KORT BEGRIP
DER
CHRISTELIJKE RELIGIE
met de voornaamste bewijzen der HEILIGE SCHUIFT,
*
en een
AANHANGSEL,
behelzende den inhoud van de
WET DES HEEREN.
ZESDE nnUK.
NIJKERK, I. J. MALGA, 1869.



de, Heere uw God zal u eenen Profeet verwekken uit uwe broederen , gelijk mij , dien zult gij hooren ; in alles, wat Hij tot u spreken zal.
c Ps. CX:4. Gij zijt Priester in eeuwigheid naar de ordening van Melehizedek.
d Luc. 1:52, 33. En God de Heere zal Hem den troon zijns Vaders liavids geven. En Hij zal over het huis Jakobs Koning zijn in der eeuwigheid.
VI. LES.
32 Vr. Jfêat Fieeft ban C0?t$tu£ gebaan om on<? 3alig te maften ?
A. Fjecft boor ons geleden a, 1$ gekruist, gestorven en begraven , nedergedaald ter helle, bat i§ l ifjeeft be ïjelfclje ptjn geleben/ en i£ aÏ3oa 3ijnen ©abe? gehoor» 3aam geluorben b, opbat l^ij ong ban be tjjbeljjfte en eeur taige ftraffen ber 3onöen bejlo^fen 3oube. c
a I Petri III: 18. Christus heeft ook eens voor de zonde geleden; Hij regtvaardig voor de onregtvaardigen , opdat Hij ons tot God zoude brengen.
b Phil. 11:8. Hij heelt zich zeiven vernederd, gehoorzaam geworden zijnde tot den dood, ja den dood des kruises.
c Gal. III : 13. Christus heeft ons verlost van den vloek der Wet, een vloek geworden zijnde voor ons.
33 Vr. 3Jn luelfte natuu; geeft ï|tj bit geleben ?
A. SCUeen in 3tjne menfcfjelijfte natuur/ bat i£: 3tj» ne 3iel a en sfln ligcfjaam b
a Malth. XXVI: 38. Mijne ziel is geheel bedroefd tot den dood toe.
b 1 Petri II: 24. Die zelf onze zonden in zijn ligchaam gedragen heeft op het hout.
34 Vr. ÏH>at geeft ban 3tjne $obl)eib gie^toe gebaan ? A. 2rjne <tëob{)eib Fjeeft boo? gare ftracljt bie aangeno»
mme men£cl)F|eib 31300 ge|te?ftr/ bat 31J ben ïagt beg toorn£ ban >öob tegen be 3onbe fcunnen betbragen en on<? baarban bejlopfen.
35 Vr. tug ban in ben boob gcöïeben ?



A. 4Been Ifij/ maa? fóij té ten derclcn dage opgestaan ban öe booben tot 0113e geregtigljEib.
Hom. IV: 25. Welke overgeleverd is 0111 onze zonden en opgewekt om onze reglvaardigmalcing.
36 Vr. J©aa? té Cöristité nu naa? 3ijne mettérijljeib?
A. Cf ij :0 opgevaren ten hemel eil zit ter reglerhand van
God den Vader; bat té be?ljebenin öe Ijoogfte Ijeerlp* ïjeib/ boben alfe fcfjepfelen.
Mare. XVI: 19. De lleere dan , nadal Hij tol hen gesproken had, is opgenomen in den hemel mis gezeten aan de r eg ter hand Gods.
37 Vr. Jfèaartoe té Ifij tiaar 300 goog be?l)eben 5
A. SJnjonbe^jjeib opbat {|ij iian baa? jijne (öemeente 30ube regeren a/en on$e ©oojbibbe? b sjjn bij benl^abe?.
a Eph. 1: 22. En Hij. heeft alle dingen zijnen voelen onderworpen, en heeft Hem der gemeente gegeven lot een hoofd hoven alle dingen.
b Kom. VJII: 34. Die ook Ier regterhand Gods is, die ook voor ons bidl.
38 Vr. 3$ J|ij ban niet bij oité tat aan get einbe öe? taerelb/al3ao l|ij oité Geïaofö geeft/ Matth. XXVIII: 20?
A. j£aar 3tjtie $obtjeib/ .iHSaje^teit/ <J3enabe en ®eegt topt ïjijj nfminejmee? ban oité; inaa? naa? 3tjne men^cfjöeib blijft l^tj in bcti Ijemel/ totbat i^ij eenmaal zal komen ooi te oordeelen u de levenden en de dooden.
a 2 Cor. V: 10. Wij allen moeien geopenbaard worden voor den Regterstoel van Christus, opdat een iegelijk wegdrage heigeen door het Iigchaam geschiedt, naardathij gedaan heeft, hetzij goed, hetzij kwaad.
VII. LES.
39 Vr. I©at gelooft gij ban ben heiligen <©ee£t ?
A. ®at ij te 3amen met ben ©abe? en ben Zoon
één taaajacljtig a eeutoig 6üö b té/ en bat Sjtj mij ban ben ©abe? boo? Cö?i^tué gegeben 3tjnbe/ toebe?» fiaa?t/in alle taaajfjeib leibf/mtj troont en in een» tnigljei& öjj mg 3a! ölijben c



a Hand. V:3,4. Ananias, waarom heeft de satan uw hart vervuld, dat gij den H. Geest liegen zoudt. Gij hebt den menschen niet gelogen, maar Gode.
b 1 Cor. XII : 11, Doch deze dingen alle werkt een en dezelfde Geest, deelende een iegelijk in het bijzonder, geiijkerwijs Hij wil.
c Joh. XIV: 16. Ik zal den Vader bidden, en Hij zal u eenen anderen Trooster geven, opdat Hij bij u blijve in der eeuwigheid, namelijk den Geest der waarheid.
40 Vr. ï©at gelooft «ij ban te heilige/ SCfgemeenE Üetft ?
A. ©at öe ^oon ban a3oö/ uit 0et ganfcfte menfcljelpe geflacljt a/ öe uitberftorenen ten eeubrigen lebenè/öoo? 3tjn'<öee^t en ïfëoojö c/ 3id} tot eene gemeente bergaöert/ tcaa?ban ift geloof/ öat ifteen ïebenö ïibtnaat öen en eeutatg gal blijben d.
a Openb. V: 9. Gij hebt ons Gode gekocht met uw bloed, uit alle geslacht, en taal, en volk, en natie.
b Hom. VIII: 50. Die Hij te voren verordineerd heeft, deze heeft Hij ook geroepen.
c Hand XVI: 14. En eene zekere vrouw, met name Lydia, eene purperverkoopster van de stad Thyalire.dieGod diende, hoorde ons, welker hart de Heere heeft geopend, dat zij acht nam op hetgeen van Paulus gesproken werd.
d Joh. X: 28. Ik geef hun het eeuwige leven, en zij zullen niet verloren gaan in der eeuwigheid] en niemand zal dezelve uit mijne hand rukken.
41 Vr. D?aar bergaöert öe3e fterft ?
A. ©aar men 43oög !©oo;ö regt preötftt/en öe ^eiltge Sacramenten öeöient/ naa? öe infteHing ban Cfj?iptug?.
Hand. II: 42. En zij waren volhardende in de leer der Apostelen, en in de gemeenschap, en in de breking des broods , en in de gebeden.
42 Vr. D2at toelöaöen öoet <6ob aan öe^e(gemeente? A. fcgenfit ïjaa? bergebing öe^ 3onöen a/ eene op-
flanöing öe£ bïeefc&eg b/ en pet eeutoige leben c.
a Eph. 1:7. In welken (Christus) wij hebben de verlos-



