T REURSPEL 3r TWEEDE BEDRYF. EERSTE T O O N E E L.
MEDON, ELIZINDE. ■m y ELIZINDE.
JNu kent ge uw lot. 'k Moet u beklaagen; maar de moed Eens Held» bezwykt het minst als % onheil t hevigft' woed; Hy baart verwondering, en laat zich nooit beklaagen, Noch, ondanks zyne fnart, zich ooit de zege ontdraagen. Volbreng uw p!,gC, myn Zoon! Athene is wel te vreên, Nu Thezeus dierbaar bloed den rykstroon zal betreen. Gy weet, k was Philaïde en u altoos genegenIk fchikte u voor elkaêr; doch 't lot kant zich'daar teen: Gehoorzaam zyn bevel. Uw droefheid treft myn hart Maar, welk een zege is niet verzeld van ftryd en fmart? Het fpoor der deugd is vol van moeite en zwaarigheden. Gy zyt een Onderdaan; wees waard' ten troon te treedenVerwin uzelv'!
MEDON.
Helaas t hoe zwaar valt my die pligt f Myn hart kan flryden, maar 't verwint zichzelv' niet ligt De Goon beftieren't lot, omhoog, van 's menfehen iLn; Dees hebben weêr hun magt den koningen gegee.en,
Op.



34-
C O D R U S,
Men moet eene eedle dood meer dan een leven minnen,
't Welk fchandlyk is. De deugd moet allen ramp verwinnen.
Schep moed! een laffe ziel bezwykt in 't felft' der pyn.
Na een weinig ftilzwygens. Waartoe befluit ge in 't eind' ? fpreek !
MEDON.
Uwer waard' te zyn. 'k Weet niet wat geest, die op uw lippen fchynt te zweeven, Den moed, op ieder woord, doet in myn hart herleeven: Als waar' 't de ftem eens Gods, zo fterk dringt my uw taal Door 't zwoegend harte, opdat myn deugd zich daar herhaal', 'k Voel, door een edel vuur, my 't bloed in de aadren zieden, 'k Zal my, myn Vaderland, en Philaïde ontvlieden , Haar altoos minnen, doch, verr' van Athene en haar, In treurige eenzaamheid!... Dat zy met Codrus paar'! Ik ftem tot hunnen echt, en ben tot vluchten vaardig. Myn Vorst en Vaderland zyn wel dit offer waardig. Ik leef voor hen-alléén.
ELIZINDE.
ö Thezeus, fterk zyn' moed! Hy is AtJienes roem, myn vreugd, uw wettig bloed. Omhels my, Zoon! fchoon ik met hartzeer u zal derven, Zult ge echter, door myn' raad, de zegepraal verwerven Op 't geen u dierbaar fchynt. Leef, vry van allen druk!
ME.



T R E' U r R S mm L. 35.
ME DON.
Hoor naar myn laatfte beê: vergun aan my 't geluk
Om droeve Philaïde, eer ik vertrekk', te fpreeken;
En, zo myn geest eerlang, door ramp op ramp bezweken,
Van 't ligchaam fcheiden mogt, vertoon aan haar dan de asch
Van hem, die haar voorheen, zo lief, zo dierbaar was;
Laat dan den traanenvloed zyn' vryën loop genieten,
Dien zy, myn fchini ten zoen, om Medon mogt vergieten.
'k Verlaat Athene nog voor 't vallen van den nacht;
'k Begeef my naar het heir, 't welk ik van Thebe bragt,
(Thans voor Athene onnut door 't fluiten van de vrede,)
Opdat ik, aan zyn fpitze, op 't fpoor van Thezeus treede;
Der Dwingelanden fchrik alom op de aard'verftrekk'.
Toon Philaïde my: zy zegge, eer ik vcrtrekk',
Voor 't minft' my nog vaarwel!
EMZ INDE.
Is zulks in uw vermogen ? Kan uwe zwakheid wel dit onderhoud gedöogen ? Zyt gy wel fterk genoeg dit affcheid door te ftaan ? 'k Weerhield zo even u, met uwe fmart begaan, Om haar te zien: zy weet dat gy nog zyt in 't leven; Betreurt haar lot; maar kan 't niet langer wederftreeveii. Thans is zy Codrus Bruid, 'k Verwacht haar hier. Gy'fchreit? Wees, wees myn Zoon! ontwyk haar tegenwoordigheid. Zo u de kracht ontbreekt... Zy komt! Ontveins Uw fmarte'! &
£ 2 me.



3S CODRUS,
MEDON.
Myn groote droefheid fmoort de traanen in myn harte. Verfterk me, ö eedle Deugd! als ik die Schoone ontmoet. Vergeef me, ö Vaderland! de zwakheid, die 'k nog voed. Vergeef 't my, zo myn hart, byna geheel bezweken, By 't heimlyk zuchten, nog een' ydlen wensch durft kweeken! Belet voor 't minft', opdat dit hart naar eisch zich dwing', Dat my myn tederheid een cnkle traan ontwring'! Myn fmart ftrekte u tot fmaad, zou Philaïde kwellen! 't Voegt my myn heil voortaan niet in haar min te Hellen. Haar, haar geluk alléén was fteeds myn wensch op de aard'; Myn leven acht ik niet; en 't haare is my veel waard'.
ELIZINDE.
Hoe roert me uw eedle moed! Myn ziel deelt in uw lyden.
'k Moet weenen om uw' ramp, maar me om uw deugd verblyden.
TWEEDE T O O N E E L.
PHILAÏDE, ELIZINDE, MEDON. PHILAÏDE.
Ach! Medon! zyt gy 't zelf? Welk een geluk! ik vind Den Held dan weêr, dien 'k fteeds ftandvastig heb bemind ó Dierbaar oogenblik, fchoon 't is verzeld van fmarte! Geen ramp wischte ooit uw beeld uit myn gevoelig harte. Gy leeft? Uw dood is niets dan valsch gerucht geweest?
Ge.



TREURSPET
Geheel de waereld fcheen me in rouw te zyn, bevreesd Dat 's Hemels toorn u, haar ter ftraf, zo vroeg deed fneeven Maar nu word, in myn oog, de Zon haar' glans hergeeven; * De Lente, die reeds kwynde, ontluikt thans als weleer. Uw leven, Medon! geeft aan de aard' het leven weêr En ik...
Wyzende op Elizinde. 't Is haar bekend... Wat fmart heb ik geleden! Ja, Elizinde-zelf heeft vruchtloos die beftreden.
Tegen Elizinde.
Hebt gy 't hem reeds gemeld?... maar hoe! gy antwoord niet? Gy weent?... uw oog toont my uw heimlykzielverdriet?
6 Goön!... Hy ftaat verftomd! Hy aarzelt my teontfan-en' Zyns ondanks bigglen hem de traanen langs de wangen! .
MEDON.
Wat heil, dat gy voor 't laatft' my nog te woord wilt ftaan' Gy mint my? dat 's genoeg om bly ter dood te gaan. Des Hemels wil is 't, dat we elkanders byzyn myden. De grootfte zielen zyn door 't lot beftemd tot lydenl Voorn^mfl:'-g^k op de aarde is dat wy deugdzaam zyn, En veeltyds baart dat heil ons de allerwreedfte pyn. Alcides, Thezeus, en Held Philoctetes waren Steeds dooiende, vervolgd, gewikkeld in gevaarenMaar, ondanks 't wars geluk, verwachtte hen met vreugd Op den Olimpus, 't loon der waare heldendeugd. '
E 3 Ook



TREURSPEL. 39
Neen, niets, niets fcheide ons! zy, die met u dacht te leeven, Zal, is uw liefje oprecht, grootmoedig met u fneeven.
MEDQ5fc
Kan ik hier blyven ? in eens anders arm u zien?
Zou ik myn yverzucht wel wcêrftand kunnen biên?
Niets blyft my ovrig dan terftond van hier te wykén;
Maar, eer wy fcheiden, moet de grond myns harts u blyken.
'k Waardeer u meerder dan het dierbaar levenslicht,
Maar minder dan myn deugd, myn glorie en myn' pligt.
Myn pligt eischt dat ik vlucht'.
PHILü ï D E.
De myne, dat ik fterve. 't Is uit met my, zo 'k u en 's Hemels byftand derve. Ge ontvlucht my, Medon? Gy?... Strengnoodlot! kom, voldoe Vw' toorn! Ontruk myn' geest, reeds langvan zuchten moê, Aan deeze onzalige aard'! Dat niets u vveêrftand biede! ' Slaa toe... Gy triomfeert... flaa toe!
Zy valt in de armen van Elizinde en Medon aan haan voeten.
MEDON.
Ach!... Philaïde!
ELIZINDE.
Schep moed,myn Zoon!... Wat baart ge, öteedre Liefde! al pyn?
MED ON.
Zy weent, en ik, Mevrouw!... ik zou gevoelloos zyn? Neen, zo veel fmarts kan ik onmooglyk langer draagen.
ö Wree-



4^ CODRUS,
9 Wreede tederheid!
Tegen Philaïde. Laat af, laat af van klagen ! 'k Zal fterven aan uw kniên ! Uw rouw verwint myn' moed. Ach! ftelpte myne dood dien teedren traanenvloed!
PHILAÏDE.
Ik zal u derven ?... en voor eeuwig ?... Wekt ons ftryden Met zo veel ramps de Goön dan tot geen medelyden?
ELIZINDE.
Rampzalig Paar, door 't lot verwezen, om voortaan De wreedfte liefdefraart grootmoedig door te ftaan! Houd moed! Nooit zegevier'de ramp op uwe zinnen ! Verwin u, om den toorn der Goden te overwinnen.
Tegen Medon. Rys op! De zegepraal, op al uw leed en pyn, • Zal voor den Naneef een grootmoedig voorbeeld zyn.
Tegen Philaïde. En gy, die door het lot den rykstroon zult verwerven, Regeer; maar laat de deugd by u nooit byftand derven l Gy zyt daartoe befcemd: dit trooste u op den troon. Smoor, fmoor een drift, die u fiechts moedloos maakt. i Tegen Medon.
, , , _ Myn Zoon,
Vertrek! Gy moet het uur uws affcheids niet vertraagen. Dit aarzelen vergroot de fmarten, die u plaagen.
Schoon



7 R Z V R S P E L
4*
Schoon ik u moedig fchyne, ik If nochtans niet min ■ Schoon 't fchreijen ons vertroost,ik hou'myn traane'n in.
PHILAÏDE.
Was dan myn hart gevormd tot onöphoudiyk treuren?
MEDON.
Moest dan het lot dus wreed ons van elkander fcheurenï?
PHILAÏDE.
'k Zie u nooit weêr?
MEDON.
Ik m°et voor altoos u ontgaan! Haast zal een rasfe dood my van myn' ramp ontflaan.
PHILAÏDE.
En ik, ten waar' myn fmart my eerder nog deed fneeven, Ik zweer u, dat ik nooit uw dood zal overleeven.
>th tyd te fcheiden. >k Wacht Vom Codrus hier teritond Thans meld hem Phorbas welk eene uitfpraak Febus mond Te Delfos heeft gedaan. Houd moed! weest niet verflaagen» Het weenen voed den rouw, de fmart groeit aan door 'tklaagen.
PHILAÏDE.
Verkort, ö wreede! dit fnelfpoedend uur toch niet.
tVZ™Pligtis 'h niet die 'C U §ebied- '
F
ME-



42 C O D R U S,
medon.
'k Zwicht dan voor 't lot en zyn geducht vermogen. Ik beef... Wat duisternis benevelt my myne oogen? Een kille doodfchrik ftremt myn bloed in zynen loop.
elizinde.
ö Goden! beurt hem op. Ik ftel op u myn hoop.
Myn moed begeeft me. Ach L.dat uw magt hem byftand biede!
medon.
ö Gadeloos verlies! ö Dierbre Philaïde!
Haare hand kusfende. Vaar wel!... vaar eeuwig wel!
phil aïde.
ö Medon!... Wreede pligt!
medon.
Ach! waarom leef ik nog?-... Angstvallig tydgewricht!
elizinde, Medon omarmende. Vaar wel, myn Zoon! ontfang voor 't laatft' de teedre blyken Der moederlyke trouw. Wilt gy geen Helden wyken, Dat Thezeus u dan leer' hoe ge een' Tiran befpringt: Van my hebt gy geleerd hoe zich een Held bedwingt. Herdenk myn lesfen fteeds, en laat uw werkzaam leven Een dapper voorbeeld aan een laater Waereld geeven. Behaal de zege eerst op uzelv' 5 betoom uw min. Wees dan een oorlogsheld: trek veldwaarts: ftryd ; verwin. Wees meer: wees deugdzaam»Zoon!Goön! onderfteuntzyn krachten!
Hy



TREURSPEL. 43
Hy 's jong; hy lyd uit pligt; gy kunt dat leed verzachten. Indien hem 't wuft geluk zyn' roem benyd op de aard', Maakt hem, ik fmeek het u, voor't minft' dan roemens waard'! Ach! dat de waare deugd hem altoos 't fterkfte griefde I
Myn Zoon! waarheen ge ook dwaalt, denk altoos aan myn liefde. Vaar wel! 't is tyd: dat niets u tot verhindring ilrekk'l medon, tegen Elizinde.
Vaar wel!
Tegen Philaïde. Vaar wel, Prinfes!
philaïde, bezwykende. Ik fterf.
elizinde.
Myn Zoon ! vertrek. medon.
Ik gaa. Maar neem vooral myn laatfte beê ter harte.' Staa Philaïde by; kan 't zyn, verdryf haar fmarte. Vaar wel! 't Is uit met my. Hy tart den zwaarften nood Die niets te wachten heeft dan eene braave dood.
DERDE T O O N E E L.
elizinde, philaïde. t elizinde.
±"1 et -is gedaan. Hy gaat!... ach! Mogt ik eenzaam klaagen!
Fa Hoe



4$ CODRUS,
V Y F D E T O O N E E L.
COBRUS, NILÉÜS. NILÉÜS.
Gyzelf, ö Vorst! verfchuift uw huwlyksplegtigheid! Kan 't zyn!... Wat ramp is u en 't Vaderland bereid? Ontzette u dus 't geheim, 't welk Phorbas u verklaarde? Was 't Delfos Godfpraak, die in u dien kommer baarde?
CODRUS.
Vrees niets. Naar d'inhoud van der Goden uitfpraak, zal Athene eerlang zich zien bevryd van ongeval, 'k Verzeker u daarvan; maar 'k moet van h ovrig' zwygen: Misfchien zal 't deezen dag nog zyn vervulling krygen. 'kBegryp nu éénigszins den droom die my verfcheen, Maar zie door 't duistere van 't noodlot nog niet heen. Wat middel?...maar niets moet me, om meer te ontdekken, prikkien, 'k Weet reeds genoeg. Myn hart wist alles klaar te ontwikklen. Athenes heil, myn Vriend! naar 't geen de Godfpraak meld, Staat in myn magt.
NILÉÜS.
Ons lot is in uw hand gefield! Dan kan geen vrees ons... maar,... in plaats dat ge uw genoegen Betuigt, fchynt heimlyk nog uw hart van angst te zwoegen! Waarom ftuitte uw bevel de Imwlyksplegtighedn ?
s Dat



T R E U R S P E L. 47 Dat heiiryk uur...
CODRUS.
Myn Vriend! geen angst beftryd my; neen! Ik dank de Goön! hoewel ik zwak fchyne en te lyden, Myn geest is echter vry, en imaakt dat zoet verblyden, Waartoe een fchuldloos hart word door de deugd gebragt.
Maar is Artander nog niet in Athene ? Ik dacht Dat ik hem heden reeds zoude op dees plaats begroeten. Ons volk hou' zich gereed hem naar zyn' ftaat te ontmoeten, 'k Vervoeg me intusfchen naar Minervaas tempel, waar Ik mooglyk ligt kryge aan den voet van haar altaar. De Hemel wilde op de aard' de baan, die wy betreeden, Met eenen achtbren nacht van duisterheên omkleeden: Wy dooien hier, als blind, met ongewisfe fchreên, En eene onzichtbre magt beftiert alle onze treên. Op 't laatst' voert ons de tyd, na doorgedroomde jaaren, Tot onze Vaderen. Wy zyn het geen zy waren, En worden 't geenzy zyn. De roem nochtans houd ftand, En geeft den wyzen op het noodlot de overhand. De deugd-alléén leert, door het duistre van dit leven, Ons naar de onfterflykheid, langs wisfe paden, ftreeven.
Einde van het tweede Bedryf.
DER.



48 C O D R Ü s,
DERDE BEDRYF. EERSTE T O O N E E L.
codrus, niléüs. •j-y codrus.
Hoe! Medon reisde in ftilte en haastig uit Atheen'? Gy zaagt zyn vlucht en zyn verflaagenheid meteen?
niléüs.
Ja;yIIings heeft hy zich uit dit paleis begeeven. Een zwaare ontfteldtnis fcheen op zyn gelaat te zweeven Toen hy ter poorte uittrad. Hy hield zyn droef gezicht, Zo lang hy kon, op 't Hof en naar de Stad gericht.
codrus.
Hy vluchtte ? en zonder my daarvan de reên te ontdekken ? Waarom zoekt Medon zich aan myn gezicht te onttrekken? Waarom van hier gegaan, daar elk, vooral een vrind, By my fteeds byftand, of, voor *t minft', vertroosting vind? Hoe kan Zulks mooglyk zyn?
niléüs.
'k Zie Philaïde komen. codrus.
Ze is in gedachten en van droefheid ingenomen;
Zy fchynt te weenen, in 't geheim te klaagen... maar
Al peinzend' nadert zy, doch word ons niet gewaar.
.'.. . 2 T IV E E.



treurspel: 40
tweede t 0 o n e e l
PHILAÏDiï, CODRUS, NILÉÜS.
philaïde, in diep gepeins.
1 lier was 't: 'k zag op dees plaats hem voor het laatft'myns leven* o Medon !...
Zy word den Koning gewaar en wil te rug treeden. Vorst!... vergeef!...
codrus.
Ge ontmoet my nooit of tevens Spoed ge u om my te ontgaan! Waaruit ontftaat uw fmart? Waarom dat leed gefmoord in uw angstvallig hart? Waarom zoekt gy voor ray altoos uw' druk te heelen? Prinfes! zal ik dan nooit in uw vertrouwen deelen? Denk dat ge uw' besten vriend hier fpreeken hoort, hier ziet: Al wat men Codrus meld verneemt de Koning niet. Ik voer geen taal tot u gelyk de minnaars pleegen, Noch wil, door teedre kbgt, tot weermin u beweegen 'k Begeer, al waar' 't zelfs dat gy „ooit my minnen kunt, Dat ge uw vertrouwen my, voor't roinfte, uit vriendfchap gunt. U kwe t een heimlyk wee; ja, *> 'c my komt te vooren, Lyd Elizinde óók fmart, die 'k nog niet na kan fpooren. En Medon, Medon vluchtte angstvallig uit A-heen'! Gy moogt me uw kwelling vry, en zonder vrees, ontleen.
^ PHI-



50 CODRUS,
ÏHILA ïde.
Ja, Medon vluchtte, ö Vorst!... ach! durf ik 't u ontvouwen?.codrus.
Gy weent ? 't Is vruchtloos dat ge uw traanen wilt weêrhouên. Voleindig!
philaïde.
't Is uw wil?... Zo ge u beledigd vind, Vergeeft my!... Medon'vlucht, omdat hy my bemint.
Zy werpt zich aan de voeten van Codrus. Genade, ö Vorst! ons lot moet daar de fchuld van draagenv Ik had u reeds gemeld, maar vrees deed zulks vertraagen, Dat zuivre liefde, in waare eenvouwdigheid en deugd, Ons reeds te faam' vereende in onze vroege jeugd.
CODRUS.
Gy minde elkaêr ? Waartoe die min voor my te heelen? Moest dan een ydle hoop my zo bedrieglyk ftreelen! Rys op, Prinfes! myn ziel heeft deernis met uw fmart. 'k Voltooije eerlang uw heil: nooit dwing ik eenig hart. Vaar voort: wat heeft den Prins tot vluchten aangedreven?
PHILAÏDE.
Hy vluchtte , om my een' Troon en u een Bruid te geeven.
Grootmoedig ffcelt hy zich aan alle rampen bloot,
En loopt vrywillig en wanhoopende ter dood.
(Verfchoon my, Vorst! ik kan myn traanen nietweéïhouên!}
Hy week van hier; zyn min zal u geene onrust brouwen;
Ik



T K.E U R S P E L. sê
Ik nooit hem wederzien. Indien myn hart, Mynheer! "U n°S niet minnen kan, fchoon ik u hoog waardeer' Wyt zulks myn' ramp. I 't Valt zwaar zyn neiging te overwinnen. Eene onbekende magt beffiert ons in het minnen, Waarvoor de Rede-zelf fomtyds, al ftrydend , zwicht. De liefde tart de dood; ziet grootheid aan noch piigt. De Prins ontweek den Vorst, om zyne min. te fmooren, Op 'c Moederlyk bevel.
codrus, tegen Niléüs.
Men tracht' hem op te fpooren • Dat ftraks myn Wacht hem volg',; hy fpoedig herwaarts kom'! 1 ■ ■NMéüsK.veztrekt. rj ..; codrus, vervolgende, ter zyde. 'k Mag hen gelukkig zien ! Ik dank het Godendom, Dat my de magt fchónk om de deugd naar. waarde te eeren> Hoe ! Ehzinde-zelf zoekt Medons min te weeren ? De Jongling vlucht, om my het dierbaarft' dat hy heeft... Ach! zo een onderdaan ons zulke lesfen geeft, Wat gift is voor een' Vorst te groot tot zyn belooning? Een deugdzaam Burger tart in roem den grootften Koning Prins Medons voorbeeld roert me, en fpoort myn' yver aan, Hem in grootmoedigheid voor 't minft' gelyk te ftaan.
I * 8> ■ ' 'c'- S-'-'.-ï.T-rav t ,„«i:-uTr.b t[ni:bno\fi\9t/
G 2 DER.



S2 CODRUS,
DERDE T 0 0 N E E L.
codrus, elizinde, philaïde.
codrus, tegen Elizinde.
1 reed toe, Prinfes! 'k Moet my met recht van u beklaagen; Hoe 1 Medon, zonder my daartoe verlof te vraagen, Vertrok op uw bevel? By eedle zielen gaat De deugd fomtyds te verre, en loopt, door overmaat, Op ftrengheid uit. Niets kon myn ziel zo treffend raaken. 't Bezit eens anders goed kan,nooit myn hart vermaaken. Nooit moete een' onderdaan door my benadeeld zyn! En welk een onderdaan ? Uw Zoon!... Baarde u zyn pyn1 Geen deernis met zyn' ramp, die myzelv' fmart verwekte ? Ik dank den Hemel, die zyn vlucht by tyds me ontdekte. Hy zal hier daadlyk zyn.
Tegen Philaïde. Gy, wees het billyk loon Voor zyne deugd! De Min voltooije uw heil!
elizinde.
6 Goön!
Kan de edelmoedigheid eens ftervlings hooger ftygen ? philaïde.
Verwondring, dankbaarheid, verrukking doet my zwygen.
Na-



TREURSPE L. 53.
Nadat zy Codrus een pus met verwondering befchouwd heeft, wil zy zich voor zyne voeten werpen, doch word door hem. K weêrhouden. Doorluchtig evenbeeld der Goden! ach! Mynheer, Myn hart is voor de drift, die 1 thans verrukt, te' teéV Zy boeit myn lippen vast... Hoe gaarn zou ik myn leven, Aan Medons zyde, óók voor myn' Vorst ten beste geeven'" Waarom ben ik te zwak om mee ten ftryd te gaan? Tc Vloog moedig in de dood om Codrus by te ftaan. Eene overmaat van vreugd en fchrik velt my ter neder. Mynheer, gy geeft en my en Medon 't leven weder!:
y Elizinde, bedaard. Neen; geen verwondring treft me om 't geen myn oog hier ziet Wat heldendaad, hoe groot, volvoert myn Koning niet, Die waardig wierd gekeurd naar zo veel roems te dingen? Zyn heil te ftellen in 't geluk der Stervelingen Is 't werk der Goön: maar 't lot fchenkt zeldzaam aan een Ryk, Monarchen, die, in deugd., den Goden zyn gelyk; Die, in zichzelven groot,, de pracht der kroon niet achten Maar, uit menschlievendheid, het heil huns Volks betrachten,,
codrus.
Uw heil, uw blydfchap, uwe erkentnis aan de Goön, Zy myn geluk voortaan; verftrekk' myn eenigft' fcbnir'
G * v i E m-



54 CODRUS,
VIERDE T 0 0 N E E L.
codrus, elizinde, philaïde, niléüs.
' niléüs, tegen Codrus. Uw wacht jaagt Medon na. Maar 'k heb meteen vernomen Dat ook Artander in Athene is aangekomen; Die zich, om u te zien by 't fluiten van 't verbond, Reeds met een groot gevolg naby dit Hof bevond.
elizinde.
Kom, Philaïde! kom, laat ons, door onze bede, 'Den Hemel noopen ter bevestiging der vrede.
V Y F D E T O O N E E L.
■ " <■ ■ >■ .i ng
codrus, niléüs. _ niléüs.
W at eedle proef van moed vertoont ge in alle uw daên! Hoe! haar, die gy bemint, vrywillig af te ftaan?...
codrus.
De reden overwint veeltyds de drift van 't harte. Wat lof zulks ook verdien', die lof vernieuwt myn fmarte. Stel my 't verlies niet voor van zo veel dierbaar zoets, Nochftoor, doorydlen roem, de kalmte myns gemoeds! Ik dank de Goön, die my, in d' omtrek van myn leven,
Ge-



t k e u r s r e l. s5
Gelegenheid en fterkte en zucht tot weldoen geeven
Artander nadert reeds. Laat ons hem tegentrcên. Volg my.
NILÉÜS.
Vertoef, myn Vorst! Hy fpoed zich herwaards heen. ZESDE T O o N E E L.
CODRUS, ARTANDER, NILÉÜS, LI CAS, Gevolg**
Doriërs en Atheniënfers.
ARTANDER.
Ik dank 't geluk , 't welk my in >t eind' myn' wensch laat boeten. Wat vreugd, Vorst Codrus, in Athene, als vriend,te groeten! Naar mets verlangde ik, jïnts uw laatfle zege, meer * Dees groote dag beflist gewis den kryg. • * - . m
CODRUS.
Wanneer
Artander, waarlyk rqoê van 't haatlyk ftryden, mede
Ons zyne vriendfchap fchenkt, dan bloeit eerlang de vrede, '
Dan zal de Athener, in dees muuren, eensgezind,
Den Donër welhaast omhelzen als zyn' vrind-
De Herder, nooit geftoord door 's oorlogs heilloos woeden,
Langs t woud, in itüle vreugd, zyn kudde veilig hoeden-
Dan^ zal geen menfchenbloed, geen moordgefchrei, voortaan,
dlllisfus zwellen doen, alom in 't veld ontilaan.. '*
AR-



5<* CODRUS,
artander.
Ik wenschte u van die vrede in 'c heimlyk hier te fpreeken.
co drus.
Iftléüs, gaa!
artander, ter zyde, tegen Licas, terwyl Codrus Niléüs en zyn gevolg laat vertrekken. Myn vriend, elk hou' zich onbezweken. Tot nog gelukte ons wit. Neem 't ovrig' wél in acht.
Tegen zyn Gevolg.
Vertrekt.
codrus, nadat zy allen vertrokken zyn. .Nu zyn we alleen.
a-r t a n d e r.
Ik dank der Goden magt, Die, naar myn' wensch, my gunt dat ik met Codrus heden, Als vriend, mooge, onverzeld, in onderhandling treeden.
Wie kent de onzekerheid van 't lot des oorlogs niet? 't Geluk koos uwe zy', toen 't de onze onlangs verliet; Maar keert tot ons Jigt weêr, zo 'ttwistvuurblyftaan'tbranden: Het blinde Noodlot heeft de kans des krygs in handen. Dus is het, nu elks wensch zich voor de vree hier uit, Athenes hoogst belang dat men die fpoedig fluit'. Maar 'k heb, opdat dit werk naar aller wensch moog' flaagen, Slechts een geringe zaak, vooraf, u voör te draagen, Uit naam van al myn Volk. De uitvoering is zeer ligt;
Voor



58 C O D R U S,
CODRUS.
Welaan, zeg my wat bloed uw woede wil doen ftrooraen! Zo 't fchuldig is zal 't ftraks geftort zyn op myn' wenk, Schoon ik met weerzin ftraf en gaarn vergifnis fchenk. Maar als en wet en pligt het vonnis onderteekent, Word ons de deernis als een misdaad toegerekend; En hy , die 't kwaad niet ftraft, wanneer Rechtvaardigheid Den fchuldigen verwyst, meêpligtig aan het feit. Jupyn kastyd ons nooit uit haat of felle woede, Maar bezigt op zyn' tyd de langverdiende roede.
ARTANDER.
't Is u bekend wat fmart, ten tyde vanThimeet',
Het Dorisch volk weleer van Thezeus afkomst leed.
Zyn nakroost leeft nog. Ik, ik eisch zulks, op de bede
Myns Volks, van uwe hand. Zou weêr op nieuw de vrede,
Uw welvaart, zyn bepaald aan een' onzeekren ftryd,
Nadat gy 't middel weet waardoor ge uw Land bevryd ?
Zo dra 't begeerde bloed ons word ten zoen vergoten,
Zal ook het Vreêverbond ten vollen zyn gefloten.
En fchrikt ge, uit vroomheid, voor het ftorten van wat bloeds,
Men lever' 't dan aan my: myn hart bezit meer moeds.
'k Zal van de moeite, om zulks te plengen, u ontheffen.
Jupyn zal my daarom niet met zyn' blikfem treffen.
Hy rust op den Olimp en flaat op ons geen' acht.
'tLot vormde om mynent wille op de aarde een laag geflacht,
Welks



TREURSPEL. rSg
Welks Jupiter ik ben. Gy kunt me uw keuz' vcrklaaren. 'k Ontzeg de vrede u , zo gy Thezeus bloed wilt fpaarcii: Dat uwe laat (Ie zege u niet bedrieg'; maar fchik U naar myn' raad. Gy zwygt!... Wat 's uw befluit ? "
CODRUS.
Dat ik
Geen vreê koop door een' moord, met recht elksaffchrik waardig. De kryg beflisfe ons lot! Een oorlog , zo rechtvaardig, Eischt biliyk dat ik voor 's Lands eer fchenke al myn bloed. Al heeft Vorst Codrus tot geweld en moord geen' moed, Schoon hy door gruwlen zich geen glori wil verwerven , Nog heeft hy moeds genoeg voor 't heil des Staats te fterven. Wie 't Godendom veracht mint nooit zyn Vaderland. Geen blind geval beflist de krygskans. Neen: de hand Der Goön beftiert ons lot omhoog naar hun begeeren: Dees laaten nooit de deugd op de aard'hun hulp ontbeeren. Artander! vrees hun magt! Gy hoorde myn befluit. Gaa; voeg u weêr ten ftryd': dé hoop op vrede is uit. Betoon uw' heldenmoed; zoek dus naar roem te ftreeven: Sterf voor uw Vaderland, ik zal voor 't myne fneeven.
ARTANDER.
Hoe! gy verkiest den ftryd? ö Magtloos wöen! Laat af! Leg uwe trotsheid néér! Ontwyk by tyds uw ftraf! Gehoorzaamheid alleen kan u in 't leven fpoaren. Gy moogt my lastren, my voor ongetrouw yerklaaren,
H 2 En



Co CODRUS,
En zeggen wat gy wilt, 't is nog geöoreloofd.
Maar 'kzal, zodra 't my lust, des trotfchen Codrus hoofd
Voor myne voeten zien: 'kheb flechts één woord tefpreeken...
codrus.
Gy wilt een Koning zyn, en dreigt me uw' eed te breeken ?
Men hoort een gedruis van wapenen. Maar hoe!... Wat hoor ik? Welk een ysfelyk gerucht!...
artander, zyn geweer trekkende. Ik triomfeer! Myn Wacht!
codrus, mede zyn geweer trekkende. Hoe!... Staa.
ZEVENDE T O O ' N E E L.
codrus, artander, niléüs, licas, cleanthes,
Gevolg van Doriërs, allen met ontbloot geweer.
kiléüs, die, tegen Licas en de Wacht zig verwecrende, fchielyk tot Codrus doordringt.
Myn Koning! vlucht:
Wy zyn verraên!
Niléüs word door Licas ontwapend. codrus, legen Artander, ter wyl Cleanthes mede toefchiet om hem te ontwapenen. Tiran!
ar-



TREURSPEL. 61
artander.
Hier baat geen tegen ftree ven. Verwaaten vyand! beef! zie 't eind' haast van uw leven..
Tegen Cleanlhes. Verkreegen wy Athene? Is alles wél volbragt?
cle A.NTHE s.
Men ftryd nog hier en daar fchoon 't aü' bukt voor uw magt. Het volk, dat reeds vooraf met u hier was gekomen, Heeft vaa de poorten ftraks, vol moeds, bezit genomen;. Ontfloot uw. heir den weg, 't welk buiten vaardig ftond, Den vyand overviel, en zwakken weêrftand vond.
artander, tegen Codrus. Waar blyft uw hoogmoed nu ? Waar uwer Goden woeden % Wat mart hun donder om Athenes val te hoeden ?
Tegen, de Wachten.
Men keten' hen.. Codrus en Niléüs worden geboeid; wto.aktandeH' tegem\ Codrus vervolgt'. Myn list verwon u door myn vlyt. Vergeet, nu wie gy waart; denk wie gy heden zyt.
codrus.
Ik ben een Koning, fchoon 'k gekneld word in uw boeijen.Verraaden door een list, die ieder moet verfoeijen, Blyf ik die die ik was, al derf ik ryk en kroon; Maar gy, gy blyft een flaaf op een' ontwyden troon.
H 3 A r'



62 CODRUS,
artander.
Vermeetle! doet de ftraf; zo billyk u befchoren,
Uw hart niet beeven? Welk een taal durft ge ons doen hooren?
Athene is in myn magt. Waarop beroemt ge u toch?
Gy zyt geen Koning meer.
codrus.
'k Ben echter Codrus nog. artander, met verontwaardiging. Men kan d' onnutten trots eens zwakken ligt gedoogen.
codrus.
Gy kunt my doóden, maar myn deugd tart uw vermogen.
artander, tegen de Wacht. Bewaart, maarfcheid hen!
Tegen Licas en Cleanthes.
Komt,myn Vrienden! toont me uw' moed: Vergiet, benevens my, al 't wederfpannig bloed: De zege is ons bereid.
Codrus op zyde aanziende.
Dus moet de dwaaze leeren, Die zich, als. 't kind aan 't fpel, vergaapt aan ydel zweeren. Volgt! dat uw woede zich met mynen toorn vereen'! Niets, dat ons we'êrftand bied, blyv' leeven in Atheen'! De Illusfus, óverftroomd door 't bloed, het welk wy plengen, Moog' van myn zege alhier, de zee de tyding brengen!
A G 71



TREURSPEL. 63 AG T S TE T O O N E E L. codrus, en niléüs, geboeid; Wachten in 't verfchiet.
codrus.
Denk niet, Niléüs! dat, fchoon 't lot me in ketens knelt, Decs fmaad my onrust baart, myn rein geweten kwelt. Maar, ach! als ik Athene in 's Overwinnaars handen, Ontbloot van hulp, moet zien, en u befchouwe in banden, Dan word myn teedre ziel door droefheid aangedaan, En kan, ondanks haar' moed, haar traanen niet weêrftaan. De rampfpoed van myn' Vriend, myns Onderdaans elenden, Myne onmagt, om by tyds hun kwaaien af te wenden, Ontëert myn' heldenmoed, baart my de wreedfte fmart. Wie zulks ooit koel befchouwt ontdekt zyn godloos hart. Jupyn ftraff' zulk een' Vorst, die 's Volks verdriet en klagten Hardvochtig aanhoort, en onmenschlyk durft verachten! Doch wanhoop echter niet, Niléüs! neen: fchep moed: Athene word eerlang bevryd door zééker bloed. De Goön voorfpellen 't ons. Haast zal het lot zich keerenj Ons redden, als het fchynt of we allen troost ontbeeren. Hou moed, Niléüs! roep om hulp den Hemel aan. 't Is my onmooglyk u, geketend, by te ftaan. Vaar wel. Indien uw ramp geen uitkomst mag verwerven, Volg my dan als myn Vriend: leer dan met Codrus fterven.
nilé VS.
Vaar wel, myn Vorst! uw raad verfterkt myn' zwakken geest.
Ik



^4 C" O D R a s,
Ik gaa vol moeds ter dood; geen nood maakt my'bevreesd, Wat lot my ook weervaar'. De Hemel kan de elenden, Die ons thans drukken, als 't zyn wil is, fpoedig wenden. Maar, ach! myn moed bezwykt,myn hart fcheurt van verdriet, .Als ik uw boei .befchouw'- v
CODRUS.
'Dees keten deert my niet. 'k Ben niet verwonnen; neen: ik hou een vry geweten; Myn geest kent boei noch band al draagt myn arm die keten. Vaar Wel. Ik zie van verr' reeds d'eindpaal van myn pyn. Athene zal eerlang, met my, gélukkig zyn. Rechtvaardigheid zal 't kwaad eens naar waardy beioonen. Al kruipt de deugd in 't ftoF; al ziet men de ondeugd kroonen, De wraak barst eindlyk uit in al haare yslykheèn; Zy draalt wel, rust ibmtyds, maar ffaapt niet eeuwig; neen! Artander overwint. Gy zaagt hem: in zyn wezen Was onrust, fchaamte, 'fchrik, en wroeging, klaar te leeZen. Wat dunkt u ? Zou 'hy meer gelukkig zyn dan ik ? Ik bfyf in boéijen vry; zyn hart, door angst en fchrik Bekneld',' beeft op den troon; in 't myne woont de vrede.
ö Goön! fpaart Philaïde in 't onheil! hoort myn bede! Dat ik het voorwerp eerst van uwe gramfchap Zy! .Straft dan den Dwingeland: wreekt dus Athene en my!
De Wachten fcheïden hen van elkander. Einde van 'het derde Bedryf.
VIER-



TRE URSPEL. 6S VIERDE BEDRYF. EERSTE T O O N E E L.
ELIZINDE, PHILAÏDE. ELIZINDE.
Het is voortaan geen tyd den Hemel meer te fineeken.
Kom, vliegen wy ter dood, kloekmoedig, onbezweken!
De moed baart nog fomtyds ontzag by een' tiran.
Dat ons de dood bevryde als niets ons redden kan.
Wy zyn rondom bezet, 'k Zag langs de ftraat, by hoopen,
Het woest Soldaatenrot, als dolle tygers, loopen.
Der Goden hulp houd op. Waar zyn wy toe gebragt!
Dit Hof zelfs word op 't naauwft' bewaakt door 's vyands magt.
Ik zag de Atheners, (zal de Naneef 't ooit gelooven ?)
Geknield voor monfters, die de vryheid ons ontrooven.
Geen Leidsman ging hen voor; het zwaard ontviel hun hand,
En 't kieenft' gedeelte alleen bood zwakken tegenftand.
't Is uit; Athene valt. Zou ik zulks overleeven?
Zou ik myn hand ten prooije aan flaaffche boeijens geeven?
ö Neen! Ik fterf; maar vry. Zie dit ontbloote ftaal.
Dat redde eerlang onze eer en eindige onze kwaal.
Zy vertoont aan Philaïde eerf onbloot en dolk. Zo vrees voor 's Hemels wraak den Dwingland niet kan treffen, Dan zal een wisfe fteek en u en my ontheffen
I Van



66) C O D R U S,
Van zyn geweld.
PHILAÏDE.
Mevrouw, toef niet met dat ontzet: ' Wy zyn nog vry; ftoot toe, eer dat men 't ons belett'.
ö Medon, dien ik tot myn dood nog even teder Bemin! vaar eeuwig wel. Goón! brengt hem nooit hier wederJ Ach! dat hy nimmer deele in onze faiaad en fchand'; Hy leeve en wreeke eerlang ons en ons Vaderland! De dood baart my geen vrees; maar 'k beef voor Medons fmarte, Hy leeve, opdat ik fteeds moog' leeven in zyn harte; Opdat, wanneer hy eens, bemorst van 's dwinglands bloed, Ver winnaar keert, en 't graf van Philaïde ontmoet, Hy, teder aangedaan, daar alles gaat ten reije, BJyv' ftilftaan, aan my denke, en myne dood befchreije! Meer wensch ik niet. En gy, myn dierbre rampgenoot! Vaar wel; omhels my... kom, bevorder myne dood.
' ELIZINDE.
't Is nog geen ftervens tyd. Gy moet geduldig lyden. Dit laatfte middel kan ons altoos nog bevryden. De Hemel voert veeltyds op 't fchielykft' wondren uit. De Goön bepaalden, naar hun wys en vast befluit, Ons lot, en zyn vertoornd als wy hunne orde breeken. 'k Zoek echter in uw hart geen lafheid aan te kweeken: De deugd blyfc onvertfaagd in d' allerzwaarften nood, En dikmaals is haar loon eene eedle en vroege dood;
Maar



TREURSPEL. 8$
MEDON.
Wat invloed heeft aan u thans zo veel moeds gegeeven , Die toenmaals u ontbrak ? Waardoor.. ?
PHILAÏDE.
Toen moest ik leeven, En leeven zonder u. Nu kwelt die zorg my niet, Daar my eene eedle dood ontflaat van dat verdriet. Denk nooit, offchoon gy my myn vryheid deed verwerven, Dat ik in 't leven bleef. 6 Neen: 'k zou fpoedig fterven; 'k Zou, om uw zwakke keuz' vertoornd, met eigen hand Uw' pligt aan my voldoen voor 't oog van 't Vaderland.
MEDON.
Uw taal herroept myn' moed; zy ftelt myn ziel te vreden. Wat glans verfchaft die toorn aan uwe aanminnigheden! Hoe word ons hart verrukt, aan 't fchoon der deugd geboeid, Als deugd met moed gepaard van zulke lippen vloeit! Ach! kon de min by elk wat ik gevoel verwekken, Dan zou ze aan de aarde altoos een bron van heil verftrekken» Weêrhou uw' toorn; klaag niet; dat uwe zorg verdwyn'! Uw Medon, die u mint, zal uwer waardig zyn: Myn keuz' zal Codrus ftraks de vryheid wedergeeven; Myn dierbre Moeder blyv', door myne dood, in 't leven; Eéne aard' dekke u en my, beroofd van 't levenslicht. Verfchoon my dat ik 't all' opöffere aan myn' pligt! Niets blyft my ovrig om aan myne min te wyën,
L 2 Dan



84 CODRUS,
Dan dat ik met u fterv', nu 'k u niet kan bevryên.
philaïde;
Gy fterven, Medon?... 'kBeef!... zou ik zulks dulden PNeen ï Leef voor uw Vaderland, voor 't heil van 't algemeen, Voor my, opdat ik fteeds nog in uw hart moog'leeven.
medon.
Weêrfpreek geen lesfen, die gyzelf my hebt gegeeven. Ik fterf geheel vernoegd, en op eene eedle wyz'; Ik fterf benevens u: de Liefde wint den prys. Haar band veréénde ons hier; kan ooit de dood dien fiaaken ? In 't onderaardsch gewest zal onze min nog blaaken; Terwyl de Naneef hier onze asch in achting hou'. Die zelfde fmart, die thans u weenen doet, Mevrouw! Zal hem nog fchreijen doen uit edel mededoogen: Geen hart, gevoelig voor de liefde en haar vermogen , 't Welk niet, wanneer 't hierna ons noodlot zal verftaan, In 't heimlyk zuchten loost, op 't teêrft' word aangedaan. Gy fchynt weemoedig?... weent...?
philaïde.
Ja, Medon!'k Ween. Mynfmarte Spruit niet uit myne dood, maar de uwe ontroert my 't harte.
medon.
Het fterven heeft voor my voortaan niets fchriklyks in. Myn leven wyë ik aan Athene en myne min. De Hemel zal veelligt zich over 't Volk erbarmen.
Kom,



T R E U R SPEL. %s
Kom, Iaaten wy elkaèr voor 't laatfte op 't teêrfte omarmen;
Verwachten wy aldus ons uiterfte oogenblik;
Dan vange ik d'uwen, gy, myn' laatften levensfnik. '
Zy omhelzen elkander. Zo zullen wy met vreugd ons t'faam' ter dood begeeven. Zo wandlen wy, vereend, langs dé altoos ftille dreeven Van 't onderaardsch gewest, van 't Elizeefche veld, Alwaar zyn kalmte ons ftreelt, ons nimmer onrust kwelt, Ons fterven 't geestendom tot lofreên aan zal fpooren, En fpyt dat hen óók. niet wierd zulk een dood befchoren; Alwaar de aloude rei der helden ons geleid, De liefde zegeviert en ons geen noodlot fcheid.
Einde van het vierde Bedryf.
L3
V Y F-



TREURS PEL. 87
Zich Medon noemen Iaat. Zou dan geen aaklig graf Den Zoon van Elizinde..? Ik deed hem immers fneeven! Men liet by Thebe hem op 't veld beroofd van \ leven! Hy was een vyand, die my d'ergften weêrftand bood. Maar, waarom zoeke ik toch, door list, des Jonglings dood, Wien ik de keuz',.? Hy word me affchuuwlyk... doet my vreezen... Zelfs fpyt de gunst my, die 'k in fchyn hem heb bewezen. Ach! 't minst vermoeden fpoort een' Vorst tot argwaan aan. Hy komt.
TWEEDE T O O N E E L.
artander, medon, cleanthes, licas, Wachten.
artander, tegen Medon, nadat hy zich heeft nedergezet. Treed toe. Wel nu! hebt gy een keuz' gedaan?
medon.
Ja. Maar vergun dat ik, eer ik het vonnis veile,
Een zaak:van 't grootft' belang u nog voor oogen ftelle!
Uw haat, hoogmoedig Vorst! vervolgt Held Thezeus bloed;
Maar aan de Vrouwen flechts betoont ge uw' overmoed,
Terwj-l 'er van dat bloed één Prins nog is in weezen,
Op wien Athene hoopt, wiens moed gy 't meest moest vreezen.
Dien vyand, zo geducht, ftelle ik nog vóór den nacht,
Zo ge aan myn' eisch voldoet, volkomen in uw magt.
Zo ge Elizinde ontflaat, my zweert haar niet tedooden,
Schenke ik u tot dien prys het bloed van Medon.
Ah-



88 CODRUS,
ARTANDER.
Goden!
Van Medon?.. Leeft hy nog? Ja,'k zweer het u! fpreek vry; Waar is die Medon?
MEDON.
Hier.
ARTANDER.
Hoe!...
MEDON.
Ken dien Prins in my.
ARTANDER.
Vermeetle! welk een moed bezielt u?Wat verwoedheid!... Gyzelf, gy zoekt uw dood en tergt op 'tfnoodst myn goedheid? Gy leeft? Door welk een list ontkwaamt gy 't doodsgevaar?
MED ON.
Volbreng uw' eed, en laat dat nutloos dreigen daar. Wie zelfs de dood verkiest moet alle vrees verbannen: Wie lierven kan belagcht het woeden der Tirannen. Dat Codrus leev'! Dit had myn keuze alreeds bepaald. Voor Elizinde worde u 't losgeld ftraks betaald: Ik zal me in haare plaats vrywiliig overgeeven.
ARTANDER.
Ontzinde!... 't is uw wil?... Welaan! niets redde uw leven.
Tegen de Wachten, en vervolgens wedsr tegen Medon. Men boeij'hem... Spreek; zeg my, hoe gy, zo koel in moed,
Het



TREURSPEL. ^
Het plengen dulden kunt van Philaïdes bloed?
Gy mine haar; laat nochtans haar ongevoelig fterven,
Alléén opdat uw Vorst zyn vryheid zal verwerven !
Word dus uw moed geen waan? uw deugd geen blootc fchyn?
medon, terwyl de Wachten toetreeden om hem tè ketenen. Waare ik een Doriër zou 't mooglyk kunnen zyn. Kom, dat uw flaaffche boei myn vryë handen binde!
Nadat hy zich heeft laaten ketenen. Staaf nu uw woord. Ontflaa den Vorst .en Elizinde. ' Verzuim geen' tyd!
artander, tegen de Wacht. Dat hy op 't ftrengft' geketend blyv'! 'k Wacht haast een groot berouw op zulk een ftout bedryf: Zyn hoogmoed zal eerlang, verzwakt door martelingen, Die dood verwenfehen, daar hy roekloos naar durft dingen.
Tegen Cleanthes. Ontboei ftraks Elizinde en Codrus! Dat zy voort Hier t'faam' verfchynen. Gaa!
Cleanthes vertrekt.
MEDON.
Genoeg; hou flechts uw woord. Myn dood vergeef ik u; 'k zal bly het leven misfen. De vlam der liefde ftrekke, in 's kerkers duisternisfen, Ons licht! Wat fchaad het dat myn arm geketend zy? Myn welbewust gemoed blyft in dees banden vry.
M 'kBe.



