01 2426 2692 UB AMSTERDAM






C rE BE JJKSC H B TY T E N
E E T 3"! E 21 E X k T O ï HET
& m ~E E K S C ÏJC O O &
V O O ï» E E
Z 33 E VA A R T.
T E A JVI S: T E li 33 A JM M 3) € C X C I .






INHOUD.
Publiek Verflag, den 21 Maart 1791 voorgeleezen. . , . • • bi. i
Bericht wegens den aart en den ftaat van het Vaderlandsch Fonds, ter aanmoedi-
• ging van 's Lands Zeedienst, en van het Kweekfehool voor de Zeevaart. bl. 69
Bylagcn. . . . . . . bl. 1



Geen Exemplaaren worden voor echt erkend-, dan die door een der Commisfarisfen ondertekend zyn.
Comrfiisfarïs.



PUBLIEK VERSLAG,
DEN 21 MAART MDCCXCI VOOR-GELEÊZENi






PUBLIEK VERSLAG,
Voorgelezen in het ATHENEUM ILLUSTREj den 21 Maart 1^1.
'Wtl Edele zeer aanzienlyke Bieren!
f^;^ebben wy het ons, zederd het oprichten ^ H ^ van het Vaderlandsch Fonds ter a'anmöediging van 's Lands Zeedienst, tot eenen plicht gerekend, U, MyneHeeren! als aan de begunftigers en voorftanders dier Stichting, van wien wy in den aanvang het beftuur over het zelve ontvangen hebben, en door wier goedkeuring wy vervolgens in dien post zyn bevestigd, jaarlyks rekcnfchap van den ftaat van zaaken, te geeven : kunnen Wy niet ontveinzen, dat ook dit ons tot een wéezenlyk genoegen flrekt; daar wy ons zeiven bewust zyn altoos het waar belang van deeze Stichting boven alles tè hebben bedoeld; daar wy jaarlyks meer en meer den aanwas en den bloei van het Kweekfchool bemerken; daar wy, met U een naauwkeurig verflag van alle onze verrichtingen te geeven, ens in ftaat gefteld zieri, of door uwe gepaste aanmerkingen onze misdagen te verbeteren; of, door uwe goedkeuring, rustiger en met meerder zeekerheid onze handelingen te kunnen vooitzetA tenj



q PUBLIEK VERSLAG,
ten* daar eindelyk het doen van een dergelyk verflag fomtyds op onze toehorers eenen indruk maakt, en wel byzonder in het afgelópeh jaar eenen indruk gemaakt heeft, die de méést gewenschte vrugten voor het Kweekfchool heeft voortgebragt. Wy bedoelen alleen het welzyn van het ons zo dierbaar Vaderland te bevorderen; de fmerten van de aan onze zorge toebetromvde weduwen, vaderlooze kinderen, en ongelukkigen te verzachten; de jongelingen, onder ons opzicht opgevoed, tot cerlyke lieden voor zich zeiven en nuttige leden voor de Maatfchappy te vormen; daar door deeze Stichting, zo zonderling door haaren aart, als uitmuntend door de beweegredenen die dezelve hebben doen oprichten, meer en meer te bevestigen; en, zo veel in ons vermogen is, de Zeevaart hier te lande tot meerdere volmaaktheid te brengen.
Wy liaan dan weder gereed, Myne Heeren, om U den ftaat van dit Fonds open te leggen; en het is met dat oogmerk, dat wy de vryheid genomen hebben U te verzoeken, ons heden met uwe tegenwoordigheid te vereeren. Wy zullen U zo wel onze tegenfpoeden als onze voorfpoeden, even den goeden uitflag van veele onzer verrichtingen, als de hinderpalen die wy ontmoeten, bekend maaken. Ten dien einde zullen wy voor eerst over het oorfpronkelyk
Fonds,



VOOR HET JAAR mdccxci."
3
1 Fonds, in den jaare 1781 tot onderfteuning van I de weduwen der gefneuvelde of verongelukte > zeelieden, en van de gekwetften in 's Lands dienst, opgericht, handelen: en dan ten anderen, over de uitbreiding welke die Stichting in het jaar 1785 bekomen heeft, door het oprich| ten van het Kweekfchool voor de Zeevaart, en over al wat dit Gefticht meer byzonder betreft.
Eene opgave der gelden, die wy ten behoeve van het Weduwen-Fonds ontvangen, en van de gratificatiën die wy.daar uit betaald hebben,mitsgaders van het getal van weduwen, vaderboze kinderen, of gekwetften, die thans nog uit dat Fonds, door uwe mildadigheid, in hunnen bekrompen ftaat of ellende onderfteund wórden, zal het eerst gedeelte van dit Verflag uitmaaken: de algemeene rekening' van het geheel Fonds, en dus ook bepaaldelyk de ontvangst en de uitgave voor het Kweekfchool, mitsgaders de aanwyzing der Capitaalen die. thans ten behoeve van deeze Stichting voor handen zyn, zullen "vervolgens onze aandacht beezig houden: en eindelyk zullen wy U kennis geeven van al wat het Kweekfchool, het beftuur over het zelve, en de uitzending der Jongelingen, betreft. Verleent ons, Myne Heeren, uwe gunftige aandacht; velt een i vry oorV deel over onze verrichtingen; wy zullen gaarne alle verdere toelichting geeven die men zoude A 2 kun



4 PUBLIEK VERSLAG,
kunnen begeeren; vereert ons met uwe aanmerkingen, zo gy oordeek 'er op eenig gedeelte yan ons beftuur te moeten maaken; en beurt ons door uwe goedkeuring in onzen gewigtigen en zeer moeijelyken arbeid op, zo wy in de daad U voorkomen die goedkeuring , op welke wy den hoogften prys {lellen, te verdienen. * * *
Wy hebben ten behoeve, zo wel van de zeelieden die in 's Lands dienst gekwetst zyn, als van de weduwen der geenen die het ongeluk gehad hebben het leeveïi in 's Lands dienst te verliezen, in het voorleden jaar, door vrywillige giften en renten van de reeds gevestigde Capitaalen, ontvangen, eene fomma van ƒ 6358:5:^
Uit welke fomma wy op de bepaalde termynen de volgende gratificatiën betaald hebben: namelyk
Aan 16 weduwen en 9 kinderen van gefneuvelden in den roemryken flag op Doggerslank . . ƒ 1071:15: —
Aan een kind van eene weduwe, in 1786 overleden, welk kind in het Aalmoesniers-Huis alhier gealimenteerd wordt, voor het laatfte vierendeel jaars waar in die weduwe
overleden is . • J_ ~"
Tranfpoit ƒ 1090:10: — Aan



VOOR HET JAAR md.ccxci.' 5
per Transport/1090—io-^Aan 6 weduwen en 1 kinderen van gefneuvelden, op de Schepen van de Maas . . . 363—15—
Aan 16 weduwen en 13 kinderen van verongelukten op het Schip de Unie, waar onder eene weduwe welke zeederd October 1786 niet was opgekomen . . 657—15—
Aan 2 weduwen en 1 kind van verongelukten op het Schip De Zeebaars . . • 7 2—10—
Aan 21 gekwetfte zeelieden in den (lag op Doggershank . 803—- ■ -
' Nog aan eenen gekwetflen pp de Schepen van de Maas . 60
Zo dat alle deeze gratificatiën te {amen bedragen eene fomma van ƒ 3047—10—
In het voorgaand jaar zyn 'er drie weduwen overleden; en vier kinderen zyn 'er boven de veertien jaaren oud geworden, die dus geen onderftand meer genieten: zo dat 'er met ultimo December laatstleden nog ten lasten van dit Fonds waaren
A 3 ai we-



6 PUBLIEK VERSLAG,
Si weduwen en 8 kinderen van gefneuvelde zeelieden:
if weduwen en 13 kinderen van verongelukten:
23 gekwetften :. doch waar onder 'er een is, wiens penfioen, wegens klagten over deszelfs gedrag, by provifie is opgehouden.
Welke 81 Perfoonen wy de vryheid neemen aan de voortduuring van uwe mildadigheid te beveelen.
Wy flappen van deeze byzondere rekening af, om nu nader te treeden tot de algemeene rekening van het geheel Fonds, van de inkomften en uitgaven, zo. wel voor de weduwen en gekwetften , als voor het Kweekfchool: welke rekening met den 31 December des voorgaanden jaars gefloten is," en de volgende artikelen behelst onder den tytel van
ONTVANGST.
Volgens flot der voorgaande rekening, is tot "onze verantwoording gebleven eene fomma van
ƒ5474— 3—i4
Wy hebben van verfcheiden giften, ten behoeve van het Weduwen Fonds, ontvangen
Te



VOOR HET JAAR mdccxci. 7
per Transport ƒ5474— 3—14 Te Amfterdam 2950 — 5—8
— Haarlem . 700 — 10
— Leiden . 247— 4——
— Delft . 22— 5
In Is Hage . 324 — 5
dus in het geheel . . 4^44— 9— 8
De interesfen der Capitaalen, aan dit gedeelte van het Fonds bepaald , hebben bedragen
Te Amfterdam 1773—16 >
— Haarlem . 340 ■
dus te famen , . 2113—16 —
Ten behoeve van het Kweekfchool voor de Zeevaart, hebben wy in het laatst verlopen jaar ontvangen ,
Aan vrywillige donatien, welke wy aan U Myne Heeren, en aan andere begunftigers van dit Gefticht verfchuldigd zyn,
Transport ƒ11832— 9— 6 A 4 Te



8 PUBLIEK VERSLAG,
per Transport ƒ 11832— 9— 6, Te Amfterdam .' 5516—19 —-1 :
— Haarlem . 840—10 ——
— Delft . 29—15 ~
In 's Hage . 105 .
—} dus te famen . . 6492— 4-——
Aan de geaccordeerde fubfidie van Hun Ed. Groot Mog. de Heercn Staaten van Holland ' . ■' 4000 —
Aan eene asfignatie uit Indien, door Heeren Commisfarisfen aldaar, ten behoeve deezer Stichting geremitteerd ' , , 4800-
Door Heeren Directeuren van den Oeconomifchen Tak, voor 10 uitrustingen en pramien . 400 --.
Aan jaarlykfchefournisfementen voor eenige Jongelingen '. 1489— 4 ,
Aan interèsfen van verfcheiden Obligatien is ontvangen eene fomma van ■. • . 3:78—14 ,
De belasting op de Schepen, zo voor de Admiraliteiten als voor
Transport/32792—n — 6 de



VOOR HET JAAR mdccxci. 9
per Transportƒ32792—11— 6 de O. en W- L Comp. heeft bedragen . . 9273—ip—~
De uitkeering voor de tweede ert derde uitrustingen van Jongelingen, hééft opg'ebragt . ?64"~' 6 ——
Aan giften in de Bos van het Kweekfchool zyn gevonden 1199—11
En in de kist in het BurgerWeeshuis . , 29—10
Het Orgelfpel, dat de kundige Organist Boursfe, ten behoeve van hëtlCweekichool, heeft uitgevoerd, heeft opgebragt . . . 263
Voor den Verkoop van eenige oude kleederen, zyn ontvangen 130
Zo dat 'er, voor rekening van het geheel Fonds, ter onzer verantwoording ftaat eene fomma van ƒ44452— 8— 6
Om U dan, Myne Heeren, in ftaat te ftellen, over het gebruik dat wy van die penningen gemaakt hebben, te oordeelen, zy het ons geoorloofd de volgende posten, onder den tytelvan Uitgave, voor te draagen.
A 5 UIT-



io PUBLIEK VERSLAG, UITGAVE.
Wegens de toegelegde gratificatiën aan de gekwetfte zeelieden en aan de weduwen der geenen die in 's Lands dienst gefneuveld of verongelukt zyn, hebben wy betaald
Te Amfterdam. 2305
— Haarlem. , 114
— Leiden. . 503—15——In 's Hage. . 124—15
dus te faamen . . ƒ3047—10
Voor 20 Certificaten by de Obligatien der O. I. Comp. . 50 .
Voor den aankoop van Obligatien op Holland, comptoir Haar' lem. . . . 64S_i;7_ 6
1 Voor kleine onkosten,
Te Haarlem. . 13— 0
— Amfterdam. . 10
Voor eenige interesfen by aflosfing en weder aankoop vanObligatien. 39— 7
dus te famen .... 62 16
Transport ƒ3 809— 3—6 Voor



VOOR HET JAAR mdcóxci. ii
per Transport/3809— 3—6 Voor rekening van het Kweekfchool zyn aangekogt 3000 gl. Obligatien, ten lasten van Holland, comptoir 'sHage , voor welke betaald is eene fomma van 2398— 2—
Voor den aankoop van 170 Certificaten by de Obligatien op de O. I. C. • • 616— 5-
'Er is befteed voor den aankoop van Kleederen, Linnen, Schoenen en reparatie van het een en ander, eene fomma van . 10310—19—8
De huishouding en het geen daar toe behoort, heeft gekost eene fomma van . . 15716 — 1—8
De gagië'n en falarisfen der Officieren, en van de verfchillende Meesters, hebben bedragen . 4243———
Op rekening van de Stuurmanskamer zyn gebragt . 1141— 7—
De extraordinaire uitrustingen van verfcheide Jongelingen, hebben bedragen . . 1147—10—8 Transport ƒ 39382— 8-14
Ein-
kamer zyn gebragt . 1141— 7
De extraordinaire uitrustingen van verfcheide Jongelingen, heb-



j$ PUBLIEK VERSLAG,
per Transport ƒ 39382— 8 -14 Eindelyk zyn 'er nog betaald
aan kleine onkosten te Haarlem - 26 <-
Al het welk eene uitgave bedraagt van . . ƒ39408— 8-14
Indien men hier de fomma byvoegt, die, zo wel voor het Weduwen-Fonds als voor het Kweekfchool, met ultimo December 1790 in Casfa is gebleeyen, nam: - 5043—19—8
zuilen wy wederom de volle fomma
vinden van . . ƒ 44452— 8—6
die ter onze verantwoording ftond-
Zie daar, Myne Heeren, de verantwoording van de gelden, die wy ten behoeve van dit Gefticht, geduurende het laatst afgelopen jaar, ontvangen hebben, en eene opgave van alle de byzondere hoofddeelen, onder welke wy gewoon zyn onze uitgaven te brengen. 'Er blyft ons d'us niets overig, dan hier by te voegen, dat de hoofdfomme,aan deeze Stichting toebehoprende, welke onder ultimo December 1789, i92i5ogl. bedroeg, thans bedraagt
Voor het Weduwen-Fonds
Te



' VOOR HET JAAR mdccxci, 13 Te Amfterdam . ƒ 55,200 • — ■ —
— Haarlem . - 11,000: —: —-
dus te fameri . f 66200 *
En voor het Kweekfchool Te Amfterdam . ƒ 125,950: —: —
— Haarlem . - 4000: — :—;
te famen . t ƒ129950 ' *
En gevolglyk bedraagt de geheele hoofdfomme voor het algemeen Fonds,eene fomma van/196150 -
En dus is dezelve dit Jaar met 4000 gl ver* meerderd; namelyk met 1000 gl. te Haarlem voor het Weduwen-fonds, en met 3000 gl alhier Voor het Kweekfchool: Welke fomma wy geoordeeld hebben uit onze gezamentlyke inkomften te moeten bezuinigen.
Wy hebben U, Myne Heeren,by vöorigegelegenheden , den aart der byzondere artikelen van deeze rekening uitgelegd, en wy oordeelen dus ditmaal, ons hieromtrent te kunnen bekorten. De aanmerkelyke fomme, die wy jaarlyks voor kleederen enz. befteeden, wordt door het groot aantal der uitrustingen veroorzaakt.
Dan,



PUBLIEK VERSLAG,
Dan, Myne Heeren, wy kunnen voor U de onaangenaame gewaarwording niet verbergen , welke wy by het vergelyken van meer dan ééne post der ontvangen penningen met de zelfde posten in voorige jaaren ondervonden hebben: wy oordeelen onze bekommering over dezelve, in uwen boezem, te moeten uitftorten: en van U de nodige hulpmiddelen te moeten verzoeken en te kunnen verwagten.
In het laatst voorgaand jaar zyn wy even weinig als in het jaar te voren, met eenig legaat begunftigd geworden: daar wy in de vorige Jaaren 'er altoos eenige, en zomtyds aanmerklykc, ontvangen hebben: doch wy hopen dat 'er onder het groot getal ryke of welgezeetcn Nederlanders, nog verfcheiden zullen-gevonden worden, die by hunne uiterfte wille dit Gefticht zullen bedenken, of reeds bedacht hebben, en hetzelve by hunne verfcheiding, welke wy wenfehen datniet dan in een gryzen ouderdom moge voorvallen, dóór milde giften zullen oilderfteunen.
Eene tweede zaak, die ons bedroeft, is de vermindering der jaarlykfche donatien voor het Kweekfchool. Deeze hebben in het voorgaand jaar flechts ƒ 6492 opgebragt: daar zy in 1789 nog / 6727, in 1788 nog ƒ 7642, in 1787 nog ƒ7750 bedroegen, zonder de buitengemeencgifte
van



VOOR HET JAAR mdccxci. i$
van ƒ4000, ons dat jaar door den nu wylen Heer Ameshof gefchonken, 'er by te rekenen; en die in tot / 9000 gelopen zyn. Vergunt ons dan, Myne Heeren, dat wy uwe medewerking tot het in ftand houden van dit Gefticht, op het nadrukkclykst, verzoeken, dat wy met allen ernst de mildadige Nederlanders, die tot nu toe niets voor het Kweekfehool bygebragt hebben, bidden in het vervolg ook ten behoeve van dit Gcfiicht jaarlyks iets van het hunne te fchenken: daar het uit dergelyke donatien is dat wy een goed gedeelte van onze uitgaven moeten goed maaken; en vooral daar de Hollandfche Natie altoos den roem moet kunnen behouden dit Gefticht door haare milde giften tot ftand te hebben gebragt, en het door de voonduuring van die zelfde mildadighcid te onderhouden: ook hebben wy het genoegen, zo dikwerf wy aanzienlyke Vreemdelingen in het bezichtigen van dit Gefticht begeleiden, de verwondering der zelve, ook wel byzonder hier over te bemerken, dat een Gefticht van dien aart zynen oorfprong geheel, en zyne in ftandhouding meest al aan Particulieren verfchuldigd is; en hen eenparig te hooren getuigen nimmer iets van dien aart, op dien voet, aangetroffen te hebben, en der Hollandercn zucht voor het algemeen belang op dit ftuk niet genoeg te kunnen pryzen: Wy dan ook, wy moeten niet alleen wenfehen,
maar



16 PUBLIEK VERSLAG,
maar ook zorgen, dat dié roem in zyn vollen glans blyve pralen.
Uit de fomme van 4800 Gulden, die wy uit Indien ontvangen hebben, zietgy,MyneHeeren, dat onze begunftigers uit die Gewesten ons niet vergeeten: doch ook die fomme is ver beneden die van 7266 Guldens, welke wy in 1787, beneden riie van 6030 Guldéiis, welke wy in 1788- en vooral beneden die van 12080 Guldens, welke wy in 1.789, van wegens gemelde begunftigers vart' dit Gefticht m Indien, hebben geïncasfeerd. — Denkt echter niet, dat de yver van deeze onze vrienden verflaauwt: want boven de ƒ 4800, welke wy in het laatst verlopen jaar in gelde ontvangen hebben, zyn wy nog aan de goedgunftige medewerking onzer Mede-Commisfarisfen in Indien eene asfignaiie van ƒ 6coo verfchuldigd,welke zy ons by hunne misfive van" den 26" Febf1790. gezonden hebben, en die wy na de verkoping, welke de O. I. C. in het Voorjaar houden zaf, zullen ontvangen. Deeze asfignatïe nu'bedraagt het beloop derfouniisfementen , zederthet afzenden der laatfte asfignatie, in Indien verzameld: eene fomme, welke onze Vrienden ons niet ontveinzen, dat hunne verwagting heeft overtroffen , daar zy ƒ 48000 hadden by een gezameld, tot het oprichten van een Gefticht voor arme en behoeftige Pennisten, en boven dien nog jaarlyks eene
aan-



VOOR HET JAAR MDCCXCI. 17
aanzicnlyke Verzameling doen, tot onderhoud van het op Samarang opgerichte Marine-School. Indien echter icmrnd hier uit mögt opmaaken, dat het om die redenen te vreezen ftaat, dat wy in het vervolg, niet tcgenftaande de waariyk pryswaardige , en voorbeeldige yvcr van onze Begunftigers in Indien, misfchien nog geringer fubfidien uit die gewesten zullen ontvangen j een gemis, dat dit Gefticht aanmerklyk zoude drukken; zullen wy antwoorden, reeds zo veels biyken van gocdgimftighcid uit Indien bekomen te hebben, dat wy aan de voortduuring van dezelve niet kunnen tvvyO'elen; en dat wy ons met reden durven vleijen, dat de Ingezetenen van Nederland, in alle gevallen, een gemis van dien .nart door eene vermeerdering van yver <m mildadigheid altoos zullen vergoeden, en ycelligt voorkomen.
Na U, Myne Heeren, den ftaat onzer Pinmtien open gelegd, en op cenige ftukken derzelv» die aanmerkingen gemaakt te hebben, welke de aart der zaaken vereischte; fpoeden wy ons tot de verantwoording van ons gedrag als befluurders van het Kweekfchool voor de Zeevaart; en hier omtrent zullen wy de vryheid neemen, irvvk aandacht te vestigen op het 'gettd onszerVöédftér-



i8 PUBLIEK VERSLAG,
lingen , hunne aanneeming , hunne opvoeding, hunne uitzending, hunne bekwaamheden, en de dien ft en die dezelve reeds aan den Lande, en aan de O. I. C. gedaan hebben, en aan de commer-. cieerende Zeevaart insgelyks zouden hebben kunnen doen, zo niet een famenloop van omHandigheden zulks hadt belet: omftandigheden, die ons zeiven fchier zouden doen wanhoopen, dit Gefticht immer voor dien gewigtigen tak van onze nationaale Zeevaart van groot nut te doen worden,indien wy niet wisten,dat men cindclyk; met taai geduld, onafgebroken yver, herhaalde pogingen, en de medewerking van rechtgeaarde> Vaderhndfche Kooplieden alle hinderpalen kan te boven komen. — Het zy ons geoorloofd de, zes opgenoemde hoofdftukken eenigzints te ontvouwen.
I. Wat dan voor eerst het getal der jongelingen betreft, die thans, gedeeltylc door uwe mildadigheid, gedeeltelyk uit de verdere inkomften, die wy ten behoeven van het Kweekfchool inzamelen ,' in dat Gefticht opgevoed worden; Gj weet, Myne Heeren, dat wy aanvanglyk Hechts 50 Jongelingen aangenomen, en dit getal
" het tweede jaar tot 100, en het derde tot 150 vermeerderd hebben : welk getal van 150 wy
' oordeelen thans noch te kunnen, noch te moeten vererooten. Want al zoude de bekrompenheid
onzer



VOOR HET JAAR mdccxci. 19
onzer inkomften, waar van eenige takken, zo als.wy gezien hebben, thans minder opbrengen dan voorheen, ons niet beletten, voor als nog op eenige verderé uitgebreidheid te denken, twyffelen wy, of het wel raadzaam zoude zyn thans het getal onzer jongelingen mcrkelyk te vermeerderen. Het is immers niet genoeg jonge lieden in het Kweekfchool te plaatzen , en ze op te voeden; wy moeten ze allen, op den behoorlyken tyd, in eenige qualiteit naar Zee kunnen zenden, en dit is ons voor allen niet mogelyk, zo lang 'er in de cornmercieereude Zeevaart geen grooter verfcheidenheid van Kweckelingen gebruikt wordt. Het zoude veel nuttiger zyii, indien de toeftand onzer inkomften ons toeliet onze uitgaaven merkelyk te vergrooten; en eenige andere omftandigheden konden medewerken , dit Gefticht door de uitgebreidheid van het onderwys in meer byzondere takken van nuttige kundigheden, tot eenen hogcren trap van volmaaktheid te brengen, ja tot dien trap, waar van wy den aart en de mogclykheid zeer duide-, lyk inzien. ; '
Dan, behalven het getal van 150 Jongelingen,' tot het welk wy ons voor als- nog bepaalen, waaren 'er, met hét eind van Januarylaatstleden,nog 89, dié, in het Kweekfchool opgevoed en onderwezen , uit het zelve, en op deszelfs kosten uitB 2 ge-



co
PUBLIEK VERSLAG,
o-erust, bynaar in alle oorden der Wacreld de Zee bebouwen; en van welke 89 'er zich 35 op 's Lands ichepen, 23 op die der O. I. C. en 42 op die der commercieerende Ingezetenen dcezer Landen bevinden: en waar van 'er maar 27 op hunne tweede reis zyn; 15, uit hoofde van hun bedryf niet wceder in het Kweekfchool ingenomen zullen worden; doch de overige, ten getale van 47, het recht hebben, zo zy zich wel gedragen, by hunne terugkomst, weder hun verblyf in het Kweekfchool te houden, die dus in de daad tot het zelve behooren, en van welke wy 'er in den loop van dit jaar 41 te rug wagten: terwyl de reizen der overigen nog van langer duur zullen zyn: 'er zyn 'er 4 onder de bovengcmelden , die reeds in 1788, en 21 die in 1789. uitgevaaren zyn.
De afwisfelingen van jongelingen, die geduurig'in het Kweekfchool plaats hebben, engrooter zyn, dan men zich wel verbeeldt, vermenigvuldigen zeer veel het werk van allen die eenig beftuur, hoe ook genaamd, over dat Gefticht hebben. 'Er zyn van den eerften January 1790 tot den 6 February 1791, 63 jongelingen in het Gefticht aangenomen: en van allen, die van hunne reizen te rug gekomen zyn, zyn 'er wederom 16 in het zelve geplaatst: zo dat het getal der Kweckelingen in een jaar fuccesfivelyk met 89
ver-



VOOR IIET JAAR mdccxci. tt
vermeerderd is: doch daar en tegen is het met in verminderd, waar van 'er 82 naar Zee gezonden, en o9 om verfchfflende redenen, die wy ftraks nader zullen ontvouwen, ontflagen zyn. Dan het is om die vermindering van^o jongelingen te vergoeden , dat wy 'er onlangs ' weeder 22 op éèrren dag hebben aangenomen. b
II. Maar, Myne Heeren, het is juist in die aanneeming, dat voor ons zeer veel zwaarigheden gelegen liggen, dat wy nimmer aan allen kunnen voldoen; wy weeten zelfs, dat 'er zeer veel over onze handelwyzé daar omtrent <reklaagd wordt. Vergunt ons dan, dat wy dit ftuk ■ wat naauwkeuriger ontvouwen, en U, Myne Heeren, als richters over ons gedrag aannccmen.
Zeederd de oprichting van het Kweekfchool zyn 'er 408 jongelingen in het zelve ingenomen, en opgevoed; de redenen, die wy te vooren aangehaald hebben, hebben ons belet 'er meerder aan te neemen: doch daar 'er, van den tyd af dat men op de oprichting van een Kweekfchool heeft begonnen te denken, omtrent de 800 jongelingen ter plaatfing zyn aangeboden, fpreekt het van zelfs, dat 'er buiten eenigen fchuld aan onzen kant by de 400 kinderen , en ruim zo veel ouders, of voorftanders, over onze handelwyzé onvergenoegd zyn geworden. Ieder geeft B 3 im-



22 PUBLIEK VERSLAG,
immers zyn kind, of dien, wiens belangen hy voorftaat, den voorrang, en vindt altoos redenen, die hem doen denken, dat men denzelven boven anderen hadt behooren te verkiezen. Voor een' jongeling die groot is, let men enkel op de geftalte,zonder het gebrekkige der verftandëïyke vermogens, of de volkomen onkunde, zelfs van het leezen,' als iets te befchouwen, dat wy niet over het hoofd kunnen zien. Is een jongeling, zelfs voor zyne jaar'en, klein, men meet de vlugheid van geest uittermaate uit. De bekrompene of ellendige toeftand van de ouders, inzonderheid die van behoeftige Weduwen, welke altoos eene rechtmatige aanfpraak op het medclyden en de hulp van weldenkende menfchen hebben, komen veelen voor als een onbetwistbaar recht met zich te voeren, om boven alle andere redenen te gelden. Wy intusfehen, wy mogen, als befluurders van dit Gefticht,maar cp éene ednige zaak letten, het belang van de ;;,evaait, zonder ons echter, wanneer dit 'er niets dóór lydt, cf aan een billyk medelyden, dat op 'gevoelige harten zo kragtig werkt, of aan de aanbevelingen der gcenen, die dit Gefticht door hunne liefde-'ryke giften helpen onderfteunen, gel èej te onttrekken. Wy zouden ons gelukkig ?.;htc;], j|ynê Heeren, indien wy nimmer in het geval waaren van tusfehen de twee laatstgemelde drangredenen en de cerfte te moeten kiezen; indien



VOOR HET JAAR mdccxci. 23
dien zy, die ons, zelfs met veel nadruk, aanbevolen worden, of ons medelyden opwekken, altoos aan alle de vereischtens voldeden, of ten minften niet fomtyds volftrekt voor een Gefticht als het onze ongefchikt bevonden wierden.
Hoe dit zy, de ondervinding heeft ons ge- s leerd, dat wy al langer hoe meer op de geftalte der aangebodene jongelingen, de levendigheid van hunnen' geest, en, daar het te pas komt, op eenige kundigheden moeten letten, willen wy in ftaat blyven, een genoegzaam aantal Kweekelingen naar vereisch uit te zenden. Zyn nu de aangeboden kinderen te jong, zy moeten een te groot aantal jaaren in het Kweekfchool vertoeven, alvorens ter Zèe uitgezonden te kunnen worden: zyn zy te klein van geftalte, wy kunnen ze in geene qualiteit uitzenden, die eenige lichaamskracht vereischt: zyn zy groot, doch met geringe verftandelyke vermogens voorzien, zy kunnen, wel is waar, naar Zee vertrekken, doch niet tot Stuurlieden, of hoogcre rangen opgeleid worden, en wy kunnen dus eene der I voornaamfte bedoelingen niet bereiken. Wy zyn dan verplicht, op die vcrfchillcnde omflandigheden te letten; welke allen eenige willekeur in het handelen overlaaten, en juist daarom overvloedige ftofTe tot berispingen kunnen opleveren aan die geenen, weike, minder wel omtrent den B 4 aart



a4 PUBLIEK VERSLAG,
aart deezcr Stichting' en dë zwaarighcden die wy ontmoeten onderricht, byna alleen die jongelingen, welke zy voorftaan,in aanmerking neemen. Wy vreczen zelfs, dat het vast belluit, het welk wy genomen hebben, om niet alleen, even als wy zedert twee jaaren reeds gedaan hebben, geen kinderen beneden de 12 jaaren aan te noemen, maar ook in het vervolg nog minder dan voorheen op bykomende omftandigheden, van belofte, armoede, aanbevelingen, maar naauwkenriger op het eenige, daar het op aankomt, grootte, levendigheid van geest, enz. tc letten, ons zal verplichten, zeer veele der aangebodene jongelingen ongefchikt voor het Kweekfchool tc oordcelen; en dat deeze meerdere omzichtigheid aan onzen kant het getal der onvergenoegden, en dus der klagten, zal vergrooten: doch gy zelve, Myne Heeren, oordeelt, of wy niet, met op die wyze te handelen, het welzyn van ons Gefticht mcrkclyk zullen bevorderen.
Verre zy het echter van ons, datwy door eene willekeurige beftelling iemand zonder reden zouden afwyzen: wy tekenen by elke infehryving het uiterlyk voorkomen, de kunde in leezen, fchryven, cylferen, van den aangeboden jongeling aan: en wanneer wy eene algemeene aannecmtng Zullen doen, zyn wy gewoon uit alle de
lys-



VOOR HET JAAR mdccxci. 25
lyften, die voor handen zyn, een zodanig getal onder de meest voldoende uittczoeken, dat wy twee of drie maaien zo veel jongelingen ontbieden, als wy nodig hebben, om dan nog uit deezen de meest gefchikte te verkiezen, Doch daar het getal der follicitantefi jaar op jaar toenam, en 'er zich nu nog by de vierhonderd bevinden, hebben wy geoordeeld, eenmaal het vry lastig werk temoeten verrichten, van alle die follicitanten, welke in eenige aanmerking konden komen, te ontbieden, ten einde dezelve nader te befchouwen, naauwkeuriger over hunne meerdere of mindere gefchiktheid te oordeelen, en van onze bevinding aantekening te houden: die, welke geheel ongefchikt waaren, voor altoosj:e rug te zenden, en uit alle de overigen, die thans de nodige vercischtens fcheenen te hebben, [en flcchts, onder alle welke opgekomen zyn, 37 bedroegen,] de meest bckwaame te verkiezen: zo als wy ook uit deezen onlangs 22 verkozen hebben. — Wy denken niet, Myne Heeren, dat het mogelyk zy meerdere omzigtigheid, naauwkeurigheid, en onzydigheid te kunnen gebruiken.' Men kan het ons niet wyten dat veelen, die ontboden geweest zyn, niet te vinden waaren; dat anderen niet zyn opgekomen; dat eenigen die thans niet aangenomen hebben kunnen worden, tot eene nadere gelegenheid zullen moeten wagten, die veelligt niet komen zal, alvorens zy dc B 5 jaa-



n6 PUBLIEK VERSLAG,
jaaren bereikt hebben, die hen voor altoos uitfluiten: dit is onvermydelyk, wanneer 'er uit veclen, die zich jaarlyks aanbieden, jaarlyks Hechts weinigen ingenomen kunnen worden. Wy vleijen ons, Myne Heeren, dat dit eenvoudig voorftel van de wyze, op welke wy jongelingen aanneemen, genoegzaam is om alle verkeerde berichten te keer te gaan. Dit alleen voegen wy 'er nog by, dat wy dezelfde ftrengheid gebruiken omtrent kinderen, voor welke jaarlyks het volle kostgeld betaald wordt, als voor alle anderen; behalven dat wy deezen wel eens aanneemen, al zyn zy benccden de 12 jaaren oud, mits zy den ouderdom van 10 volle jaaren bereikt hebben : uit aanmerking, dat, indien zy uit hoofde hunner jonkheid een langer verblyf in het Kweekfchool moeten houden, dit niet ten lasten van het zelve valt.
III. De opvoeding, die de jongelingen in het Kweekfchool genieten, is een derde ftuk, dat uwe opmerking verdient. Gy weet, Myne Heeren, dat wy, van den beginne af, alles naar het geen fcheepsleven vereischt, hebben ingericht. De fpys, de manier van fchaften, de flaapplaatfcn, en alle de byzondere bedryven en bezigheden hoe ook genaamd, leveren daar van zo veele bewyzen op. Die levenswyze komt zcekcrlyk jongelingen, die in dit Gellicht geplaatst worden, even
Vreemd



VOOR HET JAAR mdccxci. a?
vreemd voor, als het fcheeps - leven aan iemand die voor de eerfte maal ter Zee gaat vaaren: en te.vreemder, naar maate zy aan eene meer tedere manier van leven gewoon waren. Het zal dus niemand verwonderen, dat fommige jonge lieden, die te vooren hunne plaatfing in het Kweekfchool met verlangst te gemoet gezien hadden, uit dien hoofde alleen een' tegenzin in het zelve krygen, zo dra zy 'er in zyn: en dat fommige ouders, door eene verkeerde teerhartigheid en kinderliefde gedreven, zich laaten overhaalen het ontflag hunner kinderen om die reden alleen te verzoeken. Dit is echter dit jaar maar eens gebeurd; en wy durven vast {tellen, dat noch dergelyke jongelingen voor den Zeedienst gefchikt zyn, noch dergelyke ouders eenige aahfpraak kunnen maaken, om ooit hunne kinderen in Zeehelden vervormd te zien.
Intusfchen loopt het in het oog, hoe veel onze Voedfterlingen, zelfs door dat gedeelte hunner opvoeding, vooruit hebben boven anderen, die zich insgeiyks tot den Zeedienst willen begeven, doch inmiddels alle de verkwikkingen van hunner ouderen tafel, alle de gemakkelykheden des levens, en dagelyks het ftreelend gezelfchap van eene teerhartige, en misfchicn te zwakke, moeder blyven genieten; hoe veel zy daar door tot den Zeedienst gefohiktcr worden dan deezen: en
met



28 PUBLIEK VERSLAG,
met hoe veel graagte alle ouders, die hunne kinderen tot de Zeevaart befchikken, ze op hunne kosten in dit Gefticht zouden behooren te plaatfen, en de aanneeming der zeiven als een onbetaalbaar geluk te befchouwen.
Het is voorzeker aan die levenswyze, aan eene onafgebroken afwisfelmg van bevveeging en
Jrust, aan de gezonde en nimmer ter verzwakking ftrekkende fpys en drank, aan de tucht zelve onder welke de jongelingen zich beftendig bevinden, dat wy het, naast de Goddelyke Voorzienigheid, te danken hebben, dat 'er in het Kweekfchool nimmer eenige ziekten van belang gehcerscht hebben, nimmer eenige fchadelyke, en in de Godshuizen zo zeer geduchte, hoewel gewoone, uitwerkzels van aanfteekende ziekten gezien worden; en dat wy,zeedcrd de oprichting van het Gefticht, maar twee jongelingen door den dood verboren hebben: terwyl wy het waakend oog van den Heer Profesfor van Rhyn, de hulpe des Heeren Chirurgyns Jas, de beftendige toezicht van den Onder - Chirurgyn Marinkele, als . zo veele middel-oorzaakcn befchouwen, waar aan wy het gering getal der ziekten, en de fpoedige herftelling der geenen , die door eenige ongefteldheid worden aangetast, of ecnig ongemak bekomen, verfchuldigd zyn. De dienften die gemelde Onder-Chirurgyn Marinkele aan het Kweekfchool



VOOR HET JAAR mdccxci. 29
betoont, zyn zo groot, dat wy geü orde e ld hebben zyne gagien van 10 tot 15 guldens 's maands te moeten verhoogen.
Het onderwys, dat onze Voedfterlingen genieten, is een tweede, en niet minder gewigtig gedeelte hunner opvoeding. Om het zelve naar vereifch te kunnen bëoordeelen, behoort men het algemeen doelwit, dat men by de oprichting van dit Fonds, en in 't byzonder van het Kweekfchool, gehad heeft, te herinneren: namentlyk de aanmoediging van 's Lands Zeedienst, dat is voor eerst, Nederlanders aantemoedigen, zich tor deezen dienst te begeeven; en ten tweeden, hun middelen te verfchalfen, om zich tot ! denzelven bekwaam te maaken.
Om Nederlanders tot den Zeedienst aantemoedigen, is voorzeker een der gefchikflc middelen, het vooroordeel te keer te gaan, dat zich langzaamer hand, en naar maatc de rykdom11 men grooter en met meerder ongelykheid verII fpreid zyn geworden, en de Nederlanders meer vreemde zeeden hebben aangenomen, tegen dc Zeelieden verfpreid heeft, en dat ongetwyffeld door de losbandigheid en flechte zeden, waar aan zy zich dikwerf overgeeven, verfterkt is;namentlyk als of zich ter Zee te begeeven en zich met de heffe des volks te vermengen; zich ter
Zee



3o PUBLIEK VERSLAG,
Zee te begeeven, en zeedelcos te moeten zyn ; zich tot de commercieerende Zeevaart te bepaalen cn zich te verneederen, om het even is. Is 'er nu een krachtig middel, dit allezints ongegrond vooroordeel te keer te gaan? het is Zeelieden, zelfs van den laagften rang, te vormen, die goede zceden bezitten, eerlyk, godsdienftig, kundig zyn: en zulke te vormen is de hoofdbedoeling der opvoeding, welke wy aan onze jongelingen geeven: alle onze zorgen, alle onze inrichtingen ftrékkcn daar toe.
De tucht onder welke onze jongelingen zich beftendig bevinden; de toezicht, die men op hen h'oadt, zelfs wanneer zy uit het oog hunner Bcftuurderen of Opperhoofden fchynen te zyn; de moeite die wy neemen om hen in de gronden van den Christelyken Godsdienst te doen onderwyzen, cn het gcwigt van godsdienftige begrippenen goede zeden in te prenten; het geregeld bywoonen des openbaaren Godsdienst; de Huisgodsdienst -oeffertingen en Gebeden; zyn voordrelen, welke jongelingen, tot'den Zeedienst in d È Gefticht opgevoed, wel by zonder genieten, en Van welke men' ter verbetering van hunne zeden en van hun hart, niet dan eene goede uitwerking verwagten kan, en eenen indruk, die, al werdthy eens door'de ligtvaardigheid der jeugd, liet Hecht voorbeeld van anderen, en de driften
ver-



VOOR HET JAAR mdccxci. 31
verzwakt, altoos echter aanweezig blyft, ea nimmer geheel uitgewischt kan worden.
Wy Hellen dus, Myne Heeren, eenen zeer grooten prys op het onderwys in den Godsdienst: en wy verheugen ons U eene gebeurtenis te kunnen mededeelen, die wy als zeer nuttig voor het Kweekfchool befchouwen. De Wel Eerwaarde zeer Geleerde Heer Tisfel, Lceraar in de Gemeente, toegedaan de onveranderde Augsburg-. fche Confesfie, ons voorleeden jaar met zyne tegenwoordigheid op deeze plaats vereerende,. vpiidt zich zodanig door alle de inrichtingen, die in het Kweekfchool plaats hebben, getroffen, dat hy tcrHond het befluit nam zelf iets tot bevordering van. dezelve toe te brengen, en ons korten tyd daarna den yop'rflag deed, om zelf zes of zceven jongelingen in den Godsdienst te-on~; derwyzen, en by die gelegenheid eene proeve te., neemen in hoe verre het hem zoude gelukken de- . zeiven tevens hunne moedertaal beeter te lecren . kennen , en eenen goeden ftyl te fchryven. Met. hoe veel dankbaarheid wy dit voorftel hebben aangenomen valt ligter te befcffen dan met woorden uit te drukken: en hoe veel nut onze Voedflerlingcn by- aanhoudenheid uit. dit onderwys haaien, zult gy, Myne Heeren,uit 's mans over- ■ bekende kunde, doorzicht, en vlyt, ligtelyk opma".



