BIJBEL EN BLIJHEID



Brandende kaarsen"
1 Laat uw licht schijnen
door C. H. Spurgeon
2 Oudejaarsavondbrief
door dr J. H. Gunning J.H.zn
3 Paaschboodschap
door A. K. Straatstna
4 Zoo lk niet bad geloofd....
door L. J. van Leeuwen
5 Vaoantie van het ik?
door A. O. Barkey Wolf
6 De leerschool van het ïyden
door Sören Klerkegaard
7 Laten we bidden....
door A. A. Wildschut
8 De taak der toekomst
een nieuwjaars woord van dr B. Wielenga
9 Btibel en blijheid
door N. Buffinga
10 Heeft ons leven zin?
door prof. dr Joh. de Groot
11 De volheid in Jezus Christus
door dr Cd. Thurneysen



BIJBEL EN BLIJHEID
door Ds N. BUFFINGA
<J. N. VOORHOEVE - DEN HAAG - 1937







Het heeft verwondering gebaard, dat de heidensche Romeinsche schrijvers uit den eersten Christelijker* tijd bijna allen een diep stilzwijgen bewaren over Christus en het jonge Christendom.
Slechts een drietal onder hen maken meiding van Christus en de Christenen. Het zijn drie tijdgenooten van elkander, Tacitus, Plinius de jongere en Suetonius, die bovendien door nauwe banden van vriendschap onderling waren verbonden. Ze leefden ongeveer tusschen 50 en 150 na Chr., waren schrijvers van naam, mannen van hoogen rang en van grooten invloed. Toch blijft het een feit, dat de heidensche Romeinsche schrijvers uit de eerste en het begin der tweede eeuw weinig aandacht hebben geschonken aan een beweging, die het uit- en afgeleefde heidendom der oude wereld den ondergang bezorgde. Het behoeft ons echter niet te verbazen, als we slechts bedenken, dat het bij den aanvang een secte gold, die overal tegen-



gesproken werd, en die niet vele grooten en aanzienlijken, wijzen en edelen onder haar aanhangers telde, maar meestal menschen van geringen stand en kleine middelen. Bovendien, de wereld is niets veranderd. Welke aandacht besteedt de ontkerstende menschheid aan de merkwaardige gebeurtenissen, welke er plaats grijpen in het leven van Christus' strijdende Kerk op aarde? Welke hedendaagsche geschiedschrijvers hebben in hun historiografie een woord gewijd aan de groote en belangrijke wereldzendingsconferenties, welke te Edinburgh en te Jeruzalem werden gehouden? En welke historici zouden er dit jaar aan denken bij de vermelding der feiten uit het historisch gebeuren van 1937 te verhalen, dat het derde eeuwfeest van den Statenbijbel wordt gevierd? En toch is het voor 1937 één der meest beteekenisvolle gebeurtenissen, dat de Statenvertaling een loop van drie eeuwen door ons land volbracht.
In 1637zagdeStatenbijbel of Statenvertaling, van belangrijke kantteekeningen voorzien, bij Paulus Aertzoon van Ravenstein te Leiden het licht. Hij werd State n-Bijbel geheeten, omdat hij op last van de Hoogmogende Heeren der StatenGeneraal tot stand kwam, zij er de kosten van droegen en bij besluit van 29 Juli 1637



de uitgave er van goedkeurden en aanbevalen.
Wie zal bi] benadering zeggen, welken invloed de uitgave van deze vertaling uit den grondtekst in gebeeldhouwd Nederlandsen, heeft uitgeoefend? Onze Statenbijbel is een monument van taal en stijl en aan hem heeft onze schoone, welluidende moedertaal voor een groot deel zijn geestelijken rijkdom en beeldende schoonheid te danken.1) Zelfs een Multatuli, die zijn beruchte „Gebed van een Onwetende" schreef, bewonderde zóózeer de gedegen en gedragen taal van onzen Statenbijbel, dat hij in een voortdurende herlezing van Jesaja's profetieën den stimulans vond van den woordvorm, waarin hij zijn Max Havelaar goot.
Wie zal in staat zijn, den invloed weer te geven, welken onze Statenvertaling heeft geoefend op het godsdienstig en zedelijk leven van ons volk in al zijn lagen, op het gebied van wetenschap en kunst, van opvoeding en onderwijs, van literatuur en cultuur, van jeugdvorming en vereenigingsleven, van socialen zin en barmhartigheids-beoefening, van huisgezin en maatschappij? De beteekenis van de Statenvertaling voor
*) Zie J. Verdam, „Uit de geschiedenis der Nederlandsche taal," blz. 236 v.; Dr J. te Winkel, „Geschiedenis der Nederlandsche taal," blz. 224 v.; Dr N. J. Singels, „Gebrekkige Bijbelkennis," blz. 8 v.



ons volksleven kan niet licht te hoog worden aangeslagen, al zijn er dan ook duizendtallen, die het Boek der boeken niet meer lezen. Toch hebben ook dezen onbewust den invloed er van nog ondergaan, want Op alle terrein van ons volksleven ligt de geschiedenis met den inhoud van den Statenbijbel verweven.
Dat we spreken over den invloed van den Staten bijbel en niet kortweg over dien van den B ij b e 1, vindt zijn oorzaak in 't feit, dat in deze vertaling de Heilige Schrift tot het Protestantsche deel onzer natie is gebracht en zij in dezen vorm op alle gebied van ons volksleven heeft ingewerkt. Waar de Bijbel in de moedertaal komt tot een volk, en dit volk naar zijn profetische, priesterlijke en koninklijke stem luistert, daar doet hij zijn gezegende werking en verandert hij het gelaat des aardrijks. Hij zet de zeden en gebruiken, ja het heele volksleven om, want Gods Woord maakt nieuwe menschen.
Geen ander „heilig" boek is ooit bij machte geweest, zulk een vernieuwende kentering in 't menschenleven te bewerken als de Bijbel.
Men heeft zeven religies met den naam van boekgodsdiensten bestempeld, omdat deze zich gronden op „heilige schrifturen". Het zijn de religies der Chineezen, Indiërs, Boed-



dhisten, Perzen, Mohammedanen, Joden en Christenen.
De Chineezen vereeren als heilig boek de Shu-king; de Indiërs de Veda; de Boeddhisten de Tripitaka; de Perzen de Avesta; de Mohammedanen den Koran; de Joden het Oude Testament en de Christenen den Bijbel. Onder al deze boeken is het slechts de Bijbel, die den zondigen mensch omzet in een gerechtvaardigden, den onheiligen mensch in een geheiligden, als namelijk de Heilige Geest Zijn werking paart aan het Goddelijk Woord, dat levend en krachtig is en scherpsnijdender dan eenig tweesnijdend zwaard, en doorgaat tot de verdeeling der ziel en des geestes en der samenvoegselen en des mergs, en een oordeeler is der gedachten en der overleggingen des harten.
Hoe komt het dat de Bijbel deze omkeerende, vernieuwende kracht bezit? Omdat hij is het Woord van God. Waarom is hij het Woord van God? Omdat hij geïnspireerd, ingegeven is door den Heiligen Geest. En hoe kan i k nu toch weten, dat hij door Gods Geest is ingegeven? Door het getuigenis van den Heiligen Geest in mijn hart. Dit Schriftgeworden Woord Gods is het boek van het goede, het ware en het schoone. Het is het boek van de volmaakte goedheid, van de absolute waarheid en van de veelvervige schoonheid.



