VERVOLG 0 P D E HOLLANDSCHE CONS ULTATI EN.   VERVOLG O P D E HOLLANDSCHE CONSULTATIEN E N A D V Y S E N, DOOR VOORN AA ME ZOO HOLLANDSCHE als ZEEUWSCIIE cn andere RECHTSGELEERDEN. OVER GEWICHTIGE QU.EST1EN. Te A U S T E R D By M E N D R I K G A R T M A N, M b C C L X X X.   CONSULTATIEN en ADVYSER I. A D V Y S. In Fidei Commiflen word de eerfte Bezitter niet geteld voor de eerfte graad, maar op die de Vaftgemaakte Goederen voor de eerftemaal komt te Ferfterven, na H overlyden van de eer/te of dirette geinftitueerde Erfgenaam. G ezien by de ortdergefz. Copie van de Teftamentaire dispofitie , gemaakt by eliz'abeth hendriks, Wed. van wylen joost jansz. olyslager, voor den Notaris cornelis willemsz. , en zeker Getuigen binnen Gouda, van dato den 10 September 1609 , mitsgaders in facto onderrigt, dat de gemelde Teftatrice onder anderen heeft gehad een zoon, genaamt h end rik joosten, die weder heeft geprocreëert susan netje hendriks, en dezelve eenen joost buys, dewelke onder andere kinderen heeft nagelaten eenen adruam buys, die zyn Weduwe heeft geinftitueerd tot zyn univerfele Erfgenaame, en gelet op een vraage daar over voorgemeld. Dunkt onder corre&ie dat de Goederen, dewelke onder de gemelde elizabeth hendriks, in den voorfz. teftamente Fidei Commis fubjcét zyn gemaakt, voor zo veel die zyn gekomen op den gemelden adriaan buys, als nog in denzelven adriaan buys verband ofte reftitutie fubjeél zyn, en dat den voorn. adriaan buys, daar van niet heeft konnen di?poneeren ten behoeven van zyn Huisvrouw, in prejudicie van die geene, dewelke tot de voorfz. FideicommiffiureGoederen zyn geroepen, aangezien dat niet alleen naar het gemeen gevoelen der Regtsgeleerden kennelyk en refoluit is, omtrent zodanige gradiale Fidei commiflen, als is dat geene,het welke in de voorfz. Teftamente by de gemelde elizabeth hendriks is geordonneerd, voor den eerfte graad maar werd gerekend die geene, op den welke A d«  2 CON SULT ATIE. N en ADVYSEN. de vaftgemaakte goederen voor den eerftemsal komen' te verfterven ofte te devolveeren, na het overlyden van de eerfte of directe geinftitueerde Erfgenaam, en niet den eerften Erfgenaam zelfs, Alexander lib. i. confult. 56. n. 1. leonin. confult. jj. n. 8. alkg. fub let. E. poft d. Alexander Jacob de Belvis cïf' focinn. lecis. Md citat poft eos. Groenew. ad grot. Inleiding 2. B. 20 D. num. 22. ef ad Novell. 159. Üp welke fondament notoir is, dat de zoon van de gemelde Teilatrice , te weten hendrik joosten niet moetende gerekend worden voor één graad, de gemelde adriaan buys eerft is den derde graad ofte generatie, dewelke by den voorn. Teftatrice inckifive en zulks nog mede met reftitutie in fiJei commis is belaft, maar nog bezondertyk dat de gemelde Teftatrice in het voorfz. haar Teftament, met duidelyke en klaare woorden de goederen verbonden, en reftitutie fubjecT; heeft gemaakt op de descendenten van haar voornoemde kinderen, dewelke zy daar te voren hadde geinftitueerd in haar Legitime tot in den derden graat incluys, en dat niet in dispuit getrokken kan werden ,of den gemelde adriaan buys is maar een descendent in den derden graat van den kinderen ofte den gemelde hendrik joosten, kind of kinderen van de meergemelde Teftatrice, zonder dat obfieeren kan, dat naardien zo klare en duidelyke periode, by een andere en volgende periode in denzelven Teftament werd gezegt, dat haar Teftatrices kinderen en derzelve descendenten tot in de voorfz. grade toe, van die goederen niet anders zoude mogen genieten als de vrugten etc. nademaal die volgende periode, relatief zynde tot dc voorgaande, manifeftelyk zodanig moet verftaan worden, dat nog kinderen van de Teftatrice nog de descendemen van die kinderen tot de voorfz., dat is de derde grade toe, niec als de vrugten zoude moge genieten van de voorfz. goederen,en geenzints zodanig, dat de kinderen en descendenten tot den derde graad toe, refpeótive van de Teftatrice alleen maar-de vrugten zoude mogen genieten, welke uitlegginge zoude contrarie zyn aan de voorgaande klare en indisputable periode , waartoe nogtans de voorfz. laatfte ofte volgende periode t'eenemaal relatiefis, he*-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 5 "behalven dat die fpreekt van descententen van kinderen-, en in den voorfz. dat is derde graad, die in de voorgaande periode is uitgedrukt. Aldus geadvifeerd in 's Gravcnhage den 15. Mey 1679. (En was ondertekend) adriaan coetenburg) m, de hertochb. II. A D V Y S. Dat ten reguarde van een Fidei commis, waar mede de Ouders hare Kinderen hebben belaft, geen Fidei commift'aire Cautie plaats heeft a ten zy zulks by den Teftamente is uitgedrukt. Gezien by den ondergefz. Extracl: Authenticq uit der Stad Campens Boek van Teftamente, in dato den 5 Auguftus i68r , behelzende de Teftamentaire dispofitie van den Heer e verhard ram, in zyn leven Burgermeefter aldaar, en des. zelfs huisvrouwe ester de boer, in dato den 16 Auguftus 1681 voornoemd : en gelet op de vrage daar uit voorgefteld: dunkt (onder corredie) dat alhoewel gefubftitueerdc Erfgcnaamen in bet generaal bevoegd zyn, omme van die geene, dewelke ten haren behoeven met Fidei commis belaft is, te vorderen Fidei comrmffaire cautie zonder onderfcheid of het zelve Fidei commis pure aut fub Conditione geïntroduceerd is , per text. in l. 12. Z>. quifatisd. cog. I. r. etot. tit. D. êf C. ut Legat. nom. caveatur, ten zy zodanige cautie expreffelyk by den Teftamente zoude mogen wezen geremitteerd text. in l. 7. C. ut in pofte (f. legat:vel. tidei commis fervand. cauf. dat egter het zelve in cas fubjecT: niet apphcabel is, nogte zodanige Fidei commiflaire cautie in dezen van de gegraveerde Erfgenaame a lid a mar ia ram, ofte van die geene, door welke zy, vermits haare minderjarigheid, zoude moge werden gereprefenteerd, kan werden gevordert, om A 2 xQ'  4 CONSULTATIEN en ADVYSEN» redenen, dat ten reguarde van een Fidei commis, waar mede deouders haare kinderen hebben belaft geen Fidei commiflaire cautie plaats heeft, ten zy zulks exprcflelyk by den Teftamente is uitgedrukt, en de kinderen geinjungeerd, omme zodanige cautie te moeten ftellen, per text. expres, in lege 6. §. r. C. ad. Senatus Conf. Trebell: Aldus geadvifeert in Amfterdam den 23 September 168 r. (Getekend) altetüs tolling. III. A D V Y S- Arreft fundeert jurisdictie en preventie zonder opdaging. Adn- van goor, Burger en Coopman tot Amfterdam, is in denjare 1678 getrouwd met maria catarina van beugem, heeft daar mede alhier tot Amfterdam ook gewoond , een kind by dezelve geprocreëerd, en by Codicille daar over tot voogden genomineerd de gemelde adriaan van goor, en Mr. victor van beugem, Advocaat in 's Hertogenbos, dat de voornoemde maria catarina van beugem, daar op alhier in loco domicilii, nu omtrent een jaar geleden, is komen te overlyden , nalatende het voornoemde Zoontje , dat zedert dezelve tyd adriaan van goor, zeer veel devoiren heeft aangewend, zo door hem zelfs als door anderen vrinden, ten einde gemelde Mr. victor van beugem., met hem zoude treden tot het perficieren van ftaat en inventaris, fchiftinge, fcheidinge en deelinge der goederen, en alzo aan zyn kind zyn moederlyk goed te bewyzen, dat hy dezelven van beugem verzogt heeft, omme daartoe herwaarts over te komen, dat die wel overgekomen is, dog reinfeUa vertrokken, zulks dat adn. van goor te raden is geworden, omme op den 10 deezer maand December, alhier onder hem zei ven arreft te doen op zyn.kinds goederen en effecten, ten einde dat hy daar door aj- bietr  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 5 bier jurisdictie zoude funderen, omme te treden tot het maken van ftaat en inventaris, fchiftinge, fcheidinge en delinge, ofte tot het doen van zyns kinds bewys van 's moeders goed, dat vorders adria.an van goor, tot opvolging van zyn begofte proceduren op den 16 December requefte heeft geprefenteerd aan den Ed. Geregte deezer Steden Amfterdam, en daar by verzogt Weetbrief, aan den Ed. Geregte van 's Hertogenbos, omme aan Mr. victor van beugem, als mede-voogd over het gemelte kind, de wete te doen van het gedane arreft, en hem tegens zekeren bekwame dagen te citeren, omme tot Amfterdam voor den Ed. Geregte ten fine voorfz. te compareeren; dat dezelve Weetbrief verleend zynde, en naar 't Ed. Geregte van 's Hertogenbos afgezonden zynde, is aldaar gedifficulteerd, de gemelte weet en citatie aan Mr. victor van beugem te laten doen, onder voorgeven dat hy den derden December van den Hove van Holland als Voogd over de voorfz. Pupille mandament van raua&ie hadden geobtineerd, daarby dat adriaan van goor belaft word, om te procederen tot het maken van ftaat en inventaris van zynen overleden huisvrouw gemene goederen exhibitie van Boeken , Charters en Papieren, en met hem te treden tot fchiftinge , fcheidinge en delinge als vorders; en dat hetzelve aan hem was geëxploiteerd op de 15 December en dat hy in cas van oppofitie was gedagvaart tegens den 12 January desaanftaande Jaars 1682. en dat adriaan van goor; zulks zoude hebben verzwegen. Waer uit word gevraagd of door het Arreft Jurisdictie is gefundeert, zonder dat daar benevens Citatie gedaan is, en vervolgens offer preventie van Jurisdictie is, of niet ? Gezien by den ondergefz de vorenftaande cafus pofitie en1 vragen, waar op gelet, (dunkt onder correctie) op de vrage, dat arreften op eenige goederen alhier binnen Amfterdam gedaan, zonder nevensgaande Citatie Jurisdictie funderen , ordonnantie en manieren van Procederen , Cap. 7. art. r. en word zulks niet alleen hier binnen Amfterdam gepractafeerd, maar op A 3 ver-  ■6 CONSULTATIEN en ADVYSEN. verfcheidene andere plaatzen meerder de quo videri potefi. mavius de arreftis cap. 15. de effettu impofiti arrefti num. 15. Ubi ait. hifce verbis quantns arrefti ejfeclus quod ftatim atq. impofetum £f arreftum parit litispendentiam. Item Petrus Pekkius de arreftis , caö. 35. num. 1. item cap. 14. num. 3. Rosbach in praxi civilis cap'. 28. de arreftationibus num. 48 en 49. j Waar uit dan ook volgt, dat in deze is Preventie van Jurisdictie voor den Ed. Geregte van Amfterdam, door het arreft , hy adriaan van goor, op den 10 December 1681. gedaan, uit hoofde dat het zelve arreft van vroeger dato is , als het exploiteren van het zelve mandament van den Advocaat van beugem, 't welk op den 15 dito daar aan volgende is gefchiet: mitsdien met de introductie van jurisdictie en litispendentie voor gemelte Geregte van Amfterdam,de voornoemde Advocaat van eeugem, in de geaffumeerde Jurisdictie van den Ed. Hove van Holland geprevenieerd is geworden , weshalven gehouden en verpligt, omme voor den meergemelde Ed. Geregte te moeten compareren, omme aldaar te antwoorden op den eisch en conclufie, die aldaar op ende tegens hem qqa. zal worden gedaan en genomen ofte te excipieren, zodanig als hy zal te rade worden. Aldus geadvifeert in Amfterdam den 31 December 1681. (_En was Getekend paülüs bu7s.  CONSU LTATIEN en ADVYSEN. 7 Extract uit het Compoft-Boek der Stad Amfterdam, F°. 75. Arreft zonder weete fundeert Jurisdictie en opereerd preventie. Arreft op de eerfte Vierfchaar beklaagd, blyft een Jaar en Dag, en langer niet. TVTy ondergefz. Advocaten en Procureurs , praétiferende \y voor de Ed. Geregte der Stad Amfterdam , verklaren by dezen ten verzoeke van anna maria muilman, dat., alhier van oude tyden af geobferveerd geweeffc is, en nog geobferveerd werd, dat een Arreft alhièr behoorlyk door een Geregts-Bode gedaan, over eenige zaken op een Perfoon of Goederen, nopende dezelve zaken voor dezen Ed. Geregte Jurisdictie fundeerd en piaeventie opereerd, zodanig ook, dat tegen de gene die al zulken zaken zoude mogen aangaan, of naderhand zoude willen den Arreftant daar over elders conveniëren, kan werden geobjicieerd de exceptie van Litispendenieen Preventie, om voor dezen Ed. Geregte daar van kenniffe genomen te moeten werden, en dat onaangezien alhier geen weet - brief of over. daging op 't gedane Arreft was verzogt, en de gearrefteerde Perfoon , of die zig de gearrefteerde Goederen zoude willen aantrekken , eerder weet-brief hadde geobtineerd, om den arreftant van hier elders over te dagen; mits dat nogtans al zulke Arreft alhier gedaan ter eerfter Vierfchaar daar aan volgeude , moet werden beklaagd, en het zelve Arreft geen jaar en dag komt te verlopen, alzo 't anderzints door een van die beide voorvallen defert zoude zyn, en van geendcrwaarden komen te werden. Gevende voor redenen van wetenfehap, dat wy zulks nu al zo veel jaren als elk in zyn qualiteit, deszelfs functie heeft bekleed, dit zelve zo als buiten contradictie hebben gehouden en geobferveerd, en daarom in oirconde der waarheid dezen onder, tekendopden 16 July 1670. in Amfterdam, onderftond met verfcheiden handen getekend: paulus bisschop, alhier gepractifeerd hebbende meer. als 30 Jaren, paulus de ligne, heb.*  8 CONSULTATIEN en ADVYSEN. hebbende alhier gepractifeerd zederc den Jare 1647. j. de vlieger. Procureur, gepractifeerd hebbende 9 Jaren, a. vingbooms, Procureur, gepractifeerd hebbende 18 Jaren, j, molengraaf, Procureur, gepractifeerd hebbende 20 Jaren, p. hardenberg, alhier gepractifeerd hebbende als Procureur, 7 Jaren, al ex. rind, gepractifeerd hebbende 7 Jaren als Procureur, verklarende mede hier ondergetekende Advocaten in co-iformité van de omftaande Acte , Aótum utfr. d. ypelaar, hebbende gepractifeerd omtrent 16 Jaren, floris hoek , gepractifeerd 10 Jaren , d. doornik , gepractifeerd omtrent 27 Jaren, paulus buys, gepractifeerd hebbende alhier omtrent 21 Jaren, nicol. del, alhier gepractifeerd hebbende 7 Jaren, sybert toyman, gepractifeerd hebbende omtrent 4 Jaren , jacob de la mine, gepractifeerd hebbende 22 Jaren, nicol. lis ting , gepractifeerd hebbende by de 10 Jaren. Schepenen gezien en geëxamineerd hebbende de bovenftaande verklaring van Practiiyns, verklaren haar daar mede te conformeren. AÜum den 17 July 1670. Prefent de Heeren roeters, bakker, marseveen, schaap en ranst. Schepenen Geteketid. hendrik spiegel. Onderftond coll. (En was getekend.) hendrik spiegel, geteh j, huydekoper. IV. AD.  CONSULTATIEN en ADVYSEN. IV. A D V Y S. Goederen om contant verkogt en niet betaald, hunnen in de twede en verdere handen na Regten gevindiceert worden, en ook binnen zes weken volgens de Keure (fc. Otto van halm aal, heeft op den 20 April nieuwe ftyl 1682. alhier ter Stede om contant verkogt en geleverd aan hendrik hubregt 'f Lakens, tc zamen vooreen fomme van 1074:5:- welke Lakens hendrik hubregt, zonder die aan van ha lm aal betaald te hebben, heeft verzonde naar Hamburg aan joan eswileu, Coopman aldaar,, alwaar die onder denzelve eswileu, door otto- van halmaal op den 23 Mey oude ftyl, deszelven Jaars 1682 zyn gearrefteerd, en dcnzelven eswiler, voor 't Geregt van Hamburg in regte is beu okken, qu^eritur. Of de Erfgenamen van otto van halmaal niet bevoegd zyn , omme de voorfz. Lakens , als hun eigen, uit handen van joan eswiler te reivindiceren, alwaar het ook zo, dat eswiler dezelve aan hendrik hubregt hadde betaald, ofte in (chuld overgenomen ? Dunkt (onder correctie) dat de Erfgenamen van otto van halm aal bevoegd en geregtigd zyn, om de '| Lakens, hier voren in de Cafus Pofitie breder vermeld, als hun eigen goede, ren te vindiceren uit handen van joan eswiler, om redenen, dat naar Regten notoir en refoluit is, dat het van noden is, om den eigendom van Goederen , om contant verkogt, te doen overgaan aan den perfoon van de Koper, en om denzei ven van de effecten van eigendom te doen jouifieren, te weten: om vry en naar zyn eigen geliefte en welgevallen daar van te di.-poneren, dat de koper de prys en penningen , voor dezelve gekogte en ontfangene Goederen uitbeloofd ,. aan den verkoper opzegt en betaald, of hem op een andere manier contenteerd en voldoet, B 't  io CONSULTATIEN en ADVYSEN. 't zy met hem borgen te ftellen ofte eenige pand te geven, venditcsenim res (ut ait Imperator Juftinianus in §.41. inft. de rerurn dïv.:) et traditoz non aliter emptori acquirentur ,quam fi is venditori pretium folverit, vel alio modo ei fatisfecerit velut, ex promifjore vel pignore dato 't welk ook zodanig geconfirmeerd word in L 19. en in L. 43 D. de contrah. emption: gelyk met deze dispoütie van Regten ook accordeert de keure op dat Subject door de Ed. Hr. van de Geregte dezer Stad in dato 5 Feb. des jaars 1530 geëmaneerd en in de handveften van deze Stad Amfterdam pag. 270*. numer 2 geinfereert, alwaar dien Conform ook geordonneerd word dat iemand eenige goederen om contant kopende, geen eygenaar van dezelve word voor en al eer de Verkoper van de Penn. daarvoor uyt belooft, voldaan en betaald is, welke keure door een opgevolgde willekeure in dato 31 January des Jaars 1658. en in de voorfchreve handveften dict: pag.276.No- 3.geinfereert, ook nader geconfirmeert word, dog alleenlyk met die limitatie dat zodanige verkopers gehouden zullen moeten zyn den koper, die in gebreke van betaünge blyft, binnen den tyd van 6 weken in Regten te conveniëren en betrekken: gelyk in Casfubjecr. de voornoemde otto van halmaal, de voorfchreve 'j Lakens aan hendrik hubregt, op den 23 April nieuwe ftyl des Jaars 1682. hebbende verkogt, ende fiende dat de gemelde hubregt, in de betaünge manqueerde ook niet gelloft maar gevigileerd heeft om zyn Regt, 't welk hem Competeerde volgens de befchr. en hier boven geallegeerde dispofitie van Regten en uyt kragten van de Willekeure hier voren breder aangeroerd, te vervolgen en de voorfch. aj Lakens, die onderwyl na Hamburg verzonden waren, aldaar op den 23 Mey oude ftyl des zeiven Jaars 1682 en zulks ook binnen de behoorlyke tyd hen volgens de voorfchr. keure voorgefchreve te arrefteren en vindiceren , wordende 't Regt van Contant in regten met reden zodanig geftatueert, en vaft gefteld, omdat namentlyk uyt Contracten, ultro, atroque Obligatoir geen Obligatie nog effect: van dien kan refulteren, voor dat by de Contrahen ten wederzyds geprasfteerd en nagekomen is dat geen, het welk het Contract, met malkander aangegaan en opgeregt, komt te vereyffchen en tot  CONSULTATIEN en ADVYSEN. ii tet deflelfs perfectie gedaan moet worden, fodat dan buyten alle contradictie zynde dat de voorfchreve hendrik hubregt, de Lakens op delTelfs overleveringe en in conformite van de koop en verkoop om Contant, niet hebbende betaald, de gemelde otto van halmaal, ofte als nu deflelfs erfgenaam eygenaars daar van gebleven zyn, en zy dien volgende Regt hebben om dezelve als eygen te vindiceren per L. 23 D. de rei vindic. daar en ter plaatfe zy dezelve zoude mogen vinden L. 9. L. 36 in pr. et paffïm D. de rei vind. Ja ook niet tegenftaande dezelve in een twede of derde hand gekomen mogte zyn perdicla jura en gelyk ook agtervolgens de Turbe van verfcheide praótizyns in de gemelde Handveften van deze Stad , pag. 148. No. 2. et 3. geinfereert, alhier-zodanig gepraótizeerd word, en in viridi obfervantie is, en alhoewel in Regte mede geleerd word dat de Eygendom van verkogte en geleverde goederen overgaat aan den koper, zo wanneer de', verkoper hem de Goederen toevertrouwd heeft, (f ita fide de pretio habuerit, perdicl. §. 41. inji: derer.div. Zo is zulks nogtans in Cns fubject niet applicabcl, nog kan in dezen obfteren, om dat uyt het Contract van koop en verkoop,'t welk de voornoemde otto van h a l m a a l met de gemelde b e nd r 1 k hubregt, aangegaan heeft, klaarlyk confteere en blykt, dat de voornoemde van halmaal, de voorfchreve ll Lakens aan de meergemelde hubregt, niet toe vertrouwd , maar dezelve expreflelyk op contant verkogt heeft, en dat dezelve door de voornoemde hubregt zodanig ook gekogt en ontvangen zyn. Aldus geadvifeert in Amfterdam den 7 van December 1683. (Was Getekend) altetus tolling,floris kloek en g illis tolling. V. AD- B 2  t* CONSULTATIEN en ADVYSEN; V. A D V Y S. Een precarlum tot we derf eggen vergunt hanniet opgezeid werden, tenzy by vertimmmr.ren, of nova emergente caufa, of by verjlerven van de perfoon,aan witn de vergunning is gefcliied. Gefien by den ondergefchreve zekere Acte van precario verle. denbyGERRiT cornelis sloterdyk, ten behoeve van pi eter jan se velt m uys en gepaneerd voor vvylen den Notaris cornelis Touwen zekere getuygen binnen deze Sad in dato den 15 November 1666. nog Copie van een Atteftatie van pieter spitaal, Schoolmeelter enlysbeth frderiks, Jonge dogter gepaffeerd voor de Notaris hendrik roza en zekere getuygen binnen deze Stad in dato 13 Oclober 1674, nog Copie van een Atteftatie, gepaffeerd voor den zeiven Notaris rooza en zekere getuygen binnen deze ftad, daar in depofanten zyn abraham van der hoeven, Mr. Metzelaar eh bartel koek, Chirurgyn van dato 12 July 1674. Alsmede de Contrainterrogatorien, waar op by de Heeren Schepenen van Amfterdam gevraagd en gehoord zyn, de voornoemde ab r aham van der hoeven, Mr. Metzelaar en bartel koek, Chirurgyn refpective, beyde van dato den 9 April 1675. Item een Atteltatie van de overluyden van het Metzelaars Gilde binnen deze ftad, gepaffeerd voor den Notaris pieter s a s , en zekere getuygen alhier in dato den 18 May 1676. nog een Atteftatie Van HENDRIK de EK EN, Mr. CORNELIS VliRDUÏN en: mattys ca merling, beide O verluiden van het Jofephs Gilde binnen deze Stad,,gepaffeerd voor den zeiven Notaris sas, en zekere getuygen alhier in dato den 27 Mey 1676. en gelet op de vorenftaande vraage. Dunkt onder Correctie dat of wel by acte van Precario, door gerrit cornelis sloterdyk, ten behoeven van pieter janse veltmuys gepaffeerd,blykt en con(teert,dat hethuys van hem sloterdyk, gelegen op rapenburg aan de noordzy. de van den huyfe van hem ve ltmu ys, de muur van hem ve lt. muys^  CONSULTATIEN en ADVYSEN. muys, en byzonderlyk voor de Lantaarn en morskeuken van hem sloterdyk zyn ftrekkende, nier anders als voor een fchuylmuur heeft gebruykt, zonder dat hy sloterdyk eenig regt van eygendom voor het geheel of eenig gedeelte van dezelve heeft gehad, zulks dat ook het gebruylc, 't welk het huys van hem sloterdyk van de voorfz. muur heeft gehad, by ve l tm u ys alleen tot wederzeggens is toegeftaan en alzo Precan'o is gebruykt, en by hem sloterdyk aangenomen, en beloofd de voorfz. muur wederom te zullen ruymen en onbelemmert laten , zo haaft en wanneer de voorfz. veltmuys, of zyn Succeffeurs dat zouden mogen goedvinden: daarom nogtans de gemelde pieter janse veltmuys geen regt heeft omme, wanneer het hem maar geliefd, de voornoemde sloterdyk, of zyn Wed en Erven het gene zy op zyn erf hebben getimmert en met bewilliging van hem veltmuys aan en op zyn muur gefet, wederom te doen wegnemen ,|maar dat zy geobligeert en gehouden zyn het Huys van sloterdyk, zyne voorfz. muur te laten precario gebruyken, zo lange als de zaken zyn in dezelve ftand en ftaat als die zyn geweest ten tyde, als hemsLOTE rdtk het voorfz.. gebruyk op zyn verzoek en begeren is toegeftaan geweelt, dat is zo lange als nog veltmuys, nog sloterdyk komente vertimmeren en zulks hy veltmuys, ongelegentheyd in zyn vertimmering door het zelve zoude mogen komen te lyden, of dat ook sloterdyks Wed. en Erve verandering in haare Timmering kwamen te maken, en het gene prr.cario is gefte]t af te breeken , zonder dat tegens het gene voorfz. is eenige confideratie kan hebben, dat by de Acte van geruit cornelisz , sloterdyk , den 15 November 1666. voor de Notaris cornelis touw, en fekere getuygen, gepaffeerd, by de. zelve sloterdyk is aangenomen, dat hy de muur van veltmuy.s zoude ruymen en dezelve onbelemmert laten , zoo haaft en wanneer de voorfz. veltmuys het zelve zoude goedvinden, alzo daar tegens moet dienen, dat by de belofte en aanneminge de voornoemde sloterdyk hem niet anders geobügeerd heeft, als hy volgens de nature van het Precarium zelve na reg. ten is geobügeerd en gehouden, precarium enim eji quod precibus B 3 prt-- 13  14 CONSULTATIEN en ADVYSEN. petentis utendum conceditur, tamdiu quamdiu is , qui conceffït, patitur L. I. inprinc D. de precario &f habere precario vedetur qui poffeffionem juris vei corporis adeptus eft: ex hacfolummodo caufa quod preces ad~ hibuit £f impetravit ut fibi pojfidere ö3 uti liceat. ut Pomponius ait, habetfummam equitatem ut eatenus quisque nojlro utatur, quatenus Üf tribuere volumus L15 inprincip. D. deprecsrio 6? hinc eft, quod neque ad eer turn ufum neque ad eer turn tempus prteftatur, & proinde habitatio precarionon concedatur^uiaadcertumufumfemperdaturd. L. 15.g. r. en dat nogtans alle het zelve niet zo abfoluit en onbepaald'is' ftaande aan de wille van den gene die het precarium heeftgeconcedcerd, dat hetzelve terevoceren alleen, omdat het zelve zo verftaat en het zelve alzo begeerd, maar dat hetzelve alleen vermag te doen , wanneer deffelfs wille in redelykheyd is beftaande en zodanig gereguleerd, als een redelyk en verrtandig man dezelve zoude reguleeren textus exprejfi in L. 41. §. 4. D.dejideicommiff. libertat. ubi dicitur, quod fi ad placitum alicujus''quid fit relatum, non fpectandwn quod viro bono pojjit placere, fimilis textus eft in L fideicommiffa libertas 4.6. §. quodft ita ejfeod. ubi dicitur nam et eam libertatem deberi placuit, ft tibi videbitur , peto manu miitas, ita enim hoe accipiendum ft tibi quafi viro bono videatur. terwy. len dat dan ook het gene van Precarium gezeyt werd, en by sloterdyk is beloofd, dat hy het Precarium zoude hebben tot wederzegge van veltmuys en deszelfs muur zoude ruymen, wanneer datzulks zoude goedgevonden werden,niet anders als Juridice moet verftaan werden, wanneer veltmuys tanquam vir bonus3 en met reden zulks zal goedvinden , gelyk als daarom ook in materia precarü geleerd werd quod ille qui ad vicini leneplacitum (tot wederzeggens toe) cedificavit vel tignum parieti immifit ad opus fattum removendum cogi nequeat, nifi ob caufam de novo emergentem , cum adjuvari nos non decipi beneficia operteat groenew. de Legib. abrogat. ad L. 12. D. deprecar. wefemb. in paratit. adtitul: digeft: de precar: n 4. welke nova emergens caufa alhier niet gevonden werdende, zo behoord ook geen conteftatiete hebben ofte veltmuys heeft geen regt om de Wed. slo. Terdyk, tot ontruyminge te neceffiteren, maar dat zy tercon tra  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 1$ trarie geregtigt is om het geconfenteerde precario gebruyk, wyi • ders te continueren , zonder dat ter contrarie confideratien kunnen hebben de getuygeniflen van pieter spitaal, Scbcolmeefter en lysbeth fredrik, jonge dogter of ook die va* abraham van den hoeven, Mr. Metfelaar, en bartel koek,Chirurgyn, wantbehalvendatspita ali's een fwager, en lysbet fredrik, dienftmaagd van veltmuys, en zulks niet buyten reproche,gelyk bartel koek, om dezelve reden en wj'ders de partyfchap die hy by de contrainterogatorien, heefc getoond, mede niet veele is te defereren, zo brengen ook geen van al de verklaringen mede dat pieter janse veltmuys, nu eenige reden van klagten zoude hebben wegens dit precarium^ die hy van den beginne niet zoude hebben gehad en geduurd hebben al de Jareny die het zelve is gebruikt geweest, zonder dat men het minfte woord deswegen heeft gemaakt, want dat de Lantaarn en Morskeuken, met dewelke de muur van veltmuys tot een fchuylmuur werd gebruykt, over de fnydinge van agt duym tuffchen beyde de huyfen leggende zyn gefteld, dat is nu niet onlangs, maar van den beginne gedaan geweeft, en zelfs niet op de tyd dat de Acte van Precario is gepaffeerd, maar al lang van te voren en van den tyd dat het Huys van sloterdyk, in den Jare 1636 is getimmert geworden, gelyk daar uyt blykt, dat alle de Huyfen daar omtrent op Rapenburg ftaande even alzo hare buuren Huifen tot fchuylmuurengebruyken, en veltmuys zelve die van zynen anderen buurman is gebruykende ,a!s abraham van der hoeven, op het 2 Articul van de Contrainterrogatorien bekend, zynde de Acte by sloterdyk in den Jare 1666 ten behoeven van veltmuys gepaffeerd, om dat hy doen eygenaar van het Huys,nu by hem gepoflideerd was geworden:zulks dat ook alles wat men zegt van Üverlaft van water door opftoppen van de waterlofinge tegens waarheyd is gedeclareerd , alzo zelfs daar den muur van veltmuys, precario werd gebruykt geen waterlozinge is, en derhalven abraham van der hoeven, op het j Articul van de contrainterrogatorien, hem voorgehouden, bekend, dat niet door de timmering  i<5 CONSULTATIEN en ADVYSEN. ring van de Lantaarn of Morskeuken van sloterdyk, maar door de lieden , die in het Huys woonen de waterlofinge zoude opgeftopt zyn geweeft, zonder dat hy het zelve ook anders weet als uyt zeggen van veltmuys zelve, welk indien uyt brooddronkenbeyt van knegt of meyd zoude mogen gedaan zyn, dezelve zoude konnen en moeten verboden, mitsgaders ordre tegens gefteld worden, maar geen regt gegeven om't precarium te doen ophouden , en 't getimmmerde te doen amoveren , hebbende dit alles te meer confideratie, omdat by de Contrainterrogatorien, Art. 6. g. en io. niet alleen blykt de loffigheyd van de getuygen, maar ook dat men moet bekennen, dat alle ongemak, daar van ontftaan, van de inwoonders, en niet van detimmeringe zoude komen, en dat ook daar en boven by de Verklaringe van alle de Overluyden van het Metfelaars en by Deeken en twee Overluyden van het Jofephs Gild is getuygd, dat door de Timmering en het gebruyk van de muur van veltmuys geen overlaft of nadeel ter wereld by het Huys van veltmuys werd geleden; en zulks niet als een gemelykheid van dezelve is, dat hy aldeze moeyteaan de Weduwe sloterdyk en zoon aan doet, welke malitie niet behoorde geindulgeerd te werden. Aldus geadvifeerd in 's Amfterdam den 5. Juny 1676. (Getekenfy ja-cob de la mine. VI. AD-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. J? VI. A D V Y S. ■Een getrouwde Vrouw, hebbende byhuwlykfche voorwaarden bedongen met haar aangebragte goederen te mogen uyt gaan, pafjeerd Übli gatie als principale debitrice, haar man word borg: quaritur, of de Vrouw geobligeert is? Geilen by d'ohdergefz. fimple copie van zeekre obligatie, door grietje van gronsvelt,( ten overftaan en met adfiftentie van wylen hendrik arents bugge, als haar Man en Voogd in der tyd op den 27 May des Jaars 1077 ten behoeven van jacob poppe, ter fomme van vier honderd guldens onder de hand gepaffeerd, als mede gelyke copie van de acte van borgtogt door de gemelde hendrik arents bugge, voor de voorfz obligatie ten zei ven daage mede onder de hand verleden, nog de huwelykfe voorwaarden tuffen hem hendrik arents bugge er, grietje van gronsvelt, binnen deze Stad voor de Notaris ja cob de winter, en getuygen op den 26 November des Jaars 1671 opgeregt, en'eyndelyk firnple copie van zekre acte van declaratie ofte verkiezinge door de v^oornoemdeGRiETj, van gronsvelt, na haar mans dood mede binnen deze Scad ten overftaan van de Notaris 10 vnnes paarslaken en getuygen op den 21 February 1685 gepasleerd: Ook daar benevens onderregt dat dezelve griet te van gronsvelt, expreflelyk ontkend en desnoods bereid is onder Eede te verklaren de voorfz 4°ogulde,-s niet te hebben genoten ofte ten haren nutte te zyn geconverteerd: dat mede daar en boven zy grietje van gronsvelt noovt eenige intereft van de gezeyde obligatie heeft betaald gehad: en voorts gelet op de voorgeftelde vrage. Dunkt (onder verbeteringe) dat 'grietje van grons. velt, ontkennende de bewufte 400 guldens te hebben genoten ofte ten haren nutte te zyn geconverteerd, niet gehouden is dezelve 400 guldens uyt kragte van de bovengemelde obligt *e te voldoen en op te leggen, maar dat daar en boven tot de. C zei-  ig CONSULTATIEN sn ADVYSEN." zelve voldoeninge en oplegginge ten haren reguarde van noden zoude zyn, dat alvorens den regte genoeg zynde wierde bewezen dezelve Penn. door haar genoten, ofte in rem ipfius geconverteerd te zyn. Omme reden dat zy grietje van gronsvelt, heeft verklaard gehad te vreden te zyn met haar ten huwelyk aangebragte goederen wederom uyt te gaan volgens de keure, door haar voorbande des Egts bedongen, en derhalven niet aanfprakelyk is wegens haar mans fchulden, en fpecialyk mede niet wegens deze obligatie , als dewelke na regten niet anders kan of mag geconfidereerd werden, dan vooreen fchuld van haar man, en niet van haar. Want alhoewel de obligatie zodanig is gedreffeerd, dat na de uyterlyke fchyne en forme grietje van gronsvelt, voor originele debitricc zoude moeten werden opgenomen, en haar man voor borge: Zo is egter de zaken na regte in diervoegen gelegen, dat zo wanneer een man en zyn huysvrouwe zodanige actens pafferen, als dan geprefumeerd werd, dat de huysvrouwe waarlyk en inder daad niet anders is, dan borge,en dat de man originele debiteur is, en de Penningen komt te genieten. Welke prefumptie dan niet anders kan werden weggenomen dan door contrarie fufficant, bewys, dat namentlyk de huysvrouwe waarlyk en in der daat de Penningen zoude hebben geprofiteert, en niet de man. Welke man ook over zulks zonder dat bewys den originelen debiteur blyvende , en de huysvrouwe alleen borge;zo volgt ook noodwendig dat da huys vrouwe, als niet hebbende gerenuntieerd, beneficiofemtus confultiVellejani zelfs niet validelyk geobiigeert of verbonden is,en confequentlyk dat d'obligatie voor haar fchuld niet kan werden geconfidereert ofte opgenomen Vide inter alios Angel. Ar etin. ad §.Item filnft: de exceptionibus N". 2o.Verfuquidecontra: ubi ait; quid econtra fi muiier fe obligat principaliter êf'maritus eft ftdejuffor: dicafetiam quod non valet, quoad muiierem talis obligatio ut ditt. auth.fi qua muiier: qua prcefumitmulierem intercedere ,unde in viro et uxore (adhucfunt verba Angel) prafumitur color qucefttus nifiprobetur manifefte quod res proceffit ad utilitatem mulieris facit L.fed julianus, inpr jf.ad.fc.maced. quibus con$orJat doctrinafaliceta ad ditt. authent. fiqua muiier No. 9. cujus inter alia hac funt verba: qmro quid ft muiier principaliter fe obligat maritus pro-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 19 pro ea fidejubet. dico quod ipfa non tenetur , quia color qucejitus prafumitur & pro intercedente habetur , nifi probetur pecuniam ejfe ver Jam in ejus utilitatem. Idem in terminis docet Teffaurüs decifice 223. No. 5. ubi etiam No. 4. tradit non objiare confejfionem mulieris in injlrumento debiti fa'ctam fe recepiffe pecuniam aut eam in rem ejus effe verfam: quod etiam ftatuit falicet. ubifupra No. 6. (f angel, arclin. citato loco en moet alle het gunt voorfz. is in cas fubjecT: te meer plaatze hebben, omdat moribus noftris een getrouwde vrouw ge. lyk ieder weet, is ftaande onder de voogdye van haar man, en dat over zulks by ons metus Me reverentialis, quem nofiro cafu lex in muiier e prafumit (vide Bruneman ad artih: fiqua muiier in Pr.) nog zo veel geprefumeert moet werden, gelyk mede Verfio in utilitatem mulieris moribus noftris te min geloofd moet werden, omdat by ons de man uyt kragte van zyn voogdye over de vrouwe alles regeerd, adminiftreert en bezorgd, en dierhalven de vrouwe te min van noden heeft ten haren byzonderen behoeven enige gelden op te nemen, buyten en behalven alle het welke nog ten overvloeden bykomt dat volgens het gunt hier voren in cafu werd gcprasfupponeerd de meergemeldeG k i et je van gronsvelt, onder Eeden (des noods) kan verklaren de Penningen vandcbewufte obligatie niet te hebben genoten of tot hare nutte geconverteerd te zyn; als mede dat zy van dezelve obligatie, fchoon vele Jaren hebbende gelopen, geen de minfte intereft heeft betaald gehad, wyzende deze laatfte circumftantie klaartyfe aan, d^t zelfs de crediteur van de gelden ha;u* voor geen debitricc heeft geconfidcreerd gehad. Alzo hy dndérs na li ap >are niet zoude hebben nagelaten haar van ty tot tyd de ne intereft af te eyflehen, en is derhalven in dezen tt meer ker en evident, dat grietje van gronsvelt, uyt kragte van de enkele obligatie van 400 guljjeris zonder verder bewys, tot voldoeninge van dezelve fomme niet geobügeerd, ofte gehouden is. Aldus geadvifeert in Amfterdam op heden den 13 Mey 1 (Getekend) joan van hertogveld. C 2 VII. AD.  2.q CONSULTATIEN en ADVYSEN. VIL A D V Y S. Dat de leveranciers gelyk regt helbcn met den timmerman, die terzake van 'i hol byl-brief hadde. CASUS, Seker fchipper tot Sardam by een fcheepstimmerman hebbende doen maken een fcheeps hol , koopt van verfcheyde luyden en leveranciers aldaar Zeylen , Touwen , Bloks en verdere behoeften tot de volkomen uytruft.inge en equipagie van *t vooriz. fchip dienende, welke ook aan het zelve (chip, dat den fchipper geleverd is geweeft, by de leveranciers geleverd zynde, zo brengt den timmerman, die het hol geleverd hadde, zo veej te wegen, dat den fchipper voor de gelden als hem voor 't maken van 't hol refteerden, hem heeft gepaffeerd fchuld kenninge voor Schepenen en bezegelde brieven , en daar by het fchip met alle toebehoorte voor dezelve refterende gelden word verbonden en gehypotequeerd, naderhand den fchipper in gebreken blyvende behoorlyke betalinge te doen, werd het fchip by den timmerman geëxecuteerd en by hem in executie gekogt tot zo geringe fomma , dat de crediteuren op verre niet konnen voldaan worden, waar over queftie vallende op de preferentie, zo fuftineerd den timmerman ter fake van bezegeltheyd op de afkomften van het fchip en zyn gereedfchappen , zo als het is verkogt, voor alle leveranciers geprefereerd te wezen, en de leveranciers ter contrarie, dat den timmerman niet voor haar kan gaan, nog deze bezegeltheyd haar lieden kan nadelig wezen, als tot bouwen en uytruften van 't fchip gecrediteerd hebbende; dat zy midsdien even na moeten komen. Waar over gevraagd word, wat Regt isof niet: Ge-  CONSULTATIEN en ADVYSEN, 21 Gezien by den ondergefz. de vorenftaande Cafuspofitie en zck let op de voorgeftelde Vrage ? 6 Dunkt (onder Correftie; dat of wel by deRegtsgeleerdenword gecontroveneerd en gedisputeerd of de gene die tot het maken of repareren van enig fehip crediteeren, mitsgaders ook enige goederen tot inftruélie of equipagie van het zelve leveren, regt van hypoteecq op het zelve fchip, en gereedlchappen hebben,, zo wanneer niet bevonden werd, dat zulks by dezelve crediteuren en leveranciers fpecialyk is bedongen geweeft, gelyk te zien is uyt het gene getraceerd word by'Fin. m quceft: Jur: lil: 2 cap: 4 6f DD. ab eo ibidem allegati: nademaal nogtans weynig Jaren herwaarts ten beften van de Zeevaart,en om de leveranciers tot het crediteeren te animeeren, is aangenomen het gevoelen van die gene, die verftaan dat dezelve leveranciers ook buyten enig fpeciaal beding regt van hypoteecq op de fchepen, daar zy aan geleverd hebben, en alle gereedlchappen van dien, competeert, gelyk by den Hove van Holland te meermalen is gefententieert en fpecialyk mede in de fake van michiel amia, tegens jan claasz. schulperoert, engelbregt michielsz: en consorten, als leveranciers aan zeker fchip, toebehoord hebbende cornelis van geerel alwaar dezelve leveranciers zelfs voor ouder bezegeltheyd op de afkomften van 't fchip,, en gereedfchappen zyn geprefereerd geworden, daarom alle de gene die tot het gemelde fchip hebben geleverd, moeten verftaan worden ter fake van diegedaane leverancie op fchip en gereedfchappen van dien te hebben regt van hypoteecq. met preferentie voor alle andere crediteuren op die penningen,die van het fchip en gereedfchappen van dien by verkopinge, daar van gedaan , zyn geprocedeerd L. 24. & 04 d debmu Autor. judic: pojidend. L. 5 Jeqq. d. quipot in pign. habeant. novell: 97 cap 3. zulks dat daarom dan ook den timmerman ter zaake van de bezegeltheyd by hem bekomen geen pre. ferentie ter wereld voor de leveranciers kan nog mag hebben, en dat niet alleen , omdat de leveranciers ter fake van leverancie by hen luyden gedaan, al hypoteecq wegens het geleverde hebben gehad,, maar: infonderheyd ook mede, om dat deze hypotcecque C 3 d&  22 CONSULTATIEN en ADVYSEN. de leveranciers competeerende, ook met dat privilegie voorfien is,dat hoewel jonger van datum mogte wezen als de bezegeltheyd, en de leverantie na de bezegeltheyd was verkregen, eerft mogte wezen gedaan , zy luyden egter voor ouderbezegeltheyd, of anders buyten leverantie refulterende , moeten werden geprefereerd, gelyk by de vooraangetogen wetten klaarlyk is te fien, en by fententie van den Hove van Holland te meermalen is verftaan, en dagelyks alhier binnen deze Stad word gevolgt, zulks dat deze bezegeltheyd aan een zyde zal moeten worden gefteld, en de timmerman alleen nevens de leveranciers op de afkom, ften van het fchip en gereedfchappen ponds gelyken geadmitteerd worden, en vermits zyn agterwezen uyt bouwinge en makinge van 't hol fpruyten, en daarom originelyk gelyk regt met de leveranciers heeft gehad, het welk indien het zo was, niet zoude geheel en al moeten gepoftponeerd werden, zonder uyt deze penningen van het Schip iets te hebben bekomen , en zo lange de leveranciers niet ten vollen voldaan waren: hebbende den timmerman ook geen reden om hem deswegen te beklagen, dewyl hy fchoon niet een duyt had ontvangen gehad, en zulks het geheele hol wederom had mogen aanvaarden, en als zyn eygen behouden, hy egter zoude hebben moeten gedogen, dat elke leverancier het zyne wederom daar af had gehaald, en insgelyks naar hem genomen , welk regt zy dan mede hebben mogen gebruyken voorde verkopinge, als wanneer het fchip zo veel min deizoude hebben gegolden, als de geleverde goederen waardig waren, daaromme dan ook redelyk is, dat zy uyt de gelden,die 'er meerder zyn geprocedeerd van het verkogt e fchip, haar voldoe, ninge zo verre kan ftrekken bekomen. Aldus geadvifeerd in Amfterdam den 19. July 1666. (Was Getekend') jacob de la mine. Accordeerd met dejjelfs Origineel, Sardam ady 25. Jan. 1690. Onder [lont by my en was getekend s. van oosterhoorn, Notaris Publiecq. VIII.  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 23 VUL A D V Y S- Extracl üyt de Roile van de Regtspleging van Weftzanen gehouden over gelyk geval. Notitie gehouden van de pretendenten op de penningen gekomen of nog te komen van 't by den E. Geregte verkogte lchip en gereedfchappen van dien (op den 1666) toebehoord hebbende jacob aartz, wonende tot Sardam, zo na publicatie en affixie van biljetten, binnen den geftelden tyd hun hebben laten aanteykenen en haar refpective eyffchen overgeleverd hebben. De regtelyke kollen worden voor afgeeyft ter fomma van ƒ d'Erfgenamen van cl aas lücasz, Mr. Scheepstimmerman in zyn leven tot Weftzanen doen eysch van preferentie ter fomma van - ƒ1050:als refto van meerder fomma gefproten uyt koop van 't hol van 't gemelde verkogte fchip ingevolge en zo blykt uyt de bezegelde byl- brief voordezen Ed. Geregte in dato 26 Maart 1666 gepaffeerd, fuftinerende uyt kragten van dien met de voorfz. forame voor alle andere geprefereert te zyn. jan abrahamse ooster, oud Schepen dezer Jurisdictie doet mede eysch van preferentie ter fomma van vier-en-zeventig guldens als refte van meerder fomme, gefproten wegens leverantie van een zeyl en fok tot en nevens 't hol van 't voorfz. fchip (dog onder proteftatie) verkogt volgens rekening daar van zynde, fuftinerende op 't voorfz. zeyl te hebben legaal hypoteecq, en mitsdien op de afkomften van 't zelve voor alle andere geprefereerd te zyn. augustyn poelen burg, doet mede eysch van preferentie ter fomma van ƒ 14: 10: 2: als refto van meerder fomma ter fake van geleverd touwerk, volgens fpecificatie daar van zynde, tot en aan het voorfz-fchip gedurende de Equipagie en naderhand geleverd, en nu met het genoemde hol verkogt, dry vende  CONSULTATIEN en ADVYSEN. de mede te hebben legaal hypoteecq, en mitsdien voor alle andere op de af komften van dien te zyn geprefereert. bartel jansz smit, doet insgelyks eysch van preferentie ter fomme van ƒ 18: 18: 8 over gemaakt en geleverd Yferwerk tot en aan 't vermelde hol, gedurende deffelfs equipagie geleverd, en nu met 't zelve verkogt volgens rekening daarvan zynde , fuftinerende om redenen ut fupra te zyn geprasfereert. Genen by den Ondergefz. extract uyt de Rolle van de Regtspleging tot Weftzanen, zynde een notitie van de crediteuren, disputerende in Cas van prasferentie op de Penningen, geprocedeerd van een geëxecuteerd damfchip, en gevraagd na de Judicature in dezelve fake te doen. Zoude den ondergefz. Schepenen van Weftzanen raden omme by haar Vonnis van preferentie eerft en vooral te preferen de koften en ongelden, op de Executie gevallen met den gevolge van dien, en daarna met malkanderen gelyk te ftellen, den timmerman, die het hol heeft gemaakt, en de leveranciers, die hare goederen tot uytruftinge van 't fchip hebben geleverd, elks agterwezen pondsgelyken tot zo verre de Penningen bevonden worden te ftrekken; en compenfeeren de koften van den proceffé om redenen. Aldus geadvifeert binnen Amfterdam den 7 van November 1666. (Was Getekend) cornelis hop. Accoord met het Originele Advis, Sardam den 25 January iópo. (Was getekend.) j: oosterhoorn, Notaris Publiecq* IX. AD. 24  CONSULTATIEN en ADVYSEN. IX. A D V Y S. Legatariffen zyn mede gehouden pro rato in den 200 penn. waarop den overleden gequotizeerd is, haar portie te dragen. Een erfgenaam onder beneficie van Inventaris door een ander genootzaakt werdende den boedel pure te adieeren , vermag van 't zelve benef: te renuntieren ten reguard? van de fchuldenaars, en egter tenreguarde van de legatariffen zyn regt van de Falcidia te behouden. Genen by den ondergefz. Copie Autentycq van den Teftamente van wylen Mr. wilhelm senlschaal, in zyn leven Advocaat tot Amfterdam, in dato 19 July 1689. in fchrip tis by hem opgefteld, en van de Afte op den zelfden dato voor de Notaris elias maarland, en getuygen alhier, in 's Gravenhage verleden , waar in het voorfz. Teftament is befloten geweeft, als mede van de Acte van ouverture van dien, in dato den 19 Juny 1691, en gelet op de refpeóhve vrage, zo daar uvc als ter occafie dat de Erfgenamen in den voorfz- Teftamente geinftitueerd den voornoemde boedel van Mr. Wilhelmus seneschaal, onder beneficie van Inventaris hebben geadieert Dunkt onder corrcétie eerftelyk, dat gemerkt by het voorfz leïtament nergens word bevonden verboden te zyn de detrac*tie van de falcidique portie, deflelfs Erfgenamen in alle,gevallen hoede zake ook zoude mogen komen uyt te vallen of worden ge. conlidereerd, bevoegd zyn om die portie, zynde een vierdepart van de goederen, zo als die geweeft zyn op het overlyden van den leltateur, na aftrek van alle de Ichulden tot. Ut. ff. ad fenat confult.■Trebell: §. 3 inft. de lege falcid: & § uit: eod: uyt de voorfz' Ertteniile te moge defalqueren, en zulks voor haar behouden* uytgezondert ten refpefte van de ƒ 4000:-en ƒ 2000:- mitsgaüers/2oo en honderd zilvere ducatonnen, by den voorfz Teftamente aan den armen aldaar breder gemeld, gemaakt, 'als ten welkers reguarde de voorfz. detractie geen plaats heeft ut videre D ' efl  26' CONSULTATIEN ïn ADVYSEN. eft apud Simon van Leeuwen in cenfura forens: lib. 3. cap. 19. No. 4. Ten tweeden dat de refpe&ive legatariffen in den voorfz. Testamente met legaten gebenificeerd, zo wel gehouden zyn te betalen den 2oofte penn: of andere diergelyke laften als de voorfz. Erfgenamen, te weten naar proportie ieder het zy als Erfgenaam of Legataris zal komen te trekken en genieten. Dewyle zodanige laften niet verftaan moeten worden te zyn een privé fchuld voor den boedel, maar een bezwaarniffe leggende op alle de goederen van den Overledene, en ten welkers infigte hy zo hoog getaxeerd is: zo dat de Legatariffen uyt die goederen het voordeel van haar gemaakte willende genieten, ook gehouden zyn de laften daar van te dragen fecundum regulam in jure notam , quem fequuntur commoda, eum £f incommoda fequi debent. invoegen , de voorfz. erfgenamen niet gehouden zyn eenige van de voorfz. legaten te laten volgen, voor en al eer dat by de Legatariffen bezorgt is, dat tot Amfterdam, ten welker plaatze den voornoemde teftateur gequotizeerd ftaat, behoorlyke affchryvinge zy gedaan van de fomma, waar op den boedel van de voornoemde s Ed esc haal in den'2co penn. ftaat getaxeerd,en waar mede de voorfz. erfgenamen nog zullen blyven gedechargeert ter concurrentie , en na rato ieder Legataris bevonden zal worden in den voorfz. 200 penn. te moeten contribueren, zonder dat daar van peeximeert zyn de voorfz. legaten ad pias caufas,a\s ten welkers reguarde de voorfz. redenen zo wel plaats hebben als van andere legaten van diverfe natuur. Ten derde als men de periode van het voorfz Teftament, aangaande de Crediteuren van isaak seneschaal, Oom van den voorfz. Teftateur,rigureuzelyk en naar deletter examineert, daar uyt wel fchynt te* volgen dat de voorfz. erfgenamen door den gemelden Teftateur zyn belaft de Crediteuren in 't generaal te voldoen, uytgenomen de limitatie aldaar breder vermeit, maar dat wat van die zake ook zoude mogen zyn, gemelde Crediteuren van haar agterwezen in allen gevalle niet meer zoude konnen pretendeeren , dan nis by titul van legaat, gelyk dan ook den voorfz. Teftateur by zyn Teftament wel uytdrükkelyk gezegt heeft, dat de voorfz. erfgenamen* de voorfz. zyne goederen zoudeaanvaar- u den  CONSULTATIEN en ADVYSEN. &? den, befitten en behouden, onder conditie van te voldoen en te betalen de navolgende legaten en laften, waar onder dan ook vervolgens gebragt word, die laft van de voorfz. Crediteuren te moeten voldoen, en welke Crediteuren den gemelden Teftateur met geen imaginatie uyt zigzelven gehouden was te betalen : zo« dat deze makinge is een puur beneficie, het welke den voornoemde Teftateur, al hoewel t'enemaal ongehouden, aan de voorfz. Crediteuren uyt- pure liberaliteyt heeft believen te vergunnen, en aan zyn erfgenamen gelaft heeft te prefteeren, punéhielyfc convenieerende met de definitie van een legaat, dewelke gevonden word §. i. inft: de legat: namentlyk quod eft donalio qucedam a iefuncto relitta, ab harede prceflanda en dat vervolgens de voorfz. erfgenamen geen de minde redenen hebben, omme ter oorzake van dezelve makinge fcrupuleus te zyn omme de voorfz. herediteyt iïmpelyk te adieeren , dewyl hoeveel de voorfz. Crediteuren ook zoude mogen hebben te pretenderen, het zelve in allen gevallen maar zoude zyn en blyven een legaat, en de voorfz. erfgenamen des niet tegenftaande zoude moeten behouden hare falcidique portie, zonder verder of anders geobligeert te zyn. Ten vierde en ten laatften dat wel waar is, wanneer iemand een boedel aanvaard onder beneficie van Inventaris, een ander van de vrienden den zeiven boedel vermag fimpelyk te'adieeren, om den erfgenaam onder beneficie alzo te conftringeeren om daar van afteftaan, maar is mede waar dat hetzelve alleen plaatsheeft ten refpecle van de fchuldeyffchers van den boedel als de eer van de overledene daar in zynde geintrefleerd,dat die geheel worden voldaan, maar niet ten infigte van de legatariffen, en daar is geen text in regten te vinden , dewelke daarvan anders meniio. neerd, dat het notoir een beneficie is,*rïet welk aan de erfgenamen word vergunt, dat zy konnen en vermogen te detraheede bovengemelde falcidique portie, en om dat te konnen doen ren, de jure noviffimo indisputabel gerequireerd word, het ligten van het voorfz. benificie van Inventaris als zonder het welke de detractie niet kan gefchieden L. uit §. penult cod. ds jure delib. Vinn: ad §. 5. in (Ut: dehered. qualit: tot naarkominge van het contract  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 3y traft van beftedinge, in 'c hoofd dezes gemeld, aangezien met de infolventie van denzelve j acobus de visch, het voorfz, contraéb aanftonds ter verfcbeide inzigten en confideratien is komen te vervallen en kragteloos te worden; als eerftelyk ten reguarde van den perfoon van jacobus de visch, dat dezelve vermits zyne infolventie in de onderhandelinge met andere menfchen, naar regten , voor dood gehouden en gerekend moet werden, als klaarlyk blykt ex l. 65. §. 12. ff. pro Jbc. zynde naar regten en pra&yke ook kennelyk quod mors civilis g? mors natu. ralis paria aut Jimilia fint. ut late videre eft apud Mevium ad jus Lu. bec. lib. 1. tit. 5. art. 15. num. 31. £f decis 129. num.t6. éjf feaa part. 7. ? Waar uit dan notoirlyk komt te volgen, dat even gelyk als zo een contract, van beftedinge aanftonds met de natuurlyke dood van den meefter of aannemer zoude moeten evancescercn en vervallen, als kunnende in zulke gevallen het effecl van dien'niet werden geprefteerd, 't zelve alzo ook moet komen te vervallen en zyn kragt te verliezen, door de infolventie of civile dood van den meefter of aannemer, als in dezen mutato enim ftatu perfonoz, mutatur quoque jus circa ejus perfonam: Albert de Rofat. in l. eum quisfibi 38. ff. defolut. cf ratio eft quod tempor e initi contractus de tali mutatione non fuit cogitatum L. Pomponius 15. ff. de neg. geft. Waar toe ook konnen dienen de tekften in l. ïy & ibidem gl. mutata ff. fi de noxali caufa & in l. in confirmando 8. ff. de confirmando tutore. Behalven dat ook ten andere, alle obligatie" en gehoudeniffe aan de zyde van de beftecder en zynen'zoon aanftonds met de infolventie van den aannemer is komen te cesferen en op te houden, door dien alle contracten en conventien en wel voornamentlyk ofte fpecialyk die gene, die in doen beftaan, als in cas fubject, daar den aannemer beloofd heeft den belleden Jongman te leercn het wolfcheijen en forteeren van allerlei zoorten, gene uitgezonderd, denzelven op zyn comptoir te emploijeren, in het boekhouden te onderwyzen, en de ftyl van de negotie te leeren, en de twee laatfte jaren van zyn bedieninge mede op de beurs te nemen, en den inkoop en uitkoop grondig te leeren; altyd naar regten verftaan werden, deze ftil- E 2 zwy-  35 CONSULTATIEN en ADVYSEN. zwygende conditie en ftipulatie in zig te behelzen en te begrypen> te weten: zo de zaken in denze'ven ftaat blyven als die waren, ten tyde van de conventie text: expres: in l. cum quis 38. ff. de folut. het welk ook zeer pertinent aangewezen, en geadftrueerd word by Mev. in fua discuff. levam. inop. debitor. cap. 1. n. 216. & frqq. alwaar hy onder anderen notanter zegd, quod omnes jurisco ffulti in hoe confentiant, unoque ore tradant, omnibus contractibus feu conven~tionibus femper tcicite ineffe claufidam hanc: reivus sic s r anti bus s eu in eo dem s t a tu m a;n en tibüs, nam eisdem mutatis certum eft, evanescere aut non obligare conventa eïf tacite ineffe ftipulationibus videtur hcec conventio s 1 in eadem. c-ausa maneat, uti respondet Ictus. Africanus tri d. I. cum quis 3S. infin. princ. ff. defolutionib. zonder dat den rneergenoemden aannemer jacobus de visch eenigzints te bate komen, ofte patrocineren kan, dat hy conform de verklaringen van den boekhouder ruttens in 't hoofd dezes gemeld, kort na zyn failliffement met zyne crediteuren is geaccordeerd, en door de Heeren Commisfariflen van de kamer der Defolate Boedels gerehabiliteerd, want eerftelyk zo is dat accoord na wy ondergefz berigt werden , ge-, maakt, zonder dat antony foreest, ofte zyn zoon , daar in gekend ofte daar over gehoord of gedagvaard is geworden, zo dat zulks een zaak is, ten eenemaal buiten den verweerder in dezen gepaffeerd nuautem is naar regten kennelyk en notoir,! quod res inter alios atta aliis non prcejudicet. . Ten anderen is het ook een notoire zaak, dat de bovengemelden ja co rus de visch , door de voorfz. zyne infolventie zodanig is verkleind en verminderd in zyn crediet, emploi, fatzoen en reputatie als anderzints, dat het den voorn, foreest geenzints te vergen is, ofte opgelegd kan werden, zyn zoon by zodanigen perfoon in dienft te laten continueeren. Waarby ten derden nog komt, dat de zake ten reguarde van dezelve f or eest en zyn zoon, niet is in zyn geheel;, alzo hy niet kennende weten hoe lang de ongelegentheid van jacobus de, visch zoude komen te duren, dezelve inmiddels by een ander koopman in dienft bcfteld beeft, daar by alsnog is continueerende • zo,  CONSULTATIEN en ADVYSEN. zo dat het allezints klaarblykelyk is, dat het gefuftineerden van denzelven de visch is ongerymd, en afgewezen behoord te worden met de koften. Aldus geadvifcerd in Amfterdam dezen 10 Juny 1692. (JVas getekendj D. ipelaar, floris kloek. XIII. A D V Y S. Procedures van preferentie en concurrentie, op den Infolvente Boedel van Cornelis de Bruyn, gewezene Schipper op *t fchip de Bruinvisch , tujfchen de Reeder s, Leveranciers, Bodeniers die binnen ''slands geld gegeven hadden opbodemerye. Zyn geprefereerd Tl de Leveranciers, 2. de Reders, 3. de Bodemers op *'t provenu van de fcheeps portie. Op buiden compareerde voor den hove van Holland adriaan coping e, als Procureur van nico laas antonides, Notaris tot Amfterdam, als procuratie hebbende van dirk meijer, joan fyga, reijur jacobs, gill is van stavoren, gerrit de jager, cornelis maartensz, teunis laurentio cruysenberg, adriaan b l o m- mert, en oef jans ter eenre, en job de vos, als Procureur van jan ten cate, en Mr.' eg bert pauw, Advocaat, en ten derden har men van diemen, pieter van ryn, cornelis van hofland, bakent elders en jaques thery, en ten laatften claas de graaf , hobbe cornelis z ho bbe, albert hovius, willem vegters, gerrit michiels raven, jan jacob root, maucus pyl, jan jansz. grutter, engel hendrik bus, dë wed. van maarten pieterze rob, cornelis croon, job jansz. kladfchilder op Marken ,c h r isti a a n plak, pieter bovet ten anderen zyde , en prefenterende den Hove zekere compromiffe tuffchen de voorfz. partye aangegaan',' en den 25 E $ Maart 37  38 CONSULTATIEN en ADVYSEN: Maart 1661. en volgende dagen voorde Notaris ïusto van de ven, en zekere getuigen tot Amfterdam gepaffeerd, mitsgaders de uitfpraake van de Arbiters den 22 January 1663 daarop gevolgd, verzogten daarop ter wederzyde condemnatie, vol. gendhaar luiden fpecialeprocuratie,henluiden bydevoorfz.compromille verleend, gehoord welke verzoeken, gezien en geviöi teerd 't voorfz. compromiffe en uitfpraaken, beide hier na geinfereerd. Op huiden den 15 Maart itfói. en volgende dagen, compareerde voor my justo van de ven, Notaris publicq, by de hove van Holland geadmitteerd , en de getuigen nagenoemd d'K. nicolaas anïonides, mede Notaris publicq, hier ter ftede, als procuratie hebbende van duik m e ij e r, j o an fyga reijer jacobs, gilles van staveren, geruit de jager, cornelis m a a r t e n s z, , teun1s laurensz cruyssenberg, adriaan blömmert en oef jansz item jan ten cate en Mr, egbert paauw , Advocaat voor den Hove, en ten derden har men van diemen, pieter van ryn, cornelis van hofland, ba-bent elders, en jaques thery, en ten laatften claas de graaf, bernardus cornelis klyneknegt, hobbe cornelis hobbe,albert hovius, willem vegters gerrit michiel raven, jan jacob root, marcus pyl, jan jansz. grutter , engel hendrik bus, wed. van maarten pieterze rob, cornelis croon, job jans, kladfchilder op Marken, christiaan plak, waart in de Coningshoeven , pieter bovet, verklarende zy luiden comparanten , hoe dat cornelis de bruyn in ongeiegentheid geraakt , en deszelfs boedel vervallen zynde aan de kamer van de Defolate Boedels, tuffchen hun comparanten voor de Heeren CommiflariiTen van de Defolate Boedels queftie ontftaan was, wie van hun op de penningen by verkopinge geprocedeerd , zo van 't fchip als andere goederen van cornelis de bruyn zoude werden geprefereerd : en in wat voegen, 't geene van de voorfz. Infolvente Boedel geprocedeerd is onder hun behoorden te werden gediftribueerd, en al-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 39 alzo zy gezamentlyk geneegen waren dezelve quaftie en differentien buiten figuur van proces, om alle verdere koften te eviteren, te laten afdoen, zo hadden zy comparanten te raden gevonden , alle de voorfz. queftien met de gevolgen en aankleven van dien te iubmitteeren en verblyven, als zy doen mits dezen aan de arbitragie en uicipraaken van de Heercn en Meefters petrus cloek, b-enedictus ingels en paulus de ligne, Advocaten, om dezelve qmeftie en differentien te termineren' zo haar E. E. na regt, reden en billikheid zullen bevinden te behoren; belovende zy comparanten niet alleen de uitfpraake hier op te volgen , te zullen naarkomen, maar ook, op dat den voortgang van deze zaken niet werden verhinderd, ten allen tyden tot vermaninge van haar E. E.gereed te komen, mitsgaders onder haar E. E. ten zulken dage,als zal werden geordonneerd, te furneren eisch van preferentie met de ftukken en befcheidcn daartoe dienende, onder behoorlyke Inventaris, mits dat iedereen vry zal ftaan te ligten copie van elks eisch en ftukken, om daar op binnen zekere dagen by goede mannen te prefigeren, te bepleiten, op pcene zoo iemand in gebreken mogte blyven het zelve naar te komen, defalierende verftaan zal werden van zyn preferentie te hebben gedefifteerd, en op dat partyen alle uitvlugten nog des te meer zyn benomen, zyn zy comparanten te vreden in den inhoude van dezen, en uitfpraake daarop te volgen by den Hooge Rade in Holland gecondemneerd te werden, conftitueerende zy comparanten ten dien fine adriaan copinge en job de vos, Procureurs voor denzei ven Hoogea Rade, om de voorfz. condemnatie te zamen ofte elk byzonder te verzoeken daarin te confenteren en te obtineren. Belovende insgelyks het zeiven van waarden te houden, gevende de Heeren Arbiters ample magr, om haar E. E. uitfpraaken aan de gemelde Procureurs befioten over te zenden ten dien einde voorfz Ende dit alles op approbatie en goedvinden van de E. liceren Commiffariffen. Alles opregt gedaan binnen Amfterdam ter prefentie van joannes parslaken en antony van de ven, als getuigen, en was met verfcheiden handen ondertekend ïucokaas antonides, qq. marcus pyl, zeilemaker al.-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. albert hoviüs, tOUWflager , claas jansz. graaf, jan jansz. root, job jansz., fchilder, engel hendrik bus,gerr1t michiel raven,hobbe cornelisz hobbe, baren t CORNELIS klynknegt,cornelis croon, hendkik de weer, bierbefchoijer , dit merk ^ barent elders, pieter van ryn, harmen van diemen, cornelis van hofland, pieter bovet, JAqUES ther y , onvermindert myn regt op de principaal en medebor- geil wilbort vegters, jan jansz. grutter, eg* bert pauw, christiaan plak, cornelis rob, VOOr myn moeder, jan ten ca te. Lager ftond , deze copie accordeerd met de principale, zulks betuige ik. En was getekend j van de ven, Notaris publicq. Lagerftond, CommiiTariflen van de Defolate Boedels, gezien en geëxamineerd 't vorenftaande compromis , hebben 't zelve by dezen geapprobeerd. Aétum Amfterdam den 24 January 1663. Agtervolgende den compromiffe van den 15 Maart 1661. den volgende dagen opgeregt voor den Notaris justo van den ven, en zekere getuigen tuflchen nicolaas antonides, mede Notaris, als by procuratie gemagtigde van dirk Meijer, joan fyga, re ij er jacobs, gillis van stavoren, ge r rit de jager, cornelis maartens, faCtOOr, teunis laürens cruyssenburg, ad11 blom mer t, oef jans , jan ten cate en Mr. gysbert paauw, fuftinerende te zamen Reders te zyn van 't fchip de Bruinvis, daar fchipper op is geweeft de voornoemde cornelis maartens, factoor ter eenre, en harmen van diemen, pieter van ryn, cornelis van hofland, barent elders en jaq^ües thkry, op bodemery hebbende gegeven aan de voorfz. fchipper cornelis maartens, fatloor ter tweede, en claas jansz. graaf, barent cornelis klyneknegt, hobbe cornelis hobbe, albert hoviüs, willem vegters, gerrit michielraven, jan jacobs root, marcus pyl, jan jansz. grutter, EN. 4p-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 4* "engel hendrik BUS, de Wed. Van maarten pieterze rob, cornelis croon , JuB jans , kladfcllilder chris- tiaan plak en pieter bovet, leveranciers aan 'c gemelde fchip ten derde zyde , alle Eifchers in cas van preferentie op de penningen geprocedeerd van 'c voorfz. fchip de Bruinvis en de vragten die daar van te goed zyn , mitsgaders van de andere goederen van de voorfz. cornelis de bruyn; hebben wy ondergefchreven Arbiters de voorfz. partyen ,* geadfifteert met hare refpeerdve Advocaaten, op verfcheide byeenkomften , in 't lange en breede mondeling gehoord, hare fchriftelyke eiffchen, mitsgaders regifters, Hukken, rekeningen en documenten,item hare dedueïien en memorien onder ons geëxhibeerd, doorzien en geëxamineerd, en nadat.by ons op alles wel was gelet, daar op te letten ftonde, voorts voor uitfprake verklaard, gelyk wy verklaren mits dezen, dat de leveranciers voor zo veel ieder van hun lieden ter zake van de gedane leverantie aan 't voorfz. fchip ten agteren is, zo wel aan de cerfle voyagie als aan de tweede toeleg, voor andere zyn geprefereerd -op 't zuiver provenu van 't voorfz. fchip de Bruinvis, namentlyk claas de graaf over verbeteringen en reparatie aan 't zelve gedaan, met de fomme van duizend en veertig gl. 16 ft. dat hy met eede zal hebben te verklaaren de tweehonderd ponden fpykers in zyne rekening gebragt, by hem in 't geheel nog ten deele tot het fchip niet zyn ontvangen van b er nardus cornelis klyneknegt, ontzeggende hem zyne verdere eisch, item den voorfz. bernardus cornelis klyneknegt met de fomme van eenhonderd zeven • en • zeventig gl. 16 ftuivers , uit zake van fpykers by hem aan 't voorfz. fchip geleverd,hobbe cornelis hobbe, met een fomme van eenhonderd en fes gl. 14 ftuivers, albert ho vius, met de fomme van vyfhonderd negen-en - veertig gl. 10 ftuivers 8 penn. voor geleverde touwwerk, willem vegtkrs met de fomme van een-en twintig gl. 6 ftuivers 8 penn. voor geleverde viclualie, g e r r 1 t m 1 c h i el raven met een fomme van zevenen-zeventig gl. 2 ftuivers voor geleverde ronthond, jan jacob root, met de fonnne van zeven• en • vyftig gl. 9 ftuivers F r over  42 CONSULTATIEN en ADVYSEN. over refteering van meerder fomme van fcheeps behoeften ten behoeven van 't voorfz. fchip gefurneerd, item marcos pyl met de fomme van tweehonderd gl. voor reparatie van zeilen tot het zelve fchip behorende, engel hendrik bus met de fomme van tweehonderd een-en - tagtig gl. 6 ftuyvers uit zaken van geleverde fcheepsbieren, geruit de jager met de fomme van honderd vier-en - feventig gl. 18 ftuivers voor geleverde victualie, gilles van staveren met een fomme van vyf honderd een-en-feffcig gl. 5 ftuyvers voor geleverde touwwerk, cornelis croon met veertien gl 8 ftuyvers volgens zyn rekening, job j ANs,kladfchilder met de fomme van drie-en - vyftig gl. mede volgens rekening , ontzeggende voorts de wed. van maarten pieterze rob en jan jansz. grutter hun eisch van preferentie gedaan, en nademaal ch r i s ti a a n plak en pieter bovet ingebreken zyn gebleven te compareren of haar luiden eiflehen in cas van preferentie ten gepreflgeerden dage over te leveren, zo werden zy luiden voorby gegaan en volgens den CompromilTe verftaan, dat zy luiden van hunne preferentie hebben gedefifteerd en daar van afgeftaan , gelyk mede voorby gegaan werd ;hendrik de vries als Curateur over den boedel van hendrik breda, die getrouwd hadde de wedvan jan har mensen schrik aangaande zyn gepretendeerde tweehonderd zeven - en-twintig gl. voor geleverde victualie, vermits hy in de CompromilTe niet is bekend. Daarna vervolgens de navolgende Reders zullen werden geadmitteerd tot ligtinge van de verdere penningen, daarvan te goede zynde na advenant van ieder zyn portie fcheeps, mits alvorens pro rato afgetrokken werdende aan ieder't geen de leveranciers hier voren is geadjudiceerd, te weten dirk me ij er voor een twee-en-dertigfte part,jo an fyga voor gelyk tweeen-dertigfte part, mits met eede verklarende dat hy zyn part efteótuülyk heeft betaald, reijer jacobs, mede voor een twee-en-dertigfte part, mits verklarende als de voorfz. fyga; gilles van staveren voor een zeftiende part, ge r rit de jager mede voor een zeftiende part, des dat hy ook met folernnele eede zal verklaren dat hy zyn volle portie heeft betaald ,,  CONSULTATIEN en ADVYSEN, 4! taald, zonder daar aan gerescontreerd te hebben de honderd vieren-zeftig gl i8 ftuyvers voor victualie aan 't voorfz. fchip geleverd, item de fchipper cornelis maartensz. factoor met een zeftiende part belaft met gelden; by hem op bodemerye genomen , teun1s laurensz cruyssenberg VOOl* geiyke zeftiende part en jan ten cate met vier vyfde van een twee. en - dertigfte part, ontzeggende voorts adriaan blommert en oef jansz. hunne eisch als mede reders in cas van preferentie gedaan en genomen, onverminderd hun regt van concurrentie, en overmits van wegen Mr. egbert paauw geen eisch is overgeleverd, zo werd mede volgens den corrpromifïe verftaan , dat hy van zyn pretentie heeft willen defileren. Verklaren wyders arbiters voorn, dat de bodemers namentlykHARMEN van diemen met de fomme van elfhonderd en dertig gl. en pieter van ryn met een fomme van zeftienhonderd vier-en twintig gl. over hunne refpeétive capitalen en opgelden geprefereerd zyn,alleen op 't provenu van een zeftiende part in 't voorfz. fchip, als mede avance van de vragten den voorfz. fchipper cornelis maartensz. factoor hier voren geadjudiceerd, afgetrokken alvorens zyn gedeelte in de fchuld van de leveranciers, ontzeggende hen luiden haren vorderen eisch van preferentie,zo als mede cornelis van hofland zyn eisch in cas van preferentie gedaan, word ontzeid; en overmits van wegens bar ent elders, en jaq^ués thery niemand is gecompareerd, zo werd mede in hun luiden reguard verftaan, dat zy van hare preferentie hebben gedefifteert, zullen invoegen voorfz. de penningen by de voorn, geprefereerde crediteuren onder gewoonlyk cautie werden geligt, en dan de verdere crediteuren in 't gunt nog zoude mogen concurreeren, ponds ponds geiyke; en voor zo veel belangd de maandgelden van zevenhonderd en twintig gl. van wegen de voorfz. fchipper cornelis maartensz. factoor, over verdienden maandgelden mede in preferentie gepretendeerd, nademaal den voorn, antonides als gemagtigde van den voorn, fchipper in gebréken is gebleven te voldoen het punt van officie hem geinjungeerd, zo werd hem dies aangaande zyn regt voor als nog open gelaten, zon- F 2 der  44 CONSULTATIEN en ADVYSEN. der nogtans dat daar mede de ligtinge van penningen hier voren geadjudiceerd zai werden belet; referverende de Arbiters de nader verklaringe en interpretatie van 't gunt in deze uitfpraken dubieus ofte anderfins gcomitteerd zoude mogen wezen , ab mede de quaeftie en differentie die op 't ftuk van'de liquidatie zullen komen te vallen, en dit alles op approbatie en goedvinden van de E. Heeren CommifTarifTen van de Defolate Boedels: en aangaande de koften zo van de Comparitien in de herberge als van de Arbiters en 't gunt verder zoude mogen wezen gevallen over de preferentie, 't zy van.de Secretaris of anderfins, dat dezelve eerlt en vooral van 't provenu van de effecten daar over werd gedisputeerd, zullen werden afgetrokken, des dat den Notaris. nicolaas antonides in qualiteit als in de CompromilTe daarin zal hebben te dragen, en 't gemeen af te houden de fomme. van agt- en - veertig gl. over twee diilinéte defaulten ten zyne laften gedecemeerd, compenferende de verdere koften by de voorn, partyen refpeétive gedaan. Aldus gearbitreerd en uitgefproken. in Amfterdam, dezen 22 January 1Ó63. (ffas getekend) petrus cloe k , be ned.ictus in.g.els, paulus de ligne. CommifTarifTen van de Defolate Boedels gezien en geëxamineerd de vorenftaande uitfprake, hebben dezelve by deezen geapropbeerd. Aétiim, in Amfterdam den 23 January 1663. Prefent de Heeren joan van helmont , jacobus rynst, Mr. sybrant valkenier, Mr. jan munter Commisfariflen. (Was getekend) frans bruyning. Ik  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 4." Ik ondergefchrevene Notaris publicq, by de Ed. Hove van Holland geadmitteerd, hier ter ftad Amfterdam renderende, at. tefteere en getuige dat de vorige ondertekeningen zyn gefteld onder de uitfprake voorfz. by den eigen handen van den Heeren Mf!. pieter cloek, benedict os inge ls en paulus de ligne, Advocaten, ter ooirkonde dezen getekend in Amfterdam voorfz. op den 23 January 1663. (W'as getekend) j. weer, Notaris publicq. Heeft het Hof gecondemneerd en condemneeren mits deezen de partyen voorfz ten wederzyden, in den inhouden naar komen van den voorfz. Compromiffe en uitfpraken. Gedaan in den Hage dezen 1. Febr. 1663. (Onderjiont) In kenniffe van my (Was Getekend) j. coenen. Onder van de Copie ftond accordeerd naar Collatie, met zyn principale getekend op Parqueraent, onder waarheid als bovendezen. 8 Maart 16Ó3. (Was getekend) frans bruyning. XIV. AD. F 3  CONSULTATIEN en ADVYSEN. XIV. A D V Y S. Of een Bailliuw, een getrouwt man accu/erende van over/vel, besaan met des befchuldigdes meid, op de verklaringe van dezelfde meid in barensnood gedaan, tegen hare voorgaande gedaane ver-* klaringe van onfchuld har es meesters, na rechten is gefondeerd. casus positie. Het is zulks dat bastiaan walrandt en tona bres to, echte man en vrouw , houdende familie met een dienft meid, genaamt adriana evers, werden te rade de voorfz" dienftmeid, na tien of elf jaren dienft, uit haar huur te ontdaan ' en haar huur betaalende, te laaten vertrekken; doch alzo 'el gerugten hepen, dat ze bezwangerd was by bastiaan wal randt voorn, ofte wel by zyn broeder jacobus wal" randt, ofte johan vinck zyn zwager; werden zy te rade gezamentlyk te. vertrekken na Middelburg, alwaar de meid haar was onthoudende, en tot haar eigen decharge de voorfz adriana evers, wettelyk door den Notaris barthomeus van aller, in prefentie van twee getuigen te doen afvraagen of iemand van haar drieën daar aan fchuldig mogte wezen? waar op zy adriana evers, zoden geciteerden, als de voorn twee andere perfonen heeft ontfchuldigt, en verklaart geene van haar heden daar van vader te zyn, blykende 't zelve by notarieele afte van inilnuatie en proteftatie ; doch de geciteerde en de twee andere perfoonen voorn., daar mede nog geen contente ment nemende , hebben boven dien door den meergemclden Notaris aller, de voorfz. adriana evers, by atteftatie haar voorgaande verklaringe doen itereeren, welke zy ook voor Burgemeefteren en Schepenen der ftede Armuyden met folem«eelen eede heeft geconfirmeerd: maar na 't verloop van eenige maan- 4*  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 47 maanden komt tot kennille van bastiaan walrandt geciteerde in dezen, enTONA bresto zyn vrouwe, dat de voorfz. adriana evers in barensnood verklaart heeft, datBASTiaan walrandt vader van haar kind is, 't zelfde komt ook tot kenniffe van de Heer cornelis de witte, Bailliuw dezer ftede, die mitsdien ratione officii doet dagvaarden bastiaan walrandt, van meeninge zynde tegens hem te concluderen ad pcenam adulterii, aut ad minimum, adjuramentum purgationis, waar op by walrandt werd verzogt een vergaderinge om met den Heer Officier te accordeeren ; doch naderhand zulks is geexcufeert. Werd over zulks gevraagt, mits de voorfz. walrandt contrarie conclufie neemt tot abfolutie, met exhibitie van de eerfte acte verklaaringe van de meid: of de vleefchelyke converfatie werd beweezen, door den eed by een vrouwsperfoon in barensnood gedaan Ten anderen of den eed by een bevrucht vrouwsperfoon gedaan ) in partu zonder verder bewys meriteert talem in jure probationem, contra maritum, dat by den Heer Officier zoude kunnen werden geconcludeert ad pcenam adulterii, aut ad juramentum purgationis! Ten derde van wat belang de eed zy, in noftro cafu ? Ten vierden wat refiexie te nemen ftaat op de verzogte verga, deringe ? Dunkt onder correctie, (fchoon 'wel waar is , quod nemini in re illicita verf anti fit credendmri) dat niet te min cop'ula carnalis na rechte kan bewezen werden per juramentum, & confeffionem ftuprata, nam in iis attibus, qua per rerum naturam, non poffunt vere probari, ut copula carnalis, quia probatio vera de ne 'ceffitate concludit, recipiunt jura probationes verifimiles, imo reprobatas tot. tit. D. & Cod. de Tefiib. fip pracipue per L 8. §. 6. C de repudiis, quia non eft auguftanda probationum facultas , l. litteris C. tertio loco extr. de prafumpt, tot zulken effeéte,dat ten zy die gene,tegens welke over de voorfz. vleefchelyke converfatie werd eisch gedaan, hem meteede bereid is te zuiveren, en te verklaaren de Gedefloreerde nooit te hebben beflapen, op den eed van de gedefloreerde ook condemnatie by den Rechter kan werden verfterkt, Cod.Fab. tit.  «8 CONSULTATIEN en ADVYSEN» tit. ad l. Jul. de adult. definit. 6. Sand. lib. r. tit. 10. definit. 2, Gail. lib. 2. obferv. gj. num. 12. quce pradicta (myns bedunkens) maar alleen konnen getrokken werden , ad aÜionem civiltm quandoque juramentum in fupplementum probationis admit'entem l. 38. d. de jurejur. quce deflorata competeret ad recuperandas puerperii impenfas ö?c. adverfus fimplicem Jlupratorem, non vero confcice imprcegnata a marito: ten waare by de nadere ampliatie van het Placaat van politie, by haar Ed. Mog. van Zeeland in den Jaare 1072. geëmaneerd , anders waare geftatueert: maar nullo mbdo ad caufam rriminalem, quce pratori competeret ex caufa adulterii. Thefaur. d-:cis 3. prcecipue in Addit. num. 3. confult. 4. verf. fed pone. Conful. \en advyf. part. 6. confult. 45. cum aliis indigeat probationibus, U fin. c. de probat. En wat aanbelangt de tweede quaricur ? namentlyk of den eed, by een bevrucht vrouwsperfoon gedaan in partu, zonder verder bewys meriteert, talem in jure probationem contra maritwn, dat by den Heer Officier zouden konnen werden geconcludeerd ai panam adulterii, aut minime ad juramentum purgationis. Gezien de beëdigde examinatie met hare marginale refponfiven van adriana evers, voor Schepenen van Middelburg belegt, ter requifkie van de Heer de witte , Bailliuw deezer fbeede, in dato den 20 Febr. 1671. mitsgaders den iterativen eed van de voorfz. adriana evers, in partu gedaan, in banden van adriaan ken pieters, Stads Vroedvrouw van Middelburg, ter pretentie van drie andere vrouwsperfonen, in dato den 21 Maart 1671. tegens den Geciteerden in dezen , (waar op ook den Heer Officier principalyk zyn crimineeie conclufie komt te funderen) in zich zoude komen te behelzen, & crimen adulterii, perjurii (als wezende de Geciteerden in dezen, een gehuwelykt man, hebbende vyf a fes levende kinderen) crimina met haar fleepende perturbationem matrimonii, éf totam extirpationem alicujus famüice, welke delicten notoir naar rechcen niet konnen werden gepraïfumeerd, maar luce meridiana clarius moeten werden bewezen ,1. fin. C. de probationïb. ubi imperatores Grat. Vdient. Theod. uno ore in judiciis criminalibus non juramentum, fsd unum ex tribus probationum fpeciebus exigunt, nempe tefies, tabu- las.  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 5? XVII. A D V Y S. t*. Een Vrouwsperfoon vleeschlyke converfatie gehad hebbende met een man, die zy wift getrouwt te zyn, kan geen vergoeding van eer of kraamkoften 'pretenderen. ö a°. Een getrouwt Man behoeft zig wegens de beflapinge, die door hem ontkent word, niet met eede te zuiveren. Aeen man van goeden naam en faam, levende in min en vre. de met zyn derde huisvrouw, en hebbende kinderen uit zyne twee voorgaande huwelyken, heeft een dienltmaagd B. dewelke met eenigen ftribbeling buiten 's tyds uit zyn dienft en huis raakt, en in die ftribbeling A. dreigd, dat zy hem zulks betaald zoude zetten , B. komt omtrent zes maanden daar na in de kraam te bevallen, verloft van een dood kind, zweerd in barensnood dat A. daar van de vader is. Dagvaard hem daar op voor den Regter, en cischt van A. voor defloratie ƒ 300:- en voor kraamkoften ƒ 50 guldens, zonder eenig bewys, buiten den voorfz. eed, ten lafte van A. in handen te hebben. waar op gevraagd werd. Of B. (volgens regten en pra&ycque van deze Landen ,) zo wanneer de beflapinge door A ai wierd bekend, ofte door B. met genoegzame bewyzen aangetoond, eenige actie van defloratie en van kraamkoften ten lafte van A. zoude hebben. En zo neen: of A. als dan wel gevergd, ofte op den grond van 't regt door den Regter gecondemneert zoude konnen werden, zig wegens dezelve beflapinge, die doorhem ontkend word, met eecie te zuiveren Gezien by den ondergefz. de voorenftaande cafus, en gelet op de vrage daar over voorgefteld. Dunkt (onder verbetering.) en eerftelyk op de eerfte vrage, dat B. in dezen geen actie van defloratie en kraamkoften ten H las-  58 CONSULTATIEN en ADVYSEN. lafte van A. zoude konnen maken, fchoon de byflaap en bevrug^ cinge zelve by A. al wierde bekend, ofte door B. den regten genoegzaam zynde bewezen, om redenen , dat de actie van ontmaagdinge en ook van kraamkoften, (voor zo verre de kraamkoften. niet ten voordeele van 't kind, maar van de ontmaagde zelve gevorderd komen te worden,) by geene regten aan zodanige vrouwsperzonen gegeven is, die haar door overfpelinge , omhelzingen en vermengingen van getrouwde mans laten bevrug. ten, maar ter contrarie, alleen aan jonge dogters , die beflapen worden van ongetrouwde mansperzonen, met dewelke zy buiten verhinderinge van de wet, huvvelyke zoude konnen aangaan zo als by de Goddelyke wet geftatueerd is: dat die een maagd, door byflapinge komt te onteeren, haar een bruidfc iat geven en trouwen moet, Exod. cap. 22. vs. 16. en Deuteron cap. 22. vs. 28. en dien conform by de Canonique regten : ft feduxerit quis virginem nondum desponfatam , dormieritque cum ea} dotabit eam £f habebit uxorem C. 1. R. de adult. ^ftupro,\ welk ook byna op alle gecivilifeerde plaatze van Europa, en byzonderlyk mede in deezc landen gevolgd werd, met dat onderfcheid alleen, dat zodanig een byflaper, die volgens de voorfz.. regten gehouden^ was, de ontmaagden een bruidfchat of verbetering van eer tegeven en te trouwen, als nu met een van beiden vermag te volftaan, namentlyk: met verbetering van eer in geld te geven ofte trouwen, 't gunt ter zyner keure word gelaten, zulks dat hy dan ook maar gecondemneerd kan worden tot het een of 't ander, 't welk hy van die beiden zal komen te verkiezen, Berlkh.. pract. concl. p. 5. concl. 38. no. 6. êf feqq Carpz. pract. crim. p. 2. qimft. 68. no. 8. & feqq. Papon, de arreft. lib. 22. tit. 9. no. 9*. Sande , decis lib. 2. tit. 1. def. 10. Damh. pract. crimin: cap. 92.710. 6. Grot. lib. 3. cap. 34. n°. 14. & feqq. Groenew. ibidem in notis& ad. §. 4. inft. de publ. jud. w. 16. & Jeqq. Brouwer, de jur. con-. nub. lib. 1. c. 26. no. 4.1. Waar uit onwederfprekelyk komt te volgen , dat alle die regten tot een grondflag hebben, dat de byflapinge begaan moet zyn door perzonen , die met den anderen konnen trouwen , en dat mitsdien alwaar de trouw door de wet verboden is, geen verbetering van eer kan werden geëischt, als de.„  CONSULTATIEN en ADVYSEN. •dewelke den deflorateur by een alternatief in de plaatze van de trouw is opgelegt, en dat over zulks een dogter, die haar van een nabeftaanden , met wien zy geen huwelyk vermag aan te gaan * ofte van een getrouwd man heeft laten beflapen, (even gelyk zy tegen denzelven geen actie van tmuwcn kan hebben,ƒ ook tegens hem geen actie van defloratie, ofce van andere voordelen , die eenigermaten een /Equivalent van 't trouwen zyn ververmag te maken: maar dat zy het haar zelve wyten moét, dat zy niet misleid door hoop van eenig huwelyk, om welke reden de voorfz. voordelen aan dogters zyn vergunt; maar ter contrarie libidinis ftimulis agitato, haar zei ven tot verbodene bezoetelinge begeven heeft , Damh. ditlo cap. Carpz. da qimft. 68. n°. 69. 6? feqq. toque ad no. 76. Holl. adv. p. 1. conf. 226. Alwaar in terminis geadvileert word, dat in zodanige geval nog verbetering van eer nogte kraamkoften konnen worden geëischt, adde Joh'. Voet, ad. tit. ff. ad. leg. jul. d. adult. n. 4. en voor al niet in deze landen, alwaar een ongetrouwde vrouwsperzoon door den byflaap van een getrouwd man overfpel begaat, en met infamie en gevangenifTe te water en te brood, zelfs voor de eerfte reisword geftrnft, pol. ordonn. art. 16. en niemand op de generale gronden van regten door zyn eigen misdaad eenige actie ten lafte van anderen bekomen kan, per ]ura vu'gata. Waar uit dan ook zonder bedenken tot antwoord ofte refolutie op de tweede vrage dient, dat A. in dezen met geen eed van •zuivering belaft behoord te worden, niet alleen om dat de eed van B. in barendsnood, als zynde van een ligtvaardig vrouwmenfeh, die met haar voorgeven van door een getrouwd man te zyn bevrugt, haar zeiven infaam en ongeloofwaardig komt te verklaren, geenen de minften indiciën of prefumptie tegens A. kan maken, waar van hy zig met eede zoude behoeven te zuiveren, gelyk te meermalen geadvifeerd en ook by den Ed. Hove van Holland verftaan en gedecideert is, Holl. adv. p. 3. conf. 3. v. t? p. 6. conf. 63. in fine, maar wel voornamentlyk, om dat dezen eed van geenen dienft ofte nuttigheid, en alzo maar een misbruik van Gods naam zoude zyn, ten aanzien dat het fait zelve al zynde bekend, ofte bewezen, egter. irrelevant is, zo- H 2 da-  60 CONSULTATIEN en ADVYSEN. danig, dat daar op geen condemnatie ten voordeele van B. zoude konnen werden gedecerneerd, zo als op de behandeling van de eerfte vrage is aangetoond, want of wel nu en dan een ge. trouwd man door den Regter den eed van zuiveringe word opgelegt , volgens de getuigeniffe van Groenew. ad. diïtum locum grotii n. 22. zo word zulks allcenlyk gedaan als tegens den man buiten den eed van de ontmaagde fterkc indiciën militeren, die. in dezen niet worden gevonden, en dat bovendien geen verbetering van eer nog kraamkoften worden geëischt, maar dat alleenlyk tot onderhoud van 'c kind eisch gedaan werd, waarroe een overfpeelder ook gehouden is, en dat mitsdien den eed van eenig effect, kan zyn , 't welk alles in deezen geen plaats kan hebben, daar geen eisch van alimentatien gedaan is, nog gedaan heeft konnen werden, om dat het kind (volgens 't calus) dood ter wereld is gekomen,, zulks dat den eed in dezen van geen anderen uitwerking zoude konnen zyn, dan om een eerlyk man , ter inzigte van een infaam vrouvvmensch, den vlek aan te wryven, als of hy in de gedagten van den Regter met eenigen indiciën van overfpel was belaft, vide Groenewegcn, op de zo even geallegeerde plaatze en 't aangehaalde 31 Advis van het 3 deel der Holl. Confultatien. Aldus geadvifeerd in Amfterdam den 25 Mai 1707» (Was getekend) 0. helmans, h. tatum, XVIIL A D V Y S. Over het regt van preferentie en legaal Hypotheecq, competee*-rende de pupillen op de goederen van hun voogden. myn heer! In beantwoordinge van de vrage my door U Ed. op verledene Saturdag agtdagen voorgefteld , wegens de agtjarigen intreft van de bezegelde brief, ten laften van loürens willemsz. - je-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 61 jegenwoordig behorende aan de kinderen van abraham jures, heb ik opgezogc en laten copiëren zekere obligatie door auraham van blanken gepaneerd, ten behoeven van eenen Nico la as hoevenaar, over wien hy van blanken, beneffens eenen jan jacobsz. bouman, op den 17 February 1666 voogd was geworden , en uit de gelden van welke pupii by van blanken, op den 1 November 1667 -:ooo guldens op intereft nam, met deeze 2000 guldens is de voorfz. ni cola as hoevenaar alhier ter kamer verklaard te wezen geprsefereerd. ' 1. Vooralle andere geen ouder ofte beter regthebbende te rekenen zedert den 17 February 1666 als wanneer namentlyk abraham van blanken, was geworden voogd over nicolaas hoevenaar, waar uit dan blykt, dat een fchuld anders perfoneel inopzigte van een voogd mede valt in het hypotheecq, de weeskinderen op der voogden goederen competerende ,zo als dat ook geadvifeerd werd in het 4 deel van de Confultatien en Advifen van de Holl. Regtsgeleerden in de Confultatien 36*4. 3155. en 382.dat namentlyk fchulden voor dato van de voogdye gemaakt, ook vallen in de voogdye, zulks dat der voogden goed ook daar voor legalyk is gehypothequeerd. ■ 2. Dat ook dat hypotheecq aanvang neemt van den dag van de voogdye af, en daaromme ni colaas hoevenaar is ge. prefereerd voor alle andere , geen ouder of beter regt hebbende zedert den 17 February 1666 te rekenen, onaangezien de obligatie eerft gepaffeert en de fchuld gemaakt is op den 1 November 1607. 3. Dat ook in opzigte van de interenen, waar over legaal hypotheecq competeerd, geen refiexie is gemaakt op de coftume alhier in reguarde van conventioneele hypotheecquen, en Schepenen brieven gerecipieerd, namentlyk : dat men nopens den intereft alleen heeft regt van preferentie voor een en eenhalf jaar, dewyle aldaar aan nicolaas hoevenaar is geadjudieeerd de preferentie nopens den intereft tot de effeóhteele vol» doeninge, en alzo zelfs nog na dato van de infolventie. Zynde daaiomrae nopende deeze quceftie alleen in te zien, of de keure H 3 der  62 CONSULTATIEN en ADVYSEN. der ftad Haarlem zo generaal-legt, dat dezelve ook tot Ieeaal hypotheecq betreklyk is. egaal In reguaide van de vrage omtrent de eenhonderd guldens door claas jufes, minderjarig zynde aan lourens willemsz die zyn voogd was verftrekt, fchynd de decifie mede te vloei en uit het geene omtrent de vorige vrage is gezegd, namentlvk wïr t^f gT TrV0°gd fchU,di§ fs' aa» ^ minder arige u t jat hoofde zulks ook fpruK, mede valt in de actie van de vooedye en deswegens egaal hypotheecq competeerd , dog ceflèerd dan du legaal hypotheecq, voor zo veel der meerderjarig portie belangd, te weten: die ten tyde van 't verftrekken van dit eeld meerderjarig geweeft zyn , ten ware men zoude zegge , dat n dit geld door claas j ufes, particulier en op zyn privé naam verftrekt geene andere konnen participeren , ï weKoS ■uit de boeken van claas jufes zal konnen blyken S verWj F mCde Verh0pende uw intemie te hebben voldaan. Zo Amfterdam, ■den' 26 January i6gg. myn heer! UEd. Dienaar, floris vlaming. XIX.  CONSULTATIEN m ADVYSEN. Hf XIX. A D V Y S. r°. Een overledene nalatende goederen, in verfeheide plaatzen gelegen, moet ten aanzien van de roerende goederen gevolgt worden het regt van de plaats, daar het fterfhuis is gevallen, maar ten aanzien van de onroerende goederen,' het regt van de plaats daar het goed gelecgen is. 29. Tc Rotterdam heeft het Zuidhollands verjierf-recht plaats. 3«. Of oud-oomen van heele bedden moeten deelen tegens^ oomen van halve bedden.- CASUS POSITIE. Aeen kind zynde, leefd en fterft in 't huis van zyn vader binnen . Rotterdam, en was eertyds erfgenaam in de Jegitime portie geinftitueerd van zyn grootmoeder B. welke over gedagte legitime verkoos het Zuidhollands verfterf-regt, A. heeft geen nader erfgename van zyn vooroverleden moeders zyde als D. E. F. en G. mitsgaders twee kinderen van H. en een kind van J. alle kinderen van C. grootvader van A. en derhalve halve broeders en zufters van de moeder van A. daar benevens K. en L. mitsgaders twee kinderen van M. een kind van N en een kind van O. welke alle waren volle zufters en broeders van B. grootmoeder van H. De vrage eerftelyk: Of de keure van 't verfterf-regt hier over de legitime plaats grypt en ftandhoud. Zo neen? of ze niet word beveiligd door de vafte woonplaats van de vader. Indien ja? ofte de politique ordonnantie moet gevolgd worden voor het byzonder verfterf-regt van Rotterdam. Wie van de bovengemelde perzonen, en voor wat portie ieder zal moeten erven, Ge-  6+ CONSULTATIEN en ADVYSEN» Gezien by de ondergefz. de annexe cafus pofitie, als mede da copie van het teftament, op den 9 Octöber 1696 binnen Haarlem gemaakt voor den Notaris pieter gerlings, en getuigen by Juffrouw maria de haan, en gelet op de vrage onder de voorfz. cafus pofitie gefield. Dunkt (onder correctie) op de eerfte vrage, hoe zeer met reden zoude kunnen werden gedisputeerd , dat A. by zyn grootmoeder B. alleen in de legitime portie zynde geinftitueerd , de verkiezing van het Zuidhollands regt dien aangaande by B. in haar teftament gedaan, geen plaats zoude kunnen grypen nogte ftand houden, dat egter het voorfz. dispuit in deeze van geen nut nog uitwerking zoude konnen wezen ,aizo buiten die voorfz. verkiezing wel zeker en refoluit is, dat A. zyn vader in leven hebbende binnen Rotterdam, en aldaar zynde komen te overijlden , het fterfval van hem A, ab inteftato gereguleerd moet werden na het Zuidhollands regt binnen de gemelde Stad Rotterdam, geobferveerd werdende, ten ware eenige vafte goederen onder Noordhollands regt by A. nagelaten , mogten zyn gelegen: want het in deeze Provintie een onwederfproken regt is, dat ten aanzien van tilbare goederen werd gcvolgt het regt van de plaats daar het fterfhuis is gevallen, maar ten aanzien van 't ontilbaar goed 't regt van de plaats daar het zelve is leggende, Hugo de Groot, inleid. 2. b. 26 d. verf. uit. & ibid. not. Groenew. Op den daar aan volgende vrage: dat de politique ordonnantie wel zekerlyk moet gevolgd werden voor ofte als het byzonder verfterf regt van Rotterdam, aangezien die van Rotterdam even als die van den Hage, alhoewel noordwaart den Yffel gelegen, alryd het Zuidhollands regt hebben gevolgd: Grof. d. 2. b. 28. d. verf. da Landen van Hollanden Wefivriesland &c. in fin. en in het byzonder mede tot her verfterf regt aldaar aangenomen de gemelde politique ordonnantie, onder de byvoeginge ofte extenfie verhaald by den gemelde de Groot d. 28. d. verf. dog die van Rotterdam &c. En op de laatfte vrage, dewelke den ondergefz. berigt en ook af te nemen is, daar op in effecte uit te komen, of oud-omen van heele bedde moeten deeien tegens omen van halve bedde: dat  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 6*5 dat oud-oomen in het generaal wel werden uitgefloten door oomen, en zulks tegen dezelve niet konnen deelen: nademaal de oudoomen by de Politique Ordonnantie, niet als na de oomen en hare kinderen werden geroepen politique ordonnantie art. 24. maar dat in dit geval de voorfz. oud-oomen van heelen bedde beflaande, evenwel zullen moeten erven voor en in die zyde, van dewelke de nomen van halven bedde de voorn. A niet beftaan, om dat volgens het Zuidhollands regt, en mitsdien nu mede volgens de Politique Ordonnantie, de goederen van een overledene in zo veel fmnldelinge moeten werden verdeeld als 'er verfcheidenheid van maagtalen mogen weezen, Groot. d. 28. d. vers. de grond van het Zeeuwsch &c. junSt polit. ordonn. art. 17. item de verklaaring van haar Ed. Gr. Mog. op de ordonnantie van de fuccejfien in dato den [3 May 1594. vers. En dat onder dezelve gelyke ordre êfY. in verbis de voorfz. refpeclive helften ofte vordere gefubdivideerde gedeelten &c. Aldus geadvifeert in 's Gravenhage den 19 Aug. 1699. (Onderftont) m. de hertoghe. XX. A D V Y S- Of een weduwenaar mag trouwen met de geweezene Jliefmoeder van zyn overledene vrouw. casus positie. Jan getrouwd hebbende maria, procreëeren een dogter (a altj e,) welke te trouwen komt met htjybert, maria overleden zynde, komt jan wederom te trouwen aan fytje, daarop werd jan afiyvig, nalaatende de voorfz. fytje zyne wed. met twee kinderen aan haar verwekt, aaltje iterft, ook mede twee kinderen nalatende, daar door huybert mede weduwenaar werd. I quE-  66 CONSULTATIEN en ADVYSEN. q.u.&ritur. Of hu ybert weduwenaar van aaltje zyn huisvrouw, die een dogter was van jan, mag trouwen met fytje, die de 2de vrouw was van jan,en zulks ftiefraoeder van de voorfz. aaltje; en dienvolgens of een ftiefdogters weduwenaar mag trouwen met zyne geweezen vrouws ftiefmoeder. Gezien by de ondergefchreven de bovenftaande cafus pofitie en wel gelet op de vrage daaruit voorgefteld, dunkt (onder corfectie van beter gevoelen) dat of wel naar regten bekend is, dat met alleen ratione confanguinitatis §. 1. & feqq. de nupt, maar ook affinitatis veneratione a quibusdam nuptiis fit abfiinendum g. 6. J. eod. nademaal het nogtans onwederfprekelyk is, dat de voornoemde huybert en fytje malkanderen in geene confanguiniteit ter waereld hebben geraakt, en ten anderen ook, dat 'er tuffchen hun geen affiniteit met allen is geweeft, dat daarom geen reden ichyne te kunnen dienen, waarom tuffchen haar lieden geen huwelyk zoude vermogen te werden gecontracteerd. Want alhoewel het waar is, viri & uxoris cognatos inter fe effe affines, ditlos ab eo, quod duce cognationes, quce diverfie inter fefunt per nuptias copulantur ê? alteram ad alterius cognationis finem accedere l. 4. g. 3./. de grad. éf affin, en dat zulks de voorn, huybert door het trouwen aan aaltje is geworden eenaffinis van den genoemden jan, gelyk mede zy aaltje door het 2de Huwelyk van denzelven jan haren vader affinitatc is geconjungeerd geweest met de voorn, fytje: nogtans aangezien deeze affiniteit ,^ maar alleen heeft konnen plaats hebben, inter conjiigem & alterius conjugis cognatos, non inter conjugem& eos quiconjugis eo*nazis matrimonio junguntur d. I. 4. § 3. ff. de gradib. £f affin Anth. Matth. de criminibus ad lib. 48./. tit. 13. cap. 7. n. 27. Brouw, de jure eonnub. lib. 2. cap. 15. n. 4. zonder dat men ergens in regten zal vinden gedefinieerd, affines uxoris mece effe etiam affines meos, aut meos affines uxoris mece quoque effe affines, "zo volgd daar uit evidenter, dat door het opgemelde huwelyk van jan met fytje, tuffchen dezelve fytje en voorn., hu ybert haar ftiefdogters man  CONSULTATIEN en ADVYSEN. man gantsch geene affiniteit kan weezen gecontraheerd ac licet pontifices olim tria genera affinitatis commenti funt ftatuentis, uxoris mece filium mihi effe inprimo genere affinitatis,illius uxoris infecundo , Êf mortuo privigno meo , fe Ma nubat Titio, hunc mihi in tertio fore genere affinitatis , ita ut fecundo genere affinitatis conjuntti potuiffent videri mverca & privigna, maritus Fytje & diCtus Jan; tarnen hoe commentum fine dubio a civile jure prorfus abhorret, ideoque fecundum hoe £f tertium affinitatis genus merito explodimus,ipfique pontifices queecunque olim affinitatis prohibitio ultra primum affinitatis genus fuit, tandem jus tulere contenti inprimo affinitatis genere matrimonium prohibuifi'e ad quartum gradum, utvidere eft ex refcripto Innocentii Cap. 8. de confang: 6? affin: & hinc etiam permittitur matrimonium comprivignorum matrimonium duorum fratrum cum duabus jororibus, imo matris Êf füia cum duobus fratribus & patris 6? filii cum duabus fororibus ,denique mariti cum vidua fratris uxoris fiioz uxoris cum viduo fororis mariti fui, nulla certe alia ratione quam, quod nulla eft affinitas inter cognatos utriusque conjugis invicem. En hierom,zo wanneer de Doctoren als Covarr. de matrim. torn. fi part. 2. Cap. 6. §. 