Door openbaar belijdenis te doen in het midden der gemeente aanvaart het jeugdig lidmaat de rechten, die het van 's Heeren wege heeft, en wordt het van wege de kerk in die rechten gesteld.
Het belijdenis doen behoort tot de tuchtoefening, die omtrent het H. Avondmaal gaat.
Uit tweeërlei oogpunt is het noodig, dat het tot het belijdenis doen komt.
Het belijdenis doen moet van de zijde der lidmaten bewijs zijn, dat het geloof zich metterdaad openbaart, en ter wille van de oefening der kerkelijke tucht wordt het van de zijde der kerk geëischt.
Zoolang de lidmaten der kerk kinderen ziju, heeft de kerk macht over hen door de ouders; als zij tot onderscheid van jaren gekomen zijn uitteraard niet meer; de vrijwillige aanvaarding van het opzicht en de tucht der kerk is noodig, om voorwerp van kerkelijke discipline te zijn.
Bit laatste heeft vooral beteekenis in onzen tijd en voor de Gereformeerde kerken in ons land : zonder belijdenis te doen zal de tuchtoefening der kerk voor den burgerlijken rechter geen rechtsgrond hebben, daar toch onze tegenwoordige wetgeving uitgaat van het Collegialistisch kerkbegrip, en in het belijdenis doen ziet een aansluiting aan en lid worden der kerk.
In het toelaten tot of het afhouden van het H. Avondmaal concentreert zich de kerkelijke tucht.
Belijdenis doen is bewijs, dat men de zegeningen en verplichtingen des verbonds aanvaart.
Door onze vaderen is dat belijdenis doen reeds tot betrekkelijk jeugdigen leeftijd bepaald.
Met het tweemaal 7ejaar achtte men, dat de mensch aanvankelijk tot den leeftijd van „mondigheid" kwam.
De doop werd tot dien leefdtijd toe, hoewel hierin nimmer een vaste regel gold , aangezien hierbij te veel afhing van de verstandelijke en geestelijke ontwikkeling , als kinderdoop bediend.
De tijd om tot het H. Avondmaal toegelaten te worden ligt daü ook ongetwijfeld tusschen het 14e en het 20e levensjaar.
Dat onze vaderen hierin nauwgezet waren is overbekend.
Juist daarom had de zorge voor de jeugdige lidmaten zoo



getrouw zelfonderzoek, dat de tafel des Heeren niet ontheiligd wordt.
Zoo komt er plaats voor de bedienende macht der kerk.
Belijdenis doen en niet ter avondmaal gaan is nog meer in tegenspraak met zich zelf: een lidmaat, die geen Avondmaal zoekt kan geen belijdenis doen; eene kerk, die geen teekenen vindt, dat het lichaam des Heeren onderscheiden wordt of die weet, het lidmaat dat belijdenis doet, zal toch wel niet ten Avondmaal komen, mag ook geen toegang verleenen tot den H. disch.
Misschien is het wel gebeurd, dat men zeer dubieus stond, maar eindelijk het zeggen, dat hij toch wel niet ten Avondmaal komen zou, den doorslag gaf.
Maar zie hij is dan toch toegelaten.
Wij gelooven vast, — en wij hebben daarom hierop nadruk gelegd — dat de rechte waardeering van het Avondmaal alleen door het zuiver opvatten van de roeping der kerk komt.
Huiselijke opvoeding, ouderwijs door de school, catechisatie, belijdenis doen, dat zijn de zaken, waarop moet gelet worden, willen wij, dat het verbond Gods niet ontheiligd wordt, dan kunnen doop en Avondmaal, bediening des Woords en kerkelijke tucht tot hun recht komen.
De sleutelmacht moet, naar God het wil, over geheel de gemeente worden geoefend: dit geldt allen evenzeer; de ouders met de kinderen, de geloovigen en hun zaad; het pas geboren lidmaat eri die reeds op jaren kwam.
Dan komt het aan het H. Avondmaal uit, wat de kerk is.
Als wij dus nog kortelijk komen op het verzuim van de waarneming der bediening van het H. Avondmaal, ligt, wat wij te zeggen hebben, voor de hand.
Wij gelooven, dat wij bij gezonde bediening der kerk 4|ó der lidmaten, die toegelaten zijn, aan het Avondmaal moeten hebben.
Er vallen in den regel een klein deel door krankheid, door tuchtoefening of door andere noodwendigheden uit.
In de Gereformeerde kerken, waar vele schippers zijn, brengt dit geene verandering: als de kerkeraad zorgt, dat zij, voorzien van een goed getuigschrift de bediening elders kunnen verkrijgen, rekenen zij als gewone lidmaten mee.
Nu is het verzuim in de kerken onzer classis te groot: geen enkele kerk heeft dit procent gehaald; voor enkele daalde het



tot -\5 en 15 af; over liet algemeen bleek het verzuim zeergroot te zijn.
Wat is hieraan te doen ?
Dit lijdelijk blijven aanzien mogen wij niet.
Wat is de practijk in de Gereformeerde kerken geweest ?
Behalve hetgeen reeds opgenoemd is, nl. dat goed opvoeden en catechiseeren en in den rechten weg toelaten, hebben onze vaderen zich ook iuzonderheid bezjg gehouden met de wegblijvers van liet Avondmaal.
Dat lag voor de hand.
Juist waar dat voorgaande recht verstaan wordt, moet d t laatste volgen.
Onze vaderen hebben vooreerst op het huisbezoek ualruk gelegd ; door het huisbezoek vooral zochten zij de zuimachti<ren tot het Avondmaal te brengen.
Men weet wat Art. 23 der D. K. van het ambt der ouderlingen zegt: #Der ouderlingen ambt is, behalve 't geeue dat boven, in Artikel zestien gezegd is, hun met den Dienaar des Woords gemeen te zijn, opzicht te hebben, dat de Dienaren, mitsgaders hunne andere medehelpers en Diakenen hun ambt getrouwelijk bedienen, en de bezoekinge te doen, naar dat de gelegenheid dis tijds en der plaatse, tot stichting der Gemeente, zoo voor als na het Nachtmaal kan lijden, om bijzonder de Lidmaten der Gemeente te vertroosten en te onderwijzen, en ook anderen tot de Christelijke religie te vermanen."
Uit de desbetreffende artikelen van vroegere redactiën dezer Kerkenordening blijkt, dat deze zaak van den beginne aan ernstig is opgevat.
Wel durven wij niet met zekerheid constateeren, dat inen steeds vóór en na elk Avondmaal een formeeleu rondgang door de geheele gemeente deed, maar dit blijkt toch w él, dat men vóór en na het Avondmaal en dus ter wille van het Avondmaal veel werk van de „bezoeking" heeft gemaakt.
En dit ligt geheel in de lijn.
Al de desbetreffende artikelen, van af het Synodaal Convent te Wezel tot de Synode in 1618, gaan uit van liet beginsel, dat geheel de gemeen'e tot het IJ. Avondmaal komen moet.
Wat de H. Apostel Paulus in de gemeente op den voorgrond



stelt, 11l. het waardig vieren van het II. Avondwaal, dat staat ook bij de Vaderen als de H. roeping der gemeente voorop.
En zoo moet het: ijverende om geheel^ de gemeente tot het Avondmaal te brengen ; trouw acht gevende als het de toelating geldt, moet het willekeurig verzuim voor de kerk als zonde aangemerkt; een kerk, die zonder wettige redenen het verzuim des Avondmaals lijdelijk toelaat, slaat zich zelve in het aangezicht; het is een getuigenis tegen , haar, alsof zij lidmaten heeft, die eigenlijk geene lidmaten moesten zijn; geen ongeloovige en onbekeerde, onaangemerkt wie als huichelaar zich onder de ware geloovigen mengt, mag er in de kerk des Heeren zijn; en door de viering van het Avondmaal komt de gemeente als geloovige gemeente uit.
Uit de Synodale Acta's en sommige kerkeraads-notulen is het bekend, hoe men ten opzichte van de zuimachtigen handelde: de namen der zulken werden in de eerste kerkeraads verga dering na, het vieren van het H. Avondmaal gememorieerd; zij werden opzettelijk bezocht en naar de redenen van het verzuim ondervraagd; vervolgeus overeenkomstig het noodig was voorgelicht, onderwezen, vermaand en bestraft; ook komt het voor dat wegens verachting van het Sacrament Censure is toegepast.
Wij leiden hieruit af, dat het ook nu, onze roeping is vóór en na, het vieren van het H. Avondmaal inzonderheid de //bezoeking* te doen : het Avondmaal is het doel, waartoe de gemeente telkens moet worden opgeleid.
De kerkeraad heeft er, naar de roeping hem voorgesteld, recht op, de redenen van absentie van de lidmaten te vernemen, de Heere eischt, dat ieder geloovige komt, en dat hij komt in den rechten weg ; het ligt dus op den weg der Opzieners, zich vóór en na ieder Avondmaal rekenschap te geven wie nitt en wie wel komt.
De namen der lidmaten dienen vóór en na het Avondmaal in de kerkeraadsvergader'ng afgelezen te worden; de Opzieners der gemeente, wier getal naar de behoefte der gemeente geëvenredigd is, moeten onderling de bezoekingen verdeelen; van die bezoekingen hebben zij nauwkeurig rapport in de vergadering des kerkeraads te doen, opdat naar onderling biddend overleg en naar



