgende artikel. (Stb. 1911 n°. 474 art. Ie).
Art. 293a. Indien de veroordeelde een verzoek om gratie indient of het voornemen te kennen geeft een zoodanig verzoek in te dienen, zal de Magistraat de tenuitvoerlegging schorsen totdat door den Gouverneur-Generaal op dat verzoek zal zijn beschikt.
Hetzelfde geldt indien ambtshalve een voorstel wordt gedaan om aan den veroordeelde gratie te verleenen.
Het verzoekschrift om gratie wordt ongesloten ingediend aan den Magistraat, die daarop aanteekening houdt van den dag der inlevering en het, voorzien van zijn advies, met alle tot de zaak betrekkelijke stukken, waaronder een afschrift van het vonnis, aan het Hoofd van gewestelijk bestuur zendt. Deze zendt de stukken, vergezeld van zijn eigen advies aan het Hoog-Gerechtshof, dat het, na den Procureur-Generaal daarop te hebben gehoord, met zijn consideratiën en advies ter beschikking doorzendt aan den Gouverneur-Generaal, voorts daarmede
I. R. 370.
I. R. 371. I R. 371".



I. R. 371.
handelt op de wijze, in alinea 4 van artikel 322 bepaald.
Is binnen tien dagen na dien der veroordeeling aan een te kennen gegeven voornemen om een verzoek om gratie in te dienen geen uitvoering gegeven, dan vervalt de ingevolge het 1 'kle lid bevolen schorsing van rechtswege. (Stb. 1911 n°. 474 art. 2).
Art. 294. Opgelegde geldboeten moeten worden voldaan binnen acht dagen na aanzegging ter terechtzitting of, indien de veroordeelde niet bij de uitspraak tegenwoordig is geweest, na aanmaning.
Bij niet voldoening worden, na het verstrijken van dien termijn, de geldboeten vervangen door de straf van tenarbeidstelling aan de publieke werken voor den kost zonder loon gedurende ten hoogste één maand, met dien verstande, dat voor elk bedrag van ƒ 25 of daarbeneden de duur der straf niet langer mag zijn dan acht dagen.
Ten aanzien van overtreders, wier maatschappelijk standpunt of lichaamstoestand het opleggen van tenarbeidstelling aan de publieke werken voor den kost zonder loon onraadzaam maakt, kan de geldboete door gevangenisstraf worden vervangen, welke in geen geval den tijd van acht dagen mag te boven gaan.
De tijd van duur en de aard der straf worden bij de uitspraak, houdende veroordeeling tot geldboete, bepaald.
Zoo tegen de overtreding alternatief geldboete of gevangenis, dan wel tenarbeidstelling aan de publieke werken voor den kost zonder loon is bédreigd, mag de duur van de straf, die de geldboete bij niet voldoening zal vervangen, nooit langer zijn dan die van de bedreigde gevangenis of tenarbeidstelling.
Art. 295. Het bij artikel 289 bedoeld register wordt maandelijks in onginali, voorzoover de verloopen maand betreft, gezonden aan den Resident. (Stb. 1907 n°. 71 art. 6c).



Art 296. De Resident is bevoegd om op de behandeling der zaken zoodanige bemerkingen aan den betrokken ambtenaar te maken, als hij noodig en nuttig oordeelt.
Deze bemerkingen kunnen echter niet leiden tot wijziging van de gedane uitspraak.
Van zijn bemerkingen houdt de Resident aanteekening op het binnen twee maanden na ontvangst terug te zenden register.
Het Hoog-Gerechtshof is bevoegd zich te allen tijde deze registers te doen voorleggen. (Stb. 1907 n°. 71 art. 6c/).
TITEL II.
Van de rechtspleging in zaken van misdrijf, welke behooren tot de kennisneming van de Landraden.
Afdeeling I.
Van de verwijzing naar de terechtzitting.
(Stb. 1900 n°. 332 art. V, 3°.)
Art. 297. De verwijzing naar de terechtzitting geschiedt door den president.
Hij neemt daartoe den inhoud der hem ingevolge artikel 282 toegezonden stukken onmiddellijk na de ontvangst in nauwgezette overweging.
Artikel 298. Wanneer de president oordeelt dat het feit niet behoort tot de kennisneming van de rechtbank waarvan hij voorzitter is, maar van den Magistraat, verwijst hij de zaak bij gemotiveerde beschikking naar dezen en gelast daarbij de onmiddellijke invrijheidstelling van den verdachte, zoo deze zich in voorloopige hechtenis bevindt en hij niet om andere redenen daarin behoort te blijven.
(2) De volgens de vofige alinea genomen beschikkingen worden door den president met de hem toegezonden stukken gezonden aan den Magistraat, die in den zin van artikel 283 voor de verdere afdoening zorg draagt.
(3) De Magistraat is verplicht aan de beslissing van den president gevolg te geven.
R. 0. 111
I. R. 240a. I. R. 240&.



I. R. 240c. I. R. 240d.
(4) De president van den Landraad zendt een afschrift der genomen beschikking binnen vijf dagen aan den Raad van Justitie te Soerabaja. (Stb. 1901 n°. 278 art. VIj).
Art. 299. Wanneer de president oordeelt dat het feit niet behoort tot de kennisneming der rechtbank, waarvan hij voorzitter is, maar tot die van een anderen Landraad of daarmede gelijkstandige Inlandsche rechtbank, van eene Europeesche rechtbank of een Europeeschen rechter dan wel van een militairen rechter in of buiten het gewest, zendt hij de stukken bij gemotiveerde beschikking in het eerste geval aan den voorzitter der Inlandsche rechtbank, in het in de tweede plaats genoemde geval aan het Openbaar Ministerie bij de Europeesche rechtbank, die hij bevoegd acht, en in het laatstgenoemde geval aan den commandeerenden officier van het garnizoen, waartoe de verdachte laatstelijk behoorde. (Stb. 1904 n°. 294, art. V, 1°.).
Art. 300. Wanneer de president bevindt, dat het feit behoort tot de kennisneming der door hem voorgezeten rechtbank, beoordeelt hij of er nog feiten en omstandigheden zijn, die vóór de verwijzing naar de terechtzitting nader behooren te worden onderzocht.
(2) Wanneer hij van meening is, dat nog getuigenverhooren, gerechtelijke plaatsopnemingen of andere daden van voorloopig onderzoek behooren plaats te hebben, wendt hij zich daarvoor schriftelijk tot den betrokken ambtenaar, onder opgave der punten, die hij nog onderzocht wenscht te hebben.
(3) Is het voor dat onderzoek noodig dat inzending van authentieke stukken of registers door openbare bewaarders geschiedt, dan wordt gehandeld overeenkomstig artikel 265a. (Stb. 1901 n°. 480, art. IV^).
(4) De bepalingen van dit artikel gelden ook met betrekking tot den voorzitter der Inlandsche rechtbank, aan wien de stukken zijn toegezonden hetzij krachtens artikel 299 of krachtens het daarmede overeenkomend voorschrift van een der Reglementen tot regeling van het
i



rechtswezen in de andere bezittingen buiten Java en Madoera, of krachtens artikel 240c van het Inlandsch Reglement, hetzij door een Europeeschen rechter, uitgezonderd het geval, geregeld bij alinea 6 juncto alinea 8 van artikel 302, hetzij door een militairen rechter. (Stb. 1904 n°. 294 art. V 2°).
Art. 301. (1) Zoodra de president vanoordeelis.dat geen nader onderzoek wordt vereischt, of dat het onderzoek, bedoeld in het vóórgaand artikel, als beëindigd kan worden beschouwd, beslist hij bij eene met redenen omkleede beschikking met inachtneming der volgende regelen.
(2) Wanneer hij oordeelt, dat uit het onderzoek is gebleken, dat het feit noch als misdrijf, noch als overtreding is aan te merken, of dat geen voldoende redenen bestaan tot verdere vervolging, geeft hij daarvan bij zijne beschikking de verklaring met last tot onmiddellijke invrijheidstelling van den verdachte, zoo deze zich in voorloopige hechtenis bevindt, en hij niet om andere redenen daarin behoort te blijven.
(3) Wanneer hij oordeelt, dat er genoegzame termen tot verdere vervolging van den verdachte ter zake van misdrijf of overtreding bestaan, gelast hij de terechtstelling voor den Landraad, met vermelding in zijne beschikking van de feiten, welke ten laste gelegd worden, en opgave, omstreeks welken tijd en omstreeks waar ter plaatse zij zouden zijn begaan, alles op straffe van nietigheid. De beschikking behelst tevens de vermelding van de omstandigheden, waaronder de feiten zouden gepleegd zijn, bepaaldelijk die, welke tot verlichting of verzwaring van de schuld des verdachten kunnen bijdragen. Hij beveelt mede, dat de bij artikel 265a vermelde authentieke stukken en registers tegen ontvangstbewijs bij hem worden overgebracht. (Stb. 1907 n°. 359 art. V).
(4) Bij deze beschikking bepaalt de president den dag der terechtzitting en gelast hij den Inlandschen Officier van Justitie om tegen dien dag de getuigen door tusschenkomst hunner Hoofden te doen oproepen en den verdachte, wiens
Z.-O.-Borneo-Regl. 7
I. R. 240e



naam, beroep en woon- of verblijfplaats moeten vermeld worden of bij onbekendheid van een en ander zoo nauwkeurig mogelijk moeten worden aangeduid, met den inhoud dezer beschikking in kennis te stellen, — indien hij zich op vrije voeten bevindt, mede door tusschenkomst van het betrokken Hoofd — met aanzegging om op den bepaalden dag ter terechtzitting te verschijnen. Aan den Inlandschen Officier van Justitie wordt daartoe door den griffier van den Landraad eene vertaling van de beschikking afgegeven, zoo mogelijk in de landstaal van den verdachte, zoo deze tot de inheemsche bevolking van Nederlandsch-Indiëbehoort, anders in de Maleische taal.
(5) De in de vóórgaande alinea bedoelde tusschenkomst der Hoofden wordt vervangen: ten aanzien van verdachten en getuigen, tot de met Inlanders gelijkgestelde bevolking behoorende, voorzoover zij onder de leiding hunner eigene Hoofden staan, door de tusschenkomst van de betrokken Hoofden der Vreemde Oosterlingen of hunne wijkmeesters : en ten aanzien van Europeesche of met deze gelijkgestelde getuigen door de tusschenkomst van de betrokken Hoofden van plaatselijk bestuur.
(6) Wanneer bij de verwijzing niet dadelijk de dag der terechtzitting kan bepaald worden, wordt de reden hiervan in de acte van verwijzing vermeld en wordt de dag der terechtzitting bij eene latere afzonderlijk acte bepaald.
(7) Bij het bepalen van den dag der terechtzitting slaat de president acht op den tijd, die tot het opkomen van de getuigen en van den verdachte, indien deze niet in hechtenis is, wordt vereischt, en stelt hij tevens den termijn vast, die moet verloopen tusschen het tijdstip, waarop de verdachte met den inhoud der beschikking in kennis gesteld is, en den dag der terechtzitting.
(8) Zoodra de voorgeschreven oproepingen van getuigen en kennisgevingen aan verdachten hebben plaats gehad wordt daarvan aan den president van den Landraad een schriftelijk bewijs toegezonden.
(9) Indien de beklaagde zich in hechtenis bevindt, en de verwijzing geschiedt ter zake van een feit, dat bij



opvolging van artikel 269 geene voorloopige hechtenis ten gevolge kan hebben, gelast de president bij de verwijzing zijne onmiddellijke invrijheidstelling, ten ware hij om andere redenen in hechtenis behoort te blijven,
(10) Indien de beklaagde op vrije voeten is gelaten, doch door den president naar de terechtzitting wordt verwezen ter zake van een feit als bedoeld bij alinea 1 van artikel 269, gelast de president zijne onmiddellijke inhechtenisstelling.
(11) Indien verschillende, den president ongeveer gelijktijdig toegezonden, stukken van voorloopig onderzoek betrekking hebben, hetzij op feiten door den denzelfden persoon begaan en het belang van het onderzoek zich niet tegen de voeging verzet, hetzij op samenhangende feiten, hetzij op niet samenhangende feiten, waartusschen echter verband bestaat en welker voeging in het belang van het onderzoek is, wordt voor deze alle de terechtstelling bij ééne beschikking bevolen.
(12) Strafbare feiten worden geacht samenhangend te zijn, wanneer zij gepleegd zijn:
1 °. door meer dan één persoon vereenigd en gelijktijdig; 2°. door meer dan één persoon op onderscheidene tijden of plaatsen, doch tengevolge van eene door hen voor afgemaakte afspraak;
3°. met het oogmerk om zich de middelen te verschaffen tot het plegen van een ander strafbaar feit of de uitvoering daarvan te bevorderen of tot stand te brengen, of wel om zich tegen de straf voor een ander strafbaar feit te beveiligen.
(13) Indien de stukken van hetzelfde voorloopig onderzoek strafbare feiten betreffen, door twee of meer personen gepleegd, doch niet vallende in de bepalingen der elfde alinea van dit artikel, beveelt de president de terechtstelling der verdachten bij zooveel afzonderlijke beschikkingen als noodig blijkt te zijn.
(14) Indien de stukken van hetzelfde voorloopig onderzoek betrekking hebben op twee of meer verdachten en de president de terechtstelling voor den Landraad van



I*
I. R. 240/
sommigen wel, doch van anderen niet gelast, wordt overeenkomstig de 6'lL' alinea van dit artikel de bepaling van den rechtsdag uitgesteld tot na de ontvangst der beslissing van den Raad van Justitie te Soerabaja, bedoeld bij artikel 502, alinea's 5, 6 en 9. (Stb. 1901 n°. 278 art. VI/).
Art. 302. (1) Van zijne krachtens artikel 302, alinea 2, genomen beschikkingen, zendt de president, onder bijvoeging van de stukken van het voorloopig onderzoek, binnen vijf dagen, een afschrift aan den Raad van Justitie te Soerabaja. (Stb. 1901 n°. 278 art. Vlk).
(2) Wanneer de Raad vanjustitievanmeeningis.dat, alvorens omtrent deze beschikkingen te beslissen, nog getuigenverhooren, gerechtelijke plaatsopnemingen of andere daden van voorloopig onderzoek behooren plaats te hebben, wendt het *) zich daarvoor schriftelijk tot den betrokken ambtenaar, onder opgave der punten, die het nog onderzocht wenscht te hebben. (Stb. 1901 n°. 278 art. V1&).
(3) Deze ambtenaar is verplicht dat onderzoek ten spoedigste te verrichten of te doen verrichten en de daarvan opgemaakte processen-verbaal onmiddellijk aan den Raad van Justitie toe te zenden. (Stb. 1901 n°. 278 art. VI&).
(4) Wanneer de Raad van Justitie van oordeel is dat geen nader onderzoek wordt vereischt of dat het onderzoek, bedoeld in de vorige alinea, als beëindigd kan worden beschouwd, belist het x) zoo spoedig mogelijk bij eene met redenen omkleede beschikking. (Stb. 1901 n°. 278 art. VI£).
(5) Indien de Raad van Justitie beschikking van den president bekrachtigd, wordt hem daarvan onmiddellijk schriftelijk kennis gegeven. (Stb 1901 n°. 278 art. VIk).
(6) Indien de Raad van Justitie de beschikking vernietigt en beslist dat de zaak behoort tot de kennisneming van eene Inlandsche rechtbank binnen zijn ressort, gelast hij, met vermelding in zijne beschikking van de ten laste gelegde feiten overeenkomstig artikel 301 alinea 3, hetzij zonder, hetzij met bevel tot inhechtenisneming in de gevallen,
Lees „hij".



waarin preventieve hechtenis is toegelaten, de terechtstelling van den beklaagde voor die rechtbank en zendt hij een afschrift dier beschikking met de stukken aan den voorzitter der betrokken rechtbank. (Stb. 1904 n°. 294 art. V, 3°).
(7) Indien de Raad van Justitie beslist dat de zaak behoort tot de kennisneming van een Landraad of daarmede gelijkstandige Inlandsche rechtbank buiten zijn ressort, dan wel van een Europeeschen of militairen rechter, zendt hij de stukken met een afschrift zijner beschikking in het eerste geval aan den voorzitter der Inlandsche rechtbank, in het tweede geval aan den ambtenaar van het Openbaar Ministerie bij het betrokken college en in het laatste geval aan den commandeerenden officier van het garnizoen, waartoe de verdachte laatstelijk behoorde. (Stb. 1904 n°. 294 art. V, 4°).
(8) Na ontvangst der stukken, in de voorlaatste alinea bedoeld, bepaalt de president, met vermelding overeenkomstig 's Raads beschikking van de feiten, ter zake waarvan de terechtstelling is bevolen en met inachtneming van het voorgeschrevene bij alinea's 4, 5 en 7 van artikel 301, den dag der terechtzitting. De 8ste alinea van dat artikel is ook voor dit geval van toepassing. Stb. 1901 n°. 278 art. VI&).
(9) Wanneer in het geval van alinea 6 van dit artikel de Raad van Justitie de zaak verwijst naar eene andere Inlandsche rechtbank dan wier voorzitter aanvankelijk in de zaak beslist heeft, zoomede in het geval van alinea 7 van dit artikel, geeft de Raad van Justitie van zijne belissing kennis aan den hiervoren genoemden voorzitter. (Stb. 1901 n°. 278 art. VI*).
Art. 303. (1) Wanneer een getuige zich, ten gevolge van het bevel, krachtens de artikelen :) 271 of 272 gegeven, in gijzeling bevindt, wordt hij daaruit ontslagen, indien de zaak, waarin zijn getuigenis gevorderd werd, niet door den president van den Landraad naar de openbare terechtzitting wordt verwezen.
') Lees voor „de artikelen" „artikel."



I. R. 241.
(2) Aan den president van den Landraad wordt opgedragen toe te zien, dat aan het voorschrift der wet tot het ontslag van den getuige, in het vóórgaande lid bedoeld, behoorlijk wordt gevolg gegeven.
(3) Desniettemin kan de getuige, zoo hij behoort tot de Inlandsche of met deze gelijkgestelde bevolking, na verhoor of behoorlijke oproeping en op de conclusie van den Inlandschen Officier van Justitie door den Landraad ter zake zijner onwilligheid worden veroordeeld tot de straf van dwangarbeid buiten den ketting, den tijd van één jaar niet te boven gaande.
(4) Indien de onwillige getuige behoort tot de Europeesche of met deze gelijkgestelde bevolking, wordt van zijnen onwil door den president onder overlegging van bewijsstukken kennis gegeven aan den bevoegden Officier van Justitie, die akdan bij den Raad van Justitie gevangenisstraf kan vorderen, den tijd van één jaar niet te boven gaande.
Afdeeling II.
Van het onderzoek op de terechtzitting.
Art. 304. Elke Landraad is bij voorkeur bevoegd om kennis te nemen van misdrijven, binnen den omvang van zijn rechtsgebied gepleegd.
De Landraad, binnen wiens gebied de beklaagde woont, verblijf houdt of in hechtenis is genomen, zal slechts dan tot kennisneming bevoegd zijn, wanneer de woonplaats van de meesten der op te roepen getuigen nader bij den zetel van dien Landraad is gelegen, dan bij dien van den Landraad, binnen wiens rechtsgebied het misdrijf is gepleegd.
Indien een beklaagde misdrijven heeft gepleegd onder het rechtsgebied van meerdere Landraden, wordt de kennisneming opgedragen aan dien Landraad, binnen wiens rechtsgebied de beklaagde in hechtenis is genomen, of, zoo hij zich op vrije voeten bevindt, woonachtig is of verblijf houdt.



Art. 305. Nadat de Landraad, ten dage door den president overeenkomstig art. 301 bepaald, heeft zitting genomen, wordt de beklaagde vóórgeroepen, of, zoo hij zich in hechtenis bevindt, onder goede bewaking, doch vrij van banden, binnen geleid.
Indien de beklaagde zich niet in hechtenis bevindt en op de gedane oproeping niet ter terechtzitting is verschenen gelast de president dat hij in hechtenis zal worden genomen en verdaagt de behandeling der zaak tot een door hem nader te bepalen rechtsdag. (Stb. 1897 n°. 253 art. 5).
Indien in eene zaak, waarin meer dan één beklaagde is, niet alle beklaagden ter terechtzitting tegenwoordig zijn, wordt niettegenstaande de afwezigheid van één of meer hunner tot het onderzoek en de berechting ten aanzien van de tegenwoordig zijnde beklaagden overgegaan, terwijl de president een bevel tot inhechtenisneming tegen de afwezigen uitvaardigt, ten einde hen alsnog op een nader te bepalen dag te kunnen terechtstellen. (Stb. 1897 n°. 253 art. 5).
Indien de afwezige beklaagde na inhechtenisneming doet blijken van een wettige reden voor de niet verschijning op den bepaalden rechtsdag, gelast de president, dat de beklaagde weder in vrijheid gesteld wordt. De president bepaalt daarna den naderen rechtsdag, met last den beklaagde daarmede overeenkomstig artikel 301 alinea's 4 en 5 in wetenschap te doen stellen. (Stb. 1900 n°. 332 art. V, 4°).
Bij niet verschijning op den naderen rechtsdag, wordt gehandeld overeenkomstig het bepaalde hij alinea's 2 en 3 van dit artikel en de in hechtenis genomen beklaagde in voorloopige hechtenis gehouden, (Stb. 1900 n°. 332 art. V, 4°).
Art. 306. Ieder *) beklaagde is bevoegd om zich op de terechtzitting, te zijner verdediging, door eenen raadsman te doen bijstaan.
I. R. 242. I. R. 243.
Art. 307. De president vraagt den beklaagde zijnen I. R 244.
lees: „Iedere."



