OECONOMISCHE COURANT. Ter bevordering van NATIONALE HUISHOUDKUNDE, NYVERHEID, KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN, TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, en alle andere MIDDELEN van BESTAAN. N°. 157-208. Van 6 Augustus, 1800, tot 29 July, 1801. Tc AMSTELDAM, ty C. C O V E N S. MDCCCI,   li L A 'D JV T Z E R der voornaamste HOO F D Z A A K E N, In dit IV^ DEEL der OECONOMISCHE COURANT vervat. A. Aal- en Kruisbeziën. (Wyn van) Zie Ooft. Aardappelen; hoe dezelven goed te kooken. N". 186. Bladzyde 23,9 en 240. "derzeiver ranken vroeg aftefnyden na- deelig. N. 203. 375- —— Middel orn dezelven lang goed te houden. N. 205. 393. Aardnooten; Koffy daarvan bereid. N. 160. 28. en 29. en N. 166. 77. Agent van Nationale Oeconomie; Huishoudkundige Reize door hem gedaan. N. 157. r. r-" '— Circulaire tot aanmoediging van Spysüitdeeling aan Behoeftigen. N. 178. I73—I7S- '*• •■ Voorfchrift tot bereiding der Rumfordfche Soepen, ald. 177. p— Deszelfs Verbaal over Belastingen, enz. N. 182. 205—207. *>■ Voordragt tot uitroeijing der Meikevers, en Misfive deswegens. N. 199. 341—3+5- Ahornfuiker; iets daarover. N. 196. 319. Alcali; (Fixe) hoe Boomwol daarmede te bleeken, N. 191. 281. , Aloë Succotrina Augiistifolia; fap van dezelve. N. 159, 17. Amandelen. . Zie Ooft. Amerika; (Noord-) berekening van deszelfs-Staatsbehoefcen. N. 193. 296 en 297. N. 194. 304. en 305. N. 196. 320 — 322. N. 197- 328 en 329. N. 198. 335 en 336. N. 200. 353—355- en N. 20a. 369 en 170. Anecdotes. j. Buonaparte; deszelfs tegenwoordigheid van geest. N. 157- 5- 2. Zeer aanzienlyke Weddingfchap. N. 160. 31. 3. Zonderlinge Rechtspleging. N. 192. 290. 4. Engelfche bitterheid, ald. Appelen en Peeren. Zie O.tft. Azyn, van onrype Druiven gemaakt. N. 157. 4. B. Bericht van een nieuw Kruidkundig Werk. N«. 167. Bladz. 86 en 87. aan de Commercie. N. 168. 93. van de Maatfchappy Feüx Meritis, te Amjieh dam. N. 169. 100 en 101. — wegens het onderwys der Blinden te Parys en. elders. N. 169. 101—103. en N. 170. 109 en 110. van G. 3e- van Wy. Zie Hydrocéle. wegens Modellen van Spaarövens. N. 176. 158 en 159. i ■ omtrent den ftaat der Verlichting en Wete»- fchappen in Frankryk. N. 178. 177—179. van Pryscouranten in Noord - Amerika. N. 102 287—289. wegens het nieuw gegraven Kanaal van St. Quentin, N. 207. 409 en 410. van den Agent van Nationale Oeconomie. N. 208. 416. Bern ('t Canton) Handel- en Fabriekmatig befchouwd. N. 158. 9—11. N. 159. 17—20. N. 161. 35—37. en N. 162. 41 en 42. Boterkarn. (Nieuwe inrichting eener) N. 287. 250. Brandewyn', uit verfcheiden foorten van Ooft geilookt'. N. 200. 349—351- V Erandfpuit, door Pkot uitgevonden; hoedanig ingericht. N. 205. 395. Broodboom, vruchtbaar in Surimme. N. 193. 299. Brood; hoe hetzelve van Rystmeel te bakken. N. 207. 408. Buffel; deszelfs hoedanigheden. N. 166. 77. Bulletin van Buitenlandfche Handelsberichten. N. 157. 4. N. 158. 13 en 14. N. 159. 20 en 21, N 165. 70. N. 167. '86. N. 172. 124. N. 174. 141. N. 375. 14^ en 150. N. 179. 187. 181. 202. N. t83- 215 en 216. N. r84- 224. N. 186. 241. N. 188. 257. N. i89. 263 en 264. N. 191. 279 en 280. N. 1-92. 287. N. 1:3. 297. N. 194. 305 en 306. N. 202. 370. en N. 206. 402. Buskruit; aanmerkingen daaromtrent. jN. 160. 27 en 28. * 2 c. Ca-  C. Cadix', Schepen aldaar aangekomen. N°. 192. Bladz.287- Catoenverwery. N. 164. 59 en 60. „ . over den tegenwoordigen ftaat van dezelven. N. 165. 65—67. Catoen • kegel; gebezigd tegen plaatfelyke pynen. N. 181. 207—209. Cedulle, (Koningl. Spaanfche) wegens de Papierenmunt. N. 161. 33—35Chryftalcompofitie. N. 198. 337Chryftallen. Zie Bern. Cimenteerftaa!; proeve daarmede genomen. N. 193.298. Corduaanleder. Zie Marokynsch Leder. Cyder. Zie Ooft. D. Dantzïg; Schepen aldaar binnen gekomen en uitgegaan. N. 183. 217. r ■ goederen aldaar in- en uitgevoerd. N. 184 225 en 226. Deenemarken; ftaat des Handels aldaar. N. 193. 298 Delfftof (Nieuwe) ontdekt. N. 198. 338 en 339- Departement Tot Nut van 't Algemeen, te Bergen op Zoom; gefteldheid van hetzelve. N. 177. 166 en 167- — . —■ inrichting der Spin¬ fabriek aldaar. N. 179. 181—185. Dollea Hondsbeet; hulpmiddel daartegen. N. 163. 52. Drank (Gezonde) voor Koeijea, enz. N. 200. 352. Drinkwater; (Versch) ontwerp om hetzelve in Amfleldam te verkrygen. N. 160. 25—27. Drukkery; (Stéréotypifche) nieuwe volmaking derzei ve, N. 164. 62. Duikerfchip; nieuwe proefneming daarmede gedaan. N. 190. 273. en N. 198. 337. Dyken en Kadenj hoe dezelven goed te leggen. N. 194. 301. E. Eau ie la Reine iHongrie; hoe bereid. N. 161. 37 en 38. Eggen; nieuw uitgevonden. N. 205. -393. Engelsch Groen; hoe hetzelve word behandeld. N. 192- 285. Engeifche Landhuishoudkunde befehreven. N. 194 302—304. Engeland; iets over de fchaarsheid van levensmiddelen, aldaar. R. 202. 367—369'- F. Fa&riek wezen; tets over hetzelve- in ons- Vaderland. N. 190. 269—271. Fabriek. (Tabaks-) Zie Tabak. Ifonlryk; deszelfs ftaat van Verlichtingen Wetenrchap-» pee, 178, m—179. G. Gahanismus; Water daardoor optelosfen. N°. i6ê Bladz. 78. — iets naders daaromtrent. N. 196. 323-. Geneeskundig Tydfchrift. (Plan tot een) N. 187. 245—248. Gefcbriften. (Nuttige, nieuwüitkomende) N. 160. 30 en 31. N. 163. 55. N. ió8. 9+. en N. 197. 329» Gom, voor de CatoendruRkers. N. 196. 319. Goud en Zilver; iets daaromtrent. N. 162. 42 en 43. Graan; hoe hetzelve lang goed te houden. N. 206.400, Griep; wat dezelve is. N. 165. 70. Groen, Zie Engelssh- en Spaans chgroen. H. Holler. Zie Memorie van denzelven. < Handel, Scheepvaart en inkomften van -Groot-Brittanje, federt 1785—1793 N. 158. n en 12. Handel ter Zee. (Belemmering van den vryên) N. 163. 49 en 50. , Haringhandel der Engelfchen. N. 199. 346. Haring; hoe denzelven i-n zoet Water te houden. N» 202. 367. Hennip; (Zon-) ontdekking daarvan. N. 198. 338* en N.-203. 374. Hoeden; nieuwe manier om dezelven te fabriceeren.' N. 205. 392 en 393Houten; hoe te verwen. N. 191. 278.' Hiiftiandi deszelfs aanmerkingen over het innemen va* Müdicynen. N. 205. 391 en 39,2. Huis en Hulpmiddelen. 1. Om de fchade der Meykevers te weeren. N. 161. 38. 2. Middel tegen de rotachtige Najaarskoortfen. N. 163. 51 en 52. Jnsgelyks. N. 1-73. r32 en 133-. 3. , tegen de Dollen Hondsbeet. N.- 163. 52. 4. —~— tegen Brandwonden. N. 164. 6r. 5. r om de Schepen tegen de Rotten te beveiligen. K. ió4- 63. 6. ~ om de Vliegen te dood'en N. 1.69. 100. Hydrocéle. (Waarneming wegens de heelmethode eener verouderde) N. 170. 105—107. Hydropiea, of Buikwaterzuchtige. (Byzonderlieden wegens eene) N. 177. 167—169. — ■ ■ andere waarneming, deswegens gedaan, N, 187. 248 en 249. 1. en J. Inenting. Zie Koepokken. Japanfche Kapitalisten. N. 197. 330". ■ Lakwerken, in Engeland, gemaakt. N. 297. 408 en 409. en N. 208- 415:. 1. Kag-  K. Kagchel; bezuinigende inrichting daarvan. N°. 181. Bladz. 197. Kalk. Zie Ovens. Ketel, om brandbare vloeiftofïen in te kooken. N. 189. Kersfen. Zie Bramiewyn. Klaver. Zie Waterklaver. Klaverzout; (Zuur) wyze om hetzelve te bereiden. N. 2co. 35r. Klaverzaad; nuttigheid daarvan. N. 2ox. 359. Kookkunst in Houtwerk. N. 166. 77. Koren'; over de pryswaarde van hetzelve. N. 197. 325—327. Koepokken; iets over derzelver inenting. N. 172. 123. Verder N. 174. 137 —139. N. 190. 271—273. en N. 191. 281. Konstkoffy. Zie Aardnooten. Konst om Steenen te graveeren. N. 168. 91 en 92. en N. 170. 107 en 108. Kurk, (Antieken van) door Mey, te Erfurt, gemaakt. N. 159. 23. Kweeën. Zie Ooft. L. Laken; hoe waterdicht te maken. N. 198. 337. Lakmoes; hoe in Frankryk gemaakt. N. 160. 29. Lakwerken; (Japanfche') hoe in Engeland vervaardigd. N. 207. 408 en 409. en N. 208. 4*5- Landhuishoudkunde in Engeland; byzonderheden deswegens. N. 194. 302—304. Lederbereiderskonst, en verfchillende handgrepen daaromtrent. N. 157. r. Leder; nieuw middel om hetzelve goed te houden. N. 190. 274. ■ — iets naders daaromtrent. N. 198- 336*. nieuwe manter om hetzelve te Looijen. N. 200. 551 en 352. Loodwit; hoe het wórdt gefabriceerd. N. 167. 81—83- N. 168. 89—91. en N. 169. 98—ico. Luchtlamp (Ontvlambare) verbeterd. N. 161. 39- M. Machine, door Alert uitgevonden, om Flanken te zügen en te fchaven. N. 205. 395——'.—- om te kooiëeren. N. 198. 33? en 33.8. Maïs; (Groote) hoedanigheden en gebruik van dezelve. N. 183. 213 en 214. —_ nader bericht daarvan* N. 203. 374 en' 375Mmgddwortelen; Syroop uit dezelven bereid. N. i8r. 202 en 203. w'—— Tets naders daartoe betieklyk. N. 196-j 322 en 323. Manufacturen by de aloude Volkeren. N9. 166. Bladz. 73-75- " hoe dezelven waterdicht te maken. N. 191. 277 en 278. en N. 198. 337. Marine. (Over den tegenwoordigen ftaat der Bntfché) N. 173. 131 en 132. N. 182. 209 en 210. N. 186. 238 en 239. N. i83. 253—255. en N. 189. i6s en 262. MankKymch Leder; de konst om dat te bereiden. N. 157- i—4- Masten; (Scheeps-) verbetering derzelven. N.204. 384. Maten en Gewigten; derzelver benaming in Frankryk veranderd. N. 191. 281. Memorie van Halier, over de Finantiën der Franfche Republiek. N. 175. 145 en 14G. N. 176. 155 en 156. N. 181. 200 en 201. N. 183. 2x4 en 215. N. 184. 223 en 224. N. 186. 237 en 238. en' N 188. 255 en 256. Menfchenhair; handel daarmede gedreven. N. 164. 60 en 61. en N. 165. 67. Mey, maakt afbeeldingen in Kurk. N. 159. 23. Meykevers; hoe dezelven te verdelgen. N. 161. 38. - ■ Voordrage daartoe , en Decreet deswegens genomen. N. 199. 341 — 3'45Misfive van A. Schrage, over de uitënting. N. 169. 97 en 98. Molenfteenen; hoe dezelven' aantefcherpen. N. 184» 222 en 223. en N. 186. 240 en 24L Molen, (Huis- of Hand-) om het Graan te malen. N. 198. 338. Muziek-Inftrument, door Viller uitgevonden. N. 164, 62 en 63. k Nieuws. (Handel- en Fabriekmatig) N. 158. N. 159. 21—23. N. 165- 7i- N. 166. 77 en 78, N. 172. 124 en 125. N. 173. 134 en 135. N, 185. 233 'en 234. N. 191. 281 en 282. N. 193* 297 en 298. N. 205. 393 en 394. N. 207. 410 en 411. en N. 208. 41?- Nörderoog, (Het Eiland) befchrersn. N. 168. 94» O. Ooft; verfchillende wyzen om hetzelve te droogetï, N. 201. 357 en 358. N. 202. 365— 3Ó7. en 203. 373 en 374- —— hoe hetzelve intezamelen en inteleggen. N. 204. 381—383. N. 205. 389—391. N. 206. 397~599' en N. 207. 405—407. Oly (Raap-) verbeterd. N. 205. 393. Ösfen ; weder tot den Landbouw irt gebruik, ET, 204. 383. Ovens. Zie Spaarêvens. Ovens; (Kalk-) hunne febadelyke uitdamping bewezeav N. 206. S99 en 400. * 3 Fas>  C VI ) p. Pasgangers, door Gout verbeterd. N°. 202. Bladz, 371- Papier: uitvinding om de Inkt uit hetzelve te trekken, N. ior. 278 en 279. uit Stroo gemaakt. N. 192. 286 en 287. —— iets naders deswegens. N. 198. 333Pestallozzi; deszelfs nieuwe Schoolïnrichting. N. 193. 293—296. Petersburg; Rusfifche Producten aldaar uitgevoerd. N. 186 241—243. en N. 189. 265 en 266. Phello ■ plastieke konstftukken. Zie Kurk. Pokfmet; hulpmiddel daartegen. N 163. 52, Premiè'n, uitgeloofd door de Londenfche Maatjehappy. N. 160. 29 en 30. Pruimen. Zie Brandewyn en Ooft. Prysvragen van de Maatfchappy van den Landbouw, te Parys. N. 157. 5. • *• van hec Nationaal Inftituut aldaar. N. 159. 2Ï-. en N. 202. 370. van de Keizerlyke Academie, te Erlangen. N. 159- 21. » van het Genootfchap der Wysbegeette, te Rotterdam. N. 162. 44—46. en N. 163. 52—54. ** —' van Bezorgeren van 't Legaat van J. Mannikhoff. N. 164. 61 en 62. ■ van het Heelkundig Genootfchap, 'te Amfteldam. N. 165. 69 en 70. ! van de Maatfchappy Felix Meritis aldaar. N. 167- 85 en 86. - van de Koninglyke Maatfchappy, te Koppenha¬ gen. N. 170. 108 en 109. van Binnen- en Buitenlandfche Maatfchatipyën. N. 173- 134. "~ 1 van Teylers Godgeleerd Genootfchap, te Haarlem. N. 176. 159. ■*— van de Pruisfisch - Markfche Maatfchappy . te Potsdam. N. 178. 177. van de Gëttingfche Maatfchappy. N. 185 214 en 235. . * van de Academie der Wetenfchappcn, te Berlm N. 189. 264. van de Maatfchappy der Wetenfchappen, te Göt- tingen. ald. en 265. _—. van de Maatfchappy voor Vrinden der Mensch- lylheid, te Berlyn. N. 194. 306. «• ■ van de Keizerlyke Oeconomifche Maatfchappy te Petersburg. ald. en 307. •— . van de Academie der Wetenfchappen, te Erfun ald. J van de Medicynfchc Academie, te Barcelom. N. 198. 339*■ — van de Maatfchappy der Wetenfchappen, te Haarlem. N. 2ox. 360-362. ^ f~——- van de Maatfchappy vm den Landbouw, te Amfteldam. N. 203. 378 en 379. en N. 201 384—386. Prysvragen van de Huishoudelyke Maatfchappy,te Haarlem. N°. 204. Bladz. 386 en 387. Pryzen van Goederen te üothemburg. N. 190. 274. R. Rapport over de inlandfche Slaapmutfen. N. I7r: 113—n6. en N. 172. 122. Ronkelraap; Salpeter daaruit getrokken. N. 198. 337. Rumford. Zie Soepen. Rusland; over deszelfs Producten, Fabrieken en Manufacturen. N. 208. 413—415. Rystmeel; Brood daarvan gebakken. N. 207. 408. s. : Schapen van Spaansch Ras; bemerkingen daaromtrent. N. 194. 301 en 302. Scheermesfen; iets deswegens. N. 167. 84 en 85. Schoolberichten. N. 158. 14 en 15. N. 188. 257. N. 191. 282 en 283. N. 193. 293—296. N. 200. 355. N. 2^6. 401. en N. 208. 416 en 417. Silefifche Sluijers; hoedanig gemaakt. N. 168. 92 j en 93. Soepen; (Rumfordfche) bericht wegens eene inrichting deswegens te Middelburg. N. 166. 76. Te Haarlem. N. 173. 129—131. bericht tot infehryving daartoe. N. 174. 141 en 142. *—— uitnodiging deswegens te Hamburg. N. 175. 146—148. ——— ■■ bericht van de Commisfie tot uitdeeling, te Haarlem. N. igo. 189—193. .— _„—^ van eene inrichting deswegens te Zwol. N. 180. 193. —— _ nieuwe wyze van bereiding derzelve. N. 181. 199 en 200. . — inrichting daarvan te Purmer- ende. N. 184. 22 r en 222. Soepketel, in den Haag; hoe ingericht. N. 185. 231 en 232. — te Gorinchem. N. 189. 263. Spaansch Groen; hoe hetzelve gefabriceerd wordt. N. 163. 50 en 51. en N. T64. 57—59Spaanfche Tarwe. Zie Maïs. Spaarövens; (Paryfche) befchryving daarvan. N. 18S. 230 en 231. Spanje; (Befmettende Koortfen in) voorbehoedfelen daartegen. N. 174. j-39 en 140. en N. 176. 156—158. Spiegels, zonder Glas of Metaal te bereiden. N. 206. 40X. Spinfabriek, te Bergen op loom. N. 179. 181—185. — te Purmerende. N. i8r. 201. 3pysüitdeeling aan behoeftigen 14 Leyden. N. 176. 154 en 155. Spys-  C vir ) SpysüitdeeHng (Plan tot goedkoope) te Middelburg. N°. 177. Bladz. 169 en 170. • — te TVageningen. N. 179. 185 en 186. * '~ verflag des wegens. N. 203. 375—377. 5taal; hoedanig hetzelve woud gefabriceerd. N. 171. 117 en 118. en N. 172. 123 en 124. StSrrekaarten. (Doorfchynende) N. 172. 125 en 126. Stéréotypifche Letteren , door Didot volmaakt. N. 196. 323- Suikerriet; nieuwe manier om hetzelve te behandelen. N. r64. 62. Sward-Cutter-; werktuig om gronden los te maken. N. 204. 384. Syrop de Punch; hoe die te bereiden. N. 206. 400. T. Tabak; hoedanig dezelve in de Franfche Fabrieken wordt behandeld. N. 195. 310—312. en N. 196. . 3I7—3I9- Teeken-potloodeniets deswegens. N. 158. !i2 en 13. Télégraphe. (Nieuwe foort van beweegbare) N. 165. 68. Theka- en Tiekhout, & Bombay gevonden. N. 190. 274- * Ttumefol. Zie Lakmoes. Touwïvery, te Stuttgardt; bericht deswegens. N. 105. 309 en 310. u. Uitênting. Zie Misjive van Schrage, Uurwerken; (Zak-) over derzelver ongeregeld gaan. N- 198. 333 en 334. Uurwerk, (Slinger-) door Janvier vervaardigd, N. 202. 370. V h V Vaccinatie; Inftituut daarvan te Haarlem. N. 195. 313 H en 314. V Veetucht. Zié Bern. Vernis;, (Scheeps-) proeven daarmede genomen. N. 205. 394. Verwers; derzelver vooröordeelen omtrent het rood- verwen aangetoond.. N. 192. 286. Vliegen, middel om die te dooden. N. 169. 100. Y Vloeijpath; konstwerken daarvan gemaakt. N. 173. 133. Viller i Muziek -Inftrument door denzelven uitgevon- Y den. N. 164. 62 en 63. Vruchten. Zie Ooft. w. Walnooten. Zie Ooft. Waschmachine, om het Linnen fchoon te maken N° 205. Bladz. 394. Water (Bedorven) bruikbaar gemaakt. N. 193 290 Waterklaver; tot Bierbrouwen gebezigd. N. 198 334- Waterpers; hoedanig verbeterd. N. 205, 394 Water werktuig (Oeconomisch) uitgevonden N ifr 38 en 39. Veêrkundige Waarnemingen van July, 1800 N 157- 8. . — . mm^ Augustus. N. 162. 47- ' ~"' —»—- "——*- September. N. 166". 79. —' " ■•— Odober. N. 171. 119. —-——■ November. N. i7<, 151. ■ "" ■ December. N. 180.- ,19?. -~"—~*~' January, i-£oi. N. 184. 227. • / — — ■- , February. N. 18&. 259, 3 1 - Maart. N. 102. 291. y ... ,,. mn im m April. N. 107". .- . ., — May. N. aor„ 363. —-——' " Juny. N. 205,. 403. ~ r'—" -'■ Algemeene Tafels- daaromtrent. N. 182. au. N. 183. 218 en 219.. en N. 208. 418 en 419. Werktuig, (Patent-) tot het fnyden van Hakfel. NV 198. 337. Iets diergelyks. N. 204. 384. /every. Zie Touw- en Catoenwevetyén. beland; gefteldheid en levenswyze van dien Schryveiv N. 172. 126. en N. 173. 135. rilgenbast,- goed tot Bierbrouwen.- N. 196. oroi y. (G. J. van) Zie Catoen-Kegel en Hydrocéle. fynen.- Zie Bern. Y, zer; (Vertind) in plaats van Koper t& gebruiken;.. N. 199. 347. zerdraad; Spelden met gegoten Koppsn daarvan se> maakt. N. 205,- 39a, %. Jïaag--  C VIII > z. Zaagmeel ; Fournuis daartoe befchreven. N°. iSjBladz. 23a en 233, Zeep, (Nieuwe ioort tan) uit Soda bereid. N*. 198. Bladz. 338. Zilver; (Schilders-) hoedanig het bereid wordt. N. 158. 13. Zweedfche Schepen. (Lyst yan genomen) N. 194, 306.  N°. 157- 6 Augustus 1800. ©ECONOMISCHE COU2.ANT. TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE NYVERHEID , KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN ' TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW,' EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. ï. OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. Voorlopig Bericht wegens de HUISHOUDKUNDIGE REIS van den AGENT van NATIONALE OECONOMIE door de Bataafsche Republiek. Het zal onzen Lezeren gewis niet onaangenaam zyn , eenig bericht te verkrygen wegens de Huishoudkundige Reize van den Agent van Nationale Oeconomie, zoo ver die tot hiertoe reeds is verricht. — Op den 29 July bevond dezelve zich te Nymegen, met deszelfs beide Commisfarisfen, de Burgers Jan Kops en H. W. Rouppe, de eerfte wegens het Departement van Landbouw, de ander wegens het Departement van Fabrieken, benevens den Comruis ter Secretary, J. Immerzeel Junior. De Reize, den 16 begonnen, werdt, na de bezichtiging van het geen voor den Agent in deszelfs betrekking byzonder merkwaardig was, in de Steden Schiedam, Rotterdam en Dordrecht, voordgezet door de Eilanden van Voorne, Overflacquét Schouwen, Noord- Beveland',. fVolfcrUdyk, fValcheren en het Land van Tholen, en vervolgends op Bergen op den Zoom; van waar de eigent een uitftap heeft gedaan naar Antwerpen, ten einde zich in perfoon bekend te maakeu met de vorderingen, die de Scheepvaart en Koophandel , zedert de opening der Schelde, aldaar gemaakt hebben. — Hierna vervolgde de Agent deszelfs Reize door het gewezen Marquizaat van Bergen op den Zoom, en de Baronie van Breda; terwyl hy intusfehen het Zuidelyk gedeelte van het voormalig Holland niet onbezogt liet, nemende door de Langeftraat zyne Reize naar den Bosch; van waar hy door de geheele Meijery over Tilburg, Eindhoven en Helmond, en door IV. Deel. de Pee/landen over Boxmeer en het Land van Huik, zich naar Gr ave, en van daar naar Nytatgen begaf. De krachtdadige medewerking, die de Agent, overal waar hy zich heeft konnen ophouden , vaft Geconftituëerde Machten en kundige particulieren, tot hiertoe heeft ondervonden; de menigvuldige locale informatiën, welke daaruit reeds zyn voordgevloeid; en de hoop, waarmede men zich vleijen mag, dat dezelfde onzydige pogingen voor 's Lands belangen verder door dezelfde deelneming bevorderd zullen worden, en even goede reniltaten opleveren, doen alles goeds voor de volgende maatregelen van het Gouvernement in zaken, de algemeene welvaard betreffende, verwagten; — en nimmer kan er in de Republiek meer goed gevolg van eene groote onderneming ondervonden zyn, dan uit deze Reize is te voorfpellen. Nog eens, Landgenoten1, verzuimt deze gun* ftige, deze zeldzame gelegenheid niet, om met onpartydigheid en openhartigheid uwe belangen te doen kennen, en het Gouvernement in ftaat te ftellen, de hand van opbeuring en onderfieuning U met een even goed gevolg toetereiken, als dezelve U gulhartig aangeboden wordt. De Konst des CORDUAAN-, MAROKKYNSCH- of SPAANSCHLEDERBEREIDERS, en de ver. schillende handgre epen, tot die Bereiding behoorende. (Vervolg en Slot van N°. 156. bladz. 411.) Te Diarbekir wordt het rood Marokkyn eerst met drek en eene brey van klei toebereid, en vervolgends bewerkt met Wynmost of Honig, Zout, Gomlak of Cochenille, en Aluin. De laatfte bearbeiding er van is in het Galnoo- A ten-  ( a ) tenwater. De arbeiders neemen 50 vellen van die, welke alleen met drek en klei, maar met met Galnooten zyn toegemaakt, en daarby 18$ Wynmost of zoo veel vloeibare honig, welke zy over het vuur tot dien graad van warmte brengen, dat men er de hand in houden kan. Hierin legt men de vellen één voor één, ftapelt ze op elkander, en fpreidt er een ftuk grof Linnen overheen. Zoo laat men ze 3 dagen liggen; ■ dan fpoelt men ze twee- a driemaaien uit in water, waarin 9*- ge gemeen Zout ontbonden is, en dit gefchied zynde, laat men ze half droog worden. Gedurende dit droogen doet men op 180 ê§ water 18 gg Gomlak, of in plaats daarvan 3 ge Cochenille; men laat dit 3 uuren lang te zamen doorkooken, na er vooraf \ m gedampte Aluin te hebben by gedaan. Dit verwï'ap zoo ver bekoeld zynde, dat men er de hand in houden kan , beftrykt men daarmede vel voor vel 3 a 4 maaien, telkens liet ééne vel op het ander leggende. Dan doopt men die één voor één in 1'choon water, waarin J gê Aluin ontbonden is , en laat ze half droog worden; waarna zy in een ai'kookiel van Galnooten gedoopt, getreden, in frisch water uitgefpoeld, en naarmate van het faifoen in de fchaduw of in matigen zonnefchyn gedroogd worden. Dit gefchied zynde, maakt men ze glad en glanzig met Lyn-oly, even gelyk boven omtrent het zwart Marokkyn gezegd is. — Het verwen van .geel en zwart Marokkyn moet op eene. warme plaats verricht worden. De geele verw, zoo als die te Parys wordt aangebragt, vereischt minder toeltel en behoedzaamheid, dan de roode. Men verwt dan eerst na voorafgaande bereiding Qare~). Dit zelfde is 't geval met alle andere verwen. Men laat de bereide vellen ruuw droogen, en maakt die, als men ze wil gaan verwen, weder vochtig, treedt ze in het water, laat ze dan half dro'og worden, waarna men die aluint en eindelyk verwt. — Voor 4 doufynen vellen neemt men öp een emmer water i£ gê Avignonfche QFran. fche") besfen; deze verw is taamlyk vast.. Te Marfeille maakt men ook blaauvv en groen ' Marokkyn, waarvan wy echter geene afzonderlyke bel'chryving zullen geeven. Het kost toch weinig moeite, ten dien einde de blaauwe verw met Lakmoes of Indigo,.-ca de groene met een weinig Wynfteen en Spaansch groen , of dooi eene vermenging van geel en blaauw, te bereiden. De manier van het Leder zwart te verwen, beftaat te Parys daarin, dat men de vellen, uit de looijing komende, gelyk vervolgends by het swartverwerta te Nico/ia en Diarbekir gebruik- lyk, zal gezegd worden, met het houten werktuig , tot nerving van het Corduaanleder gefchikt, ruuw en korrelig maakt. Het zwart wordt gemaakt van zuur Bier, waarin men oud Yzer vverpt. Tot het beftryken gebruikt mena een ruuwe of fcherpe borftel, welke de arbeider in de verw indoopt, en waarmede hy het vel aan de hairzyde tweemaal beftrykt, of meermaalën, indien zulks nodig is. By elke zwarte verwing laat men de vellen droogen. De laatfte maal moet men ze Hechts half droog laten worden , en ten dien einde aan de achterpooten ophangen. Het halfdrooge vel wordt op de tafel uitgeftrekt, met het nerf-inftrument bearbeid of gepamofe/d, om de oppervlakte korrelig te maaken. Na het laatfte zwartverwen giet men er wat water op, treedt het vel uit in Bier, en wryft het af met biezen. De vellen gezuiverd zynde, fpreidt men die nogmaals uit op de tafel, bewerkt die andermaal met het nerf hout, en wel kruislings over ! elkander, om de nerven weder te hei-Hellen, (Dan giet men er water op, treedt ze wederom uit, |en beftrykt dezelven ten derdenmale n;et het nerf hout, waarna men er met een lapje Catoen of andere zachte ftof een glanzig vernis 'opbrengt, zaamgefteld uit het fap van Barbe\ris/en, Knoflook, Citroenen, Oranjeappelen of ! zuiver Bier. Men wryft de vellen fterk niet een wollen wisfer , brengt ze op de fchaafbank, en jbeihydt ze met het fnoeimes (fchlichimondyc*'), waarna men met het nerfhout de nerven weder herftelt. En dit is de laatfte bewerking, die men er aan doet., ! Men kon tot het zwartverwen wel de looi; pekel met Yzervitriool gebruiken ,, doch het ' Koper maakt het Leer hard en. verichroeit het ; 1 hierom verkiest men met reden het zuure Bier, waardoor de Leêrftof eer verfterkt dan bena'deeld wordt. De zwarte verw, uit Bier bereid, ! moet 3 a 4 .maanden oud zyn , anders deugt zy niet. Geel Marokkyn, ie Nico/ia bereid. — Men zet. hier de vellen in Galnooten-fop te trekken, nog eer zy geel geverwd worden.. Vuur het vei wen behoeven zy enkel in Sumack, Hondsdrek en Kleipap te worden toegemaakt. Vo< r 40 vel» (*) Dit is eern-onde Staalen fchyf, rondom fnydende, in welks midden eene opening is, waardoor de Leêrbereider de band ileekü, om met hetzelve.het Leder te befnoeijen. of dun, te fnyden. R&da&.\  C S 3 40 vellen, die men geel verwen wil, laat men| j8 m Galnooten, 34 uuren lang, in 18 a 19 pinten klaar water ftaan trekken ; daarin legt men dan de vellen , doch men moet toezien, dat er niet meer nat zy, dan om de vellen geheel vochtig te maaken, zonder dat zy onder water ftaan. Daarop worden zy in fchoon water uitgewasfchen, in de fchaduw of zonne-fchyn, naar gelang van het laifoen, gedroogd, nog ééns gewasfcften en .wederom gedroogd. Wyders neemt men ongeveer 5 gg Avignonfche Besfen en i| Sg Roomfche of Berg-aluin, itampt die te zamen in een Mortier tot een fyn poe. der, welk men vervolgends met 6 pinten laauw water aanmengt. Dit mengfel zet men een a twee uuren lang op een zacht vuur, zorg dragende, dat het niet kooke. Men brengt de 40 te verwene huiden in eene foort van zweetftoof, waarin men ze uitfpreidt. Twee arbeiders neemen een vel, ieder aan één einde; de één doopt de hand in de geele verw, en beftrykt daarmede het vel aan de nerfzyde heen en weder; daarna Haat men vel voor vel overlangs te zamen , gaat met de overigen op dezelfde manier te werk, en ftapelt de geverwde ftukken op elkander. Allen afgedaan zynde, worden zy 5 6 a maal omgekeerd, en weder op elkander gelegd, om de verw te beter te doen intrekken. Men verwt ze nog ééns geel, fpoelt ze dan uit in fchoon water, en laat ze in de fchaduw droogen. Dit gefchied zynde, befchaaft en zuivert men ze aan de vleeschzyde, en brengt er met een rol den glans op. Zwtrtvtrwery van het Corduaanleder te Nicofia en elders in den Levant. — Op het Eiland Cyprus neemt men voor de vellen, uit het Sumackfop komende — want, voor het zwartverwen zyn geene vygen noch klei, gelyk by het rood Marokkyn , noch ook Galnooten, gelyk by het geele, nodig — 6 gg Vitrioolachtige, zamentrekkende aarde, die aldaar gegraven wordt, en eene handvol gedampte Galnooten, welke men te zamen in een koud bad van 45 a 48 pinten water aas uuren lang laat ftaan tre\ken. Met dit zwart vocht beftrykt men ieder vel Hechts éénmaal, en fpoelt het terftond uit in fchoon water , om dat anders de verw verbranden zou. Hierop fpreidt men de vellen uit in de fchaduw, en laat ze droogen. Men maakt de verw meer of minder zwart, door eene grootere of kleinere hoeveelheid Vi. triool-aarde in het mengfel te doen. Men pleeg hier te lande de zwarte Corduaanledervellen, droog geworden zynde, ook wel met een weinig Oly te beftryken. Zwart en geel Marokkyn te Diarbekir. Hier zet men de vellen, die zwart of rood moeten worden , in Galnootenfop ; doch voor het rood komen zy in Wynmost of Honig. Voor 50 (tuks, die men zwart of geel wil maaken, neemt men 36 a 38 gg Galnooten-poeder, en mengt die by 9 a 10 eg koud water. Men kookt dit mengiel, en de Galnooten nedergcpioft zynde, doopt men de vellen daarin, en treedt ze één voor één met de voeten. Dit herhaalt men driemaal in den tyd van 2 uuren; daarop legt men ze tot den volgenden dag in het afkookfel van Galnooten. Is dit laatfte te dik, dan giet men er water by. Den volgenden dag neemt men er de vellen uit, befchaaft die aan de vleeschzyde, wascht ze, fpoelt ze uit of treedt ze viermaalen achter een, en nu wel gezuiverd zynde , zet men ze in een tweede afkookfel van Galnooten, in alles als vooren handelende, waarna men ze laat droogen. Gedroogd zynde, neemt men 6 gg Avignonfche besfen, voegt daarby \ gg Aluin, vooraf in eene genoegzame hoeveelheid water ontbonden , en deze verw gereed zynde, beftrykt men daarmede vel voor vel, mids vochtig zynde, wyl zy anders de verw niet willen vatten. Een ftuk geverwd zynde, flaat men het dubbel te zamen , ftapelt ze op elkander , en laat ze zoo tot den volgenden dag liggen; dan wascht men ze in fchoon water week , waarin vooraf \ gg Aluin ontbonden is, om de verw en het Leder te verfterken. Eindelyk laat men de geverwde vellen droogen, en glanst ze, zonder die met oly te beftiyken. Zwartverwen van het Marokkyn te Diarbekir. Hier gebruiken de Corduaan - lederbereiders zoo wel tot het zwartverwen, als tot het geelverwen, de Galnooten tot tweemaalen toe. Daarop wasfehen en droogen zy de vellen. Nu neemt men n gg vitrioolachtige aarde, ontbindt die in eene genoegzame hoeveelheid water, beftrykt daarmede de vellen, fpoelt zë.üit in fchoon water, droogt ze in de fchaduw, en glanst die met Lyn-oly. Het zwart Marokkyn glanst men daar met een likfteen. Het Leder wouit op eene fchuin afhellende tafel geplaatst. Het rood Marokkyn pleeg men te gladden met eene houten rol, die men met beide handen daarover dry ft. Het vel wordt op een bok van Eikenhout geftrekt, waaropeen biad van Peerebcomenhout ligt, dat rondom -  C 5 ) öige gclleldheid van zaaken, eene groote befcherraing te verkenen ; zynde hem tevens in Jast gegeeven, om, ter convoijeering der Deenfche Schepen, zoo veel van de onder zyne bevelen ftaande macht aftegeeven , als hy zal Jsonnen misfen, tot onderlteuning der operaticn, waarvan aan hem de uitvoering is opgedragen geworden,, ten oogmerk hebbende,, om de Regeering van Tunis van derzelver tot nog toe gevolgd fysthema aftebrengen. Gemelde Chef heeft tevens bevel ontvangen, om van tyd tot tyd één van 's Konings Fregatten voor eerst tot op de hoogte van Lisbon te depecheeren , om zoodanige Schepen, die naaide Middelland/che Zee zeilen, van daar tot Mali laga te convoijeeren ; zullende deze Haven, door derzelver gefchikte ligging naast by de Straat, als het centraalpunt aangemerkt worden, van waar de Schepen , naar derzelver verdere beftemming hl de Middelland/che z.ee, de vereischte befcherming zullen genieten, voor eerst naar Livomo, en vervolgends van ^Middellandfche Zee thuiswaards.. PRYSVRAAGEN van de MAATSCHAPPY van den LANDBOUW ti Parys. E Het eerftè voorftel betreft de konst van en afwis/eling te maaken in het bouwen der Graanen Vruchten in dezelfde gronden (altemcr les recóllesf) Men vraagt naamlyk eene. opgave der beste, en voor de meeste Landbouwers bruikbarewyze, om, zoo veel mooglyk, het braakleggen der landen Qcs jachèresy te verminderen, volgends den ver- : fchillenden aart der gronden.. Deze vraag moet : worden opgelost uit de voorname eigenlchappen der-verfchillende gronden, met onderfcheiding van het geen voor het Noordelyk en voor hei Zuidelyk deel van Frankryk meest gefchikt kan zyn. Het voordeel der voorgellagene afwisfelingen in het beteekn van gronden moet onderlieund zyn door berekeningen der verfchillende oogften.. De Fereprys, ter waarde van iooo Francs, nittedeelen den 19 Juny 1801. ( II. Een Praclikaal Handboek over de Byënteelt. , De Maatfchappy verlangt een werk, het geen d fefchikt is, om de Landlieden bekend te maa- d en met de beste wyze van aankweeking en n bewaring der byën , en om derzelver voord- d brengfeien (Wasch en Honig) te verbeteren en o tot gebruik aantewenden. Zy verlangt, dat de n geenen, die naar den Prys dingen willen, or.- w der het oog houden de wyzigïngen, die de behandeling der Byën vereischt, naar gelang der vericnillende chmaaten en andere plaatslyke omHandigheden. De Piys, ter waarde van 600 Francs, uitte* deelen-den 19 July 1801. IlL De eerfte Prysvraag voor het iö» jaar betreft de Mest (lofen. Men vraagt: r. Hoe werken de Mestftoffen in het algemeen ? 2. Welke zyn de verfchillende MestftofFen , volgends den onderfcheiden aart der gronden, alsmede die der ^esters en Plantgewasfen, thands in gebruik? 3. Welke zyn derzelver verfchillende hoeveelheden, in die onderfcheidene gevallen? 4, Op weik eene wyze kan men deze MestftofFen onderfcheidenlyk toebereiden? En 5. welke zyn de beste vvyzen van die toetedienen ?. — De andwoorden op deze vraagen moeten met daad-zaaken geftaafd zyn. De Prys, ter waarde van 1500< Francs, uittedeekn' den 19 Juny 1802. 1Ï'a De tweede Prysvraag voor dat jaar betreft de aankweeking en voordplanting der Zwynen,Men verlangt een Handboek, ter aanwyzing van de verfchillende kenmerken der rasfen; de voorzorgen , tot het aankweeken en mesten' dezer dieren vereischt;. de ziekten, waaraan zy blootgelteld zyn; het vermogen der verfchillende, hun toegediende, geneesmiddelen; en het voordeehgst gebruik en de vertiering der onderkheidene voordbrengfekn van dezelven.. De Prys, ter waarde van 500 Francs, uit-tedeekn in de Zitting van 19 Juny 1802. Den Burger Z. zullen wy op zyne vriendely-ce Misiive. van n dezer eerlang andwoorden. Ongemeene en gelukkige tegenwoordigheid van geest; in BUONAPARTE. (Uit het Bulletin Helvétiguef) De Lieutenant Le Breux, een Oostenryksch'.' ►meier, was met een Piquet uitgezonden van tjaccto, waar destyds zyn Corps ftondt naar e Valei van Aosta, om onderzoek te doen naare waarheid der geruchten, die er in de Oosnrykjche Arniée liepen, aangaande den ophanen zynden indrang van Bttonapartc in Piemonti ver den grooten St. Bernardsberg. Na eenen' oeilyken marsch van 5 dagen , langs fteik egen en rotfen, kwam Le- Brtux den 23 Mav A3 'IIJÏ,  C 6 ) ADVERTENTIE N. Uylenbroek, te Amftcldam, geeft uit: Proeve over den Mensch, naar d. Pope, door P. van Muur, N. S. Z. in 40., a 40 duivers en in 8°. h ao duivers. Minnezangen en Idyllen, door H. Tollens, Cz. a 30 duivers. Handschriften, in.de Schakering, a 30 duivers. De Dwinglandy, Lierzang, door C. Loon , a 11 duivers. De Overwinning der Nederlanders, by Chattam, door denzelfden, a 10 duivers. Ifigenia, Treur/pel, naar Racine, door A. L. Barbaz, a ia duivers en Ransdorp, Tooneelfpel, door D. A. van de Wart , a 10 duivers. %* By Mortier Covens en Zoon, te Amflerdam, wordt heden uitgegeeven: Een Stel van VIII Kaarten, zynde één generaale en zeven particulieren, behelzende de Verdeeling der Rataaffchc Republiek, in 94 Districten, a ƒ zynde deze Kaarten van dezelfde grootte, als de reeds uitgegeevene der VIH Departementen , ten einde by dezelven te kunnen worden ingebonden. — Eene volledige Befchryving dezer beide verdeelingen gelyk ook der Gemeenten verdeeling vindt men in de Beknopte Staatsbefchryving der Bataaffche Republiek, insgelyks by bovengemelde te bekomen a ƒ a:8:- MARKT- i. 1., op eenen afdand van ruim 8 uuren van zyn Corps, des avonds tusfchen 5 en 6 uur, aan den deilen fpits van eenen Berg, dien hy afklom langs een kronkelig pad, om over SaintVincent naar Chatillon te gaan , a uuren van daar gelegen; — wanneer hy éémflags ontzet werdt door het gezicht van 5 Franfche Generaals en 1 Guides, die niet meer dan 6 treden van hem af, en bezig waren de rotfen te beklauteren , terwyl zy hunne Paarden by den toom leidden, behalven één van hun, die te Paard gebleven was , en hun voorging , met een gryze Jas aan en een Hoed • met gouden boordfel, docli zonder Panache er op. Zoodra men deze Officieren befpeurde, laadden de Oostenrykfche Soldaten, die de voorde waren, hun geweer, en wilden op hen fchieten ; Le Breux verbood hun zulks, wyl hy dezen ryken en roemruchtigen buit, zeide hy, liever levendig dan dood wilde opbrengen in zyn Hoofdquartier. — De Officier in het grys gekleed ontdekte zoodra niet het vyandlyk Piquet , of hy riep: Zie daar Oostenrykers!... 'Oestenrykers hier! .... terwyl de twee Guides hunne Carabynen laadende, de vyanden aanriepen. De Generaal hun mede verboden hebbende te fchieten, wendde hy zich tot den jongen Officier, en vraagde hem: wie zyt gy? — \vat komt gy hier doen? — van waar zyt gy gekomen? — hoe fterk is uw Detachement? — Hoe heet uw Regiment? — Hoe uw Generaal? — waar ftaat uw Corps ? deze en meer andere vragen beandwoordde de Officier, naarmate hy zulks geraden vondt. Met dit onderhoud verliep omtrent een half uur , en werdt hetzelve meer dan eens afgebroken I door de Oostenrykfche Soldaten , die hunnen Chef I vraagden, of zy dezen ryken buit niet zouden opbrengen? — wanneer op ééns de Generaal in zyne gryze Jas, wien men reeds voor Buo' naparte zal herkend hebben, op eenen vasten tnon tegen Le Breux zeide : 'lot hiertoe , myn Heer ! was ik uw gevangene, maar nu zyt gy de myne* Zyt gerust, ik zal voor «• en uwe manfchappcn zorgen! — Indedaad zag zich de Oostenryker op dat zelfde oogenblik ingefloten door Franfche ^Grenadiers, die langs een andere weg zich by Buonaparie waren komen voegen. De eerde Conful liet hem zynen Degen, en zeide tegen hem by deszelfs vertrek: van avond gaat gy naar Chatiilon; morgen zult gy met my ecten te Aoste, Dit gebeurde ook. Na het eeten onderhieldt zich Buonaparte \ uurs met hem alleen over de fterkte en plaatfing der Oostenrykfche Arméen. De Oostenryker verzocht, om op zyn woord van eer te mogen vertrekken, en Buonaparte zeide hem, dat hy reeds belloten hadt, hem zonder uitwisfeling te ontdaan. En indedaad, hy deedt hem door zynen Aide ds Camp Duroc een paspoort geeven, om met een der gevangen gemaakte Soldaten, als zyn Oppasfer, naar Parys te gaan, hem eenen brief aan den Minister der Politie ter hand ftellende. Deze Officier kwam den 18 Juny 1. 1. te Laufanne aan. Nog een foortgelyke trek van Buonaparte, voor 4 jaaren gebeurd, deelen wy eerlang mede.  ( 7 > MARKTPRYZEN van KOOPWAAREN en LEVENSMIDDELEN. GRAANEN, enz. Te Amsterdam, den 18 Augustus. ggl- Tarw. Voorl. Roode perL. 200a 300 Witte . . 200 a 300 Gron.enOld. . . 200a 300 Voorl. Gron. en Old. 2ooasco Roode .... Friefche .... Zeeuwfche . . . 2703372 Vlaamfche, Roode 2903340 ■ Witte 3ioa36o Rogge. Bovenlandfche . 210 a 230 Brab. en Vlaamf. 2203240 Gedroogde . . 230 a 250 Carst. Voorlandf. Winter i3oai45 Friefche dito . . 130 a 145 Vlaamfche . . . Gron. en Old. Winter 130a 145 Zeeuwf.en Ov. Wint. 130a 145 dito Zomer . . . 125314° Haver. Brouw- . . . 1253140 Witte Voeder- poaiio Boekweit. Voorlandfche . 50a 5<5 Amersf.en Gooif. 50a 56 Paardeboonen .... Te Dordrecht, den 31 Augustus. Tarw. Oude Zeeuwf,perL. 3503338 Beste nieuwe . . £983338 Gemeene . . . 1653246 Blaauwe .... i8oa23o Zomertarw .• . . 1651262 Rogge. Zeeuwf. en Inl. per Z. Br. VI. enBov.perL. Garst Zeeuwf. en Ov.Zom. dito Winter . . 30c£ Spelt . ...... Haver. Inlandfche Brouw 25328 o£ dito Paardevoer 23a25cC Boekweit zonder wigt . 54^ Paardeboonen . . . . 36 a 40 Te Rotterdam, den Augustus. Tarw. Oude Zeeu. per L. Nieuwe dito . Gemeene dito . Boekweit. VI. 154f§perL. Brab. op dito. Klei zonder wigt Gaist. Winter per Hoed Zomer dito . Hnver. Zeeuwf. Brouw Voeder Paardeboonen . . . Te Utrecht, den 11 Augustus. Weit. Witte . . . .. Roode .... Rogge ...... Boekweit (*) NB. Om plaats te winnen , Hellen wy in de eerde Colora ter flinkezyde de Fryzen va» Amjlerdmsiy en ia de tweede ter rechtezyde,, die van Dordrecht. Garst. Winter . . . Zomer . . . Haver Capucyners. Groote . ' Middelfoort Kleine Graauwe Erwt. Groote Middel f. Kleine . Ongelez. Groene Erwt. Kleine zuiv. Groote . Ongelezene < dito naar dr. Witte Erwten . Witte Boonen .... Paardeboonen .... Wikken ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN en KOOPWAAREN. Geraffineerde Suikers enz. te Amsterdam den 4 Augustus, en te Dordrecht den 28 July (*). Candybrooden 40 a 41^ 34a!? Poeijerbrooê. 37 a 38 33 a 33! Raffinaden 31 a 32 MelisfenzW 28fa 29! 27|a 28| dito 3 f§ 2-ia 285- 25U 27 Lompen . 25 a i 23! a 24 Stampfuiker 2. ia. 27! Basteiden . I4|a 22 Candyën Bsst Wit 40 a 43 40 a 42 Gemeen dito 37 a 39 Basterd dito 3?|a 364; Geel dito 27 a 31 ! 261a 28'i Bruin dito 24 a 25 23!-a 24! Syroop. Bruine 80 a 81 fi 85 8 Te Dordrecht, den Augustus. Vlasfen. Ruuwe per Steen 30 a 45 ft. Meekrappen .... Koolzaad. Inl. en Zeeuw. te Am/ter dam 82 a 86 te Dordrecht 81 a 82 oC , Voorlandsch Fries, en Oostf. Aveelzaad. te Utrecht . 7.omerzaad. . Hennipz. Riga's te Am[i. ƒ 9 3 10 Koningsb. - 9 a ;o Slaglynzaad. Riga's . -u|-a i2§ Koningsb. -13 a i+ï Of;yë'tt.Raap p. Aam/79? Dord. 79380 Lyn- . . -66\ 7ï Hennip - . - 7of Raapkoeken, pst 1000 te Dord. 65 a 70 Lynkoeken. per dito 100 au© Tabak, Inlandf. te Amjl. f 12 a 50 Carotten . . . - 44 a 50 DRINKBARE WA AREN. Moutwyn. te Dordrecht . . ioTfc£ te Amft. per Aam te Schied. de 30 V. lof o£ Genever. te Dordrecht . . n| cC te Amfl. px. Aam 59 a 6a dZ te Schied. de 30 V. 1 ij c£ Z U I V E L S. Kaas. Leydfche 'rSch. $ ƒ 32 a 3J Stolkfche . . . - 28 a 26 Edamf. Roodkorst van 10 en 20 f5. . - 21 a 26 dito van 4 ffl. . . - 22 a 24. Frief. Kruidkaas . ■ 19 a 23 Boter. Delftfche . . - 39 a 42 Leydfche 38 a 40 Friefche Grasbot. - 34 a 35 Stalbot. BINNEN- in BUITENLANDSCHE EFFECTEN. 5at.Ref.losb.i8oo.4pC. 931 a 94! 1801. . . 79^ a 80 1802. . . 68 a | 1803. . . 591 a Co| 1804. . . S7l- a 58$ Na den Vrede 47' a | N. Scru (Uitl.") 5 pCt. 681 a 69I (dito) 4 pCt.. 5-Ja 58| (dito) 3lpCt. 55!- a 56 — -— • • 3 pCt. 441, a | Heffing, 1800. 3 pCt.. 43I a 44| Holl. geforceerd t| 39J a % Vrywillig . . s 61 a § Geld., fchaêv. . 4 42^ a 43 Brabandfche dito 4. 41! a 42$ Rusland . . 5 8s| a 8^ Keizerlyke . . 5 641 a 651- dito ... 4. 57 a 58 Pruisfen . . 5 iooaioi£ DeenJ'che Tollen 4 96! a 97! 7,weeden . 5 98 a i dito . . . Jji 95f a 96 Spanje . . . 3f 55? a 5.6S Amerika . . 5 97I a 98 dito mee Prsm.3, ATia | Coupons Keizerlyke . . 55 a 55^ dito Bataalfche .... Beleen/ia nkgeld. 59 a £  Gedurende de Maand July 1800. TULY I nAR0- ™RRMO-| tHCHWOE- j BARO- THERMO- WINDEN. IÜCIITSGE- j METER METER, j Streek, Krtlgt. STELDHEID, '. JOJ-Y METER. METER. Streek. Kragt. STEJ.DIIEID. ÏÏ54I N. W.j 2jZeer Betrokken:"" 1 V30 1 63 VV. N. W. 2 Betrokken" 1 po §56 2- ,7 ^30 1 66 . 2 Zeer Betrokken. L3o i 52 I-——• 2|Betrokken. ^30 1 59I ■ . & Betrokken. po ïïïl 11 ■ 2 Zeer Betrokken." y30 il 57* 2 Zeer Betrokken. " 2 po 1 61 — 2 — J3Q j{ 59 2.. 629 11 § 1Sg ——— 2| Betrokken. C.3Q ii 54 |N. N. W. 2 - y29~"io| 157! Z. w! 2 BetrokkêrT! ("30 il 5" ■ 2 - — =^ 3 <29 10 57i 2 Zeer Betrokken. 19 <( 30 ié órf W. N. VV. 2 Een weinig Betrokk. .. l29 io«l54-* al || /30 ij 56 N.N.W.2 Zeer Betrokken. p9 ni|59 W. Z. W. 2 — "T^ 4 ' 4 p9 nl 66 6 Een weinig Betrokk 20 < 30 §59 . 4 la9 ui|59 ■ 4 Zeer Betrokken. C3° 55 [Noord. 2 Betrokken. p9 11 60 West- „ 1 — po i 5~6 'N. N. W. 4 Zeer Betrokken. 5 <29ii 65 W. ten Z. 4 Betrokken. 21 < 30 f 60 - 2 (.29 Jo!J59 W. Z. W. g| 11 /,29 «i|s7 2 Betrokken. {'29 11 61 2 Zeer Betrokken. (29 11 57! . 2)—— 6 < 2911105 2 22 <29 nl 58 2 Zeer Betrokken. 1 29 11 60 I - 21-— 1 f.30 11551 2 Een weinig Betrokk. p9 nil63 Z. W. 2 Een weinig Betrokk. po ÏÏT57Ï N. W. 2 BetroTHtèin ' 7 <29 11 7ïf 2 23 po 2 64I 2 Zeer Betrokken. C.29 11^62 ■ 2 Zeer Betrokken. [ ^30 i||59l 8 Betrokken. P9 115 65 j W. Z. W. 4 — po 2 59* f— aZêê7~Betrokken. 8 po 72 6 24 < 30 <2h 6oi 4 Betrokken. l29 Til|64 2 | I30 21I55 I 2 Helder. po 67 Z. VV. 2 Betrokken. (.30 3156I 4 Betrokken. i!9 po 69f — 2 Zeer Betrokken. 25 < 30 3 64 '4 C.29 nl 59 West. 2 Betrokken. C3°2i 57 2 p9 n| 59 N. W. 4I " po 3 55 Noord. 2 10 po i 62 4 Zeer Betrokken. 26 < 30 2f 59! N. ten O. 2 Mo 1 54 • 2 Een weinig Betrokk. 1 £30 2^56 j 2 Een weinig Betrokk. po i§ 58 Z. W. 2 C3o ïltööl 2 Betrokken. 11 po ii 68 2 Zeer Betrokken. 27 po i| 64 — . 2 13° 1 <5S -2 - /30 ij. 55 . 2 Een weinig Betrokk. \3o 62| W. N.W. 2 Betrokken. 1 C30 ïf 55I " 2 Betrokken. 12 po 6o§ g Zeer Betrokken. 28 po 1 62i N. N. W. 2 Zeer Betrokken. C3Q 59 N. W. g - [ [30 1 52 a Betrokken. po 58 — J 2 y30 4 62i O. ten Z. 2 13 po i 61 2 29 <3o i 7oé N. O. 2 Zeer Betrokken. (.30 i 55 W.N.W. 2 £30 i 58 [Noord. 2 ■ — ) 3o 1 56 2 _ r30 1 57 N. O. 2 Betrokken. 14 po 1 5£>ï N. W. 2 30 po 1 65 Noord. 2 Zeer Betrokken. £30 il 54I 2 Eenwein.Bet.N.L. (.30 | 57 2|Een wein.Bet.N. L. po 2 561 ' 2 Een weinig Betrokk. pö 1 61I N. O. 2 Een weinig Betrokk. 15 po 2 62I 2 3I p0 1 69 N. N. O. 2 po 55 ; 2[ ■ .- ^30 1 [64 — 2. C30 2~T5^ rW. N. W. 2|Betrokken. 'II V I 16 po 2 -65 2 Een weinig Betrokk. < ' ' C3o 1 [60 \- 2|Betrokken. £ * | Gedurende de Maand July geen Regen gevallen. De Uitwazeming is 45 Lyn. Xe Amfterdam, by C. CO VENS, Boek- en Kuustverkooper op den Vygendam.  N°. 158. 13 Augustus 1800. O ECO 1? O MÏSCEE C0Ü1A1T. TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE NYVERHEID , KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN ' TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW,' EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. ï. OECONOMÏSCHE KUNDIGHEDEN. Handels- en Fabriekmatige Beschouwing van de Stad en 't voormalig Canton BERN. (Vervolg van N°. 155. bladz. 406.) Men kan echter niet ontkennen, dat de bevolking van dit Canton is afgenomen, zynde dezelve, volgends een geloofwaardig Schryver. met byrekcning van de Stad Bern zelve, in 1778 niet meer dan van 300,000 zielen geweest. Durand geeft in zyne Stamtik, 1795 uitgekomen, het getal op tot 374,000, bedragende 1447- zielen op elke □ myl. Door dit een en ander wordt het gevoelen van Muret volkomen wederfproken. In het Bernfehe, gelyk in geheel Zwitjèrland', vindt men 3 verfchillende foorten van gronden: de hooge bergen dienen tot zomerweide voor het Vee, of zyn met bosch beplant; de lagere berglanden vereifchen weder eene andere Cultuur, terwyl de vlaktens en valeijen gekhikt zyn voor den Wyn- Graan- en Hooibouw. — By het ploegen van den grond verdeelt men dien doorgaands in drie deelen. Het ééne gedeelte laat men braakliggen; het andere wordt met Vroegkoorn of Wikken bezaaid, en het derde bezet men in den Herfst met Tarw of ander Graan. Op veele plaatfen vergoedt men het. gebrek aan Mestrtoffen door herhaald ploegen. Men legt zich thands meer en meer toe op het aanmaaken van konst-weilanden, en verandert de Meenten overal in byzondere eigendommen. De Graanoogst is niet genoegzaam tot voeding der ingezetenen ; dit gebrek poogt men door eene fterkere teelt van Aardappelen te vergoeden. Op zommige plaatfen flaagen het Vlas en„d,e ^enniP zeer wel. De Handel met Kaas, IV. D ee l. Vee, Huiden, Wyn enz. brengt aanzienlyke fommen in het land. Het geheele Waadland is een keten van Wynbergen en Wynheuvels; hier valt de krachtigfte Wyn van gantsch Zwitferland. De landftreek la Cdte beflaat een groot gedeelte van 't land van Waad, en voorziet het geheele Canton niet alleen, maar ook deszelfs nabuuren, van Wyn. Even goede en overvloedige Wynen levert ook die ftreek, welke bekend is onder den naam van la Faux, zynde deze laatften fterker, geestiger en fmaaklyker dan die van la Cóie, welke men echter voor meer gezond houdt , en die ianger goed blyven. Veelen van deze Wynen gaan naar Holland, het Noorden en Italië. De witte foorten zyn heeter en duurzamer, dan de roode; men kan die 20, 30 jaaren en langer op vlesfen bewaaren. De beste gewasfen der la Faux vallen te Gutly, Riïz, Epasfe 'en Dézaley, zynde allen Wit; de beste roode foorten groeijen te Treytoiens en St. Saphorin. Van de la GV/e'geeven Tartegnins, Mom en Fechy de beste fooiten. De Geneesheeren pryzen ook aan die van Pahyre onder het gebied van Laufanne, zynde, na eenigen tyd gelegen te hebben, een zeer gezonde en voortreflyke Tafelwyn. Behalven deze gewasfen zyn ook nog de Wynen van Montreux en Tvorne zeer gezocht. Men rekent de Wynen, die jaarlyks in dit Lanton vertierd worden, op 4000 voeders of Itukvaten, ieder van 400 maaten of 600 Bouteilles. Door elkander rekent men ieder voeder op :o Ryksdaalers, bedragende dus de geheele waarde 80,000 Ryksdaalers. Men kon den Wynbandel aan den kant van Lucern nog veel meer uitbreiden, zo men den ïuwenügen Handel daarmede geheel vry fteldeden uitvoer, in plaats van dien met tollen te hezwaaren, door Pramiën bevorderde; en alle middelen by de hand nam ter aanmoediging der Scheepvaart op de buitenlandfche wateren. Waarby men nog voegen kan het meer in orde brengen  C 10 ) gen der groote wegen, tot transport van Wynen naar de bygeiegene Cantons, die gebrek aan Wyn hebben. Er wordt ook Vlas en Hennip gebouwd , doch niet genoeg tot eigen gebruik, wordende jaarlyks nog ifjoo Centenaars Vlas en Hennip uit den Elzas, de Palts, Braband en Vlaanderen ingevoerd. Tabak wordt er omftreeks Avenches en Payerne genoeg gebouwd, om het geheele Canton daarvan te voorzien. Een der gewigtigfte beftaanmiddeien voor het land van Bern is de Veetucht. Deze landftretk is reeds vroeg gecultiveerd geweest. Op de jjargfiujche bergen en heuvels, en in andere oorden meer, weidt men veele Qsfen vet, wordende daarvan, behalveu de binncnlai.dfche d>n■|ümtie, jaarlyks gewoonlyk 7000 flul s uitgeyoerd. Berekent men ieder liuk nu op 30 Ryksdaalers, dan maakt dit eene ('om van 310,000 JDaalers. Hieiby voege men nog ongeveer 5000 ftuks jong Vee, en Koeijen, die naar de aau-1 grenzende landen gaan; het liuk op 15 Daalers berekend , geeft /.ulks eene fom van 75,000 Daalers. — De Osfen gaan naar den Elzas , Lotharingen, Franche-Comié en Bourgogne. Ook wordt < en goed deel er van verderd naar het MHaneefche èn Piemonieefche. Eene ongelooflyke hoeveelheid Kaas voert dit Canton uit naar verfchillende landen. De hoeveelheid van magere of vette Kaazen, van die uit het Jura - gebergte, uit de Hooglanden, het Emmenthal enz. wordt jaarlyks op 25,000 Centenaars begroot. Berekent men het Centenaar zoo laag als mooülyk, op 6 Ryksdaalers, dan brengt zulks 150,000 Ryksdaalers .in het land. De voorname aftrek dezer Kaazen is naar Frankryk, alwaar zy deels binnen 's lands gebruikt, deels naar de Coloniën verzonden en tot uitrusting der Schepen gebezigd worden. Zy gaan ©ok menigvuldig naar Duitschl^nd en Italië. Paarden van allerleien aart levert het Canton jaarlyks 5 a 600 ftuks, die voor ryd- en werkpaarden dienen konnen. Het ftuk op 40 Ryksdaalers gefchat zynde, geeft zulks eene fom van 240,000 Ryksdaalers. De Bernfehe Paarden gaan naar het Milaneefche, Piemonteefche en naar het overige van Italië, gelyk mede voor een: gedeelte naar Duitschland en Frankryk. De Schaapenteelt kon uitgebreider zyn, dan zy werklyk is, in vergelyking met de voorhanden zynde weide en voedering. Men zou dan ©ok meer Wol winnen, daarvan draad fpinnen, en er Lakenen van weeven konnen, waarvoor nu nog aanzienlyke fommen buiten 's lands pan. —■ Ook de Kouslen-Fabrieken konden nog veel verbeterd en meer uitgebreid worden. De Looijeryën zyn in een goeden ftaat. Het Canton voert voor ongeveer 40,000 Ryksdaalers in het jaar ruw, gelooid, Zeem- en wit Leder uit naar Duitschland en Italië. Eene menigte daarvan wordt op de Mis van Zurzach afgezet. Zwynen worden er in menigte uit de aangrenzende landen ingevoerd. — In Mynwerken is het Canton niet ryk; evenwel konden uit ue hier voorhanden zynde Delfftoffen verfcheidene bruikbare waaren, b. v. Vitriool en Zwavel bereid worden, waarvoor nu nog al geld uit het land gaat. Men zou ook den invoer van buitenlandfche Yzenvaaren konnen vermeerderen , zo men de Vzergroeven in Aargau , Ifcrten enz. in werking Bragt. Thands wordt daarvan jaarfyks'vóor 50,000 Ryksdaalers van buiten 's lands ingevoerd. Volgends een befluit des Senaats van 30 Augustus 1743 , moesten de Lood- en Kopergroeven te Lauterbrunn en Guttannen ontgonnen worden ; door eene deelneming by wyze van actiën werdt dit werk ondernomen, het Erts ontdekt, waarvan de aderen naar allen kant elkander doorkruisten, des men hoop hadt, dat de Mynen ryker zouden worden , naarmate men dieper delfde. De aders leverden J of J lood uit, era daaronder nog eenig Koper. * Binnen korten tyd haalde men daaruit meer dan 2000 Berg- centenaars Metaal ; doch naderhandt werdt de opbrengst veel minder. Hasliland is vooral ryk in Cryfhllen ; di't land ftrekt van de hoogte des Grimfelbergs tot de Weilerbrucke, in eene lengte van 11 uuren. Hier heeft men voor omtrent 40 jaaren in den Norderzink een hol ontdekt, 't welk meer dan 1000 Centenaars Bergcryftal bevattede. Daaronder was mede een volkomen zuiver ftuk Cryital van buitengewoone grootte, wegende 800 e&. Van 4 a 50c gg vondt men er vericheidene ftukken. In oe Aar worden ook, ter plaatle waar die Rivier van de Ysfpitzen QGlecht/chern') nederftort , fraaije koolzwarte Cryftallen gevonden. — Het land heeft voords nog eenige Yzer. mynen, en in "t landfehap Aaien QAigle~) zyn 3 Zout-bronnen , liggende te Bevieux naby Bex, te Koche tusfehen Villeneuye en Aaien, ea te Panex. De Zoutbron te Bevieux vloeit door eenige duizenden kleine Canaalen, en wordt het water daarvan in 7 groote Yzeren pannen gekookt. — Die te Koche is zedert de XVe Eeuw reeds bekend, en ontftaat even gelyk die te Beyieux. Dit zyn de eenige Zoutbronnen in een land, dat  C » ) dat f wegens zyne fterke Veeteelt en Kaasberei ding naar evenredigheid veel meer Zout be hoeft, dan eenig ander. Deze Zoutwerken wer den eerst in 1683 door de Regeering onderno men; dan Roche levert thands niet meer uit dar ïooo Centenaars in het jaar, zynde volgends Schcuchzer naauwlyks het f, en volgends Sinner zelfs maar het achtlle gedeelte van het Zout. dat dit Canton nodig heeft. De volgende Fabrieken -beftaan in hetzelve. De Floretfpinnery verfchaft arbeid aan ruim 4000 zielen. Het Herniche Floretgaren heeft grooten aftrek in Frankryk, Duitschland, en veele andere oorden van Zmtferland. — Aanmerklyk is ook de Weevery in Linnen en Zeildoek. Men maakt vooral eene menigte van Catoenen, Ra/ins en witte Lywaaten, die vervolgends op verfchillende wyzen geverwd en gedrukt worden. Verder Zydcne en Halfzydene Stoffen; Zydene, Floretzydene en Lirn<-n Linten, Flanellen, Cottonades, Chamoifen, enz. Meest- alle deze Fabrieken zyn hier ingevoerd door Franfche uitgewekenen om den Godsdienst. De Linnens en het Servetgoed van Bern worden in zeer groote menigte verzonden naar Frank, ryk, Engeland, Sf&kjen en Amerika; zynde dezelven de vermaarufte, die in geheel Zwitfer. land gemaakt worden. Zy houden in de breedte \ a ?3 El Franjche maat, en het Pellegoed is van allerlei breedte, lengte en fynheid. De Baftns of Bombafynen zyn een namaak van deze Hollandfche Stoffen , en komen er zeer naby aan. De Catoenen en zoogenaamde Tsiles de Cotton zyn § tl breed, en de Hukken houden 15 Ellen. Zy worden vertierd aan de Drukkeryê'n der Stad Bern en aan verfcheidene andere oorden van het Canton, gelyk mede aan die van Ncuenburg, Geneve, Rafel en Mor at. — De Wollenkousfen - fabrikeurs trekken hunne ruuwe Wol uit Leipzig ; zy hebben omtivnt 600 Weefrtoelen aan den gang. De Wol wordt binnen s lands twee- drie- en vierdraadig gefponnen. De Kousfen, hier geweven , gaan voornaamlyk naar Italiën , alwaar zy wegens derzelver innerlyke en uiterlyke goede hoedanigheden zeer gezocht zyn. Wat de Zyden Stoffen, in het Bernfehe gemaakt, aanbelangt, zy worden meestal in Zwttferland zelve gedra. gen. Dit van de Bernfehe Manufactuuren in het algemeen. Omtrent de byzondcre vakken daarvan dient het volgende. Hennip- en Linnenweevery. Men rekent, dar in het Canton Bern jaarlyks 10,000 Hukken Pellegoed, Hembdenlinnen en Beddelakens bereid geworden. De fyne foorten gelden van s8 tot ■ 136 Krtutzers de Berner El; zy zyn volmaakt in ■ (fraaiheid aan de Hollandfche gelyk, en overtref• fen die verre in fterkte. De grove en gemeene ■ foorten kosten van 11 tot 2.7 Krtutzers. Dc Zak- en Paklinnens - van 5 tot 10 Kreutzers. — Nog worden hier te lande ongeveer 2000 ftukken fmaller Linnen van -£ a f El, en 4000 dito gryze Chamoifcn geweven. Meer dan 50,000 Hukken Lint van wit, blanuw en grys Garen weeft men hier jaarlyks. — De geheele Linnenen Hennip-fabriek geeft aan de Weevers, Spinners, Bleekers en Kooplieden een jaarlyks inkomen van 300,000 tot 325,000 Ryksdalers. De Linnens worden gedeeltelyk afgezet naar Frankryk, en gedeeltelyk gaan dezelvtn over Frankryk naar Spatijen en de Indien. — Men verzendt er ook van naar Duitschilaad, Italiën, vooral naar het Pitmonteefche. [Het vervolg in een volgend N°.J . Proeven van de uitbreiding des HANDELS, der SCHELPVAART en der INKOMSTEN van Gr o ot - B rit t annië , • %>& de rt 1785—I7y3. (Door G. Rofe. Esq,) Invoer in Groot-Brittanni'èn. 1785. . . . 