BRIEF
van
x. van MËïïrjsrxzsrGJEsr
aan den
EERWAARDIGEN HEER
C. de V M S
LEERAAR der DOOPSGEZINDEN Te UTRECHT.
Benevens
ulttrekzel üit zekere brief behblzenbe eewigb voorlopige byzonderheden rakende
DE doopsgezinde GeMEENTB
te Utrecht.
MDCCLXXXIV.






C 3 ) AAN M YN E
LEZERS.
N a dat, in de Utrechtfche Courant N. 146. Vrydag den 5 December 1783, den inhoud van de fchriftelyke Propofitie door den Heer van Heeckeren tot Suideras in den Zutphenfen Raad overgelevert, geplaast is, word daar op de volgende aanmerking door de Courantier of uytgever of mogelyk door beide gemaakt, deze aanmerking heeft my aanleiding gegeven om de volgende Brief, aan Ds. C. de] Vries Leeraar der Doopsgezinden te Utrecht te fchryven ; ieder weet doch, dat Ds. de Vries, zo wel'als zyn Eleve de Heer G. Nieuwenhuis voor opfteller van gemelde Courant gehouden word. Zie hier de aanmerking!
Hoe algemeen en luid de Kreet ook tegen den Heer van Suideras, zo in Zutphen, als in de geheele Republiek, moge opgedaan zyn, ieder Vriend der Menfchheid egter kan niet nalaten, om de eer dierMenfchheid,te wenfchen,hem gezuiverd te zien van eene aantyging, welke zo zy waaragtig waare,hem zoude waardig maaken ,niet alleen uyt een vry Volk maar zelfs uit de menfchelyke Maatfchappy, voor eeuwig, verbannen te worden! Hoe verre nu de per-
foonlyke verklaaring van den Heer van Suideras, gepaard met het gemelde bykomend getuigenis, hier A a aan



C 4 )
aan toereikende, en genoegzaam, by zyue Stad eri Landgenootenin 't gemeen, zal geoordeeld worden,
zal de tyd leeren. In eene zoo ergwaanige en
beurtelings, ligt en ongeloovige] waereld, waar in wy verkeeren, is 'er doorgaans vry wat moeite aan vast, om een gezet vooroordeel of kwaad vermoeden, tegen zig uit den weg tc ruimen, vooral zo men niet terftond de gepaste wegen inflaat, om de kwaade indrukken wegtencmen, die men aangaande
zig veifpreid vind. Wy Voor ons nogtans,
hoe zeer wy ook in denkwyze en Polituuie principes met den Heer van Suideras mogen verfchillen , maaken geen zwarigheid, te betuigen, dat wy van harten verblyd zullen weezen, indienhy zynonfchuld, na een aanty'ging van zulk een gewigt, algemeen blykbaar en ovcrtuigelyk kan msaken.' Zo ver de aanmerking.
Tot nog toe, vergeefs na antwoord, of eenig ander uytwerkzel, op de volgende Brief aan D-. de Vries gefchreven, gewagt hebbende, Ja na zelfs zyn Ed. te hebben laten afvragen, ofmyn Brief ontfangen had, of'daar op eenig antwoord te wagten had, of op eene andere wyze daar van uytwerking zal zien en wanneer? of dat zyn Ed. anders wilde dat die gedrukt wierd, zo als hem gefchreven had; kreeg geen ander berigt (volgens zyn Ed. gewoone openhartigheid) als dat hy niet gehouden was zig daar op te verklaren, zo dat, bekreund hy zig niet of de zaak publiek word, my verfcheeld het nog veel minder, ja zelfs is het eenigzints myn belang, dewyl door de langdurigheid van het Proces veele
den-



C 5 )
denken, dat de zaak niet zo erg moet gebeurt zyn, als ik wel verhaalt heb , en misfchien word dezelve door party in een valsch ligt voorgefteld, waarom zonmiige hun oordeel opfchorten, en andere de gehele zaak in vergetelheid ftellen ; Nu kan ieder zien, wat 'er van de zaak is, en hoe veel party tot hun verdediging van deze hunne wederregtelyke handelwyze hebben bygebragt en mogelyk dient het om (zo het mogelyk is) nog van die kant eenige bewyzen aangevoert te zien, om hun daden goed te maken. Ik was eerst van voornemen om by wyzevan Nota, een uyttrekzel van den Brief, die'ik aanhaal inde Brief, aan Ds. de Vries, gefchreven, intelasfchen, maar ben daar in verandert. en zal nu het zelve bywyze van bylage achter de Brief zelve voegen , ieder vertrouw ik zal uyt djt «yrrrekzel, de ineefte toedragt der zake zien, en zig verwonderen, hoe luiden van dat Caracler, en die qualiteyt zig «iet alleen indrift tot zulke zaken kunnen laten vervoeren maar in bedaarder ogenblikken zelfs die nog blyven vast houden, ja zelfs zommige zig veritouten, het bekleden van de post van zo eene onwettige dienst, eenbelangelooze Edelmoedigheid te noemen, in het proces is het wel eens eens Cabaalregering genaamt, wat of beter met het wezen der zake overeenkomt 1 zal hier niet beflisfen de Lezer oordeele zelve, voor my ik zal hier eindigen met eenige woorden , in de brief zelve aangehaalt, dat ik van ham v:rblyd zal wezent indien zy kan onfchuld, na een tantyging van zulk een gewigt, algemeen'blykbaar en «vsrtuigelyk zullen kunmnmaken.
A 3 Aan



