CONCEPT-VRAAGEN
onderscheidene ^departementen CECONOM1SCHEN TAKS
\lgemeene vergaderinge
,Sg DEN 14- JUNÏ
j 7 8 a ;C
T K HAARLEM,
By J- B O $ ^






Bladz. $
CONCEPT - VRAAG EN,
VOOR
ï 7 8 o.
LANDBOUW.
\. \ an den genen, die het 'best en nauwkeurigst iV de verfcheidene foorten van Gronden ia trns Vaderland opgeeft* zoodanig dat dezelven, zo mogclyk -, zelfs door eenvoudige en ongeleerde menfchen kunnen onderfcheiden worden, en aanwyst. ■■ Welke gewasfen het aller voordeeligst. - Welke
vervolgens met eenig nut. En welke van
'deze laatfte: (het geen van ieder derzelver afzonderlyk zal moeten bepaald worden) met meerder welke met minder^ voordeel — op ieder foort van grond > kunnen gecultiveerd worden :
Met verdere opgave Welke foorten van bemesting met het meeste nut Welke vervolgens met eenig voordeel en welke van deze
laatste foorten van bemesting: (het geen van ieder derzelver afzonderfyk zal moeten bepaald worden)
met meerder welke met minder mt en welke
wyzen van bemestingen niet dan met fchade; zo ten opzichte der gronden. als der verfchillcnde gewasfen 9 kunnen in het werk gefield worden; en dit alA a les



4 LANDBOUW.
les, zo ver nodig met proeven zal hebben geftaafd eene premie van Duizend Guldens.
De antwoorden moeten ingeleverd worden voor, of op uit. Dec. 1783.
1. a. Een Pramiet van een Zilvert Koorn-air of zes Ducaten , gedestineerd ter uitdeelinge in het jaar 1783. , volgens het oordeel van ééne of andere Sociëteit, zich tot het bebouwen der weeste heide geformeerd hebbende, of zullende formeeren , aan dien Huisman , die geduurende de vier eerfte jaaren , de meest in waarde bedraagende Produêen van een morgen bebouwde Heide gemaakt heeft, mits hetzelve morgen Lands het laatfifc Jaar in goeden ftaat van culture zy gebleeven.
b. Aan dien Huisman, die (volgens het oordeel van de eene of andere Sociëteit, zich tot het bebouwen der woeste Heide geformeerd hebbende , of zullende formeeren, ) geduurende de vier eerfte jaaren , de meeste in waarde bedraagende Producten van één morgen bebouwde Heide, binnen deeze Republiecq gemaakt heeft, mits hetzelve morgen Land» \ het laatfte Jaar in goeden ftaat van culture is gebracht ; een Pramie van twintig Ducaaten,
' 3. Die 't beste Plan tot verdeeling der Heigronden van het Graaffcbap Zutphen opgeeft, zonder den Landman iets in Weide of mesting te benaadeelen, en vervolgens de best-mogelyke en gefchiktfte wyze aan de hand geeft, om de ledig liggende Heiden tot Culture cn beplantinge bekwaam te
inaa-



LANDBOUW. 5
maaken; ——» een Pramie van Houdert Ducaaten.
4. Een Pramie tebepaalenvoordengeenen, welke een ProjecJ zal hebben opgegeeven, om, zoniet allen, ten minften de helft van de gemeene gronden van een Boerfchap, Marke of Gemeente, in ons Land te verdeelen; met dat gevolg , dat zulks door die Boerfchap, Marke of Gemeente, werklyk zy ter uitvoer gebragt.
k Dewvl in zeer veele gedeeltens van ons Vaderland, als, b. v, in het Graaffchap Zutphen m t kwartier van Veluwe, in de Provintie Overyflel, 111 de Meyerye van 's Bosch, in het Land van CuyK en meer andere distriéten oneindig veele zoo heideals- Groes-en Broeklanden gevonden worden, die gemeenfcbaplyk aan een Boerfchap, Markt of gemeente 't zy dan in eigendom, 't zy alleen met opzicht tot het cebruik derzelven, gehooren, en het nogthans zeker is, dat het tot algemeen nut en voordeel zoude verftrekken, wanneer die meer gecultiveerd wierden, gelyk, federt eenigejaaren, op veele plaatfen en vooral inOostenryksch Braband, is gedaan, en de importantste voordeden daar van reeds worden genoten, doch het welk niet gevoeglyk kan gefchieden, zoo lang dezelven door vele geregtigdens bezeten of gebruikt worden: Zoo wordt beloofd een
praemie van ,5 D»caaten aa0n f1 ^ ' £f voor het uiteinde des jaars 1780. het beste plan of projeét zal opgeeven, om in een der voorfz. ot andere foortgelyke kwartieren of districten, de gemeene, zoo Heide-als Groes-en Broekgronden, van een Boerfchap, Markt of Gemeente, t zy dan geheel, 't zy dan gedeeltelyk, in dier voegen of onderA 3 mê



6 L A N D B O ü
ling te verdeden en aan ieder Geinreresfeerden zvn aandeel m eigendom overtegeeven of publick te S koopen, of we gedeeltelyk te verkoopen engedee telyk te venkelen, zoo, dat dezelven bimJn een
enwiilfT1 jTn, gedef«cheerdenoftotBouvv en Weilanden aangelegd of beplant werden, en voor! al fommigen mede by zodanige groote Perceèlen naar _ de m^MóJ^^c^
za permitteren dat daar van nieuwe hoeven Smaak zullen kunnen en moeten worden. Voords iSle
s ondfn bvrlf °Venge' zoo-He^-^-Groesgronden by Continuatie tot gerief der Ingezetenen of naastgelandens het recht daar mP Zuu l gehnndpn vaatA L, toe hebbende gemeen
IdkëwL X °°ren re Worden' hoe ea°P
dernorTnl' die/V,e^e gemeene gronden dan tot meerder g^teresf^rdens best ,ebenerl-" ceerd zullen kunnen worden PI1 ;„ ö wat omtrent het een en ander TVa Seneraa4> «omen « ^nfcn^n^tfa60611 S "? g£" aangaande een pkn of proj.tfzal Jv ^ zend,n, ZI> tot cen afiSïi zal Se]le^n over te
meld kwartier ^dSriS^S'1 ,nQminadffl zoo omltandig eeniSs E2 Palen' e" teffèns
En wyders aan die Boerfchan tlLra
goedE



LANDBOUW. $
goed fucces aangelegd zyn, een premie naar rato van tien Dukaten voor ieder tien Hollandfche morgens, en voor ieder huis, op die verdeelde of aangekogte en gedefricheerde gronden gezet, waardig ten minsten zes honderd Guldens, aan den geenen, die dit zal hebben gedaan, een premie daarenboven van twintig Ducaaten.
6. a. Aan den geenen, die het beste en volledigfte berigt zal geven, of men met eenigen grond kan verwagten , dat Schaapen uit Spanje, Engeland, of Barbaryen overgebragt en op landen binnen deze republick geweid wordende, by Continuatie, dezelfde natuurlyke wol, zonder te veranderen, zullen voortbrengen ? zo ja ; welk foort van gronden binnen ons Vaderland daartoe dan zullen worden vereischt, en de besten zouden wezen ? En zo neen; of zulks aan de lugtsgefteldheid, aan het Voeder, of aan het water moet worden toegefchreeven ? Een premie van 25 Dukaaten.
Berigt, enz, inteleveren voor Uit. Dec. 1781.
b. Aan den geenen, die in de woefte Heide de grootfte hoeveelheid , ten minden drie morgen Lands , met Eiken-hakhout, zal geplant hebben eene premie van
7. Dewyl onze duinen niet, dan door aanmerkelyke kosten en jaarlykfchen arbeid, van het verftuiven bewaard blyven:en zelfs daar men ziet, dat deeze groote kosten en moeiten nog niet genoegzaam zyn, om de hooge bergen voor het verftuiven te bewaaren; zoo ftelt men voor, of het niet dienftig zoude zyn deze naavolgende vraag uit te fchryven.
A 4 AaI1



1 L A N D B o U W.
genoegzame Proevenj ^pknten, en met
om het fchraal Zand 1 ^ dl6nen kunnen De"ne pf SmSïn' " de m:igheü der daardoor bekwanfï"16"/6 beffleSB!n* ei> in vervolg vaTtS , J**? °mme ^, nes aanlefgen? ^ mdeïQ Bosfch™ te kun-
PuWKtoft\eS74^ bAmen deeze RLenden binnef S ' J P de iWs of Zand-
gben ge2aayd of gep£^^^g
i^tfdf#
ren daar, n^^Vf ^
lands aangebragt wordende ,? Van buite«s-
onderhevig ^ erfnde ' aI^os eene broeiiino-
^''^^^|£i8t|,neestt.La«d, doeh ^t zy van Turf aJIePn T n' "ieL ^A^Mcbe^ h°orelyk bemest f/^ Tuif e» Hout £
J9i



LANDBOUW. z
10. Aan den geenen , die de meeste hoeveelheid, ten minften één Morgen, Klei-bouwland, \ geene noodzaaklyk bemest moet worden, alleen met ongebluste Kalk zal bemest hebben, eene Premie van
Het Berigt nopens het fucces van het daarop gezaaide Graan en de manier , welke by de bemesting in acht genomen is , met eene bereekemnge en vergelykinge tegen de gewoone bemesting, benevens de getuigschriften moeten ingeleverd worden, vóór of op den laatftcn December 1781.
11. Aan den geenen, die de meeste hoeveelheid ten minften één Morgen Bouw- of Weiland, 't geene noodzakelyk bemest moet worden, alleen met Zeepzieders Asfche zal bemest hebben ^ne Premie van
Het Berigt nopens het Succes van het daarop gezaaide Graan, en de manier , welke by de bemesting in acht genomen is, met eens bereekeninge en vergelykinge tegen de geivootie bemesting benevens de getuigfchriften moeten ingeleverd worden vóór of op den laatften December 1781.
De redenen van de opgaave deezer twee laatiïe Vraagen zyn : 01 n dat veele Landen door gebrek aan bemesting vermageren. Indien derhalven door Proefneemingen blyken mogt, dat de Kalk, of Zeepzieders Asfche , ' by naa tot denzelfden prys of kosten , als de gewoone bemesting (de Producten tevens in aanmerking genomen zynde;) gebruikt ko*A 5 den,



*o L A N D B O U W.
den worden men dan genoegzaam daar door £ezq Landen te kort komt.
paden ÏÏf *tT °ndervinding va" J**en bepalen zal, 0i de gewoone zoogenaamde Plassen dan we! de zuivere Koe-nest; beter f t het Gr^^ Zi^ ? En zo jaa: S ZlZ gronden? Ook welke foort van mesting , üi eke foort van Gronden de voordeeligfte zy? een Pr7 wie van 100 Ducaaten. 1 ^nna-
13. a. Voor die geen, welke het meest voldoende door proeven zal bepaalen, 0f tot be mesting der Koornlanden in Overysfell even zo goede Schaapen-mest , met Zand kan gemaakt
Worden, als met Heide-plaggen ? En zo&
jaa i welk Zand daartoe voldoende , en welk hpr beste zy? Eene Premie van ƒ .....
De Berigten en Gemigfchriften moeten ingeleverd worden vóór of op ultimo December 1781.
Van deeze Vraag hangt grootelvks de mogelykheid af van het verdeden, en gevolglyk het bebouwen der Heiden-velden.
b. Voor dien geenen, welke het meest voldoende door Proeven zal bepaalen, of tot bemesting der Koorn- landen , even zo goede Schapenmest met Zand kan gemaakt worden , als met Hd«e-plaggen?
En



LANDBOUW: n
En zo ja: welk Zand daar toe voldoende, en welk het beste zy? eene Premie van 40 Dukaaten.
De Berichten en gemigfchriften moeten ingele-. verd worden voor of op uit. Dec. 1782.
Van deeze vraag hangt grootelyks de mogehykheid van het verdeelen , en gevolglyk het bebouwen der Heide-velden af.
14. Aan den geenen, die op de minst kostbaaro wyze de Weilanden van de zoogenaamde Leeke-Bladen weet te zuiveren , zonder die Landen te ploegen of die planten uittegraaven ; een Premie van tien Ducaaten of de Ziivere Medaille en agt Ducaaten.
Het Berigt en de Getuigfchriften der Proeven moeten ingeleverd worden vóór pf op den laatften December 1781.
15. Aan den geenen, die een ftuk Weilands* ten minften groot twee Morgen, en fterk met Mos bezet, zonder het zelve tot Bouwland te leggen of veel mesfie daarop te brengen, van het Mos zuivcrt en tot een goede Weide berftelt. Een Premie van Vyfentwintig Ducaaten of de Gouds Medaille.
Het Berigt en de Getuigfchriften der Proeven moeten ingeleverd worden vóór of op den laatften December 1781.
16. Aan den geenen , die op de minst kostbaare wyze een ftuk Weilands, ten minften tivee
Mor-
• -



i* LANDBOUW.
Morgen groot ; 's Winters onder water lig^ en fterk met hezen bezet, van die biezen zuferf en tot eene goede Weide herftelt, zonder dat Land te ploegen of veel mesfie daar op te brengen en
fïtl die-bl^n ukteS^n; Een Premie van Vtfentwmtig Ducaaten of de Goude Medaille
Het Berigt en de Getuigfchriften der Proeven
Öf^ worden ^ of °p *»
17. Aan den geenen , die op de minst kostte wyze de Bouwlanden aan den Heikant, S,
dikwyls zeer fterk met het zoogenaamdeW™ bezet zyn, van dat Gras weet ?e zuiveren of daar voor te bevryden zonder het daarop fta "deKoomgewas te benadeelen ; Een Premie van tien Ducïïten of de Zilvere Medaille en agt Ducaaten
Het Berigt en de Getuigfchriften der Proeven moeten voor of op den laatften December 178" ingeleverd worden. ' J'
18 Een Premie van vyftig Ducaaten te geeven aan den geenen , welk het beste Middel, met proeven geftaaft; zal opgeeven om het onkruid, genaamd Hop, bet welk hier te lande in de Esfen en Elfen Bosfchen zoo zeer naadeligis, te overwinnen; zonder dat de Bosfchen zelve behoeven te worden uitgeroeid.
De antwoorden en proeven moeten voor uit. December 1782. worden ingeleverd.



'LANDBOUW. 13
19. a. Voor het beste Berigt van Proefheemingen, in den Landbouw gedaan , met den in Engeland uitgevonden Boor-ploeg;de Goude Medaille. De Getuigfchriften , of een Berigt ,
moeten ingeleverd worden vóór of op ultimo December 178.
b/Aan den geenen, die het beste berigt van Proefneemingen in den Landbouw , binnen deeze Republicq gedaan, met den in Engeland uitgevonden Boorploeg opgeeft eene Premie van ... .
De befchryving van eenige Proeven, welken men in Engeland met den Boorploeg genomen heeft, is te leezen in de Hedendaagfche Vaderlandfche Letteroeffeningen, II. Deel N. 3. bladz. in enz.
Het Berigt met de Getuigfchriften moeten vóór of op den laatften December 178a. ingeleverd worde .
De reden, waarom deze Vraag word aangepreezen, is, omdat, volgens ingekomenberigten de Boorploeg thans in Engeland met fucees gebruikt word, fpaarende, om dat de Zaaikas daar aan gehegtis, veel Graan; doende wyders de Graanen regelmaatig met tusfchenwytens om te Wieden voortkomen, en maakende eindelyk dat hier door de Airen fterker bekaden zyn en meerder Produften uitleveren, beha! ven dat men ook Teel tyd in het Zaaijen 'er mede uitwint.
10. Die, door een ondervinding van zes Jaaren, Ibaven zal, dat de Gulikfcbe Ploeg in Klei-en Zand-
gron-



n lAndbou wv
gronden beter zy, dan die thans in Gelderland, en elders in ons Land, in gebruik is; eene Pramie van Vyftig Ditcüatin.
si. Aan de geenen, die eenig voordeelig Infirüment tot den Landbouw, door Proefneemingen beveiligd, uitvind: de Goude Medaille of Vyftig Ducaaten; oï meer of minder, naar rato dat deszelfs nuttigheid zal bevonden worden. Het Berigt, met het noodige bewys der genomene Proeven, inteleveren vóór of op ultimo December 178.
»2. Voor het beste verdag van Proeven, genomen met de Nieuw uitgevondene Egge, tot fpoed^ger droogmaaking van het Hooi, om te beflisfen* of deeze wyze van Hooijen voordeeliger zy,dan dé tot hiertoe m gebruik geweest zynde; de goude Medaille. Het Bericht, met het noodige bewys der genoomene Proeven, moet ingeleverd worden vóór of op ultimo December 178.
23. Doordien de ondervinding leert, dat de Hen* nip Boeren aan de booge Dyken beft hunne rekening vinden, by de zogenoemde Zaeilihg in het zwaare Land; en in tegendeel, die binnen in \ Land woonen , by de zoogenoemde Gelhns in 't LigterLand- aan den geenen,die een middel vind, om het onderfcheid, zo het 'er is,te kennen tufTchen het Kennipzaad , waar uit de Zaeilia*.
en dat, waar uit de Gelling voorkoomt, H
dat middel openbaart, en eenige quantiteit van 't daar door onderfcheiden Zaad, aan het departement vvaarby hy het naast woont, overgeeft, ingeval het dat Jaar door eengenoomen Proef van dat departe-, ment



