DE NOTIOEE PECCATE, QUAM JOHANNES IN PRIMA EPISTOLA DOCET, SCBIPSIT ADOLPHUS ZAHN, Licentiatus theologiae, t. d. minister apud aedein cathedralem Halensem. Curvata resurgo. HALIS SAXONUM, PBOSTAT APUD R. MÜHLMANN. MDCCCLXXn. DE MÏÏOIE PECCATI, QUAM JOIIANNES IN PRIMA EPISTOLA DOCET, COMMENTATIO. QUAM AUCTORITATE ET CONSENSU SUMME REVERENDI THEOLOGORUM ORDINIS ACADEMIAE PHILIPPBïAE MARPURGENSIS PRO GRADÜ DOCTORATUS SUMM1SQUE IK THEOLOGIA HONORIBUS AC PR1VILEGUS RITE AC LEGITIJAE CONSEqUENDIS , DIE XXII. NOVEMBRIS A. MDCCCLXXII. UNA CUM THESIBUS PUBLICE DEFENDET AUCTOR ADOLPHUS ZAHN. MARPÜRGI CATTORUM A. MDCCCLXXII. Praefatio. Quicunque hanc lecturi sunt dissertationem, qua difficillimam aliquam, per saecula agitatam, diversissimo modo explicatam qua'estionem nova quadam ratione tractasse mihi videor, eos rogatos velim, ne ea quae scripsi callide detorqueant autmaledicis dentibus carpant, sed, ut loei ipsius dignitati et veritatis rationi est consentaneum, nulla ambitione corrupti aut praejudicata opinione imbuti recte ömnia dijudicent. Ita spero fore ut qui harum rerum periti sunt plenum hoe opus aleae nostra quoque invidiosa aetate aequi bonique consulant. Quam notionem peccati Johannes in prima epistola habeat quum illustrare nobis in animo sit, ad hanc normam regulamque quaestionem instituendam esse eensemus, ut ex ea sola, de qua agitur, epistola reliquis Novi Testamenti libris praetermissis notionem illam ermamus erutamque explieenras. Jam quum epistola illa, quamquam magna eum simplicitate et facili quadam perspicuitate conscripta esse videtur, tarnen multas habeat interpretandi difficultates, ante omnia, quo consilio episfola scripta sit quidve sequatur accuratius dicere nos oportet, ita ut quae ad epistolam recte intelligendam necessaria sunt, ex ea ipsa sumantur. ièrai Hac ratione inita quae a nobis clare atque evidenter demonstrabuntur, fieri non posse quin vera sint, certissimum apparebit Nam secum ipso Apostolus pugnare non potest. Novi Testamenti librorum consensus concentusque non is est neque esse potest, ut, quae externam quandam habent similitudinem, ea nullo neque loei neque scriptoris respectu habito componantur interque se comparentur, sed ut quodvis dictum primum secundum orationis sententiarumque contextum intelligatur et turn demum, num cum aliis N. T. locis congruat, quaeratur. Quae quum nemo sit qui improbet, equidem non attingerem, nisi inspicientibus Düsterdieckii*) commentarium* multis *) Düsterdieckius quum in eo Commentario quem-de prima Johahnis epistola composuit, interpretes accurate enumerare studuerit, tarnen nonnullos silentio praeteriit, quos quum satis magni momenti sint, nominare mihi nunc liceat: expositiones Thomae Naugeorgii apud Marloratum (N. T. catholica expositio eccleSiastica. Editio quinta. Genevae 1593), Zwinglii (opera vol. VI. p. 320 etc), Francisci Gomari (opera Amstelodami 1644. p. 720), Johannis Har- 1 rebus eximium, qui liber, quae reliqui interpretes studiose exploraverunt, in unum quasi locum collecta amplectitur, tanta diversarum opinionum colluvies turbaque occurrerèt, ut facile omnem recte interpretandi spem deponendam esse possent adduci. Jam si quaesiveris unde baec tanta dissensio orta sit, eam esse causam videbis, quod variae sententiae ex reliquis scriptis depromptae, quum ad similitudinem quandam inter sese accederent, omni discrimiue remoto coniungebantur. 'Quae quum ita sint, f'acere non possumus, ut non epistolae rëctè dijudicanda'e lumen ex ipsa.sola petitum afferanras. 'Epistolarum autem ab Apostolis scriptarum ea natura est, ut non doctrinain absolutam et omnibus suis partibus perfectam contineant, sed ita omn'es compösitae sunt, ri't ad intelligentiam sénsu'mque eorum,. ad qnos mittebantür, accommodotae eas res, de quibus pötissimum illi docendi erant, in lucem prolatas illus'tratasque e'xTiïbeaut. Et quoniam omnia, quae in unoquoque christianorum conveiitu fiuut, quasi ante oculos versautur Apostolis, docendo, consolando, corrigendo ecclesiarum statum •emendare student. Pio adducti amore Sïimmoqne studio iis qui angustiis premuntur auxilium, quo maxime iufligent, ferendi doctores illi sanctissimi Verba formant, üsurpant notiones, vocem sérmonemque Vertunt. Itaque tantum abest, ut communes quasdam ëasdémque 'stabiles senteliiias 'in medium prof'eraiït, ut confi'a aptissimis 'maximeque idoneis verbis sententiisque usi laborantibus succur'rant, aeg'ris medeantur. Cui quidem legi normaeque interpretandi quum in ntiTTa 'epistola intelligénda 'inagi's quain in prima Jöhannis obtemperandum esse censeamus, quo rectius se habeat disputatio nostra quoque expéditius eo, quo tendit perveniat, nihil antiquius ha- duin i (epmmentarius in ~N. T. Amstel. 1641). Post Diisterdieckii' ctiras epistölam illustraverunt: Htither, Ebrard, Myrberg (comriéntarius in ep. Joh. primain. Dissert. exeg. 1859), Ewald, Brückner, Braune (in bibliorumLangianorum parte quinta decima), Haupt (der erste Brief des Johannes. 1870). Conferas praeterea velim interpretatkmes doctrinae N. apud Köstlin, Fromman, Sehmid, Lutherbeck, Weiss. De compositione epistblae investiganda bene ineriti sunt post Bengelii lucuWationes: Erumann et Luthardt. qna~iUis T0*ecclesiae vel p°tias «arnm («*o2o« tok; *töws) conditio fnerit videamus. Qtta m re « Yia et ratione processerit oratio, fore, ut quae JohanP» de peceato sententia sit, facile ^ nobL Zlïnl CAPTJT L COGN.T.0 RERUM STATUSQUE ECCLESIAE, AD QUAM SCRIPTA EST EPISTOLA, QUID VALEAT AD NOTIONEM PECCATI ACCURATIUS DEFINIENDAM. y Quae verba quamquam adeam maxime speetant seirtentiarum nem, quae est ,c. 2, v. 18 usque ad v. 25, Lnen etiam cumT sit, qu ppe quum per totam fere epistolam hominum alios in er- ZZÏÏZSFmalevolentiae fortiter occurrato- * stX nonTi ^ rrUmUS' ^ 80lUm *»* ^sdam epistolae non totam ep,stolam adversus corruptere* scriptam esse pu -t. Apostolum c. 1, v. 4 seribere: J « 'j^T Sr 9 ^ fr* « XB3thl9mltivrl> concedimus, sed gTdte Ü qUaS1 °P° t6l° a^™rum impetus faciüime .eiic untur quum anrmis nostris de salute laetantibus, acriter séductonbus resistere possimus.*) C 5, v. 13 si modo lectionem receptam sequimur fouam non prorsus falsam esse judieant De Wette et Erdman^ epistolae consilium id est, ut qui jam credunt ad fi dl ^ plendam .dmoneantur impellanturque - i(lIv TOl? ^T£^ atv - cvaxtorevyre. Erant igitur inimici, qui eonun fidem delere volebant Eodem modo verba c.3,v.? qu^e L " ns convemt tota periodus c. 2, v. 29 usq. a. c 4.TdveZ seductores scripta sunt, eaque non sine acerbitate. Non bcutio ® Eodem modo Paulus: adversus canes. Phil. 3, v. 1 et 2. Jam eplstolae initium, in quo auctoritatem suam apostolieam allatis et aurium et oculorum et manuum suarum testimoniis ardenti animo pronuntiat scriptor, aperte ad eos spectat, qui hanc auctoritatem negare audebant. „Haec enim ille, inquit Dionysius Alexandriuus apud Eusebium Eccles. I. III. c. 25, veluti modulatiouis proludia praemittit adversus eos, qui Christum in carne advenisse negabant, ut in sequeutibus ostendit." Antichristos igitur et falsos prophetas, quorum natura et origo tam copiose describuntur c. 2, v. 18 etc. et c. 4, v. 1 etc, quique tam acriter damnantur, per totam epistolam ut impugnaret Apostolo propositum fuisse, verisimile est. Si vero periculum ecclesiae ab Antichristis imminens tantum erat, quantum fuisse ex Antichristorum doctrina et malis operibus ab Apostolo adumbratis satis elucet, Haec epistola omnibus partibus ad ejusmodi periculum tollendum removendumque composita esse recte creditur. „Man fühlt es an der ganzen Haltung des Schreibens, welches von vornherein auf die leibhaftige Olfenbarung des Solmes Gottes als des persönlichen Tragers des ewigen Lebens sich gründet, an dem überall um diesen wirklichen im Fleisch erschienenen Jesus gedrangten LehrgeLalte, an der immer wiederkehrenden, mit der Verheissung des ewigen Lebens verbundenen Warnung vor der Lüge Derer, welche, indem sie den wirklichen Christus leugnen, sich selbst vom Vater und von dem Sohne scheiden und um das ewige Leben betrügen — man fühlt es dem Allen ab, dass der Apostel die besondere Veranlassung zu seinem Schreiben eben in dem Auftreten jener den Glauben, die Freude und das Leben seiner Kindlein gefahrdenden antichristlichen Lüge gefunden hat." (Düster-dieck Einleitung XXXIV.) Et Lutherus in Scholiis suis lectu dignissinris (edidit Bruns, Lubekae 1741), occasio autem, inquit, scribendi fuit haec, quod tempore S. Johannis haeretici quidam falsa doctrina tirrbaverunt ecclesias, turn singularis inter Christianos pigritia (cf. primam expositionem epist. apud Walchium IX. p. 209 et p. 1080). Non ita justum est Calvini 'de epistolae unitate judicium dicentis: „Alia quoque breviter attingit, ut de caveudis impostoribus." Sed non breviter c. 2, v. 18 etc. et c. 4, v. 1 etc. Apostolus Antichristos perstringit, quapropter hoe quoque nomine Calvini commentario Lutheri Scholia muito esse praestautiora putamus. Johannem admodum senem adversus haereticos scripsisse Patres sine controversia traduut. (Epiph. haer. 51.) Atque Thomas Naugeorgius*) haec bene disseruit: „scripsit autem ad eos, qui jam crediderant quidem, sed a seductoribus impugnabantur, ut relicto Jesu Christo alibi vitam aeternam et remissionem peecatorum quaererent." Deinde Bu Hing er in commentariolo suo (in omnes apostolicas epist. N. T. commentarii. Tig. 1539): hiscè, inquit, oppugnavit e* veluti ex obliqno subruit cum Hebionica et Cerinthiana (?) •phalange, pseudochristos etiam omnes, quorum illi Christum penitus abuegabant, hi vero verbis, immo loquacitate futili Christum quidem confitebantur, vita autem referebaut caeodaemonem. Isti praeter ea.Johanni ansam scribeudi praebuisse videutur, quum pia seuis cura et Christianae plebis amor piissimum Apostoli animum proeul dubio ad scribendum vel maxime impuierant. Optime Erdmann autem p. 29—46 epistólae indolem et naturam ita describit: „Indoles didactico-paraenetiea, quae per totam epistolam patet, simul polemiea est." Quocum Haupt quodammodo conseatit, qui tarnen dicere audet: Man kann dkse beiden Stellen, die von den Antichristen handeln, ruhig fortlassen, und der Brief wird in seinem eigenen Gehalte durchaus nicht geandert. S. 309. Antichristorum originem et naturam si