sing door zijn Moed (namelijk) devergeving der misdaden; naar den rijkdom van zijne genade.
b Joh. V : 28 , 29. De ure komt, in welken allen, die in de graven zijn, zijne stem zullen hooren, en zullen uitgaan, die liet goede gedaan hebben Int de opstanding des levens, en die liet kwade gedaan hebben tot de opstanding der verdoemenis.
c 1 Joh. II: 25. En dit is de belofte, die Hij ons beloofd heeft, (namelijk) het eeuwige leven,
VIII. LliS.
45 Vr. J©at Baat ge't u nu/ bat gij bit af gelooft 3 A. i©at ift in Cfei^tii^boo? a3oö regtbaa?big &en. Hom. V: 1. Wij dan gcregtvaardigd zijnde uit het geloof, hebben vrede bij God door onzen Heere Jezus Christus.
44 Vr. ^oc 3fjt OÖ regtbaa?big boo? <6ob 3 A.StüeEnaöoo?eenoprcgtgelooffn3Pc3u£Clj?tg5tu$&. «Hom. III: 28. Wij besluiten dan, dat de mensch door
het geloof geregtvaardigdwordt, zonderde werken der wet.
b Gal. II: 16. Wetende dat de mensch niet geregtvaardigd wordt uit de werken der wet, maar door hel geloof in Jezus Christus.
45 Vr. I£oe i$ Det te begaan/ bat gij alleen boo? fjet geloof geregtbaarbigb ;tjt 3
A. SCf30ty bat alleen be bolftomene genoegboenfng a en geregtigïjeiü b ban <fLfy;\§tu$/ ban «0ob mij taoröt toegereftenb/taaajboo? mij mijne jonben be?gebenen iïf een erfgenaam be£ eeutaigen ïeben£ toorb c/ en bat iü bie niet anbe?^ ban boo? Ijet geloof d fian aannemen.
a 2 Cor. V:21. Want dien, die geene zonde gekend heeft, heelt God zondevoor ons gemaakt, opdat wij zouden worden regtvaardigheid Gods in Hem.
b Rom. V: 19. Alzoo zullen ook door de gehoorzaamheid van eenen velen tot regtvaardigen gesteld worden.
c Hand. XXVI: 18. Opdat zij vergeving der zonden ontvangen , en een erfdeel onder de geheiligden, door het geloof in Christus.



d Ilotn. IV: 5. Doch dengenen, die niet werkt, maar gelooft in Hem, die den goddelooze regtvaardigt, wordt zijn geloof gerekend tot regtvaardigheid.
46 Vr. ï©aa?otn ftunnen on;$e goebe tae?ften onje geregtigïjeib boo? <6ob niet stjn/nocFj ooft ren ftuEtöe?seïbe?
A. 35aa?om bat ooft anje best? a tuejften in bic ïeben onbolftomen en met sonbrn b öefmet sijn.
a Eph. 11:8,9. Want uit genade zijt gij zaliggeworden door het geloof, en dat niet uit u; het is Gods gave. Niet uit de werken, opdat niemand roeme.
b Ps. CXLIII: 2. Ga niet in het gerigt met uwen knecht, want niemand die leeft, zal voor uw aangezigt regtvaar' dig zijn.
47 Vr. ©ejbtenen ban onje goebe toe?fieti niet/bie <£5ab nogtané in bit en in öet toefïomenbe leben tail Beloanen?
A. v©e3e beïoontng gefcljiebt niet uit berbienftea/ inaar uit genabe b.
a Luo. XVII: 10. Wanneer gij zult gedaan hebben al hetgeen u bevolen is, zoo zegt: wij zijn onnutte dienstknechten, want wij hebben maar gedaan hetgeen wij schuldig waren te doen.
b Rom. VI: 23. De genadegifte Gods is het eeuwige leven door Jetfus Christus onzen Heere.
IX. LES.
48 Vr. U9ie toe?St bat geloof in u 5
A. <fëe heilige <0ee«jt.
1 Cor. XII: 3. INieniarid kan zeggen Jezus den Heere te zijn, dan door den Heiligen Geest.
49 Vr. 3ü»oor taat mibbel ?
A. 35ooj (jet geïjoo? bré grp?ebifiten tooo?bj?.
Ilom. X : 17. Zoo is dan hel geloof uit het gehoor, en het gehoor door het woord Gods.
50 Vr. ïfor bcrfïerftt bat geloof ?
A. IDoo? bat^effbe grpjebifite taoo?ö en get gefijuift ter ïjeiltge ^aftjamenren.
51 Vr. !©at 3tjn ^aftjamenten,



A. heilige teeltenen en 3egelen a/ ban $ob ingeftelb/ om ongï baarboo? te ber3efteren/ bat on$ bergebing be? 3onben b/ en ljet eeutoige Icben uit genabe fcFjenïit/ Dtn get eenige flagtoffec ban CD?i?tu£ aan tjet fcrui£ boïfiragt.
a Kom. IV: 11. Abraham heeft het teelten der besnijdenis ontvangen, tot een zegel der regtvaardigheid des geloofs.
b Hand. II: 38. En een iegelijk van u worde gedoopt in den naam van Jezus Christus lot vergeving der zonden.
52 Vr. ï|oe beeï ^aftjamenten geeft Clj?igtu£ in Ijet nleutoe ^Te^tament ingeftelb ?
A. ^ttaee/ ben heiligen HDoop en Qet heilige SEbonb* maal.
53 Vr. JBeïfi ij» Fret uiterïrjfte teefien in ben ®oop ?
A. i|et taate? a/ toaa?mebe tntj geboopt toojben in ben
naam be$ ©abejjï/ en be£ 8?oon/ en be£ <&eegte$ b.
a Hand. VIII: 36. Zie daar water, wat verhindert mij gedoopt te worden.
b Matlh. XXVIII: 19. Gaat dan henen , onderwijst alle volkeren, dezelve doopende in den naam des Vaders, en des Zoons, en des H. Geesles.
54 Vr. ïtëat fieteeftent en betegelt bat ?
A. HJe aftaapfcljing be? jonben a/ boo? §et filoeb en ben o5ee^t ban Sfou^ aHïjri^tu^ b.
a Hand. XXII: 16. Laat u doopen en uwe zonden afwasschen, aanroepende den naam des Heeren.
b 1 Joh. 1: 7. Het bloed van Jezus Christus zijnen Zoon, reinigt ons van alle zonden.
55 Vr. JEaar Fieeft ong C6ri|?tu$ 3ufFi£ toege3egb en fieloofb ?
A. 3fn be 3!n3etting öeé <E?oop<?/bie albuj? luibt: Gaat heen in de geheele wereld , predikt het Euangelium allen Creaturen. Die geloofd zal hebben en gedoopt zal zijn, zal zalig worden; maar die niet zal geloofd hebben,zal verdoemd worden, Mare. XVI: 15, 16.
56 Vr. gal men ooft be jonge ftinberen boopen ?
A. gja/ a taant 39 al 300 tael aï£ be boltoa^fenen in Ijet



beröonb ban o5ab 6/ en fn 3(jne Gemeente/fiegjepen 3ijnc
a Gen. XVII: 7. Ik zal mijn verbond oprigten tusschen Mij en tusschen u , en tusschen uw zaad na u in hunnegeslachten tot een eeuwig verbond, om u te zijn tot eenen God en uw zaad na u.
b 1 Cor. VII: 14. Maar nu zijn uwe kinderen heilig.
c Malth. XIX: 14. Laat af van de kinderkcns, en verhindert ze niet tot Mij te komen, want derzulken is het Koningrijk der hemelen.
X. LES.
57 Vr. üMfe j£ Ijet uiterïrjfte teeften in Ijet 5Cbonb» maal ?
A. ||et ge&joftcn fijoob/öat brij eten/ en be hergoten toijn/ bicn brij bjinften/ tot gebacljtenté ban Ijet lijben en jterben ban Cljri£tu$.
58 Vr. ï©at beteeftent en betegelt bat ?
A. 3Pat Cö?i^tu^on5e3ieImet3ijngeft?ut^teIigcöaam en be?gaten bloeb a fpij^t en laaft ten eeutaigen leben b.
a 1 Cor. X: 16. l)e drinkbeker der dankzegging, dien wij dankzeggende zegenen, is die niet eene gemeenschap des bloeds van Christus? Hel brood, dat wij breken, is dat niet [eene gemeenschap des ligchaams van Christus?
b Joh VI: 54. Die mijn vleesch eet en mijn bloed drinkt, die heeft het eeuwige leven.
59 Vr. l©aar fjèeft on$ Cfj?i£tu£ 3uïftg toege3egb?
A, 3fn be SJnftelling be£ Sfibonbmaaïj?/ bte ban ben
heiligen ^aulu^ aïbu£ toojbt fiefcljjeben: l Cor. XI: 23—26.
Want ik heb van den Heere ontvangen, hetgeen ik ook u overgegeven heb, dat de Heere Jezus in den nacht, in welken Hij verraden werd, het brood nam, en als Hij gedankt had brak Hij het en zeide: Neemt, eet; dat is mijn ligchaam, dat voor u gebroken wordt; doet dat tot mijne gedachtenis. Desgelijks nam Hij ook den drinkbeker na het eten des Avondmaals, en zeide: Deze drinkbeker is het