LANDBOUW. 15
ment, of den generaalen Oeconomifchen Tak blykt zeeker te gaan , eene pramie van 75 Ducaaten en de Goude Medaille.
24. Voor het befte verhaal van eene reeks van zelfs genomene Proefneemingen , dienende om te bepaalen, of het voordeeliger zy, de Weit en ander Koorn met tusfchen Weiden , welken door Paarden geëgd kunnen worden, dan op de gemeene wyze, te zaaijen, met verwisfèling van Graanen; de Goude Medaille.' —-— Het Berigt hier van moet vó^r of op ultimo December 178. ingeleverd worden.
25. Word gevraagd i of het bewysbaar zy, dat graanen, welken geplant worden,meerder producten opleveren , dan graanen welken gezaaid worden ? zo Ja! kunnen dan de kosten, welken meerder geïmpendeerd moeten worden in het planten, dan in het Zaaijen - der graanen,- gevonden worden uit die meerder producten? Een pramie van 25 Ducaaten te geeven aan dien, welke voor 1 December 1782. met proeven van niet minder dan £ morgen gezaayd en
| morgen geplant • graan volkomen bewys oplevert , welke wyze met het meeste voordeel kan gevolgt worden?
i.6. De Zilvere medaille voor het volledigfte , en te gelyk netste, verflag van de manier van boekweit bouwen op ryen, met ledige tuffchen-ruimten, zo als hier en daar in Groninger - land gepraktifeerd word, met bewys van derzelver voordeeliger produkt dan de Ordinaire.
27. Aan den geenen, die drie morgen Vlas bouwt binnen deeze RepuMycq, in een Distriiï , alwaar
het



iö L A N D B O Ü W/
het zelve, binnen drie uuren in den omtrek, twee jaaren bevoorens, niet anders, dan voor eigeneCon~ fumptie van den Huisman, by kleine partytjes gezaaid is geweest ; eene Pramie van 10 Ducaa~ ten. • De getuigfchriften moeten vóór ulti¬
mo December 178. ingeleverd worden.
28. a. Die bewyzen zal, dat de Vaderlandfcbe Hennip zoo goed is als de Uitlandfche, een Pramie van twintig Ducaaten.
b. Even als a: ■ doch naa de woorden,
— „ zoo goed —1 is hier in te voegen — voor
de Touwflaagery, en dat ''er zulk, in alle dee„ len zoo goed , Touwerk." [ van kan gemaakt worden. ]
29. a. Die de meefïe Hennip zal verbouwd, en de beste manier van ze te teelen , opgegeeven zal hebben ; een Pramie van Veertig Ducaaten.
b. Even als a.) met byvoeginge. ■ En die
in flaat is om ze tot die zagt- en zuiver- en fynheid te brengen , dat ze , zonder geklopt te worden, Jtan worden gebruikt , om Touw van te flaan, nog een Premie van 100 Ducaaten.
30. Aan den geenen, die de meefte Hennip, ten minften een half morgen Lands , óp Zandgrond Verbouwd en de beste manier om die Hennip te behandelen , met de berekening of de bebouwing daarvan met meer of minder voordeel, dan graa-
flett



LANDBOUW 17
Ken , op denzelven gronJ geteeld * opgeeft, een Pramje van
Het berigt met de Getuigfchriften moeten inge* leverd worden vóór of op den laatfien December* 1782.
De redenen, waarom deeze Vraag met dé byvoeginge Zandgrond, aangepreezen word, zyn , om dat de Hennep op Klei en Moergronden, zoo veel als de gelegenheid toelaat,geteeld word. Doch men heeft in Overvsfel op Zandgronden dien teeld wel ondernomen, maar niet doorgezet, daar evenwel hoope, van wél te zullen flaagen, in de Proefneemingen gevonden is.
31. Een praemie van Vyfentwintig Ducaaten, cn eene Goude Medaille aan den geenen, die het beste ontwerp, zoo veel moogelyk met Proefneemingen gefterkt, opgeeft, hoedanig eene mindere' foort van Boerdery, van plus, minus 60 Graafen of 30 Morgen, het zy^van best zwaar Kleiland"• het zy van gemengde dat is Klei met Zand ; het zy van meede, of dunboomde Landen, het zy van Zaad-gronden; het zy van Veen, en Hcide-gronjqL ten meesten waaren voordeele voor den gebruiker moet behandeld worden . mits dat door d:e behandeling, de Landeryen in deugd niet verminderen. Omtrent de beide laat/ie foorten van Gronden kan men zig zoo zeer niet binden aan de bepaaling van 30 Morgen, maar word daaromtrerï meerdere vryheid gelaaten. In de beantwoording B moe-



iS LANDBOUW.
moeten in agt genomen worden de voomaamffe gebreken van die afzonderlyke Gronden, zoo wel tót de natuur der Landen, als uit de behandeling ipruitende.
De Bewyzen cn Getuigfchriften inteleveren vóór of op den laatften December 178 .
31*. Aan ieder Landman, die een ftuk woest Sand, van eene te bepaalene grootte , het zy van Heide, het zy van eene andere foort van dor en onvrugtbaar land , het zy van daïlen of Eeyings (het welke zyn die gronden, die naa het afgraaven der hooge veenen overig blyven , en gemeenlyk eenige voeten als de gewoons waterpeil hooger zyn ) die door de langheid des tyds , dat onaangeroerd hebben gelegen, weder in woeste hei-velden veranderd zyn , op de hem best bekende wyze zoodanig verbetert , dat het goed Koorngewas voortbrenge , uit te deelen eene Zilvere Medaille of een ftuk Zilverwerk in de gedaante van een of ander Werktuig des Landbouws, dit te verificeeren met een nauwkeurig certificaat van het naast - aan gelegene Departement.
3c Die de meeste Kastanje-hoornen zal geplant hebben, welken zoo goede en groote Vruchten, als de uitlandfchen, zullen voortbrengen, — een JPrcswie van 40 Ducaaten.
53. Die uit zekere Proeven kan bewvzen, welks



LANDBOUW. 19
jfe foort van Populieren de voordeeligften zyn, in groei en gebruik voor ons Vaderland; een Pramis van Veertig Ducaaten.
34. Voor ieder of eenige Perfoonen te zamen, Welken een Miljeen Teerboomen planten in ons Vaderland , en de zes eerfte Jaaren in een veel beloovenden en groeijenden ftaat houden; een Premie van Vierhonderd Ducaaten.
35. Aan den geenen:, die uit de ondervinding bewyzen zal, dat een Veld met Moerbezie-boomen, naa deezen geplant, meer voordeels aan zyde geeft dan een even groot ftuk Lands met andere Produtlen; een Premie van 100 Ducaaten.
36. Aan den geenen, die ten minften de quantiteit van een half morgen Lands, met Boheemfche Haver (welke twee korrels naast eikanderen draagt, daar de by ons bekende, maar eene heeft) bezaaid en daadelyk aantoont, dat dezelve dat Wezenlyk voordeel boven onze Hollandfche Haver, bezit, en waar door aan onzenLand - bouw een aanmerkelyk nut zoude worden toegebracht; eene premie van 25 Ducaaten of de Goude Medaille.
Het berigt met de noodige monsters moeten ingeleverd worden voor of op den laatsten Dec. 1781. DeezePremie indien dezelve in het Jaar 1781. niet mogt worden verdiend, ftrekt zig uit tot uit. December 1/82.
B a 37-



;so L A N D B O ü W.
37. Aan den geenen, die de grootfte hoeveelheid van geele of witte geerst, (welke laatste ook oostërfche manna genaamt word,) op niet minder dan een quart morgen lands, zal hebben gezaaid, als mede van de inzameling, voldoende monfters,gelyk ook de manier van bebouwing, aangetoont zal hebben, de goude medaille of 25 Ducaaten.
38. Aan den geenen, die de grootste quantiteii yageljn t LatyiiQaleCarimakaznus of MyrtusBrabantica (dewelke thans in het\vild, tot geen gebruik ftaat en verdort) aantoont voortgeteeld^te tebben, en met behoorlyke proeven, bewyst, dan zy Canfer in het prapareeren en Distileeren, zoo van Reuk als anderfints gelyk zy; een premie van de Goude medaille of 25 Ducaaten.
39; Aan den geenen, die ten minften 3000 {§ Tabak, het naast in deugd aan de Sweedfend ,uit de Virginien komende, geteeld zal hebben, één premie van 25 Ducaaten.
„ Het bericht van de gedaane Culture, het „ monfter en getuigfchriften moeten ingeleverd „ worden voor oi op uit. December 1783.
De reeden, waarom deeze vraag voorgefteld word , is, om dat fommigen van gedagten zyn, dat onze ïnkndfe Tabak beter zal worden: indien daartoe andere, dan de gewoone bemesting, gebruikt word, ofte dat de broejing,naa dat de
Ta:



LANDBOUW. 21
Tabak geplukt is beter bevorderd word, en dat derhalven de verbetering van dit produft in de Culture en behandeling moet gevonden worden,
40. Aan den geenen, welke de meeste quandteit Aardappelen geteeld zal hebben van het Zaad, het welke de Aardappel-planten boven den grond draagen, een premie van 25 Ducaaten.
Het bericht met de volkomene bewyzen „ 'moet ingeleverd worden in den Jaare 1783. •
De reden, waarom dit voordel gedaan word, is, om dat de Planten by continuatie veel beter en grooter Aardappelen zullen draagen , dewyl dezelve planten (herhaald verplant zynde) daar door in kragten toeneemen, daarin tegendeel door het voortplanten van de zoogenaamde pooters of verdeelde Aardappelen van kar tot Jaar moeten verminderen, moetende, egter in 't oog gehouden worden, dat het Zaad van het eene oord na het andere moet verwiilelcj worden.
ai Voor een verhaal van de beste Proefneemin«en, 'gedaan ten minften op één morgen Lands, om het nut te bepaalen van het Zaaijen van Pimpernel, (genaamd Pimpinella Tetrastemon bpica Jire-ct , waar van het Zaad by dit Genootfchap zal te krygen zvnj met Inlandscb Gras, om overgegeeven te worden op of vóór ultimo December 178 . de Goude B 3 m



52 landbouw
Medaille. — De Hoeveelheid van Pimpernel-Zaad, en het foort van gras, 't welke met het zelve gezaaid word, de aarf van den grond, en de uitwerking van dit Voedfel op het Vee, moeten aangeweezen worden.
42. Voor den geenen, die door Proefneemingen geftaafd, een beter groen Stal-voeder, dan onze gemeene Klaver, voor Paarden en Hoornvee uitvind, mits dat Voeder in Hoornvee die zelfde qualiteit hebbe in het geeven van Boter als van Melk, en dat het konne aangekweekt worden met zoodanige kosten, die voldoen aan het bovengemelde einde; de Goude Medaille of 25 Ducaaten. — De Berigten, gefterkt door Getuigfchriften, moeten Ingeleverd worden vóór of op ultimo December 178 .
43. Voor den geenen, die, doorProefneemingen geftaafd, een beter groen Winter Voeder, dan onze Knollen of Raapzn, uitvind, mits dat Voeder even zeer voldoe in het geeven van Booter of Melk, en dat de kosten der bouwing aan het voordeel beantwoorden; de Goude Medaille of 25 Ducaaten. — De Bewyzen en Berigten moeten voor ultimo Maarc 378 . ingeleverd worden.
43*. Een prasmie van 50 Ducaaten aan den geenen, die voldoende opgeeft het beste voedfel en drank voor het nog gezonde hoornvee, wanneer de befmettelyke Ziekte zig op een ftal heeft geopen-



LANDBOUW. 25
openbaard: om daar door, ware het mogelyk, de verftopping in de maagen te beletten , en de Ziekte zo niet geheel voor te koomen, ten nnnfte minder gevaarlyk te maaken: de berichten ca getuigfchriften in te geeven vóór of op den laatsten December 1781.
aa. Aan den geenen, die een voeder, voor Offert en Koeien,uitvint,hetwelk veel minder kostbaar zal bevonden worden dan de Lyn-koeken , en dezelven , in voedzaamheid, eevenaart; 95 Ducaaten oi de Goude Medaille.
,c Voor het beste verflag, door Proemeeminge» geftaafd, op wat wyze men in ons Land endeQuartieren, alwaar het aan Weiden ontbreekt, de Paarden en het Hoornvee kan voeden met meerder voordeel, dan tot nog toe gebruikelyk is; de G*«de Medaille oï is Ducaaten. Dit verflag
met de noodige bewyzen der Proeven, moet voor of 0p ultimo December 178 • ingeleverd worden.
46 Aan den geenen, die , ten minften op één Morgen Lands, het beste en meeste, het zy Samfoin oi Hanekammetjes, Lucerne, Pimpernel o? ander in deeze Landen ongewoon groen Stal- Voeder in den Zomer of Winter voor de Beesten, t geen voordeeliger dan ons Gras of Klaver, en tegelyk voor het Rundvee en Paarden dienftig is, geteeld zal hebben eene Premie van
B 4 HeC



24 LANDBOUW
Het Berigt met de Getuigfchriften moeten ingeleverd^ worden , vdór of op den laatften Deeelber
De reden, waarom verfcheide Vraa^en hier tot één gebracht zyn, is, om geleegenheid tot het uidooven van eene aanzienlyke Priemt te geeven, dewyl anderzints weinig dingers naden _ prys werkzaam gemaakt zullen worden.
47- Een Pratmie van ƒ 300:-:- aan den geenen, die het beste en door Proeven geftaafde middel aanwyst, om het Vee, met het meeste voordeel op de onbebouwde Heigronden te onderhouden. '
4§- Aan ieder Schipper, Koopman, of diergely' S1;, welke' ter verbeteringe van onze Inlanlde f^, uit Spanym, van die Quartieren, daar de beste Wol valt, herwaarts overvoert, zes of meer Kammen van één Jaar oud, en ter voomeelimm volkomen bekwaam, voor ieder Ram een PramievL 4 Ducaaten of voor de zes ftuks eene Goude BJe daüle of 25 Ducaaten ten keuze van den aanvoer-,
Voor ieder Ooy, ook van één Jaar oud, en ter voorteehnge bekwaam, eene Pramie van twee Du* caaten*
4?f



LANDBOUW. 25
49. Aan den geenen , die in 't Jaar 17. zal hebben overgebracht zes Oyen en 2 Rammen uit Barbaryen of van elders , mits de Barbaryfche Schaapen in fynheid van Wol evenaarende of overtreffende, en van die Schaapen vóór den eerften Augustus 178 . niet minder dan twee of drie vluizen Wol vertoont; de Goude Medaille oïvyftig Ducaatcn- _— De Getuigfchiften moeten met _ de vluizen Wol worden overgezonden vóór of op ultimo. December 17 .
49*. Aan een ieder, die ter verbetering onzer InlandlcheWolle uk Spanjen of Barbaaryen ontbied en werkelyk ontvangen heeft één ofte meerder Rammen of Ooijen, van één jaar oud en ter voortteelinge bekwaam,uittedeelen voor ieder Ram zes Ducaaten. en voor ieder Ooy drie Ducaaten: de ontvangst te vcrificeeren met een certificaat van het naast aangelegen departement.
50. Voor het in bet leeven houden^ van eenigerc" dier Schaapen in het tweede Jaar en het vertoonen van één of twee vluizen Wol, van dezelven geichooren, in deugd niet minder, dan die van het eer/te
jaar; de Zilvere Medaille of tien Ducaaten.
De 'Getuigfchriften en Vluizen Wol moeten vóór den eerden Augustus van dat tweede Jaar overgeleverd worden,
B 5 • ' 5i-



2 6
L A N D B O U W.
51. Aan den geenen, die het beste ea volledigfb berigt zal geeven, of men met eenisen grond kan verwagten, dat Schaapen uit Spanje , Engeland, of Barbaryen overgebracht, en op landen binnen déze Republicq geweid wordende by Continuatie derzelver namurlyke Wol zonder te veranderen zullen voortbrennen ? zo jaa, welk foort van gronden binnen ons Vaderland daartoe dan zullen worden vereischt en de beste zouden weezen; en zo Neen! of zulks aan de Lugftgefteldheid, aan 't Voeder, of aan 't Water moet toegefchreeven; een prsemie van 25 Ducaaten.
Berigt enz., inteleveren voor uit. December .1781.
52. Aan den geenen, die honderd ponden of meerder JVolle, zoo naa mogelykaande befte Engel/che, van Vreemde of Inlandfcbe twee -jaarige Schaapen, binnen Holland geweid , bezit , en daarvan een Monfter vertoonen zal; een Prcsmie van 30 Ducaaten.
53. Aan den geenen, welke binnen deeze Republyk of de Generaliteit , in den tyd van een Jaar de grootste quanuteit Jong Vee zal hebben aangekweekt, een premie van 25 Ducaaten.
NB. Deeze premie behoorde van Jaar tot Jaar gec ontinueerd te worden.
54. Die bepaald zal hebben, of de manier van Vee-inënten, door G. Re ieders voorgefteld, de beste, dan of 'er nog eene andere beier zy, en boe
men