Maar de Bijbel is ook het boek van de diepste en rijkste b 1 ij h e i d.
• • •
Oppervlakkig beschouwd zou men kunnen zeggen, dat de Heilige Schrift is het boek van het somberste pessimisme, een boek vol van tranen, van kreunen en zuchten, van weegeroep, van doodsdreiging en stervensangst.
Bij de vaststelling van den Kanon van het Oude Testament waren sommige Joodsche Schriftgeleerden tegen de opneming van het boek Prediker wegens zijn vertwijfelenden kijk op het leven en zijn door en door pessimistische stemming. Eén der profetische geschriften draagt tot opschrift: Klaagliederen. Zelfs het Lied der liederen heeft in zijn grondtoon een donkere kleur. Op één der eerste bladzijden van den Bijbel vallen reeds de tranen en ze drogen niet meer op al de volgende pagina's. Vooral de Psalmisten doen ons hooren, dat er tranenstroomen uit hun oogen vlieten en ze schamen zich niet, het openlijk te bekennen. David belijdt:
„Ik doe mijn bed den ganschen nacht zwemmen; ik doornat mijn bedstede met tranen." „Mijn tranen zijn mij tot spijs dag en nacht." Asaf kermt tot den Herder Israëls over zijn bezochte volk:



„Gij spijst hen met tranenbrood, en drenkt hen met tranen uit een drieling." Een overstelpte van leed, als hij zijn klacht uitstort voor het aangezicht des Heeren, weeklaagt in zijn gebed des verdrukten: „Ik vermeng mijn drank met tranen." Toen de Prediker aanzag al de onderdrukkingen, die onder de zon geschieden, riep hij uit: „Er waren de tranen der verdrukten en van hen, die geen trooster hadden." Jeremia wordt aangegrepen door zóó bittere zielesmart om het droeve lot van zijn volk, dat hij opmerkt: „Mijn oogen zullen van tranen nederdalen nacht en dag, en niet ophouden." Ja, in zijn Klaagliederen zegt hij: „Mijn oogen zijn verteerd door tranen." Hij wekt Sions dochter op, in den grooten nood tot God te roepen onder overvloedig geween: „Laat dag en nacht tranen afvlieten als een beek, geef uzelf geen rust, uw oogappel houde niet op."
In het Nieuwe Testament wordt ons een vrouwenfiguur geteekend, die Jezus' voeten nat maakt met haar tranen. Paulus getuigt tegenover de ouderlingen van Efeze's gemeente, die hij te Miléte bij zich ontbiedt, dat bij den Heere gediend heeft onder vele tranen, en dat hij drie jaren lang, nacht en dag, niet opgehouden heeft een ieder met tranen te vermanen. Aan de Korinthiërs meldt hij, dat hij hun met vele tranen geschreven heeft.



Maar wat alles zegt: van den oppersten Herder onzer zielen en den oversten Leidsman van ons geloof heet het, dat Hij in de dagen Zijns vleesches gebeden en smeekingen geofferd heeft met sterk geroep en tranen tot Hem, Die Hem uit den dood verlossen kon.
Het kreunen en het zuchten klinkt door van blad naar blad in ons heilig Boek. Paulus' geoefend oor heeft drieërlei zuchten opgevangen: het zuchten van het gansche schepsel, dat er met sterk verlangen naar haakt vrijgemaakt te worden van de dienstbaarheid der verderfenis tot de vrijheid der heerlijkheid der kinderen Gods; het zuchten van de geloovigen, die de aanneming tot kinderen verwachten, namelijk de verlossing van hun lichaam; terwijl hun zuchten gesteund wordt door den Heiligen Geest, Die met onuitsprekelijke zuchtingen voor hen bidt en mede verlangt naar den dag van Christus' en van hun glorificatie. Het lokkende Evangelie-geroep wordt telkens doorscheurd met het wee, wee, weel De sombere doodsdreiging grijnst u uit tallooze teksten tegen: „Ten dage als gij daarvan eet, zult gij den dood sterven." „De bezoldiging der zonde is de dood." En deze zwarte gezant wordt door een anderen wreeden bode vergezeld, den vloek. „Vervloekt is een iegelijk, die niet blijft in al het-



geen geschreven staat in het boek der wet, om dat te doen."
Van stervensgesteun en doodsgerucht zijn alle Bijbelboeken doortrokken. En bijna aan het slot vinden wij op 't heilig blad nog deze beangstigende dreiging geschreven: „Ik betuig aan een ieder, die hoort de woorden der profetie van dit boek: Indien iemand er aan toedoet. God zal op hem leggen de plagen, die in dit boek geschreven zijn. En indien iemand afdoet van de woorden des boeks dezer profetie. God zal zijn deel afdoen van den boom des levens, en uit de heilige stad, die beschreven zijn in dit boek."
Moeten we dan niet tot de conclusie komen, dat de Bijbel is een vreugdeloos boek, een elegie1) op het hopelooze pessimisme? We ontkennen niet, dat de doffe toon der smart op al zijn bladzijden ruischt. Maar dat komt hierdoor, dat hij het boek is der realiteit. Hij omweeft niet de doodsbaar met kleurige bloemen en dekt 't graf niet toe met groene kransen. Hij laat ons de naakte werkelijkheid zien.
Hij predikt ons met klare stem: „Roept! En hij zegt: Wat zal ik roepen? Alle vleesch is gras, en al zijn goedertierenheid als een bloem des velds. Het gras verdort, de bloem
*) Een lyrische dichtsoort, waarin de aangename herinnering van hetgeen men vroeger bezat afwisselt met treurigheid om het verliet er van.



▼alt af, als de Geest des Heeren daarin blaast,voorwaar het volk is gras." Maar als vroolijk klokgebeier, dat feestelijk als bruiloftsklank over de stervende aarde golft, klinkt de vreugdeboodschap: „Troost, troost Mijn volk, zal uw God zeggen. Spreekt naar het hart van Jeruzalem, en roept haar toe, dat haar strijd vervuld is, dat haar ongerechtigheid verzoend is, dat zij van de hand des Heeren dubbel ontvangen heeft voor al haar zonden."
Wie in den Bijbel de verlossingstijding voor den nood zijner zonde gevonden heeft, die kent geen ander boek zoo vol zingende blijheid als dit. Het schriftgeworden Woord is het wonderwerk, waarin de Goddelijke en de menschelijke Auteur zóó samenstemmen, dat over al het kreunend zuchten van het steunend schepsel de zonnelach Gods ligt gespreid. Op elke bladzijde vinden we den mensch met zijn pijnigenden nood, maar tevens God met het blijde aanbod Zijner verlossing. De jubel van den Bijbel, die al het kermen van het gevallen en zondig creatuur overstemt, is Christus, het vleeschgeworden Woord. „Om het beeld van Christus ons ten voeten uit als voor de oogen te schilderen, daartoe is noodig, dat ook de menschelijke zonde en de satanische leugen in al haar gruwel geteekend wordt. Op de schilderij is



de schaduw noodig, om het licht te helderder te doen uitkomen." 1)
Christus is het licht, het leven, de vreugde, de blijdschap. De zonde is de duisternis, de dood, de droefheid, de smart. Nu meldt ons de Schrift, dat Christus in deze wereld gekomen is om de zonde te niet te doen in Zijn vleesch en zoo verdrijft Hij de duisternis door Zijn licht, den dood door Zijn leven, de droefheid en de smart door Zijn tintelende blijdschap en vreugde. Dit begrijpt alleen de verloste zondaar. Daarom kan ook hij alleen den Bijbel waardeeren als het boek van juichende blijheid. Wat drukt ons op aarde altijd zoo neer, wat beneemt ons de sprankelende levensvreugde? De zonde in haar veelvormige gestalte I Wie heeft er in het diepst zijner ziel ooit vrede mee? Wie kent bij het bedrijven er van geen innerlijke verscheuring? Wie gevoelt zich door haar koestering niet in zijn geweten verontrust?
Jacht naar geld en goed maakt al hongeriger en dorstiger, onverzadigbaar; hunkering naar eer en roem zet het egoïsme aan en vertrapt de wet der liefde tot God en tot den naaste,- voeding van onreine begeerte, prikkeling van hartstocht en zinnelijk genot wekt het gevoel van walging op en laat na de volvoering een bitteren nasmaak achter. Leugen
*) Dr H. Bavinck, Gereformeerde Dogmatiek, 2e druk. Deel I, blz. 470.