90 CODRUS,
'k Befchouw, daar ik met vreugd de dood treede onder de oogen, Uw' hoogmoed en uw' angst met innig mededoogen.
Hy word weggeleid.
DERDE T O O N E E L.
ARTANDER, LICAS. ARTANDER.
Ue Zon zal nog, eer zy in 't west moet ondergaan,
Dien vvreevlen zien geftraft en myne wraak voldaan.
'k Gaf Codrus vry. Maar % weet altoos iets voor te wenden
Om hem te ftraffen, myn' gezworen eed te fchenden
'k Mistrouw het Volk nog, 'c welk, in 't woeden onbepaald,
Uit boosheid recht verfchaft, uit vroomheid veeltyds dwaalt
Dat Medon fpoedig fterv'. Dat hem myn wraak verflinde!
Gaa! Codrus nadert my, verzeld van Elizinde.
VIERDE T O O N E E L.
ARTANDER, CODRUS, ELIZINDE. . CODRUS.
Is 't waar, Tiran! zyn wy op uw bevel weêr vry?
Hoe is uw trouw zo braaf, nu Medons keuze my
Wil fpaaren? Waarom wilt ge ook nu uw woord niet breeken?
'k Moet



TREURS PEL. 91
'k Moet u gevaarlyk zyn. Ik kan Athene wreeken;
'k Trotfeer uw' toorn; en, wat u$woede ook moog' beffoan,
Myn dood alléén kan van dien argwaan u ontdaan:
Nooit kunt gy veilig zyn ten zy ge my doet fneeven.
ARTANDER.
Heeft uw gelaatenheid zo fchielyk u begeeven?
Gy raast, 'k Heb Codrus hart dan zyne kalmte ontroofd?
ELIZINDE.
En ik, ik zwicht voor 't Lot! Wie had zulks ooit geloofd F Myn moed is me op deez' ftond ten éénemaal ontvlogen. Ik ween. Helaas! Natuur! hoe fterk is uw vermogen! Myn waarde Zoon! waartoe vervoert me uw keuze in 't end' ?
Tegen Artander. 't Is alles my bewust: myn Zoon wierd u bekend, 'k Weet dat Uw hart van vreugd in myne fmart zal groeijen. Kom, triomfeer, Tiran! Zie myne traanen vloeijen; Ken myn verneedring; hoor hoe 'k u om deernis fmeek', Opdat myn Medon leeve , uw woede op my zich wreek'! Uit blinde drift heeft hy zich u ten prooij' gêgèeven. Zoud gy hem moorden? hem, die u behield in 't leven ? Ach ! zo menschlievendheid nog in uw ziel regeert; Zo uw hoogmoedig hart de erkentnis nog waardeert; Spaar dan myn' Zoon!... Maar 'k merk gy blyft nog onbewogen ! Ontmenschte! heeft myn fmart op u dan geen vermogen? Of wilt ge my geheel voor u vernederd zm ?
M 2 Dat



9z CODRUS,
Dat ik het uiterft' waag'? Tiran! 't zal ftraks gefchiên! (Vergeeft me, ö Thezeus]*. ach!., myn traanen zyn getuigen...)
Tegen Artander. Zie my... ik fterf van fchaamt'... voor uwe voeten buigen!
• Zy werpt zich aan zyne voeten.
ARTANDER.
Rys op. Vertrek ! Gy zult hem fterven zien.
elizinde, zich oprichtende.
ö Smaad!
Vrees, na dien fchampren hoon, de uitwerkfels van myn' haat.
Een hart als 't myne, en ééns tot zulk een' ftap gekomen,
Js, na 't zich vind veracht, niet in zyn woên te toornen.
Gy zaagt my niet vergeefs voor u ter aard' geknield.
Spaar, fpaar myn' Zoon, die u, onlangs, in 'tleven hield,
Indien ge uw leven mint! 'k Ontzie geene euveldaaden;
'k Wil fterven; maar vooraf op u myn wraak verzaaden.
Beef! zyt ge op bloed belust, ontmenschte Dwingeland!
Welaan! het myne ftrekke uw woên ter offerhand'.
Maar onderftaa niets meer. Goön! kunt gy hem aanfchouwen?
Hem laaten ongeftraft? uw' blikfem wederhouên?
Wat zeg ik?... ach, myn Zoon!... Natuur, die my bezielt...
Tegen Artander. Wilt gy ten tweedemaal my zien ter aard' geknield?
Zy werpt zich nogmaals aan zyne voeten. WelaanI Bevry myn' Zoon!
ar-



TREURSPEL. 93
ARTANDER.
Nu zult gy met hem fterven. Dit, en niets anders, zal uw trotfehè beê verwerven.
ELIZINDE.
't Is dan vergeefs ?... myn Zoon!
Zy fpringt woedende overëinde, en zet Artander eert ontblooten dolk op de borst.
Spreek! Wilt gy hem ontflaan ?
ARTANDER, VerfcllHkt.
Hoe!...
Artander ,fchielyk opfpringende, zoekt zich van haar te ontflaan, doch zy vervolgt hem en verheft den dolk om hem te doorfteeken, terwyl Codrus tusfehen beiden fchiet, haar opgeheven hand weerhoud, en dezelve ontwapent.
EL I Z I NDE.
Zweer het my, Barbaar! of fterf.
CODRUS.
Wat gaat u aan?
ELIZINDE.
Hoe!.. Codrus zelf.., ö Goön!
ARTANDER.
Myn Wacht L
Mj. FT F-



94- CODRUS,
V T F D E T O O N E E L.
artander, codrus, elizinde, ltcas, Wachtm.
artander, terwyl Licas nadert.
o Snoode daaden! Verraaderes! myn wraak, als ze in uw bloed zal baaden, Toone u wien gy dus hoont!
Tegen Licas. Haal myn' Gevangnen! Tegen Elizinde.
'k Weet
Dat een wanhoopende ftraks is ter dood gereed. Maar 'k zal eerst op uw' Zoon my van uw' moedwil wreeken; 'k Zal hem, voor uw gezicht, een' dolk door 't hart doen fteeken[ My zult ge, vóór uw dood, zien van zyn bloed belproeid, Terwyl gy raazend fterft, en 't Godendom verfoeit.
Tegen Codrus.
U, Codrus! zeg ik dank: uw zorg behield me in 't leven, 'k Wil, uit erkentnis, u uw vryheid wedergeeven. Vertrek. Gy moet Athene en dit Gewest ontvliên. Zorg dat we in Attica u nimmer wederzien! 'k Zal u, ten blyk dat ik myn gramfchap heb verbannen, Met giften...
co-



TR EURSPE L. py
codrus.
Laagheid is fteeds eigen aan Tirannen. Spaar uwe erkentnis!
Tegen Elizm.lc.
Gy, Mevrouw! heb flechts geduld, 'k Weet dat ge in 't kort my gaarne onfchuldig houden zult.
ZESDE T O O N E E L.
codrus, artander, elizinde; medon, en philaïde geboeid; licas, cleanthes, Wachten.
medon.
"'Waartoe my hier gebragt ? Ben ik ter dood verwezen ? Hy, die de dood verdient, moog' haare nadring vreezen; Ik wacht haar moedig af met een gerust gelaat: Eene eedle dood verftrekt ons leven tot fieraad.
Zo rust' myn hart in 't eind' van al zyn voorig ftryden. 'k Sterf met myn Minnaares: dat heil verzoet myn lyden. Niets baar' voortaan my vrees; 'k ontwyk deeze aard'met vreugd. De Hoop toont my van verr' het waare loon der deugd Ineen volmaakter oord, waar geen Artanders woeden; Waar zich de braave ziet voor fmart en ramp behoeden; Waar Thezeus ons verzelt; waar aan de onmenschlykheid Met affchrik word gedacht. Maar, ach! myn Moeder fchreit?
eli-
I



96 CODRUS,
elizinde.
6 Ja. Vergeeft gy 't me ooit, dat ik, om u te fpaaren, Straks eene daad beftond, die my berouw moet baaren? Ik, fidder vry! ik fmeekte.... en, om myn beê meer kracht Te geeven, (wyl 'k u zag in 't grootst' gevaargebragt,)(men, Kuste ik des Dwinglands kniên. 'k Moet 's Hemels gramfchap fchrooIk voel het.... maar waartoe doet wanhoop ons niet komen? Die Trotfche wees my af. Myn hand had hem geftraft; Door eedlen toom gefterkt, dien Wrecdaart loon verfch'aft; Had Codrus 't niet belet. Nu zal ik met u fneeven; My moedig in de dood, wat fmart ze ook baar', begeeven. Hoe angftig de ondeugd zich die ook voor oogen ftelt, Wie deugdzaam heeft geleefd kan fterven als een held.
artander.
Gy, Licas"! zult deez' Vorst, ontbloot van ryk en ftaaten, Geleiden uit de ftad, en hem niet eer verlaaten.
Tegen Codrus. Gaa, Codrus! volg hem. Laat Athene nu voortaan Bevolen aan myn zorg.
codrus. Ik ben bereid te gaan. 'k Leg.myne waardigheên voor uwe voeten neder.
Hy werpt zijn hoofdfieraad aan Artanders voeten. Dit oord, dat ik beheerschte, aanfehouw' my nimmer weder. Ter zyde, en een weinig voorwaarts treedende.
U



TREURSPEL. 97
U roep ik aan, ö Goön! u, die Athene hoed!
Verfterkt uw' Codrus thans! Ontvonkt zyn' heldenmoed!
't Gaat wel: gy zult myn fchreên, in 'tgrootsch ontwerp, geleiden;
'k Voel reeds een nieuwe kracht zich door myn borst veripreiden.
Vaart voort; vervult uw woord; bevestigt uw bericht:
Zo eere ik uw befluit; zo volge ik mynen pligt!
Tegen Medon.
Vaar wel, ö jonge Held! Gy waart bereid uw leven, Van Thezeus moed bezield, voor my ten prooij' te geeven. Die daad is waarlyk groot. Nooit deed een Onderdaan Meer voor zyn' Vorst dan gy voor Codrus durft beftaan. Ik gaa. Misfchien zult gy nog voor uw dood ontdekken Wat Vorsten past, om 't Volk tot hunnen pligt te wekken. Doch, moet het zyn, fterf dan zo als gy hebt geleefd. Behaal de onfterflykheid waarnaar uw deugd hier ftreeft; En als gy op d'Olimp, van hemelglans omfchenen, Naby Alcides zyt, waak dan nog voor Athenen.
Tegen Philaïde. Prinfes! verban uw vrees; de hoop begeeve u niet: Veeltyds verkeert het lot als men 't het minst voorziet. >
Tegen Elizinde.
Mevrouw! denk aan uw' Vorst, zo gy na hem blyft leeven. Behou dien moed waardoor ge u altoos zaagt verheven, 't Is denklyk dat ik nooit deez' grond weêr zal betreen. Vaar wel!
N Te.



io+ cODRUS,
Hy leest: Wtnneer door 's vyonds ménde hand Het bloedeens Konings word vergoten: Dan zy terflond de Vreé gefloten; Dan zegeviert zyn Vaderland. Tegen Codrus.
En dit, dit fpoorde u aan uzelv' te ontflaan van 't leven? Hierom weerhield gy dan, niet langgeleén, myn fneeven,
Wyzende op Elizinde. Toen haare uitzinnigheid my bloot ftelde aan 't geweer? Gy fterft, en naar uw' waan fterft gy op't bed van eer'? Opdat Athene eerlang de zege moog' verwerven Ontzeide uwe afgunst my den roem van éérst te fterven? 'Je Bedank u. Mooglyk houd Apol zyn woord niet. Het word geheel duister en men hoort een zwaar onweder van donder en blikfem.
Maar,
Wat duisternis word ik op 't onverwachtft' gewaar?
Wil dan Jupyn dat hem óók Vorften eerbied draagen?
Wat yslyk blikfemvuur! Wat fchorre donderflagen j
De grond beeft waar wy ftaan. De ftormwind giert en brult,
Daar 't aakligft' klaaggefchrei de donkre lucht vervult.
Goon! Welk een woest gedruis laat zich, al naadrend', hooren !
Men komt. Myn Vrienden, helpt!
TI E N.



TREURSPEL. 105
TIENDE T O O N E E L.
artander; codrus, als voor en; elizinde; philaïde, geboeid; licas, cleanthes, Gevolg van Doriërs, Wachten.
cleanthes, fchielyk met een" ontblooten dolk in de hand.
"Vorst, alles is verloren! Een onbekende raagt drong moedig door de poort, W aar 't Volk nog t'faamenrotte, ontroerd om Codrus moord. Kom, help den Doriër, wiens hart is ingenomen Van ongewoonen fchrik, weêr nieuwen moed bekomen! De Goön zyn tegen ons: de Vyand overwint, Die naar dit Hof zich fpoed en nergens weêrftand vind. Uw Volkfneeft, vlugtende, door doodelyke wonden. Wie 't zwaard ontkomt word ftraks door 't blikfemvuur verflonden; Terwyl een naare orkaan elks fchrik geheel voltooit: Het grootft' gedeelte is dood en 't overfchot verftrooid. Men vecht, men moord, men fterft, en wil zich ftervend' wreeken; De doodheerscht in hetrond. Myn tong word,on der'tfpreeken, Door fchrik belet om van dit fchouwfpel de 5Tslykheên, Waarvoor myn hart zelf gruuwt, naar waarheid u te ontleên. De Vyand nadert ons; uw Wacht moet wykend fneeven. Na Medons dood wierd elk tot felle wraak gedreven.
Artander Jlaat bedeesd.
O PHI-



ioó" CODRUS, philaïde, verfchrikt.
Na Medons dood!
elizinde, weemoedig. Myn Zoon!...
Zich herftcllende.
Athenes lot verkeert!
codrus.
De Godfpraak word vervuld : ik fterf.
ARTANDER.
Gy triomfeert, Vertoornde Hemel! Poog, poog alles 'te onderdrukken! Maar denk niet dat ge ook reeds Artander hebt doen bukken!
Hy trekt zyn geweer. Myn Vrienden ! volgt myn fchreên: de wanhoop krygt veelligt De zege, als alle hoop op hulp en uitkomst zwicht. Komt, fterft met my! Maar dat we, omfchanst van dooden, fterven. De Goön verlaaten ons; hun haat wil my verderven. Zy vordren van myn hand der Ondexdaanen bloed, 't Welk ik hier ftroomen deed; maar myn onwrikbre moed Trotfeert nog hunnen toorn, ö Spyt! moest ik dan leeven, Om hen door grooter kwaad meer ftofs tot wraak te geeven? Hy vertrekt met Licas en Cleanthes benevens zyn Gevolg van Doriërs en Wachten, met ontbloot geweer.
ELF-



TREURSPEL. 107
ELFDE T O O N E E L.
codrus, als vooren; elizinde; philaïde, geboeid; Dorifche soldaaten.
elizinde. ,
^Wat wreede mengeling van blydfchap en van fmart Beftormt, verheugt, bedroeft, vertroost myn kloppend hartl Waartoe verpligt my 't lot? tot vreugd-of rouwbetooning? Athene is vry... maar, ach! ik derf myn' Zoon en Koning. philaïde.
Myn hart is Overmand van droefheid, woede en fchrik.
ö Medon! ftierft gy dan, daar ge, in dit oogenblik, U mooglyk zaagt bevryd ?... Wat kan uw zege u baaten, Beklaagenswaard' Athene! als ge u van hem verlaaten, Van Codrus vind beroofd? Wie heerscht dan? Welk een Held Stryd dan, voor uw belang, voortaan in 't oorlogsveld ? Neen; 'k wil van vreugd, van vree, noch overwinning, hooren; Geen bly triomflied zal myn bittre klagten fmooren! Myn hart, voor de infpraak doof van Vaderland en Bloed, Veracht eene aarde alwaar 't Prins Medon derven moet. c o d ru s.
Buig u naar 's Hemels wil: hy zal uw traanen ftelpen. Kus zyne roede, en hoop. Hy kan alléén u helpen; Wat ons onmooglyk fchynt voert hy met glori uit. Ik volgde zyne ftem; volbragt zyn raadsbefluit;
O 2 En



io8 CODRUS,
En wacht eerlang de dood. Zyn wonderbaar vermogen Verfterkt me, opdat ik nog, vóór 't luiken myner oogen, U moog' gelukkig en de Godfpraak zien volbragt; Dat ik myn handen, reeds verkleumd, ontbloot van kracht, Nog opwaarts heffen kan om 't Godendom te fmeeken, Opdat het nooit Athene aan welvaart moge ontbreeken.
Goön! dat elk Vorst my volge; een andre Codrus zy; Geen gruuweldaên het hart des Burgers ooit ontwy'! Laat maatigheid de Jeugd, laat moed den Ouden fleren! Zo bloeije ons Land niet min door deugd dan krygslauwrieren!
Myn kracht verflaauwt. Myn geest, die om zynvryheidzucht, Word nog, als met geweld, gefluit in zyne vlugt.
ELIZINDE.
Gy, die ons byftand bood, die, om Atheen' te wreeken, Uw blikfemvuur niet fpaarde, öGoön! verhoort zyn fmeeken!
Athene zegeviert! ö Myn beklemd gemoed! Smoor voor-een poos uw fmart, die gy rechtmaatig voed ! ö Dierbre Zoon, die thans, uit 's hemels flarrekringen ,
Bevryd van 't menschlyk zwak der brooze ftervclingen,
In ongeftoorde rust, ontheven van verdriet,
De zege uws Vaderlands en myne traanen ziet!
Verfterk me, opdat ik voorts myn leed geduldig draage,
En onder 's Volks gejuich niet, als een vrouw, vertfaage l
Ikzelf, ik zal uw' roem eene eerzuil ftichten, die
Elk' Burger 't hart nog roere als hy 't gedenkftuk zie.'
'tVolk



TREURSPE L. ioa
't Volk zal, met wierookgeur, 's jaars uw gedachtnis vieren; De Maagdenrei uw graf met frisfche roozen lieren; Terwyl zyn Feestgezang, al fnikkend' voortgebragt, Uw' lof verheffe; uw geest voortaan onze oorlogsmagt Vóórftreeve in 't felst' des ftryds, de vyanden doe beeven, En 's Lands Bcfchermgod blyv'!
TWAALFDE T O O N E E L,
codrus, Jlervende,* elizinde, medon; philaïde, geboeid; niléüs, Gevolg van Atheenfche en Thebaanfche Soldaaten, allen met ontbloot geweer.
medon.
D e zege is ons! Wy leeven!
Op de komst van Medon neemen de Dorifche Soldaaten de vlagt. Elizinde en Philaïde treeden hem te gemoete, en geleiden hem opden voorgrond van het Tooneel, alwaar Codrus zit,
philaïde.
Hy is 't!... Hy leeft!
elizinde.
Myn Zoon!
philaïde.
Gelukkige ommekeer ï Philaïde word door Niléüs ontboeid.
O 3 co-



C A N U T,
T R E U R S P E L. GEVOLGD NAAR, HET HOOGDUITSCH
VAN DEN HEERE
JOHANN ELIAS SCHLEGEL.






VOORBERICHT.
Dit Treur/pel is gevolgd naar het Hoogduitfche van den Heer re johann elias schlegel, die zich als Tooneeldichter, itt
Duitschland, den algemeenen roem verworven heeft, dat hyt volgens het bericht van meest alle zyne tyd- en kunstgenooten, de eerjle geweest is, die in dit gedeelte der Dichtkunst den ouden weg, door zyne voorgangers altoos betreeden, heeft durven verlaaten, ent op eigen wieken zich begeevende, zynen Landgenooten, regelmaatige, naar de kunst gefchikte, welberedeneerde en origineele Tooneel' fpellcn wist mede te deelen;en van wien de beroemde Gellert onder anderen in de Tiende zyner voortreffelyke Moralifche Vorlezungen, na zyne dood in druk uitgekomen, getuigt, dat hy, in zyn fpheer een uitmuntend Genie is geweest, en, langer geleefd hebbende, een Duitfche Corneille zoude zyn geworden. Ik acht het niet i , 9 utttreiffl uit de Foorrede, voor den laatften Hoog-
ïruk ws» im c an u t geplaatst, by myne Neder duitfche naarvolging te voegen.
I Porrede is gedeeltelyk door den Autheur zeiven, en geim den Heer johann heinrich schlegel, fopMa op de Univerfiteit te Coppenhagen, en Se. d r I^ningklyke Cantzlary aldaar, als uitgeevsr van zyns £:-j-:dirs nagelaaten Werken, gefchreven.



VOORBERICHT.
In het eerjle gedeelte doet de Dichter verflag van zyne handelwyze, zo ten opzichte van het wezendlyke der Gefchiedenisfe zelve, alsook van de inrichting zyns Treur/pels in 't byzonder; en het tweede gedeelte behelst de wederlegging van eenige in Duitschland gemaakte Critiques op deezen ca nut. i Dus luiden des Dichters eigen woorden:
„De aloude Noordfche Gefchiedenisfen zyn zo vruchtbaar in Ca„ratlers en gewigtige Gebeurdtenisfen, dat my daardoor de lust bei, ving bloemen te plukken van een veld, het welk tot nog toe,mee„ rendeels, door de Dichters onaangeroerd was gelaaten. Aan dee„ ze verkiezing der Jloffe hebbe ik het mogelyk te danken, dat myn „ Treurfpel, canut, by die Volkeren, uit wier Gefchiedenis het ,, is getrokken, niet onaangenaam is geweest.
„ Zo weinig echter die geenen, welke de Historie der eerjle Dee~ ,, nen befchryven, in het byzonder wat de Gebeurdtenis betreft die„ ik verkozen heb tot eerf grondjlag van dit Treurfpel te leggen, in „ veele kleene omflandigheden overéénkomen, zo eenpaarig zyn ze „nochtans hierin: dat canut de tweede een der groot[le „ Koningen van Deenemarken geweest is, die door zyne dapperheid, „volgens het getuigenis van saxo, bezitter van zes Koningkryken „is geworden, hoewel hy, volgens een handfchrift door huit„feld aangehaald, zich alleen Koning' van geheel Engeland, „ Deenemarken, Noorwegen en een gedeelte van Zweeden liet „noemen; alsmede dat dgeze Koning door zyne rechtvaardigheid en
?> goe-



VOORBERICHT.
goedertierenheid zich even zo groot als hy zich door zyne dap. perheid en overwinningen beroemd gemaakt heeft. Het aloude „Hofgericht, of, gelyk het genoemd word: Witherlags-Ratt, 't „ welk' tot op 'heden in ftand is gebleven, en door canut wierd „ingefteld, geeft nog duidelyk te kennen hoe hoog'die Vorst de „ verdraagzaamheid in zyn Gebied, en het bloed zyner onderdadnen, „gewaardeerd heeft, nadien hy by deszëlfs inftolling den geen, die „ zynen medeburger beleedigd of door hetftaal gewond had, vooreen „ onwaardig1 mensch verklaarde, en zodanig een' in geenen 'van zyne „ Ryken wilde gedoogen.
„ Van zyne overige deugden zyn verfcheiden fpreekende voorbeelden „ voorhanden',die zo-wel door saxo als andere Gefchiedènisfchryvers worden aangehaald; en waarvan 'de' eerstgenoemde dit getuigenis „ geeft: dat de ■onweetendheid en de ouderdom der tyden, die' de ge„ dachtenis van zo veele andere Koningen verduisterd hebben, den -,, roem van diezen Held nooit konden uitwisfehen.
„ Dssgelyks is het eene waarheid, die door geene dier Historiefchry. ■„ vers-geloogchend word, dat-deeze goedertieren canut, nadat hy ■„ e'enên ulfo wegens gepleegde verraaderyën genade gefchonken had, „door de trotsheid en het roemzuchtig fpreeken diens mans, zo ver„ re gebragt wierd dat hy'hem van 't ieVen liet berooven.
„ Dit zyn de voornaamfte, waarachtige en ontegengefprdken om„ ftandigheden deezer Gefchiedenisfe.
„ Voor het overige heb ik meer endeels saxo gevolgd. Wat deeze P 3 „ Schry.



VOORBERICHT.
„ Schryver deswegen ih het Tiende Boek zyner Deenfche Gefchiedenis.
üfen meld, Md aldus:
„ ULFOj een geboren Zweed, door knytlinga soga, een „ Graaf genaamd, had een' geruimên tyd onder canut gediend, „ en hem .in alle zyne oorlogen, byzonder in die, welken hy tegens „ Engeland voerde, bygeftaan. Hy was by zyne dapperheid van „ een', mesten aart, een hoedanigheid waarvan ik my zeiven durf toe. » vertrouwen te zeggen , dat dezelve toenmaals onder de Duitfche „ en Noordfche Volkeren zeer gemeen was, en wel zodanig, dat „ de meesten onder hen de dapperheid voor hunne voornaamfie deugd „ hielden, :> ., , .. f
„Zyn yverzucht over den roem van canut, dien hy, zo niet „kunnende overtref en , echter gaarne waare gelyk geweest, maakte „ hem ten vyand diens Konings, in wiens dienst hy zich, tot dus „ verre, zo wel gedraagen had.
„Canut had _ eene -Zuster, genaamd estrithf., die voor„ heen met Richard, een' zeker' Graaf in Normandyë, was getrouwd „geweest, en van wien zy zo veel moest lyden, dat canut ein„ delyk genoodzaakt wierd deezen Graaf uit deszelfs landen te verjaa» gen, en zyne Zuster weder tot zich te neemen, die hy zo zeer be„ minde, dat hy haar een gedeelte der regeering toevertrouwde.
„ Ulfo, altoos naar gelegenheid zoekende om den haat, dien hy „meer en meer tegen canut Voedde, te verzadigen, nam Hertoe „het tydjlipwaar, in 't welk de Zweeden emen inval in de Pro-
vin-



VOORBERICHT.
M vintie Schoonen, alwaar estrithe zich ophield, dreigden te „ doen. Hy beloofde aan canut deezen aanjlag, zonder veel „moeite in 't werk te flellen, te zullen vernietigen en af te wen* ,, den, ingevalle hy hem een brief aan zyne Zuster wilde medegee. „ ven, waarin aan haar bevolen wierd alles op te volgen wat ulfo „ haar zoude voorflellen. Van deezen brief maakte hy een kwaad ,, gebruik, als waare het een bevel van canut aan e s t r i t h e ge. ,, weest, om zich met ulfo in den huwlykenftaat te verbinden. „ Nadat hy hierin zyn oogmerk bereikt had, vertrok by met haar naar „ Zweeden; verbond zich met den Koning omund van Zweeden en „ oluf van Noorwegen whcanut te beftryden, en wel in dier. ,, voegen, dat de eerjle naar Schoonen, de tweede naar Seeland zoude „ trekken, terwyl ülfowA met een Vloot op den Helgavloed, die „ op de grenzen van Zweeden en Schoonen zich in zee uitfiort, zou. „ de begeeven.
„Canut, die reeds door haquin naricht van deeze onder,, neeming bekomen had, trok zelf tegen omund tenjlryde, en „ fchikte een ander gedeelte zyner krygsmagt om ulfo tekeer te „ gaan. De aanvoerders dier b'ygsmagt, naauwlyks vernomen heb.
bende, dat omund door canut verjlaagen was, wilden niet „ langzaamer te werk gaan dan hun Koning, en Jloegen aan tent 3, zekere plaats, waar de Helgaftroom zeer breed was ,eeri fchipbrug „ over denzelven, om dus op een Eiland te komen alwaar hun vyand „ zich aan land had begeeven. Ulfo Het hen in rust tot dat hei
„ grootjV



VOORBERICHT.
„ grootft'' gedeelte der Deeiien tot op liet midden van den brug'was ge~ „ komen. Toenftelde hy zich- aan alsóf, hy de ge enen; die aan land „ kwamen, wilde ■ aangry'pen, en veroorzaakte daardoor ' zulke eene
overhaasting onder het Deenfche' Volk .en zulk een' geweldigen aan.
drang, dat de brug aan (lukken brak en alk x\e Krygslieden in den „ vloed moesten verdrinken. .
„ De Koning, onderHisfchen, met zyne Kr.ygsmagt vast aannadc„ rende, vond cjlfo zich niet langer zeker y en .be/loot zyne Vloot ,, te verlaat en. Dit deed hy des nachts met behulp" eens boots, waar. „ .mede hy zyn Volk aanland zette en in zekerheid bragt. Wanneer ,, nu de Deenen des anderen daags de Vloot wilden aantasten, vonden „ zy niets dan ledige fchepen., ■
„ Nadat estrithe hierop ulfo met haar en Broeder verzoend ,, had, verheugde zich deeze altoosJn zyne behaalde zege, by alle „ gelegenheden daarop roemende , en wel op zulk eene ,-trotfche en „ belcedigende wyze , dat canut hem. eindelyk deswegen van het Ic„ ven liet berooven; hoewel hem zulks zeer bedroefde, enhy, door „ menigvuldige weldaaden aan zyne Zuster te betoenen, het nader-
hand, op alle mogelyke wyzen, trachtte te vergoeden.
,, Forfaus. verhaalt van deeze Gebeurdtenis nog geheele andere „ omflandigheden, die ik zoude gevolgd hebben, indien myn voornee„ men waare geweest eene Gefchiedenis en geen Treurfpel te fchryven. „ Ik heb zodanige omflandigheden verkozen, die my het bekwaamsf
toefcheenen , om CaraÜers in hun waar licht te ftellen, om ge-
moeds-



"V 'O O R B E R I C H T.
-,, moedsbeweegingen te verwekken, en zulks met eene vryheid die ■„ reeds, voorlang, aan de Dichtkunst is vergund geweest.
„ Ik heb omjlandigheden daarby verdicht, die ik my dienjiig oordeel„ de te zyn, anderen wederom veranderd, welken buiten eene wyd„ loopige opheldering voor onwaarfchynlyk zouden aangezien worden-; „ en welkers opheldering [my te verre van de Hoofddaad myns Treur„ fpels zoude hebben afgeleid.
„ Onder deeze verdichtzelen behoort ook dat geene wat god„ schalk betreft.
„ De Gefchiedenis meld alleen van hem: dat hy zich ter zeiver tyd 35 !b canuts dienst had begeeven, en, bezig zynde zich in de fraaije „ Weetenfchappen te oefenen, op de tyding dat zyn vader vermoord „ was, eensklaps de Kunflen verliet, over een rivier zwom,eneenig „ krygsvolk, om de dood zyns vaders te wreeken, byéén verzamelde.
„ Men heeft de Dichtkunst reeds voorlang zulk een, ja nog veel „ grooter , recht op de Historie toegeftaan, en zulks te gereeder, ver„ mits die geenen, die alleen met het hoofdzaakelyke der Gefchiedenis„ fen te vrede zyn, aan zodanige by verdichtzelen.niets verliezen; en „ anderen, die de Gebeurdtenisfen der voorleden tyden op 't naauw„ keurigst' willen weeten, deze Iven niet in de fchriften derDichteren
zullen zoeken.
Dus verre luiden des Dichters eigen woorden; en zyn Broeder, -als uitgeever zyner nagelaaten Werken, voegt 'er het volgende by: ,,, Niet alléén in Deenemarken, maar ook in Duitschland, is de Q. „ roem .



VOORBERICHT.
„ roem, dien dit Treur/pel verworven heeft, zo algemeen, zo groot, ,, en ik durf vrymoedig daarby voegen, (want welke kundige heeft „ daaraan zyne goedkeuring ontzegd ?) zo gegrond gewekt, dat men ,, des te minder mag nalaaten, te deezer plaatfe, eene zeer goede „ berisping, die daarop gemaakt is,. gerechtiglieid te laaten weder. „ yaaren. . .
,, In eene uitmuntende verhandeling over de Treurfpellen, geplaatst in het eerjle Stukje van de Bibliotheek der fchoone Wee„ tenfcbappen en vryë Kunsten, word het Treurfpel canut, „ uit hoofde van de fchildering en afjland der Caratïers daarin ,, voorkomende, alsmede wegens deszelfs waaren en verheven treur,, Jlyl, als een voorbeeld ter naarvolging voorgeJleld;doch, ten op. „ zichte van de inrichting der Caratïers, word als een gebrek ,, aangemerkt, dat ulfo eigentlyk de Hoofdperfoonaadje in de ge* „ heele daad .des Treurfpels is, daar zulks canut echter zoude „ moeten zyn, en ook fchynt te weezen.
,, Ulfo is het geheele ftuk dóór in beweeging, op hem alléén „ hebben alle de handelingen der overige Perfoonen haare betrekking, ,, en met de ontwikkeling zyns lots neemt de geheele daad een einde; ,, canut daarentegen, vermits hy de goeddartigjle en voortrejfe„ lykfte man blykt te weezen, is geen gefchikt CaraEter voor de „ Hoofdperfoonaadje eens Treurfpels: doordien hy niet ongelukkig is ,, verwekt hy geen medelyden ; en dewyl hy in eene beftendige rust is „ en blyft, zo blyven ook alle de oplettendheden en aandoeningen der
„ aan-



PERSOONEN.
canut, Koning van Deenemarken, Engeland, Noorwegen,en eer. gedeelte van Zweeden.
estrithe, Zuster van Canut.
ulfo, Echtgenoot van Estrithe.
haquin, ï
>• krygslieden van Canut.
gode w yn,j
godschalk, een Slavonisch Prins. cunilDa, vertrouwde van Estrithe. Wachten.
Het Tooneel verbeeld een vertrek op het koningklyk slot, te
coppenhagen.
C A-



C A N U T,
TREURSPEL.
EERSTE BEDRYF. EERSTE TOONEEL.
ulfo, estrithe. ulfo.
Gy vleit u vruchtloos zo ge iets meer van my verwacht, 'k Heb aan uw' wensch voldaan, u in dit Hof gebragt: Thans zietgy, op uw beê, der Deenen hoofdftad weder. Gaa, werp u, vind gy 't goed, voor uwen Broeder neder; Smeek Canut om genaê; betoon hem uw berouw; Ja pleng een' traanenvloed; verzacht myn fchuld, Mevrouw, Als waare ik onbedacht van mynen pligt geweken:
Verneêr u vry! ik zal als Overwinnaar fpreeken.
estrithe.
Ach, Ulfo! moet uw haat myn zorg fteedj weêrftand biên!
Bragt



132 C A ' N U T,
estrithe.
Ach, dat ik nog, ten prooije aan nooddruft en gevaar, In 't diepst' der wildernis voor elk verborgen waar'!
gunilda.
Wat hoor ik! Moet uw hart dan onöphoudlyk vreezen? estrithe.
Kan 'tooit, daar 't niets verwerft, gerust en vrolyk weezen?
gunilda.
Gy zucht, daar Canut-zelf u zyne vriendfchap bied ?
estrithe.
Schoon hy verzoenbaar is, is Ulfo 't echter niet.
gunilda.
Hem word genaê geboön , kan hy die gunst verachten?
estrithe.
Hy zegt: Geen eedle ziel moet naar genade trachten.
gunilda.
Kwam zulks dien eedlen Held niet eerder in den zin ? Neemt dan zyn trotsheid, dus ontydig, een begin? Hoe! daar hy herwaarts kwam, opdat hy zich op heden Zou werpen voor den troon, dus fpaê te rug te trecden? Toen Ulfo, verr' van hier, nog dwaalde op Noordfchen grond. Veracht van Canut, zich Zyn' eigen meester vond, Geen Vyand hem, dan koude of hongersnood, verraste, Toen was 't zyn tyd te zien of hem het fmeeken paste; Toen ftond de keuz' zyns lots en 't onderzoek hem vry
Of



*P C A N U T,
GUNILDA.
Hoe! gy begunftigde eerst zyn fnoode gruweldaad,
En door uw beê voor hen, verfehoont gy nog dat kwaad?
Hoe yslyk voel ik my beftryden door myn pligten I Naar- welken voegt my best me in deezen nood te richten* Schoon 't naar de huwlyksmin of broederliefde zy Schoon ik hier fpreeke of zwyg', >t is air venJelyl .
GUNILDA.
Niets was ooit heiliger dan 't leven van een' Koning.
Myn liefde eischt teffens voor" myn^chtgenoot verfchooning
k Eerbiedig m myn Gade een koningklyke gift
De Vorst-zelf zond hem my met dit beveelend fchriftVolbreng in UJfoos wensch myn vorstlyk welbehaage'n.
k Moest Godewyn, dien ik myn hart had opgedraagen, Vergeeten; Ulfo wierd als myn Gemaal begroet Ik offerde aan zyn min de rust van myn gemoed Zodra hy my den wil des Konings kwam ontdekken, Deed ,k, uit eerbied voor den Vorst, myn' echt voltrekken
ttunt gy nu waanen dat my Canut vergen zal Dat ik een' pligt verbreek', dien hy my zelf beval? Dat ik , uit ftrafbren haat voor Ulfoos euveldaaden, De trouw, die ik hem zwoer, nu trouwloos zou verraadt
GU-



T REU R S P E L, 135
GUNILDA.
Vaar voort; dat Canut fneuvle en Ulfo word' behoed. Koop dus uw' Echtgenoot voor 's Broeders dierbaar bloed. Uw zwygen, vreeze ik, doet eerlang u 't ergfte fchroomen.
ESTRITHE.
Wat ik ontdekken moest wilde ik zien voor te komen.
Ach, waare ik overtuigd dat Ulfoos woede en fpyt
Alléén uit eerzucht fproot, die geen verneedring lyd;
Die liefst voortdwaalen zoude, en 't uiterft' zich vermeeten,
Eer ze ooit genade fmeekte en zich zou ftrafbaar heeten!
Hoe gaarn bevrydde ik hem, en laadde op my de fchuld
Zyns misdryfs, fchoon myn hart dat kwaad nooit heeft geduld!
Ja 'k zou, vrymoedig, my aan Canuts voeten werpen;
Hem fmeeken 't zwaard der wraake op my-alléén te fcherpen ;
My de oorzaak noemen van myns Egaês trouwloosheid;
Dat' hem myn raad vervoerd, myn eerzucht heeft misleid.
Ik wilde, om Ulfo voor verdiende fchand' te dekken,
Hem aan den fmaad, dien hy zich inbeeld, gaarne onttrekken;
Vergifnis zoeken, fchoon ikzelf niets heb misdaan;
Opdat hy bleef verfchoond , verneedring ondergaan.
GUNILDA.
Ach! dat die tederheid, wier gloed uw borst doet blaaken, Ook Ulfoos fchuldig hart mogt door haar' invloed raakeni
ESTRITHE.
Gaa, zeg hem, (want men moet hem redden van 't gevaar
Eer



T R E U R S PET
Aan u verzeekring geev' van zyn verzoend gemoed Spreek hem van geen genaê, noch fchandlyk eedverbreeken Uw Broeder wil alleen met u van vriendfchap fpreekenEn Ulfo, die geheel uw deugdzaam hart gebied, Verdient, om u-alléén, dat hem genaê gefchied'.
ESTRITHE.
Tc Weet niet om welke reên uw komst my zou mishaagen, Noch ook op welk een' grond ge u kunt van my beklaagen. Gebied uw hart u niet myn oog te ontgaan, Mynheer» Dan ftrekt,uit 's Broeders naam, me uwkomst tot vreugd en eer
k Erken met dankbaarheid de goedheid van myn' Koning. ' . Hy toont een vorstlyk harte, ook zelfs in fchuldverfchooning. Doch daar hy myn vergryp, grootmoedig, ffelt ter zy' Ken ik myn' pligt; die eischt dat ik myn fchuld bely' ' Wanneer ik my verftout zyn voorfchrift te overtreeden Gefchied zulks om zyn gunst te erlangen door gebeden ' bchoon 'k Ulfo minde of niet: de roemzucht is een fout Die onder Helden als vertoonbaar word befchouwd Nu 'k vind dat Godewyn genade kon ontfangen Hoop ik, met recht, die ook voor myn' Gemaal te erlangen.
G O D E W YN.
Hoe!... fc genaê?.. PHnfes! 'k weet niet waarvan gy fpreekt.
Dat hygenaeverwerv'die fnood zyn'pligt verbreekt
'k Heb fteeds myn zuivre trouw, die my beftendig griefde
Den Vorst oprecht gewyd, zo wel als u myn liefde
S De



13 & CANUT,
De laatfte moest, helaas! om Ulfo achterftaan. Maar de eerfte is nog in ftand. Niets deed haar ooit vergaan: Geen ydle roemzucht kon my ongehoorzaam maaken; Geen onverzetbre waan deed my naar 't kroonrecbt haaken ; En Canut, wien myn trouw, zo 't fchynt, behaaglyk is, Heeft my wel gunst betoond, maai? nooit vergiffenis.
Verheevner vooinverp kan veelligt uw ziel beleezen. Zyn' Vorst getrouw te zyn fchynt u gering te weezen; En zo myn hart door zucht tot heerfchen wierd beftierd, Had gy my ligt bemind, fchoon ik misdaadig wierd. Niet dat ik Ulfoos waande in uw gezicht wil hoonen. Ik acht u veel te hoog om hem myn' haat te toonen. Maar 'k wraak een glorizucht, hoe fchoon haar glans u fchyn', Die ons vergeeten leert dat we Onderdaanen zyn.
ESTRITHE.
'k Staa toe dat heerschzucht nooit uw hart kon tot zich neigen: Vergryp uit roembegeerte is elk niet even eigen. Ons misdryf ftemt altoos, in aart, nier, overéén: Men kan uit lafheid óók zyn' pligt te buiten treên.
GODEWYN.
Noemt gy my laf, Prinfes?
ESTRITHE.
Kan ik u dapper noemen?
GODEWYN.
Verdiende ik ooit een' fmaad, waartoe gy my durft doemen?
ES-



TR E URSP EL. 139
' ESTRITHE.
'k Ben de oorzaal? daar niet van; gyzelf ontëerde u, gy!...
GODEWYN.
Eerst hebt ge uw hart me ontrukt, en nu befchimpt ge my!
ESTRITHE.
Ontveins voor my, kan 't zyn, uw fchandlyk eedverb reeken.
De waereld, fchoon gy zwygt, zal daar alom van fpreeken.
Waant gy dat ik, uit zucht vooru verblind, alléén
Myne oogen fluiten kan voor alle uw trouwloosheên ?
Of doof zyn , daar men elk hoort van uw fchand' gewaagen ?
En u, van elk befchimpt, ooit achting toe kan draagen ?
Is 't u vergeeten hoe ge op 't bloedig oorlogsveld, In Schotlands Bergen, u voor elk ten toon gefteld, En,.door een laffe vlucht, uit zorge voor uw leven, Aan 't vyandlyk geweer den rug hebt bloot gegeeven ? En dat, wanneer een Held, ten blyk van zynen moed, % Een borst vol wonden toont, die vlucht u bloozen doet ?
Dit deed, Onwaardige ! voorlang 't gerucht my blyken. Hoe moest Estrithe, rood van fchaamte, elks oog ontwyken Toen, beevende en- vergramd, zy 't aaklig nieuws verftond Hoe 't voorwerp van haar liefde en pligt en glori fchond! Ja 'k fchaam my dat uw min ooit heeft myn hart bezeten. Nog grieft me uw fchande^ en gy, gy hebt ze alreeds vergeeten: Gy durft, nog even ftout, na 't ongehoord beftaan, Verfchynen voor myn oog als had gy niets misdaan!
Sa U
)



TREURSPEL. Hl
GODEWYN.
Dit: dat ik niets heb misdreven.
ESTRITHE.
Vertrek. Ontken niets meer; elk zag uwe ontrouw aan.
GODEWYN.
^ Hemel! moest ik ook deez' hoon nog ondergaan?
Einde van het eerfte Bedryf.
s3 TWEE»



14?
C A N U T,
TWEEDE BEDRYF. EERSTE TOONEEL.
CANUT, GODEWYN. CANUT.
Gelooft ge dan dat zy, meer door natuur gedreven,
Dan door haar' ramp geperst, zich herwaarts heeft begeeven ?
Dat geen berouw uit dwang, maar 't zusterlyk gemoed,
't Welk my nog mint en eert, haar wederkeeren doet?
Dit wachtte ik van haar deugd; die kon zy nooit verhaten.
Haar hart is niet gevormd om eeuwig my te haaten.
Een ziel, die edel denkt, gevoelig is en teer,
Kan dooien, maar zy keert welhaast van 't dwaalfpoor.weêr.
GODEWYN. ,
U mint ze op 't tederft', Vorst!
CANUT.
Maar hoe heeft ze uontfangen? Verhief zich niet een blos van fchaamte op haare wangen? Was haar verbysterd oog niet-fchuuw voor uw gezicht? Verwees zy niet zichzelve , om 't fchenden van haar' pligt ? Heeft ze u, nadat zy zich aan de ontrouw fchuklig maakte, Uw min verliet, doch nooit geheel de deugd verzaakte, Van 't onherroeplyk feit, waardoor ze u heeft gehoond,
! T Ge-



TREURSPEL. 147
CANUT.
Die onkunde is u nut. Stel u daarin te vrede.
Nu ge Ulfo mint, uw hart tot zyne trouw befloot,
Befchouwe ik hem voortaan als uwen Echtgenoot.
Gy kent zyn misdryf niet. Ik wil 't ook nooit gedenken.
Gy noemt hem myn gefchenk?... Vaarwel, 'k Zal hem u fchenken-
DERDE TOONEEL.
ESTRITHE, GODEWYN. ESTRITHE.
De Vorst vertrekt, daar hy me in angst en twyfling laat! Blyf, Godewyn! Wat moet ik denken in dien ftaat? Ontvouw, 't geen Canut ftraks van Ulfo fprak, my nader. Gy hebt gewis hem meer dan ik beticht, Verraader!
Ik ken den fnooden aart van zielen zonder moed ; Hun tong werkt alles kwaads, terwyl hun arm niets doet: Te bloode om door het zwaard, met roem, naar wraak te dingen, Beftaat hun wapentuig alléén in lasteringen.
GODEWYN.
Gelooft gy niets dan 't geen myn' roem krenkt en myn trouw? Word ik dan fteeds befchimpt, en nooit gehoord,. Mevrouw? Ik poog zo veel ik kan van fchuld u vry te fpreeken; Maar gy, gy zoekt in my ftraks nieuwe zielgebreken! Ach! uw verlies, hoe wreed, is zelfs gering voor my,
T 2 By



148 CANUT,
By 't grievend wee, 't welk ik door uw verachting ly'! En, tot vermeerdring van myn wanhoop en myn fmarte, Vind ik geen fchuld by u, maar een grootmoedig harte! Wie heeft van vvreeder lot, dan 't myne is, ooit gehoord ! Uw hart had nimmer deel aan 't fchenden van uw woord ? 't Gerucht, de loosheid , en een al te ligt gelooven, Veréénden zich om my myn edelft' pand te ontrooven ? Zo heeft een valsch gerucht, dat u wierd aangebragt, Dat my voor uw gezicht affchilderde als veracht, Myn glori en uw gunsc me ontroofde, u kon misleiden, Ons dan voor eeuwig, door bedrog, vanéén gefcheiden?Uw keus heeft nooit geftemd in Ulfoos heilryk lot? Hy wierd uw' Bruidegom op 't Koningklyk gebod ? En, dit gebod... helaas!...
ESTRITHE.
Spreek; antwoord op myn vraagen: Heb ik wel iets gezegd dat Ulfo aan kan klaa^cn ? Sprak ik den Koning niet deemoedig voor hem aan ? Deed ik zyne onfchuld niet den Vorst op 't klaarft' verftaan ? Heeft Canut-zelf my niet dien Echtgenoot befchoren ? Kan hy dan zeggen dat ik hem heb uitverkoren ?
Heeft Ulfo, of heb ik iets by deez' echt verzuimd? Zeg 't my, opdat die fout worde uit den weg geruimd , Eer eenig misverltand ter nieuwe wederftreeving Van vriendfchap ftrekk', na pasvergunde fchuldvergeeving.
GO-



TRE URSPEL. 149
GODEWYN.
Verlaat u op den Vorst en zyn vergiffenis.
Spoor, fpoor geen misdaad na die reeds vergeeten is.
Laat myn ftilzwygenheid u tot een' dienst verftrekken,
En verg my nooit, om 't geen de Vorst niet meld, te ontdekken.
Prinfes, üaa toch uw rust, in dees verwarring, gaê! 't Is Ulfoos misdryf,... fluit uwe oogen,... fpoor niets na! Waardeer de rechten die u aan uw' Gaê verbinden, En wacht u dat gy ooit hem moogt misdaadig vinden.
Geloof me, en ken my recht, 'k Ben te edel van gemoed Om ooit door 't zaad van twist,'t welk haat en gramfchap voed, Nu ik myn oogmerk mis, onéénigheid te kweeken; Het vuur van onrust in den fchoot der rust te ontfteeken. 't Is waar, 'k wensch nog dat my waare Ulfoos heil bereid, Doch die mislukte wensch word door geen' nyd geleid. Ik gun hem uw bezit; gy kent hem uwer waardig; Maar ken myne onfchuld ook. Wees op uw beurt rechtvaardig. Dat eens door u, Mevrouw! die fmaadlyke achterdocht, Wier hoon my bloozen deed, op 't ftrengft' worde onderzocht, 'k Heb nooit myn glori door lafhartigheid gefchonden: Men heeft my nooit bevreesd voor 's vyands ftaal bevonden. Al heeft een valsch gerucht uw hart van 't myn' gefcheurd, De waarheid pleit voor my, die 't my nog waardig keurt. Gy moogt vry Canut en een' reeks getuigen hooren. Doorzoek myn misdaên... die van andren moogt gy fmooren.
T 3 . Maar



iSo CANUT,
Maar 'k zie uw' Echtgenoot. Hy kende my genoeg Om u te melden of ik ooit my laf gedroeg.
VIERDE TOONEEL.
GODEWYN, ULFO, ESTRITHE. GODEWYN.
Treed toe; 'k durf fchroomloos aan uwe uitfpraak mygedraagen» Die zelf naar roem dingt moet eens anders glori fchraagen. Kom, fpreek hier als een Held, die logen fchandlyk acht, Die lastering verfoeit, en niemands recht verkracht. > Gy hebt my lang gekend: wy toogen t'faam ten ftryde: 'k Vocht, beurtlings, dan aan uwe en dan aan Canuts zyde. Met u vloog ik altoos in 't hevigst van 't gevaar ; Met u keerde ik te rug wanneer 't verwonnen waar'. Breng u den ftryd, dien nooitvergeeten ftryd, te binnen, Wiens uitkomst onzen Vorst der Schotten kroon deed winnen, En zeg hoe 'k aan myn' pligt voldaan heb op dien tyd.
ULFO.
Gelyk 't een' Held betaamt, als hy om glori ftryd.
GODEWYN.
Deinsde ik wel ooit één tree te rugge, eer zich te vooren 't Gejuich der zege a'löm door 't gantfche heir deed hooren ? Wanneer heb ik myn' rug den vyand toegewend? Vluchtte ik ooit, Ulfo?
8 * U L-



TREURSPEL. 151
ULFO.
Nooit; fints ik u heb gekend.
GODEWYN.
Waar is die Lastraar dan, die myn geluk verduisterd, Myn fchande heeft verdicht, myn glori heeft ontluisterd ? Die 't valsch gerucht verzon dat ik, ö wreede fpyt! Ten kosten van myne eer, myn bloed fpaarde in dien ftryd? Prinfes, deed dat gerucht uw' afkeer my verwerven, Laat my ook, met uw hart, myn' goeden naam niet derven! Noem my dien Snooden, die zo valsch my heeft beticht, U loos misleid!
• ULFO.
Zoek niet. Hy ftaat voor uw gezicht.
GODEWYN.
Hoe!.. Gy?
ULFO.
ó Ja; ik ben 't.
ESTRITHE.
Zo hebt gy my bedrogen ?
Rampzalige! ach!...
ULFO.
Myn list, myn welgelukte logen. Zo kunftig aangelegd, baart my berouw noch fpyt. 'k Ontroofde aan u haar hart, dat gy onwaardig zyt; 't Welk my behoorde. Ik ftaaf all' wat ik zei voordeezen:
Uw



ij» CANUT,
Uw ziel bleef altoos flaafsch, hoe groot uw moed mogt weezen. 't Verbreiden van uw vlucht zy vry een logenmaar'; Die fchimpnaam voegt u wel al is de daad onwaar.
Uw arm, die dienstbaar is, kwyt zich vergeefs in 't ftryden: De eer, die u fteeds ontvlucht, zal nimmer u verblyden. Daar, noch voor roem noch fchande, uw ziel ooit vatbaar wierd, Kent gy de neiging niet, die 't Heldenhart beftiert; En wyl hier, voor uzelv', geen roem u kan bekooren, Verkoopt ge uw bloed om roem voor andren op te fpooren» Uw arm moog' dapper zyn, uw geest bezit niets braafs; Uw fiddrend hare doet niets dan 't werk eens vuigen Slaafs.
GODEWYN.
Indien die fchimpreên u niet zelf het meest'betreffen, Weet ik een middel om my van dien hoon te ontheffen.
ULFO.
Ja, bezig vry uw zwaard; maar tegen my niet, neen! Ik hoonde u niet: het is uw flaafsheid Hechts alléén...
Ach! vind ik nergens dan, hoe yvrig ik moog' zoeken, Rechtaarte zielen, die de flaverny vervloeken! Men roemt, waar ik verfchyne, alöm des Vorften gunst; Men dient hem met vermaak. Kent Canut dan de kunst, Die groote kunst, alléén, (ö lafheid onzer tydenQ Hoe hy zichzelv' vergood en nooit zich ziet benyden? Ik wek vast ieders moed om 's Dwinglands juk te ontgaan, Maar elk ontwykt me, en ziet myn' raad voor fchandlyk aan.
Men



TREURSPEL. JJ3
Men yvert om zyn' Vorst den hoogften roem te.geeven,
Daar niemand yvren durft om zelf naar roem te ftreeven.
Is dan onze eeuw geheel van heldendeugd ontaard?
Is Canut dan alléén elks eere en achting waard' ?
Waar zyn die dagen nu, toen elk- naar krygsroem trachtte?
Toen ieder Held zichzelv' een rykskroon waardig achtte? Toen menig jeugdige arm, naauw' van zyn kracht bewust, Zich uit het ftof verhief, een heir had uitgerust, En , durvende, onverfchrokt, de dienstbaarheid verfmaaden, Zichzelv' den weg ontiloot tot grootfche heldendaaden ? Toen rustlooze eerzucht voor het kenmerk van een' Held, En 't moedig muiten voor geen misdaad wierd geteld ? Toen 't veld, nog onbeploegd, met lyken overtogen, Bevochtigd door hun bloed, op zulk een' oogst mogt boogen?
De hoop op Canuts gunst heeft aller moed gedoofd, Mi elk, als Onderdaan, zich 't hoogft' geluk belooft: De braaven hoort men thans op flaaffche banden roemen, Terwyl lafhartigen de glori fchandlyk noemen.
Ontwaak, ö Godewyn! keer van uw fluimring weêr! Kom, baanen we ons te faam' een' weg naar eeuwige eer! Eengroote ziel vind al haar glori in 't gebieden, En de onderwerping blyft een deugd voor laage lieden. Volg my; zie Canut als uw' grootften Vyand aan. Uw moed volbrenge all' wat uw haat niet durft beftaan. Zorg dat de Faam, voor 't minfte, iets tot uw'lof kan melden
V Zy'



154 C A N U T,
Zy zegge eens, fchoon deeze eeuw niet vruchtbaar was in Helden,
Dat Ulfo, Canut en, vervolgens, Godewyn
Nochtans, door grootfche daên, elks achting waardig zyn.
GODEWYN,
'k Begeer geen glori, die uit-ontrouw word geboren ; Die my met rampfpocd dreigt en ieders vloek doet hooren. Dat vry dit ftaal verroeste en niets beroemds-verricht', Eer 't ooit zich maak' berucht door 't fchenden van zyn' pligt! Daar gy, uit heldenmoed, 's Lands heiiftand om wilt keeren, Wil ik min dapper zyn, en mynen Koning eeren. Wanneer ik, in zyn' dienst, zyns Vyands magt verfloeg, Was zulks myn hoogfte roem, waarmede ik my vernoeg'. Ligt kent de Naneef, door den tyd, ons beiden nader; My als myn' Vorst getrouw, u als een' ryksverraader.
ULFO.
'k Merk duidlyk dat uw geest niets heerlyks kan beftaan. 'k Zag billyk u voor flaafsch, bloode en lafhartig aan. Eischt gy bewys ? welaan, dit ftaal zal 't nader zeggen.
GODEWYN.
Ja, 'k vorder zyn bewys, en wil het voort weerleggen.
ESTRITHE.
Waar heen ?... Rampzaligen!...
GODEWYN.
Volg, Ulfo!
, ES-



i4z C A N U T,
Ik wil niet dat met my Geweld en Twist regeer'; Dat burgers ooit elkaêr uitdaagen voor 't geweer; Noch dat hen iemand roeme, of achting zou betoonen,. Die 't heilig burgerrecht zo fchandlyk durven hoonen. Hy, die, twistzuchtig, door een' valfchen moed genoopt, 't Staal in eens anders dan in 't bloed myns Vyands doopt„ r Zy, door myn' last, alömme uit myn gebied gedreven, En moog', ten affchrik van al 't ovrig menschdom, leeven: Verr' van 't genot der eer, die hy in 't onrecht zoekt, Zy hy van elk befchimpt, verbannen en vervloekt.
Gaa, breng hen dit bericht. Dat zy hunn' moedwil fnuiken s Zo Ulfo u weêrftreeft moogt gy geweld gebruiken.
TWEEDE TOONEEL.
CANUT, ESTRITHE. ESTRITHE.
Gy blaakt in toorn! is dit de uitwerking myner klagt?
Is dit de toevlugt, die 'k by u te vinden dacht?
Moest ik u 't woest misdryf van myn' Gemaal doen hooren?
Kwam uw geftrengheid my dan zo gering te vooren*
Waar wierd ik toe vervoerd! 'k Zocht hem te redden;maar,
Hem offrende aan uw' toorn, vergroot ik zyn gevaar.
CANUT.
Min Zuster» wees gerust. Gy zult zyn fchutsvrouw weezen.
Uw



