RM
0.1055-
f . , .















De wederinvoering der Doodstraf.







DE WEDERINVOERING DER DOODSTRAF
HET RECHT EN DE PLICHT
VAN ONZE
CHRISTELIJKE OVERHEID
DOOR
L. S. JONGSMA
v. d. m. te MiddcUtum. MET EEN VOORWOORD VAN
Prof. L. Lindeboom.
KAMPEN. — G. PH. ZALSMAN. — 1904'.



Kamh'.b Bof.k- kx Steendrukkerij van Ph. Zalsman.



-SfaST
't Is mij een genoegen, het hier volgend getuigenis van een onzer oud-discipelen aan te bevelen in de ernstige overweging van allen die het zullen lezen. Omdat de zaak, waarover het gaat, van zoo groot belang is voor de eere Gods en voor het welzijn van Overheid en Volk, èn omdat zulk een getuigenis in dezen tijd een daad is van Christelijke getrouwheid en dapperheid, die allen belijders des Heeren en inzonderheid den voorgangers der Gemeente tot een voorbeeld mag worden gesteld.
De doodstraf is door God geboden, dat was en is de algemeene overtuiging van de geloovigen ; wie dat niet erkent, behoort tot de uitzonderingen. De Gereformeerde Kerken belijden uitdrukkelijk, dat „de Overheid het zwaard draagt om den doodslag te weren." Toen, in 1870, een wetsvoorstel was ingediend om de doodstraf af te schaffen, hebben de Christ. Geref. Gemeenten, op voorgang van den Kerkeraad van Amsterdam, daartegen getuigd, in den Naam van den Heere, die onze Rechter is, en onze Wetgever, en onze Koning. De Generale Synode van de vereenigde Gereformeerde Kerken in 1899 heeft besloten, zich met een, door haar vastgesteld, adres te wenden tot H. M. de Koningin, om in den Naam van den hoogsten Rechter, Wetgever en Koning wederinvoering van de doodstraf te vragen. Jn de Tweede Kamer is, ook nog dezer dagen, de Regeering op dezen haren plicht gewezen. Het kloeke en heldere woord van Ds. Jongsma legt terecht allen nadruk op het gebod van God.
Voor Gods gebod moet alle redeneering zwichten. Wie het Staatsbelang, of het oordeel van philosophen en criminologen, daarmee gelijk



en daarvoor in de plaats stelt, wandelt in den raad en staat op den weg der goddeloozen, die het schepsel eeren boven den Schepper. Op dien weg, naar dat beginsel, kan men heden de doodstraf voor den doodslager afschaffen, en morgen de guillotine noodig achten voor allen die a<tn tijdelijk heerschende systemen en machten in den weg staan. Alleen God stelt het reclit; en alleen in den weg Zijner geboden is het recht veilig, het recht van God en het recht dei menschen.
Nederland heeft sedert twee en een half jaar een Ministerie dat een Christelijk Ministerie wordt genoemd en als zoodanig wil erkend worden. Ai mij, ook onder dit Ministerie blijft de doodstraf afgeschaft. Niet, gelijk vele andere noodige hervormingen, omdat nog de tijd ontbrak, of de gelegenheid min gunstig is; neen ! van dit Ministerie is geen wederinvoering der doodstraf te wachten. Dat heeft de Minister van Justitie, Mr. Loeff, gezegd; en de Minister van Binnenl. Zaken, Dr. A. Kuyper, de Premier, die ook in zijn, dezer dagen in boekvorm verschenen, Gemeene Gratie de doodstraf als Gods gebod in het licht stelt, zwijgt en gaat mee. Moet de theoloog, de getuige Gods, als in ruste zijn, zoolang hij als Minister samenwerkt met mannen, die voor dit gebod Gods niet buigen ? Dat zij verre ! Als Overheidspersoon wordt de Christen juist geroepen, het gebod Gods tot uitvoering te brengen; want de Overheid is «Gods dienares", Hom. 13. De burger kan slechts getuigen, en roepen om de ^eerinvoering van de doodstraf; wie Minister wordt, kan voor de weerinvoering helpen zorgen. Wie dat niet doet, maakt zich medeschuldig aan de ongehoorzaamheid jegens God, en aan het onverzoende bloed dat om wrake roept tegen land en volk tot den Heerr Sebaoth !
Tegenover alle goedige verontschuldigingen en politieke wijsheidsredenen is en blijft afdoend argument het woord van Gods profeet tot Juda's Koningshuis en Volk in bange dagen : «Tot de Wet en tot de Getuigenis: zoo zij niet spreken naar dit Woord, het zal zijn dat zij geen dageraad zulI len hebben." Jes. VIII : 20.
En vol waarschuwing is voor de Christenen wat de H. Geest door Paulus verkondigt van de Heidenen en hun niet-doen naar hunne kennis van God: n . . . Opdat zij niet te verontschuldigen zouden zijn. Omdat zij, God kennende, Hem als God niet hebben verheerlijkt of gedankt; maar zyn verijdeld geworden in hunne overleggingen, en hun onverstandig hart is verduisterd geworden. Zich uitgevende voor wijzen zijn zij dwaas geworden . . ." Rom. I : 20 en 21.
De diepzondige ongehoorzaamheid van de Overheid aan God werkt



ook ongunstig op bet volk. De terzijzetting van Gods gebod inzake de doodstraf door ons Ministerie beeft reeds zeer neerdrukkend en verslappend gewerkt op het Christenvolk. In de Kamers en ook in de pers wordt bet getuigen voor Gods recht en eere in deze zaak al zwakker en zwakker. Zelfs de Generale Synode van de Gereformeerde ^ Kerken, in 1902, hoewel betreurende dat de Deputaten — letwel ! — de opdracht in zake doodstraf en roepende zonden niet hadden uitgevoerd, was zóó onder de macht van politieke invloeden, dat zij kon besluiten, nu ook zelve zich maar stil te houden. In plaats dat'f zij, zij bizonder, zich geroepen zou achten, een Ministerie met aan het hoofd een der leden van de G. K., een harer vroegere praeadviseerende leden, met allen drang des geloofs en der liefde op te wekken om door alle hindernissen heen te breken en Gods recht te herstellen — in plaats daarvan besluiten de Gereformeerde Kerken, in Synode vergaderd, het Christelijk Ministerie niet lastig te vallen ... ! Zóó komen ook de Kerken onder de macht van de politiek, van de Overheid, van de onmacht en den onmoed om zonder om te zien pal te staan voor het gebod Gods, en dus voor Zijn recht en eere.
Wie oogen heeft, zie en merke op; wie ooren heeft, hoore ; en wie een mond heeft, spreke tot Overheid en Volk des Heeren Woord. Wie het meest getrouw opkomt voor wat God beveelt, arbeidt ook het meest in het wezenlijk blijvend belang van de Overheid en van al het volk des lands. Dat ZExcellentie de Minister van B. Z. en andere leden der Regeering, en velen van de Volksvertegenwoordigers, ook zeiven het zondige van dezen toestand erkennen, is wel voor zeker te houden. Daarom temeer behoort de Anti-revol. partij die mannen broeders te steunen en op te wekken, om den moed der getrouwheid te grijpen, in de kracht van Hem, bij Wiens gratie de Overheid regeert, en Die Zijnen zegen belooft aan alle Koningen en Ministers en Volksvertegenwoordigers — en alleen aan die — die spreken èn handelen naar Zijne geboden, en waken voor Zijne rechten en inzettingen. Het Centraal-Comité en alle Kiesvereenigingen der Antirev. partij, én alle Christelijke bladen, hebben de keuze : of zich in deze zaak medeschuldig te maken, óf helder en krachtig te getuigen, zonder om te zien naar mogelijke politieke gevolgen.
Ook de Gereformeerde Kerken mogen niet langer zwijgen. Te minder, omdat God te dezen dage ook mannen uit haar midden doet zetelen in het Ministerie. Opdat ook wij niet medeschuldig worden , aan het verzuim van Gods gebod in eere te herstellen, en de bloed- , schuld te wreken naar Zijnen wil.



Dit geschrift van Ds. Jongsma kan, onder den zegen Gods, voor de Kerken, de Kiesvereenigingen en alle andere kringen des volks dienen tot heldere onderwijzing en krachtige opwekking. Wie kan, werke mede om het allerwege te verspreiden.
Niemand duide het dezen bekwamen en kloeken bedienaar des Woords euvel, dat hij in bescheidene vrijmoedigheid ook een Christelijk Ministerie durft vermanen en wijzen op den hoogsten Wetgever, aan Wien ook onze Ministers verantwoordelijk zijn.
Dat alle dienaren en alle Kerkeraden dit voorbeeld volgen en hun stem doen hooren bij H. M. de Koningin en de vertegenwoordigers des volks. Tegenover allen die buiten en binnen de Christelijke kringen huiverig zijn voor, óf afkeerig van, getuigenissen van Kerkeraden tot vermaan der Overheid, herinner ik hier een woord van Mr. Groen van Prinsterer, uit de dagen toen de liberale bladen scherp afkeurden de adressen van Kerkeraden tegen dat wetsvoorstel tot afschaffing van de doodstraf. In No. 25 van de Nederl. Gedachten verklaart Mr. G. v. P. ii . . . tevens op tekomen tegen het denkbeeld, dat adressen door predikanten en Kerkeraden te dier zake bij de Tweede Kamer ingediend, als een ongeoorloofde greep in het eigendom der politiek, ter zijde zouden behooren te worden gelegd." En verder: „Veeleer acht ik, met Christelijk(e) gereformeerde Gemeenten, en nu ook met den (N. H.) Kerkeraad van Wassenaar, dat de eisch van handhaving der geboden, van een op Nederlandsehen bodem nog niet onbekenden, God tot de roeping, tot de politiek der herders en opzieners van elke Christelijke Gemeente behoort"
„Amen" op dat getuigenis spraken met woorden én daden de Christ. Geref. en ook Ned. Herv. predikanten en Kerkeraden in 1870. Moge hun voorbeeld ook nu nog tot zegen zijn !
Kampen, 21 December 1903.
L. Lindeboom.