diligentius contemplati erimus, falsissimam eorum opiuionem esse judicabimus, qui ecclesiam primitivam „immaculatam ut ita dicam virgiuem fuisse" fiugunt. Ecclesiae primitivae statum nee pulckerrimum aut optimum nèc ceteris ecclesiae, quae per mundum propagari coepta est, conditionibus similem et aequalem fuisse ai-bitramur. Immo vero singularem fuisse ejus et florem et interitum credere necesse est. i?g rj/ióv, dicit Johannes c. 2, v. 19, tgfjXêov; erant igitur socii ecclesiae christianae, ex qua non solum prodierunt sed ipso prodeundo etiam exierunt ita ut, quamvis etiamtum in media ') Kirchmayer, Basiliensis. ecclesia versarentur eique artibus suis nocerent, tarnen se ab ea seiungerent. Jam si legimus apud Apostolum ak£ ovx rjOav tg rjfiöv, i. e. sed non erant ex ecclesia christiana, his verbis propria eorum origo indicatur. Ecclesia enim est ex Deo (4, v. 6; 5, v. 19), isti autem erant ex mundo (4, v. 5) et ex diabolo vel perditore, cui totus mundus obedit (5, v. 19), et eo consilio ex ecclesia in mundum exire debuerunt, ut prorsus aliam esse suam originem declararent (c. 4, v. 1). In ecclesia turn manentes cum fratribus vitae quodam vinculo conjuncti et in externa Dei et veritatis societate perseverantes, tarnen et interna animi conditione, et externis quoque operibus malis mundo sese ad-, dixerant, a quo iis quotiens verba faciebaiit, plausus impertiebantur (c. 4, v. 5). Haec igitur est epistolae gravitas et amplitudo, quod in ea mundus in ecclesia ut ita dicam nobis ostenditur, id eet falsi fratres, Christianismi simulatores, falsi prophetae, Antichristi." Re vera Johannem ad falsos fratres spectare ex c. 3, v. 12 apparet, in quo post mutuae inter fratres caritatis adhortationem Kainum et Abelium inducit, et deinde qui Kaini similes sint mundum vocat (c. 3, v. 13). Quod nomen non tam aperte • etiam seductoribus et fratribus, qui odium in fratres eonceperant, dedisset Apostolus; nisi hoe nomine eorum originem ex ecclesia christiana falso duci probare studuisset. Jam vero in epistola de commercio et usn agitur, qui intercedere debeat inter fratres re vera ex Deo natos et fratres non ex Deo natos, sed originem divinam jictantes. Neque enim Apostolus si mundi vocem usurpat, de ethnicismo cogitat, qui extra ecclesiam versatur, et pellicere hommes studet, sed de ethnicismo, qui in ipsa ecclesia crescit et ali tur.*) Notiones mundi, tenebrarum, peceati, mortis, quique omnium harum potentiarum perniciocissimarum dominus est, Diaboli quum artissime inter se conjunctae sint, quiB negare *) Recte Weiss bibl. Theol.: Der Welt gehört auch die antichristliche Pseudoprophetie an. S. 750. Das abgefallene Christenthum gehört auch zur gottfeindlichen Welt, S. 753. possit, c.2, v. 11 et c. 3, v. 14, quibus locis, de caritate fraterna sermo est, illic de tenebris, bic de morte in ecclesia doceri? Inde colligimus, mundi quoque notionem ad ecclesiam spectare et totam Apostoli disputationem ad falsos pertinere fratres,' falso,s que doctores, qui quam fidem et caritatem olim profitebantók ïllo tempore amiserant. Eectissime igitur Polycarpus (ad Philipp. c. 7) verba Johanneo (4, v. 2 et 3) falsos fratres cavendos censet: xal xmv tv vjcoxQLöai (ptQÓvzcov zó ovo/ta zov xvglov, oïxiveq axa-r jclavmouv xsvovg av&Qcóxovq. Seductores c. 2, v. 18 dvzi%Qiözoi vocantur. Novissimae horae, quae Christi reditum jam mox instantem tempore antecedit, manifestam esse notam docet Apostolus, quod multi Autichristi olim praenuntiati jam adsint. Antiehristi notionem latius explicare bic non loens est, attamen breviter mouere liceat, nou certam quandam personam Anliehristum intellexisse Johannem, sed satis clare, unum Autichristum, quem venturum esse Christus et Paulus praedkeruut, in muitos Antichristos quasi dissplvisse nobis videtur. Poterat autem ista voce uti, quia et unum Antiehristi spiritum (c. 4, v. 3), ct unum seductionis spiritum (c. 4, v. 6) .agnoscit. Simili modo omnes prophetarum spiritus 'unius spiritus nomine complectitur (c. 4, v. 1. cf. v. 6). Antiehristi loco o iptvozijg nominatur (c. 2, v. 22). Solet enim Johannes plura inter se cohaerentia uno verbo dilucide significarc, quo fit, ut in sermone ejus summa insit perspicuitas. *) — Antiehristi igitur gerunt nomen falsorum prophetarum et spiritum non a Deo exeuntium, quia Jesum esse Christum abnegabant (c. 2, v. 22; 4, v. 3), vel quia verum Christum ut avzixtlfitvot impugnabant, deinde etiam quia ut verus Christus tolleretnr falsi Christi (avzlzvjiov) imaginem fictam statuebant.**) Num Antiehristi alium Christum vero relicto crediderint docueriutque quaerere non opus est. Nimis enim distincte admonetur, ut ille, qui ex Deo natus sit, Jesum ut Christum credat, alium vero Christum aversetur. Antiehristi in ec- *) Ita etiam Weiss bibl. Theol. S. 753. **) De voce avzc/Qi.azoy cf. Cremqr Wqrterbuch. lesia ab Apostolis condita nova (c. 2,' v. 7) de alio Christo, qui non sit Jesus, doctrina Apostolorum operae et labori ofl'ecerunt. (II. Joh. v. 8.) Nam quum Jesum abnegabant, ip&um filium Dei spernebant, qui secundum Apostoli evangelium {ayytlla, Xóyoq, IvTolrj) in Jesu se manifestaverat, cum filio Dei Deum ipsum spernebant, qui nusquam inveniri potest nisi in Jesu Christo (c. 2, v. 23; c. 4, v. 3 et saepius). Quorum neutrum Antiehristi confitebantur, neque Jesum esse Christum neque eundem Jesum priusquam homo fieret, divinae naturae formam habuisse. TJtrumque Apostolus uno dicto admirabiliter complectitur, quum pronuntiat, eos negare, 'irjaovv Xqlótov tkrjlv&óia iv GciQXÏ (tria habes loquendi genera de Jesu Christo ad homines descendente: tv öagxï tlrjlvd-óxa, iXd-cov, tQjó'fievov c. 4, v. 3, c. 5, v. 6 II. Joh. 7.) Recte ergo exceptie Socinianis omnès interpretes pii doctique affirmant, hac epistola Jesu Christi et veram humanitatem et veram divinitatem doceri. Jam si quis quaerat, cur Antiehristi Jesum negaverint, haec est causa, quod carnem ejus i. e. adventum in regionem mortis, peccati, tenebrarum aversabantur. Jam si Jesus apparuisse dicitur tv öagxl, hoe aliud signifieat quam solum hominem eum esse factum. Vox enim OccQxdq ut- xóo/icfv aliquid maculati perditique signifieat, regionem quandam Messia prorsus indignam. Hoe antem, advenisse illum tv OccQxl (vel quod idem in loco vexatissimo nobis inesse videtur: 61 vöarog xca aïftarog) Antiehristi non ex alia causa credere nolebant quam quod carnem et mundum omnemque corporis immunditiem terrenam effugere studebant. Ex epistola Johannis quamquam non evidenter demonstrare possumus, hos quos appellat Antichristos ad spiritum regenerandum corporis purificationem necessariam ^sse credidisse, tarnen verisimile est universam omnibus temporibus pervulgatam de corpore exanimando opinionem iis placuisse. Hac fortasse de causa in humana natura J. Chr. offendebant. Antichristos autem erroribus perversissimis quamvis obnoxios tarnen de sua cum Deo communione, ejus de cognitione, de amore aliisque virtutibus gloriari esse sojitos, ex omnibus illis locis, quibus Johannes nonnullos eorum loquentes inducit, facile demon- strabimus. Ac primum illud iteratum: èav sïjtcofitv c. 1. ad falsos fratres spectat, qui contra purificationem in Christi sanguine paratam sanctitatem suam jaetabant. Eodem modo iuterpretamur illud: tyvcoxa avxóv (c. 2, v. 4). Denique in Deo se esse (c. 2,v.6), in ejus luce (c.2,v.9), in ejus adspectu (c.4,v.l2), in vita aeterna (c. 5, v. 12) ii praedieabant, qui a Déo prorsus abhorrebant. Quare ut Antichristos verum atque unum Deum esse negantes refutet, totius epistolae argumentum ita distribuit Johannes ut primo disserat de Deo ut luce pura et clarissima (c. l,v.5— c. 2,29), in qua nnllae sint tenebrae, ita ut in eo adeo nihil sit quod Antiehristi jure reprehendere possint et vituperare, ut contra ex eo per Christum ipsa veritas nobis apparuerit; deinde de Deo ut justitiam colente, quippe^ (c. 2, v. 29 — c. 3, v. 18) qui omnia promissa accurate et perfecte solvat et quae per Christum pronunciavit, ea stricte observet, ita ut Antidiristorum criminationes Dei quasi injusti vanae sint et prorsus absurdae; postremo de Deo ut caritate (c.3,v.29 — c. 5,5) in quo summam inesse dicit caritatem, quae misso et tradito filio unigenito in carnem excellenti, Integra, divina gloria splendide omnibus hominibus patefiat. Quam totam partem ita absolvit Apostolus (c. 5,v. 6—21), ut similiter atque initio clarissima atque evidentissima- veritatis christianae testimonia enumeret. Insignem Dei j ustifi catio nem adversus Antichristos promulgatam in epistola habemus. Vera autem esse, quae adhuc disputavimus, ultimo versu confirmatur, cujus verba haec sunt: Ttxria, cpvZaê-avs eavzovg rcjcd rcöv HÓ'róZcor. • Düsterdieckium interpretem cautum providumque en-are hic videmus, quum in explicandis imaginibus {uÖmla) Apostolum „mit einem letzten, flüchtigen Wort" têntationem de qua nihil fere in reliqua epistola disseruerit, cavendam monere dicat. Quod si verum esset, Apostolus qiuini paullo ante de peccato mortifero secnndum Düsterdieckium ab Antichristis commisso et de vero in Christo praesente Deo ab Antichristis negato docuerit, sub finem epistolae prorsus novam et a reliquis alienam sententiam adderet: Erustra autem Dtt's te r di e c kin s opinionem suam ita probare studet, ut de periculis ex ethnicismo nascentibus disserat, nam de ethnicismo fugiendo in epistola non disputatur. Est ergo versus 21 „ein abrupter Scblussvers", qui num a Johanne scriptus sit dubitari potest, nisi reete Beda ad prava dogmata haereticorum pertinere eum censet, quocum Bicli,- Sander, Huther eique consentiunt, qui hujus versus sententiam latius patere existimant. Quapropter Zwingli suo jure monet inquit, in fide vera Deique cognitione unius edoctos, ut non modo pseudoapostolos et impostores cayeant, sed omne hoe, quod a cognitione Dei et Christi eius vêra avocare et abstrahere possit. Permoti enim falsa doctrina de vero Deo prqpagata Antiehristi deorum ficticiorum simulacra erigebaut, dówlolaxQtig se manifestantes. Neque vero melius aut acutius Antichristorum opera adumbrare potest Johannes, quam si ejusmodi verbi macula eos afficit. Qua in re sibi constat, quippe qui ubique studeat oratione quam acutissima et aptissima uti. Vulgaris vocis tïó'coXa usus etiam Eph. 5, 5, Col. 3, 5. Apoc. 2, 14. 