I. R. 245. I. R. 246
I. R. 247. I. R. 248.
naam, ouderdom, geboorteplaats, woonplaats en beroep af, en vermaant hem voorts, om oplettend te zijn op hetgeen hij zal hooren.
Art. 308. De president gelast vervolgens dat door den Inlandschen Officier van Justitie worden voorgelezen de vertaalde acte van verwijzing, de processen-verbaal, verslagen en andere stukken tot de zaak betrekkelijk, met uitzondering van de schriftelijke verklaringen der getuigen. (Stb. 1900 n°. 332 art. V, 5°).
Art 309. Indien de Landraad van oordeel is, dat de omschrijving van het in de acte van verwijzing ten laste gelegde feit eenige wijziging of aanvulling behoeft, kan hij die vóór de uitspraak daarin aanbrengen, zoo ambtshalve als op verzoek van den Inlandsche Officier van Justitie, mits de wijziging of aanvulling het ten laste gelegde niet in een ander strafbaar feit doet veranderen, onverminderd het bij artikel 335 den Landraad toegekend recht.
De wijziging of aanvulling wordt den beklaagde bekend gemaakt, die voorts in de gelegenheid wordt gesteld zich daarover uit te laten.
Van een en ander wordt melding gemaakt in het procesverbaal der terechtzitting. (Stb. 1900 n°. 332 art. V, 6°.)
Art. 310. De president verklaart den beklaagde den inhoud der acte van verwijzing duidelijk, en vraagt hem af, of hij die goed begrijpt en wat hij daarop heeft te antwoorden. (Stb. 1900 n° 332 art. V, 7°.)
Art. 311. De president doet onderzoek, of al de opgeroepen getuigen tegenwoordig zijn, en geeft de noodige bevelen om te voorkomen dat zij, vóór het afleggen hunner getuigenis, met elkander over de zaak van den beklaagde in woordenwisseling treden.
I. R. 249.
Art. 31 2. Wanneer één of meer getuigen na het afleggen hunner voorloopige verklaringen overleden, of door wettige



beletselen verhinderd zijn ter terechtzitting te verschijnen, of wel, uit hoofde van te verre verwijdering van woonplaats of verblijf, niet zijn opgeroepen geworden, worden de door hen afgelegde verklaringen voorgelezen. (Stb. 1886 n°. 214).
Indien deze verklaringen onder eede waren afgelegd, worden zij met mondelinge beëedigde verklaringen gelijkgesteld, en anders kan de Landraad daarop zoodanig acht slaan, als hij met inachtneming der voorschriften van art. 427, zal vermeenen te behooren.
Art. 313. Wanneer de opgeroepen getuigen niet alle zijn verschenen, mag de president, indien de Landraad van oordeel is dat tot volledigheid van het onderzoek de tegenwoordigheid van een niet opgekomen getuige gevorderd wordt, de zaak tot eene volgende, zoo min mogelijk verwijderde terechtzitting uitstellen; hij gelast in dat geval, dat de afwezig gebleven getuige op nieuw tegen die terechtzitting worde opgeroepen. (Stb. 1902 n°. 430 art. I j°. Stb. 1904 n°. 291).
Art. 31 4. Indien de achtergebleven getuige behoorlijk is opgeroepen, kan de president, wanneer hij voldoende gronden vindt om het niet opkomen van den getuige aan diens onwilligheid toe te schrijven, gelasten dat de afwezig geblevene op den naderen, voor de behandeling der zaak bepaalden rechtsdag voor den Landraad zal worden gebracht.
Art. 315. Wanneer een getuige, zonder wettigen grond, weigert den eed af te leggen, of getuigenis der waarheid te geven, kan de president de zaak tot eene nadere terechtzitting, doch niet langer dan veertien dagen, uitstellen.
In dat geval zal de getuige dadelijk op last van den president in gijzeling gesteld, en bij de nadere terechtzitting andermaal voor den Landraad gebracht worden.
Art. 316. Zoo de zaak niet is uitgesteld of, in geval I van uitstel, de getuige bij zijne weigering volhardt, kan de Landraad hem ter zake zijner onwilligheid veroordeelen
I. R. 250.
I. R. 251. I. R. 252.
I. R. 253.



I. R. 254.
I. R. 255 I. R. 256
tot gevangenisstraf, den tijd van één jaar niet te boven gaande.
De deswege te wijzen vonnissen moeten, vóór de tenuitvoerlegging, aan de revisie van den Raad van Justitie te Soerabaja onderworpen worden. (Stb. 1901 n°. 278 art. 6/).
Art. 317. De bepalingen van de drie vóórgaande artikelen worden niet toegepast, indien de niet opgekomen of weigerachtige getuigen zijn Europeanen of daarmede gelijkgestelde personen.
Ten aanzien van de zoodanigen wordt gehandeld overeenkomstig de voorschriften, vervat in de artt. 134, 135 en 1 36 van het Reglement op de Strafvordering voor de Raden van Justitie op Java enz. met dien verstande, dat de president van den Landraad alleen en zonder eenige medewerking der leden, of bemoeiingen van het Openbaar Ministerie, de bij die artikelen aan den Raad van Justitie verleende rechtsmacht uitoefent, gelijk mede, dat de aan het slot van art. 135 van gemeld Reglement verleende bevoegdheid tot verzet vervangen wordt door die tot het instellen van hooger beroep aan den Raad van Justitie, indien de opgelegde boete de som van vijftig gulden te boven gaat.
Art. 318. Indien het geval, voorzien bij art. 316, zich voordoet ten aanzien van eenen als getuige opgeroepen Europeaan of daarmede gelijkgestelden persoon, doet de president van den Landraad van de plaats gehad hebbende weigering door den griffier aanteekening houden op het proces-verbaal der terechtzitting, en een uittreksel van dit proces-verbaal overwijld ter vervolging toekomen aan den Officier bij den Raad van Justitie.
Art. 319. De getuigen worden één voor één binnen geroepen, in de orde, die door den president het meest geschikt wordt gekeurd.
De president vraagt hun af hunne namen, ouderdom, beroep en woonplaats ; of zij den beklaagde gekend hebben



voor het plegen van de daad, waarvoor deze terecht staat; of zij den beklaagde in den bloede, of door aanhuwelijking bestaan, en in welke graad; eindelijk of zij in eenige dienstbetrekking tot den beklaagde staan.
Daarna doen de getuigen, ieder op de wijze zijner godsdienstige gezindheid, den eed van de geheele waarheid en niets dan de waarheid te zullen zeggen, en leggen vervolgens hunne getuigenis af.
De getuigen kunnen niet volstaan met te volharden bij de vroeger door hen afgelegde verklaring.
Art. 320. Zoodra met het hooren der getuigen op de terechtzitting een aanvang gemaakt is, wordt het rechtsgeding, behoudens de gevallen, voorzien bij de artt. 335 en 336, onafgebroken voortgezet.
Nochtans mag de president het rechtsgeding schorsen, ten einde zelf de noodige rust te jiemen en die aan anderen te verschaffen.
Art. 321. Indien de door eenen getuige ter terechtzitting afgelegde verklaring van de vroeger door hem gedane opgaven verschilt, maakt de president zoodanigen getuige daaraan indachtig, en vraagt hij hem deswege de vereischte opheldering.
Hiervan wordt aanteekening gehouden op het procesverbaal.
Art. 322. Na elke afgelegde getuigenis vraagt de president den beklaagde, of hij daartegen iets heeft in te brengen.
De getuige mag in het afleggen van zijne verklaring niet worden gestoord.
De beklaagde is evenwel gerechtigd om, nadat de getuigenis is afgelegd, vragen te doen door tusschenkomst van den president, en zoowel tegen den getuige, als tegen diens getuigenis in te brengen al wat hij tot zijne verdediging dienstig acht.
Indien de beklaagde door eenen raadsman wordt bijgestaan, heeft deze dezelfde bevoegdheid.
I. R. 257. I. R. 258. I. R. 259.



De president kan aan den getuige en aan den beklaagde alle ophelderingen vragen, welke hij tot ontdekking der waarheid noodig oordeelt.
I. R 260.
Art. 323. Geene strikvragen mogen in den loop van het geding aan eenigen beklaagde of getuige worden gedaan, en de rechter mag geen acht slaan op de antwoorden, welke op zoodanige strikvragen mochten zijn gegeven.
Vragen, in welke eene daadzaak, door den beklaagde of de getuigen niet beleden of opgegeven, als door hen erkend wordt aangenomen of verondersteld, moeten ook als strikvragen worden beschouwd.
I. R. 261 I. R. 262.
Art. 324. Wanneer de beklaagde op de aan hem gedane vragen niet antwoordt of antwoord weigert, brengt de president hem zijne verplichting om te antwoorden onder het oog, en doet daarna met de behandeling der zaak voortgaan.
Art. 325. Wanneer de beklaagde door onbetamelijke gedragingen de orde op de terechtzitting stoort, vermaant de president hem tot stilte, doet hem, wanneer die vermaning vruchteloos blijft, buiten de gehoorzaal leiden, en wordt met de verdere behandeling van het geding voortgegaan en daarna uitspraak gedaan, even alsof de beklaagde daarbij ware tegenwoordig gebleven, alles onverminderd de vervolging van het misdrijf, waaraan de beklaagde zich ter terechtzitting mocht hebben schuldig gemaakt.
I. R. 263.
Art. 326. De leden van den Landraad, de Inlandsche Officier van Justitie en de adviseurs zijn mede bevoegd om, ter ontdekking der waarheid, aan de getuigen en aan den beklaagde zoodanige vragen te doen, als zij dienstig zullen achten, mits het woord vragende aan den president.
De president heeft niettemin het recht om te beletten, dat aan dusdanige vragen, wanneer hij die ongeoorloofd of onbetamelijk mocht achten, gevolg worde gegeven.
Hij kan ook weigeren aan den getuige eene vraag te doen, welke door den beklaagde is voorgesteld.



Art. 327. Elke getuige blijft, na het afleggen zijner getuigenis, bij de terechtzitting tegenwoordig, ten ware de president hem mocht vergunnen zich te verwijderen.
Die vergunning wordt niet verleend, indien de Inlandsche Officier van Justitie of de beklaagde verlangt, dat de getuige ter terechtzitting aanwezig blijve.
De getuigen mogen op de terechtzitting niet met elkander in woordenwisseling treden.
I. R. 264.
Art. 328. Behoudens het bepaalde bij het volgende artikel, mogen niet als getuigen worden gehoord en kunnen zich verschoonen:
1e. de bloedverwanten of aangehuwden in de opgaande en nederdalende linie van den beklaagde, of van één zijner medebeklaagden;
2e. de broeders en zusters, of behuwdbroeders en zusters van den beklaagde, of van één zijner medebeklaagden; mitsgaders de ooms en moeien, ook aangehuwde, en de broeders- en zusterskinderen;
3e. de echtgenoot van den beklaagde, of die van één zijner
medebeklaagden, zelfs na de echtscheiding; 4'. de door den beklaagde of één zijner medebeklaagden vrijgegeven lijfeigenen.
I. R. 265.
Art. 329. Indien de Inlandsche Officier van Justitie en de beklaagde daarin wederzijds uitdrukkelijk toestemmen, kunnen de in het vorige artikel vermelde personen, mits deze daarin mede bewilligen, tot het afleggen van getuigenis worden toegelaten.
Zij kunnen, ook zonder die toestemming, door den Landraad worden toegelaten om buiten eedsaflegging inlichtingen te geven.
Art. 330. Zij, die uit hoofde van hunnen stand, hun beroep of hunne wettige betrekking tot geheimhouding verplicht zijn, kunnen zich verschoonen van getuigenis af te leggen; doch alleen en bij uitsluiting nopens datgene, waarvan de wetenschap aan hen als zoodanig is toevertrouwd.
I. R 266. I. R. 268.



I. R. 269.
I. R. 270.
I. R. 271. I. R. 272.
De beoordeeling der gegrondheid van de aangevoerde redenen van verschooning wordt aan den Landraad, of, indien de tot het geven van getuigenis opgeroepen tot de Europeesche of daarmede gelijkgestelde bevolking behoort, aan den president overgelaten.
Art. 331. Kunnen niet anders, dan tot het geven van inlichtingen en zonder eedsaflegging, worden gehoord: 1e. kinderen, van welke men niet met genoegzame zekerheid weet, dat zij den ouderdom van vijftien jaren bereikt hebben;
2e. krankzinnigen, hoezeer zij bij tusschenpoozen het gebruik
hunner verstandelijke vermogens mochten hebben; 3l. personen, die tot eene straf zijn veroordeeld, aan welke is verbonden het verlies der bevoegdheid om eene beëedigde verklaring in strafzaken af te leggen.
Art. 332. De beklaagde mag, nadat de getuigen hunne getuigenis hebben afgelegd, verzoeken, dat degenen, die hij zal aanwijzen, zullen buiten staan, en dat één of meerdere hunner op nieuw zullen binnen gelaten en gehoord worden, hetzij afzonderlijk, hetzij in elkanders bijzijn.
De Inlandsche Officier van Justitie heeft dezelfde bevoegdheid.
De president kan zulks ook ambtshalve bevelen.
Art. 333. De president kan, onder of na het hooren van een getuige, één of meerdere beklaagden doen buiten staan, en dien getuige over eenige omstandigheden der zaak afzonderlijk ondervragen; maar hij mag daarna niet met het onderzoek voortgaan, dan na vooraf eiken beklaagde te hebben onderricht van hetgeen in diens afwezigheid is voorgevallen.
Art. 334. In den loop, of na het afleggen der getuigenissen, doet de president aan den beklaagde alle de voorwerpen vertoonen, welke tot overtuiging dienen kunnen, en vraagt hij hem af, of hij die erkent.



De president zal ze ook aan de getuigen doen vertoonen,
indien daartoe grond bestaat.
Art. 335. Zoodra de getuigenissen of andere bewijsmiddelen loopen over omstandigheden, welke niet bij de acte van verwijzing zijn opgegeven, en die volgens de wet tot verzwaring van straf zouden kunnen aanleiding geven, maakt de president den beklaagde daarop opmerkzaam en stelt hij hem alzoo in de gelegenheid zich deswege uit te laten, waarvan melding zal worden gemaakt in het proces-verbaal der terechtzitting. (Stb. 1900 n°. 332 art. V, 8°.)
Bij gebreke van dit een of ander, mag de Landraad geen acht slaan op de hierboven bedoelde verzwarende omstandigheden.
Indien deze omstandigheden van groot gewicht zijn, kan de president de zaak uitstellen, ten einde nieuwe getuigen te doen oproepen of nadere bewijsstukken te doen inwinnen.
Art. 336. (1) Wanneer de verklaring van een getuige, I op de terechtzitting afgelegd, wordt verdacht gehouden valsch te zijn, vermaant de president den getuige ernstig de waarheid te zeggen, en houdt hij de straffen voor, waaraan hi] zich zou blootstellen in geval van volharding in het afleggen eener onwaarachtige verklaring.
(2) Indien de getuige desniettemin bij zijne van valschheid verdachte opgave volhardt, kan de Landraad, hetzij ambtshalve, hetzij op de vordering van den Inlandschen Officier van Justitie of op verzoek van den beklaagde bevelen dat zoodanige getuige voorloopig in hechtenis gesteld worde, waarna de zaak overeenkomstig de wettelijke voorschriften zal behandeld worden.
(3) In dat geval wordt dadelijk door den griffier opgemaakt en door den president en den griffier onderteekend een proces-verbaal, bevattende de verklaring door den getuige afgelegd, met aanduiding der gronden waarop het vermoeden van valscheid berust.
(4) Indien het belang der zaak zulks vordert, kan de
I R 273. . R. 274.



I R. 275. I. R. 276.
president de voortzetting van het geding schorsen tot na den afloop van het onderzoek tegen den getuige.
(5) Wanneer de Magistraat na het gehouden voorloopig onderzoek van oordeel is, dat er geen genoegzame grond bestaat tot vervolging van den getuige, geeft hij hiervan dadelijk kennis aan den president van den Landraad.
(6) Wanneer de van valschheid verdachte verklaring door eenen Europeaan of met dezen gelijkgestelden persoon is afgelegd, wordt het hiervoren bedoelde proces-verbaal verzonden in voege als bij artikel 318 is bepaald. (Stb. 1900 n°. 332 art. V, 9°.)
Art. 337. Indien de beklaagde of een getuige de taal niet machtig is, waarin het gerechtelijk onderzoek geschiedt, benoemt de president eenen tolk en doet dezen, ten ware hij als beëedigd tolk bij den Landraad mocht zijn toegelaten, den eed afleggen van getrouwelijk te zullen vertalen, wat uit de eene in de andere taal moet worden overgebracht.
Hij, die in de zaak geen getuige zoude kunnen zijn, mag ook niet als tolk gebruikt worden.
Art. 338. Wanneer de beklaagde doofstom is en niet schrijven kan, benoemt de president tot tolk den persoon, die het meest geschikt is met den beklaagde om te gaan, mits hij den ouderdom bereikt hebbe, tot het geven van getuigenis vereischt.
Hetzelfde heeft plaats, wanneer een getuige doofstom is en niet schrijven kan.
Wanneer de doofstomme schrijven kan, doet de president in geschrifte stellen, en daarna aan den doofstommen beklaagde of getuige overgeven de vragen, welke hem gedaan worden, of de aanmerkingen, welke hem worden voorgehouden, met last om daarop schriftelijk te antwoorden; al hetwelk vervolgens wordt voorgelezen.
De bepalingen van dit artikel zijn mede toepasselijk op hen, die tijdelijk van hun gehoor of spraakvermogen beroofd zijn.
I. R. 277. Art. 339. De president kan, in den loop van het



onderzoek, ook andere personen dan de ontboden getuigen doen oproepen, zelfs met last om dadelijk op de terechtzitting te verschijnen, en die personen onder eede hooren. Hij kan ook, tengevolge van inlichtingen, door den beklaagde of de getuigen op de terechtzitting gegeven, nieuwe stukken doen voorbrengen, om de zaak tot meerdere klaarheid te brengen.
Zoodanige stukken worden voorgelezen.
Art. 340. Wanneer het misdrijf van dien aard is, dat de vraag omtrent het al of niet bestaan daarvan door tot dat einde opgeroepen deskundigen kan worden toegelicht, brengen deze, ieder afzonderlijk, hun gevoelen uit, na vooraf den eed te hebben afgelegd, dat zij dit geheel naar waarheid, immers naar hun beste weten, zullen doen.
Het tweede lid van art. 337 is mede op de deskundigen toepasselijk.
De in artikel 265a, vierde lid, vermelde deskundigen worden ter terechtzitting opnieuw op den reeds afgelegden eed gehoord. Ten verzoeke van den beklaagde of van ambtswege kunnen nieuwe deskundigen worden gehoord. (Stb. 1901 n°. 480 art. IVi).
Art. 341. Nadat alle de getuigen zijn gehoord, ondervraagt de president den beklaagde, met voorhouding van de bezwaren die het gerechtelijk onderzoek tegen hem heeft opgeleverd.
Zoo er meerdere beklaagden zijn in dezelfde zaak, ondervraagt hij hen in de volgorde, die hij het meest geschikt oordeelt.
Hij mag den beklaagde ook gedurende den loop van een getuigenverhoor ondervragen, als hij dit noodig acht.
Ook kan de president, indien er meerdere beklaagden zijn, éénen of meer hunner doen buiten staan, ten einde eenen anderen in hunne afwezigheid te ondervragen.
Art. 342. Na de ondervraging wordt aan den beklaagde en aan diens raadsman, wanneer hij door eenen zooZ.-O.-Bomeu-Regl. s
I. R. 278.
I. R. 279. I. R. 280.