15.948,000 P. Sterlings, 1786. . . . 15,786,000 1787. . . . 47 804.000 — 1788. . . . 18,027,000 —:——— 1789. . . . 17,821,000 —— 1790. . . . 19,130000 . 1791. . . . 19,669,000 . Zynde te zamen 124,185,000 P. Sterlings. En dus jaarlyks, door elkander gerekend, 17,740,000 P. Sterlings. 1702. . . . 19 659 000 P. Sterlings. 1793. • • • i>/,25óo~o 1794. . . . 22,288,000 —— 1:95. . . . 22,736000 —— 179'j. . . . 23,-187 000 1797. ... 21 o13 ooo 1798. ... 25 654 000 Zynde te zamen 153.293,000 P. óiertings. la jaaiTykfche dooifnede, 1,^7*3,000 P. Sterl. B a Uit.  ( *0 ) Uitvoer van Buiten}. Goederen. Van Priif. ManufaB. J785. 5,004.000 P. St. — 11,082,000 P. St. 1786. 4-470 coo — n,830,000 1787. 4,815,000 — 12,053,000 1788. 4747,000 — 12 724,000 i;8q. 5,5^1000 — 13,773,000 1790. 5,199.000 —— — 14,921,000 1793* 5'9^i,coo — 16,810.000 -— Dus. was het Totaal, in 1785. ió,o86,coo ■—- In' 1786. 16,300,000 ■ In 1787. 16,869,000 r In 1788. 17 472.000 —— In 1789. 1.9,340,000 . ïn 1790. 20,120,000 In 1,791. 22,731,000 Zynde te zemen aan buitcnlaHdfche Waareii 33,71.7,000. P. Sterlings, en dus jaarlyks 5,102,000 P. Sterlings; aan inlandf. Manulact. 93,199,000 P. Sterlings, en dus jaarlyks 14,314,000 P. Sterlings. Totaal 128,918,000 P.,Stcrlings; dus jaarlyks 18,416,000 F. Sterlings.. Uitvoer van Goederen. Fan Britf. Manufacl. Ï792.. 6,568,000 P. St. — 18,336,000 P. St. 1793. 9'497-°°° — 13 892,000 1794. 10,008 000 — — 16,725,000 1795. 10,785,000 — 16,527,000 1796. 11-416,000. — — 19,102,000 • 1797. 12,013,000 1 — 16,903 ooa 1798. 14,028,000 — 19,772,000 Dus was het Totaal in 1792. 24,904,000 Ih 1793. 20,390;,ooo In 1794. 26,734,000 In 1795. 27,312^000 In 1796. 30,518,000 — In 1797. 28,917,000 In. 1798. 3,3,806,000 • Zynde te zamen' aan buitenlandfehé Waaien 79,317,000. P.Sterïipgs, en dus jaarfyks 10.187,000 P. Sterlings; aan Inlandf... Ma nuf;; et. 121,322,000 P. Sterlings, en dus jaarlyks 17,322,000 P. Sterlings. Totaal 192,575,000 P. Sterlings,. dus jaarlyks 27,510,00c P. Sterlings.. Trekt men nu het beloop der voorige zeven jaaren van dat dezer laatften af, dan blykt de uitvoer vm.Groot-Brittanniën zedert 1792—1798 vermeerderd te zyn met ruim 5- millioen voor de buitenlandfehé goederen; ruim 4 millioenP.St. voor de binnenlandfche ManuffélUuren, en in 't geheel met ruim 9,,miltiüenen P..Sterlings.. I Iets over be TEKEN-POTLOODEN. De Potlooden worden van het eigenlyk zoogenaamd Potlood (ft'asferbley , Reisjbley , Lat, Molybdsna , Ferrum Moljbd. , Sulphur ferro & Stanno Saiuratum, AJolybd. galenare) bereid, het welk eene foort van Glimaarde of Kattengoud is (*), bevattende èenige Yzer-, Tin- en Zwa» velcleelen, en de eigènfchap heeft van zyne verw aftegeeven. Het meest wordt hetzelve gevonden in de Tinmynen, b. v. te Altenberg en óadisdorf in Saxen; zomtyds echter treft men het ook in de Yzergroeven aan. Van de goedheid dezer aarddof hangt de deugdzaamheid van het Teken-potlood af. Vermids Engeland het beste Tin heeft, levert hetzelve ook het beste Potlood; men vindt hetzelve te Lancashire, in? 't Noorden van Engeland , en te lieswick in Cumberland. Hierdoor hebben ook de Engelfche Teken-potlooden den voorrang boven alle anderen» De Duitfcha zyn grof, week en bros. Men kent niet naauwkeurig genoeg de manier,, hoe de Engelfchen hunne Potlooden bereiden; zy maaken daarvan een geheim, en in navolging; van hun trachten ook de Duitfchc Werklieden hunne Konst te verbergen. Zy bekomen het. ruuwe Potlood door den Handel uit de Mynen, waar hetzelve als een bywerk verzameld wordt;, voor een gedeelte, hoewel zeldzamer,- komt, hetzelve ook uit Engeland, hoewel de. uitvoer aldaar verboden is; gedeeltelyk en wel het meest, komt het uit de Bergwerken van Duitschland zelve. Vermids het Duitsch Potlood grof en zuiver is, wordt hetzelve in een mortier geitampt; en de zandige en andere vreemde deelen worden. door herhaald ziften daarvan afgelcheiden. Om. hetzelve andermaal tot een vast ligchaam te. verbinden ,. moest het worden gefmolten ;. d.m vermids het in zieh zelve niet licht fmelt, (dit noemen de Duüfchers met een konstwoord fch^ei[Uisftgktit), voegt men er \, of ook wel de 5 Zwavel by, fmelt het een en ander te zamen , giet het op eene tafel uit,, en, vormt het tot platte koeken». Door de Chemie zou deze behandeling nog zeer te verbeteren zyn, en wellicht zouden daa de Duttfche en andere Teken-potlooden in geehen deele voor de Engelfchen behoeven te wyken. Men fnydt vervolgends de Potlood r koeken in klei- ; (*) [Eene bekende delfftöf, die als Goud en Zilver glmftcrt,.en zeer hard is. Rulaü,]^  C r3 > kleinere ftrooken, en deze weier aan kleine vierkante ftiftjens. Om ze duurzamer tn meer bruikbaar te maaken, vat men ze in h< ut, en gebruikt daartoe doorgaands Lindenhou'. Het hout wordt met een mes rond gefhedèn , met een klein fchaafje befchaafd, en door middel van een hoi lchaafje daarin eene kleene holligheid of voor gemaakt. In deze voor lymt men met Schrynwerkers-lym het Potlood - diftje vast, fluit de opening met een dun ftrookje hout, fchaaft alles met glas gelyk, en veilt het uitftekend deel van 't Potlood met eene veil tot een net puntje. Men heeft nog eene tweede foort van Potloodftiften, die dikker, in niet gevat zyn, en by het vuur of aan de kaars zoo vloeibaar als Zegel-1 lak. — [Van deze lbort pleegen de Potlooden van Mofes Polak in ons Land zeer beroemd te zyn. Redaft.] — üeze Potlooden fnydt men niet,' maar men maakt alleenlyk de punten warm, en kneedt die dan met de vingers naar verkiezing ; doch zy zyn grover en brosfer dan de anderen. Vermoedelyk is het Potlood, waaruit zy beftaan, met eenige Hars vermengd. Dezelfde Werklieden, die deze foort maaken, bereiden ook de roode Teken-potlooden. Het zoogenaamd roode iel of roodkryt wordt, even gelyk het Potlood, ten dien einde aan ftiften gezaagd, en op dezelfde wyze in hout ingelegd.. Voorheen trof men de Potloodmakers alleen te Neurenberg aan, alwaar zy in eene beflotene Fabriek werkten; doch langzamerhand hebben iommigen zich naar elders begeven, wyl het hun misfehien aan 't nodig beftaan ontbrak. Men treft ze dus tegenwoordig ook op andere plaatfen aan, b. v. te Schwaback, Berlyn, enz. Men zie over de delfftof, waaruit de Teken, potlooden gemaakt worden, en over derzelver verzameling, Htldts Handlang - Zeitung. y B. 17P6. /. 67. en over het maaken van lyne Potlooden, ald. i5<- B. 1708./; 196, Bereiding van het zoogenaamd SCHILD Eli S - ZIL V E R, Niet zelden krygt men uit Augsburg en Neu- < rmberg Schilders-zilver, dat by het fchilderen 1 met waterverwen, inzonderheid tot het afbeel- < den van Visfchen , niet zoo goed is als het < behoorde, en dus den arbeid des Konftenaars ; doet mislukken. Behalven dat men deze ftof < goedkoper bereiden kan, terwyl men^ dezelve 1 koopende, dikwyls voor 1 loot 3 Rhynfche gul- i dens betalen moet,, kan men het zich ook veel j beter m fcort aanfehaffen. Ten dien einde gsrat men op de volgende wyze te werk. Het fynfte Koord- of Daadzilver wordt op de gewoonewyze ontbonden in Aqua regis (Koningswater), en door het byvoegen van Sal tartari neêrgeploft. Deze oplosfing moet gefchieden in een glas, dat twee a driemaal grooter is, dan de geheele entbindings - ftof; ook moet het Sal tartari niet in ééns, maar langzamerhand, ca met veel behoedzaamheid, er worden by gedaan, vermids anders by de opbruifching het vocht uit 't glas zoude ryztn, en wegvloeijen. Eindelyk loogt men het Zilver zoo lang uit, tot dat het water geene de minfte prikkeling van Salpeterzuur op de tong meer doet gevoelen, zynde eigenlyk dit zeer nadeelig voor het opleggen der verwen. II. OECOi\OMISCHE BERICHTEN; L- BULLETIN van BUI TEN LAN D- SCHE handels-nieuwsty; DINGEN.. (Vervolg van N°. 157, bladz. 5$ De berichten uit Dantzig van den 23 TÜTv" I. 1. melden, dat aldaar eene voor de Graan- oegotie zeer confterneerende Cabinets-order vair Uerljn was aangekomen, waardoor gedurendeden tegenwoordigen tyd, eene Impost van dertig Prmsfifche Ryksdaalers werdt gelegd otv reder last Tarw, hetwelk uitgefcheept wordt" lantevangen met den eerften dezer maand Au-*ustus. — Alhoewel deze- maatregelnog niet was'epubMceerd , verzekerde men nogthands, datiet oogmerk dezer belasting, was, om dezelve ïoodanig te craplpijecren, dat de Bakkers daar-' loer- in ftaat gtfteld zouden worden , om her ïioggebrood beteikorp fe geever. — Leze tv iiug hadt vry veel fenfatie verwekt onder dezuicen, welke Tarw ter uitfeheping hadden ge-. c-ogt, en van veel voorraad waren voorzien velke men begrooten konde op vierduizend' Las'' en; men verwagttè, dat hiertegen wel eeniger ,-oorftelhngen zouden gedaan worden, doch" peesde tevens, dat dezelve varc weinig fuccës :yn zouden; het nadeel intusfeherr, hetwelk' loer dezen onverwagten Impost voor de Buit-r— anders, (die in vertrouwen op eenen vrvtrw invoer gekogt hadden}, moet ontftaan V,i'oornaamlyk.op de Engelfchen ter neder komen " * vee»-  C 14 3 verraids de aankoopen, door andere Natiën gedaan, van zeer weinig belang gerekend worden. Den 11 den deezer maand zal er te Gothenburg eene Verkooping gehouden worden, van eene party Martinique en Guadeloupe Coffy van 4 a 500,000 gg, in partyën van io,coo g§, tegen Hamburger Banco; de betaling moet gefchieden in Wisi'els op Hamburg, of in Zweedfche BancoMunt, en niet eer dan binnen den tyd van zes maanden, mids de Koper bekend en folide zy, of voldoende Borgtocht delle; deze party Coffy is dezelfde, welke de Directeuren van het Comptoir der Ryks-fchulden, ruim één Jaar geleden, op fpeculatie gekocht hebben. Brieven uit Cadix, behelzende de laatstingelopen berichten van Tanger, zynde van den 30 Juny. melden, dat de pest aldaar, zoo wel ais' te 'letuan , nog vreeslyke verwoestingen bleef aanrichten, zoodanig , dat in eerstgemelde plaats reeds één zesde gedeelte der Inwoners was omgekomen. Hoezeer van Mogadqr en aangelegen plaatfen wordt gemeld, dat men aldaar van deze geduchte ziekte bevryd was , oordeelde men echter niet waarfchynlyk , dat het Spaansch Gouvernement eenige Handels-relatiën met dezelve zou-, de toedaan , zoo lange de pest in het gehele Marokkaanfche Ryk nog niet had opgehouden. S C H O O L B E R I C H T. Het Amfteldamsch Eer/ie Departement der Ba-^ iaaffche Maatfchappy: Tot Nut van 't A l- i 1 gemeen heeft in deszelfs gewoone Vergade-j ring van den 6 January 1800, het derde open- 1 lyk Examen gehouden van de Leerlingen, wel-!, ken in het Kweekfchool voor Schoolmeesters, I' door hetzelve Departement opgericht, onderwe-ü zen worden. De voorzittende Beduurer van het 'J Kweekfchool, D. Boing, opende deze plechtig.!c heid met eene gepaste aanfpraak , waarna ge- 2 melde Leerlingen beurtling, zoo door den On-.|i derwyzer G. Ramakers, als door den OndermeesJ t ter J. van Wyk Rz., in de Ncderduitfche enlc Franfche Taalkunde, Reken- Wis- Aardryks-'a kunde enz., ondervraagd werden, en, ten ge- v noegen der aanwezenden, de treffendde blyktn v van hunne vorderingen gaven. Hierop overhan- h digde de Voorzitter aan evengenoemden J. van v Wyk Rz., die door Schoolbeduureren genoeg- d zaam in daat was gekeurd, om ais Schoolmees- 0 ter te fungeeren, een, als zoodanig vereerend e Dtp oma, hetwelk door hem mèt de ziehtbaarfre blyken van genoegen, en onder de hartlvkfle dankbetuigingen, werdt aangenomen; Wordende yoords de overige Kweekelingen met Eerepryzen bedeeld, waarvoor één derzelven. J. Kwanten P^ uit naam zyner Medeleerlingen, openlyk zynen dank liet hooren, en verder de geheele plechtigheid met eene aanfpraak van den Voorzitter aan de Leden, en aan alle de aanwezenden geëindigd. ' Weinige dagen laater (te weten op d-n zo January) befloten Beduureren van gezegde Departement, ingevolge de bevordering van gemelden JF. van Wyk Rz. tot Schoolmeester, onder goedkeuring der Leden, een Leerfchool voor Jongelingen, ten getale van vyftig, opterichten, en het onderwys in hetzelve aan meergegenoemden J. van Wyk Rz. optedraagen Tot dat einde nodigden zy de Ouders en Voogden, ucdeu van dit Departement, om hunne Kinderen en Pupillen in dit School, op de daaiby bepaalde voorwaarden, te plaatfen, met zulk een gewenscht gevolg , dat Belluureren zich fpoedig. in Haat bevonden , om met gemelde School eenen aanvang te konnen maaken, en' een daartoe gefchikt huis huurden op de Oudezyds-Agterburgwal by de Molendeeg Den a May h l. werdt het nieuw opgericht School (op hetwelk toen nog maar ééne of twee plaatfen open waren , die echter kort daarna /ervuld werden) begonnen, onder beduur van genelden J van- Wyk Rz., en eenen Onderneester, Hendrik de Groot Bsz., en ond^r het Jppertoeacht van vyf Schoolbeduurers, "waaraan door de jLeden drie uit het Departementsieituur, en de twee overigen uit hun midden, verden gekozen. V Twee dagen te vooren (op den 28 April 1 M verdt dit Leerfchool plechtiglyk ingewvd' in ene geheel daartoe afgezonderde Departement*, /ergadenng, ter bywoowing van welke de Le len van het Hoofdbeduur, Beduurers van beide departementen, die van derzelver Schooien te Regenten van het Weeshuis der Doop^geïnde Gemeente (in welk Weeshuis een ander er Kweekelingen, met naame % van üostvcen. ven te vooren, na een voorafgegaan Examen oor gemelde Regenten als Schoolmeester was angedeld; , de Vaders en Voogden der Kindereu an het ueerichool. benevens de Kinderen ze1-en , waren uitgenodigd. _ By deze gelegeneid oveihandigde de Burger D. buins , lid an het nieuw aangeiteld Schooibeduur, in naam er Beitutireren van het Kwueklciiooi voor choolmetsters, aan gemeiden f. van- Uusiye-n :u. vereerend gstwagfeteit^ ui itehk ,u oes, ,'ts- plaats  C 15 ) plaats tot Onderraeester van gemelde Kweekschool aan den Kwtekeling J. Kwantes Pz., wordende de luister van deze plechtigheid niet weinig vergroot door de wederzydfche aanfpraaken en dankbetuigingen, die hierby plaats hadden, en dezelve belloten met eene op deze inwyding toepaslyke Verhandeling van den Burger S. Frost, '.-Jaarlyks zal, onder her opzicht van Schoolb.'ftuurers, of wel onder dat van hunnen tydlykeji Voorzitter, éénmaal Examen worden ge houden over d> vorderingen der Leerlingen, in het byzyn der Leden van het Departement', en by die gelegenheid zullen aan.de meestverdien uel-yke Jongelingen Eerepryzen worden uitgedeeld. -- God bekroonc ook deze inrichting, ten Nutte van 't Algemeen , met zynen alles omvauenden zegen! Pierre Agron Eet/Ie Secretaris. I. HANDELS- en FABRIEKMATIG NIEUWS. (Vervolg van N°. 149. bladz. 357.) Het getal der Schepen, door Franfche Kapers gedurende dezen oorlog ter Zee opgebragt, bedraagt van 1 January 1793. tot 31 December 1799, 3461 Schepen. In het Journal de Paris van 23 Ventófe 1. 1. vindt men als iets buitengemeens aangekondigd, ADVERTENTIE. Geen Uitirekzel, noch Verkorting, noch Overneeming van Ctiomcl, maar een voor deezen Landaard expreslyk ingericht Algemeen Stad- en Land- Huishoudkundig WoordfnBoi.k voor teÖAAGLYKSCHE Leeven; in /ƒƒ. Deelen Compleet, van A. tot Z. — Deze Nederlandsche Encyclopedie/» 't klein is zedert Jaaren , met zulk fucc'es en goedkeuring uitgegeeven te Amfterdam by IV. Holtrop, dat dezelve nog in 1794. voor de derde maal by denzelven kompleet is herdrukt geworden, onder 't oog van wylen Dr. P. Boddaert Indien Stedeling en Landman, indien Huisvader en Huismoeder, voor weinis gelds — want het gantfche Werk kost niet meer dan fa:-:- ieder Deel — veel, ja genoeszaam alles, begeeren te weeten, wat hun noodig zy ter gemaklyke, aangename en\ voordeeliee waarneming van Ambt, Beroep., Bedryf, Handwerk en Huishouding* dan koopen zy zig dit Boek, waarvan nu na genoeg 3000 Üxemplaaren verkogt zyn; als zullende, door het gebruik derzelven, ongetwyfeld, Welvaart uitbreiden in hunnen Koophandel. Handtcering, Fabriek, Akke/bouw, Visfchery, Neering enz. hunne Gezondheid tevens bevorderen, en dezelve wederverkrygen , als zy verloren mogte zyn. Meer dan 6coo Hoofdzaaken komen voor in deze drie dtgt tn een gedrukte Boeideelen , welken te zamen meer dan 2000 bladzydeu beflaan, in groot 120., en het ph en merg bevatten van Natuur-, Genees-, Heel-, OntleedArtzeny, Schei- en Apothekar - konst, Paarden- en Vee-Artfeny, Paar denfokkery, Vee., Byën- en Zy denteelt, Hovenier-, Warmoefier- en Kookkonst, Huishoudkunde, enz. enz. enz. MARKT- dat de Burger Dihl in zyne Porcelein-Fabriek eene beeldnis van Porcelein, ter hoogte van 4 voeten, vervaardigd hebbe. Onder het opzicht van den Burger Monge wordt te Antwerpen eene School voor de Zeevaart opgericht, De Dcenfche Speciesbank, de betaling harer Ccdüllen met Baargeld eenigen tyd verïchoven hebbende, heeft den 18 Maart 1. 1. den Cours der Muntfpeciën tegen Bankcedullen bepaald op 132 pCt., zynde hierop terttond eene menigte van dat Papier ter betaling in contant aangenomen. Op den invoer van Graanen uit de Middelland, fche Zee en Amerika, gelyk ook van Zweedfche Haring, zyn in Engeland Piaemiën getïeld. [Het vervolg eerlang.] NATIONALE LO TER YEN. In de Eerfle Clasfe der 9afte Generaliteits nu Bataaffche Lotery, welke op Maandag den 11 den Augustus is beginnen te trekken , zyn uitgetrokken de volgende Nos. en voorname Pryzen: i/ie Lyst. No. 12946 met ƒ 1000:- Prsemie zde Lyst. No. 20781 — s 1000:-  M AnKT^RYZEN van KOOPWAAREN en LEVENS MIDDFT FN Te Amfterdam, by C. COVEJNS, Boek- en Kunstverkooper op den Vygendam. GRAAN EN, enz. Te Amsterdam, den 1i Augustus. ggl. Tarw. Voorl. Roode perL. 200a300 Witte . . 200 a 300 Gron. en Old. . . 2008300 Voorl. Gron. en Old. 2003300 Roode .... Friefche .... 2203340 Zeeuwfche . . . 2703370 Vlaamfche, Roode 2903340 Witte 310a 360 Rogge. Bovenland fche . 2roa23o Brab. en Vlaamf. 2203240 Gedroogde . . 2303250 Garst. Voorland f. Winter 130 a 145 Friefche dito . . 1303145 Vlaamfche . . . Gron. en Old. Winter 130a 145 Zeeuwf. en Ov. Wint. 130a 145 dito Zomer . . . 1253140 Haver. Brouw- . . . 1253140 Witte Voeder- . 90a 110 Boekweit. Voorlandfche . 50a 56 Amersf. en Gooif. 50a 56 ■Paardeboonen .... Te Do'rdrïcht, den 7 Augustus. Tarw. Oude Zeeuwf.perL. 3503358 Beste nieuwe . . 5983358 Gemeene . . . 1653246 Blaauwe .... 1804230 Zomertarw . . . 1653262 Rogge. Zeeuwf. en Inl. per Z. 25 a 26 Br. Vl.enBov.perL.ïioaiiA ! Garst Zeeuwf. en Ov.Zom. 25 a 30 ëito Winter . . 31332^ Spelt . ...... Haver. Inlandfche Brouw 23325^ dito Paardevoer 20322^ Boekweit op 140 g wjgt 52^ Paardeboonen .... Ze Rotterdam, den 4. Augustus. Taiw. OudeZeeu. perZ.Z. 40842 fi Nieuwe dito . 37349 g Gemeene dito . 26834 5 Boekweit.N\. 154$ perL. ~) 'Brab. op dito. J 52cC Klei zonder wigt 488500e Ga-,st. Winter por Hoed 06gl. Zomer dito . Rogge. Zeeuwfche . . 22 a255 Haver. Zeeuwf. Brouw Wintervoeder 38 a 48^ Paardeboonen per L. . 38 a . 1 oC Te Utrecht, den 11 Augustus. Weit Witte . . . „ p Roode .... Rogge ........ Boekweit (*) NB. Om plaats te winnen, .en in de tweede ter reebtezyde, die Garst. Winter . . . Zomer . . . Haver Capucyners. Groote Middelfoort Kleine Graauwe Erwt. Groote Middelf. Kleine . Ongelez. Groene Erwt. Kleine zuiv. Groote . Ongelezene dito naar dr. Witte Erwten . Witte Boenen .... Paardeboonen .... Wikken ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN en KOOPWAAREN. Geraffineerde Suikers enz. te Amsterdam dm J Augustus, en te Dordrecht den 11 Augustus. (*). Candybrwden 40341$ 35 a36§ Poeijerbrood. 37 a 38 33§a 34 Raffinaden 31 a 32 Melis/en 2 f? 281a 29^ 29 a 29I dito 3 n 25§a 28? 26 a 28 ■Lompen . 25 a i 24éa 25 Stampjuiker 22ja 28 Bastei den . 15 a 22 Candyën Best Wit 40 a 43 40 a 42 Gemeen dito 37 a 39! Basterd dito 33 a 36 Geel dito 271a 31Ï 2<5|a 28| Bruin dito 24!^ 25! 24 a 24§ Syrsop. Bruine a 79S 78 a 8ofi Te Dordrecht, den 8 Augustus. Viasfen RuuweperSteen 30 a 45 11. Meekrappen .... Koolzaad, fnl. en Zeeuw. te Amfterdam 80 a 84 ^ te Dordrecht 81 a 82 e£ Voorlanrlsch Fries, en Oostf. Aveelzaai. te Utiecht . Zojnerzaad. . Hennipz. Riga's teAmft. / 9 a 10 Koningsb. - 9 a 10 Slaglynzaad. Riga's . -nf a 12Ï Koningsb. - 13 a ftellen wy in de eerftg Colom ter f] van Dordrecht. Olyên.Rzap p.Asm/7$\Dord. 79a8o Lyn- . . -66,| 72 Hennip- . - 705 Raapkoeken, per 1000 te Dord. 60 a 70 Lynkoeken. per dito 100 ano Tabak. Inlandf. re Amft. ƒ 12 a fo Carotten . . . - 44 a 50 DRINKBARE WA AREN. Moutwyn. te Dordrecht . . iOrfcC teAmJl. per Aam 56a 57^ te Schied. de 30 V. io~ Genever. te Dordrecht . . 11 te Amfl. pr. Aam 59a 6a dZ te Schied. de 30 V. n£ dZ ZUIVELS. Kaas. Leydfche *t Sch. ƒ 38 a 40 Stolkfche . . . . 24 a 26 Edamf. Roodkorst van 10 en 20 ffi. . - 21 a 26 dito van 4 f§. ... 21 a 24 Frief. Kruidkaas . - 19 a 23 Boter. Delftfche . . - 39 a 42 Leydfche 38 a 40 Friefche Grasbot. - 34 a 36 Stalbot. BINNEN- in li UIT E NL. EFFECTEN, den 11 Augustus. 5at.Ref.losb. 1800.4pC. 94! a 95 1801. . . 8o§ a 8i| 1802. . . 69|a 70 1803. . . 6r a | 1804. . . 58|a 59f Na den Vrede 48 a { N. Sch. (Uitl.) 5 pCt. 681 a 69! (dito) 4 pCt. 58i a 60 (dito) 3ïpCt. 58 a i ;r-— ; • 3 p£c- 45|a 4e Stad en 't voormalig Canton BERN (Vervolg van N°. 158. bladz. 11.) Catoene geweven Stoffen. Hiervan wordt een groote voorraad, vooral te Aargau, gemaakt. In *759~17(>l bedroeg het getal derftukken, jaarlyks gefabriceerd, door elkander 160,000 tot 200,000, zynde ieder ftuk 15 ellen lang. Men telde toen 20b Weefmeesrers, die hunne arbeiders te Aargau Garen lieten fpinnen,en daarvan omtrent 120,000 ftukken Catoen vervaardigden. Tot een geheel ftuk Catoenen Toiles van | breed, te en 30 qunes lengte', worden 5 gg ruuw Catoen vereischt, die niet meer dan 5 Francs kosten. Daar nu een ftuk van de gewoone foort voor io Livres 6 Sous a 10 Livres 10 Sous verKocht wordt, fchiet er op deze Fabriek 100 pCt. en nog iets meer over. De Spinners geniete» voor ieder fg Catoen, dat gefponnen"wordt, 5 a 91 lunzen (*) naar gelang van de fynheid Jes draads.' Een gedeelte dezer Stoffen wordt binnen' 's lands geverwd en gedrukt; het overige er van wordt opgekocht voor de Catoendrukkeryën te Muhlhaafen, Genëye, Neuenburg, Bafel en Schaflaujen. Zedert eenigen tyd maakt men hier ook fynere (börten van Catoen, b. v. Guineas, die nog meer winst geeven. — Het geheel bedraag van deze vfanuiactuur, Spin-, Bleek- en Weefloonen er •nder gerekend, kan op 250,000 Ryksdaalers eder jaar gefchat worden. De fynfte Catoenfpinnery is in Turgau, in het Tvggcnburgjche en in de Cantons Zurïöh en Ap. pen- f*) [Een Ratze is een HoogMtfche munt, ongeveer ii ftuiver waardig, Rsdaiï.]  X 18 ) Te zamen 100,000 Stukken. De fettzell Hef Garen van deze oorden dient alleen voor t'yne Catoenen en Musfelines. De Bernfehe Fabrikeurs en Drukkers hebben langen tyd hun benod'gd Catoen uit Frankryk getrokken; thands voorzien zy zich daarvan uit Deze party kost Van • 'eneiï'è kryg 11 de Berners 3ooo Centenaars Smtrnsch 7c&t0&ïl tot . 1000 Salomchtsch J looo Cypsr:clt of beter dito tot Van Livorno, omtrent 3000 Centenaars van a Van Marfeille, ongeveer 1000 Centenaars dit* Kostende dus de geheele voorraad van ruuw Er wordt hier te lande enkel Levantsch Catoen verwerkt. Het Franfche, uit de Antilles en van Cayénne, wordt in Zmtferland weinig gebruikt wegens den hoogen prys, offchoon hetzelve fyner is. Hennip. Coo Centenaars uit den Elfas . . 200 ■ Wurtemberg 200 Zivaben . Vlas of Lynzaad. 50 Centenaars uit Holland, a 50 Ryksd; 300 uit Zwaben. a 24 Ryksd. 350 1 ..uit Paltz-Tweebruggen. a £00 —— ruuw langhairig Vlas uit . 500 ————— dito uit Italië, vooral van De hoofdmarkten voor de Bernfehe Lywaaten 2yn Langenthal en Bern. De aanzienlykfte bleeken vindt men tcAarau, Lenzburg, Langenthal, in het ambt Burgdorf, enz. Gedrukte Catoenen, Chitfèn enz. Deze goederen zyn hier van zulk eene goede hoedanigheid, dat zy de proef tegen die van buiten 's lands ruim konnen donrftaan. Zy munten uit in vastheid en levendigheid van couleuren, zuiverheid yan plaat, fmaak der desfeinen, en verfcheiden$eid van patroonen. De Drukkeryën van Bern leveren z. Fyne Calencas van zevenderlei couleur, met witte of gecouleurde gronden, als grys, Vier Bernfehe Fabrieken leveren te zamen, ja ken, waarvan de helft, fytie foort . . Lenzburg, meestal gemeene foorten . . . Zoffingen, half fyne, half gemeene foorten . Iferten, Morges en Murten, te zamen . . . Schafhaufen, half fyn, half gemeen . . . andere Landen, en wel op de volgende manier. v an Trieste en JVeenen bekomen zy 3000 Centenaars, of 1200 heele en halve baaien ruuw Catoen, welke van Salonichi over Semlin, IVeenen enz. derwaard gaan. 125,000 Ryksd. 8 a 40 Ryksdalers voor . 150,000 1 ■ 45 a 48 Ryksdalers . . 45,000 — — 11e drie de foorten . . . 125,000 . >, dito 45,000 — Catoen nagenoeg . . . 490,000 Ryksd. Vlas en Hennip. Wyl er van beiden in het Canton zelve niet genoeg gewonnen wordt, komt daarvan een vry aanzienlyke voorraad van verfchillende plaatlen buiten 's lands in, te weeten , jaarlyks door elkander 11000 Centen, a 14 Ryksd. 14,000 Ryksd. tlers 3.500 —— 7.200 . 32 Ryksd 8000 . Lotharingen. a 16 Ryksd. 8000 . Bologna. a 12 Ryksd. . . 6oco . 45>7oo Ryksd. bruin, meekrapgrond, blaauw, geel, Mor cTore. groen en Lila, 2. Gemeene Indiënnes, als Coupis en Finchis of Fichus met blaauwen grond, en roode bloemen; Porceleingrond, blaauwen grond eti witte bloemen; Patnas, witten grond met roode bloemen ; Suratts met witten grond en violette bloemen. 3. Fyne Halsdoeken met blaauwen grond, en roode bloemen, of Palicates met een echt-rooden grond. 4. Dito gemeene foort, Porceleindruk, rooden of blaauwen grond met roode bloemen , PatnasHalsdoeken met roode bloemen op witten grond. jr door jaar gerekend, omtrent 40,000 Stuk- 40,000 Stukken. 30,000 6,000 - • . 4,000 ■ 1 20,000 —  C xo ) De winst op ieder ftuk dezer StoiTen van de fyne foorten bedraagt, voor da Werklieden, Fabrikeurs en Kooplieden door elkander, 3| Ryksd., makende dit op 40,000 Stukken 133 o«j RcL Op 30,000 (tukken gemeene Indiénnes, Coupis, Finchis enz. ai Ryksd 7«ooo Op 30,000 ttukken gemeen Lywaat, gedrukt Linnen van a coulearen, met kleine Pauoonen enz. a jr| Ryksd 40,000 Alle deze Lywaaten en Catoenen worden ai gezet in Frankryk, op de Mis te Zurzack, hie en daar in Duitschland, en zelfs naar Turkyën Een groot gedeelte gaat naar het Piëmontecfch en andere oorden van Italië. Men brengt ooi een deel er van naar Frankryk, alwaar zy eer inkomend recht van 20 a 25 pCt. moeten be^ taaien. Zydene Stoffen. Deze en Zyden Linten worder er veel in dit Canton gemaakt, tot binnen- er. buitenlandsch gebruik. De Fabrikeurs van Bern, Aar au en Zoffngen brengen hunne Stoffen en Linten regelmatig op de Misfen te Frankfort aan den Mayn en te Zurzach. Men rekent te Bern en in den omtrek aio Weefftoelen, die Zyden Stoffen weeven; elk derzelven kan jaarlyks door elkander 10 (tukken goed leveren. Met elkander brengen zy ten minfte 100,000 Ryksdalers in omloop, en geeven eene winst van ten minfte 25,000 Ryksdalers. Men maakt er gladde , geftreepte en gebrocheerde Stoffen van veelerleién aart, gelyk die van Nismes in Frankryk. Ook worden hier gladde, gemeene en dubbele Fluweelen, Halfzydene Stoffen in allerleië foorten, voornaamlyk van Zyde met Catoen, Garen en Zyde, of Zyde met Floretgaren, geweven. Te Zoffingen en Schaf haufen zyn Zyde-Lint. Fabrieken, die meestal voor Duitschland werken. De Zyde, in deze Fabrieken verwerkt, komt uit Italië, en wordt binnen 's lands gefponnen en geverwd. Een gedeelte er van, tot zekere artikelen benodigd, komt uit Frankryk. De Bernlanders ontbieden ook eene menigte Zyde 'Cocons of Poppen, waarvan de goede Zyde reeds is afgewonden, of die doorboord of uitge- 75 Centenaafs Organfin-Zyfe van Turyn, het fg Zyde van 7! Ryksd k6,^o Rvkd 125 Tramzyde, voornaamlyk uit het Milaneefche, van Bergamo, Ferona v**»a. en Bologna, alsmede van Frankryk en Zurich -g goo Baaien zoogenaamde Moresque - Zyde uit het Piemonteefche, waarvan Floret- ' * garen gemaakt wordt; houdende elk omtrent 150 & gewigt. Het Centenaar berekend a 3a Ryksd , . . . 14 4o0 - Te zamen voor i48,816, Ryksd. C • Ba. Te zamen 248,333* Rd. -1 rafeld zyn. Deze worden hier gekaard en ge- ■ fponnen, men maakt daarvan Floretzyde. Van , { dezelve worden onderfcheidene Stoffen gemaakt ib.v. Linten, Kousfen, Handfchoenen, Hals- ea Zakdoeken, Geldbeurzen, enz. Ook gaat eene groote hoeveelheid van dit Floret naar Duitsch- ■ land. — Jn het land zelve wint men weinig Zyde, en zulks alleen omftreeks Laufanne ea Pevay. Wegens de nabyheid van Bafel en Zurich* alwaar de Half-Zyden Manufaftuuren op eenen zeer zuinigen voet gemaakt worden, zyn die te Bern niet zeer uitgebreid. De Weefftoelen te Bern alleen verwerken omtrent 120 Centenaars ürganfin- (Kettine-^ en Tram. (of InflagO Zydef die uit Afkomt" voornaamlyk van Bologna, Bergamo, Milaan en Turyn. Dit verfchaft arbeid aan 200 Meesters 300 a 350 Gezellen, Leerjongens, Spinfters enz! Byons heeft indedaad ten aaHzien der ZvdcManuftftuur veel vooruit, inzonderheid ook wyl aldaar de Zyde zelve gewonnen wordt* dan, desonaangezien, konnen de Zwitjers met de Lyonners gelyk op werken, om dat hunne Fabriek meer Oeconomisch is ingericht, en zv door geene reglementen in het bepalen van breedte en lengte, 111 de zamenftelling der ftoffen, vermenging der materiaalen enz. belemmerd worden De Lint - Fabrieken in het Bernfehe gee'ven jaarlyks ten minften een voordeel van L 00a Ryksdalers. Men berekent de volgende hoeveel! heid van ruuwe Zyde, als jaarlyks verbruikt wordende by de groote en kleine Fabrieken tot het maaken van Fluweel, Damast, gebrocheerd Stoffen, Atlasfen , Grosdetours , Taften et Halsdoeken, Zydene Handfchoenen, Linten Zydene Kousfen, Floers en Pasfementwerk • *  '( 20 ) ' Baret- en Kousfen-Fabrieken. Deze zyn vryj talryk in het Canton van Bern, tellende men aldaar ongeveer 600 Weefftoelen. Hiervan zyn 1 er te Bern alleen 300 aan den gang, en even zoo veel' te Aargau, Laufanne, VeVay\. enz.] Men onderftelt, dat op elke Weefftoel weeklyks 7 a 8 pa-aren gemaakt worden. Men weeft hier Catoenen en Garene, Zydene en Fioretzydene Kousfen, wordende deze "laatfte in allerlei fmaakgewerkt, geverwd en opgemaakt., üe Garen2 en Catoenen Kousfen gaan naar Spanjen en Itatitë, ja zelfs naar Amerika. Te Laufanne. en Bern maakt men zeer goede en fterke Zydene Kousfen. De meeste- fyne Wollen en Rhyn - garene Kousfen eaan naar Pavia. Milaan. Genua en 500 Centen, fyne Wol uit Saxen, tot de Waaren uit Rhyn-garen gemaakt wordende, a 50 Ryksdalers • 2,500 Ryksd,. coo dito dito uit Bohemen en Btijcren. ai 45 Ryksdalers 9,000 1 jv0 ~ dito dito uit Italiën en Frankryk. a 50 Ryksdalers ... .... 7,500 — En voor de Hoedenmakers 150 Lammeren wol uit Polen en Duitschland. a 25I Ryksdalers. ...... 3,800 • '10 Kameels- of Perjtsch flair 1,666? - 6 ...u Engelsch Konynenhair 1i375 ~* Te zamen voor 25,841;; Ryksd. Juwelierswerk. De Steenfnyders, die de Bergcryftallen en het Smeltglas hier te lande, voornaamlyk in het Dal van Joux (JJouxthal) fnyden, verkoopen hunne Waaren te Genéve en Befanfon, alwaar die op verfchillende wyzen gezet en verwerkt worden. Een kleen gedeelte dier Steenen gaat ook naar Holland, Engeland -en Italië. Horloge-Fabriek. Men telt in 't geheele Can ton 800 Horlogemakers, en berekent het getal der Zak - Uurwerken, door hun jaarlyks gemaakt, en naar buiten 's lands. gaande, op ongeveer 200 ftuks.. Te Geudve komen die in den Handel, hoewel een gedeelte er van onmidde]yk.naar.de„/)wV/c//fi Misi'en gaat.. Qiet.overige in N°. 16b.) II, OECONOMISCHE BERICHTEN. III. BULLETIN van BUITEN LAN DSCHE HANDELS-NIEU WSTYDINGEN. (Vervolg van N°. 158. bladz.. 14.) By eene Koninglyke Ordonnantie, ; gedateerd: .Kopcnliagen 4 Augustus, is, tot nadere order, verboden geworden de uitvoer uit de Ryken van Denemarken en Noorwegen naar buitenlands, van alle Tarwe, Rogge, Garst, Haver, Boekweit, Erwten, Bonnen, Mout, Meel, Gort," Brood en Scheeps-Befchuit; onder dit verbod was echter niet begrepen de benodigde Victualie voor de Schepen, noch ook het vreemde Graan,1 ter buitenlandfehé verzending beftemd. — Men vermeende , dat de voorddurende. ongunftige .berichten uit de Oostzee, wegens den Koornhandel, en de nadeelige vooruitzichten van den aanitaanden Oogst in Holfiein en Mecklenburg, tot dit verbod aanleiding hadden gegeeven.. Vol- Ihomo. Wegens dë zware inkomende rechte»; is de invoer daarvan in Frankryk geftremd. — De daartoe benodigde Wol komt gedeeltelyk ruuw uit Duitschland en den Elfas. Het bereiden, verwen en fpinnen van dezelve gefchiedt hier te lande. Op breede Weefftoelen van eene gelykaartige inrichting wordt eene menigte van Garene en Catoenen Broeken, Borstrokken enz. gemaakt, alsmede diergelyke van Zyde, Wol enz. in allei fmaak. Deze artikelen werpen jaarlyks eene winst af van óo-.coo Ryksdalers. Voor de Wolfabrieken van 't geheele Cantorr wordeu jaarlyks de volgende, hoeveelheden varr. Wol ingevoerd.  Volgends de laatfte brieven van Tanger, in dato 14 July , bleef de Pest nog fteeds dezelfde verwoestingen in een groot gedeelte van het Marokkaanfche Ryk aanrichten ; het Gouvernement van Spanje hadt aan twee Artfen vergund, om met de nodige Geneesmiddelen naar Marokko te vertrekken, ten einde in deze ongelukkige omstandigheden alle mogelyke hulp te verfchaffen. PRYSVRAAGEN van het NATIONAAL INSTITUUT der WETENSCHAPPEN te Parys. Den 15 Germinal-, an 8. (5 April 1800) uitgtfchrcven. Wis- en Natuurkunde. I. Te bepaalen, door ontleed- en fcheikundige proeven , welken de verfchynfelen zyn van die inwendige verdooving of bedwelming , welke zommigc dieren, b. v. de Marmotten, Slaaprotten (Loirs) enz. gedurende den winter ondergaan , met betrekking tot den omloop des bloed), de ademhaling en prikkelbaarheid; de oorzaken van dezen jlaap nategaan, en waartoe dezelve by deze dieren dient ? Men nodigt dè Schryvers, om vooral nategaan den verichillenden ftaat dezer dieren gedurende dezen flaap met derzelver gewoonen toeHand, ten aanzien van den polsflag, den graad der warmte van het bloed, de fnelheid der ademhaling, den graad van prikkelbaarheid door het' Galvanismus eim — Ook dienen zy te onderzoeken de ontleedkundige verfcheidenheid derzei ven van dieren , die des winters niet flaapen, en nategaan, of deze afwykingen genoegzame gronden opleveren ter verklaring van dien llaap. De Prys is eene Gouden Medaille ter zwaarte van 1 Kilogram; de tvd der inzending vóór den 4 . July 1802 ; en die" der Prysuitdeeling, den 4 July 1803. ' li. Te bepaalen , door- naauwkeurige proefnemingen , welke de invloed zy aer dampkringslucht , en van licht, water en aarde op de groeijing ? Deze Vraag wordt andermaal voorgefteld, met bepaling, dat, zo geene-verhandeling, volledig aan de vraag voldoende, inkomt, de Prys zal worden toegewezen aan dien, die eene voldoende reeks van proefnemingen en waarnemingen aangaande eenig gedeelte vair dit onderwerp zal hebben ingezonden.. De Prys is eene Gouden Medaille ter zwaarte van 1. Kilogram; uittedeelen den 4.jüly 1802; en de andwoorden intezenden voor den 22 December 180 r. | III. IVelke zyn de onderfcheidene kenmerken inde groeijende en dierlyke ftof en, tusfehen die welke 'le gisting verwekken, tn dé geene, waarin de gisting wordt veroorzaakt'? De Prys is als vooren. — De inzendingstyd den 22 December 1801. en die der uitdeeïing den 4 July 1802. Letterkunde en fraai je. Konften. IV. Te ontwikkelen de betrekkingen, die er ■plaats hebben tusfehen de Mufiek en de Declamatie , en de middelen optegeeven om deze laat/Ie op de Tuonkonst toetepasfen ,. zonder de Melodie te benadeelen. De Prys is van 5 HéStogrammes aan Goud ; de üitdeel'ingstyd den 4 July 180a. en die der in> jzendjng den 5 January 1802. PRYSVRAAG van de KEIZERLÏKE ACADEMIE dlr NATUURONDERZOEKEREN t& Erlangen.. Door toereikend bevestigende ondervindingen Fe bepalen, welke luchtstèmpering en graad van toelating der vry'è lucht, by de Kinderpokken in het gemeen, by elke foort dier Ziekte in het byzonder, gelyk ook by de ingeente Pokjcns, en in de onderJ'cheidene tydperken der Ziekte, de doelmatig ft e en béste zy? of het wezenlyk nut doe, dat men de ter inenting gefchikte etter vooraf met water ytradunne, dan of daardoor eene al te geringe hoeveel-luid van pokken vóordgebragt , en ha ligchdam des itiênttlings voor eene nieuwe befmeltitig niet ' genoegzaam beveiligd worde ?■ Indien liet zeker' gaat, dat de inwryving van ■ de-geheele huid met Olyf-oly een zeker behoedmiddel tegen de Pest zy-,, of niet ditzelfde als een zeker behoedmiddel legen de Pokbefmening zou konnen gebezigd worden en welke Oly, by mangel van die van Olyven,, het best- in plaats daarvan zou te- gebruiken, zyn?' II. HANDELS- en FABRIEKMATIG* NIEUWS.. (Vervolg van N°. igB-, bladz.' 15;) Dè door ons uit het Magafin Encyclopédiaue\wJ53v bladz. 387 en 388. geplaatfte yergelyi.king tusfehen de fynheid van 't Catoenfpismenp C 3., iaa  ( aa ) in Engeland en in Frankryk , wordt in een later > ftuk van dat Magazyn, van i Pluviofe hl., tegengefproken, en erkend, dat de fynheid van draad, in Engeland en Frankryk gefponnen wordende, tot elkander ftaat als 3 tot 1, zynde de Engelfche draad 3 maaien fyner dan de Franfche. De voornaamfte Fabrieken in Denemarken en Noorwegen hebben, volgends eene zoo na mooglyke begrooting, in 1798. voor 2,629,004 Ryksdalers aan binnen- en buitenlandlche Stonen verwerkt, en daaruit voor 3,514,679 Ryksdalers aan goederen geleverd. By de laatfte verpachting der Paardenftoetery in Engeland, voor den tyd van 3 jaaren, is daarvoor 14,000 P Sterlings meer befteed geworden, dan by voorige verpachtingen; een gevolg ongetwyfeld van den fterk toegenomen binnen- en 1 buitenlandfchen Handel. ' De fchulden van het groote Huis van Nego- j tie, onlangs te Londen gefailleerd, Bord, Ben- d field & Comp., bedroegen 150,000 P. Sterlings. Intusfchen meent men, dat Benfields bezittingen in de Indi.cn met dit Deficit ten minlte gelyk ftaan. v De bekende Bankier Fuller te Londen, in v Maart 1800 overleden, heeft zyne beide onge- 2 huwde dochters, waarvan de jongfte 63 jaaren e oud is , een vermogen nagelaten van 400,000 P. Sterlings. E Wegens den uitvoer van Scheepsbouw- en gi ander zoogenaamd Werkhout, is den 5 Maart ,Ë ï. 1. in -de Pruufifche Staaten eene nieuwe Publi jdi eatie uitgevaardigd, waarby zeer duidelyk om- w fchreven worden alle die foorten van Houtwaa- M jen, welke niet naar buiten 'slands mogen wor- 3, «len uitgevoerd, dan na het verkrygen van le Paspoorten, waarvoor zekere geldfommen moe- G ten betaald worden, en waarvan men een uit- \ze trekfel vindt in het Journal fur Fabriek u. f. w. Pi May, i8co. S. 427—430. aa va Aan de Brouwers in gemelde Staaten, is op ,Ya de boete van ao Ryksdaalers voor elke over- *el treding, verboden geworden , met Hout te brouwen en te ftoaken. Ook mag, op verbeurte van gelyke boete, geen Hout gebrand wor- 18 den in de Kalkovens, Verweryé'n en Fabrieken, taf maar moet men zich in dezelven van Steenkoo- 17 len bedienen , mogende alleen enkele ftukken ter Hojt gebruikt worden, om de Kooien aan het branden te brengen. In het Journal fur Fabriek &c van April, 1800. S. 265—279. vindt men eéne belangryke , Praciifche, en met de nodige afbeeldingen, opgehelderde verhandeling van P\ W. Voigt, over de middelen, om Weerkundige Werktuigen met de grootfle naauwkeurigheid Fabriekmatig ie maaken, en dezelven dus tot minder prys dan ge. wosnlyk te leveren. De aart van ons Dagblad geen uittrekfel uit dit belangryk ftuk duldende, pryzen wy hetzelve ter lezing in het oor[pronglyke onzen Lezeren , vooral hun , die [maak of belang in dit vak der beoefenende Natuurkunde hebben, zeer aan. . Te Rambcuillet en in de Voormalige Menage'ie te Verfailles gaat men voord proefnemingen e doen met de teelt van Osfen , Koeijen en Ichaapen, die de algemeene opmerking verdielen.^ Men heefc bevonden, dat de Italiaanfihe >.oeijen minder meik geeven dan de Franfche och houdt daartegen de eertte wederom voor aardiger en gefchikter tot den arbeid. De Plantfoenkweeker Martin te Cayénne heeft ruchtloos pogingen gedaan , om den Broodruchtboom door Oculatie voordteplanten; dan, Jlks is hem gelukt, door de takken er van. ven als Wynranken, afteleggen. De maatregelen, in het verleden voorjaar in ngeland genomen, ter weering van een gevreesd :brek aan Graanen, waren de volgende. 1. ene pramie op den invoer van het Graan' uit : Middellandfche Zee en Amerika. — 2. Onterpen , ter vermindering van 't gebruik vaoeel en andere diergelyke levensmiddelen. — Nieuwe verordeningen voor de Koorn-monaars. — 4. Eene nieuwe wet voor Maat en ewigt des Broods, of Broodtax CTable of asfi. ). — 5. Den invoer van Ryst en Maïs door jemien aantemoedigen. — 6. De vermeerderde nkweeking der Aardappelen. — 7. D.c invoer n Haringen en andere Visch Het bepaalen n 't Brandewynftooken, en verbod van Styf- en Hairpoeder, uit Tarvvenmeel gemaakt. [n het Journal fur Fabrik u. f. w. van Juny, 30 S. 503—5x3 vindt men eene uivoenge el van alle de uinue-s, die zedert 1748 tot )o., in allerleië foorten, uit Silcfie miar bui1 's lands zyn uitgevoerd. De  ADVERTENTIE N, V Het fraaije Werk: Veel Hoofden, Veel Zinnen, door wylen den menschktindigen en beroemden Hoogleeraar Philip Lodewyk Statius Muller, twee Deelen in gr. 8°. wordt tot den 30 September eerstkomende, by W. van Vliet, te Amfterdam, en zyne Correspondenten in de andere Steden, afgeleverd, voor twee guldens en twaalf stuivers. Na dien tyd, zal hetzelve, volftrekt niet minder als a ƒ3:8:- weder gedebiteerd worden, en het geëerd Publiek kan tevens verzekert zyn, dat gemelde Werk, uitverkogt zynde voor de vyfdemaal niet weêr zal herdrukt worden. Een Bericht wegens den belangryken Inhoud des gemelden Werks, is alöm nog voor niet te bekomen. Geen Uitlrekzel, noch Verkorting, noch Overneeming van Chomel, maar een voor deezen Landaard expreslyk ingericht Algemeen Stad- en Land- Huishoudkundig Woordenboek voor het Daaglyksche Leeven; in HL Deelen Compleet, van A. tot Z. — Deze Nederlandsche Encyclopedie in 't klein is zedert Jaaren, met zulk fucces en goedkeuring uitgegeeven te Amfterdam by (V. Holtrop, dat dezelve nog in 1794. voor de derde maal by denzelven kompleet is herdrukt geworden, onder 't oog van wylen Dr. P. Boddaert. Indien Stedeling en Landman, indien Huisvader en Huismoeder, voor weinig gelds — want het gantfche Werk kost niet meer dan ƒ2:-:- ieder Deel — veel, ja genoegzaam alles, begeeren te weeten, wat hun noodig zy ter gemaklyke, aangename en voordeeltje waarneming van Ambt, Beroep, Bedryf, Handwerk en Huishouding; dan koopen zy zig dit Boek, waarvan nu na genoeg 3000 Exemplaaren verkogt zyn; als zullende , door het gebruik derzelven, ongetwyfeld, Welvaart uitbreiden in hunnen Koophandel. Handteering, Fabriek, Akkerbouw, Visfchery, Neering enz. hunne Gezondheid tevens bevorderen, en dezelve wederyerkrygen , als zy verloren mogte zyn. Meer dan 6coo Hoofdzaaken komen voor in deze drie digt in een gedrukte Boekdeelen , welken te zamen meer dan 2000 bladzydeu beflaan, in grootj 120., en het pit en merg bevatteu van Natuur-, Genees-, Heel-, Ontleed-* Arizeny, Schei- en Apothekar-konst, Paarden- en Vee-Artfeny, Paardenfokkery, Vee-, Byén- en Zydmteelt, Hoyenier-, Warmoeficr- en Kookkonst, Huishoudkunde, enz. enz. enz. MARKT. Öe Wolhandel geeft in Engeland arbeid aan 1,500 000 en , wanneer men er de Wolmachines by voegt, aan 3,000,000 rnenfcher.; en brengt in omloop een capitaal van 20 millioenen P, Sterlings. (Het vervolg eerlang.) PHELLO-PLAST1EKE KONSTSTUKKEN van MET te Erfurt. Deze Stukken beftaan in voortreflyk in Kurk gefnedene afbeeldingen van Gedenktekens, Ruines en beroemde Geftichten der Oudheid, in het klein. Voorheen moest men diergelyke Stukken tot zeer hooge pryzen uit Rome ontbieden, en volgends de beste modéllen van daar heeft Mey gewerkt, zynde zyne Stukken vooral niet minder dan die van Rome. Men kan by hem befteilingen doen door vrachtvrije brieven, wordende voor de verzending en emballage van groote ftukken 1 en van kleine dito f Ducaat daarboven betaald. Eene lyst van 40 zyner Konstftukken, met de bygeftelde pryzen waarvoor die te koop zyn, vindt men in het lntelUgenz-Blatt der Algemeine Litteratur-Zeitung, N°. 85. 21 Juny, 1800. NATIONALE LOTERYEN. In de Eerfle Clasfe der 92fte Generaliteits n& Bacaaffche LoTEitY, welke op Maandag den iiden Augustus is beginnen te trekken , zyn verder uitgetrokken de volgende Nos. en voorname Pryzen: $de Lyst. No. 29878 met f 1000:- 4de Lyst No. 10277 — » 3000:- 5de Lyst. No. 22362 — s 5000:- 6de Lyst. No. 8767 — * 1000:- 7de Lyst. No. 14233 — = 1000:- 40143 — • 1000:- 6150 — « 1250:- 1475 — a 1000:- 34894 » iooo:- 4OIÖ4 2 iooo:- 8/ie Lyst. No. 23278 — « 1000: - Prsemï* 25395 — '- 20,00:- H. Lot, 18289 — = 1000:. Pr* mie. 13868 — <= 10,000:- 23660 — * 1250:- 9de Lyst. No. 285 — » 1250:- 10de Lyst. No. 23209 s 1000:- , T Ï57M s 1250:- udeLyst. No. 13591 * 1000:- 35636 * 1000:- Drukfeil. In N°. i58. bl. 13. col. 1. reg. 15. ftaat: in met gevat. — lees: in riet gevat.  C 24 1 MA R KT PRYZEN van KOOPWAAREN en LEVRNSMIïITif^tjw GRAANEN , enz. •Te Amsterdam, den 18 Augustus ggl. 'Tarw. Voorl. Roode perL. ?ooa^c< Witre . . 200 a 30c Gron.en Old. . . 200a 30c Voorl. Gron. en Old. 200a sec Roode .... Friefche ..... 220334c Zeeuwfche . . . 270837Vlaamfche, Roode 290a3K Witte 310a 36c 'Rogge. Bovenlandfche . -190a 22c Brab. en Vlaamf. 200323c Gedroogde . . 210 a 2 3a •Garst. Voorlandf. Winter 130 a n5o Friefche dito . . 130a 160 Vlaamfche . . . Gron. en Old. Winter 130a T45 Zeeuwf. en Ov. Wint. 130 a 143 dito Zomer . . . 1253140 Haver. Brouw- . . . iooai2o ' Witte Voeder- . 75a 90 'Boekweit. Voorlandfche . 52a 58 Amersf. en Gooif. 52 a 58 Paardeboonen , . ... Te DosbkêchTj den 14 Augustus. Tarw. Oude Zeeuwf.perL. 3468.354. Beste nieuwe . . 2983330 Gemeene . . . 1653222 "Blaauwe .... 1653222 Zoraertarw . . . 1653254 Bogge. Zeeuwf. en Inl. per Z. 22 a 25 Br. Vl.enBov.perL.noa28o Garst. Zeeuwf. en Ov.Zom. 3ra 32 dito Winter . . 32 a 34 oC Spelt . .Haver. Inlandfche Brouw 20 a 24 e£ dito Paardevoer iö'aiS^ Boekweit op 140 ffi wigt 52 Paardeboonen .... Te Rotterdam, den 11 Augustus. Tarw. OudeZeeu. perZ.Z. 37 340 5 Nieuwe dito . Gemeene dito . 26334 8 Boekweit. VI. i54flgperL. ") Brab. op dito. J 52oC Klei zonder wigt 483500? Qaist. Winter per Hoed 68.gl, Zomer dito . 66 gl. Rogge.Zeeu wf.(0.20a 22)N. 14 92 5 $ Haver. Zeeuwf. Brouw 40 a 42 o£ Winter Voeder 35338^ Paardeboonen per L. . '36 a Oc£ JY Witte Erw.en per'Zak '"] \ N Blaauwe dito per dito j 20322 » 'l'e Utrjchï, den 18 Augustus. Weit. Witte .... ) 8fai9 j Roode .... I7}aï8 | (*) NB. Om plaats te winnen, &n in de tweede ter rechtende, df Te Amü&óim, by C. C O V E N S, Boek* en Kunscvcrkocper op den Vygeiuiaffl. Rogge ......... irlara . Boekweit 1253133 Gant. Winter . . .. ƒ 7}a 7 :17 > Zomer . . . 6£a6^ > Haver > Capucyners. Groote . „ :23a'3i > Middelfoort Kleine 1 Graauwe'Erwt. Groote 3-31 1 Middetf. Kleine . Ongelez. Groene Erwt. Kleine zuiv. 17 a 1 /| Groote . Ongelezene dito naar dr. Witte Erwten . . . Muitte Boenen . . . ^ Paardeboonen ..... Wikken ....... ANDERE VADERLAND.SCHE PRODUCTEN is KOOPWAAREN. Geraffineerde Suikers enz. te Amsterdam den 18 Augustus , en te Dordrecht den 18 Augutus. (*). Candybrooden 40 3 41 $; 35 a3ó"§ j Poeijerbrood. 