3^
PUBLIEK VERSLAG,
maken: en gy zult zcekcrlyk, Myne Heeren, met ons hartelyk wenfchen, dat dit: edelmoedig voorbeeld door veelen, het zy in het Godsdicnftigc, het zy in andere vakken van nuttige kundigheden, moge gevolgd worden.
Om 's Lands algemeenen Zeedienst te bevorderen, en dus den Ncdcrlandcren aan te moedigen zich tot denzelven te begeeven, behoort men, ten anderen , deezen de middelen te verfchaffen, om zich in alle de takken van de Zeevaartkunde bekwaam te maaken; cn, by den aanvang, die voorbereidende kundigheden te verkrygen, zonder welke men tot niets bekwaam kan worden. Het leeren fchryven en cyfferen behooren, buiten twyffel, tot deeze kundigheden. In den beginne namen wy wel jongelingen in dit Gefticht aan, die in niets bedreven waren, en wy zouden 'er U eenige kunnen opnoemen, Myne Heeren, die niet eens, toen zy in het Kweekfchool kwamen, de letters van elkander kunnende onderfcheiden, echter in weinig tyds zeer bekwaam zyn geworden. Het zy genoeg, hier onder allen, den eenigen Jan Willem Tonné op te noemen, die, toen hy in het Kweekfchool kwam, volftrekt in alles, zelfs in de kennis der letters, onbedreven was, en echter in minder dan vier jaaren tyds het tot het hoogfte in de Theorie gebragt, boven dien eene reis naar Suri-
na-



VOOR HET JAAR mdccxci. 33'
namen gedaan heeft, en zedert anderhalf jaar, door goedgunftige bellelling van den Heer Raad en Advocaat Fiscaal van Teylingen, op 's Lands Schip Brakel, onder Commando van de Wel Edelen Geftrengen Heer Capitein Bols, geplaatst is, alwaar hy zynen dienst met den grootften lof waarneemt. Doch naar maate het getal der aangenomen jongelingen van 50 tot 150 gebragt Werdt; werdt het voor den Schoolmeefter onmo* gelyk ieder, afzonderlyk, zo veel tyds te geeven als nodig is om iemand, naar behooren, in het leezen te onderrichten: en de groote meenigte der geenen die zich aanbieden, hebben ons, boven dien, doen befluiten alléén de kundigften uit den hoop, en dus die, welke volmaakt hezen kunnen, aanteneemen: vooral, daar de ondervinding ons duidelyk leert, dat, wanneer de verftandelyke vermogens tot zeekere jaaren toe geheel ongeoeffend geblecven zyn, zy zich daar na, meestal, of in het geheel niet, of niet dan zeer gebrekkiga immers zeer moeijclyk, ontwikkelen.
Wy letten minder op de ervarenheid in het fchryven: want onze Schoolmeester bezit eene zo byzondere gaaye in het onderwyzen van die konst, dat wy ons telkens over de groote en fpoedige vórderingen die onze jongelingen daat in maaken moeten verwonderen: oordeelt zelf, Myne Heeren, uit de voorbeelden, die wy thans C voor



34 PUBLIEK VERSLAG,
voor U open leggen. De zelfde meefter onder-. wyst ook de Kweekelingen in liet KoopmansCyfferen; en wy zyn insgelyks over dat gedeelte van zyn bedryf voldaan.
Het onderwys dat alle onze jongelingen in het fcheeps-werk genieten, en in al wat de manceuvres met het Schip betreft^gaat even geregeld als van den beginne voort. De bootsman, die, onder opzicht en met medewerking van den Commandeur, onze jongelingen in dit gewigtig gedeelte oeffent, kwyt zich zeer wel van zynen plicht. Ook hebben wy het genoegen gehad dikwerf, inzonderheid op den eerften maandag van iedere maand, talrykc gczelfchappen, zelfs van deskundigen, over de behendigheid en vaardigheid, met welke de Kweekelingen de manceuvres op het Schip verrichten, zeer voldaan te zien: en het Stadhoudcrlyke Hof, dat ons, inhetvoorleeden najaar, ten tweede maale, metzynetegenwoordigheid vereerde, heeft ons deszclfs genoegen, zo wel daar over, als over alle de deelen van deeze Stichting, in de meest nadrukkelyke bewoordingen betoond.
Onze jongelingen komen dan, wanneer zy ter Zee uitgezonden worden, aan boord, indepraktyk van deeze verrichtingen beöeffend: en hebben dus oneindig veel vooruit boven die, welke



VOOR HET JAAR mdccxci. 35
nimmer, voor zy aan boord kwamen, eenig denkbeeld van fchip, tuigagie, zeilen, manoeuvres, gehadt, of de naamen zelfs van die verfchillende deelen gehoord hebben. Op dat nu het onderwys in dit gewigtig gedeelte der Zeevaartkunde, door andere bezigheden niet zoude verhinderd worden, zyn alle onze jongelingen in twee clasfen verdeeld, waar van beurtelings de eene op het Schip de manoeuvres leert, of in andere deelen van het fcheeps-werk onderwezen wordt; terwyl de andere zich op het School, of by den Stuurman, of by den Conftapel bevindt. Ook worden alle" onze jongelingen, twee maaien 's weeks, in het exerceeren met het handgewecr onderwezen; eene oefl'ening die reeds van den beginne af plaats gehad heeft.
Vergeeft ons, myne Heeren, 20 wy ditmaal een weinig by dit ftuk zyn blyven ftilftaan: doch eene gebeurtenis, onlangs voorgevallen, heeft, hier aanleiding toe gegeeven. Een jongeling, wiens vader het volle kostgeld betaalde, en die ons in allen opzichten voldeed, verzoekt, met toeftemming van zyn vader, zyn ontflag. Wy vragen naar de redenen van deezen onverwagten ftap : het antwoord is, dat de vader hem in ons Gefticht geplaatst hadt, alléén om de Navigatie te leeren; en dat hy te veel beneeden, dat is op het Schip, en by de verrichtingen, die daar C 2 toe



35 PUBLIEK VERSLAG,
toe betrekking hebben, zyn moest: dat de vader hem dus in Vriesland by eenen meefter, teneinde fpoediger voort te komen, zoude hertellen: onze vertogen hielpen niet, en het ontflag werdt gegeeven. Wy zullen niet onderzoeken, Myne Heeren, of deeze jongeling, op een gewoon Stuurmans - collegie, in vyf maanden tyds meerder vorderingen dan in het Kweekfchool gemaakt zoude hebben , cn even grondig onderweezen geweest zyn: doch vader en zoon hadden , vooizeeker, ongclyk van te denken, dat dit Gefticht alle'én een Navigatie-fchool of Stuurmans-collegie is; en het zoude ons leed doen dat dergelyke. gedachten by anderen plaats hadden. Wy kunnen niet genoeg zorgen, dat dewaare aart van het Kweekfchool bekend worde, voor al daar men fchynt, ook hier ter plaatfe, zich zeer verfchillende, en fomtyds zeer onnauwkeurige, denkbeelden van dit Gefticht te vormen.
Het Kweekfchool, namelyk , (en hier over verheugen wy ons,) is niet enkel een Stuurmanscollegie , of Navigatie-fchool: het is een Gefticht, waarin, boven dien, al gevonden wordt du tot de Zeevaart behoort: waar in men een gedeelte van den tyd befteedt, en befteeden moet, om zich in alle de deelen van het fcheepstuig, van de fcheeps-manoeuvres, in het werkelyk op eu aftuigen van een fchip, in alle de toebereid-
felen



VOOR HET JAAR mdccxci. 3?
felen die daar toe behooren, bekwaam te maaken; praktikaale kundigheden, welke alle Zeelieden , al zyn zy in den hoogften rang geplaatst, te pas komen: Nimmer weet een bevelhebber beeter wat hy van zyn onderhebbende manfchap vergen en verwagten kan, dan wanneer hy zelf, in het geen hy vraagt, ervaren is; nimmer commandeert men beeter, dan wanneer men eerst geleerd heeft zelf wel te gehoorzamen.
Van het algemeen onderwys dat alle de Kweekelingen genieten, en waar van de oefFening in de Icheeps - manoeuvres aan dit Gefticht alleen eigen is, en zyn kan, gaan wy over tot de drie byzondere takken van onderwys, die in het zelve plaats hebben; het onderwys, namelyk, in de Stuurmanskonst; het onderwys in de Artillerie; het onderwys in het Zeilemaken.
Wy kunnen met waarheid zeggen, dat het Kweekfchool bynaar van gedaante veranderd is, zcderd dat wy den kundigen O. S. Bangma, als meefter in de Navigatie, hebben aangenomen: hy hadt zich, by zyne aanftelling in 1787, voor vier jaaren aan dit Gefticht verbonden: en daar die tyd in den aanftaanden zomer verlopen zal zyn, hebben wy geoordeeld by tyds van gemelden meefter te moeten verneemen, of hy ook genegenheid zoude hebben, zich langer aan ons toe C 3 tc



38 PUBLIEK VERSLAG,
te wyden: en wy hebben het genoegen gehadt te zien, dat hy zich van gantfcher harte weder voor zes achtereenvolgende jaaren verbonden heeft: waar om wy ook, zo wel als uit aanmerking van zyne uitmuntende dienften, zyne gagien van 30 tot 35 guld. 's nraands verhoogd hebben.
De jongelingen, welke de lesfen van Mr. Bangma bywoonen, zyn in vier clasfen verdeeld: in de cerftc leeren zy den aart en het gebruik der -tiendeelige breuken, waarop alle de berekeningen in de Stuurmanskonst gevestigd zyn: en :daar door leeren zy de eigenfebappen van alle de getalen beeter kennen. Wy hebben ons dikwerf verwonderd, dat onze jongelingen, meest-al, eenen zeer geruimen tyd in die eerfte clasfe moeten •doorbrengen, en meer dan men wel in den eerften opflag zoude verwachten: het zy dat deverfcandelyke vermogens by de meeften in de eerfte jeugd niet genoeg ontwikkeld geweest zyn : het ,.zy dat de zaaken, waar in zy onderwezen worden, hun in de daad vreemd moeten voorkomen, en moeijelyk zyn: dan, hoe het zy, de zaak is zo : cn wy hebben daar uit geleerd, dat wy, uit den langen tyd die deeze en gecne fomtyds in de eerfte clasfe doorbrengen, niet altoos derzclver onvatbaarheid voor het cyfferen moeten opmaa!ken: doch dh ondervinding heeft ons doen • fcefiuiten, ce eerfte clasfe in twee divifiën te
ver-



VOOR HET JAAR mdccxci. 39
verdedende eene voor de eerst-beginnénden, de andere voor de meer gevorderden ; op dat deeze, in het op nieuws hooren uitleggen, en hetherhaalen van het geen zy reeds weeten, hunnen tyd niet zouden verfpillen: eene inrichting, waar van wy reeds de vruchten befpeuren.
In de overige clasfen leeren onze jongelingen allengskens alle de deelen der Navigatie : zo dat die, welke de drie eerfte clasfen hebben doorgeloopen, reeds zeer wel in de gewoone Stuurmanskonst onderweezen zyn; en, wat de Theorie betreft, met de meefte Stuurlieden gclyk ftaan: .Maar in de vierde clasfe worden zy tot hooger kundigheden opgeleid, leeren de Meetkunde, en die deelen der Stuurmans-konst, welke, hoe nuttig, ja noodzakelyk zy ook zyn mogen, echter nog maar weinig in gebruik zyn: de berekeningen, namelyk, welke dienen om de Lengte op Zee te bepaalen: eene zaak die van het uiterfte gewigt is, en welke alle-'de Kweekelingen, die wy als zeer bekwaam uitzenden, ten vollen verftaan. Indien eenige uwer, Myne Heeren, ee•nig denkbeeld van de uitgeftrektheid .van dergelyke rekeningen begeeren te hebben, zy vestigen flechts het oog op die papieren, welke wy thans -voor deeze Vergadering openleggen: en het zy ons geoorloofd 'er by te voegen, dat wy, in nog geen vier jaaren tyds, die de Leermeester Bangma C 4 ft



4o PUBLIEK VERSLAG,
in het Kweekfchool heeft doorgebragt, reeds tusfchen de 30 en 40 jongelingen naar Zee gezonden hebben, die in dit gewigtig gedeelte volkomen ervaren zyn. Ook hebben wy het geluk gehadt, dat onze Kweekelingen bynaar de eerfte geweest zyn, welke dit foort van waarnemingen en berekeningen op de fchepen der O. I. C. in trein gebragt hebben: en dat zy ook, ten dien opzichte, op 's Lands fchepen van merkelyk nut geweest zyn: en echter, zouden die zelfde jongelingen, indien zy niet in dit Gefticht aangenomen, en door uwe mildadigheid, Myne Heeren, opgevoed waren, zeeker, voor verre het grootst gedeelte, onkundige menfchen, of misfchien onder de heffe des volks vermengd gebleeven zyn. Welk een prikkel! voor rechte voorftanders van 's Lands weezenlyke welvaart, van het heil des menschdoms, om door milde jaarlykfche of andere giften, ter bevordering van dergelyke jongelingen , ons in ftaat te ftellen dit Gefticht al langer hoe meer uittebreiden en te volmaken: vooral daar 'er buiten de gemelde, in alle opzichten uitmuntende, jongelingen, nog veele andere uit dit Gefticht gekomen zyn, die ook zeer veel Jofs verdienen.
Mr. Bangma bevlytigt zich al langer hoe meer onze jongelingen, in de meest gewigtige deelen der Stuurmanskonst bekwaam te maakeu: en die
geen



VOOR HET JAAR mdccxci. 41
geen onder onze Medebroederen, wiens beroep medebrengt dat hy ook in dit vak der Wiskundige Weetenfchappen ervaren zy, heeft het zich dit jaar, even als in de voorgaande, tot eenen plicht gerekend, zes of zeven jongelingen, twee maaien 's weeks, ten zynen huize, byzondere inftrucKe in de belangrykfte en moeijelykfte •ftukken der Navigatie te geeven.
Zestien uitmuntende jongelingen, waar onder 'er 6 bevaaren zyn, maaken thans de vierde elasfe uit: en 'er zyn 'er onder de 34 van de derde, en de 21 van de tweede clasfe, van welke wy met reden veel hoop mogen voeden. Wy fpreeken niet van die, welke de eerfte clasfe uitmaaken: 'er zyn 'er onder deezen, die zich zeer wel bevlytigen; doch ook anderen, die ongemeen traag voortgaan en weinig vatbaarheid voor d$ Stuurmanskonst fchynen te hebben. Wy hebben reeds gezegd, Myne Heeren, waarom wy fchoorvoetend te werk gaan in het beflisfen, dat jongelingen geheel onvatbaar zyn: doch wy zyn 'er fomtyds toe genoodzaakt; en in het verloopen jaar hebben wy zeven jongelingen om die reden moeten ontdaan.
Hoe wel het onderwys in de Stuurmanskonst, en dus het vormen van kundige nationaale Stuurlieden, van Opper- en Onder - Officieren , het C 5 hoofd-



42 PUBLIEK VERSLAG,
hoofdoogmerk zy van dit Gefticht, en wy tot lager rangen enkel die jongelingen befchikken, wier kundigheden in een' meer bekrompen kring bepaald zyn, oordeelen wy, eenen anderen, en zeer . gcwigtigen, tak niet te moeten verwaarloozen,.namentlyk de Busfchictery. i
Pveeds zedert vier jaaren worden eenige onzer * jongelingen, door den kundigen Conftapel Majoor Hdmerdinger, inde Busfchietery onderwezen: en wel alleen die jongelingen, welke oïisr voorkomen deeze gunst door hunne grooter vlyt, hunne kundigheden, hunne Genie waardig te zyn. De heoeffening der Artillerie ftrekt hun tot eene verkwikking en belooning, te gelyk als zy hun eene nodige en nuttige Weetenfchap leert kennen. Mail hoe worden zy daar in onderwezen?. Vooreerst, in de Praktyk, met het behandelen van het grof gefchut, het vervaardigen van kardoezen, granaaten', enz. Ten anderen, in de Theorie, waar in zy de eigenfchnp-'e'i, de beftanddeelen, het maakzel van het kruid, de proportiën van alle de deelen van een kanon, die van de kogels, laadgerecdfchap, en in één woord, al wat tot de innerlyke kennis van die konst behoort, grondig leeren kennen. De yo' r U opengelegde boeken en teekeningen, zullen U, Myne Heeren, overtuigen, hoe ver eenige onzer jongelingen het gebragr hebben:
ook



VOOR HET JAAR mdccsci. 43
nok zyn 'er' reeds vcrfchèiden, zo WfefcbogÊ 's Lands als op Compagnies fchepen,. als. Con-, flapels. geplaatst, die , volgens de ontvangen berichten, zeer wel- aan hunne beftemnling voldoen: en onder de 50, die thans in het Gehucht de lesfen van den Conftapel Majoor ontvangen, zyn 'er wederom verfcheiden, die in ftaat zouden z-yn als Conftapels uit te vaaren, en voor welke wy wenfehen, dat zich eerlang eene gunftige gelegenheid moge opdoen.
Is het aan de kundigfte jongelingen, dat wy onderwys in de Busfchietery laten geven; het is geheel anders met die gelegen , welke. wy in bet Zeilemaaken trachten bekwaam te maaken: Niet, dat wy het niet als een groote weldaad van het Edel Mog. Collcgie ter Admiraliteit, cn van de Ed. Achtb. Heeren Bewindhebberen der O. I. C. aanzien, dat wyonze jongelingen op de werven dier beide Collegien.. in die konst mogen laaten onderwyzen; Niet, dat wy het niet als een geluk befchouwen, dat. ook dat gedeelte der Zeevaart een voorwerp van beöeffening voor onze Kweekelingen geworden is; maar de aart van dat bedryf zélf, . en de hoofdbedoeling van dit Gefticht vereisfehen beide, dat wy daar toe alléén de zodanigen gebruiken, die, uit mangel van genoegzaame vermogens, minder voor de-Stuurmanskunst gefchikt zyn: en niet zelden zien wy
dat



44 PUBLIEK VERSLAG,
dat deezen zeer veel in het zeilen maken vorderen. Gok hebben wy, zedert twee jaaren, dat onze' jongelingen dit onderwys genieten, 'er reeds zeventien als zeilemakers op 's Lands of Compagnies fchepen naar Zee gezonden,van welken de baazen der beide werven ons verzekerd hebben, dat zy daar toe ten vollen in ftaat waren: en onder de 18, welke nog thans in dit ambagt onderweezen worden , zyn 'er n die de zelfde bekwaamheid bezitten.
Ziet daar, Myne Heeren, de byzondere taki ken, waar in onze jongelingen onderwezen i worden: fchryven, cyfTeren,de gronden van den , Godsdienst, fcheepswerk, exerceeren met het handgeweer, alle de deelen der Stuurmanskonst, busfchietery , zeilemaken. Waar is nu, vraagen wy, waar is een Gefticht daar men dat al verëenigd aantreft; waar in ieder, naar mate zyner vermogens, bevorderd wordt; waar het leven aan Land geheel fcheeps-leven is; waar de jongelingen zich dach en nacht, in huis en buitens huis, onder een geduurig opzicht bevinden ? Ook kunnen wy, noch den Commandeur Elden Kraay, noch den Bottelier, voor alle de zorgen, die zy ten behoeven der Kweekelingen, aanwenden, genoeg pryzen: hunne welverdiende lof overtreft al wat wy met woorden zouden kunnen zeggen.
Het



VOOR HET JAAR mdccxci. 45
Het zoude gelukkig zjm, indien alle de jongelingen de weldaaden, die zy in dit Gefticht ontvangen, op den behoorlyken prys wisten te nellen: dan, 'er zyn 'er onderhen, even als in alle Scholen, en zelfs even als in de meeste talryke huisgezinnen, eenigen, die, in weerwil van al het goede dat zy genieten, van alle de pogingen, d'e men ten hunnen nutte aanwendt, van alle vermaningen, waar door men ze van den dwaalweg tracht te rug te houden, of zelfs van devaderlyke kaftydingen, die men, om ze te rug te brengen , uitoeffent, in het kwaad volharden , en zich de inwooning in dit Gefticht onwaardig maaken, of het zelve door eene fchandclyke defertie verlaaten, en zich blindelings in het verderf werpen. Voorleeden jaar hebben wy 'er vier om wangedrag weggejaagd, en negen zyn 'er gedeferteerd : niet om eenig wezenlyk ongenoegen, maar uit eene losheid der jeugd, of verleiding van anderen. De meeste onder de laatstgemelden hebben zekerlyk niet uitgemunt: doch wat zy weeten, hebben zy echter hier geleerd: en, tot ons innerlyk leedweezen , is 'er een onder die deferteurs geweest, die groote hoop van zich gaf, en nog een ander, die zich vierdehalf jaaren onberispelyk gedragen hadt, en bynaar tot het uiterfte in de Theorie gekomen was. Beiden fchynen zy het kwalyk genomen te hebben, dat wy hen, om dat zy zonder verlof uitgegaan waren,



46 PUBLIEK VERSLAG,
ren, eenige dagen,lieten in huis blyvcn, cn niet, zo als aan de anderen, ter gelegenheid van het Kermisfeest, eenen halven vryen dag gegeeven hadden. Indien iets ons in dergelyke gevallen troost, en toelaat met geduld het verlies der onkosten aan te zien, welke het Gefticht voor dergelyke onwaardige voorwerpen gemaakt heeft, het is, dat deeze jongelingen, indien zy immer tot inkeer komen, en zich dan verder wel gedragen , (want waarom zouden wy daaromtrent wanhoopen?) zullen moeten bekennen, dat, zo wel de kundigheden, die zy in het Kweekfchool opgedaan hebben, de bron van hun welvaren; als de Godsdienftige begrippen, die zy in het zelve verkregen hebben, de oorzaak van hun berouw geweest zyn. Zo iets opweegt tegen de fiaauwe erkentenis, die fommigen voorde genooten weldaden betoonen, het zyn de gevoelens van waarc dankbaarheid, die verre de meeste en de meestkundigen ons, geduurende hunne afweezighcid door brieven, by hunnen terugkomst door woorden cn daaden, betuigen. En hebben wy wel eens te klagen, dat ouders minder gevoelig zyn dan het behoorde, over de zorge die wy voor hunne kinderen draagen; hoe wierden wy niet onlangs met blydfchap en vreugdetraanen aangedaan ? toen wy eenen brief ontvingen van een ordentlyk burger-man, in eene nabuurige ftad, wiens eenige Zoon in dit Gefticht
ge-



VOOR HET JAAR mdccxci. 47
geplaatst, door ons, om zyne bekwaamheden, als Cadet de Marine naar China gezonden.,, gelukkig gerepatrieerd, en weder in dit Gefticht ingenomen was: in welken brief de Vaderons, niet alléén in de nadrukkelykfte bewoordingen bedankt „ voor de zorge die wy genomen „ hadden, om de vermogens, die de Voorzienig„ heid aan zynen Zoon gefchonken hadt, te „ fcherpen, zyn hart met die kennisfen te voor„ zien, die hem tot een braaf en godsdienstig „ man kunnen vormen , en hem in ftaat te ftellen „ de Zee in eene voordeelige qualiteit te bou„ wen: " ons niet alléén „ de zegeningen des „ Allerhoogften over onzen arbeid" toewenscht; maar ook, (het zyn al verder 's mans eigen woorden) de vryheid nam „ eene kleine offerhande, „ aan een zo nuttig Gefticht toegeweid, aan te bieden." — Welke nu was die offerhande? — een gefchenk. van 40 ducaaten. Het zoude niet wel mogclyk zyn te bepaalen, Myne Heeren, wat ons het meest aandeed, het gefchenk zelf, de vergelyking van het gefchenk met 's mans vermogen: dan wel de edelheid der gevoelens, die in de wyze van ons het gefchenk aan te bieden, en in den geheelen brief doorftraalen. Dat een dergelyk voorbeeld onder alle rangen, van menfchen veele navolgers hebbe! dat brave ouders altoos in en door hunne kinderen gezegend mogen worden! dat de zeegeningen des Allerhoogften



43 TUBLIEK VERSLAG,
ften op deezen, ook uit hoofde der waarc erkentenis, edelmoedigheid en mildadigheid hunner ouderen, beftendig mogen nederdaalen!
iv. Wy gaan over tot het geen de uitzending onzer jongelingen naar Zee betreft: en by den aanvang betuigen wy-onzen hartelyken dank aan alle de begunftigers van dit Gefticht, voor den goeden uitflag dien onze vertoogen, nu één jaar gelceden van deeze zelfde plaats gedaan, gehadt hebben. Wy klaagden namentlyk en met reden j dat wy zo weinig jongelingen ter Zee konden uitzenden, om dat 'er zo weinige gevraagd wierden : dat 'er in het geheel jaar 1789 maar 41 naar Zee vertrokken waaren, en onder deeze flechts 17 ter koopvaardy: doch nu, Myne Heeren, hebben wy het genoegen U te kunnen melden, dat wy in het laatst verlopen jaar 80 jongelingen naar Zee hebben uitgerust: waar van 'er 14 op 's Lands fchepen, 19 op die der Compagnie, en 47 op de fchepen der Commercieerende Ingezeetenen van dit land geplaatst zyn geworden: doch, daar niet alle de jongelingen op denzelfden voet vertrokken zyn, behooren wy dit nader te ontvouwen.
Welke de groote verplichtingen zyn die wy aan de Heeren Raaden en Advocaat Fiscaals van de verfclrUlende Hollandfche Admiraliteits Colle-
gien



VOOR HET JAAR mdccxci. 49
gïen hebben, is U, Myne Heeren, zo dikwerf dóór ons voorgedragen, dat wy fchromen zoudendaar Van nog verder gewag te maaken, indien men immer zyne erkentenis te veel-, en te veel in het openbaar, kon betuigen. Jaar op jaar geeven gemelde Heeren ons blyken van hunne genegenheid voor dit Gefticht: en dit jaar heeft de Raad en Adv. Fiscaal van der Hoop, ons nieuwe bea wyzeu gegeeven van zyne byzondere zorge voor het Kweekfchool. Ter gelegenheid nam. dat door het Edel Mog. Oollegie ter Admiraliteit alhier een klein Corps Artilleristen werdt opgericht, het welk aan boord van het Wagtfchip zoude geplaatst worden en aldaar zyne excercitien verrichten ^ ftelde zyn Wel Ed. Geftr. ons voor, eenige onzer Kweekelingen in het gemelde Corps te plaatfen: een aanbod, dat wy met te meerder greetighcid hebben aangenomen, om dat het ons gemaklyk viel vier jongelingen-, reeds in de Busfchietery door den Conftapel Majoor Heimerdinger onderwezen, te verkiezen, van welke wy vertrouwen konden, dat zy aan het oogmerk zouden voldoen : zo als ook de rapporten van den Wel Ed; Geftr. Heer Kapitein Cambier, die het Commando over het Wagtfchip voert, van den Heer Schuier, Luitenant in het gemelde Corps Artilleristen; en Van anderen, ons in de daad overtuigd hebbens dat die jongelingen, in alle opzichten, aan hunne beftemming beantwoorden, De overige Kwee-* D kë-



5o PUBLIEK VERSLAG,
kelingen, die het land dienen, zyn, in het voorleeden jaar, op een na, waar van ftraks nader, als Leerlingen by den Stuurman, Conftapels, of Zeilemakers geplaatst.
Onze uitzendingen by de Compagnie hebben in dit laatst verloopen jaar meer uitgebreidheid gehad dan ooit te vooren: zo wel om dat 'er 19 jongelingen voor die Maatfchappy zyn uitgevaaren, daar wy 'er voorheen nimmer meer dan 5 in een jaar naar O. L hadden uitgezonden: als ook om dat wy thans niet alleen de Kamer Amfterdam, maar insgelyks die van Rotterdam en Delft bediend hebben; en boven al, om dat onze jongelingen in meer verfchillendë qualiteiten zyn geplaatst geworden.
Wy hadden nam. tot nu toe onze jongelingen alleen als Cadet de Marine kunnen uitzenden, om dat dit de eenigfte qualiteit is, tot welke zy toen bekwaam waaren, en de Heeren Bewindhebbers ons, van tyd tot tyd, metCadetsplaatfen begunstigen: zo als wy ook nog met twee dergelyke in het voorgaand jaar begunstigd zyn geworden; eene voor de Kamer Amfterdam, en eene voor de Kamer Rotterdam; tot wier vervulling wy twee jongelingen beftemd hebben, beiden inalle de deelen der Stuurmans - konst en in de berekening der Lengte op Zee ervaren, en waar
van



VOOR HET JAAR mdccxci. gi
van de eene reeds eene reize naar Surinamen gedaan hadt.
Boven dien' is een onzer jongelingen, die te vooren uit dit Gefticht als Cadet de Marine naar O. I. was uitgevaaren, en zich, na zyne terugkomst in het zelve, verder in de Theorie der Stuurmanskonst, en in het berekenen der Lengte heeft geoeffend, thans tot Sous-Luitenant voor deeze Kamer bevorderd geworden, en in die qualiteit naar Indien gefteevénd.
De vorderingen, welke verfcheide onzer jongelingen in de Busfchietery en het Zeilemaakcn gemaakt hadden, hebben ons in ftaat gefteld een gedeelte der gecnen, die, volgens het getuigenis van den Conftapel Majoor en de Zeilemaakers bazen, in hun bedryf volkomen ervaaren waaren, als Conftapels-maat, onder-en derde- Zeij ïemaker in den dienst der Compagnie te plaatfeii; Wy wenfehen dat zy, en alle de overigen, doo? hun goed gedrag en hunne kundigheid, die aanzienlyké Maatfchappy meer en meer mogen overtuigen, dat het Kweekfchool voorde Zeevaart, de waare bron is die haar kundige zeelieden van allen rang opleevert, en de eenigfte die haar de kundigften kan opleeveren: en dat die Kamers der O. 'I. C. met welke wy tot nu toe in geene betrekking, ftaan, daar door aangezet mogen worP a <krt



52 PUBLIEK VERSLAG,
den, ook eerlang eene proeve met onze jongelingen te neemen: bet geen wy niet minder hartelyk van1 weegens de Admiraliteit in Zeeland verlangen. — En indien deeze wenfchen, U, Myne Heeren, een weinig te Hout mogten' voorkomen , vergeeft ze aan onze pogingen, om de Compagnie in allen opzichten dienst te doen: want wy hebben niet alleen dit jaar Zeilemakers op eenige van haare Schepen geplaatst: maar ook zes jongelingen als Zeikmakers-Ambagtslieden naar Indien verzonden: eene beilemming die eenigzints van de voorgaande vcrfehilt. De jongelingen immers, die als Ambagtslieden naar Indien gaan, doen meer dan eene tocht ter zee: zy verbinden zich eenige jaaren in Indien te blyven. Ook hebben wy geoordeeld geen jongelingen in die qualiteit te moeten ofte mogen uitzenden, zonder hunne volkomen toeftemmingniet alleen, maar ook zonder die van hunne ouderen. Het zy verre van ons, dat wy ons zouden willen aanmatigen de billyke rechten van ouderen op hunne kinderen te bekorten, of de teederheid van het, ouderïyk hart niet genoegzaam te fpaaren. Voor gewoone reizen is eene dergelyke toëftemming van de ouders niet nodig, om dat zy, wanneer hunne kinderen in het Kweekfchool aangenomen worden, ons, by handteekening, het recht afftaan om deezen, immers voor hunne eerfte reis, werwaards, op welken tyd, en op
wel-



VOOR HET JAAR mdccxci. 5S
welke wyze wy zülks nuttig oordcelen, uit te zenden.
Vestigen wy nu ons oog op die jongelingen, welke wy op Schepen van particuliere Ingczcetenen deezer lande geplaatst hebben ; wy zyn het aan U, Myne Heeren, en aan andere Kooplieden uit deeze Stad, Rotterdam en Dordrecht verfchuldigd, dat wy in het laatst afgeloo-. pen jaar 47 jongelingen in plaats van 19, zo ais in het jaar te vooren, ter Koopvaardy hebben uitgezonden: en wy hebben liet aan U alleen, Myne Heeren, te. danken, dat, in plaats van 10. uit dc 19, thans 33 uit die 47 voor Kooplieden uit deeze Stad befterad geweest zyn 5 en dat verfcheide Comptoiren , die tot hier toe geen jongelingen uit het Kweekfchool Op hunne Schepen geplaatst hadden , ons in het voqrleeden jaar om jongelingen gevraagd hebben. Ontvangt, Myne Heeren, onze'erkentenis voor deeze weldaden! en daar wy tot mv toe niet dan gunftige getuigenisTen van die jongelingen bekomen hebben,, vleijen wy ons dat gy voldaan zult zyn. — Zo veel hebben dan de nadrukkclyke, doch eerbiedige, vertogen, die wy de vryheid namen Uvóór een jaar te doen , kunnen uitwerken ! Zo veel zyt gy dan van de juistheid onzer aanmerkingen overtuigd geweest! welaan dan, Myne Heeren! het zy ons geoorloofd U nogmaals ernftig in beD 3 den-



?A PUBLIEK VERSLAG,
denking te geeven, of wy (indien 'er anders aan den aart van dit Gefticht behooriyk voldaan zal worden) niet nog iets meer zouden mogen bcgeeren, dan dat 'er enkel jonge lieden op Schepen geplaatst werden.
Dat allen, die zich tot de Zeevaart begeeven, <rC m Stuurlieden kunnen of moeten worden, is iets dat van zelfs fpreekt. — Dat ons Gefticht Zeelieden van alle foorten moet kunnen, opleveicn, is niet minder blykbaar: — Dat onze jongelingen, zo niet allen, ten minfte voor verre het grootst gedeelte, van den laagfteu rang af moeten beginnen, lydt geen tegenibraak : — dat dus de meesten, die ter Koopvaardy beftemd worden, als Cajuitwachters moeten uiivaaren; dat de meesten derzelven nooit meer dan goede mairoozen zullen worden, ftemmen wy gercedlyk toe: ook fchromen wy niet, zelfs de beste jon-. gelingen, voor de eerfte maal als Cajuitwachteis uit te zenden , en nooit vraagen, verzoeken, begeeren wy voor hen eenige preferentie boven anderen, hoe ook genaamd: en wy zien gaarne dat die, welke, door hunne geringe kundigheden, niet bekwaam zyn hooger dan matroos bevorderd re worden, en de daar toe vereischte ligchaamskrachten bezitten, als matroos weder uitvaaTen. wy beftemmen ze zelfs daar toe, aLs het van ons'affengr. — Maar wat is, vraagen wy gerust,



VOOR HET JAAR mdccx'ci. SS
rast, wat is eene der hoofdbedoelingen geweest in hef oprichten van het Kweekfchool ? — Is het niet geweest de commercieerende Zeevaart met nationadk, kundige opper- en onder - officieren te voorzien? -— Dit kan niet ontkent worden. — Hoe zal men nu dat doelwit bereikeii? — Aan onzen kant, met bekwaame jonge lieden te vormen, die in alle de deelen der Stuurmanskonst ervaaren zyn : met de Boekhouders der Schepen , waar op zy bcffemd zyn, kennis van hunne bekwaamheden te geeven : hen te verzoeken ze in protectie te neemen, allengskens op te leiden , en aan de fchippers op het nadrukkelykst te beveelen. — Indien wy nu al dit (het eenigfte dat in ons vermogen is) doen, en de Schippers verleenen aan die aanbevelingen geen gehoor ? helpen de Kweelingen niet voort? geeven dezelve geene gelegenheid om iets aan boord te leeren? ja, wat meer is, ontneemen hun alle de daar toe gefchikte gelegenheden ? — Kan dan, wy vraagen het wederom gerust, het gemelde doelwit bereikt worden ? — Wy antwoorden, vrypostig, neen. — En echter,Myna Heeren! hebben wy van al het gezegde maar .d te veel voorbeelden. Hoe veel jongelingen rusten wy niet ter Zee uit, die, na de gedaane reis, goede atteftatien van hunne Schippers medebrengen , en echter by hunne te rugkomst minder weeten dan zy by hun vertrek wisten ? die, nietD 4 te-



$6. PUBLIEK VERSLAG,
tegenftaande wy eenig bericht van hunne bekwaamheden gegeeven hadden, echter aan boord niets hebben mogen doen, dan het werk van Cajuitwachter, hoewel zy in ftaat waren meer te doen, hoewel zy begeerden meer te doen, en nimmer het werk, waar voor zy aan boord kwamen, weigerden? — Ziet hier nog een meer treffend geval.
Voorleeden jaar verzoekt een zeer aanzienlyk koopman, buiten deeze Stad, eenen bckwaamcn jongeling, en belooft dcnzelven, zo hy de nodige bekwaamheden hadt, en zich wel gedroeg, allengskens te zullen bevorderen: eene toezegging, zo als wy 'er verfcheiden, tot ons groot genoegen, zouden kunnen bybrengen. Wy beftemmen tot die reis eenen jongeling, die altoos van goed gedrag geweest, in alle de deelen der Stuurmanskonst, zelfs in het berekenen der Lengte, ervaaren was, en reeds eene reis naar de Middelandfche Zee, werwaards hy wederom beftemd werd, gedaan hadt. Wy rusten hem met de nodige Inftrumenten, Boeken en Kaarten uit: • hy vertrekt blymoedig, met onze recommandatien voorzien; wordt vriendelyk door de Boekhouders ontvangen: doch, in weerwil van al dit, werdt: hy aan boord enkel als gemeen Cajuitwachter be-, handeld, door den Schipper van alle de middelen, om .iets te leeren, beroofd; zyn Octant
werdt



VOOR HET JAAR mdccxci.
werdt hem afgenomen, en hy moest het hartzeer hebben het zelve alle dagen door den Schipperen zynen Zoon te zien gebruiken, zonder immer by de waarneemingen te mogen zyn: het beftek werdt losjes met kryt op de Kaarten van onzen Kweekeling gefteld, zonder dat hy zyne Kaarten zelfs mogt gebruiken, of ten minften het beftek 'er op zien zetten. Wat wonder dan,:zo de kundigheden, welke die jongeling bezat, by zyne te rugkomst, vry.wat verdoofd waren?,wat voor nut heeft hy, zelfs boven eenen gemeenen onkundigen Cajuitwachter, gedaan? Wat kan het Kweekfchool, tot vorming van Officieren, voor de commerciecrende Zeevaart te weeg brengen, indien de kundigfte Kweekelingen, en die genocgzaame toezegging van de Boekhouders hebben, dus behandeld mogen worden?
. Wy ftellen, myne Heeren! deeze en dergelyke behandelingen, en deeze onwilligheid, welke veeIe, (doch, Gode zy dank! niet alle) Schippers betoonen, om iets ten yoordeelc, van onze Kweekelingen in het werk te ftellen, onder de wederwaardigheden , waar mede wy te worftelen hebben, onder de tegenfpoeden, die dit Gefticht ondervindt: doch zy fchrikken ons niet af: wy maaken ze opentlyk bekend, op dat die geenen, van welken het afhangt dergelyke onheilen te voorkomen, daar toe de meest gefchikte middeD 5 len



H PUBLIEK VÉRSLAG,
len zouden kunnen gebruiken. Wy blyven die Kooplieden., welke ons de eere aandoen jongelingen uit dit Gefticht voor hunne Schepen te vraagen, het nodige bericht omtrent hunne kundhbcdcn geeven:- wy beitemmen de kundigften, indien zy gevraagd worden, of wy bemerken dat zy nuttig zouden kunnen zyn, voor de commeréieerende Zeevaart, even als voorde Admiraliteiten, of de O. I. Comp. Wy blyven ze, met-de zelfde vrypostigheid als voorheen,aan dc protectie der Rheeders, en goede dienften van de Schippers, bcveekn; cn vennaanen de Kweekelingen zelve alles geduldig te ondergaan: wel te bevroeden, dat gehoorzaamheid, gepaste onderdanigheid, geduld,- dc eenigfte middelen' zyn, om, buiten en behaiven wezenlyke kunde, ecrtykheid, en goed gedrag, zich aangenaam en nuttig te maaken. Wy blyven boven dien op uwe hulp hoopen, Myne Ileeren! Gy wier invloed by de Schippers zo veel vermag,, die zo- veele middelen in handen hebt, om dezelve tot beier gedachten voor het Kweekfchool te brengen: CS wy verzuimen intusfehen niets, van al wat ftrekken kan om het grootst mogelyk getal van kundige jonge lieden aan te kweeken, ten einde altoos gereed te ffaan, niet alleen het Land en de Compagnie, maar ook de commsreieerende Zeeyim, te dienen. "
Wy



VOOR HET JAAR mdccxci. 59
Wy vergenoegen ons met dien algemeenen voordragt, zonder ons voor ditmaal in deredenen in te laaten, die waarfchynlyk by veele Sehippers gelden, om zich tegen het voorthelpen van onze jongelingen' te verzetten, en die wy voorleeden jaar vry breedvoerig ontwikkeld hebben: liever verzoeken wy nogmaals, en zeer nadrukkelyk, alle de Kooplieden dit Gefticht, op alle mogelyke wyzen, te willen bevorderen.
Welke ook onze zorgen zyn, om de jongelingen in het Kweekfchool eene goede en godvruchtige opvoeding te geeven, dezelven de nodige kundigheden te doen verkrygen, moeten wy ons echter, naar den natuurlyken loop der waereldfche zaaken, fomtyds in de verwachting, die wy van deezen en geenen hadden, te leur gefteld zien: en het is zo: doch daar dit van de 212 jongelingen , die wy reeds uit het Kweekfchool naar Zee gezonden hebben", Hechts 10 maaien gebeurd is, ziet men hoe veel eene goede en godvruchtige opvoeding, met behoorlyke tucht gepaard, op het hart en de zeden der jongelingen vermag. Misfchien zyn de klagten, die wy over deezen en geenen ontvangen hebben, wel eens niet in alk opzichten gegrond geweest: doch dit ftaat vast, dat 'er over drie der 80 jongelingen, voorleeden jaar uitgezonden, klachten gevallen zyn. Eender zelve diende als Conftapels - maat op 's Lands
fchip



6o P\JBLIEK VERSLAG,
fchip De Verwagting, onder commando van den WelEd. Geftr. Heer Schout byNagt van Reyneveld. Zo dra wy over de redenen van klagen onderricht waren, verzogten wy den Wel Ed. Geftr. Heer Raad en Advocaat Fiscaal van de Admiraliteit in het Noorder Kwartier toe teftaandat gemelde jongeling opgezonden werdt, ten einde wy hem met fchande uit het Kweekfchool zouden demitteeren;. zo als ook gefchied is: een voorbeeld, dat U doet zien, Myne Heeren! met hoe veel zorg wy alle wanorder trachten' te voorkomen, in hoe verre wy toezicht houden op die jongelingen, welke reeds .buiten het Gefticht zyn, doch nog tot het zelve behooren; en dat op een' anderen Kweekeling, die, op het zelfde fchip, niet in alle opzichten, zyn en plicht naar behooren waarnam , van zo veel invloed geweest is, dat hy zich naderhand ouberisp'elyk gedragen heeft." ■ I ' ■ )■'■':,: ■■ ,v
V. Verre dc meeste jongelingen , die wy ter Zee uitgezonden hebben,hebben zich van hunnen plicht, tot volkomen genoegen van hunne respective Kapiteins, gekweeten: waar van de Heeren Officiers in 's Lands dienst ons meermaalen , hy brieven, de meest voldoende getuigenisfen gegeevenv hebben. Ook zyn fommige onzer Kweekelingen , geduurende hunne reizen , tot hooger rang bevorderd, zo als zulks met de Gebroeders
Gre'



VOOR HET JAAR mdccxcl Cn
Grevenjlein plaats gehad heeft: die beiden als Cadet de Marine, in dienst der O. I. Conrp.,- uitgevaaren, beiden als Sous -Luitenants zyn gerepatrieerd : en dat, hoewel de jongfte, uitvaarende, zyne eerfte reis deed. Wy zagen met verlangst de terugkomst van deeze beide en van eenige andere, insgelyks bekwaame jongelingen, te gemoet. By eene voorigc gelegenheid hebben wy reeds ozeer omftandig gefproken van de zeer kundige jongelingen JVesfel van Zuilen en Bruin van der Helm, die als Leerlingen op 's Lands fchip van oorlog de Amazoon, onder bevel van den Wel Ed. Geftr. Heer Kapitein Heintjes, naar de West-Indien gedefinieerd, als leerlingen by den Stuurman geplaatst waaren, en van wien wy fuccesfivelyk de gunftigfte rapporten, geduurende hunne reis, hadden bekomen. Deeze beiden zyn ook voorleeden jaar van. hunne reis terug gekomen. Hoe ftreelend is het niet voor ons geweest te verneemen, het uitmuntend getuigenis, dat gemelde Heer Kapitein ons van de zonderlinge bekwaamheden dier jongelingen gegeven heeft! den lof welken een der Commisfarisfen van H. H. Mog., die zich op den gemelden Bodem naar de West-Indien begeven heeft, deeze jongelingen heeft toegezwaaid en de atteftatie te leezen, welke, door den Heer Secretaris van de Admiraliteit alhier onderteekend, ons, omtrent die jongelingen, van weegens dat Edel Mog. Collegie ,
ge-



62 PUBLIEK VERSLAG,
geworden is. Wy hebben de journaalen, door die jongelingen gehouden, met alle mogdyke naauwkcurigheid, nagezien, en eene fchat van uitmuntende waarneemingen, welke veel ter verbetering der Kaarten dienen kunnen, in dezelve gevonden. Een deezer jongelingen, JVesfel van Zuilen, is zeedert Zyn retour, en op fterk verzoek, in 's Lands dienst getreeden, als vierde Stuurman op het Schip het Zeepaard, onder bevel van den Wel Ed. Geftr. Heer Capitein van Kerchem, die treffende blyken van zyn genoegen over deezen onzen Kweekeling gegeven heeft.
VI. Wy hebben U, Myne Heeren! voorleeden jaar van de kundigheden des oudften Grevenjlein gefproken, zo wel als van de dienften die hy aan de Compagnie op zyn reis beweezen heeft, door het beftek, uit eenige belangryke waarneemingen van Lengte, te verbeeteren, en de waare plaats daar het Schip zich, na veel fukkelen, ftilte, en tegenwinden, bevondt,tebepaalen, om de reis rustig te kunnen voortzetten: zo als U nog nader uit deeze Kaart zal kunnen blyken, welke wy de eer hebben voor U open te leggen. Thans hebben wy zyn journaal in het breede kunnen nagaan, en ons door ons zeiven overtuigen, hoe veel die fchone, veelvuldige en verfchillen.de waarneemingen tot veiligheid



VÖOR HET JAAR mdccxci. 63
heid van zyne reis hebben toegebragt, en tot vohnaaking der Geographie en der Zeekaarten zullen toebrengen. En om u flechts door een eenig voorbeeld van 's jongelings kundigheden, en van het groot nut der berekening van de Lengte op Zee te overtuigen, zullen wy het voorgevallene op den 2 September 1790 vernaaien, toen men giste, volgens het beftek, zich reeds 104 mylen beoosten de Vlaamfche Eilanden Corvo en 1'lor-es te bevinden, en dezelve gepasfeerd te zyn; maar onze Grevenftein die , door zyne obfervatien de misgisfing van het beftek reeds kende, nam eene waarneeming van Maans en Zons afftand: hy berekende dezelve, en hield rustig ftaande dat men zich bedroog: dat 'er eene misgisfing van 90 33, in het beftek plaats hadt; dat men, wel verre van reeds 104mylen beoosten het Eiland Corvo te zyn, 'er 7 bewesten het zelve was: eene verzekering die vry wat opziens baarde, tot dat de juistheid daarvan, daarna, door allen erkend werd, toen men, eerst duister, doch op den middag, zeer duidelyk den Berg van het Eiland Corvo 7 mylen beoosten het Schip zag. Is het verbeteren van eene zo aanmerkelyke misgisfing geen wezenlyke dienst? herdenkt Hechts, Myne Heeren ! wat 'er zoude hebben moeten gebeuren indien men op een zo onnaauwkeurig beftek hadt voorgevaren: ftaat het oog op deeze, door 'Grevenftein zeiven, getekende Kaart, en de
thans



64
PUBLÏËK VERSLAG,
thans overgeleverde Memorie, en oordeelt! Wy zyn verheugd geweest tc verneemen dat gemelde jongeling , geduurcnde zyn vcrblyf op Java, door de gunftige beftelliug van den Hoog Edelen Heer Gouverneur Generaal Alting, en van de mede Commisfarisfen over dit Fonds in Indien, eenigen tyd in het Marine School te Samarang heeft doorgebragt. Is het nagaan der manier, op welke men de jongelingen aldaar onderwyst, hem zeer voordeelig geweest, wy zyn ook verzekert , dat zyn vcrblyf aldaar, en het mededeelen zyner kundigheden, daar veel nuts gedaan heeft;
De jongde Greyenftein heeft zich ook uitmuntend gedragen; en op de terug reis, tot aan de Gaap, toen alle de andere Officieren ziek waaren , het Schip als tweede Officier gecomman. deerd; en nog verder, op de hoogte van de Vlaamfche Eilanden, toen insgelyks de Kapitein en alle de overige Officieren ziek waaren, alleen met den Luitenant, het Schip, volgens ontvangen bevel, midden door de blinde en andere klippen veilig gebragt. Eindelyk is ook de kundige Adriaan Deleman uit China gerepatrieerd, en in dit Gefticht te rug gekomen: de journaalen, die wy de eer hebben U te vertoonen, zyn in de beste orde bevonden. Wy wenfehen dat het voorbeeld, door deeze jongelingen gegeeven,
door



VOOR HET JAAR mdccxci. 6$
door veele andere moge gevolgd worden; iets waar van wy ons met reden vleijen kunnen.
Ziet daar, Myne Heeren! eene korte fchets van onze verrichtingen; van den ftaat van dit Fonds ; van den goeden uitflag,dien wy,in veele opzichten , gehadt hebben; van de hinderpaalen die wy ontmoeten; van de wyze op welke wy onze Kweekelingen opvoeden, uitzenden; en van de groote dienften die zommige hunner reeds, door hunne kundigheden, bewezen hebben. Herdenkt, Myne Heeren! dat het Kweekfchool nog maar even vyf jaaren geftaan heeft; dat wy Hechts zedert drie jaaren eenen bekwaamen Meester in de Navigatie bezitten; en nog maar zederd twee jaaren onze Kweekelingen in het Zeilemaaken hebben kunnen doen onderwyzen: en oordeelt dan over het nut dat dit Gefticht aan het Land zal kunnen toebrengen, wanneer het nog eenige jaaren geftaan, en, zo wel onder Godes goedertierene befcherming, als met uwe medewerking, en die van alle braave ingezetenen des Lands, meerdere volkomenheid zal verkregen hebben, en misfchien tot meerder uitgebreidheid zal gekomen zyn.
Het is met dat vooruitzicht, en met de innerlyke bewustheid van reeds wel gedaan te hebben, dat Avy onophoudelyk in onzen arbeid E voort-



66
PUBLIEK VERSLAG,
voortgaan, en met yver alle onze krachten infpannen, om het welzyn van dit Gefticht te behartigen. Dit zyn de gevoelens die ons allen bezielen, en die wy ons verheugen, in eene ruime maate gevonden te hebben in onze twee onlangs aangeftelde Medebroeders, de Heeren Zacharias Eekhout en Mr. Jaques Teysfet, wier verkiezing wy ons vleijen dat met uwe goedkeuring zal vereerd worden. Het bekomen van zulke uitmuntende Medebroeders is ons zekerlyk aangenaam; doch het fpytons, dat de aanftelling van nieuwe Commisfarisfen , meest altoos, een teeken is dat wy 'er andere verboren hebben; het zy door eenen vrywilligen afftand, zo als in het voorleeden jaar, den Heer Gerrit Blaauw, in wiens plaats de Heer Teysfet getreeden is; of door den dood, zo als het ons hard gevallen is, onlangs daar door den Heer Johannes Aaami te verliezen. Van de oprichting van dit Gefticht af, heeft zyn Ed. het welzyn van het zelve beftendig behartigd , en te weeg gebragt : veelvuldig zyn de dienften door zyn Ed. aan het zelve bewezen : onbegrypelyk groot is de arbeid die hy ten behoeve van dit Gefticht op zich genomen heeft. Het lyd, door zyn ontydig affterven, een (misfehien onherftelbaar) verlies. Zyn leeven is dan voor het Kweekfchool nuttig, en zyne laatfte jaaren zyn bynaar geheel aan het Kweekfchool toegewyd
ge-



VOOR HET JAAR mdccxci. 6>
geweest: zyne nagedachtenis zal daar altoos in zeegening blyven : zyne Medebroeders zullen beftendig zyne voetftappen trachten te volgen, en zouden altoos op zyne verdienften en zynen naam denken, al waare het niet dat een Horologie of Pendule in hunne Vergaderkamer geplaatst, en op zyn verzoek, voor eene hun, by zyne uiterfte wille, gelegateerde fomma gekocht, hun den overledenen ieder ogenblik te binnen bragr.
Dat het Goedertieren Opperwezen de befchermer zy van dit Gefticht en van het Vaderland ! Koophandel en nationaale Zeevaart wederom eenmaal tot voorigen luister herftelle! alle brave Nederlanderen tot inftandhouding, volmaaking, uitbreiding en nut van dit Gefticht doe medewerken, en uwe Perfoonen, Familien, en betrekkingen met zyne zeegeningen bekroone, is onzer harten wensch!
E 2






BERICHT,
WEGENS DEN AART EN DEN STAAT VAN HET
VADERLANDSCH FONDS,
TER AANMOEDIGING VAN
's LANDS ZEEDIENST;
EN VAN HET
KWEEKSCHOOL
VOOR DE
ZEEVAART.