I. R. 281 I. R. 282.
danigen wordt bijgestaan, gelegenheid gegeven, om de verdediging voor te dragen.
De raadsman is verplicht daarbij den aan de Justitie verschuldigden eerbied in acht te nemen. Wanneer hij dien uit het oog verliest, herinnert de president hem daaraan en legt hem, ingeval van herhaalde oneerbiedigheid, het stilzwijgen op; alles onverminderd de door den bevoegden rechter op te leggen straffen, wanneer daartoe grond bestaat.
Art. 343. Nadat dit alles is afgeloopen, verklaart de president, dat het onderzoek is gesloten.
De beklaagden, de getuigen en de toehoorders worden verwijderd, en de Landraad gaat over tot de raadpleging.
Indien de raadpleging niet ten zelfden dage afloopt, of de president van oordeel is, dat de zaak niet gevoegelijk terstond kan worden beslist, kan hij het vervolg der beraadslaging uitstellen tot den naastvolgenden rechtdag.
Dit uitstel wordt dadelijk in de openbare terechtzitting uitgesproken.
AfdeelinG iii.
Van de beraadslaging en het vonnis.
Art. 344. (1) De Landraad raadpleegt, naar aanleiding van de acte van verwijzing en van hetgeen uit het onderzoek op de terechtzitting is gebleken, de in artikel 7 van het Reglement op de Rechterlijke Organisatie en het beleid der Justitie in Nederlandsch-Indiè bedoelde adviseurs over de schuld van den beklaagde aan het ten laste gelegde feit en over de strafbaarheid en mate van strafbaarheid daarvan volgens hunne godsdienstige wetten, instellingen, en beraadslaagt daarna over de volgende punten: (Stb 1902 n°. 84 art. VI ƒ).
1 °. welke daadzaken zijn door het gerechtelijk onderzoek bewezen;
2°. is het bewezen dat de beklaagde schuldig is aan die daadzaken;



3°. welk misdrijf is daardoor gepleegd;
4°. welke straf moet den beklaagde worden opgelegd.
(2) De Inlandsche Officier van Justitie brengt het eerst zijn gevoelen uit (Stb. 1902 N°. 84 art. VI ƒ).
(3) Vervolgens wordt de zaak bij de leden van den Landraad in omvraag gebracht, en geschiedt de stemming overeenkomstig het bepaalde bij de artt. 39 en 40 van het Reglement op de Rechterlijke Organisatie en het beleid der Justitie in Nederlandsch-Indië.
Art. 345. Indien de Landraad bevindt dat de schuld van den beklaagde niet bewezen is, wordt deze vrijgesproken, met bevel dat hij, indien hij zich in hechtenis bevindt, dadelijk op vrije voeten zal worden gesteld, tenzij hij om andere redenen behoore in hechtenis te blijven.
Art. 346. Indien de Landraad oordeelt, dat het feit, waarvoor de beklaagde heeft terechtgestaan, wel is bewezen, doch geen misdrijf, noch overtreding daarstelt, ontslaat zij den beklaagde van alle rechtsvervolging te dier zake, met bevel dat deze, wanneer hij in hechtenis is, daarin zal blijven totdat de zaak in revisie zal zijn afgedaan.
Art. 347. Wanneer de Landraad den beklaagde schuldig oordeelt, legt hij dezen de op het feit gestelde straf op, ook wanneer het uit het onderzoek op de terechtzitting mocht gebleken zijn, dat het slechts eene overtreding daarstelt.
Wanneer de beklaagde aan meer dan één strafbaar feit schuldig is verklaard, wordt alleen de straf, op het zwaarste gesteld, tegen hem uitgesproken.
Deze laatste bepaling is echter niet toepasselijk op geldboeten en verbeurdverklaring van bijzondere voorwerpen.
Art. 348. Wanneer het blijkt dat de beklaagde te voren, doch na het plegen van het feit, waarvoor hij terechtstaat, ter zake van andere misdrijven of overtredingen is veroordeeld, slaat de Landraad in de toepassing der
I. R. 303. I. R. 304.
I. R. 305. I. R. 306.



straf acht op de aan den beklaagde bevorens opgelegde straf of straffen.
De Landraad spreekt echter in geen geval eene straf uit, waarvan het gevolg zou zijn dat de beklaagde, ter zake dier gezamenlijke misdrijven of overtredingen, eene zwaardere straf zoude ondergaan dan het maximum, dat tegen het zwaarste feit is bedreigd.
Wanneer de doodstraf is gesteld op het misdrijf, waarvoor de beklaagde het laatst terechtstaat, wordt die straf uitgesproken, onaangezien die, welke hij vroeger mocht hebben ondergaan.
De bepalingen van dit artikel zijn mede niet toepasselijk op geldboeten en verbeurdverklaring van bijzondere voorwerpen.
I. R. 307.
Art. 349. In de vonnissen, welke eene veroordeeling, vrijspraak of ontslag van rechtsvervolging inhouden, wordt bevolen, dat de stukken van overtuiging, die aan den beklaagde ter erkenning zijn vertoond, voorzooveel daarop niet de bepalingen van het Wetboek van Strafrecht voor Inlanders omtrent verbeurdverklaring, vernietiging of onbruikbaarmaking worden toegepast, worden teruggeven aan den in het vonnis met name te vermelden persoon, die naar het oordeel van den rechter daarop de meeste aanspraken heeft.
Zoo deze het wenscbelijk acht, kan hij gelasten, dat deze teruggave geschiede terstond na afloop der terechtzitting (Stb. 1910 n°. 352 art. Vle).
I. R. 309.
Art. 350. Het vonnis wordt door den president in het openbaar, in tegenwoordigheid van de leden, die over de zaak gezeten hebben en van den Inlandschen Officier van Justitie en de adviseurs, uitgesproken.
I. R. 310.
Art. 351. De beklaagde, die zich in hechtenis bevindt verschijnt onder bewaking ter terechtzitting, ten einde bij de uitspraak tegenwoordig te zijn; indien bij daartoe bui-



ten staat is, wordt het vonnis hem m de gevangenis bekend gemaakt door den griffier, die deze verrichting aan den voet van het vonnis vermeldt.
Indien de beklaagde veroordeeld is en zich op vrije, voeten bevindt, wordt bij het vonnis zijn inhechtenisstelling gelast, tenzij hij veroordeeld is tot eene straf, die niet zwaarder is dan dwangarbeid buiten den ketting voor den tijd van zes maanden.
Het bevel tot inhechtenisstelling wordt terstond na de uitspraak van het vonnis tenuitvoergelegd, (Stb. 1897 n°. 253 art. 5).
Art. 352. (vervallen ingevolge Stb. 1909 n°. 381 art. V, 1°).
Art. 353. Het vonnis moet inhouden:
1e. de namen, den ouderdom zoo na mogelijk, de geboorteplaats, de woon- of verblijfplaats en het beroep van den beklaagde;
2e. de beslissing van den Landraad ten opzichte van de schuld van den beklaagde, met vermelding der redenen, die tot de beslissing geleid hebben, en der omstandigheden, die tot verlichting of verzwaring der straf hebben aanleiding gegeven;
3e. de slotsom van het gevoelen van den Inlandschen Officier van justitie, en de vermelding, bedoeld in het vierde lid van artikel 7 van het Reglement op de Rechterlijke Organisatie en het beleid der Justitie in Nederlandsch-lndië. (Stb. 1902 n°. 84 art. VIg); 4". de straf, tot welke de schuldig verklaarde is verwezen, met vermelding der toegepaste stellige wetsbepalingen; 5e. de uitspraak omtrent de kosten, en die omtrent de teruggave der gestolen en andere voorwerpen, welke als stukken van overtuiging hebben gediend en bij het aannemen van valschheid in een authentiek stuk, de verklaring dat het geheele stuk valsch is of de aanwijzing waarin de vervalsching bestaat. (Stb 1901 n°. 480 art. IV/');
I. R. 312.



I. R. 313.
I. R. 313«. I. R. 314.
6". de vermelding van den dag, waarop het vonnis is gewezen, en van de namen der rechters, die aan de beslissing hebben deelgenomen, met opgave der redenen, welke één of meerdere hunner mochten hebben buiten staat gesteld om bij de uitspraak tegenwoordig te zijn of het vonnis te teekenen.
De uitspraken omtrent alle beklaagden, die in dezelfde zaak zijn betrokken, en diensvolgens gelijktijdig zijn terechtgesteld, worden in één en hetzelfde vonnis vervat. (Stb. 1902 n°. 447 art. I).
Art. 354. Het vonnis moet zijn geschreven in de Nederlandsche taal, het dispositief daarenboven in de landtaal.
Wanneer de beklaagde dit verlangt, wordt hem kosteloos zoowel van het vonnis als van het in revisie gewezen arrest, eene volledige vertaling uitgereikt, in zijne landtaal, zoo hij behoort tot de inheemsche bevolking en hij geen Maleisch verstaat, anders in de Maleische taal.
De onderteekening van het vonnis moet uiterlijk binnen acht dagen na de uitspraak plaats hebben.
Art. 354a. De griffier hecht een door hem onderteekend extract van het vonnis, waarin de in artikel 353 sub 5 bedoelde verklaring gegeven is, aan het ingezonden valsche of vervalschte stuk en stelt daarop eene aanteekening, waarbij naar het aangehechte extract wordt verwezen. Geene grossen of afschriften worden van het stuk gegeven, dan met bijvoeging van de daarop gestelde aanteekenmg en van een afschrift van het extract. (Stb. 1901 n°. 480 art. IV*).
Art. 355. De griffier houdt proces-verbaal van al hetgeen op de terechtzitting voorvalt.
Dit proces-verbaal moet daarenboven inhouden, behalve hetgeen in de artt. 321 en 335 is vermeld, de samenStelling van den Landraad; de namen van den beklaagde, zijnen ouderdom zoo na mogelijk, zijn beroep, zijne geboorte-



plaats, zijne woon- of verblijfplaats; de opgaven der punten van beschuldiging, en de nauwkeurige vermelding van zijn antwoord op de hem ingevolge art. 310 gedane vraag, en van hetgeen hij in den loop van het onderzoek te zijner verdediging, of, ingeval van bekentenis, te zijner verschooning heeft bijgebracht; het afleggen van den eed door de getuigen; de opgaven van hunne namen, ouderdom, beroep en woon- of verblijfplaats, alsmede die van de personen, welke tot het geven van inlichtingen zijn gehoord; den inhoud der mondelinge verklaringen en opgaven, op de terechtzitting gedaan; de vermelding der voorgelezen stukken; het door den Inlandschen officier van Justitie geuit gevoelen; den inhoud van het advies der adviseurs, en den uitslag der beraadslaging.
Dit proces-verbaal wordt door den president en den griffier onderteekend.
De bepalingen van art. 93 zijn te dezen toepasselijk.
AFDEELING IV.
Van de revisie der vonnissen.
Art. 356. Alle eindvonnissen der Landraden, met uitzondering der vonnissen, waarbij de beklaagden wegens het niet bewezen zijn hunner schuld worden vrijgesproken, zijn aan de revisie van den Raad van Justitie te Soerabaja onderworpen. (Stb. 1901 n° 278 art. VI / en m.).
Art. 357. (ingetrokken bij Stb. 1901 n°. 278 art. Vim).
Art. 358. De Inlandsche Officier van Justitie en de beklaagde zijn wederzijds bevoegd om, binnen vier weken na de uitspraak, eene memorie, houdende hunne middelen ter bestrijding of handhaving van het aan revisie onderworpen vonnis, aan den Raad van Justitie in te dienen of te doen indienen, zonder daarbij evenwel nieuwe bewijsstukken temogen overleggen. (Stb. 1901 n°. 278 art. Vin.)
I. R. 316. I. R. 318.



I. R. 319. I. R. 320.
Art. 359. (ingetrokken bij Stb. 1901 n°. 278 art. Vlo.)
Art. 360. Zoodra het vonnis, in revisie gewezen, door tusschenkomst van den president, bij den Landraad is ingekomen, maakt de president het aan den beklaagde bekend, of doet het hem door den griffier van den Landraad bekend maken, waarvan aanteekening wordt gehouden op het vonnis. (Stb. 1901 n°. 278 art. Vip.)
AFDEELING V.
Van de tenuitvoerlegging der vonnissen.
Art. 361. (1) De vonnissen worden door of op bevel van den Magistraat tenuitvoergelegd; de griffier van den Landraad zendt den Magistraat daartoe een authentiek extract van het vonnis betreffende lederen beklaagde afzonderlijk ; in geval van zijne vrijspraak wegens het niet bewezen zijn der schuld, dadelijk na de uitspraak van het vonnis, anders dadelijk na de ontvangst der beslissing van den Raad van Justitie! De tenuitvoerlegging heeft plaats dadelijk na de ontvangst van het authentiek extract, behoudens de bepalingen, in de volgende artikelen vervat. Het extract houdt in;
de namen, ouderdom, de geboorteplaats, de woon- of verblijfplaats en het beroep van den beklaagde:
het gepleegde misdrijf en de opgelegde straf dan wel de vrijspraak of het ontslag van rechtsvervolging met last tot onmiddellijke invrijheidstelling van den in hechtenis verkeerende, ten ware deze om andere redenen in hechtenis behoore te verblijven;
de uitspraak omtrent de kosten en stukken van overtuiging; de vermelding van den dag, waarop- en de rechters, door welke het vonnis is gewezen;
de aanteekening der bekendmaking van het vonnis in revisie. (2) De Magistraat zendt de extracten, voorzien van de aanteekening van gedane tenuitvoerlegging, aan den griffier van den Landraad terug, die ze bij de processtukken voegt. (Stb. 1902 n°. 447 art. Ifi.)



(3) De bepalingen van dit artikel zijn niet van toepassing op de teruggave der aan den beklaagde ter erkenning vertoonde stukken van overtuiging, indien deze terstond na afloop der terechtzitting moet geschieden. (Stb. 1901 n°. 352 art. VI/.)
Art. 362. (1) De vonnissen, waarbij de doodstraf of de straf van dwangarbeid in den ketting is opgelegd, mogen ten aanzien van tot één dier straffen veroordeelden niet worden tenuitvoergelegd gedurende den tijd van veertien dagen na de bekendmaking van het vonnis in revisie.
(2) Hetzelfde is toepasselijk op de tenuitvoerlegging van vonnissen, houdende veroordeeling wegens misdrijf tot andere straffen, doch alleen voor den veroordeelde, die de schorsing uitdrukkelijk verlangt. (Stb. 1902 n°. 447 art. ID.)
Art. 363. Binnen den voorgeschreven termijn kan de veroordeelde een verzoekschrift om gratie, ongesloten, inleveren of doen inleveren aan den griffier van den Landraad, die den dag der inlevering daarop aanteekent, het onverwijld overgeeft aan den president en van de inlevering dadelijk mededeeling doet aan den Magistraat.
Deze inlevering heeft het gevolg, dat de tenuitvoerlegging geschorst blijft of wordt.
De president brengt op het verzoekschrift zijn advies uit, en zendt het daarmede en met de betrekkelijke stukken aan den Resident.
Deze zendt het, voorzien van zijn advies, aan het HoogGerechtshof, dat het, na den Procureur-Generaal daarop te hebben gehoord, met ziine consideratiën en advies ter beschikking doorzendt aan den Gouverneur-Generaal.
Art. 363a Heeft de tot de doodstraf veroordeelde den voorgeschreven termijn laten voorbijgaan zonder een verzoekschrift om gratie in te dienen, dan wordt de Gouverneur-Generaal in de gelegenheid gesteld om gratie te verleenen.
I. R. 321. I. R. 322.
I. R 323.



I. R. 323a I. R. 324.
Daartoe zendt de president de betreffende stukken met zijn advies aan den Resident.
Vervolgens wordt gehandeld overeenkomstig het bepaalde in het vierde lid artikel 363.
De tenuitvoerlegging van de uitspraak wordt geschorst in afwachting van de beslissing van den GouverneurGeneraal (Stb. 1901 n°. 466 art. VI.)
Art. 364. De doodstraf wordt tenuitvoergelegd in tegenwoordigheid van den president of van een daartoe uit den Landraad door hem gedelegeerd lid, en den griffier, en steeds in dier voege dat de executie door het publiek niet kan worden waargenomen. (Stb. 1909 n". 381 art. V,2°.)
De ambtenaren, te wier overstaan de strafoefening plaats heeft, kunnen de hulp der openbare burgerlijke of der gewapende macht inroepen.
Zij stellen aan den voet van het vonnis van revisie eene door hen onderteekende verklaring, dat de straf behoorlijk is tenuitvoergelegd, met vermelding van den dag waarop dit is geschied. (Stb. 1901 n°. 278 art. Vip.)
Driemaal vier en twintig uren vóór de tenuitvoerlegging wordt de dood aan den veroordeelde aangezegd door den president of een daartoe uit den Landraad door hem gedelegeerd lid, bijgestaan door den griffier.
Indien een tot de doodstraf veroordeelde iets te verklaren heeft, wordt de verklaring ontvangen door de in de vóórgaande alinea genoemde personen. (Stb. 1909 n°. 381 art. V, 4°.)
Art. 365. De veroordeeling tot dwangarbeid in- of buiten den ketting kan niet worden tenuitvoergelegd dan nadat, in de gevallen, waarin zulks door de daaromtrent bestaande verordeningen vereischt wordt, door de bevoegde autoriteit op aanvrage van den Raad van Justitie is bepaald werwaarts de veroordeelde zal worden overgebracht. (Stb. 1901 n°. 278 art. Vlqr.)
I. R. 325. Art. 566. Wanneer iemand, die vroeger tot gevangenis



of eene zwaardere straf was verwezen, op nieuw tot de zoodanige is veroordeeld geworden, vóór dat hij de hem bij het eerste vonnis opgelegde straf heeft ondergaan, wordt ten aanzien van de tenuitvoerlegging (wanneer op het tijdstip, dat daartoe wordt overgegaan, de eerst opgelegde straf niet reeds is verjaard) de regel gevolgd, dat de opgelegde straffen na elkander worden ondergaan, te beginnen met de zwaarste.
Art. 367. Met opzicht tot de berekening van den straftijd, wordt elke dag op vier en twintig uren, en elke maand op dertig dagen gesteld.
Art. 368. De straftijd wordt gerekend in te gaan, ten aanzien van veroordeelden, welke zich in voorloopige hechtenis bevinden, met den dag, waarop het vonnis in kracht van gewijsde is overgegaan; ten aanzien van andere veroordeelden met den dag der tenuitvoerlegging.
I. R. 326. I. R. 327.
Art. 369. De vonnissen, houdende veroordeeling in geldboeten en kosten, kunnen op de goederen van den veroordeelde worden tenuitvoergelegd.
Deze tenuitvoerlegging moet, nadat door of namens den Magistraat het bij artikel 104 bedoeld verzoek is gedaan, plaats hebben overeenkomstig de verdere voorschriften der 4afdeeling van den 2ipn titel van het 2'l(' hoofdstuk. (Stb. 1900 n°. 325 art. VIC.)
I. R. 328.
Art. 370. De rechter zal bij het vonnis, waarbij eene geldboete wordt opgelegd, den tijd bepalen, gedurende welken de veroordeelde, wegens het niet voldoen der boete, in gijzeling kan worden gehouden.
De duur van den^lijfsdwang kan ten langste worden gesteld op ééne maand gevangenis of dwangarbeid buiten den ketting voor elke verschuldigde twee honderd gulden, en mag in geen geval den tijd van drie jaren te boven gaan.
Deze lijfsdwang wordt, behoudens de gevallen, waarin door bijzondere verordeningen te dien aanzien anders is
I. R. 329.



I. R. 330.
I. R. 331.
I. R. 332.
I. R. 331.
of zal worden voorzien, ter plaatse der veroordeeling ondergaan.
Art. 371. De lijfsdwang in strafzaken wordt op dezelfde wijze tenuitvoergelegd, als ten aanzien van dien in burgerlijke zaken is voorgeschreven.
Art. 372. De voldoening der geldboeten en der kosten, gemaakt tot de tenuitvoerlegging van den lijfsdwang, ontslaat van de verdere gijzeling
Daarentegen beneemt de tenuitvoergelegde lijfsdwang geenszins het r,echt om de opgelegde geldboete op de goederen van den veroordeelde, zelfs op die, welke hem later mochten zijn aangekomen, te verhalen; alles behoudens de bepalingen ten aanzien van de verjaring der straffen.
De verbeurdverklaring van bepaalde voorwerpen, mitsgaders de veroordeeling tot geldboete en in de kosten, zijn altijd ten behoeve van den Lande, ten ware bij bijzondere verordeningen anders mocht zijn bepaald.
De aandeelen in geldboeten of verbeurdverklaarde voorwerpen, in sommige gevallen aan ambtenaren of bijzondere personen toegekend, worden steeds, nadat het bedrag dier boeten en voorwerpen in 's Lands kas zal zijn gestort, hieruit aan voornoemde ambtenaren of bijzondere personen uitbetaald, ten ware bij de daartoe betrekkelijke verordeningen anders mocht zijn bepaald.
Art. 373. Allen, die gelijktijdig wegens hetzelfde feit hebben terecht gestaan en daaraan zijn schuldig verklaard, zijn hoofdelijk en voor het geheel aansprakelijk voor de kosten, waarin zij deswege zijn veroordeeld.
]) Bij Staatsblad 1898 no. 50 is voor de vervanging van geldboeten bij wanbetaling door vrijheidstraf het volgende bepaald:
Artikel 1.
Bij veroordeeling tot geldboete wordt die boete, bij gebreke van betaling binnen twee maanden na den dag, waarop de rechterlijke



TITEL III.
Van de rechtspleging in zaken van overtreding, welke behooren tot de kennisneming van de Landraden.
AFDEELING I.
Van het onderzoek op de terechtzitting, de beraadslaging en het vonnis.
Art. 374. De voorschriften van art. 304 zijn toepasselijk ten aanzien van de bevoegdheid der Landraden, rechtsprekende in zaken van overtreding.
Art. 375. ) (Vervallen ingevolge (Stb. 1900 n°. 322 Art. 376. ) art. V 12°.)
uitspraak kan worden tenuitvoergelegd, vervangen, voor zooveel Europeanen en met dezen gelijkgestelden betreft, door gevangenisstraf, en voor zooveel Inlanders en met dezen gelijkgestelden bebetreft, door dwangarbeid buiten den ketting, of voor hen, wier maatschappelijk standpunt of lichaamstoestand het opleggen van dwangarbeid onraadzaam maakt, door gevangenisstraf.
De aard en de duur der vervangende straf worden in het vonnis bepaald.
De duur van de vervangende straf wordt bepaald naar den maatstaf van ten hoogste één maand voor elke verschuldigde twee honderd gulden; die straf is ten minste één etmaal, en mag, in geen geval, den tijd van drie jaren te boven gaan.
De vervangende vrijheidstraf kan in de gevallen, waarin op het feit geldboete en een vrijheidstraf, ter keuze van den rechter, zijn gesteld, het maximum van deze vrijheidstraf niet overschrijden.
Artikel 2.
De in artikel 1 bedoelde vervangende straf wordt niet aangemerkt als eene andere straf dan de geldboete.
Artikel 3.
Op vreemdelingen, omschreven bij artikel 5 der Algemeene Bepalingen van wetgeving, kan dadelijk nadat het vonnis uitvoerbaar is geworden, bij wanbetaling der opgelegde geldboete, de vervangende straf worden toegepast.
Strekt de veroordeeling uitsluitend tot betaling van eene boete, dan wordt den vreemdeling een termijn van vier en twintig uren



