CB
20757
m Mesopotamië?
Uitgave der Stichting Morgenland-Zending
Nederlandsche Afdeeling der Action Chrétienne en Oriënt
Secretariaat: W. Barentzstraat 103 -<(< Utrecht Postrekening 18757





»MORGENLAND"-ZENDING
door A. BREET, Aleppo
Er was een tijd, dat het Morgenland (het Oosten) zich oomaakte om het Avondland (het Westen) net Evangelie te breL f"^HetDWJ,S ï het M°rgenland, dat de Heere God zich S baarde. Reeds de schepping, waarmee God als het ware begon zich te manifes eeren, de inzet van wereldgebeuren en menschhe.dsgeschiedenis, werd feit in het Morgenland en eeuwentau ïen 0^PepnPbari"? °^ gezegd, het zich bekend nu?
ken Gods, een ontvangenis, die voor het Morgenland gereserveerd scheen De eeuwen door tot op de vleeschwordingdes Woords toe, b eef God zich aan de wereld bekend maken "fa het Morgenland Aan en door Abraham in Mesopotamië openbaarde C^l dl H?Tde Alrafcht,ig4!: aan m door Mozes i" Arabie als 2 n% a~ $%m tenslotif m 1*™* V****™ i" Palestina als £ja heWt C? J> Telkens wa* het het Morgen-
HeSe lezuS°&anHng -G<f on'ving,en doorgaf. En toe! de neere Jezus Zijne discipelen uitzond, om het Evangelie over de geheele wereld bekend te maken, was het met recht een Mor
Z„endiD£' ,ten doel hebbende den Zonsopgang"u£hoogte over de geheele wereld te verkondigen. Vanuit het and van den opgang der zon werd de zending van den opgang der ^LT^TY' OT *■? Morgenland gaf aan het Avondland de blijde boodschap van het Evangelie door. „Gij zult MiineTe
\olBZZl& Z%° H J^UZal^a,S *n geheel Jud^™ iZria^en tot aan het uiterste der aarde". (Hand.- 1,8).
Zoo kwam de blijde boodschap van verlossing het Evangelie der genade, de openbaring van Jezus Christus, dus ook i„ furo
kerstend Fn"onnd--- 1 ^ S was, *eheel werelddeel gekerstend En op zijn beurt ging ook het Avondland er op uit i-SJ ^«w^Wdeelen, om de openbaring van den Zoo? der hefde Gods kond te doen aan de in den zondenacht verzonken ™ verloren menschheid. Aan bruin- en zwart- en geel- en roodhui tTrZeTd verJossinS gedikt door de blante bc^sch^ppers ™£?t gTd,e e" ZOnler £ °°Sen te s,uite" voor menig fTlen zonder de gebreken over het hoofd te zien, kunnen we met groote dankbaarheid zien op evangelieverkondiging over de geheele we! a'\a Tr i donkerste. gevaarlijkste, onbekendste, meest verwii-
ietta^ dr°ng de door « «Ifs móS
we beleven, dat uit alle rassen en kleuren der volken getuilen van Jezus Christus hun licht laten schijnen. Het licht in he"
I) Prof. Dr. A. H. de Hartog.


Morgenland opgegaan, heeft, na het Avondland te hebben verlicht, in den duisteren wereldnacht geschenen. De Zon der gerechtigheid is opgegaan en heeft genezing aangebracht. (Mal. 4,2).
Maar intusschen gebeurde er iets heel eigenaardigs, iets heel treffends en ernstigs. Al heel spoedig werden de christenen verdreven van den geboortegrond huns geloofs, Jeruzalem en Palestina toonden zich vijandig en de geloovigen moesten elders een heenkomen zoeken. Maar de vervolging vanwege de Joden bleek ten goede te komen aan de verbreiding der waarheid. Spoedig daarna werden echter ook de Joden zelf slachtoffers van vervolging en moesten over de geheele wereld verstrooid geraken. Daarmee werd in zekeren zin en mate de deur tot het Morgenland weer voor het Evangelie geopend en zoo zien we de Kerk zich vestigen in alle landen, ook in het Morgenland. Dat ging verder alles goed, totdat in de zevende eeuw Mohammed het Morgenland zijn godsdienst oplegde en met het geweld des zwaards heiden, Jood en Christen onderwierp, verdreef of vermoordde. Het land van den opgang der zon werd in diepe duisternis gedompeld. De eeuwenlang durende overheersching der Turken (ook Mohammedanen) bracht het Morgenland onder de banier van de Halve Maan, het teeken van den nacht, het wapen der Turken. En terwijl de zoon van het Morgenland, de christelijke godsdienst, in de wereld, in het moeitevolle leven om bestaan en behoud worstelt, hij naar buiten uit (uitwendige zending) groeit en naar binnen (inwendige zending) rijpt, is in het ouderhuis de lamp gedoofd, het licht is er gewelddadig gebiuscht.
„Israëls koning is in den dageraad ten eenenmale uitgeroeid" (Hosea 10/15). De Naam van Jezus Christus is uit het Morgenland verbannen.
„Zoo schik U dan, om uwen God te ontmoeten, want zie, die de bergen formeert, en den wind schept, en den mensch bekend maakt wat zijne gedachte zij, die den dageraad duisternis maakt, en op de hoogten der aarde treedt, Heere, God der heirscharen, is Zijn naam. Die het zevengesternte en' den Orion maakt, en de doodse ha duw in den morgenstond verandert". (Amos 4,12, 13 en 5,8).
„Het volk dat in duisternis wandelt, zal een groot licht zien; degenen, die wonen in het land van de schaduw des doods, over dezelve zal een licht schijnen". (Jes. 9,1)
Hoewel de nacht gekomen is, zal nochtans het licht in het Oosten opgaan, het Morgenland zal een nieuwen morgenstond beleven, en de Zon des hemels zal alle duisternis verbannen. Reeds is de morgenster, die den opgang der zon aankondigt, verschenen de maan, het teeken des nachts en banier der Turken is verdwe-


