JULIA.



Daar zo de Liefde viel, Smolt Liefde ziel met ziel, Ea hart met hart te gader — Die Liefde is -rterker dan de dood ; Geen Liefde komt Gods Liefde nader, Noch is zo groot.
VONDEL» .



JULIA.
d O Q e.
M* RHIJN^IS FEIT H.
metpeaaten.
JJic- kcf.le Ia ftérlier dan de Dood;
X E A M STKKDA M, B ij
JOH aN jSTE s allas t,
M D C C X C II.






AAN
MEVROUWE ***
J^^dk een onbedachtzaame eisch, Vriendin t Hoe mijne juli ain 't openbaar
verfchijnen t en -, gij gij die alles op
mij vermoogt dit van mij vorderen ? —
Waarlijk , dit heet een misbruik van zijne man te maken. Bedenk toch een oogenblik wat mij aanleiding gegeven heeft om deeze weinige bladen te vervaardigen , en bejlis zelve of er toen het doelwit bij kon zijn van
* O



4 aan ÏVLE VROUWE ***
ze ooit gemeen te maken? Gij herin¬
nert u ligt nog de dichterlijke partij, dit gij, voor twee jaar en, aan eenige uwer beste Vrienden en Vriendinnen op uw vermaaklijk
Landgoed gaaft? De vermoeiende hette
van dien dag deed u, die altijd op het genoegen van. anderen bedacht zijt, op eene wijze, die men geen' weder ft and kan bieden, aanhouden om er den nacht bij te voegen. 'Nooit zal ik dien verrukkelijken nacht vergeten'. Hij was de fchoonfte, dien ik immer ffag. —— Nog kan ik mij verbeelden in iiw donker Prieel aan den oever van den Rhijn te zitten, en deezen Jlroom door de maan bij ftreken verlicht te zien. Geen
llaadje verroerde zich. 't Is in zulke
oogenblikken , dat het hart zich, onder 't genot der ftrelendfte kalmte, vertedert. —— Wij kwamen in een yriendlijk verfchil over de Liefde. Ik had bijna elk tegen mij — Gij alleen , beyallige Sophie! koost mijne zijde. Aan welken kant zich de waarheid mk bevond, dit is zeker, wij dachten meer verheven over de Liefde, dan onze tegenjïrevers. Ons gefprek liep ten einde en gij vorderde toen van mij, dat ik mijne ge-



4an ME VROUWE*** 5
dachten omtrent de Liefde in een tafreel van twee gevoelige harten ontwikkelen zou. , Ben ik gefchikt om u iets te weigeren P Mijne julia ontving haar
aanwezen ; naauwlijks heb ik aan uwen eerften eisch voldaan, of gij voegt er eenen
tweeden, die veel zwaarer is, bij Gij
wilt dat julia in het licht trede. Begrijp toch wat ik wage met u te gehoorzamen!
Aan wie zal mijne Schilderij bcha-
gen p . Aan Sophie ? ja ! en aan die weinigen , die haar gelijken , die zulk een fchoon , gevoelig, hart in haaren boezem dragen. Ach ik gevoel het al te wel, mijne julia is niet voor de achtiends eeuw gefchikt. Een eenvoudig tafreel van twee tedere harten, die oprecht beminnen, zo als onze Voorouders, waar van wij de eigenfchappen zo zeer beginnen te haten, mooglijk voor eenige honderd jaaren bemind hebben, zie daar mijne geheele julia/ Geen verleidende Gebeurtenisfen, geen onverwachte toevallen geen enkel bekoorlijk Nietje zelfs! verzekert mij v-an de goedkeuring van 't gemeen. Voeg hier bij, dat ik eene Liefde, predike , die zonder de deugd niet



6 aan ME VROUWE***
beftaat. Ach! dit laatfle bederft alles I Men zal lagchen en het zal mei
mij gedaan zijn. Nu, Vriendin! wat
zegf gij? .1 Gij bigrijpt dit alles en echter volhardt gij bij uwen eisch ■—— Welaan! ik zal gehoorzamen. Ten minsten i en dit alleen is toejuiching gen0'eg ■ ten minsten zal Sophie mij met haare^ goedkeuring belonen, en elk, die gelukkig genoeg is van haar te kennen, zal overtuigd zijn, dat mijne julia geen wezen van verbeelding is. .



JULIA.
D E
ONTMOETING.
Tn een van die bekoorlijke zomerfche avondbonden, die ons van de nederdrukfcende warmte eens wolkenloozen dags vertroosten , den geest verkwikken, en, onder het inademen van duizend - verfrisfende koeltjes , ons op nieuw het genoegen van ons aanzijn doen fmaaken , floeg ik mijne begunftigde wandelplaats in. Deeze was een uitgebreid dennenbosch-, waar een eeuwig duister in heerschte, omgeven door al het ontzaglijke der afgezonderdfte eenzaamheid. Ontelbaare beekjes van levendig water flingerden overal langs de kunftelooA



a de ONTMOETING.
ze paden heen. Door een zacht windje voortgeftuuwd, rolden ze hunne golfjes langs bloemrijke oevers , die de welriekendfte kruiden voortbragten. Tallooze Leliën van dalen, die de natuur hier alom ontluiken deed, vermengden er haare liefelijke uitwaafemingen mede. In het diepfte van 't woud was eene grootc kom , wier midden de eenigfte verlichte plek van dit geheele bosch was. Voor lang had hier mijne hand eene gemaklijke rustplaats van zooden gemaakt, en het was altijd daar, dat ik mij aan mijne lieffte befpicgelingen overgaf. Nooit was ik tot zo ver in deeze gewijde fchaduwen doorgedrongen , of mijn hart was. reeds tot dien trap van gevoeligheid gebragt, dien het immer bereiken kon. Dan bepeinsde —i— gevoelde ik de grootheid van den • Mensch . ik zag ze , ik
fmaakte ze in mijne eigen onfterflijkheid. Hier vierde ik de nagedachtenisfe mijner
overlcden Vrienden verkwikkelijke
traanen ontfprongen aan mijne oogen
verboren in eene wellustige droefgeestig-heid overviel mij de nacht —— de maan verlichtte bij. vakken het bosch, cn mijne



de ONTMOETING. 3
verbeelding vertoonde mij hunne fchimmen , om mij heen zweevende — ik fprak met
hun mijn hart ontlastte zich van alle
zijne geheimen in hunnen fchoot. Zij
beminden reeds in dit leven de deugd ■
ook zij was de vriendinne mijner jongcling-
fchap. 1 De gelukzaligheid, die uit
hunne oogen blonk, verftrektc mij telkens
op nieuw tot een fpoor. Welk eene
gelukzaligheid! ^— de cenigfte, die mijrl brandend hart niets meer te begeeren kon geven t — Mijn gemoed verwijdde zich —
enkel gevoel zuiver , heilig gevoel ,
wierp ik mij op den ftillcn grond neder. — De bank van zooden onderfteunde mijne betraande handen. — Het bosch werd mij
tot een' Tempel in ieder ftofje zag ik
mijnen verheven Weldoener ; alles
werd god! —— Hartelijke dankbaarheid, vuurige gebeden , vloogcn , met duizend zuchten, tot den onuitspreeklijken, den oneindigen. Alle mijne Vrienden paarden hunne Hemmen aan de mijne — onze traanen vermengden zich — mijn ge> voel werd verrekking ! het bosch verdween — 't was geen tempel meer ■*A 2



| de ONTMOETING.
't was de Hemel ik genoot ja!
ik genoot met hun allen de onfterflijkheid.
Thans, meer dan naar gewoonte in diepe gedachten verzonken , was ik onmerkbaar tot bijna aan het midden van 't woud genaaderd. Mijn hart had dikwerf gebrek gevoeld in zijne eenzaamheid. Ik moest beminnen om gelukkig te zijn en echter — ik beminde niet ! —— Met de innigfte aandoeningen had ik vaak het zachtfte en aanminnigfte gedeelte des Menschdoms befchouwd. I Meer dan eens zag ik "met de tederfte gewaarwording de roosjes op de koontjes van een lieftallig meisjen ontluiken meer dan eens twee onfchul-
dige borstjes op een zwoegend hart verleidend fpel fpelen. — Dikwerf, vervoerd door uitwendige aantrekkelijkheden , gekluifterd aan een onwederftaanbaar lagchje , verbeeldde ik mij te beminnen ; dan ach l
nimmer had ik gemeenzaam met mijne
Schoone omgegaan, of de begoocheling die mij voor een oogenblik zo veel ge^, neuchte fchonk, verdween. Ligtvaardigbeid en. ongeftadighci.1 woonden in \,haxz.



de ONTMOETING. 5
van 't eigen meisje, op wier lippen het genoegen bloosde. Ik zag, onder-
het plengen van zilte traanen , dat ik mij bedroogen had dat ik algemeen ge¬
voel van wellust voor waare tederheid had aangazien , en —— verder dan ooit van mijn geluk, van mijn ccnigst geluk op aarde
verwijderd betreurde ik mijn lot , en
mijn hart doolde , afgemat, op nieuw in zijne ijsfelijke ledigheid om,
Lccvendig getroffen door alle deeze herinneringen , ging ik gebukt onder mijne
eenzaamheid toen eene zachte vrou-
wenftem, die van den kant mijner gewoone rustplaats fcheen te komen , mij ijlings in mijne mijmering' Hoorde. Geheel ontroering , naderde ik : „ O mijn God!
Gij hebt mij dit gevoelig hart gegeeven . . . en nu . . . Nimmer —>— neen ! nimmer heb ik U om rijkdom, om eenige aardfche grootheid gebeden —— mijn geluk is er nooit aan verknocht geweest! —— maar een Vriend voor dit hart , een deugdzaam Lotgenoot, onder wiens geleide ik deeze,' ( voor mij zo eenzaame, waereld doorwan-! A 3



6> de ONTMOETING.
- delen kon op wiens arm rustenden-
geen zegening ongemerkt over mijn hoofd
zou waaien . o mijn God! zie daar
mijne bede ! — de innigfle , de vuurigfis
bede van mijne onfchuldige ziel. — Och! ontzeg ze aan een hulploos meisje niet!"—. Nu was ik rot aan de verlichte plek van \ woud genaderd. Hemel! wat aag ik ? - Eene • tedere bevallige Maagd , in wier blaauwe oogen en rijzige geftalte gevoel en onfehuld om ftrijd uitblonken —' bruine hairlokken kronkelden zich kunstloos om eenen fnecuwwitten hals — met gevouwen handen voor de bank van zooden geknield, droopen ftille traanen langs haare gloeiende wangen op het gras neder , even als de morgendaauw van eene pasontloken roos. Zo knielt een Engel voor den ongeschapenen. 1
Terwijl ik , ftom van verwondering en naauwlijks mijn gezicht vertrouwende, ftaa-,
ren bleef, ontdekte mij julia; vol
ontroering rees zij op een klcene
fiddering deed haar verbleekt op de zooden nederzijgen. ■ Ik trad met onge-
Wisfe - fchreden «aar haar toe. Ilemekch^



Zo Jsnielt een Enffêl voor den ohgeschapenes
Blad z. 5.






de ONTMOETING. ?
Meisje ! borst ik Hamerende uit maaide ontroering floot met lieffelijk geweld mijn' mond , en ■ geen enkel woord konden mijne beevende lippen meer uitbrengen i Onwcderftaanbaar getroffen, gevoelde ik eene nieuwe gewaarwording in
mijnen boezem. Bcurtling onder tal-
looze zuchten , die met vereenigd geweld eenen doortocht door mijnen geprangden gorgel zochten, met moeite ademhaalen • de, en weder in de ruimfte kalmte van genoegen herleevende , zeeg ik, door overmaat van gevoel verflaauwd, krachtloos
aan haare zijde neder. Onze beevende
oogen ontmoetten elkander. Spraakloos hieven onze harten het tederst gefprek aan, en de infpraak der Natuur verzekerde mij, dat julia het cenigfte Meisje op den geheelen aardbodem was, dat mij gelukkig kon maaken. Hoe gemaklijk
verftaan zich twee harten , die op dezelfde wijze flaan ! die de Natuur op den eigen
toon ftemde ! Onze ontroering ver*
nietigde zich zelv# dan, eer wij nog
fpraken, waren onze zielen , onfeheidbaar m een gefmolten, reeds voor de eeuwig* ' A 4



8
de ONTMOETING.
heid aan elkander verbonden. ■—— Nu" ontdekten wij ons onze onderlinge behoefte , en beide vervulden wij — ieder een tot hier toe aaklig ledig hart, — Waare liefde in eene onfchuldige ziel veinst nooit. — Och! zij is de roem en zegen der Menschheid — en zou zij bloozen over haar eigen taal, die voor het verdorven hart even onveriraanbaar, als onnavolglijk is? Hoe zalig verliet ik thans, met mijne julia (o mijn hart gevoelde dat mijne!') hand aan hand tredende, het bosch! Eén oogenblik had een nieuw Heelal voor
mij ontflooten alles lagchte mij aan;
niets kwam mij meer onverfchillig voor. Het grasje , dat zich voor mijnen voet boog
het viooltje, dat aan mijne zijde waas-
femde — de geheele Natuur vermeerderde, mijne zaligheid ! De Liefde had duizend nieuwe gevoelvermogens in mijn hart ontwonden , die tot hier toe in deszelfs geheimfle fchuilhoeken werkeloos verfchoven lagen. o Liefde ! tedere , goddelijke
Liefde ! gij alleen verheft onze ziel tot het «vaare geluk — gij alleen maakt den fterveling vatbaar voor zijne waare grootheid — ongelukkig hij, die u nimmer kende! ——*



HET
MEISJE.
Do Natuur fcheen haare uiterllc pööging gedaan te hebben om van julia een bevallig Meisje te maaken , en nooit was zij in cenig voortbrengfcl gelukkiger geweest. ■ Zo ooit het gevoel uit twee aanminnige oogen blonk , het zegepraalde in dc
kwijnende oogen van julia — zo ooit
de onfchuld haaren zetel op maagdelijke koontjes vestigde , het was op de bloozen. de en met kuiltjes prijkende wangen van Julia. Alle de aanlokkelijkheden der prilile jeugd, de volle aantrekkelijkheid van het poefele vrijfterfchap , fchcenen op haar gelaat voor altijd gekluisterd te zijn. Tederheid , mededogen , menschlievendheid, en de overige deugden van het gezellig leven , hadden aan haare geftalte dien losfen en innemenden zwier gegeven , die dikwerf over zielen zegeviert, welke aan de toverkracht van een fchoon gelaat ontkomen zijn. De Godvrucht had op haar aangezicht die verheven majefteit gedrukt, die A 5



i0 heï MEISJE.
zich 'gevoelen, maar niet befchrijvcn laat. Al wat men er van zeggen kan, is, dat de verleiding er voor verdomde. Meer dan eens had zij haaren mond geopend — maar nooit was het haar gelukt een enkel beledigend woord uit te brengen, julia flocg haare oogen bp en de ondeugd beefde te rug. ■ Welk een kostbaare fchat
was onder deezen fchoonen fluier verborgen ! — Welk een hart was het hart van
JULIAi , Vatbaar voor de minfte van
alle die kleene genoegens , die de groote Weldoener des Menschdoms, voor elk, die ze gevoelen kan , alom zo mild gezaaid heeft ; altijd genietende , bleef de uitoefening der deugd beftendig haar grootfte genot./"Aan deeze vredeverwekkende beloonfter offerde zij alle andere geneuchte op, zonder dat dit voor haar een offer was. Gezegend door elk, die haar kende, ftortte julia vaak een' kunfteloozen traan over haar onwaardigheid, en ieder loffpraak maakte haar nederiger. — Mee *lle deeze voortreffelijkheden was julia
echter een fterffijk Meisje ■ % had
feaare gebreken ! maar ook deeze ge^



het MEISJE. 1
breken konden niet dan in eene ziel , zo
groot als de haare vallen. o Mijn
Vriend ! nooit zal ik dat zalig oogenblik vergeten, waarin ik voor 't eerst haare ge-
heclc ziel bloot zag ! > Welk een
oogenblik —— Welk eene ziel! — —-— julia beminde mij teder, en de uurtjes, die ze in mijn bijzijn kon doorbrengen, waren haare genoeglijkfte oogenblikken. — Na eene afwezcndhcid van drie geheele dagen, had zij mij met het opgaan der zon op eenen met kreupelbosch bewasfen heuvel befcheiden. Op vleugelen deiliefde ijle ik naar mijne zaligheid .
De zon was nog niet boven de kim toen ik reeds met uitgebreid verlangen mijne oogen van den top des heuvels over de geheele omliggende vlakte liet dwaalen. —-
Het licht vermeerderde maar ik zag
mijne julia niet. Beurtling van begeerte brandende en koud van fchrik, vloog ik hondcrdmaalen den heuvel af, en honderdmaaien bereikte ik zuchtende zijnen top.
weder. julia verfcheen niet, en ik
kwijnde. Reeds was de tijd tot onze faracnkomst bijna verftreken cn o ! hoe.



I* het MEISJE.
lang was hij mij gevallen ! Reeds was ik gereed om troostloos den heuvel te ver-'
laaten toen ik haar fchier ademloos
zag aanfnellen ! Zij ziet mijne wanhoop ik weende. „ Verdenk
„ mijne liefde niet, o mijn Eduard! dit „ geheele hart flaat voor u! — maar ach t • „ deezen zaligen kus (op dit oogenblik 1 „ gloeiden mijne lippen onder de haare) „ deezen vreedzaamen kus had uwe julia ' u met geen' wellust kunnen geven , in„ dien zij fpoediger bij u gekomen ware. £ — Mijn Dierbaare ! kunnen wij genieten „ zonder een kalm geweten ? ■• Hoor
„ mijne ontmoeting. Ik vloog naar
„ den heuvel, en geheel bezield door de „ vreugd van u , na zulk een lang gemis, „ weder te zien , zag ik niets dan Eduard ,, in alle de voorwerpen, die mij ora-
„ ringden. Ijlings treft de ftem der
„ dicpfte treurigheid mijne ooren.
„ Gij weet het, mijn beste ! in geen om-
„ ftandigheden was mijn hart doof voor
„ haar. Ik zie om , en een afgemat
„ Grijsaart, gebukt onder een ligt pak , „ dat zijne fchouderen weigerden te draa-



HET MEISJE. I3
p gen , bezwijkt, al kermende , voor mij„ ne voeten, i Ik vergat onze faamen-
komst. ——— Ach ! de arme man ! j, Eene ziekte had hem in een vreemd „ land, waar hij flechts eenige dagen „ meende te vertoeven , geboeid. Huiper „ loos voor zich zeiven en van den bij-
fland zijner ongevoelige medeftervelingen 4, verfïoken * had hij nooit een middel ge„ vonden om zijne, door ouderdom en ar„ moede uitgeteerde , Gade , die hij teder „ beminde, en voor wie hij alles was, van „ zijnen toeftand te verwittigen. Hij beef„ de,- zo vaak hij dacht dat zijne trouwe „ gezellinne , die hem federt lange verloo„ ren moest achten , deezen laatften flag
„ niet overleefd zou hebben. Deezen
„ dag vleide hij zich het einde van zijnen
„ moeilijken tocht te bereiken dan
„ zijne krachten onderfteunden zijn hart „ niet — zijne jongde hoop vervloog toen „ ik hem zag nedervallen. —. o Mijn „ Vriend ! zoude ik den ellendeling hebben „ laaten omkoomen en zelve gelukkig ge-
„ weest zijn? Neen! Vader van alle
9 menfehen ! — I,k vraag den Grijsaart



74 het MEISJE.
„ naar zijne woonplaats — zij was niet ver „ meer — een uurtje flechts, en dit uurt„ je had hij dien dag niet kunnen afleggen!
„ — Eduard I ik troostte hem met
,, mijne hulp rijst hij fteenende op — mijn. „ eene arm onderfchraagt hem , terwijl de
andere zijn pak torsent — en o!
„ uwe julia is gelukkig genoeg geweest „ om hem aan zijne nog levende en van ^ blijdfehap trillende Gade wedertegevcn. „ — Met hunne zegeningen befproeid, ben „ ik tot u geijld, en dit oogenblik, hoe kort
„ ook, is mij dierbaar. Verlaaten wij
den heuvel, n-ijn Beste! — Och wij zul,', len nog menig oogenblik vaa onzen tijd „ tot eene lieve bijeenkomst kunnen afwoe-
„ keren - maar hoe fchaars lagcht ons
„ de gelegenheid aan om gelukkigen te maa„ ken , om de Godheid natevolgen ? — ;,, Mijn Eduard wanneer vinden wij deeze weder!" — julia zweeg en weende van
tederheid ik weende van blijdfehap en
mijn hart aanbad o God! daar was voor
Eduard maar eene julia en déeze julia '' hebt gij hem gegeven! —i



ii e t
BELANG.
,, Wat zucht gij , mijne ziel! — Waarom zoekt gij kristallen beeken in de wil„ dernis en onvermengde zaligheden bij „ fchepfels van ftof? — Waarom vordert „ gij van dit leven, wat Hechts de eeuwig-
„ heid geven kan ? IJl te rug, on-
„ fterfelijke ! eer u eene bedrieglijke hoop „ door den doolhof van aardfchc wenfchen „ leidt , die nooit tot genot rijp worden , „ zonder nieuwe en ongeftuimer wenfchen
„ voorttebrengen. Te rug van uwe
„ vlucht door het ongebaande oneindige! „ —— De gelukzaligheid droomt uit geen „ gefchapen bron/' ——
o Mijn Vriend ! hoe diep gevoelt mijn hart op dit oogenblik de waarheid van deeze uitfpraak. —— Wie kon zich immer het waar geluk op dit beneden rond belooven, zo het Eduard. niet is na den vond eener



16" het BELANG.
julia ! Ach, mijn Vriend! deeze
Julia zal ik nooit als mijne Echtgenootc
aan deezen boezem drukken . nimmer
zal zij aan mijne borst vernachten. .
o Gij! die alle uwe fchepfelen poogt gelukkig te maken, Bron van alle Liefde! .
•Gij boodt mij het edelst gefchenk aan
reeds nadert mijne van dankbaarheid bevende hand ach ! een ongevoelig
Natuurgenoot ontrukt mij op eens alles!
en wie is die ontmenschte fterveling?
de Vader mijner julia een Vader,
die zulk eene dochter niet waardig is. Hoe ! hij kent de tederheid van haar hart
haare gevoelvolle ziel —— en poogt
haar geluk aan aardfche grootheid opteofferen? julia eenen Echtgenoot kie¬
zen , die zich door niets dan verachtlijk
goud aanbeveelt! Neen, wreede Ysl-
der! Gij kunt mijnen weg met doornen bezaaien julia eerbiedigt, zelfs
in een onmenfchelijk bevel, den oorfprong van haar leven — nimmer, ach! nimmer
fchenkt zij mij haare hand als gade !
dan , verwacht ook niet dat die hand zich aan eenig fterveling geeft, dien zij niet ge-



het BELANG.
17
lukkig zou maaken ■— en , wien kan zij dit doen dan Eduard, die alleen voor zulk eene zaligheid geboren, door u , zo onuit-
fpreeklijk rampzalig wordt! o mijne
julia! onze harten, onze liefde
zijn boven alle geweld verhecven — geen zweem van vrees zelfs ontrust mij omtrent
uw hart voedt waare liefde , die
nooit dan op zuivere achting rust, ooit een
beledigend wantrouwen ? . maar welk
eene lange onafzienlijkc keten van heil wordt
ijlings van een gereeten ? Welk eene
zalige maatfchappij verbroken ? — Eduard zal dan nooit den dierbaaren naam van Vader hooren ? en de tedere betrekking
van Moeder is voor de gevoelvolle julia
voor eeuwig verlooren! Geen rij van
ipelende wichtjes zal ooit onze knieën omarmen onder onze vreugdetraanen opgroeien de troost van onzen ouderdom zijn eens onze oogen fluiten —
en dan op ons vereenigd ftof wee-
nen! ■ op ons vereenigd ftof! -
Mijne julia ! — Welk een geluk is voor ons verlooren! —— Ten minften beminnen
wij en een oogenblik in uwe tegen-
B



i8 hét BELANG.
woordigheid verfpreidt zaligheid over een geheel vak van mijn leven . 0 verdubbelen wij deeze oogenblikken! - fmaa_
ken wij dan mei: ftroomende gewaarwordingen ons heil en zo ooit een onwillige
blik in een verfchiet , dat voor ons gefloo-
ten is, traanen uit onze oogen perst ■ .
zo wij dan fpraakloos naast eikanderen zitten en op het ftof ftaaren . julia!
herinneren wij ons dan onder duizend zuchten : Neen ! de gelukzaligheid ftroouit uit geen gefchapen bron! .