Nieuwe Testament in mijn bloed; doet dat, zoo dikwijls als gij dien zult drinken, tot mijne gedachtenis, want zoo dikwijls als gij dit brood zult eten, en dezen drinkbeker zult drinken, zoo verkondigt den dood des Heer en, totdat Hij komt.
60 Vr. §Bo:bt [jet ö?oob beranberb in (jet ligcljaain ban CfjjfjitUjS en be trujn in gijn bloeb ?
A. «fèeen; niet meer Dan (jet biate? in b?n^oop too?bt beranberb in Ijct öloeb ban CIjrijStug?.
61 Vr. C|oe moet gij u 3elben fieproeben/eer gij tot Ijet SCtionbmaal be£ i|ecren ftomt ?
A. Eerst moet ift onbe^eftcn a/ of ift mij 3elben ban toege mijne jonben mixage/ en mij öaarotn booj $ob beraotinoebige.
Ten tweede, of ift geloof en bejt?outn/ bat mij al mijne Sonbeti om Clj?isstug taii be^geben 3ijn.
Ten derde, of ift ooft een eruftig boojnemen ïjefi om boo?taan in alle goebe toerften te tnanbelen.
a 1 Cor. XI: 28, 29. Maar de mensch beproeve zich zeiven, en ete alzoo van liet brood en drinke van dep drink- . beker;want die onwaardig eet en drinkt, die eet en drinkt zich zeiven een oordeel, niet onderscheidende liet ligchaam des Heeren.
62 Vr. 2aï men ooft ten SCbonbmaaï ïaten gaan/ öie nngobbelijfte leer brijben/ of een ergerltjft ïeben leiben ?
A. Been; opbat q?ob£ berbonb niet toojbe be?ontjjetItgb/ en 3ijn toorn ober be ganfclje Gemeente niet aan» geftoften taorbe.
1 Cor. XI: 30. Daarom zijn onder u vele zwakken en kranken; en velen slapen.
63 Vr. doe 3al men ban met soobanfgen Ijantjelen ?
A. SCc&terboIgenbe Qet öebel/bat on£ Cfj?tétug baa?-
ban gegeben Ijceft. Matth XVIII: 15, 16, l7,ljettae!ft albujS luibt: Maar indien uw broeder tegen u gezondigd heeft, ga henen eji beslraf hem tusschen u en hem alleen. Indien hij u hoort, zoo hebt gij uwen broeder gewonnen, maar indien hij u niet hoort, zoo neem nog een oftweemet u, opdat in den mond van twee of drie getuigen alle woord



67 Vr. itëaarin fieftaat be fiEfteeting be£ menfcgen 5 A 3Jn een öarteltjft Ieebtoe3en en blrrben lian sonben
a, En Ern E^nftigEn lupt eh bOEn ban alle goebe toe^ften b.
a 2 Cor. Vil: 10. De droefheid naar God werkt eene onberouweiijke bekeering lot zaligheid, raaar de droefheid der wereld werkt den dood.
b Koin. Vil: 21. Ik heb een vermaak in de wet Gods naar den inwendigen mensch.
68 Vr. ïlDat 3ijn goebe taejften ?
A. SCHeen bie uit Ijet toare geloof a, naar bE toet ban 43ob b, ï|Etn tEr eerE c/ gefcljieben/ en niEt bie op menfcljEn insEttingEn of op on£ goebbunftEn grgronb 5ijn. allom. XIV; 23. Al wat uil hel geloof n\el is, is zonde. b Matlh. X V: 9. Te vergeefs eeren zij Mij, leerende leeringen , die geboden van menseden zijn.
cl Cor. X: 51. Hetzij dan dat gijlieden eet, hetzij dat gij drinkt, hetzij dat gij iets anders doet, doet het alles ter eere Gods.
69 Vr. fóunnen jij/ bie tot <£>ob ötftetrb 3tjn/ be taet bolfiomen gouben ?
A. J®een je toeïj a/ maa^ ooft be alle^ïjeiligiten/ 300 lang 3E in bit ïeben 3ijn/Ijeü&en maa?ren ftlEin öeginfel bese? geFjoojsaampeib; boef) alsoo/ bat 3ij niEt een E?n« flig boojnemen/ niEt alleen naa? fommige/ maa? naajal bE geüoben 6ob£ öcginnen te leben 6/ gEiijft 3tj ooft b£n J^eete geburig öfbbEn om bagrlp^ baarin toe te nsmEn. a Jac. III: 12. Wij struikelen allen in velen.
b Phil.IlI: 12. Niet dat ik het aireede verkregen heb, of airede volmaakt èen.maar ik jaag er naar,of ik het ook grijpen mogt, waartoe ik van Christus Jezusook gegrppen ben.
XII. LES.
70 Vr. i©ien moEtEn toij Ijiejom &ibben ?
A. «sSiet cEnig fcljepfel maa? alleen 45ob a/ bie ons gelpen ftan/ eti om 3!esu^ (CQri^tu^ tuil bergooren tuil b.
a Matlh. IV : 10. Den Heereuwen God zult gij aanbidden, en Hem alleen dienen.



AANHANGSEL,
BEHELZENDE DEN
INHOUD VAN DE WET DER TIEN GEBODEN.
volgens de uitbreiding daarvan in den > Heidelbergschen Catechismus.
XIII. LES.
belpc^ct'? bE fn^°UÖ ba" ÖC EErJiE ta^El bEr ^0Ö'
vv,', toö on^ jC0En^ ^ 3"ïïcn öoubeu. Matth. AAII : 37 , o8.
Vr. |£at be?öiebt £ob fn Ijet eerite gefioö ? A. In Ijet eerfte gefiab berbiebt <öob alle 5Cfoouerg. 1 Cor. X: 7.
<j£oabenj/ toaa?3eggerij en Brjncïoof. Deut. XVIII: io-12. 'SCanrorpmg be? heiligen of anbere fcïjepfelen/ Openb.
AlA 1 0.
Vr. !©at ge&iebt <0ob in fiet eerftc ne&ab ? A. ©at toij i^em:
JSegt Bennen. Joh. XVII3.
J^em alleen bertroutaen. Jer. XVII: 5, 7.
<®ng aan $em onbe^toerpen. Jac. IV: 7.
.ïfêet ootmoebtgfjeib. 1 Petri V : 5.
€n Iijb3aamf)eib. Hora. XII: 12.
J3an ï|em alleen alfe£ goeb£ bertaacfjten. 1 Petri V-7 J?em ban ïja:te liefhebben. Mallh. XXII : 37 ^em brte3en. Ps. CXXX : 4.
$em eeren. Matth. IV: 10.
€n ©cm öoben alle£ geljoorjamen. Hand. V : 29. fc5utaing? boo?l6eEltIE,n 5ii" tot leeringen toaa?» A. ©c booj&eeïben ban Cfjri£tu£, Matth. IV: 9 , 10.