37 a 38 { 33la 34 Raffimden I 31 a 32 Melis/en 2 8? 281a 29! 29 a 29} I dito 3 ffi 25!a 284:! 26 a 28 'Lompen . 24!a 25 24fa 25 Stampfuiker 22§3 28 Bastei den . 16 a 22 15 a 22 Candyèn Best Wit 40 a 42 40 a 42 Gemeen dito 37 a 39| Basterd dito 33 a 36 Geel diro 27 a 31 ' 26f-a 28| Bruin dito 24^ 25? 24 a 244 Syroop. Bruine a 72S 78 a .80£ Te Dordrecht, den 15 Augustus. Vlasfen Ruk we per Steen 30 a 45 ft. Meekrappen .... Styffel. te Amfterdam. . . . ƒ 22 Koolzaad. Jnl. en Zeeuw. te Amfterdam 82 3 86 te Dordrecht 82 a 84 dt te Rotteré. pr L. i.o a 82 dZ Voorlandsc.b Fries, en O os ff. 7.ome.rzaad. . Hcnnipz. Riga's te Amft. ƒ 9Ï3 lof Koningsb. - 9sa lof Skiglynzaad. Riga's . -11 a 12f I Hellen wy in de eerfte Colom ter f : van Dordrecht. Koningsb. ƒ13 a 74! Olyên Raap p.Aam/8if ZW. aSo Lyn- . . -67| 72 . Hennip- . -74 Raapkoeken, per 1000 te Dord. 50 a 7» Lynkoeken. per dito ■ 100 an* Tabak. Inlandf. te Amft. ƒ 12 a 50 Garotten . . . - 44 a 50 DRINKBARE WAAREN. Moutwyn. te Dordrecht . . lOj^dt te Amft. per Aam 56 a 57 dZ te Schied. de 30 V. 10 dZ Genever. te Dordrecht . . 11 dZ te Amft. pr. Asm 59a6s dZ te Schied. de 30 V. 11 dZ ZDIVELS. Jtaas. Leydfche 't Sch. ƒ 32 a 35; Stolkfche . . . . 20 a 25 Edamf Roodkorst van 10 en 20 fg. . - 21 a 26 dito vsn 4 ff. . . - 21 a 24 Frief. Kruidkaas . - 19 a 23 Boter. Delftfche . . - 39 a 42 Leydfche - 38 a 40 Friefche Grasbot. - 34 a 36 Stalbot. BINNEN- sn BUITENL. EFFECTEN, den 18 Augustus. Bat. Ref.losb. 1800.4pC. 934 a 94 1801. . . 79| a 8of • 1802. . . 67i a 684 1803. . . 60 a 61 1804. . . 56I a 575 Na den Vrede 47^3 l N. Sch. (Uitl.) 5 pCt. 681 a 69I (dito) 4 pCt. 59 a 60 • (dito) 3lpCt. 57ia f • • 3 pCt. 45* a 46| Heffing, 1800. 3 .pCt. 45? a 4(|. Holl. geforceerd ai 39! a 40 Vrywiilig . . 5 6ii a 62 Geld. fchaêv. .4 44 a 45 Brabandjchedito 4 .43^ a 444 Rusland . . 5 g6| a 87'- Keizerlyke . . 5 65 a 664 dito ... 4 58i a 59I Pruisfen . . 5 looi ar 01 Deenfche Tollen 4 962 a 9 | 7.weeden . . 5 97* a 98 dito ... 4 Q2j a 93 Spanje . . . 34 55* a 56 Amerika - . 5 ■ 9/4 3 98 dito met Pr»m.4 97 a 4 Coupons Keizerlyke . . 584 a 59! Tiêrs Conföiidés . . . . 3 4 a 37J Beleen/! ank geld. c8i-a99 inkezyde de Pryzen van Amfterdatni  N°- ÏÓO. 27 Augustus 1800. O ECO 1Y OMISCE E C O TTJIL A X» TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE, NY VERHEID , KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN, TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW,' EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. I. ©ECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. "MISSIVE over het Aanschaffen van VERSCH DRINKWATER, voor db Stad Amsterdam. Aan den Redacteur der Oeconomischb Courant. Het is by de Gommisfie voor een Plan, tot een Committé van Geneeskundig Toevoor zicht, zeer klaar gebleken , dat , wanneer deze Staji Amfterdam, nog eenige jaaren, zonder voorziening en voorzorg, ten opzichte van het Versch Drinkwater , by ftrenge en langduurige winters, in die gefteldheid blyft, waarin dezelve zich thands bevindt; alsdan het gevolg zal en zeker moet zyn, dat, by-zoodanige lang aanhoudende winters, en dus by een gedurig belloten water, zeer veele Menlchen, in deze Stad, door gebrek aan versch water, zullen moeten fterven ; iets het geen het geen ik thands mede, als eene zaak van het grootst gevvigt en aanbelang, voor deze zoo groote en volkryke Stad zynde, nader zal trachten te bewyzen. In de oudfte tyden haalden de Bierbrouweryën van Amfterdam derzelver Water, om te Brouwen, uit dezer Stads gragten. (*) Dan , in den jaare 1540 was dit Water in dezer Stads gragten reeds bedorven, (f) en de Bierbrouwers haalden in 1560, hun Water uit de tlaarlemmermeer: (§) zelfs vindt men thands nog, op zommige plaatfen, in de Haarlemmermeer, versch Water. (*) Zie Wagenaars Befchryving van Amfterdam, in Folio, II Deel bladz. 479. v (t) Wagenaar I Deel bladz. 252. ($) Wagenaar II Deel bladz. 470. IV. DEEE. Vervolgends het Water in de Haarlemmermeer, van tyd tot tyd Brak, en tot het Brouwen onbruikbaar geworden zynde, zoo heeft men het Water daartoe uit de Vegt moeten haaien; en zekere Pieter Meybos verkreeg in 1624 Oétroy, om gezegde Vegtwater, (echter ten zynen koste) in dez« Stad te leiden (*), maar deze onderneming hadt het gewenscht gevolg niet. Dit ontwerp hieldt in, om het Water uit de Vegt by Nigtcvegt, (en dus zeer zuiver Water) door eene te gravene vaart, tot aan de Gynbrug te brengen , waartoe reeds een ftuk lands by Klein-Muiden was gekogt, en waarvan men alle de voorwaarden, daartoe betrekkeivk, by tVa- genaar befchreven vindt (f). En het zoude nnslcmen met vruentioos zya, eens weder op dit Plan te denken. Onze voorvaderen vervolgends, toen reeds voorziende de noodzaaklykheid, om vooral, by lange en aanhoudende winters, deze zoo groote en volkryke Stad van versch Water te voorzien, en teffens in hunne wysheid bevattende, welke akelige gevolgen anderszins hieruit moesten geboren worden, zyn in den jaare 1656 op nieuwe middelen bedagt geweest, om het Water uit de Vegt naar deze Stad te leiden.; dan dit Plan is mede blyven fteken (§). In 1685 haalden de Brouwers hun Water aan de Gynbrug (**;. En in den jaare 1695 verzocht zekere Hille O&rooy , om versch Water in deze Stad te brengen. — Schoon nu dit Plan, van Stads wege, aan Htlle is bewilligd, zoo is echter hetzelve niet ter uitvoer gebragt (ff). Dan (+) Ibid. II Deel bladz. 479 en I Deel bladz. 59.6. (t) I Deel bladz. 596 en II Deel bladz. 479. Zie mede Handvesten van Amfterdam bladz, 434. (5) Ibid. II Deel bladz. 479. (**) Ibid. II Deel bladz. 480. (tt) Ibid. II Deel bladz. 480.  ( *s ) Dan het Water aan de Gynbrug, in vervolg' van tyd, mede Brak geworden zynde, zoo is men verplicht geweest, dit Schuit- of versch Water hoger op , tot naby Weesp te .haaien : vervolgends tot aan de Uitermeerfche Schans ,: verder tot Hinderdam — den Stichifchcnhrg —. Overmeer, en eindelyk tot Vreeland. Zelfs is men tegenwoordig verplicht, (om goed Water te hebben) door Vreeland heen, en hooger op te moeten vaaren; zoo dat het te vreezen is, dat men, van jaar tot jaar, al hooger en hooger zal, moeten komen. In den harden winter van 1763, was er zoo' weinig Water in den Amjlel'onder het Ys, dat' de zoogenaamde Ysbreker niet vaaren konde, en men dus door het groot en algemeen gebrek aan versch Water in deze Stad, verplicht werdt, om hetzelve met Paarden en Sleeden, in vaten, over 't Ys , langs het Te, en de Zuiderzee, door Muiden te moeten haaien (*). Ik zal nu niet fpreeken over de groote moeilykheden, of zwaare kosten, welke het haaien van dit versch Water, by langdurige winters, te weeg brengen moet; noch ook zal ik aantoonen, dat men met alle die moeitens, en verbazende onkosten, nog niet eens, by zoodanige harde winters , deze Stad genoegzaam van dit Water kan voorzien: alzoo het een en ander ieder een, ten overvloede bekend is (f). De Burgemeester Rendorp in der tyd, mede het groot gebrek van water, en de akelige gevolgen daaruit geboren moetende worden , by langdurige winters, voor deze Stad, voorziende, heeft, tot voorkoming daarvan, en met de beste oogmerken,- wel eenige Regen- of Waterlakken in deze Stad laten maaken; maar, deze zyn geenszins toereikende, om eene zoo groote, volkryke Stad, als deze, by gezegde winters, genoegzaam van versch Water te konnen voorzien; te meer, daar, by zulke lang aanhoudende winters , de Regenbakken van particuliere Huizen meestal ledig zyn; en daar er by openivater weeklyks ag,ooo Tonnen nodig zyn, hóe. vèele Tonnen versch water zullen er dan , by befloten water, als de particuliere Bakken ledig (*) Ibid. II Deel bladz. 480. (t) Zie hierover de eerfte Rappenen voor de Comtitïsfie van Geneeskundig Toevoorzicht, bladz. 62 , betrek• iyk het Schuitenwater; alwaar beweezen wordt, dat deze Stad, weeklyks 50 Schuiten versch Water, dat is 25,000 tonnen benodigd heeft, behalven nog dat ] Water, het geen »it de Regenbakken dagelyks wordt! gebruikt. zyn, niet benodigd wezen, om geen gebrek daaraan te hebben? Uit dit alles dan, zal ieder een konnen beöordeelen, welke akelige omftandigheden men voor deze Stad, by lange, en aanhoudende winters, in het vervolg van tyd, te wagten hebbe; en waarvan het gevolg zyn moet eene allergrootlte duurte van gezegde water, en wel, onder de fmalle gemeente , niet alleen , maar zelfs een totaal gebrek; waaruit eene aanleidende oorzaak tot veelerleië ziekten mo :t geboren worden. Men befchuldige my niet, dat ik dit tafereel te fterk affchildere; de zaak is indedaad zoo, en men zal daarvan het gevolg zien (*). Maar, 't geen by my de grootfle verwondering, in dit geval, baart, is, dat, daar men reeds van oude tyden af, (zoo als ik boven bewezen heb) getracht heeft, om middelen in 't werk te (lellen, ter voorkoming • van 't gebrek aan gezegde versch Water, men echter nimmer er aan heeft gedacht, om het in onzen eigen boezem, dat is, in deze Stad zelve, te zoeken. Het is wel waar, dat men, eenige jaaren geleden, dit verfche Water, te vergeefs, op het Amjlelveld gezocht heeft, waarover ik my nu niet zal uitlaten. Dan , op zeer veele plaatfen in deze Stad, pomptt men het fchoonrte, en zuiverde Drinkwater , nagenoeg met het Regenwater gelyk ftaande. Daar men nu dit zoo zeer, tot het leven en de gezondheid benodigd Water, in onze Stad zelve heeft, is het immers te verwonderen, dat men daarvan geen gebruik maakt , ja daaraan niet ééns denkt. By voorbeeld: op de Heerengragt, tusfehen de Wolye- en Huideflraaten, is my een aanzien» lyk huis bekend, waarin men het fchoontte, en zuiverfte Pompwater pompt, zeer gefchikt tot den gewoonen drank; en welke Pomp, nimmer ledig wordt, geevende altoos zoo veel Water, als men maar begeert. Zoo vindt men f,ortgelyke Pompen, in huizen, op de Reizersgragt by de Westcrmarkt; •— op den Nieuwendyk; — op de Bloemmarkt; — op (*) Zie verder ds Eerfle en tweede Rapporten van de Commisfie voor een Geneeskundig Toevoorzicht, betreffende het Schuitenwater : en welke fchoone en uitgewerkte Hukken, dit Schuitenwater betreffende, ik iedereen, niet genoeg ter lezing kan aanpryzen, als zynde van een algemeen belang, en vooral, om proeven op het Drinkwater te neemen.  C %1 ) het Weesperveld — en op verfcheidene andere plaatfen in deze Stad ineer; die allen zeer zui-j ver Drinkwater pompen. Onder dezen is my éen huis , op de Brouwersgragt by de Heerenmarkt ftaande , bekend, waarin de huurders twee jaaren lang gewoond hadden, en altoos in overvloed uit eene Pomp hun Water gepompt, daarvan altoos gedronken, en hunne fpys bereid; niet beter wetende, of zy pompten zuiver Regenwater; tot dat, na verloop van die twee jaaren, wanneer zy, by het verhaal (ten tyde van fchaarsheid en gebrek aan versch Water) zich verwonderen moesten, van hunne Regenbak nimmer ledig te konnen pompen; door den verhuurder onderricht wierden, dat die Pomp geen Regenwater, maar Pompwater, gaf. Wat zoude er nu (na royn oordeel) Natuurlyker, Nuttiger, en Noodzakelyker konnen zyn, dan dat een Huis, waarin zoodanig eene Pomp (die zekerlyk op eene zoogenaamde Wel ftaan moet; te vinden is , voor Stads rekening gekogt of \ gehuurd wierdt, en door daartoe aangeftelde lieden, zoodanig eene Pomp nacht en dag werdt • aan den gang gehouden; dat Water in Schuiten i verzameld, en onze Stads-waterbakken daarmede ; van tyd tot tyd aangevuld? Ik ben tevens van begrip, dat, door het ge- i ftadig pompen van eene z'oo evengënoemde Pomp, < de Wel, waarop zoodanig een Pomp ftaat, van tyd tot tyd meer en meer Water geeven zal, i en de toevloed van Water, tot die plaats, meer « en meer zoude toeneemen. Ten minfte, deze < proef zoude zeer ligt te neemen zyn, en geene kosten van eenig belang te weeg brengen. £ Men zoude, indien de proef al in één huis J mislukte, dezelve vooral en by herhaling die- é nen te neemen, in het door my eerst opgegee- l ven huis, op de Heerengragt by de Wolvtftraat. £ Zie daar myne bedenkingen, ten opzichte van v het aanfchaffen van versch Water tot ordinaire c drank, voor deze Stad, en welke bedenkingen ik k van zeer veel gewigt befchouwe, zoo dat de- d zelve wel eene nadere en ferieufe overdenking o waardig zyn. d lk heb dan geen beter en gefchik ter middel t konnen vinden, om deze myne bedenkingen on- h der het oog der Agenten van Oeconomie en van h Nationale Opvoeding zoo wel, als onder dat van ll het Departementaal Befluur waaronder deze Stad d bïhoort, gelyk mede onder het oog van 't Pu- k bliek,,.(als van een algemeen belang zynde), ,te ei brengen, dan door uw nuttig Weekblad,; ten e: einde, ware het mogelyk, hierdoor aanleiding v. te geeven, dat, ter voorkoming der akelige oinftandigheden, welke deze Stad in het vervolg te-wachten heeft, by felle, zwaare en lang¬ durige winters, door het gebrek aan versch Water, eenvouwige en gepaste middelen in werking zoude konnen gebragt en aangewend worden, om al het bovengemelde voortekomen, en de onheilen te verhoeden, welke, uit gebrek aan het Drinkwater, by Uren ge winters, noodwendig in deze Stad moeten geboren worden. Amfterdam, H. co Augustus 1800. Eenige Aanmerkingen over het ontvlammen en de werking van het BUSKRUID in eek GEWEER. (Vervolg en Slot van N°. 154. bladz. 397.) 4. Wanneer het Buskruid, in eene beflooten daats wordt aangejlookcn, welke ergens met eene pening voorzien is; dan zal het geweld der naar 'uiten pcrfchende vloeiftof grooter zyn, naarmate lie opening kleiner is. De oorzaak daarvan is te :oeken in de meerdere drukking of liever naar )uiten perfchende krachten, die, in een tegen>vergefteld geval, by eene ruimere opening, 'erlooren zouden gaan. 5. Veel Kruid op de pan van een Geweer gedaan 'erfterki den fchooi. Want het moet noodwendig :en fterker ftoot veroorzaaken, gevolglyk ook ene fchielykere ontbranding der lading. 6. Hoe vaster het Kruid met den laadftok aanedrukt wordt, zonder dat men het echter aan ukken ftampt, des te verder zal de fchoot draaen. Het is gemakkelyk te begrypen , dat het .ruid dan minder plaats beflaat, en dat, bv evolg, de ontbranding fneller moet zyn. Maar /anneer men het Kruid aan ftukken ftampt, woren de ontvlambaare deeltjes, die, in eenen ruidkorrel, zich als in één punt te zamen gerongen vinden, van elkander verwyderd • de ntbranding moet derhalven langzamer gaan', en e uitwerking uit dien hoofde zwakker zVn heruit volgt echter niet, dat de uitwerking ït krachtigfte zoude wezen, byaldien de geeele lading uit één enkelden kruidkorrel beondt; want, in zulk een geval, zoude men 1 lucht, die zich, tusfehen de onderfcheidene jrrels geplaatst vindt, ten eeneumaal misfen 1 deze is ondertusfehen het noodwendigfte verschte , om de lading fchielyk te doen ontammen. 7. De Geweer en ftooten: a.~) Wanneer het. laadgat niet geheel agter in de kamer, maar meer voorwaards, geplaatst is. D * è.) Wat!-  C 4* 3 bf) Warneer cle loop krom of van binnen niet glad, maar eenig/inds gefchilferd, is. cf) Waaneer men meer Kruid gelaaden heeft , dan het Geweer yerdraagen kan. df) Wanneer de kogel of den hagel niet vast genoeg is aange/lampt. De eerfte reden by a. laat zich gemaklyk afleiden uit het geen wy in onze §. a. (onlangs in J\°. 154. inedegedee;d) gezegd hebben, en de overige, die onder b. c. en ^.vermeld (taan, hebben geene opheldering nodig. 8. Hoe vaster een Geweer ligt, dat is : hoe minder beweging er in hetzelve is, des te fcherper is de fchoot. De Elastike Ifof namelyk werkt dan niet haare gantfche kracht op den kogel of het lood; en deze gelykwerkende kiacht zou, in een tegenovergelteld geval, gedeeltelyk, op de beweging van hit Geweer, veribild maken 9. Wanneer de kogel zich draait of eene flingerende btweeging in het Geweer maakt , krygi dezelve ontwyffelüaar eene verkeerde richting. Dit draaijen komt daarvan daan, dat een Geweer, aan de eene of andere zyde uitgefchooten , of niet naauwkeurig rond getrokken of gegooten is. 10. Om te maaken, dat de kogel ook, in de lucht, niet draait, moet men denzelven, met het hals-eind naar onder, op het Kruid laaden. 13y het gieten , namelyk , in den kogelvorm, is deze plaats het bovenfte van den kogel; daar nu het metaal , zoodia het koud wordt, zich zet, dat is: zich naar beneden te zamen pakt, zoo is de bovenlie helft van den kogel altyd kleiner, en niet zoo volkomen, als de ondcrlte; wanneer men derhal ven het boven-eind up hel K uid plaatst. is de zwaartte zyde voor en de ligtfte agter, en de kogel behoudt daardoor zyn evenwicht. 11. Hoe vaster een kogel op hel Geweer past, dat is: wanneer de grootte van den kogel evenredig is aan de holte van 't Geweer, des te minder floot hei. De Elastieke yloéiltof fpreidt zich naai alle kanten uit, en werkt by gevolg even tterk onder op het Geweer, als op den kogel. De eerlte werking veroorzaakt eene te.ugltoutende kracht, de andere integendeel verhindert dit, zoo lang de kogel in eene gelykdiagende richting worui voordgelhiurd en de vloeiltof geen fpeeling krygt om tusfehen den loop en den kogel door te dringen. Hoe meer vlociltof zich derhalven op diergelyke wyze weg kan maaken, dat is: hoe runner de fpeeling van den kogel is, des te geringer wordt de kracht, die den Itoot verhindert. . 12. Hoe hceter een Geweer wordt, des te korter draagt het. Want de binnenite holte van het¬ zelve raakt dan, met eene zeer verdunde lucht, aangevuld, die de werking der Elastike vloeiftof by het ontvlammen der lading, niet in die mate kan verfterken, als anders een koeler en vaster lucht doet. Van daar dat 's winters, een Geweer verder draagt, dan des zomers, gelyk mede 's morgens en 's avonds verder dan op het midden van den dag; Jèhoon^men anders opgemerkt wil hebben , dat vochtige of bedaauwde Gras- en Klavervelden het lood als 't ware aan zouden trekken* dat wil zeggen: dat de fchooten op zulk land zakken zouden, en men, in dat geval, derhalven zyn doel wat hooger moet mikken. K O N S T-K O F F Y. Men is reeds lang bedacht geweest op cenigf hulpmiddelen, waardoor men zich, in de tegenl woordige tyden van duurte en fchaarsheid, eene Komt-Koffy zoude konnen bereiden, uit zulke di geq, die de Vaderlandfche grond, ten minden Europa. zelve oplevert. Veelen intuslchen dezer Koffy furrogaten zyn niet wel uitgevallen. Te Frankfort aan den Mayn is dit jaar uitgekomen een klein (fukje, getyteld der vreuefie und beste ftellyertreler des Ind. Gaf ces, oder der Caffée van Erdmandeln u. f. w. von J. L. Chaoot, waarin een zoodanig hulpmiddel in plaats der Koffy wordt voorgeitekl, het geen niet alleen in fmaak de Indi/che Koffy zoude overtreffen, maar ook nuttiger voor de gezondheid zyn. Dit hulpmiddel beltint in de zoogenaamde Aardnooun of Cypers gras, Cypersworitlen (Cyperus Esculantus. — Souches Sucre ou long de Próvince}. — -\an de wortelvezelen dezer plant groeijen kleine' nooteh of knollen, die de gedaante hebben van eene Hazelnoot, en zeer zoet van fmaak zyn. Men eet ze in frankryk en Duitschfniid'op het uagericbi, en trekt ook daaruit eene ioort van Amandelmelk, die gezegd wordt een zeer goed middel tegen borstkwaalen te zyn. iedert weinige jaaren is ilit gewas in Duitschland, bekend geworden. Hetzelve is herkomliig uit Egypte , en wordt in Spanjcn , Italië en Frankryk, voornaamlyk by Mmtpelliet gebouwd. Volgends Lafteyrie in het buil tin de la Mcieté Phihmatigite en in de Decade Pttilos. N'J. 17. teelt men dezelve ook in >p nje, en wel in Valencia. Te Madrid gebruikt men de Cypcnwonelen zeer menigvuldig ter bereiding eet)er Orgeade.- Dit gewas maant een bos van gras, welk veel overeenkomst heeft, ook in couleur, hut het Spiesgras (Spitzgras), hebbend» in het midden een üe-  ( 29 ) Hevige rug of fpier; het Rundvee eet hetzelve gaarne. In Duitschland bloeit de plant niet, noch maakt geen zaad. doch zy geeft een aantal van knolachtige wortels, ter grootte eehef Hazelnoot, welke zich aan ééne plant van 40 tot 150 toe zaten, naar gelang van wedcrs- en gronds-gefteldheid. Deze knolletjens, uit den grond komende, hebben eene violetachtige aard couleur. De eerfte bekendmaking en verfpreiding dezer Aardnooten in Duitschland. ten gebruike der Olyflagers, heeft men te danken aan Schweikard ie Carlsruhe; (zie Beckers Tafchenbuck für Garten/reundcn. 1798.) De Koffy, daarvan toebereid, vergoedt volkomen die uit de Indien. De Aardnooten leve ren eene voortieflyke Oly , die zoo zuiver, klaar, zoer en fmaaklyk is, dat zy alle tot hier oe bekende Olyën overtreft. — Ook kan men daarvan een zeer goede Brandewyn maaken ; en versch gebruikt, fmaaken zy op het nagericht uitmuntend; gebraden, zyn zy veel aangenamer dan de Kastanjes. — Men vindt hier eene naatiwkeurige belcnryving van derzelver Cultuur, de kenmerken harer rypheid, inöogfting bereiding tot Koffy, Oly 'en Brandewyn. — Èene jonge en eene rype plant zyn op rwee bygevoegde, ge couleurde plaaten afgebeeld. - Iets over de Bereiding van het TOURNESOL of LAKM O E S. De Taurne/li- of Lakmoeslapjem, die in cn om ('rand-Galatgues, tusfehen Nismes en Montpellier bereid worden, zyn ftükjeins grof Linnen, ' of van eenige yle Catoer.ftof, die met het uit- 1 gedrukt Lp der Lakmoesplant (Croun 'iii.Qoruw. I Maurelle. IVarzenkraut) verzadigd worden, en wel zoo, dat men die, ter ontwikkeling der 1 blaauwe couleur, in den damp van gisrepde i Urine plaatfe. j Men verhaalde tot hie'toe, dat de Hollanders \ die deze Lakmoesjappen uit Frankryk ontbieden, 1 de konst bezaten , van de verwende deelen t daaruit te trekken, die met krytaartjge ftoften t te verbinden, en daaruit het eigeniyk Lakmoes \ (.Pain de Tournejol) te bereiden dan de gemak c lykheid om deze lapjcns een roode couleur te v geeven, de kleene hoeveelheid verwttof daarin | aanwezig, de onmoog'ykheid, om deze ftof met \ aardachtige deelen te veibinden, en eindelyk f de toezending dezer lapjèns aan de Hollaridfihe 0 Kaaskoopers,, moeiten naiuurlyk twyfeling om- l trent dit vermoeden doen öntftaaa". j Men weet mi , dat de Kaaskoopers deze lap. jens in gemeen water wecken, en daarmede de buitenkorst der Kaazen couleuren. De manier van bedding van 't Lskmoes is door den Burger Chaptal ontdekt. Fly heeft zulks bewerkt, door het Verwmos (Lichen Pereh lus}, welk overvloedig in Auvergne groeit, en "t grondbeftaandeel der Orfeille is, met Urine, Kryt en Potasch te doen gisten. Het Loogzout verhindert de ontwikkeling der roode verwftof, die, met blaauw gemengd,-het violet der Orf'eille oplevert. Tot deze behandeling kwam Chaptal door het Scheikundig ontleedén van 't Lakmoes. mmm OECONOMISCHE BERICHTEN. PR^EMIEN, uitgelooft door d b MAATSCHAPPY ter aanmoediging van KONSTEN, FABRIEKEN en KOOPHANDEL te Londen. Deze Maatfchappy, die reeds zedert hare oprichting, 40,000 P. Sterlings aan Prtemiën heeft .ingedeeld, maakte, volgends gewoonte, tegen liet laatst der verlopene maand Juny, de nieuwe Prsmiën bekend, die zy voor dit jaar uitloofde Dezelve zyn niet minder dan 248, en in 8 clas^ en verdeeld. 1. Voor de Beplanting en Landbouw L v. voor geplante Eiken, Spaanfche Kastenes, Lorken, Dennen, Vruchtbomen, Weiden mz. Voor het aanwyzen van de beste manier ,m Tarwe te zaaijen; voor de ontdekking en ; wek mg van zeker foort van Bonen, die voor \ügustus ryp worden; voor de beste maniernu, by nat weer, Hooi te bouwen, en Koon» nteöogften ; voor het kweeken van de echte: vhabaiber-wortel. 50 Güinïes voor de meest-oldoende proeven, waardoor men naauiykeung le bcftanddelen van een akker kan veranderen n ondekken; een gouden Medailje voorde besï wyze , om niet minder dan 10 morgen lands ■an de Zee intedyken; veiicheiüene Pirendën p het doden van Ichadelyke infe&en; voord's rordt eene gouden M dailje uitgeloofd aan den eeuen, die, in het jaar 1800, de meeste huizen, oor arme Dagloners en Landiuiden bouwt, met yvoeging van 2 morgen Bouwland. 2. Voor 'lidekkingen cn verbeterde nuthoden in de Scheiunde, in het. ' erven en in de Mineralogie; v.'.or itigtf chc BarïUa; voor hei trekken van Suiker D 3 Hje  ( 3* ) uit Syreop; voor de beste wyze om Drinkwater .op Zee goed te houden; voor het zuiveren van Zout- of bedorven Water; hoe men groote Fabrieken, waarby veel Steenkolen gebruikt worden, van rook zuiver kan houden: 30 Guinies of eene Gouden Medailje voorlichten uitHarts, of eenige andere zelfftandigheid, die beter koop zyn, dan Smeer: voor eene manier, om het olyachtige uit Ganzen-vederen te halen; plaatsvervangers voor Gist , of eene nieuwe manier om die te maken; voor fterke Dranken, van gewone kracht, uit Producten, die voor menfchen nog vee tot voedzel dienen ; voor Engelsch Yzer, het Zweedfche en Rusfifche evenarende; een plaatsvervanger voor Loodwit om over te vernisfen; een Glafuur voor Aardwerk zonder Lood; 50 Guinies voor een Compofitie , die weinig kost, om Yzer voor het roesten te bewaren; voor Engelsch Opium; plaatvervanger voor Teer. 3.Ter bevordering der fraaije Konfien. Hierby worden, in de eerlte plaats Medailjes uitgeloofd, aan kinderen van den hogen Adel voor Portraïten en andere Schilderyën; vervolgends aan andere lieden, en eindelyk aan Konftenaren in 't algemeen, voor afbeeldzels in terra Cotta en Gipsgelyk ook voor Historie -Schilderftukken. 4. Natuurlyke Historie. 50 Guineis worden uitgeloofd voor de Natuurlyke Historie van het een of ander Engelsch of Wallisch Graaffchap. 5. Aanmoediging van Fabrieken. Zyde; eene Machine om Zy te kaarten; Klederftof uit Hennipftelen : 1 Pitten voor Kaarsfen en Lampen uit dito, of) eenige andere Engelfche ftof, in plaats ven Ca-I; toen; voor Papier uit ruuwe Planten (20 Gtii-\ nies voor io riem) enz. 6. Voor MechanifcheY uitvindingen ; voor een goedkoop en draagbaar!1 Tranfit-werktuig, waardoor men de Geographi-h fche lengte en breedte eener plaats kan vinden , (de L gouden Medailje of 40 Guinies'); voor het vangen't van Walvisfen met Kanonharpoenen ; 40 GuiniesU voor het uitvinden van een kleine Molen, ten 1 gebruike van een Kerfpel of een enkel Huisge- 1 zin; 50 dito voor eene Machine om Erts uit £ de Mynen optehalen; voor een ander om Water < uit een diepe put te fcheppen; een dito om j Ticheidenen te maken; voor een nieuwe en ge- \ m'akkelyke manier om Rotfen te klieven; voor c de beste methode, om ongelukken voortekomen, L' in gevalle de Paarden voor een Rydtuig op hol J raken ; 100 Guinies voor Kruidmolens, die niet l ligt fpringen konnen (zelfs enkele1 proeven en i verbeteringen zullen beloond worden); 100 Gui- l nies voor de ontdekking eener Steengroeve in j Groot-Brittannïén, welke Molenftenen oplevert, ( de Franfche in deugd evenarende ; voor eene ^ betere en onkostbaarder manier,1 om vertrekker) i' jte verwarmen, waarin Vernisfers, Lakkeerders enz. werken. 7. Ten dienfte der Britfche Koloniën. 100 Guinies voor 10 Notemoskaten, die in de Engelfche West - Indien, of in de Britfche Koloniën in Afrika gewasfen zyn; dito voor Kaneel, Nagels, Broodvruchten Kali; dezelfde Prscmie voor het aanleggen van een Botanifche Kruidtuin, ter grootte van 5 morgens, op een der Bahama Eilanden. 8. Ten nutte van de Engelfche Oost-Indien. Voor den invoer van een baal Katoen uit Bhaugulpore [NB. Uit deze bruinachtige Katoen wordt de echte geele Nanking gemaakt]; voor Annotter of Orleans (Jioucou, Bixa Orellana) in de Oost-Indien geteeld; voor ware Cochenille uit Oost-Indien enz. Geene Buitenlanders kunnen, gelyk men ligt kan naargaan, naar een prys dingen. De Hertog van Norfolk bevindt zich aan het hoofd van dit Genootfchap, en deelt, in eigen perfoon, op eiken laatften Dingsdag in de Maand Mey, de Pramiën uit. ï. Nuttige, Nieuwuitkomende GESCHRIFTEN. i. P. S. P'allas, Bemerkungen auf einer Reifè 'n de Sudl. Siathalterfchafte des Rusf. Reichs. in 1793 und 94. jr Band, mit 25 Kupf, 14 Vigneten und 3 Reischarten. Leipzig bey Marüni. Een allerbelangrykst ftuk , waarvan ons de laam Öes Schryvers het gewichtige waaiborgt, ;ol van interesfante berichten nopends dit gedeele van 't Rusfisch Ryk; dus der vertalinge overvaardïg, vooral wegens het geen daarin nieuw* roorkomt, betreflende den ftaat van Cultuur, 'ndufirie, Koophandel en Visfchery der ingezeenen. Onder anderen vindt men hier eene )efchryving van den grooten Diamant, die in iet Rusfisch Ryksfcepter geplaatst is, en eigenyk behoord heeft nevens een tweeden van dfe"n" art in den Kroon van Schach Nadir, zynde le ééne de Zeezon en de andere de Bergmaan ;enaamd geweest. By de vermoording des Schachs vas deze Diamant met veele anderen geftolen; en millionair te Aflrakan woonende, genaamd "hafrasf, kocht dien fnét meer andere kostbare iteenen voor 50,000 Piasters, ia Jaai'en daarna ioodt hy dien te koop aan te Amfterdam. Het lof van Petersburg deedt denzelven naar Rusznd komen, alwaar de Graaf Panin den Hofuwelier Lafaren, die voor Shafrasf den koop loot, boven den begeerden Erflyken Adeldom, n een pennoen van 6000 Roebels, zoo lang y leefde, 500^000 Roebels in baar geld daar. voor  ( 3i ) voor boodt. Shafrasf 'nog meer willende bedingen, mislukte de koop; Graaf Orloff bragi dien weder in werking, en dezelve werdt voor 450,000 Roebels contant en den Adeldomsbrief gefloten. 2. Gefchichte der Niederfachfifchen oder Plattdeutfchen fprachc Sc. von J. F. A. Kinderling. Magdelurg. Keil. Deze door de Koninglyke Maatfchappy der Wetenfchappen te Gottingen bekroonde Prysverhandeling is eene fchatbare bydrage tot de kennis der nog zoo zeer in het duister gewikkelde, en met onze taal zoo veel verband hebbende, oude Nederfaxifche of Platduitfche uitfpraak, wordende de gefchiedenis, uitbreiding, gedenkftukken of opfchriften daarvan, en eindelyk degefchriftendaarin voorhanden, zeer naauwkeurig en oordeelkundig nagegaan. 3. Von de famlung von afiftzdizen und nach■rdchlen die Baukunst betreffend. Berlin 40. met Kupf. is het ire Deel uitgekomen^ Een zeer nuttig Boek voor de Practifche Bouwkunde! 4. De gebroeders Winkler te Leipzig kondigen de uitgave aan van een Catalogue raifonné van 't beroemd Kabinet van Konstplaaten van wylend G. Winkler te Leipzig, bevattende ruim 1300 Schilderyën van den eerften rang; 8000 Tekeningen ; meer dan 100,000 Konstplaaten, en eene talryke Boekery, vooral in 't vak der fchoone Konfteu, welke aldaar .sullen verkocht worden. 5. Ziet hier eenige der nieuwfte en beste Engelfche Opvoedings - gefchriften. Practical Education by Marie Edgenvorth. Sc. Londen, Johnfon, 1798. a Vol. 1 P. 10 Sh. An Esfay an the Education of Touth, by John Evans &c'. Symonds, 1798 I Sh. üutlmes of a plan of Inftruclion 0c. &c. by S. Catlow, at Mansfield &c. Johnfon, 1798. 5 Sh. Anal. of Education and a plan of Seminary for ADVERTENTIE. By Mortier Covens en Zoon Boek- en Landkaartverkopers op den Vygendam te Amflerdam, wordt uitgegeeven en is alom verzonden. I. Beknopte Staatsbelchryving der Bataaffche Republiek inzonderheid met betrekking tot derzelver Bevolking en verdeeling "in Departementen, Ringen en Gemeenten; en in Districten, naar aanleiding der Staatsregeling, Volkstelling, en van onderfcheidene Publicatiën dienaangaande, door C. Covens, met 17 geheel nieuw gegraveerde Kaarten der Departementen en Districten, 8°. a ƒ8:- II. Het zelfde Werk zonder Kaarten a ƒ2:8:- III. Alphabetifche Naamlyst van alle de Steden, Dorpen en Gehugten binnen de Bataafsche Republiek gelegen; met aanwyzing der Volksmenigte en het voormalig Gewest, Departement, Ring en Diftrict van elke Plaats, 8°. a 11 ftuivers. IV. Hefchryving van de Verdeeling der Bataaffche Republiek in Gemeenten, apart, 8°. a 22 ftuivers. V. Nieuwe Zak- en Reis-Ati.as der Bataafsche Republiek; ingericht naar deszelfs verdeeling in Departement- n en Ringen, alsmede naar die in 94 Disricten seb. in een halve Eng. band, in 8°. a ƒ 3. -10:- en 40. a ƒ 3:15:- VI. Een ftel van 7 particuliere en 1 generaale Kaart, behelzende de verdeeling der Bataafsche Republiek in Districten, van dezelfde grootte als het bovenftaande Atlasje, waarby dit ftel kan ingebonden worden, a ƒ 3:- MflKJ\ J, - \joung Ladies &c. by- Misf Jones. Londen by Longman, 1798. 1 Sh. The Plan of Education purfued- in Mr. handen Academy. Londen Longman, 1798. 1 Sh. Mr. Wolflonecraft-Godwin, Lesfons for Children. Londen , Johnfon, 1798. Harriet Mandeville's familiar Converfations for the ufe of Toung Childrcn. Londen, Low. 1798. 1 Sh. BERICHT eener zeer aanzien" i.yke WEDDINGSCHAP. Tusfehen de Burgers van Byland en Croefe een vry aanzienlyke Weddingfchap aangegaan zynde, om binnen éénen dag van deze Stad naar Cleef en terug te ryden, heeft eerstgenoemde hieraan op den 19 deezer voldaan, en de weddingfchap gewonnen; zynde dezelve ten 41 uuren des morgens van hier vertrokken, en reeds des voormiddags ^ voor 12 uuren te Cleef geweest, van waar hy 's avonds ten 8 en f uuren terug gekomen, en de Weesperpoort alhier binnengereden is. 'Er zyn nog verfcheiden andere Weddingfchappen van aanzienlyke zommen gelds, vóór en tegen gedaan. NATIONALE LOTERYEN. In de Eerfle Clasfe der 92fte Generaliteits nu Bataaffche Loteky, welke op Maandag den nden Augustus is beginnen te trekken , zyn verder uitgetrokken de volgende Nos. en voorname Pryzen: 15de Lyst. No. 12063 mst / 1000:- 16058 — s 10,000:- Premie.  C 3» ) MARKTPRYZEN VAN KOOPWAAREN en LEVENSMIDDELEN. GRAANEN, enz. Te Amsterdam, den 25 Augustus. gg'- ■ Tarw. Voorl. Roode per L. 200 a 300 Witte . . 200a 300 Gron.en Old. . . 2003300 Voorl. Gron. en Old. 2ooa3co Roode . . . . Friefche .... 2203340 Zeeuwfche . . . 2708370 Vlaamfche, Roode 2903340 Witte 3ioa3t5o Rogge. Bovenlandfche . 1908220 Brab. en Vlaamf. 200 a 220 Gedroogde . . 210 a 230 Garst. Voorlandf. Winter i3oai6o Friefche dito . . 130a 160 Vlaamfche . . . Gron. en Old. Winter 120a 160 Zeeuwf.en Ov. Wint. noa 160 dito Zomer . . . 1253140 Haver. Brouw- . . . iooai20 Witte Voeder- . 75a 90 Boekweit. Voorlandfche . 52 a 58 Atnersf. en Gooif; 52 a 58 Paardeboonen .... Te Dordrecht, den 11 Augustus. Tarw. Oude Zeeuwf perL. 34.68354 Beste nieuwe . . 5983330 Gemeene . . . 1658222 Blaauwe .... 1653222 Zomertarw . . . 1652254 Rogge. Zeeuwf. en Inl. per Z. 23 a 25 Br. VI.en Bov.per L. 1801290 ' Garst. Zeeuwf. en Ov.Zom. 3ra 32 dito Winter . . 323340? Spelt Haver. Inlsndfche Brouw 20 a 22^ dito Paardevoer iöaiScC Boekweit op 140 f§ wigt 53a54o£ Pstardeboouen .... Te Rotterdam, den 18 Augustus. Tarw. OudeZeeu. perZ.Z. 38^41 8 Nieuwe dito . Gemeene dito . 23336 3 Boekweit. VI. 154f§per L. "I . Brab. op dito. J 52 cC Klet zonder wigt 48850^ Gaist. Winter per Haed 74 gl. Zomer dito . 72gl. Rogge. Zeeuwf. N. . . .24 3268 Haver. Zeeuwf. Brouw 40342^ Winter Voeder 35 a 38 dZ Paardeboonen per L, . 38a ,odZ JV Witte E'Wën per Zak "| , p JSF Blaauwe dito per dito J 2Ea20 * Te Utrecht, den 23 Augustus. Weit. Witte .... i8f a 10 Roode . . . . 17 i a 18 j (*) N3. Om plaats te winnen, #n in de tweede ter recbtezyde, di< Te Amfterdam, by C. £ O V EJN S., Boek- en Kunstverkooper op den Vygenöanj. 'Rogge niaia Boekweit I2faj3f . Garst. Winter . . . ƒ7237:17 I Zomer- ... 6\z6\ Haver Capucyners. Groote . 26327 Middelfoort 22323 Kleine . i8ai9 GraauweErwt. Groote 28330 Middelf. 26 Kleine . i6a20 Ongelez. _ 15 Groene Erwt. Kleinezuiv. 14315 Middelfoort 17317! Wakke i2aiai dito naar dr. Tfötte Erwten . . . 12 a 17 Witte Boonen .... Paardeboonen .... io| Wikken ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN is KOOPWAAREN. Geraffineerde Suikers enz. te Amsterdam den 25 Augustus , en te Dordrecht den 25 Augu tus. (*). Candybrooden 39 a 40? 35 836? Poeijerbrood. j6 a 37 33fa 34 Raffinaden 22 a 33 30!a 31! Melis/en 2 f8 28 a 29 28|a 29* dito 3 f§ 25 a 28 26fa 27| Lompen . 24 a 25 24fa 25 Stampfuiker 23! a 28| Basteiden . 16 a 22., 15 a 22j Candyë'n Best Wit 40 a 42 40 a 42 Gemeen dito 37 a 39I Basterd dito 33 a 36 Geel diro 27 a 31 29^3 32 Bruin dito 24 a 25 25*8 iGl Syroop. Bruine 2758 753768 Te Dordrecht, den 22 Augustus. Vlusfen. Ruk we per Steen 30 a +5 ft. Meekrappen .... StyffU re Amfterdam. . . . ƒ 22 Koolzaad. Inl. en Zeeuw. te Amfterdam 82 a 86 te Dordrecht 83 a 85 cf te Rottêrd. pr L. £2 a 83 dZ Voorlandsrb Fries, en Oostf. 7.omerzaad. . Hennipz. Riga's te Amft. ƒ 9I a iof Koningsb. - gi a ic| Slaglynzaad. Riga's . -11 a 12* I flellen wy in de eerfte Colom ter fl van Qordreclct. Koningsb. ƒ13 a 14? O/yen.Raap p.Aarn/82^Dord. a83 Lyn- . . -6o| 72 Hennip- . -74 Raapkoeken, per 1000 te Dord. 68 a 70 Lynkoeken. per dito 100 auo Tabak. Inlandf. te Amft. ƒ123 50 Csrotten . . . - 44 a 50 DRINKBARE WAAREN. Moutwyn. te Dordrecht . . lcT§dZ te Amft. per Aam 56a 570C te Schied. de 30 V. 10 dZ Genever. te Dordrecht . . 11 dZ te Amft. pr. Asm 59360 dZ te Schied. de 30 V. 11 dZ Z U I V E L S. Kaas. Leydfche 't Sch. ƒ 35 a 38 Stolkfche . . . - 26 a 28 Edamf. Roodkorst van 10 en 20 fg. . - 25 a 28 dito van 4 f§. . . - 24 a 26 Frief. Kruidkaas . - 24 a 28 Boter. Delftfche . . - 43 a 45 Leydfche - 42 a 44 Friefche Grasbot. - 37 a :-o Stalbot. BINNEN- en BUITENL. EFFECTEN, den is Augustus. 5a5.Ref.losb. 1800.4 pC. 92| a 93Ï 1801. . . 78| a 79* 1802. . . 67 3 68 1803. . . 58} a 59I ■ 1804. . . 56 a 57 Ns den Vrede 44^8 45$ N. Sch. (Uitl.) 5 pCt. (9 3 70 (dito) 4 pCt. 57ia 60 (dito) 3ïpCt. 57|a 58i . . 3 pCt. 45| a 46§ Heffing, 1800. 3 pCt. 45'a 46 Holl. geforceerd 2§ 39! a 40 Vrywillig . . 5 6i|a 62^ Geld. fchaêv. .4 44 a 44! Brabandfchedito 4 43! a 44 Rusland . . 5 86| a 87 Keizerlyke . . 5 65§a 67 dito ... 4 58 a 59 Pruis/en . . '5 loo^aioi Deevjche Tollen 4 96^ a p7| 7.weeden . . 5 97! a | dito . . . • 4 gi\ a 93 Spanjê . . . 3i 55Ï a 56 Amerika . . 5 975 3 98 dito met Praem. 4 97 3 § Coupons Keizerlyke . . 55! 3 58 Tièrs Confolidés . . . . 34 a 35 Beleen bak.k geld. (8f a| inkezyde de Pryzen van Amfterdam,  N°. 161." 4 September 1800, 0EC010M1SCHE COU&A3STT. TER BEVORDERING VaN NATIONALE HUISHOUDKUNDE NY VERHEID, KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW ' EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN * ÖSCONOMISCHE KUNDIGHEDEN. Wy vinden ons in ftaat gefteld, om aan.onze Lezers te konnen mededeeien de navolgende vertaling der origineeie Koninglyke Spaanfche Cedulle, gedateerd uit Madrid, den 7 April dezes jaars, vvaarby die van 17 July 1799 ftrek kende tot in omloopbrenging van 40 Millioenen P. Sterlings Papieren-geld gemodificeerd, of liever in derzelver voornaamfte deelen is vernietigd geworden, luidende dezelve als volgt: Door de herhaalde vertoogen, die er zedert de bekendmaking der Koninglyke Cedulle van den 17 July 1799, aan zyne Majefteit, aan den Kaad, en aan oen Heer Gouverneur, uit naam I van verkheidene Geestefyke en wereld lyke Corporatien, en door veele andere byzondere lieden gedaan z.y.m, heeft men met fmarte vernomen het misbruik, het welk van d&ze algemeene voorziening, ten gcrueenen nutte iugefteld, in derzeiver uitoefening en uitvoering gemaakt is; voorziening, die, indien dezelve behoorlyk waargenomen ware , voorzeker de heilzaamfte uitwerkzelen , welke zyne Majefteit zich daarby hadt voorgelleld, .zonden te weeg gebrast hebben, om het gebrek aan comptanten te vergoeden , de door den oorlog veroorzaakte ftremmine des Koophandels en der Zeevaart te verminderen, en ten zeilden tyde, het crediet der Koninglyke Va les te conlblideeren. Het was voorzeker niet te verwachten, dat. daar deze Papieren-munt, door de plechtiglte ycrbindtenisfen zoo wel, als door algemeene- en byzondere Hypotheeken (beftaan.de in de gecreëerde middelen, met de bepaalde beftemminu om derzelver opbrengst tot betaling der jaarlvkfche intresten en aflo*fingen van het Capitaal te doen (trekken, van het welk alle óeCedullen, over die zaak uitgevaardigd, by herhaling lpree IV. Deel. |ken) gewaarborgd was; — dat deze maatregel zulke jammerlyke uitwerkzelen zoude gehad hebben , door de onwettige handelwyze van zommige lieden, die, zonder eenige andere bedoeling, dan om hun byzonder belang voorte» ftaan, en tot merklyk nadeel van hunne eer en tegen hun geweeten aan, hebben te weeg gebragt, dat het crediet dezer Papieren-munt gedaald is, zoodanig, dat het publiek gevoelen er ■Hechts de halve, of nog geringere waarde aan hechtte, en de reductie derzeive met de wettige winst van 6 pCt. weigerde te doen , zoo als zulks by céén der artikulen der Cedulle wordt toegedaan ; aangezien deze lieden . hoe zeer geene reductiën gedaan hebbende, de comptante geld.n echter hebben bewaard, of, indien zy al de wet hebben opgevolgd, dit door hun tot merklyk nadeel van den lande is gefchied, en wel door middel van byzondere overeenkomften, welke moeilyk te bewyzen vallen. ■Hieruit is ontftaan, dat de agiotage fpoediVe voordgangen heeft gemaakt, en het getal van dezulken, welke door dierge-yke verderflvke voorbeelden getracht hebben , -zkh te verrvKen, dagelyks toegenomen is; ja wat meer is, dat dezen, in de heiligheid der wetten, welker geest zy verachten, den zekeren fteun hunner verkeerde voornemens meenende te vinden, door zulk een laakbaar gedrag, de heilryke doeleinden en oogmerken van het Gouvernement heboen trachten te loor te ftellen, waardoor men ,e maatregelen, die men als hulpmiddelen in den algemeenen nood aanmerkte, tot verwoesting van den Staat, en van de uitnmntendfte Clasfen der onderdaken, heeft doen keeren. De lieduclie-Casfen, welke eenen fpoedi"-en toevlucht boden aan de vereischte WMels,%T> Reductien der Valés, ten behoeve van alle de geenen, welke in de betalingen van comptanten moesten voorzien, of wel om aankoopineen te uoen, en anderen kleinen Handel te dry ven, waaun de Papteren-mum niet kan gebezigd worden , diende ten zelfden tyde, om de begeerte fc te  C 34 ) te beteugelen, om de ongegronde vreeze, in het algemeen gevoelen verfpreid , te verydelen, en om het crediet der Valés te herftellen. — Dnch de voormelde ReducJie- kas/en hebben tot dusverre de benodigde Fondfen niet konnen byéénbrengen, in weêrwil er een geruime tyd zedert de openbaarmaking der Koninglyke Cedulle verlopen zy. Het was ook geenszins te verwachten, dat het gewenscht ooge. blik zoo fpoedig zoude opdagen, in het welk deze Kasi'en gevestigd en aan den gang zouden konnen gebragt worden, daar, 3n allen gevalle, alvorens de moeilyklie doch krachtdadigite voorzieningen moesten worden daargefteld, ter bereiking van het gewenscht oogmerk , en tot wegi-uirning der hinderpaalen: de voorgewende verontfchuldigingen namelyk der Actionisten, als of zy hunne Aandeelen (uit hoofde van het gebrek aan klinkende fpecie , welke zy niet in handen bekwamen) niet konden_ fourneeren; -teiwyl nogthands met voordeel de interesten in handen der bezitters bleven, en zulks tegen den letterlyken inhoud hunner geauthentifeerde verbindtenisfen aan, en tegen den wil der eigenaars derzelven, die hen tot ver Vulling der geflotene verbindtenisfen konden ver plichten, terwyl zy, om tegen de 2, 4 en 5 artikulen der gemelde Cedulle (waaraan zy zich houden) niet te handelen, dezelve willen doen dienen tot (teunzel hunner onrechtmatige gevoelens, en daaraan zoodanig eene leiding hebben Weten te geeven, dat alle klachten, tegen hun by de Gerechtshoven ingebragt, zonder fuccès geweest zyn. Offchoon zulke verfoeilyke operatiën een fpreekeud bewys opleveren der pogingen van het 1 eigenbelang, heeft men echter ook de zoodanige opgemerkt , die de deugd aanvallen , en zelfs de gronden van het natuurlyk recht omkeeren. I Dusdanig zyn geweest de menigvuldige contrac- 1 ten en verbindtenisfen, welke zedert de bekend- ! making der Cedulle zyn aangegaan; en waarby 1 op eene uitdrukkelyke en herhaalde wyze wordt 1 aangeboden, om de betalingen m klinkende munte 1 te doen, met alle die verzekeringen, waardoor f de gretigheid van lieden, met een groot wan- 1 trouwen bezield, noodwendig moest worden j gaande gemaakt; zulks éénmaal op eene oneer- < lyke wyze gefchied zynde, werdt de gedane 1 belofte in vergetelheid gebragt, en het Papier t. met verlies van 6 pCt. door comptanten ver- f vangen, zonder in aanmerking te neemen, dat, daar dergelyke overéénkomlten met de Cedulle é ftrydende waren, zy, welken dezelve overtra- d den , geenszins eene verbodene daad konden n wettigen, noch door derzelver overtreding daar- k van voordeel genieten; en zulks op het zelfde oogenblik, dat andere, minder fchuldige lieden, de fchade alléén moesten lyden ; terwyl het natuurlyk gevolg van zulk een (trafwaardig gedrag was, niet alleen het gebrek aan goede trouw en de onbel'chaamde overtreding eener herhaalde belofte, maar zelfs de geheele ommekeering der beginzelen van zuivere zedekunde, welke ten grond moeten (trekken van alle conti acten en overéénkomlten, in eene welgeordende Maatfchappy. De Raad heeft zyne Majefteit alle deze misbruiken in eene Vergadering, op den ai Maart iaatst'eden gehouden , onder het oog gebragt, en daarby tevens de middelen voorgefteld, welke dezelve nodig oordeelde, om zulk een groot kwaad te vernietigen, de gelegenheid waarnemende, dat in overweging werdt gebragt één ner menigvuldige vertoogen, welke over dit ■nderwerp aan den Raad gedaan zyn, en waarin men in veele byzouderheden heeft doen opmerken de nadeelen, die de onbefcheidene toepa?fing en het werkelyk misbruik der Koninglyke Cedulle te weeg bragt; zyne Majefteit, in deszelfs naauwgezetheid, met afgryzen befchouwende, al het geen tot krenking der wetten en der goede costumen aanloopt, heeft goedgunftiglyk aangehoord de voordragt, die aan Hoogstdezelve werdt gedaan, en door deszelfs Koningyke Refolutie van den 26 dier maand, heeft het dezelve goedgedacht, zich met het gevoelen van den Raad te conformeeren, en onder mderen te beveelen: „ Dat in alle hangende contraéten van verpachting, koopen of verkoopingen, en hoedange andere hangende verbindtenisfen ook, welke /oor- of na de Koninglyke Cedulle van den 17 |uly 1799 zyn gefloten, welker betalingen, ofchoon reeds verfchenen , echter nog voldaan noeten worden, men naauwkeurig in acht zal ïebben te neemen, het gëen door de beide >artyën befloten en overééngekomen is; zoo dat ie vericheenen en niet betaalde verbindtenisfen , )f die geenen, welke in het vervolg mogten rerfchynen, zullen moeten gefchieden in zoolanig foort van Munt, het welk men overéénkomen is; en dat deze zelfde fchikking, by le in het vervolg aantegaane contracten, tot egel zal moeten veritrekken, moetende hetzelve iet Wisfelbr teven , welker acceptatie kopende is, tsgelyks plaats hebben." „ Dat in de acconrden en mondelinge overénkomlten, van welken aart ook, en uithoofde at dezelve, als dagelykfche handelingen zynde, iet in geichrifte gebragt konnen worden, de uopers met oprechtheid en goede trouw gullen moe-  C 35 ) moeten verklaaren, in welk foort van Munt de betaling zal gefchieden, op dat daardoor de verkoopers het onderfcheid tusfehen de hopende en de Papieren, munt, by den aantegaanen koop, zullen konnen in aanmerking neemen." „ Dac ingevalle , door gebrek van betaling der fchuldehaars , het noodzakelyk wierd, tegen iemands goederen te procedeeren, en hy niet anders dan Valés Realés bezat, deze fchulden daarvan zullen moeten worden afgetrokken." „ Dat, eindelyk, allen de geenen, welken op last, door byzondere Commisiiën, of van wege de Koninglyke Finantiën, Contributiën of Capitaalen, waarin zy geen eigendom hebben, ontvangen , de betaling aan derzelver eigenaars, naauwkeurig in dezelide fpeciën zullen moeten doen, waarin zy dezelve ontvangen hebben, zonder dat iemand, hoegenaamd, zich zal mogen bedienen van den inhoud der aangehaalde artiku- < len van de Koninglyke Cedulle, noch van andere, welke over dit onderwerp fpreeken; begeerende ( zyne Majefteit ten overvloede , dat dezelve van heden af opgefchort zy , met 'dien ver- 1 ftande nogthands , zonder eenige uitwerking 1 voordtebrengen, welke aan de tegenwoordige verklaring zoude konnen derogeeren; alles tot < dat (na dat de Reductie-kasiën op eene beften- i dige en voorddurende wyze gevestigd en ge- \ confclideerd zullen zyn) door zyne Majefteit ( deswege nader zal worden voorzien." i Geve U... daarvan kennis, met goedkeuring 1 van den Raad, tot Uw naricht en naarleving, i voor zoo verre U zulks betreft, en om verderf zulks ten zeiven tyde, aan de Gerechten Uwer c onderhorige plaatfen medetedeelen. Gy zult my e den ontvangst verwittigen op dat ik zulks den \ Rade bekend make. c Beveele U in dè befcherminnge Godes, e § (was getekend) e D. Bartholomé Munor. A Madrid, * den 7 van April, 1800. fc Zynde eenige dagen bevorens naar alle de j, Douanen des Koningryks de nodige beveelen ^ afgevaardigd, om niet dan in klinkende Speciën te ontvangen de uitgaande en inkomende Rech- y ten, onder welke goederen by naame genoemd e] zyn de Wollen, Zyden, Verwftoffen enz. ,a % tt I Handels- en Fabriekmatige Be« schouwing van de stad ei? 't voormalig Canton BERN. (Vervolg van N°. 159. bladz. 20.) De Handelaars in bereid Leder voeren zeef yeele Pelteryëu in uit Rusland en Engeland, 't geen zy daarna, bewerkt, in het land zelve verkoopen. Daartegen worden er ook wederom inlandfche vellen van Marders, Vosfen, Bonfems, witte Katten, Marmotten, enz. gelyk ook huiden in en buiten het hair van tamme dieren, b. v. Lammeren, Geiten, Bokken, Kalveren, Schaapen enz. in menigte uitgevoe-d. — Voorheen kocht men alle Amerikaanfche Pelteryën van de Franfchen, en de Zwitfers dreeven daarnede eenen aanzienlyken Handel op Duitschland in het Noorden. Witleder- en Zeembereiders telt men in dit banton ongeveer 100. Dit van den imvendigen Handel. Wat den mitenlandfchen betreft, daaromtrent merken wy iet volgende aan. 1. Van alle landen dryft Frankryk den ;rootften Handel met Zwitferland, en inzonlerheid met Bern. De 'goede of Hechte inwendige gefteldheid van het eerfte land heeft lus op den bloeiftand van dit Canton eenen anmerklyken invloed. Bern trekt uit verfchil» :nde fteden van Frankryk Clincailleries en Kranersvvaaren; uit Parys Mode- en Galanterie;oederen, gelyk ook Boeken; uit Lyons gouden n zilveren Boorden of Galonnen, ryke ftoffea n Zydene Modewaaren van allerleien aart, zoo oor het Canton zelve, als ter verdere verzening naar Duitschland. — Proyence, Eanguedoc n Dauphiné leveren Oofren, Oly, verfchillende tollen en Lakenen, eenige foorten van Wvn n een weinig Brandewyn en Wyngeest. — Van larfeille ontbieden de Bernfehe Kooplieden Sui■r, Coffy, en in tyden van Vrede ook Catoen oor de binnenlandfche Fabrieken; verder Tenten Visch, Zeep, Levantfche en Amerikaanhe Droogeryën, Verwftoffen enz. _ De overige 'ranfche Zeelieden leveren mede Coloniale goe eren en Vischaartige ftofftn. — Uit Bourgogne 1 Franfche - Lomté trekt Bern Zout , Yzer Zynen, gemeste Zwynen, Schaapen, Graanerï i Vuurfteenen. De Handelsbalans met deze nden is geheel in derzelver voordeel. De El/ds zendt Rooktabak' en Garotten in ■oote hoeveelheid, gelyk ook Amydon (eene ion van Styifëlmeef), liairpoeder, Hennip, rappen, Gtelluperuraad, gede Koperen Plaabtaat-yzer, ruuw Lood, Potlood, ViE 2 triool,  C 3ö ' ) triool, Zwavel, Aluin-, en .zomtyds ook Graanen. In Vfedestyden ontbieden de Bërners~xan l'Orient ruuwe en witte Catoenen, die zy zelve drukken; ook. Musfelines,en Neteldoeken, Por celeinen, Thee en Oost-Indilchc Zyden Stoffen, voor den. binnen- en buitenlandfchen, Handel. Ook trekken zy uit Frankryk wit Wasch, Waschkaarsfen en Honig. 