TREURSPEL. ió3
Uw liefde pleit voor hem, dies hebb' hy niets te vreezen.
Myn oogmerk is, zo nog zyn hart iets menschlyks voed,
Dat hy veeleer my minne en temm' zyn' overmoed.
'k Tracht hem, door dit bevel, z© 't zyn kan, te overtuigen
Dat hy, als Onderdaan, zich onder my moet buigen ;
'k Wil, verr' van ftreng te zyn, opdat zyn trotsheid zwicht',
Dat hem myn gunst befchaame en weêrgeeve aan zyn' pligt.
Vertrouw myn woord. Hyzelf, hy zal onkundig blyven
Dat ik de grootheid kenn' van al zyn wanbedryven.
Estrithe! teedre ziel! gy zoud gewis, in 't end', Myn goedheid laaken, waare u Ulfoos hart bekend.
ESTRITHE.
Ik ken dat hart, ö ja! 'k weet al zyn fpoorloosheden; Hoe kleen 't u acht, en hoe 't zyn' pligt durft overtreeden. 'k Moet echter voor dat hart, hoewel 't door myn geween Zich nooit vermurwen liet, u offren myn gebeên. Ja, 'k weet hoe Ulfo 't myn' me ontroofde door zyn loosheid. Dat nimmer uw gebod...
CANUT.
Dit 's 't minft' van zyne boosheid.
ESTRITHE.
Helaas! befef ik wel, by zo veel yslykheên, Wat ik moest zwygen? Wat myn pligt me u dwingt te ontleen? Zou 'k Ulfoos wrevlen aart nog tot bezwaarnis ftrekken ? Maar, ach! 't raakt u... ö neen! het voegt my niets te ontdekken...
X 2 CA-



I6"4
CANUT,
CANUT.
Beef niet; fpreek onbefchroomd. 'k Beloove u op myn woord Dat nooit de Koning wreekt, wat hy, als Broeder, hoort. Hoe! ben ik dan niet meer uw vriend, gelyk voordeezen, Die nooit onkundig bleef van 't geene uw hart deed vreezen? Aan wien ge, opdat ge in nood niet hulploos kwynen zoud, Uw heimlykft' leed altoos gerust hebt toevertrouwd?
Myn Zuster! 'k merk te klaar wat angften u doen beeven. Stel u gerust. Wat uw Gemaal ook hebb' misdreven, 'k Wil, fchoon 't myzelv' betrof, dat zulks nooit iemand blyk'. Hy, die ongaarne ftraft, vergeet ftraks 't ongelyk.
'k Zie gy verbleekt! myn taal misvormt uw wezenstrekken. Ligt weet ik alles reeds wat gy my fchroomt te ontdekken. Ja, 'k hoor alöm wat leed my Ulfoos wrok bereid; Hoe woest zyn eerzucht hem langs 't glibbrig dwaalfpoor leid; Hoe hy, daar valfche roem zyn trotsch gemoed doet blaaken, Zyn' haat my eeuwig zwoer, om zelv' zich groot te maaken ; Hoe hy, als waar' die haat te loflyk om bedekt Te zyn, in 't openbaar my vyanden verwekt, En, zoekende overal waar hy die op kan fpooren, My binnen deezen muur de ftem des krygs doet hooren.
ESTRITHE.
'kBeken 't, zyn fchuld is groot; maar al zyn woên onnut: Uw troon ftaat veel te vast, daar aller gunst hem ftut. Dat vruchtloos dwaas beftaan, in dolle drift befloten,
Be-



TREURSPEL. X69
CANUT.
Hoor my. 'k Heb voor uw' moed, die fteeds naar glori tracht, Een waard' ontwerp, opdat ge uw' wensch erlangt, bedacht.
Gy klaagt dat ik fteeds de eer des oorlogs wil genieten, Wyl andren, my ten pryz', hun heldenbloed vergieten ; Dat niemand in myn' dienst onfterflyk word door 't ftaal; Ik 't recht tot de eeuwige eer alléén aan my bepaal; Dat nimmer, buiten my, een zege word bevochten ; Geen hoofd, dan 't myne-alléén, metlauwren word omvlochten; In 't kort, dat myn belang al 't wit is waar 'knaar ftreef, Opdat een vriend my achte, een vyand voor my beev'. Maar gy, gy weet of ik my ooit ondankbaar toonde, En grootfche heldendaên niet naar waardy beloonde; 't Is u bewust hoe 'k met myn Helden, na den ftryd, Zo wel myn lauwren deelde als myne moeite en vlyt. Doch u behaagt geenszins wat andren hoog waardeeren. De eer is te kleen dat ge aan myn zy' zoud triomfeeren. Geen zege erkent gy voor een zege, indien ze u niet Geheel behoort, en gy geen heir als Hoofd gebied. Welaan, ik zal daartoe de middlen u verfchaffen.
Een jong Slavonisch Prins, die 's vaders moord wil ftraffen, De wakkre Godfchalk denkt eerlang ten ftryd' te gaan, En gespt, ter wraak'genoopt, voor 't eerst, het harnas aan. Opdat, het zynen toorn dan niet ontbreeke aan krachten Schraag ik zyn' heldenmoed, zelfs door myne oorlogsmagten.
Y Een



i?o CANUT,
Een bende van zyn Volk, die zich aan my verbond, Slavonië verliet, lang by myn vaanen ftond , Volgt hem, om de eer, die zy hier won door krygsbedryven, Door nieuwe glori in haar Vaderland te flyven.
ULFO.
Staat reeds dit Krygsvolk klaar ?
CANUT.
Ja; 't ligt hier op de ree
Zeilvaardig, vol verlangst, opdat het fteeke in zee.
'k Schenk u dit heir. Nu kunt ge uw drift den teugel vieren;
Dit volk .tot uwen roem en Godfchalks wraak bellieren.
't Belang van deezen Prins ftelle ik in uwe hand.
Betoom zyn'jongen moed door uw beproefd verftand. Hy ftelle u, en uw' raad, zich als een baak te vooren,
TerWyl het heir alleen naar uw bevel zal hooren.
Zie hier een roemryk veld ontfloten voor uw fchreên. Gaa, pluk daar lauwren voor uw heldenkruin-alléén. Daar zult ge uw krygsbeleid , uw' moed, vry oefnen kurn.'n. Geen ftervling zal u de eer, aldaar behaald, misgunnen; Geen nydig Opperhoofd, uw glorizucht tot pyn, Deel vordren in uw daên, uw mededinger zyn; Al 't heir zal, u ter eerc alléén, zyn bloed vergieten, En gy de vrucht des zweets van 't oorlogsvolk genieten. Ja, als men 's Prinfen roem eerlang eens ftelle in 't licht, Zegge elk, dat hy dien won door Ulfoos onderricht;
Daar



TREURSPEL. i7ï
Daar my geen andre lof blyv' van dit werk befchoren Dan dat ik u, voor hem, ten leidsman heb verkoren. Spreek ; ftaat dees keuze u aan? Stelt ge u daarïn te vreên?
ulfo.
Gy hebt met deeze keuze u niet misleid, ö neen!
Laat my dit heir gebiên. 't Is noodloos me aan te maanen.
Ik weet hoe 'k my daarmede een' weg tot eer moet baanen.
canut.
Ik gaf alreeds bevel.. Maar Godewyn genaakt.
'k Wil dat uw beider twist voortaan Zal zyn geftaakt.
Gy zult dees plaats niet weêr, dan t'faam verzoend, verlaaten:
't Voegt hen, die ik bemin, elkander nooit te haaten.
VIERDE TOONEEL.
canut, ulfo, godewyn.
canut, tegen Godewyn. Treed toe; ontfang het zwaard te rug, 't welk uwe hand Ter goeder Hure ontviel. Het ftrekt u minder fchand', Meer roem, dat gy het moest, verwonnen, overgeeven, Dan dat ge uw' ftadgenoot had door dit ftaal doen fneeven. Beftier 't voortaan, naar pligt, tot welzyn van den Staat, Ten dienst van my en 't Ryk, niet van uw woede en haat.
'k Wil dat ge u t'faam' verzoent en tweedragt zy verdwenen: Zy baart u niets dan fchande en doet myn Zuster weenen.
Y 2 Wat



'ijl C A N U T,
Wat vrucht fchenkt de uitflag van deez' ftryd u beiden nu? Gy gaaft hem wonde op wond', hy zegevierde op u. Schoon hy uw glori fchond, uw' grootften fchat op de aarde, Die fchaê wierd ruim vergoed toen hy u 't leven fpaarde. 'k Waardeerde altoos uw trouw, 'k gaf u daar blyken van. Waarom wrokt ge om een blaam, die u niet fchaaden kan ? Tegen Ulfo.
En gy, by wien 't geluk, vóór 't recht, heeft plaats bekomen, Denk wat ge aan Godewyn, ö Ulfo ! hebt ontnomen: Gyhebt door eene list, die recht en reen verdooft j Hem 't hart van zyn Meestres, zyn eigendom, ontroofd. Gy hebt zyn' goeden naam, der Helden loon en luister, Gelasterd zonder grond; zyn' roem gefield in 't duister. En, nu hy rekenfchap u afëischt door het zwaard, Heeft de uitflag van 't gevecht zich tegen hem verklaard. Dat hier uw vyandfchap een perk ftelle aan haar woeden. Wie nooit gehoond wierd moet geën' wrok in 't harte voeden. Hem fteeds te haaten dien men dompelde in verdriet Is 't werk van 't laag gemeen, maar voegt aan Helden niet.
ULFO.
'k Noem hem geen' vyand dien ik myn' verwonling reken. Dat ik bevredigd ben is Godewyn gebleken.
GODEWYN.
't Is waar, een ongeval ontwapende myn hand.
De punt van uw geweer hield ge op myn borst geplant.
'k Was



TREURSPÈL. 195
Zoud gy dan, zorgloos, aan zyn' ramp hem overgeeven ? Neen; 'k wil zo wreed niet zyn. Hyzelf hergaf my 't leven: Zo ge onmeêdoogend blyft, is 't billyk dat ik dan Beproeve of, buiten u, myn beê hem buigen kan. Ach, dat ik, hem ten dienfte, ook traanen mogt vergieten Zo grievende als die zyn die uit uwe oogen vlieten! Bezat myn tong die kracht, waarmee gy harten raakt, Waardoor gy 't all' vermoogt... maar die gy nu verzaakt! Hy nadert. Laat u tot zyn' byftand overreeden.
estrithe.
ö Hemel! welk een trots toont zich nog in zyn fchreeden!
TWEEDE TOONEEL.
ulfo, estrithe, godewyn, Wachten.
ulfo, tegen zyn Wacht. M en leide my ter dood. Waartoe my herwaarts heen Gevoerd? Of heeft men lust myn' val te aanfchouwen?
godewyn.
Neen.
't Meêdoogen roept u hier, tot uw behoud gedreven: Uw fchuld is uitgewischt.
ulfo.
Wie zou my die vergeeven?
Bb 1
GO-



ï9^ C A N U T,
GODEWYN.
Uw Koning.
ULFO.
De overmagt verheff' hem boven my. Bezit ik minder moed, min glorizucht, dan hy?
GODEWYN.
Aanbid die magt, waartoe het recht hem heeft verheven.. Nooit kon de Hemel haar aan eedier voorwerp geeven.
't Is moed noch glorizucht die ons ten troon geleid. Daar u de woede ontflert, fiert hem menschlievendheid. Hy, by wien billykheid en zuivere eerzucht woonen; Die medelydend ftraft en vreugd frelt in 't beloonen; Der menfchen welvaart als zyn' eerften pligt betracht; Die is zelfs door natuur gevormd tot de oppermagt. Kan éénig ftervling ooit Vorst Canuts vyand weezen ? Laat dan zyn goedheid, die elk roemt, u ook beleezenï Hy ziet uwe ontrouw zelfs, en wat gy hebt misdaan > Niet als Beledigde, maar als uw' Rechter aan: Als Rechter, die op uw berouw wacht met verlangen ; Dien gy voldoet, zo gy vergifnis wenscht te ontfangen.
Ach, Ulfo, om wiens ramp myn traanen vloeijen! keer; Spreek flechts, belyd uw fchuld, en leef in voorige eert 't Geweld te keer te gaan fchyn'roemryk aan uw zinnen: 't Is 't edelft' merk van moed zo weldaên ons verwinnen.



TREURSPEL. 201
Myn leven is voortaan hier nutloos; door myn fterven Zal Canut veilig zyn, Estrithe rust verwerven.
ESTRITHE.
Nu merk ik eerst waarom ge ontzind ter dood wilt gaan: Gy ziet geen kans om hier meer gruwlen te onderftaan; Gy durft niet hoopen, wyl men wist uw' aart te ontdekken, Dat iemand u voortaan in 't kwaad tot hulp zal ftrekken. Verfchuif die eedle dood één oogenblik. Veelligt Wacht u nog grootfcher daad dan ge immer hebt verricht.
Ik, die, tot dus verre, u kleinmoedig dorst weêrfpreeken, Zal zelf om 't pleegen van een wanbedryf u fmeeken. Uw voorbeeld fpoort my aan; 'k volg uw ftandvastigheid. Zy, die uw' roem waardeert, heeft u dien roem bereid.
Zie me, onverfchrokken, aan uw kniën neêrgezegen. Verlaat my niet, voor 'k u dat misdryf heb doen pleegen. Dit fchoot nog ovrig voor uw woede en razerny. Kom, neem zulks mede in 't graf: Hardnekkige! moord my.
ULFO.
Ach!... rys!... en fchaam u dat ge uw traanen dus laat ftroomen. Tegen Godewyn.
Zal ik uw' Koning zien ?
GODEWYN.
Hy zal terftond hier komen. Zyn lang vertoeven zelfs toont zyne goedheid aan: Ons gunt zy fmeekens tyd, u in uzelv' te gaan...
Cc Hy



202 CANUT,
Hy nadert. Kan de glans dier eedle weezenstrekken, Zyn gunstryk oog, uw hart geenszins tot eerbied wekken? Is dan die majefteit, die de aard' verwondring baart, Die 't beeld der Godheid draagt, geheel uw hulde onwaard'?
DERDE TOONEEL.
canut, estrithe, ulfo, godewyn, Gevolg van Canut en Wachten.
N . ÜLF0-
£iu my t vergramd geluk heeft in uw magt gegeeven,
Eischt gy dat myn berouw 't rantzoen zy voor myn leven.
*>Iang myn arm, nog vry, voor u verfchriklyk fcheen,
Is t minst' lafhartig woord myn lippen nooit ontgleên:
Verwacht ook heden niet myn huldiging te erlangen.
Myn moed blyft altoos vry, al houd me uw boei gevangen
Voer me eerst weêr ftrandwaarts; waar ik u te dwingen wist-
Waar ik u beeven deed door dapperheid en list;
Waar gy, toen ge in den ftryd Verwinnaar fcheent te blyven,
De lyken van uw Volk rondom uw vloot zaagt dryven •
Waar, in myn zege en vlucht, het lot my bleef getrouw•
En vorder daar van my verneedring en berouw.
Herinner u dien dag, die my zag zegepraalen,
U ftortte in fchande en ramp, my glori deed behaalen;
Toen Ulfoos roem alöm langs Heigaas oevers klonk*,
En



TREURSPEL. 20$
En de aard' met fchrik vernam hoe Canüts- heir verdronk 1
Ik zag, bedaard, hoe uwe ontelbre legerfchaaren, Geftut door bruggen, op den vloed in aantogt waren,
En wachtte met geduld haar toornig dreigen af.
Zy vloogen naar de zege en ftortten in het graf.
't Volk beefde, en drong opéén, zo dra *t my had vernomen.
De brug bezweek;gaf'their tenprooije aan't woên der ftroomen,
Waar 't, half verfmoord, om unog fchreeuwde in zynen fchrik;
Ja, 't gilde om wraak tot u. Maar, Canut! waar bleef ik? Geen blikfemfchicht was ooit zo fnel 't gezicht ontvlogen:
'k Was, na die zege op u, ftraks aan elks oog onttogen.
En Ulfo, zonder magt, dwong, door beleid-alléén,
Den dappren Canut, die onöverwinlyk fcheen. De waereld zal, wil ze ooit' een billyk vonnis ftryken,
Voor 't minste uw daaden met de mynen vergelyken,
En toeftaan, fchoon 't getal der uwen 't meeste fchyn',
Dat my 't geluk flechts faalde om waarlyk groot te zyn.
CANUT.
'k Hoore u veel van uw' roem, niets van uw misdaên fpreeken. Berouwen ze u?
ULFO.
ö Neen. Zy zyn my nooit gebleken. Ken, in dees boei, nog d'arm die u welëer verwon; Dien wel uw magt, maar nooit uw moed bedwingen kon. 'k Waagde aües voor myn' roem. Gy moogt nu ook verrichten Cc 2 " AU'



ao4 CANUT,
AU' 'c geen waartoe uw roem en rykstroon u verpligten.
CANUT.
Sleep dien Onwaardigen terftond uit deeze zaal. Zyn dood maake eens een einde aan zyn vermeetle taal; En leere aan 't waereldrond dat hy, die dus hovaardig De menschlykheid verzaakt, het leven is onwaardig.
ULFO.
Nu flerve ik wel te vreên. Nu leere ook 't waereldrond Dat Canuts veiligheid in Ulfoos dood beftond. De vorstelyke byl, beftemd om 't kwaad te fluiten, Vergroot der Helden lof, maar fchandvlekt laage Guiten.
ESTRITHE.
Vertoef!
ULFO.
Vaar wel.
ESTRITHE.
Waar heen?
ULFO.
Ten roem.
ESTRITHE.
Neen;...blyf!...keer weêr...
Spreek flechts... -
ULFO.
Wat ik ééns fprak herroep ik nooit. Hy word door de Wachten weggeleid.,,
VIER,



TREURSPEL. 20y VIERDE TOONEEL.
canut, estrithe, godewyn, Gevolg.
estrithe, zich voor den Koning nederwerpende.
Mynh eer!
Ach! zult gy dan zo ras dat vonnis doen volvoeren ? .
canut.
Hy velt het zelf.
godewyn, mede voor den Koning knielende.
Myn Vorst, Iaat u myn bede ontroeren...
CANUT.
Ontrust my verder niet door nutteloos geklag. Heb ik niet reeds te lang myzelv' bedwongen? Ach! Kon dan dit vonnis my geen' ftryds genoeg verwekken ? Beftormt gy my op nieuw,' nu ik 't niet in kan trekken? Hen Beiden opheffende. Gy zaagt hoeveel ik heb, om zyn behoud, beftaan. Wat Ulfo fmeeken moest bood ik hem heimlyk aan. De drift, om van myn gunst hem krachtig te overtuigen, Verneêrde my op 't laagst, maar kon zyn' trots niet buigen. Gy kent myn hart; gy weet hoe 'k lyde om uw belang; Maar denkt ook wat ik ben verfchuldigd aan myn' rang! Barmhartigheid heeft mede, als ftrengheid, perken paaien: Wie hen te buiten gaat, Ziet ras zyn aanzien daalen. Ach! waarom is de magt, die 's menfchen heil bereid,
Cc 3 Het



*o6 CANUT,
Het ééaigst' voorrecht niet van de Oppermajefteit! Van all' wat door 't geluk den Vorften wierd gegeeven, Valt niets voor hen zo hard dan 't recht op dood en leven: Dat dwingt ons tot de ftraf, en wraakt,"tot ons verdriet, Het raededoogen zelfs, als duldde 't recht zulks niet.
V T F D E TOONEEL.
canut, estrithe, godewyn, godschalk,
Gevolg.
godschalk.
Zio 'k ftrafbaar ben, deed my 't geluk myn' pligt verbreeken; Dat dwong me, ó Vorst! uit nood, aan Ulfo u te wreeken. Ik offer u dit ftaal, geverwd in 't heilloos bloed Van hem, wiens haat op u zo yslyk.heeft gewoed.
estrithe, tegen Godfchalk. Hoe!... Moorder!...
Tegen Canut. Moest men hem zo fchielyk 't hart doorboDren?
godewyn.
Helaas!
canut.
Wie had u tot myn' Wreeker uitgekoren?
godschalk.
Tc Voorkwam myn' val toen ik dien vyand heb geflagt:
Hem



HET
GELUK
DER
D W A A Z E N5
ZEDEDICHT.
Dat vry een ander poog', met leevendige trekken, De klaare waarheid aan 't verblinde volk te ontdekken: 'k Zong lang genoeg. Wy zyn voor 's rymlaars hovaardy, Noch voor der dwaazen haat , zelfs op Parnas niet vry. Waarom moest my 't geluk dat droevig voorrecht fchenken Dat ik, meer dan 't gemeen, gevoelen kan en denken? Wat baat een kunde, die de blydfchap van ons weert ? Een wysheid, wier gezag ons, dat wy dwaas zyn, leert? Myn dichtvlyt baart my meê niets dan verdrietlykheden» 'k Ben met de waereld nu, dan metmyzelv', te onvreden. Nu klinkt myn vaers te hard; dan denk ik zwak en koud. Gelukkig is de dwaas, die zich als wys befchouwt!
Dd 3 Een



2i4 HET GELUK DER DWAAZEN,
Een trotfche ootmoedigheid doe vry den huichlaar zwellen, Die, zynde een fchalk, nochtans zich vroom weet aan te Hellen. Door 't vergenoegen in een' zachten flaap gewiegd, Waant hy ten minfte dat zyn loosheid elk bedriegt.
Hoe groot is Grootschharts heil! geen lastring kan hem deeren: Verwonderd van zichzelv', tracht hy zichzelven te eeren; Geen fchimp, geen bittre hoon maakt ooit hem droef te moe; Hy klapt, al fluit ook elk, zichzelv' blymoedig toe.
'k Wierd boos coen'k Grypaart zagzoernftigtrotschgenaaken. Waaröm liet ik my tot geen' Rechtsgeleerden maaken ? Dan kon ik mede, als hy, vernuft en fmaak verfmaên, Staatkundig zuur zien, en half mymrend wandlen gaan. 'k Sprak dan hoogmoedig: Weg met al die kleinigheden, Waarmee de jonge liên hunn' luijen dag befteeden ! De tyd zal hen welhaast verandren doen van aart, En maaken hen in 't eind' wys, huislyk en bedaard, 't Is zo. Maar tot wat nut ftrekt my zyn fmaalend fpreeken, Wanneer zyn hart en ook zyn zeden my ontbreeken? Kan ik verduistren wat een ander duidlyk ziet ? Wanneer een Weesje zucht, een Weêuw fchreit van verdriet, Kan ik dan rusten? Neen! 'k moest fchaamte en deugd verzaaken, Eer 'k, lagchend', van hun goed my ooit kon meester maaken.
Na-



ZEDEDICHT. 215
Natuur bedeelde rny met een te teder hart;
Dat voelt maar al te veel zyns naasten leed en fmart.
Ik kan de waarheid niet vergrooten noch doen zwichten :
Verbeetren is myn wit, zelfs in myn hekeldichten.
Maar, ach! wat baat het dat ik alles weege en wikk'?
Hy, wyl hy min gevoelt, fmaakt meer geluks dan ik.
Geen vroom vooroordeel baart aan Grypaarts rust ooit hinder:
Het recht is duur by hem, een zedefpreuk geld minder.
Befchouw dien Mops, die, fchoon't hem aan vernuft ontbreekt, De vrye jagt heeft; van zyne aadlyke afkomst fpreekt; Die heer is van een Dorp; vry drinken kan en jaagen; De Meisjes beeven doen, de Boeren lustig plaagen; Die en van Paus en Hof en Vrankryk fpreekt met fmaad, Wanneer zyn Schryver flechts het nieuwspapier verftaat. Hoe groot is zyn geluk! Hy en zyn Amptenaaren Zyn 't eens dat de oorlogsdienst verzeld gaat van gevaaren, Maar dat hy nu den Ryn wis overtoog, en ras Parys, Belgrado nam, zohy Prins Karei was. Die dappre Mops kan meer dan Steden overheeren: Hy hekelt altoos 't Hof; wil zelfs het Land regeeren; Geeft ampten; ftraft en loont; ftelt nieuwe wetten in; Regeert het all', maar 't minft' zyn eigen huisgezin:
Daar



aio" HET GELUK DER DWAAZEN,
Daar heerscht zyn volk. 't Blykt dus dat domheid hier op de aarde, (Men lagche^ vry!) meer heils dan ooit de wysheid baarde.
Met wat genoegen word onze eerfte jeugd gevleid! De bron der meeste vreugd is onërvaarenheid. Hoe blyde ziet men 't Wichtje in 's levens wellust deelen! Geheel zyn hart fpringt op by zyn onfchuldig fpeelen. Zyn fmart is ras geaaid, zyn wensch is ligt voldaan, En 't ziet, wat ons ontrust, nog onverfchillig aan : Maar als allengs begrip en oordeel zich ontwinden, Leert ook het groeijend zieltje al klaarder ondervinden. Het menschlyk hart kent ftraks den last van 't leven niet, Doch vind zich haast belaagd door rampfpoed en verdriet. De tyd zal 't knaapje tot begeeren overreeden: Het (treeft naar nieuw geluk, naar nieuwe kleinigheden. De zoete rust vervliegt. De jongling mint en klaagt: Door de eene dwaasheid word weêr de andere verjaagd. Doch als de wysheid ons, zodra de jaaren koomen, Leert dat ons aardsch geluk flechts is betoovrend' droomen, Een kort, een ftreelend fpel, hoe duurzaam 't ons ook fcheen, Dan, als de ervaarnis fpreekt, vliegt ons genoegen heen.
De Wysgeer pynigt zich fluitreednen af te meeten, En denkt, hoe min hy weet, nochtans zeer veelte weeten.
Een



ZEDEDICHT. 217
Een zotskap acht zich groot: een wyze is fteeds bedaard. Onkunde, hoogmoed, is der dwaazen fchat op de aard'. Geen Alexander heeft zich ooit zo trotsch gedraagen Aan Ganges ryken vloed, gelyk, in onze dagen, Een jongling zich gedraagt die 't eerft' ten ftryde gaat, Daar hem Mama begluurt, die achter 't venfter ftaat. Hoe bars werkt zyn gezicht, opdat zyn' moed moog' blyken!
Hy vloekt, doch binnensmonds, 't Volk ftaat naarhemtekyken;
't Verwondert zich; 't maakt plaats, opdat hy ruim kan gaan.
De venfters oopnen zich. Ja, ziet zyn' uittogt aan,
6 Schoonen! Ziet hem haast, als Veldheer, 't heir gebieden.
Een rei ervaaren en bezadigde oorlogslieden
Volgt hem, die hy befchimpt: verblind door trotfchen fchyn.,
Verbeeld hy zich een Held uit Clelia te zyn.
Daar gaat, (dus roept Lifet,) de bloem der jonge heeren !
Ach, mogt hy uit den ftryd gelukkig wederkeeren! Hoe fterk doorgloeit de waan eens jongen Schryvers geest,
Als hy voor 't eerft'zyn' naam in nieuwspapieren leest!
Hy kan in 't hooren van zyn' lof zich nooit verzaaden;
Vlecht, gaat zyn werk wat af, zichzelven lauwerbladen. Narcis verlaat met vreugd zyns Vaders landgoed; ftreeft
Naar Stad heen, waar hy in de groote waereld leeft.
Ee Wat



sao HET GELUK DER DWAAZEN.
Wy dooien aaklig om,. ook zelfs in onze grysheid.
De dood-alléén baant ons den weg naar 't choor der wysheid.
Hier grenst der dwaazen ryk aan haar gering gebied.
Hoe hoog de wellust ftyg', zy paart zich met verdriet.
Bepaald is 't aardsch geluk en vol veranderingen:
Geen morren, dankbaarheid betaamt den ftervelingen.
Let op uzelv'. Dat trots, dat praalzucht klaage in druk.
In d'aart der dwaasheid ligt de grond van ons geluk.
't Was mooglyk wysheid wat wy hier, als dwaas, mispreezen;
Misfchien zal Newton dwaas in beter waereld weezen.
Zwerf langs de duistre baan van 't leven met beleid.
Mensch! buiten deugd en pligt is 't all' hier ydelheid.
WIN-



WINTER
4
NACHTGEPEINS,
ZEDEDICHT.
c
K eer, lieve Lente! keer, Saturnus eerstgeboren'! Beziel natuur weêr, en myn zangdrift, als te vooren! 't Hygt alles naar uw komst. Dees ftreek fchynt onbewoond: De Winter, die hier woed, zyn heerfchappy ons toont, Houd, in 't berookte hutje, al 't landvolk als gevangen. De wandlaar, ftyf verkleumd, zoekt, met verhaaste gangen, Der boeren fombren haart. De ryzige eik, ontloofd, Heft, als een ysberg, nu in 't gintfe woud zyn hoofd Tot wolken, die den grond met fneeuw en hagel drenken. Hoe bar is 't aardryk thans! Hoe aangenaam 't herdenken Dat my de blyde Lente, als zy haar' glans ons bood, In deezen ftillen oord, een paradys ontfloot,
Ee 3 Waar



22a WINTERNACHTGEPEINS,
Waar 'k my met bloemtjes zag door jeugdig Roosje kroonen,
En de echo Chloës naam te rug kaatfte op myn toonen !
Is dit dat zelfde boschje? Is dit die zelfde boom,
Waarby ik menigwerf, als in een' zoeten droom
Gewiegd, in 't middagüur, terwyl geen zorg my ftoorde ,
Half fluimrend', naar 't geruisch van 't naaste beekje hoorde ?
Waarby ik menigwerf, in 't holfte van den nacht,
Dryaden dansfen zag in witte tooverdragt ?
Hy is 't: 'k weet in zyn' bast nog half vergroeide trekken
Van Chloës naam, welëer daarïn gefneên, te ontdekken.
Nu dryft dit jaargety' my weder ftadwaarts heen. Hier zoek ik vruchtloos rust: hier ben ik nooit alleen; Nooit van de waereld en haar moeilykheid ontflaagen: Tot in myn flaapvertrek vervolgen my de plaagen. Zotskappen kwellen my hier daaglyks, elk om ftryd, Dan eens uit vriendfchap, dan uit fpotzucht, dan uit nyd. Myn dichtvuur fmeult. Ik kan geen' tyd den mynen achten Dan dien, waarin ik by myn lampje, in ftille nachten, Als alles flaapt, verre af van vyand en van vrind, Nadenkende, in myzelv' myzelven wedervind; Vry van die woelzucht, die den geest verwart; de zinnen Wel te overreên zoekt haar als 't hoogfte heil te minnen,
Maan



an WINTER NACHT GEPEINS,
Terwyl de lokjes, die haar ftaatig aanzicht fleren, In bruine krullen langs haar blanke fchoudren zwieren; Haar ftraalend oog my grieft; haar ftem, eer zy nog zingt En zilvrcn toonen flaakt, my reeds tot aandacht dwingt, Beurt zy myn' geest dus op: „ ö Jongling, ftaak uw klaagen! „ Een blyde feesttyd volgt op bange en droeve dagen; „ De Lente op 't bar Saizoen. 't Gramftoorig windenheir „ Beroert en zweept niet fteeds 't onftuimig hobblend meir. „ De deugd, hoe zeer verdrukt, blyft niet altoos vergeeten. „ De ftervling noemt geluk 't geen dikwyls ftraf mag heeten: „ Erast wierd ryk, maar wierd ook gierig, tot zyn ftraf; „ Alcest wierdarm, maar zwoer zyn voorige ondeugd af. „ Leer dan, vóór dat gy klaagt, door fchyn u laat misleiden ,, Het waar van 't valsch geluk voorzichtig onderfcheiden. „ Gy, Dichters, fchimpt en ftnaalt altoos op 't hoog gebied* „ 'k Vind meer dan één' Meceen, maar één' Augustus niet,
^Dns HaUCTf OP» ^ noli I mnnf nnc Ai/^Ut- An*. tT^-rt... » i
„ **b" b-'y» »*«""V6i.wi«u«,i»usi v umeuuur DeKooren,
„ En Febus Zoonen zich beloond zien naar behooren!
„ ja:... cian wierci naast ons land door rymlaars overftroomd , „ Wier drift, uit vrees voor fchand', tot nu bleef ingetoomd. „ Krispyn, die flaaf der mode en vleijer van de dwaazen,
„ xjietnans, noograoedig dom, blyft op de Dichtkunst raazen^
,, Zou



ZEDE-DICHT. 225
„ Zou rymen..! Wierd hy dus niet doller dan voorheen ?
„ Een zot, die wys wil zyn, is de ergfte zot, zo 'k meen.
j, 't Verheevne-hoorden wy befchimpen, ftraattaal pryzen.
„ Een bende Grantharns met het nakroost van Van Gyzen
„ Beftormden dan Parnas. Apol doet ieder recht:
„ Een Dichter, mild beloond, fchryft doorgaans mild, maar flecht.
„ ö Jongling, aarfel niet: gy moet myn lesfen hooren.
,, Laat u door Momus nyd, noch Midas dwaasheid ftooren.
,, Schryf; maar met overleg. Volg de ouden na; hun vuur
„ Strekke u ter baake: uw kunst zy enkele natuur.
,, De fchrandre zal geen woord ooit zonder zin doen blyven
„ Of kwalyk plaatfen, hy moog' rym of onrym fchryven;
„ Hy zorgt dat zyn ontwerp verftaanbaar, bondig, vry,
„ Niet dweepig, niet verwaand, maar manlyk deftig zy.
„ Doch niet de ftyl-alléén, maar geestige gedachten
„ En ongedwongen zwier doen ons den Dichter achten.
„ Carmyn, met wit gemengd, verfraaije vry de koon
„ Van Phryne: een fchoone maagd is, zonder verwen, fchoon.
„ Die 't dichtaankweekend vuur niet in zyn hart voelt gloeijen
„ Zal, hoe hyfiikke en plooij', zich vruchteloos vermoeijen.
„ De kunst treft niet altoos, al kost zy jaaren vlyts:
„ Een vriend der Gratiën, een Rubbens, zal veeltyds,
Ff „ Om



22(5 WINTER NACHTGEPEINS,
„ Om 't meesterlyke ruw, zyn hand als aangeboren,
„ Meer dan een Van der Werf, hoe eêl die werk', bekooren.
„ Een Dichter, meer in kunst, dan in verbeelding, ryk,
„ Schryft als Basfano maalde, en blyft hem fteeds gelyk
„ In fomberheid van geest. Een ander teekent krachtig ,
„ Maar fchildert hard en koud, en verr' van meesterachtig.
„ De beste Dichter kan, hoe óok doorkneed, hoe fyn,
„ In kunde Goltzius, in ftyfheid Breugel zyn.
jj Volg, volg altoos natuur, doch nooit Ostades trekken,
„ Maar die, waarïn ze in 't groote, in 't prachtige, is te ontdekken,
„ Eerst bootfte een Raphaël uitheemfchen na, zyn werk
„ Was koud; daarna volgt hy natuur: 't word gloeijend,fterk,'
„ En evenaart haar. Wilt ge uw dichtvuur niet verwildren,
„ Leer uit zyn beelden dan natuur en zeden fchildren.
„ Doch dit zy niet genoeg: een nuttig Dichter fticht'
„ Niet min door braaf gedrag dan door verftandig dicht!
„ Leer van de Grieken en Romeinen in het fchryven
„ Den geest verheffen: leer van wyzen deugdzaam blyven.
„ De wysheid is 't alléén die 's menfchen heil voltooit.
„ Wiens voorbeeld affchrik baart, diens lesfen gelden nooit;
,, En 's volks vooroordeel zal dan 't meest de Dichtren laaken.
„ Wat baaten kundigheên die 'thart niet beter maaken?
» De



Z E D E D I C H T. 227
„ De deugd zy al uw roem, ó Jongling ! ieder kan
„ Geen nuttig fchryver zyn, maar wel een deugdzaam man.
„ Dat kan elk worden die zyn hart befchaaft door zeden.
„ Het is geen waare held, al word hy aangebeden,
„ Bewierookt, toegejuicht van 't volk, 't welk hy regeert,
5, Die, flaaf zynde in zyn hart, het menschlyk recht ontëert.
„ Wees waarlyk groot. Een zwerm van oordeellooze Richtren
„, Verfmaê de wysheid vry, en my en myne Dichtren !
„ Ik, ik befcherm uw recht. Wie zyn 't, wier tong u fmaad?
„ Een volk, 't welk, door den tyd, verfterft, als rook vergaat.
„ Klaryn fmaale op uw dicht: de nazaat, die 't zal leezen,
„ Is onbewust dat ooit die lastraar was in weezen.
„ Deugd teelt haar' eigen roem. Met ongeleenden glans
„ Zal Hpogvliets glorizon der Dichtren hemeltrans
„ Befchynen; 't nakroost zal zyn' naam met eerbied noemen,
„ En tevens, met zyn dicht, zyn deugd en godvrucht roemen.
j, Indien ge uw' zang nooit vult met laster, fchimp of hoon;
„ Geen' dwaas laaghartig vleit, al draagt hy ook een kroon;
„ Geen loffpraak bedelt om uw' roem in top te haaien;
„ Geen ziel verleidend gif opdischt in gouden fchaalen;
„ Geen geile Venus ooit bewierookt in uw dicht;
„ Noch Bachus liedren wyd, hoe kunftig ingericht;
Ff 2 „ Maar



aa8
WINTER NACHTGEPEINS,
„ Maar deugdzaam leeft en fchryft; dan zal ik uws gedenken j
„ U, met Apolloos lier, my toevertrouwd, befchenken;
„ Bezielen met dat vuur 't welk dichteren vergood,
„ En Vondel heeft bezield. Ikzelf ftrooi, na uw dood,
„ Dan roozen op uw graf; terwyl, om uw verfcheiên,
,, De wandlaars treuren en de zanggodinnen fchreijen. c
„ Doch, zo de waereld u en uwe kunst vergeet,
„ In 't graf tot ftof vergaan, myn vriend! kwelt u geen leedL -
„ Zo min elk groot is, dien we, in onzen waan, hier pryzenj
„ Kent ook het nagedacht, na ons, de waare wyzen.
„ 't Is ook een' wyzen 't zelfde of 't hem verflandig noem*
,, Dan dwaas: hy kent zichzelv' en flrekt zichzelv' tot roem.'
„ Wie is die naneef dien onze eer blyft aanbevolen?
„ 't Zyn menfchen, uws gelyk. Wat doen zydaaglyks? dooien;
„ Onkundig, vent de mensch , zo reden hem niet fluit,
„ Een foort van valsch vernuft voor zuivre waarheid uit.-
„ Wat dwaasheid de onze volgt, dat moog' de Hemel weeten!
„ Ligt word een Melis Stoke, al lang by ons vergeeten,
„ Weêr mode, en 't oude rym, hoe kunstloos in zyn' aart,
„ Door nieuwer Dichteren gevolgd en fraai verklaard.
„ Geen tydperk was 'er ooit, zo blind, zo onërvaaren,
„ Waarin men reeds niet riep: Dit zyn de gulde jaaren!
» Wat



Z E D E D I C II T. 229
„ Wat word ons Neerland wys! wat heeft men 't verr'gebragt! „ Nooit wierd voorheen zo fchoon, zo wel, als nu gedacht! „ 't Is waar, de nyd hoont ons in vuile hekeldichten ; ,, Hy fluit ons uit* Geduld! 't zy verre dat wy zwichten. 5, De naneef richte ons, goed van fmaak, vry van bedrog!... „ Zo fchreeuwde eertyds Pradon, zo fnoéft een Stentor nogl < ,, De deugdbeminnaars zyn 't die deugdzaam kunnen fchryven, „ Wie flechts uit roemzucht werkt, diens roem zal't minst bekly ven. „ Hy,die veel fchryft, hoezeer door vriend en volk geroemd, „ Word daaiöm nog by my geen gr-oote geest genoemd. ,, Maar die zyn' naasten fticht, hem fchertfend kan bekeeren , „ Wel denkt en weinig fchryft, voorbeeldig zoekt te leeren, ,, Is, fchoon geen Dichter hem op de aarde ooit wierook wy', „ Meer, dan Voltaire, voor den Hemel en voor my. „ Een fchrandre zal zich tot befcheidenheid gewennen. „ Een wyze is altoos wys, al leert hem niemand kennen. „ De dwaazen zyn het fiyk, waaruit des Hemels magt 9, Wel eens een' wysgeer, of een' held heeft voortgebragt. „ Verdienfte is menigmaal verborgen **en deeze aarde „ Schat zelden 't kloek vernuft op zyne rechte waarde."
Dus word myn geest, hoewel ik eenzaam fchyn' te zyn, En in dit bar Saizoen, met al 't gefchaapne, kwyn',
Ff 3 Door



130 WINTER NACHTGEPEINS.
Door de infpraak van de kunst, geleerd en aangedreven
Met oordeel, vlyt en vrucht, in 't zangperk voort te ftreeven
Geleerd wat taal en ftyl een Dichter 't best verkiez',
En hoe, opdat hy nooit het zedig doel verliez',
Zyn hart, door deugd beftierd, zich toone in zy^n gedichten.
6 Leermeestres, die dus myn' geest wilde onderrichten,
Uw vuur doorgloeij' hem mede in zyne werkzaamheid!
En gy, wier wederkomst, reikhalzend', word verbeid,
Keer, lieve Lente! keer, Saturnus eerstgeboren'!
Beziel natuur weêr, en myn zangdrift, als te vooren!
B Y-



B Y B E L D I C H T E N.






BYBELDICHTEN. 233
HET
GEBED
VAN
M A N A S S E,
KONING FAN JUDEA, IN DE GEVANGENIS TE E ABEL,
TVanneer Hiskias zoon, door '$ Asfyriers vermogen Van Judaas troon gebonsd, in Babels kerker zat, Ter ftraf der gruwelen, die hy bedreven had
Tot ergernis xyns Volks, ten trots der alziende oogen Kreeg hy ceri' afkeer van zyn voort ge euveldaên, En riep , door rouw gepen:, aldus zjt? Schepper aan .
Vergun me eerbiedig thans uw' hoogen troon te nadren ,
ó God van Abraham en Ifaak, onze vadren,
En hun geheiligd zaad, 't welk u oprecht bemint!
* Opperheer! die 't aü' aan uwe wetten bind!
Gg Die



234
BYBELDICHTEN.
Die 's menfchen heil bezorgt! wiens oogen nimmer flaapen!
Wiens eeuwige almagt aarde en hemel heeft gefchapen,
En all' wat adem fchept het noodig voedfel geeft!
Die, fchoon ge in 't zalig licht der eeuwigheden leeft,
Het aardryk hebt zyn' vorm, de zee haar perk gegeeven,
Het alles nog beftiert en voor uw' naam doet beeven !
Die tevens vreeslyk zyt, en onbepaald in magt!
Hoe onbegryplyk, hoe oneindig is uw kracht!
Hoe onverdraaglyk is uw toorn, als hy, aan 't branden,
Den zondaar daagt ter ftraffe, en doemt tot fmaad en fchandeh!
Hoe onafmeetbaar, hoe verrukkende is, ö Heer!
De teedre uitwerking van uw liefde, als gy hem weêr
Met uw genade troost! dan kent uw gunst geen paaien. .
Gy wilt den mensch ongaarn naar zyne fchuld betaalen.
Gy hebt den zondaar, die zyn hart u openlegt,
Die in 't geloove u zoekt, vergeeving toegezegd.
Alle onze vaders, die in deugd als fterren blonken,
Hebt gy het ftraalend licht van uw genaê gefchonken.
Maar ach, hoe verr' ben ik hun heilfpoor misgegaan!
Wat gruwlen heb ik, Heer! niet voor uw oog beftaan?
Veel meer dan 't zand der zee zyn myn bedreven zonden.
'k Voel hier myn ligchaam zwaar in ketenen gebonden;
Maai:



B V B E L D i C H T E N. 235
Maar feller voelt myn ziel uw ftrenge geesfelroê.
Nu zwoegt myn angstig hart, en zucht, en fchreit u toe;
Nu zie ik ;t naar gevolg van al myne euveldaaden.
'k Heb meer dan vyftig jaar uw' toorn op my gelaaden.
Sints ik Judea voor myn wetten bukken zag,
Heb ik uw grimmigheid vermeerderd, dag aan dag,
En ben een' andren weg dan d'uwen ingeflaagen:
AU' wat ik deed moest aan uw heilig oog mishaagen.
'k Heb 't all' weêr opgebouwd wat u in toorn ontftak,
En 't geen myn vader in uw vrees weleer verbrak.
'k Deed Baal offerhande en ftichtte hem altaaren;
'k Aanbad het hemelsch heir; ik zocht myn wedervaaren
Te ontdekken in 't gefchrei der vooglen, en gaf acht
Op tooveryen, tot verloogchning van uw magt.
Ik dreef myn kroost door 't virar; ik durfde uw huis ontwyden,
Uw heilig huis,, daar gy-nooit afgod in kunt lyden,
Maar daar de waare dienst den roem uws naams verbreid.*
Geheel Judea is door my, helaas l verleid.
Hoe zal ik 't nadrend kwaad in' 't eind' Ce boven komen!
Het bloed roept wraak, 'tgeen ik onfchuldig heb doen ftroomen
Van man en vrouw en kind, door myn geweld vergaan.
Myn volk wierd op myn fpoor verhard in euveldaên.
2 Schoon



23ó BYBELDICHTEN. 1
Schoon ons uw heilwoord door uw Boden klonk in de ooren,
't Was vruchtloos; niemand wilde ooit naar hun boetftemhooren.
Wy, als een hollend paard dat toom noch teugel kent,
Wy ylden voort, helaas!maar 't was naar onze elend'!
Doch nu, nu ik hier zit geprangd in yzren banden,
Vind ik geen rust, maar zie myn onheil reeds voor handen,
Ten zy uw gunst my redde en byftand biede, ó Heer!
Ik val, geduchte God! voor uwen rykstroon neêr:
'k Erken myn gruweldaên, op 't fnoodst 'voor u bedreven;
Maar tevens fmeeke ik u, wil my die fchuld vergeeven!
Ik heb gezondigd; ja, ik heb gezondigd; maar
Genaê, genade, ö God! eer 't naderend gevaar
My eeuwig fterven doe en in myn rampen fmooren.
Laat, laat myn offer uw menschlievend oog bekooren !
't Is zuivre wierook van berouw, van angst en fmart,
Dien ik u voordraag op het outer van myn hart,
Een hart, dat gantsch verfmelt in zilte traanenbeeken.
Ei, blusch de gramfchap uit die 'k heb in u ontfteeken!
Denk in uw1 toorn toch niet aan 't geen ik heb misdaan,
Maar neem in uw genaê myn bittre klagten aan.
Laat my, onwaardige, nog eens uw gunst ontfangen.
Ruk los de kluisters, die myn ligchaam pynlyk prangen;
Doch



BYBELDICHTEN. zi7
Doch ook vooral den band die myne ziel beknelt! Verlos my uit de magt der zonde, en haar geweld! Zo mooge ik u op nieuw in vryheid weêr genaakenï Zo moet' myn hart voortaan in uwe liefde blaaken! Zo worde uw gunst, aan my betoond, alöm verbreid! Verhoor myn bede, ö God! naar uw barmhartigheid.
Gg 3 UI T.



i38 BYBELDICHTEN.
UITBREIDING
VAN BÉT
GEBED DES HE EREN
\olzalig God! onfterflyk Opperwezen!
Schoon 't hoog befef van uwe Majefteit Het zondig hart doet voor uw gramfchap vreezen,
Wy juichen thans in uw menschlievendheid, Die nimmermeer een ftervling kan volroemen;
Die de eer ons gunt, dat wy, in uwen Zoon, Door 't waar Geloove, u onzen Vader noemen,
Als kinderen ons werpen voor uw' troon! Al hebt gy, door uw eindloos alvermogen,
Uw' zetel in het ongenaakbaar licht Der hemelen, onzichtbaar voor onze oogen,
Op 't luifterrykfte, onwankelbaar gedicht;
Gy



bybeldichten: 239
Gy laat nochtans de gloriryke ftraalen,
De ftraalen van uw wysheid, liefde en kracht, Op 't aardryk, op uw fchepflen nederdaalen,
Daar 't all' beftaat door d'invloed van uw magt; Daar gy den mensch, ö milde Goedheidsader!
Zo wonderbaar gefchapen naar uw beeld, Altoos befchermt als een getrouwe Vader,
Hem met uw hulp naar ziele en lyf bedeelt. Wil onzen geest door uwen Geest regeeren, Opdat wy nooit, door ontucht, huichlaary, Of ongeloove, uw' grooten Naam ontëeren,
Maar hy altoos by ons geheiligd zy. Wil ons verftand verlichten , zuivren, fterken, En, door uw gunst, verheffen boven 't ftof; Leer ons uw' roem verbreiden uit uw werken,
En juichen in uw' onwaardeerbren lof. Laat onzen wil, door uw genaê geneezen
Van 't doodlyk kwaad der fnoode zondenfmet, Vry willig u gehoorzaam zyn en vreezen,
Naar 't richtfnoer van uw zuivre hemelwet : Opdat wy dus, met hart en ziel en zinnen, Alleen op u, door 't waar Geloove, zien;
Als



240 BYBELDICHTEN.
Als Vader u aanbidden, u beminnen;
Als Opperheer u hulde en eere biên. Zo moete uw heil op 't heugchlykfte ons beftraalen!
Zo worde elk kind een waardige onderdaan! Zo moet' het Ryk van Jezus zegepraalen,
En Satans ryk geheel ten gronde gaan! Zo worde uw wil op 't yvrigst' waargenomen,
En hier op de aard', van ons, altoos betracht, Met zo veel vlyts, zo zuiver, zo volkomen,
Als die in 't Ryk der heemlen word volbragt, Waar, voor uw' troon, uw zalige onderdaanen,
In 't eeuwig licht, verheugd, gerust en ftü, Daar ramp noch druk hen perst tot rouw noch traanen,
Volmaakt voldoen aan uw' volmaakten wil. Dochmogcen wy tot zulk een' heilftaat komen,
En zyn wy dus uwe onderdaanen, Heer! Hebt gy ons tot uw kindren aangenomen,
Schenk ons uw gunst ook daaglyks meer en meer! Gy hebt den mensch, 6 Bronaêr van het leven!
Als 't pronkftuk van uwe almagt,liefde en trouw, Een Iigchaam en eene eedle zielgegeeven, Opdat hy hier en namaals leeven zou.
wa



BYBELDICHTEN. ,Hl Wil aan die beide uw' onderftand bewyzen!
Geeft daaglyks brood, tot 'sligchaams nut bereid, En laat de ziel, gefterkt door eedier fpyzen,
Gevoed zyn tot de Zalige eeuwigheid. Maar ach! wy zyn uw dierbre gunst onwaardig;
Wy, leenende aan de looze zonde 't oor, Die ons beftryd, verd waaien ftaag, ligt vaardig,
Van 't pad des heils, van 't waare deugdenipoor. Genade, 6 God ! wil onze zwakheid dulden: Dat Jezus bloed ons weêr met u verzoen'! Weêrhou de ftraf; vergeef ons onze fchulden,
Gelyk wy zulks aan onze naasten doen ! Staa met uw hulp ook 't heilloos woeden tegen
Der vyanden van 'tmenfchelyk genacht; Opdat hun list, tot onzen val genegen,
Ons nimmer ftorte in 's afgronds duiftren nacht! De Vorst der helle is vaardig ons te ontrusten;
De Waereld lokt, door wellust, ftaat en eer, Het zondig vleesch tot onbezonnen lusten;
Ach, dat uw magt dien fnooden aanval keer'! Doch is 't uw wil, en kan 't ons heil bewerken, Dat wy hun kracht beproeven in deez' tyd,
Hh Laat,



2+2 BVBELDICHTEN.
Laat, laat dan ook uw invloed ons verfterken,
Opdat wy nooit bezwyken in dien ftryd; Maar, vol van moed, hun pylen van ons weeren,
Door 't fchild des heils bedekt in zulk een' ftaat, Om eens hierna volmaakt te triomfeeren ,
Geheel verlost van 't zielverleidend kwaad. Hoor ons gebed, opdat we u eeuwig roemen,
Om onzen Borg, die u als Vader eert; Om Jezus, die ons wil zyn Broedren noemen ;
Om hem-alléén, die ons dit bidden leert, ó Ja, gy kunt, gyzult, gy wilt ons hooren;
Want u is 't Ryk, de Kracht en Heerlykheid. Geen aardsch gezag kan uw gezag verftooren
't Geen, door 't heelal, zo glansryk zich verfpreid. Uwe Almagt kan, meer dan wy bidden, fchenken;
Uw waarheid zal 't, naar uw belofte, doen; Uw goedheid wil ons, in genaê, gedenken;
Dit 's 't Hemelmann' daar we onze hoop meê voên: Dies fluit ons hart al zyne wenfchen faamen, Vol ootmoeds, in het zielvertrouwend amen.
Dl



BYBELDICHTEN. 243
D E
GEBOORTE
DES
HEILAND S.
j\ïyn Goël komt in 't vleeschommy van 'tvleesch te ontdaan: Myn Jezus word gebaard opdat ik word' herboren: De hemel doet aan de aard' de fchoonfte heilraaar' hooren:
De herders heffen op der englen voorzang aan.
6 Heiland, borg en zoen voor 's zondaars euveldaên! Herfteller van de vrede, in 't paradys verloren! Wat dierbaar zielgeluk hebt gy den mensch befchoren!
Myne aandacht blyft verrukt by uwe kribbe daan.
Zwicht, Israël! gy ziet uw' offerdienst verduisterd; Uw tempel, heiligdom en bondkist zyn ontluisterd. Gods wondre heerlykheid verfchynt nu in een' dal.
Tracht daar uwe offerhande aan de Almagt op te draagen; Kniel neder; kus den Zoon, die 's Vaders welbehaagen Voor de eeuwen is geweest en eeuwig weezen zal.
Hh 2 D E



244 BYBELDICHTEN.
D E
KRUISIGING
DES
H E I L A N D S.
"Wat wondren, die een mensch onmooglyk kan doorgronden! Hy, die door 't raazend volk aan 't kruishout ineuvlen moet, Is 't zelf, wiens enkle wil 't heelal beweegen doet.
Ach! de onfchuld word geftraft en boet voor vreemde zonden.
Hy, die den Satan boeit, word hier op 't wreedft' gebonden. De Heiland is in nood; daar hy, vol liefdegloed, Nog van ontferming blaakt voor hen, die, zo verwoed,
Tot zyn verderf en dood, in vloekverwantfchap ftonden.
De Godmensch fterft, die mensch, in wien het leven leeft. Is 't wonder dat van angst 't gebouw der waereld beeft? De zon, by dag, haar' glans het aardryk doet ontbeeren?
Dat zelfs de rotsfteen fcheurt, en't graf zyn dooden flaakt ? Neen! wonder is 't, dat niet, door fchaamte en fchrik geraakt, De rotsfteen, aarde, en zon tot d'eerften baijerd keeren.
Naar het Hoogduitfche van cahitz.
D E



