011178 8576 UB AMSTERDAM






D E
VERREZEN
G U L L I V E R;
BEHELZENDE DÊ ZONDERLINGE
REIZEN en AVONTUREN,
VAN DEN BARON VAN '
MUNCHHAUSEN,
In Rusland, Tslarid, Turkt je-^, Egiptc, Gibralter, in de Kuspifche , Midde:U:iid~ fche en Atlantijche Zcëen , en door het middenpunt v§ri den b<jrg Etna naa de Zuid-zee:
Als mede %.
Het verhaal van zijne reis naa de maan en de hondstar, en de Burgerlijke en Staatkundige gefteldheid aldaar; met vele bijzonderheden van fVizem met kookende maagen,A\t men hier gewoon is'Menfche» te noemen, enz. enz.
Naar den vijfden druk uit het Engelsch vertaald.
MET PLAATENi
Te HVAHEINE lij OMAI, 'fLaniidrukktt






B E R I G T
VAN DEN
UITGEVER.
't "W"érkje, dat wij den Nederlander, in zijne moedertale, thands aanbieden, is oorfpronglijk in 't Engelsch gefchreven, en in Engeland met zoo veel graagte en goedkeuringe ontvangen , dat het binnen weinige dagen driemaal herdrukt moest worden.
Die vier eerfte uitgaven waren egter op verre na zoo volledig niet, als de vijfde druk, naar welke deze vertaling gevolgd is, en beftonden alleen uit de vijf laatfte hoofdftukken van het eerfte deel.
Welhaast werd het in bijkans alle talen van Europa vertolkt, en met zoodanige bijvoegfelen en aantekeningen vermeerderd, als de uitgevers raadzaam oordeelden.
De zoodanjgen, die wij daartoe meenden gefchiktst te zijn, hebben wij uit die vertalingen overgenomen, en 'er dat gene van ons eigen bijgevoegd, 't welk * s wij



( iv )
wij begrepen in ftaat te zijn, om 't loflijk oogmerk van den veruuftigen fchrijver, onder de Nederlanders te bevorderen.
Want hield lucianus het, ten zijnen tijde, reeds noodzaaklijk, om zijne Waaragtige Gefchiedenisfen, zoo als hij zijne verdigtfelen zeer geestig noemt, te fchrijven, zoo om zijnen lezer op eene aangename wijze te onderhouden, als om den draak te (teken met zulke Reizigers en ich rij vers, die niet ontzien, om eene menigte van gedrogtlijke en ongel >oflijke vertelfelen op te disfchen ; zoo meende ook de Baron van munchhausen, een man van grooten (maak, en vernuft, dit voorbeeld van den geestigen lucianus, waaruit hij het een en ander heeft Overgenomen, zeer gepast, om het belagthlijke en haatlijke van zoodanige vertelfelen onder het oog zijner tijdgenoten te brei gen.
Daarbij had de ondervinding den Baron geleerd, dat men met al zijn redeneren, bevooroordeelde menfehen tot het gezond verftand niet kan tirug brengen; en d2t zij, die gewoon zijn op een hoogen
toon



(v)
toon te fpreken en ftout te verzekeren , zeer geciukt zijn , om hunne hoorders daarvan te ontzetten. Hierom redeneerde hij nooit met zoodanige lieden , maar Wendde de gefprekken altijd zeer behendig op onverfchillige zaken, en dan vert haalde hij — geheel in zijne eigen manier en bi zonderen finaak — de eene of andere gefchiedenis van zijne reizen, veldtoeten en avonturen.
Zoo geichikt deze manier is, om den fnoevenden Reiziger en grootfprekenden loi 'genaar te befchaamen; zoo goed is de Baron ook gedaagd jn het uitkiezen zijner ongerijmde vertelfelen; waarin zijn oogmerk alleen is, om aan te tonnen, dat een zucht om zoo genoemde fnakerijen te vertellen , of den menfchen wat op den mouw te fpellen, in den grond niet anders is dan liegen en misleiden, en dat de hebbelijkheid om alle gezelfchappen van vrienden en vreemden met onwaarheden bezig te houden, eigenlijk is, het haatlijkfte en verachtlijkfte misb; nik re maaken van het geduld en de infchiküjkheid zijner befchaafde medeburgeren, die 'er zig niet aan waagen willen, om door * 3 zul*



(vi )
zulke nnbefcbaamde loogenaars op eene onbefcliofte manier bejegend te worden.
De verbazend fnelle en gioote aftrek, welke dit werkje in Engeland gehad heeft, toont, dat men aldaar zeer wel dit zcdel.tmclig oogmerk van den fchrijver gevat heeft. Zelfs heeft een zeker geleerde van dat gewest, te regt, aangemerkt, dat men hetzelve, zeer eigenlijk, den
zedenmeester der loogena-
r e n zoude kunnen en behooren te noemen.
Dit doel, ook onder de Nederlanders te bevorderen is het oogmerk des Nederduitfehen uitgevers ; die te gelijk ten oogmerke heeft, wanneer een goed vertier een tweede oplaag vereifchen mogtc, het werkje met meer plaatjens te verfieren en met zoodanige bijvoegfelen te vermeerderen , als de behoefte van Nederland, daar liegen en lasteren niet minder heerlchen als in andere gewesten, vordert.
INr



(VII)
INHOUD.
I. HOOFDSTUK.
De Baron geeft een ver/lag van zijne eet' Jle reis. — Ferbazende uitwerkfels van eenen ftorm. — Komt op Ceilon; vecht aldaar met twee buitengewoone vijanden, en overwint dezelven. — Komt in Holland terug. bladz. i
II. HOOFDSTUK,
In het welk de Baron toont, dat hij een goed fc hut ter is. — Bij verliest zijn paerd, en vindt een wolf; — welken hij voor zijne /lede fpant. — Hij belooft het gezelfchap te zullen onderhouden met een verhaal van zoodanige dingen, welke deszelfs opmerkzaamheid wel waardig zijn. 19
III. HOOFDSTUK.
Eene zonderlinge ontmoeting tusfchen den neus van den Baron en den post van * 4 eene



C vin ;
eene deur, met derzelver wonderlijk gevolg. — Hij fchiet vijftig koppels ganzen en ander gevogelte met één fchot. — Jaagt een vos uit zijn vel. — L idt eene oude zog naa hare wooning , op eene nieuwe wijzei en vangt een wilden Beer. bladz.vj
IV. HOOFDSTUK.
Aanmerkin en ever het. St. Huberts hert. — De Baron fchiet een hert met kerfenJlenen; het verbazend gevolg daarvan. — Doodt een beer door eene buitengewone vaardigheid; zijn gevaar aandoenlijk befchreven. — Wordt overvallen door een •wolf, welken hij ,t binnenfte buiten keert. — Wordt befprongen door een dollen ho d, welken hij ontfnapt. — De ■pels van den Baron wordt dol, waardoor zijne gantfche kleêrkamer in verwarring geraakt. 33
V. HOOFDSTUK.
Gevolgen va» grote werkzaamheid en tegenwoordigheid van geest. — Befchrijving
van



van een hond, de lieveling van den Baron ■— Ongeval van des Bai ons vrouw. — Een haas met acht poot en. — Zijn hond wordt eene teef; en 'jongt , terwijl zij ten haas vervolgt; die ook werpt, terwijl zij vervolgt wordt. — Hij krijgt een zeer beroemd paerd ten gefchenke van den Graaf van przobozsky , waarmede hij vele ongewone daden verrigt. 41
VI. HOOFDSTUK.
De Baron wordt krijgsgevangen, en voor /laaf verkoft. — Hoedt de bijen van den Sultan, welken aangevallen worden door twee beeren. — Verliest een bij en een zilveren bijl, welken hij naa de beeren fmijt ; doch die, door het ver di aai jen van zijnen arm, opvliegt naa de Maan, maar welken hij, door eene vernuftige uitvinding, vaa beneden brengt.—Fait bij zijne terugkomst op de aarde, en redt zigzelven uit eene diepe kuil. — Redt een wagen, welke den zijnen op een fmallen weg ontmoet, op eene zonderlinge wijze. — * 5 WW-



C* )
Wonderbaar uitwerhfel van den vorst of den postkaren van z^n koetfier. bladz. 6%
Tweede Deel.
VII. HOOFDSTUK.
De Baron verhaalt zijne avonturen op eene reis naa Noord- Amerika, welken de aandacht van den lezer wel waardig zijn. —■ fots van een wal'isch. — Een zeemeeuw behoudt een matroos in '/ leven. — Het hoofd van den Baron zakt in zijne waag. — Een gevaarlijk lek geflopt » pofteriore 75
Vlfl. HOOFDSTUK.
He Baron baadt zig in de Middellandfche Zee. — Hij ontmoet zeèr onverwagt gezelfchap. — Komt, tegen zijn voornemen , in de gewesten van hitte en duisternis, waaruit hij zig redt door het da'[en van den hornpijp. — Verfchrikt
| zijne veiiosfers, en komt weder aan het ft rand. gï
IX.






C *n )
Verlost twee Engelfche verfpiedm', met dienzelfden flinger , waardoor goliath ter nedc>«- werd ge/lagen, en doet de belegering van Gibralter opbreken, bladz. 109
XI. HOOFDSTUK.
Een belangrijk ver/lag van de voorouiers van den Baran. —En verfchil over de plaats, waar noach zijne ark bouwde. — De ge* fchiedenisvan den flinger, en deszelfs hoedanigheden. — Een begunfligd digter wordt ingeleid , maar op geen roemrijke manier. ~~ Koningin e l i z a b p. 1 h , en haare gaaf van onthouding. — De vader van den Baron kruist van Engeland naa Holland op een zeepaard, 7 welk hij voor zevenhonderd dukaten verkoopt.
XII. HOOFDSTUK. Een klugt; de gevolgen daarvan. — Het Kasteel van Windlur. — De St. pauluj Kerk. — Het gildèhuis van de Geneesheren , de aanfprekers, kosters enz. allen bijkans vernield. — Vaardigheid der kruidmengeren. I33
XIII.



( *ffi )
XIII. HOOFDSTUK. Een uitstap naa het Noorden.
De Baron zeilt met Kapitein Phipps. «—■ Fait twee zwaar e beeren aan , welken hij ter naauwernood ontkomt. — fFint het vertrouwen van deze dieren, en vernielt duizend van dezelven ; laadt hel fchip met derzelver hammen en huiden; zendt de eerjlen overal ten gefchenke rond; en wordt daarvoor op alle feesten van de flad genodigd. — Een verfchil tusfchen den Kapitein en den Baron , waarin de laatfte, beleefdheidshalve, genoodzaakt is toe te geven. — De Baron weigert de eer van een throon. bladz. 138
XIV. HOOFDSTUK.
De Baron overtreft den Baron de tott in alle opzigten; nogthans mislukt hem ééne zaak. —- Fait in ongmade bij den Groten Heer , die bevel geeft om zijn hoofd te brengen. — Ontkomt dit gevaar, en gaat aan boord van een fchip, waarêïie hij raa Venetië vertrekt. —
Af-



C »v )
Afkomst van den Baron de tott, en bijzonderheden van 'smans voorouders. —• Eenige weinig of niet bekende bijzonderheden van vroegeren tijd. bladz. 150.
XV. HOOFDSTUK.
Vervolg van het reisverhaal van Harwich naa Helvoet. — Befchrijving van fommige zeedieren en andere voorwerpen, nooit bij eenig reiziger gezien. — Rotfen, op dezen togt liggende, zoo groot als de Alpifche bergen; kreeften, krabben van eene buitengewoone grootte. — Eene vrouw in het leven behouden. — Hoe zij in zee viel. — De manier van de Amperdamfche Maatfchappij, met een goeden uit/lag, gevolgd. 160
XVI. HOOFDSTUK.
Dit Hoofdjluk is zeer kort, maar behelst eene daad, waarvoor de gedachtenis van den Baron dierbaar moet zijn bij iederen Engelschman , bijzonderlijk bij allen, die, in het vervolg, het ongeluk zullen hebben van krijgsgevangen tc worden. 171
XVII.



C xv )
XVII. -HOOFDSTUK.
'Eene reis naa Oost-Indien. — De Baron /preekt van een vriend, die hem nooit misleidde ; wint honderd guinees door zijn vertrouwe*, op den neus van zijnen vriend.
Wild opgefloot en in zee. - Eenige omflandig'ieden, welken, zoo men hoopt, den lezer niet weinig zullen vermaaken. bladz. 175
XVIII. HOOFDSTUK.
Een tweede (maar toevallig') bezoek aan de Maan. — Het fchip door een warrelwind opgenomen tot eene hoogte van duizend Hollandïcbe mijlen boven het water daar het een anderen dampkring ontmoet, en in eene ruime haven in de Maan aankomt. — Eene befchtijving van de inweoners, en de wijze waarop dezelven aldaar ter waereld komen. — Dieren, gewoonten , wapens, wijnen , planten , enz. enz. enz. 180
XIX. HOOFDSTUK.
De Baron trekt over den Teems zonder behulp van een b ug, fchip, boot, of luchtbol, zelfs zonder zijn eigen wil; hij ontwaakt



C xvi )
itaakl na een langen flaap; en vernielt een gedrogt, het welk alken leefde \an de verwoesting van anderen. bladz. ipi
XX. HOOFDSTUK.
De Baron doet een uitflap door de waereld, na ten bezoek a ■ n den berg Etna gegeven te hebben; hij vindt zig zeiven weder in de Zuid zee ; bezoekt vulkjnus ep zi ne reis ; komt bij een Hollander aan boord, waarmede hij landt aan een Eiland van kaas , liggende in een zee van melk; befchrijving van e enige zonderlinge voorwerpen. — Zij verliezen hun compas; hun Jchip glijdt tusfcken de tanden van een visch, onbekend in dit gedeelte van de waereld; huhne moeite, om ?ig uit die plaats te verlosfen; zij komen in de Kaspil'che zee. — De Baron laat een beer doodhongeren in zijne handen. —■ Eenige bijzonderheden van een borstrok. — In dit hoofdluk, V welk het laatfie en het langfle is, draagt de Baron zedekundige bedenkingen voor, over de deugd "an trouw en liefde tot de waarheid. 194
r E r-



REIZEN
VAN DEN BARON
VAN MUNCHH AUSEN.
I. HOOFDSTUK. *.
De Baron geeft: een ver/Jag van zijne eerfte reis. —- Verbazende üitwerk-
fels van eenen ftorm. Komt op
Ceilon; vecht aldaar met twee buitengewone vijanden , en overwint dezelven. — Komt in Holland terug.
In de dagen mijner jongelingfchap, of liever in dien tijd , dat ik man noch jongeling was , wanneer de vlasbaard den aannaderenden mannelijken leeftijd
eerst
(*) De Baron wordt onderftcld dit verhaal aan zijne vrienden, onder het ligten van den beker, tc 'doen. - -•- :J c - -: - - ■ J' &«3*Jr"-
■
■



eerst aankondigt, had ik de klugtigfte ontmoetingen , welken ooit eenen reiziger zijn voorgekomen. Het fcheen, of mijne Ouders daarvan een voorgevoel hadden: want hoe dikwijls ik mijne zucht tot reizen te kennen gaf; hoe fterk ik bij hen aanhield, om hunne toeflemming te bekomen, tot het bezien van de waereld; en welke ftreken ik ook tot het verkrijgen dezer gunfte aanwendde; niets mogt baten: alles was te vergeefsch. Mijn vader was de ftandvastigheid zelve in zijne weigering. Dit verwonderde mij grootlijks, om dat hij zelf een groot reiziger geweest was; gelijk dit overvloedig blijken zal, eer ik liet verhaal mijner zonderlinge, en, mag ik 'er wel gerust bijvoegen, belangrijke avonturen geëindigd zal hebben. Maar tot mijn onuitfpreeklijk geluk , zoo ik meende, had een zekere neef van mijns moeders zijde een groot behagen in mij. Deze verlUaarde menigmaal, datikde.aar-
digfte



(3)
digfté jongen van de waereld was , en "dat ik buiten 'slahds de grootiïè. vof* deringen tot Fortuin zoude maken. Dit ïtond mij wonder wêl aan, en ftreelde mijne eerzucht niet wéinig. Zijne welfprer kehheid had ook meer invloed dan de mijne: want mijn vadér ftemde eindelijk toe in zijnen voorflag, dat ik hem op zijne reis naa het eiland CeiJon, alwaar zijn oom al zederd verichéiden jaren Gouverneur geweest was, zou verzeilen.
Wij zeilden met een paketboot uit Texel, met géwigtige bevelen belast* Naardien wij zöö fnei zeilden, als had* den wij in eeri luchtbol de reis gedaan, gebeurde 'er maar ééti ding, 't welk aan ü verdient verhaald te worden. ' 't Was naamlijk de uitwerking van eenen ftorm, ■Wanneer wij aan zeker eiland ten anker lagen, om water .en brandhout in te ne.men. Deze ftorm rukte een groote menigte zware bomen, van een verfchriklijke dikte, en hoogte, met wortel en al A a lüt



< 40
uit den grond. Sommige van deze bomen wogen ettelijke lasten; en nogthans werden ze door den wind tot zulk' eene onmeetlijke hoogte in de lucht opgenomen, dat ze niet anders fchenen , dan door de lucht zwevende vederen van kleine vogeltjes: want zij waren ten minften vijf mijlen (*) boven de aarde. Maar zoodra was de ftorm niet bedaard, of ze vielen allen wederom lijnregt op hunne plaatfen neder, en groeiden weêr als te voren; behalven édn , op welks takken, juist op dat oogenblik dat de wind denzelven naa de lucht voerde , een man met zijne vrouw , een zeer gefchikt en eerbaar paar volks , komkommers zaten te plukken: (want dit heilzaam gewas groeit in
dat
(*) Als hier en elders enkel van mijlen gebroken wordt, verftaat de Baron altijd Engelfche mijlen j anders drukt hij zig vollediger uit en zegt, bi) yoorbeeld, Hollandfche of Franfche mijlen.



(O
dat gedeelte van de waereld aan '. dè bomen): als nu de boom wederom langzaam naa beneden daalde, gebeurde het; dat dezelve, door de zwaarte van dit paar menfchen, horirzontaal nederviel, en wel op den aanzienlijklten man van het geheele eiland, waar door hij op itaande voet füerf. Toen de'ftorm begon, had hij zijne woning verlaten, uit vreze, dat dezelve mogt inltorten en hem verpletteren ; maar zoo als hij zijn tuindeur wederom wilde ingaan, viel deze gelukkige omftandlgheid voor. — Gelukkige? : ' - fcfrl
Ja! zeker gelukkige: want, mijne Heerèn ! dit opperhoofd was de geweldigfte der dwingelanden; en de bewooners van het eiland, zijne gunftelingen en " maitresfen niet uitgezonderd ,' waren de etlendigfte fchepzeb onder de Maan; de levensmiddelen verdikten in zijne voorraadfchuuren, terwijl zijne Onderdaanen, wien hij ze had afgeperst, van honger vcrA 3 fmag-



co
fmagteden; het Eiland had voor genen buitenlandfchen vijand te vrezen , en echter nam hij ieder jong kaerel weg, floeg hem met zijn eigen ftok tot een held, en verkogt van tijd tot tijd zijne verzameling aan den meestbiedende der nabuurigeVorften, om de Millioenen Schulpen, die hij van zijn' Vader had geerft, met nieuwe Millioenen te vermeerderen. Dit gedrag maakte hem zoo veel te veragtelijker, daar hij geene kinderen of naastbeflnnnden had. ■—\
Meent niet, lieve lezer! dat de Baron hier zonder reden aanmerkt, dat Zijne Excellentie, deze don panche van de andere waereld, geen naaftbeftaanden had. Hij bad op zijne veel•vuklige reizen te meermalen waargeno» men, dat de fchrcemvcndftc onrechtvaardigheden, de oir.ncnsckfte wreedheden, door aanzienlijken en gcringen, sloor Vorften en onderdanen, in eene üafahm ongevoeligheid gepleegd werden,



(?)
«ïen, onder voorgeven, dat zij niet zoodanig handelden om zig zeiven, maar voor hunne opvolgers enz. — Hierbij komt nog eene andere reden, t welke de Baron echter niet gaarne algemeen be* kend maakte; te weten: op zijn fpringtogtje door dit Ipven was hij niet zelden om geld verlegen geweest. Dit zal U zekerlijk niet verwonderen 5 maar als hij zig, in zoodanige ge* legenheden , op eerlijke voorwaarden , vyelker, hij aantoonde te kunnen volbrengen, bij ongeluk vervoegde bij rij, ke lieden zonder edelmoedigheid, verwon-, derde het hem, dat dezen zig altijd van alle menschlievendheid en hulpbetoninge ontfchuldigden , met te zeggen : dat zij hem zeer gaarne zouden, willen helpen;, maar dat zij ook voor de hunnen moes^ ten zorgen; dat zij over het gekl en, goed hunner kinderen niet konden he-n fchikken, en dergelijke blaauwe uitvlttg-. ten meer. —r — Hierom kwam het A 4 den



m
den Baron gantfch niet vreemd voor dat deze gierige en onbarmhartige wreedaard, zonder kinderen en namagen, bij den landzaat zoo zeer gehaat was. Zijn dood zagen zij ' daarom niet alleen aan als de grootfte weldaad; maar hoe toevallig dezelve ook ware, verkoozen zij zelfs, ten blijke hunner dankbaarheid , de komkommerplukkers tot hunne opperhoofden.
Dit paar had van deszelfs hooge vaart geen letfel gekregen, als een klein ongemakje a-an het gezicht, omdat zij dat licht, 't welk de oorfprong van alle verlichtinge door deze waereld is, wat al te naa waren gekomen. — De verduiftering, daar door op het Eiland veroorzaakt , was vrij groot, en ontzettede den Hollandfchen fchipper dermate, dat hij zijn Stichters Almanach , het eenigfte Zeemansboek 't welk hij wist te gebruiken , uit zijn broekzak haalde, om te zien, of het geen Zonne-Ta-
.ning



(9)
ning ware; fchoon ik hem beduidde, dat het Volle Maan was. — Maar het ongeluk van deze goede luidjes was het grootfte voordeel voor den Staat; de nieuwe Regent hield zulk een lofiijk beltuur, (gelijk ik naderhand vernomen heb) dat niemand op het Eiland voortaan komkommers at, zonder te zeggen : God zegene ons opperhoofd.
Na dat wij ons van de fchade, in dezen aanmerklijken ftorm bekomen, herfteld hadden, namen wij affcheid van deZe nieuwe opperhoofden; (zoo moeten wij ze noemen, naardien beiden zig aan het hoofd van ' de regeeringe dezes Eilands geplaatst hadden); en zeilden met een zeer gunftigen wind naa de plaats onzer beftemminge; evenwel niet, voor dat wij den gedienstigen boom in zijne oude plaats herfteld zagen. Ook was 'er, op een algemeen verzoekfchrift, door alle de inwoners ingediend, door de nieuwe regeering een wet vastgefteld, dat voordA 5 aan
^^^^^^^^^^^^^



aan niemand van de vrugten van dezen boom zoude mogen eten, zonder vooraf voor den ondergang van den geweldenaar "gedankt te hebben.
Zes weeken na ons vertrek uit Hak land, kwamen wij op Ceilon behouden aan land, en werden met grote blijken van vriendfchap en ware beleefdheid ontvangen. Het volgend zonderling avontuur zal uwe opmerking niet geheel onwaardig zijn. Indien echter iemand mijner toehoorderen zoo bekrompen van begrip mogt zijn, dat hij aan de geloofwaardigheid' yan mijn verhaal wilde twijfelen , verzoek ik dat hij, zoo menigmaal hem deze lum overvalt, zeggen zal bons! dan zal ik niet één woord meer fpreken ; maar als een man van eer waarfchuuw ik hem te gelijk dat ik zoo honende belediging niet zonder yoldoeninge zal afwagten.
Nadat wij nog maar veertien dagen op Ceilon geweest waren, ging ik met
een



( ii )
«en van des Landvoogds Broeders op eene jagtpartij. Hij was een zeer fterk man, en aan de luchtftreek gewoon zijnde, (het fpreekt dus van zelfs, dat hij aldaar reeds verfcheiden jaren gewoond had), kon hij de gewekiige hitte van de
zon veel beter ycrdragen, dan ik. Op v
pnze wandeling was -hij,mij een zeer aanmerklijk end' wegs vooruit geraakt, door een dik bosch, wanneer ik mij nog aan het begin" van hetzelve bevond.
Ik wilde mij nederleggen, om wat uitterusten, aan den dijk van een breed water , 't welk mijne aandacht getrokken had, wanneer ik meende epn klaterend geraas agter denzelven te horen; dit deed mij om, zien, en ik werd eencn doden gelijk, (en wie zoude niet fchrikken?) op het zien van een' leeuw, clie ogenfchijnlijk op mij aankwam met oogmerk, om mijn jong, mager lijf tot zijn ontbijt te nemen, zonder daartoe mijne toeftemming te vragen, t-— Wat nu te
doen



( * )
doen in deze ongerustheid? Ik had geen tijd tot eenig overleg; mijn roer was alleen met ganzenhagel geladen; ander loot had ik niet bij mij. Om zulk een dier met zoo zwakke toerusting te doden daaraan was niet te denken;
met dat al hoopte ik, dat ik hetzelve door het fchot zoude verichrikken, en het misfcbien daar door verjagen. Ik lei daarom terftond aan , zonder te wagten, tot dat hij binnen mijn bereik was; maar het fchot maakte hem woedend; hij verhaastte zijnen loop, en fcheeii met vollen fpoed op mij aan te rennen. Ik zag naa middelen van ontkóminge om; maar dit , zoo het mógelijk ware geweest, verdubbelde mijne verlegenheid, en maakte mijn toelTand wanhopig : want op hetzelfde tijdftip, dat ik mij omkeerde, ik voel nog een rilling als ik 'er om denk ontdekte
ik een ijslijk groten krokodil, met wijd. ©pgefperde kaken, om mij in te Hokken.
Be-



( 13 )
Bedenkt nu, bidde ik U, in welken ftaat ik mij bevond! Aan de eene zijde bet wijde water, waarvan ik reeds gefproken heb; aan de andere zijde eene allerverfchriklijkfte diepte; een verblijf, zoo als mij naderhand gezegd is, van allerleie vergiftige Hangen; van voren een woedende leeuw; van agteren de Goliath onder de krokodillen; — met één woord, ik rekende mij zeiven voor verloren, naardien de leeuw nu op zijn agterfte zat, juist in het postuur om mij te overrompelen. Onwilng viel ik, vol fchrik en angst, op den grond, en de leeuw — zoo als naderhand bleek — fprong over mij heen. Ik lag een geruimen tijd in een' ftaat, die met geen tong is uit te fpreken, niets verwagtende, dan dat ik ieder ogenblik zijne tanden of nagels in een of ander gedeelte van mijn lichaam gevoelen zoude; maar tot alle geluk kwam ik 'er Eiet den fchrik af: want eenige fecon-
den