LANDBOUW. 27
men dezelve by de Land-Lieden in trein zal brengen,- eene Pramie van 100 Ducaaten.
55. Aan den geenen , die Kalveren of Hokkelingen, hem zelf in eigendom tocbehoorende, de Vee-Ziekte door Inenting mededeelt, derwyze, dat 'er ten minften drie vierde van het getal der Ingeënten beteren , en voor eene volgende befmettmg bevryd blyven, een Premie van vier Gulden voor ieder Kalf of Hokkeling, dat aldus ingeënt en gebe terd zal zyn.
Men kan, om van eene goede uitkomst verzekerd te zyn, het voorbeeld volgen van Geert Reinders , Huisman te Garnwert; waar van het Bericht te bekoomen is by Lubbertus Huifingb , te Groningen. Deeze wyze van In-enting van Geert Reinders volgende, kan men genoegzaam verzekerd zyn, dat debefmetring zich niet verfpeeid:
56. Dewyl 'er tot hiertoe géén beter middel te gen de befmetlyke Ziekte van het Rundvee fchynt ontdekt te zyn , dan de inenting der Kalveren van gebeterde Koeijen volgens de wyze van G. Reinders, en men door de Berichten van de goede en gelukkige gevolgen van dezelve, van tyd tot tyd meerder gefterkt word in het denkbeeld van derzelver nuttigheid ter afwendinge van die zoo zeer verwoeftende en gedugte Runder-Ziekte; en men thans ook gegronde redenen heeft om te verwachten, dat, zo men den Landman tot het algemeen in 't werkftellen van de gemelde manier van Inëntingfi konde beweegen, zulks, onder den GodMen Zegen, een aller - gewenscht middel sou zyn
rer



s.5 L A N D B O U W.
ter behoudinge en vermeenigvuldiginge onzer Runderen ; .zo heeft men geoordeeld, dat de
OEconoraifche Tak , tot zulke gewenschte einden en oogmerken , de volgende Pramien zou bebooren uittefchryven en aantebieden:
Aan den geenen , die het grootste getal Kalveren van gebeterde Koeijen gebooren , en die niet w de open lucht geweest zyn, volgens de wyze van cbn Huisman Geert Reinders , doch voor eigene Rekening, zal hebben ingeënt, de Goude Me* dailie en Fyfemwititig Ducaaten, of Fvftie Ducaaten. •'ö
- Aan hem, die het naast daarby komende getal Kalveren zal hebben ingeënt, de Zilver* Medaille en no Ducaaten.
Aan den geenen, die het derde getal zal hebben ingeënt, de Stoere Medaille en tien Ducaaten.
Aan hem, die het vierde getal zal hebben ingeënt, de Zilvere Medaille en zes Ducaaten.
Aan den geenen, die het vyfde getal zal hebben ingeënt, eene pramie van vier Ducaaten.
Indien 'er meerder meeiedingers in den zelfden graad zich mogten bevinden ; dat is, een even gelyk getal Kalveren voor eigen reekening en met een even goed gevolg zullen hebbes ingeënt , zullen aan ieder hunner echter de voorgeftelde pramien gegeeven worden, met deeze bepaalinge nochtans, dat in zulke gevallen alleenlyk ten opzichte van
hes



LANDBOUW. s5
bet grootfte getal niet meer dan twee Pramien; voor het tweede getal niet meer dan drie pramien , voor het derde getal niet meer dan vier pramien , voor het vierde getal niet meer dan z« pramien, voor het vyfde getal «wef meer dan *m» pramien, zullen uitgedeeld worden;zullende, indien 'er nog meerdere meededingers in gelyken rang mogten gevonden worden , de pramien naar eevenredigheid tusfehen dezelven moeten worden verdeeld; doch zal ook geene pramie, zelfs in t min/Ié of vyfde getal worden gegeeven, dan aan hem , die ten minften tien Kalveren op gemelde wyze, en voor eigene reekening zal hebben ingeënt.
De tyd, nopens het verrichten deezer inentingen, zal moeten worden bepaald van de publycque 'uitfehryvinge deezer pramien af, tot op primo December 178 .
De berichten aangaande de inentingen , de gevolgen van dezelven , als mede, de bewyzen dat alles voor eigen rekening is gefchied, in te leveren voor ultimo December 178 ,
57. a. Aan den geenen , die een zeker middel aan 'de hand geeft , om voor te komen , dat de Koetje» , naa dat dezelven gekalfd hebben , met worden aangetast- door de zoogenaamde MoederKwaal, de Goude Medaille of 25 Ducaaten. — Dezelfde Pramie aan den geenen , die een zeker middel aan de hand geeft, om de Koeijen,welke door die Kwael worden aangetast, Jptedtg.K genezen.
De



go LANÜBOÜW.
De berigten, zo klaar en duidelyk gefield, dat ze ctoor den geringften Landman, kunnen worden oegreepen, en met zoodanige bewyzen van gedaane Proeven gefterkt, inteleveren vóór of op ultimo December 178 .
b. Aan den geenen ; die voor of op uit December 1781, het best zal hebben aangetoond,' welke de aart en Natuur zy, van de zoogenaamde Moeder-Kwaal der Koeijen, (by anderen bekend onder den naam van Slym of Kwal Ziekte, ook wel van aan de Melk te leggen,) welke derzelver oorzaaken, «Li toevallen en gevolgen
zy13 of 'er zekere tekenen zyn, aan welken
men voor-af kan befpeuren, dat de Koeijen gevaar loopen van door dezelve te zullen worden aangetast , en zo ja ; welke dezelve tekenen zyn , en eindelyk door welke middelen deeze Ziekte kan 'worden voorgekoomen of genezen, een Pramie van honderd Ducaaten.
De Moeder-Kwaal is een toeval het welk de Koeijen zeer dikwils naa, maar ook fomtyds, hoewel zelden , vóór het Kalven overkoomt , en verzeld gaat van een aanmerkelyke ontlastinge van taaijen zeer kouden flym of kwal, uit de Baermoeder en Teeldeelen, en van eene belette melkgeeving, zynde 't zelve doorgaands in korten tyd doo-> delyk.
De berichten met voldoende Bewyzen geftaafd dat men door de opgegevene middelen de bewuste Ziekte met de daad heeft vóórgekomen , in heeften , welke tekenen gaven van door dezelve te zullen Worden aangetast, en heeft genezen, in anderen
wel-



LANDBOUW. 33
welke daadelyk aan dezelve laboreerden moeten loo duid ,yk moogelyk worden opgefteld, op da ° by den eenvoudigften Landman beSreePen * opgevolgd kunnen worden.
rR Aan den geenen , die het beste middel aanwvst,' door goede bewyzen geftaafd ter geneezmg Zde longziekte der Koeijen ( by ,de boeren te longen fpul genaamd) de goude Medaüle en 75 Ducaaten of 100 Ducaaten.
co. Aan den geenen, die wanneer de , nog hier en daar woedende, befmettelyke ziekte onder zyn Rundvee het zy op het ftal of in de weiden zich kenlyk openbaart, met de beesten, die het eerfte ziek worden, onmiddelyk te dooden, den voortgang der befmettinge onder de overige Runderen op t zelfde Stal of in dezelfde Weide gefluit en zulks met drie Proemeemingen, op onderfcheidene Stallen en m onderfcheiden Weiden, voldoende bevestigd zal hebben, een Premie van 50 Ducaaten, en vervolgens 111 ieder Taar, zoo lang deze Premie niet opgeheven zal zyn Indien zich meerdere meeaeaingers, dien Prys waardig, mogten opdoen, zal de Premie onder hen verdeeld worden.
Het verflag en de getuigfchriften van de gedaane Proefneemingen moeten ingeleverd worden vóór of op den laatften December 178 . , en volgende Jaaren.
60 Eene Premie van 25 Dukaaten of de goude Medaüle, voor dien, die het best beantwoord de vraag: welke is de oorzaak der Wierweiden, Roode Meeze, of van het Bloedpisfen van het Rundvee?



gz L A N D B O ü W.
eene Ziekte, die in veele ftreeken van ons land het Rundvee, allermeest het jonge Vee, voornamentlyk als het aldaar niet opgefokt, maar van elders ingebragt is, en voor de eerfte maal in de Weide koomt, aantast, en voor het zelve al zoödoodlykis, als de
veepest? En welken zyn de beste middekn
tegen die Ziekte?
De antwoorden moeten ingeleverd worden voor Uit. Dec. 1782.
61. Men weet van een goede hand, en de daar Op genomene Proeven beveiligen zulks, dat 'er een geneesmiddel is, het welk men den gezonden Paarden, in het Voeder geeft, en door het" welk zy van de Droesziekte, fchoon op een Stal flaande met Paarden die door de kwaade Droes zyn aangetast, bevryd blyven; men beloofd derhalven
Aan den geenen, die zulk een middel aanwyst, mits dat hy, niet minder dan tien Paarden, op een dergelyke befmette Stal, zonder dat zy befmet worden, vier weeken lang, geflald heeft; eene premie van 75 Ducaaten en de Goude Medaille of ico Ducaaten.
62. Aan den geenen, die de, door kwaade Droes, befmette Hallen, door befproeying, berookihg of door andere dergelyke onkostbaare middelen, weet te zuiveren (op dat men dezelve niet behoeft aftebreeken) en zulk een middel aanwyst; de goud* medaille en 25 Ducaaten,



LANDBOUW. 32
fa Aan den geenen, die de onderfcheidene foorten van Droes-ziekten, beneffens derzelver geneesmiddelen, door Proeven geftaafd, aanwyst; eene pramie van de goude medaille en 75 Ducaaten.
64. Aan den geenen, die' een algemeen geneesmiddel opgeeft, ter geneezinge der kwaade Droes alleen; mks dat hy, in één Jaar tyds ten minften 10 Paarden, door het zelve, herfteld heeft, derwyze, dat 'er geene kwaade gevolgen van overig blyven; de Goude Medaille en 30 Ducaaten.
fa Aan den geenen, die de meefte Zwermen Byë», naar de nieuw uitgevondene wyze, uit eéne korf vermecnigvuldigt , en dezelven het tweede jaar in behoorelyken ftaat onderhoud; de Goude Medaille of 25 ducaaten. Het Berigt en de noodige bewyzen moeten ingeleverd worden vóór of op ultimo December 1781.
66. Aan den geenen, die binnen de Vereenigde Provinciën en het resfort van de Generaliteit, de meeste ftokken Byen zal hebben aangekweekt vóór de Akemeene Vergadering van den jaare 1781, en daarvan de noodige berigten, met melding van de quantiteit Hooning , en Wasch, welke hy daarvan gewonnen heeft,aan het naast byliggend Departement zal hebben overgezonden, een pramie van eene Zilvere Medaille.
67. Die het gemakkelykfte , onkostbaarfte, en zekerfte middel,tot het weeren van de naadeelender Plant-luizen, uit de ondervinding zal opgeeven; een Pramie van 30 Ducaaten. ^



<34 L A N D B O U W.
68. Voor den geenen,die eenig zeker hulpmiddel aan de hand geeft ter voorkoominge of weeringe 'van den worm , die in alle foorten van waardrys groeit, dezelve vervuurt en zelfs geheel doet fterven: eene premie van vyf en twindg Ducaaten. De berigten, met noodige bewyzengeftaaft, in te leveren voor of op ultimo December 1782.
69. Welk is het beste middel, om onze Graanen en andere Gewasfen te beveiligen voor de Wormen en andere ïnfëcten , die derzelver Wortel afknaagen.
De reden dezer Vraag is , van zeiven , klaar, wanneer men zich herinnert, hoe dikwyls het gebeurt, dat men door dit befchadigend gedierte in de fchoonfte verwagting van 't wél flaagen onzer Zaaijing te leur gefield, en zelfs 't GrasgeWas in zoo verre vernield kan worden , dat men gebrek - aan voeder , voor 't nuttige Vee , lyde , tot onwaar deerbaare fchaade voor den Landman.
70. Aan den geenen, die een Middel weet aan de hand te geeven, tot het voorkoomen of vveeren van het zoo genaamd Rood, dat zigfedert eenigentyd,. meer dan te voren, in de Turkfche - of Suiker-boonen heeft geopenbaard, eene premie van 50 Ducaaten.
Getuigfchriften en Berigt &c. in te geeven met uit. Dec. 1780. Deeze Premie te Continueeren tot 1784.
71. Aan den geenen, die met proeven zal aantoonen, dat eenig ander fnlandsch Gewas, dan de bekende fchors van Eiken - boomen, met voordeel, als Run,
is



LANDBOUW. Ü
in de Leder-fabricquen kan gebruikt worden , en dat daarvan eene [genoegzame hoeveelheid te bekomen zy, een pnemie van 100 Ducaaten.
Het'bericht, op wat wyze die foort van Run gemaakt word, met een monfter te bezorgen voor of op ultimo December. 1781.
72. Aan den geenen,welke 'teerst zal konnen leveren een quantiteit van ten minften 100 tonnen Schors van Eikenhout, in de provincie van Friesland gewasfen, om tot Run gebruikt te worden, zoo goed in deugd en qualiteit, als die in't Graaffchap Zutphen en Gelderland is gewasfen, een premie van twintig Ducaaten.
7<i. Het is aan veelen bekend dat de vrugt of het Zaad' der Beuke -Boomen in 't Latyn genaamd Fagus in 't Frsnsch Hétre ofFaycr eene overvloedige Oly in zig bevat, dewelke waarfchynelyk in plaatfe der Olyf - oly tot voedfel, of anderzints, ook wel in plaatfe der Raap-oly tot veele Fabrieken zoude kunnen gebruikt worden,en dewyl nu deeze vrugt by ons van "•een gebruik hoe genaamd is, zoo geeft men in bedenking omme deswegens de naavolgende vraag op te geeven.
Aan den geenen, die door genoegzame proeven, ten minften van tien mengelen, uit deeze vrugt geperst aantoont den besten tyd en manier om deze vrugt te verzamelen, als mede om de Oly uit dezelve te persfen; de Goude Medaille of 15 Ducaaten.
74. Aan den genen, die eenigInlandsch gewas kan ontdekken , egaal in deugd en kragt aan de Schotfe C 2 Mofch



#6 LANDBOUW
Mofcb, CIVoad genaamd) en waarvan een genoegzame quanticeit te vinden is, of aangekweekt kan worden, om in de Lakmoes-Fabrycquen gebruikt te worden; een premie van 50 Ducaaten
75. Aan den geenen, welke Cultiveert *t gewas, dobr de Grieken in de Levant Lizali anders Cbioi Baya Ekme, of Kafala, in het Arabifch Fuoy.&i te gelyk een plant Oifel, naar een Rots vaNormandyën, waar op dezelve gevonden is, om te dienen ter compofitie van een roode Verwe; de Goude Medaille, mits daarvan vertoonende een monfter van
ten minfte één Pond. ■ De overzending van de
Monfters met gepaste getuigfchriften aan de algemeene Vergadering moet gefchieden, vóór of op den laatften December 1780.
76 Dewyl het inpootenvanEikenhakhout,zoo Bosfchen als heggen,naa dat het zelve gehouwen is, met jonge telgen tot op zekere hoogte afgehouwen, ge lyk in Gelderland en Overvsfel meest gebruikelyk is, dikwils weinig beantwoordt aan het oogmerk van de ledige plaatfen weder in te \aillen: ■ :—
Eene Pramie van 100 Ducaaten voor den geenen , die een betere, niet al te moeilyke nog al te kostbaare,manier, door de ondervinding bevestigd, zal aan de hand geeven, om de Eiksn-bosfchen, tot hakhoüt gefchikt, op den duur wel bezet te houden.
77. Welke is de beste methode om het gaaffte, digtst-geflotene en duurzaamfte Timmerhout te bekomen? "het Eiken en ander Stamhout in den Winter
vol-



