FLAKKEESCHE BOEKDRUKKE RIJ te MIDDELHARNIS.







1» Alfa Siwi»,
OF
DE JEUGDIGE MARTELAAR VAN VENETIË.
EEN WAAR VERHAAL DOOR
MISS BEATRIX.
MIDDELHARNIS.
FLAKKEESCHE BOEKDRUKKERIJ,



PSALM 72: 7.
ooddruftigen zal Hij verschoonen,
Aan armen uit gena Zijn hulpe ter verlossing toonen;
Hij slaat hun zielen ga. Als hen geweld en list bestrijden,
Al gaat het nog zoo hoog, Hun bloed, hun tranen en hun lijden
Zijn dierbaar in zijn oog.



DE TWEE VRIENDEN.
/Jwv DS we driehonderd jaren geleden in Venetië waren Jpfjj?1 geweest en die schoone, bekoorlijke stad, in eenen gondel gezeten, hadden doorkruist, was onze opmerkzaamheid zeker geboeid door het fraaie paleis van een der aanzienlijkste, Venetiaansche burgers, den heer Venossa. Het trotsche gebouw was geheel opgetrokken van zuiver, wit marmer, en aan alle zijden omringd door donker cypressenloof en groenende olijven. Sierlijk stak het vergulde koepeldak boven de bosschages uit, en het geheel spiegelde zich af in het heldere water van het kanaal Orfano. Die heerlijke plaats werd bewoond door een gelukkig ouderpaar en hunnen eenigen zoon Lucodovico. Deze jongeling, schoon en krachtig van gestalte, met de fijne, blanke tint zijner moeder, de schitterende, zwarte oogen en donkere lokken zijns vaders, was de trots en hoop van beiden. Hij was waarlijk een veelbelovend jongeling, die de zorg, aan zijne opvoeding besteed eenmaal rijkelijk zou beloonen. Lucodovico was nu evenwel niet in het ouderlijke huis, maar studeerde



in de rechten, aan de hoogeschool te Padua. In die dagen was het leven aan eene universiteit geheel anders dan in onzen tijd, en dat niet alleen, maar de vrijheid des gewetens werd door Eome's priestermacht geheel aan banden gelegd. De Hervorming was reeds tot in Rome doorgedrongen, en het was den Paus niet onbekend, dat zelfs aan de hoogeschool het woord Gods door de studenten werd gelezen en onderzocht. Om dit, zooveel mogelijk, tegen te gaan zond het hoofd der Roomsche kerk zijne dienaren en spionnen naar alle verdachte plaatsen; te Padua alleen waren aan de hoogeschool negen priesters werkzaam onder de studenten, om hen te bespieden en, zoo noodig aan te klagen. Deze maatregelen konden evenwel niet beletten dat sommige jongelieden in alle stilte den Bijbel lazen en de boeken der Hervormers bestudeerden; onder hen bevond zich ook Lucodovico Venossa. Met zijnen vriend Bartocci onderzocht hij de schriften en vond daarin eene andere leer dan die der Kerk. Beiden zochten ernstig vrede te vinden voor hunne bezwaarde en ontruste zielen. Hun biddend onderzoek werd ruim beloond en zij mochten zich na betrekkelijk korten tijd verblijden in de vergeving hunner zonden, uit vrije genade, om Christus wil.
Het was niet te verwonderen, dat de beide vrienden er nu naar smachten het "Woord Gods nog meer en nader te leeren kennen; daar hun hiertoe des daags tijd en gelegenheid ontbraken, gebruikten zij den nacht voor hunne meestgeliefde bezigheid. Na eenigen tijd brak de vacantie aan; ook Venossa en Bartocci zouden Padua



verlaten om eenige weken in Venetië te gaan doorbrengen.
„Ik heb een heerlijk plan gevormd, Venossa," zeide Carlo een paar dagen voor de vacantie tot zijnen vriend.
Deze zag van zijn werk op en keek Bartocci vragend aan.
„"We moeten in de straat Delle Zucca een paar kamers huren gedurende de helft der vacantie; dan hebben wij ruimschoots tijd om het onderzoek der Heilige Schrift voort te zetten. Hoe vind ge dat, mijn vriend?"
„"Wel, me dunkt, we kunnen dat zeer geschikt doen. Het zal voor mij wel eene zware taak zijn, mijne ouders bekend te maken met mijne geloofsverandering; ik wensch door gebed en schriftonderzoek mij daartoe voor te bereiden en de hulpe onzes Gods af te smeeken."
Nadat de jongelieden nog een en ander besproken en in een vurig, hartelijk gebed des Heeren aangezicht gezocht hadden, namen ze tot hunne afreis afscheid van elkaar.
Vier dagen daarna treffen we de studenten in eene eenvoudige albergo (herberg) te Venetië aan.
Zij zetten zich in eenen hoek van de zaal neer, want zij wenschten geene bekenden te ontmoeten, daar deze wellicht aan hunne ouders kennis zouden geven van hun verblijf te Venetië. Nauwelijks waren zij echter gezeten, of zij bemerken zeer dicht in hunne nabijheid eenen monnik, die hen opmerkzaam gadesloeg en met oplettendheid luisterde naar elk woord, dat ze spraken. De vreemdeling geleek nochtans in 't minst niet naar eenen spion.
Zijn blik was oprecht en bescheiden, zijne edele houding
en scnoone gelaatstrekken boezemden onwillekeurig achting