de omstandigheden het vereischen de broeders en zusters behandeld worden.
Dat persoonlijk bezoek der opzieners blijft het meest afdoende middel, om het verzuim van de bediening van het H. Avondmaal tegen te gaan : het Avondmaal vieren is eene zeer teêre zaak ; velerlei kunnen de oorzaken zijn, dat zich verzuim voordoet; overeenkomstig de oorzaken, moet het middel ter genezing zijn ; die oorzaken worden veelal eerst door vertrouwelijk samenspreken ontdekt; daarom is dit noodig, zal het doel eenigszins worden bereikt.
Dit huisbezoek moet, naar de behoeften het vereischen, geschieden Naar uitwijzing onzer kerkenordening en verdere synodale acta's was als regel bepaald, om de twee maanden bet H. Avondmaal te vieren; en hoewel spoedig, naar het schijnt, het Avondmaalvieren om de drie maanden gewoonte werd, verklaart het zich eenigermate van zelf, dat onder die //bezoeking" niet verstaan wordt een steeds één voor één aanspreken der lidmaten.
De kerkeraad moet altijd zorgen met den toestand der gemeente op de hoogte te zijn; de Opzieners hebben steeds te weten, ivaar zij hebben te gaan; een die het Avondmaal houden verzuimd, mag nimmer met rust gelaten worden.
Vas/e repelen kunnen in dergelijke gevallen ook schadelijk werken : insteê het deel te bereiken, kan mén door de gewoonheid der gewoonte zelf wel schadelijk werken.
Ten opzichte van de bediening des H. Avondmaals hebben onze vaderen ook altijd op de predikatie ter voorbereiding den nadruk gelegd : het gewicht van, de roeping tot, de vereischten voor het rechte Avondmaal vieren werden dan telkens uiteengezet; over het geloof, de verzoening met God en met den naaste werd dan gehandeld; dc zwak- en kleingeloovigen werden daardoor bemoedigd, degenen die de heiligheden des Heeren niet hoog hielden bestraft.
Vooral bij onze oude schrijvers vinden wij strenge voorbereidingpredikatiën.
Daarin ligt ook de gedachte ten grondslag, dat geheel de gemeente ten Avondmaal komen moet en komt: die strenge voor bei eiding predikatiën waren niet //vervanging" van de kerkelijke tucht, gelijk zij daartoe door zoogenaamde Gereformeerde predikers



in de genootschapskerk in onze eeuw zijn en worden misbruikt; zij dienden om in de gemeente het bezef te doen levend:g houden of op te wekken, dat men staande in het geloof alleen recht tot de bediening komt.
Daarop aan te dringen was wel noodzakelijk; vooral in den eersten tijd na de reformatie in ons land.
De kerken waren door Gods genade ontkomen aan de Roomsche hiërarchie ; in de Roomsche kerk is alles op het werktuigelijke gericht; ter Communie te gaan was eene pure gewoonheid geworden en alzoo mocht het met de viering van het II. Avondmaal niet zijn.
Wij gelooven, dat in de voorbereiding-predikatie veel beteekenis voor het II. Avondmaal ligt: wij moeten zorgen, dat in zulk eene voorbereiding-predikatie steeds dezelfde zaken onder de aandicht worden gebracht; door vermaning, onderwijzing en opwek-, king moet zulk een predikatie tot het H. Avondmaal lokken.
Ook in de geregelde bediening des Woords, vooral in de Catechismus-predikatie moet op de Sacramenten nadruk worden gelegd.
De bediening van het II. Avondmaal wordt veel uit onkunde verzuimd.
Vooral in de kerken .uit de reformatie van '86 hebben wij hiermede te doen.
De menschen worden door de zoogenaamde Gereformeerde predikers in de genootschapskerk van het Avondmaal weggejaagd in stee er heen geleid.
Men weet icel waarom.
Deze gruwel wordt bedreven om andere zonden te bedekken.
Wij kunnen het ons verklaren, hoe de profeet Elia heiliglijk voor de eere van Jehova ijvert, als op Karmel de profeten van Baal werden gedood; maar wat te zeggen van hen, die zich voorgeven dienstknechten des Heeren te zijn en die door hun Goddelooze kerkelijke practijken het geestelijk leven bij Gods volk, ware het mogelijk, hadden gesmoord.
De schuld hierdoor opgelegd spore ons tot nauwgezetten arbeid aan.
Wat de kerken allereerst hebben te doen, is ondenoijzen. Door persoonlijk bezoek der Opzieners.
Door lidmaten-samenkomsten, waarin onder leiding van de die-



naren des Woords de leer des Verbonds, der sacramenten, en der kerkelijke tucht wordt besproken.
Verder door de Lidmaten zelf tot onderzoek te dringen.
Door Gods genade is er gelegenheid, dat het volk door gezonde lectuur kau worden gevoed; wij hebben onze weekbladen : „De Heraut", „Hollands Kerkblad". „De ütrechtsche Kerkbode"., »De Eriesche Kerkbode" bijvoorbeeld, door welker lezing te bevorderen, dit goede doel kan worden bereikt.
Ook moeten sommige uitnemende werkjes, o. a. van Ds. Littooij, van Ds. Gispen, en het onmisbare werk van Prof. Kuyper z/Voor een distel een Mirt" door allen worden gekend.
Wij zijn zoo vrij de namen van voornoemde weekbladen alsook der genoemde broederen hier openlijk te vermelden.
Indien onze gebrekkige arbeid eenige vrucht afwerpt is het mede daardoor, dat hun werk door ons wordt gewaardeerd.
In zake het H. Avondmaal hebben de kerken zoo heerlijke en dure roeping en wordt nog steeds zoo groot gebrek openbaar.
Al wat oorbaar is mag daarom wel worden aangewend.
Hoevelen hebben zich eene verkeerde opvatting van het H. Avondmaal gemaakt: er zijn klein- en zwakgeloovigen, bekommerde zielen, die niet ten Avondmaal durven gaan.
Dezulken moeten vooral door de opzieners teederlijk worden behandeld.
Zij moeten voorzichtig en aanhoudend onderwezen worden. Wij moeten met hen samenbiddeii.
Zij moeten licht van den Heere ontvangen, door ons onderwijs en door ons gebed.
Wij hebben gezien hoe het rechte Catechetisch onderwijs tot het H. Avondmaal leiden moet; maar hoe velen zijn er, voor wie dit heeft ontbroken.
Het Geesteljk leven is er wel, maar velen zien het niet.
Zij stuiten op het Avondmaals-formulier : en dat „zich een oordeel eten en drinken" staat hun in den weg; vooral hebben zulke zielen het zwaar met dat: „Te gelooven, dat hun al hunne zonden om Christus' wil vergeven zijn."
Daaromtrent is voorlichting noodig.
Onzes inziens doen wij wel, met zulke broederen en zusteren eens te lezen, wat door Prof. Kuyper in zijne „E Voto Dor-



draceno"; door Calvijn in zijne verklaring op den brief aan de Corintben en door Ds. Hoekstra in zijne Cetechismus dienaangaande wordt gezegd.
Ons bestek gedoogt het niet, hier iets over te schrijven, maar alleen reeds om hetgeen Ds. Hoekstra in de verklaring van Zondag 30 van de kenmerken in den rechten Avondmaalganger schrijft, is zijn Catechismus een ware sc/iat.
O, zoo velen zijn door onkunde zoo verkeerd werkzaam.
ILt Avondmaal e'scht geloof; alleen door het geloof kan het Sacrament werken ; maar het geloof in zijn eerste beginselen, hoe zwak ook zich openbarend, is geloof.
Het geloof dat aangevangen is, zegt Calvijn, maakt den onwaardige waardig.
Als de zaak door ons recht behandeld wordt, kunnen zoovelen door ons geholpen worden.
Daarom, Broeders, laten wij niet vertragen.
Als de kerken hare roeping getrouw zijn, zal ongetwijfeld in deze zaak verandering komen.
De beteekenis van het H. Sacrament des Avondinaals moet tot het bewustrijn der geloovigen worden gebracht.
Wij Opzieners en Dienaren des Woords en de Broeders en Zusters dwalen zooveel uit onkunde.
Ook met betrekking tot de Broeders en Zusiers onderling is dit zooveel het .geval: het doet zich zooveel voor, dat men niet kan gaan omdat men ergernis heeft.
Twist en gekijf houden menigeen terug.
Geestelijke hoogheid eveneens.
Men oordeelt a' deren en niet zichzelven.
Men kan vaak niet gaan, omdat deze of die wel gaat.
Naar de roeping in Matheus 18 moet wel scherpelijk vermaand.
Die geestelijke hoogheid moet scherpelijk bestraft.
Op zelfbeproeving moet aangedrongen worden; en met de opzieners moet geheel de gemeente waken, dat de openbare zondaar worde geweerd.
De hardnekkige zondaars, de verachters van Gods Woord en de Sacramenten, moeten door openbare bestraffing, des noodig door sensure en ban met de hulpe des Heeren tot bekeering worden gebracht.