BYBELDICHTEN. 245 D E
V E R R Y Z E N I S
DES
HEILAND S.
H oe heugchlyk fpreid de zon haar koesterende ftraalen, Nu zy de zon des heils met haar verryzen ziet! 't Verbaasd heelal, nog korts gedompeld in verdriet,
Schynt op deez' blyden dag weêr ruimer aêm te haaien.
Spelonk, noch fteen, noch wacht ftelt de eeuwige Almagtpaaien. Myn Heiland, die aan 't kruis zyn dierbaar leven liet, Toont, daar hy 't graf verlaat, het woên des doods ontvlied,
Dat hy op dood en graf volmaakt kan zegepraalen.
Niets wederhoud in 't eind' dien Goddetyken Held; Hy doet,in zyn' triomf, van de Englen vergezeld, Zyn vyanden op 't zien dier hemelwondren beeven.
Rampzalig Jodendom, beftierd door woede en wraak! Zaagt ge op den doodshoofdsberg hemfneuvlen met vermaak, Zie, u ten fchrik, hem nu in Jozefs hof herleeven.
Hh 3 DE



*46 BYBELDICHTEN.
D E
HEMELVAART
DES
H E I L A N D S.
De groote Middlaar, die des zondaars fchuld moest draagen, Den eisch der wet voldoen, de doodftraf ondergaan, Heeft nu aan 't vol beflag van 't heilverbond voldaan;
Beklimt den hemeltroon, naar 's Vaders welbehaagen.
Zo volgt de hoogfte vreugd na de ysfelykfte plaagen.
Zo zwaait die Kruisheld, na den ftryd, de zegevaan.
ZagGolgotha, verfchrikt, zyn frnartlyk lyden aan, Thans mag de Olyfberg van zyn zegepraal gewaagen.
Hy, die ons, als Propheet, hier voerde op 's levens pad Als Priester, God verzoende, en voor het menschdom bad, Zal nu in eeuwigheid, als Koning, ons regeeren.
't Geloof erkenn' zyn leer' tot aller heil gericht; De hoop fteune op zyn dood die 't leven bragt aan 't licht • De liefde ontfang' zyn wet, en wili' hem hulde zweeren! '
D E



BYBELDICHTEN. 247 D E
ftEDERDAALING
VAN DEN
HEILIGEN GEEST.
D e Glans, waarvoor de nacht van ongeloof moet zwichten;
De oprechte Leidsman tot het ongeveinsd berouw;
De.Trooster, die Gods volk in droefheid troosten zou; De Geest der waarheid, die den zondaar vóór wil lichten:
Hy, die in 't Christlyk hart zyn' tempel op zal richten; Die Heilbevorderaar, naar 's Heilands woord getrouw, Verfchynt vol majesteit, in 't geestlyk kerkgebouw,
Om de eerfte zuilen van 't genaderyk te ftichten.
Ontzagchelyke Wind! zielreinigende Geest! ö Wondervuur! gy maakt, op Isrels pinkfterfeest, Geringe visfchers tot verheven boetgezanten.
Hou moed, Apostelfchaar'! hoe dwaas vernuft ook finaal', Gy zult, door 's Hemels hulp gefterkt, in zegepraal, Vorst Jezus kruisbanier op Satans muuren planten.
DES



248 BYBELDICHTEN. DES
HEILANDS
KOMST TEN
O O R D E E L.
De Hoogepriester van het eeuwig vreêverbond, De Koning van zyn kerk, de Heilprophèet des Heeren, Die offerde, regeerde, en 't volk Gods wet deed eeren,
Verfchynt als Rechter nu in 's aardryks avondftond.
Zyn Goddelyke magt verbaast al 't waereldrond. Hy doet, daar Hel noch Dood zyn zegepraal kan weeren, 't Verdorven menschdom op zyn' wenk in 't leven keeren.
Elk wacht het vonnis af uit zyn' geduchten mond.
De wreevle boosheid fchrikt op 't naadren haarer plaagen, De Godverloofde deugd ziet haar. geluk volflaagen, Daar de eindlooze eeuwigheid zo 't heil als 't leed vergroot.
ö Wonder oordeel! uw gezicht verblind myne oogen. Myn Rechter, die eerst ftierf, toen wierd aan 't graf onttogen, Spreekt thans het vonnis uit van leven en van dood.
HET



BYBELDICHTEN. «49 HET
BLOED
DES
NIEUWEN TESTAMENTS.
ö Dierbre beek van bloed gevloeid uit Jezus wonden, Toen hy, om 's aardryks fchuld met 's Hemels toorn belaên, Wierd in Gethfemané door zielangst aangedaan;
Op Golgotha de dood heeft door zyn dood verfiotiden!
6 Geestelyke ftroom tot reiniging der zonden! Het offrende Isrü bad in 't dierenbloed u aan: 't Geloof der Christnen moet door u voor God beftaan,
En 't anker zyner hoope in uwe diepte gronden.
Den mensch, die roekeloos den Satan gaf gehoor, Toen hy zyns Scheppers gunst en 't paradys verloor, Herftelt ge in al zyn recht op 't onvergangklyk Eden.
Dus fpreekt ge een beter taal dan 't bloed van Abel fprak, Daar gy Gods wraakgloed bluscht, dien 't wanbedryfontftak, En daar uw zoenkracht werkt tot in alle eeuwigheden.
Ii D E



25o BYBELDICHTEN. D E
SLAAP
DER.
Z O N D E.
Daar'k, onverdiend, ö God! deel in uw zegeningen, My, van myn teedre jeugd, tot op deez' dag betoond, Wat 's de oorzaak dat uw lof niet op myn lippen woont,
Daar, buitten uwe huip, de elenden my omringen?
Dat myn ontvonkt gemoed zyn' wierook niet doet dringen Tot voor uw' hemeltroon; maar u ondankbaar hoont? De wellust heeft, helaas! my van u afgetroond:
'k Voel, geestloos, door den flaap der zonde my befpringen.
ö Heer, wek gy my op! zo volge ik weêr myn' plig;. 'k Weet dat in deezen flaap myn dood verborgen ligt; Dat 's waereids droomen ons, als fchaduwen, verblinden.
Tree toe, opdat ge my uw weldaên waardig maakt. En zo myn hart naar rust, in zyn vermoeidheid, haakt, Laat, laat my die alléén in Jezus wonden vinden.
Naar het Hoogdidtsch van canit-Z.
PSALxM



BYBELDICHTEN. jyr
PSALM LXXXVII.
GEVOLGD NAAR DE NIEUWE FRANSCHE OVERZETTING
TAN DEN HEERE
LAUG EOIS.
Op 't hoog gebergt', den Heere toegeheiligd,
Pronkt Sion, zo beroemd door zynen naam; Die Stad, door God in allen nood beveiligd,
En meer bemind dan Jacobs tenten t'faam'. Men zal alöm de groote wondren pryzen
Ter uwer gunfte, ó Sion! aangewend, Waardoor ge uw' roem zaagt tot den hemel ryzen;
U, als Gods ftad, op 't aardryk zaagt erkend. Ik zal, (dus laat zich de Allerhoogfte hooren,)
't Egyptisch volk, en Babels onderdaan, Den Philiftyn, den Tyriërs en Mooren,
Vermaard door 't leed voor Sion uitgeftaan,
11 2 Her-



252 BYBELDICHTEN.
Herdenken doen hoe zy myn' toorn verwekten;
Hoe zy, weleer, voor de oogen van 't heelal, Van myne wraak een yslyk voorbeeld ftrekten.
Gy, Sion! zult de Vorfcen, door hunn' val, Door hun verlies, berucht voor uwe muuren;
Dier volkren naam en nagedachtenis, In 's lands kronyk, alle eeuwen doen verduuren,
Wyl God-alléén uw God en Bouwheer is; Een God, wiens magt uw vyanden deed fneeven:
Door welk een dood bragt myn getergde hand De Prinfen, in myn grimmigheid, om 't leven,
Die tegen u zich hebben aangekant!
HET



BYBELDICHTEN. 253
HET
G . E B E D.
GEVOLGD NAAR HET HOOGDUITSCH.
Vermeet ge u voor Gods troon te treeden, Breng dan, gy, die den Heere vreest 1
In geest en waarheid uw gebeden Voor hem, die waarheid is en geest. Dat ydle zorg uw' ernst niet breek', Maar denk: wie is 't met wien ik fpreek?
li 3 'tls



854 BYBELDICHTEN.
't Is hy, wien alle heemlen vreezen;
Die alles fchiep en onderhield; Door 't Serafynenkoor geprezen,
Daar 't voor zyn' troon ootmoedig knielt;
Jehova, hy, wiens trouw beklyft;
Die was, die is, die eeuwig blyft.
Door handgewring, verbleekte wangen,
Of luid getier by bede of lied, Is van den Heere niets te erlangen,
Die enkel op het harte ziet.
God kent geen' uiterlyken fchyn:
Het fchynen geld hier niets, maar 't zyn.
Een kinderlyk vertrouwend zuchten, Een waar geloof, 't welk God behaagt,
En, naar zyn' wil, oprechte vruchten Van daadelyke liefde draagt: Dit is 't gebed, dat opwaarts ftygt En 's. Hemels zegening verkrygt.
öWelk



BYBELDICHTEN. 255
ö Welk geluk! hier in dit leven
Met God geloovig om .te gaan ! Der englen voetfpoor in te ftreeven,
Die eeuwig biddend' voor hem ftaan!
Mensch, neem, tot laafnis in uw' druk,
Deel aan dit hemelfche geluk!
Vind ge u met zorg en angst belaaden,
Belyd den Heer üw droefenis. Hy zal uw fmeëken niet verfmaaden
Die de Almagt zelve en hulpryk is.
Schoon u zyn troost niet aanftonds blyk',
Hou moed! hy helpt u zekerlyk.
Moogt ge eene goede daad verrichten,
Dank God, uw' Vader, die u fterkt; Wiens geest in u, tot eedle pligten,
Het willen en't volbrengen werkt;
3Zn roep hem met vertrouwen aan
Dat voorts die geest u by moog' ftaan.
Ja»



%$6 BYBELDICHTEN.
Ja, Christen! dat, geheel uw leven, 't Gebed u trooste, in vreugd en pyn;
Dan zult gy nooit kleinmoedig beeven, Of buitenipoorig vrolyk zyn: Dan woont altoos, by vreugd of fmart, Gods vrede inwendig in uw hart.
VER.



VERSCHEIDEN GEDICHTEN.



I



GEDICHTEN. %S9 OP HET
REDENKUNDIG PREDIKEN
VAN DEN
WELEERWAARDEN EN GELEERDEN HEERE
C. C. H. VAN DER AA;
BEDIENAAR DES GODDELTKEN WOORD S, BT DE GEMEENTE TOEGEDAAN DER ONVERANDERD E AU GS DU R GSCHE GELOOF SB E LT D E'Nl S S E , TE HAARLEM.
Ter gelegenheid datzynEerw. eene Redevoering deed, over Matth. 22. vs. 14: Veelen zyn geroepen, maar weinigen uitverkoren.
Hoe troostlyk ftraalt het Godlyk licht Der waarheid in des ftervlings oogen,
Wanneer de nacht der dwaaling zwicht Voor 't wonderbaar en fterk vermogen
Der zm'vre Reden, die Gods hand
Den mensch heeft in de ziel geplant, Om hem van 't woeste vee te fcheiden!
Die Leidsvrouw wyst hem 't waare fpoor, Om hem naar Sion op te leiden,
En gaat hem, als een noordftar, voor.
Kk 2
Dan



z6o VERSCHEID EN
Dan daagt, in 't Godgezind gemoed, Een zon van heil en zaligheden;
Dan word de ziel met troost gevoed Naar 't zuiver richtfnoer van de Reden:
Terwyl de dwaaling, dom en blind,
Zich jammerlyk bedrogen vind, En, in de naare duisternisfen
Van fpoorelooze onweetendheid, Het waare zielenheil moet misfen,
Ons in Gods heilwoord toegezeid.
Gy, die, door kracht van taal en reen, Gods kerk op 't heilzaamst' weet te ftichten r
De waare wysheid, hier beneên, Eene eeuwige eerzuil op wilt richten,
ö Van der aa! die, roemenswaard',
Gods waarheên met de Reden paart, De ziel doet uit het ftof verryzen
Daar haar de zonde in nederhoud! Onwrikbaar vast ftaan uw bewyzen,
Wanneer ge ons 't heilverbond ontvouwt.
De



G E D I C H T E N. 261
•
De Godvrucht juicht met blyde ftem, Wanneer, op uw zielroerend preêken,
Vol pit en merg, vol kracht en klem, Waardoor gy 't hardfte hart kunt breeken,
Zelf de Overtuiging nederdaalt,
En de eedle ziel met troost beftraalt; Terwyl 't Berouw, door fchrik bewogen
Op 't zien van Gods Rechtvaardigheid, Een' traanenvloedY^ 's zondaars oogen,
Langs 't bloozend aangezicht verfpreid.
Dus weet gy 't zondig harte, ontroerd, Als wasch te buigen en te kneeden.
Myne aandacht, uit zichzelf gevoerd, Bleef hangen aan uw wyze reden,
Wanneer uw Godgewyde mond
De kerke van het nieuw verbond Een heilzaam tafereel der liefde,
Die'God, van 's waerelds aanvang af, Voor 't menschdom de ingewanden griefde, 1
Ter eeuwige vertroosting gaf.
Kk j "Waar-



*6z. VERSCHEIDEN
Waarin uw welbefpraakte tong Betoogde, hoe die Goedheidsader
Den mensch fteeds met zyn liefde omvong, Gelyk een rechtgeaarte Vader;
En, tot zyn eeuwig heil gereed,
Zyn' yver dagelyks hefteed Om hem, door uitgezonden Boden,
Te rukken uit des afgronds nacht, En tot de zaligheid te nooden,
Door 's Heilands kruisdood aangebragt.
ö Zondaar, die, door waan vervuld,
Niet naar die Iiefdeftem wilt hooren!
Zeg niet: „ God draagt daarvan de fchuld; „ Zyn wil is 't dat wy gaan verloren".
Myn Christen Wysgeer toont u aan,
Hoe 't met Gods aart nooit kan beftaan Zyn fchepflen, tegen trouw en zeden,
Te handlen, onder vriendfchapsfchyn; Dat hy, de liefde zelf, naar reden,
Onmooglyk liefdeloos kan zyn.
a Wie



GEDICHTEN. 2tf3
Wie perst u dan dees fchendtaal af? Is u zyn goedheid niet gebleken,
Die u het dierbaar leven gaf En van zyn gunst zo menig teeken ?
Die zelfs, fints u zyn almagt fchiep ,
Met meer dan duizend ftemmen riep, Opdat ge uw heil zoud recht befeffen;
Het kwaad gelyk een adder vliên; En, om het rechte doel te treffen,
Door 't waar geloove op Jezus zien.
Zou hy, die, in 't geringfte ftuk, Zyn goedheid hier zo hoog doet fteigren,
Het grootfte toppunt van geluk, De zaligheid, u kunnen weigren?
6 Neen 1 dat duld zyn reinheid niet:
Het ftraffen ftrekt hem tot verdriet. Ach! zo gy naar zyn' wil woud leeven,
En letten op zyn hemelftem, Hy zou u mede een erfdeel geeven,
In 't heraelfche Jeruzalem.
Dus



£64 VERSCHEIDEN
Dus wist ge, ó fchrandre van der aa! Door kracht van bondig redeneeren,
Gods liefde, zonder wedergaê, Tot heil der zondaars te beweeren.
Wy fmolten in dien liefdegloed,
Wanneer gy 't opgewekt gemoed Vertoonde, hoe ons in de plaagen,
Daar Neerland thans door is bezocht, Gods liefdeftem word voorgedraagen,
Opdat ons heil wierd uitgewrocht.
ö Godgewyde Boetgezant, Die dus, in d'uchtend van uw leven,
De vruchten van uw eêl verftand En fchrander oordeel weet te geeven!
Vaar voort. De Godheid kroone uw werk
Met gunst, tot heil van Jezus kerk, En rekk' nog lange.uw levensdagen!
Zy doe u, door haar zorg geleid, Hier de eedle kroon der Wysheid draagen,
En namaals die der Zaligheid!
1747-
AAN]



GEDICHTEN. 265
AAN D E
V R E D E.
aangenaame dageraad Van heil, van vreugd en waar genoegen, Befchynt, na zo veel angftig zwoegen, Dus glansryk Neêrlands vryën Staat? Wat blydfchap zien we alöm regeeren? Wat doet den rouw in vreugd verkeeren ? 't Gekerm in heiltriomfgefchal ? Zyt gy *t, ö Vrede! ö wellust van het leven! Die, door uw komst in Akens wal, Het zuchtend land verkwikt, de droefheid hebt verdreven?
L1 öja,



%66 VERSCHEIDEN
ö Ja, volfchoone Hemelmaagd! Gy waart het doel van 's volks verlangen. Men tracht, al juichende, u te'ontfangen,
Nu ge, als een zon in 't oosten , daagt. Waar gy uw koesterende ftraalen Op 't kwynend hart doet nederdaalen,
Ontvonkt ge 't in een' eedlen gloed, Om, op deez' dag, u zingend te begroeten,
En, niet een opgebeurd gemoed, Ontheven van den druk, vervuld met vreugd, te ontmoeten.
Wees welkom, onwaardeerbaar pand! Hoe zal men best uw' fchedel fleren? 6 Vreugd der vrye Batavieren!
ö Stut voor 't wagglend Nederland! Uw komst doet allen ramp verdvvynen: Ik zie den rykdom weêr verfchynen:
Gy brengt de fchoone welvaart meê: De koopmanfehap, verzeld van hemelzegen,
De blyde rust, 6 milde Vreê! Heeft gantsch Europe op nieuw door uw bezit verkregen.
d;



GEDICHTEN. 267
De fnoode ftaatzucht, die, verwoed, Ten naaren afgronde uitgebroken, Met oorlog, 't aardryk kwam beftooken ;
Zich baadde in ftroomend menfchenbloed; Germanjes erf op 't wreedft' beloerde; Ja, Batoos vry gewest ontroerde,
En hellen deed ten ondergang, Kan 't heilryk licht uws aanfchyns niet verdraagen,
Maar vlucht terftond, verfchrikt en bang, Met al haar fpookenheir, naar 't heilloos ryk der plaagen.
De Maagd van Nederland, verheugd, Nu haar uw byzyn mag gebeuren, Vergeet haar hartverteerend treuren;
Haar rouw verkeert in waare vreugd. Van hoe veel harde folteringen Zy zich ook yllings zag befpringen,
En op 't baldaadigfte aangevat, Zy ziet in u het eind' van haar gevaaren:
Gy zyt, naast God, haar hoogfte fchat: Gy kunt alleen haar' fchild, haar' hoed en fpeer bewaaren.
LI 2 Zy,



*68 VERSCHEIDEN
Zy, die, bedroefd, beklemd van hart, Nog korts haar eeuwgetyde vierde, Toen flaauwe hoop haar' geest beftierde,
Om üw verlies vervuld met fmart, Treed u met open armen tegen; Juicht, nu ze u heeft weêröm gekregen.
U, die haar' achtbren zetel fchraagt, Wyd zy, verheugd, haar blyde feestgezangen:
Dus mogt die lang vervolgde Maagd, Vóór honderd jaar, u ook , na zo veel leeds, ontfangen.
De Godsdienst volgt haar effen fpoor; Doet, onbevreesd voor boei en banden, Het heilig offervuur ontbranden
In 't Godgewyde tempelkoor. De dankbaarheid, omhoog gevlogen Door de onaTmeetbre hemelboogen ,
Verfchynt voor 's Albeftierders troon, Daar 't waar geloof, verrukt door zulk een' zegen,
Alleen in Gods gezalfden Zoon De waardige oorzaak vind van 't heil, in u verkregen.
De



GEDICHTEN. 269
De koopvaardy, alöra vermaard, De fterkfte zuil van 's lands vermogen, Die, door des arbeids nyver poogen,
Een volk den fchoonen rykdom baart; Zy, reeds op 't punt {taande om te fneeven, Herleeft, nu zy u ziet herleeven:
Zo kwynt, by nacht, een bloem op 't veld, Getroffen door onftuime regenvlaagen,
Maar word weêr in haar' glans herfteld, Als 't koestrend zonnelicht verkwikkende op komt daagen.
Zo doet ge alöm, ö Godlyk kroost! De gulle blydfchap zegepraalen: Dus wilt gy treurigen beftraalen
Met nieuw geluk, met waaren troost. Dat de eerzucht vry, door heilloos poogen , Haar' wellust vinde in 't ooreloogen,
Den lauwer fchatte op hoogen prys; Als gy, ö Vrede! ons kroont met uwe olyven,
Dan fticht ge op de aarde een paradys; Dan moet en land en volk altoos gezegend blyven.
LI 3 Dan



2>o VERSCHEIDEN
Dan heerscht eene ongeftoorde rust, In vruchtbre landen, ryke fteden, Daar fnoode tweedragt word vertreeden
En minzaame eendragt bly gekust; Dan doet ge een' Staat in luister groeijen; De nutte weetenfchappen bloeijen;
Den koopman brengt gy fchatten aan. De landman, vry en veilig neergezeten,
In fchaduw van olyvenblaên, Kan, door uw hand geftreeld , dan 't oorlogswee vergeeten.
ö Onwaardeerbaar Staatskleinnood! ö Dierbre vreugd der ftervelingen! Wie kan uw' lof naar waarde zingen?
Hoe word ons heil door u vergroot! Volmaakt bewys van 's Hemels zegen, Door ons, zo onverdiend, verkregen!
Ach, wyk toch nimmer van ons af: Doe,, doe ons nooit weêr uw verlies beklaagen:
Waar gy verdwynt, genaakt de ftraf, En waar ge uw' zetel fticht, verdwynen alle plaagen.
Laat



GEDICHTEN. 271
Laat, laat de Maagd van Nederland, Weleer door u ten troon verheven, Door uwen invloed weêr herleeven !
Verfterk haar met uw' onderftand! Verftrek een Schutsvrouw voor haar muuren! Zo zal haar Staat beftendig duuren,
Door 't woên des oorlogs nooit bepaald! Zo- moogt ge altoos dit vry gewest beftieren;
Zo moet, fteeds door uw' glans beftraald, Ons nageflacht veelmaal het feest der Vryheid vieren.
1749-
D E



272 VERSCHEIDEN
D E
E E R.
GEVOLGD NAAR HET HOOGDÜITSCH
VAN DEN HEERS
H A L L E R.
Geliefkoosd niet der ydele Eere!
Dat de oudheid u op 't hoogft' waardeere;
Dat de aarde u als haar Godheid groet'; Bedrieglyk Schynbeeld! Gif der ooren! Der dwaazen wensch, uit waan geboren!
Wat is 't dat ons u minnen doet ?
Door



GEDICHTEN. 273 Door u heeft, reeds in gouden tyden, De mensch zichzelv' geftort in lyden,
En, trotsch, het recht van 't bloed bedacht. Gy hebt, uit 's aardryks ingewanden, 's Volks heupfieraad in alle landen, , Den degen, 't eerst aan 't licht gebragt.
Gy doet naar d' ydlen rang der vorften Der menfchen dwaaze zinnen dorften,
Door onrust dag aan dag gekweld, 't Kan zwakke fchoudren zelfs behaagen Den zwaaren last des troons te fchraageis, Wyl gy den fcepter fteeds verzelt.
Gy voert gewapende oorlogsfchaaren, VerSchtende onheil en gevaaren,
Op 't krygsmuzyk naar 't aaklig graf. 't Verblind verftand der fuffende ouden. Of 't u na 't fterven mogt behouden,
Slooft rustloos 't lieve leven af.
M m Uw



274 VERSCHEIDEN
Uw vuur doet de eêlfte geesten blaaken; De kunst ten hoogften top geraaken;
De deugd acht u haar duurzaamft' wit. Zelfs durft naar u de wysgeer dingen: Hy zoekt, in 't fchoon der hemelkringen,
Min hun geheim, dan uw bezit.
Maar mogt de mensch, met zuivere oogen, Uw wezen inzien, onbedrogen,
Wat wierd ge in zyn gezicht dan kleen! Verleidend dwaallicht der gemoedren! Elk zoekt in u de kern der goedren,
Maar vind de bloote fchors-alléén.
Wat kan 't, ó jongling! u bekooren, (Dus liet zich een der wyzen hooren,)
Dat gy 't heelal in ketens flaat? Gy ftreeft door duizend bloote klingen , Opdat de Griek uw' lof moog' zingen,
Daar hy zich aan den disch verzaad.
Gy



GEDICHTEN. 275
Gy zyt flechts menfchen met elkander. Men vind in moed geen' Alexander:
In eerzucht ftreeft hem elk voorby. Door deeze blinde zucht gedreven, Verzaakt ge al 't heilgenot van 't leven,
Opdat uw naam verkondigd zy.
Hoe roemryk zal 't voor my niet weezen, Als 't nageflacht myn' naam, nadeezen,
Aan ?t hoofd vind der verflaagnen ftaan! Vergoten heldenbloed! wat glori Is t niet voor u, als 's lands histori
Gewag maakt van uw braave daên!
Gelukkig hy, die, door zyn wonden , Nog by 't gerucht heeft plaats gevonden!
Zyn oogmerk is voor 't minft' volbragt: Hoe menig heeft zyn dapper leven, Op de eigen wyz', ten prooij' gegeeven,
Aan wien men nooit weêr heeft gedacht!
Mm 2 Als



t76 VERSCHEIDEN
Als Alexander, omgekomen,
Het bloed zag uit zyn wonden ftroomen,
Woeg ftraks de Faam elk druppel af: Maar de eer van hen, die voor hem vochten, Als 't werktuig zyner zegetogten,
Zonk tevens met hunn' romp in 't graf.
Ach! hoe gering is 't geen zy derven! Op de aard' te leeven na het fterven
Gaat in het graf ons weinig aan: Achilles, die zich, door zyn krachten, Nog by de heldenjeugd doet achten,
Moest echter 't fterflot ondergaan.
6 Gy, wier wetten 't zuid' gebieden! Bouwt vry uw trotfche pyramiden,
Gepleisterd met der burgren bloed: Maar weet dat ge onder zo veel waarde, Niet minder dan in flechter aarde,
Den worm ten fpyz' verftrekken moet.
Doch



GEDICHTEN. 277
Doch kan, zelfs in dit brooze leven, Ons de eer wel vergenoeging geeven?
Zaagt ge ooit de rust haar zy' bekleên? Zy woont in vorftelyke zaaien: Daar doet zy koningen onthaalen;
Waarmee? met ydlen rook-alléén.
Bezit vorst Karei (*), overlaaden Van roem, bekranst met lauwerbladen,
Niet al het wenschlykfte in deez' tyd ? Maar, flaaven van een ydel duister! Treed toe; ziet van naby zyn' luister;
Zegt, of ge ook nog zyn heil benyd?
't Klinkt heerlyk in des ftervlings ooren Tot de Oppermagt te zyn geboren,
Of dat verdienfte ons voert tot ftaat: De glans nochtans van vyf paar kroonen, De majesteit van zo veel troonen,
Strekt de onrust flechts ten feestgewaad.
(*) Karei de Vide. /
Mm 3 Eu-



278 VERSCHEIDEN Europaas lïrydende oorlogsbenden Hier aan te voeren, daar te wenden;
Aan 't roer der aard' te zyn gefield; Een heir beledigde onderdaanen Een' weg tot vrede of wraak te baanen,
Maakt dat nooit rust den dag verzelt.
Zyn kroon met zekerheid te draagen, Den handel, ftaat, en kerk te fchraagen,
Op nut en roem te zyn bedacht, By vree zyn wapenen te fcherpen, Den grond tot 's naneefs heil te ontwerpen,
Ontrust een' vorst ook zelfs by nacht.
Dus zwoegt hy onder 't ftaatsgevaarte;
Ons ftreelt zyn pracht, hem drukt zyn zwaarte;
Wy flaapen zeker, daar hy waakt. Gelukkig, zo eens 't lot zyn handen Ontboeide van de gouden banden,
Waardoor *t hem heeft ten flaaf gemaakt!
Maar



GEDICHTEN. 279
Maar dan, wanneer de tegenfpoeden, Ondanks zyn zorgen, op hem woeden;
Als hy, door 't lot bedreden, zwicht; Als magt, door boosheid aangedreven, Den fel gefchokten troon doet beeven,
Dan toont de fcepter zyn gewigt.
Wee hem, blind hoogmoed 's vorften oogeh! De Leenheer van zyn aardsch vermogen
Toont hem zyne onmagt ligt te fpaê: De blikfem myd geen lauwerkransfen: De donder treft de hoogfte transfen:
Het onheil volgt tirannen na.
Hoe menig vorst zag met laurieren In d' uchtendftond zyn' fchedel fleren,
Die 's avonds naauw' een graf genoot! Hoe dikwyls derfde een held het leven Door 't gif, hem van een' vriend gegeeven,
Die duizend dolken weêrftandbood!
Moest



*8* VERSCHEIDEN
Moest de eer der vorften (*) voor zyne oogen Fauftina daaglyks niet gedoogen,
Een monfter waard' de wreedfte ftraf? Moest niet Augustus door zyn telgen Zyn ftamhuis fchandlyk zien verdelgen,
Schoon hy 't heele aardryk wetten gaf?
Trek, Hannibal, langs Cenis bergen, Die met haar kruin den hemel tergen;
Dat Rome voor uw' moed verftomm'; Tracht in zyn bloed uwe eer te vesten: Voor al uw krygsdeugd blyft ten lesten ('t Vergif-alléén uw eigendom.
Doch fchoon 't geluk met alle weelde Haar' lievling eens ftandvastig ftreelde,
Volmaakt voldeed aan all' zyn' lust, Zou daarom hem geen zorg genaaken ? Ja; doet ons 't vuur van eerzucht blaaken,
Het word door tyd noch roem gebluscht.
(*) Antoninus, bygenaamd de Filolbof.
't Voor.



gedichten: m
't Voorheen gewenschte is haast vergeeten: Zo dra men 't heeft één' dag bezeten,
Zal ftraks een nieuwe wensch ontflaan. De eer fpoort ons fteeds tot grootfcher daaden, Durft d' eerst verkregen roem verfmaaden,
Ja ziet dien zelfs als fchandlyk aan.
De Ganges moog' den loop bepaalen Van Alexgnders zegepraalen,
Nog flaakt hy, te onvreên, zyn gekla?: Het eind' der aard' fluit zyn vermogen; tHy weent, nu zyn krygszuchtig poogen
Den Hemel niet beftryden mag.
Gyzelf, die, door de deugd gedreven , De zuiverfte eer poogt naar te ftreeven,
Befef recht waar uw hart naar haakt. Wat treed ge op 't fpoor der heraellingen Om hier naar d' eerenprys te dingen,
Daar de ondeugd ook onfterflyk maakt ."



a82 VERSCHEIDEN
De Faam zal 't goede-alléén niet pryzen, Maar deugd en ondeugd eer bewyzen,
Den moed en lafheid, waar en fchyn. Nooit zal zy d' aart der zaaken weegen. Hy zelfs, die 't fnoodft' verraad durft pleegen,
Zal, zo 't gelukt, vereeuwigd zyn.
Wie heeft ooit Habis (*) lof gegeeven, Daar zo veel boeken zyn befchreven
Van aller Cefars fnoode daên ? Heet ge Alexander niet den grooten ? Daar de eer vast blyft in 't graf befloten
Van eenen Ungues (f) en Ascaan (§) ?
6 Waerelddwingers! Oorlogshelden! Wat kan de naneef van u melden
Dan welgelukte razerny? Beneemt men dê eer u dat ge op de aarde Verwoesting, moord en plondring baarde,
Wat blyft 'er dat merkwaardig zy?
(*) Habis (S) Ascanus —— deugdzaame koningen.
(f) Ungues, grondlegger van het Duitfche Ryk,
Doch j



GEDICHTEN. 283
Doch, eindlyk, fchoon vooral ons zwoegen De eer-zelf den weg baant tot genoegen,
Hoe flecht beloont zy onze vlyt! Wy offren haar, in veel gevaaren, De kracht der ziel, den bloei der jaaren,
En na de dood word ze ons gewyd.
Langs fteile en ongebaande wegen Treên wy de glori, trapswyz', tegen;
Betaalen we ieder' ftap met bloed. Wy naadren haar in gryze tyden: Als we ons in haar bezit verblyden,
Ontrooft de dood ons haast dat zoet.
Als de artfen, in een' kring van helden, U, Babels overwinnaar! melden
Dat gy moet derven 't levenslicht, Wat baaten u dan al uw kroonen, En dat gy, op het puin der troonen,
Uzelv' altaaren hebt gefticht?
Nn 2 Laat



284 VERSCHEIDEN
Laat nu Arbéle uw' troost verftrekken: Veeg met de lauwren, die u dekken,
Nu vry het klamme doodzweet af! Gy zegepraalt om wreed te fterven ; Gy rooft de waereld voor uwe erven:
Nu ge alles hebt, verflind u 't graf.
Dat de aarde, voor u neergebogen, 't Tooneel ftrekk' van uwe ooreloogen;
Kom, Cefar! zie, en overwin: Maar weet, de dolk, die u deed fneeven, Wiens woên ge onmooglyk kost weêrftreeven,
Was reeds gewet vóór uw begin.
Gelukkig hy, dien 't lot bewaarde Dat geld noch ftaat hem onrust baarde;
Die nooit in 't fchynfchoon zich verheugt; Die, vry van woeste bezigheden, Al zyn vermogens kan befteeden
Aan 't oefnen van de waare deugd!
ÓGy,



G EDICHTEN. 285
6 Gy, by wien zich frisfche jaaren Met ryp verftand en wysheid paaren!
Wat let uw' heilftand in deez' tyd? Gelukkig ftervling! uwe dagen Zyn vry van zorg en angftig klaagen,
Alsook uw hart van vuigen nyd.
Geen zorg hoe dat ge u zult verhoogen, Geen vleijend uitzicht van vermogen,
Heeft iets dat uw gemoed bekoort. De bron van 't waare vergenoegen, Die fteeds u 't wenschlykft' toe zal voegen,
Vloeit uit uw' eigen boezem voort.
NhS AAN



286 VERSCHEIDEN
AAN DEN HEERE
TOHANNES LUPS.
TE ROTTERDAM.
Begaafde en fchrandre lups, die, door uw hekeldichten,
Vol fcherpte en Attisch zout, den zangberg kunt verpligten; Maar my wel 't meest verpligt u, ongeveinsd en vry, Myne achting, door deez' brief, te toonen naar waardyl Welaan: dat ik myn fchuld vergoede, u weêr bevredig', En myn ftilzwygendheid niet langer u beledig'.
Gy, eedle Poëzy! beminnelyke Maagd, Die aan het oog myns vriends zo ongemeen behaagt, Schenk, fchenk my mede uw gunst! Ik mogt met reden fchroomen, Zo 'k zonder uw gelei voor zyn gezicht dorst komen, Dat hy myn letteren geenszins ten antwoord ftond, Maar voort weêr Amftelwaart, zelfs ongeleezen, zond.
't Is



GEDICHTEN. 287
't Is meer dan tyd om zulk een onheil af te weeren;
't Is meer dan tyd dat wy voldoen aan zyn begeeren.
My dunkt, ik merk reeds hoe hem myn gedrag mishaagt;
Hoe hy aan Rotte en Maas zich over my beklaagt.
My dunkt ik hoor met recht en billyk hem dus fpreeken:
„ 't Is onbegrypelyk! is dit een vriendfchapsteeken ?
„ Ik fchryf, ik dicht, ik kyf, 'k heb wat ik kon gedaan,
„ En 't antwoord blyft nog uit. Hoe moet ik dit verftaan?" Leer my, ó Dichtkunst, door uw vindingryk vermogen ,
Myne onfchuld duidelyk ontdekken aan zyne oogen,
Opdat, als ik oprecht daarvan de reen ontvouw', Hy met een ander oog my, dan ik vrees, befchouw'!
Gy ziet, 6 lüps! hoe ik, door eigen drift gedreven, Myzelv' reeds, ongevergd, myn vonnis heb gegeeven. Dit 's u genoeg. Doch zyt gy hiermee niet voldaan, Hoor myn verdediging dan met geduld flechts aan. 'k Zal ze in twee redenen volkomen u ontleeden.
Gy weet, ('k heb 't meer gemeld,) hoe myne bezigheden, Waaraan ik dagelyks myn' tyd befteeden moec, My vaak berooven van het hartverkwikkend zoet Der eedle Poëzy, zo ftreelend voor de zinnen; Dat my, hoe hoog ik ook de lieve Zanggodinnen
Waar.



*88 VERSCHEIDEN
Waardeer', haar ommegang flechts fpaarzaam is bereid; En mooglyk word dat zoet me eerlang geheel ontzeid. Dit was de reden dat ik aanftonds, op 't ontfangen Van uwen brief, niet kon voldoen aan uw verlangen. Ik moest geduldig zyn en wachten, tot het fchoon, Het gunftig tydftip, my daartoe wierd aangeboön.
Doch, toen 't gelukkig uur fcheen tot myn vreugd geboren Dat ik aan uw verzoek voldoen mogt naar behooren, Wierd ik, zelfs door uw' brief, toen ik dien wilde ontleên, Myn vriend! op nieuw gebragt in groote onzekerheên. 'k Zag my by Punt, 'k zag my by Vondel vergeleken! Hoe! (dacht ik,) zal een vriend tot zynen vriend dusfpreeken?
Kan dit beftaanbaar met de oprechtheid zyn? Gewis,
Hy hekelt, fpot, of wil my vleijen, naar ik gis.
Maar vleizucht voegt geen ziel zo hoog als lups geboren;
Nooit kan de fpotterny verftandigen bekooren;
Hoe gaarn zyn fpitfe pen ook hekel', 't heeft geen' fchyn
Dat ik het voorwerp van die fchirapdrift reeds zou zyn.
Schimp-fpot- of vleizucht kan zyn oogmerk dus niet weezen.
Maar op wat wyz' moet ik uw letteren dan leezen,
ö Lups! hoe vat ik best daarvan den klaarften zin?
Daar fteekt iets ongeryrads of wel iets wonders in.
Ei



GEDICHTEN. 289
Ei zeg, hoe kan myn fpraak toch haaien in waardyë By Punts welfpreekendheid, die tong der Pcëzyë? De groote Hoogvliet zelf, hoe hoog ten top getreên, Wenscht flechts de voetfchabel van Vondel te bekleên; En gy, gy wilt my tot een' eertrap op doen fteigren, Dien de eerfte Dichters van ons land uit eerbied weigren, Hoe wyd beroemd ze ook zyn in Pindus kunstryk koor! 'k Geloof gy wend zulks eens om my te toetfen vóór. Dat heet de eenvouwdigheid op 't onverwachts beltonnen: Dat 's recht een kleene mug in een' kameel hervormen: Zo trekt gy 't kaarslicht verr' den glans der zon voorby.
Dus dacht ik by myzelv', zo menigwerf ik my Uw' briefte binnen bragt, verwonderd en te onvreden; Doch merkte op 't laatft' den vond: gy fchryft naar 's Dichters zeden; Gy fchetst de zaaken, zo 't my voorkomt, in den fchyn Zo als zy moesten, niet zo als zy waarlyk zyn.
Nu heb ik, ongeveinsd, u de oorzaak voorgedraagen, Die 't antwoord op uw' brief tot heden deed vertraagen: Gebrek aan tyd heeft zulks verwekt aan d' eenen kant, Aan d' andren niets, myn vriend! dan enkel misverftand, Waarvan de opmerkzaamheid my tydig heeft geneezen. 'k Hoop dat uw heuschheid dus hiermee voldaan zal weezen.
O o In-



290 VERSCHEIDEN
lntjjsfchen zal ik my thans kwyten van myn' pligt,
En myn gedachten u verklaaren op uw Dicht.
Gy hoopt dat het door my genadig worde ontfangen;
Gy vvenscht in vaerzen mede een' brief van my te erlangen;
Gy eischt dat ik u van een drift gcncezen zal,
Opdat uw Zangnimf niet geraake in ongeval.
Welaan, (een hcusch verzoek kan ik nooit van my weeren,)
Op 't een en ander word' voldaan aan uw begeeren.
De Poëzy is een bekoorelyke Maagd, Wier eedle minzaamheid aan veeier oog behaagt, Die duizend minnaars, die naar haar bezitting ftreeven, Door hoop of waan geftyfd, ziet daaglyks om zich zweeven. Doch allen zyn zy niet behaaglyk in haar' zin: Dees brand in zuivre, die in fpoorelooze min. Geen Bavius zal ooit by haar zyn' wensch verkrygen, Al tracht hy, vol van waan, ten zangberg op te ftygen; Zyn ydle brabbeltaal, ontbloot van geesten kunst, Ontbloot hem tevens ook voor altoos van haar gunst. Maar die voorzichtig volgt het richtfnoer van de reden; Op 't fpoor der ouden in haar heiligdom wil treeden; Verheven geest en kunst met oordeel wyslyk paart; Dien keurt zy, voor elks oog, haare eedle vriendfchap waard';
Dien



GEDICHTEN. 20i Dien leert zyzelf naar eisch de fikfe fnaaren fpannen , En leid hem, aan haar hand, ten fpyt der kunsttirannen, Ten hoogen gloritroon, den Dichteren beloofd; Dien drukt ze, al juigchende, den lauwerkrans op't hoofd.
Gy, die met recht den naam moogt van haar'lievlingdraagen, ö Lups! gy, die gewis kunt aan haar oogbehaagen, Verrykt met gaaven, om de fteile letterbaan Met oordeel en verftand vrymoedig op te gaan, Gy vreest dat ligt uw Nimf in ongeval mogt komen. Wat reden hebt gy om voor ongeval te fchroomen? Laat andren vreezen, die, uit enkel dwaazen waan, Met onbefuisde drift de hand aan 't fpeeltuig flaan. Neen, zulk een vrees behoeft in u niet op te ryzen, Daar elk, die oordeel heeft, met recht uw Dicht zal pryzen. Maar 'k merk zeer wel, myn vriend! wat uw gemoed beknelt: De waarheid wil altoos niet klaar zyn voorgefteld. Gy vreest, vermits gy zyt gewoon ronduit te fpreeken En met uw fcherpe pen te gispen elks gebreken, Dat ligt de bitfenyd, getroffen door uw' fchicht, Zyn gal eens uitbraake op uw fcherp maar fnedig Dicht. Doch, wat kan 't lasteren van Kwaad aart u toch fchaaden? Wil hy niet zyn beftraft, hy ftaak' zyne euveldaaden.
Oo 2 In-



202 VERSCHEIDEN
Indien men op 't geblaf der fnooden acht zou liaan, -
Wat heeft de predikftoel dan niet al te ondergaan ?
De reine Godsdienst word, (wat is de mensch verbasterd!)
Belagcht, verfoeid, ontvlucht, befpot en vuil gelasterd,
Daar elk in hem een fchets van zyn gebreken vind,
Die hy veel meerder dan zyn eeuwig welzyn mint.
Doch, fchoon hem 't ongeloof dus heilloos komt beftormen,
Een dwaaze leert door hem zyn wangedrag hervormen:
Hy blyft een fpiegel, daar de deugd zich in vertoont,
Die haare volgren met oneindig heil bekroont.
Het hekeldicht, alöm beroemd in vroeger dagen,
Waarin den fterveling zyn' pligt word voorgedraagen,
Daar 't hem, door ernst of boert, op 't pad der deugd geleid,
Munt bovenal fteeds uit door geest en leerzaamheid.
Hst heeft zyn fchryvers met onfterflyke eer doen pronken:
Wat roem heeft Vrankryk niet aan zyn' Boileau gefchonken,
Wiens fchrandre geest elks lof en achting naar zich haalt,
En, waar de Dichtkunst leeft, in vollen luister praalt?
Vaar voort, ö braave LUPs! Nietsmoete uw drift betoomen! Volg Vrankryks held op 't fpoor; wees moedig, zonder fchrooraen. Zo deelt gy mede eerlang in zyne lauwren; maar Neem echter, zo 't kan zyn, deez' raad naauwkeurig waar:
Tracht



GEDICHTEN. 293
Tracht elk zyn feilen op het duidlykfte aan te toonen,
Doch wacht u bovenal in 't melden van perfoonen.
Schryf wat gy wilt verbloemd: rand Bavius vry aan,
Jaag hem ten zangberg af, maar noem noch B... noch M....
't Zyn Baviusfen, die nooit beter willen leeren.
Ligt dat zy, door den tyd, van hunnen doolweg keeren,
Als de onkunde eens verdwynt, en 't zuiver redenlicht
Hen 't masker afrukt van 't verbysterde gezicht.
Hy, die zichzelv' en elk tot voordeel wil verftrekken,
Zal in zyn vaerzen nooit zyns naastens naam bevlekken.
Had Juvenalis hier wat beter aan voldaan,
Nooit had hy Paris haat zich op den hals gelaên;
Die by den vorst verwierf, door wraakzucht ingenomen,
Hem, onder fchyn van gunst, te zenden buiten Romen.
Wil dan die klippen, zo gevaarlyk, altoos vliên.
Doe aan een' gierigaart zyn dwaaze neiging zien,
Door 't kwaad der gierigheid, in al zyn kracht, te maaien.
Beftry de driften, die d'ontzinden mensch doen dwaalen,
Hervormen in een dier, alleen door eigen fchuld.
Vertoon een haastig hoofd zyn fpoorloos ongeduld.
Doe, doe den lafFen man van fchaamte 't aanzicht bloozen.
Strek dus door 't hekelfchrift een' geesfel voor de boozen.
Oo 3 Vind



294 VERSCHEIDEN
Vind gy behaagen, om, voor 't ernftige gelaat,
Uw Nimf te tooijen in een boertig kunstgewaad,
Geen ftof ontbreekt u, zo ge uw leezers wilt vermaaken:
Ons Neêrland levert ze op in duizend dwaaze zaaken,
Waarmee 't zich fielt ten toon, den fchoonen tyd befteed
En de oude zeden van zyn vadren laf vergeet.
Zo gy dit voetfpoor volgt, dan zult ge, in uwe Dichten,
Aan 't recht der kunst voldoen; altoos vermaaklyk dichten;
Dan zal geen Kwaadaart u, fchoon gy hem treft, ooit fchuên;
Geen vrees voor onheil by uw Zangeres ontftaan.
Welaan, nu word het tyd my naar het eind' te fpoeden. 'k Heb myn beftek volbragt, voorkwam uw kwaad vermoeden: 'k Betuigde u, ongeveinsd, hoe onüitfpreeklyk lief My de eer was die 'k genoot door 't zenden van uw' brief; Dat my uw Poëzy ten hoogften kon behaagen,
Die 'k altoos,'k zeg 't nog eens, myne achting toe zaldraagen.
Is 't woord genadig in dien zin by u verdaan,
Dan heb ik in myn' zin volmaakt daaraan voldaan;
'k Weet daar ook anders geen beteeknis aan te geeven.
Voorts heb ik, naar uw' wensch, u mede op rym gefchreven,
Hoewel het proza my veel beter ftaat ter hand.
Ik bragt u eindlyk ook een middel aan 't veffland,
Waar-



GEDICHTEN. 295
Waardoor gy moedig kunt voortfchryven, zonder vreezen,
En voor de fehichten van den nyd zult veilig weezen.
Zie daar uw' eisch, uw' wensch, uw hoop voldaan, Mynheer!
De gulle Vosmaer, dien ik in myn hart waardeer, Maant me, in een' heufchen brief, om niet lang uit te blyven Indien ik u nog meende in Rotterdam te fchryven, Eer uwe aanftaande reis my van dat zoet berooft; Welaan, 't is lang genoeg myn antwoord u beloofd, 't Moet eindlyk zyn volbragt. Uw heuschheid zal verfchoonen Dat ik myn' goeden wil niet eer heb kunnen toonen. Door deeze hoop is 't dat ik al myn zorg verban. Vaar wel, ik blyve uw vriend en dienaar,
LUTKIJMAJÏ.
v 1751.
O P



ao6 VERSCHEIDEN O P D E
HERDERSZANGEN
E N
MENGELDICHTEN,
VAN DEN HEERE
ABRAHAM DE H A E N.
6 Nooitvolprezen Poé'zy, Wier zielbetooverend vermogen Uws minnaars geest houd opgetogen! Hoe lieflyk vloeit uw melody! Met. welk een' luister praalt ge in 't ryk der weetenfchappen!
Hoe minzaam fchoon zien we u verbeeld, Als ge ons uw' hof ontfluit, ons noodigt in te flappen, En duizend harten fteelt!
Hoe



GEDICHTEN.
Hoe geestryk ftreelt gy 't kiesch gehoor, Als de. eedle Wysheid, onder 't zingen, Uw waare, uw dierbre voedfterlingen Geleid op 'c rechte glorifpoor! Als Vinding, daar Beleid en Oordeel voor haar zweeven,
In luchtig feestgewaad getooid, Op 't keurig Dichttafreel, vol geest, vol zwier en leven, Gepaste bloemtjes ftrooit!
*9?
Thans kan uw aangenaam geluid De ziel door de ooren weêr verrukken; Thans wilt ge, op nieuw, de fnaaren drukken, En lokt den rei der Zangren uit; Nu ge ons een' fchat vertoont van eedle Dichtjuweelen,
Door tyd en vlyt byéén vergaêrd , Waarin we op 't duidelykft' de majesteit zien fpeelen Van uw' verheven aart.
Pp De



208 VERSCHEIDEN
De ha en, die, in zyn' levenstyd Begunlligd van de Zanggodinnen, U offerde zyn hart en zinnen, Zich aan uw' dienst had toegewyd, Zien wy thans, na zyn dood, met nieuwen roem herleeven,
Vereeuwigd in zyn maatgedicht, Nu waare kunstmin hem, door teedre zucht gedreven, Een duurzaame eerzuil flicht.
Hoe luistren naar zyn herderslied Gevogelt', bosch en veld en boomen! Geen windje roeit de zilvren ftroomen , Als hy, op 't zevenmondig riet, Silvanders.'voetfpoor volgt, den roem der veldelingen.
Die eertyds, met uw gunst bekleed, Den Tyber en' het Y naar zyn beköorlyk zingen Verwonderd luistren deed.
Ge-



GEDICHTEN: 599 Gewis, hier blykt, ö'eedle Maagd! Op nieuw Silvanders zangvermogen; 't Zy Reinhart zich, met fchreijende oogen, Van. zyn verzuimde min beklaagt; 't Zy dat verliefde Amint, wiens trouw al 't veld moet roemen,
Zyn Silviaas verjaardag viert Of dat der herdrén rei den bruiloftsdisch met bloemen En frisfche mirthen fiert.
AH' wat, door 't Dichtpenfeel gemaald, Hier de aandacht tot zich weet te trekken, Kan ons de zegepraal ontdekken Die ge op het fierfte hart behaalt: De feestgalm kan de ziel door gulle vreugd vermaalden;
De Iykklagt treft ons door geween; Het raengeldichtloof doet den geest in kunstmin blaaken, Door duizend zeldzaamheên.
Pp 2 6 Dicht.