en vertrouwen in. De studenten durfden hun gesprek niet voortzetten, maar wierpen nu en dan vragende en eenigszins nieuwsgierige blikken op den onbekende. Het trok hunne opmerkzaamheid, dat de monnik een tamelijk groot boek onder zijn kleed scheen te verbergen, en zij vroegen zich in stilte af, wie die zonderlinge geestelijke toch zijn mocht. Spoedig daarna verlieten zij het koffiehuis en begaven zich naar hunne kamers, daar zij vermoeid waren van de reis en naar rust verlangden.
Den volgenden dag — het was een schoone Italiaansche morgen — stapten de twee vrienden vroolijk en welgemoed in eenen gondel, om zich naar Vincentino te doen brengen. Dit was een dorpje nabij Venetië, waar op bepaalde dagen, door de Protestanten samenkomsten werden gehouden, daarheen wenschten ook Venossa en Bartocci zich te begeven.
Het was een heerlijk tochtje, dat de vrienden in het, morgenuur maakten. < Overal zag men prachtige booten en sierlijke gondels, terwijl de fraaie paleizen en vergulde koepeldaken schitterden in de eerste stralen der zon. Zij waren ternauwernood aan wal gestapt, toen Bartocci zijnen vriend aanstootte en hem op eenen man wees, die op hetzelfde oogenblik ook uit eenen gondel stapte.
„Zie, Venossa, - daar is de monnik weer, dien wij gisteren in het koffiehuis zagen. Hij kijkt ons weer zoo doordringend aan; wie zou hij toch zijn?"
„Ik weet het evenmin als gij," antwoordde zijn vriend, „Zie toch," vervolgde hij, daar komt die vreemdeling waarlijk tot ons!" ■■■■■■■■■



De monnik trad op de studenten toe en hen vriendelijk aanziende zeide hij op innemenden toon:
„Goeden morgen, heeren! Gij schijnt hier vreemd te zijn; ik ben te Vincentino echter zeer goed bekend. Kan ik u ook van dienst zijn?"
De vrienden zagen elkander vragend aan, want zij wisten niet, wat te antwoorden. De monnik scheen-hunne verlegenheid te bemerken en zich tot Venossa wendende, vraagde hij zacht:
„Vergis ik mij, als ik onderstel, dat gij naar die menschen zoekt, die door de Katholieke kerk „ketters" worden genoemd.
Verschrikt trad Venossa een paar stappen achteruit, en geen wonder! Indien deze man eens een spion der inquisitie was en ontdekt had, dat zij de geheime vergaderingen wenschten te bezoeken? Al de jammer, dien de inquisitie den getrouwen belijders des Heeren bereidde stond hem op eens voor oogen, wat moest hij antwoorden? Zou hij zijn geloof verloochenen, zich zijnen Heiland schamen, omdat er gevaar aan verbonden was ? Dat kon hij niet. Vrijmoedig voorwaarts tredende, zeide hij daarom:
„Ja, Eerwaarde He«r, wij zoeken dat volk, dat tegen den vorm der Roomsche Kerk, den Heere wil aanbidden in Geest en in waarheid."
„Dan, mijn jonge vriend , zijn wij broeders, reizigers naar hetzelfde Vaderland en discipelen van denzefden Meester," sprak de monnik, terwijl hij den beiden jongelingen hartelijk de hand drukte.



„Komt met mij ," vervolgde hij ; „ik zal u brengen, waar gij zijn wilt; ik ga daar ook heen."
Vol blijdschap namen de studenten het voorstel van den vreemdeling aan, en weldra waren zij te midden der broederen, die in hunnen geleider den voorganger der vergadering begroeten. De beide jongelingen werden aan de aanwezigen voorgesteld en hartelijk ontvangen.
Nadat allen plaats genomen hadden , ging de nieuwe vriend der studenten de vergadering voor in den gebede. Ja, dit mocht terecht bidden heeten. De kerk van Christus moest in die dagen, met den lijdenden zanger des Ouden Verbonds klagen: „Gedenk aan uwe vergadering, die Gij van ouds verworven hebt; de roede uwer erfenis, die Gij verlost hebt; den berg Sion, waarop Gij gewoond hebt. — Geef aan het wild gedierte de ziel uwer tortelduif niet over, vergeet den hoop uwer ellendigen niet in eeuwigheid."
In die tijden, toen de brandstapels allerwegen werden opgericht, het kanaal Orfano te Venetië telkens nieuwe offers ontving, de kerkerholen weergalmden van de klaagzangen der beminden Gods, toen was er voor de vergaderden stof tot gebed, tot smeeking èn voor hen zelf èn voor de lijdende broederen. Kinderlijk geloovig droeg de vrome bidder de strijdende en lijdende gemeente des kruises aan haren trouwen Verbondsgod op; veler hoofd boog zich dieper en aller mond sprak hem van harte het „Amen" na. Daarop werd een brief gelezen , afgezonden door den Kardinaal Altieri, die een ijverig voorstander en verdediger der verdrukte gemeen-



