WAARSCHUWING
GEVEINSDHEID IN DE GODSDIENST.
PREDIKATIE
LUCAS xii : t.
Bedienaar des Goddelijken Woord*.
te amsterdam, bu h. h ö v e k e r.
1 8 3 8.



APPROBATIE.
De Ondergeteekenden, Visitatores Librorum in de Provincie Noord-Holland, levensgaande Leerrede van den Weleerw. D». h. p. scholte gelezen hebbende, verklaren in de-
' zelve niets gevonden te hebben, strijdig met de leere der waarheid, uitgedrukt in de Formulieren van eenigheid voor de Gereformeerde Kerk in Nederland.
Uitgegeven na voorafgaand onderzoek der Visitatores Librorum in de Provincie Zuid-Holland.
Amsterdam, i Mei 1838.
J. A. WÖRMSER. D. A. BUDDE.
Gorinchem, * 10 Mei 1838.
A. HASSELMAN. G. H. OVERKAMP.



VOORREDE.
Gij ontvangt hiernevens veder eene predikatie, welke ik uwer ernstige overweging aanbeveel; wanneer het blijkt, dat de belangstelling in het werk uwer Herders en Leeraars niet afneemt, wenschen ook wij voort te gaan u van tijd tot tijd dergelijke predikatiën te leveren, en alzoo, zoo veel in ons is , aan de gemeente dienstbaar te zijn in de opbouwing des geloofs en der liefde, opdat ook de hope des eeuwigen levens meer en meer vast moge worden. De beproevingsweg duurt nog voort voor de gemeente des Heer en; wanneer wij echter alleen het koningrijk Gods en deszelfs geregtigheid, ook in onze kerkelijke vereeniging, zoeken, dan zal hetgeen rondom ons tn de wereld gebeurt, ons niet kunnen hinderen.



IV VOORREDE.
dingen zullen integendeel moeten medewerken ten goede dergenen, die naar Gods voornemen geroepen zijn. Ter bevestiging daarvan zegene de Koning der Kerk ook deze predikatie van eenen Zijner dienaren.
Uw zaligheid wenschende Broeder en Voorganger,
utrecht, H. P. SCHOLTE, i Cor. IV: l.
18 April 1838.



Voorzang: Ps. LXIV: i, ó, 7, 9.
INLEIDING.
Is het een eeuwig, onveranderlijk besluit onzes hemelschen Vaders in Christus, om aan al de Zijnen eenmaal de overwinning te geven over al hunne vijanden; is het Zijn welbehagen, om het kleine. kuddeken Zijner duurgekochte gemeente het koningrijk te geven; is dit Koninklijk besluit aan hen onherroepelijk bekend gemaakt; dan is het ook zeker, dat het beloofde heil hun niet kan ontgaan, omdat Hij die het besloot, Hij wiens welbehagen het is,' Hij die het bekend maakte, de onveranderlijke, de eeuwig levende, de almagtige God is; die hemel en aarde uit niet heeft voortgebragt, en die alle dingen draagt door het woord Zijner kracht, en aan Wien alles in den hemel, op aarde en in de hel onderworpen is, en wel zoodanig onderworpen , dat niets zich bewegen kan zonder Zijnen wil, zoodanig dat alles, ook de tegen Hem in opstand levendö wereld, ook de duivel en ajne engelen, zelfs in hunne* tegenstand aan Hem onderdanig, dat heil, die zaligheid niet in het minste deel kunnen verminderen of verhinderen. Dit is u voor eenigen tijd verkondigd bij de mededeeling van
het koninklijk besluit.
Daar dit nu zoo zeker en vast is, hoe zeer behoorde de gemeente des Heeren, en een iegelijk lidmaat derzelve



in het bijzonder, zich dan niet daarop te verlaten, en zonder omzien naar hetgeen achter is, zonder angstvallig berekenen van hetgeen hun nog kan ontmoeten, vertrouwende door het geloof op het woord van hunnen getrouwen- God en Zaligmaker, met vasten gang den voorgestelden en vastgesteklen loop te voleindigen, en uit liefde tot Hem, die hem zulke4fïSékere beloften geschonken heeft, niets in de wereld te ontzien, zich door niets in de wereld te doen •phouden, om Zijne roepstem te volgen, Hem te erkennen en te belijden voor de menschen door woord en daad; om alzoo loopende de voorgestelde hoop tot den einde toe vast te houden, tot verheerlijking van hunnen eenigen en drieeenigen Verbondsgod.
En evenwel gebeurt het zoo dikwijls» dat zij, door ongeloof overwonnen, zich zoodanig bedekken voor de wereld, dat het schijnt alsof de liefde tot de wereld grootet is dan de liefde tot God, en alsof zij geene hoop hadden of konden koesteren, om eenmaal als overwinnaars over alle Gods vijanden gekroond te wolfden met eeuwige heerlijkheid en zaligheld. De Heere, kennende Zijne discipelen, Zijne gemeente, had daarom ook bij de bekendmaking van het Konöiklijk besluit gezegd: Vreest niet, gij klein kuddeken. Hij heeft echter niet alleen dit gezegd, maar hun ook allerduidelijkst aangezegd, waardoor die vrees in hen gekoesterd kon worden, en Hfj heeft hen met alle mogelijke'drangredenen tegen dat gevaarlijke beginsel, hetwelk in hen aanwezig was, gewaarschuwd. Hebben wij dan, als J&ja dienaar, u vroeger het Koninklijk besluit voorgehouden, wij wenschen u tegenwoordig naar Zijn voorbeeld-te wijzen op het gevaar, waaffin een iegelijk gedurig verkeert, om zich zeiven te berooven v*fi dién welgegronden troost, blijdschap en kracht des geloofs* welke er uit dat besluit voor Gods Kerk op aarde voortvloeit. Vragen wij daartoe de«üligmakende bewerking des Heiligen Geestes voor onze harten, opdat Üijn Woord daarin moge vallen, niet als bij



den weg, niet als op eene steenrots, niet als-, onder de doornen, maar als in eene goede en welbereide aarde; opdat het- wortelen schiete, opwasse en vruchten drage ter verheerlijking. Zijns naams»
GEBED.
Tusschenzahg: Ps. LIX: 5.
Tekst: Luc. XII: i>. Voor eerst wacht u sehen voor den suerdeessem der Pharizeen, weleke is geveynstheyt.
De beaatwoording der volgende vragen zal dè inhoud onzer predikatie uitmaken.
V Waarom wordt de geveinsdheid als eene bijzondere
eigenschap der Pharizeen voorgesteld? II. Waarom vermaant de Heere Zijne discipelen om zioh
voor die geveinsdheid te wachten? IH. Wat kan op deze wereld het gevolg zijn der opvolging van de vermaning des Heercn?
IV. Wat is in dezen toestand de belofte des Heerén?
V. Hebben wij ook nog reden, om aan de discipelen des Heeren dit Woord Gods voor te houden?
Om VI. met toepassing van het gepredikte Woord te eindigen.
I. Waarom wordt de geveinsdheid als eene bijzondere eigenschap der Pharizeen voorgesteld?
Om deze vraag duidelijk te beantwoorden, moeten wij eerst wet«, waarover de Heere alhier bezig is met Zijne
1*



discipelen te spreken. Wanneer wij nu het voorgaande Hoofdstuk nazien, zoo wel als dat, waarmede de vermaning des Heeren begint, welke wij tot grondslag onzer prediking'gelegd hebben, dan is het duidelijk, dat de Heere hier niet het oog heeft op eénig menschelijk aardsch bedrijf of beroep, maar dat Hij bezig is om de Zijnen te ouderwijzen in de dienst van God, in de belijdenis van Zijnen naam. De Heere vermaant derhalve Zijne -discipelen tegen geveinsdheid in de Godsdienst. De Heere heeft hier ook niet op het oog alles, wat op de wèreld Godsdienst •genoemd wordt; maar'alleen die dienst, welke hier op de wereld den eenigen waren .God wordt toegebragt.. Die is, behalve al het overige duidelijk uit Hoofdst. XI: 3 en XII: 5, 8. Vervolgens moeten wij weten wat geveinsdheid is betrekkelijk de dienst van den eenigen waren God. Dit is eerlvoudig een voorgeven van God te dienen, wanneervfcen het niet in het harte heeft. Het woord, waardoor een persoon wordt aangeduid, die daarin bezig is (vttojc^tw), wordt ook in onze taal genoemd hypocriet, en bëteckent hetzelfde als geveinsde; wij vinden het in onze geloofsbelijdenis, art. XXIX.
Bij de heidenen werd door dit woord eigenlijk iemand aangeduid, die op het tooneel eenen anderen persoon voorstelle, en van daar werd het g«feruikt voor elke soort van geveinsd of bedekt persoon. Wanneer hier dus van geveinsdhétó in de Godsdienst gesproken wordt, dan worden er bedoeld zulke personen, die zigtbaar voor het oog van de menschen den sè1)ijn van Gd9siiienst vertoonen, zonder dat zij waarlijk datgene zijn, wat zij voordoen. Wanneer nu de Heere hier van de eenigr ware Godsdienst spreekt, gelijk ontwijfelbaar is, dan spreekt het van zei ven, dat wij deze hierbedoelde geveinsdheid niet kunnen zoeken bij zoodanige menschen op de wereKt, die geene belijdenis doen tan de ware religie; en dus geenszhis-onder die menschen, welke wij gewoonst" met den naam van Iwidenen bestem-



pelen. Wanneer de discipelen van christus tegen de godsdienstige verrigtingen der heidenen gewaarschuwd werden, dan heet het: Vliedt van de afgoden; en de Apos. tel paulus leert uitdrukkelijk, dat hetgeen de heidenen offeren, zij den duivelen offeren en niet Gode, i Cor. X: ao. Hief dan gesproken wordende van een voorgeven, dat men den eenigen waren God dient, terwijl men het niet in waarheid doet, dient de vraag beantwoord: waarom wordt die geveinsdheid als eene bijzondere eigenschap der Phari<zeën voorgesteld?
De Pharizeen maakten eene bijzondere secte uit onder de Joden, ten tijde van de omwandeling des Heeren op aarde. Deze secte onderscheidde zich door de belijdenis, van zich niet alleen stiptelijk te houden aan de wetten en inzettingen door juozes op goddelijken last aan IsraëJ voorgeschreven, maar bovendien zich even stiptejfjk te houden . an eene menigte ingevoerde gebruiken, die van tijd tot tijd door -hunne voorvaderen waren uitgedacht, ten einde daarmede God te diehen. Daardoor had die secte zich eenen bijzonderen naam onder het volk weten te verwerven, als Waren zij boven alle andere Israëliten in heiligheid verheven. Tot deze secte behoorde ook de Apostel paulus voor zijne vernieuwing, Phil. III: 5; Hand. XXII: 3; XXIII: 6? XXVI: 5. In de laatstgenoemde plaats noemt de Apostel deze secte, toen hij zich voor agrippa verantwoordde,^* bescheidenste, dat is volgens den grondtekst de allernaaiiwkeurigste. Nu was dit, wat het laatste gedeelte betreft, op zich zeiven genomen, reeds eene ij dele Godsdienstigheid, vergeéfsch werk; want de Heere jezus had zelf geleerd: Te vergeefs eer en sy my, kerende leeringen, die geboden, van menschen zijn, Matth. XV: 9; Mare. VII: 7. Wanneer zij echter nevens die stipte onderhouding van Gods geboden ook die menschelijke inzettingen gehouden had- ' den, dan zouden zij door dat vergeefsche werk nog geene geveinsden, huichelaars, hypocriten geweest zijn. Nu ech-