( 6 )
Aan'Dom'. Corns. de Vries,
Utrecht den 12 D'ecember 1783. Eerwaardig, Hter\ zo is het immers!
T
wee Jaaren geleden , fchreef aan UE. over verfcheide gevallen, zo in als buyten de Kerk, die men de Doopsgezinde noemd, gebeurt; dit fchryven is niet zonder uytwerking geweest: Madme de Paftoorze is gematigder, die lachernyen houden op, de fnorker is verdwenen, en het kykglaasje word zo veel niet meer gebezigt; maar het fchynt gyöE. nu verveelt, dewyl gy UE. zomtyds met geeuwen, en ooren of vouwen in den Bybel te leggen, fchynt te amnferen , dog dit is immers niet aandagt ftorend, men kan niet wel van iemand, die zulke fraaye aanmerkingen over de gedragingen onder en na de ppenbaare Godsdienstoefeningen (zekerlyk ten nutte van zig zelve en andere) heeft op het papier geftelt, verwagten, dat hy die zelve niet zoude in agt nemen, anders zoude men met regt aan hem deze woorden mogen toevoegen , Geneesmeefler geneest eerst UE zthen: D. van Arkel, dje mede als op» fteller van die fraaye aanmerkingen , kan aangemerkt worden, fchynt of daar niet in te ftemmeq of dezelve vergeten te zyn, dewyl hy eenige tyd geleden in de Kerk gelachen heeft, waar. van de. Vriend, die naast hem zat, getuigenis kan dragen,
en



( 7 >
en daaf toe ook door my verzogt is, en A. -VSa
Scherpenzeel mede als opfteller dier aanmerkingen voorkomende, heeft op Sondag den7 dezer tegen Dionys Oortman myn respeclive Neef, onder de Godsdienstoefening , gefproken en gelachen, by gelegentheid, dat eene of twee perzonen van het Vrouwelyk geflagt, boren by het orgel zaten, zekerlyk gunftelingen van hem of van de zogenaamde beftierders der Kerke in 't generaal s want het mag ieder niet gebeuren daar te zitten, dewyl by het inwyen van deze nieuwe Kerk , het aan G. van Arkel nog geweygert is; ja de voornoemde G. van Arkel ftaande met het zakje aan de deur, heeft eenige tyd geleden aan de Heer van Heukelum by 't uytgaan der Kerke hard op gezegt, van my fprekende, wanneer voor by ging, het is niet anders, dezé lyst zoude ik zo wel door meerdere gedragingen van de opftellers der aanmerkingen zelve, als van byzondere perzonen, daer UE. teergelievde moge» lyk al mede by zoude komen, kunnen vermeerderen, maar het is, dunkt my, te laag om zig daar mede bezig te houden, ik laat ftaan die als zo vee* le misdaden uyttekryten, gy zult zelfsmogelyk zeggen, het is belachelyk! dit op te merken, zo is het Ook! maar wat waren alle UE. opgegeve bezwaren tegens my anders als diergelyke opmerkingen, en zo $ en groot man te volgen, zal dit weynige immers wel in my verfchonen, ik zoude daar evenwel niets van gezegt hebben, indien het nietby een gelegentheid wa*5 dat ik UE- moet fchryven, en daar toe A 4 heeft



L 8 )
heeft de Utrechtfche Courant N. 146. my aanleiding gegeven.
Gy zult mogelyk zeggen, heeft die dan eenige betrekking op onze gefchillen? neen! maar de aanmerking of nota over het geval van den Heer van Suideras, daar in door UE. of UE. Elevegeplaast, geeft my aan de hand UE. deswegens iets te zeggen; Gy weet! dat de wettigheid des Kerkeraads van de Doopsgezinde gemeente alhier, niet alleen door my altoos is in twyfel getrokken, maar zo Wel in 't particulier als in de publieke procedures , de onwettigheid, zo ik meen, daar van bewezen is, gy hebt die wel gehoort en in de gefchriften gelezen , ja daar en boven nog kunnen nazien een gedrukte Brief tot Titel voerende, Briefbehelzmde^eenigc voorlopige byzonder heden, rakende de Doopsgezinde gemeute te Utrecht, ten minde , \\ heb die, wanneer myn Boekverkoper die aap my gezonden had, aan de Voorzanger van der Veer gerecommandeert om te lezen, bygelegentheid, dat zyn Zoon, het nu vooral zeer Eerwaardig Ampt van zogenaam! de Diacon bekleden zoude, en de band, die door het drukken der Courant tusfehen UE. en hem Gemaakt is , zal hem zekerlyk aangezet hebben met UE. daar over te fpreken, hoe het zy, cjchoon dit linkje met drukfouten is) gy kunt, zo ik vertrouw er het bewys ook volkomen in vinden; daargy nu yoor die zaak, UE. mede te last gelegt, nog geeii eene getuige hebt te berde gebragt, ja altoos huiverig geweest zyt om op die belcliuMiging.n te ant-
woor-