vergiftigt de gemoedsrust, drift en opvliegendheid geven bi] herwonnen kalmte een droeve herinnering, oneerlijkheid in handel en wandel roept innerlijke ontevredenheid op. Wie kent vrede, als hij in onmin met een ander leeft, als hij niet vergevensgezind is tegenover zijn schuldenaar, als hij nijd en wrok, haat en wraak koestert, als hij de zon laat opgaan over zijn toorn, als hij den behoeftige afwijst en geen mededoogen heeft met den ellendige, als hij weduw en wees benadeelt en de onschuld vertreedt? Wie houdt geen droeve nagedachtenis aan de zonde, die hij niet beleed en die hij niet poogde weer goed te maken? Wie is voldaan over zijn werk, zijn ijver, zijn humeur, zijn gedrag?
Ieder oogenblik prikt de wrangheid van de zonde ons van binnen. Zonde doet pijn. Ze veroorzaakt hevige naweeën. Ze voert, als we haar eerlijk in de oogen zien, tot zelfverachting. Na het „feest" der zonde gaan de lampen uit en is het nacht en de zondaar tast hulpbehoevend rond in 't donker en geen hand is er, die hem steunt en leidt. Zonde breekt af de gemeenschap met God en maakt hem, die haar doet, tot een zwerver op Gods wereldrond, tot een schipbreukeling op de levenszee, tot een misdadiger, die rondloopt met Gods vloek beladen, tot een paria op 't wijde wereldvlak.



Het is, zooals de profeet het zegt: „Wij wachten op het licht, maar ziet, er is duisternis, op een grooten glans, maar wij wandelen in donkerheden. Wij tasten naar den wand. gelijk de blinden, en, gelijk die geen oogen hebben, tasten wij; wij stooten ons op den middag, als in de schemering, wij zijn in woeste plaatsen, gelijk de dooden."
Maar Iaat het licht van Christus ons nu tegenstralen van het Evangelieblad en laat de Morgenster opgaan in onze harten, — we zingen terstond met Israëls ouden zanger: In Uw licht zien wij het licht, of met den dichter uit de vorige eeuwx):
O zilv'ren straal van morgenlicht. Waar alle starren voor verbleeken. Als gij ter kimme door komt breken. Ontvlucht de nacht voor uw gezicht En juichend groeten berg en dalen. Uw stralen.
O zuiv're straal van 's Heeren Woord, Die d'aardsche wijsheid doet verbleeken. Als gij in 't harte door komt breken. Drijft gij den nacht der zonde voort. En aard' en hemel brengen eere. Den Heerel
Er is inderdaad geen blijer mensch op aarde dan hij, die weet, dat zijn zonden hem vergeven zijn door Christus' bloed. Dat die schuldvergeving mogelijk is, vertelt ons de
*) Dr P. J. Heye.



Bijbel. Hij brengt ons het Evangelie, de blijde boodschap. En daarom is hij het blijste boek ter wereld. Wie het openslaat en het heilbegeerig leest met hongerig en dorstig hart, blijft niet ongetroost, en hoe ook terneergeslagen door schuldbewustzijn, hij komt tot de vreugde des heils.
Van Christus' zoenbloed gaat een pijnstillende werking uit. De zonde, die het menschenhart zoo zeer doet, wordt er door weggenomen. En dat brengt een onbeschrijfelijke blijdschap aan.
Bovendien wordt, in den verlosten zondaar de begeerte en de kracht geboren om tegen de zonde te strijden en in nieuwigheid des levens te wandelen. Elke zegepraal op de zonde brengt ook een diepe, rijke vreugde mee. Men gevoelt zich nooit gelukkiger, vrediger en opgewekter dan wanneer men de zonde weerstond en door Christus' opstandingskracht de overwinning behaalde. Jezus zegt: „Mijn juk is zacht en Mijn last is licht." Warer woord is er niet. Hij zegt 't zelfde ook in dezen vorm: „Mijn geboden zijn niet zwaar."
Het juk der zonde is hard en de last der zonde is zwaar. En de geboden der zonde zijn nederdrukkend, ondragelijk. Voortleven in een gevoel van beleedigd zijn, van wrok, van toorn, van leugenachtigheid.



▼an eerzucht, van gouddorst, van stijving van het ik, dèt is hard en zwaar. Maar wie aangedaan onrecht vergeeft, 't bedreven kwaad weer tracht goed te maken, uit de waarheid leeft, tegen zijn egoïsme strijdt, zichzelf verloochent, kortom zijn oude, booze natuur kruisigt en doodt, die komt tot een innerlijke verruiming, die hem los maakt van knellende banden en hem in de vrijheid stelt.
„De werken des vleesches nu zijn openbaar, welke zijn: hoererij, onreinheid, losbandigheid, afgoderij, tooverij, vijandschappen, twist, afgunst, toornigheden, zelfzuchtigheden, tweedrachtigheden, partijschappen, nijd, dronkenschappen, brasserijen, en dingen aan deze gelijk," en wie ze doen, zijn dienstknechten, slaven der zonde. „De vrucht des Geestes echter is liefde, b 1 ij d s c h a p, vrede, lankmoedigheid, vriendelijkheid, goedheid, trouw, zachtmoedigheid, zelfbeheersching." Wie zich hierin oefent, gevoelt zich als een vrijgelatene.
„Een iegelijk, die de zonde doet, is een dienstknecht der zonde. En de dienstknecht blijft niet eeuwig in het huis, de zoon blijft er eeuwig. Indien dan de Zoon u zal vrijgemaakt hebben, zoo zult gij waarlijk vrij zijn." Vrijheid is blijheid.
Daarom nu is de Bijbel, die den gevangenen vrijheid predikt en den gebondenen opening



der gevangenis, het eenige Boek der waarachtige blijheid.
Naast de klaagtonen over de zonde en haar smartelijke, droeve gevolgen hoort ge in de Schrift dan ook steeds de schallende gezangen der vrijheid en der blijheid. Israël is genoemd het volk van „het zingende hart." Dit volk móest zingen, omdat het was 't verloste volk. Zijn blijdschap daarover moest het uitjubelen. Het kon niet zwijgen. Bij elke gelegenheid ruischten de zangen van Israëls dichters door het land. En deze liederen zijn vol van het Halleluja, looft den Heere! Alle schepselen, de onbezielde en de bezielde, worden tot de lofverheffing van Israëls Bondsgod opgeroepen. Ps. 148 is daarvan een klassiek voorbeeld. „Gelijk de muziek-directeur alle stemmen van het koor: sopraan, alt, tenor en bas, de afzonderlijke stemmen der solisten, de geluiden van de begeleidende orkestrale muziek: viool, violoncel, bazuin, fluit, harp, hobo, trom, triangel en orgel, oproept en saamvoegt tot een harmonisch geheel, — zoo vereenigt deze vrome, staande op het hoogtepunt van de extase zijner Godsvereering, al wat creatuurlijk leeft in één Halleluja voor het aangezicht van God." In het oude Testament wordt gezongen, maar evengoed in het Nieuwe. Op den drempel er
i) Dr B. Wielenga, ..De Bijbel als Boek van Schoonheid," blz. 321.