20 missus est. Jam vero Apostolus ut Dei caritatem per totam epistolam praedicat, ita ut fratrum christianorum caritas colatur, magnopere admonet. Quid ita? cur ex caritate Dei tanquam ex uberrimo -fonte semper fratrum caritatem profluere necesse esse docetur ? Credo,t quod cum summo suo dolore Apostolus cognoverat caritate Dei per Antichristos sublata simul omne caritatis fraternae studium ex ecclesia evanescere. Fratrum communionem videt diruptam, uudique imminens odii et contemptus mutui periculum. Nam quum Antiehristi eos, qui apostolicani doctrinam studiose servabant, odio persecuti ipsi primum in ecclesia locum tenere in animo haberent, ecclesia olim Horens et caritatis yinculo conjuncta jam miserabilem dispersi gregis speciem praebebat. *) Apparet igitur, summi esse momenti haec duo verba: fitvtzt tv zó d-tcö et fitvtzt tv z(] ajaüVQ. Tenendum est, haee Antichristorum opera perniciosa (tgya jtovrjQa 1 Joh. 3, 12 cf. 2 Joh. 11 zó xaxóv 3 Joh. 11.), non *) Cf. III. Joh. tam singularia inauditaque putanda esse, ut necesse sit, missa obscuritate simplicitateque apostolicarum ecclesiarum, ex aliorum temporum et ecclesiarum conditionibus aliud quid ad epistolam intelligendam afferre. Immo multo facilius et expeditius, quam vulgo creditur, hanc Anfichristorum doctrinam natam esse in ipsa ecclesia potest demonstrari. Erant enim in ecclesia, quibus doctrina de peccatorum confessione remissioneque per sanguinem Jesu Christi obl'ata in taedium veniret, quum .peecata neque sentirent neque confiterentur. Mox Christum ad homin( s descendentem iXaö/ióv jctgl xmv a/iaQxióv spernebant, doctrinam a tradita diversam sequebantur, sectam sibi parare studebant, fidelium fratrum verba pie et mores corrigendi causa dicta toierare non poterant, denique in odium Dei et fratrum sese praecipitabant. Haec omnia intra angustos ecclesiae fines eveuire potuisse ex reliquis Johannis epistohY elucet, ita ut subtili errorum formnla et enumeratione aliunde deprompta possimus supersedere. Neque Ceriuthi et Ebionitarum neque Gnosticorum sequenti aevo florentium indicia clara in epistola inveniuntur. Quin etiam, num Antiehristi doketismum quendam praedicaverint in dubio est. „Johannes lasst nirgends das Bild eines irgendwie ausgebildeten Gnosticismus durchblicken. Seine Polemik geht nur gegen eine doketische Christologie und selbst diese scheint noch gauz roh gewesen zu sein, weil der Apostel sich damit begnügt, einfach die Wirklichkeit der Erscheinung Christi im Fleisch zu behaupten." (Diisterd. Einltg. XCIV. Similiter Bleek Einl. p. 590.) Est epistolae proprietas quaedam, de qua, quum expediat, paucis dicamus. Fieri igitur non poterat, quin vere fideles*) in ecclesia ita perturbata Antichristorum doctrina vexati notas, quibus Antiehristi cognoscerentur, ab Apostolo peterent. Has potissimum notas ut iudicaret, Johannes epistolam conscripsit. Hinc iterata illa locutio: iv xovxop yivojoxofitv c. 2, v. 3. 5. c. 3, v. 16. 19. 24. c. 4, v. 2. 13 vel' lx xovxov ft *) Hos si spectat yetus inscriptio jrpog naQ&èvoy.q optimum et Johanne dignum habet sensium (c. 3, v. 3). vwöxo/isv c. 4, v. 6, vel iv tovtoj (pavsQa èori c. 3, v. 10; hinc locutiones: Jiag o agvov/xevog c. 2, v. 23, stag 6 jcoicöv c. 2, v. 29; c. 3, v. 4, %ag b /itvcov c. 3, v. 6^ jcag 6 ytytvvrj(lévog c. 3, v. 9, jtav ró ytytvvrjfitvov c. 5, v. 4, jcag b niözevcov c.5,v. 1. xag b ayaxcov, c. 4 v.7.' Hinc distinctio acutissima inter ?](itïg et avroi c. 4, inter eos, qui ex Deo sunt et eos, qui non ex Deo sunt; hinc acerbitas et gravitas- sermonis, quae dubitationi nullum loeum relinquit, nullasque aperit effugiendi vias; hinc denique divina ista verborum et brevitas et claritas.*) Unoquoque fere dicto Apostolus graviter demonstrare videtur, suum esse, Antichristos lucidissime adumbrare, fidelium autem fidem et amorem firmare.**) Conditio igitur ecclesiae qualis fuerit quoniam satis vidimus, fore, ut ad notionem peccati rectius, quam fieri solet, defluiendam via patefiat speramus." Nam ex ipsius ecclesiae, quae turn erat, conditione et statu haec notio explicanda est. Jam peccatum, ut disputationis nostrae summam dicamus, nihil aliud est, nisi Antichristorum quique eos secuti sunt, in Christum et fratres christianos injustitia (aöixia), et viólatio ejus legis {avofiia) quae in Christo revelata et fidem et caritatem imperat Peccare est non manere in Christo, in fide semel suscepta, in fratrum communione seniel inita, denique ex fide et caritate excidere in infidelitatem et odium. Ideo peccatum et peccare eam habent vim propriam, quae ex .toto ecclesiae statu necessitate quadam sequitur. Qua de causa vocem quaudam Johanneam in epistola altera positam toti commentationi nostrae inscribimus: Ilag o xaqa^alvcov xaï f/rj \iivcov iv rf] óióaxfj rov Xqiötov d-tbv ovx t%ei — qua in voce notio contemptae doctrinae et notio peccati uno verbo : jtccq a'fi atv e iv sollerter et ingeniose inter se sunt colligatae. ***) *) Seine crystallene Heiterkeit, ut Steinhofer dicit Erkl.d.Br. p. 29. **) Er nat im Angedenken, was er ihnen schon mündlich erklart hatte, und will es jetzt mit eisernen oder demajitenen Haken in ihr Gemüth und Herz anheften. Steinhofer S. 35. ***) Nee minus, si lectionem receptamirapK/JaiVow cum Lachmanno et Tischendorfio secundum A. B. cod. Sin. et veteres translationes: CAPUT n. QUAE PECCATI SIT DEFINITIO. Qui titulus huic disputationis nostrae parti inscriptus est, magis ex usu et consuetudine hominum doctorum quam ex Apostoli sententia et genere diceudi originem ducit, qui quum clare et subtiliter quae sentit exprimat, tarnen formulas et definitiones non soleat usurpare. Dogmaticorum evangelicorum *), qui peccatum definiunt, mos est adhibere illud Johanneum cap. 3, v. 4: jtüq 6 jtoimv r?]v afiagrlav xai tijv avofiiav Jtoitl xai fj afiagrla iöxiv V mfpla. Anteaquam vero illius vocis naturam perscrutemur, totam sententiarum rationem, quacum connexa sit, perlustrare necesse est. Verum quidem est, id quod multi interpretes censent, a c. 2, v. 29 novum sententiarum ordinem initium capere et usque ad c.3, v. 18 pertinere, attameu assentiri nequeo Erdmannio praecedit, procedit impugnaveris et nag 6 nqoaywv legeris, in hac voce nQoaysiv veram peccati .notionem invenies, signifieat enim: ein Vorgehen in der Lehrbildung, mit welchem das Blèiben in der Wahrheit nicht besteht, jenen falschen Portschritt, weiehen Paulus als Streitfragen und Schulgezanke charakterisirt (Düsterdieck). Oi Tipodyovze? antiehristi eorumque discipuli non erant axoXovSovvreq ry SiSar/Jj zov Xqiozoï (Matth. 21, 9) et hac in re peccatores et desertores. *) Heppe, Dogmatik des (leutseben Protest. Locus VIL: Peccatum est defectus vel inclinatio vel actio pugnans cum lege Dei. Idem: Dogmatik der ev.-ref. Kirche p. 231, übi omnes peccati definitiones voce illa dvofiia quasi fundamento nituntur. Etiam apud patres hoe dictum iterum iterumque usurpatur. Peccatum est aut delictum aut factum aut cogitatum contra legem. August, lib. XXII. contra Faust. c. 27. Quid aliud est peccatum quam legis divinae transgressio ac coelestium inobedientia mandatorum. Ambr. lib. de Parad. c. S. De diversis quae peccatum significant, voeibus apud Hebraeos, Graecos, Romanos usitatis optime dissent Vil mar (Theol. Moral. S. 123 ff.) ilNttrï, anciQziu, ursprünglich wohl: in den Handen halten, in spaterer Zeit: fehlschiessen, das Ziel verfehlen; peccatum, Uebel, quodammodo mter se cohaerent. Praeterea SOS (rebelUo), b»a (praevaricatio), 1i3 (defectio), avo/tta, nefas, fravóurths Gothorum (darüber hinaus Gewirktes) comparari possimt. dicenti: manifestum est, inter v, 28 et v. 29 necessitatem intercedere nullam sententiamque, quae subsit v. 29 omhino diversam esse a v. 28. Apostolus enim oratione ita progreditur. Postquam c. 2 v. 28 filiolos suos adhortatus est, ut in filio Dei, qui per verbum ab initio auditum (v. 24) et per unctionem hominibus datam cum ecclesia conjunctus esset, perseverarent, perseverandum autem esse ita persuadet, ut solis perseverantibus fiduciam, cujus in apparitione Jesu Christi pudor nullus esset futurus, fore promittat. Jam quae verba sequuntur ab iis quae antecedunt nequaquam abhorrent; immo vero ex certissima Christi apparitione, quae quidem die ultima futura sit, concluditur, Deum (quem inde Apostolus artissime cum filio conjunctum ponit*) esse justum, quum justitia non laesa praestet, quod promiserat, novissimam Christi manifestationem eamque fidelibus beatissimam proponens. Quae spes maxima quum nos teneat, Christum rediturum esse, apparet Dei justitiam esse veram et integram: tav tlÓf/zt ort óïxatóg töriv. In hac tota epistola Dei justitia non absolutam ejus sanctitatem sensu ut ita dieam abstracte iutellectam signifieat, sed ubique illustranda est famüiarissima conjuuctione, quae intercedat ei cum revelatione Dei in Christo facta et cum promissionibus per eundem datis. Quod nisi cognitum et perspectum esf, notio peccati non potest recte definiri. Quum Deus c. 1, v. 9 iiioxóg xai ölxatog vocetur, quia confitentibus peccata remittit, justitia ejus una cum fide et evangelium demonstrat verissimum et remissionem peccatorum reddit certissimam. . Quemadmoduin de luce, qui quidem Deus ipse est, atque de caritate ejus perfectissima non abstracte et infinite agit Apostolus, sed ita ut revelatione Jesu Christi appareant: haud secus de Dei justitia loquitur. *) Recte Harduinus: „Turn ex hoe loco scilicet similib'usque aliis qui in hac epistola occurrunt, manifeste colligitur, pro certo posmBse Johannem, Christum esse summum Deum nee alium Deum praeter Christum esse, si quidem quod Deo summo convenit, id Christo tribuit, ac vicissim Deo id quod est Christi proprium." Itaque interpretes frustra studuerunt Deum patrem a Christo ubique clare discernere. Neque enim id verum est, „èxeïvog" solum Christum significare. Quum vero cognitum habeamus, Deum esse j u s 't u in, id quoque constat (indicativi fotma YvyvmGxtxt Johannes usus est secundum certum genus dicendi): ori oiaq b x-otmv rijv öi'xaiodvvr/v lg avxov ytyévvr/xca. Apostolus enim illud: cognoscitis, quicumque ex Deo natus sit, illum item facere justitiam, non eo consilio scribit, ut ex divina nativitate vitae sauctitas manare dicatur, sed ut ex vitae sanctitate divina origo conclttdi debeat, id quod ex pugnaci docendi genere explicandum est. Quid vero est: jtoulv zrjv óixaio6vvip>? Interpretes Graeci solemnem hanc loquendi formulam jure premunt, quum dicant, ea totam vitam in justitia actam significari. Nobis referenda esse videtur ad ejusmodi opera ju'stitiae, quae iuternam animi conditionem patefaciunt.