nen, en voor het geestesoog staat de hemd van het Morgenland te stralen m klaterenden morgengloed.
Zij, die wel eens den nacht over gewaakt hebben in het vrije buiten, de duisternis doorworsteld, om het eerste ochtendgloren te beleven, weten welk een geestdrift het aanschouwen van den dageraad verwekt; zij, die den donkeren zondenacht doorleefd nebben en het morgenrood der genade ontdekt, den zonsopgang uit de hoogte beleefd, weten nog beter, welk een overweldigende stroom van weldadigheid het visioen des Lichts teweegbrengt in den inneren mensch. Zij, die het liefdehart van Jezus Christus den Meer, in hun binnenste voelen kloppen voor een in duisternis gehulde menschheid, weten welk een weldadige hoop en onhoudbare aandrift tot ons komt bij het visioen op den nieuwen dageraad in het Morgenland.
„De last van Duma. Wachter! wat is er van den nacht? De morgenstond is gekomen, en het is nog nacht Wilt eii vragen vraagt; Bekeert U en komt weder!" (Jes. 21,11 en 12) '
Duma is een der zonen van Ismaël (Oen. 25,14) en de vader der Bedoeinen. De morgenstond is gekomen en nog is het nacht Zeker, het is nog nacht, m a a r de morgenstond is gekomen De dag gaat komen, gaat spoedig komen, want de morgenstond is reeds daar. Spoedig zal de Zon der gerechtigheid aan den klaren oosterhemel stralen en zal het volk dat in duisternis zit het groote Licht zien.
m"Dl»iS/J1^ wa«"acWige Licht, hetwelk verlicht een' iegelijk mensch". (Joh 1,3). *■ J
„Ik ben het Licht der wereld". (Joh. 8,12).
„Gij zijt kinderen des Lichts". (1 Thess. 5J5)
„Dan, hulp van God verkregen hebbende, sta ik tot op dezen dag betuigende beiden, klein en groot, niets zeggende buiten hetgeen de profeten en Mozes gesproken hebben, dat geschieden zoude, namelijk dat de Christus lijden moest, en dat hij de eerste mt de opstanding der dooden zijnde, een licht zou verkondigen dezen volke, en den heidenen". (Hand. 26,22 en 23).
De Morgenlandsche zending bracht het Licht naar het Avondland, beginnende te Jeruzalem, in Judea en Samaria, en tot aan net uiterste der aarde.
Nu de Zon het Avondland beschijnt, is het Morgenland in duisternis gehuld en roept de wachter van Duma, Ismaëls zoon„ae morgenstond is gekomen, maar het is nog nacht"


En het is de M o r g e n 1 a ii d-Z ending in Nederland, die zich opmaakt, om het Licht der wereld, Jezus Christus, het Morgenland te verkondigen.
Het volk Israël keert zich naar Palestina; de morgenstond is gekomen Maar nog is het nacht in het Oosten.
Wij, de Morgenland-Zending zullen staan in het land tusschen de twee rivieren, Mesopotamië, het Morgenland, om den nieuwen dag in te luiden door de verkondiging van de Zon Jezus Christus.
In de woestijn .van Syrië, het oude Mesopotamië, land waar Abram uittoog op bevel van God, waar de profeet Jona doortoog, als hij eindelijk zijn opdracht vervullen ging naar Ninevé, precies in de streek waar Ezechiël zijn visioenen zag, ni. aan de rivier Chebar, die nu Kgaboer heet, de plaats, waar voor nog niet veel jaren duizenden christenen uit Turkije verdreven, in de woestijn vermoord werden (de massamoorden der Armeensche en Assyrische christenen, die van 1915 tot 1922 duurden), daar zal een nieuwe dag aanbreken, het Evangelie van verlossing in Jezus Christus gepredikt worden en de Zon des hemels, het Licht der wereld, de duisternis verdrijven.
Na anderhalf jaar te hebben besteed aan talenstudie, voorbereidingen van allerlei aard en van prediking des Evangelies te Aleppo zullen we a.s. voorjaar (1936) ons voorgoed vestigen in Mesopotamië, aan de rivier Kgaboer. Het zien van den dageraad van het Morgenland doet ons trillen van vreugdevol verwachten. Het visioen van de opgaande Zon in het Oosten, de gedachte aan de verlossing van de duizenden duisterlingen des Morgenlands ontroert ons en zal een ieder ontroeren, die het liefdehart van den Meester in eigen binnenste voelt kloppen.
„Maak u op, maak u op, want uw Koning komt", zie het Licht komt steeds nader.
Maakt n op, maakt u op, Vrienden in Nederland der Morgenland-Zending, om te bereiden den weg des Heeren. Die komt als op wagenen des lichts.
Helpt ons de Morgenster te laten opgaan in de harten der Oosterlingen.
Ik, Jezus, heb mijnen engel gezonden, om ulieden deze dingen te getuigen in de gemeenten. Ik ben de wortel en het geslacht Davids. de blinkende morgenster (Openb. 22,16). A. B.


