01 1867 5485 UB AMSTERDAM



A G A T H O K
D O O H
I E X A N D.
II? D e e 1.
li AMSTERDAM,
Bij J. B . E X W E,i788.






Biaiia.31:



Quid Virtus et quid Sapientïa posfit.



A G A T H O N,
Zesde Boet.
Eerfte Hoofdfluk.
Een Bezoek van Hippos.
toevallige dingen hadden veröorzaakt, dat Hippias zich voor enige weken van Smyrna verwijderen moest, en dat de tijd zijner afwezenheid juist voorviel, toen de Liefde van onzen Held en die der fchone Dénaë het uiterfte punt harer hoogte feereikt had.
Deze onhandigheid had hen geheel meester van enen tijd gelaten, welken zy z.ch,ten voordele der liefde en des
vergenoegens, zo weltennutte gemaakt hadden : gene van Danaës voormalige Vereerershad zich verftout hunne eentamheid te ftoren ; en de VriendinA 3 nen.e



3 *3S**3S*
nen, met welken zy gezelfcrnp gehou. den had, hadden te .veel bezigheden van aangelegenheid , dan dat zy tijd gehad zouden hebben, om zich met haar te bekommeren, daarby was haar verblijf op het land niets ongewoonlijks, cn de algemene geest van Smyrna was der vryheid en verkiezing van 't vermaak veel te gunftig , dan dat ene Danaë (van wie men , buiten dat, geen te ftrenge deugd vorderde ,) over de hare, wanneer zy ook bekent w iren geweest, zeer harde verwijtingen zoute verwachten gehad hebben.
Maar Hippias was pas van zijne reize te rug gekomen , ot zijn eerfte zorg was , om in eigener perzoon naar den voortgang des ontwerps te vernemen, 't welk hy, ter bekering van den al te platönifchen Kallias, gemeenlchappeiijk met haar aangelegt had. het byzonder vertrouwen, waarin hy zeden meer dan tien jaren met haar



haar ftond, gaf hem het voortreffelijk recht, om haar, ook als dan, wanneer Zy voor niemand anders zichtbaar was, te overvallen, hy vloog dus , zo dra hy kon, naar haar Landgoed; en hier behoefde hy niet meer dan meteen op- < flag van 't oog onze Gelieven tc befchouwen.om te zien,hoe veel in zijn afwezenheid met hen voorgevallen was : een zekeren dwang, een zekere terug, houding, een zekerezoort van fchaamachtige fchichtigheid.welke, in 'tbyzon<ler aan de Voetfterdochter van Aspafia, byna belagchelijk voorkwam, was H eerde , 't welk hem in de oogen viel. ware Liefde, (gelijk men reeds lang bemerkt heeft,) is even zo zorg. vuldig om hare gelukzaligheid te verbergen, als die koude, weikeCoquetterie en verveling ter Moeder heeft, begerig is haren zege uit te roepen! maar dit was niet alleen de enige noch de voornaamlte oorzaak ener te rugA 4 hou-



houding , welke onze Gelieven , ongeacht alle aangewende moeite, zulk enen fcherpzinnigen Befchouwer niet onttrekken konden, de bewustheid der verandering welke zy ondergaan hadden , de vrees voor 't belagchelijk aanzien , 't welk hen deze in de oo. gen van den Sophist geven moest; de vrees voor ene befpotting, wier moedwillige uitgietingen zy by ieder aanzien , by ieder lag verwachten , dit was het ,'t welk hen een verlegenheid inboezemde, en wat de aartigfte gezichten in gantsch Jonië iets verdrietelijks toebragt, 't wek van ieder behalven Hippias, voor een reken, dat zijn tegenwoordigheid onaangenaam was , moest opgenomen worden ; maar deze nam het op voor dat wat het inderdaad was; en, daar niemand beter te leven wist dan hy, fcheen hy zo weinig te merken wat in hen omging, fpeelde den onachtzamen en zorgelo-



zea zo natuurlijk , had zo veel van zijn reis en duizend onverfchillige dingen te praten, wist het gefprek, ongemerkt , zulk een vryën loop en levendigheid ;e geven, dat zy al den nodigen tijd verkregen om zich weder te herhalen, en in een ongedwongens houding te brengen zo Agathon hier door zo zeer gerust gelïelt wierd, dat •hy waarlijk hoopte zich in zijn eerfte verlegenheid bedrogen te hebben, zo was daarentegen de fchalkere Danaë zeer ver van zich door de kunstgre- ' pen van den Sophist te hebben laten bedriegen : zy kende hem te goed , om niet in zijne ziel te lezen ; zy zag wel, dat het met hem tot ene opheldering komen moest; en was alleen daarover ongerust, hoe zy zich ontfchuldigen zou, daarover, dat zy, by de poging om Agathons caraéter te veranderen, haar eige, of ten minften ®en deel daar van, verloren had.
A s Met



Met deze gedachten , had zy zich in de uuren der gewone middagsrust bezig gehouden, en was nog niet ten vollen met zich zelf overeengekomen, hoe ver zy zich den Sophist toevertrouwen wilde , toen hy hare kamer intrad, en, met de vertrouwelijke vrymoedigheid eens ouden Vriends, aan haar ontdekte: dat het de nieuwsgierigheid over den voortgang van hunnen geheimen aanflag was, die hem zo fchiel'jk na zijne wederkomst by haar gebragt had. de gelukzaligheid van Kallias, (voegde hy er by,) fchittert te levendig uit zijne oogen en uit zijn gehele houding , fchone Danaë ! dan dat ik , door overvloedige vragen , de bevallige kleur dezer lieven swaardige wangen zou zoeken Merker te maken, en vind gy hem dan der moeite , die gy zonder twijfFel tot zijne bekering aanwenden moest, waardig ?
Der



: Der moeite ? zei Danaë Jagchende; ik zweer u, dat my in mijn leven geen moeite ligter geweest is , dan my door dezen beminnenswaardigften Sterveling dien ik oit gekent heb, te doen beminnen ; want dit was toen al de moeite, niet geheel en al, C hernam Hippiüs ) wanneer gy zo oprecht zijn wilt als 'tmet onze vriendfchap overëenkomftig is : ik ben verzekert dat hy aan geen vermomming dacht, toen hy nog in mijn huis was , en de verandering die ik aan hem merk is zo groot, verbreit zich zo zeer over zijn gehele perzoon f heeft hem zo onkennelijk gemaakt, dat Dénaë zelf, op wier lippen de overreding huisvest, my niet overreden zal , dat zulk een zielsverandering in den flaap voorvallen kan. geen terughoudingen , fchone Danaë ! de Werkingen getuigen van hunne oorzaken , en een groot werk ftelt grote toe.



i-2 &3S*&3£#
toebereidzelen voorüit: wanneer een Kéllia's daar toe gebragt word , dat hy, gelijk een Lieveling van Vénus opgepronkt is; dat hy, met een fybaritifche tong, van de lekkerheid der fpijzen en den fmaak der wijnen, oordeelt; dat hy de wellustige ftembuiging eens in liefde wechfmeltenden lieds , met verrukt handgeklap, te herhalen toeroept , en zich de drinkfchaal door eenNymph met onbedekten boezem, even zo onverfchillig, overreiken laat, als hy in de zachte peuluw van een perfisch rustbed wechzinkt; — waarachtig , fchone Danaë ! dit rjoem ik uiie verandering, wier bewerkftelliging ik , ten minften in zo korten tijd , gene van alle de onfterffelijke Godinnen zou toevertrouwt hebben.
Ik weet niet wat gy daar mede zeggen wilt, antwoorde Danaë., met een aangcnomene verftroïng; maar mykomt niets natuurlijker voor dan 't geen waar-



Waarover gy u zo verwondert, en geftelt, gy had u in uw oordeel over Kéllia's bedrogen, is dat zijn fchuld? om u de waarheid te zeggen , niets kan onöverëenkomftiger zijn dan de Kallias , dien gy my aflchilderde , en dien die ik gevonden heb. gy deed my een pedanten Dwaas, het Voorwerp ener klucht, verwachten ; en
ik gy moogt om my lagchen zo
lang gy wilt, maar ik herhaal het , Alcibiadés, in de lente zijner jeugd en bevalligheden, was niet beminnenswaardiger dan hy, dien gy my voor een middelding tusfchen een Geestdrijver en een Standbeeld gegeven hebt. zo er oii ene verfcheidenheid tusfchen Kallias, en diengenen is, voor wien ik oit, 't zy uit dankbaarheid , of uit fmaak , of uit luimen toegevenheden gehad heb, zo is zy geheel in zijn voordeel; zo is het, dat hy edeler, oprechter, tederer is ; dat hy my bemint; daar
de,



14
de andere alleen zich zelf in my beminde ; dat hem mijn vergenoegen gelukkiger maakt dan zijn eigen; dat hy het grootmoedigst en erkenteJijkst hart, met de glansrijkfte voortreffelijkheden van den geest, met alles wat den omgang bevallig maakt, verëenigt bezit.
Welk een ftroom van welfprekenheid, riep Hippias, met den lag van een Faun, uit ; gy fpreekt niet anders dan of gy zijne verantwoording voor my maken moest! en wanneer heb ik « dan wat anders gezegt? befchreef ik hem u niet als beminnenswaardig? zeide ik u niet dat hy u verdriet in alle «we gochelende trekvogels zou doen krijgen' maar wy willen niet twisten, fchone Danaë! ik zie dat Cupido hier meer afgedaan heeft dan hem opgedragen was : hy moest u alleen helpen , om Kallias aan u te onderwerpen , maar de overmoedige kleine Boef heeft het



het zich tot groter eer gerekent , u zelf te overwinnen; deze Danaë, die tot hier toe alleen met zijne pijlen ge-
fchertst heeft, beken, Danaë.
Ja, (viel Zy hem met vuur in) ik beken , dat ik bemin gelijk ik nog noit bemint heb -r dat alles wat ik voorheen gelukzaligheid noemde, pas den naam van beftaan verdient heeft: ik beken het Hippias, en ik ben moedig daarop , dat ik my vatbaar gevoele, om alles wat ik bezit, alle vermakelijkheden van Smyrna, alle aanfpraken op goedkeuring , alle bevredigingen der . iedelheid , en de gantfche wereld vol Minnaars, gelijk de fchaal ener noot wech te werpen , om met Kallias in een ftroohut te leven , en, met deze handen, welken daar toe niet te blank noch te teder zijn kunnen , de melk te bereiden, die hem, van het veld wederkomende, dewijl ik ze hem toereikte, liefelijker fmaken zoude, dan nee-



\6 &mv&m
nefttar uit de handen der Mingodin.
6 , Dit is wat ar.ders! riep Hippias , die zich nu niet langer houden kon van in een luid gelag uit te barften , wanneer Danaë op zulk een toon (preekt heeft Hippias niets meer te zeggen ! maar ( voer hy voort, na dat hy zich de oogen afge■veegt en den mond in den gewonen ploi gelegt had,) inderdaad , fchone Vriendin! ik lagche ontijdig, de zaak is ernfti^er dan ik by den eerften opflag dacht , en ik ben nu , in gantfchen ernst bekommert , dat Kallias, hoe zeer hy u fchijnt aan te bidden, geen Liefde genoeg bezitten zal om de uwe te beantwoorden.
Deze zorg is voor Hippias overbodig, zei Danaë , met een belpottelijk lagje , 't welk haar ongemeen bevallig ftond, laat die de mijne zijn. my dunkt, Hippias, die zulk een groot Meester is om van de werkingen tot
de



de oorzaken te befluiten, moest zeer gerust daarover zijn , dat Danaë zich. niet , gelijk een veertienjarig Meisje, laat bedriegen.
De Goden der liefde en der vreugde verhoeden , dat mijne woorden geen ongek.kvoorzeggenden zin in zich bevatten ! antwoorde Hippias, gy bemint , fchone Danaë ! gy word bemint; geen waardiger paar om gelukkig te zijn , geen gefchikter om zich zelf gelukkig te maken, heeft Cupido oit verëenigt. put uit alles wat de Liefde bevalligs heeft ! drink altoos nieuwe verrukkingen uit haren nectarvoüen beker; en, mogt die benijdenswaardige betovering zo lang duren als »w leven!
Twee»



18
Tweede Hoofdfluk.
Een Proef van de Talenten eens Minnaars.
Jn zulk een vriendelijken en dweepa'chtigen toon (Temde de gevalüge Sophist zijn aanfpraak , toen Agathon intrad om hem een wandeling in den tuin voor te flaan, daar hy voorgenomen had, hem, door een, in 't geheim gereed gemaakte, verlustiging, te verraden , men liet zich den voorflag welgevallen, en, na dat Hippias een ry nieuwe Schildoryën, waar mede de Gaüery vermeerdert geworden was , bezien had , klom men af in , den tuin, in welke, naar den Peifilchea i fmaak , grote bloemperken , wandel- • wegen van hot;e bomen, k'eine vijvers, kunffce wildernisfen, priëelen en grotter, in een bevali'ge wanorder,, onder elkander geworpen fchenen. het: ge..



gefprek wierd nu weder onverfcbillig," en Hippias wist dat zo te leiden , dat Agathon ongemerkt genoodzaakt wierti, de nieuwe verandering die zifS inbeeldingskracht verkregen had, op honderderly wijs te verraden.
Intusfchen begon de zon onder te gaan, toen zy, by den intreê in een klein bosch van myrten- en ci. troenbomen, door een ongezien concert, 'c welk alle zoorten van zangvogels voorlïelda , ontfangen wierden : "uit ieder telg , uit ieder blad fchèën een byzondere Item voort te komen, zo vol was deze muzyk, die, door ene navolging der kunsteloze natuur, indelcbijnbare onregelmatigheid der gecstdrij. vende klanken . zich met de liefFelijkfre overëenftemmmgdes helderlten avonds, en de eigene bekoorlijkheid der plaats zelve, als met elkander vereenigden, om dezen lusthof de gedaante ener'betovering te geven. Danaë, die,sedert 8 2 wef.



20
weinige weken , een geheel nieuwe gevoeligheid voor het fchone der natuur en de vergenoegingen der inbeeldingskracht bekomen had, zag haren, zich zelf niet meer kennenden , Lieveling, met oogen aan, welken hem zeiden , dat alleen de tegenwoordigheid van Hippias haar verhinderde , hem om zijnen hals te vallen, terwijl huppelden onvoorziens een aantal van kleine Liefdegoden en Faunen uit de haag te voorfchijn; enigen fladderden in met n largemaakte rozen doorwerkt zilvei'floers, anderen naakt, behalven dat een vei.krans, doorvlochten met gele rozen, hunne melkwitte heupen omgorde, en om de kleine vergulde hoornen zich wond , die uit hunne zwarte kortlokkige hairen te voorfchijn kwamen ; alle deze kleine Wichjes ftroiden, uit lieflijke korfjes van zilverdraad., de fchoonfte bloemen voor Danaës voeten, en voerden haar, dansfend, mid. . den



21
<3en in het kleine woud, waarin bosfchen van jasmijnen, rozen en accafia' een zoort van halfrond Ampbhheater maakten , waaronder een fiernjke Troon van loofwerk en bloemkransfèn' voor de fchone Danaë bereid ftond. na dat zy zich hierop gezet had , breiden de Liefdegoden een perfisch tapijt voor haar uit, terwijl de kleine Faunen bezig waren, den grond met gouden en cristallen drin'kfchalen vari de fchoonfte maakzëls te bezetten, anderen onder den last, met loze eri aartige gebaarden 1 kwamen aankruipen , en, in 't voorbygaan, den wijzen Hippias, door hondert moetwillige fpelen, befpotten. onverwacht kwamen de Gratiën, van achter een mirtenhaag, te voorfchijn,drie jeugdige Zusters ', wier halfvolbloeide 'fchoonheid een ligt geweefzel van zjden floers , meer te ontwikkelen dan te bedekken , ieverzuchtig fcheen: zy omring.
B 3 dea



22
den hnre Gcbiedercs, en , terwij! de eerde een frisfche bloemkrans op haar hoofd zette, reikten haar de beide anderen, knielend, uit gouden fchalen, de uitgelezenfte vruchten en verfrisfchingen toe; intusfchen dat de kleine Faunen Hippias met veil omkransten , cn zijn hair en balfgrauWen baard met welruikende zalf overgoten, beiden betu'gden haar vergenoegen over dit klein Sehouwfpel, 't welk het bevalligst Schildery van de wereld maakte, toen een tedeic fymphonie van fluiten, die uit de lucht feheen af te dalen, de oogen tot een nieuwe verfchijning opmerkzaam maakte, de Liefdegoden, de Faunen en de Gratiën waren verdwenen , en er opende zich, tegen over Danaë en 't bladrijk Toneel, een gouden wolk ,die, boven rozenboschjes, door Zéfirs omhoog opgehouden wierd , en waaruit de Liefdegod zelf te voorfchijn kwam.
een



een (chalkachtig lagje, 't welk op zijn KerTelijk gezicht fchertfte, fcheen de harten te waarfchuwen, om zich door de dartelende onfchuld van dezen fchonen kleinen God niet te laten vervoeren, by zong met de lieffelijkfte flem, en de inhoud van zijn Gezang drukte zijne vreugd uit , dat by eindelijk gelegenheid gevonden had om zich aan de fcho • ne Danaë te wreken. „ Gelijk de Min. „ godin , mijne Moeder ( zo zong » hy,) heerscht zy onbepaalt over „ de harten, en ademt algemene Lief,> de rondom haar : door hare lonken bezielt, keert zich de Natuur „ tot haar als tot hare Godin; vrolijk, „ wanneer zy lagt, treurig en ver1, welkend , wanneer zy zich van „ haar afkeert, verlaten (laan de alta,, ren te Paphos; de zuchten der Min„ nenden zijn tot haar gericht; en „ terwijl hare zegepralende oogen „ rondom zich, alle harten verwon.
B 4 f, den



„ den en verrukken , ]agt zy, die „ Hoogmoedige, met mijne pijlen, en „ trotzeert met onbedwonge borst „ de macht waar voor de Goden zid,, deren, maar niet Janger zult gy my „ trotzeren! hier is de fcherpfte pijl, a feherp genoeg om een boezem van m marmer te fplijten, en de koudfte „ ziel in liefdevlammen wech te Imel„ ten. zidder, onbedachtzame Scha„ ne ! dit oogenblik zal Cupido en „ zijne Moeder zich wreken ! diep„ zuchtend zult gy oprijzen , gelijk „ een jong rhee oprijst, wanneer hy, „ fl.mncrende onder de rozen , den „ gevlcugeidenpijl des Jagers gevoelt; ,, imerteiijk en troosteloos zult gy in „ eenzame boifchen omdolen , en , „ op dille rotzen zittende, den vlo». „ ïenaen beek met uwe tranen dren„ ken."
Dus zong hy, en fpande, kwaad. Sartig Jagchende , den boog ; reeds was



was de pijl aangelegt, reeds doelde ky naar haren boezem: maar plotsling vloog hy met een luid gefchreuw te rug", verbrak zijn pijl , wierp- den boog van zich, en fladderde met te« der fchichtige gebaarden op de (chone Danaë toe. ó Godin, vergeef! (zong hy, terwijl hy biddende hare knie omvatte) vergeef, vergeef, fchoneMoe^ der, de doling mijner oogen ! hoe ligt was het te dolen? ik zag u voor Danaë aan !
In 't zelve oogenbiik, toen hy dit gezongen had, verfchenen de Gratiën; Faunen en Liefdegoden weder, om dit Toneel met dansfen en gezangen, ten prijs der Schone, welke, op zulk een vleiende wijs, ter Godin van de Liefde verklaart geworden was, te eindigen, dit verrasfent compliment, ('t welk toen nog al de bevalligheid der nieuwheid hadj) fcheen hen te vergenoegen 'y en de dubbelt vervrolijkte Hip£ S pi-



pias bekende , dat zijn jonge Vriend een zeer goed gebruik van zijn in-, beeldingskracht te maken ge'eerd had. dacht ik 't niet,Kallias, ( fluisterde hy, terwiji hy hem op de fchouders klopte, hem in) dat één maand onder de pogen van dc fchone Danaë u van de vooröordelcn genezen zoude, waar mede gy tegen mijne Grondftellingen ingenomen waart ? ik zie, gy hebt die reeds meesterachtig geleerd uit te voeren.
Het overig deel van den avond xvierd op even zulk een aangename W*jï dootgebragt, tot eindelijk Hip. pias , welke den volgenden morgen weder in Smyrna zijn moest,) in een toeftand , waarin hy meer den Vader Si'een, dan een Wijzen geleek, door de kleine Faunen ten bedde gebragt wierd.
Agathon had nu niets van meer aangelegenheid , dan om van Danaë te horen.
wat



Wat het onderwerp van haar afgezondert gefprek met Hippias geweest was. men zal het deze Schone ligt ten goede ^houden , dat zy de oprechtheid van haar bericht niet zo ver dreef, om hem 't geheim verftand te ontdekken , waarin zy zich voorheen door den Sophist had laten inwikkelen , en wiens uitkomst zo ver van den aanleg van 't eerfle plan verfchilde. de tederfte en vertrouwdfte Liefde verhindert niet , dat men kleine geheir men voor zich zelf behouden kan, by wier ontdekking de eigenliefde te veel zou verliezen, zy vergenoegde zich dan met hem te zeggen: „ dat Hip. „ pias veel goeds van hem gezegt en ,, verzekert had, dat hy hem veel le„ vendiger en aartiger dan voorheen „ gevonden had, het was haar voor„ gekomen als of men daar iets meer „ mede had willen betekenen , dan „ zijne woorden in zich zelf gezegt „ had-



28
„ hadden ; zy had even zo weinig u daaraan gedacht om hem ten Vcr„ trouwling van hare Liefde te ma„ ken , als zy oorzaak vond om hem ,, ene achting te verbergen , welke „ men de perzoonhj'ke verdienden van „ Kallias niet ontzeggen kon. voor „ 't overige had zy de wakkerheid pi -van onzen Held, den tijd welke #, het aandenken der ongelukken ver-
zwakt, en der volkomener vryheid „ die hy in haar huis genoot, toege» „ fchreven."
Agathon liet zich door deze vertelling niet alleen gerust ftellen , maar , gelijk zijn inbeeldingskracbt altijd gewoon was, hem verder dan hy zelf gedacht had, te voeren, gevoelde hy, na dat zy een tijd lang van deze zaak gefproken hadden,zich zo moedig,dat hy voornam, om de fchertzeryèn van Hippias , wanneer 't hem weder invallen mogt, hem over zijne vriendfchajj



fchap met Dénaë te befpotten, in gelijken toon te beantwoorden, een befluit, het welk (offchoor. hy 't niet gewaar wierd,) inderdaad meer onbefchaamdheid voorönderltelde , dan , zelf op zulk een langdurigen doolweg, op weike hy zich begeven had, enen Agathon verkrijgen konde.
Derde Hoofdftuk.
Trekkende bewegingen ener weder herlevende Deugd.
■tTt7e;nig dagen waren er zedert het bezoek van Hippias voorbygegaan, toen een Feest, 't welk deze Sophist alle jaren te geven gewoon was , gelegenheid gaf om de fchone Danaë en haren Vriend een uitnodiging toe te zenden, dewijl zy geen goed voorwendzel hadden om wech .te blijven , zo veifchenen zy op den
be-



33 *3S4*3S*
beftcmden dag, en Agathon bragt een levendigheid mede , welke hem zelf hopen deed , dat hy zich zo goed houden zou als het de aanvallen, dis hy van de fchalkachtigheid van den Sophist verwachte, oit vorderen konden. Hippias had niets vergeten wat de pracht van zijn Feest vermeerderen kon; en, na dat wat wy in het tweede Boek van de grondilellingen , levenswijs, en rijkdom van dezen Man gezegt hebben , kunnen onze Lezers zich zo veel daar van inbeelden als zy willen , zonder bevreest te zijn, dat zy, door overvloedige befchnj'vingen, van de gewichtiger Voorwerpen , welken onze opmerkzaamheid vorderen , te rug gehouden zullen worden.
Agathon had de rol van een fchrander Vernuft over tafel zeer goed gefpcelt, hy hsd zo geestig en levendig gefche.tst, en, by veie gelegenheden,
de



de voorftelNngen, waar door zijne zie] toen beheerseht wierd, zo duide. lijk verraden, dat Hippias zich niet onthouden kon,om hem,in een oogenblifc dat zy alleen waren,zijr.e volle vreugd daarover te betuigen. ,, jk ben ver„ heugd, Kallias, (zei hy tot hem,). „ dat gy, gekjk ik zie, ene van ons „ geworden zijt. gy rechtveerdigt vol„ komen de goede mening , die ife „ by't eerde gezicht van u opvatte; „ ik zeide altoos , dat zulk een vuri„ ge inborst gelijk de uwe, het alleen „ aan wezenthjke voorwerpen ontbrak, „ om, zonder moeite, u van de hars„ fenfchimmen te ontdoen , waarop „ gy, enige weken geleden, nog za „ fterk verzot waart."
Tot geluk voor den goeden Agathon , redde hein de tusfehenkomst van enige Perzonen uit het Gezelfehap , midden in het antwoord , 't , welk hy uit te dotteren aangevangen had;



32 *364*3S*
had ; maar uit de onrust, waarïn deze weinige woorden van den Sophist zijn gemoed gebragt hadden , kon hem niets redden, alle moeite , die hy aanwende, alle tijdkortingen, welken hy rondom zich zag, waren te zwak om hem uit ene verwarring te rug te brengen , welke zelf door 't aanzien van de fchone Danaë vermeerdei t wurd. hy moest zich , onder bet voorwendzsl van een onpasfèjijk-. heid weeh begeven, om , in een afgelegen kabinet, der gedachten den toom te vieren, welken hem in een op een. maal overftormende menigte , een tiid lang alle macht benamen om de ene van de andere te onderfcheiden. einde!jk herhaalde hy zich in zo vér, dat hy zijn beklemt hart, door de volgende, dikwerf afgebrokene, alleenfpraak, lucht gaf:
Ik ben verheugt, dat gy
ene van ens geworden zijt ? zeide



de hy, is 't mogelijk? ene van
de zijnen ? — Hippias gelijk ?
hem , wiens Grondftellingen , wiens Leven, wiens vermeende Wijsheid, my, zo kort geleden, nog zo afichuwelijk
was ! en die verandering is zo
groot , dat zy hem geen twijft'eling overlaat ? goede Goden! wat is uit
uwen Agathon geworden? ach,
het is meer dan zeker, dat ik niet meer my zelf ben! — hoe, zijn my niet alle de Voorwerpen in dit huis, waar van mijne ziel zich, voorheen, met walging en afgrijzen, van afwende, onverfchiliig of zelf aangenaam geworden? deze dartele Schilderyè'n, — deze geile iSymphen, - deze gefprekken, waarin alles, wat den mensen verheven en eerwaardig behoorde te zijn, in een befpottelijk licht geilek Word, - deze verfpilüng van tijd, — deze, met moeite uitgevondene,en boven de vorderingen der natuur gedrec ve-



vene, vermaken.: —— hemel! waar ben ik ? aan welk een (teilen afgrond bevind ik my zelf! welk een diepte onder my! — 6 Danaë, Danaë ! — Hier hield hy op, om den troostelijken invloed, welken deze naam, en de betoverende beelden, welken met dezen naam verbonden waren , hem inboezemde. ruimte te geven, om zicli over zijne zich zelf kwellende ziel te verfpreiden. met een fchielijke overgang van zwaarmoedigheid tot verrukking , doorvloog zy nu alle deze toneelen van liefde en gelukzaligheid , welken hem de laatstvoorbygevlogene dagen tot oogenblikken gemaakt hadden ; en, van deze herinneringen met een innige wellust overftroomt, kon, of wilde zy veelëer, de gedachte niet verdragen, dat zy, in zulk een benijdensvvaardigen toeftand, beneden zich zelf gazonken ware. goddelijke Danaë! (riep de arme Kranke, in een ver-



verdubbelden aanval van de wederkerende bedwelming, uit,) kon het een misdaad zijn , het volkomenfte onder alle Schepzeis te beminnen? een misdaad, gelukkig te zijn? . op de_
zen toon voer Cupido , Cdoor PMto zeer verftandig, den grootften onder alle de Sophfsten genoemt,) des te onverhinderder voort hem toe te fpre. ken, daar hem de Eigenliefde te hulp kwam , en zijne zaak tot de hare maakte, want wat is onaangenamer, dan zich zelf te moeten aanklagen en veroordelen ? en hoe gaar„e horen wy de item der zich zelf verdedigende drift ? hoe gegrond vinden wy de begocheling, waar mede zy het richterlijk Vernuft tot een valfche uitfpraak zoekt te verleiden? Agathon hoorde die bedriegelijke Verweerdfter zo gaarne , dat het haar gelukte z.jn gemoed weder te bevredigen, hy vleide zich, niet tegenftaande ener verandec 2 ring



3<S éS£4*l3£*
ring zijner denkwijs , die hy zich zelf voor ene verbetering opdringen wilde , het onderfcheid tusfchen Hippias en hem, nog zo groot , zo we-' zentlijk te vinden als oit. hy verbergde zijne zwakke zijde achter de deugden, van welken hy zich geloofde bewust te zijn, en ftelde zich eindelijk gerust met het denkbeeldig ontwerp, om zijne geliefde Danaë, een, met zijn eigene grondftellingen overeenkomend, leven.waartoehy haar geloofde genoeg voorbereid te zijn , zonder enig verzuim voor te leggen, hy keerde dan , na dat hy omtrent een uur alleen geweest was, met zulk een opgeheldert gezicht tot het Gezelfchap te rug , dat Danaë en Hippias zelf zich overreden lieten, om zijn vorigen aanval een voorbygaande onpasfelijkheid toe te fchrijven.
Verlustigingen volgden nu op verlustigingen, zo digtop elkander, en zo



zo menigvuldig, dat de overladene ziel geen tijd behield , om zich zelf rekenfchap van haar gevoel te geven ; èn in deze bruisfchende vermaken wierd de gantfche nacht, tot het aanbreken yan 't morgenrood, doorgebragt. de tegenwoordheid van de beminnenswaardige Danaë werkte met al baar toverkracht op onzen Held, zonder te kunnen verhinderen, dat hy van tijd tot tijd in een verftroïng viel , uit welke zy hem, zo dra zy die gewaar wierd, hem te trekken zich bevlijtigde; maar de Voorwerpen welken zijn zede. lijken fmaak voorheen zo ficrk beledigt hadden.waren hier te veel, dan dat niet, midden onder de vluchtige vermaken, waar mede zy te gelijk over de oppervlakte zijner ziel heen gh'tften , een geheim gevoel zijner vernedering, zijne wangen met fchaamrood over zichzelf, de Voorbode der wederkerendeDeugd, zou overtogen hebben.
C 3 Dit



3g *%mmm
Dit vie! inzonderheid voor by een pantomimifche dans, waar mede Hippias , zijne, grotendeels van Bachus gloeiende, Gasten, nog een geruimen tijd na middernacht, van den fiaap afhouden wilde, de Dansferin, een bevallig Meisje, 'é welk, niettegenfhande hare jeugd, reeds lang in de geheimenisfen van Cytheréa ingewijd was, danste de Fabel van Léda; dit berucht meesterftuk der even zo volkomen als dartele danskunst der Ouden, wiens werkingen, Juvenaal, in ene zijner Satyren , met trekken , welken meer door hare kracht dan hare zedigheid merkwaardig zijn, afTchildert. Hippias en de meesten zijner Gasten betuigden een onmatig vergenoegen over de wijs, op welke zijne Dansferin deze geile Gefchiedenis, naar de wellustige overëenftemming van twee fluiten , door de ftomme fpraak der beweging, van bedrijf tot bedrijf, tot de ont-



ontknoping toe, wist voort te zetten. Zeuxis en Homérus zelf, riepen zy, konden niet beter, niet duidelijker met verven of met Woorden, dan de Dansferin,door hare bewegingen, fchilderen. de Dames geloofden genoeg ge. daan te hebben, dat zy op dit fehouw. fpel geen aeht fchenen te geven ; maar Agathon kon den afkerigen indruk die het op hem maakte , niet dan met moeite in zich zelf verbergen, hy wilde waarlijk iets zeggen, 't welk in zulk een Gezelfchap geen grote werking zou hebben kunnen doen, toeneen befchaamd gezicht op zich zelf, en misfchien de vrees om den uitgelatenen Hippias tot een z\ te fcherpe wraak te tergen, zijne rede op zijne lippen verflikte, waar door hy, (dewijl hy doch begonnen had te fpreken, de voorgenomene afkeuring in een gedwongen lof veranderde, maar nu had hy geen rust, eer hyde fchone Danaë beC 4 woo?.



40 *3£**ïSS!#
woog, om, met ene van hare Vrien-
dinnen.uit een Gezelfchap wech te fluipen , waaruit de Gratiën fchaamrood begonnen te vluchten ; en zijn misnoegen vloeide over , gedurende dat zy naar huis te rug keerden, in een fcherpe beoordeling over den bedorven {maak van den Sophi>t, 't welk zo lang duurde, tot zy, by 't eerde aanbreken van den dag, op het Landhuis van Danaë aankwamen, om de, door verlustigingen afgematte, natuur, op dien tijd, welken tot de bezigheden des levens bedemt is, door rust en flaap, weder te herftellen.
Vierde Hoofdftuk.
Een Droom.
p\e Stoïcijnen ( die ftrenge zedelijke Orde, wier vernietiging de voortreffelijke Montesquieu , een
ver-



verlies, voor het menfehelijk gefhcht gedwongen word te noemen,) *) hadden f .onder andere byzonderheden, een grote gedachte van de natuur en de betekenis der Dromen, zy dreven het zo ver, dat zy de moeite namen, om even zulke grote b Jeken over deze ftof te fchrijven , als die, waar mede de geleerde wereld, nog in onze da^en, door enige wijze Mumukken, over de verhevene kunst om de Spoken te beproeven en te bannen , befchonken is. geworden, zy deelden de d.-omen in veellerly gedachten en zoorten , gaven hen hunne geheime beduidingen en hunne oplosfingen, en na:: . .:; tb i men
*) Si je pouvoit un moment cefler de penfer que je fili chréticn . je ne pourrois m'em" pêcher de metrre ia dcftnilio'i de la Sedte "de Zènon au nombre des malheurs du genre -humain; Efpric de Loix. Livre XXtV. cha-
C S



fnen in geen bedenking , om' enige zoorten daar van, met de grootfte verzekertheid, die Geesten toe te fcbrijven, waar mede zy alle de delen der natuur bevolkt hadden, ook fchijnen zy zich, in dit ftuk alleen, naar een algemeen geloof, 't welk var) oudsher zich 'onder alle Volken en in alle tijden voortgeplant heeft, gericht, en datgeen in de vorm ener geleerde befpiegeling gebragt te hebben, 't welk, by hunne Grootmoeders, een zeer onzeker mengzel van overleveringen , inbeeldingen, en blóheid van den geest kan geweest zijn. doch dit zijnde gelijk het wil, zo is het echter bezwaarlijk te loehenen : dat wy zomtijds dromen hebben, waarin zo veel zamenhang , zo veel betrekking op onze voorledene en tegenwoordige omfiandigheden, (offchoon altoos met een klein byvoegzel van I 't wonderbare en oabegrijpelijke,) gevonden word, dat wy



wy ons , door die merktekens van waarheid, geneigt gevoelen, om in deze laatften iets geheims en voorbeduidends' te zoeken, dromen van deze zoort, den Geesten buiten ons, of fgelnk de Pythigoreërs deden , ) een zekere» prophétilche kracht of goddelijke ingeving onzer ziel, welke, onder de diepe fluimering der zinnen, beter' vryneid heeft om zich te ontwikkelen, met een beflisfende zekerheid toe té fchrijven, laten wy den genen over, welken tot het bezit van die, dool' Lucrétiüs zo hooggeprezene, geluk, zaligheid, om de oorzaken der dingen in te zien, in een hoger trap geftegen zijn dan wy. intusfchen hebben wy 't ons doch tot een wet gemaakt, om den goeden raad onzer Minnen niet te verachten, welken óns , toen Wy nog het geluk harer doorzichtige opvoeding genoten , met bybrenging Van een lange rei van Familievoor* beel-



44
beelden, ernftig plagten te vermanen, om de waarfchuwingen en aanwijzingen der dromen, doch niet met onverfchilligheid voorby te gaan.
Agathon had, dezen morgen, na dat hy, in een verwarring van onëenige gedachten en gemoedsbewegingen , eindelijk ingeflaimert was, enen droom, die men, met enig recht, tot de kleine oorzaken tellen kan , door welke grote zaken voortgebragt wor. den, wy willen hem vertellen, gelijk wy hem in ons Oorfpronkelijk vinden, en het den Lezer overlaten , wat hy daar van oordelen wil.
Hem dacht, dat hy in een Gezelfchap van Nymphen en Liefdegoden, op een aangename vlakte, zich verlustigde. Danaë verzelde hem; met een betoverend lagje, overreikte zy hem, gelijk Ariadne haren Bachus , een fchaal vol neétar , welke hy , haar wellustig aanziende, met aangename teu-



teugen uitdronk: in een oogenblik be. gon aijes rondom hem te dansten; hy danste mede; een lieffelijk ruikende nevel fcheen rondom hem de ware gefialte der dingen te verbergen ; duizend aangename gedaanten , welken, gelijk waterbellen, even zo fchielijk verdwenen als ontlïonden, guichelden voor zijn gezicht : in deze bedwelming huppelde hy een geruimen tijd voort, tot eensklaps de nevel en al 't vrolijk Gezelfchap te gelijk verdween, hy gevoelde zich als uit een diepen flaap ontwaakt, en , toen hy de oogen opfloeg , bevond hy zich op den top van een fteile rots, onder welke een fnelvlietende ftroom zijne befchuimde golven voortbruischte; tegen over hem, aan den anderen oever van den vloed, ftond Pfyche , een fneeuwwit gewaad vloeide tot op hare voeten neder ; gantsch eenzaam en treurig ftond zy, en vestigde op hem



46 *3S**3S*
hem een gezicht, 't welk hem 't hart doorboorde; zonder zich een oogenblik te bedenken, ftorte hy zich in den vloed,zwom naar den anderen oever , en haaste zich, om, aan de voeten zijner Pfyche, zich neder te werpen; maar zy ontflipte hem gelijk een fchaduw; hy ftreefde haar, met uitgebreide armen, achter na; maar vergeefsch! het was hem onmogelijk de kleine tusfchenruimte af te leggen, die hem van haar affcheide. nog altoos vestigde zy hare oogen op hem; ernftige treurigheid fprak uit haar gezicht, en haar rechtehand wees hem, van verre, waar hy de vergulde torens en de heilige wouden des Délphifchen Tempels duidelijk geloofde te onderfcheiden. tranen liepen op dit gezicht langs zijne wangen neder ; hy ftrekte zijne armen „ vleiend en door onüitfprekelijke gevoelens beklemt, naar zijne geliefde] Pfyche uit; maar zy vloog ylings van hemi



hem wech, naar een Standbeeld van de Deugd, 't welk, onder de brokken van een vervallen Tempel , eenzaam en onbefchadigt, in een majestiè'ufé rust, op een onbewegelijk vierkant ftond. Pfyche omhelsde het Beeld , wierp nogmaals een diepzinnig gezicht op hem, en verdween, venwijftelend wilde hy haar naarlïreven, toeri hy zich plotsling in een diepen mod'derpoel verzonken gevoelde ; en de moeite, die hy aanwende om daaruit te geraken, was zo heftig, dat hy daar van ontwaakte.
Een ftroom van tranen, in welken zijn barftend hart uitbrak, was de eerfte werking van den diepen indruk , die dezen wonderbaren droom in zij. ne, ontwaakte, maar nog geheel van zijne gezichten omringde, ziel, overliet, hy weende zo lang en zo hevig , dat zijn hoofdkussen daar van geheel doornat wierd. ach , Pfyche,
Pfy-



48 *3g4*f3S4
Pfyche! riep hy van tijd tot tijd uit, terwijl hy zijne gewrongene armen , als naar haar Beeld, uitftrekte, en dan firoomde op nieuw een vloed van tranen uit zijne gezwollen oogen; waar ben ik ? hernam hy , en zag om, als of hy verbaast was, zich, in een met perflfche tapijten verfierd vertrek, op het gemakkelijkst rustbed leggende, te bevinden, ó Pfyche! — Wat is
uit uwen Agathon geworden ? — 6 ongelukkige dag , op weiken die gehate Rovers u mijnen arm ontrukten ! gedurende zulke voordel-
lingen en uitroepingen ftond hy op , ging, in een heft'ge beweging, op en neder, wierp zich andermaal op het rustbed,waarop hy, een langen tijd,(lom, en, met naar den grond geflagene oogen, onbewegelijk, in mijmerende gedachten, zitten bleef; eindelijk kwam hy tot zich zelf, kleede zich , en klom af in den tuin, om, in 't eenzaamst



zaamst deel van het bosch, dié rust te Roeken, welke hy zo wel nodig had, om , over zijnen droom , zijn regenWoordigen toeftand , en de befluitea die hy te nemen had, na te denken, onder alle de beelden, weiken de droom in zijn gemoed ingedrukt had, roerde hem gene zo levendig, dan de voorftelling van Pfyche , toen zy hem , met een ernftig gezicht, naar den Tempel en de geheiligde Bosfchen van Délphis wees ; die gelukkige Verblijfplaats , waar zy elkander 't eerst gezien; Waar zy, zo dikwerf, elkander een eeuwige Liefde gezworen ; Waar zy, zo zuiver , zo deugdzaam, elkander bemind hadden,
Gelijk de Geesten , op d'OIymp , elkaar" beminnen.
Deze beelden hadden iets,-zo treffends ; en de fmart, waar mede zy tot in zijne ziel doordrongen, wierd, door D de



$o mmmm
de levendige herinneringen zijner voorledene gelukzaligheid , zo aangenaam verzacht , dat hy een zoort van wellust daarin vond, om zich der tedere zwaarmoedigheid over te geven, waar door zijne ziel overrompelt wierd: hy vergeleek zijn tegenwoordigen toeftand met die zalige gerustheid van zijn hart, met die lagchende helderheid der ziel, met die flille onfchul» dige vermaken , aan welken de onfterffehjke Aanfchouwers hunne goed» keuring gegeven hadden; en, terwijl hy, ongemerkt , in plaats van die vergelijking, onpartijdig, voort te zetten , zich den glyënden loop zijner inbeeldingskracht overliet, dacht hem niet anders , dan dat zijn ziel naar 'die elileifche rust , gelijk naar zijn aangeboren element, te rug verlangde, wanneer het dweperyën waren, riep hy zuchtend uit , war.neer het ook enkele dromen waren, in welken mijn half-



ferftfgëfchéidene , halfvergode ziel zich irrflaap wiegde? — welk een zalige geestdrijvery! en hoe veel gelukkiger maakten my deze dromen, dan alle die bruiafehende vermaken, welken de zinnen, in een wervelwind van wellust, wechvoeren; en, wanneer zy voorby zijn , niets dan befchaamdheid en berouw, en een zwaarmoedige ledigheid in de onbe. vredigde ziel overlaten!
Misfchien zullen onze Lezers, aft dat geen , wat toen in het gemoed van onzen Held voorviel, z,ch veeï goeds, ter wederkering tot de deugd voorfpellen ; maar, met bedroefdheid moeren wy 'c Zeggen, dat zich een andere ziel in zijn binnenfïe verhefte , welke de werking dezer goede aandoeningen, in korten tijd, baar kracht benam; het zy dan, dat het de /tem der natuur, of derdrifc was; of dat beiden ztch verèenigden,om hem, zonder
D 2 af.



afbreuk zijner eigenliefde, weder met zieh zeif en bet tegenwoordige te verzoenen.
Inderdaad was het, by de levendigheid , welke alie de denkbeelden en gemoedsbewegingen van dezen wonderbaren Mensch merktekende, byna onmogelijk, om de al te fterkgefpanne aandoening , waarin wy hem gezien hebben , van langen duur te doen ziin ; de fterkte zijner gevoelens verSpilde hare krachten aan zich zelf; zijne inbeëldingskraeht was gewoon» in zuike gevallen, zo lang, in een rechte lijp , voort te lopen , tot zy zich genoodzaakt gevoelde om weêröm te keren, by begon nu zich zelf te overreden , dat er meer geestdrijvery dan waarheid en vernuft in zi)n bedroefdheid gelegen was; hy geloofde, by nadere vergelijking, te vinden, dat zijne dnft voor Daiuë, door de volmaaktheid van 't Voorwerp, volkomen ge.



gerechtvaardigt wierd ; zo voortreffelyktiem, korts te voren, de gelukzalig, heid zijnes Délphifchen levens, en de onlchuldige vermaken der eerfte nog onervarene Liefde, gefchenen hadden, zo onwezenlijk vond hy die nu, in vergelijking met die, welke hem de fehone Da nae, in hare armen, had doen ondervinden, de enkele gedachte daar van, bragt zijn bloed in vuur, en zijne ziel in verrukking, zijn gefpanne inbeeldingskracht bezweek onder de poging van een volkomener wellust uit te vinden. Pfyche fcheen hem nu, hoe beminnenswaardig zy ook oit geweest mogt zijn, tot niets anders beftemt te zijn geweest, dan om de gevoeligheid van zijn hart te ontwik, kelen, om hem vatbaar te maken om de voorrechten der onvergelijkelijke Danaë te gevoelen, hy fchreef het een hertred zijner voormalige geestdrij veryën toe, dat hy, door een droom, t> 3 wei.