Door de Afdeeling Zaandam e. o. van het Werkliedenverbond Patrimonium werd ik, eenige jaren geleden, uitgenoodigd een referaat te houden over de wederinvoering van de doodstraf. Aan dat verzoek werd bereidwillig voldaan. Later werd dit referaat voorgedragen in eene vergadering van de Christelijke Werkliedenvereeniging te Middelstum, en nog kort geleden, ietwat gewijzigd in de Groninger predikanten-conferentie.
Een viertal stellingen werden in dit referaat uitgesproken en omschreven : De wederinvoering der doodstraf is eisch der historie, wordt gevorderd door Gods Woord, ontmoet heftigen tegenstand, is niet in strijd met de liefde des naasten.
Dezelfde grondgedachten vindt gij uitgewerkt in het geschrift, dat U hierbij aangeboden wordt. Een vijftal zaken bepaalt den gang, die in deze brochure wordt gevolgd :
I. Inleiding.
II. Be doodstraf en de historie.
III. De doodstraf en de Heilige Schrift.
IV. Be doodstraf en de bezwaren, die er tegen ingebracht worden. V. De doodstraf en de liefde des naasten.
Dat, na de Inleiding, eerst een art. volgt over de doodstraf en de historie is geen vrucht van de meening, dat de sprake der historie in dezen normatief zou zijn, en van hooger belang dan het getuigenis der Heilige Schrift. De Schrift is de eenige norma (regel) voor geloof en leven, voor al onze handelingen. Maar wij laten het getuigenis van de historie voorafgaan, om reeds van te voren te doen zien, hoe door alle tijden heen gedacht is over het rechtmatige van wat het Woord van God om leert aangaande de doodstraf.
De Heere geve, dat dit geschrift dienstbaar worde tot naleving van Zijne ordinantiën.
De Schrijver.







I.
Inleiding.
God heeft aan ons Land en Volk eene groote weldaad bewezen door ons te geven een Christelijk Ministerie, zij het dan ook een Coalitie-Ministerie.
Tengevolge daarvan worden in ons Parlement weer zaken behandeld, waar men jaren lang daar ter plaatse geen ooren voor had, en waarboven men meende verheven te zijn.
De stroom van ons volksleven wordt in andere bedding geleid. Meer dan voorheen wordt er rekening gehouden met de eeuwige rechten, neergelegd in het onfeilbaar Woord van God. In kostelijke, met het Evangelie-zout doortrokken redevoeringen, wordt het van de ministerszetels verkondigd, dat de Koningen regeeren bij de gratie Gods, dat 's Heeren Woord het richtsnoer wezen moet voor vorsten en volken, dat gerechtigheid een volk verhoogt en de zonde is de schandvlek der natiën.
Dit moge stemmen tot ootmoedigen dank aan Hem, die alle dingen regeert en bestiert, en die ons, na jaren langen strijd, een schoone overwinning bereidde.
Wij zijn dankbaar, maar — niet voldaan.
Misschien was de verwachting te hoog gespannen. Gaarne



nemen wij aan, dat het niet mogelijk is al de wenschen en begeerten van de antirevolutionairen in den lande dadelijk in vervulling te doen treden; dat er rekening moet gehouden worden met den toestand, waarin ons Ministerie de zaken vond; dat ons Ministerie niet is een zuiver antirevolutionair — maar een Coalitie-Ministerie. Die dat uit het oog verliest' wordt in zijn beoordeeling onbillijk; hij eischt het onmogelijke; hij doet het Ministerie onrecht aan.
Toch kunnen wij onze teleurstelling met betrekking tot sommige zaken niet verhelen. Ik noem alleen maar de doodstraf. Toen in ons Parlement gehandeld werd over de doodstraf, heeft het woord van den Minister van Justitie, Mr. Loeff, een groot deel van ons Volk bedroefd.
De Antirevolutionaire Partij wil, volgens art. 13 van „Ons Program" „dat voltrekking van straf aan dengevonnisde volge, niet slechts om de maatschappij te beschermen of den overtreder te beteren, maar allereerst tot herstel van de geschonden gerechtigheid. Desnoods door de doodstraf, waartoe het recht in beginsel aan de overheid toekomt."
Onze eminente Leider, de tegenwoordige Minister van Binnenl. Zaken, Dr. A. Kuyper, heeft van dat gedeelte van art. 13 o.a. dit gezegd: „Moord met voorbedachten rade, zonder eenige de minste omstandigheid die verlichten kan, moest dan ook, we aarzelen niet dit uit te spreken, steeds en onverbiddelijk met den dood van den bloedvergieter gestraft worden, zonder dat zelfs de gratie ooit ten regel deed worden, wat naar recht en billijkheden steeds als uitzondering is bedoeld." („Ons Progr." bl. 254.)
Dat is de belijdenis van de Antirevol. Partij met betrekking tot de doodstraf.
Wij hadden gehoopt, dat ons Christelijk Ministerie althans



eene ernstige poging zou hebben gedaan, om deze belijdenis in practijk te brengen. Helaas! dat is niet geschied. Zijne Excellentie Minister Loeff heeft openlijk uitgesproken, dat van dit Ministerie niet kan worden verwacht een voorstel tot wederinvoering van de doodstraf.
Wat nu? Moeten wij nu maar lijdelijk wachten en stilzwijgen en berusten in die uitspraak, omdat zij komt van een Christelijk Ministerie ? Indien wij dat deden, dan zouden wij terecht beschuldigd kunnen worden van conservatisme. Als het geldt de heilige rechten, die door God ons gesteld zijn, dan mogen wij niet zwijgen. Niet eens menschen woord, maar het Woord van God moet onze levensregel, ons richtsnoer zijn. God heeft ons Zijne wetten en ordinantiën doen toekomen, niet maar om ze te belijden, maar om ze te doen. Wij worden in het Apostolisch woord daartoe zoo ernstig opgewekt: „En zijt daders des Woords en niet alleen hoorders, uzelven met valsche overlegging bedriegende. Want zoo iemand een hoorder is des Woords, en niet een dader, die is een man gelijk, welke zijn aangeboren aangezicht bemerkt in eenen spiegel. Want hij heeft zichzelven bemerkt, en is weggegaan, en heeft terstond vergeten hoedanig hij was. Maar, die inziet in de volmaakte wet die der vrijheid is, en daarbij blijft, deze geen vergetelijk hoorder geworden zijnde, maar een dader des werks, deze zeg ik zal gelukkig zijn in dit zijn doen." (Jacobus 1 : 22—25.)
Wat God ons heeft voorgeschreven kan nooit straffeloos terzijde worden gezet. En kunnen wij niet ten uitvoer brengen, wat God van ons eischt, tengevolge van wetten en bepalingen, die in strijd zijn met Gods Woord, dan moeten wij rusteloos blijven getuigen tot ontlasting van onze conscientie voor God en voor de menschen.



Wij moeten den moed hebben, om ook ons Christelijk Ministerie te bepalen bij de ordinantiën Gods; de mannen, die wij liefhebben en eeren, om 's Heeren en om huns ambtswil, te wijzen op wat in strijd is met het Woord van Hem, die gezegd heeft: „Door Mij regeeren de koningen."
Dit wordt te veel verzuimd. Er is zooveel valsche vrees, gemakzucht, meegaandheid, waardoor wij nalaten, wat wij geroepen zijn te doen. Door dat stilzwijgen wordt de zaak, die wij moeten voorstaan, benadeeld.
Kritiek kan heilzaam werken, ook voor menschen, die onder de leiding van Gods Voorzienigheid tot de hoogste eereplaatsen zijn gebracht.
Die kritiek echter mag nimmer afbrekend, maar moet steeds opbouwend zijn. Wij moeten het goede weten te waardeeren in hen, die wij op feilen wenschen te wijzen; de gronden, waarop wij hun doen afkeuren, duidelijk noemen ; den weg afbakenen, waarlangs men komen kan tot volbrenging van de eischen Gods; de bezwaren, die daartegen ingebracht worden onder de oogen zien, en zoo mogelijk wegnemen. Ik weet het, dat dit, met betrekking tot de zaak, die ik hier ter sprake breng, niet gemakkelijk is. Gemakkelijker was het maar te zwijgen.
't Is dan ook geen lust tot kritiek, die mij bewoog, om over de wederinvoering der doodstraf te schrijven, en zulks naar aanleiding van het woord van Minister Loefï, maar de overtuiging, dat onze wetgeving in dezen in strijd is met Schrift en historie, en dat het noodzakelijk is, dat dit op duidelijke wijze in het licht wordt gesteld.



II.
De Doodstraf en de Historie.
De wederinvoering van de doodstraf is eisch der historie. Dat wil zeggen: de historie leert ons, dat de toepassing van de doodstraf niet heeft plaatsgegrepen alleen maar in de laatste tijden; dat zij niet een zaak is, die wordt voorgestaan door een kleine groep van menschen in een zeker land, maar dat zij als noodzakelijk is beleden en toegepast door alle eeuwen, zoover de menschelijke heugenis reikt, en wel bij alle natiën en volken, wier geschiedenis en gebruiken zijn geboekt en bewaard.
Nu is niet alle zaak goed te keuren en voor te staan, omdat zij vroeger, omdat zij langen tijd, omdat zij al de eeuwen door is voorgestaan en beoefend. Er geschiedt veel door alle tijden heen, dat zoo krachtig mogelijk moet weerstaan en bestreden worden. Dit behoeft geen nader betoog.
Maar wat wij zeggen wilden met „eisch der historie" is dit: Wij staan op de schouderen van onze voorgeslachten.
Ook onder hen heeft God gewerkt door Zijn algemeene gratie. Onder de leiding van Gods aanbiddelijke Voorzienigheid zijn er gebruiken en gewoonten tot stand gekomen, waarvan wij ons niet willekeurig en onnadenkend los mogen maken. Die dat doet moet al een zeer hooge gedachte hebben van eigen inzichten en bekwaamheid. Breken met de historie is alleen dan geoorloofd, als het duidelijk blijkt, dat Gods Woord het vordert. Is dat niet het geval, dan is het eisch van piëteit het historisch gewordene te eerbiedigen en op de fundamenten, door de voorgeslachten gelegd, voort te bouwen.



Voorzichtigheid is hier echter dringend noodzakelijk. De historie levert geen dogmata, (leerstellingen) waaraan de nageslachten onvoorwaardelijk gebonden zijn. Deze ontleent ge alleen aan het onbedrieglijk Woord van God. Het historisch gewordene moet aan de Schrift getoetst worden. Zij, en zij alleen, maakt uit, wat goed is en kwaad, wat gedaan en gelaten moet worden.
Beginselen afleiden uit de geschiedenis, en op de fundamenten, naar die beginselen gelegd, zich gronden, er op voortbouwen, is dan alleen geoorloofd, als die beginselen gewaarmerkt worden door het Woord van God.
Maar waar er dan ook eene volkomene overeenstemming bestaat tusschen het getuigenis Gods in Zijn Woord en wat de historie ons te aanschouwen geeft, daar mag gesproken worden van een eisch der historie.
Wat nu betreft de doodstraf — zij is, gelijk wij reeds boven opmerkten, door alle tijden en bij alle volken steeds toegepast. Gij vindt haar vermeld in de historie der Egyptenaren, Babyloniërs, Perzen en Israëlieten, ja bij alle volken der oudheid. Zij werd toegepast niet alleen wanneer geconstateerd kon worden opzettelijke en willekeurige moord, waartoe wij haar beperkt willen zien, maar zij volgde op misdrijven van verschillenden aard. Als de wijzen van Babel niet in staat zijn Nebukadnezar te zeggen, wat hij gedroomd heeft, dan worden zij eenvoudig ter dood veroordeeld. Onder Israël werd de doodstraf toegepast op iemand, die den Naam des Heeren had gelasterd. Zelfs komt een vorm van zonde voor tegen het 7de gebod, die met den dood moest worden geboet.
Wij noemen slechts deze enkele feiten om te doen zien, dat de doodstraf èn bij Israël èn bij de Volken hare toepassing vond.