^et bertae?pen ban gunne goede ïeer en ftraffe. Spr. XIII : 1.
Vr. J©at fiebeelt 03od in get bijfbe gebod 5 A. ©at:
Ïïindcren gunnen ©abe^ en JUSoeber eeren en lieffteb* Ben. Eph. VI : 1—3.
©at Énge3etenen gunne $bejgeden gegoor3amen. Rom. XIII 7.
©at dienstboden in gunne diensten getrouta en on* öe?taDrpen sijn. Eph. VI : 5—8.
Vr. 2jjn et ooft boorbeelben/ üie on^ Dier tor teering en toaarfcgutufng dienen ?
A. 3a/ {jet boorfieeib ban Cgrigtug. Luc. II: 51. ©an ïSutgbtj gare fcgoomnocber. Iluth. II: 18. ©e fiinderen ban Sfonadab. Jer. XXXV: 18, 19. ©oft €lië3er. Gen. XXIV: 20—49. €n SJojef in 3tjne diengt&aargeid. Gen. XXXIX: 2-5.
Vr. f©at berbiedt <£od in get 3cgde gebod? A. <0ob ber&iedt-in get je^be gebod:
J|et dooben ban ben naakte. Gen. IX : 6.
J^em te onteeren en te fttoetfen. Matth. XXVI: 52. $em te gaten. 1 Joh. III .- is.
<èoft alle nijdiggeid. Gal. V : 21.
(Coorniggeid. Matth. V : 21, 22.
3©raaftgieriggcid. Hom. XII : 19. €n ülSoedbiilIig 3iclj in gebaar begeben. Matth. IV: 7. Vr.l©at efj?cgt 43od in get 3e£de gebod? A. ©at faij:
J©et gen geduld ge&ben. Matih. V: 5.
<0n3e naakten aï£ on£ 3elben liefge&fren. Matth. VII: 12. ©rede gouden. Itom. XII : 18.
2acgtmoedig 3tjn. Luc. VI : 36. «En ©riendelp. Phil. IV : s.
©oft 3jjne fcgabe aftaeren. Gal. IV: 2. Cn aan bijan* den goed doen. Matth. V : ,44, 45.
Vr. Ifèat boojöeelden 3tjn gie?ban ? A. (£ot toaajfcgutaing 3ijn gie?/ fóafn. Gen. IV: 8.



Jifètjnen naakte 30a beel mageltjft geïpe. 1 Thess. III: 12. J^em fieganbele/ gelfjft ift tail bat men mri boe. Matth. VII: 12.
(SCroutaelijft arbeibe. 2 Thess. 111:10, 12, 13. €n ben noobbjuftigen ötjlfla. Eph. IV: 28.
Vr. I©at Ïeet3ame boojbeeïben 3tjn gier?
A. J|et boojbeelb ban SCcgan. Joz. VII: 20—26. ©en onregtbaarbigen SentmeejSter. Luc. XVI: 4. €n ^alomo blijft öen luiaarb naar be mieren. Spr.VI: 6.
XVII. LES.
o
Vr. ï©at berbiebt <S5ob in get negenbe gebob ? A. <£5ob be?6iebt in get negenbe gebob: <Ü*en baïgtg getuigenis te geben. Spr. XIX: 5. 3IèmanbS taoojben te be?b?aagen. Spr. XII: 22. ^et acgter&lappen. Lev. XIX: 16.
ï§et lanteren. Eph. IV: 51.
3Üigt beroorbeelen. Matth. VII: 1.
©oft alle leugen. Eph, IV: 25.
Cn bebriegerrj. 1 Thess. IV: 6.
Vr. ï©at ei$cgt 43ob fn get negenbe gebob? A. ©at Hf:
©e toaa^geib liefgebbe. Spr. XIII: 5.
©pregt in get fprefien 33. Ps. XXV: 21.
€n ben goeben naam ban mijnen naakte boo?fta. Ps.
Vr. JJ^at boojBeelben 3tjn gie?ban in ben25tjfieï? A. ©e boojbeelben ban SflobS b?ienben. Job XXXII: 3. banüUoëg. 1 Sara.XXII: 9,10. ban 2Ccgab en Sfoebel. 1 Kon. XXI: 13. ban ben be?rabe?3[uba?i.Luc.XXII:48. en Cg?iStu£ faiaajfcgutat on£ tegen alle leugen üoo? get boojbeeïb bej? buibeljS. Joh. VIII: 4 4.
Vr. ïfêar be?&febt <öob in get tienbe gebob. A. <0ob be?öiebt giet:
25egee?Ipgeib naa? iet^/bat mijnen naakte taebegao?t. Rom. VII: 7.



AVOMDZUe.
•
1. 6 Groole Christus, eeuwig Licht!
Niets is bedekt voor uw gezigt,
Die ons bestraalt, waar wij ook gaan, Al schijnt geen zon, al licht geen maan.
2.. Toon ons uw' goedheid en uw' raagt,
Door uw' bescherming dezen nacht; Behoed ons tegen ramp en-leed, En blijf tpt onze hulp gereed.
3. Verkwik ons door een zoete rust, Om goed te doen met nieuwen lust;
Dat onze slaap gematigd zij,
Ja zelfs uw' naam tot eer gedij'.
4. Houd ons gemoed voor U bereid,
Opdat het blij uw' komst verbeid*,
Daar Jt in een stil vertrouwen leeft Dat Gij ons onze schuld vergeeft.
5. ö Vader, dat uw' liefd' ons blijk',
ö Zoon , maak ons uw beeld gelijk !
ö Geest, zend uwen troost ons neêr Drieëenig God, U zij al d' eer.















l)e Wet des He eren is volmaakt, bekeer ende de ziele; de getuigenis des Heeren is gewis, den slechten wijsheid gevende.
. Psalm XIX : 8.



KORT BEGRIP
DER
CHRISTELIJKE RELIGIE.
1 Vr. ^ocbEEÏ fiufificn jrjn u nootrfg te toEtEti/ op&at gij tncï getroost/ 3a(ig ÏEbrn en fïEjbEti moogt 5
Aniw. ©rie fiuFifteti. @.en ee?fte: *|oe groot mgne jon&En En eïïenbe jijn. (Ceh anbEre: 3|oe ift ban al mijtiE jonbEii eti eKeiiöe bE?lo£t tao?öE. ^Teh öejöe: Ï|oe ift «5obE boo? juIfiE beclo^fing jal öanfibaac 3jjn.
HET EERSTE DEEL.
Van >s Mcnschen Ellendigheid.
2 Vr. JBaartitt ïiEnt gij uIde Ellenöigljeib ?
A. Hit öe tost ban «3oö.
Rom. III: 20. Door de wet is de hennis der zonde.
3 Vr. Ui>at öeeft 6ob u in 3tjnc ttiEt fiEbolEn?
A. <22>at ÜEEft$ijnn£fcï)?iftEii)ftniöEtic!i<tf£boöen fiEg?EpEn/tOElftEnaa?Exod. XX eh Deót. V, alöii'f laiöEn:
Ik ben de HEEHE uw God, die u uit Egypteland, uit liet diensthuis uitgeleid heb.
llel eerste gebod.
Gij zult geene andere Goden voor mijn aangezigt hebben.
liet tweede gebod.
Gij zult u geen gesneden beeld, noch eenige gelijkenis maken, van hetgene dal boven in den Hemel is, noch van helgene dal onder op de Aarde is, noch van hetgene dat in de wateren ondier de Aarde is. Gij zult u voor die niet buigen, noch hen dienen ; wantik, de IIEERË uw God, ben een ijverig God, die de misdaad der Vaderen bezoek aan de kinderen , aan het derde en aan het vierde lid dergenen die Mij halen, en doe barmhartigheid aan duizenden dergenen , die Mij liefhebben en mijne geboden onderhouden.
Het derde gebod.
Gij zult den naam des HEEREN uws Gods niel ijdel ge*
V