54 #38*I$S*
welken hy, by alle zijne wonderbare voorftellingen, echter voor niets meer, dan voor een fpel der inbeeldingskracht , houden kon, zich in zulk een heftige beweging had laten brengen;/ het enige wat hem nog verontruste * was het verwij"t van ontrouw tegen zijne eens zo tedergeliefde, en zo teder wederlievende, Pfyche; maar de onmogelijkheid om van de onwederftaanlijke Danaë niet overwonnen te worden ; Ceen punt waar van hy zo volkomen als van zijn eige beftaan geloofde overtuigt te zijn,) en het verlies van alle hoop om Pfyche oit weder te vinden, (?t welk ny, zonder nauwer onderzoek , voor uitgemaakt voorönderflelde,) fcheen hem, tegen dit verwet, van groot gewicht te zijn: om zich daar van geheel te ontdoen, geraakte hy eindelijk zelf op de gedachte , dat zijne verbintenis met Pfyche , niets dan de Liefde eens Broeders tok



tot zijne Zuster, een enkele Liefde dér zielen , dan dat, geweest was, wat, in den eigentiijken zin, Liefde' genoemt moest worden; ene ontdekking , die hehi, by vergelijking der, kentekens van beide de zooiten van Liefde, dacht onwederfprekelijk te zijn. deze voorftellingen (tegen van tijd tot tijd, en dat in een plaats, waar ieder fchaduwend lommer, ieder bloembed , ieder grot, een getuige van genotene gelukzaligheden was, tot zulk, ene levendigheid , dat die een zoort van rust weder in zijn gemoed herfielden, zo anders de verblinding van een Kranke,die, in de hitte zijner koorts, waant gezond te zijn, dezen naam verdient, echter verhinderden zy niet, dat, dezen gehelen dag door, een indruk van zwaarmoedigheid in zijne ziel overbleef; de beelden van Pfyche en van de Deugd, welken , zo lang, gewoon was, zich, aan elkander geD 4 lijk



5-5 ♦re**33f
lijk, voor te nellen, kwamen gedurig weder voor zijne oogen. vergeefsch zocht hy baar, door verftroïngen, van zich te verwijderen; zy overvielen hem in zijne bezigheden.er; verontrusten hem in zijne vermaken, hy zocht hen vergeefsch te ontwijken, de Ongelukkige! en wierd niet gewaar.dat juist dit, een volflandig bewijs was, dat het niet zo recht met hem ftond, als hy zich zelf zocht te overreden.
Vijfde Hoofdftuk.
Een fterke fchrede tot een onverwacht Geval.
•r-vanaë beminde te teder , dan dat een ftille bekommering, die ene (hoewel bevallige) donkerheid over't fchoon aangezicht van onzen Held verfpreide , haar onbemerkt zou hebben Jtunnen blijven ; maar, om, die zelve rei d?8



Aeti, was zy te fchichtig, om hem te fchieiijk, naar de oorzaak ener zo onverwachte verandering, te vragen, het was Jigt te zien, dat zijn hart lijden moest; maar, met alle de fcherpzinnigfteid , welke de oogen der Liefde eiT gen is, kon zy echter niet met zich, zelf overeenkomen, wat daar van de oorzaak zijn kon : hare eerfte gedachte was , dat de boosaartige Hippias, misfchien,hem, door een al te vergedreven fcherts, aanftotelijk mogt ge,, weest zijn ; maar, ook het ergfte wat Hippias kon gezegt hebben , fcheen haar niet genoeg om ene zo diepe wonde in zijn hart te veroorzaken , als zy daarin geloofde te zien. haar eige voordeel bragt haar fchieiijk op ene andere gedachte, waar voor zy vermoedelijk niet vatbaar zou geweest zijn , wanneer hare Liefde de iedelheid niet overwogen had, welke (zegt men) by de meeste Schonen, de waD 5 re



53 W6*«38*
re bron is van dat, wat zy ons voor Liefde toerekenen. ,» hoe, wanneer zijne Liefde begon te verkoelen ! (fprakzy tot zich zelf,) — „ ver. „ koelen? hemel! wanneer dit mo„ gelijk is, dan zal ik niet meer be-
„ mind zijn!" deze gedachte
Was te verfchrikkelijk voor een zo fterk ingenomen hart, dan dat het die zo fchieiijk zou hebben kunnen verbannen, hoe befcheiden maakt de ware Liefde! zy, welke gewoon ge. weest was, in aller oogen de werkingen harer zegepralende bevalligheid te zien; zy, weike, onder de volkomenften van haar Gedacht, piet een kende, door welke zy oit, in de aangename bewustheid harer voortreffeüjfcheden , alleen een oogenbiik gedoort geworden was; met een woord, Danaë , begon, zidderende, zich zelf te vragen: „ of zy wel beminnenswaar„ dig genoeg was, om het hart van „ zulk



9, zulk een buitengewonen Man in ha» ,, fe ketenen te behouden?" en, offchoon de eigenliefde haar, van de zijde harer perzoonlijke waarde, gerust ftelde , zo was zy doch niet zonder zorg , dat in haar gedrag iets mogt geweest zijn, waar door het wonderbare in zijne denkwijs , of de edele tederheid van zijn gevoel, had kunnen beledigt worden. „ had zy hem ook „ te veel bewijzen van hare teder„ heid gegeven ? had zy hem zijnen „ zege ook bezwaarlijker moeten ma„ ken ? was het te wagen, hem de „ gantfche fterkte harer drift te laten s, zien , en zich , ter behouding van zijn hart, op de volftrekte overgaaf
„ van 't hare, te verlaten ? " .
deze vragen waren noch fpitsvinnig, noch zo ligt te beantwoorden, als menig goed Ding zich inbeeld, aan wie men een eeuwige Liefde gezworen heeft, en wier geringde bekommer ring



ring nu is , of men haar woord zal kunnen houden, deze fchone Danaë kende de gewichtigheid dezer vragen, in alle hare uitgeftrektheid; en alles wat zy zich daarover zeggen kon, Helde haar niet zo wel te vreden, dat zy niet voor nodig geacht zou hebben , om een gelegen oogenblik af te wachten, om zich, over hare twijffeling, in zekerheid te flellen. voor 't overige, wel overtuigt, dat het haar niet aan middelen ontbreken zou, om het ontdekte kwaad te verhelpen, het mogt dan zijn wat het wilde, ontbrak het aan Agathon niet, om, nog dien zeiven dag, gelegenheid daar toe te geven.
„ Zwaarmoedigheid en treurigheid „ maken de ziel van tijd tot flap, en ,, openen haar voor alle weekhartige en „ tedere aandoeningen. " deze Helling is zo waar, dat duizend Liefdeverbintenisfen in de wereld, geen anderen oorfprong hebben, een Minnaar ver-



Verliest een Voorwerp 't welk hy aanbid ; hy vergiet zijne klachten in den boezem ener Vriendin, voor wier bevalligheden hy tot hier toe onverfchillig geweest is; zy beklaagt hem; hy vind zich daar door verligt, dat hy vry en onverhindert klagen kan ; de Schone is verheugt dat zy gelegenheid heeft, haar goed hart te doen zien ; haar medelijden, treft hem , verwekt zijne opmerkzaamheid : zo dra men by een Vrouw belang begint te verkrijgen , ontdekt men bevalligheden aan haar. de aandoeningen , waarïn zy zich beiden als dan bevinden, zijn der Liefde gunftig ; zy verfraïen de Vriendin , en verblinden de oogen van den Vriend, boven dat , zoekt de fmart natuurlijker wijs vefftroïng, en is geneigt om by alles, wat hem troost en verligting belooft, heul te zoeken ; een flauwe aandoening van nieuwe vergenoegingen , welken het



€2 #98*3»
het gezicht van dat Voorwerp zulk enen verfchaffen kar; de gunftige gemoedsgesteldheid , waarin men 't zelve vind : aan de ene, — de iedelheid, die grote drijfveer van *t vrouwelijk hart; het vergenoegen , om zo te fpreken , van over een Medeminnares te zegepralen , dewijl men beminnenswaardig genoeg is om haar verlies te herftellen, de begeerte om zelf haar aandenken uit te wisfchen ; misfchien ook hare natuurlijke goed. hartigheid, en 't vermaak om iemand gelukkig te maken; aan de andere zijde : hoe veel omftandigheden , welken zich verëenigen, om, ongemerkt, den Vriend ia enen Minnaar, en de Vertrouwde in de Hoofdperzoon eens nieuwen Romans te veranderen !
In zuik een gemoedsgefteldheid bevond zich Agathon , toen Danaë, (welke vernomen had, dat hy, den gehelen avond, in de eenzaamüe plaats van



van den tuin, doorgebragt had,) zich niet- langer weêrbouden kon van hem op te zoeken, zy vond hem.met het halve lijf opeen groene bank leggende, zijn hoofd onderfieunende, en zo verftroit , dat zy een geruime tijd voor hem ftond, eer by haar gewaar wierd. gy zijt treurig, Kallias! fprak zy ein. delijk, met een roerende ftem, terwijl zy. de oogen, vol medelijdende Liefde, op hem vestigde, kan ik treurig zijn, wanneer ik u zie ? antwoorde Agathon , met een zucht , welke zijne vraag feheen te beantwoorden, ook gaf Danaë hem geen antwoord op zulk een verplichtend compliment , maar voer voort, ftilzwijgende , maar meteen gezicht, vol ziel, en oogen, die vol water ftonden, hem aan te zien : hy richte zich op , en zag haar een wijl aan, als of hy tot in den grond van hare ziel doordringen wilde, hunne harten fchenen door hunne oogen in
el»



<4 %&mr£&4
elkander te vloeien, bemind gy my Danaë'? vroeg Agathon, met een, door' tederheid en weemoedigheid, halfvernikte ftera , eindelijk, terwijl hy den énen arm om haren hals floeg, en voortvoer, haar, met betraande oogen, aan te zien. zy zweeg een langen tijd. of ik u beminne? — was alles wat zy zeggen kon. maar de uitdrukking, de k:ank, waar mede zy dit Zeide, had, door al de welfprekenheid van Démdsthené's.niet overtroffen kunnen worden, ach Danaë.' hernam Agathon. ik vraag niet om dat ik twijffe.e. kan ik ene verzekering , waaf van het geheel geluk van mijn levert afhangt, te dikwils van de geliefde lippen mijner Danaë ontfangen? wanneer gy my niet beminde, wanneer gy ophouden kondmy te beminnen! - welk ené gedachte; mijn lieffte Kallias! viel zy hem in , hoe elendig was ik , wanneer dis in uw hart huisveste! wanneer die



die u te kennen gaf, dat ene Liefde, geüjk de onze, ophouden kon! een kwalijk teruggehoudene zucht was alles wat hy antwoorden kon. gy zijt treurig, Kallias! voer zy voort ; een geheim verdriet breekt door in alle uwe trekken; gy begrijpt niet, neen, gy begrijpt niet wat ik Jijde, door u treurig te zien , zonder de oorzaak daar van te weten: wanneer mijn vermogen , wanneer mijne liefde , wanneer mijn leven zelf, toereikende js, om die van u te verwijderen ; ó, zo vertoef geen oogenblik om uwe ziel
voor my open te leggen ! • de
gevoelige Agathon was tot fprakeloze verrukking toe vervoert; hy floeg zijnenarm om haren hals, drukte zijn aangezicht tegen haren kloppenden boezem.enkon in Jangen tijd niet fpreken door de tranen, waar mede hy dien bevochtigde. Niets is aanftekender dan de aanE doe-



C6 wtmwm
doening ener in gevoel wechvloeïende ziel Danaë, zonder de oorzaak van alle deze bewegingen te kennen, wierd zo fterk, door den toeftand , waarin zy haren Minnaar zag, getroffen , dat zy , even zo fprakeloos als hy zelf, overëenkommge tranen met de zijnen vermengde, dit bedrijf, 't welk voor den onverfchilligen Lezer niet van zo veel belang zijn kan, als het voor onze Verliefden was, duurde een geruimen tijd. eindelijk herftelde Agathon zich, en zeide haar, in ene van die tedere uitgietingen der ziel, aan welke de overlegging geen deel, en men geen ander inzicht heeft, dan een overvloeiend hart te verlig ten : ik bemin u te zeer, onvergelijkelijke Danaë! en voel te fterk, dat ik u niet genoeg beminnen kan , om u langer te verzwijgen, wie deze Kallias is , die gy, zonder hem te kennen , uw hart waardig gekeurt hebt,



faebt j ik wil o het geheim var) mijnen naam, en de gehele Gefchiedenis mijns levens, in zo ver 't my mogelijk is daarop terugzien, ontdekken; en, wanneer gy alles weten zult; — want waarom zoude ik voor een ziel, gelijk de uwe.niet alles mogen open leggen? —— dan zultgy misfchien natuurlijk vinden, dat de vluchtigfte twijffeling: of het mogelijk zijn kon uwe Liefde te verliezen ? inftaat is, om my elendig te maken.
Danaë fchrikte, gelijk men zich voordellen kan , by zulk ene onverwachte voorrede; zy zag onzen Held zo opmerkzaam aan, als of zy hem nog noit gezien had, en verwonderde zich nu over zich zelf, dat het haar voorlang niet in de oogen gevallen was, dat er veel meer onder haren Minnaar moest verborgen zijn , dan de narichten van Hippias, en de omftandrgheden , waarin hunne kennis beE a gon-



68
gonnen was , deden. vermoeden, zy dankte hem op de tederfte wijs voor de proef van 't volkomenfte vertrouwen, 't welk hy haar geven wilde: en, na enige voorbereidende liefkozingen, waar mede zy hare dankbaarheid bevestigde, ving Agathon de volgende vertelling aan:
AG A.



AGATHON,
Zevende Boek.
Eerfte Hoofdftuk. Eerfte Jeugd van Agathon.
Jk was reeds achttien jaren oud, eer ik dengenen kende , wien ik mijn befiaan te danken heb: van mijn eerfte kindsheid in den Délphifchen Tem. pel opgevoed, was ik gewoon, den Priester van Apóllo, met die kinderlijke gevoelens, welken de eerfte ouderdom , voor allen , die voor onze onderhouding zorg dragen, gewoon is te gevoelen, aan te zien. ik was nog een kleine Knaap, toen ik reeds, met het geheiligt gewaad, 't welk de jonge Dienaren van dezen God van de Slaven der Priesteren onderfcheid, beE 3 kleed,



7o #*3£**3S*
kleed, en den dienst des Tempels gewijd wierd.
Wie Délphis gezien heeft zal zich niet verwonderen, dat een Knaap, van een gevoeligen inborst, die byna van de wieg af aldaar opgevoed werd, ongemerkt een denkwijs bekomen moest, die hem van alle andere Menfchen geheel onderfcheide. behalven de byzondere heiligheid, welk een overoud vooroordeel en* de vermeende tegenwoordigheid van den Pythifchen God, den Délphifchen Grond toefchrijft, was, in den omtrek van den Tempel zelf,geen plaats, die niet, door 't een of ander eerwaardig of voortreffelijk Voorwerp vervult, of door enig Wonderwerk beroemt geworden was. het aanfchouwen zo veler wonderbaarlijke dingen, was het eerde waaraan mijne oogen gewoon wierden, en de vertelling dier wonderbare Voorvallen, de eerde mondelinge onderwijzingen,
die



die ik van mijnen Meesters genoot: een onderrichting; my hoognodig, dewijl het een deel van mijn beroep zou uitmaken , om den Vreemdelingen , waar door de Tempel altoos opgevalt was, de Schilderyën , Snywerken en Beelden , en den ontzachelijken Rijkdom van Gefchenken, waar mede zijne gangen en gewelven fchemerden , te verklaren.
Voor ongewone oogen is misfehieti niets verblindenders dan 't gezicht van ene, door zo veel Koningen , Steden en byzondere Luiden , in een reeks van eeuwen,zamen gebrachten fchat van goud, zilver, edele gefteenten, paarlen en elpenbeen, voor my , wien dit gezicht gewoon was, had het zedig Standbeeld van een Solon meer, bevalligheid, dan alle de fchitterende' merktekens ener overgelovige aandacht , welken ik fchieiijk met even die verachtelijke onverfchiiligheid aanE 4 zag,



72 *t3S4f*3S#
zag , waar mede een Jongeling de poppen en fpeelwerkcn zijner kindsheid gewoon is te befchouwen. nog onvatbaar, om van de verdienden en de wezentlijke waarde der vergode Helden, my een echt begrip te maken , dond ik dikwils voor hunne Beelden, en voelde , terwijl ik hen befehouwde, mijn hart met het geheim gevoel hunner grootheid , en met ene bewondering, vervult, waar van ik geen andere oorzaak dan mijn innerlijk gevoel kon uitvinden, ene nog derkere indruk , maakte de grote menigte van Beelden der verfcheidene Godheden , onder welken onze Voorouderen de onderhoudende Krachten der natuur, de verfchillendc Vol•komcnheden des menfchelijken geïlachts, en de Deugden van 't gezellig leven, voorgedelt hebben; cn waar van ik, in den Tempel en in de Bosfchen vanDélphis.my van overal omge-



geven vond. mijne toenmalige ondervinding , fchone Danaë ! heeft my zedert dikwerf op de gedachte gebragt : hoe groot het voordeel zy , 't welk de fchone Kunften ter vorming van den zedelijken Mensch toebrengen kunnen ; en hoe verliandig de Griekfche Priesters gehandelt hebben, dat zy de Muzen en de Gratiën, wier Lievelingen zo veel ten haren diende gedaan hadden , zelf onder het getal der Godheden opnamen, het ware voordeel der Religie , in zo ver zy een byzondere beöeffening der Priesterlijke Orde is, fchijnt van de fterkt? der indrukken af te hangen, welken wy in die jaren verkrijgen, waarin wy nog niet inlïaat zijn om onderzoekingen te doen. wierden onze zielen, ten opzicht dar Goden en hunnen dienst, van kinds af ledige tafelen gelaten , en , in plaats van de onzekere en verwarde , maar des te le« E 5 - vea.



74 *S3K*fïB8*
vendiger begrippen, welken wy, door de Fabelen en Wondergefchiedenisfen , en, in den enigzints teenemenden ouderdom , door de Muzyk en de afbeeldende Kunften, van de natuurlijke Voorwerpen, bekomen, alleen met de onvervalschte indrukken der Natuur, en de grondwetten van 't Vernuft -befchreven, zo is het zeer waarfchijnelijk, dat het Bygeloof nog groter moeite hebben zou, om het Vernuft, dan, in 't geval waarin de meesten zich bevinden , 't Vernuft moeite heeft om 't Bygeloof, uit de door haar eens ingenomene heerfchappy, te verdrijven; 't grootfle voordeel, 't welk de ene over de andere heefr, hangt daar van af, datzy de andere voorkomt: hoe ligt valt het, zich ene nog onmondige zie! te overmeesteren, wanneer alle die betoverende kunfien , welken de natuur, in de naarvolging zelf, fchijnen k overtreffen, alle hare krachten ver-



veré'enigen om de verrukte zinnen te verrasfen ! hoe natuurlijk moet het dengenen wórden , de Godheid van Apdllo te geloven, ja eindelijk zich te overreden dat hy zijne tegenwoordigheid en invloed gevoelt, die, in een Tempel, opgegroeit, wiens eerfte befchouwing, het Werk en deWoning van een God aankondigt! — dengenen.die gewóón is de Apólio van enen PMdias voor zich te zien, en dat meer dan menfchelijke, 't welk de Kenners zo zeer bewonderen, der natuur van 't Voorwerp, en niet den fcheppenden geest des Kunflenaars toe te fchrijven.
Zo ver ik onze zielen kenne, dunkt my, dat zich ieder, die tot een merkelijken graad van ontwikkeling ge. vordert is, van tijd tot tijd eeq zeker denkbeeldig fchoon inprent, ( 't welk, zelf zónder dat men daar van be-



76 ♦asffsss*
bewust is,) onzen fmaak en ons zedelijk oordeel bepaalt , en het algemeen Modél oplevert ; waar naar onze inbeeldingskracht de byzondere beelden , van dat, wat wy groot, fchoon en voortreffelijk noemen, fchijnt te ontwerpen, dit denkbeeldig Modél vormt zich, Cgelijk my dunkt, uit de gefieldheid en zamenhang der Voorwerpen , waarin wy ons «leven beginnen; van daar, gelijk de ondervinding fchijnt te bevestigen, zo veel byzondere denk- en zinswijzen , als men verfchillende opvoedingen en fianden in dezamenleving aantreft, van daar de Spartaanfche Heldenmoed, de Attifche Wellevenheid , en de Opge. blazenheid der Afiaten; van daar de verachting van den Meetkundigen voor den Dichter , en des fpeculerenden Koopmans voor de befpicgelingen van den Geleerden , om dat zy hem on-



onvruchtbaar fchijnen, dewijl zy zicli in geen Dariën *) veranderen , gelijk de zijnen; van daar de grove ftofklomp van den plompen Handwerker, de ruwe woestheid van den Zeevarer, de werktuigelijke ongevoeligheid van den Soldaat, en de eenvoudige listigheid van 't Landvolk; van daar eindelijk, fchone Danaë! de geestdrijvery, welke de wijze Hippias uwen Kallias verwijt ; die geestdrijvery , die ik , misfchien, in een veel minder verhe. ven licht zie , zedert ik hare ware bron geloof ontdekt te hebben ; maar die ik, niet des te minder, voor die gemoedsgelieltenis houde , welke ons , onder zekere bepalingen , gelukkiger dan enige andere maken kan.
Gy begrijpt ligt, fchone Danaë • dat onder geen andere Voorwerpen , dan die , welken de gewoonlijke natuur verheffen, en reeds in zich zelf denk-
*) Een gouden munt van dien tijd.



denkbeeldig genoeg zijn, datxngebeeld Modél, waar van ik fprak, in zulk een ongewonen graad afgetrokken en bo. venaardsch worden moest , „ dat , „ by toenemenden ouderdom , alles „ wat ik waarlijk zag , ver beneden „ dat was, wat mijne inbeeldings,, kracht wenschte te zien." in deze gemoedsgefteldheid was ik, toen ene van de Priesters te Délphis , uit inzichten die zich eerst in 't vervolg ontdekten, het op zich nam, om my in de Geheimenisfen der Wijsbegeerte van Orpheus in te wyên ; de enige die van onze Priesters hooggeacht wierd , dewijl zy 't vernuft zelf in hunne party trokken, en het geloof, van wiens ontegenfprekelijke waardigheid alles afhing , een vasten-, grond dan de mondelinge Overlevering en de Fabelen der Dichteren fcheen te geven.
De verrukking was onbefchrijffelijk waar



$%mmm 79
waar door ik vervoert wierd, toen ik « aan de hand van dezen Stichter van onze Religie en Geleerdheid , in het rijk der Geesten ingevoert, en my, ten zeiven tijde dat de verhevendfte Schilderyën van Pindarus en Homérus , hare bevalligheden voor my verloren hadden, midden in de fïoffelijke wereld, ene nieuwe, met niet dan onfterfielijke Schoonheden vervult, en door niet dan Goden bewoont, geöpent wierd.
De ouderdom, waarin ik toen was » is die , waarin wy , uit den langen droom der kindsheid ontwakende, ons zelf voor 't eerst geloven te gevoelen , de wereld rondom ons, met verrukte oogen befchouwen , en nieuwsgierig zijn , om onze eige natuur en de fchouwplaats, waarop wy ons, zonder ons eige toedoen, geplaatst Zien , leren kennen. hoe welkom is ons, in dat tijdpunt, ene Wijs.



- 80 i&mmm
Wijsbegeerte, welke het voordeel, om onze weetgierigheid, met die neiging tot het wonderbare, en met die arbeidfchuwe vluchtigheid, welken der Jeugd eige zijn, te voldoen , verëenigt; alle onze vragen beantwoord; alle raadzeis verklaart, en alle opgaven oplost! ene Wijsbegeerte, welke des te meer met het vurig en gevoelig hart der Jeugd overëenltemt, naar mate zy al het ongevoelige en dode uit de natuur verbant, ieder ftofje der Schepping met levendige en geestige Wezens bevolkt, en ieder punt des tijds, met verborgene voorvallen vruchtbaar maakt, om in de toekomende eeuwen tot rijpheid te geraken! een Zamenftel, waarin de Schepping zo onafmetelijk is als hare Oorzaak ; welke ons, in een oogfchijnelijke verwarring der natuur, een verhevene overëenftemming ; in de regering der zedelijke wereld, een onveranderlijk plan;



plan ; in de ontelbare menigte van ciasfen en geflachren der Wezens, een enigen Staat ; in de ingewikkelde bewegingen aller dingen, een algemeen richtpunt; in onze ziel, een toekomftige Godheid; in de verftoring onzes ligehaams, de wederherfteUing in onze oorlprockelijkeVolkomenheid; en, in den ffikdonkeren afgrond van het toekomende, heldere uitzichten in" ene onbegrensde weelde, doet zien! zulk een Zamenfiel istefchoon in zich zelf, te vleiende voor onzen hoogmoed , te overëenkomftig met onze innerlijke wenfehen en wezentlijke driften , dan dat wy het, in enen ouderdom , waarin ai wat groot, al wat treffende is , zo vee! macht over ons heeft, by >t eer. fte gezicht, niet voor waarheid zouden achten : vermoedens en wenfehen worden hier tot des te fierkere bewijzen pml wy, in het enkel aanfebouwen der



82 ♦3S*t>s£l6*
der natuur, te veel majelteit, te veel gehcims en goddelijks geloven te zien , om bezorgt te zijn , dat wy oit te groot van haar zouden kunnen denken, en, zal ik 't u bekennen, fchone Danaë! zelf nu, daar my de gelukkige ondervinding het geestdrijvende en ongenoegzame van die zoort van Wijsbegeerte ten volle geleert heeft, nu nog, gevoel ik, met een innerlijk geweld, 't welk zich tegen alle twijffeÜngen verheft , dat deze overëenllemming éét onze edeffie neigingen , weiken voor haar het woord voeren , den rcchten ftempcl der waarheid is, en dat, zelf m deze dromen, welken den zinnelijken Mensch zo buitenfporig fchijnen , voor onzen geest meer waarheid, meer onderhoud , meer opwakker ing, een rijker bron van geruste vreugde, en een vaster grond van . zelftevredenheid gevonden word, dan in alles wat de zinnen, ons aangenaams



naams en goeds aan te bieden, bezitten, doch, ik herinner my, dat het de gefchiedenis mijner ziel, en niet de rechtvaardiging mijner denkwijs is, waar toe ik my verbonden heb. hetzy dan genoeg, wanneer ik zegge*; dat de Leer/tellingen van Orpheus^n Pythagoras, van den Goden, van de natuur, van onze ziel, van de deugd, en van dat, wat het hoogile goed van den Mensen is, mijn gemoed geheel overmeesterden ; dat alle mijne begrippen, naar dit Oorfpronkelijk gemodéit, alle mijne nei-gingen daar door bezielt', en rftijn geheel gedrag, zo We! als alle mijne ontwerpen voor hfet toekomende, met bet plan, van een naar deze gronditel-hngen afgeperkten levens,- overeenkomftig waren.
F 2 Twee-



g4 #»8**aS«
Tweede Hoofdftuk.
En afiimam et mentem cum qua Di noóte loquantur!
■p^e Priester, die zich tot mijnen U Mentor opgeworpen had, fcheen over den buitengewonen fmaak , die ik in zijne verhevene onderwijzingen vond , zeer vergenoegd te zijn , en verzuimde niet, mijne geestdrijvery tot enen graad te verheffen, welke my, volgens zijne gedachte , tot alles te geloven en te lijden , vatbaar maken moest, ik was te jong en te onnozel, om het geringde wantrouwen in zijnepogingenteftel:cn,dewijlik,over; ëenkomftig der oprechtheid van m;jn eige hart, dc edjlfte inzichten by hem voorönderfielde.
Hy had de voorzichtigheid gebruikt, om zijn gefprek -zoin te richten, dat ik eindelijk uit eige beweging op dc vraag geraken moest: „ of het niet „ mo.



„ mogelijk was, om, reeds in dit leven, ,,* niet den hogere Geesten in gemeen-
fchap te komen ?"
Deze gedachte hield my lang met my zelf bezig; ik vond mogelijk, wat ik met de grootfte vurigheid wenschte: de Gefchiedenis der eerfte Tijden 1 fcheen mijne hoop te bevestigen : de Goden hadden aan den Mensch, nu in dromen , dan in verfchijningen, zich ontdekt; Verfchetdenen waren zelf tot de eer geraakt, om Gunftelingen 'der Goden te worden, hier kwamen my Ganimédés , Endimiön , Adónis en zo vele anderen in gedachten , wel. ken door Godheden bemint waren ge. worden, datgeen , wat de Dichters daar van vertellen, wierd door my, naar de verhevene begrippen , die ik van den hogere Wezens opgevat had, uitgelegt; de fchoonheid en zuiverheid der ziel , de afgetrokkenheid van de voorwerpen der zinnen, de liefde tot F 3 de



85 *SSr$&3s.#
de onfterffelijke en eeuwige dingen , fchcnen my datgeen te zijn , 't welk deze Perzonen den Gaden aangenaam , en tot hunnen omgang bekwaam maakte.
Eindelijk ontdekte ik Theögitón (dus heete de Priester) mijne langgeheimgehoudene gedachten, hy verklaarde zich daarover op ene wijs, welke mijne nieuwsgierigheid opwekte zonder die te bevredigen, hy gaf my te verdaan dat dit Geheimenisfen waren , welken hy bevreest was mijne jeugd toe te vertrouwen : echter , voegde hy er by, dat de mogelijkheid der zaak geen twijfeling onderworpen was, en betoverde my geheel door de afbeelding, weike by my van de gelukzaligheid dergenen maakte, welken door den Goden waardig geacht wier-, den , om tot haren geheimen omgang toegelaten te worden, de geheimzinnige beweging , welke hy aannam ,
Z9



87
zo dra ik naar de middelen , om daar toe te geraken, vroeg, bewogen my gerust af te wachten, tot hy 't uit zich zelf goedvinden zoude , om zich duidelijker te verklaren, hy deed het niet, maar veroorzaakte zo vele gelegenheden om mijne nieuwsgierigheid te ontbranden , dat ik my niet langer weerhouden kon om hem nieuwe vragen te doen.
Eindelijk voerde hy my op een tijd in 't Bosch van Apdllo., in een grot, 't welk een overoud geloof voor ene woning derNymphen hield, wier Beelden, in nisfen van grotwerken fchelpen, het binneufïe van 't hol verlierden : hier liet hy my op een bemosebte bank nederzittei-; en begon, na eiae veelbelovende Voorrede, my, (gelijk hy zeide) het geheim Heiligdom der goddelijke Wijsbegeerte van Hennes en Orpheus, te ontfluiten. ontailijke religieufe wasfehingen , en F 4 een



88
een menigte van gebeden , bewiere» kingen , en andere geheime voorbereidzels moesten voorafgaan, om een, aog in een aardfchen kerker ingeketenden, geest, tot het aanfchouwen der hemelfche naturen voor te bereiden, en , ook als dan zou ons fterffelijk deel den glans van de Volkomenheid der Godheid niet verdragen kunnen, maar, gelijk de Dichters, onder de gefchiedenis van Sémelé, te kennen gegeven hadden, geheel daardoor verteert en vernietigt worden , wanneer zy zich niet, met een zoort van ligchamelijke Sluïer, bedekte, en, door deze vernedering, ons, van tijd tot tijd, vatbaar maakte , om eindelijk , zelf, haar, zonder ligchaam en in hare wezentiijke gedaante, te aanfchouwen. ik was eenvoudig genoeg , om alle deze voorgegevene geheimenisfen voor waarheid te houden, ik hoorde des evnftigen Theögitdn met een heilige vrees



trees aan , en. maakte my zijne onderwijzing zo wei ten nutte, dat ik, dagen nacht, aan niets anders dacht, dan aan die buitengewone dingen, waar van ik, in korten tijd, kennis bekomen zoude,
Gy kunt 11 inbeelden, Danaë! of mijne verbeeldingskracht in dien tijd ledig was. ik zou noit gedaan hebben , wanneer ik alles befchnjven wilde, wat toen in my omging, en met welke tovery zy my, in mijne droomen , nu in de gelukkige eilanden , welken Pindarus zo prachtig affchildert; dan tot een gastmaal der Goden , dan in de elizeïfche velden, in de woning der zalige Geesten, ver. voerde.
Hoe zeldzaam het klinkt, zo zeker is het doch, dat de krachten der inbeelding datgeen wat de natuur aan onze zinnen voorftelt, ver overtreffen : zy heeft iets glanzender dan den F 5 zon-



90 *&®*mm
zonnenglans, iets liefelijker dan de zoetfte geuren der lente , tot haren dienst, om onze innerlijke zinnen in verrukking te brengen; zy heeft nieuwe gedaanten, treffender kleuren, volmaakter fchoonheden, fneller daarftel» lingcn, nieuwe verknoehtingen der oorzaken met bare werkingen, een au. deren tijd, —— in't kort, zy fchept ene nieuwe natuur, en vei voert ons inderdaad in vreemde werelden, welken naar andere wetten geregeert worden , dan de onze. in onze eerfte jeugd zijn wy nog te onbekent met de drijfveêren van ons eige Wezen , om duidelijk in te zien , hoe zeer deze fcbijnbare tovery der inbed, dingskracht inderdaad natuurlijk is. ten mir.fren was ik toenmaals ligtgelo. vig genoeg, om dromen van deze zoort bovennatuurlijke ingevingen toe te fchrijven, en die als Voorboden aan te merken, van Wonderdingen, welken



ken ik welhaast wakend hoopte te ondervinden.
Toen ik nu, volgens Theögitdns voorfchrift, acht dagen lang met geheime ceremoniën en wyïngen, en in een onafgebroken infpanning, om mijn gemoed van alle uiterlijke Voorwerpen af te trekken, doorgebragt had , en my nu gerechtigt hield om iets meer te verwachten, dan my tot nog toe bejegent was, begaf ik my, in 't diepst van den nacht, toen alles diep, naar de grot der Nymphen: en, na dat ik een menigte zeldzame liederen en aanroepingsformulieren opgezegt had, lag ik my , met het aangezicht naar de volle maan gekeert, op de rustbank neder, en gaf my over aan de voorftelling , wat ik gevoelen zoude, wanneer Hécaté uit haren zilveren fpheer afiïijgen, en my tot haren Endimion maken zoude, midden onder deze buitcnfporige voortellingen, on. i , der



der welken ik begon in te fluimeren, wekte my plotzeling een lieffelijk geluid , 't welk, op enigen affland, boven my fcheen te zweven , en , gelijk ik fchieiijk hoorde , uit dat zoort van fnarenfpel voortkwam , 't welk men gewoon is Apóiio toe te eigenen, een natuurlijk welgeflemt mensch zou gedacht , dat hy een goed fr.uk van een bekwamen hand hoorde , en zich niet bedrogen hebben , maar in den toeftand waarin ik toen was, zou ik misfchien het gcquak van een choor van kikvorfchen voor het gezang der Muzen gehouden hebben; de muzyk dia ik hoorde, roerde, ketende, verrukte my; zy overtrof, naar mijn ingebeeld gevoel, (want de inbeelding heeft ook hare aandoeningén,) alles wat ik oit gehoon had, Apdllo alleen, de Vader der Harmonie, wiens luit der fpheren hare godenvermakende overëenftemmingen geleerd had, dacht my, kon zulk een



een hemelfchen klank voortbrengen, mijne ziel fcheen daar door als uit haar ligchaam wechgerukt, en , geheel oor, boven de wolken te zweven ; toen deze muzyk eensklaps ophield , en my in een verwarring van gedachten en gemoedsbewegingen liet, welken my den gantfchen nacht geen oog te luiken vergunde.
Den volgenden dag, vertelde ik Theögitón wat my bejegent was. hy fcheen het als niets buitengewoons aan te merken , echter ftond by my, na dat hy my over alle de omftandigheden ondervraagt had, toe, dat het Apóilo of ene der Muzen kon geweest zijn. gy zult lagchen, Danaë! wanneer ik u bekenne , dat ik , zo jong ik was, en zonder by my zelf bewust te zijn, waarom? echter liever gezien had , dat het ene Muze ge. weest ware. ik verzuimde nu geen nacht om my in de grot te doen vinden , om



9t 'mmmm>
om de vermeende Muze weder te no» ren. maar mijne verwachting bedroog rny; het was Apólio zelf. na enige nachten, waarin ik my, met de ftomme tegenwoordigheid der Nymphen van cypresfenhout, vergenoegen moest, kondigde my een heldere glans (die met een onverwachte fnelheid in de grot viel, en door de algemene duisterheid en mijne vooringenomenheid tot een hemel.sch licht verheven wierd ,) enige buitengewone ontmoeting aan. oordeel , hoe verbaast ik was , toen ik , midden in den nacht, den God van den dag, die , my ten gevalle, zich der armen van de fchone Thétis ontrukt had, op een heglinfterende wolk z r.ende , voor my zag. goude lokken golfden om zijne blanke fchouderen , een kroon van 'ftralen verfierde zijn hoofd , het zilver gewaad dat hem omvloeide , flonkerde van duizend édele Henen, en dé gulden Lier lag



igi**{S!» g ƒ
lag in zijnen linker arm. mijne inbeelding voegde het overige erby, wat ter voltoïng ener denkbeeldige fcboonheid nodig was; maar mijne verbaastheid en eerbiedigheid veroorloofde my niet, den God in 't aangezicht te zien. ik geloofde verblind te zijn , en den glans van oogen , welken de Wereld verlichten, niet te kunnen verdragen, hy fprak my aan ; hy betuigde my zijn welgevallen aan mijnen dienst, en aan de vurige begeerte, waar mede ik, met verachting der aardfche dingen, my der hemelfche wijde, by wakkerde my op, om op dien weg voort te gaan, en my den invloed der Onfierf-
•felijken lijdende over te geven, met die verzekering, dat ik vei koren was, om het aantal der Gelukkigen te vermeerderen, welken hy met zijne by.
zondere gunst verwaardigt had. hy verdween , terwijl hy dit fprak , zo
fchieiijk, dat ik niets opmerken kon;
en,



p<5 »3g«43Ë*>
en , zo vooringenomen als mijn gemoed was , had deze Apdllo zijn rol veel ongefchikter kunnen fpelen, zorider dat enige twijffeling over zijne Godheid in my zou opgefiegen zijn.
Theögitón , die ik van deze Verfchijning verwittigde , wenschte my geluk, en vertelde my van den ouden Helden onzer Natie, welken eens Lievelingen der Goden geweest, en nu, als Halfgoden , zelf altaren en Priesteren hadden. zo veel heerlijke zaken, als hy nodig oordeelde om mijne begocheling volkomen te maken ; in 't Hot vergat hy niet, my te onderrichten, hoe ik my, by ene tweede Verfchijning, omtrert den God gedragen zoude, boven alles vermaande hy my, mijn oordeel over alles op te fchorten, my door niets te laten bevreemden, en het voorfchrift onzer Wijsbegeerte altoos in gedochte te houden : welke ene volftrekte lijdelij heid vaa



valt ons vordert, wanneer de Goden op ons werken zullen, men moet zo onervaren zijn , als ik was, om geen flang onder deze bloemen te vermoeden ; niets dan de ontwikkeling dezer heilige mommery kon my de oogen openen: ik kon onmogelijk uit my zelf op den argwaan geraken, dat de toegenegenheid van enen God eigenbatig zijn kon. ik had veeleer gehoopt, de grootfte voordelen voor mijne weetgierigheid van hem te trek. ken , en met meer dan menfchelijke Voorrechten begiftigt te worden, de verklaringen van Apdllo bevreemden my eindelij';, en zijne daden nog meer; ten . laatften ontdekte ik, wat gy reeds lang moet voorzien hebben , dat de vermeende God geen ander dan Theögïtón zelf was. deze veranderde nu, zo dra hy zag dat zijn fpel ontdekt was, op eenmaal van fpraak", en zocht my te overreden , dat hy deze komedie G al.