ter was hetgeen zij voorgaven te doen slechts schijn: zij deden door'hunne inzettingen Gods gebod te niet; zij maakten Gods Woord krachteloos, Mare. VII: 9,13. Zij vertoonden dus zigtbaar brave, vromé, heilige menschen te zijn, en zij waren goddeloos, ongeloovig en onheilig. En daar dit naar de verkondiging des Heeren de eigenschap dier geheele secte was, zoo wordt ook aan hen de geveinsdheid (hypocrisie), als bijzonder bij hen te huis behoorende, toegeschreven.
Dit wordt allerduidelijkst, wanneer Wij het XF" Hoofdst. inzien van vs. 30-54 ;- daar vinden wij door den mond der waarheid van die secte der Pharizeen, waartoe ook de wetgeleerden behoorden^ het navolgende vermeld en openbaar gemaakt. Uitwendige vertooning van reinheid, maar inwendige onreinheid-, vs. 39. Uitwendige vertooning van naauwgezetheid, maar inwendige overtreding der goddelijke geboden, vs. 4ft, en dit gepaard met de begeerte om in de gemeente als voorname personen te worden aangemerkt, vs. 43. Uitwendige eenvoudigheid en nederigheid, maar inwendige stinkende verdorvenheid, vs. 44. Uitwendige belangstelling in de stipte uitoefening der openbare godsdienst , door het invoeren Van eene menigte kerkelijke geboden en inzettingen, maar inwendige goddeloosheid en ongodsdienstigheid, vs. 46. Uitwendige vertboning van hoogachting voor de ontslapene verkondigers der waarheid, maar inwendig welgevallen over hunne vervolging en ombrenging, vs. 47, 48; waarvan de Heere het bewijs geeft, vs. 49-51. En wat hunne Godtergende boosheid nog klaarder aantoont, verdonkering van de bron der kennis der waarheid voor het volk, opdat hun bedriegefijke handel niet zou ontdekt worden, ert opdat het volk verhinderd zou worden om Gods geboden te onderhouden, vs. 52. En dat alles werd voltooid door eenen schijnbaren ijver, om veel van jezus te hoor en; daar hunne inwendige bedoeling was, om Hem in Zijne reden te vangen en voor



hef volk te beschuldigen, vs. 53, 54. Uit deze openbaarmaking door den mond der waarheid weten wij dus het allerzekerste, dat alles, wat de Pharizeen in de Godsdienst verrigteden, bedrog, geveinsdheid, was. De geveinsdheid had hen geheel doortrokken in alle deelen; daarom vergelijkt de Heere nu ook die alles doordringende geveinsdheid bij zuurdesem, hetwelk, in eenen klomp deeg verborgen, het geheele deeg verzuurt, 1 Cor. V: 6. Niemand zal er misschien op tegen hebben, wanneer wij nu op de eerste vraag antwoorden: omdat het volkomen in alle bijzonderheden waarheid was. Nu volgt echter de tweede vraag.
II. Waarom vermaant de Heere Zijne discipelen om zich voor die geveinsdheid te wachten?
Het zal niet te wonderlijk zijn, wanneer iemand,' ook onder de discipelen van ciiristus , de vermaning des Heeren hoorende, en de voorgaande opmerkingen gelezen of gehoord hebbende, bij zich zeiven deze uitlegging geeft; de Heere jezus vermaant hier de Zijnen, om zeer bedachtzaam te zijn in den omgang met zulke en dergelijke menschen, omdat men daardoor zoo gemakkelijk bedrogen wordt. De discipelen, die in de onmiddellijke onderwijzing van christus deel hadden, maakten wel eens eene dergelijke oppervlakkige uitlegging, toen de Heere hen vermaande, dat 'zij zich wachten zouden van den zuurdesem der Pharizeen en Sadduceën, Matth. XVI: 6-ia; Mare. VIII: 15-21. Op het voorbeeld van onzen eenigen Leermeester, zijn wij dan ook hier gedrongen om eene verkeerde uitlegging en toepassing tegen te gaan, welke zoo gemakkelijk door het eigenlievende en met deszelfs verborgene schuilhoeken niet genoegzaam bekende harte gemaakt wordt.
De Heere zegt niet; wacht u voor de. geveinsde Phari-



i
zeen, maar: wacht u sehen voor den suerdcesscm der Pharizeen. Zuurdesem is iets, dat, in het deeg,gedaan, zelf onzigtbaar wordt, maar deszelfs eigenschap aan het geheele deeg mededeelt. De Pharizeen nu waren gelijk aan zulk een verzuurd deeg. Daar de vermaning nu niet gérigt is tegen het'deeg, maar tegen den zuurdesem; zoo worden1 de discipelen daardoor gewezen op een kwaad beginsel, waardoor, zij gevaar konden loopen, om even als de Pharizeën geheel dóórtrokken te worden; waarom de Heere hen vermaant, zich voor dat beginsel te 'wachten, daartegen zich te wapenen. Dit beginsel nu, deze zuurdesem, noemde de Heere geveinsdheid, huichelarij, hypocrisie. Na deze voorafgaande opmerking, beantwoorden wij de voorgestelde vraag aldus: De Heere vermaant Zijne discipelen, om zeiven in de dienst van God, in de belijdenis van Zijnen naam te waken tegen geveinsdheid of huichelarij; en Hij doet dit, omdat Zijne discipelen gedurig in groot gevaar verkeerden, om dat schandelijke kwaad ingang te verschaffen en te voeden. Deze beantwoording zal menigeen wel wat hard en stuitende voorkomen ten opzigte van de discipelen des Heeren. Met een voorbeeld uit het midden der twaalf, hoop ik echter aan alle tegenspreking een einde te maken, en u begeerig te doen zijn naar verder onderwijs. Welligt zal nu de gedachte vallen op judas, die Zijnen Meester heeft verraden. Och neen, die dief (Joh. XII: 6), die ook de verrader geworden is (Luc. VI: 16), was nooit een gegevene des Vaders geweest ter zaligheid, maar was en is gebleven een zoon der verderfenis, Joh. XVII: ia. Ik wilde B wijzen op petrus. De verloochening voor de dienstmaagd èn de krijgsknechten, in den nacht toen judas iscarioth den Heere verraden had, zal menigeen nu wel in de gedachte komen; ja, dat was een schrikkelijke nacht voor petrus , en tevens een schrikkelijk voorbeeld voor ajlen , die zoo gemakkelijk over vervolging en dood wegens de belijdenis van christus kunnen spreken, zonder de



kosten overrekend te hebben door het geloof. In dien zelfden schrikkelijken nacht echter ging petrus naar buiten, bitterlijk weenende over zijne zonde. Ook dit voorbeeld bedoelde ik niet. Ik wilde u wijzen op Galat. II. Daar vinden wij dien ijverigen Apostel, den man, die na de uitstorting des Heiligen Geestes de eerste was om het Evangelie der zaligheid aan de Joden te verkondigen, (Hand. II), niet gedurende eenige uren, niet eenen nacht, nict*b'ij het gloeijen der martelvuren, niet onder het knellen der geeselslagen, niet in het gezigt der woedende menigte, bereid om hem te steenigen; maar te midden van de gemeente, gedurende meerdere dagen, uit vrees voor menschen veinzen, andere Joden, ja zelfs barnabas door zijn voorbeeld méde aftrekken; ja datgene doen, waardoor het zich uitwendig vertoonde, alsof de inhoud der prediking van Gods koningrijk was: Doet dat en gif zult leven. Hij deed door zijne werken hetzelfde, alsof hij met den mond gepredikt had: de genade Gods.is niet de grond onzer zaligheid, de zoendood van christus is niet de oorzaak onzer regtvaardiging voor God. Zoo diep viel een Apostel door het niet opvolgen van de vermaning des Heeren in onzen tekst.
Na dit schrikkelijke voorbeeld zal ik wel niet verder behoeven voort te gaan om de noodzakelijkheid der vermaning aan te toonen. Ziet nu het teksthoofddeel in, en ziet daar verder, hoe de Heere bezig is om Zijne discipelen op de omstandigheden te wijzen, waardoor zij in gevaar konden, komen om die hatelijke geveinsdheid te voeden. Vrees voor menschen (vs. 4, 7), vrees voor onbekwaamheid (vs. 11), vrees voor *de dingen, die dit aardsche leven aangaan (vs. 22), waren zoo vele aanleidende oorzaken in hen, waardoor zij verleid konden worden, om het schandelijke kwaad in hen te doen wortelen, en daardoor uitwendig eene andere vertooning in de Godsdienst te maken, dan hunne inwendige bedoeling was; en daardoor nalatig te zijn in het