bruiken; want de HEERE zal niet onschuldig houden, die zijnen naam ijdel gebruikt.
Het vierde gebod.
Gedenkt den Sabathdag, dat gij dien heiligt. Zes dagen zult gij arbeiden en al uw werk doen; maar de zevende dag is de Sabbath des HEEREN uws Gods; dan zult gij geen werk doen; gij, noch uw zoon , noch uwe dochter, noch uw dienstknecht, noch uwe dienstmaagd, noch uw vee, noch uw vreemdeling, die in uwe poorten is; want in zes dagen heeft de HEEK E den Hemel en de Aarde gemaakt, de Zee en alles wat daarin is, en Hij rustte ten zevenden dage. Daarom zegende de HEEKE den Sabbathdag en heiligde denzelven.
Het vijfde gebod.
Eert uwen Vader en uwe Moeder, opdat uwe dagen verlengd worden in hel land, dat u de HEERE uw God geeft.
Het zesde gebod.
Gij zult niet doodslaan.
Het zevende gebod.
Gij zult niet echtbreken.
flet achtste gebod.
Gij zult niet stelen.
Het negende gebod.
Gij zult geen'valsch getuigenis spreken legen uwen naasten.
Het tiende gebod.
Gij zuil niet begeeren uws naasten huis. Gij zult niet begeeren uws naasten wijf, noch zijnen dienstknecht, noch zijne dienstmaagd, noch zijnen os, noch rijnen ezel, noch iels, dat uws naasten is.
4 Vr. taajben be tien gelioben gebeelb?
A. 3[n ttaee tafelen.
5 Vr. Halfee i$ be fom ban ïjetgeen u <#ob ge&iebt in fce bie? gefioöEn be? eerfte tafel?



A. <55at ift ben $eere mijnen a5oö 3aï lieffjebben ban ganfrtje? garte/ ban ganfcfie? jieïe/ ban ganfc^cn ge» moebe en met alle ft?acljten. ©it tg (jet ee^jïe En ftet groot gebob. Matlh. XXII: 37, 58.
6 Vr. lOelfte i£ be fom ban fjetgeen <0ob u gebiebtin be 3e^ geboben be? ttaeebe tafel ?
A. ©at ift mijne naakten ^allfef Ijebben aï£mijjeïben. SCan beje ttaee ge&oben ïjangt be ganfc&e J©et en be profeten. Matth. XXII: 39, 40.
7 Vr. fóunt gij bit aïïegf bolftomen fjauben.
A. J©een ift; maa? ift ben ban nature genergb a $ob en b mijne naakten te öaten/ en <0ob£ geboben met gebarsten/ tono?ben en taejften te obejtreben.
a Hom. VIII: 7. Het bedenken des vleesches is vijandschap tegen God, want het onderwerpt zich der wel Gods niet, want het kan ook niet.
b Til.111:5. Want ook wij waren eertijds onwijs, ongehoorzaam , dwalende, menigerlei begeerlijkheden ,en wellusten dienende, in boosheid en nijdigheid levende, hatelijk zijnde en malkanderen halende.
II. LES.
8 Vr. *|eeft <0ob u aljoa boo£ en be?barben ban na* ture gefcljapen?
A. Been ^ij; maa? I|ij ïjeeft mij goeb a en naaz jtjn Cbenbeeïb b gcfdjapei!/ in taare ftenni^ d5obé/ c neren» tigöeib en Ijeiligïjeib d.
a Pred. VII:29.. Alleenlijk ziet, dit heb ik gevonden, dat God den mensch regt gemaakt heeft.
b Uen. 1:27. En God schiep den mensch naar zijn beeld. _ c Lol. III: 10. En aangedaan hebt den nieuwen mensch, die vernieuwd wordt tot kennis naar hel evenbeeld desgenen , die hem geschapen heeft.
d Eph. IV : 24. En (dat gij zoudt) den nieuwen mensch aandoen, die naar God geschapen is in ware reglvaardigheii en heiligheid,



3 Vr. ©antaaajriomtbanbiebEibarbenfieib/biEtn u t
A ülit ben baï en be ongeljoorsaamÖEib a ban $Cbam en €ba in 0er ^arabi^/ toaa? on3E natuu? 31300 té be^bojben/ bat tcij allen in 3onben ontbangen En nE« fioren tDojben b.
a Hom. V: 19. Gelijk door ie ongehoorzaamheid van dien eenen menSch velen tol zondaars zijn gesteld geworden.
b Ps. LI: 7. Ziet ik ben in ongeregligheidgeboren en in zonde heeft mijne moeder mij ontvangen.
10 Vr. ifêat i$ bat booj eeue ongel)oo?3aamljeib oe-
ÏDEEgt?
A. vDat 3Ü ÖEöben gEgsten ban be bjucfitbEé&aattrê/ tdeïfte 43ab fjuu bErboben fjab.
Gen. III: 6. En de vrouw zag, dat die boom goed was tot spijze, en dat hij een lust was voor de oogen, ja een boom , die begeerlijk was om verstandig te maken. En zij nam van zijne vrucht en at, en zij gaf ook haren man met haar, en hij at.
11 Vr. <éaaton£bEongEÏ}oo£$aamj[jeib9Cbamgaan?
A. la 3E tocö/biant tjü té ong alfe? babEj/w tan
IjeBbcn allEn in gsm ge3onbigb.
Hom. V : 12. Gelijk door éênen mensch de zonde in de wereld ingekomen is, en door de zonde de dood, en alzoo de dtfod lol alle menschen doorgegaan is, in welken allen gezondigd hebben.
12 Vr. goo srjn blij ban onbeftbiaam totEEniggoEb aï<g uit anp 3dben/ en gêneigb tot bïïe fitaaab ?
A. Sfa buj a/ tenjtj bat taij bon? ben <0Ee<St a5ob| \m* öejge&orEn hiojöen b.
a Hom. VII: 18. Ik weet dat in mij, dat is, in mijn vleescli, geen goed woont.
b Joh. 111:5. Jezus antwoordde en zeide tot hem: Voorwaar , voorwaar, zeg Ik u, tenzij dat iemand wederom ge~ boren worde; hij kan hel Koningrijk Gods niet zien.
15 Vr. üph o5ob gulftE ongEfjoojsaamljEtb en bEtbaj» bengeib ongEftjaft latEn ?



A.Meen %tj/maa? naa? jgn regtbaajbig oo^beeltail |g öie tpbeïtjft a en eeutaig b ftjaffen/ geltjft gefcö?eben (taat: Vervloekt is een iegelijk, die niet blijft in alles dat geschreven is in hel boek der wet om dat ledoen, Gal. III: 10.
a Hom. 1. lo. De toom van God wordt geopenbaard van den hemel over alle goddeloosheid en onqereqtiqheid der menschen.
b. 2 Thess. 1: 9. Dewelke zullen tot straffe lilden het eeuwigq verderf van het aangezigte des Ileeren.
III. LES.
HET TWEEDE DEEL.
Van 's Menschen Yerlosslnge uit rijne Ellendigheid.
14 VM|oe mint gij be3e ftjaf ontgaan/ En taeberom tot gEnabe fiomen ?
ti ®°°£3uïft eenen «betaal:/ bie tE 3amen taaar* acgtig a5ob En Een taaaracfjtig/ regtbaarbig mendij té. la Vr. Ü^ie té bie JUgibbetaa? ?
A <0n3e |eere Sfe3u^ C&rtétité a/ bie in éénen pe> ineSaté ? 7 E"EEn taaa?acÖ^5/ regtbaa?big
a 1 Tim. II: 5. Daar is een Middelaar Gods en der menschen , de menseh Christus Je-us.
b Joh. 1: 14. Het Woord is vleesch geworden. 16 Vr. bunnen beengelen on3e Jlfèibbelaaréniet^nnï A. l,een 3e/ taant 3e 3tjn nocfj «Pobnorïj men^cft. Hebr. 1: 14. Zijn ze niet alle gedienstige Geesten, die tot dienst uitgezonden worden, om dergenen wil, die de laligheid beërven zullen ?
3tjn? Vf' tanEn ÖEteilen onsE «USibbeïaa^ niEt A. £Jcen 3E/ taant 31} fiEÖÖEn 3EÏben ge3onbigb/ en tairbe" 30 Öa" Ö0°? Öe5En ^ötldaar 3aI'S Hand. IV : 12. De zaligheid is in geenen anderen. Want