Trekken wij thans onze beschouwing, tot vergemakkelijking van bespreking, in korte conelusiën saam.
God de Heere heeft het II. Avondmaal ingesteld, opdat de gemeente, door de bediening van het II. Avondmaal gesterkt in haar geloof, Hem als geloovige gemeente bJijvend belijdt.
Door de waardeering van de bediening van het II. Avondmaal wordt de gemeente naar haar geestelijk standpunt gekend.
Het is Gods wil, dat geheel de gemeente, voor zoover hare ld— maten tot onderscheid van jaren zijn, tot de bediening van hel 11. Avondmaal in den rechten weg komt.
Het verbond Gods, door den H. Duop beteekend, verplicht ieder lidmaat, tot onderscheid van jaren gekomen, de bediening van het H. Avondmaal uit waarachtige behoelte te zoeken.
De roeping der kerken in zake het II. Avondmaal is, hare lidmaten tot de bediening van het II. Avondmaal te brengen en hen daarbij te houden.
Om de lidmaten voor het gaan ten Avondmaal recht voor te bereiden, moeten de kerken toezien dat de vorming harer jeugdige lidmaten door huiselijke opvoeding, door het onderwijs op school en door de Catechisatie overeenkomstig de roeping geschiedt.
Het belijdenisdoen dient om tot het II. Avondmaal toegelaten te worden : wie belijdenis doet verplicht zich om de bediening van het II. Avondmaal geregeld waar te nemen.
De kerken moeten toezien, dat het belijdenisdoen 'uit de rechte beweegreden geschiedt; alsmede, dat degene, die uit andere kerkelijke kringen tot ons overkomen; het lichaam des Heeren onderscheiden kunnen.
De oorzaken van het verzuim van de waarneming der bediening van het 17. Avondmaal moeten eloor de opzieners worden opgespoord; door huisbezoek, onderlinge bespreking, het bevorderen van ele lezing van gepaste geschriften, moeten de dwalenden worden onderweze i; waar blijkt, dat verachting van het H. Sacrament oorzaak ii, moet des noodig tot bekeering fles zonelaars naar gewoonheid eler kerken senenre worelen toegepast.







tv—
;^JÏiÉMISllliilf
I\ ZAKE
2e waarneming van de bediening vai^HN^ het K.-Hvondmaaï doof fiareiridmafen,
' DOOR
P. D. DE GROOT,
cdcb ienaaz ba Wccib* bij be §cz. düzfi
XX
M E P P E L.
'~F. WÓLFERS.
ME PP EL.
11 1 •















DE ROEPING DER KERK
in zake
2e waarneming van de bediening van HN^ ^HH het H-Jbondmaal door hare Lidmaten,
DOOK
P. D. DE GROOT,
aBebicnaaz ba QDoozbi êij be O/W. cHezS
TB
M E P P E L.
F. WOLPEES. — Meppel.







EEN WOORD VOORAF.
De volgende bladzijden bevatten, gelijk de geachte lezer terstond merken zal, een referaat. Op verzoek van de Classis Meppel der Gereformeerde Kerken hebben wij daarin onze gedachten ontwikkeld over: *De roeping der kerk iu zake de waarneming van do bediening van het H. Avondmaal door hare lidmaten."
Dit referaat werd door ons voorgelezen in eene conferentie van Dienaren des Woords en Kerkeraadsleden uit de Gereformeerde Kerken van de Classis Meppel, daartoe uitsluitend door de Classis Meppel samen geroepen. Van wege sterken aandrang van vele broederen, die mede deze conferentie bijwoonden, en die meenden, dat de lezing van deze regelen nog nuttigheid kon hebben, vooral ook om den inhoud in de vergaderingen dos kerkoraads en in eene tweede conferentie beter te kunnen bespreken, hebben wij het schier onveranderd ter drukken overgegeven.
Het is onze bede, dat deze gebrekkige arbeid tot dat voorgestelde doel door den Heere mag worden gezegend.
MEPPEL, Oetober 1895. p. D. DE GROOT.







Geachte Hoorders !
Betrekkelijk de waarneming van de bediening van hel H. Avondmaal werd in de kerken onzer classis veel verzuim openbaard.
In hun rapport aan de classis over de laatst gehoudene kerkvisitatie , werd deze zaak door de kerkvisitatoren in het bijzon der onder onze aandacht gebracht.
Doordrongen van het gewicht dezer zoo teedere aangelegenheid, oordeelde de classis naar middelen te moeten omzien, teneinde deze schadelijke praktijk in onze kerken .werd tegengegaan en zoo mogelijk geweerd.
Vrucht van eene in bare laatste vergadering gehouden korte bespreking was, dat ons opgedragen werd, in deze samenkomst eenige gedachten in het midden te brengen, naar aanleiding waarvan deze zaak bréedër kon worden besproken.
Aan deze opdracht thans voldoende, sta hier voorop, dat het niet onze taak is, bij wijze van tractaat eene volledige verhandeling te leveren : wij rekenen er op, dat dit ernstig onderwerp door u allen is ingedacht, en dat naar aanleiding van hetgeen wij aanstippen , de nadruk op onze verdere principieele bespreking valt
Echter , ook zoo opgevat, ligt het in den aard der zaak, dat wij in onze inleiding eenigszins breedvoerig moeten zijn. Dat komt hieruit voort.
Het sacrament des H. Avondmaals heeft eene gewichtige beteekenis
Zoo gewichtig, dat het geheel het kerkelijke leven raakt.
Zoowel het rechte gebruik des H. Avondmaals als het misbruik heeft een diepen achtergrond en is van ver reikende gevolgen.
Bij eenig nadenken laat zich dit terstond gevoelen.
Door de ambtelijke bediening van Christus den Middelaar vergadert God Zijne uitverkorene gemeente.



Christus richt die ambtelijke bediening middelijk nit door Zijne kerk: in hare bedienende macht treedt de kerk op tot toevergadering en tot verzorging van allen, die van Christus zijn ; door het Woord te bedienen ontvouwt de kerk, wat de Zijnen in Christus hebben; door de bediening van het sacrament uit te richten geschiedt hun verzegeling, dat God Zijn werk tot hunne zaligheid waarachtiglijk doet.
Hoewel beide op de belofte der zaligheid betrekking hebbende, springt hierdoor de beteekenis van de bediening der sacramenten niet het minst duidelijk in het oog.
De Heere God beeft de sacramenten verordineerd, opdat Hij door het gebruik daarvan ons de belofte des Evangelies des te beter te verstaan geve.
Zij zijn ons Heilige teekenen en zegelen van hetgeen Hij tot onze zaligheid gedaan heeft en nog doet.
Om onze grovigheid en zwakheid te hulp te komen, worden wij door de sacramenten als dierbare onderpanden van onze zaligheid vergewist.
Onze Heidelbergsche Catechismus in Zondag 25 en onze Nederlandsche Geloofsbelijdenis in Art. 33 leeren dit duidelijk.
Daarom juist heeft de Heere God twee sacramenten verordineerd.
Gelijk het in het natuurlijke is, zoo is het in het geestelijke ook.
Om tijdelijk te leven hebben wij deze twee noodig : wij moeten geboren worden, én, geboren zijnde , moet ons leven in stand gehouden worden.
Zoo ook geestelijk.
Van nature dood door de misdaden en de zonden, moeten wij worden wedergeboren tot eene levendige hoop, én, wedergeboren zijnde, moet dat leven in stand gehouden worden.
Welnu, dat de Heere dat doet, verzekert Hij door de H. sacramenten aan zijne kerk.
Ook dit vinden wij duidelijk in onze Nederlandsche geloofsbelijdenis ontvoud; men leze en herleze daartoe Art. 34, handelende van den H. Doop en Art. 35, handelende van het H. Avondmaal onzes Heeren Jezus Christus.
Twee Sacramenten heeft de Heere ingesteld: den H. Doop, beteekenende en verzegelende, dat Hij de wedergeboorte werkt,



en'liet H. Avondmaal, waardoor Hij verzekering doet, dat het leven, door Zijne wederbarende genade gewrocht, ook wordt gevoed en gesterkt.
Hij eischt daarom, niet alleen den H. Doop te ontvangen, maar ook het H. Avondmaal te zoeken.
Hij heeft die beide Sacramenten samengevoegd.
De H. Doop moet tot het H. Avondmaal dringen.
Bal laa'ste is het Sacrament, waardoor de voeding van het geestelijk leven en de versterking des geloofs inzonderheid komt.
Het zwaartepunt van geheel de bediening der kerk moet daarom in de bediening van het H. Avondmaal worden gezocht.
Eerst waar de bediening van het H. Avondmaal op de rechte wijze gezocht wordt, komt de bediening der kerk tot haar recht.
En de bediening des Woords èn het catechetisch onderwijs èn het opzicht en de tuchtoefening over de gemeente moet zich daarop richten.
Het H. Avondmaal is het doel, waartoe de kerk in hare bediening moet komen; het H. Avondmtal is ook het hoogste, waartoe de kerk in .hare bediening komen kan.
Geheel de bediening der kerk richt er zich op, dat het kind van God, door het geloof, dat de Heere in het hirte wrocht, geniet, wat het in Christus heeft.
Welnu, door het H. Avondmaal komt de strijdende kerk in hare nauwste vereeniging met Christus als het lichaam des Hoeren uit.
Daarom moet het Sacrament des H. Avondmaals zoo hoog gehouden worden: vanwege den geestelijken strijd, waarin wij zoo menigmaal onder liggen, heeft ons geestelijk leven, dat tot inzinken zoo gedurig neigt, steeds voeding en versterking noodig.
Eenmaal gedoopt, wijl wij maar eenmaal worden geboren, gedurig tot het H. Avondmaal geleid, omdat het geestelijk leven steeds versterking behoeft, blijft dit laatste sacrament ook steeds door elke bediening en voor ieder lidmaat zijne hooge beteekenis bek mden.
Met het H. Avondmaal heeft de kerk des Heeren in zake hare lidmaten te doen, zoodra zij worden geboren en tot zoolang zij hier in de strijdende kerk eene plaats behouden.