van hooren wij de gezegende onder de vrouwen, Maria, de moedermaagd, maar ook den grijzen priester Zacharias en zijn bedaagde vrouw Elizabeth in hooge jubeltonen losbreken. Straks, als het Licht der heidenen en Israëls Vertroosting geboren is, wordt de oude tempelprofeet Simeon zelf tot een lied, en de hoogbejaarde profetes Anna tot een Evangeliepredikster. Bijna stervend kunnen zij een lofpsalm zingen; niet met een klaagzang op de lippen, maar jubelend gaan zij de doodsvallei in.
Paulus, die het zuchten hoort van al het schepsel, van de kinderen Gods en van den Heiligen Geest, laat al dit steunen overstemmen door zijn lied. Zelfs heeft hij dat drieërlei zuchten in Rom. 8 ingevat in de omlijsting van een zingend begin en triumfeerend slot.
Want hij opent dat wonderrijke hoofdstuk 8 uit zijn brief aan de Romeinen met den triumf antelij ken inzet: „Zoo is er dan nu geen verdoemenis voor hen, die in Christus Jezus zijn," en hij besluit het met de krachtige verklaring, dat niets of niemand „ons zal kunnen scheiden van de liefde Gods, welke is in Christus Jezus, onzen Heere." Het preludium: „Geen verdoemenis" voorspelt reeds bij voorbaat zulk een blij slotaccoord:„Geen scheiding."
Staat deze geloofsheld nu bij de eindstreep, dan zucht hij niet, maar zingt hij vrij en blij:



Ik heb den goeden strijd gestreden,
ik heb den loop geëindigd,
ik heb het geloof behouden;
nu is voor mij weggelegd
de krans der gerechtigheid,
dien de Heere, de rechtvaardige Rechter,
mij geven zal in dien dag,
en niet alleen mij,
maar ook allen,
die Zijn verschijning hebben liefgehad.
Petrus, die eens zóó bang was voor den dood, dat hij liever zijn Meester verloochende dan zich met Hem in levensgevaar te begeven, leeft later onbevreesd uit het opstandingsleven, dat uit Christus' graf opbloeit. Dan slaat hij de toetsen van zijn zieleorgel aan en doet hij de zuiverste tonen en de schoonste accoorden hooren over de onverderfelijke en onbevlekkelijke en onverwelkelijke erfenis, die in de hemelen bewaard wordt voor hem en al de geloovigen. Dan zingt hij „als een troubadour der hoop, toevend voor de vensters van Gods paleis." !)
Johannes, de apostel der liefde, houdt natuurlijk zijn lofzang op de liefde van God. In heilige verrukking roept hij uit: „Ziet, hoe groote liefde ons de Vader gegeven heeft, namelijk dat wij kinderen Gods genaamd zouden worden." Door het veelvuldig gebruik van dit woord, grijpt de diepste ontroering ons daarbij misschien niet meer aan.
*) „De Bijbel als Boek van Schoonheid," blz. 207.



Maar 't moest ons, zal 't goed wezen, daarbij zoo gaan als dien jongen, bekeerden Kaffer, die den vromen zendeling Robert Moffat bijstond in de vertaling van den eersten brief van Johannes en, toegekomen aan het eerste vers van hoofdstuk drie, deze woorden met de grootste verbazing aanstaarde en uitriep: „Neen, massa, dat is te veel. Laat mij niet schrijven: „Ziet, hoe groote liefde ons de Vader gegeven heeft, namelijk dat wij kinderen Gods genaamd zouden worden, maar: dat wij Zijn voeten kussen mogen." De gedachte aan het kin d-v a n-G o d-z ij n overweldigde hem; het was hem te groot. Deze jong-bekeerde voelde nog volkomen zuiver aan de overstelpende, bevende vreugde, welke het kindschap Gods medebrengt. Ook Johannes was daarover verrukt. Ge kunt u hem voorstellen in zijn wachtenden ouderdom. Hij staat daar niet voor ons als een gedésillusioneerde, die niets meer van het leven verwacht. Hij verwacht er alles van, want met eiken dag brengt het hem nader bij de glorie van het aanschouwen. Vreugde spreekt uit zijn oog, verrukking gloeit er op zijn gerimpeld gelaat, ziel en lichaam zijn vervuld met tintelende blijdschap. Zijn oogen zingen, omdat ze den Zaligmaker hebben gezien; zijn ooren zingen, omdat ze Hem hebben gehoord; zijn handen zingen, omdat ze Hem hebben getast;



zijn hart zingt, omdat het van Hem is vervuld.
Hij genoot het voorrecht, dat hij reeds vóór zijn sterven met lichamelijk oog den Heiland had aanschouwd en met Hem had verkeerd, maar ook het voorrecht, dat hij reeds op aarde onder open hemel had gestaan en had mogen inblikken in Gods Paleis. Hij wandelde niet alleen door gelooven, maar ook door aanschouwen. En als aan het einde der baan zich voor zijn verbaasd gezicht de wereldhistorie ontrolt en zijn ooren dreunen van sterke donderslagen en oordeelen, wat is dan de slot-conclusie van Christus' Kerk? Is ze dan de vreugdelooze en de bedrogene, die zich met beloften had gepaaid, welke niet in vervulling overgingen? Neen, dan zingt ze juichend, triumfeerend, gloriëerend: „Laat ons blijde zijn en vreugde b e d r ij v e n, en Hem de heerlijkheid geven; want de bruiloft des Lams is gekomen, en Zijn vrouw heeft zichzelf bereid." „De geschiedenis van het menschelijk geslacht begon met een bruiloft; zij eindigt ook met een bruiloft, met de bruiloft van Christus en Zijn Gemeente, van den Heer uit den hemel en de Bruid van de aarde." l) Dat leert ons de Bijbel; hij houdt dus in de boodschap der vreugde. Voorwien het Evangelie, de blijde boodschap, is een
*) Dr H. Bavinck, „Het Christelijk Huisgezin," blz. 222.



kracht Gods tot zaligheid, die leest den Bijbel als het Boek der grootste blijdschap. Het is vol van het verrukt gezang der verlosten. Ook de engelen zingen er in. Reeds vóór de menschen zongen zij hun God ter eer. „Toen de morgensterren te zamen vroolijk zongen en de kinderen Gods juichten." Dat was bij 't begin der schepping. Nog schooner en voller was hun lied, toen de aristocratie des hemels haar oratorium gaf voor 't proletariaat der aarde en zij in. den nacht, schooner dan de dagen, als met zilveren kelen ongehoorde hallels deden klinken boven een gevloekte wereld. Dit was bij het begin der herschepping. Toen heeft het koor der serafijnen den toon ingezet van het lied, dat nooit meer sterft. Bij de voleindiging der wereld jubelen de troongeesten óók, want Johannes hoorde als een groote stem eener groote schare: „Halleluja! de zaligheid en de heerlijkheid en de eer en de kracht zij den Heere, onzen God." Zoo loopt het werelddrama uit op den samenzang van engel en mensch, tot lof en prijs van God en van het Lam.
Jezus, Jezus I Uw Naam zij d' eer.
Want Gij zijt der menschen en engelen Heer!
Het Boek, dat deze uitkomst predikt, is zonder twijfel het Boek der hoogste blijheid, en der rijkste vreugde. Overal wordt de verloste zondaar in het Boek



der boeken dan ook opgewekt tot blijdschap en blijde-zijn, tot vreugde en verheuging, tot lofgezang en snarenspel. De Heere Jezus zegt tot Zijn discipelen, dat het hun tot een oorzaak van vreugde mag zijn, als de menschen hen smaden en vervolgen en liegende alle kwaad tegen hen spreken, om Zijnentwil: „Verblijdt en verheugt u, want uw loon is groot in de hemelen I"
Paulus schrijft niet alleen zijn hooglied der liefde, maar ook zijn brief der blijdschap, namelijk zijn brief aan de Filippensen, waarvan het thema is: „Verblijdt u in den Heere te allen tijde; wederom zeg ik: verblijdt ul" Joël roept uit: „Gij kinderen van Sionl verheugt u en zijt blijde in den Heere uw God!" De psalmisten worden het niet moede 't rechtvaardig volk tot vreugde in hun God aan te drijven.
„Gij rechtvaardigen) zingt vroolijk in den Heere; lof betaamt den oprechten. Looft den Heere met de harp; psalmzingt Hem met de luit en het tiensnarig instrument. Zingt Hem een nieuw lied; speelt wel met vroolijk geschal."
„Gij rechtvaardigen! verblijdt u in den Heere, en spreekt lof ter gedachtenis Zijner heiligheid."
„Laat verblijd zijn allen, die op U betrouwen, tot in eeuwigheid; laat hen juichen, omdat