te was. In dien brief werd gesproken van nieuwe en heftiger vervolging om des geloofs wille; hij eindigde met eene ernstige aansporing tot vurig gebed.
Na de lezing van dezen brief werd de godsdienstoefening voortgezet door schriftverklaring en gebed. Veel werd er vervolgens door de broeders gesproken, en eindelijk scheidde men met ernstige, maar toch bemoedigde harten.
De Heer betoont zijn welbehagen Aan hen, die needrig naar Hem vragen, Hem vreezen, zijne hulp verbeiden En door zijn hand zich laten leiden: Die, hoe het ook moog' tegenloopen, Gestadig op zijn goedheid hopen, O Salem! roem den Heer der heeren; Wil uwen God, o Zion! eeren.



DROEFHEID EN HOOP.
JjnjwfMSTREEKS twee weken na deze samenkomst begaven onze jonge vrienden zich weder naar de bekende <W~ plaats te Vincentino. Even als den vorigen keer waren er vele broeders en zusters aanwezig, en ook nu werden er brieven van de verstrooide gemeenten gelezen. Na het lezen en het gemeenschappelijk gebed richtte de voorganger het woord tot een onbekend persoon, die zwijgend en droevig naast hem had gezeten.
„Lieve vriend, zoudt gij eens aan de broeders willen verhalen, wat u hierheen bracht?"
De aangesprokene zag op en drukte de dunne lippen samen, waarna hij zacht en langzaam het volgende meedeelde:
- „Velen uwer ben ik onbekend, ofschoon ik in den laatsten tijd een burger van Venetië was.
Zeker echter kent gij allen Stefano Gruirlauda en zijne vrouw, mijne zuster. Arme, arme zuster, de Heere heeft haar in zijne groote barmhartigheid voor verder lijden bewaard, en haar de eeuwige rust binnengebracht." Bij deze woorden bedekte de jongeling het gelaat met zijne handen en snikte. Blij herstelde zich evenwel spoedig en vervolgde toen:



„Vier dagen geleden hadden wij ons met ons vijven in eenen goedhedekten gondel neergezet, om samen Gods Woord te lezen, toen wij eensklaps door eene gewapende bende werden overvallen, die zich van mijnen zwager meester maakte. Wij, mannen, waren verlamd van schrik en konden tegen de overmacht niets beginnen. Mijne zuster stond er bij. Nog zie ik haar staan. De handen gevouwen, doodsbleek en met strakken blik zag z\j allen aan tot het oogenblik, toen de woestelingen Guirlauda wilden wegvoeren. Plotseling wierp zij zich op de knieën, opende de lippen en zag den inquisiteur met eene uitdrukking van onbeschrijflijke smart aan. Geen woord kwam uit haren mond, doch hare oogen spraken meer dan woorden konden uitdrukken. Maar de tijger, aan wiens voeten zij kroop, kende geen medelijden en had geene erbarming voor die stomme, maar welsprekende smart. Hij glimlachte, de wreedaard." Hier begonnen de oogen van den spreker te flikkeren, zijne stem verhief zich, en hij.balde de vuisten, terwijl hij voortging : „nauwelijks hadden de ongelukkigen tijd om afscheid, voor altijd afscheid van elkander te nemen. Toen scheurde men haar los uit zijne armen, en werd hij weggevoerd. Maar mijne arme zuster kon dien vreesélijken schok, dien ontzettenden angst niet doorstaan. Wij bleven allen-bij haar, terwijl zij van de eene bezwijming in de andere viel, tot zij na eenige uren in mijne armen stierf. De diepe wateren der Orfano bedekken nu ook haren man, maar hunne moordenaars! O, kon ik mij wreken, hoe gaarne zou ik "
„Stil, mijn broeder, stil; ga niet voort, laat de wraak



over aan Hem, die gezegd heeft: „Mij komt de wrake toe, Ik zal het vergelden," sprak de voorganger. De jongeling zweeg en zag den spreker dankbaar aan; de andere aanwezigen waren diep geroerd; en vele vrouwen snikten. Eene vooral was zeer bewogen, het was de jeugdige Yiolanta Cattani, eene aanzienlijke Venetiaansche jonkvrouw, die met hare ouders en zuster getrouw de bijeenkomst bijwoonde. Venossa kende deze adellijke familie van zijne jeugd af en was blijde haar hier te ontmoeten. Belangstellend vraagde hij na het dankgebed , hoe zijne ouders het maakten, en toen hij vernam, dat zijne moeder zeer verlangde haren eenigen zoon weer te zien besloot hij den volgenden dag het ouderlijke huis op te zoeken.
Hartelijk heetten zijne ouders hem welkom; zijn vader zag met vreugde en trots op zijnen zoon neder, terwijl zijne teedere moeder hem met de bewijzen harer minnige liefde overlaadde. Venossa oordeelde het intusschen voorzichtiger zijne geloofsverandering voorloopig nog verborgen te houden, vooral omdat hij nog zoo weinig ervaren was in de Heilige Schrift. Daar het hem moeilijk viel nu de vergaderingen te Vincentino bij te wonen , bezocht hij zooveel te meer de familie Cattani, om van haar te hooren, wat er besproken werd en aan den huiselijken godsdienst deel te nemen. Bij die bezoeken leerde hij de jeugdige Violanta kennen als eene waarlijk godvreezende jonkvrouw, die het kostelijk versiersel van eenen stillen, ^achtmoedigen geest bezat. Hij kreeg het meisje lief en vraagde haar, of zij kon besluiten , een-