C 9 )
Woorden , nog niet het allerminfte gedaan ora UE. daar van te zuiveren, en nog geen een bewys ter wederlegging hebt bygebragt, en daarenboven evenWel tegen een infinuatie uyt de Broederfchap aan, al overlang voortgegaan zyt, op die zelve voet de Kerkeraad te helpen verkiezen, en nog geduurig dat fpelletje vervolgt, daarfouten van dien aard een ogenblikkelyke herroeping of zuivering vereifchen, als rakende een gehele gemeente en dus een kleine Maatfchappy. zoude men niet met eenige verandering over die w.ederregtelyke handplwyze, zo wel als UE. ofUE. Eleye, die over het geval van den Heer van Suideras maakt, die nota ook niet op UEj kunnen overbrengen? my dunkt het is niet te onpas, dat ik UE. dit eens onder het oog brenge! ik zoude daar en boven (indien ik en liefhebber was van uyttrekzels te maken) de Wff irden vsn Candidus aan den politiek yertoogWyver om zig te zuiveren , nog kunnen uytfchryvetii , maar gy kunt, indien gy lust hebt, die by hem nalezen, gyofUE. Eleve bezigen doch die, en diergelyke papieren, ik kan evenwel niet nalaten met eftnige verandering, UE. dit uyttrekzeltje uyt zeker napier te doen toekomen, oordeelt zelve 1 in hoe , er dit en de twee andere op het door UE. verrig; toepasfelyk is; de Schryver zig tot een Leeraar.* ..rvoegende, vraagt? Hoe zeudt gy meteen onfchuldi 'i geweten, langer UE. gemeente de bekoorlykheden > \ gerechtigheid, het .fchoone der zedepligten kunsrn 'voorhouden, wanneer gy zelve aan UE. leeringen niet voldoet is het gL nettigheid^ dat gy zond doen , waar van gy zelvj A 5 voer



weriuigd zyt ep ongerechtigheid gegrond is? is het een voldoen aan UE. verfchuhigde pligten aan God tn aan UE. evemnenfch, is het UE als ten herder uwer kudde geoorlooft, wanneer UE. eenige wederreg' lelyke handelwyze te Itit word ge legt, ait niet aileen daar te la en , maar zelfs daar tn roorttegaan, zonder UE. té zuiveren oj dit te beteren door de breuke te he.
hn. Gy zyt tot verdediging verpïigt volgen»
UE. eige aanmerking of die van UE,. Eleve in N. 146, wilt gy het eerwaardig Carafter, dat gy bekleed tiiet bezoetelen, en verder in verdenking komen , dat UE niet zo zeer het welzyn der gemeente ter harte gaat, als UE. Hcerschzugtige oogmerken; voldoe dan aan het geen UE- pligt is! en zuiver UE. zo gy kunt van deze blaam; wam ieder vriend der menjckheiJkat niet nalaten, om de eer dtermenfch' held, te wetifchen! UE. gezuivert te zien van eens aamygivg % hier m 'iest ik een ander Woord ftellen, want het geval 01 t de Kerkeraad UIL. te last ge" legt, is meer als \ \ aantygïng ; ook fchryf ik het niet verder uyt tol e - hoe ver nu het geen by UE, tot verdedigi ;, gefchied is, hier aan toereikende en genoegz^' n is, heb ik hier voorgemeld, dat is niets! maar al.^gy UE. verantwoord, hoeverre dat hier aan toereiken'le en genoegzaam by UE. Stad en Landgenoten ia't gfimeen zal geoor deelt warden, zal de tyd leren, leest de! rest maar in de Courant na; ft denk de woorden \ hm UE. zelve ot* UE. Eleve in deze Courant, zul'.kn UE. tot zuivering of herroeping aanzetten, er 1 ik maak geen zwarigheid, te ■^tuigen , dm ik v«a Wie verblyd fg/vtztn, indien



C ii )
gy UE. onfchuld) na een aamyging van %ulk een gtwigt) algemeen blykbaar en overtuigelyk kunt maken. — Of anders dient men immers volgens het zeggen in dezelve aanmerking in de eerfle periode, het befluit optemaken: want hier te zeggen zo lang het proces duurt, behoef ik my niet te zuiveren, voldoet niets! dewyl gy indien de aantyging (en meer als aantyging is hier) waarheid is, gy niet alleen my, maar de ganfche gemeente beledigt hebt, tegen my alleen zyn de procedures, en dat niet zo zeer over de onwettigheid van den Kerkeraad, als wel over de injurie my aangedaan, maar de aantyging, ja meer dan aantyging UE- telastgelegt raakt (gelyk gezegt heb) de gehele gemeente, dierhalve voet by 't ftuk.
Zoude dit ook niet kunnen toegepast worden op allen , die in deze wederregtelyke handelwyze de hand gehad hebben, dit dagt ik UE. te moeten fchryven, ik lees niet gaarne iets, dat my dunkt, dat iemand, die in diergelyke geval is, en 'erdenkelyk de fchryver of fteller- (door het woortje wy) van is, tegen de neus moest opftuiten, ja ik hoor zelfs zulks niet als met verontwaardiging blyve in verwagting van het een of ander deswegens te gemoet te zien, zo als gy begrypen kunt {ZE. groote Vriend',
Laurens van Heyningen.
P. S. Indien van deze geen uytwerking zie, zoude van der Veer die dan wel willen drukken, menzouw die met eenige noten en aanmerkingen uyt boven.
gemelde