7. num. 6. Tolof. fyntagm. juris lib. g. Cap. li. num 21. dispnteeren ad quem gradum adfintiatis nuptioz funt prohibitce. Zo leren zy wel duidelyk adfinitatem primi generis tantum prohibere nuptiss inter uxorem éf confanguineos viri, fed fecundum 'affinitatis genus hodie non prohibere. Ex qua inter cetera ex authoritate munitorum interpretum infert Covarr. d. loco legcm municipalem, qua fanciri folet compromittendas fore lites , quce inter affines oriuntur, ininime locum habere in affinibus fecundi generis} hoe enim ge-r nus nullum habere effetlum. En nademaal dan uit het voorgededuceerde klaarlyk blykt, dat de gewezene ftiefmoeder van iemands Huisvrouwe hem zelve inprimo genere affinitatis niet kan beftaan , zo moet naar de Canonicque regten en opinie van de voorfz. Doctoren werden geprefupponeerd, dat het Huwelyk tuffchen de voorfz. hüïcert en fytje als aan malkander nooit geallieerd zynde gewees1- zeerwel mag voltrokken werden*, te meer, om dat men zelve niet zal bevinden , dat zodanigen Huwelyk jure divino ooit is verboden : nam divina de prohibitis nuptiis conftitutio Levit. Cap. 18. folummodo I 2 prop- 6?  68 CONSULTATIEN ün ADVYSEN. propter cognationem vel affinitatem prohibet matrimonium, quant irt~ ter bas perjonas nunquam interveniffe ojiendimus. Alle welke redenen buiten twyffel wel wezende doorgrond, en geïncorporeerd by theodorus beza trattatu Juo de repud. £f divort,pag. nobis 58. item pag. 66 êf 67. zo lecrd dien grooten en geleerden Theologant aldaar refolutelyk quod Ji mei quondam. foceri uxor, nontamen uxoris mee mater, Jed noverca fuerit &f focero & uxori mece Juperftes, ego qnondam gener Mam poffum ducere ut pote quce uxori mece duntaxat affinis fuerit &c. & deinde, quod fi Juperftes gener meus aliam ducat , ea quamvis filice mece Juccefferit mihi tarnen fit extranea , acproinde Mam , fi vidua fuerit ducere non prohibear, zulks dat de voorn. Brouwer loco prceallegato niette onregte ofte zonder redenen heeft gezegd pro hac Befce fententïa Jiare videri £f divinum & pontificum jus , by alle 't welke dan nog komt, dat ook moribus noftris en ingevalle van onze politique ordonnantie dat huwelyk, waar van wy nu fpreeken, moet werden verftaan te weezen gepermitteerd : want men moet wel letten, dat daar by geen huwelyken werden verboden als tusfchen perfoonen , malkanderen in graade van maagfchap ofte affiniteit beftaande, en dat by het tweede artikel derzelver wel duidelyk werd geftatueerd, dat alle perfoonen malkanderen in graaden van maagfchap of affiniteit, daar na verklaard en verboden, niet beftaande, van wat ftaat, conditie, gemoet ofte gezindheid die zyn, met malkanderen zouden mogen trouwen, en by een iegelyk gehouden , geagt en gcrefpecteerd werden voor egte perfoonen, en niet tegenftaande in de volgende articulen wel pertinentelyk werd gefpecificeerd, tuffchen wat perfoonen geen huwelyk mag werden aangegaan , dat nogtans het trouwen van een mansperfoon met zyne overleedene huisvrouw , gewezene ftiefmoeder, nergens werd verboden. En als men dan alle deeze redenen wel zal gelieven te confidereren, zo zal men niet konnen ourdeelen, dat contrarie deeze opinie ietwes by de Romeinfche regten is gedifponeerd , ofte dat in allen gevallen zodanige contrarie difpufitie jegens dezelve onze opinie eenigfmts zoude konnen opereerenv want of fchoon wy wel weten,dat papinianus in /. 15. ff.derit.nupt. ronduit  CONSULTATIEN es ADVYSEN. 6> ftatueerd uxorem quondam privigni conjungi matrimonio vitrici non oportere, nee in matrimonium convenire novercam ejus, qui privigni maritus fuit, zo moet men nogtans aanmerken dat p apinxanus alhier zo zeer niet wil ontkennen het huwelyk tuffchen de perfoonen, daar hy van fpreekt, naar regten te kunnen beftaan, als hy hier wel wil aanwyzen zodanigen huwelyk na zyn opinie niet al te gevoeglyk te wezen en wel te paffen; maar men behoeft dezelve juist zodanig niet te verftaan , als of diergclyke huwelyken daar in expreffelyk waren verboden, te meer, om dat in deeze wet alleen werd gebruikt het woord oportet, dat men weet in regten meermaals zodanig te werden gebruikt gelyk ook de nature van het woord mede brengd, dat het geen precife neccffiteit is importerende,en daarom zo heeft ook vinnius ad §. 6. inji. de nupt. num. 2. heel wel gezegd, dat het gevoelen, 't welke in de voorfz wet zoude mogen iteken, niet beruft op het fundament van eenige affiniteit, die papinianus zoude hebben konnen verftaan tuffchen die perfonen te weezen. En aangezien over zulks naar het fentiment van alle de Doctoren de gemelde wet maar kan zyn gegrond in imaginaria honejiate aliqua ö? prcfumpto pudore five reverentia, die men mag gemeend hebbe niet toe te laaten, dat men zoude trouwen met die geene die men van te voren met den naam quafi van ftiefmoeder heeft genoemd, hoedanige pretenfe pudor ac reverentia nu is aangeweezen , nee jure divino nee pontificum pojierioribus confiitutionibus, nee etiam politica nojtra conftitutione te zyn geweest van die confidentie, dat men daarom heeft konnen goedvinden zodanig huwelyk, alwaar wy van fpreeken, uitdrukkelyk te interdiceren en te verbieden, dat ook in regten generaalyk vaft ftaat confentire in matrimonium ê? contrahere poffe nos omnes, qui non aut natura aut lege prohibentur Wefemb. in parat fuis ad tit dig. de rit. nupt. n. 4. zo zoude in alle gevallen de voorfz. contrarie dispofitie van 'de civile regten (zo daar eenige mogten weezen) door onze politique Ordonnantie, mitsgaders de voorfz. andere regten moeten verftaan werden te weezen geabrogeerd in allen gevallen op dat civiel befchreeven regt, als van alle de andere 6 I 3 voorfz.  70 CONSULTATIEN en ADVYSEN. voorfz. regten en mede van de politique Ordonnantie discrenerende, geen reguard kunnen werden genomen. Aldus geadvifeerd in den Hage dezer 24 July 1682. (Was getekend) MARTIN VAN DER GOES, BREUZ, JOHAN STIPEL A F. SIMON VAN MIDDELGEEST, ADRIAAN COE TENBUNG, WILL. VAN TONGEREN, M. V. BRnG. GE, CORN. HOGEBOOM, JUNIOR. XXI. A D V Y S. Dat een Erfpagtbeurder met zyn agterftallige Erfpagten preferent is voor de leveranciers en werkluiden, aan eenig ftuk onroerend goed , op de penningen daarvan in executie geprovenieert. De ondergefchrevene gevraagt zynde, wie van beiden den Erfpagtbeurder met zyn agterftallige Erfpagten, of de le veranciers en werkluiden aan eenig ftuk onroerend goed voor den anderen geprtefereert moeten worden, op de penningen daar van by executie geprovenieert. Dunkt (onder correctie; dat of wel naar regten, praétyk en keure dezer ltadt, die gene dewelke eenig geld, materiaalen of dienft verftrekt hebben tot reparatie van eenig ftuk onroerend goed, geprefereerd worden voor conventionele en legale verbanden, dat nogtans dezelve notorie moeten gepoftponeert worden , achter een Erfpagtbeurder,quiaemphyteuticariuspro quantitatc conftituti reditus ipftus rei diretlum dominium retinieat, adeoquceproprietatis jive dominii jure agat, atque jus dominii fortius fit jure pignoris l. 7. §, 2. ff. depofito Leeuwen Cenf.for. lib, 4 Cap. ir, n. 2. zynde" ten dezen zeer notabel 't gunt gevonden word by de Heer Joh. Voet ad. tit. ff. qui pot in pig. n. 19. prceterea hypothecam cum privilegio habent, qui crediderunt in refeSlione cedium, fip potiores erunt nihs turn chirographariis, turn hypothecariis, utcumque hypotheca con-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 71 cmvmtionali expreffa vel legali Jive generali Jive fpeciali anteriore munitus, (fi paucos cafus exeipias) veluti dominus direttus in fundo. emphyteuticario pro canone aut Jalario, dominus antiquus in fundo cenfuali procenfu 6fc. jegens 't welke niet doet, dat onlangs in de fententie van preferentie van den boedel van simon lep el,de Regenten van 't Weeshuis met haar achterftallige erfpagten zyn gepoftponeert aan de leveranciers ,dewyl 't zelve geval niet voor een decifie kan opgenomen worden, nademaal 'er toenmaals geen het minfte difpuit was, om dat naar de preferentie van de een en de ander nog veel duizende ovcrfchooten, en dat vervolgens die ordre door den Klerk ter Secretarye gefield zynde, haar Ed. Agtb. daar op zekerlyk niet zullen hebben gerefleéteert, dewyl de een nog de anderen geen prejuditie daarby was lydende, gelyk dan mede de Erfpagtbeurder niet obfteert, dat meer als drie jaaren gevordert worden; dewyl 't regt geen jaaren bepaalt, en dat by placaat of keure alleen bepaaling word gemaakt, als iemand word geprefereert in de hoofdzomme en intreffen, dat dan alleen recht van preferentie word toegeftaan met drie jaaren, welke bepaaling bygevolge niet voorder kan getrokken worden als dezelve is leggende. Aldus geadvifeert in Haarlem den 9. Maart 1702. XXII. A D V Y S. Alle reparatien worden geprcefereert voor generaale en fpeciaale verbanden. CASUS POSITIE. Gezien by de ondergefchreven de ftukken en befcheiden aan Schout en Scheepenen van Overveenen overgegeven , uit den name en van wegens adriaan schermer, d'weduwe HENDRIK VAN LOON, d'wed. NICOLAAS DOM, FRANS boon, ary pietersz. DOusEende erfgenamen van theunisje van slooten, contendeerende alle tot preferentie op  71 CONSULTATIEN en ADVYSEN. op de penningen gekomen van zeker huis en erve, ftaande en gelegen tot Bloemendaal, toebehoord hebbende pieter do ijse, en in faélo onderrigt zynde dat de reparatien gedaan in den jaare 1709 aan zekere fchuur, ftallinge of agterhuiiïngen, tot den voorfz. huizen behoorende, zyn gefchied met de uitzettinge of vergrootinge van een vyfde of fesde part van de voorfz. fchuur, en gevraagt om de judicature over de voorfz. zaken te doen. Zouden aan den voorn. Gerechte raden,dat eerft voor alle anderen crediteuren, gelykelyk behoorden gcpnaefereert te worden, de refpective leveranciers ; als namentlyk adriaan schermer, houtkoper met ƒ 190: 2:- de wed. hendrik van loon, Jootgieter met ƒ32: 14:12 de wed. nicol aas dom, wegens gelevert yzerwerk met ƒ9:1.6:- frans boon, fteenkoper mits docerende (alzo deszelfs rekening fpreekt ten lasten van ary pietersz, doetse, zynde de zoon en niet den vader) dat de leverantie, in dezelve gefpecificeert, is gedaan tot de voorfz. reparatie met ƒ19:16:- nog ary pieterz. doetse, wegens verfchooten penningen, met een fomme van ƒ98:6:- mits verifieerende, niet alleen dat de voorfz. verfchotten by hem zyn gedaan uit zyn eigen beurs, maar ook fpecialyk dat de goederen waar voor die zyn gedaan, zyn gelevert en gebruikt, tot reparatie van 't huis van pieter doetse zyn vader; en eindelyk nog de voorfz. ary doetse, met de fomme van ƒ83:12:. wegens gedane arbeidsloonen , ten ware den geregte mogten blyken ofte bekend zyn, dat hy by zyn vader voor de kost ge. woond, en niet als een loontrekkend werkman heeft gewrogt. Dat op de overige penningen, na de voorfz. leveranciers behooren gepraafereert te worden, de erfgenamen van theunisje ta ns van sloot en, ofte de wettige houders van de fpeciaale hypotheecq brief, ten laften van 't voorfz. huis en erve met een fomme van ƒ360:-:-capitaal, en de daar over verloopen inte. reilen ter fomme van ƒ98:- :-. Om redenen dat alle reparatien na ftyl en practyk en ook na regten, voor generaale en fpeciaale verbanden worden geprEefereert, l. 25. m. de rebus creditis, 't welk ook buiten twyfel in de.  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 73 dezen word gevolgt, niet doende ter contrarie dat men zoude willen luftineeren, dat de voorfz. reparatien zouden fchynen geftrekt te hebben tot melioratie van 't voorfz. huis, om dat de fchuur, ftallinge of agterhuifinge bovengemeld, eenigfints is vergroot en uitgezet; dewyl het notoir is dat het alle reparatien zyn, quamdiu deftruttce rei veftigia maneant. Alciat ,ad d. I, 25. n». 4. 6? quamdiu res extet ibid, no. 5. en dat nog eenig gedeelte van 't oude gebouw te vinden is, Matth. de auic, lib. 1. Cap. 19. no. 36. adde Ulric Huber. ad. tit. ff. quibus ex caufis pignus tacite &c. no. 8. Aldus geadvifeerd in Haarlem den 12 April 1712. (Was getekend) Dunkt onder correctie) eerft hoewel verbale injurien gepraefumeert werden, gefprooken te zyn , niet uit haaltigheid maar uit intentie, om een ander oneer en fpyt aan te doen, ten zy by die geene, die de fcheldwoorden gefprooken heeft ,beweczen werd, dat hy zonder intentie van een ander te injurieeren, uit onbedagte haaltigheid die voorfchreeven fcheldwoorden gefprooken heeft; /. 5. c. de injur. in verbo. probare potes, nogtans gemerkt ook verbale injurien uit haaltigheid gefprooken, waardig zyn, eenige reparatie d. I. non convitii, ubi dicitur, eum qui infulto calore in rixam prolapfus convitium dixit , prcefcriptioni temporis anni liberari, zo werd daar uit geinfereerd, dat de voorfz. verbale injurien uit haaltigheid gefprooken , meriteeren eenige reparatie in dier voegen, dat ex fentcntia Decii ad U quicquid K ca- remees floris van sanen, j. v. dyk XXIII. A D V Y S. Eenige pojitien en vragen in cas van verbale injurien. hoewel verbale injurien gepraï- K  74 CONSULTATIEN en ADVYSEN. calore ,de R. jur. infine, die geene die een ander injurien heeft aangezegt uit haaftigheid, en niet met voornemen om hemteinjurieeren , gehouden is binnen een korten tyd daar na te verklaaren zyn voorfz. intentie, en wel voornamentlyk door een Notaris, ofte een ander wettig perfoon , daar op geinfinueert zynde, en dat hy de voorfz. injurieufe woorden revoceert, en van den genen , en tegens welken hy die gefprooken heeft, niet anders weet als eere en deugd, en dat hy den zelfden houd voor een man met eere; welken korten tyd gehouden werd in praxi, zo wanneer 't zelfde gefchied voor , en aleer ter caufe van dien aérde van injurie is geintenteert, ofte gelitiscontefteert; Papon.. in Arreft: lib. 8. t. 2. Arreft. 15. ten ware den injuriant na dato van de gefprooken fcheldwoorden nog gepleegt hadde andere actiën tot defenfie van dien dienende; als door het beleggen , ofte poogen te beleggen van eenige getuigenilfen om zulks te bewyzen, en de voorfz. fcheldwoorden {taande te houden, in welken gevallen blykt, dat den voorfz. injuriant gepleegt, heeft na het overgaan van zyn gepraetexeerde haaftigheid, werken van perfeverantie; zo behooren de voorfz. injurien gerepareert te werden, zonder dat ter contrarie doet, dat de voorfz. fcheldwoorden gefproken zyn in een beflooten kamer, ofte anderzints in abfcuro. Doch als de geinjurieerde hem zoude willen contenteren met de verklaaringe van den injuriant, hier vooren verhaalt, dat in zulken gevalle den injuriant behoorden geinterdiceerd te werden , op poene den geinjurieerden voortaan gene verdere oneere aan te doen,. ofte hem verder te injurieeren, ofte niets te doen, ofte te zeggen, het welk tot deszelfs oneere zoude mogen ftrekken , en moet hem geinjurieerde zo van deeze interdictie, als van de voorfz. revocatie, en verklaaringe van den injuriant a£te verleend werden Papon. d. Arreft 15. en by weigeringe van dien, is den geinjurieerden gefondeert, cm die verklaaringe te betrekken van de Magiftraat in reformatie voor de Hove, als niet genoeg voldaan zynde in zyn eere; cum ab atïibus extrajudicialibus licita fit provocatio, en dat meer als reden, om te doen aboleren alle Memorien van de voorfz. injurien, de voorfz. Magiftraat overgelevertj en by dezelve gecalfeert werden, al't geene den voorfz.. in?  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 7$ injuriant tot diffamatie van den geinjurieerden ge-produceert, en om getuigeniife te mogen hebben, beleid mogte hebben, dan nopende geftrooide pasquillen, zo is genoeg dat den voorfz. injuriant, verklaart met waare woorden, daar toe geen raad nog daad gegeven te hebben. Aldus geadvifeert in Zierikzee den 20 Maart 1673. XXIV. A D V Y S. Op de zelfde queftien. Gezien de voorfz. vragen en gerefumeert het bovenftaande Advys, (dunkt onder correctie) dat by den voorfz. Advyfe wel is geadvifeerd; confirmerende derhalven 't bovenftaande, alleen daarby voegende voor zo veel aangaat het 3de en 4de vraagftuk, dat al is 't alzo, dat het in 't vermogen zoude wezen van de Magiftraat van een ftad propter bonum pacis te remitteren de injurie, die eene van haar ingezetenen mede lidmaat zoude moeen wezen geinfereert, dat nogtans het zelve niet gevoegelyk kan gefchieden, nifi honori injuriati fatisfiat, en dat van dezelve fatisfa&ie blyken mag; zo wanneer des van nooden zy; gelyk als men ziet te gefchieden, zo wanneer princeps aliam gratiam facit injuria alteri illata, ut ad vindittam agatur, quodfacere potefi, quia petitio reparationis damni ob injuriam, vel contumeliam illatam de mero jure civile eft introducla , Éf ea quce funt juris civilis, tolli a Principe poftunt, ut eft in L, Princeps d. de Legib. certo hoe non fit, nifi veniam impetrando a Principe 6f reatum fuum agnofcendo, quod non nifi per libellum expeditur, de l. 9. C. Liber. cauf. want anders indien van zodanige reparatie niets fchriftelyk bleek , zo zoude het in 't vermogen niet wezenvan den geinjurieerden , namaals als het van nooden weezen zoude van zynen ontfchuld te doen blyken.' quod etiam rex non confeuvit remittere ex indulgentia, nifi parte concordata ê? pace falla, derhalve ook zulks K 2 al-  76 CONSULTATlIEN en ADVYSEN. altyd gezien is geweeft. Behalven dat in rechte notoir is, quod decreta, attaque judicialia fcripturam defiderant: l. ftatutis C. fentent, ex pericul. recitand. & parti ejus exhibitionem petenti denegari non poteft l. is apud quam C. £=f ibi DB. de edend. Aldus nader geadvifeert op den 24 Maart 1673. XXV. A D V Y S. Wegens verbale injurien competeert een Officier geen acte. Gevraagt zynde van N. Kerkmeefter der ftad Zierikzee, wat acte den officier aldaar van 's Heeren wege zoude competeren, zo verre den officier by wettige getuigen probeerde, dat hy ziende zekere drie perfoonen gaan , en hoorende zeggen, wat voor drie Kerkmeefters gaan daar, hoewel zouden zy een galg vercieren. Dunkt (onder correctie) nademaal de voorfz woorden niet catagorice difponeren, maar alleen interrogative luidende zyn, immers als men die in quaeftie zoude willen nemen, anders niet importeren, dan affeftum, zonder dat daar eenig effect ofte gevolg zoude zyn, dat daarom ten opzicht van den officier, daar toe geen correctie ofte breuke ftaat /. 1. C. quod quisque jur. in alm. quid enim obfuit conatus , ubi injuria nullum effettum habuit, inquit confultus in d. I. 1. in allen gevalle uit de voorfz. lichtvaardige woorden zoude anders niet konnen geinfereert werden, dan verbale injurien, waar uit den officier naar rechte geen actie competeert, quia injuriarum atïio efiprivati, non publici judicii, /. injuriarum aÜio C. de injur. Dan nadien en de Keure van Zeeland en de voorboden der ftad Zierikzee houden, dat tot verbale injurien en lafteringen, ftaan zekere pecunieele boeten;zo zoude den officier competeeren uit krachte van dien, actie tot dezelfde boeten, en verder niet, vermits dezelve Keure en voorboden al zulken actie, als anders den officier naar reen*  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 7r? rechte niet zoude competeeren, komen te introduceeren, quia ter ftatutum intelligüur rcceJJTum a jure communi, 6? per panam ftatuariam tollitur pcena juris communis, ut poft Albert. probat. Hypol. de Marftl. conf. 6. n°. 17, 18 ê? ig. fatuus enim effet judex, (zraguit Baldus) qui imponeret pcenam juris communis, &f omitteret palam (iatuariam, cum juraverit fervare ftatuta, zonder dat ook in conlïderatie kan komen, nopende des officiers actie de quahteit van den voorfz. geinjurieerde, cum etiamfi quis imperatori maledixerit per levitatcm aut lubricitatem linguce, non fit pcena fubjugandus l mica c. fi quis imperat. maledixerit, behoudende altyd partye pretenderende geinjurieert te zyn, haar aftie van injurie, zulks als haar raad gedraagt, hoewel dezelfde injurien te min zouden itaan te pondereren , om dat dezelfde ea modefiia infcitia, 6? levitate zouden uitgeflagen zyn, en licht by dezelfde niet zouden, werden geperülteert, XXVI. A D V Y S. Indien een Teftateur aan zyn broeders kinderen zekere fomme legateert y zo zyn de kinderen, die naar de dood van de Teftateur gehoor en v/orden , daar toe niet geregtigt, ten waaren dat zy expresfelyk geroepen waren.. Gezien by de ondergefchrevene de Teftamentaire dispofitie van johan baalde, in zyn leven Koopman binnen deeze ftad Leiden, gepaffeert voor den Notaris claas veruit, en zekere getuigen binnen dezelve ftad, op den 24 October 1652- en naar eenige mondelinge onderregtinge gelet op de vraage daar uit voorgefleld. Dunkt Concler correctie) nademaal de Teftateur by opgemelde Teftamentaire dispofitie, onder anderen heeft geprelegateerd aan de kinderen van daniel baalde zyn halve broeder de fomma van ƒ8000:-:: en zo als in fatto gepofeert werd, op *t overlyden van den Teftateur, agt kinderen van de voorn. d a. ni el baalde in levende lyven zyn geweeft, dat een ieder van dezelven kinderen, als toen geregtigt zyn geweeft tot een K 3 foin-  78 CONSULTATIEN en ADVYSEN. fomme van loco carolie guldens dies enim legati jure relitti cedit tempre mortis teftatoris t. 5. ff. quando dies legit:, en dat met den intreffen van dien, zedert het overlyden van' den Teftateur, of. te tot de effectueele voldoeninge toe , l. 6. de ufur. & fruttïb. Ie gat. legata cnim cequiparantur bonce fidei judiciis l. 84. ff. de ufur', •6? in bonce fidei judiciis debetur ufura L 32. §. 2. ff. eod: zonder dat daar tegen obfteerd, dat den voorn, daniel baalde na het overlyden van den Teftateur nog eenige kinderen heeft geteelt, en dat by dezelven zouden mogen werden gefuftineert, dat zy tot het zeiven legaat proportioneelyk na het getal van de kinderen mede geregtig zouden mogen weezen ; want of wel na rechten tot een legaat,'t welk gemaakt is aan broeders kinderen, mede geregtigt zyn die kinderen, die naar dato van het maaken van het Teftament, doch voor het overlyden van den Teftateur zyn gebooren, ook dat kind daar van zodanige broeders vrouw, op 't overlyden van den Teftateur zwanger mogte hebben gegaan ,fecundum Menoch lib. 4. prcefumt. 93. no. 4. Per gr', de fideic: art. 22. nota utputa n mpe toties quotiescumque de commodo liberorum agitur pro jam natis habentur, l. qui in utero 7 ff. de fiatu Jiominis-,&jura Juccesfionis habent L.6. &j. defuis rjP legitim: kered, zo kunnen nogtans geenfints verftaan werden tot het voorfz. prelegaat mede geregtigt te weezen die kinderen van de voorn, daniel baalde, die na het overlyden van den Teftateur eerft geconcipieert en vervolgens gebooren zyn geworden, per textus expreffbs in l. 24. d. de legat prceftandis l. 19. ff. de verbis dubiis & 24. §. ul. ff. de legat. êf hanc fententiam confirmat Menochius l. 4. prcefumpt 122. 72». 9. Peregr. de fideic. art. 22. no. 9. en dat zulks ook naar alle apparentie is geweeft de intentie van den Teftateur, is daar uit af te nemen, niet alleen, om dat hy aan dezelven kinderen van daniel baalde, die als'toen waren agt in getal, heeft gelegateert agt duizend guldens, en zulks aan ieder kind een duizend guldens, gelyk hy ook aan de drie jongfte kinderen van ja co 8 baalde mede zyn halven broeder heeft gelegateert drie duizendguldens, en alzo mede aan elk een duizend, maar inzonderheid mede om dat hy ten refpecte van de kinderen zelfs eenig onderfcheid heeft gemaakt,als te zien is ten regarden van de kin-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 79 1 kinderen, die hy de voorfz. fomme heeft geprelegateert, en de. oudfte te eenemaal heeft geprajterieert. En dewyl de voorn. Teftateur voorts mede disponeerende van zyne verdere of refterende goederen, onder anderen tot zyn mede erfgenamen heeft genomineert en geinftitueert by representatie de voorgemelde kinderen van jacob en daniel baalden, inde geregten helften van dezelven goederen, dat daarom ook de voorgeroerde agt kinderen van daniel baalden, geregtigt zynde tot een vierde part van dezelve erffcnisfen , en confequentelyk ieder kind een geregtelyke part van dien quodenim juris eft in legatis, id enim jus etiam eft in inftitutionihus &f fideicommiffis & fubftitutionibus, per ea quce tradit Peregr. d.. art. 22. no. 9. infine Menoch die. lib. 4. prefumpt o.n°. i.& feqq. Aldus geadvifeert binnen Leiden den 11 December 1666. (JVas getekend) h. v. g er wen. XXVII. A D V Y S. Op 't voorfz. Cafus. Gezien by den ondergefchrevene het Advys , hier vooren ftaande met autenticque copie van de Teftamentaire dispofitie van jan baalde, en gelet op de voorgeftelden vraage. Dunkt (onder correctie) by den Heere vangerwen, wel en regtmaatig te weezen geadvifeert om redenen en authoriteiten by het zeiven gededuceert en gcallegeert, met dewelken my confirmeeren, zynde een zaak die na regten niet veel controverfie heeft, dat niemand tot eenig legaat ofte erffeniffen is geregtigt, ten zy dat hy,of ten tyden van het maaken van het Testament, of immers van het overlyden van den Teftateur in rerum natura is geweeft. L. fi cognatus ff. de rebus dub. veel meer dat alhier daar broeders kinderen zyn geinftitueerd, en denzel- veni  8o CONSULTATIEN en ADVYSEN. ven ook is gelegateert, geen anderen konnen verftaan werden, geroepen te zyn, als den geenen, die op 't overlyden van den Teftateur in leven zyn geweeft , en niet die geenen die na dato eerft zyn geconcipieerd en vervolgens gebooren zyn. XXVIII. A D V Y S. Wegens vergoeding van fchaden, die binnelandfche fchepenen malkander aan doen. Gezien by de ondergefz. zekere copie eisch uit den naam van jacob stopen burg, arreftant en eifcher, contra cornelis koy, gearrefteerde en gedaagde voor Schepenen van Alphen ingedient, item nog de beëdigden verklaringen van Jasper hendriks Schipper, jan willemse maas, hendrik thoman s en antje dirks dogter, voor Schout en Schepenen van Alphen gepalfeert den i April 1670. en gelet op de vraagen daar by voorgefteld. Zouden van Advys zyn,dat dewyl in deezen genoegzaam con. fleert dat het overzeilen van het pontfeheepje in queftie by den gearrefteerde en gedaagde , naar voorgaande tydelyke toeroepinge van dragende te houden , gedaan , notoir is gefchied , zo niet met voordagt en moetwilligheid, immers met de grootfte fchuld en verzuim ,het welk hy had konnen en moeten voorkomen , dewyl hy voor de wind afzylende , zonder moeiten had konnen en moeten wyken de geenen, die hier, naar voorgaande tydelyken toeroepinge, niet konnen wyken, derhalven gehouden is tot vergoedinge van alle fchaaden daar door geleeden en aangedaan, en zulks niet alleen de fchaaden die aan het fchip gefchied zyn , maar ook aan de ingeladen goederen van het zeiven fchip, inmediatelyk daar door geleden per text. expreff. in c. 295. ff. ad legem. Aquil. nader beveiligt by de Wisbuyfche zeeregten art. 68 en 71. by welken 71 art. wel in het twyfelagtige de overzeilder ter eeden werd gefteld, dat hy niet heeft konnen vermyden of voorkomen ; in welken gevallen het voor half  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 81 half fchaden werd gerekend, dog in deezen daar de bewyzen van des gedaagdens moetwilligheid , verzuim en opentlyke fchult klaar leggen, kan geen declaratie onder eeden plaats hebben,tot het welken men maar in het twyffelagtige, daar geen genoegzaame preuve zyn, toevlugt moet nemen, L. 31. ff. de jurejur., welke vergoedinge plaats heeft, zo wel op de rivieren binnen 's Lands als ter Zee , Placaat van Keizer Karei, op 't ftuk van de Zeeregten van den jaare 1551. art. 6. en van Koning Philippus, van den jaare T563. titul van Schepen die malkanderen hcfchadigen , zulks, dat de conclufie tot vergoeding van geleden fchaden &c. wel en naar behooren gefondeert, is genomen,en haar ontwyffelyk behoort te volgen. Aldus geadvifeert binnen Leiden den 16. April 1670. (Was Getekend) S. van le euwen. XXIX. A D V Y S. De vrouwen competeeren het regt van legaal hypotheecq, op de boedels van haar mannen, wegens haar ten huwlyk aangebragte goederen , zonder onderfcheid, of zy vrouwen eenige van dezelve, goederen , met en benevens haar mannen en op derzelver authorifatie mede zouden mogen hebben verkogt, getransporteert en kwyt gefcholden dan niet. Gezien by den ondergefz. de huwelykfche voorwaarden, (welke agter dit Advys te zien is) by en tusfchen den heer Mr. a. f. ter eenre , en juffr. v. s. ten anderen zyde , den 18. July 1683. onder derzelver refpective handteekeningen, en die van hunne adfiftenten aangegaan, vervolgens door de Notaris pieter baas, tot Haarlem ten zeiven dage geflooten, en met deszelfs fuperfcriptie ten overftaan van getuigen be. vestigt, benevens de aóte van opening door twee heeren Schee. L pe.  %z CONSULTATIEN en ADVYSEN. penen der ftad Haarlem,met adjuncïie van derzelver Griffier Mr. albert fabritius, gedaan op 10 O&ober 1710. met het dubbelt van dien, en fpecifitatien van elke aangebragte goederen daar agter ftaande mede getekend, geflooten en geopend, als vooren, nog de a£te van renuntiatie, en afftand van winsten verlies by gemelde vrouwe v. s. mede tot Haarlem voor den Notaris jANVANDYCK,en zeekere getuigen gepalfeert, den 6 November 1710. verders berigt dat den boedel van gedagten heer Mr. a. f. tot Haarlem, infolvent bedegen en onder curateele gefield is, en dat hy heer F. verfcheidene vafte en andere goederen van de gemelde zyne huisvrouwe heeft verkogt gehad , waarvan eenige door dezelve zyne huisvrouwe benevens hem ' op zyne authorifatie mede zyn getranfporteert, en aan de koopers kwytgefcholden, en gevraagt over het regt van deeze hypotheccq en preferentie,'t welke haar vrouwe v. s. op den boedel van gemelden haaren man voor haaren aan- en ingebragte goederen zoude mogen competeren , en particulierlyk wegens de goederen , die door haar op authorifatie van denzelven haaren man mede verkogt en opgedragen zyn. Dunkt (onder verbetering) dat vrouwe v. s. niet alleen bevoegd en geregtigd is, om als haar eigene goederen uit den boedel van haaren man te reclameeren, en zonder cautie weder naar haar te nemen, alle de goederen by haar ten Huwelyk aangebragt, zo als dezelve gefpecificeert ftaan agter het dubbelt van de voorwaarden in den hoofde deezer gemeld, mitsgaders alle de goederen die haar ftaande huwelyke by erffeniiTen , legaten, donatien , ofte andere lucrative oorzaaken buiten de conqueften en winften zouden mogen zyn op en aangekomen, voor zo vee! eenige van dezelve nog onverkogt en onvermindert in den boedel van haaren man worden bevonden , maar dat zy vrouwe v. s daarenboven ook nog bevoegd en geregtigd is , om uit kragt van 't legaal hypotheecq aan de vrouwen by 't befchreven regt, tot verzekeringe van haaren aangebragte goederen, op de goederen van haaren mannen gegeven, uit efFeden van denzelven boedel, ofte wel den afkomften van dien, voor alle andere -geen ouder nog beeter regt hebbende, by preferentie te trekken»  CONSULTATIEN en ADVYSEN. S3 ken , en onder cautie te ontvangen, het beloop van alle de overige goederen, die by haar aan en ingebragt en door haaren man verkogt en vervreemt zyn, ten begrootinge van den prys, waarvoor dezelve zyn verkogt, en mitsdien tot zodanige fomme als by haaren man daar voor is ontvangen zonder onderfcheid, of zy vrouwe v. s. eenige van dezelve goederen met en benevens haaren man, en op deszelfs authorifatie mede zoude mogen hebben verkogt, getransporteert en kwytgefcholden ofte niet. Om redenen eerftelyk ten opzigte van het regt van reclame , of reivindicatie, dat by de voorwaarden de gemeenfchap van goederen volftrektelyk is uitgeflooten , en dat over zulks ieder van de contrahenten den eigendom van de zyne behouden heeft, zo als hy die voor het aangaan van de voorwaarden heeft gehad, en nog wel met dat beding dat des eens goederen, voor des anders fchulden niet zoude zyn aanfprakelyk en veel min executabel , en dat daar mede dan ook uitgeflooten zyn, alle actiën en pretentien die by de crediteuren van den eenen op de goederen van den anderen eenigfints zouden konnen worden gemaakt, en uit welk regt van eigendom d'actie van reivindicatie of reclame volgt, utpote quce eidatur qui dominium acquijivit L. in rem attio 23. in pr. ff. der ei vindic, aut poffeffwnem ex jufta caufa £? bona fide êf ii- ff- publ: in rem attio , L., in rebus 30. C. de jure dotium £f Groeneweg. ad d. legem. En uit welke actie dan wederom volgt, dat een eigenaar voor zyne gereclameerde goederen , en alzo mede een getrouwde vrouw voor haar aangebragte eigendom met uitfluitinge van de gemeenfchap aan haar heeft behouden , niet met cautie moet werden belast, om dat dezelve cautie dan alleen kan worden gevergt, als wanneer het onzeeker is, of niet iemand met beter regt naderhand zoude konnen opkomen, aan wicn reftitutie en weder uitkeeringe zouden moeten worden gedaan; per textus in L. procuratoris ,"5. §.finaliff. D. tribut: att. & in L. ex fatto 52. §. 1. ff. D. de pecul, en dat het nu vast en zeker is dat niemand beter regt, dan den eigenaar kan hebben, als dewelke gaat voor alle crediteuren van den geenen, in wiens boedel zyne goederen worden gevonden,L.a imPios%fi rerum 4. ff. d. re judic.add. L % Anth.  S-l CONSULTATIEN en ADVYSEN. Anth. Math. de autt. lib. i. $. n. n. i. en vooral niet de crcditenren van een man op de goederen van de vrouw, die wel duidelyk by de voorwaarden heeft bedongen ; dat haare goederen voor deszelfs fchulden niet aanfpraakelyk zoude zyn , 't welk alles mede zal konnen dienen, voor en ten aanzien van de reclame der goederen, die vrouwe v. s. ftaande huwelyken, by erffenilTen, legaten, donatien,ofte door anderen lucrative middelen en oorzaaken verkregen zouden mogen hebben; niet tegenflaande dat by de voorwaarden is verdragen, dat erffenilTen en befterffenilfen voor winften zouden worden gerekend , en daar uit zouden mogen fchynen te volgen , dat zy vrouwe v. s. met het afltaan van de winften , dan ook mede zoude hebben afgeftaan van de erffenilTen en befterffenilfen aan haar opgekomen ; nademaal dat dit gevolg aanftonds zal vervallen, als men aanmerkt, dat hetzelve verdrag op twee gevallen ziet, dat namentlyk vrouwe v. s. de participatie, ofte de gemeenfchap in de winften zoude verkiezen, ofte dezelve geheellyk en al voor haaren toekomenden egtgenoot alleen laaten, en dat de voorfz. woorden , dat de erffenilTen en befterffeniffen voor winften zouden werden gerekent, flaan op het eerfte geval , als door haare verkiezinge de winften en verliezen gemeen zouden zyn, maar geenzints op het tweede, als zy daar van zoude komen te renuncieeren , en afteftaan , om dat als dan de erffenilTen en befterffeniffen niet konnen vallen in een gemeenfchap van winft en verlies, die door denzelven afftand verftaan moet worden , nooit te zyn geweeft, zodanig dat daar in iets zouden hebben konnen vallen, gelyk daarom dan ook in hetzelve tweede geval wel duidelyk is verdragen, dat zy vrouwe v. s. haare aanbeftorvene goederen zo wel , als haare aangebragte , vry en zonder eenige lasten , na haar zoude vermogen te nemen, waarmede alle bedenkelykheid daaromtrent is weggenomen , en even gelyk zy vrouwe v. s. door het uitfluiten van de gemeenfchap der goederen , en door het beding van te mogen deelen in de winften en verliezen, ofte niet, en door den afftand van de gemeenfchap in de winften en verliezen , daarop met 'er daad gevolgt;  CpNSULTATIEN en ADVYSEN. 85 volgt; niet alleen den gehcele eigendom van haare goederen , aan haar, maar ook dezelve goederen en haar perfoon buiten allen op- en aanfpraak van haare mans crediteuren heeft gehouden ; en in dien ftaat gefield is, waarin de getrouwde vrouwen by 't befchreeven regt waren, dewelke over de fchulden van haare mannen niet ontrust konnen worden, L. i. & 2. C. ne uxor pro marito Neoji. , de pact. antenupt; obfervat., 9. coren Conf. 7. zo heeft zy ook daar door ten opzigt van het tweede gereferveert, en behouden dat regt van legaal hypotheecq en preferentie, 't welk by 't zelve befchreeven regt aan de vrouwen tot verzekering van haar huwelyksgoed op de goederen van haare mannen is gegeven, L. un §. 1. C. de rei uxor. a£t. L. affxduis 12. C. qui potiores in pign; wel niet om geprefereert te worden, voor hypotheecquen, waarmede haaren man, voor het aangaan des huwelyks belaft zouden mogen zyn geweest, zo als in d. L. 12; & in §. 29. Inft. d'aUionib. is geftatueert, als welke zo verre in de praktyk niet is aangenomen, als te zien is by s. van leeuwen, Cenfura forens; lib. 1. c. 12. na. 3. en met de dagelykfche bevindinge word bevestigt , maar voor alle andere hypotheecquen na die tyd geconftitueert Plac. van 4. October 1540. Groenew. ad dictam L. 30. D. J. dot, &f innotis ad Grotium lib. 2. tit3 13. n°. 17. in fine, en zulks niet alleen voor het beloop van de goederen , die door haaren man alleen, en buiten haar, vrouwe v. s.-zyn verkogt, maar [ook van de goederen, die door haar op authorifatie van haaren man , met en benevens haaren man zoude mogen zyn verkogt en opgedragen; en waarvan de kooppenningen by haaren man zyn ontvangen, om dat eerftelyk haar man, wien de maritale magt, by de voorwaarden niet benomen is, hetzelve wel alleen,buiten haar, vrouwe v. s. concurrentie heeft konnen en vermogen te doen; fchoon de gemeenfchap der goederen by de voorwaarden is uitgeflooten, als waar door de maritale magt over de vrouws goederen niet vernietigt, ofte befnoeit word; maar in zyn geheel gelaaten , Grot. inl. 1. C. 5. d. n°. 33. en dat mitsdien de concurrentie van de vrouw, dewelke maar ten overvloede, buiten eenige nood- L 3 za-  86 CONSULTATIEN en ADVYSEN. zakelykheid word geadhibeert, haar alzo weinig kan ontzetten van haar regt van hypotheecq ten laften van haaren man; ofte deszelfs boedel voor de verantwoordinge van de gelden , die voor zoda lige verkogte goederen by hem worden ontvangen, als een m'uiderjaarige, dewelke concurreert in den verkoop van zyne goederen, die door deszelfs voogd word gedaan, daar door van zy i regt van hypotheecq ten laften van zynen voogd ofte van deszelfs goederen verfteeken zoude konnen worden ; en dat ook ten anderen zodanige concurrentie door een getrouwde vrouw, niet gefchied met gedagten, om daar mede in zo verre van haar regt van legaal hypotheecq af te zien, maar alleen om de kooper, die niet kon weeten of de voogdye en adminiftratie aan de man over de vrouws goederen by de voorwaarden niet benomen is, daaromtrent geruft te ftellen, en niet te min haar regt van hypotheecq ook voor die kooppenningen op d'effeften van haaren man te behouden, uti in fundo dotali obtigit, quem maritus jure vsteri non nifi confentiente muliere alienare potuit & pro quo tarnen alienato mulieriperhypothecamfufficicnsremedium effe donatum reperitur, uti Jufiinianus docet in da. L''unica & fmal de C. rei uxor. act. itidem ut in cautionibus quce paraphemorum loco apud maritum erant, éf quarum acliones ita penes mulierem manebant ut maritus Md invité eas movere non potuerit & pro quibus tarnen idem Jufiinianus mulieri hypothecam contra res mariti dedit ex quo pecunias Me exegit. U final. C. de paSt. convent: uti quoque pro augmento dotis poft contratlum matrimonium facto Novelld 97. X. a. invoege, dat een getrouwde vrouw legaal hypotheecq door het regt hebbende verkreegen, voor de goederen die zy op het aangaan des huwelyks, buiten de adminiftratie van de man hadde gehouden, en naderhand onder deszelfs magt en bswint gegeven, hetzelve regt even zo zeer moet hebben, ten opzigte van de gelden afgekomen van de goederen, die zy by de voorvaarden ten huwelyk hadde aangebragt, en onder de maritale fnagt aan de man gelteld, en die naderhand door de man met haare toeftemming zyn verkogt, en zy vrouwe v. s. mitsdien éan oA even 20 wel voor het beloop van haare aangebragte goe-  CONSULTATIEN en ADVYSEN, goederen , dewelke met Jiaare concurrentie en goedvinden als die buiten 't zelve door haare man was verkogt. Aldus geadvifeert in Amfterdam den 26. May 171 r> (Was getekend) D. helmans, en a. van DEM 2ndes, Jtte van fuperfcriptie, op een_bejl,ooten huwlykfche voorwaarden. Op huyden den 14. July 1683. compareerden voor my pister baas, openbaar Notaris by den Ed. Hove van Holland geadmitteert, mitsgaders by de Agtbaaren Magiftraat der ftad Haarlem refiderende , en voor de nagenoemde getuigen den heer Mr. a. f. Advocaat jongman, toekomende Bruidegom ter eenre, en jongvrouwe v. s. meerderjaarige dogter, toekomende Bruid ter andere zyde, en verklaarden dat in dit inftrument dat ik Notaris beflooten en bezegeld hebben , was gefchreven en by haar beiden ondertekend , haar huwelykfche voorwaarden en de contract, antenuptiaal , 't welk zy in alles zullen nakomen, en daarop eerdaags haar voorgenomen huwelyk naar de politique ordonnantie deezer Landen te zullen voltrekken , onder verband als na regten, ten dien einde hebben zy comparanten verzogt,dat ik deeze met myne notariale fuperfcriptie zoude beveiligen , zynde dezelve en het dubbeld van dien,ieder gefchreven op een zegel van vier-en-twintig guldens, aldus gedaan en gepaffeerd binnen Haarlem, ten prefentie van albert bol en salomon van egten, als getuigen hier toe verzogt, onderftond en was getekend a. f., v. s. 16837?. salomon van egten, albert bol. (Lager Jlond quod atteftor) (En was getekend) v. baas, Notaris Pub. 16%^. Hu-  88 CONSULTATIEN en ADVYSEN. Huwelykfche voorwaarden beflootcn. in den naame en ter eere godes amen 1 Zo is op huyden den dertiende July zestienhondert drie en tachtig in Haarlem beflooten, een egten chriften huwelyk, tuifchen Mr. a. f. jongman , toekomende Bruidegom, geaffifteert met zyn moeder, juffr. r. a. ter eenre, en juffr. v. s. jonge dogter , toekomende Bruid, geaffifteert met de Heer p. v. r. ter andere zyde, en dat op conditie en voorwaarden artenuptiaal hier na volgende. In den eerften zo heeft de voorn, juffr. r. a. belooft met haar zoon ten huwelyk te geven, en de voorn. Mr. a. f. ten huwelyk ook te zullen aanbrengen zodanige fomme, als by een acte met baar refpeétive handen te ondertekenen, nader zal werden gefpecificeert, welke acte van die kragt zal wezen, en daar voor gehouden moeten werden, als of dezelve in deezen geinfereert ofte anders voor Notaris en getuigen gemaakt was, waartegen de voorn. Bruid juffr. v. s. mede ten huwelyk zal confereren, en aanbrengen alle de goederen en pretentiën die zy is bezittende, en welke onder de aparte ftaat of fpecificatie daar van te maken en door beide Bruidegom en Bruid te ondertekenen, nader zal worden gefpecificeert, welke ftaat of fpecificatie insgelyks van al zulke kragt en waarde zal wezen en ook nagekomen moeten werden , als of dezelve in, deezen ingelyft ofte anders voor Notaris en getuigen voltooidt waren. Voorts is geconditioneert, dat in deezen aanftaande geen gemeenfchap van goederen altoos zal wezen, maar hebben zy de voorfz. gemeenfchap van goederen buiten hetzelve huwelyk nu voor altyd geflooten , dienvolgens zullen de goederen van den een in geenerlei wyze aanfprakelyk zyn, veel min geëxecuteert ofte uitgewonnen konnen werden , voor de fchulden van den anderen , maar zal de voorn. Bruid in cas van langstlevende alle haare goederen behouden, en daar èn boven tot een douarye genieten alleen 't geene dat de voorfz. Bruidegom ten huwelyk zal aangebragt hebben , en alzo de moeder van de voorn. Bruidegom nog in  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 89 in levende lyven is, en haar by voor aflyvige tyd van de voorn, haaren zoon niet voor goed zou competeren de ligitime portie, zo is 't dat zy ten behoeven van de voorn. Bruid is defiiterende en renuntieerende by deezen van de voorfz legitime portie en verders van alle van exceptien en priviligié'n, die haar in het contrarie van deezen eenigfints zouden mogen of kunnen te baat» komen, haar van het effect, van dien by deezen volkomen geinformeert houdende. Daarentegen zal de voorn. Bruidegom in cas van langfllevende ook alle zyn goed behouden, en daarenboven tot douarie genieten, en behouden alle 't geene, dat de voorn. Bruid ten huwelyk zal hebben aangebragt, met dien verftande nogtans, dat de voorn, a f'. haaren toekomende man zal hebben te geven en uittekeeren , zo wanneer zy kind ofte kinderen by den anderen geteeld, in 't leven mogten komen na te laaten, de fomma van zes-en-dertig duizend guldens eens uit de effeóten van haaren boedel , en dat in volkomen voldoeninge van de legitime portie en alle anderen pretentiën en erffenilTen, het voorn, kind of kinderen, naar regten in 'smoeders goed, ofte anders competerende, in cas de voorn. Bruid zonder kind of kinderen by den anderen geteeld mogten komen te overlyden, zo zal de voorn, haaren toekomende man de voorfz. zes-en-dertig duizend guldens moeten uitkeeren aan de erfgenamen , die db inteftato daar toe geregtigt zullen zyn, waarvan de voorn. Bruid in dat cas volkomen dispofitie behoud. Winften en verliezen ftaande huwelyk te vallen , zullen gemeen zyn, en by ieder voor de geregte helfte genoten en gedragen werden, welverftaande, dat ook de erffeniffen en befterffeniffen voor winft zullen werden gerekend, dog heeft de Bruid voor altyd de vrye keus en optie behouden , omme ten allen tyden met haar aangebragte en ftaande huwelyk aan te belterven goederen, mitsgaders hier vooren bedongen douarie te mogen afftaan, zonder in de voorfz. winften ofte verliezen genoodzaakt te zyn eenigzints te dragen, in welk geval de voorn. Bruid alle haar aangebragte en aangeftorvene goederen , mitsgaders hier voor bedongen douarie zal vermogen naar haar te nemen, vry en zon. M der  Qo CONSULTATIEN en ADVYSEN. der eenige laften, ten welken einde zy behoud en referveert het legaal verband en hypotheecq, haar naar befchreeven regten competecrende, en heeft de voorn. Bruidegom de voorfz, vrye keufe en optie aan gemelde Bruid overgegeven en toegeftaan. Met alle het welke voorfz. ftaat verklaarden de voorfz. conthoraalen en haar refpeclive affiftenten , zeer wel vernoegt en te vreden te zyn, beloovende en ook willende, dat het zelve elk in zyn reguard onverbreekelyk zal agtervolgt en naargekomen werden, alzo hetzelve uit haare vrye wille gemaakt en overgegeven is, tot teken der waarheid zyn hier van gemaakt twee alleenluidende huwelyks voorwaarden , en dezelve van ieder van haar met eigen handen de helfte gefchreeven en van alle vier ondertekend, ten dagen, jaaren, maanden en plaatfen als vooren, en verzogt dezelve toegezegeld zynde, door de Heer Mr. pieter baas, als Notaris te werden geconfirmeert, en was getekend, a. f. v. en s. r. a. 1683,$. p. v, ryn. XXX. A D V Y S. Dat een der echtgenooten ter zaake van de generaale gemeenfchap der goederen en uitfchulden in 'i huwelyk, na den dood van de eerstftervende niet kan aangefproken worden voor de helft van de uitfchuldy dewelke door de eerstftervende voor het aangaan des huwelyks is gemaakt. De ondergefchreeven gevraagt zynde, door den Burgermeester e. v. of hy verfchuldigt was om te betalen zekere obligatie van drie hondert guldens, dewelke voorgegeven word, dat t. c. zyn eerdere huisvrouw, met dewelke hy in gemeenfchap van goederen hadden geleeft, voor dato van haare huwelyk met denzelven Burgermeefter e. v. ten behoeven van n. n. hadde gepaffeert , en waaruit dezelve n n. geen actie binnen den tyd van 14 jaaren hadde gemaakt, dunkt (onder correctie) dat den Burgermeefter e. v. uit kragt van de voorfz. gemeenfchap niet  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 91 niet kan aangefproken worden , om dat ten tyden de voorfz. t. c. de voorfz fchuld maakte, zy geen magt had om haar toekomende bedgenoot te kunnen verbinden, en dat jegenwoordig de gemeenfchap, waardoor de voorfz Burgermeefter e, v. aanfpra^ kelyk zoude hebben kunnen zyn, geëindigt is met de dood van de voorfz. t. c. volgens de leere van Neofiadius, dc patt. anten, obf. 12. in fine. Dat ook dezelve fomme hem Burgermeefter e. v. niet kan afgevergt worden als erfgenaam van de voorfz t. c. , dewyl onderrigt ben, dat den voorfz. Burgermeefter e.v. zig hier nooit als erfgenaam van de voorfz. zyne huisvrouw heeft gedragen, en vervolgens dat den voorfz. n. n. 't zelve fait den regten genoeg zynde niet probeerende, den eifch en conclufie jegens den voorfz. Burgermeefter e. v. moet worden ontzegd , en den verweerder n. n. gecondemneert in de koften. Aldus geadvifeerd in Haarlem den 4 July 1703. (Was getekend) remees floris van sanen, &c. XXXI. A D V Y S. In cas van fcheidinge van bed, tafel, by wooning en goederen; om wat reden zodanige fcheidinge kan gefchieden , met veele byzonderheden. Gezien by ons ondergefchreven Profeflboren, conftitueerende de faculteit in de rechten in de univerfiteit binnen Leiden, de notulen en dingtalen voor de Ed. Achtb. Gerechte der ftad Alkmaar gehouden en gevallen tuffchen jannetje reyniers, huisvrouw van cornelis bontekoe, doctor in de medicynen, eifcher in conventie en verweerder in reconventie ter eenre, en den zei ven doctor bonte koe, eifcher in reconventie, en verweerder in conventie ter andere zyden , midsga- M 2 ders  92 CONSULTATIEN en ADVYSEN. ders de ftukken en munirnenten hinc inde by partyen , onder inventaris overgelcvert, namentlyk by dc eifcherfcbe en verweerdfter tot k. k. incluis, en byden verweerder en eifcher tot m. inclufive. en gevraagt zynde, eerft of de voornoemde jannetje u e y n i e r s, is gefondeert in haar eifch in conventie, tenderende tot feparatie en fcheiding van tafel en bedde met haar voorn, man , midsgaders tot fchiftinge van goederen in conformiteit van de huvvelykfche voorwaarden, voor banden van huwelyk opgerigt. Ten anderen, zo neen,of den voorfchr. doftor bontekoe, wel en te rechte by reconventie verzoekt, dat zyn huisvrouw zal werden gecondemneert, haar wederom met hem te begeven in echte bywooninge en te volbrengen de pligten als een eerlylce vrouw betaamde onder prefentatien van te prefteeren alle de officien, die een eerlyk man fchuldig is. En dat by gebreeken van dien dezelve zyne huisvrouwe zal werden verklaart malitienfe defcrtrice , en uit dien hoofde het huwelyk gediflblveert, en by gevolgen hy geadmitteert een ander te mogen trouwen, en zy verfteeken van alle voordeden die haar anderfints zoude competeeren. Op de eerften vragezynvanadvys,datdeeifcherfcheinconven. tie in haar fuftinue 't eenemaal is ongefondeert, het welk van zelfs zoude hebben gebleeken, indien de heeren Rechters hadden geordonneert de zaake , die van zo groote gevolgen is, behoorlyk naar ftyle deezer lande te befchryven, en zulks uit het gepofeerde van de eifcherfche hadde konnen werden afgenomen de middelen en faiten, op dewelke zy haar eifch en conclufie wil fondeeren, daar het nu 't eenemaal wild werk is,.moeiten dezelve uit de verklaringen by haar geproduceert, werden ópgezogt, waarvan eenige zodanig zyn, dat men daar uit niet kan zien, waartoe dezelve zyn overgelegt, andere zo in fafto werd gezegd , en uit de contrainterrogatorien van den verweerder blykt, zelfs ten deelen uit de ftukken van de eifcherfcbe Verieeden , by haar naafte vrinden, Advocaaten, en anderen fufpec'ten perfoonen, en dat ongehoord is haar eigen verklaaringen daar in zo zwaare zaake qui criminali cequiparatur, teftes 6? probationes om~ ni exce.ptio.ne major es requirantur Gail lib. 2. obfery. 94. n". 1. cf Sm-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 93 feqq. invoegen, dat (onder reverentie) den Rechter ex officia gehouden is te fuppleeren , 't gunt partyen zouden hebben konnen aamvyzen , indien reproche hadden mogen doen,alles niet jegenitaande bevinden en oordeelen de voorfz. verklaringen zodanigen te zyn, dat alwaar 't fchoon dat dezelve geen reproche altoos fubject waren, nochtans de faiten daar inne geroert, niet fuffifant zyn, om de intentie van de eifcherfche te juftificeeren, gemerkt om te komen tot feparatie en fcheidinge van tafel , bed en goederen niet genoeg is te bewyzen , dat eenige onluften tuffchen man en vrouw fomwylen zyn gereezen , maar dat dezelve zo verre zyn gegaan en tot zodanigen capitaale vyandfchap zyn uitgeborften, dat by exempel in cas fubjecT: den verweerder hadde getracht d'eilcherfche om het leven te brengen, qua caufa ipfum vinculum matrimonii folvitur l. confenfu 8. cod. de repud. novell. 117. cap. caufas 9. Gr oenewegen ad d. tit. cod. de repud. ef d. novella 117. fchneydcn. ad tit. injlit. de nupt. Carpf. jurifp. conftit. lib 2. tit. 11. immers dat hy haar zo kwalyk hadde getracleert, dat daar door regtvaardiglyk een onverzoenlyke haat was ontftaan, en vreeze om by zo een perfoon te woonen : van het eerfte befchuldigt d'eifcherfche den verweerder in geenen deelen, en is mitsdien niet van nooden dien aangaande verder te fpreeken, het tweede fchynt zy te Hellen tot het eenigfte fondament van haar intentie , dien volgende ftaat te examineeren hoedanig kwaad traótement na rechten tot zodanige fcheidinge werd gerequireert, ten andere of de eifcherfche in f allo bewyft, in zulken voegen van den verweerder mishandelt te zyn, dat de verzochte fcheidinge baar behoorde te werden geadjudiceert , aangaande het eerfte point, zo is naar rechten notoir, dat het voorf traclement verre moet excederen de paaien van een correctie, die een man vermag te doen over de gebreken van zyn vrouw , d. novell. 117. cap. fiquis 14.. a'waar Jujiinianus geen fcheidinge van hu we. lyk zelfs permitteert, wanneer een man zyn vrouw met brokken beftaat te flaan , welke fententie by veele natiën werd geapprobeert, en alhoewel hier te landen nogeerlyk, nog gebruikelyk is, en zulks by keuren van verfcheide fteedcn fpeciale mulei en tegen de vrouwenfmyters zyn geftatueert, ofte ook arbitrio judi- M 3 eis  9* CONSULTATIEN en ADVYSEN. cis werd geftraft, Grot. inleid, lib. i. cap. 5. no. 30. zo is nochtans moribus noftris gerecipieert, dat geen fcheidinge ooit by den Rechter werd gedecerneert , ten zy een man daar toe dikwils vervalt, en zyn vrouw met woorden en werken kwalyk blyft tracteeren , D. Brouw.in tratt.de jur. connub.cap. 29. no. u. in fine gelyk ook alle Regtsgeleerden requireeren, conftans mariti propofitum,ut in uxorem feviat extra modum cif ralionem, idque nonfemel fed fcepius , en zulke reden heeft omme door feparatie van tafel en bedde zo. danig kwaad tractement te ontgaan, Brouwer ditto loco êf ibidem allegat. dien volgende, zo wanneer een man zyn vrouw al kwalyk heeft getracteert,daaromme terftond geen feparatie moet werden toegeftaan , maar is den Rechter gehouden met alle mogelyke middelen en inductie de fcheidinge voor te komen, ten minften onder cautie en belofte van de man, dat zyn vrouwe van hem niet meer geflagen nog mishandeld werden, hcec inter proteftantes recepta effe teftantur fnydew. d. loco Carp. juris p. cxcler. lib. 2^ tit. 12. def. 220. é? comm. D. D. maar welk voorfchrift het geproduceerde van de eifcherfche, zynde geëxamineert, blykt onwederfprekelyk, dat niet een fait in haare geproduceerde verklaring werd geinfereerd , veel min de rechten genoeg geprobeert, waaruit zodanig kwaad tractement als in cafu divortii word gerequireert, zoude konnen werden afgenomen om haar ongefondeerde fuftinue eenige glimp of couleur te geeven, pretexeert, dat den verweerder oorzaake van vyandfehap heeft gegeeven, heeft genomen, en de contentien daaruit zyn ontitaan, dat zy de hmvelykfche voorwaarden met haar man gemaakt niet heeft willen breeken of veranderen, ut fcilitet probet inimicitiam effe capitalem, quia de omnibus bonis inter eos contentio eft aut maxima cum parte tot bewys van dien produceert verklaaringen gequoteert met de letteren W. Y. Z, en A. B. refpeétive, dewelke ter materie niet dienen, en den inhoude al toegeltaa?i zynde, daar uit niet anders zoude konnen werden beflooten, als dat den verweerder zoude hebben gezegd , dat de eifcherfche belooft hadde de voorfz. voorwaarden te willen breeken, het welk zo zynde, en waarfchynlyk is uit het teftament, geproduceert onder Y,in het welke de eifcherfche den verweerder merkelyk beneficeert, zo klaagt de  CONSULTATIEN en ADVYSEN. de eifcherfche te onrecht, quia licet marito judicium uxoris pojïrerum in fe provccare maritalifermone fc.blandis verbis Lult. Cod. f. quis aliq. teft. probib. L uit. ff. cod. peck deteftam conjug. lib. i. cap. 9. ten waar de eifcherfche wilde zegge quod turn per drygementen en kwaad tra&ement den verweerder haar 't voorfcbreeve teftament hadde geëxtorqueert d. I. uit. tot bewys van welk fait niet een letter by de eifcherfche werd geproduceert, en zoude den verweerder of zot, of dol moeten weezen , dat hy d'eifcherfche kwalyk zoude tracteeren, omme van haar te verkrygen, 't gunt zy terftond met een ander fecreet teftament zoude konnen te niet doen, en den verweerder daar inne niet minder brandmerken, en komt notoir]yk de pretenfe oorzaak daar mede te ceffeeren, dewyl uit haar eigen verklaringe en 't gunt hier naar zal werden aangeweezen, genoegzaam blykt , dat uit heel andere oorzaaken de onluften tuffchen haar en haar man zyn ontftaan, gelyk inderdaad waarfchynlyker is, dat dit viertje werd geftookt by haar zufter en zwager, op dat d'eifcherfche den verweerder niet zouden beneficeeren, en zy mitsdien haar erffenifTe ab inteftato zoude confequeeren , d'eifcherfche als vooren moeft doen blyken, dat van de zyde van de verweerder de onluften komen, en uit dezelve het kwaad tractement, waarop zy alleen haar eifch kan fondeeren, als wanneer conjecturen eerft plaats zouden konnen hebben, uit wat oorzaaken de voorfz, inconvenientie zyn gefproten, het is wel waar dat de depofanten in de voorfz. verklaringen eenige faiten attefteeren, als onder litera E. dat den verweerder de eifcherfche niet zeer vriendelyk heeft toegefproken, en onder pretext van ziekte niet by hem te bedde heeft willen laaten komen, dat hy verweerder de eifcherlche buiten de deur heeft laaten ftaan kloppen, en niet willen inlaaten , fub liter0 F. H. L. item, nog eeten nog kleeren geeven willen, onder letteren H. ï. als een varken wegjaagen en nooit weer aanneemen, maar haar liever op de hoogfte galg te willen zien zitten, lettei te M. I. I. E. E. dat daar door het gemoed van de eifcherfche is ontfteld en verbittert geweeft, dat zy haar van haar man heeft gefepareert, en op een ander heeft geretireert , in alle manieren gefchuwt en geweigert hem ter fpraak te ftaan, ja verklaart haar liever van lid tot lid aan Hukken.  CONSULTATIEN en ADVYSEN. ken te laaten houwen , als dat zy by haar man wederom zoude komen woonen, gelyk blykt uit de ftukken, by ofte van wegen den verweerder geproduceert onder de letteren E. G. F. I. dat mitsdien ook vergadert zyn geweeft en eens geworden om te fcheiden, maar over de fcheidinge van den boedel niet kunnende accordeeren volgens de difpofitie by de eifcher geproduceert, onder B. B. alle het welke zo by den anderen gehoopt zynde, fchynt te argueren, zodanige alienatie van gemoederen wederzydfch , dat niet veel goeds van de wederfamcn volgingen te verwachten is, en een vervolg van een kwaad en onbeleefc tractement, êf difficilem tandem exitum,'t welk de eifcherfche aparent zal urgeeren, en haar vreeze zoeken te juflificeeren , met atteftatien onder H. H. gegeven by een Ooft Indiefchvader, die verklaart dat hy de couragie niet zoude hebben, hoewel menigmaal voor zyn vyand was geweeft, omme met den verweerder in te woonen, aparent zich fondeerende op het gunt, in de verklaringen onder G. werd gezegd,dat zy depofanten gezien hebben, dat de handen van de eifcherfche op verfcheiden plaatfen velleloos zyn geweest, en met blaauwe fteeden, als ook haar beenen, zeer gefchend en met bloedige fteeden,welke twee voorfz. atteftatien alleen genoeg zyn om te bewyzen het kwaade opzet en malitie van de eifcherfche,die haar man durft bekladdenmetzodanige opgeraapte bewyzen, die geen fondament ter waereld hebben, alzo de getuigen niet durven zeggen wie de handen en beenen van de eifcherfche alzo heeft gefchend, veel min dat het den verweerder heeft gedaan, en zy zulks gezien hebben, quale teftimonium incertum nihil operare manifefti juris eft, noch onbefchaamder is 't, dat zy den verweerder heeft befchuldigt, dat hy haar een ftofbeezem naar het hoofd gegooit , haar fchorteldoeksbanden in ftukken getrokken, en haar halsdoek in ftukken gefneeden, nadien haar getuigen alles in het recollement onder de letteren K. K. by contrarie verklaringe dood en te niette doen, al te faamen geen klyn bewys, dat de eifcherfche, en die haar in deeze zaaken dienen, per f as & nefas haar met alle middelen zoeken te behelpen, en alles opraapen, of het ter materie dient of niet, gelyk notoirlyk inpertinent zyn alle de bewyzen en documenten 96  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 97 by haar overgeleevert, onder P. Cl R. S. T. X. Y Z. CC. EE. FF. GG. niet waardig om aan te roeren , met welke frivole documenten , wanneer men confereert de verklaringe by den verweerder aan zyne zyde overgelegt, boven de wettelyke reproche tegen de perfoonen van de depofanten, zo word door dezelve alles gedeftrueert en gerefutecrt, wat by de getuigen van d'eifcherfche word gezegt, eenige confideratien meritecrende , nademaal dezelve op contra interrogatoriengehoord zynde, haar dispoficien interpreteeren en reftringeeren, dat die al haar kragt komen te verliezen, als maartje hendktkse onder de letter L. behalven dat zy fmgulier is, en verklaard ronduit op de contra interrogatorien haar by den verweerder voorgeftcld, dat zy niet heeft geweeten of niet weet te zeggen of den verweerder, vermits de vyantfehap tuffchen zyn vrouw gereezen, alleen heeft geflapen , of door ziekte, aangaande het point daar d'eifcherfche zo veel werk van maakt, dat den verweerder haar uit het huis zoude gehouden hebben en gefloten , blykt contrarie op het recollement van haar eigen getuigen onder letter E, mitsgaders van K. K. h I. cn namentlyk uit de atteftatie van tryntje michiels, onder de Jetteren D. en E. van wegens den verweerder geproduceert, en andere in de voorfz. letteren D. en G.: dat verder den verweerder zoude hebben gezegt, dat hy de eifcherfche nooit zouden willen in huis laten en by baar woonen, moet ten kwaadften conditionaliter genomen worden , ingevalle de eifcherfche halftaarig bleef in haar wegb!yven,en andere onbetamelyke manieren van doen bleef continueeren, en genoomen, fchoon hy 't zelve al zoude hebben gezegt gehad, gemerkt de devoiren die hy Maande de voorfz. onluften heeft gedaan, en by reconventie nog doet, om met d'eifcherfche wederom te vereenigen, blykt daar uitklaarlyk, dat 't zelve uit haaftigheid en gramfchap gecaufeert, door zyn vrouws doen en kwalyk fpreeIcen den verweerder is uit den mond gevallen, niet met bedagt gemoed,en zulks niet kan werden opgenoomen vooreen ernftige •verklaring fed projurgio frigufculo, gelyk meede van zodanigen naturen zyn alle 't gunt verder in de verklaringe by de eifcher- ^T fche  98 CONSULTATIEN en ADVYSEN. fche geproduceert, eenigfints pofitivelyk en waarfchynlyk werd verklaard, hoedanige vliegwoorden en uitvoeringe naar rechten weinig of geen confideratien meriteeren , /. 48. ff. de reg. jur. en voor een kyf l. 22. §. 12. ff. de donat. inter vir. & ux. en voor geen divortium gehouden moeten werden, d. I. 48. & l. 3. ff. de divortis, by alle 't gunt voorfz. is, komt dat de verweerder ten overvloed de negative van 't gunt de eifcherfche hem ten laften legt, bewyft door verfcheiden getuigeniffe van zyn bekende huisgenooten, buuren en anderen familie of vrienden, fub literis C. & E. die alle eenftemmig verklaaren , dat den: verweerder met de eifcherfche al tyd wel geleeft en nooit haar kwalyk getracteert heeft, en dat zy eifcherfche tot de onluften, die daar voorgevallen zyn, groote oorzaak heeft gegeven, om kleine zaaken dikwils woorden en moeiten in huis makende, zonder eenige reden moord, brand, en de buuren om hulp roepende, ontfatfoendelyk uit den huis lopende, en diergelyke activen meer plegende, die een eerlyk man niet toeftaan te lyden,enden goedaardigften tot extremiteiten van flaan en fmyten zouden doen vervallen,waar van den verweerder hem heeft onthouden, gelyk bleek uit de voorfz. documenten onder Ut. C. enD. Jitntt.lit. G. invoegen dat het zo ver daar van daan is, dat de eifcherfche zoude hebben bewezen het fondament van haare intentie , beftaande in 't kwaade tractement, dat zy zegt van haar man ontvangen te hebben, dat ter contrarie uit alle de circumftantien blykt, dat zy eifcherfche de principaalfte zo niet eenige oorzaak is van alle voorgevallene moeijelykheden, bygevolg dat haare eisch in conventie gedaan, haar moet werden ontzegt , en de verweerder daar van geabfolveert: en om klaarlyk te betoonen dat haar eisch in geenen deelen in confideratie kan komen,zo remarqueert men dat falva veritate, veronderftelt zynde dat de eifcherfche de rechten genoeg beweezen hadde , alle 't gunt zy den verweerder wil te laften leggen , en deede blyken, dat den verweerder haar zomwylen geflagen had , ofte anderfints net woorden ofte werken, kwalyk getracteert, zo zoude desniettegenfèaande haar niet kunnen volgen, den eisch in conventie geno- crjcn,  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 99 men,vermits den verweerder by zyn eisch van reconventie daar toe contendeert en in dezelve prefenteert om haar te hebben in egte bywooninge; aan zyn zyde overbodig zynde te prekeren alle de officien , die een eerlyk man aan zyn vrouw fchuldig is, nademaal dat daar uit blykt,dat de haat en vyandfehap, die tuffchen partyen zoude mogen weezen , maar blykt van de eene zyde, namentlyk by den eifcherfche alleen, in welken gevallen geen feparatie plaats hebben kan, maar heeft de andere in deeze de magt om de eifcherfche , die van hem geloopenis, door publiqueauthoriteit wederom by hem te doen woonen, tot haare pligten te conftringeren, Covar de matriin. L. 2. Cap. I, 7. dat meer is naar bet gevoelen van veele Doctoren, vermag uit eigen authoriteit zyn vrouw by hem te doen komen Bald. in l. 1. c. ubi quis de curial. vel cohort, aliave cond. conv. & in l. un. cod. 24. de raptu virg. Confil argenlor vol. 2. Confil 51. no. uit, welk gevoelen en fententie ten hoogfte biliyk is, alzo het anderfints in de magt van een kwaadwillig man ofte vrouw zoude wezen door onbehoorlyke actie, moeite en onluften te caufeeren, om onder het pretext van dezelven tot fcheidinge te komen tot merkelyke prejudicie van den genen, die vreedzaam is en met alle middelen daar naar tragt om met vreede met zyn egtgenoot te leven, gelyk in deezen het doen en laten van den eifcherfche geen kleine prafumtie geeft, dat het ten eenemaal by haar daar op is aangelegt,om van haar man gefepareert te werden, het welk een zaak is van een kwaaden confequentie, en daarom zodanige feparatie byden Regter bezwaarlyk werd toegeftaan, en gelyk te vooren is bewee. zen nooit, ten waare konden bewezen werden , dat den befchuldigde is van een kwaad humeur onlydelyk, en die zyn bedgenoot gewend is kwalyk te handteeren en waarfchynlyk zal bly ven mishandelen, en zulks zo tegens haar heeft gedragen dat van honderd mannen niet een van zyn vrouw zo veel zoude kunnen lyden , zonder tot eenige fytelykheid te komen, zulks dat met reden te hopen en te ver wagten is Concors ê?ftabile matrimonium, wanneer de eifcherfche door fententie van den Rechter zal benomen werden alle hoop, om door zodanige manier van doen tot fcheidinge te N % ko-  ico CONSULTATIEN en ADVYSEN. komen, bevindende, dat den band des huwelyks zo fterk is dat zy ook tegens haar wil en dank kan en moet werden geconftringeert met haar man te leven en pligten te voldoen, tot dewelke zy zig met zo groote beloften voor God en Menfchen verbonden heeft, in welken gevallen zy aan andere vrouwen zal geven een goed exempel en nutte Ieringe,om met haare man in eenigbeid te leven, daar in tegendeel zo haar doen by fententie van den Rechter wierde geauthorifeert, de voet zoude worden gegeven -aan het verwonderlyk humeur van de vrouwen, om haare voetftappen naar te volgen, en door gelyke middelen ligtvaardiglyk tot fcheidinge te komen. Gaan voorby het argument dat men zoude kunnen neemenvan de cautie de non offendendo naar regten te ftellen, hier vorens gevoert, wanneer een man zyn vrouw kwalyk heeft getracleert, en zulks de vrouw regtvaardige vreeze heeft van in het toekomende mishandelt te werden , vermits de reden in doezen geen plaatsheeft, hoewel het zeiven voor een groot bewys verftrekt, dat in cas fubjecT: geen fondament van fcheidinge kan werden geimagineerd,ja zo 't al waar was, dat de eifcherfche niet poferen, veel min bewyzen kan, dat den verweerder haar met liaan enfytelykheden mishandeld hadde, zo zoude in alle gevallen de eifcherfche haar voorfz. eisch en Conclufie niet konnen volgen, en den verweerder onder beneficie van zodanige cautie moeten werden geadmitteerd , om zyn vrouw by hem te doen wonen, Menoch. de arbitr. jud. caf. 139. no. 8.. Uit het gededuceerde volgt, van zelfs het antwoord op de tweede vrage, want vaftgefteld zynde gelyk hier voren klaarlyk is aangewezen,. dat de eifcherfche geen wettelyke oorzaaken heeft om fcheidinge van tafel , bed en goederen te verzoeken en de band des huwelyks onverbreekelyk is. Matth. Cap. 19. vs. 3. dienvolgende ook de eifcherfche met den verweerder trou. wende , folemneel heeft belooft gehad hem gehoorzaam te dienen en helpen,hem nimmermeer te verlaaten,heiliglyk met hem. te leven,, trouwe, gelove en alle dingen te houden. De re. denen zelfs leert dat volgens de nature van het huwlyk en voorfz. vexp-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. ioï verbinteniiïe, de eifcherfche hier verweerfter gehouden is, en dienvolgende by vonniffe van den Rechter moec werden gecondemneert, vermogens den eifch in reconventie by den eifcher in 't zelve cas gedaan , haar wederom te geven in egte bywoninge van haarman, te volbrengen de pligten, die een eerlyke vrouw betaamt, als zynde een noodzaaklyk gevolg van de voorfz. verbinteniffe; gelyk een onwederfprekelyk gevolg heeft het volgende LiC mede voorfz. conclufie van reconventie, namentlyk dat by faute van dien de verweerfter in reconventie zal werden verklaart malitiofa defertrice, die haar man zonder regtvaardige oorzaake ligtvaardelyk heeft verlaaten, uit zyn huis is gegaan en nog weg blyft.en door baar eisch in conventie toont, dat zy niet heeft animum redeundi, immers 't zelve onwederfpreekelyk zal betoonen, ingevallen zy by den Rechter daar toe gecondemneert zynde , het vonniffe wygert te obedieeren in haar malitieufe verlatinge pei filterendevolgt, dat de verweerfter den Rechter zelfs de noodzaakelykheid oplegt om haar te verklaaren,'t geen zy is inderdaaten hartnekkelyk wil blyven, malitiofam defertricem., dewelke veragtende de authoriteit van den Rechter, zonder deeze bygevoegde claufule de fententie in reconventie latiteerende, zoude illufoir konnen maaken,. ten minften haren man koppelen aan eenmoeijelyk en verdrietig proces. En nademaal hier te landen is Juris cerii indubitati êf recepti volgens het gevoelen van den vermaardfte Theologanten en uitmuntendfte rechtsgeleerden, de fententie van den heere van eellant, de vonniffe van verfcheiden fteeden, het reglement van de Hoog Mogende Heeren Staaten Generaal, en Landregten .van de naburige Frovintien geallegeert by de Brouw de tracl. Cap.. ]8. eoden no. 12. in fine dat die geene, die maliticieufelyk van zyn bedgenood werd verlaten, een ander vermag te trouwen, zynde het buiten difput dat de verweerfter uit haar malitie en kwaadwilligheid geen voordeel- kan trekken, juxa jura vulgata,. maar daar over ftrafbaar zoude wezen, en dienvolgende den eifcher in reconventie het laatfte Lid van zyn conclufie moeten volgen,, en zulks de verweerfter verfteeken van alle goederen, voordee- N. 3 lens  Ï02 CONSULTATIEN en ADVYSEN. len en previlegien,haar na rechten dezer Landen anderfints cornpeterende &c. Aldus geadvifeert binnen de Stad Leiden den 24. Juny 1671. (Was Getekend) d, v. keulen, a. reuse, t. boekelman, j. c„ c, r i siu s. XXXII. A D V Y S. Ken Compromis kan niet vlerken buiten de intentie en het geconvenieer» de van de contrahenten. Gezien hebbende eenige aften judicieel, in materie van arreft gevallen , voor den Gerechten van Oofterland tuffchen leonard hoep arreftand, en jacobus de vos gearrelteerde, en gevraagd zynde of de exceptie van renvoi voor eenige Heeren Arbiters opgerecht by den gearrefteerden, en geapprehendeerden geproponeert, op den 3. Juny 1678. utapudatla, is gefondeert of niet. Dunkt (onder correctie) fchoon wel waar is, dat de exceptie van Litifpendentie , Litisfinitie , Transactie en Compromis na rechten van zodanigen natuur is, dat dezelve inhoud prorogatie van jurisdictie, en derhalven noftro in cafu fchynt los te maken de jurisdictie door arreft gefondeert, dat egter gemerkt Compromis fit ftriSti juris, êf non extenfibile a cafu ad cafum, nifi exprimatur, quod fecus obtinet in judicio, als alleen afvloeijende van de conventie der Compromittenten, en derhalven niet kan werken extra intentionem contrahentium, en buiten het geconvenieerde, dat derhalven noftro in cafu ftaat in te zien den teneur van de CompromilTe onder letter B. geproduceert, het welk myns oor. deels expliciteren in terminis medebrengt, dat zy compromittenten om met malkanderen te blyven buiten proces, en door de minfte kos-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. kotten te verhoeden de meefte, verklaaren alle hare differenten (die by partyen ter wederzyde in tyd en wylen zouden komen te ontltaan, over het doen van zeekere onderlinge rekeninge het overmanfchap der ftad Zierikzee raakende, als zy gezamentlyk in compagnie voor den tyd van acht aan den anderen volgende jaaren hebben gehad) te fubmitteeren voor vaft en buiten alle rechten aan de heeren Arbiters in den CompromilTe vermeit» zonder dezelfde Heeren nogthans vorder volmagtig te maken, dat derhalven de voorfz. rekeningen, by de Heeren Arbiters gefloten en geteekent zynde, als blykt by extract, authentiecq van de refpeclive reekeningen, ingevolge van den CompromilTe , met een opgevolgde afte van verklaringe by vier Arbiters , doen in leven nog zynde , onderteekent in dato den 5. Maart 1675. alle hare differenten diens aangaande moeten geoordeelt werden, by de heeren Arbiters geasfopieerd te zyn, blyvende wyders alleen aan de compromittenten het recht om hare flooten van den anderen te recouvreren, door zodanige inftantien en middelen van regte, als ieder refpective te raade werden zal, zulks dat in geenen deele, by den gearrefteerden kan werden geconcludeert tot renvoi aan de heeren Arbiters voorfz. uit kragte van den opgerechten CompromilTe, als werdende nu alleen aótie geinftitucert, om de achterwezende flooten van den anderen te confequeeren: mits welk de zaak op de exceptie pertinentelyk voldongen zynde, na ftyl en ordre behoorde te werden gerejecleerd en den gearrefteerde geordonneerd ten principale te antwoorden, de onkoften gereferveerd, ten uiteinde van de zaaken. Aldus geadvifeert in Zirkzee den 18. Juny 1678. XXXIII. A D V Y S. Proximiteit hoe te reekenen in cas van naafting. Gevraagt zynde , wie van de vrienden van B. gereputeert word, de naafte te wezen om te naaften den koop vanzeeker Leengoed, by de voorfz, A verkogt, te weten de naafte van dien , 103  104 CONSULTATIEN en ADVYSEN. dien , daar het Leen oorfpronkelyk afgekomen is, ofte de naafte van de voorfz. A laatfte bezitter ofte verkooper van dien. Dunkt (onder correctie) naar dien het voorfz, Leen, is een Erfieen , en over zulks hereditarium, dat men behoord aan te zien de proximiteit van de laatfte bezitters en verkoopfters, en niet van dien daar het leen afgekomen is, wel verftaande dat die naafte is van de verkoopfters en de bezitters die dezelfde beftaat aan die zyde daar het leen afgekomen is ,per ea quce docet Tiraquel. in Retraêt. tit. des Retraitts Lignagiers §. 8. Glojf. i. n». 9. XXXIV. A D V Y S. Een Teftament te Landwaarts gemaakt voor een Secretaris en een Schepen, fchoon den Secretaris mede Schepen was 3 kan niet beftaan. casus positie. Of een Teftament te Landewaart gemaakt voor den Secretaris en een Schepen, zynde nogthans den Secretaris insgelyks Schepen de jure kan beftaan. Dunkt (onder correctie) al is 't dat de uiterfte willen in haar origine aangemerkt zyn oorfpronkelyk de jure gentium, zo dat de fubftantia ultimarum voluntatum, meeft moet gelet worden op de vrye en onbedwongen wille van den Teftamentmaker in fua dispofttione, het welke is heredis inftitutio, dat egter omnis aÜus beftaande in volluntate . 13. en derhalven in te zien ftaat (licet proprie fubftantia a foIcmnitate diferat) wat daar word gerequireert ad fubftantialem Teftamenti formam fine qua ipfe attus non valet, nee effettum habere potefi, nempe teftium folennitas, 6? requifitus corum numerus : en vervolgens aanmerkende omiffs cceteris juris Romani fubtilitatibus, dat de "generale coftume van Holland en Zeiand, in caufa Teftanientaria tot de beftendigheid van een nuncupatief Teftament ten opzigte van zyn uiterlyke folemniteiten inquireert, dat zodanig in-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. roy inftrument worde gepafleert en gemaakt voor een Notaris , en ten TOinften twee getuigen , ofte voor den Secretaris en twee Schepenen , ut bene Grot. introduEt. lib. 2. part. 17. 11". 15. Gudelin. jure novijfimo lib. 2. cap. 5. Zypce. notit. jur. Belg. tit. de teftament. zo kan derhalven het Teftament in qua?ltie nosiris moribus niet voor valide worden aangezien ofte beftaan, gemerkt het zelve alleen is gepaffeert, en gemaakt voor den Secretaris en een Schepen: de qua folemnitate, ne unguine quidem, poteft recedi, quoniam ratinne folemnitatis teftamentorum folemnitas jure Canonico ex conftitulione pontificis Alexandri, III cap. cum ejfes extra teftam. (quod mores loquuntur juxta J. Clarum lib. 3. fentent. teftam. queeftion. 57. n°. 1. Anton. Fabr. ad Cod. lib. 6. tit. 5. definit. 2:10.) in tantum eft coarÜata, ut nihil de tantilla folennitate, preefertim , de numero testium pojjit remitti , ne hoe numero diminuendo aliqua fraus fieret. Ad quern metum falfitatis, c? fubordinationis evitandum ook alleen de jure Jiornano heeft gefpe6teert het getal van zeven getuigen , uit. C. de ftdeicommiff. in dezen niet zynde relevant, quod idem Secretarius etiam fit Scabinus, en dat by gevolge in een perfoon twee qualiteiten worden gereprefenteert, gelyk men wel meer in andere acTen judicieel is ziende, nadien het Canonyke recht by ons in dezen gcrecipieert, wel uitdrukkelyk, om de geallegeerde redenswille , is vereifchende tot folemnifatie van een Teftament niet minder dan Presbyterum, aut Parochum, & duas alias perfonas idoneas dicl. cap. 10. Covarr. C. cum eftes fupra alleg. , daar andere acTen judicieel zo zeer door de wet niet zyn gelimiteert, vermits het zyn aóten onder de levende, & plerumque non tanii prcejudicii, aut facilioris probationis, en waar tegens ook andere behulpmiddelen van rechte voorhanden zyn, daar in ons geval , het algemeen ten hoogften aangelegen is , dat dezelve depofuien en uiterfte willen haar effect, komen te forteren, en pieufelyk worden opgevolgt, als onherdoenelyk zynde , wanneer die niet zyn laborerende aan zigtbaare fauten, niet konnende ook in dezen te baten komen, dat het Teftament in quseftie zy gemaakt te landewaart, & quod teftamenta rufiica videantur O pri-  icö CONSULTATIEN en ADVYSEN. privilegiata, en bygevolge eenigfins gerelaxeert van de ordinantie' probacie en folemnkeit, arg. I. ult.C. de teftam. want behalven dat fpeciaal de landluiden peri7/a/n legem word toegeftaan de verminderinge van zeven tot vyf getuigen , zo word het zelve niet fimpelyk maar alleen onder eenige voorwaarden en conditiën toegeftaan, als namentlyk in zulke plaatzen in quibus feptem homittes literati raro inveniuntur, bly vende buiten dat geval als dan nog verbonden te adhiberen vyf getuigen, quod numerus teftiwn ad prcbandum plus jufto fufficiens eft, en eer by haar uit fubtiliteit van rechte, als wel noodzakelykheid fchynt ingevoert te wezen, cum in ore duorum vel trium omnis fit veritas, behalven dat de intentio prcedittce legis, en het voorrecht van dien by ons geen plaatfe heeft, cum apud nos Notariorum fef Secretariorum ubique locorum magna fit copia, en dat het getal van getuigen by ons zy gebragt tot zo weinig perfoonen, dat van dezelve niet kan afgedaan worden , zelfs om een fimpele zaak te bewyzen , ik laat ftaan gevallen tanti momenti, (f prcejudicii, als daar is caufa tefiamentaria, en daar ook meer getal van Schepenen licht voor de hand konde zyn. Buiten al het welke myns oordeels ook niet blykt,dat N.Schepen , als Schepen tot adfiftentie en folemnifatie in dezen is verzogt geweeft, maar dat men het woord van Schepen in den Teftamente geinfereert, bekwaamelyk zoude konnen nemen voor een woord denoterende, alleen in den burgerlyke ommegang de qualiteiten van N. zonder verder. Aldus geadvifeerd in Zierkzee den 25 Febr. 1683, xxxv:  CONSULTATIEN en ADVYSEN. j07 XXXV. A D V Y S. r0. Dónatien onder de levende tuffchenKman en vrouw, mogen niet beftaan ,doch wanneer dezelve met de dood worden geconfirmeerd, zyn dezelve van waarde. 2°. Volgens Ccfiume te Zierikzee moet die geene, die kind of kinderen heeft, aan dezelve laten twee derde, en geen kinderen heb~ bende-, een derde van zyn nalatenfchap aan zyne vrienden, en minder gemaakt, zynde kunnen ageer en adiupplementum legitimie.. Gezien zekeren Copie van een Teftament, gepaffeert voor den Notaris gillis clement, en zekere getuigen rot Zierikzee, in dato den 25 Juny 1682. by coknelis van der hort en sara ludovicüs, echte man en vrouwe, en gelet op de vrage daar uit voorgeftelt. Dunkt (onder correctie) nademaal na rechte notoir is, ambulatoriam effe hominis voluntatem, usque ad extremum vitce fpiritum, en dat een ieder meefter is van het zyne, als maar door de publicque wet daar van niet word belet, dat derhalven ook sa r a ludovicüs, niet tegenftaande by huwelykfche voorwaarden en contract feparatie van goederen had geftipuleert en bedongen, by Teftamente egter daar van heeft konnen afgaan, nademaal de ftipulatien in de huwelykfche voorwaarden, fpe&erende op de fucceffien der goederen, zyn even van dien aart en natutire, daar de uiterfte willen van zyn, en bygevolge door jonger en later difpofitien revocabel, ook wel waar zynde, dat huwelykfche voorwaarden niet konnen gebrooken worden onder de levende, nademanl de giften tuffchen man en vrouw niet mogen beftaan, L. 1. D. de donation. inter vïrum & uxorem, zynde dezelve nogthans van waarde, wanneer ze met de dood worden geconfirmeert , om dat ze als dan aandoen de natuure van uiterfte wille, dewelke vry moet blyven tot den laatften oogenblik van het leven , nemo enim fibi legem dicere potefi in Tefiamen- O 2 • t0  io8 CONSULTATIEN en ADVYSEN. to ne a priori yoluntate poffet recedere l. 22. fe quis D. de legat. 3. cf ambulatoria eft ultima voluntas hominis (uti dictum) ad vitce fu~ premum fpiritum l. 4. d. de adimend. legat. Maar nademaal volgens de geapprobeerde coftumen dezer ftéde Zierikzee ieder een wel vïy van zyne goederen vermag te disponceren , behoudens nogthans dat die geene, die kind ofte kinderen heeft , het zelfde kind ofte kinderen moet laten de twee derde deelen van zyne goederen, en geen kind ofte kinderen hebbende, een derde aan zyne vrienden, zo volgt hier uit, nademaal deze huwelykfche voorwaarde fpecialiter van sara ludovicüs is gebrooken by Teftamente, het welk Teftament met de dood is geconfirmeert, en men ten opzicht van de kinderen niet verder (J/qor zo veel de goederen dezes ftads jurisdicTie zyn fubjecT:) in haar prejudicie als van een derde kaa disponeeren, dat indien het kind minder zoude mogen gelaten zyn, als twee derde deelen van de helft van den gantfehen boe. del, daar by gedaan ofte afgetogen, refpectivelyk dc conqueften ofte fchaaden, ftaande huwelyk gedaan, dat wegens het kind zoude konnen worden geageert ad fupplementum legitimce, voor zo veel dat zoude mogen vermindert zyn. Aldus geadvifeert binnen Zierikzee den 20 July 1683. XXXVI. A D V Y S. Q_U jERITUR. Of man en vrouw by uiterfte wille disponerende, den een den anderen in hun plaatfe vermag te fubftitueeren, indien haar kind ofte kinderen onmondig komen te overlyden , mits dat • aan de vrienden van het zelfde kind, ofte kinderen word uitgekeerd het vry derde, volgens de geapprobeerde coftumen dezer ftede. Dunkt (onder correótie) nademaal na rechte notoir is unumquemque in teftamento plures gradus hceredum facere. pofte princip. Inftit. de vulgar. fubftit. & unum in plurium , & plures in r urn-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 109 unius locum pojfe fubftituere §. 1. eod. dat geen reden konnen die. nen waarom' dat zodanigen fubftitutie niet in alle zyne leden zoude konnen beftaan, zonder dat hier tegens zoude kunnen worden geobjicieert, dat fubftitutio pupillam by de Romeinen plaats hebbende, tegenwoordig niet meer in gebruik zoude wezen gelyk word getuigt by De Groot, Groenewegen en andere 'nademaal deze fubftitutio niet is pupillaris, maar vulgaris puPillo fatta, 't geene ook wel daar uit blykt, om dar pupillariter nooit moeder konde fubftitueeren : behalven dat fubftitutio pupillam niet alleen behelsde de goederen, die de pupillus van zyn vader erfde , maar ook die geene die ex hcreditatibus, Icgatisve , aut donationibus propinquorum aut amicorum acqmjita erant § 4. Inftit. de pupill. Jubjlit. zodanig ut etiam exheredatus a patre fubftitui poffet. Van "een minder kragt is het argument, het welke zoude kunnen woeden getrokken hier uit, namentlyk dat't kind vans ak\ ludovicüs alleenlyk zynde geinftitueert in zyn legitime portie, welke portie het kind is competeerende ex legibus nature dat het zelfde deel, indien het kind komt te ftcrven ab inteftato, moet devolveren op des kinds erfgenamen, en vervolgens geen verdere dispofitie van zyn moeder iubject., nademaal wel waar is, dat de legitime de kinderen is competeerende uit de natuure en uit de wet, maar dat daarom geen fubftitutie zoude wezen fubject heeft myns oordeels geen confequentie, zynde dat aireede bewezen ex dia. princip. Inftit. de vulgari fubftitutione; maar dat dezelve geen dispofitie van de ouders fubject is inprejudicie van de kinderen, die dezelve toekomt, is waar, namentlyk geen verminderinge,geen belaftinge van fideicommis, geen verbod van alienatie &c. invoegen dat wel waar is, dat de legitima is een natuurlyk en wettig deel, de kinderen door de natuure en wet gegeven, maar dit alles heeft geen opzicht, als op de kinders, en geenzints op deszelfs vrienden: zulks dat alhier geen prejudicie zynde gelegt met deze fubftitutie aan het kind, die niet tegenftaande dezelve zyn legitime, indien 't nodig was, zoude mogen verteeren, tot jaaren gekomen zynde, bv Teftamente danr van mag disponeeren, en verder alles doen . O 3 of  uo CONSULTATIEN en ADVYSEN. of by zyn moeder geen fubftitutie was gemaakt, weshalven "een reden kunnen dienen, waarom dezelve niet zoude kunnen beftaan, gelyk dan ook indien de legitime de kinderen van natuure zo eigen was, als deze voorgemelde objectie zoude mogen mede brengen, nooit voorheen by de Romynen eenige pupillam fubJiitutie zoude kunnen in gebruik geweeft zyn, als ftrydig tegens zodanigen eigenfehap van dezelve legitime , die ook in effecte zo niet is, maar alleenlyk opzicht heeft op de kinderen en geenzin ts op derzelver vrienden, van de materie fubftitutionis Zoude kunnen nagezien worden Gudelin. de jure noviff. lib. 2. cap. 5. verf. adjicio mores &c. welke fubftitutie evenwel*niet kan wezen inprgejudicie van het vry derde, dat de vrienden uit kragte van de geapprobeerde coftume' is competerende , en in effeeïe moet zyn de helft van 't geene den kinderen moet worden nagelaaten. Aldus geadvifeerd in Zierikzee den 25 jïily 1Ö83. XXXVII. A D V Y S. Een mutueel Teftament door een der Teftateur en ger evoceert zynde blyft nogthans beft and met opzichte van de andere Ttftateur. ' ' Aen 13. echte lieden, hebben by haar gezamentlyke tefta. mentaire dispofitie, malkander over en weder,uit zonderlinge affectie en genegenheid geinftitueert tot eenige en univerfeele erfgenaamen, mits dat de langftlevende van hun beiden, na zyn ofte haar dood, zal uitkeeren het vrye derde part aan haar naafte vrienden daar toe gerechtigt, volgens de voorboden der ftede Zierikzee, te rekenen na advenant van de helft van den boedel, vermits by contract antenuptiaal geen feparatie was bedongen: omtrent zeven jaaren daar naar A. eerft komende te overlyden, heeft B. het voornoemde derdepart aan de voorfz. erfgenamen van A. tot contentement en onder behoorlyk acquit yan betaalinge van haar lieder erfeniffe, volgens de voornoemde Teftamentaire dispofitie voldaan , de refteerende goederen na haar nemende, welke 15 a 16 jaaren bezeten hebbende, komt  CONSULTATIEN en ADVYSEN. ni zy B. mede te overlyden „ nalatende tot hare erfgenamen hare naafte vrienden, en (lellende tot Executeurs van haar boedel C. en D. welke zullende treden tot fchiftinge en fcheidinge van den boedel van de voorfz. B. brengen de voornoemde crfgenaamen van A. voor den dag zeeker Teftament by B. omtrent een jaar na het maaken van het voorfz. mutueele Teftament feparatelyk gemaakt, ten profyte van haare vrienden , fuftinerende daar door het beneficie van 't voorfz, mutueele Teftament by B. niet te hebben konnen genoten worden, en infinueerende de Executeurs om te hebben ftaat en inventaris van de goederen, voorhenen by A. nagelaten, en vervolgens met de erfgenamen van B. ofte de voornoemde Executeurs den boedel van A. en B. te parten en te deelen half en half, te vreden zynde in te brengen het geene zy te vooren hebben genoten. QUiERiTUR of daar toe gerechtigt zyn, ja dan neen. Gezien de bovenftaande cafus pofitie, en gelet op de vrage' daar uit voorgefteld, dunkt (onder correctie) dat de vrienden van A. genoten hebbende het derde part van de nagelaaten boe-del van A. volgens den voorfz. mutueelen Teftamente, en voorboden dezer ftede Zierikzee niet bevoegt zyn, om als nu na het overlyden van B. ietwes verders uit de nagelatene goederen van A. te pretenderen, ter dier oorzaake dat B. omtrent een jaar van het pafleeren van het mutueelen Teftament feparatelyk vanA. een ander Teftament zoude hébben gemaakt, daar by B. hare vrienden zoude hebben geinftitueert, dewyl naar rechten kennelyk is, dat man en vrouw zamentlyk en in een papier, beide hare uiterfte willen vervattende, zodanigen inftrument inderdaat komt te vervatten twee verfcheide dispofitien ofte uiterfte willen, ieder in zich haar zelfs fubfiftentie ,~en afzonderlyk zelfftandigheid hebbende, en dat derhalven ook niet kan worden ge-twyffelt, of het ftaat ieder van zodanige Teftateuren vry tot allen tyde zyn mutueel Teftament, ook afzonderlyk en buiten kennis van den anderen te veranderen en te revoceeren,- zonder daar uit van zelfs komt te volgen, dat de revocatie van het eei-  li* CONSULTATIEN es ADVYSEN. eene noodzaakelyk roedefleept, en involveert de revocatie van het ander, alzo elk van de Teftateuren na rechte, maar vermag en kan alleen het zyne te revoceeren, gelyk het zelve alzo word verhandelt, gedefineert en vaftgemaakt by Peel. de teftament. conjug. lib. i. cap. 43. vs. r. 2. zonder dat ergens in rechte is geltatueert, als wanneer een van de contoralen zyn Teftament alzo komt te veranderen, dat daar door ook zoude worden vernietigt, en geannullcert het Teftament van die echtgenoot, die het zyne onverandert heeft gelaten, waar uit dan komt te volgen dat B. vermogens is geweest haar mutueel Teftament naarmaals in 't reguard van hare goederen te veranderen, zonder dat daar door het mutueele Teftament, voor zo veel A. aangaat, ofte deszelfs dispofitie is verandert geworden, maar ter contrarie de dispofitie van A. in wezen is gebleven, om dat A. daar omtrent geen veranderinge heeft gemaakt: zonder dat hier Tegens doet, dat A. en B. zo wanneer zy luiden malkanderen reciprokelyk hebben geinftitueert, daar toe bewogen zouden zyn geworden door gelyke beneficie van den anderen te verwagten: want behalven dat die regel cejfante caufa & ratione, ceft'at effectus , difpofttio, niet zo geheel zeker is, in inftitutionibus haredum, zo is ook evident, dat zodanigen dispofitie op zulke redenen gefondeert, zoude wezen inftitutoria captatoria, qualis in jure plane improbatur. I. 70.captatorias, de hcered.inftitut. en dat derhalven niet kan worden geprajfumeert, dat die mutueele dispofitie daar op geruft heeft; maar ter contrarie alleen word geoordeelt haaren oorfpronk genomen te hebben uit de mutueele affectie, d. I. 70. ut Alciat. ad l. licet 19, c. de paft. no. 6 en 7. in terminis docet. quo etiam Pee d. lib. 1. cap. 19. en fchoon zulks weleenigfints de beweegreden , en impulfive oorzaaken op het opregten van het mutueel Teftament zyn geweeft, zo zyn nogthans de Teftsteuren aan die voorfz. reciprocque benefice geenfints gebonden geweest, nadien het dan geenfints te excufeeren zoude zyn , eb impröbata captatoria voluntate. En of wel inderdaat de voorfz. zaake in abftrafto en buiten circumftantien ingezien zynde, men zoude moeten zeggen, dat in reguarde van B. niet genereus zoude zyn geweest , ja ook eenigfints naar bedrog fchy- nen  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 113 rien te fmaaken, dat B. het voorfz. mutueel teftament naarmaals in haar reguard hebbende gerevoceert, dan echter uit kragte van de dispofitie van A. daar in mede vervat, de erffenis van A mede zoude hebben geprofiteert, zo kan men egter zulks voor geen bedrog eigenclyk opnemen, dewyl A heeft geweten , immers heeft konnen en moeten weten, quod ambulatoria fit hominum voluntas ad extremum usque fpirilum , en dat B. derhalven tot allen tyden, als het haar zoude goed agten, haar teftament ook buiten kennis van A. konde veranderen, en dat de revocatie van het zelve alleen dependeerde van het goeddunken en discretie van B , aan welkers willekeur, indien A. zich daar aan niet hadde willen overgeven, zoude zy daar tegens hebben moeten voorzien door andere claufulen ofte middelen van rechten: waar by men ook zoude kunnen voegen dat de erfgenamen van A door haar zo langduurig ftilzwygen fchynen gediffideert te hebben aan de regtmatigheid van haare pretenfien , zo dat de voorfz. zaake in 't geheel van alle apparentien van onbehoorlykheid ofte baatzoekinge zoude kunnen worden verfchoont. Aldus geadvifeert den 12. Juny 1685. XXX VIII. A D V Y S. Of, hoewel by Teftamentaire dispofitie Huwelykfche Voorwaarden zyn gerevoceert, het nogthans in de keure en magt van de langftlevende ftaat, of hy zig wil houden aan het Teftament of aan de Huwlykfche Voorwaarden? En zig houdende aan de Huwelykfche Voorwaarden, of dan aan de man, de langftlevende zynde, de Juweelen tot Bruidfchat gegeven , moeten worden gereftitueert ? Gezien by my ondergefchrevene de copie van zekere huwlykfche contraft tuffchen N. N als bruidegom ter eenre en N N. toekomende bruid terpandere zyde, voor banden van huwlyksgepalfeert, voorden Notaris g illis clement en zeke- B re  CONSULTATIEN en ADVYSEN. re getuigen tot Zierikzee, in dato den 8. Auguftus 1682. met zekere acte. onder de hand, relatief tot de voorfz. huvvlykfche voorwaarden uit kragte van de refervatoire claufule daarin vermeit, in dato voorfz. mitsgaders zekere teftamentaire dispofitie van dc voornoemde echtgenooten, gepaffeert voor den Notaris hubertus van a f l a e c h e n , en zekere getuigen binnen Zierikzee voornoemt op den 20 Juny 1684. als mede twee extracten uit de voorboden der ftede Zierikzee, het eene in dato den 23. September 1485. en het ander uit de geapprobeerde couftumen der ftede voornoemt van den 2. April J570. en gelet op de vragen daar uit ontftaan en 'geproponeert, en te gelyk onderregt zynde, dat de voorfz. Teftatrice het gemelde teftament met haar dood heeft geconfirmeert. Dunkt (onder correctie) dat, hoewel by de voorfz. teftamentaire dispofitie, de huwlykfche voorwaarden en de voorfz. acte onder de hand, daar toe relatief, fpecialiter gerevoceert is, hetnogthans in de keure en magt van den langftleevenden ftaat, of hy zich wil houden aan den voornoemde teftamente ofte aan de huwlykfche voorwaarden , gelyk zulks ook by den Hoogen Raade verftaan is, op den 30 July 1610 Groenew. ad L. 5. C. de patt. conv. tam fup. dot. &c. wel verftaande indien den langftlevenden zich wil houden aan zyn opgeregthuwlykscontract,dat hem in dat geval ook moeten werden gereftitueert, alle zyne aangebragte goederen, ook van zyne zyde aliunde opgekomen, mitsgaders de helft in fchaden en baaten ftaande huwlykgevallen, en daarenboven voor alle fcheidinge en deelinge zyn bedongen duarie agtervolgens den teneur, en inhoud van den gemaakten contracte: en dat ook in zulken cas, de man de langftlevende zynde, by hem met fondament kan worden gcfultineert, dat de juweelen en bruidfehat van confiderable waardy en prys zynde, aan hem weder moeten worden gereftitueert, per text. in l. id yeflimentum 25. D. de Pecul. cjf ex annuo 15. d. donat. inter vir. & uxor. ficut Baldus ad authent. ex teftamento 32. C. de Collat. de ta re loquitur, nam hujusmodi donatio a folo fponfo fponfa faiïa vi , atque effectu, veel komt te differeeren van die gifce, die den toekomenden bruidegom aan zyn bruid, & vice verfa a fingulari af- fec- 114.  CONSULTATIEN en ADVYSEN. fettione in fpem futurarwn nnptiarum word gegeven, gemerkt zodanige precieufe Juweelen aan de bruid worden gefchonken om haar leven lank geduurende in pompam & oftentalionem maritalis dignitaris by baar gedragen te worden - of ten anderen geconfidereert, quod hcec donatio ex jure doti, cujus remumratio queedam cenfetur, inhocfimilis fit, quod quemadmodumuxor fioluto matrimonio dotem recipit tit. C. fioluto matrimonio ita & vir donationem proptcr nuptias C. uit. X. de donat. int. vir. & uxor. §. 3. inftit.de donat. boven dien ftaat ook aan te merken, dat na de dispofitie van rechte eo cafu, den eigendom van de gegeven zaken, waarlyk niet overgaat op de vrouw; maar alleen aan haar komt te geven kis fpecialis hypothees, pro ficuritate dotis ex L. 29. C. jur. dot. porro Jufiinianus etiam inchoari & augeri hujus modi donationes propter nuptias fiante matrimonio permifit. L. uit. C. de don. anti nupt. d. §. 