maal zijne vrouw te worden. Violanta gaf een bevestigend antwoord, maar ried hem, hunne verloving, voorloopig uit te stellen, daar het gevaar iederen dag grooter werd en de vervolging der gemeenten steeds toenam. Een paar dagen na dit gesprek vertrok Venossa weder naar Padua, het hart vol hoop op eene schoone toekomst.
Na eenige maanden keerden Venossa en Bartocci weder naar Venetië terug, nu met het stellige voornemen hunnen overgang tot het Protestantisme aan hunne betrekkingen mede te deelen.
Het was een heerlijke, stille avond, toen Venossa in eenen gondel stapte, ten einde zich naar de woning van Violanta te doen brengen. Sierlijk gleed de slanke gondel over den blanken waterspiegel van het kanaal Orfano. Men hoorde niets, dan het regelmatig plassen van de riemen in het water en net verwijderde gezang van eenen gondelier. Venossa hief het hart in een stil gebed tot zijnen God op, en dankte Hem voor zijne trouwe zorge en vaderlijke leiding.
Na eene korte poos hield het vaartuig voor het huis der familie Cattani stil en Venossa zag zijne beminde reeds op een der balkons staan, om hem te verwelkomen.
„Violanta," zeide Lucodovico, toen hij gezeten was, „ik zal mijne ouders nu in kennis stellen met onze verloving en geloofsverandering. Bid voor mij, want de strijd, die mij wacht, zal hevig zijn; genade alleen kan mij staande houden."
„Indien gij denkt, dat het goed zal zijn, wil ik met u



gaan , wij zullen dan beiden de vergiffenis uwer ouders afsmeeken, omdat wij, in twee zoo belangrijke zaken, geheel buiten hun weten hebben gehandeld," zeide Violanta.
„Duizendmaal dank, ik verwacht de hulpe mijner moewanneer mijns vaders ongenoegen mij ireft. Mijne moeder heeft mij innig lief, Violanta, en zij zal mij wel verdedigen."
„Welnu Lucodovico, ik wil doen, wat u best dunkt. Ik hoop dat de Heere ons genadig zal zijn. God moge met u zijn," sprak het meisje, terwijl de tranen haar over de wangen vloeiden.
Nog zeer veel spraken de jongelieden, voornamelijk over de dingen die hun na aan 't harte lagen: het lijden dezes tegenwoordigen tijds, dat somtijds zoo zwaar en bitter kan zijn , en de heerlijkheid, die hun eenmaal zou geopenbaard worden. Zij spraken ook over hunne toekomst ; hoe lief zij hun dierbaar Venetië ook hadden, het zou hun nooit eene veilige verblijfplaats zijn; in een vreemd, vergelegen land zouden zij een tehuis moeten zoeken, maar het verblijdde hun reeds , dat daar te zullen vinden. Eindelijk knielden beiden neder, en Venossa droeg èn zichzelf èn zijne geliefde in een vurig gebed aan den Koning der strijdende Kerk op. Diep geroerd dankte hij voor de genade, hun beiden bewezen; ernstig smeekte hij van den Heere de bekeering zijner ouders, en de kracht, om zelve staande te blijven. „Indien het echter uw wil is, o m\jn God, dat ik om uwentwil lijde , indien mogelijk de martelaarskroon mij wacht, schenk mij dan genade, om als een waardig krijgsknecht van Jezus Christus te volharden tot het einde. Geef, dat



wij ons leven niets mogen achten, om uwentwil, en wil uwe kracht in onze zwakheid volbrengen." Zoo bad Venossa onder den indruk, dat iets vreeselijks hem wachtte. Spoedig daarop vertrok hij en liet Violanta met kommer in het hart en biddende achter. En toch hoopten beiden; zij hoopten voor elkander, zij hoopten op eene gelukkige toekomst. En die gingen zij ook tegen : doch zij zouden haar niet in hun schoon Venetië vinden; geen aardsch vaderland zouden ze meer behoei ven. Hun Vaderland was boven, daar zouden ze voor eeuwig met elkander vereenigd zijn.
Gedenk den smaad, dien elk van uwe knechten lijdt, Waarmee elk machtig volk mijn bang gemoed doorsnijdt; Den smaad, o Heer ! waarmee uw haters ons beladen , Waarmede zij den gang van uw Gezalfde smaden. Gij immers wilt of zult nooit onze hoop beschamen; Den Heer zij eeuwig lof. en elk zegg': Amen, Amen!