„EN MESOPOTAMIË?"
door Dr. P. BERRON
Sedert meer dan vijf jaren richten wij onze oogen op het land tusschen Eufraat en Tigris — nauwkeuriger gezegd, op het tot Syrië behoorende en onder Fransen mandaat staande deel van dit gebied.
Waarom denken wij aan een arbeid in Mesopotamië? Waarom gelooven wij, dat het onze weg, onze taak is, ons naar dit land te begeven? Wij willen den Vrienden van de ,-Morgenland-Zending" onze redenen uitvoerig uiteenzetten, want ze zijn ernstig en gemotiveerd.
Dtt gebied is een land zonder ze ndi ngsarbeid. In Syrië zelf bevinden zich tal van zendingsgenootschappen ook in Irak, d.w.z. in het vroegere Engelsch-Mesopotamië.' In Fransch.Mesopotamië bestaat geen Prótestantsch zendingswerk. Ook de Roomsch-Katholieke zending is van weinig beteekenis. De dichtstbij gelegen zendingspost is Deir-es-Zor, waar zich een Amerikaansch zendingsziekenhuis bevindt — overigens is Aleppo het meest nabij gelegen zendingscentrum.
Men kan in Mesopotamië gebieden doorkruisen zonder ook maar ergens een zendeling te ontmoeten, hoogstens treft men hier of daar Assyrische of Gregoriaansche priesters, die het Evangelie in den vorm brengen, zooals de Oostersche kerken deze hebben, bnna zonder verkondiging van het Woord, om niet te spreken over een arbeid onder Mohammedanen.
Het land is tamelijk dicht bevolkt. Een groot deel is- woestijngebied, resp. steppe, waarvan uitgestrekte gebieden dun zijn bevolkt; elders, vooral in den Noord-Oostelijken hoek, neemt de bevolking meer en meer toe. Hassiedjié b.v heeft op het oogenWik 5—6000, Kamiesjlié, aan de Turksch-Syrische grens, 15.000 inwoners. Ook aan de Bagdad-spoorlijn breiden de steden zich meer en meer uit. Deze bevolking is Mohammedaansch, in toenemende mate echter ook Christelijk,. Behalve de Arabische boe ren (Fellachen) en de Bedoeïnen der steppen wonen er Tsjerkessen, Koerden, die uit Turksch-Koerdistan zijn gekomen en Yezidi, d.z. duivelsaanbidders. Het aantal Armeniërs neemt meer en meer toe. Wel wordt het door de Turken niet gewenscht, dat de Armeniërs zich zoo dicht aan de Turksche grens vestigen en voor hen zelf is het ook niet ongevaarlijk, doch zij gaan, door den nood gedrongen, naar dit gebied, waar jdj" tenminste een


kans hebben, om een bestaan te vinden.
Behalve de ambachtslieden en zakenmenschen van het grensgebied zijn de landbouwkolonies te noemen, die hun ontstaan gedeeltelijk aan Europeesch initiatief (Karen Jeppe) gedeeltelijk aan Armeenschen ondernemingsgeest te danken hebben.
Zooals de Vrienden onzer zending weten, zouden wij daar gaarne met een landbouwkolonie willen beginnen, en wel voorloopig met een boerderij, waarop Armeniërs zonder bestaan werk zouden kunnen vinden en onder hen op de eerste plaats die jonge menschen, die uit de slavernij bij de Arabieren konden ontvluchten, echter ook anderen, zooals b.v de opgroeiende knapen onder onze pleegkinderen Alleen in het landbouwvak schijnt nog toekomst te zijn. Onze medewerkers, Zendeling Breet en echtgenoote wachten slechts op den marschorder, om vanuit Aleppo samen met Zr. Kati Ostermann naar Mesopotamië te vertrekken. Wel beschikken wij over de noodige arbeidskrachten en zendingspionieren, doch ontbreken ons nog voldoende geldmiddelen. Onze kas voor den arbeid in Mesopotamië heeft groote behoefte aan vele vrienden.
Bij de Armeniërs komen de Assyriërs. Jacobitische Syriërs vindt men sedert den oorlog in Djezireh (zoo noemt men
Bedoeïnentent in Mesopotamië.


dit deel van Mesopotamië). omdat zij zich gaarne zooveel mogelijk in de nabijheid van hun vroeger vaderland, waaruit zij werden verdreven, vestigen; sedert kort komen hierbij nog de Nestorianen, die door den Volkenbond hier worden gekoloniseerd, yooral m de omgeving van de rivier Kghaboer. Een paar duizend vluchtelingen zijn hier reeds gevestigd, nog enkele duizenden zullen volgen; of echter al de 25.000 Assyriërs uit Irak hierheen zullen komen, is nog een open vraag.
Hierbij is nog het volgende te bemerken. Het beteekent een merkwaardige wending der dingen, dat het Christendom in dit gebied thans voet vat; juist deze streek was nog slechts enkele jaren geleden een zuiver Mohammedaansch landschap. Ja, in deze gebieden werden gedurende de groote vervolgingen de Christenen op de meest afschuwelijke wijze vermoord. Er zijn vele afschuwwekkende dingen gebeurd in het eigenlijke Armenië de groote massamoorden hebben echter in dit gebied plaats gehad De eindelooze troepen der ongelukkige Armeensche gedeporteerden werden naar Deir-es-Zor gedreven en vandaar over de Eufraat in de woestijn gebracht, waar zij bij duizenden tegelijk werden vermoord. De grond in dit gebied is gedrenkt met het bloed der Christenen En juist in dit gebied, waar zich geen Christenen bevonden, waar de Christenen zoo ontzettend hebben geleden, waar de uitroeiing der Oostersche Christenen op do meest gruwelijke wijze werd doorgevoerd, zijn onder Gods bestel in de jaren na den oorlog en de ontwikkeling der gebeurtenissen meer en meer Christenen gekomen. Het Christendom heeft voet gevat, zooals men dat nooit zou hebben kunnen verwachten — het mag echter geen dood Christendom zijn. Wanneer de Christenen aldaar een taak vervullen en geen steen des aanstoots, een hindernis, voor de Moslems zullen zijn, dan moet gebeuren wat gebeuren kan, opdat daar ginds levend Christendom worde gevonden. s
Wij gdooven, dat wij hiertoe mogen en moeten bijdragen getrouw aan de taak. die wH van den beeinne af aan onzen arbeid zagen gesteld: onze mede-christenen in het Oosten zoowel uiterlijk als innerlijk te dienen en bij te dragen tot eene innerlijke opleving der oud-eerwaardige Oostersche kerken.
Reeds vele beden om hulp bereikten ons. Uit verschillende plaatsen kwam tot ons het verzoek, om evangelisten, biibelvrouwen en onderwijzeressen te zenden. Het is begrijpelijk dat deze Armeensche groepen zich verbazend geïsoleerd en veriaten voelen. Hier en daar wordt men door een regelrechten honger naar het Woord Gods getroffen. Wat onze zendelingen in Aleppo op dit gebied hebben ervaren, bv. in de vrouwensamenkomsten van Zr Hedwig BüTl, is aangrijpend Deze