Gij hen overdekt, en laat in U van vreugde opspringen, die Uw Naam liefhebben." „De rechtvaardigen zullen zich verblijden, zij zullen van vreugde opspringen voor Gods aangezicht, en van blijdschap vroolijk zijn. Zingt Gode, psalmzingt Zijn Naam." „Roemt u in den Naam Zijner heiligheid; het hart dergenen, die den Heere zoeken, verblijde zich."
„Dat Israël zich verblijde in Dengene, Die hem gemaakt heeft; dat de kinderen Slons zich verheugen over hun Koning. Dat zij Zijn Naam loven op de fluit; dat zij Hem psalmzingen op den trommel en de harp." „Verblijdt u in den Heere, en verheugt u, gij rechtvaardigen) en zingt vroolijk, alle gij oprechten van hart!"
Alles is daar in Israël vreugde bij de kinderen van Korach, die, aangevoerd door hun dirigent. God loven „met het geklank der bazuin, met de luit en met de harp, met den trommel en de fluit, met snarenspel en orgel, met cimbalen van vreugdegeluid," begeleidend en aanvurend „de stem van vreugdegezang en lof, onder de feesthoudende menigte."
Ja, de Bijbel is het Boek der vreugde voor... de verloste kinderen Gods. Hij begint met een tuin, waarin het scheppingslied ter eere van den Maker ruischt, waarbij de mensch de vóórzanger is; hij eindigt met een stad, waarin de herschapen creatuur op hooge



tonen zingt het nieuwe lied en de verloste zondaar de opperzangmeester is. In beide, in tuin en in stad, is God alles en in allen. Tusschen beide in ligt de verloren wereld, waaruit het geween der zonde opstijgt, maar waaruit tevens de verlossingsliederen opklinken.
We hooren verlosten zingen i n den Bijbel. We hooren ook verlosten zingen over den Bijbel, omdat ze in hem alles vonden, wat ze tot hun zaligheid van noode hadden, namelijk den Christus.
Daarom zingt Augustinus in zijn „Belijdenissen": „Er is een vreugde, die niet wordt gegeven aan de goddeloozen, maar aan hen, die U, o Heere, eeren zonder loon te verlangen, wier vreugde Gijzelf zijt. En dat is het gelukkige leven: zich te verheugen over U, om U; dat is het en geen ander." Waaruit is die vreugde hem toegekomen? Uit de Heilige Schrift, welke hij eerst verachtte wegens den stijl. „Ik was niet van die gestalte om in haar binnen te treden of mijn
hoofd tot haar ingang te buigen Zij
scheen bij Cicero's waarde gering. Haar zienswijze weerstond aan mijn opgeblazenheid, en mijn scherpzinnigheid drong niet in haar binnenste." x)
Maar toen hij in den angst om zijner zonde
*) „Aurelius Augustinus' Belijdenissen," vertaald door Mr Frans Erens, blz. 47.



wil den tuin van de woning, waar hij te Milaan verblijf hield, invluchtte om maar alleen te zijn, en hij uit het naburige huis een stem van een jongen of een meisje (hij wist het niet van wie) hoorde, zeggende in zang en dikwijls herhalende: „Neem, lees, neem, lees!" toen ging hij terug en sloeg den Bijbel open en las: „Laat ons als in den dag eerlijk wandelen; niet in brasserijen en dronkenschappen, niet in slaapkameren en ontuchtigheden, niet in twist en nijdigheid; maar doet aan den Heere Jezus Christus, en verzorgt het vleesch niet tot begeerlijkheden." Een sombere, trieste boodschap? Augustinus zegt zelf: „Ik wilde niet verder lezen, het was niet noodig. Dadelijk bij het einde dezer woorden werd er als het ware een licht van veiligheid in mijn hart gegoten en alle duisternissen van den twijfel vlogen heen. Toen legde ik mijn vinger of ik weet niet welk ander teeken er tusschen, deed het boek dicht en met kalm gelaat reeds verhaalde ik het gebeurde aan Alypius.1) Ik wist niet, wat in hem omging, maar hij deed dit: Hij vroeg te zien, wat ik had gelezen. Ik toonde het hem. En hij keek ook verder. Er volgde namelijk: „Onthaalt vriendelijk den zwakke in 't geloof." Dit betrok hij op zich en hij zeide mij dat. Deze vermaning versterkte hem, en zonder eenig rumoerig dralen voegde hij
*) Augustinus' vriend.



zich bij mijn wil en besluit, dat zoozeer met zijn karakter overeenkwam en waardoor hij mij reeds vroeger in een betere richting veel en ver vooruit was. Van daar gingen wij tot mijn moeder, en zeiden het haar. Zij was zeer blij. Wij verhalen, hoe het gebeurd is: zij is buiten zichzelf van vreugde en triomfeert; en zij zegende U, Die machtig zijt te doen boven dat, wat wij vragen en boven ons begrip, omdat zij zag, dat door U zoo veel meer was verleend, dan zij in haar ellende en weenend geklaag U gewoon was ai te smeeken." x) Drie blijde menschen.
En de engelen in den hemel verheugden zich mede over twee zondaren, die zich bekeerden.
Den 24sten Februari hoorde Franciscus van Assisi een preek over het Evangeliewoord: „Gaat heen, predikt en zegt: het Koninkrijk der hemelen is nabij gekomen. Geneest de kranken; reinigt de melaatschen; wekt de dooden op; werpt de duivelen uit. Gij hebt het om niet ontvangen, geeft het om niet." Hij vat dit woord op als persoonlijk tot hem gesproken. En terstond is hij gereed: hl] trekt zijn schoenen van zijn voeten, werpt zijn stok weg, vraagt ergens een grof kleed, waarop hij een kruis teekent en trekt er op uit.
1) Augustinus' Belijdenissen, blz. 185—188.



Clara, een gravin van Assisi, volgt hem na. Ze verzorgen de melaatschen en de ellendigen.
En al hebben ze vaak geen brood om hun honger te stillen, ze klagen niet: in hun harten zong zuiver de Evangelische vreugde om de pijn van hun Heer.1) Geeft men acht op de groote figuren van de Kerkgeschiedenis, dan komt men telkens bij den Bijbel uit en ontmoet men dit boek onophoudelijk als het boek der menschheid. Tot op heden werd elke vooruitgang in de geschiedenis van het Christendom door een nieuw verstaan van den Bijbel bepaald. In hoe veler levensgeschiedenis was de Bijbel van allesbeheerschende beteekenis!2) Dat was hij in het leven van Augustinus en van Franciscus, maar ook in dat van de groote Hervormers.
Calvijn getuigt er van in zijn Institutie, dat geen menschelijk boek in staat is ons zoo in verrukking te brengen als de Heilige Schrift: „Van de menschelijke geschriften, hoe kunstig ze ook gepolijst zijn, heeft geen enkel het vermogen om ons op gelijke wijze aan te grijpen. Lees Demosthenes of Cicero, lees Plato, Aristoteles, of anderen, wie ge maar wilt van die soort: zij zullen u, ik erken het, buitengewoon aantrekken, genot verschaf-
*) Zie.- A. G. Wolf, „St Franciscus van Assisi."
■) Zie: Dr M. van Ehijn: Handboek voor Bijbelstudie
blz. 8.