3. infiit. de donat. modo datis quantitatem minime excedant, dat anders geenzints ex fenatus confulto de prohibita inter vu rwn £5* uxorem donatione zoude konnen beftaan hebben, nifi dos donatio propter nuptias effent genera improprice donationis inter yjvos, zo dat de wille omtrent deze gifte tanquam cafus omiffus iii contraÜu antcnuptiali moet gelaaten worden , aan de determinatie van het voorheen geallegeerde recht, en bygevolg reftitutie fubjecT:. Konnende als dan ook by den langft leevende geen verdere voordeden uit het teftament geprastendeert worden; maar indien den voorfz bruidegom langftlecvende, zich aan het tefta. ment wil houden, zo is het conftant dat door de revocatie van de huwlykfche voorwaarden, daar by fpeciaal gedaan, de zaken zodanig moet worden ingezien als of daar nooit eenige huwlykfche voorwaarden gemaakt was, tot zulken effecte, even of de ftatutaire gemeenfchap geintroduceert was, en dat dienvolgende de helft van de geheele nalatenfchap en gemeenen boedel jure communionis op den voorfz. langltleevenden was gedevolveert, die ook uit kragte van den gemelden teftament reufferen moet van 't bezit, ufufruét. en genot van de andere helft, zonder dat des Tcftatrices erfgenamen bevoegt zyn, des hem eenige turbe ofte moleft san te doen, veel min te fuftineren, dat uit kragte van de gemelden voorboden ofte geapprobeerde coftumen, haar P 2 de  u6 CONSULTATIEN en ADVYSEN. de legitime portie en het vry derdendeel moeiten worden gemaakt', om dat dezelve by de Teftatrice geinftitueert zyn in den eigendom van haar gantfche nalatenfchap, en vervolgens vry meerder gebeneficeert, als zy wel uit kragte van de voornoemde voorboden ofte coftumen zouden hebben kunnen pretenderen , die alleen op de regels van redelykheid gefundeert zyn, om alzo te beletten dat de naafte erven van de goederen , haar quaft jure natures competerende in 't geheel niet ontzet zouden worden , zo dat bygevolg de intentie van de coftume en voorbod alleen is te bepaalen, wat portien, en hoe diep en kinderen en collateralen jn de nalatenfchappen moeten komen te deelen; contra dispofitionem tarnen juris communis , en derhalven na den aart en natuure van zodanige devierende coftumen , ftritlijfime , en zo veel doenlyk is, in befnoeijinge van de vrye dispofitie der uiterfte willen moeten werden geinterpreteert: doch indien de erfgenamen ab inteftato van de Teftatrice, haar met de fcherpfinnigbeid van woorden in de voornoemde voorboden en coftumen vervat, wilden behelpen, zo zouden zy wel het vry derdedeel konnen prastendeeren; maar zouden ook als dan ria dc dood van N. N. langftlevenden niet geregtigt zyn, om de twee. refterende derdendeelen te vorderen, om dat zy eens de makinge van de Teftatrice gequerelleert hebbende in eendeel, dezelve'in 't andere, deel niet vermogen te approberen, per regulam juris notisfimam en overzulks zouden de twee andere derdedeelen nootzaakelyk moeten komen, en devolveren aan den lyftogtenaar: want bet tegens de notoire rechten ftryd, dat iemand erfgenaam zoude zyn in 't geheel en nogthans over de fraudatie van zyn legitime komen te klagen, ideoque hereditatis ccceptatione legitrnct renunciatum vidtretur, viee ver/a legiiimam acceptando relioiw hcereditati Curt. Conf. 120. no. 16. ei? Conf. 159, Socin. 122/ubi ajunt incompatibilia effe hceredem fimul, & legat ar hm effe, zynde de erfgenamen ab inteftato daar omtrent zo weinig gefundeert; dat den voorfz. N. N. langstleevende indifputabel , zonder eenige de minfte bjefitatie gerechtigt is, tot de lyfcogt van alle de goederen, by de Teftatrice nagelaten, en dat de erfgenaamen met de inftitutie in den eigendom, van de voorfz., goederen na zyn over»  CONSULTATIEN en ADVYSEN, 117 overlyden volkomentlyk te vreden moeten zyn , gelyk in fpecie gedecideert is by den Hooge Raade, quod ufus fruïtus omnium bonorum a conjuge conjugi relictus, usque dum fiiia pervenijfet ad 15. annum, fubfiftat, tejie Simon van Leeuwen Cenf foren/, lib. 3a cap. 4. § 19. & 20. en welke nog nader en fterker geleerd word by Gïivell. Doiofan. Senat. Decif. 65. «.. Tegens een Cejfionaris kan mede compensatie geallegeert worden. CASÜS POSITIE. Jan cornelisse buytendyk, tot laften van eenen le« naard janse, te fpreken hebbende een Obligatie, inhoudende tweehonderd guldens capitaal, met eenige verloopen intreffen van dien, heeft in den jaare J656. van den genoemden len aart janse op openbaare veilinge gekogt vier koebeesten, en heeft de voorfz. lenaart janse de boelcedulle van de verkogte koebeeften aan een derde getranfporteerd , welke Ceffionaris als nu uit kragte van de voorfz. boelcedulle bekomen hebbende willige condemnatie, heeft uit kragte van dien den perfoon van cornelis jacobsk cleypoel, als hem borge geconftitueerd hebbende voor de voorfz. jan cornelisse buytendyk, om voldoeninge te hebben van de kooppenningen , voor de voorfz. vier koebeeften uitgelooft, gedaan fommeren en renoveeren Derhalven als nu werd gevraagt of de voorfz, buytendyk, intervenieerende voor de voorfz. zyne borgen , niet is geregtigt, om de kooppenningen van de voorgemelde koebeeften, voor  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 121 voor zoo veei aangaat den inhoude van zyn voorfz. obligatie, jegens dezelve zyne obligatie te compenfeeren, en of dienvolgende de adie van dezelve kooppenningen, tot den inhoud van de voorfz. obligatie toe, door het regt van compenfatie, niet is gedood en vernietigt, jegens de meergemelde obligatie, die hy buytendyk tot laften van de voorfz. lenaart janse te fpreeken hadde. Gezien by den ondergefchrevene de bovenftaande cafus pofitie, en gelet op de vrage daar uit voorgefteld. Dunkt (onder correftie) dewyl de compenfatie gefchied door de wet, zonder eenig toedoen van menfehen, ten minften tot zodanigen effe él, dat zo iemand het'regt van compenfatie wil gebruiken, en het zelve voor den Rechter doet allegecren, dezelve compenfatie van zodanigen kragt is, dat zy de fchuld van wederzyden t-e niet gedaan heeft, van die tyd af dat twee per. foonen malkanders debiteur en crediteur, over en weder geworden zyn, per textus capitales &f expreffos in l. 4. 10. ir. 11. ff. de compenf. §. 30. in ff. de att. I. fin. C. de compenf. Paul. lib. 2'. fent. cap. 5. dat daarom jan cornelisse buytendyk als nu het regt van compenfatie willende gebruiken , verftaan moet. werden geen debiteur van de voorfz. koebeeften verder geweeft te zyn, dan aüeenlyk voor zo veel hy voor dezelve vier koebeeften meerder dan den inhoud van zyn voorfz. obligatie en verlopene renten , uitgelooft heefc gehad , en dat al van die tyd af dat hy dezelve koebeeften heeft gekogt, dewyl door het regt zelfs zyne actie , dewelke hy uit kragte van de voorfz. obligatie tot laften van den voornoemde leendert janse" hadde te eifchen, van die tyd af is vernietigt tot zodanigen effecte zelfs, dat hy buytendyk van die tyd af geen renten vermag te pretendeeren, per textum in terminis in d. L. 11. ff. de compenf. en'hier uit moet dan noodzakclyk volgen, dat gelyk 'het regt van compenfatie hem buytendyk libereerden vry maakt dat alzo ook zyn borge vry is, dewyl het onmogelyk is, dat een borg zoude verbonden blyven, daar de principale debiteur voldaan heeft, en geen debiteur gebleeven is, textus in terminis in L L. 4. 5. ff. do compenf. Q. Zon-  2 li CONSULTATIEN en ADVYSEN. Zonder dat hier jegens kan obfteeren, dat leendert jan. se de boelcedulle heeft verkogt, en dat de kooper als nu uit kragte van een willige condemnatie, deze voorfz. kooppenningen , van de borge doet invorderen, want dewyl hy leendert janse niet meerder regt heeft kunnen verkoopen als hy zelfs hadde, L. 54. ff. de R. J, en nu boven beweezen is, dat buytendyk en zyne borgen, door het regt van compenfatie, bevryd zyn geweeft, zo dra de fchuld van wederzyden in weezen geweeft is, zo volgt ook noodwendig, dat leendert janse geen actie tot laften van hem buytendyk heeft kunnen verkoopen, alzo hy die zelfs niet hadde; want genomen dat buytendyk de voorfz. vier koebeeften aan leendert janse ïnderdaat hadde betaald , en leendert janse daar na de boelcedulle hadde gaan verkoopen, zo zoude immer buiten dispuit zyn, dat deezen koper geen actie tot laften van hem b u ytendyk ofte zyne borge zoude hebben, dewyl buytendyk niet weeren kan dat de boelcedulle werd verkogt, en de kooper in allen gevallen moeten weeten, wat en van wien hy wat koopt, per L. 19. de R. f. en nu die het regt van compenfatie gebruikt, die ftaat in de eigenfte ftaat als of hy inderdaat betaalde, L. 4. ff. qui pot. in pign. L. 54. ff. defoiut. zulks dat ook buytendyk en zyn borgen niet obfteeren kan, dat zy lieden de boelcedulle onderteekend en de willige condemnatie haar hebben onderworpen , en als nu gecondemneert zyn; want al hadden zy met eeden verklaard, dat zy inderdaat de voorfz. koebeeften zouden betalen, zo zouden zy desniettegenftaande compenfatie mo^en allegeeren, fecundum doCtrinam Bartol. in L. amplius non peti 15 num. 8. ff. rat. rem. hab. en niet alleen voor de condemnatie, maar zelfs in de executie van de fententie, dewyl iemand :n de executie mag betalen, per textum ad literam in L. 2 C. de tompenf; fab. in cod. lib. 4. tit. 23. def. 14. num. 9. in alleg. alzo c. nu getrouwt is, TJeiïs 132'  CONSULTATIEN en ADVYSENi 133; Ten anderen, alzo den teneur van 't voorfz. teftament mede' brengt , dat de voorn. c. niet zal vermogen by teftamentaire difpolitie en uiterfte wille, hoedanig het zoude mogen weezen, eenige beneficie maaken , of te geven uit haare goederen van1 haar vader opgekomen aan haar wettige getrouwde man, niet hooger, maar wel minder , als den ufufruct van de fomme van duizend ponden vlaams, zoo daar geen defcendenten zyn; maar delcendenten zynde , van de fomme van vyfhondert ponden vlaams, deszelfs getrouwde mans leven lang geduurende, zonder langer, alzo a verklaarde te willen en begeeren, dat de vordere difpofuie zal nul en van onwaarde zyn, die hooger aan haar man zoude mogen gedaan werden, zo werd gevraagt, of de voorn, c haar man door 't een of 't ander middel niet meerder zoude konnen benefice eren, dan als het voorfz. teftament dicteert, en op wat wyze 't zelve bondigtft zoude konnen gefchieden. Ten derden, naardien de voorfz. difpolitie van a. medebrengt, dat iemand tegens zyn teftament oppofeert, die het aan zoude1 mogen gaan , of raken, dat hy aan c. zyn dochter , niet meerder is raakende, dan de twee derdeparten van die goederen, die gelegen zyn onder Poort en Poort Ambagt, en die daar buiten gelegen zyn, daarvan een derdepart, ofte zo veel min of meer als de legitime portie naar rechte zal verftaan werden te behooren, waarin de voorn. c. geinftitueert werd , en de refterende goederen boven de legitime portie, in eigendom met den inkomen van dien, abfoluut zal komen en blyven aan c. zyn dogter, zonder eenige contradictie, zonder in eenige manieren hetzelve te komen' in gemeenfchap van den boedel, alzo hetzelve wel expreffelyk werd verboden: zo werd vooreerft gevraagt, of c. niet meerder competeert, uit kragte van het verbod deezer fteede Zierikzee, dan de twee derdeparten van die goederen , die gelegen zyn1 onder Poort en Poort Ambagt, en een derdepart van die goederen, flie daar buiten gelegen zyn, en of 't voorfz. voorbod is perfoneel of reëel, en of zy van de refteerende goederen niet abfoluut mag dilponeeren, en dienvolgende haar man daar mede berreficeeren : ten derden werd gevraagt, of de man van c. geert profyt uit de refteerende goederen, daar in zyn vrouwe3boven' R z. de-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. ■de legitime portie geinftitueert is, by oppofitie, of eenig ander middel zoude kunnen genieten, en op wat wyze 't zelve zoude kunnen gefchieden. Ten vierden , zo wil en beiocrt a. by zyn voorfz. tefta. ment , dat zyn huisvrouwe, zonder daar tegens iets te doen ofte laaten gefchieden, op peene als vooren, zal zyn en blyven teftamentaire exccutrice van zyn teftament , haar leven lang geduurende , den eigendom onder haar te behouden , 't geene zyn dogtcr volgens zyn teftament is gemaakt, en op haar zal fuccedeeren, maar jaariyks aan zyn dogter te geven, het inkomen van dien: zo werd gevraagt of''t zelve kan gefchieden, over de legitime portie, en willende zelfs haar legitime portie adminiftreren, of de man van c. daar door verftaan zoude werden, tegens het voorfz. teftament geoppofeert te hebben, en dat dienvolgende, den inkomen van de refteerende goederen zou^e komen op zyne vrouwe, en hy daar van verfteeken zyn. Ten vyfden werd gevraagt, in cas zyn vrouwe de voorfz. acte van approbatie niet wilde revoceeren, hoe dat haar man, dan beft hem verzekeren zal van de goederen,die zy nu hebben, zo wel by de vrouwe als man ingebragt, en die van zyn vader op hem gekomen en gefuccedeert zyn, alzo daar gemeenfchap van goederen is; hoe zy dezelfde ftaande ;t leven van hun beiden, zouden konnen wegmaken tot praejudicie van zyn vrouwe, om naar deszelfs dood wederom te krygen, en dat hy daar over geconftringeert werdende eed te doen , geen eed zoude mogen doen, dus clan gevraagt den beften raad om gefalveert te werden, en of de man aannam, den inkomen van 't voorfz. goed, zo wel van zyn legitime, als den voorn, inkomen, of hy daar mede het teftament zoude approberen. En of in de acte van approbatie eenige woorden ftaande, die de vrouwe ontgaan waren, of dezelve acte evenwel, zonder vifie daar van te hebben , kan gerevoceert werden , en op wat wyze 't zelve zal kunnen gefchieden. Gezien de voorfz cafus, mitsgaders copie van den voorfz. teftamente, en gelet op de vrage daar uit geproponeert. Dunkt (onder correctie) dat de voorfz. c. geapprobeert heb- ben-  CONSULTATIEN en ADVYSEN, bende de voorfz. teftementairc difpolitie in 't reguard van de legitime portie, haar gecompeteerd hebbende by de voorfz. approbatie generalyk gedaan , niet is geledeert , als dezelve niet raakende de legitime portie, die in geender manieren kan werden vermindert, of geprejudiceert, en voor zo veele zoude mogen aangaan de goederen haar boven de legitime portie gecompeteert hebbende, dies aangaande voor zo veel zy boven dien zoude mogen worden geledeert of gegraveert te zyn, daar tegens zoude zy konnen werden gereleveert, zo wel ten inzichte van haar minderjaarigheid, als uit vaderlyke reverentie; doch hetzelve zoude alleen confiderabel zyn, zo wanneer haar daar uit eenige prejudicie zoude konnen ontftaan, in 't reguard van de voorfz vordere goederen. Belangende de tweede vrage, alzo de voorfz. prohibitie, van dat zy aan haaren man niet meer mag maken, als voorfz. is, alleen gedaan is tot voordeel van c. en niet tot voordeel van de kinderen van c. noch ook van eenige andere perfoonen of vrienden , die in cas van contraventie daar uit zouden konnen eenig profyt trekken: dat mede een ieder vryflaat, favori pro fe in-trodutlo te renuncieeren , en dat naar rechten prohibitio de non alienando facta, fine expreffione perfonce, in cujus favorem ea fiat, fit nullius momenti. Peregrin. de fideic ommiff. art. 14. 101 ï. ratio eft, quia nulla vocata eft peyfona certa, quce rem alienatam vindicat, dat daarom de voorfz. prohibitie of verbod niet kan opereeren eenig effect, dat desniettegenftaande de voorfz. c. haaren man uit de goederen van haaren vader gekomen, zo veel mag beneficeeren, als de rechten van den Lande toelaaten. De derde vrage komt met het geene voorfz. is, te ceffeeren daarby niet te min in confidentie komende, dat zy c. gehouden is, aan haar kinderen te laaten derzelver legitime portie, en dat de goederen van c. en van haaren man, naar de generale coftume van Zeeland, verftaan moeten worden te zyn gemeen, zonder dat daar tegens, door de wille van de voorfz. teftateur,voor zo veel hy begeert heeft, dat die niet zouden komen in gemeenfchap, nademaal 't zelve mede is nuda prohibitio, quce effeüum non' llCfk-  ri36 CONSULTATIEN en ADVYSEN. habet, &> qua non eft facta in commodum ullius, quam filia fua-, Op de vierde vrage dunkt, dat de magt op de huisvrouwe van den teftateur gegeven, niet kan concerneren de legitime portie en dat zy nopende het vordere, niet anders kan pretendeeren' als d adminiftratie, mids doende jaarlyks behoorlyke rekeninge De vyfde vrage cefleert by 't geene voorf,.. is, en vermits dat er is gemeenfchap van goederen, zo kan de voorn, man, in prejudicie van dien,niet difponeeren tegen wille en dank vanzvn huisvrouw. •> Aldus geadvifeert in 'sGravenhage den 5. December 1647, (En was getekend) f. brandyn. XL VI. A D V Y S. Kindskinderen by teftament zynde gefecludeert, ten reguarde dat :Imn ouders vooraf meer hadden genoten als hun portie bedroeg, behoeven daarmede niet te vreden te zyn, zonder bewys dat kun ouders inderdaad vooraf hun competente portie heb•ben genoot en. 2«. Kinderen of kindskinderen niet geheel zynde gepraterieert ■ kunnen niet ageeren de in officiofo , maar kunnen alleen ' eifchen fupplement. Gezien by my ondergefchr. copie van copie authentique van van zekere teftamentaire difpofitie van janneken cor- nelxs l e endertse dogter , Wed. Van jan rochusse, van dato den 22. February 1642. gepafleert voor zeker Notaris en Getuigen tot Heemftede, in den Lande van Schouwen, waarby dezelve janneken haare twee zoonen, met naamen rochüs jansse en leendert jansse , naar haar overlyden heeft .geinftitueert als erfgenaam in alle haare goederen, roerende en OH-  CONSULTATIEN en ADVYSEN.' Ï37 onroerende &c. doch haare twee kindskinderen , naargelaaten by catharina jans, haar dogter met naamen jan jacob's en saerken jacobs, alleenlyk met twee Rofenobels elk, heeft gefecludeert en uitgeflooten , en dat ten reguarde de voorfz. catharina jans, veel meer van haar teftarice heeft genooten en getrokken, als haar vaderlyke fucceffie, en gevraagt zynde, of de voorfz. feclufie naar rechten zoude konnen beftaan? En in cas van neen, of hetzelve teftament t'eenemaal nietig is, en daar tegen geageert kan werden, queerela inofficiofi? Dunkt (onder correctie) op de eerfte vrage, dat het wel waar 5-s , dat alle die geene die des vaders of moeders dooden goed deelen willen , moeten inbrengen alle die goederen , die haar vader en moeder henlieden gegeven hebben, volgens de Keure van Zeeland , Cap. 2. Art. 22. maar het moet blyken, dat de kinders dat van haare ouders genooten en getrokken hebben, en dienvolgende heeft janneken cornelis leenderts, haare dogters kinderen, met twee Rofenobels elk, uit haare verdere goederen niet konnen fecluderen en uitfluiten , en dat alleenlyk met haar bloot en los zeggen,dat zy veel meer van haar teftatrice genooten heeft , als haar vaderlyke fucceffie, zonder te fpecificeren wat, en hoe veel, zonder ook eenige memory of blyk daarby agtertelaten , alleenlyk in't hondert, veelmeer éfc.zo dat het fchynt dat de voorfz. teftatrice hetzelve niet heeft geweeten; waarvan haar voorfz. twee kindskinderen ook verklaaren haar leven niet gezien ofte gehoord te hebben. Derhalven moeten de twee zoonen, die hier als erfgenamen zyn geinftitueert, hier van nader bewys bybrengen , ofte lyden dat haare fufters kinderen meerder uit den boedel van haar grootmoeder, dan twee Rofenobels elk moeten trekken, /. omnimodo, C de inoff. teftam. & novell. 115. cap. 3. fub finem. Want zo zulk een fimpel zeggen zonder eenig bewys ofte blyken, ftand konden grypen, zo zouden dikwils onredelyke ouders haare kinderen, ofte eenige van dezelve, ofte kindskinderen fdieook 't zelfde rest hebben van kinderen , en onder denzelfden naam werden begrepen pelvk blykt L liberorum ff. de verb. ftgnif.) tot den eenen zo wel niet als tot den anderen zonder reden genegen zynde, niet veel naar ^ een  138 CONSULTATIEN en ADVYSEN. een leugen vragende, tegen de waarheid, dat zy haar in haar le-> ven veel gegeven hebben , zonder eenig bewys daar van zynde, en zonder wettelyke oorzaaken konnen onterven, en alzo eludeeren de wet die gegeven is, diïta novell. 115. Cap. 3. alwaar veertien redenen werden gefield, buiten dewelke geen kinderen ofte kindskinderen konnen onterft worden. Dan belangende de tweede vrage, alzo de voorfz. kindskinderen , van haar grootmoeder niet geheel uitgeflooten zyn; maar haar wat gemaakt is, te weeten eik twee Rofenobels, zo konnen zy niet ageeren de in officiofo , en zeggen dat het teftament nul is, en in alles niet deugd 5 maar alleenlyk eifchen van de andere erfgenaamen, het fupplement en vervullinge van haare legitime portie. Want vooreerft hebben de wetten het hardfte en fcbarpfte tegen de ouders niet geftatueert, en daar naar om de kinderen te gemoete te komen, hebben geordonneert, dat niemand van haar zonder wettelyke exheredatie minder moet hebben als zyn legitime portie, 't welk werd gelaft gefuppleert te werden; als daar maar wat gemaakt is; doch minder als 't rechtelyke deel moet weezen ; maar als daar aan de kinderen ofte kindskinderen niet met al werd gelaaten, zonder nogtans wettelyk geëxhaeredeert te zyn , dat kan niet gefuppleert worden daar van niet is; doch haar ftaat dan open d'aftie quasrels in officiofi, om het teftament zo verre te anrulleeren, dat zy niet haar legitime portie; maar geheel haar erffeniffe moeten bekomen, % fed hac inftit. de in offic. teftam. & de l. Omnimodo C. eod. Ziet ook tweede boek 18. deel, van Grot. Inleidinge tot de Holl. Regtsgel. Aldus geadvifeert tot Zierikzee den 30 October 1658. (Was getekend) rochus hofferus. XLVII.  CONSULTATIEN en ADVYSEN. J39 XLVII. A D V Y S. Het Gemeens Land heeft wel legaal hypotheecq, op grónden van die geene , die haar ter oorzaake van dien 'ietwes fchuldig zyn , maar gaan niet voor een ouder fpeciaal hypotheecq op die goederen gevestigt. Gezien by den ondergefchr. een Scheepenenbrief, in dateden 8 April 1655. midsgaders twee opdrachten van koeijen, paerden , &c. d'een in dato den 18 Juny, en d'ander in dato den 25 July 1658. alles gepafleert en verleden by jan jansse de lange, voor Scheepenen van 'sHeerjansland, ten profyte van pieter poucke, Secretaris van Oofterland en 's Heerjansland, welke voorfz. jan jansse de lange, deezer waereld is komen te overlyden, agterlaatende een infolvente boedel: nu werd gevraagd, of den voorfz. Secretaris poucke niet moet gepraïfereert worden voor andere crediteuren , en namentlyk voor die geene, die den impoft van de bieren , wynen, &c. hadden gehuurc, en daar over nu ook op deezen boedel komen pretendeeren ; op welke vrage gelet hebbende. Dunkt (onder correctie) dat den voorfz. Secretaris poucke met zyn fchepenenbrief, inhoudende oc 36 vis. capitaals, en den verloopen intereft van dien , a tempore morce, voor alle andere crediteuren , in den defolaten boedel van jan jansse de lange , moet werden gepraefereert, als hebbende het oudfte regt, en fpeciaal hypotheecq voor dato van alle andere fchulden. Schoon genomen dat de huurders van eenige Gemeene 's Lands Middelen, legaale en ftilzwygende hypotheecque hebben , op iemands goederen en gronden van erve, die haar ter oorzaake van dien iets fchuldig zouden mogen weezen, zo kan haar recht van hypotheecque evenwel niet eer beginnen , dan de fchuld gemaakt is, en in deezen gevalle zyn de fchulden , die de voorfz. huurders pretendeeren haar van den boedel te komen, al eenige* jaaren naar dato , van den voorfz. fchepenenbrief ten profyte van de Secretaris poucke gemaakt , en dienvolgende konnen  CONSULTATIEN en ADVYSEN. zy voor dezelve niet werden geprasfereert; doordien gelyk gezegd is, voor dato van haare prsetenfien, de goederen, huis en erve, met een fpeciaal verband aireede waren geaffeéteert, zo dat hier ook kan gezegd worden: qui prior eft tempor e, potior eft jure. Vide l. fi funi. 4. Cod. qui potior in pigiu habeant. Waar uitdrukkelyk ftaat: fi fundum pignori accepifti, antequam reipublicce obligaretur, ftcut prior eft tempor e, potior eft jure. Nopende de andere twee opdragten van paerden, koeijen, &c. ftaat te letten, dat deeze meerder zyn, dan een fimpel verband en hypotheecq,maar een opdragt van eigendom en leveringe van gekogte beeften. Want als jan de lange, op 's Heeren weg die gelevert heeft, heeft hy zyn eigendom afgegaan, en die gerransporteert en opgedragen aan den Secretaris poucke, dewelke hem dezelve maar wederom geleend heeft, den eigendom aan zich behoudende, zo dat hy zonder eenige regtspleeginge, dezelve zoude konnen hebben gehaalt, vveshalven moet hy op de voorfz. paerden , koeijen , &c. voor andere werden gepreefereert, ja uit reden hier vooren gezegd, zoude men konnen fustineeren , dat zy niet zyn in den voorfz. defolaten boedel; maar eigentlyk den Secretaris poucke toekomen, wiens goeren voor andere crediteuren niet konnen verkogt werden. Men kan hier niet tegenwerpen, dat den voorfz. jan de lange, deeze beeften niet zoude hebben konnen veralieneeren, om dat de huurders van bieren , wynen , &c. een ftilzwygent hypotheecq op alle de goederen van jan jansse de lange hebbeu gehad ; doordien een ftilzwygende hypotheecq, maar is een generaal hypotheecq, en een generaale verband belet niet, dat iemand zyn goed mag verkoopen, en vervreemden, l. cum ta~bernam 34. ff. de pignoribus &f hypoth. yid. etiam paratit. wefenb. ai tit. in quib. caufts pign. vel hypoth. taclt. contrah. Aldus geadvifeerd tot Zierikzee den 15 Juny 1659. ;' (Was getekend) rochüs hofferus. XLVIIL ,140  CONSULTATIEN en ADVYSEN. XL VIII. A D V Y S. Iemand om kwaade feiten uitlandig zynde , word niet ver/taan zyn, vrouw moedwillig te verlaaten, en de vrouw is niet gepermitteert om een ander te trouwen. Gezien by my ondergefchr. een extract uit 't Schepenregifter van brunnifle beooften Duiveland , waarin janneke corstiaansse de maat, verlaatene vrouwe van cornelis abrahamse, om zyn kwaade feiten, uit den lande gevlugt, al over elf jaaren, &c. concludeert tot wettige feparatie van baar huwelyk, om te mogen een ander trouwen, alzo haar man om kwaade feiten uitlandig is, zo dat zy van hem in de voorfz. elf jaaren niet heeft gehoord, alles breeder blykende by het voorfz. extract., en gevraagt zynde, of den eifch en conclufie van de voorfz. impetrantc, naar rechten gefundeert is of niet ? Dunkt (onder correctie) dat voor als nog den eifch , ofte verzoek van de impetrante , niet wel kan toegeftaan worden, zo verre, dat zy haar tot een ander huwelyk zoude mogen begeeven : 't is wel waar dat zy is een verijatene vrouwe; doch hier moet geconfidereert werden, wat vcrlaatinge dit is, en of zy fuffifant is tot fcheidinge van het huwelyk, 't welk ik oordeel, neen, alzo zulken verlaatinge moet zyn kwaadwillig en met een boozen opgezetten zin en hardnekkigheid , van met zyn huisvrouwe nooit meer te doen te willen hebben. Schneid, ad tit. de nupt. part. 4. u°. 20. tit. 37. Beza de repud. de vort 1 Cor. 7. vs. 15. Maar in tegendeel, hier kan niet gepraMumcert werden, dat den voorn, cornelis abrahamse, zyn huisvrouwe zo verlaaten heeft, dat hy by haar niet meer zoude willen komen, maar meer om dat hy niet durft te huis komen , uit vreeze van eenige ftraffe en fchandaal over zyne dieverye, ofte iets anders dat hy zoude mogen begaan hebben ; te meer, om dat gezegd werd, dat hy nog eens heimelyk, naar dat hy al eenigen tyd gevlugt was, by zyn huisvrouwe heeft geweeft, waardoor S 3 hec 141  CONSULTATIEN en ADVYSEN. het fchynt, dat zyn zugt en liefde tot zyn huisvrouwe nog heeft getrokken, indien hy by haar hadde mogen blyven ,en alhoewel hy nu zo langen tyd weg gebleven is, en van hem niet gehoord word, moet men evenwel zien,met wat harte en gemoed hyin't beginiel vertrokken is, Beza d. I. de repud. & divortiis. Kan ook niet gezegd werden, dat een vrouwe haar man, die kwaade feiten bedreven heeft, mag verlaaten om een ander te trouwen, gelyk dat gedecideert werd in de Canonieke Wetten ,C.i. ext. de divort. aiwaar duidelyk ftaat, dat een vrouwe van haar man, om dievery of ander kwaad feit niet moet gefcheiden werden; 't zelfde werd ook in de civile wetten vaftgefteld,w L.res uxoris 24. verf. fin autem C. de donat. inter vir. £f uxor. & l. 1. C. de repud. Voorts, om dat hy lang uitlandig heeft geweeft , kan daarom niet geprajfumeert werden dat hy dood is, ten waare dat anders geprobeert wierd. Chriftin. ad 11. mechlin. tit. 16. Aut. 28. no. 2. éf 10. Fab. in fuo Cod. lib. 4. tit. 14. de probat. fjf prafumt. defin. 39. no. 9. inallegat. En dewyl, gelyk onze Godsgeleerden met de Canonieke Wetten, daar in ook overeen komen, dat geen vrouwe haar man nog in 't leven zynde, (ten waare om overfpel ofte malitieufe verlatinge) met een ander mag trouwen, maar dat zyvan zyn dood eerft moet verzeekert zyn, niet door geruchten of eenige loopende tydingen , maar in der waarheid, ofte ten minften zo waarfchynelyk , dat men daar aan niet kan twyfelcn, by exempel, dat geprobeert konde werden , dat haar man in een fchip geweeft hadde dat vergaan is, en men niet weet dat 'er iemand van gefalveert is ,fecundum Abbat. in d. c. in prafentia. Boer decif. 288. Doch of deeze preuven zeeker zyn of niet, werd aan het oordeel van den Rechterveel gefteld, die naar alle circumftantien naauw moet overwegen, of de certifkatien pregnant genoeg zyn of niet, alzo van geen klyne zaaken werd gehandeld. Covarrus torn. t. de matrim.p. 2. c. 7. §. 3. Aldus geadvifeert tot Zierikzee den 5 July 1664. (Was getekend) rochüs hofferus. XLIX. 142  CONSULTATIEN en ADVYSEN. XLIX. A D V Y S. Een huwelyk kan niet vernietigt worden, uit hoofden dat een man, flaande huwelyk, ontdekt dat zyn vrouw bevorens het huwelyk, van een ander is gebezigt en onteert. mynheer en neef! Het is my van harten leed, dat ik over zulken cafus en ongelegentheid, daar UE. tegenwoordig in gewikkelt is, gevraagt werde, om myn oordeel naar rechten fchriftelyk neder te Hellen, te meer, om dat ik niet wel U E. gefuftineerde zal konnen toeftemmen , het welk my ook eenigfints traagheid gemaakt heeft, om de pen op het papier te brengen. Doch evenwel gevraagt zynde, wil ik, alhoewel wat laat, niet weigeren, zo veel in my is (onder correctie van beter gevoelen) U E. begeerte voldoen, biddende, dat UE. gelieve ten beften aftenemen, zo ik met UE. opinie niet wel overeen zal komen. Om dan tot de zaake zeivete komen, zo is UE. vrage, of dit U E. laatfte huwelyk nu niet kan gerefcindeert en vernietigt werden, zo dat het UE. zoude geoorloofc zyn, deeze UE. huisvrouw te verlaaten,en een ander ftaande haar leven te trouwen, doordien UE. gemeend heeft een zuiver en reine vrouwe te trouwen , en nu bevonden werd van een ander te vooren gebezigt en onteert, waardoor U E. zich alzo bedrogen vind. Het is wel waar, dat volgens den gemeenen regel, een con. tract door misverftand en bedrog aangegaan, nul en van onwaarden is, alzo geprsefumeert word, geen confent en vrywilliginge tot dat contract geweeft te zyn, by den geenen die misleid en bedrogen is. 7. Et eleganter ff. de dolo malo. I. alioquinff. de contrah. empt. vend. I fiper errorem ff. de jurifd. I. palam eft f. de dolo malo. & met. except. I. cum. teftarentur l. idcirco C. de mr. faÜ. ignorantia l. fi dolo C. de refiind. vendit. Doen hier van werden by DD, veel exceptien en diitinctien gefteld. En om andere voorby te gaan, zal ik maar blyven by de vrage, aangaande UE. 143  »44 CONSULTATIEN en ADVYSEN. ÜE. tweede huwelyk, daar van hier nu kweftie werd gemoveerr. En om die te beter en te klaarder te verltaan, móet men weeten dat by de Rechtsgeleerden, aldus onderfcheiden werd: dat misverftanden en bedriegeryen, die de effende en fubftantie van 'f huwelyk raaken, 't zelve kragteloos maken ; doch die maar raaken accidenteele en toevallige hoedanigheden van 't huwelyk , breeken het zelf niet : Covarr. de matrim. c. 3. §. 7. Weftenb. in Parat, de ritu nupt. n°. 8. Treutl. difput. de nupt. tbef. 6. Derhalven zo de misverfhnden en bedriegeryen zyn, eerft ten aanzien van den perfoon zelfs, by exempel, dat iemand trouwt met cornel-ia , en meend jacomina te hebben , gelyk aan jacob lea wierd gegeven, voor rachel, en in zulken geval werd het huwelyk voor geen huwelyk verklaart, alhoewel jacob zyn uiterfte recht, dat hy hier hadde, niet heeft willen gebruiken, C. r. c. 29. q. 1. cap. tua 26. de fponf. arg. inftit. de inutil. ftipul. %. ft. de alid. Wcftenb. in parat, de >itu nupt. n\ 8. Sckneid. ad inftit. de nupt. n°. 56. Covarr. de matrim. part. 2. c 3. §. 7. n°. i. Om dat hier geen toeftemminge (die in een huwelyk aantegaan, vry moet zyn, als haar fubftantie rakende) ooit ge. weeft heefc, tot die perfoon die hy trouwt, meenende een ander te hebben. Anton. de Ctemante in pratl. Baldi queeft. de pro* bationib. Praxis Papieuf. tit. 33. glof. 4. no. 6. Ten tweeden, ten aanzitn van de conditie en ftaat van den perfoon, gelyk dat een vry mensch meenende een vrye te trouwen, trouwt een flavinne, zulk een huwelyk werd ook om redenen hier vooren gezegd, geimprobeert, auth. de nupt. cap. 10. c. unica cauf. 29. queeft. ï. ftfe. propofuit 2. ext. de conjug. jerv. Doch deeze cafus komt weinig onder ons Chriftenen te paffe. Ten derden, ten aanzien van de gelcgentheid, goederen ofte diergelyke, tc weeten, zo iemand trouwt een arme of onedele vrouwe, dewelke hy meende ryk ofte edel te zyn, ofte een die heel ongemaniert , bot en traag is, dewelke hy voor beleeft, gaauw en vlytig gegroet had, is buiten twyfel, dat zulk een zaak geen huwelyk fcheid ofte breekt, gaande niet verder als eenige toevallen van 't huwelyk. Want ryk of arm &c. te zyn is maar een toevallige zaake. d. c. mica. Andr. Gail pratt. obferv. I. 2. «3-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 145 vbferv. 92. 72°. 11. & obferv. 141. n0. 6. Covarr. de matrim. §. 7. n°. 2. Wefemb. de rit. nupt. no. 8. Chaftln. ad Confult. Burg. Rubr. 4. de jurib. Conjugator. no. 33. Ten vierde en ten laatiten, daar het hier meeft op aankomt, ten aanzien van de qualiteit ofte hoedanigheid , gelyk ik UE. hierin , met u toeftaan, tot een exempel zal nemen , die geraeent hebt een zuivere en reine vrouwe, en naar het overlyden van haar eerfte man , niet beflapen te trouwen; doch nu bevonden werd bedrogen te zyn. In welk ongeval ik vrees, dat U E. patiëntie en verdraagzaamheid nog wat zal moeten geoeffent werden, als nog (onder correétie) niet ziende, dat UE huwelyk daardoor zal konnen gebroken worden, zo dat het UE. vry zoude ftaan een ander te mogen trouwen, ut extra de divert. c. 1. Covarr. & Wefemb. loc. citat. Prax. Papienf. tit. 33. Gloff. 4 n0. 33. Wefemb. voegt loc. citat. daarby deeze woorden, id quod Curies quoque noftrce, fcepius in pronüntiando fequuntur. Nee enim modo id lex fuadet, c. 1. 29. queeft. 1. (f prcefcripfit jam confirmata multis feeculis confuetudo, fed etiam ratio, non una nee inerudita permittit. Een dochter en weduwe te wezen ofte misbruikt te zyn , word maar voor een toevallige zaake geacht, d c. unico in fin. cauf. 29. queeft. 1. alwaar duidelyk word gezegd: error qualitatis, non excludit confenfum, utpote fi quis emerit agrum , velvineam, quam putavit eft'e uberrimam, quam ifie erraret in qualitate rerum, rem minus fertilem cmendo , non potefi emptionem refcindere. Similiter qui ducit meretricem aut corruptam, quam putat eft'e virginem &c. Item cap. quemadmodum 25. extr. de jurejur. Alwaar dus ftaat; pro fornicatione, quam muiier antea commifit, non potefi eam dimittere: ad co utfi quis juvaverit, fe ducturum aliquam uxorem+non poteft , ei fornicationem opponere preecedentem. Item l. fi uxor §. fin. ff. ad l. jul. de adult. En in alle deeze wetten word geen onderfcheid gemaakt, tuffchen een man die 't weet, ofte niet weet, derhalven moeten wy ook geen onderfcheid maken. Ja fommige komen zo verre in plaatfe van zulken huwelyk te breeken, dat zy zeggen, die een vuile hoere trouwt, die doet een goed, godzalig en een werk van barmhertigheid, ter. in cap. inter opera de fponfiilib. £f in cap. integritas §.fin.3%. queeft. 1. Ziet ^ hier  i4Ö CONSULTATIEN en ADVYSEN. hier van Covarr. torn. t. part. 2. cap. 8. §. 11. & Andr. Gaill. pratt. ohferv. lib. 2. obferv. 141. f#. 7. Maar dat hier voorcn gezegd is, werd ook geconhrmeert, l. alioquin ff. de contrah. empt. Alwaar deeze woorden ftaan; quod fi ego me virginem emere putarem, cum effet jam muiier, emptio vakbit. infexu enim non eft erratum. Alzo mede U E. heeft uit liefde goedwillig uw toeftemminge gegeeven om die vrouw te trouwen , die U E. nu laatft getrouwt heeft , en geen andere. Verder zo in zulke gevallen de huwelyken zo haaft wierden vernietigt en gebrooken, zouden 'er veele gevonden worden, die-uit ligt vaardigheid haar luft nu met den eenen gebocd, en haar zinnen op een ander gezet hebbende, onder protext van eenige fufpicien, haare vrouwen zoeken te verlaaten: daar nochthans gezegd werd, l. confenfu in princip. C. de repud. folutionem matrimonii difficiliorem debere effe, imperat favor liberorum. Te meer, indien bet waar is, dat Gabr. Paleot. in folemni fiuo, in liac materia tracl. de nothis & fpuriis. cap. 21. ntminem de fiuauxore, pofte ftbi tantum polliceri, quodeam nullos alios viros expertam fuiffe audeat affever are vide etiam Jofeph. Ludovicipar. 1. decifi. 8. no. 22. Ook zoude daardoor verhooien en bedekte fauten en zonden te veel openbaar werden, en dikwils anders gerufte huwelyken gebrooken , d. c. 1. 29. q. 1. in fin. c. quemadmodum de jurejur.ubi •ld. Heft. de nat. no. 26. /. conftants ff. ad l. jul. de adult. Een vrouwe die met een man trouwt, die te vooren by een ander geflapen heeft , kan hem niet repudieren of verlaaten : waarom zal dan een man meer regt in deeze zaake hebben tegen zyn vrouwe, als een vrouwe tegen haar man? tot. ut. ff. quod quifque jur.in alium ftatueret. Het huwelyk werd om grover fauten en misdaaden, de Ziele raakende, die meerder is als het lichaam, niet gerefcindeert: by exempel, indien een man getrouwt heeft een vrouwe, die ten hoo°ften goddeloos,ketters,ja atheïft,en met andere diergelyke gebreeken der Ziele befmet is, dewelke hy maar eerft naar zyn trouwen gewaar geworden is, en mag daarom haar niet verftoo. ten / uit ulv. Gloff. in verbo abolita. c. de repudus. c. 2. ex. de dpvort' Zo mag veel minder om deeze fauten des ligchaams, " ichei-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 147 fcheidinge van man en vrouwe tcrgelaaten werden. Ziet ook Bronchorft, Cent. 3. Affert. 3. Dat men zoude zeggen , dat in 't aangaan van een huwelyk ftilzwygens deeze conditie fchynt daar by te zyn, ik zal u trouwen zo gy maagt ofte eerlyk zyt; en dienvolgende zo het naar 't celebreeren van 't huwelyk bleek, dat zy te vooren zo zuiver niet hadden geweeft , het huwelyk geen huwelyk zoude zyn, als zynde de conditie , waarop het huwelyk ftilzwygens zoude aangegaan zyn , niet voldaan. Ik geloof niet dat onze Theologanten toeftaan, dat men behoorde op zulke conditiën expres uitgedrukt, voor haar te komen trouwen, als zynde oneerlyk en onbetamelyk, zulke conditiën zyn bruid ofte vryfter uitdrukkelyk te willen voorleggen , en zo deeze conditie uitdrukkelyk te doen werd geimprobeert en verworpen, is 't dan niet ongerymt, dat een ftilzwygende meer zoude konnen opereeren, als een uitgedrukte /. 3. ubi dd. fi eert. petat. Andere contracten werden door de onweetendheid van de conditie, ofte qualiteit van de perfoon, daar mede zy gemaakt werden, niet gebrooken qui cum alio ff. de reg. jur. alwaar het weeten, en het moeten weeten, voor een gelyke zaak gefteld word. Zo veel meer zoude men konnen zeggen,in 't contract van 't huwelyk , dat het beter is zyn zeiven wat te imputeeren van niet wel toegezien, en de zaake niet naarftig genoeg onderzogt te hebben, dan toe te laaten, met groote ergerniffe zo ligtelyk een huwelyk te diffolveeren, voornamentlyk als door den echten band, alle conditiën van een huwelyk werden gepurifkeert en gezuivert, c. fiuper eo de eo qui con]un. fiuce glofi. in c. adveniens ad nof. de fponf. Ende de quaeftie valt hier niet, wat een vrouw geweeft is, maar wat zy in toekomenden tyd, ftaande 't huwelyk wezen zal, d. c. quemadm. de jurejur. Huwelyken konnen niet afgelheden, en te nicte gedaan werden, ten zy dat die affnydinge de perfoonen onbekwaam maakt, om wederom te trouwen. Zafius, lib. 1. conf. 9. gelyk in deeze UE zaake, neemt dat UE. huwelyk te niete waar, zou 'er dan T 2 te-  j48 CONSULTATIEN es ADVYSEN. tegens de wetten iets weezen, waarom gy met malkanderen niet zoude mogen trouwen. Als men ook inziet de redenen, waarom hst huwelyk is ingefteld,te weeten om het voortteelen van 't menfchelyk geflagte, gelyk ftaat, Gen. i: 28. weeft vrugtbaar en vermenigvuldigt. Ten anderen , dat het niet goed is dat de menfche alleen zy, Gen. 2: 18. als ook om hoererye en overfpel te fchouwen, 1 Cor. 7: 2. dewelke zyn Caufa finales, en bet regte einde waarom God 't huwelyk heeft ingefteld, maar in 't geval quseftieus van een dogter ofte weduwe die by een ander te vooren onteert is, te trouwen ofte niet, is maar een Caufa impulfiva en een beweegreden, om te doen of te laaten, en dienvolgende breekt die voorgaande foute het huwelyk niet, vermits het niet raakt de fubftantie en finaale oorzaake van dien. Daarom werd deezen regel by de DD. geobfcrveert, deficiënte quamvis caufa impulfiva, non tarnen deficere éf ad nihil redigi aÜum ,feu contrattum. Glofj. in l. r. §. 5. verb. Cafumff. de pofiulando. Wefimb. in parat, de rit. nupt. n°. 8. Tiraq. in trdêt. reg. ceffanle caufa &c. zo dat in alle deeze gevallen, deeze fpreuke nog vaft ftaat; dat God gevoegt heeft; en fcheide geen menfche. Dat hier tegen geworpen werd de wetMofes, Deut. 22: vs. 13. tot 21. alwaar die haar voor maagd in't trouwen uitgegeven had; dog daar naar bevonden niet geweeft te zyn, wierd ter dood veroordeelt en gefteenigt. Zal tot antwoorde daar op jdienen , dat wy eigentlyk aan de politieke wet van de Jooden "niet verbonden zyn, nog de maagdom van een dochter met een uitgebreid kleed hedendaags bewyzen, nog zulken zwaare ftraffe die geene opleggen, die geen maagd ten tyde haarer trouwdag bevonden werden te zyn. En dienvolgende, zo onze wetten wat zagter gaan en de dood daar over niet ftryken , werd het huwelyk niet gediffolveert , gelyk ook onze hedendaagfche wet het doodflaan , en diergelyke zwaare misdaaden met de dood dreigt, en door de dood het huwelyk breekt; nogthans als om eenige merkelyke redenen en circumftantien de ftrafte werd verzachc en vermindert , den doodflager ofte diergelyke niet doodende , werd bv ons het huwelyk van die perfoonen ook niet  CONSULTATIEN en ADVYSEN. gebrookcn, 1. fed fi ff. de bon. damnat, g. deportatie in auth. ds napt. Wefenb. inparat. de rit. nupt. n». 8. Bronchorft, Centur. 3. Affert. 3. Zo dat men ook zoude konnen zeggen , dat eertyds by de Joocien meer door de dood, als door het kwaade voorverhaalde feit, 't huwelyk wierde gebrooken. Het huwelyk wierd eertyds wel om verfcheide redenen gerefcindeert en vernietigt; doch wy Chriftenen hebben nu maar ordinaris twee wegen, waardoor den band des huwelyks werd gediffolveert, te wecten de dood en het overfpel. Myfing. in Schol, ad Inftit, de AÜionibus. Daar by fommige voor het derde voegen , de kwaadwillige fcheidinge ofte verlaatinge, daarvan ftaat 1 CV. 7: 15. doch dewyl daar van verfcheide opinien zyn, zo by de Theologanten als Regtsgeleerden, en hier in deeze uwe zaake geen qiicsftie van is, zal ik hier niet veel van zeggen. Alhoewel by ons nog werden, om eenige andere pregnante redenen, fcheidinge tuffchen man en vrouwe gemaakt; maar alleenlyk van bed en tafel, en niet van echten band, maar de dood of het overfpel fcheid het huwelyk, zo dat het geoorlooft is een ander te trouwen. Vooreerft is 't geen twyffel van de dood. c. fin. 31. q. 1. Wat aangaat het overfpel, zegd onze Zaligmaker, Matth. 19: 9. aldus: Die zyn wyf verlaat, anders dan om hoercrye, en een ander tiouivt } die doet overfpel, &C Waarin geconfidereert moet werden , dat onze Zaligmaker gevraagt zynde, of men uit alle oorzaaken een fcheidbri-ef aan zyne vrouwe mogte geven, antwoord dat men het niet doen mag dan orn overfpel, waaruit dan volgt, dat het om overfpel gedaan mag worden. Beza trcCt. de devort. Item refponf. ad Balduin, daar hy met veele redenen en argumenten toond, dat het niet alleen moet verftaan werden van tafel en bedde, maar ook van den wettigen band des huwelyks, zo dat men een ander trouwen mag. Bronchorft , Centur. 3. offert. 8. Trentier, difput. de nupt. Theff. 8. vid. etiam l. confenfu C. de repud. Doch dit moet genomen werden van een hoererye, ofte overfpel met zyn wille gepleegt, en niet door geweit gedwongen. Gloff. in c. quemadm. verb. teneatur de jurejur. I. fi uxor. §. fi quis plane ff. ad L. Jul. de Adult. Het welk om nu op u zaake te paffen ;U E. laatfte vrouwe is nog niet. T 3. cver- J49  i5o CONSULTATIEN en ADVYSEN. overleden, nog hèeft geen overfpel tegen UE gedaan; niettegenltaande of zy te doen gehad heeft met een getrouwd man,en alzo daar door wel overfpel zoude mogen gezegd werden begaan te hebben ; doch niet tegen U E ; en dienvolgende kunt gy dat met fcheidinge niet wreeken, alzo zy UE vrouwe in dien tyd niet was, d. l.Jiuxor §. fi quis uxoremff. ad L. Jul. de adult. Hadde zy maar op dien tyd V E bruid geweeft, die U E belofte van trouwen gedaan hadde , zoude dan wat anders konnen gezegd werden: want een bruid werd ook gezegd, overfpel tegen haaren bruidegom te begaan, d. I. uxor. §. divi Zeerus Peck, de Teftam. Conjug. Ub. i. c. 5. om dat nog het huwelyk, nog de boope van het huwelyk moet gevioleert werden. En een bruid werd eenigzints voor een vrouwe gerekend, en daarom het onregt en den fmaad aan de bruid gedaan, werd ook gehouden op baar bruidegom, als op den man te komen, /. item apud §.fpmfum de Jurejur. Wefenb. in parat, ad d. I. Jul. de adult. n°. 7. Dit is 't mynheer en neef, 't geen ik over deeze U E. bewufte zaake weet te zeggen; hadde- wel gewenfcht, ofte dat die nooit was voorgevallen , ofte dat ik dezelve met myn Advys (dat ik nogthans meene volgens de waarheid en practyke te zyn) beter naar U E. zin en opinie hadde konnen helpen en herftellen. Hebbe ik ondertuffchen niet wel geoordeelt, wil my altyd gaam ftellen onder een beter gevoelen. Aldus geadvifeert en gegeven tot Zierikzee, den 20. Novem- ber 1663. „ . .. UE. geheel dienftbereide dienaar, en van herten toegenegen Neef. (En tvas getekend) ROCHUS H0FFERU15. L. AD-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 151 L. A D V Y S. Of paarden met een wagen of ander rytuig geliolt hebbende, en aan iemand een ongeluk hebbende toegebragt, gemelde paarden en wagen aan den officier verbeurt zyn. mtnheee en neef. Aangaande de bewufte zaake, raakende UE. proces van het paard , daar een ongeluk door gefchied is, dat een mans leven gekoft beeft; hebben over diergelyke cafus, met eenige oude Scheepenen en Regenten van deeze ftad discourfer wyze gefproken, dewelke my niet anders wiften te zeggen , als dat het altyd alzo is gepraclifeert , dat wagens, paarden, &c die de inftrumenten geweeft zyn, waar door zulken ongeval is toegekomen , aan den officier verbeurd zyn ; maar alzo het een droevig ongeluk is , niet alleen voor dien die het ongeluk zeiver treft; maar ook voor de meefter van het paart, &c. als het zonder zyn fchuld gefchied, werd het meeft by compofitieafgedaan ;doch in cas van onwilligheid, kan den officier procedeeren, met volkomen aftie van verbeurte, op de voofz. paarden, &c. want als men verftaat, dat het met compofitie zal afgemaakt worden, is by forme van redemptie, en afkoopinge van het geene aireede verbeurt is, gelyk nu nog onlangs hier gedaan is, in de zaake van pieter mogghe in fchouwen; met zyn wagen en paarden een ander in dulve gereden hebbende, en een kind verdronken , die boven zyn vonnis van een boete van 400 guldens zyn wagen en paarden van den officier nog met gelyke 400 guldens heeft moeten lollen en afkoopen, of anders zoude den voorfz. officier , die voor verbeurd gehouden hebben. Desgelyks een vrouw van Nieuwerkerke in Duiveland, door 't hollen van de paarden uit de wagen geflingert zynde, hier op de ftraaten, zo dat de herffenen uit haar hooft gevlogen zyn, en alzo dood gebleeven, heeft baar man , die de voorfz. wagen en paarden toekwam, van den officier alhier, dooreen goede fomme gelds, moe-  15* CONSULTATIEN £N ADVYSEN. moeten redimeren; dit is voorleden jaar gefchied, door de knegt van de verongelukte vrouw. Ik hebbe ook eenige Regt'sgeleerden, zo van myn Bibliotheecq, als van anderen naargezien; doch kan in dezelve niet een cafus vinden, daar diergelyke,zo als U E. criminaliter werd getraclreert, maar meeffc vind ik op den titel, Ji quadrupes pauperiem feciffe dicatur, dat het niet gaat tot confiscatie van 't quadrupes , maar voornamentlyk tot het repareeren en tauxceren van de fchade , door dezelve gedaan , of ten waare hy de beeften wilde overgeven, voor de fchade waarmede hy vry is. Alleenlyk hebbe ik deeze naarvolgende confideratien aangemerkt, of miffchien die tot U E. intentie mogten dienen, te weeten in Parat. Wefembecii ad ditt. tit. no. 6. daar hy op het einde zegd : Porro non tantum de paupcrie, fed de pafiu , & dc damno dato actio eft £jf de homine perempto extraor dinar ia. Paul. lib. i. tit. 15. daar ftaat in principio lib. 1. tit. deeze woorden : Aut dari id quod nocuit, id eft, id animal, quod noxiam commiftt, aut deftimationem noxice offerri; waaruit ik zo infereere en concludeere , alzo /. 3. ff. eodem, & l. uit. ff. de bis qui effud. aut dejecer. ftaat dat , liberum corpus ceftimationem non recipiat (^waarby verftaan moet worden , alle menfehen hy ons , van wat ftaat die zyn, dewyl wy geen flaven hebben) dat dewyl hier in uwe cafus, geen ceftimatio valt, quia ut diclum eft, hominis non datur aftimatio; maar dat hier plaatfe moeten hebben, de eerfte woorden uit de wet hier boven aangetogen, Dari id quod nocuit. De wetten tot deeze materie dienende, zyn meelt, ind.tit.ff.fi quadrupes, &c. Item, in de drie naaftvolgende, te weeten ad L. Aquiliam , de his qui effuderint vel dejecerint, £f de noxalibus attionibus. Alsmede in C. de noxalibus atlionibus, voornamentlyk L. 2 en 3. vide etiam het 16. artic. van het derde cap. van de Keure van Zeeland, daar expres werd gezegd, dat een hond moet ge. ftraft werden ais hy een zwaane heeft dood gebeten. Men leeft ook Exod. 21: 28- dat wanneer een ofte een man ofte vrouwe ftoot, dat hy fterft, zal de ofte zekerlyk gefteenigt werden, en zyn vleefch zal niet gegeeten worden. Doet daar by Gen. 9: 5. waaruit blykt dat de Heere het leven van den menfche zo dierbaar houd, dat Hy naar zyn Goddelyke Wetten, zelfs de bees. ten,  CONSULTATIEN en ADVYSEN. ,J3 ten, waardoor een menfche omgebragt is, niet heeft ongeftraft willen laaten. Zo nu naar onze wetten een paard , olie &c niet ter dood geoordeelt werd, waarom ten minften niet den fiscus toegeweezen, ofte compofibel gefield? op dat daar door een legelyk, die een kwaad paard &c. heeft, door zulke ftraffen mogten werden gewaarfchouwt , wat agt op haare beeften te hebben , op dat daar door niemand mogte befchadigt worden Om welke redenen iemand , wiens huis by ongeluk ver brand, zyn goed kwyt is, en bovendien nog een boete aan den officier geven moet, op dat een ander daar donr zoude leeren goede zorge te dragen. Dit is 't geene ik hier van U E. hebben konnen toedienen, met verzoek dat UE. gelieft te oordeelen dit met anders dan onder correclie van beter gevoelen gefteM te zyn. Blyve naar myn gedienftige gebiedeniffe aan de vrienden, Myn Heer en Neef! UEd. dienftwillige dienaar en gantfch toegenegen Neef, (En was getekend) rochus hoffertjs. Aldus geadvifeert uit Zierikzee, den 14. May" 1665. LI. A D V Y S. Wanneer de eerftft ervende der echtgenooien den langflleevenden eenige voordeelen heeft gemaakt, en daarna belaft, hoe de goederen van den gemeenen boedel na de dood van den langflleevenden zullen gaan, mag de langftleevende de voordcelen genooten heibende daarna van zyn of haar deel niet anders difponeeren, jegens* den teftamenten van den overledene. Gezien by my ondergefchr. zeeker teftament, gepafleert voor den Notaris pieter boette,in dato den ^^166, by Jan willemse boeije, en mayken ruse$ echte min en  i54 CONSULTATIEN en ADVYSEN. en vrouwe, by het welke de voorfz. teftateuren, malkander re«iproquelyk maaken, den langftlevenden van hun beiden, het volle gebruik van alle de goederen, by den eerft aflyvigcn met de dood te ontruimen >des langftlevenden leven lang, ofte tot deszelfs hertrouwdag toe, en niet langer, makende den eigendom van dien aan hun teftateuren erfgenaamen ab inteftato, portie en porties gelyke,met deezen laft nogthans en conditie,dat deeenige naargelaaten weeze van m ahy cornelis r u s e , daar vader van is jan de bruyne, zal trekken naar de dood van den lan°ftlevenden, voor alle partage uit den gemeenen boedel van hun teftateuren, de fomma van twee hondert ponden vlaams , boven het geene der weezen moeder van haar teftateuren wel eer heeft genooten, zo in uitzet als anders, fcheldende hetzelve kwyt mits deezen; onder deeze referve, dat van deeze twee hondert ponden vlaams, den eigendom aan haar niet eer zal komen , als wanneer dezelve kind of kinderen uit een wettig huwelyk zal hebben geprocreëert, en by faute van dien, dat alleenlyk zal genieten den jaarlykfchen inkomen, deszelfs leven lang; maar dat het capitaal, als dan naar de dood van den voorfz. weezen , aan haar teftateuren refpeftive erfgenaamen ab inteftato zal devolveeren. En gelet op de vrage daar uit voorgefteld, of nam. by de langftlevende van deeze teftateuren , dit voorfz. teftament by naarder difpofitie zvnde verbrooken, dit t'faamentlyke en gemeen legaat van twee hondert ponden vlaams, ter behoeven van de weezen van mary corn. ruse voorn, hier mede zoude konnen werden verftaan vernietigt te zyn , dan wel of hetzelve by den langftlevenden gantfch onwederroepelyk moet werden geoordeelt , als by denzelven het voorfz. teftament zynde aanvaart, de profyten daar uit genooten, en dienthalven zich de laften en conditiën daar by gevoegt, hebbende onderworpen? Dunkt (onder correctie) dat niettegenftaande naar rechten no¬ toir is , quod nemo fibi legem poffit dicere tn tejtamento, ne a prion yoluntate recedat, L. 22. D. de Legat. 3. & L. 4. D. de adempt. Legat. L. 32. D. de Donat. inter Vir. & Uxor. quod hbera & ambulatoria 'debeat effe voluntas hominis, ufque ad extremum vitce fpirU turn.  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 155 turn, & quod Teftamentum mariti £? Uxoris, aut alias duarum aut plurium perfonarum, licet in Una charta firiptum habeatur, pro totidem difpofitionibus , a quot pcrfonis id fuerit confettum, nee vires accipiat, nifi poft mortem unius cujufque , qui id confecére. Dit teftament echter in queeftie by de langftlevende, voor zo veel het legaat van twee hondert ponden vlaams belangt, by de gemeene teftateuren uit den gemeenen boedel, aan de weeze van mary corn. ruse, gemaakt, in geenen deelen by laater testament kan werden vernietigt: aangezien de teftateuren, by deeze uiterfte wille in quEeftic, niet ieder van zyne goederen, maar met gemeene bewilliginge van malkanderen reciproque&infeparate hebben gedifponeert, voor zo veel dit bewufte legaat aangaat, en met die gemecne difpofitie, oók quafi gecontraheert, dat die naar hun dood niet anders zouden gaan, als naar inhouden van haar beider en gemeenen wille, in den teftamente uitgedrukt , die wel verbreekelyk was, contrario confenfu utriufque, even gelyk dezelve was gemaakt, maar by de dood van een van deeze teftateuren, onwederroepelyk geworden , cum res non fit integra êf naturce fit conf ent aneum eo genere, quidvis diffolvere, quo colligatum eft L. 35. D. d. P. J. Want dat in deezen moet werden genoteert, is dit legaat, voor zo veel van den langftlevenden afvloeit, dc weeze voorfz. niet competerende, by uiterfte wille , fed quafi vi contratlus, quo fe obligaverunt invicem teftatores, difponentes communi confenfu alter de alterius bonis , quo communi fenfu fibi invicem prcejudicaverunt, perinde ac in contraclu, gelyk dan ook notoir is , quod in ultima Voluntate contratlus poffit celebrari, prcefertim fi difpofitioni fit conveniens, ut rette notat Mantica de conjett. ultim. volunt: lib. 3. tit. 18. num. 11 6f 12. Gloft] in L, hceres palam. d. qui teftament. facere poffunt. textus notabilis in L non eft mirum. d. d. Pignorat. att. Gothofred. in d. L. hceres palam Uarus 3. f entent. §. teftam. queeft. 75. alii quam plurimi apud Manticam loco fupra allegato, citati. Invoegen dat den langftlevenden hebbende geconfenteert in dit legaat, reputantur fibi invicem potefiatem teftatoris dediffe teftandi &? difponendi den eenen van des anderen zyn goed, & confequenter prcejudicajfe & fibi (f fuccesforibus perinde ac fi confenfiffent in contrattu, adeo ut hujus- V 2 m4-  156 CONSULTATIEN en ADVYSEN. modi legata debeantur in ipjius confentientis & hceredum prcejudicium, textus notabilis in L. 8V §. 11. D. quibus modis pignus cj? poft alios innumer abiles Prcefes Everhard in terminis Confil. 60. num. 2. & feqq, quem fequuntur Peccius de Teftament. Conjugum. L. 1. cap. 43, num. 14. Decker Lib. 1. diftert. 1. num. 4. cum feqq. De reden van alles, het geen voorfz is te gelyk met de aanwyzinge, dat de eerfte gepofeerde regulen van rechten in cas fubject. niet konnen werden geappliceert, zyn de volgende, en konnen voor een groot gedeelte werden ontleent uit den text van het Teftament zelfs. Den text van het Teftament zegt, dat de Teftateuren malkanderen maken reciproquelyk het vruchtgebruik aan den langstlee. venden, met deezen last en conditie, dat de naargelaaten Weeze van mary corn. ruse, naar de dood van den langftlevenden, uit den gemeenen boedel zal trekken voor aile partage , een fomma van tweehonderd ponden Vlaams, dit is een conditie by den Teftamente gevcegt,dus is niet noodig te bewyzen , omtrent die gene, die de duitfche tale kundig zyn , dat die legt tot lafte van de langftlevende, ten minften indien dezelve het Teftament heeft aanvaart, en de voordeden daar in vermeit, genoten, ftaat genoeg uitgedrukt in de verhaalde woorden, en kan werden beweerd per L. 13. D. de condit. inftit. L. 44. £5? 55, D. d. condit. cjf demonft. cïf hocquidem in forma fpecifica & non per cequipollens, ut notat propter prcediilas Leges, Sur dus d. aliment. Tit. 5. queeft. 3. n. 16. aïtus enim conditionalis defetta conóitione nihil eft. Faber in Tit. Cod. d. pa£t. defin 14. num. 4. defin. 1. num. n. quave etiam refte notat. Traquell. in l. 8 C de revocand. donat. quod defeftus conditionis, habent oculos, retro ad tempus difpofitionis. Invoegen dat die geene, die zich deeze conditie met had willen onderwerpen, dezelve had moeten difavoijeeren, in welken gevallen ook buiten alle twyffel, zo rykelyk en liberalyk ten reguarde van het vruchtgebruik, niet zoude zyn gedisponeert geweeft, en deeze Weeze uit andere middelen voorzien; maar nu ter contrarie is by de langftlevende hier niet alleen in geconfenteert, quo confenfu (uti ditlum eft) fibi cjf heredibus prcejudicavit,.  CONSULTATIEN en ADVYSEN. i57 périndo ac fi contraxiffet, adeo ut pmitcntia illius, qui jam femd confenfit, non poffit auferre jus alteri ex Ulo confenfu qucefitum, ut eleganter concludit Prcefes EverharJ d. Conf. 60. num. 5. & Bald. in d. L.fenium, maar dar. in deeze ftringeert, zo is by de langftleevende dat vruchtgebruik op de voorgemelde conditiën in den Teftamente naargelaaten, genoten en geproficeert, ten uiteinde van zyn, ol'te haar leven, hebbende de effecten van den boedel bezeten tot haaren fterfdag toe, jam autem fecundum naturam eft eum fequi commoda, quam fequuntur incommoda, fi? vice verfa L. 10. d. R. j. fi? eft in jure notiffimnm, quod hceres adeundo hcereditatem, cum legatariis, fi? aliis defuncti Creditoribus quafi contrahat niet alleenlyk te voldoen de legaten uit den boedel gemaakt, maar ook van zaaken, die eenen anderen zyn toekomende, §. 5. Inftit. d Obligat. quce quafi ex contractu nascuntur %. 4. infi. de Legat. L. 9. Cod. eod. Hier by komt dat in allen deelen bedrog en kwaade trouwe moet werden tegengegaan , dewelke buiten alle twyfel zoude werden gepleegt by de langftleevende, indien het veranderen van haar Teftament van die kragt zoude zyn, dat met het zelve dit zamentlyke en gemeen legaat zoude werden om ver geworpen , door dien hier mede den eerft ftervenden , zoude wezen misleid, en by de langftleevende, gelyk als de gedaane belofte niet onderhouden, quod pugnat cum reEta ratione, cequitate, bonis moribus, cjf jure pofitivo, cum dolis omnibus fit occurrendum , fif nunquam malitiis hominum indulgendum. L. 38. D. d. rei vindic L. ff. d. dolo malo L. 3. D. d. tranfiaÜ. in dolo autem dicuntur Mi,' qui promiffum contraveniunt text in L. 8. §. 9 fi? 44. d. Mandat. Surd. decifion 202 num. 17. Clarett. Confil. 192 n. 2. weshalven in deezen niet te pas komt den regel in dc rechten, quod nemo fibi posfit legem dicere in Teftamento, ut a priori voluntate non poffit recedere, fi? quod libera fi? ambulatoria debeat effe voluntas hominis usque ad extremum vitce fpiritum L. 22. D. 'd. Legat. * L 4 D de adempt. leg. hier boven vermeld: aangezien de langftleevende in deezen, zich zeiven geen wet heeft voorgefchreeven, die haar verbied van haaren eerften wille aftegaan, fed accipiendo ufumfruEtum, fibi a defunÜo reliEtum, lex vel conditio Mi fuit injunEta, V 3 firnu-  i58 CONSULTATIEN en ADVYSEN. fimulac legatum aut Ufumfructum acceperit, textus in terminis in L. i. §. 8. D. cl. don. inter Vir. & Uxor. 't welk al wederom klaarlyk blykt uit den text: want dat remarcabel is in deezen, zo is by beide de Teftateuren gedisponeert over alle haare goederen (uitgezonderd deeze tweehonderd pond in quceftie) ten profyte van haare erfgenamen ab inteftato, niet naar de dood van Je langftleevende, maar ook zo ras dezelve zich zal hebben begeven, ten tweeden huwelyk, waar uit handtaftelyk is aftenemen, dat in dien gevalle ieder heeft gedifponeert voor het zyne, en dat hoe cafu duo tefiamenta fint fcripta in una charta, en vervolgens ook feparatelyk hebben konnen werden gebrooken : om reden dat in dezen geen Teftament kan werden gefuftineert te zyn gemaakt, communi confenfu, en afvloeijende van beide de Teftateu. ren pro indivifo, alzo in dien gevalle, dit Teftament geen kracht zoude konnen hebben als naar de dood van beide de Teftateuren, daar nogthans volgens het voorfz. Teftament, alles wat buiten dit legaat is, moeite komen ten profyte van ieder zyn erfgenaamen ab inteftato , zelfs zo ras den langftlevenden zich in 't tweeden huwelyk had begeeven, maar voor zo veel aangaat dit legaat in qua:ftie, zo kan men zien dat de Teftateuren gezament» lyk en met beider bewilliginge en toeftemmen dat hebben gemaakt, niet willende dat het zelve zoude komen aan de Weeze ten tweede huwelyk van de langftleevende, maar eerft naar den dood van beide Teftateuren: waar uit kan werden afgenomen dat dit geheele werk van beide de Teftateuren is afvloeijende conjunctim, en niet als met gemeene advyfe en toeftemminge heeft konnen werden te niet gedaan. Maar boven dit, zó kan werden aangewezen dat de Teftateuren , zo wel den eenen als den anderen, aan het nakomen van dit legaat, ten hooglten is gelegen: want boven dat uit het Testament klaarlyk blykt, dat de Teftateuren groote liefde aan dee. ze Weeze en haar moeder hebben toegedraagen, zo is te zien uit den inhouden van dezelve, dat by faute van wettige geboorte van deeze Weeze niet deszelfs erfgenamen zonden komen te erven deeze gemaakte tweehonderd Pond Vlaams ; maar die zouden moeten devo'veren aan de refpective erfgenamen van de Tes»  CONSULTATIEN en ADVYSEN, Teftateuren: het zoude nu konnen gefchieden dat des eerften overiedens erfgenaamen waaren vier of meer in getal, en die van de langftleevenden niet meer als een, zo zoude van deeze voorgeroerde tweehonderd pond Vlaams, aan des langftlevendcns erfgenaam niet meer konnen de vol veren , als een fomme van veertig pond Vlaams, en des eerftflervendens erfgenaamen moeten trekken de refterende honderd en zeftig pond als zynde der beider Teftateuren erfgenaamen ab inteftato geinftitueert erfgenaam in dit voorgenoemde geval pro indivifo éf confequenter in "capita. Waar uit ook kan werden befpeurt, dat in deezen by de Teftateuren formelyk is gemaakt en vaftgeftelt een vereening en 't zamenvoeging van haar beider perfoonen en goederen , om welke reden dan hier boven verhaalt den Heer Hugo de Groot, in zyn 2de boek part. 15. num. 8. Peccius de Teftament. Canjug. lib. 1. Cap. 43. num. 14. Everhard Prcef. Conf. 12. en andere met deeze woorden hebben gelieven vaft te ftellen: dat wanneer den eerftftervenden der echtgenooten , den langftlevenden eenige voordeden heeft gemaakt, en daar na belast hoe de goederen van den gemeenen boedel, na de dood van den langftlevenden zulle n gaan, dat als dan de langftlevenden de voordeden geno» ten hebbende, ook niet mag daarna van zyn, ofte haar deel anders beveden, by uitterfte wille , jegens den Teftamente des overiedens. 't Welk van woord tot woord werd geconfirmeert, by de Coftuimen van Antwerpen Cap. 4. Art. 5. geadvifeert by de Hollandfche Rechtsgeleerde part. 1. Conf. 268. part. 2. Conf. 275. en by den Hoogen Rade is gearrefteert en gewezen op den 31 May 1629. gelyk te zien is by Coren Obferv. 12. en de reden van dien, apud eunclem, Obfervat. prcecédent. Aldus geadvifeerd binnen Zierikzee den 14 May 1670, (Was getekend') corn. van stavenisse. LIL  CONSULTATIEN en ADVYSEN.' LIL A D V Y S. je. Een Crediteur is ten allen tyde gehouden aan den Borg, die de 'fchuld voor den debiteur aan hem betaalt heeft, te geeven ceffie van AEtie. 20 Een Hypotheecq , het zy legaal 'i zy expreffe fpeciaal, is een 'reëel recht, en gaat over met de zaak of goed, 't welk met dezelve laf geaffetieert is ad quoscunque poiTeffores. 2„. Een borg voor een fchuld , daar voor Hypotheecq of onderpand is, mag 'niet aangefprooken worden, voor dat de veronderpanden zaak eerft is uitgewonnen, Gezien by den ondergefchrevene zeker fchriftelyken eisch en conclufie, gedaan maaken voor de Ed. Gerechte der Heerlvkheid van Oofterland, by en van wegens corn. tomasse rabbe, cumfuis eifchers, en arreftant van zekere vier gemeeten lands, gelegen aldaar, ter oorzaaken van zeker gepretendeerde recht van legale hypoteecq, uit kragt van allionem ceffam, by tranfport van eenen corn. broodtman, minderjarige WeeZp,van dito den 12 February 1675. als procuratie hebbende van zvn Voogt leendert marcussen schoof; mitsgaders de antwoorde en defenfie van a mand de clerck, cumfuis, als PoffelTeur van de voorfz. landen , gedaan in 't zelve cas, volgens de aften refpeftive van den 27 Febr. en 20 Maart 1675. en gelet op de vraagen daar uit geproponcert: ïh ^k Eerftelyk, of de voornoemde Weeze in casfubiect, ter oorzaake van de Ichuld in queeftie heeft konnen geven aVcionem cesfam ; en of dezelve't recht van legale hypoteecq ten tyde van 't voorfz. overdragt nog heefc gehadt; alzo leendert marcusse voornoemt al lang voor dato van dien quitantie van de fchuld, ten laften van een tobias poucke, geweezen adminiftrerende voogt en principaale debiteur, aan den eifcher en zyn mede conforten, als borger hadde verleent ? 160  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 161 Ten tweeden, of het zelve recht van legale hypoteecq heeft konnen overgaan door cellie aan een derder , als den eifcher in deezen. Wat aangaat, het eerfte, dunkt (onder correctie) dat hoewel by veele beweert werd , uit de fubtiliteit van het Roomsch befchreeven recht, dat de ccffiè* van actie by den crediteur, ten behoeve van den borge te doen, moet gefchieden in 't zelve moment en inftantie, terwyl de betaalinge by den borge werd gedaan, en dat Ilico,de betaalinge gefchied zynde , en de fchuld daar mede, gelyk als gequeten , naderhand geen ceffie en overdragt van eenig recht of actie zoude konnen gefchieden, Arg. L. 17. L. 38. ff. de fidei. L. 2. L. 11. L. 14. C. eod. L. 76. ff. de fiolut. echter de zaake in den grond van het recht ingezien, zonder difficulteit het tegendeel werd bevonden waar te zyn; naamentlyk dat dezelve overdracht ten allen tyden, en zulks ook mede na de betaalinge kan gedaan werden, als zynde een ftilzwygende wederzytfche handelinge, daar by met het betaalen van den borge, den Ichuldeisfcher aan zyn zyde verbonden werd , cellie van actie te zynen behoeve te geven, het welke, fchoon by den bor. ge, neffens en op de betaalinge niet.gefchied zynde , niet verhindert werd, dat ten allen tyden van den crediteur werd geëischt, het geen hy afiua parte fchuldig was, hem voor de betaalinge te doen hebben: nam quodammodo nomen debitoris vendidit, waar van een expreffen text is, in L. 36. ff. de fidei juntt. arg. en L. 11. ff. de att. empt. L. 14. ff. de heer. vel att. vend. (f l. 6. C. de heer. vel act. vend. L. 2. §. ff. de contr. empt. L. 16/de R. j'. want ook de borge geen recht van vergoedinge verkrygt, als naar dat hy waarlyk heeft betaalt, gelyk de overdragt hier in cafu, na de waare betaalinge geëischt en gegeven is, vermits de quitantie met het renverfaal van een obligatie was geënervcert. Én dat het voorfz. obtineert getuigen Sande de att. ceff. c. 7. no. n. &ffeqq. Groenewegen de 11. abrogat. ad l. 11. C. de fidei Vinn. ad §. fi plures 4. m. 9. inftit. de fidei. En verhaalt Neoftad. Cur. Holl. decif. 12. verf dan de zaak. dat den Raad van den Hove van Holland, van zodanig gevoelen is geweeft. En. kan niet gezegt werden de weeze door 't verleiden van de gemelde obliga-  iÖ2 CONSULTATIEN en ADVYSEN. tie verloren te hebben het recht van legale hypoteecq, alzo de fchuld en oorzaak van dien niet was vernietigt. Op de tweede vraage, dient, dat naar rechten notoir is, dat het hypotheecq, 't zy legaal of expreffe fpeciaal, is een reëel recht,en gaat over met de zaak,#e met dezelve laft geaffeóteert is, ad quoscunque poffeffores, en mitsdien op 't geen een ander van des voogden goederen, quocunque titulo, onder hem gefiagen heeft. Want het goed op een fucceffeur niet vryer heeft konnen komen, als het zelve by de eerften eigenaar is bezeeten geweeft; en bygevolge de weeskinderen legaal hypotheecq op de goederen van haar voogden, en alzo ook recht van preferentie L. pen. C. in quib. cauf. pign. I. 20. C. de adm. tut. I. 5. §. 4. I. 9. §. 1. ff. eod. alwaaren de goederen verkogt en reetsgeëxecuteert, te meer, dewyl anderfints een voogt door kwaadwilligheid en 't bekennen van de fchuld , daar voor zyn goed by een ander wierd uitgewonnen, den pupil of weeze fchaade zoude konnen doen, quod jus non patitur. Conf. en Adv. ijle Deel 101 6f 300. waar uit dan verders geinfereert werd, dat de weeze zyn recht van legaale hypoteecq nog behouden hebbende, 't zelve met de ceffie van actie aan de borgen,die voor de voogt hebben betaalt, heeft konnen overdraagen by het tranfport, in het voorhoofd deezes vermeit: want vooreerft zal niet tegengefprooken werden, dat het een algemeen recht is, een actie en recht, iemand ten laften van een ander competerende,opeen derde te konnen werden gecedeert en gebragt;maar fchynt hier op aan te komen of de ceffie van aftie op de voogt, by een weeze aan zyn borgen gedaan, van dezen effea en kragt zy, dat daar mede overgaat het pnvilegie van't recht van legaale en ftilzwygende hypoteecq, op alle des voogdens goederen voor dato van de adminiftratie vry en onbe1aft 't wélk wy affimeeren ja: want anderfints zoude de weeze van' erger conditie zyn, als een ieder die om de meefte moeite door de minfte te verhoeden, zyn recht en aftie met de aankleving van dien, aan een ander kan overdoen. Nam omnes achones tam in rem, quam in perfonam cedi poffunt. I. uit. C. har. & att. Vend l 1 C.de fid. & ibi de imb tacita hypotheca non debet ejje deieriorVconditionis, quam expreffa. Neguz-tr. de pign, & hypothee. p. 31b.  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 163 p. 3i3.no. 18. fed idem hic utrlusque judicium. Daar integendeel als dan de weeze, die om zyn onkunde en uit ontzag van moeijelykheden, koften, traineeren van tyd als anders, de kortfte weg zouden kiezen om aan zyn recht te komen; het zelve bekwaame middel zoude werden befneden. Et beneficia non clebent effe damnofa, nee quce in gratiam alicujus conceffa funt, in ejus difpendium retorqueri Cap. quod oh. 4. de Reg. jur. 6. te meer alzo de weeze door de betaalinge van de borgen, de daarop gevolgde ceffie van actie, het faveur, profyt en vrugt van het privilegie' is genietende. Neguz. d. tratt. p. 158, 159 no. loj. Ook werd door de ceffie geen fraude of nadeel aan een derde gelekt, alzo de pupillen met het zelfde recht van hypothecatie zyn actie zoude hebben kunnen en moeten intenteeren: want een borg voor een fchuld, daar hypoteecq of onderpand is, niet mag aangefprooken worden, voor dat de veronderpande zaak eerft is uit. gewonnen. Arg. Nov. 4. c. r. Auth. prcefentes. C. de fidej. (f auih loc fi debitor. cod, de pign. ê? hypoth. zo als in deeze landen van outs voor een algemeen recht is onderhouden, alwaar 't dat de veronderpande zaak in een derde hand gekomen was; zo als daar van getuigt en vernieuwd werd by het Placaat van Keizer Karei van den 21 February 1564. bovendien, by aldien de actie gecedeert by den pupil, niet medebragt de overgifte van 't recht van legaale hypoteecq, wat zoude den borgen meer hebben als hy te vooren gehad heeft, atlione mandati op zyne principalen » daar de wetten, die wel primarib en principalyk hebben willen bezorgen rem pupilh falvam fore, qui meruit prcecipuum favorem l. 42 in fin f. de adm. tut. ook fecundarib hebben gezorgt voor de borgen' niet alleen met de voorfz. ailio mandati §. fi quid autem 6. infl. dl fidej. maar ook met het beneficie cedendarum aEtionum cum omni fequela l. 17. ff. de fidej I. 14. /. 21. I. 36. ff. eod. I. jj. C. eod. adde l. 2. C. de div. tut. ibim princip. nota verba aUionum ei competentium, & infine ita ut atliones, quas adverfus alias habet, ad eleclum transferat. En zonder dien zouden zich weinig borgen laaten vinden, want zy op de actie haar van zelfs competeerende, jegens den origineelen debiteur, en op hope van 't recht van ces. ne (quodjus pengmus efi) zulks aangaan: en volgens 't geene Ne- X 2 guz.  ï64 CONSULTATIEN en ADVYSEN. guz. tr. füpra allèg. p. 427. n». 29. zegt, fidejuffor quandofidejuffit,. cenfeturfidejufiffehabitorefpettuad bona omniet debitoris, fperans ineis poffe confervari fine damno. Werd hier tegens ingebragt dat het recht van legaale hypoteecq, is een perfoneel recht, en bygevolg den perfoon van de weeze piet excedeerende; doch behalven dat beweezen werd uit de befchreeven wetten, dat 't zelve recht ook getranfieert en overgegaan is ad hceredes fuos. Berlich.. Conclnf. prati. c. 67. de leg. fj? tac. hypoth. n. 33. (non ita regulariter ad extraneos l. 67. §. 5- ff- de Rit- mP{- quamvis hodie iftat inter fuos 6f extraneos diftinttio confufafere, & explofa eft;) en bygevolg 't zelve recht van den levenden pupil op iemand anders kan getransmitteerr. werden; te meer, alzo ook eenige perfanalvi ad hceredes cif fucceffores quosennque tranfiijfe conftat, ex L. 6. ff. de inintegr reft. I. 33. § 2. ff. de adm. tut. I. 3. /. 18. §. uit. ff. de min. I. hcered. €. ad S. C. Veilej. Neguz. tr. de pign. & hypoth. p. 103. n. 31. & feqq. p. 4-5-n- 94- P- 1Ö3. «. 111. Moet nog daarenboven geoordeelt werden, hoe Privilegium datum non fimpliciter perfonce, fed aÜioni. Neguz. d. tratt. p. 103. n. 29. Et eatenus faltem intelligendum, privilegium ad alias perfonas poffe porrigi, quatenus in de privilegii fruÜibus privilegiatus fruitur, ut fupra dictum & in cafu obtinet; porro , ut privilegium datum caufce, caufam fequitur, l. in omnibus 68. jf. de R. J. I. privilegia 196. eod. ita privilegium datum aftioni, tranfit cum atlione. Dec. ad d. I. 68. de R. 7. n. 14. Neguz. tr. de pign. &> hyp. p. 103. n. 30, 33. p. 163;. n' in. p- 52ï n- I9- nam u^ êenus aiïion'-s M defiderat, ibi ad anemvis perfecutio ejus devenerit, non deficit ratio auxilii d. I. 68. in kn En obfteert veel min l. ex pluribus 42, ff. de adm. tut. quce. omninb loquitur de privilegio, quod pupillus poffit quemlibet Tutorum, in folidum convenire, quod ad hceredes pupilh non tranfit, nee contutoribus datur. d. I 42. vide Jac. Concenatii notata in Bar tol. ad.. I. 67. § fi puellce 5-jf.de Rit. nupt. Aldus geadvifeert binnen Zierikzee den 12 Juny 1675. (Was getekend) godefridushofferüs en cornelis va» STAVENISSK' LIIL  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 165 LUI. A D V Y S. r». Huwlykfche Voorwaarden by een mutueel teftament zynde vernietigt , en de langftleevende ingevolge het teftament zich gedragende als erfgenaam , mag zig dan ook met de huwlykfche voorwaarden niet behelpen. 2tr. Een kind in de legitime geinftitueert zynde, kan de langftleevende tot erfgenaam geinftitueert worden. 30. Volgens coftume van Zierikzee, is de legitime der kinderen twee derde parten der nagelatene goederen. 4.0. Pupillares fubftitutiones moribus noftris non obtintnt. Gezien by den ondergefchrevene copie van zekere teftamentaire dispofitie van cornelis van der post, Silverfmit, en sa ra ludovicüs, echte man en vrouw, gepaffeert voor den Notaris gillis clement en zeekere getuigen tot Zierikzee, gelet op de navolgende vragen, daar uit voorgeftelt. Eerftelyk of by dezelve teftamentaire dispofitie,niet zyn vernietigt en gemortificeert de huwlykfche voorwaarden , tuffchen de voornoemde conthoraalen, voor banden van haar huwelyk opgeregt en gemaakt. Ten tweeden, of de inftitutie by de voornoemde teftamentaire dispofitie gedaan, daar by den eerstftervenden den langftleevenden inftitueert tot zyn ofte haar univerfeel erfgenaam, in alle de goederen, die den eerstftervenden met den dood zoude komen te ontruimen en na te laaten, geen effecte behoorde te neemen en te forteeren. Ten derden, vermits de eerstftervende een kind heeft nagelaten , in wat portie of gedeelte van den gemeenen boedel van de voornoemde conthoraalen, 't zelve kind zoude moeten fuccederen ? Ten vierden en ten laatften, of de fubftitutie by den voorX 3 noem-  166 CONSULTATIEN en ADVYSEN. noemde Teftamente gemeld, daar by den eerstftervenden den langftleevende fubftitueert in de legitime portie, daar in het voornoemde kind geinftitueert is, in zulken kas, als 't zelve kind onmondig zynde, dezer waereld zoude koomen te overlyden, niet beftaat? Dunkt (onder correctie) nopende de eerfte vrage, nademaal de voornoemde conthoraalen by de voornoemde haar teftamentaire dispofitie , expreflelyk verklaaren te revoceeren en te niet te doen, alle voorgaande Teftamenten , Codicillen en, andere uiterfte willen, en fpecialyk de huwelykfche voorwaarden, voorbanden van huwlyk tuffchen haar conthoraalen opgerecht, en dewyl den ondergefchrevene wordt geinformeert, dat eenige tyd na 't paffeeren van den voornoemde Teftamenten, een van de voornoemde conthoraalen deezer waereld zynde komen te overlyden, den langftleevenden zich zei ven ingevolge van. de inftitutie, ten zynen behoeve gedaan, erfgenaam gedragen heeft, dat mitsdien den langstleevenden gehouden is de begeerte en wille van den eerftoverleden, in alles na te koomen en te adimpleeren; en confequentelyk, dat den langstleevenden hem zeiven geenfints mag behelpen met de voornoemde huwlykfche voorwaarden, die de voornoemde Teftateuren by de voornoemde teftamentaire dispofitie, verklaaren te vernietigen en te dooden: qui enim delatam fibi hcereditatem mnpkSlitiir, fimul judicium defuntti agnofcere, feque oneribus, quce ex voluntate defunfti, obeunda funt, fubjicere vzdetur, /. 5. §. 2. de oblig. cjf atlion. £? inftit. tit. de obligat. quce ex quafi contraÜu nafcuntur: zulks dat den langstleevenden zichzelven tegens de wille en begeerte van den eerft overleden, die de voornoemde huwlykfche voorwaarden heeft willen dooden en vernietigen, niet vermag met dezelve huwlykfche voorwaarden behelpen als voorfz. is; maar die voor gedood en gemortificeert gehouden moet werden , ten zy dezelve huwlykfche voorwaarden zouden mogen contineeren eenige fideicommiflen, ofte andere claufulen, die de voornoemde conthoraalen in prejudicie van haar kind of kinderen, of andere perzoonen, niet zoude hebben konnen of vermogen te revoceeren. En aangaande de tweede vrage, vermits de wetten nog coftui- men  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 167 men van de provincie van Zeeland of van de voornoemde ftad Zierikzee, particulier man en vrouw niet verbieden,den een den anderen erfgenaam te inftitueeren, dat'er derhalven geen redenen zyn , waarom de voornoemde conthoraalen malkanderen, dat is de eerstftervende den langftleevende tot zyn, of haar univerfele erfgenaam niet hebben konnen inftitueeren , en bygevolg waarom de voornoemde inftituue geen effect zoude forteeren, voornamentlyk daar de voornoemde teftamentaire d.spofitie expreffelyk medebrengt, dat den langftleevenden gehouden zoude zyn aan 't kind ofte kinderen, die de voornoemde conthoraalen te zaamen zouden hebben geprocreëert, en den eerstftervenden zoude komen na te laaten uit te keeren de legitime portie, 't zelve kind ofte kinderen naar rechten ofte coftuimen van de voornoemde ftad Zierikzee competeerende, daar in de gemelde conthoraalen verklaaren 't voornoemde kind of kinderen te inftitueeren. En wat aangaat de derde vrage, dunkt (onder correctie) als vooren geprefupponeert, dat de coftuimen der voornoemde ftad Zierikzee, en van de quartieren daar omtrent mede brengen, dat de ouders, 't zy vader of moeder, niet vermogen haar lieder kind, ofte kinderen minder na te laaten dan twee gerechte derde parten haarer goederen, dat derhalven 't kind,by den eerft overleden na gelaaten uit deszelfs boedel moet trekken en genieten twee derde parten, dat is, een gerechte derde part van den gemeenen boedel, en over zulks 't overige derde part alleen moet werden getrokken en genooten by den langftleevenden, als ge. inftitueerde erfgenaam: want behalven dat de voornoemde conthoraalen, 't kind ofte kinderen,by den eerftftervenden als doen na te laaten, hebben geinftitueert in de voornoemde legitime portie, haar naar rechten en conftuime van de voornoemde ftad Zierikzee competeerende, zo is ook bovendien in rechten kennelyk, dat indien de voornoemde conthoraalen 't voornoemde kind of kinderen, voor haarlieder legitime portie, al minder dan de twee voornoemde derde parten , zoude hebben willen maaken, zy lieden zulks in prejudicie van de voornoemde coftuimen niet zoude hebben vermogen te doen, nemo enim facere potefi, ut le-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. leges in Teftamente- fuo non habeant locwn, juri vulgari, & certum eft, quod jura municipalia derogent juri Romano. En voor zo veel aangaat de vierde of laarfte vrage, dewyl in rechten notoir is, quod legitima a teftatore prohiberi, aut gravari nequit, D. D. vulgo, en onder andere Mercurialis Merlinus tratt. de legitima l. 3. tit. 2. queft. 1. n. 1, 2. alwaar hy zeid, quod lelitimce neque onus, conditie, dilatio , aut fimile gravamen imponi poftit, procedit enim legitima non a teftatore, aut parentibus, verum ■ a lege, daar omtrent dan de andere geen de alderminfte dispofitie competeert, dat derhalven de voornoemde Teftateuren ofte conthoraalen, den een den anderen , dat is: den eerftftervenden den langftleevenden niet hebben konnen of vermogen ten aanzien van de voornoemde legitime portie te fubftitueeren, ingevalle 't voornoemde kind of kinderen onmondig zouden komen te overlyden, als die zodanige fubftitutie als voor eenpupillarisfubftitutio, opgenomen zoude konnen werden, en dezelve etiam ratione iegitimce plaats zoude konnen hebben, volgens de gemelde opinie van de D. D. en onder die van den voornoemde Mercurialis Merlinus lib. 3. tit. 2. queeft. 13. gemerkt de pupillares fubftitutiones moribus non obtinent, als die niet anders waren dan efeclus patrice poteftatis, quce apud Romanos obtinebat , qualem poteftatem , in liberos parentes non habent, zo als geleerd word , by Groenewegen tracl. de leg. abrogat. ad Rubr. tit. inftit. de pupillari fubftitutione, Vinn. in §. ultim. ejusd. tit. n. 2. en by andere D. D. meer. Aldus geadvifeert in den Hage den 28 juny 1683. ( Was getekend) C. VAN ALMONDE. LIV. 168  CONSULTATIEN en ADVYSEN. JÖ9 LIV. A D V Y S. ■lo. Iemand hebbende fervttuit van waterloop op en over zyn hermans grond mag dat met anders gebruiken als "zyn brievenUat ïnZ den , of de natuur van de voorfz. fervttuit dat toelaaten. .20. Iemand fchuldig weezende fervituit van waterloop, mag noethat* zyn grond verhogen of diepen, behoudelyk dat htfrrvinüidfa^ aoor niet werd verhindert. Gevraagt zynde of iemand, hebbende fervituit van een wa> terloop op- en over zyn buurmans erve, den voorfz fer yitu.t mag gebruiken .anders of verder als zyn brieven en ttu len daar van zynde, dat inhouden: en of den voorfe. buïrmaa geoorloft is zyn plaatze of erve, daarop de voorfz wa e loon moet zuiveren, mag verhoogen en betimmeren , rmtTda die voorfz waterloop daar doorniet verhindert nog vermindertwerd? Dunkt (onder correctie) dat iemand hebbende ferv1 uvarTwa terloop op- en over zyn buurmans erve, den voo f^fervit^it met anders nog verder mag gebruiken dan zyn brievenl of tim£n dat inhouden, or die natuur van de voorfz/fervituit da ó ten, ten waare hy die maniere van verder éeb uT V °el?' quaeftie is ryzende, hadde geprefcri beert ffnlo lang£ Zt m de prsfcnptie fervitutum discominuarum, in iUibusflZmhomt msmcejfarmm eft aut requiritur, van noode is, e wéetenTnnT/n tyd begoft boven memorie van menfchen • «,L • 7 , , vitutibus discontinus, gebruik? TX^of TJ^/Z van de brieven daar van zynde, die worden niet gfprefcribeer? binnen korteren tyd dan voorfz. is «epiteiciibeeit Ten tweeden, iemand fchuldig vvezende, fervituit van wa^> W da. de ro^S^S^^^S^ dert,  j7o CONSULTATIEN en ADVYSEN. dert, nog geincommodeert L. refetlionis ff. communia prcediorum l. i, §. i. fin ff. de rivis. Aldus geadvifeert . . , , (Was getekend) r, van amstelredam. LV. A D V Y S. Een koop van een huis geflooten zynde, doch voor dat het huis gelee* vert of getranfpor teert was, het zelve huis afbrandende, komt de fchade ten laften van den kooper. Aheeft aan B. zeekere gemeten lands verkogt, met zeekcre . huizinge daarop ftaande, en na dat zy in de koop finalyk geaccordeert en eens geweeft zyn, zo is 't gebeurt, dat al eer de Ieveringe van 't zelve huis en land voor Schepenen wettiglyk is gefchied, dat 't zelve huis afgebrand is. De vrage is tot wiens lafte en fchade 't zelve afgebrand huis moet komen, 't zy voor den kooper of voor den verkooper? Dunkt (onder correctie) dat alzo den koop finalyk gefchied is , dat de voorfz. fchaade moet koomen tot lafte van den kooper, volgens de expreffe decifien van de befchreven rechten, §. cum autem inftit. de empt. alwaar duidelyk gezeid werd, dat zo haalt de kooper en verkooper in de prys eens zyn, dat de koop als dan gehouden werd voor voltrokken, en dat terftond de verkogte goederen, ftaan en liggen tot perykel van den kooper, al is 't dat die aan den kooper nog niet zyn geleevert; zulks dat indien een huis komt te verbranden, de kooper moet de fchaade draagen, en is gedwongen de kooppenningen te betaaien, al is 't dat hy op de pofleflïe van 't verkogte huis nog niet is gekoomen: dit zyn de eigene woorden van den text die klaar zyn, en de quaeftie duidelyk decideeren; waar tegens niet doet dat landen, huizen &c. voor Schepenen ter maalftede moeten gelevert werden, volgens het i-ide Artikel in *t %de Cap. van de Keure van Zee-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. i7i Zeeland: want by 't zelve artikel worden de befchreven rechten hier vooren geallegeert, niet gedood ofte te niet gedaan; m?ar by de Keure werd alleenlyk geftatueert, wat en voor wien de leveringe moet gefchieden: en naar de befchreven rechten, zo moest ook , na dat de koop gemaakt was , leveringe gefchieden ■ maar evenwel zo zeid den text hier vooren geallegeert, klaarlyk! dat de verkogte goederen , ftaan tot lafte en perykel van den kooper, ook voor al eer die nog gelevert zyn. Dat de landen en huizen te bode gefteld, en volgens de Keure en coftuime voor Schepenen gelevert werden, 't zelve gefchied principalyk in faveur van de vrienden en naaften; maar niet dat de koop te vooren geen abfolute koop is; hier nog bygevoegt dat gezegt word dat b. voor t afbranden van 't huis, aireede hem in de poiTeffie van de verkogte landen gefteld, en op zyn koop drie boomen a U1C S£.doIven en °P een ander verplant hadde, met welke acte poffeüoir hy genoeg te kennen gegeven heeft, dat het zyn eigen goed was, en by koope hem was toebehoorende. Aldus geadvifeerd binnen Zierikzee den 15 Maart 161 r. (Was Getekend) w. j. van dy re. LVI. A D V Y S. Erfgenaamen tempus deliberandi verkreegen hebbende , kunnen duwende dezelve tyd een verkooper van een huis of land, by den overleedene bevorens gekogt, niet aanfpreeken, tot tranfporteering. Cornelis adriaanse spies, Schout tot Maasdam, heeft by zyn leven op den 6 Maart iói6. gekogt van godefridus corn el ii udemans, Dienaar des Goddelyken Woords,, binnen den ftede Zierikzee, de nombre van 8 morgen , 258 roeden iands, leggende in nieuw Bonaventura, voor dc fom van ongevaarlyk 3400 caroli guldens en daar naar in Y 2 May  172 CONSULTATIEN s.n ADVYSEN. May van 't zelve jaar, zynde gekomen dezer waereld te overlyden, nalaatende eenen bezwaarden boedel: hebben de wed. en kinderen van den voorfz. corn el is Adriaans se spies niet geraaden gevonden deszelfs boedel abfolutelyk te aanvaarden; maar hebben daar toe verzogt tempus deliberandi, 't welk haar vergunt is, om, binnen een jaar dien aangaande haare meeninge te. verklaaren. De vraag is, of de wed. en kinderen van de voorfz. cornelis a.DRiAANssE. spies , binnen denzelven tyd van deliberatie tegens den voorfz. godefridus üdEr mans agerende, om te hebben tranfport van 't zelve land, den voorfz. udemans niet mag fuftineeren, ongehouden te zyn't zelve land te tranfporteeren, en daar mede zo lang op te hou. den , tot dat hem niet alleen zyn beloofde kooppenningen , maar ook zyne verfcheenen landpagten van de jaaren 1603, 1604 en en 16C5 zyn betaald? Item genomen de voorfz. wed. en kinderen binnen 't voorfz. jaar niet porden om 't zelve tranfport te hebben, en evenwel in het gebruik van 't land bleven, zonder haar beloofde kooppenningen te configneeren , of dezelve wed. en kinderen niet gehouden zyn intereft van haare penningen te be. taaien ? Gezien by den ondergefchrevene de bovenftaande vragen;, dunkt (onder correctie) dat de voorfz. godefridus udemansniet gehouden is, het land hier boven gementioneert, te tranfporteeren, ten waare hem zyn zyn beloofde kooppenningen en verfcheenen landpagten promptelyk werden betaald : want de geene die uit kragte van eenig contract wil ageeren, moet eerft alvorens van zyne zyde het contract volkomentlyk voldoen, zonder dat in confideratie kan komen, dat de wed. en erfgenaamen vergunt is, tempus deliberandi, en daar zy lieden, binnen denzelven tyd niet konnen geconvinieert werden: want het zelve heeft geen plaats, zo wanneer zodanige perfoonen zelfs eerft in rechten ageeren: want in zulk een geval moeten zy ook toeftaan en getrooft zyn, en verwagten dat zy by de eigen perfoonen wederom gereconvenieert werden, ut notat Paul. de Cafiro, ad L. fin. C. de fruit. & expenfis litium. Van gelyken de voorfz wed. en kinderen niet ageerende om te hebben tranfport van't voorfz. land  CONSULTATIEN en ADVYSEN. i73 land, maar laatende de zaaken geduurende den tyd van deliberatie, op zyn beloop ftaan, blyvende egter in 't gebruik van \ zelve land, zonder haar penningen in de confignatie te brengen, dat zy luiden gehouden zyn aan den voorfz. godefridus udemans, te betaalen intereft van dezelve kooppenningen zedert den verfchyndag, per L. 5. curabit. Pre/es C. de attionempt.. Aldus geadvifeert binnen Dordrecht den 8 Auguftus 1616. (Was getekend) vi gl. oem. LVII. A D V Y S. Eenige goederen tuffchen erfgenamen verdeelt zynde, en daarvan na de gedaane verdeelinge eenige goederen wordende geëvinceert, zyn de overige erfgenaamen hun mede erfgenaam, aan wie de geëvinceerde goederen waren te beurt gevallen, verpligt te guar andeer en , zo als die ten tydevanafwinninge waardig zyn, en niet voor zo veel die aan hem zyn aangekavelt.. Zeker perfoon overleeden zynde, zyn deszelfs goederen onder de kinderen van den overleedene verdeeld, in welke verdeelinge aan een van dezelve kinderen te cavele gevallen zyn zeekere binnelandfche aanwauen. De vraag is, indien by avon' turen de voorfz. aanwaffen by iemand afgewonnen werden, of wel dezelve zyn mede erfgenaamen zouden mogen volftaan , mits hem vergoedende zo veel als daar voor hem dezelve zyn aangecavelt, dan of de erfgenaamen voornoemt gehouden zouden zyn hem dezelve te guarandeeren, zulks als die ten tyde van de afwinninge waardig zouden zyn, alzo de voornoemde perfoon die ze toegevallen zyn, dezelve ongelyk hooger heeft verkogt, dan die voor hem zyn aangecavelt, en in cas van ja, of het den posfeffeur en eigenaar van dezelve aanwaffen geraaden zoude zyn, het verfchil van den eigendom der voorfz. aangecavelde en verkogte goederen by fubmiffie te verblyven. ^ a Dunkt.  174 CONSULTATIEN en ADVYSEN. Dunkt (onder correctie) dat de andere erfgenaamen N. N. snoeten vergoeden al 7u!ke aanwaffen, als hem zoude mogen ontwonnen werden, Vide l. 14. fi ]'amilice C, de fam. erciscundce, en dat niet alleen tot zulken pryzen als hem dezelve zoude mogen weezen aangecavelt, fed tanti, quanti fiua intereft, eas fuifje evictas l. 8. cmptore l. 17. fi cum qucefiio Lui. in 'fine profes, l. 9.8. emptor. (f ibi paffim. C. de evictionib. nam divifto prcediorum vicem emptionis obiinet. L 1. divifionem. C. communia utriusque judicii, zulks zynde is ongerymt, dat de andere erfgenaamen weigeren acte van indemnite, alzo uit dezelve weigering te dugten is, dat dezelve de aanwaffen ontwonnen zynde,ofte by verbiyf een derde toegeëigent, zy als dan de zaake quasftieus zouden willen maaken ; is daarom ongeraden, ad majorem cautelam, de zaake te verblyven, ten waare N. N. al zulken acte i'an de andere erfgenamen waare behandigt. Aldus geadvifeert den 22 April 1622. (Was getekend) corn. de hu ybert. LVIIL A D V Y S. Over het zelfde Cafus. Dunkt (onder correétie al is 't fchoon zo, dat dezelve aanwaffen den voornoemde erfgenaam voor zeekere zomme zyn toegevoegt, dewyl hy nogthans dezelve, na dat hem die al by cavelinge toegevallen waren, ongelyk duurder heeft verkogt, dat daarom deszelfs mede erfgenaamen, in cas van afwinninge derzelver, gehouden zouden weezen dezelve te guarandeeren, ten advenante van 't geene dezelve ten tyde van de voorfz afwinninge waardig zullen weezen, dat is zo veel als dezelve ergenaam by verkoopinge daar van heeft geconfequeert, onaangezien hem dezelve ten tyde van de verdeelinge ongelyk minder aangetaxeert zoude mogen weezen, per textum in L. 7. fi fratres C. communia utrius-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. i?5 utriusque judicii, ubi dicitur, quod fi in divifione hes reditatis nulla intervenit ftipulatio inter coheeredes , facta eviclione , agi poterit prafcriptis verbis quanti intereft. Aldus geadvifeert binnen Middelburg den 23 Maart 1622. (Was getekend) j. cats, c van der goes. LIX. A D V Y S. Over het zelfde Cafus. Gemerkt naar rechten kont en kennelyk is, dat de gemeene erfgenaamen den anderen gehouden zyn vry te houden op de goederen, hun refpeólivelyk aangecavelt, en in gevalle van uitwinninge d'een den anderen te vergoeden, niet alleenlyk den prys van'c goed, gelyk het zelve-hun refpe&tvelyk aangecavelt is, maar ook alle koften, fchaden en interenen by den uitgewonnenen, ter zaaken van dien geleeden, juxta textus expreffos, in L. 14. fi families C. families erciscundes L. 9. fi controverfia £? L, 22. cumfucceftores C. de eviÜionib. quce dnes pofteriores leges,quidem de evittionibus ex caufa empti venditi loquuntur. attamen militante eadem ratione, & idem jus ftatuendum, ex communi theorica. Jmo vero £ƒ hic par caufa eft: divifionem namque prcediorum emptionis vi~ cem obtinere placuit. L. 1. divifionem. C. communia utriusque judicii tam families. Dunkt derhalven den ondergefchrevene (onder verbeteringe) dat de goederen den Burgemeefter adriaan h o f f e r , in zyn ichoonvaders fterfhuis aangecavelt, en by hem ter goeder trouwe verkogt, hem zullen moeten worden vergoed, niet alleenlyk ten pryze, hem by de voorfz. cavelinge aangezet; maar ten pryze, gelyk hy dezelve verkogt heeft met alle koften en fchaa. den, ter zaake van de uitwinninge te lyden , indien dezelve uitgenomen mogten worden, ü, allegatis. Doch gemerkt hy by zyn me»  ï?6 CONSULTATIEN en ADVYSEN. mede erfgenamen ofte eenige van dien verzogt word, het verfchil van den eigendom der voorfz. aangecavelde en verkogte goederen, by fubmiffie te verblyven , en hy uit kragte van 'c zelve verblyf naar rechten verfteken zoude zyn en blyven van zyn verkregen recht, en dien volgende geene vergoedinge ter waereld zoude vermogen te eisfehen, zelfs niet van den prys deigoederen, veel min van eenige koften, fchaaden en intreften, fecundum textum exprefium in L. $6. fi diUum §. i. fi compromifero. ff. de eviüiamb. &f dupl. ftipulationib. adde argumentum L. 17.fi cum queefiio: in verbis: citra judicis disceptationem C. de eviclionib. (f l. 21. empti actio: in verbis, nee te conventione remififfe C. codem, zo is het hem in geenerlei maniere raadzaam de voorfz. zaake te verblyven, anders dan mits hebbende van zyne voorfz. medeerfgenaamen goede fchriftelyke belofte, als dat hem het voorfz. verzogt verblyf in 't minfle niet zal nadeelig zyn;maar dat hem, onaangezien de voorfz. aangecavelde en verkogte goederen uit den genieene flerfhuize zullen worden vergoed tot zulken pryze, als dezelve by hem verkogt zyn, en dat voorts het gemeene fterfhuis hem zal bevryden van alle koften, fchaaden en intreften tegens zynen kooper, en dit alles by aldien de uitfpraak kwam uit te vallen tot voordeel van de Heer Penfionaris Mr. bonifa- •cius de jonge. Aldus geadvifeert binnen Zierikzee den 9 April 1622. {[Was getekend} ANTONIUS de HÜYBERt. LX. A D V Y S. Iemand, ten wiens behoeven door twee lieden, ieder in folidum een fchuldbekenteniffe is gepaffeert ,een der debiteuren aanfpreekende , en geen volkomen voldoeninge bekomende, kan voor het reftant den andere debiteur aanfpreeken. Op zeekere vraage geproponeert, alwaar gezegt wierd dat A. en B. beide te zaamen, een vooral en elk in folidum verIe-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. i77 leden hebben, ten profyte van C. een obligatie van 700 guldens de voorn. A.eenigen tyd daar na is komen te failleeren , hebbende dezelve A. korts daarna met zyne crediteuren geaccordeert, zonder dat de voorn. C. hem in 't zelve accoord heeft willen bekend maken; maar heeft dezelve C. hem over de voldoeninge van de voorfz. zyne fchuld geaddreffeert aan den voorn B. welken B aan denzelven C. tot verzekerdheid overgedragen heeft ver' fcheide obhgatien en fchulden, en onder anderen ook zeekeren lchuld , daar van nog geen obligatie ofte zegeltogte was verlceden, met belofte van met den eerften te zullen bezorgen, dat dezelve zegeltogte eerftdaags zoude werden verleeden, op den naam en ten profyte van den voorn. C. dan heeft daar na de voorn. B. in 't plaatfe van 't zelve alzo te doen, de voorfz zegeltogte doen maken op zynen eigen naam , en dezelve gaan tranfporteeren aan eenen anderen, zynde met eenen dezelve B. van gelyken komen te failleeren. Waar uitgevraa°t 'r°u V00rn- C niet hebbe»de uit de voorfz. getranfporteerde fchu'den, ten vollen konnen betaald worden, hem zeiven met zoude om de refte van dezelve fchuld addrefleeren aan den voorn A en of hem daarin zoude konnen bejegenen de opdra?. te by hem van den voorfz. B ontfangen ? Item , of hem cenigzints ook zoude konnen bejegenen dat de voorn. B. na dat hv de voorfz. fchulden aan hem C. al hadde getranfporteert, de voorfz. zegeltogte heeft gaan doen maken op&zynen eigen naam! en dezelve getranfporteert aan anderen ? * Gezien by den ondergefchr. de bovenftaande vrage , dunkt (onder correa.e) dat nademaal de voorn. A. en B. gezegd werden beide verbonden te weezen, elk een vooral, en in folidum de voorn. C. met hebbende zyne betaünge ten vollen konnen confequeeren van den voorn B. naar regte zeer wek vermag hem zeiven om de refte te addreffeeren aan den voorn A on aangezien de opdragten by hem voor deezen van den voorn B ontfangen als hebbende aan den voorn. C. vrygeftaan/zo veel van een jeder op rekeninge te ontfangen,als hy heeft gêkonnen zonder daarom zyn regt ofte affie tegens den andererf te verhezen , per textum exprejfum in L 16. liberum, (f in L. 23. reos Cod. % - de  j78 CONSULTATIEN en ADVYSEN. de fidejusforibus &? mandatoribus , ubi expreffe dicitur. CreJitorem qui cum utio ex correis debendi egit, non prohiberi Ulo non fatisfaciente, ad alium reverti cum (inquit textus) nullus eorum, eleitiene liberetur. En belangende de voorfz. zegeltogte , daar van de fchuld aan den voorn. C. getranfporteert is geweeft, nademaal dezelve fchuld by den voorn. C. nooit ontfangen is geweeft, nogte ook de voorfz. zegeltogte, ter contrarie heeft gaan transporteeren aan eenen anderen", zo moet dezelve naar regten gehouden werden, als of ze nooit getranfporteert was geweeft, en confequentelyk kan dezelve den voorn. A. in 't minfte niet te baate komen , cum de jure ad hoe, ut contingat liberatio debiti per folutionem ,requiratur, ut res fine pecunia, in folutum data, fiat ipfius creditoris, alioquin debitor non liberatur. per textum expreffum in L. 27. etiam junïla L. 33. qui fibi cf L. 46.fi quis inprincip. & §• !