(14)
den plat op den grond gelegen hebbende, hoorde ik een hevig maar ongewoon geluid, verfchitleade van alle foorten van geluid, Welken tot nog toe tot mijne ooren gekomen waren. Geen wonder, waarlijk! want een wijl tijds daar naa geluisterd hebbende, waagde ik het mijn hoofd eens even op te ligten eii rond te zien, wanneer ik,"tot mijne onuitfpreeklijke blijdfehap, bemerkte, dat de leeuw, met dié verblindende gretigheid, waarmede hij mij befpringen wilde , voorwaards in d^n gapenden muil van den krokodil gevlogen was! Dus was de kop van den een in den muil van den ander! Béiden worfteide:i om van elkander los te worden. Op dien zelfden ftond dacht ik gelukkig aan mijn' hartsvanger, welke ik op zijde had. Met dit gedugt geweer hakte ik den kop vin den leeuw in ééhétf flag af, eri zijn romp viel voor mijne voeten neder! Hierop nam ik mijn ganzen-roer,
en



en rammeide met de kolf dén kop vari den leeuw zöo vast in den bek van den krokodil, dat hij flikte en ftierf: want hij kon de kop noch doornikken, noch uitfpuwen.
Nadat ik alzoo eene volkomen overwinning over mijne beide gedugte vijanden béhaald had, kwam mijn vriend mij opzoeken: want ziende , dat ik hem in het bosch niet volgde, keerde, hij terug, vrezende, dat ik van den' weg was afgeraakt, of dat mij eenig ongeluk bejegend was. Na dat wij elkander over den overwagten en gelukkigen uitflag geluk gewenscht hadden , maten wij den krokodil, en bevonden, dat hij volkomen veertig Rhijnlandfche voeten en zeven duimen lang was.
Zoodra wij te huis gekomen waren, en dit buitengewoon en zonderling voorval aan den Landvoogd verhaald hadden, zond hij een wagen met eenige flaven,
om



C 16)
om de twee dode dieren naa het kasteel te brengen. De huid van den leeuw was geheel. onbefchadigd gebleven , met al het hair 'er op. Ik maakte 'er vervolgens tabaksdozen van, welke ik, bij mijne terugkomst in Holland, aan eenige aanzienlijke en voorname Heeren ten gefchenke aanbood, waar voor Hun Wel Edelen en Hoog Geboren mij duizend dukaten wilde vereeren, dat ik met veel moeite van de hand wees.
De /huid van den krokodil liet ik op de gewone manier opvullen; en tegenwoordig maakt ze een zeer aanzienlijk ftuk van de verzameling van zeldzaamheden te A uit; alwaar de lijmende
man met het ftokje, of, zoo als hij zig zeiven nederig gelieft te noemen, de opziener, dezelve aan iederen nieuwen aanfehouvver vertoont, met zoodanige veranderingen en bijvoegfelen als hij goed vindt, en waarvan fommigen de waarheid zoo wel als de waarfchijnlijkheid in
een



( 17 )
een hogen graad beledigen. Een dezer oorfprongliike veranderingen luidt: dat de leeuw geheel door den krokodil fprong, en op het punt was om 'er. van agteren geheel weder uit te vlies gen, zonder den krokodil in het minst of in het meest, zoo als hij zig fier-: lijk uitdrukt, befchadigd te hebben." Maar dat de grote--Baron, gelijk het hem gelieft mij te noemen, dit niet gewaar werd, of hij hieuw den leeuw den kop, zo rasch die voor den dag kwam, met nog drie voeten van den ftaart van den krokodil 'er bij, af. ■ Ja, deze kaerel heeft zoo weinig eerbied voor de waarheid, dat hij zig niet ontziet, 'er fomtijds bijtevoegen: dat, zoodra de krokodil zijne gewone lengte miste, hij zig omkeerde, den Baron den hartsvanger uit de hand rukte, dien opflokte, en hem met zulke gretigheid naa binnen flingerde, dat zijn hart d o boord werd, en hij op het og< nbli'c dood op den gtond nederv el.
B Ik



( '8 )
Ik behoef u, mijne Heeren! niet te zeggen , hoe onaangenaam de onbefchaamdheid van dezen knaap mij moet zijn. Menfchen , die mij niet kennen, zouden, door diergelijke handtastelijke leugens, in onze twijflèlzieke eeuw, ligt aanleiding krijgen om zelfs aan de waarheid van mijne bedrijven te twijffelen: iets dat een man van eer in den hoogften trap grieft en beledigd*
II. HOOFD-



II. tH O O F D S T U K.
ïn hei welk de Baron toont ^ dat hij een goed fchutter is. — Hij verliest zijn paerd, en vindt een .wolf; — wtlken hij voor zijne jlede fpant. — Hij belooft het gezelfchap te zullen anderkouden met een verhaal van zo.odanige din~ gen, welke hunner] opmerkzaamheid wel waardig zijn.
In het midden van den winter ging ik op reis naa Rusland. — Grillig genoeg! zult gij zeggen, naardien alle menfchen de reis naa dat koude land in 't midden yan den zomer doen. —■ Dit was juist de reden waarom ik den winter verkoos i want alle ïviz'gers hebben de wegen dcor het Ns.order gedeelte van DuitschB 2 tand



C *° )
land, door Polen, Courland en Lijfland als ongemeen flegt befchreven; en niets is natuurlijker en ligter te begrijpen, dan dnt zoodanige wegen dcor vorst en fneeuw veel beter worden. De gemakkelijkfte manier van reizen is te paerd: deze verkoos ik daarom. Ook was ik zeer ligt en dun gekleed ; en hoe meer ik Noord - Oostwaard voordging, hoe fterker ongemak ik daarvan ondervond. Wat moet dan, in dit barre land en koud weder, niet een oud, arm man geleden hebben, welken ik in Polen op den weg zal liggen, zonder hulp, bevende van koude, en naauwlijks iets aan hebbende, om daarmede zijne naaktheid te dekken!
Ik beklaagde de arme ziel! — Hoe zeer ik zelf allergeweldigst door de geftrengheid van de lucht getroffen wierd, legde ik mijn mantel over hem heen, en hoorde te gelijk een flem van den hemel, mij wegens dat liefdewerk zegenen, zeggende:
,, Hier-
>_ . JL



( 21 )
„ Hiervoor, mijn zoon, zult gij nog „ in dezen tijd beloond worden"
Ik ging voort: nacht en duisternis omringden mij. Ik kon huis noch hof zien. 't Gantfche land was met fneeuw bedekt, en ik was geheel onbekend met den weg.
Vermoeid fteeg ik eindelijk van mijn paerd af, en bond het vast aan iets, 't welk naar een ftronk van een' boom geleek , en een weinig boven de fneeuw uitftak. Uit voorzorg/nam ik mijne piftolen onder den arm, en legde mij in de fneeuw neder. Hier fliep ik zoo vast in, dat ik mijne ogen niet opende, voor 's anderen dags op den vollen middag. Onbefchrijflijk was mijne verbaasdheid, toen ik zag, dat ik in het midden van een dorp was, liggende op een Kerkhof. Mijn paerd kon ik nergends vinden ; maar weldra hoorde ik het even boven mijn hoofd. Opwaards ziende, zag ik het aan zijn' toom hangen, aan B 3 den



C" )
den weêrhnan van den toren. Nu begon ik de zaken eerst te begrijpen : loen ik 's nachts aankwam , was het Dorp geheel met fneeuw overdekt; maar het wet'er was zeer fchielijk veranderd,- zoo dat ik in den flaapj zeer zagtkens, ïiaar mate de fneeuw fmolt, nederz;>kte tót op het Kerkhof. Het gene ik in den donker vcor den ftomp van een tiöofri, een weinig boven de fneeuw uitftéItende, genomen , en waaraan ik mijn paerd vast gemaakt had, bleek nu het kruis of weerhaan van den tói'en geweest te zijn.
Zonder lang talmen en overleg nam ik één van mijne piftolen , en fehoot deii breidel midden door; mijn paerd kwark beneden, en ik vervolgde mijne reis. (*). d-?<r~'üc::..'J: .1 ai , ... Mijti
(*) Zónde de Baron zoo ongevoelig geweest zijn s dat hij zijn paerd, 't welk zoo lang gevast •had, niet "behoorlijk gevoerd zonde hebben? Neen. Hij liet een fpint haver geven. Maar hij verzwijgt het — enkel uit zedigheid — om niet te veel van 2ijne gevoeligheid te zwétfeh.



I.






( *3 )
Mijn reisgezel maakte het op weg zeer wel — maar toen ik meer in de binnenfte delen van Rusland kwam, zag ik, dat fatfoenlijke lieden aldaar in den winter niet te paerd reizen: hierom onderwierp ik mij, gelijk ik altijd doe, aan het gebruik van het land, — nam eene flede met één paerd befpannen, en draafde rustig op St. Petersburg aan. Op dezen togt zag ik, in 't midden van een uitgeftrekt bosch — ik kan mij niet wel herinneren, of het in Lijfland of in Ingermerland zij voorgevallen; en om beide landen zoude ik gene onwaarheid willen zeggen — een vreeslijke wolf jagt op mij maken , met al de drift van een razenden winterhonger. Welhaast overviel hij mij. - Er was geen mogelijkheid om te ontkomen. Ik ging werktuigelijk plat op den grond van de flede liggen , en liet mijn paerd, of het mogelijk ware ons te redden, zoo hard loopen, als het kon. Het gene ik B 4 wensch-



( 24 )
wenschte, maar nauwlijks Icon booren of verwagten, gebeurde echter een o genblik daarna. De wolf fchcen mij in 't geheel niet te bedoelen: althans hij fprong over mij heen ; en woedend, op het paerd aanvallende, begon hij het agterdeel van het arme dier, 'r welk van pijn en fchrik te iterker liep, terftond te verfcheuren en van dén te rijten. Daar de wolf over mij heen fprong, fpreekt het van zeiven dat dit het eerfte middel van mijn behoud was, niet alleen; maar dat hij ook op de agterfte delen van mijn paerd aanviel. En dit was het tvveede middel van mijn benoud, zoo wel, als . van den verbazenden fpoed, waarmede ik te iSf. Petersburg aankwam. Als ik befpeurde, dat ik geheel ongemerkt voorbij gegaan en behouden was, ligtte ik mijn hooft eens behendig op, en ontdekte met fchrik, dat de wolf zig ruim half in het lichaam van het paerd had ingedrongen; waartoe hij zig den weg met vrij wat ge• ■ weid



C 25 )
weid en kragten moet gebaand hebben; maar nauwlijks was hij daarin zoo ver gevorderd, of ik trok 'er mijn voordeel uit, en floeg hem, met mijn zweep, uit al mijn magt. Deze onverwagte aanval op zijn agterkwartier verfchrikte hem niet weinig; hij liep voorwaards uit al zijn magt; net paerd viel dood op den grond; maar te gelijk liep de wolf in deszelfs plaats in 't gareel. Ik deed van mijnen kant niets, dan aanhoudend op den wolf te flaan, tot dat wij beiden, op een vollen draf, behouden te St. Petersburg aan kwamen. Dit was •niet weinig tegen ons beider refpe&ive verwagting, en nog meer tot verwondering van de aanfehouwers. ,
lk zal u niet ophouden, mijne Heeren! met een verhaal van de ftaatkunde, kunften, wetenfehappen en andere merkwaardigheden van deze overheerlijke Hoofdftad van Rusland; noch met de verfchillende treken en vermaaklijke voorvallen, B 5 wel-



C =6 )
welke ik bij de befchaafde inwoners dezer landen, alwaar de vrouw van den huize altijd gewoon is de gasten met een kus te ontvangen, gehad heb. Liever bepaal ik mij tot een groter en edeler voorwerp van uwe aandacht, tot paerden en honden; van welken ik bevonden heb, dat Rusland, zoo wel als van vosfen , wolven en beeren van allerlek: foort, meer bezit, dan elk ander gedeelte van de waereld, bekwaam tot zulke kunften, veelerlei oefeningen, zwierige en behendige verrigtingen, welke den Edelman beter uitmaken dan het muffe Grieks, of Latijn, of alle de foorten van reukwerken , optooizels en verfierfelen van Franfchs vernuften en kappers.
III. HOOFD-



III. HOOFDSTUK.
Eene zonderlinge ontmoeting tusjchen den neus van den Baron en den post van eene deur, met derzelver wonderlijk gevolg. Hij fchiet vijftig koppels ganzen en ander gevogelte met één fchot. —■— Jaagt een vos uit zijn vel. Leidt een oude zog naa hare woning, op eene nieuwe wijze; en vangt een wilden beer.
Daar het eenigen tijd aanliep eer ik bij het leger geplaatst werd, leefde ik ettelijke maanden in de volmaaktfte vrijheid; dat is te zeggen, ik verfpilde mijn tijd en mijn geld zoo goed, als de beste edelman het ooit gedaan heeft. Gij kunt U ligt.verheelden, dat ik een goed
ge-



C 28 )
gedeelte van beiden verloor buiten de Stad, in 't gezelfchap van zulke heeren, die best weten, welk gebruik zij van het open veld en de bosfchen moeten maken. De herinnering van deze vermaken geeft mij altijd nieuwe kragten, en verwekt gedurig eene nieuwe begeerte in mij, om dezelven nog eens te herhalen.
Op een zekeren morgen zag ik door het vengfter van mijne flaapkamer, dat een wijde plas, welke daar niet ver af was, overdekt was met wilde ganzen en eenden. Zonder dralen nam ik mijn roer uit den hoek van de kamer, en liep de trappen af, en met zoo groote vaart uit het huis, dat ik mijn hoofd zeer onvoorzigtig tegen den post van de deur ftiet. Het vuur fprong mij de ogen uit. Dit toeval belette echter mijn voornemen niet. Maar nauwlijks was ik binnen 't bereik van 't fchot gekomen, of ik bemerkte , tot mijn fmert, dat door den
ge-



C *9 )
geweldigen ftoot, welken ik zoo even gedaan had, de fteen van den haan was afgevlogen. Wat nu gedaan? hier was geen tijd te verliezen. Gelukkig herinnerde ik mij, welke uitwerking de ftoot op mijn gezigt gehad had; ik opende daarom de pan, leide aan op de Vogels, en doeg met mijn vuist tegen één mijner ogen (f). Door een goeden (lag fprongen de vonken 'er uit; het fchot ging af, en ik raakte vijftig koppels ganzen, vier koppels ..eendvogels en drie koppels teerlingen. Tegenwoordigheid van geest is de ziel van alle mannelijke oefeningen. Soldaten en zeelieden mogen daaraan veelmaal hun behoud te danken hebben; jagers en fchutters hebben, voor hunne beste flagen, aan dezelve geen mindere verpligting.
In
(t) De ogen van den Baron hebben dit vuur naderhand altijd behouden; zij fchenen vooral meer verlicht te zijn, als hij deze bijzonderheid verhaalde.



( 30 )
In een heerlijk bosch in Rusland ontmoette ik eens een zeer fraaien zwarten vos, wiens kostbaar vel ik niet gaarne met een kogel of hagel wilde fchenden. Ik trok daarom den kogel, welke op mijn geweer ftond, terftond af, en nam, in ftede daarvan, een zeer fcherpen groten fpijker; ik gaf vuur, en raakte den vos zoo knap, dat ik zijn pluim aan den boom vast fpijkerde. Hierop liep ik daar naa toe, trok mijn houwer, gaf hem een kruisfnede over den kop , en zweepte hem toen zoo lang, tot dat hij uit zijn pels geworfteld was, en denzelven aan mij overliet.
Toeval en goed geluk verbeteren niet zelden onze misflagen : hiervan had ik, kort daarna, een zonderling voorbeeld, wanneer ik, in het midden van een digt bosch, twee wilde zwijnen vast aan en regt agter elkander zag lopen. Mijn kogel trof ze niet; maar alleen het voor-
fte, dit was een jonge beer, liep weg,
en



C 31 )
èn het agterfle, eene oude zog, bleef onbeweeglijk liaan , als of het aan den grond genageld ware. De zaak nader onderzoekende , bevond ik, dat de zog van ouderdom was doof en blind geworden, en dat zij zig alleen vast hield aan den flaart van haren zoon, die zijne moeder, volgends zijnen kinderlijken pligr, leidde. Dewijl de kogel tusfchen beiden doorgegaan was, had dezelve dezen nieuwerwetfchen leiband, welken de zog altijd in. den bek hield, midden doorgefchoten. Haar vorige leidsman kon haar derhalven niet meer voordtrekken, en zij bleef ogenbliklijk zoo onbeweeglijk ftil ftaan als een boom. Ik vatte daarom het ftuk ftaart , 't welk zij nog in den bek had, leidde het oude beest daaraan naa hare woning, zonder eenige vrees aan mijne zijde, en zonder eenigen tegenftand en vermoeden van eenig kwaad aan de zijde van het hulpeloos oud dier.
De-



Deze wilde zoggen zijn anders zeer verfchriklijk; maar de beeren zijn nog veel [louter en gevaarlijker. Hiervan heb ik eens een gelukkige proef gehad, wanneer ik in 't geheel niets bij mij had om mij te verdedigen. Juist als ik bezig was mij - agter een eiken boom te verbergen , fprong het woedend dier met zoo veel 'geweld op mij aan, dat het zijne flagtanden zoo diep in den 'boom floeg, dat het zijnen aanval niet kon hervatten , noch de tanden 'er 'weder
uit krijgen. Ho! ho! dagt ik, nu
zal ik u wel haast hebben; en ter'
ftond nam ik een fteen, waarmede ik zijne flagtanden zoo vast in den boom timmerde en zoodanig boog, dat hij zig niet kon verroeren. Het zwijn moest daar blijven en wagten tot dat ik van het naaste dorp terug kwam, waarheen ik ging om touwen en een kar, om het beest wel deugdelijk te binden; en zoo bragt ik het levendig en behouden in de Stad.
IV. HOOFD-



IV. HOOFDSTUK.
Aanmerkingen over het St. Huberfs
nert, De Baron fchiet een hert
met kerfenfienen; het verbazend gevolg
daarvan. Doodt een beer door eene
buitengewone vaardigheid; zijn gevaar aandoenlijk befchreven. — Wordt overvallen door een wolf, welken hij V bin-
nenjle buiten keert. Wordt befprpn-
gen door een dollen hond, welken hij ontfnapt. De pels van den Ba¬
ron wordt dol, waardoor zijne gantfche klêerkamer in verwarring geraakt.
Gij liebt meermaals gehoord , mijn» Heeren! ik wil ten minden zoo onbefcbaafd niet zijn , om hier aan te twijfelen , van den befchermheilig en patroon C der



( 34)
der jageren en fchmteren, den heiligen huibert , en van dat fchoon hert, 't v welk aan hem in een bosch verfcheen, met het heilig kruis tusfehen deszelfs horens. ' Nooit heb ik nagelaten, om 'sjaarlijks, in een goed gczelfchap, het feest van dezen heiligen te vieren; dit hert heb ik wel duizendmaal gezien — wel te verftaan gefchilderd, in Kerken ; of geborduurd, op de tasfen van zijne ridders: zoodat ik, op de eer en het geweten van een goeden jager, kan verzeten en zweren, dat het zijne weergade te voren nooit gehad heeft, noch tegenwoordig heeft, noch ooit diergelijk gevonden zal worden, al ontdekte men nog duizend nieuwe waerelden. Maar laat mij liever verhalen, het gene ik zelf ondervonden heb. Op een zekeren dag had ik al mijn kruid en lood verfchoten, wanneer ik mij zeer overwagt bevond in 't gezelfchap van een overfchoon hert, het welk mij zonder eeni-






n.



C 35)
ge bekommering befchouwde , even als of het wist , dat mijne zakken ledig waren. Hierom laadde ik terftond met vette aarde, en deed 'er een handvol kerfenftenen op: Want ik at van deze fmaaklijke vrugt fchielijk'zoo veel, als de kortheid 'des . tijds gedoogde. Ik. légde op 't hert aan, eii trof het vlak in het midden van het voorhoofd, tusfchen de horens. Het was verbaasd —- waggelde — maar behield nog kragt genoeg om weg te loopen. Èen jaar of twee daarna was ik op de jagt in het zelfde bosch —— daar zag ik een fchöon hert, met een fraaien volvvasfen kerfenboom, van tien voeten hoog, tusfchen de horens. Op dat; ogenblik herinnerde ik mij mijn vorig avontuur, befchouwde het dier als mijn ' eigendom, en fchoot hèt in ééns, dat 'er de damp uitvloog; maar te gelijk fpattede het kerfenfap mij om dé ooren:- want de boom. was vol geladen,'en dit fruit zoo fmaaklijk,-als C % ' ik



C 3O
ft het ooit geproefd had. Wie weet, of niet een of andere ijverige heilige jager, of jagende Abt, of Bisfchop, op gelijke wijze tuefchen de horens van St. Huberts hert gefchoten, en het kruis aldaar geplant heeft. Zij zijn ten minften altijd bekend geweest, en ftaan nog te boek, als bekwame planters van kruifen, en horens wat wonder dan! want ingeval van verlegenheid en tweeftrijd, 't welk den {fouten jager niet zelden overvalt, grijpt men ligt het een of ander ftrootje aan om zig te redden, en de eene of andere uitkomst te zoeken, liever dan eene gunftige gelegenheid te laten ontfnappen. — Ik zelf ben zeer dikwijls in dien ftaat van beproevingc geweest.
Wat zult gij, bij voorbeeld, van dit volgende wel zeggen? Op zekeren dag, of liever fchemeravond, was ik in Polen, in een bosch , en had al mijn kruit vermorscht. Naa huis gaande maakte
een



. ( 37 )
een ijslijke beer, met alle mogelijke fpoed, en met open muil, jagt op mij; gereed zijnde, zoo bet fcheen, om mij aantevallen.. Terzelfder tijd doorzocht ik alle mijne zakken naa kruid en kogels; maar te vergeefsch. — Ik vond niets dan twee ftompe vuurdenen: den eenen flingerde ik uit al mijn magt in de open kaken van het gedrogt, tot in zijne keel; dit veroorzaakte hem grote pijn, en maakte, dat hij zig omkeerde, zoodat ik den tweeden door zijne agterdeur naa binnen kon zenden. Dit deed een verwonderlijke uitwerking: want deze vloog na binnen en 'ontmoette den eerden in den maag, gaf vuur, en deed den beer met een verfchriklijk geweld van één berden. Zoo kwam ik 'er voor ditmaal wel af: evenwel zoude ik deze proef niet gaarne willen herhaalen , of wederom zonder eenigen voorraad een beer ontmoeten.
C 3 Waar-



( 38 )
Waarlijk! 't fchijnt of het noodlot 'er zoo wat onder fpeelr. De ftoutfte en de gevaarlijkfte dieren komen een mensen febier altijd tegen, als hij niet gewapend is: als of zij kennis of een zeker gevoel daarvan hadden. — Zoo ftoof eens een vreeslijke wolf zoo fcbielijk en zoo digt op mij in , dat ik niets anders doen konde, dan een zeker werktuiglijk u* ftinkt te volgen, en mijne vuist in zijn opgefperden muil te fteken. Tot allen geluk ftak ik door en door, tot dat mijn arm tot aan den fchouder toe 'er geheel in was. Hoe nu mij hier uit te redden? De ftaat waarin ik mij bevond, was waarlijk niet aangenaam — met een wolf van aangezigt tot aangez;gt! _ wij zagen elkander met weinig genoegen aan. Trok ik mijn arm terug; dan had het dier mij met te meer woede aangevallen, gelijk ik uit zijne fchitterende ogen zien kon. Daarom tastte ik door, en greep door zijne



C 39 )
ïje ingewanden naa zijnen ftaart, keerde hem het binnenfte buiten, gelijk een handfehoen, en wierp hem tegen den grond, daar hij bleef liggen.
Het zelfde huismiddeltje zoude weinig gebaat hebben tegen een dollen hond, die mij korten tijd daarna tegen kwam, in eene nauwe ftraat te St. Petersburg. Loop, wat ge kunt, dacht ik; en om dit te beter te kunnen doen, fmeet ik mijne pels uit, en vlugtte zoo in een huis. Ik zond mijn knegt naderhand om de pels, die dezelve bij mijne andere klederen in de kleêrkamer bragt. Den [volgenden dag verbaasde en verfchrikte het gefchreeuw van den kaerel mij geweldig: „ Om Gods wil, riep ,, hij, kom hier, mijn Heer! alle uwe „ klederen zijn dol." Ik haastte mij, fchoon ik den kaerel voor dol hield; doch vond alle mijne klederen verftrooid en in ftukken gefcheurd. De knaap had gelijk in zijn vermoeden, C 4 dat



( 40 )
dat mijne pels dol was. Want ik zag zelf, dat zij aanviel op een nieuw fijn lakens kleed, 1 welk zij op een ongenadige wijze heen en weer flingerde, en verfcheurde.
V. HOOFD-



V. HOOFDSTUK.
Gevolgen, van grote werkzaamheid en
tegenwoordigheid van geest. Be-
fchrijving van een hond, de lieveling
van den Baron. Ongeval van des
Barons vrouw. Een haas met acht
pooten. Zijn hond wordt eem teef;
en jongt, terwijl zij een haas vervolgt; die ooi werpt, terwijl zij vervolgd
wordt. Hij krijgt een zeer beroemd
paerd ten gefchenke van den Graaf van P r z ob o s s k ij , waarmede hij vele ongewone daden verrigt.
5'. M aar alle deze moeilijkheden , welken gij zoo gelukkig ontfnapt zijt, zijn maar, door een gunftig noodlot, de toevallige oorzaken van uwen roem en uwe grootheid." Dunkt u dat, mijn Heer ?
Voegt ge 'er ook bons bij?
C 5 Ik



Ik erkenne, dat het geluk mij veelal gediend heeft; maar beweer ook , dat mijne tegenwoordigheid van geest, mijne mannelijke dapperheid, mijne onvertzaagde kloekmoedigheid, en mijne beproefde ervaring ook het hare daaraan toegebragt hebben. Wie weet niet dat het een met het ander vercenigd den gelukkigen jager, zeeman en foldaat uitmaakt? Hoe? zoude een jager, zee- of krijgsman, die altijd van het lot en zijne goede fterren • wilde afhangen , die zig zeiven nooit bekommerde over die wetenfchappen, welker beoeiTening zijn hoofdwerk is, noch ooit dacht op middelen, om met het beste gevolg zijn beroep te kunnen waarnemen, — zoude zulk een, vraag ik, niet van de ftrafwaardigfte onvoorzigtigheid te befchuldigen zijn ? Maar nooit heb ik ten dezen opzigte eenige berisping verdient: altijd was ik beroemd , zoo wel van wege de uitmuntendheid van mijne paer-
den ,



C 43 )
den, honden , roers en houwers , als om mijne volmaakte manier van dezel* ven te gebruiken , zoodat ik over het geheel moge hopen, dat mijner altijd, in de bostenen, aan dert haard, en op het veld, met lof' gedacht zal
worden. Maar ik zal mij hier
niet ophouden met eene brede en volledige befchrijvinge van mijne ftallen, jagthuizen, geweerkamers; gelijk anders de Stal-Jagd- en Honden-Edellieden wel .gewoon zijn. Doch van dénen mijner honden, mijn lieveling, kan ik evenwel niet nalaten te fpreken. Het was een windhond; dag en nacht kon ik hem gebruiken: want als het nacht werd hong ik hem een lantaern aan den ftaart, en jaagde dan zoo goed of nog beter met
hem als op den helderen dag.
Eens (dit was kort na dat ik gehuuwd was) gaf mijne vrouw hare begeerte te kennen om op de jagt te gaan. Ik reed vooruit, om iets op te
fpa*



C 44 )
fporen, en het duurde niet lang, of mijn hond ftond ftil voor eene groote hoenderkooij. Ik wagtte, en wagtte al op mijne vrouw, die met mijn Luitenant, en een knegt, terftond mij gevolgd waren; maar kreeg geen van allen te zien. Dit maakte mij eindelijk ongerust; waarom ik terug keerde; en toen ik omtrend half weg was hoorde ik een zeer klagend geween, dat kort bij mij fcheen te zijn, hoewel ik om mij, of ver af, geen levende ziel kon ontdekken. Ik klom van mijn paerd legde mijn oor op den grond, en nu hoorde ik duidelijk dat het onder dezelve was, en herkende ook, zeer onderfcheidenlijk ,de ftemmen van mijne vrouw, mijn Luitenant en mijn knegt. Met een zag ik ook, dat niet ver van mij af de opening van een fteenkolengroeve was, en nu twijfelde ik niet, of mijne ongelukkige vrouw zou, met haar geleide, daar in geftort zijn. In vollen ren
vloog