3. Daartegen bekomt Frankryk uit het Bernfehe witte Linnenr en andere aewevene doffen tot Beddegoed, Tafelgoed en Hembdcn. Zedert eenige. jaaren worden, onder betaling van een inkomend recht, veele gedrukte Catoenen en Chitfen in het Canton ingevoerd; — De Zmtferfche Linnens, voor Spanje, Portugal en de Franfche en Spaanfche Eilanden beftemd, gaan gedeeltelyk over Frankryk derwaard.. De Cantons van Bern en Freyburg verzenden eene verbalende hoeveelheid van. Kaas, vooral Grierfche en die uit het Jura-gebergte, naar Frankryk, zoo tot binneniandsch gebruik en voor de Scheeps-Equipagiën, als voor Span/en €n Amerika. ,Ook: bekomt Frankryk uit het Bernfehe eene menigte Ryd- en Koetspaarden, en in tyd van Oorlog veele Artillery- en Ruiterspaarden. De vette Osfen.van.dk Canton gaan naar Straatsburg, Lyons, Lotharingen, zelfs'naar Befanfon, Dyon en Parys. De Balans van Handelsverkeer . tusfehen Frankryk en Zwiiferland ftaat vry gelyk, en neigt zelfs min of meer in het voordeel van dit laatfte. Wanneer de Franfche Scheepvaait door des Oorlog, ftilftaat, is Bern verplicht zyne. benodigdheden , zoo, tot binnerjlandjch gebruik, als voor de Fabrieken, en ter verzending naar Duitschland, b. v. Catoen, Suiker, Droogeryën, Verwftoffen, .Apothekerswaaren enz. van elders te ontbieden. Hierdoor lyden veele Fabrieken, «n veifchillende Flandelstakken moeten gaan kwynen. .De natuur des Handels en der ligging van Bern maaken een onderling verband tusfehen den bloei .of het verval,dier beide landen volftrekt onvermydelyk. Deze waarheid is in Frankryk menigmaal miskend. Onverftandig was meer dan eens het ver bieden van den invoer der .Zmtferfche, der Bernfehe , Manufachuiren, vermids even daardoor de , afzet van ruuwe Stoffen,. Verwwaaren enz. aanmerklyk • verminderd wordt.; terwyl de Zvfder. fche Fabrieken niet enkel " voor Frankryk werken, maar ook voor Italië,. Dumchland en het Aeo-' den. Handelsverkeer vart het Canton Bern metpalië. Na Frankryk bedryft Italië den meesten Hars» del met dit: Canton. Savoye-(Montblanc), met Italië één geheel uitmakende,' en tevens aan het. Bernfehe grenzende, levert daaraan zomtyds Zout, doch meer gewoonlyk gemeste Zwyncn, Castanjes, Honig, geel Wasch-, .Boom-oly, en ruuwe Hennip. — Daartegen, trekt Savoye zeer weinig uit het land van .Bern, zoo dat de Balai.s zeer in deszelfs voordeel is.- Uit het Milaneefche en aangrenzende landen ontbieden de Bemers veel ruuwe en oogemaakte Zyde, Cocons, Zydene. Kouslen* en Halsdoeken, zoo tot.eigen gebruik als ter verzending naar Duitschland^. voords Ryst, vruchten, inzonderheid Citroenen, Oranje-appelen, fyne en gemeene. Boom-oly, Zeep enz. — Bern integendeel zendt derwaard Paarden, Osfen, Ko.eijen, Kaazen, witte Lywaaten, Linnenband, grove, middelbare en fyne gedrukte Lywaaten en Catoenen, Woilene, Garene. en Catoenen . Kousfen, Koper, Zeisfen en Sikkels, Yzer- en Geeikoperdraad, Dcensch Plaat-yzer,, beieide Huiden en Vellen, nevens eenige Duit/the Lakenen. — Hierby gewint het Canton aanzienlyk, vooral wanneer in Italië ftaande Armeen zyn. Naar P&yia, Genua en Livorno zendt Bern zyne gefabriceerde Wollen KoUslën, welke van daar naar het overig gedeelte yan MutMi en naar den Levant gaan. Uit Genua, Livorno en Venetië, vooral by eene ftremming der Franfche Scheepvaart, trekken -tie Bcrners ruuw Catoen , gefponnen -Levantsch Garen, Kameelshair, Gom en Levantjcke Droogeryën, tot geneesmiddelen en verwftoffen; voords drooge,; vedche en .ingemaakte Vruchten uit het Genuetjche, alsmede Fluweelen, Damasten en raften;..uit fenetie Spiegelglas, en Levantjche Koffy. — Het Canton zendt derwaard allerleië witte Lywaaten en Catoenen goederen uit de verfchillende Cantons, Woilene', Garene en Catoenen Kousfen en Mutfen , Horlogie-waaren, gelnedene Cryftallen , in de tngelfche manier bereid Kalfsleder, Zeemleder-,- gebronsd Leder,' bereid Bokken- en Geitenleder, veel Kaas en Paaiden, vooral in Oorlogstyclen. — Zoo dat gewoonlyk de Handelsbalans ten voordeele van Bern overhelt, . Handel met eenige-oorden van Duitschland. tiohemen zendt derwaard Vlesfeir en ander gebogen Glas, ruuwe Wol, Staal, Blaauwfeï, Lywaaten en Yzerwaaren. Tyrol levert diezelfde foederen.',. maar inzonderheid Koperwaaren, Zuilelyke Vruchten, Yzeren en andere kleine Koopparen, —■ Uit de gezegde landen komen ook .' vee.  C 37' ) vëëiè Beddeveeren , nevens allerleië Wollen Stoffen. — Uit Neurenberg trekt Bern Kramery en Poppengoed ; voords Kóper, Lood, Geelkoper, Zwavel, Vitriool, Kwikzilver, Gifmee! CHüttenraüch'), blaauwe Verw, Yzer- en Koperdraad, Catoen, Blik, Vylen, Degenklingen,. Geweeren , enz. De naastgelegene!] dezer landen léveren ook veel Vlas en Hennip, en van Weenen ontbiedt men Turhch Catoen.. Veele der gefabriceerde goederen van deze landen worden weder naar Italië; vooral naar het Piemonteejche, uitgevoerd. Op verfchillende plaatfen van het Duitfchc Ryk , voornaamlyk op de Frankforter Mis, zetten de Berners veelcrleic Linnens en foortgelykegewevene Stoffen af;, alsmede witte en gedrukte Catoenen, Uurwerken, Zydene Stoffen en Linten. Van Frankfort gaan deze goederen wederom naar andere oorden van Duitschland, Inl Oorlogstyden vooral, gaan er ook Paarden, vette Osfen en Kaazen naar de Duitfche Steden. Daartegen trekt het land van Bern uit- de Saxifche, Brandenburgfche en Silefifche Fabrieken gemeene Lakens en Wollen goederen, Rasfen, Came-lotten , Barcens , Sergcën enz. Het ont biedt ook witte Lakenen uit óilefië, die te Bern op verfchillende wyzen opgemaakt, en naar balie verzonden worden. De Handelsbalans van Bern met Duitschland fchoon ongelyk ten aanzien der verfchillende Provinciën van ditylaarite Ryk, is over 't geheel ten voordeelt van het Canton.. Handel met Engeland* Van daar ontbieden de Berners ten allen tyde grove en fyne geweven goederen , Lakenen , Camelotten , Barcens , Wollen Atlasfen , dito gebloemde of Damasten, geftreepte Kalminken planellen, Moltous, Droguetteu , Wollen en Geitenhairen Pluis, Catoen,. Manchester, Oafimir en andere geweven Stoffen, VVoliene gebraaide en gewevene Kousfen, Hoeden, en meer diergegelyke goederen. Verder trekt men uit dat Ryk veelerleic fyne Yzer- en Staalwaareu , werktuigen voor de Konlten en Handwerken, Klingen , en fyne en grove Clincailleries. — Ook ; Tin in baaren-en . ftangen, benevens veelerlei i huisraad van Tin.. In. Oorlogstyden met Frankryk,• levert Enge- 1 tand aan het. Bernfehe Catoenen en Musfelines, -j Hals» en Zakdoeken , gedrukte zoogenaamde ' Engelfclie Chitfen enz. Dit zelfde geval heeft plaats omtrent de Thee, Koffy,. Gem van Senegul., Indigo ,•- ea verfchillende andere. Stoffen ■ meer,: voor de f'abrieken , -tyerweryën en Blee- t ktryén benodigd, gelyk ock ten aanzien v.ui Apo s thekerswaaren , Noord - Amerikaanfche Bonten enz. Daartegen heeft het land van Bern geen één artikel van .YiauifacTruuren , die hetzelve aan Engeland kan toezenden , wordende zulks in Engeland of verboden, of door zwaare tolrechten moeiljk gemaakt. De Handel met Engeland is dus voor Bern de naaééHgfte van allen; niettemin is het beloop des iiwoers van daar, Inzonderheid wegers dé menigte van goederen «, die men, vooral in Oorlogstyden, uit Engeland ontbiedt, al zeer' aanmer'kiyk. LWegens het éérstgeplaa-fté ftuk in dit N°. niet in de gelegenheid zvnde, om het Slot van deze Handelkundige Berich en omtrent Bern thands te geeven, doen wy zulks ia een volgend K*. Redact.'}. Bereiding van het EAU DE Ld REINE D'HONGRIE, Dit Reukwater is, zegt men, eene Hongaarfche uitvinding, en draagt • daarvan nog zyneif naam. Hetzelve is niets anders, dan Wyngeest* ■ op Rosmaryn getrokken. Om het zeer goéd te hebben, moet.men fterke Wyngeestr- en verfde Rósmaryn neemen; en in dat gevafzyn de bladeren even bruikbaar als de bloemen, die zommigen alleen bezigen. Ver-der moet de Wyngeest eenige reizen op vei fche Rosmaryn afge-" trokken en gecohibeerd (*) worden. Deze toelteL echter is te moeiiyk en kostbaar, dan dat dit vvater tot eenen zoo geringen prys, als hetzelvealonrte bekomen is, zou konnen verkocht worden. Zeker gaat het, dat men voor het gevvoc^ne- Eau de la Reine niets anders verkooot, dan gemeene Brandewyn, waarby. men quafi eeniV ; kéukwater van Rosmaryn gemengd heeft. Ge- • .voonlyk komen er Hechts eenige droppels Ru<*■ ij.au. de la Rane uit Frankryk tot ons, alwaari.etzeivë, voornaamlyk te Beaucaire, Mot.tpellier " ;n andere plaatfen in. Languedoc,, waar de Ros* ■ naryn menigvuldig groeit, gemaakt wordt. Te- • renwoordig maakt men hetzelve in Duitschland ■' /eel na, en neemt daartoe de volgende Cftmxffitie. Men laat xi m verfche Rosmaryn-bloe= uen 24 uuren lang in de fchaduw, onder een • lerhaald omroeren, droogen. Kan men niet : £e- • (*) Cohobeeren of cóhibeerin noemt men het overgie»-2n van ééns gedestilleerde vochten op een nieuw * etfef, om die wederom te destillecren. Redaiï,] 1 li .-!  ( SS ) genoeg bloemen bekomen, dan neemt men jongt Rosmaryn-fpruiten, die men op dezelfde wyzt Iaat dorren. Daarop giet men 6 maatjens goede Brandewyn, Iaat het eenen nacht ftaan trekken , en destilleert hetzelve. — Zints veele jaaren wordt dit Water te Quedlinburg uitnemend goed bereid, en in vlesjens door geheel Duitschland by kisten vol verzonden. Nieuw Middel tegen de MEY. KEVERS. (Uit het Erfurtsch Intelligentz- blatt.) Daar de ervaring leert, dat de Meykevers, ' wanneer men rondom de Wynbergen WihenboowLP f l'ch in ^g^e menigte aan het ; WUgenblad hangen , en des te minder fchade aan de Wynranken toebrengen, zo worden al- 1 i ' u uLby den wy«bouw een onmiddelyk be- 1 lang hebben, en in het gemeen alle begunftigers < van den Nationalen welvaard, hieromtrent op- : merkzaam gemaakt, en uitgenodigd, om op daar- i toe gelchikte plaatfen, rondom hunne Wynber- a gen, Bosfchen en Landeryën van nu af aan het £ plantloen van Wilgenboomen vlytig aantekweeken s ten einde daaadoor hunne eigene en anderer h fchade, zoo veel mooglyk, te verhoeden. a [Dit bericht, door den Senaat van Er/urt, den v ci Mey 1. I. bekend gemaakt, meenden wy door d middel van ons Dagblad te moeten verfpreiden z ten einde onze nabuuren in het voormalig Gel- o derland, dit jaar, op de zoogenaamde Veluwe, we- h derom zoo zeer door dit ongedierte geteisterd, d ten nnnften een hulpmiddel te meer zouden wee- tc ten, om voor het vervolg van die verfchriklyke h plaag minder last 4e lyden, en om tevens hun- d. nen bygelegenen Landgenooten iets aan de hand v< te geeven, waardoor zy, reeds van verre met hi denzelfden ramp bedreigd, zich daartegen zouden v; konnen wapenen; zynde het in dezen voor het n< voormalig Holland van veel belang, dat de teelt S «ter Wtlgenboomen aldaar zeer algemeen is. Red.-] ly !ï m u. be O V\ ge h iee de 11. OECONOMISCHE BERICHTEN. I. Nieuwe en Nuttige UITVINDINGEN EN ONTDEKKINGEN. (Vervolg van NP. 156. bladz. 410/) 1. De Pruisfifche Lieutenant der Artillerie Neander de tweede, heeft een Oeconomisch Water! werktuig uitgevonden, beftaande in een wa°-enIlel van twee raderen, tusfehen welken eeneöton iangt, die 20 emmeren waters, een gewigt van ?oo f§, bevatten kan. Deze lading wordt door wee perfonen, en op eenen vlakken grond door ïèn enkel perfoon, gemaklyk voortgetrokken* :ynde tevens het werktuig zoo ingericht, dat iet gevoeglyk met één Paard kan worden bepannen. Het onderzoek nopends de bruikbaarïeid van deze machine werdt van 's Koning vege opgedragen aan den Generaal-Majoor von nempelhof, die daarvan proeven heeft genomen net Menfchen en met Paarden. Deze, zoo wel ls het Opperbouwkundig Departement, vondt emelde voertuig van een zeer voordeelig en epast gebruik tot verfchillende einden, en men eeft geoordeeld, dat hetzelve in de volgende evallen met zeer veel nut kan worden aanc-e;end. a.) By gelegenheid van brand, ter fpoeigere en meer ruime aanvoering van het water 30 door Menfchen als met Paarden, b.) Tot het herbrengen der brieven, in plaats van de tot ertoe gebruiklyke Postchaifen en Karren, e ) in 2 Fabrieken, d.) By den Tuin- en Veldbouw r aanfehaffing van het nodig gietwater. e.) Tof ït reinigen of fchrobben der ftraaten. f.) Od : Linnenbleekeryé'n, vooral in Silefie, [dtis ook >or die te Haarlem en elders nuttig.] g \ Bv :t baanen van nieuwe Postwegen, ter wegvoering (O het Zand. *.) En over het geheel op- en Eerwaards van hoogten en heuvels, zoo in de ad als buiten. — Deze Machine is afzonderk befchreven en afgebeeld in een werkje geteld : Befchreibung eines Fuhrwerks, zur leaue '■n und leichtern fortfehafung der Wasfertoniien J. W. mit 1 Kupf. Berlin, 1800 4 sr. Zvnde* iden vervaardigd door het Departement van pperbouwkunde, en zoo ingericht , dat ieder agermiaker in ftaat is, het gemelde voertuig maklyk natemaaken. Te Leipzig in het Intel enz'Comptoir vindt men zedert" eenige iaaren lïï?dé}- VT eÜne foortge)yke Machine, die zelfde dienften^doet.  ( 39 ) ADVERTENTIE. V Twee halfvels Konstplaaten, verbeeldende de ééne Se bezetting van den Dyk door het Ts en het omkruten van het Steenen Wachthuis buiten de Waterpoort ; en de andere het gezicht van den vreeslyken \ sberg., opgckrooijen ter hoogte van 60 voelen, op en tegen de Borstweering achter den Runmolen, betden te Gorinchem op den nofi™ February 1790, op de plaats zelve getekend door C de Jonker, en gegraveerd door den kundiger) % C. Bendorp, behoorende dezelve in de Be. jchryvthg van den gedachten Watersnood in 1799 door C. Zillefen. de Prys van ieder Stel is Proef druk zonder Letter ƒ a:io -, Proefdruk ƒ s:-:-, en ordinaire ƒ i:ia: - — De Uit* ave eeiehiedt te Gorinchem by J. van oer Wal. dezelve zyn mede te bekomen te Amfterdam bv Allari, Saakes; Dordrecht, de Haas, van Braam en Blus/et; den Haag, Leeuweftyn; Utrecht Har. denberg, Paddenburg, Terveen en van der Schroef; Haarlem, Lootjes en Bohn; Leiden, Honkoo» 'en Mortier; Bommel, de Meijcre; Thiel, Repelius; Arnhem, Moeleman, en verder alom. De Boekhandelaar J. van der Wal, te Gorinchem, geeft uit: het welgelykend Pourtrait van wylen Dom. J. de Stoppelaar, met een toepasfelyk Vaarsje van Dom. A. Mandt getekend door de Jonker, en gegraveerd door Bendorp; de prys is Proefdruk ƒ 1:-:- en ordinair 14 ftuivers — Hetzelve is mede te bekomen te Goes, by Huisman; den Haag, Thierry; nmfter. dam, Saakes; Rotterdam, Ceruel; Dordrecht, de Haas; Leyden, Honkoop; en verder alöra V Het fraaije Werk: Veel Hoofden, Veel Zinnen, door wylen den menschkundJgen en beroemden Hoogleeraar Philip Lodewyk Statius Muller, twee Deelen, in gr. 8 . wordt tot den 30 September eerstkomende, by W. van Vliet, te Amfterdam, en zvne Correspondenten in de andere Steden, afgeleverd, voor twee guldens en twaalf stuivers. Na uien tyd, zal hetzelve, volftrekt niet minder als aƒ 3:18:- weder gedebiteerd worden, en het geëerd Publiek kan tevens verzekert zyn, dat gemelde Werk, uitverkogt zynde voor de vyfdemaal niet weêr zal herdrukt worden. Een Bericht wegens den beianarvken* Inhoud des gemelden Werks, is alom nog voor niet te bekomen. MARKT- f Het Onderfcheidende van dit Rydtuig is, dat de as der raderen niet doorloopt, maar dat, in de plaats daarvan, twee yzeren bouten aan twee armen in daartoe gefchikte busfen zyn vastgemaakt. — De verandering, by het aanleggen van 't zelve tot een Postchais, is gering, en uit de plaat zeer licht optemaaken. 2. Het Natuurkundig Magazyn (Phyfik. Magazin) te Leipzig kondigt aan eene aanmerklyke verbetering van de Furlïenbergfche ontvlambare Luchtlamp, onder den naam van Tachyprion of Snel-ontvlammende Lamp. Het nut dezer verbetering is, dat die Lamp door allen, ook zonder kennis van derzelver aart en zamenftelling, buiten eenig gevaar kan gebruikt worden a.) Kan door geenerlei toeval daarin als nu eene uitbarfting van lucht ontftaan. £.) Kan de Lamp, zonder, eenig gevaar, en met zeer geringe kosten, in den tyd van 8 minuten, wederom met ontvlambare lucht gevuld worden, zoo dat, wanneer men daarmede 4 maaien daags licht ontfteekt, de kosten in een geheel jaar niet meer dan omtrent 18 .a ao ftuivers bedragen zullen. c.) De Lamp, bouwkonftig gemaakt zynde uit Peerenboomen- of Mahognyhout, in den imaak van een uitgewerkt, met Barnfteenlak overdekt, Postament, ftrekt tot fieriyk meubel in sen vertrek, d.) Door het openen eener Kraah , kan men ieder oogenblik tot allerlei huishoudelyk gebruik eene .vlam voordbrengen. e.) Wetenfchaplyk gebezigd, dient dit werktuig, b. v. om Metaalen te fmelten, Metaalkalken optelos» fen, het Electriek Pistool te laaden en aftefchieten, brandbare lucht in water te veranderen, Zeepblazen en kleine Ballons te doen opgaan, enz. enz. Door middel eener zoodanige Lamp, kan men op Comptoiren, in Slaap- en Ziekenkamers, enz. de fchadelyke dampen der Kaarsfen of Oly, gelyk mede de Zwavelachtige en Koolendampen , vermyden; zynde dezelve te bekomen by het bovengemeld Magazyn, en door vrachtvryë brieven te beftellen by de Boekhandelaars Gebrüder Gadicke te Weymar. Een verlakte-Lamp van Peerenboomenhout kost 12 Ryksdalers. Een dito van Mahognyhout, toegefteld, ie Ryksdalers. De Natuurkundige toeftel, tot het maaken der brandbare lucht, kost 5 Ryksdalers, en voor de Emballage betaalt men 15 grosfehen.  < 40 3 MARKTPRYZEN van KOOPWAAREN en LEVENSMIDDELEN. ÜKAANJSN , ENZ. Te Amsterdam, den i September. gg». ïarm Voorl. Roode perL. 200a 300 Witte . . 200 a 300 ' Gron. en Old. . . 200a 300 Voorl. Gron. en Old. 20oa3co 'Roode . ... .Friefche .... 2203340 Zeeuwfche . . . 27oa'37o ■Vlaamfche, Roode -29033+0 Witte -3108.360 'Rogge. Bovenlandfche . 1903220 Brab. en Vlaamf. 2003220 Gedroogde . . 2ipa23o Varst. Voorlandf. Winter , 130a róo" Friefche dito . . .1303160 Vlaamfche . . . Gron. en Old. Winter 120a 160 'Zeeuwf. en Ov. Wint. 120 3 160 dito Zomer . . . 1253140 'Haver. Br.ouw . . . iooaiïo Witte Voeder- . 75a 90 •Boekweit. \roorlandfche . 52a 58 Amersf en Gooif. 52 a 58 [Paardeboonen .... Te Dordrecht, den 28 Augustus. Tarw- Oude Zeeuwf per L. 298 a 354 t ;B2ste nieuwe . . .3223346 Gemeene . . . 180 a 222 'Blaauwe . . .... . -2803 306 Zomertarw . . . 1903262 Rogge. Zeeuwf. en Inl. per Z. 23 a 26 Br. Vi,enBov.perL.2o8a2i4 ..Garst Zeeuwf. en Ov.Zom. 323 38 dZ dito Winter . . 39341 of :Spelt ■Haver. Inhndfche Brouw s'azSoC dito P3ardevoer 163 20^ Boekweit op 140 f§ wigt a 53 ^ Paardeboonen .... Te Rotterdam, den 25 Augustus. Tarw. OudeZceu. perZ.Z. 36341 5 Nieuwe dito . 40842 g Gemeene dito . Boekweit. VI. i54f§perL."j , J$rab. op dito. J 5 cC Klei zonder wigt 48350^ Gaist. Winter per Hoed 84 ü 86 gl. .Zomer dito . ■ .f2a 84 gl. Rogge- Zeeuwf. N. . . .24326.8' Haver. Zeeuwf. Brouw 44346111. dito Voeder . 353.42 gt. Paardeboonen per f. . j!V Witte Erwten per Zak -24325 g 2V" Hhauwe dito per dito 24a 29 g j Te Utrecht, den .30 .Augustus. Weit Witte .... 17i a 18 I Roode .... I7lai,8 J .(*) NB. Om plaats te winnen, §h in de tweede "ter recb'tezyde, dit Jp Ainllerdara, by C. CO VENS, Hoek- en Kuiistverkooper op den VygëïïSam. \ Rogge iaiaij j ftoekweit . .... . . . i2§a 13I \ Garst. Winter . . . ƒ 8|aé I Zomer . . . 7éaiV Haver ..4iaó| Capucyners. Groote . 26327 Middelfoort ...52 a 25 Kleine . z\6 GraauweErwt. Groote 127 Middelt. '22324 'Kleine . 15a 6 Ongelez. 15 Groene Erwt. Groote . . ai8§ Middelfoort 16a 17^ Kleine . na 14 dito naar dr. Witte Erwten . . . 'Witte Roonen . . ... Paardeboonen .... Wikken ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN en KOOPWAAREN. Geraffineerde Suikers enz. te Amsterdam den 1 September, en te Dordrecht den 1 September. (*). Candybrooden 39 a 40$ 35 a-36 3Poeijerbrood. ;6 a 37 332a 34 Raffinaden 3*3-33' 30^31$' Melisfeni® 28ia29§ 285 a 29' dito 3 £8 -2513.285 26ia 27L 1 Lompen . 24éa 25$ 24|a 24I Stampfuiker 234 a 28 Bastejden . isia 22 15 a 22Ï Candyën Best Wit 40 a 42 40 a 42 ( Gemeen dito 37 a 3-9 ■ Basterd dito 33 a 35' Geel dito 27 a 31 29 a 32 Bruin dito 245-a 25$ 24 a 25 Syrosp. Bruine a 753 753743 Te Dordrecht, den 28 Augustus. Viasfen Ru 11 we per Steen 30 a 45 ft. Meekrappen .... Styffel te Amfterdam. . . . f 22 Koolzaad, fnl. en Zeeuw. te Amfterdam 82 a 86 te DordrecJtt 83 a 85 JteRotterd. pr L- £2 a.83 Voorlands-ch Fries, en Oostf. i Zomerzaad. . Hennipz. Riga's te /Trnjl. f p-fa iof '< Koningsb. - oi a ,o| i Slaglynzaad. Riga's . -u a I2i I Hellen wy in de eerde Colorn ter fl ! Vjan Dordrecht. Koningsb. ƒ13 a 14! Olyën Raap p. Aam/8o| ZJcrd.a 82j Lyn- • • -73? 73 3 74 I Hennip- . 741 | Raaf koeken, per 1000 te Dord. 74 a 75 I' Lynkoeken. per dito Tabak Inlandf. te Amft. ƒ 12 a 50 Garotten . . . - 44 a 50 j DRINKBAHE 'WAAREN. l'Moutwyn. te Dordrecht . . ioTfo€ te Amft. per Aam 56^570? te Schied. de 30 V. io*4 <£ Genever. te Dordrecht . . 11 dZ te A.nft. pr. Aam 59a 60 c£ te Schied. de 30 V. dZ 'Z ü f V E L S. Kaas. Leydfche 't Sch. .ƒ 35 a 38 Stolkfche . . . - 26 a 28 Edamf. Roodkprst van 13 en 20 g. . ■ 25 a 2? dito van 4 ffi. . . - 24 a 26 Frief. Kruidkaas .. - 24 a 28 Boter. Delftfche . . - 43 a 45 Leydfche . . . . . - 4.2 3 44 Friefche Grasbot. - 37.a 29 ■ Stalbot. BINNEN- en BUI T ETSL. EFFECT-EN. den 1 September. .Baf.Ref.losb.180c.4pC. 92 a 93 1801. . ,. 7.243 7-4 1802. . . 613 62! 1803. . . 51^3 53 —1804. . . 48 3 49t 'Na den Vrede 37^1 38 N. Sch. (Uitl.1 5 pCt. 68 s 69 (dito) 4 pCt. j6ja 57* (dito) 3§pCt. 53|a 54 • • 3 pCt. -4;;| a 42I Heffing, 1800. 3 p.Ct. .42 a 42! Holl. geforceerd 2i 37'a 38 Vrywillig . . 5 57 a 58 Geld. fchaêv. .4 40 a 41 Brabandjchedito 4 ,382 a 39 Rusland . . 5 84 a 84! Keizerlyke . . 5 ,59«.a 61 dito ... 4 52 a 55 Pntisfen . . 5 loo^ajDeerijche Tollen 4 96 a 97 7.weeden . . 5 / po| 3 | dito .... 4 .92 a l Spanje . . . 2I SSia^i Amerika . . 5 97 a § dito met Pr£em.4 87 a i Coupons Keizerlyke . . 48 a 49 Tièrs Confolidé . . . . 30 a 31 Beleen h ank geld. a 99 inkezyde de Pryzen van Amfterdam,  l62» io September 1800 OECOSTOMISCHE COU1AIT. TE* ^VORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE NYVERHEID, KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. * ©ECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. Handels- en Fabriekmatige Be. sc'houwing van de stad en 't voormalig Canton BERN. (Vervolg en Slot van N°. 161. bladz, 37.) TTandel met Holland, JCJ De Hollanders dryven gaarne dén tusfehenfiande , ook met de Berners. Zy leveren aan deze laatften veele Speceryën, /erw- enVr™ fn ^^O^-lndifcha Catoenen, Chineesch en Japansch^ Porcelein, Oost-IndiMe en Chineejche Zyden Stoffen, Catoenen, Musfelines, Aan- W&'.n?fa?d/C,le Linnens' veele foorten van Wollene Lakens en Stoffen, Suiker, Koffy e .Thee. Ook trekt Bern van fiun gehekeld Vlas Lynzaad, Klaverzaad, Balynen, fraan, cn foort gelyke waaren. - Daartegen ontvangen de Hollanders uit Bern ruuwe en witte Z^t/erfche Lywaaten, eenige Zydene StofTen, Horloges, lfnedene en ingezette Cryflallen, enz. _ Zvnde das het voordeel dezer Handelsbalans blykbaar op de zyde der Hollanderen. Y "Handel met Denemarken. De Berners^ontbieden uit Kopenhagen, vooral InTT n °r-M/che Handel van Frankryk door den Oorlog geftoord is, Oost-Indifche Catoenen goederen, Thee, Koffy, Verwwaaren Apothekers-waaren, Porcelein enz. eelyk mede Het zou yoordeelig zyn, in retour naar Denemarken witte fyne Lywaaten en Tafelgoed aftezetten. Ditzelfde zou waarfchynlyk hefgeval zyn met verfchillende Zydene Stoffen en ïv" Deelges €n rüortSe,yke goederen meer" Dit laatfte is tot nogtoe niet beproefd geworden, en dus is het voordeel geheel aan de zyde van Denemarken gebleven. Handelsverkeer met Zweeden en Rusland. Bern trekt uit Zwetden Rood- en Geelkoperen Plaaten, eenige Bonten en Haringtraan. Rus. land levert aan het Canton eenige Peheryën, «aazenhair , Jugten en etlyke Materiaalen. Het land van Bern zet aldaar weinig of niets van zyne eigene goederen af, en betaalt dus tot nogtoe alles contant. Handel met Span/en en Portugal. Uit Span/en ontbiedt Bern zomtyds Goud en Zilver in ftaven , voor deszelfs Muntwezen; verder zwaare Varkens. De Coloniale goederen van beide Ryken worden door de Berners te Uadtx, Genua, en nog dikwyler te Marfeille, ingekocht , wanneer Fiankryks^Handel door den Oorlog niet .geftremd is; anders ontbieden zy die van onzydige plaatfen. • - . ■ ' Naar Spanje gaan veele Berner Lywaaten en I atelgoederen, Linten en Kousfen. n,Lau/?l"? d7,ft ?p SPanJ6r' -en Portugal eenen aan merk iy ken Handel met boeken Dit alles geldt voornaamlyk in rustige tyden, zynde de Handel m geheel Zwitferlald tegenwoordig zeer verwoest. . 6 De Hoofdftad Bern heeft vooral zedert 168S l eTd t lf,FéS VLnd geTnne" in a-beSzaamheid en Indu/lrte. Dezen hebben in verbindtenit met de ingezetenen veefe Fabrieken aangeiegd. De Stad bevat loooo Zielen , en W %an% Aar die tot aan den Rhyn toe bevaarbaar is in de 4 Catoen- en Indiënnes - Fabrieken te Rern warden jaarlyks 40,000 Hukken goed, de helft infyne foorten, gemaakt. Er zyn iïoZvdeweeveryen aan den gang, welke GrosdetourL gladde, getireepte en gebloemde Taften, Triuml phanten, Damasten, Fluweelen, Croifes of Serges sn Atlasien.leveren, kennende deze waaren zf« wtl tegen de Franfche markten; doch in n« maa«  ( 4i ) maaken van gevlamde, gebrocheerde, gefatineerde, doorfchynende, gecordonneerde, gefchilderde en _ andere ' ryké Stoffen moeten de Berners voor die van- Lyotis onder doen; men poogt ook deze Manufaéruur hier te lande niet eens natewerken, eiii daaraan doet men zeer wel. De Zyden - lintwerkery geeft arbeid aan 5 Weefftoelen; doch meer dan 300 Stoelen zyn bedryvig in het maaken van Garene, Zydene, Wollene Kousfen, enz. Omltreeks Thun in Schwartzhurg wordt veel Floretzyde gefponnen. Bern heeft twee groote Misfen , die elk 14 dagen ü*üuren. De ééne , begint den 2^" Zondag na Paafchen, de tweede den laatften Maandag in November.'— Er'zyn 32 Ma and mark ten in 't jaar; en op deze is veel Handel in Paarden en Hoornvee. De .voornaamfte zyn in January, February, April, September en Üct-ober. Ten aanzien der Rekenwyze, Munten, Maaten en Gewigten, kan men in. Gerhardts Kantorisï en in het Etat Statistique de la Suisfe van den Laufanner Hoogleeraar Durand het nodig onderricht vinden. Bern trok zyne Wisfels voorheen over Genévc; thands doet hetzelve dit ook wel rechtftreeks. De Kooplieden houden rekening in Francs of Livres Bernoifes -van 10- Batfen, 20 Sous of Schel lingen tot 12 Deniers. Het Gewigt van Bern is zoodanig in verhouding met de andere Steden, dat men, 51 Bernsch eg/in io.,ooo deelen verdeelende, daarvan heeft te Laufanne en Morgas . t . 9727. Nion 10959. Romainmotier 10271. Tverdon ....... 10326. Granfon 10308. Payerne . 9764. Gesfenay 10525. Vevay 10595. Aarau 9347- - Thun 10289 Zoffingen 9528. Bruck 10489. Buren ........ 10320. IS er te veel of te weinig GOUD en ZILVER in de Wereld? (Uit het Journal von Schedel en Sinapius.') Indien het mooglyk ware, de geheele fom van Goud en Zilver, zedert eeuwen uit den grond opgewoeld, en als een ruilmiddel ter bekoininge [van allengs toeneemende behoeften, onder dè [ menfchen veifpreid , bepaald optegeeven , zou deze fom buiten kyf onbezefbaar groot zyn ; doch onderfteld, dat deze fom eens gelykmatig verdeeld ware onder alle de menfehenkinderen, zb zoude elk hunner naauwlyks genoeg hebben, om in middelbaren ftand te leeven. lntusfcheu zou zulk eene verdeeling fchadelyk zyn, en wy opperen die alleen als eene onderftelling, om daaruit het bewys afteleiden, dat, indien ook de masfa van Goud en Zilver verdubbeld ware, er niet te veel van die Metaalen in de wereld zoude zyn. Niet alleen jn voorige eeuwen leefden volken, by welken thands millioenen contant in omloop zyn,' by het bezit van eenige tonnen gouds zeer gelukkig, maar ook thands nog is de verhouding der Nationale rykdommen zeer ongelyk, en het vermogen der volken en Maatfchaplyke Standen is nog eene louter betreklyke zaak. Hier en daar vinden wy menfchen, die hunne fchatten by millioenen rekenen ; anderen'tellen die by honderd - duizenden ; weder anderen noemt men welgeftelde lieden, om dat zy eenige duizenden bezitten, of worden met het bezit van eenige honderden voor bemiddeld gehouden.. Zeer veelen .komen op eene eerlyke wyze rond, en weeten zich echter menigen genoeglyken dag van hun inkomen te verfchaffeh ; dan' verre weg de meeste menfchen vefteerén'hunne verdienden van den éénen dag tot den anderen. Zulk een land verdient voorzeker het rykst en gelukkigst genoemd te worden, waar geene . bedelaars nog lediggangers zyn, waar ieder vlytig arbeidt, de ééne hand de andere helpt, eh enkel'kreupelen, huisarmen, zieken, kinders en weerloze oude lieden ten algèmeenen kosten worden onderhouden. Doch juist zoo, fchoon in verkleende mate, was het reeds voor twee eeuwen: ook toen vondtmen'-fchatryke, ryke, bemiddelde, welgezetene, behoeftige en doodlyk arme menfchen. Men leefde en onderhieldt zich door elkander, fchoon nog geene Suiker, Koffy, Chocolade, Ananasfen, Champagne-yvyn, Zydene Stoffen, Galanterie- en Konstwaa'rën kennende, en met veel minder behoeften, Fabrieken en Manufaftuuren, dan hedendaags. Tusfehen de onderfcheidene volken vinden wy eene foortgelyke betrekking. Men vergelyke b. v. Zweden met zyne Yzer- en Koperwerken, . Rusland en Denemarken met Holland, Engeland 2n Duitschland; hoe contrafteerend is hier niet ie fchaarsheid en overvloed aan klinkende fpe:iën! — Wy behoeven dus in de eerft e 500 jaa* ren nog voor geene algemeene overftrooming der wereld met Goud en Zilver te duchten, al  C 43 3 'al wierd ook de tegenwoordige hoeveelheid er 'van verdubbeld. Is b. v. niet de masfa van •het contant zedert 100 jaaren door de overdrevene Nationale lchuld der Engelfchen, door de vermenigvuldiging van het reprafentatif, door het -fcheppen 'van onnoembare 1'chatten in banknooten en-andere Papieren waardens, meer dan verdubbeld geworden, zonder zulk eenen zondvloed te bewerken? Zyn niet integendeel alle Keizers, Koningen en Mogendheden verplicht dit • voorbeeld natevolgen, om zich en hunne Krygsheiren te konnen ftaaude houden? deedt ■de mangel aan contanten niet onlangs te hamburg, Bremen en elders een paar honderd Handelshuizen inftorten? Daar dus reeds eene overgroote hoeveelheid Goud en Zilver aanwezig is, daar onophoudelyk nieuwe fchatten uit Amerika, en uit Europa zelve toevloeijen, daar de_Nationale rykdommen door klinkende en papieren Munten geiladig vermeerderd worden, hoe is het dan mooglyk, dat de geheele wereld over gebrek aan geld klaagt, en niet in itaat is, den gouddorst der menfchen te verzadigen ? Wy andwoorden: niet een waar gebrek aan geld, maar. alleen gebrek aan den behoorlyken, üiflen en fnellen omloop van hetzelve is de oorzaak , die het rad der werkzaamheid ftremt, en deze klagten veroorzaakt. — De. Oorlog ftoort overal het openbaar vertrouwen, zonder welk geen Handel noch geldömloop kan plaats hebben. Hierdoor valt de behoorlyke verdeeling van de geldmasfa over de geheele Maatfchappy weg, en er pntitaat eene nadeelige ongelykmatigheid. Op veele plaatfen heelt eene vreeslyke ebbing plaats, terwyl elders de goudvloed over . hoofden , huizen en landen heen ftroomt. — In dezen toeftand geldt het recht van den ftérklten en rykiten tegen dat der minder vermógenden. De ééne Natie fleept het Goud en Zilver voor de andere weg, gelyk zich b. v. de Engelfchen van'alle de voordeden des Wereld-Handels hebben meesters gemaakt. Hierdoor worden Keizers, Koningen, Mogendheden en Volken arm, terwyl hunne leveranciers millioenen opéénhoopen, en lediggaande geweldenaars met kwistigen praal de vruchten van armoedig vly tbetoon verfijnden. Dan, zoo was 'het ook reeds voor onze Christelyke Jaartelling. Reeds ten tyde der oude Romeinen vondt men eenen Crasfus, met bergen van Goud en Zilver omringd, tegenover eenen Ccefar, verzonken in zyne onmeetelyke fchulden. Onder dit alles moeten wy geduld oefenen. Alles heeft zyn eindpaal ; dus zal de Oorlog ook niet eeuwig duuren. De Vrede met hare zegeningen zal ééns het afgefolterd , uitgeput van den fterkften en rvktfen tegen dat der min- menschdom komen verkwikken , dan zal ook de geld-omloop alle Volken en Standen bereiken, en alle de tegenwoordige wanorden zullen door vlyt, geregelden Handel, arbeidzaamheid en vergenoegdheid verbannen Worden. [Ach'! mogten deze goudene tyden fnel aanbreken, en zoo die doodlyke ftihtand, die nog gevaarlyker ophooping van fchatten by enkele wezens, Standen en Volken, en de daarmede gepaarde rampzalige geldeloosheid van verre de meesten, waaruit op den duur eene volftrekte ontbinding van alle Maatichappyé'n en goede orde zou moeten geboren worden, fpoedig een einde neemen! Dit js de wensch van alle braaven, dien God almachtig verhoore! Reda&.~\ Üit alles befluiten wy, dat er oogenfchynlyk tot heden toe nog niet te veel Goud en Zilver in de wereld is. [Onder verbetering. Er is onder het menschdom veel minder rykdom nodig, om gehikKig en vergenoegd te leeven, en veel meer, om de wereld geheel te verwoesten. Hoe meer geld. er komt, hoe meer de weelde groeit, en de Ichatten op byzondere plaatfen zaamgehoopt zullen worden. Dit maakt de algemeene behoeften grooter, en de afhanglykheid der menfchen van eenige weinige Millionaires volftrekter. Het gevolg moet zyn — armoede en verwoesting. JU Voor icoo en meer jaaren zuchtte het menschdom onder het despotisme der geweldenaaren, thands gaat hetzelve gebogen onder het jiik der r.,.. Reddcl.~] II. OECONOMISCHE BERICHTEN. Bericht wegens een verbeterde en onbevriesbare RAAPOLY. Wy vermeenen onzen Landgenooten geen ondienlt te doen, door hun te berichten, dat de Gebroeders van Nieycryaart te Dordrecht zich. het middel hebben eigen gemaakt, om , op het fpoor der Engelfchen, de Raap-oly tot eenen byzonderen hoogen graad van zuiverheid te laffineeren, zynde deze geraffineerde Kaap-oly te bekomen tot den prys der gewoone Raap oly, met een derde verhooging van de waarde, welke verhooging is voor de ingredkn en, arbeidsloonen, en verlies in quimiteit, by het raffineeren, zynde, volgends genbniene proeven, evenredig aan derzelver veibeterde qual.teit, daar drie Aameo geraffineerde Oly, in het fmouten Fa en  c *4 y en kammen der Wollen, doe: derzelver vloeibaarheid, zoo , veel afdoen, als vier Aamen gewoone Raap-oly, en, door derzelver zuiverheid in de Lakens de Olyf-oly evenaart, terwyl zy, door hare gefchiktheid om in Lampen te branden, alle Boom-oly overtreft* — Dezelve is tot ultimo February aanrtaande in groote en kleine quantitehen tot, gerief (om de qualiteit te konnen, lee.en . kennen) aan de Fabriek te bekomen, en met, primo Maart, in geene mindere hoeveelheid, dan vyf Aamen te gelyk, als wanneer eene korting van. 5 pCt. voor contant wordt gegeeven. Dezelve. Burgers; wier, yver zich ook byzon-, der bepaalt tot het hier te. lande in werking brengen van nuttige uitvindingen, zyn insgelyks geflaugd. in het bereiden, van onbevriesbare. Raap. oly, gelchikj tot het branden der Stads Lantaarns of Lampen binnen deze Republiek, en voor alle ftedelyke» Dire&ijyi by hun te bekomen* — Deze^Oly, welke door koude noch vorst wordt aangedaan,, 13 by; hun te, verkrygen, tot den prys der gewoone Raap-oly, dezelve is .ongefchikt om binnens.huis te branden, maar, door eeinge verandering in de conft.r,uö;ie der ordinaire ftedelyke Lampen te maaken, boven de gewoone; Raap-Oly veikjeslyk, om fb:aaten; en open.plei.-' nen te verlichten, de.wyl het licht fterker is,! geftadiger brandt,.en deeke of en tn hoe verre de rfgihithge Kribben, ■ 10 als er tn de laatfte jaaren verfcheidene. op. den oven-Rhyn en elders aangelegd zyn, met zooda- ge door ondervinding geftaafde Theorie al of niet rooken, en ten aanzien van de laatfte, dat men ■' ■lialvcn de lengte en ftrckkwg ook levens de liooste ■ r Kribben cn-Hoefden, zoo wel als derzelverryal, vergeleken met de hoogte der daaglykjche ■tycn, tn. aanmerking neeme. . Vraag. 59»/ *» Daal* in het algemeen erkend wordt", dat-' de arneeming en verlaaging onzer Zeettrandè-i • het behoud der aanpaaiende Zeewecnntv« ** 3  C 46 ) „niet alleen 2eer kostbaar, maar ook ten „ hoogfte gevaarlyk maaken, zo wordt gevraagd: Kan deze afneeming en verlaaging van het Strand alleen door de bekende middelen ter belettinge der i Zandjhtiving, t. w. door Stroo- en Helmplantingen of Rietfchuttingen, te keer gegaan worden ? Zoneen, zyn er dan ook andere middelen, dan de met Steen gedekte Ryfdammen , of zoogenaamde -Steenen Hoofden, voorhanden,'waardoor het gemelae vogmerk bereikt zou konnen worden? Zo ja, welke zyn die middelen? Vraag 60. „ Naardien de Stoom - machines, zedert de laatfte „ jaaren, voornamelyk door den grooten Werk„ tuigkundigen James Watt, zeer aanmerklyk •„ verbeterd, en ten aanzien van het werkend „ vermogen, tot een grooten trap van volmaakt' „ heid gebragt zyn , des dat dit vermogen , ; „ t. w. de uitzettende kracht van den ftoom, ±, thands niet Hechts alleen'boven den Damp,, zuiger , gelyk te vooren, maar beurtelings „ boven en onder dien zuiger eene evenmatige op- cn nederpersfende kracht oefent, waar: „ door dit voortrellyk xverktuig zoo wel ge„ fchikt geworden is, om rondgaande bewee' „ gingen van allerleien aart,' als om op- en „ nedergaande voordtebrengen ; zo wordt gevraagd: Of tér ontlasttnge van het overtollig water uit Polders én Droogmakerytn het yoórdeeliger zyn " zoude, vtfn de beweeging dezer verbeterde Stoommachines gebruik te maaken, met namelyk in plaats van 'Pompen, flaande of hellende Schepraden, of tok Vyzels door dezelve te dóen bewerken ? „ By deze overweeging begeert het Genoot„ fchap, dat men tevens voege eene vergely„ kende beöordeeling van de uitwerkingen de,, zer laatstgemelde Werktuigen, wanner dezelve „ door den wind , of door zulke verbeterde -„ Stoom-machines, in beweeging gebragt wor- den." Welker beandwoording bepaald was op den I Maart 1799; Helt de eerfte (Vraag 54) voor een onbepaalden tyd voor, terwyl het op de 1 laatfte (.Vraag 59 en 60) tot 1 Maart 1801 Andwoorden zal mwagten; gelyk ook nog voor een "^onbepaalden tyd blyven ophangen: Vraag 37. . Welke zyn de bekwaamfie middelen en werktuigen om in de Rivier de nieuwe Maas den verderen aanwas der 'Plaaten, even boven en beneden Rotterdam, op eene min kostbare wyze te voorkomen, dezelve te doen verminderen, en, zoo ver mogelyk is, wegteneemen? NB. Deze met uitlooving van eene-dubbele Goude'Medaille, ter zwaarte van óo Ducaaten. Vraag 50. Op wat wyze zoude men in Polders, door Stoomwerktuigen droog gemaakt en droog te houdt n, de opkomende Landen moeten ver deelen en aanleggen , op dat daaruit voor de Onderneemers der • 4 < 29 ii [64 W; N. W. 2 Zeer Betrokken. 20 < 29 9^74 2 . J c.g9 Hij 59 2 Een weinigBetrokk. C.29 7^64 West. 2 r— i29 xi| 60 4 Zeer .Betrokken'. v 29 5! ólT w! Z.~W. 2 ■ . ~ 5 <3o 1 6o| 4 2r I29 5 58! 2 Zeer Betrokken, D. * C3Q 1 54 1 g Helder. I C.29 5Ï S5§ N. W... 2 Zeer Betrokken. ■ V30 1 62 L, W. 2 Zeer Betrokken, v 29 6é(s8é. Z. O. , 2.-—-—mVi» • ■ , 6 <29.11 62|, 4[Betrokken. 22 < 29 6§ 6if N.W. 2 Betrokken. , C.29 ioi 56i vV. tenN. 2(Zeer Betrokken. ■ C29 5ï|s* z,J^-_ a/Een wein. Betr., D. f29 ioibjöi N.W. 2- y2p 6|:j55 N. O. • 2 Betrokken.' ^ 7 <3o 1 59* 4- 23 < 29 7i 6oï N.W. 2 Zeer Betrokken. C.30 li $6 . • 2 Betrokken. C.29 7^j58ir Noord. _ 2'Betrokken. ^"30 2|;56i N. O. 2 Zeer Betrokken. I V 29 7 59 O. N. O. 2 BëTFökken, Regen. 8 <3o 3 65 2 Een weinigBetrokk. 24 < 29 7 681 -• 2 Zeer Betrokken. ■ „ C.30 3 |56f N'. N. O. 2 Helder. [ jig 8 57 N. ten O. 2 Een weinig Betrokk. ^30 iïm^ Z. O. ' 2[Zeer Betrokken. C29 8 60 O. N. O. 2 9 s 30 3l|67| N. W. 2 Een weinigBetrokk. 25 < 29 85 67 2 C\;io 2Ü61 N. O. 2 Betrokken. '.29 8* 59x N. N. W. 2 Een weio. Bet.N. L.-j V30 2§-6i§ [O. N. O. 2 V29 81 58 N. W. .2(Zeer Betrokken, i 10 ^30 2 '66 1 Een weinig Betrokk. 26 {29 8 61 N. N. W. 2 Betrokken, Reeën £30 ih'62j N. O. 4IHelder. (20 gi 59 Noord. 2| ■ — j ^"30 1 63 O. ten Z. 2 Een weinigBetrokk.! | V 29 7i ëTI ~Z. W. 21 11 <3o 1. 80 Z. O. 2 27 < 29 8 62 '2 Betrokken. C>9 n||62 O. Z. O. 2 Helder. I £29 9f 59? . 4 , , , .. 1 ^29 ii§"66 Z. 2. O. 2 Een weinigBetrokk.! vTg 10 58 Z. 2. U. 2 Zeer Betrokken i is <29 n| 81 W. Z.W. 2 ; i 28 O9 io$ 70 2 - i. * 1 C.29 n| 61 Noord. 2 Zeer Betrokken. | L29-12lAl z ^uid. 2 , C"3<* i 60 ——— 2 Betrokken. C29 1 ïi "öo " Z. O. ~ ' ~HZT~"| 13 <3Q i ö8 4 29 <29 n| 65 O. ten N. 2 . 1 C.30 §58 2 Een weinig Betrokk.[ C.29 "| 6i§ Noord. 2j- - V30 1 59i O. N. O. 2 Zeer Betrokken. V 29 ui 60 'N~"T~~" f~"~™-——— 14 C30 1 661 2— ■ 30 <3Q 65é N. N.W. 2 Een weinigBetrokk (L3Q 1 158 ■ Helder. /.30 f 58 Noord. 2|-—■ — ^30 1 65 N. W. 2 Zeer Betrokken. V30 i 6o~ N. N. O. 2 Zeer Betrokken 15 <3o 1 73 2 3i-<3o '6ii 21 ' £30 f 62i 2 Een weinigBetrokk.! C.29 ui 56 N.tenW.2;Een weinigBetrokk t3o i ÖÏ1 W. Z. W. 2 ' ■' " ë y-™— "~ 16 {30 1 685" — 2 s 1 . < 'I fl3o 1 j9ï West. 2 , l | Gevallen Regen, gedurende de Maand Augustus, 37 Lyn. De Uitwazeming is 49 Lyn.  K 48 > M.ARKTPRYZEN van KOOPWAAREN en LEVENSMrniYP i t?-iw uiiniilicn , ENZ. ITe Amsterdam, den.8 September. ggl. Tarw.Voorl. RoodeperL. 2003300 Witte . . 200a 300 ■Gron.en Old. . . 2003300 •Voorl. Gron. en Old. -Roode .... -sooaico1 .Friefche -2203340 .Zeeuwfche ... . 2708-370 Vlaamfche, Roode -2003340 Witte 310a 360 /Rogge. Bovenlandfche . 190a220 _ .Brab. en Vlaamf. 2003220 Gedroogde . ... 210a 230 1Garst. Voorland f. Winter 130 a 160 "Friefcne dito . . 130a 160 'Vlaamfche . . . Gron. en Old. Winter 120a 160 Zeeuwf. en Ov. Wint. 120 a 160 dito Zomer . . . 1253 r4o 'Baver. Brouw- . . . j00 a 120 - -Witte Voeder- . 75a 90 Boekweit. Voorlandfche . .52 a 58 Amersf. en Gooif. 52 a 58 .Paardeboonen . . ... Te Dordjécht, den ^September., ^«nr.Oude Zeeuwf. perL. 3063370 Beste nieuwe . j 346*370 ( Gemeene .. . , 1903-278 \ J Blaauwe .... .1983314 j Zomertsrw . . . 1903262 j Rogge. Zeeuwf. en Inl. per Z. 253271 c Br. VL.enBov.perL.220a242 1 ,j ,Garst. Zeeuwf. en Ov.Zom. 35 3 3,5= ,5 dito Winter . . ^337^ i .Spelt, Nieuwe, per Last 22a25oC C Haver. Inlandfche Brouw 21325 of g dito Pasrdevoer I6~a20e£ G Boekweit op 140 ffi wigt B Paardeboonen .... q Te Rotte r,d a m , den 1 September. B Tarw. OudeZeeu..perZ.Z. 36342 C Si Nieuwe dito . 43345 6 ' Gemeene dito . 7 Boekweit. VI. r 54 fl? per L. ~] V Brab.'op'dito. J 52 a Klei zonder wigt 48350^ * Gaist. Winter per Hoed 78 a 80gl. R Zomer dito ; '763 78gl. Rogge. Zeeuwf. N. . . . 2<5a27g Haver. Zeeuwf. Brouw 4434651. dito Voeder . 35 a 42 gl. Paardeboonen per L. JV Witte Erwten per Zak 24325 g Zi 2V Blaauwe dito psr dito 24328 8 H Te Utrecht, den. 6 September. Weit. Witte nieuwe . . r$fai9 Oude ifi|a ï9f I Roode nieuwe . . i7fai8 j 01 Te Amfterdam, by C. CO VENS, Boek- en Ivunstvcrkcaperoplen V^n&m. <<£gs I2|ai3 ISoekweit . . . . c ijgfal4 Garst. Wipter . . . ƒ '7*af -Zomer . . . . '73-1 'Haver ...... 4? 3 6- ■ Capucyners. -Groote . 1*93 22 Middelfoort .17318 Kleine . 15316 ■GraauweErwt. Groote 20324 Middelf. 18319 Kleine . 15316 Ongelez. 13314 Groene Erwt. Groote . . ai9 Middelfoort dr. . a 17. ■Kleine zuiv. . 12af Groote Witte . a2p Witte Erwten .. . . Witte Boonen ..... Paardeboonen .... Wikken ...... . . ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN en KOOPWAAREN. GERAFFINEERDE SüIKERS tnZ.' te Amsterdam den 8 September, en te Dordrecht den 8 September, landybroodeu 39 a 40? 35 136$ 'oeijerbrood. 37 a 38 33fa 34 .' .affinaden 32 a 33 30ia 3i| Melisjen 2 IS 28fa29f 281a 29I ito 3 fg 25^3 28| 2t3ia 27I .ompen . 24ia 25f 24|a 24J tampfusker 23§a 28 I 'asterden . J5fa 22 15 a 22I I andyèn | est Wit 40 a 42 40 a 42 ." emeendito 37 a 39 I asterd dito 33 a 355 eel dito 27|a 3r 29 3 32* rum dito 24^3 2.5? 24 a 25 nop. Bruine 78 a 79 fi 75 a 748 I e Dordrecht, den /s. September. \ Igsjen. RuuweperSteen 30 a 45 11. C leekrappen . . . .. j yffel te Amfterdam. . . . ƒ 22 / wlzaad. Inl. en Zeeuw. jj te Amfterdam 80 a 85 d te Dordrecht 83 a 85 F teRottenl. prL. 62 a 83 L Voorlandsch £ Fries, en Oostf. &\ merzaad. . | mnipz. Riga's te Jmft ƒ 9f a I0| [ J Koningsb. - 9*3 !0| | di glynzaad. Riga's . -ir a 13 C< Koningsb. ƒ13 a IS 37 le'n.Raap p • Aam f 7 gi Dord. a 82 Bi Lyn-. . . -7ii a7+ Hennip- . .74 tvryheid der Volken, konnen zy door niets, dan door hunnen eigen vryënwii, verplicht worden, om sfftand te doen van iets, welk hun byzonder voordeel betreft, zonder iemand tot nadeel te ftrekken. Naar het Recht der Volken kan derhalven eene Mogendheid niet dan door eene vryvvillige overeenkomst verbonden zyn, om het recht afteftaan, van op haar eigen grondgebied hare inlandfche Producten naar goedvinden te verkoopen. Verkoopt zy die aan twee Natiën, die met elkander in oorlog zyn, dan betoont zy zich volkomen onzydig, want zy Handelt volmaakt gelyk in tyd.en van Vrede, en is in den volften ziri des woord s Neutraal, Alle bepalingen dus, welke de oorlogende klachten tegen dit recht van een onzydig ""Volk Hellen, door den Handel met zommige artikelen te verbieden, en met andere toeteftaan, moeten zelfs dan, wanneer louter noodweer die heef: voorgefchreven, befchouwd worden te ontltaan uit willekeurige overeenkomflen, dus, als gevolgen van een overeengekomen recht, en geenszins van het algemeen Volkenrecht: dit laatlte IV. D&e&. toch verbiedt aan Neutrale Mogendheden niets van dien aart; gevolglyk zyn ook die Waaren, welke men in oorlogstyd Contrabanden noemt, b. v. Wapenen, Geweeren en andere Oorlogsbehoeften of Ammunitie, eigenlyk niet te belchouwen als Contrabanden uit hoofde van Neutraliteits - rechten, of als een gevolg van het algemeen Volkenrecht, maar uit krachte eener overeenkomst, of ten minfte van eenen afftand der natuurlyke rechten , weshalve zulks ten aanzien van de meeste volken, die daarin nimmer hebben toegeftemd, alleenlyk is aantemerken als een dwang, dien zy zich laten welgevallen Indien door het algemeen Volkenrecht aan de / Neutrale Mogendheden, die bevoegd zyn, om eenen a&iyen Handel met oorlogende Machten te dryven, het vervoeren van eenige Waaren in het land van één derzelven, fchoon Contrabanden zynde, vryftaat, moet uit deselfde reden ook de verkoop dier zelfde waaren op eigen grondgebied mede geöorlofd zyn, zoodra eene onzydigc Mogenheid voor den oorlog met de oorlogende Macht eenen pas/iven Handel heeft gedreven. Dus moet de algemeene pasfive Handel of de onzydigc verkoop op eigen Neutraal grondgebied, van zulke Goederen, Producten of Fabriek waaren van allerlei aart immer vry zyn, indien de Landsheer Hechts geen byzonder Tractaat met ééne der oorlogende partyën gefloten heeft, welker onderdanen op het Neutraal gebied iukoopen konnen doen en zich van behoeften voorzien, mids alleen de lands-regeering zich niet in koop of verkoop menge, noch bevéle, dat me» de Magazynen met Krygsbehoeften aanvulle, of daarmede zyne eigene Schepen bevrachte, om die naar het grondgebied der oorlogende Macht overtevoeren. Doet eene Mo- gend- (*) Vérgelyk GalïUni ii Dti Dovtri dt Principi Ne» tr«i, enz. Lr  gendheid niets meer, dan den Handel van haari eigen land te befchermen,en hare ingezetenen den viyën Handel., op denzelfden voet als vóór den! öorlog, toeteftaan, zo oefent zy niets meer uit! dan de onbetvvistbaare rechten der Neutraliteit ,\ die alleen door byzondere, uitdruklyk bepaalde,» of ftilzwygend getroffene- overeenkomften konnen; gewyzigd worden Lodewyk XII van Frankryk, en Ferdinand, Koning van Spanje, gezamenlyk het Koningryk van Napels veroverd hebbende, kreegen met elkander eenen twist in het oogenblik, wanneer zy dachten dien buit onderling te verdeelen; er brak een oorlog tusfehen hen uit. Weldra geraakten 'de Spanjaarden in den uiterften nood; door gebrek aan geld, levensmiddelen en Ammunitie, Dit laatfte gebrek werdt op een zekeren voet door tusfehenkomst van den Venetiaanfche Senaat vervuld, wyl deze de proviandeering der Spaanfche Legers cn plaatfen uit de aan hare- Republiek 01 derhoorige landen niet v^rboodt. Hierover liet de Koning van Frankryk by .den Senaat klagten doen; deze andwoordde, dat zulks, zonder medeweten van het'Gouvernement, door eenige byzondere Kooplieden was gefchied; en vermids Venetië eene vryë Han- ! delsftad was, kon men aldaar niemand verbieden \ Handel te dryven, en aan zyne Koopmans-^- i culaticn eene richting naar goedvinden te gee- i ven (f). Deze wyze Raad maakte dus een j billyk onderfcheid tusfehen het verordende dooiden Senaat zelve, en de ondernemingen harer byzondere Kooplieden. Op dezen grond bewaarde zy de vryheid harer ingezetenen, om, ook in oorlogstyden, den vryën Handel, zelfs zonder uitfluiting van één eenig artikel, te konnen voordzetten. Offchoon deze grondfteliing onbetwistbaar ze- v •ker is, heeft Galltani dezelve niet indacht geno- f taen, maar eene tegengeftelde Theorie' omhelsd. 1 ■ Na met grond aangemerktte hebben, dat de c Neutraliteit geen nieuwe toeftand is, maar eene verlenging des voorigen, en wel* [om dat er 1 geene nieuwe beweegredenen zyn opgekomen, c die tot eenige verandering drongen, befluit de rSchryver, tót verwondering van elk, die een c gezond oordeel bezit, dat de Neutrale Mogend-,h «heden niet langer, gelyk voorheen, aan de ^ onderdanen der oorlogende Machten WapenenM] en andere KrygsbehoeUen mogen toevoeren. — '' ' ' ~ ——:— d (*) Zie Lampredi Theorem. Jur. Publ. Univ. p. V. cap. u 12. g 9. N». 4. fcp in not. V (t) Zie Guichardin. (Gukcierdini) Hifi. des Guerresl^ * Italië. Liv. V. p. 145. j h Ondertusfchen, indien de oork»g scène verandering maakt in den voorigèn toeliand van een Neutraal volk; indien dezelve de rechten, welke zulk een volk in Vrede'styd hadt, niet verbreekt; waarom zou hetzelve dan ophouden denzelfden Handel verder te dry ven, die het voor 't uitbreeken des ooriogs dreef'V waarom zou het zynen toeftand moeten veranderen, daar die, volgends Ghllian't s eigene grondftellingen, geene verandering ondergaan heeft? En waarom zou het een Koopvaardyfchip met Krygsbehoeften niet naar eene Neutrale Haven zenden, en aldaar verkoopen mogen? 's mans gêlchryf ademt hier louter partyzucht, ter wederlegging van Lampredi, die het tegengefteld gevoelen van Galliani omhelsde. Men boude het derhalven als eenen onfeilbaren grondregel vast: dat volgends de Conventionele gronden des Europifchèn Zeerechts, Neutrale Mogendheden geene artikelen van Koophandel, -die zlleenlyk. tot het voeren van Oorlog vereischt worien, en die men daartoe rechtsftreeks gebruikt t nogen uitvoeren; doch dat zy, zonder eenig ge. 'aar, cn zonder het misnoegen van eenige Macht ■e verdienen, volgends het algemeen Volkenrecht, lemelde artikelen als Koopmaren op hun eigen ;randgebied mogen verkoopen, aan elk, die hen laar om aanvraagt: want, zy doen zulks zonder ■enige keus van party, of zonder daardoor de ééne f andere der oorlogende Volken meer of minder te 'egunjligen. Over het fabriceeren van 't SPAANSCH GROEN. Het Spaansch Groen is onder de bereidingen an Koper een onontbeerlyk artikel voor "de [onfteu en Handwerken. Niet alleen de Fvn:lnlders, maar ook de Verwers bedienen zich aarvan in veele gevallen met nut. Alle Koperroest of Kalk, die men door zouten it dit metaal trekt, geeven eene blaauwe, min f meer naar het groene trekkende Verw. Af'le ïiddenzouten byten dit metaal uit, of zetten ie ftof aan, die men Spaansch Groen noemt• et is genoeg, dat zy flechts het Koper aanraa! en, of dat men eene Koperen plaat in oplosngen van Zout legt, die daaruit neemt, aan de icht blootltelt, cn ze zoo Iaat droog worden. De zuuren, die het Koper door hare ontbin;nde kracht oxidecren, doen eene gelykfoortio-e erking als de middenzouten. De zuurftof Is ia eene tedergroene' en blaauwachtige couleur, aar zyn er onder de zuurftoffen, zoo fnel m tare werking, dat men het Koper flechts eeni- ige  C 51 ) |e minuten lang aan derzelver damp behoeft 1 Blootteftellen, om op de oppervlakte van ditj metaal eene Kalk of roest te»doen ontdaan. Het Oxygene- zoutzuur brengt deze uitwerking te] weeg, gelyk ook de dampen en uitwazeming van I Salpeter- en Zwavelzuur. De zuurftof, die men door vuur uit het Koper haalt, is zeer onderfcheiden van die, welke door het decomponeeren der zuuren uit dat metaal getrokken wordt. De couleur derzelve is, in plaats der gewoone groene, graauwachtig, terwyl die, wanneer men de calcineering lang aan een by een hevig vuur voordzet, eene b'loedroode verw aanneemt. Men zie het Chemisch Laboratorium van Kunkel. Behalven de zouten zyn er meer andere dingen, die het Koper groen oxideeren; alle Olyën en vette ftofFen doen diezelfde uitwerking; zelfs het. water, eenen tydlang in koperen vaten of ketels geplaatst, bewerkt" eene oxidcering. f Iets ongewoons hierby is, dat de meeste de- f zcr zclfftandigheden flechts in den kouden ftaat U eene merkbare werking op het Koper doen. e Zelfs de zouten, die het Koper, wanneer men z ze daarin ftaan laat, geheel verteeren, tasten dit r metaal op geene aanmerklyke wyze aan, wan- 'y neer zy daarin worden opgekookt. g Onder alle de bereidingen der Koperkalk is tï er geene kostbarer, dan die door Azyn of Wyn- rj Azyn gefchiedt. Alle Spaansch Groen , dat in den Handel komt, wordt op deze wyze ge- „ maakt, en deze Fabriek heeft zich voornaamlyk ,, in en rondom Montpelliér gevestigd. " „ Zedert 1750 en 1753, wanneer men in de „ Memoires- de l'Academie eene zeer naauwkeurige befchryving plaatfte van de bereidingswyze van ,, 'i Spaansch Groen, is deze zeer in haar voordeelf,, veranderd, bedienende men zich tegenwoordigj„ daartoe niet meer van Wyntrosfen en Wyn,!,, maar van de fchillen der Druiven, 't geen ongetwyfeld veel- minder kostbaar is. „ Deze Druivenfchillcn en Koper zyn de eenige „ ftolfen, tot het maaken van Spaansch Groen bc- „ nodigd. l Voorheen kreeg men het daartoe bereid Koper K, uit Zweeden; thands trekt men hetzelve uit del,, Smelteryën, die te St. bel, Lyons, Adgnon, Be-U, darieux, Montpelliér enz. aangelegd zyn. Het beftaat in ronde plasten, in dooiiheue 20 a 25!,, duimen houdende, en § lyn dik.