dienst moet verder worden gedaan, ook daar, waar de Armeniërs verstrooid wonen en hard moeten strijden om het bestaan.
Bij dit alles mogen wij de uiterlijke nooden niet vergeten en wel speciaal den medischen arbeid. Zuster Kati Ostermann schreef daarover eenigen tijd geleden:
, Dezer dagen werden mijn oogen als nooit te voren geopend voor de troostelooze toestanden in Mesopotamië. Meer dan de helft van het geld, dat voor den medischen arbeid ter bschikking staat, hebben wij in de afgeloopen maand gebruikt voor arme zieke menschen, die uit Mesopotamië kwamen. De malaria woedt daarginds op onrustbarende wijze, tenminste in zekere gebieden. We zagen tal van menschen met een soort zwarte waterkoorts, welke de ergste vorm is, die malaria kan aannemen. Ook kinderen kwamen tot ons met symptomen van hersenontsteking, die echter direct verdwenen, toen ze tegen malaria werden behandeld. De meeste menschen, die van hieruit onder den drang der werkloosheid naar Mesopotamië gaan om werk te zoeken, keeren ziek terug. Telkens weer hoor ik den kreet: „Komt over en helpt ons". Het zou heerlijk zijn, wanneer Mesopotamië het arbeidsveld der „Morgenland-Zending' zou kunnen worden, ook in medisch opzicht".
Wij weten, dat men van Armeensche zijde vol verlangen op ons wacht. Ook anderzijds werden onze zendelingen gedurende een reis door Mesopotamië daartoe opgewekt.
Wat de Assyriërs betreft, is ook hier een taak te vervullen Hun kerk ligt zwaar gewond ter neer Het gebrek aan priesters is groot en degenen, die overbleven, zijn onwetend, kunnen ternauwernood lezen of schrijven, hoogstens de liturgie. Vooraanstaande Assyriërs, die verder zien, hebben ons gezegd, hoe dringend noodzakelijk het is, dat het Woord Gods bij bun volk weer meer tot zijn recht komt. Men vindt thans als gevolg van de verbanning uit het geliefde vaderland minder gedrukte bijbels onder de Nestorianen dan vroeger, voordat zij gedrukt waren, handgeschreven exemplaren. Wanneer de Assyriërs nu in grooten getale hier worden gekoloniseerd, moet er iets gebeuren . om deze mensdien er weer bovenop te helpen. De Roomsch-Katholieke kerk wacht er op, om de Nestoriaansche kerk, die zich in zulk een noodtoestand bevindt, voor Rome te winnen. Het geldt echter deze oude kerk in hd leven te behouden en haar door bd Woord Gods innerlijk te sterken, zonder dat zij daarbij haar zelfstandigheid als Nestoriaansche kerk verliest
In Djezireh bevinden zich thans ook Koerden. Dit is daarom van beteekenis, omdat voor den oorlog de aandacht van zen-


dingskringen op dit volk sterk was gevestigd. Verschillende aanduidingen spraken ervoor, dat een arbeid onder hen mogelijk zou zijn. Koerden verzochten dit zelf. Door den oorlog werden de deuren gesloten. De toegang tot de Koerden in Turksch-Koerdistan is op het oogenblik afgesloten. De Turken zouden het nooit veroorloven, dat men daar een zendingsarbeid onder de Koerden begint. Thans zijn echter duizenden Koerden naar Mesopotamië gekomen, waar zij gemakkelijk te bereiken zijn. Zij hebben moeilijke tijden achter den rug, want ook zij zijn het slachtoffer van het Turksche nationalisme; men vindt onder hen misschien open deuren en toebereide harten.
Zooals men ziét, zou het in Fransch Mesopotamië mogelijk zijn het drievoudig doel onzer. Zending te verwezenlijken; nulpverleening, geestelijke opheffing der Oostersche Christenen, zendingsarbeid onder Mohammedanen Als gevolg hiervan denken wij aan een drievoudigen arbeid, al naar de middelen, die ons hiervoor ter beschikking zullen staan: a. Een landbouwkolonie,
Bedoeïnenvrouwen uit Mesopotamië.