opregt opentlijk dienen van den waren God en bet opentlijk belijden van 's Heeren naam. Om hen nu nog des te (meer van die geveinsdheid af te schrikken, wijst Hij hen op het ijdele van zulke veinzerij voor de Zijnen, dewijl er niets bedekt is, dat niet zal ontdekt worden, en verborgen , dat niet zal geweten worden. Al veinsden zij derhalve sit vrees voor de menschen, het zou hun niets baten, zij zouden toch ontdekt worden (vs. 2, 3). Petrus heeft de waarheid daarvan spoedig ondervonden in den nacht, toen hij zich poogde te bedekken als een discipel van christus. Ja, Hij wijst hen op de verschrikkelijke gevolgen, welke de huichelaars en de verloochenaars van Zijnen naam zullen ondervinden; namelijk helsche straf en verwerping van voor Zijn aangezigt, vs. 5, 9. Bovendien wijst Hij hen, in bet zoeken en jagen naar de vergankelijke dingen, op de gelijkvormigheid met de volkeren der wereld, vs. 30. Daarentegen wijst Hij hen op de zalige en heerlijke gevolgen der opregtheid, vaderlijke zorge Gods omtrent de tijdelijke dingen, vs.7, 30, 31; krachtige bekwaammaking.door God den Heiligen Geest,in de dingen van Gods koningrijk, vs. sa; eeuwige zaligheid en heerlijkheid in en door en met God den Zoon, vs. 8. Wie zal na dit alles er op tegen hebben, wanneer wij nu ten slotte op de voorgestelde vraag antwoorden: de Heere vermaande Zijne discipelen alzoo, om hen meer aan zich zeiven te ontdekken, meer en meer aan zich zeiven te doen wantrouwen; meer en meer schrik en afkeer te doen hebben van de zonde en de wereld; meer en meer behoefte te doen gevoelen aan Zijne gemeenschap door de kracht des Heiligen Geestes; meer en meer te doen leven ter verheerlijking van God-den Vader, meer en meer verzekerd te worden van Zijne vaderlijke zorg in alles; en hen alzoo meer en meer door het geloof, werkzaam door de liefde, in opregtheid en met vastheid ite doen wandelen door de woestijn dezer wereld, en, de voorgestelde hoop vasthoudende door en onder allen strijd, kruis



en aanvechting, het eeuwige hcmelsche en onvergankelijke vaderland der ruste te gemoet te snellen. Na dit antwoord komen wij echter op de volgende vraag.
UI. Wat kan op deze wereld het gevolg zijn van de opvolging der vermaning des Heeren?
Het is eene algemeene waarheid, welke de' Zaligmaker aan de Zijnen gepredikt heeft: In de vierelt sult gy verdruckinge hebben, Joh. XVI: 33. Worden dus Zijne dienaren openbaar op de wereld, en worden zij door genade bekwaam gemaakt ter opvolging van de vermaning onzes Heeren; dan kunnen zij er ook op rekenen, dat de- voorzegde verdrukking daarvan het gevolg zqn zal. De Heere bedekt ook nu dat gevolg niet voor hen, maar doet hen allerduidelijkst vermoeden hetgeen hen te wachten staat, en waartegen zij zich derhalve konden wapenen door eene getrouwe gebruikmaking van de vermaning hunnes Heeren ea Meesters. Dit gevolg nu kon zijn overlevering in de synagogen ea tot de overheden en magten door valschc beschuldiging,, vs. 11, en derhalve teregtstelling voor kerkelijke wereldlijke personen. Daarin zouden zij aan hunnen Heer gehjkvormig gemaakt worden, gelijk Hij hun elders ook duidelijk gezegd had: Gedenckt des voorts dat ick u geseght hebbe, Een dienstknecht en is niet meerder dan sijn heere. Indien sy my vervolght hebben, sy sullen ooók u vervolgen, Joh. XV: 20.
De oorzaak hiervan ligt in de boosheid der wereld, die tegen .God opstaat in plaats van Hem te dienen, geHjk <ött in den tweeden Psalm zoo duidelijk te lezen staat, en bevestigd wordt, Hand. IV: 24-30. Door de opregte, ongeveinsde en vrijmoedige dienst van God en behjdenis van 'sHeeren naam, wordt de wereld veroordeeld in al hare handelingen, en dewijl de menschen de duisternis liever hebben dan het licht, omdat hunne werken boos zijn, en dewijl zij die kwaad doen het ficht haten, en niet tot het



Hft •'
licht komen, opdat hunne werken niet bestraft worden, (Joh. III: 19, 20); zoo kan het wel niét anders, of zij, die uit de duisternis geroepen zijn tót Gods "wonderbaar licht (1 Petr. II: 9), worden door de duisternis gehaat; wanneer zij namelijk als kinderen des lichts wandelen, Efez. V: 8; en dus ook door de bestraffing van de zonden, dezelve openbaar maken, vs. 13. Opmerkelijk' is het, dat de overlevering in de synagogen eerst genoemd wordt. Trouwens wanneer wij de handelingen der Apostelen nagaan , dan vinden wij, onder Joden en heidenen, de menschen , wélke godsdienstig genoemd werden, en de kerkelijke personen altoos het eerst in de weer om christus discipelen te vervolgen en in de handen der wereldlijke overheid over te leveren. Dit zelfde wordt door de geschiedenis der Kerk ten allen tijde bevestigd; terwijl de magten en overheden der wereld al te dikwijls de hun van God gegevcne magt misbruikten, ter verdrukking en vervolging van de onderdanen en dienstknechten van den eeuwigen Koning jezus christus, en wanneer wij letten op Openb. II: 10, dan zeggen wij niet te veel als wij gelooven, dat de duivel in dat alles de opperste aanstoker is.
Verder kon het gevolg zijn, gevaar van het leven te verliezen, gevaar van gebrek aan voedsel en deksel, vs. 22. Ook daarin konden zij gelijkvormig gemaakt worden aan hunnen Heer en Meester, die van zich zeiven gezegd had: De vossen hebben holen, ende de vogelen des hemels nesten; maer de Sone des menschen en heeft niet waer hy het hooft nederlegge, Matth. VIII: 20. Wanneer wij nu de getuigenis van den Apostel paulus hooren, 1 Cor. IV: 11 enz.: Tot op dese tegenwoordige ure lijden wy honger, ende lijden wy dorst, ende zijn naeckt, ende worden met vuysten geslagen, ende en hebben geen vaste woonplaetse, enz., dan behoeven wij niet te vragen, of het niet alleen kan gebeuren, maar of het ook wel gebeurt. Zien wij dus 'op het uitwendige, op het tijdelijke, op het genot 'dezer



tegenwoordige wereld, dan konden de discipelen zich eene allerakeligste toekomst voorspellen, wanneer zij getrouw,
StnnHunsfis' pn nnrpfft ynnrlpr o-pirpincrU-ioirl flnA „,;i,ln„ Al*.
nen en den naam-des. Heeren belijden, en dit niet alleen inwendig, maar ook uitwendig en zigtbaar. De vraag aldus beantwoord hebbende, wat het geyolg op deze wercll zijn kon van de opvolging der vermaning des Heeren,'gaan wij over ter beantwoording der vraag:,» .... IV. Wat is in dezen toestand de belofte des Heeren?
4 hebben daarvan reeds eenig gewag gemaakt; het was de belofte van de altoosdurende zorg van den éénigen en drieëenigen Verbondsgod, die al hunne nooden kende, in al hunne behoeften zoo wel ligehamelijke als geestelijke zou voorzien, zoo dat zij elkander, onder alles; wat hen overkwam , veilig konden, bemoedigen met deze woorden: Werpt alle uwe bekommernissen op Hem,-want hy sorght voor u, i Petr. V: 7; gelijk de geloovigen van den ouden dag dit eikanderen met. volkomene zekerheid in Gode. reeds toezongen, Ps. LV: 23; waarom zij ook ten allen tijde vrjkflae*. digüjk mogen, zeggen: de. Heere is my een helper, ende ick en sal niet. vreesen, wat my een mensche sal doen, Hebr. XIII: 6; Ps. LVI: 5; CXVIII: 6. Letten; wij. nu nader op die beloften in ons teksthoofddeel. Zelfs de haren hunnes hoofds waren geteld, vs. 7; zonder den wil hunnes hemekchen Vaders zou ersaietéén verloren .gaan, Luc. XXI: 18; Matth. X: 30, 3i;^fcbn leven was dus in Zijne Vaderhand veilig; al de .magcen-der iwerel 1 en der hel konden dus niet;brtt:minste:lid schade ddeji, of het moest zijn, dat hun hemelsche Vader.dit voor hen ten beste oordeeléfe Even als de raven, die niet zaaijen noch maaijen, die geene spijskamer noch schuur hebben, zouden zii door
bunnen Jietaelschen Vader gevoed worden, vs. 24. Even als de leliën des.velds, die niet arbeiden noch spinnen, en «eb heerlijker zijn bekleed dan salomo in al zijne heer-



lijkheid, alzoo, ja veel meer' zou hun hemelsche Vader hen kleeden, vs. 27, 28. Zij behoefden dus niet bezorgd te zijn voor hun leven, wat zij eten, noch voor hun ligchaam, waarmede zij zich kleeden zouden, vs. 22. Zij behoefden niet angstvallig en twijfelmoedig te vragen: wat zullen wij' eten, wat zullen wij drinken? vs. 19. Hun Vader wist, daezij deze dingen noodig hadden, vs. 30; en Hij verzekert httn, dat al die dingen hun toegeworpen zullen worden, wanneer zij het kcmngrijk Gods zoeken en Zijne geregtigheid, vs. 31 (zie ook Matth. VI: 25-34). Bit betrof echter alleen de dingen, die dit leven aangaan, dingen die de heidenen zochten, vs. 30. De Heere deed htm-nog grooter belofte. Wanneer het gebeurde, dat zij, wegens de dienst van God en de behjdenis van christus.,: voor de geleerden en voor de grooten dir Sarde gevoerd zouden worden, en daar worden aangeklaagd en beschuldigd; van waar dan de bekwaamheid, van waar dan de noodige kennis en geleerdheid, om zich voor ziüke wijze, geletterde, bestudeerde personen,voor zulke welgemanierde* beschaafd opgevoede menschen te verantwoorden, te verdedigen; te meer, wanneer de wereld zou vernemen, dat zij ongeleerde en skchte (eenvoudige) menschen waren (Hand. IV: 13). Ook. in dat alles was voorilen, ook daarvoor was zorg gedragen. Z# behoefden op geene academie te gaan studeren in de regtsgeleerdheid, zij behoefden geen^ advocaat of procureur** zïj behoefden van tervurea niets 'op te sehrijven, ja zij behoefden zelfs niet bezorgd trdgn, hoe en wat zij ter verantwoording zeggen, of wat 2$ spreken zouden. De Heilige Geest zou het hun in dezelfde ure leeren hetgeen zij spreken moesten, vs. 11, 12. In deselve ure, zegt de Heere; wanneer z$ dus ren weinig vroeger, bij zich .zeiven nadenkende, ine» vonden waarop zij zich konden verlaten, zij behoefden nog niet bevreesd te zijn, want de belofte des Heiligen Geestes was allts afdoende. Als zij derhalve maar de getuigenis