(45)
vloog ik naa het eerfte dorp, om ds gravers te halen, die de verongelukten, na eenen allermoeilijkfien arbeid, uit eene diepte van negentig voeten weder boven bragten. Het zeldzaamfte was , dat menfehen en paerden in de?en vreeslijken val bijna niets befchadigd waren; doch zij hadden zoo veel te meer
door angst geleden. Gij kunt
u ligt voordellen, Heeren! dat 'er aan geen jagen meer gedagt wierd; en daar gijlieden, gelijk ik ligt kan vermoeden, mijnen hond gedurende dit verhaal zult vergeten hebben, zoo zult gij het mij niet kwalijk nemen, dat ik ook niet meer aan hem dagt. Mijn dienst noodzaakte mij den volgenden dag op reis te gaan, 't welk mij veertien dagen ophield. Nauwlijks was ik eenige uuren weder 't huis geweest, of ik miste mijn dlaan. Niemand had zig om het beest bekommerd : want men had gedagt dat het mij gevolgd was. Hoop en vrees joegen



gen mij terftond naa de ftféék, daar ik met hem op de jagt had willen gaan; en tot mijne onuitfpreeklijke blijdfchap vond ik mijn hond nog op dezelfde plaats traan, daar ik hem voor veertien dagen gelaten had. Piel! riep ik, met een fprong hij toe, en ik kreeg vijfentwintig eenden in één fchot. Maar het arme dier was zoo uitgehongerd en afgemat dat het nauwlijks naa mij toe kon kruipen, zoodat ik hem op mijn paerd moest nemen om hem thuis te krijgen. Na eene goede oppasfing van weinig dagen was hij weder zoo gezond en vrolijk als te voren; en eenige weken daar na maakte hij het mij mogelijk een raadzel op te losfen , 't welk, waarfchijnlijk, zonder hem, voor altijd onopgelost had moeten blijven.
Ik joeg, namelijk , twee dagen lang, op een haas. Mijn hond bragt hem telkens terug, maar ik kon hem niet onder het fchot krijgen — Het was
nooit



(47, )
nooit mijne zaak aan toverij geloof te liaan; ik heb daar toe te veel zonderlinge gevallen beleeft; maar in dit geval was mijn begrip ten einde. Eindelijk kwam de haas mij zoo nabij, dat ik hem kon treffen. Hij viel; en wat meent ge wel dat ik zag? — de haas had vier pooten onder het lijf, en vier op den rug. Als de vier onderfte moede waren keerde hij zich om, als een bedreven zwemmer die op buik en rug zwemt, en liep dan met dezelfde fnelheid weder voort. Naderhand heb ik ook nooit zoo een haas weer gezien; en ook dezen had ik gewis niet gekregen, als mijn hond niet zulke1 buitengewoone bekwaamheden had bezeten. Nooit zag ik beter. Het dier werd oud in mijnen dienst; en was niet zoo zeer wegens zijne grootte, als gezwindheid en eene andere omftandigheid zeer opmerklijk. Altijd heb ik 'er mede gejaagd. Had gij hem ooit gezien, gij zoudt
'er



( 48 )
'er u over verwonderd, en mijne voorkeuze, dat ik met hem altijd ging jaagen , goed gekeurd en geprezen hebben. Hij liep zoo fnel, zoo veel en zoo lang in mijnen dienst , dat zijne voetzolen geheel waren afgefleten, zoodat ik op het laatst van zijn leven genoodzaakt was, om . hem niet anders te gebruiken als tot een befchutter, in welke hoedanigheid hij m'-j zederd verfcheiden jaren nog uitftekend dient.
Dit brave beest veranderde van kunne. Ja, mijne Heeren! deez' Hij werd een Zij! een teef.' Op zekeren dag zette zij een haas naa, die mij toefcheen zeer groot en zwaar te zijn. Ik beklaagde mijn arme teef: want zij was met jongen; en evenwel wilde zij zoo hard'lopen als ooit. Mijn paerd vloog uit al zijn magt,-.en nogthans kon ik haar niet dan op een groten aflland vol gen. Zeer onverwagt hoorde ik een geiler als van een gantfche jagt van honden —



( 49 )
den —- maar zoo zagt en flaauw^ dat ik niet wist, wat ik daar van maaken moest. Toen ik 'er bij kwam, was ik niet weinig verbaasd! de haas had in den loop geworpen; 't zelfde kwam mijn teef in het naazetten over — 'er waren even zoo veel jonge hazen als honden. Door haar bijzonder inftinkt liep de eerfte , en de andere jaagde, en vong haar, en dus vond ik mij op het laatst bezitter van zes hazen, en even zoo vele honden, fchoon ik maar met één begonnen was.
Ik herinner mij deze verwonderlijke teef met hetzelfde vermaak en dezelfde genegenheid, als een fchoon poolsch paerd, 't welk voor geen geld te koop was. Het werd mijn eigendom <, door een toeval, dat mij gelegenheid gaf om met groot voordeel te toonen, dat ik de kunst van paerden te berijden wel verftond. Ik was op bet heerlijk landgoed van den Graaf przobossky* in Litthauen, en D bleef



C So )
bleef in de zaal, bij de Vrouwen, thee drinken, terwijl de Heeren beneden in den tuin waren, om een fchoon bruin paerd te zien, 't welk zoo even uit de ftoeterij kwam. Zeer fchielijk hoorden, wij een geluid, waardoor wij merkten, dat 'er eenig ongemak was. —■ lk haastte mij daarom naa beneden, en vond het paerd zoo wild, dat niemand het dorst naderen of beklimmen. De ftoutfte rijders ftonden verflagen en bedremmeld; wanhoop was op ieders aangezigt te lezen; wanneer ik in éénen fprong agter op het paerd zat, het overhoeds aangreep, het geheel mak en tam kreeg, en het, door mijne kennis van paerden en bekwaamheid in het rijden, in mijn bedwang had. Ik brandde van begeerte om dit aan de Vrouwen te toonen, en haar voor onnutte fchrikken te bewaaren; daarom deed ik het door één van de open ramen van de thcekamer fpringen, reed 'er eenigen tijd mede
rond,






m.



( 5i )
i-ond, flappende, rennende, of in een vollen galop;, op 'r laatst deed ik hei op de theetafel fpringen, om op dezeU ve, in 't klein, de lesfen te herhaalen, welken ik het reeds geleerd had : dit ftond zeer fierlijk, en gaf aan de Vrouwen geen klein vermaak: want het bfcesf* je deed zijne zaken zoo verbazend wel, dat niet één kopje of fchotelfje brak. Dit deed haar , en vooral den edelen Graaf, zoo goede gedachten van mij feftjË gen, dat hij mij, met zijne gewone vriendelijkheid , verzocht, om toch dit jong paerd van hem aantenemen, en het te berijden, om roem en overwinning tg behalen, in den veldtogt tegen de Turken, welke welhaast, onder het bevel van den Graaf van Munnieh, ftond geopend té worden.
Nooit had ik een aangenamer gefcheng kunnen ontvangen, noch waarbij ik mij gunftiger voorfpellingen koude doen bij fca opening van den veldtogt, m welkeiï D 2 ik



("SO
ik het eerst als krijgsman dienen zoude. Een zoo fraai, zoo vuurig, en zoo vinnig paerd — zoo mak als een lam , en te gelijk een b v c e p h a l u s, deed mij geftadig denken aan mijnen pligt als krijgsman en edelman — aan den jongen al exander, en de verbazende dingen, welken hij in 't veld verrigt beeft.
Wij trokken te veld, met oogmerk, zoo het onder anderen fchecn, om den roem der Rusfifche wapenen, welke in den laatften veldtogt van Czaar pete.r aan de Pruik een weinig geleden had, weder te krijgen; en dit oogmerk bereikten wij volkomen, door verfcheiden zeer vermoeiende maar roemrijke togten, onder het bevel van den zoo even genoemden grooten Generaal.
Zedigheid verbied ieder enkel lid van een leger zig'de grote voordelen en overwinningen, door hetzelve behaald, toe te lehrijven, naardien, volgends het geWoon gebruik, de roem daarvan geheel
en



v 53 )
en alleen ingeöogst wordt door de legerhoofden , hoe gering ook hunne bekwaamheden dikwijls mogen zijn; of, 't gene nog verkeerder is, door de Vorften, of Koningen , die nooit, dan op vrolijke feestdagen, of bij den wapenfchouw hunner troepen , kruid geroken, nooit een flagveld gezien hebben, noch, buiten de Wagt-parade, ooit een Corps in dagorde zagen.
Ik wil mij ook geenszins eenig bijzonder gedeelte toefchrijven van den roem, welken wij in verfcheiden gevegten met den vijand behaalden : wij deden alle onzen pligt, welk woord, in de taal der patriotten, krijgslieden en edellieden, van eene zeer uitgebreide en vertchillende betekenis en gewigt is; naardien het geenszins om 't even is, op welke plaats en in welke omdandigheden men zig bevinde , om den waren zin van de woorden eed, pligt, eer, geweten en dergeltjken wel te kunnen bevat- ■ D 3 tea
Ml



C 54 )
ten, en zig daarnaar behoorlijk te gedragen. —— Maar deze zaken zijn te verheven, dan dat burgerverftanden ze alle zouden kunnen bevatten.
Een geval kan ik, echter, niet nalaaten hier te melden. Het bevel hebbende ever eene bende Huzaren, met last en magt om naar bevinding van zaken te bandelen, deden wij verfcheiden togtenw. Het voordeel, 't welk wij daarin op den vijand behaalden, meen ik, dat billijk aan mijn beleid , en het goed gedrag mijner brave lieden, welktn ik ten ftrijde en ter overwinninge aanvoerde, moet toegefchreven worden. Eens hadden wij het in de voorhoede zeer heet, toen wij de Turken in Oczakow terug dreven. Mijn Poohchman bragt mij altijd in 't heetfte vuur. Hier had ik édn der eerfte voorposten, en zag den vijand tegen ons opkomen in een dikke wolk van ftof, waardoor ik noch hun wezenlijk getal noch hunne waarachtige oogmerken ontdek-



C 55 )
dekken konde. Om ons zeiven insgelijks door een wolk van ftof te dekken, Was wel eene gewone voorzigtigheid, maar hierdoor kreeg ik nog geen kondfchap van den vijand, noch het beandwoordde aan 't oogmerk, waartoe ik was uitgezonden. Hierom- liet ik de flanken aan de beide vleugels zich verftroijen, om zoo veel ftof te maaken, a's zij konden; maar ik hield regt aan op den vijand, om hem zoo veel te nader onder de oogen te zien. Dit laatfte gelukte mij zeer wel: want de vijand ftond en vogt maar zoo lang, tot dat hij door mijne flanken in beweging, en aan 't wijken gebragt werd, en geheel in wanorde geraakte. Dit was het ogenblik, om met vuur op
den vijand in te vallen. Wij floe-
gen hem volkomen , en maakte eene fchrikkelijke flagting onder denzel-
ve wij dreeven hem niet alleen te
rug tot aan de wallen hunner ftad, maar zelfs door de ftad heen, 't welk D 4 on-



C 56 )
onze bloeddorftigfte verwagting zelfs te boven ging.
De ongemeene gezwindheid van mij-' nen Litthauër deed mij de eerfte onder de vervolgers zijn. Hier door zag ik, dal de vijand de andere poort van de ftad hals over kop uitvloog, en had wel lust om hem verder naa te zetten; maar eene markt ziende , oordeelde ik het voorzigtigst om daar ftü te houden, en mijn volk bij één te zamelen. Ik hield flil, mijne Heeren ! op de markt; maar oordeelt over mijne verbaasdheid, dat ik mijn volk een gantsch eind voor uit moest zijn , naardien ik geheel alleen was en niet éénen Huzaar hende of omtrend mij kon gewaar worden ! Zijn zij eene andere fliaat ingeflagen? Of wat is 'er van hun geworden? Zekerlijk konden zij niet verre meer agter zijn, en moesten zig, ieder ogenblik, bij mij voegen. Terwijl ik mijne brave maats wagtte, wandelde ik met
mijn



C57)
mijn paard naa eene waterleiding op de markt, en drenkte het. [Het beest dronk ongemeen veel '■— met eene onverzaadlijke gretigheid; maar welke zeer natuurlijk was: want toen ik naa mijne manfchap om zag, zag ik dat mijn arm beest zijn agterfte gedeelte, tot aan de lendenen toe, kwijt was, als of het in tweeën ware doorgebakt; het water liep er weder uit, zoo als het 'er inkwam, zonder mijn paerd eenigszins te verfrisfchen of eenig goed te doen! Hoe dit toegekomen ware , bleef voor mij eene verborgenheid , tot dat eindelijk mijn knegt van eenen anderen kant kwam aan jagen, en onder een vloed van trouwhartige geltikwenfchingen en kragtige vloeken mij verhaalde, dat, wanneer ik den vijand zoo kort op de hielen na binnen volgde, men het fchof (f) had laten
val-
(*). Het fchof of' port-cullis, zijn zwaare vallende deuren, met fcherpe punten vxu onderen,
P 5



( 58 )
rallen, (dit had ik in de drift niet bemerkt) waar door het agterfte gedeelte van mijn paerd glad was afgeflagen ; eerst bad dat gedeelte geweldig tegen de deuren rondom zich geflagen, en was vervolgens naa eene weide, daar kort bij, gelopen, daar ik het waarfchijnlijk nog wel zou vinden. — Tcrftond wendde ik, en in een verbazend fnellen galop bragt mijn overig half paerd mij in de weide. Ik vond, tot mijne groote blijdfchap, hier de afgeflagen helft weder; en tot mijne verwondering zag ik dat dezelve zich met eene bezigheid vermaakte , die zoo wel was uit^edagt, dat tot heden toe geen Maitre des plaifirs, met al zijn vindingrijkheid, in ftaat was, om een vermaak uit te denken dat beter voor een hoofdeloos wezen voegt; om het met één woord te zeggen, het agterdeel van mijn wonder-
paerd
Men laat ze neervallen, om het binnen komen van een vijand in eene vertakte ttad te beletten.



IV".






C 59 )
paerd had in die' weinige ogenblikken reeds eene gemeenzams kennis gemaakt met de merries, die in de weide liepen, en fcheen bij de vermaaken van zijnen Harem alle zijne geledene fmerten te vergeten. Hierbij kwam nu zekerlijk de kop zoo weinig in aanmerking, dat zelfs eenige veulens haar aanwezen aan deze uitfpanning te danken hadden, hoewel «ij onbruikbaare misgeboorten waren, welken alles ontbrak wat hun Vader miste toen hij hun voortbragt. ■ Daar ik nu zulke onwederleglijke bewijzen had van het leven van de beide gedeelten van mijn paerd, liet ik terftond onze pacrdenfmit komen; zonder zich lang te bedenken kwam deze op den inval, om de beide delen, terwijl ze nog tamelijk warm waren, wederom aan elkanderen te voegen. Hij naaide ze vast met takjes en jonge fpruitjes van laurierbomen, welke juist bij de hand waren. — De wond genas; en wat kon een zoo
be-



C 60 )
beroemd paard niet te beurte vallen? de fpruitfes maakten wortel in deszelfs lighaam, groeiden op en maakten een prieel, in de gedaante van een munnikskap, zoo dat ik naderhand altijd op andere togten kon uitgaan onder de fchaduw van mijne eigene en mijns paerds laurieren.
Van iemand, die een paerd als het mijne., kon berijden, zult gij, Heeren! ook wel andere behendige bedrijven willen gelooven, die U anders misfchien wat fabelachtig zouden voorkomen. Eens dat wij eene ftad belegerden, had de bevelhebber een bijzender belang om de inwendige gefteldheid der plaats te weeten. Het fcheen ten uiterfte moeilijk, ja bijna onmogelijk, om door alle de voorposten , wachten en werken binnen te geraaken, en 'er was geen gefchikt voorwerp voorhanden, om zoo iets met hoop van eenen gelukkigen uitflag, te;ondernemen. Misfchien een weinig te voorbarig in ijver en moed, plaatfte ik mij naast
een






T.



C 61 )
een 36 ponder, die op dat ogenblik op de ftad zou losbranden, en, wip! op den kogel, met oogmerk om mij in de vesting te laaten brengen; maar toen ik omtrend halfwege door de . lucht wasj kreeg ik allerlei bedenkingen in den kop, die ik niet kon oplosfen. Ja, dagt ik, gij zult nu wel binnen komen; maar hoe 'er weder uit ? hoe zal het u in de vesting gaan? zal men'u niet aanftonds voor een fpiori nemen, en u 'aan de ■eerfte galg de beste hangen? zulk een bed van eer zal u weinig roem nalaten." Ik nam hierom een kort befluit, en bediende mij van de gelegenheid dat "een kogel, eenige fchreden van mij af, nit de vesting naa ons leger fnelde. Wip! van dien op welken ik zat op dezen over, en zoo kwam ik met onverrigte zaaken, maar nogtans behouden, in bet leger terug.
Zoo ligt en vaerdig ik in het fpringen was, was ook mijn paerd, flooten noch heggen beletteden mij ooit den kortften weg '(KOOII-.!? te



te nemer). Eens zette ik op hetzelve een haas naa, die dwars over den guneenen weg liep, wanneer juist een koets, met twee jonge dames 'er in, dien weg kwam, tusfchen mij en den haas. Mijn paerd vloog zoo fnel, zonder zich te ftooten, door de koets heen, waarvan de glazen opgetrokken waren, dat ik nauwlijks den tijd had om mijn hoed aftenemen, en de dames voor deze vrijpostigheid verfchoning te vragen.
VI. HOOFD-



VI. HOOFDSTUK.
De Baron wordt krijgsgevangen, en voor
flaaf vetkoft. Hoedt de bijen van
den Sultan, welken aangevallen worden
door twee beeren. Verliest een bij
en een zilveren bijl, welken hij naa de ■ bijen /mijt; doch die, door het verdra&i, jen van zijnen arm, opvliegt naa de Maan, maar welken hij, door eene vernuftige uitvinding, naa beneden brengt. Valt bij zijne terugkomst op de, aarde, en redt zig zelve uit eene diepe kuil. Redt een wagen , welken den zijnen, op een finallen weg ontmoet, op eene zonderlinge-wijze.
Wonis.: sjfc*, ' ■ "~



( 64 )
Wonderbaar uitwerkfel van de 'vorst op den posthoren van zijn koetfier.
Ik was nogtans niet altijd gelukkig (*)• Ik had zelfs het ongeluk, dat ik voor de overmagt der vijanden moest bukken, en door hun krijgsgevangen gemaakt, en, het welk nog erger, maar bij de Turken (t) altijd gebruiklijk is, tot flaaf verkoft werd. In dezen ftaat van vernederinge, was mijn dagelijks werk wel niet hard en zwaar, maar eerder zonderling en vervelende. Ieder morgen moest ik de bijen van den Sultan naa buiten op het veld brengen, den ganfchen dag
op«
O Deze weinige woorden zijn een voldingend bewijs van des Barons geloofwaardigheid, en do waarheid zijner gefchiedverhaalen. E=n liegende grootfpreker is nooit ongelukkig.
C) De Baron deelde naderhand grootlijks m de gunst van den Grooten Heer, gelijk uit het. ver* volg zal blijken.



C 65)
öppasfen en tegen den nacht wederom in hare korven drijven. Op zekeren avond miste ik ééne bij, en Wel ras merkte ik, dat twee zwijnen haar aangevallen waren, om haar te verflinden, en den honig, welken zij bij zig had, onder elkander te deelen. Ik had niets bij mij, waarmede ik die dieren kon verjaagen, dan de zilveren bijl, welke het teken is van des Sultans hovenieren en landbouwers. Ik fmeet dezelve naa de dieven, in hoop van hen te verfchrikken en weg te jaageu, en de arme bij in vrijheid te ftellen ; maar door eenen ongelukkigen draai in mijn' arm vlo^g de bijl naa om hoog, en bleef gefladig klimmen, tot dat zij aan de Maan raakte. Hoe kon ik haar weder krijgen? Hoe haar van daar terug haaien? Ik herinnerde mij, dat de turkfche bonen zeer fnel opwasfen, en tot eene Verbazende hoogte opklimmen. Terftond plantte ik eenen, welke vattede E en



C 66 )
en zoo fpocdig groeide , dat hij zig terftond, aan één van de horens van de Maan vast hegtte. Nu had ik niets anders te doen, dan daar tegen zagtkens en voorzigtiglijk op te klimmen naa de Maan; alwaar ik behouden aankwam. Ik had een huis vol werk, eer ik mijne zilveren bijl konde vinden in een plaats, daar alles de helderheid en glans van zilver heeft; maar eindelijk vond ik haar in een hoop van kaf en gekapt ftroo. Maar helaas! de weg van wederkeeren was voor mij afgefneden: door de hitte van de Zon was mijn boon geheel verdord, en geheel onbekwaam tot mijne nederdalinge. Hierop teeg ik aan 't werk, en maakte mij een touw van dat kapfel, zoo lang en zoo goed, als ik het ooit geleerd bad. Dit maakte ik aan één van de horens harer bleeke Majesteit vast, en liet mij daar langs iiil afzakken. Ik hield mij vast met de linker hand, en mijne bijl
in



C 67 )
ih de regter hebbende, hakte ik daarmede telkens het lang en nu nutteloos' boven gedeelte van het touw af, knoopte dit aan het ondefde gedeelte weder vast , het welk mij een goed eind wegs laager bragt. Dit geduurig fplitfen en knoopen van het touw maakte het zelve gantsch niet langer of beter; ook werd ik daardoor verhinderd , om op het land van den Sultan neder te komen. Ik was nog vier of vijf mijlen, ten minden , van de aarde , wanneer het touw brak, en ik op den grond viel, met een zoo verfehriklijk geweld, dat ik geheel in zwijm lag, en mij in een gat vond meer dan negen vademen diep, 't welk ik, van zoo groote hoogte vallende, met mijn iighaam iri de aarde gemaakt had. Ik kwam wéder bij mij zeiven, maar zag geen kans, óm daar weder uit te komen. Hierop begon ik met mijne nagels, welken toen veertig jaren gegroeid hadden , een foort E i va»



( 63 )
van trap te graaven, en kwam 'er op deze wijze gelukkig uit.
Door deze vermoeiende les voorzichtiger geworden, overlegde ik het vervolge ds beter, om mij van de zwijnen, die zoo gretig naa mijne bijen en den honig waren, te ontdaan. Ik beftreek den disiélboom van een veldwagen met honig, en legde mij 's nachts digt daarbij in hinderlaag. Het geen ik hoopte gebeurde. Een groote beer, door de geutvan den honig gelokt, kwam aanzaten, en begon zoo gulzig aan de punt van den distel te likken, dat hij dezelve hoe langer hoe dieper binnen kreeg, tot ze eindelijk door flokdarm en maag ging en agter weder uitkwam. Nu feboot ik toe, enftak door het gat, voor aan den disfelboom, een pen, om den likker den aftogt te beletten; en liet hem zoo tot 'smorgens zitten. De Grote Heer, die toevallig daar voor bij kwam wandelen, lachje over deze klucht dat hij fchudde.
Kort



( 69 ) ,
■ Kort daarna werd de vrede met den Turk gefloten: ik kreeg mijne vrijheid weder , en werd, met andere krijgsgevangenen , terag gebragt na St. Petersburg. Doch ik nam kort daar op mijn aiïcheid: dit was ten tijde toen die wonderlijke omwenteling aldaar, voorviel, wanneer de Keizer in zijne wieg, zijne Moeder, de hertog van Brunswijk , haar Vader, de Graaf van biunnich, en vele andere perfonen naa Siberië gebannen werden. De winter was toen door geheel Europa zoo ongemeen ftreng, dat de Zon groot nadeel moet geleden hebben , waaraan zij zederd tot op den huidigen dag gefukkeld heeft. Ik onlmoette daarom ook op mijne terugreis uit dit land grooter ongelegenheden, dan ik op mijn vertrek derwaards geleden had.
Ik reisde met den gewonen postwagen; wanneer wij op fmalle wegen kwamen, herinnerde ik den voerman, dat hij op zijn horen zoude blaazen-, om andere E 3 rei-



( 7° )
reizigers op dezen fmallen weg te waarfchuwen. Hij blaasde uit al zijne magt; maar alle zijne pogingen waren te ver» geefsch. Hij kon zijnen horen geen geluid doen geven; dit was onbegrijplijk, en tevens ongelukkig: want kort daarna kwamen wij een anderen wagen tegen, daar het zoo fmal was, dat wij niet voorbij elkander konden gaan ^'hierom fprong ik uit den wagen , en, daar ik zeer fterk was, zette ik hem, met wielen en al wat 'er in was, op mijn hoofd, fprong daarmede over een haag, ongeveer negen voeten hoog, in het veld, ('t welk, als men het gewigt van den wagen in aanmerking neemt, gantsch niet gemaklijk te doen wjjs) en nam een tweeden fprong, waardoor ik weder op den weg kwam , agter het andere rijdtuig; toen ging ik om de paerden: één daarvan nam ik op mijn hoofd, en het andere onder mijn Imker arm, en bragt ze op dezelfde wijze b'j onzen
wa-



wagen, fpande ze weder voor, en zoo kwamen wij tegen het vallen van den avond gelukkig aan eene herberg. Ik Vergat bijna te zeggen, dat het paerd, 't welk ik onder den arm had, zeer vuurig, en niet boven de vier jaren oud was, dat het een grooten tegenzin toonde tegen deze geweldige foort van beweging, niets doende, dan fchoppen en flaan; maar dat ik zijne agterfte pooten vast hield, met ze in de zak van mijn rok te (leken. Toen wij in de herr berg waren gekomen, ververschten mijn voerman en ik ons zeiven eens regt hartelijk voor alle onze vermoeienisfen: hij hong zijn horen aan een fpijker naast den fchoorfleen in de keuken , en ik zat in den anderen hoek.
Zeer fchielijk hoorden wij : tereng! teng! teug! Wij zagen rond, en ontdekten nu de rede, waarom de voerman niet op zijn horen had kunnen blaazen. Zijne geluiden waren in den horen E 4 vast-



C 72 )
vastgevrozen, en vloogen, nu ze ontdooiden , bij menigte daar uit. De voerman was hier mede zeer in zijn fchik, omdat hij ons daardoor ten vollen overtuigde, dat hij waarlijk geblazen had; maar mij verveelde het verfchriklijk: want zonder dat de knaap den horen aan den mond bragt, moeiten wij, eenige uuren lang, alle de deunen hooren, welken hij dien gantfchen dag op zijn horen geblazen had: wij hoorden de
Pruisjlfche marsch Malbroek
hoe helder fchijnt die zilverde maan
viva den Hertog — en honderd andere dergelijke geliefde deunen.
Naardien fommige reizigers 'ër zig op toeleggen , om meer te verhaalen , dan misfchien, ftrikt ge/proken, waar is; zal mogelijk de qen of ander van het gezelfchap aan mijne geloofwaardigheid twijfelen. Maar dezen zegge
ik



C 73 )
ik alleen:dat ik hem, wegens zijn gebrek aan geloof, uit al mijn hart beklaage; en bidde hem, dat hij zijn affcheid neme, eer ik mijne verdere gevallen, welken niet minder wezenlijk gebeurd en wonderlijk zijn , als die ik U heb medegedeeld, begin te verhaalen.