300 VERSCHEIDEN
o Dichtkunst! laat dit dierbaar werk Voortaan uw heilig zangkoor fleren! Gy kroonde uw' Dichter met lauwrieren; Nu klimra' zyn glori boven 't zwerk! Nu moet' de h a e n , door u, eene eeuwige eer verwerven,
Terwyl rechtfchapen dankbaarheid, Den lof van hen, die hem doen leeven na zyn fterven, In 't hooge koor verbreid.
AAN



GEDICHTEN. 301 AAN DE
VRIENDSCHAP.
TER GELEGENHEID VAN HET VYF-EN-TU'INTIGSTE VERJAAREN
V A N
MYN MAANDELYKS GEZELSCHAP,
GEHOÜDEN MET DE HEEREN
LUCAS PATER, B ERNA R D US DE BOSCH, DIRK WILLINK., NICOLAAS S1MON VAN WINTER, JACOB MUHL, ANTONI HARTSEN, PIETER FAN WINTER JUNIOR, < EN HENRI JEAN ROULI.AUD.
U , Vriendfchap, wier geliefd vermogen
Alöm op 't aardryk zich verfpreid;
Wier godlyk fchoon, wier minzaamheid My thans zo glansryk ftraalt in de oogen!
U, bron van alle zuivre vréugd! Vermaak en lust der ftervelingen!
Geliefde telg van de eedle deugd, Naar wier bezit zelfs vorften dingen!
U, Vriendfchap! wyë ik, aan deez' disch,
Myn' wierook van erkentenis.
Pp 3 Hoe



joa VERSCHEIDEN
Hoe weêrgaêloos zyt ge in uw werking!
Hoe neemt uw magt de zielen in!
't Zy dat ge uw zuster Huwlyksmin Verftrekt, door byftand, tot verfterking;
't Zy dat ge, met een wondre kracht, Door 't bloed aanéén verknochte vrinden,
Als tweedragt hen te ontrusten tracht, Nog vaster kunt te faamen binden,
En, by de pligten van het bloed,
Uw rechten mede gelden doet!
Of dat ge, door verborgen krachten,
Ons als een zeilfteen te uwaarts trekt;
En tot uw' dienst op 't minzaamft' wekt Door overéénkomst van gedachten!
Dan fchenkt gy overal op de aard' Orestesfen aan Pyladesfen,
Die, aan elkander lief en waard', Steeds luistren naar uw wyze lesfen,
En, t' faamen juichende in 't geluk,
Veréénigd blyven in den druk.
Dus,



GEDICHTEN. 303
Dus, dus verfpreid ge alom uw gunften Waar ge ooit uw banden hebt gelegd: Geen' byftand vind ge aan u ontzegd:
Gy paart u met de vryë kunften, Opdat uw ryk worde uitgebreid:
Zy doen uw' luister daaglyks groei jen Door eensgezinde werkzaamheid:
Gy, gy doet haar beftendig bloeijen Wanneer uw invloed met haar werkt, En 's yvraars eedle pooging fterkt.
Zo ooit die waarheid is gebleken,
ö Vriendfchap' in haar volle kracht,
En hoe gy, door uw wondre magt, De zucht tot kunften aan kunt kweeken;
Hoe weêr de kunst uw' luister ftaaft, Als haar beminnaars u waardeeren,
En, aan vooroordeel niet verflaafd, U beiden hunne hulde zweeren;
Wy ftrekken, uwen naam ten pryz',
Daarvan een duidelyk bewys.
- De



3°4 VERSCHEIDEN
De Dichtkunst, ieders achting waardig,
Bragt, vyf-en-twintig jaar geleên,
Door haaren invloed ons byéén; En gy, ö Vriendfchap! ftond ftraks vaardig
Om haare pooging hulp te biên: Gy paarde uw loof met haar lauwrieren,
Om 't fchoon ontwerp voltooid te zien, Waarvan wy thans gedachtnis vieren;
Waarvoor wy met een' blyden geest
U juigchend roemen op dit feest.
Wat fmaakten wy een zoet genoegen
Van 't eerfte tydftip af dat gy,
Verzeld van de eedle Poëzy, U wilde aan onze zyde voegen!
Van winters Zangnimf leidde u in. Zy, door haar zielverrukkendJzingen,
Deed ftraks ons blaaken in uw min, Daar we u met open arm ontfingen:
Zy voerde u in ons hart ten troon,
Door haar' betooverenden toon.
't Mogt



GEDICHTEN. 305 't Mogt my gebeuren vierpaar Vrinden,
Puikdichters door ApoJloos gunst,
Meceenen van zyn dierbre kunst, ö Vriendfchap! door uw hulp te vinden,
Die met rechtaarte vriendlykheid My telkens door hunn' omgang ftieelden,
Of door hun fchrander kunstbeleid My dichtgeheimen mededeelden;
Die, door hunn' ongeveinsden aart,
Zich allen toonden uwer waard'.
Wanneer elks Dichtnimf, door gezangen',
Ons beurtlings had geftreeld naar pligt,
En 't werk, haar opgelegd, verricht, Wist gy hen vriendlyk te ondervangen;
Wist ge ons, door uwen geest beftierd, Door redenen, die niemand krenken,
Daar nyd noch gal gevonden wierd, 't Onfchuldigfte vermaak te fchenken.
Dus fleeten wy den blyden tyd,
Die aan uw' dienst was toegewyd.
Qq . Hoe



3o6 VERSCHEIDEN
Hoe duurzaam wist ge ons heil te maaken!
Wy mogten, eenig van gemoed,
En ongeftoord, die vreugd, dat zoet, Reeds vyf-en-twintig jaaren fmaaken.
Geen ongenoegen brak zulks af. De dood rukte ons niet van elkandren
Schoon menig ftervling daalde in 't graf. Wat door den tyd ook mogt verandren,
Wy bleeven, door uw' zachten band
Veréénigd, onverwrikt in ftand.
ö Bly' herdenken aan die zoetheid !
Hoe klaar blykt ons in 't heilryk lot,
Aan ons verleend door uw genot, ó Hartenboeifter! 's Hemels goedheid!
Nu, dunkt my, roept ge ons allen toe: ö Kunstgenooten ! gulle Vrinden!
't Geluk, dat ik u fmaaken doe, Moete u nog meer aan my verbinden!
Zo gy me op nieuw uwe achting toont,
Dan word op nieuw uw trouw beloond.
Wel-



GEDICHTEN. 307
Welaan, beminlykfle aller deugden,
Wier hemelfche bekoorlykheên
Ons zo veel jaaren achteréén Beftendig ftreelden, bly' verheugden!
Beheersch ons harte als koningin! Uw invloed moete ons fteeds geleiden!
Dat onze kunst-en vriendenmin Nog lang in bloei ftaan, fpade fcheiden!
Blyf, blyf ons by, 6 Hemelfpruit!
Tot dat de dood onze oogen fluit'!
1772.
Qq 2 DANK-



308 VERSCHEIDEN
DANKBETUIGING
aan den heere
LUCAS PATER.
TER GELEGENHEID DATZTN E D. MT Z TNE UITGEKOMEN fO,Ë.ZT. VEREERDE.
Gy, die, in 't koor der Poé'zy, Den lauwer lang hebt weggedraagen, Waarvan de Schouwburg aan het Y Zo overtuigend moet'gewaagen! Kunstryke pater, die, door nyvre lettermin, Door liefde tot uw Zanggodin, Reeds in uw vroege jeugd de blyken hebt gegeeven Dat de eedle Dichtkunst al 't vermaak was van uw leven!
Thans



GEDICHTEN. 309 Thans geeft gy, in uw' laater tyd, Die blyken van uw kunstvermogen,
Die vruchten van uw lettervlyt, Die telgen door uw' geest voltogen, Als een geliefd gefchenk, voor kunstgenoot en vrind, Voor elk die waare dichtkunst mint, In 't openbaar aan 't licht; voldoet aan ons verlangen, En zult in 't koor der kunst eene eeuwige eer ontfangen.
Gy zond my, ik ontfïng, verheugd, Uw' dierbren bundel van gedichten:
Wat baarde dat gefchenk my vreugd! Een vreugd, daar alles voor moest zwichten. Straks naderde, eer ik 't dacht, de nyvre leerzucht my, En riep: Lees ras dees Poëzy! Ik fneed niet, maar veeleer rukte ik de bladen open, Om nieuwen voorraad op die kunstmarkt aan te koopen.
Qq 3 Ik



310 VERSCHEIDEN Ik las, en de uuren vloogen om Alsöf 't flechts oogcnbükken waren.
Hoe dieper 'k raakte in 't heiligdom, Hoe meer 'k verrukt wierd door uw fnaaren. Hier,ko^4en: zuivre taal, verftandig kunstbeleid, Geregelde verhevenheid, En duizend■ fchoonheên meer, myne aandacht aan zich fnoeren; Myn', opgetogen geest als uit zichzelv' vervoeren.
'k Zag my door Godsvrucht hier op 't feest Van Abrahams geloof geleiên.
Daar deed Conftantia myn' geest, 'k Weet niet door welk een werking, fchreijen: Onkundig of haar ramp, met recht myn deernis waard', Of Silviaas eenvouwdige aart, Dan of uw kunstbeleid die ftof zo zeer verfterkte, Dat ze, in het Neêrduitsch kleed, by my deez' uitfiag werkte.
Doch



GEDICHTEN. Jff Doch 'k wierd het laatfte ras gewaar, Wanneer ik, in uw mengelingen
Van Dicht, der ouden Dichtrenfchaar' Waande in uw' zang te hooren zingen, 't Zy dat ge uw liergedicht, zo ftreelend, hooren laat; Den lof zingt van den echtenftaat; Door lykdicht man of vrouw vertroosting fchenkt in fmarte; Of andre doffen zingt: fteeds treft uw zang myn harte.
Wat klinkt uw toon uitneemend zoet Wanneer gy 't oudfte van uw zoontjes
Op zyn' geboortedag begroet! Uw gulde lesfen, op zyn koontjes, Bekrachtigt met een kusje; en 't nog gelukkig wicht, Daar 't in zyn moeders armen ligt, De melk zuigt uit haar borst, van zorgen weet noch rampen, Waarmee veelal de mensch in laater tyd moet kampen!
Wat



312 VERSCHEIDEN
Wat ernst bezielt uw Zanggodin, Als ge, om uwe eigen kruin te fleren
Ten pryz' der zuivre huw'yksmin, Uw zilvren bruiloftsfeest wik vieren! Uw yaderlyke raad, uw dankbaarheid aan God Voor uw genoten huwlykslot... 't Ontroert my alles nog, terwyl ik, onder 't leezen, Uw taal nog hoor, my nog verbeeld op 't feest te weezen.
Wat; vind ik hier al keur van ftof! 'k Zie 't mirthekransje, aan my gefchonken,
By zo veel bloemen, in deez' hof Nog bloeijende, onverwelkbaar pronken, Schoon gy 't, vóór vyfden jaar, toen my de huwlykswet Verbond aan myne e i. i z a b e t h , . D>aar<wy , vereend van harte, ons fpoeiden naar de altaaren , Met zo veel hartlykhcid ons'vleehttc om onze huiren.
Een



GEDICHTEN. 3I3
Een hartlykheid, die ook, voorlang, Zo zielbetoovrend, zo voldongen,
Heerschte in uw deftig feestgezang, Myns broeders trouw ter eer' gezongen, Toenhy, vóór dertig jaar, aan de Albionfche ree, Zich huwde aan zyn penelopé, En gy uw bruiloftslied, dat elk nog moet bekooren, Uw' vriend en zyne bruid deed tot in Londen hooren.
Ach! waar' 't dien vriend, die in uw'hart, Zo wel als gy in 't zyne, 'woonde;
Dien wy, tot onzer aller fmart, Toen hem 't verlangen t'huiswaarts troonde, Hy Brittenland verliet, om, aan het fcheepryk Y, Op d' ouden dag, gerust enbly', De vruchten zyner vlyt, by maag en vriend, te plukken, Ons zagen door de dood, na weinig tyds, ontrukken:
Rr Ach,



3i4 VERSCHEIDEN
Ach , waar' 't uw' vriend vergund geweest Dat hy , nog by zyn levensdagen,
De vruchten van uw' fchrandren geest, Door hem fteeds achting toegedraagen, In 't licht had moogen zien; 't geen hy zo menigmaal, Als hygend' naar dat zoet onthaal, Aan u verzocht als vriend, tot nut der kunst begeerde, Daar gy, uit nedrigheid, dien aandrang van u weerde!
'k Verbeeld my hoe hem 't oude vuur Van kunstmin had op nieuw doen blaaken;
Hoe hem uw bloemhof, menig uur, Het zoetft' genoegen had doen fmaaken; Hoe ieder Dichtftuk hem verblyd had of ontroerd, En beurtlings uit zichzelv' vervoerd. Gewis, hy kuschte 't Werk; hy las 't, herlas het weder, En wierp, op ieder blad, een traantje, uit vriendfchap, neder.
Maar



GEDICHT EN. su
Maar hoe!... 'k dwaal van myn oogmerk af. 't Schynt, daar 'k u moest met lauwren tooijen,
Alsof ik op myns broeders graf Nog lykcipresfeö wilde ftrooijen. ó Pater! 't was uw vriend, myn broeder:.béiden waard. Indien het dubble biydfehap baart Als andren mede in 't zoet, dat wy hier fmaaken, deelen, Hoe wenschte ik dat uw Dicht hem Qök, als my, mogt ftreelen!
Uw Dicht, dat, door zyn kunstüeraên, Altoos myne aandacht op zal wekken,
En, op de fteile ietterbaan, My fteeds ten vraagbaak zal verftrekken, Zal, in myn boekvertrek, waar ik myn' vryen tyd Somtyds in ftillen leeslust flyt, Zo lang ik leev', zo lang ik hier mooge adem haaien, By Neêrlands Dichtrenrei, tot uw gedachtnis, praaien.
Kr 2
Ter-



316 VERSCHEIDEN Terwyl ik myne erkentenis Voor 't dierbaar kunstgefchenk u toone,
Dat aller achting waardig is; U met dit letterloof bekroone; In u, daar ons de tyd voorby ftroomt als een vloed, Een' myner oudfte vrienden groet'; U, als myn'kunstgenoot, tot driewerf toe waardeere, En, als myn' Mentor, in het perk der Dichtkunst eere.
AAN



GEDICHTEN. 317
A A N D E
D I C II T K U N S T,
WANNEER IK IN MTN MAANDELTKS GEZELSCHAP, OP _ MTNE BEURT, EEN GEDICHT MOEST LEVEREN, HET IVELIi NIET MINDER DAN VEERTIEN REGELEN GROOT MOGT WEEZEN.
6 Aller kunften roem, begaafde Poëzy, Die uw beminnaars fterkt, bezielt met wondre krachten, Die my voorheen, hoe zwak, toch waard' hebt willen achten
Van verr' te volgen 't fpoor der Dichtren aan het Y!
Ik heb u nooit gehaat, ach ! waarom haat ge my? Waarom moet ik vergeefs nu op uw' byftand wachten? 'tOntbreekt me aan vinding, ftof, aan woorden en gedachten;
Myn geest bezwykt: ftaa hem door uw vermogen by!
'k Vrees billyk, zo my thans uw hulp niet word' befchoren, Apolloos gramfchap en der Zanggodinnen toren, 'k Moet zingen: niets kan my daar heden van ontflaan.
Maar zacht... my dunkt, gy zegt, verftoord om myne reden: „ Waarvan beklaagt ge u toch? Stel uw gemoed te vreden: ,, Gy hebt, my fmeekende, aan uw' pligt alreeds voldaan".
Rr 3 NIEUW-



3i8 VERSCHEIDEN
NIEUWJAARSGIFT
aan
F I L L I S.
Daar 't nieuwe jaar zyn' glans weêr over't aardryk fpreid, En 't oude, door 't gezag des tyds, ons is ontvlogen, Die alles doet vergaan door zyn gezwind vermogen,
Daar zegepraalt de liefde in de onflandvastigheid.
ÓFillis, die myn hart met duizend zoetheên vleit, Dat, door de min gewond, betoovrend opgetogen, Zich koestert in den gloed van uw bekoorlyke oogen!
Wat gift word thans doormy het best voor u bereid?
Wat kan ik waardiger, • wat edeler bedenken, Om u, myn minnaares! in 't nieuwe jaar te fchenken, Dan dat ik zelf dit hart, uitzuivre liefde, u wy'?
Wilt gy nu heuscb zyn, uwe erkentenis betoonen, Die teedre gift ook met een wedergifc bekroonen, Myn waarde! ei, fchenk dan mede, uit liefde, uw hart aan my.
TROOST



GEDICHTEN. 3r9
TROOST
AAN
NEDE R L A N D.
Gefolterd Nederland, door duizend ongenuchten
Zo heilloos aangetast, zo fchandlyk overheerd; Daar 't woên des oorlogs u van buiten eerst deed zuchten,
En nu van binnen 't woên der tweedragt u ontëert! Schep moed ! vertrouw op God. Hy, die vóór honderd jaaren,
U op het wonderbaard' van 't Spaansch geweld ontfloeg; Die fints, zo menigwerf, in 't barnen der gevaaren,
Voor uw' gefchokten ftaat de trouwde zorge droeg, Kan weêr, wat ramp u treff', wat fmaad u mooge oJtëeren, Uw' fmaad eerlang in roem, uw' ramp in heil verkeeren.
Gefchreven in het Stamboek van den Heere willem van der pot, 1748.
O P



32o VERSCHEIDEN
O P D E
VRIENDSCHAP.
ó Vriendfchap! eedle fpruit, gedaald uit 's hemels kooren! ö Zuster van de liefde , in 't eeuwig licht geboren!
Met welk een zoetheid ftreelt gy 't menfchelyk gemoed! ó Zielenboeifter! bron van heil! vermaak van 't leven ! Met recht heeft de oudheid tot uwe eeuwige eer gefchreven:
Een ongeveinsde vriend is 't onwaardeerbaarst' goed.
Gefchreven in het Stamboek van den ileere as kout vosmaer, i 749.
HET
LEVE N.
II et tydlyk leven rust op onbeftendigheên: 't Begin is de aanvang van ontelbaare ongelukken;
Het midden word geftaêg dooi moeite en zorg beftreên; Het eind' belet den mensch daarvan de vrucht te plukken.
De brooze ftervling ftaat aan duizend rampen bloot;
Men maak' zyn reekning op, het facit is: de dood.
Gefchreven in het Stamboek van den Heere johaS maurits, 1751.
O E.



G E D l C H T E N. 321
OEFENING BESCHAAFT DE KUNSTEN.
De Dichtkunst, zegt men, is haar minnaars aangeboren.
't Is waar: zy is een gift van 's Hemels milde hand; Maar word, zal ze ooit beftaan in Pindus tempelkooren,
Befchaafd door oefening, geregeld door verftand. Als geest en kunst, gepaard, des Dichters zy' bekleeden;
Naaryver hem geleid ter fteile letterbaan; Vernuft hem mild begaaft met nutte kundigheden;
Vlyt, oordeel en beleid de maat by 't zingen fiaan; Oprechtheid zyn gemoed ontvonkt tot deugdbetrachting; .
Zyn zangdrift, heusch van aart, zyn naasten nooit misdoet, Wint hy Apolloos gunst, der Zanggodinnen achting,
Den eerprys op Parnas, en fiert der Dichtren ftoet. Dan toont de Poëzy haar luisterrykft' vermogen, Wanneer ze, als diamant, is aan haar ruuwte onttogen.
Gefchreven in het Stamboek van den Heere
JOHAN VAN HOOGSTRATEN, 1767.
Ss
H E T



322 VERSCHEIDEN
HET
BESTE DOEL.
JVJensch! laat in deeze fterflykheid Door geen misleiding u verblinden. Tracht altoos ernftig, wat ge u ook moogt onderwinden, Naar godsvrucht, wysheid en beleid. Alle aardfche pracht, hoe fchoon haar glans moog'fchynen, Verzelt u tot aan 't graf, doch moet by 't graf verdwynen; Maar deugd en weetenfchap , der braaven achting waard',
Zyn, daar geen (looping haar doet beeven, Gelyk uw eedle geest, onffcerflyk in haar' aart: Zy, die hier reeds de ziel een rein genoegen geeven, Voltooijen dat ontwerp in 't onvergangklyk leven.
Gefchreven in het Stamboek van den ïïeere laurens van sakten, 1767.
DE BROOSHEID VAN 'S MEN3CHEN LEVEN,
DE MENSCH SPREEKT:
Ik ben een bloem gelyk, die gistren in den hof Nog voortgroeide aan haar' fteel, fints viel, en wierdvertreeden: De dood volgt myne fchreên; veelligt verwelke ik heden, En morgen ben ik ftof.
Gefchreven1 in het Stamboek van den Heere jan va» eyec, 1777.
D E



GEDICHTEN. 3„ D E
BESTENDIGE SCHATTEN.
goedren zyn het meest van waarde Voor 't menschdom, op dees vluchtige aarde? Zyn 't rykdom, fchoonheid, aanzien, jeugd, En zinvermaak, dat ons verheugt? 6 Neen. 't Zyn die, die 't graf trotfeeren; Die, als de ziel van 't ligchaam fcheid, Ons volgen tot in de eeuwigheid. Mensch! leer ze kennen en waardeercn. Gefchreven in het Album van den Heere bartholomius kuloffs, 1780.
HET
GELUK OP DE AARDE.
Staat, voorfpoed, fchoonheid,roem,gezondheid,moed,en krachten, Zyn dierbre giften, die, op de aard', De mensch van de Almagt kan verwachten. Maar dan, dan zyn ze eerst voor den ftervling heilryk te achten Wanneer verftand haar leid en deugd zich met haar paart. Gefchreven in de Vriendenrol van den Heere Mr. rhyhvis feith, te Zwol, 1780.
Ss 2 V E R.



324 VERSCHEIDEN
VERWAARLOOSDE GIFT.
D e Schepper fchonk den mensch, naar zyn beftek, een hart, Gevoelig voor 't- geluk, afkeerig van de fmart,
Opdat het de eedle deugd ter woonplaats mogt verftrekken; Maar 's waerelds ydelheid tracht, daar ze altoos, van list En vleijery verzeld, des ftervlings heil betwist,
Des Scheppers meesterftuk aan 's Scheppers doel te onttrekken: Dus word dat grootsch gefchenk, in ydelheên verward, Een tempel voor de zonde, en Gode ontzegt men 't hart.
GELUKKIG UITZICHT.
Schoon 's waerelds ydelheid zich toelegg' 't menschlyk hart, Door vleijery en list, te dompelen in fmart,
Opdat het nooit der deugd ter woonplaats moog' verftrekken; Weet nochtans de Almagt, die haar oogmerk nimmer mist, Dien fnooden aanval van de waereld, zonde en list,
Door 's Heilands heilverdienfte en leer den mensch te ontdekken: Opdat dit uitzicht ftrekke een toevlucht in zyn fmart, En God zyn' tempel ftichte in 't nieuwgereinigd hart.
H E I L-



GEDICHTEN. 325
IIEILZAAME RAAD.
IVfensch! ftel altoos, op 's levens fpoor,
De dood op 't levendigfte u voor: Dan zal ze u nimmer angst verwekken; [■ Maar eene troosteresfe in druk,
Een wyze raadsvrouw in geluk, Een trouwe gids ten hemel ftrekken.
AART
DER
■
f AARE VRIENDSCHAP.
D e waare vriendfchap, door geen zelfbelang gevoed, Laat, door verfcheidenheid van ftaat, zich nooit verhindren Haar zuivér vuur in 't hart van meerdren voor hun mindren
Te ontfteeken: teer gevoel geld hier voor rang en goed*
Ss 3 HET



32f5 VERSCHEIDEN
HET
VERMOGEN
EENS PREDIKERS OP ZYNE
TOEHOORDEREN.
Won, by het predikampt bekwaamheid hoog geacht, Dan hebt gy, Dubbelaart! op 't volk een dubble magt: Want zo 't uw lesfen hoort, kunt gy 't in deugd doen blaaken^ En, volgt het uw gedrag, kunt gy 't ondeugend maaken.
KEERDICHT,
"Word fteeds 't voorbeeldige in een' leeraar hoog geacht, Dan werkt ge, ó Edelaart! op 't volk met eedle kracht: Wanneer 't uw lesfen hoort, kunt gy 't in deugd doen blaaken, En, volgende uw gedrag, kan 't zich gelukkig maaken.
AAN



GEDICHTEN. 327
AAN
D O R I S.
OP HAARE UITWENDIGE SCHOONHEID.
Gy zyt, gelyk de tulp in 't üeflyk lenteweer, Der oogen lust; maar ook, gelyk de tulp, niets meer.
AAN
MEJUFFER
Gy moogt, als Nazo, op gedaantverwisfling roemen: Want wortel, rammenas en raap hervormt ge in bloemen.
# DE
VERDREVEN DUIVEL.
Toen bekkers pen weleer den duivel ftout verdreef. En 't orthodoxfche volk daartegen morde en fchreef, Riep Satan: „ Met wat drift verweert my dorp en ftad! „ 'k Wist niet dat ik op de aard' nog zo veel vrienden had."
B A-



Vi% VERSCHEIDEN
B A V I U S.
Zo Bavius, alleen door zynen geest bewogen, Een Bly-of Treurfpel fchreef, 't waar' vast een meesterftuk; Want wie verwekte ooit meer, en met zo veel geluk, Elk tot gelagch en mededoogen?
RAAD
AAN EENEN
DICHTER.'
Prys nooit uzelv', maar wacht tot u 't een ander doet. Schoon Midas u gelooft, dat zal uw' roem niet fchraagen. Wanneer uw dicht het merk van waar vernuft kan draagen. En 't keurigfcherpziend oog eens Ariftarchs behaagen,
Dan vliegt der wyzen lof u zeker te gemoet.
O P



GEDICHTEN. 329
O P D E
AFBEELDING
VAN
D . MEN RIK I'S HAGEMAN.
Ken aan het yvervuur, aan d' ernst van dit gelaat, Den fchrandren hageman, op wiens verrukkend preêken
'Het waanwys ongeloof befchaamd en roerloos ftaat; Wiens gladde tong het hart in godvrucht weet te ontfteeken; Wiens onvermoeide geest, voor 't ligchaam fchier te fterk, Standvastig zorgt en waakt voor de eer van Goëls kerk. OP DE
WELSPREEKENDHEID
VAN
D°. JOANNES KLAP.
De Griekfche redenaar, de fchrandre Demostheen', Was door welfpreekendheid de luister van Atheen': Klap wierd door vrouw natuur de wondre gaaf gegeeven Die Demostheen' in hem aan d' Amftcl doet herleeven.
Tt OP



330 VERSCHEIDEN GEDICHTEN.
OP DE
AFBEELDING
van den heere
LUCAS PATER.
D it 's 't beeld van pater, de eer der kuifche Zanggodinnen , Wiens dichtroem heerlyk praalt op Amftds fchouwtooneel;
Wiens lierzang op Parnas den lauwer wist te winnen.
Trof hier de Teekenkunst, naar eisch, zyn zichtbaar deel,
Zyn Poëzy doet ons, door meesterlyke trekken ,
Van zyn' onzichtbren geest het echte merk ontdekken.
ANDERS.
Begaafde Teekenkunst! we erkennen in dit wezen Het beeld van pater en uw zielbekoorlykheên:
Doch wilt ge uw glori zien in hoogen top gerezen,
Maal, maal by 't ligchaam dan zyn' fchrandren geest metéén.
Doch hier bezwykt uw kracht, hoe fterk ze ons blinke in de oogen:
Zyn dichtkunst heeft alleen dat wonderbaar vermogen.
L Y Kr



LYKDICHTEN.






LYK DICHTEN. 333
O P H E T
AFSTERVEN
VAN DE UITMUNTENDE SCHILDERESSE
RACHEL RUISCE
ö Ra chel, wier beroemd penfeel Het keurlykst ooft, de fchoonfte bloemen, Waarop natuur zou kunnen roemen,
Teelde op 't verrukkend kunstpanneel! Hoe! zien wy u deeze aard' begeeven ? Buigt dan uw levensbloem voor 's doods gevreesde zicht? Gy fchonkt aan bloem en vrucht een onverwelkbaar leven, En derft nu zelf het levenslicht!
Tt 3 6 Ja;



334 LYKDICHTEN.
ö Ja; gekroond met zilvren haireri, Staröogende op 't volmaakfte doel, Verlaat gy 's aardryks wuft gewoel, 6 Ruisch! na zes-en-tachtig jaaren: Gy ftreeft, daar niets uw opvaart ftuit, Naar boven, om de vrucht van uw geloofsvertrouwen,
Den Schepper van 't gebloemt', van vruchten, loof en kruid, In 't hemelsch Paradys te aanfchouwen.
Doch fchoon uw dood uw maagfchap drukt, Uw groote geest zal eeuwig leeven; Dien zien we op 't heerlykft' voor ons aweeven ,
Daar ons uw fchilderkunst verrukt, ö Zeldzaam wonder onzer dagen! Aartsfchilderes! vergun dat ook myn poëzy, Schoon grooter Dichters van uw' kunstroem reeds gewaagen , U meê haar dankbre klanken wy'.
ó Bloem-



* V K D I C H T E N. m
6 Bloemfestoenen! Vruchtfieraaden! Komt, eert met my bet waardig graf Van haar, die u het wezen gaf. Cipresfen, mirthen, lauwerbladen, Door haar begaafde hand geteeld! Gy kunt d' arduinen zerk met grooter luister fleren, Vermits haar waarde in u voor ieders oogen fpeelt, Dan de allerëêlfte dichtlauwrieren.
Wat blinkt uw fehoonJieid ongemeen, Kunstvvondren! ftreelfters myner oogen! Myn geest word aan zichzelv' onttogen,
Op 't zien van alle uw zeldzaamheên. Wat fchooner mengeling van kleuren! Myn dichtvermogen dwaalt in zulk een ryke ftof. Dat niets myne aandacht ftoor', terwyl 't my mag gebéuren Te rusten in deez' fchilderhof.
Hier



336 LYKDICHTE N.
Hier ftreeft de kunst natuur te boven; Hier heerscht een eeuwig lentfaizoen, Gefierd met onverderflyk groen, Vergeefs gezocht in de eêlfte hoven. Geen bloemtje derft zyn minzaamheid; Geen barre hagelbui zal zyn fieraad bevlekken.
In d' uchtendftond niet opwaarts trekken.
En gy, ö wintertartend ooft! Schoon de eedle hand, wier kunstvermogen U, zo volmaakt, ons bragt voor de oogen ,
Wierd van die wondre kracht beroofd, Gy zult nooit uwen glans ontbeeren: De zeldzaame ananas, de kleenfte hazenoot, De perzik, abrikoos, granaat, meloen, en peeren, Elk tart om ftryd de magt der dood.



LYKDICHTEN. 337 Ei zie hoe zich die bloemtjes menglen! Ach! mogt ons nog 't geluk gefchiên Om braave rachel zelf te zien! Mogt ik haar hier een kransje ftrenglen! Ik plukte u 't eerst, ó purpren roos! Uw fchoonheid moet met recht myn oog het meest bekooren; Als ik op't naauwft'befchouwuwfteeltje,uwblad,uwbloos, Dan komt natuur my zelf te vooren.
ö Tulp!... maar ach! wat ftoute hand Beftond.uw fchoone fteng te breeken? o Neen; my dunkt ik hoor u fpreeken:
„ Dit 's 't werk van r a c h e l s eêl verftand: „ Zy bragt me in deezen ftaat te voorfchyn, „ Opdat haar fchrandre geest, door wonder kunstbeleid, „ Geprezen in 't volmaakte, in 't onvolmaakte ookdoorfchyn', „ En alles haaren lof verbreid'.
Vv
„ Doch



338 LYKDI CHTEN.
„ Doch ziet gy dus myn' glans vertreeden , „ Myn bloem neerhellende op zyn fteel, ,,'tStrekke u een leerzaam tafereel Van 's levens onbeftendigheden: „ Dus helt het alles naar zyn' val. Dit eigen lot moest zelfs myn teeldfter overkomen. „ Wie weet hoe ras men ook van u getuigen zal: „ De dood heeft hem van de aard' genomen."
ö Zuivre fpiegel, die niet vleit! Uw leering kan myn' geest vermaaken, Uw ftomme taal my 't harte raaken.
Wat raad in 's levens nietigheid! Gy kunt myn ziel ten troost verftrekken , Heilryke pasfiebloeml wanneer ik u befchouw, Kan ik myns Heilands liefde op 't zegenrykfte ontdekken: Hy ftierf, opdat ik leeven zou.
Gy



LYKDICHTEN. S39
Gy hebt, ö wonderbaare bloemen! 6 Rachels dierbaar fchilderkroost l Myn' geest verrukt, ontroerd, getroost: Ik zal altoos uw kunstkracht roemen, Die in myn oog zo heerlyk blonk: Gy doet uw moeders naam op aller tongen zweeven, Schoon haar verheven geest, die u het leven fchonk, Verheven wierd in 't hemelsch leven.
Daar viert zy 't eeuwigjuichend feest; Daar zal ze, in glori, wedervinden, Haar' echtgenoot, haar kroost, haar vrinden,
Wier dood haar fmartlyk is geweest; Daar treed zy haaren vader tegen, Der Esculaapen roem, den wydbefaamden ruisch; Daar wandelt ze, ongeftoord, langs frisfche roozenwegen; Daar lagcht ze om 't ydel aardsch gedruis.
i75o.
2 S P O O-



340 LYKDI'CHT EN.
S P O O RE
AAN
NEDERLANDS DICHTEREN,
BY HET OVERLYDEN
van den heere
SYBRAND FEITAMA.
Bataaffche Dichtrenfchaar', wier hemelmelody En hart en ooren ftreelt door zuivre maatgezangen ! Gy, die verdiende altoos deed waaren lof erlangen,
Haar gloriryk verheft, vervreemd van vleijery!
Gy hebt sebilles naam vereeuwigd aan het Y; De tombe van uw* smits met lykcipres behangen. Tree toe; fier ook dit graf: 't houd in z$?n' fchoot omvangen
Het dierbaarft' kunstjuweel van Neêrlands Poëzy.
Betreur, ('t voegt u vooral,) in deez' beroemden Dichter, Uw baak, uw' voedfterheer, uw' fchrandren onderrichter, Der Franfchen eêlften tolk, den grooten feitama.
Doet u dees dierbre naam in zuivere achting blaaken, Tracht dan van 's mans verdienfte u deelgenoot te maaken; Zo volgt zyn roemu hier, en, in de dood zelfs, na.
Overleden den I3den van Zomermaand, 1758.
TER



L Y K D I C H T E N. 34.r TER.
GEDACHTENIS SE
VAN DEN EERWAARDEN EN GELEERDEN HEERE
FRANC0IS CAPPELEN GRAAN;
IEDTEN AAR DES GODD ELTKEN JVOORDS, IN DE GEMEENTE TO-ÉGE-BAAN DE ONVERANDERDE AUGSIIURGSCHE GEL00FSBELTDEN1SSE, TE ZAANDAM,
'\^at;he!dre zon zien we in haar' uchtènd daalen!
Wat zuiver Hebt word yllings. uitgebluscht! Kan 'tfZyn! ó graan ! fielt ge ons verlangen paaien?
Ontwykt ge ons oog naar 't zalig hof der rust? Wie had gedacht dus fpoedig u te derven!
Daar uw vernuft ons wondren had beloofd, Word ons het zoet, door uw ontydig fterveri,
Het ftreelend zoet dier blyde hoope, ontroofd.
Vv 3 He-



342 LYKDICHTEN.
Helaas! hoe broos is 't menfchelyke leven!
Wat tegenfpoên zyn daaraan vastgehecht! Hoe menigwerf zien we ons door 't lot weêrftreeven,
En onzen wensch, by de uitkomst, ons ontzegd! Met welk een' glans, ó hoop der Godgeleerdheid!
Verreest ge onlangs, gelyk een morgenzon, Opdat uw licht den nacht van onbekeerdheid,
Van ongeloof, verdreeve en overwon! Wat hemelsch vuur deed uw gemoed ontbranden
Tot 's Heilands 'liefde en zyn gewyde leer', Toen ge in zyn' dienst u bond door heiige banden;
Geen' meester zocht dan Jezus, uwen Heer! Wat fchrandre reen deed uw vernuft ons hooren;
Wat mannentaal, begaafde jongeling! Vloeide uit uw' mond in elks oplettende ooren,
Daar 't harte u eerde in zyn verwondering! Geen beuzeltaal kon ooit uw', geest vermaaken,
Taal, die niet voegt in 't heilig tempelkoor; Uw hooge ziel doelde op verheven zaaken,
Drong, onvermoeid, tot in haar binnenft'dóór. Verwaandheid, vaak den jongelingen eigen,
Als 's Hemels gunst hen, boven andren, ftreelt,
Kon



L Y K D I C H T E N. 343
Kon nimmer u tot haar belangen neigen;
Uw groote ziel droeg Jezus nedrig beeld. Uw groote ziel... Ach! waar' zy, min verheven,
In haare vlugt zo ras niet voortgefneld ! Voor de aard' te groot, heeft ze ons, helaas! begeeven;
De hoop verwoest, die zy ons had voorfpeld. Zyis, verheugd, ten hemel ingevaaren:
Toen 't ligchaam, voor haar denkingskracht te zwak, Haar gaaven hier niet langer kon bewaaren,
Verliet zy 't ftof, en vloog naar 't ftarrendak. Daar vaart zy voort in haar befpiegelingert, i
Waarmee ze op de aarde een'.aanvang heeft gemaakt; Daar zal ze, .op 't fchoonft' den lof haars Scheppers zingen;
Daar is haar heil ten hoogften top geraakt. Daar ziet ge, ó graan! in 't wondre van Gods wegen,
In 't vol beflag van 't eeuwig vreêverbond, Hoe 's Vaders hart het menschdom was genegen,
Toen hy zyn' Zoon, in-'t vleesch, op 't aardryk zond. Die heiigeboorte aanfchouwt. ge in al haar klaarheid,
In wier geheim ge ons eertyds hebt geleid Langs 't veilig fpoor der Goddelyke waarheid,
Tot aan den boord der grondlooze eeuwigheid.
Hier



314 LYKDICHTE N.
Hier ftonden wy verrukt en opgetogen.
Gy, daar uw ziel van heilgen weetlust blaakt, Zyt uit ons oog naar 't paradys gevlogen,
Daar ge al de vrucht van 's Heilands kruisdood fraaakt. Wy mogen Hechts u nazien en beweenen,
Op 't onverwachtft' van uw bezit beroofd. Wat hemelvuur, wat glans u hebbe omfchenen,
Die zon verdween; dat licht wierd uitgedoofd. Maar zouden wy uw' heilfcand u benyden?
Neen, eedle ziel! gy ziet uw' wensch vervuld; Gy overwint: God wil nog dat wy ftryden: u Q
't Geloof verwacht de zege. met geduld. Gy zyt al vroeg de loopbaan van dit leven
Ten eind' gefpoed: uw jeugd ontfangt de kroon. I/we eedle deugd, zo zuiver, zo verheven,
Won hier, elks lof; omhoog, 't genadeloon» Nu zyt ge, in 't ryk der zalige eeuwigheden,
Met Jezus, dien gy predikte, verhoogd; Dies ftellen we ons in Gods. befluit te vreden,
Nu ge altoos u by hem verblyden moogt. Uw voedfterheer, die 't koor der weetenfchappen
U hier ontfloot, uw leidsman, die voorheên
U



LYKDICHTEN. 345
U 't distlig fpoor der wysheid op deed ftappen,
Stelt ons gemoed, in uw verlies, te vreên. Die boetgezant, uw geestelyke vader,
Befchreit uw dood, fchenkt u den laatften kus, Maar roemt ook 't heil, de zegepraal, te gader,
Van zynen zoon, van zyn' Timotheus. Zyn fchrandre geest vertoont ons hoe Gods wegen
Rechtvaardig zyn , op heiligheid gegrond, Geheel volmaakt, tot 's menfchen heil genegen;
Dies leggen wy den vinger op den mond: We aanbidden 't wys befluit van d' Albehoeder.
Wy houden fteeds u in gedachtenis, 6 Braave ziel! terwyl ons-aller moeder
Uwe asch bewaart, tot uw verryzenis! Zo word het graan, in de omgeploegde voren,
Der aard' betrouwd, door 's landmans zorg en vlyt, Opdat zyn vrucht, het volle rype koren, In luister bloeij', by d' eedlen zomertyd.
©verleden den ipden February, 1760.
GRAF-



345 LYKDICHTEN. GRAFSCHRIFT
VOOR DEN
WELEERWAARDEN ZEER GELEERDEN HEERE
JAN' MULDER;
RUSTEND LEER AAK, IN DE GEMEENTE TOEGEDAAN DE ONVERANDERDE AUGSBURGSC HE G E LO O F S B E LT D E NIS, TE AM STELDAM, EN LID VAN HET ZIVEEDSCIIE GENOOTSCHAP, TER VOORTPL ANTINGE VAN,DEN CHRISTEL tKEN GOD S DIENST.
X~ïier rust een leeraar, die, in kundigheên ervaaren, Gods woord met wysbegeerte omzichtig wist te paaren; Hier rust hy voor dien ftoel, vanwaar zyn wyze mond De onfeilbaarheid bewees van 't oud en 't nieuw verbond; Vanwaar hy 't ongeloof, hoe onverftandig 't bulder', Verftandig weêrftand bood: hier rust de braave mulder.
ANDERS.
Hier rust een boetgezant in leven en in leer;
Een ernftig yveraar voor de eer van zynen Heer.
Hy drong, door fterkte in ftyl, door zaaklykheid in woorden,
Tot in de ziel van hen, die hem oplettend hoorden.
't Verlies van deezen man is, onbetwistbaar, groot.
Doch fchoon myn mulder ftierf, fchoon we, eer hy de oogen floot,
Zyn fchrandre prediking twee jaaren reeds ontbeerden,
Hy leeft in 't hart van hen, die hem naar eisch waardeerden.
Overl. den 21 en begr. in de Luth, O. Kerk, den 27ften van Oogstin. 1776.
GRAF-



L Y K D I C H T E N. 34?
GRAFSCHRIFT
VOOR MEJUFFROUW
SUSANNA REGINA TITSINGH;
DOCHTER VAN DEN WELËD. HEER
MR. GUILLELMUS TITSINGH.
H ier ligt de ontbonden ftof eens ligchaams, dat, voorheen, In zynen omtrek hield eene eedle ziel befloten.
Zy vormden, t'faam' veréénd, een geestig meisje, 't geen Het zeldfaamft' wonder was van haar natuurgenooten.
Nog naauwlyks veertien jaar, in d' opgang van haar jeugd Met kundigheên, verftand en oordeel mild befchonken,
Verheven boven 't kindfche en aangefpoord tot deugd , Heeft ze in haar' cirkel reeds op 't heerlykfte uitgeblonken,
Xx 2 En



348 L YKDICHTE N.
En door haar vordring elk betooverd en bekoord. Maar onverwacht wierd zy in haar befpiegelingen
Hier door de dood gefluit, opdat ze, in beter oord, Ontlast van 't zwakke vleesch, door't ftoflyk heen mogt dringen,
Op vleuglen van 't geloof tot voor Gods rykstroon fteeg, En de onbepaalde zucht, die in haar' boezem woonde
Naar kunst en weetenfchap, volmaakter voedfel kreeg. Vraagt gy , ó wandelaar! wie zich zo fchoon vertoonde
En weêr zo ras verdween ? wier asch dit graf omfluit ?
Dat jeugdig groot vernuft was titsinghs oudfte fpruit.
1777-
TER



L Y K D I C H T E N. 349
TER
GEDACHTENISSE
VAN
MYNEN VRIEND EN KUNSTGENOOT,
DEN HEERE
LUCAS PATER.
Een fchrandre Dichter, voor de fchoone kunst geboren;
Door oefening befchaafd; wiens dichtroem glansryk blonk; Die door zyn zuivre taal het harte trof door de ooren
Als ze, in zyn vaerzen,door het ruim des fchouwburgs klonk; Die, oordeelkundig, met vernuft vermaakte en ftichtte;
In 't ernstig' deftig was, in 't boertend' zedig bly; De jonge Dichtren gaarne op 'tminzaamfte onderrichtte,
En kundigen vergastte op keur van poëzy;
Xx 3 Die,



350 LYK DICHTEN.
Die, nederig van hart by 't hooge kunstvermogen,
Nooic waanwys was, nooit fprak op meesterlyken toon; Geen' roem zocht, die van zelv' hem is in d'arm gevlogen ;
Het waare kenmerk droeg van Febus echten zoon; Die met zyn fterkte in kunst de zachtfte vriendfchap paarde;
Haar t'faam veréénigde aan een' onverbreekbren band; Altoos zichzelv' gelyk, nooit ongenoegen baarde;
Geen' haat te duchten had, ten waare uit misverftand. Zo groot een Dichter, mild bedeeld met eedle gaaven,
Zo gul een Menfchenvriend, die weêr elks vriendfchap won, Was pater, de eer der kunst en aller letterbraaven.
Hy zong tot zyne dood van daar zyn jeugd begon; Hy heeft, hoe hoog bejaard, ons nog te vroeg begeeven, En zal altoos in 't hart van Neêrlands Dichtren leeven.
1781.
OP



B Y S C H R I F T. 351
OP DE
AFBEELDING
VAN DEN WELEERWAARDEN EN GELEERDEN HEERE
JOHAN DIEDRICH DEI MAN;
LEERAAR UT DE GEMEENTE, TOEGEDAAN DE ONFERANDERDE Aü GS BURG SC HE GEL00FSBELTDEN1S, TE AMSTEL DAM:
in het koper gegraveerd door den heere
R E I N I E R VINKE LES.
Een zaaklyk redenaar, die met geen woorden fpeelt; Een kundig godgeleerde, oprecht, blymoedig.zedig;
Een ongeveinsde vriend, die nooit Jaaggeestig ftreelt; Een Christen leeraar, fteeds in 't predikampt onledig;
Een geestlykkrygsheld, voorden Godsdienst eerlyk-braaf; Een fterke vyand van twistzieke fchoolverkeerdheid;
Een Luthers kerkgenoot, maar geenszins Luthers flaaf; Een trouw beöefnaar van deugdkweekende geleerdheid;
Is deiman, wiens gelaat ge in deeze print beziet.
Befchouwer 1 is 't niet recht dat kunst hem d'eerkrans bied? Den 10 den van Sprokkelmaand, 1782.





















P O Ë Z Y
VAN
J A CO B LUTKEMAN.
Te AMSTELDAM, by PI ETER JOHANNES UYLENBROEK, MDCCLXXXV.






VOORBERICHT.
e onafgebroken vriendichap, die ik geduurende meer dan dertig jaaren met wylen den Heer jacob lütkeman heb onderhouden, en 'de aangenaatne verkeering, die 'er het gevolg van was, hebben my zyn pryswaardig caracter te wel doen kennen, dan dat zyne nagedachtenis niet altoos by my in waarde zou blyven. Eensgezind in onze Letteroefeningen, waarvan de Dichtkunst de voornaamfte tak was, deelden wy elkanderen altoos de vruchten van onzen arbeid gulhartig' mede; en deeze uitfpahningen verfchafien ons in 't gezelfchap van eenige uitgekozen Kunstvrienden het aangenaamst genoegen. Dceze Kimstgenooten eenpaarig oordeelende dat zyne nagelaaten Dichtwerken niet in vergetelheid behoorden te blyven , hebben wy onze gezamentlyke begeerte aan zyne cenige Dochter, gehuwd met den Heer "fohannes Kemper, voorgefteld, en, met overleg van de verdere Maagfchap , eene gunftige toeftemming bekomen hebbende, heb ik de zorg der uitgaave, die my wierd opgedraagen, met vermaak op my genomen en volbragt, gelyk dezelve thans aan de beminnaars der Nederduitfche Poëzy word aangeboden.
Van al den voorraad heb ik niets dan algemeene ftorTeh, die ik der uitgaave waardig oordeelde, uitgekozen, en de byzondere vaerzen by gelegenheid van Huvvelyken, Verjaaringen, en diergelyken, die welaangenaam zyn op het tydftip in het welk zy dienen, maar daarna en voor 't algemeen veel van hun belang verliezen, liever willen achterlaaten dan deezen bondel daarmede vergrooten. De roem eens Dichters beftaat minder in de menigte dan in de verdienfte zyner werken.
De twee Treurfpellen Codrus en Canut waren gefchikt om ten Tooneele gevoerd te worden; maar myn vriend was niet gewoon diergelyke Dichtttukken aan 't oordeel van 't algemeen bloot te Hellen, zonder die vooraf een' geruimen tyd te laaten rusten, om, die naderhand weder overziende, de gebreken die 'er in gebleven waren des te beter te kun-
nen



VOORBERICHT.
nen ontdekken en verbeteren; een voorzorg, die, vooral aan jonge Dichters, niet te veel kan aangeprezen worden.
Van deeze twee (lukken is te gelyk een druk in octavo formaat vervaardigd , opdat de liefhebbers die by de drie andere Tooneelfpellen van deezcn Dichter, de Heracliden, Het verkeerd Vertrouwen, en Zama, die op den Amfteldamfchen Schouwburg vertoond worden , zouden kunnen voegen, zo wel als by die van het Genootfchap onder de zinfpreuk: Oefening befchaaft de Kunften, waaraan hy, als één der vyf Leden waaruit het heeft beftaan, zyn aandeel heeft gehad. Behalven deeze werken zyn in de drie deelen der Fabelen en Vertelfeh van Gellert, door een gezelfchap vertaald tot het welk hy behoorde, menige blyken van zyn dichtvermogen te vinden.
Met het Byfchrift op de Afbeelding van Do. Deiman heb ik gevoeglyk geoordeeld deezen bondel te fluiten, (fchoon het tot de Afdeeling der Verfcheiden Gedichten behoort) omdat dit voorzeker de laatfte vrucht van zyn' dichtgeest is geweest, zynde hy den i2c;e:i February, 1782. en dus twee dagen daarna, overleden.
Indien deeze verzameling met eenige goedkeuring word ontfangen, zal ik my in den roem van myneri vriend verheugen, gelyk ik altoos met een flreelend genoegen ontelbaare uuren in zyn byzyn heb doorgebragt.
//. J. ROÜLLAUD.
1785.
I N-



INHOUD.
TOONEELPOËZY.
Codrus, of de grondlegging van het Atheensch gemeenebest; treur fpel. Gevolgd naar het Hoogduitsck van den heer Joh. Fr. van Cronegk . . BI. i.
Canüt, treurfpel. Gevolgd naar het Hoogduitsck van den heerJohann Elias Schlegel. . . . . . .113.
ZEDEDICHTEN.
Hel geluk der dwaaxen. Naar het Hoogduitsck van den heer van Cronegk. . . . . M-
Winternachtgepeins. Naar het Hoogduitsck van den zelfden hier. 221.
BYRELDICHTEN.
Het gebed van Manasfe, koning van judea, in de gevangenis te Babel.
?* > ■• • 231-
Uitbreiding van het gebed des Heer en. . . «33.
De geboorte des Heilands. ... ... 243»
Dekruifiging . ; , . 244<
De verryzenis . . >, ... 24t.
De hemelvaart ■ .... . . 246.
De neder daaling van den Heiligen Geest. . ... 247.
* 3 -Des



INHOUD..
Des Heiland: komst ten oordeel. . . .... 248.
Het bloed des Nieuwen Testament. . • • • 249-
De flaap der zonde. . ... • 25°«
P/alm LXXXVII. Naar de nieuwe Franfche overzetting van den heer Laugeois. . ..... 251.
Het gebed. Naar het Hoogduitsck. . • • • 253«
VERSCHEIDEN GEDICHTEN. Op ket redenkundig prediken van den welêerw. en zeer geleerden heer
C. C. H. van der Aa • 259-
Aan de vrede. a65-
De Eer. Naar het Hoogduitsck van den heer Haller. . . 272. Aan den keer Johannes Lups, te Rotterdam. . • . 286. Op de herderszangen en mengeldichten van den keer A. dellaen. . 296. Aan de v/iendfekap, ter gelegenheid van ket vyj-en-twintigfte verjaaren van myn maandelyks gezelfchap, gehouden met de heeren Lucas Pater, Bernardus de Bosch, Dirk Willink, Nicolaas Simon van Winter * Jacob Muhl, Antjni Hartfen, Pieter van Winter Junior, enHenriJean
Rottllaud . . 301.
Dankbetuiging aan. den heer Lucas Pater, ter gelegenheid dat zyn Ed.
my zyne uitgekomen Poèzy vereerde. . ... 3°8Aan de dicktkunst. . . • • • * * 31?* Nieuwjaarsgift aan Fillis. . . • • • 3l8«
Troost aan Nederland. In het (lamboek van den heer Willem vjn der
Pot ' • V9-
O?



INHOUD.
Op de vriendfchap. In het Jlamboek van den heer Arnout Vos-
maer. . . . - . . . . • 32°Het leven. In het Jlamboek van den heer Jolian Maurits. . . 320« Oefening btfchaaft de kunften. In het Jlamboek van den heer Johan van
Hoogftraten. . . • • • . 321,
Het beste doel. In het Jlamboek van den heer Laurens van Santen. . 322. De broosheid van 's menfchen leven. In het Jlamboek van den heer Jan
van Eyk. .»..•» • • 3*2, De bejlendige fchatten. In het album van den heer Bartholotneus Ru-
loffs. . . ..... • • • • 3*3.
Het geluk op de aarde. In de vriendenrol van den heer Mr. RhynvisFeith,
te Zwol. . . 3a3*
Verwaarloosde gift. . . • • • • 324«
Ctlukkig uitzicht 324*
Heilzaame raad,. • • • ^2^*
Aart der waare vriendfchap. 32> Het vermogen eens predikers op zyne toehoorderen. . . • 32Ö« Keerdicht. ...... .... • • $~6'
Aan Dom. Op haare uitwendige fchoonheid- . • • 327«
Aan me juffer • • • • • 327«
De verdreven duivel.' .
Bavius. . . • • • °' Raad aan eenen dichter. 1 • • •
Op



I N H O U D.
Op de afbeelding van Do. Henrikus Hageman. . . . 359..
Op de welfpreekendheid van Do. Joannes Klap. . . ,. . 329.
Op de afbeelding van den heer Lucas Pater. . . . 330.-
Anders. . . . . ... 330.
LYKDICHTEN.
Op het afflerven van de uitmuntende fchilderesfe Rachel Ruisch. . 333, Spoore «tan Nederlands Dichteren, by het overlyden van den heer Sy-
brand Feitama. .... . 340,
Ter gcdachtenisfe-van -den-weleerwaarden en geleerden heer Francois
Cappelen Graan. .... . 341,
Graffchrift voor den weleerwaarden zeer geleerden heer Jan Mulder. 346. Anders. . '. . . . . • . 346.
Graffchrift voor mejuffrouw Sufanna Regina Titfingh, dochter van dtri
weledelen heer Mf. Guillèlmus Titfingh. •. . . 347. Ter gedaehtenisfe van mynen vriend en kunstgenoot, den heer Lucas
Pater. . ' . . . . . . 349,
B Y S C H R I F T.
Op dt afbeelding van den weleerwaarden en geleerden heer Johan Diedrich Deiman. ....... 351,
T O O-



TOONEELEOËZY.






C O D R U S,
OF DE
GRONDLEGGING
VAN HET
ATHEENSCH GEM E ENE BEST; TREURSPEL. GEVOLGD NAAR HET HOOGDUITSCH
VA N DEN HE ERE
JOH. FR FR THE ER VAN CRQNEGK,






VOORBERICHT,
Dit Treur/pel is eene navolging uit het Hoogduitsch, en zynen corfprong verfchuldigd aan eene uitnoodiging door de Schryvers van de Bibliotheek der fraaije Kunsten en Weetenfchappen in den jaare 1757, te Leipzig, gedaan aan Duitscklands Tooneeldichters; Moovende den eerprys van vyftig ryksdaalers aan hem, die het leste Treur/pel zoude inleveren.
Onder verfcheiden toegezonden Tooneeljlukken, bevond zich mede een Treurfpel genaamd codrüï. Na gehouden mderZQek M ^ ■ve als het meest voldoende gekeurd en den geftelden eerprys daaraan toegewezen. Doch by het openen van het daarby gezondene billet, cm des Dichters naam te weeten, bevond men dien daarin niet gemeld, maar alleen een verzoek aan de Heeren uitgeevers der Biblio theek,m gevalle Codrus den prys mogt behaalen, deeze yyftig ryks daalers te behouden, om in het volgende jaar tot vermeerderd van den gezetten prys, of op eene andere wyze, ter bevordering del fraaije kunsten en weetenfchappen, gebruikt te worden.
In deeze onzekerheid, ten opzichte van den naam des Dichters tenen geruimen tyd gebleven zynde, ontdekte men eindelyk, uit dl nagelaaten papieren van den fints dien tyd overledenen johann friedrich, Vryheer von „o«„, alsmede uit de getui. ^ ^ *y*°' *- *« Dichter, alrL te
A 3 over.