fen, roeren, meesleuren; maar indien gij u van hen wendt tot de lezing der Heilige Schrift, dan zal deze, of ge wilt of niet, u zóó levendig aangrijpen, zóó in uw hart doordringen, zóó in uw merg zich zetelen, dat, vergeleken bij de uitwerking van dat gevoel, de kracht van die redenaars en wijsgeeren schier verdwijnt." x)
Voor Luther ging het licht en de vreugde in zijn leven definitief op, toen hij Rom. 1 : 17 begreep, en hoe heeft de Hervormer ook overigens het allerbeste, dat hij bezat, aan den Bijbel te danken gehad, zegt Dr Van Rhijn. Zelf getuigt Luther: „Er is geen boom in dit bosch, of ik heb er tegen aan geslagen en er een paar appels of peren van geschud of geplukt."
Naar aanleiding van Filipp. 4 : 4 schrijft hij ln zijn markante taal:
„Lieve broeders! Verheugt u in den Heere altijd! De Kerk is een volk, dat zich altijd verheugt en brandende is van voortdurende vreugde; niet vanwege de rijkdommen of de begeerlijkheden der wereld; maar het fundament der vreugde is de Heer Zelf. Daarom herhaalt Paulus hier: verblijdt u. Waarom? De Heere is nabij. Deze blijdschap is niet die walgelijke blijdschap der wereld, welke gelijk staat aan die der varkens, die zich in draf
x) „Institutie," Eerste Boek, Hfdst. VIII, § 1. Vertaling van Dr A. Sizoo.



en drek verblijden. Maar wederom: verblijdt u, omdat gij een goedgunstigen God hebt. „Gij weet, in welke verhouding gij tot God staat. Laag is de vreugde over zilver en goud; want een gierigaard heeft slechts lust der oogenl De zoodanige kan niet spreken: ja, ik weet, dat ik een genadigen God heb; maar slechts „ach en wee" roepen. Reeds wanneer hij zijn geld ziet, kan hij niet meer vroolijk zijn. Maar de Christenen zijn een zalig volk; zij kunnen zich van harte verblijden en roemen, fier zijn, dansen en springen van blijdschap. Het is Gode welbehaaglijk en doet onze harten goed, als wij trotsch zijn op onzen God, met opgericht hoofd voorttreden en vroolijk zijn. Wat zou bij deze vreugde opwegen, dat mijn God en Heer mij met alle engelen vrienden gemaakt heeft; ja, met hemel en aarde, ja, zelfs met mijn lieven God en Vader in den hemel. „Zoo hebben wij dus slechts te huppelen en vroolijk te zijn; ons leven moest niets anders zijn dan één groot Halleluja; gelijk het dan ook trouwens is. Het leven der wereld is slechts „ach en wee;" maar de Christenheid draagt den naam „Halleluja"; want zij heeft een genadigen God; en Hij heet: Immanuél, God met ons; Hij is eeuwig bij ons en heeft gesproken: gelooft in Mij, zoo zal u de zonde vergeven zijn; dan kan de dood u niet schaden; gij zult een erfgenaam zijn van het Koninkrijk der hemelen! Wij moeten



vroolijk zijn. God loven en danken, want wij hebben de volheid en al het goed is het onze. De vreugde der wereld — heden prijkt en blinkt zij; morgen is zij vergaan. Maar hier is zelfs een dienstknecht rijker dan koning of keizer, want zij hebben den Heer aller heeren ten eigendom Daarom zegt Paulus hier: verblijdt u; want gij hebt groote goederen, gij zijt rijk, gij hebt den Heere, Die u niet verlaten zal, maar bij u blijven tot in eeuwigheid. Ziet, dat is nu de Christen; daarom huppelt hij van vreugde, en looft en dankt; doet zijn werk getrouw, dient der wereld met wat hij heeft en doet niemand onrecht." x)
Bunyan, de schrijver van het edele boekske, dat hem onsterfelijk heeft gemaakt, heeft, al is hij ook gebleven de Christelijke vechtgeneraal, zooals Dr Gunning zegt, toch ook genoten van den vrede, dien Christus schenkt, en van de b 1 ij d s c h a p, die het hart Zijner belijders vervullen kan. „Deze krachtige, mannelijke geest is een troubadour, een zanger van de minne Christi. Hij kan daarin met Franciscus van Assisi op één lijn gesteld worden. Al zijn beelden, woorden, uiteenzettingen der waarheid, alles wat hij denkt en dicht, is met de warmte van een gloeiend liefdevuur geschreven. Als hij bij
*) Dr Martinus Luther, „Veertig Leerredenen," vertaald door P. F. Lodewijks, blz. 34, 35.



het huis van zijn Heiland is aangekomen, valt de last van zijn schouders en zingt hij jubelend: „Hij heeft mij rust gegeven door Zijn smarten en leven door Zijn dood." Dan staat hij daar bewonderend bij dien kruispaal, peinzende over zoo groot een ontferming,' terwijl de tranen hem langs de wangen stroomen. Dan springt hij driemaal op van vreugde en gaat zwijgende zijn weg verder." x)
Al die zingende blijdschap en trillende vreugde heeft hij in den Bijbel gevonden. Als hij in het land Beülah (d.i. de getrouwde, ontleend aan Jes. 62 : 4.) is aangekomen, dan smaakt hij reeds een geluk, dat het hemelsche nabij komt. Gods Woord is hem de juichende boodschap zijner verlossing en in dat Woord is de ééne Naam Christus hem het één en het al, zoodat hij in „genade overvloeiende" zijn zielejubel aldus uitzegt: Ik dacht Christusl Christusl Er was niets anders dan Christus voor mijn oogenl O Christus! O Christus! O Christus! Mijn Heer en mijn Zaligmaker! O Christus! O Christusl"
Wie 't boekje „De navolging van Christus" van Thomas è Kempis leest, merkt, dat de Heilige Schrift zijn Leermeester is. Hij heeft den inhoud van den Bijbel ingedronken met zijn heele wezen. Hij is tweemaal geboren op
2, Dr J: H.\ Gunning J Hz.. „Blikken in Bunyans Pelgrimsreize," blz. 160. «"yans rei-



aarde, zegt een schrijver, voor 't eerst uit zijn moeder en toen uit de Heilige Schrift. Zelf belijdt hij:
„Ziehier: mijn God en mijn al! Wat wil ik meer; en wat kan ik gelukkigers wenschen? „O, 't is een zoet en liefelijk woord; maar vóór hem, diehetWoordbemint, niet de wereld en wat in de wereld is. x) „Mijn God en mijn al! „Dat is genoeg gezegd, voor wie het beseft; ën het dikwijls te herhalen is een genot voor wie bemint.
„Want zijt Gij nabij, dan is alles genoeglijk; zijt Gij echter verre van mij, dan wekt alles weerzin.
„Gij geeft een rustig hart en grooten vrede en feestvreugde.
„Gij doet over alles gunstig oordeelen en U in alles prijzen; en zonder U kan niets langen tijd behagen; maar zal iets welkom zijn en den smaak voldoen, dan moet Uw genade er bij komen en de specerij Uwer wijsheid het kruiden." 2)
De eenzame van Port-Royal, de Christendenker, Blaise Pascal, ontwikkelt in zijn „Gedachten" de stelling, dat alleen de Bijbel het boek der waarheid is, omdat zijn voorspellingen tot vervulling kwamen. En dan roept hij in zalige verrukking uit:
*) Zie: 1 Joh. 2 : 15.
«) Thomas a Kempis. „De navolging van Christus.