hadden, dat zij aangeklaagd, beschuldigd en gevangen waren, om de waarachtige dienst van God, om de opregte en vrijmoedige belijdenis van christus , dan hadden zij niets te vreezen, maar konden integendeel verzekerdzijn van een onderwijs te zullen ontvangen, dat al de wijsgeeren en leermeesters der wereld te zamen vereenigd, niet kunnen geven, het onderwijs namelijk van God den Heiligen Geest.
Ook deze belofte bepaalde zich echter nog tot dezen tijd; wanneer zij dit onderwijs deelachtig werden, was het ■daarom niet zeker, dat die kerkelijke en wereldlijke overheden daardoor gewonnen zouden worden voor de zaak, die zij zouden verdedigen. Wie had ooit op aarde alzoo gesproken als hun Heer en Meester zelf? Die getrouwe Zaligmaker had juist zoo veel, juist zoo weinig, juist zoo bescheÜen, juist zoo ernstig en nadrukkelijk gesproken als de volstrektste behoefte was; en evenw#, H$ was door de kerkelijke personen voor eenen Godslasteraar en daarom des doods schuldig verklaard, Matth. XXVI: 65, 66. Evenwel werd Hij door de krijgsknechten bespot, geslagen en hespogen, vs. 67, 68; Joh. XVIH: 22; XTC: 2, 3. Evenwel werd Hij door herodes veracht en bespot, Luc. XXIH: 11. Evenwel werd Hij door pilatus, hoewel onschuldig bevonden, gegeeseld en eindelijk ten kruisdood overgegeven, Joh. XDC: 1, 16. Dit alles kon ook hun lot worden, en wat dan? wat zou dan die verzorging van voedsel en deksel, wat zou dan dat onderwijs baten? Ja,deze vragen zouden te pas komen, wanneer het met zulk een lijden en dood voor altijd gedaan was. Indien de discipelen des Heeren alleenlijk in dit leven op christus hopende waren, dan waren zij de ellendigste van alle menschen, 1 Cor. XV: 19. WQ Jrijn nog niet ten einde met de belofte: Een yegelick die my belijden sal voor de menschen, dien sal oock de Sone des menschen belijden voor de Engelen Godts; zegt de Heere in ons teksthoofddeel, vs. 8. Dit is de kroon



van alle beloften: erkenning-döor christus zeiven voor het heirdes hemels, voor die gedienstige geesten, die Gods troon omringen. Erkenning van de hier op aarde miskenden, verachten, vervolgden om Zijns naams wil; als kinderen Gods, als verlosten'door Zijn bloed en Zijne broeders, als verzegelden door den Heiligen Geest. Erkenning als erfgenamen Gods, medeërfgenamen christi, die met Hem geleden hebben, maar dan ook met Hem verheerlijkt worden, Rom. VIII: 17; Gal. IV: 7. En van dat alles ontvangen zij hier op aarde reeds de verzekering, want aldus getuigt de'Apostel paulus : Maer wanneer de gocdertierenheyt Godts on~ sés Salighmakers, ende sijne liefde tot de menschen, verschenen is, heeft hy ons saligh gemaeckt niet uyt de w er eken der rechtveerdigheyt, die wy gedaen hadden, maer na sijne barmhertigheyt, door het badt der wedergeboorte, ende yerniemvinge des Heyligen Geestf% Den wekken hy over ons rijckelick heeft uytgegoten door jesum CHftlSTUM onsen Salighmaker: Op dat wy gerechtveer dight zijnde door sijne genade, erfgenamen souden worden na de hope des eeuwigen levens. Dit is een getrouw woort, ende dese dingen wil ick dat gy ernstelick bevestight, op dat de gene die aen Godt gelooven, sorge dragen om goede wereken voor te staen: dese dingen zijn het die goet ende nuttigh zijn den menschen, Titus III: 4-3.
Wat konden de discipelen op aarde ooit grooter en dierbaarder belofja| ontvangen; welke rust, welk genot, welke heerlijkheid kan zelfs in de verte vergeleken worden bij datgene, wat zij vastelijk konden verwachten, zonder de minste vrees, dat'er iemand zou kunnen komen, die het beloofde goed hun ontweldigde; want de drieëenige God was de gever, de verwerver, de toepasser. In Hem geloovende, Hem mfhebbende en op Hem hopende, zou hun einde vrede zijn en zaligheid en heerlijkheid. Aan het einde van den weg zou het geloof verwisseld worden met aan-



'schouwen, de hoop met genieten,, en de liefde geene-de minste belemmering of beletsel ontmoeten, maar eeuwig en volmaakt zich in God kunnen verlustigen. Met zulke heerlijke, zekere en alles afdoende belofte, vervielen dan ook alle bedekselen der schande 'voor de discipelen des Heeren, en hadden zij de krachtigste drangreden, om zonder omzien en redenering, in opregtheid, zonder geveinsdheid, zich in de dienst van God, tot de belijdenis van 's Heeren naam over te geven. Ja, het was.de eenige weg, om op'deze wereld welgetroost te kunnen leven, en verzekerd te zijn van eenmaal zalig te zullen sterven. Wij hebben nu nog de vraag te beantwoorden:
V. Hebben wij ook nog reden, om de discipelen des Heeren dit Woord'Gods voor te houden?
Gaarne zouden wij deze vraag ontkennend beantwoorden, want als wij dit konden doen, dan zou de'menschelijke natuur geheel veranderd en alle Pharizeen en Schriftgeleerden uitgestorven zijn. Daar dit echter alzoo niet is en volgens Gods Woord- niet zijn zal, tot dat deze tegenwoordige staat der zigtbare dingen geheel vernieuwd zal zijn, zoo moeten wij reeds dadelijk antwoorden: ja er is groote reden om dat zelfde Woord Gods aan de discipelen des Heeren voor te dragen: Voor eerst wacht u selven voor den suerdeessem der Pharizeen, welcke is geveynstheyt. — Vooral moeten wij dit doen, nu er weder dadelijk smaad, hoon en vervolging aan de waarachtige dienst van God, aan de vrijmoedige en openbare belijdenis door woord en daad, van den naam onzes Heeren jesu christi verbonden is. Wij leven onder een volk, dat, even als de Joden in dié dagen, belijdenis doet met de lippen van den eenigen waren God te dienen. Bij de openbare afkondiging van regerings wege betrekkelijk de verschillende Godsdienstgenootschappen in het vorige jaar, werd slechts één



inwoner van Nederland opgegeven, als geene godsdienst te belijden. De naam der afgoden als gediend wordende, is in het land onzer inwoning onbekend. Verre het'grootste gedeelte der inwoners belijden bovendien, dat zij Christenen zijn.
Nu is het echter in Nederland, even als vroeger in Judea : die groote hoop inwoners is verdeeld in twee hoofdsoorten, Pharizeen en Sadduceën, bijgeloovigen en ongeloovigen. De laatste soort is wel vijandig tegen de waarachtige Godsdienst en de opregte belijdenis van 's Heeren naam, doch men maakt dit ook openbaar door de merkbare onverschilligheid in de zalfen, welke de Godsdienst aangaan, en daaruit vloeit voort hetgeen de wereld tegenwoordig liberaal, vrijzinnig noemt. Wanneer het er echter op aan komt, om de waarheid te onderdrukken, dan schaart deze soort zich gewoonlijk aan de zijde der Pharizeen, gelijk dit in de dagen van de zigtbare omwandeling onZes Heeren op aarde gezien werd.
De eerste soort is niet alleen vijandig tegen de waarachtige dienst van God, en de opregte belijdenis met woord en daad van 's Heeren naam; maar neemt bovendien eenen schijn aan, alsof men zeer veel eerbied voor de Godsdienst en liefde tot den Heere heeft, en heeft dit kenmerkende ten allen tijde, dat het de ware dienaars van God en de opregte belijders van 's Heeren naam, onder allerlei afzigtelijke en hatelijke namen aan de menigte zoekt voor te stellen, en hen te doen voorkomen als lasteraars, omdat zij alle soort van Godsdienst behalve de eenige ware niet alleen afkeuren en vlieden, maar ook nog verderfelijker rekenen voor de menschen dan het ongeloof: als verleiders, omdat zij zoo'veel in hen is onder opzien tot hunnen God en Vader in christus door den Heiligen Geest, alles aanwenden wat de Heere hun geeft te doen, om de menschen tot de eenige ware Godsdienst te brengen: als ongodsdienstigen, omdat zij in de dienst van God alle



menschenvonden verwerpen, en zich alleen houden aan datgene, hetwelk christus, hun eenige Meester, hun geordineerd heeft; als oproermakers, omdat zij nevens het gebod: Geeft den keizer wat des keizers is, ook de verbindende kracht erkennen en betoonen te eerbiedigen van het gebod: Geeft Gode wat Godes is.
Wij vinden dit alles in den hoogsten trap bevestigd in het Hoofd der geheele gemeente, jezus christus, toen Hij, onze menschelijke natuur aangenomen hebbende, op aarde verkeerde en Zijnen discipelen een voorbeeld gaf ter navolging. Hoe meer deze nu het beeld van hunnen Heer en Meester mogen uitdrukken, hoe meer zij ook van de Pharizeen zullen ondervinden, hetgeen Hij' ondervonden heeft. Dit moeten wij ten opzigte van deze soort nog opmerken, dat zij niet altijd en in alles de dienst van God en de belijdenis van 's Heeren naam tegenspreken, maar somtijds sommige dingen schijnen goed te keuren. Dit ondervond de Heere zelf meermalen van de Pharizeen, en het was ook voor de discipelen niet vreemd, Hand. XXIII: 6, 7; altijd zijn zij echter de hevigste vervolgers van de waarachtige Godsdienst. Wij hebben ook dit alhier- vooruit gezegd, opdat de opregte discipelen van christus mogen indachtig zijn, van waar zij den meesten tegenstand te verwachten hebben.
De vermaning in onzen tekst geldt echter voornamelijk de discipelen zeiven, en wel vooral de opregte discipelen. Bij de voorgaande opmerking wezen wij u op petrus , en niet op judas , de Iscarioth. Zoo er onder hen, die zich tegenwoordig als discipelen van christus voordoen, ook de zoodanigen gevonden worden als judas, zij zullen even als hij, al is het ook niet op dezelfde manier, openbaar worden, en zoo zij niet worden wedergeboren, niet naar den hemel, maar naar hunne eigene plaats gaan, en dat is het verderf; want even als judas zijn zij zoften en dochteren der verderfenis en geene kinderen Gods;