•de folutionib. &f •liberationïb. Waaruit dan komt te refulteeren , dat nademaal de voorn, verbandbrief, by den voorn. C. nooit is ontfangen; maar dat B. denzelven, contrarie zyne belofte heeft gaan geven aan anderen, nogte de voorn. B nogte ook den voorn. A. daardoor geenzints van de voorfz. fchuld zyn eelibereert, facit etiam texius, in L. qui fic. 55. & in L. in perpetuum 61. & in L.fiquis duos 67. in fine ff. d. tit. de folution: late Tiraquell. in trailatu de retraict conventionel §. 2. Gloffa 1. w. 9. circa finem. Aldus geadvifeert binnen Middelburg, den 29. Novemb. 1665. (En was getekend) c. van der goes. LXI. A D V Y S. Eenige Landen in gemeenfchap bezeeten wordende, van welke eenige onder water leggen, zo dat dezelve niet kunnen afgekavelt worden, kurmennogthans de andere niet onder water ftaande Landen ,intusfchen gekavelt en verdeelt worden. Quteftie ontftaan zynde tuffchen de Heer Rentm. adrianus hof fe rus ter eenre, contra simon jacobse Hol-  CONSULTATJEN es ADVYSEN. m Hollander , ter andere zyde , ter oorzaake van de afkavelin" ge en delven van zekere laage Moerlanden, in diverfche portien gelegen , dewelke door water belaft zynde, niet finalyk konnen werden gekavelt. Werd. gevraagt , of den voorgemelden heer Rentm. den voorn, simon jacobse niet kan eonftringeeren, tot kavelinge en afdelvinge van de gemeene landen, met conditie, dat dezelve ten allen tyden abfolutelyk zullen werden ge* kavelt, zo haaft van de onderfcheidinge van de voorfz. limiten zal blyken. Op welke vrage by den ondergefchr. gelet zjmdc, dunkt hem (onder correctie van beter gevoelen) te antwoorden, dat alzo dc voorfz. Landen nu in zodanige geftelteniffezyn, dat 'er eeni. ge bruikbaar , en andere door 't opftaande water onbruikbaar liggen, en de hooge Landen , zo den Impetr. in zynen eifch polerende is, onder den anderen zyn gebruikt, den voorfz. heer Rentm. vryftaat, dezelve bruikbaare Landen naar ieders grootte te doen alkavelen ,alzo het naar regte notoir is,dat daar diftintte en verfcheide poffeflien zyn, uit kragte van eigendomme mogen verkavelt en onderfcheiden werden,gelyk te zien is inhet6.^. van de Keure van Zeeland, Cap. 2. en niemand tegen wille en dank in gemeenfchap kan werden gehouden , L. in commune 5. C de communi dividundo. Laatende ondertuflchen de andere, die onbruikbaar zyn, onverkavelt, alzo dezelve onder water zynde onmogelyk is volgens den eifch van partye te verkavelen , en niemand naar regte tot onmogelykheid kan worden pcconftringeert. J Aldus geadvifeerd binnen Zierikzee den 2 May 10^5. (Was getekend) j. van der lisse. LXII. Z 2  iSo CONSULTATIEN en ADVYSEN. LXIL A D V Y S. Een Burgemtefter geobjetteert zynde deszelfs eed te hebben gebroken i kan tegens den Injuriant concludeeren tot eerlyke en profytelyke beteringe van de yoorfchreeven injurie. NN geinfinueert zynde by eenen jan simonsse, die . hem hadde geobjecteert, dat hy zynen eed hadde gebrooken. Word gevraagt, of den voorn. N. N. tegens den voorigen injuriant zoude konnen concludeeren toe eerlyke en profytelyke beteringe van de voorfz. injurie? Op welke vrage gelet hebbende, dunkt my ondergefchr. onder correctie van beter gevoelen te antwoorden, dat alzo den voorn, geinjurieerden een man is van aanzien, en tegemvoordelyk, beneffens een van de voornaamfte officien van den Lande bekledende, dezelfde injurie gezegd moet zyn injuria atrox. §, atrox. Inftit. de injuriis. Waar nog by komt dat den voornoemden jnjuriant zyn inzigt gehad heeft op den eed, die den voorgemelden N. N. gedaan hadde, als gemeente Burgerm. over zulks als hoofd van het Co'llegie van Heemraden van den Lande van Schouwen , moet de voorfz. injurie zo hooge gewogen worden, en zo zwaarlyk geltraft, als of die den heer voorn, geinjurieerde aangezegd waren in effeflueele bedieninge van het Burgemeefterichap. Want het is naar regt en reden kennelyk,dat alle daaden,. ratione offidi gepleegt, niet alleen moeten verantwoord worden, ten tyde van de bedieninge van eenig officie,maar ook (des moet zyn) daar naar, zodat ter oorzaake van daaden het zelve officie, belangende de verdediginge in de perfoon, die het heeft bedient, word als gecontinueert, confequentelyk ook de injurien, die uit het zelve zyn refulteerende, met zodanige poene en boete moeten geftrafc worden, dat 'er een andere zich aan fpiegelt, ja fomwylen ook met 'er dood, gelyk zegt Menoch de arbitr. judicis, lib. 2. cent. 3. iv>. 5 6? 10. cafu 263. De reden hier van is deeze: want een Burgemeefter of ander officier, die het hooft van eenig collegie is, ter oorzaake van zvn ampt 'c onregte ge- dif-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. i$t diffameert wordende, word niet zo zeer den perfoon des officiers, als*wel het gemeene belten verkort: want de gemeente in de gehoorzaamheid van haaren Magiftraat niet zal konnen gehouden worden, die ziet dat denzelve verdragen moet zodanigen laster, als den moedwilligen uit zyne ongereguleerde herfenen, 't zynder beliefte, is uitgietende, zo dat de diffamatie, ter oorzaake van 'e officie aangedaan, meer feditie en oproer, als injurie kan gezegd worden te zyn, en word over zulks wel en te regte gepraélifeert, dat dezelve eerlyk en profytelyk moet werden gebeterd, gelyk te zien is by Merula de conclufionibus, lib, 4. feil. 3, cap. 2. no. 9. Gail pratliear: obfervat. lib. 1. obfervat. 64. n°. 5. Aldus geadvifeert binnen Zierikzee, den 5 Juny 1635". (En was getekend) j. van der lisse. LXIIL A D V Y S. Een Debiteur, wiens goederen in executione zyn aangeweezen, mag geduurende de executie die goederen niet belaften of te veralieneeren. myn heer en oom! Tot voldoeninge van UE. fchryven , van den 24. deezer, ,beheve UE. gedient te zyn, dat naar myn gevoelen, en ook van andere heeren,- hen dies verftaande , notoir en buiten alle. controverfie in regten en praftyke gerecipieert is, dat een debiteur, wiens goederen ofte door particuliere aanwyzinge, ofte door ordre van de wet werden geëxecuteert, niet vermag geduurende dezelve procedurcn, dezelve goederen eenigzints te belaften ofte alieneren , alzo daar door evidentelyk een deure geopend zoude werden, om in. fraude van de Crediteuren, en haar verkregen regt, 't gewysde van den Geregte t'eenemaal te eludeeren, voornamentlyk zo wanneer den debiteur geen andere goederen zoude hebben, dan die geene, daar op by hem aanwy- Z 3 zjn«  182 CONSULTATIEN en ADVYSEN. zinge gedaan , ofte by den Regter executie of ordonnantie is verleend. Ratio eft, quod hor cafu creditor fibi comparaverit pignus fudiciale ac proinde ihalienabile , uti inter alios eleganter probant Anth. Faber in fuo Codice L. 7. tit. 20. definit. 5. £f Papon. L. 18; tit. 5. Arreft. 19. Zonder dat naar myn kenniffe in de particuliere ordonnantie van onze ftad, ietwes te vinden is, daardoor bet contrarie van dien, zoude mogen gefuftineert werden, zoude derhalven UE. weldoen, onaangezien de pretenfe belaftinge, met zyn begonnen proceduren, ingevolge van Schepenen ordoncantie voort te vaaren. Aldus geadvifeert in 'sGravenhage, den 29. October i6\i. (En was getekend) c rolland t. LXIV. A D V Y S. Ónder oude-moeijcn kinderen, kunnen oude-moeijen kindskinderen niet iegreepen worden, in cas van naaftinge, volgens keure van den Landen van Zeeland. erentfeste, hooggeleerde, waarde, discrete he ere! Uwe miffive van den 20. Juny voorleden is my door uwen cozyn wel behandigt , en hebbe daar uit pertinentelyk kunnen verftaan de gelegentbeid en de geregtigheid van uwe zaake jegens bartholo m eüs m arinusse- schoone, nopende de pretenfe naaftinge van de Landen, "by hem voor den Geregte van Seroos'kerke gein tenteert. De Keuren van den Landen van Zeeland zyn daar van decifoir, en dezelve moeten ftaargevolgt werden fimpelyken in iis terminis, zo die leggen , zonder daar van eenige vordere extenfie te doen tot eenige verdere graden van bloede en maagfchap , als dezelve Keuren zyn uitdrukkende, overmits dat alle Keuren verftaan werden te zyn  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 183 zyn ftriSti juris , en dat dezelve moeten verftaan en genomen werden, zo die in propria verborum fignificatione zyn leggende; en dewyle naar onze maniere van fpreken, en in noftro idiomate, oude-moeijen kinderen, en oude moeijen kindskinderen zyn diverfch en van den anderen notoirlyk zyn gediftingueert, zo volgt daar uit, dat door de expreffie en nominatie van de eene, de andere niet zyn genomineert, nog geëxprefTcert, maar oude moeijen kindskinderen by de voorfz. Keuren niet genomineert zynde, buiten de difpolitie van dien gebleven zyn. En zoude ook zeer pertinent zyn, indien UE. zoude konnen bekomen, eenige verklaringen van Practizyns aldaar , als dat de Keuren voorfz. fimpelyken altyds gepraftifeert is geweeft in oude moeijen kinderen, en niet van kindskinderen, 't welk daarom in deezen niet kan nog en behoort verandert te werden, minime enim mutanda funt, quce certam femper habuerunt obfervationem. 't Is een notoir misverftand: Oude-moeijen kindskinderen mede tot de naaftinge te admitteeren, als by het vonniffe in quteftie fchynt gedaan te werden, 't welk daar uit fchynt gerezen te zyn, dat na dc gemeene befchreven regten liberorum appellatione nepotes& pronepotes, cceterique qui ex his defcendunt, continentur; dan 't zel.ve komt ex proprietate fermonis Latini, fub nomine colleCtivo liberorum, comprehendentis omnes omnino defcenêentes ; maar 't zelve word zo niet gepbferveeit , in cognationum fmgularum nominibus, veluti filii nepotis , pronepotis, aliorumque defcendentium, gelyk hetzelve pertinentelyk word gedecideert, in L. liberorum 220, ff. de Verbor. £? rerum fignificatione. By dewelke alle dubieusheid van U E zaake weggenomen word , zulks dat onder de oudemoeijen kinderen de kindskinderen derzelver niet konnen begrepen zyn. Aangaande de vrugt van 't Land, en de perceptie van dien; dunkt my, naardien huygje wisse, de Landen aan U E. heeft verkogt, dat de poffeffie en gebruik van dien by haar, ofte haars regts hebbende, zo lange blyft,tot dat de koop abfolutelyk is geëffeaueert, en dat zy van haar kooppenningen bevredigt zy, zulks, dat UE, alleen regt heeft, overmids deor de Appellatie en d'Inhibitie van dien zyne handen gefloten zyn, dat zy 't voorfz. Land, nog de vrugten van dien,hem niet kan  CONSULTATIEN en ADVYSEN. kan nog mag in eeniger manieren onderwinden, en anders doende, zoude jegens dezelve appellatie en d'inhibitie van dien attenteren , daar van U E. door Notaris en Getuigen zoude mogen doen protefteren , en 't zelve proteft met bewys van attentaten by hem gedaan, aan ons terrtond overzenden, om daar van reparatie op ftaande voet aan den Hove verzogt te mogen werden. Hiermede Erentfefte, Hooggeleerde, Waarde, Difcreete Heere! Geadvifeert binnen 'sGravenhage, den i. July 1620. &c. (En was getekend) H. VA N PKRSYiV, LXV. A D V Y S. 1». Een eigenaar of verhuurder arrefterende zyn huurders goederen op zyn eigen grond, word tot verhaal zyner huurpenningen geprcefereert voor andere crediteuren. 10. Dat een verhuurder zyn huurder op land mag laaten woonen, zo lang hy gelieft, in prcejudicie van andere crediteuren, ten ware coftume contrarie mede bragten. 3«. Een verhuurder kan ook de beeften een ander toebehorende, dog op zyn land geweid wordende, aanfpreeken voor zyn huur, door den huurder aan hem verfchuldigt, dog alleen pro rato en na advenant van den tyd, dat dezelve beeften op 't land gegaan hebben. 4". Een grondkeer aan den huurder toeftaande, dat hy eenige goederen of beeften verbind aan een derde, verlieft daardoor zyn legaal hypotheecq. De vrage is, of den Proprietaris vermag te doen executeereh de meubelen of catheilen van zynen Pachter, die aan anderen crediteuren zyn verbonden wettelyk 3('tzy voor de fchuld, ge- 184  CONSULTATIEN en ADVYSEN. ,g5 gefprooten van dezelve catheilen, paarden,ofte andere fchulden en die particuliere t agterheden niet aanziende, of hy Proprieta" ris dezelve beeftialen vindende op zynen grond, aan dezelve geprefereert is, zyn t'agterheid van partye te eifchen . Item, of een Proprietaris vermag zynen Pagter te"houden zitten of woonen op zyn land, zo veele jaaren als hem belieft in prejudicie van andere Crediteuren ? Ten derden , of een Crediteur hebbende gepand de catheilen van een Proprietaris Pagter, en bevindende dezelve geprefereerc aan dezelve, voor zyn t'agterheid van pagten niet ongefondeert is te verzoeken, dat de Proprietaris, als geprefereerde zi' voortgaan met zyn executie, of dat hy Crediteur als inpander' ofte geprefereerde dezelve executie zal vermogen te agtervoll gen. Ten vierden, een Pagter ligtende of leenende eenig geld, tot reftitutie van welke hyfteld verzekertheid, en verbind zieker geIpecifieerdc beeftialen voor wette , of den Proprietaris dat ver baud niet aanziende, gefondeert is dezelve verbonden beeftialen te executeren tot betalinge van zyn veragterde landpagten * len vyfden , of iemand aanneemende eenige beeften te werden op zyn gepagt land en hy is den Proprietaris van landpagt" fchuldig een ofte meer jaaren , en den Proprietaris vindende die beeften op zyn grond , of hy niet is gefondeert dezelve te mogen aanfpreeken voor zyn't agterheid van pagten* 8 Ten zesden, een Proprietaris fchryft aan zyn Pagter om betalinge, en den Pagter weet geen middel om te betalen, ten ware dat hy verkogte zyne paarden, die hy nogthans niet Jsfen kan: want hy anderfints zyn landbouwery niet zoude kon nen vorderen, en daarom vind beter geraden dezelve te belas! ten l,gtende op een fomma van penningen, mids wettelyke verb.ntenilfe van dezelve paarden , en de geligte penningen werden geted aan den Proprietaris, of den Proprietaris evenwel de verbonden paarden vermag aan te fpreeken, tot betalinge van zyne veragterde landpagten, in prejudicie van de voorfz CrediteuT* Op het eerfte artikel dunkt ons, dat ja, dewyle naar regten Aa den  i86 CONSULTATIEN en ADVYSEN. den eigenaar, arrefteerende zyn Pagters goederen op zynen eigen grond, geprefereert werd voor andere Crediteuren tot verhaal van zyn pagten. Per ea,quce tradit Neguzant. in tract. de pignorib. in 40. membr. part. 2. num. 141. & per totum. Waarmede haar ook is confirmerende de Coftume van Gent, Pub. 16. Art. 9 6? 10. item Rubr. 3. Art. 4. Op het tweede Artikel dunkt ons, dat mede ja, dewyle het zelve nog by de befchreven regten, nogte ook by de Coftume van Gent word verboden, te weeten, dat den eigenaar wel vermag te werden geprefereert voor alle zyne verfchenen pagten , hoe veele jaaren 't zelve zoude mogen wezen, dan by zo verre andere Crediteuren op den Pagter voor haar agterwezen zouden willen procederen en deszelfs goederen verkoopen, vermag den eigenaar het zelve niet te beletten, behoudens hem zyn regt van preferentie op de penningen daar van provenierende. Op het derde Artikel dunkt ons insgelyks, dat ja, dewyle het zelve alzo expreffelyk, by de Coftume van Gent werd geftatueert, Rubr. 16. Art. 11. Dit vierde Artikel is genoeg conform het eerfte , derhalven wy ons refereeren tot het antwoord aldaar gegeven, dewyle den eigenaar op zyn eigen grond werd geprefereert vooralle andere, ook andere Crediteuren voor de betalinge van zyne pagten. Op het vyfde Artikel, werd (onder correctie) mede verftaan, dat ja, nademaal den eigenaar van de beeften, befteedende dezelve te weiden , mede toeftaat,dat dezelve op een anders grond zullen werden gebragt, per ea quce tradit Bart. in L. quce dotis 33 Col. fin. f. fioluto matrimonio. Neguz. in d. 40. memb. 2. partis num. 152. ubi plures allcgat, te weeten pro rata en ten advenante van den tyd, dat dezelve beeften op 't Land gegaan hebben. - Op het lefte Artikel werd mede verftaan, dat ja, ten waare den eigenaar ofte grondheer kenniffe gehad hadden, van de verbinteniffe der voorfz. beeften , ofte goederen, en daar in expresfelyk hadde geconfenteert, alzo hy in zulke gevallen, na regten verftaan zoude werden, zyn legaal hypotheecq, hen op dezelve heeften competeerende, kwytgefcholden en geremitteert te hebben,  consultatien en advysen. ,g7 ben, per ea quce tradit neguz. in d. tract. de pignor. in 3". memèr 6. partis princ. num. 23. Aldus geadvifeert binnen Middelburg, den 5. Maart 162r. (En was getekend) j. cats, j. van der goes. l;xvl a d v y s. Eenige goederen verkogt zynde om de levering een jaar na dato te doen en die goederen intujfchen zo in prys daalende, dat dezelve geen ' geld waardig zyn , is nogthans den kooper verpligt tot de bcdonge koopprys. CASUS. Een koopman koopt ter goeder trouwe, op leveringe een iaar te vooren zekere koopmanfcbap, en belooft daar vooren te betalen zekere fomme van penningen. De verkooper komt ten tyde yan de leveringe, en wil hem leveren iets zulks, dat niet met allen waardig is. ' te bellen? !*' * ** ^ iS geh°Uden te ontf^n, en Gezien by den ondergefchr. de voorfz. vrage,dunkt denzelven (onder cor^ie van beier gevoelen) dat in materie van koo pen en verkoopen (wezende contracten van goede trouwe) geen geld behoord betaald te moeten werden , voor het geene dat niet met alle waardig is: evenwel, in gevalle eenig goed verkogt word , op een jaar naar dato te leveren, en dat die fooren van goederen , dewelke ten tyde van den contracte wel begeert was , naderhand , en eer den dag van de leveringe gekomen w door veranderinge van tyd of ander toeflaande geval , zo komt te verloopen , ofte in prys komt te veran. deren, dat dezelve als den dag van leveringe komt, in effecte geen geld mag gelden , dat evenwel de kooper gehouden is Aa % hct  3 88 consultatien en advysen. het voorfz. gekopte goed te ontfangen , en de beluofde kooppenningen daar vooren te betalen ; alzo naar regten onzekere dingen, ja bloote hoope, zelfs om geld kan werden verkogt, en fchaon de hoope tot niet komt te vervallen , evenwel moet werden betaald, zulks als 'er voor is belooft. Textus rotundus in ex empto n.§. ïS.infin.invcrbif. veluti e urn futurum jaStum retis a pifeatore cmimus, aut indaginem plagis pofetis a venatore, vel pantheram ab aucupe: nam etiam fi nihil capit, nihilo minus emptor pretium pr aft are neeeffe habebit. ff. de AEtionïb. empti &? venditL Aldus geadvifeert binnen Zierikzee, den 17. November 1622. (En was getekend ). h. de hu ybert, lxvii. a d v y s. ■Een Crediteur vonnis hebbende ten laften van zyn debiteur en deszelfs borgen , executeerende de borgen, die daar tegens in cppofitie komen , kan nogthans hangende de queefiie in oppofitie, den debiteur executeeren. Maarten crynsse weuyte, hebbende geobtineert acte van provilioneele condemnatie, ofte afdoeninge van inhibitie, tot lafte van cryn boy de jonge voor den Hoonen Rade, heeft ter lager vierfchaare, ofte tot Zierikzee gedaan executeeren de perfoonen , die borgen waren geworden voor den voorn, cryn boy de jonge, dewelke zich tegens dezelve executie hebben geoppofeert, is aldaar geweezen vonniffe tot haar lieder nadeel, waarvan zy lieden geappelleert hebben aan den Hove Provinciaal, en de zaake aldaar beplyt zynde, is geappoinfteert, dezelve te befchryven by memorien Werd nu gevraagt, of ondertuffchen hangende de voorfz. zaaken tuffchen de voorn, maarten crynsse, dezelve wel vermag uit kragte van de voorfz. provifioneele condemnatie te doen executeeren den voorn, cryn boy de jonge, zonder te rema-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. jg-j inunderen van de procedurcn van executie tegens de borgen begonnen, ofte de htis pendentie daar over hangende in cas d'appel voor den Hove van Holland? Gezien by den onderfchr. de bovenftaande vrage, dunkt (onder correctie) naardien de voorfchr. borgtogten gedaan is tot verzekeringe en fecuriteit van den voorn, maarten crynsse, om van zyn agterwezen, 'c welk hem van cryn boy de jonge was competerende , meerder te wezen verzekert, en dat in regte wel gedifponeert is, dat de principale voor den borge moet werden geëxecuteert en niet den borge voor de principale, zulks dat de borgen,indien zy eerder als de principale zoude werden aangefproken , ofte geëxecuteert, vermogen te proponeren d'exceptie ordinis, ofte het beneficie van excuffie, om eerft den principalen te moeten uitwinnen, eer men op de bor^e zoude mogen komen, dat daarom een crediteur, executerende den principalen , zig daar door niet is prejudicerende, in reguard van de borgen , en confequentelyk de voorn, maarten crynsse weoyte wel vermag den voorn, cryn boy de jonge te executeren, zonder prejudicie van zyn regt tegens de borgen, en zonder ook te moeten renuntieren de proceduren van de executie, tegens de borgen begonnen, ofte de litispenMe ter zaake van dien, althans hangende voor den Hove van Holland, welverftaande, dat door de betalinge, van de voorn, cryn boy de jonge bekomen, de borgen ook zouden werden bevryd en ontlaft. Aldus geadvifeert in 's Gravenhage, op den 23. Mai 1628.. (Was getekend) phs. van cromstryen» LXVIIL A>3  CONSULTATIEN en ADVYSEN. LXVIIL A D V Y S. >*" l°. Beneficia funt plenijfime inter pretanda. 2«. Pofterorum appellations lat ffune pa:et, 3°. Feuda retta inter libros cequaliter divLluntur. 4». Femina femel ad feudum admijfa , alice deinceps excludinonpoffuni. $o. Feudum conceffum pro fe & defcendentibus tranfit in infinitum. 6°. Nakomelingen, wie daar onder verftaan-worden. Gezien by den ondergefchr. zekere vidimus, inhoudende infertie van drie bezegelde brieven, de eerfte van hoogloffelyker memorie, graaf willem van Henegouwen in Holland, van dato A°. 1304. houdende affignatie van hondert ponden zwarten tournois ftuivers, by zyn Genadige Heer Vader gegeven, Heer johan, Heere van cruyningen, te houden in regten leene, te heffen uit de bede in Cruyningen en naaftleggende parochiën, hem en zyne nakomelingen te houden ten regten leene. De andere van Grave willem van Henegouwen, van dato A. 1341. inhoudende gelofte van zyn genade, voor hem en zyne naarkomelingen, Heer johan, Heer arnolt en Heer geeraart, der voorfz. Heer jans kinderen van Cruyningen, en haare nakomelingen, te houden alzulke brieven, ais den zelfden brief doorgefteken is. Den derden van Keizerinne margarieta, van dato Ao. 1346. inhoudende verly aan Heer johan en Heer arnold van Cruyningen broederen te houden de voorfz. renten ten regten leene , in allen manieren ais de voorfz. brieven houden, met gelofte Heer jan en Heer arnold en haare nakomelingen vaft en geftade te houden, en gelet op de fchriftelyke quceritur, daar uit geproponeert. Dunkt  CONSULTATIEN en ADVYSEN. m Dunkt (onder correftie) dat tot decifie van de geproponeerde vrage, te confidereren ftaat, dat de voorfz. conceffie en gifte met de navolgende affignatie ofte aanwyzinge en beloften in de voorfz. brieven gementionc-ert, geëmaneert zyn, abipfio Principe fif Comité Zelandice, in faveur van de Heeren van Cruyningen en haar nakomelingen , idcoque pleniftme eft interpretandum hoe beneficium vel conceftiofieu donatio L. beneficium 3. ft. de confiitutionib. Principum £f effet abfurdum ê? temerarium per adftutam interpretationem , veile beneficium Principum, ad ftritlam interpretationem recludere Textus in L. uit. C. de prcepofitis agenlium in rebus. idque potifiimum contra ipfium concedentem. Cafirenfi. ad L. beneficium 3 V de conftitutïonib. Principum fiub num. 3. poft. Cyn: ibid & Innoc. in c. dileEti de donat. ubi textus in fine fic habet. in contraÜib, pkna,' in teftamentis plenior, in bemficiis pleniffima eft interpretatie'adhibenda Zo dat de interpretatie van de woorden in regten leen, ampliffime behoord genomen te worden, zulks als de befchreven leenregten lutwyzen,, in tit. 33. 2. lib. Feudor. de confuetudine recH feudi êf ibi Dottorcs. Nempe de feudo propno. quod multiplici refpectu pro prium appellatur; turn quod non fit adftriüum, dcte.rminatis fcrvHiis turn quod non fit revocabile, ut differit. Curt. in tratï. feud part 1 queeft. 8. num. 18. Zonder dat dezelve woorden reftringibel zvn* naar eenige particuliere coftumen diclce conceffionis, hoe non imfiorl tmit, nee patiuntur. Alzo expreffelyk by dezelve giften genro videert is den nakomelingen van den voorfz. Heer johan van Cruyningen: pofterorum quippe appellatio latijfime patet, ut videre eft apud Tnaquell. m tratl. Retract. §. in. Gloff. 9 fup verb cu hgnager. num. 202 & 239. Dat ook by de tweede brief,'de drie kinderen van Heer jan van Cruyningen voorfz. wegens de broederen met de voorfz. rente verlyt, ofte voorzien zvn re. nocg in contormitc van de voorfz. befchreven leenrenten' na dewelke feuda reÜa inter liberos ceqmlüer deviduntur: dat mede na de dood van den derden broeder, die twee andere broeders van Cruynmgen^daar mede in 't geheel verlyt zyn geweeft, als fuccefl.urs van haaren broeder, als den vooriz. derden brief uitwyit. Zulks, dat daar by de meeninge van den voorfz Prinfen uitgever van de voorfz. leenen, eens verklaart zynde te wezen, dat  i9i CONSULTATIEN en ADVYSEN. dat niet alleen de kinderen van den leften valTal; maar alle de nakomelingen van den eerften vaffal zouden fuceederen , 't zelve daar na altyd gevolgt, en geobferveert moet werden : femina enint femel ad feudum admiffa , alles deinceps excludi non poffunt, quant dicit effe communem opinionem Jul. Olan. §. feudum. queeft. 80. num. i. ff fimiliter uno tr anfv er falium, femel admiffo, & rellqui deinde collaterales admitti debent. Contrarie de nature van de coftume in andere provinciën, over regte leenen geobferveert. Waaruit volgt, dat nademaal in Zeeland een geheel andere nature van fucceflïe van leenen gebruikt word, dan in andere naaftleggende provinciën , als uit de Keure van Zeeland goed te (peuren is, waarin nog van onverfterffelyke leenen, nog van crfleenen, nog van regtleenen, in 't minfte word gedifponeert, maar alleen van de ieenen, die aan den Grave vervallen, en geloft mogen werden, zo wel van de zwaard als fpil zyde; contrarie die natuur van leenen, ques refpectum habent ad ftipitem & primum inveftitum: mitsdien moet in deezen verftaan worden, dit cas, fpreekende van regte leenen , daar van by de Keure niet is gedifponeert gebleven te zyn in de difpofitie der gemeene leenregten, (arg.L. commodiffime is qui 10. ff. de libris & pofthumis) difponerende zulks als vooren, en dat 'er ten alderminite, by de voorfz. gifte geprovideert is, den defcendenten van de voorfz. Heer jam van Cruyningen, nademaal by de voorfz. eerfte brieven blykt, attum effe van de nakomelingen, van Heer johan van Cruyningen voorfz. in pluraii numero, en overzulks, omnibus defcendentibus provifum effe : ejusmodi conceffio fatta alicui pro fe, fuifque defcendentibus , cenfetur effe una conceffio, in cujuslibet defcendentis perfona L.ftipulatio 1. §. 2. fi quis ita ff. de Verbor. Obligationib. £f L. repeti 5. in princip. ff. quib. modis UfuffruStus Veniunt dcfcendentes'ex provifione, aut ftipulatione illius conceffionis, fic fuccedunt ex jure , cujusdam , ab initio radicatee, & quodammodo repetites concejfionis, ei? ita refpondit Bart. Conf. 58. ex themate preedieto tria oriuntur. Bald. Confil. 37. mafiulinum, volum. r. Caftrenf. confil. 374. juxta poftremam editionem, fub num. 3. fiaulp ante num. 4. quod fi, inquit , Princeps aliquid concefferit. Titio cif lilnris, vwrcuo Titio, liberi non veniunt ex perfonapatris, fed unusquifque ex  CONSULTATIEN en ADVYSEN. m tx perfona propria , quia labent a Principe, alleg. Bart ad L ui junjjiirandi 7. f de operislibertorum. Et quotiefcunque feudum co.cffum eft pro Je, & defcendtntibus, tranfit in infinitumc i « boe quoque fciendum eft, quifeud. dar. po ff & ibi Alvarotus &> alii Peen Confil. 85. num. 2. verfu fecundo principaliter, ubi refpondet ad ea,qucem contrarium allegari poffent. quum ergo hic fubfitm-rum benepcium & gratiofa conceffio ipfius Principis, als de texten van de voorlz. bneven klaarlyk uitwyzen, en waarin nullum verbum mejje cenfetur, quod non habeat myfierium, vim (f energiam aula in^ufmodi conceffionibus nihil debet otiofum eff> (ut inquit Baldus ad tit. de contrah. empt.) & contratlus feudalis magis acccdit zra tics, quam contratlus, ut probat Jacobus de f anti. Georg. in tratlatu de beudis, fuper verbK prcefentes , num. 4- iH refpondebitis, Rc procul. dubiofumenda eft ea interpretatie, quce maxime fpetlat favorem Domini de Cruyningen, als wezende ex defemdentibus precfati Dommi Johannis de Cruyningen , cujus in prcefatis conceffionibus fit memo,: vemunt enim ex providentia prcefatarum conccffvmum, omnes filu, ex quibushbet fiUorttm fj defcendentium primi acquirentis, utpotefttput, tn refpetlu van alle zyn defecten, idque jure propno, & ex perfona fua fibi competente, velut ex patio , iur c r § penulnm de leRe Conradi # c. 1. J. fif fi clientibus, de alien. feud facit text & notata per doel. in L. ex fatlo §. ulthn.ff.ad Trebeh.fi quidem tn hberalitatibus Principis, circa beneficia, con. ceffs verjatur magnus favor , quo ad fui extenfionem, nee non quo adjuiimmutabüem durationem , ut inquit Odoard. Conf. qco num\ Waarom? nademaal het woord (nakomelingen) non "fahnn de defcendentibus eft inteWgendum fed de omni pofteritate, eos enhn quosLmnepofteros, nakomelingen, noftra lingm dicimus: appZ latione autem pofteritatis, omnes omnino continentur, qui ex eademftirpe in infimlum originem ducunt, five fint femincs, Jive fint mas ZlLVTPer vTtam »dgrmm P°gmti> UtmuLiis Ml'oritatibus probat Tnaquell. de retratl. Lignagn. d. §. r. gl9. num. 2o4ö>242 ' iext in L. quod his 83. in fine ff, de leg. 3. L. Lrorum IXZ ff d* verbor. figmficat Zo dat die .voor geen kwaad Leen gehouden kan worden, dewyle in toQm*fr m Wel^vrm^™£™ . perfoonen zyn geroepen, fuffieitque nobilem d. de CruyningTneffe I Bb de  m CONSULTATIEN en ADVYSEN. de pofteritate Joannisde Cruyningen primi vafalli, etiamfi'Judocï ultinii vafalli, nulla fuperfit pofteritas: quam diu enim fupereft aliquis de pofteritate prceditti d. Johannis , hoe feudum interire non pol eft, quia ex patïo de providentia primi concedentis, omnes pofteri primi vafalli cenfentur vocati, ut dit J.ul. Clar. in §. feudum queeft.. 9. num. 3. & queeft. 16. in fin. Jajbn in L. quotief. r. c. de fideicomm. By alle welke middelen en redenen klaar blykt, dat myn E. Heer van Cruyningen , ex vi prcefatarum conceffmnum regt competeert, tot de vooriz. rente, om ordine fuccejfivo, als wezende van de defcendenten en nakomelingen van de voorfz. jqhan van Cruyningen, dezelve renten te genieten. Aldus geadvifeert (Was getekend) n. de hieuts, w. de c o c q_, derweyers, f branck LXIX. A D V Y S. Tot Nevale Tienden is dc Graaflykheid van Holland alleen geregtigt.. Staande deeze Confultatie , in Vet tweede boek der Advyfcn van de Rekenkamer van Zeeland,, aan HaarEd. Mog. de Heeren Staten van Zeeland gegeven, en aldaar fol. 122. . De qusflie is, of waereldlyke perfoonen hebbende verkregen van den Grave van Holland , binnen Holland ofte Weft-Friefland, 't regt van tienden, ofte fuftinerende 't zelve regt te hebben geprsefcribeert, 't zelve regt mede hebben over de gronden en de landen, die van nieuws tot culteren werden gebragt, dan of dezelve de Graaflykheid zyn competerende? Om dewelke te folveren, dient gepiefupponeert, dat de Graven van Holland , binnen haar Graaffchap van allen tyden, en geleden over de zeshondert jaaren, regt van tienden hebben gehad zulks als daar van blykt, by verfchesden ouden giften, en  CONSULTATIEN en ADVYSEN. m namentlyk eene , in den jaare 1083. by den welken den Grave van Holland aan de Kerke van Egmond fchenkt verfcheide tien- Vwaiï^SÏ?!0*- Friefland ge!e^cn I en zo vee< ^n^aal^ft;7yr,re?and,b,yït °nder anderen,dat in den jaare 1205. ae Weft-Vriefche met den Grave een zoen hebben gemaakt , medebrengende onder anderen, dat den Grave zoude behouden het regt van de tienden. <. Maar alzo hetzelve generaale regt van tienden , *t welk de Graven naar alle apparentie was gegunt, in recompenfe van de zwaare oorlogen,die haare genaden dagelyks tot defenfie van de Kerke, tegens den eenen en anderen ongeloovigen moeiten uitvoeren , naar regten niet mogten werden geëstendeert, tot de tienden van Landen, die van nieuws tot culture wierden jrered.geert, maar dat dezelve tienden, waren toekomende de Bisfchoppen van Utregt als reprefenterende, ofte Vregc verkregen hebbende, van de Parochiale Kerken, onder haare diocefe resterende ; gelyk men ziet dat al voor de inftkucie van het Graaffchap , de tienden over Holland en Weft- Vriefland bv de voorfz Biffchoppen genoten zyn geweeft, zo heeft daar naar, te weten in den jaare 1282. den Graaf van Holland van den Bis fchop van Utregt verkregen, fpeciale regt en tyteJ tot de tienden van de Landen, die van nieuws zouden werden gecuhiveert met deze woorden , Deeimas novalium per totum diftriètum term fu* concejjimus. Welk woord novalia, in materie van tijden! figmficat agrum de novo ad cultum redaclum , de quo non ex fiat me ruoTia,quod ahquando cultus fuijfet. C. per noval ex Bb Ditx  J95 CONSULTATIEN en ADVYSEN. Dit alles gepraernitteert , zo is naar regten gedecideert, dat particuliere perfoonen, ofte wie het zoude mogen wezen, de Kerke niet reprefenterende, uit kragte van de generale conceffie van tienden niet hebben te pretenderen tot de tienden over nieuwe Landen, die van nieuws werden gecultiveert, den text daar van is klaar, in c. §. i. de Decimis ubi fic funt verba: nee occafione decimationis antiquee Heet in feudum decimce fint conceffie r funt decimce novalium ufurpandce, cum in talibus non fit extendenda licentia, fed potius reftringenda & in L. ftatuto d. fin. de decimis in Sexto. ubi dicitur; nee pro eo quod forte, in aliquibus prcediis, omnes major es dtcimas feu partem illarum, acquirunt de manibus Laicorwn, pojfunt,pro eadem vel fimili portione (fi de nova poftmoium fiant novalia) in eisdem petere Vel percipere novalium decimas eorundem, nifi alia rationabilis, per quam hoe facere poft'unt, caufa fub fit. En dat van gelyke de praffcriptie van tienden, niet kan geëxtendeert werden, tot de tienden van Landen, die op nieuws werden gecultiveert, daar van is de text klaar, in e. cum contingat de decimis. Welken regel, zo ten reguarde van de conceffie , als van de prtefcriptie van tienden, als dat dezelve tot de riovhliëri niet werden geëxtendeert, ten ware de woorden van de conceffie, zulks expreffelyk mede bragten, ofte dezelve tienden van novaliën fpecialyk waren gepraffcribeert, by alle de Doctoren geapprobeert , en in de praélyke werd nagevolgt, atteftante Rebujfo '%n trattatu, de decimis queeft. 14. Cefferende dan het regt van. alle particulieren vafallen en anderen,zo volgt, dat niemand tot de tienden van de novaliën geregtigt is, als de Graaflykheid van Holland, als hebbende beneffens de fuperioriteit en repraefentatie van de Kerken, fpeciale tytel tot de tienden, van dezelve novaliën , en daar van in poffeflie zynde , van menig hondert jaaren. Adus geadvifeert .... (Was getekend) h. de groot. LXX.  CONSULTATIEN en ADVYSEN. LXX. A D V Y S. Dat het capittel van Oud-Munfter geregtigt is tot de tienden van den Gouweveerfchen Polder. Gezien by my ondergefchr. de refolutie van de Heeren Staten van Zeeland, van dato den it en 16. july 1629. nopende de tienden van den Gouweveerfchen Polder, mitsgaders de miflïvcn van Deken en Capittel van Oud-Munfter tot Utregt, gefchreven aan de welgemelde Heeren Staten van Zeeland, in dato den 13. Maart en den laatften April, des voorzeiden jaars 1629. cn gevraagt zynde op het regt van de Graaflykheid van Zeeland voorzegt, tot de voorfz. tienden, midsgaders op de justitie van de procederen, in conformiteit van de voorfz. refolutien, van wegen de Graaflykheid alrcde aangevangen. Dunkt my ondergefz. (onder correctie) dat de decifie van d» voorfz. differenten t'eenemaal is dependerende van een point: te weten, of de tienden van de Landen , aangewaffen aan de gronden, daar over het Capittel van Oud-Munfter, dominium direclum , van de tienden is competerende, zyn toebehoorende het voorfz. Capittel, ofte de Graaflykheid van Zeeland? Tot refolutie van welk point, en namentlyk tot voordeel van het voorfz. Capittel, zo ftaat te letten, dat alle de tienden over .de geheele Landen van Zeeland, eertyds pleno, hoe eft tam direfto , quam utili dominio, hebben toegekomen de Biffchoppen van Utregt, als hebbende curam animarum, over het zelve Land; 't zy dat den voorfz. Biffchop dezelve tienden eerft heeft bekomen by conceffie van den Grave van Zeeland, ofte dat hy die jure fuo , ad imitationem juris Levitici, hem zei ven heeft toegeeigent, welken oorfprong in deezen van geen zonderlinge confideratie is; ftaat mede te letten, dat den voorfz. Biffchop, alle •de voorfz. tienden met haar volle geregtigheid heeft gegeven en verdeelt, aan diverfche Kerken en Capittclen tot Utregt ,^die dezelve eindelyk aan verfcheiden, zo particuliere als andere te leen gegeven, ofte het volle regt van dien veralieneert heb- Bb 3 ben: 197  ïoS CONSULTATIEN en ADVYSEN. toen: tot confirmatie van 't welke kan dienen , dat nog tegenwoordig de tienden over diverfche Diftriclen in Zeeland , van de voorfz. Capittelen, en particulierlyk van het Capittel van OudMunfter, over alle de Kwartieren en Dorpen in de bovengemelde miffive van den laatften April.gefpecificeert , verheven werden: hier toe dient mede, dat de Graven van Holland, de tienden over haaren Landen , ook by conceffie van de Bisfchoppen van Utregt bekomen hebben, gelyk zulks kan afgenomen werden uit het verlyd,by den Biffchop johannes, aan den Grave ïtloris gedaan, Ao. I28r. En hoewel tegenwoordig in de Lande van Zeeland , onderfcheid gemaakt word tuffchen Geestelyke en Graaflyke tienden , en dat deeze haar zeer wyd zyn üitftrekkende, zo is 't nogthans zulks, dat dezelve haaren oorfprong genomen hebben, niet gelyk de refolutie van de Heeren Staten van Zeeland medebrengt, ex dominio primcevo & originavio van den Graaf, fed ex titulo permutatie-nis, welke Graaf willem van Henegouwen in den jaare 1310 gedaan heeft, tegens 'het Capittel van St. pieter, tot Utregt , waarby het zelfde Capittel aan den welgemelden Graaf heeft opgedragen, alle zyne tienden met haar volle geregtigheid in den Lande van Zeeland gelegen , en in vergoedinge van dien , bekomen heeft alle alzulke goederen , als den Grave van Zeeland leggende hadden in den Dordregtfchen Weerd, blykendc by 't verlyd daar van zynde , en alhier ter Rekenkamer van Holland geregiftreert. Tot naarder confirmatie van 't voorfz. dient, dat den meergemelden Graaf,in den jaaren 1315. de voorfz. tienden aan diverfche Heeren Edelen en anderen te leene gegeven heeft, op zekere conditiën en voorwaarden, blykende by de acte van verleeninge daar van zynde, en ter Rekenkamer van Zeeland beriiftende,in conformité van welke verleeninge , alle Graaflyke tienden nog tegenwoordig te leene gehouden werden: en 't negende Artikel van het tweede Capittel van de Keure van Zeeland, difponerende van de Graaflyke tienden,en in wat voegen dezelve te leene gehouden werden, relatief gemaakt werd, tot de voorgemelde verleeninge van Graaf willem, invoegen dat de Graaflyke tienden - oorfprongkelyk zyn ontftaan uit de voorfz. permutatie, zyn-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. r9# zynde dezelve tienden , fucceffivelyk door aanwaffchen en de nieuwe bedykingen zeer vermeerdert. : Dit aldus gepraemitteert zynde , ftaat niet tetwyfelen, of de tienden over dc nieuwe aanwaffchen komen toe die geenen die het regt van de tienden over de oude Landen zyn hebbende, gelyk men ziet dat de Graaflykheid van Zeeland, over haar diftn&en dagelyks is pracliferende , en midsdien is het Capittel van Oud - Munfter mede geregtigt, tot de tienden van den voorfz. Gouweveerfchen Polder, als zynde eenen aanwas van het Diftriót, daar over haar geregtigheid van tienden, haar is extenderende :■ want behalven dat zulks in deezen ontftaat, zo wanneer men jus commune (f naturam alluvionis op de voorfz. prsmiflen apphceert:zo werd nog hetzelve nader geconfirmeert, uit de Conceffie van balder tcus, Biffchop van Utregt, in dato den i. July 840. daarby denzelven aan de Kerken en Capittelen van Utregt, om redenen in de voorfz. Conceffie vermeld, heeft gegund en gegeven, omnium decimarum fuarum accrefcentias & novahum decimas : welken volgens, als men onderzoeken zoude,de tienden over de Landen, die 't zedert den voorfz. jaare van 840. aanbedykt zyn , aan de kwartieren daar over, die van 't Capittel van Oud-Munfter het regt van tienden is toekomende, men bevinden zal,, dat niet de Graaflykheid van Zeeland, maar die van t voorfz. Capittel de tienden over de aanwaffchen en nieuw bedykte Landen haar zelve hebben toegeëigent , waartoe mede dienende en confiderabel is,dat niettegenftaande by eenige gefufbneert werd, dat de tienden van den Lande van Holland ooriprongkelyk zoude geweeft hebben een geregtigheid van den Grave, en voor dato van het aannemen van het Chriften Geloove m Holland gebruikelyk, echter bevonden werd, dat Graaf flor is in den jaare 1281. van den Biffchop van Utregt te leene ontfangen heeft , decimas novalium per Mum diftriiium terrce juce, blykende by 't verlyd hier vooren geallegeert. A\ het welke wel geconfidereert zynde, men niet anders zal Konnen oordeelen, dan dat die van het Capittel van Oud-Munfter ratione diretti dominii, over haare tienden, gelyke regt hebben als de Graaflykheid over de haare , en mitsdien dat naar regte  CONSULTATIEN 2N ADVYSEN. te niet wel kan gefuftineert werden, de bovengemelde refolutie van den rr. Juiy 1629 voor zo veel dezelve is medebrengende, dat zo domini UtileS als direcli pretenderende de tienden .van den Gouweveerfchen Polder haar titulen dienthalven zullen hebben overtebrengen , binnen zekeren tyd op &c. als zynde naar regten notoir , dat onder die geene, die gelyke en concurrerende geregtigheid hebben, den een en den anderen tot zulks niet kan compelleren, nogte ook den Prince van den Lande ex vi dominii fupremi & fupereminentis, niet meer regts daar toe is competerende, als over alle en een iegelyk haarer onderzaaten, ten aanzien van haare vrye en allodiale goederen. Mits welken het nemen van poffcffie van de voorzeide tienden , by den Rentmeefter van beoosïerschelt nomirte officii gedaan , met geen fondamenten van regten kan gejuftiriceert werden. Aldus geadvifeert in 'sGravenhage den 26 January 1632. (Was getekend) J. crommon. LXXL A D V Y S. Advys Confirmatoir met het laatft voorgaande. Gezien by my ondergefchr. Advocaat Fiscaal van Holland, Zeeland en Wcftvriefland, zekere Extracten uit de Notulen van de Ed Mog Heeren Staten van Zeeland, van dato den 11 en 16. July 1629 aangaande 't regt van de tienden, over den nieuw bedykten Gouweveerfchen Polder , en die miflïven van die van den Capittele van Oud • Munfter tot Utregt, refpectivelyk gedateert den 13 Maart en laatften April des voorfz^ jaars 1629. en aan de welgemelde Heeren Staten gefchreven. En gevraagt zynde wie het regt tot de voorfz. tienden is competerende, en op de proceduren daar over, van wegen de Graaflykheid van Zeeland voor deezen aangevangen. Dunkt aoo  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 20r Dunkt (onder correctie van beter gevoelend in fiflv» «,,n,zynde fals gezegd word dat ja) dat d?e v°an den CaHele van Oud-Munfter toekomen , ofte immers , dat die in gene ali en overoude poffeffie zyn, van 'c regt van tienden te ontfangen" ofte aan andere u.ttegeven , over die oude Landen van Driveland en daar omtrent, dat dienvolgende de tienden over de . we aldaar aangewaffchene Landen, en zulks mede over den voorfz Gouweveerfchen Polder, die van denzelven Capittelen in °e?vks' toekomende, te meer, doordien dit van den Capittelen ófte Ker ke van Oud .Munfter voorfz. al in den jaare 840. van L D Rico, Biffchop van Utregt hebben verkregen dtr Zl,,,» n tccrefcentias V Decimas Novalium, ri^ï%^£% zynde, en dat ook genoeg fchynt te blyken, immers niet ont kend werd, of die van den voorfz. Capittelen zvn in ^ ™JL en aaueele poffeffie van diergelyke nieuwetnde'n a d e zo" aan den Grave van Zeeland zelve, als aan verfcheide paniculiere u.ttegeven Niet doende hier tegens, dat 4M&*JK2£? land in ouden tyden, ratione pnmarii, fuprcmi t3 oriJZ fdó mum, regt zouden mogen hebben gehad tot alle de genden in Zeeland gelegen , zo wel als andere Koningen en Vorften n Duitfchland, Vrankryk en elders, gelyk zulks zeer waarfchïnï lyk en met veele goede argumenten kan werden beJSd afco daar na de Chnftelyke Religie alomme ingevoerd , en de le naamde geefteiyke perfoonen en collegiën allengskèns meer meer toegenomen en zeer groote authoriteit fomme en mentlyk mede hier te Lande hebben bekomen riS l\\t T gemeente of particuliere luiden ; maar J^TliS,*^ en ze!ven hebben beginnen in te preeken, da afle tienden vvaaren juris divim, en dat die van «een wJrrtuJ" riencien , mogten werden bezeten; ten w ren dl daar tóe JVl°^n verkregen van de Kerken, en hebben, hier door erli 1 ^ groot aanzien , 't welk in die tyden dagelvk was rJt °°a ha?r voorfz. geeftelyke perfoonen haai zdven ?enoe/S ' ° maakt van meeft alle de tienden, zo h er fe La^de a fPïï gG* immers de difpofitié en authoriteit'daar over aarTh ïi roSen* en zyn voorts door Paufen en haare Concili6n Xg0^i; ten  ao2 CONSULTATIEN en ADVYSEN. ten en regulen gemaakt na haaren welgevallen, en is by andere mede geftatueert, dat onder generaale conceffie van tienden, gedaan aan perfoonen , die geen Kerken bedienden of representeerden, niet werden begrepen de tienden over nieuwe Landen , of die van nieuws wierden gecultiveert, welke tienden zy den naam gaven van novaliën. Dat nu zo in deezen als ten reguarde van meer andere poinc ten, de Graven van Holland en Zeeland zedert veele hondert jaaren herwaards haar mede naar de opinie van de genaamde geestelykheid hebben gereguleert, en derzelver ordonnantiën dien aangaande hebben onderworpen: is daar uit aftenemen, dat Grave floris van Holland, in den jaare 1281. van den Bisfchop van Utregt te leene verkregen en genomen heeft, de novale tienden over zyn geheel diftritt, het welke als al by den hooggedagten Grave mogte gedaan wezen, om twift te fchouwen, als eenige meenen,zo blykt doch daaruit, en dat den Grave de voorfz. conceffie van den Biffchop aangenomen, en de acte daar van zynde, ook by de naarvolgende Graven ofte derzelver Officieren in de regifteren van Holland doen infereren, is dat de Graven van Holland den voorfz. Biffchop bekend en erkend hebben voor die geene , die over de tienden , in haar diftricl; gelegen , hadden te difponeren , en ook geagnofceert de voorverhaalde difpofitié juris canonici, op 't ftuk van de voorfz novaliën. Waaruit dan mede fchynt te volgen, dat de Graaflykheid van Zeeland, tegenwoordig geen regt tot de voorfz. nieuwe tienden van den Gouweveerfchen Polder competeert. Want het voorfz. regt van de Graaflykheid zoude moeten gefondeert werden, ofte op het regt van tienden, dat de Graven van Zeeland zoude mogen hebben gehad in overoude tyden, en voor dat de tienden by de Geeftelykheid zyn geincorporeert geworden , ofte uit voorverhaalde conceffie van de novaliën, A. 1281. Zo veel het eerfte aangaat, 't welk in de voorfz. notulen van de Heeren Staten van Zeeland genaamd werd, jusprimcevi ,fupremi & originarii dominii,, daar van fchynen de naarvolgende Graven, naderhand ten faveur ofte door ontzag van de Geeftelykheid, ofte ten inzien van den gemeenen Godsdienft gerenuntieert te hebben, immers heb-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 2o3 hebben haar zedert eenige hondert jaaren herwaards, daar mede met meer beholpen, zulks daarop na zo lange verloop van tyd geen goed fondament kan werden gemaakt, behalven dat ook in die oude tyden, toen de Heeren van den Lande de tienden fuo jure, mogen hebben bezeten, buiten twyffel geen diftirftie is gemaakt geworden, tuffchen die oude tienden, en die men namaals novalia heeft genoemd, cejfante tune temporis ratione, waarop zodanige diitinctic namnals is gebouwd geworden , nempe ne laroclnahbus Ecclefiis cj eorum miniftris, omnes decimce tamprceJentes quam futurce generaii concejjione decimarum cenferentur oblatcs , en dat de Heeren en Prinfen van den Lande, in die voorfz oude tyden uitgevende tienden over eenige Landen , 't zy aan Geestelyke ofte andere perfoonen, niet bevonden werden voor haar zeiven eenige novaliën ofte iets anders te hebben gereferveert Van gelyke kan het regt voor de Graaflykheid van Zeeland, hoe noftro caju, met werden gefondeert, op de voorfz conceffie van novaliën Ao. i28r. nademaal zodanig privilegie ofte concesfie naar regten niet kan verftaan werden gegeven te zyn, ofte ltand te grypen, in prejudicie van een derde, die al voor dato van dien, mede (pcciale privilegiën van de novaliën haarer tienden van den z lven auóteur, namentlyk den Biffchop van Utregt, hadden verkregen, als gedaan hebben die van den capittelen van Oud-Munfter voorfz Ao. 840. zo voorzegt is Daar by nog komt, dat ook zonder zodanige fpêciale conceffie van novahen, aie van de Kerke en Capittelen voorfz. als zynde ofte reprefenterende mede de oude genaamde Geeftelyke perfoo nen, uit kragte van haar generaal regt van tienden over Duiveland en daar omtrent, mede fecundum difpefitionem juris canonict verftaan werden te zyn geregtigt, tot de novaliën aldaar vallende, ut eft communis doüorum & Canoniftarum opinio, gefondeert op de cecifie ex parte 3. extr. de decim. die dan in deez-n te meer toe voordeel van die van den voorfz. Capittelen is applicabel, dewyle zy dienvolgende ook van ouds zyn in poffeffie van t gebruik en genut, in cafibus fimilibus zo gezegd werd Uit alle 't welke mede volgt , dat de proceduren by den Rentmeefter van Beooiterfch ld voor deezen aangevangen , win-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. omme die van den Capittelen van Oud - Munfter ofte regt van dezelve verkregen hebbende, daadelyk te depoffideren van 't genut en perceptie van de tienden , over den Gouweveerfchen Polder, in judicio contradiclorio, niet wel ftaande gehouden zoude konnen worden. Doch alzo de tienden , en namentlyk ook de novaliën, naar de difpofitié van de Canonieke Regten ex fua natura behoorcn en gedeftineert zyn tot den dienft der Kerke , daar onder die zyn gelegen , en tot onderhoud van de perfoonen, dezelve bedienende , en dat ook door de aanwaffchen en culture van nieuwe Landen de inwoonders vermeerderen , en die Kerkelyke dienften te zwaarder vallen, dat mitsdien de pofTeffeurs van deeze en diergelyke nieuwe tienden daar toe zoude mogen werden gehouden, dat zy een gedeelte van den inkomen van dien laaten volgen ofte uitryken tot den dienft van de naaftgelegene Kerke. Aldus geadvifeert in 'sGravenhage, den 5. February 1632. (Was getekend) j. van kinschot. LXXII. A D V Y S. io, Supplicans in una eademque caufa femel duntaxat eft audiendus* 2.0. Revifte furcheert geen executie, casus positie. De Bewindhebbers van de Magalaanfche Compagnie hebben uitftaande eenige groote differenten , met de Bewindhebbers van de Ooft-Indifche Compagnie, is dezelve zaake met onderlinge bewilliginge gedefereert aan den Hoogen Raade, alwaar gelitifcontefteert zynde, is bevonden dat i'erfcheide Heeren van denzelven Hoogen Raade, waaren of zeiver geintereffeert, in de Ooft - IndiS che. Compagnie , of in de verboden graden beftaande > 204  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 205 't welk aan de Ed. Groot Mog. Heeren Staaten van Holland geremonftreert zynde , is by haar Ed. Groot Mog. gcrefolveert, dat om eenmaal van de voorfz. zaake te wezen, en eindelyk afgedaan, dezelve zoude getermineert werden, by drie uit den Hoogen, en vier uit den Provinciaalen Raaden daar toe te delegeren, by welke gedelegeerde Regteren gewezen zynde, zekere fententie tot voordeel van de voorfz Bewindhebbers van deMagallaanfche Compagnie, hadden de voorn. Bewindhebbers van de Ooft-Indifche Compagnie, aan de Ed. Groot Mog. Heeren Staaten van Holland verzogt appel, in formd, tanquam a delegato ad delegantem , met de claufule van inhibitie , waartegens by de voorn. Bewindhebbers van de Magallaanfche Compagnie , ter contrarie gefuftineert zynde , dat 'er geen appel konde vallen, hadde het Haar Ed. Groot Mog. belieft dezelve Bewindhebbers, van de Ooft-Indifche Compagnie te vergunnen, Procureur van haare zaake in cas van rivifie te introduceren, voor de voorfz. Regters te vooren gedelegeert, met zulken verftande, dat elks van de partyën aldaar zoude mogen proponeren, alzulke grieven , als zy voorder meenden te hebben , en binnen zekeren competenten tyd, nog produceren alzulke bewyzen en documenten, als zy tot juftificatie van haar intentie zoude willen overleggen, om binnen een jaar getermineeit te werden: alles met dien verftande, dat naar de fententie by de voorfz. gedelegeerde Regters en Revifeurs te wyze-n, aan geen van beide de partyen eenige vordere provocatie of rivifie zoude werden toegelaaten; maar dat partyen, hinc inde, haar daar mede zouden laaten genoegen en contenteren,als het laatfte en hoogftc refort en complement van juftitie , 't zelve nu voor als dan decreterende, mitsgaders dat de koften zouden werden gefurneert, gelyk men in cas van revifie gewoonlyk is te doen; furcherende tot dien einde de executie van de voorfz. fententie, voor den tyd van een jaar. Waarna de voorfz. zaaken voor de voorfz. Regteren en Revifeurs voldongen zynde, is daar op gevolgt fententie van de voorn. Regteren en Revifeurs, zynde voor het meeftendeel confirmatoir van de voorgaande: Doch alzo de voorfz. fententie nog niet liquide was, en zulks niet anders als by gyfelinge Cc 3 ge:  2ÖfJ CONSULTATIEN en ADVYSEN. geëxecuteert konde worden, hadden Haar Ed. Groot Mog. tót dezelve executie geauthorifeert, de voorfz. gedelegeerde Regteren, en zyn de voorfz. Bewindhebbers van de Ooft-Indifche Compagnie voor dezelve Heeren gecompareert, zonder eenige exceptie te proponeeren; doch zynde by hen luiden aldaar wederom opgehaalt , eenige quaaftien te vooren gedecideert, en eenige andere van nieuws geallegeert, en onder andere, dat de deugdelykheid van de fchuld, die by de voorige fententie verftaan was, geprefteert te moeten worden, niet konde worden geprefteert,als zynde betaald;dat mede de prys van de nagelen, die in condemnatie waren , by de voorfz. Regteren moe(ten werden genomen , volgens haar gefuftineerde , en andersfints was daar op eindelyk gcvolgt, fententie van de voorn, gedelegeerde Regters, waarby de voorfz. differenten getermineert, en zulks de voorfz. zaake tot nader liquidatie gebragt is; maar de voorn. Bewindhebbers haar daar mede nog nief vernoegende, is by henlieden requeft geprefenteert aan Haar Ed. Groot Mog. verzoekende wederom revifie, met de claufule van nieuwe grieven te mogen proponeren, midsgaders van furcheantie. Nu is de vrage, of de voorn. Bewindhebbers van de Ooft. Indifche Compagnie , haar voorfz. verzoek naar regten behoord te werden geaccordeert? Dunkt (onder correctie) dat die revifie by de Bewindhebbers van de Ooit Indifche Compagnie verzogt, als wezende ongefondeert , henlieden behoord afgeflagen te werden, alzo zylieden bet zelve beneficium eens verzogt en effecluelyken genoten hebben , als wezende notorii juris; fupplicantem femel duntaxat in und eddemque caufa effe audiendum, juxta textum expreffum, in L. fi quis adverfus 5. Cod. de precib. Imperatori offerendis : Nam cum fit remedium gratiofum & extraordinarium, & femel vitto , contra tam excellentem judicis fententiam fubveniffe fufficit , ne beneficii Mms ufum neceffarium , in abufum quis convertat. enar. ranie de appell. num. 11. Rebuff. de fuppl. num. 8 6? ri. Ferar. Montan. de fupplicat. Want anderfints de revifie of fupplicatie meer dan eens toegelaaten zynde , geen einde derzelver zou-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 20Jr zoude te verwagten zyn, en revifie uit revifie zoude veroorzaaken, £? in teint afupplicandi liceniia & libertate ,numquamforet litium finis, quibus tarnen finem imponi, ne fiant immortales, publice intereft L. properandum ir. in princip. Cod. de judiciis Ferar. Montan. Cap. i. in fin. Gail. lib: fi obfervat. 155. num. 3. Inzonderheid behoord de verzogte rivifie in deezen niet vergunt te'weiden , dewyl gepraefupponeert werd, dat de voorn. Bewindheb" bers van de Ooft-Indifche Compagnie, de voorfz. revifie indiftmctelyk en in 't generaal zyn verzoekende,en daardoor het effect van de fententie in cas van revifie gewezen, t'eenemaal zoude werden gemaakt Ulufoir; om welke redenen en oorzaaken Haar Ed Groot Mog. by Haare Refolutie van den 25. Maart 1627 hebben verklaart: dat partyen, met de revifie by HaarEd Groot Mog. als doen verleent, hinc inde, haar zouden moeten eenoe gen als met het laatfte en hoogde refort en complement van Tu ititie, hebbende daar mede afgefneden alle andere verdere pro vocatien en revifien,die by partyen, zo aan de een of de andere' zyde zoude mogen werden verzogt, op dat dezelve eens tot een finale uitkomfte gebragt , en alle confufien daar mede zouden verhoed werden, die door zodanige indifcrete revifie zoude konnen werden veroorzaakt, zynde t'eenemaal ongefondeert en ab furd , het verzoek by de voorn. Bewindhebbers van de Ooft* Indifche Compagnie gedaan, om te hebben inhibitie ofte furche" antie, midsgaders admiffie om nieuwe grieven te mogen prono neren en vertieren, dewyl doch kennelyk is, quod rivifio non' fufpendat executionem. Bend. ditt. tr. concluf. 20. num 58 cum fe quent (J quod in ea,nil novi allegan potefi. Rebuff. de fuppï in tV num. 80, 81 6f Art. 282. Van de inftrume van den Hoogen Rade'. Aldus geadvifeert by de onderfchr.in'sGravenhage,den4..ApriliÖ34, (En was getekend) hendrik persyn, willem van cromstrien, corn. bosch tan • van dev andel , adriaan van den hoek , jacob nachte gaal , barthólömeüs van woue, volckardt de assouville francois borne, boccardt, h. grotius, LX XIIL,  £03 CONSULTATIEN en ADVYSEN. L XXIII. A D V Y S. Die geene die met eenige impofitiën of reëele laften op hun Landen worden bezwaard, moeten daartegen; wederom genieten de zeekerheid van dezelve hunnen Landen, tot welken einde zodanige laften werden opgezet en gedragen. ezien by de ondergefchr. zeeker vonniffe, in dato den 4. \j December 163^. gewezen by Dykgraaf en Gezwoorens van Oofterland, &c. nopende de betalinge van het gefchot over den voorfz. jaaren, over 25, gemeten, 270^ roeden Lands, gelegen in de ltreeke, genaamd de Vorfche, en aankomende de Heer adrianus hofferus, Rentmeefter generaal van Zeeland, Beoofterfchelt, midsgaders zekere Acte van wettelyke confignatie van de penningen in den voorfz. vonniffe gementioneert, alsmede de koften ter zaake van dien gevallen, in handen en onder den Bailliu van Oofterland, volgens deszelfs recepiffe, in dato den 17 December voorfz. Item,nog zekere Acte van proteftatie, in dato den 16. deszelven maands, tegens jan cornelisse boeye, penningmeefter van den Lande van Oofterland, van gelyken nog zeker rapport van de gelcgentheid van de dykagie van 's Heer-Jans-Land, gedaan by Commiffarisfen, daar toe gelaft en geauthorifeerc zynde , by aanfchryven van de Ed. Mog. Heeren Staten van Zeeland, gedateert den 22. Maart 1625. en eindelyk nog gezien zeker accoord, gemaakt tuffchen de Heer van Oofterland en 's Heer-Jans-Land , midsgaders Dykgraaf en Gezworens , item , de ingelanden van de Polder van 's Heer- Jans- Land ter eenre, en Dykgraaf en Gezworens, met de gemeene ingelanden van Oofterland ter andere zyde, en geit top de vrage uit de voorfz. ftukken geproponeert. Dunkt dezelve (onder correctief a'zo niet alleenlyk de asquiteit en notoire billykheid, in materie van dykagie, maar ook de difpofitiën van de Gemeene Regten zyn vereiffchende, dat die geene, die met eenige impofitiën , gefchoten en reëele laften op haare landen en goederen werden bezwaard, daar tegens weder moe-  CONSULTATIEN i» ADVYSEN. 209 'moeten genieten de zeekerheid van dezelve haare Landen en goederen, tot welken einde zodanige laften werden opgeïe" en vulgati. Dat derhalven de voorfz. Heer Rentmeefter metVoed fondament, ,n de gelegendheid by zyn Ed. conf m de voSrfz vorzrTdftt-oteftefc wrw.Vnder de ™s^n*?S vooiiz. zjn Ld. pioteft vermeld) zich te oppoferen tegens de proceduren.die m gevolge van het voorfz. vonniffe, waafva behoor lyk is geappeleert, zyn ondernomen: dat midsdien zyn Fd niet gehouden is hetzelve vonniffe naar te komen , of zyne nennin 4 te demanueren voor en aleer dat zyn Ed. voor dezelve peSeï cautie vverde gefteld , agtervolgens het 9. Artikel van 't Cïï Accoord gemaakt tuffchen hun Ed. Groot Mog. de Heeren S a n van Holland en Zeeland , in dato den 7. Maan 1607 endat zvn Ed. met gelyke reden de voorfz. penningen wel heefge^nfiV neert, en vorders geprotefteert, gelyk uit de voorfz Ade Van Confignatie en proteft kan afgenomen werden; zonder dat daa tegens doet,'t geen uit de voorfz, Afte van Relaas^, van den 2 Maart 1Ó25. midsgaders uit het accoord van de voorfz S Ingelanden gemaakt, zoude mogen gezegd wi*7iaSJk dewyle de Landen, over dewelke de voorfz. Gefchote gehëven zvn, onder de Landen en Jurisdictie van Oofterland zyn refo, terende en contribuerende, dat overzulks de geme deHeerRen ' meefter als eigenaar van dezelve Landen gein reden1 heeft de voorfz Gefchoten en betalingen van dien fe difficu ^eren im mers dat zyn Eek maar by forme van fubfidiair verzoekaan £ by wie dezelve mogen ve^^^^^^ m'n hoe^ Acte van Confignatie kan gezien wódenr maar aiuii l °°rfZ* tot behoud en verzekeringe van we°keTanden de r 7^™ sullen werden geemploije* t u ^ Mwi.ui.uic van tit; Dd zaa-  aio CONSULTATIEN en ADVYSEN. zaake zelfs leerd, dat de Gefchoten over de Gemeten ofte Morgen (ten dien opzigte jugationes , feu jugerum penfitationes, in regten worden genoemd) tot dien einde werden geheven, om dat door 't employ van dezelve de Landen , die met zodanige Gefchoten jaarlyks belaft zyn, zouden werden geprotegeert, en niet dat dezelve Gefchoten zouden werden verftrekt tot cönfervatie van zodanige andere Landen , die met de bezwaarde Landen hoewel gelyke Gefchoten nogthans geen eene nog gelyke laft en perykel Van Dykagie fubject zyn , gelyk als in deezen de Landen in Oofterland, en de Landen in de Vorfche niet zyn, zo ais uit de Relatie van den 22. Maart 1625. kan geoordeelt werden: inzonderheid dewyle de Gefchoten , op de Gemeten in abftracto geconfidereert, en als feparatim van andere veele Heerlyke laften, als daar zyn Staaten-penningen, &c. (die mede wel onder de ge. neraalen naam van Gefchot over de Landen ingevordert werden , doch fingulierlyk geheven, in recognitionem univerfalis Dominii £? in auxilium ac tuitionem Reipub. ut inquit Wefemb. inParatit.ff. de Cenfib. in princip.') eigentlyk zyn gedeftineert tot cönfervatie van de Landen tegens de Zee , en zulks tot verftei-Kinge van Dykagie werken , door welke de Landen die met Gefchot bezu aart zyn, tegens het Zeewater mogen werden verzekerd en bewaard ; en overzulks of wel de Gefchoten, over de voorfz. Landen, genaamd de Vorfche, by Dykgraaf en Gezworens van Oofterland werden ingevordert,dat egter de penningen, daar van procederende, billyk behooren gcëmploijeert te werden ter plaatfe,daar zy de verzekeringe konnen te wege brengen, dienvolgende aangelegd tot cönfervatie van de dykagie van sHcctTars-Land, onder den ring van welke de voorfz. Vorfche gele, Jen is, en door inundatie van welke Polder, de vooriz. Vor. fche het perykel te verwagen heeft, en niet aan zodanige werken en dykagie, daar dezelve geen genot van is trekkende, gelyk als is de dykagie van Oofterland, met dewelke de voorfz. Vorfche door een middel- ofte binnendyk is gefepareert en afgefchooten , arg. L. per Bithyniam 2. C de immunitate nemini ïoncedenda. Zonder dat mede de Ingelanden van de vooriz. Vorfche telkens zyn gehouden, te verzoeken aan die van °J,,cr-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 2„ land, dat haare Gefchoten, tot verzekcringe van de voorfz dvfcagie van 's Heer - Jans-Land zoude werden aangelegd, alzo h-t Jn zulken gevalle tot allen tyden aan die van Oofterland zoude ftaan, haarlieden zodanig verzoek en fubfidie (tot perykel van de voorfz Landen in de Vorfche te difficultercn, of ook aftefiaan , gelyk als nu (zomen zegt) gedaan werd, en alzo de voorfz. Vorfche te fruftreren van het oogmerk, tot welke de voorfz Gelchoten en laften werden geheven, namentlyk tot confèrvatiê van dezelve Landen tegens de Zee. Edoch , dat tot meerder verzekerdheid van den gcmelden Heer Rentmeefter, denzelven geraden zy, dat ook de vordere Ingelanden van de voorfz VorIche haarlieden met denzelven , in den procefie ('t welk op de voorfz. proceduren zoude mogen aangevangen werden) conjun. geren. Aldus geadvifeert binnen Zierikzee, den 14 January irj3?. (En was getekend) IMAN CAU, c. hollandt. LXXIV. A D V Y S. ïo. Een fchuld die nog moet onderzogt worden, of die dewdehk is dan met, kan met gecompenfeert worden, met een fchüd Ê notoir en bekend is. 20. Compenfatie heeft geen plaats in gemeene Lands Gefchoten. 30. Ook heeft dezelve geen plaats in penningen, die iemand is ei ffchnA, nomine oftfen, JfoUliAyn'privéheefigSt Tan corn. boeije, in zyn leven geweeft zynde DvWaaf J en Secretaris van Oofterland , is deezer waereld fcoSSÏ cot, 1 , ks» öalu willem cornelissf K K v ««, als grootvader van qUl-]me puHk0 Utitur > nonvidetur infurice faciend* caufa hoe facere; juris enim executio non habet injuriam op welke wet gegrondveft werd de 17. decife van Stokman/, alwTar zonderling wel op dit geval gezegd werd: pcena dolum, maïitiam é? mjunamfupponit, & ita prceceptum teftaïoris intelligendumeT ts ver0 qui judicw jus fuum committit ,credi non debet injuriandi Limum habere, allegerende de Lex 13. §. 1 en ook L ao W princ. de pet. heer. Durum fuerit,fi propter metum hujus p'ericuli cogl Ff na-  226 CONSULTATIEN en ADVYSEN. natio , quis temer e jus fuum indefenfum relinquere, en daarop is ook gefondeert, dat aifchoon de Teftateur verboden heeft , onder pcenaliteit cautie aftevorderen van een UfufruÜuaris, de erfgenaam evenwel buiten vreeze van te vallen in de pcenaliteit de verbodcne cautie mag afëifchen, waarvan fpreekt Gail obferv, lib. 2. obferv. 145. n°. 1. Aangaande de derde vrage: daaromtrent werd alle bedenke, lykheid weggenomen, daardoor, dat de Staten Generaal, by een acte van aggreatie en ordre, verleend aan die van Axel en ter Neufe, Ao. 1614- den 24. Oftober, hebben geordonneert en gepermitteert aan die van Axel en ter Neufe, van de goederen aldaar gelegen, by levende lyven of by Teftamenten te difponeren na de befchreven regten, en zo als men doen mogte in Holland en Zeeland, zulks dat in deezen geen veranderinge geeft, of de goederen by B. naargelaten, gelegen zyn onder Zeeland of op de Vlaamfche bodem. Omtrent de vierde vrage de Juweelen aangaande , valt mede niet veel fpeculatie , alzo 't geen door een Bruidegom aan de Bruid, voor banden des huwelyks werd gegeven, niet naarlaat te zyn een volkomen donatie, die dan het dominium a donatore ad donatarium overbrengt, en terwyl in deezen de gemeenfchap is gefecludeert en gefecludeert gebleven, zo zyn de bekende Juweelen overgegaan en irrevocabiliter eigen geworden aan B. voor banden des huwelyks, en zedert ook aan B. gebleven, alles ingevolge van den text, in L. 27. ff. de donat. inter vir. éf ux, inter eos qui matrimonio coituri funt, ante nuptias donatio faEta jure confiftit, etiam fi eodem die, nuptia fuerint canfecuta , en Stockmans, dccif. 47. en Sande l. 2. t. 2. defin. 8. getuigen dat doorgaans zo in deeze Landen, als ook voor andere Hoven verftaan werd, dat de vereeringen van Juweelen, klederen, trouwring en diergelyke door een Bruidegom aan de Bruid gedaan, aangezien moeten werden voor een volkomen donatie. Aldus geadvifeert in 's Gravenhage, den 29. Mai 1685. ■ (En was gekkend) M. DE HERTOGHE , ADRIAAN COETENBURG, H. A. VAN HOORNBEEK. LXXIX.  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 227 LXXIX. A D V Y S. i". Een onmondige heeft ftilzwygende hypotheecq op de goederen van zyn voogd voor de fchade, die by gebrek van zyn bedieninge dooiden omnondigen geleden is. 2°._ Een voogd, debiteur van zyn pupil zynde, moet die penningen op intereft uitzetten, en dit niet gedaan hebbende , moet zelfs intereft van intereft betalen. ezien by de ondergefchr. extract authentiek uit het befloVJT ten teftament van amthonius van bronkhorst, met zyn huisvrouw helena van stavenisse gemaakt en opgerigt binnen de ftad Delft in dato den 18, Auguftus 166\. en op den 29. derzelver maand voorden notaris Johan van ru yven en zekere getuigen aldaar gepaffeert; nog copie authentiek van zekere acte van furrogatie van den Hove van Holland in dato den 11 Mai 1614. nog vier copiën authentiek van vier obligatiën , by dewelke blykt , dat cornelis van stavenisse,op den u Juny 1667. van den voorn. anThony van bronkhorst, op intereft genomen heeft de fomrna van 4000 guldens, onder belofte van intereft a 4-J- perCent, nog op den 15. April' 1669. de fomma van 1000 guldens intereft als vooren:nog op den 17. September 1669. de fomma van2000 guldens, mede a 4^ perCent: en eindelyk nog op den 24. April 1670. de fomma van 300 pond vlaams, of 1800 guldens onder ftipulatie van intereft, k 4. ten 100, en in faélo onderrigt zynde, dat den voorn, anthony van bronkhorst, op den 1. November 1670. zyn voorfz. teftament met de dood geconfirmeert en beveiligt heeft; en gelet op de vrage daar op voorgefteld. Dunkt (onder correftie) dat den voorn, anthony van bronkhorst, by zyn voorfz. teftament tot voogden over zyn naartelaten kinderen gefield hebbende, de heer marinus van stavenisse, zyn fchoonvader, en by deszelfs aflyvig. Ff 2 heid,  228 CONSULTATIEN en ADVYSEN. heid , den voorn, cornelis van stavenisse, dat de voorn, heer marinus van stavenisse, voor den gemelden anthony van bronkhorst deezer waereld zynde komen te overlyden, uit kragte van deszelfs uiterfte wille deri VOOrn. cornelis marinusse van stavenisse VOOgt geworden is over de naargelaten kinderen van meergenoemde^ anthony van bronkhorst, dat nog ten overvloede by de voorfz. acte van furrogatie van den Hove van Holland komt te blyken, dat den voorn, cornelis van stavenisse de voorfz. voogdyfchap aanvaart, en zig als voogt over de kinderen van den meergemelden anthony van bronkhorst heeft gedragen ; dat dienvolgende het naar regten en practyke deezer Landen notoir en kennelyk is, dat de voorfz weeskinderen regt hebben van legaal hypotheecq, ofte ftilzwygende onderzettinge in- en op de goederen van haar voorn, voogt voor de fchade, die by gebrek van zyne bedieninge by haarlieden geleden is, Leg. 20. Cod. de admin. tutor. Grot. in zyn inleidinge tot de Hollandfche Regtegeleerdheid, 2. boek, 48 deel,no. 11. Barent van Zutphen, in zyn Nederlanlfche PraEtyk, in zyn cap. van Onmondige , Art. 1. Simon van Leeuwen, in zyn Roomfch Hollandfch Regt, 4. boek, 13 deel, no. ir. En is hetzelve ook zodanig altyd verftaan by de voornaamftc Regtsgelcerden van ons Land, gelyk gezien kan werden in het 299 en 300. Advys, van de gedrukte Hollandfche Confultatien , in het eerfte deel van dezelve. Dat het nog een byzondere pligt van de voogden is, van haar zeiven in te vorderen zodanige penningen, als zyliedcn aan der overledenen ouders van haar aanbevolen weeskinderen fchuldig zyn, volgens de Leere van Montan., in zyn traÜaat va-a Voogden, cap. 32. regula 9. n°. 17. /. 3. Cod. de hcered. tutor. vel curat Gemerkt in zodanige cas de voogt moet aangezien en geconfidereert werden in twee verfcheide qualiteiten, te weeten als voogt en als debiteur van zyn weeskinderen, van dewelke hy het agterwezen zoude hebben moeten inmanen en invorderen, ten einde door zyne negligentie daarin het weeskind geen fchade zoude lyden, alzo is hy ook gehouden, van hem zeiven, 't geen bevonden werd,dat hy aan zyn pupil fchuldig  CONSULTATIEN en ADVYSEN. dig is, intevorderen, dewyl zyn officie mede is brengende, dat alle het geene hy gehouden is te doen, ten reguarde van andere debiteuren, ten behoeve van zyn weeskind hy 't zelve gehouden is te prefereren tegen hemzelven, en daarin nalaatig zynde, zo wel als of hy van een ander debiteur niet hadde ingevordert, 't geen hy hadde behooren in te vorderen, gehouden is te vergoeden die fchaden en interenen, die het weeskind daardoor komt te ]yden,i» de Confultatien van Hollandfche Regtsgeleerden , 2. deel, conf. 146. Dat dienvolgende den voorn, cornelis van stavenisse, als voogt over de voorfz. minderjaarige kinderen, de voorfz vier obligatiën met den intereft van dien, tot zynen lafte leggende, hadde moeten afloflen en bezorgen, dat dezelve ten behoeve van den voorn, weezen naar behooren verzekerd hadde geworden , dat is volgens de leeringe van den voorn. de Groot, in zyn voorfz. Inléidinge, 1. boek, 9. deel,n. 12 en 13. tot koop van landen of van renten, verzekert met goed onderpand ofte vafte borgen, verbonden nevens de zaakweldige een vooral, en dewyl de voorn, cornelis van stavenisse op de voorfz. obligatiën van 4000 guldens capitaal geen meerder intereften voldaan heeft, als tot het jaar 1669. incluis, en dat hy op de voorfz. drie andere obligatiën nooit een ftuiver aan intenffen voor, of ten behoeve van de minderjaarige kinderen betaald of befteed heeft, dat den voorn, cornelis van stavenisse gehouden is geweeft, de jaarlykfche intereften van de voorfz. vier obligatiën binnen twee maanden te beleggen tot koop van Landen of van Renten, op ftraffe jegens de voogden naar regten geltatueert, namentlyk dat de voogden langer dezelve onder haar houdende, buiten kennifle en goedvinden van het Geregte of Weeskamer, gehouden zyn de weezen daar voor te betalen winfte : waarmede zig in fpecie conformeert den voorn, Simon van Leeuwen, in zyn Roomfch Hollandfch Regt, 4. boek, 7. deel, n°. 6. Daar hy zegd: Item, een voogt die eenige penningen van zyn pupil onder hem op renten heeft, en de voorfz. renten niet binnen behoorlyken tyd tot profyl van den pupil hefteed ofte belegd heeft, is ook gehouden den intereft van dezelve renten te betalen. L. 7. §. u en 12, L. 15. L. 58. §. i.f. de adminift tutor. Ff 3 Kun- 229  23o CONSULTATIEN EN ADVYSEN. Kunnende tegen 't gunt voorfz. is niet in confideratie komen dat in regten verboden is, intereffen van intereffen te nemen' aangezien dat hetzelve wel plaats is hebbende, wanneer de eerfte intereffen de natuure van intereffen zyn behoudende, gelyk wanneer een debiteur intereffen van eenige fommen, die hy onder hem heeft,fchuldig is aan zyn crediteur te betalen,en plbtshalven niet is verobligeert die van hem zeiven in te vorderen alsdan aan de crediteuren niet zyn voldaan, de natuur van intereffen behoudende zyn, maar wanneer het officie van den debiteur is medebrengende , dat hy aan hem zei ven moet betalen gelyk als hier vooren van een voogd gezegd is, zy als dan verftaan en geprsefumeert moet werden , die aan hem zeiven te hebben betaald,midsdien de natuure van intereffen afgelegd hebbende , niet anders gehouden konnen werden als mede hoofdfommen te zyn, daar van intereffen genoten mogen werden, in dier voegen of die van; een ander debiteur by den voogt van zodanige ontfangen intereffen, weder intereft fchuldig is, gelyk boven gezegd is , ofte die aan hem zeiven niet betaald hebbende, is hy gehouden daar van intereffen te betalen, als wezende het weeskind, door zyn negligentie in 't betalen van de voorfz. intereffen, zo veel befchadigt; welke fchade by den voogt, door zyne naarlatigheid zyn pupille aangedaan /gehouden is te vergoeden, wezende in het voorfz. geval, niet alleenig zodanig geadvifeert, in het 14.6. Advys, van het 2. deel, van de Hollandfche Confultatien: Maar ook gelententieert by den Hoogen Raden van Holland en Zeeland, tefte Neoflad. decif. 151. En wyders vaftgefteld zynde, dat den voorn, anthony van bronkhorst, op den 1. November 1670. deezer waereld overleden is,dat van die tyd af,alle de goederen van den voorn. cornelis van stavenisse, ten behoeve van de voorfz. minderjaarige kinderen, legaliter en ftilzwygende verbonden zyn geweeft: om dat de fchuld van de voogden gehouden werd in te gaan, a's de voogdye is aangegaan, Grot. in zyn Inleiding, 2. B. 48. Deel, n°. 46. Montan. de Tutel. Cap. 31. effeÜu 2. no. 20. rjf feqq. L. unica Cod. rem alien. gerent, non interdici rer. fuar. alien. 1. deel van de Hollandfche geallegeerde Confultatien, 290 en 300. niet  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 231 niet alleen voor de hoofdfomme van 8S00 guldens, maar ook voor de intereffen , en van de intereffen van de intereffen van dien, gerekend in manieren als vooren,tot zo.veel ten hondert, als by de voorfz. obligatiën geftipu'eert en belooft is, ten refpeéle van de intereffen, naar het beloop van 'txcapitaal gefiipuleert,en van de intereffen'van de intereffen, ten minften tegens 4 perCent, naar de cours van de intereffen, die by 't Gemeene Land werden betaald, te meer, nog om dat naar regten alle hypothecquen verftaan werden gefteld te zyn, niet alleen tot verzekeringé van de hoofdfomme, maar ook van den gevolge van dien , te weeten, renten, intereffen en anders, en dat overzulks, wanneer iemand nopende de hoofdfomme, den anderen crediteuren werd gepraffereert, op eenige hypotheecq, dezelve preferentie geëxtendeert werd, tot den gevolge, en zulks mede tot de intereffen van dien, per textum expreffum in li 18. f. qui potior. in pign:hal. L. 11. §. 2. ff. de Pig. aft. Neguzant. 'de pig. part. 5. memb. 1. n. 14. en dat by den voorn. Heer de Groot, in zyn voorfz. 1. boek, 9. deel, n°. 18. en andere paffagiën vanDD. in Regten, generalyken indiftinctelyk geleerd werd', dat weezen regt van ftilzwygende verbinteniff; hebben in de goederen van haaren voogt voor de fchade, die by gebrek van zyn bedieninge by haar lieden geleden is, en dat hier vooren ook aangewezen is , dat de pligt van een voogt medebrengt , de intereffen van weezen tot haarlieder profyt wederom aanteleggen , ofce dat hy zulks komende te verzuimen , gehouden is interenen van die intereffen aan zyn weezen goed te doen: Ziet wyders het voorfz. 346. Advys, van let 2. deel, van de gedrukte Hollandfche Confult. en gelet dat ftilzwygende onderzettingen in alles heeft gelyke' kragt als de byzondere , zulks, dat men tuffchen veele ftilzwygende, of tuffchen een of meer ftilzwygende, en een of meer befproken byzondere, inziet de oudheid van de fchuld, vokens het getuigeniffe van den voorfz. de Groot, in het voorn. 48.''deel van zyn 2. boek, no. 45. Daar uit dan volgt, dat de weeskinderen van den voorn, a nthony van bronkhorst zullen moeten difputerén op de prasferentie van de penningen, geprocedeert van de goederen van  W CONSULTATIEN en ADVYSEN. van den voorn, cornelis van stavenisse, uit kragte van haar lieden voorfz. legaal verband, toe bekominge van de voorfz. hoofdfomme, met de intereffen en de intereffen van dien, midsgaders van al het geen zy lieden nog verders tot lafte van den boedel van den voorn, cornelis van stavenisse, als haar lieder gewezen voogt zouden konnen pretenderen , en daaraan te kort komende , zullen moeten werden geprsefereert voor alle die geene , dewelke naar den voorfz. i. November 3670. eenig regt van ftilzwygende of byzondere verbindteniffe, tot lafte van den boedel ofte goederen van den voorn, cornelis van stavenisse, geacquireert mogten hebben. Aldus geadvifeert in 'sGravenhage, den 8. Oftober 1688. (Onder ftond en was getekend) m. de hertoge, johan stipel, a. f. c breur, bosch, a. f. LXXX. A D V Y S. i°. Morgengaven worden niet gebragt in de gemeenfchap, maar de vrouw geniet die vooruit by fcheidinge, 2°. Een lyftogtenaar kan finito ufufruclo het capitaal, by hem uitgefchoten tot onderhoudeniffe en cönfervatie van de goederen, van welke hy den lyftogt had , in rekening brengen. 3". Ordinaire fchattingen, die als een continueele laf van de goederen zyn, moeten door den ufufrucluaris betaald worden, maar alle extraordinaire door den eigenaar. Aen B. man en vrouw, in huwelyk vergadert zynde zonder . eenig contract, en overzuiks met gemeenfchap van goeren, zo heeft A. aan B. ten aanvang van het huwelyk g«geven eenige juweelen: ftaande huwelyk maakt A. by zyn teftament B. ufu-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 233 ufufruUuaria van zyn nalatenfchap , beftaande onder andere in eenige Landen, welke op 't overlyden van A. geinundeert waren, en by B. na de dood van A. bedykt zyn, uit welke cafus refulteeren de drie navolgende vragen, waarop fchriftelyk Advys werd verzogt; eerft of B. de voorfz juweelen vooraf moet profkeeren buiten de gemeenfchap, dan of dezelve in den gemeenen boedel moeten komen, en zulks de nalatenfchap van A, met de helft van dezelve vergroot? . Ten tweede, of B. bevoegt is de onkoften tot herdyken van de Landen geëmploijeert, in rekeninge te brengen aan "de erfgenamen van A. ? Ten derden , wie de extraordinaire Staatelaften of verpondingen moet dragen, over de Landen en Effecten by A. nagelaten, en waarvan B. als ufufruUuaria den inkomen geniet,by B, zelfs, of by de erfgenamen van A? Gezien by de ondergefchreven de bovenftaande cafus, en de vragen daaruit voorgefteld, dunkt de ondergefchreven onder bcboorlyke verbeleringe op de eerfte vrage , dat vaüftaande dat de juweelen in quasftie by A. aan B. gegeven zyn in den aanvang van het huwelyk, zo als de gewoonte is, dat dezelve ten fcheiden van 't huwelyk by B. moeten vooruit getrokken werden, en niet in den gemeenen boedel, als een effect van fcheidinge en deelinge moeten komen, en zulks de erfgenamen van A. daarop niet hebben te pretendeeren: Ziet Groenew. ad L. 16. Cod. de donat. antenupt. n°. 10. Mattheus de Auct L. 1. Cap. 11. no. 43. Brouw, de jure Connub. L. 2. Cap. 27. n. 25. Wefel, de Connub. bon. Sociè't. tract. 1. no. 87. 6? ad Arov. Ultraj. Art. 8. «». 17. ef feqq. êf apud eos alleg. Grot. J. C.'Batav. Stohnans, aliique". Op de tweede vrage dunkt, dat de onkoften tot herdyken van de Landen gefupperteert, en zulks de extraordinaire dykpenningen daar toe betaald , komen in capitaal tot laften van de erfgenamen van A , en de intereffen tot laften van B., 't zy dan dat B. die penningen heeft op intereft genegotieert, zo dat zy zelfs de intereffen betalen moet tegen 't genot van de revenues van de Landen, 't zy dat zy die uit haar eigen penningen mogt hebben verfchoten, zo dat zy die intereffen tegens de voorfz. revenues G g corn-  234 CONSULTATIEN en ADVYSEN. compenferen moet , en dat finito ufufrutiu aan de erfgenamen van A. niet meer als de bloote capitalen in rekeningen konnen werden gebragt; 't zy ook dat daar toe zyn geëmploijeert penningen van de nalatenfchap van A.,zo dat dan ook B, zo veel minder jaarlyks van revenues komt te profiteeren, als het capitaal door die onkoften is vermindert; en dat exijlente cafu finiti ufufruftus, die gefpandeerde capitalen alleen tegens de erfgenamen van A. als wel uitgegeven , zullen konnen valideeren: tenetur enim quidem ufufructuarius ad impenfas modicas ordinarias, ê? quce non ad confervationem ipfius corporis Jive fortis &f ad perpetuam utilitatem fpettant, ad Dominum pertinent. L. 7. §. 2. ff. de ufufruct. vide Conf. J. C. Batav. p. 1, Conf. 57. verfu. Aangaande dc vyfde quaeftie, & ibi alkgat. Bart. Bal. £f Caftrenf. Chriftin. ad LL. Mechlin. Tit. 15. Art. 2. in fin. Op de derde vrage dunkt de ondergefchreven, dat de evtraordinaire Staatelaften of verpondingen moeten gedragen werden by den eigenaar, en de ordinaire by den ufufruftuaris , 't geene mede gefondeert is , ten deele op de bovengenoemde redenen , om dat die extraordinaire koften zo zwaar zyn, dat dezelve ten opzigte van de inkomens niet voor gering konnen paffeeren , zulks dat of wel waar is , dat regulariter alle impofitiën, collecten, tributen, en wat dergelykc namen van fehattingen meer zyn , moeten werden gefupporteert by den ufufrueluaris ,• dat echter geen plaats heeft, wanneer daardoor het vrugtgebruik in 't geheel, of voor het grootfte gedeelte van geen nut zoude wezen , vide Hering de fideijuf. Cap. 30. n». 52. Gkffa in Lege qui concub. 29. §. qui hortos êf alios, L. qui quatuor 30. §. i.Jf. de Legat. 3. DD. &f Gloffa marg. ibid cui confntit Arius Pinellus, de bono materno , L. i. p. 2. n°. 72. in 7. Limitat. p. mihi 202. En andersdeels is zulks gefondeert op de placaten van de extraordinaire belaftingen, en de intentie van de Staten, in 't heffen van dien, namentlyk, dat die laften worden geheven met opzigt cp de capitalen, en niet op de vrugten of revenues, zynde geheven naar rato van den 200^ penning van de waarde van het capitaal, en niet een tantième van de jaarlykfche inkomen , waarom dan ook van die lofTe goederen die fchattinge betaald moet ft  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 235 moet werden , al waren 't goederen die geen vrugten geven, zo moet volgens intentie van den Staat, in de aeftimatie van iemands lofïe goederen, ten einde daar van te betalen den ioo^" penning mede werden gerekend, van huisraad, juweelen, contant geld, al lag het zelve ftil, gelyk dan ook by voorige placaten en refolutiën van de Heeren Staten voor den 20often penning aanfpraakelyk zyn, niet alleen dc Landen ofte vafte effecten zelfs, over welkers waardy die geheven worden; maar ook de perfoon en goederen, de geheele provintie door, daar voor konnen werden geëxecuteert, in cas de Landen mogten werden geabandonneert, ofte de betaünge van de Landen zelfs niet konde werden gerecouvreert; welk aanfpreeken van perfoon en verdere goederen niet ziet op den ufufruttuaris , die maar als gebruiker aan te zien ftaat, maar op den eigenaar, die het capitaal toekomt, waarover den ophef gefchied, vervolgens ceftcert in regard van de voorfz. extraordinaire fchattingende reden, waarop de Romein fche wetten en DD. de fchattingen leggen op de fchouders van den ufufruttuaris, namentlyk quod fint onus fructuum, textus in L. 13. ff. de Impenf. in reb. dot. fatt. Garz. de expenf. & meliorat. Cap. 11. no. 46. fcquuntur fruttus imponuntur bonis pro ratione fruttuarum , en wat diergelyke exprefïïën meer zyn; en gelyk als alle ordinaire fchattingen, als een continueele laft van de goederen zyn, zo is wel te oordeelen , dat een teftateur daarmede het inkomen heeft willen belaften; maar niet met extraordinaire , die hy niet heeft konnen voorzien , en die het vrugtgebruik zouden konnen vrugteloos maken , en laaten den ufufruttuaris zonder beneficie , terwyl den eigenaar wegens de goederen geen gevoelen van de drukkende laften ofte den oorlog zoude hebben; finito ufufruttu haare capitalen genie, ten, even of 'er geen laften tot behoud van den ftaat en derzelver goederen hadden moeten worden betaald. Aldus geadvifeert binnen Middelburg, den 25. Maart 1690. (En was getekend) pr. duvelaak, fs. petri, rhetaan, j. de cocq. van nerxnne, p. hayman. Gg 2 LXXXI.  236 CONSULTATIEN en ADVYSEN. LXXXL A D V Y S. Volgens coftume van Holland en Zeeland, word de gemeenfchap van goederen gecontraheert door liet aangaan van een huwelyk, alfchoon het is met een weduwenaar of weduwe hebbende voorkinderen, en al is 't dat die huwelyksvoorwaarden hidden gepaffeert, in ivelke de gemeenfchap van goederen word gezegd te zullen plaats hebben. Gezien by de ondergefchreven de huwelykfche voorwaarden, opgerigt tuffchen den eerzamen leendert walki ü r , weduwenaar, toekomende bruidegom ter eenre, en de eerbaare LEVyntje pieters de vlieger, jonge dogter, woonende in Oofterland ter andere zyde, en gevraagt wat gedeelte in dc goederen by leendert walkier, met 'er dood ontruimt en nagelaten, de voorfz. levyntje pieters conform de regten eifchen kan uit kragte van gemelde huwelykfche voorwaarden, alzo leendert' walkier niet alleen ten tyde van het aangaan van zyn huwelyk hadde voorkinderen, maar ook geftorven is, voorkinderen nalatende? Dunkt (onder correctie) dat de weduwe levyntje pieters geregtigt is om te eifchen de helft van den boedel, zo als dezelve door haaren man leendert walkier op zyn overlyden met haar in gemeenfchap is nagelaten, om dat volgens de generaale coftume van Holland en Zeeland notoir is, dat gemeenfchap van goederen werd gecontraheert door het aangaan van het huwelyk, alfchoon het is met een weduwenaar ofte weduwe, hebbende voorkinderen , en tredende ten twede huwelyk, zo als ons dat in terminis exprejfis leeren, Grotius,i. D. Cap. 12. verf. ftaat te letten Peckius, Coren en andere, en word ook alzo by de Hoven gewezen, volgens getuigeniffe van Neoftad. de Pact. antenupt. obf. 4. in not. Chrift. vol. 1. decif. 271. n0. 11. En kan hier tegens in geen conlideratie komen, dat de conthoralen alvorens ten huwelyk te treeden, hebben gemaakt huwelykfche voorwaarden, en alzo fchynen van de gemeenfchap, door  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 237 door de coftumen geintroduceert te hebben willen afwyken, en zo doende, den een den anderen niet verder zoude hebben konnen beneficeeren , als met een kinds gedeelte, obftante L. hoe edictali C. defecimd. nupt. Alzo het contrarie blykt, uit de huwelykfche voorwaarden zelfs, alwaar de contrahenten en faturi conthorales wel expreffelyk ter neder ftellen, dat in allen gevalle van fterven, 't zy met of zonder kinderen,zal zyn gemeenfchap van goederen, en in de geheele huwelykfche voorwaarden geen conditiën gevonden werden, welke tegens de gemeenfchap ftryden, en eenige aanleidinge geven om te denken, dat de contrahenten van de confuetudinaire gemeenfchap hebben willen afgaan', £f quando nulles vel faltcm quce cömmunioni non adverfantur pactce funt conditiones,bona funt communia afferta confuetudo locum fibi vindicat. Neojiad. de Pact. antenupt. Obferv. 14. Nogte ook dat fchoongenomen al waaragtig mogte zyn, dat door de gcncraale coftume al wierd geintroduccert de gemeenfchap, egter dezelve by beding niet,zoude konnen werden verkregen, en dat door het beding per difpofitionem hominis is komen te ceftceren difpofitio Icgis ifecund. L. fin. Cod. de Paft* conventis. Alzo alleenlyk dan kan werden verftaan plaats te hebben, difpofitio hominis contra difpofilioncm legis, cum aliquid contrarhim ftaluit, niet wanneer de difpofitio hominis legem confirmat; en nog veel minder, dan wanneer gezegd kan werden , quod per difpofitionem hominis non fit reccffum a difpofitione legis, gelyk in het geval voor handen ,qida -remmtiatio juris non facile prcefununda, c? in duoïo contra renuntiationem beneficii refpondendum eft, nee remmtiatio prcefnvütur, nifi probctur. Bruncmann. ad d. leg. fin. Cod. de pact. Conventis; en kan te minder in cas fubjeft, hier aan werden gelwyfelt, gemerkt ten tyde van het aangaan des huwelyks geen inventarisfen hinc inde van de aangebragte goederen zyn gemaakt , en daarom hieruit genoegzaam kan afgenomen werden, óatdefuturi conthorales de gemeenfchap hebben willen introduceren , gelyk haarlieder meeninge ook zoude konnen werden geconfirmeert door de getuigenis van den Notaris, die de huwelykfche voorwaarden heeft opgefteld , welk bewys in jure moet opereren , cum fcriptura in contraÜu antenuptiali non fit de fubftantia attus L. G g 3 uni-  438 CONSULTATIEN en ADVYSEN. unica Cod. de rei uxorice acl. En dt beding alleenlyk van degoede trouwe afhangt, welke in alle maniere moet werden agtervolgt, ficut fcriplura non exiftente , aliis probationib. rei verkas probari pojjit L. 17. Cod. de pact. L. 4. ff. de pignorib. & hypoth. Aldus geadvifeert binnen Zierikzee den February 1704. (Was getekend) L. de witte van elkenzee, c. clement, guiryn mar. de jonge, iman rogge. LXXXIL A D V Y S. Over hetzelfde Geval. Avoorkinderen hebbende, en B. jonge dogter, beide woon. agtig in de provintie van Zeeland, zullende met den anderen ten huwelyk treden, regten op contract, antenuptiaal, waarinne geconditioneert Haat, dat 'er tuffchen de toekomende echte luiden in allen gevallen van fterven, zy met ofte zonder kinderen by den anderen te verwekken en na te laaten, zal zyn gemeenfchap van goederen, midsgaders van win ft en verlies, ftaande huwelyk te vallen, op welk beding en voorwaarde het huwelyk zynde gecelebreert , werd A. de eerfte aflyvig, voorkinderen nalaa. téndë. Werd gevraagt , of B. regt heeft om te fuftineeren de gemeenfehap van goederen, dan of moet geoordeelt werden door de voorfz. expreüe ftipulatie, in de huwelykfche voorwaarden geinfereert, het regt tot de gemeenfchap te hebben verlooren, en vervolgens alleen te moeten genieten een kinds gedeelte uit de goederen van A. ? Zoude de ondergefchreven dunken , overmids in Zeeland van alle oude tyden heeft gevigeert, dat door huwelyk gemeenfchap van goederen tuffchen de conthoralen wierde ingevoerd, welke loffelyke herbragte coftume zedert den jaare 1495. expreflelyk door  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 239 door de wetgever en Prinfe van den Lande is geconfïrmeert, by het 20P Art. Cap. 2. van de Keure van Zeeland, en die Keure Cap. 5. Art. 10, is gefteld tot een vafte en geftadige wet ten eeuwigen dage, omme naarvolgende dien, regt, wet en juftitie te doen, en den Lande te regeeren; en dat A. en B. door het beding van gemeenfchap over alle haare goederen, en in alle gevallen het voorfz. confuetudinaire en ftatutaire regt ten vollen hebben geinhereert en bekragtigü , dat derhalven de voorn, B. geregtigt is , tot de helfte van de goederen , op het overlyden van A. in den gemeenen boedel gevonden, quia paüa in contractu antenuptiali inita fervari debent, quando non funt contra leges, P. Everh. Conf. 56. no. 1 £f 6. Moverende niet tot het contrarie, dat de lex hac EdiÜali C. de fecundis nuptiis. Voorkinderen zynde, aan de tweede bedgenoot verbied iets meer te bedingen ofte gemaakt te werden als een kinds gedeelte, en 't geen verders by eenige mogte werden gefuftineert, als of door het voorfz. exprefle beding van gemeenfchap, in den contrafte antenuptiaal geinfereert, zoude zyn gerecedeert a confuetudinaria £f ftatutaria communione, en daar door plaats geworden voor gemelde lex hac Edi&ali, op pretenfe fondament van een generaal axioma in regten medebrengende, quod provifto hominis facit ceffare proviftonem legis. Want geiupponeert , dat in cafu prceexiftentium libcrorum de tweede bedgenoot profiteerende door de gemeenfchap van goederen, boven dat profyt en die beneficie van het regt, uit de liberaliteit van zyn mede bedgenoot kan en mag werden bevoordeelt met een filiale portie, zo als voor een indubitabel en inconteftabel regt werd ter néder gefteld, by Neoftadde pact. antenupt. obferv. 4. in notis verf. portio autem, ubi tenet, quod maritus in cafu prceexfift<.ntium liberorum, lege communionis partem dimidiam prcecipiens, lege teftamenii poffit alteram partem viritim dividere , licet nihil ipfe contulerit. En voorts mede werd geconfïrmeert, by Groenewegen, in Tract. de 11. Abrogat. ad d. I. hac edict. n0. 2. quod eo cafu ficundo conjugi, qui lege communionis dimidiam bonorum partem prcecipit, virilis infuper portio legari poteft, & quod hoe praxi noftrorum temporum invaluit, voor reden gevende , no. 3 en 4. quod  24o CONSULTATIEN en ADVYSEN. 4. quod lex hoe intelligi non poffit, conjugalis bonorum communionis confuetudinem reflrinxiffe. Komt vervolgens daar uit te proflueren , quod provifio hominis pracife non .facit ceffare provifionem legis conjugalis, bonorum communionem operantis; Want byaldicn abfolute, en in alle gelegentheden procedeerde, dat door de voorzieninge ofte difpofitié van den menfeh indiftinótelyk wierde geremoveert, en puiten effeét gefteld de difpofitié van de wet, zoude confequentelyk die geene, aan wien een kinds gedeelte was gelegateert, niet te gelyk vermogen te pro* fiteeren, uit kragte van de difpofitié van den menfeb ofte teftateur, en te gelyk mede uit kragte van de conjugale gemeenfchap van goederen , inmediate door de wet werdende geopereert , om dat de lex hac edictali fcherpelyk verbied, dat de tweede egto-enoot uit de goederen van zyn mede egtenoot, voorkinderen hebbende , onder geen prsetext, ofte titul iets meerder zal genieten als de minite zelfs van de voorkinderen ; maar zoude noodzakelyk,en by evident vervolg daar uit komen te ontftaan, dat in allen gevalle, of het beneficie uit het regt der gemeenfchap, ofte het voordeel uit den teftamente promanerende, zoude moeten werden geabandonneert, het welke in kragte van het vooren geallegeerde gerecipieerde regt niec konnende gefuftineert werden, is derhalven refoluut. dat de provifie van den menfeh , in reguarde van de gemeenfchap van goederen door huwelyk ingevoert, is compatibel, en pari paffu kan ambuleren met de provifie van de wet , inzonderheid ais daar inne geen difpofitiën aan dsn anderen contrarierende werden gevonden , per ex quce inter alios tradit d. Neoftad de Patt. antenupt. obferv. 