„Nu strek ik de armen uit naar mijn Verlosser, Die, na vierduizend jaren voorzegd te zijn, voor mij in den tijd op aarde is komen sterven, en dat onder alle omstandigheden, die voorzegd zijn; door Zijn genade wacht ik in vrede den dood af, in de hoop eeuwig met Hem vereenigd te zullen zijn; en toch leef ik met b 1 ij d s c h a p, 't zij in 't bezit van het goed, dat het Hem belieft mij te geven, 't zij in het leed, dat Hij mij te mijnen nutte zendt en dat Hij mij door Zijn voorbeeld te dulden geleerd heeft." *)
Het is bekend, hoe de vader van het Piëtisme, Philip Jacob Spener, reeds in zijn jeugd de geschriften van Johannes Arndt: „Het ware Christendom" gelezen had, die hem ten wegwijzer waren in zijn godsdienstige opvattingen. Ook Speners geestverwant en medestrijder August Hermann Francke had zijn geest gevoed met het lezen van datzelfde werk.
Welnu, Arndt getuigt er van in zijn bekende boek, dat de blijdschap een goede vrucht is van de liefde, die door Gods Woord genoemd wordt de vervulling der wet. „Waar geen liefde is," zoo schrijft hij, „daar kan ook geen blijdschap zijn, daar de blijdschap uit de liefde wordt geboren. Zooals de liefde is, zoo moet ook noodwendig
*) Zie: Dr S. Eringa, „De Gedachten van Pascal," blz. 329.



de blijdschap zijn. Is nu de liefde G o d d e 1 ij k, dan is ook de blijdschap Goddel ij k. Is de liefde aardsch en hangt zij aan het aardsche, dan is ook de blijdschap aardsch. Hangt de liefde alt ij d aan God, dan zal zij zich in God verblijdenen dit is een voorsmaak van het eeuwige leven. „Ware de liefde volkomen in dit leven, dan zou er ook een volkomen blijdschap zijn. En gelijk wij God eeuwig zouden liefhebben, zoo zou ook d e blijdschap eeuwig zijn. En zooals de liefde daar volkomen zal zijn, zoo zal zij ook altijd een volkomen goed hebben, waaraan niets ontbreekt, dat onsterfelijk, oneindig, onveranderlijk en niet gebrekkig is. Daarom zal ook de liefde onsterfelijk, eeuwig, bestendig, waarachtig, onbeweeglijk, levendig en zonder eenig gebrek zijn. Dewijl nu de liefde in dat leven rein, onbevlekt en Goddel ij k zal zijn, zoo zal ook de vrucht alzoo zijn, namelijk een reine, onbevlekte. Goddel ij ke vreugde, de allerbeste en kostelijkste vreugde, en zal in zich bevatten de hoogste liefelijkheid, den hoogsten vrede, de hoogste rust des harten, het vroolijkste juichen en jubelen der ziel, de hoogste genoegzaamheid en verzadiging in den hoogsten graad, en het zaligste leven, ja het eeuwige leven.



„Want het eeuwige leven is niet anders dan eeuwige vreugde, waarvan de geloovige, liefhebbende ziel somtijds een klein vonkje gevoelt en een kleinen druppel smaakt, waarvan het Hooglied van Salomo zingt: Mijn liefste voert mij in het wijnhuis; versterkt mij met de appelen, want ik ben krank van liefde. En: Welgelukzalig is het volk, hetwelk het geklank kent (dat juichen kan).
„Hij nu, die deze vreugde bezit, heeft alles wat hij wenschen en begeeren kan, en boven haar kan hij niets meer wenschen." *) Arndt schrijft ook dit:
„Zes psalmen dragen den naam van gouden kleinood, en wel de 16de, en de 56ste tot de 60ste, om aan te duiden, dat Gods lof en het gebed het geestelijke, hemelsche kleinood van het geloovige hart zijn. „De lof Gods is de grootste heerlijkheid en het kleinood des menschen: omdat wij daardoor de engelen Gods gel ij k worden, want dit is de bediening der engelen, dat zij onophoudelijk God loven; hij nu, die dit doet, volbrengt het ambt eens engels en wordt onder het getal der engelen gerekend; omdat de mensch daardoorGods werktuig, Gods snarenspel en
*) Joh. Arndt, „Het ware Christendom," blz. 552.



harp wordt, die het heerlijkste geluid en den allerliefelijksten toon geeft, waardoor de Heilige Geest den lof Gods verbreidt; hetgeen afgebeeld wordt in Openb. 14:2, waar de Evangelist gezien heeft een groote schaar, die het Lam Gods navolgde in witte kleederen, en hun geluid was als het geluid van vele duizenden, die op de harp spelen; omdat in den lof Gods de hoogste geestelijke vreugde gelegen is, waarvan Ps. 92 : 5 spreekt: „Want Gi] hebt mij verblijd, Heere, met Uw daden, ik zal Juichen over de werken Uwer handen; omdat men daarin de grootste wijsheid Gods betracht, en daardoor van de menschelijke blindheid en dwaasheid verlost wordt, gelijk in Ps. 92 : 6, 7 gezegd wordt: O Heere, hoe groot zijn Uw werken, zeer diep zijn Uw gedachten; een onvernuftig man weet er niets van, en een dwaas verstaat dit niet; omdat in den lof Godsdeware overwinning gelegen is op al onze vijanden, op den duivel en op de menschen; een heerlijk voorbeeld hebben wij daarvan in koning Josafat, die door een lofzang een grooten slag geleverd heeft, zonder het zwaard te gebruiken." *)
*) Joh. Arndt, „Het ware Christendom," blz. 343—345.



Dat de mensch tot lofverheffing Gods geroepen wordt, wordt ons, zegt Arndt, geleerd door de natuur, door de kracht van het gebed, door de voorbeelden van het Oude en het Nieuwe Testament, door de voorbeelden, dat door den lof Gods de heiligen van het Oude en Nieuwe Testament vervuld zijn geworden met den Heiligen Geest, door den wondervollen aard en de eigenschap der Psalmen, dat in buitengewone gevallen van nood de dierbare Psalmen door de ouden gebruikt zijn. *)
Alexandre Vinet, de man van de „theologie van het geweten," schrijft in een overdenking over 1 Thess. 5:16, dat de vreugde in ons leven slechts momenten kent, en dat de droefheid het geheel er van uitmaakt. En dan vervolgt hij letterlijk:
„Oogenblikken, laat het zoo zijn, bliksemschichten in den nacht, vergezichten op het land van den vrede en het licht, stralen dwars door traliën van de gevangenis heen, het zij zoo,- maar een duurzame en blijvende vreugde, een vreugde eigen aan onzen toestand, een vreugde, die deel uitmaakt van onszelf, een vreugde, die zich voor ons met het leven vereenzelvigt, en over welke de droefenis heenstrijkt, evenals op een schoonen dag enkele zeldzame, doorschijnende
?) Joh. Arndt ..Het ware Christendom," blz. 333.



wolken over het azuur des hemels drijven.., mijn broeders, een dergelijke blijdschap, zulk een leven kan alleen het Evangelie geven, en als alleen daartoe in staat, sluit het al de voorwaarden daartoe in zich; slechts het Evangelie heeft het recht, die vreugde aan te raden en voor te schrijven." Hij zegt verder, dat deze vreugde van het Evangelie, zoo duur betaald door onzen Verlosser, alle blijdschap in zich bevat; alle droefenis opslorpt; het voordeel, aan elke blijdschap verbonden, schenkt; alle eigenschappen, die de menschelijke vroolijkheid mist, bezit, en rein is van alles, wat die menschelijke vroolijkheid onteert, daar zij tegelijkertijd is heilig, rustig, ernstig, zoet. Ze doordringt ons hart met de zekerheid van onze verzoening met God en met het gevoel van het herstel der eenheid en der harmonie in ons. Ze opent ons hart voor de liefde, en een nog heiliger blijdschap, die de liefde alleen kan scheppen, komt binnenstroomen in ons gemoed.
„De vreugde is niet enkel een privilege van den Christen, de vreugde is zijn kracht door dezelfde algemeene regelen, die van elke vreugde een kracht maken. Het is in dezen grond, dat God Zijn nieuw schepsel heeft ingeplant. Dit is zoo waar, dat men zonder overdrijving zou kunnen zeggen: Christen zijn is vroolijk zijn. Maar deze



vreugde, die Jezus Christus in den Christen heeft ontstoken, wordt steeds bedreigd uitgebluscht te worden door den wind der droefenis; het voedsel, dat deze vreugde onderhoudt, heeft noodig steeds vernieuwd te worden; men moet zich niet beroemen bi] den eersten voorraad van vreugdeolie, waarmede de lamp werd gevuld; van dag tot dag, van uur tot uur moet vervangen worden de olie, die verbruikt is; men moet de noodzakelijkheid altijd gevoelen steeds te onderhouden de overtuigingen, die ons gegeven zijn, opdat wij zouden leven; men moet op 't allerernstigste nemen, en als een voortdurende aanbeveling van den Meester, deze woorden van Zijn apostel: Verblijdt u te allen tij d !" *)
De groote Amerikaansche prediker Dwight L. Moody heeft eens gezegd: „Meer dan iets anders hebben de Bijbel en de muziek de wereld veranderd." Daarom vond hij, dat beide ook bijeen behoorden en dat het Evangelie woord moest worden aangevuld en afgewisseld door het gezongen Evangelie. Hoe blij was hij, toen hij voor zijn prediking een medewerker ontving in den zanger Ira D. Sankey. Samen zijn zij met het Evangelie op reis gegaan. Moody heeft het gepredikt en Sankey heeft .het gezongen.
*) Henri Sensine, „Chrestomathie Francaise du XlXe Siècle," blz. 219—221.