D E
GRAFKELDER.
o IMensch ! waarom is er iets in uwen geftorven natuurgenoot, dat afgrijzinge , of tenminften fchrik, bij u verwekt? — Waarom is zelfs de deugdzaamfte niet boven deeze ontzettende aandoening verheeven ? — Honderdmaalen heb ik mij verbeeld aan de zijde mijner julia voor alle vrees beveiligd te zijn met haar in den aakligften
Grafkelder een Paradijs te vinden , en nu heb ik, haar in mijne armen drukkende, eene verzamelplaats van dooden bezocht en — gefidderd!
Eenige uuren van ons Vlek verheft zich een Tempel, die wegens zijne eerbiedverwekkende fchoonheid in den geheelen omtrek beroemd is. Nergens , fprak het Gerucht , vond men een aandoenlijker fchouwtooneel dan in zijne onderaardfche gewelven. julia bad deezen tempel nooit aanfchouwd, J3 a



ao de GRAFKELDER, en ook ik kende hem Hechts door befchrijvingen. Een gevoelig hart bemint alles wat fomber en verheeven is. — Meer dan eens had ik met julia op den rand eens grafs traanen van wellust geftort. Gemeenzaam met de gedachte des doods, voorfpelden wij ons de zuiverfte geneuchte uit de.
bezichtiging van het gevaarte. ■ ,
Op eenen fchoonen zomerfchen morgenftond wandelden wij hand in hand naar den Tempel. De aandoenlijkfte gefprekken , waarin onze mond de eenvoudige tolk van ons hart was , deeden ons den weg kort
fchijnen. Geen kus drukte ik op de
lippen mijner julia of ónze traanen vermengden zich. De zon verhief zich even boven de kim , en de flaap hield de oogen der halve waereld nog geflooten , toen wij geheel eenzaam het ontzaglijk gebouw binnen
traden. Eerbiedig en vol van eene
godsdienftige vrees boogen wij onze knieën voor den o n z i c h tb a a re n , die in deezen Tempel wordt aangebeden. De Godsdienst verheft het hart en doet den mensch zijne
waare grootheid gevoelen. Met eene
ruimademende borst herreezen wij,, en onze



de GRAFKELDER. 21
eerde begeerte was den Grafkelder te bezichtigen. In bet donkerde gedeelte
des Tempels ontdekten wij tusfchen twee gothifche zuilen eenen breeden marmeren trap , die naar beneden leidde. Wij daalden er langs af, en ijlings bevonden wij ons in eenen tweeden' Tempel, die even zo veel lichts ontving, dat men er de voorwerpen in onderfcheiden kon. Toen onze
voorde voet den grond van dit rustvertrek des doods raakte , weergalmde het geheel gewelf fel, en deeze doffe klank fchcen tegen alle de kisten, die ons oog in een lang verward verfchiet ontdekte , te duiten. •— Ee< ne koude rilling vloog over ons geheele ligchaam. — julia verbleekte. — Ik fprak, en mijne woorden werden viermaalen , al treuriger, al treuriger, herhaald. De hevigheid der aandoening , en eene onwillige' fchrik overweldigden mijne tedere Gezellinne • — zij zeeg op eene doodkist neder. —■ Wat treft mijne julia? vroeg ik met eene beevende dem. •—- „ Ik verbeeldde mij het „ geluid van een mensch te hooren" antwoordde zij ontroerd. — 't Was de fchrik, die u bedroog, of mooglijk het geblaas van B 3



£2 de GRAFKELDER
den wind, die langs deeze verwelfde bogen huik. — „ Luider Hechts!" — Neen »t is niets. Alles is in rust en zo dil als de dood. — Welk een fchrikverwekkend gezicht! — hoe majestueus is de gedaante van dit verhecven gebouw , wiens aêloude py. laars hunne marmeren kruinen verhefFen ■om dit dikke gewelf, dat zijn eigen gewigt vast en onwrikbaar maakt , te ondcrfchraagen. — „ Welk eene kalmte hcerscht in deeze plaats ! — Hier is alles een tooneel van afgrijzinge en fchrik voor mijne ontroerde oogen .... Hier overweldigen de graven en de diepe verblijfplaatfen des doods'mijn bekommerd hart en doen het verdijven. Geef mij uwe hand, Eduard! .... doe mij uwe
ftem hooren ja ! haast u tot mij te fpre-
ken doe mij uwe dem hooren. — Als
ik fpreek verfchrikt mij de verdubbelde weerklank mijner woorden" Nu drukte ik
mijne koude hand in de fidderende hand van
julia onder eenen geduurigen galm
traden wij den trap weder op. _ Hier bekwamen wij van onze akelige gewaarwordingen. — Hoe kleen , hoe nietig was de waereld nu in onze oogen ! — Door hoe



de GRAFKELDER. 23
weinig banden wierden wij er nog aan gebonden ! — Wij dachten alle onze vrienden
m en het grootfte gedeelte er van was
reeds in de eeuwigheid, julia! lprak ik onder de hevigfte aandoening, julia ! zo wij in het zelfde oogenblik ftierven — reeds wonnen wij bij onze verwisfeling. Reeds zijn wij ft:erker vermaagfehapt aan de eeur wigheid dan aan den tijd. — Ook in de onzichtbaare waereld zullen wij geen vreemdelingen zijn ! — Welk eene omhelzing, mijne Beminde ! zal dat zijn ! — Zo veele bitterbetreurde bloedverwanten en vrienden, na zulk een lang gemis, weêrtevinden! — kommerloos aan het zwoegend hart te drukken! o Mijne julia ! hoe heerlijk een morgenftond zal die der opftandin-
ge zijn ! Hoe veele vrienden zullen
dan aan vrienden waardiger , dierbaarer , wedergegeven worden! — Hoe veele Echtgenooten , die hier , op het naauwst vereenigd , naauwlijks hun geluk fmaaktcn of
. de dood rukte ze uit elkanders armen!
Herinnert gij u die beide looden kisten , die naast clkanderen Honden ? — op welker eene gij gezeten hebt ? — De eerfte B 4



24 de GRAFKELDER.
was die ecner tedcrgeliefde Echtgenoote,
Niets haperde aan het geluk van haa-
ren Zielvriend dan de tedere naam van Vader. — Het oogenblik was daar, dat hij zijnen wensch voldaan zou krijgen, en dat ianggewenschte oogenblik rooft hem in
eens beide zijne Gade en Zoon ! Welk
een aandoenlijk opfchrift heeft hij op haare lijkbus gezet ! Zaad, van God gezaaid, om rijp te worden tegen den dag des oogsts. — Na eenen langen , moeilijken, en aaklig eenzaamen , levensloop flierf ook de tot
zijnen dood getrouwe Echtgenoot. Hij
heeft zijn eigen graffchrift vervaardigd. Ik weet, mijn Verlosfer leeft! — Ja! dcuotfzaame, gevoelige harten! uw Verlosfer leeft! —■ Hij bewaakt uwe kille asch , en geen ftofje zal er van verlooren gaan! — o mijne julia! hoe zal deeze onderaardfche Tempel weergalmen van hunnen vrolijken lofzang ten dage hunner verrijzing! — Welk eenen erkentelijken blik zullen ze voor 't laatst op deeze plaats hunner Jangduurige woning werpen , daar ze , terwijl eeuwen over hun ftof heenen waaiden , eenen genisten droomloozen flaap genooten , en nu, verkwikt,



de GRAFKELDER. 25
verfterkt, voor eenen eeuwigen morgenftond
ontwaakten! o ! ik gevoel, ik gevoel
hunne fpraaklooze blijdfehap maar
vruchtloos pooge ik mijn gevoel met woorden uit te drukken. — Ik zie hunne harten kloppen , hunne boezems zwellen , hunne
oogen traanen julia! welk een ver-
fchiet o mijne julia! Hier zeegen wij in elkanders armen , terwijl onzer beider harten verfmolten, en door overmaat van gevoel geen woord meer van onze lippen kon vloeien. — Wij knielden op nieuw naast eikanderen met dooreengevlochten handen, en fpraakloos dankten wij vuurig den al weten den voor onze onftcrfelijkheid — onfterfelijkheid. — Toen keerden wij zwijgende — maar genietende — naar onze woningen — en nooit had mijn hart meer gevoeld hoe dierbaar de deugd en het genot van een kalm geweten zij! ... Ach ! moest ik eerlang in gevaar koomen om beide onherftelbaar te verliezen? ...
B 5



FRAGMENT.
bijna , mijn Vriend!
maar ook nooit was er een grooter verzoe. king. Gij kent het duister Dennen¬
bosch, waarin ik mijne julia voor 't eerst ontmoette. In den verkwikkelijkften avondftond, na eenen brandenden dag, trad ik zijne geheiligde ichaduw binnen. Op de bank van groene zooden, die de Godsdienst en Liefde gefticht hebben, bij de groote waterkom in het digtfte van 't woud, vond ik mijnen Engel. Wij omhelsden elkander en onze zielen genooten. Onder eene geduurige afwisfeling van de aandoenlijkfte gefprekken , en van een nog aandoenlijker zwijgen, verfpreidde de nacht zich om ons heenen , terwijl de maan aan eenen wolkenloozen hemel met eene ftffle majefteit te voorfchijn trad, en het bosch bij plek-



FRAGMENT. 27
ken verlichtte. — Alles was ftil; alleen hoorde men van verre het eentoonig gezang
van den kikvorsch.. Eene godsdien-
ftige vrees deed alle mijne leden rillen. — ik zat op de zooden naast julia; haar arm was om mijnen hals gefiingerd, en
mijn hoofd rustte op haare borst.
Geen wellustige gedachte was tot hier toe in mij opgekoomen. — Nu beurde ik mijn
hoofd op de maan fcheen juist op
het gelaat van mijne julia. Ik zag
de beide kuiltjes , die een engelachtige glimlach op haare wangen gedrukt had — de fchoonheid en het tedere vuur van haare
o0gen , de zachte uitdrukking van alle
haare trekken, en dat betooverend geheel, dat de bevalligheid van ieder trek vermeerderde. Mijn hart begon te kloppen, en ik gevoelde dat het bloed mij geduurig met meerder drift door de aderen bruischte. —Ik wilde haar omhelzen, en reeds beefden mijne lippen op de haare. Eene zach¬
te drukking deed julia op het gras ne-
derzijgen ik volgde haar kusfende. —-
Mijne julia! „ Mijn Eduard! " —
Nu rustte ik op haar hart —-- ik voelde



38 FRAGMENT.
dat hart, daar ik alle de waarde van kende,
op mijn hart flaan de overmaat van
gevoel bedwelmde mij ik was gereecj
mij te vergeten. Beurteling! gloeiende
en bleek van wellust, fcheen julia mij 't Heelal te zijn , en de oogenhlikken , die ik nog bij haar in 't bosch vertoeven kon,
al de tijd, dien ik kende. Mijne
julia ! herhaalde ik met eene bevende
Item o mijn Zielvriend f mijn Dier-
baare! mijn Al! antwoordde zij. Kan
mijne julia mij in dit verrukkelijk oogenblik iets ontzeggen? — „ Ach! wat zoude
ik u ontzeggen kunnen ? Kan Eduard
iets wenfchen, dat julia niet teffens wenfchen zou? Tot in de eeuwigheid zullen onze zielen flechts eenen wensch heb- •
ben. ■ Eduard ! — wat zal de onfterf-
iijkheid voor ons niet zijn!".... De on-
fterflijkheid, julia! och, gij geeft
mij aan mij zeiven weder vergeet, o
vergeet dit oogenblik , mijne Beste ! het is het eerfte waarin ik u onwaardig was.
julia! ik zag alleen het aanminnig,
het bekoorlijk meisje in u; thans, o thans herken ik den Engel weder i julia



FRAGMENT; 29
weende. Julia weende traanen van
den heiligften wellust —— ik zette mij aan haare voeten en deelde in haare vreugd. —-r- Nu ftak de wind op en begon door de toppen der dennen te rui-
fchen. Julia rees op en verliet
mij ■ verliet mij nog onfchuldig en
derhalven gelukkig. Ik zag haar bij
het maanlicht na dan verloor ik ze
in de fchaduw en wat verder vond ik ze
geduurig op eene verlichte plek weder
eindelijk zag ik niets meer van haar dan de witte roozen , die haar hair verfierden , en ook deeze verdweenen ten laat-
ften. Ik zuchtte. Geheel vertederd
wierp ik mij op den grond neder en dankte
God vuurig voor zijne bewaaring < o
Mijn Vriend! aan welk eene verzoeking was ik ontkoomen ! Het genoeglijke , het leven van mijne liefde , mijn ruimademend
geweten , het zachtbedwelmend ver-
fchiet op de onfterflijkheid op eene
onfterflijkheid, die ik met mijne Julia deelen zal! —— Hemel! in gevaar om dit alles aan het vliegend genoegen van een berouwteelend oogenblik voor altijd onher-



30 FRAGME'N T.
ftelbaar op re offeren! o hoe Hopt
mijn hart nog van blijdfehap op de enkele herinnering, dat ik eens aan zulk eene verzoeking ontkomen ben. . Thans fchoo-
ven er zwarte wolken voor de maan. Ik wandelde langzaam , diep gevoelend, het bosch uit, en toen ik in mijne wooning trad , hoorde ik van verren den donder achter mij ratelen. ——



JULIA
AAN
EDUARD.
Ik weet het, mijn Beste ! gij bemint mij zo zuiver als men op aarde ooit bemind heeft. Onze- zielen kennen haare onderlinge waarde, en wij vinden het ligchaam Hechts in zo verre bekoorlijk, als deszelfs trekken de gevoelens van de ziel aan onze oogen
vertoonen. Beide eijn wij overtuigd,
dat onze liefde niet dan verliezen kan bij het meer ftofFelijke , dat er zich immer in vermengen moge. Het nam er met dien fijnen wellust van 't gevoel, die de Engelen met de menfchcn gemeen hebben , de waarde van weg — en met onze onfchuld verlooren wij alles ! Ik geloof het, mijn
Eduard ! — de deugd heeft haare wortels diep genoeg in ons hart gefchooten om nooit voorbedachtelijk te vallen. Onze on¬
fchuld is boven alle geweld verheeven —



32 JULIA aan EDUARD.
ach ! is zij het ook boven alle verzoekingen? Eduard! herinner u onze jongfte
bijeenkomst — nog een oogenblik als het laatfte en wij waren onherftelbaar verlooren.
— Nog becve ik op deszelfs herdenking!
o mijn eenige Vriend! vertrouwen wij minder op onze deugd om haar zekerer te bewaaren. Ontrukken wij ons aan een minder vermaak , om een dierbaarer te beveiligen , en met welk eene betooverende innemendheid het zinnelijke zich ook aan ons hart voor moge doen, mistrouwen wij die Sireene! — het genot kan het denkbeeld zeker niet evenaaren — en eene ijsfelijke ledigheid moet er het gewisfe gevolg van zijn. Hoe weinig wij ook aan het ftof kleeven
mogen — beide toch zijn. wij menfchen .
eens zijn wij reeds zeer zwakke menfchen
geweest. Eduard ! wie zwak is, kan»
misdadig worden ! . Ook zie ik nu ,
dat er zich eene zekere geestdrijverij met onze liefde vermengd heeft, die de allergevaarlijkfte gevolgen voör onze deugd kan. hebben — wij vrezen het ligchaam niet , omdat wy ons verbeelden enkel de ziel te beminnen. — Onze liefde is zeker kmr



JULIA aan EDUARD. 33
oorfprong, haare kracht, haare geheele waarde aan die harmonifche overeenftemming onzer zielen , die zich flechts gevoelen laat , verpligt Gij bemint mijne
ziel , Eduard ! — ik ben er geheel van
overtuigd maar zoudt gij die eigen
ziel even teder beminnen , zo ze in geen meisje woonde , zo ik tot uw gedacht behoorde ? Pogen wij niet wijzer te
zijn, dan onze Schepper geweest is, mijn Beste ! Hij heeft tot de wigtigfte einden deezen ouderlingen trek in onze harten ge-
plaacsc Wie dien geheel onderneemt
uitteroeien, poogt de Almacht te overtreffen — om niet geheel dier te zijn tracht hij de zuiverheid van den Engel te bereiken — die echter met deeze aandrift niet te worstelen heeft. Beftuuren wij dezelve door de Reden en den Godsdienst, en wij zullen aan onzen pligt voldaan hebben. — Gij gevoelt dit, mijn dierbaare ! mijn hart zegt mij dat gij het gevoelt — zou het zich hier kunnen bedriegen ? — o ! doen wij dan een offer aan die deugd, daar al ons heil, zo onaffcheidbaar, aan verbonden is i — Verlaat mij — verlaat mij , mijn C



34 JULIA aan EDUARD.
Eduard! Geen afftand van Waerelddeelen zal ooit onze zielen fcheiden' — Waar gij ook zijn moogt, zij kunnen zich overal met elkandere bezig houden — één zucht voert ons hart van de eene naar de andere Pool — en eens — eens zien wij ons zeker weder ! mooglijk hier in dit traanendal — God weet het! en die God is Liefde — Hoe gemaklijk doet dit denkbeeld ons zijn befluit aanbidden, zonder het te willen doorgronden? — Ja ! dit olFer zal ons menigen bitteren traan kosten — en toch gevoel ik , dat ons hart er meer genoegen onder genieten zal, dan het misdrijf ooit fchenken kan — Eduard! welk eene vertroostende gedachte eens ! zullen wij ons voor den troon van God waardig wedervinden ! — Deeze eene gedachte verdrijft, overwint alle tegenwerpingen , die ons zwakke hart immer maken
kan Ijsfeüjk verfchiet! voor den
Alwetenden te ftaan , en een van ons misdaadig te zien.... Mijne geheele ziel keert op de enkele verbeelding er van in mij
om! Neen ! mijn Vriend ! maken wij
ons dien ontzeteenden, toeftand ' onmoge-



JULIA aan EDUARD. 35
Ujk eerlang zullen wij 'er de belooning voor genieten. Kom deezen
avond mijne laatfte omhelzing ontvan-
gen i ik verwachte u aan den voet
van het kleene heuveltje, daar uw geliefde
Eik op Haat: hij zij de getuige van
de oprechtfte min en van het duurfte offer! Hoe dierbaar zal mij zijne vertederende fchaduw na uw vertrek zijn! —
Eduard ! ik gevoel het gij
zult de ongelukkigfte van ons beiden niet zijn! —
C a



HET
AFSCHEID.
Gij waant mij gelukkig te zijn in
de fchaduw mijner julia rond te zweven uit haare oogen geduurig nieuwe levenskrachten in te ademen o
mijn Vriend! op het ogenblik dat gij deezen brief leest, kwijne ik meer dan honderd uuren van de woonplaats mijner julia af. —Eenzaam dooie ik van woestenij tot woestenij, zonder ooit haar te ontmoeten , die mij de wildernis tot een
Eden zou maken. ■ , Aan de gevoel-
looze Natuur klage ik mijn leed, en tot hier toe heb ik geen hart gevonden, daar ik mijn' tot ftikkens toe geprangden boezem in ontlasten kon. jULiA~"hèeft voor
't eerst wreed kunnen zijn ^ zo als de
Engelen wreed zijn wanneer ze alles aan
de Deugd opofferen Ach ! ik aan-
bidde die Heilige, zonder haar ooit te kunnen bereiken ■ ik bewondere haar



het AFSCHEID. 37
in het uitöffenen van eene deugd, die mij al mijn geluk medogenloos ontrooft. — Leg deeze tegenftrijdigheid van mijn hart uit, zo gij kunt — of noem het dwaasheid — maar ik gevoel dat ik haar minder beminnen zou, zo zij mij thans gelukkiger maakte , en echter komt' mijne geheele ziel
tegen haare wreedheid op. Ja ! zij
heeft mij het bevel kunnen geven van haar te verlaten van haar in deezen korten leeftijd , daar elk oogenblik een onwaardeerbaar , een nooit te herroepen gedeelte van uitmaakt te verlaten.
Ach! zo zij mijn' dood geëischt had, ik
zou haar gehoorzaamd hebben ik zou
den dolk gekuscht hebben, dien haare hand mij aanbood, en ftervende haar gezegend hebben julia! julia! —?
o gij eenigfte Vriendin van mijn hart! — eenigfte Ziel! die God onder de tallooze wezens van den geheelen aardbodem
voor mij gefchapen heeft hebt gij
mij, die enkel voor u aan de gevoelloosheid onttogen was r- hebt gij mij aan
mijn geluk ontroven kunnen aan dat
Kille, onfchuldige geluk, daar mijn hart alC 3



38 het AFSCHEID.
leen de waarde van kende? u Hechts
te aanfchouwen, was mijn eenigst heil, boven het welke ik mij geene zaligheid verbeelden kon — ik fmaakte die vreugd — ftroomen van den zuiverften wellust ademde
mijne ziel geduurig van uw gelaat in i
aan uwe zijde, als mijne oogen niets dan u zagen als mijne lippen van genoe¬
gen gekluisterd waren , riep mijn hart in vollen nadruk uit: Engelen worden fchoon gefchiiderd om u te gelijken: in u is alles, wat ik van den Hemel geloove, verbazende luister, zuiverheid en waarheid, eeuwige
vreugde en altoosduurende liefde! - en
nu nu heeft de medelijdige julia
een' ellendeling uit dit Paradijs verdreven —— hij dwaalt eene ledige waereld door, en waar zijn voet rust, raakt hij op
een' doom. — ja mjjn Vriend! ik
heb het jongde affcheid kunnen door-
ftaan maar waar ik geheel zwak,
enkel pijnigend gevoel was, fcheen julia ■door haare eigen deugd boven alle fmart
verheven te zijn. Welke goddelijke
lesfen vloeiden als een daauw recht godder%k van haare lippen ! Eduard !



„Eduard!dat wij ons deeze handen even zuiver, even onbe* fmei -wedergeven voor denlleehterltoel van God !
Blad 2.39.






het AFSCHEID. 39
het lot van uwe julia hangt van uwe
deugd af zij zij u dierbaarer dan uw
leven!" Ach Engel ! waarom bezit
ik uwe deugd niet of waarom zijt
gij den broozen fterveling niet meer gelijk? Neen, mijne dierbaare julea!
mijn hart doemt -dien laatften wensch
blijf, o blijf de Heilige, die gij zijt
klim eindeloos in grootheid! Een
zwakke worm, die in het ftof kruipt, zal gelukkig genoeg zijn, zo hij u van verre
mag navolgen één ftraal van uwen
luister, die op hem valt , maakt al zijn heil uit! — Helaas! zij hoort mij niet — en geen traan bedaauwt haare wangen op
mijne klachten. Alcestes ! ik moest
haar eindelijk verlaten bevende en
wezenloos naderde ik haar nu zag
ik dat zij eene poging op haar zelve
deed zij vat mijne natte hand t |
ik voelde de haare fidderen maar met I
een' glans van volmaaktheid op haar gelaat, brengt ze moedig deeze woorden uit de laatften, die ik van haar ge¬
hoord hebbe! „ Eduard! dat wij ons deeze handen even zuiver , even onbcfmet weC 4



40 het AFSCHEID.
dergeven voor den Rechterftoel van God!
i dan worden ze in geene eeuwigheid
van een géreeten'" Ik zag haar
aan . o God! met welke oogen!
met welk een hart, verzonken onder 't on-
lijdelijkfte leed! „ Gij ziet uwe
zaligheid . uwe eenigfte zaligheid voor
't laatst de Eeuwigheid kan verandering baren de Tijd, de geheele lange Tijd, nooit nog één oogenblik —
en het gordijn valt gij hebt geleefd" . Zie daar de gedachten, die
duizendmaal in een oogenblik, met onwe-
derftaanbaar, met duldeloos geweld .
als blikfems door mijn verftand vlogen — en nooit zonder dat ik een ftuk van mijn hart voelde affcheuren Ik zou luid¬
keels gefchreeuwd hebben van weedom , maar overmaat van fmart floot mijnen mond en mijne lippen beefden. Waar leeft de fterfelijke, die vatbaar is te gevoelen,
wat ik gevoelde? Voorzienigheid ! —
o Voorzienigheid! ik wenfche u te aanbidden ! Zeker hebt gij, Vader van
uwe fchepfelen! ook mijn geluk bedoeld — toen uwe hahd mij aan het niet onttrok —



het AFSCHEID. 41
toen gij mij juist met dit diepgevoelend
hart in den kring der wezens plaatfte ■
en echter zo ongelukkig door onoverwinnelijke toevallen zo rampzalig
ik rtare ... en mijn hart gruuwt o
mijn Vriend! ik heb den laatften kusch op de koude lippen mijner julia gedrukt ■—■ waarom is mijne ziel dien kustjj? niet gevolgd ! Neen ! men fterft niet van
fmart, dewijl ik nog leve ! . • ■ Ik
verliet haar geheel buiten mij zeiven • wat ik leed , drukt geen eindig wezen
uit. — Naauwlijks vond ik mij
alleen of de gelatenheid, die het tederfte Meisje onder het aandoenlijkfte affcheid betoond hadde, pijnigde, mij nog boven al mijne fmart. Ieder trek van haar gelaat ieder woord, dat van haare lippen gevloeid was, herdacht ik herdacht ik duizendmaal ■ en alles fcheen
mij even koel, even önverfchillig toe ———
„ julia ophouden mij te beminnen"
IJsfelijke gedachten ! wijk te rug in
den nacht des afgronds, daar gij uit voortgekomen zijt! Gij fchept mij eene
hel van wanhoop en afgrijzinge. ■ Ach! C 5



42 het AFSCHEID.
aan haare liefde hangc mijn wezen. Zij
veranderen? ... Vergeef, vergeef, o mijne julia! uwen zwakken, uwen ongelukki-
gen Minnaar deeze lasterlijke gedachte
ach ! ik_ ondervinde het . het'onheil
maakt onrechtvaardig ■ ik durfde u
verdenken! En gij, mijn Alces-
tes! hadt gij gedacht, dat uw Vriend
zo fpoedig alles, wat hem dierbaar is , misfen zou? —— Aardsch genoegen! fchitterende benaming der ellende! waar woont gij? Bedriegelijke
droom! gij vervloogt voor mij als eene
fchaduwe = ik ontwaakte en het
eerfte oogenblik na mijne ontwaking vermoordde de zaligheid van een geheel le-



JULIA
AAN
EDUARD.
Hebt gij een oogenblik kunnen denken, dat mijn hart niet geleden heeft, toen mijn mond u het jongst vaarwel toeademde, dat ik niet aan de eigen plaats, daar gij mij verliet, zo lang mijne oogen u bereiken konden , vastgekluisterd fcheen, en toen uwe laatfte fchaduw uit mijn gezicht week, mijne tot ltikkenstoe geprangde borst door het ftorten van een' heeten traanenvloed geen lucht gegeven hebbe, niet ijlings naar mijne kamer gevlogen , daar op mijne knieën gevallen ben en eenen geheelen langen tijd Gods beste zegeningen over u
afgebeden hebbe? Zo gij voor een
oogenblik hier aan hebt kunnen twijffelen.... Ondankbaare ! hoe weinig kent gij dan mijne liefde! — Hoe kalm mijn gefprek u voorkwame • hoe, koud de



44 JULIA aan EDUARD.
jongfte kusch fcheen, dien ik op uwe betraande lippen drukte, nooit, mijn dierbaare Eduard ! nooit, eenige Vriend van mijn ziel ! heb ik u een fterker proef van mijne liefde gegeven, dan in die zelfde
bijeenkomst, daar gij u over beklaagt
Ach ! toen mijn pligt mij beval dat ik u
van mij verwijderen zou . toen mijne
hand U fchreef: verlaat mij! — o! waarom zaagt gij mij toen niet in mijne traanen fmeltende, en ieder letter met benaauwdheid en zielangst voortbrengen ! —Ik verbeeldde mij levendig ■— ik zag, ik gevoelde den donderdag, die u trof, toen gij
mijn bevel verftond uwe julia ver-r
zaakte haare fmart, verkropte haare traanen om enkel gevoelig voor uwen ramp te zijn — gij leedt — zij zag niets meer
dan eduard! en wat geen Heelal
bij mij had kunnen uitwerken , deed de enkele gedachte, dat mijn eduard minder leed, als ik hem mijne fmart verbergen kon. Ja! de liefde, de tederfte liefde alleen maakte mij tot eene Heldinne , en zo trad ik naar onze laatfte bijeenkomstplaats. Hoe gevaarlijk was'fimij de eerile blik, dien ik



JULIA aan EDUARD. 45
op u wierp , toen ik u van verre zag aankomen ! — zo bleek , zo gevoelloos -door overmaat Van gevoel, zo hardnekkig op den grond Harende , gebukt onder onuitfpreek-
Kjke ellende o mijn eduard ! ik
gevoelde al mijn' moed bezwijken ; mijne oogen begonnen te zwellen , en mijn hart
borst van weedom en zo gij toen uw
gezicht op mij geflagen hadt, zoudt gij niets in uwe julia gevonden hebben, dan het zwakke, het gevoelige meisje. Ik herftelde mij met moeite —— gij weet het
overige wij verlieten eikanderen ■
en toen ■ toen zonk uwe en mijne
fmart vereenigd op mijn hart neêr
God alleen weet wat ik geleden heb
zo veel leed geen mensen ooit ! het
oogenblik zal nog aanbreken , waarin ik, federt uw afzijn , niet aan u gedacht , niet
vuurig aan u gedacht hebbe ieder
woord, dat wij ooit met elkander gefproken hebben , herhaal ik honderdmaal op eenen dag, en tot nog toe heb ik mijne wooning niet verlaten, dan om de dierbaare plekken te bezoeken, die wij eenmaal hand aan hand bewandeld heb-



4ó JULIA aan EDUARD.
ben daar herinnert mij dan alles aan
mijnen eduard fomtijds verbeelde ik
mij , als de wind door het geboomte ruischt, uwe Hem te horen, en mijne ooren vangen ieder toontje met wellust op. o Bekoorlijke harfenfchimmen! o lieffelijke ftrelende begochelingen, laatfte en eenigfte toevlucht van ongelukkigen ! ach! waarom moet uwe vreugd zo ipoedig verdwijnen? Waarom moet ik geduurig
op nieuw mijne akelige eenzaamheid gevoelen? Hoe vaak heb ik federt uw
afzijn de vergenoegde dagen mijner kindsheid te rug gewenscht. In dien tederen leeftijd is onze verbeelding gedien-
ftiger —— en haar vermogen fterker
Zij fchept ons alles wat wij wenfchen , en een oogenblikkelijk genot volgt elke
begeerte op ! naauwlijks vervliegt de
eene begocheling of eene tweede, veel bekoorlijker, vervangt haare plaats en zo tot in het oneindige —.—• ja! tot in het oneindige , zo die zalige leeftijd oneindig ware! maar hij vliegt met onze genoegens zachtkens, onmerkbaar heen —.— de Reden wint veld en zij die zo veele