14. in verbis, quod communio locum habet, quando inter conjuges nullce , aut faitem quce communioni non adverfantur, pattce funt conditiones. Staande daarenboven te noteren, dat als naar fcherpheid van rekten , zelfs in cafu propofito mogte obtineren, quod provifio hominis facit ceffare provifionem legis, tot zodanigen effecten, dat de contrahenten, mids de espreffe ftipulatie in den contracte antenuptiaal geinflueert , niet zoude konnen te ftade komen het confuetudinair en ftatutair regt , daardoor echter niet zoude moeten verftaan werden, juist plaats te zyn gemaakt aan de dispo-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 241 pofitie van de voorn, lex hac Edittali: want gefield dat mogte zyn afgegaan van het meergenoemde confuetudinair en ftatutair regt, zoude de zaak in allen gevalle daar voor moeten werden gehouden, dat door de expreffe conventie der pacifcenten alleen is terug gegaan en gerecurreert ad jus primcevum , ofte tot dat regt 't welk voor de introductie van het confuetudinair en ftatutair regt heeft gevigeert, door welk jas primcevum niet zoude moeten verftaan werden, de difpofitié van de lex hac cdictali, quce patrum noftrorum memories demum in praxi recepta eft, tejle eod. Groenew. ad d. I. hac Editl. d. n». 3 & 4. maar zoude veel eerder voor een primitive regt moeten werden geconfide. reert het jus pacifcendi communionem , ofte het regt omme de gemeenfchap by huwelyks contract patio exprejfo te mogen bedingen, overmits by alle Regtsgeleerden pofitivelyk werd geafBrmeert,dat voor de introductie van het jus confuetudinarium in den Landen van Holland en Zeeland heeft gevigeert,en primitivclyk is gepractifeert en geobferveert geworden , het lus pacifcendi communionem expreffe, tot zo verre, dat de bedingens en ftipulatiè'n diens aangaande zynde geomitteert expreffe te intercederen, de gemeenfchap van goederen tuffchen de echtgenooten ftilzwygende is ingevoert uit een praefumtie, dat der conthorale meeninge is geweeft, de conjunctie van lighamen en zielen niet aantegaan zonder gemeenfchap van goederen , zynde daar uit eigentlyk het jus confuetudinarium tanquam ex fonte fuo gedimaneert, zo als daar van in 't breede werd srehandelt by Ncoftad. in Obferv. rer. judicat. ad Obferv. 9. verf. fub fpecie dotis, fi? apud Coren, Conf 25. in verbis, quod cum pattis primum , & ftipulationibus effici foleret, eceque ftipulationes frequentiffme intercederent, tandem effetlum eft, ut omiffce ex tacita eontrahentium mente pro expreffis haberentur. In welke voorfz. termen van het jus primcevum byaldien door het afgaan van het confuetudinair regt, de voorn. A, en B. als mi zouden moeten gecpnfidereert werden te hebben geverfeert, zo volgt, dat het expreffe beding van gemeenfchap is een geoorloofde en valide ftjpulatie, en dat dezelve volkómen effect beboord te forteeren. Want zo weing als het jus Civile Rothanormn, en fpecialyk de H h voorn.  242 CONSULTATIEN en ADVYSEN. voorn, lex hac Editlal. voor de conftitutie en introductie van het confuetudinair en ftatutair regt, het profyt uit de gemeenfchap der goederen emergerende , in opzigte en ten nadeel van een tweede conthoraal niet heeft konnen reftringeren en reduceren tot een filiale portie (zo wanneer by expreffe voorwaarden ge. nerale gemeenfchap was bedongen) even zo weinig reftriclive ofte cbrrectoiré kragt zoude aan de voorn, wet konnen werden toegefchreven, als men prtefigureert, dat tot het jus primcevum door de uitgedrukte ftipulatie van gemeenfchap wederom van nieuws is gerecurreert. Waartoe nog kan werden gevoegt , dat mids de voorfz. gemeenfchap voormaals zynde geomitteert exprefiim gefiipuleert te werden, dezelve , niettegenftaande die omiffie, als voor bedongen is gehouden uit de praefumtive wil van de contrahenten, het direételyk zoude aanlopen contra rationem juris, dat een exprclfe en ftilzwygende ftipulatie (zynde beide van een en dezelfde intentie) zouden opereren een diverfch en verfcheiden, ja zelfs een geheel tegenftrydig effect.. Taciti enim , êf exprejfi eadem vis eft, & idem judicium , L. 3. ff. ft. eert. petat. Et taciti quam expreffi numquam eft vis major. Fab. conjetl. lib. 2. cap. 7- n°. 10. En is derhalven veel redelyker en gevoegelyker, dat de voorfz. ftipulatie in de huwelykfche voorwaarden geinfereert (als confirmerende het ftatutaire regt) opereere de gemeenfchap van goederen, zodanig en op die wyze als in den text van de voorwaarden is geconvenieert: waarmede overeenkomt de leere vznMattheus de Crimib. lib. 48. tit. 3. cap. uit. n°. 24. ubi docet, quod fi conjuges pattis dotatibus ftatuta confirment, tune locus non fit legi hac Editlali;en voornamentlyk van Someren , tract. de jure NoverCCap. 3. n". i.ubifequentibus opinioni Matthei adftipulatur. quod fi enim patlis dotalibus ftatuta communionis fe obfervare veile Conjuges proteftentur, ó? fecundum eorum normam, & regulas focietatem ineant, fruftra hoe cafu contrahentium mentem, contra eorum intentioncm per prcefumtiones interpretaremur, cum fe d jure municipali non refilire fatis declaraverint. Atlus agentium non operari ultra eorum intentionem , commune juris confultorum effatum.eft furd. decif. 71. n°. 11. Et qui in loco9 ubi jure municipali communio illa introduci- tur,  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 243 tur , matrimonium iniit fecundum legem loei contraher e prcefumendus eft, nee ab eo in dubio voluiffe recedere L. 34. ff. de R. jf. nee quicqi'.am hic Ccnjuges fuo faEto confequuntur, aut plus in pacto, quam in cvnfuetudine eft ;f"d omne beneficium ex jure publico defcendit , quod non nifi expreffis verbis immutatur. A contrario quoque fenfu patet , quodipfi qn in pactis dotalibus confuetudinem non reftringit, fecundum eam cuntrahat, eamque fe obfervare veile profiteatur. Èt cum L. hac EdiU.aU ad forum , uti jus obfoletum, tandem deduCta fuerit, non debet f ticile extendi, fed potius reftringi, cum juris mimicipalis corrcEtoria fit ejus difpofitio, cujus natura eft, ut quam maxime vitari & inhberi debeat. L. 35. C de inoff. teftament. L. 32. in fine C. de appellat, quod ex ftatuti difpofitione alicui competit, etiam in pactum deduci potefi. Minime fine dare dicendus eft , nee donat, qui lege datum fignificat. L. 21. §. 1. ff. qui Teftament. fac. poff. Qjiibus adde, quce.continentur. Conf. 54. n°. 5, 11 «fg3 14. fj' plurib. Hollandfche Confultatien en Advyfin, Rotterdamfche derde deel. En voor zoo veel men fubtiliferende ,nog zoude willen tegenwerpen , dac quafi het ftatutaire en confuetudinaire regt (als in zyn zeiven genoegzaam obligatoir) van elders geene confirmatie mogte indigeren , kan daarop dienen voor folide, en genoegzame folutie,dat het veel leidelyker en van meerder overeenkomft zoude zyn aan het regt, dat in allen gevalle het pactum, in. de huwelykfche voorwaarden geëxprefieeit, wierde gehouden voor abundant en fuperflu, dan dat men daaruit tot nadeele van den pacifcent eenige illatie zoude willen maken. Uti argumentatur Coren, ad Obferv. 30. n°. 31. Aldus geadvifeert in 'sHage, den 5. Mai 1704. (Was getekend) HERTOOG, P. PITTENIUS, BOEIJE. Hh 2 LXXXIII.  244 CONSULTATIEN en ADVYSEN. LXXXIII. A D V Y S. i°. Exceptie, quce obftat cedenti, obftat etiam cefiionario. 2°. De principaal bevreid zynde , zyn ook de borgen bevreid. 3". Een borg mag niet worden aangefproken, voor en al eer het hypotheecq, '£ welk daarnevens is g field 3 ten uiterfie is geëxecuteert. casus positie. Couchyn btljet etl guilliaem w.asson, VerkOOpen aan anthony de gith, een huis en erve, ftaande en gelegen binnen deeze ftad Leiden, aan de noord zyde van de Lange Grage, omcrent de Scheiftraat, met de belaftinge van ƒ300:- en bovendien om ƒ2250:- te betalen met ƒ200:- gereed op Mai 1644. en voorts inet ƒ225:- 'sjaars op den 1. Mai, 1645. Voor de voldoeninge van welke kooppenningen haar borgen hebben geconftitueert floris b en re me y en hendrik. ba rtholomees de MÜNNIK, De voorfz. anthony de gith, verkoopt wederom 't voorfz huis en erve, aan jan du pree, Bakker met de belaftinge van ƒ1950:- die uit voorgaande koop te betalen ftonden , met ƒ 225:- jaars , op den 1. Mai 1645. bovendien om ƒ400: - gereed geld. De voorn, jan du pree overleden zynde , verkopen deszelfs kinderen en verdere erfgenamen het voorfz huis en erve aan jacob du boys , om ƒ2380:- in gereeden gelde. En werd het zelve verkogte bywillig decreet van de vierfchare deezer ftede, op den 20. Odober 1657. aan den voorfz. jacob du bois gelevert, vry en zonder eenige belaftinge, hebbende ook by het doen van dezelve decretatie, fpecialyk gedaan dagvaarden den couchyn biljet en guilliaem wasson, om haar te komen bekendmaken, wegens het gunt ,zy ter zaake van,  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 245 van de voorfz. curling penningen,op hetzelve verkogte zouden hebben te pretenderen. Naar dat hetzelve decreet alzo was geinterponneert, zo openbaard haar juffrouw wannemak,ers,als actie en tranfport hebbende van de voorfz. touchyn biljet guilliaem wasson, tot een fomma van ƒ240:- in de eerflgemelde cultingpenningen, verfcheenen reïpeótivelyk op Mai 1655, 1656 en 3657. e" vordert tot lallen van 't verkogte huis, dezelve custing-penningen met den verlopene intereft van dien. Doch denzelven eifch haar aldaar ontzegd wezende, als haar oblleerénde 't voorfz. decreet, heeft gemelde juffr. wannemakers, voor de Heeren Scheepenen der ftad Leiden in regten doen roepen, de voorfz. floris bennemey, en de weduwe van hendrik bartholomeese de monnik, en jegens dezelve in qualiteit als haar voor de genoemde anthony de gith, borgen geconftitueert hebbende, geconcludeert om te hebben betalinge, en by provifie namptiffcment van de voorfz. ƒ240: - met de verlopene intereffe van dien. Derhalven als nu werd gevraagt , of de voorfz. juffr. wannemakers in qualiteit zo zy procedeert geregtigt is, om tot laften van de voorfz. floris bennemey, en de weduwe van hendrik bartholomees de monnik, als borgen voor de voorfz. anthony de gith, te kunnen bekomen voldoeninge van de voorfz. cufting-penningen, met de verlopene intereffen van dien? Gezien by den ondergefchr. de bovenftaande cafus pofitie, en gelet op de vragen daar uit voorgefteld. Dunkt ("onder correctie) nademaal in fa£lo werd gepofeert,. dat juffrouw wannemakers, ageert als actie en tranfport hebbende van toucheyn biljet en guilliaan wasson, en zulks dezelven is reprefenterende, en ook niet meer en beter regt kan hebben als dezelve biljet en was son, quia nemo pot eft plus juris in alios tranfferre, quam ipfe habet, quia exceptio quce obftat cedenti, obftat etiam ceftionario, fande de ceffwne,art. 5. cap, 13. Dat mede dezelve biljet en wasson, Hh 3 op  246 CONSULTATIEN en ADVYSEN. op de interpofitie van het gedecreteerde huis fpecialyken zyn gedagvaart, en haar aldaar niet hebben bekend gemaakt, maar laaten verfleeken, en zulks als geconfenteert in de interpofitie van 't decreet, dat misdien ook juffrouw w a n n e m i k e r s niet is bevoegt, orn ten laften van hetzelve gedecreteerde huis eenige aótie te inftitueeren, en bygevolge mede niet tegens de geene, die haar als borgen voor ofte nevens het voorfz. huis ofte hypotheecq hebben gefteld , om redenen niet alleen dat-het voorfz. huis of hypotheecq moet werden geconfidereert, ais iets waarop den crediteur of verkoper-van 't zelve principaSyk heeft gezien , en dat zo wanneer als het principaal is bevryd, ook bygevolgen het acceffoir, 't welk zyn de borgen, mede moeten zyn gelibereert, arg. § ejus fin. Inftit. de replicat. ex quo conftat quod exceptiones , quce competunt debitori, etiam competunt fidijufi'orib. ejus L. 7. §. ï. ff. de except. Maar inzonderheid, om dat by het placaac van Koning Philips,geëmaneert den 21. February 1564. klaarlyk cbnfteerd, dat een borg niet mag werden aangesproken, voor en aleer 't hypotheecq,'t welk daar nevens is gefteld, ten uiterlten is geëxecuteerd , 't welk alzo in deezen niet is gedaan , ja dat zelfs juffrouw wannemakers, en die geene daar zy haar regt van heeft bekomen,' haar hebben laaten verfteeken van hetzelve hypotheecq door een pure negligentie of verzuim , zo kan ook in cas fubject ten laften van de borgen niet werden geageert, ncgligentia enim cuique fiua, non alteri nocere debet, L. 173.'§. L. 155. ff. de reg. /w.,maar behoord de gemelde juffr. wannemakers haare actie te inftitueeren , uit kragte van haar tranfport, ten laften van biljet en wasson, te meer alzo dezelve gedagvaart zynde, haar niet hebben bekend gemaakt op de interpofitie van 't gemelde decreet, en alzo oorzaak zyn dat juffrouw wannemakers, van haar hypotheecq, en bygevolgen van haar bewys is verlteeken. Aldus geadvifeert binnen Leiden, den 6. Mai 1661. (En was getekend) h. va n gerwen. LXXXIV.  CONSULTATIEN en ADVYSEN. LXXXIV. A D V Y S. Iemand belaft zynde te reftitueeren de helft van den gemeenen boedel, zo als die zal zyn geconftitueert op het overlyden van de langftleveiu de, kan dezelve goederen wel verteeren, verminderen, endaar , over onder de levende by contracten difponeeren, mids zorge dragende, dat ten mlnften een vierdepart van de verbondene goederen, ten behoeven van dc fideicómmiffaire erfgenamen overblyven, en dat alle de donatiën en vervreemdingen niet alleen gefchieden uit de verbondene-helfte, maar uit alle de goederen gezamentlyk, met nog verdere aanmerkingen wegens dat alles. casus positie. Awoonende tot Leiden , heeft by teftament 8, zyn huis. vrouw geinftitueert tot zyn eenige en univerfeele erfgenaam, met magt om met alle zyne naartelaatene goederen haar willen en gelieven te doen. Dog met lafl, indien zyn vrienden en erfgenamen ab inteftato dezelve zyne huisvrouw alle zyne goederen ruftelyk en vredelyk lieten bezitten, en daar mede haar wille doen , zonder van dezelve te eifchen eenige ftaat en inventaris, cautie ofce iets anders , dat in dien gevalle, maar anders niet , de eene helft van alle de goederen die B. zal komen naartelaaten, fuccederen en verfterven zullen op de vrienden en erfgenamen van hem A., en de wederhelfte op die geene, die zy B. daar toe nalaaten zal. Wanneer A. zonder kinderen zynde komen te overlyden, geen nadere vrienden naarlaatende als zyn overiedens futters kinderen ; hebbende dezelve zyne fufters kinderen tot nog toe de voorfz. B.. gelaten in vreedzamig bezit, en gebruik van den gemeenen boedel en goederen van dezelve A. en B. 't Is mede zulks dat B. naderhand is;komen te trouwen met C. orioer huwelykfche voorwaarden ', daar by zy de gemeenfchap fecluderen , doch winft of verlies gemeen maliën. En 247-  »48 CONSULTATIEN en ADVYSEN. En alzo apparent is, dat B. geen kinderen zal komen-oaartelaaten, en dac zy genegentheid heeft om C. haaren jegenswoordigen man, alsmede haare broeder te beneficeren, zo veel haar eenigfints naar regten mogelyk is, en ook genegentheid heeft, om de vrugten en interelTen haar leven lang te behouden. Zo werd gevraagt, voor wat gedeelte van de goederen, die zy bezit, hoedanig en op wat maniere zy zulks zouden kunnen en dienen te doen ? , Gezien by den ondergefchr. de bovenftaande cajits pojitie, en gelet op de voorgeftelde vragen. Dunkt (onder correctie) nademaal de voorfz. Teftateur A. de zaake zodanig heeft aangemerkt, alsof de goederen, dewelke zy A. en B. te zamen bezaten, en B. na den dood van den voorfz. A'. alleen bezitten zoude , voor de eene helft hem A. en voor den andere helft hem B. waren toekomende, en derhalven ook geene verdere beladingen aan gemelde B. heeft gedaan, als alleen voor de eene helft, dat daarom ook de voorfz. B. van de eene helft der goederen (dat is die by denzelven B met den dood ontruimt en naargelaaten zullen worden) als haar eigen zynde, abiolutelyk mag difponeren na haar welgevallen, zo by contracten of andere difpofitiën onder den levende, als mede by uiterfte wille en andere difpofitiën , ter zaake des doods , vuig. jure, doch voor zo veel de wederhelfce aangaat, dewelke de vooriz. A. gewilt heeft, na den dood van den voorfz. B. te zullen komen op de vrienden en erfgenamen van hem A., dat de voorfz. B. daar van zodanige vrye difpofitié niet heeft, ter zaake van 't verband of fidei commis, by A. daarover geintroduceert, want die zodanig met een fideicommis is belaft, als de voorfz. B. alhier belaft is! ut nempe reftituat quicquid fupererit, die kan wel dezelve goederen verteeren en verminderen, ook daarvan difponeeren by contracten onder den levenden, maar moet nogthans zorge dragen. i Dat ten behoeven van de fidcicommijffaire erfgenamen overblyve, ten minften een vierdepart van de voorfz. verbondene goederen, Nov. 108. Cap. r. En ten tweeden , dat dezelve niet met al en doe, met die intentie , om de voorfz. fideicommiffain erfgenamen te fraude¬ ren  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 249 ren, en zo weinig naartelaaten als mogelyk is, L. Titius rogatus efi 54- ff- ad S. Confult. Trebellian. Dat derhalven ook de vooriz. 13. zörge moet dragen, dat de nel ft van alle de goederen, die zy zal komen naartelaaten , zo veel komen te bedragen als het kwartpart van de goederen , dewelke by A. naargelat'en en op B. gefuccedeert zyn, van de refte vermag deze!ve B onder den levende difponeren na haar welgevallen; d. Nov. 108. Cap. 1. ibi alm omnibus in ejus pofuis potejlate, &> licenüam habere 'cum kis , ficut voluerit uti , qucmadmodum perfectis dominis competit. Dog by teftamente kan B. daarvan niet difponeren , vermits alle het geene by levende lyve nietgeaiieneert is, by dezelve B. naargclaten werd, en zulks onder het voorfz verband mede begrepen \s,feciwdum veriorem fententiam quam probat Pereg. de fideicomm. art. 40. nK 43 en 44 gelyk mede te obferveeren is, dat alle dunatiëu ofte alienatiën, dewelke by B. zouden mogen werden gedaan, niet gedaan kunnen werden alleen uit die helft, dewelke 13. met zodanigen laft van fideicommis bezit, maar dat dezelven moeten werden gedaan uit alle dc goederen gezamentlyk d. L. Titius 54. ff. f. C. TrebelL en dat het overzuiks in de magt van B. niet is, uit de goederen van de voorfz. A., dat is uit de eene helft der goederen die zy bezit, eenige donatiën of andere alienatiën te doen, en haare goederen, dat is de andere helft t'eenemaal vryhouden, om daarvan by Teftament na haar welgevallen te difponeeren; maar eenige donatiën of alienatiën doende , moeten dezelve gerekend werden over alle de goederen zo dezelven by B. bezeten werden, en van de reft kan B. maar voor de eene helft by Teftament of andere difpofitié mortis caufa deponeren, moetende de wedei helft van dien gaan aan de vrienden en erfgenamen van de voorfz. A , volgens deszelfs cUfpofitie,doch bovendien ftaat nog te letten, dat de voorfz. B. geen donatiën of alienatiën mag doen, met intentie om de' voorfz. fijeicommiffaire erfgenamen te frauderen , five intervertendi jideiccmmiffi gratia, ut ait text. in L. Titius Livius 54. f ad Set. TrebelL en vervolgens dat by de voorfz. B niet kunnen werden gedaan zodanige donatiën , daar by de voorfz B voor haar zelfs zoude bedingen de vrugten van de gedonateerdc 11 goe-  25o CONSULTATIEN en ADVYSEN. goederen, zo lange zy B zoude komen te leven, want daar uit blykt, dat zodanige donatiën nergens anders toe werden aangelcgt, dan om door dat middel de goederen de fideicommi[faire erfgenamen te onttrekken, en per indireclum te benericeeren, die geene die men niet kan beneficeeren per tefiamentum , want gelyk B. niet mag by Teftament of uiterfte wille van de voorfz. eene helft difponeeren, zo kan zy ook daar van zodanige donatiën niet doen, die inderdaad ook eerft effect zouden hebben na haar dood , paria enim funl facere tempore prohibito, ef conferre in tempus prohibitum, vuig. jure, daar nog bykomt, dat die geene die zodanige donatiën doet, fchynt te willen geven en houden, dat niet mag zyn, donari enim res ac retineri non potefi, £? ita dor.ata in donatarïum non transfertur, Sande ad confuet. feud. Geldr. &f Zutphan. tratt. r. cap. i. tit. i. 720.46. êf Lamb. Gorisadverf. tract. 3. cap. 14. per tot. Ook zoude het niet zeer ter goeder trouwe zyn gedaan, nogte zodanig als B. zoude willen dat haar by andere gedaan wierd, indien dat B iemand, 't zy haaren jegenswoordige man, 't zy haare broeders zoude willen beneficeren, zo zoude zy dezelve by abfolute donatiën inter vivos beneficeren moeten, zonder voor haar B. iets, 't zy van vrugten of anders te referveren. Aldus geadvifeert in 'sGravenhage den 11. January 1662. (Was getekend) r. v. limborg. LXXXV. A D V Y S. Iemand belaft zynde na zekere tyd uitkeringe te moeten doen,is gehouden ten behoeven van de verwagters te ftellen fuffifante cautie. Gezien by den ondergefchr. copie authentiek van de befloten teftamentaire difpofitié van wylen ever tg en jans dr. van dorp, van dato f. Auguftus 1661. en naar mondelinge onderrigtinge gelet op de vragen daar uit voorgefteld.  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 2?r Dunkt (onder correctie) op de eerfte vrage, nademaal by de voorfz. teftamentaire difpofitié uitdrukkelyk werd gezegd, dat zv Teftatrice legateert en befpreekt aan haare twee fufteren, nimentlyk elisabeth en cornelia jans, de derdepart van de goederen, die zy Teftatrice met haar voorn, fufters gerrteeh hadde, dat mitsdien de Teftatrice verftaan moet werden, aan de voorn, haare fufters gelegateert en befproken te hebben niet alleen de capitalen zelfs, als namentlyk het huis, dedrukkery, midsgaders de winkel met den aankleven van dien, maar inzonderheid mede alle de renten, huuren, profyten ofemolumenten, die daar van tot haar overlyden toe vervallen of geprofiteert zoude mo^en zyn geweeft , indefinita enumeratio cequi. pollei univerfali. Coren obf. 20. n»i 8. & arg. L. 7. f. de tritico vino vel oleo leg. te meer, dewyl de voorn. Teftatrice in 't verder mede wel cxpreffelyk begeert, dat dezelve haare fufters niet ge. houden zullen zyn aan iemand eenige rekeninge daar van te doen , of zelfs eenige openbaringe of onderrigtinge te geven, 'c welk nogthans noodzakelyk zoude moeten gefchieden, in cas onder het voorfz. legaat , de vrugten , huuren, winften, of arMerl emolumenten , niet waren gecomprehendeert. En op de tweede vrage, dat anthonie keyser, tn&sm laten man, de voorfz. Teftatrice cn univerfeel geinftitueerd erfgenaam van dezelve gehouden is, ten behoeven van elizabeth en cornelia van dorp, midsgaders van dc kinderen en defcendenten van cl aas gen van dorp, ieder voor ccn geregt derdepart, te ftellen goede en fuffifante cautie voor de uitkennge van de fomma van drie duizend guldens, dewelke naar deszelfs overlyden aan de voorfz. Tcftatriccs fufters en fusters kinderen moeten werden voldaan en betaald, want naar regten is kennelyk, ja buiten difpuut, dat zo wanneer een erfgenaam is belaft naar zekeren tyd,of op d'een of d'ander conditie, or ook naar zyn dood eenige penningen te reftitueren of over te geven , dat alsdan dezelve die met zodanige uitkerinpe óf reftitutie belaft is, gehouden is ten behoeven van die geene die zulks hebben te verwagten, te ftellen fuffifante fidejuflbire cautie of andere verzekertheid , op dat de legatariffen of gefubititucerde U * erf-  CONSULTATIEN en ADVYSE erfgenamen verzekerd zouden mogen zyn , dat zy in tyden en wylen haare legaten of fideicommiffen zullen kunnen bekomen, L. in pr. <£f §. 3. ff. ut legat. feu fideic. caufi. caveat. L. r 2. §. ut in poffe f. legat. ita coram curice Ultra'], judicatum effe refert, Radel. decif. 87. n°. 1. Aldus geadvifeert binnen Leiden, den 13. January 1662. ([Was getekend) h. van GERWEVr LXXXVL A D V Y S. In fideicommiffen in cas van twyfeling, moeten de goederen niet gaan; op de naaften van de laatfte bezitter , maar op de naaften van den Teftateur. Gezien by den ondergefchr. de teftamentaire difpofitié van ma gte ld g e r r i t s , huisvrouw Van cornelis cor- neltsse vegters, tot Warmond, gepaffeert voor den Notaris foyt van zyp, en Getuigen binnen Leiden den 29. November 1015. midsgaders de fcheiding van den boedel van dezelve magteld gerrits, tuflchen den voorn, cornelis cornelisse vegters, en haare geinftitueerde erfgenamen, en gelet op de vrage daar uit voorgefteld. Dunkt, dat nademaal by denzelve Teftamenten werd gezegd, dat ingevalle eenige der gezegde geinftitueerde erfgenamen en derzelver kinderen deezer waereld mogten komen te overlyden, zonder levende blyken geboorten naartelaaten , de goederen , die zodanigen overledenen uit kragte van dien van haar Teftatrice mogt hebben geërft, wederom zullen moeten gaan aan haar Teftatrices naafte vrienden, en dat gezegd werd dat grietje clements, jonge en oude maritgen hermans, drie van de geinftitueerde erfgenamen ,en daarna willempje,maart. je en gerrit bouwense, kinderen van bouwen cornelisse, die mede voor een zesde geinftitueerde erfgenaam was, 252  CONSULTATIEN en ADVYSEN. was, zonder kinderen agter te laaten zyn komen te overlyden, daarom eerft de portiën van guietje clements, oude en jonge maritgen hermans, hebben moeten komen op claas bouwen en cryntje cornelis,zo op haar overlyden nog in leven zyn geweeft, als zynde de naafte vrienden van de Teftatrice, zulks, dat denzelven bouwen cornelisse, ten minften uit den boedel van den voorn, magteld gerkits, uit kragte van derzelver Teftament genoten heeft een derdepart van haare ongeiegateerde naartelaatene goederen, beftaande a's by de fcheidinge van deszelfs boedels, in omtrent zes morgen en drie honden lands in Warmond , nog ƒ 454:- aan renten of cuftingen, nog de helft van de klederen, de helft in de beterfchap van cornelis cornelisse vechters aanbedeelde tot ƒ1025 gl. nog in een vierdepart van de huifinge, daar magteld ge r rits in overleden is, en nog in een vierdepart in de meubilaire goederen , en overzuiks indien hetzelve gelyk als vertrouwt werd, een fomma van ƒ 12000: - mogt hebben geimporteert, by bouwen cornelis uit dien hoofdenten minften is opgekomen een fomma van ƒ4000: • en dat mede naderhand will empje, m aartje en g er rit bouwen se, de een naar de andere, zonder kinderen deezer waereld zyn komen te overlyden, uit derzelve refpective boedels te famen, aan de andere naafte vrienden van de voorn, magteld geruits, zal moeten werden uitgekeert ten minften de fomma van ƒ4000:afgetrokken alleen een vierdepart voor de trebeliianique portie, die in denzelven Teftamente niet is verboden, blyvende overzuiks nog ƒ3000:- dat ook hetzelve by ieders overlyden , zonder kinderen overlydende , ten eerften aan de andere naafte vrienden hadde moeten overgaan , zo om de woorden van denzelven Teftamente die klaar zyn, als dat anderfints naar regten in al ie fideicommiffen in 't twyffelyke de goederen niet moeten gaan op de naafte van den laatften bezitter, maar op de naaften van den Teftateur, arg. L. 32. §. fin. ff. de legat. 2. L. 4. §. 2. ff. de vuig. & pupill. ut latet in variis facti fpeciebus, Mantica de conjtft. uit. voluut, lib. 8. tit. 12. num. 38. (f fiiq. Ant. Fab'. ad Cod. lib. 6. tit. 19. de fin. 6. cif tit. 22. defin 27. Dan alzo betli 3 zeL- 253  CONSULTATIEN en ADVYSEN. zelve om het verloop van den tyd niet wel zeekeris, wie en wanneer dezelve zyn overleden, en ook niet wel zeker kan werden gefchat, hoe veel de meubilen, goederen en klederen waardig zyn geween , zo is niet ongeraden , daar van by overkomfte te accordeeren. Aldus geadvifeert binnen Leiden, den 2, Maart 1662. (En was getekend) SIM ON VAN LEEUWEN. LXXXVII. A D V Y S. Iemand die infolvent is, en over wiens boedel ten behoeven van de erediteuren een curator is gefield, kan een erffenis,hem geduurende de curatele opgekomen, repudieeren, zonder dat het in V vermogen van de curator is om die te adieeren , ten waren die repudiatie gefchiede in prcejudicie van den Fifcus. casus POSITIE. NICOLAAS SPILJEURS enjACQUELINA MANNA ART, egte lieden, woonende binnen de itad Amfterdam, difponerende van haare tydelyke goederen , hebben tot haare erfgenamen geinftitueert haare zes kinderen, met namen joannes, j A C q.U E L i N A , s U s A n N A , nicolaas, ABRAHAM en SAka spiljeurs, ofte by haar overlyden haare wettige afkome. lingen. Met exprefle begeerte in reguard van de voorn, sara spiljeurs, die onnozel en geaccidenteert was, dat naar haar overlyden haare goederen en middelen, zo veel als ze zouden ftrekken zouden werden verdeelt, tuffchen de voorfz. ftaken, haar Teftateuren voorfz. erfgenamen , ofte voor zo veel derzelver als dan in 't leven wezen zouden, gelyklyk. Daar opgevolgt is, dat de voorfz. egte lieden overleden, en deszelfs agtergelaten boedel verdeelt zynde, eenige jaaren daarna de 254  CONSULTATIEN en ADVYSEN. ' 25J de voorfz. joannes spiljeurs is komen te failleeren, en over deszelfs geabandonneerden boedel een curateur is gefteld. Geduurende welke curateele mede deezer waereld is komen'te overlyden de voorfz. sara spiljeurs, als wanneer 'er geen andere van de voorfz, kinderen in 't leven waren als de voorfz joannes en ƒ a^uelina spiljeurs, midsgaders de kinderen van susan na spiljeurs, Hebbende dezelve joannes spiljeurs, aanftonds naar bet overlyden van de voorfz. sara spiljeurs verklaard, dat by zig in gecnerlei wyze erfgenaam was gedragende in de' goederen van de voorfz zyne fuftcr sara spiljeurs, maar dat by dezelve was repudieerende, vermogens acte notariaat daar van verleden. 't Welk gekomen zynde tot kenniffe van de andere vrienden namenlyk van jacou van uchelen, koopman tot-Frank'fort, die getrouwd is geweeft met jaq^uelina spiljeurs en van pieter coenen, koopman tot Amfterdam, als va! der en voogd van zyne kinderen, by de voorfz. susanna spiljuers geprocreert, hebben dezelve verklaart, haar als ai geheele erfgenamen in alle de goederen by sara spiljeurs agt erge laten , te dragen. En ten overvloede zulks gedaan infinueeren aan den Curateur over den boedel van de voorfz. joannes spiljeurs gefield als dezelve joannes voogd geweeft zynde over de voorfz' sara spiljeurs, alle haare goederen bemagtigt heeft gehad * en dat mitsdien zy lieden van meninge waren, tot bekomin^è van dezelve goederen , tot laften van den voorfz. Curateur te procedeeren. Daarop eenige weeken daar na den voorfz. Curateur over den boedel van joannes spiljeurs, compareerende voor Notaris en Getuigen , heeft verklaard , hem in de voorfz zyne qualiteit a s erfgenaam van dc voorfz. sara spiljeurs te dragen tot zodanigen aanpart , als by fcheidinge bevonden zoude0 werden hem te competeeren , fuftineerendc dienvolgende gercatigt te zyn tot een derdepart van de goederen, by'de voorfz." sara spiljeurs agtergclaten. En  CONSULTATIEN sn ADVYSEN. Endevoorfz jacob van uchelen en pieter coenen, in de namen als boven ter contrarie, dat ten opzigte van de voorfz. repudiatie by joannes spiljeurs gedaan, alie de voorfz, goederen op haar in 't geheel zyn gcdevolveert. Q^UiERITUR. Of de voorn, joannes spiljeurs de voorgeroerde erffeniffe heeft vermogen te repudieeren, en den voorfz. Curateur dezelve te adieeren ? Gezien by den ondergcfchr. de bovenftaande cafus pofitie, en gelet op de voorgeftelde vragen. Dunkt (onder correctie; dewyle het in regten rcfoluut is, dat iemand die infolvent is, alle erfenilfen , 't zy of dezelve uit kragte van een Teftament, ft zy of dezelve ab inteftato op hem zyn gcdevolveert , alsmede alle legaten en fideicommiffen aan hem gemaakt , in praejuditie van zyne crediteuren , vermig te repudieeren , per textus expreffos in L. quod autem 6. in pr. d l. 2. 3- 4- 5- ff- 1Uce in fraud. credit, ten ware zodanige repudiatie gefchiede in prejudicie van den fiscus, L. in fraudem, 45. ff. de jur. fisc ja zo verre, dat ook de kinderen de legitime portie van de ouders, niettegcnftaande zy ten refpccte van dezelve crediteuren zyn, Ut pluribus docet, Geil lib. 2. obf. 119. en eigenaar van dezelve geweeft zyn , ook by het leven van haare ouders, L. tn fuis hceredibus 11. f. de lib. poft. vermogen in prejudicie van haare crediteuren te repudieeren,ut eleganter tradit Hodierm,ad L hac edittali C. de fecund.nupt. queeft. 45. num. 4. 6? decifumrefert faur. lib 3. queeft. forenf. cap. 74. prater Sande lib. 3 dec. Fnf.tit. 35 dcf. u. Een Legaat moet zo menigmaal geprcefteert worden als hetzelve is gemaakt , ten ware de Erfgenamen konden aantonen, dat de mening van den Teftateur anders geweeft was. 50. Een Legaat door den Teftateur by aÜe onder de levende aan een legataris ter hand gefteld zynde, vervalt daardoor ftilzwygende het Legaat. Gezien by den ondergefchr extract authentiek van den Teftamente by PTETER GERRITSE VAN DER SPEtiK, voor den Notaris jan willemse van wajuwyk, en zekere  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 259 re Getuigen op den 7. Auguftus 1645. binnen Leiden gemaakt, nog zeker extract, uiteen acte by denzelven van der speek onder zyn hand, uit kragte van de refervatoire claufule, in het voorfz. Teftament uitgedrukt,op den 25. May 1646. gepaffeerc midsgaders zeker accord, tuffchen de gemelde van der speek en neeltge cornelis wint', voor den Notaris tan s ch e r pel in g en zekere Getuigen, op den 14. Juny daar aan volgende opgeregt, en geëxumineert hebbende de voorgeftelde vragen, alsmede de Advyfen by de heeren Advocaten van gerwen, op den 24 january, dedel, op den 30. January. burgersdyk, op den February, heuss en, op den 9. derzelver maand, en de heyn, op den 20. February, alle' voorleden op dezelve gegeven. Dunkt (onder correctie) dewyl uit het voorfz Teftament blykt, dat hy Teftateur aan zyne natuurlyke dogter geertje geprocreert by de voorn, neeltje cornelis wint, heeft gelegateert de fomma van ƒ1500: tot haar nodig onderhoud, na 1 hy expreffelyk heeft begeert, dat dezelve fomme op de Weeskamer zoude werden gebragt , en het voorn, natuurlyke kind uit de jaarlykfche inkomiten en vrugten van dezelve fomma zouden werden opgebragt tot haar ouderdom van vyf en twintig jaaren , en uit het voorfz. accord kennelyker is , dat de voorn0 neeltje cornelis wint, heeft aangenomen haar dokter de vier als toen eerftkomende jaaren op te voeden, mids voor die lalt van de voorn, van der speek,genietende alle vierendeeljaars de fomma van ƒ25:. en dat naar het verloop van die vier iaaren den voorn, van der *peek, of die geene d.e hv by zyn overlyden daar toe zoude hebben gefield, her voorn kind naar hem zoude vermogen te neemen, om als vooren té onderhouden, en voorts gehouden zyn om aan 't zelve kind zo wanneer het tot den ouderdom van vyf-en-twintig jaaren , ofte huwelyken ftaat zoude gekomen zyn, uittekeeren gelyke fom van j 1500 :-en buiten tegenfpreken de wille van den teftateur vooral moet ingezien worden , naardien de Legaaten ook tacite en uit bloote prajfumptiën verftaan worden geëxtingueert en den Legataris ontnomen te kunnen worden, L. 3©/uit. L. 13. 29. ff. Kk 2 de  26o CONSULTATIEN en ADVYSEN. de adim. Leg. en in een twyffelagtige zaake al tyd reguard moer. genomen worden, op 't geene dat het waarfchynlykfte is, L. in obfcuris 114. de R. J. en het waarfchynlykfte is, dat hy Teftateur zyne Erfgenamen niet al te veel heeft willen bezwaren, per L. unwn ex familia 67. §. 8. legat. 1. in cas niet geweten kan werden wat het waarfchynlykfte is, altyd die fententie gevolgt moet werden, door dewelke iemand minft bezwaard werd, L. femper 9. de R. J. L. cum fcrvus 39. §. 6. de legat. 1. L. Sempronius 47. de leg. 2. I. §. 1. /. 57. de legat. 3. en in alle gevallen de woorden van het dubieus en twyftelagtig contract, tot voordeel van den Debiteur en nadeel van den Crediteur moeten verftaan en uitgelegt worden , L. quidquid 99. deV.O. L.38.§. 18. Cod. L. 26. de rel. dub. dat daarom verftaan moet werden,dat van wegen de voorn, natuurlyke dogter de voorfz. ƒ1500:- maar ééns mogen werden geëifcht, te meer, daar niet ontkend kan werden, dat dezelve ƒ1500:- om de eigenfte oorzaak by het voorfz. accord zyn belooft, om welke oorzaake die in het voorgeroerde Teftament zyn gelegateerd, want zo iets tot tweemaal om die zelve oorzaake zynde by Legaat weggemaakt, maar eens moet geprffifteert worden,'t zelve zal meer plaats hebben in cafunojlro, in dewelke de ƒ 1500: - eens in een Teftament zyn gemaakt, en eens by Contract: belooft, dewyl het in 't gemeen een en hetzelve Legaat zo menigmalen moet geprrefteerd worden als hetzelve is gemaakt, ten ware de Erfgenamen konden bewyzen, dat zulks de meeninge van den Teftateur niet is geweeft , L. quingenta 12. ff. de probat. en dit zelve zal uit het geene volgt nog klaarder blyken. Want wat het contrarie gevoelen aangaat,, en het geen wydloopig by de voorn, heeren Advocaten is geadftrueerd, hetzelve fteund op een abufief fondament, het welk gedemonftreert zynde, zullen alle haare argumenten van zelf komen te vervallen, haar abuis autem beftaat hierin, dat zy deeze zaak in quajftie zodanig hebben geconfidereert, even al eens of het voorfz, contract ouder was als het voorgeroerde Teftament, en dat pieter gerritse van der speek, eerft by contract de vooriz. r"noo:. hadde belooft, en daar naar by Teftament zodan^en 7 J fom-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 26r fomma hadde gemaakt, Wantin zodanigen gclegentheid kan dé opinie van de voorn, heeren Advocaten gedefendcert werden, dewyl een Debiteur by Legaat aan zyn Crediteur zodanigen fomma befpreekende, als hy aan denzelven te vooren fchuldig was, zulks niet fchynt gedaan te hebben animo compenfandi, en met meeninge om'de voorige fchuld te vernietigen, en interpretatie moet gefchieden, door dewelke de verhandelde zaaken ftaande en van waarde gehouden , en niet onder de voet gefmeeten of vernietigt werden , L. 12. ff. de rcb. dub. L. 16. in fine principii ff. adfe. TrebelL en zoude zodanig Legaat van geender waarde-zyn , en verftaan werden, dat de Teftateuren niets ter waereld hadden gedaan, met zodanigen Legaat te befpreken , ingevalle hy door zodanigen Legaat wilde vernietigen de fchuld, die hy te vooren' fchuldig was , dewyl zodanig Legaat nul en van geener waarde zoude zyn, §. ex contrario 14. hifi. de legat. L. 28 & 29. ff. de leg. 1. I. 66. de leg. 2. I. 25. in fine de liber. leg. I. 1. §. 10. ff. ad l. Falcid. en in dat cas fpreeken, Mantica de conjett. ulu vol. lib. 10. tit. 12. n». 1 éf 2. Graffus §. legat. queeft. 16. Maficardus de probat. vol. j. concl. 96. num. 9. & concl. 333. Everhard. conf. 17. by de voorn, heeren Advocaten bygebragt, maar hier verfeeren wy in cafu daar eerft het Legaat is gemaakt, en naderhand by Contract zodanigen fomma is belooft, als te vooren by Legaat was gemaakt, zulks dat alle die Doctoren en bygebragte wetten als /. 6. C. de baredït, att. (alhoewel dat deeze gantfeh buiten propooft is, en zelfs niet applicabel in de boven geroerde gelegcntheid; /. 85. de leg. 2. hier gantfeh niet te pas komen. En moet hier niet geobjicieert worden, dat het voorfz Legaat verftaan moet werden eerft ten tyde van het overlyden van de voorn van der speek gemaakt te zyn , en zulks lang naar het voorfz. Accord . quia Teftamenta demum poft mortem rata fiunt L. 4. ff. de adim &f transf. leg. en dat wy dienvolgende alhier verfeeren in dezelve gclegentheid, van welke de voorn Doctoren fpreeken, want wel is waar, dat alle Legaten eerft fchynen befproken te zyn ten einde van het overlyden van den Teftateur, en dat hy alle befproken Legaten kan' herroepen, zo lang by leeft, per ditt. I. 4. en dat hy zelfs die magt zyn zeiven niet Kk 3 kan  iö2 CONSULTATIEN en ADVYSEN. kan ontneemen, van zyn Teftament te mogen revoceeren ofte veranderen, L. 22. de legat . 3. & L. 6. §. 2. ff. de codicill. Maar in de zaake zeifs is buiten dit'puut een ordre en fuceffie van tyd en onderfcheid tuffchen de tyd van het niaken van een 1 estament en de dood van den Teftateur, §. 4. Inft de her. qual. & diff. L. 49. §. 1. ff. de her. inft. want anderfints zoude gezegd moeten werden dat een Legaat werd befproken,en hy ten tyden van het overlyden van den Teftateur geen eigenaar aan dat zelve goed is, 't welk nogthans notoir is ftrydende, cum §. 10. Inft. de legat. L. 41. §. 2. de leg. 1. 6? regula Catoniana tradita in L. 1. dereg. Cat. ê? L. 29, de R. J. en dat iemand naar den dood van den Teftateur een Legaat of Erffeniffe zoude mogen aanvaarden, zo by aidien hy ten tyden van het overlyden van den Teftateur van zodanigen gelegentheid en conditie is geweeft, dat hy ten zeiven tyde ook Erfgenaam mogte werden geinftitueert, en een Legaat aan hem konde werden gemaakt, fchoongenomen hy ten tyden van het maken van het Teftament incapabel was, en nog tot een Erffenis nog tot een Legaat mogte werden geroepen , het welk nogthans valfch is, d. §. 4. Inftit. de har. qual. diff. L. 49. §. 1. ff. de heer. inft. zulks dat het klaarlyk blykt, dat in de zaake zelfs een fuceffie en een ordre van tyd is, en dat het Legaat ouder is, als de voorfz. ƒ 1500:- zonder dat eenigfints ter contrarie kan doen,dat 'er een fchuldvoor het Legaat is geweeft, dewyl hy van der speek gehouden was en mede gedwongen konde werden,om de voorn, zyne natuurlyke dogter te alimenteeren, Nov. 89. cap. 12. §. 4. & cap. uit. want die fchuld kan in geen confideratie genomen werden, dewyl hy Teftateur expreffelyk de voorfz. ƒ 1500:- in zyn Teftament aan het voorgeroerde kind heeft gelegateert tot deszelfs alimentatie, en zulks niet in twyffel kan getrokken werden, of de voorfz. fchuld van alimentatie is door dat Legaat vernietigt, quemadmodum pluribus docet Menoch. lib. 4. pref. 110. num. penult. Mantic. de conjecT:. uit. yolunt. d. 1. tit. 2. n°. 16. Beweezen dan en voorgefteld zynde , dat 'er tuffchen het voorfz. Legaat en het gemaakte accord een onderfcheid van tyd is, en het Legaat is gemaakt voor het accord, zo moet nu be- wee-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. a63 weezen werden, dat het Legaat door't voorfz. accord is vernietigt; het is notoir en kan niet tegengelproken werden, dat zo een Teftateur by acte onder den levende in handen van den Legataris fteid dat geene 't welke hy hem te vooren by Legaat hadde gemaakt , dat het Legaat daar vooren ftilzwygende werd geëxtingueert en vernietigt , zonder onderfcheid te maken of hetzelve beftaat in zeker lighaam , als by exempel in zulken huis , land, of in zeker quantiteit van penningen , L. Lucius 22. ff. de leg. 2. dewyl 't Legaat als dan verandert in een donatie, en is mede buiten contradictie dat 'er geen onderfcheid gemaakt mag' werden, of zodanig Legaat by acte onder den levende effective. ]yk in handen van een Legataris werd gefteld, of dat het zelve hem by een accord in d'en werd belooft, en dit behoort in cas fubject niet eens in difpuut getrokken te werden, dewyl uit het Teftament blykt, dat hy van der speek de voorfz ƒ1500:aan het voorn kind maakt, om dat het zyn natuurlyke dogter wat», en tot haare alimentatie, en dat hy om dezelve redenen befpreekt en belooft de eigenlte fomma in deezen en de volgende woorden van het voorfz. accord , dat naardien de voorfz. pieter ger rits van der speek by den voorn, neeltje cornelis wind een kind heeft verwekt, want gelyk boven gezegd is, zo een en dezelve fomma, iemand tot tweemaal by denzelven Teftateur uit een en dezelve oorzaken zynde help' oken, maar eens moet werden gepraefteert , daar anderfins in het gemeen zodanige Legaat tweemaal zou moeten gepraefteerf worden, zo veel te meer zal hetzelve hier plaats hebben, daar alle het geene by pieter gerrits van der speek is gedaan , niet is gedaan uit een puure en abfolute liberaliteit, maar eenigfints uir een noodzakdykheid (dewyl hy geconftringeert konde werden tot de alimentatie van het voorn kind) in welke gelegentheid niemand gepnfumeert werd liberaal te zyn, ut loquiturin l. 18. in fine ff. de adim. vel transf. leg., wanr alhoewel en het vo.tjz Legaat, en het vooriz. accord fenynen uit een liberaliteit te fpruiten, dewyl hy van der speek, nogte zodanigen Legaat , nogte zodanigen uccord behoefde te maken, nogthans dewyl en het Legaat,en dat accord haaroorlpronghebben  s-ó"4 CONSULTATIEN en ADVYSEN. ben uit de neceffiteit van de wet,volgens dewelke by van der speek geconftringeert konde werden tot alimentatie van het voorfz. kind , zo kan niet gezegd worden dat of dat Legaat of dat accord uit een liberaliteit te fpruiten, want zulks alleen een voluntarium non debitum en geen neceffarium is, het welke iemand met vrye wille conftitueert, dat hy te vooren tweemaal ongehouden was, ut bene docet Menoch. d. lib. 4. prcef. 110. in pr.'& n.feq. zulks dat fchoongenomen het Legaat móeft Verftaan worden naar het voorfz accord gemaakt te zyn, gelyk de voorn, heeren Advocaten hebben gewilt, evenwel het Legaat de voorfz. fchuld zoude extingueeren, en verftaan werden animo compenfandi gemaakt en naargelaten te zyn, dewyl zy zelfs bekennen, dat een Legaat verftaan word animo compenfandi naargelaten te zyn, en om de voorgaande fchuld te extingueeren, zo die fchuld geen vrywillige maar een noodzakelyken fchuld is, gelyk nu beweezen is , dat de fchuld van van der speek is" geweeft, want gelyk Menoch leerd, d. lib. 4. prcef. 109. ita, 43. zo iemand wat doet, tot het welk hy kan gedwongen werden, die doet zulks uit een neceffiteit , alhoewel hy zulks doet uit zyn zelve, en van niemand daar toe gedwongen zynde; en de reden is mani. feft, dewyl hy zulks doet om den preciefen dwang, welke anderfints zoude volgen, te ontgaan, en daarom concludeert dezelve , Menoch. de prcef. num. 49. dat zo iemand een Legaat befpreekt, aan dewelke hy iets in folafua confeientia fchuldig was, hetzelve Legaat fchynt gemaakt te zyn animo compenfandi. Ja om alle redenen van twyffeling weg te nemen , genomen eens en toegeftaan zynde aan de voorn, heeren Advocaten. en dat de fchuld van van der speek een debitum plenum voluntarium is geweeft, alsmede dat verftaan moet werden, dat 't Legaat alleenlyk met het fterven van hem van der speek ftand korde grypen, zo zoude evenwel geconcludeert moeten werden, dat die fchuld door 'c Legaat is vernietigt, dewyl een Legaat ook een vrywillige fchuld vernietigt, zo het Legaat en de fchuld van eene en dezelve quantiteit zyn , gelyk in cas fubjecT;, ita docet ex communi fententia Menoch. d. prcef. no. num. 32. po/1 alïos ibidem cit. En  CONSULTATIEN en ADVYSEN. ééS En zo het inzigt van de moeder van de voorfz. natuurlyke dogter word ingezien, in 't maken van het voorfz. accord, met pieter gerrits van der speek, zo zal bevonden werden, dat hy geen inzigt heeft gehad om de voorfz. ƒ 1500:- te rhultipliceeren, maar alleen om de conditie van haar dogter, en haar nog favorabelder te maken, als dezelve door het voorfz. Teftament van hem van der speek, want dewyl hy wift dat pieter gerrits va nt der speek 't voorfz. Legaat konde herroepen, zo heeft zy die magt hem willen ontnemen, en daarom dezelve fomma by accord bedongen, ten anderen daar dc voorfz. ƒ 1500: - in 't voorfz. Teftament met fideicommis waren bezwaard, zyn dezelve vry en zonder eenige belaftinge van fideicommis in 't voorfz, accord belooft, ten derden, in plaatfe van ƒ400:- dewelke de voorn, neeltje'coknelis dr., by legaat certo cafu in 't voorfz. Teftament waren befproken , bedingen zy by het voorfz. accord ƒ500:- boven een liberale vereering van ƒ150:- welke de voorn, van der speek aan haar moeste uitkceren, zulks dat hier niet obfteeren kan, dat hier twee byzondere inftrumenten zyn, uit welke de voorn, fömmen twee. maal werden geëifcht, en dat ook het voorfz. Teftament, voor zo veel het voorfz. Legaat aangaat, zyn effect moet hebben, dewyl hetzelve legaat by hem van der speek nooit is herroepen , d. L. 12. f. de probat. L. 27. C. de Teftam. & quemadm. ord. want vooreerrt zo is het voorfz. Teftament, voor zo veel dat Legaat aangaat, tacité door 't accord gerevoceerd, gelyk nu wydlopig beweezen is, zodanige revocatie het eigenfte effect: heeft, 't geene een expreffe herroeping mede brengt, L. 3. §. uit. L. 22. ff. d.'adim. vel tranf. leg.,en alhoewel daar twee inftrumenten fchynen te zyn, dewyl die beiden nogthans uit een en dezelve oorzaak fpruitende zyn, en om een en dezelve reden zvn gemaakt, zo konnen die beiden geen kragt hebben,pereaquestradit, Mantic. diclo num. 19. En nog veel min kan obfteeren zo iemand zoude willen zeggen, dat het Teftament is gemaakt tot voordeel van den natuurlyken dogter, en dat in het accord een ander perfoon komt te weezen , namentlyk de moeder van dezelve dogter, want dewyl dezelve L1 moe-  166 CONSULTATIEN en ADVYSEN. moeder de ƒ1500:- in het accord niet voor haar bedingt, maar voor haar dogter en voor haar defloratie , en anderfints te vreden is met de ƒ 150: • boven ƒ 100: - en de kraamkoften, te vooren aan haar naar den inhoud van het voorfz. accord gefubminiftreerd, zo kan zulks de natuur van de zaak niet veranderen, en dewyl dezelve ƒ 1500:- maar eens zoude konnen werden geëifcht, zo dat de voorfz. dogter meerderjaarig zynde, zodanigen accord met hem van der speek hadde gemaakt, uti probatum eft, zo konnen dezelve geen tweemaal geëifcht worden, om dat niet zy , maar haar moeder dat accord met van der speek gemaakt heeft. Aldus geadvifeert binnen Leiden, den 2.. April 1663. (Was getekend) a. beekerts van thienen* LXXXIX. A D V Y S. Of en in hoe verre goederen van een derde verftaan worden , legaliter verbonden te zyn voor beloofde huurpenningen. casus positie. Averhuurt aan B. zeeker huis en erve, ftaande en gelegen . binnen deeze ftad Leiden, voor den tyd van vier jaaren, geduurende welke huuren B ten agteren wezende aan C. een merkelyke fomma van penningen, aan dezelve C wettelyk transporteert zekeren haaren imboedel , huisraad en andere goederen in het verhuurde en op de grond van dien zynde, welk tranfport conform de keure deezer ftede behoorlyk is geregistreerd , dan is B. door C. vergunt , dezelve getranfporteerde goederen precario en tot wederzeggen te mogen gebruiken, en tragt nu A. ,ten agteren zynde aan B. eenige huure van't voorfz. huis, die verfcheenen zyn naar dato van 't voorfz. transport.  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 267 port, te procederen tot laften van de voorfz. getranfporteerde goederen. Daarom werd gevraagt, of de voorfz. getranfporteerde goederen kunnen werden verftaan aan A. uit zaake van het voorfz. legaal verband te weezen verbonden ? Gezien by den ondergefchr. de voorenftaande cafus pofitie , mitsgaders het tranfport daar in vermeld, en gelet op de voorgeftelde vra^e. Du kt (onder correctie) of wel een verhuurder beeft regt van le aal of fmzwygend pand op alle de goederen, ook waren koopmanschappen , die by den huurder in de gehuurde buizinge werden gebragt , L. 2 & 6. ff. in quib., cauf. pign. vd hypoth. tac. contrch. L. 5. Cod. juncta. L. 34. ff. de pign. hypoth., dewyl nogthans naar regien i.et zelve nier anders of verder pica's heeft, als ten reipeCte van die goederen, die ds huurders eigen zyn, en geenfints van de geene die aan de huurder of geleend, of in be^annge zyn gegeven, of anderfints by denzelven alleenlyk precano en tor wederzeggens toe werden gepoffideert of gebruikt, arg 20. ff. de pign. act. ubi dicitur, quod aliem res pignori dari non poffit, nempe expreffe, & confiquenter neque tacite, dat daarom de goederen aan C. wettelyk getranfporteert, en dewelke B. al. leenlyk precario is blyven bezitten, geenfints verftaan kunnen werden aan A legaalyk te weezen verbonden. Zonder dat daar tegens eenige confideratie meriteerd, 't geen by fommige DD. werd gefuftineert, dat namentijk de goederen van een derde ook legaalyk zouden verbonden weezen "voor de beloofde huurpenningen, zo wanneer dezelve goederen op des eigenaars grond ofte in zyne huizinge zyn gebragt, en aldaar berufrenmet confent en voorweeten van dien derden, Gloff. ad L. Certi juris 5. §. de locat. cond. of gelyk als anderen zeggen, &f inter illos Chriftin. ad LL. Mechl. tit. 8- art. 19. no. 2. & Menoch. de arb. jud. queeft. cafu 441. n°. 5. zo wanneer als deeze drie requi'. fren concurreeren , ja quod res fint induttce, 20.quodfcientererum domino fit faclum, 30. quod inveStce fint eo animo, ut ibi perpetuo fint , want behalven dat verfcheider andere DD. zyn van contrarie gevoelen, en onder anderen, Antk Math. in tracl. de kl 2 auc*  268 CONSULTATIEN en ADVYSEN. eutlion. lib. i. cap. 19. 72". 55. kW dicit..illud vero per quam durum eft, quod nonnulli etiam res alienas, conductori lecatas, vel commodatas, voluut obligatas effe locatori pro penfionibus & deterioratione, & paulo poft no. 56. in fine, ubific. quare magis-laudandi illi, qui non nifi res conductoris proprias obligari locatori voluerunt &c. Zo werd in allen gevalle by het 135. Art. van de Keure deezer ftad, wel uitdrukkelyk gezegd, dat men den huishuur zal mogen verhaalen aan alle de goederen, geene uitgezonden, binnen den huize bevonden (nota) EN DEN HUURDER TOEKOMENDE, £f paulo poft in eod. Art. dat alle de verdere goederen op den grond van den huurder gevonden , den eerfte huurder niet toekomende, en hetzelve den regten genoeg zynde werde beweezen, voor de huishuur niet zidlen weezen executabel. En dat mitsdien van hetzelve legaal verband, de eigenaars van de huizinge competerende, verftaan moeten werden geëximeert en vry te weezen de goederen, die in waarheid andere perfoonen zyn toebehoorende , of uit kragte van een gedaan tranfport, niettegenftaande dezelve de huurders voor deezen hebben gecompeteerd, of dat dezelve alleenlyk aan den huurder zyn geleend of in bewaringe gegeven, blykt nog klaarder daar uit, omdat in de oude Keuren van Leiden Art. 78. geftatueert zynde, dat zo wanneer een huisheer op zyn grond niet goederen genoeg bevond, den huurder toekomende, hy als dan zyn kort mogten verhalen aan H gunt van de andere goederen, die hy daar ten huizen vond, 't zy wie die toekwamen, als nu in de laatlte of nieuwe Keure geëmaneert, in den jaare 1658. in het voorgaande 135. Art. hetzelve niet alleen daar uit is gelaaten , maar ook het contrarie van dien wel uitdrukkelyk geftatueert, ut fiuper alleg. 't welk ook zo verre zoude moeten plaats hebben , al was het tranfport van de goederen gedaan, geduurende het loopende jaar huur , waarmede den huisheer fuftineert te hebben regt van legaal hypotheecq, want of wel naar regten de goederen,die legaalyk ofgeneraalyk zyn verbonden, niet anders kunnen werden verkogt of veraiieneert als met haar laft, en zulks getransfereert werdende, cumonerefiuo overgaan, per textus in L. 14. C. de Oblig. & Act. L. 12. C. de iiftrac, pign. & L. 15. C. de pign, & hypoth. Zo is nogthans na de:  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 269 de hedendaagfche pra&yk notoir en buiten controverfie, dat irnmeuble goederen die alleenlyk zyn gcaffecteert, en meuble goederen , die of met generaal of met legaal hypotheecq zyn belaft, vryelyk mogen werden verkogt en getranfporteert, en dat zulks door de verkoopinge, tranfporte of overgifte, dezelve van den voorfz. verbande worden gelibereert,de Groot, Inleid. Lib. 3. part. 48. n\ 29 6? 34- en dat ten reguarde van de meuble goederen, fecuridiitn axioma Gallicum, meubles riont point de fuites, de quo latius Zypce in not. jure bel. tit. de pignor. att. niet doende ter contrarie , dat dan de eigenaars of verhuurders van huifen dikwils zouden kunnen werden bedrogen , als ziende veeltyds meerder op de goederen, 't zy huisraad, gereedfchappen of winkelwaaren in haare huizen zynde of gebragt werdende, als wel op het credit of fuffifantheid van de perfoonen, maar zulks kan bekwamelyk werden voorgekomen , want dewyl dat 'er binnen deeze fteedc is een expreffe Keure, dat geen tranfporten van waarden zyn, ten zy dat dezelve binnen den tyd van agt dagen ter Secretarye zyn geregiftreert, zo kan ook den verhuurder en op het maken van den huur , en ook geduurende de huurtyd ter Secretarye altoos vernemen of des huurders goederen zyn getranfporteert of niet, en onderftaande dat zulks is gefchied binnen den tyd van een maand 't zelve cnerveeren, of by andere middelen daar tegens voorzien. Aldus geadvifeert binnen Leiden, den 8. Juny 1666'. (En was getekend) h. van ger we n, LI 3 XC  '270 CONSULTATIEN en ADVYSEN. XC. A D V Y S. Iemand een Wiffelbrief in betalinge aangenomen hebbende , verliefl daarom} by faute van betalinge van den Ace.ptant 3 zyn regres niet op den Trekker en Endoffèur. casus positie. Awoonende binnen Leiden , koopt van P. woonende tot . Amfterdam, vier zakken woi, met dat expres beding, dat in volkomen betalinge van de uitgeloofde kooppenningen zoude werden gegeven een wiffelbrief Len laften van C , mede woonende tot Amfterdam , die dezelve accepteerd te betalen op vier maanden, luidende dezelve wiffelbrief als volgt: Leiden den 22. July i66$. „ Vier maanden naar dato betaald deezen mynen wiffelbrief ,, aan fr. n. n. of ordre zeven hondert twee-en - zeventig ,, guldens en vyf ftuivers, de waarde van hem ontfangen, doet „ goede betalinge en fteld op rekening als per advys," (Onder ftond en was getekend) &c. En de voorfz. 8. verleend tot een teken van abfolute betalinge aan A. een quitantie, luidende mede als volgt: „ Ontfangen van n n. een wiffelbrief van zeven hondert twee en-^zeventig guldens en vyf ftuiver, over vier zakken „ hem op dato verkogt en gelevert,zynde de voorfz. wiffelbrief „ tot laften van C. woonende alhier, en bekenne mids deezen „ van de voorfz. vier zakken wol voldaan te zyn " In Amfterdam den 22. July 1665. (En was getekend.) &e. Naderhand zo endofleert de voorn. B de voorfz. wiffelbrief aan D. dog voor den dag van de betalinge komt C. den Acceptant, mitsgaders ook B. Nden Endoffèur te failjeeren, en D de voorn, wiffelbrief hebbende doen protefteeren; Zo  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 27* Zo werd nu gevraagt, of de voorn. D. niettegenftaande datB. de voorfz. affignatie of wiffelbrief by fpeciaal accord in betalinge heeft aangenomen, geregtigt is om zyn regres te nemen, ten laften van A. en zulks van dezelve A. te vorderen , den inhouden, van de voorfz, wiffelbrief? Gezien by den ondergefchr. het voorenftaande cafus, en gelet op de voorgeftelde vrage. Dunkt (onder correctie) dat onaangezien B. den wiffelbrief van A. aannemende heeft bekend en beleden, daar mede van A, voldaan en betaald te weezen wegens de brief van de woüe, by hem A. van B. gekogt, daarmede B. en vervolgens ook D. die van hem B endoffement van de wiffelbrief heeft bekomen, m 't alderminfte niet heeft verlooren het regt, om by faute van betalinge van den Acceptant te bekomen, zyn regres op a. als trekker van den brief te nemen, en van dezelve betalinge van den inhouden van de voorfz. wiffelbrief te verzoeken , en A. ook geenfints bevryd is geworden van die betalinge te moeten doen, want by B. bekend zynde dat hy met den wiffelbrief was betaald van de pryze van dezelve wolle, en dat met het ontfangen van deeze wiflelbrief, zo is het zo verre van daar, dat A. in 't geheel gelibereert zy geworden , dat hy daarmede eerft regt debiteur van den inhouden van de wiffeibrief is geworden, hebbende de waaiv den van B. genoten in refcontre van de prys van dc wolle, die hy aan B. fchuldig was, van welke fchuld by B. ten laften van A als tekenaar van de wiffelbrief verkregen, hy A. door middel van acceptatie by C. gedaan, niet heeft kunnen gelibereert werden , maar hy Trekker en Acceptant verobli geert geweeft en gebleven is , tot dat by een van beiden betalinge werd gedaan , welk alzo den Acceptant mankeert te doen, zo is notoir en bekend, dat den Houder van de brief zyn regres heeft, niet alleen tegens zyn Endoffèur, maar ook tegens den trekker en alle andeien in de wilfelbrief eenigfints gehouden: invoegen . dat deeze veranderinge alleen gevallen is geweeft, dat A. eerft uit kragte van koop geobhgeert zynde geworden , en actione exempto gehouden die kooppenningen ,die by uitgelooft hadde,te betalen, de obligatie wel heeft vernietigt gehad, en wegens de koop atlione exempto niet.  t7% CONSULTATIEN en ADVYSEN. niet meer heeft kunnen geconvenieert worden, alzo hy met de wiffelbrief in plaatfe van geld had voldaan, en B. die voor betaling aangenomen, maar ter zaake van dien gegeven wiiTelbrief tot betaünge van den inhoud van dezelve is geobligeert geworden, en by mankement van voldoeninge, door den Acceptant te doen, geobligeert is gebleven, even en in gelyke mariiere als of hy het geld voor de wolle aan B. hadde voldaan gehad, en by het geven van de wiffelbrief zo veel geld voor de waarde in dezelve begrepen hadde ontfangen. Aldus geadvifeert in Amfterdam, den 10. Juny 1666. (Was getekend) PETRUS KLOEK, JACOB DE LA MINE dl S. SLEYDANUS. XCI. A D V Y S. i". Fideicommiffo gravatus ante exiftentiam conditionis, fub qua grafatus eft, dominus interim eft, 2°. De woorden (dat de goederen moeten gaan van 't eene kind op 't ander ,) importeeren een fideicommis. 30. Kwytfchelding van fchuld gemaakt zynde , kan den debiteur of zyn erfgenaam niet worden aangefproken. CASUS POSITIE. Aen B. wezende geëchte man en vrouw , difponerende van haare tydelyke goederen, hebben gewild en geordonneert", dat de langftlevende van hen beiden blyven zoude in het volle bezit, gebruik en den eigendom van alle de goederen van hun gemeenen boedel , die de eerftftervende met 'er dood ontruimen en nalaaten zoude , en dat dezelve langftlevende daar mede zoude mogen doen en handelen naar zyn of haar goeddunken ,  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 2?3 ken, en gelyk met zyn of haar vry eigen goed,zonder daar van aan haare kinderen eenigen ftaat of inventaris te leveren no? rekenmge of eenige de minfte kennis en onenbaring van dien te doen , of eenige cautie voor de verminderinge te moeten ftellen daar van zy Teftateuren de langftlevende vry ftellen en ontlasten, inftitueerende malkanderen, en d'een den anderen tot univerfeel erfgenaam van den eerft overleden , met zulke verftande en op die laft, dat de langstlevende haare kinderen (die zes in getal waren.) tot haaren mondigen dage of huwelyken ftaat toe zoude moeten opvoeden en alimenteeren , en alsdan uitzetten in kleding , reding , bruiloftskoften , met den aankleven van dien, en bovendien uitkeeren en verftrekken, zodani g fomma van penningen als dezelve langftlevende goedvinden,en gelie ven zoude, dog indien de langftlevende moete komen te hertrouwen , dat alsdan haare kinderen jegens de' langftlevende alle de goederen van hun gemeenen boedel, zo die alsdan bevonden zouden werden, zouden deelen, fchiften enfeheiden, half en half, behoudende de langftlevende de eene helft, en laatende d'<» andere helfc haare kinderen volgen, mits dat dezelve zouden moe" ten confereren of kortinge lyden, 't geen haare uitzettinge gekort , en zy tot onderftand haars huwlyks of andersfins genoten zouden hebben, inftituerende daarin haare kinderen, tot mede erfgenamen van de eerilftervende, maar indien de langftlevende met weder kwam te trouwen, zo wilden zy Teftateuren dat dezelve langftlevende alle de goederen van hun gemeenen boèdel geen uitgezondert zouden bezitten,en het gebruik en den ei^en' dom daar van hebben zo lange dezelve in leven zouden zvn" od die laft alleen van haare kinderen optebrengen en te onderhou den, midsgaders alzulke uitkeeringe te doen als hier vooren is verklaard , daar in dezelve kinderen nogmaals alleenlyk wierden geinftitueerd, zonder verder of anders begeerende, verders dat ten overlyden van den langftlevende van haar beiden, alle de verdere goederen die de langftlevende met 'er dood ontruimen en nalaaten zoude, erven en luccedeeren zouden op hunne kinderen by gelyke portiën, dezelve daar in inftituerende, met alzulke verftande, indien iemand van dezelve kinderen zoude ko- JMm men  in CONSULTATIEN en ADVYSEN. men te fterven, zonder wettige blykende geboorte naartelaaten , dat in 't zelve geval alle de goederen die dezelve dienvolgens zouden hebben geërft, (behalven de legitime die de kinderen vrygelaaten wierde) zouden gaan, en komen op de andere haare kinderen, en verdere defcendenten die zy Teftateuren de voorfz. haare zo gefturven kind of kinderen fubftitueeren, willende ook verders, dat de goederen van haare kinderen altyds zoude erven en verfterven, van d'een op d'ander, en van 't laatfte op haar Teftanten vrienden en wettige erfgenamen , buiten Teftament daar toe geregtigt zynde , die zy Teftateuren in 't voorfz, cas daar inftitueeren, en haare kinderen fubftitueeren refpeftivelyk, als zynde haar Teftanten uiterfte wille, en expres begeeren dat haare goederen altyd zoude gaan en erven, aan de zyde linie en geflagten van daar die gekomen zyn, zonder daar van te mogen vervreemden in geenerlei manieren. Gelyk de voorfz. Teftateuren, zo als een van haar kinderen was komen, te overlyden , een kind naargelaaten hebbende by nader difpofitié hebben geordonneerd, byaldien hetzelve kind, of iemand van haar Teftateuren andere kindskinderen, volgens den voorfz. Teftamenten zoude erven (uitgezegd'de legitime als vooren) weder zoude moeten gaan , erven en fuccedeeren op haare Teftanten andere kinderen of derzelver defcendenten , en zulks blyven aan haare zyde linie, en geflagte van daar die gekomen zyn. En daar op is een van de Teftateuren komen te overlyden, confirmeerende alzo de voorfz. difpofitiën met 'er dood ,' blyvende de langftlevende deszelfs leven lang geduurende, in kragte van dezelve difpofitiën,in 't bezit van haar Teftanten gemeenen boedel, zonder zig weder ten huwelyken ftaat te begeeven, dan heeft dezelve langftlevende, gerevoceert hebbende de voorfz. difpofitiën, deszelfs kinderen hooft voor hooft, en de kindskinderen en verdere defcendenten by reprefentatie, abfolutelyk en zonder eenige laft van reftitutie geinftitueerd, met exprefïe be. geerte, dat byaldien iemand van de voorfz. kinderen of kindskinderen , of derzelver ouders ten tyden van zyn overlyden bevonden mogte werden} meerder van hem langftlevenden geno- • v ten.  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 2:5 een te hebben by deszelfs leven dan de anderen, of by de langftlevende voor haar of haar ouderen als borgen betaald te zyn, dat alle hetzelve zoude moeten werden vereffent en gelyk gemaakt , zulks dat den eenen niet meerder zal genieten dan den anderen , welke laatfte wille de langftlevende kort voor zyn overlyden, in reguard van afkomelingen van een van zvn kin. deren („van dewelke hy naar doode van den eerftftervenden als borge geworden zynde, of hem zelfs in 't particulier gecrediteert, al een merkelyke fomma moefte hebben) zo verre heeft gerevoceerd, dat hy by zyn nader difpofitié heeft verklaard , dat in de erfportie die hetzelve kindskind van hem langftlevende, als medeërfgenaam zoude komen te erven, trekken of genieten, uit kragte van des langftlevendens voorfz. Teftament , of anderfins, 't zy by inftitutie, fubftitutie of ab inteftato, in 't alderminfte niet zal werden geimputeerd, of daar van afgetrokken, 'c geene hy langftlevende voorfz. kindskinds vader , (boven de huwelyks goederen: en uitzet by hem beneiïens zyn langftlevendens andere kinderen genooten) of voor het voorfz. kindskinds moeder, weduwe zynde, of deszelfs kind of kinderen, en daar onder zyn voorfz. kindskind, alreeds of tot zyn langftlevendens fterfdag toe zoude hebben verftrekt, verfchooten en als befchadigde borge of anderfins betaald, of 't geene by openftaande rekening of eenige notitie bevonden zoude mogen werden , dat hem langftlevende van alle dezelve zoude mogen competeeren , als alle het zelve zyn voorfz. kindskind geheellyk remitteerende en kwytfcheldende, en (voor zo veel 't nood is) pra?legateerende by deezen, zonder te willen dat daar over zyn voorfz. kindskind eenige vergoeding of inbreng zal hebben, of behoeven te doen , maar dat het voorfz, kindskind deszelfs gedeelte en portie als medeërfgenaame , in zyn langftlevendens naartelaatene goederen zuiver als vooren zal hebben te trekken, en te genieten zonder tegenzeggen. Derhalven werd gevraagd, eerftelyk: of den eigendom van de goederen by de eerft aflyvigen agtergelaaten moet werden verftaan, terftond naar doode van dezelve eerft aflyvigen , of eerft Mm 2 naar  276 CONSULTATIEN en ADVYSEN. naar doode van dc langftlevende, op deszelfs kinderen of verdere defcendenten gekomen en overgegaan te zyn ? Ten tweeden, of de goederen van dezelve eerftaflyvigen, in kragte van derzelver difpofitiën fubject zyn fidei commis en restitutie, en in wiens reguard, en hoe verre? En ten derden en laarten, van hoedanigen kragt en werkinge is de remiffie by de voorfz. langftlevende in reguard van het voorfz. kindskind gedaan, en namentlyk, of hetzelve kindskind in de erfportie van des eerft aflyvigens goederen, boven het huwelyksgoed by deszelfs vader genooten, wel eenige fchulden of laften van haare ouders geimputeert, of tot laften van dezelve erfportie geconfequeert zouden kunnen worden ? Gezien by den ondergefchr. de voorenftaande cafus pofitie, en gelet op de refpective vragen daar uit voorgefteld. Dunkt (onder correctie) op de eerfte vrage, nademaal de eerft. ftervende der Echtgenooten , de langftlevende heeft geinftitueert, niet alleen in het gebruik en bezit van alle de goederen, by de eerftftervende met 'er döod te ontruimen en naartelaaten, maar ook in den eigendom van dien, met die expreffe magt, dat de langftlevende daar mede zoude mogen doen en handelen naar zyn goeddunken en welgevallen, en gelyk men met eigen goederen vermogens is te doen, en dat de eerft overleden de langftlevende alleenlyk in cas van hertrouwen of sterven heeft gegraveerd, met de reftitutie van alle des overiedens goederen, en zulks voor zo veel of in zodanigen gevallen dezelve belaft, mee een conditioneel fideicommis, fecundum textum in L. 4. ff. quando dies legat. en dat in de laatfte conditie is komen te eviteerenzoais gepoflerd word, dat mitsdien den eigendom van de goederen, by de eerftftervende met 'er dood ontruimt en naargelaaten, boven de alimentatie, dotatie en uitzet verftaan moet werden,niet eerder op de nagelaatene kinderen of kindskinderen van de voorfz. Echtgenooten gede vol veert te zyn geweeft, als naar de dood van den voorn, langftlevenden, fideic ommiffo enim gravatus ante exifiententiam conditionis , fub qua gravatus eft, dominus interim eft, & dies legati feu. fideicommiffi conditionalis non cedit ante exifientiam conditionis, L. 41. ff. de condit. demonft. 6f L. 5. §. 2. ff. quan-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. do dies legat. nam natura conditionis eft, ut prius adimpleri debeat ^ priufquam ex ea aliquod emolum'entum confequi poffit, Gail 2. obfi 132. n. 2. Op de tweede vrage dat alle de goederen van de eerftoverleden verftaan moet werden met fideicommis belaft te zyn, tot zo verre als dezelve komen te furmonteeren, de legitime portie van de refpective kinderen of kindskinderen , welke legitime portie in cas fubjeól ten aanzien van 't getal van de kinderen verftaan moet werden , de helft van ieders erfportie te weezen, Nov. 18. cap. 1. en dat voorts met hetzelve fideicommis belaft zyn , niet alleen de kinderen , maar ook de kindskinderen , wiens, ouders voor de langftlevende zyn komen te overlyden, want offchoon by de eerfte Teftamentaire difpofitié, na doode van den langftlevenden werden gefubftitueerd ,en z\zo fiecundo loco, geroepen kinderen van den eerftoverledenen, en dezelve kinderen voorts wederom met fideicommis belaft, onder malkanderen, ten aanzien aldaar expreffelyk geordonneert is , dat de goederen zouden moeten gaan van 't eene kind tot op het ander, 't welk notoirie een fideicommis importeert, per ea quce tradit Grajf. §. fideicommijfum qq. n°. 16. Sande lib. 4. tit. 5. def. 1. Prcef. confil. 95. Coren confil 25. no. 315. Zo werd nogthans by de laatfte Teftamentaire difpofitié (opgerigt naar het overlyden van der Teftanten kinderen) 't zelve wel expreffelyk mede geëxtendeert tot de kindskinderen , en zulks begeert , dat geene te vooren by de kinderen genooten werdende , zoude moeten gaan van 't eene op de ander, voorts mede zoude plaats hebben ten reguarde van de kindskinderen, die namentlyk op het overlyden van den langftlevenden ter eerfter hand de goederen van den eerft overledenen zoude komen te profiteeren. En op de derde en laatfte vrage , of wel by de reciproque Teftamentaire difpofitié werd gezegd, dat het geene ieder van de kinderen of kindskinderen zouden mogen hebben genooten, of aan den boedel fchuldig bevonden werden, uit wat oorzaake het mogte zyn, dat zulks dezelve kinderen of kindskinderen zoude werden geimputeerd, en in haar erfportie op 't overlyden van den langftlevenden aangerekend, of mede wel in fa&o gepofeerd Mm 3 werd, 277  273 CONSULTATIEN en ADVYSEN, werd , dat de langftlevende ter zaake van geinterponeerde borgtogten en vei fchooten of verftrekte penningen, een confiderabel crediteur is geworden van de ouders van het kindskind, in de laatfte vrage gemeld, dewyl nogthans de langftlevende by een nader codicille, al het zelve heeft geremitteert en kwytgefcholden, ook dezelve remiffie voor zo veel des noods gepraelegateerd, met expreffe begeerte, dat het kindskind ter zaake van de geinterponeerde borgtogtcn en verftrekte penningen, geen vergoeding of inbreng in den boedel gehouden zoude weczen te doen, dat mitsdien het voorfz. kindskind boven het huwelyksgoed van zyne ouders, geene fchulden of laften van dezelve ouders kunnen werden geimputeerd, of van deszelfs erfportie afgetrokken of ingehouden, liberationem enim teftatorfilio ftu nepoti tanquam debitori fuo reliquif, êf tale legatum utüe effe & de jure fubfiftere conftat, ex L. i & 3. ff. de liberat. leg. ufque adeo ut nee ab ipfo debitore , f quidem debitori legatum fuerit, neque etiam ab hesrede ejus debitumpeti poffit, per textum in §.13. Inft. de legat. Aldus geadvifeert binnen Leiden, den 7. OóTober i665. (Was getekend) h. van gerwen. XCII. A D V Y S. Ben tweede echtgenoot kan niet meerder gebeneficeert worden als met een kindsgedeelte , blyvende het overfchot ten behoeven van de kinderen en kindskinderen. Gezien by den ondergefchr. de reciproque Teftamentaire dispofitie, van cornelis claas prins en jannetje j o os te ns, in haar leven echte lieden, gepaffeert voor den Notaris carel copius, en zekere Getuigen tot Rynsburg, op den 9. Juny 1665. en naar eenige mondelinge onderregtinge, gelet op de voorgeftelde vragen. Dunkt (onder correctie) of wel den Teftateur die eerft is komen  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 279 men t c overlyden, by den voorfz. Teftamente tot zyn eenige cn univerfeele erfgenaam heeft geinftitueert , zyne huisvrouw jannetje jo10stens voorfz.,met laft van reftitutie na haar dood aan zyn Teftateurs kindskinderen , uit een voorgaande huwelyk geprocreëerd, ook met by voeging van een poenale claufule,is cas dezelve kindskinderen de voorfz. difpofitié zouden tragten te querelleeren of impugneeren, dat egter dezelve difpofitié zo als die legd, by de voorn, kindskinderen naar regten kan en vermag te werden gecontradiceert, en ook geenfints kan fubfifteeren , propter textum in L. hac. editïali 6. C. de fecund. nupt. in dier voegen, dat de voorn, jannetje joostens, uit'de goederen van haar overleden man niet meer kan trekken of proriteeren als een kinds of kindskindsgedeelte , en dat nog niet meer als het'minfte kindskind, te weeten de naargelaaten dokter van jan cornelis prins, zal komen te profiteren, zonder dat hier tegens eenige confidentie meriteert, dat de vader van hetzelve kind eenige penningen van den Teftateur mogte hebben genooten, en dat de Teftateur uit die confideratie hetzelve kindskind alleen in zyne legitime portie mogte hebben geinftitueert, gelyk den Teftateur mede verklaard, dewyl (zo als ik in faéto onderrigt ben) het voorfz. kindskind geen erfgenaam is geweeft van zyn overleden, maar den boedel geabandonneert, en midfdien hetzelve kindskind niet kan werden aangerekend, 't geene de vader te vooren genooten zoude mogen hebben, en dat ook den Teftateur by zyne voorfz. difpofitié niet declareert, dat zyne intentie zoude weezen, dat het zelve kindskind zoude werden geimputeert, 't geen de vader genooten zoude mogen hebben en of wel ordinarie de ouders redenen hebben, waarom dezelve het een of het ander van haare kinderen of kindskinderen in de fimpele legitime portie inftitueeren, zo is nogthans by alle D.D eenpaariglyk gerecipieerd , dat als een vader of moeder iemand* van zyne voorkinderen met de fimpele legitime uitmaakt, dat alsdan ook een tweede echtgenoot, fchoon die by Teftament meerder is gebeneficeert, egter niet meer als een gelyke legitime portie uit des overiedens goederen trekken kaa, arg. d. I. 6. C da  a8o CONSULTATIEN en ADVYSEN. de fecund. nupt. & ita ter eet Faber in Cod. lib. 5. tit. S-deff 3.. blyvende het overfchot ten behoeven van de gemeene kinderen ■en kindskinderen , d. I. 6. in fine. Aldus geadvifeert binnen Leiden, den 16. October 1666. (En was getekend) h. van gerwen. XCIII. A D V Y S. Dat een moeder tot de voogdye over haare kinderen de naaften is tot haar trouwen toe , met uitfluitinge van de vrienden van 's vaders zyde , als het fterfhuis is gelegen ter plaatfe alwaar het adeldoms verfterfregt vigeert. casus positie. Binnen den dorpe van Noortwyk (alwaar geen weeskamer is, maar de voogdye over alle onbejaarde weezen,als van ouds bedient werd by de naafte vrienden), zyn komen te overlyden twee gebroeders, beiden ongetrou,vd, hebbende tot haare erfgenamen geinftitueert haare broeders kinderen, wezende agt in geralen,daar van vier meerderjaarig en vier als nog minderjaarig zyn, zonder iets in reguard van de voogdye tc hebben gedisponeert. Daar uit als nu quseftie ontftaat, nopende ae voogdye over de voorfz. minderjaarige Suftineerende aan de eene zyde der kinderen moeder, die weduwe en onhertrouwd is , nevens der kinderen meerderjaarige broeders,dat zy alleen tot de voorfz. voogdye zyn üequaüficeert. En daar jegens twee behoude oomen van 's vaders zyde van de voorfz. kinderen, die elk met een fufter van der kinderen vader zyn getrouwt, ter contrarie dat zy de voorfz. moeder en broeders behooren te werden geprefereerd. Der-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. a8ï Derhalven werd gevraagt , wie van ^Je voorfz. perfoonen tot Jaaten° V00gdye behooren & werden geadmitteert en toege- Gezien by de ondergefchr. de bovenftaande cafus pofitie, en gelee op de vragen daar uit voorgefteld Dunkt (onder correctie) gemerkt Noortwyk is gelegen onder Rynland , alwaar het Aasdoms regt werd geobferveert, voDens het welke de langftlevende van vader of moeder, ook fücced'eert ab inteftato in de goederen van de kinderen, volgens het • Ar tikel van 't Placaat op de fucceffie ab inteftato 3 nevens denzelven overiedens kinds broeders en fufters, en vervolgens alhier cesleert de redenen, waarom eenige verdere vrienden van 's vaders zyde geadmitteert zouden behooren te werden tot de voo-dve namentlyk at reEte adminiflratur & conferventur bona hceredibus' quce ratio eft tutela adgnatorum &> fimüium , Inft. de legitim. patron tutel. Derhalven ook de moeder van den overledene, zolange zy onhertrouwt blyft en denzelven overiedens meerderjaarige broeders, arg. Inft. de legit. pavent, tutel. Inft. de fiduc. tutel. tot de voogdye van denzelven overledene behooren te werden tread muteert, niet alleen om dat zy lieden zyn de naafte vrienden " maar ook om dat zy heden alleen hebben , fpem fucceffionis ab il tefiato,^ mater omnibus alus in tutela prcefertur. Montan de tuteh cap. 15 no. 24 6 25. zo lange zy ongetrouwt blyft, Grot. Inleiding , tb. 1 part 7 verf overzülks een vader en moeder &c. en of wel prcedicti titule de legitima tutela by ons niet zodanig wer- HZ « f IPS° jUrrfme deCnt0 Vd ^ aut conftituiionz aut_ deaeto magiflratus opus fit, ut notat Groeneweg. ad tit Inft de iegitim. agnattutel, zo is nogthans 't geregte gewoon en gehouden in 't ftellen van voogden, te hooren het goeddunken der naafte magen, en ook dezelve te kiezen uit de magen, zo verre het een.gfints met oirbaar van de weezen kan gefchieden Grot d. cap. 7. verf. wanneer by uiterfte wille, &c. Stltni?aen ' ^rot* Aldus geadvifeert in 's Gravenhage den 23. Juny 1667. (Was getekend) MARTIN van Pfift GOES, w, van STRvKNjR, umBORG en DE MEtfe' K» XCIV.  28a CONSULTATIEN en ADVYSEN* XCIV. "A D V Y S. Ondertanderen ic dat het regt om de Trebellïanique portie temogen detraheeren, ook werd getransmitteert op de erfgenaam van die geene welke met reftitutie was bezwaard. 4», Een fubftitutie moet werden gemmen, zo als de voorgaande inJiitutie is gefteld. 4* Een Teftateur het fideicommis geir.troduceert hebbende , tot dat 'de erfgenamen de ouderdom van dertig jaaren zullen hebben bereikt, kunnen de erfgenamen niettegenftaande veniam cetatis bekomen hebbende, nogthans niet eerder dan op hun dertigfte jaar die goederen vry bekomen. AP. Egter zyn zy bevoegt te vorderen ftaat en inventaris, maar geen rekening of reliqua. 50. Word aangetoond de bevoegdheid om de voogden te conftringtren, 'cm zig folemneel ie expurgeeren, van nooit magtig te zyn geweeft zekere huwelykfche voorwaarden. casus positie. J Jacob schut, Zyde en Laakenkoper tot Amfterdam, heeft in den jaare 1664. op den 17. Maart, voor den Notaris pieter van buytene, gemaakt zyn Teftament , by het welk bv f alvorens weggemaakt hebbende verfcheide Legaten) tot zyn eenige en univerfeele erfgenamen, in alle zyne verdere naartelatene goederen heeft geinftitueert, christiaan en jan de conink, gebroeders , zoonen van magteltje rose, te faamen voor de eene helft, en m a g t e l t j e t h e u l i n g, dogter van dezelve magteltje rose, voor de andere heltt. Mits dat de voorfz. erfgenamen, voor dat ieder van nen tot den ouderdom van dertig jaaren gekomen zullen zyn, van de  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 2gs voorfz. goederen niet zullen mogen difponeeren by Teftament of andere aétens,wat naam die zouden mogen hebben in eeniger manieren, maar by fterven van een of meer van dezelve zonder defcendenten, dat de goederen by hen van hem Teftateur geërft erven en verfterven zullen op de anderen tot de laatfte toe en de laatfte mede ftervende als vooren, dat alle de voorfz goéde ren zullen komen en devolveeren aan zyn Teftateurs vrienden die ab inteftato daar toe dan naaft geregtigt zullen werden bevonden te zyn. Maar de voorfz. zyne geinftitueerde erfgenamen getrouwd of vyf-en-twintig jaaren oud geworden wezende, zullen'als'dan ieder een fomma van ƒ 10000: - van de capitale goederen in han. den mogen nemen, om daar van te difponeren na haar welgevallen en believen, bly vende de reft verbonden tot dat, als gezegd is,zy dertig jaaren oud zullen zyn, als wanneer zy lieden ni»t de verdere goederen mede haar welgevallen zullen mogen doen* dog dit alles met en op conditie dat zyn Teftateurs huisvrouw haar leven lang geduurende , of tot hertrouwens toe van alle zyn Teftateurs natelaten goederen , uitgezondert van die geene die by hem aan de een en de ander waren gelegateert, zal hebben trekken en genieten de jaarlykfche vrugten en bladen En ten einde het voorfz. zyn Teftament wel en na behooren naargekomen en uitgevoert zoude werden, zo heeft den voorfz Teftateur tot Executeurs van dien , en tot Voogden over dé minderjaarige erfgenamen, die hy zouden komen naartelaten, gefteld en gecommitteert adriaan corvee jacob theu* ling, jan de mey en dirk schut, gevende dezelve daartoe zodanigen ampele en generaale magt, laft en authoriteit als Executeurs van iemands uiterfte wille, en Voogden van wee zen, en Admimftrateurs van derzelver goederen , naar regten competeert met magt, dat by het affterven van een der voorfz Executeurs en Voogden, de langftlevende telkens een ander in des afgeftorvens plaatfe zullen kiezen, welke na te kiezen Exe" cuteurs en Voogden, hy Teftateur dezelve magt geeft, ak of zy by name in den vooriz. Teftamente genoemt waren , alles a°s breeder by den voorfz. Teftamente, hier nevensgaande te zien is! Welk  284 CONSULTATIEN en ADVYSEN. Welk voorfz. Teftament by de voorfz. jacob schut, mei 'er dood is geconfïrmeert, nalatende dienvolgende tot zyn erfgenamen de voorfz. christiaan en jan de conink,voor de eene helft, midsgaders magteltje theuling voor de wederhelft. Dan is daar naar gebeurd dat christiaan de conink. voorn., oud zynde omtrent een-en-twintig jaaren is komen te overlyden. En heeft als nu weinig tyds geleden , de voorn jan de co* jiink, oud wezende omtrent een-en-twintig jaaren van haar Ed. Mog. geobtineert veniam atatis. q^u fiRITÜR. Eerftelyk, of de goederen op de voorfz. christiaan en jan de conink, midsgaders magteltje theuling, uit kragte van den voorfz. Teftamente gefuccedeert, verftaan moet werden te zyn verbonden, en fubjeór, reftitutie tot dat ie-_ der van hen zoude wezen gekomen tot den ouderdom van dertig jaaren, of anderfints hoe verre. Ten tweeden , ingevalle van Ja , of dezelve erfgenamen en ieder van hen egter niet verftaan moet werden, daar in vry te competeren, de Trebellianique portie, of dezelve in elks regu, ardniet is een geregte vierdepart van elks erfportie, en of dienvolgende vermits het overleiden van christiaan de conink. deszelfs erfgenamen, die denzelven 't zy ex Teftamente-, of ab inteftato heeft gefuccedeert van deszelfs vierdepart,'t welk hem in de goederen van jacob schut gekomen, heeft gecompeteert , niet vermag vry en zonder eenige laft van reftitutie af te trekken en genieten het vierdepart van dezelve erfportie, voor de Trebellianique portie, die de voorfz. christiaan de conink, daar in heeft gecompeteerd. Ten derden, of de verdere erfportie van de voorfz christi aan de conink, die verftaan word fidei commis fubjecT; te zyn, niet in 't geheel en al moet komen en fuccedeeren alleen ©p de voorfz. jan de conink, zynen vollen broeder. * Ten.  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 385 Ten vierden, of de voorfz. jan de conink, als geobtineert hebbende veniain cetatis, en zulks geworden zynde als meerderjaarig, niet is bevoegt, en gequahficeert , óm van de Voogden en Executeurs, in den voorfz. Teftamente genoemt, af te vorderen, ftaat en inventaris naar behooren gefterkt, van alle de goederen by de voorfz. jacob schut naargelaaten, midsgaders de'ugdeiyke rekening, bewys en reliqua van haarlieder adminiftratie. Ten vyfden , of denzelven jan de conink, fchuldig en gehouden is de goederen die hem zo in eigen hoofde, als door de dood van zyn broeder christiaan de conink, van j Ar cob schut zyn aangekomen , langer te laaten onder de voorfz. Executeurs en Voogden, dan of hy is geregtigt, dezelve haar geheellyk of alleen voor een gedeelte af te vorderen, en onder bem te flaan, en in wat manieren inzonderheid mede ten aanzien van de voorfz verbintenifle , en dat de weduwe van de voorfz. jacob schut, als nog in leeven is. En ten zesde en laatften, ingevaile by de Weduwe en Voogr den niet mogte werden vertoond de huwelykfche voorwaarden , die tuffchen de voorn, jacob schut en deszelfs huisvrouw voor haar trouwen is gemaakt, die de voorfz. jan de conink verklaard , dat hem door een van de voorfz. voogden is vertoond geweeft, of hy jan de conink niet is bevoegt om dezelve Weduwe en Voogden daar toe te conftringeren, of dat zy haar onder eede of onder folemneele verklaringe, volgens haare gezindheid in plaatfe van dien te doen, zullen moeten expurgeeren, dezelve niet te hebben nog nooit magtig geweeft te zyn, niet te weeten dat dezelve is gemaakt of verleden, en dat zy dienvolgende dezelve nooit verduistert, of weerloos hebben gemaakt, alles dircctelyk nogte indircctelyk in geener manieren. Gezien by den ondergefchr. de voorenftaande propcfitiën , midsgaders copie authentiek van het Teftament daar in vermeld, en gelet op de voorfz vragen. Dunkt (onder correctief op de eerfte vrage, nademaal den voorn. Teftateur by den voorfz. Teftamente niet alleen heeft gewilt, dat de voorn, christiaan cn jan de conink, N n 3 mids.  486 CONSULTATIEN en ADVYSEN. .midsgaders magteltje theuling, voor haar ouderdom van dertig jaaren komende te overlyden zonder kinderen, de goederen by hen, van hem Teftateur te erven, weder zouden moeten gaan en keeren aan de zyde daar die van daan gekomen waren , maar dat hy ook wel expreffelyk heeft begeert, dat contrarie de gedaane fubftitutie, by geen Teftament of andere actens, wat naam die zouden mogen hebben in eeniger manieren , fchoon het voorfz. Teftament tot Amfterdam is gemaakt, en dat den voorn. Teftateur aldaar zoude mogen hebben gewoond en ook geftorven, zyn de goederen op den voorfz. christiaan en jan de conink, midsgaders magteltje theuling, uit kragte van den voorfz. Teftamente gefuccedeert, zyn verbon. den en fubjeét reftitutie, tot dat ieder van hen zal gekomen wezen , tot den voorfz. ouderdom van dertig jaaren, voorbehoudens alleen dat ieder van hen gekomen zynde, tot den ouderdom van vyf. en • twintig jaaren of huwelyken ftaat, conform den voorfz. Teftamente zal mogen in handen nemen een fomma van tienduizend guldens. Op de tweede vrage, alzo de voorn, christiaan en jan de conink, midsgaders magteltje theuling by den voorfz. Teftamente , tot univerfeele erfgenamen geinftitueert zynde , voorts werden belaft met een univerfeel fideicommis, zonder dat egter by denzelven Teftamente is verboden de detraótie van de Trebellianique portie, en dat mids het affterven van den voorn, christiaan de conink, op zyn een-entwintig jaaren , zonder kinderen in zyn reguard de cafus van het voorfz. fideicommis is gekomen te exifteeren, dat ook naar regten het regt om de Trebellianique portie te mogen detraheeren, werd getranfmitteert op den erfgenaam van den geenen, dewelke met fideicommis en reftitutie was bezwaard, L. quanquam 10 (f ibid Gloff. C. ad L. Fac. dat daarom den erfgenaam van de voorn, christiaan de conink, 't zy ex teftamento of ab inteftato is geregtigt , om van 't geene waarin dezelve christiaan de conink, by den voorfz. Teftamente is geinftitueert, en waarin hy met de voorfz. reftitutie is gegraveerd geweeft, te deduceeren en naar hem te nemen, de voorgeroerde  CONSULTATIEN en ADVYSEN. a8? de Trebellianique portie wezende een vierdepart van dezelve erfportie , §. fed qua. Inft. de fideicom. hcered. Op de derde vra-e, nadien den voorfz. Teftateur byden voorfz. Teftamente de voorn, gebroeders christiaan en jan de conink, te famen heeft geinftitueert voor de eene helft, en de voorn, magteltje theuling, alleen voor de wederhelft, en verder begeert, dat by fterven van een of meer van dezelve , zonder defcendenten , de goederen by hen van hem Teüateur geërft, erven en verfterven zouden van den eene op den anderen tot de laatfte toe, dat daarom die fubftitutie moet werden genomen naar de voorfz. inflitutie, arg. §. etfi ex difparibus, Inft. de vulgar. fubftit. en confequentelyk de eene helfc van de voorfz. erffenilfe , conjunctim gemaakt aan de voorn, twee broeders, in kragte van de voorfz. fubftitutie (onder aftrek als vooren) privativelyk moet komen op de langftlevende van dezelve, met feclufie van de voorfz. magteltje theuling.. Op de vierde vrage, gemerkt den voorfz. Teftateur hebbende geintroduceert het voorfz. fideicommis , ter tyd en wyle zyn voorn, geinftitueerde erfgenamen , refpeclivelyk zouden zyn gebomen tot den ouderdom van dertig jaaren, wyders particulierlyk begeerd dat de voorfz. zyne geinftitueerde erfgenamen getrouwt, of 25 Jaaren oud geworden zynde, als dan ieder een fomma van ƒ 10000: • van de capitaale goederen in handen zouden mogen nemen, dat den voorfz. Teftateur daar mede niet duiftcrJyk heeft te kennen gegeven, dat de voorfz. goederen boven de voorfz. geproprieerde ƒ 10000:- univerfelyk zoude komen onder de magt van de voorfz. zyne erfgenamen voor haare voorfz. ouderdom van dertig jaaren , zulks dat indien dezelve voorn, jan d e conink, hem ook niet zoude konnen dienen van zyn ve~ niam cetatis , L. uit. Cod. de his. qui ven. atat. impetrav. dan wat aangaat het afvorderen van ftaat en inventaris, dat denzelven daar toe zeer wel is bevoegd, om in tyden en wylen voor zyn intereft behcorlyk te kunnen vigileeren , zonder dat hy voor als nog kan infteeren, om te hebben eenige rekeninge, bewys en teliqua, inconfideratie dat gezegd werd, dat.nog inlevende ly- ven  CONSULTATIEN en ADVYSEN. ven is de weduwe, dewelke het gebruik en lyftogt van alle de voorfz goederen by den voorfz. Teftamente is gemaakt. Waarmede dan ook is beantwoord de voorfz. vyfde vrage. Op de zesde en laatfte vrage geprasfupponeert, dat den voorn. jan de conink, zoude konnen affirmeer en, dat hem door een van de Voogden zyn vertoond de huwelykfche voorwaarden , tuffchen den voorn. Teftateur en zyne weduwe voor bande van huwe'yk gemaakt, dat hy jan de con i n k, zeer wel is bevoegt, om des noods dezelve Wed en Voogden daar toe te conftringeeren, dat zy haar folemneellyk zullen moeten expurgeeren, dc voorfz. voorwaarden niet te hebben, nog ooit magtig geweeft te zyn , nog ook te wecten waar die zoude mogen weezen verleeden, zonder dat zy die niet ter kwader trouwe weerloos zyn geworden , of verduiftert hebben directe'yk of indirectelyk, in eeniger manieren, L. 2. & ibid Glojf. in verb. jfurata fide C. quando ê? quib. quart. Aldus geadvifeert in *s Gravenhage, den 28. January 1668. (En was getekend") w. van stryen. XCV. A D V Y S. Arm-Meejleren iemand alimenteerende, aan wie een erfenis te beurt valt, zyn alleen concurrente Crediteuren, en moeten dus kindskinds gelyke met de refpettiye Crediteuren concurreren, ten ware zy met een fpeciaal OcJroy waren begunftigt. casus postie. A weezendé een winkelier , heeft aan B. beide woonende Jl\.. tot C. gelevert verfcheide winkelwaaren , als boter, kaas, en anders tot derzelver onderhoud behoorende , monteerende een fomma van ƒ 10.1:- onder deeze conditie, dat A. daar van zoude werden voldaan en betaald, uit de enTeniffe en befterffe- nis. 288  CONSULTATIEN en ADVYSEN. *t$ niffe die van derzelver moeder (die als toen nog in leven was) zoude opkomen en aanbefterven , zo is gebeurd^dat B omtrent vier k vyf jaaren na de geleverde waai en is komen te vervallen aan den armen van C. en zedert die tyd van dezelve armen, bencffens andere Aaimoefleniers aldaar onderhouden, en dagelyks onderhouden werd , en dat als nu is komen te overlyden , de moeder van B. van welke haar eenige weinige goederen zyn aanbelturven, zo komen nu Arm-Meefteren van C. (onder pretext dat zy aan 13. veel meerder, als de voorfz. erffenifle komt te be-' dragen , hebben gefupporteert en verftrekt) bemagtigen , en onder haar flaan de geheele voorfz. erffenifle, zonder A. van zyn voorfz agterweezen contentement te doen. Derhalven werd gevraagt of wel in 't vermogen van de voorfz Arm-Meefteren is, de voorn, erffenifle te bemagtigen en onder haar te flaan? Ingevalle van neen, of A. daar uit niet door dezelve ArmMeeheren moet werden betaald en voldaan, of wat regt ofactie dezelve A. anderfints op de voorfz. erffenifle is competeerende Gezien by den ondergefchr. de voorenftaande cafus pofitie, en gelet op de vragen daar uit voorgefteld. Dunkt: (onder corredie) op prcfuppooft, dat ter plaatfe daar de vooriz. Arm-Meefteren woonagtig zyn, dezelve Arm-Meefte ren met is competeerende eenig fpeciaal oétroy, privilegie of voorregt , t zy door vergunninge van de hooge overigheid of anderfints in memoriaale poffeffie verkreegen, om niet alleen de boedeis van arme luiden, die zy komen te onderhouden, aan te flaan, maar ook om te aanvaarden de erffeniffen en beftcrffenifl«n cue of ex teftamento, of ab inteftato, aan dezelve arme lieden komen te vervallen, als mede die arme lieden komen naartelaaten dat mitsdien de opgemelde Arm-Meefteren niet zyn bevoegt om de erffenifle. die B. is opgekomen , te bemagtigen of onder haar te liaan, tot zodanige effeéte, dat zy dezelve voor haar Armhuis alleen, en met feclufie van aüe andere Crediteuren zouden tragten te behouden, maar zo byaldien egter de voorn. Arm-Mees teren de vooriz. erffenifle mogten hebben geadieert, ten minften voor de portie van B., met intentie om die voor haar Arm0o huis  t9a CONSULTATIEN en ADVYSEN. huis te empióijeeren , zo zoude A. geraden zyn , arreft op dezeTve erffenifle te doen, of anderfints in cas van verdeeling op deportie, daar van geprocedeert, en eifch doende dien conform te concludeeren, om daar uit betaald te werden, ten minften met en benevens dc andere Crediteuren , mitsgaders de voorfz. ArmMeefters , voor zo veel dezelve vermits eenig gedaan onderhoud, mede Crediteuren zouden mogen weezen, en zouden alzo de re. fpcctive Crediteuren ponds ponds gelyke moeten concurreeren, ten waren iemand van dezelven beter regt zoude mogen hebben, en hier mede houden voor beantwoord, beide de voorgemelde vragen. Aldus geadvifeert binnen Leiden, den 10. April 1668. (Was getekend') h. van gerwen. XCVL A D V Y S. Een vrouw bedongen hebbende by huwelykfche voorwaarden een kinds gedeelte, moet ten minften zo veel trekken als de legitime portin van de voorkinderen komt te bedragen, zonder daar tn door eenige middelen te mogen werden verkort. casus positie. T011 an van erkelens, weduwenaar zynde van grietje J adriaans dogter, van welke hy twee kinderen heeft, begeeft hem ten tweede huwelyk met catharina helsing, weduwe van johannes h e me rt, onder zekere huwelyklche voorwaarden , medebrengende (onder anderen) dat by het affterven van de Bruidegom voor zyne Bruid, ('t welk als nu gebeurd is) dezelve Bruid in zulken gevallen uit des Bruidegoms goederen hebben en genieten zal een geregt kinds gedeelte, en dat alle des Biuidegoms verdere goederen genoten zullen werden by deszelfs zo voor als nakinderen ,uit het als toen aanitaan-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. dc huwelyk te teelen, als namentlyk by zvne voorkinderen of derzelver defcendenten by reprefentatie voor een derdepart en by zyn nakind of kinderen voor de twee refteerende derde! parten, doch by het fterven van dezelve nakinderen, of eenige~ van dsen voor haar ouderdom van zeftien jaaren, en mede voor de Bruid haare moeder , dat alle dezelve goederen in alzulke gevaüc, in 't geheel erven en komen zullen, van't eene alzo overleden kind op het ander, tot het laatfte derzelver toe, en by overlyden van 't eenigfte of laatfte nakind, invoegen en'mameren voorfz. , dat alle deszelfs goederen mede in 't geheel komen zullen voor de eene helft op de Bruid , en voor de wederhelft op de voorkinderen van den Biuidegom, alles breder blykende by de huwelykfche voorwaarden op den 9. September 1661. voor den Notaris arent ravens, en zekere Getuigen verleden. En heeft voorts de voorfz. johan van eu kelens' ziekelyk wezende, korts voor zyn overlvden aan zyn do^tenje* maria, als toen oud over de vier jaaren, het welk hy^by de voorfz. catharina helsing hadde geprocreert, by gifte onder den levenden gefchonken, drie diftinfte obligatiën , alle ipreekende op het Gemeene Lands Comptoir binnen Leiden, te famen inhoudende ƒ3200:- capitaal, gelyk zulks te zien is uit de acte van donatie, op den x. December 1666. voor dirk verhagen, Notaris publiek en zekere Getuigen verleden En alzo drie weeken na 't pafleeren van de voorfz. donatie, de gemelde johan van er kelens is komen te overlyden voor de voorfz. catharina h e ls ing , nalaatende de voorfz' twee voorkinderen by zyn eerfte huisvrouw en nakind bv dé voorfz. laafte huisvrouw geprocreert. Zo werd als nu queilie gemoveert over den inhoud van de voorfz. huwelykfche voorwaarden en aéte van donatierefpeftive Derhalve werd gevraagt, of de voorfz huwelykfche voorwaar' den, en gedaane donatie (mits in geenen deele prejudicieerende de legitime van de twee voorkinderen; zodanig zouden kunnen beftaan, dat het nakind zoude kunnen genieten de voorfz ge daane gifte, en dat de verdere goederen by de voorfz. johan van er kelens agtergelaaten, naar luid van de huvvelvklche voor 0o 2 waar-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. waarden zoude moeten werden genoten voor een kinds gedeelte by des overiedens wnduwe, item, voor een derdepart van 'c verdere by de twee voorkinderen, en voor de refteerende twee derdeparten by het voorfz. eene nakind? Dan of alle de goederen van den overleden zouden moeten werden geërft by de weduwe en kinderen by egaale portiën, als namentlyk voor een gcregt vierdepart (weezendc een kindsgedeelte) by de weduwe en wyders by ieder van de zo voor als nakinderen voor een gelyk vierdepart? Gezien by ons ondergefchr. de bovenftaande cafus pofitie, en gelet op de voorgeftelde vragen. Dunkt (onder correctie) dewyl de voorn, catharina helsikg , haar ten tweeden huwelyk zullende begeven met johan van erke.lens , by huwelykfche voorwaarden uit de goederen van haar man , zo hy voor haar mogte komen te overlyden, heeft bedongen een kinds gedeelte, en notoir is,dat een vrouw, haar ten tweeden huwelyk begevende met een man, dewelke voorkinderen heeft, wel niet meerder als een kinds gedeelte mag bedingen uit de goederen van haar man, ja zelfs niet meer als het minfte gedeelte van de voorkinderen zal bedragen, zo zy ongelyke portiën uit de goederen van haar vader komen te trekken , maar mede notoir is, dat zy ten minften zo veel moet trekken, als de legitime portie van dezelve voorkinderen komt te bedragen, li 6. pri verf. ita tarnen C. de fee. nupt. op dat het in het vermogen niet zoude zyn van iemand, welke zodanig voordeel aan zyn vrouw by huwelykfche voorwaarden heeft belooft , hetzelve voordeel zyn vrouw by indirecte middelen te ontnemen, en daar dan mede volgt, dat de voorn, van er kelens, door een donatie onder den levenden, aan zyn nakind gedaan , niet heeft konnen verminderen , maar dat de donatie voor zo veel dc voorkinderen door dezelve in haare legitime portie werden gc-fruftrcert, moet werden vernietigt, l. 5. C. de in off. donat. dat daarom de divifie van de goederen , by de voorn. van erkelens agtergelaaten, op deeze manier zal moeten werden gedaan; daar zal gerekend moeten werden wat de legitime portie van de voorn, voorkinderen zoude bedragen hebben, zo 292  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 293 zo byaldien de voorn, donatie onder den levenden niet ware gedaan , en alsdan zal de donatie, aan het nakind gedaan, voor af getrokken moeten werden , en van de goederen , welke dan zullen relteeren, zal een vierciepurt voor de weduwe aan een kant moeten gelegt worden, alzo zy een kinds gedeelte heeft bedongen, en van er kelens drie kinderen heeft nagelaaten : dat gedaan zynde, zullen de refterende goederen in drie deelen gedeelt moeten worden, en zal een derdedeel gegeven moeten werden aan de twee voorkinderen , en de twee refterende derdeparten aan bet nakind, by de voorn, van erkelens by zyne als nog levende weduwe geprocreert, en zo alsdan bevonden werd, dat de voorfz. voorkinderen haare legitime portie niet konnen trekken , den boedel gerekend zynde of de voorfz. donatie niet was gedaan,zo zullen de voorn, voorkinderen ,het geen zy aan haare legitime portie te kort konen , uit de donatie aan het nakind gedaan, trekken en genieten, en als dan zal ten iaatften geëxamineert moeten werden, of de weduwe meerheeft getrokken, als een van de voorkinderen heeft genoten, het zelve zal afgenomen en onder de voorkinderen alleen gedeelt moeten werden, fecundum textum exprejfum in Nov. 22. Cap. 27. want of wel by de Doctoren werd gedifputeerd , of niet de voorkinderen eerft haar legitime portie, en bovendien zo veel trekken als haar ftiefmoeder , ut apud hodiernam. d. I. hac ediüali num. 7. vidcre (ft, zo komt hetzelve moribus noftris niette pas, als in de practykc gcëxplodeert zynde , en kan 't nakind niet allegeren, dat hem niets behoorden afgetrokken te werden, maar dat de voorkinderen in haare legitime portie behoorden te imputeeren, 't geene zy haar ftiefmoeder beneficio d. I. hac cediztali aftrekken , want dewyl dc voorkinderen zulks niet trekken uit difpofitié of wille van haar vader, maar genoegzaam tegen dezelve uit bencfLie van de wet , zo behoeven zy hetzelve in haare legitime portie niet te imputeeren, vide Graff. §. legitime queft. 