welk eenen schoonen en voor ons oog ondoordringbaren schijn zij ook aangenomen hebben, of nog aannemen. Wij zetten ook dit op den voorgrond, opdat, wanneer wij verder zullen spreken, een iegelijk aan zich zeiven leere denken, bij zich zeiven bepaald worde, en geenszins het oog of de gedachte heenwende tot dezen of genen, van wiën men. vermoedt, dat hij een huichelaar is als judas.
De hoofdzaak, waartegen de Heere Zijne discipelen vermaande, was geveinsdheid, huichelarij, hypocrisie: daarvoor moesten de discipelen zich wachten, daardoor verkeerden zij in groot gevaar. Zij moesten in alles opregt zijn, maar boven alles in de dienst van God, in de belijdenis van 's Heeren naam door woord en daad.
Nu werkt de Heere een werk in onze dagen: er komt beweging, er komt leven, er gebeurt iets, dat men afscheiding noemt; er worden verzamelingen van menschen openbaar, die belijdenis doen de gemeente van christus te zijn, God den Heere naar Zijn Woord te diehen, menschen dienst te verwerpen, den hals te buigen onder het juk jesu christi.
Van de deelneming daaraan onttrekken zich tot nog toe velen, die echter belijden discipelen des Heeren te zijn. Die onttrekking geschiedt meestal onder het voorgeven, dat zij niet kunnen erkennen, dat dit werk het werk Gods is, maar integendeel vermoeden, dat zij, die.daaraan deel nemen, den Heere zijn vooruitgeloopen. Wij willen nu niet eens trachten, om de goddelijkheid van dit werk te betoogen; maar vermanen een' iegelijk: Voor eerst nacht u selven voor den suerdeessem der Pharizeen, welcke is geveynstheyt. Een van beiden is zeker, hetgeen in'onzen tijd geschiedt, is een 'werk van God, en dan mag geen enkel discipel van christus zich daaraan onttrekken; of het is een werk uit de menschen, en dan is het een listig bedrog van den Satan, om eenvoudigen te misleiden, en van den door God verordineerden weg af te trekken: en



dan mag niet alleen niemand zich daarbij voegen, maar hij, die dit weet van Gods wege, dat is, uit en naar Zijn Woord, die is verpligt, zoo hij een discipel van christus is, er alles aan te wagen, om zijne medediscipelen van dien gevaarlijken weg af te brengen, en op den eenigen regten weg te voeren, vooral, wanneer men (zoo als bij velen het geval is) de dwalenden voor broeders in christus erkent, bovenal, wanneer zij, welke men voor dwalenden houdt, dit zeiven verlangen, ja vorderen.
De raad van gamalkl, Hand. V: 38, 39, mag voorzigtig en aanlokkend schijnen in het oog van eenen gemoedelijken Pharizeër; voor eenen discipel des Heeren is die raad verwerpelijk, want de grond, waarop die ma# bouwde, was een bloot misschien. Wat die man zeide, was op zich -zeiven de volstrektste waarheid, maar hij was tevens een treurig voorbeeld van iemand, die de woorden der waarheid kent, zonder zelf door de waarheid vrijgemaakt te zijn. Dit laatste is ook alleen eene belofte voor Christus discipelen, Joh. VUT: 31, 32. Die discipelen* moeten eenen vasten grond hebben in God, opdat zij zich in de dingen, die hun geestelijk en eeuwig belang gelden, niet behoeven te behelpen met misschien, maar zeggen kunnen: wij weten en zijn verzekerd. Misschien is op het oogenblik de eeuwigheid aanstaande, en wanneet wij dan niet weten op Gods weg te zijn en alle leugenpaden te haten en te vlieden, waar kan dan de ware rust en vrede des gemoeds op gebouwd zijn, als hef einde vart de loopbaan daar is?
Wanneer een discipel des Heeren opregt is in hetgeen hij betrekkelijk de dienst van God belijdt, dan moet hij ook met verzekering des gemoeds die belijdenis voor God kunnen nederleggen in het verborgen, en Hem in opregtheid kunnen danken voor Zijne genadige bewaring, dat Hij hem genadiglijk van dien dwaalweg, welke door zoo velen bewandeld wordt, heeft afgehouden. Dan zal hij den Heere.



met vrijmoedigheid kunnen bidden, dat Hij hem Verder beware op den goeden weg, ja, hem op dien weg meer en meer doe voortgaan, opdat zijne broederen, die naar de woorden niet hooren, door de daden mogen gewonnen en teruggebragt worden. Dan zal hij, door de liefde tot Gods eer en der naasten zaligheid gedrongen, biddende tot God, gedurig bezig moeten zijn, om niettegenstaande de moeite en het verdriet zijne dwalende broederen te regt te brengen, en hen daartoe geduriglijk des Heeren getuigenis voorhouden. < Ja, hij zal, wat dien weg betreft, ook dan niet schromen, maar veeleer verlangen om den Heere, die harten en nieren proeft, alzoo te ontmoeten, verzekerd zijnde van Zijne alles te boven gaande goedkeuring.
Wanneer nu echter iemand inwendig overreed is, dat die weg goed en uit God is, en dat ook hij dien zou volgen, indien de staat des levens, waarin men verkeerde, zulks toeliet, indien men berekend genoeg was om de zaak te verdedigen, wanneer het op verantwoording aankwam, of wanneer men niet met de zorg was beladen voor een huisgezin, of wanneer meerdere voorname menschen zich tot dat werk vereenigd hadden, of wanneer er meer vereeniging was onder hen, welke dien weg volgen, of wanneer de wereldlijke overheid dien weg erkende, of... maar waartoe zouden wij meer in het midden brengen? wanneer dit alzoo inwendig in het harte ligt, hoe moet men dan het tegenovergestelde spreken met den mond noemen?-Onder het nu bedoelde getal kunnen leeraars en voorgangers zijn; deze vooral moeten zekerheid hebben van hetgeen zij anderen leeren, van hetgeen, waarin zij anderen voorgaan. Doen deze nu betrekkelijk de zaken, die in de Godsdienst voorvallen, geene Gamaliëls-predikatie, maar zeggen zij zoo als het dienaren van christus betaamt: dit is de weg, wandelt in denzelyen, gelijk gij ons tot een voorbeeld hebt, dan zullen zij ook niet terugtreden op de gedachten, van om dien weg, waarin zij zijn, vervolging te lijden, in de



gevangenis geworpen, van hunne goederen beroofd te worden, in gebrek te komen van voedsel en deksel, ja den dood voor oogen te zien; zij zullen bij die gedachten ook de vrijmoedigheid hebben om voor God te betuigen: Heere! Gij weet dat ik in Uwen weg ben, en dat ik niemand met mijne wetenschap in eenen verkeerden weg versterk; Gij weet, dat ik de dwalenden zoek te regt te brengen, en door eigen voorbeeld leer de huurlingen te vlieden, en U alleen te volgen; daarom vraag ik ook de vervulling van Uwe belofte, wanneer ik om dezen weg'in lijden geraak; ja het zal mij meer bevestigen in Uwe gemeenschap. Wij zeggen dit laatste even als al het vorige uit de volkomenste overtuiging onzes gemoeds, als in de tegenwoordigheid dqs Heeren; en houden daarbij aan allen het Woord Gods voort Voor eerst wacht u setoen voor den suerdeessem der Pharizeen, welcke is geveynstheyt. Wij zijn gebonden om eiken weg aan hét Woord onzes eenigen Meesters ter toetse te brengen, en dat leert ons, geene gemeenschap te hebben met de afgoden, met de ongeloovigen, met belial, met de ongeregtigheid; maar uit het midden uit te gaan van allen, die daarmede gemeenschap houden, ons af te scheiden en het onreine niet aan te raken, 2 Cor. VI: 14-17; zie ook Jez. LH: n, en Openb. XVIII: 4. AVij zijn bovendien gehouden om getuigenis te geven, dat de Heere Zijne beloften, aldaar gegeven vs. 16-18, vervult,; en dat het» in hétgeen de Heere in ons teksthoofddeel beloofd heeft, ons nog aan niets heeft ontbroken»
Zij nu, die men afgescheidenen noemt, zullen welügt voor een groot gedeelte denken bij het hooren van het voorgaande: als dat zoo is, dan zijn wij op den goeden weg, dan is. er voor ons geen kommer. Wij zijn nog niet aan het einde; ook u geldt de vermaning des Heeren; ja u vooral, want gij zijt in dadelijk gevaar om dien zuurdesem op te nemen en te koesteren; denkt slechts aan het voorbeeld van petrus te Antiochië, Gal. ÏL



In de allereerste plaats moeten wij aan alle afgescheidenen voorstellen, om zich zeiven af te vragen, waarom zij zich bij de gemeente gevoegd hebben. De meesten zullen welligt dadelijk antwoorden, dat dit reeds bekend is uit de acten van afscheiding, waarin zij verklaard hebben vereenigd te zijn met de Formulieren van eenigheid der Christelijke Gereformeerde Kerk in Nederland, enz. Dit is bekend, maar is het ook bekend, dat dit waarheid is in het binnenste? Hebben allen, die deze verklaring onderteekend hebben, ook die Formulieren van eenigheid onderzocht en waren zij met dezelve inwendig vereenigd? Hebben allen dezelfde geloofsovertuiging, 'welke in die stukken zoo helder en duidelijk doorstraalt? Om niet eens alles op te noemen, waartoe de gelegenheid ontbreekt, bepalen wij ons slechts bij deze vragen uit onzen Catechismus: Maar waarom wordt gij een Christen genoemd? Vraag 32; en: Wat gelooft gij van de heilige algemeene Christelijke Kerk? Vraag 54. Geeft gij daarop met uw hart, als in de tegenwoordigheid Gods, dezelfde antwoorden? Is het van binnen ook uwe erkentenis, wanneer de gemeente in het openbaar zegt: Wij gelooven'allen met het harte en belijden met den mond, Geloofsbel., art. I. Is het ook uw éénige troost beiden in leven en sterven, niet meer tiwes zelfs te zijn, maar door genade de eigendom te zijn geworden van onzen getrouwen God en Zaligmaker jezus christus? enz. Catechismus, ZondagI. Dit laatste is de "hoofdinhoud van al onze Formulieren van eenigheid. Als dit nu alzoo niet in uw binnenste is, wat zijt gij dan, wanneer gij met uwen mond zegt tot die gemeente te behooren, welke door de Formulieren van eenigheid haar gemeenschappelijk geloof in de wereld belijdt? Opregt zijt gij niet, maar geveinsd en dus hypocriten, welke gij ook vinden kunt in onze Geloofsbelijdenis, art. XXK.
Wanneer gij opregt waart, dan hadt gij u kunnen, ja moeten afscheiden van alle secten en genootschappen,