JULIA aan EDUARD. 47
dienden aan den mensch doet, vermoort onmedogend zijne zoetfte verbeeldingen , en verdrijft wreedaartig die dierbaare harfenfchimmen, die aan ons gevoel zulk een verkwikkelijk voedfel verfchaffen, en ons door deeze akelige wildernis van heuveltje op heuveltje zo genoeglijk voortrollen. Ja! ons leven is een droom,
en waar plukken wij hier een roosje dan in onze verbeelding? -— eduard! waar zou mij deeze gedachte, deeze recht
treurige gedachte heen voeren?
Is er dan geen Eeuwigheid Is hier
de zaaitijd niet ? en zullen deeze
moeilijke, heete, in zweet en ftof doorgebragte dagen niet eenmaal door eenen
eeuwigen oogst opgevolgd worden ? 1
Wij hebben hier Hechts kennis gemaakt, mijn Beste! in de onfterflijkheid zullen wij ftoorloos genieten ■ Hoe veele
tegenfpoeden weegt dit enkel denkbeeld
op ! Wat is onze loopbaan hier
kleen bij de toekomendheid! Welk
een onmerkbaar beekje word de tijd, als wij hem bij dien oeverloozen Oceaan befchouwen, daar millioenen jaaren, met nyl-



4g JULIA aan EDUARD.
lioenen verdubbeld, zelfs geen enkel golfje van uitmaken ! en echter hebben wij in deezen korten tijd elkander ontmoet ——; Hoe fchoon is onze leeftijd befteed geweest ! Hoe veele ftervelingen
verliezen zich in den drang deezer woelige waereld zonder zich onderling te ontdekken? hoe veele ongelukkigen alom,
die gelukkig, onuitfpreeklijk gelukkig zouden geweest zijn, zo zij dat hart ontmoet hadden, daar hunne zaligheid in fioeg —— dat nu aan hunne treurige oogen ontfnapt is, en op zijn beurt door eene andere
ongevoelige gepijnigd wordt ■
Hoe gevoelt mijn hart alle de waarde van ons heil, van een heil even duurzaam als ons wezen , tot in een eindeloos verfchiet! Kweekt deeze overweging geen' goddelijken troost in uw hart,
mijn eduard! nu wij ons misfen? »
Ach! zij is de eenigfte die mij thans verkwikking aanbrengt bij alle de treurige voorwerpen, die mij omringen
Mijn Vader fchijnt vergenoegd over het offer dat ik op zijn bevel van mijn hart



JULIA aan EDUARD. 49
gefcheurd hebbe, en hij weer welk een offer dit voor mij is! — Hippoogt mij uw gemis door ■ de uitgedachtfte vermaaken te
vergoeden — te vergoeden, eduard!
hoe weinig kent hij het hart zijner Dochter! Waarom toch zijn alle menfchen
niet wat ze zouden kunnen zijn ? dan was ieder huisgezin een Hemel en de waereld-^-
wat de eeuwigheid zijn zal! . o mijn
Beste ! met welk een vermaak zie ik een*
brief van u te gemoet . Verwaarloos
uw leven toch niet gij leeft voor
üwe julia en zij ademt voor u —
uw vertrek was noodzaaklijk <— gij moest
mij verlaten maar denk, dat gij mijn
hart , mijne rust , alles, wat mij dierbaar is , met u voert, en dat onze gefchiedenis
voortaan maar een is . Gij kunt niet
meer alleen gelukkig of rampzalig zijn
en gelooft gij dat uwe julia het zou
kunnen zijn ? neen ! fchoon aan de
beide uïterfte grenspaalen der waereld geplaatst , zegt mijn hart mij, dat wij echter
in 't zelfde lot zouden deelen o mijn
eduard! zo gij mij zoo teder bemint, gis ik u doe, dan zal dit eigen gevoel g D



5o JULIA aan EDUARD.
de naauwkeurigfte zorg voor uw leven
doen nemen in de ontworsteling van
elk gevaar zult gij de vreugd gevoelen, die gij aan uwe julia verfchaft hebt —bij elk vermaak , dat gij op uwen weg ontmoet... Och ! mijn Dierbaare ! zoudt gij niet iets doen voor haar, die alles wat zij is.—— alleen, geheel voor u is?———



d Ë
t r o o s ir.
Tets, mijne julia? — alles! — Spreek* wil Hechts, en het onmogelijke zelfs wordt mij mooglijk. — Ja, ik zal leven — en niet geheel ongelukkig zijn , wijl gij mij bemint, o Mijne dierbaare Zielvriendin! —
hoe vertroostend hoe levenherftellend
was mij de jongfte verzekering uwer liefde ! Met zulk eert zachtademend geVoel alles te vergeven en dan nog zaligheid
op eenen misdaadigen uitteftorten q
julia ! eenigfte Schepuer van mijn geluk ! —— hoe kent mijn hart ü aan dien
eenen trek! ■ Wie kwam der Godheid
ooit nader dan gij, en wie bezat tefFens in eene ruimer maat al het aanminnige der
Menschheid ? En ik heb u kunnen
verdenken ? neen, mijne julia! ik
Verdacht uwe liefde niet , maar mijn hart, verzonken onder uw gemis, zag de geheele
Natuur als één foltertuig aan ■ alle*
D a ■



5s deTROOST.
pijnigde mij! niets bleef mij meer
overig dan uwe Liefde haar te verliezen was vernietiging voor mij! In
zulke bedwelmende oogenblikken van vertedering en ellende vreest men het verlies van zijne jongfte en dierbaarfte bezitting, en naar maate zij dierbaarer is , dringt de vrees met meer geweld, zelfs in een hart, dat geen enkle reden van vertwijffeling
heeft. Uwe liefde was mij alles ——
konde ik gerust zijn toen mij door uwe afwezendheid de geheele natuur .ontzonk? — en uw hart mij alleen overig bleef? —— julia! gij waart het Heelal voor mij! — mijn leven, mijne vreugd, mijn verftand,
mijne deugd, mijne zaligheid! Buiten
u was ik den gevoelloozen ftofklomp gelijk door u bezield , was ik vatbaar
voor de grootheid van den Engel.
Neen ! ik heb nooit hartgrondig aan uwe
liefde getwijfteld het eigen oogenblik
had mij zien fterven eenen geweldigen , pijnigenden dood zien fterven
en de Eeuwigheid — de geheele lange Eeuwigheid zou mij een ijdelgapend ruim —• de Onfterflijkheid een ftraffende last geweest



de TROOST. 53
zijn. ■ Gij alleen kunt mij eene Eeuwigheid vervullen gij alleen mijn hart
voor eene Eeuwigheid doen gevoelen! ■
o mijne julia ! op dit oogenblik is dat
hart geheel liefde , geheel tederheid
bet fijnfte gevoel ftroomt door alle mijne aderen en naauwlijks kan ik van het verhevens! genoegen ademhalen ■ maar mijne pen, mijne woorden bezwijken en
vruchtloos poge ik mijne gewaarwordingen
uit te drukken. Neen ! ik ondervinde
het, er is nog geen taal voor 't gevoel — of het moesten de traanen de geze¬
gende traanen zijn — ja! zij zijn het — zij ontlasten thans mijne geprangde borst •— zij komen mijne flaauwe woorden te hulp
en alles wordt uitdrukking! julia!
gij ziet thans de traanen niet langs mijne wangen vloeien uwe traanen vermengen 'er zich niet meede uwe hand
droogt ze niet af ■ . die gelukkige tijd
is verdweenen —— de fmartelijke en verkwikkende gedachtenis is 'er nog alleen van overig — zal 'er eeuwig van overig zijn! — maar gij zult gevoelen , wat ik gevoel — Heeft uw hart ooit woorden nodig gehad D 3



s4 de TROOST.
om het mijne ' te verftaan ? = Ja! ik
ben nog gelukkig in al .mijn fmart .
Zij zelve wordt mij dierbaar mijne
Ziel verwijdt zich elk oogenblik 1 mijne
gewaarwordingen worden verhevener ■
ik durfde u beminnen, julia! * ert _
zoude ik in waare grootheid niet toenemen? —- Strelende gedachte! julia waar-,
diger te worden eens haar te bezit.
ten aan alle haare behoeften te voldoen geen enkel ledig vakje in haar
hart open te laten! — Aanminnige hoop! — alles week van mij , maar gij bleeft mij
bij onder uwen verzachtenden adem
verliezen de doorens, die ik op mijnen weg ontmoet, hunne ftekeligheid en roozen ontluiken voor mijne oogen in een
lang verfchiet julia! wanneer zal
mijn voet dit verfchiet bereiken? — hier? — hier die gelukkige Aardbewooner zijn? —
of in de Eeuwigheid? ten minften
(wat lijdt mijn hart onder dit: ten minsten !) daar zeker ftoorloos eindeloos ! daar zal alles liefde , alles
gevoel zijn ——• heilig , van het vuil der menschlijkheid gezuiverd gevoel zijn! *



de TROOST. 55
Leven van mijn leven ! Ziel van mijne
ziel! o mijne julia! ik bezwijke
van aandoening mijne hand beeft van
genoegen en toch ben ik treurig —
de pen ontzinkt mij o deel, deel in
mijne zaligheid ! ——
D 4



D E
RAMPZALIGE.
o Mijne julia ! ik ben de eenigfte ellendeling niet, die hier zijn pad met traanen doorweekt. 'Er zijn ongelukkiger we» zens dan Tk ben , ongelukkiger, duizendmaal ongelukkiger. Ik vond hier onder eene geheele fchaare van gevoellooze
menfchen één gevoelig hart o hoe
duur heeft deszelfs bezitter zijn voorrecht
moeten betalen ! Hij is mijn vriend»
mijn lotgenoot geworden en zijn bijzijn alleen kan mij de lange oogenblikken van uwe afwezendheid bij tusfehenpoozen draaglijk maken. — Hij is zelfs uwe vriend-
fchap waardig! Op het cerfte gezicht
bevielen wij elkander, en wij hadden geene verzekeringen noodig, om beide overtuigd
te zijn , dat wij Vrienden waren o !
die zijn overkropt harte in den fchoot van een' waar' deelnemend Vriend, die even fijn ïxls wij zelve gevoelt, uit kan ftorten, is in



de RAMPZALIGE. 57
de grootfte rampen Hechts half ongelukkig. Zulk een vriend ben ik voor Werther Ach konde ik, konde ik zijn rampzalig lot
verzachten ! — Helaas ! dit is op deeze
waereld onmogelijk Geen vergenoeg¬
de lagch zal ooit weêr op zijn gelaat zweven _— geene zaligheid immer onverbitterd tot zijne ziel genaken.
Eenige dagen had ik met hem omgegaan, en reeds dikwerf met hem geweend, eer hij mij zijne treurige gefchiedenis mededeelde. Onlangs bezocht ik met hem een afgelegen plekje gronds, dat hem dierbaar geworden is , en daar hij door het plengen van verligtende traanen voor zijnen overftelpten boezem vaak lucht komt
zoeken „ Waarlijk , Werther ! zeide
„ ik tot hem (en op dit oogenblik geloof„ de ik het ook) gij zijt nog gelukkiger
„ dan ik ben" Gelukkiger? viel hij mij
met eenen diepen zucht in en nu kon
hij geen woord meer uitbrengen — zijne fmart overftelpte hem. Hij zonk met zijnen rechter arm op de helling van eene rots, die aan zijne zijde Hond, treurig neD 5



56 de RAMPZALIGE.
der, en zijn hoofd rustte op zijne hand — geheel moedeloos, ftom van aandoening,, biggelden de traanen van zijne bleeke wangen op de rots neder. Ik eerbiedigde zijne
fmart en zweeg. o julia! ons jong-
fte affcheid ftond op nieuw levendig voor
mijne oogen. Na eene lange ftilte
beurt hij langzaam zijn hoofd op, vat een ftaalen ftift tusfchen zijne vingeren, en fchrijft al fnikkend de volgende aandoenlijke regels op de rots:
6 Gij! aan wie mijn hart zo teder is verbonden , Die 'k op mijn treurig pad onwillig heb geyonden ,
Wier dejjgd en fijn gevoel ik meer dan iemand ken.... Ach ! laat uw hart, o vreugd en kwelling van mijn leve»!Voor mij getuignis geven » Of ik gelukkig ben !
Wat op uw jongst bevel mijn Reden poogt te winnen , Het noodlot heeft befiist.... ik moet u eeuwig minnen;
Ach ! waarom hier geveinsd ? ... mijn ziel haat dit bedrog. Ja, na het traag verloop van tallooze oogenblikken, Na duizend bange (nikken , Ken ik dezelfde nog.



de RAMPZALIGE. 59
Dan, vrees niet dat ik 01 it dees taal bij n z.:l uiten.... Wijn hart zal al zijn leed in zijne fchuilplaats duiten:
Ik kan ellendig zijn, en zwijgen voor altijd..,. En kan mijn kwijnend hart nog iets om laag bekoren, t Zal zijn als ik mag horen. Dat gij gelukkig zijt.
Ach 1 zo» m'i £ leven n'er n'et onverfchillig wezen
Die niets op aard'meer hoopt en niets meerheeft te vrezen,
Staart mèt een traanend oog reiknalzend op den dood: Of ligt de onfterfjijkhrid voor hem meer blijdfehap baarde. Dan op deeze eenzaaine aarde Zijn ledig hart genoot.
Ik las dezelve- en was geheel vertederd. Nu verhaalde hij mij alles. De Liefde heeft -hem onuitfprecklijk ellendig gemaakt. Zijn lot was reeds voor altijd beflist, en hij had zich in zijne, voor 't oog van de waercld verborgen , fmart, federt een' geruimen tijd, opgedrongen, dat 'er op aarde geen waare tederheid woonde — ten minsten voor zijn diep gevoelend hart niet! — zo bewandelde hij in ililte zijnen treurigen weg — door het minste windje bewogen —



60 de RAMPZALIGE.'
niets genietende en vatbaar voor het hoogfte genot — altijd in het ftof kruipende — eindeloos onder die grootheid zwevende, die zijne ziel aan de zijde eener waardige gezellinne zeker bereikt hadde. — Ijlings
verfchijnt hem die Engel! Hij vindt
het eenigfte hart, dat met het zijne gelijk
flaat de eenige ziel, die voor de
hoogfte tederheid en dien onftoffelijken wellust vatbaar is , die zo weinig wezens kennen. — Hij ziet, hij gevoelt, dat het hoogfte geluk op deeze waereld — en de beste toebereiding tot dat eener toekomende — voor hem mooglijk geweest zij ! —
hij gevoelt dit, nu het voor eeuwig
voor hem afgefneden is, en zijn hart
jammerlijk verfcheurd wordt ! Geen
verandering , geen uitzicht meer tot
aan zijn graf toe! Reeds befchouwt
hij zich zeiven fchoon ook zijn lot
veranderde — dat hij echter niet wenscht (ach, julia! gevoel het ijsfelijke van deeze tegcnftrijdigheid! ) als haarer onwaardig — Hij wenscht hier alleen te lijden — dan het denkbeeld dat 'er geen fterveling leeft , die haar zo gelukkig kan maken als



de RAMPZALIGE. 61
ze verdiende te zijn ; dat ze eens door
eenen ongevoeligen rampzalig Dit is de
meest pijnigende gedachte, die zijn geheele aanzijn verpest, zo dra ze hem bekruipt. — Menigwerf bidt hij God, dat het geluk, dat aan zijn leven onttrokken is , haaren
geheelen levensloop bezielen moge !_ .
o dan wordt zijn onheil hem dierbaar, en hij wenscht geen aasje geluk meêr te genieten. Na eene lange wezenloosheid roept hij vaak al zuchtende uit: „ Eenigst Meisje op den aardbodem , wier achting al mijnen fchat uitmaakt ! hebt gij mij eenmaal voor
een oogenblik kunnen miskennen ? ■
Deeeze dwaaling, mijn Eduard! maakte het gevoeligfte , het beste hart voor eenen ongelukkigen wreed, en beroofde hem van twee onfchuldige, reeds toegezegde, voorrechten, die nu zijn eenige troost zouden zijn , en mooglijk een leven , dat eene afgaande fchaduwe gelijk is geworden , genoeglijk verlengen". Zijne minst pijnigende oogenblikken zijn , die hij in de befpiegeling der Onfterflijkheid doorbrengt — Waarlijk de bewustheid van een leven na dit leven is de eenige verkwikking voor el-



6i de RAMPZALIGE,
lendelingen , die hier onherftelbaar ellendig
zjjn. Daar zal hij zijne Vriendin we-
dervinden daar zal hij haar waardiger
zjjn en het zal in den fchoöt der
Liefde geen misdrijf zijn zuiver te beminnen ach ! in haare fchaduw te leven
is de hoogfte gelukzaligheid die hij zich
kan voorftellen! Deeze rechttreurige
regels heeft hij onder zijn fchaduwbeelé geplaatst;
Gevoelig voor liet TchoOn, waar ooit mijn ziel het vond, En vatbaar voor een heil, mij nooit door 't lot gegeven, : Doolde ik, in traanen meest, door dit beneden rond, En dankte God voor 't heil van een toekomstig leven.
o julia! tedere julia! hoe diep zult
gij mijnen Vriend beklagen! met zulk
een gevoelig hart , dat geen wormpje kan zien lijden , dat elk wezen gelukkig zou willen maken, zelf zo onuitfpreeklijk ongelukkig te zijn ! Welk" eene waereld is de onze! Zo veele ellendelingen alom, die alle de Voorzienigheid voor hun lot zouden gezegend hebben die alle voortreffelijke
menfchen zouden geworden zijn '< tó*



öe RAMPZALIG ë. 63
dien geen onzichtbaar geweld hen uit den kring geweerd had, daar ze in behoorden, daar hun waar geluk en grootheid in rond
zweefden ! Onnadenklijk gelukkig hij,
mijne julia! die hier aan God genoeg heeft! — Hij alleen is boven alle rampen verheven, en, gelijk aan de"n reiziger op eenen hoogen berg, ademt hij eene kalme en zuivere lucht in, terwijl diep onder zijne voeten de donders voortrollen, die tot hem niet genaken kunnen.



D E
UITKOMST.
Verheug u, mijne julia ! maar verheug
U met traanen ' Werther is van alle
zijne ellende verlost — Hij is niet meer! — Zijn dood berooft mij van eenen tederhar-
tigen lotgenoot die mij in üw afzijn
alles was daar ik mijne gefprekken
over u altijd aan kon kwijt raken en
echter verheug ik mij over denzelven. — De dood was het eenigfte middel dat hem
aan zijn lijden ontrukken kon zoude
ik die dat duldloos lijden meer dan
femand gevoelde baatzuchtig genoeg
zijn om een leven in hem te rug te wenfchen, dat mij vertroosten en hem aanhoudend pijnigen zoude ? ' Neen , mijne
julia! ik heb van u geleerd mijn geluk in dat van mijnen evenmensen te vinden — en zou 'er een enkle zucht zelfs tegen het belang van een' Vriend in mijn hart kunnen oprijzen? • Welk een treurig einde was



de UITKOMST. C$
ondertusfchen het zijne I Zo jong, in den besten bloei van zijne jaaren, door ellende en fmarten uitgeteerd, het graf ais de eenige toevlugt tegen zijne rampen te moeten
aanfchouwen door bergen en zeën van
de Vriendin van zijn hart gefcheiden 1
mooglijk van haar vergeten van liefde
voor haar te fterven! -—
Reeds lang waren zijne aandoeningen
fterker dan zijne ligchaamskrachten ■ Ik
voorfpelde hem geene lange beproeving
meer echter zo onverwacht had ik
mij niets voorgefteld.
Voor eenige dagen liet hij mij om middernacht roepen ik vond hem op zijn
leger met eene ftille wanhoop op zijn
gelaat en bijna magteloos om zich te verroeren „ Eduard! fprak hij, zo dra
hij mij gewaar werd, mijne taak loopt ten
einde , ik bezwijke onder mijn leed
Stort geen tjaanen^over mijnen dood — hij
is mij een verlosfer! maar hebt gij
medelijden met eenen ongelukkigen gehad,
is mijne gedachtenisfe u dierbaar o!
E



56 de ÜITKOMS T.
doe mij dan eene belofte , en gij zult mijne laatfte oogenblikken verkwikkingen aanbrengen. : Zo het lot u ooit brengen mogt in den omtrek mijner Vriendinnc — begeef u tot haar — zeg haar^ hoe ik in het jongfte tijdftip van mijn leven haar even vuurig , even oprecht bemind hebbe, als toen mijn mond haar eene enkle. keer mijne geheele ziel dorst openbaren dat het laatfte vonkje in mijne'
oogen voor haar gefchenen heeft mijne laatfte zucht voor haar geweest is
Bid haar, dat zij het aan een' ongelukkigen vergeve , zo hij ooit voor eenige oo. genblikken de rust van een Meisje, daar hij duizendmaal voor in den dood zou gegaan zijn , onwillig geftoord heeft — Zeg haar dat mijn hart mooglijk niet geheel onwaardig was , om van haar bemind te
Worden"! Ik voldeed, al fnikkende,
aan zijnen eisch. — „ Nu ben ik te vreden , zeide hij , en tdles is hier voor mij
afgedaan ! Wees gelukkiger , Eduard!
dan ik hier geweest ben" ! Thans
zweeg hij een' geruimen tijd -— zijne handen waren gevouwen en - opgeheven —



de UITKOMST. 6>
hij fcheen te bidden —1— Eindelijk borst hij onder een' vloed van traanen met eene geduurig verflaauwende ftem uit :
O oorfprong van mijn zijn .... Zie op uw fthepfel neder. Gij eischt uw gift te rug... ik gf ef ze u dankbaar weder...
Mijn taak is zwaar geweest in deeze rampwoestijn.... Vergeef,wat ooit mijn hart uit zwakheid heett misdreven... 't Is Godlijk te vergeven , Was 't menschlijk zwak te zijn !
Hij zucht drukt mijne hand en be*
vochtigt ze met zijn doodzweet Haat
zijne oogen naar boven — en fterft. —
o Werther ! Werther ! wees gelukkiger in uw tegenwoordig leven, dan gij hier
geweest zijt! Ongelukkig Jongeling !
flagtoffer van uw gevoelig hart —— Gij verdiende God te beminnen!
Ik heb zijn lijk naar het graf, daar hij zo dikwerf naar gereikhalst heeft, verzeld — ïjsfelijk leed ik onder deeze plegtigheid — toen men de kist in den grond liet zinE s



68 de UITKOMST.
ken, meende ik te bezwijken ieder
klomp aarde die met een' hollen weergalm op dezelve nederplofte, voelde ik op mijn hart vallen. * o Mijne julia! dit geheele oord is mij federt dien tijd ondraaglijk geworden alles herinnert mij aan
den rampzaligen Werther. Morgen
vertrek ik naar * * * langs eenen barren
akeligen weg Nergens hoore ik
t'huis — maar hier toch mi het minste. — Wanneer zal ik eens weder uwe wooning naderen? — God weet het! — Treurig denkbeeld ! —!— Wij komen den dood yoor ,, ,... eens zal hij ons zeker fcheir]en ,, i- ach! moeten wij zijnen wreeden arbeid uitwinnen —— zijne komst onnoedig maken ! ——-



D E
VOORZIENIGHEID.
Het treurig verhaal van uwen beklagenswaardigen Vriend heeft mijne geheele ziel
ontroerd. Wat beminnen wij toch als
wij ftof beminnen? — o mijn Eduard! — ook onze liefde heeft die zuiverheid nog niet bereikt, die ze bezitten moet om ons
voor altijd gelukkig te maken pogen
wij haar van dag tot dag meer te verfijnen fmoren wij de ftem der driften
om alleen naar die van het reinfte gevoel
te luisteren beminnen wij hier reeds,
zo als wij altijd zullen blijven beminnen. — Indien uw hart dit even vuurig wenscht als het mijne en zouden wij onge¬
lukkig genoeg zijn om hier eenen verfchil-
lenden wensch te hebben? o beklaag
u dan niet over onze fcheiding! Zij
is 'er het gefchiktfte mogelijk het
eenigfte middel toe! — Ach mijn Vriend! mijn eenige Vriend! geloof uwe tederfte E 3



70 de VOORZIENIGHEID.
Vriendin uwe drift, uwe blinde drift
leidt u te dikwerf van het fpoor af. ,
Gij zijt of geheel mismoedig of enkel
vuur' ïn den eerften toeftand lastere
gij de Voorzienigheid , zonder Haar doelwit te doorzien . in den laatften vergeet gij alles voor het tegenwoordige oo-
■ genblik. - Gij weet, mijn dierbaare!
hoe teder ik u beminne ach! zoude
-uwe zedelijke volmaking mij onverfchillig zijn ? , Eduard ! wij zijn zwakke rieten, die door het minfte koeltje bewogen
•worden - ik beef, zo dikwerf als ik
denk- dat wij in deezen toeftand mooglijk
•nog eenen ftorin te verduuren hebben!
.'Helaas! ik zelve ik heb onbedacht¬
zaam tegen mijnen grooten Weldoener ge-
fproken Uw afzijn, uwe treurigheid,
Jtfcl n\ve daar. uit voortvloeiende nutteloosheid \oor u zei ven, en voor de Maatfchappij, waren even zo veele moordpriemen in mijn hart, -die mij aan mijne, reden ontrukten. Ik was .overtuigd dat onze echt-
;yerbintenisfe het cenigfte middel waare, :om u aan uw geluk en aan 'de zaamcnlemng weder te..ge ven ! om u die' zede-



de VOORZIENIGHEID. 71
lijke grootheid te doen bereiken, daar gij
vatbaar voor zijt. Mijn geheele hart
üoeg voor uw geluk dat van mijn'
Vader bleef onbewogen. Uwe jammerlijke
klagten • uw eenzaame toeftand, dien
ik mij niet dan te levendig verbeelden kon — alles-was befmetteüjk voor mij. -— Ik durfde de Voorzienigheid befchuldi-
gen ! Het rampzalig lot van uwen
Vriend heeft mijne oogen geopend — ik heb den afgrond ontdekt , daar , ik voorHond hoe vaak heb ik zedert dien
tijd mijne dwaasheid met heete traanen beweend ! — Mooglijk is, het enkele goedr heid, Eduard! daar wij nu niet dan ftrengr
heid zien. Zo onze Liefde hier voor
den tijd niet gefchikt waare zo 'er
zich echter nog zo veel Hoffelijks inmengde , dat wij zonder het genot hier van
nooit geheel gelukkig zijn konden
dan dan zou vroeg of laat het lot
van Werther het onze worden. Nu gefcheiden , leeren wij geduurig zuiverer beminnen. Het Hoffelijke is buiten onze bereiking wij moeten ons met de ziel
alleen vergenoegen. —— Wat ons eerst E 4