REIZEN
VAN DEN BARON VAN MUNCHHAÜSEN, Tweede Deel.
VIL HOOFDSTUK.
De Baron verhaalt zijne avonturen op eene reis na Noord-Amerika, welken de aandacht van den lezer wel waardig zijn. — Pots van een walvisch. Een zeemeeuw behoudt een matroos in 't leven. Het hoofd van den Baron
zakt in zijne maag —— een gevaarlijk lek geflopt a pofteriore.
Ik ging te Portsmouth aan boord van een nieuw Engelsch oorlogfchip, van honderd (lukken, en veertien honderd koppen,



C 76 )
pen, naa Noord-America op reis; op welke niets merkwaardigs gebeurde, tot omtrend drie honderd Franfche mijlen van de rivier St. Laurens, wanneer het fchip met een verbazend geweld filet (zoo wij meenden) tegen een klip ; hoewel wij met het lood geen grond konden pijlen tot op drie honderd vademen (f). Het gene in deze omftandigheid nog verwonderlijker is, en alle begrip te boven gaat , is dit: dat wij met dezen ftoot ons roer verboren, dat onze boegforiet door midden brak , dat alle onze masten fipfcheurden van boven tot beneden, en dat twee derzelven over boord vielen;
een
Ct) De vertaler gist, dat de zetter van het oorfpronglijk werk hier den Baron een lelijken trek gefpceld hcbbe; want dat de Baron een fchrijffout begaan zoude hebben, houdt hij voor onmogeliik. Het diepst, dat men kan peilen is honderd vijftig vademen. Hij heeft het niet durven veranderen; want ciit zoude zoo goed geweest zijn, als aan de geloofwaardigheid van den Baron te twijfelen:



C 77)
een arme matroos, die boven in de raê zat om het zeil vast te maaken, vloog ten minden drie mijlen ver van 't fchip weg; maar gelukkiglijk reddede hij zijn leven: want in zijnen vaart viel hij op een zeemeeuw, die hem weder bragt, op dezelfde plaats, van welke hij gevallen was. Een ander uitwerkfel van den doot, welken wij kregen, was deze: dat zij, die tusfchen deks waren, methunne hoofden, op eene ijslijke wijs, tegen het dek gefmeten werden, zoo dat zij terug rolden als kloten. Maar met mij liep het zoo goed niet af: want mijn hoofd werd tusfchen mijne fchoudcrs zoo diep ingedrukt, dat het zonk tot in de maag; en het liep eenige maanden aan, eer het zijne oude plaats wederom kon innemen. Terwijl wij allen nog even verbaasd waren van de algemeene en onuitfpreeklijke verwarring , waarin dit dooten ons gebragt had, ontdekten wij, waar het van daan kwam. Een zeer
gro-



C 73 )
grote walvisch , die zig bakerde in de zon, was in flaap gevallen, op een diepte van zestien voeten water. Dit dier was zoo boos geworden over de inanier, waarop wij het wakker gemaakt hadden, (want in het overzeilen was zijn neus door ons roer wat bekrapt geworden) dat hij de gatderij geheel, en op zijn minst een vierde gedeelte van het halfdek met zijn ftaart in ftukken floeg, terwijl hij op het zelfde oogenblik ons daags anker, 't welk volgends gewoonte bij het voorfteven hing, tusfchen zijne tanden nam, en met het fchip ten minde eene lengte van zestig duitfche mijlen voordliep: en wie weet waar hij ons gebragt had, als niet gelukkiglijk het kabel gebroken was: wij verlooren daardoor beiden het anker en den walvisch; maar wanneer wij eenige maanden daarna naa Europa wederkeerden, vonden wij denzelfden walvisch, Hechts weinige Engelfche mijlen van dezelfde
plaats,



( 79 )
plaats, dood drijven op het water. De visch was meer dan honderd Rhijnlandfche roeden lang; waarom wij maar eert zeer klein gedeelte van een zoo groot gedrogt aan boord konden krijgen. Wij zetteden derhalven onze floepen uit, en konden niet, dan met veel moeite ƒ zijn kop afhakken, waarin wij tot onze grote blijdfchap het anker en nog boven de veertig vademen van het kabel vonden. Dit lag verborgen aan de linker zijde van den bek, vlak onder de tong; 't welk de Waarfchijnlijke oorzaak van deszelfs dood was: want de tong was aan dien kant heel zeer gezwollen, en voör een
groot gedeelte ontdoken. Dit was
het eenigst buitengewoon toeval, 't welk ons op de reis bejegende. Evenwel had ik bijna nog een gedeelte van ons ongeluk op dien dag vergeten te melden, te weten: terwijl de walvisch met het fclrip weg zwom, floeg hij een lek in hetzelve, waardoor zoo veel water in liep, JUY dat



( So)
dat wij het met alle onze pompen niet konden lens houden. Maar tot ons geluk ontdekte ik het lek; het was een groot gat van omtrend één voet over liet kruis. Gij zult mij wel willen gelooven, dat dit geval mij een zeer groot genoegen gaf.' als ik u verhaald zal hebben, hoe dit fchoone fchip met man en muis behouden werd door een zeer gelukkige inval! ik vulde het gat met mijn ..., zonder mijn broek uit te trekken; ja ware het nog groter geweest, ook dan nog zoude ik het hebben kunnen floppen : waarover gij u niet zult verwonderen, als ik u zegge, dat ik eigenlijk uit Westphalen afkomftig ben (t). Terwijl ik op deze bril zat, had ik het waarlijk vrij koel; maar de timmerlieden verlosten mij weldra uit dezen onaangenamen ftaat.
(t) Dit wil zeggen, dat de Ouders ran den Baron aldaar gewoond hadden, en hij alzoo in Westphaleu geboren was. Want op eene andere plaats beroemt hij zig'op zijn koningrijk bloed.
VUL



VÏÏI. HOOFDSTUK.
De Baron baadt zig in de midaelland-
fche zee. Hij ontmoet zeer onver-
wagt gezelfchap Komt, tegen zijn
voornemen, in de gewesten van hitte en duiftemis , waaruit hij zig redt door het danfen van den hompijp. — Ferfchrikt zijne verlosfers, en komt weder aan het ftrand.
Ik was eens in het grootde gevaar van de waereld, om in de mjddeUandfche zee, op de zonderlingfte manier, zonder medewerking der gereesheeren, en buiten weeten van cenfg mensch, om het leven te raaken. Op een zomerfchen agtermiddag baadde ik mij, in die vermaaklijkc zee, digt bij Marfeille, wanF neer



C 8a )
neer ik een zeer groten visch, met zeer wijd opgefperde kaken, met de grootfte fnelheid op mij zag aankomen. Hier was geeu tijd te verliezen; .en het te ontwijken was niet mogelijk. Ik maakte mij daarom terftond zoo klein, als in mijn vermogen was, trekkende mijne voeten zoo hoog op, en fluitende mijne handen zoo naabij het lijf, als ik maar kon. In deze houding was ik in een ogenblik tusfchen zijne kaken en in zijne maag. Hier was ik een poos in den ftikdonkerften nacht , en de onverdraaglijkfle hitte; gelijk gij u ligt zult kunnen verbeelden: tot dat ik eindelijk begon te begrijpen, dat wanneer ik den visch wat pijn aandeed, hij wel blijde zoude zijn, als hij mij wederom kwijt was. Daar ik ruimte genoeg had, begon ik alle mijne jongens fpellen één voor één te beproeven; als tuimelen, hinkelen, fpringen, klouteren enz.; maar niets fcheen hem zoo lastig te vallen,
als.



C 83 ")
als de vaardige beweging mijner voeten, met het danfen van den hornpijp. Nauwlijks was ik daarmede begonnen, of ik moest weder uitfcheiden, door zijn horten en ftooten; ik ging echter weêr voord, en hij brulde vreeslijk; op het laatst ging hij volkomen regt op zijn ftaart in het water ftaan, met zijn kop daarboven uitbrekende, waardoor hij ontdekt werd door het bootsvolk van een italiaanfchen koopvaarder, die daar juist voorbij zeilde, en hem binnen weinig minuten harpoende. Zoodra hij aan boord gehaald was, hoorde ik het volk met elkander overleggen hoe zij hem best zouden opfnijden, om den meesten traan te krijgen. Ik was dus in geen geringe benaauwdheid, dat zij mij omhals zouden brengen met die werktuigen, waarmede zij dit vreemde werk verrigten wilden. Hierom begaf ik mij zoo naa bij het middenpunt, als ik konde: want in de maag van dit fchepfél ' F 2 was



C 84)
was ruimte genoeg voor twaalf menfchen; en ik verbeeldde mij natuurlijk, dat zij met de ingewanden zouden beginnen. Maar mijne vrees was weldra geftild : want zij begonnen met den buik van onderen af open te fnijden. Zoodra ik eenige fchemering van licht gewaar werd, fchreeuwde ik uit al mijn magt (want ik fprak italiaansch) dat men mij met allen fpoed verlosfen zoude uit. eene plaats, daar ik bijkans geftikt was. Het is mij onmogelijk om naar waarheid te befchrijven de maat en de foort van verbaasdheid en ontfteldtenis, welken op ieders aangezigt gefchilderd waren, toen zij de ftem van een mensch uit het binnentle van den visch hoorden; maar vooral, toen zij een levendig wel gefchnapen naakt mensch uit deszelfs lighaam met een ftatigen tred zagen te voorfchijn komen; met één woord, Hee. ren! ik verhaalde hun de gantfche ge. beurdtenis , zoo als ik ze u verhaald
heb,









C 85 )
heb, terwijl zij van verbaasdheid verdomden.
Na dat ik eenige ververfchingen genomen had, fprong ik in zee, om mij af te wasfchen, en ik zwom naa mijne klederen, welken ik op dezelfde plaats weer vond, daar ik ze gelaten had. Naar de beste berekening, welke ik heb kunnen maaken, was ik juist twee uuren, negentien minuten en zeven en dertig feconden in de maag van dit dier opgefloten geweest.
F 3 IX. HOOFD-



IX. HOOFDSTUK.
Avonturen in Turkije en op de rivier
de jxiïji fchiet een luchtbol boven
Conftantinopel naa beneden, en vindt een franfchen proefondervindlijken Wijsgeer
daaraan hangen. . Gaat in gezant-
fchap naa Groot Cairo , en vermeerdert onder »eg zijn gevolg met vijf perfoonen
van uitflekende bekwaamheden. Keert
van daar terug langs den Nijl , al* waar hij zeer onverwagt wordt opgehou-
jeiu Wint eenweddingfchap met den
Groten Heer. Proeven der bekwaamheden van zijne bedienden.
Toen ik in den turkfchen dienst was, vermaakte ik mij dikwerf met zeilen op de zee van Marmora, van waar men een heerlijk gezigt heeft op de gamfche ftad Conftantinopel, en door welke het Serail van den groten Heer befpoeld
wordt,



. C 87 )
wordt. Wanneer ik op een zekeren morgen verrukt was over de fchoonheid van het weder en de helderheid van de lucht, zag ik iets, gelijkende naar een kloot, ongeveer twaalf duimen groot ,■ waaraan, zoo het mij toefcheen, nog het een of ander was vastgehegt. Terftond nam ik mijn ■ grootfte en langfte ganzenroer , waarmede ik nooit uitgaa, of ik doe 'er het een of ander mede op, zoo zulks binnen mijn bereik is: ik zettcde daar een kogel op, en fchoot naa den bol, maar 't was mis; ik herhaalde den fchoot met twee kogels , doch vergecfsch ; 't voorwerp was te ver van. mij af; toen nam ik dubbeld kruid en vijf of zes kogels , welke allen het ding raakten, en aan den eenen kant eene grote opening daarin maakten, en het in zee deden tuimelen. Oordeelt over mijne verwondering , toen ik maar zes voeten van mij af een zeer fraai verguld fchuitje, met een man en een ftuk van een F 4 fchaap



cm •
fcbaap 'er in, 't welk wel half gebraden febeen te zijn, hangende aan eene verbazend grote Ballon , zag nedervalJen. Van mijne verbaasdheid een weinig bedaard zijnde , gebood ik mijn volk om, zoo digt als mogelijk was, bij dezen vremden luchtreiziger bij te draaijen.
Schoon ik terftond merkte, dat hij een Franscbman was, nam ik hem echter bij mij aan boord, met voornemen, om hem in zijn fraai verguld fchuitje weder over boord te zetten, zoo hij aan mijne nieuwsgierigheid niet voldeed, en mijnen dienst , dat ik hem van dezen gevaarlijken togt gered had , met geene Volledige dankbaarheid beandwoordde (*).
Hij
(*) De Baron, die zoo even een overtuigend bewijs gaf van zijne deftige westphaalfche geboorte: geeft hier een proef van zijne Engelfche opvoeding.



(89 )
: Hij was van zijnen hemelschvluggen tuimel in zee zoo qngefteld, dat hij een geruimen tijd geen woord konde fpreken; doch zig een weinig herfteld hebbesde, gaf hij mij het volgend verflag van zig zeiven en zijne reis. „ Het „ is omtrend zeven of acht dagen gele„ den," zeide hij, want den eigen3, lijken tijd kan ik u niet nauwkeu„ rig en bepaald opgeven, naardien ik ,, de rekening kwijt ben\ omdat ik het „ grootfte gedeelte van dezen tijd in die flreken, alwaar de Zon nooit onder„ gaat, heb doorgebragt — voor om. „ trend zeven of acht dagen was het, „ dat ik te Land's End, in 't Graaf„ fchap Cornwall in Groot-brittannie (*),
„ mij,
(*). Dit is de westelijkftc uithoek van Engeland} van daar is de reis na Exeter noordoostwaard aan, en dus geheel over land, ter lengte van 340 engelfche mijlen. Hij had dus op zijn voorgenomen togt geen gevaar van water, al ware hij
nog
F 5



c 9°;
„ mijne luchtreis aanvaardde in dit „ fchuitje, waaruit ik zoo plotfeling ben „ neergevallen, haugende aan een zeer ,, grote Ballon. Ik nam een fchaap me„ de, om met hetzelve proeven op den „ dampkring te nemen: maar tien minu„ ten na het opgaan van de Ballon , „ veranderde ongelukkiglijk de wind, en „ in plaatfe van mij te brengen naa ,, Exeter, alwaar ik meende neder te „ komen, dreef de wind mij zeewaards, „ boven welke ik gisfe dat ik zederd „ al dien tijd gedreven heb: want ik was „ veel te hoog, om water van land te ,, kunnen onderfcheiden."
„ Mijn honger, dus vervolgde hij, „ werd zoo fcherp, dat de voorgeno„ men proeven over de lucht en de
„ hit-
nog tweemaal die lengte voordgevlogen: want eer hij aan den noordoostelijklten hoek bij Tarmoutb aankwam , had hij Engeland in deszelfs grootfte lengte moeten overvliegen.



C 9* )
hitte daarvoor moesten wijken. Op „ den derden dag moest ik het fchaap „ reeds dooden, en daar ik toen oneiu„ dig ver boven de Maan, en zoo digt „ bij de Zon was, dat ik mijne wenk„ braattwen zengde , plaatite ik het „ fchaap, waarvan ik de huid eerst had „ afgevild , in dat gedeelte van mijn „ fchuitje, alwaar dc Zon kragt genoeg „ doen kon, om het vleesch te braai „ den, of met andere woorden, alwaar „ de fchaduw van de Ballon de Zon „ niet hinderde , zoo dat het vleerch „ binnen twee uureu gebraden was.
Dit is in al dien tijd mijn eetiigst voed„ fel geweest."
Hier hield hij op , en was verbaasd over de voorwerpen, welken hem omringden. Toen ik hem zeide, dat het 't Serail van den groten Heer was, fcheen hij boven mate getroffen te zijn, omdat hij gemeend had, dat hij in een geheel andere ftreek was. „ Mijne lan-
„ m



C 92 )
„ ge vlugt ," voegde hij 'er bij, „ is ,, daardoor veroorzaakt, dat een zeker ,, koord , 't welk vast zit aan een „ klepje in de Ballon, om daardoor de ,, ontbrandbare lucht uit te laten, brak. Ware de Ballon niet aan (lukken gefchoten, gelijk verhaald is, het zoude met hem gegaan zijn, als met Makometk, en hii was tot aan den jongden dag tusfchen hemel en aarde blijven hangen.
De grote Heer, bij welken ik door de Keizerlijke, Rusfifche en Franfche gezanten was ingeleid, gebruikte mij tot een zaak van zeer groot gewigt te groot Cairo ; waarvan ik zeer veel wetenswaardige bijzonderheden , dienende tot ophelderinge van den opdand der Noordamerikaanfche Colonien, en deszelfs eerde en waaragtige oorzaken, zoude kunnen verbaalen — indien de gantfche zaak niet van die natuur was, dat ze voor eeuwig een geheim moest blijven.
Ik



(93 )
. Ik ging derwaards met al de pragt en . ■ ftaatfie van een afgezant der hoge en verhevene Porte; onderweg had ik gelegenheid mijn (loet met eenige zeer bekwaame voorwerpen te vermeerderen: want toen ik nauwlijks eenige mijlen van Conftantinopel verwijderd was, zag ik een klein, fchraal man met de grootfte gezwindheid dwars over het veld loopen, fchoon hij aan elk been een ftuk lood van wel vijftig ponden zwaarte had hangen. Ik riep: „ hoe zoo haastig en waarheen, Vriend! en waarom bezwaart gij* u in uwen loop met ztilken last ?" „ Ik ben gaf hij mij ten antwoord, voor een half uur uit Weenen gegaan, daar ik bij een voornaam Heer in dienst was; ik gaa naa Conftantinopd om daar wederom een dienst te zoeken; door het gewicht aan mijne beenen heb ik mijne fnelheid, die mij thans niet te pas komt, wat willen maatigen: want moderata durant .pleeg mijn overleden preceptor te zeggen."



C 94 )
gCtl#» — Deze Azahel behaagde mij, en ik nam hem in mijn dienst. Na eenigen tijd te hebben voortgereis d vond ik een kaerel, digt aan den weg, op een Tchoon' grasveld liggen, zoo (lil als of hij fliep; doch hij was wakker en luisterde met zijn "oor zoo opmerkzaam op dc aarde , als of hij de tegenvoeters wilde beluisteren. — „ Waar luistert gij naa, mijn Vriend? " vroeg ik. „ Ut luister tot tijdverdrijf, om te hooren hoe het gras
groeid! en kunt gij dat? 1
o dat is een beuzeling! Koom
dan in mijnen dienst, Vriend, wie weet wat 'er al niet kan vallen te hcoren." De kaerel fprong op en volgde mij. — Een weinig verder ftond een jager op een' heuvel met een aangelegd geweer,
en fchoot in de ruime lucht. ■ „ Veel
geluks, veel geluks, jager! Maar waarop fchiet gij ? Ik zie niets als de ruime
lucht." „ Ik neem de proef vfln
dit nieuwe geweer. Gints op den haan
van



(95 )
van den Munfter tooren te Straatsburg zat een fpreeuw, die ik 'er af heb gefchoten." Die mijne drift voor de edele kunst van jagen en fchhten kent, zal zig niet verwonderen dat ik dezen uitmuntenden fchutter terftond om den hals viel. Het fpreekt van zelfs dat ik niets fpaarde om hem ook in mijnen dienst te krijgen. — Ik reisde met mijnen ftoet vervolgens door verfcheiden landen 'en fteden, tot aan den berg Libanon. Hier vond ik voor een bosch van cederbomen een ftevigen kaerel fiaan , trek■ kende aan eenen ftrik, die om het gantfche bosch gefpannen was. „ Wat trekt gij daar, mijn Vriend?" vroeg ik hem. '„ Ik moet timmerhout halen, en heb mijn bijl vergeten: nu moet ik mij zoo goed redden al ik kan." Met deze woorden 'rukte hij in eens het gantfche bosch, dat "een vierkante mijl groot was , op den grond, of het riet was. Gij raadt ligt wat 'ik deed : ik ha.i deze kaerel niet laten
gaan,



( 96 )
gaan, al had het mij het gantfche inkomen van mijne Ambasfade gekost. — Tot in hetEgyptifche gebied voördgereisd zijnde , verhief zig een zoo geweldige ftorm, dat ik het met wagen en paerden nauwlijks over end ken houden, en vreesde in de lucht gevoerd te zullen worden. Van zeven windmolens, die ter linker zijde van onzen weg op eene rei ftonden, flingerden de wieken zoo fnel om hunne asfen , als het fpinwiel van de vaardigde fpinfter. Niet ver daar van daan, aan de regter zijde, zag ik een kaerel ftaan, veel gelijkende naar John Falftaf* welke zijn regter neusgat met zijn voorften vinger toehield. Zoodra deze kaerel onzen angst en verlegenheid zag, wendde hij zig naa ons, en boog zig eerbiedig voor mij. Eensklaps. deedt zig geen windje meer voelen, en de zeven molens ftonden plotslings ftil. Verwonderd over dit voorval, dat mij met natuurlijk fcheen toe te gaan, fchreeuwde
ik



C 9'7 )
ik den tovenaar toe: kaerel wat is dat! zit de duivel u in 't lijf, of zijt gij de duivel zelf? „ Verfchoon mij, uwe Exellentie: ik maakte daar voor mijn' meester, de molenaar, een weinig wind; en om de zeven molens niet te laten omvallen, heb ik mijn' eene neusgat toe gehouden." Ei! Ei! een uitmuntende knaap, dacht ik bij mij zeiven: die kaerel kan u te pas komen als gij eens bij ffil weer op zee zijt, of als het' u, bij uwe terugkomst, aan adem hapert, om alle uwe zonderlinge lotgevallen te water en te land
te verhaalen. Wij wierden het fpoe-
dig eens, en de windmaker liet zijne molens ftaan en volgde mij.
Eindelijk kwam ik in groot Cairo aan. Zoodra ik aldaar mijnen last naar wensch bad uitgevoerd, dankte ik mijn gantsch nutloos gevolg af, en behield alleen de vijf die ik onderweg had aangenomen ,■ om met deze als een ampteloos burger de terug reis te doen..
G ' Met



(9* )
Bel weer was verruklijk, en het gezigt van den Nijl was boven alle befchrijving fchoon; waarom ik befloot de reis naa Alexandrle te water te doen; dit ging uitnemend wel, tot op den derden dag ; maar toen begon die rivier verfcbriklijk te zwellen , (gij hebt allen, denk ik, mijne Heeren! wel gehoord van de . jaarlijkfche overftrominge van den Nijt) en op den volgenden dag ftond het land van beide zijden reeds eenige mijlen ver onder water. Op den volgenden dag was ons vaartuig, met het rijzen van de Zon, verward in eenige heesters, zoo als ik eerst dacht; maar teen het lichter begon te worden, vond ik mij zeiven omringd van amandelen, die volmaakt rijp en zoo fmaaklijk waren, als ik ze ooit geproefd heb. Het water peilende bevond mijn volk, dat wij ten minflen zestig voeten van den grond af waren, en dat 'er 'geene mogelijkheid was om voor of agterwaards te komen;



('99 )
inen ; omtrend de klok negen uuren, dit is zoo naa als ik het naar gegiste zonshoogte heb kunnen bepaalen, ftak ce wind fehielijk op, en floeg onzen boeier op zijde., Hij raakte vol water, ën in een ogenwenk zagen wrj niets meer daarvan : wij reddeden ons zeiven gelukkig (wij waren zeven man en twee jongens fterk) door ons ftijf vast te houden aan de takken van den boom, waarvoor het vaartuig te zwaar was geweest , doch welken ons even konden houden. In dezen ftaat moesten wij zes weken en drie dagen doorbrengen, en van amandelen leeven! Ik behoeve u niet te zeggen, dat wij water genoeg hadden. Op den twee-en-veertigften dag naa' ons ongeluk viel het Water zoo' fehielijk, als het gerezen was, en op' den zes-en-veertigften konden wij op het vaste land aan wal komen. Het eerfte, dat wij met de grootfte blijdfehap za. gen, was onze boeier, zes honderd G 2 voé-



C i°° )
voeten liggende van de plaats, daar dezelve gezonken was (*). Nadat wij onze zeilen en klederen in de Zon gedroogd, en zoo veel voorraad te fcheep genomen hadden , als wij tot de reis meenden nodig te hebben , gingen wij de plaats opzoeken, daar wij van daan gedreven waren, en bevonden volgends de nauwkeurigfte rekening, dat wij meer dan honderd vijftig mijlen, over huizen én bosfchen, landwaards in gedreven waren. Na eene zeer moeilijke reis van vier dagen, welke wij te voet, op looden fchoenen, deden, bereikten wij de rivier, die nu wederom binnen hare oevers getreden was, en verhaalden onze
lot-
(*) Deze boeier was een zaandamsch maakfel,
•n aldaar yerf.'heiden jaren bevaren bij die
deze fchuit zoo netjes had onderhouden, en het ijzerwerk zoo gladjes laten fchtiuren, dat het onverganglijk fcheen. Althands hetzelve was in aldien tijd niets het minile verroest geworden. ,



C «O
lotgevallen aan den Beij; die ons zeer beleefdelijk voorzag van alle noodwendigheden, en ons met één van zijne barken verder liet brengen. Zes dagen daarna kwamen wij te Akxandrie aan, daar wij te fcheep gingen na Conftantinopel. Bij den groten Heer werd ik zeer vriendelijk ontvangen, en had de eer om het Serail te zien, waarheen zijne Hoogheid zelve mij geleidde, en mij alle vrouwen, zijue eigene zelfs niee uitgezonderd, aanbood, met vrijheid om uit dezelve zoo vele en die te kiezen, als ik tot mijn eigen vermaak en het vermaak van een half douzijn mijner vrienden zoude meenen nodig te hebben.
Ik genoot naderhand dikwijls de eer van 's avonds met zijne Majesteit te fpijzigen. Zijn disch is de uitgezogtfte van alle de Monarchen der waereld. Op wijn, weet gij , moet men aan tafel niet denken ; maar het geene niet openlijk G 3 ge*



( i02 )
gcfchied, gebeurd niet zelden in (lilte; gewoonlijk ftond 'er na den maaltijd een goede fles in zijn Hoogheids Kabinet gereed. Eens gaf hij mij een wenk om hem daarin te volgen. Hij haalde uit een kastje een fles voor den dag, cn zei: „Munchhausen, gij Christenen weet wel van een goed glas wijn: hier heb ik een flesje Tokaijer, zoo goed hebt gij ze in uw leven niet gedronken." Zijne Majesteit fchonk mij een glas en vroeg: „ wat zegt gij 'er van ? " „ De wijn is goed Z. M. gaf ik ten antwoord; maar vergun mij te zeggen, dat ik ze te Weenen, bij wijlen Keizer Karei den ■zesden, veel beter gedronken heb ; ik zal uwe Majesteit een fles 'er van bezorgen." J? ik houde u aan uw woord;
maar wat fpoedig ." — „ Wat flaat 'er op, als ik ze binnen één uur uit den Keizerlijken kelder te F/eenen laat brengen?" ,— Munchhausen,-denk niet dat ik den fpot met mij laat diijVeu !
doch



( ïo3 )
doch ik denk dat gij raaskalt." — „ Ik zet mijn kop 'er voor te pand; maar uwe Majesteit weet wel dat mijn kop geen wisjewasje is; wat zet uwe Majesteit 'er tegen ? " — „ Als de vies in een uur hier is, kunt gij uit mijn fchatkamer zoo veel geld en kleinoodien nemen, als de fterkfte kaerel kan dragen; maar is hij 'er niet, zoo kost het u den kop: ik laat mij niet befpotten."
Terftond fchreef ik een briefje aan haare Majesteit de Keizerin, met verzoek, om een fles van dien Tokaijer, waarvan ik zoo dikwijls met wijlen zijne Majesteit haren vader gedronken had. Het was vijf minuten over drie uuren toen ik mijnen loper dit briefje ongezegeld ter hand ftelde; hij ontdeedt zig van zijn gewicht aan de beenen, en maakte zig op weg; midlerwijl dronk ik met zijne Majesteit verder onze fles ledig.
Ondertusfchen was. het reeds kwartier voor vieren geworden , en ik beG 4 gon,