LANDBOUW 37
volgens het meest aangenomen gebruik, of, terwyl het hout in fap is,te hakken?
Of zou de methode door den Hr. Ingenieur Krayenbof en vervolgens door den Grave de Bufon ten fterkfte aangepreezen;naamelyk de boomen op Ham te fchillen,en voorts van zelfs telaatenderven,boven alle anderen de voorkeur verdienen?
De Goude Medaille of 25 Ducaaten.
Men wenscht niet flegts redeneeringen, maar zoo veel raogelyk proeven, en ten dien einde dat 'er genoegzame tyd ter beantwoordinge verleend worde.
78. Aan den geenen,die vanAalbesfenInlandfche Cyders of Wynen aantoont te kunnen manken, zoo goed, als die uit vreemde Landen hier worden aangevoerd , een Goude Medaille.
79 a. Vermits hettenuiterftenbezwaarlyk is, den Landman, die doorgaans met een ingeworteld voor-, oordeel,tegen al het geene by hem voor nieuwigheid word aangezien, bezet is, te. overtuigen van het nut van eene nieuwe wyze van den Landbouw: Welken zyn de beste en gefcbiktfle middelen, om den Bouwman of Akkerman te beweegen de verbeteringen van den Landbouw aanter.ecmcn ?
b Welken zyn de gefchiktfte en minst kostbaare middelen,om de reeds uitgevondene,en bydes kundieen goedgekeurde, Verbeteringen van den Landbouw en Veehandel, by onze Landluiden ,die veel al te rterk aan hunne oude gewoonte gehegt Uyven, in gebruik te brengen?
T C 3 80 a. Zyn



38 LANDBOUW
80 a Zyn 'er in ons Land, by voorbeeld in Gelderland, gééne Steenkool-Mynen te vinden? die ze ontdekt en aanwyst, zal loo Ducaaten tot eene Pramie genieten.
b. Op het vinden van Steenkopl'Mynen in Gelderland te itellen een Pramie van de Goude Medaille , en daar by te voegen: Die dezelven gevonden heeft en cp den duur in flaat is, om 'er van af te leveren, te weeten in btt eer ft e Jaar i 000 Hoed; in het tweede Jaar 3000 Hoed; in bet derde Jaar 6000 Hoed; in het vierde Jaar■ iooco Hoed, een Pramie te belooven voor ieder Jaar 200 Ducaaten, beloopt 800 Ducaaten.
CON-



3>
CONCEPT-VRAAGEN
INDEN
KOOPHANDEL.
81. Aan den geen«n, die de befchry vingen, welken wy thans hebben over den Koop- en Wisfelhandel, best met de tegenwoordige Ufnntien of Costumes vermeerdert, met byvoeging of dezelve in Rechten beflaanbaar of wel door vonnisfen reeds befhst zyn, als meede voor hoe verre de ouden, thans in gebruik zynde, kunnen gehouden, en de overigen op de beste wyze veranderd worden , de Goude Medaille.
8". Aan den geenen, welke zal aantoonen; voor zyne Rekening ; de meeste in waarde bedraagende Stoffen, van Zy ie,Wolk , Catoen, Vlas of Kemelshair , binnen de zeven Vereenigde Fro.vitmen gefabriceerd, buiten 's Lands verzonden s C 4 te



40 KOOPHANDEL
te hebben; voor ieder foort de Goude Medaille.
■ De Getuigfchriften of een behoorlvk
bewys der verzending zullen moeten ingeleverd worden vóór of op den laatften December 1780.
83. De Goude Medaille, of de waarde van dien aan een Hollander, die zich te Libau, indtöofiZee, als Correspondent,flabileert, met de noodige bekwaamheeden, inzonderheid een behoorlvke kennis van den Graan- Vlas- Hennep- en Zout-handel. *
€ O L O N I E N.
84, Aan den geenen; die de grootfte quantiteh Katoen, in de Colonien van den Staat gecultiveerd, overzend, de Goude Medaille: en eene gelyke Pramie aan den geenen, die van de beste foort de grootfte quandteitj ook al daar gecultiveerd, overzend. —— De vertooning der monfters van ten minften 10 65 der laatstgenoemde en de Getuigfchriften, dat deeze Katoen in de Colonien van den Staat gegroeid is, moeten aan de Algemeene Vergadering ingeleverd worden vóór of op den laatften December 1781,



COLONIEN; 4*
85. Aan den geenen, die de meefte en beste Cacao vertoont, in de Colonien van den Staat geteeld, en het naafte by, aan die van Caracques koomende, een pramie van 50 Ducaaten of de goude Medaille en 25 Ducaaten.
Welyks geftaafd met proeven, in de Colonien van den Staat genomen, en over te zenden voor 1. December 1782.
86 Brie honderd Ducaaten te belooven aanhera of hun, welken 100 Morgen Lands in onze Colonien beplant heeft met allerbeste Farinas iabaksplanten van Maracaibo, en dezelven ineenengroeiba«ren ftaat toonen kan, en daarvan eene proef van 1600 $ kan leveren, van verfchillende landen ge«omen, voor 31. December 1782.
87 Honderd Ducaaten te belooven aan hem of hun,'die vóór den 15 July 1784 in't Vaderland leveren 2000 m Tabak, in onze Colomen gegroeid, welke zoo goed is, als de beste Tabak van de rivier d'Oronoque, en welke tot denzelfden prys kan gekeverd worden.
De Voortellen 86 en 87 hebbe hunnencrond in de duurte der Tabak en in 't voordeel dat de Spanjaarden uit die Planting trekken.
C 5
I*



4* COLONIEN.
88. De goude Medaille aan den geenen, die den Brood-hom, in de Eilanden der Zuid-Zee avonden, in ééne onzer West-Indifche Colonienr Plant, en het tweede Jaar in eenen groeijenden ftaat houd.
89. Aan den geenen,.dje een goede quantiteit van ten minften 50 Rotcou of Orkaan (op de Indiaanjcbe wyze onder zyn opzicht in de Colonien van den Staat bereid) overzend, met een bericht nopens de bereidinge; voor de grootje quantiteit de Goude Medaille; voor de tweede en de Zilve!'el ' De overzending met de gepaste Getuigfchriften aan de Algemeene Vergadering moet geichieden voor of op den laatften December 1781.
90. Aan den genen, die uit de Canarifche ofCaboverdife Eilanden, in een van onze Colonien, in eenen groenenden ftaat, de beste foort van Orfeille overbrengt, en aldaar aankweekt een pnemie van ico Ducaaten.
Het monfter,ten minften van 400 fg,met d° Ge tuigfchriften in te leveren, voor ultimo Dec. 1784"
91. Voor het leeveren van eene zekere auantiteie ültramarm uit deCommelina, hier Groeijende.
9>



COLONIEN. 43
go Welke middelen zyn de gefchiktften, om de CoUnie van Surinamen in bloei en welvaart te herftellen; te Planters in voordeeliger omitandigheeden te brengen; en de Gebypotbecqueerden op dtPlantazen meerder zekerheids voor hunne uitgefchotene Penningen te doen erlangen ?
Drie honderd Guldens, aan den geenen , die dé naauwkeurigfle ontdekkingen zal doen omtrent de Volkeren , welken Zuidwaards van Surtndmen en bvligp-ende Colonien van deezen Staat, mogen gevonden worden, en met dezelven eene vnendelyke Correspondentie en handel zal aanvangen.
oa Aan dien onderdaan of onderdaanen van den Staa?' uitgezonderd alken de bedienden van de mst-lndijche Compagnie, op de Kust van Gumea refideerende,welkerleen Bark, met koper beflaaop de Kust van Guinea zal of zullen gebrmken fot en handel in Slaaven; de Goude Medaüle De Getuigfchriften moeten aan de Algenieene Vergadering ingeleverd worden vóór of op den laatften December 1780.
o< Aan den geenen, die aan de Kaap a\
rooden Smyrnifbhen Drmf, en jtoar van Rgne» drooP-t en binnen de agt eerstkomende Jaar.n m TvaderlLd overzend :gToor de meeste auant.



44 COLONIEN.
teit de Goude Medaille ; voor de tweede en derde quanritek de Zilvere. ——- De overzending van een monfter, ten minften 10 f8 met gepaste Getuigfchriften aan de Algemeene Vergadering , moet gefchieden vóór of op den laatften December 1786.
96*. Aan den geenen , die zes Geiten en twéé Bokken , welken omftreeks Angora..vallen en waar van het hair dient tot Stoffe omTurks Garen te maaken, van daar brengt en aan de Kaap de Goede Hoop of in eenige WefMndifche Colonien van den Staat gezond overbrengt , of bezorgt dat overgebracht worden , een pramie van 150 Ducaaten.
Het Berigt en de Getuigfchriften inteleveren aan de Algemeene Vergadering voor uit. Dec. 1782.
Hier voor zullen twee pramien uitgedeeld worden , welken ingeval van meerderer meededingers tufTchen de Dingers zullen verdeeld worden.
Nog word een pramie van 25 Ducaaten beloofd voor het m 't leven houden van de grootst* helft derzelven naa 't tweede jaar der overvoeringe-
0



c O L O N I E ^ 4a
n- A-m den geenen, die de Gkma en Pacos,
Ovis P^jfcSfeïU Surinaamen of andeoverbrengt m de ^01°™%v'\ z00 dat dezelven
aangekweekt worden eene ptrane van ƒ
Deeze Dieren zyn zeer bek„m «L«» * draagen, ahtens "£ £h£e fooi
Laken Fabryken. de.
Vnor een genoeg» quantiteit Sima Route Jl fcSSeoi door experimenten bekrag-
tigd.
I00. voor de aankweeking van de Radices Jalappae, die reünafe is.
Vergadering te zenden.
nlanten en inzamelen van de
10%'



a6 COLONIEN.
103. Voor het keveren van een zekere quantiteit Gember. ^
104. Voor'het keveren van eene zekere quantiteit Gummi Locus.
105. Voor den geenen, die met minder moeite, arbeid en kosten, dan thans plaats heeft, de beste mookn tot het maaien van zuikerriet zal hebben
-Uitgevonden en vervaardigd.
HAND-



H A N D W E R K E N
E N
F AB RI C O U E, N
I06. Aan den geenen, die binnen de Zeven VereeniS Provincifn, in een Fabricq 1! ISr K/Wg Menfchen of Kinderen,
ÏÏSJdjïdoo^ zafaan her Werk gehouden hebben óÉ Goude Medaille en igo Daeaaien. — otMonuersderWaai-en, «n de Bewyzen, te verwonen vóór of op ultimo Deeember 1782.
to7 Een Prrfww te bepaalen voor dén geenen, we ke7 een Nieuwe Fabricq opricht , waardoor In Fyftig Werklieden arbeid gegeeven word.
108 Aan den geenen, die een Traficq of Fabricq dewelke binnen deeze Republicq nog niet geweest fsTednt,of zoodanigeTraficq of Fabr.cq, dewelke ten e«l verdienen is, zo zy 'er te voren e?weÏÏtT, herftelt, en daardoor ten miniton aan fyfS Menfchen-Werk geeft, geduurende 6 of 8 %l Jaarlyks een Premie van «J-^Sg Gl. , en ten hoogften 1000 Gl. , sjaars, naai de Algemeene Vergadering zulk een Traficq of ^



48 HANDWERKEN
bricq van meer of minder belang en nuttigheid oordeelen zal.
De reden, waarom men, het geeven van eene Pramie 6 of 8 jaaren lang, voorftelt, is, om dat, zo men maar eens eene Pramie geeft, men gevaar loopt, dat de Traficant of Fabriqueur, als hy die Ontvangen heeft, weer zal uitfcheiden, als het niet voordeelig gaat, gelyk lichtelyk in den beginne zou kunnen gebeuren.
109. a. De Waaijers voor de Vrouwen koomen, zoo veel men weet, meest van buiten 's Lands in. Het eenige , dat daaraan binnen 's Lands veidiend word, is het opmaaken en fchilderen derzei ven. Daar nu Ivoor en Been in Nederland zoo goed en goedkoop vsrkrygbaar is als elders, zou het immers zoo wel mogelyk zyn , binnen 's Lands Fabrycquen van die natuur te hebben, als op andere plaatfen. Men proponeert derhalven eene Pramie van 50 Ducaaten aan den geenen, die eene Fabricq van Waaijerbeenen oprecht en daar van 12 ltuks, zoo fraay en wél bewerkt, en niet hooger in Prys, dan de Uitlandfcben tot een Monfter levert.
b. Aan den geenen , die een Fabricq van Waaijers-beenen zoo goed en goed koop, als buiten s Lands, in de Republicq oprecht, en twaalf fluks tot Monfters,van de laagfle tot de hoogde Pryzen, aan den Oeconomifchen Tak levert, geduurende 6 of 8 Jaaren jaarlyks een Pramie van



en FABR-I'CQÜEN. 49
uo. a. Aan den geenen, die Urnen de ZeveniVerecnisde Previncien, wit of geel Aardewerk fabriceer? , egaal aan het Engelfche , in Deugd, h atfoeii en Glans, en voldoende bewyzen geeft , dat zyne Fabricq in Prys niet hooger zal weezen, dan de Engelfche", mits zig verbindende , ten minften daarvan 100 Tafel-Serviezen ieder vari^o ftukton Taarlyks, des gerequireerd, ten voorfchreevenen 1 ryze te leveren, en zig daarenboven engageerende , met zyne Fabricq binnen de Zeven Vereenigde Piovintien te blyvenj eene Pramie van ^uizendDu-
caaien, en de Goude Medaille. - * "e uewy-
zen moeien aan de Alg. Vergadering ingeleverd worden vóór of op ultimo December 17 • Deeae i r* mie ftrekt zig uit tot ultimo December 178
b. Een Pramie van duizend Guldens voor hem, die kanaantoonen, wit of geel Aardewerk, egaal in Deugd en Prys, hebbende alle de hoedanigheden van het Engelfche, in «r/<W gefabnceerd, en daar van ter waarde van ƒ 6000: -: - binnen een Jaar gedebiteerd te hebben.
ui. Die gelegenheid gehad heeft, om de bes» proeven van oud en nieuw Delfs - Aardewerk te zien, zal hebben kunnen opmerken, dat het zelve al van ouds en nog heeden, in het blaauw zeer nabv aan het Oostindisch' Porcelyn in ichoonheid gebragt is, en nog kan worden, en het komt my voor, dat waarfchynelyk meer het onbeftendige van dat fchoon, dan wel het gebrek van met tegen het vuur beftand te zyn, het zelve zoo verre m mmagrine sebraet heeft, dat de Fabricqueurs thans genood* zaakt zynt beter koop en flegter te werken , immers kandetlaatstgenoemde fout hier aan geen fchuld



5o H A N D W E R K E N.
hebben by 200 veele foorten van Hukken,die 'tvutir (by de beste althans mede zeer licht te ontbeeren ) zelfs nooit behoeven te wederftaan; zoo dat ik geloove dat zeer ligt boven hetgemeenePorcelynenEngelfch aardewerk geprefereerd zouden worden, indien het flegts zyne eerfte gedaante behield.
. Het is hierom, dat men voordraagt een zeer aanzienelyke premie uit te looven.
• Voor den geene, die een manier zal aanwyzen om ons inlandsch plateelbakkers - goed zoodanig te maaken, dat het verglaast daar op vaster hegte; en het in 't gebruik blyft, niet meer aan het affchilveren der randen onderheevig te zyn.
112. Die binnen 's Lands fabriceert Kannen en ander Aardewerk in foort, deugd, en prys egaal aan dat tot Stodloo in Munfterland wordt vervaardigd, en daarvan voor den iften May 1782 vertoont een monftervan diverfe foorten,ten minften van 50 worp te famen , en in ftaat is des gerequireerd wordende daar van in een Jaar zes duizend worp te leveren.
Een premie van 50 Ducaaten.
De Reden van deeze prysvraag is, om dat in Holland veel van die kannen tot verzendinge van dreoge Waaren na warme gewesten worden gebruikt, in welk geval de genoemde kannen lugtdigt Worden toegemaakt, zynde daar door het vertier veel grooter ,dan tot heeden uit Munfterland word aangebragt.
113 a. Aan den Glasbaezer binnen de Zever*
yer-



, E» FABRICQUEN 5*
Vereenigde Provintien, die een Fabricq Wjt* Clasoprecht, en het zelve maakt, zoo fchoon en ztvaar aL Set beste Engelfchc, en niet hooger in Prys; honderd Ducaaten,
h Of men hier te Lande niet in ftaat zou zyn, ^l èlas even zoo goed als * MgA* te maaken ; en , zo jaa, den geenen , die het zelve levert, eene Pramie te fchenken?
IU Aan dengenen, die een Fabricq van Spiegeglts Mnnen de&Zeven Vereenigde fecht; duizend Ducaaten, mits ten minften twaalj Spie-els, hoog 5° en breed a5 Duimen Rhynlandfóie Maat, door hem alhier gefabriceerd, aan de Ak Vereaderingvertoonendeien hy aanneeme, deK zelfdln Prvze , als de Buiten andfchen van Se qualiteit aan de Winkeliers worden verkogt, ^ leveren. Ook moet de Fabricqueur zich verbinden met zyne Fabricq binnen ^ZevenVe^
Provintien te blyven. De Getuigichntten
foetez'enden vöórof op uiting Dece^ her 1780. Deeze Pramie ftrekt zig uit, tot het Jaar 1784.
tïl Aan den geenen,die binnen de Zeven Vereenfcde Provintien een Fabricq oprecht van Hoorns tot Lantaarnen , in dunte - wit - en doorfcbynendbeid, mitsgaders in Prys,egaal aan de beste EngelfcheiV, mkszigverbindendc om, gerequ^eid• binnen het Jaar naa vertooning van het Monitor S van, iooo ftukken ten zelfden pryze televeren. en met de Fabricq 10 jaaren binnen ae Zeven Provintien te blyven : een premie van 50 Ducaaten of de Goude Medaille en Fyfentwimig Ducaaten D t Uë