VOORBERICHT.
«verbekend wegens zyne bekwaamheid in de dichtkunst en zyne zucht voor de fraaije kunsten en weetenfchappen, de edelmoedige inlever aar was geweest van dien goedgekeurde» Codrus, en deeze het werk van zynen poètifchen arbeid; een Dichter, wiens vroegtydige dood, voorgevallen in het néfle jaar zyns ouder doms, voor Duitschland een groot verlies was,en door den beroemden Gellert by -zyn leven zeer geacht en na zyne dood als dichter en menfchenvriend, in zyne brieven, ten hoogflen geroemd en betreurd ivierd.
Omtrent myne navolging van dit Treurfpel, heb ik alleen tt berichten, dat het my voorkomt dat de enkele naam van codrus niet genoegzaam voldoende is om tot een opfchrift van hetzelve te ftrekken, waarom ik daarby gevoegd heb: of de grondlegging van het Atheensch Gemeenebest. Dit oordeelde ik noodig te weezen, eensdeels om eenige aanmerkingen te ontgaan, die de Schryvers van de Bibliotheek in dien tyd maakten tegen het plan van dit Treurfpel, en die daardoor, myns oordeels, genoegzaam vervallen, of, ten minften, voor een groot gedeelte uit den weg worden geruimd', ook beantwoord, ten tweeden, dit laatfie opfchrift beter aan den Inhoud des fpels zeiven, welks hoofddaad eigenlyk befiaat in den overgang van de Atheenfche Koningklyke tot die van eene vrye Volksregeering.
Om dus alle dubbelzinnigheid of verwarring voor te komen, hebbi men de drie Hoofddeelen van dit Treurfpel, (afgezonderd van de
daar.



VOORBERICHT.
daarby gevoegde Epifoden,) te weeten: de voorbereiding, de hioopleg. ging, en de ontknooping, alléén te zoeken in de aanbieding der vrede door het Dorisch volk aan de Atheners gedaan, nadat zy de nederlaag hadden bekomen, en de bereidwilligheid van deezen, om met .hen in onderhandeling te treeden; in de overrompeling van Athene door verraad, en de daaruit ontfiaane onlusten en verwarringen; en eindelyk in de wonderdaadige bevryding van Athene door tusfchenkomst des Hemels en andere omflandigheden, waardoor die groote omwenteling in dat Keningkryk veroorzaakt word.
Dit in het oog houdende, zal mende Hoofddaad van dit Treurfpel eenvoudig en aan zyne vereischten voldoende vinden, offchoon de byvoegzelen fomtyds dezelven fchynen te verduisteren.
Dat dit ook het oogmerk van den Dichter geweest is, blykt uit eene verhandeling door hemzelven opgefleld en onder zyne fchriften gevonden, over dit Treurfpel, waarin hy hetzelve op eene edelmoedige w'jze beoordeelt; zynde deeze verhandeling, op zyne begeerte, na zyne dood, by zynen Codrus gevoegd, in druk uitgegeeven.
PER-



PERSOONEN*
codrus, Koning van Athene.
ArtandeR) Koning van Doris.
elizinde, Prinfes uit den bloede van Thezeus.
me don, Zoon van Elizinde.
philaïde, Prinfes uit den bloede van Thezeus.
nileüs, vertrouwde van Codrus.
CLEANTHESjl
ï vertrouwden van Artander.
lycas, j
Dlrge, vertrouwde van Elizinde.
ï en soldaat.
Geyolg van Atheniënfers, Gevolg van Doriërs. Wachten.
Het Tooneel is te athenè, in het Paleis van codrus.
C O-



C O D R U S>
TREURSPEL.
EERSTE BEDRYF, EERSTE T O O N E E L..
elizinde, philaïde..
elizinde;
Bedrukte Philaïde! is 't altoos tyd van treuren ? Moet dan een eindloos, wee uw teder hart verfcheuren ?.' 'k Vier dus, hoe billyk ze is-, rayn fmart den toom niet; neen,. Prins Medon leeft niet meer: 't is vruchtloos dat men ween'. De Goden (laan geen acht op ons zwaarmoedig fmceken: Geen reeds geftorven Held keert vveêr uit 's afgronds ftreeken, Uw liefde is veel te groot, te trouw, te teer van aart.Eene al te ftrenge deugd is zelfs berispenswaard'.
Zyt gy 't alléén, wier wensch, verydeld, ging verloren?' Wat ftervling leeft 'er, wien geen rampen zyn befchoren!
B Hi?



jo C O D R Ü S,
Hy, die geduldig lyd, volbrengt zyn' grootften pligt. Hoe duister 't ons hier fchyne, omhoog word alles licht. Thans moeten we onzen dank alleen den Hemel wyden. Dit leven heeft zyn maat; zo is 't ook met ons lyden.
Ja, Go.ön! fchoon ik my zwaar gedrukt voel door uw hand, Ik roem nochtans uw gunst: zy redde ons Vaderland.
Tegen Philaïde. En gy, gy zucht, daar ons de Vrede is weêrgegeeven! Dees dag, voor elk zo fchoon, zo heilryk, doet u beeven! De Bruid van Codrus treurt, daar 't alT rondom haar juicht, En, om een dubbel heil, zyn dubble vreugd betuigt!
PHILAÏDE.
6 Wreede! wraakt gy dan de fmart, die 'k ondervinde? Gy kunt my troosten? Gy!.„ Bedenk eens, Elizinde! Wien ik betreuren moet. Gy word door drift misleid, En al uw deugd beftaat in ongevoeligheid. In welk een blydfchap kan de Vrede my doen deelen ? 'De Vrede ?... neen!... geen Vree kan myn gemoed meer ftreelen. In 't graf uvvs Zoons, daar hem myn liefde altoos verzelt, Ligt al myn vreugd en rust begraaven met dien Held.
ö Gy, wiens min my 't eerst in wedermin deed blaakcn! Geliefde Mèdon ! zoude ik nu die min vefzaaken? Verwekte ik 'niet uw fchim tot toorn door zulk beflaan ? Ik "fchrik!... uw Moederzelf raad my deeze ontrouw aan!
E LI'



TREURSPE L. }x
ELIZTNDE.
Hou op! vernieuw in my geen pasgedempte ontroering. Natuur werkt niet min fterk dan liefde in haar vervoering: Schoon ik myn' moed herroep', my wapen' met verftand, Voor 't noodlot bukk', myn fmart houd echter de overhand. 'kZoek my door 't licht der rede een' weg tot troostte baanen, Maar kinderliefde en rouw herroepen myne traanen. En gy» gy waant, dat ik, daar zo veel grievend leed Myn zwoegend hart verfcheurt, Prins Medons dood vergeet?
ö Zoon,mogt 's Hemels magtmy haast van de aarde ontbinden. En ik, aan Lethes ftrand, u fpoedig wedervinden! Hoe wierd, ö dierbre Telg, toen 'k, in uw vroege jeugd, Reeds blyken in u vond van Thezeus heldendeugd, Door voorbeduidfelen, als waren 't blyde droomen, Myn teedre ziel niet van verrukking ingenomen! 'k Verbeeldde me u te zien, daar gy, door ftryd vermoeid, Geheel met gruis bedekt, met heldenbloed befproeid, En met den krans der zege, op's vyands heir bevochten, Venvinnaar keerde, na een reeks van oorlogstogten. 't Geredde Vaderland was blyde en wel te moê; Het juichend Maagdenchoor reikte iz zyn loofwerk toe; Ik vloog u te gemoete, en nam, vernoegd en blyde, Den helm u van het hoofd, het zwaard u van de zyde; 'k Zag andre Moeders van ter zy' met fierheid aan, Vermits geen jongling deed het geen gy had gedaan,
B a Maar



CODRUS,
Maar ach! die blyde hoop is vruchtloos my verfchenen,
£n myn gedroomd geluk door uwe dood verdwenen ! I
Is dit der Oudren troost ? Is dit dan al het loon
Voor myne teedre zorg? ó Medon! ö myn Zoon!
philaïde.
't Gaat wel. Gy fchreit? ö Vreugd! 'k vind Medons Moeder weder. Natuur velde in haar hart dien woesten moed ftraks neder. Kom , laat ons de aarde en al haare ydle pracht ontvliên, Wyl 't ons ontzegd is ooit uw' Zoon hier weêr te zien. Kom, laaten we onze fmart, ons lot, te faam' veréénen In eene woesteny , alwaar, terwyl wy weenen, Natuur rondom ons weent om Medon, wreed vermoord; Waar nooit een ftervling komt; niets onze rust verftoort. Daar blyve, opdat ons leed geen voedfel mooge ontbreeken, Prins Medon 't voorwerp van ons denken, van ons fpreeken^ Totdat wy, afgetreurd tot 's levens eindpaal toe, In 't langgewenschte graf met hem veréénd zyn.
■e lizijmde.
Hoe!
Beftaat dan al uw flerkte in 't leven op te geevcn,
Nu u de rampfpoed kwelt? wees fterk; maar om te ieeven.
De lafaart zoekt de dood; zy eindigt hier zyn pyn:
De deugd-alléén doet ons in ramp kloekmoedig zyn.
Gy ziet, ik ben en blyf fteeds Moeder; myne fmarte
Is onbepaald; maar 'k volg, met een gelaaten harte,
De



TR EURSPEL. 13
De ftem dier grootfte deugd, die elk aan zich verpand: Wy leeven niet voor ons,maar voor ons Vaderland. Gy zyt van Thezeus bloed en tot den troon geboren: Toon u zulks waardig, zo myn Zoon u kon bekooren. Gy minde elkander teer; 'k gaf tot die min myn ftem. Geen echt betaamde u dan met Codrus of met hem: MetJiem, wyl hy naast 11 vorst Thezeus ftamboom fierde; Met Codrus, wyl diens moed het Vaderland beftierde. Maar toen de Raad myn' Zoon, eer de oorlog nog ontftond, Om hulp te erlangen tot den ftryd, naar Thebe zond, Stierf dees geliefde Prins.. Goön! 't was uw welbehaagen. Hy ftierf, door 's moorders hand, naby die Stad, verflaagen; En 't noodlot, dat altoos ons ftof tot klaagen gaf, Geleidde u tot den troon, en ftortte hem in 't graf.
PHILAÏDE.
Ach, had toen 't lot, alreeds op ons vergramd te vooren, Prins Medon 't ryksgebied, en my het graf befchoreu!
ELIZINDE.
Dit was 't befluit der Goön. Gy kent myn teder hart; Gy zaagt myn grievend wee, en deelde in myne fmart. Was wel myn ramp te ligt om 't leven my te ontrooven ? Ik overleef hem toch. Ikzelf kan 't naauw' gelooven. Vorst Codrus mint u thans; eischt u ter Echtgenoot'; Uw Vader prees u reeds die trouw aan by zyn dood; Nu word, nadat de Vree het vuur des Oorlogs bluschte,
B 3 Waar.



¥% CODRUS,
Waarmee liet Dorisch volk *t Atheenfche volk ontrustte, Deez' dag uw echt voltooid. Gy weent?... denk aan uw' pligt! Verberg den Vorst uw' rouw; gehoorzaam 't lot, en zwicht! Waant gy, zo nog myn Zoon, myn Medon waare in 't leven, Dat hem zyn min voor u zyn' pligt zou doen weêrftreeven ? Hy, fchoon van Thezeus bloed, bleef echter Onderdaan: Zyn Koning minde u. Wie zyn drift niet kan weêrftaan, Is geen rechtfchapen Held. Hy zou zyn liefde dooven, En Codrus zyne Bruid, noch u den troon ontrooven. Vorst Codrus fchrandre geest, die fteun voor 't ftaatsbelang, Te uitmuntend voor deeze aard', te groot zelfs voor zyn' rang, Maakt hem beminnenswaard'. Wat kwelt gy des uw zinnen? Wie waare deugd waardeert, moet onzen Vorst beminnen.
PHILAÏDE.
Hy is elks achting waard'; maar tot den huwlyksband Voor my geenszins gefchikt, al fchonk ik hem myn hand. 'k Wil, met Athene, gaarn myn leven voor hem geeven, Maar kan, vergeef het my, onmooglyk voor hem leeven. Wat baat hem myne hand, als fteeds, door druk geprangd,' Myn hart om Medon wenscht en naar de dood verlangt ?
ELIZINDE.
Indien, fchoon 't ligchaam fterft, de ziel nog leeft nadeezen, Zo Medon in zyn graf nog kan gevoelig weezen, Stoort gy zyn ftille rust door uwe onnutte klagt. Hy zucht. Hoor zyne ftem! Hy roept, uit 's afgronds nacht:
» Gy



TREURSPEL. ^
„ Gy moet, als Onderdaan en Dochter, uwe pligten,
„ Naar 't hoog befluit der Goön, onwankelbaar verrichten!
Gun dat ik Thezeus ftam mooge op den rykstroon zien.
Door u, door u-alléén, Vriendin! kan 't nog gefchiên,
Sints 't aakiig grafgewelf, van duisternis omgeeven,
De asch van Athenes hoop, myn' Zoon, bergt na zyn fneeven.
ö Zoon, laatst manlyk oir van Thezeus edel bloed! De Hemel, wyl hy de aarde uw' dappren heldenmoed Misgunde, nam u op! ach! troost haar uit den hoogen! Verligt haar zwoegend hart! ftel haar 't belang voor oogen Van Codrus echt, dien gy voorzeker billyk vind! 'k Weet dat ge uw vaderland, óók na uw dood, bemint.
PHILAÏDE.
Wreed noodlot! 't is uw wil... hoe ook myn hart moog' beeven, Hoe zeer 't ook morre, ik zal myn trouw aan Codrus geeven,' Myn' pligt, myn Vaderland, uw' eisch gehoorzaam zyn: Ik fchenk hem myne hand... myn hart is niet meer 't myn'. Ach, Medon!. ..Wie genaakt?... de Vorst! Ik moet hem myden. Nooit merk' zyn oog wat fmart zyn echt myn ziel doet lyden.
TWEEDE T O O N E E L.
CODRUS, ELIZINDE, NILÉÜS. CODRUS.
VJy fchynt ontfteld, Mevrouw! en Philaïde vlied;
Zy



i6 C Ö D R tr S,
Zy fnelt verfchrikt van hier, nu zy my nadren ziet!
Waarom ontvvykt ze my? Zou haar myn byzyn kwellen?
Spreek! welk een onheil moet die vlucht aan my voorfpellen?
Hoe wreed waar' my myn rang, hoe naai: de glans der kroon.
Zo liefde en vriendfchap, op hunn' aanblik, van my vloön;,
Zo Philaïde aan my uit dwang zich zou verbinden,
En tevens haar geluk ook niet in 't myne vinden!
Zaagt gy niet zelf hoe klaar , toen 'k haar van hier zag gaan*
Haar afgetreurd gezicht my deed haar' angst verftaan?
Zou myne teedre min mishaagen aan haar harte?
Zou onze aanftaande trouw de bron zyn van die fmarte?
Gaa, volg haar. Dat ze aan u haar zielgeheim ontvouw',.
Haar kwelling u ontdekke, opdat ik 't weet', Mevrouw!
Veelligt herftel ik ras de ontroering haarer zinnen.
'k Min Philaïde; maar, zo Zy my niet mogt minnen,
Dan is myn ziel te groot, hoe waard zy me ook moog' zyn,.
Die min te voeden, my tot hartzeer, haar tot pyn;
'i; Bemin haar; maar zodra 't my klaar zal zyn gebleken
Dat ze elders mint, haar hart eene andre vlam mogt kweeken,.
Dan ftaa ik, hoe 't me ook fmart', grootmoedig van haar af,
En fchenk haar blyde aan hem, dien zy haar weermin gaf.
Nooit doe die hartstogt my in een' tiran verkeeren!
Waar Codrus heerscht, moet elk zyn eigen hart regeeren.
ELIZINDE.
6, Eedle denkwyze! ach! wiens ziel word niet ontroerd
Door



T R E 17. _ R aS 2» E L. 11
Door uw verheven kracht, die ons oaszelv' ontvoert!
Wie kan u zien, myn Vorst! die niet word opgetoogen
Door zo, veel heldenmoeds, zo godlyk in elks oogen!
Hoe zeldfaam, maar hoe grootsch ,fiert niet de deugd den troon!
Ja, Philaïde ftrekke, ö Vorst! ir.v min ten loon.
Zy zal, met vreugd, deez' dag voldoen aan uw verlangen;
U, als haar'Bruidegom, voor 't echtaltaar ontfangen.
DERDE TOON È F. L.
CODRUS, NI lAv.S. N.I L L Ü S.
De fchaamte, 't fchoonnV fieraad voor eene teedre maagd, Deed Philaïde vlión, fchoon haar uw ,ècht behaagt. Mynheer! noch zorg, noch vrees moest thans uw hart.befli-yjen; 't Voegt u deez' grooten dag alléén der vreugd te'wyden.
CODRUS. .
'kMin Philaïde oprecht, gy weet zulks; 'k bid haar aan: Maar een, die mint, word ligt door argwaan aangedaan, 'k Zou nog gelukkig zyn, indien myn bittre fmarte Alléén uitliefde ontftond. Maar ach! dit zwoegend harte Word door een ander wee, my onbekend, doorboord, 't Welk door zyn heimlyk woên myn hoop, myn rust verftoort. Zou 't fchrik... verbeelding zyn? Ik voel myn traanen vloeijcn. % Zoek met geweld dien angst uit myn gemoed te roeijen,
C Maar



i8 C O D R ü S,
Maar myn zwaarmoedigheid zet fteeds hem voedfel by. Gewis: iets van belang dreigt en Athene en my. Ik vrees zulks, en met reen. Beheerfchers deezer aarde! Ach! dat uw wil aan ons min duister zich verklaarde! Goön! moet het voorgevoel, waardoor ik wierd beftreên, Deez' dag bewaarheid zyn, ftraf my, maar fpaar Atheen'!
NILÉÜS.
Hoe, Vorst! zou, dan dees dag, die ons moet heilryk weezen, U, wien nooit vrees beving, voor ongeval doen vreezen"? Zyt gy die Codrus, die, voor 't oog van 't gantfche Ryk, Wat ramp 't ook dreigde, altoos zichzelven was gelyk?
CODRUS.
Niléüs! denk niet dat me eene ydle fchrik vervoerde ? Dat flechts een hersfenfchim zo fel myn hart ontroerde., 'k Weet dat een laage geest altoos onrustig, woest, En ongeduldig is; trotsch, als hy ilddren moest; En buiten nood bevreesd. Een wyze, altoos te vreden, Is blyde in voorfpoed, en getroost in tegenheden; Nooit leeft hy zorgloos heen, veelmin van hoop ontbloot. Hy, fteeds zichzelv' gelyk, blyft in zichzelven groot. Ik weet zulks. Nimmer zaagt gy me ook lafhartig fchrikken. Maar 't fchynt me of de aardkloot thans zal uit zyne as verwrikken* De mensch is 't fpeeltuig van eene onbekende Magt. 'k Beef op 't herdenken aan den Iaatstvoorleden nacht. De ftaap had in Athene elks zorgen afgebroken.
Een



T R E Ur R $ P EZ L. tg Een zachte fluimring had myne oogen pas geloken, Toen my een droom verfchrikte. Ik zag, aan allen kant, Dees Stad in 's vyands magt;-Athene in lichten brand; De Jonglmgfchap verftrooid en aakiig ommezwerven, ' Verbysterd vluchten, of door 't woedend moordzwaard ftervcn, • Daar Pallas heiligdom der vlam ten prooij* verftrekt. Ik zag dit grootsch Paleis met puin en ftof bedekt; ' De Priesteresfenfchaar', met ongcvlochten hairen', En opgekrabde borst, langs markt en fcraaten waaren, En hoe, daar haar de vlucht geen hulp fchonk in 't verdriet, Haar reine ziel, door 't fcaal, het kuifche Jyf verliet Ik zag, hoe 't zuigend' Wicht, verworgd, met fcervénde oogen, Den Hemel aanfchreide, alsöf-'t fmeekte om mededoo»enDe Gryzaart, krachtloos en ontbloot van tegenftand," 't Eerwaardig hoofd verloor, en neêrzeeg 'in het zand Ik zag dit fiddrcnde aan, terwyl de muuren zonkenMinerva, uit een wolk van vuur, en vlam, en vonken, My wenkte. Ik wierp me op 't puin haars Tempels, welgemoed. Zy greep my by de hand, en rukte me uit den gloed De vlam yerüaauwde allengs, 'k Ontwaakte; en, fchoon myn droomen Me ontvloogen, wierd nochtans myn fchrik my niet benomen.
N I L É V S.
Minerva! weer dien ramp van uw' gewyden grond »
Hoort gy van Phorbas niets, dien^ naar Delphos zond,
C 2 Om



C O D R U S,
Orn daar de Godfpraak van Apollo raad te vraagenf 'k Had hem reeds lang verwacht.
NILÉÜS.
Artander is geflagen; En 't Dorisch volk, 't welk nu met ernst de vree begeert, Laat alle wegen vry. Of Phorbas is gekeerd Hoorde echter niemand, Vorst.
CODRUS.
Wat mag hem doen vertraagen? Hy kan de onzekerheid uit myn gemoed verjaagen, Die my zo fel beftryd. Athene krygt veelligt, Door deeze Godfpraak, van zyn lot een waar bericht.
NILÉÜS.
't Heeft thans geen reen in vrees voor 't Dorisch volk te blyven.. De laatfte zege op hen moet al die vrees verdryven. Artander wil u zien. Hy bied de vrede ons aan, En ieder fcbynt bereid dien voorflag aan te gaan.
CODRUS.
Ik zal hem tot dat einde in deeze hofzaal fpreeken. Een Koning is te groot dat hy zyn trouw zou breeken. 'k Vrees niets van hem,- ik ban de wantrouw uit myn hart, Die my, ondanks myzelv', door achterdocht verwart, 't Mistrouwen baart ons vrees, en de argwaan voegt tirannen. Ik zoek die monfters beide uit myn gemoed te bannen. Maar bleef die Krygsheld, die,op'tlaatst desftryds,in'tend',
Het



T R E U R S P E L. ft
Het Dorisch heir vèriloeg, tot nog toe onbekend? "■
niléüs.
Men hoorde niets van hem, fchoon ieder, met verlangen, Drie dagen daarop wachtte. Artander wierd gevangen0, Zyn ftraf bepaald; wanneer die Held, in plaats van ftraf, (Zo'als men my verhaaldde,) aan hem zyn vryheid gaf. Meer wierd my niet bekend...
VIERDE T O O N E E L.
codrus, niléüs, eün soldaat. de soldaat.
Een Vreemdling, dien 'k voordeezen Nooit zag, verzoekt gehoor.
codrus, tegen Niléüs.
't Zal ligt die Krygsheld vveezeiK Tegen den Soldaat.
Hy kome»
Tegen Niléüs. Ach | dat hy 't waar'!... Wat onwaardeerbaar loon. Schonk hem Athene voor zyn' dienst!
c3 ^72?.



-a* CODRUS,
V Y F D E T O O N E E L.
codrus, medon, niléüs.
codrus, terwyl Medon nadert.
M aar hoe!... de Zoon
Van Elizinde!... is 't droom?
Tegen Medon.
Heeft dan een God u 't leven, Tot heil van 't Vaderland, ö vreugd! weerom gegeeven ? Zyt gy het Medon ?... Gy !... Bedriegt myn oog my niet ?
medon.
ö Neen. Ik ben het zelf; 'r. is Medon dien gy ziet; Die zynen Koning eert; en die, uit pligtbetrachting, Verrukt door eedle vreugd, thans traanen ftort van achting; De Zoon van Elizinde. Ik was een fpel, Mynheer! Van 't lot; der Goden magt brengt my te laat hier weer. Ach! moesten zy my dan het dierbaar -heil benyden Van voor myn Vaderland, naast mynen Vorst, te ftryden? Moest ik verwyderd zyn, fpaê keeren tot myn' druk, Opdat ik flechts de rest der krygslauwrieren plukk'?
; «codrus.
Ik dank nochtans die Goön, nu ze u ons wedergeeven. Zyzelf, zy draagen zorg voor 't waare heldenleven; Ze ontrukten u aan 't graf, en hebben, door hun 'magt,
Uw



T R E U R S P E L. 23
Uw hart met moed bezield, uw' arm voorzien van kracht. Uw dapperheid, die ge ons zo klaar deed blykcn, toonde*' Dat Thezeus heldenbloed nog in uwe aadren woonde. Treed toe, omhels my. Gy, gyzelf zyt dan die Held, Wiens moed Artanders trots fnuikte in het oorlogsveld ?
MEDO N.
Myn arm deed wat hy kon voor Vaderland en Koning; 't Was nochtans voor myn hart een kleene pligtbetooni'ng.
CODRUS.
W^t God bragtu hier wéér, waar elk voorlang uw dood Beweend heeft?
M E D O JJ.
Onverwacht wierd ik uit mynen nood, Door 't goed geluk, gered, 'k Moest nog het licht niet derven,. Om eens, op cedler wyz', voor 't Vaderland te fterven.
Gy weet dat my Athene, eer de oorlog nog ontftond, Met een gering gevolg, van hier naar Thebe zond. Wy reisden moedig voort en vreesden geen gevaaren, Wanneer eene overmagt van vyandlyke fchaarenOns onvoorziens befprong. Myn makkers wierden air Gedood; &, zwaar gewond, lag roerloos. By geval Wierd ik door Herdren, in dien ftaat, op 't veld gevonden. Van deernis aangedaan, verbonden zy myn wonden; Door trouw, menschlievendheid en vlyt, verlengden zy Myn' veegeii levensloop. Ik kwam in 't eind' weêr by-.
'k Sloeg



24 CODRUS,
'kSloeg de oogen hemelwaarts, en fmeekte, in die gevaareri,
De Goön, zo 't vveezen kon, myn leven thans te fpaaren
Voor een doorluchter dood. Zy hoorden myn gebeên.
Men bragt me in Thebe, alwaar ik, onbekend, verfcheen,
My 't Godendom beftierde in 't geene ik moest verrichten,
En Thebes Burgren zich aan ons belang verpligtten.
Een heir Beotiërs, geroemd door heldenmoed,
Wierd my ter hand gefteld. Het volgt me in allen fpoed.
Ik toog dat heir vooruit, om, zonder me op te houên,
Dees Stad, nog treurende om myn dood, ras weêr te aanfchouwen*
'k Weet niet uit welk een zucht, meer dan een ander oord, De plaats van myn geboorte altoos my 't meest bekoort: De lucht is hier min guur; de zon fchiet biyder ftraalen; Een aangenaamer groen fiert heuvelen en dalen. Wie in Athene éénmaal het levenslicht genoot, Gaat voor Athene blyde, als de eer het eischt, ter dood.
De vrede is thans naby. Ik, fchoon tot ftryden vaardig, Ik vier haar feest met vreugd: één vrede is meerder waardig Dan duizend krygstrofeen.
CODRUS.
Zo fpreekt de waare Held, De ruwe- dapperheid, die^t laag gemoed verzelt; Den kryg eert als haar' God; uit moordzucht trekt ten ftryde; Die 't Godendom flechts duld, opdat het de aard' kastyde; Is woestheid, en geen moed. Wie Volkren vrede geeft,
't Zwaard



TREU RSPEL. ts
't Zwaard tot dat einde voert, door deugd naar krygsroemftrecft, Is waarlyk groot, en heeft voor geenen Vorst te zwichten. Maar dappre zielen zyn ook teder. Volg uw pligten! Gaa Elizinde zien. Verdryf haar' bittren rouw; Vervoeg u in haar' arm!.. Maar, 'k zie zy komt.
ZESDE T O O N E E L.
CODRUS, MEDON, ELIZINDE. CODRUS.
M e vrouw!
Treed toe; ontging uw' Zoon, den luister van Athcnen!
Hy leeft. Juich nu met hem, wiens doodmaare udeedweenen.
Vaart wel! Ik laat u t'faam'. Dankt beiden 't Godendom!
ZEVENDE T O O N E E L.
ELIZINDE, MEDON. ELIZINDE.
Waar ben ik? Leef ik nog? Zie ik u wederom? ö Medon!.. Maar zou wel..? is hy 't?.. Hyzelf?.. Ja, Goden! Hy is 't; 'k heb tot bewys geen klaarder blyk van nooden. Myn Zoon, omhels my ! Dat ik in myn' arm u drukk'*!
MEDON.
Myn dierbre Moeder!... Ach !



a<5 CODRUS,
ELIZINDE.
ö Onverwacht geluk!
Zy be&wykt in zyti1 arm.
MEDON.
Haar hart bezwykt van vreugd, ö Goön! fpaart Elizinde! Zy leeve, ontvall' my niet, nu 'k haar pas wedervinde! Prinfes! verdiende ik wel een liefde , die zo teer..?
ELIZINDE.
M!nZ°°n! SyIeeft?" gy keert? Niets, niets begeerde ik meer.
ö Goön! ontfangt myn' geest! Ik voel dat myn verblyden Te fterk is voor myn hart, te groot na al myn lyden; 'k Had u, u, die myn fmart aanfchouwde en myn geween, Nooit durven fmeeken om een gunst zo ongemeen!
Myn Zoon! gy leeft?
MEDON.
't Geluk heeft my aan myn gevaaren Ontrukt, toen 'k reeds de dood zag voor myne oogen waaren. Misfchien behield my 't lot, opdat voortaan myn hand Stryd' voor het recht der Goön en 't heil van 't Vaderland.
ELIZINDE.
Maar op wat wyz' zyt gy dat doodsgevaar ontkomen ? Wat Godheid heeft in haar befcherming u genomen? Men waande u reeds ten prooije aan 's vyands overmoed. Men vond uw vrienden dood... Gy fproot uit Thezeus bloed... Lafhartigheid fpaarde u waarfcbynlyk niet in 't leven ?
ME-



TRE URSPEL. 2?
MEDON.
Neen: altoos vaardig om voor 'c heil des Staats te fneeven, Ontëerde ik nooit dat bloed... Maar 't ftrekkeu tot geen' hoon Dat myn verlangst u thans dit niet ontdekk'; verfchoon Een fterke drift, die my zo teer als deugdzaam griefde! Leeft Philaïde nog? Denkt zy nog aan myn liefde? Ik fiddcr!.. uw gezicht verfchiet van verw, Mevrouw! Waar is zy? Is zy dood?., of wierd zy me ongetrouw? Gy zwygt!.. ontdek my wat ik hoopen moet of vreezen. Heeft dan de Hemel my, reeds tot het graf verwezen, Gered, opdat myn dood hier des te wreeder zy? De fchrik verfchcurt myn hart. Wat is myn lot? zeg 't my!
ELIZINDE.
Zy leeft. Maar in wat oord hield ge u dus lang verholen ? Hebt gy getrouw voldaan aan 't geehe u wierd bevolen? Komt gy van Thebe, en onverzeld?..
MEDON.
ö Ja! ik kom ,
Van Thebe; ik heb myn' last volbragt. Maar ach ! waarom Heeft my het Godendom geen vroeger dood befchoren? Spreek, waarde Moeder ! fpreek! doe my myn noodlot hooren! Dat u myn fmart beweeg'! Zie de onrust van uw' Zoon!.. Zy leeft, maar mint my niet! Is dit in 't eind' myn loon? Zy mint my dan niet meer? Ja; 't is my klaar gebleken: Uw zwygen zegt het, fchoon ge, uit deernis, niet durft fpreekeh.
D 2 Wien
Spreek, waarde Moeder ! fpreek! doe my myn noodlot hooren!



28 CODRUS, Wien offert zy my op? fpreek!
ELIZINDE.
Medon! hebt gy moed?
MEDON.
ö Goden!.. Welk een vraag? Zeg,waar myn ftroomend bloed U kan betuigen, dat ik nooit dat bloed ontëere; Dat ik uw Zoon nog ben; dat ik de dood braveere! Wie is het, die myn' roem belastten durft? die fnood..?
ELIZINDE.
Een dapper Held is juist niet altoos waarlyk groot:
Uit woeste roemzucht kan men ligt zyn leven waagen.
De waare moed leert ons, ons leed geduldig draagen.
Hy, weinigen bekend, vest zynen zetel niet
In de yzren vuist eens helds: in 't hart voert hy 't gebied.
Hebt gy nu moeds genoeg my rustig aan te hooren ?
MEDON.
Ik ben daartoe bereid.
ELIZINDE.
Welaan... Wie komt ons ftooren ? A G T S T E T O O N E E L.
ELIZINDE, MEDON, DIRCE.
elizinde, tegen Dirce.
Wel?'
DIR-



TREURSPEL. ^
dirce.
Philaïde komt.
m E D o n.
Zykomt?.. Zyzelve? elizindEj tegen Medon.
Ik ga;
Te rug keerende. Wacht my hier weêr. Gy volgt ?.. Hou ftand!
medon.
Wat ongenaê!
ó Goden! welk een lot!.. Moet zy myn oog ontvlieden? Zal ik haar dan niet zien?
elizinde.
, 't Kan heden niet gefchieden.
Vertoef!
medon.
Kan dan myn fmart.. ?
elizinde,
Myn Zoon! is dit uw moed?
medon.
Verfchoon me. ó Wreede!.. myn bedrogen liefdegloed..; Ik ken myzelven niet... de fmart, die'k ondervinde.
elizinde. v
Hoe! zyt gy Medon nog? Ben ik nog Elizinde? Veracht gy myn bevel? Verzaakt ge uw deugdzaam hart?
°3 Ge-



3° C O D R U Sj
Gehoorzaam! Volg my niet!
Heengaande. Wat wee baart my zyn fmart!
NEGENDE T O O N E E L.
MEDON) alleen. Hoe vluchtig is ons heil! Het duurt flechts weinige uuren.
ö Goön van dit gewest! ö Vaderlandfche muuren ! Wat vreugd trof myne ziel by myn te rug komst niet! Hoe ras word nu die vreugd verwisfeld in verdriet! Ach! fpaarde dan het lot hiertoe myn droevig leven? Hoe blyde had ik 't niet aan 't zwaard ten prooij' gegeevenJ Wat is de onzekerheid verfchriklyk voor myn hart! 6 Goön! ontdekt voor 't minst my de oorzaak myner fmart! Doe my vry alles, maar myn Minnaares niet, derven! Zou dan de oprechtfte liefdé uw deernis niet verwerven ?
i Einde van het eerfte 'Eedryf.
TWEE-



3i CODRUS,
Opdat ze ons hier gebien. Des ftervlings vreugd of fmart
Hangt dikwerf van hen af, maar nooit de drift van 't hart;
Die word door eene Magt, ons onbekend, bewogen:
Geen Vorst, geen Godheid, ftuit de Liefde in haar vermogen.
'k Sterf gaarne voor myn' Vorst. Gyzelf, gy weet, Mevrouw!
Hoe 'k hem, als Onderdaan, tot heden, bleef getrouw;
Maar 't zal me onmooglyk zyn myn liefdevlam te dooven:
Geen ftervling kan my ooit myn Philaïde ontrooven.
(Vergeef my deeze taal; beklaag veeleer uw' Zoon!)
Zo zy me oprecht bemint, aanvaard ze nooit den troon:
Maar, my getrouw, zal ze in myn' ftand haar welvaart vinden,
ELIZINDE.
Om mee, lafhartig, zich door waan te laaten blinden?
Om de infpraak van de deugd te fmooren, die ons leert
De min te wedeiftaan als 't onze pligt begeert?'
Zou Medon dan, gewoon in 't veld te triomfeeren ,
't Vermogen op zichzelv', de fchoonfte zege, ontbeeren ?
't Is Philaïdes pligt, dat ze u haar liefde ontzegt:
Haar Vader, eer hy ftierf, beval haar's Konings echt.
Wilt gy dat ze uit haar hart, als gy, de deugd zal dryven,
Terwyl ge uw ongeval den Hemel toe durft fchryven?
Ligt hoort ze u; ja, 't kan zyn dat zy zich onderwind
Met u te vluchten: ze is een teedre maagd; zy mint:
Maar gy moest fterker zyn; uw voorbeeld moest doen blyken,
Dat nooit eene eedle ziel kan in haar' pligt bezwyken
Door



TREURSPEL. jg Door d'allerzwaarften ramp. Ik wraak de Liefde niet: Zy heersen', maar zvyge, waar de rede of pligt gebied. Myn Zoon, herftei u; iaat de hoop niet ydel weezen, Die 'k altoos heb gevoed: wees Medon als voordeezen. De rede is 't, die van 't juk der driften ons bevryd; Uw fmart, uit pligt ontfhan, verheerlykt zelfs uw' ftryd.
MEDON.
Uw lesfen zyn te fterk voor myn kleinmoedig harte;
'k Gevoel myn fchuld, maar tot vermeerdring myner finarte-.
Gy, oorzaak van myn'ramp, verfterktme, 6 Goden" Ach' Myn wankelende ziel bezwykt voor deczen flagi Wat troost, wat byftand, ik van u ook moog' verwerven Nooit kryge ik moeds genoeg om myn Prinfes te derven • ' Myn teder hart word nooit aan haar gemis gewoon; De dood bevryd me alléén...!
ELIZINDE.
•v . , Sterf5 maarblyf deugdzaam, Zoon!
Dit is t voornaamfte doel van ons beftaan op de aarde De raad, dien ik u gaf, wat fchrik hy u ook baarde Sproot uit die zelfde zucht. Myn moederlyk gemoed Treurt heimlyk daar gy weent, gevoelt uw' tegenfpoed En lyd veel meer dan gy; ja, 'kzou, verblyd, myn leven, Voor uw geluk op de aard', den Hemel wedergeeven • Maar al die teerheid zwicht voor de infpraak van de dra-dik kan, wanneer zy 't eischt, u fterven zien met vreugd.
E Men



3* C O D R U S,
Ook ons is 't opgelegd hun voetfpoor in te ftreevcn.
Door 't uitffcaan onzer fmart worde onze deugd verheven j
Laat ze in dit affcheidsüur vooral haar hulp u biên !
In beter, waereld hoope ik u eens weêr te zien;
Hier mag 't niet langer zyn. Myn pligt doet my vertrekken.
Eene uitheemfche aarde zal uw' Medons asch bedekken.
Gy zyt voor Codrus thans; die Vorst is uwer waard'...
Maar denk,wanneer u 't lot vóór zyne Bruid verklaart,
En 't Koningklyk fieraad, de Kroon , op 't hoofd zal drukken;
Wanneer gy, door een' glans, die Vorsten kan verrukken,
Omfchenen, 't zorglyk zoet der weelde en pracht geniet;
Denk dan fomtyds nog ééns aan myn geleên verdriet!
Zeg dan: Hy achtte my meer dan zyn eigen leven ,
Maar moest voor 't Vaderland, uit pligt, my overgeeven.
Wie minde ooit teerder, wie rampfpoediger dan hy?
Dat de aarde u, waar ge ook fterft, ter zachte rustplaats zy,
6 Ongelukkige! terwyl myn traanen vloeijen,
En uw verzamelde asch, uw deugd ten loon, befproeijen.
PHILAÏDE.
Hoe! Zyt ge, als 't wanklend lot, ook wuft en trouweloos?
Gy kunt, gy wilt me ontviiên ? Ontmenschte! zie een' poos
Te rug op de eeden, my voorheen door u gezworen.
Gy leeft, maar zoud voor my voor altoos zyn verloren? :
Ik zou u derven en nog leeven in dien ftaat F
Gy zegt dat gy my mint, daar ge echter my verlaat ?
Neen,



# C O D R. ü S.
Hoe zwaar is 't als men zich ftandvastig moet gedraagen Voor andren, daar wyzelf door fmart zyn overmand!
Tegen Philaïde, die weder tot zichzelve komt. Schep moed! Hy ging; de deugd kreeg op hem de overhand. Zo fchoon een zege moet ze ook thans op u verwerven; Ten Tempel...
PHILAÏDE) zichfchielyk herftellende. ■ Hy vertrok? Staa, Medon! Zie my ftepven! Trouwlooze !... keer te rug! Zy loopt naar het einde van het tooneel, doch word door Elizinde wederhouden.
Laat my... Hy is me ontvloön ? Gyzelf, gy wederhoud me, en weent niet om uw' Zoon? Ontmenschte Moeder!... 'k vlieg ten Tempel. Volg myn fchreden! Kom, zie my daar, als Bruid, Vorst Codrus zy' bekleeden; Maar óók, hoe my een dolk aan al myn ongeval, " " Aan myne liefdefmart, aan u, ontrukken zal!
ELIZINDE.
Ge ontroert me. Door uw' rouw verdubblen myne fmarten. Geen jammren, maar geduld, leert ons het noodlot tarten. Schreide' ik ?...
PHILAÏDE.
Uw oog verraad uw heimlyk zielverdriet, En vruchtloos zegt gy my, al weenende : Ik ween niet. Waarom, daar ge u door fmart zo fterk voelt ingenomen,
■ ■ Waar-



TREURSPEL
45
Waarom... ?
ELIZINDE.
Herfcel uw' geest. Ik zie .den Koning komen. VIERDE TOON E E L. ,
CODRUS, ELIZINDE, PHILAÏDE, NILÉÜS» _^ CODRUS.
'k Dacht heden nog, Prinfes! door onzen huwlyksband,
(Daar reeds het fakkellicht in Hymens tempel brand,
En alles juicht,) myn heil in top te zien geftegen
Maar.., durf ik 't melden?... »t fchynt de Hemelhoudhet tegetr.
iLen aakhg voorgevoel van ramp vervult myn hart
Met zorgen voor Athene en onbekende fmart;
Ja, uwe droefheid zelfs, die 'k uit uw oog kan leezen
Vermeerdert deeze zorg en voed nog meer myn vreezen.
Maar fchoon die heimlyke angst voor naadrend ongeval,
Veelhgt nog deezen dag, zichzelv' ontwikklen zal-
Denk echter door wat pyn myn liefde zich voelt kwellen
Mi ik, voor 't minft', myn' echt zo lang diene uit te ftellciL
PHILAÏDE.
Zwaarmoedig, overlaén van droefheid, voelde óók ik In myn gemoed reeds lang geen' indruk, dan van fchrik k Merk een verborgen angst maakt u, als my, verlegen Het voegt me, in eenzaamheid, myn' toeftand te overweegen. , Zy vertrekt, onderjieund door Elizinde. / F 3 VYF-



T R E U - R S P E L. 5r
Voor uwe Atheners niets; voor ons van veel gewigt. Men kan met min gevaar een luttel bloeds doen ftroomen, Dan dat hier de oorlog weêr op nieuw worde ondernomen. *k Heb uw bewilliging myzelv' ook reeds beloofd. Het algemeen belang weegt zwaarder dan één hoofd. Kan eene veege Vrouw haar voortaan nutloos leven Ooit beter, dan voor 't heil des Staats, ten besten geeven ?
CODRUS.
Wat zegt gy?...Welk een bloed?... Ik ftaa dien eisch u toe,
Mits dat myn bloed alléén den Doriër voldoe.
'k Wil voor Athene gaarne aldus de vreë verwerven,
Maar nimmer duld ik dat één van myn Volk zou fterven.
Het hoogst Befluit beval 't aan myne zorg en trouw;
Niet dat ik ftrafioos ooit zyn bloed vergieten zou;
Niet dat het flaafsch my diene, om flechts myn'trots te ontvonken;
Maar 't wierd me, opdat ik zyn Befchermer zy, gefchonken.
Of ziet de Hemel, denkt ge, ons onverfchillig aan?
Hy eischt van 's Vorsten hand het bloed van d'Onderdaan;
Ontziet geen' ftervlingm zyn gunst-of ftraf betooning:
Een Onderdaan is hem zo dierbaar als een Koning.
Artander! 't hoogst Gericht fchenkt elk verdienden loon,
En doet tirannen hier reeds fiddren op hunn' troon!
ARTANDER.
Myn Volk eischt bloed. Hier dient een kort befluit genomen...
» co>



TREUR SPEL, 67
Maar een verhaaste dood gaat 's Hemels fchikking tegen. Noch drift, noch wanhoop moet tot fterven ons beweegen. Staa pal; beef nergens voor; betrouw u op myn' moed. Ik leef nog. Smaad noch fchande ontëere ooit Thezeus bloed ; De Dwingland zal veelligt ons haast de dood doen fmaaken; Maar wy, wy vreezen niets, al zien wy haar genaaken.
philaïde.
Men komt. Dat woest gedruis voorfpelt ons 't yslykst lot. TWEEDE T O O N E E L.
artander, elizinde, philaïde, clean th es*
Gevolg van Doriërs.
artander, tegen Cleanthes. Is dit van Thezeus Stam dan 't éénigfte overfchot ? Dat Codrus hier verfchyn'; hy help' haar' ramp beklaagen. Tegen de Wacht.
Men boeij' haar.
elizinde, de Wacht te rug fiootende. ' Neen; ftaa af!
Tegen Artander.
Ik uwe ketens draagen? Barbaar! breng ons ter dood... dat nooit de flaverny...
artander.
Uw wensch worde u vergund.
1 a Te.



6* CODRus,
Tegen de Wacht.
Men Jaat' tot nog haar vry! Van zwakke handen heeft een Krygsheld niets te fchroomen. Welhaast word, door haar ftraf, haar alle kracht benomen. De hoogmoed tart de dood; hy vreest haar dreigen niet, Maar kent haar woede en beeft als zy haar pylen fchiet.
elizinde.
Uw fchempen deert my niet. Beef zelf voor 's Hemels roede! Zyn donder treffe u haast in uwe onzaalge woede! De blikfem zyner wraak kan niet lang toeven, neen...
artander.
Ik, ik voorfpelle uw dood u met meer zekerheên.
De Hemel, zo hy kan, moog' naar uw redding trachten.
Gy, raagtloos, hoont my nog ? Wat kunt ge ?...
elizinde.
Uw' trotsch verachten. DERDE T O O N E E L.
artander; codrus, geboeid; elizinde, philaïde, cleanthes, Gevolg van Dorièrs.
artander, tegen Codrus. Treed toe. Befchouw voor'tlaatst haar die ge op 't hoogst' waardeert, Is 't nog geen tyd dat ge u voor myne magt verneêrt? Zie uw vriendinnen!
Wy



TREU RSPEL. 69
Wyzende op Elizinde. Gy, gy weigerde één te derven Voor 't zoet genot der vree: nu zult gy t' faaraen fterven.
CODRUS.
Uw dreigen kan myn hart nooit fiddren doen, Tiran! Nooit beeft hy voor 't gevaar die moedig fterven kan. Ik gaa bedaard ter dood; ik ben bereid te fneeven.
Tegen Philaïde. Maar, ach! kan ik u wel zien fchreijen, zonder beeven! Prinfes! uw rampfpoed en Athenes droeve nood Bezwaaren myn gemoed, verbittren myne dood. 'k Beminde u; maar myn min, gefluit in haar beöoging,' Verzaakte ik, hoe 't me ook fmartte, om een veel eedier pooging: 'k Wilde u gelukkig zien; 'k heb my vergeefsch gevleid: Die hoop, die vreugd word óók my thans door 't lot ontzeid, Daar 't u rampzalig maakt, my doet in ketens knellen. Maar 't zal nochtans myn' moed niet gantsch ter neder vellen: 'k Hoop nog u door myn dood te ontheffen van uw leed. 'k Ben reê.
artander, tegen Cleanthes. Maak 't noodige tot zyne ftraf gereed, 'k Verlang te zien of óók, op 't einde van zyn leven, Zyn moed niet wanklen zal, zyn hart voor niets zal beeven
I3 VIER-



7° CODRUS,
VIERDE T 0 - O N E E L.
artander; codrus, geboeid; elizinde, philaïde;. medon, geboeid; licas, cleanthes, Gevolg van Doriërs.
licas.
Myn Vorst! dees Jongling, dien gy hier geketend ziet, Wierd, zwervende om de' Stad, naby de poort befpied; Als vyand'heeft uw Wacht in hechtnis hem genomen.
eli zinde, ter zyde. Myn Zoon!... ach!... in wat ftond zien wy u wederkomen ?
philaïde, ter zyde.
6 Hemel!
medon, ter zyde, terwyl hy nadert. Ben ik in Athene ? kan 't gefchiên! Moet ik Artander hier, den Vorst in ketens, zien? Is 't waarheid?
artander, tegen Medon. Hoe!... zyt gy 't ? Treed nader, myn Befchermer! Tegen de Wacht. Ontboei hem. 'k Vond in hem een' gloriryk' Ontfermer: Hy, hy bevrydde my, toen 'k, na den laatften flag, Geen andere uitkomst dan de dood voor oogen zag.
elizinde, ter zyde. o Medon! welk een hand wil u befchermen ? Goden!
Vind



TREURSPEL. n
Vind dankbaarheid ook plaats in 't listig hart der fnooden?
philaïde, ter zyde. ö Medon!... Gy zyt vry ? Nu fterf ik onbevreesd.
medon, nadat hem de boeijem zyn afgenomen. Verbaasdheid maakt my ftom; de fchrik vervult myn'geest.
artander.
Vrees niets van my. Nog korts hergaaft ge my myn leven. Met blydfchap wil ik thans ook 't uwe u wedergeeven. Wacht, uit erkentnis, nog een loon van meer waardy.
medon.
En gy, verwacht geen' dank, al fchenkt gy 't leven my. Gy doet myn Vaderland den wreedften rampfpoed fmaaken; Gy houd den Vorst geboeid, en zoud myn ketens flaaken?
Terwyl hy zyn zwaard, 't welk hem word wedergeeven, aanneemt. 'k Weet niet, verbaasd, ontroerd, door zulk een vreemd geval. Waartoe ik nog dit zwaard voortaan gebruiken zal!
artander, tegen de Wachten. Sleept deeze drie ter dood!
medon.
Wat zegt gy?... Philaïdeï
Den Koning!...
Tegen de Wachten. Neen: houd ftand!
ARTANDER.
Volvoert 't geen ik gebiede!
co'



7* CODRUS,
codrus, tegen Medon. Ik fterf met vreugd. Vaar wel! weer, weer Athen.es nood!
e l i z i nd e , Medon omhelzende. Vaar wel! wreek ons...
medon.
ö Neen; ik vlieg met u ter dood.
Tegen Artander. Tiran! wat draalt gy nog? Beroof ook my van 't leven.
Hy werpt zyn zwaard voor Artanders voeten. Neem dit geweer te rug, eer ik, door toorn gedreven, Uw gruwlen loon verfchaffe. Ik ben het licht onwaard', Omdat ik, Dwingland! u in 't leven heb gefpaard. 'k Wil met hen fneeven: dat uw woede ons t'faam' verflinde!
Tegen Philaïde.
Ik kan, getroost, deeze aard', nu 'k u hier wedervinde, Verlaaten; u, Prinfes! verlaat ik nimmer; neen! Ter rechter tyd bragt ons 't geluk hier weêr byéén. Derf ik u leevende, wy kunnen beiden fterven. Barbaar, volvoer dien fiag!
artanper, na zich een weinig bedacht te hebben, op een' bedaarden toon.
Gy wilt uzelv' bederven? 'k Merk dat de Liefde in u die woestheid doet ontftaan. Gy hoont me op'tfelst, maar wekt myn deernis. Hoor my aan: -Ten dank dat gy hem fpaarde in 't leven, voegt Artander,
By



TREURSPEL.
73
By 't uwe, u reeds vergund, nog 't leven van een' ander. Gy mint, zyt moedig, en dees drie waardeert ge om ftryd. Kies één': wie gy verkiest zy van de dood bevryd. Myne edelmoedigheid moete in die gunst u blyken. 'k Schenk u daarby één uur om 'c vonnis wél te ftryken. Vaar wel. Neem uw befluit. Cleanthes! gaa ftraks heen, Verfprei door gantsch Athene een daad, zo ongemeen; Meld den weêrfpanneling dat Codrus dood en leven Door my wierd in de hand zyns onderdaans gegeeven.
Tegen Medon.
Gy ftaat verftomd ?.. Ge erkent myn gunst niet ?.. welkeen hoon! Ik gaa. Verkies; 't word tyd.
medon, terwyl Artander vertrekt.
Wat wreede keuze, 6 Goön!
V r F D E T O O N E E L.
codrus, geboeid; medon, elizinde, philaïde; li cas en Wachten, in 't verfchiet.
elizinde.
Langs welke paden voert ge, ö Hemel! onze fchreden? Ach, Medon! dat uw moed uw fmart verwinn'! 'k Durf heden U niet begroeten als myn' Zoon; neen: 'k zie voortaan U voor geen' ander' dan Athenes Burger aan. Gy zyt voor my niet meer. Dat andre pligten zwygen:
K Het