waarmede gij niet vereenigd zijt inwendig; gij hadt ook de prediking des Evangelies kunnen* hooren, en de godsdienstoefeningen van de gemeente des Heeren kunnen aanzien, en het zou een middel in Gods hand kunnen zijn ter uwer bekeering; maar gij hadt u niet moeten uitgeven voor een' lidmaat van christus gemeente op aarde.
Er zal welligt iemand zijn, die mij dadelijk zal antwoorden: 'ik heb mij nooit voor eenen levenden lidmaat uitgegeven; ik heb gezegd aan de gemeente en derzelver opzieners dat ik dood ben, doch zij hebben mij evenwel als lidmaat erkend en in de gemeenschap der Kerk opgenomen. Als dat zoo is, dan hebben die opzieners noch u, noch der gemeente dienst gedaan; want zij hebben u bedrogen en de gemeente belast tegen Gods Woord, tegen de belijdenisschriften onzer Kerk. Wij belijden uitdrükke.lijk te gelooven, dat men degenen, die van de Kerk zijn, kennen kan uit de merkteekenen der Christenen: te weten uit het geloof, en of zij, aangenomen hebbende den eenigen Zaligmaker jesum christum, de zonde vlieden en de geregtigheid najagen, den waren God en hunne naasten liefhebben: niet afwijken noch ter regt er- noch ter linkerhand, en hun vleesch kruisigen met deszelfs werken, enz. Geloofsbel., art. XXIX. Is die belijdenis nu niet alleen woordenpraal, maar waarheid in het Binnenste; dan bedriegt men iemand, die dat niet vertoont, wanneer men hem evenwel erkent voor eenen lidmaat der Kerk; dan bederft men geveinsdelijk de gemeente door er in te laten, die de Heere zelf niet tot de gemeente toedoet, Hand. H: 47, en dan misleidt men de wereld door met de openbare belijdenisschriften eene andere vertooning te maken, dan met de waarheid overeenkomstig is. Wij wenschen door Gods genade bewaard te worden, om in die geveinsdheid deel te nemen; maar vragen overal, waar men ons zegt, dat eene gemeente van christus is, bij derzelver leden naar de merkteekenen der Christenen, en



daar alleen wenschen wij, als een dienaar christi en uitdeel er van Gods verborgenheden, de teekenen en zégelen van Gods genadeverbond te bedienen. Daarom, vermanen wij ook nu eed' iegelijk, wie hij ook zij, die zegt tot de gemeente te behooren, om de eenigheidsbanden der Kerk te onderzoeken, en hen, die daarmede inwendig niet vereenigd zijn, .vermanen wij ernstiglijk om zich niet geveinsdelijk te bedekken, of zich door de onopregtheid van zoodanige opzieners te laten bedriegen; want geveinsden, wanneer zij door wederbarende en vernieuwende genade niet opregt worden op deze wereld, zullen nooit met Gods gemeente deel hebben in de door christus , het Hoofd der gemeente, verworvene en bewaarde zaligheid; maar hun deel zal zijn met den duivel en zijne engelen.
Er is echter nog eene andere soort, die uitwendig met de zoo even genoemden groote overeenkomst hebben, en die evenwel inwendig in het wezen der zaak onderscheiden zijn; namelijk, wedergeborenen, die-eene ware inwendige betrekking op den Heere en Zijne gemeente hebben; doch die evenwel, uit onkennis van Gods werk, anders met den mond spreken dan zij in het harte hebben. De zoodanigen maken zich schuldig aan verwaarloozing van de vermaning des Heeren: Voor eerst nacht u selven voor den suerdeessem der Pharizeen, velcke is geveynstheyt; ja, zij maken zich gedurig schuldig aan verloochening van christus. Menigeen zal deze uitspraak wel wat hard vinden; en evenwel mogen wij niets van dezelve terugnemen. Wanneer men van verloochening van christus spreekt, dan denkt men gewoonüjk aan de verwerping der waarheid, aan de ontkenning van Zijnen persoon en werk voor Zijne gemeente. Daaruit redeneert men dan, dat de hier bedoelde personen geenszins gezegd kunnen worden, christus te verloochenen, dewijl zij dit alles toestemmen.
Wij wenschen niet veel te redeneren, maar eenvoudig u bij Gods Woord te bepalen. Niemand zal het toch wel



durven ontkennen-, dat hetgeen petrus deed, in den nacht toen jezus verraden werd, verloochening was van den Heere, want de Heere zelf heeft die daad aldus aangeduid, Matth. XXVI: 34. Wat deed nu petrus? ontkende hij de waarheid van jezus lijden? ontkende hij dat jezus de Zaligmaker was van Zijn volk? gaf hij den Joden gelijk, die jezus' voor eenen verleider des volks hielden? Niets van dat alles; maar hij ontkende tot jezus te behoóren, hij ontkende Zijn discipel te zijn, hij ontkende ware gemeenschap met Hem te hebben, en dat alles uit vrees voor menschen, vs. 69-74.
Wat zijn nu de zoodanigen, die hetzelfde doen als petrus , ontkennen tot christus te behooren en met Hem in gemeenschap te staan, wanneer het inwendig anders is? Zq. zijn verloochenaars van christus even als hij, en wanneer zij even als hij door den Heere in hunne verloochening zullen worden aangezien, dan zullen zij ook, even als hij, bitterlijk moeten weenen over hunne schrikkelijke zonde. De Satan is zoo listig werkzaam geweest, dat hij eene inbeelding in de harten van velen bevestigd heeft alsof zulk eene handelwijs nederigheid ware, en getrouwheid met zich zeiven te noemen, en het is de schandelijkste hoogmoed en ongetrouwheid, die men bedenken kan. Het is een spreken uit en van zich zeiven, eene opgave van hoedanigheden, ondervindingen, eene erkentenis van aan de waarheid verbonden te zijn; vergezeld met zoodanig eenen hoogmoed, welke weigert om te erkennen, dat christus de eenige verdienende oorzaak van alles is, wanneer het waarlijk bestaat, en welke met sprekende daden te kennen geeft: „Ik ben die man, Ik ben die vrouw:" Had petrus gehoord naar de vermaning: Voor eerst wacht u selven voor den suerdeessem der Pharizeen, welcke is geveynstheyt, de zaal van cajaphas zou géene plaats voor hem geweest zijn, om zijne gemeenschap met Christus te verloochenen. Het is dezelfde



zonde van geveinsdheid, die door velen gevoed wordt, wanneer zij zich zeiven schijnbaar buiten sluiten; want wanneer men hen als geheel vervreemd van christus behandelt', dan zetten zij zich zeiven op den voorgrond, door te zeggen: dit of dat is er wel aan mij geschied, dit of dat heb' ik wel ondervonden, en er worden alsdan gewoonlijk pogingen aangewend, om zich onder de kleinen of zwakken te rangschikken, die men zoo hard niet moet behandelen.
Nog erger wordt de schadelijkheid van dezen toestand openbaar in de dienst van God en de belijdenis van 's Heeren naam, wanneer het op geloofsdaden aankomt. Staat die dienst en belijdenis in verband met het leven, dan is het bij velen; als ik maar wist, dat mijne ziele voor de eeuwigheid geborgen was; stond ik maar zoo als deze of die, dan zou ik wel uitkomen, maar dat houdt mij terug. Waren de zoodanigen nu opregt, dan zouden zij zien en erkennen, dat de eigenlijke oorzaak van hunne terughouding was, gehechtheid aan de wereld en tegenstand van hunne door de zonden verdorvehe natuur tegen die zaligheid, welke de getrouwe en onveranderlijke Verbondsgod aan de Zijnen schenken wil, in den weg van onvoorwaardelijke overgifte van zich zeiven, wanneer God roept. Van daar komt de vrees voor hen, die het ,ligchaam dooden kunnen, doch daarna niets meer kunnen doen, terwijl zij moesten vreezen om Hem te vertoornen en te bedroeven, die beide ligchaam en ziel in de hel kan Verderven. Heimelijk legt- de zondige natuur de schuld op God, alsof Hij in gebreke gebleven was om het geloof té schenken, terwijl zij wel genegen zouden zijn om hem te hooren en te volgen. Daardoor blijft dan ook bij de zoodanigen de strijd tegen de zondige natuur achter, en het leven, dat uit God is, wordt onderdrukt.
Staat dé opentlijke diénst van God, de opregte belijdenis van christus, in verband met voedsel en deksel,



dat is, met het tijdelijk bestaan; dan is het dikwijls: hoe zou ik daartoe komen, ik heb daar geen licht in, als dat pligt was, dan zou deze of die geloovige, die zoo veel verder gevorderd is dan ik, niet terugblijven; die zullen het toch wel weten; die zijn reeds zoo vele jaren op den weg geweest, hebben zoo veel licht, hebben zoo veel ondervonden; neen, dat zou vermetel, van mij zijn; daardoor zou Ik mij moedwillig in gevaar begeven, en ik heb eene huishouding, daarvoor moet ik toch ook zorg dragen, dat is ook Godsdienst; men kan God wel dienen, al maakt men zulk eene vertooning niet, het ligt toch niet in het uiterlijke; als men mij wilde dwingen om de waarheid te verloochenen en de leugen te belijden, dan zou ik mij niet terughouden , maar zoo ver is het immers nog niet; men mag gelooven wat men wil, en het Koningrijk Gods komt toch niet met uiterlijk gelaat; de Heere is niet in den storm en in het onweder, maar in het suizen van eenen zachten wind. Konden velen door de geveinsdheid henen zien, zij zouden in het binnenste vinden gehechtheid aan de goederen dezer wereld, eene gelijkvormigheid aan de kinderen dezer wereld, die al deze dingen zoeken, en een wantrouwen aan de belofte des Vaders, die gezegd heeft, dat Hij al onze behoeften kent en voor ons zorgt. Wij willen niet twisten over gevoelens en inzigten, die iemand zou kunnen hebben: de voorwendsels, waarvan wij eenige opgenoemd hebben, zijn menigmaal gehoord. Het is niet vreemd om te hooren: die niets bezitten, kunnen gemakkelijk alzoo praten, want die hebben niets te verliezen. Dit is volkomen waar, wanneer zij die niets te verliezen hebben, uit het geloof spreken over zaken, die de dienst van God betreffen; maar dit bfwijst dan ook tevens duidelijk, dat de goederen dezer wereld en de zorg daarvoor bij^ velen eene verhindering zijn, om alzoo te spreken en te handelen, en dat ligt niet in'het wereldsche goed, maar in de geveinsdheid onzes harten , waardoor