- Men verdeelt „ te Montpelliér elke plaat in 25 ftukken, alle „ langwerpig vierkant, van 4 tot 6 duimen lengte „ en 3 duimen breedte, weegende elk 4 oneen." „ Men -Haat ze, één voor één, met den hamer „ op een Aambeeld vlak, om aan het Koper del,, nodige digtheid te geeven. Anders Ichilfert he, j „ af, en men kan er die Kalk moeilyker van af- haaien; ook zouden er fchïïfeïs metaal medé onderkomen, het geen een aanmerklyk verlies van Koper zou veroorzaken. \Het vervolg in N°. 164.) HUISMIDDELEN, NUTTIGE ONTDEKKINGEN. Eenvouwig Middel tegen db ROTACHTIGE NAJAARSKOORTSEN. [In een ander Binnenlandsch Dagblad is gei laatst het volgend voorfchrift tegen de rotachge Najaarskoortfen, door Dr. L. Bicker te Rot. •■rifam uit een Engehch Tydfchrift overgenomen, n in onze taal medegedeeld. Wy plaatfen hetzelve, ter verdere verfpreiding, in onze Coü. uit, en wenfehen de gelukkige uitwerkfelen er an by die onzer Lezeren, welke in het treuriM eval zyn mochten, van door gemelde Koortfen : worden aangetast, door een gefchreven becht van hunne hand te verneemen. Rcdac^.1 „ Naardien de ziekten van eenen rottigen'aart thands zeer hèerfchén, ingevolge van de lans aanhoudende hitte en droogte, oordeelen wy het van onzen plicht, ter kennisfe van het ' Publiek te brengen eene ontdekking, waarvan anders kundige lieden vvelhgt noo- niet kundig zyn, te weten: dat de Gist een vol-; ftrekt fpecifiek geneesmiddel is voor de Koortfen, die by den naam van Rotkoortfen bekend zyn. „ Een eetlepel vol er van gegeeven, fij een weinig Bier, Ale of Water, alle uuren , of om de twee uuren, brengt zulk eene Ipoeclige' genezing te weeg, dat er een ontelbaar aantal van voorbeelden zyn, die er in minder dan 48 uuren volkomen door herfteld zyn,' welke anders geen halven dag meer zouden geleefd hebben. ;, Verfcheiden uitmuntende Geneesheeren te Londen hebben zedert eenigen tyd geen ander geneesmiddel voorgefchreven, en zy hebben :r eenparig het beste gevolg van. -- Deze ziekte, welke dikwyls alle de pogingen van ie kundiglte Artfen befpot, wordt nu zoo algemeen en zoo lpoedig door de Gist overwonnen, dat ieder een behoort uittezien, svaar- hy, in zyne nabuuifchap, dezelve het1 3 a „ ge-  C 5* ) n gereedst bekomen kan, ten einde geen tyd te „ Verliezen, zoodra de ziekte hem dreigt aantem vallen. En wy behoeven er naauvvlyks byte- voegen, het geen ieder zien moet, dat het de „ plicht is van elk mensen, om dit middel zoo „ algemeen, en zoo fpoedig mogelyk is, onder „ zyne nabüuren bekend te maaken. „ Het gebruik van dit geneesmiddel gaat met geen ander ongemak verzeld, dan zomtyds en „ in weinige gevallen met winderige opfpanning der Maag, 'twelk echter geene genoegzame re„ den is om^er niet mede voordtegaan, dewyl dat *, toeval fchielyk van zelf verdwynt: want het Gaz of de Lucht, welke zulks veroorzaakt, wordt al rasch in de Maag npgellorpt, als „ zynde niets anders dan het Lucht-of Koolzuur, ,, of vaste Lucht, {\Acidum carbonicumj, dat uit ,, de Gist, door de werking van de Maag, is „ losgeraakt, en dat juist de uitwerkende oor- zaak v^n de genezing wordt. Zo men Geneeskundigen by de hand heeft, zal men wel doen zich van derzelver hulp „ hierin te bedienen ; doch wanneer men dat „ voorrecht mist, kan een ieder verftandig „ mensen, met de bovengemelde aanwyzing tè o, volgen, niet wel mistasten." Hulpmiddel tegen allerleis soorten van VERGIFTIGING. DOLLEN HONDSBEET, POK - SMET enz. In het Wurtembergsch Wöchenblatt, 11 cn ij ft. 1800. wordt het Zoutzuur Gaz (Gaz Muriaiiquej, met water verbonden, of wei de droppels van zuiver Zoutzuur f/lcide Muria ïque., thands meer algemeen bekend onder den naam van Bleckersloog of Bleekzuur, voorgedragen als een krachtdadig middel tegen alle Vergiftigingen door middel van groeijende of dierlyke Smetftoffen , b. v. die der Pokken, der Pest, der Venerifche kwaaien, van den Dollen Hondsbeet enz. 1 De treffendlte voorbeelden hebben de uitwerking van dit Gaz tegen loortgelyke Befmetti» gen doen zien. Men doet een mengfel, uit \ 66 gepulverifeerde Bruinfteen en 1 eg Keuken zout 111 eene opene pot, ter grootte van $ a 4 kannen vocht, giet daarop § gg Vitriool-oly, niet even zoo veel water er by. De damp Jucht, die door deze vermenging ontilaat, en zich zeer fnel verfpreidt, is geichikt, om befmette plaatfen te zuiveren. — Ook hebben herhaalde proeve" doen zien, dat het zoutzume Gaz een krachtdadig behoedmiddel is tegen het Pok gif. — hruishank heeft by de Venerifche bel'mettingen reeds, in- en uitwendige proeven genomen met het teine Zoutzuur, of het daarmede verzadigd Plantloogzout (\Potasfinc Muria. tiquej, en zyne ondervinding doet zien, dat beide middelen met eene foort van toverkracht op het Venerisch gif werken, en dityslyk kwaad, zonder dat hetzelve naderhand weder opkome, in den grond genezen. — By het gebruik van dit zuiver Zoutzuur tegen de Dollè Hondsbeet wordt aangeraden, hetzelve zoo veel met water te verdunnen, tot dat deszelfs uitdampingen zeer wel te lyden zyn; hiermede wascht men dagelyks herhaalde reizen de gebetene wonde, geeft den lyder het zuur, met meer water aangelengd, te drinken, en legt compresfen en verbanden» daarin natgemaakt, op de gewonde plaats. ü. OECONOMISCHE BERICHTEN. PROGRAMMA en PRYSVRAAGEN van het Bataafsch GENOOTSCHAP der PROEFONDERVINDELYKE WYSBEGEERTE te Rotterdam, voor den -jaare 1800. (Vervolg en Slot van N°. 162. bladz. 46.) Vraag 51. Hoedanig was het Zeegat van Goedereede met betrekking tot deszelfs vaarbaarheid, in of omtrent het jaar 1731 gefield? Welke zyn de nadetlige veranderingen, die hetzelve zints dien tyd onder, gaan heeft ? Welke de oorzaaken, die dezelve voordgebragt hebben? En welke zyn de middelen, die in het werk gefield zouden konnen worden, om. zoodanige oorzaaken, hel zy geheel of gedeclielyk , te keer te gaan met dat gevolg, dat daardoor eene volkomen hcrflelling van het Zeegat le wege gebragt wierd? Of zo die middelen, het &y onuitvoerlyk, het zy niet raadzaam geoordeeld mogten worden ; welke zyn dan de middelen, waardoor dit Zeegat, zo niet geheel herfleld, ten minften ovtreenkomflig met de behoefte der groote Scheepvaart, verbeterd zoude konnen worden? En voor 1 Maart i„Soi. Vraag 61. „ Daar niemand ontkennen zal, „ dat de Watermolens, benevens derzelver on„ derhoud, fchoon volltrekt noodzakelyk voor „ alle bepolderde en bedykte Landen , echter „ tot groot bezwaar voor derzelver Ingelanden 11 ver-  ( 5.1 ) , ventreKKeu, zo mig men veihsr ondcrliellen, -,, dat de Eigenaars der Landen, 'uit hoofde van „ eigenbelang, zints lang bedacht geweest zyn, „ om dit bezwaar, zoo veel mogelyk , te ver„ minderen. Van daar, dat zommigen getracht „ hebben dit oogmerk te bereiken", door mid„ del V3ii in foort en in zamenflelling verfchil„ lende Werktuigen; en dat men in het alge„ meen voortlamelyk op het 002; gehad heeft, „ om het getal der Molens zoo "gering te doen ,, zyn, als, behoudens de behoorlyke bemaa„ ling der Landen, eenigszins gefchieden konde. „ Desniettemin wordt er omtrent dit voorname „ punt van Oeconomie een zeer aanmerklyk ver» „ lchil in het Zuidelyk en Noordelyk gedeelte „ van dit Gewest (de gewezene Provincie ttol,, tand en Westfriesland) gevonden; terwyl men „ in het eerfte ongelyk meer morgentalen voor ,, de bemaling van een Molen rekent, dan in „ het laatfte. „ Het Genootfchap niet konnende onderftel„ len , dat dit enkel aan toeval en gewoonte ,, moet worden tcegefchreven, vraagt derhalven: Welke zyn de redenen, dat er in zommige Polders en Bedjktngen in hei Noorderdeel een minder getal van Morgen op een Molen of gang Molens gerekend wordt, dan zes of zevenhonderd'Morgen, zoo als doorgaands in hei Zuiderdcel plaats heeft ? Zyn die redenen gelegen tn de werktuigelyke zamenflelling der aldaar geftichie Molens, of in de gefield. , heid der droogtthouden Landen ? of in die der ■ Binnen- cn Buiten - Boezemwateren ? of ook in ecni- . ge andere min bekende omflandigheden? „ Het Genootfchap verwacht, dat men by de . ,j btandwoording deezer Vraage in het oog hou- , ,1 den zal, om. alles met ontwyffelbare bevirt- . 15 ding te ftaaven, en, zulks nodig geoordeeld , „ wordende, middelen ter verbetering aan de ,3 hand te geeven. , Vraag 62. „ Daar er dikwyls in de maaten , „ of bepaalingen der onderfcheidene deelen van , ,i of betrekkcljk het gewoone Scheprad in ge- , lykfoortige Watermolens, fchoon zelfs in ge- , „ lyke omltandigheden geplaatst, een aanmerk- , „ lyk verfchil gevonden wordt, en het alleszins , ,, zeker is, dat in alle gelyke gevallen ook eene , „ gelyke bepaling of afmeeting vereischt wordt, , ■>, om altoos de grootst mogelyke uitwerking of , „ den hoogften graad van volmaaktheid te ver- ,, „ krygen, zo vraagt het Genootfchap: Kan er eene volledigek algemeene cn door de Prac- ,. tyk bevestigde Theorie eangaat.de de werking van het flaand Scheprad in de Watermolens worden ,'■ opgemaakt, en in dtervoege toegepast, dat daardoor „ alle de bepalingen van of iictrcklyk hetzelve voor , ieder byzonder geval konnen gevonden worden, ,, ■ zoodanig dat de grootst mogelyke uitwerking daar mede doorgaands kan worden verkregen? Zoo ja! Welke is dezelve? of ingevalle ir uit hoofde van onderfcheidene inzichten of byzondere praStifche vereischttn eenige modificaticn of afwykingen by ene zoodanige algemeene Theorie noodzaaklyk zyn, welke zyn dezelve, en hoe kan dan, uit de zamenf.mming en toepasfing daarvan, hierin da grootst mogelyke volmaaktheid verkregen ■ worden ? „ Het Geuootfchflp begeert, dat de Schryvers „ hunne gezegden , zoo veel doenlyk, door „ voorbeelden uit de Praclyk ophelderen en „ ftaven, en dat zy in de behandeling inzon„ derheid ook in overweging neemen, en aan» toonen, dat vermids de hoeveelheid van he't „ opgebragt wordend Water in ieder eelyle >, tydftip zich regelt naar de breedte der Schep>> pen, de diepte van dezelven in het Binnenwa„ ter, en de ihelheid van beweging, welke de „ voordeeliglte evenredigheid is, die tusfehen „ deze drieë'deiè' bepalingen betrekkelyk den >, anderen en de hoogte tot welke het water „ moet gebragt worden, moet worden waarge„ nomen; en dewyl er tot het opbrengen van „ het water op gelyke hoogtens by verfchillen„ de Molens Schepraden van zeer onderfchei„ ne Middellynen worden gebezigd, dat zy doen* „ zren de Voor- en Nadeden, die in de groote „ Schepraden, tegen kleinere vergeleken, kon,, nen gelegen zyn, en welke bepaling daarom, trent behoort gemaakt te worden, of anders1 , (het geene op hetzelfde zoude uitkomen) hoe „ veel de As van het Scheprad boven het Boe, zemwater moet gelegd worden , om een be, hoorlyk aflchot van de Scheppen te verkry, gen, en voortekomen dat.bet Scheprad zoo , min mogelyk water over de Kop terug voert , of nuiteloos te hoog opbrengt, welk affchot , bovendien door de plaatüng der Scheppen, naar den hoek der fpiegel van het Rad be, vorde.d, doch daarentegen hierdoor tevens de , gemakkelyke infnyding of opneeming van het , Binnenwater eenigszins verminderd wordende, , men dus ook opmerke, welke overeenkomen, de deze beide inzichten de voordeeliglte hel, ling der Scheppen op dc ftraal zoude zyn. , om daarnaar de groote van de Spiegel, vour , zoo veel zulks zou konnen gefchieden, in te» , richten. „ Eindelyk, dat men aantoone en zoo veel doenlyk procfondervindeiyk betooge, tot welke hoogte, be.rekkelyk 'het Boezemwater en diepte van het Scheprad in het Binnenwater, de opleider van het Scheprad moet worden gebragt, om de nadeeleu zoo veel doenlyk te verminderen, welke ondervonden worden, ^ 3 wan-  C 54 O ♦> wanneer dezelve te hoog, of daarentegen te >, laag bepaald wordt." , Deze alle met uitlooving eener Gouden Medaille ter zwaarte van 30 Ducaaten. * Insgelyks blyven nog voorhangen tot 1 Maart 1801. de beide Voordellen gedaan in 1794, met belofte van eene Zilveren Medaille op den (lempel des Genootfchaps geflagen, aan f. De volledige Befchryvitig met de noodige Tekeningen opgehelderd, van de 'vinding , waarvan men in Engeland, zedert het aldaar zeer algemeen in gebruik brengen van ronde, vier, yyf, zes of agtkante kolgegotene yzere Molen-asfen , zich bedient, om de zeilen der Molens op hunne wieken \ te doen zwigten en ontzwigtcn, 'in- of uitrollen door den meer of min Herken aandrang der Wind \ alleen, zonder dat de Molenaar daarmede iets te ■ doen heeft , en waardoor ook de Molen een altoos 1 geregejden cn geljken gang behoudt. ( II. De beste Befchryving met de noodige Tekc- i Tf'mgen gepaard, van de onderfcheide?J\yzen, < waarop men in Engeland, door zoogenaamde Gou- s verneuk s «ƒ Regulateurs, de St eenen 1 der Windmolens, die Graan maaien, naar de 1 kragt of flapte der Winden doet daalen of ryztn, t zonder dat zulks aan de oplettendheid der Molenaars < behoeve te worden ovsrgelaaten. \ Djt Jaar zyn verkozen tot ;\ Lid-Consultant. j J. Goldberg, Agent der Bataaffche Oeco- 2 nomie, in den Haag. £ Lid-Correspondent. c Charles Etiënne Coquebe rt-montbr.et, Commijfaire Géndral des relations Com. v merciales de la Republique Franpaife en Batayie, g membre de la Societè Philomatiquc da Paris, de h celle d'agricuhure du Depart. de la Seine, Pro- v feffeur aux Ecoles Centrales de Paris & au Lycée z Republtcain. p Leden. g, H. A. Bake, Med. Dodtor, Stads Vroedmees- d ter, Pralettor in de Verloskunde, en Curator van k 'sLands Hooge School te Leyden. d C. L. Brunings, Commisj'aris InfpeSleur van \\ 's Lands Water Haat, Lid van het Utrechts Genoot- V fchap van Konflen en Wetcjjfchappen, te Alphen. ei Het Genootfchap zal, om het één of de twee o: Jaaren, naar goedvinden, eenen Prys uitdeelen vi aan hem, die, volgends deszelfs oordeel, gedu- g> rende dien tyd de nuttigde ontdekking of uit- h vinding in eenigen Tak der Proeibndervindelyke Wysbegeerte gedaan zal hebben, mids dezelve vv van bciarg zy , en dè Authcur, die aan het k< Genootfchap., om ze door hetzelve gemeen te gt maaken, medegedeeld hebbe. ht Ingevalie hy,. die zoodanige Ontdekking of Uit- lot vmdwf* zal gedaan en aan het Genootfchap medegedeeld hebben, wegens gebrek aan geld of tyd, buiten ftaat ware, om de Proeven, die ter bevestiging van dezelve vereischt worden, in 't werk te ftellen, zal het Genootfchap, zulks goedvindende, zelf de noodwendigheden daar» toe vervaardigen en de kosten er van op z;ch neemen, voor zoo verre naamlyk deszelfs Fondten m dezen toereikende zullen zyn. De Leden zullen ook naar den Prys der voorgeftelde Vraagen mogen dingen, mids zy over den aart en de bedoeling derzeive wegens het u-enootfehap niet geraadpleegd zyn, noch de Aydwoorden op dezelve beoordeeld hebben. De Andwoorden op de Vraagen en de medegeleeide Ontdekkingen moeten in het NedêrduitsFh, latyn; Fransch, Engelsch of Hoogduitsch, mids net eene Italiaar.fche letter, niet door de hand Ier Autheuren zelve, maar door eene andere, n zeer duidelyk leesbaar fchrift (verbeteringen :n byvoegfels hieronder begrepen) gefchreven :yn, en niet met der Autheuren eigen naam, naar met eene Zinfpreak getekend, en met een verzegeld Billet, 't welk dezelfde Zinfpreuk tot 'ptchnft heeft, en waarin der Schryveren Naam 11 Adres gemeld zyn, verzegeld en Franco, 'oor uen bepaalden tyd , (zullende de kater intomende voor dat jaar tot het dingen naar den' rys niet in aanmerking genomen worden) geonden worden aan den Directeur en Eerphn ecretans van het Genootfchap, Olivier. Christian Eickma. De Autheurs zullen de Verhandelingen, op'elke zy eenen Prys behaald hebben, niet vtoen laaten drukken, dan met goedvinden van êt Genootfchap, en er geen openbaar gebruik an maaken, voor dat het Genootfchap deze've il hebben uitgegeeven: welk laatfte mede zal laats hebben omtrent alle andere Verhandelinm; Ontdekkingen, Proeven en Waarnemingen, e men hetzelve heeft ter hand gefteld, en wel- hetzelve, Van wien zy ook aangeboden wor;n, altoos met genoegen zal aanneemen, om, anneer zy goedgekeurd zyn, onder deszelfs erhandelingen uittegeeven, mids zy met de gene 11 aamen der Schryveren ondertekend zyn, , zo zy ïiiet willen bekend zyn, met een :rzegeld Billet, waarin hun naam en woonplaats Schreven ftaan; welk Billet alsdan eerst zal ïöpend worden, wanneer het aangeboden Stuk >edgekeurd is, doch ongeopend zal verbrand orden , wanneer hetzelve Stuk wordt afgè-' 'urd, zullende het Genootfchap geene ontvanraé Stukken teruggeeyen, en aan zich de vryid houden, om dezelve g.heel, of ten deele 1 in 't geheel niet te doen drukken. , Nut-  ( 55 ) II. NUTTÏGR . NlEUWUITKOMENDl GESCHRIFTEN. (Vervolg van N°. 160. bladz. 31.) I Erfarhungen über den Run keiruben- Zucker, von Prof afar ff, A. fampadius. 8°. Fr ey burg be} Craz (16 gr.) Eene volledige en HaaiVkeurigé befchryving der behandelingswijze van den HoogJeeraar Lampadius, om uit de Mangoldwortelen een goede Melis-Suiker te trekken, met byvoeging eener proeve of monfter van dezelve, welke in lievigheid of vastheid de Melis der ladiaanfche Suikers overtreft, flaande in alle andere opzichten met deze gelyk. Ook is de berekening der kosten over 1799 en 1800, hier bygevoegd, zeer belangryk. Volgends dezelve geeven 10,000 fg Wortelen 180 eg Melis-Suiker, IC5 kannen Rumaartige Brandewyn, en 90 63 Syroop. De hoofdfum der kosten beloopt cp 125 Ryksd. komende dus r ;% Muker op 11 grosjen , 1 kan Brandewyn op 8 gr. en 1 fg Syroop op 2 gr. te ftaan. In goede jaaren en op gefchikte plaatfen, zullen deze kosten om trent de helft minder zyn. Ter wegneeming van het bruinachtige der Suiker, waarover de Schryver klaagt, zou men misfehien zich van gedroogde Mangoldwortelen bedienen konnen. Dit werkje is eéne wezenlyke bydrage ter bevordering cn volmaking van dezen tak der nieuwere Indujirie. 2. Grundfdtze ciner vemunftigen kinderpftege in den erften Lebensjahrtn &c. von F. L. Segniiz. Lëbau bcy Schlenker. 8°. (3 gr.) Een kleen, nuttig ftukjen over de dierlyke opvoeding der Kinderen in de eerfte le.vensjaaren, voornaamlyk getrokken uit de werken van, Hufeland. 3. Hufelands guter ratli an Muiter, über die Wichtigften punkte der Körperl. er'ziehung der Kin. der in den erften fahren. ha auszuge fur den den Burger und Landman, von A. 'F. D;esden bcy Gerlach. 8°.,(a gr.) ' Mede een diergelyk uittrekfel, doch minder oordeelkundig. 4. Kleine Kinderwelt, oder neucs Lefebucli zur lildung des gefunden mcnfchenyerflandes fur das alter yon 5 bis 8 fahren. Is und fis Bündchen. Leipzig bey Schiegg. 8°. (1 Thaler.) Eene verzameling van kleine zedelyke vertellingen voor — UtmuiW». ■NB. Eerlang zal de Tytel en Bladwyzer tot het 3e Deel, of N°. iok-ikj der Oeconomt teCbe\ome7zRyA„rT beh°°mide' ™ ^ Xntek—" by^U?^^ MARKT- kinderen, waarvan zomrhige niet kwaad'gekozen zyn. 5. Die Gemüfe- und Fruchtfpeifcwdrterin, odïr &c. dat is: aanwyzing, hoe men alle foorten van groene en gedroogde Tuingewgisfeto eenen langen tyd goed houden, en voor het verdorren, bevriezen en verrotten bewaren kan. fVeimar bey Gebr. Gadickc. 8°. Cl2 gr.) Een welgefchreven, nuttig, praétisch ingericht werkjen over dit voor de Huishoudkunde belanpryk onderwerp, waarvan de ftvl en wyze van voordragt zeer bevattelyk is, en 't geen eene overzetting in onze taal. te meer waardig is, daar wy nog niets van dien aart zoo volledig hebben, zynde dit ftukje zeer te nnderfcheiden en in (trekking geheel velschillende van een aantal zoogenaamde Kookboeken of .Keukenmeiden, waarvan er de Natie eene groote menigte bezit. Het werk voorhanden is uit de beste en nieuwfte Duitfche gefchrïften over dit onderwerp oordeelkundig zaamgefteld. 6. Dcfcription d'un Télégraphe portalif trés firn. ple & d la portée de tout le monde, contenaht des remarques fur le fyfte'me télégraphique décimal &c. ayec Gravures. Ilme Edition, revue & augmentée. d Paris &c. fi? d Amfterdam, chez C. N. Guerin. 1800. Een aartig ftukje, waaruit wy eerlang iets naders zullen mededeelen. Het zy thands genoeg, onzen Lezeren te berichten, dat de Schryver het menschlyk ligchaam neemt voor het '1elégraphisch werktuig, waarvan de onderfcheidene bewegingen de beduidende tekens van letters, fyllaben of woorden uitmaaken. Jir zyn tot opheldering afbeeldingen in houtifnede, benevens eene ïn het Koper gelhedene voor de onderfcheidene richtingen'des ligchaams met derzelver betekenis, bygevoegd. NATIONALE LOTERYEN. In de Tweede CJasfe 'der 92fte Gencraliteits nu Bataaffche Lotery, welke op Maandag den i5den September is beginnen te trekken , zvn uitgetrokken de volgende Nos. en voorname Pryzen : ifte Lyst. No. 33265 met./ 1000:- Pnemie. j T 19<5a5 — ' 1000: - 2de Lyst. No. 4078 — =. 12500:- ■ l* : ■■■:■<■ \  C 56 3 MARKTPRYZEN van KOOPWAAREN en LEVENSMIDDELEN. O K il A IN li jN , ENZ. T« Amsterdam, ver van houten vaten in houten vaten, en van jarden potten in dito potten. Behalven het verïes van Azynftor door al te lange gisting, doet ieze ook onder in de vaten een fchimmel onttaan, 'c geen het Spaansch Groen volmaakt beiertt. Om de werking der Druivenfchillen te /ergrooten, leggen zommige Fabrikeurs, eer zy H die  ( 58 ) die laten gisten,3ze 'aan hoopen, en gieten er góeden Wyn op, De gisting ontwikkelt zich niet altoos even fpoedig noch even fterk. Zomtyds vertoont zich die reeds binnen de eeMle 24 uuren, terwyl zy op andere tyden wel 3 en meer weeken uitblyft. — Zomtyds is de gisting zoo fterk , dat men,wegens de hitte de hand niet itï de masfa houden kan, en dar de zuure damp uit de vaten opftygt ", terwyl op andere tyden er naauwlyks eenige warmte in te béfpeuren is. Het gebeurt ook wel, dat de Schillen verrotten en tot fchimmeling overgaan, zonder zuur te word i n. Tot bevordering der gisting on'-.fteekt men koolenvuur in de vertrekken , dekt de vaten met dekfeis toe, houdt de deuren gefloten, en lucht de masfa nog meer. Hét' vèrfchii in de gisting hangt af: t.) Van de onderfcheidene l.uchtsiempering ; hierom gefchiedt de gisting "des zomers gemaklyker. 2.) Van den ftaat deiSchillen ; die van zoete Druiven gisten veel lichter, dan andere. 3.) Van derzelver hoeveelheid; de grootfte hoopen gisten eerder dan de kleinere. 4.) Van de aanraking der lucht; de verschgeluchte Druiven gisten het best. Ten zelfden tyde, dat men de Druivenfchillen gisten laat, tot het fabriceeren van Spaansch 'Groen, doet men het Koper, dat voor de eerfte maal dienen moet , eene voorbereiding ondergaan,, die in Languedoc desafouga genaamd woidt; da'n deze is niet nodig voor zoodanig Koper , dat reeds gediend heeft. Zy beftaat daarin , dat men in eenefchotel met water eenig\ Spaansch Groen ontbindt, daarin een lapje doopt, en niet hetzelve, elke Koperen plaat beftrykt. Vervolgeneis legt men deze plaaten Horizontaal naast elkander, en laat ze droogen. Dikwyls bepaalt men zich enkel tot het' leggen der Koperen plasten op de uifgegiste Druivenfchillen, of legt dezelve in die fchillen, welke reeds tot het oxydeeren gebruikt zyn. Men heeft waargenomen, dat het Koper, wanneer deze voorbereiding wordt achtergelaten, by de eerfte behandeling, in plaats van groen, zwart wordt. Het èen en ander aldus verricht zynde, onderzoekt men of de . Druivenfchillen gefchikt zyn tot het fabriceeren van Spaansch Groen , door daarin een ftuk Koper te leggen, cn het 24 uuren daarin te laten. Vindt men hetzelve, na verloop van dien tyd, met een groen en gelyk"inatig bellag overdekt, zoo dat er geen Koper te zien is, dan kan,men vastftellen, dat het tyd Is, om de inlage van het Koper in de tnasfa te doen; doch belpeurt men, dat er aan de oppervlakte van het Koper waterdroppels hangen, dan zegr men, dat hetzelve zweet, en befluit daaruit, dat de Schillen niet genoeg bekoeld zyn. Men herhaalt dan den volgenden dag dezelfde proef. Zeker zynde, dat de Schillen tot den arbei'd gereed zyn, maakt de Fabrikant de inlage op deze wyze. Hy pla'atst de Koperen plaaten in [eene kas of bak , die gelyks gronds een jhoujten traliewerk heeft. Onder dit traliewerk zet jhy eene pan met gloeijende kooien, en maakt het Koper zeer heet, zoo, dat een vrouwsperjfoon, dat hetzelve behandelt, hare handen omjwinden moet, om zich niet te branden. Zoo !geheet zynde, legt men ze in de aarden potten, | tusfehen'de Schillen, en wei, laagsgewyze. De ouderfte en hovende laagen moeten van Druivenfchillen zyn. Op ieder pot legt men een Strooijen dekfel, en laat alles te zamen ftil ftaan werken.Dit noemt men in de Fabrieken Coüa of broeijen. Men doet in elke pot 43 gg Koper, iets meer of minder, naar gelang het Koper dik is. — Na Verloop van 10, 12 a 14 dagen of 3 weeken, opent men de potten. Men'bemerkt, of het hiertoe de tyd is, uit de witheid der Schillen. Dan komen er op de oppervlakte van het Koper enkele, zyachtig gevormde Cryftallén ten voorfchyn. Men doet nu de Schillen weg, én legt de Koperen plaatjens Horizontaal in een ( hoek van de kelder op Kpperen ftaven,.->die op den grond geplaatst zyn, recht naast .elkander.; twee dagen daarna, doopt men ze in een fcbotel met water, Zoo nat als zy zyn, legt men ze andermaal op de eerfte plaats, laat ze daar 7 a 8 dagen liggen, en bevochtigt ze dan nog ééns a tweemaalen. Dit indoopen en weder droogen wordt 6 a 8.maaien herhaald, cn wel van 7 tot 7, of van 8 tot 8 dagen. Daar men voorheen het Koper in Wyn pleeg te doopen, noemt men zulks, nog un vin, deux vius,, trois vins enz. in de LanguedJkjche, Fabrieken. Hierdoor zwelt het Koper op, het Spaansch Groen ontvangt voedl'el, en zet zich overal aan de oppervlakte, zoo dat men hetzelve daarvan met een mes licht kan affchraapen. By elke zetting levert ieder vat of pot 5 a 6 gg Spaansch Groen. Dit noemt men in de Handelsen Fabriekfteden van Frankryk yerd de gris, yerdet frats of verd de gris humide, dat is, nas Spaansch Groen, ln dezen ftaat is hetzelve flechts een deeg, dat in groote houten nappen gedaan wordt. Vervolgends doet men het over in witlederen zakken, 1 voet lang en 10 duimen wyd. Men plaatst deze zakken in de lucht en zon, tot dat het Spaansch Groen den nodigen graad van droogte bekomen ^ïeeft. Dau noemt men het-  ( 59 ) hetzelve verdet fee, droog Spaansch Groen. Het Verliest hierby 40 a 50 pCt. aan gewigt, naar gelang hetzelve te vooren zacht en vochtig, of hard en droog geweest is. De Koopman zegt. dat het Spaansch Groen proef houdt , wanneer men met de punt van een mes daarin fteekt, en deze er niet indringt. Het Koper, dat reeds gediend heeft, wordt op nieuw gebruikt, tot dat het geheel verteerd is. In plaats van 't zelve op de'boven befchrevene, konstmatige wyze heet te maaken, (lelt men. hetzelve zomtyds enkel aan de z«n bloot. Herzelfde Koper kan dikwyls wel 10 jaaren lang dienen; doch zomts is hetzelve na verloop van. a a 3 jaaren reeds afgeileten. Dit hangt voornaamlyk af van de inwendige gefteldheid des Kopers. Dat geen, welk vlak, wel geüagen en zeer vast is, wordt het ho'.gst gefchat. Voorheen pleeg men het natte Spaansch Groen in- Frankryk niet te mogen verkoopen, voor hetzelve door daartoe aangedelde Keurmeesters onderzocht was, ten welken einde hetzelve in een openbaar magazyn moest gebragt worden; en : hieraan heeft misfehien Montpelliér' den uit- 1 Huilenden Handel hierin gedurende veele eeu- 1 wen te danken gehad, Dit onderzoek was een \ waarborg voor de goede bereiding en deugd- 1 zaamheid der doffe, en verzekerde tevens den Fabrikant van het vertier zynes Fahricaats; na j het affchaffeu daarvan zyn er allerleië misbrui- \ ken daaromtrent ingeflopen, en de koopers en c gebruikers van het Spaansch. Green konnen tegen c de vervalschte bereiding daarvan niet genoeg oWfr hunne hoede zyn. 12 |> By eene vergelyking dezer methode met de 11 oude manier van bereiden, zal men van zelve i 1 bemerken, dat de eerfte veele vuordeelen bo-!\ ven de laatfte heeft. . I l; De bereiding van het Spaansch Groen is te' z Montpelliér geene kostbare onderneming; het is ! k er Hechts eene huislyke Fabriek. In meest alle h huizen, heeft men een kelder, die voor deze:d bereiding dient, en de vrouw des huizes zelve b voert daarover het opperbeftuur. Met geen daar-1 aan gewonnen wordt, gaat met geeneriei gevaar a verzeld. Deze vrouwen hebben' dan alleen de ja hulp van anderen nodig, wanneer het Koper jc moet worden afgefchraapt, en op nieuw inge- tt legd. & ld, Men ziet hieruit, dat kostbare Fabrieken voer hf het Spaansch Groen zouden moeten mislukken, om dat zy de ftof niet zoo goedkoop, als de b1 eenvouwige werkplaatiën van Montpelliér, zouden C konnen leveren. — En het gezegde zal genoeg la zyn, om de misdagen, daaromtient te vinucn la in de Encyclopedie van Krunitz cn andere ichnfien m 1 over het fabriceeren van Spaansch Groen, te verbeteren. Iets over den tegenwoordigen staat der CATOEN-VERWERY. (Uit het Hoogduit sch van Schneidler.) Wegens het menigvuldig gebruik van 't Catoen, en de verwerking daarvan in de Manufactuuren en Fabrieken, kan men niet te veel zyne aandacht op dit onderwerp vestigen. — Ook .verdient geene ftof meer onze bewondering wegens den hoogen graad van konstvlyt en de konftige bewerkingen, waarvan zy het onderwerp in onze tyden meer en meer 'geworden is. Tot veredeling en vermenigvuldiging van dit ProduÜ der Natuur heeft de meiischlyke vinhngsgeest alle de krachten der werktuigkunde, ier Schei- en Natuurkunde in requifitie^gcttela. W9 denke Hechts aan het u-itgeftrekt mecha* mme der hedendaagfche Engelfche Spinmachiïes, en aan zoo veele andere konstbewerkin. ïen die er nodig zyn, eer een ftuk fyn geIrukt Catoen in handen van den Koopman :omt. Onder alle de voorbereidingen, gefchikt om an het Catoen eene zeer hooge waarde te geeen, verdient de Verwery als eene der eerdé n moeilykfte te worden gerangfehikt. Naast e Linnenverwery is die van 't Catoen, indien jen vaste couleuren daaraan wil geeven, het waarst te bewerken. De nog grootere bezwaarykheid van het Linnen verwen ontftaat deels it de mindere verwandfehap of neiging der aatjens van het Vlas, om zich met de vernuften te verbinden, deels uit deszelfs eigene amendelhng en mindere veerkrachtigheid, wele eene grootere mate van voorzorg in de beandelmg vereischt, zal de geiponnene draad e tot het weeven benodigde fterkte en bruiklarheid behouden. De verfchillende handehvyzen, gefchikt, om in dierlyke zelfftandigheden duurzame couleum te geeven, laten zich meestal op de groeinde ftofteu niet toepasten. - Ditzelfde geldt n aanzien van de Catoendrukkery, welke met ^Verwery eene zelfde Theorie ten grondilag Onbetwistbaar heeft de Drukkery zeer veel rgedragen ter volmaking van de hedendaagfche :itoenverweiy. Deze laatlte kon niet onbenuttigd ten de groote Vorderingen, welke men in de itlte helft dezer eeu wei, in hei di ukken gelakt heeit, veimids berden ééneilei grondlteltL 2 lia-  Tingen, en een gemeenfchaplyk doel hadden,! t. w. op het Catotn de levendigfte en duurzaamfte couleuren dnarteltellen. Vermids by de Catoendrukkery de echtheid der verwen berust op de bezwangering of opslorping der verfchillende aardachtige en metaalzoutige verbindingen, welke tot bafts der verwen dienen, en waardoor deze met de yjaatjens van het Catoen innigst vereeuigd en als tot ééi.e zelfftandigheid met' hetzelve gemaakt worden, uit welken ftaat zich die beiden flechts don Zeer weinige middelen weder laten terugbrengen; biagt zulks bekwame Verwers weldra op het denkbeeld, om zich van gclykiboitige hulpmiddelen by het oefenen hunner konst te bedienen. Ol'fchoon intusfchen dezelfde weg hoofdzaak lyk den Vervver en den Drukker tot het voor•gefteld doel geleidt , voor zoo veel naamlyk het gebruik der gemelde zouten als bytmiddel of grondflag der verwen betreft, moet er echter zeer- veel onderlcheiding worden in acht genomen in de toepasfing van dit middel, ten aanzien der ftoffen, die men te bewerken heeft. De aard. en metaalachtige ontbindingen in derzelver geconcentreerde» en "door Gom of Styf felmeel verdikten toeftand, welke de geheele werktuiglyke behandeling der Drukkery noodwendig vereischt, konnen by het verwen van Garene en Catoene weefftoffen geen plaats vinden. De Verwery moet eene in- en uitwendi. ge, gelykmaiige couleuring der ftoften bewerken, terwyl de Drukkery integendeel de verwen flechts op de oppervlakte van het weefl'el, naar een voorgelegd desfe/n, verlpreidt, weshalven zy, uit dit oogpunt befchouwd , meer is aantemerken als een fchildei werk , wordende ook indedaad by veele defeinen het een en ander door middel van 't pinfeel ingevuld, 't is waar, men kan, in plaats van eene ftof door een bytmiddel tot het verwen voortebereiden, met drukvormen of plaaten de lymige vervvltoffen op het doek brengen, of, gelyk men het noemt, dit laatfte met couleuren dekken, dan het couleuren der Catoenen door middel van verwen, na eene inbyting te hebben doen voorafgaan, is verre boven die methode te verkie zen, wegens de meer gelykmatige veripreiding der verwftoffen, en de meerdere vastheid der couleuren , die op deze wyze aan het doek worden medegedeeld. [Het overige in een volgend N0.] De Handel met 1Y1ENSCHENHAIR. 't Gebrek aan eigen Halt en de Mode hebben reeds vroeg, byzouder zedert den aanvang dezer eeuw, 't gebruik van Paruiken en Hairtoeren doen ontftaan, en hieruit werdt de Handel met Menfchenhair geboren , die vooral in Frankryk al zeer aanmerklyk is. In Duitschland wordt dezelve doorgaands gedreven door Joodie rtad en land afreizen, om de üoerenmèisjens en Vrouwen het Hair aftekoopen, 't g;en zy vervolgends in het klein weder llyten. In Holland en meer Landen dry ven ook andere Kooplieden dezen Handel in het groot en in 't kléin. In Frankryk mogen alle Barbiers, Paruikmakers enz. dezen Handel dryven. Overal, waar de Hairhandel plaats heeft, vooral in Normdndyën en Vlaanderen, hebben de Kooplieden daarin zekere Verzamelaars of Faétoors, die het Hair op de Dorpen opkoopen. Men verdeelt het Hair in twee foorten , in dat van levenciigen en van dooden. Men onderfcheidt hetzelve voords in donker, zwart, licht, aschcouleurig of blond, bruin en grys, welk laatlte het meest gezocht is. De beste Hairen komen uit Eraband, Vlaanderen, Holland, Duitschland en het Noorden. Kertyds was het Hair der Brabandfehe Nonnen, zynde veelal blond, het meest gezocht. In Engeland heeft men Hair, dat even zoo goed is, doch de uitvoer er van uit dat Ryk is "verboden , en wyl de Engelfchen over 't geheel bemiddeld zyn, dulden zy niet licht, dat hunne Vrouwen en Dochters heure Hairen verkoopen, weshalven men daar zelfs tot inlandsen gebruik uit liraband, Vlaanderen en Holland Hair ontbiedt. Frankryk levert alleen in Normandyë en andere Noordelyke Provinciën goed Hair. 't geen men Cheveux du Pays noemt. Het Zuidelyker Hair deugt niet, even weinig als dat uit andere warme landen, b. v. Italië1, Portugal en Spanje, De Hollanders ontbieden zeer vee} Hair uit Duitschland en 't Noorden, die zy voords naar Frankryk zenden Men let in dezen Handel voornaamlyk op de couleur, lengte, fterkte of zwakte van het Hair, gelyk ook ook op het krullende of gekroesde er van. Wat de couleur betreft, wordt het blonde Hair voor 't beste gehouden, en hetzel-' ve is daarom ook het duurlte, vooral wanneer het lang is, en aan de punten niet in 't geele valt. Hierop volgt het geheel gryze of witte, welk door de ondervinding volmaakt goed tot gebruik bevonden is. Daarop komt het gitzwarte in aanmerking, als in Noordelyker landen weinig voorkomende. Het ilechïtte van alle ii.4  ( & ) Hiiren is het licht- en donkerbruine, het half gryze, het vaale of van verfeho.tene couleuren, 't geen daarom ook het goedkoopst is. Het is onnodig te melden, dat het gebleekte] Hair by verre na niet zoo goed is, als het natuurlyke blonde; in Frankryk pleeg zelfs her Garenbleeken, en de Handel met gebleekt Hair verboden te zyn. (Jiet overige in K". 165.) HUISMIDDELEN, e n NUTTIGE ONTDEKKINGEN. Middel tegen BRANDWONDEN, voornaamlyk voor hun, die in de VlTRlÖOL-üly werken. Dikwyls gebeurt het, dat Apothekers, Verwers, Bleekers, Vitriool - Fabrikeurs en andelu\ du het Seco"ccntreerd Zwavelzuur (Vitrïóolüly) by hun werk gebruiken, door toeval of onvoorzichtigheid gevaar loopen, van zich daardoor te benadeelen. De daardoor veroorzaakte ontkeeking kan zelfs gevaarlyk worden, vermids het zuur, de huid aanrakende, telkens dieper 1 Inbyr. Tot ftüiting daarvan heeft de Heer Lam- • pantin het zuivere, vlugge Alcali, by de Apothekers uekend onder den naam van beende I Spiritus Sal. Ammoniac, meermalen met vrucht ! gebruikt; Zoodra men zich gebrand heeft, legt 1 men omflagen, daarin natgemaakt, op het ge- 1 biande deel, als wanneer de huid, in plaats 1 van te ontfteeken, Hechts rimpelen, en allengs- v kens loslaten zal. Het zuur wordt in dit geval *. door het Alcalt geneutraiil'eerd, en in zyne wer- v kmg getemperd. J 11. OECONOMISCHE BERICHTEN. PROGRAMMA en PRYSVRAA-^ GEN van BEZ ORGEREN d van 't Legaat van wylen 5". M O N N l K Ij O F F. v Deeze Bezorgers hebben het genoegen by de- * zen te bei^aicn: dac* ten bepaalden tyae, in ki andwoord uP de Vra,g, betrfende „ de Aan-1 J « wi'zing rindieatiu) by de behandeling derj/ [-.,*, Breuken," zyn ingekomen drie Verhandelingen, onder de volgende Zinfpreuken : Dj eerde Sch hoe efe pertritum, quod adjeHurus füm. ~ ' Sen. E. 60. De tweede Vlyi bouwt konst. De derde . Oj'and on manque de matcriaux necesfaires S lelevatwn d'tm édtfice, qu'on fe propofe, on Je contente d en jet ter les f ondements, R laisfe a (les Juccesfeurs plus opulents le foin de contmuer louvrage; dautres viennent apres eux, q'-it le finisfcnt. r A r n a u d. a,nB?nhei toek,e,n"en ya" byzondere verdienden aan eik dezer Verhandelingen, echter niet meer dan ééne konnende bekroonen, heeft de Vergadering van Uezorgeren, by meerderheid van demmen, den gouden Eereprys toegewezen aan ZinVÏuïf61' h£t Andwoord > & Vlyt bouwt konst. lie, by de opening van zyn Billet, bevonden Is :e zyn Loenraad Kerbert, Heel, en Vroedmeeser te Koog, aan den Zaan; waarna de twee Sfn. ^geopend zyn verbrand ge! Voords, en terwyl de Vergadering met verlan;en, tegen den 1 Maart 1801, de Andwoorden e gemoet ziet op de Vraag over de Taxis of landgreep ter inbrenging van Breuken, en omrent die, over den Breukband, beide in het ro^amma van 1 September i799 omfchreeven • ^erdt bellooten als eene nieuwe: Vraag, om be' nd woord te worden vóór 1 Maart 1802, het olgende voortedellen, nanielyk Naardien de Beklemming, met recht, voor , het allergevaarlykst en dikwerf doodelvk ' tocvaI ^ B«U*.*P gehouden, des te °poed£ ger cn gepaster koasthulp vordert; waartoe f kcilmS derzdvü "oodzakelyk veieischt wordt; Zu is de Vraag- Waarin bejlam dezelve, en welke Breuken zyn uaryoor al of niet vatbaar? J Is de gewoone onderfeheiding en verdeeling van '.rzclver foorten vu/ledig tn voldoende 9 Zyn de, tot hiertoe, door de Schryvers op*e*ee■ne waare oorzaaken in de daad zoodanige of iet; en zyn er ook nog andere? 0 ' J Welke « de reeks van verjchynfelcn, die de bc~ telling aoen vreezen — aankondigen — of elkan ■ren opvolgende, grond tot voordeelige, o/mTS ge Voorzegging geeven? ■. 0 ' J & 11 3 Wti.  C 62 ) Welke is de algemeene en byzondere aanwyzin^ hy den verfchillenden aart der beknellingen? en Welke dezer opgetelde omftandigheden maaken de plaatsmiddelen onverkiesbaar, of de Breukfnyding noodzakelyk? De Schryver van het meest voldoende Andwoord op deze Vraag, gelyk ook voor elk deitwee voorgaande, (aan welke by deze herinnerd wordt,) zal begiftigd worden met de Gouden Medaille, op den Stempel van dit Legaat gefchroefd, ter innerlyke waarde van driehonderd Guldens; terwyl tot mededinging naar dezelve, alle Nederiandfche en Buitenlandfehé Genees- en Heelkundigen genodigd worden ; onder voorwaarden , dat derzelver Andwoorden leesbaar moeten gefchreven zyn in de Latynfche, Franfche, Hoog- of Aederduitfche Taaien, en de Hoogduitfche niet een Latynfche Letter; niet ondergetekend met den naam des Schryvers, maar met eene Zinfpreuk, welke mede tot opfchrift dienen moet van een bygevoegd verzegeld Billet, bevattende den naam, tytels en woonplaats des Schryvers; en vóór den bepaalden tyd toegezonden aan A. Bonn, Prof. Anat, & Chir. aan het Athenaum lllnslre, of aan F. E. Willet, Med. ■ Do£t. en, Infpe&or van het voormalig Collegium Medicum. Amfterdam, 1 September 1800. PRYS' OPGAVE. Het Bureau- des Longitudes te Parys looft eene Prys van 6000 Francs uit voor de inzending van Maantafelen, die op eene genoegzame menigte van waarnemingen gegrond zyn. De Verhandelingen worden aangenomen tot den 1 Vendemiaire van het 10e Jaar, en de Prys zal worden toegewezen op den 1 Nivofe daaraan volgende. III. Nieuwe en Nuttige UITVIN- 1 DINGEN en ONTDEKKINGEN. 1 1 (Vervolg van N?. 162. bladz. 44.) I 4. Te Parys is eene nieuwe volmaking der'j Stéiéotypifche Drukkeiy bewerkt door den Pruis->t] ftfehen Graaf Schlaber-ndorf in vereeniging metii Errand, tot hiertoe medehelper van Didot. Daar! men tot dusver eene afgezette plaat of vorm van i hard Metaal en Lood afdrukte, 'en deze in 1 lichtvloeibaar Metaal overgoot, wordt volgendsh de nieuwe methode, de vorm uit kleine matry-jc zen gezet, en dan afgegoten, zoo - dat elke Sté- j \ réotypifche plaat gelyk ftaat met eene vorm .van nieuwgegoteue letters. — In Londen is men thands bezig de Stéréotypes te vereenvouwigen, zynde men daarmede reeds zoo ver gevorderd, dat de Drukoplage van zekeren Bybeï, die met beweeglyke letteren ieoo P. Sterlings kostte, met de verbeterde Stéréotypes flechts 150 P. Sterlings uitgave vorderen zal. In Kopenhagen heeft zeker Officier van de Genie, Bouk, aan de Academie eene door hem uitgevondene Schryfmachine aangeboden, waardoor met ééne en dezelfde beweging verfcheidene affchriften van een voorgelegd handfehrift, in onderfcheidene formaaten, konnen getrokken worden. 6. Doctor Handels te Mentz heeft van de bladeren eener zeer- gemeenzame plant een goede Rooktabak bereid, door dezelve op de gewoone wyze der Tabaks-Fabrikeurs te bewerken. Onder beding van zekere aanneemlyke voorwaarden, biedt hy aan, deze ontdekking aan dezen of geeneti Tabaks-fabrikcur medetc^ deelen. 7. Volgends het fchryven van den Scheikundigen Huppel - Lachenaife van Guadeloupe aan Fourcroy te Parys, heeft eerstgemelde eene nieu* we manier van behandeling omtrent het Suikerriet uitgevonden, waardoor veel meer Suiker zou gewonnen worden , dan op de gewoone wyze, en wel, gelyk de Commisfaris der Regeering te Guadeloupe verzekert, £ meer in gewigt, § beter in hoedanigheid, en T^ hooger in tvaarde. 5 Dagen na het fabriceeren kan deze Suiker reeds zonder nadeel verzonden worden. Volgends eene juiste berekening ftaat het Product /an Suiker, volgends Huppels methode, tot dat )y de gewoone behandeling verkregen worden^ ie, als 27 tot 15. Ook heeft hy eene nieuwe ' nanier uitgedacht van Rum te maaken, die * neer uitlevert. — Nog vondt hy uit eene Ploeg ot het planten van Suikerriet, welke de opelingen maakt , waarin de jonge planten gezet vorden, en die men anders met eene fpade of ïak moest maaken. — Eindelyk zou hy ook ;eheel nieuwe en andere wetten ontdekt heb>en, volgends welke de fappen in het ruikeriet op- en nedeiklimmen. 8. De Inftrumentwerker Voller te Hesfencasfel leeft een zeer konftig Mufiek-inftrumerit uitevonden, zyade m den fmaak van een Huisrgel, 5 voeten lang, 3*-voet breed, en 9 dito oog, voorzien van 2 Clavieren boven elkander  C 63 ) der. Op het ééne Clavier fpeelt men het Pianoforte, op het andere gaat een fluitwerk zonder wind, konnende men naar goedvinden meer dan 100 veranderingen maaken. — Bovendien fpeelt dit Inftrument ook , door een konftig aange bragt raderwerk van zelve, en wel een aantal van de zw'aarïte öftemmige Concerten der bercemdfte-Meesters, benevens eene menigte kleinere ftukken, waarby de Naturel, Flageolet, Echo- eu kleine Fluit uitmunten, en de Contrabas boven alle verbeelding fraai is. De ftukken konnen met weinige kosten'verzet worden. Voor dit ftuk zouden, zelfs eer het af was, den Konftenaar reeds 500 Carolinen geboden zyn. 9., jf. Bosquet, eigenaar eener Scheepstimmerwerf te Latubeth aan cje Theems, heeft een mid-' del uitgevonden, om de Schepen tegen de rotten te beveiligen, waarvoor hy een Koninglyk Patent verkregen heeft. Deze voor lading en levensmiddelen zoo fchadelyke dieren waren tot hiertoe zoo moeilyk te verdry ven, om dat zy tusfehen de binnenfte en buitenfte huid deiSchepen eene veilige fchuilplaats vonden. Volgends de uitvinding van Bosquet vult men deze opene vakken aan met een mengfel, dat uit Teer, Leem, Wasch, Tragant en Pik zaamgefteld, en vastgemaakt wordt. Deze masfa wordt met gehakte Kurk, Biezen en andere lichte ftoffen-vermengd, heet tusfehen het hout gegoten , en op deze wyze is de hoeveelheid van PiK, daartoe benodigd, niet zeer aanmerklyk. [Plet vervolg eerlang."] A D V e R T e N T I E N. *J< By N. C o rnel , té Rotterdam, wordt heden uitgegeeven : Een Theoloc-r*r EiBLiOTHi ek, -No. 1., waarin men geheel onpartydig de nieuw - uitkomende Bop k 11 VeSSoS beneV£11S M^lk ^ & No.8; zullende oïl^fof s^faïd» V Het fraaije Werk: Veel Hoofden, Veel Zinnen, door wylen den menschfcm, digen en beroemden Hoog eeraar Philip Lodewyk Statius MulleÏ' twee Deelen £ er. .8°. wordt m den 30 September eerstkomende, by W. van Vliet, te aSL „ Correspondenten in de andere Steden, afgeleverd, voor twee guldens en 1wHï «.ZV™ vers. Na dien tyd, zal hetzelve, volftukt niet minder als tf ^- weder erde^bkLrd UI° den, en het geëerd P.bliek kan tevens verzekert zyn, dat g4?e dWert uSiïmT voor de vyfdemaal mer weêr zal herdtukt worden Een Bericht WPlt s l f /y'ide* Inhoud des gemeldea Werks, is alöm voor ««/te bekomen. g S de" belan^y^ MA'RKT- NATIONALE loteryen. In de Tweede Clasfe der 9afte Generaliteits nu Bataaffche Lotery, welke op Maandag den i5den September is beginnen te trekken , zyn verder uitgetrokken de volgende Nos. en voorname Pryzen: %de Lyst. No. 12755 — 3 5000:- I5044 s IOOO:- 32056 — = 1000.\de Lyst. No. 175.6 — => 1000:- 3OSO0 s IOOO:- 427IO e ÏOOO:- ' j j s449 — e 7.50o:- 5de Lyst. No. 2790 — = 1,250:. 6de Lyst. No. 39984 — = 1000:22403 — = 1000:7 de Lyst. No. 13211 — - 1000:- 10792 — = 1,250:- 35126 — <= 1,250:- 26172 —- « 1000:- 9de Lyst. No. 684 — = 1000:- 24388 — u ïooo:. 10de Lyst. No. 31388 — = 1,250:- . T _ _ 20385 — s 1,250:- 11de Lyst. No. 41121 = 1000:- ÏG737 — s 2500:12de Lyst. No. 32666 — = 1250:-Premie. 2667a — = 25,000:-H. Lot. 28546 — = 1250:-Premie, 13969 e 1000:- 22930 —. s icoo';-  C 64 5 MARKTPRYZEN van KOOPWAAREN en LEVFNSMIIiliPi pm GRAANEN, enz. Te Amsteüdam, den 22 September. Tarn». Voorl. Roode per L. 200a 3 :0 Witre . . 200 a 300 Gron.en Old. . . 2003300 Voorl. Gron. en Old. Roode .... 9ooa"!Co Friefche .... 2203340 Zeeuwfche . . . 2703370 Vlaamfche, Roode 2903340 Witte 310a 360 Rogge. Bovenlandfche . 1903220 Brab. en Vlaamf. 200a 220 Gedroogde . . 2103230 Garst. Voorlandf. Winter isoaièo Friefche dito . . 130a 160 Vlasmfche . . . Gron. en Old. Winter r2oa 160 Zeeuwf en Ov. Wint. 1203 160 dito Zomer . . . 1253140 Haver. Brouw- . . . iooai20 Witte Voeder- . 75a 90 Boekweit. Voorlandfche . 52 a 58 Amersf. en Gooif. 52 a 58 Paardeboonen .... Te Dordkécht, den 18 September. Tarw. Oude Zeeuwf perL. 3223378 Beste nieuwe- . . 3628378 Gemeene . . . 2063286 Blaauwe .... 2063330 Zomertarw . . . 2063278 Rogge. Zeeuwf. en Inl. per Z. 26328 Br. VI.enBov.perL 2203224' Garst. Zeeuwf. en Ov.Zom. 27a 360? dito Winter . . 283380? Spelt, Nieuwe, per Last 233250? ] Haver. Inlandfche Brouw 233270? 1 dito Paardevoer 18*220? 1 B&ekweit op 140 f§ wigt 3525-0? 1 Paardeboonen nieuwe . 243300? ] Te Rotterdam, den 15 September. I Tarw. OudeZeeu. perZ.Z. 38344 g Nieuwe dito . 44a46 5 Gemeene dito . Boekweit. VI. i54fl?perL."") , Brab. op dito. J 52 ot Klei zonder wigt 483500? . Gatst. Winter per Hoed 78=1 81 gl j Zomer dito . 78a 81 gl. Rogge. Zeeuwf. N. ; . Haver. Zeeuwf. Brouw 4434651. dito Voeder . 35a42gl. Paardeboonen per L. JV Witte Erwten per Zak 22325 g j N. Blaauwe dito per dito 24328 g 1 Te Utrecht, den 20 September. Weit. Witte nieuwe . . i7fai8 S Oude i8fa 19Ï I Roode nieuwe . . i6jai7i C Te Amfterdam, by C. CO VENS, Boek- en Kunstverkoper op den Vygendam. Kogge I2£ai3 Boekweit 135a 14 Garst. Winter . . . Zomer . . . Haver 4 a6j Capueyners. Groote . i£ai9 Middelfoort 16a 17 Kleine . n|ai2 GraauweErwt. Groote sca 5 Middelf. 16a r8 Kleine . 12;a 14^ Ongelez. Groene Erwt. Groote . . aip] Middelfoort dr. 17318 Ongelez dito ir| r2ï Witte Srwten . . . 13314 U7ilte Bomen .... Paardeboonen .... oa 10 Wikken ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN en KOOPWAAREN. Geiaffineerde Suikers enz. te Amsterdam den 2 2 September , cn te Dordrecht den 22 September. Candybrooden 38339? 39 340? Poeijerbrood. 35 a 36 351a 361 Raffinaden 31 3 32 31 a oiï Gcld. fchaêv. . 4 44*3 45 Brabandfchedito 4 44^a 45 Rusland . . 5 85?a 8S Keizerlyke . . 5 64 a 65| dito ... 4 55 a 56 Pruis/en - . 5 994aio© Deenjche Tollen 4 96 a 98 7.weeden . . 5 9643 | Spanje ... 3! 56!a 57 Amerika . . 5 90 a f dito met Pr»m.4 97* a c8| Coupons .Keizerlyke . . 55 a % Tièrs Conftilidé . . . . 35433<5 3 eleen bankgeld. 