**) Qua in re iis assentiri non possum, qui justitiam perpetratam generali sensu intelligunt Dei justi imitationem in operibus justis manifestatam, quippe quae ex divina nativitate procedere debeat. Contra si a totius epistolae sententiarum nexu discrepare nolumus, id tenendum est, eum justitiam facere, qui in patois filiique communione atque in caritate fraterna permaneat. Deus quum secundum revelationem suam in Jesu Christo factam fide sua benignissima et veritate gratiosissima sit justus, eum s o 1 u m accipit justitiae suae imitatorem discipulumqne, qui eaudem divinam justitiam homines servantem Antichristis non associatus fide atque operibus sibi vindicat neque infidelitate contemptuque irritam red dit. Injustitiam fac#t is, qui Dei justitiam in Christo salvificam pessumdat, quod Christum uegat et relinquit; justitiam facit is, qui Dei justitiam sibi oblatam ita et consiliis et factis consequitttr, ut seductorum doctrinam et opera a se removeat. Quominns prima Johannis epistola recte intelligatur, id maxime videtur impedire, quod omnia versui 29. similia de sanctitate et puritate ex Deo natorum dicta omnino latiore sensu aecipiüntür, quum Apostolus non de alia justitia et sancti- *) O noiwv rijv SixaioavvTjv voci illi Veteris Testamenti plï bys respondet Ps. XV, 2. — Ev. Joh. 8,34 ex illo: Sovlóq èozi rijg afiagzlag concluditur: noiel xipi anagriav. tate disserat, quam quae in fideli cum Christo et fratribus christianis conjunctione qua vi sit et natura ostendat. Quae si concesseris, fleri potest, ut omnibus, quae Apostolus de sanctitate fidelium divinae sanctitati simili disputat, sensus evangelio consentaneus atque vitae fidelium non repugnans vindicetur.*) A divina generatione v. 29 memorata ad celebrandam Dei caritatem nomine nostro, quo filii Dei vocemur, manifestatam, Apostoli oratio transgreditur (c. 3, v. 1). Quum vero semper ita loquatur Apostolus, ut de discrepantibus opinionibus disceptet, statim ex origine atque nomine nostro divino conficit, mundum Deo abalienatum facere non posse, quin filios Dei non agnoseat. Qua quidem voce non mundum extra ecclesiam versantem notatj sed eum mundum, qui, quae erat ejus Dei ignorantia, vere fideles ipsa in ecclesia persequebatur. Sed odium mundi, quod ex abjecto et humili filiorum Dei statu praesenti oritur, neque generationis spem tollere potest, immo vero scientia nostra firmissima est, in apparitione futurae gloriae nos Deo se nobis videndum praebenti futuros esse similes. Hac in spe quale nobis ostenditur fidei nostrae praemium! Idcirco quicunque habet hanc spem in Deo positam, castum se conservat, sicut et ille castus est (v. 3). Verbum txttvog utrum Christum an Deum patrem significet, Johanne duce in medio relinquentes, inagjs nos ju vat, quo sensu Apostolus ayvfeeiv tavróv intelligat, quaesivisse. "Ayvtia est casta agendi vivendique ratio a sordibus et immunditia non polluta. Hyvl&iv tavróv est se ipsum castum purumque conservare. Simili modo de nato ex Deo dicitur (c. 5, v. 18) rijQtï tavróv (etiam » Trin Ö^tfrp artissimam cum foedere sacrificiis nixo conjunctionem habet. Si illud Johanneum: xa9<óg ixeXvog ayvóq êaziv de absoluta Dei sanctitate explicaveris, ne in aeternitate beata quidem ejusmodi naturae .congruentiam fora sperare poteris, quia non ru ïaov sed tantum ro öfioiov promittit Johannes ipse. Bervat, quo loco additur, perditorem eum non attingere. Se ipsum conservando etiam se ipsum castum praebet is qui ex Deo natus est. Itaque se ipsum conservare, ut ex tota sententiarum ordine c. 5, v. 18 apparet, idem est atque peccatum seductornm mortiferum fugere et in statu divinae nativitatis fide persistere, eodemque modo se ipsum conservare verbo Dei recte conservato {rrjQttlv róv lóyov et r^gtlv havróv artissime cohaerent). 'Ayvi&iv tavróv et tïjqsïv tavróv ita sibi respondent, ut ayvt&tv notioni conservandi addat notionem externae castitatis, quae in vita ejus, qui se conservat, aperte conspicitur. *) Rectius etiam quid sit ayv'^tiv videbimus, si quaeremns, cnr Deus ayvóg vocetur. Est autem ayvtia Dei purissima et mteg^rrima in Christo caritas, quae ab omni sorde alienissima non solum forff ut aliquando nobis appareat, spem praebet, sed efficere vult, ut suam ipsius similitudinem et speciem geramus. Jam Deus apparet ayvóg in visione sua promissa et in visione vere facta, quum sancte nos aeterno amore amet, sancte nos sui ipsius similes reddat.**) Notio hyvtlag ex notione commumoms Dei nobiscum inita illustranda est puritatem castitatemque ejus conjugalem denotans.***) Sed quomodo haec Dei castitas nobis imitanda est? Ita certe, ut eorum consuetudinem et maculam fugiamus, qui Dei castitatem mendaciis snis foedant et polluunt. Xyvl&iv havróv est: adulterinam pseudoprophetarum doctnnam operaque foedissima contemnere et quam maxime a se ïpso remove*;, id quod omnibus aliis Ubrorum sacrorum locis confirmatur, utpote qnibus moneatur, ut castitatem nostram idolorum et seductornm fuga servemus. Antiehristi contra spe p K* iJaC0W (C''' V'27) «amXov £«v™v *VQW èitb xovxóaftov et leta (c l, v. 22) rag yvrfg ifiév tiyvixórtg èv xy hnaxoy rijg ai.V»uag etg avo/ilav vocet sine dnbio id agit,. ut non solum peccati notionem aperiat, sed *).Cf. 2Petri 2,21: htiGTgèwaï ix rijg naQaSod-siaiig avróic aylac èvzQlijq. Hebr. 8, 6: vsvofio&êrijzai. ejusmodi homines respiciens qui nullo aut sensu aut timore impediti grayissima sub specie pietatis peccata perpetrabant, peccati notionem ita auget et cumulat, ut peccatum etiam legis violationem nominet. Ac profecto praecepta non tantopere in epistola sua lectoribus eommendasset Apostolus, nisi ea in ecclesia violari et pollui vidisset. Idcirco peccatum legis sacrosanctae contemptum esse dicit et violationem, quam fieri non possit quin Dei irati poena sequatur. „Frivqlam excusationem iis discntit Apostolus, quibus nomen peccati le?e ■sMWjpr." Calvin. VeTum est quodammodo qnod Darduinus exposuit: Et omnis qui deficit a fide Deo et Christo data idem etiam idlolatriam committit, nam defectio a,: fide ést idololatria. Eecte etiam Bengel explicat: Avoyia horribilius quiddam apud eos praesertim, qui legem et Dei voluntatem magni faciunt, sonat quam a/iaQxia. Sine dubio cifiaQxiaq et avofiiaq notiones, si pugnacem epistolae rationem non speetamus, sed scholae tantummodo et artis dogmaticae usum sequimur, non ita a se differunt, ut sententia augeatnr. Immo vero eandem vim habent diverso modo expressam. Avoftia nihil aliud est nisi afiapxla, sed af/ayria (quae est generali sensu apayxia i. e. axoxvytlv oxojiqv abierratio, declinatie) legis norma adhibita fit avofila. Itaque recte L ü c k e: V. 4 beruht auf der formellen VerseWedenheit und der wesentlichen Einerleiheit der Begriffe der ccfiaQxia und dvoffia. Apostolus' vero quod eos refellere vult, qni peccatum sunm legis violationem esse confiteri nolehant, peccati notionem legis transgressionem esse eo consilio affirmat, ut Antichristos eorumque discipulos avé/iovq et avxivó/i&vq esse demonstret. Antiehristi, qui Dei amatores (c. 4, v. 20) se oase jactabant, quamquam Dei amorem in Christo manifeBtatum negab^nt, eoncedere nolebant, se legem divinam laesisse. Ita illud primum xai in v. 4 recte potest jntelligi. Verbis? xai rj ctfiagxia soxlv % aw/iia seDtentiam modo dictam firmat Apostolus et auget, ut etiam atque etiam peccatum legis violationem esse admoneat. Alterum xai est simplex eepillfii sermonia gravitati consentanea. Qui ante afiaQxia articulum delent, aut qui quod praedicatum est subjectum esse dicunt (K ö s 11 i n: Die Gesetzwidrigkeit ist Sünde), neque quid Apostolus dieat neque 'quae sermonis sit afffipïrftictó rnteöêS^rtrit. Pseudoprophetis eorumque discipulis in Dei amorem a*qïife in caritatem fraternam peccahtifens pïetatis et legs obeöfèntiae quam jactabant, speciem gloriamque detrahit Johatfne*, Mm eorum operibus Dei 1 e g é m tolli ostendit 8 a n d e r *t E*dmann Antichristorum doctrinam antinomisticam finöèb Videri censent Quam rem, cum certa argumenta desint) qfcëffiquam in medio relinquo, id tarnen ex epistola fcequi affirtaaverim, eorum vitam legis violatione fuisse pollutam ipsofcqtte, quiquiftem doctrina, quam professi snntr ipsius legis dignitatem ïmminnisiè non videantur, factis leges laesisse.*) Non est, quod hanc versus 4 interpretationem cum versu 3 et versu 29, e. 2 congruere demonstremus: res enim aperta est •Is enim qui a seductoribus se removet et castum conservat, in eorum societate peccare non potest, 'et is qui adversus injustos seductores justitiam exercet, exercendo justitiam legibus obtemperat et obedit Jam vero aliud est, quod quasi fructum jucundum ex disputatione nostra percipere possimus. Etenim si is qui peccat exlex est, is qui non peccat, id est, qui in Christi fratrumque communione manet, in lege est vel legem se sequi dicere potest, ita ut fide et caritate servatis lex secundum evangelii doctrinam ei sit patrona et adjutrix. Alia adhuc restat definitio peccati, quae cum apertis verbis non tradatur, conclusione assequenda est C. 1, v. 9 peccata confitentibus Dei fides atque justitia ut causa et fons remissionis peccatorum ostenditur. Cum peccatorum remissione in eodem versu purificatio ab omni injustitia (aócxla) conjungitur. Qui remittit, idem pnrificat omni injustitia. Notio peccati hic assumit notionem dótxtag, qualis ex iis, quae de Deo fideü et justo dicta erant sponte sequitur. H afiagria èozlv }j döixta: propterea quod peccatum *) Non recte transfert Syrus, licet a Boysenio (kritische Erlauterungen des GrundtextPs d. N. T. aus der syrischen üebersetzung 1761) laudatus: fal oilsuO jl^ flu^-». Dei justitiae in Christo mundum salvanti i cohtrarium est atque repugnat. Aliis igitur iniquitatis generibus omissis hanc iniquitatem imprimis vituperat Johannes, qua membra ecclesiae, quae olim Dei justitia ex tenebris in lucem educta sunt, Dei justitiam salvificam fide atque