DE GETROUWE BELIJDER.
fOODEA Venossa de ouderlijke woning binnengetreden was, begaf bij zich naar de zaal, waar zijne ouders zich bevonden. Zij waren zeer verblijd, toen zij hem zagen, en wilden, ofschoon het vrij laat was, dat hij zou gaan zitten. Venossa oordeelde het den wijsten weg, zijnen ouders terstond alles mee te deelen, wat hij voornemens was.
Hij stelde in kalme, ernstige woorden zijne ouders met zijne ontrouw aan Eome in kennis en vraagde hen kinderlijk en deemoedig vergiffenis, dat hij zulk eenen gewichtigen stap zonder hun medeweten had gedaan. „Vergeef mij, lieve ouders, ik kon niet anders handelen; en deed ik verkeerd, wijt het niet aan loszinnigheid, maar aan de onbedrevenheid der jeugd," zoo eindigde hij.
Daar rees de hooge, statige gestalte zijns vaders uit zijnen zetel. De oude heer Venossa zag zijnen zoon aan met donkere blikken, waaruit zoowel toorn als smart en liefde sprak.
„Jongeling", zeide hij streng en ontroerd, „gij hebt den vloek over ons hoofd gebracht, het geloof uwer vaderen verzaakt, uwe ouders beleedigd. Ga heen naar een ander land, onder uwe geloofsgenooten, eer ik u vloeke.



Ongelukkige zoon, van door u rampzalige ouders. Ga heen, opdat ik u vergete; maar vergeet nooit, dat gij uwen vader de kroon van het hoofd gerukt, hem al zijne hoop ontnomen en uwe moeder het hart gebroken hebt. Ik ben voor eeuwig van u beroofd, want ook de hemel is voor u gesloten, indien gij u, door de voorspraak der moeder Gods niet bekeert. De arme moeder intusschen scheen verpletterd van smart en droefheid; voorwaarts tredende, sloeg zij hare armen om haar eenig, dierbaar kind en hem innig aan haar hart dïukkende, uitte zij de hartstochtelijke woorden:
„O, mijn lieveling, verlaat mij niet, ga niet heen van uwe moeder, ik wil u vergeven en u zegenen; gij kunt immers uwe moeder niet verlaten? O, mijn zoon, mijn lieveling, mijn eenig kind, keer terug tot ons geloof en blijf bij uwe moeder! Mijn kind, mijn kind?"
Arme, liefhebbende ziel, ieder woord was een dolksteek in het hart van haren zoon, wiens verderf zij onwetend zocht. Hij sloeg zijne armen om moeders hals en weende; maar tegelijk steeg eene bede uit zijn hart tot God om kracht in deze verzoeking, en zachtkens ruischte het in zijne ziel: „Zijt getrouw tot den dood, en Ik zal u geven de kroon des levens."
Dat woord bracht kalmte in het geschokt gemoed van den jongeling en door zijne tranen heen blikte hij bemoedigd omhoog, ook toen zijn vader sprak:
„Houd op vrouw, hij kan uw zoon niet langer zijn; weet gij niet, dat onze zoon zich bloot heeft gesteld aan de straf der Inquisitie, door zich tot eenen Ketter te verlagen?"



Op het hooren dezer woorden barstte de moeder opnieuw in tranen uit; zij vatte de handen van haren vertoornden echtgenoot en zeide snikkend:
„Ach, vergeef hem, laat hem niet zóó heengaan, ons dierbaar .kind, wie weet, wordt hij nog niet eens terecht gebracht, maar vergeef hem, o, zegen ons kind!" Maar toornig keerde de vader zich van zijne vrouw af, terwijl hij zijnen zoon toevoegde:
„Ga heen, zooals ik u zeide, gij neemt ons geluk met u, en ook den vloek des hemels. Ga!"
Lucodovico wilde heengaan, maar zich eensklaps bedenkende, ging hij terug, zonk bij zijne moeder op den grond, legde zijn hoofd op haren schoot en riep op eenen hartroerenden toon:
„Moeder, moeder, lieve moeder!
En zij?
Als ware hij nog een kleine knaap, boog zij zich over hem ; heen en fluisterde hem hare liefdevolle zegenbeden in het oor.
Eensklaps werd de deur langzaam geopend en de huiskapelaan, een sluwe Jezwiet trad binnen, terwijl hij zijne magere hand uitstrekte en een gerekt „Benedicite" deed hooren. De pater had een papier in de hand en vroeg den heer Venossa een oogenblik gehoor. Deze knikte met het hoofd, terwijl zijn blik nog donkerder werd.
„Ik heb hier," zoo begon de pater, „eene lijst, waarop de namen staan van personen, die de verbodene vergaderingen der Ketters bijwonen. Tot mijne smart bevindt zich ook de naam Lucodovico Venossa op de lijst. Mijn vermoeden blijkt dus waarheid te zijn; uw zoon is een Ketter."