Hetzelfde neemt gij waar in den tijd na Christus' geboorte bij Heidensche en Christelijke volken beide. Geen enkele natie heeft vóór het laatst der 18e eeuw getwijfeld aan de rechtmatigheid der doodstraf.
Dat enkele op zichzelf staande personen of secten haar afkeuren, dat zij bij de Grieken in zeer bizondere gevallen in boete kon worden veranderd, en bij de Germanen door een geldsom kon worden opgeheven, verandert aan deze zaak niets- Dat het recht van de doodstraf overal, en ten allen tijde erkend werd, staat vast.
In eene vergadering, over deze zaak gehouden in Wurtenberg, in Februari 1865, sprak een van de voornaamste woordvoerders, een heftig tegenstander van de doodstraf:
„Ik moet beginnen met te erkennen, dat alle mij bekendgewordene leerboeken der Christelijke moraal, in eene voor mij verschrikkelijke eenparigheid, zich voor de doodstraf verklaren — met uitzondering van Schleiermacher." (Herzog RealEncyclopadie, Gotha 1866 XXI, 342.)
Opmerkelijk is in dezen de houding der Patres, der kerkvaders uit de eerste eeuwen der Christelijke jaartelling. Met een beroep op Romeinen 13 : 4 erkenden zij het recht van den Staat, om de doodstraf toe te passen. Maar medewerken aan de uitvoering er van achtten sommigen voor een christen ongeoorloofd anderen ongewenscht.
Tertullianus sprak openlijk als zijn gevoelen uit, dat een christen geen overheidsambt mocht aanvaarden, omdat hij dan geroepen kon worden een medemensch ter dood te veroordeelen. Zelfs eischte hij, dat geen christen eene terechtstelling zou bijwonen.
De Donatisten en Novatianen (secten, die zich van de Christelijke Kerk hadden losgemaakt) sneden af hen, die als overheidspersoon hadden medegewerkt aan de terecht-
2



stelling van een medemensch. De Kerk deed dat niet. Maar de rechters, die tot de Kerk behoorden onthielden zich vrijwillig van het heilig Avondmaal.
De houding van de Kerk was dualistisch (tweeslachtig). Zelfs bij Augustinus is dit duidelijk merkbaar. Hij, en heel de Kerk in zijn tijd, spreken uit: De Overheid draagt het zwaard, om de boosdoeners te straffen. En toch gaan de bisschoppen officieel de overheid smeeken, om aan de boosdoeners gratie te verleenen.
Ook in de Middeneeuwen plaatst de Kerk zich op het standpunt der barmhartigheid, terwijl zij erkent het recht van den Staat om aan den lijve te straffen.
Paus Nicolaas I schreef in 866 aan de Bulgaren een brief, waarin hij onder meer hen herinnert aan de barmhartigheid Gods, de erkentenis van welke hen niet toeliet onbarmhartig te zijn: Zooals zij door Christus van den eeuwigen dood tot het eeuwige leven waren gebracht, zoo moesten ook zij niet alleen den onschuldigen, maar ook den schuldigen van den dood trachten te redden.
Gedurende heel dit tijdperk, waarin onverkort erkend werd, dat de Staat het recht heeft den kwaaddoener aan den lijve te straffen, poogde de Kerk zich voor te doen als de barmhartige Samaritaan. Ecclesia non sitit sanguinem (de Kerk dorst niet naar bloed) werd luide uitgeroepen; en dat woord werd het masker, waaronder de Kerk haar huichelachtigheid, haar boosheid verbergde. Duizenden werden overgeleverd en als ketters gehangen en verbrand, door den invloed, door den drang der Kerk, terwijl zij poseerde als de Engel der barmhartigheid. Het heeft ons nimmer mogen gelukken het verband te vinden tusschen theorie en practijk in dezen: Het roemen in de barmhartigheid en het woeden tegen de „ketters" is niet in over-



eenstemming te brengen. Hier is het dualisme ten top gevoerd.
Maar, en dat is het, waaraan wij onze argumenten ontleenen, hoe dualistisch èn de Patres èn de Kerk der Middeneeuwen ook waren, zij hebben steeds beleden, onverkort en duidelijk, het rechtmatige en schriftmatige van de doodstraf.
Augustinus, sprekend over „Menschendoodingen, welke buiten misdaad van doodslag zijn," zegt: „Derhalve hebben zij geenszins gedaan tegen dit gebod, in hetwelk gezegd is: »»Gij zult niet doodslaan,"" namelijk zoodanigen .... welke dragende den persoon van de hooge gemeene macht der Overheid, de misdadigers en boozen volgens Zijne wetten, dat is volgens het bevel van de allerrechtvaardigste reden, met den dood gestraft hebben," (August. De Stad Gods XXI, 29. Lemmer W. A. F. Koopman.)
In het tijdperk der Reformatie verdwijnt het dualisme. De hervormers, met name Luther en Calvijn, predikten onomwonden de rechtmatigheid en de noodzakelijkheid van de doodstraf. Zij gingen zelfs veel verder dan wij in onzen tijd het wenschen zouden. Luther ging zelfs zoover, dat hij, zich grondende op het recht van den Vader in den Ouden Dag om een ongehoorzamen zoon te dooden, der Overheid het recht wilde toegekend zien om den ongehoorzamen onderdaan met het zwaard te treffen. (Herz. XXII, 354.)
Ook Calvijn wilde de doodstraf niet beperkt zien tot den moordenaar, maar haar toepassen ook op personen, die in het openbaar getuigden tegen wat God ons in Zijn heilig Woord heeft voorgeschreven en geleerd. Men denke slechts aan het vonnis, dat uitgesproken is over Servetus. Servetus is ter dood veroordeeld wegens loochening van de drieënheid en afdwaling op andere punten der leer. Nu moge het
2*



waar zijn, dat hij, die dit doodvonnis schrijft alleen op de rekening van Calvijn, dezen hervormer onrecht aandoet, vast staat intusschen, dat Calvijn het met dit uitgesproken vonnis eens was.
Wat wij in het licht wilden stellen is dit, dat de hervormers zeer sterke voorstanders waren van de doodstraf.
Wat het duidelijk uitgesproken gevoelen van Calvijn betreft, verwijzen wij alleen naar zijne verklaring van Rom. 13 : 4, waar de hervormer o.a. zegt: „Dit is een veelbeduidende plaats om het recht des zwaards te bewijzen. Want indien de Heere, als Hij de Overheid wapent, haar ook het gebruik des zwaards geboden heeft, zoo volgt zij zijne geboden, zoo dikwijls zij den misdadiger aan het leven straft. Derhalve strijden zij tegen God, die het ongeoorloofd achten, dat het bloed der misdadige menschen vergoten wordt."
In alle Luthersche en Calvinistische landen en Kerken is, wat de grondgedachte betreft, aan hun meening door alle tijden vastgehouden. Wel is het terrein langzamerhand beperkter geworden, maar dat de moordenaar aan den lijve moet worden gestraft is steeds bekend en beleden. De Gereformeerde Kerken in deze landen spreken dan ook onomwonden uit, in art. 36 harer Geloofsbelijdenis: „Wij gelooven, dat onze goede God uit oorzake der verdorvenheid des menschelijken geslachts, Koningen, Prinsen en Overheden verordend heeft, willende, dat de wereld geregeerd worde door wetten en politie ; opdat de ongebondenheid der menschen bedwongen worde, en het alles met goede ordonnantie onder de menschen toega. Tot dat einde heeft Hij de Overheid het zwaard in handen gegeven tot straffe der boozen en bescherming der vromen." In den tijd, waarin deze Belijdenis opgesteld werd (1561) was men



nog algemeen van gevoelen, volgens het genoemde artikel, dat „de Overheid ook de hand te houden had aan de heilige kerkedienst, om te weren en uit te roeien alle afgoderij en valschen gosdienst", maar in onzen tijd zijn de meeste Gereformeerden de meening toegedaan, dat dit niet behoort tot het ambt der Overheid. Op de Generale Synode, gehouden te Middelburg in 1896, hebben zelfs de theologische professoren: F. L. Rutgers, M. Noordtzij, D. K. Wielenga, L. Lindeboom, P. Biesterveld, A. Kuyper, H. Bavinck, en de Zendingsdirector J. H. Donner, openlijk als hun gevoelen uitgesproken, dat zij de derde zinsnede van art. 36, waarin beleden wordt, dat het de taak der wereldlijke overheid is om afgoderij en valschen godsdienst des noods met het zwaard uit te roeien", in strijd achten met den Woorde Gods, en dat zij zich in hun conscientie verplicht rekenen, deze uitspraak niet te belijden, maar te verwerpen. (Acta, Art. 197).
Dat de Synode dit gevoelen harer prae-adviseerende leden niet ongegrond achtte bleek wel uit de benoeming van een achttal deputaten „ten einde de volgende Generale Synode te dienen van advies in zake het ingediende gravamen," (Acta Art. 197.)
Aan de rechtmatigheid en noodzakelijkheid van de doodstraf bij opzettelijken moord is er echter bij de Gereformeerde Kerken geen twijfel ; deze wordt nog steeds volstandig, evenals vroeger, beleden. Nu meene men niet, dat het recht van de doodstraf alleen wordt beleden door de Gereformeerden hier en elders. Nog heden ten dage wordt in bijna alle landen in Europa en Amerika de doodstraf op den moedwilligen en opzettelijken moordenaar toegepast. Zelfs in Zwitserland, waar in 1874 de doodstraf werd afgeschaft, heeft men haar in 1879 reeds weder ingevoerd.