dilectione abjectis sibi non acquiraut. Notio peccati CHm notione injustitiae ita quoque componitur, ut c. 5, v. 17 legamus: xdaa aótxia a/iagtia èotlv. Quod dictum postea cum de peccato mortifero disputabimus, copiosius atque diligentius illustrandum erit. *) CAPUT m. DE ORIGINE PECCATI. In c. 3, v. 5 (usque ad quem quis sententiarum connexus sit, antea vidimus), Apostolus e a censet esse ecclesiam scientia, qua cognitum et persuasum habetur, Dei manifestationis in Christo factae id esse consilium, ut ille peccata nostra (secundum versum 4 legi divinae prorsus adversantia) auferat. Cum enim peccati natura ea sit, ut a peccantibus lex Dei sanctissima violetur, ad hoe malum gravissimum tollendüm Deus ipse in filio suo apparuit, isque munere suo, ut peccata suscipiendo deleret tam praeclare functus est, ut liber peccato nobis innotuerit. Peccatum in eo non est: non solum ideo, quod per se sanctissimus est, sed quod sanctissima caritate nos ita amplectitur, ut omnia quae ab ipso ad salutem nostram confirmandam praestanda sunt, integerrimo animo atque perfectissimo opere praestet. Non de absoluta Dei in Christo sanctitate generali sensu in versu 5 agitur, sed de industria de Deo peccati experte contra eos disseritur, qui cum perfectissimam *) Tum demum si agnoscimus cor Apostoli, non jam in vetere illa caritate versantis, si sentimus dolorem vere fidelium fratrum a ïalsis fratribus rejectorum, si perpendimus injuriam Christo ab Antichristis imputatam, aliquid suspicamur, quid sit apud Johannem peccatum et peccare. Dei in Christo-oblatam caritatem negabant Dei naturae culpam atque peccatum attribuere audebant. Itaque eodem modo hoe loco de Dei sanctitate agitur, quo in Vetere Testamento Jehova non iniqnus neque iiijustus contra adversarios defenditur (5. Mos. 32,4. Psalm 92,16). Si gravem Johannis loquendi ratioriem: xai afiagxia hv avxö ovx êörlv eaque quae verba illa sequuntur, examinaveris Dei jnstificationem adversus calumniatores ejus optime hic factam esse non poteris non concedere. *) Quia in Deo nullum est peccatum, quicunque in eo manet, non peccat; sed qui peccat, is, etiamsi ex ipsa ecclesia prodeat et a Deo natum se esse jactet, tarnen neque vidit Deum neque cognovit. ',**'l''.V- Qnibus verbis postquam peccantibus omnem Dei commnnionem qua gloriantur abjudicavit, et evidentissimam, qua spiritus cognoscerentur, notam designavit, Johannes in versu 7 quasi digito demonstrat conspicuosque facit eos, quos ubique in epistola spectat et ad eos refellendos omnem impendit operam. Argumentationis hucusque institutae summam in v. 7 habes: ricuóla, firjóeig jiXavaxm y/iccg.**) Ecclesiae adversariis ita detectis, tota verborum compositio a versu 29, c. 2 hucusque pertinens talibus verbis, quae initio compositionis congruunt, non solum concluditur, sed iisdem verbis (o xoióv rrjv óix. óix. èöriv, xa&ebq lx. óix. èarlv) ***) *) Johannes hat immer die Irrlehrer und ihre Sachen vor Augen, und seine Eeden, welche er aus den tiefsten Gründen der Wahrheit herleitet, stehen ihnen grade und genau entgegen, als das Licht der Finsterniss; daher kann man immer merken, was ei* bezielt hat. Steinhofer S. 27. Steinhoferi expositio popularis doctissimos quosdam commentarios superat. **)• Ex hoe loco et ex epist. Pauli, Petri, Jacobi et Judae tempore Apostolorum fuisse quosdam Pseudoprophetas, qui sub specie libertatis christianae omnes nequitiae et turpitudini habenas remittebant, conclndere necesse est. Nic. Hemming, Com. in omnes epist. N. T. 1571. ***) Solche Worte sind gleichsam Grenz- und Marksteine, darnach Alles abgezeichnet geht. Es sind evangelische Sprüchwörter, welche den Ausschlag der ganzen Sache geben, und was davon zu halten ist, in einen Hauptsinn zusammenfassen. Steinhofer S. 40. ad disputationem, quae ut priores sententiae firmentur, staiim annexa est, traducitur (cfr. v. 7 b cum versu 29, c. 2). Illud 3tag b oiolöv xr\v óixaioövvrjv xa&cbg sxetvog öixaiog Igx'lv ut e contraria parte in - versu 8 scriptor demonstret et fulciat, diabolum peccati, quippe quod justitiae repuguet, patrem atque auctorem os'tendit et ita ad summam oratiouis, qua peccatum omni modo respuendum adumbrare vult, progreditur. Diabolum *), qua voce Deum hominesque calumniandi artes atque opera Satanae signifii antur, etiam xóv xovrjQÓv i. e. malignum perditorem ob eam rem nomiuat Johannes, quod imprimis fidejibus insidietur eosque arripere studeat (c. 5, v. 18; c. 2, v. 13 et 14). In eo |otius mundi qui huic perditori addictus est (c. 5, v. 19) i. e. ejus amplexu atque potentia tenetur, positum est fundamentum, ut omnia, quae in mundo et in usum mundi fiunt, ex eo, quippe quo mundus nitatur, originem trahant. Idcirco . per Diabolum Antiehristi et pseudoprophetae (avxol lx xov xoOfiov siaiv), omne deinde mendacium in Dei veritatem evangelicam commissum, omne denique peccatum contra Dei praecepta perpetratum totumque tenebrarum regnum in homines emittuntur, ab iisque libenter et cum voluptate èm-d-v/iia) accipiuntur et laudantur (c. 4, v. 5). Omnes seductionis spiritus, quamvis multi sint, ex hoe uno spiritu proficiscuntur. Non alius nisi Diabolus est illud Iv xm xÓG[icp jtVBVfia (c. 4, v. 4 cfr. c. 2, v. 13). Verum non in animo est de natura Diaboli, quem esse Johannes dicit eadem vi atque filium Dei, hoe loco disputare, magis juvabit quaesivisse, quid illud de peccante dictum: lx xov öiafiólov löxi significet. Atque Origeni, Bengelio, Erdmannio illud prementibus non: y«*»i»a6#«t lx xov ótaftóXov, sed etvat lx x. ó. scripsisse Johannem, et inde conficientibus, Johannem omnino dicere non potuisse, peccantem esse ex Diabolo genitum, nequaquam assentiri possumus, quia in versu 10 peccantes xixva xov ÖiafióXov vocantur. Quare peccantibns etiam ex Diabolo natorum nomen inde attribui poterit. Loquendi ratio de peccantium *) Historiam ejus nuper docte enarravit Eoskoff, professor Vindobonensis. origine usurpata: eïvca'èx xov óiafi. tam late patet, ut generationis notionem non excludat. Cujus modi vero est peeeantium ex Diabolo origo ? Snntne statuenda duo principia lucis itque tenebrarüm, ex quibus et filii Dei et filii Diaboli profecti sunt & At contra hunc errorem perniciosissimum ecclesia cbristiana semper illud et tenuit et docuit, omnis creaturae exordium primitivum atque originale solo ex Deo esse unico creatore. Hoe autem loco non de generatione naturali, qua corpus et animam a Deo accipiunt homines, dissèritur, sed de peccatoribus agitur, qui „in quantum peccatores sunt" (August.) ex Diabolo sunt nati. Ut generatio Dei filiorum spiritualis est generatio per verbum et spiritum faeta, ita ex Diabolo illi sunt nati, qui ex spiritu ejus maïo (quod non ad animae substantiam sed ad substantiae depravationem attinet) originem suam duxerunt.*) Etiamsi in toto epistolae consilio clarissima illa filiorum Dei et filiorum Diaboli nititur distinctio, tarnen ex c. 2, v. 2 jure concludendum erat, etiam ex Deo natos olim fuisse mundum, ideo in Diaboli, qui semper eos ad se retrahere studet, lapsos fuisse potestatem. Quod si fieri potest, ut Diaboli maneipia ejus manibus eripiantur, eum ut aeternum tenebrarüm principium, ex cujus regno nulla fuga esse possit, eogitare non iicet. Mundum, creaturam suam, Deus amore aeterno ita amplectitur, ut non alio consilio miserit filium suum in mundum, nisi ut Diaboli opera dissolveret (c. 4, v. 9). Sed de dualismo quaerere Apostolus in epistola prorsus omittit, quia solum praesentem ecclesiae statnm speetans peeca^ tores et justos, ut cognoscantur, evidentissime sèparare et discernere studet. *) Locus noster in Flacianis controversiis tractatus est. Luthard, Lehre vom fis W. 240. Quod autem Flaciani objiciunt hoe, quod in Johanne sequitur: in hoe manifest! sunt fllii Dei et filii Diaboli atque ex appellatione filiorum Diaboli nituntur astruere impiorum hominum substantiam ad Satanam genitorem referendam esse: sciendum vicissim, impios dici filios Diaboli, non quod is gignat illos: sicut enim Dei est creare hominem, sic parentum est gignere. Diaboli vero nee est creare nee gignere, sed creatum genitumque corrumpere et depravare. Hunnius ad h. L (In N. ejus T.) Arta peccantium cum Diabolo societas non ita negetur aut minuatur, ut illud eivai lx x. ó. Diaboli similem esse, vel Diabolum imitari, vel a Diabolo corruptum' esse significare dicatur. '•O mv lx xov öiaft. eandem habet cum et> communionem, quam xö xtxvóv cum patre. Recte Cornelius a. L.: ex Diaboli regno, familia et prosapia est. Peccans ex Diabolo ortus cum Diabolo vivit agitque, quamquam cum Estio, Schmidtio, Calovio aliisque in illo: eivai lx x. ó. non jam sempiternam ejus ad peccandum seductionem et irritationem notatam video, immo vero solum peccantis originem detegit Johannes (Düsterd.). Causam, cur is, qui peccando dat operam, ex Diabolo sit, his verbis exponit scriptor: oxi ax agfjii o óidftoZoq afiaoxavsi. Bene ad haec verba annotavit Beda: cum praemitteret „ab initio", subjunxit verbum praesentis temporis „peccat",— quia ex quo ab initio coepit Diabolus peccare nunquam desiit. Locutio autem: ax aQXÏjs saepius apud Johannem ita usurpatur, ut non ipsa, ut in se incerta atque indefinita, alicujus rei initium denotet, sed ut ea res, quacum connectitur, vim hujus vocis dx aqx^l circumscribaL De verbo vitae aeternae illud dx doxf/s eo sensu dictum est, qui aeternitati verbi consentaneus est, ita quidem, ut ii, quod Lutherus recte animadvertit, refutentur, qui verbum jam ab initio praesens nova sua doctrina perdere audebant. Quod verbum ab initio subsistens quum praedicatione apostolica statim primis ecclesiae temporibus innotesceret, ecclesiae initium cum ipso verbo ax' agx^q incipit. Vetus praeceptum idemque omni tempore novissimum ax dgx^jg habet ecclesia, id est ex eo tempore, quo condita est (c. 2, v. 7).> Antichristorum errores quamquam novitatis speciem prae se ferebant, non ax aoxys in ecclesia erant propagati, sed „quum dormirent homines, venit inimicus et sevit zizania inter triticum.' His ad notionem formulae dx doxrj? intellegendam expositis etiam hoe loco, quo Diabolus ab initio peccare dicitur, non é voce ax «p/^e, quae sententia sit, est eruendum, sed ex Diaboli peccandi genere.