72 de VOORZIENIGHEID.
eene ondraaglijke fmart was, zal eens onze hoogfte lust worden- =— en te fpoediger, naar maate wij meer met de Voorzienigheid medewerken tri plaats van tegen Dezelve te morren, o Indien -wij eens het volle zuivere geluk der liefde in de ecuwigheid bezaten , en dan daar alle die wegen inzagen , waar langs de hoogfte Wijsheid en Goedheid ons hier niettegen-
ftaande onze geduurige ver wijtingen en ondankbaarheid -i geleid heeft om het te
bereiken zo wij die wegen dan, als
de eenige mogelijke wegen om eeuwig gelukkig te zijn , erkenden, en ons téffens herinnerden , hoe wij in onze eerfte bedwelming het onvolkomen genot van een
oogenblik en is dit de tijd nog bij
de eeuwigheid? voor een eindeloos,
voor een volmaakt geluk zouden gekozen
hebben o Eduard! welk eene diepe
fchaamte zou ons aangezicht voor onzen grooten Weldoener moeten bedekken ! — hoe zouden wij hem danken van aan onzen rampzaligen wensch niet voldaan te hebben ! ■ >>■.. Geloof mij , mijn dierbaarfte Eduard ! eens zullen wij zeker de Voor-



de VOORZIENIGHEID. 73
zienigheid voor die zelfde fcheiding , die ons nu zo fmartlijk vale , de vuurigfle er-
kentenisfe toebrengen. Hoe meer wij
'er hier toe genaken, hoe nader wij aan ons waar geluk komen , en hoe zuiverer
onze liefde wordt. Buiten deeze reine
liefde is 'er geen eeuwige Liefde!
En meent gij dat onze fcheiding minder fmartlijk , minder ondraaglijk zou geweest zijn, indien de dood ons , na eene gelukkige echtverbindtenisfe, uit elkanders armen
gefcheurd had ? Ach ! zo wij even
zeer als nu aan het zienlijke gekleefd waren — duizendmaal duldeloozer ! — Aanbidden wij dan, mijn'Zielvriend! den groo-
ten Beftuurer van onze noodlotten
aanbidden wij zijne wijsheid en goedheid —
ook daar waar wij geneigd zijn om
niets dan willekeurige almagt te vinden. — Hij doelt zeker op"* ons geluk. Dwingen wij hem door onze hardnekkigheid niet, om het op eene voor ons pijnelijker wijze
te bereiken. Onze fcheidinge is die
des Doods nog niet!
Ook zijt gij naar uw eigen gevoel zo E 5



74 de VOORZIENIGHEID.
geheel ongelukkig niet. Hebt gij mij
-niet dikwerf beleden , dat het fchoonfte
ligchaam alleen nooit in ftaat zou geweest
zijn om u de liefde te doen kennen ~
•dat de ziel bij u alles was, en de eenige
waarde aan haate bekoorlijke hutte geven ion? ——i o mijn Beste ! gij bezit mijne ■geheele ziel zo zuiver , zo onverdeeld, als «enig fterveling ze immer 'van een Meisje
-bezeten heeft gij bezit ze voor de
eeuwigheid! Vergenoeg u hier
mede — Hét minfte mist gij dat
-flechts, wat eerlang walglijk mis-
-vormd een prooi van 't gewormte
zijn zal en zelfs bij u afgrijzinge moet
verwekken.
Ik gevoel het, mijn Eduard! alle uwe bedenkingen tegen de Voorzienigheid zijn hier niet mede opgeheven .—■— de levensloop van Werther blijft voor ,u en mij een
- onoplosfelijke knoop maar, o
■Eindige,! . wilt gij -de Oneindigheid
peilen? Onze eigenliefde doet
ons ons zeiven , en eiken natuurgenoot, dfer wjj ■ bplang in nemen, als de eenige



de VOORZIENIGHEID. -5
voorwerpen aanfchouwen, daar de zorg deiVoorzienigheid op vallen moest — fchooit dezelfde Voorzienigheid een geheel aaneengefchakeld Heelal beftuurt, daar elk weezen de feraf zo wel als de worm
een onmerkbaar — maar door de hoogfte Goedheid zeker geen vergeten deel van uitmaakt. . o Eduard ! kunnen wij hier
veilig befluiten, zonder alle de fchakels van die eindelooze keten doorkeken te hebben? ■ . Het lot van Werther was mooglijk aan dat van duizend weezens verbonden > en dat zelfde lot, hoe wreed
het ons hier in de duisternisfe -Ook toe mooge fchijnen, was in verband tot het
geheel zelfs voor de eeuwigheid —
mooglijk het gelukkigfte. -Gewis dit zijn meer 'dan mooglijkheden. Herroepen wij onze voorige ondervindingen. - Hoe vaa"k hebben wij begonnen met bitter te klagen -en geëindigd met over het zelfde toeval te juichen , zo dra wij 'er de oofzaaken en
gevolgen van doorzagen ? Kunnen wij
tot onze gerustflelling hier niet veilig uit opmaken, dat wij in de zwaarfte rampen, in die zelfde rampen, die ~ons nu zo me-



76 de VOORZIENIGHEID.
nigen bitteren traan kosten, even vrolijk zouden juichen, zo onze oogen Hechts verlicht waren, en wij ons waar geluk , en den gefchiktften weg, die 'er toe leidt, kenden? ——-
Verftoren wij, o mijn dierbaarfte Eduard! verftoren wij dan ons eigen heil niet langer. i Zouden wij in onze onkunde
niet veilig vertrouwen op die zelfde Voorzienigheid , die zo liefderijk voor ons gezorgd heeft, die aan alle onze behoeften zo menigwerf voldaan heeft, zelfs eer wij haare tedere voorzorg konden affmeken, eer wij van ons aanzijn bewust waren ? — De hartstochten , het zienlijke , het zwakke
der Menschlijkheid mogen ons een
oogenblik bedwelmen maar eindelijk
moet zich de item der Reden verheffen — en die van den Godsdienst, die in aller harten fpreekt Zij roepen óns veree¬
nigd toe : Er is geen waare Liefde dan
die uit God voortvloeit en teffens
een gedeelte van de liefde tot Hem is. Zij alleen loopt op de volmaaking uit!



dë VOORZIENIGHEID. 77
Ja ! de liefde is in den Hemel! Daar, daar is de zuivre liefde!... Hierbeneden woont zij zeldzaam;... Slegts bij aardfche Hemelingen ...
Verhard u niet tegen deeze gewijde itemme — Zij is die der waarheid! — Volg, volg haar op , o mijn Eduard ! buiten dit geen onvermengd geluk voor u — voor u , mijn Eenigfle ! wiens geluk het mijne alleen uitmaakt ■ en eeuwig uitmaken zalj ——-•



EDUARD
AAN
JULIA.
Engel des Hemels! zal ik dan1 altijd bij u in het ftof kruipen? —— nooit u gelijk worden? En gij draagt echter dien zwakken worm ? gij blijft
hem beminnen zijn geluk is het ee-
nigfle woorwerp van uwe tederfte zorgen ? Ja mijne julia! ik gevoel , ik erken de waarheid, die door uwen
mond fpreekt maar ach! dit hart is
te gevoelig het wordt door de kleen-
fte rampen, die op het zelve invloed hebben, gepijnigd en wat mij een zandkorrel aan uwe zijde zou zijn, wordt mij een onoverkomelijke berg in uwe afwezend-
heid. . Blijf, blijf mijn Be-
fchermëngel en alle hoop van volmaking
is niet voor mij afgefneden! julia!
welk eene beloning voor uw hart! — Gij



EDUARD aan JULIA. 7v>
zult de Schepfter van mijne zaligheid zyn %
Ach geloof het, mijne Dier-1
baarfte ! gij zoudt door een volmaak^
ter mensch kunnen bemind worden i
niet door een tederer met geen liefde , die bij de mijne halen kan. ■
Ja! in al mijne zwakheid durf ik toch belijden en mijn hart fpreekt mij niet
tegen ik bemin uwe ziel, julia! —
ik bemin u voor de Eeuwigheid!
Zonder de deugd, zonder het vooruitzicht op de Onfterflijkheid , begeerde ik
uwe wederliefde niet en echter
treft mij uw afzijn tot in het binncnfte
mijner beenderen! o Zo mijne
rampen ooit in ftaat zijn om mijne liefde
voor u zuiverer, edeler te maken
dan zijn ze mij dierbaar, innig dierbaar — en ik verwisfelde ze niet voor al het geluk der Waereld! ■
Overmorgen zal ik mijne nieuwe ver blijfplaats bereiken —— Thans moet ik
afbreken om voort te trekken ■ Iets
wilde ik u toch fchrijven Onze
verwijdering wordt dan elk oogenblik



80 EDUARD aan JULIA.
grooter! — Vaarwel , mijne j u¬
lia ! mijne eenige Zielvriendinne — — o Voorzienigheid! leer mij u te aanbidden! ——



D E
HERINNERING.
H oe lieflijk verzek mij uwe beeldtenis,
o mijne julia! en waar is het
oogenblik dat uwe gedachtenisfe niet door
mijn geheel wezen ftroomt? ■ De zon
lagcht mij toe uit het morgenrood, en het kalm gelaat der natuur vertoont mij
julia. Het kronkelend beekje , dat
aan mijne zijde vloeit , murmelt mij zachtkens uwen tederen naam toe , en het ftervend westewindje baauwt hem welluidend
na. De middag vindt mij dwalende
op eene barre hei , of worftelende tegen
eene puntige rots dan, o mijne Ee-
nigfte ! verkwikt mij uw denkbeeld onder de brandende hette van eenen gloeijenden hemel als de daauw het gefchroeide veld! — De ftille nacht overvalt mij onder de dikke fchaduw van eenen honderdjaarigen eik of tegen de helling van een' bemosten fteen, F



82 de HERINNERING.
en, terwijl mijne vermoeide oogen influïmeren, flaat mijn hart julia. —— Bedwelmd herhaalt mijne ziel den eerften zaligen kusch, dien gij mij tot een heilig zegel van eeuwige tederheid fchonkt, en mijn hart, geweldig aangegrepen door hemelfche gewaarwordingen , betreurt zijne engte en fiddert nog, bij zijne ontwaking, van wellust.
Het noodlot, o mijne julia! het wree-
de< noodlot kan mij van u affcheiden *
maar geen noodlot, geen tijd, geen eeuwigheid kan uwe gedachtenisfe zelfs
voor een oogenblik ! —— uit mijne ziel
rukken. Met julia verlaat ik mijne
legerltede, en julia is de inhoud van alle mijne droomen. —— Treurig doorwandele
ik mijne moeilijke loopbaan * maar
gelijk aan de nachtuil, die de puinhoopen van een vervallen flot bewoont, ftreelt mij de eenzaamheid boven de pijnigende vermaaken eener woelige waereld - - buiten Julia verkieze ik de huilende wildernis, daar ik haarer ongeftoord gedenken kan,



de HERINNERING. 83
boven een Eden —— daar, ftarende op eene onoverzienlijke vlakte , verlieze ik mij in deeze aftekening van mijn ledig hart. — De duisternis verfpreïdt zich over den aardbodem de ftarren treden met ftille
majefteit te voorfchijn ,, en mijn hart verliest zich op nieuw in de onafmeetbaare
ruimte dan , o mijne julia! fta ik
verloren op een ftof je van het geheel en breide mijne handen uit tot den eeuwiv gen! — Ik verbeelde mij dat onze zuchten in het eigen tijdftip voor den troon
van den almagtigen verfchijnen
mijn hart boeit deeze verbeelding geheel vertederd zijge ik op den grond neder gedachtloos ftare ik op nieuw
de hemelbollen aan ■— en — na eene lange
wezenloosheid vinde ik mij zeiven,
beroofd van julia — eenzaam — verlaten weder. Een traanenvloed overdekt mijne wangen en treurig begeef ik mij met traage fchreden naar mijn aaklig verblijf. —
F 2



S4 de HERINNERING. Door zulk een liefde treurt De tortelduif, gefcheurd Van haar' beminden tortel... Zij jammert op de dorre rank Van eenen boom, verdroogd van wortel, Haar leven lank.



D E
ROTS.
Hoe gelukkig ben ik door uwe liefde, mijne julia! hoe onuitfpreeklijk gelukkig! —— Hier in het kille noorden
ver van u afgefcheiden —— geheel eenzaam en onbekend gevoel ik echter
dat de zaligheid , die gij eens voor mij fchiept, groot genoeg is om mijn geheel ]even , , zelfs op een onbewoond eiland i te vervullen. Dierbaare Zielvriendin! o mijne julia! welk een' wellust fmaakt mijn hart, zo dikwerf als mijn mond belijdt, dat uw vriend, uw minnaar, al zijn heil, al de zegen van zijn beftaan,
aan u alleen verpligt is! Gij leerde
mij de liefde kennen, die edele hartstocht, die onze ziel grooter maakt en alle onze gedachten verheft; die koefterende verwarmende vlam , die de goede Schepper tot troost en verkwikking van de menigvuldige ongeneugtens deezes levens, voor den F 3



86" de ROTS.
mensch alleen ontftak maar die, helaas ! zo weinig ftervelingen kennen: en die ik buiten u in haare zuiverheid nooit gekend had. Hoe rampzalig zoude ik nu zijn, zo mijne liefde alleen in die dwalende drift beftond, die ons van de Engelen ver- ' wijdert, terwijl ze de fcheidpaalen, die ons van het redenloos vee onderfcheiden, wegneemt ? Ach ! zonder te genieten ,
zonder Hoffelijk te genieten, beftaat deeze
liefde niet. Thans ben ik niet
geheel ongelukkig, mijne Dierbaare ! en
echter de Voorzienigheid weet of ik
u op aarde immer weder aanfchouwen
zal J Maar wat is dit leven ,
mijne julia! wat is dit voor ons, mijne Beste! die op de onfterflijkheid ftaren? — die niets minder dan een eindeloos geluk
voldoen kan? Ongelukkige Gelieven !
die op de enkele gedachte des doods verbleekt hoe bloedt mijn hart over
u! — Ach! door nimmer aan den dood te denken, verwijdert gij zijne vernielende vuist geen hairbreed Verder van u. ——
Eens ijsfelijk eens! en voor u
altijd op het onverwachtfte —*— zult gij



de ROTS. 87
zeker gefcheiden worden, en wat zal u
dan u, o gij ellendige, die overblijft
wat zal u dan door uw geheel overig leven op deeze waereld, die eene ledige, eentoonige woeftijn voor u geworden is,, immer den geringften troost kunnen ver-
fchaffen? ju ha ! uit uwe armen ge-
fcheurd te worden om eeuwig gefcheiden
te blijven gruuwzaam denkbeeld! —
dan wenschte ik, dat gij nooit geboren waart, of onder de tegenvoetelingen het licht gezien hadt, waar mijne oogen u nimmer hadden kunnen ontmoeten , waar uw naam nooit van mijne lippen had kunnen rollen, mijn hart nooit op dien naam had kunnen ontroeren! o Gods¬
dienst ! welke uitftekende dienften bewijst
gij aan de Liefde niet! Gij verheft
haar boven de vreeze des doods, en de roozen, die gij voor twee vereenigde harten ontluiken doet, verwelken nooit. julia! ik zit thans op den rand van eene fteile rots, die over de loeiende zee aaklig
heenen hangt de geheele dampkring
is met een' vochtigen nevel vervuld —— jk zie niets dan de gedurig op nieuw aanF 4



83 de ROTS.
rukkende golven, die alle aan den voer der
rots verbrijzeld worden en echter
hier zelfs vervoert mij de ftrelende gedachte van ons toekomftig lot. o Zo één
graf ons beider overfchot bewaarde! \
zo wij naast elkander voor de onfterflijkheid
oprezen ! zo het zelfde oogenblik ons
danklied ons vuurig danklied
voor den troon van God voerde! Mijne aandoening vervoert mij ... ik verbeelde mij dat danklied reeds met u aantehef-
fen! o wat zal ons hart gevoelen! —
maar zal onze mond iets anders kunnen uitbrengen dan Liefde volle, goddelijke Liefde! en dit dit, mijne
julia! in een verfchiet van eindelooze
Liefde! Hoe dierbaar wordt
mij het 'graf in deeze vervoering ! • den geheelen tijd door, vreedzaam , on-
geftoord , aan uwe zijde te rusten
welke rampen moeten er nog op aarde doorgeworfteld worden, als wij reeds in de haven zullen zijn? Hoe menig ellendeling zal onze grafzerk drukken en op onze rustplaats zuchten, terwijl hij naar het einde van zijnen rampfpoedigen doortocht



de ROTS. 89
door de waereld reikhalst ■ och! dat
hij daar vermindering zijner treurigheid ontwaar worde! julia! zo immer
twee deugdzaame Gelieven op onze tombe nederzaten, en, in die genoeglijke oogenblikken, als de Godsdienst en Liefde hun al hunnen wellust deden genieten, zich ons lot te binnen bragten! welk een aandoenlijk toneel! „ o mijne Beminde!
verbeelde ik mij den Jongeling te horen Hameien, fchouw dit graf, dit vervallen, met
gras begroeide graf aan het bewaart,
federt een eeuw het ftof van twee gevoelige harten , die zich vuurig bemind heb-', ben plengen wij een traan op dit heiligdom ! dat hunne asch veilig ruste!" — Zijne gevoelige vriendin fchreit. — Enkel gewaarwordinge , werpen zij zich
beide voor onze tombe neder al het
aardfche genoegen fchijnt hun een niet te zijn • de dood en hunne jongfte fcheiding zweven hun alleen voor de oogen. — „ Neen! mijn Dierbaare! zegt het ontroerde Meisje, er is geen liefde zonder deugd — pogen wij, als deeze Gelieven, deugdzaam te zijn, en wij zullen eens zeker gelukkig F 5



po de ROTS.
worden!" Dat hun lot, herhaalt de
fnikkende minnaar, eens het onze worde! —
o mijne Eenigfte! dat het zelfde graf
Hier fluit de ontroering hunne lippen; zij
ijlen in elkanders armen hunne harten
Haan op elkander — bewegingloos, en onder een' ftroom van vermengde traanen, zijgen ze op het graf neder en wenfchen — eens zo te ontflapen!
Welke genoeglijke droomen , mijne julia ! voor een teder hart! —— Dan — ,zal dit heil ons immer te beurte vallen? —Ach! zo mijne oogen u aan deezen kant des doods nimmer weder aanfchouwden — indien verfchillende waerelddeelen ons ftof
bewaarden julia! mijn hart zegt
mij dat ik u eens onder de verrezen bewooners des geheelen aardbodems herkennen
zal! Bemoedigende zekerheid, j u-
lia is nooit voor mij verloren julia blijft, ook in het ftof des doods, mijne julia! Ik bezwijke, o mijne beaamde Zielvriendin ! ——- bij de gewaarwording van eenen Engel, gevoel ik dat ik mg een zwak fterveling hen! door



de ROTS. pi
aandoening bedwelmd, trekt mij een opko* mende ftorm uit mijne wezenloosheid. ——
Alles wordt aaklig om mij heen de
zee brult vervaarlijk onder mij de
rots fchudt. Ik verlaat mijne eenzaame hoogte — nog maar weinig dagen mooglijk en ik rust weder op uw hart
Waarom zuchte ik bij deeze vertroostende
hoop ? — een aaklig voorgevoel neen ï
mijne julia ! ontrust u niet mijn ziel
is ontroerd... alles vertoont zich in deeze oogenblikken zwart aan mijne verbeelding — eene geheele ledigheid foltert mijn hart.... hoe ijsfelijk loeit de wind door
deeze gefcheurde rotfen war ben ik? —
reeds gevoel ik niets meer.... en echter zuchte ik onder een gevoel dat ik niet langer dulden kan ik verlies mij o
ood! fpaar, fpaar mijne julia! ju-
üa.m. ach mijne julia!....



HET
GEVOEL.
Is 't een droom of leve ik? een
benaauwden droom die mijn brein nog benevelt, nadat ik ontwaakte? Zou deeze ijsfelijkheid wezen hebben ? —— Ik een fterveling zijn en haar verduren? ■
Mijn God! — ruk dien nevel van voor
mijne oogen ' weg verdrijf deeze zin¬
neloosheid! -—- dat ik mijn geheele lot zie , kénne, met eenen langen die¬
pen adem den beker, daar gij mij uit drenkt, bij droppen uitflorpe, en bij ieder droppel duizend moordpriemen in dit hart
ontwaar worde waar ben ik?
wat gevoel ik? -gevoelen? neen!
gevoelt men als men hooploos voor
altijd altijd hooploos is?
o mijn Vriend! kunt gij u dien toeftand verbeelden? zo ellendig, en dan geen
flaauw ftraaltje van hoop aan de kimmen van dit leven, dat nog zo lang, zo lang



het GEVOEL. 93
voor mij zijn kan, ooit weer te zien flikkeren zo koud, zo verfteend op den
rand eens afgronds te ftaan ■ ■ alles om
zich te zien verzinken een veritijfd
oog in zijnen nacht te werpen gedurig al dieper al dieper er in te blikken
zonder ooit grond te vinden echter
hardnekkig, gedachteloos te blijven Haren eeuwig te blijven ftaren ■ • - en
dit dit is mijn toeftand! .
Konde ik een zee van traanen plengen — mijn hart zou verkwikking vinden —— maar ook deeze troost der treurigen is mij
tot hier toe verzegeld geen traan
geen drift alles koud koud als
de dood julia! de dood... zie daar
ten minften een' weldaadigen zucht, die
mijnen boezem ontvliegt! ja! nog
eene vreugd, ik gevoele het, is 'er voor mij overig —- nader, gezegende bode des heils! ——— zeg aan dit verfcheurde hart, dat het nog één uur flaan zal, en
dan in eenen langen droomloozen
nacht aan 't gewormte ten prooi liggen — dan zal ik voor 't eerst weer juichen en — helaas! ook voor 't laatfte! —— ——



94 het GEVOEL.
Waar dooie ik? wat fchrijf ik? ——=
alles is verwarring, alles is afgrijzing om mij heen — tallooze gedachten vliegen als ftormwinden door mijn hoofd, en mijn
hart kan er geen enkele van boeien
o vergeef, mijn Vriend ! vergeef aan de ijsfelijke ledigheid, daar ik in omdole, daar ik mij duizendmaalen in één oogenblik in verlieze .... Ja! ik ben er —— ik had de
pen opgevat om u mijn ach! geen
woord drukt mijn ellende uit — onher-
ftelbaar — on—her—ftel—baar —
mijn hart barst — ik kan niet meer!...
Thans vat ik, na herhaalde pogingen,
op nieuw de pen op ach! hoe male
ik u mijn noodlot! reeds weder verzinkt alles voor mij Alcestes! gij
hebt uwen vriend gekend eens
eens is er een tijd geweest dat hij zich in het kalm gevoel van zijn aanwezen verheugde — dat de lente voor hem bloeide, en de zon voor hem uit de kimmen rees — dat het viooltje op zijn pad wellust voor hem ademde, en het minde vliegje , dat voor zijne oogen wemelde, de kleenfte tor,



het GEVOEL. 95
die in zijne fchaduw fnorde, vreugd voor
hem fchiep en nu ach nu iïaac
hij roerloos geen warm gevoel door-
ftroomt zijn hart meer. Voor alles ongevoelig en toch door alles gepijnigd, drijft
de geheele natuur tot hier toe zo
fchoon, zo aantrekkelijk voor mijne ziel, .
als een nevel, als eene akelige fcheme-
ring voor mijne oogen Rotfen, die
van de fchepping af aan geen voet betreden heeft Bosfchen, daar eene eeuwige nacht en koude in heerscht; vol huilende wolven en winterbeeren Woeftij-
nen, daar afgrond bij afgrond in loeit, en de dood over vale en purperverwige ftrui-
ken op rond zweeft dit zijn thans de
eenige paradijzen, daar mijn hart naar kwijnt , en die eene meêwaarige verbeeldingskracht mij geduurig al akeliger, al
akeliger fchept. Waar zijt gij, vreed-
zaame, vergenoegde, dagen mijner kindschheid, toen de hoop om mij heen zweefde
en de gelukzaligheid mijn verfchiet was ?
waar zijt gij heen gevloden zalige tijd mijner jongelingfchap, toen ik aan de zijde eener Engelinne mijn leven zachtkens in de



96 het GEVOEL.
eeuwigheid zag vloeien? Hoe fchie-
lijk zijt gij verdwenen hoe ras ontwaakte ik uit dien droom van geneugte! — ach moest ik met zulk een gevoelig hare ontwaken! Alcestes! 't is middernacht alles is ftil, alles rust, be-
halven de ziel van uwen vriend
Zo zijn 'er nu reeds twee uuren verlopen federt ik mij neder ging zetten om u mijnen ramp te verhalen en mijn hart
is geduurig ontrouw aan mijnen wil geweest het leidt mij fluisterende afp
langs wegen die met bloemen bezaaid fchijnen, en nooit vinde ik mij weder dan voor een draaikolk — nu op dit oogenblik wilde ik graag de pen weder wegwerpen — naar mijn venfter ijlen en gedachteloos de
ftikdonkere duisternis aanfehouwen en
echter gevoel ik — zo gij nu mijn lot niet verneemt, verneemt gij het in eeuwigheid van mij niet! hoor dan — hoor
Alcestes! en beef niet zo gij kunt —
ik bereide u fiddering! ——
Zie hier den jongften brief van julia — hij ligt open voor mij -— „ Eduard !



het GEVOEL. 97
dierbaare Eduard! mijn hand beeft van genoegen ijl op vleugelen der liefde
naar uwe julia geen afliand fcheide
meer, wat God faamenvoegde o koom
haastig' ! mijn Vader fternt alles toe
mijne traanen , zijne genegenheid , eene gunftige voorzienigheid hebben het laatfte zegel aan ons heil van zijn hart gefcheurd." Ik leze en reeds is al mijn' geleden ramp-
fpoed vergeten geen ellende, geen
zucht zelfs, blijft meer in mijne gedachte-
nisfe geprent het oogenblik dat ik ju-
l i a weder in mijne armen zal drukken,
vervult mijne geheele ziel ja! ik vloog
naar mijn Vaderland, en o hoe genoeglijk, met welk eene vertedering zag ik nu de woonplaats mijner julia aan de kimmen
blaauwen! reeds drukt mijn voet den
langbegeerden grond reeds ftroomt het
bloed met verdubbelde drift, door mijne
aderen reeds bonst mijn hart.
Elk voorwerp trekt mijne aandacht, en in
alles meen ik julia te ontdekken. >
Ijlings vertoont zich , ver in 't verfchiet, eene lijkflaatfie eene onwillige huive¬
ring verfpreidt zich over mijn geheele le* G



-o8 het GEVOEL.
ven ik nadere eene geduurig
aanwasfende ontroering vertraagt heimelijk
mijnen fpoed Hemel! wat zag ik! —
de Vader van julia was het eerfte mensch,
dat ik onderfcheiden kon alles draaide
Voor mijn gezicht — ik beefde en brandde
teffens om meer te weten eene ijzing
overmeeftert mij bedwelmd , reeds in
eene halve zinneloosheid, vraag ik wiens lijk.... Eene treurige Item noemt j u l i a -r-
•Zo fpreekt de donder ■ Reeds lag ik
üp de aarde uitgeflrekt, en om te fterven
behoefde ik niets meer doorteftaan
Helaas! mijn lot moest bitterer, gruuwzaa-
mer worden ik moest mijne oogen
voor 't licht weêr ontfluiten en eene waereld zonder julia eene valleie van doods¬
beenderen, zonder ziel, zonder leven zien!
• Ik bekwam weder op het ei-
genfte leger, daar ik eertijds van julia genoeglijke droomen genoot, daar ik verkwikkelijk aan haar dacht en reikhalzende het uur te gemoet zag, dat mij aan haare
zijde zou voeren die uuren waren
hu voor altijd als zo veele fchakels aan de lange keten der eeuwigheid geklonken -—



het G E V O ff L. ,99
en geen opvolging geen enkel ver¬
fchiet meer. ——— Beurteling loeiende van weedom en itom van fmart, konde ik mij
niet verbeelden , dat ik waakte ■ Dan
eens wertschte ik dat er een woest plekje gronds buiten deeze waereld ware, daar ik, afgezonderd van alles wat leefde , buiten hulp , buiten verkwikking , mijn fmart kon overbrengen en mijne dagen afkwijnen nu weer fmeekte ik den dood om
den draad eens levens- aftefnij den , dat on-
herftelbaar nutteloos en verpest was ■
Helaas! hij verhoorde mij niet mijne
julia was niet meer en ik ik was
gevloekt om te leven!
o- Mijn Vriend ! maanden zijn er federt dien tijd verlopen , en tot nog toe geen
troost , geen kalm oogenblik! Hon-
derdmaalen heb ik u mijne ellende willen melden en honderdmaalen viel mij de pen uit mijne hand — Zo ellendig te zijn!.... Ach mijn Vriend! uw Eduard, de medgezel uwer jeugd, is voor u, voor de Maat-
fchappij, voor 't Heelal verloren! o
Wees gij gelukkiger! ken nook die
G 2



ioo het GEVOEL.
folterende pijniging —— zelfs niet voor
het kleenfte tijdftip die altijd .
altijd in dit leven mijn beul zal zijn!.... Mijn god! ik misfe julia —— wat kan voortaan dit oneindig ledig hart vervullen dan Gij alleen? —— Ach, mijn go©!...