BERICHT,
WEGENS DEN AART EN DEN STAAT VAN HET
VADERLANDSCH FONDS,
TER AANMOEDIGING VAN
's LANDS ZEEDIENST,
EN VAN HET
KWEEKSCHOOL
VOOR DE
ZEEVAART.
Commisfarisfen van het Vaderlandsch Fonds, ter aanmoediging van 's Lands Zeedienst, wierden telkens, by het jaarlyks verflag van hunne verrichtingen , door de Begunftigers en Onderfteuners van dit Gefticht op het nadrukkelykst verzogt, die publicque berichten, ook door den druk, te willen Bekend rnaaken; ten einde zy, met echte belcheiden, ook anderen van den waaren aart en gefteldheid deczer nuttige inrichting zouden kunnen overtuigen, cn ter gunftige medewerking aanfpooren : voornamentlyk ook met dit oogmerk, dat zoo veele Liefhebberen des Vaderlands, welke dit openbaar verflag niet kunnen bywoonen, of op andere plaatfen hun vcrblyf houden, van deszelfs inhoud niet mogten verftooken blyven.
E 4 Com-



72 BERICHT.
Commisfarisfen, haïtelyk geneegen om, van hunnen kant, alles toe te brengen wat eenigzints dienen kan om het nut van dit Gefticht meer en meer te bevorderen , en tevens aan het verlangen van zoo veele Begunftigers te voldoen, hebben geoordeeld zich hier aan niet langer te moeten onttrekken. — Eéne zwaarigheid echter kwam hier in aanmerking; dat het, namentlyk, niet voldoende zoude zyn enkel het laatst gedaane verflag publicq te maaken; dewyl de Leezer zich als dan, zonder gcnoegzaame voorbereiding, buiten ftaat zoude bevinden, om over het verband van een geheel te oordeelen, dat, van zyn oorfprong af, zulk eene belangryke deelneeming verdient. — Aan den anderen kant, zoude eene mededeeling van alle de ftukken, voor zoo veele jaaren, te omflagtig worden, cn door meenigvuldige herhaaling van gelyke bedoelingen, handelingen en voorftellingen, ligtelyk verveelen.
Dit heeft Commisfarisfen doen befluiten, by wyze van verkorting, uit elk verflag, het gewigtigfte en onontbeerlykfte tot dit oogmerk op te geeven. — En, daar inzonderheid de toeftand der Geldmiddelen, of van het Fonds, waar uit deeze ftichting beftaat, in deszelfs veranderingen en voortgang , voor deszelfs Begunftigers van niet weinig belang is; heelt men goedgevonden de reekening en verantwoording van yder Jaar
on*



BERICHT.
7?,
onder de Bylagen, hier agter te voegen; ten einde men de gemaakte aanmerkingen, daar meede zoude kunnen vergelyken. (a)
Om dan ter zaake te komen, zal het niet ondienftig zyn vooraf aan te merken, dat de ongemeen goede uitflag, dien het oprichten van een Etablisfement, om zee-lieden aan te kweeken, in het nabuurig Engeland had gehad, reeds van den iaare 1776 af, ook by zommige van onze Landgenooten, het denkbeeld tot het oprichten en in ftand brengen van een Kweekfchool, ten dienfte van onze Zeevaart, had levendig gemaakt; en dat in den jaare 1780, de Heer Mr. Guilklmus Titfingh, die naderhand een der mede-Oprichters van dit Fonds is geweest, de mogelykheid en nuttigheid van zodanig eene ftichting daadelyk beweezen en aangedrongen had in zeeker gefchrift, door zyn Wel Ed. (F) opzettelyk tot dit oogmerk vervaardigd en uitgegeeven.
Alhoewel nu dit Tractaatje door elk gepree-
zen
(ö) Zie N°. 1. der Bylagen. Litt. A,B,CenZ.
(b) Dc titul van dit werk jen is:
Bedenkingen over de fchaarsheid van zeevaarend volk in het gemeen, en het verval onzer nationaale Zeevaart in 't byzonder, door Mr. Guillelmus Titsingh: tc Amftc.d.im by H. W. en C. D.onsbe/g 1780, in 8°.
E 5



74 BERICHT.
zen en goedgekeurd wierd, en veele aanzicnlyke en vermogende Lieden zich, toen reeds, hier te Lande aanboden, om, jaarlyks, een zeekere bepaalde fomme, tot onderhoud van zodanige eene Stichting te betaalen; was echter derzelver getal, op verre na, niet toereikende, om iets van dien aart, met eenige hoop op een goeden uitflag, te kunnen onderneemen. Het werk moest dus blyven ftecken, en zoude waarfchynlyk nog een geruimen tyd in dien ftaat gebleeven zyn, indien de kort daar op gevolgde oorlog met Engeland , onze Nederlandfche Zee-helden geene geleegenheid had verfchaft Europa te toonen, dat de oude dapperheid onzer roemruchtige Voorvaderen noch niet by ons ontaart was. De tydmg van den Slag op Doggcrsbank, den 5 Augusti 1781. voorgevallen, was zo dra niet hier tc Lande ruchtbaar geworden, of alle harten en alle handen waaren geopend, om zulke onzer Landgenooten, welke door hunne bekomene eerlyke wonden, of, door het derven van hunne Mannen en Vaders, ongelukkig waaren geworden , kragtdaadig by te ftaan. Het is meer dan waarfchynlyk, dat, by aldicn 'er reeds op dien tyd, een Fonds tot aanmoediging van 'sLands Zeedienst in ftand waare geweest, de Natie, in dat oogenblik van verrukking, haare bereidwilligheid om een zoo heilzaam Inftituut de hand te bieden, nog fterker aan den dag zoude gelegd
heb-



BERICHT. 75
hebben; en dat de giften, zo wel voor onze gekwetfte Zeelieden, als voor de Weduwen en Kinderen onzer gefneuvelde Helden, hoe aanzienlyk die ook geweest zyn, niet alleen nog veel meerder zouden bedraagen hebben, maar dat ook de inzameling der in ééns gefchonken of jaarlykfche Donatien, misfchien genoegzaam zoude geweest zyn, om met ernst bedagt te zyn, die uitgebreider oogmerken, welke Commisfarisfen nimmer uit het oog verboren, toen reeds dadelyk te bereiken, en een Kweekfchool voor de Zeevaart op te richten.— Thans moest men dit, voor als nog, uitftellen; en zich vergenoegen met het onderlïeunen der Weduwen en Kinderen der voor het dierbaar Vaderland geftorven Zee-lieden; terwyl inmiddels onze, in de Aétie van den 5<!e Augusti 1781, gekwetfte Landgenootcn, uit een ander, tot dat byzonder oogmerk ingericht Fonds, eene milde handreiking, fchoon Hechts voor ééns, ontvingen.
By het publicq verflag op den 3^ December 1781. in de Kerk van het St. Pieters Gasthuis te Amfterdam gedaan, gaven Commisfarisfen bericht, dat de inzameling ten behoeve van dit Fonds, zo wel in die Stad, als te Haarlem en elders, op dien tyd reeds ƒ 25000: — : — bedroeg, behalven de jaarlykfche infehryvingen, welke de fomma van ƒ 3000: —: — te boven gingen. — Zy verzogten en verkreegen te dier tyd verlof, om
dit



76 B E R I C H. T.
dit Fonds ook tot andere nuttige oogmerken voor de Zeevaart dienstig te doen zyn. — Insgelyks wierden zy als Commisfarisfen van het zelve erkend. — Men gaf kennis aan de Deelneemers, dat 'er tusfchen Commisfarisfen van dit Fonds, ( het welk toen reeds den naam verkreeg van het Vaderlandsch Fonds tot aanmoediging van 's Lands Zeedienst} te Amfterdam, en die, welke als zodanige te Haerlem (alwaar ook gelyktydig een diergelyk Fonds met goed gevolg was opgericht) erkend waaren, eene vereeniging was getroffen. Wyders wierden de jaarlykfche Gratificatiën aan elke weduwe op ƒ 60: —: — 's jaars bepaald, betaalbaar in 4 termynen. — Voor de kinderen, beneeden de 14 jaaren, met welke die weduwen belast waaren, wierd een jaarlykfche Gratificatie van ƒ15:— : — voor één kind; — van ƒ 24 —: — of 12 Guldens voor ieder kind, wanneer zy'er twee hadden; — van ƒ 10 : — : — voor elk, wanneer zy 'er drie moesten onderhouden; — en van ƒ8: —: — voor ieder kind 's jaars, wanneer zy met vier of meer kinderen bezwaard waaren, bepaald. — Deeze Gratificatiën zouden de weduwen voor haar zeiven, zo lang zy leefden en ongetrouwd bleeven, en voor hunne kinderen, tot dat dezelve den ouderdom van 14 jaaren hadden bereikt, blyven genieten. — Hertrouwende zoude aan elke weduwe voor eens een geheel jaar, of 60: — :—■ voor uitzet gc-
gee-



BERICHT. 77
geeven worden; maar dan ook zouden zy, nevens haare Kinderen , ophouden ten laste van dit Fonds te zyn. — By het overlyden van eene weduwe, zoude het laatfte vierdendeel jaars aan de erfgenaamen of kinderen uitgekeerd worden. — Het getal der toen zich reeds aangegeeven hebbende Weduwen bedroeg 26, welke tezamen 22 kinderen jonger dan 14 jaaren hadden. Doch dit wierd zo veel vermeerderd, dat 'er in het volgend jaar (1782) 40 weduwen, te zamen met 56 kinderen belast, aangenoomen waaren, van welke 31 haare Mannen in den Slag op Boggersbank, 2 op het Schip van den Capitein Melvill, 3 op dat van den Capitein Oorthuis, en 4 op die van de Capitein en Po/bergen en Satink, voor 't Vaderland ftrydende, verloor en hadden.
De ftaat van het Fonds liet, in den beginne, niet toe, dat men ook aan zodanige Weduwen, wier Mannen in 's Lands dienst, met de fcheepen de Unie en de Zeebaars, waaren verongelukt, eenigen onderftand konde geeven. — Maar reeds in den jaare 1783, hadden Commisfarisfen niet flegts zoo veel aanzoek, maar ook reeds verfcheide aanzienlyke Donatiën, alleen ten dien einde gegeeven, ontvangen, dat zy zig onbevoegd reekenden om ook aan die Weduwen langer eenige onderfteuning te weigeren: te meerder, daar de verongelukte Schcepelingen
van



;3 B E R I C II T.
van het Schip de Unie meest allen in den op' den 51 Augustus 1781 behaalden roem hadden gedeeld, en blyken hunner dapperheid en trouw voor het Vaderland hadden gegeeven. — Men begreep echter dat men in de bepaaling der gratificatiën ecnig onderfcheid moest maakenen in gevolge hier van wierd aan elke diergelyke Weduwe een fomma van ƒ 30 : —■ 's jaars, en daar en boven voor één kind onder de 14 jaaren ƒ 10 : — en voor twee kinderen ƒ 8 : — voor ieder; — voor drie f 7 : — voor elk; — en voor vier of meerder kinderen f6: — voor ieder kind jaarlyks toegelegd. — Hertrouwende of ftervende, hadden, allecnlyk met een evenredig verfchil in de fomme, de zelfde bepaalingen plaats, welke by de Weduwen der gefneuvelde Zeelieden waaren vastgefteld. — Het getal der Weduwen van verongelukte Zeelieden , welke in dit Fonds wierden toegelaaten, beliep 51, te zamen met 46 kinderen bezwaard. — Voorts was 'er, omtrent alle de Weduwen, zo wel van gefneuvelden, als van gekwetften, deeze fchikking gemaakt, dat zy telkens, by elke uitdeeling van gratificatiën, aan Commisfarisfen moesten doen blyken, dat hunne kinderen wel opgevoed wierden en vlytig ter Schoole gingen; wordende ook zodanige Weduwen , welke tot een Hecht en crgerlyk gedrag vervielen, voor eenigen tyd, en by voortduu-
ring



BERICHT. 79
ring van zodanige levenswyze, voor altyd, uk het Fonds uitgeflooten.
Het getal der aangenomen Weduwen, dat in het eerst vry aanzienlyk geweest is , moest in het vervolg door onderfchciden oorzaaken verminderen. — Zommigen van dezelve zyn zeedert overleeden, een veel grooter getal hertrouwd, en eenige weinige om liegt gedrag afgeweezen. — Thans (December 1791) zyn 'er nog ten laste van dit Fonds 21 weduwen en 8 kinderen van op Doggersbank en by andere geleegenheeden gefneuvelde Zeelieden, cn 17 weduwen met 13 kinderen van verongelukte Scheepelingen.
De zelfde reedenen, welke Commisfarisfen in den beginne van het onderfteunen der Weduwen van verongelukte Zeelieden te rug hielden, hadden ook plaats omtrent zodanige Perfoonen, welke in 's Lands dienst verminkt, of zwaar gekwetstwaren geworden. — Hier kwam nog by, dat deezen, onmiddclyk uit 's Lands Casfe zelve' eene belooning, aan hunne wonden of het gemis hunner ledemaaten geëvenreedigd , ontvingen; en dat 'er daar en boven een bepaald Fonds tot onderfteuning van zodanige ongelukkigen, met goed gevolg was opgericht. — Men was dus van begrip, dat men, zoo lange de inkomften van het Vaderlandsch Fonds, ter aanmoediging van 'sLands Zeedienst, hier toe niet toereikende waren,



8o BERICHT,
ren, hun uit het zelve geene gratificatiën konde toewyzen. — Men maakte echter, reeds in den jaare 1781, eene uitzondering van deezen algemeenen regel in den perfoon van zeekeren Hendrik Wysfenburg, woonagtig in 's Hage. — Deeze Grysaard, toen 73 jaaren oud, en gehuuwd aan eene vrouw, die reeds 80 jaaren hadt bereikt, en 1 jaaren blind was geweest, hadt, zelve, in vroeger tyd het Land gediend, en negen reizen, als Conftapel in 's Lands dienst, ten oorlog gedaan, wordende in zyne laatfte jaaren meest door zyne kinderen onderhouden. — Dan hy hadt het ongeluk gehad zynen oudlten zoon, Roeland Wysfenburg, in de actie van den Capitein holbergen te verliezen, by welke gelcegenheid zyn fchoonzoon, Leendert Felno, zoo zwaar gekwetst was, dat hy 14 dagen laater aan zyn bekomen wonden was overleeden, nalaatende eene ongelukkige weduwe en twee kinderen, ten laste van zynen armen Schoonvader. — 's Mans tweede zoon, Willem Wysfenburg, was onlangs door het omflaan van de Chaloup van *s Lands fchip den Arend, op de Taag verdronken. — Deeze opëenftapeling van rampen , dien braaven man overgekomen, beweegde Commisfarirfen om hem , en zyne ongelukkige huisvrouw re zamen, eene jaarlykfche gratificatie van ƒ80: —: — toe te leggen, van welke na zyn' dood, ƒ60: —:— 's jaars aan zyne
we-



BERICHT. 8r
weduwe (in 1789 meede overleeden) is toegelegd. — In den jaare 1782 wierden nog twee Periöonen in dit Fonds toegekaten, van welke de eene, Johan Nicolaas Boef eken, op het fchip van den Schout hy Nagt Crul zyne beide 00gen verlooren hadt; en de andere, Bemardus Bade, zag vry willig in zyns Vaders plaats tot den Zeedienst hadt aangeboden, en door een vyandelyken kogel zodanig was getroffen, dat daar op het verlies van zyn rechter arm was gevolgd. — By deeze drie meenden Commisfarisfen het toen, voor als nog, te moeten laaien berusten, om het Fonds niet te veel te bezwaaren. — Maar, toen de inkomftcn van het zelve jaarlyks vermeerderden, en Commisfarisfen in het jaar 1783 aanvaart en ontvangen hadden zeeker Legaat van ƒ 6000: —: — door den Heer Jo* iïannes Flenckel by uiterften wille gemaakt „ aan „ een Fonds, reeds gefticht of nog te ftichten ter „ onder ft euning van <oude, gebrekkelyke, en in 't » fyfoa&f in den dienst van den Lande gebles„ seeb.de Perfoonen? oordeelden zy zig verpligt om een grooter aantal verminkte , of zwaar gekwetfte, Zeelieden in dit Fonds aan te neemen. _ Dit getal, dat in 1783 reeds i6t en in 1784 reeds 23 bedroeg., is vervolgens tot 26 opgeklommen, en thans weder verminderd tot op 23; zullende na verloop van tyd geheel uitftcrven; waar door, en door het ophouden der graF ïifi-



8a BERICHT.
tificatien aan de weduwen, de inkomften van dit gedeelte van het Fonds, het welk Commisfarisfen, by derzelver jaarlyks verllag, gewoon zyn I het Weduwen Fonds te noemen, geheel en al zullen kunnen worden befteed ten behoeve van het Kweekfchool voor de Zeevaart, tot den oorfprong, gefchiedenis en befchryving van het welke,Commisfarisfen in dit Bericht thans zullen overgaan. — Alleenlyk moeten zy omtrent het zoo genaamde Weduwen Fonds hier nog byvoegen, dat de aangekogte Effeden, of het vaste Capitaal van het zelve Fonds, thans bedraagt eene fomma van ƒ 66200:-:- O); welke fomma, al
, .. 'is
(ö) Deeze Hoofdfomme fpruit wel, roor het grootfte gedeelte, uit de Donatien in ééns, of uit de Jaarlykfche Conti ibutien , ten behoeve van het eigenlyke Weduwen Fonds, door onze edelmoedige Landgencoten gefchonken; gedeeltelyk echter ook uit Giften van eenen eenigZins ve.fchillenden aait. Commisfarisfen hebben zich zeer verleoen gevonden omtrent het al , of niet, openlyk gewag maaken van alle, of immers van de aanzienlykfte, jefchenken, welke hun, ten behoeven van dit gedeelte van het Vaderlandfch Fonds, in gereeden gelde, zyn ver'fïrekt of, j^-lyks nog verftrekt worden. Verfcheiden Donatien in ééns van ƒ 1000:-:- een nog ^.eel grootér getal van / éoo:-:- / 5oo:-:- en minder - Verfcheide, inso elyks zeer aanzienlyke, Jaarljkjche Contribuuen van f 50:-:-/ 100:-:- ja zelfs van ƒ 300:-:- verdienden hier wel openlyk gemeld te worden: maar, de onzekerfaeid of eene dièrgeïyke bekendmaaking niet aan zomeruren onaangenaam, de zekere bewustheid, dat dezelve aar.
veele



BERICHT. 83
is het ook (gelyk het zeekerlyk door den tyd gebeuren zal,) dat alle gratificatiën aan Wedu-
r •-1 ra ■ : 50 0 1 . wen -
veele dier milde Begunftigers niet aangenaam zoude zyn, heeft hen doen befluiten dezelve, vooralsnog, uit te ftellen ; blyvende echter de naamen dier edelaartige Voorllanders van dit Gefticht by Commisfarisfen in gezegende en dankbaare nagedachtenis bekend.
Onder tfe Giften van een anderen, of eenigzins verfchillenden, aart, moet gerekend-worden een Gefchenk van een aandeel in de Kaaprederye, onder directie van èen Wel Ed. Geftr, Heer Matthys Ooster, door den Wel Ed. Geftr. Heer J. B. van den Steen, Burgemeefter &c. 8cc. der Stad Leyden, gegeven, op welk aandeel de fomma van ƒ 1000:—:— was gefourneerd. Het zuiver pro¬
venu van eene gedrukte Leerreden over Pfalm LX. vs. 13 en 14. ter gelegenheid van den Slag op Doggersbank, door den Wel Eerw. en zeer Geleerden Heer Filips Serrurier, Predikant in de Hervormde Gemeente te Amfterdam, den tweeden dag na het inkoomen dier gewichtige tyding , uitgefproken; welk provenu, ter waarde van f 250:—r— door zyn Wel Eerw. aan dit Fonds is gefchonken. — De prjsgelden van zeker Scheepje, door s'Lands Schip van Oorlog [De Unie genomen, ec door het Ed. Mog. Collegie ter Admiraliteit alhier te Amfterdam , aan de overgebleven manfehappen van dit Schip, midigaders aan de Weduwen der veiongelukte Zeelieden gefchonken : hebbende welgemelde Collegien, die prysgel. den, voor zoo verre hun beloop die Weduwen be.rof, ten bédraage van f 1350:2:8 aan dit Fonds uitgekeerd. — Eene 'fomma van / 2701:18:— (waarby naderhand nog een faldo van ƒ127:11:— gevoegd wierdt) dcor de Heeren Ooster en van Haren, na convocatie en met bewilligiag der geinte esfeerden in zeke: Fonds, onder r 3 hu»



u BERICHT.
wen enz. ophouden, echter altyd tot zodanig oogmerk geaffecteert zal blyven; zullende intusfchen alléén de Vruchten en Revenuen van dit Capitaal, ten behoeve van het eigentlyke Kweekfchool mogen worden aangewend;, en dat de uitdeeling der Gratificatiën nog teegenswoordig viermaal in 't jaar gefchied, en bepaaldelyk te Amfterdam in het St. Pieters Gasthuis, op de laatfte. Maandagen der. Maanden Tanuary, April, July en Oélober, voormiddags ten 10 uuren; — ' hebbende te- Haarlem meede viermaal in het Jaar, en wel des Saturdags, na dat de uitdeeling tc Amfterdam is gefchied, ten huize van een der' Heeren Commisfarisfen aldaar , en wel, zederd den beginne ten huize van den Heer Dirk Wynands, insgelyks eene diergelyke uitdeeling, aan de aldaar woonende Weduwen of gekwetften, plaats.
Verfcheiden, geheel byzondere, en van elkander niet afhankelyke, omftandigheeden hebben moeten te zamen loopen, om aan het Kweekfchool voor de Zeevaart het daadlyk beftaan te geeven. — Het gebrek aan één éénige van dezelve
hun Wel Ed. direftie, tot onderftand der Zeelieden» welke in Engeland opgebragt, en aldaar gevangen waien, opgericht; en dit gefticht geichonken. - En, eindelyk, een Obligatie van ƒ 200:— ten laste van de Provincie Holland en Westvriesland, door de Heeren Opzieners der Remonftranifche Gemeente te Amft., aan dit Fonds gegeven.



BERICHT. 85
zelve zoude, waarfchynlyk, de'uitvoering van het gantsch ontwerp hebben kunnen verydeleri. — Toen het denkbeeld om zodanig eene ftichting op te richten vóór, en in den jaare 1780, by een groot aantal onzer Landgenooten was levendig geworden, kon men weinig verwagten, dat wy, zo kort daar aan , m eenen Zee - Oorlog met een Ryk, dat, zeden meer dan eene Eeuw onze Bondgenoot was geweest, ftonden gewikkeld te worden. — Dit gebeurde echter; en de roemryke Slag op Doggersba?ik gaf de geleegenheid, dat 'er een Fonds tot ftand wierd gebragt, van het welk de Beftierders van den beginne af het voorneemen koesterden , en de qualificatie j verkreegen , om het zelve tot meerder en alge-
' meener nut voor de Zeevaart te doen ftrekken.
En nu was het tydftip gebooren, dat de uitzichten, die de Heer Titfingh één jaar te vooren in het reeds gemelde Traétaatje den Nederlanderen hadt voorgedraagen, werkftellig konden gemaakt, en het Plan tot het oprichten van een Kweekfchool voor de Zeevaart, daar in vervat, aan dengang kon gebragt worden: zo als ook de toekomftige oprichting van eene ftichting tot aankweeking van jonge Zeelieden, het zy door-vereeniging met, het' zy door kragtdadige onderfteunirig van het gemelde Plan, één der Articulen van de acte van vereeniging, den 1 December 1781. tusfchen Commisfarisfen te AmfterF 3 dam,



86 BERICHT.
dam, en Commisfarisfen te Haarlem geflooten, en den 29 July 1782. nader bekragtigd , heeft uitgemaakt.
Het werkje door den Heer Titfmgh in 't licht gegeeven , had inmiddels in Nederlandsch Indien zo veel goedkeuring verworven, dat aldaar een zeer aanzienlyke fomma tot het oprichten en onderhouden van een Kweekfchool voor de Zeevaart was ingezameld.
De Heeren, welke zich aldaar met het opzicht over dit mildadig werk belast hadden, gaven daar van by brieven kennis aan den Heer Titfingh;deeze, die niet alleen door zyne uitgeftrekte correspondentie in Indien , en dus ook door zyne voorfpraak , zeeker veel invloed op die aanzienlyke inzameling gehad hadt, maar die reeds op het eind van het voorbericht van zyn meergemeld Traétaatje, zich van zelfs hadt aangebooden „ tot het noteeren der infehryving, „ tot welke ieder zoude gelieven te bcfluiten, „ ten einde de lyst daar van vervolgens over te v geeven aan die Heeren, welke het beftier dee„ zer zaake op zich zouden gelieven te neemen," toefde niet met de aangenaamc tyding van die Indifche inzaameling aan de vergadering van Commisfarisfen te berichten: Hy deed zulks den 29 November 1782; en ftelde teevens voor, de directie der in Indien reeds gecollecteerde penningen, in gevolge de aéie van vereeniging,waar;
van



BERICHT. 87
van zoo even gefproken is, aan de vergadering van Conimisfarisfen te defereeren, zoo als dan ook gemelde vergadering, in aanmerking neemende : „ dat het uit de misfive van Batavia ge„ noegzaam was te infcreeren, dat de in Indien ,, verzamelde penningen niet zouden worden ge„ remitteerd, voor en al eer de Heeren, welke „ zich met die inzameling hadden belast, door den ,, Heer Tttfmgh ,oï op eenige anderelegaale wyze geinformeerd zouden zyn, van de gemaakte „ fchikkingen over het beftuur van eene zodanir „ ge fundatie: en oordeelende veilig te kunnen ,, onderftellen, dat zo dra die Heeren van de „ dadelyke exiftentie van het nieuw opgerichte ,, Fonds, en van de gedeclareerde intentie van „ Commisfarisfen, met betrekking tot het aan,, kweeken van jonge Zeelieden, kennis zoude „ bekomen hebben, zy ook geene bedenking „ zouden draagen, om by de eerfte geleegenheid „ de ingezamelde penningen aan Commisfaris„ fen van dit Fonds over te maaken," belloot eene misfive af te -vaardigen , zo wel aan den Heer Gouverneur Generaal Alting, als aan de beide Heeren die zich te Batavia met den ontvangst der gefourneerde gelden hadden gechargeerd, en deezen eene genoegzaame opening te. geeven omtrent de inftitutie en de oogmerken van het alhier opgerichte Fonds , met verzoek dat zy, als meede Commisfarisfen over dat Fonds, • F 4 jfe



88 BERICHT.
de nodige correfpondentie met de vergadering alhier zouden gelieven te onderhouden; welke misfive de Heer Titfingh aannam, door eenen brief van zyn Ed. in zyn particulier aan gemelde Heeren te doen vergezellen: welke misfiven dan ook van eene zo gunftige uitwerking geweest zyn, dat gemelde Heeren by hun antwoord van den 4. November 1783,alhier den 23 Juny 1784ontvangen , de verzochte correfpondentie aannamen, en hunne eerfte adfignatie, ten bedraage van twintig duizend Ryksdaalders, aan Commisfarisfen alhier overmaakten.
Zo dra de eerfte gunftige berichten in November 1782 uit Indien waren ontvangen, begonnen Commisfarisfen de zaak in ernftiger overweeging te neemen , en de middelen daar toe voor te bereiden. — Er zoude echter altyd eene allergewigtigfte zwaarigheid overgebleeven zyn, indien men een tot zulk een Etablisfement gefchikt Gebouw had moeten koopen, of van den grond aftimmeren: Doch ook deeze wierd,door een allergunftigst toeval, uit den'weg geruimd. Te wecten , door het bouwen van het nieuwe Werkhuis te Amfterdam, was het Huis, dat te vooren tot zodanig een oogmerk gediend hadt, juist op deezen zelfden tyd ledig geworden. — Dit gebouw, het zy men de ligging en plaatfing, het zy men de inwendige verdeeling van het zelve , geïyk die reeds toen gefteld was , be-
fchouwt,



BERICHT. ?9
fctiouwt, fcheen, en was in de daad tot een Kweekfchool voor de Zeevaart allergefchiktst. Reeds in de maand January 1783, hadden Haar Ed. Gr. Achtb. de Heeren Burgemeefteren en Regeerders der Stad Amfterdam, op het verzoek van Commisfarisfen, deezen het gebruik van dit Huis voor den tyd van 3 of 4 jaaren toegcftaan, om eene proeve te neemen, of zy in hun heilzaam oogmerk naar behooren zouden kunnen flagen; en dit gunstbewys wierd vervolgens, op een diergelyk verzoek, gegrond op de noodzakelyke onkosten van vertimmeringen en verbeeteringen, by eene Refolutie van den Achtbaaren Raad dier Stad, op voordragt van Heeren Burgemeefteren op den 2. Maart 1785 genomen, in een gifte voor altyd, immers zo lange het Kweekfchool in ftand zoude blyven, veranderd. — Toen begreepen Commisfirisfen, dat het tyd was het publiek kennis te geeven van hun oogmerk om een Kweekfchool voor de Zeevaart op te richten, en een ontwerp, dat zy, reeds zoo lang, bedagt en overwoogen hadden, dadelyk tot ftand te brengen. — By het publiek verflag van den 13 December 1784. gaven Commisfarisfen hier van bericht, en teevens van de provifioneele fchikkingen, welke zy geoordeeld hadden te moeten maaken, zo wel omtrent de aan te neemen Kweekelingen en Officieren, als omtrent hun zeiven en hunne directie over dit Inftituut. Hoe F 5 zeer



9o BERICHT.
zeer nu het Gebouw tot dit gefticht gefchikt, voor een groot gedeelte onveranderd konde blyven , waaren 'er echter eenige noodzakelyke veranderingen en verbeeteringen aan nodig; en deeze befloot men in het volgend voorjaar, als daar toe het bekwaamfte jaargetyde, te doen ter uitvoer brengen. — De Heer van der Hart, Directeur der Stads gebouwen, hadt de goedheid een teekening en beftek van de nodige veranderingen , zoo aan den voorgevel van het Gebouw, als binnen in bet zelve te vervaardigen, ten einde het zelve voor het gebruik, waar toe het in het vervolg dienen zoude, volkomen gefchikt te maaken, met verder aanbod om de direétie over het werk op zich te neemen. Dit beftek goedgekeurd, en die aanbieding aangenoomen zynde, boden zich de Mr. Timmerman Jan Smit, en de Mr. Metzelaar Fyko de Valk aan, om het werk voor den maatigen prys van ƒ9000: —. en zonder eenig voordeel voor hun zeiven, overéenkomftig met het beftek, uit tc voeren en af tc maaken. -— Op den 2.5 April 1785. wierden 1 de eerfle Steenen van den nieuwen Voorgevel, jdoor Claude Pierre Titfingh, David Jacob van , Lennep, en Hendrik Bicker, wier refpective Vaj ders alle drie behoorden tot het Collegie der ' Commisfarisfen van dit Gefticht, gelegd; en het werk zo fpoedig voortgezet, dat, voor het einde van dit jaar het Kweekfchool 9 door het in-
nee-



BERICHT. 91
neemen en huisvesten van een aantal van 45 Kweekelingen, dien naam reeds met recht verdiende.
Commisfarisfen achten het onnodig van het Gebouw zelve iets meerder te zeggen, wyl het zelve door zo veelen, zo wel landgenooten als vreemdelingen, bezigtigd is, en dagelyks nog bezigtigd wordt. — Commisfarisfen zyn ook altyd bereid om aan elk, die begeerig is het Kweekfchool te bezien, een billet of gedrukt briefje door eenen van hun geteekcnd, en van welke bllletten zy altyd genoegzaam voorzien zyn, ter hand te ftellen. Zy kunnen echter niet met ftilzwygen voorby gaan, eene omftandigheid, welke hun altyd, zoo meenigmaal zy in het Kweekfchool komen, eene aangenaame herinnering veroorzaakt; en deeze is, dat eene meenigte van voorwerpen, welke aldaar tot nut, gebruik, of cieraad dienen, gefchenken of van hunne Medebroedere, of van andere edelmoedige Donateuren, zyn. — Zoo pronkt de voorgevel van het Kweekfchool met een fraay colosfaal toepasfelyk beeld, door den Heer Mr. Gtalk'mm Jitfingh, aan het huis gefchonken: zoo zien zy, op de plaats, naast het Gebouw, het tot het leeren van de fcheepsmanoeuvres zoo nuttig Schip; van het welk de Bodem door den Heer Henry Hope, het Tuyg door het Edel Mogend Collegie ter Admiraliteit te Amfterdam, en
de



92 BERICHT.
dc Vlaggen, met de wapens der fteeden Haarlem en Amfterdam praaiende, door den toenmaligen Vice Admiraal en tegenwoordigen Lieutenant Admiraal Zoutman aan het Kweekfchool zyn vereert; wordende het Schip door den kundigen Scheeps Timmerman Arte Staats, en het Tuyg door de Admiraliteit, beiden buiten eenige kosten voor het Gefticht, onderhouden. — Zoo is de Kamer, alwaar Commisfarisfen gewoonlyk vergaderen, met verfcheide fchoone fchilderftukken behangen; van welke, twee de roemryke expeditie te Chattam verbeelden, en door de Heeren Regenten van het Werkhuis gefchonken zyn, (a) terwyl de overige in Portraitten van vaderlandfche Zeehelden beftaan. De onvergelyke de Ruyter herleeft hier op het doek, neevens Pieter Pieterszoon Hein, (b) Witte Corneliszoon de
Witte,
O) Behalven deeze twee fchoone ,(door SchiÏÏinx gefchildeule, Stukken, hebben welgemelde Heeren Regenten, ter zeiver tyd aan het Kweekfchool vereerd een Schildery, ve.beeldende de Blocade van Cadix, welk Stuk op de Trap van dc Vergaderkamer van Commisfaiisfen naar het School gaande, geplaatst is.
(£) Dc Portraitten van de Ruyter en Hein, van welke het eerde door F. Bol gefchiiderd is, zyn beide door den Hee. P. van Winter N. Sz. gefchonken: zynde het eerstgtmcldc ve.ztld van een zeer fiuai exemplaar van het Leven van de Ruft er, door G. Brandt, door den Heer N.S.ran Winter aan he; Kweekfchool ve.ceid.



BERICHT. 93
Witte, (a) Maarten Harpertzoon Tromp, (b) en zyn' zoon Cornelis Tromp, (c) alle met olyverf gefchilderd. Naast deezen hangt het af beeldzei van den dapperen Admiraal Zoutman in crayon, (d) Het (e) Vloertapyt, dat Commisfarisfen in dit vertrek betreeden; — het Uurwerk (f) dat hun den tyd herinnert, — de Wyn (g) zelfs, welke, jaarlyks, op den 5 Augustus aan de braaffte Kweekelingen wordt ingefchonken; — .(«) de fraaye zilveren Beeker,
uit
(a) Door wylcn den Heer Bernardus Bonn gefchonken.
(b) Dit origineel Portrait is aan het Kweekfchool door den Wel Ed. Geftr. Heer Mr. W. H. Tedingvan Berkhout, Oud Schepen en Oud Raad in dc Vroedfchap der Stad Delft &c. &c. gefchonken.
(c) Door den Héér J. H. Eachmeefter en deszelfs Echtgenoot gefchonken.
(d) Door zyn Hoog Ed.'Geftr." zeiven vereerd, en dooide hand van den Kunstfchilder La Croix vervaardigd.
(e) Door den Heer Jacobtis d'Amour aan het Kweekfchool gefchonken.
(/) Dit is door wylen den Heer Johannes Adami aan Commisfarisfen by • uiterften wille gefchonken. (Zie het Publiek verflag voor 1791, hier voor geplaatst, pag. 67.)
Cg) Dc Heer Cornelis Warner heeft in den jaaie 1786 aan Commisfarisfen de vryheid gegeven, om, jaarlyks, ten zynen kosten, over twee Oxhoofden Wyn, ten behoeve van het Kweekfchool tc disponeeren: van welke vryheid echter, flechts gcdceltelyk, gebruik gemaakt wordn
O) Deeze uitmuntende zilveren Beeker, welke, door de
fraai-
é



94 BERICHT.
uit welken deeze dien wyn drinken; — eene andere zilveren vergulde Beeker aan Commisfarisfen van dit Fonds, door den Oeconomifchen Tak gefchonken; — de Geweeren , van welke zich de Kweekelingen tot het leeren van de exercitie met het Handgeweer bedienen (p), en verfcheide andere dingen, tot opwekking van een gepasten nayver, of andere nuttige oogmerken gefchikt, zyn allen giften aan het Kweekfchool op onderfcheiden tyden gedaan. Onder deezen mogen Commisfarisfen met geen ftilzwygen voorbygaan een aanzienlyk gefchenk van Boeken, Kaarten , Compasfen en Injirumenten, door den Heer Gerard Hulst van Keulen aan het Kweekfchool
ge-
fraaiheid en delicaatheid' van het werk en van alle de cieraaden, voor een meefterftuk kan gehouden worden, is op den 19 Maart 1787 aan dit Gefticht, door het Departement Koophandel en Zeevaart van de Maatfchappy Felix Meritis gefchonken; het gefchenk was door eene zeer verplichtende Misfive van den Heer Jan Pieters/e, toen Vrsefident Diredeur van het gemelde Departement, vergezeld. Op den voet van den Beeker ftaat het volgend opfchrift: „ Dit gefchenk, uit het Departement Koophan,, del en Zeevaart, van de Maatfchappy Felix Meritis, ,, ftrekkc tot eene aanmoediging van de wakkere Jonge-
. linglchap, in het Kweekfchool voor de Zeevaart der Stad Amfterdam". Deeze Beeker is door den gemelden Heer Pieters/e geinventeerd; en door den Heer J. Il.Mid-
i delhuyfen, beide Leeden der gemelde Maatfchappy, vervaardigd.
(b) Door den Heer P. van Winter N. Sz. vereerd.



BERICHT. 95
gegeeven. De Heeren De Jong en Bruin fchonken in January 1786 aan hetzelve Twaalf Gordels. Het Luthersch Confiftorium te Amfterdam Voorziet ieder Kweekeling, hunne Gemeente toegedaan , van een Bybel. De Wel Eerw. en zeet Geleerde Heer J. F. Martinet, Predikant in de Hervormde Gemeente te Zutphen, heeft in dit Gefticht 30 Exemplaaren van zynZeemansHandboek gefchonken. Insgelyks hebben de Boekhandelaars Schouten, Holtrop, Warnar s, Onder de Linden cn Dronsberg, aanzienlyke gefchenken van Bybels, Pfalmboeken, en andere Godsdienftige , of voor den Zeeman nuttige Boeken, (d) aan het Kweekfchool gedaan: waarby nog gemeld dient te worden, dat de Drukker de Bruyn het edelmoedig aanbod aan Commisfarisfen heeft gedaan, om de Berichten of Programma's, gratis, te drukken; en niets voor de drukloonen van dezelve in reekening te brengen. Ook worden de noodige Medicyneh, ten behoeve van het Kweekfchool, in de Stads- en Gasthuis - Apotheek der Stad Amfterdam gereed gemaakt, zonder dat'er eenig voordeel op dezelve, voor de Stad of voor het Gasthuis, bereekend wordt.
Doch by deeze giften is het niet gebleeven *
en
(a) Door den Wel Ed. Geftr. Heer Mr. Willem Quarks, te dier tydCoinmis van H. H. Mog., zyn, tot den aankoop van Eoeken, in den jaare 1786, vyf goude Ryders aan he: Kweekfchool gefchonken.



96 BERICHT.
en veelligt heeft nimmer eenige Stichting meer algcmeeue en opentlyke goedkeuring verworven dan deeze. Haar Ed. Gr. Mogende, de Heeren Staaten van Holland en Westvriesland, vergunden aan dit Gefticht, niet alleen vrydom van alle 's Lands Impofitien, even als aan de Godshuizen en Godsdienftige Geftichten, maar naamen daar en boven, by Hoogstderzelver Refolutie van den 17 December 1785 het gunflig befluit, om aan het Kweekfchool eene fubfidie tot den opbouw van ƒ 10000: — voor ééns, en van ƒ4000: — jaarlyks, voor den tyd van zes jaaren, toe te ftaan ; welke laatfte fubfidie, by eene diergelyke Refolutie van den 13 July 1791. op nieuw voor. zes agtereenvolgende jaaren is gecontinueerd. — De vryheid van Stads Impofitien was, alreeds vroeger, door de Regeering der Stad Amfterdam, te gelyk met het fchenken van het gebouw voor het Kweekfchool, vergund. — Aller aanmerkelykst zyn de Capitaalcn, die aan Commisfarisfen zeedert den jaare 1785. uit Indien zyn overgemaakt, en welke thans reeds eene Somma^ van ƒ87500:— bedraagcn. Hier te Lande ontbrak het daar en boven aan geen voorbeelden van milde bereidwilligheid, om dit Etablisfement te ondcrfteunen. — De gezamentlyke Kooplieden in de voornaamfte handeldryvende Steeden van Holland, adresfeerden zich by Request aan 's Lands Staaten, met aanbod, om vrywillig eene belasting



BERICHT.. 97
ring op de inkomende Scheepen, naar evenreedigheid hunner reizen, ten behoeve van het Kweekfchool op te brengen; en hier op volgde eene Publicatie van Haar Ed. Groot Mogende, waar by deeze belasting wierd ingevoerd, {a)
Behalven de Edel Mogende Collegien ter Admiraliteit, mitsgaders de Heeren Bewindhebberen
(d^ By de Publicatie van haar Ed. Gr. Mog. van den 26 Mey 1785, zyn de belastingen , en wel op de inkomende Schepen , bepaald als volgt:
Op Schepen van Oost Indien en de Kaap . f T4—:—
Van de West-Indiën , Kus: van Guiné, Amerika « 6—:—
Van de Middelandfche Zee, van Gibraltar tot de Levant . . . s 6—:—
Van Lisbon , Cadix, en verdere Portugeefche en Spaanfche Havens . • . « 3 —:—•
Van Rusland en de Witte Zee . . • 3—:—.
Van Viankryk tot het Canaal, en de Bogt ' « 2—
Van de Oostzee tot Koningsbergen, boven de vyftig Lasten goed aanbrengende . = r. 10: —
Van de Oostzee tot Koningsbergen, onder de vyftig Lasten goed aanbrengende - » 1—:—
Van Engeland, het Canaal, en de bogt van Vrankryk . . . . « 1—-:—
Van de Havens in de Noordzee en de kleine Oost .... * 1—:—
Van de Schepen van Noorwegen en de kleine Oost, onder de vier en twintig' Lasten goed aanbrengende . . . . « 0:10:—
Met en beneffenj de tiende penning verhoging.
G



93 BERICHT.
ren van de Oost-IndifcheCompagnie, (rz) welke, van de oprichting van het Kweekfchool af, aan het zelve altyd de treffendfte blyken van goedkeuring en onderfteuning gegeeven hebben, toonden zich verfcheiden particuliere Ingczeetenen van ons dierbaar Vaderland, op een zichtbaare en eclatante wyze geneegen, om hetzelve te bevoordeelcn. De aanzienlyke, hoewel verminderde, fomme der jaarlykfche Contributiën bewyst dit overvloedig. — Wylen de Heer Arnoldus Ameshof fchonk in den jaare 1787. aan het Kweekfchool in ééns, eene fomme van ƒ 4000: — verfcheiden andere Donateuren deeden, of in ééns, of jaarlyks, aanzienlyke infchryvingen. — Commisfirisfen hebben, om de gedagtenis van buitengewoone gefchenken altyd voor oogen te hebben, eene Lyst der aanzienlykfte Donatien doen vervaardigen, en dezelve in hunne gewoone vergaderkamer geplaatst; —
men
(a) Heeren Bewindhebberen van de O. Ind. Omp. ter Kamer Amfterdam , in het Departement van den Ontvangst, hebben, behalven het plaatfen van verfcheide Kweekelingen op Comp. Schepen ais Cadets de Marine, nog de goedheid gehad, op voordracht van den Heere,?. Temminck, Casfier by dezelve Compagnie, de uitrustingen van zommigen van dezelven te bekostigen; als van Jan van Gtnkel cn Hendrik van der Zee, in May 1787, en Frans Heitfeld, in December 1787; waarby ook nog melding dient gemaakt te worden van eene fomme van / 400:— op gelyke wyze, door dc Compagnie, mede voor de uitrusting van een Cadet de Marine, in April 1788 aan het Kweekfchool gefchonken.



BERICHT. 99
men heeft zich echter alleen bepaald tot zodanige giften, welke, of in geld, of in waarde, ten minfte een fomma van ƒ500: — bedraagen. — Op deeze Lyst zyn ook de Legaaten of Erfmaakingen, welke aan dit Gefticht by Testament zyn gemaakt, nevens de naamen der Testateuren, uitgedrukt. Deeze zyn reeds vry aanzienlyk, en bedraagen te zaamen eene fomme van ƒ25000: — van welke f6000: — door den Heerjacob Muhl te Amfterdam; — f6000: — door den Wel Ed. Geftr. Heer Mr. Zacharias Henrik Alewyn, in leven Heere van Mynden en de Loosdrechten, mitsgaders Prcefident Scheepen en Raad der Stad Amfterdam; — ƒ 4000: •— door den Heer Egbert Bosch te Amfterdam; —ƒ1000: — door den Heer Willem van Rhyn te Alkmaar: ƒ1000: — ' door den Wel Ed. Geftr. Heer Gysbert Smisfaart, Capitein ter Zee, onder het resfort van het Edel Mogend Collegie ter Admiraliteit te Amfterdam: ƒ 1000:— door Mejufvrouw Anna Sophia Struys te Amfterdam, en nu onlangs nog ƒ 6000:— door den Wel Ed. Geftr. Heer Nicolaas van Buuren, en deszelfs Echtgenoote Vrouwe Catharina Cornelia Ireher, aan het Kweekfchool zyn gelegateerd. — De Heeren Willem Anne Lestevenon, oud Raad in de Vroedfchap en oud Scheepen der Stad Haerlem, mitsgaders Curator van 's Lands Univerliteit te Leyden, en 'jacob Hoofman, op dien tyd beide CommisG 2 faris-.



IOO BERICHT.
farisfen van dit Fonds te Haarlem, hebben aan dit Gefticht insgelyks eene fomma van ƒ 4000: — gefchonken. (0)
De Heer Abt Vogler, zo beroemd door zyn konstig Orgelfpel, wilde ook, fchoon een vreemdeling zynde, zyne zucht voor dit Etablisfement toonen, en verrukte, na hier toe verlof van Heeren Burgemeefteren verkreegen te hebben, een aanzienlyk getal toehoorders,in de Nieuwe Kerk der Stad Amfterdam byëen gekomen, door zyn fraay Muziek op het Orgel aldaar. De Penningen, by die geleegenheid ten behoeve van het Kweekfchool ingezameld, bedroegen, na aftrek van alle onkosten, nog een fomma van meer dan drie duizend Guldens.
Dit voorbeeld wekte den yver van den kundigen Organist Boursfe op, welke, meedeten voordeele van dit Gefticht, cn met een zeer gunftig gevolg voor hetzelve, een en andermaal zyne
ta-
(a) De zelfde beide Heeren hadden, reeds voor de daadlyke oprichting van het Kweekfchool voor de Zeevaart, aan het zogenaamde Weduwen Fonds een diergelyk gcfcheak van 4 Obligatien, van ƒ loco:— ieder, gedaan: waarby de Heer Hoofman nog eene gift van / 2000:— gevoegd heeft. Men heeft van deeze Donatien , hiervoor, (daar van die, welke aan het Weduwen Fonds gedaan zyn, gewag gemaakt is,; met opzet niets gemeld, ten einde deeze onderfcheiden gefchenken, door de gelykheid der fomme, en door de zelfde milde begunftigers vereerd, niet ,voor ééne en dezelfde gift gehouden wierden.