9g. %%mt%*%
alleen gefpeelt had, ten dien einde , om my, van do iedelheid der Goddelijke werkingen , op welken hy my go verüeft gezien had , des te beter te kunnen overtuigen ; hy trok daar. fijt dat gevolg, dat alles wat men van den Goden leerde , uitvindingen van listige Hoofden waren , waar mede zy Wijven en ligtgelovige Knapen in hun net zochten te trekken; in 't kort, hy vergat niets wat de onzedigfle drift een fchaamtelozen Verachter der Goden ingeven kon, om de moeite van zulk een wolüitgevonde , en met zo veel werktuigen onderfteunde, Vervoering , niet vergeefsch gedaan te hebben, ik verweet hem zijne boosheid, met een toorn , die my fterk genoeg maakte om my van hem los te rukken, den volgenden dag had hy de onbefchaamdheid , om de Priesterlijke verrichtingen, met even die huichelachtige aandacht, voort te zetten, waar me-



mede hy my en iiede)r tor hier toe bedrogen had. hy liet geen de minde verandering in zijn gedrag tegen my merken, en fcheen zich het voorledene even zo weinig te herinneren als of hy den gehelen Léthe uitgedronken had. deze daad vermeerderde mij*, ne onrust: ik kon nog niet begrijpen, dat er Menfchen zijn konden, we'ken, in 't midden hunner buiten(horigheden, rust en tevredenheid , de natuurlijke* gezellinnen der onfehuld , behoudea konden, maar in weinig tijd daar na bevrijde de onvoorzichtigheid van dezen Bedrieger my van de bekommer, nisfen, waarin ik, zedert de geféhiedeuis in de grot, geweest was: Theo. gitc-g verdween uit Délphis, zonder dat men de eigenlijke oorzaak daaf van ontdekte , maar uit dat wat men elkander in de obren fluisterde , raa' de ik, dat Apóilo eindelijk verdrietig zou geworden zijn , om zijn Perzoon G 2 door



door een ander te laten fpelen.
Deze Voorvallen bragtcn my natuurlijker wijze op vele nieuwe overdenkingen ■ maar mijne neiging tot het wonderbare, en mijne lievelingsdenkbeelden verloren niets daarby. zy Wonnen veeleer daardoor.dewiji ik dié in my zelf befloot, en den Onfterffelijkcn alleen tot Getuigen van dat wat in mijne ziel omging . maakte, ik voer voort, de verbetering daar van, naar de grondwetten der Wijsbegeerte van Órbh'ius , als mijne voornaamfte beZigheid aan te merken, ik begon nu te geloven, dat gene andere dan ene denkbeeldige gemeenfehap tusfchen den hógerèn Wezens en den Mensch mogelijk was; niets dan dc fchoonheid en zuiverheid der ziel , dacht ik, kon ons tot een Voorwerp van 't welgevallen van dien Onnoembaren , Algemenen en Opperften Geest maken , van wien alle de Overigen, gelijk de pla-



planeten van de zon , hun licht, en de gantfclie natuur hare fchoonheid en onwankelbare order verfcr/jgt; en, alleen in de overëenitemming" van a.lje' onze krachten, gedachten, en geheimfte neigingen met de grote in-' zjchren, en algemene wetten van de-' zen Beheerfcher der zichtbare en onzichtbare wereld , vond ik , dat de ware geheimenis tot die ve'ëeniging met Denzelven gejegen is,' welke de natuurlijke beftemnu'ng en het °-s. hele doel al'er wenfchen van een Oflfterffelijk Wezen zijn moet. 'beiden , die geestige fchoonheid der ziel, en die verhevene richting harer werkzaamheid , volgens de inzichten van den Wetgever der Wezens, geloofde ik het zekerst door de opmerking der natuur te bekomen, welke ik my als een fpiegej voor! fielde, waaruit het wezentiijke, onvergankelijke en goddelijke in onzen G 3 geest



I02 *&mms*
geest te rug Kraalt, en den mensctt van tijd tot tijd even zo doordringt, gelijk de zon een, door haar verlicht, waterdropje. ik overrede my , dat de onafgebroken befchouwing der wijsheid en goedheid, welke, zo wel uit de byzondere natuur van ieder Deel der Schepping , als uit het Plan, en de algemene Huishouding van het Geheel, zo luisterrijk doordraait, het onfeübaarfte middel was om zelf wijs en goed te worden, ik bragt alle deze Grondstellingen in uitvoering: ieder nieuwe gedachte, die zich in my ontwikkïlde, wierd tot een gevoeligheid van mijn hart: en dus leefde ik , in een (lillen en verlichten toeftand des gemoeds , welke ik my noit dan met weemoedig vergenoegen herinneren zal, enige gelukkige jaren door, onwetende , en , gelukkig door die onwetenheid, dat deze toeftand niet duren kon, wijl de driften des rijperen ouder-



•sswas* 103
'derdoms, en, wanneer dezen ook niet beftonden , de onvermijdelijke inwikkeling in de ongeltadigheid der men. fchelijke zamenleving, den duur van die innerlijke tevredenheid en rust niet vergunden , welken alleen het deel van Wezens, Welken van 't'ligchaam ontflagcn zijn, zijri kan.
Derde Hoofdfiuk.
De Liefde in verfcheiden Gedaanten.
jntusfchen had ik mijn achttiende jaar bereikt, en begon nu, midden onder de aangename aandoeningen, van welken mijne denkwijs en mijne bezigheden onuitputtelijke bronnen fchenen te zijn, een ledig in my te gevoelen, 't welk zich door geen denkbeeld wilde doen aanvullen, ik bëfchouwde de menigvuldige bedrijven der natuur, gelijk met nieuwe oogen, G 4 ha.



ic4
hare fchoonheden hadden voor my iets> zo hartroerende, 't welk ik voorheen noit op deze' wijs gevoelt had; het gezang der vogelen fcheen my iets te zeggen , 't welk het my noit gezegt had , zonder dat ik wist wat het was; en de nieuwbelommerde bosfchen fchenen my te nodigen, om, in hare fchaduwen, een wellustige zwaarmoedigheid te overpeinzen, door welke ik dikwiis, midden in de verheven» fte overdenkingen, tegen mijnen wil, overweldigt wierd. van tijd tot tijd verviel ik in een flauwmoedige werkeloosheid ; my dacht, dat ik tot hier toe alleen in mijne inbeelding gelukkig geweest was; en mijn hart verlangde naar een Voorwerp, in 't welk ik die denkbeeldige Volmaaktheid waarlijk genieten kon , aan welke ik my tot hier toe , gelijk aan een gedroomt gastmaal, verzadigt had. toen vertoonde zich voor 'c eerst de Vriendfchap, in al-



alle.hare bevalligheden, met ene voor» heen nog noit gevoelde levendigheid, voor mijne oogen: een Vriend, beelde ik my in, een Vriend zou dit geheim verlangen mijns harte bevredigen, mijne inbeelding (lelde my een Pyladés voor, en mijn verlangend hart bekranste dit fchoon Beeld , met alles wat my het beminnenswaardigst fcheen , zelf met die uiterlijke aangenaamheden , welken in mijn Zamenfiel het natuurlijk fierzel der Jeugd uitmaakten, ik zocht dezen Vriend onder de bloeiende Jeugd, welke my omringde ; meer dan eens geloofde mijn verdooit hart dien gevonden te hebben , maar ene korte ondervinding overtuigde my zeer fchieiijk van mijne dwaling; onder zulk een groot aantal van uitgelezen Jongelingen, welken delivery van den God van Délphis droegen , was niet een enigen, weiken de natuur zo volmaakt overeen (lemming met my geG 5 maikt



maakt had, als de fpitsvinnigheid mijner begrippen het vorderde.
Omtrent dezen tijd gebeurde het, dat ik het ongeluk had, om de Opperpriesterin ene neiging in te boezemen , weike met haren geheiügd'en ftand , en met hare jaren een even fterke tegenftelling maakte, reeds voor een geruimcn tijd had zy my met een uitftekende goedheid aangezien , welke ik ener moederlijke toegenegenheid toefchreef, en met al de eerbiedigheid beantwoorde, we ke ik der Vertrouwde van Apóllo verfchuldigt was. ftel u voor, fchone Danaë ! welk een Modél tot een Standbeeld van de Verwondering ik gemaakt hebbe, toen zulk een eerwaardige Pcrfoon zich vernederde , om tny te ontdekken : dat al de vertrouwelijkheid , die ik tusfchen haar en Apóllo voorortdeiftelde , niet toereikend was, om haar, boven de zwakheden van de gemene Dochters * . der



der'aarde, te verheffen! de goede Dame was reeds tot dien ouderdom gekomen , waarin het belagchelijk is , het hart van een Man van ondervinding aan een Medeminnares te willen betwisten: maar een Nieuweling, waar voor zy my, met goed recht, aanzag, de eerfte onderwijzingen te geven , daar toe kon zy, zonder ene overgedrevene iedelheid, zich nog voor bevallig genoeg houden, verbeeld u, by de overblijfzelen ener voorheen beroemde fchoonheid , ene gedaante , gelijk men gewoon is de blonde Céres af te beelden , grote zwarte oogen, onder wier aangenomen ernst een wellustige gloed voortflonkerde; en, by dit alles, een ongemene zorgvuldigheid voor haar Perzoon, en de fchaike kunst om de voordelen harer bevalligheden, met de ftrenge zedigheid der Priesterlijke kleding te verbinden : zo zal het u gemakkelijk zijn den graad van 't gevaar
af



af te meten, waarin zich de eenvoudigheid mijner jeugd, by hare vervolgingen, bevond.
Zonder twijffcl zal het haar veel moeite gekost hebben,om de eerfte zwarigheden , welken ene meer eerbied dan liefde inboezemdeVrouw,in de hartnekkige vooroordelen van een achttienjarigen Jongeling vind , te overwinnen, haar ftand veroorloofde haar niet zich duidelijk te verklaren ; en mijne bloheid verftond de taal niet van welke zy genoodzaakt Was zich te bedienen, 't is waar, men behoeft tot de kennis dezer taal geen anderen Leermeester dan zijn hart; maar , ongelukkig zeide my mijn hart niets tot haar voordeel, het lang geöeffend geduld ener bejaarde Priesterin was hoognodig , om niet duizendmaal het voornemen op te geven, om een Mensch, die uit louter denkbeelden zamengeIteld was, hare inzichten begrijpelijk
te



te jnaken ; en echter vond zy zich eindelijk genoodzaakt, om zich van de enige kunstgreep te bedienen , vatl welke men, in zulke gevallen enige werking verwachten kan : zy had nog bevalligheden , welken de ongewone oogen van een Nieuweling verblinden konden; de verwarring, waarin zy my, door de eerfte verzoeking van deze zoon , bragt, fcheen haar van goede vooibeduiding te zijn; en iriisfchien had zy zich minder in hare verwachting bedrogen , zo niet ene omftandigheid , van welke haar niets bekent was, mijn hart ene meer dan gewone fterkte gegeven had.
Onze Deugd, of, die werkingen, welken dat aanzien hebben , dat zy uit zulk ene edele bron voortvloeien, hebben zeer dikwils geheime drijfveêren, die ons, wanneer zy gezien wierden.zo niet alle verdienften,ten minHen een groot deel daar van, onttrekken zou-



zouden, hoe ligt is het der verzoeking ener drift wederftand te bieden , wanneer zy door een fterker in de waagfchaal gehouden word!
Korts te voren, eer de fchone Pythia de voorgezegde Verzoeking te werk flelde , was het Feest van Diana ingevallen , 't welk te Délphis , met al de plechtigheid , welke men der Zuster van Apóllo meende fchul. dig te zijn, gevierd wierd. alle Jonkvrouwen , boven de veertien jaren , verfchenen daarby, in een fneeuwwit gewaad , met losgeknoopte vliegende hairen , het hoofd en de armen met bloemkransfen omwonden, en lofzangen, ter eere.van de maagdelijke Godin, zingende, zelf halfverwelkte oogen helderden zich op by 't gezicht van zulk een talrijke menigte jonge Schoonheden, wier geringfte bevalligheid den fosfchen bloei der jeugd was. oordeel, fchone Danaë, of hy, die



die door het afwisfelend fieraad ener bloeiende beemd reeds in verrukking gebragc was, by zulk een Verfdhijnihg ongevoelig blijven kon ? m jne oogen dwaalden, met een tedere verwarring onder deze aanminnige Schepzelen , rondom; maar fchieiijk bleven zy op een enige ge vestigt, wier eerfte aanzien mijn hart geen wensch overig liet om iets anders te befchouwen. misfehien zoffdcn velen haar, onderzo menigvuldige Schoonheden , nfêt met opmerking gezien hebben; de fchoonfte geftalte, de regelmatigire trekken, lang hair, wiens golvende lokken tot op hare kniën nedci vloeiden, en den zuiverften bios der jeugd had zy met alle hareGefpelen gemeen; velen overtroffen haar zelf in enig ander gedeelte der fchoonheid; en, wanneer een Schilder, onder den rei, had moeten oordelen , welke de feboonfte was, zou hy misfehien haar voorby gegaan zijn:



ÏI2
zijn : maar mijn hart oordeelde niet naar de regelen der kunst, ik ge. voelde, of geloofde te gevoelen, ('t welk , in opzicht der werking, altoos het zelve is,) dat niets beminnenswaardiger dan dit jonge Meisje zijn kon. ik dacht zelfs niet om haar met de Overigen te vergelijken; zy verbande alles buiten haar uit mijne oogen. zo, dacht ik, njpest de Onfchuldozich vertonen , wanneer zy , om zichtbaar te worden, de gedaante ener Gratie ontleende; zo treffend zouden hare wezenstrekken zijn, zo zachtmoedig glinsterende hare oogen; zo minnelijk de lagjes harer wangen; zo zouden hare lonken, zo haren gang, zo ieder harer bewegingen zijn. dit oogenblik bragt in mijne ziel ene verandering voort, welke my, toen ik, in 't vervolg, vatbaar wierd om over mijnen toeftand te denken, den overgang in ene nieuwe en volmaakter zoort



ir3
Zoon van befiaan, gelijk fcheen : maar toen was ik te ver door gevoelens wechgerukt, om van my zelf recht, bewust te zijn ; mijne verrukking ging zelf zo ver, dat ik niets van de pracht van het Feest meer bemerkte; en niet eer, dan, na dat alles geheel uit mijne oogen verdwenen was, wierd ik, als door een fchielijke flag , weder tot my zelf gebragt. nu had ik moeite om my te overtuigen, dat ik niet uit enen droom ontwaakt was, waarin mijne irbeelding, ver boven 'taardfche opgevoert.my niets dan dus fchijnende Gedaanten mogt voorgeftelt hebben, de fmart, dat zulk een aangenaam gezicht my verlaten had , kon het voimaaktfte vergenoegen niet verzwakken , waar mede het binücnfte van mijn Wezen vervult was : dien gantfchen avond en het grootfte deel van nacht, hadden alle de krachten mijner ziel geen andere bezigheid, dan zich H - dit



H4 *£E4*i854
dit geliefde Beeld, tot op zijne klein, fte trekken , met alle zijne onüitfpre.
keüjke bevalligheden , welke ,
misfehien, ik alleen aan het Oorfpron-
kèlijk bemerkt had, en met een
levendigheid, voor te ftellen, welke my gedurig nieuwe fchoonheden leerde, mijn hart verfierde het met alles wat de natuur bevalligs heeft, met alle voortreffelijkheden van den geest, met alle zede-ijke fchoonheid , en met alles wat, volgens mijn denkwijs, het volkomenfleen béste was. — welkeen fchildery is dat, waar toe de Liefde de verven geeft! en echter ge¬
loofde ik altoos te weinig te doen ; fpande alle krachten mijner inbeelding in , om iets, nog fchoner dan het fchoonfte, te vinden, om de denkbeelden , die ik my van mijne Onbekende maakte, te voleindigen, en, zo't mogelijk ware, in het Oorfpronkelijke zelf, te veranderen, dezè beminnenswaardi-



digè Perzoon had my, even ten zeiven tijde dat zy my in de oogen viel, opgemerkt ; en er was, cgelijk zy my in 't vervolg ontdekte,) iets, met mijne neigingen overëenkomftïg, in haar hart voorgevallen, ik herinnerde my, Cwant hoe had ik een harer kleinfle bewegingen kunnen vergeten?) dat onze oogen meer dan eenmaal elkander ontmoet hadden, en dat zy telkens,-met een fchaamrood, 't welk haar gezicht met rozen overtoog, de oogen neêrgeflagen had. ik was te onervaren , en inderdaad ook te befcheiden, om, uit deze omftandigheid , iets byzonders tot mijn voordeel te beijuiten, maar echter herinnerde ik my 't zelve , met zulk een innerlijk vergenoegen , als of het roy voor/pelt had , hoe gelukkig de gevolgen daar van my maken zouden, ik had de iedelheid niet, welke gewoon is ons vleiende ■te zeggen; dat wy beminnenswaardig ^ 2 zijn;



ÏT6 ♦as-was»
zijn; ik dacht op niets minder dan op middelen, om weder gelieft te worden, maar de fchoonheid der ziel , die ik in haar aangezicht uitgedrukt gezien had, de zachte levendigheid, d:e uit de natuurlijke ernftigbeid hater vriendelijke wezenstrekken uitblonk.gaf my daar toe hoop. en .welk een hemel vol weelde opende deze hoop voor my! welke uitzichten, welke verrukkingen , wanneer ik my voorftelde , dat mijn gehe'e leven, in haar te aanfchouwen , en aan hare zijde , my ontglippen zoude !
Zulk een levendige hoop voorönderfie'.de , dat ik haar weder zoude vinden; en deze wensch bragt de be. geerte met zich, om te weten wie zy was. maar aan wien konde ik dit vragen ? ik had geen Vriend , waaraan ik my ontdekken durfde, van ieder buiten my , vreesde ik , dat hy , by zulk ene vraag, mijn gantsch geheim
uit



«ft mijne oogen lezen zoude ; en de Liefde , die een zeer goede Raadgever is, had my reeds in doen zien, hoe veel er aan gelegen was , dat Pythia niet het geringde ter ooren kwam , wat haar den toeftand van mijn hart verraden , of haar tot een mistrouwende opmerking van mijn gedrag aanleiding geven kon. ik befloot dus mijn verlangen in my zelf, en verwachte met ongeduld, tot enige, mijner Liefde gunftige, Geleigeest, my tot die zo gewenschte ontdekking helpen wilde, na enige dagen gebeurde het , dat ik mijne geliefde Onbekende, in ene der Voorhoven van den Tempel ontmoete ; de vrees om van iemand opgemerkt te worden , hield my in 't zelve oogenblik te rug , dat tk naar haar toe vliegen , en mijne vreugde over dit- onverwacht gezicht, in gebaarden , en misfehien in uitroepingen Wilde doen uitbreken, zy bleef enige H 3 oov



n8 ♦533**93»
oogenblikken ftaan. ik geloofde een fchieiijk opkomend vergenoegen in haar fchoon aangezicht te zien oprijzen ; zy bloosde , floeg de oogen weder neder, en vlood wech. ik durfde het niet wagen , haar te volgen , maar mijne oogen volgden haar zo lang het mogelijk was ; en ik zag , dat zy een deur inging , die op de woning der Priesterin aanliep. ik begaf my naar 't bosch, om mijne gedachte over deze aangename verfchijning des te ongeftoorder den vryè'n loop te laten, dc laatfte omftandigheid, en hare kleding , deden my vermoeden , dat zy misfehien ene der'Oppasferinnen van Pythia was , welke deze Dame in een groot aantal bezat, en die, buit:n enigé byzondere plechtigheden, zelden zichtbaar wierden. deze ontdekking hield my bezig overè'enkomftig al 't gewicht 't welk zy voor my had, toen ik, waarlijk ten ongelegenflen



fterï tijde van d; wereld, by de te. dere Priesterin geroepen wierd. de hoop om mijne geliefde Onbekende misfehien by deze gelegenheid weder te zien, maakte my in 't begin deze uitnodiging zeer welkom, maar mijne vreugde wierd fchieiijk verdreven door de gedachte, hoe zwaar het als dan zijn zoude, om m jne aandoeningen der oogen ener Medeminnares te ontrukken, de kunst van te veinzen was my nog onbekent, mijne gemoedsbewegingen vertoonden zich te fchieiijk en te duidelijk in mijn uiterlijk gelaat, dan dat ik my, by alle mijne pogingen , om voorzichtig te zijn, zeker houden kon. deze gedachte gaf my, Cgelijk ik geloof,) een tamelijk verward uitzicht toen ik voor Pythia kwam. maar toen ik niemand, dan een kleine Slavin , van negen of tien jaren oud, by haar vond , herhaalde ik my fchieiijk; en zy zelf fcheen met haft 4 re



ï2d mmmm
re eige bewegingen fe veel bezig te zijn, dan dat zy op de mijne nauwkeurig acht zou gegeven hebben ; of, ('t welk even zo waarthijnelijk is,) zy fcheen de verandering , die zy op mijn gezicht waarnemen moest, tot gunst harer bevalligheden uit te leggen , en zich een grote werking daarvan te beloven, 'dewijl zy zich ten uiterften bevlij'igt had , om die in het bevalligst fchaduwlicht,'c welk de inbeeldingskracht ten voordele der zinnen in 't fpel te mengen gewoon is , te ftellen. zy zat of lag , want hare houding was een middelding tusfchen beiden, op een met zilver en perlen rijkgeltikt rustbed; haar gehele opfchik had iets van dat fierlijk onachtzame , waarachter de kunst zich op een listige wijs verbergt, wanneer zy niet daar voor aangezien wil zijn, dat zy de natuur te hulp gekomen is; haar gewaad, wiens befcheidene kleur
zo



zo wel hare eige als de deftigheid harer bediening zo weivoegelijk was, vloeide wel in veel ploten rondom haar nederwaarts, maar zy had echter gezorgt.dat, op enige plaatzen, de fchone omtrek van dat wat daar mede bedekt was , duidelijk genoeg wierd, om de oogen tot zich te trekken , en de nieuwsgierigheid in beweging te brengen, hare zeer fchone armen waren, in wijde en halföpgeflagen mouwen , byna geheel zichtbaar; en ene beweging, welke zy, gedurende ons gefprek, in een fchijnbare onwetenheid, maakte, dreef enen boezem uit zijne bedekking te voorfchijn, welke bevallig genbeg was om haar gezicht twintig jaren jonger te maken ; zy bemerkte deze kleine onregelmatigheid eindelijk, maar het middel, waar door zy die weder in order wilde brengen , was met dat ongemak verknocht, dat daardoor een voet zichtbaar wierd , H 5 waar-



<22 *SSK**93»
waarop zich de fchoonfle Spartaneritl had mogen beroemen, de diepe on. verfchilligheid waarin my alle deze bevalligheden lieten, was zonder twijffel oorzaak, dat ik opmerkingen maken kon, waar toe een getroffen Aanfchouwer de macht niet zou gehad hebben, intusfchen gaf my echter een zoort van fchaamte , welke ik , uit naam van de goede Pythia', op mijne wangen voelde gloeien , een aanzien van verwarring , waar mede de Dame , welke, in twijfelachtige gevallen, volgens hare eigenliefde oordeelde , tamelijk wel te vreden fcheen. zy fchreef het misfehien een fehichtige onbeflotenheid , of een ftrijd tusfchen de Eerbied en Liefde toe, dat ik, ongeacht den fterken indruk, die zy op my maakte , haar geen gelegenheid gaf, om my de tederheid van hare deugd te doen zien. ik had opwakkeringen nodig , tot welken men zich



vmm* 123
aricfi by een geöeffender Minnaar niet vernedert zou hebben : de bekwaamheid die men my in 't iezen der Dich. teren toefchreef, diende haar tot een voorwendzel, om my een tijdverdrijf voor te flaan, van welke zy zich enige bevordering van haar inzicht beloven kon ; zy verzekerde my, dat Homérus haren geliefden Schrijver was, en bad my, een proef van mijn geprezen talent te doen horen, zy nam een Homérus , die nevens haar lag , en hield zich , na dat zy enigen tijd gezogt had, als of 't haar onverfchillig was , welk Gezang ik lezen zoude; zy gaf my de eerfte de beste in handen , maar tot ongeluk was het juist die, waarin Jüno, met den gordel van Vénus verfiert, den Vader der Goden , zo levendig de eerfte jeugd hunner Liefde herinnert, door het dichterlijk vuur 't weik in dit fchildery gloeit, en door de aangename welluiden-



124 *S£f&3£*
denheid der Homérifche verzen verrukt , merkte zy niet in welk een vervoerende wanorder een deel harer opfehik, door ene beweging van verwondering, welke zy maakte, geko. men was. zy nam uit deze plaats aanleiding , om van de onbepaalde macht van den Minnegod he: voorwerp des gefpreks te maken: zy fcheen de mening te begunftigen , dat de gedachte , om zulk ene machtige Godheid te willen wederfUan , alleen in een zeer vermetele ziel kon geboren worden, de toeflemming die ik aan deze mening gaf, verloor al het verdienftelijke, 't welk zy in hare oogen had kunnen verkrijgen , door de bepaling welke ik daar by voegde; want ik beweerde, dat de meesten, in de begrippen, welken zy zich van dezen God maakten, de grote plicht: „ om „ van de Godheid niet dan het waar„ digfle en volkomcnfte te denken," zeer



zeer ver te buiten gingen ; en dat de Dichters, door de al te zinnelijke uitbeelding hunner verbloemde Fabelen, in dit fluk zich aan geen geringe misdaad fchuldig gemaakt hadden, ongemerkt verviel ik al pratende in ene Geestdrij. very; in welke ik, naar de grondftellingen mijner geheime Wijsbegeerte , van de geestige Liefde , welke den weg tot het aanfchouwen van het wezenlijk Schoon is ; van de Liefde, welke de vleugelen der ziele vlug maakt; haar met ieder deugd en volmaaktheid vervult; en, ten laatflen, door de verëeniging met het Oorfpronkelijk Beeld van 't goede, in een afgrond van licht, rust, en onveranderlijke weelde wechrukt, waarin zy geheel verflonden en ten gelijken tijde
vernietigt en vergood word, zo
verhevene, my zelf, volgens mijne inbeelding , zeer duidelijke , de fchone Pricsterin echter zeer onver/laanbare dia.



125 *SK*&SS*
dingen zeide, dat zy, door even die zelve dingen waar door mijne inbeelding zich verhitte, van tijd tot tijd in flaap viel, en inderdaad niets kon by 't aanfchouwen van zulk een fchonen boezem, zeldzamer zijn dan ene Lofrede op de geestige Liefde; ook gaf de bedrogene Pythiii alle hoop op, om my, ten minften dezen avond, tot ene natuurlijker wijs van te denken en te beminnen, te doen afklimmen: zy liet my dan , met my op ene raadzelachtige wijs te kennen te geven, dat zy ene byzondere oorzaak had.om zich mijner, meer dan enigen an. deren Kostganger van Apó'lo, aan te trekken , gaan : ik verflond daardoor zo veel , dat zy ene Bloedverwante van mijnen, my zelf nog onbekenden , Vader, was; dat het haar misfehien haast geöorlooft zou zijn, om my het geheim mijner Geboorte te ontdekken ; en dat ik het alleen aan deze nadere betrekking toefchrijven moest, wan.



mmmm 127
wanneer zy my door ene vriendfchap onderfcheide, welke my, zonder deze omftandigheid , vreemd zou kunnen voorkomen, deze opheldering , aan wier waarheid my hare houding niet twijffeien liet, had de dubbele uitwer.
king om my te overreden, dat
ik my in mijne gedachte van hare inzichten bedrogen kon hebben ; ,
en, om haar zeer fchieiijk tot een Voorwerp van aangelegenheid voor mijn hart te maken, inderdaad zag ik haar, van het oogenblik af dat ik hoorde dat zy met mijn Vader vermaagschapt was , met geheel andere oogen aan; en misfehien zou zy, alleen door deze omftandigheid, meer voordeel op my verkregen hebben , dan door alle de kunstgrepen , waar mede zy mijne zinnen had willen verrasfen : maar de goede Dame wist, of niet, hoe veel men.by zekere Luiden, gewonnen heeft, wanneer men middel vind om hun' hart



hart op zijne zijde te trekken; of, zy was over mijn zeldzaam gedrag verbittert , en geloofde hare verachte bevalligheden niet beter te kunnen wreken , dan, wanneer zy my, juist in het zelve oogenblik, van zich verwijderde , dat zy in mijne oogen las, dat ik gaarne langer gebleven ware. al het bidden , dat zy hare goedheid door ene duidelijke ontdekking van het geheim mijner Geboorte volkomen maken mogt, was veigeefsch ; zy zond my wech , en was onmenfehelijk genoeg om enige weken voorby te laten gaan , eer zy my weder by zich komen liet, op een anderen tijd zou.door het verlangen om Dengenen ter kennen, wien ik het leven tc danken had , my dit uitftel een harde draf geweest zijn; maar toen behoefde ik niet meer dan enige weinige minuten eenzaamheid , en ene gedachte aan mijne geliefde Onbekende, om de Priesterin met



met alle hare bevalligheden , en alles wat zy my gezegt en niet gezegt had, uit mijn gemoed weder uit te wisfchen. er was my onëindigmaal meer aangelegen, om .te weten wie die Onbekende was, en of zy waarlijk, gelijk ik my vleide, voor my gevoelde, wat ik voor haar in my gewaar wierd: zo lang ik dit niet wist, zou ik de ontdekking , dat ik de Erfgenaam eens Konings .was, koelzinnig aangehoord hebben, 't' gezicht, 't welk zy dezen avond op my gevestigt had, fcheen my iets te beloven, 't welk voor mijn hart oneindig meer bevalligheid had, dan de voordelen der doorluchtig/Ie Geboorte, mijn geheel wezen wierd door dat aanzien, als door ee;; bovenaardsch licht, doordraait en verlicht, ik ondeilcheide wel niet duidelijk wat in my omging, maar zo dikwils ik my haar, in die zelve houding, my dus aanziende, met die uitdrukking in haar lieffeiijk aan.



i3d *3S**t8S*
aangezicht, voo-ftelde, fcheen my het hart, door Liefde en Vergenoegen, in gevoelens wech te fraelten, voor wier doordringende zoetigheid geen woorden uitgevonden zijn.
Hier wierd Agathon , ( wiens inbeeldingskracht door de herinnering zijner eerfte Lefde verhit, een fierlij. ke wending, gelijk men ziet , begon te nemen,") door een merkelijke verandering in het gezicht zijner fchone Toehorerin, midden in den loop zijner ontijdige Geestdrijvery gefluit; en, uit zijn achttiende jaar, in 't welke hy in deze Verzoeking was gebragt, eensklaps weder naar Smyrna, tot zien zelf en tegen over de fchone Dasae', terug gebragt.
Vier-



Vierde Hoofdftufc. Vervolg van 't Voorgaande.
Jjet is een oude opmerking, dat men een Vrouw zeer flccht den tijd verdrijft, wanneer men haar, met de indrukken, welken een ander op ons hart gemaakt heeft, onderhoud: met hoe meer vuur, hoe meer waarheid hoe meer welfprekenheid wy zulk een geval uiren; hoe bevaliiger onze fchtldermgen , hoe fchoner onze afbeeldingen , hoe bezielder onze uitdruk kmgen zijn, zo veel tezekerer kunnen wy ons beloven , onze Toehorenn ia flaap te zullen brengen, deze opmerkin* achten wy zeer noodzakelijk dengenen aan te bevelen, welken ene waarlijk i„ t bezit zijnde Geliefde, de gefchiederi, zijner voorledene verliefde gevallen vertelt. Agathon.welke nog zeer verwas om van zijne inbeeldingskracht meester 1 3 n



ï3a ♦36**588-*
te zijn , had dezen regel geheel uit de oogen verloren, toen hy eens op de vertelling zijner eerfte Liefde gekomen was : de levendigheid zijner herinneringen, fcheen die in gevoelens te veranderen, hy bedacht niet dat het minder aanftotelijk was, ene Ge. liefde, gelijk Danaë , met de gehele ovematuurkunde der onligchamelijke Liefde, dan met zulke befchrijvingen vol vuur , de Voortreffelijkheden ener andere , en de gevoelens welken die hem ingeboezemt had, te on • derhouden. een zoort van middelding tusfchen geeuwen en zuchten, 't welk haar, by die plaats waar wy zijne "Vertelling afgebroken hebben , overkwam; en een zekeie uitdrukking van verveling,welke midden uit een gedwonge houding van vergenoegde opmerkzaamheid zich vertooi de, deed hem eindelijk zijne onbezonnenheid fewaar worden, hy ftond een oogenblik verbaast ,



ïaast, hy bloosde, en er ontbrak wei. nig dat hy den zamenhang zijner Ge. fchiedenis verloren had. echter herhaalde hy zich noch vaardig genoeg, om zijne verwarring enig toevallig' voorwendzel te geven , en zette zijne Vertelling voort , na dat hy vast by zich voorgenomen had , om nauwer op zich zelf acht te geven , en zijne, befchrijvingen zo veel af te korten, als het hem immer mogelijk zijn zou. • De zoete dromen (voer hy voort,) waarin mijn hart zich zo gaarne in flaap wiegde , hadden geen waarheid genoeg, om deze aangename gemoedstoeftand te doen duren, een tedere zwaarmoedigheid , welke niet zonder een zoort van wellust was, bemachtigde zich mijner zo fterk, dat het my moeite koste, die voor hen , met wien ik een deel van den dag doorbrengen moest, te verbergen, ik zocht de eenzaamheid; en , dewijl ik den ge.
* 3 he.



134 *SS4*r3S*
helen dag door , maar weinig uure* in mijne macht had, begon ik weder, in de bosfchen die den Tempel omringden , met het gezelfchap mijner gedachten en het beeld mijner Onbekende, gehele nachten door te brengen, in ene dezer nachten gebeurde het.datik my by toeval verdoolde, in een plaats die het aanzien ener Wildernis had, maar der aangenaamfte welke men zich verbeelden kan. midden in dezelve maakte het bosch, 't welk met hoge cypresfcn en natuurlijke priëelen afgeperkt, zich zelf omringde, een opene vlakte , die aan de ene zijde met een halve cirkel van lauwerbomen ingefloten , en aan de andere alleen met lage mirtenftruiken en roozenhagen omringt was. midden daarin lagen enige Nymphen van wit marmer, welken op hare waterkruiken fchenen te flapen; en uit ieder kruik vloeide een bron , in een tuime kom van. zwart granitmarmer, wel*



*3£**ï3S* 13 7
•Welke der Vrouwen , d'e rnder de befcherming van Apdilo ftonden, des zomers tot een bad diende, deze Plaats was ( volgens een oude overlevering,) Diana heilig, geen mannelijke voet mogt, by ftraf van den toirn dezer onverbiddelijke Godin tot zich te trekken, het wagen hare geheiligde rustplaats te naderen, vermoedelijk maakte de Godin een uitzondering , ter gunst enes onfehuldigen Geestdrijvers , die ( zonder het minde voornemen om hare rust te ftoren , of zelf te weten waar hy kwam ,) zich hier verdwaalt had. want , in plaats van my haren toorn te doen ondervinden , begunstigde zy my met ene Verfchijning, weike my aangenamer was, dan of zy my zelf tot haren Endimiön had willen maken, dewijl ik, in even 't zelve 00. genblik dat ik deze Verfchijning had, de Plaats waar ik my bevond voor 1 4 die



135 **tB'*9s*
die erkende, welke my dikwils, om die te zekerer te vermijden, befchreven was, zo was waarlijk mijne eer» fte gedachte, dat het de Godin was, welke , van de jagt vermoeit, onder hare Nymphen fluimerde. door een heilige vrees aangedaan, wilde ik reeds den voet terug trekken, toen ik, by den glans van het Van ter zijde invallend maanlicht , gewaar wierd , dat het mijne Onbekende was. ik wil niet beproeven ene befchrijving te maken, van dat oogenblik,en wat ik toen gevoelde, het was ene van die, welken ik my alleen behoef te herinneren , om te geloven , dat een Wezen 't welk voor zulk ene weelde vatbaar is, tot niets geringers dan tot de weelde der Goden beftemt kan zijn. nu kon ik natuurlijker wijze niet meer denken om my onbemerkt van daar wech te begeven, mijne enige zorg was, om de beminnenswaardige Eenzame , op een



*3S**3K* ^
een' tijd en in een piaats, waar zy geen Getuigen , en 'c allerminst een mannelijke , vermoeden konde , door geen plotslinge verrasling te verfchrikken. de houding, waatïn zy, tegen een marmere Nymph geleunt, lag , gaf te kennen dat zy peinsde, ik befchouwde haar een geruimen tijd zon. der dat zy my gewaar wierd. deze omtlandigheid liet my toe om van ftand te veranderen , en zulk ene te nemen , dat zy my, zo dra zy de oogen opfloeg, zonder twijfel herkennen moest, deze' voorzichtigheid had de gewenschte uitwerking, zy fchrikte wel toen zy my 't eerst zag, maar zy erkende my te fchieiijk om my voor een Satyr aan te zien. mijne verfchijning fcheen haar meer ver. genoeging dan onrust te veroorzaken, ieder, zelf een Satyr, zou hier een aartig gedrait compliment gereed gebad hebben , om zijne vreugd over I 5 zulk



zulk ene bevallige ontmoeting uit te drukken ; de gelegenheid kon niet fchoner zijn , om haar voor een Godin, of ten minden voor ene der Gefpelen van Diana aan te zien , en haar, overeenkomftig deze doling, te begroeten ; maar ik , door nieuwe nog noit*gevoe!de aandoeningen beklemt, ik kon in 't geheel niets uitdrukken, voor hare voeten zou ik my hebben kunnen nedenverpen, maar de fchichtigheid weke met ene eerfte Liefde Zo onaffcheidelijk verbonden is, hield my te rug ; ik vreesde dat zy een nadelig begrip van mijne diepe eerbiedigheid, welke ik voor haar gevoelde , uit zulk ene vryheid bekomen mogt. mijne Onbekende was niet zo fehichtig , zy hief zich , met die zedige aanminnigheid , welke haar , toen ik haar't eerst zag, in mijne oogen, den voorrang, boven alle hare Gezellinnen, gegeven had, van den grond op,



®p» en ging my enige fchreden te ge, moet. hoe, vind ik Agathon hier? fprak zy». met een flem die ik nog geloof te horen, zo lieflijk, zo hartroerend fcheen zy zich, vleiende, mijne ziel onmiddelbaar in te drukken, in de aangename verwarring waarin ik was, vond ik geen beter antwoord , dan haar te verze. keren, dat ik niet vermetel genoeg geweest zou zijn , om haar in hare eenzaamheid te ftoren , wanneer ik had kunnen vermoeden, haar hier te vinden, dit compliment was niet zo aartig , als het een jong Athéniënzer by zulk ene gelegenheid zou gemaakt hebben ; maar Pfyche, (dus bevond ik in 't vervolg dat mijne Onbekende genoemd wierd,) was te onfchuldig om plichtplegingen te verwachten, ik erkenne mijne onvoorzichtigheid, hoewel te laat, hernam zy; wat zal Agathon van my denken, dat hy my„ in deze afgelegene plaats, in zulk een



een uur, alleen vind ? en echter , (voegde zy er blozende by,) ben ik gelukkig, wanneer ik een Getuigen mijner onbedachtzaamheid hebben moet, dat het Agathon is. ik verzekerde haar, dat my niets natuurlijker voorkwam dan de fmaak , welke zy aan de eenzaamheid, aan de ftilte van een zo fchonen nacht , en aan zulk een aangename verblijfplaats fcheen te vinden, ik voegde er nog veel, van de bevalligheid van den manefchijn, van de ftateiijke pracht van den beltarnden hemel, van de verrukking welke de ziel in dit hoogflatelijk zwijgen der gantfche natuur gevoelde, van de in. fluimeringen der zinnen, en 't ontwaken der inwendige geheime krachten van ons onfterffelijk deel, by; — din. gen, welken, by de meeste Schonen, inzonderheid in een myrtenbosch.enby ëe uitnodigende fchemering van een warmen zomernacht, zeer kwalijk byge-



*iSS-#*ïSS# 141
gebragt zouden geweest zijn ; maar by de aandoenlijke Pfyche raakten zyde gevoeligfte fnaren van haar hart. het gefprek, waarin wy ons ongemerkt inwikkelden , ontdekte een overeenftemming in onze fmaak en in onze neigingen * welke zeer fchieiijk een even zo vertrouwde verftandhouding tusfchen onze zielen voortbragt, als of wy elkander reeds zedert vele jaren bemind hadden, 't fcheen my toe of ik alles wat zy zeide, door een onmiddelbare aanfchouwing in hare ziel las; en , daar tegen , fcheen my alles wat ik zeide , (hoe afgetrokken , denkbeeldig , en dichterlijk het ook zijn mogt, niets dan een weêrklank van hare eigene denkbeelden te zijn,welken als Ongeborenen in hare ziel lagen , en alleen den verwarmenden invloed van een geöeffender geest nodig hadden om zich te ontwikkelen , en door hare natuurlijke fchoon-



142 *3S*&3gj#
fchoonheid de verhevenfte gedachten der Wijzen te befchamen. de tijd viel ons by deze onderhandeling zo kort, dat wy pas een uur geloofden by elkander geweest te zijn , toen het morgenrood ons herinnerde dat wy fcheiden moesten, mijn Geliefde had my by deze onderhandeling gezegt, dat zy even zo weinig van haar afkomst wist als ik van de mijne , zy was door een Min in de nabuurfchap van Corinthe, tot in haar zesde jaar, opgevoed , daar na door Rovers ontvoerd en aan de Priesterin te Délphis verkogt, welke haar in alle vrouwelijke kunsten , en , dewijl zy een byzondere neiging tot lezen in haar bemerkte , ook in de kunst om den Dichteren recht te lezen, het onderwijzen , en in 't vervolg tot hare Lezerin maakte deze omilandigheden waren voor mijne Liefde tot de jonge Pfyche niet zeer vleiend : maar het ver-



*SS**S*s3 -143
vergenoegen der tegenwoordige oo~ genblikken liet my aan geen toekomftige denken, onbekommert, waarheen de gevoelens, door welken ik ingenomen was, my in 't vervolg voeren konden, gaf ik my aan hen over met al de goedhartigheid der jeugdige onfchuld : mijne kleine Pfyche te zien , te beminnen, het haar te zeggen, uit haar fchonen mond te horen, uit haar » bezielde oogen te zien dat ik weder bemint wierd, dit waren nu alle de gelukzaligheden, aan welken ik aanfpraak maakte, en boven welken ik van geen anderen droomde.'ik had haar , ie's van de indrukken gezegt, die 't eerfte gezicht van haar op mijn hart gemaakt had; zy bad deze bekentenis met den lof welke my te Delphis door 't algemeen gevoelen toegelegt wierd, beantwoord ; maar mijne tedere en eerbiedige fchichtigheid , veroorloofde my niet alles te zeggen wat ik gevoel-



144 *3K**s3?!*
voelde, mijne uitdrukkingen waren levendig en vol vuur, maar zy waren van de gewoonlijke fpraak der Liefde zo ver onderfcheiden, dat ik minder geloofde te zeggen , terwijl ik inderdaad oneindig meer zeide, dan een gewoon Minnaar, die meer door zijne begeerten verontrust, dan door de waardy zijner Beminde getroffen is. maar toen wy fcheiden moesten, zou mijn al te vol hart my verraden hebben , wanneer de onè'rvare jeugd van Pfyche enig wantrouwen in gevoelens had kunnen ftellen, welken zy volgens de onlchuld harer eigene beoordeelde, ik fmoit wech in tranen, en drong haar op zulk ene tedere en bewegelijke wijs, my te beloven, om zich in den volgenden nacht weder in deze plaats te laten vinden, dat het haar onmogelijk was my ongetroost wech te zenden wy zetten dus, daar ons alle gelegenheid om elkander by dag te zien, af.