( 104 )
gon , dit moet ik bekennen , tusfchen beide een weinig beangst te worden: want het fcheen mij toe dat Z. M. •nu en dan op het Horlogie zag , om, als het tijd was, den fcherprichter te laten komen. Ik kreeg nog wel verlof om eens in de lucht te gaan; maar wïerd door een paar gedienftige geesten gevolgd, die mij niet uit het oog verloren. In dezen angst, daar de wijzer reeds op vijfenvijftig minuten ftond, liet ik mijn Hoorder en Schutter roepen , welken ik mijne verlegenheid te kennen gaf. De Hoorder lag zig plat op den grond neder om te horen of hij mijn Loper niet ergends vernam. Tot mijne ontfteltenis zei hij mij, dat de -flungel, een goed énd van ons af, in diepen flaap lag te ronken. Zoo dra mijn brave Schutter dit hoorde, liep hij op een hoog Terras, rekte zig'uit op zijne toonen en riep met drift: „ bij anjn ziel daar ligt de lap, onder een k il ei-



eikenboom, bij Belgrado, met de fles naast hem; wagt ik zal hem wakker kittelen," Hier op mikte hij met zijn roer, en fchoot de volle lading in het midden van den boom. Een hagelbui van takken, knoppen en bladen viel op den flaper ; dit deed hem ontwaken, en bragt hem, daar hij vreesde zijn tijd verflapen te hebben , zoo fpoedig op de been, dat hij, met zijn fles en een eigenhandig antwoord van hare Majesteit, een half minuut vóór vier uuren in des Sultans vertrek aankwam.
Heeren ! hadt gij den groten Heer eens zien flurpen! „ Gij moet mij niet 'kwalijk nemen, munchhausen, zei hij , dat ik deze fles voor mij behoude; gij ftaat te Weenen beter dan ik, en zult wel meer weten te krijgen. Maar ik moet u de weddingfchap betalen." Met een floot hij de fles in zijn kastje, en liet den fchatbewaarder ' komen , zeggende tegen G 5 hem:



( ro6 )
hem : „ laat aan mijn' vriend m u n c hhausen zoo veel uit de fchatkamer volgen, als de fterkfte kaerel kan mededragen."
Ik verzuimde geen ogenblik om dit bevel te doen gelden, en begaf mij met mijn fterken kaerel naa de fchatkamer; daar hij zig zoo wel belaadde, dat het kleinfte gedeelte overig bleef. Met dezen buit begaf ik mij regelregt naa de haven, daar ik een tamelijk groot fchip huurde en terftond met mijne vijf bekwame bedienden onder zeil ging, om mijn buit in zekerheid te brengen, vóór dat eenig beletzei kon tusfchen beide komen. Het geen ik gevreesd had gebeurde, nauwlijks was ik twee mijlen van de wal, of ik ontdekte dat de gantfche Turhfche vloot mij met volle zeilen kwam nazetten ; ik moet bekennen dat mijn hoofd, dat nauwlijks weer vast begon te ftaan, op nieuw aan 't waggelen raakte. Mijn windmaaker bemerkte dit
niet



( io? )
piet zoodra, of hij fprak mij moed in , plaatfte zig bij het roer, met zijn linker neusgat naa de Turkfche vloot en het regte naa ons zeil, en blies zulk eene menigte wind, dat de Vloot, vrij gehavend aan masten en wand, naa de haven wierd terug gedreven, en mijn fchip binnen weinig uuren gelukkig in Italië aanlandde. Doch ik had van mijnen fchat weinig nut: want de armoede en beedelarij is daar zoo groot,.en de Politie zoo flegt, dat door mijne goedhartigheid een groot deel van denzelven in handen der beedelaars geraakte , terwijl het overige mij, op mijne reis naa Rome, op het geheiligd gebied van Lorette, ontnomen werd door eene bende rovers; wier geweten hen daarover niet veel onrust zal veroorzaakt hebben: want de buit was nog zoo aanzienlijk, dat het gantfche gezelfchap , zoo voor zich zelf als voor zijne erven en nakomelingen ,* voor het duizendfte gedeelte daarvan volkomen j af-



C 108 )
aflaat voor alle bedrevene en nog te bedrijven zonden , uit de eerfte en beste hand te Rome kon koopen.
X. HOOFD-



X. HOOFDSTUK.
De Baron geeft zijnen ouden Vriend, den ■ Generaal Elliot, een bezoek in de belegering van Gibralter. Boet een
Spaamch oorlogfchip zinken. Ontwaakt eene oude vrouw op de Jfrikaan-
fche kust. Vernielt al hét gefchut
van den vijand; maakt den Graaf van . . . verfchrikt, en jaagt hem naa
Parijs. Verlost twee Engelfche
verfpieders , met dienzelfden flinger, waardoor Goliath ter neder werd gejlagen, en doet de belegering van Gibralter opbreken.
Oeduurende de laatfte belegering van Gibralter ging ik met een vloot voorraadCchepen, onder het bevel van Lord Fïo-
we ,



(110) ,
we, een bezoek geven aan mijnen ouden vriend, den Generaal e l l i o t , die door de roemrijke verdediging dezer plaatfe onverwelklijke laurieren behaald heeft. Nadat de wederzijdfche blijdfchap, die bij eene onverwagtte ontmoeting van twee oude vrienden altijd pleeg te ontftaan, bedaard was, ging ik den ftaat der bezettinge onderzoeken, en de verrigtingen van den vijand opnemen ; ten welken einde de Generaal mij vergezelde. Ik had een overheerlijken telescoop van dolland bij mij, waardoor ik ontdekte, dat de vijand juist naa die plaats , alwaar wij ons bevonden, een vier-en-twintig ponder wilde losbranden. Ik gaf den Generaal te kennen, wat werk zij onder handen wilden nemen; hij zag daarom ook door het: glas, en vond mijne gisGng gegrond. , Terftond beval ik, met verlof van den. Generaal, dat aldaar een agt-en-veertig; ponder van de naastgelegene batterije: zoude gebragt worden ; dit ftuk ftelde':
ikl



C lii )
■ ik zoo nauwkeurig (ik heb verfcheideS | jaren als konftapel onder de Poolfche GeconI foedereerden gediend) dat ik geen ogenblik 1 aan eene goede werking twijfelde.
Ik bleef den vijand gadeflaan , tot dat ik' I zag, dat hij het lont aan het ftuk aanbragt, \ waarop ik het fein gaf, dat ons ftuk ook | zoude losbranden. De twee kogels ontI moeteden elkander bijna op het midden, I en zij bonften met een allerverfchriklijkst I geweld tegen elkander. De uitwerking I was niet minder verbazende. De kogel | van den vijand vloog met zulk een ge1 weid terug, dat hij den kaerel, die het I ftuk had afgefchoten, het hoofd affloeg, I benevens nog zestien anderen, welken
■ dezelve in zijn voordfnellen naa de kust van Barbarije ontmoette; maar hier was zijne kragt reeds dermate gebroken, dat hij, na nog drie masten van fehepen, dk aldaar in een regte lijn agter elkander in de haven lagen, doorboord te hebben, «iets meer konde uitvoeren, dan door
het



(II*)
het dak eens armen daglooners hut', ftaande omtrend vijftig roeden landwaards in, te vliegen; waarna hij eindelijk fmoorde in den mond van eene oude vrouw , die op haar rug lag te flaapen, en het overfchot van hare tanden weg nam. De man van deze vrouw kort daarna te huis komende wilde den kogel uit den mond trekken; maar te vergeefsch: hierom beukte hij denzelven naa binnen met een moker tot in de maag; van waar die goede oude floof deze pil volgends den natuurlijken loop naa beneden kwijt raakte. Maar dit was de eenigfte dienst niet, welken wij van onzen kogel hadden: want hij dreef niet alleen den vijandelijken kogel terug, gelijk ik befchreven heb, maar volgends het oogmerk, 't welk ik daarmede had, ging de onze voord, en ligtte dat zelfde ftuk van den vijand, 't welk tegen ons gebruikt was , uit zijn affuit, en wierp het in het ruim van een fchip, dat het door de kiel heen vloog.
In



. Cii3) Iii één oogenblik was dat fchip vol water, en zonk met meer dan duizend ipaanfche matrozen, behalvcn een zeer aanmerklijk getal foldaten, waarvan niet één gered werd. Dit was een bij uitdek goed werk ; hiervan ben ik verzekerd: evenwel wil ik de verdienden daarvan niet aan mij zeiven alleen en geheel toefchrijven: mijn vernuft eu oordeel fpeelden zekerlijk wel de voornaamfte rol in deze beuzclarije (wat betekenen toch eenige duizende ménfcheii tegen een fchonen barren klip!); maar mijn goed geluk ftond mij ook hier een Weinig ten diende: wint de man, die onzen agt-en-veertig ponder geladen had4 had bij verzinning een dubbele maat kruid genomen : buiten welken gelukkigen misflag wij noöit zoo goed, bo* ven alle verwagting, zouden gedaagd hebben, vooral iu het terug kaatfen van s'vijands kogel.
H
De



C in )
• De Generaal elliot wilde mij een aanzienlijken post bij de artillerie geven , om dezen mijnen bijzonderen en gewigtigen dienst eenigszins te beloonen; maar ik wees alles van de hand, behalven zijne dankzegging, welke ik van hem op den avond van denzelfden dag, in tegenwoordigheid van alle de Officieren van de bezetting, over tafel ontving.
Naardien ik voor de Engelfchen, die boven allen twijfel een zeer braaf volk zijn , zeer vooringenomen ben , wilde ik van deze benauwde plaats niet vertrekken, voor dat ik een nieuwen e« gewigtigeren dienst aan de bezetting gedaan had, waartoe ik binnen drie weeken gelegenheid kreeg. Mij als een Prielter gekleed hebbende, floop ik om één uur in den morgenflond uit de vesting , ging door de voorposten en kwam ongemerkt in 't midden van het vijandelijk leger. Hier begaf ik mij naa
de



c m)
de tent, waar in de Graaf vari A * * * *, benevens den opper-bcvelhebber, en verfcheiden andere van de voornaamffe Officieren , krijgsraad hielden , en hun plan , om den volgenden morgen een ftorm op Gibraltar te waageh, voor de Iaatfte maal overwogen. Mijne vermomming was hun ongeluk: want veelen hadden te fiaaffchen eerbied voor het heilig kleed , 't welk ik aan had, dan dat zij mij uit hunne vergadering durfden weg jaagen, gelijk ik verdiend had; evenwel moet ik aan 't gezond verftand van anderen dit recht doen, dat ik op hun gelaat de duidelijkfle blijken van ongenoegen en wantrouwen befpeurde, en de grootfte genegenheid, om den heer Pafïoor eens helder den mantel te laten uitvegen; maar zij durfden zulks met openlijk vertoonen, noch daaraan toegeven ; uit vrees, dat zij het blind en bijgelovig gemeen, welks gunst en genegenheid zij niet door een gewaanH 2 den



( n6 )
den ijver voor den Godsdienst (dien gewonen kunstgreep van ftaatkundige en heerschzuchtige deugnieten!) maar door hunne ervfirenis en dapperheid gewonnen hadden, van zig verwijderen en vervremden zouden. Ik kon derhalven aldaar zeer gerust ert Veilig blijven, en hoorde alles, wat 'er omging, tot dat zij fcheidden, om zig nog eenige uuren ter ruste te begeven. Toen ik zng, dat hel gehele leger, zelfs de fchildwachten , in den diepften flaap gedompeld warén, ging ik zonder toeven aan 't werk; al hun gefchut (meer dan drie honderd ftukken van agt-en-veertig tot vier-entwintig ponden ijzers) ligtte ik van de affuiten en ging ze meer dan een half uur ver in zee brengen. Daar ik moederziel alleen was, en zelfs geen kleinen jongen tot mijner hulpe had , was dit het zwaarfte werk, dat ik ooit onder handen heb gehad; behalven toen ik met het befaamde turksch ftuk gefchut*
door



C 117 )
door den Baron de tott zoo zwierig befchreven in zijne gedenkfchriften, waarvan ftraks nader, over de ftraat van Conftantinopel zwom. Daarna ftapelde ik alle de affuiten en legerkarren, in 't midden van bet leger, op elkander, nemende dezelven twee aan twee onder mijne armen; zoo omdat 'er haast bij 't werk was, als omdat ik door het kraaken van de wielen niet gehoord en ontdekt zoude worden. Dit maakte een fchoone ver;ooning: want de berg van affuiten en karren was ten minden zoo hoog, als de rots van Gibralter (*). Toen ontftak ik een lont, flaande met een ftuk van een agt-en-veertig ponder tegen
een
(*) Hoe de Baron in ftaat was , alle deze karren zoo fpoedig en gemaklijk bij elkander te krijgen, is ligt te begrijpen!! Maar hoe hij ze zoo hoog heeft kunnen brengen zouden wij nooit hebben kunnen bezeten, had hij ons zijne verwonderlijke kunflcu, waarbij van gussum en
des-
H 3



( ns)
een vuurfteên, welke twintig voeten boven den grond lag op een wal, door de Mooren bij hunnen inval in Spanje opgeworpen ; en ftak daar mede den gantfchen boedel in brand. Ik had haast vergeten te zeggen, dat ik alle de ammimitiewagens boven op den top van dezen berg had geworpen.
Ik had het brandbaarfte onder op den grond gelegd, met zoo veel overleg en oordeel, dat alles in één oogenblik in ligter laaie vlam ftond. — Om alle vermoedens voor te komen, had ik een fpaanfchen foldaat ftillekens den nek omgedraaid, trok zijne klederen aan, en ging in zijne plaats fchildwacht houden: ook was ik de eerfte, die allarm maakte,
éeszelfs waardige Opvolger, de heer ridder
«t. I. I. pinetti, willedale de merci,
Profcsfor en Demonftrator der Phijfica, maar kinderen zijn, niet medegedeeld in het flot van dit, *n in het XII. hoofdftuk.



C "9 )
te, en de grootfte verbaasdheid toonde. Het geheele leger was verftomd; en het algemeen befluit was, dat de vijand de fchildwacbten omgekoft hebbende, zeven of agt regimenten gebruikt had, om deze ijslijke verwoefting uit te regten. Mr. drinkwater verhaalt, in zijne gefchiedenis van deze beroemde belegering , dat de Spanjaarden een zeer zwaar verlies leeden door een brand, welke in hun leger ontftond, maar waarvan men de oorzaak nooit geweten heeft. En hoe zoude hij die hebben kunnen weten ? daar ik, hoe zeer ik door dit werk van weinige uuren in éénen nacht, de eenigfte ben, aan wien de Engelfchen het behoud van Gibraltar te danken hebben, deze zaak echter nooit voor dezen dag aan- iemand, zelfs niet aan den Generaal ellïot, heb bekend gemaakts De Graaf van a * * * * liep met zijn gantfchen ftoet van fchrik weg; zij ffóndcn op den gantfchen weg niet ééns ftil, H 4 hoe-



( W> )
hoewel zij te voet waren, tot dat zij Parijs bereikt hadden, alwaar zij binnen veertien dagen aankwamen. Ja deze akelige brand had hen dermate ontfteld, dat zij wel drie maanden lang niets ter hunner herftellinge konden gebruiken , maar gelijk de cameleon van den wind leefden.
Zo iemand van V gezelfchap mogte te kennen villen geven, als of hij twijfelde aan de waarheid van deze gebeur dtenis, dien bekeur e ik voor een fioop brandewijn , om denzelven in één teug uit te drinken; en om de flesch of de kom waaruit hij gedronken heeft, insgelijks naa binnen te flaan.
Twee maanden, naadat ik dezen dienst aan de belegerden gedaan had, zat ik, met mijnen vriend, elliot, te ont-
bij-



C 121 D
tijten; wanneer een bom (want ik had geen tijd gehad om zoo wel de mortieren, als het kanon van den vijand weg te brengen) in de kamer viel, daar wij zaten , en zig op de tafel nederzette. De Generaal verliet, gelijk de meesten doen zouden, terftond de kamer; maar ik vatte ze op, eer zij barstte, en nam ze mede naa den top van de rots. Van hier den vijand, op eene hoogte bij de zeekust gelegerd, befchouwende, ontdekte ik een groote menigte volks, onder elkander heen en wederloopende; maar met het bloote oog kon ik niet onderfcheidenlijk zien, wat zij eigenlijk uitvoerden. Ik was juist bezig met mijn teleskoop te Hellen, wanneer ik befpeurde, dat twee van onze Officieren , waarvan de één een Generaal, de ander een Colonel was, met welken ik den voorgaanden avond had doorgebragt, en die' te middernacht waren uitgegaan , om het vijandelijk leger te befpieden, gevangen H 5 wa-



c 1=0
waren genomen , en nu regelregt na de galg gebragt werden, om opgehangen te worden. Ik had de bom nog in mijne hand, maar de affland was te groot , om ze uit de hand weg naa den vijand te werpen; zeer gelukkig herinnerde ik mij dat ik denzelfden flinger, waarvan david zig in het flaan van goliath bediende, in mijn zak had; ik legde mijn bom daarin, en flingerde dezelve, dat zij midden onder het volk nederviel , en zoo als zij viel, barstte. Zij vernielde allen, die zig aldaar bevonden, behalven onze twee brave helden, die 'er behouden af kwamen, door dat zij zoo hoog gehangen waren : want zij waren even afgefloten ; maar een ftuk van de bom vloog met zoo grote kragt tegen den voet van de galg, dat dezelve terftond omver viel. Onze twee vrienden voelden niet zoodra den vasten grond onder de voeten, of zij zagen rond
naa



C fH )
naa de oorzaak, waarom zij fchier zoo fpoedig nedergelaten werden, als zij waren opgehangen. Oordeelt over hunne verwondering , mijne Heeren 1 wanneer zij zagen, dat de wacht, de beul en alle de nieuwsgierige aanfchouwers het in 't hoofd gekregen hadden, om de reis naa de andere waereld vroeger, dan zij, aantenemen. Zij wisten niet, maar vreesden, of hier onder wel niet iets anders fchuilen mogt; waarom zij hunnen tijd niet wilden verfpillen, gelijk die geleerde, die, een kop van een hollandfchen tabakspijp op den kant van den Teems gevonden hebbende, drie jaren agter één aanhoudend zijne herfenen (*) verfleet, om te onderzoeken, hoe dezelve daar gekomen ware ; en ten laatfte beiloot, dat een oud wijf
van
' (*) De Baron vergist zig hier: de man had niets in zijn hoofd, 't welk naar herfenen geleek.



( Ï24 )
van Hilverfum , 't welk voor keukenmeid op een zeeuwfchen fmokkelaar gevaren had, den geheelen pijp misfchien uit den tandeloozen mond had laten vallen; waarom hij nog zes dagen na den fteel zocht, maar te vergeefsch. Hierom maakten zij, zonder verwijl, elkanders onbeleefde ftroppen los , renden naa het ftrand en namen een fpaanfche boot met zes mannen daarin, door welken zij zig na een van onze fchepen lieten roeien, en behouden daar aan boord kwamen : van waar zij, terwijl ik nog bezig was om den Generaal eli.iot te verhaalen , hoe ik met de bom geleefd had, bij ons kwamen, ons om heisden, en wij met elkander den dag aangenaam en vrolijk ten einde bragten.
XI. HOOFD-



XI. HOOFDSTUK.
Een belangrijk verjlag van de voorouders van den Baron. — Een verfchil over de plaats, waar noach zijne ark bouwde De gefchiedenis van den flinger , en deszelfs hoedanigheden. (
Een begunftigd digter wordt ingeleid, maar op geen roemrijke manier —— Koningin elizabeth, en hare gaafvan onthouding. —r De vader van den Baron kruist van Engeland naa IIol-
. land op een zeepaard, V welk hij voor zeven honderd dukaten verkoopt.
Ja! ik zal aan uw verlangen voldoen, mijne Heeren! — immers zie ik aan uwe ogen, dat gij begeert te weten, hoe ik in 't bezit van zoo groten fchat, als de bovengemelde flinger is, gekomen



C 126 )
men ben — onder één beding echter, dat gij van deze mijne openhartigheid geen misbruik maakt, en de huistwisten, welken onder mijne voorvaders hebben plaats gehad, en altijd behooren geheim gehouden te worden, niet verder voord verhaalt.
Weet dan, dat ik in een regte lijn afflamme van merab, oudfte dogter van zijne Israëlitifche majefteit, Korting saul den eerden. Zii was, gelijk gij weet, eerst aan david verloofd, en, het welk gij noch iemand wist, kreeg van hem, tot pand zijner minne, dezen flinger; Maar haar Koninglijke vader, die vrij onbeflendig van aard was, trouwde-haar daags daaraan uit aan adriël den meholathi.ter; en dewijl hij daarenboven zeer bijgeloovig was, wilde hij, dat deze wonderbare flinger van david, waarin hij een meer dan gewoone kragt onderftelde, aan adriël en de oudfle zoons in deszelfs geflagt,
te»



C i=7 )
ten eeuwigen dage, als een bijzonder eigendom zoude toebehooren : opdat adriül voornoemd, en zijne kinderen en kindskinderen na hem, altijd, gelijk alexander encAESAR deeden , zouden kunnen zeggen : ik kwam , ik* zag, ik won! 't Gebeurde op zekeren tijd, dat een zeer hevig huis krakeel tusfchen adriël en merab ontftond over een zaak van het alleruiterfle gewigt; te weten , waar de plaats was, daar noach zijne ark had gebouwd, en Waar deze na den vloed gebleven was. Dit gefchil liep zoo hoog, dat 'er een fcheiding van huwelijk op volgde : maar naardien zij begreep, dat de flinger eigenlijk aan haar en niet aan haren gewezen' echtgenoot behoorde , maakte zij hem denzelven, s'nachts,
'Voor dat zij fcheiden, afhandig, en befchonk daarmede haren jongften zoon, die de zijde van de moeder gekozen had,
,tn haar overal vergezelde. Dit verwekte



( laS )
te in het vervolg wel een groten haat tusfchen de broeders en hunne vrienden, zoodat zij dikwijls handgemeen raakten, maar de partij van merabs zoon behield altijd de overhand; zoodat de flinger van dien tijd af onafgebroken in zijn géflagt gebleven , en alzoo , van vader tot zoon overervende , in mijne bezitting gekomen zij.
Een van deszelfs eigenaars, mijn bctoud-over-groot-vader , die voor omtrend twee honderd en vijftig jaren leefde* reisde naa Engeland, en werd aldaar zeer bekend met een groot digter, die door het ftelen van herten zeer beroemd was: zijn naam was , zoo ik dien wel onthouden heb, shake spe are. Deze leende dien gedivten flinger zeer dikwijls (*) en doodde
(*) Men verwondere zig niet, dat mijn betoad-over-groot-vader dezes (Vinger op een fpeel-
ttfgt-



C 129 )
de daarmede zoo veel wild van Sik Thomas luzy, dat hij het lot van mijne twee vrienden te Gibraltar, ter nauwernood ontging. De arme shakespeare raakte in de gevangenis; en mijn voorvader bezorgde hem zijne vrijheid op eene zeer zonderlinge wijze. Koningin elizabeth, die toen op den throon zat, verviel, gelijk bekend is, in de grootfte zelfsverveeling; de geringde zaak ontrustte haar, 't zij zij zig kleedde of ontkleedde, 't zij zij at of dronk; en alle andere verrigtingen, welken wij verzwijgen zullen, maakten haar het leven tot een last. Maar hij leerde haar de kunst, om dit alles door een gemagtigde te verrigten! En welke vergelding, denkt gij, dat die edelmoedige Vorftin in ftaat was, hem
voor
togtje bij zig had. Volgends den uiterflen wil van merab moet ieder eigenaar hem altijd kij zig hebben.
I



C 130 )
voor zoo gewigtigen dienst te doen aannemen? — geene andere, dan Shakespeare in vrijheid te (lellen. Zoo groot was zijne genegenheid voor dezen beroemden fchrijver , dat hij met vermaak zijn eigen leven verkort zoude hebben, om de dagen van zijnen vriend te verlengen.
Ik heb nooit gehoord, dat één van hare majefteits onderdanen, en met naame de vleescheters, (*), zoo als zij in dien tijd plegen genoemd te worden, (hoewel ik weet, dat zij door die tijding zeer getroffen waren,) afgekeurd hebben, dat zij zoo geheel zonder allen voedfel leefde. Zij leefde maar zeven en een half jaren', naadat zij zoo matig was geworden.
Mijn
(*) Beef-eaters. Een naam die niet zelden door hen die gaarne, rurdvleesch aten, en het uit oecêticmifibe oorzaken moesten laten, aan de Koninglijke Gardé gegeven wierd



C 13O
Mijn vader, die de onmiddellijke bezitter, van dezen flinger vóór mij was, en van wien ik hem kort voor mijne reis na Gibraltar erfde, heeft mij daarvan de volgende bijzonderheid verhaald, welke zijne vrienden ook dikwijls van hem gehoord hebben, en aan welker waarheid niemand twijfelt, die den eerlijken ouden man gekend heeft.
Hij wandelde aan het flrand bij Har•vich, met den flinger in zijn zak, en was nauwlijks eén mijl gevorderd, wanneer hij een ftout beest, het zeepaard genaamd, ontmoette, 't welk met open muil en groote woede op hem kwam inloopen : een oogenblik ftond hij in twijfel wat te doen; maar om zijnen flinger denkende , ging hij honderd treden agterwaards , nam een paar kittelfleenen, welke bij menigte aan 't flrand liggen, en flingerde ze beiden zoo behendig naa het dier, dat ieder fleen een oog weg nam, en in de I 2 hol-



C tsO
holligheden , die zij gemaakt hadden , bleeven zitten. Hierop fprong mijn vader op het dier, ging op deszelfs rug zitten, en dreef het zeewaards in: want niet het verlies van het gezigt verloor het ook zijne wildheid, en was zoo tam als een fchaap. Mijn vader gebruikte den flinger in plaats van een breidel, en alzoo op zijn uiterfle gemak dwars door de zee gevoerd wordende, kwam hij in minder dan drie uuren aan de overzijde, 't wellf een weg is van ten minden dertig hollandfche mijlen. De waard in de drie fchenkkannen te Helvoetfluis koft het zeepaard voor zeven honderd ducaten,' om daarmede op de jaarmarkten rond te reizen; en mijn Vader ging den volgenden dag weder met de paketboot na Harwich.
Mijn vader deed op deze reis vele zeer aanmerkelijke waarnemingen, welken ik in '/ vervolg zal mededeelen.
XII. HOOFD-



XII. HOOFDSTUK.
Een klugt; de gevolgen daarvan. -
Het Kafteel van Windfor. -— j)e
St. paulus kerk. Het gildehuh
van de geneesheren, de aan/prekers ,
kosters enz, allen bijkans vernield.
Vaardigheid der kruidmengeren.
DE KLÜCT.
Deze berugte flinger ftelt zijnen bezitter in ftaat om alles ter uitvoer te brengen, dat hij onderneemt.
Ik maakre een zoo groten luchtbol, dat de menigte van zijde, welke ik daartoe nodig had, allen geloof te boven gaat. Alle de winkels der kooplieden en de werkhuizen der wevers van LonI 3 den