„"Wat, mijn zoon een Ketter?" Onmogelijk, onmogelijk, pater!" riep de heer Venossa verschrikt uit, want nu hij dacht, dat zijn zoon in gevaar verkeerde, wilde hij hem zooveel mogelijk verdedigen.
„Toch zeg ik u de waarheid," vervolgde pater Vincent. „Vraag het uwen zoon zei ven; als hij bij de Evangelischen behoort, zal hij de waarheid wel spreken."
De jongeling zag beurtelings zijnen vader en den priester
I aan. Eensklaps nam de oude man het woord en zeide: „Misschien heeft mijn zoon in jeudige dwaasheid wel eens eenen misstap begaan, maar wij zullen hem tijd en gelegenheid geven, om dien te herstellen. Eenige maanden in het buitenland, onder eene goede leiding, zullen hem geen kwaad doen. Wat u aangaat pater, draag zorg, in
I de buitenwereld niet over deze zaak te spreken."
De pater wierp eenen wraakgierigen, loerende blik op Venossa en verliet het vertrek. Ook de student verwijderde zich; hij ging naar zijne kamer om uitterusten van de geledene vermoeienissen. Hij zette zich in eenen armstoel op het balkon neder en beschouwde het tooneel, dat zich voor hem uitstrekte. De maan bescheen het donkere water van het kanaal, en wierp haar zilveren stralen op de trotsche gebouwen van het schoone Venetië. Alles ademde vrede; zacht ruischte het koeltje door de bladeren der cypressen in het welluidende gezang van eenen gondelier was in volkomen harmonie met de kalmte der natuur. Intusschen kwam de gondel naderbij,
i vlak onder het balkon bleef hij liggen, en de gondelier wierp eenen steen voor de voeten van Venossa, waarop



het vaartuig zich snel verwijderde. Venossa raapte den steen op en vond er een papier omgewikkeld, waarop hij las: „God beware u voor de priesters."
Venossa ontstelde; te meer, toen hij, in zijne kamer terugkeerende, pater Vincent ontmoette, die zich daar bevond. Hij groette den priester beleefd, maar hield zich verder, alsof hij hem niet bemerkt had. De pater, ziende, dat hem geene aandacht verleend werd en de jongeling zich ter ruste wilde begeven, groete hem, terwijl hij mompelde: „wacht maar, morgen, morgen!"
Den volgenden dag gaf den heer Venossa zijn zoon te kennen, dat hij zich naar de eene of andere veilige schuilplaats moest begeven, ten einde de straffende hand der Inquisitie te ontgaan. De arme moeder was verpletterd van schrik en droefenis en schreide bijna onophoudelijk. Venossa was ook treurig gestemd en begaf zich naar de woning zijner Violanta, om af scheid van haar te nemen. Voor hoe lang?
Lang en hartroerend was hun onderhoud en hunne geschokte, diep bedroefde harten vonden alleen troost in de wetenschap, dat het woord des eeuwig Getrouwen wat er ook gebeuren mocht, stand houden zou: „Vrees niet want Ik ben met u, zijt niet verbaasd, want Ik ben uw God." Zij wisten en gevoelden dit afscheid zou het laatste zijn. Veel, zeer veel hadden zij elkander te zeggen, maar eindelijk moest het einde komen. Die scheiding was smartelijk en beiden proefden iets van de bitterheid des doods, toen Venossa in zijnen gondel sprong en zijne beminde in tranen en gebeden achterliet. Toen hij thuis kwam,



pakte hij dadelijk zijne koffers en spoedde zich naar zijne moeder, om ook haar een laatst vaarwel toe te roepen.
„Lieve moeder, geef mij "uwen zegen," smeekte hij „laat ik dezen troost op mijne vlucht hebben, dat mijue moeder voor mij bidt, en vertrouw mij voorts den Heere toe; in zijne hand ben ik veilig."
Zijne moeder, drukt© hem sprakeloos aan haar hart en kuste herhaaldelijk het schoone voorhoofd van haren zoon tot zijn vader binnentrad, om hem naar den gondel te geleiden. Hij rukte zich uit de teedere omarming zijner moeder los en snelde, met tranen in de oogen naar buiten. Nauwelijks waren zij in den gondel gezeten, toen twee priesters, van eenige soldaten vergezeld, aan boord traden en den persoon van Lucodovico Venossa, in naam der heilige Inquisitie opeischten. Een der beide priesters was pater Vincent, en de duivelsche vreugde, welke in zijne oogen blonk, getuigde duideHjk van zijn aandeel in dit gruwelijk verraad. Onbeschrijfelijk is het tooneel, dat toen werd afgespeeld. De vader wilde zijnen zoon vergezellen en overlaadde te gelijk den priester met verwijten, terwijl de woeste solaten den jeugdigen discipel van Christus, aan den vader ontrukten en hem in ketenen klonken en wegvoerden. Met nameloozen angst in het hart, met doodsbleek gelaat en sidderende lippen zag de beroofde vader in de donkere wateren van den Orfano; het geplas der riemen, die hem zijnen grootsten schat ontvoerden, klonk hem allengs doffer in de ooren; eindelijk ontsnapte de bange kreet zijnen mond: „O God, ontferm u over mijn arm kind!" En die bede werd verhoord,



doch.; geheel anders, dan de vader bedoelde. De groote Koning zijner Kerk zou zijnen jeugdigen strijder kracht geven, en hem, na eenen korten strijd met de triomfeerende gemeente doen jubelen. „Wij zijn meer dan overwinnaars door Hem, die ons heeft liefgehad."
Wij zegenen, o Heer, uw goedheid al den dag! Geef dat eeuw in, eeuw uit ons lied U loven mag, Geef dat wij bij uw komst onstraflijk wezen mogen! Ontferm, ontferm U, Heer, toon ons uw mededoogen! Op u steunt onze hoop, o God van ons vertrouwen! Zij worden nooit beschaamd, die op uw goedheid bouwen.