145
afgefheden was, deze zamenkómften by nacht voort; en onze Liefde wies en verlevendigde zich zichtbaar, zonder dat wy dachten dat het Liefde was. wy noemden hetVriendfchap,en genoten hare zuiverfte zoetigheden , zonder door enige bekommering, bedenkelijkheid of enig ander natuurlijk teken der drift ontrust te worden. Pfyche had zich ene Vriendin, gelijk ik enen Vriend, gewenscbt; nu geloofden wy beiden gevonden te hebben wat wv wenschten. onze denkwijs en de goedheid van ons hart boezemde ons een volmaakt en onbepaalt vertrouwen omtrent eikander in ; mijne oogen, welken reeds lang gewoon waren anders ' te z:en dan men in mijnen ouderdom gewoon is, zagen in Pfyche geen bevallig Meisje , maar de fchoonfte , beminnenswaardigfie Ziel, wier geestige bevalligheden door het doorzichtig floers van het itoffelijk dekkleed uitblonK ken;



145 $%&H%m
ken; en de weetgierige Pfyche, welke noit gelukkiger was dan wanneer ik haar de verhevene Geheimenisfen mijner dichterlijke Wijsbegeerte ontvouwde, geloofde den goddelijken Orpheus of Apóllo zelf te horen wanneer ik fprak.
Het fchijnt tot het wezen der Liefde te behoren, dat zy, hoe teder en on'igchamelijk zy ook zijn moge, zo lang toeneemt , tot zy het doel bereikt heeft, waarde natuur haar verwacht, de onze nam ook toe, en doorliep van tijd' tot tijd meer dan ene verandering , maar zy bleef echter zich zelf gelijk, na dat ons de naam van Vriendfchap niet krachtig genoeg meer toefcheen, om dat, wat Wy voor eikander gevoelden , uit te drukken, kwamen wy overeen : „ dat „ de Liefde van een Bioeder en ene ,, Zuster, te gelijk de flerkfie en zui„ verfle aller toegenegenheden was."
de



*ï38*£ï!gS# ï47
de voortelling, welke wy ons daar van^maakten , verrukte ons ; en , na dat wy ons dikwerf beklaagt hadden, dat de natuur ons deze gelukzaligheid ontzegt had , verwonderden wy ons ten laatflen, dat wy niet eerder ingezien hadden,dat het alleen van ons afhing , om hare vrekheid in dit ftuk te vergoeden, wy waren dus Broeder en Zuster , en bleven het enigen tijd , zonder dat de vertrouwelijkheid, en de onfchuldige liefkozingen , waar toe ons die namen recht gaven, der Deugd , welke wy, te gelijk met de Liefde, er.e eeuwige trouw gezworen hadden, (in onze oogen ten minften ,> enigen den geringften afbreuk deden, dikwijs waren wy vervoerd genoeg, om de vermoeding, of veeleer de enkele mogelijkheid , aan elkander misfehien zo nauw vermaagfehapt te zijn als wy weosehten, voor de Hem der natuur te houden; te meer, dewijl ene K 3 We-



1^2 *gS#f3"»
wezenlijke of ingebeelde overeenkomst onzer wezenstrekken dien waan fcheen te beveuigen. dewijl wy echter de bedriegelikheid dezer vermeende infpraak van 'c bloed niet geheel van ons verwijde» ren konden, vergenoegden wy ons met de voorftelling van ene natuurlijke verzustering dor Zielen, en ene reeds in een voorgaanden toetend", ener in . ene betere wereld aangevangène kennis met elkand^ren, bot te vieren, en die ia duizend aangename dromen ons in te beelden, maar ook in dezen graad liet ons de inbeeldmgsrijke zwai, Welke d; Liefde onze ziel gegeven had , niet li: liaan; wy fpandeh het uiterfte vermogen onzer inbeeld'ngskracbt in , om ons een begrip te maken , van die zoort van Liefde , met welke de Geesten in de bovenaardiche fpheren eikander beminnen, gene andere fcheen ons, ten gelijken tijde, der lterkte en der zuiverheid onzer gevoe-



1 voelens overëeikoniftig te zijn, noch I voor^ Wezens getinkt , welken van 1 den Hemel af kom ft)g en daarheen weI der te keren, beftemt waren, zal ik 1 't u bekennen , fchone Danaë ? nu I nog, by de herinnering aan deze geI lukkige geestdrijvery mijner eerfte 1 jeugd , kan ik den wensch niet weI derhouden , dat die betoverng eeu| wig had kunnen duren.! want bctoI vering, was het, en niets is zekerer, I dan dat zich deze al te geestige gevoeI lens eindelijk verteren, en dat de naaf tuur C welke hare rechten noit verê liest,) ons ten laatften , ongemerkt, i| tot ene gewoonlijke wijs van te heil minnen zou gebragt hebben, wanneer J de fchone Pythia ons den tijd daar & toe gelaten had. deze liet enige'wcI ken voorby gaan , zonder 1 gelijk het ï fcheen,) zich mijier te herinneren ; • : ook had ik haar in dien ri|d zo geheel ijl vergaten , dü. ilc zeer getroffen w as, K 3 tcea



I5O' $£&4&3S$
toen zy my weder tot zich liet roepen, ik vond zeer fchieiijk , dat de Godin van Paphos , welke zich misfehien wegens enige voormalige belediging aan haar wreken wilde, haar in dien tusfehentijd niet zo gerust gelaten had als het voor haar en voor my te wenfehen was. vermoedelijk had zy, (gelijk Phaedra in het Treur, fpel,) alle hare Vrouwejijke en Priesterlijke hoogmoed aangewend , om ene drift t'onder te brengen, wier onwelvoeglijkheid zy zich zelf onmogelijk verbergen kon, maar misfehien zal zy , door die zelve bedriegelijke fluitredenen, welken Euripidés der Min dezer ongelukkige Prinfes in den mond legt, zich weder gerust gefield , en eindelijk het moedig befluit genomen hebben , om zich aan haar noodlot over te geven, want, na dat zy al hare moeite verloren zag , om my dat, wat zy my zeggen wilde, te doe»



mm mm 151
doen raden, brak zy eindelijk een dilzwijgen, wieis betekenis ik even zo weinig verdaan wilde; en ontdekte my met ene duisterheid en met een vuur, 't welk my deed blozen en zidderen, dat zy beminde en weder bemint zijn wilde, woorden en houding, waar mede zy deze bekentenis deed, fchenen uitgekozen te zijn , om my de waardy van het aangeboden ge'uk meer dan oit te doen gevoelen, ik bloos nog , wanneer ik aan de verwarring denk, waarin ik, met alle mijne verhevene begrippen, was, in dit oogenblik , dat de menfehekjke natuur zo vernederde, door den naam der Liefde dus ontwijd te zien ! inderdaad Pythia zelf kon van de wijs, op welke ik hare aanlokzelen afwees , niet gevoeliger befchaamt en gepijhigt worden , dan ik , door de noodwendigheid om haar zo kwalijk te bejegenen, ik deed al wat my mogelijk K 4 was



was om de hardheid mijner antwoorden , door de zachtile uitdrukkingen, welken ik in die verwarring vinden kon, te matigen; maar ik ondervond dat hevige driften zich, even zo weinig als (ïormwinden , door woorden laten bezweren, de zich zelf niet meer machtige Priesterin nam dat wat ik met het welmenendst, maar in dit geval altoos ontijdig, inzicht, om bare zinkende deugd te hulp te komen , zeide , voor een beledigenden fpot op: zy ge« raakte in woede; zy brak in verwenfchingen en dreigingen , en een oogenbhk daarna in een flroom van tranen , en in zo bewegelijke fpraakwendingen uit, dat ik byna zwak genoeg geweest was om met haar te wenen, ik verkoos eindelijk het enig middel 't welk my overig bleef, om de onnozele rol die ik in dit bedrijf fpeelde, te eindigen ; ik ontvlood, in even, dienzelven nacht zag ik mijne geliefde



de Pfyche weder op de gewoonlijke plaats, mijn gemoed was te fterk door de Gefchiedenis van dezen avond ontrust , dan dat ik voor haar een geheim daar van zou gemaakt hebben, wy beklaagden de Priesterin , hoe veel moeite 't ons ook koste, om de woede en de pijnigingen ener Liefde , welke met de onze zo weinig overeenkwam , ons als mogelijk voor te ftellen; maar wy beklaagden nog meer ©ns zelf. de razerny waarin ik Pythia verlaten had, deed ons het ergfte vrezen, wy zidderden de ene 'voor de veiligheid van den ander; en, uit vrees, dat zy onze zamenkomften ontdekken mogt, beftoten wy die een tijdlang zeldzamer te maken, dit was de eerfte reis, dat de zuivere vermaken onzer onfchuldige Liefde door zorg en onrust afgebroken wierden, en dat wy met een bezwaard hart affeheid van elkander namen, het was K S of



t54 #38**38*
of een voorgevoel ons te kennen gaf, dat het de laatftemaal zijn zou dat wy elkander te Délphis zagen ; en wy zeiden elkander wel duizendmaal vaarwel , zonder dat het ons mogelij'k was, de een uit de armen van den ander los te rukken, wy fpraken af om in de eerfte drie nachten elkander niet weder te zien. toevalliger wijze gebeurde het, dat ik in dien tusfchentijd met dc. Priesterin in gezelfchap kwam. het was natuurlijk, dat zy in de tegenwoordigheid van Vreemden , haar gedrag omtrent my den vriendelijken toon vanBloedverwandfchap gaf, welken tusfchen ons voorönderfteld wierd , en door welke zy nodig gevonden had haren omgang met my tegen de oordelen van ftrenge Zedenrechters te beveiligen, maar buiten dat bemerkte ik dat zy enige reizeti, dat zy geloofde van niemand bemerkt te zijn , de tederfte lonken op my ves-



vestigde, ik was te goedhartig, om veinzery onder deze tekens ener wederkerende Liefde te argwanen; en 't befluit 't welk ik daaruit trok, itelde my gerust omtrent de vrees, dat zy mijnen omgang met Pfyche mogt ontdekt hebben, ik vloog met een ongeduldige vreugd naar onze afgefprokene zamenkomst; ik waehte zo lang tot de dag my byna verrast had ; ik doorzogt het gantfche bosch : maar daar was gene Pfyche. even dus ging het in den volgenden en derden nacht, mijn fmart was onüitfprekeiijk. toen ondervond ik voor de eerftemaal, dat mijne inbéeldingskracht, welke tot hier toe alleen tot mijn vergenoegen bezig geweest was, my in even dien zeiven graad , in welke zy my gelukkig gemaakt had, my elendig te maken vatbaar was. ik twijffelde nu niet meer, of de Priesterin had onze Liefde ontdekt; en de gevolgen dezer



15 5 ♦a8**ï8Êr#
zer ontdekking voor mijne Pfyche , fielden zich met al de fchrik ener zich zelf kwellende inbeelding my voor. ik nam in de woede mijner fmart duizend hefiige voornemens , waar van de ene de andere omver wierp, ik wilde naar de Priesterin gaan , en mijne Pfyche van haar afëisfchen , ik
wilde het btütenfporigfle wat
men in de vertwijffeling willen kan. ik geloof dat ik inftaat zou geweest zijn, om den Tempel der vlam op te offeren , wanneer ik daardoor had kunnen hopen mijne Pfyche te redden, en echter hield my een fchaduw van hoop , dat zy door toevallige oorzaken verhindert kon zijn om haar woord te houden , nog te rug , om ene onbczonne fchrede te doen, welke een ingebeeld kwaad wezenlijk en onherflelbaar zou hebben kunnen ma. ken. misfehien , dacht ik, weet de Priesterin nog niets van ons geheim;
en,



en, hoe ongelukkig was ik in dit geval, wanneer ik zelf de Verrader daar van ware! deze gedachte voerde my ten vierdenmaal in de rustplaats van Diima. na dat ik wel twee uuren vergeefsch gewacht had, wierp ik my ia een verdoofdheid van fmart en vertwijffe'ing, aan de voeten van ene der Nymphen neder, ik lag enigen tijd zonder my zelf 'machtig te zijn. toen ik my weder herhaalt had , zag ik een frisfchen bloemkrans om den hals en de armen der Nymph gewonden, ik Iprong op, om nauwkeuriger naar te vorfchen wat dit beduiden mögt, en vond een Briefje aan den krans vastgehecht , waarin Pfyche my melde :
dat ik haar onfeilbaar in den vol„ genden nacht op deze plaats aan„ treffen zoude ; zy befpaarde zich „ der moeite om my in deze belofte »> £e zeggen , door welk een toeval
zy tot dezen tijd toe verhindert was „ ge-



geworden, om my te zien of na. „ richt van haar te geven ; maar ik „ mogt verzekert zijn, dat de Pries„ terin niets van onze byëenkomflen „ bekent was." de fterke begeerte, waar mede ik wenschte dat dit briefje van Pfyche mogt gefchreven zij"n, benam my alle gedachte van enig wantrouwen daarin te fteilen , offchoon haar handfchrift my onbekent was. dit was de cerftemaal dat ik ondervond , wat de overgang is van de uitertle graad van fmart tot de uiterfte graad van vreugde, ik wond den geiukvoorzeggenden bloemkrans rondom my , na dat ik de onzichtbare tekens der geliefde vingeren, die hem omwonden hadden , van ieder bloem wechgekust had. den volgenden avond wierd my ieder oogenblik tot den bcflemden tijd toe een eeuw, ik ging een halfuur vroeger, om de goede JXymphen te danken dat zy onze Liefde



de in hare befcherming genomen had. den. eindelijk geloofde ik Pfyche van tusfchen de myrtenbagen te voorfchijn te zien komen, de nacht was {alleen door de fchemering der torren ver. licht; maar ik erkende de gewoon lij. fcë kleding mijner Vriendin , en was door 't eerfte geruisen harer aannade. ring reeds te zeer verrukt , om ge. waar te worden , dat dc Gefhilte die my naderde, meer van den wëJiustigen omtrek ener Bachante dan van dc maagdelijke tederheid ener Gezellin van ■ Diana had. wy vlogen elkander met een even vurig verlangen in de armen, de fprakeloze dronkenfehap van 't eerfte oogenblik laat geen tijd om op. merkingen te maken, maar het duurde niet lang, dat ik noodwendig voe. len moest, dat ik met een hevigheid, welke van de onfchuld ener Pfyche' riet te vermoeden was, aan een pasbedekten en onftuimig kioppenden boe-



i6o mmt®m
boezem gedrukt wierd. — dit kon
geen Pfyche zijn. ik wilde my
uit hare armen losrukken ; maar zy verdubbelde de fterkte waar mede zy my omhelsde te gelijk met hare wellustige liefkozingen; en toen ik nu , in een oogenblik, met een fchrik welke my alle mijne zenuwen verlamde, mijn doling erkende , zo maakte het geweld , 't welk ik gebruiken wilde om my van de razende Priesterin los te rukken , dat wy met elkander op den grond nedervielen. ik wenschte, uit hoogachting voor 't Geflacht, !t welk in mijne oogen het beminnenswaardigst Deel der fchepping is, dat ik dit voorval uit mijn geheugen uit-
wisfehen kon. ik had al mijn
vernuft nodig , om niet alie achting die ik ten minden haar Geflacht fchuldig was, .uit mijn gezicht te verliezen, maar ik twijffel niet , of ieder Vrouw, welke nog enige vonk van ze-



zedelijk gevoel overig heeft, zou Hever cien dood dan de verwenfchingen en verwijten, waar mede zy door my als overftroomt wierd , willen uitflaan. zy kroop , in tranen uit¬
barstende , voor mijne voeten, ;-i'r. dit gezicht was voor my onverdragelijk. ik wilde ontvlieden ; maar zy vervolgde my , zy hing my aan 't lijf, en bad my haar te doden, ik vorderde met ene woede dat zy my mij. ne Pfyche wedergeven zoude, deze* woorden fchenen haar onzinnig te maken, zy verklaarde my, dat het leven dezer Slavin in hare macht was, en dat het van het befluit 't welk ik nemen zoude afhing, zy zag de verandering die deze bedreiging eensklaps in mijn gezicht maakte ; wy verdomden beiden een poos. eindelijk nam zy een zachter, maar niet minder beflotenen toon aan, om my hare vorige verklaring te bevestigen. d<s L ie-



162 *ss**a3*
ieverzucht deed haar zo veel zeggen, dat ik daardoor tijd bekwam om my te herftellen, en ene bedreiging minder vreesfelijk te vinden, tot wier uitvoering ik haar , ten minden uit liefde tot zich zelf, niet inflaat geloofde te zijn. ik antwoorde haar dan, veel bedaarder dan voorheen, dat zy, op haar gevaar, over het leven mijner jonge Vriendin befehikken kon. evenwel verzocht ik haar, zich te herinneren, dat zy zelf my tot Meester over het hare, en over dat, wat haar nog liever dan het leven zijn moest, gemaakt had. het-mijne C voegde ik er met vuur by,) houd met het oogenb'ik dat Plyche voor my verloren is , op ; want , by den God , wiens tegenwoordigheid dit heilig land vervult! geen menfchelijke macht zal my tegenhouden om haren geliefden geest in een betere wereld te volgen , waarheen de ondeugd ons niet volgen kan om



om onze geheiligde Liefde te ftoren! mijn ftandvastigheid fcheen den moed van de Priesterin neder te flaan. zy zeide my eindelijk: dat de inbeelding, of ik het in mijne macht had , haar in haar verderf te florten , my zeer kon bedriegen; ik mogt doen wat ik wilde ; maar ik kon verzekert zijn , dat hare Pfyche voor ieder flap die ik deed , verantwoorden zou. met deze woorden verwijderde zy zich, en liet my in een toeftand, wiens affchuwelijkheid , door 't gevoel van 't gebeurde, boven alle uitdrukking was. ik wist nu alles, na deze laagheid kende ik geen boosheid zo afgrijs fel ijk, waar toe ik die Ëlendige niet vatbaar hield, ik vreesde niets voor my zelf, maar alles voor de arme Pfyche, welke ik in de macht ener Medeminnares overlaten moest, zonder dat my al de tederheid voor haar het vermogen geven kon, om haar daarvan te bevryden.
L 2 1 Vijf-



IÖ4 *88**!3S*
Vijfde Hoofdftuk.
Agathon vlucht uit Délphis, en vind zijnen Vader.
■jua dat ik enige dagen in de gruwelijke onzekerheid, wat van mijne Geliefde mogt geworden zijn , doorgebragt had, hoorde ik eindelijk van een Slavin van Pythia , dat zy niet meer te Délphis was. dit was al het naricht 't welk ik van haar bekomen kon ; maar het was genoeg, om my het verblijf te Délphis onverdragelijk te maken, ik bedacht my geen oogenblik wat ik doen wilde; maar (tal my in den naasten nacht wech, Zonder over de gevolgen van zu k een onbezonne ftap bek mrnert te zijn; of, om het ju ster uit te drukken , in een ge. moedstoeftand waarin ik voor alle overleg onvatbaar was. ik doolde een langen tijd in alle plaatzcfl rond, waar
ik



ik enig fpoor van mijne Vriendin hoopte te ontdekken ; dwaas genoeg om my in te beelden , dat zy my , waar zy ook zijn mogr.doorde betoverende macht van de overeenkomst onzer zielen tot zich trekken zonde, maar mijne hoop bedroog my ; niemand kon my het geringde naricht van haar geven, ongevoelig voor de e'ende, welke ik op deze onzinnige om. wandeling ondervinden moest, voelde ik geen andere fmart dan de afwezig, beid van mijn Geliefde, en de onwetenheid van haar noodlot, ik zou de verzekering , dat het haar wel ging, gaarne met mijn leven betaald hebben, eindelijk voerde my het toeval of ene medehjdeide Godheid naar Corintbe. de zon was even ondergegaan , toen ik, van de bezwaarlijkheden ener reize en levenswijs, weiken ik niet ge. woon was , ten uiterden afgemat, vpor den ingang van een der prach., 3 tig-



ï65 ♦as*«8s#
tigfte Landgoederen, welken de kusten van de Corintifche zee verfieren, aankwam, ik wierp my onder een hoge cypres neder, en verloor my zelf in de voorflellingen der natuurlijke, maar in de hitte mijner drift niet vooruitgeziene, gevolgen mijner vlucht uit Délphis. en waarlijk was mijn toeftand inftaat om den dapperften den moed te doen ontzinken, in ene wereld uitgefloten waarin my alles vreemd was, zonder Vriend, zonder Geld , onwetend hoe ik een leven onderhouden zou , waar van my de Oorzaak zelf onbekent was, wierp ik een treurig gezicht rondom my. de gantfche natuur fcheen my verlaten te hebben, op den wijden omtrek der moederlijke' aarde zag ik niets , waarop ik enige aanfpraak maken kon, dan — een graf, wanneer de last der elende my geheel onderdrukt zoude hebben, en zelf dit kon ik niet dan alleen van de vroomheid



*3£# ■ i5?
iieid eens medelijdenden Wandelaars hopen ! deze droefgeestige gedachten wierden , door de herinnering mijner voorledene gelukzaligheid, en de bewustheid, dat ik mijne elende, door gene boosheid van mijn hart , of de ene of andere ontè'erende euveldaad, verdiend had, nog fmartelijksr ge. maakt, ik zag met oogen vol tranen rondom my , ais of ik een Wezen-in de natuur zoeken wilde , wien mijn. toeftand ter harte ging. in dit oogen, blik ondervond ik den weldadigen in* •noed dier gelukzalige verheffing van geest , „ welke de natuur het ge. » voeligst deel der Stervelingen , tot „ een tegenwicht tégen de kwalen , „ aan welken zy door de zwakheid van „ hun hart bloot gefield zijn , fchijnt „ gegeven te hebben." ik wende my to: die Onfterffelijken , met weken mijne ziel reeds zo lang in een zoort vat onzichtbare gemeenfchap ftond.
L 4 dc



i68 • mztmm
de gedachte , dat zy de Getuigea mijns levens, mijner gedachten en mijner geheimfte neigingen waren, goot verzachtende troost in mijn ge» wond hart. ik: zag mijne geliefde Pfyche onder hare vleugelen beveiligt. „ neen, riep ik uit, de onfchuld kan „ niet ongelukkig zijn , nog de on„ deugd hare uitzichten ten vollen „.bereiken! in dit aanzienlijk heelal, ,, waarïn onmetelijke kringen en klei» ,, ne ftofdeehjes in gelijke onderwor„ penheid, naar de wenken ener wij» ,, ze en weldadigefvlachtzich bewegen, „ was het dwaasheid en godloosheid „ zich ener ontzenuwende kleinmoe„ digheid over te geven, mijn bï„ ftaan is het bewijs dat ik tot eïD, „ oogmerk gefchapen ben. heb ik „ geen ziel welke denken kan , en „ ledematen oie haar als Slaven Er „ uitvoering harer gedachten gegevm ,, zijn ? ben ik geen Griek ? en win.
neer



,, neer my mijn Vaderland niet ep„ kennen wil, hen ik geen Mensch? „ is niet de aarde mijn Vaderland ? „ en geeft my niet de natuur een on„ verliesbaar rechtaan onderhouding, „ aan ieder wezentlijk ftuk van ge,, lukzaligbeid, zo dra ik mijne krach„ ten aanwende om de plichten, die my aan de wereld verbinden, te
vervullen ? " deze gedachte
befchaamde mijne tranen, en bemoedigde mijn hart weder, ik begon de middelen te overwegen , die ik in mijne macht had' om my in betere omftandigheden te'«ellen: toen ik een Man van middelbaren ouderdom op my zag aankomen, wiens aanzien en houding my eerbied en vertrouwen inboezemde, ik ftond van den grond op , en befloot hem aan te fpreken , hem mijne omftandigheden te ontdekken , en zijnen raad af te fmeken. hy kwam my voor. gy fchijnt van L 5 den



den weg vermoeit te zijn, jonge Vreemdeling, (zeide hy tot my, in een toon die ten eerfien my 't hart innam,) en daar ik u onder de herbergzame fchaduw mijner bomen gevonden heb ; zo hoop ik dat gy my 't genoegen niet ontzeggen zult, om dezen nacht in mijn huis uw verblijf te nemen, hy befchouwde my , ter. Wijl hy dit zeide , met een opmerkzaamheid , aan welke zijn hart aandeel fcheen te hebben, ik bekende hem met een openhartigheid, die van mijn geringe kennis van' de wereld getuig, de: dat ik in begrip geweest was om hem om dat te verzoeken, 't welk hy my op zulk een edele wijs aanbood, ik weet niet, wat hem tot mijn voordeel fcheen in te nemen, mijn opfchik ten minden kon het niet zijn ; want ik had, uit vrees van ontdekt te worden , mijn Délphifche kleding tegen ene Hechtere verwisfeit, welke op



171
op mijne omdoling tamelijk afgefleten was. hy herhaalde my , hoe aangenaam het hem was , dat het toeval my veeleer hem als enen zijner Naburen toegevoert had; en dus volgde ik hem in zijn huis, wiens uitgeftrektheid , bouwkunde en pracht een Bezitter van groten rijkdom en veel fmaak aankondigde, de zaal, in welke wy 't eerst traden, was met Schilderyën van de beroemdfte Meesters, en enige Borstbeelden en Standbeelden van Phidias en Alkaménes opgefiert. ik bemin, gelijk u bekent is, de werken der kunst tot geestdrijvery toe, en mijn lang verblijf te Délphis had my enige kennis daar van gegeven, ik bewonderde enige Stukken, berispte aan anderen dit of dat, roemde de Kunstenaars wier hand of manier ik kende , en nam gelegenheid om van andere Meesterftukken die ik gezien had te (preken, ik bemerkte dat mijn Waard



172
Waard my met verwondering aanzag, alsof hy getroffen was.een jongMensch, die hy in een zo weinig belovende kleding onder een boom leggende gevonden had , met zo veel kennis van de kunften te horen fpreken. na een korte poos wierd aangedient, dat het avondëeten opgedragen was. hy bragt my in een kleine zaal, wiens wanden door er.e der beste Leerlingen van Parrhafiüs aangenaam . befchildcrt waren, wy fpijsden gantsch alieen; de tafel, de gereedfchappen, de Bedienden , alles ftenide met het begrip overeen, 't welk ik my reeds van den (maak en den ftand van den Heer van dit Huis gemaakt had. gedurende de maaltijd trad een jonge Slaaf van een aangenaam uitzicht en fierlijk gekleed in het Vertrek, en las een ftuk uit de Odysfëa' met veel bekwaamheid, mijn Waard zeide my, dat hy by den disch deze verlustiging der Dansferinnen en Fluit-



mm$3m 173 ■
Fluitfpelerinnen voortrok, waar rnede men anders by de tafels der Grieken gewoon was zich te onderhouden, den lof welke ik zijnen Lezer gaf, veroorzaakte een gefprek over de beste wijs van opzeggen , en over de griekfebp Dichters , waarby ik mijnen Waard andermaal gelegenheid gaf zich te verwonderen, da opmerkzaamheid waar mede hy my befchouwde, vermengde zich zichtbaar met ene tederer aandoening ; en toen hy zag dit ik die gewaar wierd, zeide hy tegen my: dat de verwondering waar mede by my van tijd tot tijd befchouwde, my minder bevreemden zou, wanneer'ik de buitengewoonlijke gelijkheid mijner wezenstrekken en houding met een Perzoon, welke hy voorheen gekent had , wist. doch gy zult zelf hier van oordelen , voegde hy er by, ter- Wijl hy aanving van andere dingen te fpreken, tot de wijn en vruchten op de



174 ♦aE*»38#
de tafel gebragt wierden. aanftonds daarop voerde hy my in een kabinet, Waarin een fchrijftafel, een boekekas, enige kusfèns, en een levensgroot Schildery,. waarop ik ten eerften geen acht floeg, alle gereedfchappen en fieraden uitmaakten, hy deed my nederzitten, en na dat hy het Af beeldzei 't welk tegenover hem hing , lang met opmerkzaamheid befchouwt had, fprak hy my dus aan : uwe jeugd , beminnenswaardige Vreemdeling! de wijs op welke onze kennis begonnen is, de eigenfchappen die ik in zo korten tijd aan u ontdekke, en de toegenegenheid die ik in mijn hart voor u vinde, rechtveerdigen mijn verlangen, om van uwen naam en de omftandigheden onderricht te zijn, welken u in zulk enen ouderdom van uw Vaderland verwijdert, en naar deze vreemde Gewesten heengevoerd hebben, het is anders mijne gewoonte niet, my



♦SÊ**SS* 175
my by 't eerde aanzien voor iemand voorin te nemen, maar toen ik u 't eerst gewaar wierd, kon ik reeds een geheime trek niet wederftaan; en gy hebt in deze weinige uuren mijne voor. bare neiging zo fterk gerechtveerdigt, dat ik my zelf geluk wenfche die ge. hoor gegeven te hebben, bevredig dan mijn verlangen en zijt verzekert, dat de hoop om u misfehien nuttig te zijn, veel meer aandeel daaraan heeft dan een onbefcheidene nieuwsgierig, heid. gy ziet enen Vriend in my , aan wien gy u, ongeacht den korten duur onzer kennis , met al het vertrouwen ener langdurigen en bevestigden ommegang vertrouwen moogt. ik wierd door deze aanlpraak zo ontroert , dat mijne oogen vol tranen ftonden: ik geloof, dat by daarin le-. zen kon wat mijn hart hem antwoor. de, offchoon ik in een langen tijd geen woorden daar toe vond. eindelijk ontdek-



i76 *as#*9s*
dekte ik hem , dat ik van Délphis kwam ; dat ik daar opgevoed was ; dat men my Agathon genoemd had» en dat ik noit had kunnen te weten komen, wien ik mijn leven te danken had, alles wat ik daar van wist, was, dat ik in een ouderdom van vier- of vijf jaren in den Tempel gebragt, met andere Knapen, welke men den dienst van Apóilo toewijde, opgevoed; en, na dat ik tot meerder jaren gekomen was, van den Priesteren met voortreffelijker achting aangezien, en in alieS wat tot de opvoeding eens Vrygeboren Grieks gevordert wierd, geöeffent was. Stratónicus, (dus wierd mijnen Waard genoeilit,) had gedurende dat ik dit vertelde moeite om zich (hl te houden; zijn gezicht veranderde ; hy wilde fpreken, maar fcheen zich weder te bedenken, en verzogt my, hem te zeggen, waarom ik Délphis verlaten had. hoe natuurlijk anders de op.
recht-



rechtheid van mijn hart was, kon ik echter voor ditmaal my onmogelijk van de bedenkelijkheid ontdaan, welke my van mijne Liefde tot Pfyche den mond floot, een Vriend van mijne jaren, voor wien mijn hart even zo fterk ihgeno. men geweest was a's voorStratdnicus,zou ik daaromtrent mijn innigfte geheim zonder enige bedenking ontfloten hebben, zo dra ik had kunnen vermoeden, dat hy, om mijne aandoeningen te verftaan vatbaar was. maar hier hield my iets terug, waar van ik my' zelf de oorzaak niet recht zeggen kon. ik fchoof dus de gehele fchuld mijner vlucht uit Délphis op Pythia , terwijl ik hem , zo uitvoerig als 't mijne jeugdige fchaamte my toeliet, van de verzoekingen in welken zy mijne deugd gebragt had, naricht gaf. hy fcheen zeer wel met mijn gedrag te vreden te zijn, en, na dat ik mijne vertelling tot op het oogenblik dat ik M hem



173 ♦38#*as*
hem 't eerst gezien en datgéen wat ik te gelijk voor hem gevoelde , voleindigd had; ftond hy met een levendige beweging op , wierp zich om mijnen hals, en riep, met tranen van vreugd en tederheid in zijne oogen: —• mijn liefite Agathon , zie uwen Vader! —— hier (voegde hy er by, terwijl hy, my zacht omkerende, op het Schildery wees, 't welk ik tot hier toe achter my gehad had,) hier, in dit Beeld erken uwe Moeder', wier geliefde gelijkenis in uwe wezenstrekken my by 't eerst gezicht ontroert en die bewegingen voort^ebragt hebben, die ik nu voor de ftem der natuur erken ne.
Gy kent my te wel, beminnenswaardige Danaë , om u mijne gevoelens in dit 0"genblik/ niet levendiger te kunnen inbeelden , dan ik u a% befehrifven kan, zulke oogenblikkea fijn voor geen beféhrijsvingen vatbaar.
voor



voor zulke verrukkingen van vreugd heeft geen taal een naam , de natuur geen beeltenisfen , en de inbeelding zelf geen kleuren. -— het best is te zwijgen , en den Toehorer aan zijn eige hart over te laten, mijn Vader fcheen door mijn verrukking, welke zich een langen tijd alleen door tranen, fprakeloze omhelzingen , en afgebrokene klanken uitdrukken konden, dubbelt gelukkig te zijn. het vermaak . waar mede hy my voor zijnen Zoon erkende , fcheen hem weder in de gelukzaligfte oogenblikken zijner jeugd te herftellen, en herinneringen op °te wekken , welken , door my aan te zien , herleefden, dewijl hy niet twijffelde, of ik zou begerig zijn om de oorzaken te weten , welken een Vader, die my met zo veel vermaak voor zijnen Zoon erkende , hadden kunnen bewegen om my zo veel jaren van zich te verbannen ; gaf hy M 2 my



my hierover alle ophelderingen die i wenfchen kon , door ene omdandig vertelling der Gefchiedenis zijner Lie de tot mijne Moeder, zijne kenn met haar was toevalliger wijze in ene ouderdom begonnen , waarin hy n< geheel onder de Vaderlijke macht (Tont zijn Vader was het hoofd van et der edelfte Gedachten in Athéne: m] ne Moeder was nog zeer jong , zei fchoon , en even zo deugdzaam ; fchoon, onder het opzicht ener om Vrouw, die zy hare Moeder noemde daarheen gekomen, de drenge ing togenheid , waarin zy van haar ham werk zeer bekommerlijk leefde , t waarde de jonge Mufariön voor oogen en de belagingen der ledige i ke Jongelingen , welken gewoon z; jonge Meisjes , die geen andere l fcherming dan hare onfchuld, en ge anderen rijkdom dan hare bevalligh den hebben , voor hun natuurlijk) bl



buit aan te zien. dit ongeacht kon zy~ niet verhinderen toevalliger wijze bekent te worden met mijnen Vader, we ke zich door zijne zeden van dé meeste jonge Athéniënzeren van zjnen tijd, onderfcheide. zijn deugdzaam caraóter befchutte hem niet voor de bevalligheden van de jonge Mufariön. maar hy maakte dat de Liefde de eigenfchap van zijn caraéter aannam ; Zy was deugdzaam , befcheiden , en even daardoor fïerker en duurzamer, zijn ftand, zijn goede naam, zijn terughoudend gedrag tegen het Voor. Werp zijner L' efde, waren een recht, veerdiging, die zijne vervolgingen en de geheime bezoeken, weiken de Oude hem toeftond, ontichuldigde, niets is natuurlijker,dan dat men die,weke men bemind aan geen gebrek kan bloot gefield zien. maar ook niets is in de oogen der wereld twijfelachtiger, dan de mildadigheid van een jjng M 3 Man



ï82 »*3S*»i53s#
Man voor een Perzoon , welke he<f ongeluk heeft om door hare bevalligheden den nijd, en door hare armoe» de , de verachting van den grootfiert hoop tot zich te trekken, men kan zich niet overreden, dat in zulke gevallen , hy die geeft geen eigenbatige inzichten hebben moet, of dat diegeen welke aanneemt hare dankbaarheid niet op onkosten harer deugd betoond. Straidnicus gebruikte wel de uiterfle voorzichtigheid , om de weldaden , waar mede hy deze kleine Familie van tijd tot tijd onderlteünde , voor de gantfche wereld' en voor hem zelf te verbergen, maar zy ontdekten doch ten laatflen haren onbekenden Weldoener; en deze nieuwe proeven zijner edelmoedige denkwijs voleindigden den indruk, die hy reeds lang op het onërvare hart van de tedere Mufariön gemaakt had , en wonnen 'iaar geheel, noit zou de Liefde door
de



de tederfte Wederliefde beantwoord geworden , noch twee harten gelukkiger gemaakt hebben, wanneer de omflind/g. heden der jonge Schone geen zwarigheden tot ene wettige verè'eniging in dan ^veg gelegt hadden, welken een isder behaiven een Minnaar voor önöverkonielijk zou gehouden hebben, eindelijk was Stratdnicus zo gelukkig oni te ontdekken , dat zijne Geliefde waarlijk ene Atheenfehe Burgeres was, de Doch-, ter van een recJitfchapen Man , welke in den Peloponéfifche krijg op een roemwaardige wijs zijn leven°verloren had. nu waagde hy het zijnen Vader het geheim zijner Liefde te ontdekken ; hy wende alles aan om zijne inwilliging te bekomen ; maar de Oude, welke de bevalligheden en deugden van de jonge Mufariön voor geen genoegzaam tegenwicht tegen den rijkdom die haar ontbrak aanzag, bleef onverbiddelijk. Stratdnicus beft! 4 mia-



minde te teder, om het bevel, van niet meer aan zijn Geliefde te denken, gehoorzaam te zijn. hy zou zich zelf voor den onwaardigften onder den Menfchen gehouden hebben , wanneer hy jnftaat geweest was, om haar zelf het geringfte van zijne gevoelens te onttrekken, de wederwaardigheden en hindernisfen, waar mede zijne Liefde kampen moest, deden veeleer de tegengefieldc werking, in het zamen» trekkend vuur hunner wederzijdfche toegenegenheid bliezen zy veeleer ene vlam, welke, zo lang zy door de hoop gevoed wierd , drie jaren zacht en zuiver voortgebrand had , tot de hevigfle drift aan. het hart vermoeit eindelijk door den langen kamp zijner zoetfte aandoeningen , cn verliest de kracht om te wederftaan; en hoe langer het onder de kwellingen ener te gelijk vervolgde en onbevredigde Liefde gezucht heeft, hoe heviger het i , naar



Baar ene gelukzaligheid verlangt, waar van een enig oogenblik genoeg is, om het aandenken aller uitgefïane fmarten uit te wisfchen , het gevoel van het tegenwoordige te verflikken , en de oogen, door de zoete dronkenfchap der gelukkige Liefde benevelt, voor alle toekomflige zwarigheid blind te maken, buiten dit had Mufariön nog een beweeggrond van dankbaarheid , van Wier drukkende last haar hart zich zogt te verligten. in'tkort: zyzwoe. ren elkander een eeuwige trouw, gaven zich over aan de overèenkomftige verlangens hunner harten.en bedienden zich van de macht die de Liefde hen gaf, om elkander gelukkig te maken, de gelukzaligheid, welke de ene den anderen te danken had, onderhield en bevestigde de tedere verè'eniging hunner harten , in plaats van die te verzwakken of op te losfen; want nog noit is het genot het graf der wa* M 5 re



re tederheid geweest» ik , fchon© Danaë, was de eerfte vrucht hunner Liefde, gelukkig viel mijn Vader juist toen, door den laatften wil van een Oom een kiein Buitengoed in handen, 'twelk op ene der Eilanden , welken onder de beerfchappy van Athéne ftaan, gelegen is. dit diende mijne Moeder tot een toevlucht, ik zelf wierd daar geboren , en genoot drie jaren lang haar eige verzorging; tot zy my door ene Zuster ontrukt wierd, wier leven de beminnenswaardige Mufariön het hare koste. Srraïónicus had intusfehen me» nigen proef gedaan, om zijnen Vader te vermurwen; maar alles was te vergeefsch. er bleef dus niets voor hem over, dan zijne verbintenis met mijne Moeder, en de gevolgen daar van geheim te houden, haar vroegtijdige dood vernietigde de ontwerpen van gelukzaligheid , die hy voor bet toe. 'komftige gemaakt had, zonder de tede-



ëete trouw die hy haar nagedachtenis toewijde te verzwakken, de zorg voor dat wat hem van haar overgebleven Was, hield hem terug, om zich ener treurigheid geheel over te geven, welke hem lang voor alle de vermaken des levens onverfchillig, en voor alle zijne bezigheden onbekwaam maakte, de Tempel te Délphis fcheen hem de bekwaamde plaats te zijn, om my te gelijk te verbergen en ene goede opvoeding te geven, hy had aldaar goede Vrienden , wien ik ten hoogden aanbevolen wierd , met de fterkde aanbeveling om my in een drikte onwetenheid, aangaande mijn Geboorte te laten, zijn voornemen was, om zo dra de dood zijns Vaders hem tot Meester over zijne goederen gemaakt had , my van Délphis af te halen en naar Athéne te brengen, waar hy zij. ne verbintenis met mijne Moeder bekent maken , en my opentlijk voor zijn



zijn Zoon en Erfgenaam verklaren wilde, maar dit toeval gebeurde eerst weinig maanden voor mijne vlucht, en zedert dien tijd hadden noodzakelijke bezigheden hem genoodzaakt, om mijne afhaling uit te Hellen.
Na dat mijn Vader deze Vertelling geëindigt had, liet hy een oude Vrygelatene by zich roepen , en vraagde hem: of hy den kleinen Agathon kon, die hy voor veertien jaren der befcherming van den Déiphifchen Apóllo overgevert had ? de goede oude Man, wiens trekken my zelf niet onbekent waren , herkende my zo veel te ligter , dewijl hy binnen dien tijd dikwils van zijnen Heer naar Délphis, om naar mijnen welftand te vernemen , afgezonden geworden was. in weinig oogenblikken wierd het gantfche huis met vreugd vervult, de tevredenheid mijns Vaders over my, en het vergenoegen waar mede alle zijne Huis-



#38f*3s« m
Huisgenoten my als den enigen Zoon van hunnen Heer verwelkomden , maakten de vreugd volkomen, die ik, by zulk een plotslinge overgang van de elende eens zicli zelf onbekenden, naakten , alle toevallen van 't noodlot overgegevenen Vluchtelings tot zulk een verblindende geluksomftandigheid , noodwendig gevoelen moest, verblindend had bet ten minden voor menig anderen kunnen zijn , die door de wijs zijner opvoeding minder dan ik voorbereid was, om zulk ene verwisfeling met befcheidenheid te kunnen verdragen, intusfehen ben ik my zelf der gerechtigheid fchuldig te zeggen, dat de verzekering , van een Burger van Athéne , en door mijn geboorte en de deugd mijner Voorouderen, tot verdienden en fchone daden beroepen te zijn, my ongelijk meer vermaak verfchafte , dan bet gezicht der rijkdommen , welken de goedheid mijns Va-



Vaders met my te delen zo begerig was , en welken in mijne oogen alleen daardoor ene waardy bekwamen, dewijl zy my het vermogen fchenen te f even, om des te vryër en volkomer naar mijne grond ftellingen te kun. nen leven, ik onderhielt my nu met een nieuw zoort van dromen, die door hun opzicht op mijne nieuwöntdekte betrekkingen voor my even zo gewichtig, als door hunne uitvoering, zo veel weldaden voor het menfchelijk Geflacht fchenen te zijn. ik maakte onrwerpen.hoe de verheveneLeerftellingen mijner denkbeeldige Zedeleer, op de inrichting en befturing van een Gemenebest kon toegepast worden, deze overdenkingen, welken een goed deel mijner nachten my ontrukten , vervulden my met den levendigflen ie. ver voor een Vaderland , 't welk ik alleen uit Gefchiedfchrijvers kende; ik bakende my zelf in de voetfiappen van Sö-



Sdlon en Aristidés enen weg af, op welken ik aan geen hinderpalen dacht, dan alleen zulken die door moed en deugd te overwinnen zijn. dan (lelde ik my in mijne Vaderlandlievende verrukkingen aan 't eind mijner loopbaan, en zag in Athéne niets geringers dan de Hoofdftad der Wereld, de Wetgeefller der Natiën , de Moeder der Wetenfchappen en, Kunften , , de Koningin der Zee, en het Middelpunt der verëenjgingvan het menfchelijk Geflacht. in 't kort, ik maakte byna even zo harsfenfchimmige, en even zo ontzigchelijke ontwerpen als AlcibiaJés0, maar met dat zeer wèzenflïjk onder, fcheid., dat geen iedelheid of eerzucht, maar een door goedheid en algemene weldadigheid bezielt hart, de bron van de mijnen was. zy had dit byzonders, dat hare uitvoering, (de zedelijke mogelijkheid daar van voorönderftelt zijnde,) geen Moeder ene traan,



192 *rSS*#*3S*
traan , en geen Mensch in de wereld meer dan de opoffering zijner vooroordelen en driften , welken de oorzaak aller byzondere elenden zijn, behoefde te kosten. hare uitvoering fcheen my, dewijl ik my de hindernisfen alleen op zich zelf en niet in haren zamenhang en verëenigt 'gewicht voortelde, zo ligt te zijn, dat ik nergens over meer verwondert was, dan' hoe een Pen'cles, by het kleinhartig inzicht om Athéne tot Meesteres van Griekenland te maken , had kunnen overzien , hoe veel ligter het was, om het tot een Tempel van een eeuwigen Vrede. en der algemene gelukzaligheid van de wereld te maken, deze fchone ontwerpen gaven dikwerf flof tot onderhandeling, waar mede ik des avonds mijn Vader den tijd verkorte, de levendigheid mijner inbeeldingskracht fehcen hem even zo zeer te verlustigen.