( 12 )
gemelde Brief als anderzints kunnen in |'t ligt geven onder de Titel , die wat verdient, die moet wat hebben om deeze net als myn voorige 12 December te kunnen dateren heb die zo lang onder my gehouden.
Uyttrekzel uyt zekere Brief behelzende eenige voorloopige byzonderheden rakende de Doopsgezinde gemeente te Utrecht.
Het is dan beveiligt, 't geen UEd. my voor lange verhaalt hebt, de avond Predicatien, die in de Wintermaanden November, December January eii Fehruary pleegen gehouden te worden in de Doopsgezinte gemeente te Utrecht, zyn afgefchaft! en wel na dat ik hoor door den Kerkeraad (of liever) door. die zig het gezag <Ur TCprkernrid aanmatigen, wat tegcnftrydigheid doeir veele leden in die gemeente! wanneer men geen kans zag om de oude wettige Kerkeraad, die niet na de finaak was, om dat zy de belangens van zommige luiden niet voorftond, weg te krygen, riep, eenige Jaaren geleden, de meerderheid dier oude wettige Kerkeraad, een Vergadering d^ar toe, in, Comribueerende Broeders genaamt, en gaf daar aan hun regt tot verkiezing van Diaconen, ja mogelyk tot alles; over, en nu in het affchaffen van de winter avond predikbeurten, daar de Vergadering van Contribueerende Broeders in geroepen moest worden , doen de tegenwoordige plaats bekleders der oude wettige Kerkeraad , die zaak op hun eige Aucloriteyt, want zo alsmy van een Conmbmersndi Broeden gezegt is, die zyn daar over
niet



C «3 )
niet te zaam vergadert'geweest; om aan het verlangen van veele te voldoen word dit wat nader voorgèftelt, eerftelyk zal ik volgens'het aangevoerde in' het publieke Pieidoye en mogelyk nog omftandiget êen berigt geven, wat de vergadering van'Cofilribaeerende Broeders is, ten twede hoe die vergadering door de meerderheid der oude wettige Kerkeraad ten öhregte tot het verkiezen van Diaconen te zaam geroepen is, en daü ten derde kortelyk tonen, dat; dié vergadering door de plaatsbekleders der Kerkeraad, verkeerdélyk niet ingeroepen is, wegens het affchaflen der winter avond predikbeurten.
Wat het eerfte betreft, zedert vele Jaaren was in deze gemeente een vergadering Comrlbueerende Broeders gertaamt: zo lang de gemeente door liefde Predikers oflieden, die geen traclement trokken, gedient Wierd, fchynt het, dat de beflierders der gemeente, de Kerkeraad, het koude rondfehieteff wegens de uytgave, en mogèlyk zelfs nog eenige tyd na dat 'er Traclement aan deir Predicaut betaalt wierd, maar daar, wierd al meer en meer tot de uytgaven vereischt, dus ftelde men de of aan de Broederfchap in 't algemeen, of aan zommige die de gegoedfté waren, voor, om iets tot het Traclement van den Predicant te Contribueren, en in den Jaare 1739. was men voornamentlyk daarmede bezig, den eene Weigerde niet vry willig daar toe te. b'etaalen, den andere verpligte zig daar toe door tekening kortom de meefte der Broederfchap (maar nooit alle) namen deel; het fcheen billyk, dat die van de Broederfchap, die deel genomen hadden, voor hun aandeel,
dat



C 14 )
dat zy s'Jaarlyks tot onderhoud der predikdienst gaven , eenig voorregt genoten, men ftelde dan een vergadering aan van die Broederen (ja daar wierden zelft Susters onder de deelnemende gevonden, dog die Compareerde in die Vergadering niet, maar wel Broeders al woonde zy buiten de Stad) nu Contribueerende Broederen genaamt en die kregen daar door het voorregt , dat wanneer over Predikanten , en het beroepen der zelve gehandelt wierd , dat zy door de praefes der Kerkeraad te zaam geroepen wierden; na het Jaar 1739, wanneer 'er een algemeene kas, het zinkend fonds genaamt, was opgerigt (dog die door het bouwen der nieuwe Kerk helaas byna Eclipfeerde, ja wie weet hoe veel 'er nog by), die door een Commisfaris Diaken word geadminiftreert, wierden ook de Contribueerende Broeders, door de prtefes van Diaconen befchreven, als over finantie zaken, de gemeente rakende, gehandelt wierd, ge]yk onder andere blykt uyt de Refolutie van den Kerkeraad, wanneer men tot de bouwing der nieuwe Kerk de algemeene kas, (die zo wel de Contribueerende Broeders als de Kerkeraadraakte)terihoogfte nodig had, anders ftond de vergadering van Contribueerende Broeders op haar zelve en hun privé kas wierd door Cominisfarisfen uyt hun eige lichaam aangeftelt, beftiert, en die Cominisfarisfen hebben ook hunne byzondere vergadering , maar als de Contribueerende Broeders vergaderen worden zy door de prtcfes van den Kerkeraad (gelyk gezegt is) befchreven, na dat in den Kerkeraad beflooten is, dat men hun 't zy wegens de Predikanten hun Tracïe-
ment