Ja HAND WERKEN
De Getwgfchriften en ten minften 12 ftukken tot ten Monfter, in te leveren , vóór' of op ultimo December 1780.
ri6. Aan den geenen, die het beste Kooperwerk, dienende tot Ornamenten , Fabriceert, gelyk in Prys en Deugd aan de beste Engelfchen en Franfchen; mits zig engageerende, des gerequireerd, daar van, in 't eerfte jaar naa vertooning van het Monfter, 1000 ftukken ten zelfden pryze te leveren; een Premie van 50 Ducaaten of de Goude Medaille en 25 Ducaaten.
' De Monfters, ten minften van twaalferley foort, en gepaste Getuigfchriften, in te leveren vóór of op ujtimo December 1781.
117. Aan den geenen, die zes gewerkte en zes gladde Monfters van Kooperiverk, dienende tot Ornamenten , zal verwonen , bekleed met het beste Vernis, door hem gefabriceerd, ten minften egaal in Prys en Deugd aan hét Engelfche en Franfche, mits zig engageerende, des gerequireerd, daarvan, ïn 't eerfte Jaar naa vertoonïng van 't Monfter , duizend ftukken ten zelfden pryze te leveren; de Goude Medaille of 25 Ducaaten.
De Monfters en Getuigfchriften inteleveren vóór of op ultimo December 1781,
118. Voor; het oprechten van eene Nieuwe Ba1 irica



IN FABRICQUEN 53
hrka van Galanterie-Waaren, tot nog toe hier £
Se niet V'***"* WOrdende ' ^
* T eden een geheel Jaar door, werk word aan 05 Lieden, een ge j ^
gegeeven, binneneenigea ^
ge^aL Getuigfchriften , toeleveren voor of op ■* ij™ December 178a.
II9. Aan dien Koopman, keur welke de meeste quantiteit van die G*/««*• Ï17• r^r wnarde ten minften van 2000
Gufem titen l l^Sdlbiteert, de Ga«fe
—De Bewyzen inteleveren voor «toot
December 1783.
iao Aan hem, die binnen de Zeven Provintien eene Fabrcq opricht van Tzere Thee-en SchenkZldieXPoorten , met doer^flaagep Randen, Svk fa Prys en Deugd aan de Engelfchen mits St ge equireerd wordende, daarvan 3000 ftuks , va e n%?, ten zelfden Pryze te leveren, de Goude MJaM en -25 Ducaaten, of vyfltg Ducaaten De MoXs en Getuigfchriften fateleveren vóór of op So December'1780. bekkende zich intusfchen deeze Premie uit tot het einde van 1782.
NB. In deeze Vraag word alleen bedoeld het maaien en niet het Verlakken.
ia 1 Aan den geenen, die binnen deeze Repnblyk «ni;c'emfabryk ■van ftaale knoopen,egaal 111 deugd aar! de"Engelfchen, en aanneemt met deD 3



54 HAND WERKEN
zelve ten minften zes jaaren in de Republyk te blyven een pramie van 50 Ducaten.
De berigten, monfters en Getuigfchriften in te geven voor of op uit. December 1781. Deeze pramie kon zig uitftrekken tot uit. December 1786.
122. Wyl 'er in ons Land zeer veele veylen van al lerley grootte gebruikt worden, die wy Uit Engeland laaten komen, zoude men ( onder verbetering )wel konnen voorflellen de volgende vraagen. De 50 Ducaten of andere aanzienlyke premie aan den geenen te geeven, die veylen zoo goed zal maaken als de Engelfchen, met vertooninge van het inftrument of de inftrumenten, waar mede dezelven gemaakt zyn: en die van deze veilen hier te land gemaakt in een Jaar drie duyzend, of zoo veel meerder of minder quantiteit, als by de Algemeene vergaderinge zal worden goedgevonden, zal verkogt hebben, bovendien een pramie van ƒ....
Ia3- De 50 Ducaaten aan hem te geeven, die Seyfensy Sigten en Sneymesfen maakt, beter, dan die wy uit Duitsland ontfangen , en niet veel duurder, — en die 'er een getal van zal verkogt hebben van twee duizend in den loop van een Jaar, daar en boven een premie van ƒ '
124,



EN FABRICQUEN. 55
TWo Dukaaten te belooven aan den geeit4. De 50 uuuaaü.
„en, die betere . , ^ f t uikerland laaten
dan die wy uit Duitsland, of Luikem ^
koomen, en niet veel hoger m prys zyn,
van deze Schoppen en Spaden « e « rf
van ƒ
Aan den geenen, die de beste Monfters ,
Sen, inteleveren vóör of oP 17 -
< Ann den seenen, die, binnen de Zeven Ver126. Aan den geeii , » bekwaam tot
eénigde Provintien, L«fcr ™b"cf!p' en Deup;d
PeSeS Btekc zig & « het J» .;8?.
D 4 127



tS<5 H A N D W E R K E N.
127. Aangezien toe hier toe in Nederland geene ïabricq gevonden word van rood, groen, "•eel of blaauw Saffiaan, of zoogenaamd Maroquin Leer;
En 'er nogtans van diergelyk foort niet flegts uit Portugal en Salee, en het eigentlyk Barbaryen inkomt, maar ook uit het naabuurig Duitsland, Zwitzerland &c. alwaar die Fabricq m hoogfte volkomenheid gebracht is, veel word getrokken en zelfs uit Zweeden, alwaar men op den uitvoer van 't groene Saffiaan Leer zelfs eene pramie van 15 a 20 percent gefteld heeft;
Zo kwam het ons voor, de aandacht te meriteeren vandenOecon. Tak,om zoodanig een Fabriek teFaforifeeren, het zy om den oprichter daarvan aan te moedigen door eene milde pramie, of de Fabricq te benificeeren met een gratificatie van 10 a 20 petcent van de Geproduceerde, en door hem verkopte waarde voor den tyd van ï a 2 jaaren ,'t welk,zeker veel zou kunnen Contribueeren om zoodanig een Fabriek te doen aanleggen; om dat
Ten eerften. Het niet onmoogelyk, maar zelfs zeer waarfchynelyk kan zyn dat uit Frankfort, Bazel Muhlhuizen, of van elders een reeds Werkdaadioe Fabricant kon befluiten, om zich alhier te ftabileeren of immers wel ligtelyk een zich des kundig werkman zou laaten cverhaalen, om eene Entrepeneur alhier te hulp te komen; en
Ten tweeden,het ontbeeren van de daar toe noodige bokken engeyten Vellen alhier veel ligt uit Barbaryen St. Crux, uït Ysland en Noorwegen of uit
de



en FABRICQ Uv EN. 5?
de Coftzee of van elders kon worden vergoed, ecven zoo wel als ons bewust is dat zeker buitenlandlch Fabrikant eenige Duizend Stuks uit Barbaryen daartoe gebruikt heeft; en
Ten derden, wyl onze* bedunkens de hoop op een voordeelig beftaan uit de Fabricq voor den Onderneemer fterk gevleyd word, door to ^ tanten prys, welke voor het beryde Saffiaan woid Seed^en die van ?o Su tot 5 Gl. voor het pond rendeert.
1 o 8. Een Premie van aan den geenen die een middel uitvind, om het zoogenaamde Maagde - perkament zoo glad en egaal teraaaken, dat er aan beide zyden op kan gefchreevefl worden.
T.o Een premie van aan den geenen, die het zelfde Maagdepergament een egale ruwheid weet Ïe ÏÏeven, watóiï het Crion en Pastel intrekt even als in het duitfche ,dog moet het voorfz. Pergament beter van alloi en aart zyn.
ia* Een premie van panden geenen,
die het zoogenaamde Francyn , hier te Lande, ten sebruike vanCollegien enComptoiren van deeze republtek zodaanig weet te bereiden dat het zelve hetFranfche in prys evenaare, in gladheid effenSe d en witheid, overtreffe , en gezuiverd worde van die veri^eid, waardoor de letters door den tyd onleesbaar worden.
D 5 131



5« h a n d w e r k e Nr
131. Een Pramie van aan derf
die, gelyk zulks van ouds gefchiedde, het Francvn' het geen tegenswoordig van Kalfsvellen gemaakt word, vanSchaapenvellen, zoogoed, alsvoormïls
inltrumenten die den tyd verduuren moeten, te fchrvven en dezelve tot een mindere, immers tofSt egaalen prys,weet te leveren, als het Franfche.
Alle Schapenvellen zyn hier toe niet goed, als te brosch van I\erf: de beften ™ t „ 7, rw, wp, a n r 1 f yn de LammerveHen. Ook heeft de Proef geleerd, dat de Beever- en Geitenvelkn, gemeenlyk Cabretiesgenaamd, beft daartoe gcicniKt zyn.
, TrJ^T'ï 5£ mCt &ketheid bekend is, dat de Stoffe-Fabnkeurs in deeze Landen niet weeten oe eigentlyke manier, waar op men in Frankrvk oe gevlamde Zyde Stof en Fabriceert, is gesolveerd voor te ftelien, om aan den Fabriqufur, die een ftuk gevlamde Zyde Stof, 0f gevlamde Zydl laf binnen deeze Provintie geweeven, zoo goed als die van Lions, en niet hooger, dan een zesde meerder ,111 prys toornende als het Franfche Gr Zwit/erfche, vertoont; een Pramie te geeyen van ioo Ducaaten. ü
133. Aan dien Fabriqueur in zyde ftoffen binnen deRepuohect, die tot volmaaking van zyn Traficq uit Frankryk 't zy van Lions of elders, eenen of meer bekwaame knegts herwaards zal hebben doen toornen om de zyde Stoffen in gelyke deugd en fraaiheid als aldaar, in zyne Fabricq te vervaardigen , 30 Ducaaten jaarlyks voor hem zei ven, en 10 Ducatcn sjaars voor ieder knegt; mids behoorlyke Monters en Getwgfchriften van .'t een en ander in te
lee-



EN FABRICQUEN. 59
leeveren voor of op den 31 Dec. 1781. " SSPiSiie ^ zich uitftrekken totulumoDecember 1783 en zullen hier van niet meer dan i5Premien, worden uitgedeeld.
„, a in ieder Departement, aan den Menen, die he't' Ihoonfte Stof van Zyde, Catoen, Vlas o mie, geheel aldaar gefponnen en geweeven, vei-
toont; een
Voorts de Monfters aan de Algemeene Vergade-
ringte zenden, en dan nog eene Prxmie aan de drie
besten in ieder foort,
b. Aan die Fabriek of Fabriqueur welke een Stof van Zyde, Catoen, Gaaren, oïWol, kvoorenbkr te Lande niet bereid, geheel binnen de Zeven Provintien gefponnen, geweeven, en opgemaakt venoonT dewelke het Buitenlandfche in Schoonheid Tn Deugd overtreft of evenaart, en met hooger in prys te ftaan komt, eene Premie van ....
Het Berigt en de Getuigfchriften, benevens een Monfter, moeten ingeleverd worden voor ulumo Decèmber 1782.
Wyl men gebrek heeft, aan Stoffen voor Mans Japonnen, Vrouwen-Schorten, &c. aan Inlandfche Fabrieken, en dit met Engelfche Damasten en Grynen vervuld word. l« Aan den geenen, die binnen de Republicq zoodanige Saaijen, en Flenellen, welke gedrukt en veel tot Mans Japonnen gebruikt worden, en die egaal in deugd en prys aan de Franfcbtn zyn, fabriceert, eene Premie van ^



6o HANDWERKE
De reden , waarom deeze Vraag opgegeeverj word, is, om dac men vernoomen heeft, dat die * knellen, van onze Inlandfche Wolle gefabriceerd woraen. °
136. Aan den geenen, die een Fabricq van Neteldoeken, gemaakt uit Wejlindisch Katoen, opricht binnen eenige Stad der Zeven Vereenigde Provinciën, waarin, ten minften aan 50 Eieden, een geheel Jaar door, werk word gegeeven, 50 Ducaaten en,
dz Goude Medaille. De Bewyzen inteievem
Vóór ultimo December 1780. — .
Deeze Prcemie flrekt zich uit tot het Jaar 1782.
137. Aan den geenen, die hier te lande een Fabrycq opzet van Neteldoek, gemaakt uitgroote brandnetels gelyk dit volgens Chomel wei-eer plagt te gefchieden, zoo goed en goedkoop, als het in Vlaanderen gefchied -; en dezelve Fabrycq ten minften een
Ducaate? ^ ^S h°Wd' ^ P™mk Van I0Q
Berigten Monfters, Getuigfchriften, in te leveren voor uit. Dec. 1782.
138. Voor den geenen, die met gegronde redenen, en bereekening, de beste behandeling en het
m ^?rS,aantoont' dat raen van de Noordhollandjche Wol, in de Fabricquen zou kunnen maaken van dat dezelve onderhanden genomen word, tot de volle bereiding, en het daagUs gebruik mgeflooten, vóór den 1. Maart 17 ,Een pramie van..... • '
i39



E N F A B R I C Q U E N. ** Diaconie in ons land, welke, maf 139Jr^d'^LnSSlenvan haare bedeelden het evenredigheid der vyugt duurende twee Jaa-
groorfte getal van haai^arnen, | voordeeUg
en de armen kaffin Ducaaten:die 'er het
ben.eetjepr^y^OTflet^ ^ ^ ^
„aait aan volgt V^^^e^oedvond zonder twintig Ducaaten, CJ^^S&n , eevemedig SlffS^- eenig Fabriekwerk
Wp14 is de beste en eenvoudigftc wyze, 140. Welke is oe het wwwje„ van
om de teelt der ^ ^ in om Land uit
gf KS^'* gehee,e -eg
geSegmm voordeel beloove.
I4I. , Aan den ge"SÜMS? 3vertoom, binnen de ^"^M? met een Be5 deU6daf JS «tlfpfclned, en ver-
^SSvroSnmo December ,78,
terrykfte 2y«fe , m deezer^^ne „iet minder dan 10 ffi ^aagend^ ^ ^ «f«Mie van 50 Ducaaten, , pond, ver¬
sie eene quantiteit niet J^^^tót, toont, 25 Ducaaten, ea voor eene <i ^



U I I A N D W E R K E N.
m minder dan één pond, een Pramie van 10 Ducaaten.
c Aan den geenen, die de meejie Zyde, onder zyn opzicht m de Republycq, in den Jaare 1785. gewonnen, vertoont, mits niet minder dan 30 pond, m de MmufaÜuureu bruikbaar, bunderd Ducaaten en de Goude Medaüle. voor de 10
volgende quantiteiten aan ieder de Ziivere Medaille. iJe Getuigfchriften te vertoonen vóór of op ultimo December 1785.
d. Aan den geenen, welke de fynfte en IuifterTrSy de Mg' Vergade™g toezend, in deeze Kepublycq gewonnen , en in de ManufaBuuren bruikbaar, niet minder dan één pond, en tevens een voldoende berigt geeft van de wyze, hoe dezelve geprepareerd en gewonnen is, de Goude Medaille, voor de tweede en derde qualiteit de Zilvere Medaille. De bewyzen te vertoonen voor of op ultimo December 17 .
e. 141. c en d. Tot eene vraag gebracht.
. *"4& Aan dien Fabriqueur, welke in een rond jaar, binnen de zeven Provintien, de meeftequantiteit van de naavolgende Stoffen verwerkt heeft '
°S TdeLZPr?pzi& heeft laaren verwerken, als.' Zyde, fFel, Vlas en Catoen.
143



E N F A B R t C Q Ü E N. 63
• t„ Die 't meefte Linnen van eigen gebouwden Hennip ^ *& «** eene Frame van *o Goude Ducaaten.
'fA KxxtenFahriqueur, die de meefte Wcef144 Aar3.QLU ypven Verëeniade Provintien,
vSUSeSiK vertoont, te weeten: m m?f 2£?r2I/r»r»ffaS««» ieder de Go««Mfcffa», U'°'%'n'jt.\n ierdt quantiteit,
^Send worden te behooren tot ,
December 17 •
r4C Aan die Meerlingen ™ ^«f^'
origineele Patroonen maaken voor Zf ZaTn zès in een geheel nieuwen fmaak; aan den «f//«» *« SSS en de MedailU', aan den »».
Je» en derden de £i/wr* Mc^;//e.
Het zelfde voor de beste Patroonen voor Katoendrukkers — Dezelven moeten roet behooielyke SrdgTchriften vertoond worden vóór of op denlaatften December 17.81.
146