BERICHT. ioi
talenten op het Orgel in de Nieuwezyds Kapel te Amfterdam, aan zyne Stadgenooten heeft doen hooren. — Indien Commisfarisfen alle de byzondere blyken van goedkeuring en deelneeming, welke zy van den beginne af ondervonden hebben, en nog dagelyks ondervinden, of alle de gefchenken en giften van minder belang, welke aan dit Gefticht door lieden van allerlei rang, ftaat, of beroep, edelmoedig gefchonken zyn, wilden opnoemen, zoude dit bericht tot een tamelyke dikte kunnen aangroeijen (a). Zy betuigen nogmaals hier meede openlyk hunne hartelyke erkentenis aan alle die milde Geevers, en beroepen zich op het geene zy desweegens, in
vroe-
O) Van zommige aanzienlyke giften behoort echter eenige melding- gemaakt te worden; als van/525:— door het Departement van den Oeconomifchen Tak te Amfterdam gefchonken:— van 6 Loten in de Lotery van de O. I. Comp., door de Heeren Goll en Comp. — 2 dito Loten , door den Heer Nicolaas van Staphorst; 2 dito door den Heer jfacob van Staphorst; en een diergelyk Lot, benevens 5 Coupons a / 20:— ieder, door den Heer Willem Blaauw aan het Kweekfchool vereerd. — van/200:— door de Makelaars S. en D. Saportas gefchonken, alles in den jaare 1785; midsgaders nog van twee Donatien, ieder van f 275:— en één diergclyke van ƒ200:—, in de jaaren 1785 en 1786 door onbekende Donateuren gegeven. Ook wordt door den Oeconomifchen Tak, jaarlyks, de fomma van f 400:— voor de uitrusting en premiè'n van 10 Jongelingen, aan het Kweekfchool goedgedaan.
G 3



ioa BERICHT.
vroeger tyd, by het doen van het jaarlyks publiek verflag, aan de byëen vergaderde voorftanders van, en deelneemers in dit Gefticht hebben bekend gemaakt.
Men zal zich dus, vooral wanneer men de hier agter gevoegde jaarlykfche reekeningen vergelykt, eenigzins een denkbeeld kunnen vormen van de inkomften en den fmantieelen ftaat van dit Etablisfement; fchoon het altyd iets byna onbegrypelyks zal blyven, hoe een Inftituut, van het welke, voor verre het grootfte gedeelte, alle dc kosten door particuliere Ingezeetenen deezer Republiek gedraagen zyn, en nog gedraagen worden, niet alleen zo fpoedig tot den ftaat, in het welke het zich thans bevindt, gebragt is; maar dat Commisfarisfen daar en boven in minder dan tien jaaren tyds, na aftrek van alle onkosten, aan gratificatiën, of tot onderhoud van het. Kweekfchool voor de Zeevaart befteed, welke gezamenlyk circa twee Tonnen Gouds uitmaaken, nog een Capitaal van eene byna gelyke waarde hebben kunnen overhouden cn aanleggen. Waarlyk eene verbaazende fomme! als men over- . Weegt, dat alleen door onze Landgenooten, zo hier te Lande, als in Indiën, in dien tyd, ;ecne Somme van ongeveer Drie Totmen Sehats ten behoeve van dit Fonds is opgebragt.
Dan 'er zoude misfehien hier uit eene bedenking kunnen opryzen, waarom,namenlyk,Comf mis-



BERICHT. ic 3
misfarisfen niet alle hunne inkomften tot uitbi eiding van dit Gefticht hebben aangewend, in plaats, van jaarlyks hun aangelegde Capitaal te vermeerderen cn te vergrooten. Maar men gelieve zich te herinneren, dat alle de bronnen, die geldmiddelen voor deeze Stichting opleeveren, de belasting op de Scheepen, de jaarlykfche of andere Donatien, zo wel hier te Lande als in Indien, de Subfidie van ƒ 4000:— Guldens, door de Staaten van Holland wederom voor zes jaaren toegeftaan, en de renten van de reeds gevestigde Capitaalen , niet allen even beftendig, en de eerstgemelde, daar en boven, aan wisielvalligheden onderworpen zyn; (ö_) men houde de mooglykheid'in het oog, (en Commisiarisfen moeten met lecdweezen reeds ondervinden dat dit weezentlyk plaats heeft,) dat het getal onzer waardige Landgenooten, welke jaarlyks tot onderhoud van deeze Stichting eene bepaalde fom opbrengen, met den tyd verminderen kan, zonder dat hetzelve door een genoegzaam geè'vcnredigd aantal van nieuwe'Deelneemers worde aangevuld; dat onze Scheepvaart, door eenige toevallige omftandigheeden , eenige belemmering of vermindering kan ondervinden;
dat
(</) Onder het vaste inkomen tellen wy ook eene donatie van ƒ IQO 's j.iais voor het Weduwen Fonds, en van f 100 's j.iars voor het. Kweekfchool, van wegens de Fundatie vam 'Lsyler te Hierlera.
G4



I04 B E R I C H T. •
dat andere bronnen, waar uit dit Gefticht voor' een gedeelte zyn beftaan heeft, kunnen ophouden: — en men zal weldra overtuigd zyn, dat niets voor de verzcekering van de duurzaamheid deeze'r Fundatie gefchikter is, dan dat Commisfarisfen zich in ftaat Rellen, om, in weerwil van eenig onverhoopt toeval, dezelve aan den gang en in ftand te kunnen houden. — Commisfarisfen.erkennen gaarne, dat dit Gefticht, niet'alleen voor verbeeteringen , maar ook voor meerdere uitbreiding vatbaar is. — Het Gebouw is groot genoeg, om het getal der Kweekelingen te kunnen verdubbelen. — Het zyn alleen de inkomften, welke, hoe aanzienlyk ook, echter daar toe niet toereikende zyn. — Commisfarisfen nodigen dus elk, die eenige liefde voor het Vaderland gevoelt, of eenig belang in onze Zeevaart ftelt, hunne verrigtingen van nader by te komen befchouwen; kun hunne misflagen (want zy zyn overtuigd te kunnen dwaalen) onder het oog te brengen; en, verdienen hunne onvermoeide pogingen eeniga goedkeuring, hunne onderneeming kragtdadig bv te liaan. Dan eerst zal dit Etablisfement dien trap van volkomenheid en nuttigheid voor het Vaderland kunnen bereiken , waar toe hetzelve in allen deele gefchikt is; dan eerst zullen Commisfarisf.n hun oogmerk volkomen bereikt hebben, en hunnen wensch vervuld zien; dan eerst zal het Kweekfchool voor de Zeevaart het Vaderland



BERICHT. 105
land een aanzienlyk aantal wakkere en kundige Zeelieden kunnen opleeveren, die, van jongs af, aan eene gereegelde Discipline gewoon zynde, zich in het vervolg van tyd, door dien geest van orde, naarftigheid cn zindelykheid zullen doen onderfcheiden, welke van ouds het Nationaal kenmerk der Nederlanderen was. — En waarom zouden Commisfarisfen, na zo veele en zulke tref° fende blyken van aanmoediging en goedkeuring reeds ondervonden te hebben, aan de mooglykhcid van de (misfchien kort naby zynde) vervulling van hunne wenfchen , of aan de milde en 1 liefdaadige meedewerking van hunne Landgenooten, welke, in weerwil der verbastering van onze zeden, nog even kragtig werkt als voor deezen , in het minfte kunnen twyffelen ?
Eene der eerfte bczigheeden van Commisfarisfen, na dat by hen tot het daadlyk oprichten van een Kweekfchool voor de Zeevaart beflooten was, is geweest het omzien naar een gefchikt Perfoon, om in hetzelve den post van Opperhoofd of Commandeur te bekleeden. Hier in zyn zy zeer gelukkig geflaagd ; en de tegenwoordige Commandeur Eldert Kraay, heeft by aanhoudendheid de goedkeuring van Commisfarisfen , en de achting en liefde der hem toebetrouwde Kweekelingen, weeten te verdienen en te behouden. Zyne voornaamfte G 5 ver-



ïo6 BERICHT.
verplichtingen zyn («) het handhaven van goede orde, en het verwekken onder de Kweekelingen van eenen gepasten nayver, het zy door kleine vereerende diftinctiën, het zy door ligte verneederende beftraffingen; want zwaare misdryven worden altyd door Commisfarisfen beoordeeld; en de opgelegde ftraffen, in zodanig geval, in hunne tegenwoordigheid en byweezen van alle de Kweekelingen, uitgevoerd. — Ook moet de Commandeur van alle aanmerkelyke zaaken eene juifte aanteekening houden, en eiken Maandag een weeklyks rapport van het gedrag van alle de Kweekelingen aan Com-
misiansicn ter nand ltellcn. Zyne gagie, die eerst op ƒ 90 's maands bepaald was, is vervolgens tot/100 per maand gebragt, boven welke hy vrye wooning geniet, beneevens vuur en licht; als roeede het vrye gebruik van die provifiën en eetwaaren, welke ten gebruike der Kweekelingen gefchaft worden.
On-
(ö) Commisfaiisfen hebben gcaordccld de Initructiën van alle dc Officie cn van het huis onder de bylagen te moeten plaatzen, om dat uit dezelve, en uit dezelve alleen ,
een naauwkcurig denkbeeld kan gevo/md wo:cien, van dc wyze op welke de Kweekelingen gehuisvest, gekleed, gevoed, onderwcezen, in één woord in allen opzichten gehandeld worden. De Inftruéne voor den Commandeur is W. lfcL der Bylagen.



BERICHT. 107
Onder den Commandeur zyn, als vaste Suppooften, of, gelyk zy in 't Gefticht, volgens fcheepsgebruik, genoemd worden, Officieren, aangefteld een Bootsman, een Bottelier, een Kok en een Koks-maat, welke allen in die refpectrve qualiteiten gevaaren moeten hebben, en in het Kweekfchool zelve vrye inwooning en kost genieten. — De Bootsman (a), welke ook aanhoudend het oog over de Kweekelingen heeft, onderwyst hen in de fchecpsmanceuvres, en geniet daarvoor eene gagie van ƒ 28. 's maands. — De Bottelier (b) heeft het opzicht over alle de provifiën van het huis, als meede over de plunje der kweekelingen, tegens eene gagie, welke van ƒ 24. tot ƒ 28. 's maands, uit aanmerking van zyne weezenlyke verdienften , verhoogd is. — Hy is verpligt weeklyks een Confumtielyst in te leeveren, ten einde Commisfarisfen zouden onderrigt zyn, welke behoeften 'er voor handen zyn, of op nieuw vercischt worden. — De Kok (c) en Koksmaat, wier refpec^ive gagiën op ƒ 28. en ƒ 10. 's maands bepaald zyn, zyn tot dat geI H 5Sd | brilik,
(2) Zie zyne Inftructie ondei Tv0. IV. der Bylagen.
- - • • '. 1
(b) Zie zyne Initrudtie onder N°. V. der Bylagen.
(c) Zie zyne Inftrudic onder N°. VI. der Bylagen, waar by gevoegd is onder N°. VII. het Reglement op het fchaffen, , ch de orde op het Uitdeden der Rantfoenen.



IO0
BERICHT.
brink gefchikt, het welk hunne benaming meedebrengt. — Behalven deeze' Onder- officieren, zyn 'er nog twee perfoorien, welke hunne vaste woonplaats in dit Gefticht hebben; doch daar zy' in eene geheel andere betrekking met de Kweekelingen {taan, zal hier onder nader melding van dezelve gemaakt worden.
Wat dan de Kweekelingen zelve betreft, zal omtrent hun getal genoeg zyn aan te merken, dat hetzelve, in 't begin op 50 bepaald zynde, in het tweede jaar reeds op 100, en vervolgens op 150 is gebragt. — Omtrent de vereischteti in kinderen, welke tot Kweekelingen aangeboden worden, is het hier ter plaatfe onnodig iets meerder te zeggen, wyl in het Publiek Verflag voor het jaar 1791. hier voor geplaatst, dit ftuk genoegzaam is afgedaan — Alleenlyk dient hier nog bygevoegd te worden, dat de ouders of voogden, wier kinderen of pupillen in dit Gefticht geplaatst worden, verplicht zyn een verbandfehrift te teekenen, het welk, by de oprichting van het Kweekfchool ontworpen, echter uit hoofde van verfchillende gevallen, die zich opdeeden, reeds in May 1787 heeft moeten geamplieerd worden, en onder de Bylagen (N°.XIV)zo als het nader op den 27. Juny deezes jaars in ftand is gebragt, te vinden is.
De Kweekelingen worden tot het fchaffen in bakken, ieder van 8 koppen, volgen fcheeps-
ge-



BERICHT. 109
gebruik, verdeeld; — over elke is een der bekwaam fte jongelingen als bakmeefter gefield, welke verpligt is de orde onder zyn baksvolk te houden, en van tyd tot tyd aan het zelve de Articulbrief voor de Kweekelingen (onder de bylagen N°. XIII. te vinden) voor te leezrn, ten einde ieder omtrent zynen pligt behoorlyk onderricht zy. De zelfde orde van bakken wordt ook op het flaapvertrek in acht genoomen. — Meer kan 'er, weegens het onderwys der jongelingen, welke in het Kweekfchool geplaatst zyn, hier by gevoegd worden. — Hieromtrent moet, in de eerfte plaats, worden aangemerkt, dat alle de Kweekelingen in iwee divifiën verdeeld zyn, van welke de eene beurtelings op het fchip is, en de andere op het fchryffchool, of de lesfen van den Leermeester in de Stuurmanskonst bywoond. — Behalvcn in het Scheepswerk cn Scheepsmanoeuvres,waar inzy,zo veelmogelyk, dagelyks geoeffend worden, en die zy op den eerften Maandag van K .Lr "V: : , .L-middags ten drie en een halfuur, in tegenwoordigheid van Commisfarisfen, en meestal van catry ke en aanzienlyke gezL-[!::h:!ppcTi. , 1, wor¬
den alle de Kweekelingen in het fcliryvcn en cyfferen (a) cloor den kundigen Schryfincester^. H.
van
O) De reeden, waarom mei thuis niet rtucr, zo als in den beginne, Jongelingen aanneemt, die niet leeztn kunnen, is in het verflag voor het jaar 1701, hier voor ie vinden, ea wel op bh 3a en 33, volleedig ontvouwd.



ïio BERICHT.
van Rynbergh ouderweezen; welke zulken onder hen, die vatbaar zyn om goede vorderingen te maaken, doorgaans in korten tyd tot bekwaame discipelen weet te vormen. - Wanneer nu de jongelingen in het fchryven en gewoone cyffëren genoeg gevorderd zyn, wordt hun vergund zig op hooger weetenfchappen, welke met hun aanftaande beroep in verband ftaan, toe te leggen, en de lesfen van den Leermeefter in de Stuurmanskonst by te wooncn — Reeds m de maand September 1786. wierdt aan twee, en vervolgens aan meerder van de bekwaamfte en meest belovende Kweekelingen toegeftaan, het onderwys in de navigatie van den kundigen Thomas Engelberts temogen genieten. Dan, toen het getal der geenen, welke vatbaarheid voor die kennis toonden te hebben, boven verwachting zeer aanmerkelyk toenam, beflooten Commisfarisfen, offchoon over de inftructie van Engelberts, en over de vorderingen van de jongelingen, zeer voldaan, een vasten Leermeefter in die kunst aan te ftellen, welke in het Kweekfchool zelve zoude woonagtig zyn, en aldaar de Kweekelingen ondervvyzen. — Hiertoe boodt zig een in dit vak zeer bedreeven jongman aan, genaamd Obbe Sikkes Bangma, welke dan ook in de maand Augustus 1787. daartoe isaangenoomen, op een maandelykfche gagie van ƒ 20. mitsgaders vrye kost, kleeding, en ir.wooning: welk ' : fa-



BERICHT. ui
falaris naderhand, uit aanmerking van zyne kundigheid en het nut, dat hy aan het Kweekfchool aanbrengt, fuccesflvelyk tot ƒ 35. 's maands i$ verhoogd, (a) — Men kan met waarheid zeggen, dat Commisfarisfen aan zyn onderwys te danken hebben, dat zy in ftaat gefteld zyn, een aanzienlyk aantal in de Stuurmans-konst ten vollen ervaaren jongelingeu naar Zee te zenden. — Gemelde Leermeester is verplicht weeklyks een kort rapport in te leeveren, behelzende de naamen der geenen, die zich het meest bevlytigen; zo als ook de klachten, die^hy teegen deezen of geenen heeft in te brengen : en boven dien leevert hy alle drie maanden een meer omftandig rapport (waarvan een voorbeeld, doch met agterlating der namen, onder de bylagen N°. IX geplaatst is) waarinde kundigheeden, die ieder jongeling bezit, gemeld, en de graad, zo wel zyner vermogens, als van zynen vlyt, in acht genomen wordt. Eenige Commisfarisfen houden een boek, waarin onder den naam van ieder Kweekeling aangeteekend wordt, het geen weeklyks uit- de rapporten van den Commandeur, den Conftapel, den Leermeester in de Stuurmanskonst enz. tot zyn lof of tot zyn blaam gemeld is; en boven dien naauwkeurig de kundigheeden, diehy, naar inhoud van het drie-maandelyks rapport, bezit,
van
C?) Zie zyre Inft.uftie onder de Bylagen N°. VIII.



na BERICHT.
van zynen vlyt en zyne vermogens. Uit die aanteekeningen worden de vorderingen , die ieder jongeling in drie maanden tyds gemaakt heeft, en zyne verdienften beoordeeld; en de Commisfie tot het byzonder opzicht over de Kweekelingen leevert, kort na het ontvangen van het gemelde drie maandelyks rapport, een omftandig bericht van haare bevinding, van de kundigheeden van ieder Kweekeling, zynen yver, zyn vermogen, zyne vorderingen; en ftclt de promotie in hooger Clasfe, den lof of de berisping die hy verdient, met by voeging der reedenen van haare beoordeeling, aan de vergadering voor; (a) zo dat dan, na de overweeging van dat ftuk, de promotiën, het pryfen, de vermaningen of beftraffingen, ten aanhooren van alle Kweekelingen , in byzyn der Commisfarisfen , door een der Leeden van de Commis ie worden verricht. — Een middel, dat, zo als de ondervinding leert, den na-yver uitneemend opwakkert; zo als dezelve ook niet weinig opgewakkerd wordt door de uitdeeling van pryfen, die eenmaal 's jaars gefchied, en by welke de Praefident der vergadering eene gepaste aanfpraak aan alle de jongelingen doet; — door het drinken uit den zilveren beeker op den 5 Augustus, — en
door
(a) Zie een voorbeeld tan een dergelyk Huk onder dc Bylagca N°. X.



BERICHT. 113
door de fchande van zommige ftraffen, waarvan ftraks nader.
De lesfen van den Stuurman zyn zodanig in vcrfchillcnde clasfen ingericht, dat de jongelingen, zelfs tot in de verheevenfte deelen der Theorie van de Stuurmanskunst, worden onderweezen: gelyk zy ook in de kennis en de behandeling der inftrumenten practicaale onderrichting krygen, waar toe het plat, dat boven den voorgevel van het Kweekfchool is, als een obfervatorium gebruikt wordt. — Eindelyk geeft de Heer Profesfor van Swinden , meedecommisfaris over het Gefticht, aan eenigen der meest beloovende jongelingen, tweemalen 's weeks, byzondere inftructie aan zyn huis, en vergunt hun den toegang tot dat Collegie in de Phyfica, het welk hy zomtyds des winters 's avonds, éénmaal ter week , voor een aanzienlyk getal liefhebbers houdt: eene vergunning, die zyn Ed. door zyne toehoorers altoos met het grootst genoegen is toegeftaan.
De exercitie met het klein geweer ook iets zynde, dat, en voor de gezondheid, en voor de lighaamsgefteldheid of houding der Kweekelingen, zeer dienftig is, cn hen daarenboven in vervolg van tyd zeer dikwils te pas kan komen, hebben Commisfarisfen dit niet uit het oog verlooren; en de Kweekelingen worden, tweemaal H 's weeks



ii4 BERICHT.
's weeks, in die exercitie door den Heer Vaandrig de Roos gcöeffend.
Zeedert de maand' February 1787 worden zommige Kweekelingen (want dit wordt hun altyd als een gunst toegedaan) ook in de Rusfchietery of Artillery, door den zeer kundigen Conftapel Majoor Abraham Heimmerdinger, welke in die qualiteit het Land gediend, en den flag op Doggersbank, op het Schip van den Heere Ridder van Kinsbergen, te dier tyd Capitein ter Zee, en thans Vice Admiraal, resforteerende onder het Edel Mog. Collegie ter Admiraliteit te Amfterdam , heeft bygewoond, onderweezen. Zy worden door hem onderricht van alles, wat de behandeling van het Canon betreft, het laaden, pointeeren, affchieten enz.; wordende by het geeven van deeze lesfen gebruik gemaakt van een houten ftuk gefchut, ten dien einde vervaardigd, en aan het Kweekfchool edelmoedig gefchonken door den Heer Christiaan Seest, Directeur der Stads klok- en gefchutgieterye te Amfterdam; en vervolgens van twee metaalen ftukken, door de Admiraliteit alhier gegeeven, en op het Schip geplaatst. — Verders worden de Kweekelingen onderweezen in de kennis van den aart, het maakzel en het gebruik van alle de Inftrumenten, die by het Kanon gebruikt worden, van het Kanon zelve, van de kogels, gra-
naa-



BERICHT. 115
naaten enz. waardoor zy in ftaat gefteld worden, om van alle die ftukken naauwkeurige teekeningen, volgens de waare evenreedigheid, te maaken. De innerlyke kennis van het Buskruid, van deszelfs beftand - deelen, van de manier om de deugd en kracht van het zelve té onderzoeken, het maaken en vullen van Cardoefen, Blikvuuren enz. wordt hun ook geleerd. — Alle deeze lesfen worden door gepaste voorbeelden en een geduurige praétyk opgehelderd. Ook heeft de Conftapel-Majoor reeds, zeedert den tyd, dat hy zyne Inftruétlën in het Kweekfchool heeft gegeeven, verfcheide zeer bekwaame Discipelen gemaakt,én is insgelyks verplicht weekelyks rapport van de vorderingen dier jongelingen, welke zyn Inftruétie genieten, aan Commisfarisfen te geeven.
Het Zeilenmaaken meede eene weetenfchap zynde, welke op de Schepen van de allergrootfte nuttigheid en noodzaaklykheid is, en Commisfarisfen geen geleegenheid hebbende de Kweekelingen dit, in het Kweekfchool zelve, tc laaten leeren, kunnen zy niet zonder openlyke erkentenis gewag maaken van de vricndelykheid, welke de Héeren Raaden en Advocaat Fiscaal ter Admiraliteit, mitsgaders Heeren Bewindhebberen van de O. I. Compagnie, beide te Amfterdam, hun bewyzen, met hun, en wel reeds zeedert de Maand November 1788, te vergunnen by de Zeilenmaakers Baazen op de refpeélive werven een H e, zee-



n6* BERICHT.
zeeker aantal jongelingen te plaatfen, om in dit werk te worden geöcffend. — De Baazen der beide werven geeven weeklyks fchriftelyk rapport aan Commisfarisfen van de vorderingen deczer jongelingen, van derzelver gedrag op de werven , en, zo veel hun bekend is, van derzelver gedrag op ftraat, in het gaan naar, en het terugkeeren van de werven. — Eindelyk, wanneer de gemelde baazen eenige jongelingen bekwaam oordeelen om, het zy als Onderzeilmakers, het zy als derde Zeilmakers enz., eene reis te doen, geeven zy daarvan fchriftelyk kennis aan Commisfarisfen, welke ook eerst dan, en nimmer te vooren, die jongelingen in de qualiteit voor welke zy bekwaam zyn, naar Zee trachten te zenden.
Doch boven alles wat de Kweekelingen in dit Gefticht kunnen leeren, worden zy ook onderweezen in de gronden van den Godsdienst. Behalven den Huisfelyken Godsdienst, welke zo wel in openlyke Gebeeden, (die voor alle Christelyke gezindhceden gefchikt zyn) (a) als in voorleezingen uit den Bybel beftaan, genieten alle de Kweekelingen, tot welke gezindheid zy ook behoorcn, het onderwys van die Kerke, van welke zy in het vervolg Ledemaaten hoopen te worden, overeenkomftig het verlangen hunner ouderen of voogden. De Gereformeerden woonen des
Zon-
* («) Deozc zyn 'onder de Byligen N°. XIII. te vinden.



BERICHT. ï\7
Zondags 's morgens de Godsdienstoeffening in de Oude Kerk by, alwaar hun een bekwaame zitplaats door Heeren Kerkmeesteren gefchonken is. Zy worden daarenboven in de gronden van dien Godsdienst onderweezen, door den Krankbezoeker Wynand Witmond, welke het zonderling talent, dat hy bezit, om de aandagt en weetlust van jonge Lieden op te wakkeren en te fcherpen, met een allergewenscht gevolg in bet Kweekfchool oeffent; hebbende hy reeds eenaanmerkelyk getal Kweekelingen in ftaat gefteld om, op eene zeer voldoende wyze, belydenis van hun geloof te doen, en als Leedemaaten aangenoomen te worden. De Kweekelingen, wier ouders tot de Lutherfche Kerk behooren, worden meéde in de gronden van dien Godsdienst, door den kundigen Catechifeermeester Pieter van Hasfel behoorlyk onderweezen. — Daarenboven heeft de Wel Eerwaarde en zeer geleerde Heer Johannes Tisfel, zeer geliefd Leeraar in de Gemeente toegedaan de onveranderde Augsburgfche Confesfie te Amfterdam , de goedheid om aan die jongelingen, welke tot die gezindheid behooren, en boven anderen uitmunten, ten zynen huize een meer byzonder onderwys in de gronden van den Godsdienst en Christelyke zeedekunde te geeven, en hun daarby teevens een gepaste handleiding te verfchaffen, tot de kennisfe van onze Taal en tot een goeden fchryfH 3 ftyl. -



nS BERICHT.
ftyl. — Even eens is het niet de Roomsen. - Catholyken geleegen, welke zo wel de Godsdienstoeffeningen, in de naast het Kweekfchool geleegen Roomfche Kerk de Pool, als de Catechifatiën van den Heer Pastoor van die Kerk bywoonen. — Terwyl aan die Kweekelingen, welke tot de Doopsgezinden of Remonftrantfche Gemeente behooren , meede een gefchikte geleegenhcid wordt bezorgd, om in de kennisfc van den Godsdienst, zo wel door het bywoonen der morgen-prcdicatiën in hunne Kerken, als anderzins, de behoorlyke vorderingen te maaken.
Zo veel zorge heeft men nodig geoordeeld voor hun tydelyk en toekomftig welzyn te moeten draagen. Maar behalven de godsdienftige verpligtingen , houden Commisfarisfen , en , onder hun opzicht, ook de Commandeur cn verdere Officieren en Leermeefters, fteeds een waakend oog op het zeedelyke gedrag der Kweekelingen. Men tracht hen, op alle mooglyke wyzen, eenen geest van orde en befcheidenheid in te prenten, en misfehien hebben Commisfarisfen ook, ten deele, aan het meenigvuldig bezoek van lieden van Geboorte en Rang te danken, dat de mecfle Kweekelingen meer uiterlyke beleefdheid bezitten, dan men doorgaans by kinderen, in openbaare Geftichten opgevoed, zoude verwachten. — Ook neemen Commisfarisfen, zoo
wel



BERICHT. 119
wel in als buiten het Kweekfchool, alle geleegenheeden waar , om hen tot hunnen pligt aan te maanen, of te pryzen, ofte beftraffen, wanneer zy een van beiden verdienen. Hierdoor trachten zy naaryver te verwekken, en zy zien 'er dikmaals de gelukkige gevolgen van. Eene openlyke beftraffing is, in veele gevallen, genoegzaam, om een Kweekeling, welke die verdiend heeft, tot inkeer te brengen; terwyl eene openlyke aanpryzing of goedkeuring , niet Hechts den Kweekeling, die gepreezen wordt, maar ook doorgaans veele anderen neevens hem aanmoedigt, zich te bevlytigen om die meer en meer te verdienen. Dc fchande, om aan den Nulbak te fchalTen, of aan de Luyaarts Tafel te leeren, (a) is dikwils alleen voldoende om flordigheid of traagheid geheel te overwinnen. Zomtyds echter zien Commisfarisfen zich genoodzaakt tot zwaarder en gevoeliger ftraf-
oef-
(a) De Nu&ak is een bak, van de overige bakken afgezonderd, aan welken zodanige Kweekelingen geplaatst worden, welke zich aan verregaande flordigheid, of eenig ander verzuim van pligt, hebben fchuldig gemaakt: even gelyk de Luijaarts Tafel op het School, van de andere tafel is afgezonde.d , en voor zulke jongelingen gefchikt, welke onwillig of zeer traag in het leeren zyn. Beide deeze inrichtingen, inzondc heid de laatfte, hebben een gewenscht'gevolg , en zyn zeer gefchikt om den yver der Kweekelingen op te wekken.
H4



120 B E R I C H T.
oefféningen tc moeten overgaan; doch deeze gefchieden altyd met eenige plcgtigheid, wordende de Kweekelingen, by zodanige gcleegenhcid, altyd gewaarfchouwd voor , en onderricht van het gepleegde misdryf, mitsgaders van de reedenen, die Commisfarisfen tot het opleggen van de ftraffe bewoogen hebben. Ingevalle van onverwinlyke traagheid en onvatbaarheid, of van groote misdryven, worden de Kweekelingen gedimitteerd, of uit het Kweekfchool gezet; terwyl men nogthans altyd zorgt hunne ouderen of voogden te vooren te ontbieden, ten einde hun kennisfe te geeven van het gedrag hunner kinderen of pupillen , en deezen in hunne handen over te leeveren, met opgave der reedenen , die de dimisfie noodzakelyk hebben gemaakt. — Defertie of wegloopen, wordt, wanneer de Kweekelingen agterhaald, en weeder in het Gefticht ingenoomen worden, altyd ftrengelyk geftraft.
Men begrypt ligtelyk, dat alle deeze Itraifen, zo wel als de fpyzen, het fchalfen aan bakken en het flaapen in hangmatten, naar fcheepsgebruik zyn ingericht; en op dienzelven leest zyn alle de overige beezigheeden der Kweekelingen gefchocid, voor welken daar en boven, even als op de Schepen, een Articulbrief, waarvan wy hier boven reeds gewaagd hebben, en hierachter onder de Bylagen N°. XII. te vinden, vervaardigd is. — De Kweekelingen zyn ook verplicht dage-
lyks



B E R I C II T.
121
lyks fchoon Schip te maaken, 't Huys, namenlyk, te luchten, hetzelve, gelyk ook het Schip en de hangmatten, fchoon te maaken en rein te houden; moetende daarenboven ieder Kweekeling zorgen, dat zyne kleederen niet mörsfig of zender knoop en, en dat 'er geen gaten in zyne koufen zyn, op verbeurte van zondags na den middag niet uit te mogen gaan. In 't kort alles wat hun gereegclde orde en zindelykhcid kan inboezemen, wordt zorgvuldig in agt genoomen, en nimmer eenige ongeregeldheid of flordigheid als ongemerkt over het hoofd gezien. Hier doorhebben zy geene geleegenheid zich te verveelen of met hunnen tyd verleegen te zyn; en dcwyl zy nimmer geduurende een geruimen tyd aan het zelfde werk bezig zyn, ziet men hen telkens met nieuwen lust weder tot eene andere bezigheid ovérgaan.
Deeze levenswyze, en de geftadige afwisfeling van bezigheeden, fchynen voor de gezondheid der Kweekelingen, naast den goddelyken zeegen, de heilzaamfte uitwerkfclen te hebben. Hieraan meenen Commisfarisfen ook te moeten toefchryven het gering getal zieken en dooden, dat, zeedert de oprichting van het Kweekfchool, in het zelve heeft plaats gehad. Wanneer men overweegt, dat van een aantal van tusfehen de 400 en 500 Kweekelingen, in meer dan 5jaaren tyds, Hechts twee aan ziekte geftorven zyn, en dat 'er
II 5 tiitQn



Iafl BERICHT.
nimmer eenige ziekte van belang in het Kweekfchool heeft geheerscht, zal elk van die waarheid overtuigd moeten worden.
Doch ook, wanneer de Kweekelingen ziek worden,wordt alle mogelyke zorg voor dezelven gedraagen. De Heer Profesfor van Rhyn en de Heer Chirurgyn Jas hebben, van de eerfte oprichting van het Kweekfchool af, hunnen dienst edelmoedig en gratis ten behoeve van dit Gefticht, en deszelfs bewoonderen, aangeboden; welk aanbod met erkentenis door Commisfarisfen is aangenoomen, gelyk^hetzelve door beide die Heeren,met alle oplettendheid en yver, wordt behartigd. De zieken worden beftendig door hunne meede-Kwcekelingen beurtlings opgepast en bewaakt: doch op dat de orde en de ftilte te beeter op de ziekenkamer onderhouden, en de voorgefchreeven geneesmiddelen des te naauwkeurigcr, en op den behoorlyken tyd, toegediend zouden worden, hebben Commisfarisfen in het jaar 1789. een vasten Onder-Chirargyn aangenoomen, welke in het Kweekfchool zelve woonachtig is, zyn verblyf houdt in een vertrek dat naast de ziekenkamer is, en met dezelve, door middel van een glaazen deur, gemeenfehapheeft; en welke, boven dien', wanneer dit nodig is, fpocdige en daadelyke adfiftentie kan verkenen. (<?) — Simon Petrus Marinkelle
is
(«) Zie zyne Inflruöie onder de Bylagen N°. XI.



BERICHT. 123
is tot dien post aangefteld, tegen een gagie van ƒ10. 'smaands,'(welke zeedert tot op ƒ15. 's maands is verhoogd,) beneevens vrije kost en inwooning. Weeklyks leevert hy een fchriftelyk rapport in van de Patiënten, zo wel op, als buiten de ziekenkamer; en in alle gevallen van eenig belang, is hy verpligt de Heeren van . Rhyn of Jas, of wel beiden, te hulp te roepen, en zorge te draagen, dat hunne voorfchriften worden uitgevoerd en naargekomen. Reeds in den jaare 1786 was op de Kamer, welke tot het verblyf der zieken gefchikt is, een kas gereed gemaakt, tot berging der verbanden, inftrumenten, zalven, olyen en andere middelen, welke by een onverwagt toeval, of by een gevaarlyke wond of fraétuur, fpocdig vereischt worden. Doch in den jaare 1789 is, op raad van den Heer Profesfor van Rhyn, beflooten tot het insgelyks gereed houden van een Huis-Apotheek, voorzien van de meest benodigde Medicynen, welke in de meeste ziekten van dienst kunnen zyn; dan ter zeiver tyd is zodanig een Apotheek, van de gerequireerde geneesmiddelen voorzien, aan het Kweekfchool door een onbekend Donateur, edelmoediglyk gefchonken. Het is niet alleen op de ziekenkamer dat men alle wanorde heeft tragten voor te komen, maar ook op de flaapzolder: ten dien einde houden aldaar, zeedert de maand De-
cem-



124 B E R I C H T.
cembcr 1789, altyd twee Kweekelingen de wagt, welke om de twee uuren door anderen afgelost worden, cn verpligt zyn aan den Commandeur des morgens fchriftelyk rapport te doen van het gebeurde, geduurende den tyd van hunne wagten, volgens de orde op de wagt, door Commisfarisfen gearrefteerd.
Door deeze en meer andere fchikkingen van minder belang, hebben Commisfarisfen gemeend alles wat in hun vermogen ftond, aangewend te hebben, tot bevordering van het welzyn der aan hunne zorge en opzicht toebetrouwde Kweekelingen. Zy willen egter gaarne toeftaan, dat 'er veelligt, indien de geleegenheid en de geldmiddelen zulks toelieten, nog meerdere en andere zouden kunnen ingevoerd worden, welke tot dit heilzaam oogmerk zouden kunnen meede werken ; zo als, by voorbeeld, het onderwys in het febeepstimmeren: het onderwys voor de meestgevorderde Kweekelingen in de engelfche en franfche taaien: in die gedeeltens der werktuig-en natuurkunde, die den zeelieden het meest te pas komen enz. — en zy herhaalen nogmaals, dat hun niets aangenaamer zyn zal, dan dat dit Gefticht door kundige en welmeenende Vaderlanders vlytig bczogt, naauwkeurig befchouwd, en hun de middelen tot mogelykc verbeeteringen aan de hand mogen gegeeven worden, welke



BERICHT. 125
zy, indien de uitvoering niet aan gewigtige zvvaarigheedcn onderheevig is, altyd gaarne zullen in het werk ftellen en beproeven.
Wanneer de Kweekelingen, naar het oordeel van Commisfarisfen, in ftaat zyn om eene reis te kunnen doen, worden zy naar zee gezonden, ieder in die qualiteit, welke zyne kundigheeden hem veroorloven waar te neemen, en die de omftandigheeden toelaren hem te bezorgen. — De uitrustingen worden door Commisfarisfen bekostigd, en zyn naar den rang, waarin de Kweekeling geplaatst is, gefchikt. — In den beginne liet men aan alle de Kweekelingen een bepaalde en gelyke fom voor hunne tweede uitrustingen uitkeeren, terwyl men' de uitrustingen zelve in ordinaire (die voor.reekening van het huis kwamen) en in extraordinaire, waarvan het verfchil boven de ordinaire, op reekening van den Kweekeling, die dezelve genoot, gefteld wierd, onderfcheiden: doch men heeft met de maand Juny van dit jaar daaromtrent eene andere fchikking gemaakt, waarvan de reedenen, de biilykheid en het voordeel in het aanftaand Publicq Verflag behoorlyk .ontvouwd zullen worden. Volgens die nieuwe fchikkingen komen alle de uitrustingen, hoe ook genaamd, voor reekening van het huis: doch de Kweekelingen, om het zelve in" die overgroote kosten eenigzints te gemoet te komen, keeren een derde gedeelte van
hun-



12.6 B E R I C H T.
hunne verdiende gagie aan het huis uit. — Na hunne eerfte reis volbragt te hebben, hebben de Kweekelingen recht, indien zy goede atteftatiën hunner Capiteinen meede brengen, om weder in het Kweekfchool aangenoomen te worden, alwaar zy als dan, onder de zelfde fubordinatre blyvende, als alle anderen, wederom geleegenheid hebben hunne kundigheeden te vermeerderen. — Na de tweede of derde reize, hebben zy geen recht meer om hun verder verblyf in het Kweekfchool te houden: doch Commisfarisfen vergunnen hun eene zo gewigtige gunst, naar maate van hun gedrag, van hunne kundigheeden, van het vooruitzicht dat 'er is op eenige aanzienlyke, doch altoos verdiende, bevordering, en wat van diergelykc omftandigheeden meer zy , naar welke Commisfarisfen zich ift die gevallen altoos gedraagen. De gagiën, op ieder reis door de Kweekelingen verdiend, worden aan' Commisfarisfen uitgekeerd, door hen bewaard, en vervolgens aan de Kweekelingen , by hun ontflag uit het huis, ter hand gefteld, na aftrek, voor eerst, van een derde gedeelte voor de uitrusting, en, vervolgens, nog van het geen zy op reis verteerd hebben, of dat hun, op hun verzoek, boven de bepaalde uitrusting, is meede gegeeven. Boeken', Kaarten en Inftrumenten worden daar niet onder hegreepen, indien zy, by de terug reize, wederom, in
be-



BERICHT. is7
behoorlyken ftaat, worden terug gegeeven. Meer dan e'én Kweekeling heeft zich, by zyn ontflag uit het Kweekfchool, meefter van twee of drie honderd guldens gezien. Eindelyk, indien Kweekelingen op reis, of na hunne terugkomst, in het huis komen te overlyden, wordt het batig flot van hunne reekening aan hunne ouders, of andere erfgenaamen, ter hand gefield.
Om nu te kunnen oordeelen, welke vorderingen de Kweekelingen op hunne reizen maken, worden de refpective Leermeesters gelast aan de .vergadering over te geeven een fchriftelyk rapport van de kundigheeden der uitgaande Kweekelingen ; deezen, na derzelver terugkomst, weder te examineeren, en van hunne bevinding aan de vergadering in fchrift verflag te doen: uit welke beide rapporten de beöordeeling ligt valt op te maaken (V).
En hiermecde zouden Commisfarisfen dit Bericht kunnen befluiten, by aldien zy niet nog een enkel woord van hun zeiven hier by te voegen hadden. Het is bekend, dat by de oprichting van het Vaderlandsch Fonds tot aanmoediging van 's Lands Zeedienst, of liever by geleegenheid van het inzamelen van penningen,
voor
(*) Het getal der Kweekelingen, welke uit het Kweekfchool zedert de maand October 1786. naar'Zee gezonden' zyn, bedroeg op den 3 December 1791 reeds 168 Koppen, cnder welke 93 hunne tweede of derde, of ook vierde reis ged-ian hebben, of thans doen; zo dat het getal der uitmstirigcn 261 bedraagt.



ial BERICHT.
voor de ongelukkige Weduwen en Kinderen van de gefneuvelde Helden in 's Lands dienst, reeds in den jaare 1781, niet alleen te Amfterdam en te Haarlem, maar ook op andere plaatfen van ons Vaderland, eenige Heeren zich met het opzicht daar over hebben bezig gehouden. — Dan, 1 daar het Kweekfchool voor 'de Zeevaart meer byi zonderlyk onder het opzicht van Commisfarisfen I te Amfterdam cn te Haarlem opgericht is, hebben deezen zich met het beftuur van dit Inftituut be. last, volgens een Reglement, dat onder de Bylagen N°. II. te vinden is.
Op den eerften Maandag van elke maand, wordt in het Kweekfchool altyd de gewoone Maandelykfche vergadering, op welke alle zaaken van eenig belang worden afgedaan, gehouden, en tot welke Commisfarisfen te Haarlem, zo wel als die welke te Amfterdam woonen, worden befchreeven. Maar deeze laatften, meer geleegenheid hebbende om de daaglykfche huishouding van deeze Stichting naar te gaan, hebben, daarenboven, alle andere Maandagen eene weeklykfche vergadering, op welke ten minften drie hunner, behalven één der Prafidenten cn één der Secretarisfen tegenwoordig moeten zyn, en alle voorkomende zaaken, alleen zulke uitgezonderd, welke ter kennis van de Maandelykfche vergadering gebragt behooren te worden, moeten worden afgedaan. Alle deeze vergaderingen
wor-



B E R . I C- II T: iè9
wör^cftian iietïKweékfchacfcgehbudei-i, en ten 4Mntm&;3öaniddags he&hreeven; behalven die, welke èp den luatften maandag van elke maand invalt, wanneer de drie Commisfarisfen, wier tqurbewii het fedïe .vergadering te moeten bywooruktviXQfaTtalfisier .«ar/te-teegenwoordig moeten 3^,rl^i:einder,'223danigb Jongelingen, welke tot plaatfing-inieuwlings aangebooden worden, in te fehryveh^jVoorlopig te examineeren, en vervolgens daarvan jini de .vergadering rapport te doen. Men.heeft' deeze fchikking moeten maaken, ten einde:>de,'..deHföratién op de .overige vergaderingerii,'eè i vooral op de maandelykfche, niet te lang op te houden, dewyi'hetlgetal'der geenen ; welke Commistarisfen ten dien einde verlangen te fpareeken •," dikwils vry aanzieniyk is. Tot na toe heeft-nren de gewoonte, Jongelingen, voor welke />ii44 in 't jaar aangeboden wordt, ten allen tyde, iryélke niaandelykrche vergadering, in te neemen, indien zy aan alle de vereischten voldoen: dochidaar men,;tot nog toe, verpligtis het getal'dér.-Kweekelingen, die ten koste van het" Geftjicht £> zonder dat 'er tot: hun onderhoud iets van weegens hunneoöuders, -familie of begunftigers betaald wordt, onderhouden worden, niet boven 150 te laaten aangroeijen, kan men niet dan zelden, en in buitengewoone gevallen, diergelyke Jongelingen in gewoone maandelykfche Vergaderingen aanneemen: en men moet dezelve
tlKJQV I Uit*



i3o B. E K I C H T:
uitftellen, tot,dat men in ftaat is uit allen^ die. zich aangebooden hebben, een algemeene aanneeming te doen; het geen doorgaans een of tweemaaien 's jaars gefchied, met die voorzorgen, welke in het Verflag voor het jaar. 1791 zyn opgegeeven geworden. — Voorts zyn Commisfarisfen te Amfterdam in drie Depaïtementen verdeeld, van welke het eene een byzonder toezicht over den inkoop van alle benodigheeden,- het tweede over de.ontvangen of te betaalen gelden, of over de thefaurie, heeft; terwyhaan het derde een byzonder opzicht over de Kweekelingen is toebetrouwd. — Ook zyn Commisfarisfen met den aanvang van .het jaar 1789, uit hoofde van den merkelyk vermeerderden omflag hunner bezigheeden, verpligt geweest eenen vasten Boekhouder, tegen een reedelyk falaris, aan te neemen, waar toe Joachim Fredrik Muller is aangefteld.
Dit weinige achten Commisfarisfen genoegzaam, om elk, die eenig belang in het welzyn van ons Vaderland, in den bloei van de.nationaale Zeevaart, of in dit Kweekfchool zelve fielt, eene fchetfe van den tegenwoordigen ftaat van deeze ftichting te geeven.- Zy zyn ten allen tyde bereid, elk, die daaromtrent meerder opheldering, verlangt, de noodige opening te geven; gelyk zy ook, bovendien, in het vlytig behartigen van den hun toevertrouwden, en meer en meer werkelyk en moeijlyk geworden post,
voort*



BERICHT. i3I
voortgaande, jaarlyks aan de voorftanders van dit Vaderlandsch Fonds ter aanmoediging van 's Lands Zeedienst, in 't openbaar verflag van hunne verrichtingen zullen geeven, tot het aanhooren en by woonen van het welk zy alle welmeenende Vaderlanders nodigen.
Amfterdam, 5 December
MDCCXCI.



ïgl .T H G tl & 'd a
nfiv 8ï5bns.fhoov ab tj&fl è^Iibb{ ^sbrjBf •;■ . Ofly gju^bdOftwiftl 'J-j1 sbfro'ï fozbnmohzy uih Bfrv;§eft^v ïBBda^qo 3'. ni . iza^n ■ } / -rtfifi larf 301 ^navaag agllni rtégftj I .'. . •;. [ -lav/ 5ÜE vs 'lail M;v nonoov/yd na nefoad fBê$t.i; }?. : .riagibon e-abmhaL^Y ;: k bein
.10 ZO. O Cl".



BYLAGEN.
N", t.
GENERALE REKENINGEN
VAN DEN BEGINNE TOT HET JAAR I789 INGESLOTEN-



2 Bylaag No. I. A. Rekening gefloten %\ Otlober 178a.
Het VADERLANDSCH FONDS, ter aanmoediging van der gefneuvelde Zeevaarenden &c. in den zelfden dienst,
Debet
Aan giften van dtverfe Perföonen &rc zederd November 1781 tot ultimo Oftober 1-8 >. in de nagtnoernde Provinciën en Steeden (voor eens) gefchonken, als:
1 I
Uit CELDES.I.AND.
Te Arnhem — — — ƒ 10501— —
— Nimweegen —• — • 52I10 —
— Zutphen — — — * 3 7 71 4 —
ƒ 1479 M —
Uit HOIIAND. Te Haarlem
Van diverfe Inteekenaars ƒ 1549 15 — In de Buste en Kist gecol
lecleerd — —- * 2533 19 5 Van den Wel Ed. Heer Jacob
Hoofman — — • 5000 — — Een Teekening van de Wel
£d. Heeren W. A Lejreve-
non en J. Hoofman, voor
de jaarl. intrest van 4 obli
gatien op Holland en West
vriesland, welke daar voor
vei bonden zyn, en dus als
Capitaal geconfidereerd worden — — | • 4000 — — Van den Wel Ed- Heer J.
Hoofman^ootn ra. intrest,
om als Capitaal geconfidereerd te worden — ]> 50 — —
■ f 10533 I4 ^
Te Delft —- — — . 41! s -
•— Leyden <—■ — — • 634 10 —
<— Amfterdam | Van diverle Inteekenaars ƒ22375 8 — Uit de Kist in 't BurgerWeeshuis — — • 2013 6 4 Voor 't provenu der Leer.
reeden van D°. Philip Scr-
rurier — — • 250 — — Van den Heer/Hm-r/jvjOo/ro,, I
wegens het Fonds voor de I
Gevangenen in Engeland • 2701] 18 | — Van de Opzienders dér Re- I " I
monflrantfche Gemeente,
een obligatie op Holland
en Westfriesland —* • aoo — —
I ["I"I*37441 IJJ 4
Transporteere ƒ387171191101/ 1479114!—.