( »5 )
pent of hun beroep, 't zy wegens Finantie zaken" nodig heeft, deze twee zaken (gelyk gebleken is) alleen van hun departement zynde, kan men ook geen fchyn of blyk vinden, dat zy over andere zaken geraadpleegt zyn, en de aard der vergadering geheugde niet, zo ais een ieder zien kan, dat zy over andere zaken geraadpleegt wierd veel minder vonnifte, want hun regt, dat zy in de gemeente gekregen had, was alleen door het opbrengen eener Jaarlykfe zomme tot onderhond dtr Predikdiensten het opregten der algemeene kas; ja het isbymynog niet uytgemaakt, of de ganfche Broederfchap als men 'er op ftaan wilde, niet het zelve regt zoude moeten wedervaren, dewyl in het gemelde Jaar 1739. uytdrukkelyk vast geftelt wierd, dat men Jaarlyks een Collecte in de Kerk zoude doen, byzonder gefchikt tot onderhoud der Predikdiensr, deeze Collefle is wel afgefchaft, maar is men daarom van zyn regt vervallen ? Ja dat meer is, altoos wanneer by het eindigen der Godsdienst door de Predikant gezegt word, dat de liefdegaven tot twederiy eindensworden aangelegd, tot handhaving der Godsdiensten onderfteuning der armen, geeft dat niet te kennen (vooral, daar het overfchotder Collecle, en het inkomen der Kerkekas, in de algemeene kas, daar hier boven van gefproken is, moet komen), dat wel degëlyk de ganfche Broederfchap zoude kunnen eifehen het zelvderegt, 't geen de Contribueerende Broeders ' zoude mogen hebben, (op wat wyzeook verkregen) omtrent Predikanten hnn Traclement hun beroep en wegens Finantie zaken aan hun uyt dien hoofde
Gom*



( 16 )
Competerende, het is altoos een uytgemaakte zaait , dat in alle andere Kerkelyke zaken de Contribueerende Broederen, geen voorregt altoos boven de Broederfchap in 't algemeen kan toekomen, hoe de meerderheid der oude wettige Kerkeraad tot die gedagten over verfcheide Jaaren gekomen is, laat'ik daar. — Ik ga nu over tot het tweede, dat ik voor had te verhalen , namentlyk hoe de meerderheid dér oude wettige Kerkeraad ten onregte de bovengemelde vergadering van Contribueerende Broeders te zaam. geroepen heeft tot het verkiezen van Diaconen. — In het Jaar 1776. ontftonden 'er verfchillenin den Kerkeraad die al vry hoog liepen, men wilde daerom, alhoewel'er nog perzonen in waren, die moesten blyven dienen, liefst, gelyk uyt het vervolg' blykt, een gehele nieuwe of andere Kerkeraad hebben , zoude dit geweest zyn om daar in alles na zyn [zin te fchikken ? dit word wel in 't publiek gezegt, maar ik laat het daar: hoe dit nu best aangevangen.? men vcrzogt eerst op de ordinaire wy-. ze, door den Kerkeraad , voor die geene , die hunne tyd hadden uytgedierit, andere, en daar toe wel een, en mogelyk allen, dre men wist, dat den dienst niet konde of wilde aannemen, hoe het zy,. zy bedankten alle: toen dagt.mcn het gewonnen te hebben, en na zyn zin te krygen , want anders was 'er een eenvoudig middel voor handen geweest om de zaak in ordre te houden, namentlyk dat die hun tyd hadden uytgedient in dienst bleven of Continueerden (gelyk wel meerder gebeurt is , en nu van de onwettige Diaconen werkelyk gefchiet, daar twee
perzonen