D E
KALMTE.
Verban uwe vrees, Alcestes ! ik heb
mijne rust weder. . Mijn hart zal
blijven bloeden aan eene wond, die ongeneeslijk is, en geen tijd zal de kwijnende treurigheid, die mijn leven langzaam ondermijnt, verzachten — zij maakt
mijn wezen uit, ik bemin ze ach !
met haar verloor ik alles ! Maar
zijt niet bekommerd , dat de wanhoop mij eenig geweldig middel zal inblazen — de ftorm, die door mijne ziel gierde, is bedaard, en de ftem van den Godsdienst heeft den vloed mijner driften glad
gekemd. Welke zwakke ftervelingen
zijn wij dan ! ja ! ik verbeeldde
mij , dat de zekerheid der onfterflijkheid mijne hartstochten bij het verlies mijner julia beteugelen zou , dat mijn oog zich op de kortheid des tijds, de langduurigheid der eeuwigheid zou vestigen G 3



ioa de K A L M T E.
hoe vaak heb ik mij met mijne julia in dit troostrijk vooruitzicht verblijd en vreedzaam' dat tijdftip te gemoet gezien ach ! nauwlijks is het daar , of
pligt, reden, en Godsdienst verzwinden
voor mij mijne driften alleen fpre-
ken, en een' geruimen tijd ben ik doof
voor alles! Gelukkig nog dat mijn
hart eindelijk naar de taal van Godsdienst
en Reden geluifterd heeft! ja , mijn
Vriend ! ik ontken het niet in mijne
eerde vervoeringen zoude ik de hand, die mij een' dolk dooc den boezem gejaagd had , gekust hebben God
dank ! dit gevaar is verdwenen De
genoeglijke vertedering , die mijn hart thans geduurig weeker maakt — de traan,
die altijd in mijne oogen zwelt de
zweem van treurigheid , die zich op alles,
wat - mij omringt verfpreid heeft dit
blijft mij dierbaar het zal mij onaf-
fcheidelijk verzeilen , tot dat mijn ftof zich weder met dat van julia verëenigen zal , en ook dat oogenblik blijft mijn hart met innige blijdfehap te gemoet zien! — — Ik heb dan geleefd, mijn



de KALMTE. 103
Vriend! en die is de jongde brief, dien
gij van mij ontvangen zult Eens
zien wij ons weder! Verbeiden wij
dat oogenblik. Waarom hier de ban¬
den nauwer toegehaald, die eerlang ver'"
fcheurd moeten worden ? ——-■ Daar ■
aan geenen kant des grafs rooft
geen wreede fcheiding aan alle de voorige zalige uuren in eens hunnen wellust ! Uwe pogingen zijn ijdel, Alcestes ! — mijn voornemen ftaat vast —
vast als de eeuwigheid ! Hoor waar
ik kwijnen ga, en ach ! wees ook gij
niet wreed kant u niet door verr
geeffche, door ijskoude redeneeringen tex gen de eenige verkwikking, die mij nog overig is. -
Digt bij het Kerkhof, daar mijne tuil 1 a fluimert, ftaat in een eenzaam dal een gothiesch gebouw, dat federt eenen geruimen tijd niet bewoond is. Een vervallen torentje verheft op het zelve zijn nederig weêrvaandeltje boven de omliggende heuvels. Van deeze hoogte
kan ik het graf van julia en de dikke G 4



io4 de KALMTE.
toppen • van dat eigen dennenbosch zien , in wiens fchaduwe ik zo menigwerf aan haare zijde leven en zaligheid inademde Vaale klimopflruiken hechten zich
•overal tegen de muuren , die hier ^.jevt daar wit door het treurige groeji heen
fchijnen , en het dak is bemost
Door zwaare ijzeren traliën ziet men uit de venfters in eene breede, diepe, graft, die het geheele gebouw omzoomt, en wier water onder het dichtoverhangend loof van breede Castanjeboomen zich
zwart vertoont - Eene holle , lang-
zaamverflaauwende echo herhaalt driemaal het ploffen van ieder venfler , het kraken
van elke deur, die men openftoot
in één woord , deeze geheele woning komt overeen met de wending van mijne
ziel. —— Ik heb ze gekocht en
't is hier dat ik in de afgezonderdfte eenzaamheid mijne overige dagen in ftille rust en vergeten van 't Heelal door wil brengen. —— Alles ftreelt hier mijne
treurigheid ! In den vroegen mor-
genftond wandele ik naar het bosch, en daar ben ik uuren bezig met mij al het



de KALMTE. 105
heil levendig voor oogen te ftellen , dat mij eertijds in dit heiligdom te beurte viel ieder plekje , daar julia geze¬
ten heeft, befchouw ik met eenen wel-
ïustigeri eerbied ■ nu eens verbeeldde
ik mij het afdrukfel van haaren voet in den grond te zien, en geheel vertederd rolt een traan in deeze dierbaare opening dan weder omhels ik de bank
van zooden , die haar in mijnen arm tot eene verkwikkelijke rustplaats verftrekte en ongemerkt daalt mijne verbeelding in haar graf neder en. fluimert aan haare zijde
in. 's Nachts, als 't lichte maan
is, of mijn liefllc geftarnte aan een zuiver uitfpanfcl zijn' disfel begint te wenden , begeve ik mij naar 't Kerkhof — Op haar zerk gezeten, aanfehouwe ik beurteling den eeuwigen hemel boven mij, en ieder grasje dat om de tombe mijner
julia groeit Laatst vond ik er een
viooltje, dat in de ftilte des middernachts
liefelijk waasfemde drie avonden
achter een bezocht ik dit nederig bloempje en weende op zijne blaadjes Helaas! gisteren vond ik het verdord en G 5



106 de K A L M T E.
met een verflensd fteeltje naar de aarde
hangen een bange zucht ontvloog
mij zo verwelkte mijne julia! zeide
ik r ik ftond eenigen tijd roerloos
mijn viooltje aantezien, en toen zeeg ik op het graf neder en weende overluid. —. Mijn leger zal voortaan eene doodkist zijn de zwaare Den, die de
bank van zooden , daar ik eens zo zalig op was , overfchaduwde, heb ik afgehouwen, en van binnen uitgehold als
de heuvels, die hier van rondsomtne mijn gezicht beperken, de zon achter hunne toppen, beginnen te verbergen en eene laatfte flikkering' nog over de puntjes van 't gras zweeft, daale ik in deeze rustplaats neder mijne vermoeide oö-
genleden fluiten zich en bij mijne ontwaking ben ik treurig. dan herinnere
ik mij hoe men mij eens in deezen zelfden boom bewegingloos neêr zal leggen, om niet weer te ontwaken dan voor de
eeuwigheid dan daar, waar ik mijne
julia weder zal vinden Ja! dit leven
is een droom een van bitterheid en
vreugde gemengde afmattende droom, —«



de KALMTE. 107
.de dood fchenkt eindelijk rust aan het
ontroerde brein en de dag der op-
ftanding verkwikkelijke ontwaking.
o Mijn Vriend ! misgun mij dit vermaak niet het eenigfte daar ik nog vatbaar voor ben ! immers ook gij
draagt een gevoelig hart in uwen boezem ach ! waarom is dit geen voorrecht van ieder Geestelijke ? Gij
weet hoe hoog ik die orde acht een
waardig Lecraar van den Godsdienst van jesus christus was ten allen tijde een
der voortrcffelijkfte wezens bij mij.
Voor eenige dagen werd ik er door een bezocht de ongevoelige! hij poogde aan mij Alcestes! te beweren , dat alle betrekking, elke vriendfchapsband in den dood een einde nam —1 dat tedere Echtgenooten , dierbaare Bloedverwanten , geliefde Vrienden , eikanderen in het ander leven niet herkennen zouden. Ik voelde mijne geheele wonde openfchcurcn , medogenloos openfcheuren
• de hairen rezen mij van angst tè
berge „ Om Gods wil, mijn Heer!
zeide ik, fpaar, fpaar mijn arm hart —



ïoS de KALMTE.
verfchoon het van uwe bewijzen » ach ! zo ik dwale, misgun mij deeze dwaling niet —— met haar ontneemt gij mij alles" —— Hij zweeg en kon lag-
chen ja , Alcestes ! mijn hart zegt
het mij en de Reden en Godsdienst
beide begunftigen zijn getuigenis —— wij
zullen ons herkennen van het eene
einde des aardbodems tot aan het andere herkennen met vreugd ons die wei¬
nige goede daaden herinneren , daar eene gunflige Voorzienigheid ons hier de gelegenheid toe deed aanlagchen , en die wij
op haaren wenk verricht hebben
Daar toch zal de plaatfe des genots
zijn! Zij was op deeze beneden wae-
reld niet. —>—- Liefde , Vriendfchap ,
Deugd, Kennis alles wordt hier
Hechts gezaaid en zou er voor haar
geenen oogst aanbreken ? zou dit ge¬
zegend zaad in deeze aarde verflikken? — met haat, nijd, misdrijf één lot hebben ? ■ . Neen ! alles wat in mij is
fchreeuwt hier tegen mijn hart
gruuwt op de enkele gedachte er van — eens — eens zullen wij gewis maaien



de KALMTE. 109
eenen eeuwigen oogst maaien ! —— Verbeiden wij reikhalzende dat tijdflip , mijn
Vriend! dan dan vindt gij mij
gezellig , vrolijk , fcheidingloos weder —
en ik mijne julia en u Vaarwel,
Alcestes! de traan, die hier dit
blad befproeid heeft , zegt u dat ik u lief hebbe ja! gij zijt mij dier¬
baar " de Oordeelsdag zal er u van
overtuigen daar veinst men niet
Voor 't laatst vaarwel tot in de
eeuwigheid! ——



A AN D E
M A A ,. N.
o IS/Laan ! heilige, kuifche Vriendin van mijn hart, Bezielfter van mijnen edeliten
wellust! Gij, die thans aan 'eenen
zuiveren hemel , als Vorftinne des Nachts; in aandoenlijke ftatigheid voordtreedt! — van deezen eenzaamen akker Gods, bij de ftilte des middernachts, in 't midden mijner verdorven Broederen, begroeten u mijne oogen , en mijn hart gevoelt uwen invloed.
Voor het oog der halve rustende wae-
reld. verborgen eenzaam als in de
valleie des doods ondervinde ik uwe
tegenwoordigheid, o eeuwige! mijn
hart gloeit van liefde , maar beeft niet. — Even gewis van uwen wenk afhangende, omringd van eene geheele woelende waereld , als op dit verlaten Kerkhof, drijft in beide omftandigheden mijne hoop, mijn



AAN BK MAAN. III
geheel aanzijn op uwe goedheid. —— Zij was het, die mij mij zeiven, die
mij het waar geluk deed kennen >
Godlijk licht omfcheen mij , en bij zijne ftraalen ontdekte ik den waaren , den cenigen weg om deeze zalige haven te bereiken : ik zag dat deugdzaam te zijn, het eenig middel ware om gelukkig te
zijn, en Gij zelf fchonkt mij de
Liefde tot Leidsvrouw.
Dat die laage , die verachtelijke ziel bloze, die de Liefde eene fchadelijke ,
eene onëdele drift noemt! Een Mon-
fter', met verflindende oogen en pestkoolen op de kaaken, ontheiligde haaren naam en misleidde den Dwaas , maar nimmer kende hij de waare Liefde. Even zuiver als Gij zelf, Bron van alle Liefde! zet deeze verheven hartstocht den fterveling tot waare grootheid aan , en leert de ziel van potaarde gevoelen. Niet vrucht¬
loos ftortte Gij de aanminnige wederhelft van het menfchelijk gedacht , bij zulk eenen invloed op onze harten , zulk een fijn gevoel voor het fchoone, voor het



112 AAN DE MAAN.
volmaakte in ! Niet vergeefsch gaaft
gij haar de tedere Menschlievendheid, het werkzaam Mededogen, de lieftalige
Schaamte tot geduurige gezellinnen
o Liefde ! mijn hart erkent het en klopt van dankbaarheid, gij waart het , die mij het eerst de hand greept , die mij den eerften flap in het fpoor der deugd deedt drukken -—- gij vingt aan, en alle middelen werkten mede ! ■
Gevoelverwekkende Maan ! hoe vaak hebt gij mij fints op dien weg verfterkt? Ik zag u in de flille eenzaamheid aan gij herinnerde , gij
vertegenwoordigde mij mijne aanminnige,
mijne diepgevoelende Julia. : Bos-
fchen en bergen verhieven zich tusfchen ons —— onafmeetbre zeeën. hielden ons
van een gefcheiden Onze oogen
Haarden in verfchillende waerelddeelen op u onze gezichtftraalen ontmoetten elkanderen. Hoe verfmolt dan mijne
geheele ziel in enkele aandoeningen •
hemelfche , goddelijke aandoeningen !
Aan julia te denken, met wellust te



Aan dé MAAN. ii§
denken , en de verhevenfte lesfen der Deugd ongetrouw te zijn, is voor de^ zelfde ziel onmogelijk ! -aa-
Beminnelijke julia! gij hebt mij uwer
waardig gemaakt ik zag uw gelaat ^
en in het zelve het volkomen beeld uwer ziel —— uwer ziel, die de beeldtenis der Godheid was ! Mijn hart gevoelde voor 't eerst de Liefde, ert de eerfle begeerte deezer heilige drift was
deugdzaam te zijn ! Een wenk; een
onfchuldig lagchje uwer oogen overwon
telkens duizend aanvechtingen nu
floeg ons hart öp dezelfde wijze " ■ onze zielen waren eenftemmig als de toonen der Hemelingen — ééne begeerte —
ééne poging —— één verfchiet !
Nietige aarde ! onze liefde was te groot om door uwen kleenen kring omfchreven te worden ■ de Eeuwigheid was het perk , dat ze vervullen kon , eri het oog der Godheid haare liefite getuige! ■



114 aan de MAAN.
Hoe vaak hebt gij, bekoorlijke Beheerfcheresfe van mijn leven! mij den hobbeligen weg deezer waereld tot een paradijs gemaakt! —— hoe veele bittere
traanen uitgewonnen hoe veel bange
nooden gefpaard! Uw oog fchiep
een nieuw Heelal voor mij , en gij leerde mij genieten. Ieder beekje , dat zijne golfjes langs mij heen ftuuwde ■—- ieder
roosje, dat op mijn pad ontlook •
geen grasje zelfs was mij' met u onver-
fchillig aan uwe zijde werd mij alles
zaligheid! <«
Waar zijn die avondfchemeringen ■ ■■■■■ die halfverlichte plekken van dat fomber wellustig Boschje, dat mij op een bed van zooden , door de Natuur eenvouwdig gefpreid, zo menigwerf in uwen arm zag nederliggen , en op uw gelaat bij het
heldere maanlicht ftaren! In die oo-
genblikken was mijn geheel aanzijn enkel
aandacht zuiver gevoel ! Ijlings
verdwenen uwe trekken ik zag ■
geen julia — maar een Engel Gods! —



AAN DE MAAN. 115
het licht der maan werd voor mij de ftraalen eener tegenwoordige Godheid — al wat mij omringde werd mij heilig — de geheele natuur fcheen de Troon van God te zijn! — julia! gij deelde in mijne verrukking wij aanbaden!
Tedere Maan ! bedriegt mij mijne verbeelding of wordt gij bleeker op de
herinnering mijner julia? Mijn
hart fchat uw mededogen, en mijne oogen plengen traanen. ■ julia is niet meert — niet meer onder uwen kring! — onze oogen ontmoeten eikanderen in eeuwigheid niet weêr op uwe oppervlakte! —
Zij }s Waar toe ze gefchapen was —
thans volkomen, geheel een Hemelling —■ en o! hoe na grensde de fterfelijke julia
en de onfterfelijke Engelin aan een!
Heilige julia! verheerlijkte Vriendin! o zo gij van deezen ftillen Kerkhof, waar de Dood en de Nacht onder verftrooide beenderen en holoogige hoofden (luimeren — maar daar teffens Engelen onder de fchaH s



ÏI* AAN BÉ MAAR
duwen rondzweven zo gij van deeze
fchatkist der Eeuwigheid mijne ftemme hoort verheug u dan in de bewust¬
heid , dat uw Vriend -» die eenmaal u
bemind heeft eenmaal uwer waardig
was dat hij nog der deugd getrouw
is, dat zijne vuurigfte begeerte is, haar altijd getrouw te zijn. Eerlang zal hij
uwer op nieuw waardig zijn u op
nieuw genieten en troostrijk denk*
beeld! voorfmaak van Hemelvreugde ! — eeuwig genieten!
o Maan! —— heden nog mag ik u aanfchouwen — heden nog lagcht mij uw onbewolkt gelaat van eenen ftillen Hemel
aan morgen zal mijn oog mogelijk
voor eeuwig voor u gefloten zijn! « .
Aandoenlijk vooruitzicht ! —— Eerbiedwaardige Godvrucht! Gij alleen kunt dit
verfchiet beminlijk maken gij maakt
het mij op dit oogenblik! -—Hoe itilj
hoe kalm is alles om mij heen! ■-- de
wind ruischt zachtkens van verren in de toppen der Pijnboomen —— en geen an=
C li rJ



AAN DE MAAN. 117
der geluid hoor ik in de geheele natuur. — Dat deeze eenzaamheid aaklig zij voor het
wroegend gewisfe! Zij is bekoorlijk
voor het zuiver, voor het godvruchtig gemoed , dat ftiller, dat kalmer is dan de
beweginglooze natuur. Verkwikkelijk
Graf! Zo, nog geruster moet uwe
woning zijn voor den deugdzaamen Mensch. ——- Hoe verfrisfènd is het leger , dat gij zijne vermoeide leden , na zulk eene hette , na zo veel arbeids en ftrijds aanbiedt ! ■ Verkwikkelijker, duizendmaal
verkwikkelijker, dan een teug bronwater en het zachtfte dons, gefpreid onder de koele takken van Eiken , die eeuwen over hunne hoofden hebben zien vlieden , voor den aêmechtigen arbeider aan het einde van eenen brandenden zomerfchen dag !
Ja ! ik gevoel het —— ik gevoel dat
ik fterflijk ben alles wat mij hier
omringt roept het mij rustloos toe. i
Betoverende Waereld! hoe nietig wordt uit dit gezichtpunt al uw rijkdom , al uw
H 3



118 AAN DE MAAN.
wellust, al uwe eere ? zult kunt gij
mijne afgefïreden ziel met alle uwe heerlijkheid een oogenblik vertroosten , als ik, op mijn jongfte leger uitgeftrekt, van 't kla r.me doodzweet omgeven, den meesten troost nodig hebbe? Vijandinne
mijner onfchuld! ook gij Saae dan van verre, even weinig" vermogend"als willig
om zelfs uwe getrouwde Haven te
helpen.
Gij, reine, ongeveinsde Deugd ! gij alleen Haat uwe lievelingen™ bij, als hun
alles begeeft en zoude ik in deeze
korte zandwoestijn voor u niet wandelen , mij zeiven niet zuiver en onbefmet bewaren , tot dat ik den Tempel van God nadere , daar niets , dat onrein is, in zal gaan? — De tijd vliegt midlerwijl
heen de oogenblikken naderen
die oogenblikken , onbevlekte julia ! daar wij ons , onder eene afnemende Maan, op elkanders hart rustende, vol aandoening , maar vrolijk als Engelen^ zo menigwerf over onderhielden! ——.



AAN de MAAN. 119
Nog maar weinig treden in deeze vallcie der ellende, en ik heb- niets meer te verliezen !
Hier aan uwe zijde, mijne julia! zal mijn uitgeteerd ligchaam vreedzaam (luimeren , terwijl mijne ziel bij de bleeke (baaien der maan om mijn (lof heen zal zweven Zo dan ooit een gevoelig hart
onze tombe nadere dat hij ze
met nederige bloemen en klimopbladen bedrooie, en met traanen bevochtige ! • Ieder traan zal mijne grafrust UreMedelijdende, aandoenlijke Maan! Vriendinne der treurigen ! beloon hem zijn offer dat hij, u aanfchouwende, zich
herinnere, hoe menigwerf ik u aanfchouwd hebbe , en al dien wellust in eens geniete, dien ik duizendmaalen uit uw gelaat genoot ! En wanneer de tijd daar
is , dat ook zijn oog zich voor eeuwig voor uwen zachten luider (luiten zal, lonk dan vaak zijne dille rustplaats aan, H 4



I20 AAN DE MAAN,
dat op zijn beurt er zich eene aandoen* lijke ziel ter befpiegeling op . nederzette, hem zijnen dienst vergelde , en op dezek 1 ye wenei



MENGELWERK,






Geloof mij, in de klagendfie toonen var» een Adagio- is dikwijls meer en dieper gevoelde wellust geleegen , dan in de vuurigfte Allegro.
ENGEL.
Gij, o mijne Landgenooten ! die dit niet flechts gelooft, maar gevoelt, eenige bevoegde Rechters mijner julia! —— .



merkt de volgende ftukjes, voor een gedeelte in vroeger jaaren opgefleld, en nu bij gelegenheid van het voorgaande werkje uitgegeven , als proeven van mij aan in een vak, daar ik tot hier toe weinig in gedaan heb 3 en beflist of ik er verder iets in te doen hebbe • zo ja 3 dan zij een traan uw antwoord en ik zal ijve*. rig voortvaren ! ?



T H E M I R E»
]Met een gevoelig hart en eenen gezel* ligen geest door de Natuur befchonken, beminde ik mijne medeflervelingen als mij
zeiven. Nooit zag ik een mensch of
ik meende de zichtbaare beeldtenisfe der Godheid te zien, en eene innige vreugd
ftroomde door alle mijne aderen.
Helaas! ik bedroog mij mijn vooroordeel is verdwenen na duizendmaa-
len de fpeelpop van het verachtelijkfte zelfsbelang, en van de hatelijkfte boosheid geweest te zijn, woon ik thans eenzaam op het veld, en nooit zie ik een mensch of ik verbeelde mij een' wreeden Tijger te zien.
De landhoeve, die ik voor mij verkoren heb, ligt geheel afgefcheiden van alle woningen , digt aan den oever der
zee. ■ Vaak zit ik aan het ftrand en
ftare de golven na, die zich eindelijk voor mijn oog verliezen. Verloren



tz6 T H E M I R E.
in mij zeiven en in de oneindigheid, daar mij de onafzienbaare oceaan de beeldtenis van vertoont, vleie ik mij met het heil eener toekomftige waereld, waarin beter menfchen wonen, en de oprechtheid en goede trouw geen bloote naamen zijn zullen.
Op eenen ftillen zomerfchen avonditond had ik mijne gewoone rustplaats bereikt. Na de verfchillende rampen van mijn leven herdacht, en mijne treurige eenzaamheid befchreid te hebben, las ik de volgende gebeurtenis , die onlangs binnen den omtrek van eenige weinige uuren van mijne woning was voorgevallen.
Themire had naauwlijks den geringen ouderdom van vier jaaren bereikt, toen zij haaren Vader verloor. Haare Moeder door deezen dood van een' beminlijken Echtgenoot en een ruim beftaan beroofd, onttrok zich aan 't gewoel eener waereld, die voor haar eene woeftenij was geworden. Een armoedig landgoed, zo kleen als haare wenfchen, nam haar in zijnen



T H E M I R E. Hf
ftillen fchoot. Hier, enkel bezig met het hart van de jonge Themire voor de deugd te vormen, vlogen haare gelijkvormige dagen in rust en kalmte heen. Themire beloonde de tederheid haarer edelaartige Moeder met de gelukkigfte vooruitzichten. Het roosje , dat op haare koontjes begon te ontluiken , ademde onfchuld en aanminnige fchaamte. Op haare lippen bloosde het tederfte gevoel en de aandrift der deugd loeg reeds uit haare jeugdige oogen. Hoe gelukkig rekende zich Elvire, toen zij in haare Dochter, nu zeventien jaaren oud, de fchoonfte ziel met het bekoorlijkfte ligchaam verëenigd zag! Welk een heil voorfpelde zich haare liefde niet voor een troetelkind, dat het beste lot verdiende !
Niet ver- van haare landhoeve woonde een vermogend Edelman , aan wien Elvire kennis kreeg , door een pleitgeding, waar ze beide in geraakt waren , tegen eenen nabuurigen gierigaart, die ter hunner merkelijke fchade zijne goederen poogde te verbeteren. Deeze had een' eenigen Zoon,



ia8 THEMIRE,
wiens gelaat het voortreffelijklte hart fcheen aanteduiden. Gewoonlijk kwam hij Elvire, uit naam van zijnen Vader, fpreken. Door' duizend kleene dienften en het geduurig kunfteloos ten toon fpreiden van de uitnemendlte gevoelens, had hij zich de achting en het vertrouwen der Moeder en Dochter ten eenenmaal verworvem — Hij was, in den volften zin , de ■ eenige Vriend van het huisgezin. —'—• Alcestes had hier door gelegenheid om de jonge Themire geduurig alleen te onderhouden , en zijn oog verzuimde niet haaide liefde te leren kennen. Themire
had een gevoelig hart, en, zonder dat zij nog wist Wat het was te beminnen, gevoelde zij reeds nooit meer tevredenheid dan in het bijzijn van Alcestes. Hij won haare geheele ziel door zijne deugd. Vaak plengde Thëmire een' godsdienftigen traan
in het eenzaame Alcestes vermengde
er den zijnen mede ert knielde aan haare zijde^ Na zeker van den indruk te zijn $ dien hij op haar hart gemaakt had ontdekt hij haar eindelijk zijne liefde. —-—= Kon Themire veinzen? 1 zij vertoont;



THEMIRE. iap
hem haare geheele wederliefde en die aantreklijke bedwelming , die een hare verraadt, dat voor 't eerst zuiver bemint. Altijd op het geluk "haarer Moeder bedacht, wil ze zich , in haare eerfte vervoering , met haaren minnaar voor de voeten van Elvire werpen, en dezelve eenen dierbaaren Zoon aanbieden. Alcestes verhindert haar
voornemen. „ Ach , mijne Themire !
welk een onberaden ftap zou dit zijn?
Gij kent mijnen Vader niet! , de verblinde ! het goud alleen , of eene
rij van beroemde Voorouders, is het eenigfte , dat bij hem achting verdient. Hij
bemint mij echter en ik ben zeker
dat ik hem in eenen gunstigen luim tot mijn geluk bewegen zal. Hoe veel aangenaamer moet dan de ontdekking van onze liefde aan uwe Moeder zijn, als geen vrees haar eenige benaauwende vooruitzichten
meer malen zal? Verbeiden wij dat
oogenblik , mijne Dierbaare! het zal fpoedig aanbreken."
Themire treedt in dit bellek, en verwacht reikhalzende den dag waarop zij door I



i3o THEMIRE.
zulk een heuglijk nieuws het genoegen van haare Moeder zal kunnen vermeerderen. Alcestes bezoekt inmiddels dagelijks hec huis van Elvire, en nooit verliet hij haar of zij overlaadde hem met zegeningen. Vaak had hij het vermaak van Themire in een nabijgelegen bosch alleen te ontmoeten, en ieder oogenblik vermeerderde haare liefde voor hem. Een half jaar was in
deeze omftandigheden verlopen , toen Alcestes , na de afwezendheid van eene geheele week, aan Themire den volgenden brief deed overhandigen: „ o Mijne dierbaare Echtgenoote !.... Hoe klopt mijn hart, nu ik u voor 't eerst onverhinderd
deezen tederen naam geven kan! Ja ,
mijne Themire ! mijn Vader ftemt alles toe —— morgen kome ik uit zijnen naam de toeftemming uwer Moeder vragen ■ Verraad ons genoegen niet, mijne Beste! — dat ik met u in het vermaak der verrasfing deele! Voor het laatst verwachte ik mijne Themire deezen avond op de plaats onzer
gewoone bijeenkomst morgen o
morgen! kan ik haar voor het oog van de geheele waereld mijne Gade noemen"! —



THEMIRE. 131
Themire was op het lezen deezer tijding enkel vreugd. Met moeite verbergt ze haare blijdfehap voor Elvire. Naauwlijks' is de nacht daar of zij vliegt naar het bosch. In een nachtgewaad, dat haare ziel in zuiverheid evenaarde, treedt ze, met die geruste zekerheid , die de onfchuld geeft , deszelfs fchaduw in. De maan fcheen aan eenen wolkenloözen hemeL Alcestes was haar reeds voorgekomen. Hij leidt haar naar een kleen heuveltje, dat door het hooge geboomte donker was. Zij zetten zich naast eikanderen tegen den afhellenden grond. —— Themire fchudt haare geheele ziel in zijnen fchoot uit —— Zij vertoont hem haar gantfche hart , dat enkel tederheid was , en alleen voor hem iloeg. • Alcestes betuigt haar de zuiverheid en hevigheid zijner liefde ■
„ Morgen, mijne Themire ! morgen zal ik dan eindelijk het lieffte, het beminlijkfte Meisje , als mijne Gade aan dit hart mogen drukken ! .. . o mijne Dierbaare ! hoe onuitfpreeklijk gelukkig zult gij uwen minnaar maaken ! Hoe zal onze geheele levensloop over roozen gaan ! Welke ramI 2.