I R. 339.
Art. 377. Indien de beklaagde op den bepaalden rechtsdag niet verschijnt, onderzoekt de Landraad of hem de rechtsdag behoorlijk is aangezegd.
Indien dit niet heeft plaats gehad, beveelt de president een nieuwe aanzegging tegen een naderen door hem te bepalen rechtsdag.
Indien hem die wel behoorlijk is aangezegd, wordt niettegenstaande zijne aanwezigheid tot het onderzoek en de berechting der zaak overgegaan. (Stb. 1900 n°. 332 art. V 13".)
Bij veroordeeling wordt het bij verstek gewezen vonnis, op last van den president, aan den afwezig gebleven beklaagde beteekend.
voor de betaling gelaten, alvorens de vervangende straf wordt toegepast.
Artikel 4.
De vervangende straf wordt ondergaan ter plaatse waar de veroordeelde in eersten aanleg heeft terechtgestaan.
Indien nevens geldboete eene vrijheidstraf is opgelegd, wordt de vervangende straf op dezelfde plaats ondergaan als de vrijheidstraf.
De Directeur van Justitie is bevoegd in bijzondere gevallen, te zijner beoordeeling, afwijkingen van de voorschriften van dit artikel te gelasten.
Artikel 5.
Den veroordeelde kan worden toegestaan de vervangende straf te ondergaan, zonder dat de termijn van betaling behoeft te worden afgewacht.
Hij is altijd bevoegd zich van de vervangende straf te bevrijden door betaling van de boete.
De betaling van een gedeelte der boete voordat of nadat de uitvoering der vervangende straf is aangevangen, bevrijdt van de uitvoering van een evenredig gedeelte der vervangende straf; dat gedeelte moet in dezelfde verhouding staan tot den geheelen duur der vervangende straf als het betaalde gedeelte der boete tot de geheele boete.
Artikel 6.
De vorenstaande bepalingen zijn niet van toepassing in zaken van overtredingen van de bepalingen betreffende 's Lands middelen en pachten, van die ter regeling van het toezicht op de scheepvaart in bepaalde gedeelten van Nederlandsch-Indië en tot verbod



Tegen de aldus bij verstek gewezen vonnissen kan door den veroordeelde niet anders worden opgekomen, dan door het instellen van hooger beroep, indien het vonnis daarvoor vatbaar is, of door voorziening in cassatie, wanneer het vonnis in het hoogste ressort gewezen is.
Arr. 378. De beklaagde kan door eenen, bij notarieele of door den besturenden ambtenaar der afdeeling of onderafdeeling, in welke de onderteekenaar woont of verblijf houdt, gelegaliseerde acte, bepaaldelijk daartoe gevolmachtigde ter terechtzitting verschijnen, ten ware de Landraad zijne persoonlijke verschijning mocht gelasten.
van in-, uit- en doorvoer van goederen, zoomede in zaken van overtredingen, welke krachtens artikel 110 van het Reglement op de Rechterlijke Organisatie en het beleid der Justitie in Nederlandsch-Indië, zooals dat gewijzigd is bij Staatsblad 1870 no. 152, ter politierol algedaan worden.
In die zaken en in de gevallen waarin bijzondere goederen voor de opgelegde boeten executabel zijn verklaard, blijven de thans bestaande bepalingen bij wanbetaling van kracht.
Artikel 7.
Door dit besluit wordt geen wijziging gebracht in de bepalingen van artikel 80 van het Reglement op de Rechterlijke Organisatie en het beleid der Justitie in Nederlandsch-Indië en van de artikelen 107 en 117 van het Reglement op de uitoefening der politie, de burgerlijke rechtspleging en de strafvordering onder de Inlanders en de daarmede gelijkgestelde personen op Jaoa en Madoera.
II.
De Gouverneur-Generaal is gemachtigd om het in de reglementen tot regeling van het rechtswezen in de bezittingen buiten Java en Madoera opgenomen stelsel van lijfsdwang en executie op de goederen des veroordeelden wegens onvoldaan gebleven geldboeten, op den voet van de bepalingen van dit besluit, te vervangen door dat van subsidiaire vrijheidstraf. (Bij Stb. 1898 no. 95 geregeld, hetwelk in werking is getreden op I Juni 1898).
III.
Dit besluit treedt in werking op een door den GouverneurGeneraal van Nederlandsch-Indië te bepalen tijdstip. (Blijkens Stb. 1898 no 96 op 1 Juni (898).
Het is niet van toepassing op strafbare feiten, vóór de inwerkingtreding van dit besluit gepleegd.
I. R 340.



I. R. 341.
I. R. 342.
I. R. 343.
I. R. 345.
I. R. 346.
Hij kan zich, in persoon ter terechtzitting verschijnende, door eenen verdediger doen bijstaan.
Art. 379. Het onderzoek op de terechtzitting, mitsgaders de raadpleging, beslissing en uitspraak geschieden volgen het bepaalde bij den vorigen titel, welks voorschriften in allen deele moeten worden opgevolgd, voorzoover zij in zaken van overtreding toepasselijk kunnen zijn.
Art. 380. Het rechtsgeding loopt op de volgende wijze af:
De acte van verwijzing, de processen-verbaal en verslagen, zoo die er zijn, worden door den Inlandschen Officieren van Justitie voorgelezen, de getuigen over en weder gehoord;
de stukken, dienende tot overtuiging of tot ontlasting, worden aan de getuigen en aan den beklaagde vertoond;
de beklaagde, zoo hij tegenwoordig is, wordt ondervraagd en in de gelegenheid gesteld om zijne verdediging voor te dragen of te doen voordragen.
Daarna wordt overgegaan tot de raadpleging en tot de uitspraak van het vonnis. (Stb. 1900 n°. 332 art. 14".)
Art. 381. In zaken, van welke niet, ingevolge art. 14 van dit Reglement, in hooger beroep kan worden gekomen bij den Raad van Justitie, kan de Landraad bij zijn vonnis bepalen dat dit, voorzooveel de opgelegde geldboete betreft, bij voorraad en niettegenstaande cassatie mag worden tenuitvoer gelegd.
AFDEELINO II.
Van het hooger beroep.
Art. 382. Van alle vonnissen, welke geen eindvonnissen zijn, kan alleen gelijktijdig met de hoofdzaak in hooger beroep worden gekomen.
Art. 383. In zaken, welke vatbaar zijn voor hooger beroep aan den Raad van Justitie, moet de lnlandsche Officier van Justitie of de beklaagde, die van dat middel wil gebruik maken, op straffe van daarvan vervallen te zijn,



zijne verklaring doen aan den griffier van den Landraad, welke het vonnis heeft gewezen, ten langste binnen drie weken na de uitspraak of voorzooverre den beklaagde betreft, ingeval van veroordeeling bij verstek, na de beteekening.
Van die verklaring wordt door dien griffier aanteekening gehouden in een daartoe bestemd register.
Ook de Officier bij den Raad van Justitie kan binnen den tijd van twee maanden na de uitspraak in hooger beroep komen,
Ten dien einde doet de griffier van den Landraad, zoodra het vonnis geteekend is, een authentiek afschrift daarvan aan dien ambtenaar toekomen. De aanteekening van het hooger beroep van den Officier van Justitie geschiedt door de overschrijving van diens daartoe strekkend requisitoir op het gemelde register.
De beklaagde kan zijn hooger beroep in persoon, of door eenen bij eene notarieele of door den besturenden ambtenaar der afdeeling of onderafdeeling, in welke de onderteekenaar woont of verblijf houdt, gelegaliseerde acte daartoe gevolmachtigde, doen aanteekenen.
Hangende het beroep blijft de uitvoering van het vonnis geschorst.
Art. 384. De griffier van den Landraad moet binnen veertien dagen na de aanteekening van het hooger beroep, de stukken van het geding, met het proces-verbaal der terechtzitting en volledige afschriften van het vonnis en van de acte van beroep, overzenden ter griffie van den Raad van Justitie.
Art. 385. Binnen den bij het vorige artikel bepaalden termijn kan de beroepende partij aan den Raad van Justitie eene memorie indienen, behelzende de middelen en gronden' van haar beroep.
Deze memorie, welke door gemelde partij moet onderteekend zijn, wordt bij de stukken gevoegd, en daarvan kan inzage worden genomen door de tegenpartij, die gerechtigd is om op dezelfde wijze eene contra-memorie in Z.-O.-Borneo-Eegi. '
I. R. 347. I. R. 348.



I. R. 349.
I. R. 350. I. R. 351.
te dienen, zonder dat evenwel de afdoening der zaak daardoor mag vertraagd worden.
De memorie of contra-memorie van den beklaagde kan, in stede van door hem zeiven, onderteekend worden door eenen procureur bij den Raad van Justitie.
Art. 386. De beklaagde kan, op de namens den Officier bij den Raad van Justitie aan hem gedane dagvaarding om ter terechtzitting van dat collegie te verschijnen, in persoon opkomen, of zich doen vertegenwoordigen door eenen bepaaldelijk daartoe door hem, bij notarieele of door den besturenden ambtenaar der afdeeling of onderafdeeling, in welke de onderteekenaar woont of verblijf houdt, gelegaliseerde acte, gevolmachtigden procureur.
Ook kan hij zich, in persoon ter terechtzitting verschijnende, door eenen procureur doen bijstaan
Art. 387. Indien de beklaagde, ofschoon behoorlijk opgeroepen, in gebreke blijft op de aan hem gedane dagvaarding in persoon of bij gemachtigde ter terechtzitting te verschijnen, wordt tegen hem verstek verleend en dadelijk overgegaan tot het onderzoek en de berechting der zaak.
De beklaagde, die in hooger beroep bij verstek is veroordeeld, kan tegen het vonnis niet anders opkomen, dan door voorziening in cassatie.
Art. 388. De toezending der in hooger beroep gewezen vonnissen aan den rechter, die in eersten aanleg heeft recht gesproken, geschiedt door tusschenkomst van den president; bij ontvangst handelt deze overeenkomstig het bepaalde bij art. 100.
Voorzoover die vonnissen bij verstek zijn gewezen, worden zij, op last van den president van den Landraad, aan den veroordeelde beteekend.
AFDEELING III.
Van het beroep in cassatie.
I. R. 352.
Art. 389. Het beroep in cassatie van de daarvoor



krachtens art. 2 n°. 4 vatbare vonnissen, door de Landraden in zaken van overtreding gewezen, geschiedt met inachtneming der bepalingen, in de volgende artikelen vervat.
Art. 390- Wanneer een beklaagde veroordeeld is, en er, hetzij in den loop van het rechtsgeding, hetzij in het vonnis van veroordeeling zelf, eenige vormen, welke bij het Reglement op de Rechterlijke Organisatie en het beleid der Justitie in Neder Iandsch-lndië op straffe van nietigheid zijn voorgeschreven, mochten zijn geschonden of nagelaten, levert zoodanig verzuim of zoodanige schending, op de vordering van den veroordeelde of van het Openbaar Ministerie bij het rechterlijk collegie, dat het vonnis heeft gewezen, gronden op tot vernietiging van het vonnis en van hetgeen daaraan is voorafgegaan, te rekenen van de eerste nietige acte.
Hetzelfde heeft plaats, zoowel wegens verkeerde toepassing of schending van wettelijke bepalingen en overschrijding van rechtsmacht, als in geval van onbevoegdheid, zoomede ingeval eenige vormen, welke op straffe van nietigheid zijn voorgeschreven ten aanzien van de acte van verwijzing mochten zijn geschonden of nagelaten. (Stb. 1900 n°. 332 art. V, 15°.)
Art. 391. Indien de beklaagde ten onrechte van alle rechtsvervolging is ontslagen, op grond dat het feit noch misdrijf, noch overtreding zoude opleveren, kan de cassatie worden gevorderd door den Inlandschen Officier van Justitie.
Art. 392. Indien de nietigheid berust op de veroordeeling tot eene andere straf, dan die, welke bij de wettelijke bepalingen op het feit is gesteld, kan de cassatie worden gevorderd zoowel door den Inlandschen Officier van Justitie als door den veroordeelde.
I. R. 353.
I. R. 354. I. R. 355.
Art. 393. In de gevallen, bij de twee vóórgaande I. R. artikelen voorzien, kan de beklaagde zich incidenteel en zonder voorafgaande aanteekening in cassatie beroepen
356



I. R. 357.
I. R. 358. I. R 359.
I. R. 360.
ter zake van informaliteiten, bij gelegenheid der terechtstelling begaan.
Art. 394. Wanneer de opgelegde straf dezelfde is, als die der wettelijke bepalingen, welke op het feit toepasselijk zijn, zal de vernietiging van het vonnis niet door den veroordeelde, noch door het Openbaar Ministerie bij de rechterlijk collegie, dat het vonnis heeft gewezen, kunnen gevorderd worden, op grond dat er een misslag begaan is in de aanhaling der wet.
Art. 395. Ingeval de beklaagde op eene wettige wijze is vrijgesproken, op grond dat zijne schuld niet is bewezen, kan de cassatie van het vonnis alleen door den Procureur-Generaal bij het Hoog-Gerechtshof vervolgd worden in het belang der wet, en dus zonder den vrijgesprokene te benadeelen.
Art. 396. De aanteekening van beroep in cassatie moet door de beroepende partij uiterlijk op den derden dag na dien, waarop het vonnis is uitgesproken, worden gedaan ter griffie van den Landraad door middel van eene verklaring, welke de griffier kosteloos inschrijft in een daartoe bestemd register. Die verklaring wordt onderteekend zoo door hem, die de verklaring doet, als door den griffier.
Voorzooveel betreft de vonnissen, bij verstek gewezen, moet de aanteekening van cassatie daartegen, aan de zijde van den veroordeelde, plaats hebben binnen veertien dagen nadat het vonnis aan hem is beteekend.
De veroordeelde partij kan de aanteekening laten verrichten door eenen bepaaldelijk daartoe bij eene notarieele of door den besturenden ambtenaar der afdeeling of onderafdeeling, in welke de onderteekenaar woont of verblijf houdt, gelegaliseerde acte gevolmachtigde.
Indien hij, die de verklaring doet, zijnen naam niet kan teekenen, maakt de griffier daarvan melding.
Art. 397. Indien het Openbaar Ministerie zich van het middel van cassatie bedient, moet de aanteekening aan de wederpartij worden beteekend.



Art. 398. De veroordeelde kan, hetzij bij het doen van zijne voornoemde aanteekening, hetzij binnen de tien volgende dagen, ter griffie van den Landraad eene memorie, houdende zijne middelen van cassatie, indienen, of door eenen procureur doen indienen.
De griffier geeft daarvan een schriftelijk bewijs.
Art. 399. Indien het Openbaar Ministerie zich in cassatie beroept, is het verplicht om op dezelfde wijze en binnen denzelfden termijn, als in het vorige artikel is vermeld, eene memorie in te dienen, houdende zijne middelen van cassatie.
Bij verzuim hiervan wordt het beroep op verzoek van de wederpartij te niet gedaan, ten ware het Hoog-Gerechtshof mocht goedvinden, aan het Openbaar Ministerie nog een korten termijn toe te staan, tot het indienen der memorie.
Art. 400. Indien de veroordeelde van de hem bij art. 398 toegekende bevoegdheid heeft gebruik gemaakt, kan het Openbaar Ministerie, binnen tien dagen na ommekomst van den bij dat artikel gestelden termijn, eene memorie van tegenspraak inleveren.
De beklaagde heeft dezelfde bevoegdheid in het geval, bij het vóórgaand artikel voorzien.
Art. 401. Binnen drie dagen na het verloopen van de tot het inleveren van memoriën toegestane termijnen, zendt de griffier, onder inventaris, welke kosteloos wordt opgemaakt, de stukken van het geding en het procesverbaal der terechtzitting, benevens de ingeleverde memoriën en een authentiek afschrift van het vonnis, over aan den griffier bij het Hoog-Gerechtshof.
Art. 402. De toezending van het arrest in cassatie van vonnissen, door den Landraad gewezen, geschiedt aan den voorzitter van dat collegie. Bij ontvangst handelt deze overeenkomstig het bepaalde bij art. 100.
I. R. 361. I. R. 362.
I. R. 363.
I. R. 364. I. R. 365.



I. R. 366. I. R. 367.
Sv. 199.
Art. 403. De arresten in cassatie worden overgeschreven op het register, bedoeld bij art. 396. Van deze overschrijving wordt op den kant der minuut van het vernietigde vonnis melding gemaakt.
Afdeeling iv.
Van de tenuitvoerlegging der vonnissen.
Art. 404. Zoolang de termijn tot het aanteekenen van cassatie niet is verstreken, of, in geval van voorziening in cassatie, het Hoog-Gerechtshof niet bij eindarrest heeft beschikt, mogen de veroordeelende vonnissen, in zaken van overtreding in het hoogste ressort gewezen, niet worden tenuitvoergelegd, behoudens, voorzooveel de opgelegde geldboete betreft, het geval dat bij het vonnis is bepaald, dat de tenuitvoerlegging bij voorraad en niettegenstaande beroep in cassatie zal kunnen plaats hebben.
Overigens worden de voorschriften, in den vorigen titel vervat omtrent de tenuitvoerlegging van strafvonnissen, mede opgevolgd in zaken van overtreding, inzooverre zij daarop toepasselijk kunnen zijn.
TITEL IV.
Van de rechtspleging in zaken van overtreding, welke behooren tot de kennisneming van de Residentiegerechten. ')
(Stb. 1901 n°. 252 art. I.)
Art. 405. In de zaken, bedoeld bij art. 19 nu. 2 van dit Reglement, wordt het geding aanhangig gemaakt door eene schriftelijke oproeping tot verschijning, uitgevaardigd door den ambtenaar, die de functiën van het Openbaar Ministerie bij het gerecht uitoefent.
De oproeping houdt in eene beknopte opgave van de aan den beklaagde ten laste gelegde overtreding, mitsgaders de aanduiding van den dag en het uur waarop, en de plaats waar de beklaagde zal moeten verschijnen.
!) Zie hierbij: Stb. 1888 n°. 71. 1902 n°. 102, 1903n°. 208.



Een volledig afschrift dezer oproeping wordt door den met het exploit belasten beambte, ten minste tweemaal vierentwintig uren vóór den aangeduiden rechtdag, aan den beklaagde in persoon of aan diens woning of verblijf afgegeven.
Van die afgifte wordt melding gemaakt aan den voet van het oorsponkelijk bevel van oproeping.
Art. 406. Indien de beklaagde niet verschijnt, onderzoekt de Residentierechter of hij al dan niet behoorlijk is opgeroepen.
Indien hij niet behoorlijk is opgeroepen, gelast de Residentierechter dat zulks alsnog zal plaats hebben, tegen eenen door hem te bepalen rechtdag.
Indien hij behoorlijk is opgeroepen, wordt, niettegenstaande zijne afwezigheid, tot het onderzoek en de berechting der zaak overgegaan.
Bij veroordeeling wordt het bij verstek gewezen vonnis aan den afwezig gebleven beklaagde beteekend.
Het is niet vatbaar voor verzet.
Art. 407. De beklaagde kan zich door eenen bij authentieke acte bepaaldelijk daartoe gevolmachtigde ter terechtzitting doen vertegenwoordigen, tenzij de Residentierechter in de gevallen, waann gevangenisstraf van meer dan acht dagen is bedreigd, beveelt dat de beklaagde in persoon verschijne, of zich, indien hij in persoon verschijnt, door eenen verdediger doen bijstaan.
Art. 408. De vordering der beleedigde partij kan zich niet verder uitstrekken dan tot eene som van honderd gulden.
Art. 409. Het onderzoek op de terechtzitting, mitsgaders de beslissing en de uitspraak, geschieden op dezelfde wijze als bij den IV'len titel van het Reglement op de Strafvordering voor de Raden van Justitie op Java en het Hoog-Gerechtshof van Nederlandsch-Indiê ten aanzien van het rechtsgeding op de terechtzitting van den Raad
Sv. 200.
Sv. 201.
Sv. 202. Sv. 202.
«



Sv. 136. Sv. 184.
van Justitie in zaken van misdrijf is voorgeschreven, met uitzondering:
1e. dat het opmaken en beteekenen eener lijst van getuigen wegvalt;
2". dat geene acte van beschuldiging wordt opgemaakt.
Art. 410. Indien een getuige, behoorlijk gedagvaard zijnde, zich onwillig betoont om ter terechtzitting te verschijnen of, verschenen zijnde, zonder wettigen grond weigert den eed af te leggen of getuigenis der waarheid te geven, kan de Residentierechter de zaak tot een bepaalden rechtdag, doch niet langer dan veertien dagen, uitstellen en tegen den onwilligen getuige een bevel van gijzeling afgeven, dat dadelijk zal worden tenuitvoergelegd.
De aldus in gijzeling gestelde getuige wordt op de nadere terechtzitting gebracht, en de zaak wordt zonder verder uitstel afgedaan, niettegenstaande de getuige, die gegijzeld werd wegens weigering om den eed of getuigenis der waarheid af te leggen, in de weigering mocht volharden.
In dit laatste geval wordt hiervan proces-verbaal opgemaakt en verzonden aan den bevoegden ambtenaar van het Openbaar Ministerie, op wiens vordering de weigerachtige zal worden verwezen tot de straf, welke tegen onwillige getuigen is bedreigd.
De getuige mag niet langer in gijzeling worden gehouden, dan tot op den voor de nadere terechtzitting bepaalden dag, tenzij de getuige die, onwillig geweest zijnde om ter terechtzitting te verschijnen, daartoe door gijzeling is genoodzaakt, op dien naderen rechtdag mocht weigeren den eed te doen of getuigenis te geven; in welk geval een nieuw uitstel en een nieuw bevel tot gijzeling kunnen worden verleend; daarna wordt gehandeld in voege als bij het tweede lid van dit artikel is voorgeschreven. •
Art. 411. Het rechtsgeding wordt op de volgende wijze gevoerd:



De acte van oproeping en het exploit van beteekening worden door den griffier voorgelezen.
Het Openbaar Ministerie draagt de zaak voor.
De processen-verbaal of verslaggevingen, zoo die er zijn, worden door den griffier voorgelezen.
De wrakingen worden voorgesteld en daarover beslist.
De getuigen worden over en weder gehoord.
De stukken, dienende tot overtuiging of tot ontlasting, worden aan de getuigen en aan den beklaagde vertoond.
De beklaagde, zoo hij tegenwoordig is, wordt ondervraagd.
Het Openbaar Ministerie wordt gehoord, doet zijn requisitoir en legt dit over.
De beklaagde of diens gemachtigde en zijn verdediger antwoorden.
Het Openbaar Ministerie mag weder antwoorden, maar de beklaagde of diens gemachtigde en zijn verdediger moeten steeds het laatste woord hebben.
Art. 412. Indien de rechtsprekende ambtenaar bevindt, dat de zaak zijne bevoegdheid te boven gaat, verklaart hij zich onbevoegd, om daarvan kennis te nemen, en zendt de griffier de stukken met een afschrift van het vonnis van onbevoegdverklaring aan den ambtenaar, die de functiën van het Openbaar Ministerie bij het gerecht vervult, die ze doorzendt aan den Officier van Justitie.
Art. 413. Het hooger beroep in de daarvoor vatbare zaken wordt aangeteekend bij den griffier binnen veertien dagen na de uitspraak, of in het geval, voorzien bij art. 406, 4I( lid, binnen veertien dagen na de beteekening.
Art. 414. De beklaagde kan zijn hooger beroep in persoon, of door eenen bij authentieke acte daartoe gevolmachtigde doen aanteekenen.
Art. 41 D. De griffier zendt, binnen veertien dagen na de aanteekening van hooger beroep, de stukken van het
Sv. 189. Sv. 190.