Het behoeft daarom niet te verwonderen , dat de beteekenis. van het H. Avondmaal in de Christelijke kerk steeds zooveel belangstelling heeft gewekt.
Gelijk meermalen opgemerkt is, hebben dogmatisch al veel de geschillen zich om het dogma voor het H. Avondmaal geconcentreerd en liep ook veelal elke principieele strijd in de Christelijke kerk op het H. Avondmaal uit.
Vooral door de vervalsching van dit sacrament heeft de Christelijke kerk onder de Koomsche hiërarchie haar heerlijk karakter als kerk ingeboet; het verschil in opvatting omtrent het H. -Avondmaal is inzonderheid oorzaak geweest tot de scheiding tusschcn de Luthersche en de Gereformeerde kerk; ook is het bekend, hoe do oppervlakkige sacramentsbeschouwing van Zwinglius bij de Remonstranten ingang vond; eveneens hoe het Doopersche beginsel tot geheel onzuivere sacramentsbeschouwing leidt.
Wel bezien trekt zich in de praktijk van het kerkelijke leven hierop ook alle strijd tusschen geloof en ongeloof saam.
Niet het minst de geschiedenis onzer Vaderlandsche kerken bewijst dit.
Met het opleggen der Synodale Organisatie in 1816 hebben de Gereformeerde kerken in ons 'and bij vernieuwing haar karakter als kérk ingeboet.
Door de leervrijheid en het loslaten van de tuchtoefening werd dit juist in de onthei lij in g van het II. Avondmail openbaar.
De reformatie in 1834 zoo gezegend —■ wij zouden haast zeggen zooveel jaren te'laat helaas! — aangevangen, is daarom. in 1886 zoo schoon gerechtvaardigd, wijl toen zoo duidelijk de kerkelijke beweging n't de aannemïnjshvestie haar oorsprong vond.
Wij mogen dan ook met de historie voor ons gerust zeggen , dat het H. Avondmaal in de mindere of meerdere juiste beschouwing en waardeering den stand van het geestelijk leven in de kerk bepaalt.
Welstand en misstand; herleving en inzinking; reformato rische beweging en verbastering, het staat alles met het H. Avondmaal in het nauwste verband.
Dat kan niet anders.
In hare belijdenis en waardeeriug van het II. Avondmaal komt de kerk uit gelijk zij is.



In het antwoord op de vraag : //Wat dunkt fJ van het Avond.maal ?* door haar éigen kerkelijke praktijk gegeven, zien wij het karakter van elke zich noemende Christelijke kerk.
Dit mag ons opzieners van de gemeente van onzen Heere Jezus Christus ons zeiven met te meer ernst doen .afvragen icelke gewichtige roeping de kerk des Heeren uit kracht harer bediening betrekkelijk hare lidmaten in zake het H. Avondmaal heeft.
De hooge beteekenis, die de Heere God als Zijne instelling aan het H. Avondmaal voor zijne kerk verbond, èn de geschiedenis der kerk, die op zoo menige bladzijde die hooge beteekenis uit de worstelingen der kerk bewijst, stellen ons den eisch, van deze roeping tecderlijk' en heiliglijk doordrongen te zijn.
Deze roeping nu kan aldus worden omschreven : de kerk heeft door hare bediening hare lidmaten tot het li. Avondmaal te brengen, èn hen tot het II. Avondmaal gebracht hebbende, daarbij te houden.
Maar geldt dit nu zoo heilige en teedere roepiug, het spreekt dan wel van zelf, dat hierbij vele en velerlei zaken onder onze aandacht moeten worden gebracht.
Zou het niet vóór alles noodig zijn, dat wij ons eene juiste rekenschap keren geven van de vraag r.ze/tf ah lidmaten der kei k behooren aangemerkt te worden ?
Voor ons spreekt het als van zelf, dat de grenzen der zichtbare kerk door het verbond Gods worden bepaild.
Wij rekenen lidmaten der kerk te zijn allen, die uit kracht hunner geboorte uit geloovige ouders op dat lidmaatschap kunnen aanspraak maken.
Wat de k-erk uit haar eigen schoot voortbrengt vereischt dan ook in verband met het thans te behandelen onderwerp in de eerste plaats en vooral bespreking.
Hier hebben wij te doen met de lidmaten, die door de kerk tot het H. Avondmaal" moeten gebracht worden.
Dat de kinderkens der geloovigen uit kracht hunner geboorte lidmaten der kerk zijn, behoef', geen betoog.
Gods H. woord spreekt hiertoe te duidelijk.
Men leze, om zich hiervan te overtuigen, vooral: Gen. 17 : 7, 14; Ps. 22: 11; Jes. 44: 1, 2, 3; Math. 19: 14; Luk. 1: 15; Hand. 2 : 39 ; Hand. 10: 47; Col. 2: 11, 12, 13; 1 Cor. 7: 14.



Ook de belijdenisschriften der Gereformeerde kerken zijn op dit punt glashelder.
Vergelijk slechts vraag 74 van den Heidelbergschen Catechismus ; de Nederlandsche Geloofsbelijdenis Art. 34, het laatste Gedeelte ; de leerregels van Doftrecht tegen de Remonstranten Hoofdstuk 1:17.
Voorts gaan ook onze Liturgische geschriften hiervan uit, wat uit den aard der zaak zeer duidelijk uitkomt in het formulier van den kinderdoop. Zoo ook doet het onze Dortsche kerkenordening in zake de bediening van den H. doop in Art. 56 wel gevoelen.
Onze kinderen zijn in hel Verbond Gods begrepen, omdat de Heere hen liet geboren worden uit ouders, die in Zijn Verbond begrepen zijn; zij worden daarom als lidmaten der gemeente aangemerkt, en hebben uil kracht daarvan recht om het teeken des Verbonds te ontvangen.
Bit staat dus wel vast: lidmaat wordt men niet doordien men gedoopt wordt óf doordien een kerk ons aanneemt óf doordien men belijdenis doet.
De kerk is geene vrije vereeniging of collegiaal genootschap.
Be kerk is eene stichting Gods.
Naar hare onzichtbare zijde omvat z'j alleen de uitverkorenen : die zijn de .lidmaten der kerk; die alleen vormen saam het mystieke lichaam van Christus.
Naar hare zichtbare zijde behooren tot haar gerekend te worden allen; die uit haar schoot geboren zijn, en, voor zoover zij tot onderscheid des verstands komen, den Heere belijden en dien overeenkomstig dienen.
Door de bediening van Zijn verbond eigent God Zijne uitverkorenen toe, wat zij in Christus hebben.
Hij doet dat door Christus; Christus doet dat door den H. Geest; de II. Geest doet dat door de kerk; de kerk eindelijk doet dat door hare bediening van Woord en Sacrament.
Allen, door God onder den band van Zijn Verbond gebracht, moeten wij , tenzij duidelijk het tegendeel blijkt, voor uitverkorenen , voor geloovigen , voor lidmaten der kerk houden.
Waar geene uitverkorenen zijn, komt Gods Verbond niet en ook geene kerk met hare bediening.