ï32 THEMIRE
pen zullen voor mij, in de armen mijner Themire , rampen- blijven ? Ach mijne Eenigfte ! hoe lang fchijnt mij dat morgen
nog" ! Hij zucht > Themire was,
geheel tederheid haare hand beefde
van genoegen in de brandende hand van Alcestes Een zucht was al haar antwoord. — Themire dacht geen kwaad — zou zij kwaad gevreesd hebben ? —— Alcestes vat haar in zijne armen hunne
lippen kluisteren zich aan eikanderen ——— aênaechtig van liefde en genoegen zijgen ze aan den voet des heuvels op het gras neder. „ Mijne Echtgenoote ! mijne Themire"! ftamelt de gloeiende Jongeling! — Door het vooruitzicht van den volgenden dag geftreeld , verbeeldt Themire zich , reeds den besten, den tederhartigften Echtgenoot aan haar hart te drukken — Voor een oogenblik vergeet ze haare deugd, haare
moeder , haar zelve. De gelukkige
Alcestes herkomt van zijne bedwelming en zegent zijnen dag. Themire rijst ontroerd op en weent. Thans ftonden
zij op eene plek , die door de maan veriicht was —Themire bloost en poogt



THEMIRE. 133
haar hoofd in den boezem van haaren minnaar te verbergen. Zij begeven zich uit het woud. Alcestes drukt met eenen laatften kusch het zegel zijner trouw op haare beftorven lippen, en verlaat haar aan 't huis heurer
moeder. Voor 't eerst treedt Themire
al bevende op den drempel van haare woning. . Alles was in diepe rust, behal-
ven het hart van 't vernederd meisje
de wroeging had doorens gezaaid , waar tot hier toe de onfchuld flechts roozen
fchiep. Vruchtloos poogt zij haare
ontroering door de herinnering aan den volgenden dag te verdrijven. Het genoegen van een zagtademend geweten , dat dierbaarfte genoegen op aarde, was haar voor altijd ontvlucht. Vergeefsch wacht ze van den fiaap de vergetelheid haarer angften — ook deeze weigert op haare betraande oogleden nederteftrijken. Zij verlaat haar leger j zonder door de kleenfte fluimering verkwikt te zijn , zonder eene enkele onbelemmerde ademhaling genoten te hebben. Nu moest zij , naar gewoonte, haare
moeder omhelzen 't Geen tot hier
toe haar wellust was, verftrekt haar nu tot I 3



i34 THEMIRE,
eene pijniging —- Elke liefdevonk , die de tedere Elvire uit de oogen ftraalde , werd een beul voor de gevoelige Themire. Vruchtloos poogt zij haare folteringen voor de beste moeder te verbergen —— dan, het voorwendzel van eenen flaaploozen nacht omkleedt de waare oorzaak haarer kwaal. Nu telt ze de
oogenblikken , die er verlopen moeten, eer het bepaalde en lang gewenschte uur waarin Alcestes, volgens affpraak , haare
moeder zal komen fpreken , daar is.
Dit tfaage uur verfchijnt eindelijk. .
Alcestes laat zich aanmelden , en dewijl een bezoek van hem niets ongewoons was, ontvangt hem Elvire in het vertrek daar zij zaten. Met moeite verbergt Themire haare verlegenheid beurteling blozende en bleek weigert haar mond een enkel "^Woord voorttebrengen. Na eenige algemeene gefprekken, verzoekt Alcestes Elvire over eene zaak van gewigt alleen te mogen onderhouden Elvire rijst op en
treedt het vertrek uit Alcestes volgt
haar , maar reikt in het voorbijgaan heimelijk een' brief aan Themire. over.



THEMIRE. 135
]\Taauwlijks vertrouwt ze op haare eenzaamheid , of ze ontzegelt met eene fiddering door al haar leden het fchrift van haaren minnaar. Een menfchelijk hart had er den volgenden inhoud van kunnen ontwerpen — eene menfchelijke hand had hem kunnen voortbrengen ! „ Themire! ik misleidde u 1 > uwe fchoonheid heeft mij
betoverd, en zie daar alles wat ik tot
mijne verantwoording durf inbrengen.
Mijne omltandigheden beletten mij voor altijd uw Echtgenoot te worden Mijn
Vader heeft reeds lang over mijne hand beflist , en gij weet, hij duldt geen tegen-
fpreken kon ik met mijn hart alleen
raadplegen , het koos Themire boven alle
vrouwen van den aardbodem ! Deeze
inwendige genegenheid , die ik altijd voor u 'bewaren zal, zou eene zwakheid van mij tot een misdrijf maken , zo ik u een oogenblik langer in eene bedriegelijke verwachting liet. Word niet mistroostig,
Themire ! Geloof mij, gij zijt het eenigfte Meisje niet dat een zwak oogenblik gehad
heeft Verban uwe bijgelovigheid. De
mijne heeft uitgediend ik heb er
I 4



i36 THEMIRE.
mijn wit mede bereikt Volg mijt»
voorbeeld 5 , een vooroordeel te minder, Themire! en gij zult gelukkiger
I zijn. Welke voor 't overige de ge-
, volgen van onze jongfte bijeenkomst ook
; mogen zijn gij kunt altijd over mijne
beurs beflisfen —-- Vaarwel , bekoorlijke Themire ! draag uw lot met geduld, en vergeet Alcestes".
Het rampzalig Meisje heeft even zo veel kracht, dat zij den brief in haaren boezem verbergen kan. Zij zijgt gevoelloos neder , en wenscht nooit weer opteftaam Elvire vindt haar bleek als de dood,
en ijskoud op de vloer uitgeftrekt.
Zij twijffelt aan haar leven Gillende
van weedom vliegt ze op haar , en drukt, vervoerd door alle de tederheid eener moeder , haare gefloten lippen. Na lange
en herhaalde pogingen opent Themire haare oogen — zij ziet de vreugd op het angflig
gelaat haarer moeder verrijzen gevoelt
haare liefde ■ en ijst! . Nu was
het genoegen voor altijd uit de ffille woning van Elvire geweken. Deeze zag haar



THEMIRE. 137
eenigfte kind, eene dochter daar heure liefde zich zo veel heils van voorfpeld had, door eenen heimelijken kommer verteeren. Vruchtloos poogt zij den oorfprong van
haar verdriet natefporen. Themire
ontwijkt haar, en zoekt hardnekkig de treurigfte eenzaamheid —— Somtijds ftaart ze lang op haare moeder met oogen in
traanen verzonken werpt zich driftig
aan heure borst en weent eenen geheelen traanenvloed.
In zulk een aanhoudend knagend verdriet waren er eenige traage maanden verlopen , toen Themire op eenen vroegen morgen , door nieuwe angften voortgedreven , zich, zonder doelwit, zonder uitzicht , naar een kleen boschje begaf, dat tot haar landgoed behoorde, en menigwerf getuige van haare fmart en traanen geweest was. Deszelfs treurige woestheid ftreelt voor een oogenblik haare ziel. Zij herdenkt op nieuw
haar lot. —— Verwonnen door droefheid, zet ze zich zwaarmoedig op eenen dorren
tronk neder haare vermagerde hand
enderfteund heur vermoeid n op de borst I 5



i3S T H E M I R E.
nederhangend hoofd 1 na het lozen van
tallooze zuchten vangt ze met de {tem der
treurigheid aan te fpreken en dit was
de eerstemaal dat ze met woorden had kunnen klagen. ——
„ Donker , ondoorgrondlijk noodlot! tot kwelling Hechts te leven! . . .. Ach welk een leven ! Hoe lang is het reeds dat de vreugd geen lagch meer over mijn
gelaat dreef dat de fchepping mij eene
wildernis, de dag middernacht , de fluimerlooze traanennacht tot een jaar werd ! Waar zijt gij heen geweken vergenoegde , dierbaare dagen der vrije kindsheid, die lieflijker voor mij bloeide, dan
eene jeugdige lentemorgen. Gij zoete
blijdfehap mijner ftille jeugd! ■ Gij
eenzaame verrukkingen ! toen mij, door menfchen niet geftoord, de Engelen Hechts hem, die mij fchiep, voor mijn aanwezen hoorden danken waar zijt gij
heenen ? Ach, ach ! gij zijt ver¬
dwenen — voor eeuwig heen ! —— Hoe vroeg verdweent gij voor Themire! —— hoe fchielijk , hoe fchielijk ! roofde traa.



THEMIRE. 139
nenvolle kommer aan die kalme ftonden
hunnen jeugdigen glans? o God! —
hoe diep is Themire gevallen! Een
rampzalig oogenblik fchiep een Heelal van ellende voor mij! —- Ach ik draag mijn lot geduldig —-— Themire heeft misdadig kunnen zijn • maar mijne moeder! —
mijne dierbaare , onfchuldige moeder
helaas! waarom deelt ze in mijne ftraf ? — Ach ! indien zij zo rampzalig moest worden verwachtte zij haar onheil uit de
handen van Themire? Duldlooze, ondraaglijke gedachte !... o mijn God ! troost, troost eene onfchuldige, wier leven ik verpest hebbe. Waarom bezwijke ik niet
onder deeze foltering ? waarom ver¬
delgt gij de gedachtenisfe der ongelukkige
Themire niet van den aardbodem ?
mijne moeder ! o kondet gij verge¬
ten dat uwe Themire ooit geleefd had"!...
Zij zwijgt, gevoelloos door overmaat van fmart Hevige en ongewoone pij¬
nen trekken haar uit haare wezenloosheid. Zij vindt *door dit nieuwe gevoel voor 't eerst vérligting voor haare folterende wroe-



ï4o T H E JVI I R E;
ging, die ondraaglijker dan de hevigfte
ligchaamspijnen is Hemel! hoe ont-
\ roerde de onnozele Themire, toen ze een • fchreiend wichtje aan haare voeten vond! j Welk een nieuw verfchiet van ram¬
pen opende zich voor haar fidderend oog!
zie daar de laatfte moordpriem in
het hart van haare moeder gedrukt, die nu naar niets meer behoeft te gisfen! .... Beurtling bedreden door liefde en fchaam-
te wanhopende en ten prooi aan de
verflindendfte hartstochten, beurt ze haaren zoon op en drukt hem, geheel tederheid, aan haar bonzend hart —-~- Haare krachten begeven haar uitgeput van 1«-
vensgeesten valt ze bewegingloos 'op den
grond neder en verplet haar kind ,
Hoe gelukkig waar Themire geweest zo zij haare oogen voor het licht niet weder
ontfloten had! dan, het feheen het
lot van die rampzalige te zijn, om gedurig voor nieuwe onheilen te moeten ontwaken. Na eene langduurige bezwijming ontfluit ze haare vermoeide oogleden, en het eerfte, dat ze ziet, is eene geheele fchaar van aanfchouwers, die haar onv



THEMIRE. i4r
ringt — Reeds gevoelt ze niets meer - - ■ Belangloos Haart ze op de menigte. Zonder wederftand te bieden
neemt men haar op , en eene akelige gevangenis wordt ijlings het treurig verblijf van Themire. Vruchtloos ondervragen haar de Rechters. Themire hoort
niet meer, en de fmart heeft reeds voor
eeuwig haaren mond gefloten. . Op
een verachtlijk fchavot voleindigt de laage hand eens beuls een leven , dat ééne feil zo vruchtbaar in ellende gemaakt had.——
De natuur had zich over Elvire ontfermd zij zag het ijsfelijk einde haa-
rer dochter niet twee dagen voor de
uitvoering van het onrechtvaardigfte vonnis floot deeze diepgewonde moeder haare oogen voor al het zienlijke , zonder dat zij voor haaren dood den troost genoten had van omtrent iets van haare dochter verlicht te worden.
Zo ftierven twee ellendelingen , waarvan de eerste door haaren geheelen levensloop een voorbeeld van deugd en zachtmoedig-



142 T H EMIR E,
heid geweest was, en waarvan de laatfte 9 met minder onfchuld en een gevoelloozer hart voor haaren val bewaard ware gebleven zo ftierven ze terwijl Alcestes aan eene rijke vrouw gehuwd , zijne
dagen in weelde en aanzien doorbragt
nooit ontrust door de herinnering aan het offer zijner fnoodheid."
ïlevig geroerd door het lezen deezer Gefchiedenisfe, beweende ik de boosheid mijner natuurgenooten ■ Eene akelige
droefgeestigheid maakte zich meester van mijne geheele ziel, en eindelijk geraakte ik door vermoeidheid van geest, onder het gedachtloos naöogen der wentelende baaren , in flaap. —-— Nu verbeeldde ik mij een' troon van wolken in de ongemeeten ruimte te zien. — Een onuitfpreeklijk Wezen , van wiens gelaat majefteit en Godheid ftroomde, naderde denzelven — Tallooze Engelen verzelden hem, en de fpheeren dreven als ftof voor zijne voeten. — Hij zet zich op den zetel. —— Onder onoverzienbaare fchaaren , uit de vier winden voor hem verzameld, herkent mijn.



THEMIRE. 143
oog Themire. Nog zag ik de vorens op haar verbleekt gelaat ftaan , die er lange treurigheid eens in gedrukt had. —— De Rechter fpreekt tot haar: Themire ! ik fchonk u jeugd, fchoonheid, en een hart
vatbaar voor de deugd . welk gebruik
hebt gij van mijne gaven gemaakt ?
Met eene Hem , gelijk aan 't geluid der kermende tortel , antwoordde Themire : Rechter der waereld ! uwe gaven zijn aan
eene ondankbaare befteed ■ veroordeel
mij ellendige ! ik billijke uw vonnis. i
maar, o Gij! die barmhartiger zijt dan mijne natuurgenooten, Alwetende I gij
kent de verzoeking daar ik in bezweek
Mijne eerste afwijking heeft wanhoop, moord, en afgrijzinge gebaard. Rechter der waereld ! gij kent de oprechtheid mijner belijdenis Themire is gevallen —
maar Themire is door den fchijn der deugd
misleid — haar verleider ach ! deeze
verleider, voor wien mijn hart nog vergeving bidt is Alcestes is deeze
jongeling , die thans naast mij voor uwen *
troon (laat! Alcestes verbleekte en
met een fiddrend oog ziet hij op de door



I44 THEMIRE.
ellende uitgeteerde Themire een ono-
verzienlijk verfchiet van gruwelen opent zich voor hem. —— Wat hij hier fpel achtte, bemerkt hij dat nu geen eeuwigheid herftellen kan. Themire weent —
weent de eigen traanen van boetvaardigheid die voor haaren dood reeds begonnen te ftroomen. De Engel der barmhar¬
tigheid wischt haare traanen af ■ de vreedzaame lagch der onfchuld vervangt ze
voor de eeuwigheid. Alcestes blijft
fidderen. Zijn angst wordt wanhoop
zijn zweet bloed. De grondlooze afgrond ontfluit met een krakend dreunen zijnen metaalen mond ■ reeds hoorde ik de donders van onder den troon des Rechters ratelen toen ik gillend ont¬
waakte ! ——



A L P I N.
(Uit een oud handfchrift.~)
Licht van den ftaatigen Nacht! hoe treurig verrijst gij in het Ooften !
Hoor ! de itormen gieren nog van verre — brullende baaren rukken met ver-
woefling aan de donkere, wolken ,
met aaklig witte randen omzoomd , vliegen door de ruifchende lucht. Het gevogelte is op de llemme des florms geweken de Nachtuil heeft zijne vervallen woning bewaard ■ vervaarlijk
huilt hij uit gindfche daverende rots en zijn gefchrei is over het veld.
Bij tusfchenpoozen vertoont gij o Maan ! uw gelaat, bleek als de dood , door gebroken wolken. Nieuwe wol¬
ken verheffen het grijze hoofd boven de fchemerende kimme uwe ongenadi¬
ge ftraalen vliegen nog over de neergebogen grasfcheutc —— maar langzaam daalt K



146 A L P I N.
de donkerheid des grafs om mij heen en 1 de geeften der dooden verrijzen voor mijna oogen. Als dwaallichten is hunne
flikkerende gedaante op .den heuvel der
winden. ■ Daalt neder in uwe
ilille woningen , gij zielen der liefelijkfte Zangers ! tot dat de dageraad in uwe cluifternis aanbreke , en uwe ftemme van over de zee weder gehoord worde , als die der koeltjes , die tusfchen het mos der klippen fluiten. —— Zak zachtkens op uwe laage peuluw van ftof, gij Geeften der verftorven Maagden ! tot dat de roos weder op uwe kaaken ontluike , en de avondwindjes , die van de rots fluiten , met uwe. golvende lokken fpelen. Waarom zoudt gij mij aan de jaaren , die verlopen zijn, herinneren , aan de dagen onzer bijeenkomfle op Lora ? . Toen mijne kracht was als die van een vliegend vuur v toen de blijdfehap in mijn hart vernachtte. 'Salgar ! ik zie u in uwe flerkte ; maar mijn vermogen is
bezweken. Gij zijt lieflijk als
voorheenen , graauwhairige Ullin ! maar mijne ftemme is -fcfaor geworden \



A L P I N. 147
zij verdwijnt als die van den zoone der
rotfe (*) over de breedte der zee.
Eenzaam ben ik overgebleven , verlaten van mijne vrienden ; en geen Bard ver? troost mij met zijn ftrelend lied. ——
s A L G A R.
Treurig treedt gij over de heide >
mistrooltig bewaakt gij den berg , 'daar de wind op flaat. De Herfstftorm trekt voor u he-enen : hij voert uwe klachten mede. De Lente vindt u nog ker¬
mende op den heuvel , en uw geween verdooft haaren zachtfluifterenden adem.
Waarom is uwe blijdfehap
geweken , o Alpin ! waarom- is uw roem als die der Dooden ? —— De droefheid heeft uwe lokken wit gemaakt; uwe ftemme is afgefleten door het kermen. ——
ALPIN.
Mijn roem rust in het graf ■ ■«. de
(*) Echo.
& »



■148 A L P I N.
naauwe woning befluit mijne vreugde. Het gehuil des Winters vermeerdert mijne rouwe niet de Lente verkwikt
mij niet met haaren daauw. Hoor mijnen ramp , o Salgar ! niet gering is de oorzaak mijner traanen. Keert te rug, gij donkerverwige jaaren ! die verloren zijt ; voert het geheugen mede , dat gij mij ontroofde. ——
Salgar ! uwe oogen hebben Minona gezien , de meestbegunitigde maagd van Nosfa (*). Ik beminde haar in mij¬
ne jeugd ; gij hebt eertijds mijn lied van
haar in het woud gehoord. Haar
oog was tederer dan de Maan in den Zomernacht op haare wang bloosde
mijn geluk onder de roozem Haar hart was zuiver ak de jagtfheeuw ; haare borst kalm als het Meir , na den geweken ftorm. Als het Uchtendrood aan de lucht klom , traden wij uit onze hutten en de fchaduwen des wouds hoorden onze tedere gefprekken.
(*) Godin der Bevalligheid.



A L P I N. H9
Eens was de Morgenftond liefelijk als het gelaat van Minona, als de Roos na eenen daauwrijken nacht. De loeiende ftormen waren afgedreven op de vluchtende baaren der Zee ; de ftortregens in hunne donkerbruine fchatkameren wedergekeerd. Als een Held na de zege trad de Zon uit de kimme en haar geftadige glans was over de toppen der Bergen. Mijn hart was vreedzaam als de bogtige beek in de valleie ; mijne oogen helderer dan
de Har van den vallenden nacht. .
Vrolijk was mijn gang aan de zijde mijner Minona over het veld , zoet mijne ne verwachting in het bruine woud , daar
wij heenen traden. . Op den weg
tokkelde ik de harpe. Mijne gloeien
de hand floeg het gezang der verwoefting niet, niet de bloedige toonen van Fingal. De min trilde uit mijne fnaaren en de zachtblozende Minona verzelde mij met haare ftemme. Ons lied klonk in de ledige tente des Jagers , en hij hoorde het van verre in het midden zijner hijgende honden afrollen langs de helling der heuvelen.
K 3



m A l p i n.
Ijlings fchuurden uit het Westen wolken aan op vaale vlerken keerden
de ftormen te rug. De Zon verborg haar.
lieflijk hoofd in een wolk de fpring-
vloed gierde over de rots de win¬
den over de donkere heide* Van de afgelegen heuvelen rolde de donder voort.
vervaarlijk ratelde zijne ftemme door
de wolken > aaklig vloog het onge-
ftadige weerlicht over de groene heuvels en zijne flikkering was over het uitgebreide veld. • Grimmig rukte de zee aan ;
haare golven klommen klaterende tegen de rots op Als de blikfem de don¬
kerheid verzwolg , zagen wij in de diepte de witte zeilen door de fchuimende baa-
reil opgeheven ■ ■ het blaauwende licht
week en de daverende donder rommelde door de donkerheid des middernachts met verdubbeld geweld. Van verre over de heide was het gedruisch der wederkerende Jagers en het huilend gebaf der bevreesde
honden. De Dood daalde op een'
blikfemftraal neder ; zijn geweld was tegen de fchoonfte der Maagden. Aan mijne zijde viel Minona , in het fteenachtige



A L P I N. 151
dal fneefde mijne Beminde. Mijne
hoop vloog met den wind weg , mijne blijdfehap met de brullende baaren. Eenzaam Hond ik op het aardrijk , verlaten op den heuvel der ftormen. Ik had geen' Vriend om mij te vertrooften. ■ geen
maagd om mij te ftrelen geen hart
om weer te beminnen. Mijne oogen konden geen traan plengen —■— mijne borst was als het verfchroeide veld na eenen korten ftortregen. —— Treurig verzamelde ik vier glinfterende fteenen en hunne bemoste hoofden tekenden onder een Dén, rood van den ftorm , de enge woning van de geliefdfte der Maagden.
SALGAR.
Mijne traanen zijn over de Doode ; mijne rouwe over de bewoneresfe des grafs. Groot is uw ramp , 0 Alpin ! onherftelbaar het verlies uwer Beminde. Gij hebt geen Lieffte meer om op haare borst te ruften , geen maagd meer op de feefte van Selma. Uwe oogen zullen rood blijven van traanen ; ongeneeslijk is de K 4



15* A L P I N.
wond van uw hart. Maar de Itorra
rukt op nieuw aan. Mijn geest drijft
op hem naar de ftille woning van Colma. Onze graven zijn gefcheiden ■ Zij fluimert hoog op de heide. Met de donkerheid zweve ik over de heuvelen naar mijne Colma , en de nacht vindt onze | geeften aandoenlijk dooréénwaren.
A L P I N.
Ik ben alleen , o Minona! eenzaam op
de rots van den heuvel. Verrijs, o
Geest van mijne Beminde ! verrijs op deeze zwijgende hoogte. •
Schoonde der Dochteren ! mijne Liefde !
Gij toeft nog -—- Ach ! waarom foltert gij uwen Alpin ! Kent gij zijn'
geroep niet meer ? ——■ Minona ! mijne Minona!