Sv. 207. Sv. 208.
I R. 284
geding, met het proces-verbaal der terechtzitting en volledige afschriften van het vonnis en van de acte van beroep, aan den griffier van den Raad van Justitie.
Art. 416. Op dit hooger beroep zijn toepasselijk de voorschriften van de artt. 385, 386, 387, en 388 van dit Reglement.
Op het rechtsgeding bij den Raad van Justitie zijn toepasselijk de voorschriften van de artt. 192, 193, 194, 195 en 196 van het Reglement op de Strafvordering voor de Raden van Justitie op Java en het Hoog-Gerechtshof van Nederlandsch-Indië, met dien verstande, dat de president den rapporteur benoemt, zoodra de stukken bij den griffier zijn ingekomen, en dat wat bij die artikelen is opgedragen aan het Hof en den Procureur-Generaal, wordt verricht door den Raad van Justitie en door den Officier van Justitie.
Art. 417. De bepalingen van den 17'le" titel van het Reglement op den Strafvordering voor de Raden van Justitie op Java en het Hoog-Gerechtshof van NederlandschIndië worden opgevolgd bij de tenuitvoerlegging der vonnissen, in dezen titel bedoeld, met dien verstande, dat de uitvoering plaats heeft op last van den ambtenaar, waarnemende het Openbaar Ministerie bi] het Residentiegerecht, aan wien, zoo in hooger beroep is recht gedaan, de griffier van den Raad van Justitie binnen drie dagen na de uitspraak een authentiek afschrift zendt van het in hooger beroep gewezen vonnis.
TITEL V.
Van hel bewijs in strafzaken.
Art. 418. Niemand kan wegens misdrijf of overtreding tot straf veroordeeld worden, tenzij de rechter door wettige bewijsmiddelen de overtuiging hebbe bekomen, dat eene strafbare daad werkelijk heeft plaats gehad, en dat de beklaagde daaraan schuldig is.



Op bloote vermoedens of onvolkomen bewijs mag niemand veroordeeld worden.
Art. 419. Als wettige bewijsmiddelen worden alleen erkend :
1e. getuigenissen;
2e. schriftelijke bescheiden;
3e. bekentenis, en 4e. aanwijzingen.
Art. 420. Deze bewijsmiddelen kunnen, zoowel op zich zelve afzonderlijk, als onderling vereenigd, tot daarstelling van rechterlijke overtuiging dienen, voorzoover zii met de hierna volgende voorschriften overeenkomen.
Art. 421. Alle soort van bewijsmiddelen kan door tegenbewijs worden ontzenuwd.
Art. 422. Geenerlei bewijsmiddel is ter veroordeeling van een beklaagde verplichtend, wanneer de rechter niet volkomen overtuigd is, dat deze de strafbare daad, hem ten laste gelegd, waarlijk heeft gepleegd, of daaraan medeplichtig is.
Art. 423. Tot het geven van getuigenis in strafzaken zijn allen bevoegd, die daarvan niet zijn uitgesloten bij de artt. 328 en 331.
Elke getuigenis moet met eede gesterkt en afgelegd zijn overeenkomstig de vormen, bij dit Reglement voorgeschreven.
In zaken van overtreding, welke behooren tot de kennisneming der Magistraten, worden met beëedigde getuigenissen gelijkgesteld de verklaringen, door dienaren der openbare macht mondeling afgelegd op hun ambtseed. (Stb. 1910. n°. 352 art. VIg. j n° 664).
Art. 424. De op zich zelve staande getuigenis van éénen enkelen getuige, door geene andere bewijsmiddelen bevestigd, kan niet als wettelijk bewijs gelden.
I. n. ^ÖO.
I. R. 286.
i. R. 287. I. R. 288.
I. R. 289. I. R. 290.



I. R. 291. I. R. 292.
I. R. 293
I. R. 294 I. R. 295.
Echter kunnen afzonderlijke en op zich zelve staande getuigenissen omtrent onderscheidene feiten als wettelijk bewijs gelden, wanneer zij door haren samenloop en haar verband strekken tot staving eener bepaalde daadzaak.
De beoordeeling hiervan wordt aan de voorzichtigheid van den rechter overgelaten
Art. 425. Iedere afgelegde getuigenis moet loopen over feiten, welke de getuige zelf gehoord, gezien of ondervonden heeft, en moeten daarbij tevens uitdrukkelijk worden opgegeven de redenen van wetenschap.
Bijzondere meeningen of gissingen, bij redeneering opgemaakt, zijn geene getuigenissen.
Art. 426. In de beoordeeling der waarde van de getuigenis moet de rechter bijzonder acht geven op de onderlinge overeenstemming der getuigen, op de overeenstemming der getuigenissen met hetgeen van elders aangaande de zaak en het geding bekend is; op de beweegredenen, welke de getuigen kunnen hebben gehad om de zaak op deze of gene wijze voor te dragen; op de levenswijze, de zeden en den stand der getuigen, en, in het algemeen, op alles wat op hunne meerdere of mindere geloofwaardigheid invloed zoude kunnen hebben.
Art. 427. Onbeëedigde verklaringen kunnen op zich zelve, zelfs bij onderlinge overeenstemming, geen bewijs opleveren.
Daarentegen kan de onbeëedigde verklaring tot aanvulling dienen van andere, daarmede en onderling overeenstemmende wettige bewijzen.
Art. 428. De voorschriften omtrent de kracht van bewijs van openbare en bijzondere schriftelijke bescheiden in burgerlijke zaken moeten ook ten aanzien van het bewijs in strafzaken in acht genomen worden.
Art. 429. Verklaringen, processen-verbaal en relazen van hen, die in openbare posten, ambten of bedieningen gesteld zijn, moeten, om als schriftelijke bescheiden te



gelden, de vermelding inhouden, dat zij door hen zijn afgelegd of opgemaakt op den eed, bij den aanvang hunner bediening gedaan, of wel daarna met eede bevestigd worden.
Van deze bepaling zijn uitgezonderd de verklaringen, processen-verbaal en relazen, door rechterlijke ambtenaren in de waarneming hunner bedieningen afgegeven of opgemaakt.
Art. 430. De berichten van zaakkundigen, van ambtswege benoemd om over de bijzonderheden of gesteldheid eener zaak hun oordeel en hunne bevinding te verklaren, kunnen alleen dienen om tot des rechters inlichting te verstrekken *).
De rechter is in geen geval verplicht het door de deskundigen geüit gevoelen te volgen, indien zijne overtuiging daartegen strijdt.
Art. 431. Eene bekentenis, door den beklaagde voor den rechter afgelegd, dat hij de strafbare daad, aan hem ten laste gelegd, heeft gepleegd, vergezeld van eene bepaalde en nauwkeurige opgave van omstandigheden, welke ook, hetzij uit eene verklaring van den persoon tegen wien het feit is gepleegd, of uit andere bewijsmiddelen, bekend zijn en daarmede overeenstemmen, kan een volledig bewijs van schuld opleveren.
Art. 432. Eene bloote bekentenis van schuld, door geenerlei in het geding bekende omstandigheden bevestigd, is nimmer genoegzaam om een wettelijk bewijs daar te stellen.
Art. 433. De herroeping eener gerechtelijke bekentenis van schuld maakt deze niet krachteloos, tenzij die herroeping op aannemelijke redenen gegrond zij.
Art. 434. Door aanwijzingen worden verstaan daadzaken, gebeurtenissen of omstandigheden, wier bestaan en overeenstemming, zoo onderling, als met het misdrijf of
') lees : ,,strekken '
I. R. 296.
I. R. 297.
I. R. 298. I. R. 299. I. R. 300.



I. R. 301. I. R. 302.
I R. 398. Sv. 389
de overtreding zelve, klaarblijkelijk aantoonen, dat er een strafbaar feit gepleegd is, en wie het begaan heeft.
Art. 435. Het bestaan dezer aanwijzingen kan niet anders worden bewezen, dan:
1 e. door getuigen ;
2e. door schriftelijke bescheiden;
3e. door persoonlijk onderzoek of bezichtiging van den rechter;
4e. door eigene erkentenis van den beklaagde, zelfs buiten het gerecht gedaan.
Art. 436. De beoordeeling der kracht van bewijs, welke aanwijzingen in elk bijzonder geval hebben, wordt aan het doorzicht des rechters overgelaten; zijn geweten wordt op het ernstigste belast met de inachtneming van de alleruiterste zorgvuldigheid en nauwkeurigheid in dat onderzoek.
TITEL VI.
Van het vervallen, ophouden en te niet gaan van vervolgingen en straffen-
Art. 437. Al wie is vrijgesproken, kan wegens hetzelfde feit niet weder in rechten worden betrokken.
I. R. 399. Sv. 390.
Art. 438. Alle vervolging tot straf vervalt of houdt op ten gevolge van amnestie of abolitie, door den GouverneurGeneraal verleend krachtens art. 52 van het Reglement op het beleid der Regeering in Nederlandsch-Indiê.
Hetzelfde heeft plaats, indien de dader vóór het aanvangen der vervolging, of gedurende den loop van het geding is overleden.
I. R. 400. Sv. 391.
Art. 439. De bepaling van het tweede lid van het vorige artikel lijdt uitzondering, voorzooveel aangaat het verhaal van boete of de verbeurte van bepaalde voorwerpen, in zaken van overtreding op het stuk van *s Lands middelen en



pachten, alles volgens de bepalingen en onderscheidingen, in de acht volgende artikelen voorkomende.
Art. 440. Indien het geding nog niet aanhangig is gemaakt, wordt het, voorzooveel de boeten en verbeurdverklaringen betreft, door den ambtenaar van het Openbaar Ministerie tegen de erfgenamen van den dader of diens vertegenwoordigers aangelegd en vervolgd bij denzelfden rechter en op dezelfde wijze als tegen den overledene zoude hebben plaats gehad, indien deze boele of verbeurdverklaring, of beiden zoude hebben beloopen.
Art. 441. Indien de vervolging reeds vóór het overlijden van den dader was aangevangen, wordt zij tegen de erfgenamen of vertegenwoordigers, voorzooveel betreft de boete en verbeurdverklaring, voortgezet, bij de Europeesche rechtbanken door eene dagvaarding, bij de Inlandsche rechtbanken door eene oproeping, in den vorm en binnen den termijn in burgerlijke zaken voorgeschreven, strekkende ten einde het rechtsgeding te hervatten en volgens de laatste gedingstukken voort te zetten, op op de wijze als in strafzaken van dien aard gebruikelijk is.
W anneer de erfgenamen of vertegenwoordigers mochten beweren tot die hervatting niet verplicht te zijn, wordt het geschil daarover als eene burgerlijke zaak, met inachtneming der voor de rechtbank gebruikelijke vormen, behandeld en uitgewezen.
Art. 442. Indien de zaak reeds in het hoogste ressort is beslist, doch de termijn tot cassatie nog niet is verloopen, of een beroep in cassatie aanhangig is, wordt op dezelfde wijze gehandeld, als in het vóórgaand artikel is voorgeschreven.
Art. 443. Indien de gevallen, bij de vóórgaande artikelen voorzien, de erfgenamen of de vertegenwoordigers van den overledene belang hebben bij de afdoening van het geding, kunnen zij het hervatten door middel van eene verklaring, welke aan den betrokken ambtenaar van het Openbaar
I. R. 400. Sv. 392.
I. R. 400. Sv. 393.
Sv. 394. Sv. 395.



I. R. 402. Sv. 396.
I. R. 402. Sv. 397.
Sv. 398.
I. R. 401 Sv. 399.
I. R. 402
Ministerie moet worden beteekend ; in dat geval wordt het geding tot het einde voortgezet volgens de laatste gedingstukken, overeenkomstig het bepaalde bij art. 441.
Indien het geding vóór het overlijden van den dader nog niet was aangevangen, kunnen de erfgenamen of vertegenwoordigers van den overledene als aanleggers optreden, wanneer eenig voorwerp mocht zijn in beslag genomen.
Art. 444. Indien een persoon na het plegen der daad, welke tot strafvordering aanleiding kan geven, krankzinnig is geworden en die staat wordt erkend door den rechter, die van de zaak moet kennis nemen, wordt de strafvordering geschorst tot na de herstelling van den beklaagde, alles behoudens de bepalingen en onderscheidingen, voorkomende in de beide volgende artikelen.
^\rt. 445. De vordering tot boete en verbeurdverklaring, in art. 439 vermeld, kan, indien de beklaagde is onder curatele gesteld, tegen den curator of anderszins tegen eenen curator ad hoe worden aangevangen en voortgezet op dezelfde wijze, als bij de vorenstaande artikelen ten aanzien van erfgenamen of vertegenwoordigers eens overledenen is voorgeschreven.
Art. 446. De curator heeft van zijne zijde dezelfde bevoegdheid tot het aanvangen en doen voortzetten van het geding, als bij art. 443 aan de erfgenamen of vertegenwoordigers is toegekend.
Art. 447. Ingeval de dader is overleden, nadat de veroordeeling tot straf kracht van gewijsde heeft bekomen, worden alle boeten en verbeurdverklaringen, uithoofde van welk misdrijf of van welke overtreding zij ook mochten zijn opgelegd, mitsgaders de kosten, op de erfgenamen of vertegenwoordigers van den overledene verhaald.
Bij krankzinnigheid wordt in dat geval tegen den curator gehandeld, onverminderd de uitvoering der andere straffen tegen den veroordeelde, zoodra hij hersteld is.



Art. 448. De doodstraf kan niet worden tenuitvoergelegd tegen hem, wiens krankzinnigheid na de veroordeeling is ontstaan, en door den rechter, die het strafvonnis heeft geveld, is erkend.
Evenmin kan de doodstraf ten uitvoer worden gelegd tegen eene zwangere vrouw.
In het eerste geval wordt de uitvoering der doodstraf geschorst tot na de herstelling van den krankzinnige, en in het laatste geval tot na de bevalling van de zwangere vrouw.
Art. 449. Alle vervolgingen en strafvorderingen ter zake van begaan misdrijf of begane overtreding verjaren na verloop van den tijd, bij artt. 450 en volgende van dezen titel bepaald.
Art. 450. De tijd van verjaring vangt aan van het oogenblik, dat het misdrijf of de overtreding bedreven is, of, in geval van vervolging, van het oogenblik der laatste gerechtelijke acte.
Niettemin zal de tijd van verjaring van het misdrijf van valschheid of van valsche munt niet vroeger beginnen te loopen, dan van het oogenblik, waarop van de valsche of vervalschte stukken of munt is gebruik gemaakt.
Art. 45 1. Door verloop van drie jaren vervallen alle vervolgingen ter zake van overtredingen, uitgezonderd die tegen de reglementen en keuren op het stuk van politie.
De vervolgingen wegens deze Iaatsten vervallen door verloop van één jaar.
Art. 452. Door verloop van twintig jaren vervallen alle vervolgingen van misdrijven, waartegen de doodstraf, en door verloop van vijftien jaren die wegens misdrijven, waartegen de straf naast die des doods is bedreigd; de vervolging van alle overige misdrijven vervalt door verloop van tien jaren.
Z.-O.-BorneoReg. 10
I R. 403. Sv. 400.
I. R. 404. Sv. 401.
I. R. 405. Sv. 402.
I. R. 406. Sv. 403.
I. R. 407. Sv. 404.



I R. 408 Sv. 405.
Art. 453. De straffen, bij vonnis opgelegd, verjaren door het verloop van het dubbel getal jaren, hetwelk tot verjaring der vervolging zoude worden gevorderd, te rekenen van den dag waarop de veroordeeling kracht van gewijsde heeft bekomen.
I. R. 409. Sv. 405. Lfob
I R. 410. Sv. 407.
Art. 454. De bepalingen van artt. 449 en volgende zijn niet betrekkelijk tot hetgeen omtrent de verjaring van sommige misdrijven of overtredingen bij bijzondere wettelijke bepalingen is vastgesteld.
Art. 455. De ambtenaren van het Openbaar Ministerie en de rechters moeten ambtshalve op de verjaring acht
geven, al ware het dat zij niet door de beklaagden wierd ingeroepen.
Art. 456. De verjaring, welke haren aanvang heeft genomen vóór het tijdstip van de invoering van dit Reglement, wordt volgens de oude wetten berekend.
Indien echter de tijd van verjaring volgens de voorschriften van dit Reglement korter mocht zijn, wordt de verjaring, daarbij voorgeschreven, gevolgd.
I. R. 411. Sv. 408
HOOFDSTUK V.
Gemengde bepalingen.
Art. 457. Op de residentie Zuider- en Oosterafdeeling Van Borneo als behoorende tot het rechtsgebied van den Raad van Justitie te Soerabaja, zijn van toepassing: 1e. het Reglement op de Burgerlijke Rechtsvordering voor de Raden van Justitie en het Hoog-Gerechtshof van Nederlandsch-Indië, voorzooverre de voorschriften van dit Reglement daarvan niet afwijken.
De werkzaamheden en rechterlijke functiën, bij de
artt. 659, 668, 676, 682, 688, 894 en 895 van
dat Reglement opgedragen aan den president van den Raad van Justitie of aan die rechtbank, worden uitgeoefend door den Resident.



Het getuigenverhoor, bedoeld bij art. 894 van het Reglement, wordt mede door dien ambtenaar gehouden. 2'. het Reglement op de Strafvordering voor de Raden van Justitie en het Hoog-Gerechtshof van Nederlandsch-Indië, enz. met uitzondering van den zevenden titel en voorzooverre de voorschriften van dit Reglement daarvan niet afwijken.
Hetgeen in artikel 2, 2°. van dat Reglement is bepaald ten aanzien van de Residenten en Assistent-Residenten geldt ook voor de Magistraten. (Stb. 1886 n°. 240).
Art. 458. De presidenten der rechterlijke collegiën zijn belast met de leiding van het onderzoek op de terechtzittingen en van de beraadslaging.
Ook rust op hen de zorg voor de handhaving der goede orde op de terechtzittingen; al wat tot dat einde door hen wordt bevolen, moet stiptelijk en terstond worden tenuitvoergelegd.
Art. 459. Zij, die gedurende de terechtzittingen de stilte storen of teekens van goed- of afkeuring geven, of op welke wijze ook geraas of beweging verwekken, en zich op de eerste waarschuwing niet dadelijk stil houden, worden op last van den president verwijderd; alles onverminderd de gerechtelijke vervolging, indien zij zich aan eenig strafbaar feit mochten hebben schuldig gemaakt.
Art. 460. Geen rechter mag kennis nemen van een geding, waarbij hij persoonlijk, hetzij rechtstreeks, hetzij zijdelings, belang heeft, of waarin zijne echtgenoote, of één zijner bloedverwanten of aangehuwden, in rechte linie zonder onderscheid, en in de zijlinie tot den vierden graad ingesloten, betrokken is.
De rechter, die in zoodanig geval van uitsluiting verkeert, is gehouden zich uit eigen beweging, zonder dat het noodig zij dat daartoe aanzoek worde gedaan door den belanghebbende, van de kennisneming der zaak te onthouden.
Ingeval van twijfel of verschil beslist het collegie.
I. R. 412. I. R. 413. I. R. 414.