C 134 )
den en Westmunfter waren niet in ftaat cm zoo veel te leveren , als ik nodig had: ik kwam nog eenige duizende ellen te kort, welken ik met een kleinen luchtbol van ÏAjon ging halen. Met dezen luchtbol en mijnen flinger voerde ik vrij wat klugten uit, als bij voorbeeld: het ééne huis van zijne plaats te nemen, en een ander in deszelfs flede te zetten, zonder de inwooners in 't minne te ontrusten, omdat zij meestal in een diepen flaap waren , of zig vermaakten met de yerplaatfingen hunner huizen. Toen de fchildwacht aan het Kafteel van Windfor de klok van St. Paufus twaalf uuren hoorde flaan, kwam dit alleen door mijne kunst. Ik bragt deze gebouwen dien nacht naast aan elkander, door het Kafteel over te voeren na St. George's Field, en verplaatfte het weder vóór dat het dag werd, zonder iemand zijner inwooners wakker te maaken. Niettegenflaande deze * r l Ver



C 135)
zeer aanmerklijke dingen, zoude ik van mijnen luchtbol en deszelfs eigenfchappen altijd een geheim gemaakt hebben, als mo nt col fier de kunst van vliegen niet bekend had gemaakt.
Op den poften van herfstmaand, wanneer het gilde der geneesheeren jaarlijkfche verkiezing van nieuwe deken en vinders pleeg te doen, en bij die gelegenheid een zeer kostbaren maaltijd te houden, vulde ik mijn luchtbol, bragt dien boven het dak van hun pragtig gebouw, flceg mijnen flinger om den vergulden kloot, op den top van deszelfs toren geplaatst, en het ander einde van den flinger aan den luchtbol vast gemaakt hebbende , klom ik met het gehele gefligt en al wat daar in was, tot eene onafmeetbare hoogte, alwaar ik die heeren zes weeken lang ophield. Gij vraagt, en dit verwondert mij niet, waarvan zij in al dien tijd leefden? Doch wat dif betreft, zij hadden geen nood ter waereld: want I 4 hun-



C 156 )
hunne tafel was zoo rijkelijk, of liever buitenfporig, fchoon maar voor éénen dag, voorzien, dat zij geen gebrek zouden gehad hebben, al had ik hen tweemaal zoo veel tijds in de lucht hangende gehouden.
Hoe wel ik met dit alles niets anders dan eene onfchuldige lriugt bedoelde, was het echter de oorzaak van vele ongelukken voor verfcheiden eerwaardige perfonen onder de geeflelijken, aanfprekers, kosters, doodgravers en dergelijken; zij leeden hierdoor, dit kan ik niet ontkennen , zeer veel nadeel: want het is in Engeland eene algemeen bekende zaak, dat zoo lang dit ontzagchelijk gild in de lucht bleef hangen , en die heeren dus niet in ftaat waren om hunne zieken te bezoeken, in de beide fteden Londen en Westmunfter niet één mensch ftierf, behalven eenige weinigen, die uitgeleefd waren, en fommige zwartSaliigen, die, om hier eene of andere
niet



C 137 )
niet noemenswaardige onaangenaamheid te ontgaan, geweldige handen aan zig zeiven floegen; en had dit hangen langer geduurd, zoo waren alle de aanfprekers, zeer waarfchijnlijk, van honger geftorven, of onmagtig geworden, om hunne fchulden te betaalen: de kunst der Kruidmengers, ■ welke geduurende dezen tijd buitengemeen werkzaam wa>en , kwam hen alleen in hun ongeluk nog eenigzins te hulp.
I 5 XIII. HOOFD-



XIII. HOOFDSTUK.
Een uitstap naa het Noorden.
De Baron zeilt met Kapitein piiipps —■ valt twee zwaare beeren aan, welken
hij ter naauwernood ontkomt.
Wint het vertrouwen van deze dieren, en vernielt duizend van dezelven; laadt het [chip met derzelver hammen en huiden ; zendt de eerjlen overal ten gefchenke rond; en wordt daarvoor op alle feesten van de Stad genodigd. Een
verfchil tusfchen den Kapitein en den Baron, waarin de laatfte, beleefdheidshalve , genoodzaakt is toe te geven.
De Baron weigert de eer van een throon.
Het is u bekend, mijne Heeren ! dat Kapitein p h i p p s w il d (*) (naderhand Lord R * * * *
(*) Of deze fhipps wil dj een afftarr.meling is van dien jonathan wild den Groten, wiens
le-



C 139 )
r ***** eene reis gedaan heeft naa het Noorden om nieuwe ontdekkingen te doen; en dat ik dezen dapperen en edelmoedigeu held, niet als Officier, maar als goed vriend op dezelve verzelde. Toen wij op eene hoge Noorderbreedte kwamen, befchouwde ik de voorwerpen, welken mij omringden , met mijn telescoop, waarmede ik u in mijne ontmoetingen te Gibralter heb bekend gemaakt. Onder anderen zag ik , dacht mij, twee grote witte beeren in een hevig gevegt op een berg van ijs, welks top veel hoger dan onze mast, en een half uur ver van ons af was. Zoo met een fprong ik buiten boord , met mijn fchietgeweer op mijn rug , en klouterde dezen
ijsleven en daden zoo nauwkeurig en aardig befchreven zijn door den geestrijken en vernuftigen Heer h. fielding, meldt de Baron noch dé'Engelfché uitgever zijner avonturen: de inwoners en de belanghebbende kooplieden van St. Euftjthius zullen dit misfchien willen gelooven. —



C 140 )
ijsberg op, maar om boven op den top daarvan te komen, was zoo gemakkelijk nier, als ik mij verbeeld had. De oppervlakte van het ijs was zoo oneffen, dat ik niet dan met de uiterfte moeite en onbefchrijflijke gevaren tot deze dieren konde naderen. Dan eens ontmoette ik dwars uitfïekende punten, tegen welken ik van onderen op moest op kruipen , om ze te boven te komen, of moest een omweg van ten minften één uur lang maaken; dan eens werd ik op het onverwagtst gefluit door vreeslijke dieptens , over welken ik moest heen fpringen; en over het algemeen was het ijs zoo glad als een fpiegel, zoo dat ik over dezen korten weg meer dan tien uuren doorbragt; eindelijk alle zwarigheden overwonnen en het einde van mijne reis bereikt hebbende, zag ik dat die twee beeren alleen met elkander fpeclden. Het eerfle, dat ik nu deed, was eene berekening van de waarde hunner huiden:
want



C 141 )
want zij waren ieder zoo groot en dik, als vette groninger osfen; het hierover met mij zeiven eens geworden zijnde, meende ik aan te leggen; maar mijn regter voet gleed uit, [ik viel op mijn rug, mijn geweer ging af, en de geweldige flag beroofde mij voor omtrend een half uur van alle mijne zinnen. Maar be| gfijPt hoe verbaasd ik was, toen ik, wederom tot mij zeiven gekomen zijnde, merkte, dat één van deze dieren, die ik zoo even befchreven heb, mij op mijn buik gelegd had, en mij juist aan den band van mijn broek, die nieuw en van hartsledër was, in zijn bek vast hield. Het was zekerlijk voornemens mij elders heen te fleepen , wie weet waar heen ! maar ik haalde dit mes uit mijn zak (f),
gaf
Ct) De Baron toonde hierop dit vreeslijk werktuig aan zijne vrienden, die meenden, dat zij een lang en breed , fcherp tweefhijdend mes, zoo als een bakkers biscuit-mes U, zien zouden. Maar ziet, het was niet anders, dan een tamelijk knipmes.
B



( 14* )
gaf het eenige houwen in zijn agterpoot, en hakte drie teenen daar af; waarop hij mij terftond los liet en allerverfchriklijkst bromde. Zoo als hij van mij weg liep, nam ik mijn roer, en vuurde op hem; waardoor wel deze beer viel, maar ook eenige duizenden zijner witte broederen , die ongeveer een half uur van mij op het ijs lagen te flapen, ontwaakten , en zonder dralen kwamen vliegen naa de plaats, van waar zij het geluid gehoord hadden. Dit zag 'er akelig voor mij uit; en ik was 'er zekerlijk om koud geweest, had ik geen gelukkigen inval gekregen. Ik vilde den.beer, kop en al, in de helft van den tijd, welken de meeste menfehen tot het villen van een konijn nodig hebben ; en ftak mij zeiven in den huid, mijn hoofd onder het zijne plaatfende. Spoediger, dan ik het u kan zeggen, had het gantfche heir van beeren mij omfingeld; en mijne angst en vrees, gelooft dit vrij, bragten mij in een deerniswaardigen toeHand;



C 143 )
ftand; maar tot mijn grootst geluk veranderde dezelve welhaast op eene verwonderlijke wijs. Allen kwamen ze mij berieken, en namen mij oogenfchijnelijk voor een' broeder Bruno: dit bemerkende, en ziende, dat onder hen vele jongen waren, niet veel langer, dan ik, wagtte ik niet lang, maar boot/te hun maakfel zoo goed na als ik kon. Toen .zij allen, één voor één, mij, en het dood lighaam van hunnen broeder, wiens huid nu mijn befchermengel was, beriekt hadden, leefden wij zeer wel met elkander; en ik ondervond, dat ik hen in alles, behalven het knorren, brommen en omhelzen, vrij wel kon naaaapen. Hoe zeer ik nu een beer geleek, was ik echter nog genoeg mensch, om op middelen bedacht te zijn, hoe ik het algemeen vertrouwen, 't welk ik van deze dieren gewonnen had, tot mijn meeste voordeel zoude gebruiken.
Ik had van eenen ouden veld-wondheeler hooren zeggen, dat een wond in
de



C 144 )
de rtiggegra'at doodelijk is, en dat hij, die ze ontvangt, op 't zelfde tijdpunt fterft. Hiervan befloot ik nu een proef te nemen , en nam wederom toevlugt tot mijn knipmes, waarmede ik den zwanrften van allen vlak van agteren in den nek tusfchen de fchouders ftak, echter niet zonder zeer grote vrees en ontroering, als niet twijfelende, of het fchepfel, zoo het den fteek overleefde , zoude mij aan duizend (tukken gefcheurd hebben. Maar ik was hierin boven alle verwagting zeer gelukkig: want het beest viel dood aan mijne voeten neder, zonder eenig geluid te geven, of één droppel bloeds te (horten. Dit gaf mij moed en een voornemen, om ze allen op dezelfde wijze te vernielen , het welk ik met het grootfte gemak van de waereld , in minder dan anderhalf uuren , verrigtte: want fchoon deze dieren hunne gezellen zagen vallen, hadden zij geen vermoeden hoe genaamd wegens de oorzaak van derzelver dood.
Toen



C 145)
Toen zij [allen dood voor mijné voeten lagen, hield ik mij zeiven voor een tweeden simson , die zijne duizenden verflagen had.
Maar ik mag niet gaarn van zulke kleinigheden zoo lang (preken, en zeg daarom nog alleen: dat ik wederom naa het fchip ging, en drie vierde gedeelte van de manfchap met mij nam , om mij te helpen in het villen van de beeren, en derzelver hammen en huiden aan boord te brengen ; 't welk wij in weinige uuren. deeden, en het fchip daar mede vol laaden. De andere ftukken van deze dieren wierpen wij in zee; zij zouden zekerlijk wel even goed geweest zijn tot fpijze als de hammen, zoo ze behoorlijk waren behandeld geworden ; daaraan twijfel ik althands niet; maar wij konden in ons fchip niet meer bergen. .
Zodra wij te huis gekomen waren, zond ik, uit naam van den Kapitein, K eenL



C 146 )
eenige hammen ten gefcbenke aan de Lords van de Admiraliteit, aan de Lords van de Thefaurie, aan den Lord-Major en de Gemeenten van London , aan ieder lid va>i de verfchiilende handeldrijvende maatfc'iappijen , en de overigen vereerde ik aan mijne bijzondere vrienden; van allen kreeg ik de hartelijkfle dankzeggingen; maar bovenal van de ftad, welke mij eens vooral op hare jaarlijkfche maaltijd , ter gelegenheid van de verkiezing van eenen nieuwen Lord - Major, noodigde.
Maar de huiden zond ik aan de Czarin der Tartaren, tot winterklederen voor hare Majefteit en het hof; waarvoor hoogstdezelve mij een brief van dankzegginge met haar eigen hand fchreef, en door een buitengewoonen gezand zond , mij haare hand en kroon aanbiedende. Doch ik, die nooit naa Koninglijke waardigheden dong , bedankte hare Majefteit in de allerbeleefdfte
woor-



C 147 )
woorden voor jj deze gunst. Denzelfden gezant was bevolen, op mijn andwoord te wagten, en hetzelve iri perfoon aan hare Majefteit over te brengen, waardoor hij drie maanden afwezig was. Het weder andwoord overtuigde mij ten vollen van de fterkte harer genegenheid en van hare grootmoedigheid; hare laatfte ongefteldheid was alleen veroorzaakt (zoo als zij, die tedre ziel! zig onlangs in eene geheime onderhandeling met een der Rijksgroten uitliet) door mijne wreedheid. Wat fchoons de fexe in mij moge zien, kan ik niet begrijpen: maar deze Vrouw is de eenigfte Souvereine Vorstin niet, die mij haare hand heeft aangeboden.
Sommige onbefcheiden menfehen hebben , alleen door wangunst, veifpreid, als of Kapitein p m 1 p p s wild, op dezen togt, niet zoo diep, als hij had kunnen doen, in het Noorden ware doorgedrongen. Maar hier moet en zal K a ik



C M8 )
ik mij van mijnen plicht ten zijnen opzichte kwijten: ons fchip was in een zeer' goeden ftaat en nette orde, tot dat ik het met 'eene zoo verbazende menigte beerenhuiden en hammen geladen had , dat het dwaasheid zoude geweest zijn om verder te willen gaan; naardien wij nu nauwlijks tegen een labberkoeltje beftand waren, ik laat ftaan tegen die hooge bergen van ijs , welken wij hooger om den noord ontmoet zouden hebben.
Deze Kapitein heeft zig naderhand dikwijls ■ beklaagd , dat hij in de eer van dezen dag , welken hij met nadruk den beerenhuich- dag pleeg te noemen, niet gedeeld had (*_). Daar bij
be-
Ik'weet inet zekerheid, dat hij zig bij de Lords van de Admiraliteit te meermalen beroemd heeft, dat hij alleen door zijn beleid en moed alle de beeren gevangen had; waardoor hij zig zoo diep in de gunst en de goede gedachten van die Heeren heeft ingedrongen, dat zij hem voor den bekwaamften man hielden, om een flag van ge-
wigt



C 149 )
benijdt hij mij niet weinig de eer van deze overwinning, en tracht die op allerlei wijzen te bezwalken, waardoor wij meer dan eens de hevigde woorden met elkander daarover gehad hebben, en wij elkander tegenwoordig niet zien of fpreken : nu verzekert hij doutelijk, dat 'er geen verdiende in gelegen is, dat ik de beeren misleid heb , omdat ik mij met een beerenhuid overdekte ; ja hij verklaart , dat hij wel zonder deze vermomming onder hen had durven gaan, en dat zij hem nogthans voor een beer zouden aangezien hebben.
Thands is hij een edel Pair van 't rijk; en daar ik te wel bekend ben met goede manieren , wil ik mij over een zoo teder punt met zijn Lordfchap in geen verfchil inlaten.
wigt te doen in één der laatfte oorlogen, waarin hij zig wonder wel boven alle menfchelijkheid en geheel naar beeren aard gedragen heeft. Aantekening van den Engelfcben uitgever.
K 3 XIV. Hoofd-



XIV*. HOOFDSTUK.
Onze Baron overtreft den Baron de t o t t 'in alle opzigten; nogthans mislukt hem
ééne zaak. Fait in ongenade bij
den groten Heer, die bevel geeft om zijn
hoofd te brengen. Ontkomt 'dit
gevaar, en gaat aan boord van een fchip, waarmede hij na Venetië vertrekt . Afkomst van den Baron d e
tott, en bijzonderheden van .r'mans
voorouders • Eenige weinig of niet,
bekende bijzonderheden van vroegeren tijd.
De Baron de tott maakt van een eenige zaak meer ophefs, dan vele reizigers, die hun gantfche leven hebben doorgebragt met de verfchillende delen



C & )
len van de waereld door te reizen. Ik voor mij, al was ik uit den mond van een mortier van Europa na Afia gevlogen , zoude ik daarvan naderhand niet half zoo veel gefnoefd hebben , als hij doet van het affchietén van één t-urkfch kanon. Zijn gezegde nopens dit verwonderlijk ftuk komt, naar mijn beste onthoud , hier op neder: „ De Turken ,, hadden onder het kafteel, nabij de ,, Stad , aan den oever van de vermaarde „ rivier de siwois, een onzagchelijk „ groot metalen ftuk kanon, 't welk een „ marmoren bal van elf honderd ,, ponden zwaarte fchiet en kon'.--:Ik „ was begeerig, zegt de tott, om „ het af te Jchieten , om dat ik nieuws„ gierig was, welke uit werk fels het doen „ zoude. Het volk, dat ik bij mij had, „ jidderde op dezen voor [lag, naardien zij zig verzekerd hielden, dat het „ niet alleen het kasteel, maar ook de 55 gantfche Stad verwoeften zou: doch K 4 hun-



C W )
s, hunne vrees verminderde op mijne bej, tere onderrigtingèn aanmerklijk , en „ ik kreeg vrijheid om let aftefieken. Om het te laaden had ik niet minder
dan drie honderd en dertig
„ ponden kruid noodig, en de kogel »> veegde, gelijk gezegd is, elf hon„derd ponden. Toen de kanonnier „ de kogel aanftatrpte, liepen de overi-, „ gen weg, zoo ver als zij konden: ja het was niet dan met de uiterfte moeU j, te, dat ik den pacha, die juist s, op (lag kwam , konde beduiden, dat „ er geen gevaar was: hij, die het „ lont moest aanleggen, beefde als een riet. Ik ging eenige ft eenworpen ag3, ter hem ftaan , gaf het fein en voel„ de een fchok, als van eene aardbeving „ ge ! Op den affland van drie honderd vademen borst de kogel in drie ftukken, welken over de ftraat heen, vloogen, in de bergen aan de overi, zijde belandden, en de oppervlakte van
bet



C 153 )
het water door de ga.it/che ' breedte „ van het kanaal deeden op brui/chen."' Dit is, zoo nauwkeurig als ik het mij kan herinneren , het berigt van den Baron de tott, wegens het grootfte ftuk gefchut in de bekende waereld. Toen ik aldaar, niet lang daarna, was, werd in het gantfche ottomanifche rijk van niets anders gefproken, en men befchouwde dit affchieten van dat verfchriklijkst gefchut als een bewijs van s' Barons buitenge wonen moed.
Voor een Franschman wilde ik niet onder doen: daarom nam ik dit zelfde kanon op mijne fchouders, en na het volmaakt in everiwigt gelegt te hebben, fprong ik daarmede in zee, en zwom naa de overzijde; van waar ik het ongelukkiglijk wederom wilde brengen op zijne voorige plaats. Ongelukkiglijk, zegge ik: want teen ik het in de hand nam, om het over te werpen , gleed het gen weinig te vroeg uit, en viel daarK 5 door



C 154 )
door in het midden van de ftraat, alwaar het nu in zee Jigt, zonder eenig vooruitzigt om het ooit weder van daar te krijgen. De grote Heer nam dit betoon van mijnen moed en mijne kragten zoo euvel op, dat, niettegenftaande de grote gunst , waarin ik , gelijk ik reeds gezegd heb, (niettegenftaande de fchathiftorie, die ik u verhaald, en die hij mij vergeven had,) bi, zijne Hoogheid ftond, die wreede Turk bevel gaf om mij het hoofd af te fiaan, en dit alleen, om dat ik een nutteloos ftuk van ijdelen pragt in 't water had laten vallen. Eene van zijne Sultanes, welker grote gunsteling ik was, liet mij met den im.es ten fpoed hiervan kennis geven, en tevens berigten, dat ik mij bij haar kon verbergen, terwijl men naar mij zocht; van welke en andere gun&en ik het gereedfte gebruikt maakte.
Maar



C 155 )
■ Maar den zelfden nacht begaf ik mij aan boord van een fchip, 't welk gereed lag om naa Venetië te ftevenen: wij ligtten het anker en waren binnen drie tellens uit het gezicht van Confian* tinopel.
Deze laatfre gebeurdtenis, welke mij zoo gantsch mislukte, en waarbij ik het leven bijkans infchoot, had ik misfchien niet behooren te • vernaaien; maar daar dezelve niet ftrekt tot mijne oneer, wilde ik ze niet agterhouden. j Dewijl ik het geluk heb, mijne Heeren! bij u bekend te zijn, als een allergeloofwaardigst man, die om al de logens van de waereld niet déne onwaarheid zou willen voordbrengen, moet ik u waarfchouwen , dat ik voor het volgend verhaal wegens de afkomst van den Baron niet kan inftaan, maar het u mededeele, zoo als ik het te Venetië van verfcheiden menfchen zeer dikwijls het» hooren vernaaien.
Een



C 156 )
Een van zijne voorvaderen was geboortig van Bern in Zwitzerland, en een waterdrager te Parijs. Deze man maakte op eene zeer toevallige en koddige wijze kennis met de fchoonheïd, welke hij om eene zeer zonderlinge rede trouwde, en waarmede hij maar éénen dag in het huwelijk leefde. Deze vrouw was geboren in het gebergte van Savoie, en had, volgends den aard van dat land, op beide Sexen zoo grillig werkende, een zeer fraaijen groten wen in haren nek. Zij verliet het huis haarer ouderen, nog zeer jong zijnde. Te Parijs, wcrwaards zij gegaan was , om haar fortuin te zoeken, leefde zij eenigen tijd van de giften, welken eenige jonge Hecren aan haar uit liefde befteedden. Op zekeren nacht ontmoeteden deze twee vremdelmgeh elkander op ftraat, en kwamen in één punt famen; (zij hadden beiden een weinig te veel gedronken; ook brandden toen in Parijs des avonds nog geen
lan*



C 15? )
Iantaernen; waardoor men elkander in ■ den donker minder ontwijken konde); in dezen ftand werden zij door de ronde gevat , naa de wacht, en 's anderen ■ daags na 't fpinhuis gebragt. Beiden verdroot dit opgeflooten en eenvormig leven; beiden dachten op hun ontflag; beiden bedachten hetzelfde middel, en beiden gaven het op denzelfden tijd aan hunne bewaarders te kennen; beiden ontfchuldigden hun gedrag door hunne jeugd; beiden zochten het goed te maaken door te zeggen, dat zij aan elkander verloofd waren, en den volgenden dag met elkander in den echt zouden getreeden zijn. Beiden kwamen alzoo volmaakt met elkander overeen ; beiden werden zij ontflagen , en door den aartsbisfchop van Parijs door den band des huwelijks vereenigd. Maar de jong getrouwde vrouw, die •waande van adelijke herkom de te zijn, wilde nooit met een zwitzerfchen burger



c 153)
ger te doen hebben : welke, op zijne beurt, begrijpende , dat hij overal te regt koude raaken , zijne preutfche verliet , met welke hij alleen getrouwd was, om zijne vrijheid weder te krijgen ! Deze kiefche vrouw verbond zig kort daarna met een Koning , (wel te verftaan van een poppenfpel) reisde met hem op alle kermisfen , en kwam eindelijk te Rome. Hier viel zij in de ongenade van haren Vorst , werd uit zijn gebied gebannen en huurde een Oefi-erkekler digt bij het Vaticaan. — ciSAR b0rg 1 a , die veel van Oefters hield, kwam haar dikwijls bezoeken, en bleef wel eens een nachtje over. In één van dezelven ontving de bet-outover-grootvader van onzen held het eerde beftaan, wiens moeder den volgenden morgen , voor het aanbreken van den dag, Rome verliet.
Die dit verhaal gelooyen wil, moge het doen, of een ander vertel-
fel



( *59 )
fel volgen, waarvan het èéne mij te Conftantinopel gegeven is, het andere te Rome. Volgends het laaifle zoude hij de zoon zijn mn zijns Vaders Vrouw en g a n g A n el li, ook bekend onder den r.aam van paus clemens de XlVde, die hem naa Frankrijk zond, eene goede opvoeding bezorgde, en een goed vermogen naliet : naar luid van het eerjïe was hij de bekende zoon van mevrouw mar ia worthleij montague, door haar bij den groten Heer overgewonnen in , haar bezoek van het j'erail (*).
(*). Overdezen zoon van m yl adï montague kan de nederduitfche lezer eenige bijzonderheden vinden in de voorrede van den eerwaardigen Heer g. kuipers, geplaatst voor de door zijn Eerw. vertaalde reis van d' ar vieux naa den groten emir, gedrukt te Utrecht bij h. van
otterloo i7ïo.
HOOFD-



XV. HOOFDSTUK.
Vervolg van het reisverhaal van Har-
vvich naa Helvoet. B*fchrijving
van fommige zeedieren en andere voorwerpen, nooit bij eenig reiziger gezien. Rotfen, op dezen togt liggende , zoo groot als de Apifche bergen; kreeften , krabben van eene buitengewone grootte. Eene vrouw
in het. leven behouden. Hoe zij in
■zee viel. De manier van de A;n-
fterdamfche Maatfchappij met ten goeden uit/lag gevolgd.
In het verhaal van mijns vaders reis over het britsch kanaal naa Holland heb ik verfcheiden zeer gewigtige zaken overgeflagen, welken wel waardig zijn
der



C "fa 1
der vergetelheid ontrukt te worden j waarom ik dezelve hier zal voordragen met zijne eigen woorden , zoo als ik ze hem menigmaal aan zijne vrienden heb hooren verhaalen.
„ Toen ik op Hehoetfluis kwam ," zeide mijn Vader, „merkte men op, dat „ ik zeer bezwaarlijk adem haalde. Door „ de bewoonders naar de reden gè„ vraagd zijnde , andvvoordde ik: het „ dier, waarop ik van Hanvich gere„ den heb door de Noord-zee, zwemt „ nooit! dit is de bijzondere eigenfchap „ en gefteldheid van het zeepaard, dat „ het niet kan drijven of zig bewegen „ op de oppervlakte van het water. „ Het liep ongelooflijk fnel met mij, „ van het ééne flrand tot het ander „ over den bodem van de zee, drij,, vende de visfchen in millioenen voor „ zig heen. Veelen derzelven waren „ zeer verfchiller.de van alle visfchen, „ welken ik ooit gezien heb; fómmigen L ,y had-



( 162 )
„ hadden zelfs het hoofd aan het ui„ tcrfte puntje van den ftaart. — Ik ,., kruistte, dus vervolgde hij, een ont„ zngchelijken reeks van klippen, zoo „ hoog als het Alpifche gebergte, over (*); „ aan de voeten van deze bergen zag „ ik een grote menigte hoge , fraaie „ bomen, beladen met zeegewasfen, ,, als kreeften, krabben, oefters, mos„felen, al'krieken, enz. enz. fommige ,, van de welken een karrenvragt, eu „ de minde een goede kruiersvragt ,, uitmaakten! Alle visfchen van deze „ foorten, die bij ons aan ftrand ko„ men, en op de markten verkogt wor„ den, zijn een veel kleiner dwergagtig „ foort, of liever fpoelvrugten, dat is, „ zulke vrugten, welken door den flag
des
(*) De toppen van deze zee-bergen ftrekken zig, van den onpeilbaren bodem der zee naa boven , uit, tot op een diepte van honderd vademen beneden de oppervlakte van het water.