A L P T N. i53
MINONA.
Hoe is de ftemme van mijn Lief over
het veld de welluidende itemme
mijns Beminden over het fpichtige gras der
graven ? In de diepte mijner donkere
woning hoorde ik haar in de bewe-
ginglooze ftilte der Dooden.
De Nacht zweeft over de bergen
de ftroom brult op de woede des ftorms — mijn Geest verrijst uit de aarde —— hij verheft zich als eene waterachtige Mist-
colom op de fchemerende zee. Op
den wind drijft hij heenen op de
vleugelen des ftorms ijlt hij u tegen.
A L P I N.
Ik zie u , o mijne Vriendinne ! als een fchichtige ftraal van de Maan op den top van den befneeuwden heuvel. Ik hoorde van verre uwe ftemme op den wind ■ uw geluid half verzwolgen in de ftormen der rotfe. De vrees trilde in mijne leden niet ■ geen vervaardheid verbleekte K 5



154 A L P T N.
mijn gelaat. Ik fprak: zwijgt gij winden ! gij ftormen des bergs ftaakt uw gehuil daalt op het bruine mos tus-
fchen de klippen of verbergt u in de
breede toppen des wouds. Lieflijk
is uw loeien; zoet uw gedruisch door de gebroken wolken ; maar zoeter is de ftemme mijner Beminde. Zij is als het hijgende avondkoeltje op het veld; als het gemurmel van de beek in het dal. —— Gij naderde mij, o Dochter der fchoon-
heid! Uwe ftemme is onvermengd
tot mij. De geur der Lente waasfemt om u heenen; de daauw uwes adems baadt mijne lokken.
Mijne jaaren zijn weggevlogen in traanen ; de blijdfehap ontweek mij met het vuur mijner jeugd. Als de ftorm van de rots gierde, als de Noordewind de golven deed zwellen , zat ik aan het eenzaam ftrand, verlaten van den roem der Maagden. Mijne, booge lag ontfpannen aan mijne zijde ■ de witgepluimde pijl. fliep in het zand. Mijne oogen dwaalden,, als een ree op de fteenklip , over de^



A L P I N. 155
gee; zij fpociden met de rollende baaren voort, tot daar de wolken op de vlakte der zee {luimeren. Met den vloed keerden zij weder. — ledig met de fchuimende golve. Minona was geweken van de aarde ; zij was gaan rusten in de ftilte des grafs. —— Vergeefsch bevrachtte ik den wind met mijn kermen. Mijn roem was verwelkt als de roos in den herfst; mijne ziel was bezweken als het ftof voor den aanrukkenden vloed. Als de winden zijn gaan liggen rolt mijn lied niet meer langs het bochtige ftrand ; het geluid mijner harpe is 'niet over het veld bij de
klimmende maan na eenen ftortregen. .
• o Minona! wie zal mijne traanen
afdrogen? wie zal uit medelijden den boog op mijne borst fpannen , en het zwaard doen zinken in mijn hart? Keer we¬
der , mijne Lieffte 1 keer weder met de Lente ; met de koeltjes in het woud des gezangs. Wanneer zal ik uwe ftem¬
me weer horen als in mijne jeugd ? Wanneer zult gij ontwaken uit uwe lange fluimering ?



156 A h F I N.
MINONA.
Uwe Minona is van u afgerukt; de Verwoester der Helden greep haar in zijne
magtige vuisten Haar gelaat werd
• bleek als de maan op den heuvel van Fura; haare borst koud als klei. Mijne armen omhelzen het ftof; het gewormte fluimen op mijnen boezem. Mijne fchoonheid is vergaan; maar mijne liefde bleef over Zij is fterker dan den verdel¬
ger van Morar (*). De voet des Jagers was over mijn graf, en het getrippel der voorloopende honden. Ik hoorde hun ge» druisch niet ; de ftilte mijner woning werd
niet verbroken ; maar Alpin naderde
van verre ■, en het gevoel daalde in mijne beenderen. Als de wind met den nacht uit het Westen kwam, zweefde mijn geest bij de afneemende Maan onder de verftorven Maagden halffchemerende waar¬
den, wij in akelige eendracht langs de helling der fteenrotzen. Schor , verre hoorde ik uw gekerm op het ftrand , als het hui-
(*) Mór-ér , groote man.



A L P I N.
len des winds tusfchen de gefeheurde klippen dan verliet ik mijnen treurigen
kring en mijne fchim zweefde op uwe
hairlokken. Zoet klonk uwe klagte
in het woud — liefelijk luiflerde ik naar
't geween uwer tedere liefde. Uwe
gedachtenis boeide Minona . gij noemde haar de bekoorlijke Maagd van Torman. Treurig zag ik de wieken des dageraads in het Ooft en glimmen ik verliet uwe zijde en daalde
in mijne donkere woonftede neder —— gevoelloos voor de koeftering der rijzende Zonne. Hoe lang zal onze fcheiding nog zijn , o mijn lief ?
a l p i n.
De tijd mijner verwelking is nabij -
nabij de hand , die mijne bladeren verftrooien zal. De ouderdom is op mijne tong ; mijn kracht is bezweken als een
avondkoeltje in den top van den Eik.
Open uwe naauwe woning voor mij , o Minona ! deel uwe koele peuluw met uwe beminde. Zie , de Lente nadert. Zij



i58 A L P I N.
zal over over ons vereenigd ftof zweven , en de droppelen des hemels op ons- graf
daauwen De Held zal een traan op
eiken fteen ftorten ; de minnende jeugd tedere kusfen wisfelen boven ons ftof. —. Van verre ziet de Zeeman den fchuddenden top van den Den , die op ons graf
dort. Hij zingt weemoedig onze lief*
de en drijft treurig ftarende voorbij.



S E L I N D E.
een ! dierbre Mellfont! ■ Dit
denkbeeld kan met de waare Liefde niet
beltaan Ach ! verzaak het het
rooft in eens medoogenloos al mijn geluk.
Gij moet niets ■- volftrekt niets
boven mij beminnen. Ondankbaare !
doe ik het iets boven u ? —— "
Terwijl de tedere Selinde , op eenen fchoonen Lentedag in een eenzaam prieeltje aan de zijde van haaren jeugdigen Minnaar gezeten, deeze laatfte woorden uitbragt , zonk ze , geheel liefde ,
op het hart van haaren Afgod neder
en weende,
MELLFONT.
Mijne Selinde ! leeft er eene fterfelijke ,
die ik meer dan u bemin ? Is er
iets in de Waereld, dat mijn hart een rein genoegen kan geven, indien gij het niet



i6o SELINDE.
met mij deelt? Wordt mij de Een-
wigheid zelfs niet begeerlijker zo dikwerf als ik denke : „ Zij zal aan de zijde mijner Selinde voor mij aanbreken en eindeloos voortfpoeden ?
selinde.
En toch is er iets dat gij meer dan uwe Selinde bemint ? ■
mellfont.
• God alleen, mijne Dierbaare !
selinde.
En zo dra als gij dacht , dat de liefde tot God onbeftaanbaar ware met de liefde voor uwe Selinde , zoudt gij mij zonder beraad
mellfont.
Neen , Selinde ! dit zou het ge¬
volg van het diepfte en rijpfte beraad zijn.



SELINDE. i6%
Mijne oogen zouden meer en bitterer traanen ftorcen , dan ze immer geplengd hadden myn hart zoude een' geweldigen ftrijd hebben doorteftaan maar
dat hart zou geen rust weêr genieten voor dat ik u verlaten had, voor dat het geheele denkbeeld van u uit mijne ziel....
selinde.
Houd op , wreede ! "- >» gij voleindigt
mijne rampzaligheid. —— Ach !
waarom , waarom moest ik kunnen beminnen en eenen gevoelloozen aantreffen. ....
mellfont.
Eenen gevoelloozen ? Ach ! hoe
weinig kent Selinde
Twee onderhoorige Landlieden , die Mellfont over eene zaak, die geen uitllel gedoogde , fpreeken moeiten , vertoonden zich op dit oogenblik aan den ingang van 't Prieel en braken hier dit gefprek af, L



i6a SELINDE,
De een was een verdienstlijk Grijsaart , wien verfcheiden deugden, meer nog dan de achtbaare grijze hairlokken , die zijnen kaaien fchedel omboordden , eerwaardig
maakten de andere een deugniet,
te gevaarlijker omdat hij veel geest bezat , die, om winst te doen, geen middel ooit fchandlijk vond.
Mellfont volgde hen terwijl Se¬
linde , diep in gedachten verzonken en telkens onder het plengen van een' enklen traan , maar die uit het fijnst gevoel ontfprong , beurtlings den hemel aanfchouwde , en haar oog weer op den grond , die overal het afdrukzel van den voet haars minnaars vertoonde , hardnekkig vestigen bleef.
Na verloop van een half uur trad Mellfont het Priëel weer in.
MELLFONT.
Wat is die Jaap toch een aartige gee(tige vent ! Hoe zeer zoude ik hem



SELINDE. 163
voor zijnen ouden Buurman verkiezen ! ——
SELINDE.
Dwaalfpraakt gij , Mellfont ?
Hoe ! gij kunt een' veraehtelijken bedrieger boven een deugdzaam mensch Hellen ?
MELLFONT.
Deugdzaam ja ! als gij wilt —-
maar welk een geest zit in Jaap ! Nooit
(preek ik hem of hij vermaakt mij.
Welk eene koddige wending geeft hij aan
alle zijne uitdrukkingen ! Bij den
anderen is alles even droog , even
SELINDE.
Noemt gij de deugd en de eerwaardigfle gevoelens droog ? Mellfont ! mis¬
kende ik u dan tot op deezen rampzaali-
gen dag geheel ? Sedert wanneer
-is de achting de grondflag der genegenL 2



iÖ4 SELINDE.
heid niet meer in alle rechtfchapen harten ? En wordt deeze achting uit het gezicht der volmaaktheden, die wij in een
voorwerp ontdekken, niet geboren ?
welk een verbazend onderfcheid is er tus-
fchen die beide Boeren niet! Hoe
veel volmaakter is alles in den braaven Grijzen !
MELLFONT.
Onderfcheid ja ! Mooglijk
in de daad zo groot niet als gij u verbeeldt.
SELINDE.
Als ik mij verbeelde ? Grooter,
duizendmaal grooter
MELLFONT.
Dan tusfchen Selinde en God ? ——
Selinde was verpletterd. Een blos
van fchaamte omtoog haar gelaat en boe-



é E L I N D E. 165
tem. — Zij gevoelde haar ongelijk tot in 't binnenfte van haar hart. Mellfont maakte geen misbruik van zijne overwinning. —. Hij vloog haar om den hals. ——
MELLFONT.
Mijne dierbaare Selinde ! Wat zoudt gij er bij verloren hebben , zo ik u boven mijnen grooten Schepper bemind hadde! — Eene al te groote tederheid voor mij, voor uwen gelukkigen, gevoelvollen Minnaar misleidde u , maar uw hart dacht
recht. Onze liefde, kan ze dien naam
dragen, zal ze duurzaam zijn, moet op
hoogachting gegrond zijn anders is
't eene bloote drift eene door 't vuil
der menschlijkheid verlagende drift. Ik beminde u, Selinde! omdat gij iri mijne oogen het volmaaktfte op aarde waart —■ God is boven alle bevattelijke volmaaktheid tot in het oneindige verheven! .
De eigen rede, die mij mijnen God aan mijne Selinde doet voortrekken, kan u ten .senigen waarborge verftrekken, dat geen Meisje op deeze waereld ooit van mij boL 3



ï<S6 8 E L 1 N D E/
ven u bemind zal worden. Geloof mij , buiten Godsdienst , is er geen beftendige Liefde, en hij, die' niet bloost eene zwakke fterfelijke boven . den ongéfchapen te Hellen, zal nog minder zwarigheid maken het voortreffelijkst hart voor eene ziel van klei te verlaten, o Mijne Selinde! beminnen wij om eeuwig ,te blijven beminnen , en dat die van ons beiden , die het meest tot volmaking van het voorwerp zijner liefde heeft toegebragt, den roem der grootfte tederheid wegdrage.
Selinde weende nu op het hart van Mellfont traanen van blijdfehap , gemengd
met die der verhevenfle fchaamte •
eindelijk beurt ze haar hoofd op.
SELINDE.
Mellfont ! gij bemint mij edeler , dan ik u gedaan heb Neen! deezen hoog¬
moed kan ik mij zelve niet vergeven! —
MELLFONT.
Selinde ! God zal ze u verge¬
ven!



SELINDE. 167
v£n ! Eene Liefde, die boven de
vuurigfte gedachte van den eerften Seraf
onnadenkelijk verheven is ook voor
ondankbaaren! behoort mede tot zijne volmaaktheden hij immers heeft
ons eikanderen op deeze waereld doen
ontmoeten. Ach ! 't was om twee
gelukkigen te maken! Selinde! zoudt
gij iets aan dien God mistrouwen? ——
Selinde kon niet meer. Mellfont
was geheel aandoening Beide zakten
ze op hunne kniën neder. Eene uit¬
puilende wortel onderfteunde hunne dooreengevlochten handen, en hun gemeenfchaplijk gebed klom tot voor den troon der hoogfte Liefde op.
L 4



D &
H E R M I E T.
N
iet lang geleden, leefde in het zuidelijkfte gedeelte van Frankrijk op eene eenzaame landhoeve de jonge Valcour, een der belangrijkfte Jongelingen, dien men zich zou kunnen vooritellem Een gevoelig hart, een fchrander oordeel, een uitgebreide kunde, vooral in de fraaie Wetenfchappen , hadden hem op zijn vierentwintigfte jaar tot een fieraad gemaakt van alle gezelfchappen , die hij bezocht. Deugdzaam uit grondbeginfel , en godsdienftig door overtuiging, was bij bewaard gebleven voor de meeste kleene feilen der jeugd, die naderhand dikwerf heerfchende gebreken worden, en altijd berouwteelende herinneringen verwekken. —— Tot dien tijd toe had hij nooit bemind , fchoon hij de waare liefde volkomen recht deed, en haar voor het geichiktfte middel hield om de grootfte aanvechtingen der ondeugd 4



re HERMIE T4 169
die hier voor een gevoelig hart niet zeldzaam zijn ,. te overwinnen, en de hoogfte deugd te bereiken, daar de zwakke menschlijkheid op dit beneden rond toe in ftaat is. In de verfchillende kringen , die hij bezocht had, waren hem verfcheiden lieve
bevallige Meisjes ontmoet Meisjes,
die in haar' fpheer eenen gelukkigen Echtgenoot konden maken. Hij erkende haare waarde, fchonk haar zijne zuivere achting; maar beminde ze niet. Zijn hart was boven het fchoone alleen verheven , en nimmer had hij het lot van zijn geheele leven en de toebereiding voor de eeuwigheid, aan gewoone verdienden durven toevertrouwen. Eindelijk verfcheen het
oogenblik, dat hem voor altijd aan zijne vrijheid ontroofde. Een hart, ten minsten het zijne in waarde gelijk , flikkerde hem uit twee aanminnige oogen toe. Hij beminde, zo zuiver, zo vuurig, als men hier ooit bemind heeft. De invloed was
wederkerig is hij het niet altijd, als
twee harten, die op den zelfden toon gedeind zijn, elkander ontmoeten? Het
geluk lachte hun eenigen tijd aan —— L 5



i7o P e HERMIE T.
zij leerden zich onderling volmaakt hoogachten eene gedienflige verbeeldingskracht, maar die hier door de rede onderfleund werd, maalde hun eene lange onafgebroken keten van genoegens, die het oogenblik hunner ontmoeting aan dat van
hunnen dood verbond : eene geduu-
rige toeneming in deugd en waare grootheid, en eindelijk den Hemel. Midden in deeze betoverende vooruitzichten — in deeze volle tevredenheid van 't gevoel — ontrukte een onverwacht toeval aan Valcour , met de Vriendinne zijner ziel , al
zijn heil op deeze waereld. De pijl
trof te pijnlijker omdat hij hem niet had ziert aanfnellen. Voor 't eerst bezweek zijn Godsdienst. De Maatfchappij kwam hem ondraaglijk voor, en zelfs het gezicht van zijne ' dierbaarfte vrienden baarde hem louter verdriet. Schuuw voor zich zeiven , zocht hij de eenzaamfte landhoeve op, om daar, afgefcheiden van eene waereld, die niets bekoorlijks meer voor hem had, en buiten het oog zijner Natuurgenooten, een leven afteflijten , dat een last voor hem geworden was. Hier, enkel bezig met
zich



de HERMIET. 171
■zich de oogenblikken voorteftellen, die hij in het bijzijn zijner Adelaïde had doorgebragt, en bij elke herinnering een zee van traanen te plengen, nam zijne gezondheid gedurig af — de roos der jeugd verwelkte op
zijne wangen een akelige bleekheid
vervong haare plaats hij leefde,
zonder zijn leven te genieten, en zelfs de
dood hij begeerde, noch vreesde
hem uit onverfchilligheid.
Somtijds rees hij met de zon van zijne flaaplooze legerftede, beklom eenen nabijgelegen heuvel, liet van daar zijn gezicht over de omliggende vlakte dolen, en zag de geheele natuur ledig voor hem. Verzonken onder 't gevoel van zijn leed, zeeg hij op de beparelde graszoode neder vermengde zijne traanen met den
daauw, en bleef in achtloos gepeins uuren op den grond llaaroogen.
• Dikwils trad hij in den achtermiddag mismoedig en in de volle houding der hoopeloosheid naar een digt Bosch, dat aan zijne landhoeve grensde, boorde, op



l72 de HER M I E T.
de meest woeste plekken, door takken en ftruiken heen, wierp zich, overluid gillende van weedom, op de doorééngevlochten en met mos bedekte wortels van eenen ouden Beukenboom, die in den donkeriten nacht van dit woud ftond, neder, en noemde duizendmaalen den door zuchten afgebroken naam van Adelaïde.
Meest echter bezocht hij met de fchemering van den avond eene graftombe , die tot zijn goed behoorde. De voorige Bezitter zijner Landhoeve had een eenzaam plekje gronds tot eene kleene begraafplaats
laten vervaardigen en thans toefde
hij daar den eeuwigen dageraad. Alles liep faaraen om dit rustvertrek des doods aandoenlijk en vertederend te maken. Men trad er door een ruuw en kunsteloos flingerpad, in digte doornen, die met klimop doorvlochten waren, gehouwen , binnen. In het midden deezer afgezonderde valleie verhief zich een kleen vierkant heuveltje. Dit was het graf. Een eenvoudige zerk van wit marmer bedekte het zelve Men zag er den Tijd op



de HERMIE T. 173
uitgebeeld. Hij fpoeide in een' ftik-
donkere nacht voort en maaide medogenloos alles op den tast af, wat hij ontmoette. Diep in 't verfchiet vertoonde
zich de Eeuwigheid en achter haar ging eene zuivere wolkenlooze Zon op. Onder deeze Beeldtenisfen las men het volgende opfchrift:
Hier vond een fterveling in den fchoot der aarde ruste» na zestig jaaren vergeefsch gezocht te hebben. Vatbaar om den geringflen ramp te gevoelen en met geen* enklen ramp onbekend; Aandoenlijk voor het kleenfte geluk en geen geluk onverbitterd genietende; twistte bij met zijnen SCHEPPER.
COD IS GROOT: HIJ BEGREEP HEM NIET:
Aan den laaten avond van zijn leven verdween de donkerheid voor zijne oogen. Hij kende GOD en verfoeide zich. Zijn joigfte adem was dankzegging en aanbidding.



174 d e H E R M I E T.
Wie gij ook zijn moogt, blinde Sterfelijken ! Aanbidt de Voorzienigheid en zwijgt, god is liefde!
Eenige treurwilgen bogen hunne vaale toppen over deeze tombe, en een helder bogtig beekje , dat over keitjes voortflingerde, murmelde er aan de zijde langs heen.
Op dit graf zat Valcour altijd den nacht
te verbeiden Ontelbaare maaien had
hij deszelfs opfchrift gelezen, en telkens werd hem zijn landgoed dierbaarer. Ach! zeide hij vaak, het getal der lijdenden zal
alom groot zijn er zijn toch veel
gevoelige harten ! Gewijde fchadu-
wen ! het fchijnt uwe beftemming te wezen om ongelukkigen, onherftelbaar ongelukkigen , in uwen medelijdenden omtrek op te nemen! ja! gij ftreelt mijne treurigheid ! mijne akelige treurigheid ! Hoe donker is 't om
mij heenen! — Gelukkige Verftorvn —■ zal ook aan 't einde mijner moeilijke loop-



de HERMIET i;5
baan de zon voor mij verrijzen ?
Mooglijk neen gewis! gij waare zo
rampzalig niet als ik ben ik ! die
tot moeite en verdriet geboren ben.
Ach! dat het God gewild had, dat men mij terftond uit het ligchaam mijner moeder in het graf gebragt had! Is mijn
leven niet een kort verdwijnend leven! — Ach! dat de Almagtige Hechts eens zijne hand te rug trok , dat mij het zonnelicht ook weder befcheene , eer ik daar heenen ga, van waar ik niet weder te rugge keere, in het duistere fchaduwrijk , in het land,waar alles Middernacht, en flaap, en duisternis, en algemeene verwoesting, waar de morgen als de ftikdonkerfte nacht is (*)!
Op eenen avond, dat Valcour treuriger nog dan naar gewoonte was, overviel hem de nacht op zijne geliefde tombe. Hij Haarde den eeuwigen Hemel aan, en verloor zich in de ongemeeten ruimte, daar zo veele gedachten verbijfterende waereld-
(*) Woorden van job. Zie het (lot van het ude Hoofdft. naar de vertaling van Sander.



x76 de H E R M I E T.
bollen in rondzweven. Dit gezicht
heeft iets zielverheffends voor een aandoenlijk hart. —— het verwekt eene zekere droefgeestigheid maar die Hechts harten van de eerfte groote gevoelen kunnen. In deeze bedwelmende zelfver-
getendheid waren er uuren heen gevloden, Reeds begon de Wagen zijnen disfel te wenden, toen Valcour weder tot zich zeiven kwam, en , oprijzende, als naar gewoonte, aanvong bitter over zijn noodlot en over de harde wegen der Voorzienigheid te klagen. —— Midden in zijne mistroostigheid hoort hij eene meer dan gewoone beweeging in de ftruiken, die zijne vlakte omtuinden. Het geritfel vermeerderde. Eerst fidderde hij .
dan daar eene groote vreesachtigheid hem onbekend was, herftelde hij zich fpoedig, en verwachtte , vrij gelaten , de uitkomst deezer ongewoone beweging. Eindelijk ziet hij duidelijk de gedaante van een mensch, die rechtsftreeks op hem aantrad en eer hij nog van zijne verbaasdheid bekomen kon, ftond de vreemdeling voor hem. „ Wie gij ook zijn moogt,



,-~y-r
JSindelijls zietliij duidelijk de gedaante van eenmcnseli, die rcciitftreeks op hem aantrad Bladz.176.






dé HERMIE T. 177
fprak eene eerbiedafdwingende Item tot
Valcour, ftaak uwe klagten ! De
Voorzienigheid fpreidt daar heure luillerrijkfte draaien, waar de dwaaze Sterveling niets
dan verwarring ziet. Het licht, dat
de Godheid omlrauwt, is middernacht voor het vereenigd gezicht van alle Gefchapenen. Geloof mij er zijn onge¬
lukkiger wezens, dan gij zijt. Ik ben van mijnen weg afgedwaald, en hier in den omtrek dolende, heb ik uwe klagten aangehoord. Ik bemin alle gevoelige harten : gewis! hun Schepper beftemde ze niet om ongelukkig te zijn! Een diep mede¬
lijden heeft mij tot u doen doordringen — verleen mij deezen nacht herbergzaamheid
en mogelijk zal ik u overtuigen, dat
er een rampzaliger mensch is, dan (gij zijt, die de Voorzienigheid heeft leren aanbidden en vuurig danken voor die zelfde lotgevallen, daar hij haar eenmaal over durfde lasteren."
Onwederftaaribaar getroffen door deeze onverwachte aanfpraak, bood Valcour zijne band aan den vreemdeling, en geleidde M



i78 de H E R M I E T.
hem naar zijne woning. Hier zag hij een* eerwaardig' Grijsaart, op wiens effen gelaat de liefelijke rust van een kalm en bevredigd geweten duidelijk gemaald Hond ; fchoon men er teffens de afflijtende pramen in ontdekte , die er lange en hevige fmarten eenmaal ingedrukt hadden. Ik zie het, mijn Vader ! zei Valcour , ook gij
hebt ellende gekend ! maar o ! zo
uwe rampen de mijne geëvenaard hebben,
ontdekt mij door wat middel hebt
gij troost kunnen vinden? Hoe hebt
gij met uw volle hart de Voorzienigheid leren rechtvaardigen, daar gij zaagt, dat zij het was , die u door onvoorziene en onoverwinnelijke beietfelen in het bereiken
uwer waare grootheid hinderlijk was?
„ Door den Godsdienst, mijn Zoon!
De Godsdienst deed mij zieni, dat juist die middelen, die mij eerst zo veele bittere hartetraanen gekost hadden, die ik waande, dat mij aan de Deugd ontroofden, de gefchiktfte helaas! voor mijne aan het ftof klevende ziel, de eenigfte middelen waren, om mij waarlijk deugdzaamer te maken, en nader bij mijnen Schepper en mijne



de H E R M I E T. 179
wezenlijke Gelukzaligheid te brengen 1
bij die gelukzaligheid, mijn Zoon! die wij in de Eeuwigheid alleen fmaken kunnen — daar wij hier uit ons zeiven niet vatbaar voor zijn. Het geluk deezer waereld is toch niet het zelfde met dat der toekomendheid! Hoor mijne rampen, mijn
Zoon! ze zijn zwaar, zielfchokkende
geweest (Hier zuchtte de Grijsaart , en een ftille traan verfchool zich in de
rimpels zijner wangen) en echter »
deeze eenmaal grievende rampen maken nu de voornaamfte ftof van mijne harte-
lijkfte aanbidding uit en eens zullen
zij mij eeuwige ftof van verheerlijking in de Onfterfelijkheid verfchafFen.
Ik heb eenmaal bemind en God
weet hoe waardig die dierbaare Vriendinne mijner ziel alle mijne liefde waar! —— Mijn hart is ten allen tijde natuurlijk deugdzaam geweest; maar de groote maate van gevoeligheid, die dat zwakke hart bezat, maakte het vatbaar voor de geringfte verleidingen. Ik viel of ftruikelde over hindernisfen, daar een ander, met minder M a



i8o de HERMIET.
deugd, ongemerkt over heen trad. —— Hoe vergenoegd was ik niet, toen ik eene Echtgenoote vond, die mij tot een tegenwigt in elke verzoeking verftrekte , die mij door haaren lieftalligen raad en nooit veiiochend voorbeeld de deugd in haare
volle waarde leerde kennen * als een
vrucht naamlijk van den - Godsdienst, die alle haare kracht, uit deeze milde en Goddelijke bron ontvangen moet, zal ze waarlijk over de menigvuldige aanvechtingen, die in deeze ontfierde waereld zo menigvuldig zijn, zegevieren. Ja! de Godsdienst werd mij beminlijk en mijn hart won dagelijks in wezenlijke grootheid. ; Ik
aanbad mijne Sophie , en elk oogenblik, dat mij aan haar bijzijn onttrok, fcheen mij een, in alle eeuwigheid onherftelbaar, verlies te zijn. Vier jaaren ben ik zo gelukkig geweest, als immer fterveling op dit beneden rond zijn kan. Twee lieve kinderen vermeerderden binnen dien tijd mijn heil, en niets, niets begeerde ik meer! -— Nu verfcheen het geduchte oogenblik mijner beproeving een oogenblik daar
mijne krachten voor zouden bezweken heb-



de HERMIET, idi
ben , had ik het vooraf zien aanbreken. Oneindige Wijsheid! hoe ondoorgrondelijk zijn uwe wegen ! dit oogenblik , mijn Zoon ! heeft mij den eerften ftap op den weg mijner wezenlijke gelukzaligheid doen zetten. De morgenzon zag mijne So¬
phie, blozende van gezondheid en met het waas der jeugd op haar gelaat, van mijne zijde verrijzen, en dezelfde zon was nog niet in de kim gezonken , of ik had geen Echtgenoote meer! —— Een onverwacht toeval rukte haar voor eeuwig uit mijne
armen. Naauwlijks was zij ter aarde
befteld of ik verloor een van mijne Kinderen. Onmagtig om mijne fmart
voor 't oog mijner medemenfchen langer te dragen , begaf ik mij met het eenigfte pand, dat mij van mijne Sophie nog was overig gebleven, naar een eenzaam afgelegen OGrd, waar mij geen fterveling kende. Tusfchen hooge en nooit bezochte bergen liet ik mij eene kleene woning, naar het ecnvouwig plan der nooddruft ingericht , vervaardigen. Hier fleet ik
mijnen tijd met klagen. Hoe onrecht¬
vaardig was de Godheid in mijne oogen M 3
*. 4



l8fi de H E R M I E T.
niet! Elke gedachte aan mijne Sophie was
teffens eer.e Godslastering. Haar fcha-
duwbeeld hing altijd voor mijne oogen, en als ik fomtijds door het gebergte doolde , droeg ik deeze dierbaare beeldtenisfe
in mijne hand mede. De eenigfte
fchijn van vreugd, dien ik mij herinnere iq al dien tijd gehad te hebben, was, toen ik na twee jaaren van zulk een ijsfelijk leven gewaar werd, dat de trekken van mijn nog overgebleven dochtertje van dag tot dag meer naar die mijner Sophie begonden te gelijken. Alle mijne liefde vereenigde zich nu op dit beminlijk kind. Ik noemde haar Sophie en altijd fprak ze met mij over
haare Moeder. Als ik dan in traanen
wegfmolt, vroeg ze mij vaak, met alle de aanminnigheid der onfchuld, of ik haar ook zo lief wilde hebben, als ik haare Moeder gehad had? — Eene hartelijke fpraaklooze
omhelzing was al mijn antwoord. Zo
verliepen mijne dagen langzaam, treurig
heen en zelfs in den dood, die jongfte
toevlucht der ongelukkigen! was voor mij geene vertroosting. Zo dikwerf ik mij met een naderend einde poogde te ftrelen, deed



de HERMIET 183 .
een enkle blik op mijn hulploos en van de waereld verlaten kind mij op het denkbeeld
van fterven Adderen. Ach, ook
deeze zorg was onnodig! Op eenen
zomerfchen morgen trad ik met mijn dochtertje aan de eene, en mijne geliefkoosde Beeldtenisfe aan de andere hand, uit mijne
woning Wij dwaalden verder in het
gebergte af, dan ik nog immer geweest
Was. Ongemerkt kwam er een zwaar
onweer opzetten en eer wij onze woning nog bereikt hadden, borst het met vreeslijk geweld boven ons hoofd uit. Nu traden wij met verdubbelde fchreden.
o God! hoe was is| te moede toen dezelfde blikfem mijne Silhouette verpletterde, en mijn eenigst kind aan mijne voeten
doodfloeg! Neen! mijn Zoon' zulk
een gevoel laat zich niet befchrijven.
Nog beven alle mijne beenderen , op de
enkele herinnering er van ! In eene
bijna volkomen zinneloosheid knarstandde
ik tegen den \ Hemel ik daagde zijne
Almagt uit, om mij te vernietigen. „ o Voorzienigheid! gilde ik uit, zijt gij in aanwezen? —— Neen! ik zie het, een blind M 4