< 17 )
perzoneii onder zyn die, in 't Jaar 1776. hun .tyd Uytgediént hebbende , direct m de nieuwe onwettige Kerkeraad wierden aangeftelt, en nog Continueren en dus wel drie maai zo lang gedient hebben , als ordinair, zonder te fpreken van andere, die verder die ïlluftre vergadering van onwettige Diaconen uytmaken of uytgemaakt hebben), zy wierden (qualïe) allé verzogt , maar bedankten , nu Zag men 'er geen gat door , daar moest dus een weg gezogt worden , óm uyt die engte te geraken , inaar men floeg een verkeerde in , was men wezentlyk zo in 't naaiïw geweest, men had alleen de gemeente of alle de mans Ledematen, daar de Kerkeraad in der tyd zekerlyk haar gezag door ge • kregen heeft, by een te roepen, en hun de zaak Voor' te fteilen, maar men vreesde en te regt, dat onder de Broederlclmp den een of ander en mogelyk verfcheide de'Zaak zouden dwarsbomen, en het 'taoest 'er nu door, de meerderheid der 'oude wettige Kerkeraad begreep , dat men de Contribueerende Broeders moest by een roepen, en hun de aanftaande fituatie der Kerkeraad vooriiellen , hoe duidelyk dat hun in een protest aangetoont wierd, dat die niets 'met de zaak te maken hadden, het kon niet helpen , tegen protest en al , men ging met de zaak voort, de Contribueerende Broederen wierden door de Prcefes van den Kerkeraad by een geroepen, en in plaats dat die vergadering zoude zeggen, dat het van haar departement niet was (fchoon 'er een was die verklaarde het niet te WeB ten}



( i8 )
ten) zy ffemde dat men in een nadere vergadering nieuwe Diaconen zoude verkiezen ; waar kan men nu de handelingen van deze luiden aan toe fchryven, zy wiften, dat de zaak hun niet betrof, (daarom bleven verfcheide van die vergadering weg) maar heerfchcn is licilyk, zy kreeg dus eeö'geza'g boven de andere Broederfchap, dat mogelyk"dooide tyd haar de gehele gemeente zoude doen regeren , want dit is zeker, de Kerkeraad of liever de meerderheid der Kerkeraad gaf haar gezag door deze daad aan die vergadering over ; in de volgende vergaderingvan Contribueerende Broederen volvoerde men het gemaakte plan, en men verkoos in plaats (als men nog iets had willen doen , dog waar van de buytenfporigheid in een protest ten duidelykst wierd getoont, en welk protest in het pleidooi is aaugevoert) van nieuwe Diaconen voor die moeiten afgaan , een gehele nieuwe Kerkeraad , en het geen zonderling is , de Predikant (want de andere Predikant was aan een beroerte laborerende en is naderhand aan de gevolgen daar van geftorven) die in de vergadering van den Kerkeraad, als lid van dezelve ook bedankt had, wierd niet aan gedagt, die bleef dus als lid van den Kerkeraad. geheel buyten beftier, en de nieuwe Diakens, door een vergadering daar toe onbevoegd, aangeftelt, dus onwettig verkoren zynde blyft van die tyd af, de gemeente zonder eenig wettig kerkelyk beftier , de refolutie in die vergadering by die gelegentheid ge
no-



( 19 )
nomen, is zeer zonderling mogelyk de eenigfte in zyn zoort, en zulk een agtbaare vergadering waardig, dezelve is almede in de Pleidoye overgelegt, en daar zal mogelyk nog wel gelegentheid komen , om ditorigenele ftuk, 't welk aan de uytvinderszekerlyk veel eer zal aandoen, zo wel als veele andere hunner ;daden, voor het Publiek in 't ligt te geven. Men ziet uyt het te voren verhaalde, dat, in plaats de meerderheid der oude wettige Kerkeraad , de zaak daar zy zo deerlyk mede in 3t naauw fcbeen, te verbeteren in een fituatie gebragt heeft, dat alles in verwarring en onrust is, en men kan Zeggen, dat de gemeente door deze en diergelyke verkeerde en wederregtelyke handelwyzen op den oever van haar ondergang is, want zyn de Diaconen , die toen aangeüelt zyn, onwettig verkoren , dan zyn by gevolg" alle hunne verirgtingen, en woelingen van nul en geener waarde , maar wat zal 'ernu van den Predikant worden? die blyft wel Predikant, maar kan nooit lid van'den Kerkeraad worden, ten zy hy weder aangeftelt word door luiden, die daar toe qualiteyt hebben; als men alles dus in een wil trekken, en billyk een onwettig beftier voorgeen beftier kan houden j dan moet men kortelyk zeggen: de Diaconen zyn onwettig verkoren, de Predikant is geen lid van den Kerkeraad, ergo, daarIs geen Kerkelyk beftier in de Doopsgezinde gemeente te Utrecht, en al verkiezen die onwettigeDiaconen nog zo dikwils anderen in hun plaats , onwettige: kunnen nooit wettige verkiezen sn hun, B 2. ver-