„ des waters van de takken der bomen,. ,, waaraan zij groeijen , afgefpoeld wor„ den, gelijk de vrugten in onze tufo „ nen door den wind worden afgeflagen „ van de bomen.' De kreeftenbomen „ waren de fraaifte, maar de krabben„ en oefterbomen de langfte. De Paerl„ boom is een foort van heelïergewas, „ en groeit aan den wortel van den „ oefterboom, om welken het zig heen „ flingert, gelijk de klimop om den „ eik. — Ik zag ook, welke uitwerk„ fels verfeheiden fchipbreuken hier ge„■had hadden; in 't bijzonder van een „ fchip, 't welk verongelukt was door „ te ftooten tegen een zeeberg of rots, „ welks top maar drie vademen beneden „ de oppervlakte van het water was, „ Toen dit fchip zonk, viel het op „ zijde, en drong een zeer groten oe„ fterboom uit zijne plaats. Het was „ in den rijtijd, wanneer de oefters zeer „ groen zijn; veelen werden door den
L a • 99 S«~



( i64 )
geweldigen ftoot gefcheiden, en viele» „ op een krabbenboom , welke daar naast aan ftond: zij vereenigden zig en „ hebben een tweefoortigcn visch voordgebragt. Ik deed eenige moeite om ,, 'er één op te grijpen en mede te ne„ men; maar dit gelukte niet; omdat „ mijn zoutwatcrige pegafus altijd veel „ tegenfpartelde, zoo dikwijls ik hem „ in zijnen loop wilde fluiten: daarenbo„ ven was ik toen ia een vellen galop „ op één der rotfen, die iii 't midden „ van mijn weg waren , ten minfieu „ vijf honderd vademen onder de- opper„ vlakte der zee, en het gemis van „ lucht begon mij zeer hinderlijk te „ worden ; waarom ik ook geen lust „ .had, om mijn tijd te rekken: voegt „ hier bij, dat mijn toeftand in ande„ re opzigten zeer ongehoeglijk was; „ want ik .ontmoette veele groote vis„ fchen, die, om naar derzelver open „ kaaken te oordeelen, niet alleen in
ftaat



C 165 )
„ ftaat waren, maar ook groten lust fchee„ nen te hebben om ons te verflinden. Daar „ nu mijn rofinant blind was, moest „ ik alleen de wacht houden tegen de„ ze hongerige heeren, 't welk mijne „ moeilijkheden niet weinig vermeer,i derde.
„ Toen wij de hollandfche kust na„ derden, en wij niet meer dan twin„ tig vademen water boven ons hoofd „ hadden, meende ik een menfchelijke „ gedaante in vrouwen klederen , ge„ vende nog eenige tekenen van leven, „ voor mij op den grond te zien lig„ gen; en daar digt bij zijnde zag ik „ dat zij haare hand beweegde, welke „ gevat hebbende bragt ik haar als een „ lijk aan het ftrand. Een kruidmenger , „ die pas te vooren door Dr. hauwes ,, te Londen onderwezen was, vol„ gends de manier van de Maatfchap„ pij der drenkelingen tte Amfterdam , „ behandelde haar zeer wel naar de L 3 „ kunst,



( 166 )
„.kunst, èn zij bekwam weder. Zij wai ,, de niet geliefde wederhelft van een „ man, die als fchipper op den holland„ fchen paketboot op Londen voer, „ en had,, zoo als hij de haven uitzeil-» „ de, gehoord, dat hij een hoer bij „ zig aan boord had. Zij volgde hem f, in een open boot naa; en nauwlijks had „ haar man haar aan boord geholpen, „ of zij wilde hem, met zoo veel drifts ,, aanvliegen, dat hij het raadzaamst oor„ deelde na ftuurboord te wijken, en al* „ zoo liever te zien, dat zij hare vin» „ gers in de golven dan op zijn aange„ zigt tekende. Zoo als hij dacht, ge„ beurde het ook : want geen tegen,, ftand ontmoetende viel zij aan den „ anderen kant van het fchip weder in „ het water; waardoor het mijn onge„ lukkig lot werd , om den eerften „ grond te leggen tot de wederveree„ ninge dezer twee echtgenoten."
Ik



C 167 )
,, Ik kan mij zeer natuurlijk verbeel„ den, welke vervloekingen deze man „ op mij uitgefpogen zal hebben, tucn „ hij bij zijne terugkomst zag , dat „ dat lievertje hem opwagtte, en van „ haar vernam, hoe zij wederom in de „ waereld was gekomen. Dan, hoe groot „ het ongeluk moge zïju, 't welk ik „ dezen armen drommel gedaan heb , „ hoope ik, dat hij het mij bij zijn
dood in liefde zal vergeven hebben, „ naardien mijn oogmerk goed was , „ hoe zeer de gevolgen, dit moet ik „ bekennen , allerv-erfchriklijkst geweest „ zijn."
Van Holland fpreke-nde, kan ik niet nalaten bij deze gelegenheid hier eene opheldering nopens den laatften oorlog met Engeland medetedeélen. Mij op de. vloot van den admiraal parkér bevindende barftede ik met alle de fchepehngen van fpijt, dat die laffe, weeL 4 ke



C iö3 )
ke Hollanders , na ons zoo fchandelijk in onze lioop en verwagting bedrogen te hebben, nog victorij durfden kraaien, door op de plaats van het gevegt te blijven liggen, terwijl wij, Meesters van de zee! met allen fpoed een goed heen komen moesten zoeken. Terwijl de andere Officieren, zig aan hunnen fpijt overgevende, het hoofd heten hangen als een bies, begon ik op middelen_ bedacht te zijn, om de fchande van dien dag door eene of andere fchijnbare uitvverkfelen en vrugten van onzen heldenmoed eenigzins te verminderen. Het middel was allerheerlijkst; doch gelukte mij maar ten deele. Ik liet naamlijk terftond al het (lukkend glas en porcelein, 't welk op de vloot was , brengen aan boord van den admiraal, fmolt het en blaasde een glazen duikerklok, naar de befchrijving van Desaguliers, zoo groot , dat twaalf mannen onder denzelven konden
zit-



( i*9 )
zitten en op den bodem van de zee wandelen. Zoo dra was ailes niet vervaardigd, of ik begaf mij met zes timmerlieden en de nodige gereedfchappen op reis, met voornemen, om de gehele Hollandfche vloot te vernielen. Dit gelukte ons naar wensch. met het eerde fchip , in welks boeg wij een gat hakten, zoo laag en zoo groot, dat het noch gevonden noch gedopt konde worden. Hierop begaven wij ons naa de andere fchepen ; maar het opkomend onweder doeg de boot , welke onze luchtbuizen bedierde, om ver, en wij moesten, tot onze jnnerlijkde fmert, ons voornemen laten vaaren, om zelve behouden te blijven. Den Officier met de vier roeiers van de boot namen wij bij ons in de klok, welken wij omkeerden, en kwamen op deze wijs gelukkig bij den admiraal aan boord ; die zig egter wel gewagt heeft, om in zijn berigt aan de lords van de admiraL s li-



C 170 )
ïteit de ware oorzaak van het zinken van Halland (*) optegeven.
De vertaler verwagt, dat de nederlandfche lezer, dien de ware oorzaak van dit verongelukken niet onbekend is, weinig geloof aan dit verhaal zal geven.
(*} Deze was de naam van dit vijandelijk fchip.
XVI. HOOFD-



XVI. HOOFDSTUK.
Dit hoofd/luk is zeer kort, maar lethelst eene daad, waarvoor de gedachtenis van den Baron dierbaar moet zijn iij lederen Engelscbman, bijzonderlijk bij allen die in 't vervolg het ongeluk zullen hebben van krijgsgevangenen te worden.
Op mijn hertogt van Gibralter naa Engeland reisde ik door Frankrijk, 't welk ik zonder eenigen hinder doen konde, omdat ik geen engelfche van geboorte was. In de haven van Calais zag ik een fchip binnen loopen, waarop een menigte Engelfche matrozen als krijgsgevangenen waren. Zoo als ik hen zag, nam ik het onverwijld befluit, om dezen braven lieden hunne vrijheid weder



der te bezorgen. Tot dat einde maakte ik twee vleugels, ieder van welken honderd- en-twintig voeten lang en tweeen-veertig voeten breed waren : deze vleugels aan mijn lijf vast gemaakt heb» bende vloog ïV op, met het aanbreken van den dag, toen alle menfchen, zelfs de wacht op het dek , nog fliepen. Toen ik boven het fchip was , maakte ik met mijn flinger drie ijzeren haken aan de drie masten vast, en het fchip alzoo eenige voeten uit het water opgeligt hebbende vloog ik het kanaal over na Dover, alwaar ik in een half uur aankwam.
Wat de Engelfche gevangenen en Franfche wachten aanbelangt: zij waren al twee uuren in Dover geweest, eer zij ontwaakten; wanneer de Engelfchen, bemerkende waar zij zig bevonden, hunnen ftaat met dien der Franfchen veranderden, en wedernamen, het gene dezen hun ontroofd hadden; en niet meer: want zij waren te edelmoedig om wederwrake
te



C i?3 )
te nemen, en de Franfchen op hunne beurt te plunderen.
Van deze vleugelen heb ik in den oorlog met Holland nog eenige keeren gebruik' gemaakt, doch zelden. Ik bezocht hunne fcheepstimmerwerven, waarop, voor ons Engelfchen, met al te grooten ijver en voordvarenheid gewerkt wisrd — om zoodanige hindernisfen daar te ftellen , als gefchikt waren om derzelver arbeid te vertraagen; of zo dit niet gelukte , die fchepen voor hen onbruikbaar te maaken; het welk ik deed door de kielen van fommige fchepen aan de helling vast te nagelen, waardoor ze niet wilden afloopen, of om ver vielen; of door de bouten en pennen in den boeg los te maaken of die daar uit te haaien, zoodat het fchip zoo fpoedig zonk, als het te water kwam. enz. enz. (*).
Na
(*) Hierom heb ik altijd moeten lachen over de llollanifcbe Patriotten, als ik hen in hunne
nieuws"



( 17+)
Na het einde des oorlogs heb ik deze vleugelen aan den gouverneur van het Kafteel van Dover gefchonken, om aldaar ten eeuwigen dage bewaard, en aan de nieuwsgierigen vertoond te worden.
nieuwspapieren hoorde klagen over werkeloosheid — ever hunne ongegronde en ongerijmde ftaatkundige naarvorfchingen naar de oorzaaken — hun ijdel gefchreeuw van verraad en omkoopinge. Ik was geen Hallander, deed het buiten weten van een ieder, en kon daarvoor derhalven geen jeld trekken. — Zoude de Baron met zijne vleugels wel door het Minifterie gebruikt zijn, om de tijding der vredebreuke en de inilruftien ug den Heer rodney over te brengen?
XVII. HOOFD-



XVH. HOOFDSTUK.
Eene reis naa Oost-indien. —— De Baron [preekt van een vriend', die hem nooit misleidde; wint honderd guinees door zijn vertrouwen op den neus van
zijnen vriend. Wild opgeftooten in
. zee. Eenige omftandigheden, wel¬
ken , zoo men hoopt, den lezer niet weinig zullen vermaaken.
Op eene reis, die ik naa Oost-indien deed met Kapitein hamilton, nam ik een heel besten vriend, waarvan ik zeer veel hield, mede: ik zoude hem, om mij van de gemene fpreekwijze te bedienen, voor geen goud zoo zwaar als hij was, hebben willen verkoopen. Het was de beste brak, dien ik ooit zag. Nooit heeft hij mij bedrogen.



C 176 )
gen. Wanneer wij op zekeren dag, volgends de beste waarneemingen, nog ten minden drie honderd mijlen van land af waren, ftiet mijn hond aan: hem meer dan een uur lang met verbaasdheid aangezien hebbende, zetde ik het tegen den Kapitein en alle de andere Officieren aan boord; hen verzekerende, dat wij naabij land moeiten zijn , naardien mijn hond wild rook. Dit verwekte wel een algemeen gefchater; maar verminderde geenszins de goede gedachten, welken ik van mijnen vriend had. Na lang voor en tegen fprekcns hierover, zeide ik ftout tegen den Kapitein, dat ik op wim's neus meer vertrouwde dan op de oogen van alle de zeelieden aan boord, en dat ik onbefchroomd mijn vragt 'er onder verwedden wilde, C te weten honderd guinees ) dat wij binnen een half uur wild zouden opdoen. De Kapitein (een goedhartig man ) lachte öp nieuw, en begeerde dat Meester crawfürd, de fcheeps-



C 177)
chirurgijn mijn pols . zoude voelen; het welk hij deed, en verzekerde, dat ik volmaakt gezond was : hierop geraakten zij met elkander in het volgend gefprek, het welk, offchoón zij zeer zagt fpraken, en ik op eenigen afïtand ware, ik egter verflaan kon.
Kapitein. Het leutert hem zekerlijk m den bol: als een man van eer kan ik zijne weddingfchap niet aannemen.
Heelmeejier. Ik denk daar anders over: hij is volmaakt gezond en bij zijn verHand ( indien men ooit zeggen kan, dat zulke honden-gekken bij hun verftand zijn, waaraan ik twijfel); maar hij verlaat zig liever op de reuktepelen van zijnen hond, dan op het oordeel van alle de Officieren aan boord! hij wil zijn geld gewis verliezen, en verdient zulks rijkelijk.
Kapitein. Zulk een zotskap, die zoo dwaas wil wedden , kan niet gezond zijn ; en aan mijn kant zoude het niet braaf M zijn



C 178 )
zijn, hem te ftaan. EvenWel — als hij met zijn geld nog eens voor den dag komt, zal ik hem medehemen.
Terwijl dit gefprek duurde bleef wim al in dezelfde houding ftaan , en verfterkte mij hoe langer hoe meer in mijn gevoelen. Ik ftelde de weddingfchap andermaal voor; en zij werd aangenomen.
Eenigen tijd, nadat ik mijn hond had zien aanftooten , waren fomm'ge matrozen gaan visfchen in de grote floep, welke agter aan het fchip met een touw vast was (bet was fchoon en Uil weder); maar weinige oogenblikken na onze weddingfchap harpoenden zij een buitengewoon groten haai, welken zij aan boord bragten. Toen zij dien opfneeden , om de traan daarvan te • bewaaren, ziet, zoo vonden zij in de maag van dit dier niet minder dan zes koppels levendige Patrijzen !
De-



C 179 )
Deze vogels waren zoo lang in die plaats geweest, dat ééne van de hennen op vier kiekens zat, en juist het vijfde uitpikte, toen de haai geopend werd.
Deze jonge vogels werden opgekweekt met een nest jonge katten , die maar weinige minuten te vooren in de waereld waren gekomen ! De oude kat was daar zoo mal mede, als met hare eigen jongen , en niet weinig verlegen, toen de oude hare zorgen en bellier ontvloog. Wat de andere patrijzen aangaat, daar waren vier hennen onder; ééne of meer derzelven zaten, geduurende de reis, aanhoudend te broeden, en alzoo hadden wij in de kajuit altijd overvloedig wild op tafel. Aan mijn besten wim gaf ik, uit dankbaarheid (want hij had honderd guinees voor mij gewonnen) dagelijks de beenen , en fomiijds een gehelen vogel, te kluiven.
M 2 XVIII. HOOFD-



XVIII. HOOFDSTUK.
Een tweede (maar toevallig) bezoek aan
de Maan. Het fchip door
een warrelwind opgenomen tot eene hoogte van duizend Hollandfche mijlen boven het water, daar het een anderen dampkring ontmoet, en in eene ruime
haven in de Maan aankomt. Eene
befchrijving van de inwoners, en de wijze waarop dezelven aldaar ter waereld komen. Dieren, gewoonten, wa¬
pens , wijnen , planten, enz. enz. enz.
Ik heb u reeds gefproken van eene reis, die ik naa de Maan gedaan heb, toen ik naa mijn zilveren bijl zocht: naderhand deed ik nog eene reis derwaards, maar op een veel aangenamer en vermaaklijker wijze. Ook vertoefde ik aldaar toen lang genoeg, om het merkwaar-



C 181 )
waardigfte te zien; 't welk ik u nu zoo nauwkeurig, als nüjn geheugen toelaat, zal befchrijven.
Ik ging op reis om nieuwe ontdekkingen te doen, zijnde daartoe aangezocht en gedrongen door een verren bloedverwant , die waarlijk geloofde, dat 'er zoodanig een volk, en van die grootte, als gullive r befchrijft in het rijk van Brobdingnag, zoude te vinden zijn. Ik voor mij hield dat verhaal wel voor een verdigtfel; maar dewijl hij zeer rijk was, en mij tot zijnen eenigften erfgenaam verklaard had, wilde ik hem niet tegenfpreken , en ondernam de reis. Wij zeilden met een aanhoudend gun■ftigen wind naa de Zuid-zee, daar wij voorfpoedig, doch zonder eenige aan•merklijke ontmoeting, aankwamen, behalven dat wij vliegende mannen en vrouwen zagen, die in de lucht beurtelings handjeplak fpeelden en een menuet danften.
M 3 Ook



(m)
Ook zeilden wij bet Eiland Ou.hits, waarvan Kapitein coor {preekt, en waarvan daan hij omm mede nam, gelukkig voorbij; maar agfien dagen daarna ontftond 'er een geweldige orkaan, welke ons fchip ten minften duizend mijlen boven het water opligtte, en in die boegte Meld, tot dat een labberkoeltje van alle kanten in onze zeilen woei, en ons op eene verwonderlijke wijze hooger en hooger op voerde. Zes weeken lang op deze wijze boven de wolken voort gereisd hebbende, ontdekten wij een groot land, als een lichtgevend Eiland , rond en helder, alwaar wij in een zeer goede haven aanlandden, en terftond aan wal gingen. Wij bevonden, dat het bewoond was. Verre beneden ons zagen wij eene andere waereld, en daarin Heden , bosfehen, boomen, bergen , ftroomen, zeeën, enz. enz. welke wij gisten , dat onze aarde was, die wij verlaten hadden. Hier zagen wij verbazend



C 183 )
zend grote figuren, die drie hoofden hadden, en op gieren reedden; en om u van de grootte dezer vogelen eenig denkbeeld te geven, moet ik u zeggen, dat derzelver vleugels zoo breed waren als ons groote zeil, en wel zesmaal zoo lang (ons fcbip was van zes honderd tonnen). De inwooners van de Maan (want wij hoorden nu, dat wij in de Maan waren) rijden niet, gelijk wij op deze waereld doen, te paerd, maar zij gaan op deze vogels eens op een pleiziertogtje ~ uit vliegen. Wij vernamen, dat de Koning van dit Eiland met de \ zon in oorlog was. Zijne'Majefteit wilde mij met een gezantfchap daarheen vereeren; maar ik bedankte hem daarvoor zeer beleefdelijk.
In die waereld zij alle dingen van eene buitengewoone grootte; een gemene vlieg bij voorbeeld, is ten minften zoo groot als bij ons een fchaap; als zij oorlogen, zijn hunne voornaamfte wapens M 4- ra-



C 184 )
radijzen, welken zij gebruiken als pijlen; zij die daardoor gewond worden nerven op het ogenblik, hoezeer die radijzen noch van. natuur noch door kunst vergiftigd maar zeer gezond en fmaaklijk zijn om te eten. Als zij geen radijs meer hebben, maaken zij hunne pijlen van de toppen van de aspergien, en hunne fchilden van paddeftoelen, die aldaar altijd te vinden zijn.
Hier zagen wij ook eenige inboorlingen uit de hondsftar: koophandel deed hun dit zwervend leven verkiezen. Hunne aangezigten waren gelijk die van grote doggen, en hunne obgen ftonden op het tipje van den neus. Oogleden hadden zij niet; maar als zij (liepen, bedekten zij hunne' ogen met de tong. Over het algemeen waren zij twintig voeten hoog; maar wat de inboorlingen van de Maan betreft, de kortfte derzelven was meer dan zes-en-dertig voeten fong' zij werden aldaar niet genoemd
men*



vu.









TUT.



C i«5)
fehen, maar kokende dieren : want zij maakten hunne fpijs wel gereed, gelijk wij doen, met vuur; doch dit kostte hun zoo min als de maaltijd eenigen tijd: want .zij openen hunne linkerzijde, en zetten de g'antfché hoeveelheid in ééns in'de maag, welke zij dan weder toefluiten, tot op denzelfden dag in de volgende maand; naardien zij zich niet meer, dan twaalfmaal in een jaar, of iedere maand maar éénmaal, : het innemen van fpijs vergunnen: eene fchikking dié bij een ieder mensch, behalven bij vraten en lekkerbekken , moet en zal goedgekeurd worden.
De vermaaken, der liefde zijn in de Maan geheel', onbekend: aldaar is, zoo wel onder de„ overige als de kokende dieren , maar eene of liever in het geheel geene kunne: want zij groeijen allen aan bomen van verfchillende grootte en gedaante : die genen , waaraan de kokende dieren, of gelijk wij. zouden zeggen, de mcnfchen, groeijen, zijn de fraaifte van alM 5 len;



( i86)
len ; zij hebben breede, dunne takken, en vleeschkkurige bladen, en brengen vrugten voord als noten, met harde fchellen, ten minften zes voeten lang; als zij rijp worden, 't welk men aan het veranderen van de kleur kan zien, worden ze afgeplukt, met grote zorgvuldigheid bij één vergaderd en weggelegd, zoo lang, als men dit goed vindt: want zij bederven nooit; en als zij het zaad van deze noten willen uitbroeden, werpen zij dezelven in een groten ketel met kokend water, waardoor de root in weinige uuren zig opent en een volwasfen fchepfel daar uit fpringt.
De natuur vormt deze fchepfels reeds, eer zij in de waereld komen, tot derzelver verfchillende beroepen; uit de eene noot komt een krijgsman, uit eene andere een wijsgeer, uit een derde een godgeleerde, uit een vierde een rechtsgeleerde, uit een vijfde een boer, uit een zesde een lompe kinkel, enz. enz. voord, en een
iege-



( i87)
iegelijk hunner begint zig terftond te voltooien, door dat gene 't welk hij te vooren maar in de befpiegeling kende , werkfttllig te maaken.
Als zij oud worden, fterven zij niet, gelijk wij; maar verdwijnen, als de rook , in de lucht? Drinken hebben zij niet nodig: want de eenigfte uitwaasfemingen, welken zij hebben, zijn ongevoelig en alleen bij de ademhaliuge. Aan iedeie hand hebben zij maar éénen vinger , waarmede zij alles zoo goed kunnen verrigten, als wij, die 'er vier hebben met een duim. Hunne hoofden dragen zij onder den regterarm; als zij op reis gaan, of eenige zware bezigheid hebben, laten zij ze meestal te huis: want zij kunnen dezelven op eenigen afftand gebruiken. Dit ziet men bier dage-. lijks; en als lieden van rang of aanzien onder de maanlingen begerig zijn om te weten, wat 'er bij den gemenen man omga, blijven zij zelve te huis,
dat



C 188 )
dat is, de rómp ftaat in huis, en zenden hunne hoofden derwaards, welke aldaar ongemerkt kunnen tegenwoordig zijn, en kecren op hun gemak terug naa :huis, met een verbaal van het gene zij gezien en gehoord hebben. (*j
De pitten van hunne druiven gelijken volmaakt naar hagel; en ik ben volkomen overtuigd , dat als een ftorm of harde wind de wijnftokken in de Maan ftuk ftaat, en de druiven van de ranken afbreekt, dan die pitten bij ons op de Aarde vallen, en onze hagelbuien maaken. fjierom zoude ik de zulken, die hierin met mij van 't zelfde gevoelen zijn,- raaden, dat als het eens weder hagelt, zij dan die hagelftenen verzamelen
O Dit voorrecht om zijn hocfd ongemerkt
tegenwoordig te laten zijn in het huis van een ander, — hebben in de Maan alleen de lieden van rang en aanzien in de huizen hunner minderen: fomtijds kunnen zij in de huizen van huns gelijken fnfluipen, doch zeldzaam en met zeer veel moeite en voorzigtigheid.



( 1*9 )
kn, om Maanwijn daarvan te maaken. Zij fmaakt zeer veel naar het wit Bergsch
Wer. Eenige gewigtige omftandig-
heden heb ik nog vergeten te melden. Zij gebruiken hunne buiken, gelik wij onze zakken, en dragen daarin alles wat hun gelieft: want zij kunnen die openen en fluiten , even gelijk hunne magen, naar welgevallen. Zij zijn niet belast met darmen, lever, hart of eenig ander ingewand; ook worden zij door klederen niet belemmerd, gelijk ook geen gedeelte van hun lighaam onzienlijk is, noch ongevoeglijk om het te vertoonen. . Hunne ogen kunnen zij uit het hoofd nemen, of daar in laten, zoo als zij willen , en kunnen even goed zien, of zij dezelven in hunne banden of in hunne hoofden hebben. Gebeurt het, dat zij een oog verliezen of bezeeren , zij kunnen een ander kenen of koopen, en daarmede zoo goed zien , als met hunne eigen ogen. Uit dezen hoofde vindt men
in



( 19° ) , in alle landen van de Maan een groot getal winkeliers in ogen; ook zijn de inwoners in dit ftuk, fchoon ook hierin alleen, veranderlijk; fomtijds zijn de groene, fomtijds de geele ogen in de manier.
Deze dingen zullen u zekerlijk zeer vreemd voorkomen, mijne Heeren? maar, indien bij iemand uwer nog eenige fchaduw van twijfeling mogt overblijven, weet ik daar niet beter op, dan dat hij zelf eene reis naa de Maan doe, en dan zal hij weeten, of ik een geloofwaardig reiziger ben.
XLX. HOOFD-



XIX. HOOFDSTUK.
De Baron trekt over den Teems zonder behulp van een brug, fchip, boot, of luchtbol, zelfs zonder zijn eigen wil; hij\ontwaakt na een langen flaap; en vernielt een gedrogt, het welk alleen leefde van de verwoefting van anderen.
Engeland ging ik voor de eerftemaal bezoeken in het begin der regeringe van den tegenwoordigen Koning. Ik moest eenige goederen te Wapping gaan bezigtigen, die aldaar voor fommigen mijner Vrienden te Hamburg ingefcheept zouden worden, en keerde van daar over het plein van den Tower terug. Hier komende was ik zeer vehnoeid, en vond de zon zoo verJavMjk , dat ik in een
ka-



( m )
kanon kroop om wat uit te rusten, en mij zelven te koesteren — en viel in flaap'. Dit gebeurde omtrend de klok van negen uuren, op den vierden van Zomermaand, zijnde 's Konings geboortedag; en al het kanon , 't welk 's morgens vroeg al geladen was , werd ftiptelijk ten één uur afgelost, ter gedachtenisfe van dien dag. Ik, die niets kwaads vermoedde, ja zelfs niet gedacht had , dat de ftaat, waarin ik mij plaatfte, voor mij gevaarlijk konde worden, werd over de huizen aan de andere zijde van de rivier gefchoten, en viel, tusfchen Bermondfeij en Depiford, neder, in een grooten hooifchelf, zonder te outwaakcn. Hier bleef ik zoo lang in een vasten liaap liggen, tot dat het hooi zoo dier werd ('t welk omtrend drie maanden naderhand was), dat de boer goed vond zijn hooi te verkoopen. De fchelf, waarop ik lag, was de grootfte van allen op de werf, en bedroeg meer dan vijfhonderd voeders ;



C 193 )
ders ; waarom men denzelven het eerst aantaste. Het volk, dat met ladders tegen mijn beftede opklom, maakte mi] door hun geraas wakker; ik begon te geeuwen, en mij wat uit te rekken; maar mij nog eens willende omkeeren (want ik was nog niet uitgeflapen , en wist volftrekt niets van den ftaat, waarin ik mij bevond) begon ik te rollen en viel van boven neder op het hoofd van den boer, welken dit hooi toebehoorde; van dezen val had ik zelf het minfte leed niet; maar brak den boer den nek. Tot mijn troost hoorde ik naderhand , dat hij een allerverfoeilijk-st charakter bezat, en de voordbrengfelen van zijnen grond nooit dan voor de buitenfporigfte prijzen verkogt.
XX. HOOFD-



XX. HOOFDSTUK.
De Baron doet een uitflap door de waereld , na een bezoek aan den berg Etna gegeven te hebben; hij vindt zig zeiven weder in de zuid-zee; bezoekt vulkanus op zijne reis; komt bij een Hollander aan boord, waarmede hij landt aan een Eiland van kaas, liggende in een zee van melk ; befchrijving van eenige zonderlinge voorwerpen. •— Zij verliezen hun compas; ' hun fchip glijdt tusfchen de tanden van een visch, onbekend in dit gedeelte van de waereld; hunne moeite, cm zig uit die plaats te verlosfen; zij komen in de Kaspifche zee. De Baron laat een beer dood hongeren in
zijne handen. Eenige bijzonderheden
van



C 195 )
van een borstrok. In dit hoofdfiuk,
't welk het laat [te en het langfte is, draagt de Baron zedekundige bedenkingen voor over de deugd van trouw en L liefde tot de waarheid.
reizen van den heer brydone naa Sicilië, welken ik met groot genoegen gelezen heb, haalden mij over, om den berg Etna te bezoeken. Mijne reis derwaards, en mijne aankomst aldaar leveren geene bijzonüe/heden op, die waardig zijn om verhaald te worden. Op een morgen vertrok ik zeer tijdig uit eene hut, alwaar ik des nachts geflapeh had, en welke zes mijlen van den voet des bergs gelegen, was, met voornemen * om dézen vermaarden berg van binnen te onderzoeken , $ ware het, dat ik in deze onderneming moest omkomen. Na eenen zwaren arbeid van drie uuren bereikte ik de kruin van den berg, welke toen reeds zederd drie weeken gewoed N a had.