om jonge Armeniërs zonder bestaan aan een toekomst te helpen en een zendingscentrum te vormen; b. Medische arbeid; c. het oprichten van enkele evangelisatieposten.
Natuurlijk behouden wij in Aleppo ons centrum, waar wij een grooten en gezegenden arbeid mogen doen. Sedert jaren hebben wij echter den indruk, dat wij ons werk daar niet moeten vergrooten. In Aleppo arbeiden ook andere zendingsgenootschappen. Bovendien bevinden zich aldaar groote, Armeensch-protestantsche gemeenten, wier taak wij hun niet uit de hand mogen nemen. Wij moeten daarheen gaan, waar nog niets gebeurt en waar misschien niets wordt ondernomen. Er zijn echter nog andere redenen:
Het land ontwikkelt zich zeer snel en men kan zeggen, dat het economisch in een snel tempo een hooge vlucht zal nemen. In Aleppo heerscht groote werkloosheid; hier kan men werk vilden. Dat is de reden, waarom de Armeniërs er heen gaan. Het land kan nog meer worden uitgebuit, de Regeering wil het ontwikkelen en is bereid elke kans aan te grijpen, om het in 4e hoogte te brengen. Kortom, Mesopotamië gaat een spoedige cultureele ontwikkeling tegemoet. Moet dit land worden prijsgegeven, uitsluitend en alleen aan de civilisatie met haar schaduwzijden, het vrijdenkerdom en het materialisme? Moet het worden overgelaten aan Rome? Moeten de daar levende Christenen meer en meer in de handen vallen der Mohammedanen? Misschien niet in dien zin, dat zij het Christendom opgeven, maar zoo, dat zij innerlijk-meer en meer naar het niveau der Moslems afzakken, moet men hier niet tijdig het Evangelie brengen opdat het Avondland niet alleen zijn civilisatie brengt, maar het beste wat het bezit, het Evangelie? Wij zeiden reeds, dat het land in hooge mate met het bloed van Christenen is gedrenkt en waarlijk met het bloed van echte Christenen; er bevonden zich tal van levendgeloovigen en bewonderenswaardige martelaren en getuigen van Jezus Christus onder de vermoorde Armeniërs Menigeen onder hen moge zijn bloed hebben vergoten in de hoop, dat God het niet tevergeefs zou laten vloeien; zij hebben er misschien voor gebeden, dat Christus eenmaal hier Zijn kerk zou oprichten; hun sterven heeft den weg voor het Evangelie bereid. Wij verheugen ons er op, naar zulk een land te mogen gaan, waar zich weliswaar de macht der duisternis, maar ook de macht van Christus heeft geopenbaard en waar misschien menig Mohammedaansch hart meer als men vermoedt, is toebereid door den diepen indruk, dien het sterven van zoo menig Christen op de Mohammedanen heeft gemaakt.
Deze met bloed gedrenkte grond is heilig land en het is een
heilige plicht, ja een heilig voorrecht in dit land te arbeiden.
P. B.


Antraniek en zijn Arabische „broeder"
door Zendeling A. BREET
Antraniek is een jonge man van waarschijnlijk ongeveer 23 jaar. Hii is Armeniër, hoewel hij bij de Bedoeïnen opgroeide als een Bedoeïn en zelf langen tijd niet beter wist, dan dat hij een Bedoeïn was.
Reeds ongeveer twee jaren is Antraniek in Aleppo, waar hij sindsdien als een Armeniër onder zijn eigen volksgenooten leeft. Antraniek is onze beschermeling en wij houden allen evenveel van hem.
Dezer dagen kwam er bezoek voor hem. Een groote Bedoeïn met een juig gelaat, donkeren blik, ietwat somber, maar toch heelemaal niet afschrikwekkend, diende zich aan als „broer" van Antraniek. Hij had gehoord, dat deze ziek is en kwam nu met echt broederlijke belangstelling zijn broeder bezoeken. Ver van Aleppo in de woestijn, dicht bij de rivier de Euphraat, woonde hij. Daar leefde ook eens onze Antraniek, die toen nog geen Antraniek heette, maar Moestafa. De naam Antraniek is een Armeensche naam en Moestafa een Arabische.
Voor zoover hij zich een en ander kon herinneren, had Antraniek ons zijn levensgeschiedenis verteld; toen nu echter zijn „broeder" nier was, gaf hij ons een nauwkeurig relaas over Antranieks verleden en de gedachte kwam in mij op, dat onze Vrienden in Nederland dit ook wel eens zouden willen vernemen. Niet dat er zoo heel veel te vertellen is, want gelijk ieder weet, is het leven in de woestijn heel eentonig. Toen Antraniek Bedoeïn was en nog Moestafa heette, was jrij schaapherder en zwierf met zijn kudde door de woestijnsteppe. Weken en maandenlang trok hij met de kudde rond, om het noodige voedsel te vinden.
Hoe Antraniek, de Armeniër, bij de Bedoeïnen terecht kwam en Moestafa heette en zelf niet eens wist, dat hij een Armeniër was? Luister, wat we te hooren kregen van onzen bezoeker, die zeide Antranieks broeder te zijn.
Het was tijdens de groote christenvervolgingen, in de jaren 1915—1922, dat een groote groep Armeniërs uit Turkije werd verdreven en de woestijn werd ingejaagd. Dit schouwspel was niet meer vreemd, want bij duizenden en duizenden werden de Armeensche, Syrische en Assyrische Christenen vervolgd, gemarteld en vermoord en de Syrische Woestijn was in die jaren een groote slachtplaats. Wij hebben foto's van met doodsbeende-


ren bezaaide velden. Eens was de Euphraat zoo met lijken gevuld, dat het water der rivier een anderen weg moest zoeken, daar de doode lichamen van vermoorde Christenen de rivier deden verstoppen. Dicht bij het Arabische plaatsje Rakka trok-een kolonne slachtoffers voorbij, terwijl van tijd tot tijd sommigen werden gedood door de Turksche soldaten, die als drijvers dienst deden. De geheele menigte zou later dieper in de woestijn bij massa's tegelijk om het leven worden gebracht. Op een gegeven oogenblik, dat een Turk eene Armeensche vrouw doodde, daar hij vermoedde, dat zij nog eenig geld bij zich had, ging een jonge Arabier voorbij. De Turk vertelde hem, dat de vrouw ook geld in de rivier had geworpen. De Turk echter moest verder, om zijne collega's in te halen, die met de overige slachtoffers verder de woestijn introkken. De Arabier, een Bedoeïn. waagde er een nat pak aan, om naar het in de li vier geworpen geld te zoeken,
Antraniek en Mahmad z'n „broer".