C 20 )
Verkiezing is nu], gelyk hun by een gerechtelyke Infinuatiê door twee Broederen te kennen is gegeven, maar daar volgt nog een zwarigheid en wel voor de jongfte Predikant, die naderhand beroepen is, van het groofte gewigt! word de vergadering van Contribueerende Broederen , als zy over hef beroep van Predikanten raadpleegd, of alswezentm het beroep gedaan word, door de pnefes van de KerAeraad befchreven, en zyn de Diaconen onwettig verkoren, en de Predicant geen lid, dan word die vergadering door een onwettig verkoren perzoon te zaam geroepen, en daarenboven, als die Diaconen daar in hun gewaande qualiteyt zitten, zyn die niet inhabie] om iets dat wezentlyk is te kunnen verrigten, de jongde Predikant nu is
door zulk een vergadering beroepen , wie durft dan bemsien, dat hy wettig beroepen is? wat zegt gy myn vriend! dog hier van genoeg, men ziet in de gemeente in 't algemeen wel, dat het zo niet kan blyvcn, fchoon de gewaande befliêrders voor het uyterlyke (dog mag men het bleke gelaat van de meefte geloven, niet inwendig)'er weynigvanfchypen te weten, zy zyn zelfs nu tot een despotieke magt pvergeflagen, want daar voor deze (toen de Kerkeraad wettig was.) de vergadering van Contribueerende Broederen, gelyk wy gezien hebben, door haar meerderheid ten onregte' wierd ingeroepen, en zy aan den zelve hun regt tot Verkiezing van Diaconen overgaven, heeft het deze, (ik wee* met, hoe ik. Predikanten en Diaconen zamen,
noemen.



noemen zal) ik zal maar zeggen, die hun opgeworpen hebben, om de teugel der regering in handen té nemen, en zig wanen alles beter, of laat ik zeggen (liever) te kunnen, en te willen doen, dan anderen, behaagt in een zaak, daar zy wezentlyk de verga» dering- der Contribueerende Broederen in moeiten kennen , gelyk te voren bewezen is '3 dat tot het geen de Predikanten raakte, die vergadering altoos moest en wierd geroepen, maar neen! het heeft hun behaagt, mogelyk om te tonen, dat zy alles kunnen en willen doen, wat tegen welvoegelykheid en pligt ftrydig is, om in een geval, daar die vergadering in moest gekent worden, niet te kennen; het derde voorflel beveiligt dit, daar in ik zal aantoonen, dat de onwettige Kerkeraad of liever de gewaande béfticrdcrs der gemeente, toen het hun pligt was, de Contribueerende Broederen by een te roepen, zulks ten onregte niet gedaan hebben, zie hier de zaak. Na dat de bovengemelde onwettige Kerkeraad in haar gewaande qualiteit, verfcheyde biiytenfporigheden, en i'chreeuwende .... (dog laat ik myn pen bedwingen, ik zoude niet fcherp fchryven) verrigthad, fcheen het haar te verdrieten, langer die illuftre qualiteyt te bekleden, men zogt rond , om emdelykeens van die post, die men met voorbygaan van andteren per fas et nefas, ingenomen had, ontflagen te worden, maar die moest niet opgedragen worden, ais, aan lieden, die met haar eene lyn zoude trekken, daar men anders was de Kerkeraad wettig geweest, wel lieden toe had B 3 fom-



C 31 )
kunnen krygen, gelyk wel aan de hand gegeven is , maar neen! die waaren niet in hun belang , dan raakte men mogelyk het byltie kvvyt : het gelukte haar van tyd tot tyd, tegen infinuatie van die uyt de Broederfchap aan', Vader voor Zoon, en Zoon voor Vader, die illuftre post op te dragen, ja nog iemand, die zig voor het oog anders nog al neutraal hield, ook in dit gezelfchap te krygen, cn mogelyk zal den een zyn Zoon, en den andere zyn Eleve 'er door den tyd ook wel indringen; nu eens gezien , wat die lieden al verder in die kwaliteyt verrigt hebben, het zyn alle fchreeuwende heldenftukken, en tor op dit ogenblik met daden verzelt vol tegenfrrydigheden, gelyk zy begonnen waren. Men zag, en nog wilde men geen koop geven! dat de gemeente verliep, en het isjammerlyk om te zien, als men in de Kerk komt: den een verlaat dezelve voor en de andere na, zo dat voornamentlyk voorlede winter, in de avond Kerk byna geen volk kwam , de kaarzen wierden naauwlyks betaalt , hoe veel men ook mogt toegebragt hebben tot die wel voorJpelde ondergang der gemeente, dit kon men niet van zig verkrygen, het was beter die beurten afgefchaft, maar men floeg daar toe (gelyk in voorige. verrigtingen) weder een verkeerde weg in, in plaats van de vergadering der Contribueerende Broederen te befchryven, want dit was van hun departement, gelyk te voren gebleken is, als wegens de Predikanten, hun Traclement, beroep etc. gebefoigneert moest worden , moest de Kerkeraad, die vergadering
be-