er is ook onder den hemel geen andere naam, die onder de menschen gegeven is, door welken wij moeten zalig worden.
18 Vr. gullen ooft alle menfcljen öoo? ben ^ibbe» ïaa? 3lE3ug 3aïig toorben/ al3oo 3tj allen boo? Sfibam 3Ön berboemb getoajben ?
A. jgeen 3e/ maa? alleen a, bie i^em met een optegt geloof b aannemen/ gelp gefclj?eben ftaat: Joh. III: 16. Alzoo liefheeft God de wereld gehad, dat Hij zijnen eeniggeboren Zoon gegeven heeft, opdat een iegelijk, die in Hem gelooft, niet vertlerve, maar het eeuwige leven hebbe,
a Joh. 1:12. Zoo velen Hem aangenomen hebben , dien heeft Hij magt gegeven, Kinderen Gods te worden, namelijk , die in zijnen naam gelooven.
b Joh. III: 36. Die in den Zoon gelooft, heeft het eeuwige leven , maar die den Zoon ongehoorzaam is, zal het leven niet zien, de toom van God blijft op hem.
IV. LES
19 Vr. !©at Een opregt geloof 5
A. C|et té eene 3efiere fiennté a ban <£5ob en 3rjne 6e» ïoften/ ong in Ijet €uangelie geopenbaa?b b/ en Een Ijajteltjft bertroutaen / bat mij al mijne 3onben om Cfjrtétité c toil bergeben 3tjn.
a Joh. XVII: 5. Dit is het eeuwige leven, dat zij l] kennen, b Joh. III: 33. Die zijn getuigenis aangenomen heeft, die h^eft verzegeld, dat God waarachtig is.
'cl Joh. V: 10,11. Die God niet gelooft, 'heeft Hem tot een' leugenaar gemaakt, dewijl hij niet geloofd heeft het getuigenis , dat God getuigd heeft van zijnen Zoon. En dit is hel getuigenis, (namelijk) dat ons God het eeuwige leven gegeven heeft; en dit zelve leven is in zijnen Zoon.
20 Vr. ïtëelft: té öe fom ban getgene ong ®ob in {jet €uangelie belooft/ Eti öebolen geeft te gelooben ?
A. 33at té öegjepen in be ttaaalf 2C?ttfielcn be^SCIge» meenen Cljrtételijfien geloof^/ bie albug luiben:
1. Ik geloof ,in God den Vader, den Almagtige, Schepper des Hemels en der Aarde.



2. En in Jezus Christus, zijnen eeniggeboren Zoon, on» zen Heer.
3. Die ontvangen is van den Heiligen Geest, geboren uit de Maagd Maria.
_ 4. Die geleden beeft onder Pontias Pilatus , isgekruisd, gestorven en begraven , nedergedaald ter belle.
6. Ten derden dage wederom opgestaan van de dooden.
6. Opgevaren ten hemel, zittende ter regterhand Gods des Almagtigen Vaders.
7. Vanwaar Hij komen zal om te oordeelen de levenden en de dooden.
8. Ik geloof in den Heiligen Geest.
9. Ik geloofeene Heilige, Algemeene, Christelijke Kerk, de gemeenschap der Heiligen.
10. Vergeving der zonden.
11. Wederopstanding des vleesches.
12. En een eeuwig leven.
21 Vr. gij öefrjbt tc gefooben in <S>ob ben palier eu ben Zaan en ben ïj. t&etgt/ toerftaat gij baajfin örie<$oben?
A. «©een ift geen&fa#/ taant ct ij» maa? één eenig iaaarac&tig 43ob.
Deut. VI: 4. Hoort Israël, de Heere onze God is een eenig Heer,
22. Vr. i©aa?oni noemt gij ban b?ie/ ben ©abe?/ ben ^oon en ben i|eiïigen o5ce£t?
A. ©mbat <0ob 31'cö alsoo in 3ijn tuoojb geeft geopen» fiaarb/ bat be$e brie a onbe?fcf|eibene ^ejfonen be cent» ge en tnaarac&tige ®ob b 3ijn/ geïijli torj ooft gedoopt zijn in den naam des Vaders en des Zoons en des Heiligen Geestes. Matth. XXVIII: 19.
a 1 J°h. V: 7. Drie zijn er die getuigen inden hemel, de Vader, het Woord en de Heilige Geest; en deze drie zij n één.
b. Joh. X : 50. Ik en de Vader zijn één.
25 Vr. JBat gelooft gij met öe3e tnoojben:
Ik gelooi in God den Vader, den Almaglige, Schepper des Hemels en der Aarde?
2



A. $5at be eeutaige ©abc? ban on3en $eere giejugS Cg?f#tu£/ bie gemel en aarbe a uit niet b gefcfjapen geeft/ en nog boor jijne ©oo^ieniggeib c nnbe?goubt/ om 3tjn^ ^aon£ Cgrigitué tail/ mijn <J5ob en mijn ©aöe? d is.
a Gen. 1:1. In den beginne schiep God hemelenaarde.
b Ps. XXXIII: 9. Hij spreekt, en hel is er, Hij gebiedt en het staat er.
c. Ps. XXXVI:7. Heere, Gij behoudt menschen en beesten.
Hand. XVII: 28. In Hem leven wij, bewegen wij ons, en zijn wij.
Matth. X : 29, 50. En worden niet twee muschkens om een penningske verkocht, en niet een van deze zal op de aarde vallen , zonder uwen Vader. En ook uwe haren des hoofds zijn alle geteld.
d 2 Cor. VI: 18. En Ik zal u tot eenen Vader zijn , en gij zult Mij lot zonen en dochteren zijn, zegt de Heere, de Almagtige.
V. LES.
24 Vr. 3©at gelooft gg met beje toootben : En in Jezus Christus, zijnen eeniggeboren Zoon, onzen Heere?
A. ©at Sfesujï C!)?i£tU|S be eeutaige en eentge 2oon a be£ ©abrj^ b \$/ eengtaejeni? c met djob ben i^aber en ben ^.43ee^t.
a Ps. II: 7. Gij zijt mijn Zoon, heden heb Ik Ugegenereerd.
b Joh. V : 26. Gelijk de Vader het leven heeft in zichzelven , alzoo heeft Hij ook denZoon gegeven het leven te hebben in zich zeiven.
c 1 Joh. V : 20. Deze is de waarachtige Goden bet eeuwige leven.
25 Vr. belooft gfj niet bat i^tj ooft men^cg getaorben
A. 3Ja iïï/toant fyij i$ ontvangen van den II. Geest, geboren uit de Maagd Maria.
Luc. 1 : 55. Ende Engel zeide lot Maria: de H. Geest zal over u komen en de kracht des Allerhoogsten zal u over-



schaduwen; daarom ook dat Heilige, dat uit u geboren zal worden , zal Gods Zoon genoemd worden.
l)db6?Vr' ban 3Ö"e ®0bÖEib bEcanöE?1»fn
A. 4Seen/ taant be ©objjeiö i$ onberanberlfiït.
27. Vr. i^oe ig ^rj ban mengel) getaotben ?
A. ©oo: aanneming be? 4Ben<?cljfjeto in eenlgfieib 3?jnjS jPerfoon^.
Hom. IX : 5. Uit welke (Israëlieten) Christus is, zooveel netvleesch aangaat, dewelke is God boven alle te prijzen in der eeuwigheid. Amen.
28 Vr. ^eeft ï^tj ban srjne men^cggeib uft ben hemel geöragt?
maa? m öie aangenomen uft öe jfèaagb jfêaria boa? bc toeging bef? i|. ^cejSteé/ en 'P a,300an£/zijnen broederen inallesgelijkgeworden uitgenomen de zonde. Hebr. 11:17. Hebr. IV : 15.
, Phil. 2 : 7. Hij heelt zich zeiven vernietigd , de gestaltenis eens dienstknechts aangenomen hebbende.
29 Vr. daaromtaorbtl|ij Jezus, bat i£ Zaligmaker genoemb ? 0
A.<0mbat!|nsTjnbafft3aïfgmaafitbanöunne3anben.
Matth. 1 : 21. Gij zult zijnen naam heeten Jezus; want Hij zal zijn volk zalig maken van hunne zonden
30 Vr. ec anber^ geen «aligmaftec ?
A. Neen, want er is geen andere naai» onder den hemel den menschen gegeven , waarin wij moeten za!i" worden , dan in den naam van Jezus. Hand. IV: 12. °
31 Vr. daarom taarbt Christus, öat'fg: Gezalfde, genoemb ?
. A- f m^r met ben s5ee??t a gejaïfb/ en ban ©ob ben ©abe? berorbenb/ tot onjen grooten ©rofeer b/ tot on^en eenigen C|oogcprie^ter c/en rot on;eneeutaigend honing. 3
a Hand. X: 58 Belangende Jezus van Nazarelh, hoe Hem God gezalfd heelï met dr n H. Geest en met kracht.
b Hand. Iii: 22. Want Mozes heeft tot de Vaderen gezegd:
ö>*
ét