maar zocht tevergeefs. Daarbij, zoo zeide onze verteller! want hij was de Bedoeïn. was het water mij te koud en ik vond het beter naar huis te gaan. Uit het water komende, zag hij echter in het woestijnzand, geheel alleen en verlaten een klein kindje, dat aan de vrouw, die zooeven was vermoord, had toebehoord. „Wel", vertelde Mahmat, onze Bedoeïn, „Allah (God) laat mij niet het geld van die vrouw vinden, maar wel haar kind; ik zal het dus meenemen." En met gebaren toonde hij ons, hoe hij zijn vondst in de armen nam, aan het hart drukte en er mee naar huis ging. Dat kindje nu was onze Antraniek, die natuurlijk niet Antraniek werd genoemd, maar Moestafa. Moestafa groeide dus op als een Bedoeïn bij de Bedoeïnen en wist langen tijd niet beter dan dat hij een Bedoeïn was.
Mahmat werd een landbouwer en toen Moestafa een knaap geworden was, trok hij er met de schapen op uit, om weiden te vinden. Mahmat en Moestafa leefden als broers en hadden elkander ook Kef als broers. Later, bij gelegenheid van een twist met anderen, verweet men het Moestafa, dat hij een Armeniër was en eerst toen wist hij, dat hij geen Arabier was. Weinig echter begreep hij van het verschil en niets was er, dat hem er toe bracht de woestijn te verlaten en zijn landgenooten op te zoeken. Wel was het hem iets, waarmede hij zich nooit kon verzoenen, wanneer er twist en ruzie, haat, diefstal, roof, moord en wraak voorkwam in den stam, of bij anderen. Het Bedoeïnenbloed zat hem toch niet in de aderen, hoewel hij niets anders kende dan het verschrikkelijke woestijnleven.
Later hoorde Moestafa, dat er in Aleppo vrienden waren, die hem wilden helpen en op aandrang van een anderen Armeniër toog Moestafa eindelijk naar Aleooo. Het afscheid van den stam. van alle oude vrienden in het midden waarvan hij zoo liefderijk opgenomen was geweest, van Mahmat zijn ..broeder", is niet gemakkelijk geweest. Maar de woestijn is zoo hard, het leven der wildernis zoo onbarmhartig, het Bedoeïnenbestaan zoo wreed en Moestafa was toch eigenlijk geen Arabier, zijn bloed stemde er niet mee Overeen. En zoo kwam Moestafa bij ons en wij gaven hem een plaats bij de andere jonge mannen, die we herbergen en die ongeveer dezelfde geschiedenis als Moestafa hebben, allen van Arabieren en Koerden gekomen Armeniërs, die als klein kind tijdens de massamoorden zoo wonderbaar, soms door liefde, soms uit eigenbelang door Arabieren werden opgenomen of gestolen. Door zijne volksgenooten Antraniek genoemd, brak er een nieuw leven voor hem aan.
Van het grootste gewicht is het natuurlijk, dat zulke bij de Mohammedanen verdwaalde menschen het Evangelie leeren kennen en daaraan besteden we dan ook alle zorg. En hoewel natuurlijk ieder persoonlijk weer anders reageert op die nieuwe blijde boodschap kunnen we toch met vreugde zeggen, dat verre-


weg de meesten een open oor en hart hebben voor het Evangelie. Of om het in andere woorden te zeggen, zich bewust zijn van hun zondigen toestand en met vreugde de verlossing in Jezus Christus aanvaarden. Er wordt te dien aanzien onzerzijds in hef geheel geen druk uitgeoefend, zij het dan alleen de druk der liefde. Reeds eerder schreef ik eens over Eduard. die ook één van hen is en die een zoo krachtig getuigenis aflegt voor Zijn Verlosser. Ze hebben den Heiland lief. Het liefst schilderen zij Hem door de gelijkenis van den Goeden Herder, Die het verlorene zoekt. Niemand beter dan deze vroegere schaapherders zal de intieme beduiding van zulk eene gelijkenis aanvoelen.
Hoewel de kennis van het Evangelie hoofdzaak is, is dit toch niet het eenige, wat deze vrienden noodig hebben. Ze moeten ook leeren lezen, schrijven en in hun onderhoud voorzien in een zoo geheel andere samenleving dan die der woestijn, 's Avonds leeren ze lezen en schrijven, behalve Eduard, die met de kinderen op de dagschool gaat. De overigen moeten een of anderen arbeid leeren en zoo werd de één krullejongen, om het timmervak te leeren, de andere werd smid enz. Jesaja, ook één van hen, leerde steenhouwen, iets wat hier een veel voorkomend vak is, omdat de huizen hier niet van gebakken, maar van gehouwen steenen worden opgetrokken.
Antraniek kwam in de weverij, om het weven te leeren en bleef dus het dichtst bij ons, daar we zelf een weverij hebben. Men moet echter niet denken, dat de anderen meer van ons verwijderd zijn Neen, allen zijn door ons in een kamer, die we voor tal hebben gehuurd, ondergebracht en we zien en spreken hen geregeld, met uitzondering van één van hen, die naar Irak is vertrokken.
Antraniek heeft echter een oogziekte en moest herhaaldelijk zijn werk gedurende eenigen tijd onderbreken. Nu gaat het goed met zijn oogen. maar hij heeft een maaglijden en kan daardoor niet in de weverij werken. Ander werk weten we echter niet voor hem te bedenken en gedurende eenigen tijd deed hij in het geheel niets. Ziende, dat hij teveel overgegeven was aan den vrijen loop zijner gedachten en dat juist dat ook nadeelig was voor zijn genezing, besloten we hem te leeren breien en thans komt hij bijna dagelijks bij mijn vrouw, die hem breionderricht geeft. Natuurlijk is dit niet eene oplossing van deze moeilijkheid; hoe menigmaal zeggen we tot elkaar: zouden we nu in Mesopotamië zijn, dan zou de oplossing voor de hand liggen: daar konden we op een door ons aangelegde boerderij zulke vrienden best aan werk helpen. Daar zouden we degenen reclasseeren, die als babies slachtoffers werden van de wreedheid der Turken en den feilen christenhaat.
Nu staan we echter met leege handen en kunnen niets doen. God geve dat we echter spoedig voldoende gelden bijeen zullen hebben, om den arbeid in Mesopotamië aan te vangen.