*%m*%m> 193
gen , als zijn hart, wiens afbeeldzei hy in 't mijne erkende, zich met de deugdzame voornemens. vergenoegde , welken hy, even als ik zelf, (misfehien beiden een weinig te partijdig,) voor de drijfveêren mijner ftaatkundige dromen hield, alles wat hy my van de zwarigheden der uitvoering zeggen kon , overtuigde my zo weinig, als de tegenwerpingen van een koelzinnig Vriend een Verliefde overtuigen kunnen : ik had een antwoord voor allen gereed; en deze nieuwe drift, welkë mijne Geestdrijvery bekomen had, wierd fchieiijk zo fterk, dat ik het byna niet afwachten kon, om my in Athéne en in omftandigheden te zien , waar ik de eerde hand aan het grote werk , waaraan ik my geloofde toegewijd te zijn, leggen kon.
N
Zes-



194 *3S**38j*
Zesde Hoofdftuk.
Agathon komt te Athéne, en wijd zich der Republyk Proeve der byzondere natuur van dien wind, welke door Horatiüs aura popularis genoemt word.
\A ün Va^er hield zich niet langer te Corinthe op dan het zijne bezigheden vorderden, en haaste zelf, om my in dat Athéne te brengen, 't welk mijne alles verfraïende inbeeldingskracht my in zulk een heerlijk licht voorftelde. ik beken u , Danaë ! (en ik hoop de vrome plicht omtrent mijn Vaderdad daardoor niet te beledigen,) dat haar eerde gezicht met dat wat ik verwachte , een derke tegendelling maakte, mijn fmaak was te zeer verwent, om het middelmatige, waarin het ook zijn mogt, verdragelijk te vinden, ik wilde alles te gelijk in die



die fijne lijn ingefbten zien, in welke het verhevene met het fchone zamenvlocit; en wanneer ik die volmaaktheid aan enkele delen gewaar wierd, zo wilde ik, dat alles zamenftemmen, en een in zich zelf doorgaans overëenkomtfig, welflandig geheel uitmaken zou. van dezen graad van fchoonheid was Athéne nog, even gelijk misfehien alle andere Heden van de wereld, zeer ver. echter was zy doch door den goeden fmaak en de verfpilliug van Periclés, geholpen door Phidia's en Alcaménes en andere gro. te Meesters, in zulk een Hand geHelt, dat zy met de prachtigHe Heden van' de wereld om den voorrang Hrijden kon. ten minflen zag ik fchieiijk, dat,Wat ter volmaking en voleindiging van dat, wat haar van die zijde nog ontbrak , het ligtfte deel mijner ontwerpen, en een natuurlijk gevolg van die voornemens zijn zou, welken haar, N a vol.



105 *ï3*3£tSS#
volgens mijn inbeelding, tot het middelpunt der fterkte en der rijkdommen van den gantfchen aardbodem maken zouden.
Zo dra wy in Athéne aangekomen waren, was mijns Vaders eerfte zorg, my op ene wettige wijs voor zijnen Zoon te doen erkennen, en onder de Atheenfche Burgers te laten aannemen, dit maakte my enigen tijd tot het Voorwerp der algemene opmerk, zaamheid. de Athéniënzers zijn , gelijk u niet onbekent is, meer dan enig ander Volk in de wereld, geneigt, om zich plotzelmg met de uitende levendigheid voor of tegen iets te laten innemen, ik had het geluk van hen by 't eerde oogenblik te bevallen, de begeerte om my te zien en kennis met my te maken , wierd een zoort van aandekende drift onder Jongen en Ouden, deze.; maakten in 't kort een glansrijk hof rondom my, en dien vat-



vatten ene hoop van my op , welke my ongemerkt met een geheime hoog. moed vervulde; en de al te hoogvliegende mening, die ik zonder dat geneigt was van mijne voorbefchikking my zelf in te boezemen , bevestigde, deze fijne hoogmoed, welke zich achter mijne beste neigingen en deugdzaamfte voornemens verbergde, benam my niets van ene befcheidenheid , waardoor ik my van de meeste jonge Luiden van mijnen ftand fcheen te onderfcheiden. ik won daardoor, nevens de algemene hoogachting van het ge-rjnger deel des Volks, het voordeel, dat de Voornaamften, de Wijsten en de Ervarendifen my gaarne by zich hadden , en my door hunnen omgang een menigte byzondere kundigheden mededeelden , welken mijne vroegtijdige Verfchijning in de Republyk zeer te pasfe kwamen, de zuiverheid mijner zeden, het goed gebruik 't welk N 3 ik



I98 #384*38*
ik'van mijnen tijd maakte, de ievèr waar mede ik my tot den dienst mijns Vaderlands voorbereide , de vlijtige bezoekingen der Oeffenfcholen , de prijzen welken ik in de beöeffeningen wechdroeg: alles verëenigde zieb om het gunfiig vooroordeel te onderhouden, 't welk men eens voor my op. gevat had. daar my boven dat nog de verdienden van mijnen Vader, en een lange rei van Voorouderen, den weg ter befturing van de Republyk baanden , zo is het niet te verwonderen, dat ik in enen ouderdom , waarin de meeste Jongelingen alleen met hunne vermaken bezig zijn, den moed had om in de opentlijke Vergaderingen te verfchijnen, en het geluk om met een goedkeuring opgenomen te worden , welke my in gevaar ftelde om even zo fchieiijk als ik verheven wierd, of door mijne vermetelheid, of door den nijd mijner Med#dingeren, weder ter ne-



neder geftort te worden.
De Welfprekenheid is te Athéne , even gelijk in alle vryë Staten , waar het Volk aandeel in de opentlijke befturing heeft, de naaste weg tot Eeramten , en het zekerfte middel om zich, ook zonder dezelve, aanzien en invloed te verfchaffen. ik gaf my dus ook zeer veel moeite , om de geheimen ener kunst te befhideren, van wier bcöeffening, en den graad van bekwaamheid die ik daarin verkrijgen zou , de gelukkige uitvoering van alle mijne ontwerpen fcheen af te hangen, wanneer ik overdacht, waar toe Pericles en Alcibiadés den Athéniè'nzeren hadden weten te overreden : zo twijffelde ik geen oogenblik, dat ik hen met ene gelijke bekwaamheid tot maatregelen zou kunnen overreden, welken (behalven dat ze veel edeler waren,) tot vee! luisterrijker Voordelen voerden , zonder N 4 zo



200 «SifttSS*
zo onzeker en gevaarlijk te zijn. niet dit inzicht bezogt ik de fchool van. Plato, welke toen in Athéne in het grootfte aanzien was , en , dewijl hy de Wijsheid van Sócratés met de wel» fprekenheid van enen Górgias en Pródicus verëenigde , naar het oordeel mijner oude Vrienden, veel ge* fchikter dan deze Letterkundigen was., om een Redenaar te vormen , welke meer door de kracht der Waarheid, dan door de Verblindingen en Kunstgrepen ener arglistige Redeneerkunde , zi?h der gemoederen zijner Toeborers onderwerpen wilde, de vertrouwde toegang, welke deze beroemde Wijsgeer my vergunde, ontdekte een overëenftemming mijner denkwijs met zijne Grondftellingen , welke de vriendfehap die ik voor hem opvatte, in ene byna geestdrijvende drift veranderde, zy zou my in de oogen der Wereld fchadelijk geweest zijn, wanneer



neer men toen reeds zo van hem gedacht had, gelijk men deed, na dat hy zich.door de bekentmaking zijner overnatuurkun» dige Zamenlpraken, by den Staatsluiden, en zelf by velen welken zijne Bewonderaars geweest waren, het verwijt, 't welk Aristdphanés voorheen, Choewel ten hoogften onbillijk,) den Wijzen Sócratés gemaakt had, met beter grond of meer fchijnbaarheid had op den hals gehaalt. *) maar toen had Plato noch zijnen TimeÜs, noch zijne Republyk gefchreven. echter was de laatfie reeds in zijn denkbeeld in wezen, zy verftrekte zeer dikwerf ten ftof onzer gefprekken in de wandelplaatzen der Académiën; en hy bevlijtigde zich des te meer , om my zijne begrippen van de beste wijs om de
*) Namelijk het verwijt, dat hy , met al zijnen haat tegen de Sophlsten, zelf ee» ïoort van Sophist was.
N 5



202 *53Ê**8ë*
de menfchelijke zamenleving in te richten en te regeren , eigen te ma. ' ken , om dat hy zich daardoor het vermaak beloofde , om die door my tot op enige graden in wezenlijk, heid te brengen, zijn iever in dit fiuk mag zo groot geweest zijn als hy wilde, zo was hy doch niet groter dan mijne begeerte was, om dat uit te voeren wat hy onderzocht, maar, dewijl mijne voorlteliing van de gewichtigheid der plichten van een Staatsman met de zuiverheid en innerlijke goedheid mijner inzichten overëenkomfiïg was, en ik my zo veel te meer van eerzucht en andere eigenbatige driften geloofde verwijdert te zijn, als het zeker was,dat ik, (wanneer ik het voor geöorlooft gehouden had by de verkiezing ener levenswijs, mijn eige byzonder inzicht te volgen , ) ene van het fladsgewoel afgezonderde vryheid, en den omgang met de Muzen



t*8Êr**ï3£# 203
zen der eer van de gantfche wereld te beheerfchen.zou voorgetrokken hebbern zo geloofde ik my niet genoeg te kunnen voorbereiden, eer ik op zulk een Schouwplaats verfcheen, waar de eerfte uitkomst doorgaans het geluk van 't geheel Toneelftuk bepaalt, ik wederftond by verfcheide gelegenheden welken my fchenen uit te vorderen , het dringen zo wel mijner Vrienden als mijner eige neigingen; hoewel het, C zedert dat Alcibiadés met zulk een goed gevolg den aanvang gemaakt had,) niet aan jonge Luiden ontbrak, welken, zonder andere verdienften , dan om een gastmaal wel te befturen , zich fierlijk te kleden, te dansfen en op de cyther te fpelen, te bezitten , vermeten genoeg waren , om, naar een doorgezwierden nacht, uit de armen ener Boelin, in de verzamelingen des Volks te huppelen , en,druipende van welruikende zalven, met



p04 *i8eM>*3S#
met een beuzelend gefnap over de gebreken van den Staat, en de feilen der openlijke befturing te klappen.
Eindelijk gebeurde een geval, waarin het belang van een Vriend, welke ik uitnemend beminde, alle mijne bedenkelijkheden te boven ging. een machtige party had zijn ondergang gezworen, hy was onfchuldig ; maar alle blijken waren tegen hem. de gemoederen waren tegen hem ingenomen ; ,en de vrees om het misnoegen zijner Vyanden tot zich te trekken, hield de Weinigen , welken beter van hem dachten, te rug, om zich openlijk voor hem uit te laten, in deze omftandigheden nam ik zijne verdediging op my. dewijl ik van zijn onfchuld overtuigt was , werkten alle die bedenkingen, waardoor zich zijne overige Vrienden lieten affchrikken, by myjuisthettegendeeluit. gantschAthéne wierd opmerkzaam , toen het bekent



tastte 20-jf
kent wierd , dat Agathon , Stratdnicus Zoon, 't op zich nemen zoude, om de zaak van den reeds vooruit veroordeelden Lyfias te bepleiten, de genegenheid welke het Volk my toedroeg , veranderde eensklaps de gedachten weiken men van deze zaak opgevat had. de Athéniënzers vonden ene fchoonheid , door welke zy geheel betoverd wierden, in de grootmoedigheid en dapperheid, waar mede ik C gelijk zy zeiden , ) my voor enen Vriend verklaarde, die door de gehele wereld verlaten, en der woede en overmacht zijner Vyanden prijs gegeven was. men deed nu de vurigfte geloften dat ik den zege behalen mogt; en de geestdrijvery, waar mede de ene den anderen aanfprak , wierd zo groot, dat de Tegenparty genoodzaakt wierd den dag der uitfpraak uit te Hellen, om de verhitte gemoederen zich weder te laten verkoelen, zy beipaarden



205 *S£#*ï3£*
den intusfchen geen kunstgrepen orri zich van een goed gevolg te verzekeren ; maar de uitkomst verïedelde alle hunne maatregelen, de toejuichingen, waar mede ik door een groot deel van 't Volk ontfangen wierd, wakkerden my op. ik fprak met een bepaalder moed dan men van een Jongeling, die voor de eerdemaal tot zulk een talrijke Verzameling fprak, verwachten kon ; en tot een Verzameling, waarin de geringde Handwerksman zich voor een Kenner en rechtmatig Beöordeler der welfprekenheid hield, de waarheid deed ook hier de werking,, welke zy altoos doet, wanneer zy in haar eige licht en met die levendigheid, welke de overtuiging aan den Redenaar fchenkt, voorgedragen word ; zy overweldigde alle de gemoederen. Lyfia's wierd vrygefproken ; en Agathon , die van nu af de Held der Athénié'nzeren was, in triömph



m&mm 207
ömph naar huis geleid.
Na dien tijd verfcheen ik dikwerf in de openlijke Vergaderingen, de drift welke het Volk voor my opgevat had, en den lof welke my zo dra ik begon te fpreken tegenvloog, gaven my moed , om nu ook aan de algemene befluring deel te nemen, het geluk fcheen befloten te hebben my niet eer te verlaten, voor het my op den uiterften top van grootheid in de Republyk verheven had. ik maakte dus in deze nieuwe loopbaan zulke fnelle voortgangen, dat m korten tijd de gunst waarin ik by het Volk ftond, het aanzien der Machtigden te Athéne in evenwicht hield, mijne hei-» melijke Vyanden zelf waren, om by 't Volk aangenaam te zijn , genoodzaakt , om opentlijk het getal mijner Bewonderaars te vermeerderen.
De dood mijns Vaders, die om de» zen tijd voorviel, beroofde my van een



2o8' ♦aE$*ae#
een Vriend en Raadgever , wiensfchranderheid , op dezen gevaarlij. ken Oceaan des /taalkundigen levens, my zo onontbeerlijk was. ik wierd daardoor in 't bezit van de grootlte rijkdommen geftelt, met welken hy alleen den nijd ontgaan was, dewijl hy dien met de grootfle befcheidenheid gebruikte, ik was zo voorzichtig niet. 't is Waar, 't gebruik 't welk ik daar van maakte, was in zich zelf edel en loffelijk; ik verfpilde dien om goed te doen. ik onderfteunde alle zoortsn van Burgers, welken zonder hunne fchuld in ongelegenheid geraakt waren, mijn huis was een verzamelplaats van Geleerden , Kunstenaars en Vreemdelingen ; mijn vermogen ftond' ieder ten dienst dien 't nodig had , maar even dit was het wat mijnen Val bevorderde, men zou 't my eerder vergeven hebben, wanneer ik het met Gastmalen, Boelinnen, en een altoos-



tóosdufende afwisfeüng van prachtige
en buitenfporige Verlustigingen door-
gebragt had.
Echter duurde het een gerui'men
tijd, eer de ieverzuchc, welke ik door zulk een Levenswijs in de gemoederen der AanZienlijkften verwekte, het wagen durfde om in zichtbare uitwerk, zelen uit te breken, het Volk, 't welk my tot hier toe bemint had , begon my nu te vergoden, de uitdrukking die ik hief gebruike is niet te Ilerk : want na dat het een zeker Dichter,welke doorgaans van mijn tafel gebruik maakte , zich liet invallen om, in een groot en eiendig Gedicht, rhy den God Apdllo ten Vader te geven , zo vond deze, my zelf belagcbeiijke,vleïery, by het Grauw, ('t weik buiten' dat altoos meer door 't wonderbare dan door 't natuurlijke vermaakt is,) zo veel goedkeuring, dat van tijd tot tijd een zoort van gerucht bevestig-O dQ/



aio ♦as**8«*
de, dat mijn Moeder de eer gehad had , om den God van Délphis voor hare bevalligheden gevoelig te maken, hoe buitenfporig dien waan was , fcheen zy nTijue Beguftigers van de laagfte Clasfe echter zeer waarfchijnelijk; want daardoor alleen geloofden zy de buitengewone volmaaktheden , welken zy my toefchreven, te kunnen oplosfen.en de ongerijmde hoop,welke zy voor my opvatten , t& kunnen rechtveerdigen. zelf ging het vooroordeel van den grootflen hoop zo ver, dat velen openlijk zeiden: dat Athéne door my alleen, tot een Gebiedfter des Aardbodems gemaakt worden, en men zich niet genoeg haasten kon, om my een alleenheerfchende en onbepaalde macht op te dragen, een zaak , van welke zy niet genngers dan een terugkeer in den gulden tijd , de gehele vernietiging van 't onderlcheid tusfchen Armen en Rijken, en een zaligen Lediggang



gang niidden onder alle wellustigheden en vermaken des levens, zich beloofden.
By deze toegenegenheid, waar mede bet gantfche Volk van Athéne in een groter of kleiner graad van dwepery voor my ingenomen was, behoefde er niets meer dan ene Gelegenheid , om hen daar toe te brengen , dat zy de wetten zelf ter gunst van hunnen Lieveling overtraden, dit gebeurde: Eubcea en enige andere Eilanden hadden , om zich van 't jok, 't welk de Athéniè'nzers hen opgelegt hadden , te ontheffen , een opftand verwekt, waarin zy heimelijk door den Spartaneren onderffeund wierden. men kon (die befchouwende kennis, welken men in zijn huis verkrijgen kan, uitgezondert) in de Krijgskunde niet onervarener zijn dan ik was; ik had den ouderdom nog niet bereikt , welke de wetten ter bekle0 2 ding



ding van enig opentiijk amt vorderden ; wy hadden geen gebrek aan bekwame en geöeffende Krijgsoverften; ik zelf wende alle mijne vermogens aan, om ene daar van, die ik om zijn zedelijk caraóter ten uiterfien hoogachte, ten Veldheer tegen de Wederfpannelingen te doen verkiezen: maar dat alles hielp niet tegen de verhitte inbeeldingskracht van het levendigst en wispelturigst Volk van de wereld. Agathon , wien men alle verdienden toefchreef, en van wien men zich gerechtigt hield wonderen te verwachten, was alleen bekwaam om de eer van den Athéniè'nzifchen naam op te houden, en de hoogvliegende dromen van de ftaatkundige Lediggangers te Athéne, (welken by deze gelegenheid om 't fierkst zich beïeverden, wie de belagchelijkde plans uitvinden kon ,) tot wezenlijkheid te brengen, deze zoort van Menfchen was zo onvermoeit, dat het



f3S**3*3 213
het hen gelukte.om het grootfte deel hunner Medeburgeren met hunne dwaasheid te helmetten, ieder tijding, dat weder een ander Eiland begon te muiten, veroorzaakte een algemene vreugd; men zou het zelf gaarne gezien hebben , wanneer geheel Griekenland aan deze zaak aandeel genomen had: ook ontbrak het niet aan tijdingen , welken het vuur groter maakten dan het was, en eindelijk zelf den Koning van Perfiën in den opftand van Eubosa inwikkelden; alles alleen om Agathon een zo veel groter Schouwplaats te geven , om den Athéniè'nzeren door Heldendaden te verlustigen , en door Verroveringen te vetrijken, ik wierd dus (hoezeer ik tegenftreefde,) met het. onbepaalt gebied over de Armee , over de Vloot en over de Schatkamer, ten Veldheer tegen de afgevallene Eilanden benoemt, toen ik nu eens genoodzaakt was om der ei-
q 3 gen.



ïi4 *3S**»5S*
genzinnigheid mijner Medeburgeren toe te geven , zo befloot ik het op een goede wijs te doen, en de zaak van die zijde aan te zien , welke my de gewenschte gelegenheid fcheen te geven, om 't begin ter uitvoering mijner ontwerpen in 't werk te Hellen, ik wist dat de Eilanders rechtveerdige klachten tegen Athéne in te brengen hadden, want hoe hadden zy een Regering kunnen beminnen, van welke zy onderdrukt , uitgezogen en met voeten getreden wierd ? ik vestigde dus mijn geheel plan hunner bevrediging en we. derbrenging, op den weg deiGoedheid, op de afichaffing der misbruiken , waardoor zy verbittert geworden waren, op een billijke mati. ging der fchattingen, welken men, tegen hunne vryheid en boven hun vermogen , van hen afgeperst had , en op de wederberftelling in alle hunne rechten en voordelen, in welken zy zich,



215
zich , als Grieken en Bondgenoten , uit kracht veler byzondere Verdragen, tsr verheugen zouden hebben, maar1 eer ik van Athéne afreizen kon, was het nodig de Gemoederen voor te bereiden , en op een toon te Hemmen, welke met mijne grondfteiüngen en inzichten overeenkwam; des te nodiger , dewijl ik zag , hoe levendig de buitenfporige ontwerpen , waar mede de iedelheid van Aleibiadés hen voorheen betoverd had, by deze gelegenheid weder opgewekt wierden.
Ik verzamelde dus het Volk , en wende al de kracht der welfprekenheid, welke by geen Volk meer vermogen heeft dan by de Athéniënzeren , daar toe aan , om hen van de gegrondheid mijner ontwerpen te overtuigen , hoewel ik hen daar van alleen zo veel zien liet als ter bereiking van mijn inzicht nodig was. na dat ik hen de grootheid en den WelO 4 ftand



2IQ" »H8^*$Sï*
ftand , waar toe de Republyk , uit kracht harer natuurlijks voordelen en innerlijke Kerkte , geraken kon , met de bevalligfte kleuren afgefchildert bad; trachte ik hen te bewijzen , „ dat „ uitgeftrekte verroveringen, behal,, ven 't gevaar, waar mede zy door „ de onbeftendigheid van 't geluk in „ den oorlog verbonden is, den Siaat „ eindelijk onvermijdelijk onder den „ last zijner eige grootheid verplette, „ ren moest, dat er een veel zekerer ,, en korter weg was, om Athéne tot ,, een Koningin van den aardbodem ,, te maken; dewijl altoos die Natie, ,, welke ten gelijken tijde de rijkfte „ en fchranderfte was, de overigen de wetten voorfchrijven zou. dat rijk,, dom altoos macht gaf, zo gelijk de „ fchranderheid er 't recht gebruik „ van leert, dat Athéne in beiden al,, le andere Volkeren overtreffen zouII de l wanneer zy op de ene zijde „ voort-



mmmm 217
„ voortvoer om de Voedfter der We„ tenfchappen en Kunften te zijn, en op „ ^Je andere alle hare uitzichten daar „ heen richte , om de Heerfchappy ,, over de Zee ftaande te houden; niet met het inzicht om verroveringen te maken, maar om zich in zulk een „ achting by andere Volkeren te ftel„ len, dat ieder hare vriendfchap „ zocht, en niemand het wagen durf„ de , om haar misnoegen gaande te „ maken, dat voor een aan de zee „ gelegen vry Volk, een goede ver» „ ftandhouding met alle overigen Vol,, keren, en een zo ver als mogelijk uitgebreide koophandel, de natuur„ lijke en onfeilbare weg was , om „ van trap tot trap tot zulk ene groot,, heid te geraken, wiens einde niet af ,, te zien was. dat echter hier toe de „ onderhouding zijner eige Vryheid, en by deze de Vryheid aller overige, ,, inzonderheid der naburige Volkeren, O 5 „ ten



Sl8
„ ten minften hunne onderhouding in „ hunne oude vorm en gefleldheid ' „ nodig was. dat Verbonden met de „ Naburen, en ene vriendfehap met „ hen, waarby zy even zo veel voor. „ deel vonden als wy by de onzen ; „. zulk een Staat ongelijk meer macht, ,, aanzien en invloed op de algemene „ gefleldbeid van het (taalkundig Za„ menftel der wereld maken moest, „ dan de onderwerping daar van; de„ wijl een Vriend altoos beter was, „ dan een Slaaf, dat de Gerechtigheid „ de enige grond van de macht en „ duurzaamheid van enen Staat, zo „ wel als de band der menfchelijke „ Zamenleving was. dat deze gerech„ tig'neid vorderde, dat men ieder „ flaatkundig Genootfchap, zy moge „ dan groot of klein zijn, als ons ge„ lijken aanzag, en even dezelve rech„ ten behoorde toe te (laan, welken „ wy voor ons zelf vorderden; en dat „ een,



9, een, naar deze gronddelüngen in„ gericht gedrag , het zekerde mid„ del was om zich een algemeen ver„ trouwen te verwerven ; en , in „ plaats van een geweldige , en met alle de gevaren der tyranny ver„ knochte Opperheerfchappy, een vry„ willig toegedaan Aanzien daande te „ houden, 't welk inderdaad met alle voordelen der eerde begeleid wierd, „ zonder die gehate gedaante en de „ Hechte gevolgen daar van met zich
„ te brengen." na dat ik alle
deze Waarheden , in hare byzondere toepasdng op Griekenland en Athéne, in haar volde licht voorgedelt, en by deze gelegenheid de dwaasheid der ontwerpen van Alcibiadés, en andere eerzuchtige Tuimelgeesten uitvoerig bewezen had, bevlijtigde ik my met er by te voegen : ,, dat de opdand der „ Eilanderen, welken tot hier toe on. „ der de befcherming der Athéniën» ze-



•220
„ zeren gedaan hadden, maar, in la„ ter tijden, door de fchuld van kwa„ de Raadgevers der Republyk, als on„ derworpen Slaven behandelt waren, „ de gelukkigde gelegenheid aanbood, „ om ten gelijken tijde geheel Grie„ kenland van dë gerechte en edel„ moedige denkwijs der Athéniënze„ ren te overtuigen, en door een aan. „ zienelijke vermeerdering der Zee. „ macht, ( waar van de onkosten „ door de grotere zekerheid en uitbreiding van den Koophandel rijke„ lijk vergoed worden) zich in zulk „ een aanzien te dellen, dat niemand „ dat zacht en grootmoedig gedrag , » met den minden fchijn van een ge. „ brek aan vermogen om zich ge„ noegdoening te verfchaffen, zou kun. „ nen aanzien," ik onderdeunde deze voor/lagen met alle de gronden , welken op de levendigde inbeeldingskracht: mijner Toehoreren den iierkften



fien indruk maken konden, en bad het vermaak, dar. mijne Rede met de levendigfte goedkeuring opgenomen wierd. behalven dat de Athéniënzers zich door waarheid en gezond vernuft , even zo ligt lieten innemen als. door de verblindingen ener valfche Staatskunst, wanneer hen de ene maar in zulk een bevallig licht en fnet even zulke levendige verwen voorgedragen word; zo waren,zy onverfchillig door welk een middel Athéne tot die grootheid geraken kon , welke het enig doel hunner wenfchen was. ja een groot deel der Burgeren, wien de vrede meer voordeel dan den oorlog toebragt, waren veel meer daar mede te vreden , wanneer dit doel hunner iedelbeid, op ene met hunne byzondere belangens meer overéénkomende Wijs verkregen kon worden.
Mijne heimelijke Vyanden, welken niet twijfelden , of deze Krijgstocht zou



222 *3S**S8s*
Zou op de ene of andere wijs tof mijnen Val gelegenheid geven, waren ver van mijne maatregelen opentlijk te wederftaan; maar (gelijk ik in 't vervolg gewaar wierd,) onder de hand des te ieveriger om het gevolo- te ftremmen, zwarigheden op zwarigheden uit te pluizen, en den misnoegde Eilanderen door geheime aanporringen overmoedig, en tot billijke verdragen ongeneigt te maken, de verachting waar mede men in 't begin dezen opfrand te Athéne had aangezien , het aanftekend voorbeeld en de listen van andere Griekfche Steden , welken de oppermacht der Athéniënzeren met ieverzuchtige oogen aanzagen, hadden te weeg gebragt,dar intusfeher ook de Attifche Volkplantingen, en het grootfie deel der Bondgenoten Hout genoeg geworden waren, om zich ene onafhankelijkheid aan te mangen, wier fcha. deüjke gevolgen zy voor zjch zelf onder



223
der den bevalligen naam van Vryheid verborgen, het was hoog tijd , om een" algemenen opftand en zamenzwering tegen Athéne voor te komen; en mijne Landsluiden,welken, by de aannadering van een gevaar, 't welk hen van verre alleen flof tot vernuftige invallen en ftraathedjes gegeven had, nu zeer fchieiijk van de ligtvaardigfie onverfchilligheid, tot ene even zo overmatige kleinmoedigheid overgingen , vergroten zich zelf het kwaad zo zeer, dat ik genoodzaakt wierd om onder zeil te gaan , eer de toerustingen half gereed waren, ik had da voorzichtigheid gebruikt, om mijnen Vriend, boven wien de gunst des Volks my zo onbillijk den voorrang gegeven had , als mijn Onderbevelhebber mede te nemen, de befcheidenheid, waar mede ik my van het aanzien , 't welk mijn rang my boven hem gaf, bediende , voorkwam ene ieverzucht, welke het



224 #ï3Sr#£3H#
het goed gevolg onzer onderneming had kunnen verïedelen. wy handelden oprecht volgens een tusfchen ons beiden gemaakt plan , en het geluk begunftigde ons voornemen zo zeer, dat, in minder dan twee jaren, allé Eilanden,' Volkplantingen, en Grensplaatzen der Athéniëhzeren , niet alleen in rust en in de oude palen herftelt, maar door de aflehaffieg van alles waardoor zy onbillijk bezwaart waren, en door de bevestiging in hunne oude vryheden ,meer dan oit geneigt wierden, om de vriendfehap der Athéniè'nzeren alle andere verbintenisfen voor te trekken, in dit alles volgde ik, zonder byzondere bevelen in te halen , mijn eige denkwijs met des te groter vertrou. tven , dewijl ik den voorheen Misnoegden niets toegedaan had, wat zy met zo wel volgens het Natuurrecht als uit kracht van oude Verdragen te vorderen volkomen recht hadden, en daar-



daarentegen door deze toegevenheid' nieuwe en zeer aanmerkelijke voordelen voor den Athéniënzeren kogt; voordelen, welken den gehelen Staat ten beste kwamen , in plaats dat al het nut hunner'onderdrukking alleen in de kasfen van byzondere Luiden én voormalige Gunflelingen des Volks' gevloeit was.
Ik keerde dus, met het vergenoegen van wel gedaan te hebben , met de goedkeuring en levendigfte toegenegenbeid der gezamentlijke Volkplantingen en Bondgenoten , en met het volkomen vertrouwen, van de beloning, die ik geloofde verdient te hebben, in de tevredenheid mijner Medeburgeren te vinden , aan de fPits ener driemaalflerker Vloót dan waar mede ik uitgelopen was, te Athéne terug, ik vleide my, dat ik my doof een zo fehielijke bevrediging ener onrust, Welke; zo wij'diiitziende en gevaarlijk gefcheF ried1



225 *?9S*f«
nen had , enige verdiet.fte by mijn Vaderland had verworven, ik had uit onze Vya'nden Vriei den , en uit onzekere Onderdanen getrouwe Bondgenoten gemaakt, wier trouw des te minder twijfelachtig fcheen , dewijl hunne zekerheid en welftand door onverbrekelijke banden met het belang van Athéne verbonden was geworden ; ik had , om de gemene fchatkist te verfchonen, mijn eige vermogen verfpilt, en door meer dan honden weliütgeruste Galeïen,die ik van den goeden wil der weder in rust gebragte Eilar.deren bekwam , onze Zeemacht een aanzienlijke verflerking gegeven; ik had het aanzien derAthéniënzeren bevestigt , hunne Benijders afgefchrikt, en hunne handeling een ftaat van rust verfchaft, wiens voortduur van nu voortaan , ten niinfien voor lange tijden , enkel van hun eige gedrag afhing, het vergenoegen,'t welk



'f welk zich over mijne ziel verfprei. de wanneer ik alle deze voordelen mijner verrichtingen overdacht, was zo levendig , dat ik boven alle ande. re beloningen, buiten de goedkeuring en 'c vertrouwen mijner Medeburgeren, ver vooruit zag. maar de Athéniënzers waren, in den eerften aanval hunner erkentelijkheid, geen Menfchen die maat konden hóuden : ik wierd' in triümph ingehaalt, en met alle' Zborten van eerbewijzen om lïrijd opgehoopt ; de Beeldhouwers moesten dag en nacht aan mijne Statuin zich moede arbeiden; alle Tempels, alle opene Plaatzen en Galleryèn wierden met Gedenktekens mijner roem opgeiiert; en zy, die in 't vervolg met de grootite heftigheid aan mijn verderf' arbeiden, waren nu de ieverigften dm overmatige en te voren noitgehoorde beloningen voor te liaan, weTken het Volk in het' vuur hunner ^ 2 óht-



228
ontvlamde genegenheid op een goedhartige wijs inwilligde , zonder daaraan te denken, dat deze buitenfporigheden hunner hoogachting, in 't kort my zelf tot zo vele misdaden zouden toegerekent worden.
Dewijl ik zag , dat alle mijne befcheidenheid niet toereikend was, om den bruisfchenden droom der algemene dankbaarheid tegen te houden , geloofde ik het best te doen , wanneer ik my een tijdlang van Athéne verwijderde; en zo lang, tot de Athéniënzifche levendigheid door 't een of ander nieuw Schouwfpel , vreemden' Gochelaar , of ene frisch aangekome Dansferin een anderen zwai bekomen had, op mijn Landgoed teCorinthe, in 't gezelfchap derMüzen en Gratiën, een rust te genieten , welke ik door den arbeid van enige jaren geloofde verdient te hebben, ik dacht weinig, dat ik in een Stad , wier Lieveling
ik



*33**i8S# 22C
ik: fcheen te zijn , Vyanden had, welken , terwijl ik, met alle zorgeloosheid der onfchuld, de vermaken van 'tLandleven en der gezellige,vryheid genoot, met het aanleggen van een even' zo boosaartig als welüiu gevonden plan , tot mijn verderf be. ^zig' waren.
' Alles waar mede ik, by het fcherp. fïe onderzoek van mijn opentlijk en byzonder leven in Athéne, my bewust ben mijn ongeluk zo niet verdient , ten minden bevordert te hebben, is onvoorzichtigheid, of gebrek aan die fchranderheid, welke de ondervinding alleen verfchaffen kan. ik leefde naar mijnen finaak en volgens mijn hart, dewijl ik zeker wist dat beiden goed waren , zonder daaraan te denken, dat men my andere inzichten by mijne daden aandichten kon dan ik, waarlijk had. ik deed ieder goed, om dat het mijn hart een ver.



230 $35*1^3$
genoegen verfchafte , 't welk ik alle andere vermaken voortrpk; ik bemoeide my met het gemenebest der Republyk , om dat ik daar toe geboren was, om dat ik een bekwaamheid daar toe in my gevoelde , en om dat ik door de toegenegenheid mijner Medeburgeren hoopte inftaat geftelt te worden , om mijn Vaderland en der Wereld nuttig te zijn. ik had geen andere inzichten, en zou eer gedroomt hebben, dat men my befchuldigen zou , naar de kroon van den Koning van Perfiën, dan naar de onderdrukking mijns Vaderlands gedaan tc hebben, dewijl ik by my zelf be. wust was, niemands haat verdient te hebben , zo hield ik ieder vóór mijn Vriend die zich daar voor uitgaf, en waarom zou ik het niet gedaan hebben? er was byna niemand in Athéne die ik geen dienst gedaan had, en uit dien grond dacht ik even weinig, hoe



hoe ik my enen Aanhang maken, dan hoe ik de geheime aanflagen van Vyan den, die voor my onzichtbaar waren, verïedelen zoude, want ik geloofde niet, dat de vrymoedigheid, waar mede ik, zonder gal of overmoed, mijne mening by ieder gelegenheid zeide, het middel zijn kon om my Vyanden te veroorzaken, met een woord, ik wist nog niet, dat Deugd, Verdienften en Weldaden juist dat zijn , waardoor, men zekere Luiden tot den dodelijkften haat verbitteren kan. een treurige ondervinding alleen kon my dat inzicht doen verkrijgen; en het is billijk, dat ik die in waarde houde, dewijl zy my niets minder dan mijn Vaderland, de liefde mijner Medeburgeren , mijn beste hoop , en het gelukzalig vermogen om velen goed te doen en van niemand af te hangen, gekost heeft.
P 4 Ze-



Zevende Hoofdftuk.
Agathon word uit Athéne verbannen.
jr_jct tijdpunt mijns levens, op 't welk ik nu gekomen ben, brengt al te onaangename herinneringen mede, dan dat ik niet veröntfchuldigt zou zijn, wanneer ik zo fchieiijk daar van wechvluchte, als het de gerechtigheid die ik my zelf fchuldig ben , toelaat, het kan zijn , dat enigen mijner Vyanden uit beweeggronden ener Vaderlandlievenden iever tegen my opgedaan zijn, en zich door mijnen Val even zo veel verdienden by hun Vaderland geloofden verworven te hebben , als Harmódiüs eh Aristógitón door de vermoording der Pifistratiden. maar het is ook zeker, dat zy, welken de zaak met de grootfte woede aandre-, ven, geen andere beweegoorzaak had~den.



den, dan de ieverzucht over het aan. zien, 't welk de algemene gunst des Volks my gaf, en 't welk zy, niet zonder reden.voor een hinderpaal tegen hunne eergierige en gewinzuchtige inzichten hielden, de meesten geloofden ook, dat zy byzondere beledigingen te wreken hadden : enigen voeden nog den ouden wrok, die zy by mijne eerfte verfchijning in de Republyk tegen my opvatten, toen ik mijn braven Vriend der werkingen hun^ ner boosheid ontrukte; anderen fmarte het, dat ik hen by de Verkiezing tot Bevelhebber tegen de opgeftane Eilanden voorgetrokken was; velen waren door h verlies van 't Voordeel, 't welk zy van de onrechtveerdige onderdrukking derzelven getrokken - hadden, beledigt geworden, by dit alles hielp my niet, dat ik geen inzicht gehad had om hen te beledigen, pa dat het alleen toevalliger wijze P 5 daar»



daardoor gefchied was, dat ik volgens mijne overtuiging en overëenkomftig mijne plichten gehandeld had. zy beoordeelden mijne daden uit een gantsch ander gezichtspunt , cn het was by hen een bewezen (telling: dat hy die hunne byzondere inzichten palen ftelde, geen eerlijk Man zijn kon. tot mijn ongeluk, maakten deze Luiden een groot deel der Edelften en Rijklten van Athéne uit. hier by kwam nog , dat ik aan mijne altoosvoortdurende Liefde tot Pfyche de voordeligfte verbintenisfen .welken my aangeboden geworden waren, opgeöffert, en my daardoor de onderfteuning en befcherming, welken ik my van de Verzwagering met een machtig Geflacht had kunnen beloven, berooft had. ik had niets, waar mede ik der listen en de verëenigde macht van zo vele Vyanden opwegen kon, dan — mijne onfchuld, enige verdienden en de genegen.



genheid des Volks; — zwakke borstweren ,^welken nog noit tegen de aanvallen van den nijd, der arglistigheid en geweldadigheid uitgehouden hebben! de onfchuld kan verdacht gemaakt ; verdienden, door een valsch licht het aanzien van misdaden gegeven worden; en wat is de gunst van een geestdrijvend Volk , wiens drift altoos hun overleg voorüitftreeft ; 't welk met gelijke buitenfporigheid bemint en haat; en,wanneer het eens in een koortzige hitte gebragt is, even geneigt is om deze of die richting , waarheen het gefloten word , te volgen ? of wat kon ik my van de gunst eens Volks beloven, 't welk den groten Befchermer der Griekfche vryheid in de gevangenis had laten verfmachten; *) 't welk den deugdzamen Aristidés , alleen om dat hy den naam van den rechcveerdigen verdient had, ver-
•) Miltiadés.