Nederland is een van de weinige nitzonderingen op den algemeenen regel. In 1870 werd hier de doodstraf afgeschaft. En nu staan wij nog als kleine natie tegenover *
de historie der menschheid in het algemeen, en tegenover de historie der Christelijke volken en natiën in het bijzonder ! Wij hadden gehoopt, gelijk gezegd is, dat ons Christelijk Ministerie zou hebben gepoogd weer in de historische lijn te komen, door de wederinvoering van de doodstraf. En zulks niet alleen, omdat zij is eisch der historie, maar temeer omdat zij door het Woord van God wordt gevorderd.
III.
De Doodstraf en de Heilige Schrift.
De historie eischt de wederinvoering van de doodstraf Maar daarmede is het pleit niet beslecht. Wij kunnen niet zeggen, gelijk reeds boven is opgemerkt, dat iets goed is, omdat het altijd zoo geweest is. Dat is geen voldoende grond.
Alleen als de historie in overeenstemming is met Gods Woord mag zij onze leidsvrouw wezen. In dat geval is afwijking van hare lijnen ongeoorloofd.
Met betrekking nu tot de doodstraf staat de zaak niet twijfelachtig. Het is met de stukken te bewijzen, dat de wederinvoering van de doodstraf door het Woord van God gevorderd wordt. De historie is in dezen bijbelsch.
Genesis 9 : 5b, 6 levert in dezen een duidelijk bewijs.
Wij lezen daar: „Ook van de hand des menschen, van de hand van eens iegelijks broeder, zal Ik de



ziel des menschen eischen. Wie des menschen bloed vergiet, zijn bloed zal door den mensch vergoten worden ; want God heeft den mensch naar Zijn beeld gemaakt."
Het is bekend, dat niet allen, die over de doodstraf hebben geschreven, in Gen. 9 : 6 een Goddelijk gebod zien. De heer Palmer, die er een Artikel over schreef in Herzogs Real-Encyclopadie, (XXI, 142—'55) beweert, dat dit woord niets meer bevat dan eene eenvoudige waarschuwing. De zin zou dan ongeveer zoo wezen : Wees o mensch op uw hoede; vergiet niet het bloed van uw medemensch, want dan moet gij het u laten welgevallen, wanneer zij zich weder aan u vergrijpen (343). Letterlijk zegt hij : „Een bevel is niet gegeven, maar over de zaak zelf, over de misdaad en de gevolgen daarvan, is een oordeel uitgesproken." (344)
Deze verklaring komt ons voor in strijd te zijn met den aangehaalden tekst zelf. Te zeggen: Vergiet niet des menschen bloed, want dan beloopt gij de kans, dat een ander uw bloed vergiet — want de mensch is naar den heelde Gods gemaakt — klemt niet. Dat heeft geen zin. In dat laatste woord ligt de rechtsgrond, en die verliest gij bij een uitlegging als van den heer Palmer.
Dit woord krijgt volle kracht als gij het opvat als een ordonnantie, als een richterlijke uitspraak, als een bevel Gods. De zin is ongetwijfeld deze : „Vergrijp u niet aan den mensch, want hij is beeld van God. Vergiet gij zijn bloed dan zal God, Wiens beeld gij aangetast hebt, zich aan u wreken, en uw bloed door den mensch doen vergieten."
Hierbij zij, om misverstand te voorkomen, opgemerkt, dat de mensch in tweeërlei zin beeld van God genaamd kan worden. Gij kunt het beeld Gods opvatten in engeren



en in ruimeren zin. Het beeld Gods in engeren zin bestaat in ware kennis van God, gerechtigheid en heiligheid. Zoo hebben onze eerste voorouders het bezeten in den staat der rechtheid; zoo is het vernieuwd in Gods kind door de wedergeboorte. De onwedergeborene mist dat beeld. Hij is dood door de zonden en de misdaden. Alleen door herscheppende genade kan de mensch naar den beelde Gods vernieuwd worden.
Maar hoewel de mensch nu na den val niet meer beeld van God is in den engeren zin, toch is hij, ook in gevallen staat, nog beeld van God in ruimeren zin.
In ruimeren zin bestaat het beeld Gods in des menschen redelijkheid ; in het onderscheid tusschen mensch en dier. De mensch is na den val een redelijk wezen gebleven; hij is niet mensch af geworden; hij is niet geworden een duivel of een plant of een steen, geen stok en blok; zijn redelijkheid is behouden gebleven; zijn wezen is onveranderd blijven bestaan, ook in zijn ellende is hij nog bedeeld met gaven van verstand, wil en macht. En krachtens het bezit van deze gaven is hij, ook in gevallen staat, nog beeld van God.
En daarom is moord, is opzettelijke doodslag strafwaardig. Die een mensch doodt vergrijpt zich niet aan het leven van dien mensch alleen, maar hij grijpt God aan; hij snijdt af den levensdraad van eenen, die beeld van God is. Daarom eischt het Goddelijk recht den dood van den misdadiger: „Die des menschen bloed vergiet, diens bloed zal door den mensch vergoten worden, want God heeft den mensch naar Zijn beeld gemaakt."
In den opzettelijken doodslag, in den moord wordt gezondigd niet slechts tegen het schepsel, maar allereerst tegen den Schepper; het zijn geen menscheliike, maar



goddelijke rechten en inzettingen, die geschonden worden. Daarom eischt de Schrift, dat de schuld, hierdoor opgelegd, met het leven zal worden geboet. Dit wordt geëischt niet alleen in Gen. 9 : 6, maar in heel het „Mozaïsch Recht." In Exod. 21 : 12 staat: „Wie iemand slaat, dat hij sterft, die zal zekerlijk gedood worden." En nu beduidt dat zal niet, dat het ter gelegener tijde gebeuren zal; dat zal is gebiedend; het beteekent moet.
Tientallen van uitspraken zijn er aan te voeren, waaruit blijkt, dat het Gods wil is, dat de moordenaar aan den lijve gestraft wordt. Als nu iemand zegt, dat de Mozaïsche geboden, zooals zij daar staan, voor ons geen kracht van wet hebben, dan stemmen wij dat toe, (zooals later meer breedvoerig zal worden aangetoond) maar in die Mozaïsche geboden ligt dan toch deze rechtsgrond, dat het is naar den wille Gods, dat de bloedvergieter zijn daad, als die moedwillig was bedreven, met zijn leven moest boeten. Ook de door den Heere ingestelde ordening der vergelding eischt hier den dood van den misdadiger: „Zegt den rechtvaardige, dat het hem wel zal gaan; dat zij de vrucht hunner werken zullen eten. Wee den goddelooze, het zal hem kwalijk gaan, want de vergelding zijner handen zal hem geschieden." (Jes. 3 : 10, 11.)
De wederinvoering van de doodstraf wordt dus in de Schrift gevorderd, niet in de eerste plaats om des menschen wil, maar om Godswil. Gods recht wordt door den moordenaar geschonden. Dat recht vraagt genoegdoening. De straf, die hier gevorderd wordt is eene vergelding van het geschonden recht.
Men verwart in onzen tijd straf en tucht, vandaar de disperate toestanden op het terrein onzer rechtsbedeeling.
Nu wordt van vele zijden beweerd, dat onze rechtsprin-



cipes, ook in dezen, ontleend zijn alleen aan het Oude Testament, en dat er in het Nieuwe Testament geen enkel woord geschreven staat, waarop wij wederinvoering van de doodstraf zouden kunnen eischen.
Wij verwijzen onze tegensprekers naar Rom. 18. De Apostel Paulus spreekt daar van de Overheid, en van onze roeping en verplichting tegenover haar. Letterlijk luidt zijn schoon getuigenis aldus:
„Alle ziel zij den machten over haar gesteld onderworpen ; want daar is geen macht dan van God, en de machten, die daar zijn, die zijn van God verordineerd. Alzoo, dat die zich tegen de macht stelt, de ordinantie Gods wederstaat; en die ze wederstaan zullen over zichzelf een oordeel halen. Want de Oversten zijn niet tot een vrees den goeden werken, maar den kwaden. Wilt gij nu de macht niet vreezen, doe het goede, en gij zult lof van haar hebben, want zij is Gods dienaresse, u ten goede. Maar indien gij kwaad doet zoo vrees; want zij draagt het zwaard niet tevergeefs, want zij is Gods dienaresse, een wreekster tot straf dengene, die kwaad doet." (Rom. 13 : 1—4.)
Duidelijk wordt hier gezegd, dat de Overheid het zwaard draagt, om door dat zwaard hen die kwaad doen te straffen.
Nu gaat het al moeielijk, om daardoor iets anders te verstaan dan de toepassing van de doodstraf op de misdadigers. Het zwaard is hier geen statiedegen, maar het dient der Overheid tot straf dengene, die kwaad doet.
Dit woord is dan ook door alle tijden opgevat als een bewijs voor de doodstraf. Daarop grondden zich de Patres, de Kerk in de Middeneeuwen, de Hervormers, zelfs meergenoemde heer Palmer in het bovenvermelde Artikel over die Todesstrafe.



De doodstraf wordt dus gevorderd door de gansche Schrift, in Oud- en Nieuw Testament beide.
Hierbij bedenke men dit, dat Genesis 9 en Romeinen 13 niet los naast elkander staan. Het is een en dezelfde Geest, die deze woorden, deze ordinantiën Gods heeft geïnspireerd. Door de leiding des Heiligen Geestes wordt Mozes hier door Paulus verklaard. Allerschoonst is het verband, dat er bestaat tusschen deze beide uitpraken in het Woord onzes Gods.
In Gen. 9 : 6 spreekt de Heere aldus: „Wie des menschenbloed vergiet, diens bloed zal door den mensch vergoten worden, want God heeft den mensch naar Zijn beeld gemaakt."
Nu is het niet zoo, dat de eerste de beste, die een moordenaar ontmoet het recht of den plicht zou hebben dien moordenaar te dooden. Integendeel. Die zijn handen bezoedelde met het bloed van den misdadiger zou zelf voor een moordenaar gehouden moeten worden.
Het is God, die het leven van den moordenaar opeischt. God zelf stelt hem terecht: „Ik zal uw bloed, het bloed uwer zielen eischen .... ook van de hand des menschen, van de hand eens iegelijks broeder zal Ik de ziel des menschen eischen (Gen. 9 : 5.)
Maar nu doet de Heere dat middellijk. Hij doet dat door de hand van menschen, die Hij daartoe bekleedt met macht en autoriteit.
En dat nu leert ons Rom. 13 zoo schoon :
„Alle ziel zij de machten over haar gesteld onderworpen, want er is geen macht dan van God; en de machten, die er zijn, die zijn van God verordend." De Overheid draagt een zwaard. Maar dat zwaard is haar door God in handen gegeven. Nu is het haar recht