Keeren we met ons verhaal terug tot onzen bezoeker, den „broeder" van Antraniek.
Vreemd moet het dien woestijnman zijn geweest in een voor hem zoo vreemde omgeving als ons huis te zijn en met ons te praten. Zitten op stoelen of banken kent men in de woestijn niet. De gesprekken vlotten echter best.
Onze keukenhulp, trouw als altijd, maakte op eigen initiatief naar Oostersche gewoonte en plicht Turksche koffie gereed en kwam met haar dienblad, waarop een aantal heel kleine kopjes, zooals men ze voor Turksche koffie pleegt te gebruiken, binnen. Onze bezoeker weigerde echter tot onze verbazing. Op mijn vraag, waarom hij geen koffie wilde, antwoordde hij „Allah beware mij voor zulk eene overtreding" en plotseling schoot het mij te binnen, „Ramadan". Bij het uitspreken van het woord „Ramadan" schudde onze Bedoeïn van „ja".
Ramadan is een vastenmaand voor de Mohammedanen, dat wil zeggen dat ze niet eten of drinken mogen tusschen half vijf 's morgens en half vijf 's avonds. Deze tijdstippen worden door kanongebulder eiken morgen en avond aangekondigd. Men voedt zich dus des avonds en des nachts gedurende de maand Ramadan
Antraniek vertelde, dat Ramadan werd gehouden, om God te bewegen de zonden te vergeven. Op mijn vraag, of Mahmat geloofde, dat door het vasten tijdens Ramadan zijn zonden werden vergeven, antwoordde hij: „wij doen, wat wij geleerd hebben en wat ons is voorgeschreven; als Allah ons onze zonden vergeeft is het goed, doet Hij het niet, kunnen we daar niets aan doen
wetend, dat de Arabieren veel van de Oud-Testamentische geschiedenis kennen en in het bijzonder dat, wat de Patriarchen aangaat, ging ik met hem de geschiedenis na van Abraham, toen deze ging, om zflnen zoon te offeren. Onze vriend, de Bedoeïn, kende de geschiedenis en met veel nadruk toonde ik hem, hetgeen Abraham zijnen zoon antwoordde, toen deze vroeg, waar het offerdier was. (Gen. 22). „God zal zelf in een offer voorzien". Daarna las ik voor, wat Johannes van Jezus zeide. (Joh. I : 29) „Hij is het Lam Gods, dat de zonde der wereld wegneemt".
Later liet ik hem vertellen, hoe hij Antraniek had gevonden en beduidde hem, dat Antraniek ten doode was opgeschreven en verloren, maar dat hij, Mahmat, kwam en hem redde. „Zooals Antraniek verloren was, zijn alle menschen verloren vanwege de zonde. En zooals gij het leven van Antraniek tedde, zoo kwam de Heere Jezus, om ons te redden. Hij gaf zijn leven voor ons."
Antraniek zelf vertelde de gelijkenis van den Verloren Zoon en toonde zijn Bijbel voortreffelijk te kennen en te weten toe te passen.
Toen Mahmat ook nog sprak over twist in den stam, over wraak en moord en hoe nu de stam in moeilijkheden verkeerde, zeide Antraniek: „hier gebeuren zulke dingen niet; want wij


hebben elkander lief, zooals de Heere Jezus ons liefheeft."
Mahmat wilde een herberg (slaapgelegenheid) gaan opzoeken, maar Antraniek gaf hem te kennen, dat hij zijn slaapplaats met zijnen broeder wilde deelen. „Wat", zeide Mahmat, ,,kan jij mij in je huis hebben, om te overnachten?", waarop Antraniek ten antwoord gaf: „gij hebt mij niet in de woestijn laten sterven, nu laat ik je ook niet gaan."
Twee dagen bleef Mahmat in Aleppo temidden van een aantal ex-Bedoeïnen, die alles deden, wat in hun vermogen was, om dezen woestijnbewoner liefde te bewijzen.
We lieten een extra goeden maaltijd voor hen gereedmaken (natuurlijk na half vijf) en het spijt mij, dat ik niet tegenwoordig kon zijn, toen des avonds onze Arabische jongens Mahmat, den „broeder" van Antraniek, lieten gevoelen, wat Jezus de Verlosser, in hun levens had tot stand gebracht. Wel was zonder twijfel de Geest Gods tegenwoordig, om het zaad des Evangelies in het hart van Mahmat te bevestigen.
Nu is Mahmat terug in zijn woestijn, drijft zijn ossen en bestuurt zijn ploeg, ziet het water van den Eufraat rijzen en dalen. Menigmaal zal hij langs de plaats moeten gaan, waar hij eens naar geld zocht van eene door de Turken vermoorde Armeensche vrouw. Hij zal de plek zien, waar hij in plaats van geld een kindje vond. Hij zal moeten denken aan Moestafa, zijnen beschermeling, zijnen „broeder", die nu Antraniek heet. Hij zal, of hij wil of niet, moeten denken aan hetgeen hij hoorde van het nieuwe leven, dat Jezus, de Verlosser, Antraniek en den anderen gaf, dat ze nu geen Ramadan meer houden, maar zeker zijn van vergeving door het offer van den Heiland. Hij zal, als de avondkoude hem ineen doet hurken, zich wikkelen iu den Bedoeïnenmantel, die Eduard hem cadeau gaf. Eduard had dien mantel steeds bewaard als een aandenken aan de woestijn, maar ziende, dat Mahmat niet voldoende gekleed was, schonk hij den mantel zonder aarzelen.
Mahmat is alleen in de woestijn, neen, Gods Geest zal hem volgen en vervolgen, zal hem dringen en dwingen, opdat hij bekenne, dat ook hij den Verlosser van Antraniek noodig heeft.
Hier in Aleppo zijn wij, die bidden voor Mahmat en voor de anderen, die in denzelfden toestand verkeeren.
Dat in Nederland als in Aleppo bjdders worstelen voor het behoud van Mahmat. Dat we ons spoedig kunnen vestigen in de steppen der Syrische Woestijn, waar duizenden Bedoeïnen gelijk Mahmat van het Evangelie en het Heil verstoken, als het ware wachten, om de Boodschap des Heils te vernemen.
Wij hebben bidders noodig en offeraars, die met ons den strijd tegen Satans bolwerk aangaan en alles over hebben, om bevrijding te brengen aan de verlorenen. A. B.