99i » 99|  N° IÖÖ. 8 Oftober 1800. OECOIOMLSCHE COU1AIT. TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE JN Y V ER HEI D , KOOPHANDEL, Z E Ë V A A R T , F A fiT 1K KEN ' TRAFIEKEN, BE OE FE N EN D E K ONS TE N, LANDBOUW ' •EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. * 1 ©ECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. Iets over M ANUF ACTUUREN en FABRIEKWEZEN. CUit IHldts Neue Handlungs Zei.'ung.) eet woord Manufattuuren wordt in zoo verfchiilenden zin génómen, dat het wel der nrneite waardig is, de denkbeelden, die men gewoon is daaraan te hechten, een weinig nader toetelichten. Hetzelve ftamt af van twee woorden, die iii! -de Latynjche taai betekenen iels, dal met de hand gemaakt of gewerkt is; dus betekent hetzelve Handwerken. Zomtyds vfirftaat men door Mariufactuur en Fabriek ook wel de plaats, waar een zeker aantal van menfchen zóödauigeri arbeid verrichten , en de Stad of Plaats, waar eene fabriek, of veele Fabrieken zich bevinden, heet eene Fabriekttad of Plaats. De ondernemer van zulk een uitgebreid Handwerk noemt men Fabrikeur of Fabrikant , en het is deze, die tot zulk eene onderneming hei geld, de gebouwen en wat daartoe verder behoort , moet aanfchaffen. Doorgaand* houden deze ondernemers alleen het oppergezag , hei Groot-boek en de geheime comspondcmie terwyl zy het beduur dfe'r Fabrieken overlaten aai. iemand deskundig, die Opziener of Dircbleur der fabriek genaamd wordt. Hy , die de b eken byhoudt, de penningen ontvangt en uitgeeft, h de Boekhouder, en alle andere by het werk gebruikte perionen heeten Handel'bedenden, woedende voor het overige ieder by de Fabriek op Zichzelve werkend perfuon genoemd naar dei, aart van het werk, dat hy daaromtrent verricht. Alle Fabrieken of Man ufactu uren zyn herkumftig van de konst om zich te kleeden, en hebben derzelver vermenigvuldiging aan de uitbreiIV. Deel. ding der kleding*-behoeften te danken; hieruit, en uit het dieper nadenken over het bereiden van deze en geene hoofd ftoffen tot de eene en andere foort van kledingstukken, zyn de vertcbillende benamingen der Manufaétuuren en b«brieken ontdaan, en het is van hier, dat elke fabriek benoemd wordt naar het Product, welk zy verweikt: zoo fpreekt men van Linnen-Fa. brieken, Wolk -Fabrieken enz. Onze ruuw levende voorvaderen hielden zich onledig met de jagt, zwierven veelal rond, en kleedden zich in dierenhuiden. ! — • oiaai. ïtreetcte; tot dat reen eindelyk door middel der Scheikunde zoo ver gevorderd is, dat men de Porcelein - masfa overal volkomen kan maaken , en dat geheel Europa vervuld is met Porcelein-Fabrieken, waarvan elke hare eigene manier van de masfa te bereiden heeft uitgedacht, terwyl iedere byzondere Fabriek zich door eenige byzondere eigenfchappen en goede hoedanigheden van haar werk onderfcheidt. Dit; diene ten bewyze, dat de Fabriek en te gelyk met de menschlyke behoeften ontftaan zyn en zich daarnaar gericht hebben. ' Ziet hier nog eenige bedenkingen over het aanmoedigen der Manufacluur- en Fabriek-wezens. Dat de Manufactuuren moeten begunftigd, door werkzaamheid en naaryver voordgezet, en van den Staat beloond worden , is men over het algemeen ééns ; en alle Staaten volgen werklyk dezen regel. Dan, die beloningen hebben tevens hare grenspaalen, want anders zouden zy het geheel doel van den aanleg der Fabrieken ; misfen. — Gewoonlyk neemen deze haren aan- < vang daarmede, dat daaraan vrydom van be- i lastingen en aanzienlyke voorfchotten worden i toegeftaan. Het geheele voordeel der Manufac 2 tuur wordt dus door den ondernemer getrokken zonder dat hy eenige uitgave behoeft te doen,' 1 en hy doet zyne winst met het geen anderen f aan den Staat opbrengen. De Staat heeft dus ï de grootfte omzichtigheid nodig, ten einde hier- 0 in niet al te mild te zyn, wyl anders het géval d zou konnen plaats hebben, dat er minder kon b gewonnen worden dan er wordt verloren; 't is d waar, de voorgemelde beloningen of verfcho- k ningen worden door de algemeene beurs goed- ki gemaakt, doch ieder ondeelig Lid, die daartoe tc het zyne bydraagt, lydt daarby eenig verlies; IV het nut, welk een ondernemer belooft te doen, b< beandwoordt dikwyls niet aan 't geen hy van la de Maatfchappy trekt, en zomtyds komt er niets F; goeds van. Men zou dus beter doen, van al- na leen de ondernemers dan te beloonen, wanneer oc zy hunne Fabriek ten volle in werking gebragt, m< en proeven van hunne goede Manufacluur ge. vii geeven hadden. fcj Eene onderneming, die men vervolgends we- fta der ftaaken moet, verrykt het land niet, en Fa verzwelgt het geen de staat er aan ten koste bic leide; een Fabrikant integendeel, dezelve op ei- ve; gen kosten zyne Fabriek aanlegt, en die zoover brc brengt, dat hy daardoor een aantal menfchen onderhoud en werk verfchaft, verdient wegens het opzetten van zyn Capitaal ten algemeenen nutte alleszins beloning! Eene Fabriek, die verplicht is uittefcheiden, is gebrekkig in hare ] jgrondflagen, want elke Fabriek, vooral die van lasten ontheven is, moet uit haren aart voordee- (len afwerpen, waardoor de ondernemer beftaan en zyn Capitaa aangroeijen kan. Is alles, zoo b^kïnH T'ï? Ze! 3 £ def,ve,onderfteune. Hier komt dus de Staatkunde of Staatshuishoudkunde te vnnmi2" "ÏT- er hoe omzichtig men, vooral in kleine Staaten, met het oprichten van fabrieken moet te werk gaan, dewyl al licht de behoeften der Fabrieken het algemeen vermogen zouden konnen te boven gaan Dikwyls kan eene Fabriek niet worden voordgezet, by mangel van eene of andere behoefte, iocn met zelden ook zet men dezelve door, ten toste van het algemeen. Dit is thands het geval n Duitschland, alwaar het houtgebrek jaarlyks neer en meer de overhand neemt, zonder dat er loot de vervulling dier behoefte door andere o„ lleni g?a°eên aaiM êezorSd is- Wanneer men •uilen deze klagten weldra ophouden. Moet men de Fabrieken in de fteden of ten latten lande vestigen? deze vraag is dikwyls eopperd en zeer onderfcheidcn beandwoord. )e Fabrikeurs zyn veelal van oordeel, dat het p t land veel goedkoper te leven is, dat men aar meer arbeiders, vooral in den winter, ekomen kan, en yeelerlei bywerk voor minde? Jgloon laten verrichten. Hierover zyn de Geerden het nog niet eens, en de Staatsrekenindigen 'Cameralisten) beweeren, dat allefoorn va,, Fabrieken een ftedelyk beroep zvn. en kan uit een verfchillend oogpunt de zaak fchouwd, beiden gelyk geeven In eenen idbouwenden Staat kan het aanleggen vïï tlt^-^T !?Ilde VOor de" L^dbouw 0 infL ? 5 ^°Ch dlt gevaI km om »i het L ? ? reden°n S.ee» P^'ats hebben: niemd zal daar, waar ieder een goed beftaan dt door den Landbouw, tot zyne e gen? iade eene Fabriek vestigen, die niet kan nd houden. Men zal tocS bevinden, dat d2 blieken doorgaands alleen in zulke oorden >ei,en waar veele menfchen woonen, het £ 1 goedkoop ,s, en de arbeid voor veelen onl [a "' II. OU-  C 76 ) ÏI. ©ECONOMISCHE BERICHTEN. Voorlopig Bericht wegens eene INRICHTING'tot voeding van BEHOEFTIG EN, naar de RLfM FORD SCH £ Grondbegin- se len, te MlD de eb ür g» Wy hebben het genoegen-, onzen Lezeren te konnen mededeelen, dat het voorbeeld van Engeland en Frankryk, in het yverig tot ftand brengen van nuttige- inrichtingen, op den voet door Rumford vooigeflagen, tot onkostbare voeding van Behoeftigen. ook in ons Vaderland navolgers begint te vevkrygen. De edelmoedige meni'chenvriend, Mr. P. Pous, Secretaris van den Raad der Afiatïfche Bezittingen- en Etablisfementen, en Advocaat, te Middelburg, is de man, die, uit eenen volftrekt belanglozen yver voor het heil der lydende mensehheid, deze taak in het eertyds bloei-jend Middelburg heeft op Zich genomen. — Het fleeds toenemend getal der Armen aldaar — welk reeds tot omtrent aSco geklommen is — ontwarende; de onmogelykheid ziende voor veelen hunner, om, met den besten wil, by den volftrekten ftilftand des Koophandels aldaar, voor zich en hun Muisgezin op eene eerlyke wyze den kost te winnen ; en de beste pogingen tot het helpen verbeteren der onderfcheidene Direcliën in het ArmbehYuur aldaar te vergeefs hebbende aangewend ,. (moetende men echter hiervan uitzonderen het Armbeltuur by het Waalsch Kerkgêiioötfchap, welk op eenen zeer goeden voet is ingericht) befloot hy eindelyk, tot onderlreuning der Armen, zelf handen aan het werk te (laan, en', door de voorlichting van eei ige menfchenvrier.den te Londen*, Hamburg, Munchen enz- geholpen, te Middelburg eene inrichting te fiiohten, waardoor, elk Béhoeftige , mids van zynen bekrompen toeftand een voldoerd bewys geevende, da'geTyk's- voor eenige weinige, duiten-, zeker niet meer dan ia, eene goede, voedfcame portie étehs z-al konnen bekomen, en dus op eene zeer gezonde en voordeelige wyze-gevoed worden; Eene inrichting van dien aart vereischt natuurlyk eene. aanmeiklyke uitgave, zoo tor het hunren of koopen van een gefchikt locaal, als ter aanfehaffing van den benouigden toette,!, inzonderheid van de door Pbgh te Hamburg uitgevondene. Kagchels- of. Spaarcveus, en vau den nodigen voorraad der Eetwaareh, die de bekende Rumforct:che Soepen zamenffellen. Het is dus geenszins vreemd, maar integendeel zeer natuurlyk en billyk , dat de gemelde Burger, ter gelukkiger uitvoering van zyn menschlievend pLin, zich heeft gewend tot het Beltuur, om te bekomen Ontheffing van Impojiti'èn op die Eetwan— ren, welke er tér bereiding der aan de Armen uittereikene Spyzen zullen benodigd zyn, daar •anders het zeer mooglyk vei lies op eene onderneming van dien aart nog groote? zoude konnen zyn. — 's Mans Request om dezen viydom is-, :zoo wy vei neemen, gefield in handen van den •Agent van Nationale Oeconomie, om conlidera;iën tn adyys, met wien de Burger Puus over dit onderwerp werklyk in correspondentie is getreden. Wy twyfelen geenszins, of het verzocht ont»iflag van Impofitiën zd, op. gunstig bericht van den Agent., aan den Burger Pous edelmoediglyk worden toegedaan, in welk geval- wy ons vlyëa in ttaat te zullen zyn, van ten• al-lcrfpoedigtten aan het Publiek medetedeelen eene- meer uitvoerige en ïi-aauwkeurige befchryving van het geheele plan der bovengemelde Inrichting. — Konnende wy nog by voorraad melden, dat de Burger Pous werklyk de nodige modéllen van da-artoe vereischte Spaarovens uit Hamburg en Leipzig heeft ontvangen. Er blyft dus niets anders, ter vruchtbaarmakiug van zynen.goeden wil, te wenfthen, over, dan de ondevtb unmg van het Bewind, en de milde bydragenv.nvesm' 'gênaeeh belangeloos milddadige menfehenvrienden» vv.lke (aatftên wy daartoe by dezen enting uitnodigen. — Mocht het gegeeven voorbeeld de traagheid van veele Armbezorgeren en Beltuu|d;ren van Godshuizen in ande.e plaatfen,. jwaar iets diergelyks even dringend noodzaaKlylv is, befchaamd maaken, en hén» jaioersch doen worIden, om eindelyk ook eens te ■behooren onder die geenen,. die, licht en plicht opvolgende-, alle;,, wat m hun vermogen is. tot heil der lydende. mensehheid hebben aangewend! IV. HAN«  ( 77 ) IV. HANDELS-, FABRIEKMATIG-' E N ANDER BELANGRYK KüNS T- NIEUWS. (Vervo'g van N°. 165. bladz. 71.) liet kooken en warm maaken van verfcheidene vlöeadofftH in Houtwerk heeft verfcheiden voordeden boven dat in Vzeren of Koperen j paltsen en ketels. Reeds zede-rt e-tn geruimen, tyd was men er in veele. landen op uit, om iets van dien aart in werking te brengen, doch/ wanneer men het. werklyk tot kooken wilde biengen, mislukten de proefnemingen. Zedert eenige maanden is het den Heer Lampadius te Freybetg gelukt.; deze Kookkonst in Houtwerk by het afdampen der loog van het dlaubers Zuiu in oefening te brengen, liy heeft niet alleen ee^ Kopere.4 fou'rnuis in eene Houten kuip geplaatst, maar ook een voordeelig gebruik weeten te maaken van de warmteltof, door Steenkooien, Turf en Hout verwekt, zoo dat men in alle opzichten zuiniger op zyne wyze itookt dan op de gewoone manier. Wegens de menigvuldigen aanvrage, hem om zulke Stookovens of Fournuizen gedaan, en ten diende van allen, die zich zynè uitvinding mogten willen ten nutte maaken, heeft hy iu de Frcyberger Gemeinnutzigen 'Nachtichun bekend gemaakt, dat hy den I Heer Sicdemci.ter aldaar heeft gevolmachtigd, om modéllen van gemelde Ovens volgends de juiste afmeeting. te laten maaken, en die nevens derzelver Befehryving, voor r Ducaaï het duk aan alle desbegeerendtn te veikoopen.. Het Meel van Aardnooten (Erdmandeln) en van Cbicorey, te zamen gemengd, levert eene uitmuntende Konst-Koffy op. 6'. R; Hemmerde 'te Hamburg vei koopt deze konstbereiding in alle verlangde I10e.veelh.eden. Hy noemt dezelve Wortel-K-ffy. Men gebruikt die" op de volgende manier. In plaats* van 1 loot gewoone Koffy neemt men flechts £ lont, en. daartegen een Theelepeltje vol Wortel - Koffy; in plaats van 2 loot Koffy , 1 loot en 2 Theelepehjens Wortel-Koffy, en zoo voords. — De fmaak is dezelfde, als of men gewoone Koffy dronk, en de kosten veifthilfén aanmerklyk. — Het eg dezer ' Korist-'Koffen 4. pakjens kost te Hamburg 12 Schellinge-, Buitenlanders krygen voor 1 Du-i caat Hollandse!! courant 10 Ég, vr.y van Hamburg nfteleveren. Die meer ts gelyk ontbiedt, bekomt eene zekere Provifie. De Buffel,- een inboorling der fieete en mos» rasfige landen van Afia en Afrika, werdt om(treeks de JV-; Eeuw in Griekenland en Italië ingevoerd. Kleiner dan de Os, is de Buffel veel fterkeV, terwyl de Melk der Buffel - koeijön ryker aan Zuivel, is, en beter te bewerken, dan die van ons Rundervee; alle dezeifs ligchaarasdeeien zyn bruikbaar; hy is gemaklyker te voeden, dan ons Hoornvee, vooral in moerasfige lundlïreeken. — De invoering van dit dier in Frankryk door den overwiunenden Bonaparte is derhalven geene g< r nge weldaad van dezen Held, aan zyn Vaderlaud'bewezen. Intusfchen hebben zich de Franfclien op veele plaatfen deze weidaad als met geweld. laten opdringen ; zy hébben de Buffels, uit Italië aangefjragt, gedood of verwaarloosd. De Burgers 'Tesjier, Hazard en Buniva hebben het overfchot dezer kudde bewaard; hetzelve is geplaatst op de landhoeve te Rambouilltt, en teelt aldaar werklyk voord. Gemelde Burgers hebben daarover aan de Natuurkundige Clasfe van het Nationaal Inflftut eene uitvoerige verhandeling medegedeeld, De Burger Deyeux heeft in de jongde Zittingen van die Maatfchappy verilag gedaan aangaande de proefnemingen en ondervindingen der Franfche Scheikundigen , nopends het bereiden der Konstfuiker uit Mangoldwortelen en andere Europilehe. gewasfehen, volgends de- uitvinding van Achard. Wy verlangen den uitflag van dit onderzoek in zaaklyke proeven bekend' gemaaktte z;en. Dc Koninglyke Academie :'te Londen \ hieldr onlangs de 32^ ' oper-bare' tehroonftelling harer Konstdukkeh, welke ditmaal by ui'tftek ryk enfchoon was. Er waren flechts weinige uitgewerkte fchetfen van West. fföpner hieldt zynen voorrang ih het fchilderen van Vrouwen daande: één zyner beste dukken is de Princes van" Wallis. — Lawrence dak uit boven alle zyne mededingers, in de Histoiifche afbeelding van den Tooneeffpeler Kemble in de Rol'q, en leverde nog andere overfchoone Koppen. — Opin behaagde meer dan ooit door zyne treffende afbeeldingen van de Biecht, van den Vluchteling, 2n andere Ponraiten; onder anderen dat eem jpr Vrouw ito het Cbaraéter van Cresfida'. — Harnilun vervaardigde 4 Alraarftukkcn , Bybelfclie Gerchiedenisfen bevattende, voor de nieuwe.Abtt y te Fonihill. — Shee öirdericheidde zich met roertódoor het van hem gemaakt Portrait des Hertogs van Clarencc, uit dankbaarheid doen maaien doorde Slavenhandelaars te Leyerpool, wegens debefcherming, Lua door dien Prins verleend,. K 3., Mm*  C 78 ) ADVERTENTIEN 8&25SS?éluitgeeven; T™> - AÜGÜST van CW**, als ook Kat.van Utk? V^, I°/rquatuus'J^^' naar het S beiden in vaerzen, door Tollelucl Treur^el' naar het van TardieuSf. Bi*blio^h^'ekorNo1'» tc Rolt.erdam> wordt heden uitgegeeven • Eene T«,„, Reizen door Z^ i t sTr r! a are"V oülD" • Sfl d? Coxe, iW/W M f?™*™», zjj IL vJrZJl 771' 57J2' J785 en 1786., door Williaï "am Melmoth; mzt hTt Ense^ Genootfchappen, in Brieven1 aait W^r van 17^1795. verryk!-met'efnf^eJSïSJi^^ iSt" Gewesten, op welke, tot meer duidelykheid dJichtltr^l^ dlt Land' en de omliggende t SSSZSk ?yl ge»^ « eerfte plaats. Des° Schryvers hnïSJrig S hrhaaÊ verhlff" ^ djt VCrma^d Gewest S ïi-dlts^ «K is in de meeste io^iZSt «L^dlXmen.ZOeken-" "~ E™ hreedeTLS WEER, ™n uemiiaerae vooral 's Schilders Konst, in dit ftuk zoo weinig rood te maaien, daar hetzelve met bloed gefchilderd is. - CapUfTcrTaf. Spencer is voor een meesterftnk erkend, en keamm houden het voor 't beste van alles wat er vertoond werdt. - Northcotc's fchoone PortraiS' en Wïnalh gejende phamafie verrukten A^A~AATur"u' ee" ^a"dfchap.fchilder, 0nderfcheidde zich roemryk, door zyne 5 Eeypttfche P aagen, boven alle zyne mededingef? in dit vak , Sij Georg Beaumom, Dame, Sh- F Beeldhouwkunde maakten Nalikken, Flaxmann , Bacone, Rosfi en Damer zich verdienftelyk. Dr Garnet te Londen heeft proeven srenomen ! pm door middel van het Galvanismus water optel 1 losfen. Nicholfon, Carlisle en Garnet hebben de proefnemingen van Foha daaromtrent herhaald Men plaatfteeven groote ftukken Zink, vochtig gemaakte Kaarten, en halve Kroonen beurteling! op elkander, tot omtrent 40 van elke foort. 0 Een perfoon, de handen wel nat gemaakt heb. bende, raakte met de eene hand de onderfte aag van Zmk, en met de andere de boven 00! liggende halve Kroon aan, en voelde by ehfe aanraking eenen fterken fchok. Gefchiedde de aanraking met eenig Metaal, dan was de fchok nog heviger, doch6 zy verdween geheel wanneer men daartoe Zegellak, Glfsen andere niet-geleiders nam De* toeftel geleek naar eene koBfege Torpedo of Zidder - aak Eene elSn buis werdt met water gevuld, en aan beide ein en met een Kurk gefloten. Door elke Ku k" boorde men een Koperdraad, welks punten me„ *an binnen tot op 3 duimen afrtands van elkaE aragt Het buitenfte einde raakte aan den één.n ant het onderliggend Zink, en aan den andere ie bovenliggende halve Kroon aan. Hierdoor mtftonden be letjens van Waterftofgaz Cbubbfes f hydrogen Gaz), die van de eene pint des Iraads recht op naar boven fteegen, terwyl de egengeftelde punt fnel geoxydeerd of met Zuur:ofgaz bezwangerd werdt, vallende hetgeoxydeere plotlehng op den grond der buis neder. 'Het vervolg eerlang.")  C 79 ) WEERKUNDIGE WAARNEMINGEN op ZWAANENBURG, Gedurende de Maand September 1800. I isaro- |tiif.rmo-l winden. I luc'htsce- baro- thermo- winden. K i.uchtsgï- Seft. j meter I meter. Streek.Kragt.^ steldheid. J ■ Seït. meter. J meter. Streek. Kragt.~[f>~ stei.diieid. C29 nfls» N. N. W. ajBetrokken. V20 ui 62 Z. W. 2 Betrokken, Regen. 1 <2o u| 63ï 2 J7 \29 io|-68 2 Zeer Betrokken. /20 ioilöoi Noord. 2 Een weinig Betrokk (29 ioj 67 2 Heider. tsy ioïjóo N. O. 2 Zeer Betrokken. (29 ioi^ii 2 Een weinig Betrokk. 2 {29 ioi 64. 2: 18 <29io§67 2 l%9 10 'nz. Te Amsterdam, den 6 OBóber. ggl, Tarw. Voorl. Roode perL. 200 a 3C0 —'Witte . . 200 a'300 Gron. en Ok!. I . . 200a 500 Voorl. Gron. en Old. Koode . ..... 2.00a rc ïnefche 2203340, -Zeeuwfclte . .- -. 2703^70 'Vlaamfche, Roode 2903340 Wiue 3103360 Rogge. Bovenlandfche . 1903220 Brab. en Vlaamf. 2003220! fïedioogde- .' . 2103230) Garst.Voorlandf. Winter 1303160 I . Friefche dito „ 130a ióo' Vlaamfche .. j . ■Gron. en Old. Winter 1203-160 Zeeuwf. en Ov. Wint. 120a 160 dito Zomer .. . . 125 a 140 Slaver. Brouw , , . .1003120 Witte Voeder- . 75a 90 ■Boekweit. Voorlandfche . 52a 58 Amersf.en Gooif. 52 a 58 Paardeboonen .... Te Dordkécht , den 2 Oiïober. Tarw. Oude Zeeuwf. perL. 3143362 Beste nieuwe . .. 3643362 j < Gemeene .. ;. . -1983270 p Blaauwe . . . . 1983262 \j .Zomertarw . . . icoa254 j Rogge. Zeeuwf. en Inl.per Z. 26328 j< Br. Wh en Bov. per L 2203 225 . 1 Garst. Zeeuwf. en Ov.Zom. 27 a 36^ j & dito Winter . . 28339^ \l Spelt, Nieuwe, per Lsst 23325^ C Haver. Inlandfche Brouw 23327^ B dito P.aardevoer - 19323 c? G Boekweit op 1.40 f$ wigt a 58 e- B Paardeboonen nieuwe . 28 333 G Te Rotterdam, den 29 September. £ Tarw. OudeZeeu. perZ-Z. 38344 8 5; Nieuwe dito . '40a46S Gemeene dito . 36338^ Boekweit. VI. 154 fg per L. Üj Brab. op dito. J 52<*i y Klei zonder wigt 48 a 50^ A G^rt. Winter per Hoed 78a 81 gl S: Zomer dito . 78 a 81 gl- K, Rogge. Zeeuwf. N. . . 26 a 27* Haver.'Zeeuwf. Brouw 353463!. dito Voeder- . 3534^!,. Graauwe Erwten per Z. . 28332 i JV. JfïMe Sw(n per Zak 24 a 2-7 jj A7. Blaauwe dito per dito 26a 32 8 //< r« Utrecht, rfe» 4 Oclober. Ht Weit. Witte nieuwe . . rpj3 2o§ Oude ..... ï9ia20 1 5;fl Roode nieuwe . . 171a 18 j Ainlted.au>, by C. COVENS, Boet- en Kunwertooper^ étnV^Im. ■Rogge .... . . I2iai3 Boekweit . . . , . i6§ai7i Garst. Winter ... '88' Zomer ... a $f Haver 5.a6f tapucyners. Groote . jPa2o| Middel foort '17a 18 ■ .Kleine . '12 a 13 uraauweEnvt. Groote 20a ^of Middel-f. 17318 .Kleine . -14315 Ongelez. 12^312= UreencZrwt. Groote . , 18419 Middeifoortdr. 16317 Kleine zuiv. 14a 15 Ongelezene . i2ai2i ff itte Erwten ... a x 4 Witte Boonen ...... Paardeboonen .... 9I aio Wikken ...... ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN en KOOPWAAREN. Geraffineerde Suikers enz. te Amsterdam tien 6 October, en te D o r d r £ c H Tj rfe» 6- O&Zw. 7andybrooden 3-7-ia 3&ii?| 39340? \oeijerbrooa. 34fa 35f j 35|a ,6| iaffinaden 3öla 3if 31 a 32 \4elisfcni® 2;ia 281 28 a 29 5 ito 3 ® 24{a 27! 26 a 27 .ompen . 23 a 24t 244-a J j tamp/uiker 233 a 28 fistetden . 15 a 22" j'sfa 22| est Wit 39 a 41 40 a 42 emeendito 31 a 38 grj£a 38I asterd dito 32ia ,s. t cel dito 26]a 3oi 28ia 32 - ruw oito 24fa «j* 24ia «•* _ wp. Bruine 74 e 758 j a 76J$ Dordrecht ma. van 29 i tonifr tot .6 Oclober. \ Wen. RuuweperSteen 30 a 45 ft. G eekrappen ... _g ïiJè/ te Amfterdam. .' . . ƒ 22 /? >olzaad. ini. en Zeeuw. yj- te Amfterdam 83 a 88 di te Dordrecht 83 3 86 P; te Raterd. pr L. «2 a 84 i), Voorlanrisch ' £1 Fries, en Oostf. j sp nnipzaad. te Utrecht '7a7-i ^ hw>2. Rigs's te .'Jraft f 93a ,di| Koningsb. - cia 11 Cc glynzaad. R.igs's . -11 a 13 Th Koningsb. ƒ13 a 14! Bi „ - . „ ..., „ t/ ,j ^ ^ O/y,?». S aap p. Aam ƒ 82'i Dord. a 84 ? Lyn- . . -721 a76 Hennip- . .. 76| Raapkoeken, per 1000 te LW. 83 a 84 Lynkoeken. . ,I5 : ,20 f «ca*. Inl.: ndf. te y&k/?.' / 12 a 44 Garotten . . ^ - 42 a 48 DRINKBARE WAAREN. Moutwyn. te Dordrecht . . sop ^ te Amft. per Aam 56a 57^ te Schied. de 30 V. lof^ Genever. te Dordrecht . ui e£ te ^njï. pr. Aam 59360 oC te Schied. de3oV. ir| o£ Z U I V E L S. Kaas. Leydfche 't Sch. ƒ 4o a 42 Stolkfche . . . . 24 a 28 Edsmf. Roodkorst van j oen 20 4g. . - 27 a ,30 dito van 4 ffi. . . - 27 a 30 Frief. Kruidkas» . - 28 a 32 Boter. DeJftfche . . - 50 a 51 Leydfche . . . - 48 3 50 Friefche Grasbot. - 45 a 4.7 — Stalbot. .te Leeuwaarden . - a 31 te Sneek . . . - op de Lemmer . - 30 a 31 3 INNEN- en BUITENL. EFFECTEN, den 6 Oclober. lat. Ref.losb. 1800.4 pC 964a 97 1801. . . 8.3ia 84| • 1802. . . 70^3 7ii 1803. . , 6ii3 62 -—-1=804. . 58 a 59 Na den Vrede 47 a Jr. Sch, (Uirl.; 5 pCt. 07U 81 (dito) 4 pet. S74*a 581 (dito)- 3ipCt. 58 a i r ai i ' 3 pCC- '44;'a *S lerhng, 1800. 3 pCt. 45 ai kil. geforceerd 2f 3913 * rywilb'g. . . 5 6i|a | eld fchaêv. .4. 44 'a 3. mkandjche dito 4 44 a t usland . .. 5 g5ia i '.izerlyke ... 5 64 a 65 to. • ■ • 4 55 a 56 - • 5 Jooaior Tollen 4 96 a 9g veeden . . 5 r 56|a | "•/* • • • 3*% 56 a | !OT*a -. • 5. ' 97ïa 93 o met Pra?m.4 p8> |' upons Keizerlyke . . 54^3 * k-s Conjoiidé .... 34^335 LE1ÏN BANKGELD. a ooi  N°- 15 Oftober 1800. OECOS'OMISCHE COÜ1AIT. TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE NY VERHEID , KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN, ' TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, ' EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. [NB. I11 ons volgend N°. zullen wy eene Misfive van Dr. Schrage, over het Stuk van DT. van Loenen, in het laatfte Stuk der Faderlandfche Bibliotheek geplaatst, mededeelen. Redact.] L ©ECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. Over het LOODWIT, het Fabriceeren van, en ben handel met hetzelve. Men heeft tweeërlei foort van Loodwit, t. w. i.) Natuurlyk Loodwit, het geen onder de Loodökers of Looddarden behoort, zynde eene witte , loodachtige aarde, met onreinigheden vermengd, en waarvan dus het loodgehalte onbepaald is. De Loodöker (Odura plumbi. Mine ■ de plomb terreufc) bevindt zich het meest aan de oppervlakte der Loodaardens, uit welker verteering door de lucht zy ontdaan is; evenwel' vindt men dezelve ook liter en daar afzonderlyk. Dezelve is eene waare, natuurlyke Loodkalk, ■die, met brandbare ftoffen in het vuur gefmolten, in eene volkomen Loodftof verwandelt, en voor 't overige dezelfde hoedanigheden heeft, als andere Konst-kalken. Zeer dikwyls is daarmede Kalkaarde vermengd, en dan vooral bruischt dezelve door byvoeging van zuure ftoffen op. De couleur dezer Loodkalk is verfchillende , b. v. witachtig, graauw, blaauw- en groenachtig, rood of naar het roode zweemende, bruin, zwart, of geel en rood te gelyk. — 2.) Konflig of door konst bjfccid Loodwit. Dit laatfte is eene Loodftof, die qopr middel van het Azynzuur tot een witte Kalk verteerd is, en welke daarvan eenen zoeten fmaak aanneemt, fmeltende, gelyk alle andere Loodkalken , door het by- , voegfel in het vuur (Findant) tot. een groengeel Glas-, en door de zwarte,fmeltftof (Fondant') Ut IV. Deel. j een volmaakt Lood. Hetzelve heeft dezelfde goede en fchadelyke eigenfehappen van alle andere Loodkalken. Men kan het Loodwit verwekken door eiken roeffel, die gefchikt is, om, by eene matige warmte van vuur, de Azyndampen te doen opryzen, en in de Loodplaaten, boven de Azyn geplaatst, indringen, zonder dat deze Plaaten in de Azyn zelve komen. Volgends het "voorfchrift van von Justi kan men op tweeërlei wyze even voordeelig en gevoeglyk Loodwit bereiden. Vooreerst kan men zich "bedienen van eenen toeftel, voor het distilleertn gefchikt. Eene Tinne Blaas (want die van Koper of Yzer worden door de Azyn altezeer aangetast), met eenen min of meer hoogen helm, en de daartoe behoorende pyp of buis, zou ten dien einde het meest gefchikt zyn. Wil men zich ten dien einde van een Koperen 131 as enz. bedienen , dan moet alles dik overtind zyn , en wel met zuiver Tin , waarby geene Looddeelen zyn gevoegd. By aarde verglaasde potten zou reen , wegens derzelver bre' kbaarheid, zyn voordeel niét vinden. De helm moet van binnen, een paar vingeren breed boven de plaats, waar dezelve in deTilaas fluit, meteenen , beweegbaren rooster van fterk tindraad voorzien zyn , ten einde daarop eene geheele menigte van zaamgerolde dunne loodplaatjens te konnen plaatfen, die kruisgewyze over elkander worden gelegd. De blaas wordt tot op de helft gevuld met goede Wyn-azyn, en door middel van éen zacht vuur' gedestilleerd; dit herhaalt men drie a viermaalen, tot dat het Lood, welk zich in den helm bevindt, door den geftadig indringenden, Azyndamp genoegzaam doorgebeten, en in Loodwit verwandeld is. Ten aanzien van de L hoe- 1  ( 23 ) hoegrootheid der blaas moet men zyne ondervinding raadpleegen. De tweede toeftel kan op dezelfde wyze behandeld worden, doch zonder de Azyn te destilleeren. In dit geval moet de Blaas niet zeer wyd van buik, maar wat hooger zyn, gelyk ook de helm van boven zeer ruim en hooger zyn moet. De reden hiervan is deze, dat de met gedestilleerde Azyndampen zich van boven. voor zoo veel zy niet in het Lood dringen, tot droppels vormen, die in de Azyn weder nedervallen, en dus van boven meer ruimte moeten hebben. Doch by dezen tweeden toeftel moet het vuur zeer zacht zyn, ten einde de dampen met te fterk opftygen, en, door fterke uitzetting van de lucht, den helm niet van de Blaas doet affpnngen. Dit dampen der Azyn 6 a 8 dagen geduurd hebbende, wordt het Lood mede genoegzaam doorgebeten, en het Loodwit gevormd Vermids in beide gevallen een zacht vuur toereikend is, kan men de Ovens of Fournuiien zoo inrichten, dat in elk derzelven 4 Blaazen ftaan, welke, tot fparing van brandftof, door een vuur gedreven worden. By den tweeden 1 toeftel zal men bevinden , dat de nedervallende 1 dampdroppels eenig opgelost Lood in de Azyn te- 1 rugbrengen ; dan, dit is geen fchade voor de Fa- : briek, want, wanneer de Azyn gebruikt is, en 1 veel opgelost Lood in zich bevat, kan men j daaruit Loodfuiker trekken. ] By het oprichten eener Loodwitmakery moet J men zorgen, dat de Azyn aldaar mede kan ge \ maakt worden. Men bedient zich daartoe met c enkel van Wyn-Azyn, maar ook van Bier- > Ooft- en Brandewyn-azyn, welke laatfte foort e goedkooper zyn, doch ook in grootere hoeveel- 1 heid moeten genomen worden, dewyl zy min- v der zuurdeelen bevatten , behalven alleen de v Tarw- en Ooft-azyn, die nagenoeg by de Wyn- ii azyn komen. Evenwel 'is deze laatfte bovenal h te verkiezen, wyl het zuur, voornaamlyk van ti de Bier-azyn, door de destilleering eerder ver- v Vliegt, dan dat der Wyn-azyn. Y Ter bevordering van het opryzen der zuur- oi deelen van de Azyn , kan men daarby eene ti, kleine hoeveelheid van eenig Mineraaizuur voe- di gen. Men loopt geen gevaar, dat het Loodwit ee hierdoor van aart veranderen zal, wyl dezejd; by menging geene andere werking doet, dan de fin zuure geesten der Azyn ipoediger van de aard- ve achtige deelen te fcheiden,, en door verdunning Li beter te doen opftygen. Het Mineraajzuur zei- di ve blyft in de Blaas Jiangen ; en kan' niet dan door een hevig vuur en fterker zuur worden overgehaald. ~ Het Lood, door den Azyndamp tot Roodwit verkalkt zynde, wordt op groote wryffteenen, die by eene Fabriek het voordeeligst werktuig lyk door het water gedreven worden, zeer fvn gewreven of gemalen , en met water tot' een dikke brei aangemengd. Vervolgends vormt men het Loodwit in vormen, die doorgaands de gedaante hebben van een Stoinpfuikerbroodjen; wordende deze broodjens by den zomer in de opene lucht, en 's winters in een taamlvk warm vertrek gedroogd. De grootfte Loodwitfabrieken zyn in Holland, Engeland, te Veneticn en Genua. In Holland gaat men daarby , volgends het .bericht van jars (*), op deze wyze te werk. Het Lood, door de Hollanders daartoe gebezigd, komt in ftukken of ftaven van ogo © uit Stokton. Zy fmelten het in gegoten Yzèren pannen met den afval van het Loodwit, en gieten liet in plaaten, die meer oppervlakte hebben, =n dus door het Azynzuur even fterk worden langedaan. Zulk eene fmeltpan is 18 duimen Jiep, en heeft eene doorfnede van oi voet; iezelve ftaat op een muurwerk, waaronder een tookfournuis en rooster is aangebragt, terwyl egen over de opening daarvan eene fchoorfteen>yp naar boven gaat. Dit fournuis wordt met iteenkooien geftookt. Heeft men het Lood gemolteii over een vuur , dat niet heeter mag :yn, dan nodig is, om hetzelve vloeibaar te louden, dan wordt het gegoten in vormen van Jhk en geflagen Yzer, die vlak en langwerpig 'lerkant zyn, omtrent a voeten lang, en 4 a % luimen breed, hebbende eenen opftaanden rand an ongeveer a Iiniën of \ duim, en aan ieder inde met een houten fteel voorzien. Men eeft 3 zulke vormen op een voetrtuk van 2 oeten hoogte naast elkander geplaatst, en wel olmaakt loodrecht, ten einde alle ongelykheid i de dikte van het Lobd, door de minfte afellmg veroorzaakt, te vermyden. Een der vee arbeiders, die tot deze eerfte bewerking ïreischt worden , fchept het Lood met een zeren fcheplepel, die groot genoeg moet zyn, n de drie voiaien in ééns te vullen, uit de ïeltpan, giet f gedeelte daaruit in de vorm, e het verst van hem af ftaat, en welke de rfte mag genoemd worden, gaande hy van ar af inei voord met gieten van de flinke nd naar de rechte, .zoo dat de geheele vorm ii binnen overdekt wordt met eeii dun plaatje )od, zoo veel mooglyk overal van eene gelyke even,zpo gaat .hy ook, met de tweede, en s : (tol ■ [« ■ d ■ ' Q&v — 1 . _ ;*) In Mttailurgifchen ReiJenlV.Th, S. 967. u. /.  ( 83 ) li* j Ie werK' Daarop neemen de twee wejklieden ieder aan een fteel de eerfte vorm op, waarin het Lood nu geftold en bekoeld is, keeren die om boven een beweegbaare tafel, en doen er de Loodplaat uit. Even zoo handelen zy met de tweede en derde vorm, die zy op de eerfte uitftorten; waarna zy deze drie Loodplaaten op een andere tafel op elkander leggen. Verder gieten zy op nieuw, en gaan op dezelfde wyze te werk, als vooren. De arbeiders öoopen de vormen nooit in het water om te bekoelen, Wyl, zeggen zy, het Lood Hechts dan aanhangt, wanneer hetzelve te heet geworden is en in dat geval maaken zy het vuur onder de Imeltpan flaauwer. Wanneer er op het gefmolten Lood te veel , tCJlüth Ut rmetaalkalk dr-/fc' wordt «^ rót : ™r,chl,nn]rPaan.wefergenomen, en afzonderlyk , ww? ,°I >" e" in pan gegoten- °P deze ZIJ l ,ieSt men ^]ets' dan den gewoonen , afval welke er van du metaal komt, zoo dik- S l Ifra°!tenW01'dt' Zoodra dè fmeltpan üul f Si tem*? worden, wordt er een nieuw 7i0i, y gedaa«' 't geen mede verhindert, dat de fmelting met te heet worde. , De Loodplaaten zyn niet allen even dik; men - , iy" tuk, en de overigen een derde dikker r Door oefening geleerd, bedriegen zich de gie n ters zelden in deze dikte. ë 5 Deze Loodplaaten worden vervolgends in eene h ïen v^P0lLcVHn-r°0da5htige W&* Mè van bin- e nen verglaasd is, gedaan, alwaar zy door den tv\fPJnlrtT W0Idel aai)Setast- Deze pottS n hol ™ T" TydC1' dan onder' 7 4 8 duimen l hoog, en derzelver grootfte doorfnede is van 8 4 a 5 duimen. Om het Lood niet op den bo- h, toJ% rtten,,te d°^n Vailen' W " de d * vK 1 J0e" b,yve"ha»gen, plaatst men op e , van de diepte een dwarshout van f duim in h d^bvzonr T£ hebben de po t e dit byzondere, dat binnen in dezelve ter cemeT- or de hoogte drie uitftekende punten Zyn lange- Sï^SKf-** L°°d 'USt- Een derzelven, da dooi gezien, was & duim diep, en dè éé 'PT^t11 twee duiden boven den' bocJem! dl tnn LI ddAPOtten W0rde" tot a™ deze pun- de a?J? "'"f A7n geVuld' 200 dat d^ S wa gends aan het Lood raakt ; daarop doet men h„i<, ~™°dp^tenJin' diemen als een Hakken- be 5 S 'hnfCheD bCldCn blyfc' moetende de fl£ «? H g gen°ug zy"' om' fecht op ge- die plaatst, de pot tot boven toe te vullen. £ De ais Azyn, die men hiertoe gebruikt, wordt van Zv J SSif^^eï6 Azynblouweryè'« Vindt Qiet overige in N°. 168.) Eenige LANDBOUWKUNDIGE RAADGEVINGEN en LESSEN. (Uit Das Ganze der Landwirthfchaft, von J. W, J. IVeisfenbruch.) Van de menigte der ftrooijing hangt de hoa/eelheid van mest af, die meti op de fta* naakt. Men moet het ftroo zoo lang mooglyk inder het Vee laten liggen, ten einde hetzelve echt vertreden worde ; zindelykheid is in dit ;eval louter fchade. De mestvaalt moet op een fchaduwryke plaats iggen, cn met te veel water hebben, wyl te 'eel nat de rotting der mist verhindert. De rond en zyden moeten gemetfeld, ten minftè e laatfte moeten betimmerd zyn. Men moest yzondere kuilen voor de mistpekel maaken, m, by droog weder, de mistvaalt daarmede ; konnen begieten. Over het geheel is het najaar de beste tyd m het land te mesten ; op een Rhynlandfche lorgen lands van 360 □ roeden, zyn 300a gegeeven hebben), of ook met eene dunne tbmding van Vitriool. By het oogden der Graanen is het zeer goed, men garven maakt van 6 bosfehen, zettende se in t midden , vier rondom dezelve tegen ^ander op, en de zesde, naby de airen gebonÏtA het o"derst boven, met het ftroo buitenaids gebogen, als eenen hoed boven op. legen de Muizen in het Koornland is geen avelen hJ?\"?g t0f uitgedacht, dan het fnifii d holen of gaten- Men doopt wkjeas Papier in gefmolten Zwavel, fteekt m de openingen, en overdekt ze met aarde, wanneer daardoor het gantfche hol pet 'aveldamp vervuld wordt? Voor 15 a 16 mor-  t 84; t, inorgen lands heeft meti-ongeveer voor 10 Huivers Zwavel nodig, en één perfoon kan in éénen dag vcrfcheidene- morgen zwavelen* —- Zyn de gaten minder dan 1 voeten diep, dan kan men er veelen met de hand vangen en dooden; ook k;an men,, na den. oogst, de Zwynen op het land dry ven, die veele Muizen vernielen.- Van .de Meykevers zyn .onderlcheiden iborten aanwezig : onder anderen zouden de poppen of wormen-van de -Curculio Seéf&ff 8. jaaren. in, den grond blyven liggen-, : Tegen de zwarte Koornwormen is het zeer goed, dat men den grond in het voorjaar 2^3 cli.iin.en hoog beftrooije met. grof haMel van lievig S-'oo; de Wonnen kruipen in de openingen van het Stroop en. men voedert naderhand dit - hakfel, m t Ha ver gemengd, aan de Paarden , die. daarvan geen ongemak hebben. Tegen-de Huismuizen legge men hier en- daar ftukjeïis Sponsdn Oly gebraden, neder, en zette er een . vlak berd met water by ; - de Muizen eeten zich daaraan te berden. Ter uitroüijing van eenjarig Onkruid bezaaije men het land met zulke Kruiden, die fchielykei dan het Onkruid opgroeijen , b. v. Pvaapen en Klaver. Verder dient .men-de landen braak te leggen, en dikwyls aan imalle- en diepe-vooren te plo.gen. Tegen Onkruid-, dat meer jaaren duurt, is niets betei , dan het uitrooijen eer 't Zaad vat, het diep-ploegen en dikwyls eggen, Kr zyn 3 foorten-van de Tarw; .3 van.de Garst; 6 van de Haver; en 3 van de Rogge By het 1'n; eijen- der jong verplante Boomer laat men 3-a- 5 -hoofdtakken aan de Kroon» beef een Boom Hechts twee hoofdtakken, dan fViyd men de ééne er. van kort by den Ham af, ter einde dezelve-meer-dan één lot' ukfehiete. Men -plant Appelen- en -PeëriiHbêtonïen 32 voe ten wyd;-Morellen-, Pruimen en Abricoolén a< voeten;, Kaïslén 38 voeten-; Nooren en Castan geboomen- 50 - voeten; De gaten .-moeten tei minfte ia el diep en ook zoo wyd zyn, zoo da •ds wortels zich 'als een kroon konnen uitfprei d.n. Het eerfte jaar na de planting moe; mei niet fnoeijon. Vei volgends moet -men de bas f oen houden, en de aarde om de, wortels lo maaken,- -, EeNIGE KÜNDIÖ HEDEN OVER ' DEJ AART en HET GEBRUIK dei SCHEERMESSEN. Onder de Schryvers, die over de Théorie 'vai het, rafeeferi o£ "baardlchêeren gehandeld heb ben, .munt by de Franjchcn. uit Savignyti _eh b} de Engelfchen B. Kingsbüry (*). Deze bèidéiï: geeven ons een naauwkeung en juist onderricht aangaande de deugdzaamheid, het onderhouden' en gebruiken der: Scheermesfen, terwyl zy ons? in ftaat Hellen , om van een goed Scheermesal het mooglyke nut te trekken. De deugdzaamheid van een Scheermes hangt' af van- deszelfs-zwaarte, vorming, metaal en van de gefteldheid der fcherpe zyde. Op de zwaarte komt het-minder aan , dan op. de hand, die het ■ Mes voert.- Ter wegneming van alles, wat geenen Herken wederltand biedt, gelyk de baard, is minder kracht dan fcherpte der fnede nodig. - De fnede of fcherpe zyde van een Pennemes^ Scheermes enz. bellaar uit eene groote menigte van kleine puntjens, die men tanden kan noemen, en welken, het Injirument goed zynde,' zeer gelykmatig en dicht op elkander volgen * het geen de ongemeene fcherpte uitmaakt, gelyk men door middel van het vergrootglas ontdekken kaïüi - . Het Scheermes neemt den baard niet zoo zeer door de rechtftreekfche aanwending van zwaarte of kracht aan, als wel daardoor, dat hetzelve lucht en vaardig daar over heen geitreken wordt. Die Mesten- houdt men voor de beste, die rechtlynig Van thee zyn, wyl men daarmede een groot gedeelte-van den baard kan wegneemen, zynde dezelven tevens voor het ftrykleder en- de- olyfteen minder nadeelig. Dan , de deugdzaamheid van. het Mes-rust ook op de digtheid jen-inwendige verbinding- der -deelen-,- van het «Staal, waai uit hetzelve gemaakt-is, De yiheid of poreusheid van een Hecht Scheermes is licht te ontdekken, wanneer men-hetzelve naauwkcut. rig en met opmerkzaamheid tegen een goed ■ vergelykt. Indien het Mes portin' heeft, zulten > zich aan de lhee by -het gebruik verfcheidene • holligheden of fchaareti cutdeKken , en alle aai:1 gewende' moeite van den kun'digften Slypef is E niet-in ftaat, om zulk eene gebrekkige plaats • volkomen-glad te maken.- 1 Het tweede, waarop- het by een goed Scheert mes-aankomt, is de deugdzaamheid van de 0I3s fteen, en het aanzetten en aftrekken van 't Mes. Verkeerd is het denkbeeld van hun, die meenen, dat wanneer een Mes ééns geilepen en de draad ! (*>' Het werkje :van, Kingsbüry is in 't Hoogduitsch vertaald onder den., tytel; B. Kingsbuty Abhandïung van Barbiermefem,..undf. )v. ntbst einen anhang zur erSfnwg i eines geheimnisfes', Rarbiermesfer ohne mtjlein una firsich- ■ riemen immerJiharf Zu erhtlteh. Leipzig. 8"'. waaruit het ; hier.medegedeelde meestal ontleend is. RedaQ-]  C % ) ëfmd'er afgetrokken is, er niets trieer" dan het •ffrykleder vereischt zou worden, onf hetzelve te onderhouden. De fneê, die een Scheermes door die laatfte bewerking ve'rkiygt, is zeer fyn, men noemt* dezelve de vlakke fr.ee* en deze kan door het lhyken op een leder niet gemaakt worden. Het eigenlyk nut van het leder beftaat daarin, dat daardoor de gladheid der fnede, wanneer die ruuw geworden is', herftelt en dus eene nieuwe fcherpte gegeeven wordt, doch door het aanhoudend gebruik daarvan wordt het Mes dik of verktygt eene ronde fnede. — By het afhaal en van den draad moet het Scheermes vlak op de Heen gelegd worden*; doch hierby hebben" twee uitzonderingen plaats. Vooreersi, wanneer het Mes voor een ongeir.eerr zwaaren baard beliemd is, en ten tweede, wanneer deszelfs breedte te gróót of de rug te dun is, om door het vlak ftrykeh er van aan de fnede meer vastigheid-te geeven; in zulk een geval moet de rug van het Mes van den (leen een weinig worden opgeheven. Doeh het is ook by de Mesfenflypers zeer gewoon, by.bet af haaien der Mesfen, te zorgen, dat de lug er van niet verdund worde. Het ftrykleder moet' volkomen gelyk, in het midden niet-hooger, noch ook elastiek zyn. Men neemt daartoe het beste, en by uitftek goed geö-lyd- Kalisleder, moetende op de gladdende zyde het leder dubbel, en aan de icherpende zyde Hechts enkel zyn. De compositie voer 'de .ftrykriemeu is verfchillende, duszyn deze zomtyds eer gefchikt, om de Mesfen Homp, dan om die fcherp te maaken. Hoe meer -kracht de Compojaie aan het leder geeft, hoe -minder düp ce lhee daarin dringt, en hoe meer vlak dezelve dus worden zal. Eene Hechtere Compuüde dringt zich om de fnede, en vermindert de fcherpte van het Mes. Is-het ftrykleder te droog, dan moet men er eenige droppelen oly op doen; en heeft, hetzelve, door- menigvuldig gebruik, te veel gladheid en ltaaldeeU jens verkregen, moet het voorzichtig afgefchraapt en op nieuw met de Conipoütie belegd, worden. - By het itryken moet het .vcii,eerme.s. volmaakt vlak gehouden, en de .ruggezyde niet opgeheven worden. De beste manier van het Mes te ftryken, is,, hetzelve in eene fchuine richting ;.dwars over de ftrykriem te ftryken, van vooren af naar achteren, komende alsdan de tanden of fchaareh van het Mes in zulk eene richting, dut zy, even gelyk eene zaag, het aftefnydeu hair ontmoeten, en dusi.meer myKracht oefenen kunnen, II. OECÓNOMISCHE BERICHTEN. PROGRAMMA en PPvYS OPGAVE van d e MAATSC HAPPY F ELIX M E R 1 TfS t s Akst t r o a m. H:t Departement der Tek'enhmde in' de Maatfchappy onder de zinfpreuk Felix Meritis, te rfmtlerdam\ geoordeeld hebbende, om, behalven den meer ' bepaalden kring van deszelfs werkzaamheden, ook buiten denzelven,- en wel ih dit•'"Gérneenebest in het algemeen, de beoefening der tekenende Konden aanfemoedigen en te b-vorderen, geeft van dit voornemen allen klinstbeëefeïiarcnin hetzelve woonachtig, kennis, cn nodigt dezelven uit, ter bereiking van 'deszelfs doel, werkzaam te willen zyn.' Het Depaitement bovengenoemd verder oordeelende, dat ten voorgeftelden einde niets ge. i'chikter zoude zyn dan om, zo veel mogelyk, buiten eenig, nadeel der Konstbeöefenaaren, eenen edelen naaiyver onder dezelve optewek"ken en aantekweeken , heeft befloten jaarlykscH uitteloven-één' of meer eerepenningen, benevens een loflyk getuigfehrift, uit naam der Maatfchappy en van het Departement , voor den geen' die, in één of meer der optegeven vakken het best geoordeeld zynde Huk zal heDberi ingézonden; en wel voor ditmaal?- i°. Eenen Gouden Eerepenning, ter waarde vah veertien Ducaten, voor de beste Hisoriëele Tekening, voorfteilende de' Verlchyhhïg van Jezus •aan Maria, in* den Hof, belchreven in het 'Euangehe van J-.annes. Cap. 20 vs. 16:" a°. Eenen Zilveren Eerepenning, (up denzelfden ftempel als de Gouden) voor het beste Wederlandjche Landfchap, .ter keuze van den K.mstbeöofenaar , voorftellönde eenen lieilykeu Zomer-Morgenftcnd, eigenaartig geftoffeeid, ' 3*. Eenen Zilveren t erepenning,. als de voorgaande , voer het beste, in de Maatiebappy . Fel x Metitiy getekende, Academie-Beeld.. ■ Het Departement der Tekenkundc nodigt tot de behandeling der twee eerstgenoemde onderwerpen en tot het dingen naar den Eereprys , voor dezelven uitgeloofd'; alle' deszelfs Medeleden, alsmétte alle Konstbcöefeiiaren , binnen dit"Gemeeiiebest woonachtig, terwyl hetzelve he5 derde of laatfte, alleeit den- Leden van dat.Departement overlaat. fiet Depariemént der Tekenkunde begeert, dat hy,' die' fïJdf eeu- Cer-twce eerstgenoemde E.-:<:.. ! L"3 '  C 86 ) pryzen wil dingen, de volgende bepalineen in acht neme. l°. Elke Tekening zal met of zonder kleuren, ot op zodanig eene wyze bearbeid mogen zyn, als de Konstbeöefenaar, die dezelve vervaardigt zal goedvinden, mids dat ieder in haren aart behoorelyk afgewerkt, en de grootte niet beneden de i| voec by i voet, noch boven de %\ voet by ruim i voet Rhynlandfche maat zy. s . De ingezonden Tekeningen zullen moeten getekend zyn met twee onderlcheiden zinfpreuken, en vergezeld van twee verzegelde billetten, op een van welken de eerfte zinfpreuk moet ltaan, en van binnen de naam van den maker van het Huk - op het andere billet de tweede zinipreuk, en van binnen een of ander kennelyk teeken. — Tekeningen , deze vereischte misoVzul,en "let in aanmerking konnen komen. 3°. Elke der niet bekroonde Tekeningen, met en benevens de ongeopende billetten, in welken de namen van derzelver maker uitgedrukt zyn, zal op vertooning van de zinfpreuk, ftaande op het tweede billet, en opgave van het kennelyk teeken, in dat billet vervat, aan den vertooner teriiggegeeven worden. — Deze teruggave zal geichieden binnen den tyd van vier weken, te rekenen van den dag dat de uitdeeling der Eerepryzen zal zyn verricht, zullende de tyd en de plaats nader door de Nieuwspapieren bekend worden gemaakt. 4°. De bekroond geworden zynde ftukken zullen insgelyks bet eigendom blyven van derzeiver makers, en aan dezelven terug worden 1 gegeeven , te gelyktydig met de uitreiking der toegewezen Eerepenningen en Getuigfchriften. 5 . De uitreikingen der Eerepenningen en Ge- : tuigfchriften aan de Konstbeöefenaars, wien dezelven zyn toegewezen geworden , zal op eenen ' nader te bepalen dag in het Gebouw der Maatfchappy gefchieden, ten welken einde zyzelven, i m perfoon, of wel perfoonen, door hen behoo- ' relyk gevoimagtigd, zullen moeten tegenwoordig zyn. 3 6 i 6°» De Tekeningen zullen voor den ilten ; Augustus 1801. vrachtvry moeten gezonden wor- r den aan C. J. C. Linckers, Prefident - 1 IJireéteur van het Departement der Tekenkunde 1 m de Maatfchappy Felix Meritis, woonende op' 1 de Heerengracht, by de Hartenftraat, te Am/lel., dam. — 1 ekeningen, na opgenoeniden dag inkomende, zullen in geen aanmerking komen. Op last van het Departement der tekenhmde l< meergenoemd, k H. Numan, | Directeur-Scriba, ó IK. BULLETIN van Buitenlandsche HANDELS- en andere NIEUWSTYDINGEN. (Vervolg van N°. 165. bladz. 70/) De ontitejeende ziekte, die zich (volgends ^.165. Bladz. 70.) te Radix heeft geöpenbaard, begint van eene hoe langer hoe meer rS?^, 'atUUr tG Worden' ~ Dezelve richt de veilchriklyde verwoestingen aan, en het «retal der zieken en dooden neemt meer en meer toe, zodanig, dat de menigte der overledenen dagelyks boven de tweehonderd beloopt, onder welke zich veele voorname Kooplieden bevinden, die verzuimd hadden om de Stad, bv het begin der ziekte te verlaten. — Veele zelfs zKke heden zyn naar de naburige Steden en Flaatzen geweken, waardoor zich echter ook aldaar de befmetting heeft voordgeplant. Bericht wegens een nieuw be. langryk KRUIDKUNDIG WERK. (Uit de Madridfche Plof. Courant van den 13 May 1800.) Sedert den jaare 1788, wanneer de Kruidkunhgen van Peru, in Spanj'en terug gekeerd zyn, 12 dat zy, gedurende eene Elfjarige reize, in lat Zuidelyk gedeelte van Amerika, eene ver:amehng van honderd en elf kisten van voordirengfelen, uit de drie ryken der Natuur, en wee duizend tekeningen van Planten en Dieren, net derzelver vereischte befchryvingen, byeen jezameld hadden- zonder te rekenen het geen lezelve by den brand van Macora (*) verloren lebben, nog de drie en vyftig kisten en 800 ekeningen , welke, by het vergaan [van het >chip el Santa Pedro de Alcantara verloren zyn, lebben zy daarna, door het Ministerie der Tul titie der Indien, verfcheidene bezendingen van ekeningen en befchryvingen van kostbare en ueuwe Planten gedaan, welke, ter vermeerde- ni g (*) Macora. Deze plaats is niet bekend in het bemgrykwerk, waaruit wy deze aantekeningen eetrok3n hebben, en ten titul voert: DiSimarü Geographico hstorico de las Indias Occidentales ê America Re. par >on Antonio de Akedo, 5 deelen in 8°., Madrid 178$ 1789.  ( 8/ ) ring van de Flora del Peru y Chyle, door den Kruidkundigen Don Juan Tafalla gezonden zyn. Daarenboven heeft gemelde Kruidkundige, in het Fregat la Aurora, in 1795, zeven kisten met voordbrengfelen. uit het Plantenryk , met honderd en zestig tekeningen van een dergelyk aantal bei'chreven , en wel ontleedde Planten overgezonden. Het Fregat la Astrea, te Montevideo (f) aangekomen , heeft vyf kisten met dergelyke voordbrengfelen en tagtjg tekeningen van Planten en derzelver befchryvingen medegebragt. — Onlangs nog zyn er vyf kisten met voordbrenjifelen , door voornoemde Tafalla en dezelfs kwekeling Don Juan Mauzanilla, byéén gezameld by den oorfprong van den Maranon (§) door de gebergten van Chicoplaya en Monzon (**) en aan den oever der ryke Rivier Huallaha (ft) . (f) Montevideo. Eene Stad der Provintie en Rege-1 ringe van Buenos Ayros, in hec Peruviaanfche, zy is aan de boorden der Rivier de la Plata, 20 mylen van haren mond, op bevel van den Veldmaarfcbalk Don Bruno de Zavala, in 't jaar 17.Ö, door Don Dotninros de Vafalvilvojb gefticht, dezelve legt 50 mylen van Buenos Ayros, 34 gr. 56 min. 9 fecond. Zuiderbieedte. (er Zak 2.4328 (5 f N. Blaauwe dito per dito 28 a 35 g l. 'ie Utrecht, tien 11 OBober. Weit. Witte nieuwe . . icia2of Z Oude ..... Si Roode pteuwe . . is?ai6i dito Oude . .. . igj-a 19 ** Ami^™> by C. COVENS, Boei- en ICuiisiverJ^rltTSii Vygenaam. ' '™ëge • ■ I2iai3 Boekweit I3§ai4l Garst. Winter ... 8,!a§ Zomer . . . rAa7« fa^r 4^aöi t-apucyners. Groote . i8|ai9 lVliddelfoort 17I a 18 Kleine . 13813! uraauwe Erwt. Groote a o Middelf. !7Tai8 Kleine . islaiö Ongelez. Ï3éai4 Groette Erwt. Groote . , 18*119 Midiielfoortdr. ai7 Kleine zuiv. I5ais| Ongeiezene . 13fa 14 Muitte Erwten . . . 13 ï a 14 Witte Boonen .... Paardeboonen .... 9! aio Wikken .... -—: ANDERE VADERLAND- ' SCHE PRODUCTEN en KOOPWAAREN. Geraffineerde Suikers enz. te Amsterdam den 13 Oo . tober, en te Dordrecht den 13 OBober. landybrooden 37338,*? 39340? °oeijerbrooa. 34 3 35 35 a gg laffinaden 3ofa 31! 3013 gij Vlelisfen 2 (S 27^3284- 27|a a8| ' :ito 3 ffi «4|a 2>| 25'a 27 .ompen . £3|a ,24 24 a i 1 tampfuiker 23 a 27I 'asteiden .. 15! a 2Ii isia 22§ 'andyè'n 24la 41 est Wit 38 a 4r ' iemeendito 31 a 37f' ï asterd dito r. !eel riiro 26|a 30! \ ruin dito 241a 251 j troop. Bruine -75 a 76fij 75 3 768 * ~Be Dordrecht enz. van 6 Oc- tober tot 13 OBo'ur. las/en. Ruu we per Steen 30 a 45 ft. C ieekrappen .... - j, y/jel. te Amfterdam.. . . . f 22 C 'ooizaad. Inl. en Zeeuw. te Amfterdam 83 a 88 I te Dordrecht 8.2 a 87 te Rotterd. pr L. 82 a 84 Voorlandsch Fries, en Oostf. _ ïennipzaad. te Utrecht 7a7l ■ — 'ennipz. Riga's te Amft ƒ p|a h Koningsb. - 9|a ii — lailynzaod. teDord.pjc.L. 803500$ iglynzaad. Riga's . -ir a 13 A' Koningsb. /13 a 15 Fr B Ofye«.Raap p. Aam/824 Dord.s3 a 8-4 Lyn- . . -72i a7<ï Hennip - . -76» Raapkoeken, per 1000 te /^oj-rf. 83 a 84 Lynkoeken. 115 a 120 Tabak. Inlandf. te Amft. / 12 a 44 Carotten . . . - 42 a 48 DRINKBARE WAAREN. Moutwyn. te Dordrecht . . iofl^f te Amft. per Aam 56.-157^ te Schied. de 30 V. iol^ Genever. te Dordrecht . Hé c£ te Amft. pr. Aam 59a60 c£ te Schied. de 30 V. n§ o£ ZUIVEL S. Kaa*. Leydfche 't Sch. ƒ 40 a 4a Stolkfche . . . - 24 a 28 Edamf. Roodkorst van 10 en 20 f§. . - 27 a 30 dito van 4 f$. . . . 27 a 30 Frief. Kruidkaas . - 28 a 32 Boter. Delftfche .. .. - 50 a 51 Leydfche .. . , - 48 a 50 Friefche Grasbot. - 45 a 47 Stalbot. te Leeuwaarden . - a 31 te Sneek . . . - a 32 op de Lemmer .. « a 32 3INNEN- en BUIT E NL. EFFECTJïN. den 13 OSoier. t«f.,Ref. losb.1800. 4pCt.p6 a 96^ 180L4 — 84 3 85 -• 1802.4 — 72 a 73 1803.4 — 63 a 6.4 -—-1804.4 — 59. a 60 Ja den Vrede . 4 — 475 a 48 ïeforc. 1795en96. zi — 394a 3c3 rrywill.Negot. . 5 — 62+3 63 feffing, Apr. 1800.3 — 4<54a 46"i [.Schuldbr (Uitl.> 5 — -674a 6fc4- (dito) 4 — s8ia 59* —■ (dito) 3f — 59^ ' ' 3 — 454 a 46* elderf. fchaev. . 4 — 45^3 rabandfche dito . 4 — 451a 464- blig. Rusland .5 — 85^3 8 -3 Weenerbank. 5 -- 661a 67I djto . . '4 — 57 a 5s rrmsfen . 5 — iooiaioi - -— Deenf Toll. 4 — 96 a 98 Zweden . 5 — p6| a 96| Span. con.98.5 — ?44a 75i dito . j. 3f_. 55ia 56 Amerika . 5 — 97 a 97$ dito . . 4 _ 86 a $6i — dito met Pr. 4 — 984 a 985 'izerlyke Coupons - — 57'^a 58 anjeke infcriptiè'n 5 — 35^ a 36 eleen bankgeld. 3 QqI  OECOlÖMBCHl COülAlT, -TER "BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOÜDKüNnp .NY VERHEID , KOOPHANDEL, ZEEVAART FABRIEKEN ' TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW :EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN % OECONOMrSCHE KUNDIGHEDÈN. Over het LOODWIT, het Fa- BRICEEREN van, EN DEN HaN' D e e MET hetzelve. : (Vervolg van N". 167. bladz. 