en haar plicht in den naam des Heeren, die haar verordende en met macht bekleedde, den moordenaar aan het leven te straffen, en in dien weg het recht des Almachtigen te handhaven.
De Overheid heeft volgens Gods Woord dus niet alleen het recht, om de doodstraf op den moordenaar toe te passen ; maar het Woord des Heeren vordert, dat zij het doet. Niet slechts recht, maar plicht. Een Overheid, die in dezen nalatig is zondigt tegen God, en verderft het Volk, dat zij in 's Heeren naam moet leiden en bestieren ten goede.
Van ganscher harte onderschrijven wij het woord van Dr. A. Kuyper, met betrekking tot deze zaak :
„De afschaffing van de doodstraf bij wijze van rechterlijke executie doet dan ook een volk zedelijk dalen en is teeken van zedelijken achteruitgang. Ook ons land ging dien heilloozen weg mee op, en de Overheid heeft zich, door hierin te bewilligen, zelve een zeer gevoeligen knak toegebracht. Een Overheid die het zwaard, dat God haar gaf, overmoedig uit de hand legt, ondermijnt haar eigen gezag Een zwaard is altijd symbool van de
macht om te dooden. En dit zwaard nam de Overheid niet zelve op, maar God gaf het haar; en juist daarom mag ze het niet willekeurig afleggen. Een soldaat, die zijn geweer weg wierp, zou gestraft worden; een officier, die zijn degen opstak, en verklaarde den vijand maar gespaard te hebben, omdat hij de mogelijkheid van bekeering van zijn vijand niet zou willen afsnijden, kreeg onverbiddelijk zelf de kogel. De Overheid heeft door de doodstraf af te schaffen, en alzoo het zwaard weg te werpen, dus niet alleen verkeerd gehandeld, maar zich tegen God en tegen Zijn ordinantie bezondigd. Het stond niet aan haar, om al of niet de doodstraf uit te oefenen. Ze moest het, en moet het nog



doen; door geen sentimenteele redeneeringen mag ze er zich van laten afhouden." (E. Voto IV, 117, 118. De cursiveering is van ons.)
Zulk een zondigen tegen de ordinantiën Gods is verklaarbaar bij een Overheid, die geen rekening houdt met de eischen en rechten van Gods Woord. Maar als een Christelijke Overheid officiëel verklaart, dat van dit Ministerie niet kan worden verwacht een voorstel tot wederinvoering van de doodstraf, dan wordt er in het hart van Gods volk nog iets anders gevoeld zelfs dan teleurstelling! Dan is dat woord te zwak. Noem het zooals gij wilt — ik weet er niet het rechte woord voor!
„Coalitie-Ministerie" fluistert ge ? Goed. Ik wil er rekening mee houden. Maar Christelijk dan toch! En een Christelijk Ministerie wil toch niet overmoedig het zwaard uit de hand leggen, dat God haar heeft gegeven, om er Zijne rechten door te handhaven ?
Waar dat geschiedt, daar sta daartegen ons protest. Niet alsof onze ziel zou dorsten naar het bloed van den naaste maar omdat het hier geldt de heilige rechten, door God geopenbaard in Zijn Woord. Als die rechten Gods gekrenkt worden, dan is zwijgen zonde. Daartegen moet worden getuigd. Dr. Kuyper sprak het eens uit, en wij zeggen 't van harte na: „Ben ik overtuigd, dat de goddelijke rechtsordening, voor hem, die 's menschen bloed vergiet, de doodstraf vordert, en leef ik onder een menschelijke rechtsordening, die den moordenaar nooit aan den lijve wil straffen, dan is het mijn roeping hiertegen te getuigen en hiertegen in te gaan. Wat men ten onzent de antirevolutionaire partij noemt, is dan ook niets anders dan het product van die gisting onder de belijdende Christenheid, die beseft, dat onze rechtsordening, op tal van



punten in strijd is met de goddelijke rechtsordening, gelijk wij die kennen; en die deswege oordeelt, dat we niet mogen stilzitten, maar gehouden zijn, tegen het verkeerde in onze rechtsordening te protesteeren, en al de ter onze beschikking staande kracht en onzen invloed hebben aan te wenden, om onze Nederlandsche wetgeving en rechtsordening naar deze goddelijke rechtsordening, voor zoover ons deze bekend is, te conformeeren. Belijders van den Christus, die zich hierbij van verre houden, toonen daardoor, dat hel hun alleen egoïstisch om de zaligheid hunner ziel te doen is, en dat ze geen drang noch geestdrift in zich hebben, om voor de eere van hun Verbondsgod in Zijn goddelijke rechtsordening te strijden.'" (E. Voto IV, 83.)
In dat citaat, bizonder in het door ons gecursiveerde gedeelte, ligt het motief voor het schrijven dezer brochure. Geen lust om te ageeren tegen een Ministerie, voor het optreden waarvan wij Gode dank verschuldigd zijn. Maar een drang der conscientie „om voor de eere van onzen Verbondsgod in Zijne goddelijke rechtsordening te strijden."
Dat ons Hoofdorgaan, dat in zeer nauwe betrekking staat tot ZExel. den Minister van Binnenl. Zaken, in dezen eerlijk en getrouw onze beginselen wil blijven voorstaan en handhaven, is een oorzaak van blijdschap.
In het No. van 12 Dec. 1901 van de Standaard, waarin het afwijkend gevoelen van Minister LoefF ter sprake gebracht wordt, komen o. a. deze woorden voor:
„Erkennende, dat de Overheid het recht heeft met den dood te straffen, ging de Minister de weder-invoering bestrijden op allerlei opportuniteits- en andere gronden, die het beginsel van de doodstraf niet onaangetast lieten.
Een woord van dank daarom aan den heer Lucasse, die op kloeke wijze dat beginsel hooghield.



Hooghield tegenover een Minister uit een ons en hem bevriend Kabinet.
Met den Middelburgschen afgevaardigde zeggen wij en zegt heel onze partij : de doodstraf is de kroon op ons strafstelsel.
Als anti-revolutionaire pers hopen wij dan ook onverzwakt te blijven handhaven den eisch onzer beginselen, dat ter voldoening aan het recht onzes Gods voor bepaalde misdaden de doodstraf behoort te worden ingevoerd.
Wij mogen en zullen dit beginsel, zelfs tegenover een lid uit een ons bevriend Ministerie, niet loslaten."
Dit beginsel niet loslaten. Kostelijk I
Maar nu moet dit niet loslaten, niet langzamerhand worden een stilzwijgend vasthouden. Dr. A. Kuyper zou zoo iets egoistisch noemen.
Wij moeten blijven getuigen! Geen oppositie wekken tegen ons Ministerie, omdat wij niet voetstoots alles kunnen verkrijgen, wat wij begeeren. Maar trouw aan hare beginselen, aan de ordonnantiën Gods, moet de Antirevol. Partij voortdurend waken en strijden voor recht en voor gerechtigheid, op alle terrein des levens.
Door haar behoort, naar ons gevoelen, in hare e. v. Deputaten-vergadering een woord van afkeuring uitgesproken te worden met betrekking tot de bovengenoemde uitspraak van Minister Loeff, opdat de overtuiging worde verlevendigd, dat de wederinvoering der doodstraf door het Woord van God gevorderd wordt.



IV.
De Doodstraf en de bezwaren er tegen ingebracht.
Het is ons niet onbekend, dat er tegen de wederinvoering van de doodstraf vele en gewichtige bezwaren worden ingebracht, bezwaren, die wij niet stilzwijgend mogen voorbijgaan. Het zij mij gegund er eenige te noemen en zoo mogelijk te weerleggen.
Principiëele bestrijding vond de doodstraf eerst in het laatste gedeelte der 18de eeuw. In Mailand werd toen ter tijde eene vereeniging opgericht, waarvan de jeugdige Marchese Beccaria (f 1794) de ziel en de woordvoerder was. Deze vereeniging stelde zich ten doel het barbarisme, dat zich openbaarde in de doodstraf, wetenschappelijk te bestrijden. Van de hand van Beccaria verscheen een geschrift onder den titel: „Misdaden en straffen," (Verbrechen und Strafen) het eerst uitgegeven te Monaco in 1764, het laatst te Weenen in 1851.
Het standpunt, waarop deze bestrijder van de doodstraf zich plaatst is door en door onschriftmatig. Hij redeneert aldus :
Niemand heeft het recht zichzelven te dooden. Evenmin heeft hij het recht zijn medemensch te dooden. Ook de Staat heeft dat recht niet, want de Staat komt slechts tot stand in den weg van een verdrag; en bij het aangaan van dat verdrag kan geen onderdaan een overeenkomst sluiten aangaande zijn eigen leven. (Herz. XXI, 354.)
Het standpunt van Beccaria is dat der Volkssouvereiniteit. De Staat is pruduct van overeenkomst; goddelijk gezag wordt er gemist; het recht tot toepassing van de doodstraf ontbreekt.



Hoe zwak deze argumenten ook waren, toch werden zij door velen overgenomen en vermeerderd. Ook in Engeland en in Frankrijk werden vereenigingen opgericht met hetzelfde doel.
Het is niet te ontkennen, dat er gereede aanleiding was voor de oprichting van deze vereenigingen en voor de agitatie daardoor verwekt. Nog in 1810 werden in den Code Napoleon 36 soorten van overtredingen genoemd, waarop de doodstraf volgde. Dat daartegen geageerd werd is goed. De fout echter van deze beweging was, dat men afschaffing eischte van de doodstraf, ook als moedwillige doodslag kon geconstateerd worden.
Door datzelfde beginsel gedreven worden, ook hier te lande, allerlei bezwaren ingebracht tegen de wederinvoering van de doodstraf. En die bezwaren, dat komt telkens weer uit, vloeien voort uit eene verkeerde rechtsbeschouwing. Duidelijk bleek dat in de debatten, die sedert het optreden van het Christelijk Ministerie, gevoerd werden in de Tweede en Eerste Kamer van onze Staten-Generaal. Toen in April van dit jaar (1903) de wetsontwerpen tot vaststelling van een wetboek voor Militair Strafrecht en van dat op de krijgstucht, in ons Parlement behandeld werden, is het verschil van opinie bij vernieuwing openbaar geworden. Twee beginselen stonden hier scherp tegenover elkander, het beginsel van het liberale strafrecht, dat de veiligheids-theorie huldigt; en het beginsel van dat andere strafrecht, hetwelk eischt, dat aan het geschonden recht Gods worde voldaan en dat daarom moet worden gestraft ook met den zwaarde.
Dit verschil van beginsel kwam aan het licht bij de behandeling van de doodstraf, die in ons militair strafrecht is behouden. De voorstanders van het zoogenaamde mo-
3