*) Quum autem in toto sententiarum *) Reassumendum est verbum peccat, h. m. Diabolus peccat ab initio xov peccare sive peccati. Seb. Schinidt. connexu peecatum ab hominibus commissum cum peccato Diaboli connectatur, peccantes filii Diaboli vocentur, et ad hoe filius Dei apparuisse dicatur, ut opera Diaboli (at afiagriat Lücke) in mundo perpetrata dissotvat, eam hujus vocis ax aQXfjs interpretationem probamus, qua Diaboli peccandi initium eo tempore, quo homines lapsi sunt, ortum esse dicitur (Lücke, de Wette, Brückner, Düst.erdieck). Quam ob rem eorum sententiae nobis displicent, qui hoe ax oqxv? de primo fere initio ejus creationis (Beda, Trinius, Baumgart.Crus.) vel de initio mundi, ut Diaboli primum peccatum primo die mundi creati commissum putandum sit (Estius, Piscator), vel de ipsius Diaboli lapsn tempore indefinito peracto (Augustin, Hunnius, Calov, Bengel, Haupt: xoózog 6 diófiolog rjficcQZTjxsv) dictum esse censent Optime autem Ev. Joh. 8, 44 sentèntia nostra probatur. Nobiscum etiam facit versus - sequens 11. Nam quum praedieatio caritatis mutuae a b i n i t i o a nobis audita Diaboli opera ab initio facta irrita reddere velit, ex hoe quoque versu intima Diaboli peccati et ecclesiae conditionis consociatio apparet. Diabolus quum ab initio generis humani primum atque principalem peccandi auctorem se praebeat, idque peccatorum efficiendorum munus sui proprium numquam dereliquerit, omnes eos et creat et vinctos tenet, qui peccando dant operam. His expositis jam vero id nobis agendum est, quod a viris doctis nimis neglectum videmns, ut quaeramus, quomodo cum tota epistolae sententiarum polemica, ut ita dicam, ratione atque ecclesiae statu conditioneque hoe conveniat, quod de Diabolo peccandi patre atque auctore dicitur. Ac postquam semper contendimus, notioüe peccati et peccandi imprimis Antichristorum doctrinam atque vitam perniciosam significasse Johannem, quippe qui omnibus epistolae locis non omnino de peccati natura praecipiat sed de eo, qui ad proprium ecclesiae statum pertineat, nunc qüoniam Johanneam de Diaboli peccati origine doctrinam cognovimus, num sentèntia illa nostra recte se habeat quaérendum erit. Diabolus e a imprimis Dei opera splendidissima, quae in Jesu Christo revelata sunt quibusque mundo vita aeterna gratis praebetur, calumnia tnrpissima tenebrisque obscurare et delere ardenti cum furore studet Non solum ut ea peccata efficiat, quae contra legem Sinaiticam fiunt, nequissime operam dat sed etiam caritatem Dei purissimam per Christum donatam hominibus eripere magnopere cupit. Itaque pseudoprophetis in mundum immissis ecclesiam ab Apostolis conditam dissolvere mutuamque fratrum dilectionem exstinguere omnibus artibus conatur. Haec Diaboli opera ante omnia ecclesiam perhorrescere vult Johannes, quia Diabolum secuta Christum et Deum omnemque salutis spem amittat Quis dubitet quin haec peccandi auctoris ejusque operum imago eis omnibus, quae supra de epistolae consilio disputavimus, congruat atque respondeat? > Primum enim Diaboli peccatum, quod pseudopropbetae omnibus temporibus imitantur, Dei caritatis atque fidei erat exstinctio. Inde ante omnia gratiae divinae permansit hostis, dum a filio Dei ad pugnam provocatur. Qua pugna per eum ita victus est, ut Dei patris caritas in filio unigenito exhibita omnes Diaboli tenebras superet eaque unicuique fideli peccatorum remissionis vitaeque aeternae mansurum sit pignus atque symbolum (1 Joh. c. 2, v. 13. 14; c. 3, v. 8; c. 4, v. 4; c. 5, v. 4. 18. Ev. Joh. c. 14, v. 30; c. 16, v. 11. 33). Ex interpretibus mihi notis solum Lutherum et Har-' d u i n u m ita de Diaboli operibus disserere video. Ille saepins in Scholiis: omnia conatur Satan, ut evangelium et fidem exstinguat. Hic: Qui deficit a fide, ex Diaboli instinctu agit et eum imitatur, quoniam ab initio mündi Diabolus Deo resistit nee desinit male .agere. Ad hoe autem in mundum venit filius Dei, ut dissolvat opera Diaboli, quae sunt apostasia a Deo et Christo et duritia atque inhumanitas in fratres. CAPTJT IV. QUID SIT ILLUD, NON PECCARE EX DEO NATOS. Haesitantem me neque intrepidum hanc difficillimam quaestionem aggredi non nego. Quod nemo, opinor, erit, cui mirum videatur. Ecclesiam ad quam litteras scribit Johannes, perpetua pee- catorum remissione et puriftcatione meligere clarissimis ille docet verbis c. 1, v. 7 usq. ad 10; c. 2, v. 1 et 2. Ille qui in luce evangelicae annuntiationis versatur, et in fraterna quoque communione manet, in ea fructum sanguinem Jesu Christi filii Dei, qui eum omni peccato exsolvit, percipit. Quum in versu 7 dicatur, xafragi&i ex hoe praesentis temporis forma apparet, purificationem et omni tempore esse necessariam et omni tempore etiam dari itemque illud jcsqinaxtlv tv rep . Errant sane, qui eum locum dogmaticae disciplinae postulatis accommodeut et ita depravent. Simplex xai, quod versum adjungit, seuteutiam annexam magis prouuutiat quam si alia particula usus esset scriptor. Summam sine dubio vim habent verba: xai ov övvazai afiagzavtiv. Quae si legis, memor velim sis interpretandi laborum, quibus fere in omnes, quos potuerunt iuveuire homiuum ingenia, sensus haec vox contorta et deflexa est. Non posse autem peccare subjungit Johannes illi simplici ayaozlav ov Jtoitl, quia aüis quoque locis hanc usurpare solet loquendi rationem, ut sententiam, quam urgere et evideutissime efferre vult, clarius et acutius iteret et ita cumulet. Nou rem diversam aut prorsus novam ejusmodi additameutis eloqui in animo habet, sed tantum confirmare et corroborare vult quae modo dixit. Itaque non, solum ov óvvazat praemittit illi ctf/aozavstv, sed etiam totam sententiam adjungit. Simile exemplum exstat in versu 11 c. 2, ubi verba eundem seusum habentia inter se connectit Apostolus, quo sententiam affirmandam ecclesiaeque mentibus commendaudam melius proponat. Apertum est neque oportet demonstrari, illud ov óvvazat non significare: ov ftovXizat (Graeci) aut u'ou debet (Aug. de nat. et gr. c. 15), aut non vult habituali voluutate (Oecumenius) aut nou potest peccare, quateuus ex Deo est, vel qua parte renatus est, aut aegre, dif'ficulter potest (Grotius), aut: sëine ganze Geistigkeit und Augewöhnung straubt sich dagegen (Paulus) aut: wir haben hier die ideale Anschiuuug des Johannes (Neander,"Düsterdieck). Hanc ultimam sententiam recte impugnat S a u d e r quum dicit: Johaunes hat es hier mit realen Zustanden zu thun uud will uns die Kenuzeichen anführen, woran man erkennen könue, ob einer ein Kind Gottes sei oder vom Argen. Verbis ov óvvazat aliquid neque fieri neque effici posse ullo pacto significari omnibus N. T. locis probatur.*) Eodem at- *) Matth. c. 5, v. 14. Luc. c. 20, v. 36: ovói yaQ dno&avsïv hi óvvav- que in explicanda illa voce ov óvvarai ad ct/iaordveiv omnes, quas antea perlnstravimus, sententiae repetuntur. Locum clarissimum dicto Johanneo prorsus congruentem idque optime illustrantem inJesu adhortatiouibus de falsis prophetis fugiendis apud Matth. c. 7 v. 15 ff. nobis traditis in promptü habemus. Simplicem affirmationem, qua bona arbor bonos fructus reddere dicitür, sequitur confirmatio valida: ov óvvarai ótvógov dyafróv xagxovq xovrjoovq jtoielv. Quae quidem res propterea fieri non potest, quia malos, fructus ferre a natura arboris bonae plane abhorret. Convenit autem Matthaei locum inspicere non solum propter illud ov óvvarai, sed omnino ejus argumentum tale est, ut ad versum istum Johanneum recte intelligendum plurimum valeat. Totus fere ecclesiae christianae consensus xaQJtovq, qui pseudoprophetarum notae et signa sunt non incerta, doctrinam potissimum eorum falsam intelligit, ut quidam dicit: „agnoscendi sunt ex fruetibus, ex manifesto aliquo impio dogmate, quod impossibile est cadere in ecclesiam. Quam quidem interpretationem et locus ipse, quo de doctoribus disputatur, efflagitat et loei simillimi (Matth. c. 12, v. 33—35. Luce. 6 v. 45 cf. 5 Mos. c. 13.) suadent cf. Tholuckii commentarium uberrimum de oratione montana conscriptum p. 459 etc. Attamen hac interpretatione omnium saeculorum auctoritate probata faeile poteris falli, si doctrinam a doctoris qui eum profert, vita moribusque separabis eaque sola prophetarum veritatem metiendam esse putabis. Concedo quidem, doctrina potissimum sua Jesum novum et aetatis suae doctoribus valde excelleutem exstitisse prophetam (óióaxrj xaivtj xax Igovo'iav),*), rat. Multis locis Johannis dicto simiHimis occurrit illud ov Svvaxai vel aövvaróv iar'i (Joh. 10, 29. 2 Timoth. 2,13). Saepius in evang. Joh. ov óvvuod-ou sensu morali accipitur. Cujus magni momenti semper erat Jbrmula: „non posse" et in statu originali describendo et in electorum salute adumbranda et in v aliis dogmatices locis satis notum est. *) Gr au de Marei evangelii proprietate in Entwickelungsgesch. d. N. T. Schriften (1871) disserens vera et falsa in eo miscet, quod de doctrinae Jesu, quam Marcus tradit, penuria proponit. Etiamsi alter evangelista pauciora ipsius Christi refert verba, quam ceteri evangelistae et nós quidem cum Grauio hac in re consentimus, Jlarcum nobis dare „das TJrevangelium", attamen ipse Marcus verbis quis autem negare potest, hoe ejus verbum cum sanctissima conjunctum vita ex veritate et divinitate totius Christi naturae vim et robur petivisse? Itaque recte Matthaei locum percipiunt, qui doctrinam et mores ita arte connectunt, ut exemplum illud ex arboribus earumque fructibus petitum commendat.