74 CODRUS,
Het algemeen belang moet de overhand verkrygen.
Ik zal, zo Medon nooit na myne dood vergeet
Dat hy uit Thezeus ftam, die voor Athene ftreed ,
Den ftam dier helden, fproot, verheugd het daglicht derven.
Behoeden ftaac. Gy kunt... Gy zwygt ?.. Wat wilt ge ?...
tB9êó èfcrrffr fifig Tiifj^flfaamD^ wij
•n9Tn3T>no bsrh om *m*k.A ■■■■.■> ■ ril M*nW<i f Sterven.
Der menfchen laatfte hoop, hun wensch in tegenfpoed , De^ dood is myne keuze; ik vlieg haar te gemoet.
ó Goön! om wat misdryf wierd ik voor u ftrafwaardig? Waardoor ontbrandde uw toorn? Hebt gy geen blikfems vaardi» Om u te wreeken? Komt, zend ze allen op my af! Dat de aard' zich opene en haar fchoot my ftrekk' ten graf! Slaaf tóe.:. Wat zeg ik?., ach! de moed word my benomen. Kan grooter onheil ooit een' ftervJing overkomen ? Ik kiezert?./daar elk'keuz' my tot een misdaad ftrekt; Tot gruwelen my noopt; myn zuiver hart bevlekt? Daar ieder keuz' natuur of pligt op 't fnoodft' beleedigt? Goön! word op zulk een wyz' door u de deugd verdedigd?
•CODRUS.
Hou op, ö Medon! Volg 't geen u uw hart gebied ; 't Geen pligt en teerheid eischt: maar terg den Hemel niet. Zyn wyze voorzorg heeft, voor onze fcheemrende oogen, Der Helden lot op de aarde, als met een wolk, omtoogen. Geringe fterveling! kunstwerktuig zyner magt!
Aan-



TREURSPEL. 7§
Aanbid hem, die u vormde en op dees waereld bragt.
Hy zal, als 't hem behaagt, u weêr aan de aarde ontrukken.
Mor niet; gehoorzaam hem: hy laat de deugd verdrukken;
Befchouwt eens dwinglands woên, zo 't fchynt, bedaard enftilj
Maar kan zulks door één' wenk verydlen als hy wil.
Wie zyt ge, om rekenfchap van 's Hemels doen te vraagen ?
Vertwyfling kan zo min als lafheid hem behaagen.
Schep moed! geloof myn reen : gy zult Athene eerlang Den Goden danken zien, bevryd van vreeze en dwang, 'k Weet dat myn bloed ten zoen van 's Hemels toorn moet ftrekken. Maar een onfterflyke eer zal Codrus asch bedekken. Uw Moeder dwaalt van 't fpoor: haar moed misleidde u ligt; Gy weet wat ge aan natuur en liefde zyt verpligt» Myn noodlot is bepaald.
philaïde, tegen Medon.
Laat u door niets beweegen! De min doe Medon nooit iets lafs, iets fchandlyks , pleegen: Blyf Onderdaan en Zoon. Zie myne fmart niet aan. Denk nooit dat ik óók niet vol moeds ter dood kan gaan. De boosheid fchrikt voor 't einde en kan geen'troost verwerven; Maar wie hier fehuldloos leeft kan fteeds blymoedig fterven. De liefde, die 'k u droeg, fproot uit geen'wulpfchen aart: 'k Beminde u...maar 'k beminde omdat gy deugdzaam waart. Verdien die liefde nog: de dood moog' my verflindcn; Maar ftervend zult ge my nog uwer waardig vinden.
K 2 Be-



76 CODRUS,
Beklaag myn treurig lot; vergeet, vergeet niet ligt De trouw, die ik u zwoer... maar volg niet min uw' pligt, Wy aan Athene en hem een drift, die 't teêrfte u griefde, En flechts een' enklen traan aan uw rampzaalge liefde.
medon. .
Waar wende ik my ? 6 Deugd! gy maakt my meer en meer Befhiitloos... Wreed Geval! Waarom toch keerde ik weêr ! 'k Voel de eêifte driften in myn hart elkaêr beftryden: Natuur en liefde en pligt verzwaaren faam' myn Jyden!
elizinde.
Eer zich de dwingland baade in ons onfchuldig bloed, Eer Medon zich bepaale in 't geen hy kiezen moet, Wenschte ik myn' Zoon alléén te fpreeken, vóór myn fterven. Tegen Codrus.
Staa my zulks toe.
Nadat zy dit gezegd heeft, ireed zy naar het einde van het tooneel, en fpreekt tegen Licas in ftilte,die haar daarop, wat voor waards treedende, dus antwoord:
li c a s.
ó Ja; gy zult uw' wensch verwerven. Tegen een gedeelte der Wacht, wyzende op Codrus en Philaïde. Gelei dees twee van hier.
codrus, tegen Elizinde.
Van dit gefprek alléén Hangt dan het lot af van 't verdrukte en veege Atheen'!
5 Door



TREU RSPEL. n
Door een' verkeerden raad zoud gy 't geheel bederven. Zie toe! ik ben gefchikt om voor 's Lands heil te fterven. Hoe gaarne ontdekte ik meer...
Licas op zyde aanziende.
Maar, 't is tot nog geen tyd.
Vaar wel!
Hy word weggeleid. philaïde, tegen Medon. Prins! draag u kloek in deezen jongften ftryd. Ik gaa. Kies als een Held, die nooit zich laat verfchrikken. Haast keer ik weêr om nog tot de uiterfte oogenblikken By u op de aard' te zyn. Hoe aaklig 'c voor my is, 't Verzoet nochtans myn dood en myne droefenis. Wat heil begeere ik meer? 'k Blyf de uwe in dood en leven! Kon 't grootft' geluk op de aard' my wel iets waarders geeven? Zy word mede door eenige wachten weggeleid.
ZESDE TOONEEL.
medon, elizinde; licas, en een gedeelte der Wachten, in 't verfchiet.
medon.
Zy gaat; laat my verward; geeft me aan de wanhoop bloot! ZyZelf , zy fpoort my aan te ftemmen in haar dood! Goon! zou die eedle Maagd in 't prilft' haars levens fterven, K 3 En



78 CODRUS,
En de aarde ontydig dus uw beeld, haarilerfel, derven?
EL IZINDE.
Hervat uw' moed, en hoor bezadigd naar myn reen.
Niets boeit voortaan my aan deeze aard' dan gy-alléén.
'k.Ben oud, ik fterf vernoegd. Zou ons de dood doen vreezen?
Kan ons 't verlaaten van dees waereld yslyk weezen ?
Wat houd ons hier te rug? Is 't onze ramp en druk?
Wanneer vond ooit de deugd op de aarde een waar geluk ?
De dood kan uit zichzelve ons tot geen vrees verftrekken.
Blohartigheid alléén kan die in ons verwekken.
Zy heeft niets fchriklyks in, al valt haar aanval hard.
De nadrende ouderdom, verzeld van zorg en fmart,
Is vreeslyker dan zy. Laat my myn' wensch verwerven!
Zo gy my waarlyk mint, zie my dan moedig fterven.
* MEDON.
Iku zien fterven?., Ik ?... Wat aaklige eisch voor my ! Neen; dat gefchiede nooit. Dat myne dood het zy Die 't lot'bevredige, en, eer dat ik u verlieze, My van myn' ramp verlosf'! Dit is 't wat ik verkieze; Ja, dit is't éénigft' waar myn keuze in moet beftaan.
ELIZINDE.
De tyd is kostlyk , Zoon ! hoor my, min driftig, aan. Wat baat ons Vaderland myn afgefleten leven ? Ik zal 't vry willig, voor 't behoud van Codrus, geeven. Veelligt word nog door hem Athenes val verhoed ,
Daar,



TREURSPEL. f9
Daar, zo hy fterft, die hoop geheel vervallen moet.
Bemint ge uw Vaderland, waardeert gy uwe pligten,
Wilt ge edelmoedig zyn, uzelv' eene eerzuil ffcichte'n,
Dat dan de deugd aan u uw' ouden moed hergeev'!
Spaar Codrus; hoed Athene. Uw Bruid, uw Moeder fneev'!
Laat geen betoovrend zoet der liefde uw hart verwinnen;
'r, Is te edel, dan dat gy eene ydle drift der zinnen
Voor 't algemeen belang waardeeren , koestren, zoud.
Zorg, wat. ge ook derven moet, dat gy uw' roem behoud '.
't Is aller Helden pligt all' wat hen kan vermaaken
Op te ofFren voor 's Lands heil. Kan dit uw hart nietraaken?
Voelt ge u nog even zwak ? Dat dan de dankbaarheid,
Die goddelyke pligt, by u, voor Codrus pleit'!
Op 's Konings hoog bevel moest gy hier wederkomen,
Zodra hy van uw vlucht de tyding had vernomen;
Uw Opperheer, uw Vorst, ftond Philaïde u af;
Verwon zichzelv', toen hy die fchoone u wedergaf.
Leer nu van hem, ö Zoon! uw eigen vonnis ftryken.
Laat uw grootmoedigheid nooit voor de zyne wyken !
MEDON.
Wat zegt ge ?... Codrus fchonk my Philaïde ?
ELIZINDE.
ö Ja.
Volvoer uw keuz', 't word tyd, maar volg zyn voorbeeld. Gaa! Erken uw' pligt; hy is op 't klaarfte u nu gebleken.
Beur,



80 CODRUS,
Beur, beur uw hart weêr op, byna door fchrik bezwekenl Wees weder die gy waart toen ge u, met zo veel moed, Aan Philaïde onttrokt. Nog zyt gy Thezeus bloed. Vaar wel! Zo ge op uzelv' die zege kunt behaalen, Dan zal ik onvertfaagd en bly ten grave daalen. 'k Laat u alléén.
Zy blyft een weinig ftilflaan, ziet hem fterk in''tgezicht en vervolgt.
ó Gy, altoos bezield door deugd, Die nooit my weenen deed, my altoos hebt verheugd! Bedroef uw Moeder niet op 't einde van haar leven; Laat zich haar geest in rust naar Lethes vloed begeeven; En, moedig op haar' Zoon, met onverfchrokken fchreên, Vorst Thezeus heldenfchim blyhartig tegentreên !
Zy vertrekt, gevolgd door twee der Wachten.
ZEVENDE T O 0 > N E E L.
medon; licas en de overige Wachten, in 't verfchiet.
medon, alleen. JLraat af, 6 pligten, die zo vinnig my beftryden! Myn hart is niet beftand voor al 't inwendig iyden, Ten zy de Hemel 'tfterke en zynen ramp bepaal'! Gunt, dat myn moede ziel eens ruste,en ademhaal'! Ach, mogt ik in dit uur het levenslicht verliezen; Bevryd zyn van myn' angst! Wat kan, wat moet ik kiezen?
Na-



T R E' U - R S P E L. 81
Natuur eischt dat de dood myn Moeder worde ontzeid;
Tcrwyl. de liefde op 't fterkft' voor Philaïde pleit;
De dankbaarheid my toont wat ik den Vorst ben fchuldig!
Wat harde pligten! Goön! hoe zwaar... hoe menigvuldig! Hoe gaarn wilde ik voor elk van hen ter dood my fpoên! Hoe gaarn gaf ik me alléén ten prooije aan 's Dwinglands woên! Vergeeffche poogingen!... Ik ben beftemd te leeven, Opdat ik één bevrj'de en twee ontmenscht doe fneeven.
. Gy, die my 't leven gaaft, my thans zo wreed bezwaart, ö Goden! hebt gy my tot zo veel ramps gefpaard ? Schonkt gy ons dan een ziel, zo teder in 't bezeffen, Om ons geteisterd hart gevoeliger te treffen ? Maar neen: nooit fchept gy vreugd in 's ftervlings leed en pyn: Gy vormde ons, opdat wy gelukkig zouden zyn. Is 't zo?... Waarom doen we ons dan zelv' zo bitter lyden!
Kan ik niet onbefchroomd myn Minnaares bevryden, En onbekend, verr' van Athene, in ftiller oord Met haar, min groot van Haat, maar blyde en ongeftoord, Myn leven flyten en myzelv' gelukkig maaken ? Wat zeg ik?... Hoe! zou ik natuur en pligt verzaaken, En dan in rust... ? ö Neen! 'k moet wraak en ftraf ontgaan; Maar klaagde niet myn hart my onöphoudlyk aan ? Trouwlooze! zou niet fteeds, waarheen ge u mogt begeeven, De fchim van Elizinde en Codrus om u zweeven ? Waar zoud gy ooit ontvlién den vloek van 't Vaderland ?
L Waar



U CODRUS,
Waar 's Hemels blikfemvuur, wanneer zyn wraak ontbrand?
Afgryslyk denkbeeld, zwicht!... laat myn gemoed met vreden
Ik wierd reeds lang genoeg door twyfeling bedreden.
Is 'tmooglyk! Leende ik aan zo laffe keuz' gehoor?
Dat edeler befluit voortaan dit misdryf fmoor'!
Laat nooit lafhartigheid de zege op u verwerven,
ö Medon! toon voor 't minst dat gy kunt deugdzaam fterven!
Na een weinig overpeinzing. Maar, welk een hemelsch licht befcraalt myn borst?., wat gloed?. 6 Goden! 'k merk nu klaar wat ik verkiezen moet. 'k Zal voor 't gemeenebest myzelv' ten pffer wyën; Vorst Codrus, Elizinde en 't Vaderland bevryên. Ja, myn befluit ftaat vast. Ik gaa den Dwingland zien.
Hy ziet Pbilaïde naderen. Maar, welk een Voorwerp ?... Goón!
A G T S T E T O O N E E L. medon, philaïde; licas,ff» ie Wachten, ah voor en.
philaïde.
Ik kom u byftand biên. De ftryd, dien gy gevoelt, ontroert elks hart en zinnen. Leer my verliezen, zo gy waarlyk my wilt minnen. Doe 't geen uw pligt u vergt. Gy deed wat hy gebood, Toen gy, niet lang geleên, Athene en my ontvlood.
m e-



85 C O D R U S,
VYFDE BEDRYF. EERSTE T O O N E E L.
ARTANDER, CLEANTHES. ARTANDER.
Ik wacht zyn antwoord af; het uur is nu vervlogen.
Ik ftel my zyn befluit reeds op het klaarnV voor oogen.
Hy mint. Waar Liefde heerscht, heeft andre drift geen magt:
Beleid, natuur, en pligt verliezen dan hun kracht.
'k Voorzag dit reeds; 'k heb des aan hem die keuz' gegeeven.
Denk niet dat ik, uit zucht tot dankbaarheid gedreven,
(Der zwakke zielen deugd,) die ftelde in zyne hand.
's Volks bloot vermoên maakt ons tot held of dwingeland.
Hem, die wel veinzen kan, zal elk, als deugdzaam, roemen;
Hem, die die kunst niet kent, verachtingwaardig noemen.
Het wufte Volk wil liefst door list bedrogen zyn;
Men wint Athene 't best door d'uiterlyken fchyn
Van edelmoedigheid, 'k Wierd Meester van dees Staaten,
Maar 't Volk mint Codrus nog en moet my heimlyk haaten; ;
Doch myne erkentnis aan dien Jongling maakt veelligt,
Van tyd tot tyd, elks hart aan myn belang verpligt; ,
En 't Volk, datmy.nu haat, zal my in 't eind' beminnen.
Eén argwaan echter kwelt me, ontrust wel 't meest mynzinncn:
'k Verneem dat hy, die my myn vryheid wedergaf,
Zich



98 CODRUS,
Tegen Licas. Het is genoeg. Men voer' my uit Atheen'!
Hy vertrekt, gevolgd door Licas en twee der Wachten.
ZEVENDE T O O^N E E L.
artander, elizinde; philaïde, en M edo n , geheid;
cleanthes, Wachten.
■ artander, tegen Cleanthes.
-Lei ook deez' jongling weg. Hy mooge op open ftraaten, Door 't woest gemeen verfcheurd, Athene en de aard' veriaaten Breng my zyn hoofd te rug...
philaïde, ter zyde.
Afgryslyk Monfterdier! Tegen Artander. Vergeet ge my?... ik volg.
elizinde.
Myn Zoon!
artander, legen de Wachten, wyzendi óp Elizinde en Philaïde.
Men hou' haar hier! Zy mogten 't wufte Volk beweegen door haar fchreijen: 't Graauw laat door Vrouwen ligt tot deernis zich verleiên.
Tegen Elizinde en Philaïde. Vertoeft! Gy zult zyn hoofd hier ftraks aanfchouwen.
phi-



TREURSP EL. ,99
PHILAÏDE.
.Neenl
Niets wederhoud my hier; 'k vlieg met hem derwaarts heen! ö Medon! wil men óók ons fcheiden in ons fterven?
medon.
Uw Medon moet misfchien alléén het leven derven. Veelligt word 's Hemels toorn bevredigd door myn bloed. Uw minzaam beeld, dat my de fmart der dood verzoet, Zal, tot myn' laatften fnik, myn hart en zinnen ftreelen.
philaïde.
Artander! laat ons t'faam' toch in één noodlot deelen! Toon dat ge een mensch zyt! Gun , dat één'- en zelfde flag , Bcftierd door uwe woede, ons beiden treffen mag! Schei ons in 't fterven niet! Wees ftraf uit mededoogen!
elizinde.
Zoon!., waare fmart is ftom; zy fpreekt het fterkft'door de oogen. Half teder, half verwoed, bedwing ik myn geween, 't Ontroerde u; thans is 't tyd vol moeds ter dood te treên. Sterf! dat uw dapperheid , u door geen pyn te ontrukken, Zelfs Goön dwing' tot berouw, die wreed de deugd verdrukken. Ik volg u.
MEDON.
Zo gy wilt dat ik dien moed behou'; Dat ik de dood trotfeer': volg my dan niet, Mevrouw.
N i phi*



' ïoo C O D R u S,
philaïde.
Neen , Medon !...
elizinde. i
Dierbre Zoon!
medon.
„. ■■;:TJ :La M^ hoeder! Myn Beminde!...
Dit s de yslykfte angst der dood dien 'k heden ondervinde; Al 't geen nog ovrig blyft is weinig by myn' moed.
U, Goden van Athene! u wyëikal myn bloed! Verfterkme, ö Hemel! wees, zo't zyn kan, een behoeder Van 't dierbaarst' wat ik heb, van Minnaaresfe en Moeder'
Haast word myn ziel van 't vleesch/t welk haar nog boeit, bevryd ■ Myn hgchaam ftof en asch. 'k Zie reeds, van tyd tot tyd, Dees rampfpoedbaarende aarde ontwyken aan myne oogen Tegen Cleanthes, die zich, benevens twee der Wachten, op het bevel van Artander gereed hield om Medon weg te leiden
Gy, leer hoe min de dood heeft oP een' Held vermogen' Hy fterft niet; neen : hy ftreefc naar 't hooge ftargeweïf. ' Kom, zie myn dood aan zo gelaaten als ikzelf! Zo gy my volgen wilt, hou dan uw' pligt in waarde • Hy, hy alléén fterft vry, die deugdzaam leefde op de aarde Welaan... e*
pHilaïde,- leunende, half bezweken, in den arm van Elizinde o Medon!
me-



TREURSPEL. iOJ
medon, willende vertrekken, keert te rug en treed naar haar toe. Ter zyde. Ach! Wees moedig, ö myn hart! Tegen Elizinde.
Help haar!... Vaar wel!
Ter zyde in 't heengaan.
Dit is myn laatfte en wreedfte fmart.
Hy vertrekt met Cleanthes en twee der Wachten; Philaïde, geheel in onmagt geraakende, word door Elizinde in een* Jloel nedergezet.
A G T S T E T O O N E E L.
■ artander, elizinde; philaïde, geboeid; Wachten, en vervolgens licas.
elizinde.
Ja, fterf. Het roemrykft' heil, 't welk Helden hier verwerven, ls voor het Vaderland, en 't recht der deugd, te fterven. Te groot voor de aarde, en haar ontfnellende, ö myn Zoon! Wacht u in beetren ftaat een onvergangklyk loon.
Tiran! wat mart gy nog? Stoot toe! verhaast myn fneeven! Laat my voor 't minft' myn' Zoon niet langer overleeven.
licas, fchielyk toetreedende. Vorst! Codrus fterft. Hy wil u zien voor zyne dood, En komt...
N 3 phi.



io2 C O D R u s>
philaïde, in verbystering, Hy fterft!
elizinde.
Hy ook ?... Athene!... ö bittre nood!
artander.
Hoe!... Codrus?... Welk een hand deed hem ten offer (bekken ?..
licas.
Gy zaagt my, nevens hem, uit dit Paleis vertrekken.
Een ongemeene drift verdubbelde zyn treên
Zo fnel, dat ik, hoe gaarne, onmooglykzyne fchreên
Kon volgen. My vooruit, en, aan de poort gekomen,
Greep hy de Wacht ftraks aan; 'k zag hoe hy 't bloed deed ftroomen
Van twee foldaaten, die hy 't ftaal door 't harte ftiet,
't Welk aan zyn zyde hing toen hy dit Hof verliet
De Wacht bragt hem terftond, door wraakzucht aangedreven
Onweetend wie hy was, wat ik ook riep, om 't leven
Ik kwam. Hy wilde u zien. 't Volk, nu bewust van 't feit,
Beklaagt zyn misverftand, terwyl 't hem herwaarts leid.
'k Deed alles, maar vergeefs, dat ik zyn dood verhoedde,
Die hy, bedaard van geest, trotfeerde in koelen moede ;
TerwyJ elk, die hem ziet, tot droefheid word gewekt,
Een aaklig duister 't licht der Zon aan ons onttrekt,
De blikfem fchittert, de aard' dreigt beevend door te broeken,
Als wilden zelfs de Goön de dood van Codrus wreeken.
P • Men



TRE URSPEL. 103
Men brengt hem hier.
Geduurende dit verhaal van Licas, word het langzaamerhand duister, era me« 7zoor£ van verre een opkomend onweder.
NEGENDE T O O N E E L.
codrus, doodelyk gewond, en ondersteund door twee Dorifche Soldaaten; artander, elizinde; philaïde, geboeid; licas, Wachten.
elizinde, Codrus te gemoet treedende. Myn Vorst!
codrus.
Dat uwe droefheid zwicht'! Het is gedaan: ik fterf: 'k gehoorzaamde aan myn' pligt.
artander.
Daar ge op uzelv' dus woed, kan niemand u bewaaren. Wat dolheid ?...
codrus.
Dit gefchrift zal u 't geheim verklaaren. Lees wat de Godfpraak my te Delfos deed verftaan. Maar beef!...
Hy geeft Artander een opgerold pergament over, en word in een* leuningfioel nedergezet. artander, het gefchrift aanneemende. Uw zwak gedreig jaagt my geen fiddring aan.
Hy



iio CODRUS,
codrus, tegen Medon. Treed nader! Welk een God fchonk aan Athene u weêr!
medon.
Ach, Vorst! in welk een'ftaat.. ? Hoeveel doet onsuwfterven Van 't bly genot der zege, ons thans befchoren, derven!
Het Heir, 't welk Thebes raad ons toegezonden had, En 'tgeen, zo als gy weet, zich fpoedde naar dees Stad, Verfcheen, vernam ons leed, en wierd tot wraak gedreven. De duisternis, waarmeê de hemel was omgeeven, 't Gedruis, alöm verwekt door 't vreeslyk ftormgeweld, De fchrik, die 't angftig hart des vyands hield bekneld, Gaf 't Volk gelegenheid ter Stadspoorte in te rukken. Ik ondertusfchen wierd, om voor het zwaard te bukken, Ter markt geflecpt, en waar' byna beroofd van 't licht, Had niet op 't oogenblik een afgefchoten fchicht Hem, die my dooden zoude, op 't onverwachtft' doen fneeven. Niléüs, vol van moed, bekommerd voor myn leven, Brak zyne boei, en redde aldus my uit dien nood. 't Volk vluchtte, ontfteld, verward, op't denkbeeld van myn dood. 't Thebaanfche Heir begon hierop in toorn te ontfteeken, En wilde op 't Dorisch Volk zich van myn fterven wreeken. 'kVerfchyn;'k vecht meê:'tzwichtall';'k verwin.Niets word gefpaard. Artander zelfs, door ons in ketenen bewaard, Verwacht eerlang de dood, en beeft in zyne elende. , De ftorm, die in den ftryd ons hielp, bedaarde in 't ende.
Een



TREURSPEL. m
Een zachte kalmte ontftond; de duisternis verdween; Waarna de Hemel de aard' met nieuwen glans befcheen.
Het weerlicht, en ter linkerzyde hoort men een' enkelen donderflag. Ten teken dat de Goön verzoend zyn als te vooren, Doen zy hun hemelftem ons in dien donder hooren. Zy zyn rechtvaardig. Het verdrukte Athene is vry: Alle onze rampen zyn, door 't eind' des ftryds, voorby.
CODRUS.
ö Ja, zy zyn verzoend: 't is ons op 't klaarft' gebleken.
Goön! dat uw blikfemfchicht, ons thans een gunftig teken, Dien Vorst verzeng', die zich, in voorfpoed, laf vergeet, En niet voor 't heil zyns Volks tot fterven is gereed! Treed nader, Medon! Gy, gy moet na my regeeren! Gy zyt het waardig!... laat nooit weelde uw hart verheeren! De deugd loopt groot gevaar by hooge waardigheên. Befcherm dit Volk, van 't welk ik Vader was.
medoN) voor hem nederknielende.
ö Neen!
Geen ftervling is bevoegd na u ten troon te treeden. Den Goden, die voor ons hier zo veel wondren deeden, Behoort voortaan dit Ryk. Hun t'faam vereende magt Beheersen' 't Atheenfche Volken al zyn Nageflacht! Dees vrygevochte Stad erkenn' geen' Vorst nadeezen. Wie kan, na Codrus dood, die glori waardig weezen ? Hy ryst op en geeft de hand. aan Philaïde, tegen wie hy vervolgt:
Voor



M» CODRUS.
Voor my, 'k verkies voortaan, begunftigd met uw hand, Als Burger van Athene een' min verheven ftand.
Tegen Codrus.
De gulden last eens troons moog' hy, wie wil, verwerven: Ik zoek geen' andren roem dan om als gy te fterven!
CODRUS.
Ik heb myn' pligt volbragt. Genoeg!... Athene is vry! Omhelst my voor het laatft'. Vaart wel!.. Gedenkt aan my!
Medon en Elizinde omhelzen hem. Richt my geen graftombe op dan enkel in uw harte. Hoe heilryk is myn dood! geen wroeging baart my fmarte. Tegen Philaïde.
Prinfes! gy fchynt ontroerd ? Vaar wel. Wees onvervaard.
Beftierders van ons lot! ontboeit myn' geest van de aard'. Treed toe, ö Goön!... ö Laatfte... ö dierbaarfte oogenblikken! 'k Gevoelde in 't leven nooit dus troostryk my verkwikken Hoe heerlyk is myn dood!... Ik fterf voor 't Vaderland Myn kracht bezwykt. Vaart wel!.. Luikt met een zachte hand...
ELIZINDE.
Hy fterft. Ontfangthem, Goön! Zyn geest,aan 'tlyfonttogen, Styge in uw onweêr van het aardryk naar den hoogen , Ten heiligen Olimp! Dat elk zyn' rouw bedwing' I
Wyzende op het Lyk van Codrus. Zyn dood eischt geen beklag, maar wel verwondering. E I N D „E.
CA.



VOORBERICHT.
aanfchouweren niet op hem, maar op ulfo-allêén gevestigd. ,, Canut zoude dan eerst by zyne zedelyke volmaaktheden en „ goedheid de Hoofdperfoon in een Treurfpel kunnen worden, wan„ neer hy, uit hoofde van deeze goedheid, eenen misjlag beging en „ door zodanig een' misflag ongelukkig wierd.
„ Hoe juist deeze aanmerking ook zy, beneemt zy echter, vol.
gens het oordeel dier Kunstrechteren zelfs, daar zy voornaament-
lyk, zo niet geheel, op de benaaming des Treurfpels haare betrek' „ king heeft, geenszins iets van des Treurfpels waarde.
,, Ook zyn ter wederlegging deezer tegenwerping voldoende ver,, fchooningen voorhanden, waaraan de beoordeelaars te gelyk ookedel-
moedig gedacht hebben.
„ De Dichter konde zich billyk eenige bedenking maaken de be„ naaming van zyn ftuk , niet zo gaarne van zulk een affchuwlyk Ca-
rafter als ulfo in der daad is, als wel van zulk een groot' en aller „ achting waardig' Koning, gelyk canut waar lyk is, te ontkenen;
te meer wanneer men op den tyd en de omftandigheden, waarin en waar„ by deeze canut vervaardigd is, te rug ziet. Het zoude onzes „ bedunkens bezwaarlyk te befluilen zyn geweest voor eenen Dichter, „ die in Deenemarken en voor de Deenfche Natie fchreef, van eene „ zo bekende Gefchiedenis al te verre af te wyken, en, in aanmerking „ der voorgemelde tegenwerping, eenen der gelukkig fte Koningen van „ Deenemarken, in een Tooneelfpel, ongelukkig te maaken.
„ lk weet ook dat veelen het CaraUer van ulfo als te verre gedreQ 2 „ ven



VOORBERICHT.
„ i»» zynde hebben aangemerkt. Kenners der Noordfche Oudheden j, zullen echter geenszins van deeze meening weezen*
„ Nog is- my een zeer waarfchynlyke aanmerking bekend, welke op „ het Eerfte Tooneel des Derden Bedryfs gemaakt is. Estrithe „ bid canut aldaar het tweegevecht tusfchen ulfo f» gode, „ wyn te doen Jlaaken.. Haare bede en het gehouden gefprek hier„ over fchynt meerder tyd weg te neemen dan de groot-en-nabyheid „ van het gevaar toelaat.
„ Mogelyk zoude dit antwoord hierop voldoende kunnen, weezen, ,, naamentlyk:
„ Dat een tweeftryd onder de Noordfche Vólkeren zo geoorloofd „ en te gelyk zo pligtmaatig wierd gehouden, dat een-Koning zelf „ toereikende gronden voor zich moest hebben, en dezehen alvoorens „ wel overweegen, eer hy konde bejluiten den min/ten.flap te doen, „ die deeze aloude gewoonte al te fterk te keer ging; daarenboven „ waren de tweegevechten, toenmaals, zo ceremonieel en van zo vee» le voorbereidingen vergezeld, dat men billyk zoude mogen vooronder„ ftellen, dal estrithe het gevaar zo naby niet heeft kunnen ,, achten."
Wat nu myne naarvolging van dit Treurfpel betreft, heb ik altoos getracht mynen Voorganger in 't oog te houden, zo veel zulks de Ne. derduitfche taal en poëzy toelaaten. Ik heb de vryheid gebruikt eene enkele byvoeging te maaken in den beginne van het Derde Tooneel des Merften Bedryfs. De reden die my daartoe heeft aangezet is,, om
g.0 d- -



VOORBERICHT.
godschalk, die vervolgens een grooten invloed in de ontknoo-ping van het Spel heeft, en in het Vierde Bedryf eerst te voorfchyn komt, vooraf by den Leezer of Aanfchouwer, volgens den ' bekenden tooneelregel, dat, naamentlyk, alle Perfoohen, die eeni. gen invloed in de daad van een Tooneelfpel hebben, in het Eerfte Bedryf behoor en genoemd te worden, bekend te maaken. Ten dieneinde hebbe ik godewyn deeze woorden in den mond gelegd': . ■ '
Thans houd hy mondgefprek Met een' Slavonisch' Prins, in zyn geheim vertrek, Waar hy uw wederkomst met blydfchap heeft vernomen; Hy zal, als Godfchalk hem verlaat, ftraks by u komen.
Meerder acht ik onnoodig tot opheldering vandït Treurfpel te berichten. In hoe verre ik in myne nqarvolging geflaagd ben ,laat ik aan het oordeel over van de Beminnaaren en Kenner en der Nederduitfche Toomelppëzy...
Q/33
PER*



128 'CA N ü T,
Bragt gy my herwaarts om uw' ondergang te zien ? Bedenk eens wat gy door uw' trots reeds hebt geleden. Myn Broedêr is vertoornd. Gy weigert met gebeden....?
ULFO.
Geen ftervling hoore ooit dat zich Ulfo laf verneêrl Zyn lot wil dat hy ftryde en geen genaê begeer'. Getuig zulks: fints ik u myn hart heb opgedraagen, En 't dienstbaar juk verfoeide om glori naar te jaagen; Sints ik, door Canuts roem tot eerzucht aangepord, (Opdat ik zyns^elyk in 't oog der waeréld word',) Den oorlog met dien Vorst der Deenen heb begonnen Wie bleef toen Winnaar? fpreek! wie wierd toen overwonnen? k Heb, zonder krygsniagt, dien, die 't all' ten fchrik verftrekt' Doen fiddren , en alöm hem vyanden verwekt.
ESTRITHE.
Waar zyn die vyanden aan wie ge u had verbonden? Noorwegens Hoofd is dood, en Zweedens magt verfionden.
ULFO.
Ik leef, tot aller fchrik, nog even fier van moed. Myn list deed Canuts Volk verdrinken in den vloed. Te;wyl een boot my bergde op de ongeftnime baar'en, Braveerde ik, ongedeerd, zyn trotfche waterfchaaren.' Hy, die geen' Vyand ooit vergeefs vervolgde, hy Dorst my niet zoeken in het hart der woesteny. En ik, zoude ik zyn gunst nu .zoeken door gebeden !
Dat



TREURSPEL. 129
Dat waar' te veel gevergd. Waarvoor was dan geftreden ?
ESTRITHE.
Ach! 'k vind dan fteeds by u een onverzetlyk hart?
Hoe meer 'kuw' wil volbreng, hoe meer me uw weigring fartl
Vond gy, fmts Canut u my heeft ten echt gegeeven,
My altoos niet bereid naar uw bevel te leeven ?
Hoe willig trok ik niet door 't guure Noorden meê ?
'k Volgde u door 't aaklig woud en op de woeste zee.
Toen ik, wanneer ge uw' Vorst den oorlog dorst verklaaren,
Zag dat uw legers reeds ten aftogt vaardig waren,
Vermoeide nooit myn klagt uw onverbidlyk oor:
Bedaard, ftelde u Estrithe ons naadrend onheil voor;
Zy zuchtte omdat ge uzelv' door ontrouw wilde ontëeren;
Zy wraakte uw' aanflag, maar volgde echter uw. begeeren.
Is dit nu eindlyk 't loon voor myne tederheên ? 'k Smeekte u om uw behoud, gy hoorde geen gebeên! Gy brengt my hier, ö Wreede! en meld my dat ge uw leven, Uw gantsch geluk, ten prooij' wilt aan uw trotsheid geeven! Is all' wat gy bezit geen gift van 's-Konings hand? Wat heeft u tegen hem dus heftig aangekant?
ULFO.
Zyn roem. Moet hy 't heelal vervullen door zyn' luister? Men meld zyn' naam alöm, de myne blyft in 't duister. Hy, niet te vreên met de eer der opperheerfchappy, Streeft, wat hy ook verricht, elk onderdaan voorby.
R Wie



i3o CANUT,
Wie vind gelegenheid om hier naar roem te dingen? Men hoort fteeds Canuts lof, in vrede en oorlog, zingen. Hem noemt men dapper, groot, in krygskunde uitgeleerd, Goedaartig, deugdzaam, wys; hy word bemind, geëerd; Zyn zucht naar eigen roem kent zelfs geen perk noch paaien j En onze mindre rang kan nimmer roem behaalen! Niets blyft my ovrig, opdat ik ten eertroon itapp', My 't leven niet verveel', dan Canuts vyandfehap. Is moed, verftand en fterkte aan hem vergeefs gegeeven? , Die door geboorte niet tot Koning is verheven ? 't Recht tot onfterflyke eer heb ik met hem gemeen. Van 't noodlot komt de troon, maar de eer van ons-alléén. Dat Canut zich vry ftreele als Heerfcher van zes Ryken; Zyn magt zy grooter : 'k wil in glori hem niet wyken.
ESTRITHE.
Wat heeft die zucht naar roem reeds lang myn hart bedroefd f Haat gy den Vorst zo zeer,waarom dan hier vertoefd? Moet hier, daar elk hem mint, hier, in zyn eigen Scaaten, Uw val het loon dan zyn van al uw magtloos haaten ?
ULFO;.
Wat ramp myn haat my baar', hoe groot of kleen die fchyn*» Geen rampfpoed is zo groot dan leevend' dood te zyn. Wat baat het toch dat ons het daglicht wierd gegeeven, Zo wy, door 't duister der vergeetenheid, niet ftreeven Naar 't waare heldenfpoor ? 'k Heb reeds één' ftap gedaan. 3
De



TREU RSPEL. 131
De waereld ziet myn zege als met verwondring aan ;
Men zegt reeds dat de Vorst, in roem niet te achterhaalen,
Aan my een' Vyand vond, die óók kan zegepraalen.
Doch, fchoon zyn heir verdronk, is 't my geenszins genoeg
Dat ik hem door myn list en niet door 't zwaard verfloeg.
'k Wil, voor zyn' zetel, zelf den oorlog hem verklaaren,
En hem, die ééns my vreesde, op nieuw verfchrikking baaren.
Gaa, fmeek dien Dwingland vry; gaa, werp u aan zynkniên; Gy zult zulks haast onnut, hemzelv' my fmeeken zien. 'k Zoek zyn vergifnis niet. 'k Zal hier wel Helden vinden, Die, edel denkend , zich aan myn belang verbinden, 'k Zweer dat myn arm niet rust', vóór hy zich wasfche in 'tbloed Myns Vyands, en my de aarde als zyn' Verwinnaar groet'.
TWEEDE TOONEEL.
ESTRITHE, GUNILDA. GUNILDA.
as reeds den Vorst bekend dat gy zyt hier gekomen. Uw Egaês inkeer heeft geheel hem ingenomen. 't'Is nog die zelfde Held, wiens goedertieren hart Vergifnis fchenkt met vreugd, in toorne ontbrand met fmart. Gy zult ftraks van zyn gunst hier 't klaarst' bericht erlangen, En hoe bereid hy is u in zyn' arm te ontfangen.
R 2 ss-



TREURSPEL. 133
Of rampfpoed minder wreed dan onderwerping zy:
Maar hier, daar 's Vorften woord zyn trotsheid kan verbreeken,
Moet hy die ftrafbaar is ook om vergifnis fmeeken.
estrithe.
Zyn trotsheid, vreeze ik, nam hier geen begin; ö neen! Zy, zy is de oorzaak van zyn herwaartskomfte alléén. Toen ik my vleide dat myn klagt hem had bewogen, Gunilda, heeft die wreede op 't gruwlykst my bedrogen! Gy weet hoe dikwerf ik, met een befchreid gezicht , Zyn fchandlyk pligtverzuim hem ftelde in 't helderft' licht; Hoe klaar ik hem 't gevolg zyns hoogmoeds bragt te binnen, Die hem van eer beroofde en niets dan fchand' deed winnen. Zyn woest verblyf, zyn heir, 't welk eed en trouw verbrak, Getuigde dat myn tong de oprechte waarheid fprak. Dies raadde ik hem zyn' pligt te omhelzen als te vooren. Ik fmeekte menigwerf. Hy fcheen in 't eind' te hooren. Die veinsaart billykte den raad dien ik hem gaf, En wiesch, met eigen hand, myn fchreijende oogen af. Hy fprak: Ik ftem uw beê. Laat ons van hier vertrekken; Dit bar, dit woest verblyf kan my geen' roem verwekken.
Thans, daar myn hart zich baadde in de ongemeene vreugd Dat ik een' dappren Held herftelde op 't pad der deugd, Komt die ontmenschte my zyn boos ontwerp verklaaren: Hy wil den Vorst, op nieuw, hier twist en oproer baaren-
R 3 gü-



•136 CANUT,
Eer zich zyn dolle woede aan ieder openbaar',)
Dat hy, ten waar' hyzelf in zyn bederf wil loopen,
De gunst myns Broeders niet door fmeeken heeft te koopen.
Zyn misdryf blyv' bedekt. Ja, 'k zal hem, tot myn fchaê, '
Der fchande onttrekken dat hy naar vergifnis ftaa.
My hoont het fmeeken niet. Laat hy zyn fchuld verbloemen:
Ik zal my, in zyn plaats, by Canut fchuldig noemen.
Vlieg heen!... Wie nadert my?.. ö Hemel!., kan 't geichiên'
't Is Godewyn!... Zal ik hem fpreeken, of ontvliên ?
DERDE TOONEEL.
GODEWYN, ESTRITHE.
• ",
GODEWYN.
Prinfes! myn herwaartskomst zal mooglyk u mishaagen;
Doch vrees niet dat ik my kome over u beklaagen.
Ik had, verre uit uw oog, myn liefde alreeds gefmoord,
Uw' haat gebillykt, nooit op nieuw uw rust geftoord,
Indien myn pligt niet deed dat edel opzet wyken.
Myn Vorst wilde u, door my, de waare vreugd doen blyken
Die hy om u gevoelt. Thans houd hy mondgefprek
Met een' Slavonisch' Prins, in zyn geheim vertrek,
Waar hy uw wederkomst met blydfchap heeft vernomen:
Hy zal, als Godfchalk hem verlaat, ftraks by u komen.
Vergun dat ik vooraf, eer hy u zelf begroet,
Aan



i4o CANUT,
U dunkt zelfs dat ik fchuuw voor uw gezicht moest weezen Alïöf ik billyk hadde een bits verwyt te vreezen!
Kon wel myn liefde en trouw voor u nog zyn gefpaard? Neen: die geen' roem verdient acht ik myn liefde onwaard', k Heb Ulfo, met veel recht, in uwe plaats verkoren ■ Ik brak myn trouw niet, gy fchond de uwe alreeds te vooren
Gy had uwe eer, uw' pligc, uw Minnaares, verzaaktIk bande u uit myn hart, 't welk nooit voor de ontrouw blaakt. Spreek, kon ik u wel als myn eigendom waardeeren? U, die verachtlyk vvierd, alsEchtgenoot ooiteeren? Dan deelde ik in den fpot dien gy, zo billyk, lyd, En 'k had vry willig my der fchande toegewyd.
GODEWYN.
Welk onrecht gy my doet kan ik, op 't kjaarfte, u toonen.
ESTRITHE.
Weet reeds genoeg,'khoorniets, hoe ge u ook wilt verfchoonen.
GODEWYN.
Gy wykt uit myn gezicht, na 't fchenden van myne eer 1.
ESTRITHE.
U nimmer weêr te zien is all' wat ik begeer..
GODEWYN.
My fnood befchuldigen, en geen gehoor te geeven!
ESTRITHE.
Wat kunt gy zeggen?
GO*



TREURSPEL. 143
Gelyk ze omtrent my deed, óók geen berouw getoond?
GODEWYN.
Daar gy, grootmoedig, haar, ö Vorst! genaê wilt fchenken, Betaamt het my geenszins aan mynen hoon te denken. Zy komt.
TWEEDE TOONEEL.
ESTRITHE, CANUT, GODEWYN. ESTRITHE.
Ach, Vorst! uw gunst, die ik hier wedervind, Befchaamt me, en toont me op klaarst' hoe ge eene Ondankbre mint.
CANUT,
Die gunst, waarop gy roemt, moet tot geenfchaamte uitrekken. Zy bleef altoos inftand: niets konde ü die onttrekken.
ESTRITHE.
Hoe billyk u myn vlucht tot gramfchap heeft vervoerd...
CANUT.
Zy heeft my niet vertoornd, maar wel het harte ontroerd.
ESTRITHE.
Hoe groot myn wanbedryf ook zy in uw gedachten,
Ik» heb zulks meer beweend dan ge immer zoud verwachten.
Staa toe dat ik den grond van al myn ongeluk, 't Geen me uit den top van eer ftortte in een' poel van druk, Voor u verzwyg'. 't Zy liefde, of eerzucht, of verwoedheid,
My



*44 C A N ü T,
My aan myn' pligt onttoog, en teffens aan uw goedheid, t Is noodloos, daar gy 't vuur der wraak reeds hebt gebiecht Dat u de juistheid van myn misdryf zy bewust. Wie kent altoos de drift waardoor men word gedreven! Hoe menig ftervling dwaalt niet dikwils in dit leven , Die zelfs geen oorzaak weet van 't onbedacht beftaan * Ach! zie myn' Echtgenoot nooit voor meineedig aan. My, wie fteeds van myn jeugd uw weldaên zyn gebleken My, die 't alléén betaamde u om genaê te fmeeken, My hebt gy ook alléén vergifnis aan te biên. Ik, ik ben de oorzaak van all' 't geen gy zaagt gefchiên• k Heb Ulfo door myn' raad doen tot zyn vlucht befluitenJk bragt zyn vloot in zee; ik ging hem vóór in 't muiten.'
Verfchrikt ge om dat ik, zo vermeetel in myn' h:at, Ooit vatbaar weezen kon voor 't ongehoordft' verraad'? Ikzelf, verwonderd welk een' band ik heb verbroken Maar, waartoe dit herhaald?... Gy hebt my vrygefproken! Uwe edelmoedigheid, die 't all' te boven ftreeft, Die, op het kleenft' berouw, de grootfte fchuld vergeeft, Wil, by dat grootsch beftaan, niets van 't voorleedne wLten. Dat dan, op myn berouw, myn dwaaling blyv' vergeeten, Die, voor een', korten tyd, my aan myzelve onttoog; Dat myne liefde en trouw herbloeijen in uw oog; * Tot eindlyk,door den tyd, u myn gedrag bevredigt, En my waardeeren doet als waart gy nooit beledigd!
CA-



TREURSPEL. - 145-
CANUT.
Uw weerkomst is myn borg. 't Voorleedene is voorby. Van al 't gebeurde is geen geheugnis meer by my.
Estrithe , laat ons weêr verzoend zyn als te vooren! Geen klagt moet thans de vreugd, die my beheerscht, verftooren. Myn hart wierd lang genoeg beftreên door angst en rouw, Uit vreeze dat ik nooit uw hart herwinnen zou, Wat poogingen ik tot dat oogmerk ook befteedde. Men denk' daar niet meer aan. Wacht voor uw' Egaê mede Van my dezelfde gunst die heden u ontmoet. Schoon alles hem betichtte, uw echt had hem behoed. Hy koom' vry onbefchroomd, en deele in myn genade. Ik haat hem niet, ö neen! 'k bemin hem als uw' Gade.
Maar waarom my voorheen uw min geheeld ? Daar gy Hem koost, had hy myn ftem. Was niet uw hart fteeds vry ? Behou dat recht: gy moogt hem minnen; met hem leeven.
ESTRITHE.
Mynheer!... gyzelf hebt my dien Echtgenoot gegeeven...
CANUT.
Ik?
ESTRITHE.
Ja; gy zond hem my; 'k ontfing hem als uw gift. Hy wierd my daarom waard, daar gyzelf in gefchrift Aan my gebood te doen wat Ulfo me openbaarde. Ik nam zyn voorftel aan, toen hy me uw' wil verklaarde,
T En,



i46 C . A N U T,
En, door erkentnis voor uw goedheid aangedaan, Myn hart eischte als een gift door u hem toegedaan. Behoefde ik meer bevvys ? Hy toonde me uw bevelen... Straks was myn hart het zyne om in zyn lot te deelen.
Zo heb ik altoos op uw gunst myn heil gebouwd, En myn geluk alléén aan uw beftier vertrouwd: 'k Voldeed, naar myn bezef, aan d'eerften myner pligten Door in deez' echt my ftraks naar uwen wensch te richten. Kan dan myn trouw ooit zyn een voorwerp van uw' haat P Neen, 't is uw eigen werk; erken 't daarvoor; en laat My gunftig toe om u verzekering te geeven Dat Ulfo niets, van 't geen gebeurd is, heeft bedreven.
CANUT.
Gyzelf zyt onbewust hoe gy zyn fchuld verzwaart Op 't tydftip waarin gy zyne onfchuld my verklaart.
ESTRITHE.
Ach! is 't my dan ontzegd voor zyn belang te fpreeken ?
CANUT.
Zyn ftrafbaarheid was my zo klaar nog nooit gebleken.
ESTRITHE.
Hy ftraf baar ? gy hebt hem vergifnis toegeftaan.
CANUT.
Daar 'k hem zyn fchuld vergeef, klaagt gy op 't fterkft' hem aan.
ESTRITHE.
Zyn misdryf is voor my zo duister als uw rede.
CA-



TREURSPEL. 155
ESTRITHE.
Wreed verdriet! Wat doetgy, Godewyn? Ach, Ulfo! volg hem niet.
ULFO.
Gy ziet my daadlyk weêr.
ESTRITHE.
Neen!.. nü moet gy my hooren !
ULFO.
Men daagt my uit. Zou dan myn glori gaan verloren?
ESTRITHE.
Een weinig toevens kan uw' roem niet fchaadlyk zyn.
ULFO.
Gaa flechts vooruit, 'k zal ftraks u volgen, Godewyn 1 V Y F D E TOONEEL.
ULFO, ESTRITHE. ESTRITHE.
Ik eisch niet dat ge uw woord van eer ooit zult bevlekken. Aan 't eens beftemd gevecht vermoogt ge u niet te onttrekken. Maar dat ge, ontmenscht van hart, alléén op moord bedacht, Estrithe, uwe Echtgenoot', geen affcheid waardig acht; Dat gy, ö Wreede! wiens misleiding my doet beeven, My weigren durft misfchien den laatften kus te geeven, Baart my de felfte fmart in mynen tegenfpoed!
v 2 Maar



I$6 C A N U T,
Maar 't is veelligt de vrees die u my fchuwen doet,
Alsof ik tegen u my ernftig zou beklaagen;
Den haat u toonen, dien 'k u billyk toe moest' draagen.
Maar neen; gy leerde alreeds dat my geen haat beftiert.
Ach! dat my al 't geheim uws misdryfs kenbaar wierd!
Menfpreekt, metaffchrik, van uw' wreevlen aart geftadig;
Elk uur, elk oogenblik, vind ik u meer misdaadig:
'k Heb naauw' één fchuld van u beweend, of, Wreedaart! gy, Gy dwingt my weêr dat ik op nieuw vergeeflyk zy.
Dat gy myn traanen door uw valsch berouw misleidde, My wikkelde in 't gevaar, 't welk gy den Vorst bereidde; Dat gy, in plaats van 't vuur te dempen van uw' haat, Als 't oogmerk uwer komft', van oproer zwanger gaat; My, daar ge uw dol ontwerp durft elk te kennen geeven, Voor 't akelig gevolg van al uw woên doet beeven; Uws medeminnaars roem door 't fnoodft' gerucht bevlekt, En myn eenvouwdig hart door logens tot u trekt; Hem, die u overtuigt, door fchimp en fmaad beledigt, Ten ftryde daagt, opdat ge u door een' moord verdedigt; Zyn gruwlen die geftaag my zweeven voor 't gezicht. Spreek, fpreek, wreede Echtgenoot! wat hebtgy meer verricht? Ontdek me all' wat men my uit deernis wil verbergen : U, die geen deernis hebt, mag ik de ontdekking vergen.
'k Bad Canut om genaê voor al ons fnood beftaan. Om u, wien 't fmeeken hoont, van deezen last te ontflaan,
Laad-



TREURSPEL. 157
Laadde ik, op my-alléén, de fchuld van uw verwoedheid. Straks fprak de Vorst u vry, naar zyn gewoone goedheid: Maar toen ik, om zyn hart te roeren, meldde dat Ik op zyn hoog gebod met u in 't huwlyk trad; Hem fprak van zyn bevel, 't welk gy my openbaarde, Zei hy, dat ik niet wist hoe 'k u op nieuw bezwaarde. Wat moet ik denken van uw misdaên ? van zyn reên ? Verkoos de Vorst u dan tot myn' Gemaal niet?
ULFO.
Neen.
ESTRITHE.
't Bevel dat hem behaagde aan my, door u, te zendenf... Zyn handfchrift?-...
ULFO.
Wist ik tot myn voordeel aan te wenden,
ESTRITHE.
Trouvvlooze !
ULFO.,
ó Ja; dat gy myne Echtgenoote zyt, Dat ik uw hart verwon, dank ik myn list en vlyt.
Toen Zweeden uw verblyf een' inval had befchoren, Beloofde ik aan den Vorst dien toeleg llraks te fraooren, Zelfs zonder Krygsgeweer en hulp van oorlogsliên, Zo hy flechts u beval myn' aanflag hulp te biên. Zulks deed hy in zyn' brief. Dit fchrift kwam my te ftade.
V 3 In



158 CANUT,
In 't kort: ik minde u; ik begeerde u tot myn Gade.
EST RITHE.
Gy minde my? Barbaar! wat had ik u misdaan,
Dat gy, tot myn verdriet, uw oog op my moest flaan?
Dat gy, door 't fnoodft' bedrog, tot in myn hart dorst dringen,
Myn' pligt my doen verraên, my tot een huwlyk dwingen?
Gy hebt my door uw list, die alle deugd verzaakt,
Oproerig, ongetrouw en u gelyk gemaakt.
Onweetend' deelende in uw heillooze euveldaaden,
Hoonde ik myn' Bruidegom, heb ik myn' Vorst verraaden!
Wat heb ik federt niet voor uw behoud verricht? Wat leed ik niet om u? 't Volbrengen van myn' pligt Was toen nog al myn troost. Wat moet ik thans niet vreezen., Nu 't oefnen van dien pligt my zelfs doet fchuldig weezen ? ö, Wreede!... ach, Canut!... ach, myn pligt!... ach, Godewyn!
ULFO.
Indien ge uw' pligt betracht kan niets u fchaadlyk zyn. Geen andre, dan myn liefdeis u meer voorgefchreven; Hou die in 't oog, dan zal geen onheil u doen beeven. 'k Ben uw Gemaal. Herdenk...
ESTRITHE.
Gemaal!... ö Wreed verdriet! Die naam eischt wel myn min, doch gy verdient haar niet.
ULFO.
Hoe! Hy, dienaar den roem der Helden altoos vaardig
Door