derne strafrecht, die in straf een middel tot verbetering, hoogstens een middel tot beveiliging van den Staat zien, wilden ook hier liefst de doodstraf zien afgeschaft. En in zooverre men haar behouden wilde, wenschte men hare toepassing „als de rechter oordeelt dat de veiligheid van den Staat dit eischt."
Tegen die bepaling waren Antirevolutionairen enRoomschKatholieken in de Tweede Kamer, onder leiding van den heer Heemskerk krachtig in verzet gekomen. En bij dat verzet sloten zich in de Eerste Kamer aan de heeren Reekers, van den Biesen, Woltjer en van Velzen.
Op schoone wijze is het strafrecht, naar antirevolutionaire beginselen, door genoemde heeren verdedigd, zelfs tegenover Minister Loeff, die in het debat de vergeldingstheorie en de beveiligingstheorie poogde te vereenigen.
Waar men dan leeft in de beginselen van het moderne strafrecht, is het niet te verwonderen, dat men op allerlei wijze poogt de wederinvoering van de doodstraf tegen te gaan, en dat men allerlei bezwaren tegen haar aanvoert.
Men poogt zelfs haar te bestrijden op gronden ontleend aan de Heilige Schrift.
Zoo is door sommigen een beroep gedaan op deze woorden van Jezus: „Gij hebt gehoord, dat gezegd is: Oog 0111 oog en tand om tand. Maar ik zeg u, dat gij den booze niet wederstaat; maar zoo wie u op de rechterwang slaat, keer hem ook de andere toe." (Matth. 5 : 38, 39.)
Ziet gij nu wel, roept men ons triumphantelijk toe, dat met dit ééne woord van den grooten Meester heel de vergeldingstheorie voor den grond ligt! Zacht wat, waarde opponent. Bij zulk een Schriftverkaring valt niet alleen de vergeldingstheorie in duigen, maar ook uw veiligheidstheorie. Als gij dit Schriftwoord op den klank af, en bui-



ten het historisch verband, aanhaalt en toepast, dan moet gij den booze nimmer wederstaan; dan moet gij den dief toelaten, dat hij u bestele en den boosdoener, dat hij u sla; gij moogt dan zelfs den grootsten bandiet niet achter slot en grendel zetten, maar u met al het uwe op genade of ongenade overgeven.
Maar zóó heeft Jezus het waarlijk niet bedoeld. De wet der vergelding, die door God aan de Overheid gegeven was, werd door de Pharizeën en Schriftgeleerden misbruikt tot eigen wraak. En daartegen komt Jezus hier op. Men mag niet zijn eigen rechter zijn; niet zelf den booze richten ; het wreken van het recht komt toe aan hen, die daartoe door God zijn gezet. Dat is het, wat Jezus hier leert. Bovendien maak ik hem, die zich, om de wederinvoering van de doodstraf te bestrijden, op Jezus beroept, hierop attent, dat Jezus onomwonden erkent, dat de Overheid van Godswege recht heeft om de doodstraf toe te passen. Op de vraag toch van Pilatus: „Weet gij niet dat ik macht heb u te kruisigen, en macht heb u los te laten ?" antwoordt de Heiland: „Gij zoudt geene macht hebben tegen mij, indien het u niet van boven gegeven ware." (Johs. 19 : 10, 11.)
Anderen beroepen zich tegenover de doodstraf, en onzen eisch tot hare wederinvoering, op het 6de gebod. Daar staat immers letterlijk, zegt men : „Gij zult niet doodslaan."
Volkomen waar — dat staat er. Maar nu moet gij 't ook lezen zooals het er staat. Wij lezen hier: Gij zult niet doodslaan.
Hier geldt weer hetzelfde, wat boven van Matth. 5 : 28,
29 gezegd is. Gij moogt niet uw eigen rechter zijn. Gij
moogt uw hand niet bezoedelen met het bloed van uwen
3



medemensch. Gij zult de wrake overlaten aan uw God. „Gods ordinantie, gelijk wij die verstaan, houdt in, dat God zelf den doodslag wreekt, en dat doet door een mensch, dien Hij daartoe besteld heeft. Wie daartoe last ontving, die is alzoo gerechtigd en verplicht om den doodslager te dooden; maar wie dien last mist, mag het niet doen. Ja, als hij het deed, zou hij zelf doodslag begaan en ter dood moeten gebracht worden. God wil geen lynchen noch vedetta, maar executie door de van Zijnentwege bestelde rechters." (E. Voto IV, 115.)
Weer andèren meenen in het feit, dat God de Heere den eersten broedermoorder Kaïn spaarde, voldoenden bijbelschen grond te hebben, om zich met hand en tand te verzetten tegen de wederinvoering van de doodstraf. Men redeneert aldus: Kaïn zelf was overtuigd van zijn schuld. Zijn conscientie zei het hem, dat hij het leven verbeurd had, getuige het woord, dat hij sprak: „Alwie mij vindt zal mij doodslaan."
En dien moordenaar, dien broedermoorder heeft God in bescherming genomen, en gezegd: „Daarom al wie Kaïn doodslaat zal zevenvoudig gewroken worden. En de Heere stelde een teeken aan hem, opdat hem niet versloeg alwie hem vond." Waar God nu zelf den moordenaar spaarde, en er voor zorgde, dat niemand hem doodde, zouden wij dan de doodstraf toepassen, en dat nog wel in den naam van den Heere onzen God ?
Men vindt dat al te dwaas. Men gelooft dat in strijd te zijn met den wil en de ordinantiën des Heeren.
Men ziet ook hier weer voorbij, wat de Heere hier blijkbaar bedoelt. Wat wil de Heere verhinderen door het teeken, dat Hij aan Kaïn stelt ? Dit, dat niet alwie



hem vindt hem doodslaat. Geen mensch heeft het recht het bloed van Abel aan Kaïn te wreken. „Mijne is de wraak, Ik zal het vergelden." Dat woord vindt ook hier zijn toepassing. God verhindert door het teeken, dat Hij stelt aan het voorhoofd van Kaïn, dat een mensch zich bezondigt door dien moordenaar te dooden, en geeft ons hier den wenk alle willekeur en eigenmachtig optreden te vermijden, en het wreken van Zijn geschonden recht over te laten aan den Almachtige zelf. God heeft zich voorbehouden zelf Zijn recht te handhaven, wat Hij in dezen doet door een wettig aangestelde Overheid, die in Kaïns dagen nog niet bestond.
Men brengt daartegen in : Maar als Kaïn naar het recht des Heeren des doods schuldig was, waarom heeft God hem dan niet zelf gedood ? God wil nu eenmaal, dat wie des menschen bloed vergiet, ook door den mensch gedood zal worden. Bovendien: Hij is de souvereine, de vrijmachtige God, die met alle schepsel doen kan naar Zijn welbehagen, wiens gebod ons steeds ten levensregel zij.
Tot bestrijding van de doodstraf wijzen hare tegenstanders ons op de bloedwraak en de vrijsteden, waarvan melding gemaakt wordt in het Oude Testament. Nog dezer dagen beweerde het kerkelijk blad „De Hervorming," in zijn discussie met de Heraut, dat, als iemand op bijbelsche gronden de doodstraf wilde verdedigen, hij dan ook de bloedwraak en de vrijsteden weer moest invoeren, omdat ook deze evenzeer door God waren verordineerd en geboden.
Hier heerscht blijkbaar een misverstand. Het is ons niet gebleken, dat de bloedwraak is eene inzetting, een gebod Gods. Wel bestond zij, evenals de polygamie en de
3*



slavernij. Maar zij was evenmin als deze door God verordineerd.
Heeft God dan geen wetten gegeven betreffende de bloedwraak ? Zeker. Numeri 35 leert dat ontegensprekelijk. Maar dat is nog geen bewijs, dat God haar heeft ingesteld en bevolen. Gij hebt deze zaak n zoo te denken: In Israël waren verschillende misbruiken ingeslopen, en langzamerhand zóo ingeworteld, dat Mozes „vanwege de hardigheid des harten van Israël" ze toeliet „hoewel ze van den beginne niet alzoo geweest waren." En met betrekking tot die zaken gaf God de Heere wetten, om die menschelijke inzettingen te beteugelen, in beter spoor te leiden.
Waar het dan alzoo staat met de bloedwraak, daar is deze toch niet op éene lijn te stellen met de door God gebodene doodstraf.
Dan wat aangaat de mijsteden. Deze zijn ongetwijfeld door God verordend en met name zelfs aangewezen : „Drie dezer steden zult gij geven op deze zijde van den Jordaan, en drie dezer steden zult gij geven in het land Kanaan; vrijsteden zullen het zijn. Diezelfde zes steden zullen den kinderen Israels, en den vreemdeling en den bijwoner in het midden van hen, tot eene toevlucht zijn, opdat daarhenen vliede, wie eene ziel onvoorziens verslaat(Num. 35 : 14, 15.)
Wanneer een doodslager, vliedend voor den bloedwreker, één dezer steden bereikte en daarbinnen bleef, tot den dood des Hoogepriesters, dan mocht de wraak hem niet treffen, dan was hij veilig; God verbood zoo eenen naar het leven te staan. Maar heft de Almachtige hier dan niet Zelf de noodzakelijkheid van de doodstraf op ? In geenen deele.