<H H A N D W E R K E N.
146. Nadien de\ Zyde -Stoffen en Kou]en-Fa. bricqueurs nu al klaagen, over gebrek aan bekwaame Werklieden, zynde een zeer grooc gedeelte derzelver , geduurende den kwynenden (laat der Fabricquen, het zy uitgeftorven, verloopen of op andere wyze onbekwaam geraakt; en, dewyl het te hoepen en te verwachten is, dat door den reeds begonnen yver voor Inlandfche Manufa&uuren de Vraag na dezelven, hoe langer hoe meerder zal toeneemen, is nog gerefolveerd voor te ftellen, om aan zoodanige bekwaame Zyde - Stoffen-en Koufen - /Feevers uit Frankryk , Engeland of Zvntferland, welken in deeze Provinciën zich nederzetten, en met een Certificaatvan een Fabriqueur aantoonen, één jaar lang in deeze Provinciën gewoond en goed werk ge* maakt" te hebben, een Premie te belooven van 100 Guldens.
147. Aan den geenen, dewelke het beste ZyU doek, geheel binnen de 7 Provinciën gefponnen en geweeven, vertoont, welke het Rusfijcbe in deugd en gebruik, zo niet overtreft, ten minften evenaart, .en voor omtrent dezelfde pryzen. in eene genoegzaarae quantiteit aanneemt te leveren, een Pragmie van 100 Ducaaten. Het Monfter en betoog, hoe het-, zelve bereid word, en behoorelyke Getuigfchiften, te vertoonen, en in te leveren voor uit. December 1780.
De reden van deeze vraag is, om dat door gebrek aan Zyldoek - Reederyen hier te Lande, 'er 's Jaars duizenden, na Munfterland en Vlaanderen uitgaan.
f48



EN FABRÏCQUEN. 65
118 Een Goude Medaille of Vtfsnïxinti* Ducaaten aan den geenen, die, zonder merkelyk 011derfcheid in den prys , het Spaanfcb groen, zoo weet te bereiden, dat het in de Lucht zyn Zee-groen 'benoude, gelyk het heeft by zyne eerfte Verwe.
iaq Aan hem, die binnen deeze Republicq hec ïncarnaatrood, op Garen, van Katoen en Vlas gefponnen, zoo vast en duurzaam konnen verwen,dat in het wasfehen en gebruik, niet van koleur verartdere: en zig verbinde, tot een gelykeii prys met het tegenwoordige, de Fabriqueurs en Kooplieden, des be°geerende,daar van, ter goeder trouw te bedienen; eene premie van 50 Ducaaten.
Zo 'er meer, dan een, aan deze vraag voldoet, dan ieder dertig Ducaaten.
Eene proeve van deze koleur, zoo op katoen als o-aren, van ieder zes pond, met de noodige bewyzen moeten vertoond worden voor of op ufa Dec. 1781^
ic;o Aan de geenen, Welke binnen deeze Zevert Vcreenisde Provinciën op Garen, uit Vlas en Katoen gefponnen, de Schoonde blaauwe Koleur, en teffens zoo vast, dat in 't werken, door de gewone behandeling der Scheering, 't zy deze Koleur alleen, of met Witte en andere Garens vermengd zy, niets van het blaauw of geele afgeeve,Verwen kon tot de gewoone pryzen, naa rato de verfcheidenheid van licht en donker: en zulks,vervolgens, ten minften voor den tyd van zes jaaren, zonder eenige vermindering van1 deugd, ten dienfte der Fabriquen, continuere; en daar van E tot



^HANDWERKEN
tot eene proeve, van het Katoene - Garen , in de hoogne Koleui-zes pond, en van het Vlasfen garen m het hcht helder, en donkerite koleur ieder fwee
of nnjT^èen°uëZ^e beWyzen' verto0™ voor fjP n DeJcemh-1?'^ , een praemie van 50Ducaaten zullende ,5 Duc. aanftonds,en naa expiratie van de 6 jaaren, de andere 25 Ducaaten betaald wor-
151. Welk is het beste middel, om 't fcheuren der Traan- en Oly. Bakken voor te koomen ?
Oi?LfCT dCj dT 'tBerflen dcr Bakken> waarin nf / g,eft0rt Word > 'c zv door * Vorst
01 door de Perfing van binnen, wanneer zy opgevuld zyn, veroorzaakt, is reden genoeg 0111 te onderzoeken of men in 't Metfelen derzelven, of, op eemge andere wyze voorzorgen gebruiken kan , om te voorkomen, dat dit ligtelyk gebeure,
152 a. Voor den genen , die middel vind om bekwaame 2****,te raaaken van Aarde binnen de Republicq gedolven, eene Pramh
b. Het maaken van bekwaame Tabakspvnen van veelheid g VÓÓr ee" §enoeS^e hoe-



en fabricq ü en 6>
, 153. Voor ieder loo Tonnen Teer, welke jaarlyks in ons Vaderland geftookt word, de Zilver e. Medaille en tien Ducaaten. Deeze Premie te belooven voor de zes eerfte jaaren.
Dit voorftel word opgegeeveri ten einde men de Fchaarsheid en extra duurte der Teer voorkome; welke , zoo lang Engeland zyne Confumtie van Zweeden en Rusland alleen moet bekoomen, zonder iets Van Carolina te krygen, geduuxig zal aanhouden.
. 154 a. Een Pramie aan den geenen , die een ftuk verlakt, zoo fraai en duurzaam als het EngeU fche, hier te Lande gemaakt, vertoont, eene Pramie van . . :
b. Even als a — doch de premie te bepaalen $ evenredig aan het ftuk verlakt werk , 't welk vertoond word.
155 a. Voor het aanwyzen van 't voordeeligst gebruik, door Proeven geftaafd , van Koeijenbair in de Manufa&uuren, tien Ducaaten, in tc leveren, vóór of op Ultimo December 17 .
. b. Aan den geenen, «aie een ander nuttig envoordeelig gebruik van Koeijenbair in de Manufacturen, dan tot nog toe bekend is, door Proeven geftaafd, aanwyst, eene Premie van 20 Ducaaten.
Het Berigt, en de Monfters,. benevens de Ge* tuigfchriften moeten ingeleverd worden vóór of op den laatften December 1780.
e 2 iSé



^HANDWERKEN
156 Dieeenig Middel uitvind , om Zee-wier te bleeken; tot minderen of gelyken prys, dan Lompen van dezelfde zwaarte, en 'er even goed Scbrvf en Druk-Papier van zal maaken, een Pra¬
mie van 100 Ducaaten.
157. Die, in een jaar , het grootfïe getal van ftukken Lmmn zal laacen maaken en Bleeken , in de trfaaffchap Zutphen ,eene Pramie van Derth Ducaaten. ü
158. Die , uit de ondervinding , zal aantoenen ; welke de beste en minfte kostbaare plaats zy in de Graaffchap van Zutpben , om Linnen wit te Bleeken , eene Prosmie van Vyftig Ducaaten.
159. Het Bier, een Vadcriandfche Drank zvnde welke te gelyk gezond is, en waarvan het Brouwen en vertier tot den bloei veeier Steden , zeer veel heeft toegebragt: vraagt men: Hoe men deezen drank weder best in zwang zou kunnen brengen en bv zonder, welke regels en voornaame vereifcnten in het brouwen van goed Bier, zyn in acht te neemen den? inmenSfe3cn behoorden verworpen te wor-
160. Dewyl de ondervinding leert, dat het Bier m den Zoomer vcrsch gebipuwen, fchielyk bederft, en dat veel arbeiders ten platten lande doorhet drinken van zulk bier ziek worden ; zoo word gevraagd of er middel is om het voorn, bederf in het Bier te prjvenieeren? zo jaa! een praemie van de goude Medaille of de waarde van die te belooven aan den geenen welke yoor den laatften December 1 Si het be«e middel zal hebben opgegeeven.
161.



en FABRYCQUEN. 6* ■
161 Een Pramie van ƒ 1000 -: - voor hem , die zalaantoonen, welke de juifte proportie is van Zand, Kalk en Tras , die tot het maaken van Deugdzaam Metfelwerk vereifcht word.
162 a. Voor het Etfen van de beste koper & Plaat in eenen geheelen nieuwen ïiuaak, voor Latoendrukkers , voor Meubelen of Kleederen , met behoorlyke Getuigfchriften in te leveren voor ultimo December 17 , de Goude Medaille ; of twintig Ducaaten en de Zihere Medaille.
b De vraag a met deeze veranderingen, dat men in plaats van in ééns, liever geduurende zes of agt Taaren Jaarlyks, een Douceur , tot aanmoediging toelegge, mits zoodanige Etfer meer, dan één, geheel nieuw Patroon levere.
16- Aan den geenen, welke van Stofte, geverwd met verfe ongeftoofde Meekrap, de beste Proeven zal vertoonen, ten minitel egaal aan die met de beste zeftoofde Meekrap zyn geverwdl; een Piamta vari tien Ducaaten en de Zihere Medaille: en aan den geenen , welke van de fiecbtfte Meekrap het bestegebruik, met proeven geftaafd, zalaantoonen, de Zihere Medaille. De Monfters met de Getuigfchriften moeten ingeleverd worden, vóór of op Ultimo December 17 •
: 164 Aan den geenen, die, binnen de Zeven Vereenigde Provinciën, harde Zeep zal maaken van, zoo veel mogelyk, Inlandfche Materiaalei!, egaal m Deugd en Prys aan de Aücantfche: aan den Uitvinder, welke dusdaanige Zeep, aan de Alg. Vergadering E 3 zaI



?° HANDWERKEN.
zal vertoonen, de Goude Medaille. - pn^„
den geenen, welke daarvan een Notabele Fabrla
TaatT^J Van ^onltSl
S ■ r t~T~ Een Monte van twintig Sr en da Getuigfchnfen raakende de Materiaalei d^t mgtevm Ponden, welken in dusdaanige Fabrka
ï 7 ? geëerd word, inteleveren vóór of on den laatften December 1780. P
ten6LÏ2 Ko°Pmmf Winkelier, dewelke rbuiwniiceertj het meeste, ten minften Servklen
gouTm^Sï1 *der>daar van de^ fe
a /aüle g'egeeren worden. ' A<U1
aïïw& !2^rt^debitecrc'de
meaaitte. . De Bewyzen moeten ingeleverd
worden vóór of op ultimo December
Premie ftrekt zich uit tot den Jaare ijsi. 9
16Ó. Een Premie van vyfhonderd Guldens Jaarlyks, geduurende den tyd van zes Jaaren voor den geenen, die zal aantoonen, in elk Jaar voor xooao Guldens aan Fengfterglas, dat binnen de Vereenig. feerd gè&Werd is, te hebben gedebi-
167. Aan den geenen, die met daar toe dienende fcewyzen, en monsters, zal kunnen aantoonen, gaaLSfV T Sdy5e deUS'd ^waarde, als de Sn M Nederlanden te'kunnen
werken , of doen werken , en daarvan voor denzelfden prys, waar voor deBrabandfchen kunnen ge-
kogt



M FABRYCQUEN &
cnvyf en twintig Ducaaten.
*8. Aan den geenen,^J^
m kunnen ^S^^dS^S,
of zyde kante"'Xn eene Svere medaille, uitgeflagen te hebben, eene mvw
xóo Aan zulk een', die eene fruit droogery, gen als in FrSyk gebruikelyk, binnen deeze Republyk
veren kan, eene premie van vyt en tww b ten of de goude medaille.
De noodige berichten en monsters in te leveren voor den i january 1782. —
;7o. Aan den geenen,die een middel uitvindt om de worm uit het Noote-boomen of het Glaof g bruineerd hout te weeren, zonder ^ to^nmjnei aan dit doorknagend diertje blootgefteldblyve eene
pramie van
I7i. Aan dengeenen,die met de daad zataanwy7en dat 'er van de Watermolens in ons land m de maanden wanneer dezelven flfl ^^7°°^ t Snik kan gemaakt worden, zonder dat dezelÏL&r aaf merkelyk meer flytagie onderhevig zouden zyn eene premie
173 Aan den geenen, die eenig zreker hulpmiddel™ dehand geeft ter voorkoominge of weennge « ZwS,? welk tuflen of aan het hout groeit lii 4



r~. HANDWERKEN en FABRYCQUEN.
en niet alleen in de huizen alles verdikt, maar ook byzonder m moolens en Seheepen het Eiken hout m korten tyd doet verteeren , vooral wanneerhe zelve nat verwerkt moet worden, eene jSj vyf-en twintig ducaaten. ^
De berigten met noodige bewyzen geftaafd in te leveren voor of oP ultimo December 1.781.
frh^F;iAanniem,die.inftaat is te levercn vanlnlandicfte Lyken Boomen, m het winter faifoen gevallen en volgens gebruik aan den Boven-Rhyn in May "e yooren van de khors ontbloot, voor dln iflen May 22« « ,9r??tSte Qua""^it, ten minsten vyfoV gekloofde blokken infoorteri, WagèhTchót Pvohonr «. Vaihojt, in gladdigheid breedte In dSS h t Rhynfche evenaarende, ookniet hooger in pSoo mende; en daarvan tot een mbnstef van 5oorSr Quanuteu vertoont, een pramie van acDucaain nf de Goude Medaille. 3 ^ucaat.n of
De Reden van deze Prysvraag is, om dat federt ,enige Jaaren het genoemde Hout to Extra hoogen prys heeft moeten gekogt wor.
De bewyzen en getuigfchriften in te leveren voor 01 op den 1 May 1782.
WERK-



71
WE R KTUIQ - KUNDE,
174. Een Frame van / 500-:- voor den geenen, die het beste middel opgeeft, om, by hooge Watervloeden, mee paar of meer ageer, elkander ftaande Beuren van een Sluis altoos even veel Waters naar evenreedigheid te doen draagen. «
By het beantwoorden deezer vraagen, dient vooral te worden gelet;
Ten eerfte, Op de Conftruétie der gewoone
Rinketten, het zy om deezen te ver bet et en,
of een nieuw Soort van Rinketten uittevinden,
welken, niet tegengaande eene hooge Zee voor
de Sluis-Deuren ftaa, gemakkelyk geopend en
geflooten kunnen worden. p
Ten tweede, Dat de Schryver, tot opheldering van deszelfs medegedeelde gedagten, eene exacte Tekening of Modél by deszelfs Verhandeling dient te voegen.
175. Een Pramie voor den geenen, die de beste opgaaf doet van de nuttigfle Theorie der SchepradMolens; en of'er reeds in ons Land zulke Scheprad - Molens, die 'er het naast bykomen, te vinden zyn ? en waar ter plaatfe ?
E 5



n WERKTUIGKUNDE,
c F6' P'^,' by Proefteeraingen, blvk dar **«
een Jaar wmds genoeg hebben om te maaTen wa r door men er eene groote quantiteit in ditLand hïfimoeten bouwen en aan den gang moetendentot groot bezwaar der Landeryen; zoo is de W nf
Ilhxfl/if^Mo^snier■zou *—miï
aercn, do0l, in plaatfe van met één Scheprad te werken, 'er vier, zes 0f meer in te pffen d£ men aden ,,-en ^.hec werk Êmfzetrén" S'm|! te de kragt van den Wind zulks vordert ? en i het met beter, om, in pJaatfe van Scheprad kffoU e gebruiken, volgens de uitvinding\an G-ioenT SS die men insgelyks in-en uf-het X
177. Deivyl de gewoone Water-Molens in ons Vaderland van het alleruiterfte nut en aanbelang en de Werktuig-en Waterloop-kunde lJ^St&,
zm IhZ i , dS V°0?™m ^breken daarvan ^yn , en hoe dezelve gebreken niet alleen verholpen zouden kunnen Worden, maar ook het grootst mXlyke voordeel daarin te vinden zou zyn, en hoe fn het klein, de wiskunftigd Proeven daarop genomen zouden kunnen worden, ^ &euymea,
178. Aan den genen, die het eenvoudigst en meest fSfrr^af de h™d geeft, ohfneTS ,nondericheidene hoogten, evenredig naar de yS-
ITdeVJ^ r Wind' V001 de Schepraden van de Watermolens zoo te leiden, dat zy zoo wel by een flaauwe koelte als met ferker Wind kunnen
ma-



WERKTUIGKUNDE. 75
inden mits met proeven bevestigd, eene prarpie van de Goude Medaille en 25 Ducaaten of anders 50 Ducaaten.
De berigten en Getuigfchriften in te geeven voor of op uk. December 1782.
Deze pramie kon zig uitftrekken tot Ultimo December 1784.
170 Aan den geenen, die een Werktuig uitvind of opgeeft, waar door men met zekerheid de ver? traaiing van den loop des Waters, uit ontdiepwn of vernauwingen ontftaan, op alle plaatfen in een Rivier of Waterleiding naauwkeurig kan onderkennen en daardoor gemelde ondiepten en vernaauwingen mede naauwkeurig afmeeten; een Pramie van eene Goude Medaille.
180. Is het mogelykvaste regelen te geeven,naar welken de Schoorfteenen, in Keukens of vertrekken aangelegd, ten allen tyde bevryd zyn van het Rocken en teffens, zoo veel mogelyk is, de hoeveelheid der brandftoffen bezuinigen? Zo ja, welken zyn die?
Tot oploffing deezer vraag worden vereischt
Ten eerfte, Algemeene of in allen gevalle toepasfelvke Regelen, waar door bepaald worde de grootte der Schoorfteenen in vergelyking van1 de vertrekken, waarin zy geplaatst zyn; de wydte der Schoorfteenpypen ; derzelver verwydering of vernaauwing m vergelyking der Schoorfteenen, waarvan zy de Rook moeten afleiden i en eindelyk op wat wyze het neer-



?6 WERKTUIGKUNDE.
liaan van den Rook, door de valwinden veroorzaakt Voor te komen is. v^uurzaaKt,
Ten tweeden, De juistheid van deze Regelen uit namurkund^egrondbeginzels af te leiden,en doo n ' byzonder daar toe genomene proeven te bevesti-
ST /r,°f fneei?nS'en k,aar ^ duidelyk moe-
ten medegedeeld worden.
Aan den geenen,die dèeze vraag het best bew woord, deGoudeMedaille, en bovendien nog ^oo Ducaaten zo dra de Schryver de Juistheid zyner op° gegeeveneRegelenzalbeweezenhebbendoorhetaanleggen van 20 zoodanige Schoorfteenen, welken volgens het oordeel van die Perfoonen, welke de Oeconoanfche Tak tot èa^i^JS^^, aan de vereischten voldoen zullen.. *
SCHEI.