tegen de waarheid geredeneerd wordt, in plaats dat men kinderlijk en eenvoudig zou vragen*, wat gebiedt God? zonder het bezitten of niet bezitten van aardsche goederen eenigzina in aanmerking te doen komen bij de opvolging van Gods geboden. De Heere heeft aan Zijne discipelen gezegd: Voor eerst vacht u selven voor den suerdeessem der Pharizeen, wekke is geveynstheyt.
Eene. andere aanleiding tot voeding dier geveinsdheid lag, zoo als wij vernamen, in het beroep op onbekwaamheid. Er zijn er, die denken of zeggen: had ik zoo veel kennis als deze of die, wist ik zoo veel van de wetten, kon ik de zaak zoo goed bepleiten, wist ik zoo veel van de geschiedenis, had ik zulk een geheugen, was ik zoo wel ter taal, had ik zulk eene opvoeding gehad, da* zou ■ik wel meer voor den dag komen; nu ben ik p&xet zoo onkundig, zoo ongeleerd, zoo lomp en onbeschaafd, dat ik meer afbreuk aan de goéde zaak zou doen, en daarom houd: ik mij üever wat terug. Schoon is zulk een schijn, nederig klinkt zulk een voorgeven; maar zijn zij, die zoo spreken, ook inwendig van hunne onkunde, ongeleerdheid, lompheid overtuigd? Hoe denkt het hart en spreekt de mond, wanneer de wereld zegt: het is een onwetende,, domme en lompe hoop? Ja, hoe is het gedrag in woorden en daden, wanneer men zich onder vrienden en bekenden bevindt, zonder dat er gevaar is voor vervolging? Stelt men zich dan ook alzoo aan in de zaken van de Godsdienst, of betuigt men dan, zelfs wanneer de mond van onkunde spreekt, door gebaren, daden, veélbeteekenend knikken of schudden met het hoofd, dat de inbeelding des harten is: ik weet en versta het zeer goed? De Heere vraagt toch niet van Zijne discipelen, wij vragen het ook niet, dat iemand met wereldwijsheid zou optreden, wanneer het de dienst van God, de belijdenis van 'sHeeren naam geldt. Daarin is de Heere de Zijnen niet voorgegaan, toen Hij voor kerkelijke èh wereldlijke personen werd te regt ge-



steld. Hij heeft aldaar de goede belijdenis betuigd, i Tim. VI: 13, en dat is de roeping aller discipelen, even als die van timotheüs, vs. 12. En wanneer het de innige begeerte onzer ziele is, om daarin bezig te zijn, dan heeft de Heere de belofte gegeven: Het zal u in dezelve ure gegeven worden; de Heilige Geest zal u leeren, wat gij spreken moet. Uit tweederlei oorzaak kan dit voorgeven geboren worden: óf uit vrees voor nadeel in de goederen dezer wereld, óf uit vrees voor het verlies van onze eer en goeden naam. Het onderscheid in dezen kan men in zich zeiven wel gewaar worden. Is het eerste de oorzaak, dan zou men wel willen voor den dag komen en tegen het spreken niet opzien, als het maar niet in verband stond met verlies of opoffering van tijdelijke goederen, als het, zoo als men zegt, geen geld kost. Is het de tweede oorzaak, dan zou men in stilte nog wel van de tijdelijke goederen willen afstaan of mededeelen, wanneer men persoonlijk maar niet aan het lieht behoeft te komen. Het eerste is hebzucht, het tweede eerzucht. .Wij willen hierbij echter niet ontkennen, dat beide zaken in eenen en denzelfden persoon te zamen gepaard kunnen gaan. Wij zullen hierbij nu niet in andere bijzonderheden treden, maar houden al den zoodanigen des Heeren Woord voor: Voor eerst vacht u selven voor den suerdeessem der Pharizeen, welcke is gevejnstheyt.
Arglistig is het hart meer dan eenig ding, ja doodelijk,* wie zou hetzelve kennen? Dit werd u onlangs nog door* eenen onzer. gèUefde medearbeiders in den wijngaard des Heeren zoo nadrukkelijk voorgehouden. Omdat de Heere die arglistigheid des harten van alle menschen, ook van Zijne discipelen, kende, vermaande Hij Zijne discipelen om zich voor geveinsdheid te wachten; daarom hebben wij ook dat woord onzes Heeren gepredikt. De zaken, die de Heere in verband daarmede voorstelde, hebben ook wij voorgesteld, als nog van toepassing op onze dagen. Wij



moeten daarom ook nog op de volgende zaken letten. Ook nog is het onmogelijk, om zich op den duur bedekt te houden of te veinzen, want de Heere is nog dezelfde God, die de verborgene dingen openbaar maakt. In de dagen van verwarring en verwoesting, toen liep elk zijnen eigenen weg, of vereenigde zich met menschen van zijnen bijzonderen smaak en gevoelen. Nu de Heere echter Zijne gemeente openbaar maakt, Zijne dienst weder herstelt, is de particuliere afzondering reeds dadehjke verloochening van den Heere: zij, die in Hem gelooven, hebben van Gods wege geene vrijheid om op zich zeiven te staan; zij moeten in gemeenschap met elkander, volgende Zijne ordinantie, Hem belijden'en dienen.
De vraag is alleen: is de gemeente van christus zigtbaar en waar openbaart die zich ? daar, waar dit plaats heeft, behooren alle geloovigen zich te vereenigen en zich gemeenschappelijk te buigen onder de door den Heere verordmeerde ^stellingen* en alzoo, als leden van hetzelfde ligchaam, de opbouwing en welstand des geheelen ligcbaams te bevorderen, met verloochening van eigen gevoel en inzigt en belang.
Hij, die een lidmaat christi is, doch zich bedekt en onttrekt; de Heere zal hem openbaar maken, en hetgeen hij, door koestering van den zuurdesem der PhaÜzeën, trachtte te bedekken, verborgen hield, in het licht brengen; hetgeen hij trachtte te ontvlügten of te vermijden, ' op hem doen komen tot zijné beschaming en vernedering; Zij zullen deel hebben aan de plagen der wereld, wanneer zij de gemeenschap der wereld niet geheel verlaten hebben. Geen voorwendsel kan hier baten; datgene, wat de Christen kent als niet uit God , moet verworpen worden. Is er zoo iets in de openbaar wordende gemeente des Heeren, het mag voor niemand eene oorzaak zijn om zich te onttrekken; in tegendeel wanneer hij het ziet en weet, most hij die gaven, welke God hem verleent, gebruiken,



om het kwade uit de gemeente weg te doen, langs den door God verordineerden weg. De belijdenis van christus voor de menschen bestaat niet alleen daarin, dat men met woorden zegt in Hem te gelooven als Profeet, Hoogepriester en Koning, maar ook door dit geloof met de daden te bevestigen. Wij vragen met den Apostel: Toont mij uw* geloove uyt uwe wercken, Jac. II. 18 ; en zoo waarlijk als de Heere het gesproken heeft, zal het ook geschieden: daar en is niets bedeckt, dat niet en sal ontdeckt worden: ende verborgen, dat niet en sal geweten morden. Dit wordt meer en meer openbaar in de bij vernieuwing uitgeleide gemeente, waar de ordinantie Gods hersteld en gehandhaafd wordt; en even gewisselijk als deze weg dient tot ontdekking van datgene wat naar Gods Woord op deze wereld openbaar moet worden, zoo wel wat betreft de bedreigingen als de beloften, even zeker zullen ook al de woorden vervuld worden , die betrekking hebben op de eeuwigheid. Daarom wenschen wij ook nu met eenige toepassing te eindigen.
VI. TOEPASSING.
Onvemieuwde en onbekeerde zondaars, welken naam gSj ook in het godsdienstige draagt! die geveinsdheid, waarvoor de gemeente gewaarschuwd wordt', kunt gij niet ontvlieden, zoo lang gij in dien toestand blijft voortleven. Gij leeft dagelijks in die geveinsdheid. De gedachte aan de eeuwigheid, aan hetgerigt, zoekt gij óf van u te verwijderen, óf u zoodanig voor te stellen, dat gij er gerust mede blijft , niettegenstaande gij van dag tot dag eene schrede nader komt aan het graf. In die gerustheid waant gij zeker te zijn voor het naderend verderf, en gij bedriegt daardoor u zeiven schrikkelijk voor eene oneindige en onherroepelijke eeuwigheid. Wanneer de rampzaligheid en het verderf als uw onvermijdelijk deel u worden voorgesteld,
3



clan spant gij alle krachten in, om de stem der consciëntie, die in uw binnenste spreekt, te doen zwijgen. Gij zoekt alles op om de waarachtige dienst van God, onder zoodanige gedaante u voor te stellen, dat gij voor uwe consciëntie vrijheid hebt, om op den ingeslagen' weg voort te gaan. Leeft gij in openbare miskenning van de waarheid en vervreemding van Gods gemeente op aarde, dan.tracht gij u zeiven wijs te maken, dat een iegelijk in zijne Godsdienst wel kan zalig worden, als hij zijn best maar doet, zoo veel hij kan, dewijl God toch het onmogelijke van den mensch niet vorderen kan. Of gij tracht u zeiven wijs te maken g dat gij uwen pligt zoodanig volbrengt, dat men niets meer van u kan begeeren, en dat dus de toekomst als een gewis loon voor u gelukkig zijn zal. Gij vormt u zeiven zoodanig^ denkbeelden van God, als het u het best voorkomt, als gij met uwe rede het beste kunt bevatten, en zoo wandelt gij eene eeuwigheid te gemoet, waar het u ontdekt en duidelijk zal worden, dat al uw roepen: vrede, vrede en geen gevaar, een jammerlijk bedrog des Satans geweest is, om u in zijne boeijen gekneld te houden. Gij nadert alzoo meer en meer dien schrikkelijken dag des oordeels, waarop datgene, wat gij hier op aarde, wanneer het u wordt voorgesteld, met alle magt van u trachttet te weren, als de volkomene waarheid, als de waarachtige en volkomene leer der zaligheid zal voor oogen gelegd worden ter uwer volkomene'overtuiging, ja zoodanig, dat gij, bij het aanschouwen van de zaligheid der geloovigen, zelf bij bevinding, zult leeren, dat die niet en sal gelooft hebben., gewisselijk verdoemt sal worden, Mare. XVI: 16. Hier prediken wij u nog op het voetspoor der Apostelen : De saligheyt en is in geenen anderen. Want daer en is oock onder den hemel geenen anderen naem, die onder de menschen gegeven is, door wekken wy moeten saligh worden, dan de naam van jezus christus , Hand. IV: 12. Die niet in Hem gelooft, kan niet behouden worden: al