19. in princip. num. 5. Hodiern. d. queft. 1. num. 15 & 16. Aldus geadvifeert binnen Leiden, den 23 April 1668. (En was getekend) V. van ceulen, a. beek erts van tienen. O0 3 XCVII.  294 CONSULTATIEN en ADVYSEN. XCVII. A D V Y S. Wegens verkoping by willig decreet , oppofitie daar tegens door een gehypothequeerde Crediteur. CASUS POSITIE. \ hebbende een Hofftede met verfcheide Landeryen, alle gelegen in de Jurisdictie van Zwammerdam, (hebhenoe verlcheide Crediteuren , ten behoeven van dezelve de voorn. Landen gchypotbequeerd) en genegen zyndezichzelve te redden, (geene van zyne Crediteuren hebbende condemnatie tot zynen laften) heeft gerefolveert de voorfz. Landen te doen verkoopen , en tot dien einde den dag van de verkopinge gedaan bekendmaken, gelyk vervolgens in het Regthuis van Zwammcrdam in 't begin van den jaare 1668. publieke opveilinge van de voorfz. Landen en Hofftede is gedaan,dog dezelve na haare waarde niet konnende gelden, heeft de voorfz. A. naderhand de voorfz. Landen tot hooger prys verkogt, onder expreffe conditie, dat alle de voorfz. goederen gelevert zouden werden by decreet, in de vierfchaar van Zwammerdam, tot welken einde behoorlyke proclamatiën zyn gedaan, en een expreffe dag geprsefigeert, heeft B mede gehypothequeerde Crediteur zynde van de voorfz. A. Zig daar tegens geoppofeert , concluderende dat de voorfz. A. zoude werden geordonneert, tot interpofitie van 't voorfz. wil. Jig decreet, by.hem van 't voorfz. verkogte gedaan proclameren, op poene van verfteek en nullité , van de refpective verkopinge en gedaane prpclamatiën , ten einde dat by hem A. eifch gedaan zynde; hy B. daar tegens zoude mogen antwoorden, en voorts geproccdeert worden als naar ftyle. Werd gevraagd, of de vooriz B. met de verkopinge van de voorfz. Hofftede en Landen niet gehouden is te nemen contentement, gereferveert hem zodanig regt , met zyn agterweezen op de penningen van zyn fpeciaal gehypothequeerde geprocedeerc, als hy voor dato van de verkopinge heeft gehad? Ge.  CONSULTATIEN en ADVYSEN. m Gezien by de ondergefchr. de voorenftaande cafus pofitie, en gelet op de geproponeerde vrage. Dunkt (onder correctie) alzo in fafto gezegd werd, dat de voorgeroerde Hofftede en Landeryën, naar voorgaande affexie van biljetten publyk opgeveild zynde, naderhand onder de hand cot hooger prys zyn verkogt, en bygevolg dat nooit kan werden geprasfumeerr, dat de voorfz. Hofflede en Landeryën by collufie tot nadeel van B. beneden de waarde zoude wezen verkVt gemerkt de regte afflimatie beft kan werden uitgevonden", door middel van publieke veilige , dat daarom de voorfz. B nooit is gefondeert, om te verhinderen dat de voorfz. Hofftede en Landeryën by willig decreet werden gelevert , aan de geenen die tlïZ T derVTfZ' A' h6bben Verk°SC' als "aar de interpl wLt t r?' dcCrCet Zodanig vverden ^limiteert, dat den vooriz. 13. op de penningen van de voorfz. Hofftede en Landen geprocedeert, zal hebben en behouden zodanig regt,als hV voor dato op de voorfz Hofftede en Landeryën heeft" gehad/wwrdoor ook de voorfz. B. m der waarheid nooit werd gei re ud ZZ't^Y kh^^S^,m confideratie dat de voorf. koper betalenue aan de Crediteuren, die voor de voorfz. B. zouden rnogen hebben regt van preferentie van dezelve Crediteurs kunnen nemen aUxonem ceffam, en door die ceffie van aft e beko* nen regt van preferentie voor de voorfz. B die zidkï nooit 2 peTnLTeï * *" T ff ***^»K3£ Aldus geadvifeert in 's Gravenhage, den 23. Mai 1668. (Was getekend) MARTIN VAN DER GOES, JSOIJENS en W. VAN STRVEN, XCVIII.  2;6 CONSULTATIEN en ADVYSEN. XCVIII. A D V Y S. {fondament van induttie furcheert executie van vonniffe, tot zo lang dat op het interinement van H mandament van induttie zal zyn gedifponeert , en kun de. executie door middel van poenaal gefluit worden. CASUS POSITIE. Ahebbende bekomen ten laften van B. een provifloneele condemnatie, een merkelyke fomma monterende, tegens de executie (om goede redenen) van dezelve condemnatie B. is gekomen in oppoficie, hangende welke oppolitie is by B. geimpetreert mandament van inductie met committimus aan Scheepenen, daar de zaake van oppoficie is hangende, die ook kennisfe van hetzelve mandament is gedaan, en van dezelve verzogt een preciefen dag, om de Crediteuren van B. op 't interinement te dagvaarden , zo is niettegenftaande het zelve by Schepenen gcordonneert , in de zaake van oppofire voort te procederen, en eindelyk by haar vonniffe verklaard B. kwaad oppofant, A. geadmitteert met zvne begonnen proceduren van executie (zonder regenzeggen, by provifie daar toe by partyen was geconcludeert en daar op de zaake ook maar was voldongen) onverhindert te mogen voortgaan, en B. mede gecondemneert in de kosten , daar op A. als nu weder (niettegenftaande hy airede op het interinement van 't voorfz. mandament is gedagvaard en by B. ter Secretarye appél van het vooriz. vonniffe of condemnatie is gedaan interjefteren) met zyne proceduren van executie is voortvarende. ' •' . . . Derhalven werd gevraagd, of met het impetrcren en exploicteren van 't voorfz. mandament van inductie, niet alles moet blyven in ftatu , ook alle executie van bekomen fententie, en fpecialyk deeze werde gefurcheert, en dat zo lange, tot dat op het interinement van 't voorfz. mandament zal zyn gedifponeert ï lngevalle van ja, wat remedie of provifie van Juftitie twhee  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 29? fluiten van de voorfz. executie beftenciig zcude kunnen of moeten werden geimpetreert ? Gezien by den ondergefchr. de voorenftaande cafus pofitie, en gelet op de voorgeftelde vragen. Dunkt (onder correctie) wat aangaat de voorfz eerfte vrage, dewyl op het interinement van een mandament van inductie , geen ander difput kan vallen , dan of den debiteur zal werden geconfenceert, den tyd en het dilay daar by verzogt, en zulks of hy binnen die tyd van zyne Crediteuren overvallen of geëxecuteert zal mogen werden dan niet, dat derhalven evident is, dat na het obtineren en exploiéteren van het mandament van inductie by eenig Crediteur, en byzonder aan dewelke dat mandament mede is geëxploicteert, geen proceduren van executie tegens den debiteur kunnen of behooren te werden geëntameert of gevocrt, want onnodig zyn die proceduren, dewelke alleen zouden (trekken tot executie van de fchuld, en van condemnaties daar op gevolgt, dewyl den debiteur verzoekende interinement van de inductie, die fchulden ook confeffeert, en by het interineeren van dien, geeondemneert werd dezelve naar het verloop van den termyn te voldoen, Kinfchot, de folution. induc. cap. 7. n°. 6. in fine, en zyn dan die proceduren van executie ondertusfchen zeer onbehoorlyk , te meer , naardien den debiteur daar door zoude komen te leiden dat ongemak, om het welke af te weeren hy zodanigen mandament heeft verzogt , en hem alzo het effeét van dien benomen, en dat mandament t'eenemaal illufoir gemaakt zoude werden, Kinfchot, d. w°. 6. zulks dat ook de voorfz. A. geenfints vermogt, uit kragte van de voorfz. provisionele condemnatie, eenige executie tot laften van B. na het exploicteren van het voorfz. mandament van inductie by der hand te nemen, of in 't werk te flellen, maar alles heeft moeten laa» ten ftaan , tot dat op het interinement van het voorfz. mandament zal wezen gedifponeert, gemerkt evident is, dat inductie ook plaats heeft tegens provifioneele condemnatiën, ut notat Kinfchot , d. tract. cap 7. princip. en is ten reguarde van een ceffiorant, zulks ook genoegzaam onlangs verftaan, by den Hove van Holland en den Hoogen Raade. Pp Wat  s9S CONSULTATIEN en ADVYSEN. Wat aangaat de tweede vrage, nademaal over de regtvaardig-: beid of onregtvaardigheid van de voorfz. condemnatie niet kan" \yerden geklaagt, en bovendien om dat dezelve maar provjfioneei - zynde , niet appellabel is, en egter om voorverhaalde redenen, d'executie van dien t'eenemaal onbehoorlyk is, dat daarom dezelve executie mag en moet werden gefluit door een mandament poenaal van den Hove van Holland, Aanhoudende tot dat op de induïile zal wezen gedifponeert. ceque ut Kinfchot, d. num. 6. ait contra ejusmodi proceffum patenti, diplomate fenatus per mo~ tjum attentati, aliquando provifum fuijfe. Aldus geadvifeerd in 'sGravenhage den 12. April 1673. (Was getekend) ma Dl t in. van der goes , r. van LIMBORG , c. cop; moi jer. XCIX. A D V Y S. Iemand f100:- ontfangen hebbende, tegens belofte van ƒ1000:- te zullen betalen, als zeker Vorfl tot Stadhouder zal wezen verkoo~ ren, Qc, is valide. casus. Cornelis BEEKs,in zyn leven caflelcin in den Hove van Holland, heeft ten behoeve van isaak van lier, op den 13. Juny 1663. gepaffeert, ter prcfentie van den Advocaat hogen hoek, de navolgende obligatoire afle en toczegginge. Ik ondergefchr., cornelis beeks, caflelein in den Hove van Holland, en voor deeze Hellebardier van zyn Hoogheid, den Heere Prinfe van Oranje, bekennen by deezen ontfangen te hebben, voor my, myne erfgenamen en nakomelingen, uit handen van Sr. isaak van lier, Burger, woonende alhier, de fom.  , CONSULTATIEN en ADVYSEN. m fomma van ƒ ioo:; of 10 dubbelde ducaten, mv on-heden dato deezes in gouden fpecie aangeteld , op de navolgende cöndit e te weeten: md.en ten eenigen tyd of ooit door den Koniïe van' Engeland, of anderfints mogt komen te gebeuren li\r if guldens, aan de voorfz. m,Kv„u.. zal Beven Ni óf lchenken den nobelen Prins ter eere, een fomma vinV?J™? en aan de Lmherfehe Kerk. alhier een fora™ van f o{ " deeze verftande nogthans, dat dén'L^eld P itï' ™ gantsch rond jaar en zes weeken, in die ^c ^h^cm. ÉffiMft sJSS . heeft ondertekend, den™, fny"5? ' mede (En was getekend) CORNELIS BEEKS, G. VAN HOGEN HOEK. QUiERITUR. lederen dat" we'duwe'van b" "s f" PP 2 noord  3oo CONSULTATIEN en ADVYSEN. hoord te werden gecondemneert, om de voorfz. ƒ1000:- aan johan van gaalen, (als getrouwt wezende met de dogter van isaak van lier, en vervangende de minderjaarige kinderen van dezelven van lier, op te leggen en te betalen, immers en in allen gevallen onder cautie de reftiruendo, by provifie te namptifeeren, aangezien de conditioneele ftipulatiën , in de obligatoire acte geinfereert , in alles volkomentlyk zyn geadimpleert en gepurifieert. Werdende hier op verzogt, een fchriftelyk advys met middelen alzo deeze zaake zynde bepleit, nu by den Hove ftaat om getermineert te werden. AD VYS van REGTEN, by forme van advertiftement gedaan maken, en den Hove van Holland overgegeven , uit den name en van wegen johan van gaalen, zo hy procedeert, impetrant in &. a. en Gerequireerde ter eenre, op en jegens anna elisabeth pretsner, Weduwe van den caftelein beeks, Requirante en Gedaagdcfle in 't voorfz. Cas ter andere zyde. Gezien by den ondergefchr. de bovenftaande cafus, en fchrif. telyke toezegginge van cornelis beeks, in zyn leven caftelein geweeft zynde van den Hove van Holland, in dato den 13. Juny 1663. en rypelyk gelet op de vragen daar uit voorgefteld. Dunkt (onder correctief nademaal den voorn, cornelis beeks, by fchriftelyke acte van toezegginge aan isaak van lier, niet alleen uitdrukkelyk belooft entoezegd, dat indien zyn Hoogheid, den Heere Prince van Oranje, ooit of ooit tot de Stadhouderlyke Regeringe van Holland komt te geraken, en daar in een rond jaar en zes weeken effectivelyk blyft continueeren , hy aan denzelve isaak van lier zoude geven of fchen-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. fchenkcn een fomma van ƒ icoo: - maar dat ook daarenboven by de voorfz. fchriftelyke toezeggingen en obligatoire acte blykt, dat den voorn, beeks, de voorfz. toezegginge niet zo fimpelyk beeft gedaan, maar neffens het tekenen van dezelve heeft ontfangen ƒ100:- of 10 dubbelde ducaten , en dat buiten eenige •contradictie is, dat de condidoneele ftipulatiën, in de voorfz. obligatoire acte van hem beeks geinfereert, volkomentlyk zyn geadimpleert en gepurifieertdac overzuiks gelyk als in cafu contrarie- , de voorn, beeks de voorfz. ƒ100:- of 10 dubbelde ducaten airede heeft geprofiteert, en altyd geprofiteert zoude blyven hebben, ingevalle cafus jam exijiens niet was komen te gebeuren: ook alzo denzelven beeks, of nu zyn weduwe of boelhoudtter, na dat de zaake miraculofo Dei auxilio, anders is komen uittevallen, mede fchuldig en gehouden is de voorfz. fomma van ƒ1000:- aan den voorfz. van gaalen (zo hy ageert) op te leggen en te betalen, met den interelfe van dien, a tempore litis conteftatce , tot de volle en eifectuele voldoeninge toe; en dat overzuiks geen bedenken kan vallen, waarom dezelve niet Mica daar in zoude werden gecondemneert, den tekst daar van expres zynde, in § 4. Injiitut. de verlor. obligat. his verbis; fub conditione Jiipulatio fit, cum in aliquem cafum dijfertur obligatie; ut fi aliquid fatlum fuerit, vel non fuerit, committatur Jiipulatio ; veluti, fi Titius conful fatlus fuerit , quinque aureos dare fpondes ? ex qua conditionali ftipulatione fpes eft debitum iri, eamque ipfam fipem in hceredem tranfmittimus , fi priufquam conditio exfiet, mors nobis .attigerit, & in L. 108. ff. eod. ubi £f ratio additur, quce hcec eft, ut conditio etiam ex incerta caufa, obligationem parere poffit. optime Schneidewimts ad dicl. §. 4. Inftit. de verbor. obligat. commentatus eft. dicit noiabitis, quod licet fit regula, fiipulationem fine caufa non valere, attamen loc fallit, in ftipulatione conditionali, ubi conditio fuccedit in locum caufce , ut pulchré per Alexand. notatur , & alios DD. in ditl. L. 108. ff.de verbor obligat. & dicit Alexand. diligentcr , hoe notandum effe, nam in magnis civitatibus homines fiepe fic concertant, ut alter alteri per quandam fiipulationem aliquid promittat, fi hoe, vel illud faclum fuerit, veluti promitto tibi decem, fi hoe menfe finiantur comitia, êf habetur fic ifta conditio loco caufce, 3 ita 301  3oi CONSULTATIEN en ADVYSEN. ita ut ea exifiente efficacher promifia peti pofiimt; & dicit Paul de caft. fe pluries vidiffe Florentice ita judieari. (f quamvis jure faxen: nullus judex fuper fponfionibus, ■ rj? concertationibus judicare de', beat, éfc. tarnen hoe inteliigendum, cum mica falis; hoe eft, nifi fponfio de jure communi fit permifia, vide dctïores allegat. a Schneidew. ad diÜ. §. 4. Inftitutionum , Hugo de Groot, in zyn Inleid, tot de Holl. Regtsgel. lib. 3. part. 3. «». 106. fif feqq. in deeze woorden: „ De toezeggingen konnen gefchieden, llegtelyk of onder een „ indien: wanneer het indien ziet op iets dat voorleden, of je„ genwoordig, of toekomende is, als by voorbeeld, of ik'zeide „ indien pieter nu Burgermeeder is, of Burgermeefter ge! ,, weeft is, of Burgermeefter worden zal, zo ontftaat, of ver„ gaat, of zal komen de verbintenifle, naar dat zulks waar of „ onwaar is, of komen zal, en ziet het op het toekomende, „ zo is 'er nog geen fchuld, maar hoope dat de ichuld komen „ zal, dewelke ook aan des aanneemers erfgenaam overgaat." 6? ibid annot. atque ita appofité decifum refert, Chrifiin. volum. '2. decifion. Brabant, decif. 199. & in forlioribus terminis, Johann. a Samle decif. frificar. lib. 3. tit. 9. definit. 1. met deeze woorden: Titius met sempronios, om eene zaak ftrydi* zynde* hoe die zig mogte toedragen, zo daagt hy deezen uit, prefenterende een daalder, om van sempronios vyftig weder te ontfangen, indien de zaake alzo waren als hy verklaard hadde, indien anders dathy sempronius den daalder zoude winnen ,'daar na is het gebleken dat titius de waarheid gefproken heeft waardoor hy uit kragte van deeze belofte van s e m pk 0 n i us' de vyftig eifcht, hier uit zyn ontdaan twee queftiën ; 1. of deeze belofte in regten beftaat? 2. zo zy in regten beftaat, of niet titius met de exeptie van bedrog behoort gekeert te werden, als of dit verdrag om al te grooten ongelykheid van conditiën in zig bedrog vervat ? Dat dusdanige beloften welke aan het fortuin handen in Vrankryk verboden zyn, betuigt ludovicüs cha rondas, in Memorab. verb. contract. 6? verb. Gagce, en dat aldaar geen andere weddingfehappen toegelaten worden , als die met pandgevinge of met geconfigneerde penningen gefchiede. Na het Romein-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. So3 jneinfche Regt kan men ook aan haar kragt twyffelen, vërmids hy Jtne caufa, zonder redenen en oorzaake gefchieden, deezen nogthans niettegenftaande, word een verdrag kramp eeaet 't w-eik aangegaan is onder conditie van geval, of hangende aan het fortuin of twyffelagtige uitkomfte, als: zo het fchip uit Ma komt; zo titius Burgermeefter word dit jaar,zo sempronius binnen een maand niet fterft, &. en het word voor een regel van de Doctoren geleerd , dat alle accoorden op conditie gelchied, geagt worden genoegzaame redenen en oorzaake te hebben hoewel den Sripulant anderfints daar niet aan gelegen is dat de conditie vervuld worde , ik agte de belofte genoegzaam oo zaXt ^ t0>S d°°r dGn ft,'PU]atie' -elke va? zei Sn ooizaak is en kragtig genoeg om actie te produceeren, als regt leeren, Johann. Goddceus, in Tract. deftipulat. cap, no ,f no. 13. zo beftaat óm-ipfo jure de voorgeftelde belofte nogfê verbreekt en maakt van minder kragt denzelve de on'e y'he d van conditiën; want nadien uit tóe wétenfelWafeb Srï gen is, behoord het verdrag vaft en beftendig S MfvTn en neemt een contract zyn natuur uit het verdrag, nogte fchvn een die 't weet bedrog gefchied te zyn , en wo den^ni^ beloften geleden om den twyffelagt-igen uitkomfte? ifzy mS niet gefchieden over een oneerjyk fubject, en ftryden ntt ^en' de goede zeden , en is alzo by het hof verftaa den 24 El en ir February 1607. en heeft ook een weinig te voorenffI approbeert den belofte, waarin titius sem^osiüs tfen gegeven heeft, dat hy weder twintig zoude zyn huisvrouw tweelingen baarde, a!s gefchied is JNiet doende ter contrarie, dat hier tegens geobiiciecrt fhhAm mogen werden, dat de voorfz. toezeggfnrr 7n,^?rl 1 wedding, en dienvolgende dat dèStfa, delou^S?^en ven  3o4 CONSULTATIEN en ADVYSEN. ven dat volgens de vooraangetoonde tekften en authoriteiten, alle conduioneele ftipulatiën en zelfs puure weddingen, zonder eenige diftinctie ,of de contrahenten daar by eenig intereft hebben of niet,rfe jare fubfifteren , modo nulla fubftxt conditione turpitudo, veluti fi navis ex Afiia venerit; fi Titius Conful. faclus fuerit , &c. ut in legibus & DD. fupra allegatis manifefte patet; zo zyn dezelve (zelfs naar het gevoelen van H. de Groot en Groenew: op de aangetoogen plaatfen) by ons kragtig,zo wanneer de verbin. tenifle is ten wederzyden., Grot. lib. csP part. cit. n°% 115. (gelyk als die in 't voorgegeven cas is leggende , daar den voorn. beeks by contrarie uitval van zaake, de fomma van ƒ r 00:of 10 dubbelde ducaten zou hebben blyven profiteeren) of dat de handelaars of de republieke aan zodanigen zaake waren gelegen ('t geen in cas fubject mede niet kan werden ontkent, plaats te moeten hebben,) dewyl immers onze republiek daar meer aan gelegen was, dat zyn Hoogheid den Heere Prinfe van Oranje, in zulken verwarde ftaat en perplexe conftitutie van tyden, Stadhouder van de Provintie van Holland wierd, als het by de ouden iemand konde gelegen zyn aan zodanige conditiën, fi Titius, Conful fattus fuerit, vel fiquis in capitolium afcendiffet, &c. Derhalven ook H. Grotius, gelyk als poeniterende van zyn eerfte fultenue, lib. part. jam aliquoties citata , n°. 120. & feqq. met deeze eigenfte woorden zegt: „ Men mag ook kragteiyk toezeggingen doen van zekeren „ tyd, of ook tot zekeren tyd toe; ook zo wanneer den aan„ neemer of toezegger , of iemand anders zal fterven of geftor„ ven zal weztn of diergelyke, onaangezien de hairkloovingen „ van de Roomfche Regtsgeleerden, die op dit ftuk gehouden „ zyn , cn het gunt alzo toegezegd is om voldaan te werden, „ daar van gaat de fchuld wel terftond in , maar kan niet gevor„ dert werden , eer den tyd is verfcheenen: ja het jaar, de „ maand, of de dag, die genoemt zyn in de toezegginge, moeten teneinde zyn, eer de vorderinge kan gefchieden." Dus veri;e H. de Groot, op de aangetekende plaats, waarby geallegueert werden door Groenew. een overvloedig getal van DD. en wetten, en zo regt in cus fubject applicabel, dat deeze zaake gelyk als  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 305 als onwrikbaar ftaat, de reden daar van is ook zeer evident■Qinppe cum nihil tam congruum fit fidei humane , quam ea, aue mter eos placuerunt ,fervare, 1. j.f. de Pa£t. (f fidem fallere grave fit, l. i.ff. de confi. pecun. major es noftri nihil prius, nihil antiquius efiimaverunt , quam fidem datam fervare : adeo ut nullos tnortahum, armis aut fide, ante Germanos effe, referat Tacit Ann, 13. & etiam ipfe Hugo de Groot in zyn Inleiding tot de Hollandfche Regtsgeleertheid, hb. 3. part. 1. no. 17. hinc moribus hodiemis , ex nudo pacto datur actio, tfftipulando alteri ohligatio adquiritur Mem Grot. hb. fif part. citat. n«. 88. his verbis. „ Gelyk de Duitfchen van alle oude tyden geen deu?d hebben „ geagt boven de trouwe, zo is by dezelve de fcherpzinnbheid „ van regten met aangenomen , maar akyd verftaan en gebruikt, „ dat alle toezeggingen die uit eenige redelyke oorzaake gefchie„ den , door wat woorden het zoude zyn, 't zy de lieden by „ ^alkander waren op een plaats of niet, regt gaven om te „ eiflchen, en werd een redelyke oorzaak verftaan1 te zyn , zo „ wanneer de toezegging of de belofte gefchied ter fchenk" gelyk zulks mede werd geleerd by Groenew de 11. abrogat. ad L 10 Cod. depadis, allegerende tot bevestinge var, zyn fuftenue Chnjiine, vol 2. decif. 92. Gudelin. de jure noviff. lib. o. cap Tin verf Porro,Zype notit. jur. Belg. de contrahenda ftipultt. Rnnium V alies, quos tonga ferie recitat, de redenen daar Jan zyn by denzelven Groenew eod. traSt.Jn Inftit. ad tit. de aElionül alippl differentlam fzegd hy) quam J. Confulti ethnici fecêre, intlr con efUSJ0an*?deich %ftrm jUrÜ Plme ^ndamcenfo ,§ aüa eft, quia inter Umfiianos omnia negotia bona fide peragiïport quod etiam jure divmo correfpondet, Matthe. 5. verf \7 le Zlt wanneer komt te blyken van Ichenkingsmeening,'zo alpam'en * awed?rzyden ë^d hebben, om de een of de inde! (naar dat de zaake kwam uittevallen) met zodanigen fomma te befchenken, gelyk ook ipfiffima verban de voorfz fchïïftelv ge-  3oö CONSULTATIEN en ADVYSEN. gene decifien van Sande, Chriftinceus en anderen , zulks menigmalen is verftaan, en op zodanige toezeggingen te meermalen, zo by den Hove van Holland als by den Hooge Rade is regt gedaan, en onder anderen veele en verfcheiden exempelen , in de zu bekende zaake van pieter hendrikse, Eierkooper, tekens johannes fredericüs helvetius, Mededfia Doctor , alhier in 's Gravenhage, in welke zaake den voorn, helvetius, genomen hebbende van de voorfz. pieter hendrikse een ryksdaalder , op hondert wederom , dat hy den Protector olivier cRomwel niet zoude durven aanfpreeken, en den voorn, pieter hendrikse , daarop naar Engeland zynde vertrokken , en met den Proteftor hebbende geaboucheerd, den voorn helvetius gecondemneert is, de voorfz. fomma van ioo ryksdaalders aan hem op te leggen en te betalen: en nu onlangs nog fortioribus terminis , quam in hoe noftro cafu, by den opgemelden Hooge Rade, op den n. November 1670. in de zaake van michiel du mortier, woonende tot Foorburg, eiffcher in conventie, en verweerder in reconventie, midsgaders Requirant van requefte civil ter eenre,- op en jegens brigitta de goyer, Huisvrouw van albertus van der hoog, woonende tot Haarlem, verweerderfche eiffcherfe, en gerequireerde in 'i voorfz. cas, ter andere zyde; in welke zaake den voorn, du mortier en andries van der hoog,(zwager van de voorfz. brigitta de goyer,) malkander by contract van toezegginge over en weder , namentlyk aan den geene dewelke de langftlevende zoude blyven , hebbende gefchonken en gegeven een fomma van /icooo:- en den voorn, andries van der hoog, daarop zynde komen te verongelukken, den gemelden Hooge Rade (daar de zaak raauwlyks voorgebragt was) de erfgenamen van de voorfz. andries van der hoog gecondemneert heeft,de voorfz.ƒ 10000:- aan den voorn, du mortier te betalen, met den interefle van dien, a tempre litis motet, tot de volle en effeftueele voldoeninge toe: ook niettegenftaande by geen van ben beiden in levende lyve zynde, eenige penningen waren geteld geweeft, gelyk ook daarenboven zelfs in cas van weddinge , twee notable exempelen te zien en te leezen zyn,,  CONSULTATIEN en ADVYSEN. g0? zyn in het gedrukte Boek van de Sententiën en Gewezen 7aa ken van den Hoogen en Provintialen Rade in Holland, Zeeland en Weftvnefland, in den jaare 1662, tot Rotterdam, met privt legie van de Ed. Groot Mog. Heeren Staten van Holland uitgegeven in de r$! en 175. Sententie, waartoe om kortheids wille werd gerefereert ^uuneias. Belangende de intereffen, daar van hier vooren is gefnroken tru^rf°^n 10 ■ 3K" ^ f"* quippe hl Leftatd currum ufwa , Groenew. m Traclat. de IL abvogat. in 1. mJnam 12. Cod decommilt.ftipulat. & DD. ibidem allegat. waarop ook de adjudicatie van de intereffen, in de voorfz. Sententie v/n den Hooge Kade is genomen, en ook volgens de practycque deezer Landen alomme is gerecipieert. * 4 fem'nlaa'?e(lyk/p de vraSe> noPende de van Namptis- ltm.nt,ofdie den voorn, johan van galen (zo hy ageert) beto^-ÏÏeP:in1C!Pa,en/enige ifCUlatie VaIJen' ™£ " behooit te volgen daar op ftaat te letten, dat alzo hier werd ^ageert u.t een afte of recepiffe, dewelke in allen deelen wel g^unieert, en dewelke geen openbaar gebrek contineen Zwa^T tCkening Vc™°h°^ Wdejet de hand 4, den Ad ocaatw. gysbert van hogenhoek, niet kan werden ontkend het m.dsdien notoir is, dat cafu quo de provifie vaS namptiffement behoort te worden geadjudiceert. Aldus geadvifeert. . Qq 2. c.  3°8 CONSULTATIEN en ADVYSEN. C. A D V Y S. Twee Egtgenooten malkanderen over en weder tot erfgenaam hebbende geinftitueert , onder conditie nogthans, dat de goederen, welke na doode van de langftlevende nog in weezen zullen zyn, zullen verdeelt worden voor zekere gedeeltens aan de vrienden van de man en vrouw , zo kan de man de langftlevende zynde > de goederen by levende lyven wel verteren , maar over dat gedeelte, aan de vrouws vrienden befproken by Teftament niet disponeeren , of daar uit een duarie voor zyn tweede vrouw adftgneren, maar moet die duarie alleen afgetrokken worden van de portie aan de mans vrienden gemaakt. Gezien by den ondergefchr. het mutueele Teftament van wylen lyk claassen en die'wertje jans, zyne eerdere huisvrouw, op den 6. July 1654. voor michiel de keyser, Notaris tot Haarlem, en zekere Getuigen verleden, item de huwelykfche voorwaarden, naar dooden van de voorn. die. wertje, tuffchen de gemelde lyk claasse, en zyn tweede huisvrouw duyfje cornelis,voor albert de clercq., mede Notaris op den 30. Maart 1673. opgeregt. En gevraagt zynde of de duarie van ƒ 1000:- m de voorfz. voorwaarde by hem lyk claasse. aan de voorfz. duyfje befproken , in cas hy eerft en voor haar geraakte aflyvig te werden , zonder kind of kinderen by haar geprocreert natelaaten (gelyk als het ook is gebeurd) uit alle de goederen, indifferentelyk van zynen boedel, op zyn overlyden nog in weezen, effe, en onverteert zynde moet werden voldaan, en zulks ook mede uit het derdepart, het geen volgens het voorfz. Teftament moet fuccedeeren op de erfgenamen ab inteftato van diewertje jans, dan of het alleenlyk moet gaan uit de twee derdeparten, daar in zyne naaste vrienden en erfgenamen zyn gefubftitueert? Dunkt (onder verbeteringe) of wel uit kragten van het voorfz. re*~  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 309 reciproocq Teftament, lyk klaasse, als de langftlevende, gebleven is univerfeel erfgenaam van alle de goederen, by die. wertjeI jans voorfz. met de dood ontruimt, en mitsdien daar uit zoude mogen fcbynen, dat hy van alle haare natelaatene goederen vermogen heeft te difponeeren , insgelyks ook zyne tweede vrouw een duarie daar uit te befpreeken, nadien nogthans in het voorverhaalde Teftament, na de voorfz. inftitutie tot erfgenaam van de eerftftervende, terftond en immediatelyk is volgende, dat de goederen, dewelke na het overlyden van de langftlevende nog in weezen , efle of onverteert zullen zyn, moeten fuccedeeren, devolveeren en geërft worden, twee derdeparten aan de vrienden van de voorn, lyk claasse, en een derdepart aan de vrienden van diewertje jans, volgens het regt van de fucceffie ab inteftato, dat derhalven een geregte derdepart,van 't geen op het overlyden van lyk claasse, van de agtergelaatene goederen nog was in weezen, efle en onverteert, als uit kragte van fidei commis of fubftitutie, door zyn overlyden met regt van volle eigendom datelyk is gekomen op de voorfz. erfgenamen ab inteftato van haar diewertje, hebbende den voorfz. lyk de goederen van zyn huisvrouw geërft, by zyn leven wel.mogen verteeren, maar niet by difpofitié van uiterfte wil wegmaken, als zyn regt van eigendom met zyn dood zynde geëindigt, ook niet aan zyn tweede huisvrouw eenige duarie daar op te affigneeren, om redenen dat de voorfz. makinge van het voorfz. duarie,eerft haar effect heeft bekomen na zyn aflyvigheid, mits welken dan devoorfz. duarie, of eenig gedeelte van dien, niet moet afgaan van het voorfz. derdepart,maar getrokken werden uit de verdere nalaatenfchap* pen van de meergemelden lyk claasse, welke het zelve ook fchynt alzo verftaan te hebben, zeggende by de voorfz. voorwaarden , zo hy eerft en voor zyn Bruid geraakte te fterven , zy alsdan uit zyne eerfte en gereedfte natelaatene goederen zoude zyn verbetert met ƒ1000:- dat is uit zyne eigene goederen, of de twee derdeparten, waarover by hadde magt van difpofitié, en niet uit het andere derdepart, toen ter tyd uit kragte van fubfti- Qq 3 tu*  3IO ■ CONSULTATIEN en ADVYSEN. tutie airede gedevolveert op zyn voor overleden huisvrouws vrienden. Aldus geadvifeert in Haarlem, den 10. Mai 1679. QVas getekend) w. van groenhout. Gezien by de ondergefchr. het bovenftaande Advys en de Testamentaire difpofitié van lyk claasse en dieuwurtje jans, daar in vermeld, en mede gelet op de vragen aldaar geproponeert. Dunkt'(o^er correctie) by de Heer Advocaat groenhout, wel en conform de regten aldaar geadvifeert te zyn , en derhalven, dat wy ons met hetzelve zoude confirmeeren, voornamentlyk , dewyl uit de voorfz. Teftamentaire difpofitié van! lyk claasse en öiewertje jans notoir conlteert , rfafe het geen na hét overlyden van de voorn, lyk c l a as se,.als.langftlevende zynde gebleven, van hunne gemeene goederen nog in weezen, efle en onverteert zoude zyn, was fidei commis en lubject reftitutie, vöor een derdepart, ten behoeven van de erfgenamen ab inteftato van de voorn, zyne voor overleden huisvrouw , dat dierhalven den voorn, lyk claasse, het meergemelde derdepart , of het minfte gedeelte van dien, na zyn dood en zulks als hy daar van geen difpofitié meer hadde, met heeft konnen wegmaken of voor een duarie aan zyn tweede huisvrouw iets daar van febenken, om naar zyn Jood getrokken en genoox ten te werden, zonder dat obfteeren konde,dat de voorn lyk claasse, zo lange hy in levende lyve was, daar van vrye difpofitié hadde, aangezien het zelve te verftaan zoude zyn, van zódanige difpolitie die het fidei commis niet kwam te inverteeren en die gereguleert moefte zyn. ad arbitrium boni viri, als daar' van is den text in L. 5.. Titius ff. ad fenat. conful. trebell. & Godofred. ad d. L. regatus reftituere fuperfluum henditatis non poteft profundere, dilapidare bona fideicommiffo obnoxia , licet tarnen ei diminuere boni viri arbitratu, nu autem is donare nonnunquam per* dere, L. 7. ff, de donat Behalven dat de voorn, lyk claasse , de voorfz. duarie aan zyn tweede vrouw niet overgegeven 7 heeft,  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 3" heeft, maar het geene hy weg gefchonken hadde, onder hem gehouden tot na-zyn dood, 't geen ten reguarde van het voorfz. derdepart niet was gepermitteert , zu'ks dat offchoon per nov. 108. Cap. i (f Auth. contra 'cum rogatus, cod. ad fenat. Conful. trebell., aan die geene die moet reftitueren quidquid fupererit is vergunt, ad dodrantern V ad quartam ufque, de goederen te diminueeren en te verminderen, zo heeft hetzelve nogthans geen plaatfe in die goederen quce nunc fuperfmt, en nu overgebleven zyn, waarin het gemeene regt moet werden gevolgt, want anderfints zoude de voorn, lyk claasse, het geheele derdepart,'t geen de erfgenamen van de voorn, diewertje jans, na de dood van de voorn, lyk claasse, in zyn onverteerde goederen competeerde, op zodanigen wyze veralieneert, en de voorn erfgenamen ontzet konnen hebben, 't geen nogthans te. gens de expreffe wille van de voorn, diewertje zoude aanloopen, zulks dat de duarie by bovengenoemde lyk claass e , aan zyn tweede huisvrouw , na zyn dood befproken, uit zyn eigen goederen en buiten het voorfz. derdepart moet werden voldaan, gelyk zulks in fimili cafu by den Hove van Holland js verftaan. Aldus geadvifeert in'sGravenhage, den 17.. Mai 1679. (En was getekend) martin van der goes, adriaan coetenbur etl m. walkenburg. (Onder ftond) Naar gcdaane collatie, is deezen jegens zyne principaale bevonden te accordeeren, heden den 3. Juny 1679. (Was getekend) d, ram, Notaris publiek.-  312 CONSULTATIEN en ADVYSEN. CL A D V Y S. Onder het woord kinderen worden alle nakomelingen begrepen. Gezien by my ondergefchr. de Teftamentaire difpofitié van wylen gillis de clerk, in zyn leven koopman toC Haarlem, gepalfeert voor den Notaris willem van trier, en zekere Getuigen, in dato den 8 November ifzj.en onderrest dat een van de kinderen van hendrik of metje de clerk, zonder kinderen is komen te overlyden, en dienvolgens dat het cafus fideicommijfi, in den voorfz. Teftamente geinfereert, komt te exfteeren , en daar toe pretendeert mede geregtigt te zyn, beneffens een zoon of eenige kindskinderen van den voorn Testateur, eens abraham de clerk agter kindskind van den Teftateur, en gelet op de vrage, namentlyk of de voorfz. abraham de clerk, in zyn fuftenue naar regten is gefundeert? Dunkt (onder correctie) alhoewel den voorn Teftateur heeft gewilt, dat de goederen, op de kinderen van zyn zoon hendrik en metje zyne dogter gemaakt, zullen erven en fuccedeeren van 't eene kind, zonder blykende geboorte naartelaaten ftervende, op het ander tot het laatfte toe, en het zelve alzo mede overlydende, op zyn Teftateurs andere kinderen en kindskinderen by reprefentatie, zonder van zynen bloede te mogen vervreemden, en dat eigentlyk abraham de clerk voorn., niet is een kind of ook een kindskind van den voorn. Teftateur, dat nogthans denzelven abraham de clerk moet verftaan werden mede gefubftitueert, en tot dit fideicommis geroepen te zyn; want behalven dat den text in L. 220. jf. de verb. fignijf. dicteert liberorum appellatione , nepotes c5* pronepotes cceterique qui ex his defcendunt, continentur en Fufarius in trattatu fuo, de fideic. fubfiit. queft. 319. zindelyk verklaard , na dat hy alvorens en wetten en redenen, en authoriteiten van regtsgeleerden , ten wederzyden in 't lange en breede heeft aangehaald, dat onder het woord kinderen alle nakomelingen werden begrepen, en dat zulk gevoelen is het bilJykfte, en al meeft gerecipieert, daar af men  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 3i3 men dan ook in 't advifeeren en vonniflen niet behoorden te wyken : Fuf. die. queft. circa finent ; zo zyn meede vermaarde Praélizyns van gevoelen, dat men ook naar onze taal en hier te lande, onder de naam van kinderen neemt en verftaat kindskinderen en verdere defcendenten , Godd. ad L. 4. ff. V. S. fi°. 4. Coren Conf. 14. Conf & adv. 3. deel Conf. 14.6. zo fpreekt hy aldaar, het is kennelyk dat het woord kinderen een generaal woord is , eigentlyk denoteerende de defcendenten , die allen van den eerften en verdere graden met regt gezegd werden te zyn de kinderen van zodanigen perfoon, daar van dat men fpreekt, gelyk in 't Placaat op de fuc ceffie ab inteftato geëmaneert, art. 9. beneffens oomen werden geadmitteert de kinderen van den eerften graden van de overleden oomen, verftaande Haar Ed. Gr. Mog. de Staten van Holland en Weftvriefland, dat daar waren kinderen van den tweede en verdere graden, het welk niet zoude konnen weezen , zo wanneer als onder het woord kinderen, maar eene graad begrepen wierde , immers hierin zyn het de Regtsgeleerden eens , en dit is haar eenparig gevoelen, dat het gunt voorfz. waar is en plaats grypt, als daar toe dienen en aanleidinge geven eenige prasfumptiè'n en conjecturen, Groeneweg. de leg. Mr. ad L. 201 & 220. ff. de V. fign. fande lib. 4. tit. 4. def. 10 & ij. namentlyk wanneer de queftie is over de fuccellie in een fidei commis, geconftitueert by een adfendent, als daar is vader, grootvader, en zo voort, even als hier, daar den Testateur is overgrootvader van den voorn ABRAHAM DE CLERK. Ziet Coren, Conf. 14. »». 12. (f Mantica, de conjecl. uit. vol. lib'. 8. tit. 8. no. 15. alwaar hy zegt, quando nepotes, de quibus agitur, efient fucceffuri ab inteftato ipfi teftatori, qui fidei commiffum reliquit , una cum filiis ; nam tune ex conjeclura voluntatis fimiliter debent admitti ad fidei commiffum , veluti fi fidei commiffum relittum eft ab aliquo adfeendente. Ten tweeden, wanneer de fjefubftitueerden werden geroepen te moeten fuccederen, in ftirpes, by reprcefentatie, gelyk mede in cas lubjeét gefchied, Coren, dift. Conf. 14. no. 14. cum feqq. Mant. diEt. loco no. 18. Alzo als dan den Teftateur zig conformerende met het gemeene regt, dat aan alle defcendenten geeft reprefentatie in infinitum, en haar ge- Rr duu-  3i4 CONSULTATIEN en ADVYSEN, duurig doet fubintreeren, en komen in haar ouders plaatfe, werd geprefumeert zyne gedagtsn te hebben laaten gaan over en ten voordeelen van zyn gantfche pofleriteit, en ook verdere nakomelingen dan'alleen zyne kinderenen kindskinderen , ten derden, byaldien de fubftitutie is gedaan onder zekere conditie, even als hier ,zq de voorfz. gegraveerdens zonder kinderen zullen komen te fterven, en men dienshalven niet zeker kan zyn, of by zodanig fterfval nog kinderen of kindskinderen in levende lyven zullen zyn, zo werd al mede verftaan, dat ook de Teftateur zyne verdere neven en nakomelingen heeft willen roepen tot zodanig fidei commis, dat anders tegen de intentie van den Teftateur in zulken geval zoude komen te vervallen, Mantic. d. loc- n\ 20. Coren, di£t. Conf. 14. n°. 16 £f feqq. uit alle het welke dan werd geinfereert, dat zelfs onder de naam van kinderen en kindskinderen den voorn, abraham de clerk moet verftaan werden mede begrepen te zyn, en zo wel als dezelve insgelyks tot het voorfz. fidei commis geroepen te weezen, te meer dewyl daar by komt, dat den Teftateur begeert, dat die goederen zullen komen aan die van zynen bloede, in 't algemeen met deeze expreflie, zonder van zynen bloede te mogen vervreemden, al. zo die woorden naar regte verbinteniflè, en erflatinge over de hand mede brengen tot voordeel van alle de bloedverwanten in't gemeen , H. de Groot, Inleid. 2. b. 20. d. n°. 23. en de voorn. abraham de clerk buiten difpute is van den bloede van den Teftateur zyn overgrootvader, zo volgt al wederom, dat hy komende by reprefentatie, gelyk den Teftateur duidelyk heeft gewild, uit kragten van deeze claufule ook geregtigt is tot de voorfz. verbondene goederen. Aldus geadvifeert binnen Alkmaar, den 16. Oftober 1679. (Was Getekend) matthys schoof. Gezien by den ondergefchr. het bovenftaande Advys, midsgaders het Teftament in 't hooft van dien vermeit, en gelet op de voorgeftelde vrage. Dunkt (onder corre&ie) by den Heer Confulent wel en den reg.  CONSULTATIEN en ADVYSEN. O'S regten conform geadvifeert te zyn , my daar mede confirmeerende, om redenen by dezelve Advyfe.w.el en regtmatig geadftrueert en geadvileert. Aldus geadvifeert binnen Alkmaar, den 15. January. 1680. (Was getekend) johan brand. CII. A D V Y S. « / [ en'aJki;.io:.. animo inter vertendi fideic om mijfi, behalven nog dat deeze zo vage en pretenfe confeffie, van de voorfz penningen gefourneert te zyn, of betaald te hebben wederom by de erfgenamen van ha lm aal niet moet werden aangenomen, maar dat daar van & quidem van de fpecifique fom me, die daar voor zoude zyn gefurneert, zoude moeten werden gedoceert, en quidem met betrekkinge tot dat geene, waarmede mayke de NEUFviLLEdie negotie by haar zoude zyn begon ren ,, en dat tot aie quantiteiten van gelden, waarmede de gereedfchappen met den aankleven van dien zoude zyn ineekoet en zulks dat tot dien einde de boeken van die negotie,ten min ften tot dato van den voorfz. contracten toe, zouden moetén werden open ge ëgd, want behalven dat tot die tyd toe deze ve boeken noto.rlyk zyn boeken, die met de erfgenamen van van iialmaaal zyn gemeen geweeft, en tot welkers exhibitie zv geregtigt zyn , arg L. 3. SS. 3 , 4 & 0>/. ad exh£J™* % konde het agterhouden van die boeken, als mede een fterke pre- 1 c fum-  33° CONSULTATIEN en ADVYSEN. fumptie toe de voorfz. fraude importeeren , men zwyge, dat zonder die niet kan werden geweeten, wat of hoe veel voor de pretenfe afftand, en overgeevinge van die negotie zoude zyn gegeven , alsmede of daar over geen Isefie over de helft refideert, en zulks of dat pretenfe contract, uit dien hoofde niet is refcindibel (wanneer het al niet voor fimulaat en daarom voor mü moeft werden aangezien , gelyk nogthans hier vooren is beweezen) welkers actie of regt als fpecterende tot het geene by de langftlevende is naargelaaten, notoirlyk mede aan de erfgenamen van halmaal toekomt. Hier komt nog al verder by, nademaal volgens het voorfz. fimulaat contract de voorn, mayke de neüfville in het waarnemen van de voorfz. negotie zoude moeten continuceren 9 daar uit refulteert, dat 'er geene redenen, veel min dienft of neceffiteit bedenkelyk is, waarom zy die negotie (dewelke gezegd werd zeer voordeeling en florifant te zyn geweeft) zoude afgeftaan hebben, en dat zy, die een vrouw alleen was, overvloedig van middelen gezegend, de directie, moeite en arbeid, om eene zo zwaare en arbeidzaame negotie voor een ander te continueeren , zoude hebben willen ondergaan voor een fomma van vyf hondert guldens 's jaars, en dan nog haar van een independente meefterefïe te maken tot eene, die genoegzaam als een comptoir dienareffe zoude dependeren van haare vrienden, en wel van zo veele hoofden en verfcheide zinnen, als daar onder gevonden wierden, betuigende wederom, Fufar. d. quejiion. 545. n°. 9. quod quando alienatio eft facta , non urgenta aliqua necejfitate vel jufta csiufa ,illa cenfèatur fa Sta ad interverteyidum fideicommiffum- Zynde bovendien nog van veele confideratie, dat in het voorfz. pretenfe contract geen beding werd gevonden over de huishuure, alwaar de ftoffen zyn gefabriceert, over de dienflboden? die daar nodig waren, over het onthaalen en tracteren van de calanten, en zp voorts, daar nogthans als mayke d,e neüfville van eigenareffe en koopvrouw zoude zyn geworden als een dienareffe van een fociëteit van kooplieden, notoirlyk daar voor zo veele verfcheiden en geproportioneerde fommen zoude hebben moeten bedingen, en aan haar moeten zyn belooft, en  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 331 en vervolgens dat in deeze niet alleen te imagineeren is eenige dienft, reden of neceffkeit, waarom zy zodanig contract zoude hebben aangegaan, maar dat het zelfs evident is, dat zy hetzelve zoude hebben aangegaan tot haare groote fchade, 't welk dan al verders een kragtige conjeéture fuppediteert voor de voorfz. fimiïlatie, zo als nog laatftelyk daar voor al verdere peremptoire conjecturen uitmaakt, dat mayke de neuf vil le niet alleen in> de voorfz volle negotie op haar eigen naam heeft gecontinueert tot haar dood toe , maar nog dat (volgens onderrigtinge) alle rekeningen, wiffelbrieven, adflgnatiën en generaallyk alles op haar naam hebben geloopen , zonder dat (al mede volgens gedaane onderrigtinge) ooit eenige rekening heeft gedaan, item, dat zonder dat tuffchen de voorn, pretenfe compagnons eenige verdeeling of genot der gedaane winften is gefchied , eenige baIance getrokken, of waarlyk iets anders verrigt, waaruit zodanigen afftand of fociëteit aangenomen kan werden, zynde nogthans uit de natuure deezer pretenfe fociëteit, en de directie, dewelke mayke de neüfville als inftitrice zouden moeten hebben gehad, evident, dat alle hetzelve in zo geruimen tyd van meer als 20 jaaren niet een of andermaal maar veelmaalen zouden hebben moeten gefchieden , gelyk dan ook volgens de eenpaarige leere van.de regtsferibenten , een pregnante en convaincante conjecture van fimulatie daar uit refulteert, dat een verkooper na het contract van koop het verkogte goed blyft bezitten en beheeren als zyn eigen , voornamentlyk gelyk Mafcardus prescitato loco no. 48. zegt, als de koopers zelfs zyn lieden die bekwaam zyn om het gekogce zelfs te beheeren of waartenemen, vel ut ipfe ait , quando eft intclligens, 6jf cautus in fuis negotiis, gelyk dan veele van die contractanten niet alleen zyn zeer bekwaame kooplieden , maar nog fabrikeurs van ftoffen. Zulks dat zo veele en convincante conjecturen in deezen concurrerende, waaruit geconcludeert moet werden,dat het voorfz. contract is fimulaat, en overzuiks des onaangezien het daar voor moet werden gehouden,dat mayke de n euf ville tot haar dood toe is gebleven de waren eigenareffe van de voorfz. negotie ,de voorn, erfgenamen ab inteftato van den voorn, va n hal- Tt 2 maal  332 CONSULTATIEN en ADVYSEN maal bygevolg ook zyn geregtigt tot haar aandeel van dezelve, met de conqueften daar by gedaan, als mede met de verdere gevolge en aankleven van dien, en dat het voorfz, contract, als fimulaat en fraudulent haar daar in niet obfteert. Aldus geadvifeert in 's Gravenhage, den 4. February 1709. a. breur, m. hertoge, p. emonts. Volgt de uitfpraak by de Ed. en Agtb. Heeren . Schepenen der ftad Haarlem, als by com- promiffe gekoren arbiteren, over de voorfz. vvederzydfche verfchillen gedaan. Arbiteren partyen in 't breede gehoord en op alles aandagtelyk gelet hebbende, hebben voor haar Ed. uitfpraak verklaard , dat de eiiïchers in deezen NB. (zynde de erfgenamen ab inteftato van jacob otto van halmaal,) zyn geregtigt tot de wederhelft van alle de goederen, welke door mayke de neüfville, laatft weduwe van carel van dammen , met'er dood zyn ontruimt en agtergelaaten, geene ter waereld nitgezondert, met den gevolge en aankleven van dien, en ook namentlyk van de fabriek en negotie, door haar zedert het overlyden van haaren man , carel van dammen gedaan , met de vrugten daar van genooten tot dato deezes toe, met compenfatie van koften, en verklaren wy arbiteren, op geene ftukken als behooriyk gezegelt reguard te hebben genomen. A.clum Haarlem den 10. Oclober 1710. l. VAK NIEUWENHUYSEN , J. SLUVSKES, f. f A g E L W. VAN DER MAAS d'aVENRODE, ARENT FABRITIUS,. c. DE NIESE. (En was getekend) Ia kennilfe van my a. fabritiüs, Secretaris. C V L  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 333 CVI. A D V Y S. i°. Een kind voorby gegaan zynde, kan de ganfche erflatinge teniet doen,blyvende niet te min de legaten,ah de claufule codicillair in het Teftament gevoegt is, ja de erflating uit de hand niet mogende beftaan, word dan getrokken tot een erflating over de hand. Kinderen, door op gevolgt huwelyk gelegitimeert y worden als wettig geboren gerekend. Gezien by den ondergefchr. zekere Teftamentaire difpofitié byjAN gerritse VAN bourdeaüx, Op den 9. Au- guftus 1711. gepaffeert voor den Notaris pa ulus dier, en zekere Getuigen in de Beverwyk, midsgaders in fado onderrigt, dat op den voorfz, 9. Auguftus de voorfz. Teftateur was ongetrouwd , dat naderhand uit antje roos, erfgenaam in het voorfz. Teftament, aan den voorfz. Teftateur in onegt is geboren een kind, dat daar naar de voorfz, antje roos, met de voorfz. Teftateur in 't begin van Oftober 1711. was getrouwd, en het voorfz. kind door opgevolgt huwelyk gewettigt, dat her. voorfz. huwelyk was aangegaan met gemeenfchap van goed, en laatftclyk dat in het eind van Oólober voorn, de voorfz. Teftateur was geftorven, agterlaatende de voorn, zyne huisvrouw en het voorfz. kind, en gelet op de vragen daar uit voorgefteld. Dunkt (onder correctie) dat aangezien de voorfz. jan ger- RITSE van BOURDEAÜX en ANTJE ROOSZyn getl'OUwd met gemeenfchap van goederen, dat met het overlyden van den voorfz. Teftateur eerftcjyk in twee deelen moeten gedeelt worden alle de goederen , die zy beiden hebben bezeten , geene ter waereld uitgezondert , en zondei dat by de voorfz. antje uoos kan gefuftineert werden, dat zy voor naar alleen zoude moeten behouden een goude ketting en bood, dewyl de boedelmenging of gemeenfchap van die krant is, dat de egtband zynde gefcheiden , den gemeenen boedel gelykelyk word gedeelt tusfchen de egtgenooten en haare erven,Grot. lib. 2.cap. 11 n\ 11. T t 3, dat  334 CONSULTATIEN en ADVYSEN. dat alzo de verdeeling gemaakt zynde, naar luid van het voorfz. Teftament wel zoude moeten erfgenaam zyn de voorfz. antje roos zynde alleen geinftitueert, maar in confideratie de voorfz. jan ger.ritse van bourdeaux op zyn overlyden heeft nagelaaten een kind, geboren uit de voorfz. antje roos, en gewettigt door opgevolgt huwelyk, zo vermag dat kind, om dat het in het voorfz. Teftament niet word genoemd, en alzo voorby gegaan en onterft is, de gantfehc erflating te niet doen, zulks dat aangaande de erffenifle, het regt van verfterf volkomen moet werden gevolgt, Grot. lib. 2. cap. 18. n». 14. en het voorfz. kind alzo moet erfgenaam zyn van zyn vader, kunnende aan het voorfz. kind niet obfteeren, dat ten dagen van het pafleeren van het voorfz. Teftament de voorfz. Teftateur was ongetrouwt, en dat het voorfz. kind in onegt was geboren, gemerkt het door het voorfz. huwelyk is geëgt, en dat gelegitimeerde en geëgte kinderen hetzelve regt in het voorfz. geval hebben als egte kinderen, wanneer zy uit kragte van de legitimatie moeten fuccedeeren ab inteftato-, Voet, ad tit. ff. de in off. tefta. n». 5. in fine, werdende nog met zeer groot getal van wetten door de voorfz. Voet, ad tit. ff. de conenb. n°. 6. beveftigt, dat kinderen ,door opgevolgt huwelyk gelegitimeert, daar door bekomen al het vol ft e en grootfte regt,het geen egte kinderen hebben uit haar geboorte, en dat zy alzo werden gerekend, niet als wettig gemaakt, maar als wettig geboren, getuigt den voorfz autheur nog in den titul ad fenatus conf. Tertull. n°. 10. dat zodanige kinderen ab inteftato fuccederen , als of zy uit een wettig huwelyk waren geboren, dewyl door het opgevolgde huwelyk de vlek van de geboorte is gereinigt en gezuivert, maar gemerkt het voorfz. kind dan alleen de erflating te niet doet, en dat de uiterfte wille van gemelden bourdeaux inhoud verfcheiden legaten, zo was ook regtens , dat buiten de erflating de voorn, uiterfte wille bleef kragtig in alle andere deelen , Nov. 115. cap. 3. in fine, & cap. 4. in fine, en Grot. d. L. en vervolgens dat uit de voorfz. geheele helft van den geheele maflalen boedel alleen betaald moeten werden alle de legaten , by de voorfz. jan gerritse van bourdeaux «legateer* en befproken. Waar.  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 335 Waarop in aanmerking moet komen dat in het voorfz Teftament word gevonden de codicillaire claufule, welke claufule in dit geval naar regten van die operatie en uitwerkinge is, dat het voorfz. Teftament niet beftaande als een volkomen Teftament, nu moet beftaan als een onvolkomen Teftament, en bygevolg dat de erflating uit de hand (namentlyk de inftitutie van antje roos) niet mogende beftaan, getrokken werd tot een erflating over de hand, als de regtelyke erfgenaam (te weeten het voorfz. kind) daar mede belaftendc, Grot. lib. 2. cap. 24. n°. 3. zodanig, dat het kind van de voorfz bourdeaux moet geagt worden geinftitueert te zyn, in alle des Teftateurs goederen, met de laft van fideicommis, ten behoeven van deszelfs moeder antje roos, 't welk dan notoire regtens zynde, moeten uit kragte van de codicillaire claufule de voogden over liet voorfz. kind, naar dat alle de voorfz. legaten invoegen als vooren zullen betaald zyn , den particulieren overgebleven boedel van den voorfz. bourdeaux weder deelen met antje roos, kinds moeder, en (even als of het voorfz. kind geinftitueert, en met univerfeel fideicommis was bezwaard geweeft,ten behoeven van de moeder) de helft van alle de goederen trekken voor de legitime en trebellianique portie, het voorfz. kind competerende, en de andere helft als fideicommis goed ('t welk aanftonds op antje roos vervalt) aan de voorfz. antje roos overgeven;zo dat antje roos eerft trekt den halven mafl'alen boedel door de gemeenfchap , en dan nog naar aftrek van de legaten de helft van den halven boedel by de voorfz. bourdeaux naargelaaten, als in 't breede te zien is by Voet, ad tit. de in off. Teftam. -n». 4. Aldus geadvifeert in Haarlem, den 22. Maart 1712. (Was getekend) remees floris van zanen. CVIL  33<5 CONSULTATIEN en ADVYSEN. CVII. A D V Y S. Regenten van een plaats zyn niet gehouden iemand, welke daar een jaar heeft buiten gewoond, weder in te nemen zonder aUe van cautie in cas van aan den armen te vervallen. CASUS positie. Ais geboren en gewonnen in den dorpe of jurisdictie van . Heemskerk, en is daar by zyn vader onderhouden en gealimenteert, tot dat bekwaam zynde om met werken zyn koft te winnen, zig heeft begeven onder de jurisdictie van Caftricum, alwaar hy ruim een heel jaar zig heeft gefuften teert en onderhouden met als knegt landwerk te doen en de boeren te adfifleren, nu gebeurd het dat den voorfz. A. met geen of weinig middelen voorzien zynde, zig wederom tragt neer te zetten en te komen woonen onder Heemskerk. qU^ERITUR. Of de Regenten van Heemskerk verpligt en gehouden zyn den voorfz. A. wederom in 't voorfz. dorp te admitteeren met den woon, zonder dat hy behoorlyk attteftatie toond van de Regente van zyn laatfte woonplaatfe , dat zig altyd behoorlyk heeft konnen onderhouden, of niet fuffifante borge moet flellen in cas van aan den arme te vervallen ? Dunkt (onder correctie) dat den voorfz. om driederhanden redenen moet werden geconfidereerd, de woonplaats van zyn geboorte of het domiciüum originis verandert te hebben. Eerftelyk om dat zyn zetel en woonplaats op een evidente wyze heeft gepermuteert en gebragt onder een andere jurisdictie, zonder dat in het minfte eenige preuves of probatiën kan allegeeren , dat zyn oude domicilium originis of geboorteplaats heeft willen conferveeren. En ten anderen, aangezien den voorfz. A, als knegt heeft gewoond ,  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 337 woond , en dienften heeft gepraefteert aan Meefters onder een andere jurisdictie, en dat naar het hedendaagfch regt de knegts en dienflboden gaande woonen by Meefters onder een andere juris. dictie als van hunne geboorteplaats, verftaan werden hunne geboorteplaats niet te hebben willen conferveren, maar te volgen en verkozen te hebben het domicilium van hunnen Meellers,aan dewelke zy komen te dienen, Voet, ad tit. ff. de judic. n°. 96. en andere hodierne fchryvers. En dan eindelyk ten derden , om dat haar Ed. Gr. Mog. by derzelver Waarfchouwing, in dato 8. Auguftus 1682. hebben gelieven te difponeren, dat alle perfoonen, die uit eenige plaatfen zo in de fteeden als ten platte landen zouden mogen zyn vertrokken, na verloop van een jaar zullen werden verftaan niet meer te behooren tot die plaats, van waar dezelve vertrokken zyn, en dat dezelve niet zal kunnen geobligeert werden om aan zodanige perfoonen, of aan derzelver familiën te prefteren de officiën van barmhartigheid , die dezelve aan ingezetenen van hunne plaatfe gewoon zyn te laaten genieten. Uit het gunt voorfz. ftaat dan defluerende, en dat den voorfz. A. zyn domicilie heeft verandert, en dat niet meer gehoord onder de jurisdictie van Heemskerk, zo is het een zaak, dewelke van zigzelven fpreekt , dat de Regenten voorfz. als lieden van eer, fufpicieerende dat den voorfz. A, op een probabile wyze tot lafte van 't Ambagt, welkers welvaaren hun is toevertrouwd, zoude komen te vervallen, hem uit haare jurisdictie vermogen te weeren, om niet onderhevig te zyn, te praefteeren officiën van barmhartigheid aan perfoonen, dewelke niet tot hunne plaatfe of jurisdictie zyn behoorende, van Zurk, in Cod. Bat. op het woord Armen, zynde by het gunt voorfz. is dan nog te remarqueeren,dat jegenwoordig de directie en bewind over de perfoonen en goederen van Armen , en de in. en opgezetenen dezer landen volkomen werd toevertrouwd aan de confeientie en piëteit van hunnen Verzorgers, en daar toegeëligeerde Direfteurs, Groenen., ad tit. de Epifcopis fif Clericis, aan dewelke 't dan toeftaat te voorzien, dat door toevloed van vreemde Armen hunne finantie niet werd uitgeput, en zo hunne private Armen gebrek zouden v v ko-  53« CONSULTATIEN en ADVYSEN. komen te leiden, gelyk het aan de Regenten van ieder particuliere plaats en diftricl dan paft en betaamt de Armbezorgers in hunne voorfz. voorzieninge te maintineeren, fteunende dit alles nog verders op het 7. en 8. Art. van de Keure, fpecialyk aan het dorp van Heemskerk verleend, in dato .... Aldus geadvifeert binnen Haarlem. (Was getekend) p. van beaumond. CVIII. A D V Y S. De woorden minderjaarig of ongetrouwd komen te overlyden , in hoe verre dat dezelve een fideicommis introduceeren. Gezien by de ondergefchr. zeker Teftament, op den 29. January 1684- by mayke jacobs van viaanen, huisvrouw van ntcolaas van de fonteyne, gemaakt en gepaffeerd voor Mr. pieter ba as, tot Haarlem en zekere Getuigen. En onderrigt dat willem hoofman, ("zoon van jacomyntje davids van den bogaart, die een dogter wasvan de voorfz. mayke jacobs van viaanen,) dewelke voor een vyfdepart van de voorfz. Teftatrice zyne grootmoeder tot erfgenaam geinftitueerd was geweeft, meerderjaarig edog ongetrouwd was komen te overlyden. En vervolgens gevraagd zynde of de goederen by de voorn. hoofman, van zyn grootmoeder geërfd, vry of met fideicommis belaft , by hem waren naargelaaten , en of de Trebellianique ïn cas van fideicommis heeft kunnen verboden werden ? Dunkt (onder correctie) dat of wel de woorden waarby 't voorfz. fideicommis geordonneerd is, en in fpecie luidende, dat in cas den voorn, willem hoofman, minderjaarig of ongetrouwd komt te overlyden, alsdan en in zulken geval alle de goederen fchynen disjunctive geconcipieerd te zyn, egter de zaake zo  CONSULTATIEN en ADVYSEN. S39 zo naar de letter als naar de vvaarfchynlyke intentie v«n de Testatrice wel ingezien zynde, het contrarie in veel beter reden is gefondeerd. Want vooraf gelet zynde dat (gelyk den JSus. leerd, in L. fcepe 53. ff. de Verbor. fign.) fcepe ita comparatum fit, ut conjuncta pro disjuntlis accipiantur , & disjunEta pro conjunttis ; en dat Simon de Pratis de interpret, ultim. vol. lib. 3. interpret. 3. d fol. 3. h w. 7. tradeert, dat zulks vooral plaats heeft, quando talis disjuntliva pofita eft inter perfonas honoratas , & gravatas, er ga quas eft ordo charitatis, & apfectionis, (als notoirlyk in cas fubject) zo zal al verders gereflecteerd wordende op de letter van het voorfz. Teftament klaarlyk bevonden worden, dat de Testatrice zelfs zegt , dat zy zo wel den voorn, hoofman, als haare verdere minderjaarige kindskinderen , maar alleen heeft gegraveerd in een geval,en niet in twee ofmeerjgevallen. Want als zy eerft den voorn, hoofman in de voorfz. woorden prima loco zodanig heeft belaft met deeze woorden, in zulken geval: en zulks verbis in fingulari numero cenceptis, zo doet zy van gelyke op een volgende tweede plaats, ten reguarde van david en Louis van den bogaard, zynde insgelyks kindskinderen die minderjaarig waren , zo als zy daar naar nog in een derde plaats al wederom met dezelfde woorden hebben gedifponeeid, ten reguarde van mayke, david en grietje van den bogaart, overal in numero fingulari denoteert en fpreekt van een geval: daar nogthans evident is, dat indien de voorfz. periode minderjaarig of ongetrouwd komen te overlyden, disjunctive verftaan zoude moeten werden, te weten zo, dat alle die kindskinderen zouden zyn belaft met 't voorfz. fideicommis 10. dan als die minderjaarig zoude komen te overlyden, 20. nog dan als die al meerderjaarig geworden zynde, ongetrouwd kwamen te fterven, dat die kindskinderen dan niet in een geval alleen, maar in twee, ja zelfs drie diverfche gevallen zouden bezwaard zyn geweeft. Want zy dan nog zouden verftaan worden bezwaard te zyn , als zy al getrouwd zynde evenwel beneden den 25 jaaren kwamen te fterven: zynde bovendien notabel, dat als de Testatrice van intentie was geweeft om die minderjaarige kindskinderen ook te bezwaaren, als die meerderjaarig geworden onge. Vv 2 trouwd  34* CONSULTATIEN en ADVYSEN. trouwd kwamen te fterven, 't voorfz. reftrictive woord minderjaarig niet alleen zoude abundeeren en onnut zyn, maar zelfs den zin vitieercn, en dat in Ulo fcnfu, maar alleen moeite werden gezegd, indien zy ongetrouwd kwamen te fterven , zonder daar by toe te voegen minderjaarig of ongetrouwd: werdende hetzelve door de voorfz. letter van 't Teftament nog al verders geconfirmeerd en opgehelderd door de woorden, die de Teftatrice heeft gebruikt, als zy over de voorfz. minderjaarige kindskinderen voogden heeft gefteld, in verbis, dat die voogden fucccflivelyk derzeiver goederen zouden adminiftreeren , zo lange eenige van haare voorfz. kindskinderen minderjaarig of ongetrouwd wezen zullen. Want gelyk die woorden aldaar notoirlyk befluiten en te kennen geven, dat de voorfz. voogdye moefte ceffeeren, ais eenige van die kindskinderen kwamen te worden meerderjaarig, of nog al minderjaarig zynde, kwamen te trouwen , zo moeten dan ook die zelve woorden ten reguarde van 't voorfz. fideicommis insgelyks befluiten , dat als dezelve kindskinderen zouden zyn meerderjaarig geworden , of al minderjaarig zynde kwamen te trouwen, dat het zelve fideicommis zoude zyn geünieerd, als geenfins praefumptibel zynde, dat dezelve Teftatrice dezelve woorden in een en 't zelve Teftament gebruikt , in diverfis fenfibus zoude hebben verftaan of genomen willen hebben. Het welk dan gelyk uit de voorfz. letter manifefl is,nogkragtielykword bevestigt door de prrefumptive en evidente wille van de Teftatrice, als dewelke alleen met fideicommis belaft heeft die geinftitueerde erfgenaamen , dewelke des tyds nog minderjaarig en ongetrouwd waren, en geenfins eenige van de verdere geinftitueerde erfgenaamen, die of meerderjaarig of getrouwd waren, en zulks ook moet verftaan worden , dat zy de voorfz. haare kindskinderen, dewelke zy nevens de andere geinftitueerd heeft in filiale portiën, en allefins zo zeer bemind heeft als de andere, ansgelyks maar heeft willen belaften zo lang zy minderjaarig zouden zyn , of zo lang zy nog minderjaarig zynde, ongetrouwd zouden zyn, 't welk dan ook palpabele reden hadde, om dat die kindskinderen tot zo lang van de capitaalen derzelve goederen, in-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 341 inter vivos niet konden difponeren of daar mede handelen, en dat zy vervolgens wel gemeend heeft redelyk te zyn, dat die capitaaien eo cafu wederom zoude keeren op haare andere kinderen en kindskinderen, edog ook gewild heeft, dat als die kindskinderen of meerderjaarig of ongetrouwd zouden zyn, en zulks gebragt in een ftaat om met de capitaalen te handelen, dat zy dan ook daar van zouden vermogen te difponeren, zonder verders gevinculeerd te weezen. Hoedanige verftand en interpretatie te meer procedeert ia cas fubjecT:, om dat den Imperator in L. 6. Cod. de injlit. & fubft. éf rejlitut. fub conditione factis, in veel minder favorabel geval ftatueert, quod fi quis ita verba fua compofuerit, uti dicat ,fi filius veifiiia, inlefiatus vel inteftata vel fine liberis, vel fine teftamento, vel fine nuptiis decefferit, ipfe filius vel filia liberos fufiulerit, jive nuptias contraxerit, Jive tefiamentum fecerit, firmiter res poffideri , cj? non effe locum fubflituüoni eorum, vel reftitutioni &c. fiibfungens heze verba, cui enim ferendus intelleÜus eft, lib er os propter auguftias verborum, omni poence fruttu paterno defraudari; betuigende nog aldaar den Imperator, quod Mam legem ita generaliter fanciverit, ad prceludendam impiam vlam , defraudandce voluntatis V diletlionis parentum, & ad inducendam fanctionem tam parentibus quam liberis gratam, en zulks dat gelyk aldaar, omnes Mee condiiiones disjunCtivcs conceptivce fcriptce refolvuntur in conjunclivam, dat alzo mede in cas fubjecT: niet alleen propter evidentem voluntatcm, maar nog propter firingentiam verborum, de voorfz. particula (of) moet werden genomen voor Qcnde), adeoqu? iila disjunttiva , genomen pro conjunttiva. Waaruit dan volgende dat den voorn, hofman, zynde meerderjaarig geworden, de voorfz. goederen by hem van zyn grootmoeder geèrfd, heeft nagelaaten als vrye en onbelaftc goederen; komt mitsdien de tweede vrage , rakende het verbod der Trebellianique te vervallen. Adus geadvifeert in's Mage, den , (tifds getekend') 1'. EMONDS. > , Vv 3 cri.  342 CONSULTATIEN en ADVYSEN. CIX. A D V Y S. Wetten en Placaten opereren alleen in futurum en niet retro. Gezien by den ondergefchr. den Teftamente van robbertus hekbey,den 4. November 1691. gepaffeert, voor hendrik haasewindius, Notaris tot Haarlem, en Getuigen, alsmede de placaten van de Ed. Groot Mog. Heeren Staten van Holland en Weftvriefland, van dato 25. September 1694. en nog copie van een refolutie van Hooggemelde Heeren Staten, in derzelver vergadering genomen den 2. Auguftus 1697. en in faélo onderregt, dat de voorn, robbertus hekley, zyn voorfz. Teftament, kort na het paffeeren van hetzelve, ook met 'er dood geconfïrmeert heeft gehad, en gelet op de voorgeftelde vragen. 1. Of 't jaarlyks legaat ter fomma van ƒ250:- aan odilia van heemert, des Teftateurs huisvrouw gemaakt, fubjecT; is de 200, 100 en diergelyke penningen, die zedert't affterven van den Teftateur, wegens zynen boedel gegeven zyn of zullen werden? 2. Immers of de refpective jaarlykfche fommas, zo reeds zonder korting betaald zyn geworden , weder konnen werden gerepeteert, ter concurrentie of beloop van de 200,100 of diergelyke penningen , die inmiddels aan den lande hebben moeten werden betaald? Dunkt (onder correctie) op de eerfte vrage, dat gelyk het Teftament en fterfval van den Teftateur, in cas fubjecT:, is anterieur en van ouder dato als het voorfz. placaat van den 25. September 1694. waarby de jaarlykfche legaten eerft met de 200 penning werden gechargeert, dienvolgende ook het voorfz. placaat gantfeh niet is applicabel op het voorfz. jaarlykfche legaat, aan odilia van heemert gemaakt , en dat alzo ook het zelve legaat niet is fubjecT. de 200, 100 of andere penningen, zo die wegens des Teftateurs boedel gegeven zyn of zullen werden; als kennelyk zynde , dat wetten en placaten niet opereeren retro, fed futaris, duntaxat dant formam negotiis, non autem pre.  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 343 prateritis L. 7. C. de legibus L. 27. in fine pr. C. de ufiuris cjf pajfim , adde omnino Stokmans, Curies Brabantice decif. 29 £5* 32. ten ware uitdrukkelyk by den fouverain die retroaétive qualiteit aan zodanigen wet wierde gegeven , per dictam legem 7. C. de legibus L. 1. §. uit. cod. de Contratl. judic. L. 21, 22 & 23. C. defacrof. Ecclef. en L. uit. C. de patt. pign. adeo ut nee caufce appellationum ex novo jure , quod pendente appellatwie conftituitur, judicari debeant , licet diStum fit, jus novum ad prceterita etiam. pertinere, per Nov. 113. cap. 2. inprinc. cf Nov. 115. cap. 1. en veel min dan in deezen , daar in het placaat niet alleen geene diergelyke retroaétive qualiteit werd gevonden, maar in tegendeel daar by de voorfz. refolutie van den Staat, op diergelyke fubject den 2. Auguftus 1697. genomen, fpecialyk is verklaart geworden, dat de voorfz, wet niet anders als tot flerfgevallen in 't toekomende zoude mogen werden betrokken; behalven dat indien zelfs al gefuftineert mogte worden, als of zelfs voor dato van den voorfz. placate eenig diergelyk regt uit de natuur van de zaak plaats zoude hebben gehad (gelyk nogthans zulks by den Staat zodanig niet is begrepen geweeft, zo wanneer haar Ed. Gr. Mog. ,by het voorfz. placaat verklaren, dat over dit pretenfe regt veele queftiën en difputen waren gerezen ofte vrezen ftonden, en zelfs ook zodanige anmaim legatum, veel minder contineert , als het genot van alle de vrugten en inkomften, en zulks als een ufufruct van het geheel, egter van alle belaftingen van 200, 100 en diergelyke penningen is geëximeert) dat gepretendeerde regt al mede niet zoude kunnen werden toegepaft op 't jaarlyks legaat alhier in queftie; overmits het jegenwoordi"e legaat moet werden voldaan in vrye zuivere gelden, naar uftwyzen van den voorfz. Teftamente; met die geïtereerde en nadere byvoeginge ,van dat die voldoeninge zoude moeten gèfchieden, zonder eenige kortinge (NB.) ter waereld; alwaar 't zaake dat alle. (NB.) ordonnantiën of placaten contrarie dicteerden, als waardoor immers dan ten overvloede alle laften en kortinge op een zeer nadrukkelyke wyze werden gebragt, ten laften van don erfgenaam , minus autem indignum eft, lucrum quidem ampleiïi , onus yero ei annexum coniemnere L. un. C. de caduc. toll. En  CONSULTATfEN en ADVYSEN. En gelyk als de voorfz. refolutie op de eerfte vrage dan ook daar mede nog nader werd geconfïrmeert, dat de betalinge van dat voorfz. jaarlyks legaat eenige tyd lang reeds is voldaan geworden. Zo volgt uit het geene voorfz. is, dan al verders mede (onder correctie) de refolutie voor de negative op de tweede vrage, dat 'er namentlyk geene repetitie kan vallen, wegens bet geen pretenfelyk voor deezen te veel betaald zoude mogen zyn, want vaftftaande dat het placaat niet is applicabel op Teflamenten en fterfgevallen anterieur; dat ook het regt zelfs daar bevorens niet heeft gelegen voor de kortinge, ten refpecte van de jaarlykfche legaten, maar veel "eer tegens die fuftenuën; en dat in allen gevallen dat pretenfe regt niet zoude weezen betrekkelyk op een jaarlyks legaat; met zo veel ruimte en vryheid als vooren ten kragtigfte gemaakt; zo fpreekt de zaak van zelfs, dat 'er geene repetitie kan werden gedaan , wegens een pretens indebitum, waarvan niet blykt, en waarvan zelfs het contrarie in zo veelerlei refpecren confleert, inzonderheid mede niet quia res dubies folutione finitas rttraÜare non liceat, L. 6. C. de tranfacl. L.6. C, 'de juris, 6f faSti ignorant, L. 2. ff. de condift. indeb. £f L. 65. §. 1. eodem tit. ut nee femper jus ignorare permittitur, L. 20. C. de juris £f faït. ignor. L. 2. ff. de confeff. L. 29. §. i.ff. mandat. 6? L. 3. ad Sttum Macedon. adde Meyer colleg. Argent. ff. de condiü. indeb. ib. 6. n°. 46. Aldus geadvifeert binnen Amfterdam, den 10. February 1702. (JVas getekend) a. van den en de. (Laager ftond) Gezien by den ondergefchreven de Teftamente, placaaten en copie refolutie refpe&ivelyk in den hoofde deezes vermeld, en gelet op de voorgeftelde vragen. Dunkt (onder correctie) op beide dezelve vragen, door den heer Advocaat Mr. abraham van den ende, wel en den reg- 34i  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 345 regten conform, geadvifeert te zyn, weshalven ik my daarmede in alles conformecre. Aldus geadvifeerd in Haarlem, den 12. February 1702. (Was Getekend') p baas. Volgt het Placaat „ De Staten van Holland en Weflvriefland, allen den geenen „ die deeze zullen zien of hooren leezen, falut, doen te wee„ ten , dat wy naar voorgaande deliberatie, ten beften van onze „ goede ingezetenen en onderdaanen, en om dezelve van vee„ le difputen en queftiën te bevryden, verftaan en verklaard „ hebben , verftaan en verklaaren mids deezen, dat de Legata„ riffen zo van jaarlykfche als andere Legaten gehouden zyn,in de ioo, 200 of andere penningen, waarop de boedels, waar„ uit Legaten moeten werden betaald, zyn getauxeert, te contri„ bueeren of te betalen naar proportie van dezelve tauxatiën,en „ dat van jaarlykfche Legaten, de voorfz. 100 en 200 penningen „ zullen moeten werden betaald even als van lyfrenten, dat de „ betalingen van 100 en 200 penningen van de jaarlykfche Lega„ ten,by de erfgenamen van de voorfz. boedels gedaan, dezelve „ aan de Legatariffen wederom gekort zullen moeten werden. „ Dat eindelyk om alle difficulteiten omtrent de begrootinge „ van de boedels, waaruit eenige Legaten moeten werden betaald „ voor te komen, de erfgenamen zullen gehouden zyn, ter re,, quifitie van de Legatariffen, de voorfz. boedels onder folem„ neele eede, en Zo als zy die in goede gemoederen waardia- ag„ ten, te begrooten, of andersfints aan de Legatariffen te feve„ ren pertinente ftaat en inventaris van dezelve boedels, met „ eede gefterkt; behoudelyk dat ingevallen de erfgenamen gene„ gen zouden mogen wezen tot haaren laften te nemen een „ derdepart van de 100, 200 of andere penningen van de voorfz „ Legaten, de jaarlykfche Legaten gerekend als vooren, en ab „ leen tot laften van de Legatariffen te laaten de refterende twee „ derdeparten, dat dezelve daar mede zullen vermogen te vol„ ftaan, zonder gehouden te weezen eenigen ftaat of inventaris „ te leveren, of eenige begrooting onder eede te doen " X* En  346 CONSULTATIEN en ADVYSEN. „ En op dat een ieder van de voorfz. onze onderdanen , van ,, onze goede meeningen en intentie , deezen aangaande zoude weezen geinformeert, zo begeeren wy dat deezen alom gepu„ bücecrc en geaffigeert zal werden daar 't behoord, en te ge„ fchieden gebruikelyk is, gedaan in den Hage, onder 't klyn „ zegel van den Lande, den 25. September 1694." (Onder Jïond) Ter ordonnantie van de Staten, (En was getekend') sim on van beaumont. Volgt de refolutie op 't voorfz, Placaat, genomen op den 2. Auguftus 1697. „ Ey refumptie gedelibereert op 't Advys van de Heeren haar „ Ed. Groot Mog. Gecommitteerden, hebben ingevolge en tot „ voldoeninge van derzelver refolutie commifforiaal van den 17. „ Mai laafl:!eden geëxaraineert, het geen ter zeiven dage door de „ Heeren Gedeputeerden der dad Hoorn, uit den naam en van „ wegen de Heeren haare Principalen, ter vergaderinge voorge,, dragen was , namentlyk dat voor den Geregte der voorfz. dad , „ al eenige verfchillen waren gerezen, tuffchen de erfgenamen „ van boedels, en die met Legaaten uit dezelve waren gebenefi„ ceert, over den teneur van 't placaat by haar Ed. Groot Mog. „ geëmaneert, op den 25 September 1694. medebrengende,dat „ de Legatariffen gehouden waren , 100, 200 of andere pennin„ gen , waarop den voorfz. boedel, daar uit de Legaten moeden 3, werden betaald, waren getauxeert, te contribueeren of te be„ talen naar proportie van dezelve tauxatie, en dat van dc jaar„ lykfche Legaten , by de erfgenamen van de voorfz. boedels „ voorfz. 100 en 200 penningen zouden moeten werden betaald „ even als van lyfrenten , dat de betaling van de 100 en 200 penningen van de jaarlykfche Legaten by de erfgenamen van „ de voorfz. boedels gedaan , dezelve aan de Legatariffen wederom „ gekort zouden moeten werden, zonder dat daar by was terne„ der gefteld, wanneer 't voorfz. Placaat zoude komen te ingaan, „ wer-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 3+7 „ werdende by fommige geftiftineert , dat het zag alleen op het toekomende, en zulks met den dato van't voorfz. Placaat: en „ andere, dat het zelve plaats hadde , ftaande den oorlog, era dat het voorfz. Placaat medebragt, dat de betaalde 100 en 200 „ penningen door de erfgenamen zouden mogen werden gekort, ,, en of de portie van de Legatariffen , waarin zy de erfgenamen „ moeiten ontlaften, moeit werden gerekend naar de perfoneele „ quotifatie en tauxatie in de 200 penning, gelyk de woorden van „ 't Placaat fcheenen mede te brengen , dan of de proportie naar ,, de waardye van de gantfche nalaatenfchap, en of alle de reële ,, laften van dien moeiten werden uitgerekend, weshalven de ge. ,, melde Heeren Gedeputeerden, in den name van de Heeren haa„ ren Principalen haar Ed. Groot Mog. verzogten, dat dezelve „ beliefden te declareeren, wanneer 't voorfz. placaat tot laften ,, van den Legataris aanvang zoude nemen , alsmede of de portie „ van de Legatariffen, daarmede zy de erfgenamen zouden moe„ ten ontlaften , moeft werden gerekend naar de perfoneele ,., quotifatie of naar de waardye van de gantfche nalatenfchap , ,, en vervolgens alle reële laften van dien möeften werden uit„ gerekent, hebben haar Ed. Groot Mog. verftaan en verklaard, „ verftaan en verklaren by deezen, dat het voorfz. placaat, even „ als andere placaten zyn ingang genomen heeft, met en ten tyde van het publiceren van 't zelve, en eerder niet, en dat „ het verdere gcrequireerde als klaar en evident zynde, geen „ nader explicatie nodig heeft." CX. A D V Y S. Vrye goederen, bezeeten voor dato van het beuren van fideicommis faire goederen, zyn voor de oplevering van de fideicommiffaire goederen niet verbonden. CASUS POSTIE. Mr. GELDOF VAN VLADDERAKKE, KOOpt A°. I674. egn huis, welk hy betaald Ao. i67J een huis, welk hy betaald A°. 1675. A° 1677 fterfc susanna brugman,en 1678. adriaan roosterman, Uit welke refpective boedels de voorn. Mr. geldof van vladderakke, nomine uxoris, beurt omtrent ƒ41500:- met de laft van fideicommis. Alzo nu den voorn, vladderakke, alle de gebeurde corpora heeft gealieneert. '■ En dat hy het bovengenoemde huis heeft verkogt aan den heer Mr. albert fabritius, is de vrage, 1 Of het voorfz. huis met eenig verband is belaft, ten behoeve van de fideicommiffaire erfgenamen, en of daar in eenige zwaarigheid refideert, dat de kooppenningen by de voorn, f abritius aan den voorn, vladderakke werden betaald, en of aan de voorfz. fideicommiffaire erfgenamen , zynde eerft de kinderen van de voorn, vladderakke , we andere actie competeert als reivindicatie van de corpora, gekomen uit dc voorfz. twee boedels, en voor zo verre dezelve met te vinden te zyn , dan een fimpele perfoneele aftie op den boedel van vladderakke? en om de vraag nog korter voor te ftellen. Of de vrye goederen,bezeten voor dato van t beuren van de fideicommiffaire goederen , voor de opleveringe van de fideicommiffaire goederen verbonden werden, en of daar mede den vrye eigendom van dezelve goederen, aan de beurder van de fideicommiffaire goederen werd benomen ? 2 Of indien by 't verkopen van de fideicommiffaire goederen, vladderakke by acte voor een Notaris ook mogte hebben geaffeóteert het voorfz. huis, verftaan moet werden zodanig een verband zoude zyn gelegd op het huis, dat byaldien de kinderen of die het expaótatief van 't fideicommis hebben, te eemger tyd  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 351 uit de overige goederen van den heer vladderakke haar fideicommis niet konden erlangen, dezelve alsdan zoude hebben eenig regt van aantaal of aanfpraak op 't zelve huis? Gezien de voorenftaande cafus pofitie, en gelet op de vragen daar uit voorgefteld. Dunkt Tonder correctie) op de eerfte vrage, dat 't een notoir regt zynde, dat nog een fideic ommifjar is univerfalis , nog een fuleicommiffaris particularis of legataris, geen verder of ander regt van legaal hypotheecq competeert , als fimpel of alleen in de goederen by den Teftateur naargelaaten , dewelke de gemejde fideicommiffen geordonneert , of de refpective legaten gemaakt heeft, gelyk dat te zien is in L. 1. §. 2. cod. communia de legatis ê? fideicomm. & g. 2. inftit. de legatis, H. de Groot, Inleiding, 2. beek, 23. deel, n°. 25. Peregrin. de fideicomm. art. 45. n°. 49. zo dat de goederen, dewelke den gegraveerden erfgenaam bezit of ooit bezeten heeft buiten die van den Teftateur, met geen legaal hypotheecq belaft zyn , daar uit dan ook komt te volgen , dat't huis breder in de voorf'. cafus pofitie vermeld, en by den voorn. vladderakke gekogt, zelfs nog voor dato, dat hy nom. ux. de fideicommiffaire goederen heeft verkregen , geenfints belaft kan zyn met het legaal hypotheecq, 't welk tot nakoming van 't zelve fideicommis alleen kan.werden gepretendeert inipfis corporibus fideicor.mifiariis . en in de verdere goederen by de Teftateuren naargelaaten. Ja zelfs refulteert uit het geene voorfz. is, dat al waar 't dat de voorn, heer vaddruakke dit huis hadde gekogt en betaald, naar dat hy de voorfz. bclafte goederen hadde verkregen, evenwel dan nog dat huis aan een derde verkogt zynde, geenszins voor dat fideicommis aanfurakelyk zoude zyn, aüiones enim perfonales, quce ex tefiamento dantur, non competunt adverfus tertu os P°ffeJfores, fid folum affciunt perfonas hceredum, vel legatariorum L. r. §. hceres ff. de petit. hceredit. fef Peregrin. d. art. 45. n°. 16. Aangaande de tweede vrage, dunkt als vooren, dat vaftftaande dat het voorfz. niet legaliter voor dc preftatie van 't voorfz. fideicommis verbonden is, mede een notoire zaake te zyn, dat het zelve huis door een verband, 't welk voor Notaris en Getui-  352 CONSULTATIEN en ADVYSEN. tuigen zoude mogen zyn gedaan, niet geaffe&eert heeft konnen werden,alzo volgens de overbekende Caroline ordonnantie geen vafte goederen konnen werden verbonden, als voorden regter van de plaats, en dan nog ten Protocolle, daar die goederen gelegen zyn, en dat daarenboven nog van dat verband moet zyn betaald den 4o*e penning , en bygevolg dat niemand daar uit eenig regt van aantaal, reivindicatie of hypotheecq daar op dien vermogens kan maken. Aldus geadvifeert in 'sGravenhage, den 19. January 1704. (Was getekend') h. breurs en m. de hertog e. CXII. A D V Y S. i°. Een infolvente, over wiens boedel curatele is gedecerneert, heeft de faculteit egter tot het plegen van atten judicieel, fihoon hy over zyne goederen niet valide lyk kan difponeeren. 2°. Voorts wegens accorden door debiteuren met hun crediteuren aanxegaan , volgens zekere keure te Haarlem. CASUS POSITIE. D ken heer DiDERiK ramp, heer van Cabau, êrV. in ongeler „vnhPÏA van zaaken zvnde geraakt, zodanis dat hy van den eene Crediteur voor en anaere naar aangeiproisen en geëxecuteert werdende , om te voldoen de penningen aan haar verfchuldigt; en zich daar toe in geen ftaat bevindende,heeft kunnen goedvinden van de Hooge Overigheid te verzoeken mandament van inductie, met committimus aan den Hove Provintiaal, op prefuppooft dat hy was een edelman, en daarom moefte ftaan ter judicature van den Hove voorn, (zonder dat hy, door zyne Crediteuren voor Schepenen van Haarlem menigvulvuldige reize «redagvaart zynde, ooit hadde geproponeerc exceptie van incora-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 353 potentie) welk Mandament by hem van de Hooge Overigheid geobtineert zynde, zo zyn egter deszelfs Crediteuren triumphan. ten van vonniflcn, (alzo het Mandament niet was inhoudende de claulule van furcheantie) voortgevaaren met de voorfz vonniffe ter executie te leggen, waartegens by hem heere van Caban is verzogt poenaal , 't geene van dat gevolg is geweeft dat hy heer van Caban in geen ftaat zynde om fuffiiante borgen te kunnen ftellen,op het verzogte poenaal is verleent nihil, en ter contrarie aan de Crediteuren op haar verzoek geaccordeert peenaai en interdictie aan de geregten &c. van de plaatfen daar zyn goederen gelegen zyn , tegens het alieneren en het ftaan over eenige tranfporten van zyn goederen , door alle het welke het Mandament van inductie is geraakt interrupt: weshalven beheer van Cabau heeft gedagt geen beter weg te kunnen inflaan, als zyn Crediteuren te dagvaarden voor myn Heeren van den Hove Provintiaal, om te zien of hy aldaar zyn Crediteuren niet kon bewegen, met hem te willen inflaan een accord daar in beftaande, dat hy heer van Cabau aan alle zyne Crediteuren zoude cedeeren, alle de goederen, aètiën en credieten, geene uitgezonden, by hem jegenwoordig zo van zich, en nomine uxoris, als erfgenamen van diverfe perfoonen bezeten werdende, dat daaJ en tegen zyne Crediteuren aan hem uit die goederen zouden laaten genieten en bezitten alle zyne meubelen, geene uitgezonden, beftaande in huisfieraden, klederen zo van linnen als wolen, gemaakt zilver en goud , juweelen &c. voorts de heerlykheid van Cabau belaft met /iooo:- en zulks met die laften de plaats of wooning tot Bergen, twee huifen tot Alkmaar, en voorts op conditiën als breder by 't accord ftaan gefpecificeêrt • dit accord nu invoegen voorfz. by de meefte Crediteuren zynde getekend, hy Heere van Cabau continueel niet anders heeft getragt, als de verdere Crediteuren te beweegen tot het amDlecleren en ondertekenen van 't gemelde accord,dog heeft voor hem t ongeluk gewilt, dat eenige van die Crediteuren de conditiën yan dat accord onaanneemelyk vindende, 't zelve hebben van de hand geweezen, welke Crediteuren daar op ingevolge van 't i. ArU van onze Keure op 't fubject van de accorden gemaakt, yy heb.  CONSULTATIEN en ADVYSEN. hebben goedgevonden zich te addrefleeren aan Schepenen van Haarlem , en te verzoeken dat den boedel van den Heer van Cabau mogte werden gefield onder curateele, welk verzoek fteupende op de Keure voorfz., by haar Ed. Agtb. is geaccordeert, hebbende hy Heer van Cabau zich ook geenzins tegens die dispofitie aangekant, maar verzogt, dat by de door haar Ed. Agtb. aangeflelde Curateuren nog mogte werden geadjungeert een perfoon , zynde een van zyne Crediteuren , welk verzoek by haar Ed. Agtb. is geaccordeert, de zaake nu in die termen ftaande , heeft hy Heer van Cabau aan haar Ed. Agtb. verzogt, om zyn Crediteuren voor haar Ed. Agtb. te mogen dagvaarden en compelleeren tot het aangaan en tekenen van 't accord, by hem reeds met de meefte van zyne Crediteuren,als voorfz. is,gefloten, waaromtrend haar Ed. Agtb. zig geen party hebben willen Hellen , aan hem hebben overgelaaten , zodanige middelen te mogen in 't werk ftellen, als hy vermeende hem uit kragten van de Keuren te competeren ; waarop hy Heer van Cabau heeft raadzaam geoordeelt, de Crediteuren binnen deeze ftad woonende by notule, de Crediteuren buiten deeze ftad, dog binnen deeze provintie woonende,by overdaginge enweetbrieven , en de Crediteuren buiten de provintie woonende, by edicle te doen dagvaarden, en daar by te concludeeren, om te zien prefenteeren zeeker accord , en 't zelve ten overftaan van de Ed. Agtb. Heeren Schepenen der ftad Haarlem in conformité van de renovatie van de Keure, rakende de accorden tuffchen Debiteuren in dato den 10. Auguftus 1709. alhier vigeerende, met den eifcher en reqr. aantegaan en te voltrokken 't voorfz. accord van voldoening van de gedaagdens agtervveezen, en verders te zien procederen als naar flyle: ten dage dienende, heeft den Heer van Cabau, ter rolle door deszelfs Procureur willen laaten doen dicteeren, vooreerfl het verzoek van default in 't reguarde van de non compareerende Crediteuren , en in haar reguard approbatie, en voorts tegens de oppofeerende Crediteuren eenig ander diétamen, dog is zulks door de Praótifyns van de Oppofanten tegengefproken , voornamentlyk op die vooronderstellingen , ï.. dat het verkenen van een approbatie of reprobatie van een ac? 354-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 3 ' ap-  356 CONSULTATIEN en ADVYSEN. approbatie van zodanigen accord , als hy reeds bevorens zoude mogen hebben opgeregt met eenige Crediteuren, zonder prreallable kenniffe van dien Regter, ten wiens overftaan hetzelve hadde moeten gefchieden (hetwelk het 2. lid of point van de 1. vrage uitmaakt) maar dat hy op nieuws verzoek moet doen, midsgaders overleveringe van zyn ftaat en effecten, invoegen den verdere inhoude van de eerfte vrage is meldende, om redenen, dat den letter van de Keure niemand tot eenig accord toelaat, ten zy hy aan de gemelde requifiten kome te voldoen , en dat een accord by overftcmminge zullende gefchieden, ten dien effecTe dat den boedel van den infolventen van de kamer van defolate boedels zal werden afgegeven , en de infolvent van de gedecerneerde curateele ontllaagen , van zelfs volgt, dat ter eerlter inftantie de kenniffe van de deugdelykheid of ondeugdelykheid van het accord dien regter is competerende, die de verzogte ontflaginge na bevindinge van zaaken kan en moet weigeren, of in tegendeel accordeeren en toeftaan. 2. Of de woorden van de Keure voorfz. dicterende, dat twee derde van de Crediteuren , uitmakende drie vierde van de fchuld, of drie vierde van de Crediteuren uitmakende twee derde van de fchuld, met den Debiteur komende te accorderen, dat alsdan de refterende Crediteuren den anderen moeten volgen, tot zoverre kunnen en moeten werden geëxtendeert, dat zodanig een getal van Crediteuren kunnen ingaan een aecord met een falliet, waarby zy Crediteuren over neemen een geheelen boedel, en daarentegen wederom aan den falliet laaten behouden een zeer confiderabel gedeelte van zyn zo roerende als onroerende goe. deren, zelfs mceft onbelaft tot prejuditie van de onwillige Crediteuren , tot zo verre dat de onwillige Crediteuren zodanig een accord moeten opvolgen, alzo de Keure van de accorden fpreekt van accorden , voor de voldoeninge van dewelke cautie moet werden gefteld, *t geen in cas fubjecT: (mids werdende den geheele boedel gecedeert, uitgenomen 't geen aan den falliet werd gelaaten) niet te pas komt, en zo ja, of Schepenen zonder te kort te doen aan de geaccordeerde Crediteuren, en den falliet niet  CONSULTATIEN en ADVYSEN. niet verpügt zyn (geen malverfatiën,by den falliet begaan, werdende gevonden) zodanig een accord alsdan te approbeeren ? Belangende de tweede vrage, zo kunnen of moeten de woorden van de voorfz. Keure (onder correctie als vooren) niet werden geëxtendeert, dat de onwillige of refterende niet getekende Crediteuren zouden moeten opvolgen een accord, aangegaan met den failliet, invoegen als by de gemelde tweede vrage breeder is uitgedrukt, nademaal de Keure al mede 't contrarie dicteert, als fpreekende van accorden , waarby de infolventen aan hunne Crediteuren aannemen te betalen derzelver agterwezen , in 't geheel of deel, gereed of op termynen (mids ftellende fuffifante borgen) zo als zy lieden zullen beramen en eens werden, gelyk mede de infolventen en hunne borgen 't accord voltrokken zynde, tot fecufiteit van de Crediteuren, die niet hebben getekend, volgens het 10. Art. gehouden zyn op de dagen en termynen te furneren, zo veel zy by accord hebben belooft, en is overzuiks een abandon of overgifte van goederen, met retentie of wederneeming van eenige van dezelve niet genoeg, immers kan geen Crediteur gedwongen werden zich daar mede te vergenoegen als zynde notoir, dat zulks in eftecte zoude zyn een ceffie, en dat buiten en behalven dat de Heeren Schepenen of Comisfen. (onder reverentie) niet zouden bevoegt zyn diergelyke acte te verleenen, ook ieder Crediteur van een Ceffionant kan beletten, en niet behoeft te gedoogen, dat den Ceffionant een ftuiver behoud, ja als den Ceffionant al alles abandonneert, dan nog zich tegens de ceffie of interinement kan oppoferen, en fuftineren dat het disfortuin den Ceffionant door zyn eigen fchuld is overgekomen, invoegen dat wil een infolvente zich van 't doen van ceffie bevrydeii, en accord aangaan ten overftaan van de Heeren Schepenen , met overftemming van het minder getal van zyne Crediteuren, hy niet moet procederen by abandonnement of overgifte van zyn, boedel, maar genoodzaakt is by forme van redemptie over zyn boedel, of der Crediteuren regt en agterwezen op dezelve te accorderen ,om aan de Crediteuren niet denzelven boedel, welke hun reeds eigen is, maar iets anders in geld beftaande in plaatfe Yy 3 vaa 35?'  CONSULTATIEN en ADVYSEN. van dien te geven, en zyne Crediteuren daar mede of alzo uit, cn zich zelfs en zynen boedel vry te koopen. 3. Of Schepenen het accord naar bevindinge van zaaken of approberende of improberendc , door den fuccumberende van zodanig een approbatie of improbatie kan werden geappelleert ? Dewyl by geen wet, placaat of ordonnantie geprohibeert is, te appelleren van 't difpoütief van de Heeren Schepenen, in cas van approbatie of reprobatie van een accord gegeven, zo zoude zodanig difpofitié naar de meninge van de ondergefchr. appeliabel zyn, waarmede dan de derde vrage is beantwoord. 