God de Heere alleen dus neemt de lidmaten aan.
Door Zijne beschikking over ons worden wij lidmaten der kerk.
Hij doet dat zoo, dat Hij zijne uitverkorenen in den schoot der kerk doet geboren worden bf ter Zijner tijd ook door de kerk tot de kerk brengt.
Met opzicht tot de eersten is het Zijn bestel, dat door den arbeid der kerk, in hare geregelde bediening, het werk Zijner genade, in het harte gewrocht, in de vruchten des geloofs blijkt; met betrekking tot de laai sten gaf Hij haar den last, het Evangelie aan alle volkeren te prediken, opdat Zijne uitverkorenen uit alle natiën als Zijne discipelen openbaar worden.
Naar Zijn wil aanvaart dus de kerk allen, die uit haar schoot geboren worden als behoorende tot des Heeren volk.
Zij doopt ze daarom en zij aauvaaTt de roeping om hen tot het H. Avondmaal te brengen.
Uit kracht des Verbonds de wedergeboorte veronderstellende, arbeidt zij aan allen, opdat, wat God eischt, drang der kinderlijke gehoorzaamheid wordt.
Wij kennen dus geene indeeling der gemeente in kringen van wel geloovigen en niet geloovigen.
Dit in dén grond Doopcrsch en Laladistisch beginsel ondermijnt de Gereformeerde belijdenis; het is eene miskenning; van de Verbonds genade; het is eene vernietiging van de beteekenis van den II. Doop; het beneemt al de kracht aan de bediening der kerk; boven alles, het druiseht in tegen de stelligste uitspraken der H. schrift.
Geheel de gemeente wordt als geloovig beschouwd : in de dagen van het O. T. onder Israël zoowel door de Profeten als door do Apostelen onder den N. dajf.
\^ ij èu onze kinderen, de geloovigen met hun zaad, worden, //geliefden in den Heere Jezus Christus" of ,/geroepen-heiligen'', genoemd.
Wie zich bewijst geen geloovige te zijn, mag in de gemeen schap der kerk niet geduld; de kerk des Heeren is de saamvergadering der geloovigen; door de tucht des Heeren teerdelijk te oefenen, moet de kerk zorgen, dat alle hare lidmaten door belijdenis en wandel betoonen geloovigen te zijn.
Wij kennen daarom slechts eene ouderscheiding — als wij het



zoo eens noemen, mogen — van onvolgroeide en volgroeide lidmaten der kerk.
De lidmaten der kerk, die nog in hnnne kinderjaren zijn, komen als volgroeide lidmaten nog niet uit,
Zij komen ten Avondmaal niet, wijl het geloot', dat is de personeele openbaring des geloofs, door het Avondmaal' geëischt, door hen nog niet kan worden geopenbaard, en ook, omdat zij, door nog niet genoegzaam onderwezen te zijn in de dingen van het Koninkrijk Gods, het lichaam des Heeren niet onderscheiden kunnen.
Daarin ligt echter ook uitgedrukt, dat zij niet langer geweerd mogen worden dan tot tijd en wijle'die onderscheiding des verstands komt.
Koeping der kerk is het te dier tijd deze jonge lidmaten zoo gevormd te hebben, dat het H Avondmaal uit behoefte kan worden gezocht.
De kerk moet hare jonge lidmaten opvoeden.
Daarom hangt er allereerst zooveel van af, hóe de kerk zelve over deze jeugdige lidmaten denkt.
Zal ze opvoeden , dan heeft ze eerst zich rekenschap te geven, wie zij op te voeden heeft.
lu het natuurlijke is het zoo: de vader, die zijn kind wel opvoedt en voor het leven bekwaam maakt, zal letteu op en rekenen met de gaven en krjehten en den annleg, waarover het kind beschikt.
Geheel zijne opvoeding strekt 'er toe, om zijn jongeu zich rekenschap te doen geven wie hij? is, wat hij heeft, wat hij kan en wat hij moet: opvoeden is ontwikkelen en vormen en bruikbaar maken van wat het kind heeft.
En zoo nu moet het de kerk met hare jeugdige lidmaten ook.
Zij is het niet, die het geloof in de harten plant; maar door haren dienst behaagt het den Heere openbaar te maken- en zijn kind te doen genieten, wat Hij in het harte wrocht.
Daarom arbeiden wij aan onze kinderen als lidmaten der gemeente, omdat wij uit kracht des verbonds er van uitgaan, dat God zijn werk in hunne harten heeft.
Wie zijn doops-formulier goed verstaat, weet toch, dat het ge-



heilïgd zijn in Christus heel wat anders dan uitwendige afzondering voor de wereld beduidt.
Onze kinderen zijn plantingen in den hof des lleeren
Wel pas uitbottende stekjes, het is wèl, maar in uw hof werpt gij die toch niet uit, alsvoren gebleken is, dat geen vrucht kan worden verwacht..
Integendeel, gij kweekt ze, als waren zij de beste boom.
Nu, zoo staat het met de kerk in zake hare jeugdige lidmaten ook
De opzieners der gemeente doen wel door toe te zien, dat die beschouwing uitgangspunt bij alle opoeding is of wordt. Vooreerst lij de ouders.
De H. Doop moet bij de opvoeding der kinderen door de ouders worden verstaan.
Bij den II. Doop. werd beleden, dat, gelijk het formulier het als belijdenis der gemeente omschreef, de kinderen in Christus geheiligd waren en dat zij daarom als lidmaten der gemeente behoorden gedoopt te wezen.
Ook werd beloofd, dat zij in de voorzeide leer zouden worden onderwezen.
Dan hebben de opzieners zeker wel roeping, om toe te zien of dit geschiedt: onze vaderen hadden hierop zeker niet zoo den nadruk gelegd en zouden het den vader niet zoo plechtiglijk hebben doen beloven, indien zij er niet ten zeerste van doordrongen waren geweest welke gewichtige beteekenis de opvoeding der ouders voor de jeugdige lidmaten der gemeente heeft.
Wij wijzen hierop, omdat het onze innige overtuiging is, dat hier reeds de wortel van velerlei dwaling in het kerkelijke leven ligt.
Voor het tot het catechetisch onderwijs komt zijn vele jonge lidmaten door verkeerde opvoeding reeds bedorven.
Ook de opvoeding door het onderwijs op de school staat hiermede in het nauwste verband.
En voor de ouders, die beloofd hebben hunne kinderen in de voorzeide - leer te onderwijzen of te doen en Ie helpen onderwijzen, èn voor de opzieners der gemeente, die toezien zullen of dit naar eisch der ro3ping geschiedt, is het onverantwoordelijk, dat de lidmaten der kerk nog jong zijnde, in gevaar worden gebracht,



van de leer en vermaning des Hèeren te worden afgeleid doot de openbare school, die onze liberale staat exploiteert.
Het is stellig niet- te veel gezegd, zoo wij beweren, dat onze kinderen, zoo de ouders niet breken met het openbare onderwijs, voor het meerendeel voor de kerk verloren gaan.
Het besliste, Christelijke, Gereformeerde onderwijs is behoefte ; vooral in onzen tijd, waarin door de worsteling om het levensbestaan een zoo groot deel der opvoeding uit het huisgezin naar de school wordt verplaatst.
Hoewel de opvoeding der kinderen de zaak der ouders is en M&ft> beeft echter ook de kerk in zake het onderwijs door de school gegeven wel ter dege eene dure roeping te vervullen.
De kerk heeft toe te zien, dat het onderwijs aan het voorgestelde doel beantwoorde.
Er behoort tussshen dé kerk en de school een zoodanig verband te bestaan, dat dit toezicht ombelemmerd kan worden geoefend.
Ook zouden wij gaarne zien, dat de Chatechismus op de school meer werd geleerd.
Het ware zoo wenschelijk, dat onze kinderen, als zij de school verlieten, èn de Bijbelschegeschiedenis èn de Catechismus kenden.
In de vrije Schotsche kerken wordt op 12jarigen leeftijd, naar wij meenen, de West-Minster Catechismus door de kinderen bijna zonder uitzondering gekend.
Onze Catechismus is ook eene onderwijzing in de Christelijke leere, die in de Nederlandsche Gereformeerde kerken en scholen geléérd wordt; met dat bepaalde doel opgesteld en gebruikt, heeft de Catechismus in den bloeitijd der Gereformeerde kerken in ons land een onberekenbaren zegen verspreid.
Als de inhoud der Bijbelsche geschiedenis en de Catechismus gekend wordt, kan de Catechisatie dienen om de jeugdige lidmaten in te leiden in hetgeen zij in Christus hebben.
Het is er niet maar goed meê, dat de jeugdige lidmaten historische hennis hebben.
Ongetwijfeld, veel te weten is goed, maar het doel van het Catechetisch onderwijs moet toch hooger gezocht worden.
De Catechisatie dient om tot het H. Avondmaal toegeleid te worden; door middel van de catechisatie moet daarom de vrucht des geloofs in waarachtige bekeering aanvankelijk uitkomen.