83.) Deze dus toegeftelde potten Worden geplaatst in eene foort van loots, 15 voet breed, en -40 yoet lang, afgedeeld in 4 gelyke vakken, die deels doordeftylen, waarop': gebouw rust, deels door ftevige planken zyn gefcbeiden, terwyl aan de eene zyde der loots.een muur is opgetrokken. Hierin worden de met Azyn en Lood ge-vulde potten op eene .4 voeten hooge laag van mist naast elkander geplaatst, doch tusfehen dezelve in komt geen mist; men dekt de openin]aag, tot vyfmaal toe. In elke rei gaan 7^0 potten, dus 111 het geheel vak 3750; het geen voor alle de 4 vakken 15000 potten uitmaakt. Om te verhoeden , dat de mist en de potten niet uit elkander zakken, worden de ftraks gemelde deelen of planken tusfehen de ftylen één voor een ingefchoven, tot dat de vakken allen vol zyn. In dezen toeftand laat men alles gewoonlyk 435 weeken ftaan, hangende de juiste tydsbepahng af van de gefteldheid van mist en we der. Zelden werken de potten allen even fterk, : verwandelende het Lood in zommige volkomen . IV. D E E L. in Loodwit, en in andere niet; dit komt natuur, lyk daarvandaan, wyl de mist op de ééne plaats meer broeit dan op de andere. Wat de dikke Loodplaaten betreft, die boven op de potten liggen, zy vormen eene hardere en dichtere Loodkalk, die afzonderlyk verzameld , en waaruit het LeWtt of Schilderswit (Cerufe purifié) gemaakt wordt. Is de mist meer dan ééns gebruikt, en daardoor krachteloos geworden, dan neemt men verfche; intusfchen blyft dezelve altoos nog goed om den grond te mesten. Dan , de Azynt die m potten overblyft, heeft hare kracht verloren, en wordt weggedaan. De rolletjens Lood, uit de potten komende, en gedeeltelyk tot Loodwit verkalkt, worden op eene lange, ftevige tafel of bank gelegd, van de onverkalkte ftukken afgelcheiden, en door wryven met de handen, of door beuken met een houten, van Yzer beflag voorzienen beukhamer bereid, waarby men die geftadig met water bevochtigt, ten einde het Loodwit niet verftuive, 't geer, Ichadelyk, en voor de gezondheid der werklieden zeer nadeeüg is. Ver volgends wordt dit Loodwit in houten met water gevulde bakken gedaan, waaruit het 111 de Molens komt; men heeft doorgaands twee Molens naast elkander ftaan , zynde van eene gelyke zamenftelling als de gewoone Maalmolens, doch veel kleiner, wordende zy in beweging gebragt door middel van eenen 8 voet langen hei boom, waarvoor een Paard gelpannen is. De teenen m deze Molens konnen van o4 a ao- t{ui. rien diameier zyn. Vermids beide de elven zeiJen te gelyk gaan, is de toeftel zoodanig gemaakt, dat men éene van beiden, welke men /erkiest, doen werken kan. De arbeider, die le Molen beltuurt, fchept het Loodwit met eenen door-  C 90 > doorflag uit de bak, en giet hetzelve in de opening des Molenfteens , uaby deszelfs middenas geplaatst,; men voegt er te gelyk het Kryt by, waarmede de Loodkalk moet vermengd worden. Als de ftof door de eerfte Molen gegaan is, wordt,zy in de tweede gebragt, waarvan de fteenen dichter aan één fluiten, om die fyner te maaien. Te Amfterdam heeft men 3 Molens, trapsgewyze boven elkander geplaatst, zoodat het gemalen Loodwit uit de eerfte in de tweede, en uit de tweede in de derde loopt, en van daar in eene ten dien einde hierby geplaatfte kuip. Deze fteenen konnen 3 weekèn aan elkander loopen, zonder dat zy behoeven gebikt te worden. Men rekent, dat zy dagelyks 1500 'gg gemeen ; Loodwit konnen maaien, doch van het Leywit ■ ilechts icoo eg, om dat dit laatfte veel harder) is, dan het eerfte, en ook fyner moet gemalen worden^ Hetzelve wordt, gelyk boven is aan-! gemerkt, gemaakt van het aanllag der'Loodplaa ten, waarmede de potten, onder de mist, worden gedekt; het gaat dji#maa} door de Molen, en by de derde maaling worden de fteenen vaster op elkander gehecht, necmende men daartoe fteenen, die eerst gebikt zyn. Vermids dit Ley wit harder is dan het gewoone Loodwit, en minder vertierd wordt dan het laatfte, fabriceert men er geene zoo groote hoeveelheid van. De laatfte bewerking va» het Loodwit is, hetzelve te droogen. Dit gefchiedt met zeer veel omzichtigheid in kleine, on verglaasde, gemeene, aardenpotten, die de gedaante hebben van een omgekeerden of geknotten kegel; daarin wordt het Loodwit als een brey of pap gedaan , en vervolgends op een ruime houten zolder, die over een langwerpig gebouw loopt, gerangfchikt, zynde die aan alle zyden voorzien met kleppen, aan hengfels hangende, die open en toe konnen gemaakt worden , ten einde het Loodwit voor ^onnefchyn en regen, welke laatfte zeer nadeelig voor deszelfs witte couleur is, te beichermen. Op deze wyze 5 a 6 weeken in potten geftaan hebbende, laat het Loodwit zich van dezelven los, en vormt in het midden eenen vasten klomp. Deze ftukken worden uit de potten het onderst boven op de zolder gezet, en elke pot geeft nu een koek van 4-duimen hoog, ter dikte van byna de diameter van de pot. In dezen ftaat blyven de Loodwitkoeken ftaan, tot zy in haar hart droog zyn, dan fchraapt men er de buitenfte korst af, rolt elke koek in een byzonder papier, omwindt ze met pen garen draad, gakt ze te zamen in vaten, en vervoert ze op die wyze, of plaatst ze in een Magazyn. Het Schilderswit, ariemaal gemalen zynde , wordt op dez-eifde wyze gedroogd, doch in klei¬ nere potten, men noemt die vervolgends Ley- loodwit f blanc de plomb en écaillei). By de Loodwit - Fabriek te Berlyn calcimen men het Lood in Faardemist. Men fmelt het in een groote ketel, en giet het, door middel van fmeltkioezen, in een'kleine Yzeren gietbak van i\ Voet lengte, i<§ duim breed, en eenige lynen diep ; zeodat de gieter naar goedvinden kleine plaatjens vormt, die x\ a 1 eg weegen, en byna èf voet lang, if duim breed, en een paarlynen dik zyn. De gietbak ftaat onder het gieten op nat zand, om het Lood fchielyk te doen koud worden, en dezelfde vormen ten eerfte weder te konnen gebruiken. Ten dien einde verwydert men ze ook fpoedig van het vuur. De werklieden- rollen de plaatjens met de hand in één , zonder, gelyk eenige Konstkenners daarop aandringen, juist «koos te zorgen-, d-at de oppervlakten zich nergenus aanraken. Het calcineeren in de mist gefchiedt in eene ftal, ter grootte van een middenmatig vertrek. Op den grond legt men 1 el hoog mist, en zy, die door oefening' ervaren zyn in dit werk, beweeren, dat de Hengftenmist hiertoe de beste zy; dan, vermids deze niet in genoegzame hoeveelheid is te bekomen, moeten zy er wel andere mist onder 'mengen. Evenwel onthouden zy zich geheel en al van 't gebruik der mist van dragende Merriën tot dit werk, vermids deze, gelyk zy zeggen, hetLood geheel niet doet verkalken. Op deze mist worden de potten in ryën naast elkander geplaatst, en in elke pot giet men § pint Bier-Azyn. De fterkfte is de beste , en dus zou de Wyn-Azyn fteeds te verkiezen zyn, indien fteehts de prys van het Loodwit deze meerdere kosten konde goedmaaken. — Men maakt deze potten van witte, gcbakkcne aarde; zy zyn 6 duimen hoog en wyd. Boven de Azyn past de arbeider een dwarshout in de pot, waarop hy de-rol Lood zet, er vervolaends een Looden phatjen overheen leggende. Élke pot wordt rondom met mist omlegd, over alle de ryën wordt gelykelyk mist geftort, en alles te zamen met planken bedekt. Boven op die planken kan men wederom mist doen, daarin potten zetten enz. tot boven aan den zolder toe. in deze Fa! briek calcineert men in eike laag potten 300 gg. Lood. De mist moet niet te nat, ook niet te droog zyn, om behoorlyk te konnen weïken; men begiet dezelve geftadig, terwyl de potten er 111 ftaan. De hitte derzelve verhit de Azyn dte warmte dringt in het Lood, en verandert hetzelve ia een witte Kalk. Doorgaands ftaan de potten 3 weeken lang in de mist, doch naargelang de Azyn min of meer fterk, en de nSst kouder of heeter is, kan deze tyd langer of korter  ( 9i ) ter zyn. ny net uitnaaien der potten Vindt men i |p en op de potten, in de plaats van Lood, een witte Kajk, met een blaauwachtigen weêrfchyn.J Zoo wel de Looden plaaten boyen op depotten, als de rolletjens, zyn geheel, doch vallen aan fcjeine ftukjcen, wanneer men ze in handen neemt. Als de mist flecht is, ferygt het Lood zwarte vlakken , die men daarvan moet wegneemen ; zomtyds is liet Lood alleen met een witte korst overdekt, en dan moet hetzelve herf'molten worden, _ Het Leywit of Scbjlderswit verkoopt men, zoo . ais het uit de potten komt, aan de Schilders, , doch meerendeels wordt hetzelve in eene Ros- i raolen, die te gelyk dient tot het pletten der j Loodplaaten, klein gemalen. Dit werktuig is 1 deels in de benedenfte, deels in de tweede ver- 1 dieping geplaatst. In het midden van het bene- j denvertrek, welk 5.9 voeten jn bet vierkant wyd J is, ftaat een loodlynige Ipilofboom, die tot denji zolder reikt. Eenige voeten boven den grond.\ zyn in deze paal vier fterké dwarsbooraen, zooji lang als de ruimte van 't vertrek toelaat, recht-u hoekig ingewerkt. Door middel van vier latten! c en even zoo veele ftutbalken zyn deze dwarsboo-jc men zaamvej bonden. Aan het einde derzelven \ worden de Paarden gelpannen. Vlak aan den g zolder is aan den rechtophaanden boom een rad z geplaatst, dat yan Onder en van boven tandenI c heeft, en dus te gelyk als een Starrad en Kam- a rad werkt. Als Kamrad beweegt dit rad het, I pletwerk. De boventanden van hetzelve vatten] h in een Dryfrad van 52 fpillen , waardoor eene n Molen tot fynwryving van het Loodwit in be- n weging wordt gebragt. De rechtopgaande ftyl of boom gaat door den zolder heen, en voert in de tweede verdieping een Starrad van 52 tanden , welk aan 4 zyden zoo veele Dryfraderenj beweegt, 2 van 14, 1 van 12, en 1 van 10 fpillen. Elk Dryfrad beweegt door middel van eeu loodrechte Yzerenfpil eene wryffteen, opeen grondfteen rustende. Deze kleine wryffteenen hebben eene doorfnede van 2 voeten, en zyn, gelyk de Molenfteenen, door het uitbikken met eene nerf voorzien. De onderfte wordt even zoo, gi als in de gewoone Molens, geplaatst; men hakt vc ze uit de hardfte foorten van fteen, die te be1- ik komen zyn. Zy ftaan op vier byzondere hoog- le ten naby elkander., en zyn door gooten of canaa dc le:n onderling verbonden, zoodat het gemalen Loodwit, door deze gooten, van Molen tot Mo ien afloopt. In Sprengels vierde Sam;nlut.g vindt ïnen eene afbeelding van deze Molens. Hoewel de Fabriek te Beriyit het Loodwit ook ?e wel onvervalscht maalt, wordt erechtermeest.il * Kiyt by gedaan. Het zuiver Leywit giet men & alleen ,op de bovenfte Molen, maakt het met h, water nat, en herhaalt dit dikwijs, zao lang; hetzelve gemalen wordt. Door de even gemelde gooten loopt hetzelve van de ééne Molen in de andere, tot het door alle vier ten volle is klein gemaakt. Uit de laatfte loopt'hetzelve door eene andere goot in een hquten vat, waaruit het in driekantige vormen van Klei, ongeveer 435 duimen hoog, en van boven juist zoo wyd, géfchept wordt. Hierin blyft het ftaan, tot dat fet zich vast te zamen bindt, waarna liet op ;en gertel van houten' planken in de opene lucht gedroogd wprdt. Hiermede verloopen, naar géang der weêrsgefteldheid, 2, 3, 4 a 6 wecken, hn hetzelve des te witter te doen fchynen, >akt men het eindelyk in blaauw Papier, en verdoopt het zoo; doch, wanneer het te vooren liet recht droog geweest is, wordt het in 't Palier rood. De Hollanders verplichten de Berlynr ihe Fabriek, ten einde tegen hen te konnen narkten, om haar Leywit meestal met Kryt te ermengen, en dit mengfel heer iiisda.b byzunder Modivü (BlcyweisJ), gelyk men eigenlyk zuivere, i.emalene Loodkalk noemt. By 2 deelen van leze Kalk mengt men naamlyk i d,eel Kiyt, handende men daarmede even zoo, als met onermengd Loodwit. Het Kryt wordt vooraf klein eflagen, en alle fteentjens worden daaruit geacht. By het maaien moet men dit mengfel ok met water begieten, en hetzelve wordt even Is de zuivere Loodkalk gevormd en gedroogd, leze laatfte is doorgaands f of f duurder, dan et vervalschte Loodwit ; het laatfte deugt weiig voor de Schilders, en de Apothekers konin hetzelve in 't geheel niet gebruiken. (He? overige in N°. 169.) Iets over GESNEDENE STEE-NEN, en de Konst om die teGraveeren. (Naar 't Hoogduitfchs van Ratnus.) De Konst, om Steeneu te fnydeii of daarin te aveeren was oudstyds toteenen hoogen graad van Ikofiaenheid gebragt, en heeft zulk eeneu rykm van Hukken opgeleverd, dat er van geeneraudere foort van Kunstwerken zoo veel uit oudheid tot ons gekomen is (*;. Alleszins be- r*) [Hiervan zyn echter meer andere redenen te :ven , die vooral te zoeaen zyn in de duurzaamid der ftof, en den kieenen omvang der Hukken '9 ardoor dezelve veelal aan de yerwoelfingen destyde der üarua^ifche Fuiken qattroMen zyn êewarden. iaiï.] M 2  ( 9* ) . belangryk' zyn deze overblyffelen, wegens de oudheid derzelve, de fchoone en om het antieke merkwaardige afbeeldingen, daarop te vinden, en de Konstbegeerte 'der liefhebberen naar dezelven , welke hen daarvoor aanzienlyke pryzen doet befteeden. De. nieuwe meesters-hebben daardoor aanleiding gekregen, om in dit vak, meer dan in:eenig ander, de,ouden in het volmaken van hunne Konst te naderen. Hun arbeid wedyvert. met die der Ouden, en is dikwyls voor antieken gehouden. De . eerfte fpooren van deze Koest, treft men aan by de. Egyptenaren. By hun leerden dcfooden de naamen hunner (lammen-in de Steenen, op den borstlap des Hopgepriesters geplaatst, fnydeii.; De Gefchiedenis' meldt ons niet", 'of de Egyptenaars deze Konst . zelve uitgevonden * dan wel uit ' Aftë gehaald hebben, Dm, men weet uit de Gefchiedenis,. dat de Grieken, door hun eigen genie naderhand zoo groot geworden, ook de aanleiding tot deze Konst in Egypte bekomen hebben, het geen tevens door de'overeenkomst tusfehen de Griekfche en Egyptifche antieken bevestigd wordt. De eerfte Steen, door.eenen GHekfchen Koïiftenaar gefneden , is volgends, zommigen die, welke Polycrates, Koning vzn'Samos, bezat, zynde gefneden door zekeren Theodorus van Samos, die in de Vle Eeuw voor de Christen-jaartelling leefde. Omtrent eene Eeuw laater, van Pericles af tot op Alexander den Grooten, bereikte deze Konst hare grootfte volkomenheid, en uit het bevel van Alexander, dat Pyrgoseles alleen zyn beeld, in,. Steen moest fnyden, leeren wy dezen beroemden Könftenaar in -zyne waarde kennen. De Konst bleef in Griekenland, tot dit land door de Romeinen van zyne Konstrtukken en Schatten beroofd was, en verhuisde toen naar RomeJ-Hiti vondt „dezelve.,., aldaar, door de oorjogen en plunderingen der Romeinen_ bekend geworden, den uitftekendften byval. In het bloeijendst tydvak . zelfs-der SteeiHi.iykon.st. ts Rome.., van Augustus tot.op de. Antonynen, werdt die door. Griekfche Konftenaars alleen' geevfend. Men vindt onder de allerberoemdfte Meesteis aldaar geenen enkelen Romein, genoemd. - De meeste-geüïcdene Steenen der oudheid zyn van dien tyd herkomftig , docli^ daaronder zyn veele ook meer gefchikt-, om ons het bygeloof, dan wel de Konst, van deze Eeuwen te leeren kennen. Eene byzondere-aandacht-verdienen , wegens-derzelver gruot. aantal, ,die.Steenen» welke men Abraxgs noemt, een woord ,. in cyfïerle.tters het getal 365 uitdrukkende, wyl. zekere Sette, in dien tyd beroemd, de hemelen, onder het gebied van-hare -opperde- Godheid -gefteld, op dat getal bepaalde. • ' " Onder de' Keizers, die op de Antonynen ge* volgd zyn, ontaartte de. Konst allengskens. By de overftrooming der Barbaaren in Italië, in de Ve Eeuw, ftierf dezelve in het westen geheel uit, terwyl zy, fchoon zeer verbasterd, in het oosten ftaande bleef, zoo lang het Griekfche Keïzerryk duurde, Dan, toen dit in de XV<= Eeuw door de. Saraceenen gelloopt-, en- Conftantinopel overweldigd werdt, vluchtten de Griekfche Konftenaars naar het westen , en bragten hunne Konst weder naar Europa, over. .. Italië , inzonderheid Florence, ontving hen met opene armen; nogthands deeden zich ook 'elders,. buiten Italië4, bekwame Meesters op. In later tyd hebben zich in Duitschland ' Natler , .Picklermn Hecker doen uitmunten ; .de. eerfte- van hen werkte .ondei' Chiistiaa.n V voor het Deenfche Hof. . . ' Er zyn twee hoofdfoorten van Gelhedene Steenen , t. w. holgefnedene (Iritaglios) of in Reliëf (dat is, boven de oppervlakte verheven werk) gefnedene (Camecn), De eerfte-foort werdt oudstyds voor Zegelringen gebruikt; van de laatfte bedienden zich-de Ouden, inzonderheid de Vrouwen, tot allerleië Huis- en Lyftieradiën. . Men fneedt ouliugs edele en -ha-lfedele Steenen. . De oude. Konftenaars koozen daartoe Steenen, die niet te hard noch te zacht waren ,= om aan den éënen kant het affpringen te-beletten, en aan de andere, zyde de. fynheid der omtrekken door de gravure, niet te -benadeelen»; De allerhardfte Steenen, b. v. Diamant, Robyn,- Saphier, dnz; werden dus geheel niet, of maar zelden, befneden ,, en de. daarvan- gefnedene gc.mmcs ,. die thar.ds voorhanden zyn,, zyn tea aanzien van derzelver oudheid , zeer verdacht, cn meesU-1 het werk van latere Konftenaren.- (liet overige in een volgend NQ.J) ! Eenige Kundigheden nopends de SILESiSCHE SLUIERS {[S I L EZ f A'S), (Uit' l'Vei'zeis Befchreibur.g von Schlezlën.') : Onder de • Handelsgeheimen,' flechts aan weinigen bekend, kan men rangfehikken de Silefifche Sluiërfabriek, >zedert 200 jaaren omftreeks Hirsch, berg gevestigd. — * Er- zyn twee- hoofdlöorten van Sluiers, di;ke of dichte* en dunne'of klaare. De dichte Sluiers onderlcheiden zich alleen van het. Linnen door derzelver fynheid en manier van opmaaken. De klaare Sluiërs beftaan Uit een luchtig en zacht weeffel. Hetzelve heeft, Ichoon even breed als het Lywaat ,- minder draaden, dewyl-deze-wyder uit elkander ii-ggen. De Weever  C 93 ) ver. flaat den iriilag niet zoo vast aan, maar !aat met opzet tusfehen de draaden eene behoorlyke opening. By het geeven der grondverw worden er ft reepen en bloemen van Catoen garen op gebragt, of ook brengt men er die reeds onder hét verwen in. De Weefftoelën voor de gebloemde Sluiers zyn even gelyk die der Damastwevers ingericht, en de bloemen worden op een fnoeiraam by het Weefgetouw door Kinderen er in gewerkt. De van onderen overfchietende Catoenen draaden worden, nadat de Sluier op eene foort van ftöei of raam is uitgefpannen, met eene fchaar er afgefnedem Dit afgclheden - Catoen wordt weder tot vulling van geftikté , kliederen gebruikt. Her maaken der Sluiers vereischt meer.naauwkeurigheid dan het Linnen, van het' bereiden van 't Vlas af, tot de laatfte opmaking toe.. Het Vlas wordt zorgvuldig gehekeld, doorkloppen, mangelen, fchaaverr, kammen en kooken zachter gemaakt en gezuiverd"? ook wordt de draad veel rynêr en gelyker gelponnen. Het Garen komt meest uit Löwenberg en. Bbhemen. Eene ftreng fyn Sluiërgaren kan door eenen vingerring getrokken worden. De Weéver. brengt zyne Sluiers ongebleekt ter markt, en de Koopman doet die ópmaaken, waaromtrent eenig verfchil, -zoo in'bleeken ais pakken,... :net de-behandeling van het Linnen plaats, heeft.. Eene behandeling, in het Uoogduitsch ru'mpeln (zaagen of rekken) genaamd, verdient hierby ipzonderheid gemeld te worden. ; TweÊ. Vrouw-en ftaan tegen over elkander, en houden ..een ftuk "Sluier .aan beide einden vast, : waarop. £y-een. marmeren, bal van eenige ponden - i zwaarte heen en .weder laten iöopen ; zy weeten ! i dit, zelfs . langs de zelfkanten zoo behendig te 11 teidoen, dat de. bal half buiten den uiterften'i rand der Sluier loopt. Dit rekken gefchiedt aan t beide zyden van het Doek. De onderfcheidene foorten van Sluiers zyn: < i. Dichte Sluiers ^EJtépiffes -unies- bf Batistesi \ % el bseed,,i3i el lang.... j 2..' Gebloemde dichte Sluiers {Estopilles unies, i larges)^ \' el breed, en i3f el lang. Het werk j er van is -zeer- verfchiltend."Zomtyds maakt men t er ook gekleurde bloemen op, en wel van.rood, s blaauw en geelachtig bruin/ d 3. Estofil/es teint ei, gever wde Sluiers- van- ver- r fchillende. couleuren, £ el breed, en 54 ellen, lang. 4. Ilambrö -whited long- Lawns, •« el breed, 52.,a 54 ellen lang, zyn ook dichte .Sluiers, die in Silefic gebleekt, en op eene.byzondere manier / opgemaakt worden. 5. Ongebleekte. Sluiers"(Rawe longLawns, .«el breed, .52 a. 54 ellen lang, zyn dichte Sluiers,! die naar Haarfem gezofldén, en'aldaar gebleekt en opgemaakt worden, voor Engelfche rekening. 6. Dunne Sluiers (Estopilles claires, clarinesX 7. klaare S uiers met Figuuren (Estopilles fa. connees d grands r oma ges, d peiits romaiés, mille fUun, rat/eï- quarrdes, quadrilles avec & fans Reurs ö mouchétsf. Beide, iborten verzendt men, od de breedte van \ el. v Deze laatfte Sluiers komen voornaamlyk uit de Dorpen Grunaui, Hensclfdorf, Kunersdorf, Hermsdorf, ky ruwst, Betersdof, Maywaldau, Strupi/z en Uertau; de effene klaare van Reibnitz; en degebloemde dito van Seidorf. * —"-^wiTtjirtaiiiii—n^^mj^niini | gm„„ - 10 OECONOMISCHE BERICHTEN. Bericht? aan dé COMMERCIE. G E E T 1C1I E ID, FRTHElD. rtSf n%en,\ vf" Nati°™h Oeconomie der Bataafme Republiek maakt by deze' aan alle zyne Commercieerende en Zeevarende ' Medeburgers 3ekend, dat het -Uitvoerend Bewind, by belluit .-an den éérjlen dezer maand, heeft eoedeevotflem om de Bank, de Mordvaardet- genaamd, nch uKftrekfcer.de langs de Buitenkust van het iiland Ier Schelling,- aantemerken, als behoö•ende-tot de Bataaffche Republiek; met authr> ilatre op den Agent van Einamiên, om daarvatr n naam des Baiaaffehen -Volks, posfesfie t» ne* nen) en dezelve te itelien onder de admirri* tratic van -den Rentmeester des Eilands Ier 6'chel* tng voornoemd. . En daar bevorens (uit aanmerking dat gemel!e Bank niet als het Territoir der ReptiblieR verdt geconfidereerd) geene geregelde beheer mg of admimftratie-va». op dezelve veförieë- tikte schepen en -geih-ancle Goederen heeft faats gehad, zal -midsdien,-van nu voordatern aanzien van- alle, op meergenoemde 'Bank ■ eftrande-Schepen en Ladingen, gehandeld wor- en in -conformiteit van • de Wetten en Strand* achten, hier te lande in 'vigueur zynde. Ter Ordonnantie. van.dai Agent voornoemd. Carej. -We bb e r's. Den Haag, 16 h&obèr 1800, et Zdae Jaar der Bataaffche Fryheid. \ M 5 ■> " lil W ü ;c, r-  <. 94 O ' III. Nuttige, Nieuwuitkomende GESCHRIFTEN. (Vervolg van NP. 163. bladz. 55.) 1. J. Baaders Volfl'dnd. Theorie der Saug- und Hebepumpen &c. gr. 8°. mit 6 Kupf. 1797. Bayreuth bey LubecFs Erben (3 Rth.) Eene voortreflyke en zeer volledige Theorie aangaande den toeftel en de beste inrichting der Zuig- en Hefpompen , met enkele en dubbele zuigers, beuevens eene manier om eene Zuig- en Perspomp te vereenigen tot meerder voordeel. Dit ftuk verdient den dank van het algemeen, cn eene gezette lezing van alle deskundigen. 2. Volfldndiger un ter richt in der wartung, pflcge und behaudlung der Schafe , veredlung ihrer wolle, &c. von J. C. Gothard. 1793. Brfurt bey Keyfer. 8°. (20 gr.) Met byvoeging van eenige nieuwere waarnemingen of verbeteringen, waarvan men eene proeve vindt in de Allgemeine Litteraiur • Zeitung van 7 July, 1800. N°. 193, is dit werkje over de Schaapstucht zeer bruikbaar', bevattende hetzelve zeer veel goeds over( dit gewigtig onderwerp. 3. Journal der PracJ. Haushaltung und Weibl, Oekonomie &c. of ook: Journal der Theor. und Prabt. Haushaltung &c. Leipzig bcy Leo.) 2 Rth. 6 gr.) Dit werk wordt thands door Profesfor Lconhardi voordgezet, en bevat zommige zeer belangryke ftukken voor de Huishoudkunde, onder anderen in de laatfte ftukken: gedachten van Kom over de middelen ter ftuiting van woekerhandel in de Graanen, duurte en hongersnood; iets over. het gebrekkige in het aanftryken deipannen, en over de verbetering van vochtige gronden, enz. 4. Rjeduëtion des Mefures & poids anciens en mefures & poids nouveaux, & des mefures & poids tiouveaux en mefures & poids anciens, par M. J, Brisfon. Edit. Stéréotype. Prix 8 fous. Paris, an 7. Een onontbeerlyk ftukje voor allen, die er belang by hebben, om de manier van redu&ie der oude en nieuwe Franfche maaten en gewigten, en beidei- onderlinge verhoudingen naauwkeurig te kennen. Wy wenlchen, dat men ons hetzelve eerlang vertaald in het Nederduitsch levere. 5. P~erfuch, Malerey mit Strickkunst zu vcrbin den, oder neue flrickmuster von E. Bertin. ic und 2£ Sammlung, j'eder mit 12 illttm. Kupfert. (4 Rth.) Eene verzameling van zeer fraaie en zindelyk bewerkte patro^nen voor het Borduurwerk. 6. Gefchichte des Weibl. gefchlechts. von C. Mciners. ir und 2r Th. Hatmer, 1800, Eene wysgeerige,. wel bearbeide gefchiedenis van den toeftand der vrouwen onder alle de bolken der aarde; voor Wysgeeren, menfchenkenners en vrouwen ten uiterftè belangryk. 7. Breitkopfs verfuch, den urfprung der Spielkarten, die einfuhrung des Leinenpapiers, und den anfang der Holtzjchneidekunst in Europa zu erfor. fchen. 2r Th. Leipzig bey Roch & Comp. — Het tweede deel van dit enkelfoortig werkje bevat de gefchiedenis der Schryfkonst, van het prenten, de Beeldlnykonst, Schilderkonst en't Mofaïkwerk; het handelt tevens over de Handfchriften of Manufcripten. Het Eiland NÜRDEROOG. Dit kleine Deenfche Eiland, | myl van Petlworm gelegen, bevat flechts ééne Familie, welke haar beftaan vindt van de geftrande goederen , Veeteelt, en de Zeehondenvangst. In vvambuifen en broeken van Zeehondsvellen gekleed , kappen van gelyke ftof op het hoofd dragende, en met geweeren voorzien, weeten de Jagers deze dieren te misleiden, wanneer zy zich op de llikbeddingen in de zon komen koesteren. Twee Jagers begeven zich tegen den Ebtyd op het (lik, naderen den Zeehond, zoodra zy hem zien, kruipende op handen en voeten, en fchudden het hoofd heen en weder, zoo dat het dier meent, zyn wyfje te'zien, naar hen toe komt, en door hun gefchoten wordt, terwyl de één plat op den grond gaat liggen, en de ander over hem heen fchiet. Op deze wyze worden jaarlyks 130 Zeehonden op dit Eiland gelchoten, waarvan menig één 30 kannen Traan geeft. De jaarlykfche opbrengst zou wel 8co Mark bedraagen. NATIONALE LOTERYEN." f In de Derde Clasfe der 9afte Generaliteits nu Bataaffche Lotery, welke op Maandag' den 2often Oétober is beginnen te trekken, zyn uitgetrokken de volgende Nos. en voorname Pryzen : ifle Lyst. No. 40457 met ƒ 1000:• 2de Lyst. No. 13640 — - iood:37019 — = 1250:- AD«  C 95 ) ADVERTENTIE N. P. van der Schley, J. de Bosch, Jeronimusz , J. Tver, C. S. Roos en R. M. Pruisfenaar, Makelaars, zullen op Maandag den 24 'November 1800. en volgende dagen, ten huize van C. S. Roos, in het Trippenhuis te Amfterdam verkoopen: een Uitmuntend Kabinet gekleurde en ongekleurde Tekeningen, benevens eene keurlyke Verzameling van Prentkonst, fraaije Tkkeningen en Prenten, inVergulde Lysten met Glazen; als mede een kapitale Mahognyhoute Konstkast, alles in veele jaaren met kunde byéénverzameld en nagelaten door wylen den Konstminnaar J. Gil hem eest er, 'Jansz,, Agent en Conful-Generaal van Portugal. Breeder volgends Catalogus, welke by bovengemelde Makelaars te bekomen is, mids daarvoor betalende een Zesthalf. De Boekverkooper Joh. van der Hey, te Amfterdam, continueert met fucces de Uitgave van het Weekblad voor Kinderen, hetwelk alle Maandagen met een vervolgd wordt. Met het einde van dit Jaar zal dit Werk, volgends het Plan der Schryveren, in drie Deelen in gr. 8vo,, met 156 Plaaten vercierd, compleet zyn, en een geheel uitmaaken, hetwelk op de volgende wyze is ingericht. Nadat in het Itte Deel dezes- Werks eene menigte zaaken 2yn behandeld, die onmiddelyii onder het bereik'der zinnen vallen, en der Kinderen aandacht overwaardig zyn, wordt met het Tweede Deel op eene meer geregelde wyze met de Natuurlyke Historie der Aarde en der Landbefchryvlng een aanvang gemaakt, en vervolgends tot de Planten en Dieren overgegaan, terwyl iu het einde van het 'Iweede en het geheele Derde Deel over den Mensch en de Gefchiedenis des Menschdoms gehandeld wordt, alles doormengd met eene menigte zedekundige en z'00 juist voor Kinderen gefchikte Aanmerkingen en Lesfen, dat dit Werk een allernuttigst, bélangryk, en zeer gefchikt Handboek voor de Jeugd mag genoemd worden. — Ieder Deel is vercierd met een fraai gegraveerde Tytel en Vignet, die daarby gratis worden afgeleverd; de Prys van ieder N°. met een Plaatje is 3 Stuivers. f ** W. van Vliet, te Amfterdam, heeft gedrukt en alöm verzonden: Het BeloofdeGeschenk, of belangryke Leasen voor Kinderen, door J. Hazeu, Corns. Zoon. Met extra fraaije Plaaten. In 8vo. a ƒ 1:2:— In dit Werkje geeft dien Kindervriend weder onderfcheidene Leeringen voor Kinderen van verfchillende Jaaren; en daar 'sMans voorige Werkjens met veel genoegen ontvangen zyn, zo zal ook dit door Kinderlievende Ouders niet geen min» der blyk van goedkeuring wórde» ontvangen. \* A. Blussé & Fils, è Dordrecht, viennent ePachevtr /'Edition de Hollande des Oeuvres Complettes de Mr. de Buffon, XXXVIII Volumes, grand in j\.to. On a emyloyé peur l'impfeffion, .des caraclères neufs aivfi que le Papür le plus beau de ce Pays, & pour la gravure des Plauches, Cartcs & Vignettes, les meilleurs Aniftes qu'on ait pu trouvtr. En outre, des ócavans Hollandois des plus célèbres ont cnrichi cette Edition d'Additions intéreffanles, par lesquelles, non moins que par la beauté gf la fplendeur de fan exécution, elle réunit coriftammer.t les fuffrages de tous les Amateurs, comme elle a mérité dejd dans les commencemens l'approbation la plus ftatteuje de Ier pari de feu Mr. de Bufeon lui-mëme. Les Per Jonnes curieufes de Livres excellents & fuperbes, qui dèfi~ reroient acquérir les Oeuvres de Birfïon, d'après /'Edition de Hollande maintenant aclievée, ij- fur~ tout celles, qui en poftëdent défd les XXI. premiers volumes Oou /'Hiiioire Naturelle générale & particulière &c.) veulent completter leur précieufe CollecJion, peuvent proftter encore du prix de la. Sbuscription, inférieur de la moiiié au prix de lEdition de Paris, mëme pour les Exemplaires lires fur du Papier Royal & pour les Planchet enlumirtdes, pourvü qu'ils s'adrejfent fans retard aux fus-diis A. Biusfé & Fils, ó Dordrecht; ou d D. J. Cnanguion, d Amfterdam $ chez lesquels on peut toujours s'en procurer le Profpeétus, qui fe diftribue gratis. f Uyleneroek, te Amfteldam, geeft uit: Ü De Genoegens van myn Huwelye, een bevallig tafereel van huis/elyke gelukzaligheid, voor alle Mannen en Vrouwen, inzonderheid voor alle Huwelyksgezinden, gefchikt, naar het Hoogduitich van A. Sternberg, door B. Rekker en J. vander Sta?n,"i 36 ft. eenige zeer weinige Exemplaien op best pap. voor de liefhebbers. En II. Het Huwelyk naar de mode» Blyffel, door H, Tollent, Cs, a 8 lt. ook eenige Exemplaren', ©p groot papier» MAR-&T-  *.. MARKTPÜIYZEN ■ van KöOPWAA.REN en LEVENSMIDDELEN vj n n n. m ü rv , ENZ. Te Amsterdam, den 20 OBober. egl. 'Tarw. Voorl' Roode perL. 2003300 1 Witte . . ■ 2003300 Gron. en Old. . . 2003300 ': Voorl,. Groa. en Old. ■ Roode .... 2003 3cc Friefche ..... 2203340 , Zeeuwfche . . . 270,3370 VlaaifiTche, Roode 2903340 Witte 310a 360 •JRogge. Bovenlandfche . 1903220 Brab. en Vlaamf. 2003220 Gedroogde . .• 2103230 Garst. Voorlandf. Winter 130 3 j60 Friefche dito . . 1303160 Vlaamfche . . . Gron. en Old. Winter 120a160 Zeeuwf en O Wint. 120a 160 dito Zomer . . ..125a140 (Haver. Brouw- . . . 1003120. Witte Voeder- . 75a 90 yBoekweit. V'oorlandYche . 523 58 Amersf en Gooif. 523 58 Paardeboonen .... Te Por d récht, den 16 OBober. Tarw. Oude Zeeuwf perL. 3143362 < Beste nieuwe . . 3543362 Gemeene . . . 1983270 • Blaauwe . -. . . 206 a 278 Zomertar.w . . . 2063270 Rogge. ZeeuwLen Inl. per Z. 2.6" a 28 Br. VI. en Bov. per L 218 a 224 t 1 Garst. Zeeuwf. en Ov.Zom, 293400? dito Winter . . 303420^ Spelt, Nieuwe, per Last 153200? Haver. Inlandfche Br-ouw 23327^ -•( dito Paardevoer 19a 23^ i Boekweit op 140 fg wigt 6oa62cC ; Paardeboonen nieuwe . 31335^ j Duivenboonen ,34 a 39of c Te Rotterdam, den i^'OBober. j Tarw. OudeZeeu. perZ..Z. 388443 <■ Nieuwe dito . 40346.8 ] Gemeene dito . 26 a 365 ( Boekweit. VI: 1541? perL.-"] ( Brab. op dito. J E Klei zonder wigt -58 a 60 of ( Gat st. Winter per Hoed 78^8 i.gl. f Zomer dito . 783-81 gi- 5 Rogge. Zeeuwf. N. . . 26327 Haver. Zeeuwf. Brouw 44346^. dito Voeder . 35 a 42 gl. j Graauwe Erwten per Z. . 28 a 34 8 l N. Witte Erwten per Zak 24328 g '5 Witte Boonen per dito 35345 3 1\ N. Blaauwe dito per dito 283 35 8 •Te Haarlem, den 20 OBober. Haver. Gemeene per Z. ƒ a Beste .- . a j Garst. Voer- ■ . - a Z *e Ainuerdsua, bj C. COVENS, Boek- en Kunstverkoper op den Vygendam. rel- per L. ƒ a ■ Rogge. , a Yaardeboonen, - ■ ■• - a Wikken. — _ . a Wit Canariezaad - a Te Utrecht, den 18 OBober. Weit. Witte nieuwe . . 19 a-aoï Oude : Roo.de nieuwe . . . i$fai6ï dito Oude .... i.si a 19 Rogge i2§ai3 Boekweit . . ... . 13U 14* Garst. Winter . . . 8'£aï .Zomer . . . 6la7£ Haver 4ï a 7" (apueyners. Groote . : 18 aio Middelfoort ai7 ' Kleine . Graauwe Erwt. Groote 20a'3 . Mlddelf. J8ai9 ■ Kleine . 161 a*6| Ongelez. 14314! jroene.Erwt. Groote . , a2I Middelfoortdr. .3174 . Kleine zuiv. oisJaiöi nr r °nSe!eze"e . I3ia I4| Wme Erwten . . . I4ar4l' Witte Boonen 28830 Paardeboonen ... . . • -o| a j-o ANDERE VADERLAND-' S.CHE PRODUCTEN es KOOPWAAREN. jeraffïneerde Suikers enz. te Amsterdam den 20 October, en te Dordrecht den 20 OBober. 'andybrocfden 37 338 4- 37*-a38f3 'oeyerbrooa. 343351 34x3^1 1 laffmaden 30 a 31 j 3oi« 3Ii < rfd'tfm-2W 27 a 28 I 27|a 28è ' ito 3 « 24 a 27 | 2513 26| 1 jmpen . .2-243 2.3'. 2-3*324. 1 tamp/uiker ' 23 3 2'/1 ■ 'astetden . 15321' 35^ 22 'end. Best Wit 38 a 41 L lemeendito 31 a 37§ ] ( ssterd dito j >24fa 41 1 ieel diro 2ö|a 30! ( ruin dito 241a 25Ï -* troep. Bruine a 7ogi 75 3 7 dampt S 2f' e" ,aat nien die cryftallifeeren, dan ontftaan daaruit eene menigte fraaie Cryftallen, die zich geheel in water ontbinden laten, en eenen ziltigen, metaalachtigen- fuikerfmaak hebben, van welken dit Zout den naam draagt „van Loodfutkcr of Loodzout, 6 ' Het echte Loodwit is buiten kyf het fchoonfte wit voor de Schilderkonst. Zomtyds blyven daarin eenige onverkalkte fchilfers Lood over, die met goed zyn om tot verw te men- Inmnl" -Welk,e men er van moet aficheiden. Zomtyds is ook de oppervlakte vet en geel dit moet men er afkrabben, eer men de verw gaat uitwryven; het laatfte komt daarvandaan, „31 a ^°d' ee-r men hetzelve in depotten met Azyn doet, niet vooraf gereinigd is geworden. Wil men het Schilderswit recht fraai hebben, dan moet men het tot 4 maaien toe op den wryffleen met fchoon water, zoo fterk als moogiyk, uuwryven. Hoe meer _men zulks doet, hoe witter het wordt. Zommigen vvryven het eerst uit met Azyn, en fpoelenVt 1LTaf in water, meeneude, dat de *zvn waai damnet Loodwit eerst ontftaan is-4 hSelv^Sj maakt; doch het is beter, dat men tcÏÏond water neeme. Wil men hetzelve na hefïïS mm bewaaren, dan laat men het op eene indelyke plaats, waar het niet Huift, aan ftiiklens of korrels droogen-, waarna men het zeer - goed  ( 99 ) goed verzamelen en bewaaren kan. Doch, is het Loodwit gefchikt tot Oly verwen, dan mengt men dat, na ten vierdenmale fyn uitgewreven te zyn, met zeer witte Papaver-oly, onder een geftadig kloppen of roeren van het wit, ten einde de waterdeeltjeus daarvan afteïcheiden, en er de Oly mede te vereenigen. Vervolgends wryft men het op nieuw zeer fchoon uit, en wel by kleine hoeveelheden te gelyk, doet het in een verglaasde aarden pot, en giet er ééne vingerhoog water op, ten einde de verw zich beter goed houde, en geene dikke huid of korst van boven daarop moge ontdaan. Door het Schiiderswfo met water te bereiden, wordt hetzelve zuiverer en witter, dan indien men het teritond met Oly uitwryft. Dit fchoone wit wordt gebruikt, om eene glafuur of een Vernis te leggen op gemeen Loodwit, gelyk ook, als blanketfel, om het menschlyk vel eenen glans te geeven, welk laatfte echter ten uiterfte nadeelig is. Het Schilderswit laat zich op de gewoone wryffteenen der Schilders moeilyk klein maaien, en het zou voor dezen gewis zeer aangenaam zyn, indien men hun door daartoe gefchikte werktuigen dezen arbeid lichter maakte. Evenwel waagt de Schilder het nooit, uitgewreven wit te koopen, wyl hy dan altoos te vreczen heeft, dat er Kryt onder gemengd zy. Het gemeene Loodwit is in de Schilderkonst de grond van genoegzaam alle verwen; zy ver- < krygen daardoor meer Hevigheid , fraaiheid en glans. Bovendien dekken de verwen beter met, ; dan zonder Loodwit, en zy droogen eerder. \\ Het volgende is een bewys van de verval-1. fching des Loodwits met Kryt. Als men met1: zulk vervalscht wit fchildert, en, droog ge wor-1 den zynde, den vinger daaroverheen ftrykt,'] blyft het Kryt aan den vinger hangen, en geeft i af. Die vervalfching geeft echter geen voor- i deel, want het zuiver Loodwit laat zich veel : dunner uitftryken, en dus kan men daarmede c meer doen, dan met het vervalschte. Men moet ~k goede en zuivere Oly daartoe neemen, vermids \ anders de verw niet recht wit, maar geelachtig r wordt. 1 Men pleeg ook in de Glasmakeryën by de!l Glas-Compo/itic eenig Loodwit te voegen, ver-> mids daardoor de oplosfing der tot Glas te ma-J ken fteenen bevorderd wordr. Ook wordt daar-l door de Glasftof harder, en buigzamer om te1 verwerken. Uit hoofde echter der gewoone ver-. ° valfching met Kryt, verdienen ZiLverglit O/- z, bergldtte) en Menie in dit geval de voorkeus i n' boven het Loodwit, te meer, wyl de Azyn tot dj het laatfte oogmerk niet gefchikt is; de andere ze genoemde ftoffen integendeel doen betere dïenften, wanneer zy met geene Koper- of Looddeelen vermengd zyn. Onder het vrouwelyk Blanketfel mengt men Loodwit, wyl hetzelve de huid zuivert, fchoon en glad maakt. Zommigen mengen wat Loodwit met Roozenwater, en zetten dit des zomers in de zon; droog geworden zynde, gieten zy er op nieuw Roozenwater by, tot dat het een geur verkrygt; dan maaken zy er pillen van, waarmede de huid gefineerd wordt. — Zy, die veel Loodwit gebruiken, krygen licht tandpyu en eenen onzuiveren adem. Wegens deszelfs verkoelende en ontbindende kracht is het Loodwit in gebruik by veele opdroogende en heelende zalven. In de roosziekte wordt het veeltyds op blaauw Papier of fyn Linnen geftreken, ook wel op Vlas geftrooid, en zoo op de roosachtige plaats gelegd; doch men moet zich in zulk een geval, zoo wel als by zekere toevallen der kinderen, zeer in acht neemen, daar men naamlyk gewoon is de gesmarte of doorgefchaafde lede^n der jonge, gebakerde kinderen met fyngeftampt Loodwit te poeijeren. Terwyl toch dit metaalgif uit Linnen zakjens op de gewonde plaats, die dikwyls naby den mond is, geklopt wordt, b. v. ichter de ooren of onder de armen, verfpreiden üch de fynfte rtofdeeltjens er van rondom het loofd des kinds, waardoor het arm wicht, iets :r van inademende of doornikkende, niet zelden tan onherfteloare kwaaien, wier oorfprong men liet ontdekken kan, vooral aan hevige krampjynen (*), verftopping der darmkliertjens, zweling en verftopping van den onderbuik, uitree•ing en andere ongemakken, wordt blootgefteld. Men kan reeds weeten, of er Kryt by het .oodwit gemengd zy, uit deszelfs zwaarte en vitheid; vervalscht zynde, weegt hetzelve Keker, is het wreeder, en ziet het er meer geelchtig uit. — Hoe veel Kryt er by gedaan zy, ■ntdekt men , door daarop wat zwakke geest van Zout te gieten, en eenigen tyd te laten ftaan; waarna men het nat er afgiet, en de oplosfing iet Potasch-loog vermengt; hierdoor wordt het [ryt nedergeploft, en zet zich op den bodem. > er Zwaar/path9 Gyps of iets van dien aart on- (*) Wy twyfelen geenszins, of dit is dikwyls de ibekende oorzaak van die ellendige martelingen, aaraan de kinders in de eerfte weeken van hun leven m blootgefteld, en welke men gewoon is, op rekeng van het zuur te ftellen. Mochten veele onbe.chtzaam - tederhartige Moeders hieromtrent behoedmer woidenl Redaiï.] IN a  ( ÏÓO ) bnder, dan giet men er Salpeterzuur op, en ploft de oplosfing wederom neder met loog van Potasch. — Doch het zekerst bewys van de deugdzaamheid van 't Loodwit is, dat hetzelve met Oly doorkneed , en in eenen gloeijenden yzeren lepel gedaan zynde, tot een klomp zamenloopt, zonder dat er iets van blyft liggen. Het vei lies van gewigt in dit geval bewyst de hoeveelheid van uitgedrevene lucht. HUISMIDDELEN, e n NUTTIGE ONTDEKKINGEN. Waarschuwing tegen het geb ru ik van VLIEGEN WATER, en Middel tegen de VLIEGEN. (Van wegen het Koninglyk Pruisfisch OpperCollegium Medicum & Sanitatü geplaatst in de Berlynfche Courant van 7 Oclober 1800.) De flegte gewoonte, om zich ter doding der Vliegen, van een Fliegenwaier door Arfenicum toebereid, en met Suiker zoet gemaakt, te bedienen, is vry algemeen in zwang. Eenigen tyd geleden, gebruikte een kind van twee jaren van zulk Fliegcnwatcr, en verloor daardoor het leven. Het Publiek wordt derhalven wclmeenend gewaarfchuwd, om zich te onthouden van het gebruik van allerlei Fliegenwater, vermengd of vervaardigd van Arfenicum , zoogenaamd Filegenlym, of andere giften. Daarentegen wordt aan hetzelve het volgend zeker middel, ter dooding der Vliegen , 'aanbevolen. — Men doet één loot fyn geraspt Qjiasfie- houv in een aarden pot, met agt loot Brem- of Putwater, hetwelk tot op zes loot verkookt wordt, daarna perst men hetzelve door Linnen, giet daarvan, ter dikte van den rug van een mes, op een platten i'chotel, en ftrooit er een weinig Poederfuiker op. Manier, van de BIERGIST tegen ROTKOORTSEN te gebruiken. In N°. 163. bladz. 51 en 53. hebben wy het gebruik der Biergtst als een' nieuw en in Engeland zeer toegejuicht wordend middel ter genezing- der ÏSajaars-Rotkoortfen aangekondigd. Wy konnen er thands nog byvoegen , dat een Engelsch Geneesheer zynen lyder daarvan om de twee uuren een kleine lepel vol heeft doen ihneemen. By een zoodanig gebruik der Gist, werdt die patiënt in minder dan twee dagen buiten alle gevaar gebragt. Wanneer men eene op meer SPELDEN heeft doorgeslikt. Iemand, eenige Spelden doorgefiikt hebbende, kreeg den raad , om ten allerfpoedigfte het wit van twee Eijeren te drinken. Waarfchynlyk heeft de lyniigheid dezer ftof de Spelden omwikkeld, en die in eene rechte ftrekking door het darmcanaal gevoerd, want de lyde'res heeft nimmer eenig nadeel van de door haar verzwolgene Spelden ondervonden. II. OECONOMISCHE BERICHTEN. Nader BERICHT wegens eene nieuwe inrichting by de MAATSCHAPPY: F EL IX MERITIS te Amsterdam, ter Bevorderin.g en Aanmoediging der BEELDENDE KONSTEN. Plaatften wy in N°. 167. bladz. 85 en 86. eene Prysopgave van de te recht beroemde Maatfchappy : Peltx Meritis, te Amfterdam, ter bevordering en aanmoediging der Beeldende Konden gefchikt, thands vinden wy ons in ftaat gefield, om onze Lezers met den aart en de bedoelingen van die nieuwe inrichting, of uitbreiding deiwerkzaamheden van het Tekenkundig Departement derzelve wat nader bekend te maaken. Het oogmerk is blykbaar de aanmoediging en uitlokking van het talent onzer Vaderlandloze Konftenaren, inde Teken-, Schilder-, GraveerBoetleer- en Beeldhouwkunde; ten dien einde verlangt de Maatfchappy al het haar mooglyke bytedraagen door de twee tterklte prikkels, die op het menschlyk hart werken, t. w. Eer en Fcrgelding. De jaarlykfche uitdeeling der Eerepryzen is vooreerst bepaald op drie Medailles, ééne gouden en twee zilveren; de kosten tot de ftoffen en het fchroeven derzelve worden uit de Huishoudenlyke Kas van het Tekenkundig Departement gevonden. — By deze Medailles zal aan de  de bekroonde Kondenaren een getuigfehrift van wege de Maatfchappy worden uitgereikt, betreffende het onderwerp van hunnen behaalden roem; terwyl en in de Handelingen der Maatfchappy, en in de openbare tydfchriften, derzelver naamen met gepasten lof zullen gel'peld worden, en de reeks dier naamen, in een lystwerk gevat, in een der vertrekken van de Maatfchappy zal worden voorgehangen. De onbekroonde, zoo wel als de bekroonde Koiistftukken worden aan de makers teruggegeeven , behalven alleen , indien het bekroonde ftuk een Academie'beeld of Print - afdruk mocht zyn. De vakken of onderwerpen der Prysöpgave worden jaarlyks, op voordragt der Commislie van Beöordeeling, by het Departement van Tekenkunde bepaald. — Allen, behalven de beoordeelaars der intezenden ftukken, mogen naar den eereprys dingen, en ook hun ftaat zulks vry, behalven in het vak hunner beöordeeling. — De inzending der mededingende ftukken gefchiedt nagenoeg op den voet, by andere geleerde Maatfchappyen reeds in gebruik. — Tot het afgeeven der niet bekroonde ftukken, op vertoon eener zelfde Zinfpreuk en gelykvormig teken, als by het begeerde ftuk gevoegd is, zal eene Commislie vaceeren. Ter beöoi deeling der ftukken worden benoemd drie Leden voor elk vak of Clasfe; hunne naamen worden geheim gehouden. De benoeming gefchiedt door eene Commisfie van Kiezers tot beoordeelaars, op de wyze, by de Bepalingen der Maatfchappy nader vastgelleld. — De ftukken worden door een vertrouwd perfoon by de beoordeelaren rondgebragt. — Zy deelen hun oordeel mede over alle de hun vertoonde ■ ftukken, en doen eene beflisfende uitfpraak over het bestgekeurde, gevat in een verzegeld omflag. — De voorlezing dezer bcöordeelingen gefchiedt voor alle de vergaderde Leden, , zelfs de Titulairen , die beoordeelaars geweest zyn. — Geene beflisfende uitfpraak gedaan zynde, wordt zulks nader opgedragen aan eene Commisfie van drie Leden, uit de beoordeelaren. Zy doen, ftaande de byëenkomst, uitfpraak. — Dit gefchiedt zynde, wordt het billet, den naam des makers bevattende, geopend en deze voorgelezen; de bekroonde ftukken worden ter befchouwing voorgehangen tot den tyd der Prysüitdeeling toe; en daarop volgt de bekendmaking van den uit11 ag by de Nieuwspapieren. De onbekroonde ftukken worden niet bezigtigd, maar in eene verzegelde portefeuille bewaard. 3 Maanden na de gedane uitfpraak gefchiedt de openbare Prysüitdeeling, in het gebouw der Maatfchappy, op de plechtigfte wyze; waarby door den Prefident-Commisfaris toepaslyke aan» fpraken geichieden. Ziet daar het zaaklyke van eene inrichting» die wy hartelyk toejuichen, en wenfehen, dat krachtdadig medewerke ter herftichting van het vervallen Heiligdom der Beeldende Konften in dit heur oude Vaderland, ter vermeerdering dier edele wryving van talenten en roemzucht,, welke daartoe het krachtigst middel oplevert, en ter vereeuwiging van den roem eener Maat' fchappy, die er haren roem in itelt, om verdiensten gelukkig te maaken! Eenige BERICHTEN wegens de» Staat van het ONDERWYS der BLINDEN, zoo te Parys als elders, / (Ontleend uit Schwengers Mémoires fur lesAveuglcs, fur la vue & la Vifion; zynde dit aartig en nuttig Werkjen a 30 ftuivers te bekomen by de Erve Gueriu in de Deeleflraat te Amfierdamf) De Blinden zyn voorzeker een allerongelukkigst gedeelte van het menschdom; zy verwekken in alle landen en by alle volken eene algemeene belangneming, en het verftrekt der mensen» iheid tot eer eiuot troost, pogingen aantevvenden, lom het lot dier ftille ellendigen te verbeteren, len hen min of meer aan de Maatfchappy weder ;te geeven. — Onder die geenen, welke daafItoe zedert een aantal van jaaren de gelukkigffeen best berekende pogingen hebben aangewend„ behoort voorzeker in den eerften rang geplaatst te worden de te recht beroemde Hauy, te Pa~ rys, Opzichter van het Infthuut voor Blinden aldaar, 't geen in nuttige bedoelingen, vernuftig berekende hulpmiddelen, en gelukkige uitwerkfelen op de daarin geplaatfte Onderwyzelingen, met het fchoon Inftituut voor Doofftommen volkomen wedyvert. — Het kan onzen Lezeren niet dan aangenaam zyn, een kort verflag te ontvangen van den oorfprong, de voordgangen en den tegenwoordigen ftaat dier Inrichting, benevens eenige byzonderheden te verneemen, nopends het geen men elders heeft uitgedacht tot volmaking van dat zoo weldadig onderwys. Eenige jaaren geleden, trok eene zeldzame nieuwigheid de aandacht van vcelen tot zich N 3 Aan  Aan den ingang van één dier verblyven, waar men te Parys den wandelaar ververfchingen aanbiedt, en waar men eenige oogenblikken tegen den avond gaat lucht fcheppen, fpeelden 8 a 10 arme Blinden, met brillen op den neus, op eene naast elkander voor eene Mufieklesfenaar geplaatst, eene wanklinkende Symphonie, die de vreugd der aanfchouweren fcheen uittelokken. een dezer laatften, viel daarby op de gedachte, om het lot'dezer ongelukkigen meer wezenlyk te helpen verbeteren. De Blinde, zeide iiy tot zich zelve , herkent verfcheidene voorwerpen, by het gevoel, uit derzelver oppervlakkige gedaante; hy vergist zich niet in de waardeenng van een ftuk gelds; waarom zou hy ook met eene a van eene ƒ konnen onderfcheiden, indien deze letters voelbaar voor hem gemaakt werden? ö In dien zelfden tyd trof hy een jongetjen aan, dat, hoewel blind zynde, zeer fchrander was, en altyd met een deelnemend genoegen het fchoolwerk van zynen ouderen bloeder hoorde verbe- : teren. Hy hadt dezen dikwyls te vergeefs ge- i lmeekt, hen iets uit zyne leerboeken te willen i voorleezen, doch deze, te fpeelziek zynde, reng(elen der Blinden zelve. Het Werkje vaaruit wy dit overneemen, zelve is aldaar se', [rukt, en 111 het afgelopen jaar las men in de 'ranfche Papieren het volgend bericht. ,, De Blinde Werklieden van het Nationaal In. , flituut, in de Straat Denis, N°. 34. 0p de , hoek der ruedesLombards, hunne Drukkery her, vat hebbende, maaken aan het Publiek bekend, , dat zy, van een fraai asfortimem letters uit de beste Lettergieteryën te Parys, voorzien, zullen voordgaan om het hun opgedragen werk naauwkeurig en tot eenen billvken prvs uittevoeren, 111 alle de vakken van het zoogenaamd Stadswerk, zoo in 't vak van Oommercie als in andere opzichten, b. v Trouwen Begravenis- brieven. Factuuren, jdresfën Qititantiën enz. enz. — En het geen de aandacht van weldadige heden nog meer moet vestigen, is, dat alle de verdienften dezer Blinde Werklieden geheel worden befteed ten "utt5 ,en "r verkwikking dier belangwekkende fchepfels. — Zy die van deze Drukkery eenig duidelyker denkbeeld verlangen te hebben, worden uitgenodigd, 0m de openbare werkzaamheden der Blinde Werklieden elk'» Primidi en Sextidi, ten 1 uur des middags, in het gebouw van 't Infiituut, te komen bywoonen; zy ieezen, rekenen, fchryven, ^ „ druk. *) Thands, in 179$, is hun getal reeds boven de geftegeu, en hetzelve kan tot 80 toe vermeerderd den. Verfcheidene Onderwyzelingen zyn gehuuwd.  C 103 ) „ drukken, zingen en fpeelcn op verfcheidene „ Injlrumenicn enz. By dit zelfde Infiituut be„ vindt zich ook een Huis van Opvoeding en een Nationale Tolk, ter overzetting in de „ Europifche taaien, en tot ontcyffering van het „ geheimfchrift." {Het overige in een volgend NQ.) NATIONALE LOTERYEN. In de Derde Clasfe der Qafte Generaliteits nu Bataaffche 'Loter y , welke op Maandag den aoften October is beginnen te trekken, zyn verder uitgetrokken de volgende Nos. en voorname Pryzen: 3de Lyst. No. 12033 met ƒ 15,000:4de Lyst, No. 33547 — s 1000:35461 — * iooo:- i2Ö852 => iooo: - ADVERTENTIE N. De Graveur, behelzende eene Volledige Handleiding tot de Graveerkunst in edele gest een ten. liet Stempelsnyden. Het Gvaveeren in hout en koper. Het Etsen. Het Gr aveeren in Zwarte Kunst, of in Mezzo Tinto, Het Ham er werk. Het Gr aveeren in de manier van C RATO N en om met couleuren te drukken, en eindelyk het Pointeeren en Gr aveeren in Aqua Tinta. Benevens de Befchryving en Afbeelding der Werktuigen tot deze Kunsten gebezigd wordende. Uit de nieuwfte Uitlandfche Schryveren, en volgends de inlichtingen der beste Inlandfche Meesters, als E. T. ferrooten, ff. Gortman, N. v. d Meer ffr. L. A. Claesfens, L. Poortman, en anderen, famengefield door A. FOKKE Sn. Zn. In «root Octavo met Elf uitvoerige Konstplaten, voorftellende de verfchillende Manieren van Bewerkinge en de Gereedfchappen. De Boekverkopers A. Blusfé en Zoon te Dordrecht hebben van dit Werk (dat het XHIe Stuk uitmaakt, van de Volledige Befchryving van alle Konften, Handwerken, Fabrieken Trafieken enz.) eenige met een afzonderlyke Titel vervaardigt, ten der diende Liefhebbers en Beoefenaars van deze fchoone Konften, en om in de Konst-Schooien en Teken-Akademiën tot Pryzen te gebruiken. De Prys is Zes Guldens en op Schrijfpapier met eerfte Plaatdrukken 7:10:- Uylenbroek, te Amfterdam, heeft gedrukt en alom verzonden: I. De Genoegens van myn HuwElyk, een bevallig tafreet van huisfelyke gelukzaligheid, vwr alle Mannen en Vrouwen, inzonderheid voor alle Huwelyksgez.ir.den, gefchikt, naar het Hoogduit sch van Alben Sternberg, door B. Rekker en ff. van der Stam, a 36 ft. eenige weinige Exempl. op best Papier. II. Proeve over den Me ns c ii, naar her Engelsch van A. Pope, door P. van Winter, N. S. z. , in ito a 40 ft. om by de Werken van N. S. en L. W, van Winter gevoegd-te word n, en in'groot 8° a 20 ft. III. Dichtpoooinceü van Mr. ff. C. C. den Beer Poortagaat, a 36 ft. IV. Proeve van Sentimenteele Geschriften en Gedichten, door II, Tollens Cz. a ooft. en Minnezangen en Idyllen, door denzelfden, a 30 ft. V. De Dwinglandy Lierzang, door C. Loots, a 11 ft. en De Overwinning der Nederlanders, by Chattam,. door denzelfden, a 10 ft. VI. De Gevarelyke Weddinschap, een kleine Roman, m twaalf Hoofdftukken , door A. von Kotfebue , a 25 ft. VII. De Rfis na\r Utrecht, a 36 ft. VIII Be Dankbare, a 30'ft. IX. Martin, of de geredde Oufchuld, •1 36 ft. X. Paulïne, of de Schoone boetvaardige, a 36 ft. XI. M ah ome t, Treur fpeï door ff. H. Scftüjmer, ffr. \ 12 ft. XII. Vriendschap en Eerzucht, Tooneelfpel, door H. F. Eybén, a \ MiTiiRUJATES, Treur fpeï, beiden volgends hücckeiüng naar deftzelftkn, ïöetïe *boï d. L. Varhal MARKT- 30951 met ƒ 5000:- I6576 " lOOOl- 5de Lyst. No. 25806 -— s 1000:- 17197 — s 1000:- 40912 — * 1000:- 8fie Lyst. No. 17198 — = 1000:- gde Lyst. No. 19472 — = icoo:- 8992 — = 1000 23444 — <= 1,250:- 10de Lyst. No. 16651 — * icoo:- 11878 — = 1,250:- , r ,VT SISO? * . I,250> xide Lyst. No. 23587 — * io.ooo:- 20728 — = 1,250:- iade Lyst. No. 21276 — * 1000:- 31707 — = 1000:- 20059 — s 1,500:-Premie. 