'C *3 )
befchfyven, en als men het regt uyt zeggen Zal, moeften die verligte Predikers wéten, dat zy niet konden vonnisfen' óver een zaak, die hun Zelve 'aanging, maar dat zy daar hun betaalsheeren in dienden te kennen, ja zy hadden nuS befoepïngsbrief maar na te zien, om daar ten volle van overtuigd te worden , maar neen ! zoude die heéren , wanneer zy, of iemand huunen't wegen , het voordel der affchaffmg van de. winter avond predikbeurten , in die vergadering had gedaan', zo lang ala daar over gedelibereert wierd, buyten ftaan, (zo zy 'er in 't geheel te pas kwamen) dat was hun Carafler te na ! liever weder als van te vorên, (maar nu regt het tegen overgehelde , want fqeh riep 'men de. vergadering, van Contribueerende Broederen -j -wanneer zy niet tc pas kwam, en nu zy te pas kwam , liet men die te huis) een verkeerde weg ingeilagen , de Predicanten of iemand huunen't wegen Helden, in de vergadering, die voor de ordinaire Kerkeraad fcheep komt, voor, of men de avondbeurten niet zoude affchaffen, dit'was zo fchielyk naauwlyks voorgeflek of het was beflist, want zonder de Predikanten van luiheid te befchuldigen, moet het hun zeer tegen.de borst zyn, öm, zo als men zegt, voor ftoelen en banken te prediken, dierhalve als"het aan hun ftem hing, de zaak Was uytgemaakt! en wat de 'zogenaamde Diaconen betreft, fchoon het my verwondert, dat niet de.n een pf ander ingevallen is, dat het van hun departement niet was, want men kan immers hietTéf-



C 24 p
onderftellen, dar zy geen van alle iets van de Conftitutie der gemeente zoude weten waar het anders zo ! i„ wat handen (buyten zo veel andere fouten als zy begaan hebben) is, ook in dit ftuk , de beftiering der gemeente vertrouwt: men moet de gemeente in 't algemeen beklagen! maar zy moeten elkander in een onhandigheid, als zy zyn Wat te wille zyn, de minfte tweefpalt gooyt hungeheele zaak in duigen, men weet dat zyn gezag op een zandgrond gebout is! hoe hetzy. de zaak is 'er door, het zy door de regte of verkeerde (flinkze had ik haast gezegt) weg, ik hoor tot nog toe niet, dat de Contribueerende Broederen, 'er tegen op zyn gekomen, daar zyn 'er evenwel in die vergadering, die anders Zeer Jaloers op hun regt zyn, maar het is met hun als met de andere vergadering ! nu hun wettigheid weg is, kunnen zy ook niet fpreken; want anders moet het hun onverdragelyk zyn, wanneer de Kerkeraad hun waande nodig te hebben hun boven eifchin gezag verheven , en wanneer een gewaande Kerkeraad hun niet nodig heeft, hun wezentiyk regt verkort, en hun gezag tot de laagfle trap vernedert, te zien.
Toepasfing zal k in 't geheel m*et maken , die volgt mogelyk naderhand, ik zal alleen zeggen, dat alles nawaarheid is voorgefteld, het zoude kunnen zyn, dat de eene of andere omflandigheid, iets anders was voorgevallen, hetgeen my en FE. door de langheid van tyd vergeten is, maar dat geloof ik zult UEd. met my zeggen, dat dit in de waarheid
der



( 25 )
der zake niet toe of af zal doen; hoe billyk nudez* luiden klagen? als men hun de begaane zaken onder het oog brengt, en de verfoeilykheid hunner gedragingen voorfteld, en dit als zo veele beledigingen aangemerkt hebben, hebben wy dikwils beredeneert; maar UEd. en ik vertrouw allen die wel denken, zien door hunne vermommingen heen, en kennen hen wel degelyk fchuldig, en zo zy om hun fchande te bedekken, andere vervolgen, die te moeten vryfpreken.
Ik blyve etc.
Zie daar Lezer een uyttrekzei uyt een Brief, die gedrukt, doch in weynig handen is; ik heb die, van een vriend geleent, om uyt te fchryven, de fpelling en fchikkihg der wóórden, heb (om dathy met vele drukfouten is) my niet nauwkeurig aankunnen bepalen, genoeg is 't voor iemand, die niet gewoon is, in 't openbaar te fchryven, alshy verftaanbaar fchryft, op keurigheid van ftyl en uytgezogte woortjes zig toe te leggen, is de zaak van hun, die, beroepshalve5 of over verhevener onderwerpen, of ook wel, om dat woorden de plaats van zaaken moeten vervullen, hun icbrifteii daar mede verderen , daarom zal geen fpitsvinnige aanmerkingen , of woorden zifteryen beantwoorden, ten zy zy te hoog liepen, maar die my kan aantoonen, dat de zaak anders gebeurt is, en dat ik tor hier toe een verkeerd denkbeeld gehad heb, die zal ik niet alleen beantwoorden, maar zo als in 't voorberigt gezegt heb;
'tzai



I 26 )
*t zal my blydfchap zyn, dit my aan te toon en, doch ik verwagt ook billyk, dit zo het niet kan aangetoont worden, men eindelyk eens zal ophouden een verkeerde Suftenue ftaand te houden, en edelmoedig genoeg zal zyn om fchuldte bekennen zoo dit edelmoedigheid mag genaamt worden en van gedrag te veranderen , dit dunkt my past allen, die voor braaf willen gehouden worden * ja het past voornamentlyk Leeraars van het waarheid en vredelievend Euangelie; ik zal hier niets meerder byvoegen, den Lezer de verdere toepasfing zelve latende maaken.
L. van HEYNINGEN.