besta. En indien hij denzelven geen gehoor geeft, zoo zeg het der Gemeente, en indien hij ook der Gemeente geen gehoor geeft, zoo zij hij u als de heiden en de tollenaar. v
XI. LES.
HET DEK DE DEEL.
Van de dankbaarheid , ilie men Gode voor de Verlossing schuldig is.
64 Vr. 5CangE3ten toij alleen uit genaöe boo?
tug 3alig toojben/ toaajom moet gij Dan nog goebe toe?< ïten Hoen?
A. .ïfïiet om ben Meinet baa^tnebe te tierbienen/ §ettaelft gebaan Ijeeft/maa? ombat mij 45ob 3ulfts?
geeft geboben.
Eph. II: 10. Want wij zijn zijn maaksel, geschapen in Christus Jezus tot goede werken.
65 Vr. Jl^aartoe bienen'ban utae goebe taejften?
A. 15at ift <0obe baajmebe banliöaa?f)eib bao?al3tjne taelbabeti öetotJ3e/en lf)ij boo? mij gepre3en taojbe a; öat ift ooïi uit be goebe tae^ften/ als uit be Ururljten ban öe opregtljeib ban mijn geloof bersefierb jtj b; en bat mijne naakten baarbooj gejticFjt en Uoo? Cjj^tu^gc taonnen toojben c.
a Joh XV : 8. Hierin is mijn Vader verheerlijkt, dat gij veel vrucht draagt.
6 2 Pet ril: 10 Benaar stigt u te meer, om uwe roeping en verkiezing vast te maken.
c Matlh. V : 16. Laat uw licht alzoo schijnen voor de mensclien, dat zij uwe goede werken mogen zien en uwen Vader die in de hemelen is, verheerlijken.
66 Vr. gullen bie ooft 3alig toorben/ bie geene goebe toe?ftcn boen ?
A. 5fleen 3e/ taant be fö. ^cljrift 3egt/ bat geen onkuische, afgodendienaar, echtbreker, hoereerder, dief, gierigaard , dronkaard, lasteraar, noch roover, noch dergelijke het Rijk Gods beërven zal, 1 Cor. VI: 9,10, ten3lj öat 3ö 3icö tot $ob fiefteeren.



/»Matth. VII: 7. Bidt, en u zal gegeven worden.
71 Vr. In taien£ naam moeten taij d5ob üibben ; A. mten in ben naam a ban C5?i<?tu£ b/ en niet in
ben naam ban eenige heiligen.
a Joh. XVI: 25, Al wat gij den Vader zult bidden in mtinen naam , dat zal Hij ti geven.
èEph. JII: 12. Indenwelk en wij hebbende vrij moedigheid en den toegang met vertrouwen door het geloof aan Hem.
72 Vr. BDaaroin moeten taij bejen èob fiibben ? A. <©m alle geeptefpe en ligcrjamelpe noobbruft al
taelfte be i|eere CDrigtu$ Begrepen ï)eeft tn ftet gefieb/ öat 3elf ang« gefee^b öcefr.
a Phil IV: 6. Weest in geen ding bezorgd; maar iaat uwe begeerten m alles door bidden en smeelcen met dan/czeqgmg bekend worden bij tiod.
73 Vr. ^oe luibt bat gefieb ?
A. Onze Vader , die in de Hemelen zijt ,
Uw naam worde geheiligd ,
Uw Koningrijk kome,
Uw wil geschiede, gelijk in den Hemel, alzoo ook op de aarde, r
Geef ons heden ons dagelijksch brood,
En vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij verbeven onzen schuldenaren: °
En leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van den booze .
Want U is het Koningrijk , en de kracht, en de heerlijkheid tot in eeuwigheid. Amen. Matth. VI': 9 13
74 Vr. ïtëat begeert gij ban 43ob in bit ganfefte gefieb ? A. Jen eerste, bat aï/ Uiat bient tot <ö>objJ eere/
geborberb tnorbe en baarentegen getoeerb bat be^elbe be^tjinbert of jijnen tail taeöerfïaat.
Ten andere, bat Üpij mij met alle noobbruft naar fjet Iigcljaam be?sorge/ en naa? be jiel fietaareban
i3at m aan mÖne jaligjjetb 3011 mogen fcfjabeïöft 3ijn. 5Cmen. y



<©e €ngel Bij lofjanne^. Openb. XIX: 10. ©e Slgraëtften. 1 Cor. X: 7—11. ©abib. 1 Sam. XXX : 6. ^alomo 1 Kon. XI :4—6, 9. ©e jongeïingEn in 2&afieï. i)an. III: 16—28. ©aniël 3elf. Dan. VI: 11, 12. foB. Job. 1 :21. Cn be Sfipo^telen. Hand. V: 29.
Vr. JJ^at bejfiiebt a5ab in ïjet ttoeebe gefiab? A. 45ab bE?fiiebt in Ijst ttaeebe geBab: €che afBEElbing ban %m tE maftEn. Hand. XVJI :24-29. Cenig Bcelb tE aanfiibben. Exod. XXXIV: 13, 14. <©f {?em anbe?£ tE be?eeren/ ban ©ij in ?nn ïfêoojb fiebolen fjeeft. Matth. XV:19.
Vr. J©at Ei^cftt <6ob in Ijet ttoeebe geBob? A. ©at tag I|em in gee^t En toaarftetb bienen. Joh. IV: 24.
Vr. ïfëat boojfieelben 3gnljie2tat leering en toaa:* fcjjutoing ?
A, ®e Blitibeï|eibenen. Hom. 1:23. ©e 3|obEn aan bEn Bsrg ^inaï. Exod. XXXII: 8. CnbE JFan«gn in Slesu^ bagen. Matth. XV: 7, 8.
XIV. LES.
Vr. 3©at bejfiiebt <$ob in fist be?be gefiab? A. 43ob bejBiebt in get be?be gEBob:
^et bfaeften en lapteren ban <0ab«i naam.Lev.XXIV:16. €EnEn balfcljen <£eb. Lev. XIX .12.
ï|et onnoobig 3taeren. Jac. V: 12.
J£et flil3tDijgen alö mEn bloeften ü°ort. Eph. V:io, 11. Cn {jet 3taeren Bij Ijciligen ofanbctE fcïjepfelen. Jer. V:7. Vr. !©at Bebeelt ®ob in Ijet berbE gefiob? A. ©at toij:
€erfiieb boa? 3tjnen naam öeBBeh. Ps. LXXXVI. il.
2ög tjEin alleen 3taeren. Deut. VI: 13.
(©113e eebcn Ijaiibcn. Ps XV:4.
föem regt Beïiennen en aanroepen. Ps. L:14, 15.
€n Ifem met toaarben en baben prfoen. Co!. III: 17.
Vr. ïj^at booröeelben DeBBen toij in ben 23gfiel ban fiet Een ril anbe??