$ C H E I-K U N D E.
181. Dewyl de Heer beroemde Katechismus dar Natuur . mL Vierde Deel zeer roemt de kragt der Willige Schois , tot wetoSnd der Verrotting: Zeer v^en&ea byzonder de Koorts geneezende , en du die Schors in -plaats van Kina kan gebruikt woraen, en wy daardoor dat Uidandsch Middel wel zouden kannen mTsfen , en daardoor veel gelds befpaard kunnen worden = Zoo dunkt ons,dat het van veel nutzoude kunnen zyn een premie van de Goude Medailleen ioö DucLen aan te bieden aan den geenen die Joor de meefte en befte Proeven aantoont, welke trten van Koortfen of andere Ziekten ^door deeze Schors geneezen zyn , en tellens daar by opgeett, welke foort van Willige Boomen de befte Baft daar re geeft ,en welke de befte tyd der Verzameling de befte wyze der bewaaringe en bereiding* van dezelve is , als Jede de wyze en hoeveelheid van't gebruik: , de Verhandelingen in te leveren voor of op primo December 1781.
18". Die de voordeden van de uitmaffen op de Wiepedoornen (Rosa Sylvestris) in de Jigt, ot een ander Vaderlandsch Middel, boven anderen, uit de ondervinding zal aantoonen , eene Pramie van 30 Ducaaten,
183.



m S C I I E I K ü N D E;
183. Aan den geenen, welke een fpecifik en ée ker Geneesmidde uitvind dn™- ««; getal van proeven gefïïfd , teen tf Tgfff Ongemak, de belette DoorzweS ide S*?*3* de Goude Medaille en 500 üTÖ * Sl01™
De reden van dit Voorftel is 't belane V
7^ ï C uy^nÓer °ns Vaderl™d , by feVe uitvinding hebben zoude, en welke reden reeds voor genoegzaam gehouden is, by de loüZ Vergadering des Oeconomifchen Taks, om een en ander Geneeskundig Voorftel op te geeven deeze pramie af te geeven , als 'er efn voldoend antwoord op ingekomen £
184. Op het uitvinden van de bekwmmfU delen, K1- verwekkmge van eene gtlSe l^ m alle Saifoenen in de Meelftoffen dfeS Lf a g ten^^ omnken worden ^bSktTSpt:
£ l85*-^an den„£eenen>~ di^ een Kunst-Gest weer te bereiden welke tot gesting van het befiagTde Jenever-Stokeryen voldoende en Egaal is i?de3 cnprys aan de gewoone Gest; en die daarvan efn Monfter met gepaste Getuigfchriften vertoont 2 teffiasde wyze van bereiding opgeeft voor of op' uJ December 1781, de Goude& Medaille of 25K
NB. De reden van deeze Vraag is het veelvuldig l?der ,Srenehec
18&



SCHEIKUNDE.
79
t86 Aan den geenen , die de Oleum Ricim f waarvan men reeds veele goede uitwerkingen in de Colyken, en andere ongemakken der eerfte wegen, ondervonden heeft, doch waar van men zich tot hier toe om deszelfs bovenmaatigen prys, met, dan fpaarzaamen enkelby gegoede Lieden, heeft moogen bedienen) in eene genoegzaame hoeveelheid en tot veel semaatigder prys, hetzy van buiten's Lands, bezorgt het zy uit den Ricinus Major, welke by ons weelig wast, een Premie van ... .
187. Eene Goude Medaille, of 25 Ducaaten, ?an te bieden aan den geenen, die het Eau de Luce hier te Lande zoo goed maakt, als dat van den Apothecar van Balen, te Parys.
188. Aan den geenen, die Proefkundig de wyze aan de hand geeft, om de Vitriool Oly alhier, gelyk in deugd en tot minder prys, te maaken, dan die ons uit" Engeland toegezonden word , een Premie van . . .
189. Een premie van aan den geenen,
die weet op te geeven de reden van het misverwen of verkopen der Blaauwkuipen, hoedanig zulks kan voorgekomen of her/leid worden.
De Bewyzen en Getuigfchriften in te leveren, vóór of op den laatften December 1780.



Sc
SCHEIKUNDE.
190,. Twee Honderd Ducaaten te belooven aan hem, die in ftaat is een Loogzout uit te vinden 32 m aart en hoedanigheid gelyk is aan de BariÈ (en welke men inde Rolrederyen en Glasblazer^ en gebruikt, en die federt eenige Jaaren zeer hoi xn prys is geweest) mits de Uitvinder L Cis om er m de vier eerfte Jaaren 500000 £g van te eve ren ten pryze, in het eerfte}^ van ƒ 8 in het tweede}^ van ƒ>. in -t derde Jaar van ƒ k en £ t vierde Jaar van ƒ 5. per 100 ft. 7
191 Aan den geenen, die binnen de zeven Provincien van deezen Staat eene Salpeter-Fabriek ón rigt van die Extenfie, dat dezelve Vlyksl^oo Salpeter kan opleveren, in deugd en prys gelyk a-n t^nZ^™* ing6VOerd' ^PSeSn
U Get,uigfchri^n en het Monfter moeten ingeleverd worden voor of op uit. Dec. 1783.
ZEE.



ZEEVAART.
iga Verfchciden Pfsemien naar verdienden en het gewicht der zaake ter discretie van de Algemeene Vergadering aan die Scheeps-Officieren,Schippers, Stuurlieden of Zeelieden in het algemeen, welken de beste waarneemingen van nuttige zaaken —nutte ontdekkingen of de naauwkeurigfte proefhecmingen met nuttige uitgedachte middelen, de verbeetering der Zeevaart betreffende , hebben gedaan en dezelven,zoo veel mogelyk met Getuigenisfen of bewyzen geftaafd, aan den Oeconomifchen iak zul* Jen meede deelen.
Betreffende de waarneemingen op Zee worden bedoeld de plaats-bepaaling van. Klippen , Banken, en derzelver diepten , welken in de gewoone Zeekaarten of in 't geheel niet of verkeerd flaan , als mede de loop der ttroomen en tyd van 't hoogfte water met aantekening van den Ouderdom der Maan , of. wel de datum en de plaats waar ditzy,de naauwkeurige opgaave van den aart der gronden m de Noord Zee, Hoofden en elders,welke onder aan het dieplood gevonden worden , benevens der dieptens der plaatlenvan die waarneemingen die Grondftoi,



Sz ZEEVAART
zo het zyn kan van 't Lood af te zuiveren en 't huis
te brengen met de gepaste aantekeningen • A
tronoinifche Obfervatien , vooral om de len<ne të vinder, door middel van 't meeten van den ïffland
^derMaan van eene vaste Ster 0f, zo mogeïv}
oP Zee, door de Eclipfen der Trawanten 2£ nauwkeurige opgaaven of verbetering van de mis™ vanhetCompas,met de juiste bepaaiiiï der plaats door de breedte en lengte — A^neéne regelen over de voorfpelling der weersverandeZen uit zeekere tekenen enz. ö
Betreffende de ontdekkingen _ hier toe zou nl het geene dat tot heden toe niet bekend is beU ren;ook die nieuwe Klippen,Banken,waar vanhS
boven gefproken«is, . » juis£e
het opdoen van Kusten of Landen met de bepaal n^ der plaats en affland door Kruispeiling, zo het tn i 7~77 meeten vaa aUerIei aflfenden in
?5S uTS ln ?3aijen' d00r *nvoortgan"van t geluid by het aflosfen van gefchut of op eene meetkunftlge ,vyze _ veimgriQ P e raeet.
Zeegaten, 't zy uit — of Inlandfchen enz.
Betreffende de Proefneemingen . Alle nieuw
uitgevondene Inftrumenten, Zee - Horlogies (S.
van Harrifon, Arnold _ j^w. ^iinuth,Compasfen; voorgegeevene verbeterS an Octanten &c te toetzen en daarvan een naauw" keurig verflag mede te deelen. Eenige WerkSn welken de Franfche Academie by het^hoSS een prysvraag om de fnelheid der Schepen od S te meeten heeft goedgekeurd ~Z"omPalfer!
lei



ZEEVAART n
lei proeven van zaaken tot de Zeevaart betrekSyk en hier of daar bekend gemaakt zynde oi wordende.
foW] Zou het niet tnoogelykenz*r nuttig zyn
om, in het nieuwe diep wl ^t^SchlS ven te maaken, tot berging van diepgaande^Schepen in den Herfst en in den Winter ; en zo jaa: welkenTyn daartoe de beste en minst kostbaare middelen?
i94. Voor ieder Godshuis , het welke tot den Zeedienst, met hunne volkomene Toeftemming, zaUevèri eenige >g^.van 10 jaaren en daaromtSnt mits kormende Leezen, <^*%*£ mts Cvferen , om 6 Jaaren, zonder loon, te aunen cl goed bevonden wordende om tot Schippers of Ófficiefen te konnen dienen , naa het MaatrooBoots- en Schiemamwerk behoorelyk geleerd Z hebben, naa welke 6 Jaaren dienst zy yry zullen Zn- voor ieder Jongen Fyfentwintig Guldens, en ain ieder JongenV^i,« Guldens, nntsjoea, teihtien van hun gedrag genietende. -—■ teerj„
f i , zoödra een Godshuis zulke Jongens cuuto eT, het laatfte, als de Jo igens hun tyd mtgeS hebben. En wyders aan iaderongen voor
1 r ff. r>,.r T'iir In dit voorltel wora verofeeld diW*Uf enomde^g, Sen en dat deeze beiden, met het onderhouden
de reiniging van de laatfte, hun door de Reedery
der ScheSn , op welke zy dienen , worden ge-



§4 ZEEVAART.
voor hunne te rugkomst (by leevenden lyve) moetea inftaan, met belofte van dezelven, zoo veel mogelyk, onder hun opzicht te houden.
De reden van dit Voorftel ligt in de fchaars'heid van ons Nationaal Zeevolk, en byzonder der Schippers en Officieren ; en is een Plan, gevormd naar 't gebruik der Engelfchen om Leerlingen voor 6 a 8 Jaaren voor de kost en onderhoud van kleederen aan boord te neemen ,• waar door veroorzaakt word, dat een Engelfchman byna een gebooren Zeeman is.
195. Aan eenen Voedflerling, uit ééne der Fundatiën van de Vrouwe van Renswoude, die 24 Maanden op één of meerder Oorlogfchepen van den Staat, de Adelborfen, en zoodaaige anderen van de Equipage, die daar toe lust mogten hebben, in de Maïhe/is, Stuurmanskonst en Jftronomie zal hebben onderweezen; zal tot een Pramie gegeeven worden, een fom van zestig Ducaaten : welke fom byaldien zoodanig een Perfoon zich by uitftek' mogt hebben verdiend gemaakt, en in zyn werk gekweeten, en daarvan voldoende bewyzen oplevert met een byftag van tien Ducaaten, en zelfs uiterlyk tot 40 Ducaaten toe , zal worden vermeerderd.
-9i



ZEEVAART. *j
tq6 Aan den geenen,die op eene wiskundige wy7e een beTtoefef en meest voldoende zeeker middel C^^cdcaal e" #* the°retifch 32 weet op ^efevX^™£i
een halve myt verderen affiand dan egenwoordig, kan Sn worden, deZilvereMedaille,of dewaar^ ï vin dien. — Wanneer dat middel te gelyk Jlï yke onderfcheiding ten opzichte van de lichten of vuuren konde aanbrengen , op een wyze A r roeman zeekerder verkennen konde, aan welk
J dan daar en boven ook de Goude MedaiUe —fntaltn dit alles met een andere Vuur of Stoffe konde worden in 't werk gefield , minder kostbaar zynde, dan de geene die thans tot de BaatefeebezLcl word, en alles te famen wierd opgeg Sr of nn den <\i December 178a» alsdan
dubbelen,
in, Aan den genen, die het beste en minst Ja* Jrl?imll%ndo handgeeftmetproeven geftaald . hor naaiwerk aan de Zeehavens en dyken te be?c"Sn ^ paalwormen,eenP« van 100 Ducaaten.
De berigten en Getuigfchriften in * leveren voqf ef op uit. December 1786.
f 3 yis-



N
V ISSC HERTEN.
198. Onder alle de Takken van Oeconomie is liet Artikel van de Visfcheryen by de uitgefchreevene Prysvraagen tot nog toe eene der minstbedeelden. Eene enkele is 'er, die 'er eene directe relatie toe heeft, want, fchoon No. 3 en 4 uit de Koophandel en Colonien eigen dyk eerder tot de Visfcheryen behooren , is de aart van die twee voortlellen zoodanig, dat men derzelver vervulling nog verwagten nog zelfs wenfehen mag; het oo<£ merk van die beyde zynde , om onze Colonien de Terreneuffche Visch te kunnen doen ontbeeren: maar, deeze behoefte den grond leggende tot eene Communicatie tufTchen deezen en die van Noord-America , is zoo voordeelig voor beiden en zo gewigdg voor ons , dat een Nieuwe Visfchery of een grooter debiet van onze Haring ons moeielyk fchadeloos zouden ftellen, ingevalle onze Eylanden en andere Volk - plantingen hun belang zoo verre mogten vergeeten om onze Visch boven dien der Amerikaanen de voorkeur te neeven ! Wy zouden dan wel onze Colonisten van Visch kunnen voorzien en hun een grooter quantiteit meel dan tegenwoordig leeveren , maar waar mede zouden ten minsten de planters dit betaalen? met hunne Syroop, waarby wy geene Rekening kunnen vinden ? of zullen de Noord -Americaanen met alleen deeze, maar (op de Eilanden)
z,o



V I S S C H E R Y E N. *7
taaien ?
ware dan te wenfchen, dat 'er het een of
dcezen daarom ook met ais eene ^
f h j- 9 ^0 Walvis eene wonderbaare en zeia S , behoort tot * *2Ött,5ïfo£5
KelkliSk inde Zetn van het Noorden, reeds
tefS '«V verciscta wierd om <** F 4



SI
VISSC HERYEN.
van den gélukkigen Zamenloop van zoo veele ver* fchillende omilandigheeden dependeerende, goed te maaken: Maar de Walvis bewoont niet flegts den Noordpool, en 't zy men boven genoemde redenen Gouteere, dan niet, het is genoeg, dat de geleegenheeden om hem te treffen , zeldzaamer worden, om hem elders op te zoeken. Reizigers, die ik my tot myn leedweezen thans niet herinnere, maar genoeg bekend zullen zyn, hebben hem in andere gewesten, ik meen ook op de zuidelyke kusten der Nieuwe Wereld ontmoet; men zoeke hem dan daar of elders en zoo men hem ergens vind, van waar men zyn traan met voordeel kan aanvoeren ; dat men dan Ijet noorder-ys verlaate en over eene Eeuw zal de harpoen 'er milfchien nieuwe Slagtoffere kunnen aantreffen.
Deze reedenen flatteere ik my de volgende Conceptvraage niet onaanneemelyk te zullen doen voorkomen.
„ Aan eene Rederye, die één of meer Schepen p ter Walvisch Vangst toegerust tot deze Vangst „ zal hebben uitgezonden, naa een ander gewest, .„ dan Groenland , of Straat - Davids, waar men' i, weet 'of vermoeden kan , dat ook de Walvisch „ gevonden word, met dat gevolg dat daardoor „ eene nieuwe gelegenheid tot deze Vangst be„ kend^ en geopend word, voor ieder quarteel „ Walvisch Spek daar mede aangebragt, een prce„ mie van 20 Gl. en daarenboven voor de Com„ mandeur van elk deezer Schepen een pramie van „ 1000 Guldens, ingevalle hy boven 50 quardee„ len heeft aangebragt. De bewyzen in te leveren w voor ultjmo Dec. 1782*
csuï\