Byhag No. t. A. Rekening gefloten 31 OSober 1781. 3 's LANDS-ZEEDIENST, en ter cadcrfteuninge van de Weduwen opgericht in den Jaare 17S1.
Credit
Per de nateroelden Oblignien en Kffeften, ten behoeve van dit Fonds ingekogt of ver bonden, als
te Haarlem drie Recepisfen in de Nego tiarie op Vrankryk, onder
guarantie van Hun Hoog 1 Mog., in dato 5 December
1781. a f tooo yder — ƒ 3000
Opgeld i ik pCt. — • 75 —.—
ƒ 3075I
2 m. 6 d vertcheenen
Interesfen — ■ ai'— ~"
ƒ 309:
Een Obligatie ten laste van Holland en West-Friesland,
ten Jomptoire Haarlem , in 1 dato j September 169 5.
groot ƒ1000: — a,95JpCt. ƒ 1955
Een dito ten laste en Comp toire als vooren , groot! ƒ 1000:— a 964 P^11- — * 9Sl 101 —
ƒ 333r I I0! — I Transport-kosten , 37 —
, — — . 5890 17 —
Het neven'ftamde gefchenk van de Wel Ed Heeren! I Lestevenon en Hoo/man,!
eeconiid. ah befteed • 4000 — —
h f 9987 17 —
te Amfterdam
Recepisfen in de Ne
gotiatie op Vrankryk,
onder guarantie van Hun
Hoog Mog.
ƒ10000 — — Opgeld i 1 pCt. j, loc I — —
Recepisfen van nieuwe. Obligatien, ten lasie van Holland en Westfriesland | ƒ10000 — i betekende Interest |, 21 — —
Recepisfen van Ob'iga. tien ten laste van de Admi-1 1 1
raliteit te Amfterdam \f 3000 — — a berekende Interest 1. 4 5| —
'Transiporlëërë ƒ331231 |l —1/ 9xi 1; 1 —.
A a



4 Bjlaag No. I. A. Rekening gefloten 31 OGtober 178a.
Per Transport Debet
Van den Heer N. N. een por. fit7ir i9 I0 ƒ im M _ tie in een Kaapreederye, a ƒ 1000:— per Memorie
te Schiedam - _ . I0 _
te Hoorn - . IIO _
in s Hage — _ . SI0 lg _
TT' — —— f3Q340 9 10
UitziELAND.teMiddelburg 25 - _
Uit utrecht . „
Uit friesland, te Leeuwaarden — — , .
Uit groningen — . lt£t 13JZ
Uit de generaliteit, te
's Hertogenbo.'ch — — , 57I15
Aan jaarhkfche giften, waar , j ^45995 110
voor diverfè Perfoonen, tot een bepaalden of onbepaal. den tyd, hebben ingefchreven Uit gelderland , te Z.ut-
phen — — _ f 1
Uit holland.
te Haarlem —. _ f 937 10
te Leyden — _ • 264 5 —
te Amflerdam —. . 3734 5
in 's Hage — _ t 246 5:
... 1— • 4175 5 —
Uit friesland, te Leeuwaarden — , —. I —. . 2? I
Uit utrecht — — . ioito _
Aan Interesfen van de verbon- * 4337 's
dene. of voor Reek: van het Fonds ingekochte Obligatien en Effeaen, als te Haarlem Van de Wel Ed. Heeren Les- |
trvcnon en Hoofman, voor
13 m. Inrr. van ƒ 400c-. ƒ ÏOo —
Weg.hetSaldo der omringen,
na aftrek der betaalde, inte-
rer.fën van de aangekochte
Obligatien — . it 3
. « n , f Hf 8 —
te Amflerdam.
Voor 6 m. lntr. van ƒ loooo.
in de Negitiat.op Vrankryk ƒ 200 —- — Voor 15 m. Intr. van een ."\
Obligatie van ƒ 300, • s
— ^ -'• 32 1 £ —
/SOaJll 4jlo"



BylMg No. I. A. mening gefloten %i OZtober itf * 5
Per Transport Credlt
. rtsWl si — f 9937 i? —
Recepisfen op maand- 0 geld, ten laste van de
Thefaurie der Stad Am- ( _ _
fleïiam — —
TweeObligatien.fpruitende uit geconverteerde Recepisfen, ten laste van de O. I. Comp. ter Kamer Amfterdam van| |
ƒ 3000. bankgl.a.97 pCt. ƒ 1940
Agio 4* pCti • 93 1 Z . =033 3 -
I
De Obligatie door de Remonfirantlche Gem.
gefchonken, en hier ge- _ _
confmereerd als befteed | :i j | — ,34-57 8 —•
|
Per den Heer Mattlys Oester c. f. voor het furplus vanl i
30 pCt. op het aandeel in de 1 , , 30O _ —.
Kaapreederye van ƒ 1000:— j j — — ' |
Per de betaalde Gratificatiën,! lil welke ze^erJ den 10 Dec. 1 tjSt. tot.ult. Oflob. 1783. aan de Weduwen en andare | Perfoonen zyn afgegeeven,!
als: j _
Te Haarlem — 1 ■ —1— f 235 10
Ie Amfterdam, Leyden, | _
's Hage enz. — — —,« 4*6.i _£ _ , 44g3 ls —
Per diverfe ankosten, die tot het in ftand brengen van deeze Fundatie hebben mee 1 '
ten betaald worden, als I
Te Haarlem - | \-\~ f "» " _ . 495 U —
Te Amfterdam — j • | — ! — • 3 7 * |1 <
Fff Saldo bl} ft, Order datoLïes, ian Contant Penningen^ . ^ ^ ^ A 3



6 BylaagNo.i.B.Rsten$ng»aniiOBoè.\ïtotot%iOaob.\Tti.
Het VADERLANDS FONDS, ter aanmoediging var, behoeftige Weduwen der gefneuvelde Zeevarende enz.
Debet
Aan Saldo van den Jaare i7s2. f lon t . lo
Aan diverfe Perfoonen, zo veel door hen zederd November 1782, tot ultimo Oclober 1783 , by weege van giften voor eens , is gefchonken, ais
te Haarlem — ^_ /-..li
— Delft — _ _ 7 4 "
— •Leyden - _ _ * S" " ~
— Amflerdam — _ ^_ * 3 a van verfcheide Inteekenaars ƒ 2 7 481151 _
uit de Kist in't Weeshuys . 245 j 9|-_
te Hoorn _ _ 1 * 3994 4 ~
in Hage - _ _ £ _
r-j • 407514 —.
Aan jaarhltfche giften , door diverfe Perfoo. ren voor een bepaalden of onbepaalden tyd ingefchreeven, als
te Haarlem
voor 1782. ƒ 845lIO|_}
voor 1783. . 8io|io| —
_ Leyden _ Z Z { *f*' ~ Z
— Amflerdam — — _ , „l.Z ~
in 'j Hage — _ . a. | * _
— Vriesland _ _ _ . -Utrecht - _ . .ojlojZ
' * 5155 to —«
Aan extraordinaire giften te Amflerdam, als I wegens het Legaat van wylen den Heere Joh. Henekei — — f 5ooo
Van de Ed. Mog. Heeren Gecommitteerde Raaden ter Admiraliteit alhier, wegens een I gedeelte der gemaakte Prys, door 's Lands' Kejjip de Vme — — _ I. ,M£ 2| ,
1 • 7330 3j 8
Transporteert /"ïftö>lÏ3lT



Bylaag No. i.B.Rehningyan iiOUob.Vfi* tot%\08ób.ii%z. 7
's LANDS ZEEDIENST, en ter onderfleuning van de opgericht in den Jaare 1781.
Credit
Per de navolgende Effeflen, ten behoeve van dit Fonds, te Amfterdam genegotieerd, als
9 Recepisfen ter Thefaurie Ordinaris de zer Stad, waar van 8 van ƒ iooo: — en 1 van ƒ 500:— — ƒ 8500 — —
3 dito dito van ƒ 1000:- ydet ƒ 30001—j— verlcheenen Interest » 55j s\ —
■j ■ • 3056 5 —
' ƒ 11556 5 —
Per de' betóalde Gratificatiën aar» de Weduwen en andeie Perfoonen, zederd Ultimo Oêtob. 1782, tot dato dezes, als ,
te Haarlem — — — ƒ 345
— Amfterdam — 3771 10 —
— Leydén — — —• « 826 10 ■— in 's Hage — H ■—■ • 341 — —
. 5184 — -«
\
Transporteere ƒ167401 5 1—



8 BylaagNo.\.B.ReUemiigyan'ii05tob.il%%tot%lOdoki1%i,
Per Transport ƒ17562. 18 | a
Aan Intresfen van de natemelden Effeften,als j .
te Haarlem voor m.van ƒ3000:— inde
Negotiatie op Vrankryk — ƒ 120 -i
voor 12 m van ƒ 3000 : — op het
Gemeene Land — • 75 — —
voor 24 m. van 4000:— als
vooren — —. — .300
ƒ 395
te Amflerdam voor 12 in. van ƒ10030:—op
Vrankryk — ƒ 400!—. —
voor dito van f 10200: op 't
Gemeene Land — • 255
voor dito van j 9000: op de
Thefaurie — — «225
voor dito van / 3000: op deAdmiraliteit te Amfterdam — • 90
voor dito van ƒ 2000: op de
U. 1. Comp. ƒ fio: — bar.co. . |
Agio 34pCt. ƒ1:19:— . 61 w —
. 1031I19 —
■ • 1426 19 —<
Aan de Heeren Marthys Ooster c. f. in reftitutie van het gefourneerde op het aandeel
in de Kaapreederye — —. —. , 200 _
ƒ19139117! 3



BylaasNo.l.B.Retenmgpann 0&ób.lltototii08ob.iï%s. 9
Per Transport /i«74°; 5 —•
Per diverfe onkosten, zederd ultimo Oaober i,8j, tot dato dezes voldaan, als
f o ij —
te Haarlem — — — \J \ _ „-Amflerdam — — — * S?|_Z. in '« Hage — 1 ' . , 46 j —
■
1
Per Saldo blyft onder dato dezes aan contante penningen in Casfa, als
te Haarlem — — ƒ33^ 113 1 —
als mede nog om tot Ca- < 1
pitaalaangelegttewordenjj^h7jJ> ^ 6411 10 6
. /IJ — — «176 119 15
te Amfterdam — — \ , 240; I0 „
ƒ 19189I 17 1 1
B



ÏO BjlaagNn.),C,Rehniftfr van %iOÏÏ(:b.\i%%m31 03oh.V]%i.
Het VADtRLANDSCH FONDS, ter aanmoediging van behoeftige Weduwen der gefneuveldfe 'Zeevarende enz.
Debet
Aan Saldo van den Jaare 1783. — 1 1 ƒ 240. lo 3
Aan diverfe Ferfoonen, voor zo veel door hen zedert November 17 s 2 , tot ultimo October 1783, by weege van giften voor eens, is gefchonken, ais
te Haarlem •— «— — ƒ ioi 10'
•— Amflerdam —- — — door diverfe Inteekenaars /ioisltjl — pitdeK.istin'ttiurg,Weesh. • 6o3| 4I12
f • i5so119 15
te Hoorn — — — • 105
— Nimvtegen — ƒ a r. I — I — t- Arnhem — * 1S9[ io| —
1 • 190 10 —
Aan diverfe Ferfoonen, wegens jaarlykfche " 2017j *9 '*
giften voor een bepaalden of onbepaalden tyd ingefchreeven, als
te Zutpben' — — — f 60 —
— Haarlem — — — . xoo, I0|_
£ Leyden ~ _ ~ _~ \ £ * Z
— Amflerdam — —- — , 23o:!
fn 's Haage — — — . 7.9 _!. _ te Utrecht — — — . 10 tot —
Aan den Keer Martiyt Ooster c. f. wegens • SM9 5 —
uitdeelinge van een Portie in de Kaapreederye. | Aan de Heeren Ooster en van Haren , voor * 150 — ~"
het restant van de penn. gecollecteerd voor
de Gevangenen in Engeland — ,
Aan Interesten van de natcmelden Effecten,als * 127 11 """
te Haarlem yoor 12 m. van ƒ 3000: — in de 1 I
Negotiatie op Viankryfc — ƒ 120I —
Vpor 12 m van/3000: —op het I I
Gemeene Land mm . 751 |
te Amflerdam ^ ~
voor 12 m. van ƒ 10000: —
op Vrankryk — ƒ 400
voor 34 m. van • 10200:■_
cp Holland mr > 505 ,
voor 12 m. van • 20500: —
op de Thefaurie — • 512 10 _.
voor 12 m. van • 3000: —
, pp 4e Admiiaht. — • 90 —
ypor 12 m. van 3000: —
pp de O. 1. Comp. I lianco ƒ 5oj—1 —
Agio 4 pCt- • a| 8[ —
• 61 8 — j
• 1559' 13 — I WW. by Teryv^fpljng, via eenige Ducjatpn Z, Z * J|ï' I.'
/U«l/U3li4



jtylaarKo.\.C.RekeMiitgt>at)%^08ok\'i9%len^OaohA-i%^ tl
's LANDS ZEEDIENST, en ter onderfteuning van de BDeerieht in den Jaare 1781.
" Credit Ter de navolgende Effiflen, ten behoeve van dit Fonds, te Amflerdam genegotieerd, als
4 Obligatien , ten laste van de O. I. Comp ter Kamer alhier, a f ioro:— yder, onder guarantie van hun Ed. Gr. Mog a 3 pCt. - - - f 40oo - ~-
1 Recepisfe op de Thcfaurie deezerStad,
»t pCt. — — — I» ioco|— — |
■• f 5000 |
Per de betaalde Gratificatiën aan de Weduwen en'andere Perfoonen, zederd Ultimo Ocïcb. 1783, tot dato dezes, als
te Haarlem —« — *" ƒ 3*3 — —
— Amflerdam — — ■ • 3339 —I —
in 's Haage — — — .331 —|— j
• 4735 j — -*1
Per diverfe onkosten, zedert ultimo Oftober
' 1783 tot dato deezes voldaan, als |
I I
te Haarlem — — — ƒ 3 8 j —
— Amfterdam — —■ • 1 101 — in 's Haage _ —« . , — —
■ ■ ? 13 —<
Per Saldo blyft onder <3ato deezes aan contan- | te renningen in Casfa, als j |
te Haarlem — f n8i j 151— | 1
Als mede, om tot Capitaal I: j . | |
aangelegt te worden — 4111 7 1 s I j
ƒ I594J a 6
te Amfterdam — — » 379]t3] 8
. 1874 — 14
I ' I E a fTïïïj \ 1SI1,



12 Bylaag No. i.D. Rekeningvan 3 iOa^.1784/0/ %WM. 1785.
Het VADERLANDSCH FONDS, ter aanmoediging van
Debet
Aan Saldo van voorige Reekening — . 'ƒ l3,4 _ I4
Voor het Weduwen Fonds. Aan diverfe Perfoonen, wegens het beloop
der Giften , 't zy voor é:'ns, dan wel by wege
van jaarlykfche infchryving gefchonken , als Te Haarlem , — _ f __
— Amfterdam ' — ƒ34311 2| 1154 10
uit de Kist in 't Weesh. . 431115' —
— Delft — _ Z ~ ' 3905 18 ~
— Lejden — _ _ ' "a "
la's Haage - _ JT ' f° 10 3
Te Hoorn — — _ ' 651 101~"
— Zutphen — — — * 105 ( '~ -Utrecht - - _ ' foj io|_
Aan Interesfen van denatemelden Effecten, als ' ' 53'5 13 8
Te Haarlem
voor 13 m. v. ƒ3000 in de Negotiatie op Vrankryk a 4 pCt. — ƒ130
voor ts m. v. ƒ3000 op het Gemeene Land, a sj pCt. — , 7S
Te Amfterdam * 195
voor um.v.f 10000 op Vrankryk a
4 pCr. — ƒ400 —
— nm.v.f tooooop Holland, s
ai pCt. — .355 —
— Ism.v./ 3000 op de Admira¬
liteit teAmft. a 3 pCt. — . 90 — > 13 m. v./ 9000 op de Thefau-
rie deezer Stad | a s§ pCt. — { 343 ij
— 13 m. v. ƒ13500 op dezelve «31a 10
— 13 m. v. f 3000 op de Oost Ind.
Comp. alhier a3PCt. banco/6o| — agioa^pCt.. 11 7
• 5t 7
I3m.v./ 40ooopditoa3pCt.. 130
• 1432 12 —
Aan de Thefaurie deezer Stad wegens afge " l6~7 12 ~"*
lost Capitaal — _
Aan den Heer Matthys Ooster c. f. wegens ' ' 9°°° ~~'
uitdeelinge eener Kaapreederye _
Aan winst by verwLfehng van eenige Du- * °°| «aaten —■ —, , _ |
^ — 7> 8 —
Transporteete ƒ 18935! 19! 5



Bylaag No.l.D.Reksnlng van 31 08ob.ii%^tot O 80b. 1785. 13
's LANDS ZEEDIENST, opgericht in den Jaare 1781.
Credit
Voor het Weduwen Fonds.
Per de navolgende Effeften te Amfterdam, ten behoeve van dit Fonds genegotieerd, als
Een Recepisfe , ten laste van Holland en West Friesland , Comptoire Amfterdam , groot
ƒ 1,000: om geconverteerd te worden in
1 a Obligatien, yder van ƒ ioqo : — a i § pCt.
ingekogt a 90 pCt. — — f™*°°
17 d. verfcheenen Interest • 14 3 —• ' . ƒ10314 3 —
1 1
' Per de betaalde Gratificatiën aan de Weduwen en andere Ferfoonen, als
Te Haarlem — — / 2" _I-
— Amfterdam — —' * 59l? 151~
— Leyden — — ~ ' 851 ~ ~
In -s Haage .- - "« Iol~ , ft ^
Per diverfe kleine onkosten, onder dato deezes voldaan, als
Te Haarlem -. — — ƒ 8 14 —
In 's Haage —, — —. — • 3 I
a - • . 11 14 •
I 1
Tnnsportesre ƒ150;r' al—1



H BylaagNo.l.D.Rekening van 3 lOBob. 1784/0/ 31OJ?^ ,7g5>
n -r- Debet Per Transport _ _ /lg9jJ l?| g
Voor het Kweekfchool.
Aan diverfe Perfoonen wegens Giften, zo voor eens, als jaarlyks, ten dienfte van dit Gefticht gefchonken —. —, — I
——I — I— «10910 17 —,
Aan Adfignatien ten laste van de O. I. Comp. I uit Batavia geremitteerd — _ _
— . — .JI350 — _
Aan de Admiraliteiten, wegens het provenu van de belasting op de inkomende Scheepen m 3 maanden, als I
Te Amfterdam — _ _ _
Rotterdam — ____■' 1143 5 ~ — • 435 5|-
■ • 1578 10 —•
Aan diverfe, wegens het provenu van eenige verkogte Goederen — —
~ ' . 171 .
Aan de G. T. Comp., voor Interest van 11 Loten in de Obligatie-Loterv —
• ■ j, ■ — — • 15 10 —•
I I
, ƒ83975!16I 6



BylaagNo.l.D.Rekening pan Z\OEtob.l'l'liiMZ\Ottol.\,i%$. 15
Credit
Per Transport «— — ƒ15097! 3 —
Voor het Kweekfchool. |
Per de navolgende Effecten, ten behoeve van dit Gefticht genegotieerd, als
Een Recepisfe ten laste van Holland en WestFriesland, ten Comptoire 's Haage, groot ƒ 54000:— om geconverteerd te worden in obligatien, a s| pCt., kostende a 90 pCt.
14 d. Interest • 52)10
ƒ48652 10 —
Een dito ten laste als vooren a ƒ 3000: — ingekogt a 89 pCt. — ƒ 2670!— 1 m. Interest . 6| 5
. . 2675! 5! —
1 •51323 15 —
Per Jan Smit en Fylo de Valk ter voldoe, ning van de aanbefieede vernieuwing van den Geevel en andere verbeteringen aan
het Kweekfchool — — — — — • 9000 — —
Per den Bootsman en den Kok, yder voor
1 m. gagie a ƒ 28 — — — • 56 —1 —
Per diverfe Kleinigheden >— — — — » 56 2 —
Per Saldo blyft onder dato deezes aan contante penningen in Casfa, als
te Haarlem — — ƒ5131111 — als mede nog om tot Capitaal I I aanteleggen — — • 5451 6| 6
ƒ 1159 13 6
te Atnfterdam •—< •— — « 6274 19 —
~~ * 7434 17 J5
ƒ82972! 16 1 6



l6 BylaagNo.i.E.Reken'wgyanziOSob.vi^iotilOBob.vi^.
Het VADERLANDSCH FONDS, ter aamoediging van
Debet
Aan Saldo van vorige Rekening •—i f 7434 1^; 5
Voor het Weduwen Fonds.
Aan diverfe Ferfoonen, wegens het beloop der Giften, 't zy voor eens, dan wel by weege van iaarl)kfche infchryving gefchonken, als
te Haarlem — — •— ƒ 1080 — —
— Amfterdam — ƒ 31551 il — item uit de Kist in't Burg. Weesh. » 68 | ifJ | 8
■ • 3'34 17 8
te Delft — — — —1 * 11 s I — —
— Leyden — — — .48 35 — in 's Haage — — — «60910—te Zutphea — — — • 30 — —. •— Utrecht — — — . 10 10 —
• 5s6o i 8
Aan Interesfen van de nagenoemde Effecten, als
te Haarlem voor 12 m. van ƒ3000:—inde
Negot. op Vrankryk a 4 pCt. ƒ 120 — — voor 12 m. van ƒ 3000: — op 't
gemeene Land a 2^ pCt. • 75 — —
ƒ 195
te Amfterdam voor lï m. van ƒ 10000: —op
Vrankryk onder guar. a 4 pCt. f 400 — — voor 13 m. van ƒ 22200: — op
Holland a i§ pCt. — .555 — — voor 12 m. van ƒ 12500: —op
deThefauneteAmft a 2§pCt. «312 10 — voor 12 m. van ƒ 3000: — op
de Admiralit. te Amft. a 3 pCt. «90 — — voor 12 m. van ƒ 4000: — op
de O. I. Comp. a 3 pCt. .120 — — voor 12 m. van,/ 2000: — op de O. l.C. a j pCt.banco / 60 j — Agio 1} pCt. . 11 to
• 6t' 101 —
. • 1539
* '734 — —
Transporteere — ƒ14728119114



BylaagNo.i.E. Rekening van 3\0tlok 17 85 tot 3 lO#o£. 1786.17
's LANDS ZEEDIENST, opgericht in den Jaare 1781.
Credit
Voor het Weduwen Fonds.
Per de betaalde Gratificatiën aan de Weduwen en andere Ferfoonen, als
te Haarlem — — ƒ njs —| —
— Amflerdam —» — • 27Ü0 io; —
— Leyden • 802 — — In 's Haage — • =00 — ] —
ƒ 4034 10 —
Per diverfe kleine onkosten ten laste van het Weduwen Fonds, als
te Haarlem —• *— *■? ƒ 13 10 — In 's Haage — ~ • 3 — —
• ij 10 —
Transporteere ƒ 4090I—1I.—
C



ïÜBylaag Nc.l.E. Rekening van 31 O&&.1785 tot 310&ob.V[%6.
Per Transport — — 1/14728 19 14
Voor het Kweekfchool.
Te Haarlem Aan diverfe Perfoonen , wegens het beloop der
gedaane Giften — — _ ƒ I0,9 10 _
Te Amfterdam I Aan de Heeren Staaten van Holland en West I Friesland, tot goedmaking gedeeltelyk der
Kosten van den Bouw — _ . I000o |
Aan Hoogstdezelve voor f Taar van de geac
cordeerde Subfidie a ƒ 4ooo: — . j0oo —
Aan diverfe Perfoonen, wegens gedaane Gif-
ten te Amfterdam — ƒ8911 is j
Item te Delft, Leyden ,'s Haage . 395 10; — Als meede uit de Kist in 't
Weeshuis —. ■— . 107 18 —.
,. .- „ , * 3 —
Aan diverfe Perfoonen, wegens gedaane Gif
ten in de Bos _ _. „ , ^0gg , j _
Aan de Executeurs in den Boedel van wylen
denHeerW/7/eiBi;<t»K^H,vooreenlegaatvan » iooaj
Aan den Abt Vogler Uc. wegens het Provenu
van 't Orgelfpel — —. «3121 7
Aan de refpeftive Admiraliteiten, Oost- en West Ind. Comp. enz., voor het rendement der belasting op de Scheepen —. — • 7587 10 8
Aan Interesfen voor 12 m. van 1 57000: —op
Hollanden Westfr. a 2§pCt. ƒ 1435 —
voor 12 m. van ƒ 1200: — op \ 1
de O. I. Comp. a 3 pCt. «36
.1451
Aan Winst, by verwisfeling van eenige Du- i
~ '39315 I7| 6
ƒ54544'17ï~6



Per Transport - - / 40501
Voor het Kweekfchool. |
Per nangekogte Obligatien op de Generaliteit, | beftaande in 9 Ps 4 f 1000:- is/9°°-- ^ _ _
Capit. a 93i PCt- T _ri, _ . 3,4 öl —
Verfcheenen Interesfen a 3 pU. — ^.t .8749 6 —
• 173 10 —<
_ Courtage van dito — — —
-Kweekfchool Rekening, wegens den Bouw ƒ 99*9 »| 8
wegens vaste Meubilen • x6a» isj 8 ^ _
> 9616 10 8
_ Kleederen en Linnen Rekening —
r, , - i- ƒ 77»8 161,—
— Huishouding Rekening — — J
Gagien van de Officieren — — ' '3 ~ r T—TJj ■ « —
• 19I10 —
— kleine onkosten te Haarlem — —
Fer Saldo blyft onder dato deezes in Casfa, als
Te Haarlem — ƒ 5*31 j — Item om tot Capitaal aan- I j
teleggen - - ƒ 1170 8 6
Te Amfterdam voor 't Weduwen Fonds — ƒ s»33|"M voor 't Kweekfchool — 'J^!J±__ s8 « g
. _. — . 10308 14 14
' ' ;ö4544l 17"Ï~S
C a



20 BylaagNo.l.F.Rekening3>anii08oh.itfi(,m%iOM.ii^.
Het VADERLANDSCH FONDS, ter aanmoediging var,
Debet
Aan Saldo van voorige Reekening onder 31 Oftober 178S. ƒ10303 14 I4
Voor het Weduwen Fonds.
Aan diverfe Perfoonen, wegens het beloop der Giften, 't zy voor sëns , dan wei by weege van jaarlykfche infchryving, als
Te Amfterdam — ƒ 5525110 I 8 nog uit de Kist in 't Burger
Weeshuis — « 50' 2 ' |
Te Haarlem - _ ~~ ( Uil Hl — Leyden ~ _ — — . 'aso ' « —
ïn 's Haage — — — _ . -- __
Te Utrecht - - - _ . °io io|_
~~ " • 7391 r s
Aan Interesfen van de nagenoemde Effecten, als | Te Amflerdam.
voor 12 m. van ƒ 10000:— op Vrankryk,
onder guarantie, a 4 pCt. — — ' ƒ 400
a voor 12 m. van f 22200:—op Holland,ten
Comptoire Amfterdam en 'sHaage , a i\ pCt. ,
voor 12 m. van ƒ 12500: — op de Thefaurie °" '
te Amflerdam, a 25 pCt. — • 312 10
voor 12 m. van ƒ 4000:— op de Oostlnd.
Comp. a 3 pCt. — ~ .
voor 12 m. van ƒ 3000: — op de Admirali
teit te Amfterdam, a 3 pCt. — ,
voor 12 m. van ƒ 2000:— op de Oostlnd. i Compagnie, per bank a 3 pCt. ƒ 601 — Agio a 3è pCt. . 3| 2
1 ~ ' • 62 2 — I
Te Haarlem. |
voor 24 m. van ƒ 3000:— op Vrankryk, on.1
der guarantie, a 4 pCt. — — . S40 __ voor 12 m. van ƒ 3000:— op 't Gemeene I
Land, a i\ pCt. — _ , 7_| ■
~ 1* 1974 12 —
Transporteere - ^ /i95?4l,7r7



Bylaag No.i.F.Rehsnlng van 3 \OSob. 1786 tot siOBob. 1787.41
•1 LANDS ZEEDIENST, opgerieht in den Jaare 1781.
Credit
Voor het Weduwen Fonds.
Per de betaalde Gratificatiën aan dé Weduwen en andere Perfoonen , als:
Te Amfterdam — 3455 15 —
— Haarlem — — — • 174 -— —
— Leyden — — r— * 786 — I — In 's Haage — — '—■ » x93 | 51 —
ƒ 3604 — —
Per diverfe kleine Onkosten ten laste van het I !
Weduwen Fonds, als:
Te Haarlem — — — ƒ ïl 8|—.
In 's Haage —" — mn • 31 — | —
■ • II 8
I
I
I
I
Transporteere — — / 36151 81—
C 3



22 Bylaag No. i.F.Rekenfog van 31 O Bob. 1786^31 Dèc. 1787.
Per Transport ■— — ƒ19674 14 5 Voor het Kweekfchool.
I
Aan diverfe Perfoonen , wegens het beloop der
gedaane Giften, als: 1 ! '
Te Amfterdam — — — ƒ 7750! j —
Nog, uit de Kist in 't Weeshuis, —> . 55I 6 ! —■
f 7805|11 —
Te Haarlem >—1 >—• • 1350|io|—
. 9056 1 —
Aan Interesfen van diverfe Obligatien •—• — «2321 — — de O. I. Comp. voor z Adfignatien, met de verfcheenen
Interest — — — — • 7 «SS n' —
•— den Heer Armldut Ameihoff, voor een Donatie van • 4000 — — »— den Executeur van den Testamente van wylen den Heer
Jacob Muhl, voor een Legaat van — — • 5ooo — —• >— de Heeren Staaten van Holland en West-Friesland, voor ^
Jaar van de toegeftaane Subfidie — — • 5000 — —
de Oeconomifche Tak voor 10 Uitrustingen — « 340 — —■ •— de respé'ftive Admiraliteiten, Oost- en West-Ind. Comp.
enz., wegens het provenu der belasting op de Schepen • 7739 17 8
Uit de Bos in 't Kweekfchool geligt — — • 1598 3 —
Aan de O. Ij Cornp. wegens gevallen Pryfen op 3 Loten • 130 — —
<— Commisfarisfen in 's Haage, wegens aldaar gedaane Donatien • 94 10 —> >— de Soldy Gaste in restitutie van de Contanten aan de Kweekelingen mede gegeeven — |/ 332 I — | —
Nog, voor de'2de Uitrusting van 3 Jonge-1 Ungen — — . |« 9o| —| —
• 422 — —
ƒ 63632116114



BylaagNo.i.FMkenlngvanvOctob.nUtot3 lOfito*. 1783. 23
Per Transport — — / iSiS 8 — Voor het Kweekfchool. Per aangekogte Obligatien &c, als:
, Loten op de O. I. Comp. ƒ uoo:- f «oo - -
\ Oblig. - Haarlem - • aooo:- _
B ditoS Amflerdam - • 3000 - 4° 8
IO dito _ Haarlem - -nooo.- • 8883 19 _
, dito _ Amflerdam - • 1000:_ • "o _
4 Loten - Holland - • aooo._
, Oblig. - Amfterdam .000.- _
5 dito —dito — • 60°°-- " |_ , 338a4 J9 „
Per Courtage, Intrest fee. van dezelve — * 81 14 —
Per de rekening van den Bouw, vastejvleu ^ $ g
bilen &c. — . .
Per de rekening van Kleederen, Lmnen ,jScnoe. , > g g
Per'de tekening~"van de Huishouding - {'«J» | ~
item aan Gagien en Salarisfen l'J^LlL- . l8i59 8-
Per kleine onkosten te Haarlem — 14 101
Per Saldo, blyft onder dato deezes in Casfa, als :
Te Amfterdam. , voor 't Weduwen Fonds ƒ561619 3 't Kweekfchool ~ ƒ ffa-s a I 3 8
Te Haailem ,
voor 't Weduwen Fonds ƒ 65,- 13 — 1 nog,omtotCapitaalaanteleggen. 6^31 7\ °
ƒ1304! — I 6
voor 't Kweekfchool — * "3SI —!~ ^ _ fi
, . 8o5s 3I14
ƒ63631!16I14



24 Bylaag No. U G. Rekening van 31 Dec.1787 iot%i Dec.11%5.
Het VADERLANDSGH FONDS, ter aanmoediging var.
Debet
Aan Saldo van vorige Rekening, onder 31 December 1787. ƒ 3062 g ,4
Voor het Weduwen Fonds. 0
Aan diverfe Perfoonen, wegens het beloop der Giften, 't zy voor eens, dan wel by weege van jaarlykfche infehryving, als
te Amflerdam — — ƒ1920110 Nog,uitdeKistin'tBurgerWeesh. . 55' 1
f 1985 11 _
Te Haarlem •— — — '757
— Leyden —1 — — .1235—.
In 's Haage — — 404 5
Te Utrecht —. — — . 211
• 3291 1 _
Aan Interesfen van de volgende Effecten, als Te Amflerdam
Toor 12 m. van ƒ 10000:— opVrankryk a 4 pCt. ƒ 400 1
— 12 m. — » 35200:—op Holland as§ — • 630 — —
— 24 m. — • 7000:—op dito a 2§ — • 350 — — ■— 12 m. — • 3000:—op de Adm. a 3 — « 90
— urn.— » 3000:—op de O. I.C.
Manco ƒ 601 — 1 Agio 3 pCt. * 11 15
' . 61 15 —
«— nm. >-< 4000:—op de O. I. C. a 2 pCt. • 120
— urn.-» 4000:—opdeThef. as§— • 100 —
— urn. — • 8500:—op dito a2§~ • 248 | — j —I
Te Haarlem
»oori2m. van ƒ3000:—opVrankryka.4 pCt. • 120 — — 7— lira. — «3000:—opHolland asj — • 75'— —
■ • 3194 i5 —
I I
Aan afgelost Capitaal by de Thefaurie der Stad Amfterdam —* —i — . g500 _ _
Transporteerë ƒ22043!—114



Bylaag No.i.G. Rekening van %iDec. 1787/0/31 Die. 1788 15
't LANDS ZEEDIENST, opgericht ia den Jaare 1781.
Credit
Voor het Weduwen Fonds.
Per aangekogte Obligatien, als I
S op Holland, in Capitaal ƒ 3000:—a3?, pCt. f 2490 — — 1 op dito — — .7000:—as = § — » 5775 1— I —
f 8255
Interest en \ transportgeld • 4551 5I 8
/ 8731 5 *
I
Per de betaalde Gratificatiën aan de Weduwen en andere Perfoonen, als
Te Amflerdam • — — ƒ =453
— Haarlem — — — » 95 — —
— Leyden — — — — • 753 5 — In's Haage — —• — • 1861— —
. 3soj 5 —
I
Per diverfe kleine onkosten ten laste van het Weduwen Fonds, als
I
Te Amflerdam — — — ƒ jt — —
— Haarlem — — — . 3331 —
. : • »4 3 —
1
1
Transporteere —1 ƒ13337113! 8
D



26 Bylaag No. I. G. Rekening van 31 Z?ec. 1787 tó/31 D^.1788.
Debet
Per Transport —. — /"2204a —: 14 Voor het Kweekfchool. I
!
Aan Giften en Donatien van diverfe Perfoonen ontfangen, als
Te Amflerdam — — — ƒ 534*I181 — I
— j« 7541 18 —
Aan Legaaten — _ — .12000 —1_
Aan de Heeren Staaten van Holland, voor Subfidie — . 4000 I
Aan den Oeconomifchen Tak, voor 10 uitrustingen enz. — |» 4001 —
Uit de Bos in 't Kweekfchool geligt 1— — — j, i231 [0j 3
Aan Asfignatien, uit Indien getrokken •—1 — — i" 6ono ' —
Aan Interesfen van diverte Obligatien — — 1— L 2645 J —
Wegens het provenue der belasting op de Scheepen — I» 8379I13I —
Aan jaarljkfche Contributie voor eenige Jongelingen — » 799 10 —•
Wegens het bedragen der tweede uitrustingen en verfirekte
Contanten — —, — — — — * 332'13' —■
Aan winst op eenige verwisfelde Ducaaten —• — • 4L4I—■
I 1
ƒ55502119! 5



Bylaag No. ï.G. Rekening van%\Dec. 1787 tot 31 Dec.itfS. 27
Credit
Per Transport —■ — ƒ12287 13 8 Toor het Kweekfchool.
Per aangekogte Obligatien &c. als
5 Obligatien ten Compt. Haarlem ƒ5000:— ƒ 4178 14 8 5 dito — — 's Haage .5000:— . 4224 4 — 5 WisfelbrievenvandeO.I.Comp. • 5000:— . so55 9 Courtage >— «50
«13519 — s
Per den Bouto.Reparatien, vaste Meubilen&c. | **5S. _^
— de Stuurmanskamer — — — *rio8
— Kleederen, Linnen, Schoenen &c. — '?. .•_
— Extia Equipagie van 8 Jongelingen — 1 1 * 93 .1
— Huishouding — — — /«4'4° |J>|| 1— Gaden, Salarisfen &c. — — • 3510' I
5 ' «I7T59 0 ~"
Per kleine onkosten te Haarlem — . ia • —«
Per Saldo blyft onder dato deezes in Casfa, als Te Amflerdam
voor 't Weduwen Fonds — — ƒ 4492 6 —
— 't Kweekfchool — — — • 959 2 —
Te Haarlem 1 voor 't Weduwen Fonds — — «112617 1
— 't Kweekfchool — — — • 44?| 8,—
• 7021 13 5
/ 65502 1 11) 1 6
O 2



28 Bylaag No. I. H. Rekening van%iDec.ii%^totli Dec.i^g.
Het VADERLANDSCH FONDS, ter aanmoediging vaa
Debet
Aan 't Saldo van voorige Reekening onder 31 Dec. 1788. ƒ 7021 13 5
Vcor het Weduwen Fonds.
Aan diverfe Ferfoonen , wegens het beloop der giften, het zy voor clhs , dan wel by wege van jaarlykfche infehryving, als:
t te Amfterdam — — ƒ2324!! nog, uit de Kist in 't Burg. W.H. . 50 j —
' ƒ 2374 ij —
te Haarlem — — — — « 700 10 — te Leyden — — — — • 401 15 —
te Delft " — — — — » 253) s\
• 3713 IS —
Aan Interesfen van de volgende Effecten
Te Amflerdam. I
voor 12 m. vanJ^20o:—op Holland, a 2 j pCt. ƒ 805
— dito — .10000:—op Vrankr. a 4 „ • 400
— dito — . 4000:—op de O. I.
Comp. .a3 — • 120 I.
— dito — • 3000:—op de Admi¬
raliteit , a 3 — • 90 _
— dito — • 4000:—op de The-
faurie, . &*\ — • ioo —
— c'ito — • 2000:—op de O. I.
Comp. B™ ƒ50]—] Agio ik pCt. . — 118
• fio 18 —
Te Haarlem.
voor 12 in. van ƒ 3000:— op Holland , a 2! pCt. • 75 —j
• iïjo 13 j —
I
Transporteeie / 123351 1 ~f



Bylaag No. I. H. Rekening van % i Dec. 1788 tot 31 Dec. 1789.19
'1 LANDS ZEEDIENST, opgericht in den Jaare 1781.
Credit
Voor het Weduwen Fonds.
Per de betaalde Gratificatiën aan de Weduwen en andere Perfoonen, als
te Amfterdam — — — ƒ 3384 10 — te Haarlem — — — — [ • 95 — — te Leyden — — — — • S3» 5 — in 's Haage — — — —• «171— —
ƒ 5385 is —*,
Aan diverfe kleine onkosten, ten laste van het Weduwen Fonds, als
te Amfterdam — — — » 7 j — — te Haarlem — •—• — — • 38 38 in 's Haage —< ■—* — «—• • 3 I — —
33 3 t
Transporteeie ƒ 3324 llsT»
D J



30 By?aagNo.i.H.Rek!ningmn%lDec.\i%Ztot%i Dec.\i%g.
Per Transport — — ƒ15355 7 S
Voor 't Kweekfchool.
Aan Giften en Donstien van diverfe Perfoonen ontvangen, als
te Amflerdam — —■ •— f 5565: 10 — te Haarlem — — — — • 9051 — — | tc Delft — — — — • 143110 — in 's Haage —■ — — — • 115I10 —
• 672: 10 -
'•}• ! ■: — Nj»8 «j — ' ■ I " "• ,,l
•— afgeloste Wisfeibrieven by de Oost-Ind. Comp. — • 5200 — _
— de Heeren Staaten van Holland, voor Subfidién — • 4000 — 1
— den Oeconomifchen Tak voor 10 Uitrustingen cVc. —. » 400!— — Asfignatien uit Indien geremitteerd — — — 12080 ■— —
— Interesfen van diverfe Obligatien — — — • 2574 10 —.
— het provenu der Belasting op de Schepen 1— — # 8 611 10 I
— jaarlykfche Contrilsutien voor eenige Jongelingen — .1372119 8
— het bedragen van tweede Uitrustingen &c. — — 1. 4901— —
— winst op eenige verwisfelde Ryders ~ — » go — —
Uit dè Bos in 't Kweekfchool geligt — — — . 1017' 4 —
ff49401 «1 <



BylaagNo. 1.0,Rekening^«31^.1788lot31
Per Transport — — / 33=4 ^ »
I
Voor het Kweekfchool.
I
Per aaneekogte Obligatien , ten laste van de l Oo<Und. Comp., onder guarantie van den ! Staat, zynde i5 ps te zamen K° ƒ17000:— ü 141" »
Courtage — ♦ 43 Mol —
_ —1—!— • 3033 4 —
__ de Stuurmans Kamer — I ,10830 3 —
— Kleederen en Linnen , Schoenen &c. — | |_|_, 1J04 8 »
_ extra Equipagie van 17 Jongelingen — j ?j
— Huishouding — J-* / ,,8o|_ _
Gagien, Salansfen &c. 3 8 1 1 , j
; TT, 1 i "i
_ kleine onkosten te Haarlem — ƒ, » _ _
en voor Schaavergoeding aan B. rf. — • *J < fio ,
— Saldo bly ft op daro deezes in Casfa, als , j
Te Amfterdam
voor 't Weduwen Fonds — ƒ 413° 1*5 j — 't Kweekfchool — — • 375 j 71
Te Haarlem |
voor 't Weduwen Fonds — • "3 I 3 I+' _ 't Kweekfchool — - * °B9l 8 ~ _ g ^
ƒ5 4940ï I 1 5



De Rekening, loopende van 31 December 1789 tot 31 December 1790, is in het FerJIag voor 1791 te vinden.



N°. n.
n n
óó
REGLEMENT op het beftuur van het KWEEKSCHOOL voor de ZEEVAART.
Art. i. '
Commisfarisfen zullen hunne gewoone vergadering in het Kweekfchool houden, telkens Nop den eerften Maandag van ieder Maand, 's namiddags ten vier uuren precies.
2.
Gcduurende het verloop van den tyd waarin het geheel Collegie niet vergadert, zal de directie by Tourbeurten worden waargenomen door eene Commisfie, beftaande, ten minften, uit drie Commisfarisfen te Amfterdam; waar by Commisfarisfen te Haarlem, des verkiezende, ook één of twee leden zullen voegen: welke Commisfie op de overige Maandagen, insgelyks ten vier uuren, in het Fundatie-huis zal verfchynen, om aldaar af te doen alle voorvallende zaaken, waar toe de dispofitie van de geheele vergadering niet vercischt wordt; cn zal deeze Commisfie van haare verrichtingen, telkens op de eerstvolgende vergadering, moeten verflag doen.
E 3-



34- By!aagN°.n. Reglement op het Beftuurvanhet
O'
Ten dien einde zal jaarlyks, of anders van tyd tot tyd, worden geformeerd eene lyst van die Tourbeurten; waar in, zo veel doenlyk, die orde zal worden gcobfcrveerd, dat de Commisfie telkens beltaat, uit één der Heeren van de Thefaurie , één uit de Gccommitteerdens tot den Inkoop , en één uit die tot het byzonder opzicht over de Kweekelingen: welke drie Heeren, telkens by vcrwisfeling, drie weeken agter een de beurt zullen waarneemen > en ieder door een lid uit bet zelfde Departement, waarin het afgaande geplaatst is, zal vervangen worden.
4.
De Secretarisfen worden echter verzocht, een van beiden,des doenlyk,telkens in die Commisfie te asfiftecren ; (*) en de overige leden behouden de vryheid, om dezelve, zo 't hun convenieert, insgelyks by te woonen.
5-
In gevalle, gedurende de tusfchen-tyd, waar
in
(*) Volgens de nadere orde, op het houden der vergaderingen, den 4 April 1791, eearrefteerd, zyn de Prudent, of in deszelfs plaats de Vice- Prefident, en eender Secretarisfen, verplicht de wccklykfche vergadering byte.woonén.



Kweekfchool voor de Zeevaart. 35
in de ordinaire vergaderingen van Commisrarisfen niet gehouden worden, zaaken van aanbelang voorvallen , die eene fpoedige dispdütie van het geheel Collegie vorderen, zal de voorz. Commisfie eene extraordinaire vergadering befchryven. (*)
6.
Eene gelyke extraordinaire befchryving Zal oo\ door den Prefident moeten gedaan worden, in gevalle hy zulks voor het belang van het. Kweekfchool nodig oordeelt; of door een öf meer leden daar toe verzocht wordt.
' 7- v:^. Tot het bywoonen van dusdanige extraordinaire vergaderingen, zullen Commisfarisfen te Haarlem altoos moeten befchrevcn worden; doch ten aanzien van de ordinaire, is die expresfe befchry ving onnoodig, alzo dc tyden daar toe bepaald zyn.
(*) Volgens gemelde nadere orde befchryft de Secretaris de buitengéwoone vergaderingen , of op order van eene voorgaande vergadering, of anderfints, roet voorkennis van den Prèfldent, of, by deszelfs afweid, van d*BV»*, PreHdent: doch zo P.efident en Vke-Hreüdent beiden .fv,ezig 2yn , fa» de Secretaris eene algemecne zo hy zulke nodig oordeelt, befchryven, zonder VÓm, kennis der overige leden.
E' 2



3 6 Bylaag N°. n. Reglement op het Beftuur van het
8.
De Boetens voor de abfentic van alle ordinaire of extraordinaire vergaderingen, zullen blyven op den zelfden voet als die reeds do* Commisfarisfen te Amfterdam zyn gereguleerd.
9-
Maar wanneer een der leden van dc Tourbeurt abfent blyft, zonder een der andere f ieeren in zyne plaats gcfubftituecrd tc hebben, zal voor die abfentie telkens verbeurd worden eene boete van drie guldens.
io.
Ook worden alle de leden verzocht, wanneer zy zich, geduurende hunne Tourbeurt, buiten de Stad zouden willen begeeven, om als dan niet alleen aan andere Commisfarisfen, buiten de Tour, het waarneemen hunner beurten optedraagen, maar ook, om daar van, aan den Commandeur, ter zyncr naricht, kennis te geeven.
ii.
Ten opzichte van de Commisfie in het werk der Heeren Thefaurieren reeds de nodige fchikking gemaakt zynde, by het Reglement van den Jaare 1781, en voorts by de Refolute van Commisfarisfen te Amfterdam van 4 April 1785,
waar



Kweekfchool voor de Zeevaart. 37
waar aan ten deezen wordt gerefereerd (*) : worden voorn: Heeren wyders verzocht geene betalingen te doen van rekeningen van onkosten of leverantien , ten zy die rekeningen alvorens door den Commandeur nagezien en d'accoord getekend zyn, cn de nodige ordonnantie daar op gefield is door twee Heeren van de Commisfie, voor rekening van welker Departement die onkosten of leverantien gedaan zyn.
12. -
De Heeren Gecommitteerden tot den Inkoop
zul-
(*) Het voornaamst Artikel waar op hier gedoeld wordt, is, dat de Commisfie van de Thefauiïe wordt waargenomen door drie Heeten, welke ieder eene fleutel hebben van de yzeren kist. waarin de geieede Penningen en de aangekogte Obligatien bewaard worden: welke kist, met drie verfchilleode floten voorzien, niet mag geopend worden dan ten overftuan van die drie Heeren, of ten minflen van twee van dezelven: en dat de aangekogte Obligatien getransporteerd worden ten name van Commisfarisfen over het Vaderlandsch Fonds ter aanmoediging van 's Lands Zeedienst, en dus buiten hun medewerken en toeftemming riiet vervreemdbaar zyn. By dc oprichting van het Kweekfchool is nog een vierde Thefaurier by de drie eerstgemelden gevoegd: twee de; zei ven bellieren meer byzonderlyk de Kas van het Weduwen-Fonds: twee die van het Kweekfchool. De overige Artikelen behelzen fchikkingen over het houden der boeken, waar in de aangekogte Effecten worden genoteerd.
E 3



3 8 Bylaag N°. li. Reglement op het Bejluur van het
zullen zich belasten met het opneemen, welke Vivres, Klcderagien en Behoeftens, of met één woord, welke noodwendigheden tot het inffcandbrengen cn onderhouden van 'het Kweekfchool, en tot dc huishouding in hetzelve zullen beno$gd zyn, en met den inkoop of aanbefteedinge van alle de voorsz. goederen, na dat zy daar toe door de vergadering zyn gcqualificeerd. Ook zullen die IIccrcn cxaminccrcn, of de geleverde goederen, voor zo verre daar van Monitors zyn vertoond, daar mede accorderen; en in 't generaal of die goederen zyn van de vereischte deugd: zullende dc rekeningen van de gedaane leverantien, na dat dezelve door den Commandeur voor den goeden ontvangst en d'accoord getekend zyn, ook door hun Ed. gevidimeerd en met de ordonnantie ter hetaalinge voorzien moeten worden.
13.
Aan de Heeren Gecommitteerden tot een meer byzonder opzicht over de Kweekelingen, zal voornaamlyk blyven gedemandeerd het onderzoek na het gedrag der BediCndens, zo wel als van de Jongelingen zelve: wordende die Heeren verzocht de vergadering fuccesfivelyk te informeren van hunne bevinding dien aangaande; en dezelve tc dienen van hunne confideratien cn
ad-



Kweekfchool voor de Zeevaart. 39
advys, wegens de middelen, die zy zullen oordelen dat in 't werk gefield behoorcn te worden, ten einde deeze Inflitutie niet alleen op eenen o-eregelden voet tc brengen cn te houden; maar ook dien graad van volmaaktheid te doen erlangen waar voor dezelve eenigzints vatbaar is: zullende echter door deeze Commisfie geene notabele veranderingen in dc vastgeflelde ordres en reglementen worden geïntroduceerd, voor en al eer daar toe by dc vergadering zelve de nodige refolutie zal genomen zyn.
14.
0
Het opzicht over de nodige reparatien en mclioraticn van het Fundatie-huis zal gedemandeerd zyn aan dc Heeren Gecommitteerden totden Bouw, die zorge zullen dragen dat alle verbeteringen cn vernieuwingen, waartoe de vergadering zal hebben befloten, behoorlyk en ten minflen pryzc worden volbragt: zullende tot alle reparatien die meer dan ƒ50. kosten, de qualificatic der vergadering moeten verzocht worden.
15;
Het aannccmen van Kweekelingen zal alleen gedaan worden door de vergadering zelve, cn niet door eenige Cómmisfie of byzondere leden.
E 4 l6-



4o Bylaag N° ir. Reglement op het Bejluur van het 16.
Jongelingen die in het Kweekfchool admisfibcl zyn, moeten binnen de limieten van de Republiek geboren, van 10 (*) tot 16 jaren oud, en van een goed poftuur en gezonde conftitutie weezen:zullende echter de bepaling van ir5jaren niet in dien finéren zin genomen worden, dat men, om één enkel jaar meer, eenen, anders gefehikten, Jongeling zal behoeven aftewyzen.
I7-
Doch dc kinderen van Zeelieden, die in dienst van den Lande gefneuveld zyn, zullen by voorkeur bÖven die van alle anderen, en vervolgens die van dc Zeevarenden den Lande gediend hebbende, of nog dienende,in dit Gefticht worden aangenomen; zonder dat ten opzichte van dezen in aanmerking zal"komen, of dezelve binnen ofwel buiten de Republiek geboren zyn. (f)
*i8
(*) De onde vinding geleerd hebbende hoe veel zwarigheden 'er in het inneemen van kinderen van 10 jaaren ge( legen zyn, is men naderhand overeen gekomen , geene kinderen beneden de ia jaaren gratis aanteneemen: de redenen daarvan zyn in het Verflag voor 1791 ontvouwd.
(f) üit hoofde van dit Artikel, heeft er zich onder de Jongelingen, die de cerflen zyn aangenomen, een bevonden , Jan Willem Tomé, die in Pruislïsch Minden geboren was: doch zyn Vader was in den flag op Doggersbank gefneuveld, en hy zelfs hadt in dien flag, als jongen, o? een der Schepen gediend.