De jonge lidmaten moeten door de Catechisatie zich bewust worden, wat zij als lidmaten der kerk zijn, toat zij als zoodanig hebben, wat zij daarom kunnen en moeten.
Het blijmoedig en geloovig en volstandig aankleven aan den Heere moet de vrucht van de Catechisatie zijn.
De Catechisatie moet in het doen» uitkomen van de vrucht des geloofs de jeugdige lidmaten vastleggen aan den dienst des Heeren, door ze te doen inleven in de volle gemeenschap Zijner kerk.
Wij behoeven daarom niet te zeggen, hoe geivichtig wij de Catechisatie met het oog op de thans te bespreken zaak achten.
.Tuist in de Gereformeerde kerken is dan ook op de Catechisatie zoo zeer de nadruk gelegd.
Dit vloeit uit het beginsel, waaruit de Gereformeerde leeft.
Niet bij hetgeen Eome zoekt, om blinde volgelingen van de kerk te worden; noch ook bij het ideaal der Lutherschen om maar van eigene zaligheid verzekerd te zijn, leeft de Gereformeerde kerk.
De vraag: „Hoe komt God tot Zijn eere", dringt een ieder, die waarlijk Gereformeerd wil zijn, om zich zeiven rekenschap te geven voor zijn eigen dierbaar geloof.
Door waarachtige dankbaarheid, die vrucht is van het geloof, moet God naar Zijn Woord in alles worden gediend.
Bat moet inzonderheid de Catechisatie uitwerken.
Ziet eens hoe onze Vaderen daarover hebben gedacht.
Wij nemen de vrijheid, u meê te deelen, wat Dr. Vos in zijne Geschiedenis der Vaderlandsche kerk, het eerste deel, pagina 137 en 138, ons dienaangaande vermeldt.
Hij zegt: „Opdat de Christelijke jeugd naarstig in de grondslagen der ware godsdienst onderwezen en met ware vreese Gods vervuld zou worden, oordeelde de Synode dat er drieërlei manier van Catechiseeren noodig was: in het ouderlijk huis, in de scholen cn iu de kerkgebouwen."
//Te predikanten behoorden in de kerkgebouwen den Catechismus in beknopten vorm te verklaren voor het begripsvermogen niet alleen der volwassenen, maar ook der jeugd; in de schoolgebouwen hein te repeteeren; met onkundige bejaarden in een geschikt lokaal samenkomsten te houden tot beter onderricht in



de fundamenten der Christelijke Eelegie (in tegenwoordigheid van een ouderling); en hen, die zich tot de gemeente begeven willen, drie of vier weken vóór de bediening des Avondmaals meermalen en naarstig te onderwijzen, opdat zij des te bekwamer en vaardiger werden, om rekenschap van hun geloof te geven."
//Christelijke scholen, scholen waar de jeugd behoorlijk onderwezen werd in de Godzaligheid en de fondamenten der Christelijke leer, moesten niet alleen in de steden, maar ook in alle dorpen van overheidswege opgericht worden. De schoolmeesters waren verplicht al hunne leerlingen, twee dagen minstens in de week niet alleen in 't van buiten leeren, maar ook in 't verstaan van de beginselen te oefenen, natuurlijk zooals de leeftijd en de vatbaarheid der leerlingen het vorderde. Daartoe hebben zij drieërlei formulier voor het onderricht te gebruiken. Voor de laagste klasse : de artikelen des geloofs, de tien geboden, het gebed des Heeren, de instelling der sacramenten en der kerkelijke tucht met eenige ^korte gebedekens, eenvoudige vragen en uitgezochte tot Godzaligheid opwekkende teksten; — voor de middelste: een kort begrip van den Heidelbergschen Catechismus, dat bf naar het exempel van de Paltsche kerken, bf naar dat der Middelburgsche, bf naar het door de Synode te vervaardigen ingericht moet zijn; — voor de hoogste: den Heidelbergschen Catechismus, of den Geneefschen (voor de Waalsche Afdeeling)."
„Het ambt der ouders is, in eigen huis hun kinderen, en ook het gansche hun toevertrouwde gezin, in de beginselen der Christelijke religie, op het vlijtigste naar een ieders vatbaarheid te onderwijzen; met ernst en met ijver tot de vreeze Gods en oprechte Godzaligheid te vermanen; tot de oefening van heilige huisgebeden te gewennen; met zich mede te. nemen om Gods woord te hooren; de gehoorde prediking, inzonderheid die over den Catechismus, nauwkeurig met hen te herhalen;, hun eenige hoofdstukken der schrift voor te lezen, of ter voorlezing te geven; de uitnemendste schriftuurplaaten van buiten te doen leeren, in te prenten, en doelmatig te verklaren; en alzoo mede te werken met de schoolmeesters. Tot dezen schuldigen plicht moesten de ouders opgewekt, en, des noodig, door Kerkeraads—censuur gedrongen worden. — Uit zulke gezinnen kwamen de groite mannen dezer eeuw voort,"



Daaruit zien wij wel, welke belangrijke plaats de catechisatie in het bloeitijdperk der Gereformeerde kerken in ons land heeft ingenomen : Zij is het geweest, die de jeugdige lidmaten voor een recht gezond kerkelijk leven heeft gevormd.
Wij gevoelen daarom ook, hoezeer zij er toe bijdragen kan, dat het II. Avondmaal recht worde gewaardeerd.
De belangstelling van catecheet en catechisant; de goede inrichting en methode van onderwijs; het toezicht op de catechisatie door de Opzieners en de Ouders, dat alles en-nog veel meer zou waardig zijn in het breede onder onze aandacht gebracht te worden.
Laten wij slechts iets noemen.
De catechisatie, die, gerekend met de huiselijke opvoeding en het onderwijs op school, vanwege de kerk op 12jarigen leeftijd kan aanvangen, moet vooreerst voor de ouders eene zaak van het hoogste belang zijn.
De ouders hebben te zorgen, dat de kinderen getrouw komen en dat zij naarstig werken.
De ouders moeten in de catechisatie meeleven.
Men kan het van de catechisanten weten, hoe de ouders de taak der opvoeding opvatten.
De belangstelling der ouders wekt de belangstelling der kinderen.
Er zijn ouders, voor wie het uur van catechisatie altijd slecht gelegen komt; die zich ook nooit op de hoogte stellen, hoe het met de catechisatie gaat.
Ook zijn er — en tot onze blijschap onder ons niet weinigen, — wier kinderen niet ter catechisatie komen, of de vragen zijn eerst opgezegd en besproken.
Dit laatste moest de algemeene regel zijn.
De opzieners der gemeente hebben hierop te letten; en het is daarom zoo noodig, dat de ouderlingen ook getrouw ter Catechisatie zijn.
De Catecheet en de Catechisant moeten heulen door de opzieners worden gecontroleerd.
Meest zijn de verderfelijke ketterijen uit de Catechisaliekamer in de gemeente opgekomen.
Gelooven wij ook niet, dat een slordig Catechisant een sierlijk lidmaat der gemeente blijft.



Het is voorts zoo noodig, dat de tijd om ter Catechisatie te gaan, wordt waargenomen.
Als de tijd verloopt, gaan de lidmaten verloren, omdat zij geen kennis hebben.
De Catechisant, die uit gebrek aan kennis in de school moet nablijven, belooft niets goeds; uit gebrek aan kennis wordt onverschilligheid en liefdeloosheid geboren.
En men schaamt zich straks zelf om nog tf-r Catechisatie te gaan, wijl m'en door jongeren in alle opzichten wordt beschaamd.
Dan mag, wat straks gezegd is van de ouders in zake de huiselijke opvoeding, hier gezegd worden betrekkelijk de Catechisatie van den Catecheet.
Hoe de leermeester zijne leerlingen beschouwt, dat geeft toch het geheele karakter aan van het onderwijs.
Als gij een mensch bestraffen, vermanen of onderwijzen zult, verschilt het zoo veel of gij hem voor een vagebond of een prins van koninklijken bloede houdt.
Wie zij zijn, dat moeten door de Catechisatie de jeugdige lidmaten leeren verstaan.
De beteekenis, die het verbond, door den H. doop hun verzegeld, voor hen persoonlijk heeft, moet worden verklaard.
De zegeningen van het verbond der genade moeten worden ontvouwd; de dure roeping, uit dat verbond voortvloeiende, moet op het hart worden gebonden.
De Catechisatie, zal het wèl zijn, moet uitwerken, dat de catechisant zich in zijn ziel niet los van Christus en Zijn volk gevoelt.
De Catechisaties moeten daarom ook vooral niet te groot naar aantal van Catechisanten zijn.
Het onderwijs op de Catechisatie moet persoonlijk zijn.
Catechiseeren, het woord drukt het reeds uit, is samenspre-' ken; zoo samenspreken van den Catecheet met den Catechisant, dat, naar de behoefte het vereischt, de waarheid tot ieders bewustzijn wordt gebracht.
Het moet er om te doen zijn, de lidmaten rijp te maken tot het dienen in Christus kerk.
Dit kan niet tot zijn recht komen, als week aan week een klasse van 50 of 60 moet onderwezen worden. •