C 8> 6 )
had. Deze vertoning is door veiTchillende reizigers bereids zoo dikwerf befchreven, dat ik u niet wil ophouden met een verhaal van zaken, welken u zoo bekend zijn.
Ik wandelde rondom den kelk, welke mij toefcheen op zijn minst vijftienmaal groter te zijn dan de punch-kom van den duivel bij Petersfield, op den weg naa Portsmouth, maar zoo breed niet op den bodem: want aldaar gelijkt dezelve meer naar het naauwfte gedeelte van een trechter, dan naar een punch-kom: kort- . om, ik had mijn befluit genomen; ik fprong 'er in, met de voeten vooruit, en vond mij op 't zelfde ogenblik in een hete trekkas, en mijn lighaam gekneusd en op verfchciden plaatfen gebrand door de gloeiende kooien, die zig, door hunne geweldige opbruizing, tegen mijne nederdaling verzetteden ; maar mijne zwaarte bragt mij zeer fehielijk' op den bodem, daar ik, in het midden van getier en gefchreeuw



C 197 J ■
fchreeuw, vermengd met de verfchriklijk* ue vloeken, aanlandde, en , na mijne zinnen weder vergaard te hebben en van de vermoeienis bekomen te zijn, eens begon rond te zien. , Oordeelt over mijne verbaasdheid, Heeren! toen ik zag, dat ik in het gezelfchap van vulcanus en zijne Cijclopen gekomen was, en ontdekte , dat zij gedurende de drie laatlte weeken met elkander getwist hadden, over het onderhouden van goede orde en behoorlijke ondergefchiktheid, en dat hierdoor dat groot geraas op de bovenwaereld gedurende dien tijd ontftaan was; maar mijne aankomst hemelde den vrede onder hen; zelfs deed vulcanus mij de eer aan, om pleifters op mijne wonden te leggen, waardoor zij op ftaande voet genezen waren; ook zettede hij mij veelerleie ververfchingen voor , in het bijzonder nectar , en andere fijne wijnen, zulken, tot welken de goden en godinnen alleen recht hebben. Na dit onthaal ge* N 3 bood



C 198 )
bood vulcanus aan venus, dat zij mij alle infchildijkheid, welke mijn ftaat vereischtc, betoonen zoude. Het is mij onmogelijk, om het vertrek en het ledikant , waarop ik mij ter rust begaf, naar waarde te befchrijven, waarom ik dit ook niet zal ondernemen: het is genoeg u te zeggen, dat geen tong in ftaat is om daaraan gerechtigheid te laten wedervaren, of van die goedaardige godin te fpreken met woorden, welke maar eenigzins met hare verdienden overeenkomen; de gedachte daar aan alleen maakt mij duifelig.
Vulcanus gaf mij een zeer beknopt berigt van den berg Etna; hij onderrigtte mij, dat dezelve niets anders was, dan eene ophoping van de asfche van zijn fornuis; dat hij dikwijls genoodzaakt was om zijn volk te kaftijden, en dat hij, in zijne drift, de gewoonte had om hun gloeiende kolen na den kop te fmijten, welken zij niet zelden met de grootfte
vaar-



C 199 )
vaardigheid afkaatfte , en bovenwaards nra de waereld wierpen, zoodat dezelve hen niet konden raaken: onze oneenigheden, voegde hij er bij, duuren fomtijds drie of vier maanden, en de verfchijnfelen daarvan op de waereld, denke ik, dat gij ftervelingen uitbarltingen noemt. Ook verzekerde hij mij, dat de berg Fefuvius een andere van zijne werkplaatfen was, naa welken hij een toegang had onder het bed der zee, van drie honderd en vijftig hollandfche mijlen, en dat gelijke kijvagien aldaar gelijke uitbarftingen veroorzaakte.
Als een nederig opwagter van Mevrouw venus zoude ik hier gebleven zijn; maar fommige bemoeizugtige fnap« pers, die zig in de ondeugd vermaaken, luisterden vulcanus iets in 't oor, 't welk in hem eene onverzoenlijke jaloersheid verwekte. Op zekeren morgen, wanneer ik, volgends gewoonte, mijne opwagting bij venus maakte, nam hij N 4 mij,



( 200 )
mij, zonder eenige voorafgaande kennisgevinge, onder zijnen arm , en droeg mij naa een vertrek , 't welk ik te vooren nooit gezien had, waarin, naar alle waarfchijnlijkheid, een wél was met een zeer wijde opening: hier hield hij mij boven met een uitgeftrekten arm, en zeide: „ ondankbaar fchepfêl, keer weder naa de waereld, van waar gij gekomen zijl: " en zonder mij tijd tot andwoord en verdediging te geven, fmakte hij mij in het midden neder. Ik voelde, dat ik met eene verdubbelende [helheid naa beneden vloog, tot dat dé ontfteldtenis mij van allen gevoel en opmerking beroofde. Naar mijne gisfing viel ik in zwijn , waaruit ik fpoedig ontwaakte, door het vallen in een groten kom waters, verlicht door de ftralen van de zon. Van mijne jeugd af heb ik goed kunnen zwemmen, en aardige grappen in het water uitvoeren. In het eerst verbeeldde ik mij wel, dat ik in het paradijs was, in aanmerking
van



C 201 )
van den angst en fchrik, waaruit ik maar even bekomen was; doch eenigen' tijd rond gezien hebbende, kon ik niets anders ontdekken dan een zeer ruime zee, alwaar men van alle zijden niets dan water zag, en begon nu eerst te gevoelen, dat het hier zeer koud was, en zeer veel verfchilde van de luchtftreek van' Meester vul ca an's winkel. Op eenigen afftand zag ik een ijslijk groot gevaarte, naar een fteilen rots gelijkende, op nrj aankomen ; ras bemerkte ik dat het een druipende ijsberg was, welken ik rondom zwom, tot dat ik een plaats vond, van. waar ik deszelfs top kon bereiken, gelijk ik deed, hoewel niet zonder eenige moeite; maar hier nog geen land kunnende zien, begon ik te wanhoopen, dat ik het ooit weder onder mijne" voeten zoude krijgen; doch eer het donker werd, zag ik een zeil, werwaards wij zeer fnel heen dreven; op een korten afftand riep ik aan het volk van dat fchjp, N 5 het



( 202 )
het welk mij in 't hollandsch andwoordde, waarop ik in zee fprong en zij mij een touw toewierpen, waarmede ik binnen boord gefleept werd. Op mijn onderzoek, waar wij ons bevonden , werd mij oaderrigt, dat wij in den Zuider - oceaan waren, door welke ontdekking alle mijne twijfeling geheel werd weggenomen. Het was nu ontegenfpreeklijk, dat ik van den berg Etna gevlogen was door het middenpunt der aarde in de Zuid-zee, 't welk veel korter en beknopter is dan den halven aardbol om te dwaalen. — Deze reis heeft nog nooit iemand vóór mij gedaan, zelfs niet ondernomen; en doordien ze zoo onverwagt opkwam , en zoo fnel voordging, heb ik gcene waarnemingen kunnen doen; maar zijt verzekerd, mijne Heeren ! dat ik bij eene volgende gelegenheid daarop meer bedacht en op alle bijzonderheden opmerkzamer zal zijn.
Ik



ik nam eenige ververfchingen en begaf mij ter ruste. Maar hoe onbeleefd zijn toch de Hollanders! want hun mijne ontmoetingen en wedervaren zoo nauwkeurig verhaald hebbende, als ik nu aan ü* gedaan heb , fcheen het, of fommigen , waaronder de fchipper zig bijzonderlijk onderfcheidde, die zulks door zijne gebaarden en half uitgefproken woorden klaarlijk liet blijken , aan mjjne geloofwaardigheid twijfelden; welke belediging ik wel moest opkroppen, vooral om dat hij mij zoo gemaklijk aan boord van zijn fchip genomen had, en toen juist bezig was in mij met het nodige te gerijven.
Ik vroeg hen werwaards de reis gefchikt was? en kreeg hierop ten andwoord : „ om nieuwe landen te ont„ dekken, en waarnemingen te doen; en „ dat, zoo mijne gefchiedenis waar was, „ zij niet geheel vrugteloos zouden te „ rug keeren." Wij waren nu juist in de ftreek van Kapitein cook's eerfte rei-
ze,



o4 )
ze, en kwamen den volgenden dag in Botanij-baai. Deze plaats zoude ik in geenen deele aan de Engelfche regering als een verblijf Voor fchurken, gefchikt om hen te ftraffen , kunnen aanbeveelen; zij zoude bij mij liever gefchikt worden tot eene beloning voor verdienften, naardien de*natuur hare beste gefchenken alhier met eene zeer milde hand overal geftrooid heeft.
Wij bleven hier. maar drie dagen ; en vier dagen na ons vertrek kregen wij een allerhevigften ftorm, waardoor wij alle onze zeilen verlooren, de boegfpriet in Hukken brak en de top van de grootfte mast van boven neder kwam , welke op het kastje viel , waarin ons compas was, en hetzelve met het compas geheel verbrijzelde. Allen , die ooit op zee geweest zijn , weten , welke gevolgen zoodanig een verlies kan hebben. Wij wisten niet, waarheen wij nu moeden ftuuren; maar tenjaatfte bedaarde de ftorm, en werd
ge-



gevolgd door eene geftadige heldere koude, welke ons geduurende drie maanden lang bijbleef, zoodat wij daardoor eene verbaazende weg moeten afgelegd hebben. Eindelijk merkten wij de grootlle verandering op, in alles wat ons omringde ; onze adem werd lichtgevende ftralen; onze neuzen werden onthaald op de aangenaamfte geuren van fpecerijen welken men zig verbeelden kan; zelfs had de zee hare gedaante veranderd, en was wit in ftede van groen!! Weinig tijds na deze zonderlinge verandering ontdekten wij land, en op eenen kleinen afftand genaderd zijnde, zagen wij een rivier, welke wij, na die zes mijlen ver opgezeild te hebben , bevonden dat overal wijd en diep en enkel melk was, Van den zuiverften en aangenaamften fmaak. Hier ankerden wij en ontdekten welhaast, fchoon door het zonderlingfie toéval van de waereld , dat het Eiland belfond uit een zeer grote kaast
want



• W !
want één van de bootsgezellen liep weg, zoodra wij aan land waren gekomen, maar kwam zeer fehielijk wederom, om dat hij zig verbeeld had, dat hij overal kaas, waarvan bij een onverwinnelijken afkeer had, onder zijne voeten vond: wij lagchten hem wel helder uit; maar vrugteloos: want hij bleef ftout en fterk (taande houden, dat het gantfche land als met kaas bezaaid was: dit nader onderzoekende, bevonden wij, dat hij volkomen gelijk had, en dat het geheele Eiland, gelijk ik te vooren reeds heb opgemerkt, niet anders was dan een kaas van eene verbazende grootte! De inwoners leefden voornaamlijk van denzelven, en zoo veel zij daarvan bij dag gebruikten, groeide de kaas 's nachts wederom aan. Hier was een overvloed van wijnftokken met zware trosfen druiven, welken geperst'wordende niets dan melk leverden. Wij zagen ook de inwoners op fchaatfen rijden over de room
van



van de melk, daarop liggende als bij ons het ijs in 't water, fchoon zoo dik niet en in het geheel niet hard; zij gingen zeer regt op, en hadden eene goede houding; zij waren negen voeten hoog, en hadden drie benen en eenen arm; over het geheel was hun voorkomen innemend; zij fpeel* den op een jagthoren, welke bij volwasfenen op het midden van het voorhoofd groeit, met veel bekwaamheid; zij zonken nooit, maar liepen en wandelden over hunne melk, als wij over onze weiden.
Op dit Eiland, of op 'deze kaas, groeit zeer veel koorn, welks airen volkomen toegemaakt brood , als paddeftoelen, voördbrengen. Op onze wandelingen over deze kaas ontdekten wij nog zeven andere ftromen van melk, en twee van wijn.
Zestien dagen voordgereisd hebbende, kwamen wij. aan de andere zijde van het Eiland, en vonden aldaar blaauwe aarde, zoo als de kaaseters die noemen, welke
aller-



allerlei fijne vfugten oplevert;^ want hl plaats van millioenen mijten, welken men natuurlijk uit dezen grond verwagt zoude hebben, bragt dezelve alle foorten van perfiken, abrikozen, en duizend andere allerfmaaklijkfte vrugten, welken wij niet kenden, voord. De bomen, welken van eene verbazende grootte waren, waren vol met vogelnesten , onder andereu van een ijsvogel, dat boven alle befchrijving groot was, ten minften vijfmaal zoo groot in deszelfs omtrek als de koepel van de St. Pauluskerk te London, en gemaakt, gelijk wij dit op nader onderzoek bevonden, van de grootfte bomen, welken ik ooit gezien heb, die zeer kunftiglijk in elkander gevlogten waren : in dit nest waren ten minften, Gaat mij wel bedenken , want ik zou niet gaarne iets vergrooten) vijfhonderd eieren, en ieder ei was zoo groot als een gemeen oxhoofd, wij konden dekjongen er in zien en hooren piepen.
Een



Een .dezer eieren met zeer grote rmoeite opengehakt hebbende, kwam een nog gant ch vederloos jong daar uit, 't welk egter veel groter was dan twintig volwasTen gieren. Zoo als wij dit jong uit zijnen kerker verlost hadden, fchoot de oude ijsvogel toe, en onzen fchipper in één van zijne klaauwen krijgende, vloog hij met hem wel een mijl hoog in de lucht, floeg hem vreeslijk met zijne vlerken, en liet hem toen in zee vallen. — De inwoners verhaalden ons, dat deze vogels hunne jo gen nooit uitpikken, maar met de eieren, zoo hoog als mogelijk is. in de lucht vliegen (waartoe het .ééne nabuurig paar het ander altijd helpt; fommige eieren, welken wat groter dan gewone zijn, moeten zelfs door zes' vogels tot die hoogte opgevoerd worden) en dezelven dan laten vallen, wanneer de dop door de outvlambaare lucht in den brand en het jong volwasfeu. er uit vliegt. —- Deze is de Phenix der ouden.
O Daar



DxA alle Hollanders wel kunnen zwemmen , was onze fchipper weder fpoedig bij ons, en wij keerden terug naa ons fchip , maar langs een anderen weg, dan wij gekomen waren, op welken wij zeer aardige en vreemde dingen zagen. Wij fchooten twee wilde osfen, hebbende ieder één horen, welke tusfchen de ogen dezer dieren groeit: maar hiervan hadden wij naderhand grote fpijt, toen wij vernamen, dat de inwoners dezelve temmen, en gebruiken, als wij onze paarden doen, om daarop te rijden of hunne goederen te vervoeren : ons werd gezegd, dat bet vleesch daarvan uitftekend lekker is, maar niet gebruikt wordt, omdat deze menfchen enkel van kaas en Bielk leven.
Toen wij tot op drie dagreizen ons fchip genaderd waren, zagen wij drie mannen bij dé beenen aan een zeer hogen boom hangen; op ons vraaeen naar de reden dezer ftrafoefeninge, hoorden
wij,



wij, dat zij alle drie reizigers waren geweest , en hunne Vrienden bij hunne terugkomst misleid hadden, door plaatfen te befchrijven, welken zij nooit gezien hadden , en dingen te verhaalen, die nooit gebeurd waten. Hoe ongelukkig zouden bijna alle reizigers van grote en kleine togten, in onze meer bekende en befchaafde landen, zijn, als dergelijke wet ook bij ons ftand greep! Doch ik zou daarmede, wat mij aangaat, geen medelijden hebben, zoo min als dat deze wet mij op dit kaas - eiland eenigen kommer gaf, om dat ik mij altijd ftiptelijk tot waaragtige gebeurenisfen bepaald heb.
Aan boord komende maakten wij ten eerden zeil, en verlieten dit zonderling eiland, doch niet zonder nieuwe redenen van verbazinge: naardien alle de bomen op het flrand, welker getal zeer groot was, en waar onder eene menigte zeer hoog en zwaar waren, ons twee* O 2 ma-



malen groeteden op één tempo, en terftond hunne voorige houding, welke zeer regt was, aannamen.
Na drie dagen zcilens, Cwaar? wisten wij niet, omdat wij zonder compas waren) kwamen wij in een zee, welke zig geheel zwart vertoonde; maar welke wij, die proevende, bevonden zeer goede wijn te zijn, zoodat wij heel veel moeite hadden, om te beletten, dat het fcheepsvolk zig niet dronken zoop: doch na verloop van weinige uuren zagen wij ons omringd door walvisfchen en andere ontzagchelijke groote dieren, één van welken zig zoo groot vertoonde voor het oog , dat men daarvan geen begrip kon de krijgen. En daar wij dit verfchriklijk dier niet zagen , voor dat wij digt bij hetzelve gekomen \;iaren, flingerde dit gedrogt ons fchip, met al zijn ftaande en Joopend want in zijnen bek , tusfchen zijne tanden, welken langer waren dan de, grote mast van het grootfte Oorlog-
fchip.



ïebip. Na eenigen tijd hier gezeten te hebben , opende het dier den bek zeer wijd, en nam in één teug eene zoo onmeetlijke hoeveelheid wakers in, dar ons ichip, 't welk ten minften vijfhonderd tonnen groot was , als met den fneliten vloed naa binnen in zijne maag vloog; alwaar 'wij zoo ftil lagen, of wij ten anker waren, en in een dodelijke kalmte. De lucht was. hier, gelooft dit vrij, zeer heet en hinderlijk. Hier vonden wij kabels, ankers, boten, floepen en een aanmerklijk aantal fchepen, welken dit dier had ingezwolgen, waarvan fommige geladen waren, anderen niet. Hier moeiten wij alles bij het kaarslicht verrigten; zon, maan, noch fterren konden wij hier zien, om eenige waarnemingen te doen. Onze fchepen dreeven tweemaal daags, en zaten tweemaal daags aan den grond; of met andere woorden, tweemaal daags hadden wij ebbe en vloed; waarvan de oorzaak deze was: als het dier dronk, 0 3 had-



hadden wij hoog, en als het zijn w».« maakte, hadden wij laag water; de hoeveelheid van water welk dit dier iedere keer inzwolg, was, volgends eene zeer gematigde berekening, meer dan'er in het meïr van Geneve is, fchoon dit dertig mijlen in den omtrek bevat.
Op den tweden dag na onze gevangenis in dit gewest der duisternisfe, ging ik bij laag water, gelijk wij zeelieden plegen te fpreken, als ons fchip aan den grond zat, met den fchipper en eenige andere Officieren, hebbende ieder een toorts in de hand, eens wandelen' en ontmoeteden eene zeer grote menigte menfchen van allerleie natiën, ten getale van meer dan tien duizend; zij vergaderden om met elkander te overleggen, hoe zij hunne vrijheid zouden weder krijgen, hebbende fommigen hunner reeds verfcheiden jaren in de maag van dir beest geleefd. Juist als de voorzitter dezer vergaderinge ons zoude beginnen
te



<«*>
te zeggen, tot welk einde wij bij den anderen waren gekomen, werd onze plaag dorftig, en dronk op deszelfs gewone manier; het water ftortte met zoo veel gewelds naa binnen, dat wij allen verpligt wierden ons wederom naa onze fchepen te begeven, of gevaar liepèn van te verdrinken, zoodat fommigen nog moeften zwemmen, en naauwlijks hun leven reddeden. Doch weirije uuren daarna waren wij gelukkiger: v\ait toen kwamen wij bijeen ,' zoodra het dier zig ontlast had. Ik werd tot voorzitter verkozen, en ftelde voor, om de twee grootfte masten, welken in de vloot waren, aan elkander te hegten, en als onze plaagbast den bek weder opende-, dan gereed te zijn om dit houtje daarin te rammeien, en hem alzoo te be.'etten , dat hij dien niet weder floot. Deze voorilag werd door de gantfche vergadering goedgekeurd , en tot een befluit gemaakt : het welk een ieder der aanwezenden met het nellen O 4 van



van zijn merk bekragtigde. Tot dit werk werden ettelijke der Aerklte en onvervaardfte kaerels uitgekozen, die hetzelve nauwlijks in gereedheid hadden, toen onze kerkervoogd den bek opende; maar onze brave manfehap hunnen flag waarnemende, plaat (ten op 't zeilde ogenblik het eene einde der masten tegen het verhemelte, en boorde het ander einde door de tong van dit dier, zoodat het zijnen bek niet weder konde toed «en. Nu werd het zeer ras hö< g water; wij bemanden met der haa t eenige floepen, en lieren ons op deze wiize in de waereld boegfeeren; wordende , na veertien dagen in deze duisternis gezeten te hebben, op de aangenaamfte wijze door het verkwiklijk daglicht verrast.
Wanneer wij allen van dit veel bevattend dier ons affcheid genomen hadden, monflerden wij onze vloot, en bevinden ons vijf - en • dertig zeilen flerk, fan alle volken onder den hemel. De twee masten
Jie-



( 217,)
lieten wij in den bek zitten, om te beletten , dat anderen in denzelfden affchuwlijken kuil der duisten isfe en onreinigheid geen fchijbreuk zouden lijden. Een onderzoek, in welk gedeelte van de wae-1 reld wij ons bevonden, was onze eerfte bez'gheid, waarmede wij een zeer geruimen tijd doorbragten; wanneer ik, na lang vergeefsch zoekens, eindelijk uit eenige waan entingen ontdekte, dat wij in de Caspifche zee waren, welke een gedeelte van het land der Kalmuchfche Tartaren befpoelt. Niemand kon begrijpen, hoe wij hier gekomen waren, naardien deze zee geene gemeenfchap met andere zeeën heeft: één van de lange inwoners van het kaas - eiland , welken ik met mij genomen had, gaf'er deze oplosfing van : dat het gedrogt, in wiens maag wij zoo lang opgefloten waren geweest, ons hier gebragt had door onderaardfche kanalen; maar ons weinig daar over bekommerende, fievenden wij O 5 naa



•
naa land, en ik was de eerfte die voet aan wal zettede. Dewijl onze fchepen ons hier van geenen dienst waren , verkogten wij ze allen aan den groten Heer; en ik nam aan om dezelven met mijn flinger en vleugels uit de Caspifche naa jïe Oost-zee te brengen, om in eenen volgenden Oorlog tegen Rusland gebruikt te kunnen worden. — Nauwlijks was ik landwaards in gegaan of 'er kwam een grote ■ beer op mij aanloopen, . en wilde mij te lijf; maar ik greep hem bij zijne voorpoten, in iedere hand één; kneep hem, dat hij lustig fchreeuwde, en hield hem op deze wijze zoo lang, tot dat hij van honger ftierf.
Van hier reisde ik, voor de tweede keer, naa St. Petersburg, alwaar een oud vriend mij een zeer goeden brak, een jong van die berugte teef, waarvan ik meermalen gefproken heb, welke jongen wierp terwijl zij een haas naa zettede, vereerde. Ik had het ongeluk hem
kort



( «9 )
kort daarna te verliezen, door een fchot van een lompen onbezuisden jager, dieop hem fchoot in plaats van op een nest met veldhoenders, welken hij had opgeftoten. Van het vel van dit fchepzel heb ik dezen borstrok gemaakt (welken de Baron na dien tijd altijd droeg, en bij dit verhaal aan zijne vrienden toonde) welke het vermogen heeft om mij, zelfs tegen mijnen wil, te brengen, ter plaatfe daar wild is, zoo menigmaal ik in dien tijd op het veld ben. Als ik binnen een fnaphaan fchot kome, is het nog nooit anders gebeurd, of één van de knopen vliegt van mijn borstrok af, en valt op de plaats, daar het wild is, het welk, dan opvliegende, mij nog nooit muslukt is te raaken: want ik ga altijd wandelen met geladen geweer en overgehaalden haan. Eer de jagttijd aankomt , zal ik weder een nieuw ftel knopen in gereedheid hebben.
Als



( 220 )
Als een nest met patrijzen op deze W'ïze, door het vallen van een knoop onder dezelven, geftoord wordt, vliegen ze al ijd op in een regte lijn agter elkander. Op zekeren tijd vergat ik den hagel, en latende mijn laadftok in dea loop , fchoot ik denzelven zoo regt door de vogels heen , als of de kok ze aan 't fpit geftoken had; ook had ik vergeten een prop op het kruid te doen, -Waardoor de laadftok zoo heet wierd, dat de vogels volkomen gaar waren, eer ik te huis was.
Zoodra ik in Engeland terug gekeerd was, volvoerde ik dat gene , het welk mij het naast aan 't hart lag; te weten een beftaan te zoeken voor den kaaseilander, welken ik mede gebragt had. Mijn oude vriend, de Heer willem van ka me re n, die aan mij alle zi!ne denkbeelden over het aanleggen van chineefche tuinen, met welker befchrijving hij zoo veel roems verworven
heeft,



C *« )
heeft, verfchuldigd is, toonde zig in een gefprek, het welk ik kort na mijne wederkomstmet hem hield, zeer verlegen om een middel, om de nieuwe vierkante lantaarns te ontfleken; hij merkte aan dat de gewone manier met ladders hier niet gevolgd kon worden; mijn geboren kaaseilander kwam mij in 't hoofd, die van negen voeten, welke zijne lengte was toen ik hem mede nam, tot tien en een halven voet gegroeid was : ik bragt hem bij dien Heer, die hem met het aanzienlijk ampt van ontfteker der nieuwe lantaarns begunftigde. Ingevolge hiervan is hij tegenwoordig bezig, om in zijne zakken onder een groten klok een lamp tebrengen, in plaats van die welken de Heer kille m van wam eren zoo opzigtelijk in 't midden van een vierkanten lantaarn geplaatst had.



Drukfouten, dus te verbeteren.
Bladz. 5 reg. 5 horirzontaal hes horizontaal —— 16 reg. 10 wilde lees wilden
, 19 reg. 8 bunner lees deszelfs —— 20 reg. 13 zal lees zag —— 63 reg. 7 bijen lees beeren
. a v. 0. welken lees welke
—— 86 reg. 3 fchiet lees de Baron fchiet
■ 183 reg. 5 v. 0. zij lees zijn
—- 185 reg. 5 linkerzijde lees regterzijde.
yoon dem Binder.
Plaat I te plaatfen tegen over Blad 4»
II 35
III . ■ 51
IV • 5»
V — èi
VI r «4
VII . ■ 184
VIII ■ , —— i85