Kweekfchool voor de Zeevaart.
4f
18.
Ook zullen in het Kweekfchool worden aangenomen alle zodanige Jongelingen ais door Commisfarisfen in Indien, ter bekoming van onderwys in dit Gefticht, herwaarts zullen gezonden worden.
19.
In gevalle men in der tyd mogt ondervinden, dat het getal van kinderen, die bcpaaldelyk op het grondgebied van deezen Staat geboren zyn, en ter admisfie aangeboden worden, niet toereikend mogt wezen; en de inkomften van het Fonds toelaten, om ook anderen in de Fundatie te plaatzen; zullen Commisfarisfen dat voorrecht ook vergunnen aan Jongelingen, die, fchoon zy het eerfte daglicht op het grondgebied van deezen Staat niet aanfehouwd hebben, echter binnen dc Republiek opgevoed, en daar door als 't ware genaturalifeerd zyn.
20.
De ouders of nabeftaanden der aanteneemen Kweekelingen,zullen derzelver geboorteplaatsen ouderdom, door de vertoning van dc Doopcedüllcn, moeten bewyzen, cn dezelven overleveren, 21.
By aldien, in der tyd, kinderen mogtcn wor' E 5 dcn



42 Bylaag N°.n. Reglement op het Bejluuy van het
den aangenomen uit eenig Weeshuis , zullen Commisfarisfen met de Regenten van het zelve trachten overeen te komen, wegens de betaling van eene matige fomme gclds tot derzelver onderhoud : doch ten aanzien van zodanige kinderen zal het een abfolut vereischte zyn dat zy leezen cn fchryven kunnen.
22.
Kinderen van behoeftige ouders zullen gratis aangenomen, onderhouden, cn van al het nodige voorzien worden ; doch wanneer Jongelingen worden aangeboden, welker ouders zich in min bekrompen omftandigheden bevinden , zulllén Commisfarisfen met deezen over de betaling van eene convenablc fomme kunnen contra&eeren. (*)
23-
Het getal der Kweekelingen gedurende het eerfte Jaar in het Kweekfchool aan te nemen, niet meer mogende bedragen dan 50, of daaromtrent; zullen Commisfarisfen de bepaling van het getal der geenen, die in vervolg van tyd
zul-
(*) Het volle kostgeld dat Commisfarisfen vragen, is 12 gulden *s maands: doch fomtyds komen zy met de ouders voor eene kleiner fomme overéén : ook hebben fommige ouders meer dan ƒ144 en tot ƒ aco' en ƒ250, uit eigen verkiezing betaald.



Kweekfchool voor ie Zeevaart. 43 zullen aangenomen worden , . regelen naar de inkomften van het Fonds. (*) »
24.
Om den naaryver op te wekken in de Kweekelingen, die zich boven anderen wel gedragen, *n dezelvenmeerenmeeraantemoedigen, zuilen Commisfarisfen tweemaal (f) in het Jaar aan dusdanige Kweekelingen, ten byweezen van alle overigen, niet alleen blyken geeven van hun genoegen over derzelver gedrag cn gemaakte vorderingen; maar ook aan dezelveneen gcichenk doen, beftaande in eenig nuttig boek of iets anders,'t geen zv zullen Qórdeeten met de genie van den ontvanger ovcreenkomftig, CO hem tevens dienftig, te zullen zyn: zullende detyden voor de uitdeelingen dier gefchenken nader vast gefteld worden. Ook .al aan de Jongelmgcn m 't algemeen, van tyd tot tyd, worden toegelegd eenig zak-Geld, ter difcretie van Commisfarisfen, doch tevens geëvenredigd naar den ouderdom,
C) Mcn kan in het Verflag vJ >»> *en, waarom dit getal voor als nog op 150 bepaald blvtt.
W Men heeft naderhand gevonden dat eenmaal 's jaars genoegzaam is : die uitdeeling gefchUdt doorgaands m Au gustus of September.



44 Bylaag N°. n. Reglement op het Beftuurvanhet
de omftandigheden, en het gedrag der Kweekelingen. (*\
25-
De bepaling van den tyd, gedurende welke dc Kweekelingen in dit Gefticht zullen verblyven en onderwezen worden, alvorens dezelve een tocht ter Zee zullen doen, zal worden geregeld naar den ouderdom, de vorderingen, en andere omftandigheden meer, van de byzondere voorwerpen: en derhalven daaromtrent door Commisfarisfen zodanig gehandeld worden, als zy zullen oordelen te behoren.
26.
De befchikking over de eerfte reize ter Zee, door den gcoeffendén Kweekeling te doen, zal ten ecncmaalc van het goedvinden van Commisfarisfen afhangen. Maar by het doen eener tweede cn volgende reize, zullen Commisfarisfen, wanneer die Jongelingen weder onder hunne fuborcfinatie zyn gekomen, zo veel doenlyk, op de verkiezing der Kweekelingen acht geven. 27.
Wanneer dc Jongelingen gedurende hun ver-
bïyf
(*) Men heeft gevonden dat het beeter vfas dit zak-Geld niet te geeven, doch aan' ieder Kwtekeiing iets ter gelegenheid van Nieuw-Jaar en Kermis ter hand te flellen!



Kweekfchool voor de Zeevaart. 45
blyf in het Gefticht, en op de gedaane reize, zich wel gedragen hebben, zullen dezelven, met goedvinden van Commisfarisfen, weder in het Kweekfchool aangenomen, en aldaar, nevens de anderen, onderhouden worden: in welke gevallen Commisfarisfen de maniance van hunne verdiende gagiën zullen op zich neemen: en voorts onder dit beding, dat de uitrusting, die zy na de eerfte reize bekomen, door hen zeiven worde bekostigd. (•)
28.
In gevalle uit de informatien van de Heeren Gecommitteerden tot het byzonder opzicht over de Kweekelingen, of uit de rapporten van den Commandeur blykt, dat een, of meer deraangenomene Jongelingen, by continuatie, een flecht gedrag houden, of eenen dadelyken afkeer van de Zeevaart tonen, zullen zodanige door de vergadering uit het Kweekfchool ontflagen worden.
29.
Commisfarisfen zullen derhalven by het aanneemen van Jongelingen, door de ouders of voogden van dezelven laaten teekenen een Verbandfehrift, waar by deezen zich verplichten, om
in
(*') Men kan in het Bericht zelve zien, welke verandering daar in, in Juny 1791, gemaakt is.



46 Bylaag N°. lï. Reglement op het B?ftuur van hei
in zodanig geval, hunnen zoon, of pupillen, op requifitie van Commisfarisfen, wederom na zich te neemen. (*)
3°-
Wyders zullen Commisfarisfen de hand houden aan de executie van de verdere orders ên fchikkingen, die, met betrekking tot het beftuur van het Kweekfchool, reeds gemaakt, en vervat zyn by de refpeftïve Inftruóticn voor den Commandeur en de Onder - Officieren, waar aan by dezen word gerefereerd.
Voorts zullen ook agtervolgd worden en nagekomen de ordres, vervat by het Reglement Op het beftuur over het Vaderlandsch Fonds ter aanmoediging van 's Lands Zeedienst, van den 3den December 1781, en by de Acte van Conventie, tusfehen Heeren Commisfarisfen te Haarlem en te Amfterdam, van den 29 July 1782; voor zo verre de ordres, én verdere daar by gemaakte fchikkingen, ten deeze van applicatie zyn.
9.2
Commisfarisfen referveeren aan zich de faculteit, om in dit Reglement zodanige vera; deringen
(*) Zie het zelve onder deeze Bylagen, N°. XIV.'



Kweekfchool voor de Zeevaart. 47
gen te maaken, als zy in tyd en wyle ter bevordering der belangens van het Kweekfchool zullen nodig oordeelen.
Aldus gedaan en gearrefteerd ter Vergadering van Commisfarisfen over het Vaderlandsch Fonds, ter aanmoediging van 's Lands Zeedienst, in Amfterdam den 12 September 1785. en by alle Leden onderteekend.
Als Commisfarisfen te Amfterdam,
(Was geteekend)
Jacob van Staphorst. M- Romswinckel. "M. Temminck. Ogelwight.
P. C. Nahuys. D- Deutz.
P. van Winter N. S. z. Francois Hovius*
Guill. Titfwgh. J- Adami.
Johanncs Lubiink de Jonge. G. Hulst van Keulen.
G. Blaauw. Cornelis van Lennep.
J. d'Amour. J. B. Bicker. O. W. J. Berg.
Als Commisfarisfen te Haarlem,
(Was geteekend)
J. G. Decker. . Bar holom. Terfier.
K4 Hovens. J. Teding van Berkhout*
Pr. Kops Gz W. van der Vlugbt.
O. van Schuylenburch.' H. J. de Wykerllooth de
Dirk Wynands. ' Weerdefteyn.
PRO-



Pag. 48. N°. ui.
PROVISIONEELE INSTRUCTIE voor den COMMANDEUR over het KWEEKSCHOOL voor de ZEEVAART.
1.
Zyne Plichten omtmit Commisfarisfen, Art.
T^V Commandeur zal zich, zo veel mooglyk, *S in het Kweekfchool moeten ophouden; maar bepaaldclyk aldaar tegenwoordig moeten zyn op zulke tyden, wanneer Commisfarisfen of de leden, die by tourbeurten dc Directie zullen voeren, hunne vergadering houden.
2.
Hy zal zich niet buiten de Stad mogen begeeven , noch buiten het Fundatie - huis mogen vernachten, zonder daar toe van de vergadering, of van de leden der tourbcurt, verlof verzocht cn bekomen te hebben.
3-



Commamicw over het iÉ^of» Zeevaart. 49
Hv zal telkens aan 'de vergadering moeten verflag doen van al het geen 'er fuceesfivelyk in de Fundatie zal zyn voorgevallen; mitsgaders van de eonduites en gemaakte vordermgen der Kweekelingen: en ten dien einde moeten houden een Journaal van al het geen, betreklyk tot het Kweckfehool, dagclyks zal pasfeeren: welk Journaal, (*) niet alleen aan de vergade^ Commisfien uit dezelve, maar ook aan de byzondere leden, oP' derzelver requifitie, zal moeten worden geëxhibeerd.
Voorts, S de Commandeur de vergadering van Commisfonsfen, benevens de leden van de . byzondere Commisfien, moeten dienen van zyne confideratien over de beste middelen, om, zo veel mogelyk, aan het waa, oogmerk van deeze Info'tutie te beantwoorden.
5-
kevert boven dien Rappo.tlysten v kelingen aangeteekend zyn, en een kort T**g gedrag gegeeven. wordt.
F



50 Bylaag N°. m. Provifioneele InJiruUie mr den 5-
In gevalle 'er eenige.zaaken van aangelegenheid mogten gebeuren, waar van het rapport niet kan worden uitgefteld tot de eerstvolgende vergadering van Commisfarisfen; zal de Commandeur daar van, des doenlyk in perfoon, of anders by .fcbnftelyke informatie, moeten kennis geeven aan den Prefident in der tyd, en aan de leden die de tourbeurt waarnecmen; dan wel, zo die zaaken tot eenig byzonder Departement betrekking hebben, aan die Heeren welke tot dat Departement zyn gecommitteerd; ten welken einde, jaarlyks eene lyst van die Gecommitteerde Heeren, zo wel als eene lyst van de tourbeurten, aan hem zal worden ter hand gefield.
6.
De Commandeur zal gehouden zyn de ordres van het geheel Collegie, of van de byzondere Commisfien, phckfchuldig ter uitvoer tc brengen , zonder onderfcheid of dezelve bepaaldlyk in deze Inftru&ie zyn vermeld dan wel niet. En ten opzichte van de byzondere Leden der vergadering, 't zyiri, dan wel buiten hunne funftien, zich;met betamelyke decentie te gedfairen. " '": os pd ■
ir.



Commandeur over het Kweekfchool voor de Zeevaart. §ï II.
Ordres met betrekking tot de Kweekeling^. 7.
Het aanneemcn van Kweekelingen alleen aan Commisfarisfen gereferveerd blyvende, zal de Commandeur allen, die zich ten dien einde by hem mogten vervoegen, aan Commisfarisfen moeten verwyzen. (*)
8.
De Commandeur zal zich moeten bcvlytigen, en zyne onderhorige Bediendens daartoe moeten houden, ten einde, langs allerlei gefchiktewegen, in de Kweekelingen worde ontftoken en aangewakkerd eene neiging tot orde, geregeldheid, zindclykheid en befchaafdheid; waartoe hy de voorz. Bediendens en Kweekelingen door zyn eigen voorbeeld zal moeten aanmoedigen.
9-
Hy zal derbalven moeten acht geeven, niet alleen dat de departementen in het Gebouw gezui
verd
(•) Tot het infbhryven van deezen, zitten Commisfarisfen den laatften Maandag van iedere maand, ten 3? in het Kweekfchool.
F 2



51 Bylaag N°. nx. Provijtoneele Injlruttie voor den
verd en fchoon gehouden worden; maai- inzonderheid ook dat de Jongelingen zich zei ven behoorlyk reinigen, zonder daar omtrent de minfte oogluiking te gebruiken.
10.
Ook zal hy moeten trachten weg tc neemen alle aanleidingen, die de Jongelingen ffj het denkbeeld kunnen doen vallen, dat hunne- plaatzing in het Kweekfchool tot eenige flraffe, of tot hun bezwaar, zoude dienen: maar, in tecgendeel, te bewerken dat dc ouders, en de kinderen beiden, meer en meer overtuigd worden, dat, door dc aanneeming der laatften, aan beiden een wezenlykc dienst gedaan wordt.
ii.
Daar in eene Fundatie van dezen aart gcene behoorlyke discipline zonder ftraföcffening zal kunnen gehouden worden; en daar het geduurig ftraffen, by vcelen, den moed en naaryver zoude kunnen uhblusfchen; zal de Commandeur de overtredingen van de Kwekelingen moeten trachten voortckomen, door, op alle mogelyke wyzen, ambitie in dezelve in te prenten; en uit dien hoofde zal hy de overtredingen der Wetten en Ordres eerst door verneedering moeten ftraffen: Ten welken einde, als een gefchikt middel,zal moeten
wor-



Commandeur over het Kweekfchool voor de Zeevaart. 53
worden gébruikt een zogenaamde Nulbak, om daar aan de ftraffehuldigen voor eenige dagen te laten fchaffen, beftaande uit het geen in andere bakken ovfcrblyft : Wanneer zy voor de tweede keer ftraf verdienen, moet het getal der dagen verdubbeld, en hun tevens opgelegd worden die bakken met water te vullen, waar in de andere zich 's morgens wasfehen; het zelve wederom weg tc neemen cn de bakken fchoon tc maken: Maar zo dit middel van geene genoegzaame uitwerking is, dan moet van eene gepaste kaftyding gebruik gemaakt, cn dezelve, in het byzyn van de verdere Kweekelingen, aan den overtreder tc werk gefteld worden.
12.
Ten aanzien van de dadelyke ftraföcffening, moet de Commandeur zorg dragen, dat dezelve niet zwaarder zy dan de natuur van de overtreding komt tc vorderen; en fteeds in het oog houden dat de ftraffe ook gtëvenredigd moet zyn aan den min of meer gevorderden ouderdom der Kweekelingen.
Ingevalle echter door de Kweekelingen misdryven van aanbelang gepleegd worden, die meer dan eene ordinaire correciie verdienen, F 3 zal



54 N8. in. Provifiomele Inftrliiïïe voor den
zal hy, alvorens tot eenige meerdere ftraffe over te gaan, het goedvinden van Commisfarisferi moeten afwachten.
14.
De Commandeur zal aan de Kweekelingen beurtelings moeten toeftaan, dat zy des Zondags voormiddags zich na de Kerken begeven waartoe zy behooren; en hen insgelyks by tourbenrten moeten vergunnen, om des Zondags namiddags hunne ouders, vrienden, of bekenden te gaan bezoeken, mits dat zy zorge dragen op den beftemden tyd weder t'huis te zyn. (*)
15.
Gcduurende de overige dagen van dc weck, zullen dc Jongelingen zich in huis en aan hunne gewoone bezigheden moeten houden, ten zy
in
(*) 'Er is zederd dien tyd deeze verandering hier in gekomen, dat alle Kweekelingen Zondags 's Morgens naar de Kerk gaan, ieder naar die Kerk tot welke hy behoort: en dat zy ook allen 's Namiddags verlof bekomen om uit te gaan: doch op die Zondagen, op welke het Heilig Avondmaal in de Oude Kerk bediend wordt, gaan aldaar die jongelingen welke hunne belydenis gedaan hebben, en voorBecrr.cr.s zyn die .plechtigheid te vieren : de overigen gaan dan alleen '3 Namiddags; en op Bededagen gaan'alle de Kweekehngea 's Mo-gens en 's Namiddags ter Kerke.



Commandeur over het Kweekfchool voor de Zeevaart. 55 in buitengewone gevallen, wanneer het aan de difcretie van den Commandeur zal worden gelaten, om aan hen, die, om voldoende redenen, vryheid verzoeken zich buiten het Kweekfchool tc vervoegen, de nodige permisfie daar toe te verleenen; zullende de Commandeur, zo veel mooglyk, precautien moeten gebruiken, om te beletten dat de Jongelingen van die vryheid misbruik maken, en geduurcnde hunne afwee, zigheid gccne ongeregeldheden bedryvcn Wes halven hy ook van tyd tot tyd rekenfchap zal moeten vorderen, waar de Kweekelingen zich opgehouden, en hoe zy zich gedragen hebben, ten einde de waar- of onwaarheid hunner voorgcevens tc onderzoeken.
té
Dc Commandeur zal nimmer aan eenig Kweekeling de vryheid mogen vergunnen, om buiten het Kweekfchool te overnachten; maar ac dispoütie op het verzoek, 't geen in tyd en wyle door de ouders of de Kweekelingen ten dien einde mogt gedaan worden, aan het «roedvinden van Commsfarisfen moeten overlaten.
De Commandeur zal aan de ouders en naF 4 ' be*



56 N°. in. Provtfoneek hPruclie voor den
beftaanden van de Kweekelingen moeten permitteeren, om deeze hunne kinderen eenmaal ter weeke in het Fundatiehuis te mogen bezoeken: zullende de bepaling van den dag en het uur worden gelaten aan het goedvinden van den Commandeur; ten ware Commisfarisfen daaromtrent eene andere befchikking zouden willen maaken (*) Dat bezoek zal echter niet mogen gefchicden na opgezette wacht.
1%
Maar in cas van ziekte van eenig Kweekeling , of in extraordinaire gevallen, zal het aan de difcretie van den Commandeur verblyven, om het bezoek van dc ouders of nabeftaanden ook op andere tyden te accordeeren.
19.
Dc Commandeur cn zyne onderhoorige Be* diendens zullen echter moeten toezien, en dadelyk beletten, dat by dusdanige bezoeken, aan de Kweekelingen gcene eet- cn drinkwaren, cn vooral gecne zogenaamde fnosperyen gebragt worden, tot voorkoming van de jaloufie die daar over by de andere Kweekelingen zoude kunnen ontftaan.
III.
(*) Zcederd is'* Woensdags agtermiddag daar toe bepaald.



Cmmandeur over het Kweekfchool voor de Zeevaart. B7 III.
Ordres omtrent de Sièaltfrne Bediendens en Meeftcrs.
- 10.
De Commandeur zal moeten toezien, en zorge dragen, dat de Ordres en Reglementen, die voor de mindere Bediendens en dc Meefters zyn beraamd en vastgefteld , naar behooren worden ter uitvoer gebragt, ten welken einde hem copien van derzelver Inftruaicn zullen overhandigd worden. Ook zal hy daaglyks van die Bediendens en Meefters, ieder in hun post verantwoording moeten afvorderen van hunne verrichtingen.
Hy zal de vryheid hebben, om, wanneer de fubalterne Bediendens zich niet van hunnen, plicht kwyten, of zich niet overcenkomftig zyne ordres gedraagen, dezelve als dan , zo het volftrekt nodig is, by provifïe in hunnen dienst te fchorsfen, tot dat daar over nader door Commisfarisfen zal gedisponeerd zyn.
11.
Dc Commandeur zal zyné Onder-officieren daar toe moeten houden, dat zy onderling F 5 el~



5§ N°. ni. Provifioneek Inftruttie voor den •
elkander met alle befcheidenheid en beleefdheid behandelen, vooral in 't byzyn der Kweekelingen, ten einde daar door hunne achting onder dezelve te bewaarerj.
Ook zal hy moeten beletten, dat de Onderofficieren zich zonder zyne voorkennisfe en toeftemming buiten het Fundatie-huis begeven, en aan dezelve niet dan in geval van noodzakelykheid, mogen toeftaan buiten dat Huis te vernachten; maar hen daar toe moeten houden, dat zy, beurtelings uitgaande, zich wederom ten bekwamen ryde in het Kweekfchool laten vinden.
IV.
Ordres ten aanzien van het onderwys der Jongelingen.
24.
De Commandeur zal moeten acht geven, dat de Kweekelingen op de beftemde tyden worden onderweezen in het leezen, fchryven, rekenen, en het geen Commisfarisfen verder zullen goedvinden hen te laten leeren , cn dat dc meest gevorderden den Meefters in het onderwys van de eembeginnenden behulpzaam zyn: en daarom



Commandeur overliet Kweekfchool voor de Zeevaart. 59 om zal hy van tyd tot tyd by die Lesfen moe» ten asfifteeren.
25-
Ook ,zal hy de Kweekelingen by tourbeurteri "dagelyks doen exerceeren met het handgeweer; en voorts zorge moeten dragen dat die geweeren telkens fchoon gemaakt cn wel geconferveerd worden; waar toe hy een der Onder - officieren zo lang zal moeten employceren, tot dat de Kweekelingen zelve de noodige bekwaamheid daar toe zullen verkreegen hebben. (*)
26.
Voorts zal hy zorge dragen moeten , dat onder zyn toezicht de oudfte en kundigfte der Kweekelingen ook, van tyd tot tyd, onderwezen worden in dc behandeling van het grof Gefchut: (f) zullende ten dien einde de nodige Stukken met derzelver toebehooren op dc plaats van het Kweekfchool worden bezorgd.
17.
(*) Dit heeft thans plaats: en eenige Kweekelingen zyn met het fchoonmaken en fchoonhouden dei' Gewcefen belast.
(+) Dit cefchiedt thans driemalen ter week door den Conftapel Majoor Heimerdwger: welke aan omt.ent 50 Jongelingen, in vy'f diviüen' \c.deeld, onderwys geeft.



6b N°. Hl. Provifioneele Injlruttie voor den 27.
Het hoofd-.oogmerk van deeze inftitutie meede brengende om de Kweekelingen op te laden in de kennisfe van de Zeevaart, zal de Commandeur zich moeten toeleggen, om, zo wel m eigen perfoon, als door middel van de Ondet officieren, ieder in zyn departement, de Kweekelingen alle mogclyke onderrichting te geeven in de Zeevaartkunde, en dezelven daar in dadelyk te ocffencn. (*)
28.
Wet dat oogmerk zal de Commandeur, zo wel ais zyne onderhoorige bedienden, zich van tyd tot tyd op het Y moeten begeeven met de meest gevorderde Jongelingen , en aan boord vaaren van de aldaar liggende fchepen, ten einde hunne Kennisfe langs dien weg te vermeerderen, (f)
-9-
(*) Zcdcrd 1787 wordt dat onderwys door eenen byzonJeren meefter gegeevM: doch de Commandeur ondervraagt ce Kweekelingen zeer dikwyls; gaat hunne vorderingebn na; onderzoekt op het o.verwagtst hunne boeken, en doet van alles rapport aan Commisfarisfen. Ook geeft de Botteher Manden Lubbers zich zeer veel moene om de uuren, die hem van 2yI)en post overig Myven, te befteeden met onderrichting a,n verfche.de Kweekelingen te gee en. a
(t) Een klein Vaartuigje, aan het Geüiclu dooiende, kan tot dat einde gebruikt worden.



Commandeur over het Kweekfchool voor de Zeevaart, (n
29.
Indien hy onder de Jongelingen deeze en geene mogt ontdekken, die een byzondere lust en genie hadden voor eenig ambacht tot de Zeevaart betrckkelyk; zal hy van deeze zyne bevinding moeten kennisfe geeven aan Commisfarisfen , ten einde hen in ftaat te ftellen om daaromtrent zodanige fchikkingen te maken, als zy zullen oordeelen te behoor en.
V. ; Ordres omtrent de Godsdienst-oefening. 3°'
Dc Commandeur en dc verdere* Officieren zullen, met dc uiterfte zorgvuldigheid , moeten vermyden in hunne daden en gefprekken eenige aanleiding te geeven tot ongodsdienftigheid: maar, in tegendeel, door hun eigen voorbeeld, in het hart der Kweekelingen de noodzakelykheid van een godsdienftig en deugdzaam gedrag meer en racer trachten in te prenten. In het byzonder, wordt den Commandeur gerecommandeerd, zyne onderlioorige bediendens daar toe te houden, dat zy zich in het byzyn der Kweekelingen van het vloeken, zweeren , en andere onbetaamelyke uitdrukkingen zorgvuldig wachten.



61 N°. ni. Provifioneeïe Inftructie voor den
ten. De fchandelyke gewoonte van vloeken moet ook in de Kweekelingen niet geduld , maar met allen ernst tegen gegaan, en, by her. haalinge gefchiedende, nadruklyk gecorrigeerd worden.
31-
De Commandeur zal naauwkcurig moeten toezien dat de openbaare Gebeedcn en Dankzeggingen , op de bepaalde tyden, met den vereischten eerbied en aandacht, gedaan worden; weshalven hy, zo veel mooglyk, daar by in perfoon zal moeten asfifteeren.
O —
Hy zal voorts die order moeten ftellen , dat geen der Kweekelingen zich , buiten noodzake' lykheid, van- de gewoone Gebeden abfenteere ; en allen, die zich , door lagchen of andere onbetaamelyke handelingen , oneerbiedig gedragen , een gepaste correctie doen erlangen.
33-
Hy zal niet mogen toeftaan , dat opentlyk eenige andere Gebeden worden voorgcleezen, dan die Formulieren , welke ten gebruike der Kweekelingen vervaardigd zyn. (*)
34-
(*) ÏVïen vindt dezelfe in N°. xili. van dccze Bylagen.



Commandeur over het Kweekfchool voor de'Zeevaart. 63 34-
Ook zal hy moeten beletten dat dc Kweekelingen van verfchillendc gezindheid, deswegens elkander niet taxeeren of befpotten; maar allen, die zich daar aan fehuldig maken, ten ernfti^fle moeten beftraffen.
35.
Het onderwys in den Godsdienst geheel en al buiten het departement van den Commandeur zynde, zullen Commisfarisfen daaromtrent zodanige fchikkingen maken als zy dicnltig zullen oordeelen. (*)
VI.
Ordre: op het bezichtigen van 't Huis.
De Commandeur zal de vryheid hebben het Kweekfchool te laten bezichtigen, wanneer hy daar toe doorfatzoenlyke lieden,verzocht wordt;
doch
(*) Zederd Zyn 'er een Gereformeerde en een Lutherfche Catechizeermeefter aangenomen, die ieder twee maien 's weeks aan de jongelingen tot hunne refpective Kerken behorende, in het Kweekfchool zelve, in een afzonderlyk vertrek les komen geven. De Roomfchgezinden genieten het onderwys van den Paftoor in de Kerft de Pool,



64 ui. Provifioneele Inftructie voor den
doch de Officieren zullen daar toe geen verlof mogen geeven, dan op vertooning van een billet door een der Commisfarisfen geteekend; fpreekende het van zclven, dat dc leden van de Magiftraat in beide Steden, (*') zelfs by abfentie van den Commandeur, een dusdanig billet ter bezichtiging niet nodig hebben. 0
37-
Voorts wordt den Commandeur gelast zorgvuldig te beletten , dat dc onderhoorige bediendens en de kweekelingen geen gefchenk voor dat bezichtigen, van iemand, wie 't ook zy, aanneemen: moetende allen, die eenige gifte zouden willen doen , verzocht worden , dezelve ten voordecle van het Gefticht in de aldaar geplaatfte busfe te fteeken.
VIL
Ordres van vcrfchillenden aart.
l
De Commandeur zal geen inkoop van eenige goederen (hoe genaamd) moogen doen, dan alleen met voorkennisfe en op order van Com-
mis-
(*) Dit heeft ook voor" de Heeteti Raaden ter Admiraliteit en Vlag «Officieren plaats.



Commandeur van het Kweekfchool voor de Zeevaart. 65
misfarisfen, met uitzondering alleen, van kleinigheden, waarvan hy telkens, op de eerstvolgende byeenkomst van Commisfarisfen, eene notitie zal moeten inleeveren.
39.
Wanneer door Commisfarisfen, of ter hunner order, een inkoop of aanbcfteeding van provifien, behoeftens, of andere goederen, gedaan is; zal hy naauwkeurig moeten toezien of de gekeverde goederen zyn van dc vereischte deugd, en overeenkomftig met de monfters; het tegendeel bevindende, die goederen moeten afwyzen; en, in alle gevallen, van zyne verrichtingen, 't zy aan de vergadering zelve, of wel aan de Heeren Gecommitteerden tot den inkoop, het noodig rapport doen.
40.
Ook zal hy moeten zorgen, dat 'er geene fraudes worden gepleegd omtrent de quantiteiten der goederen, die ■ ten dienfte van het Gefticht geleeverd worden.
'fov "nortófflo-a*.li%'iw*qitew>f ib cw Tot een blyk, dat de goederen, zo wel in quantiteit als qualiteit, behoorlyk geleeverd en ontvangen zyn; zal hy alle de rekeningen q exacte-



j56 N°. in. Ptovifionceie Injiructie voor den
exa6le]yk examineeren, narekenen, en met zyne ondertekening verificeeren moeten.
42.
In gelyker voegen zal hy moeten nazien en ondertekenen de rekeningen van de arbeidsloonen, die ten dienfte van het Gefticht hebben moeten te koste gelegd worden.
43-
De Commandeur zal hebben de vrye inwooning in het Kweekfchool, cn tot zyne dispofitie hebben de kamers en de vertrekken die voor hem zyn gereed gemaakt.
44.
Ook wordt aan den Commandeur toegeftaan het vry genot van vuur en licht, zo veel hy, by een ordentlyk gebruik van een en ander, zal noodig hebben.
45-
De Commandeur zal insgelyks mogen gebruik maken van de fpys en drank, die ten behoeve van de Kweelingen en Onder - officieren, volgens het Reglement, in het Gefticht moeten gefchaft worden; maar de overige behoeftens voor zyne Tafel, Koffy, Thee, cn 't geen hy
ver-



Commandeur van kt Kweekfchool voor de Zeevaart. 6?
verder noodig oordeelt, zal hy zig moeten bezorgen tot zyne eigen kosten.
46.
Voorts hebben Commisfarisfen aan hem geaccordeerd de gagie van ƒ 90. (*) Per maandwaarvan de betaling, hetzy om de 3of 6 maanden, ter zyner keuze, zal gedaan worden. 47.
De Huisvrouw van den Commandeur zal moeten zorge dragen dat de vertrekken van Commisfarisfen behoorlyk fchoon gehouden worden; en zal zy al meede het oog moeten laten gaan over al het Linnen, en het zelve onder haare bewaaringe houden.
48.
De Commandeur zal moeten houden eene Dienstmaagd, die de kamers van Commisfarisfen zal moeten fchoon maken, en ten tyde van derzelver aanweezen in het Kweekfchool onder hunne ordres zal ftaan; zullende daar voor aan den Commandeur jaarlyks worden betaald eene fomma van ƒ 50*
49.
Ingevalle de Commandeur t'ceniger tyd, öm redenen hem daar toe moveerende, goedvinden G a
(*) Deeïe is zederd verhoogd tot toö guldens*



68 N°. in. Provifionetle Inftniïie voor den
mogt van deeze zyne bediening te defifteeren; zal hy verplicht zyn Commisfarisfen zes maanden tc vooren daarvan te praeadverteeren; ten einde hun dc geleegenhcid te verfchaffcn, om inmiddels naar een ander bekwaam pcrfoon, in zyne plaatze, om te zien.
Daarentegen behouden Commisfarisfen aan zich het recht, om den voorsz. Commandeur ten allen tyde van deeze zyne bediening te ontflaan, by aldien zy zulks voor het belang van de Fundatie raadzaam mogtcn oordcelen; zonder dat zy gehouden zyn, des niet verkiezende, daar va» redenen te geeven.
50.
De Commandeur zal, voor cn aleer hy in de daadelyke functie treedt van den aan hem toebetrouwden post, ter vergadering van Commisfarisfen declarceren, dat hy bereid is zich tc onderwerpen aan alle dc ordres welke in deeze Inftruciic zyn vervat; en dat hy van zyne zyde, boven dien, niet zal nalaten alles aan te wenden, wat ter bevordering van de heilzaame oogmerken deezer vergadering, met het oprichten van deeze Fundatie, zal kunnen ftrekken.
Terwyl Commisfarisfen aan zich referveeren het recht, om deeze Inftruétie ten allen tyde te mogen veranderen en vermeerderen, zo alszy,
na



na tyds omftandigheden en bevinding van zaaken, voor bet belang van dc Fundatie raadzaam zullen oordeelcn.
Aldus gedaan cn gcarrcfteerd ter vergadering van Commisfarisfen over het Vadcrlandsch Fonds ter aanmoediging van 's Lands Zeedienst, en door denPrefident en eender Secretarisfen onderteekend, in Amfterdam den 25 July 1785-
O 3 A U'



AMPLIATIE van de INSTRUCTIE voor den COMMANDEUR overliet KWEEKSCHOOL voor de ZEEVAART.
VIII.
Nadere Ordres omtrent het Onderwys en de Huishouding. ■
Art. 51.
Dc Commandeur zal de Kweekelingen moeten onderfcheiden in twee Clasfen; waar van de eene zal beftaan uit de geenen, die prompt lezen, fchryven en cyfferen kunnen; en de andere uit zodanigen, die daar in nog moeten onderwezen worden.
Om de laatstgemelde daar in te yveriger te maaken, zullen zy niet tocgelaaten worden tot het Scheepswerk, als naar maate zy zich op het lcczen, fchryven &c. toeleggen; (*) en de nalaati, gen zelfs voor een tyd lang, tot correctie, van het Scheepswerk moeten geweerd worden.
52.
(*) Dit wordt thans meer byzonderlyk op het toelaaten tot de lesfen van den Conftapel toegepast.



Ampliatie van delnjlnittie voor den Commandeur &fV. 71 52.
De Kweekelingen moteen verdeeld worden in bakken, van N°. I, a, 3, enz. beftaande uit 8 Koppen voor ieder bak : zullende de bekwaamfte uit dezelven tot Bakmeesters verkoren worden.
De verdeeling in bakken zal gefchieden naar de bekwaamheid van hen die te gelykin komen. De bekwaamden hebben den bak N°. 1, dan volgen de minder bekwamen in N°. 2, enz. en dan een Nulbak tot ftraf. Als in N°. 1 eene plaats van een gemeenen vacant is , komt de beste na den Bakmecster uit N°. 2, en zo vervolgens by optreeding door alle de overige bakken. Als in het vervolg een Bakmeester vacant komt, word die plaats altyd gefuppleerd met een van het baksvolk uit den bak N°. 1, en dan treeden alle de gemeenen weder op, zo als hier voren gezegd is.
53-
De Bakmeesters moeten nauwkeurig toezien, dat hunne bakgasten zich alle morgen, op dengeftelden tyd, kammen en reinigen: daar na moeten zy, ieder hun volk, opbrengen by den Bootsman, die één voor één naziet, en ze dan, elke ploe* met zyn Bakmeester aan 't hoofd, vertoont aand°enCommandeur, die zelfs het oog over yder moet laten gaan. K1



72 K0. in. Ampliatie van de Inftructie voor den
54-
Het goed moet met een nommer gemerkt worden, om het te kennen als het zwerft, of by een ander gevonden wordt: ook moet dat goed, tweemaal 's weeks, door den Bakmeester, volgens eene lyst, worden nagezien, en van zyne bevinding verflag gedaan worden aan den Bootsman, die dan, nevens den Bakmeester, te zamen rapport doen aan den Commandeur; terwyl deeze zomtyds in perfoon moet asfisteeren by dit vifiteeren van het goed.
55-
De Kweekelingen moeten ook hun goed fchoon en heel bewaren. Daar toe moet ieder leeren zyn eigen ftukkend goed te verftellen en zyne koffen tc floppen. Ook moet hun tyd gegeeven worden, om zelf hun eigen goed te wasfehen, waar toe elke Jongen een flukje fpaanfchc zeep krygt. De Bakmeester moet alle morgen, nevens den Bootsman, wel toezien of iemand ook iets aan heeft dat ftukkend of vuil is; alzo zy niemand aan den Commandeur mogen prcfenteeren met byhangende lappen,
56.
's Morgens by den Zomer moet ten 5 uuren vvcral zyn; zullende ten dien einde, even als
des



Commandeur over het Kweekfchool voor de Zeevaart. 73
des Avonds by het opzetten van de wagt, gebruik gemaakt worden van den Trommel: dan aan het koojen fjorren, wasfehen en kammen: dit gedaan zynde, fchoon fchip maaken, dat is de flaapkamer aanveegen, of fchoon maaken, cn by droog weer luchten: vervolgens drie maaien klok luiden tot het gebed, daar elk moet by komen, zonder anders abfent te blyven dan om ziekte: dan weder geluid tot het fchaffen, ofvrocgkost; daar een halfuur, of een glas, tyd toe gegeeven wordt: daar na moet yder aan zyn werk. Die leezen en fchryven leeren mopten daarmede 2f of 3 uuren bezig gehouden worden. Gedurende de lesfen moet yder zig ftil houden, zonder dat 'er moge gepraat worden, dan alleen tot onderrichting : en yder is gehouden zyne boeken, leijen, enz. netjes te bewaaren, en geen pennen of papier te vermorsfen of te bekladden.
57-
Alle de geenen, die tot het Scheepswerk worden toegelaaten, zullen door den Bootsman daar in onderwezen worden op zodanige wyze als by zyne inftructie vermeld is: zullende de Commandeur op de behoorlyke uitvoering daar van het oog moeten houden.
Een of twee baksvolk moet maar tc gelyk. aan het tuig; de anderen aan feyzings, zerG 5 vin§s>



74 N°. in. Ampliatie van de Inftructie voer den
vings, fplitfen, knoopen, fchiemans garen fpinnen, en wat een handig bevaren man behoort te weeten. 's Namiddags kan het zelfde weder gefchieden met omkeering van het werk voor yder ploeg, of van dag tot dag veranderd worden, zo als de Commandeur 's morgens zal ordonneren. Maar de Exercitiën met het handgeweer zullen door allen, zonder onderfcheid, dagelyks, en wel beurtlings, gedaan worden. 58.
Ten ïi uuren 's middags fchaftyd, onder opzicht van den Bootsman en den Bottelier, of ten allerminften van een van beiden. Yder van de Jongelingen, buiten den Bakmeester, moet op zyn beurt, jongen aan de bak zyn , en zorgen dat bakken en lepels zindelyk en fchoon op de bak komen. Die daarin nalaatig is moet van zyn baksvolk een kapje hebben, dat is, drie Hagen van yder op zyn broek. De Bakmeesters moeten toezien, dat hun volk by het fchaffen gecne onnutte dingen doe, of onreine reden voere , maar zich in alles ordentlyk gedrage: ook dat hun baksvolk , voor het fchaffen God bidde, en na het fchaffen danke. En yder Bakmeester moet ingeprent worden , zich tot eer te rekenen, dat hy zyn baksvolk best opvoedt, en zelf in gefchiktheid, vlyt, en yver boven



Commandeur over het Kweekfchool voor de Zeevaart. 75
zyne cameraden uitblinkt: moetende de Commandeur toonen, dat zy daar door het meest zyne vriendfchap winnen.
59-
Ten i uur, of wanneer de uitfpanning, Art. 63. vermeld, op dien tyd, aan de Kweekelingen vergund wordt, een half uur laater, moet elk aan zyn werk tot 5 uuren: dan in dc platvoet de exercitiën met het handgeweer tot 6 uuren: vervolgens de klok luiden tot het gebed; na t gebed fchaffen; en na het fchaffen elk zyn kooy weder in gereedheid brengen, waar in naar de Saifoenen, en het korten of langen der dagen, verandering komt.
60.
's Avonds ten 8 uuren zal de wacht opgezet worden. Dan moeten allen naar kooy, en 'er mag geen vuur of licht meer branden, dan alleen m debefioten Lantaarns. De Bootsman en de Bottelier doen ten half 9 uur ronde, of alle Jongens in hunne hangmatten zyn, en de Commandeur moet zomtyds eene ftille ronde doen ten zelfden einde. Maar dc gemelde Officieren, de ronde gedaan hebbende, moeten den Commvnieur rap. port doen van hunne bevinding, en daarna yde* zich ook na zyne kamer begcevc a ■ z: n Ier by den anderen te mogen blyven 01 zfi ^ ^



76 N°. ni. Ampliatie van de hjïructie voor den
61.
By dag zullen op eenige plaatfen fchildwachten ftaan, met een ontblote fabel of fnaphaan; welke fchildwachten ordre moeten hebben om 't geloop te beletten van de Kweekelingen naar plaatfen daar zy niet van noden hebben, en om, by het inkomen of pasfeeren van Heeren, falut te doen. Yder een moet daar toe een beurt hebben , cn van dc beurten zullen de Bakmeesters eene lyst moeten houden, gelyk zy ook, op 't rapport, daar van moeten rapport doen: doch by nacht zullen, ten minfren voor als nog, en tot nader order, geen fchildwachten worden geplaatst. (*)
62.
(*) Zcderd 14 December 1789'. WOrdt *er 's nachts op de Slaapkamer wacht gehouden , door zodanige Kwekelingen als de Commandeur daar toe het gefchiktst oordeelt: deezen waaken twee aan twee, geduurende twee uuren, en moeten, voor het einde van hunne wacht, de twee anderen die aan de beurt zyn . oproepen: die wachten zyn voor alle ongeregeldheden, die 'snagts gebeuren, verantwoordelyk, en zyn ftrafbaar zo zy op hunne wacht flapende bevonden worden. Eindelyk , moeten de refpective wachten 's morgens van al het voorgevallene rapport doen aan dei Commandeur; welke in een Journaal de naamen der wachten , en de bepaalde uuren op welke zy hebben moeien waaken, mee; aanteckerjea.



Commandeur over het Kweekfchool voor de Zeevaart, n
62.
Dc kleeding der Kweekelingen in het Kweekfchool binnens huis, zul beftaan in Een zwarte Kiel. Zwarte Das. Lange Broek. YslandfcheKousfen.
Voorts altyd met bloote hoofden, moetende het hair kort afgefheeden worden gehouden. Buitens huis zullen zy gekleed zyn met Een Zeemans Kamifool of Jekkert, zo als het
genoemd wordt, van donker blaauw laken. Èen geftrcepte lange Mesquite Broek. Een . kort Camifbol van roode ftoffagie. Duitsch garen witte Kousfen. Schoenen, zo wel binnen als buitens huis, met
bandjes of riempjes. Een ronde Hoed met een fmallc rand, en een kort afwaaijend lintje 'er aan. Zondags, of als zy in itaatfie uitgaan, zullen zy om den hoed draagen'een blaauw couleurd lint, waar. op met groote letteren is gedrukt Kweekfchool.
De Bakmeefters, en Officieren onder dc Kweekelingen, zullen tot diftlnctie een kraagje van dezelfde couleur aan den Rok hebben, en met ten Gordd voorzien worden.
De



78 IN"0, ui. Ampliatie van de Inftructie voor den
De Kinderen van meer vermogende ouders zullen niet mogen uitmunten boven die van minvermogenden; maar allen moeten gekleed gaan met een en dezelfde ftoffagic: ftaande het echter aan de eerstgemelden vry, zich van den voorraad van Linnen te bedienen, 't geen zy mogten hebben of krygen.
Hun Kooygoed en verdere kleedingc zal beftaan in het navolgende, als Een Kooy. Een Matras. Een Deeken.
Een Hoofdpeuluw of Kusfen. Vier Hembden. Twee lange Broeken. Twee Mutfcn. Twee zwarte Dasfen. Twee Neusdoeken.
Twee Baaitjes of linne Kielen, naar 'tfaifoen.
Drie paar Kousfen.
Twee paar Schoenen. Voorts zal hen gegecven worden
Een ftuk fpaanfchc Zeep ten gebruike als hier vooren is gemeld.
Eenig Stopgaaren of Saijct, Naaygarcn, en Naalden, om hunne klecdercn te onderhouden.
63.