A. ©eboo?öeeIbenban benbïoefter. Lev.XXIV: 10-23. ©e 31oöen. Matth. V: 33—37. ï^erobe#. Matth. XIV: 9. Cn ben fóoning ban Suba. Ezech. XVII: 19.
Vr. §©at be?öiEöt $ob in {jet bie?be geöob ? A. <0oö bejbiebt in Ijet bierbe geöob: J^et ontheiligen ban ben Kugtbag. Jer. XVII: 27. Cn Ijet be?3tiitnen ban be openbare gob$bien£t. Hebr. X: 25. Vr. J©at geöiebt Cob in ïjEt bierbe ge&oö ? A. ©at toij;
^em openlgft bienen. Jes. LV1II: 13, i4.©mbeberïtonbiging ban 3ijn J©oo?b ög te ïnonen. Hom. X: 17. ©e Sacramenten te geöruifteti. 31atth. XXVIII: 19. Cn aalmoeien te geben. 1 Cor. XVI : 2.
$oft ban jonben aflaten, i Tim. II: 19.
©en J^eere boo? jijnen <0ee£t in on£ laten toefen. Hebr. III : 7, 8,
Cn al3öo ooft ben eeutaigen <§aööatïj in bit leben aanbangen. Hebr. IV : 11.
Vr. |©at bnor&eelben moeten blij on?i bij bit geöob' 9e?inneren?
A. ©e boorbeelben ban ben ^aööatljfcljenber. Num. XV: 32—36. ©e 3$raëlieten. Exod. XVI: 27—29. ©abib Ps. XLII: 5. J|igftia. 2 Chron. XXX : 1. ©e SCpo^te» len. Hand. XVI: 13. Cn be eerfte Christenen. Hand. II: 42 en Hand. XX: 7.
XV. LES.
Vr. 3©at ff? be inljoub ban be ttaeebe tafel ber Cotrbelijfie taet?
A. i©at totj on3en naa^tenfcljuïbtg 3tjn. Matth. XXII:39 Vr. ï©at bejöiebt <6ob in jjet bijfbe gefiob ?
A. <Ê>ob berfiiebt in ïjet bijfbe geöob:
$CÏIe minachting ban bie ober onö geftelb 3ijn. Spr. XX: 20.
$CI(e ontrouta en ongeljaorsaamljeib jegens gen. Rom. XIII: 1, 2.



3Jofep|té B?oeber£. Gen. XXXVII: 2—28. ©aft Jime» on en HCebi. Gen. XXXIV: 25. <o£ot leering öe fiajingar» tige Samaritaan. Luc. X: 35. en CF|?i{ituj»/ toen men !|etn ftjuifigbe Luc. XXIII: 54."
XVI. LES
Vr. i©at be?fiiebt 33ob in get jebenbe gefiob? A. a?oü bejliiebt ïiiec:
$oererg. 1 Thess. IV : 5.
©bejfpel. Hebr. XIII: 4.
CcÖtöreuS. Matth. XIX: 9.
$CIle onfwijïctjfjeib. Eph. V:3.
<®oft in gefiaatben of tooojben. Eph. V:4.
2elfé met gebacïjten en luiten, Matth. V:27, 28. Vr. i©at bebeeït a5ab gier ?
A. ©at tnij:
3fn fiuigcööeib ïeben. 1 Thess. IV: 4.
Het gulnelijft geilig Ijouben. Hebr. XIII: 4.
<èn in en buiten fjetjeïbe onji ligcïjaam en on3e gieïsuibe? fietaaten. Rom. XIII: 13, 14.
Vr. J©at boojbeelben leeren u bit?
A. fet boo:beeIb ban Sfofepg. Gen. XXXIX: 9. €n ban be 3$raëlieten. 1 Cor. X: 8.
Vr. 3©at jonben toojben in get acljtfle gefiab bejöa* ben?
A. 43ab bejbiebt gier:
Stille bieberij. 1 Cor. VI: 10.
3emanb te ftort boen. Luc. 111:14.
üemanb met een balg?cl) getaigt/ el af maat te fietme' gen. Lev. XIX : 55.
©al^cg gelb en öebriegeïpe taaa?. 1 Thess. IV: 6. SClïe taoefiej. Deut. XXIII: 19.
SCÏÏe gterigfjeib. 1 Tim. VI: io.
<Ü>ofc alle mi^fi^uiïÈ en bcjïjtaijïting ban eobö gaben. Spr. XXIII: 20 , 21.
Vr. ïfêat eigc|)t <0oö öaa^entegen?
A. ©at ift:



(©oft alle lugt of gebackte/ üfe tegen eenfg gefioö d5obS in onS opftomt. Mare. VII r 21—23.
Vr. €n inat fiebeelt u <0ob ïjiermebe?
A. 3Uat ift:
Stlle jonben Ijate met mijn Fja?t. Gal. V:i6, 17. €n lugt tot alle geregtiggeib gefifie. 2 Petri 1: 5—8.
Vr. DMÏie boojbeelben Bunnen on£ l)ie? tot leering 3Ön?
A. ^Et boojbcelb ban iJUabib. Ps. XIX : 14. ©anj^aulu^. Phil. III: 12, en allermeest ban CljriStuS on^en Saltgmafter. Joh. IV: 34.



REGISTER VAK DE BOEKEN DES BIJBELS. De BOEKEN DES OUDEN TESTAMENTS zijn:
Genesis.
Exodus.
Leviticus.
Nuraeri.
Deuteronooiium.
Josua.
Rigteren.
Rulh.
1 Boek van Samuël.
2 van Samuël.
1 der Koningen.
2 der Koningen.
1 der Chroniken.
2 der Chroniken.
Ezra.
Nehemia.
Esther.
Joh.
Psalmen.
Spreuken van Salomo.
Prediker, 't Hooglied.
Jesaïa.
Jeremia.
Klaagliederen van
Jeremia. Ezechiël.
Daniël.
Hozea.
Joël Am os.
Obadja.
Jona.
Micha.
Nahum.
Hahakuk. Zephanja.
Haggaï.
Zacharia. Maleachi.
De BOEKEN DES NIEUWEN TESTAMENTS zijn
Euangelie van Mallheus.
— Marcus.
— Lucas.
— Jonannes.
Handelingen der Apostelen. De Brief van Paulusaan de Romeinen.
1 aan die van Corinlhe.
2 aan die van Corinlhe. Aan de Galaten.
Aan die van Ephese. Aan de Philippensen. Aan de Colossensen.
1 aan de Thessalonicensen.
2 aan de Thessalonicensen.
1 aan Timotheus.
2 aan Timotheus. Aan Titus.
Aan Philemon.
Aan de Hebreen.
He Brief van Jacobus.
2 Brieven van Petrus.
3 Brieven van Johannes. De Brief van Judas.
De Openbaring van Johannes.



kia»ekbebe.
Ps. XXV.
2. Heer! ei, maak mij uwe wegen,
Door uw Woord en Geest bekend ; Leer mij, hoe die zijn gelegen,
En waar lieen GJ uw* treden wendt; Leid mij in uw waarheid: leer
IJv'rig mij uw wet betrachten;
Want Gij zijt mijn heil, ö Heer! 'k Blijf U al den dag verwachten,
3. Denk aan 't Vaderlijk meêdoogen ,
Heer! waarop ik biddend pleit;
Milde banden , vriend'lijk' oogen
Zijn bij U van eeuwigheid.
Sla de zonden nimmer gaê,
Die mijn' jonkheid heeft bedreven; Denk aan mij toch in genaê Om uw' goedheid eer te'geven.
5. Loul're goedheid , liefdekoorden ,
Waarheid zijn des HEEHEN paên Hun , die zijn verbond en woorden ,
Als hun schatten gadeslaan.
Wil mij , uwen naam ter eer,
Al mijn' euveldaên vergeven,
Ik heb tegen U, ö HEER!
Zwaar en menigmaal misdreven.
Ps. LXXXVI.
6. Leer mij naar uw' wil te hand'len ; 'k Zal. dan in uw'waarheid wand'len ; Neig mijn hart, en voeg het zaam Tol de vrees van uwen naam.
Heer! mijn God, ik zal U loven!
Beffen 't gansche hart naar boven ; 'k Zal uw' naam en Majesteit Eeren lot in eeuwigheid.