Zij werden elkanders onafscheidelijke metgezellen. Moody had in zijn prediking niet alleen een buitengewoon beeldend vermogen, en de gave, zijn bedoelingen met pakkende voorbeelden toe te lichten, maar ook een sprankelenden humor, die zijn woorden onvergetelijk maakte. Hij was bezield door een grooten ernst, maar ook door een tintelende blijdschap. Hij was gewoon om te zeggen: „In den Bijbel wordt nog meer over het loven dan over het bidden gesproken, en muziek en zang gaan niet alleen met alle schriftuurlijke opwekkingen gepaard, maar verdiepen ook het geestelijk leven. Laat het volk de groote waarheden van het Evangelie in het lied hooren!" Later hebben deze mannen liederenbundels uitgegeven. Wie kent niet de liederen van Moody en Sankey? Vele onder ons geliefde liederen zijn vertalingen van Sankey „hymns" (b.v.: Heer! ik hoor van rijken zegen — Kloppend, kloppend! Wie is daar? — Des hemels poort blijft openstaan — O denk aan het Land daar omhoog). Een schriftuurlijke blijdschap klinkt er ons uit tegen.
William A. Sunday, meer bekend onder den naam Billy Sunday, de vermaarde Amerikaansche Evangelist, laat ons deze tonen over den Bijbel hooren: „Voor 22 jaar trad ik, met den Heiligen Geest



als Gids, den wonderbaren tempel van het Christendom in.
„Ik ging binnen door de Genesis-poort en wandelde verder door de kunstgalerijen van het Oude Testament, waar aan de wanden portretten hingen van Noach, Abraham, Mozes. Jozef, Izaak, Jakob en Daniël. Ik kwam in de muziekzaal der Psalmen, waar de Geest over het klavier der natuur voer, tot het scheen, of elke pijp van Gods groote orgel antwoordde op het melodieus harpspel van David, Israëls lieflijken zanger. Ik trad de kamer binnen, waar de stem van den Prediker werd gehoord, en den tuin van Saron, waar de welriekende geuren van de lelie der dalen mijn leven vervulden en doortrokken. Ik betrad de werkkamer der Spreuken, en dan de sterrewacht der profeten, waar ik verrekijkers van verschillende grootte zag, met uitzicht op ver verwijderde gebeurtenissen, maar alle gericht op de schitterende Morgenster.
„Ik kwam binnen in de audiëntiezaal van den Koning der koningen, en kreeg een blik op Zijn heerlijkheid van het standpunt van Mattheüs, Markus, Lukas en Johannes, en kwam door de Handelingen der Apostelen, waar de Heilige Geest bezig was aan de vorming der jonge kerk te werken. Dan in de schrijfkamer, waar Paulus, Petrus, Jakobus en Johannes hun brieven zaten te pennen. Ik schreed verder in de troonzaal der Open-



baring, waar de glinsterende bergtoppen omhoog rezen en waar ik den Koning zag, zittende op den troon in al Zijn heerlijkheid en ik riep uit:
. Zingt nu de macht van Jezus' Naaml
Knielt, eng'lenl voor Hem neerl Verkondigt door het groot heelal. Dat Jezus is de Heer!" *)
• • •
We lieten slechts enkelen getuigenis afleggen over hun vreugde, welke zij in den Bijbel vonden. Hoeveel duizenden hebben mede hun stem in dit koor verheven. En niet alleen theologen, predikers, evangelisten, maar ook kunstenaars: beeldhouwers, schilders, musici, poëten en belletristen. De blijdschap, die er van den Bijbel uitstraalt, heeft Rembrandt vervuld met licht. Wilhelm von Bode heeft aangetoond, hoe het Evangelie van genade en verlossing overal Rembrandts Nieuw-Testamentische voorstellingen met glans en gloed overdekt, hoe de Bijbel den schilder in al zijn fazen heeft verzeld, hoe hij zijn Bijbel van buiten heeft gekend. Waarschijnlijk dankte hij die kennis vooral aan den invloed van zijn moeder. Als hij haar schildert of etst, beeldt hij haar dan ook bij voorkeur af met den Bijbel op haar schoot.
1) Als de dagen boos zijn. Iets over het Nederlandsen Bijbelgenootschap in 1923 en zijn algemeene vergadering ln 1924, blz. 22.



Rembrandt laten we hier slechts spreken als een voorbeeld, een representant van zoovele andere schilders, van Rafaël af tot Uhde toe. Thorwaldsen kan dienen als representant der beeldhouwers, Palastrina, Bach en Mendelssohn kunnen gelden als vertegenwoordigers der toonkunstenaars. Maar waar zouden we moeten beginnen en waar eindigen, als we de dichters en de schrijvers wilden laten spreken over de vreugde, die zi] aflazen van de bladen van den Bijbel? Op zijn sterfbed zegt Walter Scott tot één der omstanders: „Geef mij het boek." Op de Vraag: „Welk boek?" doet hij met veege lippen dit merkwaardige antwoord hooren: „Er is maar één Boek, de Bijbel." Van Goethe is de voorspelling, die wel niet in vervulling gaat, maar toch duidelijk zijn waardeschatting van den Bijbel verraadt: „Hoe meer de eeuwen aan beschaving winnen, hoe meer de Bijbel ten deele als fundament, ten deele als werktuig der opvoeding, wel is waar niet door neuswijzen, maar door werkelijk w ij z e menschen gebruikt zal kunnen worden."
Wanneer, voor zoover wij weten, geen geloovige Christenen gelijk Walter Scott en Goethe zulke getuigenissen geven over den Bijbel, dan behoeft het geen vraag te zijn, welk een vreugde het Boek der blijheid aan Gods verloste kinderen schenkt, waar zij de



boodschap der zondevergeving er in beluisteren.
Wat voor hen den Bijbel tot het hoogste vreugde-boek maakt, is het feit, dat de Heilige Schrift is het Boek des verbonds. "Wie kent blijer boodschap dan dit woord van God Zelf, den Hooge en den Verhevene, Die in de eeuwigheid woont en Wiens Naam heilig is: „Ik woon in de hoogte en in het heilige, en bij dien, die van een verbrijzelden en nederigen geest is, opdat Ik levend make den geest der nederigen, en opdat Ik levend make het hart der verbrijzelden"? Wie kent vreugdevoller tijding dan deze: „Bergen zullen wijken en heuvelen zullen wankelen; maar Mijn goedertierenheid zal van u niet wijken, en het verbond Mijns vredes zal niet wankelen, zegt de Heere, uw Ontfermer"?
De Bijbel is het Boek van het verbond tusschen den heiligen God en den zondigen mensch. De schakel tusschen beide Partijen Is de Middelaar, is Jezus Christus. Zijn beeltenis staat op elke bladzijde geteekend Christus en de blijheid hooren bij elkander. Daarom hooren ook het Boek, dat van Hem vertelt, en de blijheid bij elkander. Zalig zijn de blijden, want zij zullen in het Huis der Vreugden komen.