Commandeur over het Kweekfchool voor de Zeevaart. 79 <53-
De Commandeur zal aan de Kweekelingen, 't zy des middags na het fchaffen, dan wel op zodanige andere tyden als hy zulks gevoeglyk zal achten, beurtlings moeten vergunnen eenigen fpeeltyd tot hunne uitfpanning; ten einde hen, ook door dat middel, tot hun gewoon werk dies te meer aan te moedigen: echter zorge draagende, dat, onder het voorwendfel van uitfpanning, geene ongeregeldheden voorvallen.
Aldus gedaan en nader gearrefleerd ter vergadering van Commisfarisfen voornoemd, en door den Prefident en een der Secretarisfen ondertekend. Amflerdam 10 O&ober 1785.
IN-



Pag. 80. N°. iv.
INSTRUCTIE voor den BOOTSMAN in het KWEEKSCHOOL voor de ZEEVAART.
Art. 1.
De Bootsman zal, In't algemeen, verplicht zyn naast den Commandeur, en ondcrgefchikt aan zyne ordres, naauwkeurig toezicht te houden op het gedrag van de Kweekelingen, zo wel onder hun werk, als by andere gelegenheden, van den morgen tot den avond, en zelfs in eenige opzichten de nacht niet uitgezonderd; ten einde alles te weeten wat onder hen omgaat, en hunne geaartheid en neigingen te leeren kennen: van welk alles hy aan den Commandeur moet opening geeven; en dus voor denzelven het beftuur ten beste en ter bevordering van het geluk deiJongelingen te gemaklyker te maaken.
2.
In het onderwys van het Scheepswerk, 't geen een bevaaren man dient te weeten, moet hy met alle lydzaamheid en zagtmoedigheid te werk gaan, en dat onderwys op de bevattelykfte wyze en in eene gemaklyke orde inrichten; mits-
ga-



N°. iv. Inftru&ie voor den Bootsman &c. 81
gaders de Jongelingen onderrichten en doen begrypen, waarom de onderfcheide Manoeuvres op die wyze verricht worden.
3-
Hy moet een aanvang maaken met hen te leeren de namen der Masten, Stengen en Raas: dan die der Zeilen; vervolgens de Brasfen, Kluiver en Stagzeils vallen en dito nederhaalders: daar na moet hy hen het Touwwerk leeren kennen, en het gebruik van het zelve; en, terwyl hy met dit een en ander voortgaat, hen ook daaglyks laaten klimmen , en het Touwwerk , zo boven als beneden, leeren winden. De Jongelingen eenige bedrevenheid hier in bekomen hebbende , moet hy hen op de Raas laaten uitgaan, en hen aanwyzen hoe een Zeil moet los en vast gemaakt worden, hoe men Reeven in en uitfteekt, en hoe de Steekbouten moeten gelegd worden.
Deeze exercitiën moeten dikwils en geduurig herhaald, eh al wat hy hen leerd, toch vooral duidelyk en onderfcheiden aangetoond worden; op dat zy de handgrepen fiks weg krygen; en daar door, gelyk zulks het gevolg moet z/yn, bekwaamer worden dan of zy reeds eenige reizen H had"



8a N°. iv. Injlru&k voor den Bootman
hadden gedaan. Hy moet tot dat einde van tyd tot tyd zelf met hen raar boven toe, zo wel als de andere Officieren , om hen dit alles goed te leeren; in den beginne zeer langzaam, en naar maate zy meer geöeffcnd raaken, met meer en meer gezwindheid en vaardigheid, doch altyd goed in orde en net; zo dat het bezien mag worden door kenners en zeelieden; ook altyd aanmoedigender wyze, pryzende de geenen die wel doen, en niet kleinmoedig maakende., of affchrikkende, die minder bevatting hebben.
5-
Hy moet zich derhalven zorgvuldig wachten van brutalifeeren, fchelden of vloeken; maar, als hy te klagen heeft, den Commandeur daar van kennis geeven, die over alles het oog zal houden 3 en de Jongelingen van tyd tot tyd examineeren over de gemaakte vorderingen.
6.
Hy zal alle morgen de ordres van den Commandeur moeten vraagen, nopens het fcheepswerk, 't geen dezelve verkiest dat gedaan zal worden; en, als Commisfarisfen vergaderd zyn, Vlag, Geus, en Wimpel van 't fcheepstuig opheisfen.
7-



in het Kweekfchool voor de Zeevaart. 83
7-
Als de Jongelingen des morgens door de Bakmeefters gevifiteerd en in orde gefteld zyn, elk zyn eigen Baksvolk, zullen de Bakmeefters dezelve aan hem vertoonen, en als dan zal hy moeten nazien of hunne klederen, van 't hoofd tot de voeten, heel zyn; en,eindelyk, wanneer hy dus , alle de bakken heeft nagezien , zal hy dezelve gezamentlyk, ieder met zyn Bakmeefter aan 't hoofd, moeten prefenteeren aan den Commandeur , die niets over 't hoofd zal zien 't geen 'er mogt ontbreeken.
8.
Hy zal een of twee van de bekwaamfte Jongelingen, met kennisfe en approbatie van den Commandeur, by zich neemen; en dezelve opleiden om onder hem te dienen als BootsmansMaats , en wel toezien dat dezelve zich zeer ftiptelyk van hunnen post kwyten.
9-
Hy zal ook de funétie van Schieman en van Zeilemaker, voor zo verre het laatstgemelde nodig zal bevonden worden, moeten waarnëe* men, en de Kweekelingen daarin onderwyzen.
H a



84 Nc- IV. Infiru&ie voor den Bootsman 10.
Alle morgen na het fchaffen zal hy moeten nazien, of de Kooijen behoorlyk gesjort en opgehangen zyn, ten einde de nalatigen in deezen tot hun' plicht te houden.
ii.
Van al het geene door hem ontvangen en daar van gebruikt wordt, moet hy behoorlyke aantekening houden • en daarvan maandelyks aan den Commandeur eene lyst overleeveren, met by voeging van het geene 'er nog refteert of ontbreeken mogt.
12.
Hy zal het oog moeten hebben over het fchoonhouden der Geweeren, en aanflonds laaten repareeren 't geen aan dezelve ontbreekt; mitsgaders zorge dragen dat dezelve wel geborgen Worden.
13-
De Bootsman en de Bottelier moeten by het fchaffen der Kweekelingen tegenwoordig zyn ; om toe te zien dat zy zich ordentelyk gedragen



in het Kweekfchool voor de Zeevaart. 85 14.
Hy en alle de verdere Onder - officieren moeten elkander in hunne verrichtingen, zo veel doenlyk, de behulpzaame hand bieden.
i#
Zyn omgang met de Kweekelingen moet befcheiden, maar niet te familiaer zyn; ten einde zyne achting, als een Officier, onder dezelve te bewaren.
16.
Hy moet den Commandeur als zyn Opperhoofd refpeéteeren, deszelfs beveelen gehoorzamen, gezwind uitvoeren, en met zyne medeOfficieren in ordentlykheid en vrede omgaan; mitsgaders hen en de jongelingen een goed voorbeeld geven door zyn eigen gedrag.
i?>
Hy moet nauwkeurig helpen toezien, dat door niemand eenig overgehouden rantfoen buiten de deur worde gebragt; hetzelve beletten, aanhouden, en van de daad direft kennis geeven aan den Commandeur, moetende alles binnens huis gebruikt worden,
' H 3 '*



86 N°. iv. Inftruciit voor den Bootsman 18.
Hy zal niet mogen toeftaan dat de ouders of nabeftaanden, by het bezoeken hunner kinderen, eenige eet- en drinkwaren., of fnoeperyen, aan dezelve brengen; ten einde geene jaloufie daar over in de anderen gaande te maken.
19.
Hy zal het Kweekfchool door niemand mogen laten bezichtigen, als op vertoning van een Billet, by een der Commisfarisfen onderteekend, of op order van den Commandeur.
20.
Ook zal hy, voor het bezichtigen van dat huis, van niemand eenig gefchenk mogen aanneemen; maar aan allen, die eenige gifte zouden willen doen, moeten verzoeken dezelve ten voordeele van het Gefticht in de aldaar geplaatfte busfe te fteeken.
21.
Na de avondronde zal hy zig direct, naar zyne kamer moeten begeeven.
22.
Zonder confent van den Commandeur zal hy niet mogen uitgaan; en, daar toe verlof bekomen
heb-



in het Kweekfchool voor de Zeevaart. 87
hebbende, weder moeten maken te huis te zyn op den tyd die hem gefteld wordt.
Ook zal hy niet buiten het Kweekfchool mogen vernachten, zonder daar toe van Commisfarisfen zelve permisfie verzocht en bekomen te hebben.
24.
Ingevalle hy zynen dienst t'eeniger tyd zoude willen quiteeren, moet hy drie maanden te vooren Commisfarisfen daar van kennis geeven.
Aldus gedaan en gearrefteerd ter vergadering van Commisfarisfen over het Vaderlands Fonds ter aanmoediging van 's Lands Zeedienst; en by den Prefident en een der Secretarisfen' onderteekend. In Amfterdam den 10 O&ober 1785.
II 4 IN-



Pag. 88. N°. v.
INSTRUCTIE voor den. BOTTELIER in het KWEEKSCHOOL voor de ZEEVAART.
Art. i.
T_jTy z^ in een boek bchoorlyke aanteke~* ning houden van al het geen hy in het Kweekfchool ontvangt, met dag en datum, wanneer en van wien; voorts, van alles waar van hem de bewaaring wordt toevertrouwd; mitsgaders zorge draagen, dat daar van niets worde verwaarloost: moetende hy van dit alles'eene lyst aan den Commandeur inleveren.
2.
Hy zal een Victualieboek houden van alle de vivres die onder hem zyn, en van week tot, week eene lyst aan den Commandeur overleveren , houdende wat 'er dagelyks geconfumeerd is, en van het geen hy aan den Kok gegeeven heeft; mitsgaders van 't geen 'er weeklyks van ieder fóort van Victualie blyft resteercn. (*)
3*
(*) Die Iysten worden 's Maandags ter Tafel van Commis&risfcn gebiagt', cn in een Bock bewau'd.



N°. v. Inftrublie voor den Bottelier &c. 89
3-
Hy moet goede orde in de Bottelarye houden, en niet toelaaten, dat 'er iemand inkome, die 'er niet nodig heeft; zullende alle desordres in het haaien van iets uit de Bottelarye door anderen, en 't geen daar naderhand gemist wordt,of te kort komt, ter zyne verantwoording ftaan.
Hy zal geen Rantfoen anders , dan ten overftaan van den Commandeur, of die door hem daar toe gelast wordt, mogen weegen en uitdeelen; en hem te voren laaten zien, dat de fchaal regt hangt.
5-
Ook wordt hem ernftig gelast, zyne Bottelarye rein en zindelyk te houden , niet over hoop te laaten leggen , op de goede bewaaring der Viaualien acht te geeven , en te zorgen, dat geene dranken of natte waren door lekkagie verfpilt worden : weshalven hy dagelyks naar het vaatwerk zien moet, of alles in goede orde is. Voorts zal hy in zyn post alle mogelyke zuinigheid betrachten.
6.
Hy moet nauwkeurig helpen toezien, dat II $ door



S>o N°. v. Inflruclie voor den Bottelier
door niemand eeni* overgehouden rantfoen buiten de deur worde gebragt; hetzelve beletten, aanhouden , en van de daad direct kennis geeven aan den Commandeur : moetende alles binnens huis geörberd worden.
7-
Hy zal niet mogen toeftaan, dat de ouders, of nabeftaanden, by het bezoeken hunner kinderen, eenige eet-en drinkwaren, of zogenaamde fnoeperyen , aan' dezelve brengen; ten einde daar over geene jaloufie by de overige Kweekelingen te verwekken.
8.
Hy M een of twee van de hiertoe bekwaamde jongelingen , met voorkennis en approbatie van den Commandeur, by zich neemen, en dezelve opleiden , om onder hem tc dienen als Botteliersmaats : en wel toezien, dat dezelve zich ftiptelyk van hun plicht komen te kwyten.
By het fchaffen der Kweekeiihgen, zal hy, nevens den Bootsman, moeten tegenwoordig zyn' cn toezien dat alles in orde toega; waar van hy aan den Commandeur moet rapport doen.
ia



in het Kweekfchool voor de Zeevaart. 91
10.
Als hem geordonneerd wordt in het Scheepstuig eenigen dienst te doen, zal hy zulks met alle gewilligheid en vaardigheid volvoeren.
li.
Hy zal den Commandeur als zyn Opperhoofd refpecleeren, deszelfs beveelen gehoorzaamen, en gezwind ter uitvoer brengen.
12.
Voorts zal hy met zyne Mede - Officieren in ordentlykheid en vrede omgaan: dezelve in hunne verrichtingen, zo veel mooglyk, asfifteeren; ook door zyn eigen gedrag een goed voorbeeld geeven aan de Jongelingen, en zich wel wachten van dezelve te brutalifeeren, fchelden, vloeken of fiaan; maar, als hy te klagen heeft, den Commandeur daar van kennisfe geeven.
Art. 13. 14. 15. 16. 17. 18.
Deeze Artikels zyn woordelyk dezelfde als Art. 19, 20, 2i3 22, 23, 24, van de Inftructie voor den Bootsman.
Aldus gedaan ^ en gearrefteerd ter vergadering van Commisfarisfen over het Vaderlands Fonds ter aanmoediging van 's Lands Zeedienst; en door den Prefident en een der Secretarisfen ondertekend, in Amfterdam den 10 October 1785.
I N.



Pag. Q2. N°. vr.
INSTRUCTIE voor den KOK in het KWEEKSCHOOL voor de ZEEVAART.
Art. i.
y\e Kok zal verplicht zyn, alles fchoon en *S zindelyk te houden , en zyn eeten op te pasfen, dat het ter behoorlyker tyd klaar, en wel gekookt, niet aangebrand, zy; en dat alles zindelyk worde opgefchaft.
2.
Hy moet derhalven zorg draagen, dat 's avonds de Ketels en verdere Combuisgereedfchappen worden fchoon gemaakt, en niet tot 's anderen daags vuil overblyven.
Si
Ook moet hy 's avonds alles behoorlyk gereed maaken, en in de week zetten, wat 's anderen daags gefchaft zal worden.
4-
Hy moet toezien dat ieder bak zyn eigen vleesch krygt, dat hem door den Bottelier* is
toe-



N°. vi. Inftru&ie voor den Kok &c. 93
toégewogen : Hier toe zal hy pennen fnyden, zo als men aan boord gewoon is, met kerven van N°. 1, tot zo veel 'er bakken zyn.
Hy zal niet toelaaten, dat iemand in de Combuis kome, die daar niet nodig heeft; en order van den Commandeur vragen, om op te fchaffen; of, by zyne abfentie, van den geen, aan wien hy het commando heeft overgegeeven.
6.
Hy moet den Commandeur als zyn Opperhoofd refpefteeren, en zyne bevelen gezwind uitvoeren. ^
7-
Als hem geördoneerd wordt in het Scheepstuig eenigen dienst te doen, zal hy zulks met alle gewilligheid en vaardigheid volvoeren.
1 \ 8. Ook zal hy de overige Officieren in hunne fun&ien, des nodig zynde, moeten asfffieeren.
9-
Hy zal in zyn post de zuinigheid moeten betrachten, en wel zorgen, dat niets verwaarloosd, of onnodig vuur verbrand worde.
10,



£4 N°. VI. InftruEiie voor den Kok 10.
Behalven het generale toezicht, hem nevens alle Officieren aanbevolen, tegens alle onvoorzichtige behandelingen met vuur en licht; moet hy in 't byzonder 's avonds, na dat de Kweekelingen ter kooy zyn, wel opletten of het vuur en licht in de Combuis wel verzorgt is.
**•
Hy zal geen heete asch in de aschbak mogen brengen, vooral wanneer 'er eenige wind is.
12.
Hy moet met zyne Mede-Officieren in vreede en eendragt leeven; door zyn eigen gedrag een goed voorbeeld geeven aan de Jongelingen, en zich wel wachten van dezelven te brutalifeeren, fchelden, vloeken, of Haan; maar, als hy te klagen heeft, den Commandeur daar van kennis geeven.
13*
(*) Hy zal een of twee der daartoe bekwaamde
Jon-
(*) NB. Den 23 Maart 1789 is dit Artikel dus veranderd.
„ Vermits Commisfarisfen ter zyner asfiflentie bem een «, Koksmaat hebben toegevoegd, zal hy zich van geene Kwee-
ke-



in het Kweekfchool voor de Zeevaart. 95
Jongelingen, met kennis en approbatie van den Commandeur, by zich neemen, en dezelve opleiden om onder hem als Koksmaats te dienen; en wel toezien, dat dezelve zich ftiptelyk van hun plicht komen te kwyten.
Artikel 14 en 15. Zyn woordelyk de zelfde als Art. 6 en 7, van de Inftrucüe voor den Bottelier.
Art. 16. 17. 18. 19. 20. 21.
Zyn woordelyk de zelfde als Art. 19, 20, ai, 22, 23, 24, van de Inflruclie voor den Bottelier.
Aldus gedaan en gearrefteerd ter vergadering van Commisfarisfen over het Vaderlandsch Fonds ter aanmoediging van 's Lands Zeedienst; en door den Prefident en een der Secretarisfen onderteekend, in Amfterdam den 10 Ociober 1785L
'„ kelingen mogen bedienen om eenig werk van de Com„ buis te verrichten, ten zy de Commandeur hem daar toe „ uitdrukkelyk verlof gegeeven hebbe". Men heeft al voort na de oprichting van het Kweekfchool een Koksmaat aangeftcld, om dat de Kweekelingen, met den Kok in zyn werk behulpzaam te zyn, eenen kostelyken tyd verliezen, dien zy veel nuttiger op het School beueeden kunnen. Ook zenden Commisfarisfen nooit Kweekelingen als Koks, of Koksmaats, uit.
R E-



Pag. 06". N°. vu.
REGLEMENT omtrent de SCHAFTING in het KWEEKSCHOOL voor de ZEEVAART.
's LVJorgens altyd Gort.
Zondags: Pouspas, of Soep van Vleesch met Groente en Gort.
Maandags: Witte of Groene Erwten, naar het foort laagst in prys is, met Stokvisch.
Dingsdags: Graauwe Erwten met Spek. . Woensdags: Witte of Groene Erwten met Stokvisch.
Donderdags: Graauwe Erwten met Vleesch. , Vrydags: Witte of Groene Erwten met Stokvisch.
Saturdags: Stokvisch met Aardappelen of Wortelen.
Als 'er Zomers abundantie van Groente is, zal men, in plaats van Erwten, van tyd tot tyd, (Boere-Boonen of Wortelen fchaffen.
En 's Winters zal men ook dikwils Zuurkool, Roodekool, en Aardappelen aan de Kweekelingen geeven.
Alle avonden wordt gefchaft 't geen van 's middags overblyft, doch nu en dan ook Karnemelk.
Geen



N°. vu. Reglement 'omtrent de Schafting 97
Geen Koffy of Thee wordt 'er gedronken, maar alleen Bier van ƒ 3:- de Ton, 't geen goed in foort behoort te zyn.
Het Brood, in 't Kweekfchool te gebruiken, zal beftaan in Roggenbrood.
Aldus gedaan en gearresteerd ter vergadering van Commisfarisfen over het Vaderlandsch Fonds ter aanmoediging van 's Lands Zeedienst; en door den Prefident en een der Secretarisfen ondertekend. In Amfterdam den 10 October 1785.
Ordre op het uitchelen der Rantfoenen. Het Rantfoen zal op de volgende wyze gereguleerd worden:
Voor de Kweekelingen. 2 maal 's weeks ieder 1 $ Vleesch.
. . . i — Stokvisch.
4 *
x 1 — Boter.
. •§ — Kaas.
Waar toe best genomen wordt Edammer Rantfoen Kaas, welke 4 « wegen; zo dat voor elke Bak 1 Kaas gegeeven wordt. In de week ieder 2 Kop Gort.
l — Grauwe Erwten.
. tx _ Groene of Witte dito.
Wanneer 'er Boonen, Wortelen, Zuurkool &c.
I of



98 N°. vu. Reglement omtrent de Schafting &e.
of meer Aardappelen gefchaft worden, moet de quantiteit van de Erwten in evenredigheid worden verminderd.
Voor de Onder-Officieren.
De Bootsman, Kok, en Bottelier fchaffen te zamen, en hun Rantfoen wordt gerekend op i£ man ieder van de bovenftaande hoeveelheid.
Aldus gedaan en gearresteerd ter vergadering van Commisfarisfen over het Vaderlandsch Fonds ter aanmoediging van 's Lands Zeedienst; en door den Prefident en een der Secretarisfen ondertekend, in Amfterdam den 10 October 1785.
IN-



N°. vin.
Pag. 99
INSTRUCTIE voor Obbe Skkes Bangma, Leermeester in de Cyffer- "Wis- en Zeevaartkunde, in het KWEEKSCHOOL voor de ZEEVAART.
Art. i.
De voornoemde Leermeester zal zich, in het onderwyzen der Kweekelingen, precifelyk moeten gedragen naar het voorfchrift en de ordres, welke aan hem, 't zy door de vergadering van Heeren Commisfarisfen, in 't generaal, dan wel door de Heeren Gecommitteerdens tot het opzicht over de Kweekelingen, in 't byzonder, reeds ter hand gefield zyn, of in 't vervolg ter hand gefield zullen worden
2.
Naardien de Kweekelingen zyn verdeeld in onderfcheidene Clasfen, overeenkomstig hunne mindere of meerdere jaaren en bekwaamheden; en de inrichtingen van het Gefticht vereisfchen, dat Hechts de helft van het getal der jongelingen in iedere Clasfe, beurtelings de lesfen van 1 2 den



ioo N°. vin. InflruÏÏit voor den lezrmeefter
den voorn. Leermeester kunnen bywoonen, zal hy bedacht moeten zyn, dat aan de beide ploegen, of divifien,van eene en dezelfde Clasfe, ook eene en dezelfde les gegcevcn worde.
3-
By de les, die, in gevolge het voorfchrift, Saturdag 's morgens aan de bevaaren Kweekelingen gegeeven wordt, moeten deeze allen teegenwoordig zyn.
4-
Hy zal zyne lcsfen precifelyk moeten houden op zodanige uuren, als hem ten dien einde zyn vc-OFgefchreeven; en telkens, op het beftemde uur, de jongelingen, uit de Clasfe welker beurt het zal zyn, laaten oproepen door de Bakmeesters, of door den geenen, dien dc Commandeur daar toe benoemd zal hebben: en zulks in gevolge de lyst der beurten die hem reeds is, en ui 't vervolg zai worden, ter hand gefield : zullende van de naamen der Kweekelingen die te laat komen, of geheel achter blyven, aanteekening moeten gehouden worden by het weekelyksch Rapport, in het Silo Art. nader vermeld.
5-
Hy zal, in het onderwys der Kweekelingen»
met



in het Kweekfchool voor de Zeevaart. ior
met alle befcheidenheid en zachtzinnigheid moeten tc werk gaan; en geene eigenlyke ftrafoeffen'ng. over wanbedryf of nalatigheid mogen doen: maar in zodanig geval daar van aan Commisfarisfen, of aan den Commandeur, by derzelver abfentie, moeten kennis geeven.
6.
Hy moet zich vooral toeleggen, om zyn onderwys zo duidclyk en bevatbaar voor de Kweekelingen te maaken, als maar eenigzins doenlyk is: en zich daarom niet laaten verdrieten een en het zelfde voorftel, rekening, bewys, of wat dies meer zy, verfcheidene maaien achter een te doen.
T>
En, om verzeekerd te zyn dat de Jongelingen de zaak wel begrepen hebben, moet hy in alle zyne lesfen door vraagen en antwoorden, en door eigen operatien van de Kweekelingen, proeven neemen, of zy van de voorgeftelde zaak een goed denkbeeld hebben gekreegen.
8.
Hy zal telken Maandag aan Commisfarisfen moeten ter hand ftellen een rapport in gefchnfte, ten einde die Heeren daar uit kunnen zien, I 3 hoer-



ï 02 N°. vin. Inftru&ie voor den Leermeefler
hoedanig de jongelingen zich onder zyne lesfen gedraagen hebben.
9-
In dat rapport zal hy ook moeten aantekenen de 'naamen van zodanige jongelingen, die zich boven anderen, bevlytigen, en dus goede vorderingen maaken.
10.
Ook zal hy fuccesfivelyk aan Commisfarisfen moeten opgeeven de naamen van die Kweekelingen , welke hy zal oordeelen dat, uit hoofde van hunne toeneemende bekwaamheden, uit eene laager in eene hooger Clasfe behooren verplaatst *te worden.
ii.
Hy zal wyders, viermaalen 's jaars, naamlyk op den eerften Maandag in January, April, July, en Odlober, en voorts, zo menigwerfzulks door Commisfarisfen zal worden gerequireerd, aan de Heeren moeten ter hand ftellen eene fpecifique lyst, vervattende de naamen van alle de Kweekelingen, welke zich op die refpeétive tyden in het Gefticht zullen bevinden, met aanwyzing niet alleen van de byzondere Clasfen, waar in ieder van die jongelingen is geplaatst; maar ook van de vorderingen, wdke
de



in het Kweekfchool voor de Zeevaart. 103
de jongelingen, hoofd voor hoofd, in de byzondere takken van het door hem gegeeven onderwys zullen gemaakt hebben.
12.
Op deeze drièmaandelykfche Rapporten, zal hy ook moeten aantekenen en opgeeven de naamen van zodanige jongelingen, welke hy bevinden mogt, dat voor zyne lesfen geheel onvatbaar zyn.
13-
Indien eenig Kweekeling, ten tyde als 'etdoor hem geen lesfen gegeeven worden, zich by hem mogt vervoegen, met verzoek om eenige opheldering, 't zy over de voorgaande lesfen, dan wel over een ander onderwerp, de Reken- of Stuurmanskunst betreffende; zal hy altoos gewillig moeten zyn, zo gewigtiger bezigheden zulks op dien tyd niet beletten, om aan het verlangen van een zodanigen leergierigen jongeling te voldoen.
14.
Hy zal in 't algemeen zich ftiptelyk moeten gedraagen naar de ordres, die hem fuccesfivelyk door Commisfarisfen gegeeven worden; en ook met behoorlyke ondergefchikthcid moeten opI 4 vol-



104 N°. vin. Inftru&ie voor den Leermeefter
volgen 't geen hem door den Commandeur zal worden aanbevoolcn.
15-
Hy zal niet buiten de Stad mogen gaan, of buiten het Kweekfchool mogen vernachten, als met confent van Heeren Commisfarisfen.
ifj.
Zondags 's morgens zal hy de Kweekelingen moeten verzeilen by de openbaare Godsdienstoeffening, en acht geeven, dat zy zich in het gaan naar,, het vcrblyf in, en het te rug kceren uit de Kerk ordentelyk gedraagen; doende van het gepasfeerde telkens rapport aan den Commandeur.
td ::: : • b ..nlor;-' utfgi :■ -
Woensdag, Zaturdag, en Zondag namiddag, zal hy vryheid hebben zich buiten het Kweekfchool te begeeven, met voörkênfrisfe echter van den Commandeur; en als dan mogen uitblyven tot fèhaftyd, dan wel uitcrlyk tot 8 uuren. En indien hy nu en dan een uur langer zoude willen afweezig zyn, of op eenigen anderen dag uitgaan, zal hy aivoorens daar toe verlof moeten verzoeken aan den Commandeur. Doch zo zulks op requifitic of last van Commisfarisfen
zei-



in het Kweekfchool voor de Zeevaart. 105
zelven gefchiedt., zal hy Hechts daar van aan den Commandeur kennis geeven. Maar geduurende de zitting der vergaderingen , 't zy dan des Maandags, dan wel op andere dagen, zal hy • zich niet buiten het Kweekfchool mogen begeeven.
18.
Hy zal zyn verblyf- en fiaapplaats houden achter het School, en die Kamer ook gebruiken tot het geeven zyner lesfen.
19.
't Zal hem geoorloofd zyn in den winter vuur en licht in zyn kamer te houden, doch niet laater dan uiterlyk 's avonds tien uuren; mogende by het gaan der ronde geen vuur of licht worden gevonden.
20.
• Hy zal daaglyks fchaffen aan de tafel van de Onder-officieren.
dt.
Tot belooiiing van zyne moeite in het onderwys der Kweekelingen, hebben Commisfarisfen aan hem, behalven dc vrye huisvesting, fpys en drank , als meede de benodigde klecding, proviüonecl voor liet cerfle jaar geaccordeerd een t 5 maan-



iod> N°. vin. Inftructie voor den Leermeefter
maandelykfche gagie van ƒ 20. aanvang neemende met den 24 Augustus deezes jaars.
22.
Hy zal verplicht zyn zich by onderteekening deezer InftruéHe te verbinden, dm, ten minden, geduurende een tyd van vier achtereenvolgende jaaren , in zynen post als Leermeefter in het Kweekfchool te continueeren ; en in geval hy, na verloop van dien tyd , deezen zynen dienst zoude willen verlaatèn, zal hy drie maanden te vooren daar van aan Commisfarisfen moeten
kennis geeven.
t3HC v v.'Aj m ut. < osg mad IS
Daar en teegcn behouden Commisfarisfen aan zich het recht, om hem ten allen tyde van zyne bedieninge te ontdaan, in gevalle zy zulks voor het belang der Fundatie dienftig mogten oordeclen. .
24.
Eindelyk, referveeren Commisfarisfen aan zich de faculteit, om deeze InltruéHe ten allen tyde te mogen veranderen en vermeerderen, zo als zy naar tyds omftandigheden ten besten van het Gefticht raadzaam zullen achten.
Aldus gedaan en gearrefteerd ter vergadering van Commisfarisfen over het Vaderlandsch Fonds
ter



in het Kweekfchool voor de Zeevaart. 107
ter aanmoediging van 's Lands Zeedienst; en door den Prefident en een der Secretarisfen onder. teekend; in Amfterdam den 5 November 1787.
Ik ondergefchreeven declareere -by deezen my aan den inhoud deezer Inftructie, en fpeciaal aan het 22. Artikel, behelzende het verband van vier jaaren, vrywillig te onderwerpen.
(was get.) O. S. Bangma.
Ampliatie.
Op heeden, den 24 January 179* ■> i9> in §evolSe de refolutie der Heeren Commisfarisfen van den derden deezer , de voorgaande InftruéHe in zo ver-te geampüeerd-, dat, alle de overige Artikelen in volle waarde blyvende,de gagie op 35 guldens 's maands bepaald wordt (in plaats van 20 guldens, zo als in het 21. Artikel ftaat) in te gaan op heeden den 24 January : mits Mr. Bangma zich by onderteekening van deeze ampliatie verbinde, om, daar de vier jaaren in het 22. Artikel vermeld, met 24 Augustus aanftaande ftaan te expiréeren,teö minften den tyd van zes achtereenvolgende jaaren, in te gaan met den 24 Augustus deezes jaars, in zynen post als Leermeefter in het Kweekfchool tc continueeren: en dat (even ds te voeren in het gemelde 22. Artikel was geitatueerd,) indien hy na dien tyd deezen zynen dienst zoude willen' verhaten, hy drie
maan-



io8 N°. vin. Inftruclie voor den Leermeefter &c.
maanden te vooren kennis daar van aan Commisfarisfen zal moeten geeven.
Aldus gedaan en gearrefteerd ter vergadering ' van Commisfarisfen over het Vaderlands Fonds ter aanmoediging van 's Lands Zeedienst; en door den Prefident en Secretaris onderteekend.
Ik ondergeteekende declareer by deezen my aan de Ampliatie van deeze Inftructie , behelzende bet verband van zes jaaren, vrywillig te onderwerpen.
In Amfterdam, dato als boven.
(was get.) O. S. Bangma.
RAP-



N°. ix.
Pa1;. 109
È.APPORT van den ondergeteekenden LEERMEESTER in het KWEEKSCHOOL, wegens de bekwaamheden en gemaakte vorderingen van de JONGELINGEN, ter voldoening aan den inhoud van het elfde en twaalfde Artikel van de Inftruftie van gemelden Leermeester.
EERSTE DIVISIE.
viyt. vermo Eerfte Clasfe.
4 2 N. 39*^1
6 4 — 419 I kennen de additie, fub-
33 — 405 • ltraélie, multiplicatie, en
3 3 — 399 divifie van de decimaale
4 2 — 384 breuken; en dienen in
5 1 — 373 eene hooger Clasfe ge00 — 363 plaatst te worden.
3 3 ~ 376 J
3 3 N. 414 kent de additie, fubftractie,en multl±Ticatievan decimaale breuken^
2 3 N 395 kennen de additie en fub2 2 — 387 I {tractie van decimaale breuken.
ken-
(*) Men heeTt geoordeeld hier, niet de naamen der jongelingen, maa'- enkel het Nummer van hunne plaatiïng in het Kweekfchïol te moeten opgeevea.



iio N°. ix. Rapport van den Leermeejler in het
Vlyt. Vermot „ geu.
o 2 N cgö "| jcennen <je Editie van o 2 403 | jecjj^aaie breuken.
3 5 - 4^1 J
» 1 N. 422 leeren de additie der de-
2 — 425 J cimaale breuken.
o N. 411
o — 417 I leeren de decimaale breu-
0 — 418 I ken uitfpreeken.
0 — 416 J
Tweede Clasfe.
6 4 N. 385 "] kennen de geometrifche
6 4 — 408 evenredigheid en het ge-
g 6 — 386 bruik der logarithmen:
4 2 35q dienen in eene hooger
^ 2 Clasfe geplaatst te wor-
1 3 — 369 J den-
'2 3 N. 371 ") kennen het grootst gea g 361 | deelte van de geometri-
2 3 2,60 J *"cne evenredigheid.
a 2 N. 357 kent een weimS van de geometrifche evenredigheid.
Derde



Kweekfchool wegens de bekwaamheden, &c. in
Vlyt Vermo-
sens' Derde Clasfe.
4 4 N. 229 ^) kennen de driehoeksmee-
34 — 348 ting; de zons hoogte-
34 — 324 meeting; de miswyzing
4 4 — 33° van het compas door ée-
2 3 — 267 ne en door twee Kimg n — 352 peilingen; den algemee-
nen regel voor zons waare op- en ondergang; den uurhoek; de miswyzing door her azimuth; de vergoeding der miswyzing; de zeilagie naar het plat en naar het rond, door driehoeksmeeting en ftreektafelen; de koppelkoerfen naar het plat, en dienen in eene hooger Clasfe geplaatst te worden.
3 4 N. 319 *) kennen de driehoeksmee34 — 302 ting; de zons hoogte22 — 270 meeting; de miswyzing 42 — 265 van het compas door ée33 — 295 ne en door twee kimpei-
4 I 5 — 312 lingen; den algemeenen
re-



na N°. ix. Rapport van den Lee-meester in het
Vlyt Vermogen.
regel voor zons waare open ondergang; den uurhoek; de miswyzing door het azimuth; de vergoeding der miswyzing; de zeilagie naar het plat.
4 4 N- 343 kent de driehoekmeeting; de zons hoogtemeeting; de miswyzing van het compas, door ééné en door twee kimpeilingen; den algemeene regel voor zons waare op- en ondergang.
4 3 N. 215 ")
2—242 kennen de dnehoeksmee-
2 2—246 ting en de zons ho°ste-
3 3 - 243 J meeti°s-
2 3 N. 325 ") _
j 1 — "42 | kennen de dnehoeksmee-
, 2 -2?2j y-
Vierde Clasfe.
4 4 N. 232 kenjt de navigatie van
Sieenftra; de breedte buiten den middag door » de



Kweekfchool wegens de bekwa tmheden, &c. 113
Vlyt. Vermo
gen de tafelen van Douwcs;
de berekening van de lengte op zee door den • afftand van de maan tot de zon of eene fter.
fl 4 N. 266 1 kennen de navigatie van a 4 — 190 J Steenftra; de zons en maans regte opklimmingen en declinatien, uit den Almanach ten dienfte der zeelieden.
4 N. 340 1 kennen de navigatie van
* 3 — 93 Sifaf&èè breedte 6ui-
4 4 — 20S ten den middag, door
a 4 — 254 J de tafelen van Douwes.
N. 230 1 kennen de driehoeksmeel „ _ 201 J ting; de zons hoogte° ° meeting; de miswyzing
van het compas door eene en door twee kipvpei lingen; den algemeenen regel voor zons waare op- en ondergang; den uurhoek en de miswyzing door het azimuth.
' 1 jr twee-



H4 IX- R-apport' van den Leesmeester in het
Vly'. Vermo
gen-
TWEEDE DIVISIE.
Eerfte Clasfe.
2 3 N. 398 kennen de additie, fub4 1 — 2>72 J ftraétie, multiplicatie, en divifie van de decimaale breuken: dienen in eene hooger clasfe geplaatst te worden.
1 3 N. 388 ~|
02 — 406
1 ^ kennen dc additie, fub-
ftractie, en multiplicatie 4 3 — 4i5 . ' •
van de decimaale breu-
ken.
o 2—394
0 2 — 379 .
1 2 N. 375 ") kennen de additie en fiib-
02 — 3.9 | ftractie der decimaale
3 3 — 412 J breuken.
4 3 423 1 bennen <3e additie van de-
4 3 4-4 cimaale breuken, o 3 — 404 J
2. 3 N. 420 ") leeren de decimaale breuo o — 410 J ken uitfpreeken.
Twee-



Kweekfchool wegens de bekwaamheden, &c. 11$
Vlyt. Vermo. geil.
Tweede Clasfe.
3 3 N. 344 1 kennen de geometrifche 3 3 — 349 evenredigheid en het ge2 2 — 339 bruik der logarithmen:
2 4" 374 dienen in eene hooger
3 s — 329 clasfö gepiaatst te WOr* 4 - 373 den>
4 4 — 396 .
3 2 N. 341 kennen een weinig vim de 1 2 — 337 J geometrifche evenredig.
heid.
Derde Clasfe.
4 4 N. 346" kennen de driehoeksmee4 3 — 268 | ting 5 de zons hoogte3 3 — 210 J meeting; de miswyzing
van het compas door ééné en twee kimpeilingen 5 den algemeenen regel voor zons waare op- en ondergang;den uurhoek en de miswyzing door het azimuth; de vergoeding van de miswyzing 5 en de zeilagie naar plat
I en rond;
K 2 ken-



ii(5 N°. IX. Rapport van den Leermeefter in het
Vlyt. iVermo g=n.
3 3 N. 306 1 kennen de driehoeksmee23 — 299 I ting; de zons hoogte3 2 — 347 J meeting; de miswyzing van het compas door ééne en twee kimpeilingen; den algemeenen regel voor zons waare op- en ondergang; den uurhoek en de miswyzing door het azimuth; de vergoeding der miswyzing.
3 3 N. 180 ^ kennen de driehoeksmee2 3 — 314 j tmgi de zons hoogtea 5 — 313 J meeting; de miswyzing
van het compas door ééne en twee kimpeilingen; den algemeenen regel voor zons waare op- en ondergang;den uurhoek en de miswyzing door het azimuth.
5 3 . N. 350 "J kennen de driehoeksmee-
4 5 — 364 1 ting» de zons hoogte4 5 —•381 meeting; de miswyzing 4 3 362 van het compas doorééne
en twee kimpeilingen;
den



Kweekfchool wegens de bekwaamheden, &c. 117
Vlj't. Vermo-
8 den algemeenen regel
voor zons waare op- en ondergang.
2 3 N. 320 1 4 — 38°
1 4 37° kennen de driehoeksmee-
0 5~35 ting!
1 3—264
1 3—309 1 3 — 209^.
Fier de Clasfe.
4 4 N. 144 "\ kennen de navigatie van 4 4 — 196 | S^e»y?r«dietgebruikvan 4 3 — 142 J je tafels van Douw es; de berekening der lengte op zee, door den afftand van de maan tot de zon of eene fter; het horologie verbeteren, en deszelfs gang bepaalen. 3 4 N. 90 *j kennen de navigatie van 3 3 — 179 J Steenftra; het gebruik van Douw es tafelen; de berekening der lengte op zee, door den afftand van de maan tot de zon
j of eene fter.
K 3 ken.



ii8 N°/rx. Rapport'vaneen Leermeefter in het
Vlyt, Vermo gen.
4 4 N. 203 "j kennen de navigatie van 34 — 245 J Steenftra;dc breedte buiten den middag, door de tafels vanDo«ww;delcngte op zcc,door den afftand van de maan tot de zon. 3 4 N. 255 1 kennen de navigatie van 3 3 *— 76 Steenftra; de breedte bui2 4 — 276 ten den middag, door de 44 — 240 tafels van Douwes; de 34 263 zons en maans rechte op-
2 4 — 311 j klimmingen en dcclina-
tien, uit den almanach ten dienfte der zeelieden.
3 3 N. 69 1 kennen de navigatie van 4 3 I48 j Steen ft ra; de breedte bui-
„ 5 — i~i J ten den middag, door de tafelen van Douwes.
3 3 N. 5 kent de driehoeksmecting; de miswyzing van het compas door ééne en twee kimpeilingen; den algemeenen regel voorde zons waare op- cn ondergang: den uurhoek, en de miswyzing door het I azimuth.
NB.



Kweekfchool wegens de bekwaamheden, &c. 119
NB De talmerken o, 1, 2, 3> 4? 5 en 6> die voor den naam van ieder Kweekeling gevonden worden, dienen om den vlyt en het vermogen van denzelvcn aan te toonen. Met (3) is geteekend een' Kweekeling van een middelmatig vermogen en eene tamelyke vlyt: het talmerk (6) toont een alleruitmuntendst vermogen, en eenen buitengewoonen yver. De (o) een onvermogen en eene groote traagheid. De overige talmcrken hebben hunne proportien ten opzichte der drie voornoemde. Wel Edele Heeren,
Uw Wel. Ed. Dienstw. Dienaar (was getekend) O. S. Bangma.
Aclum in 't Kweekfchool voor de Zeevaart, den 3 Getob. 1791. (*)
(*) NB Ten einde den Leezer eenig denkbeeld te gee*en hoe een foortgelyk rapport door Commisfarisfen behandeld, met voorige rapporten vergeleken, en hoe daar ut Ceae algemeene bevinding opgemaakt wordt, dient de volgende Bylaag. die op dit rapport toepasfelyk is. en waw in de zelfde N«. om de zelfde jongelingen aan te duiden, gebruikt worden.
K 4
EX-



Pag. 120. K°. x.
EXTRACT uit de Re'ulutien van de Vergadering der C0MI MISSARISSEN over het VADERLANDSCH FONDS, ter aanmoediging van 'SLANDS ZEEDIENST.
10 October 1791
De Heeren — hebben, uit naara van de Commisfie tot het byzonder opzicht over de Kweekelingen, gerapporteerd, dat zy het driemaandlyksch rapport van Mr. Bangma heden voor agt dagen ingeleverd, hebben nagegaan , met de vorige rapporten vergeleken, om daar uit, zo wei de kundigheden, als de vorderingen van ieder Kweekeling te kunnen beöordeelen: dat zy derhalven aan de vergadering het volgende voorftellen:
I.
Dat (*) N°. 363, 372, 373, 3/6, 384, 393> 398> 399' 4°0 5 4IQ' luC dc eerfte clasfe in de tweede bëhooren tc worden verplaatst: doch dat onder deezen byzonder behooren geprezen te
wor-
(;') Zie de Noot op de voorgaande Bylaag.