*) Pseudoprophetae o villa induti pelle, id est magna ^p^öro2oyt«e (Rom. 16,18) specie (dyaxó xóv ftsóv 1. Joh. 4,20), fucosa quadam sanctimonia sese insiuuantes, lupos rapacissimos se esse mox manifestabant. Aoaye dxo rcöv xagjicöv avxcav èxiyvcaöEOd-s avvovq: quo verbo severo et orthodoxi, qui puram doctrinam non pura adornant vita et omnes ii corriguntur, qui vitam puram agi posse somniant sine doctrina pura. Adeo non doctrina a vita est discernenda, ut in doctrina edolanda, conformanda, praedicanda vita animi spiritualis internusque homo singulari modo cognoscitur. Etiamsi dubium est Christi verba etiam in v. 21 usq. ad v. 23 sequentia spectentne pseudoprophetas, an generali sensu de falsis confessoribus sint intelligenda, illud constat rovg ègyecgofiévovq rijv dvofiiav doctrina et vita vel, quod scripturae sacrae magis consentaneum est, tota vitae- suae indole legem divinam laedendo abrogasse et detraxisse. Vitam autem et doctrinam arctissime inter se cohaerere oratione montana docemur (c. 5, v. 19). Haec igitur Christi verba si respieimusj his ita adjuvamur, ut ejus et discipuli in sinu accumbentis optimam observemus unitatem. Nam utrumque in prima Johannis epistola con- Christi maximam tribuit potestatem (ègovaiav, Svvay.Lv). Jesus enim cum loqueretur virtute praeditus erat divina et ita stupore homines affecerat (iXccXei avxoïq xov Xóyov). Recte igitur hunc Grauii errorem Weiss removet Ev. Mare. Einltg.: Es ist keine ganz richtige Charakterisirung der Lehrweise Jesu, wenn man .sagt, dass es die Worte Jesu hinter seine Thaten zurückstelle. p. 26. *) Grotius Matthaei locum exponens Tertullianum, Hieronymum, Chrysostomum testes affert, arborem bonam tam diu fructus bonos proferre, quamdiu arbor bona maneat, desinere autem posse esse arborem bonam. Calvinistae contra dicebant arborem bonam non posse desinere arborem bonam, quia non desinat bonos fructus proferre, praecipuum vero fructum esse fidem et ubi fides maneat manere etiam arborem bonam. "Sdcfattim apparet, 'fcbnressiönèm ët caritatem sive tföötrinain >êt Vitam 'easqüte ita, ut ex vera confessione vera Caritas otiatur, •è!t 'vera ;ëarltas véram confessionem effioïat. -Jam vero Johannes cum dicere pergit :^ Öxi ix &eov yeyèDvrrtai, non sententiam modo exhibitam (b yeyevvrj(ièvoq lx %6u ad precantem referendum est, cujus intercessione frater lapsus vitam accipit, etiamsi connexus Deum, quippe qui preces exaudiat et in epistola ubique ut donator vitae celebretur, intelligere sinit. Quae quidem sentèntia et grammatices regulis et verbi precantis dignitate alibi exhibita firmatur (Act c. 3, v. 6 ólöaifii. Jacob. c. 5, v. 15. 20.* .1 Timoth. c. 4, v. 16). Qua ratione vita fratri peccanti reddatur, non aperit scriptor, qui peccantis conversionem et restitutionem ut opus divinum solum precibus ^fffici persuasum habet. Vita hoe loco secundum epistolae doctrinam ipsum Jesum Christum ejusque dona aeterna, quorum caritas fraterna maxima est, signifieat (c. 5, v. 12. cf. c. 3, v. 14. 15). Inde sequitur, eum, qui pro fratre peccante oraverit, id esse consecutum, ut Jesus Christus fratrumque caritas in peccatore renovetur et ita peccator in communione olim culta iterutn stabiliatur. Quod additur: xolg anagxavovGi [irj xoog ddvaxov illi avroj ita connectendum est, ut unus ille in plures, quos Apostolus scit peccare, dividatur et ita generalis quaedam norma *) Jacobi locum etiam hac de causa notare utile est, quod ille a/.iaQzwXoQ, qui nXavrjü-elt; dub rrjq dhjd-eiaq ex certa excedit via frater christianus est, qui vitae egestate et mendicitate similibusque calanütatibus oppressus de Christi veritate dubitare et in fide vacillare jam inceperat. proponatur. „Non pro omnibus qui peccant, inquit Apostolus, liane precum fiduciam atque vim commendo, sed pro iis tantum, qui ex numero peccantium ad mortem segregari possunt." Illud fifj jcgóq 9-avaxov hic habet seusuüi adverbialem et indicat ejusmodi peccatores, qui peccando non usque ad mortem deducuntur. De qua re planius nobis disserendum est, quum jam hunc locum vexatissimum examinamus: "Eonv ayagxla xgbq frccvaxov. ' Contemplantibus nobis connexum verborum cum iis, quae modo praècedunt, mox apparebit, potestatem et quasi provinciam peccandi ad mortem gravi voce et divina et indicare et circurnscribere studere Apostolum. Epistolae suae argumentum ubique augustissime traetatum jam dicto solemni: 'éöxiv anaoila Jtgoq dav'axov ut propheta ad finem adducit Jesu discipulus dilectissimus et acerrimis oculis praeditus, de peccato quodarii docens, quod omnem salutis spein, omnemque remissionis fidem aufert et aeterno exitio tradit hómihem miserrinium. Simplex illud 'éonv, k quo sentèntia apostolica incipit, rein graviss'imam ipsa in ecclesia inter fratres christianös revera adesse et cognosci posse apte declarat. Et primum quidem, quod ad 'loquendi rationem: aiiagxia xoóq ddvaxov attinet, praepositip xgóq et viam, qua peccatum ducit, èt finem, ad quem peccatum pervenit, signifieat. Ita est apud Johannem Ev. c. ll v. 4 dodèVEta ov XQÓq d-avaxov, infirmitas, quae non M mortem adducit. Simile est illud jrpóc c. 3, v. 20. Apud Pauinm saepius talis praepositionis usus occurrit: lyo(iEV MQoq&fóiy^v — jfcjpdg xov xaxtoa (Eph. c. 2, v. 18), aditum, qui usque ad patrem nos feit, In ipsa hac epistola recte compares' xfjv £anjv — ïqxiq rjv xoóq xov xaxtqa, vitam aeternam, quae usque ad patrë'm se extendit et ab eó segregari bon potest. Nee aliter e. 2, v. 1. Congruit saue haec locutio veteris Testamenti formulae mnb Nt:n (Num. c. 18, v. 22 cf. c. 16, v. 38), ad quam non confugiendum est, quoniam apud ipsum Johannem idonea inveniuntur, quae dicendi usum illustrant, exempla. Mors autem, ad quam peccatum ita perducit, ut nullum ex ejus potestate detur refugium, intelligeuda est Jesu Christi ecclesiaequè vitae opposita regio, id est, Dei aeterni ejusque donorum aeternorum amissio, quae nuÜÖ mödb restitui potest, eademqik* aeteraa. Quae mors, jm, hap, ia xity nos preniere incipit, et in aeternitatem premere non c]esistifc ,■ « Sed quale ejusmodi peccatum hpiuübile esti? Priusquam. quae sententiae per sapcula. prolatae. sjM, af"erar mus, quid ipsis nobis videatur dicere placet. Brobamjis a«tem quod Dü&terdieck his verbis optime exponrf: „Die Sünde %im Tode ist aus dem Znsainmenhang unsres Briefes die Lengn nung, dass Jesus der Christ oder der Sohn Gottes sei. Die antichiïstliche Verleugnung ist das nnmittelbare und. ungvrej* deutige Bekenntniss, dass dpr Ftirst des Lebens. ausdrüeklicb und wissentlich verworfen ist. Das Wort der Verleugnung. iaj die Thatsünde, welche nothwendig eine Sünde znm Tode ist." Idem quod peccatum in Spiritum sanctum comfflissum cum, peccato mortifero confert, epistolam npsteam testern, aiferie, potest, quae Antichristorum doctrina et operibus Spisites sa»«iii testimonium in mundo manifestatow diaboücum in modjum inv pugnare dempnstrat. Sunt ergo pseudoprophetae, qui olim. verum Deum in vero Christo confessi nunc eum non solum c»d» sua ipsorum peraicie negent, sed etiam. abos, in, en-prem e$ interitum secum tabere cogitent Hi seductpres vitapi in Christo datam perdebant, lucem in, eo splendeiitem pxstiaguehant, yeritatem et verbum divinum in eo reyelatum an#tebant Quam, aliam igitur viam ingrcdi potprant nisi eam quae a.d^ m,ortem. 'deducit? Estne vero ab hac via. re.ditus in vitam? Negat Apostolus divinus. Nam qui yeritatem olim agnitam in men-' dacium vertit atque furore diabolieo abxipitnr, ut ecclesiam christianam doctrina falsa destmat, is ejusmodi operibus mentis aciem praestringit ita, ut interna mprte aegrotons ad veritatem agnoscendam nullo'"modo uniquam idoneus fieri possit Itaque quum et justo Dei judicio, quod imprimis restitutionem impedit, et sua ipsius pernicie interna a vita in Christo peracta abalienetur, morti aeternae addictus est. Quamquam bac in re sapienter atque modeste ita disputemus, nt internae depravationis gradus esse statnamus, quorum ultimum sequitur inors aeterna. Quod discrimen Apostolus ipse primus videtur versu 17 fecisse. Sed de hoe versu postea videbimus. Quaerentibus quaïes sint isti, quorum animi prorsus corrupti sint quique revpra peccatum mortiferum commigisse putentur, rcspondenduin est, eos esse qui ecclesiae se esse velint pastores et doctores^ Qui ad tantam procedunt audaciam, ut alios quoque omni opera depravare studeant, hi sunf spiritus falsi, de quibus prorsus desperandum est. Disputationis nostrae fines nimis transgrederemur, si de peccato in Spiritum sanctum commisso, hic agere véllemus. Peccatum mortiferum idem esse atque peccatum in Spiritum sanctum commissum jam diximus, qua in sentèntia optimorum interpretum ut Calvini, Lutheri, Bullingeri, Calovii, Düsterdieckii consensu et auctoritate confirmamur. Nova cujusdam vox audita est, qui quaestionem de peccato in Spiritum sanctum commisso praeseuti aetate solvere non licere prönuntiat eique ultimo demum tempore lucem afferri posse. „Es ist bei der chrislichen Kirche bis daher eine umfassende und durchgreifende Erfahrung dieser Sünde noch nicht gemacht worden; es bleibt deshalb die Vermuthung gerechtfertigt, dass dieselbe, wie sie in der ersten Zukunft Christi auftrat, wohl auch nur in den Zeiten der zweiten Zukunft des Herrn erkennbar auftreten wird und zu den Werken des MenSchen der Sünde, des Antichrist gehören werde" (Vilmar Theol. Moral. S. 348.). Sed hanc explicandi fugam probare non possumus, quia illud Johannis: 'éoriv afiagria üigoq -d-dvarov ad omnia tempora spectat. Simili modo ut Jesu dicta de peccato in Spiritum sanctum commisso*), clarissima illa verba ex epistola ad Hebraeos deprompta: aóvvarov ydg etc. c. 6, v. 4—8 ad locum istum illustrandum pertinent, de quibus accuratius hic agere *) Christi verba de peccato in Spiritum sanctum commisso alias spectant et res et personas atque quaïes Johanni et ei qui ad Hebraeos scripsit, qui ehristianos fidem olim amplexos ad mortem peccantes describunt, obversantur (sunt enim adversus Pharisaeos dicta, qui fidem nondum susceperant et cordis pertinacia peccatum in Sp. s. conimittere periclitabantur). Peccatum quod in Sp. S. committitjir,-ampliores amplectitur fines, quod etper infideles pertinaces,qui omnem fidem respuunt, et per fidei desertores, qui ad tempus crediderant, committi potest. Extra ecclesiam et intra ecclesiam peccatum in Sp. S. invenitur, ubique vero contra veritatis testimonium bene cognitum et quodammodo approbatum. fiegenitos peccato in Sp. S. se obstringere posse negat Johannes, quia in mortem peccantes non in ecclesia vera sint, etiamsi ex externa ecclesiae societate prodierint. UUII pUBBUIUU». ■Liewjooaiium auwui uumo cooc imciui, i auu verba de homine haeretico tradita in memoriam revocare. Aiqsxixbv dvd-gcojcov /itxcc fiiav vov-d-eöiav xai óevrtgav Jtagaixov, tlócbq, bxc ègéöxQajcxai b xoiovxoq xai a/iaoxdvet cov avxoxaxdxgixog. Tit. c. 3, v. 10 et 11. Irreparabilem quandam conversionem in malum atque . necessitatem peccandi nusquam tollendam, quae ipsius haeretici judicio damnatur, aperte hoe dicto proclamat gentium doctor. Quocum omnes illi loei camparandi sunt, qui in ceteris epistolis pastoralibus omnem spem redeundi ad vitam auferunt seductoribus (1 Tim. c. 6, v. 5. 