Een 20tal is voor een Catechisatie van één uur meer dan genoeg; vooral de laatste klassen moeten weinig in getal zijn.
Hoe meer de tijd nadert om tot het H. Avondmaal toegelaten te worden, hocmeer persoonlijk de Catechisatie worden moet.
Nog is de onzes inziens verderfelijke gewoonte heerschende om schier uitsluitend in het voorjaar de jeugdige lidmaten gelegenheid te geven om belijdenis te doen.
Als het tegen dien tijd gaat, wordt er gevraagd of er zijn , die belijdenis wenschen te doen.
De zoodanigen krijgen dan nog wel eens een extra Catechisatie.
Maar wat is menigmaal het geval.
Die eenigszins de zaak verstaat, is in den regel traag om te zeggen, dat hij belijdenis hoopt te doen; die door vele motieven zonder juist door het rechte motief gedreven wordt, is in den regel haastig en stelt zich vooraan.
Die men dan gaarne ziet komen, komen menigmaal niet; die minder gewenscht worden, bieden zich aan.
Wij hebben getracht, dit te voorkomen.
Uit de hoogere klassen der Catechisatie, zonderen wij steeds die het verst gevorderd zijn door kennis en belangstelling af.
Deze vormen dan eene bijzondere Catechisatie, die vooral aan de bespreking van de leer der sacramenten en van de bediening der kerk is gewijd.
De kerkeraad nam zich dan voor, om voor elke bediening van het II. Avondmaal, gelijk liet toch ook behoort, gelegenheid te geven , om tot het H. Avondmaal toegelaten te worden.
Tengevolge dezer maatregelen, waarbij ook wel genoemd mag worden het persoonlijk bezoek, dat aan huis bij de Catechisanten wordt gebracht, hebben wij goede resultaten gezien.
Die naar ons oordeel niet genoegzaam gevorderd waren, gevoelden hun zwakheid zelf; en die komen om toegang tot het H. Avondmaal te vragen, hebben tot dusver èn door het onderzoek naar hun kennis èn door de beweegredenen die hen tot het H. Avondmaal drongen den kerkeraad verblijd.
Inderdaad: willen wij waken tegen het verzuim van de waarneming der bediening van het H. Avondmaal, de Catechisatie verdient daarvoor onze hoogste belangstelling.
Zal zij dienen om tot het H. Avondmaal toe te leiden, zij



moet vruchtbaar zijn en een voorwerp van de teederste zorg èn voor de Dienaren des Woords èn voor de Ouderlingen èn voor de Ouders.
Vooral de opzieners in de kerken onzer Classis hebben zich af te vragen of het gewicht dezer roeping wel recht door hen wordt gevoeld: uit ons ingesteld onderzoek bij de kerkvisitatie bleek ons, dat het tegenwoordig zijn van een ouderling bij de Catechisatie als bij hooge uitzondering voorkomt en schier als een vreemde zaak wordt beschouwd.
Neen, dat behoeft geen bewijs van wantrouwen tegen den dienaar des Woords te zijn : dat is der opzieneren dure plicht.
Het is der ouderlingen ambt inzonderheid, blijkens het formulier van bevestiging, mede toezicht te nemen op de leering en den wandel van de dienaren des Woords, ten einde alles tot stichting der Kerk verricht moge worden, en dat geen vreemde leer worde voorgesteld.
Nu, dat laatste kan inzonderheid door de Catechisatie geschieden.
Men kan ons dan wel tegenwerpen, dat wij, zoo doende, de eigengerechtigheid en de geveinsdheid in de hand werken; maar voor zulke tegenwerpingen blijven wij onaandoenlijk.
Wij weten, waartoe de Heere God de bediening zijner kerk gebruiken wil, èn hoe ons alleen kinderlijke getrouwheid met heilige voorzichtigheid betaamt.
Dan is er nog iets, waarop wij in betrekking tot de Catechisatie wijzen willen.
liet is dit: de Catechisatie dient ook om ingeleid te worden in de volle gemeenschap der kerk.
Tot het II. Avondmaal toegelaten, staan de lidmaten in de oefening hunner volle rechten.
Dit raakt niet alleen de ééne plaatselijke kerk, maar alle herhen, die in éénzelfde kerk—gemeenschap met elkander leveu.
Zou het daarom niet noodzakelijk zijn, dat de Catechisatie zich over het algemeen ook meer ten doel stelde, om de jeugdige lidmaten in te leiden in de belijdenis dier herhen ?
Zou het niet wenschelijk zijn, dat op de Catechisatie meer eenstemmig de formulieren vnn Eenigheid werden onderwezen ?
Zouden die formulieren van Eenigheid niet door veel vrageuboekjes al te veel op zijde zijn gedrongen ?



Die formulieren van Eenigheid zijn toch maar de officieele uitdrukking van de belijdenis onzer kerken!
Zij worden over het algemeen zoo weinig gekend.
Zij zijn toch zoo schoone vruchten, in het worsteltijdperk onzer kerken gerijpt.
Hoe noodzakelijk is het, dat elk meerderjarig lidmaat der kerk vertrouwd is met hetgeen zijne kerk als hare geloofsuildruhhing belijdt.
Vooral in onzen tijd, waarin de Gereformeerde leer zoo weinig recht verstaan, zoo verkeerd voorgesteld, vervalscht en fel bestreden wordt, is het zoo noodig, met dit beproefde slagzwaard gewapend te zijn.
Komen wij thans op het doen van belijdenis.
Ook dit staat met de bediening van het H. Avondmaal, met het rechte gebruik en het misbruik, in het nauwste verband.
De Catechisatie brengt tot het doen van belijdenis.
Door belijdenis te doen wordt de toegang tot het H. Avondmaal gezocht.
Niet te verwonderen is het daarom, dat ook deze kerkelijke handeling ten allen tijde groote belangstelling heeft gewekt.
Men weet, wat de practijk der eerste Christenkerken was, als zich uit Heidenen en Joden tot de gemeente voegden.
Ook is het bekend hoe in de Roomsche kerk het kerkelijk sacrament van het Vormsel ontstond.
Na de reformatie is op het belijdenisdoen altijd grooten nadruk gelegd: het toegang verkrijgen tot het H. Avondmaal werd als eene allergewichtigste zaak beschouwd.
Uit het formulier van den doop der bejaarden, met de vragen daaraan verbonden, kau ons blijken hoe teeder het toegang verkenen en de verplichting van het geregeld gebruik des H. Avondmaals, daaruit voortvloeiende, door de Gereformeerde Vaderen werd opgevat: da onge doopten, die zich tot de Gereformeerde kerk wenschten te voegen, werden door den jdoop der bejaarden in de gemeenschap der kerk ingelijfd en verbonden zich daardoor tot het geregeld gebruik des H. Avondmaals; wat de lid maten der kerk hadden, werd hun daardoor als hun recht toegekeud en als hun dure roeping opgelegd.



Maar evenzeer was ook voor de jeugdige lidmaten het toegang verkrijgen tot den ET. disch eene zaak van het hoogste belang.
Als lidmaten der gemeente hadden zij recht op het H. Avondmaal ; alleen maar de kerk had te zorgen, dat de tafel des Heeren niet ontheiligd, maar het Avondmaal recht gevierd werd.
Zij had de jeugdige lidmaten voor te bereiden en tot den H. disch toe te leiden en hen van 's Heeren wege aan hunne rechten gemeenschap te geven.
Die voorbereiding geschiedde door de Catechisatie, en het bewijs, dat het lichaam des Heeren door hen kon worden onderscheiden , werd door het afleggen van belijdenis verkregen.
Door de Catechisatie voorbereid, bewezen dan de jeugdige lidmaten de oprechtheid hunner begeerte tot het H. Avondmaal door in het openbaar belijdenis van hun geloof te doen.
De openbare belijdenis in het midJen der gemeente was de eigen lijhe daad van het belijdenis doen : dit was oorspronkelijk de eenige handeling, waardoor de toegang tot het H. Avondmaal verkregen werd; toen er in lateren tijd gevaar ontstond, dat onheilige motieven tot dit belijdenis doen drongen, had vóór het openbaar belijdenis doen een voorloopig onderzoek plaats.
Deze gewoonte hebben de Gereformeerde kerken in ons land gevolgd: het voorloopig onderzoek, om tot het belijdenis doen toegelaten te worden, had door den kerkeraad plaats; en door het opstaan in het midden der gemeente en het bevestigend antwoorden op de gedane vragen werd de toegang tot het H. Avondmaal verkregen; niets anders, niets meer of minder hield dit in dan de personeele betuiging, dat de dienst des Heeren uit waarachtige behoefte werd gezocht en dat men dit door getrouw zich te onderwerpen aan de bedienende macht der kerk door Gods genade, in het geregeld gebruik van het H. Avondmaal betoonen zou.
Het is bekend , hoe in de Synodale Genootschapskerk dit belijdenis doen verliep.
Dat onderzoek door den kerkeraad werd dan de //aanneming" genoemd ; aannemen niet in den zin , zooals ook onze Vaderen van aannemen spraken, maar als lid worden van de kerk ; dat openbaar belijdenis doen was dan „bevestigd worden" als lid.
In het Collegialistisch systeem voegde dat uitnemend wèl.