Men onderscheide toch goed.
Welk soort van doodslager wordt hier door God in bescherming genomen tegen de bloedwraak ? Eenen die zonder vijandschap, onvoorziens, zijn naaste gedood heeft.
Als de doodslag geschied was uit haat, opzettelijk, uit vijandschap, dan moest de doodslager zekerlijk gedood worden. (Num. 35 : 18 v.v.)
Met de wet der vrijsteden zijn in volkomen overeenstemming onze wenschen betreffende de doodstraf: ook wij wenschen bescherming van hem, die onvoorziens een medemensch doodt, maar vergelding van het goddelijk recht door den opzettelijken moordenaar aan den lijve te straffen.
Maar vraagt de „Hervorming" : moet gij dan ook niet pleiten voor de wederinrichting van vrijsteden ? Wel neen 1 Wat God in bizondere omstandigheden verordineerde hebben wij niet naar den vorm na te volgen. Het burgerlijk strafrecht zij in dezen onze vrijstad.
En daarmee komen wij ongezocht tot een ander bezwaar, dat ingebracht wordt tegen de wederinvoering van de doodstraf zooals wij haar verlangen. Beweerd wordt, dat, als wij bijbelsche menschen willen wezen, wij de doodstraf niet moeten willen beperken tot den moedwilligen moordenaar, maar dat wij dan ook moeten eischen den dood van iemand die den Naam Qods lastert; die zijn vader ongehoorzaam is, die overspel bedrijft, enz. enz. want dat was door God geboden in de dagen des Ouden Verbonds.
Men gelieve wel te bedenken, dat er onderscheid gemaakt moet worden tusschen algemeen menschelijke geboden, en geboden, die God gegeven heeft aan een afgezonderd volk, en onder bizondere omstandigheden.
De burgerlijke en ceremoniëele wetten, die God gegeven



heeft aan Israël golden bepaaldelijk voor dat volle; liet waren geen wetten van algemeene strekking; het waren Mozaïsche, Israëlietische wetten.
Van gansch ander karakter zijn de wetten, die God aan Noach heeft gegeven. Deze gelden het gansche menschelijke geslacht. God heeft Zijn verbond opgericht met Noach en met zijne zonen en met hun zaad na hen en met alle levende ziel die met hen was. De voorschriften door God aan Noach en zijne zonen gegeven, gelden dan ook voor al de navolgende geslachten.
Met het oog op dit verschil van bedeeling, beperken wij
het recht der doodstraf, tot wat God aan Noach heeft
geboden; met voorbijgaan van wat van tijdelijken aard
was en voorgeschreven alleen aan het Israëlietische volk.
Immers het gebod: „Wie des menschen bloed vergiet,
diens bloed zal door den mensch vergoten worden" (Gen.
/
9:6) is een verordening Gods voor allen, die uit Noach, Sem, Cham en Japhet zijn voortgekomen. God de Heere toch sprak niet alleen tot Noach, maar tot hem èn tot zijne zonen (9:1, 8.) En in het verbond, dat God de Heere met hen heeft opgericht, was heel hun nakomelingschap en alle levende ziel begrepen. (9 : 9, 10).
Maar als dat nu waar is, zoo voert men ons tegen, van wat daar staat in Gen. 9 : 6, dan is ook van bindende kracht wat gij leest in 9 : 4 en in 9 : 25 ; dan moogt gij ook geen vleesch gebruiken, waarin nog bloed is; en dan moet gij het knechtschap van Kanaan, den zoon van Cham, dat is de slavernij bestendigen. In 9 : 4 toch staat: „Doch het vleesch met zijne ziel, dat is zijn bloed, zult gij niet eten", en in 9 : 25: „Vervloekt zij Kanaan; een knecht der knechten zij hij zijnen broederen."
Wat dat eerst aangehaalde woord betreft (Gen. 9 : 4)



erkennen wij ten volle van kracht te zijn ook voor ons en voor heel de menschheid, voor alle tijden en eenwen. Het gebod: „Doch het vleesch met zijne ziel, dat is zijn bloed, zult gij niet eten", bevat een goddelijke verordening, die niet straffeloos geschonden kan worden.
Het is alleen maar de vraag: Wat wordt hier bedoeld, wat verbiedt God ons in dit woord? Wordt hier verboden alle gebruik van bloed tot spijze ; of het eten van vleesch zoolang er nog ééne druppel bloeds in aanwezig is ?
Zoo wordt het dikwijls voorgesteld. In dat geval zou de weg der vegetariërs gevolgd moeten worden door allen, die eerbied hebben voor de geboden des Heeren.
Maar zoo nu staat het niet.
God de Heere heeft „alwat zich roert, dat levend is" den mensch tot spijze gegeven. (9 : 3). Alleen maar hij mag het vleesch van het dier, dat hij doodde niet eten zoolang de ziel, zoolang het leven er in is.
„Van dit leven van het dier nu, of gelijk de Schrift het noemt, van de ziel van het dier, wordt gezegd, dat ze in zijn bloed is. Natuurlijk niet alsof dat bloed zelf de ziel ware, want dat bloed is straks geronnen en ontbindt zich. Er is alleen mee uitgesproken, dat binnen in het lichaam, dat bloed de hoofdgeleiding voor de levensbeweging is. Het leven, dat is de ziel, is overigens in heel het lichaam, en de Schrift zelve leert ons, dat ook, waar alle bloed in het lichaam blijft, toch de ziel door den laatsten ademtocht van den stervende uitgaat. Het bloed komt hier dus alleen voor als de voornaamste en voor ons oog meest sprekende en tastbare geleiding van het leven." (Dr. A. Kuyper, Gem. Gratie I, 40).
Zoolang nu het warme bloed nog uitstroomt uit het geslachte dier, onthoude zich de mensch er van.



Eerst als alle leven geweken is, neme hij het tot spijze.
Wat nu betreft 9 : 25, op grond waarvan nog dezer dagen „De Hervorming" betoogde, dat de voorstanders van de doodstraf ook moesten zijn voorstanders van de slavernij, zij opgemerkt, dat een prof'etische vloekspraak nimmer op éene lijn mag worden gesteld met een gebod Gods. Aan het geslacht van Kanaan wordt hier voorzegd, dat het dragen zal de vruchten van zijn kwaad. Maar met geen enkel woord wordt hier aan Sem en Japhet geboden: Zorgt er voor dat Kanaan steeds uw slaaf blijft.
Wij brengen hier voorts in herinnering enkele bezwaren tegen de wederinvoering van de doodstraf, ingebracht door Mr. J. Domela Nieuwenhuis, hoogleeraar in het Strafrecht aan de Rijks-Universiteit te Groningen. Professor Nieuwenhuis plaatste in het Weekblad de N. Sprokkelaar (No. van 21 Juni 1895) een artikel, waarin ZHG. verschillende bezwaren tegen de doodstraf ontwikkelde.
Het gewichtigste bezwaar, dat door Prof. Nieuwenhuis tegen de doodstraf werd ingebracht betreft de verklaring van Gen. 9 : 6, zooals wij die boven gegeven hebben. Wij zeggen, en in dezen hebben wij het gevoelen van heel de Christelijke Kerk aan onze zijde, dat Gen. 9 : 6 bevat een bevel, een gebod voor de doodstraf. Prof. Nieuwenhuis nu zegt, dat dit niet zoo is. „Er wordt niets anders gezegd dan dat hij, die menschenbloed vergiet, deswege van menschen zal ontvangen eene overeenkomstig den toenmaligen stand der beschaving geschikte vergelding 
Daaruit volgt echter in geenen deele eene voor alle volken en alle tijden der Overheid opgelegde verplichting tot toepassing der doodstraf." Gij merkt, dat dit bezwaar van Prof. Nieuwenhuis hetzelfde is als van den heer Palmer, vroeger



vermeld. De heer Palmer zegt ook in het bovengenoemde artikel in Herzogs Real-Encyclopiidie : Er staat eenvoudig, dat des menschen bloed vergoten zal worden ; niet wie dat doen zal.
Bij deze verklaring wordt voorbijgezien, dat wij hier, gelijk ook Luther en Calvijn uitdrukkelijk als hun gevoelen hebben volgehouden, hebben eene instelling van de Overheid.
Als dat slechts bedacht wordt, dan vervalt alle bezwaar. In vs. 5 had de Heere gezegd: „Van de hand eens iegelijken zijns broeders zal Ik de ziel des menschen eischen''.
Hoe zal cïe Heere dat doen ? Hij zal doet doen door middel van de Overheid, die Hij op dit oogenblik verordineert en instelt. Die Overheid moet dat doen naar des Heeren inzetting: „Want God heeft den mensch naar Zijn beeld gemaakt." In dat laatste deel van vs. 6 ligt de klem, de grond van het voorafgaande. Dat woord verbiedt beslist hier eenvoudig te denken aan een profetie, aan een zaak, die gebeuren zal, op welke wijze dan ook. Die een goede uitlegging van dit woord verzuimt komt tot eene onhoudbare verklaring. De heeren Palmer en Prof. Nieuwenhuis strekken hier ten bewijze : Geen hunner noemt dit woord. Zij doen alsof het er niet bij stond. Zij wisten er blijkbaar geen weg mee.
Evenmin als Ds. Tinholt, die in het April-nummer van de Stemmen voor Waarheid en Vrede, in den jare 1870, zijne bezwaren inbracht tegen de in Gereformeerde kringen geijkte verklaring van Gen. 9 : 6. Ds. Tinholt zegt, dat het voorzetsel B voor aadaam (mensch) wel door kan beteekenen, gelijk het in onze overzetting vertaald is, maar het kan ook beteekenen ter oorzake van. En zóó wil Ds. Tinholt het hier vertalen. De tekst zal dan luiden: „Die des menschen bloed vergiet, zijn bloed zal ter oorzake van den



mensch vergoten worden, want God heeft den mensch naar Zijn beeld gemaakt." Ieder voelt, dat bij deze vertaling de inlegkunde aan het woord is, en dat de klem van dit gebod des Heeren verloren gaat.
Die meer wenscht te weten van het gevoelen van Ds. Tinholt ten dezen en de weerlegging daarvan, wordt verwezen naar het sehoone art. van Ds. L. Lindeboom, in De Getuigenis, Maandschrift in het belang van Waarheid en Godzaligheid, onder Redactie van J. Bavinck en H. de Cock, Kampen, S. v. Velzen Jr. 1870, get.
Is de doodstraf in de H. Schrift geboden?
Eene studie, vooral over Gen. 9 : 6 en Rom. 13 : 4.
Meer bezwaren zijn nog ingebracht tegen de wederinvoering van de doodstraf, vooral van Ethische zijde. Van dien kant beweert men, dat de doodstraf met alle kracht moet wederstaan worden, omdat men bij hare toepassing de mogelijkheid der bekeering afsnijdt. Zeer gemoedelijk en vromelijk redeneert men aldus: Gij moogt nooit een mensch dooden. Want als hij een bekeerde is, dan verblijden zich de Engelen Gods over hem. Die blijdschap moogt gij niet storen. Is hij een onbekeerde, dan is zijn toekomst onzeker ; gij weet niet, of hij nog niet tot berouw, tot boete, tot bekeering zal komen. Snijdt gij zijn levensdraad af, dan doet gij hem nederdalen in het eeuwig verderf. En dat immers is te schrikkelijk om uit te spreken.
Zulk een redeneeriug klinkt waarlijk aantrekkelijk en schoon, en vele teedere, oppervlakkige zielen huiveren, bij het lezen van zulke tegenwerpingen, om nog één woord voor de wederinvoering der doodstraf te spreken.