4. Of Crediteuren ook vermogen met den falliet aantegaan en tekenen een accord behoudens haar regt van preferentie; alzo de Keure dicteert, dat geen Crediteur die pand of verzekeringe heeft tot een accord kan werden gecompelleert, tot zo een effe6l, dat zy mede moeten werden gerekend voor geaccordeerde Crediteuren, dan of dezelve moeten werden gehouden even als of zy niet hadden getekend; en zo ja,of den boedel als dan niet moet werden geadminiftreert by de Curateurs door Schepenen aangefteld, en by haar Ed. Agtb. over dien boedel het univerfale judicium pralationis £2? concurfus gehouden ? Op de vierde vrage dient, dat accord en preferentie afzonderlyk ja contradictoire zaaken zyn, en dat 't eene den infolventen, en het andere de Crediteuren onderling is concernerende, en dewyl de Crediteuren hypotheecq of preferentie fuftinerende, tot geen accord konnen werden gedwongen, en in effecTe zig niet conformeren met het accord van de verdere Crediteuren, als willende daardoor, of des niettegenftaande meerder trekken en genieten als de andere ofperfonele Crediteuren, 't gunt dire&elyk tegens de Keure en fteil van accorden aanloopt; zo is confecutief, dat zy of hunne tekeninge ook niet moet werden gerekend onder 't getal van de geaccordeerde Crediteuren, en valt ook om die reden in cas van accord geen judicium concurfus of pralationis, maar werd den boedel van den infolventen, offchoon accord met de perfonele Crediteuren is gemaakt, nog zo lange onder de Curateurs gehouden, en aan den infolventen of ter zyner difpofitié niet afgegeven, cn hy van de curatele ontfia- gen> 35S  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 359 gen , voor en aleer of tot de hypothequere Crediteuren zyn voldaan, of genoegen hebben genomen. 5 En laatftelyk of in allen gevallen , zodanig een accord zynde getroffen, en by haar Ed. Agtb. geapprobeert, de Curateurs die by haar Ed. Agtb. zyn aangefteld, dien boedel niet moeten beneficeren, daar van rekeninge doen, en aan ieder Crediteur zyn portie op ordre van haar Ed. Agtb. onder cautie uitreiken ? De vyfde vrage werd beantwoord uit het vooren gerefol veerde, dewyl in cas van accord , in conformité van de Keure onder fuffifante cautie gemaakt, de gantfche boedel aan den infolventen en ter zyner difpofitié werd gelaaten, midsgaders hy en zyn boedel gefteld in ftaate , zo voor de infolventie zyn geweeit en cefleert mitsdien alle directie van de gefielde Curateuren ' ontfangende de Crediteuren de geaccordeerde fommen, niet van de gecommitteerde Curateuren , maar van den infolventen of zyne borgen, ten tyde als is geaccordeert, en in maniere als de meergemelde Keure komt te dicteeren. Aldus geadvifeert in Amfterdam, den 19. December 1711. (En was getekend) JOHAN VAN HARTOGVELT, A. VAN DEN E ND Efc'«, en FRANCOIS ARDINOIS. CXIII. A D V Y S. €enftderatiën over de validiteit van een Teftament, gepaffeert in de Provintie van Holland voor een Notaris, die den Teftateur niet heeft gekend, als op het zeggen van de Getuigen, waarvan den eene geweeft is fufterling, en den anderen agterkind van den geinftitueerden erfgenaam. Die by Teftament van zyne tydelyke goederen wil difponeren, moet het doen op zodanigen manier en met zodanige folemmteiten, als de regten daar toe vereifchen. Om  Sto CONSULTATIEN en ADVYSEN. Om dat het ontwyffelbaar cn met volkomens gewisheid zoude kunnen blyken, dat het inftrument,'t welk dien aangaande werd geproduceert, de uiterlte wille-van den overleden is. En naardema;il de ondervinding van alle tyden heeft geleerd, met hoe groote begeerlykheid veele op de erffenilTen van vreemden doelen, en met hoe meni^erhande konftenaryen de toegang tot dezelve werd gezogt ; zo hebben de meelt geciviliieerde volken, reflecterende op 't gevaar van fafiteit, 't geen de uiterlte willen meer als andere handelingen, het zy onder den levenden of ter zaake des doods, om de buitengemeene winften van een gantfche erfeniffe onderworpen zyn, hier omtrent propter teftamentorum finceritatem, &f ut fraudibus obftetur, veel naauwkeuriger bewys gevordert, als in andere zaaken. Temeer, dewyl een Teftament eerft geopend of vertoond werd na de dood van den geenen , op wiens fucceffie werd toegelegt. Dus hebben de Roomfche Regten tot verhoedinge van alle fuppofitiè'n en falfiteiten een ordinaris Teftament, 't zy mondeling of by gefchrifte gemaakt, en door den Teftateur ondertekend zynde, niet voor wettig nog volkomen gehouden, of't moeft gepafleert wezen voor zeven Getuigen, alle mansperfoonen, voor vrye lieden bekend en boven de veertien jaaren zynde, L. 21. pr. & 12. C. de teftam. En wanneer flechts aan een van de gemelde zeven Getuigen, ten aanzien van deszelfs voorfz. of andere vereifchte hoedanigheden iets ontbrak , wierd 't Teftament als onvolkomen, en gevolgelyk voor nul en van onwaarden geagt, als te zien is in L. 12. c. d. tit. de teftam. L. 4, L. 22. g. 1. ff. qui teft.fac. y komende gevallen practicabel is. Of 't geen de reden en billykheid deezen aangaande medebrengt Belangende 't geene in naargelykende voorvallen hier te Lande* werd gepractifeert. Zo is kennelyk, dat niemand, alfchoon van 't eerfte aanzien en probiteit, en hoewel nog daarenboven op den eed aan zvn phgt verbonden, als regter mag zitten over de zaake van zvnen zulterhngs. J _ Gelyk dat in L. 5. pr. ff. de Injur. te zien, en ook dagelyks in een vafte en algemeene praftyeque alzo aangenomen is TT7^e 'SJ/lT -Vnrb?d by ,Ref°lutie ™n ^ Heeren Staten van Holland en Wejlvriejland, m dato 23. Mai 1602. ten reguarde van de Raadsheeren in den Hoogen Raade, nog tot verdere gra den, zo van affiniteit als conianguiniteit geëxtendeert, zodanig dat welgemelde Raadsheeren in zaaken van iemand binnen dezelve graaden,'t zy van bloede of Huwelyken beftaande,mogen werden celufpecteert en gewraakt. En bdbwel de voor geallegueerde L. S.ff. de Injur. en Refolutie van haar Ed. Groot Mog. niet fpreeken van 't ftaan als Getuigen over 't paffeeren van een Teftament, waarin een zus terhng en agterkind van de twee Getuigen tot erfgenaam werd geinftitueert, zo blykt egter daar uit buiten alle controverfie dat dezelve perfoonen by den VVetgeever van gunft en affectie' tot de voorfz. hunne bloedverwanten verdagt werden gehouden zelfs in zaaken, waarin de drift van toegenegentheid door 't on' partydig oordeel hunner medebroederen mogelyk zoude kunnen werden gematigt. Aaa Ge,  3 7° CONSULTATIEN en ADVYSEN. . Gelyk dan wyders, om alhier niet optehaalen, dat Juxa L. 4I ff. de teft. niemand kan gedwongen werden, om tegens zyn wil tot nadeel van zyn zufterling of agterkind in eenige regtzaaken te getuigen. . Nog op wat redenen en prefumptie van toegenegenheid deaangetogene Wet insgelyks is gegrond. Ook by de judicieufe en regtmatige ordonnantie van Code Louis, van den jaare 1667. tit. 22. art. 11. op de gronden en conform de leere der verftandigfte Doctoren, mede is geftatueert , que les parens êf allies des parties, jufqueaux enfans des cou* fin iffus de germain inclufivement, ne pourront être temoins en maiiere civile pour depofer en leur faveur, ou contreufe, & que leur $ depofitions feront rejetteés. En gelyk dan, boven de voorfz. recufatie van ooms en oudooms kinderen , omtrent 't ftuk van judicature , ook in private handelingen onder den levenden , dewelke van minder belang als geheele erffenifTen zyn, de beëdigde verklaringe van twee Getuigen, ten faveure van hunnen zufterling en agterkind gegeven, om voorverhaalde redenen van geprefumeerde affectie verdagt, en mitsdien reprochabel is. Zo fchoeit 't immers op de leeft van gelykformige of naarbykomende regten , indien zodanige nabeftaande Getuigen met hunne onbeëedigde verklaringen in een difpofitié over een gantfche Boedei, daar de fucceffie van al 't geen iemand in de waereld bezit, aan dependeert, daar de dood van den Teftateur 't bedrog zou bedekken , en daar overzuiks de validiteit van de geheele acte boven en behalven alle verdere folemniteiten, aan de kenniffe en toezigt van twee geloofwaardige Getuigen onaffcheidentlyk gebonden is, voor fufpeét en inhabil werden gehouden. Of indien men zig in deezen zoude moeten rigten na 't geen de reden en billykheid medebrengt; zo vraag ik of 't niet ftryd tegens alle reden, dat men in zo gewigtige en confiderabele zaaken , die om haar buitengemeen belang,boven alle verdere plegtigheden en requifiten, ook de tegenwoordigheid en opmerking zo hier vooren beweezen is, van twee geloofwaardige Getuigen fpecialyk en noodwendig vereifcht, geloof zal vergunnen aan de on-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 37t onbcëdigde getuigeniffe van zodanige twee perfoonen, die den eed al gedaan hebbende, zelfs in zaaken van veel minder belang zo vooren is gemeld, ftifpecf, en reprochabel zyn: ja die in gelyken grade ftaande, uit een geprefumeerde gunft en genegentheid tot hunne bloedverwante^, niet bekwaam werden gerekefat, om over derzelver regtzaaken nevens andere onpartydigen te helpen vonniffen. Gelyk dan mede indien zufterlingen en agterkinderen, generalyk genomen tot malkanders voordeel Teftamentaire Getuigen mogten weezen, alsdan zo lang 'er geen andere Wetten werden gevonden, als 'er tegenwoordig zyn, buiten tegenfpraak zoude moeten volgen, dat ook zodanige zufterlingen en agterkinderen tot elkanders voordeel getuigen zouden mogen zyn, die in verwagtinge van malkanders fucceffie ftaan, en dierhalven dat dezelve perfoonen , door middel van zodanige onbeëdigde getuigenis, de boedels van de voorfz hunne nabeftaanden zouden kunnen verreiken met een luculente en zwaare erffeniffe, die op de Getuigen in tyden en wylen ab inteftato zouden overgaan. Het welk insgelyks, zo men,als vooren geroert, de baatzugt en verdere gefteltenilfe der menfehen overweegt, en de zaake ter decifie van de reden field, van alle reden en billykheid is gedeftitueert, Vid. L. 10. ff. 6? c. de teft. item Cancertii Refotut. part. i. cap. zo. no. j. Waarby nog voor 't laatfte gevoegt,eerftelyk, zo hier vooren beweezen is, dat 'er in deezen boven alle verdere folemniteiten zo van den Notaris als anders, noodwendig twee geloofwaardige Getuigen werden vereifcht, en zulks dat een Teftament door de inhabiliteit van een Getuigen alleen zyn va'eur en effecl; verliest. En ten anderen, dat bloedverwanten volgens 't verfterfregt deezer Landen tot in den tiende graad incluis van malkanderen kunnen erven. Zo is dan uit al 't voorgededuceerde evident, dat niet alleen 't Teftament in queftie , door te na verwandfehap van beiden de Getuigen met den geinftitueerde erfgenaam in Holland kragteloos is. Maar ook zelfs, dat een Teftament gevaar van nulliteit zoude Aaa 2 kun-  37» CONSULTATIEN en ADVYSEN. kunnen loopen , indien Hechts een van de twee Getuigen den geinftitueerde erfgenaam, al was 't tot den tiende graad incluis, in den bloede hadde beftaan. Aldus geadvifeert. , * . (Was getekend) nicolaas muys van holy. CXIV. A D V Y S. Iemand zynde geworden infolvent, en over deszelfs boedel zynde gehouden het judicium praeferentias & concurrentia?, zo hebben nogthans de Crediteuren, die na dato van degehoudenepreferentie crediet gegeven hebben, geen nader of beter regt op de goederen , by den debiteur geacquireert^ casus positie. Tan pieterse van der til en tanneee de wit, *l egte lieden, gewoond hebbende onder Tetterode, en in gemeenfchap van goederen met den anderen getrouwt, zyn zo verre geraakt in verval van fchulden, dat in den jaare by 't Geregt van Tetterode een Curateur in haaren boedel is gefteld, immers in allen gevallen dat haare goederen by executie zyn verkogt, en dat over de penningen daar van geprocedeert, by het voorfz, Geregte is gehouden 't univerfeele juditie van preferentie en concurrentie , waarby verfcheiden van haare Crediteuren haar agterwezen niet hebben kunnen bekomen ; na dien tyd en zonder dat eenig accord met de Crediteuren is gemaakt, of benefitie van ceffie geimpetreert geweest, hebben de voorn, perfoonen wederom nieuw credit weeten te vinden, en hebben gelyk zy te vooren gedaan hadden, de Bleekneeringe wederom aangevangen en die gecontinueert, tot dat eerft den voorn. jan.  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 373 pteterse van dm til, en naderhand de voorn, tannes ke de wit, zyn overleden, wanneer haare boedel is belaft bevonden, niet alleen met diverfche fchulden,na dato van 't houden van de voorfz. preferentie gemaakt , maar ook met veelen voor dato van de voorfz gehoudene preferentie gecontraheert, welke, vermits de penningen van de gedifcuffeerde goederen zo verre niet konden ftrekken , onbetaald zyn gebleven , ep ook niet zyn geprefcribeert. qu £ r i t u r. Of die fchuldeiffchers, welke na dato van de voorfz. gehoudene preferentie aan de voorn, jan pieterse van der til en tanneke de wit, crediet hebben gegeven, eenig nader of beter regt hebben op de goederen en effecten , laatftelyk by t anneke de wit naargelaten, als die Crediteuren, welke voor dato van de voorfz. preferentie hebben gecrediteert gehad, en haare voldoeninge niet hebben kunnen confcqueeren ? Gezien by de ondergefchr. de bovenftaande cafus pofitie, en gelet op de vrage daar uit voorgefteld; (dunkt onder correctie) dat de Crediteuren, welke na dato van de voorfz. preferentie aan de voorn, jan pieterse van der til en tanneke de wit, crediet hebben gegeven, geen nader nog beter regt hebben op de goederen en effenen, laatftelyk by tanneke de wit naargelaten, als die Crediteuren, welke voor dato van de voorfz. preferentie als fchuldeifchers zyn geweeft, maar dat alle de perfoneele en geen regt van preferentie hebbende fchuldeifchers zonder onderfcheid , of de fchuld voor of na de voorfz. preferentie is gecontraheert, een egaal en gelyk regt hebben op de goederen en effecten laatftelyk by tanneke de wit naargelaten, om redenen dat nog het opgeeven of overgeeven van een boedel , nog het ftellen van Curateuren over een boedel, nog de executive verkoopinge van goederen, nog ook zelfs het univerfeele judicium van preferentie, niet word gefteld onder de middelen, waar door obligatiën en verbinteniflen worden verAaa 3 nia.  374 CONSULTATIEN en ADVYSEN. nietigt en weggenomen , vid. tot. tit. Injlit. quibus modis tollittif oblig. & Vinn. Huber 6? alios , ad d. tit. behalven dat 't naar regten notoir is , dat de Crediteuren, die by en volgens fententie haar agterwezen niet hebben kunnen confequeeren, notoirlyk haar voorige regt en actie behouden, en 't zelve ten allen tyde, mits nietgeprefcribeert zynde, tegens haare Debiteuren en derzelver goederen kunnen vervolgen, welk vervolg en actie of aanfpraal: door een Debiteur niet kan werden voorgekomen, in weerwil van zyne Crediteuren, en buiten confent, overgifte of overeenkomlte van en met dezelven, als door 't middel van 't benefitie van ceffie, waardoor een Debiteur wel word bevryd van de aanfpraake over de fchuld, dog egter de fchuld niet vernietigt, dewyl een Ceffionant tot beter fortuin gekomen zynde, gehouden is zyn Crediteuren in reguarde van welke hy ceffie heeft gedaan, te voldoen, en of wel waar is dat Crediteuren, tegens welke mandament van ceffie is geimpetreert en geinterineert , haar agterweezen nog voor 't geheel, nog voor eenig gedeelte niet kunnen vorderen, voor en aleer de Crediteuren, welke na dato van de ceffie, aan den Ceffionant nieuw crediet hebben gegeven, zyn voldaan van 't geene haar competerende is, zo kan het zelve in deezen niets het allerminfte opereeren, dewyl jan pieterse van der til en tanneke de wit, nooit dat benefitie hebben geobtineert gehad , en of wel gezegd zoude mogen werden , dat het de uiterfte hardigheid zoude weezen, dat voorgaande Crediteuren egaal zouden werden gefteld met laatere Crediteuren in goederen, die jan pieterse van der til en tanneke de wit, niet zouden hebben kunnen acquireeren , indien dezelve laatere Crediteuren aan haar geen nieuw crediet hadden gegeven, en welke goederen mitsdien , als uit den boefem en gelden van de laatere Crediteuren zyn voortgekomen, en mitsdien ex cequitate ook aan die laatere Crediteuren , voor alle anderen behoorden te volgen, zo kan zulks egter naar regten geen proef houden, dewyl niet notoirder is, als dat de laatere Crediteuren het zigzelfs moeten imputeeren, dat zy hebbengecrediteert aan menfehen, die zy zelfs reeds wis-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 275 wiften infolvent te zyn, quod enim quis ex culpafm damnum fentu9 non intelligitur damnum fentirc , L. 302. ff. de R>. J. Aldus geadvifeert in Haarlem, den r. Maart 1720. (Was getekend) L. VAN NIEUWEN IIUYSEN, Cn J. VAN DYK. CXV. A D V Y S. V. Iemand belaft zynde met de reftitutie van het geen op zyn overlyden onvermindert en onverteert zal overfchieten, kan niet meer dan drie vierdeparten vervreemden, en dat wel alleen boni viri arburatu nee intervertendi fideieommiffi caufa. 1° Moet ook cautie ftellen voor de reftitutie van dat vierdepart, ah het ftellen van Borgen niet nominatim voor dat vierdepart is geremitteert. 3°. De mobilia moeten op den inventaris gebragt worden , en ardentelyk worden begroot. casus positie, COENRAAT HARING en MARIA bloker hebban OO den h. November 17i6. voor Notaris en Getuigen voor S JS ^^W" ï Cn een Contra'ci Aiue- nuptiaal, waa.by zy Conthoralen naar voorgaande uitbuitingen van gemeenfchap van goederen , en winfl en verfie ftS -uP;tiktehevbbcen v?ur r7n-by foi-rae ^ssftss voorde vol br verkl*f d, dat ingevallen den Bruidegom, of zel ve vóór delK™ t T'^ HüW^k °f geduurende hetof HnnJ d.e1Bruid m°gce komen te overleiden, zonder kind of kinaeren uit het voorfz. Huwelyk naar te kvuen de Bruid ak haar eigen vryen goederen zal hebben, genieten en'naar%J nee? men  CONSULTATIEN en ADVYSEN. men alle zodanige gelden en effecten geene uitgezondert, als den Bruidegom eenigzints met 'er dood ontruimen zal, even als of zy by Teftament tot eenige en univerfeele erfgenaame was geinftitueert, behoudens nogthans dat den Bruidegom de faculteit zoude hebben om des aangaande anders by Teftament, Codicille, gifte ter zaake des doods,of onder den levende te difponeeren , met verdere begeerte, dat zo wanneer de voorfz. Bruid zonder kind of kinderen mogte komen te fterven, alle 't geene van hem Bruidegom in kragte deezes by haar zoude weezen geprofiteert en geërft op haar affterven nog overig, onvermindert en onverteert zal werden bevonden, zonder eenige aftrek van trebellianique portie zoude komen, op catharina hulke, haar voorfz. Bruids zufter van halve bedde, gelyk mede als dezelve ongetrouwt of getrouwt zynde, zonder kinderen zoude komen te fterven, alle het gunt zy uit kragte deezes van hem Bruidegom zoude hebben geërft, onvermindert en onverteert zonder eenige aftrek als voren, zal verderven en overgaan op de voorfz. Bruid, en dat de langftlevende van die beiden zonder kind of kinderen agtertelaaten overleidende, alle het gunt de iangftlevende van haar beide uit het geene zy uit hoofde deezes of direct of by fucceffie van den een op den ander zal hebben bekomen, onvermindert df onverteert zal komen naartelaaten , naar den dood van denzelven langftlevende, zonder aftrek als voren zal komen en fuccedeeren op zyn Bruidegoms broeder paulus haring, en by zyn voor cverleiden op zyn Teftateurs naafte vrienden van 's vaders zyde, dewelke alsdan hen 'Teftateur de naafte *ullen worden bevonden , des dat de voorfz. refpective fubftitutiën geen plaats zullen hebben, by aldien de voorfz gefubiritueerde van de geene die direct daarby was of waren gebeneficeert, eenige verzekeringe of cautie voor de uitkeeringe of voor 't geheel of voor een gedeelte kwamen te vorderen, maar dat die geene, welke zulks zoude mogen onderneemen te doen, van alle voordeden en verwagting uit kragte deezes zullen zyn en blyven verfteeken, even en in dier voegen, als of de zodanige nooit in deeze genoemt waren geweeft, hebbende vorders de Bruidegom tot Voogdelfe en Voogden gefteld 3?6  CONSULTATIEN en ADVYSEN. S7? fteld over gemelde catharina h u l ke , zyn Teftateurs voorn. Bruid maria bloks en johannes meyerus, Medicina? Doctor bmnen deeze ftad, mitsgaders david spruyt en warnar gr o en, kooplieden in Juweelen binnen Amfterdam, dat de voorfz. acte van uiterfte wille,in bet voorfz. contract antenuptiaal gecontineert, eenige tyd naar het confumeeren van het voorfz. Huwlyk met 'er dood van de voorfz. haar man zynde geconfïrmeert, is gebleken by examinatie van den ftaat en inventaris van den boedel van de voorfz. haar man, dat het voornaamfte gedeelte van deszelfs naarlaatenfchap beftaat in contante Gelden en Juweelen, welke Juweelen zeiven met onderfcheidinge van haar qualiteit en gewigt op de voorfz. inventaris zyn uitgetrokken, en by de voorfz. twee Medevoogden in eene generaale fomma op twintig duizend guldens zyn gewaar, deert, gelyk dan mede alle de Meubilaire Goederen insg^lyks in '•den haare op een prys zyn gefteld. Eerftelyk werd dan gevraagt , of de langftlevende van de voorfz. gemelde egtgenooten , als die al van de voorfz Capitaalen zoude mogen verminderen , als dan niet een volkomen geregt vierdepart voor de verwagters van het voorfz. fideicommis moet overblyven, zonder dat de voorfz. langftlevende zoude vermogen het voorfz. vierdepart tot deszelfs particuliere behoeft te beheeren ? Ten anderen, of dezelve fideicommiffaire erfgenamen, en inzonderheid de Voogden van de voorfz. catharina hulke, van de voorfz. fiduciaire erfgenaam niet konnen eifchen cautie voor het voorfz. vierdepart, en de uitrykinge van het zelve/ by de exiftentie van de voorfz- fterfgevallen ? Ten derden , of de voorfz. Voogden niet incumbeert te infteeren , dat de voorfz. Juweelen door neutraale Juwelieren, en de Meubelen by gezwooren Tauxeerfters op nieuws werden getaxeert ? fa Gezien by den onderfchr. de voorfz. huwlykfche voorwaarden, en den ftaat en inventaris van den boedel van de voorfz. coen- raat haring. Dunkt (onder correftie) omtrent de eerfte vrage, dewyl alhier B b b ge.  378 CONSULTATIEN en ADVYSEN, geverfeert word in de termen van een erfftellinge over de hand, waarby dc voorfz. Bruid, als zy zonder kind of kinderen naartelaaten zoude komen te fterven, is belaft 't gunt van de erfFenis onvermindert en onverteert zal overfchieten,' aan de voorn. catharina hulke pvertelaaten, en dezelve erffenis nog in andere opzigten zo veel eerder met fideicommis is gevinculeert, als breeder by de voorfz. huwlykfche voorwaarden is vermeld , dat daarom de langftlevende niet meerder daar van met effect, zoude konnen vervreemden, als drie vierdeparten en vervolgens het overige vierdepart moeten blyven in zyn geheel ,en in diervoegen overgaan tot de fideicommiffaire erfgenamen, auth. cum rogatus, Cod. S. Conf. Treb. Nov. 104. Cap. 2. Peref. ad diclam authenticam & paffimd.d. werdende hetzelve geconfïrmeert by H. de Groot, in zyn Inleiding tot de Hollandfche Regtsgeleerdheid, 2". fe. 20. d. hoewel de langftlevende niet verder, of anders de voorfz. drie vierdeparten tot haar privé behoefte zoude mo* gen emploijeeren , als boni viri arbitratu, verre daar van daan dat hetzelve zoude mogen gefchieden, intervertendi fideicommi(Ji caufa, cum alienatio infraudem fubjlituti fieri non poffit L.s^.ff. ad Sc. Treb. en voornamentlyk niet van een fideicommis, daar immers zig opdoen verfcheide graden van fubftitutiën, agtervolgens de voorfz. authcnt 6? novella, & Peref. ditto loco, en of wel hier jegens geobmoveert zoude mogen werden, de 11 & 12. obf. van Coren, dat egter de diverfiteit van het geval aldaar aangeroert, kragtig genoeg evinceert, dat de queftie daar ter plaatfe gevintileert, niet was dezelve, dewelke in ditlis auth. Novella is gededuceert geworden, gemerkt dat het eenige onderwerp van de voorfz. conteftatie aldaar is geweeft, dat of de goederen aldaar vermeit, door de refpective egtgenooten mutuo confenfu geconfumeert zynde, als te famen makende maar een boedel, niet volgens het Teftament, voor zo veel die onverkogt en onverteert by de langftlevende wierden agtergelaaten, zouden moeten gaan en verfterven voor de eene helft aan de naafte vrienden en erfgenamen van de eerftftervende, en voor de andere helft aan de naafte vrienden en erfgenamen van de langftlevende, daar alhier als nu enkelen alleen verfchilis, of de eerft overledene egtge- noot,  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 579 noot, by het voorfz. contract afitenuptiaal de langftlevende hebbende geinftitueert tot erfgenaam, des dat zy onder conditie van geen naarlaa.tinge van kind of kinderen , het onverminderde en onverteerde zoude moeten laaten fuccedeeren op defideicommislaire erfgenamen, daar by breeder genoemd, het vermogen van de fiduciaire erfgenaam wel verder kan werden geëxtendeert , als tot de vervreemding van de voorfz. goederen als ufque ad do~ drantem en zulks, dat de voorfz. fideicommiffaire erfgenamen onwederfprekelyk moet overblyven een geregt vierdepart van de voorfz. boedel. Wat de tweede vrage betreft, dat aan de eene kant wel moet werden toegeftaan, dat een fiduciaire erfgenaam of gegraveerde by fideicommis niet gehouden is voor de reftitutie der goederen, cautie of verzekering te ftellen, en zelfs niet in cafu predicto voor het voorfz. vierdepart, zo wanneer hy of zy daar van door den Teftateur was bevryd, dog dat aan de andere kant het zelve in hypothefi zyn uitzonderinge leid, uit oorzaak dat de remiffie van de voorfz. cautie, by de voorfz. huwlykfche voorwaarden breder uitgedrukt, niet in fpetie is gedaan, met betrekking tot cie voorfz. vierdepart, dat noodzakelyk voor de verwagters van 't voorfz, fideicommis moeft overig blyven, buiten de gevallen hier vooren aangehaalt, maar alleen in het generaal een voorzieninge of prohibitie, dat de voorfz. cautie voor de uitkeeringe nog voor het geheel, nog voor een gedeelte, by de refpective gefubftitueerdens zoude mogen werden gevordert, zonder dat in het minfte is gementioneert van het voorfz. vierdepart, en om die reden apparent is , dat de voorfz. vryftellinge van de voorfz. cautie of verzekeringe, enkel gereflecteert heeft op de verdere fideicommiffaire goederen , en niet op het voorfz, vierdepart te min, om dat de pcenaliteit' by de voorfz. huwlykfche voorwaarden gefteld, zig alleen bepaald omtrent het verlies van het effect van de voorfz. fubftitutiën, indien des onaangezien de vooriz. cautie zoude mogen werden geëifcht, inzonderheid als den Teftateur by het voorfz. contract, antenuptiaal, onder andere deeze bewoording heeft gebruikt, dat als dan de voorfz. fubjlitutien geen plaats zouden hebben, zonder van het voorfz vierdepart Bbb 2 te  33o CONSULTATIEN en ADVYSEN. te rjewagen, waaruit dan ook kan werden beflóoten, dat de re, miflie van de voorfz. cautie niet verder is gedaan , als ten refpefte van de andere fideicommiffaire goederen,als het ftellen van borgen niet nominatim voor het voorfz. vierdepart geremitteert zynde, Simon van Leeuwen, in fua Cenf.for.p. i. lib. 3. cap. 7. n°. 15. behalven dat als de verwagters van 't voorfz. fideicommis zelfs geen borg bekomen voor de voorfz tot zo verre verbonde goederen, het geheele fideicommis, voor zo veel aangaat de voorfz. driederhande fubftitutiën, daar door zoude worden geilludeert, vooral in confideratie dat het meerder gedeelte van de voorfz. haeriditeit beftaat uit Contanten en Juweelen, dewelke als mobilia geen de minfte fequeele zoude hebben , daar nogthans zo wanneer de fiduciaire erfgenaam by de voorfz. authentica al verftaan zoude hebben konnen werden, van de voorfz. borgtogte ter refpecte van het voorfz. vierdepart te zyn ontflaagen, by dezelve in alle gevallen aan de verwagters van 't voorfz. fideicommis is gegeven een legaal hypotheecq op de goederen, invoegen dat als de fideicommiffaire erfgenamen meer als drie vier* dedeelen zouden mogen hebben verdaan , dat zy ter nood ook de goederen, die laaft zyn vervreemt,daar vooren mogen aanfpreeken, H. de Groot, in de voorfz. aangetogen paffage, n». 27. daar in tegendeel de verwagters van 't voorfz. fideicommis met mogelykheid geen vervolg zullen konnenxioen, in geval de fiduciaire erfgenaam haar van de reëele en andere effecten zig zouden komen te ontdoen, en dierhalve zo deriveert daar uit, dat dezelve nog te meer gehouden is voor de reftitutie van her voorfz. vierdepart fuffifante borgen of reëele verzekerdheid te ftellen, quoniam alias occafio daretur ad abufum & fic ad prcedicta Mobilia óiffipanda & confequenter ad delinquendum , dolus autem de futuro nullo modo remitti potefi, Gail. lib. 2. obf. 145. n». 2 en 3. en daarom zo konnen ook de Voogden over haare voorfz. pupillen hun van het vordere van de voorfz. borgtogten niet ontrekken, maar volgens hunne pligt daar omtrent invigileeren, tutores enim culpam levem prcefiant, adeo ut quicquid culpa tutoris de bonis pupilli diminutum fit vel non acquifitum, id ab illis prcefietur. Peref. in Cod. lib. 5. tit. 51. no. 4. zonder dat in deezen in het minfte zoude kon-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 3nr konnen obfteeren de pcenaliteit, by de voorfz.' huwelykfche voorwaarden vermeld, quia licsres a pcena fervandis condiiionibus appofita ex jufta 65 rationabili caufa excufari potefi. Simon van Leeuwen, in fua Cenf.fqr. lib cap. 5. n°. 35. Neoftad decis fupr. Cur. Holl. dcc. 33 & Qr oenewegen, de legib. abrog. ad tit. Cod. de his quce pcena nom. relinq., en daarom dat de vuorfz. pcena mat zou ie konnen importceren het verval van de voorfz. erffenis, indien op de voorfz. cautie zal werden geinfteert, inzonderheid niet als de voorfz. Voogden het intereft van de voorfz. haare pupillen deswegens zullen moeten waarneemcn, al waar 't zelfs dat zy in haar qualiteit daar over in regten kwamen te treeden, beboudelyk dat zy alvoorens haar behoorden by requeft teaddresfeeren aan de heeren Schepenen deezer ftad, cn ten dien einde te verzoeken authorifatie en qualificatie. Nopende de derde en laatfte vrage , dat gelyk de pügt der Voogden allenthalven vereifcht, dat met de uiterfte circumipeftie voor een pupille werde bezorgt, dat een inventaris, die aan hun werd gelevert, raakende de goederen , die hun als fideicommiflairo of gelubftitiieerde moeten opkomen , in behoorlyke ordre werden gcformeert, om in tyd en wylen te verftrekken voor een rigtfnoer van haar gedrag , omtrent de betragtinge van de nuttigheid van haare pupille, dat ook de efTcfte, beftaande in mobilia op zodanige inventaris gebragt, pcrtinentelyk moeten werden begroot, om daar uit dc quantiteit van de goederen te konnen wc.eten , dat daarom de Juweelen, in den boedel van de voorfz coenraat haring gevonden, op den voorfz. inventaris gefpecificeert, zouden hebben behooren te werden getaxeert by neutraale Juwelieren , ben dus verftaande, en in geenen deelen by twee van de Voogden van de voorfz. pupille, die mede Juweliers binnen Amfterdam zyn, immers dat als de derde Voogd hetzelve acquiefceerde, daar over difputen zoude konnen ontmoeten, re meer, om dat ieder Juweel of Diamantfteen in t byzonder hadden behooren op zyn jegenwoordige prys te werden gcflxeert , maar dat geenfints van alle de Juweelen in eerier fomma een generaal facit hadde behooren te werden gefteld, daarenboven dat de Meubelen rncede op de voorfz. inven- Bbb3 ta-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. taris ftaande, by gezwooren Taxeerftershadden behooren te werden gewaardeert, en Ichoon dat den voorfz. inventaris beryds is geflooten en getekend, dat egter dezelve in de voorfz tweederhande opzigten is gebrekkelyk, en dierhalven de voorfz. hertaxatie in maniere voorfz. onvermydelyk moet werden gedaan. Aldus geadvifeerd in Haarlem, den i<5. April 1718. (Onder Jlond en was getekend) w. van der maas d'avenrode en p. eoll. CXVI. A D V Y S. Dat niemand bevoegt is omtrent een Molen Boomen te -planten, 'waar•. door de Molen zoude kunnen onbruikbaar worden. Onderrigt zynde dat aan het huis te Nycnrode, zedert imroemoriale tyden heeft behoord en is geweeft een Koornmolen, en gevraagt of iemand zoude kunnen bevoegt zyn daaromtrent Boomen te planten, zodanig dat daar door de voorfz. Molen onbruikbaar zoude werden gemaakt ? Dunkt (onder correctie) dat niemand bevoegt kan zyn, omtrent de voorfz. Molen Boomen te planten, waardoor die Molen onbruikbaar zoude worden ; en dat de heer van Nyenrode gefondeert is om zodanige onderneemingen door middelen van regten tegen te gaan en te ftuiten , het welk geen twyffel kan hebben, 't zy dat in de provintie van Utregt, waarin het huis van Nyenrode is gelegen, omtrent de voorfz. materie hetzelve regt mag vigeeren als hier in Holland, 't zy dat in de gemelde provintie van Utregt omtrent die zaaken eenige gewoonte nog eenige conftitutie zoude mogen zyn, want voor zo veel deeze nabuurige provintie van Holland aangaat, alsmede die van Zeeland daar is altoos begrepen en vaftgefteld, dat de wind en lucht wel niemand eigen zyn, maar dat dezelven voor zo veel als eenig gebruik in het byzonder daar af kan werden gemaakt, moeten verftaan 3'8*  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 383 ftaan worden gebleven te zyn onder de regalia cn de heerlyke geregcigheden, die het volk van deeze en de nabuurige Landen aan haare Overheden, en dezelve wederom aan haare vafallen met cn nevens de jurisdictie hebben geattribueert , gelyk dat zodanig getuigt P. Bort, in zyn Tr att. van de Hooge en Ambagts Heerlykhdd, 6. deel, no. 4. en volgens dien grondflag ook in het 4. deel no. 48. fpecialyk leerd , dat het regt van maaldery ('t geen in het voorfz. 6. deel, «». 3. zegt het zelfde te zyn met het regt van een Molen, Wind &c.) in Holland en Zeeland gehouden word voor een gevolg van Ambagts Keerlykheid, idque ita generaliter in Belgio obtinere docet Johannes Heringius, Tract. de imolend. §. 9. no. 70. juntt. no. 66. éf feqq. Maar byaldien men de ieere van denzelven Heringius in dat poinct niet zoude willen aanncemcn , vermits dezelve daar toe geen andere authoriteit beeft bygebragt als van Hondius, in Atlante minori,G. mercatons, dat zodanig verhaalende en'men zou willen fuftineeren, dat in de provintie van Utregt de Molens nullo modo ad Regalia zoude behooren, gelyk dat zodanig het gevoelen naar regten is van den voornoemde Hering, d. c. q en'van zeer veele regtsgeleerden aldaar geallegeert , zulks dat een Molen in die- provintie generalyk geen meer regt zoude hebben, als aan de goederen volgens derzelver aart competeert, zo zoude ook in alle gevallen moeten geconfldereert werden, in en tot voordeel van de fuftenue van den heere van Nyenrode evenwel peremtoir zyn, of' wel in de Roomfche Wetten niets in terminis word gevonden aangaande de Windmolens 3 als een inventie by tyden van het maaken van die wetten, of immers aan die natie niet bekenden welke by de voorn. Hering, de TraÜ. queeft. §. no. i7\ werd gezegd te zyn novijftmum Europaorum inventum , dat echter in het Roomfche Regt zeer applicabelyk een decifie werd gevonden,de arca, quce vente indigebat ut tritieum in ea triturari pojfit. Even als onze Molens de wind van noden hebben om te konnen malen, nempe in L ult. c. defervit. & aq. §. r. waarvan de woorden zyn. Lum apperitfltme juris eftfruRus aridos conculcatione , quce inarea fit. Juam naturam &J utilitaüm oftendere aliquis vicinum fuum vetabat, ita mijicium extollere juxta aream fuam , ut ventus excluderetur & pa-  384 CONSULTATIEN en ADVYSEN. palece ex hujusmodi obftaculis fecemi a fructibus non po/Jent, quafi vetito vento fuam vim per cmnem locum inferre ex hujusmodi cedificatione, cum fecundum fitum regionis auxilium venti aream accedit; fancimus itaque nemini licere fic cedificare vel alio modo verfari & idoneum ventum (f fuffifientem ad prcefativn opus infringat inutilem domino aream & fruüuum inutilitatem faciat. Welke Wet de regtsgeleerden alle als zeer notabel en in zodanige gelegenheid van dc uiterfte wettigheid agten, gelyk kan werden gezien by Bald. ad d. L. beide zeer breed arguerende en aanwyzende de pradictam Legem intelligendam de eo cafu, ubi nulla 'fervitus eft conftituta , vermids die Wet anders onnodig, veel min notabel zou weezen, en de Capol. in tract. d'fierv. urb. Prced. c. 39. handelende van uitzonderingen en limitatiën die de regel leid, quod quis in area fiua vel folo fuo potefi cedificare vel facere quicquid velit, fed fub n°. 3. ottavofallit in L.fin. §. i.' c. defervit. namfi area, in quafructus triturantur V Palea a fructibus decernuntur, non poffit habere ventum, nifi abuna parte,ipfo jure prcedio vicini fervitus impofita effe cencetur, ne poffit altius tollere & ventum impedire ut cfi cafus ibi mirabilis fecundum Doel. Het welk ook genoegzaam met dezelfde woorden word geconformeert by Boei, in decif. 320. n°. 14. in dec. 322. n". 12. poft. dd. quam plurimos, quos ibi videre licet. en dat hetzelve alzo in het gemeene gevoelen der Doctoren eft receptum : pro commune opinione getuigt, Vivius, opin. Corn. a's te zien is in Syntagm. Comm. opinion. lib. 3. ^.31. n°. 5. alle het welk hoedanig het op het kragtigfte mede applicabél is op een Windmolen, ten einde dezelve door het planten van boomen niet ten onbruik mag werden gemaakt, kan ieder een zeer ligt begrypen, en gelyk in het generaal in deeze provintie, wanneer aldaar over eenige zaaken geene particuliere conftitutiën of gewoontens werden gevonden, het regt werd gevolgt en is aangenomen, het welk in de Keizerlyke Wetten is te vinden,voor zo veel het zyn applicatie op onze zaaken en voorvallen kan hebben- Ut teftantur H. de Groot, in zyn Inleiding, i. b. 2. d. n». 16. Merul. Pract. Civ. 1. b. 4.. tit. c. 1. in fin. Chrifiin. vol. j. di~ cif. 343. Goris adverf. Tract. 3. part. 1. c. 9. n". 28. & Tracl. 4. de diff er. jur. §. 1. nee, Burg. ad. Conf. Flandr, in Proleg. n°. 5. 10. Zou  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 385 Zou dan noodwendig deeze queftie, aangaande de voorfz. Molen van Nyenrode, by aklien in de provintie van Utregt daaromtrent geen byzonder regt vigeert, volgens de voorfz. 20 duidelyke tekft van de Roomfche Regten, en de algemeene Leere van de Regtsgeleerden moeten gedediceert werden; zynde de voorfz. Wet en Leere der DD. te meer applicabel op de voorfz Molen van Nyenrode , om dat dezelve aldaar van immemoriale tyden is ge weeft, en mitsdien als nu niet plotfelyk buiten gebruik kan werden gefmeeten, daar zelfs zo een tyd en wettig middel genoeg zoude weezen, om het regt van een Molen te konnen acquiree. ren in die plaatfen, alwaar daar toe een fpeciaale titul werd e requireert, ut late docet Hering, de Tratt. quafi. 21. per tot. & Aldus geadvifeert in 's Gravenhagc, den 28. Oftober 1685. (Was getekend) M. DE HERTOG HE. CXVII. A D V Y S. Over het zelfde Geval. Aheere'van B. heeft onder andere gerechtigheden van de, zelve zyne Heerlykheid het regt van een Dwang-Koornmolen. b QUjERITUR. Of iemand zo na onder dezelve Molen planten mag, dat daar door de wind belemmert werd? Dunkt (onder correctie) dat niemand bevoegt is z-o na onder de voorfz. Molen te planten, dat daardoor de wind zoude gebroken of belemmert worden, kunnende ten dien reguarde voor een fonaament genoteert werden , dat de voorfz, Heerlykheid onder andere fpeciaal met het regt van een Dwang- Koornmolen by de Hooge Overigheid van den Landen zynde uitgegeven, en die uitgifte niet anders dan in haare volheid kunnende verftaan C c c vvor.  386 CONSULTATIEN en ADVYSEN. worden, quia beneficium imperatoris, quod a devina ejus indulgentici proficifcitur quam plenïffimé interpretari debemus fecundum L. 3. d. de Confi. princ. Diensvolgens A. vermogens dezelve uitgifte moet geconfidereert werden, gefuccedeert te zyn in al zodanigen regt, als de hooge Overigheid van den Lande zelve,in het diftricl van de voorfz. Heerlykheid, nopende de gemelde Dwang-Malerye bevorens heeft gecompetcert, te meer doch, dewyl het zelve regt of wel het Exercitium, of genot van dien by dezelve Hooge Overigheid ter profyte van A. afgeftaan is, zonder eenige de minfte referve, en zulks zo volkomen als het zelve bevorens in de boezem van dezelve Hooge Overigheid is geweeft. Waaruit dan volgt dat gelyk de Hooge Overigheid zo over 't diftriór van dezelve Heerlykheid , als over haare gantfche territoir het regt gehad heeft om haar de wind en lugt, als niemand eigen zynde, onder de heerlyke geregtigheden van den Landen aantemaatigen, voor zo verre daar van eenig byzonder gebruik kan worden gemaakt , en fpecialyk ten dienfte van gelyke Molen als in cas fubjecT:, en mede om'haar ingezetenen en onderdaanen te dwingen , dat zy haar van die Molen en geen anderen zullen hebben te bedienen , uti vette Bort, in zyn Traclaat van de Hooge Ambachts Heerlykheid, zesde deel n°. 4 en 5. qq. zo bygevolg ook de gemelde A. al het zelve regt in zyn diftricl: in deeze is hebbende. Molendina enim Jive jura molendinorum in feudum conceffa tranfeunt, ac imperium Jive juris dictio, Arces, Civitates , Pagi, Flumina ,Vectigalia , Portus , Sylvce, Venationes & reliqua, quce inter regalia vulgus adfcripfit Heringius de Molend.- q. 9. no. 67. Gelyk ook wyders uit het geene voorzegd is komt te volgen, dat gelyk wel eer de Hooge Overigheid in 't gebruik van de voorfz. Heerlykheids geregtigheid , door niemand haare ingezetenen of onderdaanen eenige verhinderinge heeft moge toegebragt worden, ook even zo weinig dezelve verhinderinge als nu by de gemelde A. ftaat te werden gedoogt, en met naame ook niet het planten in de cafus pofitie vermeld , het welke dan ook te meer procedeert, indien het regt van de Hooge Overigheid, of die in de excercitie of genot van dat regt ingelaaten en gefuccedeert zyn, wel en te regt ingezien word in zyn kragt en alle zyne gevolgen  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 387 gen, namentlyk hoe het zelve regt in effeóte impliceert een fervitut ten laften van alle die geenen, tegen dewelke hetzelve regt word gebruikt , ten welken opzigt in fpetie van Dwang. Molens, by Heringius de molend , q. i\.n°. 43. word gezegd': a dottoribus ftatuitur illud, quo mediante aliquis molendinum bannarium vifitare cogitur effe fervitutem quandam, allegans ad hoe An- ■ ton. Theffaufum decis, 72». 4. Item, Stephanum Ranchinum, in addit. ad Guid. Pap. queeft. 298. & quidem prcedialem debitam ipfi moletrincea pago vel alia quadam communitate, en is alzo in deezen appiicabel; quod conceffa fervitute, id omne conceffum intelligitur, fine quo ufius ejus habere non potefi V quod qui ponit confquens ponat £? antecedens, uti per varios cafus videre eft L. 1. §. 1, % & r,, d. fi ufus fr. pet. L. 3. §. 3. L. 13. §. 1. d. deferv.prced. ruft. L. 10. L. 20. 1. d. defervit. prced. urb. L. 11. §. 1. d. Comm. prced. L. 2. d.fi ferv. vind. Alle het welk in deeze van te meer belang is, om dat ook de onderzaaten in cas fubjecT: niet anders met deeze fecuriteit kun* nen geconfidereert werden bezwaart te zyn dan op praïfuppooiV, dat zy daar tegen van de voorfz. Dwang. Molen zullen gediend zyn, en niet dat dezelven het regt van de vooriz. Molen zullen moeten betalen , zonder eenig het minfte genot, als waarte'e nogthans de zaake vervallen zoude, indien de voorfz. Molen zyn wind door de nabuurige Plantagiën zynde benomen, haar dienft niet konde doen : dewyl namentlyk de Heer van zyn regt niet kan gefruitreert worden door het fait van een derde, zulks dat dan om die iniquiteit voortekomen en de gemelde ingezetenen niet te bezwaaren tegen de uitgifte, als een indifputabele zaakmoet gehouden worden, dat die Plantagiën niet kunnen werden gedoogt , en is in deeze en in gelyke gevallen applicabel den regel van regten iniquum effe ut alteri per alterum iniqua conditio inferatur L. 74. d. de reg. juris. Wel zonderling ook ten dien opzigten dat de Eigenaar van de nabuurige Landen, daarop dc voorfz. Plantagie zoude ondernomen worden , hoewel elders woonachtig , nogthans ten reguarde van dezelve zyne Landen moeten aangezien worden als een ingezeten , die onder de vooriz. Heerlykheid reforteert, niet kan geoordeelt werden de pügt van Ccc 2 een  338 CONSULTATIEN en ADVYSEN. een ingezetenen te voldoen, indien hy kift heeft door zyn particuliere fait alle de verdere ingezetenen te kort doen, en mitsdien ook uit dien hoofde dat fait by de Hoogê Overigheid niet zoude werden gedoogt, indien dezelven in het exercitium van haar uitgegeven regt gebleeven was , en bygevolg ook den Heer in der tyd by hetzelve regt van non gedogen behoort gemaintineert te worden. Behalven dat de zaak ook ingezien zynde, buiten relatie op den magt van den Souverain ,zo verre die by den Heer in der tyd bekleed werd. Ja ook buiten relatie op alle verdere geregtigheden, die uit dien hoofde van den Souverain op den Heer afgedaalt zyn, en zulks de zaak buiten alle fervitut en in alles in zyn oorfpronkelyke vryheid zynde opgenomen, ook als dan nog veel confideratiè'n van regten zouden zyn , waarom de voorfz. Plantagie niet zoude behoeven gedoogt te worden,en namentlyk om dat uit al 't geen daarvan den ondergefchr. bericht is, niet anders is afteneemen, dan dat in deeze enkel en alleen over een quel Plantagie werd gedifputeert , hoedanige Plantagiën , alzo weinig als queitimmeragiën kunnen geleden werden. Vindende voor zo verre de voorfz. oorfprongelyke en natuurlyke vryheid ook in haar eigen zelfs bepaaling, dat dezelve vryheid met maate en difcretie moet gebruikt worden, en niet enkelyk dienen tot grief en lasfi van een ander. Et ita faciunt quce Gail obf praft. Lib. fecundo obf. 69. w>. 17. & ftqq- Ccepolla de fervit urb. prced. cap. 62. no. 2. fchneid. ad inftituta §. r. inft. d. fervit. Prced. urb. n°. 2t. met byvoeginge, quod audiendus non eft nee mos gerendus ei qui nihil aliud facit, quam ut noceat vicino contra naturalem cequitatcm, quce nefas ducit effe hominem hominis infidiari. Gaande zelve deeze bepaaling en referve van difcretie zo verre, dat buiten opzigt van deeze admitative, en daar iemand alleen zyn regt mcend re gebruiken zonder iemands kwellingen , hy nogthans van dat regt afftand moet doen, indien buiten die atftand zyn buurmans erf infruétueus zoude zyn , gelyk dan daar uit de noodwegen oorfprongelyk voortgekomen zyn, en ten dien reguarde ook met zonderlyke billykheid geftatueert is, dat zo wiens buurman een Dorfchvloer heeft, de Dorfchvloer op geenerhande wy.  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 389 wyze de nodige wind mag belet nog verhindert worden, textus eft in L. uit. §. 1. Cod. de fervit. £f aqud, daar onder andere uitdrukkelyk gezegd word , fancimus itaque nemini licere fic cedificiars vel alio modo verfari ut idoneum ventum êf fufficientem ad prcefatum opus infringat , & initulem domino aream & fructuum utilitatem faciat. Over welke pafTagic Falicetus commentariërende, deeze zaake met goede reden zodanig inziet, dat dezelve het Gemeenebeit moet werden geconfidereert, daar by geinterefleert te zyn, en waarom hy dan ook dien tekst oordeelt van zo favorabele interpretatie te zyn, dat dezelve ook plaats moet hebben , alfchoon den Dorfchvloer bekwamelyk konde verlegt worden, ja zelfs de difpofitié van die wet in dien gevalle amplecteert , daar den Dorfchvloer bekwamelyk konde verlegt worden, by geval ook van een andere hoek winds genoeg hebben kan, en dien volgende veritaat dat dezelve wind in geenen deelen mag belemmert worden. Adde item quce Brunnemanus, adel. L. uit. dicit , rationem efi'e in favorem annonce , quafi fervitus ipfo jure compofita eff'et, imo fi ab ea parie aqud area vento incliget, nullum fit cedificium pofte ab ea parte prohibere alterum omnino eedificit ob publicam utilitatem, cui cedit privata, zynde hetzelve op 't cas fubject ook buiten alle andere confideratiën bevorens gemeld, genoegzaam decifoir, cum militet hic idem annonce favor & ubi vero eadem eft ratio, ibi ut idem jus fit, oporteat, per jura vulgata. Gelyk ook op dat fondament zeer wel genoteert word, by Faber, in Cod. fiuo Lib. 3. tit. 24. def. 5. Dat iemand het regt hebbende om een Molen op te ftellen , dezelven nogthans niet opftellen mag ter plaatfe daar hy een andere Molen, bevorens opgefteld, in zyn malen verhinderen zoude. Gevende voor reden , quod fic conceffio Privilegium intelligi debet ne illi, qui jus prius habuit, damnum inferatur ibid in notis no. 6. quod fic debet quis meliorem remfuam facere ne vicini deteriorem faciat. per Leges ibi allegatas. Aldus geadvifeert in Amfterdam, den 28. Oétober 1685. QVas getekend) P. VER RYN en ABRAHAM VAN DEN ENDE. Ccc 3 CXVIII.  3$>o CONSULTATIEN en ADVYSEN. CXVIII. A D V Y S. Dat de Conchergie der Stad Amfterdam alleen met uitfluitinge van alle andere bevoegt is, tot verkopinge van verpanden of uitgewonnen Goederen. Inftructie der Ed. Groot Agtb. Heeren Burgcrmcertcreh der Scad Amfterdam, overgegeven by of van wegen frans uitenbogaart, ConchCTgie dcCZer voofz. Stad. op en jegens De Bodens van de Weeskamer der voorfz-. Stad Amfterdam. /"""Vn kortelyk U Ed. Groot Agtb. te vertoonen en te juflifiV_>/ ceeren, Dat de verkopinge en fubhaftatie der Manufaéture van Zyde en Wolle, mitsgaders der getouwde koopmanfchappen en verdere effecten , dependerende aan het Manufactuurhuis aan de Weterings Poort, mitsgaders geftaan hebbende ter directie van pier re bailee, en vervolgens gecedeert en als onderpand gefteld, in handen en ter difcretie van U Ed. Groot Agtb., naar ouder gewoonte eigentlyk en privative competeert den Conchergie deezer Stad, en geenfints de Bodens van de voorfz. Weeskamer. Zo gelieve U Ed. Groot Agtb. vooraf gedient te zyn en in coniideratie te neemen. Hoe in deeze cas dc verkoopinge der voorfz. goederen en effecten principalyk raakt en aangaat U Ed. Groot Agtb. Als zynde alle dezelve goederen ten onderpanden, en tot fe. curiteit U Ed. Groot Agtb. overgegeven en gecedeert geweeft. En vervolgens mede hoe evident en notoir het zy, dat de ver-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 39I verkoopinge van Stadswegen aangefteld , 't zy van erven en gronden, als van andere goederen en effecten van alle oude tyden, en vervolgens tot den buidigen dagen toe, zonder eenig exempel ter contrarie te werden geleid, en uitgevoert zyn "eweeft by de Conchergie deezer voorfz Stad. 'fc>. Ten anderen zo gelieven U Ed. Groot Agtb nog verder met alle onderdanigheid gefubminiftreert te zyn. Hoe ook ten reguarde van alle particuliere perfoonen en Crediteuren in handen en ten onderpanden hebbende eenige meu! beien, goederen, koopmanfehappen of andere effecten van hunne Debiteuren. En wel zonderling van zodanigen Debiteuren , als dewelken infolvent bedeegen , en derzelver Boedels aan de Kamer van Defolate Boedels der voorfz. Stad gebragt zyn. (Zo. als ten opzigten van den perfoon en Boedel van deezen pier re eaille mede voorgevallen is.) Insgelyks van ouds al mede buiten conteftatic cn conftantclvken gepractifeert is geweeft. 3 Dat tot verkopingen of de executie van zodanige verpanden en uitgewonne goederen en effecten , niemand anders binnen deeze Stad bevoegt en gequalifkeert is geweeft,dan alleenlyk de Conchergie voorfz. • J En geenfints de Bodens of Affiagers van de gemelde Weeskamer. Te meer, gemerkt dezelve Bodens volgens hunne inftr actie vermogen alleenlyk willige verkoopinge te doen. En niet de geene, dewelke by executie komen te gefchieden. Zulks alle panden na de practyke deezer Landen, en ook van deeze Stad, met. anders verkogt werden als alleenlyk bv lorme van executie. J Zo uit de hier nevens overgeleide Advifen van den Heer petrus cloek, cornelis Hop.en meer andere gepractifeerworden £erden ' deeZe" propooft Sezien ™g Dicterende boven dien mede, en inhoudende het vyfde Artikel van de 37, Titukn van 't Resueü der Keuren en Conjtumen in dee-  39* CONSULTATIEN en ADVYSEN. deeze Stad gecolleüeert , en befchreeven door wylen den Secretaris gekard ros eb o om. Dat de perfoonen, panden in handen hebbende, en daarop willende procedeeren by uitwinningen , dezelve moeten doen verkopen by de Conchergie deezer Stad. Die ook de penningen daar van procederende ontfangt, &c. Zonder dat ergens te vinden is, dat zulks zoude aangaan of competeren de Bodens van de Weeskamer voorfz. En of wel t'andere tyden de Bodens voorfz. hier jegens verfcheide bewegingen gemaakt hebben gehad. Pogende zig tegen alle regt en conftumen zodanige verkopinge aantemaatigen, en hen daarin te dringen. Zo is nogthans by de Heeren van de Geregten henluiden, na omftandig verhoor zulks afgellagen. Authoriferende al mede de Conchergie deezer Stad, om de als doe voorgevallene verkopinge te doen. Alsmede wel duidelyk verklaarendc en verftaande. Dat de goederen en effecten van infolvente Boedels niet anders opgeveilt en verkogt mogten werden, dan alleenlyk ten overftaan van de Secretariffen en Conchergie deezer Stad. Zo breder is te zien by de Refolutie of Vonniffe van de Ed. Agtb. Heeren Schepenen deezer Stad,al in dato den 19. September 1613. Mitsgaders als nog by den appoin&emente van haare Ed. Groot Agtb. van dato den 15. Juny 1662, Na voorige citatie van de Bodens van de Weeskamer voorfz , Verleend op de Requeften van de voorn. Conchergie van deeze; Stad, mede met zyne annexe memoriën en verdere munimenten ten deezen ovcrgeleid. Zynde zelfs nog in den jaare 1670. en op de infolventie van wylen jan de neüfville voorgevallen. Dat haar Ed. Agtb. Jegens het verzoek en op de Requefte van de Curateurs over den Boedel van de neüfville voorn. Tenderende om de Conchergie te hebben verklaart, geen regt te  CONSULTATIEN en ADVYSEN m te hebben wegens de verkopinge der koopmanfchappen buiten hem verkogt, &c. Hebben verftaan dat de Conchergie zyn regt van vyf ten hondert zoude werden voldaan. Zulks breder uit de Requefren en de opgevolgde appointemente (geregiftreert in 't vyf en-twintig Schepenen minut regiftcr, fol. 171. ter Secretarye deezer vooriz. Stad beruftende te zien is en blyken mag. ,J Invoegen deeze voorfz. appt. van haar Ed. Agtb. Gegeven of gewezen naar verhoor van de partyen advers Zyn gegaan in kragte van gewysde zaaken. En dat alzo ten definitive is verftaan, dat de Conchergie alleen en-pnvative zyn competcrende de verkoopinge of fubhaitatic der panden hier vooren gemeld Alsmede het regt van vyf ten hondert daar toe ftaande Mits alle het welke de Conchergie voorfz. vermeent, 'dat 'er over deeze zaake geen verdere conteftatie vallen kan En dat derhalven by U Ed Groot Agtb. deeze zaake gedcc'ilieert, en de Bodens voorfz. afgewezen zullen werden. 't Welk dus doende, ócc. C O P Y E. ■pje Secretariffen verftaan hebbende, dat by dc Curateurs ge±J> ftcid over dc Defolate Boedel van reinirr scholier bancroutier , door een Makelaar by openbaare opveilinge ver? kogt worden verfcheide Suikeren, den voorfz. scholier toe komende , hebbende henlieden tegen de voorfz. opveilinge en verkopinge geoppofeert, en zulks de voorn. Curateurs dezelve opveilinge en verkopinge door den gezwooren Roedra^er verboden en geinterdiceert, doordien dat zodanige opveilinge en verkopinge altyd en van ouds door de Secretariifen en Concher gie waren gedaan, waarop de voorfz. Curateurs en Secretaris fen voor hchepenen quaiftieus gevallen zynde, is by de Schepe uen verftaan,na dat zy lieden partyën ten wedeizyden gehooid D d d en  394 CONSULTATIEN en ADVYSEN. en op haare allegatiën wel gelet hadden, dat de voorn. Curateurs de voorfz. opveilinge en verkopinge niet mogten doen , anders a]s ten overftaan van SecretarilTen en den Conchergie deezer Stede. AcTum Amfterdam den 19. September 1613. Prefent joris jorisz , jacob gerritz. hong, jan thomasz., ysbranï bon Cn m. volker veverlan- der, Schepenen. (Was getekend) c roseboom. Aan de E. E. Heeren van den Geregte der Stad Amfterdam! Geeft reverentelyk te kennen frans uytenbogaart, Conchergie deezer Stad, hoe dat jan nunes henriques, Portugeefch koopman binnen deeze Stad, aflie en tranfport bekomen hebbende van zekere wiffelbrief ter fomma van twee duizend ducaten, ten laften van abraham dias soliso, mitsgaders van het vonniffe van ftamptiffement van de Magiftraat tot Antwerpen , daar op gedecerneert , en de letteren requifitoriaal daar op verleend naar gedaane arreft onder abraham isaak bue no, op goederen en effecten, denzelven abraham dias soliso toebehorende, en expurgatie van wegen dezelve gedaan , van 't geene onder hem was beruftende, hem aan deeze Ed.Geregte heeft geaddrefleert, en mits abrahambueno ■was komen te overlyden, tegens risea bueno, deszelfs weduwe heeft gecontendeert, dat hy zyne executie zoude mogen dirigeren aan de Paerlen en Efmarauden, die onder haar waren beruftende, waar tegens dezelve risea bueno, haar hebbende geoppofeert, en in de zaake zo verre geprocedeert, dat by vonniffe van UEd. Agtb. in dato 16. December 1661. de voorfz. risea bueno, is gecondenmeert te gehengen en te gedogen, dat  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 305 dat den inhoude van de letteren requifitoir in de proceffè gemeld , by den Requirant jan nu nes henriques, ter executie wierd gefteld, aan de goederen in quaeftie breder vermogen 't dictum van 't voorfz vonniffe deezer annex , welke vonniffe den Suppliant ter bande gefteld zynde, zo hadden dezelve hem ook aan die voorfz. risea bueno geadreffeert, en van dezelve verzogt en bekomen vifie en fpecificatie van de Paerlen en Efmarauden, daar aan geconfenteert was de executie te deri^eeren, zy gccondemnecrt te geheugen en te gedegen, in confermite, van welke fpecificatie de biljetten gemaakt zynde, om by executie den 16. deezer maand Mai de verkopinge te doen , zo zyn dezelven omtient drie a vier maanden geleden, niet alleen binnen deeze ftad , maar ook in veele en verfcheide andere plaatfen in Duitschland, Vrankryk, Italiën en elders geaffigeert, om alomme bekend te weezen, en of dien volgende in kragte van U Ed. Agtb. vonniffe die aangeftelde verkopinge niet anders als by executie, en door den Suppliant als ratione officii daar toe gequalificeert konde gedaan werden , te meer, dewyl de letteren requifitoriaal uit kragte van de welke d'executie was geconfenteert , ook mede bragten , dat adam dias soliso, van Antwerpen was geaufugieert en gcfailleert, zo hebben nog; thans de Bodens van de Weeskamer binnen deeze ftad, niettecen ftaande dezelve niet verder, als tot die ieder vry willig van zyn ei-re goed laat doen, zyn gequalificeert, de zaaken daar heen gezoet te dengeeren, dat deeze verkopinge en executie, die by vonniste was geordonneert, en vervolgens by executie zo 't beboord aangefteld, niet uit kragt van het voorfz vonniffe, in weerwil van riseo bueno verleent , maar als vrywillbe en als ten verzoeken van haar riseo bueno, zoude werden ge*, daan van goederen , die haar als pand der minne ter handen waaren geheld, en dezelven contrarie de aangeftelde verkopinge als vrywillig, en by de voorfz. Bodens van dê Weeskamer zonde mogen gedaan worden , en daar over met de voorfz risea bueno eens zynde, de zaake zo verre hebben wectcn te brengen, dat, zo den Suppliant onderrigt is, op verkeert te 'kennen geeven, en al 't voorfz. verzwygende by appoinacment op ze- Ddd 2 ker  395 CONSULTATIEN en ADVYSEN. ker Requeft van U Ed. Agtb. hebben geobtineert confent om die verkopinge te mogen doen. En gemerkt deeze verkopinge die by vonniffe is geordonneert, uit kragt van de letteren requifitoriaai te gefchieden, en vervolgens by executie aangeleid, en de biljetten daar van geaffigeert by de geene die tot het doen van willige verkopinge alleen gequalificeert zyn , onder reverentie niet kan gefchieden, zelve niet onder het praetext van dat pand met 'er minne zoude weezen,dat ten verzoeke van riseo bueno, zoude mogen werden verkogt, niet alleen om dat tot deeze uure daar toe geen verkopinge is aangefteld, nog eenige biljetten zyn geaffigeert, en ook geen andere biljetten zyn, als van verkopinge, die ten gepraefigeerde dagen by executie zal hebben te gefchieden , maar ook om dat zelfs pand met 'er minne, dat iemand ter hande is gefteld, by faute van voldoeninge, en om betalinge daar aan te vinden volgens regten en praclyque, niet anders dan na voorgaande vonnisfe, daar by zulken pand verbonden en executabel verklaard werd, en vervolgens by executie en niet by fimpel authorifatie en willige verkopinge kan gegefchieden, gelyk by de Hove van Holland met te nietdoeninge van verkopinge uit kragte van authorifatie alleen gedaan is, is verftaan , en by de Ed. Hooge Raade in Holland uitwyzende de 89 Decifie van den Hoogen Raade van Neoftad. is geconformeert, ook alhier binnen deeze ftad altyd is geobferveert geworden en gepraclifeert, en dat hier te meerder redenen heeft,om dat niet alleen zy r i s e a b u e n o uit de goederen, die zy in handen heeft, haare betalinge zoekt te confequeren, maar de voorfz. tan nunes henriques, daartoe airede condemnaten heeft, en de verkopinge by executie is aangefteld, maar vermits de infolventie van abraham dias s ol is o, nog verfcheide andere Crediteuren opkomen, ten welke verzoeke david torris byUEd. Agtb. tot Curateur is gefteld, ten einde tegen dezelven zoude kunnen ageeren, en hen lieden refpeftive fchulden juftificeeren , mits alle het welk den Suppliant om by't regt van executie te doen op goederen, die zodanig (onder reverentie) moeten verkogt worden, gemainftineert te werden, en op dat nopende deeze difpofitié van goederen, als pand ter minne ter handen gefteld,  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 39? by de Eoden van de Weeskamer te meermaalen gemoveert, een vaste order mag werden gefteld,den Suppliant hem is keerende, tot U Ed. Agtb. zeer gedienftelyk verzoekende, dat derzelver gelieve zy de verkopinge van de voorgemelden Paerlen en Efmarauden in kragt van gewezen vonniffe by executie aangefteld te conformeren cn te ordonneren, dat dezelve door de Suppliant zal hebben te gefchieden, met interdictie aan de Bodens van de Weeskamer haar dezelve niet aantetrekken of daar mede te bemoeijen, en vorders op 't verkopen in het toekomende van goederen, die iemand als pand der minne ter hand zyn gefteld , en daar by fautc van voldoeninge de betaünge gezogt werd , zodanige order te ftellen ais U Ed. Agtb. naar derzelver Hooge Wysheid en difcretie zullen verftaan te behooren, op dat den eenen. en den anderen , zonder difput daar over te hebben , naar U Ed. Agtb. goedvinden cn ordre hem mogen reguleren, 't Welk doende &c. was ondertekend, jacob de la mine. In margine ftond voor apoftille citentur extraordinaire de Bodens van de Weeskamer. Aétum den 10. Mai 1662. Prsefent nicolaas pancras , jan munter, nicolaas van capelle, nicolaas van waveren, Schepenen. ( Was getekend) j. c o n s. Daar onder ftond Schepenen Authoriferen de Conchergie, de Juweelen te mogen verkopen. Aèlum den 15. Juny 1Ö62. Prasfent g vincent, van loon, capelle, roeters en «ooft. (Was Getekend) j. cons. Ddd 3 ME.  393 CONSULTATIEN en ADVYSEN. Memorie van frans uitenbogaart, Conchergie deezer Stad. De Bodens van de Weeskamer alhier. Dat de Bodens van de Weeskamer by haar inftruétie niet verder zyn geauthorifeert, als om te verkopen die goederen, die elk als zyn eigen, vrywillig wil doen opveilen en verkopen. En alle executiën by de Conchergie, als zynde hier ter ftede Executeur van vonniflen, moeten gefchieden , dat de verkopinge van goederen iemand verpand of gehypothequeert op fimpele authorifatie niet konnen verkogt worden. Maar dat eerft op dezelven moet geprocedeert en fententie bekomen zynde, dezelve aan de goederen ter executie gefteld werden. Gelyk het Hof en de Hoogen Rade van Holland hebben verftaan, die verkopinge by authorifatiën alleen gefchied, hebben te niet gedaan en geordonneert, dat naar fententie by executie zoude hebben te gefchieden , Neoftad fuprance curies decis. 89. En hier ter ftede ook altyd is gepractifeert, als genoteert werd by Rofehoom, in zyn Recueil, cap. 37. van preeferentie,art. 4 cn$. Daar in hy zeid, dat de Crediteuren die pand met ter minne hebben , op dezelven moeten procederen , en vonniffe bekomen hebbende, dezelve panden door de Conchergie doen executeren. Zynde hetzelve in cas fubject des te meer confiderabel, om dat niet alleen abraham dias soliso, die eigenaar is van de te verkopen Paerlen en Efmarauden, infolvent is Maar ook vonniffe is om die goederen te mogen executeren, met condemnatie ten laften van risea bueno, dat te gehengen en te gedogen. Welk vonniffe niet alleen jan nunes henriques, maar alle de verdere Crediteuren die veele in getale zyn moeten profiteeren , alzo de zaake van alle Crediteuren , mits gevallen infolventie gelyk is en elk even veel regt heeft. Komende mede hier nog by dat tot Curateur van de goederen van  CONSULTATIEN en ADVYSEN. van abraham dias soliso gefteld is david tor ris, tegens welke hy verfcheiden werd geageert. En door meerhout, als Procureur van simon en louis rodrigues de sausa, op deeze vierfchaar een fomma van negentig duizend guldens aan liquide Willelbrieven heeft geëischt. Invoegen dat notoirlyk te kort zal komen, en op de praiferentie moeten gedifputeert worden. Behalven dat ook risea bue.no haar fchuld nog niet heefc geverifieert, cn om 't zelve te ontgaan van de Commiffie by de Deere Schepenen, op david torris verleend, om haar rekening te eilfchen en te liquideren, tegen regt en ftyle heeft geappellcert, daar van de zaake gifteren ten Hove heeft gediend. Men zwyge dat de verkopinge niet anders is bekend gemaakt, nog eenige biljetten zyn geaffigeert, als om by executie te gefchieden. En mitsdien onder reverentie een nulliteit zoude maaken , zoo dezelve zonder bekendmaakingen cn willig gedaan zoude werden, of biljetten te affigeren by de Bodens van de Weeskamer kwamen te gefchieden. Dat aan de Crediteuren by abraham dias soliso geintereffeerc, regtmaatige redenen van appél zoude geeven , en zonderlinge confufie veroorzaaken. Die door middel van verkopinge van executie ten eenemaal kan werden geëviteert. Gezien by de ondergefchr. den requefte geprefenteert aan de Ed. Heeren van den Geregten deezer ftad, op de naam van frans uitenbogaart, Conchergie, mitsgaders het diótum van het vonniffe,gewezen tuffchen jan nunes henriques, Rcquirant ter eener , en risea bueono,wcd. van abraham isaak bueno, gerequireerde ter andere zyde, in dato 16. December 1661. met nog een gedrukt biljet wegens de verkopinge van een party Efmarauden en twee Paerlen aangelegt tegen den 16. Mai aanftaande, cn op alles rypelyk gelet. Dunkt (onder correctie) dat de voorfz. risea bueno gehouden is te gehengen en te gedogen, dat het inhoude van de letteren requifitqir van die van Antwerpen door de Requirant ter 399=  4oo CONSULTATIEN en ADVYSEN. ter executie werd gefteld op de goederen, en onder modificatie in het opgemelde dictum vervat, en dat derzelver executie moet gefchieden door de Conchergie deezer ftad, als daar toe alleen zynde gequalificeert, en niet door de Bodens of Afflagcrs van de Weeskamer, gemerkt dezelve Bodens en die Affiagers volgens haarlieder inftru&ie alleen gequalificeert zyn om willige verkopinge te doen, en niet die by executie gefchieden, konnende niet gezegd worden dat de aanlïaande verkopinge van de bovengenoemde Ëfmarauden en Paerlen voor een willige verkorpinge te houden zoude ftaan, ten opzigte dat dezelve risea bueno, of naar overleden man, als pand ter minne ter handen zyn gefield, ten aanzien dezelve niet verkogt kunnen worden door de voorfz. risea bueno, maar verkogt moeten worden uit kragte van de letteren rcquifitoriaal van die van Antwerpen , en het vonniffe van deezen Ed. Geregten daarop gevolgt, by het welk de voorfz. risea bueno, als bovengezegd is, gecondemncert is te gehengen en te gedogen, dat het inhouden van de voorfz letteren requifitoir door de voorfz. jan nunes henriques, ter executie werd gc.eid, zo dat de voorfz. risea bueno, als nu niet bevoegt is hetzelve te beletten , of de verkopinge op een andere wyze te laaten doen , zo wel propter aucloritatem rei judicata, als dat ook naar de welbekende praclyque van Holland , en ook van deeze ftad geen Crediteur bevoegt is eenig pand ter minne te verkopen als by forrne van executie, en na dat hy het zelve alvorens heeft uitgewonnen, gelyk het zelve in reguarde van de praclyque deezer ftad genoteert is, by de Secretaris Rofeboom, in zyn Recueil, cap. 37. art. 4 en 5. en in reguarde van dc generaale praérycque van Holland , by S. van Groeneweg. de LL. abrog. ad rubr. C. de diftratl. Pign. & §. 1. inft. quib. aliè'u Lic. vel non. en voormaals by de Hove van Holland en Hoogen Raade beide is verftaan zoals re zien is by Neoftad. Supr. Cur. dec. 89. Aldus geadvifeert in Amfterdam, den 11. Mai 1662. (Was getekend) benjamin ingels, cornelis hop, cornelis rogh, jacob de la mins , jac, lans , d. doornik en d. ypelaar. Ge-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 4or Gezien by de ondergefchr. de Requefte cn andere befcheideh in het hoofd van het vooren ftaande Advys vermeld, en gelet op de vrage daar nevens gcproponeert. b Dunkt (onder correctie; op de voorgeftelde vrage, by de beeren Advocaten regtmatig en de praclyk conform geadvifeert te zyn, om redenen en motiven by haar Ed. airede gededuceer weshalven my met haar Ed. aldus conformeeren. * ' Aldus geadvifeert in Amfterdam, den ir. Mai 1Ö62. (Was getekend) pieter aernouts. Gezien by de ondergefchr. de bovenftaande Advyfen, met de ftukken in het hoofd van het eerftgemelde, en gelet op de voorgefielde vragen. Dunkt (onder correctie) wel en te regt geadvifeert te zvn my dierhalven om redenen in dezelve gefteld, met dezelve conformerende. Aldus geadvifeert in Amfterdam, op heden den 11. Mai 1662. (Was getekend) wibr. laurentius, paulus de ligne, pieter van der gragt. Gezien by de ondergefchr. de voorenftaande Advyfen, met de Requefte en Vonniffe daar in geroert, en op alles gelet. Dunkt (onder correftie) in deezen en in cas fubjecT: wel en conform 't vonniffe, 't regt en praétyque geadvifeert te zyn, my daar mede conformerende. Aldus geadvifeert in Amfterdam,op heden den 11. Mai 166*2. (Was getekend) petrus kloek, paulus buis. E e e Com*  402 CONSULTATIEN en ADVYSEN, Aan de Edele Achtb. Geregte der Stad Amfterdam. Vertoonen reverentelyk de curateurs over de boedel van jan dë neüfville, dat zy fupplianten de toeftand van de voornoemde boedel in zig zeiven met alleen zeer defolaat, en van weinig apparentie, maar ook de liquidatie en genoegzaam alle de effecten bevinden waarlyk verpand,ten deele met zwaare en onzekere proccffen bekommert, mitsgaders de buitcnlandfche goederen voor het meefte gedeelte gearrefteert, invoegen dat de voorfz. de neüfville nog in leeven zynde,"door hunfupplianten tot het voorllaan van eenig redelyk accoord met zyn Crediteuren geperfuadeert waaren, om zelfs de allerminfte prefentatie te doen , niettegenftaande de vrienden van jan de. neüfville, daar aan behoorden te zyn, om de zaaken by accoord te redrefferen , en daar door van zo confiderabele en onzekere proceffen , als zy tegenwoordig met haar fupplianten uitftaande hebben, gelibereert, en nopende haar pretens pand verzekert te werden, en dewyl hun fuppliants pligtis, zo daarom als anderzinls, alle onnodige kosten te menageeren, dat zy fupplianten by deezen toeftand des boedels 't zelve na wenfeh niet kunnen te weeg brengen, en fpecialyk, dat de Conchergie deezer fteden confiderabele pretenfien maakt, over de verkoop van alle de koopmanfehappen,ten zy dezelven voor het gemeen, en ten zy ten behoeven cn voor de geenen, welke daar op pand zyn fuftineerende, onder de hand of door Makelaars in't bekken zullen worden verkogt, zulks dat het zelve voortgang hebbende , ex certo damno van de Crediteuren , en onder dezelve van veele onnozele Weduwe en Weezen ongelooflyk zoude werden geprofiteert, zonder dat zelfs zeker is, wat, en of 'er iets van confideratie ten voordeele van de Conchergie is te verwagten, mits welke de fupplianten hun keeren tot U Ed. Achtb. met verzoek, dat U Ed. Achtb. gelieve te verklaaren, dat de Conchergie geen regt wegens de verkopinge der koopmanfehappen  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 403 pen buiten hem verkogt werdende, zal hebben te pretenderen, of anderzints de zaaken zodanig te modereren, aio haar Ed. verftaan zullen te behooren, 't welk doende &c. (Was getekend) abraham van den ende, (In Margine ftond) Zy deeze gefteld in handen van de Heere Commiffariflen van de Defolate Boedels, om Schepenen te dienen van bericht. Actura den 9 Mai 1670. Prefent, d. w. bakker, capelle en hudde, Schepenen. (Was geteekend) j. van vlooswyk. (Laager ftond) Alvorens gehoort hebbende het rapport van de Heeren Com» miifariifen van Defolate Boedels, flaan de Heeren Schepenen het verzoek van de fupplianten af, en verftaan dat de Conchergie zyn regt, het welke hem by myne Heeren van de Ge. regten hier vooren toegelegt en verftaan behooren te weezen, vyf ten honderd, mits ftaande voor de fchulden, zal werden voldaan. Aólum den 14. Mai 1670. Prefent deHeeren roeters,geelvink,maarseveen, hudde en van nek. ^fi9tO tMwtWWUwBüi TT» UïFvW.'.i'ISB-niïu 33rïl , fI9qi!f; n. 57. R cap. 70 ter tot. conftat autem fi ii qui in navi aut domo fuerunt, hoe iurato atferant, cum res domeftua non nifi per domefiicos probari poffit. vide Straeham de nautis parte 5. §. 2. Rota Genua. dec. 77 » q R dec ijo. m. 5. PecMus. ad. I. 3. c. de naufragiis. Ut. A.R ibidem linnnismnotis t Placaat van Koning Philipp.art. 6. tit. van Schip. tieden 6UlU' ™ Verh Vm Zyne SchiP- Zo als ook vvyders by zo verre aan de voorfz. preuve van den Scnipper nog al bevonden mogte worden, (buiten vermoeden) Kts te gebreken, de kooplieden in alle gevallen daar voor niet zouden kunnen pretendeeren eenigeactie ten laften van den Schip, per, zonder alvorens pertinentelyk aan te wyzen en te probee- F ff * 11 ren,  4io CONSULTATIEN én ADVYSEN. ren, waar in den Schipper of zyne bedienden in hun devoir zóu. den hebben gemanqueert gehad, en dat het zelve wandevoir de immediate oorzaake van die ontftaane brand zoude zyn geweeft, want confteerende ten minften, zo uit de zaake zelfs, als uit de voorfz. Certificatie, dat 'er een cas fortuit of ongemak in de vooriz, fchuit ontftaan, en dat doordat cas fortuit het goed van de koopman is befchadigt geworden, (als in deeze, dat 'er brand in de veerfchuit is geweeft, en dat die brand heeft veroorzaakt gehad de fchade, die jegenswoordig aan het goed van de kooplieden werd bevonden , incendium enim numeratur inter cafus fortuitos l. fi ut certo §. quod vero feneclute ff. commod. I. contratlus §. fin. de reg. jur. & l. pen. ff. de ine end. ruina muf rag. & Gaii. 2. obf. 27. 11. 2.) zo fpreekt de zaake zelfs, dat de geene die zal willen zeggen , dat zodanigen cas fortuit, by en door de fchuld van den Schipper of zyne bedienden zoude toegekomen zyn, zulks pertinentelyk en pofitivelyk zoude moeten bewyzen , quamvis enim cum Gloffa in L ereditor Cod. de pignoratia atlione, conveniant ccettriftre interpretes, quodnauta, qui dicit rem cafu fortinto amisfam effe, id probare debeat, cum ei incumbat probatio qui dicit l. 2. & 3* ff- ^ probationibus & facit, textus in §. 1. in verbo exceptionemff. nautce caupones, ftabularii ut recepta reftituant. Chriftin. vol. 4. decis. 65. n. 19. ut. êf textus expreffus in l. 2. Cod. de naufragiis §. 2. attamen fufficit cafum probaffe (NB.) quod fiquis autem dicat cafum culpa (NB.) nautce eveniffe, ille ipfe qui hoe dicit probare debet ; verba funt Arnold Vinnü, ad. d. I. 3. §. 1. 6f Stracham , trailatu de nautis , navibus , £f navigatione parte 2. n. 6. & ibidem allegatos adde Gloffam ad. I. 6. ff. de pignoratitia atlione cf Foelie, de focietate , cap. 23. n. 2. zonder dat ook gezegt kan worden, dat de brand quafi gemeenelyk by en door de fchuld van inwoonders zoude toekomen , per & 3- §• r' ff- ^ officio prcefecli vigilum,en dat mits dien de Eigenaar van het goed voor haar hebbende die prsefumtie geen verdere preuve zoude nodig hebben, dewyl na regten en praftique kennelykis, vooreerft, quod illa prcefumtio, quod nimirum ineendia culpa fiant inhdbitantium, ad condemnationem (NB.)nonfufficiat, ut optime docet Ds. Anthonius Mattheus difputatione 20. §. 10. de obli-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 4n ■öbligaiionibus, poft Gail.Sande R Doctores communiter, en ten andere, dat ook in deeze niet werd geverfeert in zodanige geval daar queftie is, tuffchen de bewoonder van een huis en de eigenaar, en, (als waar van de voornoemde Regtsgeleerden fpreeken,) maar valt alhier het bedenken over zulken cas als daar de brand is ontftaan in een fchip, en zulks daar de Schipper, zuilende werden aangefproken uit zake van eenige begaane fouten of fchuld, precifeiyk moet werden geconvenieert, dat namelyk die brand by of door toedoen van zyne bedienden zou weezen veroorzaakt. JDamni enim injuria turn agimus cum wuta, ut armainus fattum certi hominis, cujus opera nimirum ufus eft nauta. Ut hoe non pertineat ad eum, qui ut viator (aut vector) hospitio repentino rel cipitur, textus in L. pen. §. 2. 3. R 4. ff. naut. caup. ftahul. ut recepta rejiit. Vinn. lib. 1. cap. 33. filett. queeft. Gail. 2. obf. 21. n. 4. R obf. 22. n. 3. R Feite, de fecietate cap. 21. n. 25. ujque adeo ut fi de. initio incendii, R unde originem hdbuerit, non confiet finteniia abfolutoria ferri debeat. Gail. de obf. n. 5. R Felis. d .rap. n. 54, Voegt daar eindelyk nog by, dat de difpofitié in L 3. §. 2. ff. nautce ,caupohel, flabuiarii ut recepta reftituant, waar by de Schippers belaft werden, om voor haar en haare bedienden levifimam culpamtc prefteren, hetzelve niet fchynd applicabeite weezen op onze hedendaagfehe ordinaire en gereguleerde binnenlandfche veerfchippers, als van de welke niet gezegt kan worden dat haare improbiteit zo groot zoude zyn geweeft,dat daarom den Regter nodig zouden hebben gehad, daar jegens met zo een extraordinaire middel te voorzien, daar zy anderzins ex locato alleen de levi culpa gehouden zouden zyn geweeft ,als wezende bekend, dat de Schippers van zodanige gereguleerde veeren, als van deeze ftad op Leiden, alle zyn eerlyke en welbekende burgers, en bovendien gantfeh niet van de geringfte zoorte, en dan nop zodanige, die om haar beproefde trouwe, daartoe by den Magiftraat werden aangefteld , zo dat dan alhier plaatfe fchynd te hebben. Oiiod legis ratione fublata, fublata fit R ipfa lex de quo Groenewegen in procemio ad inftutitiones, n. 7. even ?ls dat zeiven al bereids ten opzigte van de Schippers en zeevaarende aanFff 2 - ge.  412 CONSULTATIEN en ADVYSEN. gemerkt is geweeft, by Cacoglius op het 4. £f 6. Articul, van bet Placaat van Koning Philips, tit. van Schippers en Kooplieden,. zulks dat dan gelyk den .Schipper alzo nog minder te verantwoorden zou hebben, en alzo voor het koopmans goed niet meer zorge zouden hebben te dragen, als hy voor zyn eigen goed gemeenlyk gewoon is te doen, bygevolge ook des te facielderzal kunnen werden verftaan tot deszelfs volkome bevrydinger daar zo veele preuven, voor hem komen te miiiteeren, en daar in allen gevallen (zo de ondergefch. werd onderregtO geene bewyzen tot deszelfs bezwarenilïen zyn ingebragt geworden. En wat voorts aangaat de tweede vraage, dunkt als boven (onder coreótie,) dat ingevalle deezen alleen onaangezien mogte. werden geoordeelt,dat bonnema linthorst,die als Schipper de voornoemde beurte heeft/ waargenomen gehad , zoude moeten beteren de fchaden, door de voorfz. brand aan der kooplieden goederen veroorzaakt,als dan echter alle de andere Schip, pers die fchade neffens hem bonnema linthorst zouden moeten helpen dragen; want gefupponeert, dat alle de voorfz. Schippers hebben gemeene fchuiten, dat zy vaaren in gemeenfchap, dat ook de knegts, by of van wegen het veer werden aangenomen, en dat dezelve knegts aan die geene, die de tourbeurten van het veer alzo komen waartenemen , fucceffivelyk werden toegevoegt, om alzo voor het geene de gerequireerde dunkt te doen , en volgt,daar uit noodwendiglyk, dat deeze fchade ookby het gemeen zoude moeten werden gedragen; als weezenda een fchade, die dan by de kooplieden zoude werden gevordert, niet ter zaake van een fait,dat bonnema linthorst parti. culierlyk zoude bedreven hebben, maar daarom alleen, dat die gemelde knegts ten tyde, als zy voor het gemeen gebruikt wer. den, of iets kwalyk gedaan, of wel het vuur niet voorzigtig genoeg waargenomen zouden hebben gehad, als moetende de ge* meene Schippers zig zeiven imputeren , dat zy voor het gemeen al zulke knegts in den dienft hebben aangenomen gehad, en dezelven hem bonnema linthorst, op die reize ook voor het gemeen hebben laaten toevoegen. Debet enim exercitor (exercitor autem eft 3 ad quem reditus & obventiones navis pertinent. L. .1*  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 413 L- ï- §• *5- ff- de exercit. act.) omnium nautarum factum prafiare, cum tpfi eosfuo periculo adhibuerit. Culpa fcilicet fua imputaturus, quod non exploraverit, cujus fidei £f cujus innocentia fuerint, l. 7- pr. I. 1. $. 4. ff. naut. caup. ftab. junct. I. 1. §. 5. ff. de exercit. act. quin (f generaliter ficuti lucrum ita damnum commune ejje oportet , quod non culpa fiocii contingit. , l. 52. §. 4. /. Co, §. uit. 8W. 6*1» 6? /. 6?.Profocio. unde fi plures in canaculo habitent, unde damnum datum efi in quemvis hac actio dabitur, preflatun partem damni (NB.) focietatis judicio, vel utüi actione qui folvit l 1. §. uit. &> l. 4. ff. de his quieffudit. vel dejec. Ja alwaar het fchoon zulks dat de voorfz. brand, ex prcfiumta aut probata Leviffma culpa, van hem bonnema linthorst, zelve zou de mogen zyn ontftaan geweeft, en dat de kooplieden de illa leviff.ma culpa actie zouden hebben, zo zoude doch echter die lenade by het gemeen gedragen moeten werden; aangezien dac na regt en prachque een compagnon aan zyn mede compagnon met is gehouden , verders of anders dan de levi culpa. Soaus emmfocio tantum tenetur de dolo (f de culpa, culpa autem non efi ad exactiffimam dihgentiam dirigenda , fufficit enim talem diligennam commumbus rebus adhihere fiocium, qualem-fiuis rebus adhibera fio.eU textus m §. 9. inftit. defocietale. quare fj> magis receptam &> magis communem tam opinionem teftatur Heitor Felicius de focieta' te, cap. 2i. n. 48. quod incendium, quamvis culpa leviffima commisJum, focietatis judiciis non praftaturab eo , qui commifit. Aldus geadvifeert binnen Amfterdam 1694. QVas getekend), a. van den end E', Kff.3. CXX.  4H CONSULTATIEN en ADVYSEN.A CXX. A D V Y S. • Teftamenten van Ouders of een derzelver onder hunne Kinderen, onder de hand &c. zonder folemniteiten gemaakt, beftaan. Gezien by de ondergefchreeven de copye authentique van de de Codicille, by wylen jacob lakeman, op den 26. February des jaars 1693. onder de band gepafteert in Amfterdam ; en nog van de verklaaringe van vier perfoonen , over het pafleeren van de voorfchreeve Codicille geftaan hebbende, cn in dato als vooren: zynde de authentifatie van dien in dato 7den Maart daar aan volgende: en gevraagt of dezelve Codicille beftaan mag,en zulks agtervolgt; en naargekomen moet worden? Dunkt (onder verbeteringe,) dat de voorfchreeve Codicille, cn naar regten en naar praclyque beftendig is; en mits dien ook moet werden agtervolgt en naargekomen, aangezien de fafto, deeze Codicille een nadere uiterfte wille disponeert en onderfteld onder de kinderen van den Teftateur, waar uit vervolgens het regt fpruit, en dicteert (cum in caufa jus fit pofitum feu ex facto conftitutio fiat. fecundum L 12. §. 2. ad leg. Aquil (f g. fin. Inftit. de fideicomm. hereditatef) dat dc uiterfte wille van de ouders cf van eene derzelven, onder hunne kinderen gemaakt, zelfs onder de hand, by cedulle, by brieven of by andere particuliere gefchriften , ook zelfs zonder getuigen, cn zonder andere folemniteiten van regten moeten werden gerespcfiteert en naargekomen: Volunias enim pareniis, non impleto tefiamento vel codicillis, fiu epiftola, five quocunque alio modo fcriptura, item quibuscunque verbis, vel indiciis memorata, & relicla, cuftodiatur; etiamfi folemnitate legum hujusmodi difpofitio fuerit defiituta per expr. text. in l. fin. de famil, erciscundce cum fimilibus nee non per rationes addueïas ab Andr. Fachin. controvers, lib. 4. c. 1. pertot. item per Grot. Inleiding tot de Hollandfche Regtsgel. 2'le Boek , \7de Deel verf. eerft een Vader &c. eofque Pragmaticos qui referuntur a Groeneweg. de legib. abrog. ad. I. 21. C. de Testament. En by Huber in zyn Hedendaagfche Regtsgeleerdh. ifis Deel, 2'le Boek, 13^ Capit. num. 16. cum feqq. Het welke ook  CONSULTATIEN en ADVYSEN. ook zo verre plaats heeft, en doorgaat, dat by zodanige gefchriften zelfs ongelyke gedeelte in de erffenifle of goederen der kinderen gemaakt en nagelaaten mogen werden. Per ea, quce late fcripjït d. Fachin. d. I. 4. cap. 2. vers. affirmantis &c. cum feqq. ad fin. ujquc ejus demque auditor, Ant. Merenda controverfiar. lib. 3. cap. 36. fub. num. 9. Gail. obfervat. 112. fub. n. 23. vers. fed contranum lib. 2. confulenie quoque ita. M. Ant. Natta, confil. 622. num. 4. item n. 8. & n. ubi multas allegat authoritates, & hanc fcntentiam quoque plurimis probat Éf defendit Car. Mantica de conjeEtur. uit. voluntat. lib. 6. tit. 2. fub. num. 19. vers. fed contraria 6fc cum muit. feqq. Adeo ut jure merito cenfeat Ant. Faber de enorib. pragmaticor, decad. 35. err. 3. in fin. valde otiofam effe hanc quceftionem ; an jura prcedicla de teftamente parentum inter liberos locum habeant, fi parens bona fua inter liberos incequaliter divififfe proponatur? eb rationem ibidem adductam; nimirum, quod nihilum quidem operaretur vel prodeffet facta illa a patre difpofitio, feit divifio, fi cequalis effe debuiffet; cum & ab inft eft ato ifiam cequalitatem ipfa lex, vel conftitutio conftitutat &c. Weshalven dan de voorfz. refolutie, (dat de vaderlyke uiterfte wille, hoedanig die ook gemaakt en nagelaaten zoude mogen zyn , ook by enkele of naakte fehriftuure, zonder eenige getuigen en folemniteiten, bondig en valide zy) in deeze cas fubject nog des te meerder plaats behoord te hebben en ftand te grypen: geconfidereert, dat enkelyk en alleenlyk , of het gefchrifte of de ondertekeninge van de vader genoegzaam zynde tot de ftandvaftigheid, of validiteit van deszelfs uiterfte wille onder zyne kinderen,uti poft. Bald. & Jacob de B llovifu, confuluit Alex. conf. 4. n. 10. vol. 7. nee non tradit. & probat Gail. ead. obfervat. 112. n. 7. in verbis, quod pater inter liberos poteft teftari fcribendo fuam yjluntatem etiam fine tefiibus, fine folemnitate, cf nuda fcriptura. Item Grot. ubi.fup. in de woorden by hem de vader gefihreven, of ook by een ander gefihreven , naar by hem ondertekend- Et ultimam voluntatem patris inter liberos conferiptam in fcedula quadam vel ab alio conferiptam , & patre fubferiptam, etiamfi nulli testes adhibiti fuiffent , valere , pluribus probat Hartmann. Piftor.queefi: num. 4. & 7. tam in textu quam in addit. lib. 1.) alhier in  4iö CONSULTATIEN en ADVYSEN. in deeze cas fubject; tot wegneminge van alle bedenkelykheid en tvvyfelingen nog by komen de verklaringen van vier perfoonen, den teftateur (fecundum ea quce proponebantur) zo in confanguiniteit als in affiniteit, zeer nabeftaande, en onder hen lieden ook zelfs een dochter van den teftateur, alle eenpaariglyk verklaarende, dat het voorfz. gefchrifte of Codicille, den teftateur in prefentie van hen getuigen voorgeleezen zynde, denzelve testateur verklaarde, da: zulks was zyne nadere uiterfte wille; en dat daar op ook den teftateur, ten by wezen en overftaan van hen getuigen, het zelfde gefchrift getekend heeft gehad, zulks dat van die wille des tellateurs overvloediglyker is confteerende en gebleken, hoewel het genoeg zoude zyn , dat van al zodanige uiterfte wille als voorfchreeven is, zulks kwam te blyken, als van andere zaaken; als geleerd werd by H. de Groot, ter bovengemelden plaatzen, of op de ordinaire wyze of maniere, arg. L. JLucius Titius. 40. in fin. princ. ibi. ut hoe fubfecutum effe legitimis probationibus ofiendatur, het welke dan gefchied, of door twee getuigen of door kennelyke eigenhand gefchriften of ondertekeningen. Huber huidend. Regts. prced. cap. 13. num. 16. 19. £f 21. juncl. text. in l. ubi numerus 12. ff. de tefiib. Coren obfervat. rer. jicdicat. 31. fub. num. 33. ê? prced. Hartmann: Piftor. prced. queeft. 1. paffmi. eft enim ab omnibus juris interpretibus probatum in teftamentis inter liberos non alias quam juris gentium folemnitates neceffario requiri. Ant. Fob er, de error. progmatic. decad. 36. Err. 3. fub. num. 2. vers. in Teftamentis &c. Aldus geadvifeert binnen Amfterdam, den 24. Maart 1695. (JVas geteekend) a. van den ende en david ypelaas. CXXI.  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 417 CXXI. A D V Y S. XK Erfenis gemaakt aan de KIND of KINDEREN, zo heeft het regt van aanwasch plaats tot op het laatfte kind. 2°. Huwelyksgoed , by een der kinderen genoten, moet in collatie gebragt worden. 3». Op certa corpora heeft wel detraclie van Legitime plaats , maar niet van de Trebellianique. 43. Volgens het Aesdoms regt erft, het bedde van de ouders ge fcheurt zynde, de langft levende van,zyn kind. 5°. en 6°. Fideicommiffaire goederen komen niet verder in de gemeenfchap van goederen tuffchen man en vrouw , als voor szo verre de vriigten aangaat. 7°. en 8°. In een gecontinueerde gemeenfchap van een der overgcbleevene ouders mei hunne kinderen, komen wel de winftenen aanwaffchen , die uit dezelfde boedel zyn voortgekomen, maar daar ondermoeten niet ger eekend worden, die extrinfecus , en niet als een gevolg van dien boedel aan de vader of de kinderen zyn opgekomen. Gezien by de ondergefchrevene de voorenftaande cafus poft. tie , met de befcheiden daarin vermeld, en gelet op de vraage daar uit voorgefteld. Dunkt (onder verbeteringe) op de eerfte vraage, of wel het overlyden van susanna rutgers, huisvrouw van philip de flynes, twee kinderen van dezelve echte lieden in levende lyven zyn geweeft, en ten tyde van het hertrouwen van gemelde philip de flynes met agatha stein, een van dezelve twee kinderen deezer wereld was komen te overlyden, en zulks ten zelve tyden maar een kind meer overig was, dat desniettegenftaande het zelve overgeblevene kind met naame ®Së re-  4i8 CONSULTATIEN en ADVYSEN. REBECCA DE FLYNES, hUlSVrOUW Van Mr, WILLEM BLAUW geregtigt is cot twee vyfdeparten van de gemeene boedel van philip de flyves en susanna Rutgers voornoemt, by derzelver mutueel teftament aan haare kinderen, en voidoeninge van haare moederlyke erffenilTen, geaffigneert en beweezen, zo om dat by het zelve teftament in de voorgaande periodes uitdrukkelyk mentie word gemaakt van kind of kinderen, met fpecificatie, wat de langft leevende aan dezelve kind of kinderen, naar der eerft-overledenen echtgenoots dood zoude hebben te preefteren, als mede, om dat op het hertrouwen van philip de flynes niemand anders tot de voorfz, moederlyke erffenifle, (die op twee vyfdeparten van den gemeene boedel is begroot,) geregtigt is geweeft, als de gemelde rebecca de flynes, dan moet van de voorfz. twee vyfdeparten werden gededuceert de Legitime portie van het overledene kind in de derde vrage gementioneert. Op de tweede vrage, nademaal de dotatie van rebecca de flynes , by haar vader philip de flynes is gedaan voor zyn hertrouwen, en ingevolge van het gedisponeerde by den voorfz. mutueele teftamente, en zulks verftaan móet wor» den gefchied te zyn uit de voorfz. gemeene boedel, dat derhalven hethuwelyksgoed by dezelven rebecca de flynes, van haar vader genoten, moet komen in Collatie, om te vinden de pertinente begrootinge van denzelven gemeene boedel, en mitsdien aan den meergemelde rebecca de flynes geimputeert en aangerekend zal moeten worden in de minderinge van de voorige geafligneerde twee vyfdeparten. Huc faciunt quce tradit de Groot, in zyn Inleiding tot de Hollandfche Regtsgel. lib. 2. part. 11. n. 11. ÏVefel, de patl. dotal cap. ï. n. 26. & feqq. & dicl. traU.. cap. 4. n. 141. Op de derde vrage, dat aan het verftorve kind van philip de flynes en susanna rutgers buiten bedenken heeft gecompeteert zyne Legitime portie, in de nalaatenfchap van de gemelde susanna rutgers, vry en zonder eenige belaftinge, zonder dat daar in obfteert,dat by het teftament van voorfz. philip de flynes en susanna RUXGERs de kinderen eerft:  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 419 eerft na 't hertrouwen van de langftlevende zouden zyn geinftitueert in do twee vyfdeparten aldaar breder vermeld , en dat het kind voor dien tyd zynde overleden, zoude fchynen, dat de inftitutie van het zelve kind zoude zyn geëvanesceert, om dat de Legitime met dat dilay of die conditie niet belaft heeft kunnen worden , maar dat ifta temporis dilatio, feu conditio habctur pro non fcripta, /. quoniam in priorihis cod. de inofficios. tefi. Dan dewyl by het voorfz. teftament niet werd bevonden eenig gravamen van retour of fideicommis op de univerfitas van de erfportie van de kinderen gclegt te zyn , maar alleenig oh re; certas & determinata corpora, te weeten, op twee huizen , zoude ons bedunkens, de detractatie van trebellianique portie,(als dewelke alleenig in fidiicommijfo univerfiaü obtincert,) op bet voorgeftelde geval geen plaatze kunnen hebben. Op de vierde vrage, dat de Legitime portie van het voorfz. kind, het welk geprasfuponeert werd binnen Amfterdam, of onder Aesdoms regt overleden te zyn, is gedevolveert en aanbeftorven van de eene helft op philip de flynes, zyn vader, en voor de wederhelft op rebecca de flynes, zyn zufter, en dat in conformiteit van het derde artikel van het placaat van haar Ed. Groot Mog. op het ftuk van de fucceffiën ab inteftato gcëmancert den 18 December 1599. Op de vyfde vrage, zouden wy (onder corre&ie als vooren,) van gevoelen zyn, dat het huis in de Warmoesftraat, mitsgaders de fomma van 2000 guldens in geld, by denzelve vrage gemeld by philip de flynes niet zal behoeven te werden ingebragt tot begrotinge van de voorfz. gemeene boedel, uit oorzaken', dat het zelve huis en capitaal of penningen aan de voornoemde philip de flynes, door zyn moeder niet anders zyn gefchonken: ,, als op die uitgedrukte conditie, dat alle hetzelve „ zoude werden geimputeert op rekeninge van de erfportie, die „ de gemelden haaren zoon, beneffcns haare andere kinderen in „ haar Donatrices nalaatenfchap in tyden en} wyle zoude opko„ men, en voorts nog, dat het zelve zoude zyn van dezelve ,, natuure, en onderworpen de verbanden by haare uiterfte wil„ le reeds gcintroduceert of nog te introduceeren," by welk Ggg 2 tes-  420 CONSULTATIEN en ADVYSEN. teftament, de voorfz, erfportie notoirlyk is gegraveert met een gradueel fideicommis, en over zulks daar onder met het voorfz. huis en capitaal, dewelke dienvolgende niet kunnen komen in boedel-menging, verder, dan zo veel de vruchten aangaat, juxta vulgatum quod fideicommijfa non veniant in conjugalem bonorum communionem, Groot, lib. i. part. ir. n. 8. Coren. conf. 25. n. 19. êf feqq. Neoftad, decif. cur. Holl. dec. 5. Mev. ad jus Lulec, part. 2. tit. 2, art. 12. n. 302. & 303. Op de zesde vrage, dunkt (falvo meliori judicio,) dat van het fideicommiffaire verband, by de voornoemde vader en moeder van philip de flynes, op baarer kinderen erfportie daartoe relatyf by de acte van donatie by dezelve moedër geëxpresfeert, ten genoegen blykende rebecca de flynes, om redenen, op de voorgaande vyfde vrage geallegeert, tot het voorfz. huis en capitaal, geduurende het leeven van philip de flynes, geen aantal kan maaken , en na haar vaders overlyden, met en beneffens deszelfs nakinderen daartoe eerft zal kunnen geregtigt zyn pro portione hesreditaria, waar nede gevolglyk de voorfz. zesde vrage komt te cefferen. Op de zevende vrage, dat het montant.van de twee andere donatiën by rebecca de wolf, moeder van philip de flynes, aan denzelven haaren zoon, na doode van zyn huisvrouw susanna rutgers gedaan, by de voornoemde donataris, mede niet behoeft te werden ingebragt tot begrootinge van de voorfz. gemeene boedel van hem philip de flynes" en susanna rutgers, zah. om redenen, op de vyfde vrage aangehaald, en bovendien nog byzonderlyk , om dat wy berigt werden, dat dezelve donatiën by rebecca de wolf voornoemt, niet zyn gedaan aan haar zoon philip de flynes alleen maar onder eene diftributie van obligatiën of effecten, egalyken meede aan haar andere kinderen toegevoegt, enzulks niet anders aangezien konnen worden, als een uitgekeerde verdeeling en anticipatie van derzelver kinderen van haar donatrice te verwagten erfportien, waar by dan nog verder ftaat te eonfidereeren} dat als by de meergemelde teftamenten van.  CONSULTATIEN en ADVYSEN. ^2t philip Dlï flynes Cfl susanna rutgers, is gOOrdon- neert, ,, dat uit de gemeene boedel van dezelve Conthoralen, „ zo als die op het hertrouwen van de langftlevende zoude werden begroot; de uitkeeringe van dc aldaar gefpecificeerde vyfdeparten zoude moeten gefchieden: het zelve niet anders te neemen is, als dat dezelven boedel als dan wel zal worden ,, geconfidereert, met zyn winften en aanwaffen." Edoch, maar met die geene, die uit dien zelve boedel zyn voortgekomen, £f tanquam ejus fruEtus, lucra, acceffonss ex ipfo Ulo patrimonie-, en malfa van cier conthoralen boedels, zo als dezelven op het overlyden van de eerstftervende van de conthoralen geconftitueert is geweeft, mogen zyn geprovenieert en gevallen, zonder daar on« der te mellercn 't geene Extrinfecus en niet als een gevolg van voorfz. boedels, aan dé vader of aan de kinderen mag zyn opgekomen , in continuata enim vel prorogata parentis fuperjlitis cum' liberis focietate communia tantum fiunt ea, quce ex indujiria, folertia , vel ex bonorum communium frutlibus acquiruntur, non vero hce~ reditates, legata, vel donationes, quce aliunde obvenerunt. Chriftin. ad. t;L. Mechlin. tit. 16. ad. 34. n.- 35. /. in addit. n 7. Wefel de connub. bon. fociet. tract. 2. cap. 4. n. 101. Êf feqq. £f ibi. cit. Bufius ad. I 59.. ff. pro focio n. 17. Zyp. in yiotitin juris lelgici. tit. de jure dotium in verbo communio. Konnende hier jegens in geen conlideratie komen, dat by de Groot, lib. 2. part. 13. n. 3. werd geleerd. „ Dat als een weduwnaar, kinderen heb„ bende, blyft zitten in dc boedel, de helft van alle aankomften, „ die na de dood van de eerftoverleden, den boedel aankomen, zo wel by erfenifte als anderzints, als dan zoude komen op de ,, kinderen." Dewyl hetzelve wel gerecipieert is in plaatzen, alwaar de keure zulks uitdrukkelyk zyn medebrengende, maar elders of anderzints niet , tejle Groeneweg. in not. ad. Groot. d. loc. obfteerende voorts in deeze mede niet de dispofitie van het 21 Art. der Keure van de Weeskamer der Stad Amfterdam , waar by dc kinderen mede werden geadmitteert tot de aanwaffen van erffeniffen en anders de langftlevende aankomende, (te ween n' ta) na den geprcefigeerden tyd van bewys te doen , aangemerkt , dat dezelve keure op ^een andere boedels kan applicabcl wezen, als Ggg 3 de  42i CONSULTATIEN en ADVYSEN. de welke onder de voorfz. Weeskamer behoren, en ook notoirlyk alleenig is ingeyoert to.ftraffcn van nalatigheid van de langftleevende, die weigerig blyft, of verzuimt heeft binnen den tyd, Art. 3. van dezelve Weeskeuren gepreefigeert, te verlichten, en zyner kinderen goed te bewyzen en ter Weeskamer te brengen; zynde uit het voorfz. 