DE JEUGDIGE MARTELAAR.
j||^EEDS dienzelfden nacht werd de moedige jonkman iy|) voor zijne rechters gebracht. Eenige walmende olielampen verspreidden een gebrekkig, licht; sombere schaduwen dekten de hooge gewelven en naakte wanden der rechtzaal. Eene ijzige koude overviel den jongeling, toen hij binnentrad en de strakke gelaatstrekken der geestelijke rechters ontwaarde. Een hevige angst overviel hem, het | klamme zweet parelde op zijn voorhoofd, hij was op het punt van te bezwijken. Dit duurde evenwel maar eenige oogenblikken, de woorden van den grooten lijder der Oudheid klonken in deze stonde met kracht in zijne benauwde ziel; en terwijl hij de oogen opsloeg en zijne rechters vrijmoedig aanblikte, lispelde hij onhoorbaar: „Ik weet, mijn Verlosser leeft."
Pater Vincent trad nu naar voren en beschuldigde hem van Ketterij en 't bijwonen van verboden vergaderingen. Vol toornige verachting zag de student zijnen beschuldigder aan, maar sprak geen enkel woord.
Nu vroeg hem de Groot-Inquisiteur of het waarheid was, waarvan pater Vincent hem beschuldigde.



Oprecht en met edele kalmte gaf Venossa hem ten antwoord, dat hij de vergaderingen der Protestanten bezocht had en de leer van Rome, als strijdig met Gods woord, verwierp. De Groot-Inquisiteur toonde zich daarover niet toornig, maar vroeg hem met geveinsde vriendelijkheid, de namen en woonplaatsen der Protestanten en het verblijf van hunnen voorganger.
Een blos van verontwaardiging bedekte bij deze woorden Venossa's gelaat; bescheiden, maar beslist antwoordde hij ;
„Toen gij mij naar mijne overtuiging vroegt, Hoog eerwaarde Heer, heb ik niet geschroomd, u die te zeggen , hoewel ik weet, dat mijn leven daardoor verloren is. Nu gij mij echter tot eenen verrader mijner broederen maken wilt, moet ik uwe vragen onbeantwoord laten, en hoop met de hulpe Gods bij dit voornemen te blijven."
Deze woorden deden de woede van den Inquisiteur ontvlammen en, terwijl hij den jongeling met scheldwoorden overlaadde, gaf hij bevel, hem aan het „scherpe onderzoek" te onderwerpen. "Wij zullen de vreeselijke marteling niet in al hare ontzettende bijzonderheden nagaan; het zij ons genoeg te weten, dat de schoone, rijzige jongeling na eenige uren, als een gepijnigd, misvormd en versuft wezen, naar zijnen kerker werd gedragen. Toen hij tot zichzelf kwam en ten prooi aan de hevigste smarten op zijn strooleger lag, zocht de jeugdige martelaar echter zijnen troost bij Hem, om wiens wil hij aldus moest lijden. Hij gevoelde in die smart-



volle, eenzame uren de nabijheid van dienbarmhartigen Hoogepriester, die in al zijne benauwdheden mede benauwd was, en door wiens genade hij zijnen Verlosser nastamelde: „Vader vergeef het hun, want zij weten niet, wat zij doen." Daarop , eigen leed niet achtende, smeekte hij zijnen God, om Jezus Christus' wille, indien het mogelijk was, zijne geliefde Violanta voor zulke vreeselijke smarten te bewaren.
De volgende week werd Venossa weder voor zijne rechters gebracht en opnieuw ondervraagd. Door de genade zijns Gods bleef hij echter getrouw, en noemde geenen enkelen naam of plaats. Weder onderwierpen zijne onmenschelijke rechters hem aan het afgrijselijke onderzoek, nadat hem zijn vonnis: de dood in de wateren der Orfano, tegen den volgenden dag, was aangezegd.
Helder en vroolijk bescheen de zon den volgenden dag het heerlijke Venetië. De vogels zongen vroolijk in de boomen en de landjeugd dartelde op het marktplein. Maar in het vunzig kerkerhol, waar de martelaar op den vochtigen grond lag uitgestrekt, drong geen zonnestraal door, werd geen vroolijk geluid vernomen. De oude heer Venossa lag op den grond geknield en liet het eertijds zoo schoone, maar nu deerlijk misvormde hoofd zijns eenigen zoons teederlijk in zijne armen rusten. Het gelaat van den jonkman teekende vrede, vol liefde en blijdschap zag hij zijnen vader aan en sprak hem van de trouwe zijns Gods en den vrede zijns harten. De naam zijner dierbare moeder scheen hem telkens op