N°. x. ExtraB uit dé refolutien van &c. 121 worden, als boven de maate hunner vermogens
yverig, N°. 373. 3?3> die beiden met 011Se" meen grooten vlyt voortgaan; N°. 410, die uitmuntend in vlyt, met fchoone vermogens begaafd is , " en in minder dan twee maanden tyds deeze geheele clasfe heeft doorgelopen;
ook nog N°. 390, N°. 384-
Dat met eene middelmatige vlyt, die aan hunne middelmatige vermogens geëvenredigd is, voortgaan, N°. 405, N°. 399, N°.365, N°-376; waar van de drie laatfte zich de ftraffen en recommandatien van de maand July laatstleden hebben ten nutte gemaakt: doch dat N°. 398, die in vlyt beneden zyne vermogens blyft, eene fterke recommandatie behoort te ontvangen.
Dat, wyders, onder de jongelingen, die nog in deeze clasfe blyven, zeer byzonder behooren geprezen te worden, N°. 4*5» die in drie maanden bynaar deeze geheele clasfe is door geweest; N°. 423 en N°. 424, d*e beiden in minder dan twee maanden reeds zeer goede vorderingen gemaakt hebben.
Dat met eene vlyt aan hunne vermogens geëvenredigd voortgaan, en daarom geprezen behooren te worden, N°. 414, N°. 421, N°. 412; doch dat 'er eene fterke recommandatie behoort gegeeven te worden aan N°. 387, die zeer traag voortgaat.
K. 5 Dat



122 N. x. Extracl uit de Refolutien van
Dat men tot meerdere vlyt behoort te animeeren N°. 425 en N°. 420, die in vlyt beneeden hunne vermogens blyven: en dat men eene Jlerke recommandatie behoort te geeven aan Ps0. 422 cn N0. 388, die verre beneeden hunne vermogens blyven,,en vooral aan N°. 388, die te vooren yverig was.
Dat men aan den dom-oors bak behoort te plaatzen N°. 395, 401, 397, 39°? die zeer lui blyven, en in July laatstleden reeds eene fterke recommandatie hebben ontvangen; en ook, om dat zy van allen vlyt ontbloot zyn, N°. 406 cn 394, die te vooren redelyk vlytig waren: 3\°. 413, 411, 417, 418, 416, cn N°. 410; aan welken laatften, die ook geen vermogen heeft, boven dien moet worden aangezegt, dat hy, indien hy zich niet in korten tyd merkelyk beetert, uit dit Gefticht zal worden gedemittcerd.
Dat met corporcclc ftraffen tot meerder vlyt behooren te worden aangezet de volgende jongelingen, die in July reeds eene fterke recommandatie hebben ontvangen, doch, des niet tegenftaandc, geen vlyt hoe genaamd aanwen-, den, hoe wel zy middelmatige vermogens bezitten, N°. 393, 403, en N°. 399, aan wicn boven dien, om dat hy reeds in July geftraft is geweest, aangezegt moet worden, dat hy uit dit Gefticht zal werden gedemittcerd, indien hy
zich



Commisfarisfen over ha VaderlandschFonds&c. 123 zich niet in korten tyd bectcrt; N°. 389, 407,
404 en N°. 375, die, wel is waar' wcinig vermogens heeft, doch zeer weinig vlyt, die 111 April °m den dom-oors bak geplaatst is , zich m July redelyk vlytig betoonde, doch zeederd July niets heeft geleerd.
II.
Dat van de tweede in de derde clasfe behooren te worden gepromoveerd N°. 329, 335, 339, 344, 349, 359, 3*9> 374, 37», 3«5, 368, 369, 418; onder welke, wegens hunne overgroote vlyt en meer dan middelmatige vermogens, behooren geprezen te worden N°. 385, 418; vervolgens N°. 359, 335, ?35? 344, 349, 9.29, wiel* v]yl de maat hunner vermogens overtreft : dat ook zeer geprezen behoort te worden N°. 396, die in zes maanden tyds de twee eerfte clasfen heeft doorgelopen : en dat N°. 339, wel is waar, met eene vlyt aan zyne vermogens geëvenredigd voortgaat, doch dat deeze beide gering zyn.
Verder, dat men eene fterke recommandatie behoort te geeven aan N°. 386, die aller uittnuntendftc vermogens, doch weinig vlyt, bezit; aan N°. 374 en 378 , die reeds eene fterke recommandatie in July hebben ontvangen ; en aan N°. 3^9, die reeds in July aan den dom-pors bak-
S2"



124 x. Extract uit dc refolutien van
geplaatst is geweest j hoewel hy te vooren van tyd tot tyd geprezen werdt.
Dat onder de jongelingen, welke nog in deeze tweede clasfe blyven, eenigzints behoort geprezen te worden N°. 341, wiens vlyt grooter is dan zyne geringe vermogens: dat men behoort te animceren N°. 357, en perk te recommandeer en N°. 371, 365, 360, wier vlyt beneden de vermogens is, en vooral N°. 337, die bynaar geen vlyt aanwendt.
" III.
Dat van de derde in de vierde Clasfe behooren te worden gepromoveerdN°.229,267,324,336t 348> 35%i en dat, onder deezen, voor vlyt en vermogens, behooren-geprezen te worden N°. 229, 336, 267; doch boven allen N°. 352: en datjot meerder vlyt behooren te worden geanimeerd N\ 348 en 3^4, die beneden de maat hunner vermogens gebleven zyn.
Dat, onder de Kweekelingen die nog in deeze Clasfe overig zyn , behooren geprezen te worden, om dat hunne vlyt grooter is dan hunne vermogens, N°. 350; N°. 265, die zich veel gebeeterd heeft na de recommandatie in July ontvangen; en N°. 268, 362, 215, 241, 347.
Dat men reden heeft om ook voldaan te zyn over de volgende jongelingen, die met goede vermo-



Commisfarisfen over het Vaderlandsch Fonds gc.%2$
mogens begaafd zyn, en met eene vlyt aan hunne vermogens geëvenredigd voortgaan, en wel vooral over N°. 3la, 343» 34^ vervolgens, doch in minder graad, over N°. 295, 343, 2IO> 306, en 180; cn nog in minder graad over N . 27o, die reeds in July tot meerder vlyt was geanimeerd geworden; en N°. 246, die meer vlyt kon aanwenden.
Dat, hoewel N. 364 en N» 381 uitmuntende vermogens bezitten, en vlytig voortgaan, zy echter tot nog meerder vlyt behoren geanimeerde worden, vooral daar zy te vooren altyd zeer vlytig geweest zyn; en insgelyks N°. 319 en 3°2: doch dat in vlyt beneeden hunne vermogens blyven, en dus zeer ftërk gerecommandeerd behooren te worden N°. 3*5, die §een acht §e" flagen heeft op de fterke recommandatie hem ui July gegeeven; N°. 299, N'- 3H> N°- 3*>» die te vooren reeds voor gebrek aan vlyt was geftraft geworden, en daar door in July zich vlytig had betoond; en wel vooral Na. 34*, die, wel • is waar, weinig vermogens heeft, doch geen vlyt hoe genaamd aanwendt, hoewel hy te vooren als vlytig te boek Hond: en dat dit ook zoude behooren te gefchieden aan N°. 272, die reeds in July aan de luijaarts-tafel is geplaats geweest, doch die thans reeds naar zee vertrokken is. Dat men vervolgens aan den dom-oors bak behoort



Ï0 No. x. Extract uit de refolutien van
hoort te plaatfen, om dat zy bynaar geen vlyt aanwenden, hoewel zy met goede vermogens begaafd zyn,
■ N°. 264., 309; cn ook N°. 209, die zich zeederd het begin van het Jaar vlytig betoond, en daar door veele vorderingen gemaakt heeft, doch nu wederom, even als voorheen, geheel lusteloos felrynt te worden;
N°. 380, en N°. 370, welke beiden met meer dan middelmatige vermogens begaafd, cn echter bynaar geheel zonder vlyt zyn; hoewel N°. 380 te vooren zeer vlytig geweest was, en in July reeds een fterke recommandatie over gebrek aan vlyt had ontvangen.-
Dat men eene corporeele ftraf behoort te geeven aan N°. 356, die de uitmuntenfte vermogens bezit, doch geheel en al zonder vlyt is; en daarom reeds in July laatstleeden eene fterke recommandatie heeft ontvangen; en eindelyk, dat aan N°. 313, die reeds voor gebrek aan vlyt geftraft is geweest, behoort te worden aangezegd zich op reis beter te gedraagen.-
IV.
Dat, van de jongelingen in de vierde Clasfe, voor hunne groote vlyt behooren geprezen te worden N°. 142 en 148; vervolgens, voo? vlyt en vermogens beiden, N°. 232, 288, 144,
196,



Commisfarisfen over het Vaderlandsch Fonds&c. ia? ■
196, 203, 240; ook nog, doch in minder graad, N°. 98, 230, 201, 179, 69, 175, 5: en dat tot meerder vlyt behooren geanimeerd te worden N°. 90, 241, 355, waar van de eerstgenoemde naar zee ftaat te vertrekken, en de laatfte meermaalen als zeer vlytig is geprezen geworden.
Eindelyk, dat men aan de volgende jongelingen eene zeer fterke recommandatie behoort te geeven; namentlyk aan N°. 266, 190, 276, 3 [ 1, en vooral aan N°. 214, die reeds in July laatstleeden tot meerder vlyt is aangezet geworden.
Verder, daar N°. 340 en 362 thans merkelyk in vlyt beneeden hunne vermoogens zyn, vooral de eerstgemelde; en deeze echter in September, om dat hy by alle zyne leermeesters is geprezen geworden, den eerften prys ontvangen heeft, en de laatstgemelde in andere opzichten zeer wordt geprezen; of het niet, uit dien hoofde, gevoeglyk zoude zyn, gemelde jongelingen , niet in prefentie van allen, maar enkel in de kamer van Commisfarisfen, tot meerder vlyt te animecren, en eene fterke recommandatie te geeven ?
Eindelyk, daar het gebleeken is, dat verfcheide jongelingen in verfchillende Clasfen zo ver gevorderd zyn, dat zy die Clasfen, tot welke zy nu behcortn, in minder dan drie maanden
zul-



128 N°. x. Extracl uit de refolutien van &c.
zullen doorgeloopen hebben, of het niet raadzaam zoude zyn, Mr. Bangma te gelasten in zyne weeklykfche rapportlysten aantetekenen, wanneer die jongelingen verdienen zullen gepromoveerd te worden, ten einde die promotie binnen tyds gefehiede, (*) en niet drie maanden behoeve uitgefteld te worden?
Waar op gerefolveerd is, de promotien, vermaaningen, en afftraffingen, conform het bovenflaande rapport te doen, en de Heeren Commisfarisfen voor hunne genomen moeite te bedanken.
(*) Dit heeft in de daad op het einde van November plaats gehaat.
IN:



N°. XT.
Pag. 129
INSTRUCTIE voor den ONDER - CHIRURG YN van het KWEEKSCHOOL.
Het oogmerk van zyne aanftellinge tot dien post is twcclecdig; i°. Om, volgens de voorfchriftcn en ordonnantiën van den Med. Doftor en den Chirurgyn van het Gefticht, dc zieken en gekwetsten te behandelen;
i°. Om op de ziekenkamer, onder het oppergezag van den Commandeur, de ordres van Commisfarisfen te executecren, en aldaar goede orde te houden.
Art. 1.
Hy zal ten dien einde zyn vcrblyf, zo veel mogelyk, op de ziekenkamer, of in het daar op geapproprieerde appartement moeten houden.
2.
Hy zal eene naauwkcurigc cn oplettende zorg draagen, dat de zieken en patiënten wel en naar behooren worden opgepast.
3-
De orders die hem, ten opzichte van de zieL ken,



130 N?» xr. Injlru^tie vosr den Onder-Chirurgyn
ken door den Doctor, en, met betrekking tot de patiënten door den Chirurgyn worden gegeeven, zal hy zeer accuraat obferveeren cn uitvoeren; zonder daar in, 't zy uit eigen motif, of op gezag van anderen, eenige verandering te mogen maaken.
4-
Hy zal altoos gereed moeten zyn, wanneer dc zieken of derzelver oppasfers zyne hulpe noodig hebben, zo wel by nacht, als by den dag.
5-
Alle morgen zal hy aan den Commandeur een fchriftelyk rapport moeten overgeeven, waar in vermeld zyn de naamen der zieken cn patienten, zich op de ziekenkamer bevindende; en of 'er ook patiënten of zieken zyn bygekomen; als meede, of 'er onder zyn die gevaariyk geacht worden.
6. t En zo 'er zieken of patiënten zyn, welker toeftand hem verergerd of gevaarlyk voorkoomt, zal hy den Commandeur moeten verzoeken, daar van direct- kennisfe te doen geeven, weegens de zieken aan den Doctor, en ten opzichte van de patiënten of gekwetsten aan den Chirurgyn van het Kweekfchool.
7



van het Kweekfchool. ï.31 7-
By de overgaave van het voorsz. rapport zal hy aan den Commandeur by monde moeten opgceven, welke fpyze hy voor dien dag voor de zieken en gekwetsten denkt nodig te zyn; echter onder nadere bepaling en ordres, refpectivelyk van den Doctor cn den Chirurgyn. 8.
Ook. zal hy alle maandaagen een fchriftelyk rapport, by formc van journaal, moeten.overlecveren aan Heeren Commisfarisfen, behelzende:
Welke zieken en patiënten 'er geduurende de voorgaande week op de kamer geweest zyn.
Wat ziekte, ongemak, of kwetfuuren zy gehad hebben, of nog hebben.
Welke zieken en patiënten geduurende die weck de ziekenkamer verlaten hebben, cn hoelang zy 'cr op geweest zyn.
Welke zieken en patiënten 'er geduurende die weck. bygekomen zyn, en op welken dag ieder hunner op de kamer gekomen is.
En, eindelyk, welke byzonderheden in dien. tyd zyn voorgevallen, zo met opzicht tot de cófti duites van de Kweekelingen, als anderzints.
9-
Dé fleutel van de Kas met Chirurgicaale Inftra-
l 2 . m



132 N°. xr. Injlrutïie voor den Onier-Chirurgyn
raenten, zal altoos onder den Chirurgyn van het Kweekfchool berusten; doch een tweede flcutel van die Kas, als meede die van de Huis-Apotheek, zal hy onder zyne bewaaring moeten houden, zonder dezelve immer aan eenig Kweekeling te mogen toebetrouwen: en zich buitens huis moetende begeeven, die flcutels als dan aan den Commandeur ter hand ftellen.
10.
Het afweegen en toebereiden van eenig Geneesmiddel, door den Doótor voorgefchreeven, moet door hem zeiven, of ten minften niet anders dan onder zyn opzicht, gedaan worden; en in het toebereiden van zalven, pleisters cn andere chirurgicaale behoeftens, zal hy precifclyk naar 't voorfchrift van den Mr. Chirurgyn moeten handelen.
11. v
Hy zal moeten zorge draagen, dat de gebruikte windzels en verbanden wel bewaard worden; op dat dezelve gereinigt zynde, wce• der op nieuw kunnen geëmploijeerd worden.
12.
De jongelingen die van de reize weeder in het Kweekfchool terug komen, zal hy moeten
vi-



van het Kweekfchool. 133
vifitccrcn, om te ontdekken of zy ook met eenig ongemak of ongedierte befmct zyn, en van zyne bevinding aan den Commandeur, cn in extraordinaire gevallen, ook aan Commisfarisfen en den Chirurgyn rapport doen.
13;
Hy zal in een daar toe aan te leggen boek, niet alleen moeten formeeren een Inventaris of Catalogus van alle de Chirurgicale Inftrumentcn cn verdere behoeftens; als meede van de Geneesmiddelen die thans in voorraad op de ziekenkamer zyn; maar ook fpecifique aanteekening daar in houden, van alles wat hy fuccesfivejyk ten dienfte van dc ziekenkamer ontvangt, en wat daar van verbruikt word.
14.
Ter zyner asfiftentie, cn tot het oppasfen deizieken, zullen hem eenige Kweekelingen worden toegevoegd-; en, zo hy in byzondere gevallen of frequente ziektens een grooter getal oordeelt noodig tc'hebben, zal hy daar toe aan den Commandeur verzoek doen, en die jongelingen zullen aan zyne orders gefubjc&ecrdzyn.
15-
Hy zal niet alleen met de zieken en patienL 3 ten,



134 xi. Irfiructie voor den Ondcr-Cïnrurgyn
ton, mair ook met de Kweekelingen in 't generaal , met alle befcheidenheid moeten omgaan; en voor de confervatie van zyn refpeft onder hen allezints zorge draagen
16.
Alle ongeregeldheden van de Kweekelingen op de Ziekenkamer, of in derzelver omtrek, zal hy moeten te keer gaan en beletten; en ten dien einde, zo 'er eenige ongeregeldheden mogten voorvallen, daar van aanftonds kennisfe geeven aan den Commandeur: doch eenige dadelyke ftrafoeffening over eenig wanbedryf, wordt hem ernftig verboden.
17-
In alles wat buiten het departement is van den ; Doftor en den Chirurgyn van het Kweekfchool, zal hy alleen aan de ordres van Commisfarisfen en van den Commandeur, of by deszelfsabfentie, van den gezagvoerenden Officier fubjeft zyn; en aan die ordres zal hy ook ftiptclyk moeten gehoorzaamen.
18.
Hy zal zich niet buiten het Kweekfchool mogen begeeven, als met voorkennis en toeftcm»ing van den Commandeur.
19.



van ht Kweekfcïxwl.
135
tg.
Als meede niet buiten liet Kweekfchool mogen vernachten, of uit dc Stad mogen gaan, als met verlof van Heeren Commisfarisfen zeiven.
20.
Hy zal, als de gelecgenheid het toelaat, vryheid hebben de heelkundige operaticn in het Gasthuis en de anatomifche lesfen by te woonen; doch van dit verlof geen gebruik mogen maaken, in gevalle de Chirurgyn van 't Kweekfchool, of
• de Commandeur, weegens den toeftand van eenig Patiënt, zyne tegenwoordigheid aldaar noodzaa-
.kelyk oordeelt; en in 't generaal, wanneer 'er gevaarlyke Zieken of Patiënten zyn, zal hy, zo veel mogclyk, moeten t'huis blyven.
21.
's Avonds zal hy, om te fchaffen voor 7 uuren , of anders voor 8 uuren, zich in 't Kweekfchool moeten laaten vinden; echter zal hem nu en dan, op zyn fpeciaal verzoek, door den Commandeur permisfie worden gegeeven , om t'huis te komen uiterlyk ten gi uureH,
22.
Hy zal met de Onder-Officieren en Meefters in L 4 lieC



136 N°. xi.' Injlruilie voor den Ondcr'-Chmirgyn
het Kweekfchool moeten fchaffen, en tc vreede zyn met de kost, welke aan die bak gefchaft wordt.
's Avonds na 10 uuren zal geen licht of vuur in zyn appartement, of op de ziekenkamer, mogen branden, anders dan 't geen aldaar tot den dienst der zieken nodig is.
24.
Hy zal niet mogen toeftaan, dat de ouders of nabeftaanden der Kweekelingen, by het bezoek derzelven, op de ziekenkamer, aan hun eenige fnoepcryen ter hand ftclicn.
-5-
Ook zal hy aan niemand het Kweekfchool mogen laaten bezichtigen, als met voorkennis cn toeftemming van den Commandeur.
26.
En voor de bezichtiging van niemand eenig geld mogen aanncemen.
27.
In gevalle hy, t'ceniger tyd, zynen dienst in het Kweekfchool zoude willen quiteeren , zal' hy
daar-



van het Kweekfchool.
137
daarvan drie maanden te vooren aan Commisfarisfeh moeten kennis geeven; En zo deezen mogten goedvinden, hem uit den dienst te ontdaan, zullen zy hem ten minften ééne maand te voren daarvan advertecren; echter aan zich behoudende de rhagt, om hem, des nodig oordeclcnde, ten allen tyde het dadelyk ontflag tc geeven.
28.
Tot eene bclooning van zynen dienst hebben Commisfarisfen aan hem tocgeftaan de gagie van ƒ 10 per maand , aanvang necmende met den dag, waarop hy in dadelykc functie zal zyn getreeden.
29.
Eindelyk, houden Commisfarisfen aan zich het recht, om deeze Inftruftie ten allen tyde te am-, plieeren en te altereeren, zo als zy ten meesten dienfte van de Stichting zullen oordeelen te behooren.
Aldus gedaan cn gearreftcerd ter vergadering van Heeren Commisfarisfen over het Vadcrlandsch Fonds ter aanmoediging van 's Lands Zeedienst; in Amfterdam den 8 Juny 1789.
L 5 AR-



Pag. 138. N°. xii.
ARTIKELBRIEF (*) voor dc KWEEKELINGEN,
om door de Bakmeesters van tyd tot tyd voorgeleezen te worden.
Art. 1.
's Tl/ïorgens ten 5 uuren in den zomer overal;
•L ▼ A en dan moet ieder voor den dag komen; by het korten der dagen, zo haast overal geroepen wordt.
Opgcflaan zynde, aanftonds kooijen fjorren, kammen, en wasfehen.
3:
Niemand mag zich flordig of morsfig aan de
Of-
f*) Reeds by de oprichting van het Kweekfchool, den ïo Odober 1785, was 'er een Reglement voor de Kweekelingen gearresteerd: het behelsde de 43 eerfte artikelen van deezen artikelbrief: doch ook in deeze is hier en daar eenige ligte vermeerdering of verandering gekomen , die der moeite niet waardig is aangetekend te worden: de 5 laatfte aitikelen zyn eerst by de vernieuwing van dat reglement *er bygevoet;d.



N°. xn. Jrtikelbrlef voor de Kweekelingen. 13O
Officieren vertooncn: de Bakmeesters moeten daar wel op letten; en zo een Kweekeling geen acht fioeg op de waarfchouwing der Bakmeesters, zal hy ten minften voor 3 daagen aan de Nulbak moeten ftaan.
4-
Na het wasfehen en reinigen aanftonds fchoon fchip maaken.
5-
Als de klok driemaal geluid heeft, moet ieder tot het gebed komen. >
6.
Niemand mag als dan achter blyven, als om ziekte of met verlof.
7-
Onder het gebed moet ieder eerbiedig en aandachtig zyn.
8.
Als de klok weder geluid heeft, dan komt ieder om te fchaffen; waar toe een half uur tyds ftaat.
9-
Na het fchaffen moet ieder aan zyn werk gaan.



140 N°. xil. Artikelbrief voor de
10.
Op het School mogen de Kweekelingen niet met elkander praatcn, maar moeten gehoorzaam zyn aan den Schoolmecfter.
11.
Ieder moet zyne boeken, leijcn, en andere zaaken wel en zindelyk bewaren, en geen pennen of papier vermorsfen.,
12.
Die zich het meest bevlytigcn in het leezcn, -fchryven cn rekenen, zullen ook het eerst de lesfen van den Conftapel bywoonen (*).
Het Scheepswerk zal door dc Kweekelingen by beurten verrigt worden; en zy moeten aan de ordres van den Commandeur en verdere Officieren ftiptclyk gchoorzaamen.
14.'
(*) In het eerfle Reglement, op een tyd dat men nog geen Conftapel hadt aangeileld, luidde dit Artikel dus: „ die zich het meest bevlytigen in het leezen, fchryven ,, en rekenen, zullen ook het eerst tot het Scheepswerk „ toegelaaten worden.1'.



' . Kweekelingen. ' 141
14.
Ten 12 uuren fchaffen in alle ordentlykhcid, na dat vooraf het Gebed zal gedaan zyn.
15-
Ieder, buiten de Bakmeesters, moet op zyn beurt zorgen , dat de bakken en leepejs zindelyk en fchoon op de bakken komen, op ftraffe van een kapje.
16.
De Bakmeesters zyn verantwoordelyk, zo hunne Baksgasten zich onder het fchaffen niet ordentelyk gedraagen.
17-
Zy moeten daarom van alle ongeregeldheden, die hunne baksgasten, zo by het fchaffen als anderzints bedryven, aanftonds kennisfe geeven aan dc Officieren; of, by verzuim daarvan, zullen zy zelve ftrafbaar zyn.
18.
De Bakmeesters moeten zich beyveren om hun volk best op te voeren, om daar door de achting van Heeren Commisfarisfen te verwerven.
19.
Ten één uur moet ieder wceder aan het werk.
20.



I42 N°. xii. Artikelbrief voor de
20.
De excercitien met het Handgeweer zullen gedaan worden op de bepaalde tydcn.
21.
Ten half zeeven uuren zal de klok luiden om te fchaffen: ieder een draage zorg om by het Gebed tegenwoordig te' zyn.
22.
Ten 8 uuren zal de klok wederom driemaal geluid , en na het Avondgebed de taptoe geflagen worden; en dan allen naar de kooy.
23-
Na 8 uuren mag geen vuur of licht meer branden buiten de beflooten Lantaarns.
24.
De ronde zal gaan op onbepaalde tyden. Een yder zy derhal ven gewaarfchuwd zich niet, zonder noodzaaklykhcid, buiten de Kooy te laaten vinden.
25.
Yder zal, op zyn beurt, op fchildwagt moeten Haan , ter plaatze daar het hem geordonneerd wordt. En, die op de wacht eenige
©n-



Kweeklingen* 143
ongereegeldheid doet, zal daar over dubbel ftrafbaar zyn.
De Bakmeefters moeten lyften van die beurten houden. De wachten doen rapport van het voorgevallene aan de Bakmeefters; cn deezen wederom aan den Commandeur.
27.
Yder moet leeren zyn eigen goed te bewasfchen, en zyne kleedcren te vcrftcllen.
28.
De zindelykheid wordt aan een yder op het fterkfte aanbevolen.
29.
Niemand mag zyn goed vcrwaarloozen of laaten flingeren.
30.
De Kweekelingen moeten niet alleen de ordres van den Commandeur en verdere Officieren füptelyk gehoorzamen, maar ook die van de Bakmeefters in acht neemen.
31- .
Geen vloeken of zweeren, of andere onheb-
be-



144 xil. Artikelbrief voor de
bclyke taal, zal onder de Kweekelingen geduld worden.
o—
Niemand zal vermogen eenig overgehouden rantfoen buiten het Kweekfchool te brengen.
33'
Niemand mag eenig geld aanneemen van Heeren of Dames die het Kweekfchool komen bezichtigen.
34-
De Jongelingen moeten zich, niet alleen teegen alle Lieden , die het Kweekfchool bezoeken, maar ook buiten 's huis, teegen yder een beleefdelyk gedragen.
35<
Zondags 's morgens zullen dc Kweekelingen zich allen ter kerke moeten begeeven, ennademiddags, met verlof van den Commandeur, hunne vrienden mogen bezoeken.
36.
Niemand mag zich buiten verlof van den Commandeur buiten het Kweekfchool begeeven.
37'



Kweekelingen.
HS
37.
En geen jongeling mag buiten het Kweekfchool vernachten, als met permisiie van Heeren Commisfarisfen zelve.
38.
Allen die verlof hebben om .uit te gaan, 't zy Zondags of op andere tyden, moeten zorg draagen zich op den bepaalden tyd weder in het Kweekfchool te laaten vinden.
39-
Een yder zy gewaarfchuwd zich ook buitens», huis ordentelyk te gedraagen; want de Officieren zullen daarna onderzoek doen.
40.
Geene wahbedryven of onachtzaamheden, hoe genaamd, zuilen over het hoofd gezien, maar alle ongeregeldheden naar verdienften geftraft worden.
41^
Allen die zich wel kwyten van hunnen plicht, zullen daar door zich de byzondere achting van Heeren Commisfarisfen en van den Commandeur waardig maaken.
M 42,



14Ö N°. xii. Artikelbrief, voor de
42.
En die boven anderen daar in uitmunten, zullen op eene buitengewoone wyze beloond worden.
43-
Ook zal aan allen, die zich wel gedraagen j van tyd tot tyd eene vermakelyke uitfpanning worden gegeeven.
44.
Ieder Kweekeling zal hebben zorg te draagen, dat hy op dc bepaalde tyden zich laate -vinden in de lesfen van den Leermeester in de Stuurmanskunst, van den Conftapel, of waar hy anders befcheiden is; cn wel 1 inzonderheid in de Catechifatien, zonder daar van te blyven in gebreken.
45-
Alle Kweekelingen, die als Zcilcmaakers, of andere ambagtslieden, op 's Lands of 's Compagnies Werven dienen, moeten zich op dc bepaalde tyden rechtftreeks derwaarts begeeven, en by het uitgaan en t'huis komen, zich gezamentlyk aan den Commandeur vertoonen.
46.
Aan de bevaren Kweekelingen wordt byzonder



Kweekelingen.
der gerecommandeerd, door gehoorzaamheid en een goed gedrag, de overigen met een goed exempel voor te gaan.
47-
Indien eenig Kweekeling zich verftoütte, door woorden of daaden, eenig Officier te beleedigen, zal een zodanige ten allerftrengftcn geftraft worden.
48.
Wanneer een Kweekeling, na volbragte reize, weeder in het Kweekfchool ingenomen, zich aan ■defertie fchuldig maakt, zullen alle zyne verdiende Gagien ten behoeve Van de Stichting worden Verbeurd verklaard.
Aldus gedaan en gearrefteerd ter vergadering van Commisfarisfen over het Vaderlandsch Fonds ter aanmoediging van 's Lands Zeedienst*
In Amfterdam den 6 April. 1789.
Gft»



Pag-. 148. N. xiii.
GEBEDEN.
MORGEN-GEBED.
Hoe goedertieren zyt Gy over ons, ö God! Gy, die ons het leeven fchenkt, cn tot hier toe onderhoudt. — Wy danken U, voor Uwe genadige bewaaring in den afgeioopcn nacht; cn dat Gy ons thans weder op nieuw vergunt alles wat ons noodig is, en ons Uwe hulpryke Voorzienigheid doet ondervinden in dit Gefticht, alwaar Gy ons de middelen verfchaft, om, ter eeniger tyd, nuttig te worden voor ons .Vaderland, gelukkig voor den tyd, en gelukkig voor de eeuwigheid. — Laat ons altoos in gedachten houden, dat wy voor U verantwoordelyk zyn, wcegens alle onze gedachten, woorden, en daaden; op dat wy zorgvuldigiyk alles vermyden, waar door wy Uwe vaderlyke liefde zouden kunnen verbeuren, welke U bewoogen heeft, om ons uwen eigen' Zoon te fchenken, ten einde wy in Hem dc vergeeving onzer zonden en 't lecven zouden deelachtig worden. Gedenk niet, om zynent wille, aan' onze voorleedene misdryven cn beftier ons tot een heilig geloof, in 't betrachten van Uwe geboden.-— Veele zyn de verkeerdheden byzonder eigen aan de jaaren onzer jeugd; meenigvuldig zyn de. aanleidingen
tot



Ne. xiii. Gebeden ten gebruike der Kweeklingen. 149
tot het misbruiken Uwer goedheid: bewaar Gy zelf ons teegen die allen: leer ons U te beminnen, te vreezen cn te dienen, zo als Gy gevreesd, bemind en gediend wilt zyn; laat ons een goed gebruik maaken van dc goede lesfen, welke ons hier gegeeven worden; doe 't werk deezer Stichting wel gelukken: zeegen die geenen welke over 't zelve gefield zyn; zcegen 't Vaderland, dc Overheden, onze ouders en vrienden; zecgen den Koophandel cn dc Zeevaart: laat ons byzonder deezen dag tocneemen in 't goede, cn 't kwaade leeren vermyden; op dat wy U mogen behaagen door Hem, in wiens naam cn met wiens woorden wy tot U bidden, Onze Vader &c.
GEBED voor het Keten. Licfdcryk en weldoend GodJ Hoe onuitputlyk ryk zyt gy in weldaadighcdcn voor alle Uwe fchepzelen: hoe goedertieren zorgt gy ook inzonderheid voor ons menfehen, dat Gy ons daagclyks van fpys cn drank voorziet, om ons lecven te onderhouden, onze lighaamskrachtcn te verfterken, en ons daar door voor dc bezigheden des lecvens zo veel te gefchikter tc maaken. Ook wry, Uwe kinderen, zien hier weeder, dc blyken Uwer aanhoudende liefde, om M 3 ons



150 N°. xm. Gebeden ten gelruike
ons daar meede weeder op nieuws te verzaadi. gen. Wy fmeeken U ootmoedig, laat ons de zelve genieten met harten, die Uwe gunst be. hoorlyk erkennen. Laat ons by 't gebruik daar van, met dankbaarheid aan U, den geever alles goeds, gedenken, die ook ons in dit Huis daaglyks zo veel goeds bewyst. U, onzen God en Weldoener, zy prys en eer, nu en in alle eeuwigheid, Amen!
GEBED na het Keten. Lof, prys, en eer zy U, onzen Weldoener, Vader en God, met allen ootmoed toegebragt, dat Gy ons thans weder met fpys en drank zo rykelyk hebt verzadigd. O God! wat is toch de mensch, dat Gy aan hem, ook ten opzichte van het aardfche, zo genadig denkt, en wat het kind des menfehen, dat Gy daagelyks zo vaderlyk aanneemt ? Mogten ook wy, die, reeds in de jaaren onzer jeugd, zo veele uitmuntende wcldaaden uit Uwe handen ontvangen, die alles zo rykelyk en overvloedig genieten wat tot onderhoud des lecvens nodig is, daar door aangefpoord worden tot eene dankbaare liefde jegens U, on-: zen hoogften weldoener! Mogten wy altoos in heiligen eerbied voor U, als Uwe gehoorzaame-kin-: deren, war delen! Verleen qas daar toe Uwen by-
ftand,



der Kweekelingen.
151
ftand, en zeegen onze voorneemens om Uwer goedheids wille, Amen!
AVONDGEBED.
• Wy eindigen deezen dag, O Heere, onze God! gelyk wy dcnzelven begonnen hebben, met U te bidden en te danken: en dit is onze plicht; want van U hebben wy alles ontvangen, van U moeten wy alles verwachten. O dat wy dit altoos gedachtig, en, uit dien hoofde, zo veel te zorgvuldiger waren, om U niet te vcr/toornen. Vergeef ons, ter liefde van onzen Hecre Jefus Christus, de overtreedingen onzer jonkheid: Vergeef die, waar aan wy ons deezen dag mogten hebben fchuldig gemaakt; wy weeten niet, hoe lang dat het U bchaagen zal, ons dit lecven te fparen, 't welk ieder oogenblik een einde neemen kan. Laat deeze overdenking den vercischten invloed op ons hebben, en 't bezeffen van Uwe tegenwoordigheid ons altoos tot eenen heiligen wandel aanfpooren. Leer ons fteeds indachtig zyn, dat wy altoos op Uwe hulpe en befcherming mogen vertrouwen, als wy U oprcchtelyk lief hebben, Uwe geboden onderhouden, en in Uwen Zoon geloven. Laat ons toch nimmer vergeetcn, dat wy erkentenis cn gehoorzaamheid verfchuldigd zyn aan M 4 ' hen,



152 Is0, xiii. Gebeden teri gebruilie
hen, door wie gy ons in dit Gefticht zo zeer bcweldadigt. Vergeldt hen hondertvoudig voor 't goede, 't welke zy aan ons bewyzen: Geef dat wy elkander onderling beminnen, en ons toeleggen om malkander daagelyks op te wekken tot het goede, en tot onze eigene verbeetcring. Schenk ten dien' einde aan ons allen, Uwen geest. Waak Gy voor ons, cn laaten wy ons verkwikt vinden, door cene matige rust, indien 't U behagen zal ons den volgenden dag tc laaten bekeven. Beveilig den Zeeman op de wyde wateren; behoed hem voor ftormen cn ongelukken. Bewaar ook ons lieve Vaderland, cn onze hooge.Overheid. Bcfchcrmonze ouders, vrienden cn magen; en laat ons allen U kennen, en hem, dien Gy gezonden hebt, in wiens naam, cn met wiens woorden wy tot U bidden. Onze Vader &c.
AVONDGEBED des SqtuUais. Wederom hebben wy, weldoende God cn Vader, door uwe Genade nict.flechts eenen dag, maar ook eene geheele week onzes lecvens gelukkig doorgebragt. En hoe veele, hoe ontelbare weldaden hebben wy niet in deeze weck, uit de handen Uwer vaderlyke liefde, ontvangen! Hoe veel goeds hebt Gy ons niet, zo aan de ziel, als
naar



d:r Kweekelingen.
153
naar 't lighaam bewcczen! Gy hebt ons immers' in deeze week daaglyks geleegenheid verfchaft, om zodanige kundigheden te verwerven, waar door wy voor' ons toekomend beroep, fteeds bekwaamcr voor de menfchclyke maa appy fteeds nuttiger kunnen worden. Veëdfel en kleeding hebt Gy ons geduurende deeze geheele weck, niet alleen naar onze behoeftens, maar zelfs rykelyk en overvloedig, gegeeven. Zowel onze weldoeners, als onze beftierders en opzienders, hebben ook in deeze weck onvermoeid voor ons gezorgd, cn alles blymocdigaangewend, om ons weezenlyk best, ons waar geluk, moeien meer te bevorderen. Dit alles, O God! is ecniglyk een gefchenk Uwer goedheid. Ontvang daar voor onzen hartelyken dank. Vcrfmaad toch niet het eerbiedig offer, 't welk wy-in'dit avonduur , U, hoewel met zwakke kinderlykc lippen, voor zo veele blyken Uwer aanhoudende vaderlyke liefdé, toebrengen. Hebben wy, of hebben immers ccnigen onder ons, in dé afgcloopen week opzettelyk eenig kwaad bedreven, en zyn wy daar door niet alleen jeegens onze weldoeners en beftierders, maar ook jeegens U, onzen hoogen heemclfchcn Vader cn- Weldoe» ner, ondankbaar geworden; Ach! vergeef ons, genadig cn barmliertig God, wat wy teegen U cn hen misdrecven hebben; Verfterk in onze M 5 har-



154 xnr. Gebeden ten gebruike
harten het ernftig voorneemen, om ons daaglyks te verbeeteren, en al het goede, wat wy in dit huis zo rykelyk genieten, fteeds meer en meer naar Uw Goddelyk welbehagen aan te leggen. Bewaar ons, bewaar alle inwooners van dit huis, bewaar ook alle onze medemenfchen, in den aanftaanden nacht, voor alle ramp en ongeluk. Laat ons gerustelyk inflaapen, en den volgenden morgen, weder gezond, welgemoed, en dankbaar voor Uwe gunstbewyzen, ontwaaken. Verhoor deeze ootmoedige fmeekinge, om Jefus Christus, onzes Heilands, wille, Amen! Onze Vader &c.
MORGENGEBED, des Zondags.
Schepper en Bcftierdcr der geheele waereld! neem in genade aan, den lof en dank, dien wy U, ook deezen dag, toebrengen: eenen dag, die door de verfcheidene gemeenten der Christenen, aan Uwen openbaren dienst geheiligd is. Dank zy U, den Algoeden, dat wy ook den afgelopen nacht onder Uwe befcherming, veilig, gerust, cn, door Uwe goedheid, deezen dag, cn met denzelven het begin eener nieuwe week , wecder gezond en gelukkig beleefd hebben. Laat ons heeden, met dankbare harten overwecgen, dat Gy, als de almachtige oorzaak van al het gefcha-
peney



der Kweekelingen. • i5"5
pene, dus ook als onze Schepper, voor ons, gelyk voor alle Uwe fchepfelcn , wyslyk en goedertieren zorgt, en ons daagelyks leeven cn welvaart fchenkt. Laat ons allen heeden, op nieuw, in het vaste voorneemen gefterkt worden, om U, den algemeenen Weldoener der geheele .waereld, boven alles te dienen. Laat ons, zo veel 'er heeden de openbare Godsdicnst-oeffeningen bywoonen, by denzelven met alle aandacht en eerbied voor U verfchyncn; cn daar door in de kennis van 't Christendom, en alle zodanige neigingen en befluitcn, meer en meer toencemen, welke voor U wclbehaaglyk zyn: ja, laat ons, naar het voorbeeld van onzen Heer en Heiland Jcfus Christus , ook reeds in dc dagen onzer jeugd, aan U, onzen hoogden Weldoener, met recht dankbaare harten gedenken. Dat wy ook de rust van onze daaglykfchc bezigheden, ook de uuren van vermaak en genoegen, welke ons heeden door onze Beftierders vergund worden , geenzins gebruiken tot cenigerlei kwaad; maar dezelve veel meer befteeden, om ons tot de beezigheden, in dc volgende dagen deezer week, zo veel te gefchiktcr en bereidwilliger te maaken, Dat. wy ook, midden in 't genot van deeze genoeglykheden, aan, U den gecver derzelve, met dankbaarheid gedenken , cn Uwe 'goe-dhe-id pryzen, die zich daaghks aan ons, cn
alle



N°. xru. Gebeden ten gebruïke
alle onze meedeichcpfelcn , zo zichtbaar verhecrlykt, Amen! Onze Vader &c.
AVONDGEBED, des. Zondags.
Aanbiddenswaardig God ! ook op het einde van deezen dag, dien wy wecderom door Uwen byfhmd geleefd hebben, danken wy U voor alle genade en goedheid, die Gy ons naar ziel en lighaam hebt beweezen. Gy hebt ook heeden ons leeven en onze gezondheid bewaard, en onze harten vervuld met fpys cn vreugde; Gy hebt ons geleegenheid gegeeven om Uw Godlyk woord te hooren, en U, in de Christclyke vergadering, gczamcntlyk aan te bidden. 'Lof cn dank zy U, voor deeze bkken Uwer aanhoudende vaderlyke liefde, tcogebragt.- Mogtcn wy toch allen, deezen dag in. de daad ter Uwer cere Hefteed, cn ons zelve als belyders van 't Euangclïc van Jefus Chriftus gedraagen hebben. Befchouw'toch, met toegeevendheid, O Vader! ons, Uwe nog zwakke kinderen. Vergeef ons, wat wy heeden mogten misdrecven hebben; en fehenk ons Uwe genade, op dat wy fteeds meer en meer wclbchaaglyk voor U mogen wandelen. Laat ons morgen, cn dc volgende dagen deezer .nieuwe weck, met vreugd cn yver onze
becs



der Kweekelingen.
157
beezigheden verrichten; in alle die kundigheden, welke voor ons aanftaand beroep nuttig zyn, daaglyks toenoemen; en onze weldoeners, beftierders, en opzichters, (die wy ook met ons deezen nacht in Uwe vaderlyke hoede aanbeveelcn) ons dankbaar hart bctooncn, door gewillige gehoorzaamheid, en eenen regtfehapen wandel, die hen allen tot vreugde veftrekke. Inzonderheid, laat ons, O groote en verheevene God! laat ons toch nooit vergecten, dat Gy ons overal en altoos omringt, 't zy wy flaapen of waaken, en dat Gy ons dan alleen met welgevallen befchouwt, wanneer wy doen naar Uwe geboden; fchenk ons daar toe Uwe genade. U, onzen hoogften Weldoener, zy eer en prys, Amen! Onze Vader &c:
VER-



Pag. 15S. N. xiv.
VERBAND-SCHRIFT, door de Ouders of Voogden, by het aanneemen van hunne Kinderen, of Pupillen,in het Kweekfchool voor de Zeevaart, te onderteekenen.
Wy ondergefchreeven, Ouders of Voogden over onze nagenoemde kinderen of pupillen, en wel bcpaaldelyk in die betrekkingen welke nevens de naamen van onze kinderen of pupillen zyn uitgedrukt, verklaaren by deezen, de gemelde kinderen of pupillen, volgens derzelver eigen keuze, zonder hen daar toe tc hebben aangezet, veel minder 'gedwongen, te hebben overgegeeven aan de zorge en het opzicht van Heeren Commisfarisfen over het Vaderlandsch Fonds ter aanmoediging van 's Lands Zeedienst, ten einde die jongelingen op te voeden in het Kweekfchool voor de Zeevaart tc Amfterdam, en dezelve te doen bekwaam maaken voor de Zeevaart, en vervolgens naar Zee uit te zenden.
En, gelyk Heeren Commisfarisfen voormeld, op ons byzonder verzoek, de voorsz, onze kinderen of pupillen met dat oogmerk aanneemen,
zo



N0. xiv. Verhand-Schrift door de Ouders &c. 159
zo verbinden wy ons by deezen tot de volgende byzonderheden (*).
I.
Dat wy'de zorge over onze kinderen, of pupillen , geheel aan gemelde Heeren Commisfarisfen afftaan, met het volkomen recht om dezelve voor de eerfte reis, op welken tyd, op welke wyze, en waar na toe zy Heeren Commisfarisfen zulks zullen goedvinden, (naar de Kust van Guinee alléén uitgezonderd) naar zee te zenden; zonder dat wy, of onze jongelingen, daar omtrent eenige tegenfpraak zullen kunnen inbrengen : ons voorts volkomentlyk vcrlaatendc op de infehikkelykheid van Heeren Commisfarisfen voor eene tweede reize; en indien de jongelingen na deeze weder ingenomen worden, ook voor de volgende reizen; om als dan aan de billyke begeerten der jongelingen, of aan de
011-
(*) Het eerfte Verbandfchrift, by de oprichting van het Kweekfchool vastgefteld, behelsde alléén deeze inleiding, en het eerfte gedeelte van het II. Artikel; waar by den 4 Mey 1787. is gekomen deeze ampliatic, dat de Ouders, in het geval van gemelde Artikel, de kosten ter taxatie van Heeren Commisfarisfen moeten bctaalen. Echter werdt toen altoos by het leezen van het Verbandfchrift mondeling , en by herhaaling, gevoegd, dat de Ouders of Voogden , de dispofitie van de eerfte reize, geheel en al aan Commisfarisfen moesten overlasten.



lob N0. Xiv. Verband-Schrift door de Ouders
onze, in onze qualiteit van ouders of voogden, zo vee] te voldoen, als de verdienden cn dc kundigheden der Kweekelingen, de als dan plaats hebbende omftandigheden , cn het belang van het Kweekfchool, zulks zullen toclaaten.
II.
Dat wy op de eerde aanmaning van Heeren Commisfarisfen, en zonder tegenfpraak, onze kinderen of pupillen, cn wel een ieder van ons dc zyne, wederom na ons zullen neemen, i°. indien gemelde jongelingen onverhooptelyk begeeren ontflagcn te worden, of een afkeer voor de zeevaart bctoonen; of 2. indien zy door Heeren Commisfarisfen, uit hoofde van onwil , onvatbaarheid in het lecren, ongefchikthcid voor den zeedienst, geoordeeld worden te moeten worden ontflaagen: of eindelyk 50. indien zy, om aanhoudend wangedrag, ongehoorzaamheid, of zwaarc misdaaden, door Hccrcn Commisfarisfen worden gedemittcerd.
III.
Dat wy in alle de opgenoemde gevallen, als meede wanneer wy, als ouders of voogden, onze kinderen of pupillen' terug verzoeken, dezelve van de nodige kleeding zullen voorzien , als geen het minde recht behoudende



of Voogden te onderteekenen. _ .161
de op de kleederen aan de jongelingen in het Kweekfchool gegeeven: en nog, daar en boven, (het geval van* onvatbaarheid , of ongefchiktheid door verkreegen lichaaras - kwaaien of ziektens, uitgezonderd,) ter taxatie van Heeren Commisfarisfen, zonder eenige teegenfpraak zullen voldoen , alle de kosten die door 'gemelde Heeren wecgens die jongelingen zyn gedraagen, indien deeze nog geen twee reizen op last van gemelde Heeren Commisfarisfen hebben gedaan ; en indien de jongelingen reeds twee reizen op last van Heeren Commisfarisfen gedaan hebben, alleen die onkosten , welke van den dag af der inneemihg na de tweede reize gevallen zyn.
IV.
Dat wy, indien onverhooptclyk de jjjongelu> gen deferteeren , of indien om redenen die Commisfarisfen niet voldoende-oordeelen, wy zelve onze kinderen of pupiïlen terug neemen , of deeze hun ontllag verzoeken ; by ondertcekening deezes ons verbinden aan Heeren Commisfarisfen, op de eerfte aamnaaning te zullen voldoen: ■
Indien de defertie, of de gemelde verzoeken, binnen de eerfte drie maanden na de eerfte innceming voorvallen, eeriefornmavun 60Guldens4
f rr P



iöa N°. XïV. Verband-Schrift door de Ouders
Indien na drie maanden, doch binnen het half jaar, 100 Guldens;
En voorts na langer tyd eene fomma gerekend tegen 200 Guldens in 't jaar.
Doch indien de defertie of de gemelde verzoeken voorvallen na dat de jongelingen, die" twee of meerder reizen op last van Commisfarisfen gedaan hebben, weder zyn ingenomen; zal de vergoeding alleen van den eerften dag na die inneeming gerekend worden eenen aanvang te neemen.
< - V.
Dat wy gedogen zullen, dat in geval van defertie, al wat wy a}s eene gift in ééns, of in termynen, voor onze jongelingen hebben veritrekt, zo als ook daar en boven, indien deeze reeds gevaaren hebben, en dan komen te deferteeren, of uit hoofde van wangedrag op het Schip, .geduurende de reis, moeten worden gedemitteerd , de verdiende Gagien zullen blyven verbeurd: het zy dat de door ons verftrekte penningen met de' Gagien, meerder bedraagen dan de kosten voor den jongeling, zo tot onderhoud, als tot uitrusting en geduurende de reis gemaakt, t' zy zulks minder bedraagc; in welk laatstgemelde geval wy ons boven dien verbinden, het geen tot .de geheele voldoening der
011-



of Voogden te onderteekenen. 163
onkosten ontbreekt, op den voorfchreeven voet te zullen betaalen.
VI.
Dat, gelyk Heeren Commisfarisfen, wannéér wy onze jongelingen terug verzoeken , of deeze zelve hun ontflag 'vraagen en bekomen, of wanneer zy doör Heeren Commisfarisfen worden gedemitteerd, al het geen door ons voor hen in gelde is gegeeven, en boven dien de gagien die gemelde jongelingen op reis mogtcn verdiend hebben,'na aftrek echter van hetgeen tot hunne lasten komt, wel willen doen ftrekken in mindering van het geen wy, in die gevallen, tot vergoeding der kosten, op taxatie van Heeren Commisfarisfen zouden moeten voldoen: wy ook aanneemen, al het geen die gegeeven gelden, en de zuiver pverfchictende gagien minder mogten bedraagen, meede op de eerfte aanmaaning te zullen betaalen.
VIL
Eindelyk. verbinden wy ons, indien wy by de aanneeming van onze kinderen of pupillen beloofd hebben eene bepaalde fomme jaarlyks Ce zullen betaalen, en waarvan by de innee<ming een half jaar voor uit moet zyn betaald, JN 2 tel-



ïu4 N°.xiv. Verhand-Schrift door de Ouders ferV.
telkens alle zes maanden een half jaar by voorbctaaiing te zullen voldoen.
Alles onder verband van onze perfonen en goederen} als naar Rechten.



n°. xv.
Pag. 165
N A AM-LYST
Der COMMISSARISSEN over het Vaderlandsch Fonds ter aanmoediging van 's Lands Zeedienst: zedert deszelfs oprichting in den Jaare 1781.
Tc H A E R VL E M.
, 1781. Jean Gysberto Decker.
-j , Willem Anne Leftevenon.
——■ Koeilraad Hovcns.
. Jacob Hoofman. heeft bedankt 1788.
. PieterKops, Gocdfchalksz.
Ifaac ten Cate. heeft bedankt 1785.
Ockcrvan Schuylcnburch. heeftbedanktii^.
Dirk Wynands.
■ D1. Bartholomeus Terficr.
1784..Mr. Jan Tedicg van Berkhout.
1 Willem van der Vlugt. ,
t 7S5. Hcnricus dc Wykerfloot, heeft bedankt 1787. .Mr. Pietcr Leonard van de Kaftcele. ,
n 3 Te



i66 Nadmlyst der Commisfarisfen.
Tc AMSTERDAM.
1781. Mr. Matthias Temminck.
< Jr. Duco van Haren. heeft bedankt 17 B4.
Mr. Petrus Cornelis Nahuys.
■ Mr. Otto Willem Johan Berg.
■ Mr. Guillelmus Titfingh. heeft bedankt 1786.
■ Mr. Cornelis van Lennep.
■ ■ Mr. Matthys Romswinckel.
• Mr. Francois Iïovius.
Mr. Daniël Hooft.
—- Johannes Adami. overleeden 1799.
Jacob van Staphorst.
Johannes Arnoldus Lette, heeft bedankt 1786.
■ Gerard Hulst van Keulen.
Hendrik Ogelwight.
—— Jacobus d'Amour.
1782. Pieter van Winter, Nic. Sim5.*
1784- Mr. Daniël Dcutz. heeftkdankt 1787.
1785. Mr. Jan Bernd Bicker.
■ Johannes Lublink, de jonge.
• Gcrrit Blaauw. heeft bedankt 1790.
1786. Jan Hendrik van Swinden. 1790. Zacharias Eekhout.
• Mr. Jaques Teysfefr, junior.
Te



Naamlyst der Commisfarisfen. i6g
Te DORDRECHT.
1792. Mr. Willem HendrikTeding van Berkhout,
Te DELFT.
1782, Reyer van den Bosch.
1788. A. Callenburgh Baartmans.
Te LEYDEN.
1781. Mr. Joost Romswinckel. Pieter van Lelyveld.
■ Mr. Franciscus Gualtherus Blok.
.—— Mr. Martinus Carolus van Beurden.,
overleeden 1789.
1789. Michiel Abraham van Peene.
• Stephanus Jacobus van Lange.
Te ROTTERDAM.
1791. Adriaen Dubbeldemuts. p hebben bedankt ■ Pietei-DubbeldemutsvanDyk.S Jan. 1792.
1792. Ifaac Calis.
. Coenraad de Kuyper.
Te HOORN.
1782. Df Engelbertus Mattheus Engelberts.
In



3f68ï ' Jyadmlysï der Commisfarisfen^ In 's II A A G E.
1782. Mr. Picter Lconard van de Kastecle.
r \ , '•' (zie Haarlem")
i Mr. Sibout Bollard.
1 Mr. IteL Frcdcrik Pottcy Turcq.
overleeden 1788.
Mr. Jan de Groot. overleeden 1784.
i . Fréderik'Hendrik van der Bects.
Je A RN II E M. 17.82. -D? Ahafucrus van den Berg.
Te Z U T P II E N. 1782..D. Johannes Florcntius.Martinct. Tc BATAVIA.
1783. Hendrik van Stockum.
Johannes Robbert van den Burgh.
overleeden 1784.
1784. Adriaan Boesfes. gerepatrieerd 1787.
1786. Jan Greeve, in 1787 geworden Gouverneur
van Java's Noord-osst-hlSt.
1787. Johannes Siberg.