21. Art. zelfs klaarelyk aftemetcn, dat, alwaar geen nalatigheid omtrent het doen van 't voorfz. bewys is gecommitteerd , of als het zelve binnen de gewoon e tyd is gedaan , als dan geen gemeenfchap van erffenilTen en gifte middelerwyle gevallen kan werden gefuftineert , waarom'dan dezelve Keure in deeze geen de minfte toepaillnge kan vinden-, cm dat, (zo als uit de context van het voorfz. teftament van susanna rutgers blykt,) pkilip de flynes , VajJ dc ondcrhouJinge van het geene by de voornoemde Weeskeuren werd voorgefchreeven gedispenfeert is geweeft, en de teftatrice voorts ook de Weeskamer der Stad Amfterdam nominatim heeft gefecludeert en uitgeflooten gehad. Op de achtfte vrage, gedraagt ons advys, (onder verbeteringe als vcoren,) dat het geene philip de flynes, uit zyn verftorvene kinds Legitime heeft geërft,aan hem privativelyk eigen moet verblyven , zonder tot vergrootinge van dc voorfz. boedel of in collatie behoeve gebragt te worden, om redenen, hier vooren aangehaalt. En zo als beweerd werd in terminis , by Wefel, d. cap. 4. n. 98. in rationem continuatce focietatis .non venire hcereditates , legnta , vel fuccefjïones feu parenti, feu liberis acquifita , fed ea cuique propria manere cui obvenerunt f& Ji obitu fuccejfoneque anus ex liberis hcereditas ejus patri deferatur , non effe eam hcereditatem. commurdcandam cum fuis liberis. Op de negende vraage, dat het geene wegens do legitime van bet voorfz. overledene kind, tuffchen de voornoemde philip de flynes en r e e e c c a de flynes gedeelt , en by ieder feparaat genoten ftaat te werden,indiftinflelyk moet validceren, en geimputeert werden op de twee vyfdeparten by susanna rutgers aan haare kinderen geafïigneert, en dat die twee vyf. d^parten met het geheele montant van die legitime moeten werden verminder:, om dat het moederlyk goed van de kinderen daar  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 423 daar in is beftaande, en de moederlyke erffenifle daar ook uit tot zödaahige begrootinge kan werden gevonden, dat naar de voorfz. detracTie vafi 'd'es verftorvene kinds Legitime, omtrent het refteerende mocderlyk goed aan rebecca de flynes, geen gravarhen In hkarc eige Legitime werd bygebragt, maar in tegendeel, nog een zeer notabel beneficie Voor haar daar omtrent overig blyft; aangezien de voornoemde susanna rutgers beide haare kinderen met een zesdepaft van de vooriz gemeene boedel, in plaatze van de aan haar geafïïgneerde twee vyfdeparten had kunnen afzetten. Op de tiende vraage, dat de voorfz. legitime van het verftorvene kind in vrye effecten moet beftaan, en de huizen by rebecca de flynes aangenomen moeten werden, met de laften by haar moeder Saligr. teftament geordonneert, en zo zy al daar mede, en het geene by haar voor huwelyksgoed is ontfangen, bevonden mogten werden te veel genoten te hebben, dat daar van behoorelyke uitkeeringe by haar pro rato aan philip de flynes voornoemt, zal moeten worden gedaan. Op de elfde en laatfte vraage, dewyl by het teftament van philip de flynes en susanna rutgers, de huwelyks voorwaarden van dezelve Conthoralen, in den beginnen abfolutelyk en zonder reftriétie zyn vernietigt, en daar by expreffelyk is gewilt en begeert, dat de zaake zodanig opgenomen en géconfidereert zoude worden , als of zy lieden op de coftumiere gemeenfchap van goederen, en zonder eenige huwelyks voorwaarden gemaakt te hebben, in den echtenftaat waaren getreden, dat dierhalven de zaaken in diervoegen moetende werden opgenomen , vervolgens ook om de begrootinge van de voorfz. legitime te vinden , de seftimatie van de geheele boedel, en zulks daar onder mede van de vooruitgemaal'te huisraad , inboel, goud , zilverwerk &c. zal moeten gefchieden , doende niet , dat by het voorfz. teftament de voornoemde huisraad, inboel &c. wederom aan de langftleevende werd befprooken , alzo hetzelve niet is gedaan met relatie tot de voorfz. huwelykfche voorwaarden , veel min met zodanige exprefïïe , dat dezelve huisraad &c- by de langftlevende zoude werden, genoten, in-  4H CONS ULTATIEN en ADVYSEN. ingevolge van de oorfz. huwelykfche voorwaarden , voor zo verre zouden blyven in haar kragt ,en ongederogeert, maar werde de voorfz. ftuisraad en inboel by de voornoemde feftamentè duidelyk aan de lai blievende gemaakt by forme van Legaat, waar mede de Legitime :ec kan werden yermindert. Vii Merlin. de Legitima lib. 2. tit. 1. queeft. 10. Aldus geadvifeert in 's Gravenhage den 9. Maart 1695. XflVas getekend) A breur. b. edmond, flor. r. pittenius. CXXII. A D V Y S. Of de Stad Amfterdam competeert het regt van Exüe, ten reguarde van erffenifj'en, te beurt vallende aan inwoonders van Engeland. \V"7"y Sir Thomas lands Ridder en Regeerend Lord\t\ Major, mitsgaders Alderman en Raade der Koninglyke hoofdftad London, in het Koningryk Engeland, zende by deeze onze hartelyke wensch van alle welftand, overvloed van zegen en prosperiteit, en groetenilTe aandc Edele Groot Agtb. Keeren, de Heeren Burgemeefteren, Schepenen en Raden der Stad Amfterdam, in Holland. Notiflceerende aan dezelven , hoe dat heden dato ondergefchreeven, ten Raadhuize deezer Stad Londen ter kamere Guithall voor ons perfonelyk gecompareert en verfcheene is, de Edele Heere Sir t hom as daval, Ridder, inwoonder deezer ftad Londen, geaffifteert met Mr. philips gols, Advocaat en ordinair Notaris alhier, ons te kennen hebbende gegeeven, hoe dat hy heer Ridder Sir thomas daval, als in huwelyk hebbende zyne Lady rebecca burr, ter occafie van het overlyden van den heer nicolaas van der hage, koopman tot Amfterdam , in huwelyk gehad hebbende me vrouwe maria burr,  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 4:5 burr, geweeft zynde de eige zufter van zyn heere Comp: Gemalinne tot Amfterdam, te vorderen en te ontfangen heeft de middelen en nalatenfchap van dezelve heer davall nomine uxoris als erfenifte naargelaaten en opgekomen, tot het welke te betaalen de Executeurs van de Teftamente van denzelve heer nicolaas van der hage willig en bereid waaren alleen, dat dezelve aan hem heere da vall genotifkeert hadden, dat zy lieden uwer Ed: Groot Agtb: Stede wegen geinfinueert waaren, de gemelde erfenifte aan de Heere davall niet te laaten volgen of te betaalen , omme naar Engeland vervoert en getransporteert te worden , voor en aleer dieswegen te Amfterdam, daar de Erfenis voorgevallen is, betaald zoude weezen het regt van Exue of Iflue UEd: Groot Agtb: Stad competerende van het uitvoeren van Goederen en Erfeniüen, volgens Handvesten, Previlegien, Oótrojen, Conftumen en Willekeuren der Stad Amfterdam, het vierde boek, het eerfte deel, Cap. 9. n. 1. Articul 4. folio 159. zynde den vyftiende Penning. Het welke de Heer Ridder davall vermeent ongehouden te zyn omme te betaalen, en dat ook het zelve met reden van hem niet kan ofte behoorde geëischt en gevordert te worden , omme dat hy Heer Erfhaalder een ingezeten en inwoonder is van de Stad Londen, alwaar nu nog tot geene tyden geheven ofte genomen werd, of ooit geheven ofte genomen is geweeft, eenig regt van iflue, pond geld, ofte uitvoerregt vanErfenifle, belafting ofte tauxatie van Poorteren en Ingezetenen der Stad Amfterdam in Holland,of eenige andere Steden en Provintien over zee van daar hier zynde komen woonen, ofte van herwaarts weer verplaats zynde, ofte met ter woon vertrekkende perfone.n, ofte van perfonen, die van daar uit dezelve Stad Amfterdam, alhier tot Londen , ofte elders in dit Koningryk Engeland fucceffien, Erfeniflen en Befterfenilïen van goederen komen haaien of genieten en opgekomen en aangeftorven zyn, maar dezelven erfelyk bezitten, vry na haar neemen,vervoeren, en daar van na haare wille onbelemmert disponeeren zonder eenig exue, iflue ofte pond geld, ofte eenige andere 011- H h h gel.  4i5 CONSULTATIEN en ADVYSEN. gelden daar van te geeven , of te betaalen , het welk ook zelfs de meninge van UEd: Groot Agtb. fcheind te zyn geweest van den beginnen aan, als in fine van het regt van exue ofte iflue blykt, als fchynende te relateren tot dat geene dat de Poorteren van Amfterdam , gemakkelyker of ongemakkelyker wedervaren zouden in andere Steden, of plekken in gelyke voorval, len of occafiën, &c. waar toe ook fchynen te concurreren de reciproque Contraften en Conventien, ten dien opzichte tuffchen UEd: Groot Agtb. Stad met de refpective Steden Groningen, Deventer, Dordregt, Haarlem, Delft, Leiden, Schoonhoven, Hoorn , Enkhuizen, den Haag, Amersvoort, Alkmaar, den Briel, Antwerpen en Nymwegen zo gemankt en opgeregt. En alzo UEd: Groot Agtb: Ingezeten', en de Poorteren in dezelve gevallen binnen deeze Stad en Koningryk Engeland in maniere voorzeid alle zodanige en meer voordeden genieten, als zelfs met de vermelde Contracten van de Steden voorfz: is bedongen, en dat de gevallen van Erfeniffen by deeze conjuncture van tyden, en de tegenwoordige regeringe meer apparent ftaan voortevallen, voor de Ingezetenen van UEd: Groot Agtb:Stad, als wel voorhenen. Zo hebben wy ten verzoeke van de Heere davall, (die ter evidentie van zyn te kennen geeven, deezen eigenhandig ondertekent heeft) hem niet willen wygeren, mede te deelen, deeze onze opene letteren van demonftratie, vertoog, en verzoek, aan uw Ed: Groot Agtb: ten einde dezelven in zyne zaake van ErfenitTe als onze Stads Ingezetenen, by, en door UEd: Groot Agtb: zodanig mag werden ontmoet, omme dieswegen van hetzelve UEd: Groot Agtb: regt van ex-ue geëxcufeert, vry gefteld en geremiteert te worden, en hetzelve voordeel en benefitie van exceptie te genieten, als UEd: Groot Agtb: Ingezetenen in het zelve cas hier vooren gemeld, hier doen en genieten:zullende met het zelve te doen, onzenaburelyke vriendfchap meer en meer verbonden en bewaard werden, (Was getekend") thomas davall- (Lager ftond.) In  CONSULTATIEN en ADVYSEN 42? In betuigingen van het geene voorfchreven ftaat, hebben wy het zegel der Majoraliteit onzer voornoemde Stad Londen geordonneert hier op te drukken, en een tranflaat daar van ra het nederduitsch, door de gemelde Mr.PHi lippus de gols gemaakt te werden, omme hier aan te annexeren, dat by ons aldus gegeeven en verleend is, ten Raadhuize onzer Stad Londen, den drie-en twintigfte dag in de maand Auguftus, Anno Domini een duizend zeshonderd en vyf en negentig, ftilo Anglicano. (Lager ftond en was ondertekent.) good fillou. Op gedrukt het Zegel van de Majoraliteit der Stad Londen gedrukt op een groote roden Ouwel, overdekt met een uitgeIneden witte papiere ruite. Getromvelyk en naar waarheid vertaald uit de hier annexe orgineie Letteren requifitoriale, in het Engels van den Lord Major, Aldermannen,ende Raad deezer Koninglyke Hoofdftad Londen, aan de Edele Groot Agtbare Heeren de Heeren Burgermeefteren , Schepenen en de Raden der Stad Amfterdam in Holland, accorderende met deszelfs ware zin en inmeininge, 't oirkonde der waarheid deezen met myn hand ' en zegel bevestigt, in Londen deezen copyen Augufty Anno domini 1695. Stilo Anglicano. (Was getekend.) philippus de gols, j.c.&c. Notaris Publ. (Lager ftond) Opgedrukt het Zegel in roden Ouwel. Hhh 2 CXXIIL  4?8 CONSULTATIEN en ADVYSEN. CXXIII. A D V Y S. Arreften fundeer en jurisdictie, en dus beletten dezelve de executie van een pofterieure Sententie van een fuperieure Regter. Gezien by den ondergefchreevene de geannexeerde Memorie met de aften en befcheiden daar inne vermeld en gelet op de voorgeftelde vrage. Dunkt onder verbetering, dat de Heeren Weesmeefteren der Stad Amfterdam niet fecuur kunnen demanueeren en overgee* ven de fomma van een duizend drie honderd agt en festig guld. 30 ftuyv. en 13 penn. breder in de voorfz. Memorie gementineert, fchoon daar toe Authorifatie is verleend by den Hoogen Rade, om alle zodanige redenen als in dé voorfchreven Memorie zyn vervat en onder andere wel voornamentlyk om zodanige refpectivcArresten , als by dezelve Memorie worden verhaalt, want alhocwefdie zelve Arreften niet zyn gedaan uit kragte van eenige mandamenten van de Hooge raade, maar ten deele zyn Arreften, dewelke zyn gedaan door een geregtsbode der Stad Amfterdam , en ten deele Arreften, die gedaan zyn uit kragte van Mandamenten van den Hove vanHolland,zo is nogthans een klaare en on wederfpreekelyke zaa. ke dat door die zelve refpective Arreften regt is geacquireert den geene, ten welkers behoeven en verzoeken die zelve Arreften zyn gedaan en namentlyk regt, waardoor gefundeert is de Jurisdictievan den Regter, uit wiens naam en Authoriteit de voorfz. Arreftanten agter weezen is gefecureert, voornamentlyk geconfiderecrt dat alle die zelve arreften gedaan zyn geweest lang voor dato eer dé voorfz. Authorifatie by den Hoge Rade is verleend : ja eer by den Hoge Rade is geweezen een van de Refpective Sententien, waar van in de voorfz. Memorie mede word gemeld, en die tot het verzoeken en verleenen van de voorfz. Authorifatie occafie, en fondament hebben gegeeven, welk antericur geacquireert regt van de voorfz. Arreftenten notorie niet heeft kunnen worden weggenomen door de voorfz pofterieure Sententien, en de daar uitgeoccafioneerde Authorifatie van den Hoge Rade, als zynde zo wel die zelve fententie, als de voorfz, opgevolgde Authorifatie, res plane inter alias allee 6? ju-- di-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 429 dicata; waar van in regten uitdrukkelyk is gedefinieert, quod aliis noccre vel prcejitdicare nequeant. Ja zyn die zelve fententiën , en de opgevolgde Authorifatie Res plane inter alios a'ètce & judiealcs, niet alleen ten opzigten van de voorfz. refpective arrestanten, maar ook ten opzigten van de voorn: Heeren Weesmeesteren, als dewelke daar over in het minfte niet zyn gehoort, en tot weikers laften ook daar uit notorie geenerhande executie gedirigeert zoude kunnen worden: maar dewelken indien men haar tot eenige overleveringen van de voorfz. penningen zoude willen bedwingen , als nog raauwelyks daar over zouden moeten worden gedagvaart, en welkers defenfie notorie een regtmaatige en wel gefondeerde defenfie zoude weezen , indien de zelve, zo gedagvaart,kwaamen te prefenteeren de voorfz. Penn. te demanueren, mits dat alvoorens alle de voorfz. arreften metterdaad wierden afgedaan, gelyk te meermalen zodanige prefentatien in andere diergelyke gelegenheden gedaan zynde, altoos ook fatisfactoor geoordeelt zyn. Het gemeene zeggen, van dat de Executie van een Sententie van een fuperieuren Regter niet belet ofte verhindert kan worden door een Arrest van een la<. ger Regter,. maar alleen zynde te verftaan van Arreften die aan de Sententie van een fuprieuren Regter pofterieur zoude mogen zyn, ofte die een gecondemneerde genegligeert zoude mogen hebben, 't zyne defenfie te allegercn, en bovendien ook notorie niet applicabel zynde in cas fubject, alwaar ten laften van de Heeren Weesmeefteren geen de minfte fententie ofte condemnatie is. Aldus geadvifeert in's Gravenhage, den 12. Scptemb. 1698. (Was getekend) j, van al monde, a. br eur.- Hhh 3 CXXIV.  43 CONSULTATIEN en ADVYSEN. CXXIV. A D V Y S. De Weft-Indifche Compagnie , OStrooy heibende van de Staten Generaal , om met uitflidtinge van alle anderen te mogen navigeer en en handelen op de Kuften van Africa, 20 is 't nogtans zeiker dat zodanig o&roy alleen disponeert tegens Ingezetenen er. Onderdanen van dezen Staat. Eenige Engelfche Kooplieden zenden hun Schip van Jamaica na de Honduras, met order om vervolgens te gaan na deeze ftad Amfterdam, weezende dit fchip alzo tot Amfterdam gekomen : zo werd het zelve op fpeciale ordre mede van de voorfchrceven Engelfche Kooplieden, en voor hunne rekening particulier, beladen en afgevaardigt, na de Kuft van Guinea. Zonder dat in het fchip of cargazoen, iemand anders buiten de voorfchreve Engelfche Kooplieden eenig het minfte part of deel is hebbende. Het voorfchreeven fchip zynde vervolgens gekomen op de Kust van Guinea, en zelfs ook nog onder zyl zynde en navigerende in volle zee, voor of omtrent Annabo, is aldaar en in 'die geftalte, door een fchip van de Weft-Indifche Compagnie van deeze vereenigde Nederlanden gerescontreert, aangehouden en opgebragt in de haven van ft. George Delmine, en aldaar ook (zo men verftaat) geconfisqueert geworden ten behoeven van dezelve Compagnie; en dat op fundament, van dat zo wel aan vreemdelingen, als aan Inwoonders en Onderdaanen van deeze Staat verboden zoude zyn, uit deeze landen derwaarts te equipeeren , zonder confent van de voorfz. Compagnie. Waarom zo word 'er gevraagt; of die van de Weft-Indifche Compagnie in dezelve haare fuftinue en de confiscatie daar op gevolgt, zyn gefundeert, dan niet? Gezien by de ondergefchrevene devoorenftaande cafus poft» tie en gelet op de vraage daar uit gedaan. Dunkt onder correctie; dat van wegen de Weft-Indifche Compagnie deezer landen niet heeft kunnen werden gecontendeert tot confiscatie van de fcheepen en goederen by cafus pofitie ge*  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 43i gemeld en dat mitsdien de pretenfe confiscatie, zo echter do faclo op Delmina mogte weezen gedrecreteerd, door de Ministers of Regters van de zelve Compagnie, ook niet kan worden geoordeelt regtmatig te zyn. Omme redenen dat het voorfchreve fchip, en ladinge is toebehoorende Kooplieden, en Ingezetenen van Engeland, en dat ook het zelve fchip niet anders is bevonden, als alleen zylende op de kufte van Guinea, voor, of omtrent Annabo; volgens het geene, by de voorfchreve cafus pofitie is ter neder gefield, en in deeze dan ook werd gefupponeert, voor eene waarheid. Want, of wel aan die van de gemelde Compagnie by de Hoog Mog Heeren Staaten Generaal van tyd tot tyd zyn gegeeven, en geaccordeert geweest Oclrcjen, omme met exclufie van alle anderen te mogen navigeeren en handelen op de kutten van Africa, en elders binnen de limiten, by de voorfchreven Oclrojen breder gemeld, en zulks mede op de kufte van Guinea; zo is het nogthans een kennelyke zaak, dat dezelve Oélrojen niet disponeeren of ook kunnen disponeren verder of anders dan tegen de Ingezetenen en Onderdanen van deezen Staat. Cum extra territorium jus dicenti impune non pareatur per jura vulgata. Te meer ook, om dat het voorfchreven fchip niet is gevonden in eenige haven , of in het diftricl: of territoir van de voorfchreve Weft-Indifche Compagnie: maar dat hetzelve fchip alleen in zee, en dat nog onder zyl zynde, is gerescontreerd en aangehouden geworden. Verre van daar, dat het zelve fchip zoude weezen geattrappeert op eenige verboden handel met de Onderdaanen van de Compagnie, in dat diftricl; gepleegt te hebben, als weezende hier te Landen altoos conftantelyke gefuftineert, dat de zee allenthalven vry was: en dat de handel op die vrye plaatfe ingelyks was een zaak volkomen gepermitteert; en die ook met regt aan vreemden, geene Ingezetene zynde van de Wet* geever, niet geprohibeert konde werden. Zo als dat breder de jure gentium wert geaftrueert, by de Heere Hugo de Groot in zyn beroemt Traétaat de Mari Libero pag. (Mihi) 1%. 14. en 28. Zonder dat hier jegens ook zal kunnen doen zeker pretenfe millivc, die by den Heeren Staaten Generaal, aan zyn Keur- vor>  432 CONSULTATIEN en ADVYSEN. vorftelyke Doorlugtigheid van Brandendenburg zoude zyn gefchreeven, voor zo veel, namelyk, daar by zoude moge weezen ter neder gefteld; dat vreemden van geen beter regt zouden kunnen zyn, als de Onderdaanen van deezen Staat, ten refpeótte van de equipagie en uitrustinge en voorziening hier te Landen gedaan, want behalven dat de voorfz miffive, niet is gepubliceert; zo nogthans zoude moeten hebben gefchieden ; indien die voor een wet van den Souverein zoude werden geconfidereert, volgens het geene in het brede werd geleerd by den Raadsheer Coren Obs. i, rer. a fapr. Holl. curia jud. en by Mevius adjus, Lubecenfe in proleg. queft. 9. n. 63. & feqq. veel min dat dezelve miffive, ofte het raifonnement daar inne vervat, ooit in pracTique ten opzigte van vreemdelingen, zoude weezen aangenomen. Zo als mede van noden zoude zyn geweeft, om aan eenige dispofitie van den Staat de kragt van wet te geeven of te doen hebben , (volgens de geruigenilfen van de Heeren Coren en Mevius ter voorfchreve plaatzen ,) zo is ook (onder reventie) aan zodanige miffives gants en al niet te defereren, voor zo veel dezelve van een reets gemaakte wet komen te devieeren en af te gaan. Als kennelyk, en ten overvloede mede te zien is, in nov. 82. cap. pen. novella. 113. cap. L. 6. c. fi contra jus. vel utilitatem publicam; éf in L. 11. C. de judiciis conform mede de InftruÜie van den Hoge Rade in Holland art. 9. en van den Hove provintiaal mede in Holland art. uit. gelyk daar van ook een notabel exempel te vinden is, by denzelve Raatsheer Coren obs. 2J. de r. a. fupr. holl. Curia jud. en in deezen desaangaande in alle gevallen ook des te minder zwaarigheid zoude behoren te werden gemaakt; zo, omdat de voorfchreve miffive wel is gefchreven op den naam van het Collegie van de Heeren Staaten Generaal, maar dat het niet blykt, dat dezelve zoude hebben gecirculeert, en ter deliberatie gebragt zyn geweest in de refpective Provintiën van de vereenigde Nederlanden, (gelyknogthans by zodanige gemeene concurrentie van alle de Bondgenoten ten opzigte in de fuscesfive Oclrojen is gefchied; en waar in mitsdien ook geene veranderingen anders, als by gelyke concurrentie van de gantfe Unie weder heeft of zal kunnen werden ge. maakt)  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 433 maakt) als ook om dleswille, dat by de voorfchreve Miffive niet werd gevonden een poene van confiscatie van fchip en goederen , waar over hier alleen de queeftie is, als mede nog dat dezelve Miffive is gefundeert (onder reverentie) op een abufief te kennen geeven van de meergemelde Compagnie ; van dat, namelyk, zulks airede in de O&roje tegen vreemden, die geen Ingefetenen van deezen Staat zyn, zoude weezen gedisponeert; contrarie, als daar by zal werden gevonden: dat wyders ook het raifonnement of de illatie uit het regt van de Ingezetenen van deeze Staat, tot dat van vreemden, en geene Ingezetenen alhier zynde, kennelyk erroneus is, voor al mede ter zulke eflefte; dat, daar op confiscatie tegens de zelve vreemden, en geen Ingezetenen van dezen Staat zynde, zoude kunnen plaats hebben, om dies wille,namelyk,dat de Equipagie en uitruftingen van vreemde fcheepcn hier te Landen per fe een geoorloofde zake zynde, immers niet kan werden ongeoorlooft, door een voorgenome voijage , die door de Oclrojen van de Compagnie, aan vreemden niet is, of heeft kunnen werden verboden, daar ter contrarie aan de Ingezetenen van den Staat het einde of de voijage met regt verboden zynde geworden: ook te gelyk verftaan moeten werden verboden te zyn de middelen, om tot dat einde en tot die voijage te geraken. Buiten en behalven, dat ook de voorfchreve Miffive komt te reflecteren op zodanig een geval, daar in door vreemden het bootsvolk tegen de wetten van den Staat hier ten Landen was aangenomen geworden, en voorts alhier ook het deflein tot den pratenfen verbodene handel eerft geformeert was; en alzo dat alhier geformeert deflein met dat volk uitgevoert en werkftellig gemaakt met eene effeclive handelinge op al zulke plaatfen , waar van de Compagnie niet fimpelyk Ottroy was hebbende, maar van dewelke dezelve ook volkomen Meefter en Eigenaar was, en dat nogthans van alle het Zelve in deeze niets het allerminfte komt te confteren. Invoegen , dat gelyk de voorfchreve miffive mits de non applicatie (als die al voor een formelen wet zoude moeten werden geconfidireert) in geene deelen kan obfteren, dezelve dan ook van des te minder operatie tegen die yan de Engelfche natie zal kun- IJi uen  434 CONSULTATIEN en ADVYSEN. nen wezen, om dat de inhoud van dien nooit tot een wet is gemaakt door publicatie, of receptie; en zelfs ook om dat die is geobtineert, op een te kennen geeven, en op een illatie(onder reverentie; beiden in verfcheiden refpecten, als vooren te eenemaal erroneus, en abufief. Aldus geadvifeert in Amfterdam, den 10. Maart iTor. (Was getekend) A. van den ende. CXXV. A D V Y S. Zal het regt van aanwas plaats hebben, zo word daar toe vereischty dat de Legatariffen te zamen en conjunclim tot een en dezelve zaak of fomme worden geroepen. Extract uit het Teftament van de Eerb. Juffr. elisabeth coster, laaft Wed. van Sr. jan huybertsz roman, in zyn leeven Krankbezoeker,in dienft der Ed. Comp. gepafteert voor de Notaris francois verboom, in dato 18, Mai A°. 1699, Ten tweede legateert zy Teftratrice aan de drie Dochters van haar overleden broeder, genaamt geweest zynde david coster, in zyn leeven Makelaar tot Amfterdam, waar van de eene genaamt is eva coster, Wed. van johannes van den bergh, in zyn leeven Frans Schoolmeester in de Beverwyk, en de andere twee haar Teftatrife van naam onbe. kent, doch waar van de eene is getrouwt, met eene josua yssen, Muskoviets Koopman, en den derden nog ongeëcht, alle. te Amfterdam woonachtig, de fomma van twaalfhonderd Ca-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 43y 'Caroli guldens te veertig grooten yder, ofte elk van een vierhonderd Gulden &c. (Onderftond.) Accordeert Batavia, in de Weeskamer Ady Ultimo january 1702. (Getekend.) jan koecKj Secretaris. Gezien by de ondergefchrevenen het bovenftaande extract» voorts onderricht, dat eene van de Legatariffen, in de voorfz. acte genoemt, en namelyk de geene die getrouwt is geweest met josüa yssen, thans en wel voor de Teftatrice overleden is, alhoewel met kinderen, en daaromtrent gevraagt ; Zouden wy (onder ootmoedige correctie) haar Ed. Achb. de Heeren Weesmeesteren van deeze Stad niet kunnen raaden , om* me aan de twee andere en nog overige Legatariffen , van en uit de penningen door de Weeskamer van Batavia aan de Weeskamer van deeze Stad overgemaakt, eenige andere of verdere uitkeringe te doen, als naar advenant van ieders Legaat, zynde voor ieder de fomma van vierhondert guldens. Omme redenen dat gelyk aan de eene zyde waarachtig is, dat de refterende vier honderd guldens, mits het voor overlyden van de bovengemelde Huisvrouw van josüa yssen, op en tot haare kinderen niet heeft kunnen werden getransmitteerd, alzo ook aan de andere zyde van gelyken waarachtig is, dat hetzelve Legaat, vermits het overlyden als boven, daar door caducq is geworden en vergaan, quemadmodum femper folet 3 wanneer een Legataris voor den Teftamentmaker komt te fterven, per Leg. unie. §. .2. Cod. de caduc. tolt. Groot 2. B. 24. d. num. 49. & feqq. Zonder dat eenige bedenkingen behoort te vallen omtrent het pretenfe regt van aanwas, gemerkt daartoe vereischt word, dat de Legatariffen dan te faamen, en wel conjunctim, tot eene IiJ 2 zaak  436 CONSULTATIEN en ADVYSEN. zaak of fomma worden geroepen; nu autem is notabel, dat alhoewel de drie dogters van wyle david coster, agter volgens het bovenftaande extract uit den Teftamente van elisaiieth coster, gelegateert zyn met een fomma van twaalf honderd guldens, nochtans al verder zodanig verdeelt en geordonneert zyn, dat aan yder van de voorfz. Legatariflen particulierlyk geaffigneert is, het geene ieder daaruit te genieten hadde, namelyk, elk van een vierhondert gulden, en vervolgens diftributive niet conjun&ive ten zulke effeóte dat yder zyn eige ƒ 4oo;- bekomt, doch zondermeer, en zodanig, dat gelyk hy aan de eene zyde niet geroepen werd, in en tot eenes anderen Legaat, zy aan de andere zyde dan ook geen gevoegde nog mede participant in de zyne heeft tegedoogen; invoegen het zigzelven wyst dat de voorfz. drie Dogters van de voorn, david coster in deeze niet moet worden aangemerkt, tanqmm conjuncte maar tanqmm disjuncl.ee perfona ; als zynde hier boven getoond , dat in deeze nee fmgidis cf omnibus unum idemque legatum fuerit, nee concurfu partes facla, fed ab initio fuerint, & quidem ex judicia & voluntate testatricis, conf at eum tota notitia conjunclionis, prcecipue hisce ducebus regulis; Eerftelyk dat conjunct non intelliguntur, nifi quibus eadcin res, &f quidem tota legetur in l. 80. ff. de Legat. 3. En ten anderen, dat pro disjunclis habentur, quoties non concurfu, fed ab initio, partes divifce fuerunt. argum dicl. I. 80 f. de Legat. 3. quibus adde Vinnium ad §. 8. Inftit. de Legat. & ibi num 9. pracip. circa finem. En vooral zo wanneer, ut in cafu propofito, aut Jingulis alia atque alia res, aut feparatim unicuique pars rei relinquitur, in l. 84. §. 12. ff. de Legat. i°. I. 1. princip. & l. n-jf. deufufructuaccresc. waar tegens mede niet te pafte komt de Claufula concernens in hisce verbis, of elk van een ƒ 400 en zulks de reductie van ieder particulier ten belope als vooriz. is, te willen excuferen daar mede als of de voorfchreve woorden geen fmaldeeling, maar alleen te kennen geeven, dat de ƒ 1200:- aan hun drien wierden gemaakt, hoofd voor hoofd, en alzo weinig nog, dat men daar op al verder zou willen appliceeren voor een tweede maxime; quod expresfio partium non femper conjunctionem mutet en wel  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 43? wel dan niet quando etiam non expreffe, tacite tarnen cnumeratione perfonnrum fi^nificarentur ; om redenen, aan de eene zyde, dat de voorfz eerfte conlheratie niet conform is met de bewoording in de Teftamente gebruikt, en anderdeels dat tot de folutie van de voorfchreeve tweede objectie al mede ter contrarie waarac1 tig is, Expreffa faltem in plerisque nocere, quce non expresfa non nucerent Textus efi in l. 195. ff. de regui: jur. vooral wel in cas fubject alwaar, eerftelyk de feparatie en disjunctie niet refulteert ex lege, maar ex voluntate & mente loquentis, en ten tweede zo dat de aanwyzinge van yders Legaat in deeze niet is gedaan by portiën of gedeeltens, maarzo dat magis ipfum legatum fcinditur quam res legata, cn zodanig dat elk het zyne krygt en niet het geene eens anderenis, te weeten ieder zyne vierhondert guldens particulier. En waar mede overeenkomt, 't geene elders geleert, en 't zyner tyd geoordeelt is, dat wanneer aan veele een ding, maar by afgefcheidene deelen befproken is, dat als dan geen regt van aanwas plaatfe heeft, als by Tluber in zyn hedendaagfche Regtsgel. 2. B. 21. D. num. 21. en by Dumat in zyn Tract. des Loix. civil. êf natur. Tom. 3. Libr. 3. Tit. r. Stct 9. pag. 505. 6f 518. en insgelyks dat Licet aliqui verbis conjungantur, non tarnen ad eandem fummam, aut quantitatem vocati dicaniur, quoties p.r verbum difirilutivum elks hoe efi fingulis, vocantur , addita ratione quod fic ad feparatam finguli fumman vocentur, r;chtervolgens de decdie van den Friefche Raad, by San. de l. 4. tit. 4. def. 7. vers. hos fratres &C. en ook by Mantic. de con]. uit. vol. I. 10. tit. 3. A70. 29. Aldus geadvifeert in Amfterdam, 1703. (Was getekend) a. van den ende, J. de la bassecourt en J. bars. Iii 3 CXXVI.  438 CONSULTATIEN en ADVYSEN. CXXVI. A D V Y S. Over zoortgelyk geval als voorgaande. Gezien by de ondergefchrevene extract autenticq, by jan koek Secretaris der Weeskamer van Batavia in Ooft-Indiën op ultimo January deezes jaars 1702, getrokken uit den Testamente van wyle de Eerb. Juff. elisabeth koster, haft Wed. van wylen jan huieertsz roman, in zyn leeven Krankbezoeker in dienst der Ed. Compagnie, voor de Notaris francois vereoom, de dato 1 8 May A°. 1699 gepafteert; •en daar beneffens mondeling onderregt zynde , dat de voornoemde teftatrice den voorfz. teftamente vervolgens metter dood heeft geconformeert; doch dat alvoorens, en zulks voor de teftatrice, deezer wereld was komen te overlyden, eene van de drie dochters, van haar teftatrices overleden broeder david coster, te weeten, die dochter, welke getrouwt was met eenen josua yssen, waar van als nog vier kinderen in 't leeven zyn, zo mede dat de twaalf hondert guldens, by de voorfchreeven teftamente aan de drie dochters van wyle der Teftatrices boedel gelegateert,door de Weeskamer van Batavia aan de ♦Weeskamer van deeze ftad zyn overgemaakt; en voorts gelet op de vraage daar omtrent voorgefteld. Dunkt (onder correctie) naardemaal de eenige dochter van wyle des Teftatrices Broeder da vid coster, getrouwt met josüa yssen, voor de Teftatrice deezer wereld is komen te overleiden; dat mitsdien het eene derde part van het legaat van twaalf hondert guldens, by den Teftamente, in den lioofden deezes vermeld, aan de drie dochters van de voorfz. haare Testatrices Broeder gemaakt, niet is getransmitteert op de kinderen van de zelve overleden dochter in haar leeven Huisvrouwe van josüa yssen, per 1. 1. §. 2 Cod. de Caduc. Toll. Groot in zyne inleiding tot de Holl. Regtsgel. het 2, hek 3 het 23. deel.n. iS en 19.  • CONSULTATIEN en ADVYSEN. 43P 19. item, het 24. deel, num. 49. Sa«- ra*-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 445 rationis, en op het vertrouwen van het geld, of het effect, van dien, tegen de uitwiffelinge van de groffe te bekomen, albereeds haare volkomene operatie, ten voordeelc van partyen advers zoude hebben gedaan ten tyde van het verley zelfs, en alzo bereids voor dat die tegen de gehoopte en onderftelde voldoeninge uitgewiffelt zoude zyn geweeft, Zullende ook indien men de zaake anders zou willen opneemen, daar uit komen te volgen deeze ongereimdheid, dat namelyk, de verkoper, moetende tot kwytinge van zyne pligt noodzakelyk voorgaan met het paffeeren en verleien van de opdragt, en kwytfcheldinge, zo hy zal weezen in ftaat om geld, of voldoeninge te eifchen, of te ontfangen, nogthans altoos verftaan zoude moeten worden den eigendom van zyn goed albereids- afgeftaan , overgegeeven , en verlooren te hebben , zelfs zonder eenige voldoeninge altoos daar voor te hebben genooten gehad; en dat alzo dat geene, het welk van hem na regten werd gerequireert, om in gereetheid te kunnen zyn, tot het vorderen van regt, hem te gelyk zoude beneemen zyn regt zelve, den eigendom, namelyk, van zyn onroerend goed, zo door het verlei alleen, zonder extraditie van het verledene initru.ment zelfs, praetenfelyk gequiteert, en overgegaan zoude wezen. Neque enim injuria inde nasci debent, unde jura nascuntur ; Textus in l. meminerint C. unde vi. nee quod in favorem alicujus introduUum eft, in odium aut necem eft detorquendum l. 24. ff. de legibus & L quod favore C. eodem. Het welk dan bevonden werd by den Heere boterpot zelfs dien conform mede begrepen te zyn: zo wanneer zyn Ed. by deszelfs miffive in den maand van Augustus van den jaare 1703, en alzo omtrent drie maanden na het geregtelyk verley en transport, gefchreven, de extraditie van hetzelve transport of kwytfcheldinge nog komt te requireeren, en te verzoeken, om tot effening, en befluit te brengen eene zaake, die tot die tyd toe nog in het onzekere, en ongegronde was, en verders ook mits die ongelegenheid van cornelis blaauw, noe is blyven ftuctueei en, en hangen; verre vandaar, dat hy Heer boterp-ot. gedagt zou hebben gehad van den eigendom van het Land Kkk 3 zei-  446 CONSULTATIEN en ADVYSEN. zelve bereids op, en voor die tyd, volkomen verkregen te heb. ben gehad. En wat nu belangt de tweede vrage; zoude de ondergefchrevene mede (onder verbeteringe) van advis zyn, dat in deeze geene rescontre kan werden gemaakt van den beloop van de voorfchreve kooppenningen tegen de „obligatie, die de Heer boterpot ten laste van cornelis blaauw te fpreeken heeft. Want of fchoon het regt van rescontre, of compenfatie van zodanige natuur is, dat het zelve ipfo jure plaats' heeft pofitis terminis habilibus, of in zaaken die anderfints tot rescontre of compenfatie zyn gedisponeert; zo is vooreerst, ten opzigt van de tyd,als cornelis blaauw nog in bonis is geweest,in agtinge te neemen, dat de voorfz. obligatie (uti inftruimur') niet is vervallen geweest, nog ten tyde van de verkoop nog ook ten tyde van de opdragt van het Land in quaeftie, en dat daarom by dezelve opdragt wel uitdrukkelyk werd gefprooken van een effeclive en gerede betaalinge, ja dat ook de tweede termyn of de helfte van de kooppenningen op die tyd niet was verfcheenen, zo dat daarom ook by de opdragt werd gezegt, dat ter oorzaake van de voorbetaalinge zoude moeten werden gerabatteert. Buiten en behalven dat men ook de kooppenningen , voor zo veel ze al verfcheenen mogten zyn, niet abfolut en pure zoude zyn verfchuldigt geweeft; maar dat de extraditie van de opdragt zelfs, eerst regt tot de vordering en ontfang zoude komen te geeven; nemo enim ex contraÜu mutuo agere pot eft, nifi qui a fiua parte implevit; vide Sande rer. Frific. decis. i. 8. 3. d. D. D. ibidim Aliegat. Als waar uit dan volgt, dat deswegen geene compenfatie of rescontre van regte plaatfe heeft kunnen hebben. Quod enim in diem debetur ,non compenfiabitur, antequam dies venit, quamquam dari oporteat. I. 7. ff. & l. 16. §. i.de compenfat fflqucecunqueperexceptionem peremi poffunt, in compenfationem non veniunt l. 14. ff. eod. tit. Gelyk zulks mede wel in diervoegen by den Heer boterpot  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 447 pot moet wezen ingezien en opgenomen, dewyl zyn Ed. by de misfive, in den hoofde deezes gemeld, nog al in de maand van Augustus 1703, komt te infteeren en aan te houden, ten einde hy cornelis blaauw zoude willen bewilligen, en concurreeren tot, en in eene afrekeninge, die niet ipfo jiire, maar alleen in fatto hominis en door het tusfchen komen en met ge. noegen van partyen wederzyde zoude moeten werden in de waereld gebragt, zonder dat 'er nogthans ooit iets van die afrekening, en min van die uitwisfelinges van den brief van opdragt is gevolgt geweest. En dat ten anderen, ten regarde van den tyd na het decerneeren van de curatele, het nog veel zekerder is, omdat gelyk* de curateuren niet hebben in hun vermogen iets by wege van afrekeninge te doen, waartoe zy, na regten en practyke, niet zoude kunnen werden geobligeert en bedwongen ; alzo ook de voorfz. rescontre of compenfatie niet zal kunnen werden geleden;overmits de zaake door de infolventie en de opcevoK de curatele in, cn tot die termen is gebragt, dat daar in geen vyranderingc zal kunnen vallen, ex postfatlo, zo omdat de conditie van alle de crediteuren althans is geworden van eenerlei natuure, par quippe fatta est omnium creditorum conditio post bond posfesfa; unde nihUque cceteris pracipere potest, fed qui debitum fuum recepit in portionem cum. cceteris creditoribus est vocandus, excsquandusque;per textus in 1. 6. §. 7. ff. de his quce in fraudem creditorum & L 14. §. i.ff. de reb. auth. jud.posfid.fuccesfit enim hodie fequestratio bonorum in locum misjionis, vide Anth. Matheus de auction lib. r. cap. 19. 106. adeo ut post bom posfesfa creditori nihil peculiare quod ante non habuit, liceat acquirere; ut optime notat. d. Mevius vol. 7. decif. 127. atque id ipfum, ex A. Fabro c. 4. 23. 4. quoque ad compenfationem accommodat, (f extcndit in terminis lome fortioribus. ö Alhoewel ook eindelyk, de voorfz. compenfatie en rescontre al werdende toegeftaan (als neen) dezelve nogthans niet zoude kunnen te wege brengen, dat de eigendom van het voorfchreve Land, waar van de opdragt nog niet is geftctradeert geworden,  448 CONSULTATIEN en ADVYSEN. den , zouden kunnen overgaan of afgeftaan moeten worden; maar zoude de fleer j. boterpot tot bekominge van dien., niet anders als perfonali aclione kunnen ageeren, zo ais op de eerfte vrage, hier boven nader is geadftrueert; zo dat de zaake dan daar door al weder op een en het zelve zoude uitkomen. Aldus geadvifeerd in Amfterdam, den 30. Juny 1704. XJVas geteekend) floris vlamming, a. van den en de, j. de la bassecourt. CXXIX. A D V Y S. 'Trrouwbeloften, door een meerderjarig jongman gepas/eert , kunnen niet vernietigt worden uit hoofde van poznitentie, als hy zig quafie buigt onder de gehoorzaamheid van zyn ouders , ingevalle namentlyk, behalven gemelde trouwbeloften, vleeschlyke converfatie heeft plaats gehad. casus p03tië. AJongman, oud 28 jaaren, hebbende vader en moeder bei. de nog in het leeven, pasfeert de onderftaande Trouwbeloften, buiten kennis en confent van zyne Ouders. „ Ik ondergefchreevene bekennen my zelfs verbonden te heb„ ben aan Juffrouw B. en haar te trouwen. Aétum den 5. Juny „ 1704. en was getekend A. Zo waarlyk helpemy God Almagtig" Een weinig tyd daar na paffeert Juffrouw B. de onderftaande acte, oud 24 jaaren en vyf maanden, mede hebbende Vader en Moeder, bezwangert zynde van de voornoemde A. „ Ik ondersefchreevene bekenne niets van A. op trouw te heb„ ben, nog gehad te hebben,"derhalven zo ftel ik de voorfz. A. op  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 449 ,, zyn vrye voeten, en ontlla hem van alle engagementen hoe die „ ook zoude mogen weezen. „ Buikfloot, den 24. July 1704. (Was getekend) B. Hier op is gevolgt dat C. de Vader van B. als proc. hebbende van B. en nog als Vader van dezelve zyne dochter B heeft gedagvaart A. en D. de vader van A. en geconcludeert, dat A. zal worden gecondemneert zyn dochter B. op eerlyke en redelyke voorwaarden ter discretie van den Regter in facie ecclefice aut coram judice te trouwen, en dat de vader zal werden gecondemneert zulks te gehengen, en te gedoogeh volgens copie van den eisch. QUiER IT ü R. Of A en deszelfs vader D. door den Regter, na regten zoude kunnen of mogen werden gecondemneert ingevolgen van de voorfz. eisch van C. zo hy procedeert ? Gezien by de ondergefchrevene de bovenftaande cafus pofitie, met de copyen van den eisch van C. in zyn voorfchreven qualiteit, dunkt (onder correctie) dat A, en deszelfs vader D. door den Regter na regten zouden kunnen en mogen werden gecon. demneert ingevolge van de voorfchreve eisch van C. zo hy procedeert, omdat in hoe cafu gepofeert werd, dat A, is een jongman van 28 jaaren, en zulks lange meerderjaarig,en dat hy over zulks, de voorfchreeve trouwbeloften aan B. hebbende gegeevcn, gehouden is dezelven naar te komen, en vervolgens B. na de wetten van de Lande te trouwen, want of wel na de Roomfche regten , fponfalia alterius diffenfu poterant diffolvi per repudiwn, per. ff. 10. d. & l. 1. C. de fponfal Zo is nogthans notoir fecundum jus naturale divinum , êf hodiernum dat zodanige trouwbeloften zyn obligatoir en den geever van dezelven in 'zyn weerwil tot de prasftatie van dien kan worden bedwongen, gelyk dat geleerd word by Brouwer de jure connub lib. 1, cap. 24. n. 1.2.20. Lil Waar  450 CONSULTATIEN en ADVYSEN. Waar by komt dat dezelve trouwbeloften door A. nog daar en boven met Eede zyn bevestigt,en dat B. door A. is bezwangert, en van een kinde verlost, waardoor de band van die trouwbeloften nog Merker obligeert, en verbind. Zonder dat hier tegen in confideratie komt,dat A. zig onderwerpende de wille van zyn vader D. en zig met hem voegende van dat engagement zoude pceniteren. Want of wel eenige hedendaagfche Regtsgeleerden, en onder de zei ven de voorn. Brouwer de jure connub lib. i. cap. 13, n. 9. 10. cfc. 12. 13. 14. 15. 16. onder eenige modificatie daar neenen wel zoude fc.iynen te hellen, dat meerderjarige kinderen, zig buigende onder de gehoorzaamheid van hunne ouders cafu quo zouden konnen pceniteren van hunne gegeeven trouwbeloften, zo zyn de ondergefchreven niet bewust, dat't zelve by de refpective Hoven van Jufticie ooit zo verftaan is; maar altoos ter contrarie, byzonder zo wanneer de dochter of juffrouw bezwangert of verlost is; waar van onlangs twee remarquabele voorvallen zyn geweest,als eene van de Heer van heemstede, en byzonderlyk van de Heere crook, in welke zaake tot rev>fie incluis onder andere verftaan is, dat meerderjaarige jongmans, de dochter geimpregneert zynde, onder pra?text van fubmiffie onder de gehoorzaamheid haarer ouders, de trouw niet kunnen ontgaan: zynde wel waar, dat in het een en ander geval wel eenige ongelykheid met het cas fubject werd gevonden, en fpeciaal in het regarde van de Heer van heemstede, daar van de onwil van de moeder voor het uiterlyk gewysde overleden zynde niet was permanent, doch daar tegen wederom anderenen confiderabele omftandigheden zyn geweest tot voordeel van de jongmans en derzelver ouders, voor zo veel trouwbeloften iis cafibus niet klaar en in confeffo, maar in tegendeel altoos forte, ferme ontkent zyn, niet zonder vehemente prasfumtien en preuven voor de negative. Niet doende hier tegens, dat B. oud zynde 24 jaaren, en vyf maanden by haare fchriftelyke acte, mede in de voorfz. cafus pofitie vermeld, A. van de voorfchreve trouwbeloften zoude hebben ontflagen, om dat B. des tyds notoirlyk nog zynde geweeft  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 45i weeft beneden de 25 jaaren en alzo minderjaarig, het regt haar door de voorfz. trouwbeloften geacquireert, tot haare groote lelie (voornamentlyk ten regarde van haare bezwangertheid, en verloffinge van kinde) niet validelyk heeft kunnen remitteren , en daar van renuntieeren , en dat niet alleen tot haar eigefchande en fchade, maar ook nog tot groote prsejuditie van haar kind, als mede! van haar vader, in wiens wettige voogdye zy toen ter tyd geweeft, en gebleeven is, en welkers regt zy door zodanige aóte al mede niet validelyk heeft kunnen verkorten. Zulks dat alhier ten regarde van B. voorna'mentlyk moet plaatfe hebben het bekende regt, 't welk voor alle minderjaarige is geintroduceert, namelyk, dat die door contracten en handelingen andere wel konnen' verbinden, en door dat middel haare conditie verbeteren, maar geenlins een verkregen regt remitteren en alzo haare conditie verargeren. princip. inft. de auüorit. tutor. I. 9. d. ext. de Groot, 1. boek 8. deel. n. 12. Konncnde B. in allen gevallen tegen de voorfchreve acte van renunciatie ligtelyk gereleveert werden, quia' Icefto eft emrmiffmia graviffma & novisfima & caufa leeftonis minor cetas. Aldus geadvifeert in 's Gravenhage, den 5. October 1704. (Was getekend) A. BREUR, M, DE HERTOG HE, J. SURENDOXK, P. E M O N D S. Lil 2 cxxx.  252 CONSULTATIEN en ADVYSEN; CXXX. A D V Y S. Man of vrouw uit kragte van huwlykfe voorwaarden rt regt verkregen' hebbende tot alle de goederen by de eerftftervende na te laten, en de eerfte f ervende nader gedisponeert hebbende by t"ftament met wegmakinge van eenige legaten,is de langji.evende zig houdende aan de huwlykfe voorwaarden , en zig niet gedragende als erfgenaam extelïamento, is niet gehouden in ,t voldoen der legaten. Gezien, zekere fimple copye van Huwelykfche Voorwaarden, op den ^3, September 1672. opgericht binnen Medenblik voor den Notaris j cos, en zekere getuigen, tuffchen cornelis jansz jonker en ma art je corneli.-z behelzende onder anderen ; ingevaile zy de eerfte van haar byde alzo zonder kind, kinderen, of descendenten komt te fterven, zal hy niet alleen behouden alle zyne roer- en onroerende goederen en effecten maar ook alle die, de welke zy maartje cornelisz zal komen agter te laaten, zonder dat hy aan iemand van haare vrienden in eenige maniere gehouden zal zyn; voorts onderregt zynde, dat de voorfz. maartje cornelisz voor cornelisz jansz j o n ker deezer wereld overleden is, nalaatende zekere teftamentaire dispofitie, by welke zy haar man cornelisz jansz jonker wei zoude hebben tot erfgenaam geinftitueert, maar echter den zeiven met Verfcheide legaaten een goed geceelte der nalatenfchap uitmaakende hebben belaft. En gevraagt of de dispofitie van uiterfte willen alleen by maartje cornelisz, buiten weeten en kenniffe van gemelde cornelis jansz jonker gemaakt, den zeiven zoude kunnen verbinden tot betaalinge der voorfz. legaten, daar by aan deeze en geene bcfprooken, ingevallen hy zich niet als erfgenaam uit het voorfchreve teftament draagen, maaralleen aan de Huwelykfche Voorwaarden houde, en u;t kragt derzelven alle de nagelaatene goederen van maartje cornelisz behouden wil? Dunkt den ondergefchrevene (onder correctie) dat den meer- ge-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 453 gemelde cornelis jansz jonker, zig niet verklaarende voor erfgenaam uit het vooriz. teftament, bevoegt is na regten, om in gevolgen van de voorfz. Huwelykfche Voorwaarden , onder zig in volle eigendom te behouden allede goederen byM aartje cornelisz nagelaten, zonder aan iemand eenige de minfte uitkeeringe daar van te doen. Want al is het zo dat in Holland de conthoralen wel vermogen met gemeen confent by uiterfte wille van de Huwelykfche Voorwaarden af te gaan, voor zo veel dezelve eenig beding van voordeel'voor een van byde de echte luiden begrypen; zo is evenwel buiten alle bedenkinge, dat zonder bewilliginge van die "eene,-aan wien by vopraftyvighejd zyns Echrsgenoots eenige voprdeélen befprooken zyn, zodanig regt noch door acte onder den leevende, noch door uiterfte vrille van de eerstftervende kan worden ontnomen; maar dat ter contrarie in zodanigen geval de Huwelyks Voorwaarden voor onwederroepelyk te houden zyn, en zulks na den eige aart en natuure van alle contracten en overeen komften., volgens de klaare en bekende Text in l. 3. C de obligation. 6f aUion. Simon van Leeuwen eens. forens, part. 1. lib. 1. cap. 12 num. 16. in mid. Blykende bovendien de zekerheid deezer definitie ook zeer evidenteiyk daar uit, dat, zo wanneer al by byder conthoralen gezamentlyke vrye wille de Huwelykfche Voorwaarden door teftament expreffelyk in het geheel of ten deele mogte zyn gerevoceert en te niete gedaan, het echter aan de langftlevende vryftaat weder te keeren tot de Huwelykfche Voorwaarden, en zig van dezelven te bedienen ter bekominge Van die voordeden, die hem daar by toegezegt en befprooken zyn , eeven als of nimmermeer eenige revocatie van Huwelykfche Voorwaarden door uiterfte wille waare gefchied. Gemerkt die caifeeringe en herroepinge van Huwelykfche Voorwaarden, by teftament gedaan, een gedeelte maakt van'het zeiven teftament. en vervolgens na de aart en eigenfehap van alle Uiterfte Wille, tot de dood des teftamenrmaakers toe wederroepelyk is, l. \.ff. de- adimnd. vel. transfer end. legatis. appendix van decifiën, van den Hoge en Provintialen Raade van Holland, agter kt eerfte volume van het derde der Hollandfche confultatien. Lil 3 pag. ■  454 CONSULTATIEN en ADVYSEN. pag. 29. in. fine. en pag. 30. Groenewegen ad. 1. 5. C. de patlis convent, num. 4. 5. Leeuwen eens. forens, d. part. 1. libri. 1. cap. 12. num. 16. Confultatien. der Hollandfche Regtsgeleerden, tweede deel. 29. advis. item vierde deel. 32. advis. en vyfde deel 26. advis. Waar tegen niet in confideratie komen kan, dat de voorzyde cornelis jansz jonker, van zyn vooroverledene vrouw maartje cornelisz tot Erfgenaam zoude zyn geinftitueert met de laft van eenige legaaten , en de erfenifte "indiervoegen ex teftamento gedefereert, nu willende repudieeren , zoude fehynen ter kwaader trouwe, en tot eluiie der gemelde legaaten zulks te doen, in welke gevallen de wetten willen , dat niettegenftaande de gedaane repudiatie, de legaaten evenwel moeten worden betaald. /. r. pr. tj §. 9. I. 27. §. uit & paffim in tit. Pand.fiquis. ■emmiffa caufa tefiamenti. ffc. Want gelyk niet ontkend kan worden , dat een geinftitueerde Erfgenaam, die ook abinteftato erven konde tot het betaalen der legaaten gehouden zoude zyn, wanneer hy de erfeniflen ex teftamento repudieerende, dezelve abinteftato kwaame aantevaarden dd. 11. zo is ook weder by de wetten geftatueert, dat zodanige verbinteniiTen de legaten geen plaatfe heeft, wanneer de geinftitueerde de erfenifte ex teftamento repudieerende, tot de goederen van de overledenen, Teftateur niet wil komen by fucceffie abinteftato, maar uit hoofde van donatie of uit eenige andere diergelyke titul het recht tot de nagelatene goederen van den teftateur zig zeiven begeert aan te maatigen, gelyk in cas fubjecT: uit kragte der Huwelykfche Voorwaarden, die nog ongekrenkt gebleven zyn ; qui omiffa caufa tefiamenti pro emtore vel pro dato, vel pro donato ,ftvs alio quolibet tU tulo, exceptis pro herede vel pro poffeffore , poffideat hereditatem a legatariis & fideicommiffariis non convenitur. tefie juris confulto in 1. ult.ff.fi quis omiffa caufa tefiamenti, &c. 't welk nog te meer in het tegenwoordige geval zyn applicatie vind, om dat het gemelde Teftament van maartje cornelis alleen fcheind gepractifeert te zyn, om door de laft van de legaaten het effefr. der Huwelykfche Voorwaarden aan haar langftlevende Man cornelis jansz jonker te beneemon, waar tegen dierhalven dezelven bevoegt, en door de wetten geauthorifeert is, zig zei ven door  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 455 door het repudieeren der erfeniffe ex teftamento te voorzien; vqL gen? hel neen in een diergebk geval gevonden word, in/. 77.£ 31. ff. de Legatis 2. daar Papinianus, handelende van een Bróeder, die verbonden zyncie naar zyn overlyden aan zyn Broeder zeker fideicommis uit te keeren, den zeiven zyn Broeder by testament tot eifgenaam hadde geinftitueert, en den zeiven verder belaft niet alken zyn eige goederen, maar ook de fideicornmisfaire aan een derde te reftitueeren, dien raad geeft aan den geinftitueerden. cn te gelyk gegraveerde Broeder", dat hy zyns Broeders erfenifte ex teftamento repudieeren zoude, en abinteftato aanvaarden, om alzo hevryd te zyn van den laft van reftitutie van die goederen, die uit hoofde van fideicommis, waar mede de overleden Broeder ten profyte van de langstlevende bezwaart w?s op de langftlevende waaren gedevolveert, daar byvoegende dat hem niet konde worden voorgeworpen, dat hy zulks ter kwaader trouwe en tot eluüe van de belaftinge, in zyns broeders tes tamente vervat, zoude doen; vermits hy dus doende alleen de verkeerde praöique van zyn Broeder, tot nadeel en reverfeennge van het fid-icommis in 't werk gefteld, deede vervallenen yerdwynen, pmdentius , inquit, fecerit, fi ex teftamento fratris hcreditatem rep-.idiaverit ff inteftati poffeffionem acceperit, me videbuur dolo feeiffe, cum fraudem exclufierit. quibus haud difftmilia con iinentur. in l. 5. 6? /. 6. §. 8. ff. fiquis omiffa. caufa tefiamenti. ah mtejt. vel alio modo. Aldus geadvifeert binnen Leiden den 14. Febr. 1705. (JVas getekend) johan voet. Gezien by de ondergefchrevenen de Huwelykfe Voorwaarden tn de ho. fde van den voorftaande Advife gemeld; voorts gelet op de vraae daar uit voorgefteld, en de advife van den Heer i rofeffor voet daar op gegeeven den 14. Febr 17 c Dunkt onder verbeteringe, by welgemelde Heere voet,'zeer wel,  45 coucheert in deeze en diergelyke termen: Mmm 3. }i Dat  46*2 CONSULTATIEN en ADVYSEN. „ Dat dezelven hunne gedagten met alle aandagt nader he*r> „ bende laaten gaan, over het geene de Heer Droffaard Hoofd, ,, door zyn Stedehouder eh ahdérfins op het fubject van het 5, intrekken of furcheren van dè Inftructie of Ordonnantie, voor den Commifiaris van het Binnenveer, van de ftad Weesp op op de ftad Amfterdam, den 2. February 1705 gearrefteert , en den 2,2. daaraanvolgende gepubliceert, haar Ed. Achtb. „ hadde doen voordragen, niet hadden kunnen vinden eenige reden, waarom by Burgermeefteren en Vroedfchappen zouden moeten werden gemaakt veranderingen in het geen zo „ heilzaam, en dan ook wel fpecialyk met eenpaarigheid van alle „ de Leden van de voorfchr. Collegiën, op het ftuk van het Commiflarisfchap van het Veer voorfchr. gerefolveert was , „ en dat zelfs genoegfaam op den voet en ter Executie van het „ geen al van ouds, ten refpecte van het voorfchr. Veer was „ vaftgefteld geweest. Dat Burgermeefteren en Vroedfchappen in het byzonder niet hadden kunnen zien, dat het Priviligie, ,, waarop den Heer Droflaart, of zyne gefubftitueerde had goed,, gedagt, zig te fundeeren en te beroepen, in eènigen manieren applicabel was op het geval alhier voorhanden , en zelfs ook al applicabel zynde, (als neen) dat haar Ed, Agtb. echter 3, onwederfprekelyk voorkwam , dat dan nog het zelve Privilegie niet was obligatoir ten reguarde van Vroedfchappen , 't zy ,, alleen of gecombineert met Burgermeefteren, vooral niet daar „ Burgermeefteren en Vroedfchappen boven memorie van Men3, fchen waaren geweeft , en nog waren in eene ruftelyke en „ vredelyke poffeffie van ook, buiten concurrentie van den Offi„ cier, Kepren en Ordonnantiën te maaken. Tot zo verre zelfs 3, toe, dat Burgermeefteren en Vroedfchappen niet hadden kun5, nen ondervinden, dat men zig ooit van het voorfchr. Privile3, gie had bedient gehad. Dat dierhalven Burgermeefteren en 3, Vroedfchappen by de voorfchr. Ordonnantie en Inftruttie 3, waren perfifterende , en dat dan laatftelyk die van hunne Re- ,, folutie by de Heeren (als daar toe fpecialyk by Burgermeefteren en Vroedfchappen verzogt en gequalificeert) 3, dett Heer Droflaart Hoofd, in alle civiliteit zal worden aange- „ dient,  CONSULTATIEN en ADVYSEN 463 dient, met een bygevoegt gedienftig verzoek, van dat zyn Wel Ed de zaake insgelyks daar by gelieven te laaten beruften." En volgt dan al by ordre, mede uit het hier vooren geadvifeerde, onder correctie, de Refolutie op de derde vrage, dat na-' melyk als deeze alle onaangezien de zaake tot een rupture of proces mogte komen uit te barften, die koften daar op vallende, niet by de perfoonen van de meerderheid van het Collegie van Burgermeefteren en Vroedfchappen in hun privé gedragen, maar uit de kalfe van de htad vervallen en gevonden zullen moeten worden. Als zullende dezelve koften werden gefupportcert, en gedaan tot voorftand van het regt der ftad Weesp, en het Collegie van deszelfs Burgermeefteren en Vroedfchappen competeerende, en niet tot maitiën of vordering van eenig regt van de .refpective perfoonen , of van eenige of alle dc Burgermeefteren en Vroedfchappen in het particulier; en voor zo veel zelfs dan al eenige Leden van dit Collegie van een andere bevattinge desaangaande mogen zyn, dewyl die discrepeerende Leden niet hebben kunnen uitmaaken het meerder getal van het Collegie, dat dan ook dezelven deswegens geen verder peggen zyn hebbende; maar dat haar Ed. (volgens den Eed hier vooren by Refolutie van de eerfte vrage aangehaald) de meerderheid daar in gehouden zyn te volgen, en alzo te helpen uitvoeren en voorftaan, het geen by de meefte ftemmen goedgevonden en beflooten is geworden , zonder her zeiven in eeniger manieren tegen te fpreeken , of daar jegens te doen. En dat nog wel voornamelyk in dit jegenwoordige cas, gelet zynde dat de refpective Refolutiën genomen, of nog te ncc'men als boven, op het fubject; van de intrekkinge of fur.cheance van de voorfz. Ordonnantie en Inltruclie voor den Commiflaris van het Amfterdanifche Veer, niet alleen zyn conform den Regten en oude herkomen of gewoonten van de ftad Weesp, hier boven breder gededuceert; maar dat ook dezelven nog zyn dienende tot maintiën van een voorgaande Refolutie, by die'thans discre» perende Leden zelfs met eenparigheid van ftemmen-genomen , en waarin de variatiën dan gevolglyk zo wel,als de contradictiën ge-  464 CONSULTATIEN en ADVYSEN. geoordeelc zullen moeten worden , beiden even irregulier en vreemd te zyn. Zullende niet te min tot meerder geruftheid van de refpective Leden, die zig vooraf tot het maintien van de voorfz gemaakte Ordonnantiën en Inftructie op het Commiifarisfchnp van het Veer zullen komen te verklaaren en in te laaten , insgdyks wel mede nog nader kunnen werden genomen eene Refolutie van Burgermeefteren en Vroedfchappen , waarby verklaard en vaftgefteld worden, dat de onkoften, die tot de voorftand van dien, met wat dies aankleeft, 't zy in regten of daar buiten zullen gedaan worden, uit de gemeene kaffe van de ftad gevonden, en alzo aan dezelve Leden by de ftad Weesp gepreefteert moeten worden, volkomene indemniteit van en wegens alle het geene dezelve ter dier zaaken zoude mogen komen te bejegenen. Aldus geadvifeert in Amfterdam, den Ui Mai 1705. (Was getekend.) d. hel mans, a. van den ende. CXXXII. A D V Y S. Borgtogten moeten ftrikt worden geinterpreteert, en kunnen van het eene geval tot het andere niet getrokken worden. Gezien de voorenftaande cafus pofitie, zonder dat nogthans geëxhibeert zyn geworden de ftukken en munimenten zelfs, waaruit dezelve cafus pofitie is geformeert, nog ook de notulen van Arbiters van dato 23. April en 20. July 1698.cn zulks zelfs gefupponeert, dat 'er uit de ftukken voorfchr. en de notulen niet anders te haaien zou zyn , dan by dezelve cafus pofitie is ter neder gefteld, en gelet op de vrage daar uit geproponeert. Zoude de ondergefchreven , onder verbetering van Advife zyn; dat A. C. nogte uit hoofde van de Borgtogten door J. C. N Koop-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 46S koopman te Rotterdam , by de compromifle geinterponeert, nog ook uit kragte van abïio cejfa, die hyA. C. van W. D. is hebbende, is geregtigt, om van denzelven J. C. te vorderen voldoening van de helfte van het gunt hy A. C. ter zaake van beide de voorfchreeve condemnatien heeft moeten betaalen. Want belangende de borgtochte by J. C. als boven geinterponeert, dezelven is eerftelyk niet applicabel op het geene by arbiters en fuperarbiter uitgefproken is geworden, wegens het aanhouden en gebruiken van het fchip de Johan en Heffer;overmits aan de eene zyde J. C. zig alleen tot borge ingelaatén heeft gehad voor het geene by de arbiters en fuperarbiter zou worden getermineert wegens de differente, voor de Ed. Geregte van Rotterdam tuffchen partyen ontftaan, en waar over zo in reconventie als in conventie aldaar gelitiscontefteert was geworden en welke litisconteftatie dan wel fpecialyk mede in de compromiffe is overgebragt, als het eenige fubjccc van quaeftie, en waarover de uitfpraak en borgtogte zoude hebben te gaan; cn aan de andere zyde, dat in en onder dezelve conteftatie nochtans niet is begreepen, het voorfchreeve different over de fchaden en in tereffen wegens het aanhouden of gebruiken van het voorfchre ven fchip de Johan en Hefter; zynde de uitfpraake van arbiters en iuper arbiter, mitsdien niet zo zeer gevolgt op den com promiife voorfchreven , als wel op de litisconteftatie, en het vol dingen van partyen zelve, buiten concurrentie of toeftaan van van J. C. desweegen voor arbiters en fuperarbiter nader en op nieuw gedaan, quicquid enim adftringendce obligatie-nis eft, id nifi palam verbis exprimitur, omiffum intelligendum eft, & fere fecundum promtprem mterpretamur , quia ftipulatori liberum fuit verba late ■concipere; textus in l. 99. de verb. oblig. het welk wel inzonderheid mede plaats heeft in fidejuffien en borgtogten, als die ten eene. maal ftnkt genomen moeten worden, zonder dat die de cafu ad cajum, de caufa ad caufam, de compromiffb adjudicata, en viceverfa werden geëxtendeert of overgebragt, ut pluribus docent. Jmlu Fabcr. ehb. 8. tit. 28l def. 5. &> 8. Heringius de fideijuftoriius 20. S. 10. n. 45. 6? §• 26. n. 20. &> feqq. (f n. 41. Sande N»n dec.  46<5 CONSULTATIEN en ADVYSEN. dec. Fris, lib. 3. tit, 10. def. 3. Coryinus, conf. 18. van het 2de derde deel der Hollandfche Regtsgeleerden. En voor zo veel de Borgtogte voorfchreeve echter zyne applicatie is hebbende op den verdere inhouden of wel op de eerfte van de voorfchreeve twee uitfpraaken van arbiters en fuperarbiter, wegens de cargafoenen en fcheepsladingealdaar gemeld, en J. C. en A. C. dan al mede eikanderen by nadere acte in 't particulier hebben belooft gehad, daar van wederzyds de helft te zullen laften en dragen; zo is ten dien opzigte, uit het geene by cafus pofitie is ter neder gefteld, kennelyk, dat gelyk J. C. ter zaake van de borgtogte by den CompromilTe geinterponeert, en bekend door W. D, niet is aangefprooken geworden, en alzo hem J. C. deswegen dan ook niet kan competeeren, eenig het minfte regt van indemniteit, of contributie voor de helfte ten laften van A. C. alzo A. C. met gedagten mede niet kan prretenderen een> ge indemniteit of contributie, ten lafte van J C. als zynde de voorfchreeve particuliere acte van j. C. en A. C. wegens de contributie tot het dragen van de borgtogten van J. C. by de compromiffe gefteld, alleen gemaakt tot ontlaftinge van J. C. en niet ten voordeel van A. C. vermits immers J. C. anders, zonder die particulieren acte, alleen voor het geheel en al, en A. C. gantfchelyk niet gehouden zoude zyn geweeft, uit zaake van dc Borgtogte by J. C. alleen geinterponeert. Cum attus agentium non operaniur ultra eorum intentionem, & quce in favorem alicujus introdudta funt, non debeant in odium ejus detorqueri per jura vulgata. Zo als A. C. de betalinge van W. D. mede niet gedaan heeft gehad, wegens de voorfchreeve borgtogte van J. C. en min nog uit zaake van de particuliere aéte by J. C. en A. C. onderling opgeregt, als vooren, neen maar als die geene, dewelke by de uitfpraake van arbiters en fuperarbiter , en vervolgens mede by de hooge Raade directelyk was gecondemneert, en zulks als principaal dezelve condemnatie hadde te voldoen , voor zyn meefter die buiten 's lands was, en op dewelke daarom niet heeft kunnen werden gezien , gelyk dat al van ouds zodanig en met die diftinftie is geremarqueert geworden by Hector Felicius de  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 467 de focietate cap. 39. n. 28. Rota Genua decif. 14. n. 97. c? Stracha de affecnrationibus Gloffa ir. n. 22. en nog nieuwlings by de Heere Buis, Ypelaar en Tolling, Conf. 179. vol. 2 van het Nederlandfch Adyysboek. En gelyk ook bovendien, die geene, welke hen zeiven als, of voor gemagtigdens hebben gequalificeert en uitgegeeven gehad , en nochtans van de ratihabitie van hunne meefters niet bewyzen , voornamentlyk , wanneer zulks by de handelingen is bedongen en aangenomen, en dat wel binnen zekere bepaalden tyd, als principalen cn zelfs fchuldenaars worden aangemerkt,en zulks tot voldoening van het gehandelde en verfchuldiade tan*, quam falfi procuratores geobligeert, en met'er daad gehouden, per ea quce habent, Heitor Felicius, diiïo cap. 30. n. 29. Jacob Coren , obf. 3. n. 21. fcfa. c? Sande Frific. decif. lib. 3. tit. 7. def. 1. Refukcrende uit deeze laaftgcmelde confideratie, dan ook dc oploffinge van het geene uit de hoofde van de attio ceffa by VV. D. verleent in de tweede plaatfe gemoveert geworden; gemerkt," dezelve attio ceffa niet is gegeeven aan A. C. als aan een vreemde of derde perfoon, op, en na een fimpele handelinge,ofovernecminge van of wegens het regt, 't VV. D. uit kragt van den compromifte, met de Borgtogte daar in geinfereert en de uitfpraake daar op gevolgt, was competerende, zo wel op en tenen den borge, als tegen zyn principale of meefter; neen maar is dezelve aclio ceffa niet anders gegeeven als in executione van de uitfprake gedirigeert tegen A. C. gemagtigde van G. en FI. en alzo mede alleenlyk aan A, C. als gemagtigde van G. en FI. zo als hy A. C. direéleiyk als principaal in diervoegen was gecondemneert, eh zo als hy A. C. dan in die qualiteit, en in de naam van zyn meefters dienvolgende ook de betaalinge hadde gedaan. Invoegen dat even als de meefters van A. C. (voor en in dé naam van dewelke hy betaald heeft gehad,) geen regt nog attie op J. C. die niet ten behoeven van of aan G. en FI. maar voor haarlieden is borg gebleven, zouden komen moveren uit zaake van de attio ce.ffa voorfchreven, alzo mede A. C. (die haarlieden allenthalven is reprefenteerende van gelyke geene de minfte actie Nnn 2 vaa  468 CONSULTATIEN en ADVYSEN. van regres op of tot laften van de zelve borge, zal mogen inftb tueeren. Zullende ook, indien men deeze zaake anders kwaamen opte. neemen, met de perfoon van A. C. in deezen ten reguarde van de borge te onderfcheiden van G. en H. daar uit volgen deeze ongereimdheid, dat namelyk, J. C. die ter zaake van zyne Borg. togte vermogens de CompromilTe zo wel regt heeft verkregen gehad, op en tegen A. C. gemagtigde van G. en H. als W. D. om namentlyk door A C. van de voorfchreeve borgtogt in de compromiife met 'er daad ontheven geworden, nochtans door een pretenfe aclio ceffa, die dezelfde perfoonen hadden bekomen, zoude kunnen werden geobligeert tot betaalinge van de zelve borgtogt voor een gedeelte; tegen alle regelen en maximen van regten, volgens de welken favorabiliores funt rei, quam attores , femperque proniores fumus ad liberandum quam ad obligandum, ac, proinde quem de jure tenet attio, eum agentem vel magis repellit exceptio, per jura vulgata. Aldus geadvifeert in Amfterdam, 1705V CXXXIII. A D V Y S. Gemeenfchap van goederen tuffchen Man en Vrouw heeft plaats,, •niet tegenfiaande omtrent het celebreren van 't huwelyk eenige folemniteiten ignorantia juris waren verzuimd. Gezien by de ondergefchreven copy van een copy authenticq, van den teftamente van simon gerbrands, in zyn leeven fmakfchipper van het fchip de Sint Pieter , voor adriaan van santen, Notaris alhier, en getuigen, gepafteert den 11 Auguftus 1696.als mede de acte van daniel de ho yen, Paftoor in de gemeente toegedaan aan de Ausburgfchë confeflie te Altona, van dato 16 Maart 1701. en nog in facto onderrigt,eerft dat tryn jansz, weduwe van gerbrand sieuwertsz, en zyn teftateurs moeder, voor hem deezer wereld is over-  CONSULTATIEN en ADVYSEN. 4 7° Burgermeefter , geobjedteert zynde deszelfs eed te hebben gebroken, kan tegens den injuriant concludeeren tot eerlyke en profytelyke beeteringe van de voorfz. injurie. . . jgo C. fiautie. Ten reguard van een fideicommis, waarmede de ouders hunne kinderen hebben belaft , heeft geen fideicommiffaire cautie plaats, ten zy zulks by den Teftamente is uitgedrukt. 3 Iemand belaft zynde na zekere tyd uitkeringe te moeten doen, is gehouden ten behoeven van de verwagters te ftellen fuffifante cautie . . 250 CeJJie van AEbie, is een Crediteur ten allen tyde gehouden te geeven aan den Borg, die de fchuld voor den Debiteur aan hem betaald heeft. . . j6o Exceptio, quet obftat cedenti ; obftat etiam cesfionario. . 120, 244 Collatie. Huwlyksgoed by een der kinderen genoten, moet in collatie gebragt worden. . 417 Compenfatie. Door compenfetie word een Borg mede bevryd. 120 tegens een ceffionaris kan mede compenfatie geallegeert worden. . . ibid ■ Een fchuld , die nog moet onderzogt worden of deug-delyk is dan niet, kan niet gecompenfeert worden met een fchuld, die notoir en bekend is. . .. 211 ■ heeft' geen plaats in gemeene Landsgefchoten. ibid > - ><* ■ ■ ook niet in penningen die.-  B L A D W Y Z E R. m die iemand is eilichende novum officii met de fchuld, die hy in zyn privé heeft gemaakt. Bladz. 211 - 11 't geen iemand op tyd fchuldig is, kan niet gecompenfeert worden met het geen een ander reeds terftond competeert. „ 443 Lompremis, kan niet werken buiten de intentie en het geconvenieerde van de oontrahenten. 102 Conchergie- der ftad Amfterdam , is alleen met uitfluiting van allean. deren bevoegt, tot verkopingen van alle verpanden of uitgewonren goederen. . 39.0 Gojlume. Zeeker coftume vigeerende , dat een Teftateur aan zyn Erfgenaam ab inteftato moet laaten het vrye derdepart, zo zyn de Erfgenamen terflond na het overlyden van den Teftateur bevoegt die derdepart afte eiffchen, zonder te vervallen in eenige pcenaliteit by 't Teftament gefteld. 221 Crediteur is ten allen tyde gehouden aan den Borg, die de fchuld voor den Debiteur aan hem betaald heeft, te geeven ceffie van actie. j6o ' vonnis hebbende ten lasten van zyn Debiteur en deszelfs Borgen, executeerende de Borgen die daar tegens in oppofitie komen , kan nogthans hangende de quaeftie in oppofitie, den Debiteur executeeren. . j88 Ooc D. T\ebiteur. Iemand, ten wiens beboeven door twee lieden, ieder in folidum een fchuldbekenteniffe is gepafteert, een der Debiteuren aanfprekende, cn geen volkomen voldoening bekomende, kan voor het reftant den anderen Debiteur aanfpreeken. 176 ' 7 wiens goederen in exe- cutione zyn aangeweezen , mag geduurende de executie die goederen niet belaften of bezwaren. _ . 181 Defloratie. Een vrouwsperfoon vleefchlyke converfatie gehad hebbende met een man, die zy wift getrouwt te zy-n , kan geen vergoeding van eer of kraamkosten pretendeeren. . 57 Defertie. Iemand om kwade feiten uitlandig zynde , word niet verftaan zyn vrouw moedwillig te verlaaten , en de vrouw is niet gepermitteert om een ander te trouwen. . 141 Dienflboden hebben regt van prseferentie op de goederen van een Faillit, in wiens dienfte zy geweeft zyn ten tyde van 't faillisfement, egter niet voor de dood of begravenisfchulden. 28, 33 DiJJolutie van Huwlyk. Een Huwlyk kan niet vernietigt worden , uit hoofde dat een man ftaande Huwlyk ontdekt, dat zyn vrouw bevorens het Huwlyk , van een ander is gebezigt en onteert. 143 Donatiën onder de levende tuffchen man en vrouw mogen niet beftaan, dog wanneer dezelve met 3, de  4?8 BLADWYZE-R. de dood worden geconfïrmeert , zyn dezelve van waarde. b!adz. 107 „ Juweelen of andere donatiën door den Bruidegom aan zyn Bruid voor banden des Huwlyks gegeven , en de gemeenfchap uitgefloten zynde, zo blyven die ook aan de zyde van den Bruid. . - 22i Dubieus. In een twyfelachtige zaak moet altoos reguard genomen worden op 't geen 't waarfchynlykftis. . • 2J.8 . , . De woorden van een dubieus contraö, moeten tot voordeel van den Debiteur uitgelegt worden. • • ibid E. ttbtgenooten. Een der Echtgenooten kan ter zaake van de generaalc gemeenfchap der goederen en uitfchuldenin'theimlyk na den dood van den eerftftervende niet aangefproken worden voor de helft van de uitfchuld , dewelke door den eerftfter-vende voor het aangaan des Huwlyks is gemaakt. • S° . . mogen malkanderen ook te Zierikzee tot erfgenaam inftitueeren , mids de kinderen mede in de legitime portie worden geinftitueert. . 165 . Een tweede Echtgenoot kan niet meerder gebeneficeert worden als met een kinds gedeelte, blyvende het overfchot ten behoeven van de kinderen en kindskinderen. 278 Erfgenaam onder beneficie van Inventaris , door een ander genoodzaakt werdende den Boedei pure te adieeren, vermag van "t zelve beneficie te renuntieeren , ten reguarde van de Schuldenaars , en egter ten reguarde van de legatariffen j zyn regt van de Falcidia te behouden. . 25 ■ —— tyd van beraad verkregen hebbende , kan geduurende dezelve tyd een verkooper van een huis of land, by den overledene bevorens gekogt , niet aanfpreeken tot tranfporteering. 171 — Eenige goederen tus. fchen Erfgenamen verdeelt zynde , en daarvan na de gedaane verdeelinge eenige goederen wordende geëvinceert, zyn de overige Erfgenamen verpiigt hun Medeërfgenaam , aan wien de deëvinceerde goederen waren te beurt gevallen, teguarandeeren, zo als die ten tyde van afwinningen waardig zyn, en niet voor zo veel die aan hem zyn aangekavelt. . . 173 Iemand die infolvent is , en over wiens Boedel ten behoeven van de Crediteuren een Curator is gefteld, kan een erffenis , hem geduurende de Curateele opgekomen, repudieeren, zonder dat 't in het vermogen van den Curator is om die te adieeren, ten waare die repudiatie gefchiede in prejudicie van den Fifcus. . 254 Erfpagtbeurder , is met zyn agterftallige erfpagten preferent, voor de  BLAD WYZER. 47o dé leveranciers en werklieden aan eenig (luk onroerend goed, op de penningen daar van in executie geprovenieert. Bladz. 70 Executie. Een Debiteur , wiens goederen in executione zyn aangewezen , mag geduurende de executie die goederen niet belasten of veralieneeren. 181 —— Een Crediteur vonnis hebbende ten laften van zyn Debiteur en deszelfs Borgen, executeerende de Borgen, die daar tegens in oppofitie komen , kan nogthans , hangende de quaeftie in oppofitie , den Debiteur executeeren. . . j88 —— Revifie furcheert geen executie. . . 204 •—— Arreften fundeeren jurisdictie , en beletten dus de executie van een pofterieure Sententie van een fuperieure Regter. 428 Expurgntie. Voogden kunnen geconfiringeert worden , om zig folemneel te expurgeeren van nooit magtig te zyn geweeft zekere Huwlykfche voorwaarden, 281 Exue Of de ftad van Amfterdam competeert het regt van Exue, ten reguarde van erffenilTen, te beurt vallende aan inwoonders van Engeland. . 424 F. Tfideicommijfen. In fideicommiflen ■* word de eerfte bezitter niet getelt voor de eerfte graad, maar op die de vaflgemaakte goederen voor de eerftemaal komt te verderven, na 't overlyden van de eerfte of directe geinftitueerde erfgenaam. . . 1 Fideicommiffen ten reguarde van een fideicommis , waarmede de ouders haare kinderen hebben belaft , heeft geen fideicommiflaire cautie plaats , ten zy zulks by den Teftamente is uitgedrukt. 3 — Verbod van niet te ontvreemden , nog buiten den bloede van den Teftateur te mogen verfterven , in hoe verre fideicommis introduceert. 118 ■ welke woorden vrugt¬ gebruik en geen fideicommis ïntroduceeren. . 128 • ■ Verbod van niet te vervreemden zonder expreffie van den perfoon, in wiens faveur dat verbod gefchied , introduceert geen fideicommis,en is van geen waarde. . . 132 — Iemand belaft zynde te reftitueeren de helft van den gemeenen Boedel, zo als die zal zyn geconftitueert op het overlyden van den langftlevende,kan dezelve goederen wel verteeren, verminderen, en daarover onder de leevendeby contracten difponeeren , mids zorge dragende , dat ten minften een vierdepart van de verbondene goederen ten behoeven van de fideicommiflaire erfgenamen overblyven, en dat alle de donatiën en vervreemdingen niet alleen gefchieden uit de verbondene helfte, maar uit alle de goederen gezamentlyk» met nog;  48o BLADWYZER. nog verdere aanmerkingen wegens die alles. . Bladz. 247 Fideicommiffen Iemand belaft zynde na zekere tyd uïtkccringe te moeten doen , is gehouden ten behoeven van de verwagters te ftellen fuffifante cautie. 250 — In fideicommiflen in cas van twyffeling moeten de goederen niet gaan op de naafte van de laatften bezitter,maar op de naaften van den Teftateur. 2J2 1 Fideicommijfo grava¬ tus ante exijlentiam conditionis , jfub qua gravatus eft, dominus interim eft. . 272 1— De woorden (dat de goederen moeten gaan van'teene kind op 't ander) importeeren een fideicommis. . ibid —— Een Teftateur fidei¬ commis geintroduceert hebbende , tot dat de erfgenamen den ouderdom van dertig jaaren zullen hebben bereikt, kunnen de erfgenamen , niettegenftaande •veniam atatis bekomen hebbende, nogthans niet eerder dan op hun dertigfte jaar die goederen vry bekomen, dog zyn egter bevoegt te vorderen ftaat en inventaris, maar geen rekening of reliqua . . 282 . Twee Egtgenooten malkander over en weder tot erfgenaam hebbende geinftitueert, onder conditie nogthans, dat de goederen , welke na den dood van den langftlevende nog in ■weezen zullen zyn, zullen verdeelt worden voor zeekcre ge- deeltens aan de vrienden van de man en vrouw , zo kan men de langftlevende zynde, de goede» ren by leevende lyve wel verteeren, maar over dat gedeelte aan de vrouws vrienden befproken , by Teftament niet difponeeren , of daar uit éen duarie voor zyn tweede vrouw adfigneeren , maar moet die duarie aiieen afgetrokken worden van de portie aan de mans vrienden gemaakt. 308 Door fimulate (contracten moet geen fideicommis worden geinterverteert. 324. ? De woorden minderjaarig of'ongetrouwf komen te overlyden , in hoe verre dat dezelve een fideicommis introduceeren. 338 — Vrye goederen bczee- ten voor dato van het beuren van fideicommiflaire goederen r.zyn voor de oplevering van de fideicommiflaire goederen niet verbonden. . . 347 Iemand belaft met de reftitutie van het geen op zyn overlyden onvermindert en onverteert zal overfchieten , kan niet meer dan drie vierdeparten vervreemden, en dat wel alleen boni viri arbitratu nee intervertendi fideieommiffi caufa 375 Fideicommiflaire goe • deren komen niet ver !er in de gemeenfchap van goederen tusfchen man en vrouw, als voor zo verre de vrugten aangaat. 417 Ge-  B L A D W Y Z E R. ^t G. Gemeenfchap van Goederen. Een der Echtgenocxen kan ter zaake van de gencraalegemeenfchap der goederen cn uitfchulden in 't Huwelyk na den dood van den eerftftervende niet aangefproken worden voor de helft van deuitfchuld, dewelke door den eerftftervende voor het aangaan des Huwelyks is gemaakt. Bladz. 90 — door een revocatie van Huwelykfche voorwaarden , ftaande Huwelyk by een mutueel Teftament , word de gemeenfchap van goederen, dieby de Huwelykfche voorwaarden uitgefloten was, niet geintroduceerr. . 221 . . Morgengaven worden niet gebragt in de gemeenfchap , maar de vrouw geniet die vooruit by fcheidinge. 232 — ——————— Volgens Coftume van Holland en Zeeland, word de gemeenfchap van goederen gecontraheert door het aangaan van een Huwelyk, alfchoon het is met een weduwenaar of weduwe, hebbende voorkinderen, en al is 't dat die Huwelykfche voorwaarden hadden gepaffeert , in welke de gemeenfchap van goederen word gezegt te zullen plaats hebben. 236 en 238 —— : Fideicommiffaire goederen komen niet verder in de gemeenfchap van goederen tuffchen man en vrouw , PPF als voor zo verre de vrugten aangas • . 4t7 r- In een gecontinueerde gemeenfchap van een der overgeblevene ouders met hunne kinderen, komen wel de winften en aanwaffchen, die uit denzelfden Boedel zyn voortgekomen , maar daar onder moeten niet gerekent worden, die extrinfecus^en niet als een gevolg van dien Boedel aan de vader of de kinderen zyn opgekomen. 417 ' ~ ' tuffchen man en vrouw heeft plaats , niettegenftaande omtrent het celebrceren van 't Huwelyk eenige folemniteiten ignorantia jm is waren verzuimt. . Gemeenfchap. Eenige Landen in gemeenfchap bezeeten wordende, van welke eenige onder water leggen , zo dat dezelve niet kunnen afgekavelt worden, kunnen nogthans de andere niet 011. der water ftaande Landen intu. 75, 76 —— een Burgermeefter ge- objecteerd zynde, deszelfs eed te hebben gebroken, kan tegens den Injuriant concludeeren, tot eerlyke en profytelyke beteringen van de voorfz. Injurien. Infolventie. Door een opgekomene Infolventie vervalt een contract van befteedinge zodanig, dat de .Infolvente perfoon geen recht heeftom te contendeeren , tot nakqminge van het Contract waarby zeeker perfoon ter leeringe van negotie of affaire was befteed, . , n+ 1 2 ïn.  484 BLADWYZER. Infolventie. Over wiens boedel Curatele is gcdecemeert, heeft de faculteit e^ter tot het plegen van aften judicieel, fchoon hy over zyn goederen niet validelyk kan disponeeren. Bladz. 352 Intereft. Een voogd , debiteur van zyn pupil zynde, moet die penn: op Intereft uitzetten , en dit niet gedaan hebbende, zelfs Intereft van Intereft betalen. 227 Inventaris. Een erfgenaam onder beneficie van Inventaris, door een ander genoodzaakt werdende den boedel pure te adieeren, vermag van 't zelve beneficie te renuntieeren , ten reguarde van de fchuldenaars , en egter ten reguarde van de legatariffen zyn regt van de Falcidia te behouden. . . 25 — het leveren van fhat en Inventaris kan niet geweigert worden, om daar uit te kunnen weeten , of de kinderen in hun legitime zyn verkort. 128 . Een Teftateur het Fideicommis geintroduceert hebbende, tot dat de erfgenaamen den ouderdom van dertig Jaaren zullen hebben bereikt, kunnen de erfgenaamen niettegenftaande Veniam atatis bekomen heb- ' bende, nogthans niet eerder dan op hun dertigfte Jaar die goederen vry bekomen, egter zyn zy bevoegt te vorderen Staat en Inventaris, maar geen rekening of reliqua. . 282 Inwooninge. Regenten van een plaats,zyn niet gehouden iemand welke daar een Jaar heeft buiten gewoond, weder in te neemen, zonderafte van cautie, in cas van aan den armen te vervallen. 336 Juweelen. Door den Bruidegom aan zyn Bruid, voor banden des Huwelyks gegeeven, en de gemeenfchap uitgefloten zynde,, zo blyven die ook aan de zyde van de Bruid. . 221 Zwavelen. Eenige landen in gc■* *■ meenfehap bezeeten wordende, van welke eenige onder water leggen, zo dat dezelve niet kunnen afgekavelt worden, kunnen nogthans de andere niet onder water ftaande landen iniuffchrn gekavelt en verdeelt worden. 178 Keuren. Burgemefteren van Weesp by Oftroy verleent zynde de magt, om met adfiftentie van den Officier Keuren te maaken , mids verzoekende en bekomende aggreatie van die van den Kade en Rekening van Holland, zo volgt daaruit niet, dat Vroedfchappen van Weesp, alleen of gecombineert met Burgemeefteren Keuren willende maaken, zouden gebonden zyn, aan de adfiftentie van deD Officier of den Rade en Rekening van Holland. . . . '456 Kind of Kinderen. Een erffenis gemaakt aan de Kind of Kinderen, zo heeft het recht van Aanwasch plaats tot op het laatfte Kind. , , 417 Kin-  BLADVVYZER, 48? Kinderen. Indien een teftateur aan zyn broeders Kinderen zekere fomme legateert, zo zynde Kinderen, die na den dood van den teftateur gebooren worden, daartoe niet geregtigt, ten ware zy expreffelyk geroepen waren. ' . Bladz. 77, 79 >—— of Kindskinderen niet geheel zynde gepreterieert, kunnen riet ageeren, de inofficiofo, maar kunnen alleen eifchen fupplemcnt.. . 136 - onder het woord Kinderen worden alle nakomelingen begreepen. . 312 ■ Een Kind voorby gegaan zynde, kan de gantfche erflating te niet doen, blyvende niet te min de legaten , als de claufule codiciilair in 't teftament gevoegt is, ja de Erflating uit de hand niet mogende beftaan, word dan getrokken tot een erflating over de hand. 353 door opgevolgt huwe lyk gelegitirncert , worden als wettig gebooren gerekend. 333 —— Onder dc generale be- naminge van Kinderen, worden niet alleen begreepen die reeds gebooren zyn, maar ook die nog zullen gebooren worden. 440 Exeptiedaarvan, ibidem. Kinds Kinderen. By teftament zynde gefecludeert, ten reguarde dat hun Ouders vooraf meer hadden genooten, als hun portie bedroeg, behoeven daarmede niet te vreeden te zyn, zonder bewys,dat hun Ouders inder- Pp daad vooraf hun competente portie hadden genooten. 136 '■ Oud Moeijen Kindskinderen kunnen onder Oude Moeijen Kinderen niet begreepen werden in cas van naaftinge , volgens Keure van den Landen van Zeeland. 182 Koop. Goederen om contant geld verkogt en niet betaalt, kunnen in de tweede en verdere handen na regten gevindiceert worden» en ook binnen de zes weeken volgens de Keure , enz, . 9 —— van een huis geflooten zyDde, dog voor dat het huis gelevert of getransporteert was, het zelve huis afbrandende, komt de fchade ten laften van den koper. . 170 « Eenige goederen verkogt zynde om de leveringe een jaar na dato te doen , en die goederen intuffchenzo inprysdalende, dat dezelve geen geld waardig zvn , is nogthans den koper verpligt tot de bedonge koopprys. . . 187 ■ Om den eigendom van Onroerend goed te bekoomen, is het Verley alleen niet genoeg, maar daartoe word vereischt een effeólive traditie , inruyminge en overleveringe, zodanig dat niet genoeg is, dat de opdragtbrief is gep3sfeert, maar dezelve moet geftelt worden in handen van den Koper. . 443 Kwytfcheldinge van fchuld gemaakt zynde, kan den debiteur of zyn erfgenaam niet worden aangefprooken. . . 272 ) 3 Las-  43ö BLADWYZER. L. T aflen. Die geene', welke met jenigc Impcficien of reëele las- ■ ten op hun landen worden bezwaarc, moeten daartegens wederom genieten de zekerheid van dezelve hunne landen,tot welke einde zodanige Laften werden opgezet en gedragen. 208 Leengoed. Regte leenen worden onder kinderen gelykelyk gedeelt. . . 190 • Een vrouw eens tot het Leen geadmitteert zynde, kunnen anderen daarin niet wor- : den uitgefloten. . ic-o —— Een Leen aan iemand zynde uitgegeeven voor hem en zyne desceudenten gaat over in infinitum. . . 190 Legaaten. Indien een teftateur aan zyn broeders kinderen , een Legaat maakt, zo zyn die na den dood van den teftateur gebooren worden, daartoe niet geregtigt, ten waare dat zy expreffelyk geroepen waaren. 77 ,79 — Kunnen uit bloote prasfumptien verftaan worden, tacite geëxtingueert te zyn. 258 ■ ■ — moet zo menigmaal geprefteert worden, als het zelve is gemaakt, ten waaren de erfgenaamen konden aantoonen , dat de mening van den teftateur anders geweeft was. ibid. -—• Een Legaat door den teftateur by atte onder de leevende aan een legataris ter hand geftelt zynde, vervalt daardoor ftilzwygende het Legaat, ibid. Legatariffen. Zyn meede gehouden pro rato in den 200 penning, waarop den overleden gequotizeert is, haar portie te dragen. . . nj Een teftateur zyn erfgenaam de vryheid gelaaten hebbende, om de fommes, in de Legaten begreepen, te voldoen in gelden of in obligatiën, uic zyn teftateurs boedel, zo zyn de legatarisfcn gehouden aan te neemen obligatiën, ten laften van de Generaliteit, of van de een of ander van de geünieerde Provinticn , tot voldoening van hunne Legaten, voor cn tot de volle fomme, waardoor dezelve obligatiën originclyk zyn geconftitueert, of belegt geworden. 472 ■ Of en hoe verre de legatarisfen gehouden zyn te dragen in den 2ofte penning of 't recht van de collaterale fucceffie. . 472 Legitimatie. Kinderen door een opgevolgt huwelyk gelegitimeert, worden als wettig geboren gereekent. . 333 Legitime portie. Volgens coftume te Zierikzee, moet die geene die kind of kinderen heeft, aan de zelve laten twee derde, en geen kinderen hebbende, een derde van zyn nalatenfchap aan zyne Vrienden, en minder gemaakt zynde kunnen ageeren, ad fupplementum legitimce. 107, 165 —' Op certa corpora heeft wel detraclie van Legitime plaats  BLADWYZER. 4o7 plaats, maar niet van de Trebeilianique, . Leveranciers. Van Scbeepsbehoeftens hebben gelyk regt van preferentie met den Timmerman, die ter zake van het hol bylbrief heeft. . 20, 23 Lyftogtenaar. Kan finito ufufructu het capitaal by hen uitgefchoten, tot onderhoudenis en cönfervatie van de goederen , van welke hy den Lyftogt had, in reekenig brengenl . 232 ■ — Ordinaire Schattingen, die als een continueele laft van de goederen zyn, moeten door den Lyftogtenaar betaalt worden, maar alle extraordinaire door den eigenaar, ibid M. ]\/fm- Een getrouwd man behoeft «tr* zig wegens byftapinge, die door hem ontkent word, niet met eede te zuiveren. 57 Minderjarig. De woorden Minderjarig of Ongetrouwd komen te overlyden in hoe verre de zelve een fideicommis introdiceeren ? Minderjarigheid. Een jonge dogter, oud 23 Jaaren, haar vaders teftament geapprobeert hebbende, kan daar tegens zo uit ifizigte van haar Minderjarigheid als uit inzichten van vaderlyke reverentie worden gereleveert. jn2 Molen. Niemand is bevoegt omtrend een Moolen boomen te' planten, waardoor de Moolen zoude kunnen onbruikbaar wardcn- • • 38» }" Morgengaven. Worden niet gebragt in de gemeenfchap, maar de vrouw geniet die voor uit by fcheidinge. . £32 N. AJaafting. Proximiteit hoe te rekenen in cas van Naafting. 103 In Naaftinge word die geene, die den verkoper het naafte in den bloede beftaat, geprefereert tot de Naafting voor den geene, die dc Naafting eerft mogt gedaan hebben, dog den verkoper in verder graad beftaande ÏS. . I2rj . 'C Regt van Naafting competeert de vrienden van den eerften verkoper, al wierden de verkogte huizen of landen,binnen 't jaar tien of meermaalen verkogt, zelfs al was die laafte Koper van die huizen of landen even na bemaagt aan den eerfte verkoper, als den geene, die de naafting doen wil. . I2j ""TT" Onder oude moeijen kinderen kunnen oude moeijen kindskinderen niet begreepen worden, in cas van Naaftinge, volgens Keure van den lande van Zeeland. . :— Een ftuk goed, fpettee- rendetot een Infolvente boedel, en leggende ter plaatze, daar zelfs in publicque Verkopinge recht van Naafting plaats heeft', door den curator van dezelve Infolvente boedel publicq verkogt wordende, heeft daarin meede het recht vannaaftingplaats. 219 Na^  488 BLADWYZER. Nakomelingen, Wie daardoor verftaan worden? Bladz. 190 Nifi. Dittio NISI in oratione negativa vim affirmandi babet, fcf in ultimis voiuntatibus facit conditionem. • • 3'5 O. Ohligatien. Een teftateur zyne erfgenaamen de vryheid gelaten hebbende, om de fomraes, in de legaaten begrepen, te voldoen in gelden of in Obligatiën, ui; zyn teftateurs boedel, zo zyn de legatariffen gehouden aan te neemen Obligatiën ten lallen van de Generaliteit, of van de een of ander van de geünieerde Provinciën, tot voldoening vun hunne legaaten, voor en tot de volle fommes , waarvoor de zelve Obligatiën originelyk zyn geconftitueert of belegt geworden. 475 Otlrooy De Weft Indifche Coinpagnie Oftrooy hebbende van de Staten Generaal, om metuitfluitinge van alle anderen te mogen handelen op de kuften van Africa, zo is 't nogthans zeeker, dat zodanig Oclrooy alleen disponeert tegens ingezeteenen en onderdanen van den Staat. .430 Onmondigen. Hebben ftilzwygende Hypotheecq op de goederen van hun voogden , voor de fchade, die by gebrek van hun bedieningen door de Onmondigen geleeden is, . _ 227 Onroerend goed. Om den eigendom van Onroerend goed te be¬ komen, is het. Verley alleen niet genoeg, maar daar toe word vereischt een effeclive traditie, inruyminge en overleveringe, zodanig dat niet genoeg is, dat de opdragt brief is gepafleerc, maar dezelve moet gefteit worden in handen van den koper. 443 Oppofitie. Van een gehypothequeerde crediteur , tegens een verkoping by willig decreet- 204 Oppofitie van Executie. Een crediteur vonnis hebbende ten laften van zyn debiteur en deszelfs borgen , executerende de .borgen, die daartegens in Oppofitie komen, kan nogthans, hangende de quaeftie in oppofitie, den debiteur executeeren. 188 Oudoomen. Van heele bedden moeten deelen tegens Oomen van halve bedden. . 63 Overfpel. Of een Bailluw, een getrouwt man accufeerer.de van Overfpel, begaan met des befchuldigdcs meid, op de verklaringe van de zelfde meid , in barendsnood gedaan, tegen haar voorgaande gedaane verklaringe van onfchuld harer meefters, na reg ten is gefundeert? 46 P. JDausgezinden. Mogen wel fes■* teeren ten behoeve van armen luiden, van hun gezindheid. 154 Placaaten, en Wetten opereeren alleen in futurum en niet' retro. 312 Poenaliteit. Zeker coftume begerende dat een teftateur aan zyn Erf-  B L A D W Y Z EJ jR* Erfgenaamen ab inteftato moet laten het vrye .derdepart * zo zyn de Erfgenaamen terflond na het overlyden van den Teftateur bevoegt, die derde part af te eifchen, zonder te vervallen in eenige poenaliteit by 'cTeflament geftelt. . , 221 Pofterorum appellatwie latijïme patet. . . ,g0 Prcef er entie. Leveranciers ; van Scheepsbehoeftens hebben gelyk recht met den Timmerman die ter zaake van 't hol een ttylbrief had. . 20, 23, 37 ' Dienflboden hebben ■ regt yan preferentie op de goederen van een Faillit, in wiens dienft zy geweeft zyn ten tyde van het faillisfement, egter niet voor de dood of begraafenis fchulden. . . 28, 33 - —— Bootsgezellen en Ma¬ trozen hebben meede regt van .preferentie op het Schip en Goederen. , ^ ' ~— Procedures van preferentie en concurrentie qp wekere infolvente boedel van een gewezene Schipper, tusfehen Reeders , Leveranciers, Bodemers, die binnen 's Lands geldgegevcn P hadden op bodemerye: en zyn geprefereert, 1. de Leveranciers 2. de Reeders, 3. de Bodemers. t 1 37 " in hoe verre pupillen op de gcederen van hun voogden , competeert regt van preferentie en legaal hypotheecq. 00 Een Erfpagtbeurder is Pr met zyn agterftallige erfpagten Qqq preferent voor de leveranciers en werkluiden , aan eenig (luk . onroerend goed op de penningen daarvan in executie geprovenineert, . ?Q '—!T~ Alle reparatien worden, geprefereert, voor generale .en fpeciale verbanden. . 71 ™~—;~— Het.' Gemeene Land heeft wel legaal hypotheecq op gronden: van die geene-, die haar ter oorzakevan dien ietwesfchal. d'g zyn, maar gaan niet voor een ouder fpeciaal hypotheecq op die gronden geveftigr, 139 -7— Een eigenaar of ver- huurder, arrefteerende zyn huurders goederen, op zyn eigen grond, word tot verhaal zyner huurpenningen geprefereert voor andere Crediteuren- . ,g4. —— Iemand zynde geworden infolvent en over des zelfs Loedel zynde gehouden het judi emm prcejerentice &> concurrentie* zo hebben nogthans deCrediteuren, die na dato van de gehouden preferentie crediet gegeven hebben, geen nader of beeter regt op de goederen by den Debiteur geacquireert. «72 r Vindicatie. Goederen om contant verkogt en niet betaalt, kunnen in de tweede en verdere handen na regten gevindiceert worden, en ook binnen zes weeken volgens de keure, enz. . 0 Voogden, Debiteuren van hun pupillen zynde, moeten die penn: op intereft uitzetten, en dit niet gedaan hebbende, moeten zelfs P intereft van intereft betaalen. „ 227 —— Een moeder is tot de voog- Qqq: dye over haare kinderen de naas. ten tot haar trouwen toe, met uitfluiting van de vrienden van s vaders zyde, als het Sterfhuis js geleegen ter plaatze alwaar het Aasdoms verfterfrecht vigeert; - . 280 ■ Kunnen geconftringeert worden , om zich folemneel te expurgeeren van nooit magtig' te zyn geweeft zekere huwelykfche voorwaarden. . 282 Vrouw hebbende by huwelykfche voorwaarden bedongen met haar aangebragte goederen te mogen uitgaan, pafleert obligatie als principale debitrice, haar man word borg quaritur of de vrouw geobligeert is? . ,7 Vrouwen competeert het regt van legaal hypotheecq op de boedels van haar mannen, wegens haar ten huwelyk aangebragte goederen, zonder onderfcheid of zy vrouwen eenige van de zelve goederen met en benevens haar mannen, en op derzelver authorifatie mede zouden mogen hebben verkogt, getransporteert en kwytgefcholden , dan niet. 81 — bedongen hebbende by huwelykfche voorwaarden een kindsgedeelte, moet ten minften zo veel trekken als de legitime portie van de voorkinderen komt te bedragen, zonder daarin door eenige middelen te mogen worden verkort. . 2go mgt gebruik, welke woorden vrugc gebruik en geen fideicommis introduceeren ? , I28 t Vry.  494 BLADWYZËR- Vrygeld. Het woord Vrygeld wat beceekeat? - . 52 W. Tyfacvrborgen. Een verkoper is niet verpligt Waarborgen te ftellen, indien zulks niet expres is bedongen, maar kan volftaan met de zelve landen te waren en klaren . 215 en 216 Waterloop. Iemand hebbende Servituit van Waterloop op en over zyn buurmans grond, mag dat niet anders gebruiken, als zyn brieven dat inhouden, of de natuur van de voorfz. Servituit dat toelaten. - 169 —- Iemand fchuldig wezende Servituit van Waterloop, mag nogthans zyn grond verhogen of diepen, behoudelyk dat het Servituit daardoor niet word verhindert. . 169 Weddinge. Iemand ƒ 100:- ontfangen hebbende tegens belofte van ƒ icoo:- te zullen betaalen, 'als zeker Vorft tot Stadhouder zal weezen verkoren, &c. is valide. 098 Weft-lndifcbe Compagnie. Oflrooy hebbende van de .Staaten Generaal, om met uitfluitinge van alle anderen te mogen navigeren en handelen op de kullen van Africa, zo is 't nogtans zeker, dat zodanig Ottrooy alleen disponeert tegens Ingezetenen en Onderdaanen van dezen Staat. 430 Wetten en Placaaten opereeren alleen in futurum en niet retro. 342 Willig Decreet. Oppofitie van een gehypothequeerde Crediteur tegens een Verkoping by willig Decreet. . 294 Wiffelbrief. Iemand een WiiTelbrief in betalinge aangenomen hebbende, verlieft daarom by faute van betaünge van den acceptant , zyn regres niet op den Trekker of Endosfeur, 270  D R U E F O UT E N. Pag. 4 reg. n ftaat opdaging lees overdaeinft — 76 — 7 — aöe -- aftie 6 272 — 15 — grafutus — gravatus. 2oo 11 — adeldoms — aasdoms ' ' 2U — 23 — kindskinds ■— ponds ponds 452 — 8 — is niet gehouden —■ niet gehouden.