236 *3S»*3S*
verbannen j en, in een hunner gewone luimen , den wijzen Sderatés zelf tot den Giftbeker veroordeelt had ? deze Voorbeelden zeiden my , by 't eerfte naricht't welk ik van het over my zamentrekkend onweer bekwam, met zekerheid vooruit, wat ik van den Athéniënzerente verwachten had. zy maakten dat ik hen niet meer vertrouwde dan zy in hun fchild voerden; en zy droegen niet weinig daar toe by, om my een ongeluk met ftandvastigheid te doen verdragen , waarin ik zo veel voortreffelijke Mannen tot Voorgangers gehad had.
Hy, wien mijne Vyanden tot mijn Aanklager verkoren hadden, was ene van die vernuftige Zwetzers, wier talent altoos te koop, en gereed is om den Voorvechter van recht of onrecht te zijn. hy had in de fchool van den beruchten Górgia's gelecrt, om door de tovergrepen der Redeneerkunst het ver-



verfrand zijner Toehorers te verbanden, en hen te overreden dat zy zagen wat zy niet zagen, hy bekommerde zich weinig om te bewijzen wat hy met de grootfle onbefchaamdheid voorönderftelde. maar hy wist zijne voorflellingen zulk een aangenaam uitzicht te geven , en door ene wel willekeurige, maar des te kundiger
! overè'enftemming zijner Stelh'ngen met de Zwakheid van ieder, zo wel te verbergen , dat men zeer op zijne hoede zijn moest, om, zelf met de (terkfte beo jrdelingskracht , niet door hem verrast te worden, het voornaamfle gedeelte z jner Aanklacht was de flecht-
' te beftunng , aan welke ik my, als Opperbevelhebber tegen de oproerige Grensplaatzen , fchuldig zou gemaakt heoben. hy bewees met een groten ftroom van woorden , dat ik in die gehele zaak niets gedaan had wat enigen lof waardig was; dat ik veeleer,
in



a3a <mmmm
in plaats van den Oproerigen te tuchtigen en tot gehoorzaamheid te brengen, hunnen Voorfpraak geweest; hen voor hunnen oproer beloont ; meer dan zy zelf vorderden de vermetelheid had gehad hen toe te ftaan; en, door deze onbegrijpelijke wijs van doen, hen moed en kracht gegeven had, om by de eerfte gelegenheid zich van Athéne geheel onafhankelijk te maken, hy bewees dit alles volgens de Gronftellingen zijner eige Staatkunde, welke het volmaakt tegenövergeftelde van de mijne was. maar der driften van de Arhéniënzeren , en ieder ander Volk van de wereld, veel te fterk vleide om genen ingang te vinden hy gebruikte nog de boosheid van niet te willen bepalen , of ik uit onverftand dan voorbedachtelijk dus gehandelt had; maar aan den anderen kant verhief hy mijne bekwaamheden zo fterk, en wierp zo veel waarfchijnelijkheden in de ande-



*3K**38* 239
dere weegfchaal, dat bet gewicht génoeg naar die zijde overhellen moest, dit bragt hem tot het tweede deel zijner Aanklacht , welke , (offchoon hy het ten eerflen niet bekennen wilde,) het hoofdzakelijkfie daar van uitmaakte, en hier wierden befchuldigingen op befchuldigingen gehoopt, óm my voor het Volk als een Ecrzuchtigen af te fchilderen , die zich een plan gemaakt had, om zijn Vaderland te onderdrukken, en onder den fchijn van Grootmoedigheid, Mildadig. heid en Volksliefde, zich tot een onbcpaalden Heer over hetzelve op te werpen, ieder mijner deugden wierd het masker ener ondeugd , welke in 't verborgen aan den ondergang van de Vryheid en Gelukzaligheid der Atbéniênzeren arbeide. en hier had de welfprekenheid mijnes Aanklagers een fchoon veld, om zich in zijn voordeel te vertonen, en zijnen Toehoreren het Volks-



240 *3£**i8&«
Volksgezinde vermaak te verfchaffen' 4 om ene Deugd, welke my al te grote Voorrechten boven mijne Medeburgeren fcheen te geven, te verkleinen, en dewijl hy, offchoon hy geen gedeelte mijns byzonderen levens, (hoe onberispelijk het voorheen mijne Begunfligers gefchenen had,) onbefmet liet, echter vreesde, dat de kunstgrepen van welken hy zich daar by bediende, te fterk in de oogen vallen mochten ,' zo raapte hy alles by elkander wat enigzints inftaat zijn kon, om my in een gehaat licht te ftellen; en dewijl het hem aan misdaden , welken hy met enigé waarfchijnelijkheid, bewijzen kon , ontbrak , zo lag hy my Vreemde dwaasheden, en zelf de bui. renfporige eerbewijzingen ten laste , Welke:; my., in den vloed mijns geluks en mijner gunst by het Volk, opgedrongen waren geworden, ik moest zelf van de Lciendige Verfen rekenfehap ge-



&3S##i3S* 241
geven , waar mede enige onnozele Dichters my de dankbaarheid van bun maag , op onkosten van hunnen en mijnen roem bewezen hadden, men befchuldigde my nu in gantfchen ernst, dat ik verwaand en goddeloos genoeg geweest was, om my voor een Zoon van den Délphifchen Apdilo uit te geven ; en mijn Aanklager liet deze gelegenheid niet voorbygaan , zonder over mijne Geboorte een rwijftéling te verwekken, en, onder veel fchertzende draïen, de mening van hen waar. fchijnelijk te doen voorkomen , welken (gelijk hy zeide,) geloofden bericht te zijn , dat ik mijn Beflaan den geftolene Liefdehandel van den een of anderen Priester te Délphis te danken had. in deze gehele Rede vervulde een door boosheid bezielt vernuft het gebrek van gegronde bewijzen, maar de Athéniènzers waren reeds te lang ge\voon,omzich waarfchijnlijkheden voor Q waar»



242 mmwm
waarheden te laten verkopen, en zich in te beelden, dat zy overtuigt wierden , wanneer hunnen fmaak verlustigt en hunne ooren gekittelt wierden. hy maakte dus al den indruk, en zelf meer dan mijne Vyanden zich daar van belooft hadden, de ieverzucht , welke hy in de Gemoederen inblies, veranderde de overmatige genegenheid , waar van ik enige jaren het Voorwerp geweest was, in den bitterden haat. de Atfiéniè'nzers verfchrikten nu voor den afgrond, tot op wiens randzy, in hunne verblinding voor my, ongemerkt getrokken waren, zy ontzetteden zich , dat zy mijne onbekwaamheid tot de Staatsbeduring, mijne begeerte naar een onbepaalde Macht, mijne verüitziende Inzichten, en mijne heimelijke Verftandhoudihg met hunne Vyanden, niét vroeger opgemerkt hadden, en dewijl het met 'natuurlijk zou geweest zjjn, om zélf de fchuld



fchuld daar van op zich te nemen , zo fchreven zy het liever toe aan ene betovering, waardoor ik een tijd lang hunne oogen had Weten te verblinden, ieder geloofde nu, door dö verderffelijke Aanflagen, welken ik tegen de Republyk begonnen had, volkomen vry te zijn van de Dankbaarheid, welken hy voor enige dienfteo of weldaden aan my fchuldig mogt zijn, en welken nu voor het lokaas, waar mede ik de Vryheid en den Eigendom mijner Medeburgeren tot my had zoeken te trekken , wierden aangezien, in 't kort dat zelve Volk, 't welk, V00r weinig maanden, meer dan menfehehjke Volmaaktheden aan my bewonderde, was nu onbillijk genoeg, om my gene de geringde Verdienfte over te laten ; en even diezelven, welken op de eerfte wenk bereid geweest waren, om my de Opperheerfchappy in een algemene samenloop op te dringen , waren nu Q « be.



a44 *3£**8Ö*
begerig om my een noitgedachten Aanflag tegen hunne Vryheid, welke zy in dit oogenblik zelf niet bewaarden, met mijn bloed te doen boeten, toen my den gewonen tijd tot mijne Verantwoording gegeven wierd, was mijne Veroordeling door de meerderheid der (temmen reeds befloten: en het vermaak, waar mede ik door een ontelbare menigte Volk naar de Gevangenis begeleid wierd , zou volkomen geweest zijn, wanneer de wetten geöorlooft hadden , om my , in plaats van daarheen , zonder verdere rechtsplegingen naar de Gerichtsplaats te brengen.
Hoe wel het mijne Vyanden in dezen Aanflag ook gelukt was, zo geloofden zy echter nog niet genoegzaam verzekert te zijn: zy vreesden deonbeftendigheid van een VoJk, waar van zy al te wel wisten, hoe ligt het van liefde tot haat, en van haat tot medelijden overging.
het



het bleef mogelijk, dat ik met de enkele Verbanning voor enige jaren vry raken kon; en dit deed hen een verandering van bedrijf vrezen, waarby noch hunne haat, noch hunne zekerheid rekening vonden, men moest dus nog een andere mijn doen fpringen, waardoor my, wanneer ik eens uit Athéne verdreven was, alle hoop, om oit weder te keren , afgefneden wierd : men moest bewijzen, dat ik geen Burger van Athéne , dat mijn Moeder geen Burgeres, en Stratdnicus mijn Vader niet geweest was; dat hy my , by gebrek van een Erfgenaam van zijn eige bloed, uit haat tegen hem die het volgens de wetten zou geweest zijn, aangenomen en ondergefchoven had ; en dat dus de wetten my geen recht aan zijne erffenis vergunden; en.dewijlAthéne noit Menfchen gebrek heeft, welken voor een overëenkomftige beloning alles gezien en Q 3 ge-



gehoorf hebben wat men wil , en er niemand meer in leven was , die der waarheid het beste getuigenis bad kunnen geven , zo viel het mijn Tegenparty gemakkelijk, dat alles even zo goed te bewijzen , als zy mijne Misdaden tegen den Staat bewezen hadden, er wierd dus een nieuwe Aanklacht tegen my ingebragt. hy, die zich tot Klager tegen my opwierp , was sen Neef van mijnen Vader, door niets dan door zijne ongebondene levenswijs, waar door hy zijn Vaderlijk erfgoed reeds voor enige jaren doorgebragt had, bekent, zijne onverbeterliike inborst had hem eindelijk der Vriendfchap mijns Vaders , zo gelijk de achting van alle brave Luiden berooft ; en van deze omftandighetd bediende hy zich nu, om my van ene Erffc nis te beroven , welke hy, als de naaste Erfgenaam buiten my, reeds in zijne gedachten verflonden had. de be.



bekwaamheid van den Redenaar, wiens dienst hy ter uitvoering van dit Schelmmik verkoos, de machtige byftand mijner Vyanden , de omftandigheden zelf waarin hymyzo onverwacht overviel , en voornamelijk de gerieffelijkheid der Getuigen , om alle de onwaarheden , welken hy tot zijn inzicht nodig had, te bezweren: dit alles te zamen genomen, verzekerde hem van den gelukkigen uitflag zijner Verradcry j en de rijkdommen welken hem daardoor toevielen, waren in de oogen van een gevoellozen Booswicht gelijk hy, gewichtig genoeg om door misdaden die hem zo weinig kosten, gekocht te worden.
Deze laatfteflag, het yolkomenst bewijs, tot welk een graad de woede mijner Vyanden geftegen was, en hqe zeker zy zich van den uitflag hunner onderneming hielden, liet my geen hoop meer over om de huflrje tot fchande te bren.
Q 4 gen.



gen. want alle mijne vermeende Vrienden, tot op de Weinigen.wier goeden wil zonder vermogen was , hadden , zo dra zy my door 't geluk verlaten zagen , ook verlaten; anderen, welken wel van het onrecht, 't welk my aangedaan wierd, overtuigt waren, hadden geen moed genoeg om zich voor een vreemde zaak in gevaar te nellen; en de enige, wiens caracter, aanzien en vriendfehap my misfehien te fhade gekomen zou hebben, Plato, bevond zich zedert enigen tijd aan 't Hof van den jongen Diönyfiüs te SyracüTe. ik beken , dat zo lang de eerfte bewegingen duurden , ik mijn ongeluk in al zijn uitgeftrektheid gevoelde, voor een braaf en daarby weinig ervaren gemoed, is het verfchrikkelijk, te gevoelen , dat men zich in zijne goede mening bedrogen heeft; en zich tot de affehuwelijke verkiezing genoodzaakt ie zien : of, om ia een beften-



ftendige onzekerheid voor de zwakheid van den enen , en de boosheid van den anderen te leven ; of, om zich geheel uit hun gezelfchap te verbannen, maar de kleinmoedigheid , welke een gevolg mijner eerfte droefgeestige overden. king was, duurde niet lang. de ondervinding, die ik, zedert mijne verplaatzing op de Schouwplaats ener grote wereld, in zulk een korten tijd verkregen had , wekten de her in neringen mijner gelukkige jeugd te Délphis met een levendigheid weder op, waar mede zy zich, onder het gedruisch des Stads- en Staatkundigen levens, my noit voorgeftelt hadden, de beweging mijns gemoeds, de weêmoedigheid waar van het doordrongen was , de zekerheid, dat ik in weinig dagen van alle de gunstbetuigingen , waar mede het geluk my zo fchieiijk en met zulk een overmaat overladen had, niets Q S dan



25Q *W&«W*
dan de herinnering die ons van enen droom overblijft, en van alles wat ik mijn genoemt bad, niets dan de bewustheid, dat ik wel gedaan had, uit Athéne met my nemen zoude, —— herftelden my eensklaps in die gelukzalige verheffing van geest , waarin Wy vatbaar zijn om het uitcrfte, wat de verë'enigde macht van 't geluk en der menfchelijke boosheid tegen ons vermag, door een. ftandvastig gemoed en een opgeklaart gezicht tegen te gaan. de onmiddelbare troost, door mijne Grondftellingen over mijn gemoed uitgegoten, de warmte en nieuwbezielde flerkte die zy mijne ziel gaven, overtuigde my op nieuw van hare waarheid, ik verweet het der Deugd niet, dat zy my den haat en de vervolgingen der Bozen op den hals gehaalt had: ik voelde dat zy zich zelf beloont, het ongeluk fcheen my zelf des te «erker aan haar te verbinden, even



even gelijk een geliefde Perzoon des te ^dierbaarder word , hoe meer men om harentwil lijd. de overdenkingen waar toe my deze geneigtheden voerden , leerden my , hoe gering, in de weegfchaal der Wijsheid , aüe deze fchitterende Goederen zijn, welken ik van zints was om aan 't geluk weder te geven, en hoe gewichtig dk zijn, welken geen ftaatkundige Zamenfpanningen , geen Vonnis van 't Volk te Athéne, geen Macht in- de wereld my benemen kon. ik vergeleek mijnen toeftand in den hopgften vloed mijns geluks, met die zalige rust mijns befpiegelenden levens, waarin ik, in een gelukkige onwetenheid van de glinfterende elende , en der ware last ener benijde grootheid, mijn onfchuldige jeugd doorgebragt had ; waarin ik, mijn befiaan en de innerlijke rijkdommen van mijnen geest, mijne gedachten, mijne gevoelens, en der haar



haar alleen eige, en van alle uiterlijk geweld onafhankelijke werkzaamheid mijner ziel, met vreugd genoten had; — en geloofde by deze vergelijking Alles gewonnen te hebben , wanneer ik my, met een vry willige overgaaf der voordelen, die my in dien tijd toegevallen waren , weder in een toeftand terug kopen kon, welke mijne inbeeldingskracht -my met de levendigfle kleuren, en in dat bovenaardsch licht, waarin het den toeftand der hemelfche Wezens gelijk fcheen, voorftelde. de gedachte , dat deze zaligheid niet aan den omtrek van Délphis verbonden was, dat de bronnen daar van in my zelf lagen , dat even die vermeende goederen, welken my midden in hun genot zo veel onrust en verftroïng toegebragt hadden , de enige hinderpalen van mijn waar geluk geweest waren.
deze gedachte ftelde my in een
innerlijke vreugd , die my tegen alle bit-



bitterheden van mijn noodlot ongevoelig maakte ; en dit ging ten laatften zo ver, dat ik naar den dag mijner Veroordeling onverduldig wierd.
Maar, even deze denkwijs, welke my zo veel onverfchilligheid tegén het verlies van mijn Aanzien en Vermogen inboezemde, maakte dat ik het gedrag der Athéniënzeren uit een zedelijk gezichtspunt befchouwde , 't welk my afgrijzen en walging verwekte, mijne Vyanden fchenen my, door de driften, door welken zy gedreven wierden, enigermate veröntfchuldigt te zijn; maar het Volk, 't welk by mijnen Val niets won, 't welk zo veel oorzaak had om my te beminnen, 't welk my waarlijk zo bemint had, en nu, door een enkel gevolg hunner onbefiendigheid en zwakheid, zonder zelf recht te weten Waarom, zich zo dom tot Werktuigen van vreemder driften en inzichten liet gebruiken,; dit Volk wierd voor my
zo



254 *SK*#?3S*
zo verachtelijk, dat ik zelf geen vermaak meer vinden kon, in de gedachte van hen goed gedaan te hebben, deze Athértiënzers, die op hunne voorrechten voor alle andere Natiën zo hoogmoedig waren, ftelde zich mijn beledigde eigenliefde nu, als een Hechte hoop van blode Dwazen voor, welken zich door een klein rot van arglistige Spitsboeven overreden lieten, om wit voor zwart aan te zien; weiken, by al de fijnheid van hun fmaak, wanneer het er op aankwam om over den toonmaat van een Drinklied , of de voeten van een Dansferin te oordelen , noch kennis noch gevoel van Deugd of ware Ver'dienften hadden; welken by de heftigfte ieverzuchc over hunne Vryheid, noit groter Slaven waren, dan wanneer zy hun ingebeeld Palladium het dapperst geloofden verdedigt te hebben; we'ken zichaltoosdurend aan de aanvoeringder -kwalijkgezindfle Vleiers met het blindst ver-



*3S4£4rM 255
vertrouwen overgaven , en alleen in hunne deugzaamfte Medeburgeren, in hunne beste Vrienden , het grootfte wantrouwen gefield hadden, zy verdienen hét, zeide ik tot my zelf, dat zy bedrogen worden ; maar dien triömph zullen zy niet beleven, dat Agathon zich voor hen verdemoedige! zy zullen voelen welk een onderfcheid er tusfchen hem en hen is ! zy zullen voelen, dat hy daar door des te groter word, wanneer' zy hem alle deze beuzelachtige fleraden van klatergoud, Waar mede zy hem , gelijk Kinderen ene voor een korten tijd geliefde Pop, omhangen hebben, weder ontnemen; en een te laat berouw zal hen misfehien in korten tijd leren , dat Agathon veel ligter hen, dan zy Agathon ontberen kunnen!
Gy ziet, fchone Danaë, dat ik my hietontzie,om ook mijne zwakheden aan u te bekennen, deze hoogmoed had zon-



25<S *3frS*ï§S#
zonder twijffel een goed deel van die zelve iedelheid in zich, welke ik in den Athéniè'nzeren tot zulk een grote misdaad maakte; maar misfehien behoort zy ook onder die drijfveêren, „ waar mede de natuur edele gemoe,, deren voorzien heeft, om den in,, druk van wederwaardige toevallen, „ met zo veel fterker tegenwerking te „ wederftaan , en zich daardoor in „ hun eigene gedaante en grootheid ,, te behouden. " de Athéniënzers roemden voorheen mijne befcheidenheid en matigheid, in een tijd toen zy alles deden wat my deze deugden kon doen verliezen, deze befcheidenheid vloeide met de hoogmoed, die hen nu in my zo aaniïoteiijk was, uit dezelve bron. ik was by my zelf even zo wel bewust, dat ik hunne mishandelingen niet verdiende, als ik voorheen gevoelde , dat de achting die zy my bewezen overdreven was; zo veel te be-



befcheidener, hoe meer zy my verheften ; zo veel te hoogmoediger en trotfcher, hoe mêer zy my vernederen wilden.
Mijn weinige Vrienden hadden intusfchen, in ftilte, zo ieverig in mijn voordeel gewerkt , dat zy my deden hopen , dat alles nog wel uitvallen kon, wanneer ik befluiten wilde, om mijne Verdediging naar den fmaak en de verwachting des Volks in te richten, ik moest my (volgens hun gedachte,) . Wel zo goed rechtveerdigen als my immer mogelijk ware; maar ten laatften moest ik doch den Athéniënzeren op genade en ongenade te voet vallen, mijne Vyanden mogt ik naar al de feherpheid van 't recht van zelfverdediging en wedervergelding bejegenen : maar den Athéniënzeren moest ik vleïen, en, ih plaats van hunne eigenliefde door verwijtingen te beledigen , hun medelijden zoeken te verft wek-



25* *s3S**t8S*
wekken, vermoedelijk zou de Opvolging van dezen raad mijner Vrienden, die op de kennis van 't caraQer eens vryën Volks gegrond was , my ge. rechtveerdigt hebben ; ten minften is 't zeker, dat de eerfte driften dezer Onbeftendigen reeds voor het medelijden en de opwekking hunner voormalige Liefde begonnen te wijken, ik las het, toen ik de Redeftoel beklom, in veler oogen , dat zy alleen daarop wachten, dat ik hen een weg mocht doen zien, om op een goede wijs en zonder iets van hunne Volksregerende Majefteit wech te fchenken, weder terug te komen, maar zy vonden zich in hunne verwachting bedrogen, de verachting, waar mede mijn gemoed vervult wierd, by 't eerst gezicht van een Volk, 't welk my voor weinige dagen met zo buitenlporige vreugde naar de Gevangenis begeleid had, en 't gevoel van mijn eige waarde, wa.



Waren beiden te levendig ! de begeerte om hen goed te doen , die de ziel aller mijner daden en ontwerpen geweest was , had opgehouden, ik verwaardigde my niet om my te verantwoorden voor hen, die ik voor een befchimping van mijn caracter en levenswijs moest aanzien ; maar ik wilde hen voor de laatfte reis de waarheid zeggen, voorheen, toen het my te doen was, om hen van hunne eige ware Voordelen te overtuigen, had ik al mijne welfprekenheid in 't werk gefield : maar nu, daar mijne Rede alleen om my zelf ingericht was, verfmade ik den byftand ener kunst waarïn den roem my enige bekwaamheid toefchreef. in dit ftuk bleef ik mijn opgevat voornemen getrouw, maar niet der kortheid en gelatenheid, die ik my voorgefchreven had: de drift, waarïn ik geraakte, vervoerde my ongemerkt tot wijdlopigheid en bitterheid.
Ra d«



2ob &m*ïm
de inhoud nrjner Rede was een zamengetrokke vertelling van mijn gehele Levensloop in Athéne, der Grondftellingen welken ik in de Republyk gevolgt had, en mijne Gedachte van het waar Belang der Athéniënzeren. ik handelde by die gelegenheid , een weinig (breng met hunne Oordelen en geliefde Ontwerpen, ik zeide hen, dat ik in 't geval der Bondgenoten een proef gegeven had ; naar welke Grondregelen ik altoos in de Btfturing van den Staat gehandelt zou hebben , maar dewijl deze Grondregelen zo ver van hun gemoedsgefteldheid en denkwijs verfchilden, zo zouden zy zeer verftandig doen , van een Mensch uit hun midden te verbannen, welke niet van zints was om de plichten van een algemeen Menfchen vriend op te zeggen , om een goed Burger van Athéne te zijn.
Het flot mijner Rede legt my nog zo



zo levendig in gedachten', dat ik het ten-proeve van het geheel herhalen wil. „ de Goden, (zeide ik) hebben „ my, toen ik 't het minst verwach,, te, enen Vader doen vinden, zijn „ aanzien en vermogen veroorzaakten „ my minder vreugd dan de ontdek„ king, dat ik mijn leven aan een recht„ fchapen Man te danken had. Athéne „ wierd door hem mijn Vaderland, ik „ zag het voor de Plaats aan, welke my „ de Goden aanwezen om het best der ,, menfchen te bevorderen, de voor,, delen dezer enige Stad waren in mij,,, ne oogen een te klein voorwerp, om „ het algemene best der Menschheid „ voorgetrokken te worden; maar ik „ merkte beiden als zo nauw aan el„ kander verknocht aan, dat ik zeker „ geloofde te zijn,van de ene volkomen „ te bereiken, wanneer ik de andere „ bevorderde, naar deze Grondftellin. „ gen heb ik in mijn opentlijk leven R 3 „ ge.



20*2 4^j32ï**ï885^
„ gehandelt, en deze daden hebben „ my uw ongenoegen op den hals ge„ haalt, de Athéniënzers willen ten „ kosten van 't geheel menfchelijk ge„ flaeht groot zijn; en zy zullen het „ zo lang zijn willen, tot zy, in ke„ tenen welken zy zich zelf fmeden, „ (en welken zy waardig zijn zo dra „ zy over Slaven gebieden willen,) alle „ hunne eergierigheid op het roem,, waardig voorrecht bepalen zullen , „ om de beste Praters en de buig„ zaamfte Pantomimen te zijn. maar „ van Agathon verwacht niet, dat hy ,, uwen loop op dien weg, welke de gevalligheid uwer Redenaaren met „ bloemen beftroit, zal helpen bevor,, deren, mijn byzonder leven heeft „ u bewezen, dat deGrondflellingen „ waar naar ik mijne openlijke Daden v, gewenscht had in te richten , de „ Maatregelen van mijn eige Gedrag „ waren, mijn Vermogen heeft meer ,, tot



„ tot gebruik van ieder onder u ge„ dient dan tot het mijne, ik heb „ Ondankbaren verbintenisfen omtrent ,, my opgelegt, en deze ondervinding „ leert my, goederen met onverfchil. „ ligheid aan te zien, welken ik kwa„ lijk aanwende toen ik geloofde er „ 't beste gebruik van te maken, dit „ 6 Athéniënzers! is alles wat ik tot „ mijner Verdediging te zeggen hebbe. „ gy zijt nu, dewijl de menigte uwer „ armen u tot mijnen Heer maakt, „ Meester over mijne omftandighe„ den , en , wanneer gy wilt, over „ mijn leven, begeert gy mijnen „ dood , zo zegt my, wat ik uit u. „ wen naam zeggen zal aan den wij„ zen en goeden Sdcratés,tot wien gy „ my zenden zult. of vergenoegt het „ u , my uit uwe oogen te verban„ nen ; zo zal mijn laatst aanfchou, „ wen van een eens door my gelieft „ Vaderland , een traan op het graf R 4 » u-



a64
uwer Gelukzalighuid laten vallen ; „ en , dewijl ik ophoude een Arhé„ niënzer te zijn, in welk een hoek ,, van de wereld het ook zy waar de „ deugd zich verbergen moge , een ,, beter Vaderland vinden."
Het is ligt te denken , fchone Danaë, dat ene Verantwoording op zulk een toon niet gefchikt was om my een gunftig Vonnis te doen verkrijgen, de verbittering, welke daardoor in de gemoederen , weiken het aangenaam fchouwfpel om my voor ben verdemoedigt te zieri , gehoopt hadden te genieten, verwekt wierd, was op aller aangezichten uitgedrukt, desniettegenftaande zag ik noit een groter itilte onder het Volk , dan toen ik opgehouden had te fpreken. zy voelden, gelijk het fcheen , tegen hunnen wil, dat de deugd eerbied inboezemt 5 maar even daardoor wierd zy hen des te hatelijker, hoe fierker zy den voorrang



rang gevoelden, dien zy den beklaagden , veriatenen en van alie op. toïngen van 't geluk ontbloten Agathon, boven de Heren van zijn noodlot gaf. ik weet niet wat de oorzaak was, dat mijn goede Geleigeest my dit gevaar ontrukte, 't zy genoeg , dat toen de Memmen opgezamelt waren , men bevond , dat mijne Rechters zich, tegen de hoop mijner Aanklageren, vergenoegd hadden, niet my voor eeuwig uit Griekenland te verbannen, en de helft mijner Goederen ten voordele van 't Gemenebest verbeurt te verklaren, en de andere helft mijnen Bloedverwant toe te wijzen, de onverfchilligheid , waar mede ik my dit Vonnis onderwierp , wierd in dit noodlottig oogenblik, 't welk alle mijne daden in een valsch licht Heide, voor een trotsheid opgenomen, welke my alle medelijden onwaardig maakte, echter vergunde men mijne VrienR S den



2<ïö «»iH3S*
den zich by my te verzamelen , my hunne dienfien aan te bieden , en uir Athéne te begeleiden; 't welk ik, on. geacht my een langer uitftel verleent geworden was, nog in het zelve uur, en met zulk een ligt gemoed verliet, als een Gevangene den kerker verlaat, waaruit hy onverhoopt in vryheid gefield word. de tranen der Weinigen, die door mijnen Val niet van my af. gefchrikt waren, en mijne goede Huis. genoten waren de enigfien, welken, by het affcheid 't welk wy voor eeuwig van elkander namen, mijn hart week maakten ; en;hunne goede wenfchen alles, wat ik van de werkingen hunner medelijdende en dankbare zorgvuldigheid aannam.
Ik bevond my nu byna weder in dezelve omftandigheden , waarin ik voor enige jaren onder den cypresfenboom, in den Voorhof van mijnen my »og onbekenden Vader te Corinthe neder-



derlag. de grote veranderingen , de verfchillende tonelen van rijkdom , aanzien, macht, en uiterlijken glans, waaröp het geluk my in dien korten tijd rond gevoert had, waren nu gelijk een droom voorby. alleen de wezentlijke voordelen.die van alle die voorvallen in mijn geest en hart overgebleven waren, overtuigden my dat ik niet gedroomt had. ik bevond my, een menigte nuttige en aangename Kennisfen, een ontwikkeling mijner Vatbaarheden, het bewust zijn veler goede Daden , en een gehele rei gewichtige Ondervindingen, rijker dan voorheen, ik had den Geest der Republyken, het Caracter des Volks, deEigenfchappen en Werkingen eniger my voorheen onbekende Driften leren kennen, en gelegenheden genoeg gehad om van veel dolende Inbeeldingen bevrijd te worden , welken men gewoon is van de Wereld te maken , wan-



268 *3£*£^S*
en, wanneer men haar alleen van verre befchouwt, zonder zelf in hare bezigheden ingewikkelt te zijn,zich in te beelden, te Délphis ( by voorbeeld,) had men my geleerd, dat zich het geheel gebouw der Volksregering op Deugd grond, de Athéniënzers leerden my daarëntegen, dat de Deugd in zich zelf nergens minder dan in Republyken geacht word; het geval uitgezonden , wanneer men haar nodig heeft, en in dit geval word zy onder Alleenheerfchers even zo hoog gefchat en dikwils beter beloont, over 't geheel had mijn verblijf in Athéne de verhevene befpiegeling van de voortreffelijkheid en waarde van de menlchelijke natuur, waar mede ik ingenomen was , zeer flecht beantwoord: maar ik vond Hiy niet des te minder geneigt om tot dezelve terug te keren, ik iag al de fi-huld op de aanfieking der al te grote Gezelschappen, op het gebrek der Wet-



Wetgeving, op het byzonder Belang, 't welk by alle befchaafde Volkeren, door een onbegrijpelijk verzuim der Wetgeveren , in een gedurigen ftrijd met het Gemenebest legt. in 't kort, ik dagt daarom niet Hechter van de menfchelijke natuur , om dat de Athéniënzers onbeilendig, onrechtveerdig en ondankbaar tegen my geweest waren, maar ik vatte desniettegenflaande een zo veel fterker tegenzin op, tegen elk ander Genootfcbap, dan zulk een, 't welk zich op overëenftemmende Grondregelen, Deugd era vordering tot zedelijke Volkomenheid grond, het verlies mijner goederen en mijne verbanning uit Athéne, fcheen my de weldadige werkzaamheid ener voor my bezorgde Godheid te zijn p Welke my daardoor tot mijne ware Voorbeftemming terug bragt. het is zeer waarfchijnelijk , dat ik , door aanwending van behoorlijke middelen, doo?



270 *ï*g**asi*
door het aanzien mijner buitenlandfche Vrienden, en zelf door de hulp van de Vyanden der Athéniënzeren , welke my by h begin van mijne Rechtspleging reeds heimelijk aangeboden was, misfehien in 't korr den weg gevonden zou hebben, om mijne Tegenparty in 't genot der vruchten van hunne boosheid te (toren, en zegepralend naar Athéne terug te keren, maar zulke aanflagenen mid. delen waren alleen gefchikt voor een Eergierigen , welke regeren wil om zijne driften te voldoen, my viel het niet in , den Athéniënzeren te willen dwingen , dat zy zich door my zou. den laten weldoen, ik geloofde door een proef, die my door mijn eige fchuld mislukt was , mijn plicht aan de burgerlijke Zamenleving voldaan te hebben , en nu volkomen gerechtigt te zijn, om de natuurlijke Vryheid , welke mijne Verbanning my weder gaf, ten voordele van mijn eige gelukzaligheid



271
heid aan te leggen, ik befloot dus het voornemen , 't welk ik te Délphis reeds opgevat had , nu in 't werk te ftellen, en de bronnen der oosterfche Wijsheid, de Magen en de Gymnofbphisten in Indien te bezoeken, in wier geheiligde woestenyè'n ik de ware Godheden mijner ziel, de Wijsheid en de Deugd (van welken, gelijk ik geloofde, niet dan onwezenlijke harsfenfpoken onder de overige Menfchen rondzworven,) hoopte te vinden.
Maar eer ik op de toevallen kome » door welken ik in de uitvoering van dit voornemen verhindert, en in den toeftand van een Slaaf naar Smyrna gebragt wierd , moet ik my mijner jonge Vriendin weder herinneren, die wy zedert mijne overbrenging te Athéne uit het gezicht verloren hebban.
Acht*



Achtfte Hoofdftuk. Agathon eindigt zijne Vertelling.
yy e verandering welke met my voor.
viel, toen ik uit de wouden van Déiphis op de Schouwplaats der werkzame wereld, in het gewoel ener volkrijke Stad, in de onrustige bewegingen ener tusfchen Volks- en Adelxegering heen- en weêrdrijvende Repubiyk, en in den zedelij'ken chaos der burgerlijke Zamenleving, waarin driften met driften, inzichten met inzichten , in een algemenen en eeuwigen «rijd tegen elkander aanlopen, en niets beftendigs , niets zekers, niets dat is wat het fchijnt, nog de gedaante behoud die het heeft,
deze verandering was zo groot, dat ik hare werking op mijn gemoed niet anders uitdi ukken kan , dan door ene vergelijking met die Verdoving , waar-



*ï3g#*ses# 273
Waarin (volgens mijn Vriend Plato,) onze ziel een tijdlang , van zich zelf vervreemt , leggen blijft, na dat zy uit den oceaan des zuiveren en oorfpronkelijken lichts, 't welk de bovenhemelfche ruimte vervult, plotsling in den fljk van den groven aardfchen ftofklomp nedergeftort is geworden, de menigte van nieuwe Voorwerpen, welken van alle zijden op my indrongen.verHonden de herinneringen van die , wel« ken zo vele jaren my omringt hadden: ik had moeite om my zelf te overre. den, dat ik dezelve was die, in den Tempel te Délphis, den Vreemdelingen de merkwaardigheden daar van aangewezen en uitgelegt had. zelf het aandenken mijner geliefde Pfyche wierd voor enigen tijd , door dezen nevel die mijne ziel omwolkte, verduisterd, maar dit duurde alleen zo lang, tot ik het nieuwe element, waarin ik nu leefde , gewoon geworden was: S want



274 *3S*&S£#
want nu gevoelde ik hare afwezigheid wédt r zo veel te ficrkcr , naar mate het ledig, 'twelk mijne bezigheden en zelfde vermaken mijner nieuwe levenswijs in mijn hart overlieten,groter wierd. de fchouwfpelen , de gastmalen , de dansfen , de muzyköeffeningen , konden my die zalige nachten niet vergoeden, welken ik in de verrukkingen ener betoverende geestdrijvery aan hare zijde doorgebragt had. maar hoe groot ook mijn verlangen was naar deze verlorene vreugde, zo verontruste my doch veel meer de voorftelling van den ongelukkigen toeftand, waarin ik vermoedelijk mijne Vriendin aan de wraakgierige ieverzucht van Pythia overgelaten had. de plaats van haar verblijf op te fporen, fcheen my byna ene onmogelijkheid, want of had de Priesterin haar , ver genoeg van Délphis, om ons alle hoop van elkander weder te zien te benemen, kunnen



ren verkopen, of zelf aan de ene of andere afgelegene barbaarfche kust laten uitzetten, en aan het noodlot overgeven, maar, dewijl de Liefde niets onmogelijk is , zo gaf ik ook de hoop niet op , om mijne Pfyche weder te vinden, ik belaste alle mijne Vrienden, alle Vreemden die naar Athéne kwamen , alle Koopluiden, Reizenden en Zeevarers met de opdragt, om overal waar zy kwamen te naar haar te vernemen ; en, op dat zy minder daarin misfen zouden, liet ik een ontallijke menigte Copyën van haar Afbeeldzel maken , 't welk ik zelf, of veeleer de God der Liefde door mijne hand, met de volmaakfte overeenkomst naar het tegenwoordig Origineel getekent had toen wy nog te Délphis waren, zelf beken ik, dat mijn verlangen om mijne Pfyche weder te vinden, (in 't begin ten minften,) de hoofdzakelijkfte beweeggrond was, waarom ik my in Sa de



27Ö *38**SS**
de Republyk zocht te vertonen, want na dat my alle middelen mislukt waren , fcheen my niets meer over te blijven, dan om mijnen Naam zo bekent te maken, dat die haar ter ooren komen moest, zy mogt zijn waar zy wilde, deze weg was inderdaad wat te wijdlopig, ik had twintig jaren achter elkander groter daden dan Hérculés of Théfeus kunnen doen , zonder dat de Hircaniërs, de Masfagéten, de Hibérniërs of de Léstrigónen, in wier handen zy had kunnen geraken, meer van my geweten hadden dan de Inwoners van de Maan. *) tot goed ge-
*) De Inwoners van de Maan , offchoon wy in veel later tijden , door Huygens en Fontenelle, eerst met hen in kennis geraakc zijn, zijn echter in Agathons mond niet wan. voegelijk. reeds de oude Egypcifche Priesters hielden de Maan voor een bewoonde Wereld: en Orpheus bragt deze Leer onder den Grieken.



mmmm 277
geluk vond de Befchermgeest onzer Liefde een korter weg om ons by elkander te brengen; offchoon het inderdaad alleen was, om ons gelegenheid te geven, om voor eeuwig van elkander affcbeid te nemen.
Hier voer Agathon voort, de fchone Danaë de Voorvallen te vertellen, die hem op zijne Omwandeling, tot op het uur dat hy met haar bekent ge. worden was, overgekomen waren; en waar van wy den Lezer reeds in het eerfte en tweede Boek dezer Gefchiedenis rekenfchap gegeven hebben: en, na dat hy zich ten koste van den wijzen Hippias een weinig verlustigt had, ontdekte hy zijne fchone Vriendin, (welke zijne gantfche Vertelling nergens minder langwijlig vond dan in dit gedeelte ,) alles wat van het eerfte oogenblik dat hy haar gezien had, in zijn hart voorgevallen was. hy overrede haar, met dezelve oprechtS 3 heid.



278 *%mmz*
heid waar mede hy »t geloofde te gevoelen. „ dat zy alleen daar toe „ gemaakt was , om zijn begrip van „ de denkbeeldige Volmaaktheden, en ,, een bovenaardfche graad van Geluk„ zaligheid tot wezenlijkheid tebren„ gen ; dat hy , zedert hy haar be„ minde en van haar bemint was, „ zonder zijn voormalige denkwijs on. „ trouw te worden, van dat wat daarin „ overgedreven en ingebeeld was, „ was terug gekomen, dewijl hy by „ haar alles gevonden had, waar van hy „ zich voorheen, in de hoogde vervoe„ ring zijner inbeeldingskracht.niet dan „ enige onvolmaakte Schaduwbeelden „ had kunnen voordellen; en,dewijl het „ natuurlijk was, dat de Inbeeldings„ kracht met werken ophield , zo „ dra de ziel niets anders te doen „ had dan te aanfchouwen en te
,', genieten, " met een woord,
Agathon had misfehien in zijn geheel leven ,



*%m*3m 270
ven> in zulk een "geestdrijvende verrukking niet geweest, dan toen hy zich , in den hoogden graad der verliefde begocheüng, inbeelde , dat hy alles wat hy de ligtgelove Danaë voorprate, even zo zeker en onmiddclijk zag en gevoelde, als hy hare fchone, door den geest der Liefde en al zijn bruisfehenden weitest dronkene,oogen op hem gevestigt zag, of hec kloppen van haar hart onder zijne verdoolde lippen gevoelde, hy eindigde daar mede, „ dat hy hoopte „ door zijn gehele Vertelling haar be„ grijpelijk gemaakt te hebben, waar„ öm het, na dat hy zo dikwerf, nu „ door Menfchen , dan door 't » Geluk en dan door zijne Inbeel„ ding bedrogen was geworden , verfehrikkelijk voor hem zijn zou»'» de > wanneer hy zich oit bedro»» gen vond in die hoop , van zo „ volmaakt en bedendig door haar beS 4 „ mint



„ mint te worden, als tot zijne Gelukza„ ligheid nodig was." hy bekende haar, met een oprechtheid welke misfehien ene Danaë alleen verdragen kon, dat ene levendige herinnering aan de tijden zijner eerfte Liefde, te gelijk met de voorfielling van al die zeldzame toévallen , veranderingen en onverwachte bejegeningen , die hy in een ouderdom van vijfentwintig jaren reeds ondervonden had , hem op een reeks van droefgeestige gedachten had gebragt , waarin 't hem zwaar geweest was , om zijne tegenwoordige gelukzaligheid voor iets meer dan een herhaling der verblinding van zijn inbeeldingskracht aan te zien. „ de over,, maat dier Gelukzaligheid: zeide hy, ,, is juist dat 't welk my deed vre„ zen om immer uit dien aangenamen „ droom te ontwaken, kunt gy my „ verdenken, beminnenswaardige Dé„ naë! ó gy, die door de bevallighe„ den



*3S**9fi# 281
„ den van uwen geest, —— zelf „ zonder deze liefdeademende geflal-
te , zonder deze fchoonheid , wier „ aanfchouwen hemelfche wezens zich
aan u vast te ketenen vermogend-
„ ware, door de enkele fchoon-
„ heid uwer ziele, en de betoveren„ de bevalligheid van uwen geest , ,, die alle voortreffelijkheden, alle ga„ ven, alle gratiën in zich verëenigt, ,, mijn geest uit den hemel zelf tot
,, u aftrekken zoude; kunt gy
„ geloven, dat ik voor de gedachte , ,, dat ik uwe Liefde oit zou kunnen „ verliezen , gelijk voor de vernietiti ging van mijn geheel wezen zidde-
„ re ? laat my, ó laat my de
„ zekerheid dat dit noit gefchieden „ zal, dat het onmogelijk zy, aitoos „ uit uwe oogen lezen , altoos van
uwe lippen horen , en in uwe ar„ men gevoelen ! en wanneer deze „ goddelijke betovering oit ophouden S 5 ,i zal,



282
99 zal» zo trek alle uwe macht te za> „ men, en laat my door Verrukking „ en Liefde aan uwe voeten fter„ ven."
Van het antwoord, waar mede Danaë deze overvloeïngen ener gloeiende tederheid vergold, laat zich het minst door woorden uitdrukken ; en dit kan zich , na alles wat wy reeds van hare gevoelens voor onzen Held gezegt hebben , de koelzinnigfte van onzen Lezeren zo goed voordellen als wy 't hem zeggen kunnen, dat zy hem voor 't overige zeer hoffelijk voor de Vertelling zijner Gefchiedenis be. dankt,en een ongemene vreugde daarover gevoelt hebbe , om in dezen Slaaf, die Alcibiadés en den beminncnswaardigen Cyrus zelf in haar hart uitgewischt had, den beroemden Agathon , den Man die 't gerucht tot een wonder van zijn tijd gemaakt had, te vinden; en dat zy hem hierover veel fchoons



mm%$m 283
fehoons gezegt hebbe , verftaat
zich van zelf. dit en alles wat ieder , zelf al was zy geen Danaë geweest , in de tegenwoordige omftandigheden ook gezegt zou hebben , willen wy (nevens alle de fijne aanmerkingen en fchertzen, waardoor zy in zekere gedeelten zijner Vertelling, die afgebroken had ) voorby huppelen , om tot andere dingen die in haar gemoed omgingen te komen , welken het grootfte deel onzer Lezerinnen, (wy vrezen of hopen het veelëer,) niet uit zich zelf geraden zouden hebben , en gewichtig genoeg zijn om een eige Hoofdftuk te verdienen.
Ne-



284 &mm&
Negende Hoofdfiuk.
Een fterke fchrede ter Onttovering van onzen Held.
j^e vertrouwde Vertelling , welke Agathon zijne tedere Vriendin van zijn gehele Levensloop gedaan had , de openhartigheid , waar mede hy haar de inwendiglïe drijfVeêren zijner ziel ontdekt, en de volkomenfie kennis welke zy daaidoor van enen Minnaar , aan wiens behouding haar zo veel gelegen was, bekomen had, deden haar fchieiijk begrijpen , dat zy misfehien veel meer oorzaak had, om •ver de beftendigheid zijner Liefde verontrust te zijn, dan over de duurzaamheid van de hare. hoe vleiend het voor hare ïedelheid ook was om door enen Agathon bemint te zijn, zo had zy echter voor de rust van haar hart Kever gewenscht, dat hy gene zo luis.