1. R. 415.
I R. 416. I. R. 417.
Tegen de uitspraak wordt geenerhande voorziening toegelaten.
Art. 461. Wanneer op eene overtreding geene zwaardere straf is gesteld dan eene enkele geldboete, met of zonder verbeurdverklaring van eenige bijzondere voorwerpen, kan de beklaagde de rechtsvervolging voorkomen, door, met betaling van alle gemaakte rechtskosten, vrijwillig te voldoen het maximum van de boete en, in geval van bedreigde verbeurdverklaring van bijzondere voorwerpen, door bij notaneele of ter griffie opgemaakte acte, te verklaren in de verbeuring te berusten.
De boete kan aan den tot hare ontvangst bevoegden ambtenaar niet anders worden voldaan, dan op schriftelijke machtiging van den Magistraat, wanneer het feit behoort tot de kennisname van eenen Magistraat en anders van den president van den Landraad, of wel, indien de zaak behoort bij het Residentiegerecht, van den Residentierechter, aan wien de kwitantie van den tot de ontvangst bevoegden ambtenaar door den beklaagde moet worden overgebracht binnen den tijd bij de machtiging te bepalen.
Het voorschrift van dit artikel brengt geene verandering te weeg in de bevoegdheid uit het aangaan van transactiën in de gevallen, waarin de wettelijke verordeningen die veroorloven.
Art. 462. Voorzooverre Inlanders en met deze gelijkgestelde personen hunne geschillen aan de uitspraak van scheidsmannen mochten willen onderwerpen, hebben zij zich te dien aanzien te gedragen naar die voorschriften van de Europeesche rechtspleging.
Art. 463. Ieder veroordeelde tot straf wordt tevens verwezen in de betaling der kosten van het rechtsgeding.
Alleen in geval van eene geheele vrijspraak of van ontslag van alle rechtsvervolging, komen de kosten ten laste van den Lande.
t



Art. 464. De salarissen en schadeloosstellingen, in strafzaken verschuldigd aan practizijns, raadslieden of verdedigers en gevolmachtigden, mogen niet onder de veroordeeling in de kosten worden opgenomen, maar blijven steeds voor rekening van de partij, die zich door zoodanigen persoon heeft doen bijstaan of vertegenwoordigen.
Art. 465. Inlandsche vorsten, Rijksbestierders, Regenten en Onderregenten, kunnen, zoolang zij niet als zoodanig zijn afgetreden of uit hun ambt ontslagen, niet als getuigen voor den rechter worden geroepen zonder voorafgaande machtiging van den Resident.
Gelijke machtiging wordt vereischt om voor den rechter als getuigen te roepen de wettige vrouwen en vrouwelijke bloed- en aanverwanten tot en met den tweeden graad van de personen, in de vóórgaande alinea opgenoemd.
Indien de machtiging niet wordt verleend, zullen de voornoemde personen, daartoe schriftelijk verzocht, den Inlandschen Officier van Justitie, vergezeld van den griffier en van den Panghoeloe, bij zich toelaten, ten einde hunne getuigenis worde ingenomen en in geschrift gesteld.
De in art. 312 van dit Reglement vervatte bepalingen omtrent de voorlezing en bewijskracht van schriftelijke getuigenissen zijn ten deze van toepassing.
Art. 466. Wanneer de rechter beveelt, dat Inlanders of met hen gelijkgestelde personen den eed in den tempel of op eenige andere als heilig beschouwde plaats zullen afleggen, zal hij de verdere behandeling der zaak tot eenen door hem te bepalen naderen rechtsdag uitstellen. (Stb. 1911 n". 657 art. VI/.)
Bijaldien die eedsaflegging moet plaats vinden in een geding bij den Landraad, benoemt de president één der leden van het rechterlijk collegie om als commissaris, met den griffier, bij de eedsaflegging tegenwoordig te zijn en daarvan schriftelijk verslag te doen; bij de overige gerechten geschiedt de eedsaflegging ten overstaan van den rechter zeiven.
I R. 418. I. R 419.
I. R. 420.



I. R. 421. I. R 422
I. R 423.
I. R. 424. I. R. 425.
Art. 467. Alle arresten, vonnissen en rechterlijke bevelschriften in strafzaken, moeten aan het hoofd voeren de woorden: „In naam des Konings." J)
Art. 468. De vonnissen moeten steeds bij het archief der rechterlijke collegiën blijven berusten, en mogen niet verplaatst worden dan in de gevallen en op de wijze, bij de wettelijke bepalingen voorzien
Art. 469. De griffier is verplicht een algemeen register te houden van alle strafzaken, welke in behandeling komen bij de rechtbank, waarbij hij zijne functiën uitoefent.
Op dat register moet aanteekening geschieden van de namen der beklaagden, van de misdrijven of overtredingen hun ten laste gelegd, van den dag waarop de zaken zijn aanhangig geworden, en van dien der uitspraak van het vonnis, welks inhoud daarbij zoo beknopt mogelijk vermeld zal worden.
Hij is verplicht een gelijk register te houden van de burgerlijke zaken.
Op het register van strafzaken moet worden melding gemaakt van de verleende gratie of vermindering van straf.
Arr. 470. Geene afschriften of uittreksels van vonnissen, in strafzaken gewezen, mogen worden uitgereikt aan hen, die geene partijen in de zaak zijn geweest, zonder machtiging van den president van het collegie, hetwelk ze geveld heeft, en het verzoek daartoe kan alleen worden toegestaan op het bewijs dat de verzoeker daarbij belang heeft.
Art. 471. De beklaagden wegens misdrijf of overtreding mogen te hunnen koste afschriften nemen of doen nemen van alle zoodanige stukken van het tegen hen ingesteld rechtsgeding, als zij tot hunne verdediging noodzakelijk oordeelen.
-1) Zie echter Stb. 1891 n°. 188.



Art. 472. De griffier, die een afschrift of een uittreksel van een vonnis afgeeft vóórdat het is geteekend, kan in zijne bediening geschorst of daarvan ontzet worden, behoudens de vervolging tot straf ter zake van valschheid, zoo daartoe gronden zijn.
Art. 473. De griffier, die in gebreke blijft van stiptelijk te voldoen aan de bepalingen, vervat in de artt. 97, 384 en 401 van dit Reglement en 3011 van het Reglement op de Strafvordering. (Stb. 1901 n°. 278 art. VIr.) verbeurt wegens elk verzuim eene boete van tien gulden.
Art. 474. Tot het doen van dagvaardingen, beteekeningen, aanzeggingen en alle andere exploiten, die tot uitvoering der rechterlijke bevelen en vonnissen daaronder begrepen, zijn gelijkelijk bevoegd en verplicht de bij de rechterlijke collegiën aangestelde deurwaarders en boden, en de dienaren van de openbare macht.
Bij ontstentenis van de zoodanigen, wordt door den president der rechtbank, binnen welker ressort het exploit moet geschieden, een geschikt en vertrouwd persoon tot het verrichten daarvan aangewezen.
Art. 475. De deurwaarder bij den Landraad te Bandjermasin, indien er een zoodanige is aangesteld, moet van de door hem gedane exploiten doen blijken door schriftelijke relazen.
Alle andere personen, met het doen van exploiten bij de rechtbanken en gerechten binnen de residentie Zuideren Oosterafdeeling van Borneo belast, kunnen desnoods volstaan met aan den rechter of anderen ambtenaar, aan wien zij hun relaas moeten doen, mondeling verslag te geven van de door hen gedane aanzeggingen, oproepingen en andere exploiten.
Van dat verslag wordt door of op last van den rechter of ambtenaar aanteekening gehouden.
I. R. 426. I. R. 427. I. R. 428.
I. R. 429.
Art. 476. De dag, waarop de termijnen, in dit I. R. 430.



I R. 431. I. R. 432.
I. R. 433.
Reglement vastgesteld, beginnen te loopen, wordt bij hunne berekening niet mede gesteld.
Art. 477 De zoowel in burgerlijke als in strafzaken, hetzij ter terechtzitting, hetzij buiten deze geroepen en opgekomen getuigen zijn gerechtigd tot schadeloosstelling voor reis- en verblijfkosten, volgens de bestaande of later vast te stellen tarieven.
De rechters en de ambtenaren van gerechtelijke politie moeten de voor hen verschenen getuigen bekend maken met het bedrag der schadeloosstelling, waarop zij aanspraak hebben.
Art. 478. Bij de rechtspleging voor de Inlandsche rechtbanken worden geen meerdere of andere vormen in acht genomen, dan die, welke bij dit Reglement zijn voorgeschreven.
Echter blijft het den Gouverneur-Generaal voorbehouden om, wanneer van de noodzakelijkheid van dusdanigen maatregel mocht blijken, voor de Inlandsche rechtbanken, na het Hoog-Gerechtshof te hebben geraadpleegd, voorzooveel de rechtspleging in burgerlijke zaken betreft, nog nadere bepalingen vast te stellen, meer overeenkomende met de voorschriften der rechtsvordering voor de Europeesche rechtbanken.
Art. 479. Indien het Hoog-Gerechtshof dienstig oordeelt, dat ter verzekering van de regelmatige werking en de behoorlijke opvolging van dit Reglement een plaatselijk onderzoek binnen de residentie Zuider- en Oosterafdeeling van Borneo worde bewerkstelligd, doet het den Gouverneur-Generaal een daartoe strekkend schriftelijk voorstel.
HOOFDSTUK VI.
Overgangs-bepalingen.
Ov. 1. Art. 480. Op het tijdstip van de invoering van dit



Reglement vervallen, voorzoovere de residentie Zuia■ en Oosterafdeeling van Borneo betreft:
het „Provisioneel Reglement op de administratie der politie en de kriminele en civiele rechtsvordering onder de Inlanders en Chineezen in de residentie Bandjermasin, voor zooverre dezelve onder de jurisdictie van het Gouvernement sorteren, gearresteerd en in werking gebracht bij besluit van den kommissaris van Borneo van 18 Augustus 1825 n°. 1 en behoudens eenige veranderingen voorloopig goedgekeurd bij art. 2 der resolutie van den GouverneurGeneraal in Rade van 24 December 1825 n°. 6;" de ordonnantie van 22 April 1865 (Staatsblad n°. 45); de ordonnantie van 2 Februari 1877 (Staatsblad n03. 33 en 34);
alsmede de voorschriften van het IVle hoofdstuk van het Reglement op de Rechterlijke Organisatie en het beleid der Justitie in Nederlandsch-Indiê en die van de bijzondere bepalingen tot verzekering der regelmatige werking van de wetgeving in de bezittingen buiten Java en Madoera-
Art. 481. De op het oogenblik van de invoering van dit Reglement aanhangige burgerlijke en strafgedingen worden voor denzelfden rechter, bij wien zij aanhangig zijn, ook wanneer deze volgens het I5'6 hoofdstuk van dit Reglement onbevoegd mocht zijn om daarvan kennis te nemen, voortgezet en afgedaan op de wijze en in den vorm bij de vroegere wettelijke bepalingen voorgeschreven.
Het hooger beroep en alle andere voorzieningen in burgerlijke en overtredingszaken, welke op dat tijdstip in eersten aanleg waren aanhangig gemaakt of beslist, geschieden en worden berecht overeenkomstig de voorschriften der vroegere wetgeving.
Art. 482. De bepaling en van dit Reglement betrekkelijk de gevallen, waarin de middelen van verzet, hooger beroep en cassatie kunnen worden aangewend, zijn alleen toepasselijk in zaken, welke na de invoering van dit Reglement zijn aanhangig gemaakt.
Ov. 84 en 85.
Ov. 86.



Ov. 87, 88
Ov. 89 Ov. 92.
De voorschriften van dit Reglement omtrent de revisie in strafzaken, zijn toepasselijk op alle vonnissen in zaken van misdrijf, gewezen na zijne invoering.
Art. 483. Burgerlijke en strafzaken worden geacht vóór de invoering van dit Reglement bij de Landraden en de overige gerechten in de residentie Zuider- en Oosterafdeeling van Borneo aanhangig te zijn geworden, wanneer door den president van de rechtbank of het gerecht de dag is bepaald, waarop de zaak zal dienen; bij den Raad van Justitie, de burgerlijke en overtredingszaken, wanneer de dagvaarding is uitgebracht.
Art. 484. Personen, die zich, als verdacht van eene overtreding te hebben gepleegd, bij de invoering van dit Reglement in voorloopige hechtenis bevinden, worden daaruit onmiddellijk ontslagen, wanneer zij zich bij de toepassing der voorschriften van dit Reglement daarin niet zouden bevinden.
Art. 485. Arresten, vonnissen of andere rechterlijke beslissingen, onder welke benaming ook, vóór de invoering van dit Reglement in kracht van gewijsde overgegaan of krachtens de voorgaande artikelen na de invoering van dit Reglement volgens de vormen der vroegere wetgeving uitgesproken, worden overeenkomstig de voorschriften van dit Reglement tenuitvoergelegd.
Evenwel worden de op het tijdstip der invoering reeds begonnen executiën overeenkomstig de voorschriften der vroegere wetgeving voortgezet en ten einde gebracht.
Art. 486. De vonnissen, voor de invoering van dit Reglement gewezen, kunnen na het tijdstip dier invoering alleen bij lijfsdwang worden ten uitvoer gelegd in die gevallen, waarin de lijfsdwang bij dit Reglement wordt toegelaten, en op de wijze daarbij bepaald.
Ten aanzien van hen, die zich op gedacht tijdstip in staat van gijzeling bevinden, of tegen wie een rechterlijk bevel tot gijzeling mocht zijn verkregen, zijn de vroegere bepalingen in allen deele van toepassing.



Toen mijne bewerking van het Zuid-OostBorneo-Reglement" voor verschijning gereed was, werd dat Reglement bij Staatsblad 1913 n". 552 als volgt gewijzigd:
1. Artikel 43 wordt gelezen:
„Burgerlijke vorderingen, behoorende tot de bevoegdheid van de Landraden, worden bij verzoekschrift, door den eischer of door diens overeenkomstig het voorschrift van artikel 47 gemachtigde onderteekend, ingediend aan den president van den Landraad, onder wiens rechtsgebied d« verweerder, zijn woonplaats heeft of, bij gebreke van een bekende woonplaats, zijn werkelijk verblijf houdt.
Bijaldien er meerdere verweerders zijn, die niet binnen het ressort van denzelfden Landraad wonen, wordt de vordering ingediend aan den president van den Landraad der woonplaats van één hunner, ter keuze van den eischer.
Indien de verweerder geen bekende woonplaats heeft en ook zijn werkelijk verblijf onbekend is of indien de verweerder niet bekend is, wordt de vordering ingediend aan den president van den Landraad der woonplaats van den eischer of van één der eischers of, indien zij onroerend goed betreft, aan den president van den Landraad onder wiens rechtsgebied het goed gelegen is.
Indien bij schriftelijke acte woonplaats is gekozen, kan de eischer desverkiezende zijn vordering indienen aan den president van den Landraad, binnen wiens rechtsgebied de gekozen woonplaats gelegen is".
2. Na artikel 475 wordt een nieuw artikel 475a ingevoegd, luidende:
„Elk exploit moet behoudens na te noemen uitzonderingen aan hem, wien het betreft, gedaan worden in persoon of te zijner woonplaats of verblijfplaats, en, bijaldien hij daar niet wordt aangetroffen, aan het Dorpshoofd of den Wijkmeester, die verplicht is hem ten spoedigste met het exploit in wetenschap te stellen, zonder dat van dit laatste echter in rechte zal behoeven te blijken.
Ten aanzien van overledenen wordt het exploit gedaan



aan de erfgenamen; voor zoover die onbekend zijn, aan het Dorpshoofd of den Wijkmeester van de laatste woonplaats in Nederlandsch-Indië van den overledene, die daarmede handelt zooals in het vóórgaande lid is voorgeschreven. Indien de overledene tot de met Inlanders gelijkgestelden behoorde, wordt het exploit per aangeteekenden brief aan de Weeskamer medegedeeld.
Ten aanzien van personen, wier woon- en verblijfplaatsen onbekend zijn, en ten aanzien van onbekenden wordt het exploit gedaan aan het Hoofd van plaatselijk bestuur van de woonplaats des eischers; het Hoofd van plaatselijk bestuur doet het exploit bekend maken door aanplakking aan de hoofddeur van de gehoorzaal van den bevoegden rechter".
De bewerker.



DRUKKERIJ PAPYRUS—BATAVIA.
BATAVIA, Sept. 1913.
Aan de Redactie van
Hierbij gelieve U te ontvangen 1 Recentie-Exemplaar van . Mr W J. M. PLATE:
PRIJS:
Ingenaaid ƒ 4.50
Gebonden en doorschoten „ 5.50
Voor de ontvangst:
Hoogachtend
DRUKKERIJ PAPYRUS.







m























BIBLIOTHEEK DER RIJKSUNIVERSITEIT TE LEIDEN.
Uit de boekverzameling der voormalige Ned.-Ind. Bestuursacademie.
Bruikleen van het Departement van Koloniën.
Juli 1923.







INHOUD
van het REGLEMENT
tot regeling van het rechtswezen in de residentie Zuider- en Oosterafdeeling van Borneo.
Bladz.
HOOFDSTUK 1. Van de Rechterlijke Organisatie en
het beleid der Justitie .... 2
TITEL I. Algemeene bepalingen .... 2
„ II. Van de Magistraten ... 3
„ III. Van de Landraden 4
,, IV. Van de Residentiegerechten . . 8
Slotbepalingen van dit hoofdstuk II
HOOFDSTUK II. Van de rechtspleging in burgerlijke
zaken 12
TITEL I. Van de rechtspleging in burgerlijke
zaken voor de Magistraten... 12 „ II. Van de rechtspleging in burgerlijke
zaken bij de Landraden ... 16
Afdeeling 1. Van de behandeling der zaken op
de terechtzitting 16
„ II. Van de beraadslaging en het vonnis. 30 „ III. Van het hooger beroep .... 33 „ IV. Van de tenuitvoerlegging der vonnissen 35
V. Van eenige bijzondere rechtsplegingen 48
„ VI. Van de toelating om kosteloos te
procedeeren 52



Bladz.
Afdeeling I. Van het onderzoek op de terechtzitting, de beraadslaging en het vonnis. 125 „ II. Van het hooger beroep . . . 128 ,, III. Van het beroep in cassatie . 130 ,, IV. Van de tenuitvoerlegging der vonnissen 134
TITEL IV. Van de rechtspleging in zaken van overtreding, welke behooren tot de kennisneming van de Residentiegerechten 134
„ V. Van het bewijs in strafzaken . 138 „ VI. Van het vervallen, ophouden en te niet gaan van vervolgingen en straffen 142
HOOFDSTUK V. Gemengde Bepalingen .... 146
HOOFDSTUK VI. Overgangs-bepalingen .... 152







HOOFDSTUK I.
Van de Rechterlijke Organisatie en het beleid der Justitie.
TITEL I.
Algemeene bepalingen.
R. 0. 1. Art. 1. Voorzoover niet de rechtsbedeeling is overgelaten aan de bestuurders en Hoofden der verschillende landschappen, gelegen binnen de residentie Zuider- en Oosterafdeeling van Borneo, dan wel de inheemsche bevolking in het rechtstreeks door het Gouvernement bestuurd gedeelte van genoemde residentie is gelaten in het genot der eigen rechtspleging 3), is de uitoefening der rechterlijke macht in dat gewest, onverminderd de rechtsmacht van den militairen rechter en die, bij het Reglement op de Rechterlijke Organisatie en het beleid der Justitie in Nederlandsch-Indië aan den Raad van Justitie te Soerabaja en het Hoog-Gerechtshof van Nederlandsch-lndiê toegekend, opgedragen aan:
de Magistraten;
de Landraden;
de Residentie-gerechten. (Stb. 1901 n°. 344 art. II).
Art. 2. De toepasselijkheid van het P, het IIIe, het Ve, het, VP en het VIP hoofdstuk van het Reglement op de Rechterlijke Organisatie en het beleid der Justitie in Nederlandsch-Indië blijft gehandhaafd, met dien verstande: 1e. dat onder de bij de artt. 124 en 130 van dat Reglement uitgezonderde zaken worden begrepen die, vermeld in art. 19 van dit Reglement; 2°. (vervallen ingevolge Stb. 1910 n°. 352 art. Vlo). 3e. dat onder de in art. 169 van dat Reglement bedoelde vonnissen mede worden gerangschikt die, genoemd in art. 13 n°. 2 van dit Reglement;
4'. dat ook de in het 5e hoofdstuk van dat Reglement
*) Zie voor de inheemsche rechtspraak Stb. nos. 231 en 269.



vermelde voorschriften aangaande het middel van cassatie toepasselijk zijn op de in het eerste en tevens hoogste ressort door de Landraden gewezen vonnissen in zaken van overtreding. (Stb. 1901 n°. 278 art. Vla).
TITEL II.
Van Je Magistraten.
Art. 3. Met de uitoefening der magistratuur zijn belast de Assistent-residenten en de Controleurs bij het Binnenlandsch Bestuur, zoomede de Civiele Gezaghebbers, ieder binnen de grenzen van het gebied, waarover hem het dagelijksch bestuur of, waar geen rechtstreeksch bestuur door of van wege het Nederlandsch-Indisch Gouvernement wordt uitgeoefend, het dagelijksch toezicht is opgedragen.
Wanneer ter standplaats van een Assistent-Resident mede een Controleur bij het Binnenlandsch Bestuur bescheiden is, berust de uitoefening der magistratuur binnen het ressort van dien Controleur, bij dezen. (Stb. 1901 n°. 381/.)
Art. 4. De Magistraten, ieder binnen zijn ressort, I nemen kennis:
1". van alle burgerlijke rechtsvorderingen, ingesteld tegen Inlanders of met dezen gelijkgestelde personen, wanneer het onderwerp van het geschil eene waarde heeft van niet meer dan f 50;
2'. van alle klachten, ingebracht tegen Inlanders of met dezen gelijkgestelde personen, ter zake van overtredingen, waarop geene zwaardere straf is gesteld, dan eene geldboete van ƒ 100, tenarbeidstelling aan de publieke werken voor den kost zonder loon van drie maanden of gevangenisstraf van acht dagen, met of zonder verbeurdverklaring.
De uitspraken in deze zaken zijn aan geenerhande voorziening onderhevig.
Art. 5. Bij de rechtspraak der Magistraten is, behalve
R.0.83,110.