Bij eenig nadenken merkt ge echter al spoedig, dat ook dit argument geen hout snijdt.
Wij vragen in allen ernst: Als een doodvonnis des menschen hart niet kan vermurven, wat zou dat dan wel kunnen? Wanneer een misdadiger wordt aangezegd: Bereid u voor voor den dood, want binnen weinige dagen moet ge sterven ; en die boodschap vermag niet hem tot bekeering te brengen, zal een langdurige, zij het ook levenslange, gevangenisstraf hem dan tot boete kunnen leiden? Wie zou dat durven volhouden !
De practijk des levens leert, dat menig ter dood veroordeelde misdadiger tot waarachtig berouw kwam vóór het leven hem benomen werd; en uiterst zelden leest ge van hartelijke bekeering bij menschen, die een lange en zware kerkerstraf ondergingen.
En wat voor ons alles beslist, is dit: „Het vaste fundament staat, hebbende dezen zegel: De Heere kent degenen, die de Zijnen zijn."
Als een ter dood veroordeelde een gekende des Heeren is, dan zal God er voor zorgen, dat hij tot bekeering komt vóór hij ingaat in het dal van de schaduwen des doods. De geschiedenis van den moordenaar, die met Jezus gekruisigd werd, leert dat.
Op nog één bezwaar willen wij wijzen. Men zegt, dat de wederinvoering van de doodstraf weerstaan moet worden, omdat het, bij hare toepassing mogelijk is, dat men een onschuldige doodt.
Die mogelijkheid stemmen wij toe ; die is niet te ontkennen. Wel nooit is zij schrikkelijker aan het licht getreden, dan bij de kruisiging van Jezus! Zij moet zooveel als doenlijk is worden beperkt. Met de grootste voor-



zichtigheid behoort in dezen gehandeld te worden. Maar nooit mag zelfs om die mogelijkheid een gebod Gods ter zijde worden gezet.
De Doodstraf en de Liefde des naasten.
Over deze laatste zaak kunnen wij, na al het te voren gezegde, met weinige woorden volstaan.
Men beweert, dat het roepen om wederinvoering van de doodstraf in strijd is met de liefde des naasten: God eischt in Zijn wet, dat wij Hem boven alles zullen liefhebben, en onze naasten als onszelven. Jezus ging zelfs zoover, dat Hij, in tegenstelling met de leer der Ouden, liefde jegens den vijand heeft gepredikt. Die eenige Leeraar heeft gezegd :
„Gij hebt gehoord, dat er gezegd is : Gij zult uwen naaste liefhebben en uwen vijand zult gij haten. Maar ik zeg u: Hebt uwe vijanden lief; zegent ze, die u vervloeken ; doet wel dengenen die u haten ; en bidt voor degenen, die u geweld doen, en die u vervolgen. Opdat gij moogt
kinderen zijn uws Vaders, die in de hemelen is 
Want indien gij liefhebt, die u liefhebben, wat loon hebt gij ? Doen ook de tollenaars niet hetzelfde ?" (Matth. 5 : 43—46).
Aan dat Woord van Jezus moeten wij ons houden. Het moet blijken, dat wij niet 19 eeuwen tevergeefs Zijn onderwijs genoten hebben. Die gruwzame doodstraf moet door ons verworpen, als in strijd met de leer van den grooten Meester, en als een protest tegen de ontwikkeling en beschaving onzer eeuw!
De doodstraf is een overblijfsel van het vroeger barba-



risme, en vloekt tegen alle liefdesopenbaring, waartoe wij geroepen zijn !
Neen — niet haten, niet dooden. — Maar liefhebben, helpen, redden, veredelen, verbeteren, opvoeden moeten wij den ongelukkigen mensch, die wellicht door atavisme (overerving) tot een „misdrijf" is gekomen. Kan hij het gebeteren, de arme tobber, dat hij van zijn vader en moeder of van één van die beiden bij zijn geboorte meekreeg die beginselen, die hem een onwederstandelijke prikkel werden, om te komen juist tot die daad, die hij bedreef?
Als men dergelijke gemoedelijke redeneeringen hoort of leest, dan zou men haast bewogen worden om te gelooven, dat de heeren werkelijk hunne medemenschen recht hartelijk liefhebben.
En dat nu eens voor een oogenblik aangenomen — dan voelen wij ons toch geroepen, uit te spreken, dat zulk een liefde steunt op verkeerde gronden, en dat heel die redeneering vrucht is van misverstand.
Een moordenaar is niet op ééne lijn te stellen met een kranke. Hij is niet maar een ongelukkige, die door oorzaken buiten zijn schuld kwam tot een misdrijf. Hij is een overtreder van het recht, dat besteld is door den Almachtigen God; in Zijn schepsel heeft hij zich vergrepen aan den Schepper zelf. Een mensch toch is niet een rad in een machine, dat geen weerstand bieden kan aan de kracht van den stoom; maar een redelijk, zichzelf bewust, en dies verantwoordelijk wezen. En juist uit kracht van die eigenschappen, die God hem geeft, kan de mensch zich schuldig maken aan de overtreding van wetten en voorschriften, die hem gesteld zijn.
De leer van het atavisme, die helaas hand over hand toeneemt, maakt de begrippen schuld en straf tot dwaas-



heden. Als een inensch gedetermineerd (bepaald) is tot het doen van wat hij verricht door een macht, die in hem werkt; als hij niet is een verantwoordelijk schepsel, dan zijn alle daden, die hij doet, op ééne lijn te stellen ; dan is er geen zonde ên geen deugd. Ik geloof dat de heeren atavisten dat laatste nog niet recht begrijpen. Zij spreken nog steeds van deugd en van liefde. Dwaasheid ! Als gij een rad zijt, mijnheer de atavist, in eene machine, dan steekt er toch geene verdienstelijkheid in, dat gij u beweegt ten bate van uw medemensch. Gij kant niet anders. Gij moet zoo. Weg dan met de verouderde begrippen goed en kwaad.
Gij voelt het — waar men zulke gevoelens is toegedaan — daar komt men noodzakelijk tot een omkeering van alle beginselen van recht.
Het is niet noodig dit verder aan te toonen. Dit is voor allen bij eenig nadenken duidelijk.
En wat nu betreft het woord van Jezus, waarop men ons wijst ter bestrijding van de doodstraf —■ zeker, daarin wordt ons gepredikt liefde, tot den vijand zelfs.
Maar wie heeft dezerzijds verkondigd, dat men zijn naaste moet haten ? Men verspille toch geen pijlen als er geen doel is om te treffen !
Door het bijbelsch Christendom is door alle tijden zoo sterk mogelijk gepredikt liefde zelfs tot den mensch, die ons het zwaarst misdeed.
Men zegge toch niet, dat haat de prikkel is, die de voorstanders van de doodstraf drijft. Die dat zegt lastert 1 Met innige deernis en diep medelijden ziet de Christen neer op den mensch, die door verkrachting van wet en redelijkheid kwam tot schending van het hoogste en heiligste recht, en daardoor naar den Woorde Gods des doods schuldig werd.



Neen, het is geen bloeddorst, die ons roepen doet om wederinvoering van de doodstraf, maar een heilige overtuiging, dat het recht Gods niet door de naastenliefde mag verdrongen worden.
Dat heeft Jezus in het bovenaangehaalde woord ook volstrekt niet gewild. Jezus roept het afgeweken Farizeïsme terug naar de ordinantiën Gods. De Ouden, de Talmudisten, hadden in hun randteekeningen op de wet die wet van karakter veranderd. De Jood was hun naaste. En die geen Jood was, moest gehaat worden. Niet alzoo, zegt Jezus : Gij moet allen liefhebben, niemand van uwe liefde uitsluiten, zelfs uw vijand niet.
Over het rechtmatige of onrechtmatige van de doodstraf wordt hier met geen enkel woord gesproken. Opheffing van het recht der vergelding is door Jezus nimmer voorgestaan. Veeleer was dit de grondtoon van de leer des Barmhartigen: „Die het zwaard nemen, zullen door het zwaard vergaan." (Matth. 26 : 52.)
Onze bestrijders houden vol, dat de doodstraf vloekt tegen de liefde des naasten. Dat is niet waar. Een liefde die den moordenaar spaart is misplaatst. Men toont dan meer liefde te bezitten voor den gruwelijken moordenaar dan voor den rustigen burger. Door het zwaard van boven zijn hoofd weg te nemen geeft men hem meerdere vrijmoedigheid om zijne moordplannen ten uitvoer te leggen.
Waarom voerde men in Zwitserland in 1879 de doodstraf weer in, die in 1854 was afgeschaft? Was het niet omdat het aantal moorden onrustbarend toenam ?
Liefde tot den naaste gebiedt der Overheid, de doodstraf, waar die afgeschaft is, weer in te voeren. Zij is geroepen te zorgen voor de veiligheid harer burgers: „Want zij draagt het zwaard niet te vergeefs; want zij is Gods die-



uares, een wreekster tot straf dengene die kwaad doet." (Rom. 13 : 5.)
Moord en doodslag nemen hand over hand toe. Een oordeel Gods ! Dag op dag worden gruweldaden van het ergerlijkste soort den volke bekend gemaakt in de bladen. Geen Christelijke Overheid mag daarbij werkeloos blijven. Of de wederinvoering van de doodstraf dan verbetering zou brengen ? Ons ontbreken de statistische gegevens. Maar dit kan niet tegengesproken worden, dat de vreeze des doods lichter iemand terughoudt van een gruweldaad, dan het vooruitzicht van kerkerstraf.
Ook van bloot menschelijk standpunt gezien is er dus meer te zeggen voor wederinvoering van de doodstraf dan daar tegen.
En als men nu zegt, dat hare toepassing altijd blijft een daad, die vloekt tegen de liefde des naasten, en die getuigt van verregaande wreedheid, dan vragen wij : Wat is voor den moordenaar het meest verkieslijk: een langzaam wegkwijnen in een somberen kerker, dan een kort recht door middel van de doodstraf?
Waarin spreekt dan nog het sterkst de liefde des naasten? Zijn de lichaams- en zielesmarten, die bij levenslange gevangenisstraf doorworsteld moeten worden, dan zooveel sterker getuigenissen voor menschenliefde dan het beëindigen daarvan door een snellen dood ? Wij meenen dit te mogen betwijfelen.
En wat ten eerste en ten laatste alles afdoet: Wij staan hier voor een gebod Gods !
Voor een mogelijke beschuldiging van liefdeloosheid, van wreedheid, van bloeddorst, mogen wij niet uit den weg gaan.
Door sentimenteele redeneeringen mogen wij ons het stilzwijgen niet laten opleggen.



Wij moeten blijven getuigen. Getuigen om des Heeren wil. Totdat ook in dezen Gods ordinantiën in ons dierbaar Nederland worden hersteld.
Want (wij herhalen het kostelijk getuigenis van Dr. A. Kuyper) als belijders van den Christus zich hierbij van verre houden, dan toonen zij daardoor, dat het hun alleen egoïstisch te doen is om de zaligheid hunner ziel, en dat ze geen drang noch geestdrift in zich hebben, om voor de eere van hun Verbondsgod in Zijn goddelijke rechtsordening te strijden.















in