285
luisterrijke rol in de wereld gefpeelt laad ; zy was niet zonder reden bevreest, dat het haar zwaar vallen zoude , om enen jongen Held , die door zijne zo zeldzame gaven en deugden, tot den edelften Stand in de menfchelijke Zamenleving beftemt fcheen, voor altoos in de bloemketenen der Liefde en ener wellustige ledigheid gevangen te houden, het fcheen wel dat de wijs zijner opvoeding; de wonderbare gewoonte van denken, welke zijne inbeeldingskracht daardoor bekomen had ; zijn heerfchende neiging tot onafhankelijkheid, rust en een befpiegelend leven, ('t welk door de flagen, die 't geluk hem reeds in zulk een luisterrijke jeugd toegebragt had , nieuwe fterkte had bekomen ,) nevens den trek tot vermaak, 't welk overèenkomftig de buitengewone gevoeligheid van zijn hart, de begeerte tot roem reeds tot een ondergelchikte drift gemaakt had ; -—
dijt



285 *ss**fes*
dit alles fcheen haar wel tot het voornemen , om der wereld van hem te beroven en voor zich zelf te behou. den, niet weinig bevorderlijk te zijn: maar even deze geestdrijvende inbeeldingskracht , even diezelve levendigheid van gevoelens waren op de andere zijde met een zekere onbeftendigheid verknocht, van welke zy alles te vrezen had. kon zy met al hare eigenliefde, waar toe het bewustzijn van zich zelf en de algemene goedkeuring haar recht gaf, zich zelf overreden , dat zy deze denkbeeldige Volmaaktheid waarlijk bezat, welke de dweepachtige oogen van haren Minnaar aan haar zagen? en, dewijl niet zy zelf maar die denkbeeldige Volmaaktheid , het eigenlijk Voorwerp zijner Liefde was: op welk ene onzichtbare grond beruste dan ene hoop, welke vooruit onderltelde, dat deze betovering altoos duren zou!
De-



^SfffSES* 287
Deze laatfte overdenking deed haar zidderen ; want zy gevoelde met ene gedurig toenemende fïerkte, dat Agathon tot hare gelukzaligheid onontbeerlijk geworden was. maar (zo bedriegelijk is het menfchelijk hart! j even daarom, dewijl het verlies van haren Minnaar haar elendig gemaakt zou hebben , hadden alle Voorftellin. gen die haar met een beftendig bezit van hem vleiden, dubbele kracht om een hart te overreden , 't welk niet anders zocht dan bedrogen te worden, zy beelde zich dus in , dat de geneigtheid tot dat wat men wellustigheid der ziel noemen kan , de wezenlijke trek van de gemoedsgeheid van onzen Held uitmaakte; zijne Wijsbegeerte zelf fcheen haar in deze mening te bevestigen ; en , ( by alle hare verhevenheid boven het grove ftoffelijk denkbeeld van den grootften hoop der Stervelingen, inderdaad met



288 *3S**58E*
met de Grondftellingen van Aris"tippus , welken voorheen de hare geweest waren, in 't zelve punt zamen te lopen, het geheel onderfcheid lag, gelijk zy dacht , alleen daarin , dat deze de Wellust, die hy tot het laatfte doel der Wijsheid maakte, meer in de aangename beweging der zinnen , in de bevrediging van een gezuiverden fmaak , en in de vermaken van eeri van alle onrustige driften bevrijden , gezelligen levens, — Agathon daarentegen in die fijnere Wellust, waar van hy in de Mille wouden van den Délphifchen Tempel, zich een zo beminnenswaardige harsfenfchini in 't hoofd gebragt had; meer in de vergenoegingen der inbeeldingskracht en van 't hart zocht : een Wijsbegeerte , by welke hy , volgens de fcherpzinnige opmerking onzer Schone , zelfs van de zijde der Zinnelijke lust meer won dan verloor ; dewijl deze van
de



de opfierende invloeden ener ontfonkfe inbeelding , en de tedere aandoeningen en opwellingen van een gevoelig hart, haar fterkiteri aandrang bekwam, dit als zeker voorönderfteld zijnde , geloofde zy, van de onheilendigheid, welke zy, niet zonder grond, als een eigenfehap ener al :e werk. zame en te hooggefpanne inbeeldingskracht aanzag , niets te vrezen zou hebben, „ zo lang het haar nier aan „ middelen ontbrak, om zijnen geest „ en zijn hart te gelijk, en met zulk „ een afwisfeling en vermenigvuioï,, ging van vermaken , te vergenoeg gen , dat een veel langer tijd dan „ de natuur den Menfchen tot genieting aangewezen heeft, niet lang „ genoeg zou zijn, om hem 't genot van ,, zulk een aangenamen toefhnd ver,, drietig te maken," zy had oorzaak dit zo veel te meer te denken , dewijl zy by ondervinding wist: dat de' ^ werk.



werkzaamheid der inbeeldingskracht des te meer afneemt, naar mate zy minder ledigheid van genot van wezenlijke Vermaken in't hart overlaat, en hoe minder tijd haar gelaten word ; om iets aangenamers dan het tegenwoordige te wenfehen.
Het is nog geen tijd om over deze Grondstellingen van de fchone Danaë onze eige gedachten te uiten, zy mogen van zekere zijde befchouwt waar genoeg zijn ; maar wy zijn zeer bezorgt , dat zy zich in 't gebruik der middelen , waardoor zy dat doel j hoopt te bereiken, zich bedrogen zal vinden, en waarlijk , zy beminde te , oprecht om goede Sluitredenen te ma- j ken ; en haar hart voerde haar van tijd tot tijd ver buiten de grenzen der I matigheid, by welke zy zich in 't ! begin zo wel bevonden had. misfehien kan ook een geheime ieverzucht over de goede Pfyche zich in 't Spel gemengt



mengt en haar begerig gemaakt heb. ben om de herinnering der vermaken zijner eerfte Liefde zelf in zijn gedachtenis uit te wisfchen. zo veel is zeker, dat zy —- door de enkele begeerte om onzen Held met gelukzaligheden te overftromen", hem ene' grenzenloze Liefde te doen gevoelen, en hem zulk enen graad van weelde' boven welke het hart niets te wenfchen, noch de inbeelding iets te denken overig liet, te doen on-
dervinden, . een weg infloeg, op
Welke zy haar doel noodwendig misfchen moest. Agathon , na dat hy C volgens het nieuwe plan van zijne meer tedre dan behoedzame Geliefde.,) enige weken lang alles wat de Liefde zoeten verrukkend heeft genoten had. verviel ongemerkt in een zekere mattigheid der ziel, welke wy niet korter weten te befchrijven, dan dóór té zeggen, dat zy volkomen het tegenT 2 - ge.



202 ♦as#*sö»
gefielde was van die geestdrijvery , Waarin wy hem tot nu toe gezien hebben, men zou zich vergisfen , wanneer men deze ontfpanning van geest, ene zo onedele oorzaak toefchrijven wilde,als die welke den verachtenswaardigenHeld vanPetróniüs noodzaakte, om zijn toevlucht tot de bezweringen en kruiden der oude Enothe'a' te nemen, wy vinden 't veel waarfchijnelijker, dat de ware oorzaak daar van m zijne ziel lag; dat zy uit een overvulling van Vermaken , op welke noodwendig een zoort van Verdoving volgen moest, haren oorfprong nam. de menfchelijke natuur fchijnt alleen voor een zekere maat van vermaken vatbaar te zijn , en een aanhoudenden toeftand van verrukking even zo weinig re kunnen verdragen , als een langen duur van de uiterfte fmart: beiden ontfpannen eindelijk de zenu' wen, en brengen ons tot een zekere zoort



*8ss**~9t5* 2o3
soort van onmacht, in welke wy vol. «rekt voor geen gevoel vatbaar zijn. wat intusfchen ook de oorzaak ener, voor de inzichten van Danaë zo nadelige , verandering geweest mag zijn , dit ij zeker, dat de werkingen daar van in korten tijd zo fterk toenamen, dat Agathon moeite moeite had om zich zelf te herkennen, of te begrijpen hoe het met deze zeldzame Verandering toegegaan was. een betoverende nevel fcheen van voor zijne oogen te verdwijnen ; de gantfehe natuur vertoonde zich aan hem in een gantsch andere gedaante, en verloor dat glansrijk vernis, waar mede de geest der Liefde haar overtogen had; deze hoven, voor weinig dagen nog het verblijf van alle Vreugde- en Liefdegoden ; deze Eliïeïfche hagen ; deze dolende rozen, boschjes , waarin de loerende wellust zich zo gaarne verborgen houd , on» des te zekerer verrast te worden ; — T 3 boe.



boezemde nu door haar aanfchouwe» niets meer in, dan ieder andere befchaduwende plaats, ieder ander bosch ; de lucht die hy inademde , was niet meer dien lieffelijken wind der Liefde, van welke ieder inhaling de vlammen van zijn hart fterker fcheen op te wakkeren ; de fchone Danaë zonk ongemerkt tot de gewoonlijke waarde ener fchone Vrouw; en hy zelf, die voor korten tijd zich in weelden den Goden gelijk geacht had, begon zeer fterk te twijffelen , of deze verwijfde geftalte, in welke hem de Liefde verkleed hïd , den naam van een Man verdiende? men zal niet twijffelen, of in dezen toeftand de herinnering van dat wat hy voorheen geweest
was; , de wonderlijke Droom ,
die hy hoe langer hoe meer voor de werking van enigen weldadigen Geest, misfehien der afgeftorven fchaduw zijner geliefde Pfyche te houden bewogen



gen wierd; - de item der Deugd, die hy eens aangebeden, weike hy alles opgeöffert, en.de verwjjtingen die zy hem reeds voor enigen tijd, over zij'o onroemwaardig in wellust wechfmeltenden levens, te doen aangevangen had; goede gelegenheid
hadden, om zijn hart , wiens beste neigingen reeds op hare zijde waren, met verè'enigde fterkte aan te grijpen: en zy had het 'byna geheel weder ingenomen , eer hy duidelijk gewaar wierd, waarheen deze overdenkingen hem voeren moesten, hy verfchrikte toen hy zag, dat niets dan de vlucht van ene al te bevallige Toveres, hem zijne vorige gedaante weder geven kon. zich van Danaë af te fcheuren,
voor eeuwig te verwijderen ! .
deze gedachte benam zijne zie! op eenmaal hare gehele fierkte weder , welke zy in zich gevoelde te rug te' keren; wekte alle de herinneringen, T 4 ,J.



295 mmmè*
alle gevoel zijner ontwaakte driften weder op. haar, die hem zo vurig beminde, haar, die hem zo gelukkig gemaakt had , te verlaten, voor alle hare Liefde, voor
alies wat zy voor hem gedaan had, op ene zo verbindelijke , zo edele wijs gedaan had, der kwellingen ener met ondank beloonde Liefde prijs te
geven ; J( neen , tot zulk een
„ lage , zo hatelijke daad kon zijn „ hart niet befluiten. de Deugd zelf, „ welke hy zijne eige bevrediging op „ te offeren bereid was, kon een zo „ ondankbaar en gruwelijk bedrijf niet „ goed heten." wy laten het aan de uitfpraak van koeler Zedeleeraars over, of de deugd dat kon of niet. 't is genoeg , dat onze Held van 't laatfte zo levendig overtuigt was, dat hy, in plaats van op gronden te denken , waar mede hy de Sophisteryën der Liefde vernietigen kon, in vollen ernst
op



*3£ï*&38* 297
middelen bedacht was, om het belang van zijn hart met dat van de deugd, 't welk hem niet ónm jgelijk fcheen, voor eeuwig met elkander te verbinden.
Danaë had intusfchen , gelijk ligt te denken is, de Verandering, die in zijne ziel voorgevallen was, in 't eerfte oogenbiik toen zy merkbaar wierd, Waargenomen, maar de goede Vrouw was zeer ver van zijn hart daar van de fchuld op te leggen, zy bedroog zich zelf in de ware oorzaak, en geloofde, dat verandering van plaats en een kleine verwijdering hem in korten tijd die levendigheid weder zouden geven, die hy verloren fcheen te hebben, de terugkomst in de Stad waar zy elkander niet altoos zien zouden, waar hunne Liefde genoodzaakt zou zijn zich te verbergen, en daardoor de bevalligheid van. een geheime Verftandhouding verkrijgen zoude; de T S ver»



298 *i3S**s8S#
verftroïngen van het Stadsleven , de Gezelfchappen, de Verlustigingen zouden hem , ( geloofde zy, ) fchieiijk genoeg weder zo vurig als oit in hare armen terug brengen, zy overrede hem dan haar naar Smyrna te volgen, offchoon de bevallige jaartijd nog niet geheel ten einde was. hier wist zy, (zonder dat het fcheen dat zy er de hand in had,) een menigte gelegenheden te veroorzaken , waardoor zy elkander zeldzamer zagen, en wanneer zy zich weder alleen bevonden, vloog zy hem wel even zo teder in de armen als oit, maar zy vermijde alles , wat tot die al te wellustige dronkenfchap, C'n welke zy hem zo dikwerf zy wiide, door een enigen opilag brengen kon,) gevoert had ; en deed het op zulk een goede wijs, dat by geen byzonder voornemen gewaar worden kon. in 't kort, zy wist de vurigfle Liefde zo ongemerkt in de teder-



*!3S#**3*a 299
derfte Vrïendfchap te veranderen , dat Agathon (welke noch kunst noch inzicht onder dit gedrag argwaande,) «eer trouwnartig in de ftrik viel, en in 't kort weder zo teder en dringend werd , als of hy zich eerst op de verkrijging van haar hart toeleggen moest, zy had het wel niet in hare mncht, om hem deze geestdrijvery met al haar betoverend gevolg weder te geven , welke , wanneer zy eens verdwenen is, noit gewoon is weder te keren: maar die levendigheid, waar mede hare bevalligheden op zijne zinnen , en de gevoelens van dankbaarheid en vriendfchap op zij'n hart werkten , bragten doch byna dezelve vepfchijnzeien voort; en dewijl men gewoon is gelijke werkingen aan gelijke oorzaken toe fchrijven, zo is het niet onbegrijpelijk, hoe beiden zich een tijdlang hierin bedriegen konden, zonder enigzints daarop te denken, düt zy



3oo .éaewas»
zy bedrogen wierden.
Her is zeer te vermoeden, dat het by deze fchalke matiging , waardoor de fchone Danaë de gevolgen harer vorige onvoorzichtigheid weder goed wist te maken, met onzen Held gedaan zou geweest; en dat zijne deugd onder den twijffelachtigen ftrijd met zijne drift, by weike over en weder dan de ene, dan de andere den overhand behield, eindelijk gevallig genoeg zou geworden zijn, om zich tot het onroemwaardigst, vergelijk met zijne fchone Vyandin in te laten : wanneer Danaë niet , door het ongelukkigst toeval 't welk haar immer bejegenen kon, te ge'ijk met zijne hoogachting, alles wat haar tot nog toe in 't bezit van zijn hart onderhouden had, had verloren, ene eensgeliefde Perzoon behoud, (zelf wanneer de koorts der Liefde voorby is,) nog altoos een grote macht over ons hart, zo lang zy on-



•nze hoogachting niet verloren heefr. Agathon was te edelmoedig om de fchone Danaë over hare zwakheid omtrent hem daardoor te beltraffen , dat hy haar den miniten van de zijne zou onttrokken hebben ; maar zo dra hy zich in zijn gedachte van haar Caracter en zedelijke Waarde geloofde bedrogen te hebben ; zo dra hy gedwongen wierd haar te verachten ; hield zy op voor hem Danaë te zijn; en, door een natuurlijk gevolg, wierd hy in 't zelve oogenblik weder A~ gathon.
A G A-



302 $gg*&32*
AGATHON,
Achtfte Boek.
Eerfte Hoofdftuk. Voorbereiding tot het Volgende.
Tjippia's noemde zich een Vriend van de fchone Danaë, of had zich ten minften , uit kracht van een kennis van meer dan tien jaren, in het bezit van alle de voorrechten van een Vriend geftelt. de gewoonte van elkander te zien, de onderhouding welke de een in den omgang van den ander vond, zekere overëenftemraingen hunner denkwijs, misfehien ook de byzondere gunst , waarin hy (volgens de algemene gedachte,) voorheen by haar geftaan had : dit alles had die zoort van Vertrouwen by hen voortgebragt, wel-



*8S**ï8S* 303
welke door Luiden van de grote we. reld voorVriendfchap gehouden word, en ook inderdaad al de Vriendfchap is waar voor de meesten onder hen vatbaar zijn ; offchoon zy in den grond niets anders is , dan een ftilzwijgende overeenkomst om elkander zo W toegenegen te zijn , als het den een of den ander gelegen komt; van waar het komt dat zy, gewoonlijker wijze,
geen oogenblik langer duurt, dan -
tot dat zy op de proef gefield word.
't Is waar, Hippias had een goed deel van hare 'hoogachting, en dus ook van haar vertrouwen, verloren, zedert de Liefde zulk een wonderbare verandering in haar caraaer voortgebragt had. hoe meer Agathon won , hoe meer Hippias verliezen moesn maar juist daarom, dewijl dit zo natuurlijk was, had zy het niet aan zich zelf bemerkt; en van daar kwam het, dat het haar, onbezorgt dat hy dieper
ia



304 •SS**3B*
in haar hart mogt inzien dan zy zelf, «iet inviel, om de minfte voorzichtig, heid omtrent hem te gebruiken, wy bcfluiten dit hieruit, dat zy, in plaats van hem by haren Minnaar kwade dienften te doen, zich veeleer moeite gaf om hem by Agathon in beter achting te brengen, dit was haar ook, by de grote zorgvuldigheid, waar mede de Sophist zedert enigen tijd hare moeite bevorderde , zo wel gelukt , dat Agathon een gunfiiger gedachte van zijn carafter begon te verkrijgen . en zich ongemerkt vertrouwen genoeg van hem had laten aiwinnen, om zelf over de belangen van zijn hart zich niet hem te ondeihouden.
Onze Minnaars verliepen zich dus, met de zorgelooste onvoorzichtigheid welke Hippias oit wenfehen kon , in de valftrikken welken hy hen fpande, en dachten aan niets minder, dan dat hy inzichten hebben kon om ene Verbin-



*38**98*- 3-05
bintenis te vernietigen, welke hy enigermate als zijn eige werk kon aanmerken, deze zorgeloosheid was des te onverfchoonlijker, dewijl het beiden zo wel bekent Was naar welke Grond. Hellingen hy handelde.' maar het is een opmerking, om welke te'maken men' alle dagen gelegenheid heeft, dat ede-' 3e Gemoederen met Luiden van het caraóter van onzen Sophist bedrogen' moeten worden, zy mogen het maken zo als zy willen : zy mogen de denkwijs van zulke Perzonen noch zo goed kennen , noch zo veel proeven' bekomen, dat hy wiens neigingen en daden alleen door het belang zijner driften gevoerd word , voor geen rechtfehapen gedrag vatbaar is', echter zal 't hen toch altoos onmogelijk blijven,om alk fchuilhoeken en ploïen van zijn hart zo nauw uit te vorfchen , dat niet ergens in ene derzelve nog ene geheime fchalkheid loeren zou, wélke V men9-



3:6 *iS8**Bg$
men, wanneer zy te voorfchijn komt, niet vooruit gezien heeft. Agathon cn Danaë, by voorbeeld, kenden Hippias te wel om niet overtuigt te zijn, dat hy zich, zo dra zijn belang het voordeel harer Liefde tegen was , geen oogcnblik bedenken zou , om de plichten der Vriendfchap aan zijn Voordeel op te offeren : want, wat zijn Plichten voor enen Hippias? maar wat zy niet begrijpen kónden, was, welk een voordeel het hem toebrengen kon, om hunne harten van elkander té fcheuren ; en dit maakte haar zeker, inderdaad had hy er ook geen ; ook was eigenlijk zijn voornemen niet om hen van elkander te verwijderen, maar by had het belang om hen een trek te fpelen, welke, volgens het carac. ter van Agathon , noodzakelijk deze uitwerking hebben moest: en dit was iets 'c welk zy niet verwachte.
Wy hebben in 't Vierde Boek dezer Ge.



Gefchiedenis de inzichten ontdekt , welken den Sophist bewogen, om onzen Held met de fchone Danaë bekent te maken, het ontwerp was wel uitgevonden , en had , volgens de voorönderftellingen welken hy daarby tert grond lag, onmogelijk kunnen mislukken, wanneer men op enige vooronderstelling waarby de Liefde zich in 't fpel mengt, (laat maken kan. maar deze reis was het hem vergaan, gelijk het gemeenlijk den Proj.ctmakeren gaat ; hy had aan alles gedacht, her.' enig geval uitgezonden, 't welk zijn in. zichten verïedelde. en wie ook had kunnen denken, dat ene Dénaè' haar hart by een Platonifchen Minnaar verliezen zou? een onverfchülig Wijsgeer zou daarover getroffen geweest zijn, zonder moeïelijk te worden: maar er zijn zeer weinig cnverfchillige Philofdphen. Hippias vond zich in zijn verwachting bedrogen ; zijn verwachting gronde V 3 zic\'



5o8 *£K*#3g#
zich op befluiten; zijn befluiten oj> grondftellingen ; en op dezen het geheel zamenfte! zijner denkbeelden, welken (gelijk men weet,) by een Puiloföoph het beste deel van zijn geliefde Zelf uitmaakt, hoe , zou hy niet moeïelijk geworden zijn ? zijn eigenliefde was beledigt. Agathon en Danaë hadden hier toe gelegenheid gegeven, hy wist wel , dat zy geen inzichten daarby gehad konden hebben, om hem te beledigen: maar daarover bekommert zich geen Hippias. *t was genoeg dat zijn moeïelijkheid gegrond was ; dat hy een Voorwerp hebben moest ; en dat het niet van hem te verwachten was, dat hy zich over zich zelf vertoornen zou. Luiden van zijn zoort zullen eer de halve wereld zien ondergaan, dan bekennen dat zy gedwaalt hebben, het was 'dus natuurlijk dat hy daarop uit was, om door het vermaak van zich te wie-



'wreken, de fchade, welke by van de bekering van onzen Held zich belooft en niet verkregen had, te vergoeden.
Agathon beminde de fchone Danaë •nog gedurig even fterk; dewijl zy , zelf na dat de hoogfte graad van betovering reeds opgehouden .had , in zijne oogen nog de volmaakftePerzoon bleef die hy kende, welk een geest! welk een hart! welke zeldzame vermogens ! welk een aangenaamheid in haren ommegang! welk ene verfcheidenheid in hare voortreffelijkheden en bevalligheden ! hoe achtenswaardig moest dit alles haar by hem maken ! hoe voordelig voor haar was de herinnering aan ieder oogenblik, van 't eerfte dat hy haar gezien, tot dat waarin zy door een overëcnkomfiige Liefde overweldigt , de zijne gelukkig gemaakt had 1 in 't kort , alles wat hy van haar wist was in haar voordeel , en van alles wat zijne hoogachting VÖÖt V 3 haar



haar verzwakken kon, wist hy
niets.
Men kan zich ligt voordellen , dat zy zo onvoorzichtig niet geweest zal zijn om zich zelf te verraden, het is waar , zy had niet kunnen voorbygaan, om de vertrouwde Vertelling, welke hy haar van zijnen Levensloop gedaan had , met de Vertelling van de hare te beantwoorden ; maar wy twijffelen zeer , dat zy zich tot een even gemoedelijk vertrouwen zal verbonden gehouden hebben, en van waar weten wy , of Agathon zelf, met al zijn openhartigheid, geen omftandigheden terug gehouden heeft , van welken hy misfehien (gelijk een goed Schilder of Dichter,) voorüit gezien heeft, dat zy de fchone werking van 't geheel hinderlijk konden zijn ? wie kan Borg daar voor zijn, dat hy de vervoerende Priesterin niet meer toegeftaan dan hy bekent heeft?
hoe



hoe het ook zy , dit is «eker, dat Danaë in de Vertelling harer Gefchiedenis, meer de wetten van het Schone en Welftandige , dan de plichten ener nauwkeurige histori-fche Trouw, tot haar oogmerk genomen, en zich niet ontzien heeft , om dan ene om Handigheid te verfraïen , dan ene wech te laten , zo dikwerf het haar byzonder inzicht op haren Toehorer vorderde, want voor deze alleen , niet voor de Wereld, vertelde zy; en zy kon zich dus aan de ftrenge vorderingen , welke de Wereld , (hoewel vergeefse*) -van den Gefcbiedfchrijveren eisoht, niet zeer verbonden houden, wy willen daar mede niet zeggen, dat zy hem ergens een hoofd, zakelijk Voorval van haar leven geheel verzwegen, of in plaats van het Ware door het Verdichte bedrogen hebbe. zy zeide hem alles , maar er i> een zekere kunst, om dat wat een afv 4 ke-



312 *SS*fï3£*
kerigen indruk maken kan , uit de oogen te verwijderen ; het komt zo veel op de wending aan ; een enige kleine omftandigheid geeft een Voorval ene zo verfchillende gedaante van dat wat zy, zonder deze kleine omftandigheid , zou geweest zijn , dat men , zonder merkelijke verandering in de ftof, welke de Vertelling uitmaakt , duizend zeer beduidende trouwloosheden aan de historifehe waarheid begaan kan. ene opmerking , die ons (in 'f voorbygaan gezegt,) den Gefchiedfehnjveren van hun eige waarde Zelf , (geen Xénophón , Csfar , noch Marcus Antoninus, ja zelf den qpenhartigen Montaigne niet uitgedert,) noch verdachter maakt dan enige andere G'asfe van Gefchiedfchrijvercn.
De fchone en fchrandere Danaë bad dus noch hare opvoeding in 't huis yan Aspafia , noch hare kennis met Al-



♦98**9K*> .gig
'Alcibiadés , noch de glorierijke Liefde welke zy den Prins Cyrus ingeboe» zemt had, verborgen gehouden, alle deze en vele andere niet zo fchitterende gedeelten van hare Gefchiedenis, deden haar of eer aan, of konden ten minften met de bekwaamheid, die zy als ene tweede Aspafia bezat, op zulk ene wijs vertelt worden, dat zy haar luister byzetten. maar wat die plaatzen betrof , aan welken zy al de kunst die zy daaraan verfpillen moest, voor verloren hield; het zy dan, dat zy in zich zelf, of met betrekking tot den byzonderen fmaak van onzen Held , op generly wijs van inbeelding of plaatziDg van licht, gevallen konden, dezen had zy fchrander met een geheel ftilzwijgen bedekt, en van daar kwam het , dat onze Held nog altoos in de gedachte bleef, dat hy de eerfte geweest was, wien zy, door gunstbétuigingen —_ van die V 5 zoort,



314 *S£**S8i*
zoort, waar mede hy door haar was
opgehoopt geworden , aan zich
verplicht had. een doling, welke volgens zijn fpitsvinnige manier van denken , tot zijn geluk zo noodzakelijk was , dat zonder dezelve alle hare volmaaktheden te zwak geweest zouden zijn, om hem een oogenbük langer in hare ketenen te behouden, hem deze doling te benemen, was de fiirnfte Kreek, welke men zijne Liefde of die van de fchone Danaë fpelen kon. en dit te doen was het middel, waar door de Sophist op beiden een wraak hoopte te nemen, wier enkele voor. fleiiing zijn boosaartig hart verrukte : hy loerdp daar toe op een bekwame gelegenheid , en deze is doorgaans gewoon een boos voornemen op de halve weg te gemoet te komen.
Of dit laatfte der werkzaamheid van een bozen Dsemon toe te fchrijven zy, of dat het komt dat de boosheid volgens



gens haar natuur een levendiger werkzaamheid voortbrengt dan het goede, is ene vraag , welke wy aan anderen ter onderzoek overlaten, het zy het ene of het andere, zo zou een gantsch natuurlijk gevolg dezer dagelij'kfche ondervindingswaarheid zijn , dat het boze in een altoos wasfchenden voortgang toenemen ; en, (ten minnen in deze ondermaanfche wereld , > het goede ten laatften geheel verfijnden zoude ; zo niet ene even zo algemene ondervinding bekrachtigde j „ dat de pogingen der Bozen , hoe „ gelukkig zy ook in de uitvoering ,, zijn mogen, doch gemeenlijk haar „ eigenthjk doel misfen; en het goe„ de, door even dezelve maatregelen „ en ftreken, waar door het had moeten „ verhindert worden, veel beter bevor„ deren, als of zy zich daarby geheel „ onverfchiilig gehouden hadden.'?
Twee.



Tweede Hoofdfi.uk. Verradery van Hippias.
Qnder andere eigenfchappen, welken het Caracter van Danaë beminnelijk maakten , was ook deze dat zy een voortreffelijke Vriendin was. zo onverfehillig zy tot dien tijd dat Agathon haar hart vermeesterde, tegen het verwet der onbeftendigheid in de Liefde geweest was, zo zeker en itandvastigwas zy altoos in de Vriendfchap geweest, zy heminde hareVrienden met een tederheid, welke door Luiden , die .enkel volgens het uiterlijke oordelen, zeer ligt een belangzuchtig oogmerk kon toegefchreven worden; want deze tederheid fleeg tot den werkzaamften graad van drift, zo dra het daarop aankwam om een ongelukkigen Vriend dienst te doen. er zijn geen vermaken, welken zy niet in zulk een ge-



geyal aan de plichten der Vriendfehap zou opgeöffert hebben.
Een aanleiding van deze zoort was het, welke haar voor enige dagen van Smyrna afgeroepen had. Agathon moest in de Stad blijven; en de goed« hartige Danaë, te vreden met het bewijs zijner Liefde, door de fmart die hy by 't affcheid gevoelde, verzoete daardoor haar eige met de gedachte, dat deze korte fcbeiding hem de waajda zijner gelukzaligheid veel levendiger zou doen gevoelen , dan ene onaf. gebrokene tegenwoordigheid, gerust over 't bezit van zijn hart, beval zy hem , gedurende hare afwezenheid , zich aan alle de vermaken welken het rijke en wellustige Smyrna verfchaffen konden , over te geven ; en beval het hem des te ieveriger, dewijl zy verzekert was, 'dat zy van diergelijke verftrcïngen niets te vrezen had.
Maa>



3i 8 mmmm
Maar Agathon had reeds begonne» allen fmaak voor die verlustigingen te verliezen, hoe levendig, hoe verfcheiden, hoe overweldigend zy zijn mogen, zo zijn zy doch niet inflaat om een edelen geest voor lang in te nemen, als een bezigheid befchouwt kunnen zy 't alleen zijn voor Luiden die ner. gens anders toe nut zijn; en vermaken blijven zy alleen zo lang als zy nieuw zijn. hoe levendiger zvzijn , hoe eerder verzadiging en vermoeïng volgt; en alle hare fchijnbare verfcheidenhcid kan by een voortdurend gebruik bet eenvormige niet verbergen, waar door zy eindelijk den Luiden van de Grote Wereld, die gene de geringde verdienden bezitten, zelf walgelijk worden, de afwezenheid van Danaë benam [haar dus de enige bevalligheid, weiken zy nog • op hem hebben kónden,het vergenoegen van het deel 't welk zy er aan genomen had. hy bragt dus byna den gaut.



**3K#*sSK* 3jq
ganttehen tijd harer afwezenbeid in ene eenzaamheid door, van welke het bezig leven te Athéne, en de wellustige vermoeïng te Smyrna reeds enige jaren hem ontwend hadden, hier ging het hem 't begin, gelijk mentenen, welken uit een fterkverlichte plaats plotsling in het duister komen, zijn ziel voelde een ledig, om dat zy al te vol was. hy tehreef dit der afwezenheid zijner Vriendin toe. hy voelde, dat zy hem' ontbrak ; en dacht daaraan niet, dat hy haar minder gemist zou hebben, wanneer de zenuwen van zijn geest, door de gewoonte ener wellustige* Lijdzaamheid, niet in flaap ge wiegt waren geworden, de eerfte dagen vloeiden voor hem in een zoort van tedere droefgeestigheid voorby, welke niet onaangenaam was. Danaë was byna het enig Voorwerp, waarin zijne in zich zelf getrokkene ziel zich verlustigde, of, warAeer zijne herïöne.



320 *i3S*£ï3g#
nering in voorledener tijden terug liep» wanneer zy hem het beeld zijner Pfyche , of de' glansrijke bedrijven zijns "Volksregerenden levens voorhielt, zo was het alleen om de waarde der onvergelijke Danaë , en de geruste gelukzaligheid van ene, alleen der Liefde , der Vriendfchap, der Muzen, cn der Godinnen van de Vreugde, toegewijd byzonder leven, in een hoger licht te ftellen. zijne Liefde herleefde op nieuw, zy verlpreide die geestdrijvende warmte weder door zijn wezen , welke de drijfveêren van zijn hart en zijner inbeeldingskracht, tot zulk een overëenftemmend muzyk gemaakt had. hy ontworp zich het denkbeeld ener levenswijs , welke ( dank zy zijner dichterlijke inbeelding!) meer het leven van een God dan van een Sterveling , gelijk fcheen. Danaë glinsterde daarin uit een hemel van lieffelijke beelden van vreugde en ge



gelukzaligheid, verrukt door deze aangename dromen , beiloot hy by zich zeif, zijn noodlot voor altoos met het hare te verè'enigen. haar alleen keurde hy waardig , om dezen Agathon gelukkig' te maken, welke te trotsch zou geweest zijn, om het fchitterendst geluk uit de hand van enen Koning aan te nemen, dit befluit, 't welk by duizent anderen, niet dan een zeer twijfelachtige proef der Liefde zijn zou, was inderdaad by hem, volgens zijn wijs van denken, het bewijs, dat de zijne tot den hoogden graad geftegen was.
In zuik ene, voor Danaë's inzichten zo gunftige,gemoedsgefte!dbeid bevond hy zich , toen Hippias hem met een bezoek verëerde, pm hem op een vriendelijke wijs te beklagen over de eenzaamheid, waarin hy, zedert het afzijn van zijn fchone Vriendin leefde. Danaë behoort te vreden te zijn, zei. de hy op een fchertsachtigen toon , X wan.



322 $&5W8~4
wanneer zy den beminnenswaardiger! Ka lias voor zich alleen behoud wanneer zy tegenwoordig is; maar hem ook in hare afwezenheid der wereld te willen onttrekken , dit is te veel , en moet eindei;k het gevolg hebben, van de Schonen te Smyrna in een algemene zatnenzwering tegen haar te verwekken. Agathon beantwoorde dezen fcherts in denzelven toon. ongemerkt wierd het gefprek van meer belang , zonder dat de Sophist enig inzicht daarby merken liet. hy trachte zim Vriend te bewijzen, dat hy kwalijk deed van zich het Gezelfchap te onttrekken, om met de onzichtbare Nympben zijner Liefde zich te onderhouden , en den Zéphyrs met zijne zuchten en boodfehappen aan zijne Afwezende te belasten, hy ftelde hem met de vervoerendfte afbeeldingen voor, de Vermaken van welken hy zich beroofde , en vergat ook het belagche-



Jijke niet, 't welk hy zich door zulk sen zeJdzaam gedrag, in de oogen der Schonen, op den hals haalde, volgens ;?ijn oordeel moest zich geen Kallias met ;en enige, verrovering, hoe glansrijk zy ook zijn mogt, laten vergenoegen ; hy, wiens verdienfien hem recht gaven , om zijne eergierigheid ook in deze fpheer geen grenzen te Hellen, en die alleen behoefde te verfch;jnen om overwinningen te behalen» hy bewees de waarheid dezer vleïery met de byzondere aanfpraken , wel. ken enigen der beroemdfie Schoonheden te Smyrna op hem maakten, volgens zijn voorgeven ftond het alleen aan Agathon , om zijne eigenliefde , Zijn nieuwsgierigheid, en zijn trek tot vermaak te gelijk te vold en ; en op zulk een verfchiilende wijs gelukkig re z;fn, als de verrederdfre inbeeldingskjracht immer wenfchen kon.
Agathon had op alle deze fchone X z voor-



344 m&tmm
voorltellingen alleen dit antwoord: 23 zijne Liefde voor Danaë. de Sophist vond die ongenoegzaam : even deze!» ve oorzaken, welken zijne Liefde tot Danaë voortgebragt hadden? moesten hem ook voor de bevalligheden van andere Schonen gevoelig maken, volgens zijn gedachte, maakte de afwisfeling van Voorwerpen het grootfte geluk in de Liefde uit. hy bevestigde deze Helling, door ene zeer levendige befchrijving van die byzondere Vermaken , welken met de overwinning in ieder Clasfe van Schonen te behalen , verknocht was. de Onwetende en de Ervarene , de Geestige en de Blode, de Schone en de Lelijke , de Aanvallige en de Spijtige , de Deugdzame en de Aandachtige, — in 't kort, ieder byzonder Caracter hield de fmaak, de inbeeldingskracht, en zelf de zinnen, (want van't hart wierd by hem niet gemeld,) op zijn ei-



♦9B#K*S« -525
eige wijs bezig; vorderde een ander Pian; bragt andere zwarigheden in 't fpel; en maakte op een andere wijs gelukkig, het einde dezer vernuftige Verhandeling was,dat het hem onbegrijpelijk voorkwam, hoe men zo veel verlustigingen in zijne macht heb. ben , en zich die alleen daarom ontzeggen kon , om de eentonige vermaken , welken men by een enige genoot; met een romanachtige trouw, in een rechte linie voortilepende drift, tot den grond toe uit te putten.
Agathon ftemde toe, dat de afwisfeling waar toe Hippias hem aanporde , zeer aangenaam voor een ledigen Wellusteling zijn moest, die uit deze zoort van tijdverdrijf, de bezigheid van zijn leven maakte, maar hy hield ftaande, dat zulk een noit ondervonden moest hebben, wat ware Liefde was. hy gaf zich daarop geheel over aan de dwepery zijns harte, om HipX 3 pi.