R. O 112
de Inlandsche Officier van Justitie, indien er een zoodanige ter plaatse bescheiden is, tegenwoordig, wanneer Inlanders in rechten betrokken zijn, het Districtshoofd, en bij vreemde Oosterlingen een Hoofd der natie van den betrokken persoon, indien er ter plaatse een aanwezig is.
Onder de benaming van Districtshoofd wordt hier en elders in dit Reglement mede verstaan het Inlandsch hoofd in de afdeeling Bandjermasin en Ommelanden met den titel van Ronggo.
Daar, waar geene Districtshoofden zijn aangesteld, treedt in hunne plaats zoodanig ander Inlandsch hoofd op, als waaraan de gedaagden of de beklaagden ter plaatse hunner vestiging mochten onderworpen zijn.
Art. 6. De Resident wijst de ambtenaren aan, die, bij afwezigheid, belet of ontstentenis van de Magistraten, bevoegd zijn de aan deze toegekende rechtsmacht uit te oefenen.
TITEL III.
Van de Landraden.
R. 0- 89. Art. 7. Landraden zijn gevestigd te:
a. Bandjermasin,
b. Martapoera,
c. Kendangan,
d. Amoentai,
e. Marabahan,
f. Koeala-Kapoeas,
g. Samarinda.
(Stb. 1905 n°. 606 1° b). *)
R. 0. 90. Art. 8. De president is bevoegd om, wanneer daarvoor gewichtige redenen bestaan, den Landraad te doen vergaderen buiten de plaats waar deze gevestigd is.
R 0 91. Art. 9. De Landraad houdt ter hoofdplaats Bandjtr-
!). Zie hierbij Stb. 1905 nns. 607 en 608, alsmede Stb. 191 3 n°. 199.



masin ten minste éénmaal 's weeks, op de overige hoofdplaatsen van afdeelingen ten minste ééns in de veertien dagen zitting op een bepaalden dag en moet elders zoo dikwijls belegd worden, als de dienst der Justitie vereischt.
Art. 10. De Landraden bestaan uit zoovele en zoodanige leden, als daartoe door den Gouverneur-Generaal uit de Inlandsche of met deze gelijkgestelde bevolking zullen worden benoemd.
Zij worden voorgezeten, die te Bandjermasin door den Controleur van de afdeeling Bandjermasin en Ommelanden, die te Marabahan ]) door den Assistent-Resident aldaar, die te Koeala-Kapoeas door den Controleur der afdeeling Beneden-Dajafy en elders door den gezagvoerenden ambtenaar, onder wien de betrokken afdeeling staat, behoudens de bevoegdheid van den Resident om, zulks geraden oordeelende, persoonlijk den Landraad voor te zitten en bijgestaan door een griffier 2) of, waar geen zoodanig ambtenaar bescheiden is, door den als zoodanig fungeerenden eersten klerk op het bureau van den gezagvoerenden ambtenaar, die den Landraad voorzit (Stb. 1908 n°. 658, 1« j°. 1909 n°. 293).
Op de Landraden is van toepassing het tweede, derde en vierde lid van artikel 92 van het Reglement op de Rechterlijke Organisatie en het beleid der Justitie in Nederlandsch-Indiè. (Stb. 1910 n°. 352 art. VI6 j°. no. 664 1°. c).
Art. 11. Tot het wettiglijk houden van den Landraad wordt, onverminderd het bepaalde bij artikel 7 van het Reglement op de Rechterlijke Organisatie en het beleid der Justitie in Nederlandsch-Indië, vereischt de tegenwoordigheid van den voorzitter of ondervoorzitter, van ten
]). Zie Stb. 1913 n\ 199.
~). Zie voor leges en belooningen van griffiers Stb. 1909 n\ 254 j". n". 435,
R. 0. 92 R. 0. 92



R. 0. 93. R. 0 95.
minste twee leden ]) en van den griffier of een wettiglijk met de waarneming van de functiën van griffier belasten ambtenaar of beambte, zoomede, in strafzaken, die van den Inlandschen Officier van Justitie. (Stb. 1911 n°. 657 art. Vla).
In burgerlijke- of strafzaken, van welken aard ook, waarin eigenlijk gezegde Inlanders als gedaagden of beklaagden betrokken zijn, zal de Landraad niet wettig zijn samengesteld, tenzij minstens twee tot dien landaard behoorende leden tegenwoordig zijn.
Art. 1 2. In geval van afwezigheid, belet of ontstentenis van den voorzitter van eenen Landraad en van den ondervoorzitter, indien deze bij den Landraad bescheiden is, of van den griffier en, indien bij den Landraad een adjunctgriffier bescheiden is, van dezen, wordt door den Resident tijdelijk in de waarneming hunner functiën voorzien. (Stb. 1911 n°. 657 art. VIb).
Art. 13. Behoudens de rechtsbevoegdheid, bij de artt. 124 n°. 2, 125, 129 n°. 2, en 131 van het Reglement op de Rechterlijke Organisatie en het beleid der Justitie in Nederlandsch-Indië en bij art. 9 van de Bepalingen omtrent de invoering van- en den overgang tot de nieuwe wetgeving aan den Raad van Justitie te Soerabaja en bij dit Reglement aan het Residentiegerecht en de Magistraten toegekend, en met inachtneming van het voorschrift van art. 6 van eerstgenoemd Reglement, nemen de Landraden in eersten aanleg kennis:
Ivan alle burgerlijke rechtsvorderingen, ingesteld tegen
Inlanders of met dezen gelijkgestelde personen; 2". van alle misdrijven, begaan door Inlanders of met
dezen gelijkgestelde personen;
3°. van alle overtredingen van reglementen van politie
') Zie voor zittinggelden van niet met een bezoldigd ambt bekleede leden van de Landraden te Bandjermasin en Samarinda
Stb. 1911 n°. 447.



en van plaatselijke keuren, alsmede van wettelijke bepalingen van algemeenen aard, begaan door Inlanders of met dezen gelijkgestelde personen.
Art. 14. Van de uitspraken der Landraden wordt hooger beroep aan den Raad van Justitie toegelaten: 1e. in de zaken, vermeld bij het eerste nummer van het vóórgaand artikel, wanneer niet blijkt, dat de waarde der vordering ƒ 100.— of minder bedraagt.
De uitspraken der Landraden, in eersten aanleg tevens in het hoogste ressort gewezen in de zaken, vermeld bij het eerste nummer van het vóórgaand artikel, zijn aan geene nadere voorziening onderhevig; (Stb. 1901 n°. 278 art. VIb).
2' . in de zaken, vermeld bij het derde nummer van het vóórgaand artikel, wanneer het hoogste bedrag der op de overtreding gestelde boete meer dan ƒ 500 beloopt, of indien, hetzij gelijktijdig met, hetzij zonder eenige geldboete, eene andere zwaardere straf of verbeurdverklaring op de overtreding is gesteld.
Art. 15. Alle vonnissen in zaken van misdrijf, door de Landraden gewezen, zijn, wanneer zij geene vrijspraak inhouden, onderworpen aan de revisie van den Raad van Justitie. (Stb. 1901 no. 278 art. VIc).
Art. 16. Het rechtsgebied van de Landraden strekt zich uit:
dat van den Landraad te Bandjermasin over de afdeelingen Bandjermasin en Ommelanden, Sampit en ZuidOostkust van Borneo ;
dat van den Landraad te Kandangan over de afdeeling Oeloe-Soengei, met uitzondering van de onderafdeelingen Amoentai en Tabalong en Kloea;
dat van den Landraad te Amoentai over de onderafdeelingen Amoentai en Tabalong en Kloea;
dat van den Landraad te Marabahan over de afdeelingen Marqbahan, Midden-Doesoen en Boven-Doesoen ;
R. 0. 96. R 0. 97.



R 0. 116«. 116 b.
dat van den Landraad te Koeala-Kapoeas over de afdeelingen Beneden-Dajak en Boven-Dajak;
dat van elk der Landraden op de overige plaatsen over de afdeeling, waarbinnen hij gevestigd is. (Stb. 1912 n°. 313 art. I, 1). J)
TITEL IV.
Van de Residentiegerech'en.
(Stb. 1901 no. 2520.
Art. 17. Op de hoofdplaats Bandjermasin, op die van elke onder een Assistent-Resident staande afdeeling, de afdeeling Zuid-Oostkust van Borneo uitgezonderd, zoomede te Amoentai is een Residentiegerecht gevestigd, dat gehouden wordt: te Bandjermasin door den Resident, bijgestaan door een daartoe door hem aan te wijzen ambtenaar als griffier; ")
elders door den Assistent-Resident, bijgestaan door een Europeeschen beambte als griffier, op aanwijzing van den Resident, zijnde nochtans de Resident bevoegd om, zulks geraden oordeelende, in stede van den Assistent-Resident als Residentierechter zitting te nemen. (Stb. 1912 n°. 313 art. 1, 2).
Indien bij een Landraad tijdelijk een buitengewone rechtskundige voorzitter is aangesteld, is deze tevens bevoegd het ter zelfder plaatse gevestigd Residentiegerecht te houden. (Stb. 1910 n°. 252 art. VIc.)
Art. 18. In geval van afwezigheid, belet of ontstentenis van den Resident, worden de hem bij dezen titel opgedragen functiën tijdelijk waargenomen door zijnen wettigen plaatsvervanger.
De door den Resident aangewezen griffier wordt bij tijdelijke verhindering vervangen door een ander ambtenaar, mede aan te wijzen door den Resident.
!) Zie Stb. 1913 n°. 199.
2) Zie voor leges en belooningen van griffiers Stb. 191 1 n°. 31 1.



In geval van afwezigheid, belet of ontstentenis van den ambtenaar, die het Residentiegerecht op een der overige in artikel 17 bedoelde plaatsen houdt, wordt door den Resident tijdelijk in de waarneming van diens functiën voorzien.
In geval van afwezigheid, belet of ontstentenis van den griffier, bedoeld in de tweede alinea van artikel 1 7, wordt deze vervangen door een anderen beambte, door den betrokken Assistent-Resident aan te wijzen. (Stb. 1901 n°. 252 I j°. 1912 n°. 313 art. 1, 3).
Art. 19. J) Het Residentiegerecht oordeelt, behoudens de voorschriften van het Koninklijk besluit van 3 November 1866 n°. 73 (Indisch Staatsblad 1867 n°. 10), in eersten aanleg:
1e. over alle burgerlijke rechtsvorderingen, welke de som of waarde van f 500 niet te boven gaan, ingesteld tegen Europeanen of met dezen gelijkgestelde personen, en tegen Inlanders of met dezen gelijkgestelde personen, wanneer deze, voorzooverre de zaak in geschil betreft, krachtens wettelijke voorschriften of tengevolge van overeenkomst, aan de voor Europeanen vastgestelde wettelijke bepalingen zijn onderworpen; 2'. over alle klachten, ingebracht tegen Europeanen of met dezen gelijkgestelde personen, betrekkelijk overtredingen van reglementen van politie en van plaatselijke keuren, gelijk mede van de wettelijke verordeningen op het stuk van 's Lands middelen en pachten en alle andere algemeene verordeningen, wanneer op de overtreding geen zwaardere straf is gesteld dan gevangenis van drie maanden en eene geldboete van ƒ 500, gezamenlijk of afzonderlijk, met of zonder verbeurdverklaring van bijzondere voorwerpen, daarvan uitgezonderd overtredingen van ambtenaren van den Burgerlijken Stand, notarissen en andere ambtenaren, in de uitoefening van hunne functiën begaan.
R. 0. 116f. R. 0. 116;/.
]) Zie Stb. 1888 n°. 71—1902 n°. 102—1903 n°. 208.



■
oneele eisch wordt toegewezen, alsmede in geschillen over bezitrecht. (Stb. 1911 n°. 278 art. VId).
Echter mag de voorloopige tenuitvoerlegging zich nimmer uitstrekken tot de gijzeling.
Art. 87. Al wie bij vonnis in het ongelijk gesteldis, wordt in de kosten verwezen.
Echter mogen de kosten in het geheel of ten deele gecompenseerd worden tusschen echtgenooten, bloedverwanten in de rechte linie, broeders en zusters of aangehuwden in denzelfden graad, mitsgaders indien de partijen over en weder op eenige punten in het ongelijk zijn gesteld.
Bi] voorloopige beslissingen en andere, die het eindvonnis voorafgaan, kan de uitspraak over de kosten tot het eindvonnis worden voorbehouden.
Art. 88. De veroordeeling in de kosten kan zich niet verder uitstrekken dan tot:
1 °. de kosten der in het proces benoodigde zegels; 2'. de kosten van getuigen, deskundigen en tolken, die van hunne beëedigmg daaronder begrepen, met dien verstande dat de partij, die meer dan vijf getuigen over hetzelfde feit zal hebben doen hooren, de kosten der verdere getuigenissen aan hare wederpartij niet zal kunnen in rekening brengen;
3de kosten van plaatselijke opnemingen en andere gerechtelijke verrichtingen;
4'. de salarissen van de beambten, met het doen van oproepingen, aanzeggingen en andere exploiten belast; 5°. de kosten, vermeld in artikel 60, zesde lid; 6 . het aan den griffier of andere beambten ter zake van de executie van het vonnis verschuldigde salaris;
alles volgens de bestaande of nader door den Gouverneur-Generaal vast te stellen verordeningen en tarieven, en bij gebreke daarvan, volgens waardeering door den president. (Stb. 1901 n°. 657 art. Vle).
Art. 89. Het bedrag der proces-kosten, waarin eene
I R. 185. I. R. 186.
I. R. 187.



I. R- 188.
I. R. 189. I. R. 190.
partij veroordeeld wordt, moet bij het vonnis worden uitgedrukt.
Hetzelfde geldt ten aanzien van het bedrag der kosten, schaden en interessen, waarin de eene partij jegens de andere wordt veroordeeld.
Art. 90. De vonnissen moeten inhouden eene korte, doch duidelijke opgave van den eisch en van het antwoord, alsmede van de gronden, waarop de uitspraak rust; voorts de vermelding, bedoeld in het vierde lid van artikel 7 van het Reglement op de Rechterlijke Organisatie en het beleid der Justitie in Nederlandsch-Indië, en eindelijk de beslissing van den Landraad omtrent de hoofdzaak, en die aangaande de kosten, mitsgaders de opgave of partijen bij de uitspraak tegenwoordig zijn geweest (Stb. 1902 n°. 84 art. Vit/).
In vonnissen, die op stellige wettelijke bepalingen zijn, gegrond, moeten deze vermeld worden.
De vonnissen worden door den president en den griffier onderteekend.
Art. 91. De vonnissen, die geen eindvonnissen zijn worden, hoezeer zij, even als deze, op de terechtzitting moeten worden uitgesproken, niet afzonderlijk opgemaakt, maar alleen op het proces-verbaal der zitting aangeteekend.
Partijen kunnen zich van zoodanige aanteekeningen, te haren koste, authentieke afschriften doen uitreiken.
Art. 92. De griffier maakt van elke zaak een afzonderlijk proces-verbaal op, waarbij, behalve het ter terechtzitting voorgevallene, vermeld wordt het advies, bedoeld in het derde lid van artikel 7 van het Reglement op de Rechterlijke Organisatie en het beleid der Justitie in Nederlandsch-Indië. (Stb 1902 n°. 84 art. Vle en Stb. 1911 n°. 657 art. VI/).
Daarbij wordt niet vermeld, of de beslissing is geschied bij meerderheid of wel met algemeenheid van stemmen.



Dit proces-verbaal wordt door den president en den griffier onderteekend.
Art. 93. Indien de president zich in de onmogelijkheid bevindt om het vonnis of het proces-verbaal der terechtzitting te teekenen, wordt zulks verricht door het eerst in rang op hem volgend lid, hetwelk over de zaak gezeten heeft.
Indien de griffier zich in die onmogelijkheid bevindt, wordt daarvan uitdrukkelijk in het vonnis of in het procesverbaal der terechtzitting melding gemaakt.
Afdeeling III.
Van het hooger beroep.
(Stb. 1901 no. 278 art. Vle).
Art. 94. In de gevallen, waarin hooger beroep wordt toegelaten van vonnissen, door den Landraad gewezen, wordt de verklaring, dat men van dat middel wil gebruik maken, door den appellant of diens daartoe bij eene notarieele of door den besturenden ambtenaar der afdeeling of onderafdeehng, in welke de onderteekenaar woont of verblijf houdt, gelegaliseerde acte bijzonder gevolmachtigde, ten ware voor de Regeering van Nederlandsch-Indië, als vertegenwoordigende den Lande, optreedt de Inlandsche Officier van Justitie, die alsdan geen bijzondere schriftelijke machtiging behoeft, voor den griffier afgelegd, binnen veertien dagen na de uitspraak, of, indien de appellant niet bij de uitspraak tegenwoordig is geweest, na de aanzegging van het vonnis, ingevolge art. 49 of 85 aan hem gedaan. (Stb. 1902 n°. 402, 111).
Ten aanzien van den appellant, die niet woonachtig is in de afdeeling, binnen welke de Landraad zitting houdt, wordt de termijn gesteld op dertig dagen.
De verklaring van in hooger beroep te komen zal niet
worden aangenomen na verloop van de voormelde termijnen
en evenmin, indien bij die verklaring niet tevens aan den Z.-O.-Borneo-Regi. 3
I. R. 191. I. R. 192.



I. R. 193.
I. R. 194. I. R. 195.
I. R. 195.
griffier worden vooruitbetaald de kosten voor de kennisgeving, bedoeld in het tweede lid van artikel 96. (Stb. 1911 n°. 657 art. VIg).
Art. 95. Van vonnissen en beschikkingen, welke strekken om de behandeling der zaak te regelen, of waarbij de Landraad, alvorens op de hoofdzaak recht te doen, het leveren van een bewijs, of een plaatselijk of ander onderzoek beveelt, gelijk mede van uitspraken bij voorraad, kan geen hooger beroep worden ingesteld, dan binnen denzelfden termijn en gelijktijdig met het eindvonnis.
Het vonnis, waarbij de Landraad zich onbevoegd verklaart, wordt onder de eindvonnissen gerekend.
Art. 96. Van de gedane verklaring, dat men in hooger beroep wil komen, wordt door den griffier aanteekening gehouden in een daartoe bestemd register.
De griffier doet onverwijld door een daartoe bevoegd beambte aan de wederpartij kennis geven van de aanteekening van hooger beroep.
Een schriftelijk bewijs dier gedane kennisgeving moet aan den griffier worden ter hand gesteld.
Art. 97. Binnen dertig dagen nadat het appèl is aangeteekend, zendt de griffier de tot de zaak betrekkelijke stukken, de na te melden memorie en verdere bescheiden daaronder begrepen, met het proces-verbaal der zitting en een authentiek afschrift van het vonnis en van de aanteekening der gedane aanzegging (wanneer deze heeft plaats gehad), aan den bevoegden Raad van Justitie.
Binnen dien termijn kunnen partijen zoodanige memoriën en verdere bescheiden inleveren als zij geraden zullen oordeelen, mits zij elkander van die stukken vooraf afschriften hebben doen mededeelen door tusschenkomst van een tot het doen van exploiten bevoegden beambte, waarvan een schriftelijk bewijs bij de stukken moet worden gevoegd.
Art. 98. In appèl kan geen nieuwe eisch worden gedaan, tenzij het ware ter zake van:



I R 202. I. R. 203.
daarvoor aan te wijzen Inlandsch Hoofd, bij voorkeur het Districtshoofd.
Van hunne verrichting wordt proces-verbaal opgemaakt, en de strekking daarvan aan den beslagene, indien hij tegenwoordig is, medegedeeld.
De inbeslagneming der roerende goederen van den schuldenaar, geldsommen en geldswaardige papieren daaronder tegrepen, zal ook kunnen omvatten de lichamelijke roerende zaktn, welke onder anderen berusten, en mag zich niet uitstrekken tot het vee, dat — en de gereedschappen, welke volstrekt benoodigd zijn voor de uitoefening van het persoonlijk bedrijf van den veroordeelde.
De tot het doen van exploiten bevoegde persoon zal, naar omstandigheden, de roerende goederen of een gedeelte daarvan ter bewaring aan den beslagene overlaten, dan wel die goederen of een gedeelte daarvan naar eene geschikte bergplaats doen overbrengen. In het eerste geval geeft hij daarvan kennis aan de dorps- of kampongpolitie, welke zorg draagt, dat geene goederen worden weggevoerd. Inlandsche opstallen mogen niet worden overgebracht.
Art. 106. (1) De verkoop der roerende goederen geschiedt na tijdige bekendmaking volgens plaatselijk gebruik, door tusschenkomst van het Vendudepartement of door zoodanige ambtenaren of beambten als daartoe bevoegd zullen worden verklaard, op de gewone voorwaarden in het openbaar aan den meestbiedende. Hij mag niet vóór den achtsten dag na de inbeslagneming plaats hebben.
(2) De veroordeelde is bevoegd om de orde aan te wijzen, naar welke de in beslag genomen goederen worden verkocht.
(3) Zoodra de opbrengst der verkochte goederen zooveel bedraagt als de som waarvoor de tenuitvoerlegging geschiedt, en de daarop vallende kosten, wordt de verkoop gestaakt en worden de overige goederen onmiddellijk aan den veroordeelde teruggegeven.
(4) Indien gelijktijdig met roerende goederen onroerende goederen zijn in beslag genomen en geen der roerende goederen aan spoedig bederf onderhevig is, zal de verkoop



met inachtneming van den aangegeven voorrang gelijktijdig geschieden, doch alsdan slechts na twee met een tusschenruimte van vijftien dagen op elkander volgende bekendmakingen, op de wijze, in de vóórgaande alinea's aangegeven.
(5) Bij inbeslagneming, uitsluitend van onroerende goederen, worden de in de vóórgaande alinea genoemde formaliteiten op den verkoop daarvan toegepast.
(6) De rechten van den geëxecuteerde op de verkochte onroerende goederen gaan, krachtens de toewijzing daarvan aan den kooper, op dezen over, zoodra hij aan de voorwaarden van den koop heeft voldaan. Van die voldoening zal hem door het Vendukantoor dan wel door den ambtenaar of beambte, met den verkoop belast, een schriftelijk bewijs worden ui tgereikt. (Stb. 1913 n°. 384 art. Ic).
(7) Indien de geëxecuteerde weigert het onroerend goed te ontruimen, vaardigt de president van den Landraad of de gedelegeerde Magistraat een schriftelijken last uit op een tot het doen van exploiten bevoegd persoon om, bijgestaan als bij het vorig artikel voor het leggen van beslag is voorgeschreven, desnoods met behulp van den sterken arm, het goed door den geëxecuteerde met de zijnen en het zijne te doen ontruimen en ledig te maken. (Stb. 1913 n°. 384 art. Ic).
Art. 107. De tenuitvoerlegging van uitspraken, strekkende tot betaling eener som, het bedrag van ƒ 50.—, ongerekend de proceskosten, niet te boven gaande, heeft plaats zonder voorafgaande aanmaning. De inbeslagneming en de verkoop der roerende goederen geschieden alsdan op de wijze, bij de artikelen 36 tot en met 41 voorgeschreven, met dit onderscheid, dat zij door den president van den Landraad worden opgedragen aan den Magistraat, die daarmede het Districtshoofd of een Hoofd der natie van dengene, tegen wien de tenuitvoerlegging moet geschieden, of, bij ontstentenis van zoodanig Hoofd, een anderen daartoe door hem aan te wijzen niet-Europeeschen beambte kan belasten, behoudens zijne verplichting om
I. R. 203 a



I. R. 204
I. R 204 I. R. 204
I. R. 205
aan den president van den Landraad schriftelijk of mondeling verslag te doen van den afloop der tenuitvoerlegging.
Wanneer er niet genoeg roerende goederen gevonden worden, zullen, op ambtshalve uit te vaardigen schriftelijken last van den president, ook de onroerende goederen van den schuldenaar, voorzooveel noodig, op de in artikel 105 aangegeven wijze in beslag genomen en, met inachtneming van de bij het vorige artikel voorgeschreven formaliteiten, verkocht worden.
Art. 108. Het verzet van den schuldenaar tegen de tenuitvoerlegging, zoowel in geval van beslaglegging op roerende, als van inbeslagneming van onroerende goederen, wordt door hem, die zich verzet, hetzij schriftelijk, hetzij mondeling, gebracht bij den ambtenaar, op wiens last het beslag is geschied, die, wanneer het verzet mondeling wordt gedaan, daarvan aanteekening houdt.
Wanneer het verzet wordt gedaan bij eenen gedelegeerden Magistraat, zendt deze onmiddellijk het verzoek of zijne aanteekening aan den president van den Landraad.
Art. 1 09. De zaak wordt door den president gebracht in de eerstkomende vergadering van den Landraad, om door dezen, na verhoor, of behoorlijke oproeping van partijen, beslist te worden.
Art. 1 10. Het verzet stuit of schorst de tenuitvoerlegging niet, tenzij de ambtenaar, op wiens last het beslag is geschied, zulks gelast.
Van dien last maakt hij melding op het verzoekschrift of op de door hem van het mondeling verzoek gedane aanteekening.
Art. 111. De bepalingen der drie vóórgaande artikelen zijn mede van toepassing op het geval, dat een derde zich tegen de tenuitvoerlegging verzet, op grond van beweerden eigendom der in beslag genomen goederen.
Ten aanzien der vonnissen, krachtens dit en de artikelen 109, 114, 121 en 123 gewezen, gelden de algemeene



regelen omtrent het hooger beroep. (Stb. 1901 n°. 278 art. VI/i).
Art. 112. Op aanwijzing van hem, ten wiens behoeve de tenuitvoerlegging geschiedt, kan, mei inachtneming van hetgeen is voorgeschreven bij artikel 105, beslag worden gelegd op inschulden, welke de geëxecuteerde van anderen mocht te vorderen hebben.
Van het exploit van dat beslag wordt afschrift gelaten aan den derden beslagene en aan den geëxecuteerde, aan den eerstgenoemde tevens met bevel om het beslagene onder zich te houden, op straffe van onwaarde der gedane betaling.
Art. 1 13. Binnen acht dagen na de beteekening kan de geëxecuteerde, indien hij meent daartoe gronden te hebben, tegen dit beslag in verzet komen.
Op dit verzet zijn toepasselijk de voorschriften van artikelen 108 en volgende.
Art. 1 14. Indien het verzet van den geëxecuteerde bevonden wordt gegrond te zijn, en hij diens volgens opheffing van het beslag bekomt, wordt de executant, indien daartoe gronden zijn, veroordeeld tot vergoeding van kosten, schaden en interessen ten behoeve van den geëxecuteerde.
Art. 115. Indien de geëxecuteerde het verzet, in artikel 1 1 3 vermeld, niet heeft gedaan, of indien het, gedaan Zijnde, is afgewezen, moet de arrestant, op straffe van onwaarde van het beslag, binnen eene maand na het verstrijken van den voor het verzet gestelden termijn of na de uitspraak, eene vordering instellen tegen den derden beslagene, ten einde verklaring te doen van hetgeen hij aan den gearresteerde verschuldigd is; voorts om te worden veroordeeld om hetgeen diensvolgens blijken zal aan den gearresteerde toe te komen, af te geven ten behoeve van den arrestant, ten einde daaraan diens vordering te verhalen, en om, bij gebreke van het doen der verklaring, te worden verwezen tot de voldoening van het bedrag
Rv. 477 Rv. 478 Rv. 479
Rv. 480
Rv. 481



reden tot ontslag te kunnen aanvoeren, uitgezonderd die, vermeld in artikel 131, waarover de president alleen beslist.
In alle deze gevallen zijn de vonnissen van den Landraad vatbaar voor hooger beroep, doch inmiddels uitvoerbaar bij voorraad.
De bepalingen, vervat in artikelen 94 tot en met 100, zijn op dit beroep toepasselijk.
Art. 134. De schuldenaar, wiens gijzeling nietig verklaard, of die bij gebreke van voorschot tot zijn onderhoud ontslagen is, kan niet weder voor dezelfde schuld in gijzeling worden gesteld, dan ten minste acht dagen na zijn ontslag.
Wanneer het ontslag bevolen is bij gebreke van voorschot tot onderhoud, mag de schuldeischer den schuldenaar niet wederom doen gijzelen, dan na drie maanden onderhoud te hebben voorgeschoten.
In allen gevalle zal de reeds dóórgestane tijd van gijzeling gerekend worden in mindering op den termijn, voor den duur der gijzeling, in de verschillende gevallen toegestaan.
Art. 135. Die uit de gijzeling ontvlucht, kan, op het vroeger tegen hem verleend bevel, terstond op nieuw in gijzeling worden gesteld, onverminderd de vergoeding der veroorzaakte schade en kosten.
Art. 136. Niettegenstaande den ten uitvoer gelegden lijfsdwang blijft de schuldenaar in zijne goederen aansprakelijk voor de schuld, voor welke de gijzeling tegen hem is verleend geworden.
Art. 137. De griffier van den Landraad houdt een register van gijzeling aan, waarin worden aangeteekend: 1". de bevelen tot gijzeling, met vermelding van de autoriteit, die ze afgaf, hunne dagteekening, de namen, het beroep en de woonplaats der personen, tegen wie zij zijn afgegeven, en de tijd, gedurende welken deze in gijzezing kunnen worden gehouden, 2". de dag der inhechtenisstelling van den schuldenaar, 3'. de dag van diens ontslag uit de gijzeling.
I. R. 216
I. R. 217.
I. R. 218-
I R. 219.



I. R 232
I, R. 233. I. R 234.
I. R. 235.
Wanneer de president of Magistraat verhinderd wordt zelf gevolg te geven aan het voorschrift der eerste alinea van dit artikel, kan hij zulks opdragen aan een der leden van den Landraad of eenig hem ondergeschikt ambtenaar of beambte.
Art. 150. De vonnissen, door den Landraad ten gevolge der voorschriften van de artt. 145, 146, 148 en 149 gewezen, zijn vatbaar voor hooger beroep, doch inmiddels uitvoerbaar bij voorraad.
Afdeeling VI.
Van de toelating om kosteloos te procedeeren.
Art. 151. De zoodanigen, die als eischers of als gedaagden willen optreden, doch onvermogend zijn de proceskosten te dragen, kunnen vergunning bekomen om geheel kosteloos te procedeeren.
Art. 152. Indien de eischer die toelating verlangt, doet hij daartoe aanzoek ter gelegenheid van de indiening van het verzoekschrift, of bij de mondelinge voordracht zijner vordering, bij de artt. 43 en 44 omschreven.
Indien de toelating door den verweerder verlangd wordt, wordt zij door dezen aangevraagd bij de inlevering van zijn antwoord, bedoeld bij art. 46.
De aanvrage moet in beide gevallen vergezeld gaan van een schriftelijk bewijs van onvermogen, afgegeven door een politiehoofd der woonplaats des verzoekers, inhoudende de verklaring van dien beambte, dat hem na gedaan onderzoek volkomen van het geldelijk onvermogen des verzoekers is gebleken.
Indien dit schriftelijk bewijs niet kan worden geleverd, staat het aan het oordeel des Landraads, om zich door mondelinge verklaringen als anderszins van het onvermogen te overtuigen.
Art. 153. Ten dage van de verschijning voor den Landraad, wordt eerst en vóór alles door den Landraad beslist, of het verzoek om kosteloos te mogen procedeeren al dan niet zal worden toegestaan.



De tegenpartij van den verzoeker kan zich tegen de toelating verzetten, zoowel door aanvankelijk te doen blijken van de volslagen ongegrondheid van de vordering of verdediging des verzoekers, als door aan te toonen, dat deze wel in staat is om de kosten van het geding te dragen.
De Landraad kan op den eenen of anderen dier gronden het gedaan verzoek ook ambtshalve van de hand wijzen.
Art. 154. De Wees- en Boedelkamers worden gelijkerwijze en zonder overlegging van een bewijs van onvermogen toegelaten om, zoowel eischender als verwerender wijze, kosteloos in rechten op te treden, wanneer de boedel, voor welken zij opkomen, of de middelen van den persoon, dien zij vertegenwoordigen, op het oogenblik der rechtsvordering niet toereikende zijn, om daaruit de vermoedelijk vereischt wordende rechtskosten te kunnen bestrijden-
Zij moeten, bij haar verzoek tot toelating om kosteloos te procedeeren, eenen summieren staat van den betrokken boedel ter inzage van den rechter overleggen.
Art. 155. De uitspraken van den Landraad aangaande de toelating om kosteloos te procedeeren zijn aan geen hooger beroep, noch andere voorziening onderworpen.
TITEL IU.
Van het bewijs in burgerlijke zaken.
Art. 1 56. Met opzicht tot het bewijs en de aanneming of verwerping van bewijsmiddelen in de burgerlijke zaken, welke behooren tot de rechtsbevoegdheid van de Magistraten en den Landraad, worden de navolgende hoofdregelen in acht genomen.
Art. 157. Hij, die beweert eenig recht te hebben, of zich op eenig feit tot staving van zijn recht, of tot tegenspraak van eens anders recht beroept, moet het bestaan van dat recht of van dat feit bewijzen.
I. R. 236.
I. R. 165. I. R. 166.



I. R 167.
Art 158. De bewijsmiddelen bestaan in:
het schriftelijk bewijs ;
het bewijs door getuigen;
de vermoedens;
de bekentenis;
den eed;
alles met inachtneming der regelen, bij de volgende artikelen voorgeschreven.
I. R. 168.
Art. 1 59 Eene authentieke acte, dat is de zoodanige, welke in den wettelijken vorm is verleden door of ten overstaan van de openbare ambtenaren, die daartoe bevoegd zijn ter plaatse waar zulks is geschied, levert tusschen partijen en de erfgenamen en rechtverkrijgenden van deze een volledig bewijs op van hetgeen daarin vermeld staat, en zelfs van hetgeen daarin als een bloot te kennen geven voorkomt; dit laatste echter alleen voorzoover het te kennen gegevene in een dadelijk verband staat met het onderwerp der acte.
B. W. 1874.
Art. 160. Als onderhandsche geschriften worden aangemerkt onderhands geteekende acten, brieven, registers, huiselijke papieren en andere schriften, welke zonder tusschenkomst van eenen openbaren ambtenaar zijn opgemaakt
B. W. 1875.
Art. 161. Onderhandsche geschriften, afkomstig van Inlanders of met hen gelijkgestelde personen, welke erkend zijn door hen, tegen wie men zich daarop beroept, of welke op eenige wettige wijze voor erkend worden gehouden, leveren ten aanzien van de onderteekenaars en hunne erfgenamen en rechtverkrijgenden, hetzelfde volledig bewijs op als eene authentieke acte.
B. W 1876.
Art. 162. Hij, tegen wien men zich op een onderhandsch geschrift beroept, is verplicht zijn schrift of zijne handteekening stellig te erkennen of te ontkennen, doch zijne erfgenamen of rechtverkrijgenden kunnen volstaan met te verklaren, dat zij die niet erkennen als het schrift of de handteekening van dengene, wien zij vertegenwoordigen.



Art. 163. Ingeval iemand zijn schrift of zijne handteekening ontkent, of indien zijne erfgenamen of rechtverkrijgenden verklaren deze niet te erkennen, moet de rechter bevelen, dat de echtheid daarvan gerechtelijk onderzocht worde.
Art. 164. Onderhandsche eenzijdige schuldverbindtenissen tot voldoening van gereed geld, of van eene zaak, welke op eene bepaalde waarde kan worden gesteld, moeten geheel geschreven worden met de hand van dengene, die ze onderteekend heeft, of ten minste moet daaronder, behalve de handteekening, met de hand des onderteekenaars geschreven worden eene goedkeuring, houdende in voluit geschreven letters de som of de hoegrootheid of de hoeveelheid der verschuldigde zaak.
Bij gebreke hiervan, kan de geteekende acte, indien de verbindtenis wordt ontkend, slechts als een begin van schriftelijk bewijs worden aangenomen.
De bepalingen van dit artikel zijn niet toepasselijk op zaken van koophandel.
Art. 165. Indien de som, welke bij de acte zelve vermeld is, verschilt van die, welke bij de goedkeuring uitgedrukt staat, wordt de verbindtenis gerekend voor de minste som te zijn aangegaan, zelfs dan ook, wanneer de acte, mitsgaders de goedkeuring, geheel en al door de hand van dengene, die zich verbonden heeft, geschreven zijn, ten ware men kunne bewijzen, in welke van beide gedeelten van het stuk de misslag heeft plaats gehad.
Art. 166. Onderhandsche acten hebben, ten aanzien harer dagteekening, tegen derden geene kracht, dan van den dag dat zij, op de wijze door den Gouverneur-Generaal te bepalen, door eenen openbaren ambtenaar zijn geviseerd en geboekt, of van den dag, waarop degenen of één van degenen, die ze onderteekend hebben, overleden zijn, of van dien, waarop haar bestaan bewezen wordt bij acten, door openbare ambtenaren opgemaakt, of we'
B. W.1877. B. W. 1878.
B. W.1879 BW.1880.
I



BW. 1881 BW 1882.
K. il
van den dag, waarop de derde, tegen wien men zich van de acte bedient, haar bestaan schriftelijk heeft erkend.
Artikel 99 der Bepalingen omtrent de invoering vanen den overgang tot de nieuwe wetgeving is ten deze van toepassing.
Art. 167. Registers en huiselijke papieren leveren geen bewijs op ten voordeele van dengene, die ze geschreven heeft; zij strekken tot bewijs tegen hem: 1". in al!e de gevallen, waarin die stukken stellig melding
maken van eene ontvangene betaling;
2°. wanneer zij uitdrukkelijk melding maken, dat de aanteekening geschied is om een gebrek in den titel aan te vullen, ten behoeve van dengene, ten wiens voordeele zij eene verbindtenis aanduiden.
In alle andere gevallen zal de rechter daarop zóódanig acht slaan, als hij zal vermeenen te behooren-
Art. 168. Regelmatig gehouden koopmansboeken leveren een bewijs op tegen personen, die geen handel drijven, ten aanzien der hoedanigheid en der hoeveelheid van de leverantiën, welke daarop gebracht zijn; mits het van elders bewezen zij, dat de koopman gewoon w&s aan de tegenpartij dergelijke leveringen op crediet te doen, en de koopman de echtheid zijner vordering onder eede bevestige.
Indien de koopman overleden is, moeten zijne erfgenamen onder eede verklaren, dat zi] te goeder trouw gelooven, dat de schuld bestaat en onvoldaan is.
Koopmansboeken, niet richtig gehouden, kunnen echter tot bewijs strekken tegen den koopman.
Art. 169. Indien de handeling niet geheel ontkend, of het bestaan derzelve in het algemeen bewezen wordt, leveren richtig gehouden koopmansboeken, desgevorderd met eede gesterkt, of door den dood bevestigd, het bewijs op tusschen kooplieden wegens zaken, hunnen handel betreffende, ten aanzien van den tijd der handeling en der



levering, de hoedanigheid, de hoeveelheid en den prijs der goederen, behoudens tegenbewijs.
Art. 170. Wisselbrieven, orderbriefjes, assignatiën, kassierspapier en ander papier aan toonder, mitsgaders de daarop gestelde acceptatiën en endossementen, worden, indien de onderteekenaar een Inlander of met dezen gelijkgesteld persoon is, en indien belanghebbenden zulks verlangen, voorzien van de verklaring van eenen notaris of anderen door den Gouverneur-Generaal daartoe gemachtigden Europeeschen beambte, waaruit blijkt, dat die ambtenaar den onderteekenaar kent, dat de inhoud der acte aan laatstgemelden duidelijk is vóórgehouden en dat daarna de onderteekening in tegenwoordigheid van dien ambtenaar heeft plaats gehad.
Art. 171. Aanteekeningen, door eenen schuldeischer gesteld op eenen titel, die altijd in deszelfs bezit is gebleven, verdienen geloof, alhoewel dezelve door hem noch onderteekend, noch gedagteekend zijn, wanneer het geschrevene strekt tot bevrijding van den schuldenaar.
Hetzelfde geldt omtrent aanteekeningen, welke de schuldeischer op het dubbel van eenen titel of op eene kwijting gesteld heeft, mits dit dubbel of deze kwijting in het bezit van den schuldenaar zij.
Art. 172. De eigenaar van eenen titel kan daarvan, ten zijnen koste, de vernieuwing vorderen, indien het schrift wegens ouderdom of eenige andere reden onleesbaar wordt.
Art. 173. Indien een titel gemeen is tusschen verscheidene personen, is ieder derzelve bevoegd te vorderen, dat die op eene derde plaats in bewaring worde gebracht, mitsgaders om daarvan ten zijnen koste een afschrift of uittreksel te laten maken.
Art. 174. In eiken stand van een rechtsgeding, kan eene partij van den rechter verzoeken, dat harer weder-
Stb 1867 n". 29 art. 7.
B. W. 1883.
B. W.1884 B. W. 1885.
B W 1886.



kunnen dezelve nimmer anders dan tot een begin van bewijs door geschrift verstrekken;
4". authentieke afschriften van authentieke afschriften, of van onderhandsche acten kunnen, naar omstandigheden, een begin van schriftelijk bewijs opleveren.
Art. 177. De overschrijving van eene acte in de openbare registers kan alleen tot een begin van bewijs door geschrift verstrekken.
Art. 178. Acten van erkentenis ontslaan van de verplichting, om den oorspronkelijken titel te berde te brengen, mits daaruit genoegzaam van den inhoud des titels blijke.
Art. 179. Eene acte, waarbij eene verbintenis, tegen welke de wet eene vordering tot nietigverklaring of tenietdoening toelaat, bevestigd of bekrachtigd wordt, is slechts van waarde, indien zij melding maakt van den hoofdinhoud dezer verbintenis, alsmede van de redenen, waarom de tenietdoening zoude kunnen gevraagd worden, en van het oogmerk om het gebrek, waarop die vordering zoude berusten, te verbeteren.
Bij gebreke van eene acte van bevestiging of bekrachtiging, is het voldoende dat de verbindtenis vrijwillig is ten uitvoer gebracht na het tijdstip, waarop dezelve, op eene bestaanbare wijze, had kunnen bevestigd of bekrachtigd worden.
De bevestiging, bekrachtiging of vrijwillige nakoming eener verbindtenis, in den vorm en op het tijdstip door de wet vereischt gedaan, wordt gerekend voor eenen afstand der middelen en exceptiën, welke men anders tegen die acte zoude hebben kunnen in het midden brengen; onverminderd nochtans het recht van derden.
B W 1890 B. W 1891.
W 1892.
X.
Art. 180. De verklaring van éénen enkelen getuige, |. R. 173 zonder eenig ander middel van bewijs, verdient in rechten geen geloof.