TREURSPEL. 159
Door grootfche daaden ftreeft, is dan uw liefde onwaardig?
Vaar wel; gy zult haast zien dat ik uw hand, uw trouw, Veel meerder heb verdiend dan Godewyn, Mevrouw !
ESTRITHE.
Toef... Wreedaart! wilt gy 't ftaal hem nog in 't harte drukken Dien gy, door list, helaas! myn harte wist te ontrukken ? Waarom heb ik myn' pligt my tot een wet gemaakt, Daar myn Gemaal het recht der menschlykheid verzaakt?
Dit hart door u geroofd, gefolterd, wreed bedrogen, Maar echter u getrouw, ftelle u uw' pligt voor oogen! Het fmeekt n; hoor zyn ftem! vermeerder zyn verdriet, Zo gy myn Egaê zyt, doorfnooder wrevel niet! 'k Bemin u. Hoor myl Zoud ge op nieuw myn'ramp verzwaaren? Zoud gy, myn min ten loon, uws Vyands bloed niet fpaaren?
ULFO.
Myn glori ziet zyn bloed reeds als haar offer aan.
Hoe! waant gy dat zy 't aan de liefde ooit af zou ftaan ?
ESTRITHE.
Eer ik gedoog' dat die barbaarschheid word' bedreven, Werp ik my in 't gevecht, om door uw ftaal te fneeven. Ik vlieg naar Canut; 'k fmeek dien Held, dat hy uw woên Wil breidlen; u, ö Wreede! ondanks uzelv', behoên. Hy is rechtvaardig en zal nooit dien bloeddorst lyden.
ULFO.
Ik vlieg, terwyl gy fmeekt, om voor myn' roem te ftryden. Einde van het tweede Bedryf.
DER-



i6o CANUT,
DERDE BEDRYF. EERSTE TOONEEL.
CANUT, ESTRITHE, HApUIN. ESTRITHE.
ö Ja, reeds woed misfchien de dolk op beider borst. Ligt zyn hun zwaarden reeds van 't rookend bloed bemorst: Dit tydflip zal voor d'een' of d'ander' doodlyk weezen, Indien hun arm beftond 't geen my hun drift doet vreezen. Zy vloogen naar 't gevecht. Door ongeduld gefpoord, Gunde Ulfo, op myn beê, my naauwlyks eenig woord.
HAQUIN.
De plaats des twee.lryds is naby dit flot. 's Volks oogen Zien op der ftrydren moed, die elk houd opgetogen, 'k Zag hoe een bende van getuigen daar in 't rond Met ftille opmerkzaamheid byéén gedrongen ftond; 'k Zag hoe de Helden, die van toorne en eerzucht blaakten, Vermydend' zon en wind, ten ftryd' zich vaardig maakten; Terwyl hun grootft' belang clkaêr daagt voor 't geweer: Dees ftaaft zyn woord, die vecht voor zyn gefchonden eer.
ESTRITHE.
Vind dat moorddaadig woên, Haquin ! by u verfchooning? Wie is hun Rechter? Is 't hun zwaard, of is 't de Koning?
Moet



TREURSPEL. 161
Moet ftraks , om 't kleenft' verfchil, de wraak in 't harte ontflaan?
De bloem der Helden in den fchootder vreê vergaan?
Verfpilt men dus, voor 't oogzyns Konings,zonder fchroömen,
Een bloed datby waardeert, dat hem ten dienst'moest ftroomen?
Moet om gewaande fchande een Held zyn omgebragt?
Door zyn' belediger doldriftig zyn geflagt,
Ten zy ccn gunftig lot voor dien gehoonden waakte
En, tot zyn waare fchand', van hem een' moorder maakte?
'k Zou Ulfo dus (ach, Vorst, laat, laat dit nooit gefchiên!)
Eerlang als moordcr of vermoorden wederzien ?
Denk niet dat ik zyn bloed meer dan zyn' roem waardeere.
Het is uw eigendom; het ftroom', maar u ter eere:
Hy fneuvle, zo 'c moet zyn, op 't krygsveld in 't gevecht
Ten fteun zyns Vaderlands, of voor het vorstlyk recht.
'k Zal, in myn' rouw getroost, dan juichen om zyn wonden.
De waare glori moet op billykheid zich gronden.
Maar dit verüchtlyk, dit al te onrechtvaardig woên,
Baart affchrik. Ach, Mynheer! gy moet dien ftryd verhoên.
canut, tegen Haquin. Men roep' die Helden hier. 't Voegt hen hun bloed te fpaaren Ten dienst' van 't Vaderland. Gaa hen terftond verklaaren, Dat ik dien woesten moed, die tweedragt aanhitst, haat; Geen' Onderdaan myns Ryks ooit onrecht lyden laat: Dat ik den hooner, wie hy zyn moog', ftreng zal ftraffen, En 't voorwerp van zyn' hoon gerechte wraak verfchaffen.
X Ik



TREURSPEL, 165
Bewerkt myn' Egaês fchande en zal uw' roem vergrooten.
Hy poog' vry, wien hy kan, tot oproer te overreên.
Wie zich uw' vyand noemt vind die hier vrienden..? Neen!
Die magtelooze haat, misleid in zyn verwachting,
Maakt hem elks affchrik waard', en tevens uw verachting.
Moet, daar hy ziet dat elk zyn aanzoek van zich weert,
Hem alle hulp ontzegt, uw' fcepter kust en eert,
Moet hy dan niet, (geperst de grootheid van zyn' Koning
Te erkennen uit 's Volks hulde en zuivre trouwbetooning;)
Van zyn gehaat ontwerp, van al zyn fpoorloos woên,
't Welk nergens ingang vond, eens fchaamrood afftand doen?
Zo lang ikzelf niet vrees moet' niets uw rust verftooren. Maar, ach! wat hartzeer is intusfchen my befchoren ? Wat wacht ik van zyn woên weêr menig foltering, Eer ik in hem die zucht tot heerfchappy bedwing'! Hoe dikwerf zal ik niet, gebogen aan zyn voeten, Myn traanen zien verfmaad, myn beê herhaalen moeten, Eer 'k hem den ramp onttrek, met dwang te rug doe trcên, En zyn behoudnis koop' voor duizend moeilykheên!
Rampzalig Echtverbond ! wreedfte oorzaak myner fmarte ! Waartoe de list my bragt in weêrwil van myn harte! Band, dien 'k beweene en eer'; die, hoe myn ramp ookgroeij', My altoos heilig blyft, hoe bitter prangt me uw boei!
Ach, wat moet onze kunne al leeds te boven komen, Wanneer men éénmaal heeft een trouwbefluit genomen
X 3 Waar»



166 CANUT,
Waarvan de dood alléén, in 't einde, ons kan ontdaan!
Wat word, nit tederheid en pligt, dan niet beftaan!
In angften en gefmeek, in lyden eri vergeeven,
Verflyt men menigwerf 't onrustig huwlyksleven. I
Terwyl ons dierbaarft' pand vliegt in zyn' ondergang,
Verdedigen wy vaak de onbillykheid uit dwang,
En deelen fchuldloos mede in 't fchandlykfte eedverbreeken.
CANUT.
'k Zie Ulfo. Staa my toe hem hier alléén te fpreeken. DERDE TOONEEL.
CANUT, ULFO. CANUT.
lVloest ik, om u als vriend te omhelzen, u te zien, Dan d' eerften ftap doen ? u op deeze plaats ontbiên ? t Is noodeloos dat gy myne oogen tracht te ontvlieden. Myn hart, gewoon oprecht vergifnis aan te bieden, Voelt nooit daarvan berouw, noch blyft met wrok vervuld; Nooit blaakt myn oog van toorn na de eensvergeeven fchuld. Wie zyn gefchonden trouw weêr zuiver doet herleeven Is my zo waard' als een die nooit, iets heeft misdreven, 'k Heb dien, die naar my zocht, myn byzyn nooit belet, Zo zyn geweeten zelf zich daar niet tegen zet. Gy weet hoe gaarne ik elk vernoegd zie in myn Staaten;
Hoe



TREURSPEL. 167
Hoe gaarne ik 't hart doorgrond van,al myne Onderzaaten: En gy, die my het meest' moest achten, gy-alléén, Zoud myn gezicht ontvliên, en altoos zyn te onvreên?
De band die ons veréént, dien wy verpligt zyh te eeren , Eischt een vertrouwen, 't geen ge, ö Ulfo! fchynt te ontbeeren» Die band, door u gelegd, zy nooit door my gefcheurd; 'k Heb, zonder uw verzoek, dien zelfs reeds goedgekeurd. Hy binde uw trouw op 't naauwfte aan myn belang nadeezen t
Maar... wien behoort dit zwaard ?...
ULFO.
Aan Godewyn,
CANUT.
Kan 't weezen t
Is hy...?
ULFO.
Ik was voldaan toen 't ftaal raakte in myn magt, Ontwapend is door my nooit iemand omgebragt.
CANUT.
Men kan uit dit gedrag, dat ik nooit goed zal keuren, Veelmeer ftoutmoedigheid en blinde drift befpeuren , Dan zuivre liefde en trouw voor 't heil der burgery. •k Wil dat dees zege hier voortaan de laatfte zy ; Geen leden van den ftaatzich onderling beroeren; Geen burgers in triomf hun medeburgers voeren. Elke overwinning zy geen zelfde roem bereidi
Mm



16S
CANUT,
Men toone een' vyand moed, een' vriend verdraagzaamheid. Gy zult aan Godewyn dat zwaard ftraks wedergeeven.
ULFO.
Hy heeft reeds beter gift ontfangen; 'k fchonk hem 't leven.
CANUT.
Wiens bloed is 't dat dus langs uw kleedren druipt?
ULFO.
Dit ftaal
Had my flechts ligt gekwetst, vóór myne zegepraal.
CANUT.
Zo heeft die zegepraal nog tegenftand gevonden?
ULFO.
Zy baart my roems genoeg, en kost flechts weinig wonden.
CANUT.
Gedoogt gy dat uw bloed dus wegvloeije ongeftuit?
ULFO.
Het is gewroken; 't vloeije en brei' myn glori uit.
CANUT.
Zo wilt ge dan, om zulks geftild te zien, niet trachten?...
ULFO.
Gy weet dat ik voorlang myn bloed gering leerde achten.
Geen wonden joegen my ooit bleeken doodfchrik aan.
Gy deed me ontbiên. Vaar voort; doe my uw' wil verftaan.
My zal nog bloeds genoeg in de aadren overblyven
Om uit te voeren 't geen myn moed my voor mogt fchryven.
CA-



T R E U R S P E L. 173
'k Was in uw magt en kon den doodfteek niet vermyden. Doch 'k fchaam me uw zege niet. De nederlaag, na 'tftryden,. Bewyst zo min de fchande als de overmagt den moed. De eer word alleen in 't hart door heldendeugd gevoed. De dapperheid moest vaak voor de overheerfching wyken; By d'allergrootften moed kan de arm fomtyds bezwyken. De myne zwichtte: maar voor 't fterven vreesde ik niet: Hét was uw vryë keuz' dat gy me in 't leven liet. Ik zocht door zuchten noch gefraeek die gunst te erlangen, Maar dacht van uwe hand den laatften flag te ontfangen. Daar gy my hebt gefpaard, is onze tweedragt uit. Gy overvvont: de ftryd heeft ons gefchil geftuit. 'k Zal, fchoon ik my door u, op 't fmaadlykft', moest zien hoonen; U echter wie ik ben, nu wy verzoend zyn , toonen, Opdat u blyke hoe een Oorlogsheld al tyd Kan edel blyven, zelfs na een' verloren ftryd.
canut.
Gaan wy myn Zuster zien. Dees maar' zal haar bchaagen.
ulfo.
'k Begeef my eerst naar 't heir door u my opgedraagen. V T F D E TOONEEL. ulfo, alleen.
"Wie eens uw zoetheid fmaakte, ö glansryke oorlogsëer! Vind nimmer zich verzaad, bemint u meer en meer.
Y 3 Nooit



174 CANUT,
Nooit flelt Hechts één triomf der Helden krygszucht paaien* Zy ftaaplen zege op zege opdat zy roem behaalen.
Maar ik... Zou ik van hier, eens vreemden vorftenmoord Ter wraak', vertrekken naar een afgelegen oord ? Gewis waant Canut langs dien weg myn' haat te ontvluchten, Als had hy voortaan myn vervolging niet te duchten. Men ftelt nooit dien men vreest tot Heirvoogd aan. ö Neen >
Hy blyft myn vyand. 'k Zoek geen zege dan alléén Op Canut. 'k Zal met vreugd myn wonden doen verbinden Eerlang zal 'k andren, doch met grooter glori, vinden
Einde van het derde Bedryf.
VIER-



TREURSPEL. 175
VIERDE BEDRYF* EERSTE TOONEEL.
ESTRITHE, HAQ.UIN. ESTRITHE.
Hoe! daar my Canut-zelf, tot myne vreugd, bericht Dat voor zyn gunst, in't eind', de haat van Ulfo zwicht; Daar myn Gemaal, befchaamd, zyn zucht naar grootfchedaaden, Op een veel eedier wyz', dan eertyds, wil verzaaden; Een' vreemden vyand kiest; zyn Oorlogsliên reeds telt, En niets zyn' wensch volmaakt dan dat hy trekk' te veld , Tracht gy, Haquin! den Vorst tot argwaan op te wekken;. Maalt ge Ulfoos hart hem voor in al zyn zwartfte trekken; Hernieuwt ge , ontydig, zyn gedempte fpoorloosheid; • Ontdekt gy hoe hy fteeds zyn' eigen lof verbreid; Zich als verwinnaar van Vorst Canut wil doen gelden, En de ontrouw aankweekt in het hart van duizend Helden.
Gy fpreekt van Ulfo naar zyn voorige euveldaad, Als waar' de Koning nog het voorwerp van zyn' haat; Gy zegt, dat hy op 't fterkst nog onlangs heeft gezworen Dat niets in ftaat is om dien feilen haat te fmooren; Maar kent de kracht niet die aan 't weldoen is verknocht, En wat verandring zy in eedle zielen wrocht,
9 Als



176 CANUT,
Als ze ons een' vyand, die niets op ons hart kon winnen, Die Fmaadlyk wierd veracht, grootmoedig leert beminnen. HAquiN.
Zeg liefst: Gy kent den aart der eerzucht niet, Mevrouw!
Indien ge u vleit dat ze ooit naar weldaên luistren zoü.
Met weerzin zal zy die, zo 't al moet zyn, genieten.
De naam van dankbaarheid doet haar van verw verfchïeten.
Ze aanfchouwt eens vyands gunst, fchoon zy die roemt uit pligt,
Als een gedenkzuil, die haar zwakheid ftelt in 't Jicht.
En waant dat zy alleen zich kan dier fchande ontrukken
Door hem, die weldaên fchenkt, het ftaal in 't hart te drukken.
ESTRITHE.
Uit welk een drift klaagt gy dus ftreng myn' Egaê aan ? Wie ernftig waarfchouwt grond zich nooit op losfen waan. Gy fpreekt nog telkens van 't voorleedne. Welk een loosheid! jSp'reek van geene oude, noem ons nieuwgepleegde boosheid.
Neen, Ulfo is niet meer die vyand, die, uit haat, Niets roemenswaardig acht dan 't pleegen van verraad. Hy dacht vergeefs dat niets zyn ftrafheid zou verzachten: De weldaên deeden meer dan hy ooit kon verwachten: Eén ftraal van dankbaarheid bragt hem, zodra dat licht Hem toelonkte, ongemerkt, zyns ondanks, tot zyn' pligt. Zyne eerzucht, de oorzaak van zyn haatlyk onderwinden, Die 't geen zy hier zocht in Slavonië zal vinden, Aanvaard met blydfchap thans, daar zy voor de ontrouw vlied, 1 Uit-



TRE URSPEL. 177
Uitheemfche lauwren, die 't geluk haar vlekloos bied.
Zou Ulfo, dus te vreên, naar 's Konings aanbod hooren, Zo hy alvoorens niet zyn' haat had afgezworen ? Waarom nam hy, met dank, 't beftier eens legers aan, Terftond, op 's Vorften wil, bereid van hier te gaan? Verlaat men dien zo ligt op wien men is verbolgen ? Verpligten we ons wel gaarne aan hen die wy vervolgen ? Heeft zelfs niet myn Gemaal, door Canuts gunst gefpoord, Om hem-alléén zyn' twist met Godewjm gefmoord ?
HAQ^UIN.
Was dan zyn fiere geest zo fpoedig om te zetten?
Is Ulfoos hart gevormd om op een' wenk te letten?
Die trotfche heldenmoed, die onverzetlyk fcheen,
Word dan dus haast gedwee, en buigt zich voor de reen !
'k Beef voor dien ommekeer, fchoon ze u tot vreugd kan ffcrekken.
Bedwongen eerzucht moet ons altoos vrees verwekken.
Uws Egaês houding heeft haar reen: naar myn bezef
Bukt hy zich thans, opdat hy zich daarna verhefF.
'k Gaa, om naauwkeurig op zyn gangen acht te geeven.
Wien hy moog' dreigen zal niet ongewaarfchouwd fneeven.
Hy komt. Toets onderwyl op 't naauwst zyn hart, Mevrouw!
En oordeel uit wat drift ik nog zyn deugd mistrouw.
Z
T W E E.



178 CANUT,
TWEEDE TOONEEL.
ULFO, ESTRITHE. ULFO.
Laat af, Estrithe ! u met onnutte zorg te plaagen; Gy zult u over my voortaan .niet meer beklaagen, Nu de oorfprong is verdelgd van uw geleên verdriet. Dat Canut zeker leev': 'k ben thans zyn vyand niet,
ESTRITHE.
Is 't mooglyk? Mag ik dan met blydfchap u befchouwen? Word myne teêrheid door geen zuchten meer weêrhouên ? Zal ik, die altoos toon hoe u myn hart bezint, De blyken eindlyk zien dat Ulfo me ook bemint?
Uit welk een toeval is dit groot geluk geboren, En zulk een wonderwerk my, tot myn' troost, befchoren? Hoe wierd, daar 'k alle hoop byna verloren dacht, Die eedle neiging in uw' boezem voortgebragt?
Maar durf ik onbefchroomd my op uw woord verlaaten ? Is nu uw roem verzaad? houd ge op den Vorst te haaten? Trekt gy, verzoend, ten ftryd' naar een uitheemsch gebied?
ULFO.
Hoe! twyfelt ge aan het geen gy voor uwe oogen ziet?
ESTRITHE.
Vergeef 't my, zo myn hart, dat gy in vrees deed leeven,
Aan



TREURSPEL. 179
Aan dat verrukkend heil fchier geen geloof kan geeven. Myn fteeds misleide hoop kweekt in myn bang gemoed Die wantrouw billyk aan, die my nog twyflen doet... Ach! mogt eens de overmaat van goedheid, u gebleken, Haar doelwit treffende, in uw hart de vriendfchap kweeken! Mogt Canut óók van u, door laagen ongekrenkt, Zo ernftig zyn bemind als hy zyn gunst u fchenkt! Mogt my myn Echtgenoot, oprecht verzoend, nadeezen, Voor toegezegde rust, geen nieuw gevaar doen vreezen! Kan 't zyn! ach! ftreelt ons dan in 't eind' die blyde dag, Dien ik zo lang verbeidde en nooit verfchynen zag ?
ULFO.
Maar gy, daar pligt en roem my van uw zyde fcheuren, Zult ge, in myn afzyn, ook uw min my waardig keuren?
ESTRITHE.
In 't eerft' verheugden, nu ontroeren , my uw reên.
Gy zoud vertrekken en ik hier vertoeven? Neen!
Het ftrekt voor my geen wet dat ik van u moet fcheiden,
Omdat u pligt en roem verbieden hier te beiden.
Toen nooddruft, toen gevaar, voorheen, in al myn fmart,
Het minfte onlydlyk was voor myn gefolterd hart;
Toen, daar ik nevens u in naaren angst moest leeven,
My de oorfprong van myn' ramp meer dan myn ramp deed beeven,
Verzelde PJstrithe u fteeds. Vergun nu mede aan haar,
Dat ze ook, als deelgenootc u volgende in 't gevaar,
Z 2 Van



i8o CANUT,
Van d'oorlogsroem, dien gy nu vlekloos kunt behaalen, Getuige, en aan uw zy'juiche om uw zegepraalen.
Wat zal 't me een blydfchap zyn wanneer ge, ontvonkt in moed, Uw dappre heldenvuist, die telkens wondren doet, Zo wel beftiert, dat hy, gezuiverd van zyn vlekken, ' Rechtvaardig moog' ten fchrik eens waaren vyands {trekken • Wanneer myn huwlykspligt, door niets gefluit, voortaan De oprechtfte broedermin nooit meer in 't licht zal ftaan; Als ik van achterdocht, van dwang en vrees, ontflaagen', Door 't roemen uwer daên geen' Canut zal mishaagen; Maar hem ten waarborg ftrekk' dat gy, door deugd en vlyt, Zyn waardigite Onderdaan, zyn grootfte Krygsheld, zyt!
ULFO.
Welaan, opdat het heir, aan myn bellier gegeeven,
Meéwerke om naar dien roem, dien gy my wenscht,teftreeven,
Verzoek dan Canut dat hyzelf in 't leger gaa,
En 't volk, ten kryg gefchikt, eer 't opbreek', gadeflaa:
Om elk der Hoofden, by 't geleiden hunner vaanen,
Tot yver, liefde en crouw, te mywaarts, aan te maanen.
ESTRITHE.
Zo billyk een verzoek behoeft myn voorfpraak niet.
'k Weet zo ge één woord Hechts fpreekt dat zulks terftond gefchied.
Doch nu gy 't zo begeert zal ik uw' last voltrekken.
'k Wil 't all' beftaan wat tot uw glori kan verftrekken,
Indien die glori maar altoos haar' pligt bezeft,
En



TRE URSPEL. 181
En niemand ftorte in ramp terwyl zy u verheft.
DERDE TOONEEL.
ULFO, GODSCHALK. ULFO.
Zfyn dan de Krygsliên, die zich in myn' dienst verbinden,
Bereid om op myn' wenk zich alles te onderwinden?
Spreek, Godfchalk! hebt ge in 't heir dien moed te weeg gebragt,
Waarmee 't gevaaren tergt en zelfs de dood veracht?
Bragt gy het op den toets alsof de legerfchaaren,
Waarop ge u wreeken wilt, in vollen aantogt waaren?
Hebt gy hen ingeprent hoe de allerbraaffte moed
Zich door gehoorzaamheid op 't heerlykft' kennen doet,
En dat de Veldheer 't is die 't Krysvolk aan moet toonen
Wien 'tfier te keer zal gaan, wien 't gunftig zal verfchoonen?
GODSCHALK.
Dit alles, en nog meer, heb ik aan 't heir ontvouwd. Maar't morde en vroeg waarom 's volks krygsdeugd wierd mistrouwd, Vermits wy, nog zo verr' den vyand zynde ontweken, Hier reeds van pligten, die hen lang bekend zyn, fpreeken.
ULFO.
Het zal zyn' vyand, eer zy 't zelfs vermoeden, zien.
GODSCHALK.
Men gaa dan t'fcheep, opdat dit fpoedigmoog' gefchiên.
Z 3 't Is



i8a C A N ü T,
'e Is best wydloopigheên, die noodloos zyn, te myden. De tyd, ons hier ontglipt, verliezen we om te ftryden. Wat baat het dat men 't Volk tot trouw, tot dapperheid, Die 'c nog niet oefnen kan, dus lang vooraf bereid? Zodra wy in 't gewest, waarheen wy ftreeven, komen, Zal 't tyds genoeg zyn dat zulks worde in acht genomen.
ULFO.
Dus fpreekt ge omdat uw geest, te onkundig, niet bezeft Wat weg gy in moet flaan, opdat ge uw oogmerk treft.
GODSCHALK.
Ik zoek rnyns Vaders wraak: dit 's 't wit van myn beöoging.
ULFO.
Is 't welzyn van uw Volk óók niet uw grootfte pooging?
GODSCHALK.
Zy is 't; maar dat men daar die wraak meê paar'...
ULFO.
Tr , Leer dan
Van my een weg die u tot beiden brengen kan.
Bezit ge een hart dat nooit naar laagen roem zal trachten? Dat waare grootheid op haar' rechten prys weet te achten? Geen' donkren afgrond vreest, noch hooge fteilte ontziet, Om de eêlfte lauwren die hun diepte of fpitfe u bied? En 't even fehandlyk acht naar geenen roem te ftreeven Dan in den duistren rang eens kleenen Hclds te leeven?
GOD-



TR EURSPEL. 183
GODSCHALK.
Gy vraagt my of myn hart naar waaren roem durft ftaan ? Ik hoorde zulk een vraag nooit ongewroken aan.
- ULFO.
En nochtans voert gy, tot uw fchande, uw flaaffche banden, Het juk der dienstbaarheid,. zelfs naar uwe eigen Landen. Gaa, wys dit Volk den weg; voer 't vry de golven door: ]£en fterker Krygsmagt volgt dit Krygsvolk haast op ;t fpoor; Totdat men fchip op fchip, belaên met oorlogsbenden, U, eerst tot hulp, daarna tot uw bederf, zal zenden. Uw Volk is 't niet alleen voor 't welk, door list misleid, In de aangeboden hulp de kluisters zyn bereid. Zie hoeveel Ryken op die wyze in ketens bukken. Men zal, op uwe beurt, u ook 't gebied ontrukken. En echter neemt gy hem tot uw' befchutsheer aan Die u als nabuur haat; u ras kan doen vergaan! Tracht, door kloekmoedigheid, dien aanflag voor te komen, Eer u de magt, om hem te ontwyken, worde ontnomen. Thans is het tyd. Eén woord, één braaf befluit, één flag, Maakt u ftraks Meester van der Deenen krygsgezag. Daarna is 't tyds genoeg uws Vaders dood te wreeken; Dan, Godfchalk! kunnen wy van onzen aftogt fpreeken.
GODSCHALK.
Wat zegt ge?
UL-



ï84 CANUT,
ulfo.
Gy verfchrikt. Myn raad maakt u bedeesd: Dc grootheid van dees-daad bedwelmt uw'zwakken geest. Schep moed! Laat u door my van ftap tot ftap geleiden. Ik zal u, volg my flechts, den weg ten troon bereiden. Half fluimrende, eer gy waant dat zulks nog kon gefchiên, Zult gy dit Ryk verheerd, u hier gehuldigd, zien. Voor my begeere ik niets, 'k Zal zulks ten klaarfte utoonen? Geen Koning zelf te zyn, maar Koningen te kroonen, Bekoort my. Streelen u Vorst Canuts heerlykheên... ? Gy hebt flechts moed van doen om in zyn plaats te treên. De weg word u gebaand om dat geluk te erlangen. Hy zal in 't leger gaan... men hou' hem daar gevangen !.'■** Bragt niet éénzelfde Land u en uw Krygsvolk voort ? Wien zou dat Volk ontzien zo 't naar zyn'Prins niet hoort? Ja, 't zal, zodra gy 't zelf zyn waar belang doet weeten, Dien ouden Meester in een oogenblik vergeeten. 't Krygt dan met recht dit Ryk, tot loon voor zynen moed, Ten buit, waarvoor 't dus lang gewaagd heeft lyf en bloed.
godschalk.
Wat hoor ik ? Zou ik dus ten rykstroon zyn verheven ? Gy moogt dien raad vry aan onëedler zielen geeven.
ulfo.
Hoe nu? kent ge een ontwerp, zo grootsch in zynen aart, 't Gevaar, 't beleid, den moed, eens eedlen Helds onwaard'?
Acht



TREURSPEL. 185
Acht gy het zo gering een' rykstroon te overheeren, En met een handvol Volks zelfs legers af te weeren ? Een tallooze overmagt ftoutmoedig 't hoofd te biên, Waardoor we, op vreemden grond , ons als omfingeld zien? Ja, hulploos en ten prooije aan duizend ongelukken, Den zetel, zulk een' Vorst als Canut is, te ontrukken? Of zoud gy waanen dat zyn Helden, die al tyd Hem minden, dienden , ja doorkneed zyn in den ftryd,
Verzuimen zouden ftraks hunn' Vorst te hulp te komen, Als waar] hun ftaal verroest, hunn' arm de kracht benomen? Spreek; acht ge al dit gevaar nog voor uw' moed te kleen ?
Is nog myn raad een raad voor lafaarts flechts alléén ? De list diene ons vooraf om tot ons wit te raaken ,
En 't geen de list begon zal onze moed volmaaken.
Beproef uw krachten of gy d'aanflag durft beftaan.
De ftoutfte Held wierd hier door vrees ligt aangedaan.
Doch, laat de zorg aan my; geen vlyt zal my verdrieten.
Ik zal de daad beftaan; gy zult de vrucht genieten.
Daar komt uw offer zelf. Bedenk, ö Prins, dat gy
Haast meester zyn kunt van zyn pracht en heerfchappy j
Geen twyfling moete op u thans de overhand verkrygen.
Befluit. Doch aarzelt gy... 'k bezweere u dan te zwygen.
Aa
VIER.



186 CANUT,
VIERDE TOONEEL.
CANUT, ULFO, GODEWYN, GODSCHALK, HAQUIN,
Lyfwacht.
ULFO.
zyn verlangende ons te fpoeden over 't meir. Een zelfde glorizucht dringt my, den Prins en 't heir: My om te toonen hoe me uw keuze kan verblyden, Den Prins tot 's Vaders wraak, 't heir om met roem teftryden. Doch dat uw gunftig oog nog eens ons Volk befchouw' Eer 't opbreek'! Het beminde en diende u veel te trouw Dan dat het ongemerkt zoude uit dit Ryk vertrekken, En d'yver dien 't bezielt u niet vooraf ontdekken. Dat Canuts Majesteit, gezag en taal, den moed In aller hart vernieuw', dien 't altoos heeft gevoed, Toen 't, fpeelende, aan zyn zy' den vyand overheerde, En, daar 't geen wonden achtte, ook zelfs de dood trotfeerde! Zeg hen: dat gy 't van verre altoos ten ftryd' verzelt; Uw' eigen roem in hunne en myne handen ftelt. .
CANUT.
Gy kunt, behaagt het u, zo daadlyk zeewaarts ftreeven. Maar 't voegt my niet het Volk myn lesfen mee te geeven. Zulks blyve u toebetrouwd. Die moed, waarvan gy fpreekt, Word in den Krygsknecht best door u weêr aangekweekt.
Gy



TREURSPEL. ilj
Gy hield my ligt verdacht als zocht ik u te ontëeren, Zo 'k hem, 't welk u betaamt, wilde overwinnen leeren.
ULFO.
Kent my dit Volk dat ik, als Krygsvoogd, zal gebiên?
Hoe zal 't my eeren, my vertrouwen, my ontzien,
Zo gy 't alvoorens niet daartoe poogt op te wekken
Door de achting, die gyzelf my toedraagt, hen te ontdekken?
Ontvouw dan 't heir wie 't naar zyn vadérlandfche kust
Geleid; dat u myn moed, myn krygskünde is bewust;
Dat gy 't gebied my in uw plaats hebt opgedraagen;
Dat nooit my 't grootst gevaar deed fidd^cn of vertfaagen;
Maar óók dat nooit een Volk met lauwren word gekroond
Zo 't aan zyn' Veldheer geen gehoorzaamheid betoont.
Als gy het dus vooraf zyn pligten ftelt te voóren,
Zal 't met meer vruchts daarna myn krygsbevelen hooren.
CANUT.
Is myn getuignis u van zulk belang? Welaan;
Ik zal uw' wensch voldoen. Kom, laat ons heirwaarts gaan.
Genoeg is 't dat ik 't Volk, als d'eerften zyner pligten,
Uw' moed ten voorbeeld ftell', waarnaar 't zich hebb' te richten.
GODSCHALK.
ö Hemel!... 'k Duld zulks nooit. Mynheer!.. vertoef! waarheen?..
CANUT.
Keurt Godfchalk dan 't verzoek van Ulfo af? Wat reen...
Aa 2
UL-



i88 CANUT,
ulfo, ter zyde, tegen Godfchalk. Gy wilt, Lafhartige! uw geluk dan zelf weêrftreeven ? £
godschalk, tegen Canut. Gy moet, bemint ge uzelv', u niet in 't heir begeeven.
ulfo, tegen Godfchalk. Kan 't zyn, Rampzaalge! dat myn raad zo vruchtloos is?
canut.
Spreek, Godfchalk! wat gevaar..?
god schalk.
Vorst! uw gevangenis... ulfo, ter zyde.
Verraader l
canut, tegen Godfchalk. Gy moet my 't geheim geheel ontvouwen. Spreek; waarom zoude ik my niet in myn heir vertrouwen?
godschalk.
Gy loopt in uw verderf zo ge Ulfoos wensch vervult: Zyn toeleg is dat gy van daar niet keeren zult. Wanneer ge in 't leger eerst in ketens zyt geflaagen, Wil hy een' aanflag op uw' troon en leven waagen.
ulfo.
'k Beloofde deezen Dwaas en kroon en fcepter; maar Die Bloodaart heeft geen' moed dat hy 't geheim bewaar'.
canut, tegen Ulfo. En gy, gy ftaafc die daad?
UL-



TREURSPEL. 189
ulfo.
Zou ik die daad wcêrfpreeken ? Ze is te edel... Ach! waarom moest de uitflag my ontbreeken ! canut.
Dat hem myn Wacht terftond in boeijens fluit', Haquin!
ulfo.
Wat baat een' Held de moed als andren Bloodiiarts zyn, Die, hoe men yvren moog' om hen de boei te ontrukken, Altoos, als met geweld, in 't ftof der aarde bukken? Wanneer men 't fchoonfte ontwerp ftraks ziet te leurgefteld, En, onder Prinfen zelfs, de laffte harten telt?
Moest ge, al te afgunftig Lot, dien aanflag dan verraaden ? Zult gy myne eerzucht fteeds bedriegen, nooit verzaaden? Gunt ge, Eigenzinnige, die menig' Held misleid, Uw hulp geen oogenblik aan waare dapperheid? Nu helpt noch list, noch moed, noch onverzoenlyk haaten. Nu ben ik, u ter fchand', vernederd en verlaaten! Myn vyand, dien ik vaak misleidde in zynen waan , Ontwaakt, beveiligt zich, en doet me in ketens flaan.
Nu ge alles my ontrooft, my niets kunt wedergeeven, Wees dan geheel voldaan, ö Wreede! ontfang myn leven. Hy wil zich doorjleeken. godewyn, hem weerhoudende.
Wat doet ge?...
Aa 3 ul-



ipo C A N U T,
ulfo.
Wyk te rug. godewyn, hem zyn geweer ontnemende.
Laat af... wat zal dit zyn?
ulfo.
'k Ontnam zo fchandlyk u uw zwaard niet, Godewyn! Tegen Canut.
Nu zal geen angst voor my voortaan uw hart meer prangen. Regeer... Maar 'k zie uw Wacht.
Tegen de aannaderende Wachten.
Treed toe; neemt my gevangen. Verwondert gy u niet dat ik u volgen moet? 'k Ben minder hier gevreesd dan aan den Helgavloed.
V Y F D E TOONEEL.
canut, godewyn, godschalk. godewyn.
Vorst, dat de hitte uws toorns, eer ge Ulfo ftraft,bedaarel
canut.
Zyn hoosheid, niet myn toorn, verbied, dat ik hem fpaare.
godewyn.
Hy is ftrafwaardig; maar 't vergeeven Haat u vry.
canut.
'k Vrees dat my zulks berouw', hoe vreemd my 't ftraffen zy.
Te.



T REURSPEL. 191
Tegen Godfchalk.
Gy, Prins, wiens jeugd zich kon voor valfchen fchyn bewaaren, Die fchrandre Gryzaarts ligt verleidde in ryper jaaren, Wees aller voorbeeld door uw loffelyk beftaan! Zorg voor de rust uws Volks, 'k Stel u tot Veldheer aan. De moed, de oprechtheid, die uw jeugd zo deftig fleren, Getuigen dat gy zelfs moogt grooter heir beftieren.
godschalk.
Myn Volk zal in zyn trouw nooit wanklen, en eerlang Met veel genoegen zien dat Ulfo ftraf ontfang'.
godewyn, tegen Canut. Zo ge Ulfo ftraft zult gy Estrithe 't hart doorfteeken.
canut.
Gaan wy haar zien.
godewyn.
Maar heb ook deernis met haar fmeeken.
Einde van het vierde Bedryf.
v y f-



I9i CANUT,
VYFDE BEDRYF. EERSTE TOONEEL.
GODEWYN, ESTRJTHE. GODEWYN.
Uw traanenvloed ftrekke u een toevlucht in uw' rouw.
'c Waare al te wreevlig zo hy dien weêrftond, Mevrouw!
Zou Ulfo, daar elkëen, bewogen door uw klagten,
Meer dan zyn pligt eischt, gaarne uw hartzeer zou verzachten,
Zou hy-alléén , terwyl gy zo rechtvaardig fchreit,
Zyns ondanks doof zyn voor de ftem der menschlykheid ?
De braave Canut, door uw' Egaê fel beledigd,
Bied hem genaê; word ftraks op Zyn berouw bevredigd.
De ftraf, waar uw Gemaal thans toe verwezen is,
Beftaat flechts in één woord van fchuldbekentenis.
Men leid hem herwaarts. Tracht dat woord zyn'mond te ontrukken.
'k Weet hoe hem 't harte wroegt van al zyn gruwelftukkeh;
Dat Canuts gunst hem roert, en 't leed u toegebragt.
Of denkt gy dat een Held zyn leven ook niet acht? Dat Ulfo zelf, als zich, met uw zielroerend weenen, Natuur, erkentnis en rechtvaardigheid veréénen; Als alles, wat een Held ooit aanfpoort tot berouw, Hem van alöm beftormt, gevoelloos blyven zou?
ES-



T REURSPEL. m
ESTRITHE.
Vergeefs bekommert ge u om zyn verloren leven:
Schoon elk uw pooging prees zoude Ulfo die weêrftreeven.
Al te edelmoedig Vriend! fpaar, fpaar die deernis vry!
Zyn hart kent geen berouw hoe groot zyn fchuld ook zy.
't Waar' hem den wreedften hoon vergiffenis te ontfangen:
Hy zou eer fneuvlen eer hy fraeekte om die te erlangen.
Ik ken zyn' hoogmoed, die zichzelven nooit verzaakt;
'k Weet hoe hem die beftiert en onbeweeglyk maakt.
'k Mistrouw myn' Echtgenoot. Wat zoude ik toch vermoogen?
Hoe menigwerf wierd ik, op 't fnoodfl', door hem bedrogen!
Heeft hy niet onlangs nog in fchyn van vriendlykheid ,
Maar met bedrog in 't hart, my weêr op nieuw misleid?
Zyn laatfte woede heeft my alle hoop benomen: Helaas! wat raad, zo ze eens ter uitvoer waar' gekomen ? Wee my, indien de Vorst in 't leger waar' gegaan! 'k Wierd fchuldig; 'k dreef daartoe, op Ulfoos beê, hem aan. Rampzalig gunstbewys ! reeds wierd myn bang geweeten, Door 's Broeders bloed befmet, op 't felft' vanéén gereten. Wie peilt den diepen grond van Ulfoos boozen aart ? Moest zo veel raoeds met zo veel gruwlen zyn gepaard!
Zo hy zich al door ons liet tot berouw beweegen, Wierd hy misfchien gefpaardom fnooder kwaad te pleegen: 't Behoud zyns levens zelfs verftrekte ligt eerlang Aan dien, die thans 't hem fchenkt, ten wisfer ondergang!
Bb Neen;



104
CANUT,
Neen; 'k wil 't gevaar van 't Ryk niet op myn fchoudren laaden. J
Schoon Ulfo fchynt geroerd, hy leeft in gruweldaaden.
6 Doodelyke dwang ! ö bitter lot! ö pyn!
Maar... hy is myn Gemaal... moet hy dan hulploos zyn ?
Helaas! hoe zeer 't my fmart' hem in dien ftand te laaten,
Hyzelf zoekt zyn bederf. Wat kan myn raad hem baaten?
GODEWYN.
Hoe! daar zyn Koning, daar zyn Rechter-zelf, befluit
Om hem genaê te biên, fpreekt gy zyn vonnis uitf
ö Wreede! dien Gemaal, om wien ik u moest derven,
Veröordeelt gy nu zelf vrywillig om te fterven ?
Zorg dat uw ftrafheid aan zyn lot niet fchaadlyk zy.
Wilt gy gebeden zyn opdat men hem bevry' ?
Gy, die vooral 't gevaar uws Egaês moest beletten,
Hem hulp biên, zyt zo min als Ulfo om te zetten!
Pleit uw geweeten dan alléén voor Canut? doet
Zulks ook zyn voorfpraak niet by u voor Ulfoos bloed?
't Baare u geen vrees zo hy, door u en my verbeden,
In zyn hoogmoedig hart op nieuw verraad mogt fmeeden.
De zorg voor Canuts heil ontruste u niet, Mevrouw.'
Waak voor uw' Echtgenoot. Elk blyv' zyn' pligt getrouw.
Kan onze Heldenfchaar', die fchrik voor 's Vyands woeden,
Voor de afgunst van één' mensch den Koning niet behoeden?
Te onmagtig tot geweld, te moedig tot een' moord,
Brengt Ulfoos woede altoos haar eigen fchande voort.
Zoud



TREURSPEL. 197
ulfo.
Spaar, fpaar uw traanen vry.
Tegen de Wacht.
Lei my te rug. estrithe, toetreedende.
Waar heen?
6 Wreede! onttrekt ge uw oog dan ook aan myn geween ?
ulfo.
Gy, gy zyt de eenigfte die 'k fchuwe om thans te hooren. Laat af my tot berouw en ootmoed aan te fpoören. Myn hart, zich fteeds gelyk, trotst alle hindernis, En weet wat offer 't aan zichzelf verfchuldigd is. Nu my 't geluk verneêrt, myne eerzucht blyft weêrftreeven , Zal ik myzelv', all' wat zyn haat me ontzegd heeft, geeven. *k Wil 't onrecht wreeken dat men aan myn glori doet; 'k Wil toonen hoe men 't lot braveeren kan door moed.
estrithe.
Braveer het lot door uw en myn verderf te gader.
Is 't dan zo groot een roem te fneuvlen als Verraader, Dat uw geluk, welks gunst niet aan uw' eisch voldoet, Uw leven, myne min, daar zelfs voor zwichten moet ? Indien het lot u, naar uw' dwaazen waan, verhoogde, Uw' fnooden wensch voltooide, uw fchandlyk woên gedoogde, Den braaven Canut hier geboeid ftelde in üw magt, Zou 't dan rechtvaardig zyn ? Zaagt ge u dan meer geacht ?
Bb 3 Er-



198
CANUT,
Erken veeleer de gunst die 't lot u toont, Ontaarde!
Daar 't u voor 't pleegen van zo veele gruwden fpaarde;
Dat al uw woede alléén in pooging deed beftaan,
En, eer gy 't kwaad volvoerde, u heeft te keer gegaan.
Ja, 't fchenkt u, daar uw hart fteeds op zichzelf blyft woeden,
Een' Vorst, die zyn genade u aanbied, u wil hoeden.
Zoek langer niet naar de eer op een bedrieglyk fpoor;
Verkies een' eedier weg; geef aan de deugd gehoor:
Door haar zult ge ieders lof met weinig moeite erlangen,
Terwyl 't geluk u nooit zal hindren in uw gangen.
ULFO.
Gy wilt my leeren waarin de eer beftaat, Mevrouw ?
ESTRITHE.
Zy fteunt op billykheid , niet op gefchonden trouw.
ULFO.
Myne eer heeft ook haar' grond: zy fteunt op braave daaden. Myn dood bevestigt haar; 't berouw zou haar verraaden.
GODEWYN.
'tBerouw ontëert ons niet: dat zulks u 't leven fpaar'!
ULFO.
Geloof me, ik volgde uw' raad, zo 'k Godewyn flechts waar'.
GODEWYN.
De Vorst fchenkt mooglyk u, zelfs ongevraagd, het leven.
ULFO.
Kan hy my tevens eer en magt en aanzien geeven ?
GO-



TREURSPEL.
199
GODEWYN.
Herfteï uw trouw, die gy verloogchend hebt, Mynheer! Zo fchenkt de Vorst eerlang u aanzien, raagt en eer.
ESTRITHE.
Zie, hoeveel harten hier naar uw behoudnis trachten.
ULFO.
Gy, zo 'k my redden liet, zoud my met recht verachten.
ESTRITHE.
Veracht men ooit een hart waar menschlykheid in leeft ?
ULFO.
't Wekt elks verwondring op als 't voor de dood niet beeft.
ESTRITHE.
Hoe ydel is die roem!
ULFO.
'k Wil dien, al ftervend', zoeken.
ESTRITHE.
'k Moet zulk een glorizucht, zo wel als u, vervloeken.
ULFO.
Is dit het affcheid dan 't geen gy my waardig acht?
ESTRITHE.
Barbaar, denk in wat ramp uw haat, uw list, my bragt! Sterf, fterf, wreede Echtgenoot! maar 'k vorder, vóór uw fterven, Die kalmte u weder af die ik door u moet derven.
Van geen gevaar omringd, van u zelfs onbewust, Leefde ik in vreê, maar gy, ge ontroofde my die rust:
Dit



aoo CANUT,
Dit deed ge omdat u 't kwaad gewis naar eisch niet ffcreelde j
Zo geen oprecht gemoed mede in uw gruwlen deelde.
Gy dwongt my tot uw' echt in weerwil van myn hart.
't Begin van deeze trouw was de aanvang myner fmart.
Verbeeld één oogenblik u d'angst dien 'k heb geleden,
Z* dik wyls als ik u een fnood ontwerp zag fmeeden;
Dien angst dien'k by my fmoorde of uitte door myn* klagtj
Maar dien gy altoos hebt meêdoogenloos veracht! Gelyk een weerelooze , aan arm en hand gebonden , Den dolk niet fluiten kan, gereed om hem te wonden, Zo zag ik, vol van vreeze en hulploos, menigwerf, My, door uw woên, gedreigd met een gewis bederf.
Dit alles zoude ik nog verkroppen, lydzaam draagen, Zo ik, in uw behoud, eens 't eind' zag myner plaagen. Van duizend rampen, die 'k verduuren moest, wilt gy Dat, tot hunne overmaat, uw dood de laatfte zy. En ik, ik zoude uw woên met tederheid bekroonen ? Zo wreed een foltring met een minzaam affcheid loonen?
ULFO.
Gy hoont myn' moed. Volg myn ftandvastigheid veeleer.
Die traanen zyn onnut. Haast neemt uw ramp een' keer.
Myn billyke eerzucht heeft u vruchteloos doen beeven.
't Geluk helpt Canut: zie my fterven, zie hem leeven.
Zou ik, daar 'k magtloos wierd om weêr ietsgrootsch te fmeên
Als een Lafhartige het aardryk nog betreên?
Myn



TR EURSPEL. 207
Hem trof dezelfde dood die my was toegedacht. Hierheen gaande, om, uit naam van 't leger, u te fmeeken Den hoon, 't Volk aangedaan, door Ulfoos ftraf te wreeken; Te melden d'affchrik die dat Volk voor 't feit beftiert, Waartoe het laag genoeg door hem geoordeeld wierd, Kwam Ulfo, wapenloos van hier geleid, my tegen. Zyn wraakzucht maakt terftond hem meester van een' degen, Dien hy de naaste wacht ontzind rukte uit de hand. Straks vliegt hy op my aan. Ik zie hem en hou ftand. Hy geeft my naauwlyks tyd myn' eigen kling te ontblooten, Maar tracht, in dolle drift, my 't ftaal door 't hart te ftooten. Uw wacht fchiet haastig toe. Doch Ulfo loopt, verwoed, In 't fpits van myn geweer, en ftort zyn eigen bloed; Schoon ik geenszins zyn dood, door myne hand, begeerde, En enkel 't ltaal gebruikte opdat ik my verweerde. Hy fneeft, terwyl zyn vuist my nog te grieven zoekt; Zyn oog den Hemel tergt; zyn mond zyn lot vervloekt, Vermits 't hem eindlyk dwingt Verwonneling te fterven, En my, voor 't minst', met hem het leven niet doet derven.
ESTRITHE.
Beklaagens waard' Gemaal!
CANUT.
Hy heeft zichzelv' geftraft, En dus zyn gruweldaên, rechtvaardig, loon verfchaft. Ik ben als gy ontroerd. Doch, dat we ons hart beftieren.
Waar-



ïo8 CANUT.
Waarom moest de ontrouw zyn' geduchten moed ontfïeren ? Helaas! de zucht naar roem, hoe hoog ze in achting zy, Is, zonder menfchenliefde, een loutre razerny.
E INDE.
Z E4



ZEDE DICHTEN.






BERICHT.
-Deeze twee Dichtjlukjes heb ik in onze taaie gevolgd naar het Hoogduitsch van den Heere johann friedrich van cronegk. Het eerjle heeft zyne betrekking op het menfchelyk geJlacht in het algemeen; het tweede op de Dichtkunst in het by. zonder.
Wat myne behandeling betreft, heb ik meer getracht den Hoogduitfchen Autheur in zyne denkbeelden dan in zyne woordelyke uitdrukkingen, voor zoverre die in onze taal plaats zouden kunnen gehad hebben, te volgen. Ik heb hier en daar vryheden genomen, die my noodzaaklyk voorkwamen; zaaken, die te veel naar der Duitfcheren zeden zweemden, alsmede de Hoogduitfche eigen Dd 2 naa.



BERICHT. namen van Perfoonen en Caracters, in Ne der duitfche verwisfeld, en hier en daar iets van myzelven daarin gevoegd; welk laat(le voornaamlyk in het tweede Stukje plaats heeft.
HET



-aiS HET GELUK DER DWAAZEN,
Wat evenaart de vreugd die onzen Jongling ftreelde, Toen hy voor de eerftemaal aan 't Hof quadrilje fpeelde; Daar hy zyn geld verliest met veel welleevendheid , De Dames gunftig zyn, de Vleijer vriendlyk vleit!
Doch als de ervaarenis de neevlen doet vertrekken , Die 't fcheemrend oog der jeugd weerhouden in 't ontdekken, . Wanneer onze Oorlogsheld al vluchtend' redding zoekt, En 't uur, toen hy zyn heil in 't leger zocht, vervloekt; Spotvogels, Hekelaars, eens Schryvers yver ftaaken, En zich zyn leezers op zyn kosten braaf vermaaken; Wanneer Narcis, verarmd, vol knaagend zielverdriet, Keert naar zyns Vaders erf, dat hy te vroeg verliet; Dan gaan de droomen heen die hen zo ftreelend' waren: Elk is zyn' heilftand kwyt, doch minder onêrvaaren.
Met recht riep zeekre dwaas, ryk in zyn eigen oog, Tot door der vrienden raad of hulp die waan vervloog: "k Heb myn verbeelding, myn geluk, door u verloren, ó Wreede vrienden ! 'k wil weêr dwaas zyn als te vooren.
Men merk' der dwaazen heil ook in een' wysneus aan, Die ons wil leeren wat hyzelf niet kan verftaan. 't Is waar, der wyzen roemlyd veel door zulke dwaazen: Daar die befcheiden zyn, zyn déézen opgeblaazen.
Praat-



Z E B E D I C H T. 219
Praatgraag acht wat hy zegt iets nieuws, vol kracht en klem:
Waarom? fchoon ieder 't weet, is 't echter nieuw voor hem.
Geen Dichter evenaart Pasquin, wie 't ook moog' weezen.
Hoe! Hooft en Vondel?... ö die heeft hy nooit geleezen.
Op Vrankryks Dichtren heeft fteeds Bavius 't gelaên.
Hoe! op Voltaire mee?... dien kan hy niet verftaan.
Zie, hoe heer Eigenzin elk' vreemdling trotsch blyft haaten:
Waarom ? Hy heeft nog nooit zyns Vaders haart verlaaten.
Hoe wys is Domoor als hy zich by zotten vind!
Hoe fchoon is Phillis-in haar oog! waarom? — ze is blind.
Zo ftreelende is de kunst van 't nuttig zelfbedricgen. Met onze doolingen zien we ons vermaak vervliegen. Ons leven is flechts fchyn; een nacht vol angst en fchroom. Wél dien, die wel te vreên ontwaakt uit 's levens droom; Die door geen wanbedryf tot wroeging word gedreven, Noch dien geen harsfenfchim Van bygeloof doet beeven; Die, als Auroraas glans door vroege neevlen dringt, Bly, luchtig, nieuwbezield van zyne rustkoets fpringt!
Myn vrienden , hoed uzelv' voor al te onnutte zorgen : Wacht onbevreesd de komst van ieder' nieuwen morgen : Leeft wel, zo fterft gy wel; dit 's 't allerzekerst goed: Droomt voor het minst vernoegd, nu gy toch droomen moet.
Ee 2 Wy



ZEDEDICHT. 223
Maar nimmer overtuigt: een heil, 't welk ons bedriegt, En, onder 't fchyngenot, ftraks weêr den mensch ontvliegt.
Hier zie ik, lagchendc, al des ftervlings doen en laaten. Nieuwmodifche Virgyls, oudtydfche Mecenaaten, Geleerden, die doorgaans zichzelven pas verftaan, Tartuifen, vroom in fchyn, doch die de deugd verfmaên, Gefineerde vrouwen, fraai van leest, die, vóór veel jaaren, By onzer oudren tyd, beroemde fchoonen waren; Trots, rykdom, hoop, geluk, der dwaazen hoogften lust, Al 's levens moeilykheên, befchouw ik hier gerust.
Hy , die verftandig denkt, is, hoe hem 't lot moog' drukken, Gelukkig in zichzelv' by al zyne ongelukken; Verneemt wel 't juichgefchreeuw der ryken, maar beklaagt Zich nooit zyns mindren ftands: een wyze is onvertfaagd: De Hemel zorgt voor hem. De dwaas moog' zich vermaaken, Maar kan, te laag van geest, geen waar genoegen fmaaken.
ö Wysheid, leer my hier, in 't ftille fiaapvertrek, Te vreden zyn! ö Nacht, dat my uw fchaduw dekk' Voor 't oog dier geenen, die, onweetend wien zy roemen, Verflandigen verfmaên en zotten geestig noemen!
Hier in denfpaden nacht, daar nog myn vuurtje brand, Verfchynt de zanggodin, die myne fnaaren fpant.
Ter-