Eduards Kerstgetuigenis
door Zendeling A. BREET
We hadden voor een kerstmaaltijd de mannen en jonge mannen uitgenoodigd, die den Arabieren ontvlucht zijn en nu onder onze leiding in den dubbelen zin des woords in een ander leven worden ingeleid. Ze waren te talrijk dan dat we ze op gewone wijze aan tafel konden hebben en we dachten er aan, om den maaltijd in.de zaal te houden. We leven echter in het Oosten en onze medearbeider Nerses sloeg voor, om op Oostersche wijze den maaltijd op den vloer in te richten, zoodat er voor allen plaats zijn zou in de wat meer gezellige huiskamer. Dus kruisten we allen de beenen en lieten ons den maaltijd op Oostersche wijze goed smaken, reeds het zien smullen van die lieve kerels, zoo groot en stoer, die zich zoo ootmoedig laten onderwijzen en leiden, deed ons goed.
Na den maaltijd bleven we geruimen tijd in druk gesprek bijeen, hetgeen in zulke huiselijke bijeenkomsten zeer effectvol is, aangezien allen in de kennis van het Evangelie verschillen. Een van hen n.1. Eduard is een bekeerd man, een overtuigd Christen, de meesten zijn zeer nabij en we verwachten, om zoo te zeggen, ieder oogenblik doorbraak; eenigen staan nog vreemd ten opzichte van de geestelijke dingen en een van hen is slechts dezer dagen uit Armenië gekomen, dat deels tot Turkije deels tot Rusland behoort.
Op de vraag van een onzer aan Eduard, of hij iets te zeggen had, stond hij spontaan op, ging naar de muur, nam daar een schilderij af en ging met die plaat onder den arm van den een naar den ander. Met grooten ernst en overtuiging stond hij voor elk van de onbekeerden stil en sprak tot hen. Het was de bekende plaat van den Goeden Herder, die het verloren schaap uit zijn doodsgevaarlijke positie haalt. En terwijl hij met zijn vinger de beeltenis des herders aanwees, zeide hij: „dat is de Heere Jezus" en dan het schaap toonend: „en dat ben jij." Bij elk voegde hij er eenige woorden aan toe. die ik niet verstond, want hij sprak Arabisch en Armeensch, al naar de taal van hen, tot wien hij sprak.
Het is onmogelijk, om den indruk weer te geven, die deze predikatie van Eduard op mij maakte; deze Bedoeïn, die een Armeniër bleek, hoewel hij het zelf eerst niet gelooven kon, maar nu een christen is. Met ongeëvenaarden eenvoud en ernst teekende hij met enkele woorden zijn kerstgedachte „dat js Jezus", (want Hij zal verlossen. Math. 1 : 21) „en dat ben jij' (want wij dwaalden allen als schapen en keerden ons een iegelijk naar zijnen weg. Jes. 53 : 6).
Kostelijk getuigenis. Van ruwe steen tot schitterende diamant.
Van Bedoeïn tot Christen. A. B.


De Stichting Morgenland-Zending
Nederlandsche Afdeeling der Action Chrétienne en Oriënt (Zendings-Director Dr. P. BERRON, Straatsburg-Meinau)
heeft haar arbeidsveld onder de Armeensche vluchtelingen in Syrië, hoofdzakelijk te Aleppo, Mesopotamië en onder de eveneens vervolgde Nestorianen (Assyrische Christenen) in den Libanon.
Haar doel is: uiterlijke en innerlijke hulp te verleenen aan de in nood verkeerende Oostersche Christenen en wel door:
a. Medischen arbeid: Polikliniek „Bethesda" Aleppo. Herstellingsoord „Carmel", Atyk (N. Syrië).
b. jeugdarbeid: Ontelbare weezen en half-weezen, die zonder hulp zouden omkomen, wachten op de maandelijksche bijdrage van f 10.— der „pleegouders".
c. Ondersteuningsarbeid: Groot is het aantal dergenen, die werkloos en zonder eenige bron van inkomsten, onze hulp inroepen.
d. School- en Evangelisatiearbeid onder Christenen en Mohammedanen.
e. Industrie-arbeid: met verkoop van Armeensch handen handweefwerk in Nederland. Men verzuime niet een zichtzending Armeensch handwerk aan te vragen bij het Secretariaat der Morgenland-Zending te Utrecht, Willem Barentzstraat 103.
f. Uitbreiding van het Evangelie onder de Mohammedanen. Het openen van een nieuwe zendingspost in Mesopotamië.
Nadere mededeelingen over dezen zendingsarbeid vindt men in „Morgenland", het orgaan der Morgenland-Zending, dat elke 3 maanden verschijnt. Men vrage proefnummers aan bij het Secretariaat voormeld.
Giften voor het werk zijn te zenden aan de tweede Penningmeesteresse der Morgenland-Zending, Mejuffrouw Cato de Witte te Utrecht, postrekening No. 18757.


Het Hoofdbestuur der Morgenland-Zending bestaat uit:
G. L. Baron VAN BOETZELAER, Bilthoven, Voorzitter.
Dr. W. A. HOEK, Amsterdam, Vice-Voorzitter.
Mr. M. P. Th. a Th. v. d. HOOP v. SLOCHTEREN,
Doorn, le Penningmeester. Ds. R. E. VAN ARKEL, Utrecht. Mej. M. S. v. d. BOSCH, Goes. Mevr. A. CORREVON-VAN LYNDEN, Velp. Mej. J. J. DONNER, Goes. Prof. Dr. J. W. PONT, Bussum. Mej. MIA PONT, Bussum. A. SCHOLTENS, Groningen. Mevr. M. VEREN, Den Haag. Mej. CATO DE WITTE, Utrecht,
Secretaresse-Tweed e Pennin gm eesteresse.