zijne inbeelding zal aan het einde blijken bedrog te zijn. En dat verkondigen wij u heden, terwijl gij nog op aarde zijt: heden, nu het nog is de welaengetiame tijt, de dagh der saligheyt, & Cor. VI: 2; dit heden kan morgen, kan aanstonds voor u ten einde zijn, en zoo gij zonder het geloof in christus sterft, dan wordt dat heden der genade voor u verwisseld niet eeuwig wee en verderf. Denkt niet, dat het nog tijd genoeg is, dat gij nog wel wat kunt wachten, dat de moordenaar aan het einde des levens nog wel geloofde en de belofte ontving des eeuwigen levens. Het is voor u niet zeker, dat gij om uwe schelmstukken zult opgehangen worden en dan nog gelegenheid hebben, om tot christus door het geloof de tocvlugt te nemen. Het is waar, dat, wanneer de Heere u zoo aan u zeiven overgaf, dat hetgeen nu in uw hart is, alzoo openbaar werd in uwe daden, dat gij in handen des wereldlijken regters vielt, gij dan zeiven wel overtuigd zoudt worden, dat gij boos en goddeloos zijt; hoewel de belijdenis der boosdoeners in de gevangenhuizen het tegendeel bewijst, die meestal, zoo als zij zeggen, bij ongeluk daarin zijn gekomen. Indien gij echter met zulk een voorwendsel zoudt blijven voortleven in de-zonde, dan verzekeren wij u dat er alle reden van vrees bestaat, dat gij alsdan in uwe zonden zoudt sterven; want zij, die zeggen : Loet ons het quaet doen, op dat het goede [daer uyt\ kome: derzulker verdoemenisse is rechtyeerdigh, Rom. III: 8. En bovenal het zwaard van Gods regtvaardigheid hangt u ieder oogenblik boven het .hoofd; de donder Zijner mogendheid kan u verpletteren op het oogenblik, dat dit woord tot u komt. Heden komt dit woord tot u; heden dan, zoo gij Zijne stemme, hoort, verhardt uwe harten niet, Hebr. III: 7, 8, 15; IV: 7.
Dit zelfde geldt ook voor u, die, hoewel onvernieuwd van harte, evenwel onder het een of ander bedeksel in dq gemeente zijt binnengeslopen. Wij vermanen u ten. ernstigr



ste, al kunnen wij u door uwe geveinsdheid niet dadelijk en uitwendig van de ware geloovigen onderscheiden, voor het rampzalig bedrog, waarmede gij u voor de eeuwigheid gerust stelt. Voor God geldt niets anders dan een nieuw schepsel in christus jezus, Gal. VI: 15. Zijt gij zulk een nieuw schepsel niet, uw voorgeven van tot de gemeente des Heeren te behooren is leugen en bedrog, gij behoort tot de hypocriten, die wel met den ligchame in dé Kerk zijn en nogtans van de Kerk niet z$n. Dat zegt u niet alleen Gods Woord, maar ook de Kerk in hare publieke Geloofsbelijdenis, art. XXIX. Wij prediken het u heden, het voorgaande gaat ook u aan en al bleeft gij ook door eene voortdurende geveinsde belijdenis en eenen onopsprakclijken wandel tot aan het einde uwes levens voor de opzieners der gemeente bedekt, eenmaal zult gij als een ongeloovige openbaar worden, en dan zal het u ook onwedersprekelijk bewezen worden, al poogt gij de gedachten nu van u te weren, dat gij niet tot de gemeente behoort, die zalig wordt, maar tot de wereld, die verloren gaat en verdoemd wordt.
En gij, die volgens uwe belijdenis hopeloos en troosteloos daarhenen gaat; die niet zeker zijt van uw deelgenootschap met christus, en toch lidmaat genoemd wenscht te wezen Zijner gemeente, wij mogen u niet anders verkondigen dan hetgeen de Heere ons in last heeft gegeven: Gelooft in den Heere jezus christus , en gif zult zalig worden. Even min als er andere grond is van deelgenootschap met christus, even min is er eenige andere grond van lidmaatschap Zijner gemeente. Gelooft gij niet hetgeen de gemeente van christus belijdt te gelooven, wat is dan de reden, waarom gij u met die gemeente vereenigt ? De band, waardoor die gemeente tezamengevoegd en vereenigd is, is de kracht des gelooft, Geloofsbelijd., art. XXVII. Andere zamenvoeging of vereeniging kennen wij niet, die voor God geldig is. Gij zegt niet te durven ge-



looven. Welke volmagt meent gij daartoe te moeten heb* ben, anders dan het bevel: Gelooft en gij zult zalig worden? Wanneer wij dan als gezanten van christus wege, alsof God door ons bade, u van christus wege bidden: laat u met God verzoenen, 2 Cor. V: 20; wanneer wij dan, gedrongen door de liefde christi en wetende den schrik des Heeren, u trachten te bewegen tot het geloof, 2 Cor. V: 11, hebt gij dan nog nadere volmagt noodig, om datgene te doen, wat God u beveelt, waartoe God u laat bidden, waartoe Zijne dienaars u zoeken te bewegen? Wacht ook gij u selven voor den suordeessem der Pharizeen, welde is geveynstheyt, en zoek opregt in u zeiven naar de oorzaken van uw ongeloof, naar de oorzaak van uwe onverzekerdheid. Daar zult gij vinden schandelijke onkennis zoo wel van u zeiven als van den Heere en Zijne beloften, gehechtheid aan eigenwillige, niet door God beloofde gestalten, hoedanigheden en ondervindingen; en hoe regtzinnig gij ook meent? te zijn, miskenning van de waarachtige en volkomene leer der zaligheid en navolgen van een eigen systema. Wanneer de Heere u zegt: „gelooft en gij zult zalig worden," omdat de zaligheid verdiend is door den Borg en Middelaar, omdat God verzoend is; dan wilt gij dat geloof, die verdienste, die verzoening afhankelijk maken van voorwaarden in u zeiven, en daarom kunt gij de zaligheid in christus niet smaken, welke de Heere niet om, maar op het geloof beloofd heeft. Ernstiglijk vermanen wij u afstand te doen van eigen zin en wil, en u door het geloof te onderwerpen aan Hem, die gezegd heeft door Zijnen dienstknecht: Den genen die niet en werckt, maer gelooft in hem, die den godtloosen rechtveerdight, worP sijn geloove gereeckent tot rechtveerdigheyt, Rom. IV: 5. Er zullen welligt ook enfeele anderen zijn, die bekommerd en verlegen zijn uit onkennis van Gods getuigenis en beloften, en door slingering van wege de zoodani-



gen, die hun allerlei dingen voorpraten, welke geen wezen hebben. Wij vermanen u ernstig, om aan niets anders het oor te leenen dan aan datgene, wat de Heere u in Zijn Woord zegt en daarmede overeenkomstig door 's Heeren dienaren verkondigd wordt in Zijnen naam. Gaat gij gebukt onder den last uwer zonden, ziet gij in u zeiven geene mogelijkheid, oni van uwe zonden ontslagen te worden , hebt gij eene opregte begeerte om voor den Heere te leven, wij verkondigen u in Zijnen naam, dat de zonden verzoend zijn, de geregtigheid en het leven door christus verworven; wij bidden u van Zijnentwege, u met al uwe zonden en ellende tot Hem te begeven, in Hem te gelooven, ja Hem te vragen om licht en kracht des geloofs; want den verslagenen van harte komt de belofte toe. Door de aanneming van Hem kunt gij alleen genezen, verlost, gereinigd, en geheiligd worden, en daarenboven bewaard r om door het hoor en naar andere menschen te leeren veinzen. Wij vermanen u ernstig: Wacht u selven voor den suerdeessem der Pharizeen, welcke is geveynstheyt.
Gemeente des Heeren! wie en wat gij ook zijn moogt, zwak- of sterkgeloovigen, die vermaning geldt voor u allen in alle zaken, maar vooral in de zaken van de Godsdienst. Ja, wij zijn in verdrukking, maar wat is die verdrukking u aanmerking van hetgeen de Heere jezus christus voor uwe zonden geleden heeft? Laat de liefde tot Hem u dringen, om u zeiven gedurig te onderzoeken en te beproeven, wat gij uit wederliefde tot Hem gedaan hebt en doet. Heeft Hij niet gezegd: aan de vruchten zult gij ze kennen ? Heeft Hij niet 'gezegd: hierin wordt mijn Vader verheerlijkt, dat gij veel vrucht draagt ? Is het niet Zijne liefelijke Middelaarsnoodiging: mest dan volmaakt, gelijk uw Vader, die in de hemelen is, volmaakt is? Kent de wereld u aan die vrucht, draagt gij veel vrucht, hebt gy die volmaakt lief, jaagt gij daarna? Maakt



Igij daartoe veel gebruik van Hem, die ons van God geworden is wijsheid, geregttgheid, heiligmaking en verlossing? Wanneer wij opregt zijn, moeten wij dan niet getuigen, dat het er nog ellendig uitziet? En aan wie ligt de schuld? Niet aan de zijde van Hem, door wien ons de grootste en dierbaarste beloften geschonken zijn; maar aan uwe zijde. De oorzaken zijn gehechtheid des vleesches aan de wereld en derzelver goederen, aan de vriendschap , de eer en het genot der wereld, tegenzin in d» verloochening van u zeiven, en ongeneigdheid om Zijn kruis op u te nemen , ook dan wanneer er schande, opofferingen uwer goederen mede in verband staan. Wij hebben u in deze •predikatie vele opmerkingen gegeven, en wij herhalen het nogmaals: Voor eerst wacht u selven voor den suerdeessem der Pharizeen, welckt is geveynstheit. Wat is er niet een rijkdom van beloften voor de opregte discipelen des Heeren! De allervolkomenste zorg in alles van God den Vader, de allerzaligste gemeenschap met God den Zoon, de allerkrachtigste leiding van God den Heiligen
I Geest. De drieëenige VerbondsGod heeft zich voor den tijd en voor de eeuwigheid verbonden, u van alles wat
( gij noodig hebt te zullen verzorgen. Zien wij dan op Hem, vlugten wij dan tot Hem, verbinden wij ons onafscheidelijk aan Hem zonder eenig uitbeding; de ligte verdrukking die haast voorbijgaat werkt een uitnemend gewigt van heerlijkheid.
Eenmaal aan het einde van den weg, na het volstrijden van den strijd, is de hemel geopend en de kroon der
; overwinning bereid; dan zal het ligchaam der zonde in het stof der aarde nederzinken, de wereld zal geheel overwonnen en de Satan onder onze voeten verpletterd worden. Welgelucksaligh zijn de oprechten van wandel, die in de wet des Heeren gaen, Ps. CXDC: i. Saligh zijn die vervolght worden om der gerechtigheyt wille, want har er is het Koninckrijck der hemelen, Matth. V: 10.



De genade zy met alle degenen, die onsen Heere jesuk christum liefhebben in onyerderflickheytj Amen.
Naxang: Ps. LXIV: 10.
*tRegtvaardig volk zal zich verblijden, Betrouwende op den Heer alleen; De opregten zullen, weltevreên,
Terwijl zij Hem hunn* harten «rijden, Zijn' naam belijden.