NUTTIGE ]
FOORSTELLEN.
199. Zoude het, voor het algemeen in gebruik' brengen der Fabrycquen van ons lieve Vaderland, niet ten hoogrten nuttig kunnen zyn, eene deputatie uit de Algemeene Vergadering te maaken aan zyne Hoogheid, den Prince van Orange, ten einde zyne Hoogheid te folliciteeren zyn veelvermogend voorbeeld en vriendelyke Recommandatie op en aan de goede Ingezeetenen van deezen Staat te emploijeeren ter aanmoediging in het draagen en gebruiken der Vaderlandfche Fabricquen in plaatze van Buitenlandfchen ? Terwyl men te gelyk in bedenking geeft, of men zyn Hoogheid de vryheid zoude vraagen, om jaarlyks aan zyne Hoogheid rapport te komen doen van het gunftige effeft, het welk men zig verbeeld daarvan te moogen verwagten.
200. a. Welken zyn de beste en meest-vermogende middelen, om de Ingezeetenen van deezen Staat, zoo in de Steden, als ten platte Lande, tothct gebruiken cn draagen van Binnenlandfcbe Fabricquen aante* moedigen?
F 5 b. Aan



Jo NUTTIGE.
deezen Staat zoo inT!S l J? , In§ezetenen van
dan door aan, al «t VaderiXh h * bK00nen'
Zou



VOORSTELLEN.
f,1
Zou 'er kunnen gerefolveerd worden , dat alle Leden, Donateurs en Donatrices zullen worden verzogt, zich tegen en naa May 1780. in Inlandfch gefabriceerde Stoffen te kleeden?
202. Voor den geenen, die, op de duidelykfte en meest voldoende wyze, de gefchikrile en best uitvoerlyke middelen aanwyst, om in alle de Zeven Vereenigde Provinciën "van onze Republicq in ftaat te weezen, om op een cgaalen voet, zo het mooglyk is met gelyk voordcel als in de Generaliteit en de Landen van Ovcrmaze, Partagie van den Staat, allerlei foorten van noodzaakelyke en nuttige Fabricquen te exerceeren, ten beste van 't Algeracen. De Verhandelingen ( onder een Zinfpreuk, met een bygevoegd Billet, als gebruikelyk is) inteleeveren voor of op den laadten December des Jaars 17 . de Goude Medaille, en voor eene of meer Verhandelingen, die het naast by de beste gekeurd worden, de Zihere Medaille. Het ftaat een ieder vry, zelfs de Leden van deezen Oeconomifch^nTak , naar deezen prys te dingen , uitgezonderd alleen lyk die Leden, welke gecommitteerd zyn tot het beoordeelen der ingekomene Verhandelingen.
203. De Goude Medaille en een of meer Zilverc tot Accesfit voor de beste of volledigfte opgave van al het geene in onze Handwerken en Fabricquen tot nu toe ontbreekt, het zy zulks reeds by uitheemfchen bekend zy of niet,en waar van de uitvinding of verbetering te wenfehen ware.
204



$a NUTTIGE
204. Welke zedekundige beginzelen, en andere gefchikte maatregelen zyn 'er aan te wenden, om de tegenwoordige verbastering der Nederlanderen, de Haisboukunde betreffende, op een welvoeglyke wyze te keer tegaan? En in boe verte moeten
dezehen medewerken, om onze Natie ter aanmoediging en wederopwekking der Vaderlandfche Oecommie in het uitvinden en verbeteren meer origineel te maaken als mede om derzelver voortbrengzelen meer tn gebruik te deen brengen?
, 205. Welk is het beste middel, om de kinderen der behoeftige Lieden eene betere Educatie te doen bekoomen, dan dezelven nu onder het opzicht hunner ouderen genisten; en wyders, om een geheele Zedelyke Verbetering onder den Burgerfland te welp te brengen, ten einde nuttiger en beter Leden in ce Maatfchappy te verkrygen.
206. Gemerkt in ons Nederland de Hulp der kinderen van gemeene Lieden, tot het wél uitvoeren der Ambachten, Trafycquen, en vooral der Zeevaart, onontbeerlyk is; en men, zedert eenigen tyd, in de voornaamfte Steden van or.s Land nuttige Schooien, totonderwys van deeze jeugd, opgericht, en de bekwaammaaking van dezelve byzonder ter harte genomen heeft; zou men vraagen: of men, door zulke kinders al te fterk aan hunne fchoolen te verbinden, en hen, in voor hen min nuttige Weetenfchappen, te onderwyzen, het algemeene belang geen merkelyk naadeel toebrengt ? Zo >ta: hoedanig en tot hoe v.wre moet het onder-
tvys



VOORSTELLEN. 93
wvs in de Diaconie-en foortgelyke Schooien der Be* boeftisen aangelegd worden, ten einde hetzelve zulf/efllnderenSnSg zy, en derMaatfchappye door het verhinderen der bovengenoemde Ambachten Trcificquen en Zeevaart^ geen wezenlyk naadeel Itrekke?
007. Welken zyn de Voor - en Naadeelen van <fe PubUcque VrywilKge Werkhuizen in de Steden *Hoedanig zyn zy ingerigt in die Steden van ons, Gemeenebest, en buiten hetzelve, waar zy reeds gevonden worden; en met welke verbeteringen zoude men dezelven elders kunnen oprichten, om zich genoegzaam verzekerd te mogen houden van de beste, .gevolgen? u
008 Aan den geenen, die de beste maatregels opgeeft om met de minfte moeite en kosten, de zodanigen, welke wegens hunne lighaams gefteltenis, wel kunnen, maar niet willen werken, aan t werk te helpen inzonderheid ten platten Lande, alwaar cie dwingende magt niet fterk genoeg is, om hen tot werken te noodzaaken; de Goude Medaille.
De Reden van dit voorftel is, om dat 'er in de Dorpen ten platten Lande , meer dan te veelen, van dien Stempel gevonden worden,ert wel den mee sten Last veroorzaakenaaij de Godshuyzen enz. Dewyl doorgaans de genen,.welke» tonnen, en wülen werken in ons Vaderland, een toereykend beftaan kunnen vinden. Dever. handelingen in te leveren \00f of op primo Decemb. 1781 ^



94 NUTTIGE
sop. Hoe veel kostten , over dertig Jaaren dUitrusting en Huishouding, op de Schepen der Visfchery en Koopvaardy? Wat kosten dezelven nu?
Zyn'er eenige middelen, en welken, om dezelven weder te verminderen, op den voorigen voet? die hier van het best betoog met voorbeelden gefterkt en behoorlyke Getuigfchriften, inlevert voor ultimo December 1783. een Prsmie van
Dewyl volgens Aantekening van Velius in zynChronyk, pag. 220. Anno 1522. wy den aanwas van onze Scheepvaart, aan de mindere «ïtrustmge zyn verfchuldigd geweest.
210. De Goude Medaille te belooven aan hem die aantoont het voordeel van 't Bedyken der Haar* lemmer Meer boven het naadeel of de kosten daaromme te doen, en die tevens een genoegzaam middel vindt om het Land,'tgeen zyn water "thans in dat Meir ontlast, alsmede om het dan droog gemaakte Meir van zyn water te ontlasten, even goed en beter daarvan te bevryden, en die tevens de beste wvze aantoont voor de pafagie der Vaartuigen, en om de byzondere voordeden, daar door tharis aan de doorvaart verknogt voor Stad, Steden of Piaatfen , hun te doen behouden en genieten.
gewyl wy gebrek aan Bouw- en Weiland hebben, zou de Haarlemmer Meir ,zozeBedykt wierd,hier aanmerkelyke vervulling toebrengen, en daardoor zouden de Ooster - Oevers op eenmaal ontheven worden van het afflyten en geen gevaar van wegfpoelen of Dykhreuken £e dugten hebben. ö
sii



VOORSTELLER o£
mi. De Goude Medaille te belooven aan den «•eenen, welke best aantoont of de groote Waterboezem, tusfchen Enkhuizen en Staveren, en tusfchen Monnikendam en Harderwyk, voor- of naadeeldoec voor de opftopping der Stormvloeden, en daar uic best afleidt, en naar genoegen betoogt, dat de Landaanwinning voor die opttopping, en voor de verdieping van de Zuider-Zee voordeelig of naadeehgis.
•12. Die de Lebben-Beek in de Graaffchap Zutphen, eenen anderen Loop weet aantewyzen , eti met 'er daad af te leiden , zoo dat die niet in de Berkel valle en elders géén nadeel doe j een tramie van 30 Ducaaten.
113 Welken zyn de zeekere Grondregelen, om naar te óordeelen; over de beste en voordeeligfte Oeconomie voor iedere Provincie in ons Vaderland, met opzicht tot den Koophandel, Handwerken,
Werktuig - en Scheikunde, als mede over de
Zeevaart en Visfcheryen. om, wanneer alle
de verhandelingen zyn ingekomen, uit dezelven te worden gemaakt eerfte en vaste grondregels van Oeconotnie, welken in het vervolg altoos behoorden in het oog te worden gehouden.
"14. Men. vraagt eene geheel origineel Zwarte Komt-Pient , zoo fraai, fchoon en fpreekend, als de befte Engelfchen, verbeeldende een aanmerkelyk geval uit onze Vaderlandfche Gefchiedenisfe, by voorbeeld , den Dapper - Deftigen Regeerder Pieter Adïuaanszqon van der Werve , eemge
Poo%'



$6 NUTTIGE
Poorteren mee overloffelyke ftandvastigheid bevredigende , en van tastbaar ongelyk overtuigende,
enz. naar Hoofds Nederlandfche Hiftorien,
.IX. Boek, bladz, 388. 3. druk, vóór den
1 September 17 .tot een prys van dertig Ducaaten.
215. Aan den geenen, die de beste geè'tfe Print van eigene vindinge, ten minften ter grootte van agt en zes Duimen , Amfiet damfche voetmaat , binnenswerks, zal inleveren vóór den eerften February 1780. Een Pramie van
216. Aan den geenen, die de beste gegraveerde Prent, naar Schilderye , ten minften van 8 of 6 Duimen binnenswerk, vóór uit. Dec. 1780 zal inleveren , een Pramie of Eereprys.
Aan den geenen, die op één na de beste zal inleveren voor denzelven tyd.
Dit Ardkel verdient vooral de Attentie van den Oeconomifchen Tak.
Die zig herrinnert,hoe wy te voren,aan de Kabinetten de fchoonfte Prentkonst hebben bezorgd, en wy thans weinig of niets aan anderen leveren; maar zelfs alles van de Engelfchen, Franfchen of Duitfchcrs moeten hebben, en aan hun 's Jaarlyks veele Duizenden uitkeerea , moet zig bedroeven over het verlies van eer en voordeel. Het is dan tyd de Graveerkunst aan te moedigen , dat men te vergeefs van elders verwagt.



VOORSTELLEN
9?
317. Aan den geenen, welke de beste Hïftorifche Tekening, ontleend uit de gewyde , de Griekfche, Romeinfche of Vaderlandfche gcfchiedenisfen, met O. F, Inkt, of Roet gewasfen, ten minften uit drie beelden beftaande, waarvan het voornaamfte niet kleinder is, dan zes Duim, ter grootte van Elf of 14 Duim voor den laatften Dec. 1780. aan de Alg. Vergadering inlevert , eene pramie in geld of een eerprys.
Wyl de Tekenkonst van honderden Zaakeii de grondflag is , en elk die ze oeffent , een
nauwkeurig Oog; En eeneaangenaame
en nuttige bezigheid verfchaft , denkt men dat dezelve geenzints behoort te worden uitgeflooten. De Engelfchen zyn ons hier in met eenen goeden nitflag voorgegaan. Op zeer weinige plaatfen zyn Teken Academiën, en deezen kunnen ook niet, dan in groote vermogende Steden , iopgerigt worden, hoe zal Konst dan alleen genoegzaame aanmoediging vinden.
218. Dcwyl de Veepest onder onze Runderen, ons lieve Vaderland, reeds zoo veele Jaaren lang gedrukt heeft, en 'er, tot heeden toe, geene midde^ len zyn uitgevonden ter geneezinge van die alles vernielende en thans meer en meer toeneemende Ziekte; zoo geeft men in bedenking, of de Oeconomifche Tak, aangefpoord door een rechtmaatig bezef van de Algemeene fchade, dewelke deeze Plaag aan ons dierbaar Vaderland veroorzaakt, niet zoude kunnen goedvinden, om middelen uit te denken, en dezelven werkftellig te maaken ter weeringe van de gem. Ziekte? op dat wy eenmaal door den zegen des Allerhoogften; van dien algemeenenRamp bevryd mogen G wor-



?S NUTTIGE
worden: dat de Maatfchappy, ter bevorderinge van den Landbouw opgericht te Amfterdam, deeze zaak behenigt, is geene genoegzaam e reden voorden Oeconomifchen Tak, om dezelve geheel uit het oog te verhezen.
219. Aan den geenen, welke de beste middelen zal opgeeven om in het algemeen binnen deeze Republiek in train te brengen, dat de Lyken buiten de Kerken begraaven worden: eene. premie van een Goude Medaille.
220. Aan een Compagniefchap van ten minften Zes perfoonen, die op hunne eigene kosten een begraafplaats voor hen en hunne huisgezinnen, buiten een Stad of Plaats, in de open lugt, zullen hebben doen vervaardigen, mits zig verbindende, om aldaar zig zelfs en die van hun huisgezin te doen begraaven; de Goude Medaille of 25 Ducaaten.
De Getuigfchriften in te geeven voor of op uit. Decemb. 1781. Deze premie kon zig uitftrekken tot uit. Decemb. 1784.
221. Aan den genen, die een ontwerp ter uitvoer brengt, waardoor aan een ieder zyner medeburgeren gelegenheid gegeven word , om hunne lyken buiten eene Stad of plaats, in de open lugt, te begraven op aanneemelyke Voorwaarden en niet kostbaarder , dan in zulken Stad of plaats anders pleeg te gefchieden, de Goude Medaille en ioo Ducaaten.
De



VOORSTELLEN,
9$
De Getuigfchriften in te geeven voor of op uit, Decemb, 1782. Deeze premie kon zich uitftrekken tot uit. Decemb. 1786.
222. Dat de Antwoorden op de vastgeftelde Prys-. vraaa;en, die op de fuccesfive groote Vergaderingen bekroond zullen worden, en door den druk gemeen gemaakt, moogen verdeeld blyven naar de Clasfen van Landbouw enz., waartoe zy behooren, en dus afzonderlyk gedrukt moogen worden, en te koop zyn, op dat min vermoogende Lieden niet genoodzaakt worden, om ten einde de Antwoorden van de eene foort te hebben, teffens alle de Antwoorden der overigen tekoopen.
223. Terwyl de byzondere foorten van Onkruid, zoo in Koorn als Wey-Landen in ons Vaderland vallende , op alle plaatfen niet eveneens genoemd worden, en diardoor het nut van de middelen tot uitroeijinge van het zelve,die reeds mogten zyn voorgefteld, of voorgefteld konden worden; minder algemeen is: zoo' word voorgefiaagen, of niet ieder Departement by eene te neemene Refolutie van de Algemeene Vergadering zoude dienen verzogtte worden, om aan Heeren Directeuren tegens October 1780, zoo veel mooglyk, te willen toezenden een plant van ieder der verfchillende foorren van Onkruid, welken gevonden worden in de Koorn- of Wey - Landen van die Provintie of dat diftrict, alwaar het Departementzigbevind; met byvoeging der naam of verfchillende naamen, waarby dezelven in die Provincie ot dat district bekend zyn; als mede of het in Koorn- of in Wey Landen, of ook in beiden gevonden word, en op welke foort van gronden. Hieruit vervolgens te formeeren een algemeen register der verfchillende foorten van onkruid
G 2 me£



ïdo NUTTIGE VOORSTELLEN.
met de benaaming, zoo de Latynfche volgens de ge? bruiklykste herbaria, als derNederduitfche, zoo als dezelven in de verfchillende llreeken van ons Vaderland bekend zyn, en daarvan door Heeren Directeuren aan ieder Departement een convenabel getal exemplaaren toetezenden.