de lippen te zweven, maar het kostte hem moeite, dien uit te spreken.
De vader — ach, wat was hij verouderd — verstond zijnen en fluisterde den uitgeputten lijder de zegenWenschen zijner moeder in het oor, zacht lispelde nu de jongeling: „lieve moeder," en langzaam druppelden de tranen langs zijne bleeke wangen. Zijn vriend Bartocci, die aan zijne andere zijde knielde, vertelde hierop den martelaar voorzichtig en duidelijk dat eenige vrienden het plan gevormd hadden, hem op het laatste oogenblik uit de handen zijner beulen te verlossen. De vermoeide, afgetobde jongeling toonde daarover echter volstrekt die blijdschap niet, die zijn vriend verwacht had. „Ik ben," sprak hij „volkomen bereid heen te gaan. Het leven heeft voor mij geene bekoorlijkheid meer. Het is mij zeer verre het beste, ontbonden en met Christus te zijn, de gedachte daaraan geeft mij zulk eenen zaligen Vrede, dat deze gevangenis mij eene poort des Hemels is.
Ik geef mij echter aan u over; is het Gods wil, dan zal ik nog gespaard blijven, zoo niet, welnu, het sterven zal mijn mij gewin zijn."
Treurig hoorde de vader deze woorden aan. Helaas! hij kende den God niet, in wien zijn zoon geloofde, en begreep van diens kalme stemming niets. Kort daarop verlieten de heer Venossa en Bartocci den kerker en lieten den gevangene alleen. , . . . met zijn God.
De nacht brak aan en spreidde zijne vale vlerken over het aardrijk uit. Somber staken de torens der gevangenis tegen den met sterren bezaaiden hemel af. In











plechtigen optocht kwamen vier gondels uit de donkere poort onder de gevangenis te voorschijn. Drie booten waren bemand met soldaten en monniken en van flambouwen voorzien. Eéne echter was niet verlicht; in deze lag, op eene matras uitgestrekt, de jeugdige martelaar. De getrouwe, zwaargefolterde dienaar van Christus had de oogen gesloten, en trachtte de woorden van den naast hem zittende priester niet te hooren. Onuitsprekelijk treurig klonk het geplas der riemen in het water, termijl de trotsche paleizen, als stomme getuigen dezer gruweldaad, zich statiger dan ooit in de lucht schenen te verheffen. Eindelijk begon de klok te luiden, de monniken hieven eenen klaagzang aan en de booten lagen stil. De noodlottige plank werd uitgestoken en ■iet afgemartelde lichaam van den lijder opgenomen.
Nog eenige oogenblikken en de verschrikkelijke plegtigheid zou geëindigd zijn. Eensklaps omringden eenige gondels de booten, en sprongen verscheidene jonge, krachtige mannen tusschen de dienaars van Home. Het hulpelooze lichaam van den martelaar werd door vriendenhanden aangevat die het in eene andere boot wilde overbrengen. Plotseling, te midden van het gewoel en geschreeuw stapte Bartocci mis en viel met zijnen vriend in de armen in de wateren van het kanaal. De ketenen van Venossa deden beiden oogenblikkelijk zinken, één graf omving hen. Kalm vloeide het water boven hun hoofd voort. Op de booten werd de bloedige strijd voortgezet, maar de jeugdige martelaar en zijn edele vriend waren het Vaderland der ruste binnengegaan, om daar



eene plaats te vinden te midden van de schare die uit de groote verdrukking komt.
Violanta, de verloofde maagd, de getrouwe discipelinhaars Heeren, heeft nooit vernomen hoe en wanneer haar beminde heenging. Na de gevangeneming van Venossa nam zij op verlangen zijner moeder haren intrek bij zijne ouders. Daar konden zij te zamen treuren om en bidden voor hem, dien zij allen zoozeer beminden.
Haar zwak en teeder gestel kon evenwel den zwaren slag, die haar getroffen had, niet te boven komen. Zij verviel in eene, snel toenemende verzwakking en 't was duidelijk zichtbaar, dat haar tijd maar zeer kort meer zou zijn.
Toch droeg de teedere jonkvrouw haar leed geduldig, daar zij hare smart kon uitweenen aan de borst van Hem die een man van smarten is. Op Hem wees zij, met stervende lippen ook de zielsbedroefde moeder van haar verloofde. Deze arme vrouw echter zocht nog altijd haren troost in den dienst der Roomsche Kerk, die het harte ledig laat, en hare kinderen ongetroost henenzendt. Zeer kort na Venossa's dood ging ook zijne verloofde naar „huis." Met de woorden op de lippen: „Gode zij dank voor Zijne onuitsprekelijke gave," sluimerde zij in, om hier boven te ontwaken.
'k Zal dan gedurig bij U zijn,
In al mijn nooden, angst en pijn; U al mijn liefde waardig schatten,
Wijl Gij mijn rechterhand woudt vatten. Gij zult mij leiden door uw raad
O God, mijn heil mijn toeverlaat! En mij hiertoe door U bereid,
Opnemen in uw heerlijkheid!