.184 de HERMIE T.
geva5" Ijlings verlichtte een blik-
femftraal, feller dan ik er nog een gezien had, dengeheelen aakligen omtrek. — Sidderende verbeeldde ik mij den donder te hoirenfpreken: Trotfche worm, die het ftof
'bewoont! wie zijt gij, dat gij met
den Eeuwigen twist? . Zijn de oneindige toneelen der Schepping voor uwe oogen ontfloten ? Zaagt gij de, voor het oog eens Engels , onafzienüjke keten der
Wezens na op eens geheel na .
van daar zij onder den Troon der Almagt
in de eeuwigheid aanvang neemt ■ . door
het uitgebreide gebied des tijds zich uit-
ftrekt eeuwigheid aan eeuwigheid
verbindt, en daar het punt raakt, daar de eerfte fchakel om geklonken werd en alle de anderen in eenftemminge voortfnelling
geduurig eikanderen om opvolgen -
het eenige wit der Schepping . van
Engelen bewonderd en aangebeden ■
Godverheffinge! Zaligheid! .
voor fterfelijken hier onbevattelijke, maar zeker te genietene Zaligheid! eindeloos voortftromende! eindeloos vermeerderd! — alles overftijgende be*



de HERMIE T. 185
halven haaren oorfprong, God God!
boven de vereenigde opftijgende gedachte der Aartsengelen, die het naast aan den Ongefchapen grenzen, in luister en zaligheid onnadenkelijk verheven! God?
die uw geluk beoogt God! dien gij
lasteren durft!
Door deeze denkbeelden, die op het onverwachtst door mijn hart ftormden, onwederftaanbaar getroffen , nam ik fnikkende
mijn kind op treurig droeg ik het
naar mijne woning en daar . daar dolven mijne beevende handen een graf voor.
mijne Sophie. nu bleef mij niets
meer overig — ik moest God bezitten
of van fmart ontkomen ! Het eer-
fte is mijn gelukkig lot geworden! • i
Altijd met de woorden vervuld, die ik mij verbeeld had te hooren, boog ik daaglijks mijne kniën voor mijnen fchepper —— „ o mijn God ! zeide ik vaak, ik geloof dat elk bijzonder kwaad in den fchakel aller wezens een goed voor 't geheel zij; maar ach! deeze bewustheid alleen verfchaft aan mijn arm verfcheurd hart geen' M 5



i8fS de HERMIE T.
troost: doe mij zien , dat ook mijn heil aan 't belang van 't Heelal ondergefchikt Zij geweest — dat mijn geluk het doelëinde uwer geduchte flagen in 't midden van alle mijne rampen waar"! ■ Mijn herhaald gebed is verhoord geworden. Daaglijks doorzocht ik ijverig de Openbaring. Hier uit leerde ik het waar geluk kennen , zo als ik het zeker tot daar toe niet gekend had. Ik zag dat de mensch aan God genoeg moest hebben, of dat er geen
duurzaam geluk voor hem mooglijk ware. De Zaligheid daar wij toe geroepen wor.den, de eenige die ons niets meer overig laat te begeren , is onzienlijk en zuiver
geestelijk Ons hart kleeft hier aan
het zienlijke en de gevoelige harten het fterkfle. Naar maate deeze gehechtheid grooter is, naar maate zijn wij onvatbaarer voor ons wezenlijk heil. De ondervinding leert ons, dat geen der zichtbaare dingen ons waarlijk gelukkig kan maken. Zo lang wij het begeeren, fchijnt het ons een waar geluk te zullen aanbrengen. Onze verbeeldingskracht fchept ons in 't vooruitzicht duurzaame toneelen van geneuchte — zij



de H E R M I E T. 187
verdubbelt en verfiiert elk voorwerp met een onbepaald vermogen ——— maar naauwlijks bezitten wij dat zelfde, zo lang begeerde, voorwerp, of wij bevinden dat het genot de vleiende verwachting niet evenaart eene nieuwe begeerte ontvlamt
weêr in dat eigen hart, dat voor korte oogenblikken niets meer dacht te begeeren, en zo — tot in het oneindige! —— Ik had eene dierbaare Echtgenoote verloren vroegtijdig verloren zou
haar verlies mij minder getroffen hebben, indien zij mij, na een' langer tijd, na eene nog dieper gewortelde liefde, ontrukt ware? en eens toch moesten wij fchei-
den. — Nu reeds was zij mijn Afgod. —
Zij was mij dierbaarer dan God zelf >
en toch was mijn eeuwig geluk in haar bezie niet gelegen. Ik moest haar op
mijnen weg ontmoeten en beminnen, om voor de aanlokking der ondeugd bewaard te blijven, en het fchoon der deugd te
leren kennen. Ik moest haar in het
midden mijner blijdfehap derven, om God boven alles lief te krijgen, buiten 't welke er voor mij geen duurzaam heil te genieten



i88 de HERMIET.
ten was. Vergeefsch beproefde de Voorzienigheid haare gewoone middelen om mij van het zienlijke tot den Onzichtbaaren optehefren, mijn gevoelig hart was te zeer aan het ftof gehecht en volgde geduurig de begochelingen eener verbeeldingskracht op, die enkel tot zinnelijke vreugd aangefpannen was. Ik noodzaakte de opperfte Liefde om mij mijnen Afgod met geweld
te ontrukken. Mijne Echtgenoote ftierf
ik ftaarde haar bleek en roerloos lijk aan
en nog begreep ik niet wat men beminde, als men eene fterfelijke bemint! Mijn hart veranderde flechrs van Afgoden —— ook deezen zijn mij ontvallen, opdat mij mijn. wezenlijk .geluk niet eeuwig ontzinken zou! Nu kwam mijn liefderijke Verzorger
de zwakheid van zijn fchepfel voor. -
Hij ontdekte mij het waar geluk, toen ik geen voorwerp meer bezat dat er mij van kon aftrekken. Ik zag, dat alle zijne wetten, ook die geene niet uitgezonderd, die hier de groetfte zelfsverlochening fchijnen te vorderen , geen willekeurige bevelen eener völftrekte Almagt waren, maar liefderijk uitgedachte voorfchriften van eenen



de H E R M I E T. 189
Vader, die in het opgeven derzelve niet op zijn geluk, maar enkel op dat van zijn kind gedoeld had, en dat de inhoud van alle zijne geboden op deezen eenen eisch uitkwame : Sterveling ? wees waarlijk gelukkig! Mijne geheele liefde viel nu op God, en 0 mijn Zoon! ik heb federt dien tijd ondervonden, dat men hier alleen niet te veel
begeeren kan. Hij ■ de algenoeg-
zaame! kan de verhevenfte zo wel als de kleenfte begeerte van ons hart, eene geheele eeuwigheid door, meer dan vervullen. Ik denk nu verheven genoeg van
mijnen Schepper en o welk eene
liefde maakt op de enkele gedachte hier
van mijn geheel wezen uit! om te
geloven, dat, zo er eene gefchikter middel geweest ware om mij voor mijn wezenlijk heil vatbaar te maken, dan de rampen, die ik heb moeten doorworftelen , mijne Echtgenoote en mijne Kinderen nog op dit
hart zouden rusten Ja! ik ben er van
verzekerd de oorzaak van al mijn
onheil is niet in den grooten Belfierer mijner lotgevallen, maar in mijne hardnekkige aardschgezindheid gelegen geweest. —.



ïqo de HERMIET.
Nu ben ik geheel los van al het zichtbaa-
rei God alleen vervult mijn hart —
en reikhalzende maar teffens onder¬
worpen aan dien wil, die mijne belangens
beter gekend heeft dan ik zelf zie
ik het oogenblik te gemoet dat mij voor altijd aan die eenige Bron van ftoorlooze
zaligheid verëenigen zal! dan zal ik
mijne Sophie en mijne kinderen ook wedervinden —— maar zij zullen daar hunne waarde bij mij van hunnen Schepper ontlenen en hunne liefde zal mij altijd
weder in Hem doen eindigen. —— o Mijn Zoon! maak u geen harde denkbeelden van uwen Schepper —I— zijt verzekerd
dat Hij in alle zijne wegen met u •
hoe donker en ondoorgrondelijk die u dikwerf ook toe mogen fchijnen —— uw waar geluk beoogt. Hij is de Goedertierenheid zelve maar eene Goedertierenheid, die door de hoogfte Wijsheid
beftierd word. Geloof mij , mijn
Zoon ! indien een fchepfel nergens meer meêdogen vond, hij zou 't bij zijnen Schepper vinden. Elke gedachte der Godheid — zij moge dan erkend of ondankbaar mis-



de HERMIE T. i9t
kend worden ——- is eene gedachte der liefde (*>
Hier zweeg de Grijsaart, en Valcour, die geheel aandacht ep gevoel was, zeeg aan zijne voeten neer. „ o mijn Va¬
der! borst hij in traanen uit, uwe rampen zijn grooter dan de mijne geweest, en gij zijt de voorlpraak der Voorzienigheid ———
en ik ik die veel minder leed ——
ik durfde de hoogfte Wijsheid berispen!
de opperfte Goedheid verdenken! — en
dat in het zelfde oogenblik dat zij bezig was met voor mij te zorgen —— met u mij toe te fchikken! ——— Ja! mijn Vader! gij hebt mijne oogen geopend —— ik wilde een verfchiet kennen, dat door onoverzienbaare ellende donker voor mij geworden was! God heeft door u tot mij
gefproken, en nu erken —— nu verfoei ik mijne dwaasheid. —-— o mijne Adelaïde! in de eeuwigheid zult gij mij uwer
waardig vinden hier was ik het niet,
dewijl ik u boven God ftelde! .
(*) Woorden des Heeren J. G. Jacohit. Zie het 2de Deel zijner Siimtlicke Werken,



,oa de HERMIE T.
De braave Grijze was hartelijk verheugd over deeze gelukkige uitkomst. Hij dankte de Voorzienigheid, dat zij hem van zijnen weg had afgeleid. Drie dagen vertoefde hij bij Valcour, en het was niet dan na vergeeffche pogingen, dat deeze eindelijk toeliet, dat hij weder naar zijne eenzaamheid te rugge keerde, doch niet, dan onder de herhaalde belofte, van hem fom-
tijds een bezoek te zulllen brengen.
De Voorzienigheid had het anders befloten. Valcour was door te veel en te langduurig lijden te zeer afgemarteld om zich ooit weder te kunnen herftellen, Kort na deeze ontmoeting bezweken zijne krachten. Zijn ftrijd eindigde in zegepraal. Hij ltierf blijmoedig, en zijne laatfte woorden waren : God is liefde !
Men begroef hem, volgens zijne begeerte, in het zelfde graf, daar hij zo menigmaal op geweend had dezelfde
zerk overdekte hem, want deszlfs opfchrift was zijne gefchiedenis geworden.



AAN
C E F I S E.
D
e roos, die op uw koontjes gloort, Cefife! zal niet eeuwig bloeien —— Het purper, dat uw lipjes boort, Niet altijd op die lipjes gloeien,
De Schoonheid is een bloem, die fterft, Als tijd of fmart haar blaadjes krullen —«•
Cefife! als gij uw fchoonheid derft, Wat zal uw ledig hart vervullen ? ——
De floet, die nu uw oog verheugt, p«f"—' Zal ongemerkt geheel verdwijnen,
Als de ouderdom het vuur der jeugd Gevoelloos in dat oog doet kwijnen.
Cefife l welk een treurig lot Hebt ge eer nog in den Echt te vrezen! •»
De Schoonlre, na een kort genot, Houdt op voor ons meer fchoon te wezen.
N



194 aan CEFISE.
Ach! wat haar luister moog beftaan, Nooit heft ze ons hart tot hooger orden —— ! Cefife! fchouw dit doodshooft aanl
V.'
Cefife! — dit zult gij eens worden.
ol Zo uw hart de Deugd verkoos! — Wat zou Cefife in waarde winnen!
Het zichtbaar fchoon boeit voor een poos. Een fchoone ziel doet eeuwig minnen. —
Waan niet, dat ik uw fchoon veracht', Neen! 't vuur van twee aanminnige oosjea
Heeft mij, door zoete toverkracht, Te vaak der Wijsbegeerte onttogen.
Mijn feil was nooit gevoelloosheid — 'k Erken de magt der zachttle klipjes ——
En, waar de Deugd ook draaien fpreidt„ Haar Glorietroon zijn maagdelipjes 1
Dan, zonder Deugd, wat is de prijs Der Schoonheid? — Kan ze uw hart vermaken?
De Dood, Cefife! is koud als ijs, Ook bij den gloed van maagdenkaaken.



aan CEFISE. I95
De Wind, die 't Veldviooltje ttreelt, Rukt vaak de Puikroos van haar ftengel. ——
Het Schoon alleen volmaakt het Beeld; De Deugd en Schoonheid mankt den Engel,
Hoe tuk, Cefife! op vleierij —— Eens wordt door u mijn raad geprezen;
Ach! zo het hier op aard' niet zij — *.t Zal voor den Troon uws Rechters wezen»



D E
NACHT.
H oe teder zucht het Windjen Uit deeze donkre Dennen ! Hoe Uil is hier de nacht? De Maan kwijnt aan den Hemel j De Starren drijven langzaam ; En alles aêmt gevoel.
Dit is 't verblijf der Liefde — Gewis hier woont de Liefde — Hier fchiep Natuur haar' troon —— Ismeene! dierbre Ismeene! — Waar zijt gij, teder Meisjen ? —Hoe sngftig is mijn hart I



si NACHT. ig>
Helaas! waar is dat uurtjen, Het zaligst van mijn leven! —— Toen 'k vrolijk aan uw zij*. Op uwe kniên gebogen, Van liefde en teêiheid beefde, Bij 't bleeks licht der Maan? ——•
Ik reed, geheel verrukking,
Langs akelige wegen,
En kende geen gevaar. —
De Maan fchoof achter wolken;
De lucht werd zwart en treurig ——
Ik zag, ik merkte 't nietl
Nu dwarrelden Orkaanen ,
Al loeiend uitgefchoten ,
Vervaarlijk door de lucht; —
De neêrgeftorte hagel
Sloeg klettrend tegen 't Rijtuig; ■
Sk hoorde, ik merkte *t nietl
N 3



jpS To e NACHT,*
Niets zag ik dan Ismeene! — Niets hoorde ik dan Ismeene! —— Zij was voor mij 't Heelal I Geen wenschjen bleef mij ovrig; ——■ Ismeene, de enkle Ismeene, Vervulde heel mijn hart 1 ■»
Vertederend herdenken ! Helaas ! die tijd is heenen, Voor eeuwig, eeuwig heen! —— Ik moet Ismeene misfen; Wat is voortaan mijn leven ! Ach! — een geftaêge dood. ——
Snelt, nevelige jaaren !
Naar 't eindperk van uw loopbaan;
En voert mijn dagen meê.
Ik heb geleefd — Geen vreugde Lagcht meer voor mij op aarde. -— Ontfluit u vrij, mijn Graf ! ___



AAN
lilt
ONGELUKKIGE GELIEVEN.
W"reed gefcheiden Lievelingen 1
Die uw' weg met traanen weekt; ——
Voor wier diepgewonde harten
De aarde niet één Roosjen kweekt; —
Als *t gevoel der teêrfte fcheiding
Uw' geprangden boezem knelt, En geen hartveiligtend traantjen
Ja uw brandende oogen zwelt; *—>
Zet u dan in ftille nachten Op een eenzaam Kerkhof neêr. —-
ïn 't gevoelloos Rijk der dooden Vindi uw ziel haar kalmte weêr.
/
Ziet de bleeke maan verrijzen
Als zij over de akkers klimt, Ziet hoe 't lange gras der graven
In haar kwijnend fchijnfel glimt.
N 4



2oo aan ONGELUKKIGE
WelJust van 't gevoelig harte!
Stille, bleeke , kuilche Maan f Gij ontlast den bangen boezem Dikwerf van een' teedren traan!
Hoort het treurig lied des Tortels
Die zijn trouwe gade derft,
En op neérgebogen Wilgen Van gevoel en liefde fterft. —
Ach! wat is de Waereld ledig
Voor een diepgewonde ziel, Die bij 't eenzaam ommedolen
Nooit een wensen te beurte viel I ,
Reine, zuivre, waare Liefde
Vindt haar' loon toch fchaars op aard'; —. Haar genot is in den Hemel Voor 't gevoelig hart bewaard —
Daar is alles Liefde en teêrheid In een eindeloos verfchiet; —
Harten, voor elkaêr gefchapen, Scheidt de God der liefde niet. -



GELIEVEN. *o>
Wreed gefcheiden Lievelingent
Slijt ge uw dagen in geween; —• *t Stille graf zij uw vertroosting; —<
O de Tijd fnelt haastig heên I —
N 5



WERTHER
AAN
' \ \T: :' ! * • •,:::r,,b!iT 9b0 ISMEENE.
Ontvang de jongfle groet, beminlijklte slier Vrouwen !
Van hem , wien 't eerst uw oog de Liefde kennen deed. — Ach, kan een fterveling op aardsch geluk vertrouwen?
Mijn heil hing aan de Min: de Min fchiep al mijn leed. Mijn leed.. Ismeene, één traan! — zo nog uwoog kan wenen —
Helaas, ik jammer niet om meer gedragen fmart: Zij was toch hierbeneên, door alle tijden heenen,
De trouwe gezellin van een gevoelig hart. Maar zo rampzalig in den eêiftenvaag mijns levens,
Zo diep ellendig met het teêrst gevoel te zijn — Voor de eeuwigheid verliefd, en eeuwig hooploos tevens i
Ismeenel kent uw hart een duldeloozer pijn? De zwarte droefheid heerscht, waar ik mijn adem bale;
Gebloemte en loof verdort, waar mij mijne angst ook leidt» De Zon trekt nevels faam, als ik van 't leger dale, En zelfs dt Nacht vertoont een naarer aakligheid.



WERTHER aan ISMEENE, 203
Nu op een' dorren tronk in 't fomberst woud gekluisterd,
Vertoont Natuur zich doodsch, waar ik mijne oogen fla: De Tortel kirt in 't loof — ik zucht — het windjefluistert —
En de Echo baauwt rnijn zucht met dnbblen weergalm na. Dan kwijne ik op het ftrand , of tel de ontelbre baaien,
En denk geflaêg: mijn leed is eindeloos als de Zee. ïk ftaar de Golven na — en bij 't gedachtloos liaren
Voert ieder golfje een' traan uit Werthers oogen meê.
Ismeene! dacht mijn hart, toen 't van genoegen trilde,
Daar ik aan uwe zijde in 't zaligst Boschje trad, Dat rteds de Zon mijns heils haar laatfte ftraalen fpilde,
En ik "''j'1 jy^^S^^°P aarü' genoten niui? — Helaas, ik zog 't gevoel op uwe lippen leven,
De teêrfle eenfteiumigheid zweefde op uw bleek gelaat; Uw hand had aan mijn hand dien zachten druk gegeven 1
Die geen afkeerigheid in 't maagdlijk hart verraadt. Uw mond had me op mijn bede een Vriendfchap toegezworen
Die 't aanzien van de Deugd noch 't oog der Godheid vreest— En ach, — ook dit geluk is voor mijn hart verloren
Uw deugd, Ismeene! is woest, is mooglijk wreed geweest, •k Beklaag mij echter niet — gij blijft u zelv' gelijken —
Het treft den Engel niet of hier het wormpje lijdt.



2o4 WERTHER aan ISMEENE.
Moet hier deteêrfte min voor 't woên des noodlots wijken. Zij blijft in Werthers hart aan de Eeuwigheid gewijd.
'k Beken , 't was Hechts een poos , dat u mijne oogen zagen; En toch zweeft ftaêguw Beeld voor mijn'ontroerden geest -
Ach, kon oprechte min de vlucht des tijds vertragen —— Zij was vertraagd — de tijd ware eeuwigheid geweest.
Gij dacht, een langer tijd, een ftadiger verkeren
Deed ook een feihje zien , en fmoorde ligt dien gloed —» Ach, kan de ervarenheid, Ismeene! ons beter leren,
Dan de infaraak der Natuur, waar zij zich horen doet? Geen tijd zal zuivre min, 'k beken het, ooit verkoelen;
Maar wacht niet dat de tijd haar vaster fteun bereidt. Breng harten bij elkaêr, die even fijn gevoelen,
En de eerstgeworpen blik befiist voor de Eeuwigheid»
Och , kesdet gij de bron , waaruit mijn liefje vloeide;
De reinheid van die vlam ware u als mij bekend. Ach, 't was uw fchoonheidniet, die mij voor altijd boeide,
Ismeene! ik fpreek voor 't laatst., hoor, ken die bron in 't end. 't is waar, het zoetst venijn kwam in mijn' boezem dringen.
Teen ik door 't minlijkst oog in 't hatt uw oorfpronj las;



WERTHER aan ISMEENE. 205
Uw Item, welluidend als 't accoord. der Hemellingen,
Klonk godlijk in mijn oor en fmolt mijn ziel als wasch: Die rijzige geltalte en al de aanminnigheden
Der liefelijkfte jeugd, die niemand meer bezat, Ontftaken 't zuiverst vuur, Isiiieene! in al mijn leden,
Maar dat misfehien op aard'—hoe fchaars!—een weêrga had. Eén oogenblik deed meer dan al die gaven tevens. -—
Nog baart 't herdenken mij een teedre ontroerenis — liet fchonk aan de eêlfte min de duurzaamheid mijns levens.
En fchiep ze tot een vlam ; die hier fleclus eenig is.
Herinnert ge u dien dag, dien büjdtten aller dagen
Ach, gij herdenkt hem ligt — toen ik bij 't morgenrood a Na d'allerbangften nacht, gevoelloos voor mijn klagen,
Met eene ontroerde hand uw rustvertrek ontüoot? Ik wist de Dageraad zag u van 't dons verrijzen:
De min — geen fnoodootuerp.. Ismeene ! ikgruuwde er van: Het laag, 't verachtlijk mensch deed ftaêg mijn' boezem ijzen,
Die't voorwerp van zijn min, voor eens flechts „ honen kan. Ik zocht een lieve Maagd en twee aanminnige oogen ,
Nog ijvrig bezig in 't bewierookt kapvertrek — En 'k vond een' Engel, op de kniên neêrgebogen, En louter aandacht met de Godheid in gefprek. —



»o6 WERTHER aan ISMEENE.
Toen., toen.. Neen I 'tis vergeefsch , — Geen Seraf kan hier (preken*' Ik wendde wezenloos — Ja! 'k was op aard niet meer!
i
Door 't allerreinst gevoel een' langen tijd bezweken, Vond ik mij voor Gods Troon op mijne kniên weêr.
Sints minde ik — neen! 'k aanbad u! — daar 'k mij ftreelde Dat ons de Godheid Jchiep elkander ten geval ——
Ik" leef — ik aêm voor u — en midden in die weelde
| Eischt Rede , eischt Godsdienst, dat ik u vergeten zal.
"Ismeene! —ik kan niet meer.—Vaar eeuwig wel! — Die vreugde*
Die kalmte van 't gevoel, die mij hier heeft gemist; Die wellust van ons zijn, die me in geen jaaren heugde,
Schoon mooglijk deeze ziel zijn heil te fmaken wist. ~ Ja al 't geluk dat ik — voor mij fteeds zag verdwijnen ,
Daal, duizendmaal vermeérd, op u, o Dierbre neêr. Dan zou voor 'c eerst mijn lot mij wenschiijk — zalig fchijnen —
God 1 Schenk Ismeene uw gunst — en 'k heb geen onfpoed meer,
Hoe zinkt dit i^J^vaanvel^als lood mij op bet harte!
Ach, welk een ledigheid 1 — fmoor, Wanhoop, fmoor dien kreet,.* Mijn Godi Gij, Gij alleen, kent mijne ondraagbre fmarte!
Waar leeft de Sterveling, die meer dan Werther leed ? —



WERTHER aan ISMEENE. 207
o Leven ! droef gefchenk I mijn ziel ter ftraf gegeven !
Wanneer is bier mijn Itrijd, Alwetende! afgeflreên? — Mijn God 1 zie ik eerlang liet eindperk van dat leven ,
Dat hier flechts vruchtbaar was in rampen en geween ?
ïa, dierbre Ismeene! ja, — zie daar mijn jongst verlangen
De ftille rust des grofs is alles wat ik wensch
Oflfetwse een vreugd, die hier mijn hart nog kan omvangen,
Die troost verfchaffen kan aan 't ongelukkigst mensch? — Zo 'k dan met mijnen aêm mijn duldloos leed voel wijken ,
Eer nog gevoelloosheid mijn tederheid verrajf', Neeme ik uw Deeldtenis, die op mijn hart mogt prijken ,
En hier mijn eenigst heil — misfchien mijn Afgodwas. Een traan van 't fijnst gevoel zal op 't gezicht nog leken —
En ligt fchenkt deeze traan vermindring aan mijn pijn, Mijn oog zal, Harende op die dierbre trekken, breken,
En mijue jongde zucht zal voor Ismeene zijn.