Volgens dit systeem toch is de kerk niets anders dan een vrije vereeniging, door hare eigene reglementen in stand gehouden.
Dan moet men door vrijwillige toetreding lid worden, dan mag er wel een plechtige bevestiging van dat lid-worden bij, dan kan men eerst, na verklaard te hebben , dat men tot den bloei van het Godsrijk in het nlgemeen en van de ft' ederlandsche Hervormde Kerk in het bijzonder, met opvolging van hare verordeningen, naar zijn verinogeu volijverig zal medewerken, met een plechtige en gepaste toespraak tot lidmaat worden verklaard!
Dit is, gelijk zich van zelf gevoelen laat, door en door ongereformeerd.
Van aanneming als lid en bevestigd worden als zoodanig kan geen sprake zijn : Wij belijden van onze kinderen, dat ze reeds vóór hun doop in Christus geheiligd zijn; omdat wij lidmaten waren werden wij gedoopt; uit dat lidmaat zijn kwam de roeping tot Christelijke opvoeding, tot Christelijk onderwijs, tot het gevormd worden in de leer en vermaning des Heeren voort; daarin ligt de grond, waarom de kerk tot het H. Avondmaal dringen moet.
Alleen vanwege hare jonkheid, wijl zij nog niet genoegaaam onderwezen het lichaam des Heeren niet onderscheiden kunnen, komen onze jeugdige lidmaten niet tot het H. Avondmaal.
Maar als zij ia staat zijn, het lichaam des Heeren te kunnen onderscheiden en blijk te geven, dat het H. Avondmaal uit behoefte wordt gezocht, neemt de kerk hen, omdat zij lidmaat zijn, als waardige dischgenooten van de tafel des Heeren aan.
De deelneming aan de viering van het H. Avondmaal moet den lidmaten door de kerk, bij wie de Heere de macht der sleutelen heeft besteld, worden toegekend of ontzegd.
Belijdenis doen mag dus nooit anders opgevat worden dan toegang vragen tot het H. Avondmaal.
Het is geen half sacrament of lidworden der kerk, althans — wat dat laatste aangaat — voor zoover het den gedoopten betreft.
Het is gehoorzaamheid oefenen ; het is betuiging, dat men blijft in den weg, waarin God ons heeft geplaatst; het is verklaring, dat de ziel naar de gemeenschap Gods door het 11. Avondmaal dorst; het is uitspreken van de behoefte des harten, dat de dienst des Heeren als een liefdedienst wordt gesmaakt.



groote beteekenis; en wij doen ongetwijfeld wel, dat ook hierdoor de rechte beteekenis van het H. Avondmaal hoog worde gehouden.
Tot het belijdenis doen in den rechten weg behoort het te komen.
Op dat in den rechten weg mag dan ook wel nadruk worden gelegd: van het belijdenis doen hangt onberekenbaar veel af voor de kerk, vandaar dat door de Opzieners der gemeente wel biddend dient gewaakt te worden, dat de heilige roeping in dezen steeds teederlijk worde gevoeld; want toch, eene kerk, die in dezen door hare Opzieners niet getrouw is, bewerkt haar eigen ondergang, en sleurt de eere Christi door het slijk.
Van de practijken, dat men belijdenis doet, wijl men nu eenmaal zoo oud is, of omdat men trouwen gaat en dergelijke meer, moeten wij gansch zeer afkeerig zijn.
Bat mag om des Heeren wil niet geduld.
Zoo wordt de poort tot ontheiliging van het Avondmaal door de kerk zelve opengezet; ook is het eene getuigenis tegen de Opzieners, als door belijdenis te doen het H. Avondmaal gevraagd werd, en straks die toegelatene tot den H. disch niet komt.
Is dat lidmaat met zijn belijdenis doen niet waar geweest? Was hij van den ernst der zake, wegens onvoldoend onderwijs niet genoegzaam doordrongen ? Hebben de Opzieners met zijn belijdenis doen de hand gelicht?
Waarom wordt het Avondmaal verzuimd, als hij zoo kort te voren nog de toelating vroeg.
Ach werden er onder de lidmaten niet gevonden, voor wie deze zaak duister, en onder de broeders opzieners niet, voor wie zij min helder is !
Ieder, die belijdenis zal doen, mag dat alleen om waardiglijk het Avondmaal te vieren, doen kunnen.
Dan is het niet alleen noodig, dat hierop nadruk gelegd worde bij de jeugdige lidmaten, die de kerk onder hare hoede heeft; ook voor hen, die uit andere kerkelijke kringen tot ons komen, dient deze eisch krachtig gehandhaafd te worden.
Wij hebben er een afkeer van om kerkelijk eng van hart te zijn; wij rekenen gaarne alles, wat in den naam des Drieeënigen gedoopt is, te behooren tot des Heeren volk; wij doen voor die allen gaarne den eisch gelden en zouden de roeping willen doen geToelen om door kerkelijke trouw dat adeldom te bewijzen; maar toch —



wij moeten er maar niet op uit zijn, óm alles in de kerk in te halen, alsof het daarmee goed ware, dat men lidmaat der Gereformeerde kerk genoemd wordt.
Achter die betuiging van in te stemmen met de Gereformeerde belijdenis en dat zich stellen onder opzicht en tucht van de Gereformeerde kerk ligt ook het verleenen van den toegang tot den H. - disch; van wie op het lidmaten-register der Gereformeerde kerk als toegelaten tot het H. Avondmaal staan opgeteekend, moeten de opzieners der gemeente toch minstens de verwachting hebben, dat iedere bediening in den' ordinairen weg waardiglijk zal gezocht worden.
Onze Gereformeerde kerken hebben positie gekozen tegenover eiken kerkelijken kring, die niet mede naar onze belijdenis leeft.
Wij hebben niet de minste waarborg zonder persoonlijk onderzoek bij degenen, die uit andere kringen tot ons komen, dat het verbond Gods niet zal worden ontheiligd.
Dat persoonlijk onderzoeh is noodig.
Te meer, wijl de tuchtoefening in onzen tijd zoo moeilijk is.
Door allerlei kerkfórmatie is de kerk in de oefening der tucht verlamd: komt gij met kerkelijke censure tot hen, bij wie geen ernst voor de heilige dingen leeft en de kennis van de kerkelijk bedienende macht ontbreekt, hij zal u ontwijken, door zich te onttrekken, èn, waar het hem beter gelegen komt, te gaan.
Velen geraken op zonderlinge wijze van de kerk vervreemd; maar het zijn meest dezulken, die ook op zonderlinge wijze tot de kerk gekomen zijn.
Het belijdenis doen moet olijven toegang zoeken tot het H. Avondmaal, en wie uit andere kringen tot ons komt, dient vooral in zake het H. Avondmaal getrouw te worden onderzocht.
Dringen tot den H. disch en waken voor de heiligheden van 's Heeren huis, dat is de roeping der kerk.
In degenen, die tot het H. Avondmaal wenschen te komen,, moet een hartelijke lust bespeurd worden, om zich met zijn gansche hart tot God te bekeeren: het belijdenis doen is belijdenisdoen van het geloof en van de hope, die in ons is.
Daar moeten vruchten des geloofs worden gezien.
Daar moet een "wandel zijn in de vreeze des Heeren.



Hoe het dan moet, als naar het oordeel des kerkeraads, dit alles ontbreekt ?
Wij zeggen kort en goed : afwijzen.
Niet om dezulken los te laten, maar om ze te meer te zoeken ; desnoodig door bijzondere bezceken en vermaningen meermalen herhaald en door privaat-onderwijs, al ware het van huis tot huis èn een voor één.
Geloof én bekeering worden voor het belijdenis doen vereischt.
Zoo lang de kerkeraad niet alles heeft gedaan, dat he1. in den middelijken weg daartoe komen kan, is hij van niemand vrij. • Men houde hierbij echter in het oog, dat de kerk in dezen als kerk oordeelt: het gaat hier naar den maatstaf, dien de Heere in hare bedienende macht haar heeft gesteld.
Naar de uitwendige vrucht aan het Woord getoetst en niet naar het hart oordeelt de kerk.
Wie het hart, oordeelen wil faalt aHijd. '-"SS^r
Alle kerkelijke groep, die op het subjectieve drijven wil, verdwijnt.
Denkt aan het Montanisme, aan het Labadisme, en waar men met het Doopersche beginsel verzeilt.
Kerken, die dit doen, hebben hun karakter als kerk verloochend.
Zoo maakt men juist vrome kringen, waarin de vromen door geestelijken hoogmoed elkander verteren.
Bij velen in de Gereformeerde kerken zit dat er nog wel in; misschien het meest in het Noorden van ons land : de practijk om alleen belijdenis te doen als men „tot ruimte komt" en verslag van zijne „omzetting" kan doen, was daar althans zeer geliefd; door deze practijk werd het verderfelijke doopledenstelsel en wederkeerig door het doopledenstelsel werd deze verderfelijke practijk in de hand gewerkt.
De kerk mag in het doen van belijdenis zulk een maatstaf niet aanleggen; al hare arbeid, en dus ook deze, wordt door de haar van 's Heeren wege opgelegde roeping bepaald : als de Heere tot het Avondmaal roept, moet de kerk geloof zien, maar alleen voor zoo ver het haar gegeven is dat te zien
Het Avondmaal voor een deel der gemeente te bewaren is in strijd met de roeping der kerk; geheel de gemeente, ieder lidmaat is geroepen en gerechtigd tot den H. disch; de kerk heeft te waken door hare tuchtoefening en door het aansporen van