2 Tim.c.3,v.8.13: xgoxoipovOiv ini xltïov, Tit. c. 1, v. 16: otgoq ütav ïgyov ayad-ov aöóxifiot. *i Quoniam quid ipsis nobis placeat diximus, restat ut diversas aüorum interpretationes cognoscamus. Grotius veterum patrum de hoe loco sententias perlustrans, eos peccatum mortiferum ita intellexisse contendit, ut putarent, esse peccatum ejus qui baptizatus sit, non tarnen omne, quod cum aliqua deliberatione vel spatio ad deliberandum dato fiat, sed aliquod ex illis gravissimis vitiis, puta idololatriam, homicidium, adulterium. Tum de veterum moribus et consuetudine, in iis usitata, quos post lapsum receperint in communionem, disserit vir döctus, testes advocans Tertullianum, qui explicat de moechia post baptismum commissa (licet non solum de hoe peccato), Pastorem Hermam, qui peccantes ad mortem virgas putridas vocat, et Nicaenam Synodum, quae afiaQXiav noóq it-avaxov interpretatur: aóióo&wxov ftéveiv. Hanc sententiam denuo defenderunt Ambrosius et Erasmns, quorum ille dicit: majora crimina majoribus abluuntur fletibus. Sed Grotius ipse et quasi thesaurus ille expositionis catholicae Coruelius a Lapide calculum subducunt, quod S. Johannés vetet pro peccante ad mortem orari oratione aut communi aut privata. Quare nullum adhuc esse ecclesiae negotium et commercium cum ejusmodi peccantibus. Quam quidem Coraelius et Grotius afferunt interpretationem, eam non meliorem putamus. *) Otilissimuüi esset explorare, qualem iu epistolis pastoralibus statuere deberemus intra conseientiae depravationem et amissionem fidei cohaerentiam. . Hic intelligit de iis qui cum peccaverint, moniti peccare pergunt; ille de peccato quovis gravissiino, quod quasi immedieabile ipsum peccantem paene certo et infallibiliter deducet ad mortem, nisi insignis aliquis sanetus et quasi novus Moses ei extraordinariam gratiam et veniam a Deo impetret. üterque bene a Calovio refutatur, qui enumerat tres notas hujusce peccati, quod absolutum peccatum sit ad mortem, quod ab omnibus aliis peceatis distinguatur et pro quo simplieiter non sit orandum. Hieronymus, Bernhardus, Bonaventura, Thomas Suarez" et fere tota ecclesia romana peccatum mortiferum peecatum gravius putant, sed adjungunt, quod vix remittitur, aut quod Deus punire decrevit, hominibus nescientir bus, aut quod solum inter moriendum cognosci potest. Erant nonnulli, qui ipsum purgatorium ex hoe loco demonstrare audebant, verba ad arbitrium iuterpretantes. Quam miseriam ecclesiae christianae illa ex loco isto hausta distinctio inter peccata mortalia et venialia immiserit, ex Calvini verbis elucet: „nullum fere Sorbonici mortale peccatum agnoscunt, nisi quibus tam crassa exstat turpitudo, ut paene manibus teneri queat. Omnes peccati originalis fructus modo ne erumpant in externum actuin, levi aspersione atque benedictione elui putant." Augustinus, quum varia de peccato mortifero statuat, hanc tarnen explicationem retinere solet: „eum peccaré ad mortem, qui in scelerata mentis perversitate finiverit banc vitam." Quum vero ultima vitae hora hominum oculos fugere possit, saepissime de peccato mortifero judicari non potest. Ceterum verbum quoddam Augustineum traditum est, quod aliquid veri continet: peccatum ad mortem esse illud, quo post agnitionem Dei, quae per,gratiam cnipiam data sit, fraternitatem nos impugnemus et adversus ipsam gratiam, qua reconciliatus sit Deus, invidentiae facibus agitemur (de serm. Dom. iu monte c. 22). Reformationis evangelicae auctores Lutherus et Calvinus in hac re, de qua agitur, explicanda consentiunt. „Man kann nicht, inquit ille, sich höber und sclrwerer vcrsüudigen, denn so man abfallt vora Glauben und dazu nicht will wicderkehren. Das ist die Sünde zum Tode, der nicht zu helfen ist" (Auslcg. v. Joh. XV. Erlangiae edit. 1. 49. p.310). „Todsunde heisst die Sttnde in den heiligen Geist — icli solt widei' sblelïe SüHdtf bitten" (1. 41, p. 346. Ausleg. d. Proph. Jonas). Item Caïvinus apostasiam et peccatum in Sp. s. connectit bis verbis: „Quum peccatum aut blasphemia in Sp. s. ejusmodi defectionem perpetuo secum trahat, non dubium est, quin hic etiam notetur. Idem fere sentiunt ex Lutheranis Flaeius, Lucas Osiaöder, Gerhard, Meissner et plerique alii, ex Refórmafós Bullingerus, Gomarus et alii. Omnium hofum virorum consensum laudaus id tarnen apud nonnullos non satis clare atque distincte expressum existimo, quinam fuerint illi, qui in ecclesia aposfolica peccatum mortiferum coinmiserint, ita ut ista verba ecclesiae qua'e tóui ei-at statu conditioneque éxpUcentur. Si enim falsos prophetas intelliges peccatorés, loco depellere poteris multas tenébras et media in ecclesia, eui scripsit Johannes, contémplanda versaberïs, Hanc interpretatio'nis hormam véteres saepins neglexerunt, verboruin ëxpösitiönem eeclésiae- coiïditióni esse acéommodahdam. Ei recenfiöribus interpretibris De Wette et Lüéke apostasrani intelligunt, Sander peccatum in Spiritum sanctuö» commissnih. EvangèUeaé ipür ecclesiae intërpretum plerique jure suo in èo' cönsëiitiunt, apostasiaüï et, quod cum éa arctè cohaerëa% peccatitm in Spiritum sancttim cdmmissum peccatum esse' mortiferum. TJltiihus interpres Haript eandem defendit óausam, quum dicit: „Die Todsünde kann mir tfarin bestehen, dass Gèmeiudeglieder das letzte Baud mit Christo dufchsëbnitten habën. Die Sünde znm Todë ist die vollèMete Fèindsebaft gëgen Christuiii, ist ein Siindigèii ria-i "1*$.° Pöstqiiam ita quae diffiëillima erant ad dijudiöandum exploravimus, ea quae supersunt inspiciamtis. Apostolus quum peccatuni mortiferum quid sit, docueritj precationem pro ejdsmodi peecato fieri „tnorata et attiea" ratiöiie vètat. Etiamsi verum est, qubd ii honnnllis (Soëiii, Grotius, Neander, Lücke, Huthër) preinitur, apertam vetaiidi forinülam non in usu fuisse Johanni, attamen ipsa loquendi ratio cauta providaque rem istarii fieri non posse magis signifieat, imam si aperte esset vetita. Ab lbgices vero artis pfaeeëptis abhoirëre vidfehttir, qui ita bunè locum interpretantür, ut non prorsus precationes prohiberi dicant. Nam si ullam precationibu's hac in re adhibendis vim tribuisset Apostolus, non addidisset: ïoriv ccfiaorla jcgóg d-dvarov. Quare interpretes, qui hoe dictum quam grave sit non vident, etiam de quadam precum libertate magis somniant quam explicant. Johannes pro verbo airtlv, quod supra posuit, hic eqcotccv usus est, quia pro peccante ad mortem ne valida quidem fiduciaeque plena precatione ulla' sperari possit exauditio. Illud toti sententiae praemissum ov in acuta loquendi ratione signifieat indolem omnino negativam inesse. Quis enim pro peccante ad mortem" confidenter audet implorare Deum, apud quem gratiam impetrare non potest homo ab eo prorsus abalienatus? Recte ad locum nostrum Tertullianus: TJbi est postulationis vis, illic etiam remissionis, ubi nee postulationis, ibi aeque nee remissionis (de pudicit c. 10). Distinctione facta inter peccatum non ad mortem et peccatum ad mortem, ne quis abutatur, Johannes pergit dicere: ndoa dóixta afiagrla èöriv. Aóixla est illa agendi ratio perversa, qua Dei justitiam in evangelio mihi promissam oblatamque non 'ita mihi applieare studeo, ut toto animo in ea haeream eamque docendo et agendo amem, tuear, defendam. Aöixoc, adversatur Deo justo, qui justitiae suae perfectionem in fiüo inisso revelaverat, et una cum Deo fratres christianos Dei justitiam amplectentes impugnat. Apostolo notum erat, praeter seductores, qui peccatum admittebant, muitos in ecclesia in periculo versari peccandi falsisque prophetis aurem praebendi quos in societatem reciperent. Omnem ergo in Deum justum et in fratres justos commissam iniquitatem vocat peccatum, ne quis ea re falso se excuset et soletur, quod non simili pseudoprophetis modo peccaverit. Immo vero unusquisque, qui Christum ecclesiamque caritate sincerissima, pietate sanctissima non amplectitur, aöixlav committit et ita afiaoriav, quae contra legem divinam est (c. 3.4). Eorum interpretationes, qui hic iterum generali modo de peccato disserentes ita discrimen inter dóixiav et aöixiav interesse dicunt, probare omnino non possum, quia totius epistolae sententiarum ordinem non recte respiciunt. Etenim ex v. 17 praeter alia id quoque elueet, pseudoprophetas ad surnmam iniquitatis pervenisse, et ita peccatum ad mortem commisisse. Quae_ vero sequuntur: xai eOnv ctfiaQtia ov jcooq 9-avaxov eo consilio praecedentibus subjungit Apostolus, ut et precum fiduciam firmet et lapsis januam ad Christum redeundi aperiat. Etiamsi quaevis injustitia peccatum est, tarnen non omne peccatum ad mortem deducit. Totam quae deinde sequitur sententiarum periodum, a versu 18 usque ad epistolae finem, eo consilio Apostolus addit, ut omnem peccandi libidinem atque vim in ecclesia dissolvat, quod ille qui ex Deo natus sit, non peccet, immo vero se ipsum in verbo et unitate ecclesiae conservet et ita diabolum malignum, qui seducturus et perditurus ipsum appropinquet, a se removeat, ne se attingat et arripiat. Quam scientiam et veram et rectam sine ulla circumscriptione proponit Apostolus, ut fidelium animos firmet et stabiliat. Postremo ad disputationem nostram epistolae finem inprimis pertinere puto, quippe in quo de Christo cognoscendo in eoque manendo, vero Dei filio, veroque Deo ipso magna vi ët majestate dicatur, et hoe modo valedicturus scriptor eam peccati notionem sui propriam in epistola esse declarat, qua peccatum transgressio ex cognitione et fide Christi caritateque fraterna in infidelitatem et odium intelligatur et Dei veri ecclesiaeque christianae definiatur amissio. Corrigenda. Legendum est p. 8 1.37: Lutterbeck; p. 18 1.23: intellexerit; p.381.3: aquam. Halis, Formi) Karrasianis. Theses. i. Iu prima Johannis epistola xoOfioq maxime mundum in media ecclesia versantem significa! 2. Etiam Vetus Testamentum indicat homines vere fideles plenos esse fiduciae peceatorum remissionis. 3. Christus omnem auimi confirmationem et consolationem ex libris Veteris Testamenti haurire consuevit. 4. Christi resurrectio nulla re firmius et certius probatur, quam ipsa discipulorum increduUtate et dubitatione. 5. Altero Pauli ad Ephesios epistolae capite liberrima Dei gratia, apertissime docetur qua solum eos, qui xgó xaxafiolrjq xóo/iov electi et ég oi loixo) xtxva