326 *m$mz*
p!a- ene afbuiding van dat te geven, w-u by van \ eerfte oogenblik tot op du uur voor de fch me Danaë gevo lt had hy Se.'c'iret'f z rk ene ware, /,o ted-re, zo volmaakte Lie'de; hy liet zich met zulk ene geestdrijvende verrukking , over de voortreffe'i,kr>eden zijner Vriendin, over de overee^ftemming hunner zielen , over de weelde die hy in ha^e L efde genoot , uit , dat men of de boosheid van Hippias, of de vriendelijke hardnartigheid van enen Mentor bezitten moest, om vatbaar te zijn , iemand zulk een gelukkige doling te ontrukken.
De bevalligheden van de fchone Danaë zijn te bekent, hernam de Sophist , en hare voorrechten in dit ftuk, worden zalf door die van haar eige Geflacht zo algemeen toegeftaan, als die van de fchoue Laïs zelf; ■ van baar, welke den roem heeft, dat de Edelften, de Rijkften onder den Grieken,
en



<m%*mm 327
en de Vorften van buitenlandfche Natiën, den prijs harer nachten tot het
hoogst deden fteigeren ; belag-
chelijk zou het zijn, wanneer men 't zich wilde laten invallen , om haar 't voorrecht van beminnenswaardigheid te willen betwisten; maar dat zy oit de eer hebben zoude , ene zo eerwaardige , zo overnatuurkundige , zo boven alles wat zich daar van denken laat verhevene Liefde in te boezemen; dat'de macht harer bevalligheden nog dit wonder , het enige , 't weik haar nog ontbrak, voorbehouden was , dit had inderdaad niemand kunnen dromen , zonder zich zelf over zulk een inval te belagchen.
Hier verloor onze Held , die de booshartige vergelijking met de Corintifche Laïs, reeds ten uiterfien ergerlijk gevonden had, zijn geduld geheel, hy viel den Sopbist met al de hitte van een, in het Voorwerp zijner aanX 4 " bid-



328 *3S**sSK*
bidding beledigden, Minnaar, van wegen zijn twijffelaehtige uitdrukking in de rede, waar mede by zich aanmatigde, om dus, van een Perzoon gelijk Danaë, te fpreken. maar zijn drift zo wel als zijne verwarring (teeg tot den hoogden graad , toen hy zag dat een fatyrachtige lag al het antwoord van Hippias was.
Het is zo ligt vooruit te zien, welk een eind dit gefprek nemen moest, dat wy, na alles wat reeds van de inzichten van den Sopbist gezegt is, het den Lezer aan zijn eige inbeelding overlaten kunnen, ongeduldige vragen aan de ene, uitvluchten en fchalkachtige draïen aan de andere zijde; tot zich Hippias op fterk aandringen eindelijk overreden liet, om het geheim van den waren ftand van de fchone Danaë , en die aantekeningen , welken wy reeds in het Derde Hoofdfiuk van het Vierde Boek verraden hebben, met



329
met een geweld, 't welk zijne voorgegevene Vriendfchap voor Agathon niet weêrftaan kon , zich ontwringen liet.
Wy hebben reeds opgemerkt, hoè veel het by de Vertelling van een Voorval op het inzicht van den Verteller aankomt. Danaë vertelde hare Gefchiedenis, met het onfchuldig inzicht om te bevallen, zy zag natuurlijker wijs hare opvoeding, hare zwakheden, hare misdrijven zelf, in een veel zachter, en (laat ons de waarheid zeggen ,) in een veel warer licht dan de Wereld; welke aan de ene zijde, van alle de kleine omftandigheden, die ons rechtveerdigen, of ten minften onze fchuld verminderen kunnen, niet onderricht, en op de andere zijde boos genoeg is, om, met het inzicht van zich des te groter vermaak te verfchaffen, het fchildery onzer dwaasheden met duizend byvoegzels te overladen, welX 5 ken



333 *9ë*£S8*
ken hoe minder waar, hen des to belagchelijker maakt, en ongrlukkig voor haar vorderden de inzichten van Hippias, dat hy die fchalke kunst, •m Voorvallen in 't hatelijke af te beelden, zo verdrijven moest, als het de wetten der waarfchijnelijkheid enigaints verdragen konden.
Onze Held geleek gedurende d^ze •ntdekking , meer een Standbeeld of een Dode dan zich zelf. koude fchrik *n gloeiende drift vlogen by afwisfefeüng door zijne aderen. z:jne, door de onaangenaamfte driften , eensklaps •verftelpte borst, ademde zo kort, dat by in onmacht zou gevallen zijn , zo niet ene daar van plotsling de overhand behouden, en door den hevigften uitval het geparste hart lucht gegeven had. het licht waarïn Hippias hem zijne Godin deed zien , maakte met dat waarïn hy haar te zien gewoon Was , zulk een beledigend tegenoverge-



33 *
gefielde ; de gedachte , van zich zo fterk bedrogen te hebben, was zo on. verdrageüjk , dat het hem onmogelijk zijn moest om den Sopbist geloof te kunnen geven, de gehele ftorm die zijn ziel in beweging bragt, brak dus; over den Verrader uit, hy noemde hem, een valfchen Vriend, een Lasteraar , een Qndeugenden; riep
alle wrekende Godheden tegen hem
aan ; zwoer , in zo ver hy de
befchuldigingen , waar mede hy vermetel genoeg was om de deugd van de fchone Danaë te befmetten , niet tot de onbedriegelijklte klaarblijkelijkheid bewees, hem , als een het zonnelicht ontëerend Ondier , te verdelgen , en zijn vervloekte romp onbegraven aan de vogelen des hemels ten proi over te geven.
De Sophist zag dezen ftorm , met de gelatenheid van een mensch die de kracht der driften kent, aan, zo ge.



332 *i8S**3S*
gerust, gelijk iemand die van den zekeren oever den woesten oproer der golven aanziet, welken hy gelukkig ontkomen is. een medelijdend gezicht, 't welk door een Schalkachtige lag zijne waarde geheel benomen wierd , was alles waar mede hy den toorn van den buiten zich zelf vervoerden Minnaar beantwoorde. Agathon ftond hierover verbaast, een fchrikkelijke twijffelingbragt hem fchieiijk tot tegenovergestelde gedachten, fpreek, Gruwzame, riep by uit, fpreek! bewijs uw gehate aanklachten zo klaar als het zonnelicht, of beken dat gy een elendige Verrader zijt, en verga van fchaamte! zijt gy by uw zinnen, Kallias? (antwoorde de Sophist, met die ondeugende gelatenheid, welke in zulke omftandigheden der triömpherende boosheid eigen is,) kom eerst tot u zelf; zo dra gy inftaat zijn zult om vernuftige taal aan te horen, zal ik fpieken.
Aga-



èss^^gf -333
Agathon zweeg ; want wat zal iemand zeggen , die niet weet wat hy denken zal?
Waarachtig, (voer deSophist voort) ik begrijp niet, weik een oorzaak gy gelooft te hebben , om den razenden Ajax by my te fpelen. wie fpreekt van befchuldigingen ? wie klaagt de fchone Danaë aan ? is zy misfehien minder beminnenswaardig, om dat gy noch de eerfte zijt die haar gezien , noch de eerfte die haar gevoelig gevonden heeft? welke grillen zijn dat! geloof my, ieder buiten u zou niets meer nodig hebben dan haar aan te zien, om mijne narichten geloofwaardig te vinden, haar enkel gezicht is een bewijs: maar gy vordert een fterker ? gy zult die bekomen , Kallias, wat zegt gy, wanneer ik zelf een van die geweest ware , welken zich beroemen kunnen, de fchone Danaë voor zich gevoelig gezien te hebben?
gy?



334 .♦a«#*as#
gy ? riep Agathon , met een onge-
looflijke vervoering , welke juist niet vleiend voor den Sophist was. ja , Ka^ia's , ik ; ik, gelijk gy my hier ziet, tien of twaalf jaren van mijn ouderdom afgerekent, toen ik nog bekwamer was om de goedkeuring ener fchone Dame te bekomen, gy gelooft misfehien dat ik fcherts; maar ik ben overtuigt, dat uwe Godin zelf te edel denkt om u , wanneer gy 't haar op een goede^ wijs vraagt, een waarheid te ontkennen, van welke geheel Smyrna getuigen kan.
Hier voer de barbaarfche Mensch voort, zonder het geringde medelijden met den toedand waarïn hy den armen Agathon door zijn zwetzeryën bragt, de gelukzaligheden , welken hy in de armen van de fchone Danaë, Cde hemel weet op welk een grond,) voorgaf genoten te hebben, van ftuk tot Huk, met een toon van waarheid, en



eü met een levendigheid , welke zijs Toehorer in vertwijfeling bragt , te befchrijven. het is voorby , viel hy eindelijk den Sophist met zu.k een heftig- beweging in , dat hy in dit oogenblik meer dan een mensch fcheen te zijn, — het is voorby! ó Deugd ,
gy zijt'gewroken! Hippias, gy
hebt my achter het lagchend masker der Vriendfchap met een vergiftigen
dolk doorboort, maar ik dank
u, uwe boosheid doet my ge¬
wichtiger dienst, dan alles wat uwe vriendfchap voor my had kunnen doen:
zy opent my mijne oogen, ■ duet
my op eenmaal in de Voorwerpen mijner hoogachting en vertrouwen, in den Afgod van mijn hart en in injne vermeende vreugde , de verachtelijkfte Voorwerpen vinden , waar mede mijne oogen zich oit bezoedelt
hebben. Goden ! de Hoer van
enen Hippias ! kan er iets beneden de-



dezen graad van ontëering zijn ? •—met deze fpraakwending wierp hy den verachtelijklten blik, die oit uit een menfchelijk oog geblixemt heeft, op den getroffen Sophist, en vertrok.
Derde Hoofdftuk. '
Gevolgen van 't Voorgaande.
■pve menfchelijke ziel gevoelt misfcnien noit heviger fmart, dan wanneer hy het Voorwerp zijner tederfte gevoelens verachten moest, alles wat men daar van zeggen kan, is te zwak om de pijn uit te drukken , die door zulk ene geweldige verfcheuring in een gevoelig hart veroorzaakt word. wy willen dus liever bekennen , dat wy ons onvermogend ge. voelen , om den ftorm der driften , welken in de eerfte uuren , na zulk ene gruwzame onderhandeling, in het ge-



gemoed van Agathon woeden, af te fchilderen , dan , door een koude befchrijving, te gelijk onze vermetenheid en ons onvermogen verraden.
Het eerst wat hy deed, zo dra hy zich zelf weder machtig wierd , was dat hy alle zijne krachten infpande, om zich te overreden , dat Hippias hem bedrogen had. was het te fterk, Wanneer hy van zuik een afgrijsfeüjken Booswicht, als deze Soprnst nu in zijne oogen wierd, hetflechtstdacht? we.k ene deugdelijkheid kon zulk een Getuige tegen Danaë hebben ? —— of veelëer, we.k een machtige Verdediger had gy, fchone Danaë, in 'c hart van uwen Agathon! wat had Hypéridés zelf, offchoon hy welfprekeiid genoeg was, om den Athéniënzeren van de onfchuld van Phryne te overtuigen , fterker en fchynbarer tot uwer Verdediging kunnen zeggen, dan Y dat



338 *as**36*
dat wat Agathon zich zelf zeide? ver. moedelijk zou het vernuft alleen door deze fophistifche welfprekenhetd der Liefde overweldigt geworden zijn : maar de ie verzucht, welke het te hulp kwam , gaf den uitflag. onder alle driften is er gene, welke de verandering van 'c mogelijke in 't ware minder kost dan deze. in het twijffeiachtig licht, 't welk zy over zijne ziel uitbreide, wierden vermoedens tot waarfchijnelijkheid, en waarfchijnelijkheid tot zekerheid; niet anders dan of hy met de fpitsvinnige tederheid vaft Juliüs Casfar, de fchone Danaë reeds daarom fchuldig'bevonden had om dat zy beticht wierd. hy vergeleek hare eigene Vertelling mét die van Hippias, en geloofde nu, daar het wantrouwen eens zijnen geest overweldigt had , hondert fpeuren in de eerfte waar te nemen , welken de waarheid van de laatfte bekrachtigden, hier had zy een om.



' omftandigheid een kunftigen draf moe' ten geven; daar was zy, (gelijk hy zich geloofde te herinneren,) verlegen geweest , wat zy van een andere , die haar onvoorziens ontflipt was, maken zou. met even zulk een mistrouwend oog doorliep hy haar geheel gedrag omtrent hem : hoe duidelijk geloofde hy nu den toeleg te zien, die zy van 't eerfte oogenblik af op hem gemaakt had ! in duizend kleine omftandigheden , welken hem toen onverfchillig geweest waren, vond hy nu de merktekenen ener geheime beduidenis. hy bedacht zich , hy vergeleek en verknocht, zo lang, tot hem niets geloofJijker voorkwam , dan dat alles wat van zijn eerfte Bezoek tot den overgang in haren Dienst voorgevallen was, de gevolgen van een tusfchen haar en den Sophist afgefproken plan geweest ware. hoe zeer vergiftigde deze gedachte alles wat zy voor hem gedaan Y 2 hadl



34o *353**3S*
had! hoe zeer benam die alle hare daden, die fchoonheid en bevalligheid, die hem zo fterk betoverd had ! hy zag nu in dit Oorfpronkelijk zijner denkbeeldige Volkomenheid, niets meer dan een fchalke Vervoerdfter, die, door ene grote bekwaamheid in de kunst om de harten te verftrikken, het voordeel over zijne onfchuld bekomen had! hoe verachtelijk kwamen hem nu de gunstbetuigingen voor, die hem zo dierbaar geweest waren , zo lang hy die voor de uitgietingen van een voor hem alleen gevoelig hart aangezien had ! hoe verachtelijk die vermaken, die hem in dien gelukkigen ftand van betovering den Goden gelijk gemaakt hadden ! hoe vertoornde hy zich nu over zich zelf, dat hy dwaas genoeg had kunnen zijn, om zich in een zo zichtbaar, zo handtastelijk net te laten verwikkelen ! het beeld der beminnenswaardige Pfyche kon zich hem
in



inleen ongelegener tijd voor Danaë voorftellen dan nu; maar her was natuurlijk , dat het zich aan hem voorStelde.; en hoe verblindend was het licht, waarïn zy nu aan hem verfeheen ! hoe wierd zy nu door de verdonkerde voortreffelijkheden harer ongelukkige Medeminnares verheerlijkt! hemel! hoe was het mogelijk, dat deByflaperin van enen Alcibiadés, enen Hippias, enen ieder anderen die haar geviel, deze beminnenswaardige Onfchuld, wier kuisfehe omhelzingen, zijne Deugd, in plaats van die in gevaar te brengen, nieuw leven, nieuwe flerkte gegeven had, in zijne gedachten had kunnen uitwisfchen ? by dreef deze vergelijking zo ver zy reiken kon. beiden hadden hem bemint: maar welk een onderfcheid in de wijs van beminnen! welk een onderfcheid tusfchen dien nacht.Caan welken hy zich nu met afgrijzen herinnerde,) waarïn Da* 3 naë,



34a $S8**38*
naë , na dut zy alle hare bevalligheden , alles wat de fchalkfte vervoeringskunst uitvinden kan, te gelijk met de betoverende krachten der muzyk aangewend had , om zijne zinnen dronken te maken , en zijn geheel wezen in wellustige begeerten op te losfen, zich zelf met voorüitftrevende goedheid in zijne armen geworpen had : —■ cn in die elizeïTche nachten, die hem aan de zijde van Pfyche in de zuiverfte weelde van afgefcheidene geesten, gelijk een enig hemelsch oogenblik , voorby gevloeit waren! de arme Da« naë! zelf de bevalligheden harer Geftalte verloren by deze vergelijking een voorrecht, 't welk haar niets dan het panijdigst vooroordeel ontnemen kon. die geftalte der Mingodin , by wier aanfchouwen zijne verrukte ziel in wellust wechgevloeit was, zonk nu, met de maagdelijke tederheid der jonge Pfyche vergeleken , in zijn vergrim-



♦96**28* 343
grimde inbee'ding tot de dartele fchoonheid ener Bachante neder, der wellustige woede eens van den wijn druipenden Satyrs waardiger, dan der tedere omhelzingen , die hy zich nu fchaamde in een onvergeeflijke begocheling aan haar verfpilt te hebben.
Zonder twijffel zullen onze deugdzame Lezerinnen , welken het geval van onzen Held , (niet zonder een rechtveerdig misnoegen over de fijne minneftreken der fchone Danaë,; bejammert hebben, van harten verheugt zijn, de eer der Deugd en enigermate het belang van haar geheel Geflacht, aan deze Vervoerdfter gewroken te zien. wy nemen zelf veel aandeel aan hare vreugd ; maar wy kunnen ons echter, met haar verlof, niet weerhouden te zeggen : dat Agathon in de vergelijking tusfchen Danaë en Pfyche een firengheid bewees, welke wy niet ten vollen kunnen billijken, hoe gaarY 4



344 ♦FS*#as«
ne wy hem ook van een drift zien te iug komen , wier langer duur ons in de onmogelijkheid geftelt zou hebben, om dit tweede deel zijner Gefchiedenis te leveren.
DaBaë mag, van wegen bare zwakheid voor onzen Held, zo benspenswaardig zijn a s men wil , zo was het toch openbaar onbi! ijk , haar te veroordelen , om dat zy geen Pfyche was; of, om bepaalder te fpieken, om dat zy, in overëenkomftige omftandigheden, zich niet gelijk Pfyche gedragen had. zo Pfyche onfchuidiger geweest was, zo was het minder ene verd.enfte dan een voorrecht van de natuur, een natuurlijk, gevolg harer jeugd en harer omftandigheden. Danüë was het vermoedelijk ook, toen zy, met al de goedhartige onnozelheid van een Landmeisje , by de Gastmalen te Athéne naar de fluit danste , of de Alcaménesfcn, om loon , het Model tot den half-



mmmm 345
balfvolbloeiden boezem ener Hébe , verftrekte. was bet hare fchuld , dat zy niet te Délphis opgevoed was ? of, dat zich de eerfte gevoelens van haar jeugdig hart voor enen Alcibiadés, en niet voor enen Agathon ontvouwt hadden ? Pfyche beminde ónfchuldiger, 't is waar, maar de Liefde b ijft echter in hare werkingen altoos zich zelve gelijk, zy verfchüift hare vorderingen zo lang tot zy in 'r bezit van alle hare rechten is ; en de goedhartige onervarenheid is het minde mlïaat om deze vorderingen te beftrijden ; het was ge.'ukkig voor de onfchuld der tedere P.yche', dat hunne nachtzamenkomften afgebroken wierden , eer deze op zulk een geestige wys zinnelijke geestdrijvery , waarïn zy beiden zulke ITerke voortgangen te maken aangevangen hadden , haren hoogden graad bereikt had. misfehien nog weinig dagen, of ook later (wany 6 neer



346 *£$r*4$3<t
neer gy wilt,) maar des te zekerer, zouden de goedeKinderen, van de ene onfchuldige overvloeïng van 't hart tot de andere , van de ene altoos nog te zwakke uitdrukking hunner onüitfprekelijke gevoelens tot de andere , zich eindelijk, tot hun eige grote ver. wondering, daar gevonden hebben , waar de natuur hén verwachte ; en waar zou dan het wezenlijk voorrecht der onfchuld geweest zijn ? een an. dere oiïi!ïandigheid , waarïn Pfyche gelukkigerwijs bet voordeel boven Danaë had , was deze , dat haar Minnaar even zo onfchuldig was als zy zelf, en by al zijne tederheid geen fchaduw ener gedachte voede om hare deugd te belagen, weten wy ook, hoe zy zich gehouden zoude hebben, wanneer zy op de proef geilek was geweest ? zy zou wederffaan hebben , daaraan is geen twijffel; maar voeg er by, zo lang het haar



haar mogelijk geweest was: want dat zy fterkte genoeg zou gehad hebben, om hem te ontvluchten , hem niet meer te zien ; dit is niet te vermoeden, zy zou doch eindelijk door de zoete vervoeringen der Liefde verrast geworden zijn , hoe ver zy ook het oogenblik harer nederlaag had mogen verfchuiven. men kon echter nog inbrengen : gefield ook , zy zou de proef niet uitgehouden hebben , zo had zy^echter wederflaan. Danaè' daarentegen, had haren Val niet alleen vooruitgezien,en verhaast, maar by was zelf het werk harer eige be Huring geweest; en wanneer zy hem verfchoven had , zo was het alleen ten voordele harer Liefde en van haar vermaak , niet uit Deugd gefchied. dit alles is niet te lochenen , maar voorönderfleld , dat zy zich eindelijk doch overgegeven zou hebben , ('c welk op de ene of andere wijs toch al-



348 *3S**33S$
altoos het ftilzwijgend voornemen van ieder is, die zich in enen Minnehandel inlaat ,*) waar toe zou dan een langduriger wederfhnd gedient heb-ben , dan om zich en haren Minnaar onnodige kwellingen te veroorzaken ? en kunnen wy geloven, dat zy zich geen geweld heeft moeten aandoen, om een Minnaar, wiens buitengewone waarde de hevigheid harer neiging zo goed recht vee rdigde, zo lang te doen verf nachten? of dat de zelfverlochening welke hier toe gevordert wierd, eenPerzoon, wier inbecldingskrscht met de vermaken der Liefde reeds zo bekent was, niet ten minften even zo veel zal gekost hebben, als de ernttige wederftand ener nog Onervarene' wy zeggen dit alles niet om de fchone Danaë te rechtveerdigen, maar om te doen zien, datAga. thon in de hitte zijner drift te fireng over haar oordeelde, het was onbillijk ,



lijk , haar ene goedh- d tot ene misdaad te maken , welke hem even zo gelukkig gemaakt had als hy elendig zou geweest zijn, wanneer zy fleehts daarby by gebleven was, om de hevige drift: waardoor hy verteert wierd , enkel door de koele aandoeningen der Vriendfchap te willen beantwoorden, maar het vooroordeel, waardoor by nu ingenomen was, maakte hem onvatbaar om haar gerechtigheid te doen wedervaren, de gedachte dat zy enen Hippias even zo begunftigt had als hem, maakte hem alles verdacht wat hem had kunnen overtuigen , dat hy ten minften de eerfte geweest was, die haar hart waarachtig, geroert had. in 't kort , hy zag in haar nu niets dan ene Boelin , welke in het licht, waarïn zy hem nu verfcheen, voor de overigen harer Clasfe geen ander voorrecht had, dan dat zy gevaarlijker was.
In-



35o mmvt*
Intusfchen kon echter zijn misnoegen tegen haar niet zo hevig zijn , zonder zich tegen zich zelf te keren, de voorftelling, dat hy de plaats van enen Hippias, een Hyacinthus, by haar vervangen had , maakte hem in zijn eige oogen tot den verachtelijkften Slaaf, hy fchaamde zich voor zijn voormalig beteren zelf, wanneer hy aan de rekenfehap dacht, welke hy zich van zijn verblijf te Smyrna fchul. dig was. zou hy, zelf wanneer Danaë waarlijk die geweest was, waar voor hy haar in de dronkenfehap zijner drift gehouden had, nog voor de geïichtsftoel der Deugd hebben kunnen beftaan ? wat zou hy dan nu antwoorden , daar hy zich zelf aanklagen moest, zulk een langen tijd, zonder enige lofwaardige daad, verloren voor zijnen geest, verloren voor de deugd, verloren voor zijn eige en het algemenebest, ineen laffe werkeloosheid, en,



«n, wat nog Hechter was, in de verachteJijkfie najaging der wellustige begeer, ten ener Danaë te voldoen, onroem waar. dig verfpilt tebebben ? hy dreef de ver. wijtingen, welken hy by alle deze, in een verkeerd licht befchouwende, voortellingen zich zelf maakte, zo ver, als hy die met de drift ener al te vurige, maar met aangebore Liefde tot de deugd doordronge, ziel immer drijven kan; en de fmarten, waar van zijn gemoed daardoor verfcheurt wierd , waren onuitsprekelijk, het misnoegen over ons zelf is , (gelijk wy reeds opgemerkt hebben,) een a! te Hnartelijken toe. Hana , dan dat de ziel die lang verdragen kan. de eigenliefde bied alle hare krachten aan , om haar verzachting te bezorgen. en wanneer wy be. denken , hoe weinig goeds een aanhoudend gevoel van fchaamte en verachting van zich zelf uitwerken kan, en hoe nadelig-in tegendeel gramfchap
en



352 tim^m
en kleinmoedigheid, der wederkerende Deugd zijn moeten ; zo hebben wy nin.l'cliien reden , om de gereedheid der eigenliefde, om ons by ons zelf te ontfchuldigen, voor ene der nodigfte fpringveêren onzer ztel, in dezen fïand der doling en der driften , waarin zy zich in het tegenwoordig leven bevind, aan te zien. 't berouw is nerget.s toe nut, dan om ons een diepen indruk van de hatelijkheid van een dwaas en onzedig bedrijf, waaraan wy ons fchuldig gemaakt hebben, te geven, zo dra het deze werking gedaan heeft , moet het ophouden : zijne duur zou niets doen dan ons die krachten benemen, om ons in een beteren toeftand te verheffen, en daardoor even zo fchadelijk worden, als een al te grote vrees, welke ons des te zekerer overlevert aan de kwalen, die wy behoedzaam ontvlieden , of moedig wederftaan moesten.
Aga-



- Agathon had te meer oorzaak, om aan deze weldadige ingevingen der eigenliefde gehoor te geven , dewijl de vurige inbeeldingskracht zijner dwalingen , hem het Voorwerp daar van waarlijk in een hatelijker licht getoont had , dan het geJatendlie Vernuft gedaan zou hebben, door een natuurlijk gevolg bragt de begeerte , om zich zelf in zijne eige oogen te rechtveerdigen, hem ongemerkt daarheen,om ook der fchone Danaë weder meer gerechtigheid te doen wedervaren, behoorde zy minder dan een Godin te zijn, om zich zelf zijne dwaasheid te vergeven» „ het is zwaar, zeer zwaar, ( zou „ Sócratés gezegt hebben,) de beval„ hgheden van zulk een fchoon Voor„ werp, de vervoeringen van zo veel » verëenigde toverkrachten te wederliaan, de vlucht is het enig ze,, ker middel ter redding, 't is wel » even zwaar, te ontvlieden of te 2 » we-



t, wederfiaan ; maar 't vermogen van te ontvlieden , was ten minden in uwe mach!; en 't zou onvoorzich„ t;g in u zijn , niet te denken, dat „ er een tijd komen zou , wanneer m gy 8een krachten meer hebben ,, zoud om te ontvluchten." zo mogt by gelproken hebben, die Cruóbuiüs, om dat hy den fchonen Zoon van Alci. iadés gekust had , een Waaghalsnoemde , *) en de jonge Xénopiión ra ide, om voor een fchoon gezicht zo behendig te vluchten, gelijk voor een Hang. maar zo befcheiden en oprecht klonk de taal der Eigenliefde niet. liet was onmogelijk ( zeide zy ,) zo machtige bevalligheden te wcderdaan ; hst was onmogelijk te ontvluchten*• zy nam al de levendigheid zijner inbeeldingskracht te hulp, om hem de waar-
*) Zie Xcnophóns Gedenkwaardigheden van S'ócratcs, 1. O. 3. Cap. 9.



waarheid dezer troosteiijke .verzekeringen te bewijzen; en, wanneer zy het niet zo ver bragt, om een zeker in nerl„k gevoel, 't welk haar wederfprak, Cen 't welk misfehien het zekerst merkteken der vryheid van onzen Wil is,) geheel te verdoven : zo ge lukte het haar doch ongemerkt, de' gramfchap uit zijn gemoed te verban. nen, en dat zachte licht weder daar in te verfpreiden, waarïn wy gewoon zyr. alles wat tot ons zelf behoort te zien.
Intusfchen won Danaë weinig by d.e geruster gefteldheid zijns harte hare volmaaktheden rechtveerdigden wel de hoge gedachte , die hy van haar caraéler opgevat had, en tevens de grootheid zijner drift, hy vergaf het f«jh zelf, haar zo fterk bemint te hebben, zo ]ang hy de fchoonheid harer Ziel voor even zo ongemeen ge. houden had, als het de bevallighez 2 den



s56 *9T34*tK»
den harer Perzoon waren, rmar zy verloor met het recht aan z jne hoogachting , alle macht over zijn hart. het bpfl'Jit om haar te verlaten was het n ituurlijk gevolg daar van ; en dit koste hem, toen hy die opvatte, niet een enige zucht, zo diep was de verachting die hy voor haar gevoelde , in hem doorgedrongen, de herinnering van dat wat hy geweest was, het gevoel van dat wat hy weder zijn kon , zo dra hy wilde ; maakte hem de gedachte onvcrdragelijk , om een enig oogenblik langer de Slaaf dezer andere Circe te zijn , die door een fchandelijker Gedaantverandering , als oit den Gezellen van Ulysfes ondergaan moesten , den Held der Deugd in een ledigen Wellusteling verandert had.
By zulke omfiandigheden was het niet raadzaam te wachten op hare wedeikumst, welke, volgens haar bericht, niet



niet langer dan drie dagen verwijlen zou. want zy had geen dag laten voorby gaan , zonder hem te Pehrijven; en de noodwendigheid, om haar even zo regelmatig te antwoorden , ftelde hem , na de grote verandering die in zjn gemoed voorgevallen was, in een te groter verlegenheid, om dat by te oprecht en te levendig was , om gevoelens die zijn harr verlochenden , voor te geven, zijne briefjes w erden daar door zo kort en verraden zo veel dwang, dat Danaë op een gedachte komen moest , die wel niet z.er waarfchijnelijk, maar echter de natuurlijkste was, die haar invallen kon. zy vermoede, dat hare afwezig, beid ene der Scholen te Smyrna, zo vermetel kon gemaakt hebben , om haar zulk een bedjdenswaardigen Minnaar te willen ontvoeren, ofichcon hare hoogmoed by zulk een roekeloos voornemen lagte ; zo beminde zy 2 i doch



353 *$m*%m
doch te teder, om zo gerust daarover te zijn, als uien uit de wakkere wijs, waar mede zy over zijne verkoeling fchertfte, zou befloten hebben, echter behieit de bewustheid harer voorrechten de overhand, en liet haar geen twijlTel, dat hare tegenwoordigheid alle de indrukken, welken een Medeminnares op de oppervlakte van zijn hart kon gemaakt hebben, weder uit zou wisfehen. en wanneer die bewustheid ook minder geweest ware, zo v/as zy echter te fchrander, om hem te doen merken.dat zy een wantrouwen in zijn hart (lelde, of vatbaar was , om hem oit door een grillige ieverzucht bezwaarlijk te vallen, dit alles verhaaste hare terug, komst, en vermoedelijk zou zy haren Ongetrouwen nog ten rechten tijd verrast hebben, wanneer niet de Befchermgeest zijner deugd , de noodwendigheid ener fpoedige vlucht hem zo dringend voorgefleit had , dat hy zich,
zo



zo dra de Bode aan Danaë afgevaardigd was, naar de Haven begaf, om een Vaartuig te boren, 't we'k, nog in dienselven dag , hem van Smyrna verwijderen moest.
Vierde Hoofdftuk.
Een kleine Uitweiding.
Qnze Lezers, wanneer zy deze Gefchiedenis iiteï iets minder vluchtigheid dan een Franfchen Rotnan du jour te lezen verwaardigen , zuilen misfehien bemerkt hebben, dat de wederhentelling van onzen Held , uit een toeftand , waarïn hy dezen naam cceheel niet verdient, noch zijn Vernuft , noch zijne Liefde tot de Deugd toe te fchrijven zy. by al de goede gedachten, die wy van beiden voeden, moeten wy bekennen, dat Agathon, wanneer het alleen op hem Z 4 aan-



35o *3&fciH§£#
aangekomen was, nog lang in de ketenen der fchone Danaë had kunnen gevangen blijven, ja wy hebben re. den om te geloven , dat zijn Vernuft gevallig genoeg zou geweest zijn, om, door duizend fchone voortellingen en befluiten , zijne Liefde tot de Deugd van tijd tot tijd geheel in flaap te wie. gen, of misfehien zelf tot een redelijk vergelijk met de Wellust , hare natuurlijke Vyandin , te bewegen, wy lochenen Jiier mede niet, dat het vernuft het zijne ter bevrijding van onzen Vriend zou toegebragt hebben, maar echter blijft het doch zeker , dat leverzucht en beledigde Eigenliefde het meest daar toe hebben bygebragt; en dat dus, zonder de weldadige invloeden van twee zo verfcheidene driften, den voorheen zo wijzen , zo deugdzamen Agathon een glorierijk aangevangen leven, volgens alle waarfchijnelijkheid , te Smyrna onder de ro-



rozen van Vénus onroemwaardig ween* géfchèrbst zou hebben,
Wy willen door deze aanmerking, den groten hoop der Zedekundigen juist niet vergen de vooroordelen te. gen de driften, weken zy van hunne Voorgangeren, en dezen (wanneer wy enige eeuwen tot aan den oorfprong opklimmen willen,) va„ ae'Klüizé. zenaars , waar mede de Oosterlingen altoos opgevult geweest zijn , door ene der vorderingen van 't vernuft niet zeer gunftige overlevering, gèërft fchijnen te hebben , te laten varen, het zou ons integendeel zeer aangenaam zijn, wanneer deze Gefchiedenis de gelukkige oorzaak zijn kon, om ergens enen der ware Wijzen van onzen tijd op te wakkeren, om met de Fakkel van 't Vernuft, in zekere duistere hoeken der zedelijke Wijsbegeerte in te dringen; welken , tot een merkelpen afbreuk van 't algemenebest, 7. c
^ 5 nog



362 •aet*as*
nog menig eeuw onbekent Land blij. ven zal , wanneer het op die voortreffelijke Luiden aankomen zou, door wier onvermoeiden iever zedert enige jaren , de duitfche persfen onder ene in alle mogelijke vormen gegoten mengelmoes van onbepaalde , en niet zelden willekeurige begrippen, geestdrijvende gevoelens , aandachtige woordfpelingen, groteske caraótcrs, en opgeblazene uitroepingen, te zuchten gedwongen worden, hy, die bekwaam is om onzen weimenenden wensch te vervullen, heeft niet nodig dat wy ons duidelijker daarover verklaren, of hem den weg ter ontdekking dezer zedelijke Terra incognita nauwer aan te duiden , als het hier en daar in deze Gefchiedenis gefchied is. wy laten het dan by deze kleine wenk blijven, en vergenoegen ons , daar wy nu , volgens alle gedachten , onzen Held uit de grootte der gevaren, waarïn zijne deugd



"tfeugd oit geweest was, 0f in het toekomftige geraken moge, gelukkig gered hebben, gene Aanmerkingen meer te nuken. — doch welke aanmerkin. gen kunnen wy maken, welken Agathon zelf nief,(zo di a hy ledigen tijd daar toe had,) over zijne Gebeurtenisfpn maakte, en welke zo veel te natuurlijker en treffender zijn moeten , als het onderfcheid is van zich waarlijk in het geval te bevinden , of zich eerst door de hulp der inbeeldingskracht daarin te ftellen ; en de gedachten die zich aan hem vry willig aanboden, ja zelf tegen zijnen wil opdrongen , eerst te moeten opzoeken ? wy willen dus wachten , tof hy zich in de gemoedsgefteldheid bevinden zal, waarïn de aan zich zelf wedergegevene ziel Maat is , om het voorleden met een beproevend oog te overzien, alleen zy 't ons geöorlooft, eer wy onze Vertelling voortzetten, ten beste van



3^4 *rfi*ȕ8"*
van enigen onzer jonge Lezeren, enige aanmerkingen te maken, voor welken wy geen gefchikter plaats weten: en welken zy , die, ge!ijk Schach Baham geen Liefhebbers van Zedelesfen zjn , gevoeglijk kunnen overflaan ; of, tot zo lang dat wy er mede gedaan hebben, zich ( wanneer 't hen gelieft ,) den tijd daar mede verdrijven kunnen, met de punt van hunnen neus te befchouwen.
En wat zoud gy er van zeggen , mijne aandoenlijke jonge Vrienden ; wanneer ik u, met de houding van een gehuurd Zedeleeraar op een meetkundige wijs bewijzen wilde, dat gy verbonden zijt tot ene volkomene ongevoeligheid voor deze beminnenswaardige Schepzelen, voor welke uwe oogen, uw hart, en uwe inbeeldingskracht zich verè'enigcn, om u een trek in te boezemen , die, zo lang hy in een ónbeftemt gevoel beftaat, u altoos ver-



verontrust, en zo dra hy een bepaalt
Voorwerp bekomt, de ziel aller uwer
overige driften word ? Dat wy zulk een bewijs bybren-
gen, en, (wat nog een weinig gruwzamer is ,) dat wy u de pügt opdringen konden: gene dezer aanlokkelijke Schepzelen, hoe volmaakt zy oit in uwe betoverd:; oogen zijn mogen, eerder te beminnen, voor het u bevolen word , dat gy haar beminnen
zult, is een zaak , die u niet
onbekent zijn kan. maar juist daarom , om dat het zo dikwerf bewezen word, kunnen wy het, als iets afgedaans, voorönderitellen; en, gelijk ons dunkt, is nu.de vraag alleen, hoe het aari te vangen zy, om uw onleerzaam hart met een plicht te verzoenen , tegen weke gy duizend tegenwerpingen gelooft te kunnen inbrengen;, tegenwerpingen , waar mede gy in 't eind niet anders zult gezegt heoben, dan : da»



36<5
dat gy geen lust hebt om die te volbrengen.
De oplosfing dezer Vraag dunkt ons ene van die zwarigheden te zijn.waarïn ons de Zedekundigen met een onverfcbilligheid laten blijven , die zo veel te afgrijsfelijkër is, dewijl velen van hen op de ene of andere wijs ondervonden hebben , dat het niet zo gemakkelijk is, een Vyand te verflaan, als het te bewijzen zy dat hy te ondergebragt moet worden, wy vleien ons in genen dele, het zekerst, krachtigst , en mogelijkst middel om een met zo vele zwarigheden verknochte zaak in 't werk te Hellen , gevonden te hebben, echter verfhouten wy ons, by voorraad, ( betere voorflagen onbenadeelt) enen raad te geven, die wel noch algemeen, noch zonder alle zwarigheden is ; maar echter , alles wel overlegt, -tot de uitvinding van een betere, in meer dan een opzicht van groot



groot nut zijn kan.
Wy voorönderftellen hierby vooraf twee even zekere /tellingen , welken op de ondervinding gegrond zijn. de eerfte is: dat de meeste jonge Luiden , en misfehien ook een goed deel der Ouden, of tot Tederheid, of ten minften tot Liefde in den algemenen zin van dit woord , een fterker trek dan tot enige andere natuurlijke drift bezitten, de andere: dat Sdcratés , in de plaats welke wy in 't vorig Hoofdftuk aangehaalt hebben, de fehadeiijke gevolgen der Liefde, in zo ver zy een hevige drift voor enig enkel Voorwerp is, (want van deze zoort van Liefde word hier alleen gefproken,) niet hoger gedreven hebbe, dan de dagelijkfche on. dervinding bewijst, gy ongelukzalige, fprak hy tot den jongen Xénophdn , Cwelke niet begrijpen Icon,) dat het zulk een gevaarlijke zaak was , een fchonen Knaap, 0f om volgens onze ze»



zeden te fpreken, een fchoon Meisje te kusfen , en ligtzinnig genoeg was om (taande te houden , dat hy zich fterk genoeg rekende, om dit halsbrekend waagftuk alle oogenblikken te ondernemen,) wat meent gy dat de gevolgen van zulk een kus zijn zouden? „ gelooft gy, dat gy uws vryheid be„ houden , en niet veeleer een Slaaf „ van die, weke gy bemint worden „ zoud? zoud gy niet veel onkosten „ tot fchadelijke weliust maken ? „ meent gy dat u veel ledigen tijd „ overblijven zou , om u o-.er enige „ grote en nuttige daad te bekomme„ ren ; of zoud gy niet veeleer ge» „ dwongen zijn , uwen tijd op ene ,, wijs door te brengen, dat een On» „ zinnige zelf zich daarover fchamen zoude?" men kan de gevol¬
gen zulk ener Liefde , in zo weinig woorden niet volmaakter befchrijven. Wat hielp het ons , mijne Vrienden, wan-



Wanneer wy ons zelf bedriegen wilden ? zelf de onfchuidigfte Liefde , die, welke in jonge geestdrijvende zielen, zo fchoon met de deugd fchijnt overeen te ftemmen, voert een inv're ■ -tend gif met zich,'wiens werkingen Zo veel te gevaarlijker zijn, naar mate het langzaam en met onmerkbare voortgangen werkt, wat blijft er
dan over te doen ? de raad van
den ouden Gato , *) of die , welke Lucretius volgens de grondftellingen zijner Secte geeft, **) is, hoe men 't overweegt, veel fiimmer dan 't kwaad, 't welk daardoor verholpen word. zeilde grondftellingen- en het eige voorbeeld van den wijzen Sdcratés, zijn in dit ftuk alleen onder zekere bedingen uitvoerlijk j en, (wanneer wy volgens
•) In het tweede Schimpdicht van Hordciüs. V. 3i. &c.
c **) In 's vierde Boek de Rcrum Natura, Aa



gens onze overtuiging fpreken zullen,) wenschtenwy, uit ware welmenendheid omtrent het best d:r Menschheid, niets minder, dan dat het oit een Sdcratés gelukken mogt, Cupido geheel te ontgoden , hem van zijne vlerken te beroven , en uit de Liefde een enkele regelmatige ftilling van ene natuurlijke behoefte te maken, de dienst, we ke der wereld daardoor gedaan zoude worden, zou noodwendig een gedeelte van die kwade uitwerking doen, welke uit een algemene onderdrukking der driften in de menfchelijke zamenleving volgen moet.
hier is dan onze raad ! mijne
jonge Vrienden , iEgisthus hield zich ■nergens anders om bezig met de fcho■neCytemnéstra te vervoeren, dan om dat hy noch veifland, noch moed genoeg had , om iets loffelijks uit te .voeren, houd u bezig, müne Vrienden ! ledigheid is uw gvvaaiijl-fie Vy-



Vyand. houd u bezig, met de voorbereidingen tot dat waar toe gy voorgefchikt zijt, of met derzelver plichten , wanneer gy daar toe gekomen zijt. (treeft naar Verdienden , door welken gy u de hoogachting der Vernuftigen, en den roem der Nako. mehngfchap ter beloning verkrijgen zult , en naar de beoefening der Deugd, welke alleen het innerlijk wel.
zijn van ons beltaan uitmaakt. „ .
houd op , Heer Zedeleeraar, roept gy; dit alles heeft Claville ons beter gezegt dan gy doen kunt, en Abbt beter dan Claville, uw imddel tegen
de Liefde ? middel tegen de
Liefde? daar voor behoed ons de hemel! — of wanneer gy dit begeert, zo vind gy het by alle zedekundigé Kwakzalvers , en, in alle Apotheken, onze raad behelst Juist het tegendeel : wanneer gy met geweld beminnen wilt of moet, nu, dan komt Aa 2 ai.



alles alleen op hctVoorwerp aan. vind gy ene Aspafia, eneLeöntia, eneNinon, zo doet alles wat gy kunt om hare vriendfchap te verwerven, de Voordelen , die gy daardoor voor uw brein, voor uwen fmaak, voor uwe zeden — ja, mijne Heren, voor uwe zeden, — en zelf voor de plichten uwer yoorbefiemming , van zulk ene verbintenis verkrijgen zult, zullen u voor uwe moeiten belonen. —— goed, Aspafias, Ninons ! waar zullen wy die opzoeken? —~ ik raad u niet die op te zoeken; wy fpreken alleen, in geval gy haar vind. maar, wanneer wy
er gene vinden ? zo zoekt de
vernuftigfte, deugdzaamfte en bemin'» nenswaardigfle Vrouw op, die gy vin. den kunt. hier vergunnen wy u te zoeken, maar niet, ( om u enen omweg te befparen,) onder de Schoonilen. is zy beminnenswaardig, zo zal gy u des te flerker innemen ; is ?:y deugd-



<mm*3m> 3?3
deugdzaam, zo zal zy u niet vervoeren; is zy fchrander, zo zal zy zich niet door u vervoeren laten, gy kimt* haar dus zonder gevaar beminnen. — maar daarby vinden wy onze rekening niet; de vraag is : hoe wy ons van
haar zullen doen beminnen? in.
derdaad, dat is de kunst! ik ontzeg u niet, dit te beproeven; en ik fta er u voor in, dat wanneer ieder het zijne daarby doet, gy uwen Roman tien jaren zonder gevaar voortzetten kunt, en, Cwanneer 't u maar niet invalt, die in even zo veel Delen uit te geven,) zal de Wereld weinig daar tegen in te brengen hebben.
Einde van 't Tweede Deel.