12149 — = 30,000:-H. Lot. 8614 — * 1,500:- Premie, i%de Lyst No. 25022 — * 2,500:- ï^de Lyst No. 1019 — = 1000:-  C 104 ) MARKTORYZEN van KOOPWAAREN en L E V EN S MId D f t i7tv \j iv ji n rv ü im , enz. Te Amsterdam, aerc 27 OBobei Tarw. Voorl. Roode perL. 200a3< Witte . .- 200 a 3; Gron.en Old. . . 200 as< Voorl. Gron. en Old. Roode .... aooa^c Friefche . . . . 220 a^ Zeeuwfche . . . 27033" Vlaamfche , Roode 290 a 3^ Wicte 31033c Rogge. Bovenlandfche . 190322 Erab. en Vlasmf. 200 a 22 Gedroogde . . 2ioa23 Garst. Voorlandf. Winter 130 a 16 Friefche dito . . 130 a 16 Gron. en Old. Winter 120a 16 Zeeuwf. en Ov. Wint. 120 a 16 dito Zomer . . . 125314 Maver. Brouw. . . . jooal2, Witte Voeder- . 75a 91 Boekweit. Voorlandfche . 52 a 5 Amersf. en Gooif. 52 a 5 Paardeboonen .... Te Dordkêcht, ^«23 OBober. Tarw.-Oude Zeeuwf, perL. 33ea38i Beste nieuwe . . 3703381 Gemeene . . . 2143281 Blaauwe . . . . 214329* Zomertarw . . . 214327! Rogge. Zeeuwf. en Inl. per Z. 27328 Br. Vl.enBov.perL.228a232 Garst. Zeeuwf. en Ov.Zom. 32a4r <-< dito Winter . . 34344 * Spelt, Nieuwe, per Last i6a2ö5 ■Hater. Inlandfche Brouw 24329,^ dito Paardevoer 20324^ Boekweit op 140 g wigt 5Sa6ooC Paardeboonen nieuwe . 32337^ Duivenboonen. - . . 393400? Witte Boonen per Z. Zak . 393438 Té Rotterdam, «en 20 Otïobe'r. Tarw. OudeZeeu. perZ.Z. 383448 Nieuwe dito . 403465 Gemeene dito . 26305 a Boekweit. VI. 154f?perL. "1 Brab. op dito. J 02 °^ Klei zonder wigt 58 a 60 of Garst. Winter per Hoed 88a 91 gl. Zomer dito . 74a 85gi. Rogge, Zeeuwf. N. . . 26327! Haver. Zeeuwf. Brouw. 44a46gl. dito Voeder . 35 3 42 gl! Graauwe Erwten per Z. . 28 a 34 § N. Witte Erwten per Zak 25a 28 fi Witte Boonen per dito 35345 S N. Blaauwe dito per dito 28335 8 Te Haarlem, den 27 OBober. Haver. Gemeene per Zak f 0*34. ■ Beste -...-ca <£ Gar.t. Gemeene . . . ïj., fÊl éi °^*<~- 1 ■ — - M AmuMm, by C COVENS, Bod».« Knttmlooper op den Vygendam. Paardeboonen. Nieuwe '.' ƒ 6 • R°gge- a :o Witte Boonen . . . . . r+ ;o Graauwe Erwten. Utrecht]. - 10ar io Te Utrecht, den 25 OBober, Weit. Witte nieuwe . . 20I32 10 Oude 185 al o Roode nieuwe . . i5iai '° dito Oude . . . 0 Rogge I2fai o Boekweit 13 f a 1 0 | Garst. Winter ... 8?a9 = Zomer ... ?|a8 3 Haver 4 a7 3 Lapucyners. Groote . 20 a 2 3 Middelfoort 17 ai' ^ Kleine . . . iian| 3 Graauwe Erwt. Groote 20 a 2 > Middelf. ,17 aij 3 Kleine . 16316 ' Ongelez. 143i< > Groene Erwt. Groote . , 19! 32c ï Middelfoort dr. 17317 Kleine zuiv. i54ai( Ongelezene . 14 an > Witte Erwten . . . i4aiz > Witte Boonen 30332 1 Paardeboonen . . . . 10aio: Bosfche dito 2732! ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN m KOOPWAAREN. 'Geraffineerde Suikess enz te Amsterdam den 27 Octo&er, en te Dordrecht den 27 OBober. Candybroodcn 37a38<§ 37la38f? Poeijerbrooa. 34 a 35 34!s 353 Rafftnaden 30 a 3r 30^3 31! Mtliifen 2 f§ 27 a 28 2713 285 dito 3 fg 23I3 26 25^ 26I Lompen . 2 2|a sgf 23^323?Stampfuiker 23 a 27! Basteulen . 15 a 21 15-ja 22 Carcd. BestWit 38 a 41 Gemeen dito 31 a 37! ] Basterd dito ' W a 40 Geel dito 26|a 30} ( Bruin dito 243a 251 -* Syroop. Bruine c 70 X?i 75 a 768 .Je Dordrecht etiz. van 21 October tot 28 OBober. Plas/en. RuuweperSteen 34 a 50'ft. Meekrappen .... %//è/. te Amfterdam. . . . / 22 Koolzaad, fni. en Zeeuw. te Amfterdam 83 a 88 te Dordrecht 84 3 5,0 teRotterd. prL. 80 a 83 Hennipzaad. te Utrecht 7 a 8 Zaailynzaad. te Dord. pr. 81. co a 100 ft. O/yen. Raap-p. Asm/82f Der^j-a 84 Lyn- ..'-751 a7g Hennip- . -79^ 4- Raapkoeken.iper 1000 te Dord, 83384 Lynkoeken. , 115a I2p [4! labak. Inlandf. te Amft. / 12 a 44 ? Carotten . . . - 42 a 48 Vï . DRINKBARE WAAREN. 3 i Moutwyn. te Dordrecht . . iit?o£; l-ï te Amft. per Asm 56a 57 cC te Schied. de 30 V. ufoC Gensver. te Dordrecht . i2£ oC te pr. Aam 59360 ©C f' te Schied. de 30 V. . I2ÏCC Z U I V E L S. Kaas. Leydfche 't Schp. ƒ 40 a 42 | Stolkfche . . . - 24 a 28 i Edamf, Roodkorst van 10 en 20 f8. . -27 a 30 dito van 4 fg. . . . 27 3 30 ï Frief. Kruidkaas . - 28 a 32 'i Boter. Delftfche . . - 50 a 51 i Leydfche . . . - 48 3 50 i Friefche Grasbot. - 45 a 47 Stalbot. 3 te Leeuwaarden . • a 30 te 'Sneeft . . . - 3 op de Lemmer . - a 33 BINNEN- en BUI TE NL. EFFECTEN, den 27 OBober. Baf.Ref. losb. J800. 4[pCt.95|3 96' 1801. — 83 3 84 1802. — 7o|a 72 1803. —• 6i|a 62* 1804. — 5ö|"'a 57J Na den Vrede . —44èa 45 Geforc. 1795 en 96. ai1— 38|a i VrywilI.Neg«t. . 5 — 6iia 62 Heffing, Apr. 1800. 3 — 44U I N.Schuldbr.(UitL) 5 — 68 a 70 (dito) 4 — [6o a 61 (dito) 31— 57{a % rTT^rTT' * ' 3 ~ 44ia f Gelder}, fchaev. . 4 — 44^3 45 Brabandfche dito . 4 —- 44i3 4*5 Oblig. Rusland . 5 — 843a | " Weenerbank. 5 —■ 63! a 64! 4it0. r • • 4—55356 Pruts/en . 5 —iooiaioi DeenJ. Toll. 4 — 965 a 97|- 7-weeden . 5 — 97 a i ó>afi/con.s»8.5 — 74? a 75 ——dito . . 3i— 53ia 54 — -Amerika . 5 — 96|a 97* dito . . 4 — 87 a 87i dito met Pr. 4 — 984a 9«| Keizerlyke Coupons - — 53 a § Franfche Infcriptiën 5 — 34^ 35Ï Beleenbankgeld. 09èa9Ó3-  N°. I70. 5 November 1800. OECO^ÜMISCHE C O IJ IIA H" T, TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE NY VERHEID, KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN ' TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW * EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN ' TT Tet volgend ftuk is ons van wegens liet Li 1 Agent'chap van Nationale Oeconomie ter plaatüng toegezonden,] De Agent van Nati.nale Oeconomie, thands, na eene Reize van vier maanden en twaalf dagen, in de Reftdeptie teruggekomen zynde, betuigd door dezen ópenlyk zynen dank, aan alie Beftuuren en particuliere perfoonen, welke met zoo veel welwillenheid en yver, getrach hebben aan het groot oogmerk van zyne onderneming, door het geeven der gevraagde elucidatiën , behulpzaam te zyn. Hy voorfpelt zich daaruit, zoo in het fpoedig ontvangen der ftukken, welker overzending aangenomen en die by het Agentfehap nog niet ingekomen zyn, als in de beandwoordiug der vragen aan Beftuuren en particulieren, van zynentwege gedaan of nog te doen, alles goeds, en daar hy, offchoon zeer vermoeiend gereisd en een groot aantal plaatfen hebbende aai gedaan, zich in-alle Gemeenten niet heeft kunnen begeeven, verzoekthy aan deBeftuuren en particulieren, welke voornemens zyn geweest eenige nuttige renfeignementen cot de Huishoudkunde betrekkelyK, te geeven, hem met de inzending derzelven te willen vereeren, al/oo -zyn oogmerk geen ander is , dan zich met alle. ook de geringite Takken van welvaren, bekend te maaken , en zich met een algemeen plan, van verbetering en opbeuring van het vervallene, te occupeeren , ten einde, zoodoende, aan zyiK bettemuiing te beandwoorden, en het Hoge Beftuur ca Lands in het voorftaan der tedere belangen van den welvaart, volgends een welberekend en onwrikbarer maatrbf, van zynen raad te dienen. IV. Debl. BERICHT van G. J. FAN WT, te Arnhem, aan de Lezers van PERIODIQUE SCHRIFTEN, en in 't byzonder aan GENEES- en . HEELKONSTOEFENAREN; eenevens eene waarneming wegens de eenvouwige Heelmethode eener verouderde HTDROCÉLE, Daar myn letter-arbeid zedert eenigen tyd, ongunftig is aangevalten door partydige bedillers, kan het ftrekken ten bewyze, dat geene bedilzuchtige en benydende aaivfponngen ter hekelinge, door buiirlingen van Boekhandelaren, (welken ik als de zoodanigen, en uit dien hoofde, onwaardig achte te beandwoorden) my tot nog toe den moed hebben kunnen uitblusfchen , maar dat zy denzelven integendeel vt,J. meer hebben aangekweekt en zich doen verheffen. Immers er zyn hiervan , zoo ik meen, voorbeelden genoeg voorhanden, en zulks kan ook weder op nieuw blyken , uit het onlangs bekendgemaakt Programma van het Legaat van wylen fohannes Monnikhof, waarby de beroemde Bezorgers van dat Fonds berichten, dat, ten bepaalden tyde, in andwoord op de Vraag, betreffende de Aanwyzing (Indicatie) by de behandeling der Breuken, zyn ingekomen drie verhandelingen, onder de volgende Zinfpreuken: De eerfte: ,, Scio hoe esfe pertrilum, quod adjetlurus fum, Sen. E. 60. De tweede: „ Vlyt bouwt kunst enz" De derde: ■» Qaand on manque Sc" A rna tjd. „ By het toekennen (zeggen de Bezorgers) ,, van byzondere verdienften , aan elke dezer „ verhandelingen, echter niet meer dan ééne O „ kun-  ( io6 ) „ kunnende bekroonen , heeft de Vergadering van Bezorgeren, by meerderheid van ftem,, men, den gouden Eereprys toegewezen aan „ den Schryver van het Andwoord, onder de Zinfpreuk:" „ Vlyt bouwt kunst enz.'" Hieruit, zeide ik zoo even, kan het door my aangevoerde op nieuw blyken, daar ik de eerfte dezer Zinfpreuken voor de myne erkenne; ook zal het (leeds myne hoofdbedoeling zyn, tot nut van het algemeen, zoo wel, als tot myne eigene bekwaaming, te blyven voordarbeiden, zonder my te ftooren aan vergalde Regenftcn van achter het fcherm fchuilzittende bedillers en bényders, zoo min, als aan derzelver vuile bronnen ; terwyl ik koelzinnig naar eene gefchikte en nadere gelegenheid omzie, om aan het geëerd publiek , inzonderheid aan onpartydige Konstgenooten met overtuigende bewyzen ,. (welken ik zints lange in handen heb) middagklaar aantetooneu, dat geene onpartydige konstregters de fcherpe pen tegen myne twee laatfte uitgekomene verhandelingen hebben opgevat ; en alsdan, nodige ik alle onzydige konstregters, en konstgenooten, en geheel het geëerd Publiek, uit, om hunne naauwkeurige aandacht op den volledigen toedragt van zaken te vestigen, en daarnaar te oordeèlen; vooral dan, wanneer zy nader (door een overtuigend, onder my'berustend, handfchrift, benevens andere verzeilende omftandigheden , welke'ik, iufchiklykheidshalve, alsnog onaangeroerd heb laten berusten, doch welke ik misfchien eindelyk, hoe ongaarne ook, zal moeten openbaar maaken) voorgelicht zullen worden. Intusfchen achte ik de Dichtregelen van Karatius L. IV. Ode 57, die men aan.net einde eenes Briefs, medegedeeld in 1782, aan jonge Heelmeesters en Leerlingen der Heelkunde, in de Geneet-, Natuur- en Huishoudkundige Jaarboeken, VI Deel, vertaald vinde, niet onvoegzaam alhier overteneemen, luidende dezelve aldus: Gelyk in 't dicht /Egidisch woud, Dc byl, die d'Eïk van 'weelig hout En menig tak berooft, Zyn' wasdom geenszins doeft; Neen, 't Staal, dat op hem woedt, Verheft zelfs zynen moed. Hoe meer de byl hem fnoeit, Hoe krachtiger hy groeit. Eindelyk, ten bewyze, dat ik onderwylen geene gelegenheid zal laten voorbygaan, om te toonen, dat_ geene nydige bedilzucht my immer ftooren .zal in myne werkzaamheden, ten alfremeenen nutte, en tot eigen' oefening, ter niynei meerdere bekwaming, zal ik mynen konstgenooten eene waarneming mededeelcn, wegens eene zeer eenvouwige Heelmcthode , ter volkomene genezing eener Hydrocéle , ter wederzyde van het Scrotum , gevolgd naar eene bedenking van J. van der Haar. Een bejaard Heer laboreerde zeden eenige jaaren aan aanmerkiyk groote darmbreuken, ter wederzyde, tot in den grond van het Scrotum doorgedrongen, doch welke hy met vrugt, door middel van een bekwamen band, binnen hieldt. Eindelyk openbaarde zich ook Waterbreuk, weêrzyds het Scrotum, eerst aan de ééne, en langen tyd daarna aan de andere zyde; welke hy jaarlyks Ctot eene zeer aanmerklyke grootte aangegroeid zyhde) op de gewoone wyze, door'de Troigart, deedt ontlasten. Nu byna vier maanden geleden, beflaot hy, de radicale geneezing, na de puncidc, door infpuitmgen , (>t welk ik hem reeds voor lang had aangeraden) te ondergaan, en ik nam voor,, te beproeven, of niet de inipuitinaen met een zeer flap Aluinwater, volgends de gedachten van wylen mynen beroemden vriend J. van der Haar, dezelfde goede gevolgen zouden hebben , als die, welke met drinkbaren rooden Wyn gel'chieden; en de uitflag dier beproeving beandwoordde volkomen aan de goede verwachting, welke ik deswegen, na de lezing der bedenking van den zoo even gemelden uitmuntenden Heelkundigen (zie Kort Bericht van J. Bosfius, in de Verhandelingen van het Amflerdamsch Heelkundig Genootfchap, 3e Deel; hadt opgevat. Er hadden geene byzonderheden, anders dan by de behandeling mee rooden Wyn, plaats, alleen veiichilden de gewaarwordingen, op de inlpuitingen volgende, zoo dat de Lyder byna m 't geheel geen gevoel van de volfpuitingen der zak, aan de flinke zyde van 't Scrotum, alwaar de Hydrocéle, langen tyd voor die aan de rechter zyde', hadt plaats gehad, gewaar werdt; maar aan de rechte zyde gevoelde hy' eene brandende hitte op iedere infpuiting, welke gevolgd werdt van-lichte, 1'pannende pyn, en (opzwelling, aan die zyde van het Scrotum voornaamlyk; welke echter, na verloop van eenige dagen, door belicorlyke opfchorting, en omfiagen van compresfen, in hetzelfde flap Aluinwater (bei-taande uit één drachma Aluin, opgelost ttn 10 oneen gemeen water) nat gemaakt, ' trapsgevvyze verdwenen zyn, met het gewenscht gevolg van eene radicale geneezing. — Ik oordeele ten belluite, .dat de gelukking dezer proefneming grónd geeft om te hoopen, dat de inlpuitingen nog meer vereenvoüwigd zullen konnen worden, door alleen koud fchoon Ut . OH*  C 107 ) water daartoe te gebruiken-; althands, ik vinde my (zoo ik vertrouw, op goedé gronden), tot de beproeving daarvan genegen, en heb voorgenomen , om zulks by de eerstvoorkomende gelegenheid ter toets te brengen; niet twyfelende , of de beproeving dezer tweede bedenking van bovcngemelden J van der Haar, ter aangehaalde plaatfe, in de volgende bewoordingen: ,, Zoude misfehien kouct water niet. wel hetzelfde „ uitwerken? kan even dezelfde gelukkige gevolgen hebben als de eerde, (naamly.k de infpuitingen met een flap Aluinwater), en ftrekken ten bewyze van de gegrondheid der voorafgegane gevolgtrekking van J. van der Haar, dat, in de grootfte eenvouwighcid de lioogfle wysheid uitblinkt, en dat zy, die zich daarvan wecten te bedienen, het allergelukkigst flaagen, Arnhem, 24 O&ober 1800. ï. OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. ; Iets over GESNEDENE STEE- \ NEN, en de Konst om die j te Graveeren. 1 1 (Vervolg en Slot van N°. 168. bladz. 93.) j Men heeft veel getwist over de vraag: of de 1 Ouden de Konst vèrftaan hebben van Diamanten 2 te fnyden, dan niet? en dit verfchil is nog niet'r ten volle befiist. Men pleeg de eerfte uitvin-ft ding van hef Diamamflypen toetefchryven aann eenen Koftttenaar in de XVe Eeuw , terwyl an-f dere -meesters in volgende Eeuwen als de eerfte c Graveurs in Steen worden opgegeeven. Amethy-\( flen en Hyacinthtn werden door de Ouden hetL meest, gegraveerd, en men heeft in beiden npgll veele antieken; de overige edele Gefteenten 1 den destyds zelden tot het vervaardigen vanjb lbortgelyke Sonstftukken gebezigd, Het meest }[< arbeidden de Ouden in de zoogenaamde halffii edele Gefteenten, als de verfchillende foorten n van Chalcedons, Carneolen, Onyxen, Sardonyxen b en Agaaien. Deze Gefteenten kreegen zy zeer d fraai uit het Oosten, en men was ongetwyfeld z zeer omzigtig in het uitkiezen derzelven. ,, De glanzige, donkerroode Carneolen werden tot d de keungfte Intaglio's of holgefnedene Steenen gebruikt.- Het verheven werk of de Camün \ maakte men uit de Onyx, indien dezelve meer u | dan ééne couleur hadt, inzonderheid die ftukken, waarin de couleuren by dunne laagjensafwisfelden. Van deze gecouleurde laagen bediende men zich zoodanig, dat de onderfte de grond van den Steen uitmaakte, en de bovenfte tot het verheven beeldwerk diende. Reftondt de Steen uit meer dan twee laagen , die zich tot het fnywerk lieten aanwenden, dan gaf men aan de Drapeering mede eene onderfcheidene couleur. Uit minder kostbare Steenen en foorten van Jaspis fneedt men Intaglio's, of, zo dezelve meer dan eene couleurlaag hadden, ook wel Cameên. Uit eene Steen , door de Ouden Murrha genoemd, fneden zy eene foort van Faafen, door hun Murrhinifche Vaten (Fafa Murrhtna) geheten; dan, zoo veel men weet, is geen dezer Konstftukken uit de oudheid tot ons gekomen. Het yverktuiglyke dezer Konst is zeer eenvouwig, en vereischt flechts weinige Inflrumenten* Het hoofdwerktuig is eene tafel' of werkbank , .vaaronder een rad" is aangebragt, dat een op de afel (bande Spinwiel omdraait. Hierin is een reel- Koperen of weeke Yzeren ftift geplaatst, tan hetwelk men Juweelpoeder, vooraf met Oly yn gemengd, fmeert. Het rad wordt met den /oet bewogen, en het wiel met de ftift daardoor n beweging gebragt. De Konftenaar houdt den steen, dien hy wil graveeren, aan de punt dier lift, en op deze wyze wordt die door het Dianantpoeder, na eenen langen en moeilyken ar)eid, uitgehold. Hoe eenvouwig intusfehen deze rbeid ook zy, ziet men echter, hoe veel moeite n vlyt het koste, eene zoo ongewoone en harde tof te bearbeiden, en zoo veel naauwkeurigheid, 00 veel genie, zoo veel ftudie, zoo veele konstegelen in eenen zoo naauwen omtrek derwyze e doen werken, dat daaruit werklyk een Konstiiik ontfta. Zoo arbeiden onze nieuwe Konftenaars, en uit e gebrekkige berichten en de konstftukken der hiden zelve blykt het vry'zeker, dat zy op eene elykfoortige wyze te werk gingen; oflehoori et mogelyk is, dat zy eenige, nu onbekende, 'erktuigen gehad of handgreepen gebruikt heben ; dit is des te waarfchynlyker zelfs, wyl de konstftukken der Oudheid eene volkomenheid 1 het werktuiglyke bereiken , welke die der ieuwe meesteis doorgaands misfen. Deze betere ewerking, beftaande in eene zeer icherpe en' iepe fnede, en in de volkomene afbeelding .dfs der kleenfte deelen, laat zich echter ge"jegzaam verklaaren door den onvermoeiden vJyt rarop aangewend, en de volmaking der handreepen door langduurige oefening. — De ge0011e uitmuntendheid der echte gefnedene Aneken beftaat in eene zeer juiste tekening, in O 3 eene  eene goede keus van het onderwerp, in eene eenvouwige zamenftelling waarin fmaak heersclit m eene voorflelling , die naar de regelen der Konst berekend is, en in eene naauwkeurige, zindelyke uitvoering, " "III I "WUB—■! IMII I | mi in i i II. OECONOMISCHE BERICHTEN, BERICHT wegens SCHOOLA R C H e N van ii e t K vv e e K SCHOOL voor SC H 0OLM.ee S- TERS, ie ams te r.d a m.. Scholsrchen van het Kweekfchool voor Schoolmeesters, des Amfteldamfchen cerften Departement*, der Bataaffche Maatfchappy: Tot Nut van *t Algemeen, berichten:, dat thands op gemelde Kweekfchool, onder zeer aanneemelyke Voorwaarden, een plaafs operftaat, welke zyhee eer hoe beter wenlchen te vervullen, met eenen vcelbelovenden Jongeling, die genoegzamen lust en yver openbaart, om tot School - onderwyzer opgeleid te. worden, en welken zy, ingevolge hunnen last, bevoegd oordeelen, om in "het genoemde Kweekfchool te worden aangenomen. Zy noodigen tot dat einde uit, de Ouders of Voogden, welke een? Zoon of Pupil hebben, boven de 14 jaaren oud , by wien zoodanige kiemen van bekwaamheden zyn te ontdekke 1 , waaruit men met eenigen grond kan opmaakeri, dat hy met een goed gevolg tot School-onderwyzer kan opgeleid worden, en verzoeken den naam, ouderdom en woonplaats des aanbevolenen , fchriftelyk vrachtyry optegeeven , binnen den tyd van 14 dagen na dato deezes, aan den Ondergetekenden, in de Warmoesji raat, over de tSt, Aimaftraat.. N °.. 175, Dirk Boing. Secretaris. Amfterdam, fan 39 October 1800.-. PRYS VRAAGEN van de KONTNGLYKE MAATSCHAPPY der WETENSCHAPPEN te Kobenhagen- De Maatfchappy, geene voldoende andwoorden ontvangen hebbende op de in het jaar 1799 door haar voorgedekte Vraagen, heeft befloten die te herhaalen, t. w. <*) I... Gefchicdkunde. „ Welke yolken hebben Amerika ontdekt vóór de „ Noorwegers,. en in dat gedeelte-der wereld reizen „ gedaan h Hoe verre firekten- zich de ontdekkin,, gen der Nooren uit, vooral in het Zuiden van „ Amerika? — Men moet uitdruklyk aanvoeren. „ de bewyzen of gistingen, welke men zoude „ mogen gronden op zekere Schryvers of ge„ denkitukken, b. v. gejjouïip, taaien, Ameri,, kaanfche overleveringen , e/iz.!' li. Wiskundige ll'etenfchappen-i. ,, Ui ticvinden de {onderfcheidene') werkingen van „ alle die hoeveelheden, welke, te zamen genomen, de„ hoegrootheid bepaalen van de. werking der warm,, teflof, in alle foorten van b<-andftin welken hy zich bevondt. — Ook vindt men hier aartige byzouderheden wegens den blinden Blacklock te Edimburg; wiens bevallige, en zelfs de fchoonheden der zigtbare natuur affchilderende, gedichten bekend* zyb; wegens- Sianly en Parry, den 1 foogleeraar in de Wysgeerige Scheikunde, Henry Moyes, die het gezicht door dekinderziekte in|,.yne vroege j uga verloor, enwel-ke met alteen 111 geleerden maar ook in werk-tuiglyken arbeid vooitrcflyke proeven van zyne bekwaamheid gaf, en zelfs-met eigen hand een-, tapytwerk gemaakt heeft; in meer andere opzichten was hy een treffend voorbeeld, hoe ver een Blinde het door een richtigenv rfynd gebruikzyner overige zintuigen brengen kan, zelfs om' zich zyn eigen lot draaglyk, ja aangenaam te: maaken. Niet minder treffend is het "voorbeeld van den Landman föhn Metcaïf, die in zynen' oord gebruikt werut, om des nachts of als er zware Ineeuw gevallen was, de reizigers den rechten weg te wyzen, ei; die voor eenige jaa-ren een volmaakt uitgevoerd plan heeft ontwerpen tot verbetering der groote of postwegen, " ü 3: waar-  C HO ) waartoe hy zelf de afmetingen heeft aangewezen ; zynde onder anderen die van Wtnslow op Longleton, op den grooten weg naar Londen, . een zyner nieuwfte werken in dat vak. — Verder oeyat dit ftuk gewichtige aanmerkingen over de juistheid en vastheid van 't geheugensvermogen der Blinden, over derzelver gewaarwordingen ih den droom, over het verwarren der couleuren door zommigen , die het vermogen van te zien anders bezitten, enz. Op deze verhandeling van Bcw volgt en is gegrond eene tweede van Schwenger over het middel, om door opfpringende of verhevene letters de Blinden op t gevoel te leeren kezen; waaromtrent de Schryver verfcheidene overwegings- waardige voorflagen doet, betreffende het Papier, de vorm der letters en de manier van drukken. — Len zyner vrienden heeft daartoe Convexe of hólle drukletters voorgeflagen, en bekleedt dit zyn gevoelen met redenen, 'die aandacht verdienen. Verder deelt Bew zyne gedachten mede nopends : de beste wyze, om de Blinden te keren fchry. i yen, door middel van een zacht Papier, dat de indrukken [eener ftift ontvangen en bewaren kan. \ In eene noot wordt gemeld , hoe men by 't / Infiituut te Parys daaromtrent te werk' gaat. Dell Schryver flaat ten zelfden einde voor het cantte- t leeren of groeven van 't Schryfpapier in evenwy- i dig loopende ftreepen, ten geleide van de hand des blinden Schryvers , in de plaats waarvan Hauy zich bedient van een raamtje, met dwarfe draaden bezet, 't geen de Schryver op het Papier plaatst, en waarvan hy, fchryvende, de lynen volgt, om rechte regels te maaken. — Wyders wordt voorgelteld , volgends Rochefoucauld, het B, uitvinden eener Inkt, die, droog wordende, op ac het Papier voelbaar is; en ten einde er altoos dc Inkt in de pen blyve , zich te bedienen van Pi eene zekere Konstpen, die van zelve genoegzamen toevloed van- dit Schryfvocht geeft. 15 Zulk een Konst-Zakinktkoker wordt befchreven en afgebeeld in de derde verhandeling, zynde daarvan mede een befchryving te vinden in Nicolafs Reizen door Duitschland en Zwtt/èrland. Dezelve beftaat uit een Inktkoker, die door middel eener oneindige fchroef van bin- rei nen gefloten wordt, en de inkt ontvangt en me- gei dedeelt aan de pen, welke daaraan gevoegd wordt. Indien de Inkt te dik wordt, om te vloeijen, kan men dit gebrek door byvoeging van eea droppel water, of op eenige andere manier, verhelpen. Dit werktuig is onlangs door den Mufiek-Initrumentmaker, Schnitker, nog zeer veel verbeterd, — Verder geeft Schwenger "aanwyzingen, hoedanig de Blinden daarvan gebruik zouden konnen maaken. Men pleeg zich tot een ifoortgelyk einde te Parys van zoogenaamde glazen pennen zonder einde te bedienen Yi-ei'd(, veïhandeIi"g geeft middelen aan dc hand, (ontleend uit een gefprek van Schwenger met den Burger Loudifche, een Blinden die byna ftom is en die nu het Opper-beftuur heeft over de blinde Werklieden;», om door voelbare lettertekenen te fpreeken met doofgeworden Blinden, of met bhndgeworden Dooven Het hieromtrent voorgetelde is waarlyk vernuftig genoe» uitgedacht, doch zou wellicht met veel moeite in werking te brengen zyn, en thands een uitgerekt geduld vorderen. 1 rnAT% V,Ólgt eene 0de °P het onderwys der blinde Kinderen, door den blinden Haard zel ve gemaakt; — een onderzoek, of wy de voorwerpen op het netvlies van ons oog (rètindy omgekeerd dan recht ontvangen? het eerfte beweert Je öchryver. — Over nabyziende en verrezienIe gezichten. - Bericht-wegens iemand, die in :yn ouderdom byziende werdt. — Befchrvvinjen van eenige nimhi of gecouleurde zonnekringen, 111 Engeland, Peru, Duitschland en Schotland waargenomen. - bericht wegens een Konst'tmbus, of regenboog, door Profesfor Lichtenerg; en eindelyk eene befchryving en af beding der vereenvouwigde Télégraphe, waarvan wy 1 ons N°. 165. reeds verflag hebben gedaan. NATIONALE LOTERYEN. In de Derde Clasfe der 9afte Generaliteits nu 'TfJCc\% ^0TEfY' wel1^ op Maandagdel •ften Odober is beginnen te trekken, zyn ver1 uitgetrokken de volgende Nos. en voorname yzen : ie en laatfte Lyst. No. 37109 met / 10,000:- Premie. NB. De Weêrkundige Waarnemingen, geduide de maand Ociober, zullen in NVm flaatst worden. AD*  ADVERTENTIE N. De Boekverkoopers N. Cornel en J. van Baal en zullen ten Huize van N. Cornet, te Rotterdam, Verkoopen op Donderdag den 13 November 1800 en volgende dagen: Een extra fraaije Bibliotheek van veele voorname Werken, alsmede eenige Cabinette'n, beftaande in In- en Uitlandfche Houten, Mineralen, Ertsen, Agaten, Versteeningen , Simplicia, Gabellen, Opgezette Vogels, Hoorns, Schulpen, Zeegewassen en andere Oudhcdcns enz,; alsmede ruim 400 N°s. Rariteiten, waaronder Goud, Zilver, Diamanten, fyne Steenen, Telescoop, Microscoopen, Verrekykers, Astrolabium, Luchtpomp, enz, enz De Catalogus is a 1 duivers te bekomen, te Amfterdam by Brave, Haarlem Loosjes, Leyden Cyfveer, Hage Wed. Wynands, Delft dc Groot, Gouda Verblaauw, Dord van Braam, Utrecht Otterlo, Breda Baclé, enz. — Alles kan door de liefhebbers van heden afgezien worden. P. van der Schley, J. de Bosch, Jeronimtisz , J. Tv er, C. é7. Roos en R. Af. Pruisfenaar, Makelaars, zullen op Maandag den 24 November 1800. en volgende dagen, ten huize van C S. Roos, in het Trippenhuis te Amfterdam verkoopen: een Uitmuntend Kabinet gekleurde en ongekleurde Tekeningen, benevens eene keurlyke Verzamelingvan Prentkonst, fraaije Tekeningen en Prenten, in Vergulde Lysten met Glazen; als mede een kapitale Mahognyhoute Konstkast alles in veele jaaren met kunde byéénverzameld en nagelaten door wylen den Konstminnaar J. Gildemeester, Jansz.,, Agent cn Conful-Generaal van Portugal. Breeder 'volgends Catalogus, welke by bovengemelde Makelaars te bekomen is, mids daarvoor betalende een Zesthalf. *|* „ D. du Mortier en Zoon, te Leyden, geeven thands uit en hebben alöm verzonden : „ Het twsedï Stuk der By dragen betrekkelyk den Staat en dc Verbetering van het School„ wezen in het Bataafsch Gemcenebest, 8°., a 10 Huivers. — Van dit, voor den Beminnaaren „der Wetenfchappen zoo belangryk, als voor de Ondervvyzers der Jeugd onöntbeerlyk Tyd- schrift, hetwelk met Voorkennis en Medeweten van den Agent der Nationale Op„ voeding uitgegeeven wordt, en in hetwelk Hy, volgends deszelfs Aankondiging van 5 Au„ gustus 1. ]., alk Berichten en Stukken, van wegen zyn Agentfchap, betrekkelyk liet taagere ■School. „ wezen, zal plaatfen, zal om de drie Maanden een Stukjen, van gelyke grootte cn prys als de „ nu uitgegeevenen, het licht zien." V Ten dienf/e van alle Zeehandelaars, Kooplieden, Commisfwnairs, Fa&oors, Rhyn- en Maas. Schippers, is ook in de Hollandfche Taal gedrukt: Tarif of Lyst van de Tolrechten der Fransche Republiek, of van hare Inkomende en Uitgaande Rechten, benevens aanwyzing van de Verbodene Koopwaren en van de Vrydommen, en a 30 ftuivers te bekomen te Dordrecht by A. Blusfé Zoon, te Amfterdam by f. tl. Marhf en H. Lardó, en te Rotterdam by D. Vis. V „Alles wat een Burger, Koopman, Militair ter Zee ofte Land, en Ambtenaar, even „ veel van welken rang of ftand, nodig heeft te weten tot verhand van zyne Rechten, Belangen „ en Plichten, volgends de aangenomen Acte van Staatsregeling en de zedert dien tyd uit«evaar„ digde Decreten, tóe-fluiten, Publicatiën en Wetten, is, naar orde van het Alphabet, te "vinden „ in het Beredeneerd-Constitutioneel Woordenboek, door Jan Gre^ven „ die, tot meer gemak, agter elk Artikel ook de aanwyzing der Wetten of Artikelen der Staats„ regeling heeft gevoegd." Dit algemeen Handbok, dat met een Nieuwe Garmond Letter, m gr. 8vo, is gedrukt, is a ƒ ai- te bekomen te Dordrecht by A. Blusfé & Zoon, en verder alöm V De Boekverkooper Joh. van der Hey, te Amfterdam, continueert met fucces de Uitgave van het Weekblad voor Kinderen, hetwelk alle Maandagen met een N°. vervolgd wordt. Met het einde van dit jaar zal dit Werk, volgends het Plan der Schryveren, in drie Deelen ïn-gr. 8vo., met 156 Plaaten vercierd, compleet zyn, eu een geheel uitmaaken, hetwelk op de volgende wyze is ingericht. Nadat in het Ifte Deel dezes Werks eene menigte zaaken zyn behandeld, die onmiddelyR onder het bereik der zinnen vallen, en der Kinderen aandacht overwaardig zyn, wordt met het Tweede Deel op eene meer geregelde wyze met de JSiatuurlyke Historie der Aarde en der Landbefchryying een aanvaiig gemaaia, en vervolgends tot de Planten en Dieren overgegaan, terwyl in het einde van het 'tweede en het geheele Derde Deel over den Mensch en de Gefchiedenis des Menschdoms gehandeld wordt, alles dopimengd met eene menigte zedekundige en zoo juist voor Kinderen gefchikte Aanmerkingen en Lesfen, dat dit Werk een allernuttigst, belangryk, en zeer gefchikt Handboek voor de Jeugd mag genoemd worden.. — Ieder Deel is vercierd met een fraai gegraveerde Tytel en Vignet,, die daarby gratis worden afgeleverd; de Prys van ieder Np. met een Plaatje is 3 Stuivers. MA RKT-  MARKTP-RYZ-EN van KOOPWAAREN en .LEVENSMIDDELEN GRAANEN, enz. ,Te Amsterdam, den 3 November. Tarw. Voorl. Roode perL. 200a3C0 Witre . . 2003.300 Gron.en Old. . . 20.0a 300 Voorl. Gron. en Old. Roode .... 200a3cc Friefche ..... 2202340 Zeeuwfche . . . 2703370 'Vlaamfche, Roode -2903340 Witte 3103360 'Rogge. Bovenlandfche . r90 a 220 Brab. en Vlaanvf. 2coa22o Gedroogde . . 2103-230 .Garst. Voorland f. Winter .130 a 160 Friefche dito . . 1.30a 160 Gron en Old Winter 120a 160 Zeeuwf en Ov. Wint. 120a 160 dito Zomer . . . 1253140 Haver. Brouw . . . iooai20 Witte Voeder- . 75a 90 Boekweit. \roor!andfche . 52a 58 Amersf.en Gooif. 52 a 53 .Paardeboonen .... Te Dordrecht, den 30 OBober. Tarw. Oude Zeeuwf perL. 3463394 Beste nieuwe . . 3703394 Gemeene . . . 2i4a3io Blaauwe . .... 2223302 Zomertarw . . . 2223294 Rogge. Zeeuwf. en Inl. per Z. 28 a 29 Br. Vi.enBov.perL 2303230 Garst. Zeeuwf. en Ov.Zom. 34342^ -dito Winter . .. 36345^ Spelt, Nieuwe, per Last 2oa28-£ Haver. Inlsndfche Brouw 243290? dito Paardevoer 18324^ Boekweit op 140 ff wigt as8c£ Paardeboonen nieuwe . 323370? Duivenboonen. . . . 393410?. Witte Boonen per Z. Zak . 38 344 g Te Rotterdam, den 27 OBober. Tarw. OudeZeeu. perZ.Z. 408455 Nieuwe dito . .453488 Gemeene dito . 30340$ Boekweit. VI. 154 ff per L."] „ . Brab. op dito. J Soefi Klei .zonder wigt 54356^ Garst. Winter per Hoed 903 93 gl Zomer dito . 72 a 87gl- , Rogge. Zeeuwf. N. . . 26328 Haver. Zeeuwf. Brouw. 48a52gl dito Voeder . 403 46 g][ Graauwe Erwten per Z. . 28334 (? JV Wit te Erwten per ZsK 25328 g Witte Boonen per dito 35345 g . N Blaauwe dito per dito 28334 g Te Haarlem, den 3 November. Haver. Gemeene per Zak ƒ 3^4 Beste ..... a Gartt. Gemeene . . . - Alac Pel- 46i j Te Amfterdam, by.C. COVENS, Boek- en Kunstverkoper op den Vygendam. Paardeboonen. Nieuwe . ƒ 6 Graauwe Erwiei . . . 10a 12 Groene dito Ha 13 : Wit .Canariezaad ... a 11 Te Utrecht, den 1 November. Weit. Witte ...... 21*322 Roode 17 i a 18 Rogge ..... . . 135314 Boekweit r3fa 14! Garst. Winter . . . 9-*3a9+ Zomer ... è a 8) Haver 3i a 7§ lapucyners. Groote .. a22§ Middel foort jjla17. Kleine . . . J6ai7 Graauwe Erwt. Groote 20 a 2 j Middelf. I7ja.i8 Kleine . ió4ar7 Ongelez. 14^315 Groene Erwt. Groote . , soa 21 -JVlidtlelfoortdr. 17 ai8ï Kleine ztiiv. i6ai6i Ongelezens . 14? 315 Witte Erwten . . . i4iai4_| Witte Boonen . , . . . -;o3 3i* Paardeboonen ..... 93aio Bosjche dito ...... 26328 ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTFN eu KOOPWAAREN. : Geraffineerde Suikers enz. \ ,te Amsterdam den 3 No. vember, en te Dordrecht den 3 .November. ?andybrooden 37 a38 § 37§338H Poeijerbrcoa. .-4 a 35 i 3413 35! Raffmaden 30 a 31 i 304a 3i| I Melisjan 2 15 27 3 28 ' 27^3 28j ( dito 3 ff 24 a 26 ' 254a 26i 1 Lompen . 22} a 233 j 2.3; a 23J- , 1 Stampfuiker l 23 a 27'i 1 Bastei den . 15321] -1.55 a 22 I ■ Tand. BestWit 38 a 40 j Gemeen dito 31 a 37 j 1 basterd dito ] ^ 24 a 40 ( Geel dito 2-6fs 30 I l J Bruin dito 245a 25j -* { iyroop. Bruine 76 a 77 gj 75 3.768 - Té Dordrecht enz. van 28 Oc tober tot -3 Nsvember. 'Slasfen. RuuweperSteen 34 a 52 ft. - Meekrappen .... ityffel te Amfterdam. . . . / 22 - Koolzaad. Ini. en Zeeuw. te Amfterdam 82 a 87 te Dordrecht 86 a o teRotterd. pr L. io a 83 ƒ 'Jennipzaad. te Utrecht 7: 8 a 8 I Laailynzaad. te Dord. pr. 81. £2 a 100 ft. I! üh'f'n. Raap-p. Aam/ %i\Dord. a 83 Lyn- . . r 7,5% a78 Hennip- . -79^Raapkocken. per 1000 te Dord. 83 a 34 ■Ly;ikoeken. 1153120 'labak. Inlandf. te .Amft. ƒ 12 a 44 Garotten . . . - 42 a 48 DRINKBARE ■' WAAREN, Moutwyn. te Dordrecht . . i2r,jc£ te Amft. per Aam 56357,^ te Schied. de 30 V. 13 o? Genever. te Dordrecht . 13 cC te Amft. pr. Aam 59 a 60 c£ te Schied. de 30 V. . 14 c€ ZUIVEL S. Kaas. 'Leydfche 't Scfip. ƒ 40 a 42 Stolkfche . . . - 24 a 28 Edamf Roodkorst -van-ie en 20-ff. . ■ 27 a 30 dito van 4 ff. ... 27 a 30 Frief. Kruidkaas . - 28 a 32 Boter. Delftfche . .. - 50 a .51 Leydfche . . . - 48 a 50 Friefche Grssbot. - 45 a 47 Stalbot. te Leeuwaarden . - a 31 te Sneek ... - 332 op de Lemmer , - a 35 3 INNEN- en BUITENL. EFFECTEN, den 3 November. 3at.Ref. losb.1800. 4pCt 96 3 98! 1801. — 82 a 83 180.2. —6a 70! 1803. — 61 a 62 1804. — sela 57 Ja den Vrede . — 44! a 45| Jefor.c. 17'5 en 56. 2j — 3-.fija ï /ïywill.Negot. . 5 — 61 Ja 62| leffing, Apr. 1800. 3 — 44^-3 ï •J. Schuldbr. CUitl. 5 — 68 3 70 (dito) 4 — 60 a 61 (dito) si— 574a i — . . 3 — 44 a j- ielderf. fchaêv. . 4 — 44§a 45 'rabandfche dito . 4 — 445345 )blig. Rusland . 5 — 84'3 § Wemerbank. 5 — 63 a 64 dito . . 4 _ 55 a 56 Prmsfen . 5 — ioo§ a 1 or —• — Deenf.ToU. 4 — 961a 97| 7.weeden . 5 — 97^a | Spanjcon.gS.5 — 74 a | dito . . 31— 535a 54 Amerika . 5 — 97 3 i — — dito . . 4 — ,87 a 87f dito met Pr. 4 — 984a 98|- 'eizerlyke Coupons - — 53^a | ranfche Infcriptiën 5 — 341a | ELEENüANKGELD. 97! 308J  171. 12 November 1800. OECOIOMISCHE COU1AIT. JER BEVORDERING VAN NATIONALE HULS HOUD KU NDE, NY VERHEID, KOOPHANDEL, -ZEEVAART, FABRIEKEN, TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. I. -OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. •TrTet volgend Rapport van den Burger vnn de ■{_£j. Kasteele c.f. by de Tweede Kamer den Invoer van buiten 's tands gefabriceerde Wollen Staapmutzcn •betreffende, kwam ons in handen, en fcheen zoo veel gelykaartigheid in ftrekking te hebben met -het oogmerk van ons Dagblad, dat wy niet aarzelen, hetzelve hier in-zyn geheel medetedeelen.J Burgers Representanten! Ter voldoening aan Uwlieder Decreet Com-niisforiaal van den 17 dezer, hebben de Burgers van de Kasteele, Pertat en Abbring geëxamineerd het Betluit der Eerfte Kamer van den 14. te vooren, houdende permisfie aan den Kaad der Adminiftr.atie van *t 4de Bataillon Artillerie, om twee honderd ftuks Wollen Slaapmutlen • binnen deze Republiek te mogen invoeren. Schoon de zaak , by "t voornoemde Bejluit vermeld, gelyk twee honderd Slaapmutfen weinig waarde hebben, van niet veel belang lchynt te zyn, en naauwlyks de attentie van t Wetgevend Ligchaarn te verdienen, nogthands vertrouwen Uwe Gecommitteerden, dat by nader onderzoek het tegenwoordig point van Deliberatie zal biyken van het uiterfte gewigt te zyn; en dat, hoe kleiner het object is, waarvan de vrye invoer verzocht wordt, des te bedenkelyker het verzoek moet voorkomen. Het geheele verzoek, door den Raad der Adminiftratie van 't 4de Bataillon Artillerie aan .de Eerfte Kamer gedaan, is woordelyk van dezen inhoud.: Wy hebben wederom tot kleeding van de Kecruten, Wollen Slaapmutfen benoodigd; wy verzieken ■ Uwlieden derhalven eerbiedigst, om het confent tol den vryën invoer van twee honderd fluks trollen Slaapmutfen, in het Armen.Huis te Bramen gefabriceerd zynde. IV. Deel. Uit de woordelyke opgaaf van het geheele Adres blykt al aanftonds, vooreerst: dat men voornemens is tot kleeding van een gedeelte del" Armée van dezen Staat, buiten 'sLands gefabriceerde Manufactuuren te gebruiken ; en ten tweede, dat men hiertoe den vryën invoer dezer vreemde Manufactuuren verzoekt , zonder dat blykt, ja zelfs zonder dat gepofeerd wordt, dat het onmooglyk is, zich hieromtrent van in« landfche Fabriek of binnen 's Lands van vreerade te voorzien. Het Uitvoerend Bewind aan de Eerfte Kamer, by Misfive van den iften dezer, op dit verzoek advifeerende , heeft te kennen gegeeven, dat zy, na ingenomen confideratiën en advis van den Agent van Einantiën, van oordeel zyn, dat, offchoon de invoer van de gemelde Mutfen flriët genomen wel verfeert in de termen van het verbod by Publicatie van den 23 Oétober 1798. , en 7 December 1799 gedaan , echter uit aanmerking, dat dezelve Mutfen voor 's Lands dienst gefchikt zyn, het verzoek zoude konnen worden geaccordeerd, en midsdien gepermitteerd de verzochte twee honderd ftuks Wollen Slaapmutfen 'te mogen invoeren. — In dit advies is aan Uwe Gecommitteerden wederom opmerkelyk voorgekomen , vooreerst: dat men het gedaan verzoek wel vergelykt met het by Publicatiën gedaan verbod van invoer van vreemde Manufactuuren, maar niet met de verplichting-, om tot kleeding van de Armée van dezen Staat inlandfche Manufactuuren te gebruiken; en ten tweede, dat de eenige reden, waarom het Bewind oordeelt, dat de by herhaalde Publicatiën verboden invoer in dit geval zou mogen plaats hebben, deze is, om dat deze vreemde Goederen voor Lands dienst gefchikt zouden zyn. Conform het gemelde advys, heeft de Ferjle Kamer den vryën invoer der bedoelde Slaapmutfen gepermitteerd by dat Beflidt, het welk het onderwerp der tegenwoordige Deliberatiè'n dezer Kamér uitmaakt. Uwe Gecommitteerden, hierop hunne eonfide- P ra-  C 114 ) ratiè'n moetende voordragen, nemen de vryheid te. remarqueeren : dat men deze zaak uit twee verfchillende oogpunten befchouwen kan, in de eerfle plaats, als ftrydende -tegen het verbod van invoer van vreemde Munufactuuren; en ia de tweede plaats, als ftrydende tegen de verplichting, om tot kleeding der Troupes inlandfche Manufacluuren te gebruiken. Wat aangaat het eerstgemelde, zegt liet Uitvoerend bewind, dat de invoer der gemelde Slarpmutfen , ftrikt genomen, verfeert in de termen van 't verbod by Publicatie van den 23 October 1798., en 7 December 1799., gedaan. De bedoelde permisfie tot invoer zou derhalven zyn, eene dispenfatie van de. Wet. Daar nu in allerlei gevallen, tot handhaving van 't gezag der Wet, geene dispenfatiën behooren .verleend te worden, dan om de dririgendfte redenen , zo behooit althands de Wetgever nog traager 'te zyn, om zichzelf, of wel het OpperBewmd , van de ftipte nakoming der Wet te dispenfeeren, dewyl het geen goed voorbeeld aan de Ingezetenen geeft, wanneer het Üpp'èr-j Beftuur aan zicbze've veroorloofd, het geen hetzelve aan de byzondere Ingezetenen verbiedt. In het 7 Art. van de aangehaalde Publicatiën, wordt uitdruklyk verboden de invoer van alle Mutfenmakers - waaren , het zy van Catoen , Wolle en Leder: effen, gemengd of gecouleurd; terwyl het volgends de generale claufule geen onderlcheid maakt, waar dezelve ook zouden mogen zyn vervaardigd. De invoer der bedoelde Wolle Slaapmutfen ftrydt dus uitdruklyk tegen het vöorfchrift van de Wet. — Volgends deze Wet ziet, indien men veronderftellen kon, of mogt, dat er geene vreemde Mutfen in de Magazynen I . of Winkels meer voorhanden zyn , elk Ingeze-; ten zich verplicht, om binnen 'sLands gefabri-j ceerde Mutfen te gebruiken: en waarom dan! niet de Militie van den Staat ? — Noch de i Verzoekers, noch het Bewind pofeeren, dat Èè\ benodigde Slaapmutfen, binnen 'sLands, niet! te bekomen zyn; ook niet, dat de Inlandfche^ ©f te kostbaar, of onbruikbaar zouden wezen,! en derhalven zou deze dispenfatie zonder alle-! 'gatie van eenigerhande reden verleend worden;! .want, dat deze Manufactuuren voor 's Landsdienst gefchikt zyn, is veeleer een reden tegen, de dispenfatie, dan voor dezelve. Plier komt by, dat de permisfie tot invoer J indien men vooronderftelt; dat er nog overvloed Van Mutfen , in de Magazynen en Winkels Voorhanden zy, ftrekken zou, om direct tegen de intentie van de Wet, de quantiteit van1 vfeemde Manufactuuren ia ons Land te ver- l i meerderen, en dus het oogmerk der Wet elufofr te maaken. — Wanneer men dit indenkt, en de kleine quantiteit , waarvan de invoer gevraagd wordt, in aanmerking neemt, moet men vertrouwen, dat het Uitvoerend bewind, nader deze zaak in coi.fideratie nemende, en het bedenkelyke daarvan penetreerende, tot handhaving van 'sLands Wetten, zich naauwkeurig zal doen informeeren, wie dc eerfte aanleiding tot dit verzoek gegeeven heeft. Althands uwe Gecommitteerden vertrouwen, dat er geene redenen voor de dispenfatie zynde, ook geen gronden zyn, om voor de bekrachtiging der permisfie te advifteren. j _ Wat aangaat in de tweede plaats, de verplichting om tot kleeding der Troupes, Inlandfche Manufactuuren te gebruiken, achten uwe Gecommitteerden zich bevoegd , om hierop de attentie van 't Wetgevend Ligchaam te vestigen, fchoon by de laatst gearrefteerde organilatie der Armée, daaromtrent geene uitdruklyk'e Wet is gemaakt. De aart der zake, de zucht om de tegenwoordige orde van Beftuur te doen refpefteeren en beminnen , zoo wel als de actüe'ele nood der Armenfondfen, en het bezwaar der ingezetenen, vooral der minvermogenden "in óns Vaderland , qualiliceeren Uwe Gecommitteerden, om, even gelyk te vooren, zoo ook nu, het als eene verplichting aan te merken, dat "sLands Militie uit 'sLands Fabrieken gekleed worde. Uwe Gecommitteerden erkennen gaarne, dat het, vooral in een tyd van vrede, Wanneer het doen van afbreuk aan den gemeenen Vyand géén invloed op de Wetgeving heeft, zeer delicaat en moeilyk is, de juiste termen te bepaalen, of en hoedanig men 'ter begunftiging 'van ■ inlandfche Fabrieken, den invoeren uitvoer van zommige goederen verbieden of bezwaren moet. Doch cfk onderzoek', en het verfchillend begrip daaromtrent, heeft op: het thands voorgeftelde puim geen den 'minden invloed. Al meende men, dat de wetgeving in onze Republiek 'niets anders behoorde te bedoelen, dan de befchërming en begunftiging van den -Koophandel , dan nog zal men gereed lyk toegeeven, dat het nogthands > ten hooglre wenfeheiyk zoude zyn, den Landbouw, de Veeteelt en allerlei foöft van Fabrieken en Trafieken-, 'in zulk een bloeijènden ftaat te Zien, dat dezelve niet alleen alornme, in alle ftreeken 'der Republiek, welvaard verlpfeidüe, maar ook a n der» Koophandel een ruimen voorraad verfchafren , om met de voo'ubrengzeis van den- grond ön van de ftfdrtftfle onzer 'Natie, -even gelyk andere Volken,'hunne vviaften te vermeerderen. Al ■ ftcit  C "5 ) fielt men alle dwangmiddelen der Wet aan eene zyde, dan nog zal men toeftemmen, dat het ontlasten der Middelen van eerde noodzaaklyklicid , het geeven van aanmoedigingen, en het opwekken van eenen vrywilligeu yver tot gebruik van inlandfche Manufactuuren, zulke gepaste middelen zyn, om onze Vaderlandfche Fabrieken en Trafieken, zonder belemmering van andere bronnen onzer welvaard, te bevorderen , dat de voordragt daarvan geen tegenfbraak ontmoeten kan. In alle tydkringen deiRepubliek , heeft men het als een blyk van Patriottifchen yver aangemerkt, wanneer de Ingezetenen zich vrywilüg verbonden , om zich zoo veel mqnglyk van niet anders dan inlandfche Manufactuuren te bedienen. Indien dit het kenmerk is van het Patriotismus van elk particulier Ingezeten; hoe veel te meer is het dan niet de pligt van 't Republikeinsch Beftuur, om vóór zichzelf, dat is voor de Armée van den Staat, zoo veel mooglyk, geen andere dan inlandfche Fabriek te gebruiken! Zal men 't geld der Ingezetenen, met zoo veel bezwaar upgebragt, ook om 'sLands Armée te onderhouden, ter bekostiging van" buitenlandfehé Manufactuuren belteeden, en dus dienstbaar maaken, om, terwyl rondom ons alles kwynt, by den Buitenlander de Behoeftigen te fpyzen, en de welvaard aantekweeken? In voorige tyden hadden er in zommigen der voormalige Gewesten zoodanige verordeningen ; omtrent de kleeding onzer Troupes plaats, dat!' daardoor veele Fabrieken floreerden, welke nul] ten gronde gaan. Na de laatfte omwenteling]] in 1795. fcheen deze maatregel, over de ge-fi heele Republiek, éene algemeene werking tel te zullen bekomen. De Staatsregeling geeft byh het 15 Art. der Grondregelen zoodanig een;.< algemeen en ernftig voorfchrift tot bevordering: h der Fabrieken, dat de eerfte toepasfing daarvan li op de kleeding der Nationale Troupes vallen !< moet. Het Uitvoerend Bewind heeft zelf by 'til Reglement nopends de Organifatie der Natio-jl rale Krygsmagt, den 29 December 1798. aan je de Eerfte Kamer ingezonden, deszelfs heilzame c bedoelingen daartoe aan den dag gelegd; ter- 1 wyl de Eerfte Kamer by haar Befluit van den f 09 July 1799., getoond heeft deze verplichting 1 zoo onbetwistbaar te erkennen, dat zy hechts t verlangd heeft, van het Uitvoerend Bewind ten x fpoedigfte de Voordragt te bekomen van die 11 middelen, welke best gefchikt zouden zyn, om ei de overtreding van de Wet, zoo veel men kon 11 de, .onmooglyk te maaken. Men moet derha - \ ven het onderhevig advys en Befluit aanmer n ken, als tegen de gemanifesteerde bedoeling c van het Bewind, en van de Eerfte Kamer, door de veelvuldig voorkomende zaken, en door de fchynbare geringheid van het object, aan beider attentie geëchappeerd te zyn. Althands, Uwe «jecommitteerden vertrouwen, het als nog te mogen houden voor eene algemeen erkende verpligting, dat de Nationale Krygsmagt, zoo veel mooglyk, met inlandfche Manufa&uuren behoort gekleed te worden. Alvorens evenwel van deze zaak afteftappen, achten wy ons verplicht, nog twee remarques ten flotte hierby te* voegen. Voor' eerst: zou men konnen viaagen, of oolc' welligt de bedoelde Mutlen van inlandfche Fabriek niet te bekomen, of te kostbaar zouden zyn? — Dan, bieiop moeten Uwe Ge-committeerden remarqueeren, dat noch het verzoek, noch het advys zulks pofeert, en dat dit derhalven den grond tot zoodanige bedenklyke permisfie niet kan opleveren. — "Maar daarenboven rieken van de ééne of andere plaats eene neerdere attentie te doen vestigen. Alleenlyk kunnen wy er dit nog by voegen, lat, weinige dagen geleden, door het Franfche Jommisfariaat , ten dienfte der Troupes , in ioldy van deze Republiek zynde, eenige douynen van zoodanige Mutfen in één onzer Valerlandfche Fabrieken befteld zyn; terwyl deze fabriek van Kousfen , en andere foortgelyke /lanufactuuren, ook byzpnderlyk daartoe ftrekt, im aan behoeftigen werk te verfchaffen, en laardoor aan alle ter dier plaatfe exfteerende ^rmenfondfen, tot verligting en 1'oulaas te vernekken. Uwe Gecommitteerden hebben gereend, deze byzonderheid niet te mogen verwygen, om dat dezelve in deze oogenblikken, /aarin de klaagftem van alle Armbeftuuren zich 1 de Vergaderzaaien van 't Wetgevend Ligchasm aagiyks Uoet hooren , zoo belangryk is , dat len indedaad vertrouwen moet, dat door 's Volks 'ertegenwoordigers eerlang de meest gepaste uatregelen zullen worden genomen, om efEcaleuslyk te zorgen, dat 'sLands Militie met P 2 niet  C 1*6" ) met anders dan, met inlandfche Manufactuuren gekleed worde, dewy] er geen prompter middel is, om aan de behoeftigen Werk en Brood te verfchaffen ; daar zelfs, ééne- matige KousfenFabriek in ftaat . is. om veeie Huisgezinnen, te onderfteunen,, {Het overige in Np. .ïf2.) Het volgend ftuk.achten wy-niet ongefchikt, om aan de Lezers van ons Dagblad,, ujt het Fransch vertaald, medetedeelen, Missive bes, PREFECTS^ VUfew het DEPARTEMENT- der, BINJNENtSEINE , a a Ne De. KOOPLIEDEN. r>Esz elven D e p arte.J^e nts. . Rpueti, den è$f Vcndimniregff ff aar *. (23 OMoker i8po.) Me d e b u r.ge r s \-\ Het oogenblik, waarin de Handel een werklyk' vertrouwen moet herkrygen, is thands daar, in de verwachting, dat de Algemeene Vrede, welke niet verre meer, af is, aan denzelven een! vryën loop. zal wedergceven. Dat men de te lang. miskende grondbeginfeleii herroepe en. verkondige ;. dat de Koophandel ook een gedeelte uitmake van het grootfche Plan van herftelling , . welk: het Gouvernement bezig houdt! Befcherming, Eer, onbepaalde Vryheid, ziet daar het geen de Koophandel behoeft,. Hy zal die erlangen. Dat men wete te geeven en te .neemen; geene uitzonderingen toefta, dan wanneer het algemeen welzyn^dezelve gebiedt; :ziet daar, het geen de Koophandel recht heeft te verderen..—- 'Hy .zal cut verkrygen., Wanneer Decreeten» uit Onkunde, .Eigenbelang of Willekeur, geboren, den weg tot vertier- der Koopwaaren ftoppen , . en uwe . Correfpondentiën hinderlyk zyn, ontdekt dezelven aan het Beftuur„ en . gunt aan. my de Eer, om het werktuig uwer eilchen — de .verdediger uwer belangen te zyn.:, i Maar onderneemt van nu af aan, al wat goed1 is; wreekt den Ha;:del, en dient het Vaderland!- Onder de verfchillende • voorwerpen-, die ik* .my vooritelle, fuccesnvelyk aan uwe nuttige zorgen te ontwikkelen, behoort ia de eerfteplaats, dat der Levensmiddelen. . De Wetten, o.verëenftemmende het waarachtig Volksbelang, dulden hier Hechts dezen enkelen regel: „ onbepaalde Vryheid, ten aanzien der Bin- ■ „. nenlandfclie Circulatief Niets moet derhalven den omloop der Graa-nen, van-Meel , allerleië Groenten , en het geenonder-den generalem- term van Levensmiddelen -begrepen wordtbelemmeren. Het Transport dier Waaren, .welk in dit De-partemem i door de Kustvaart gefchiedt, is-noodwendig onder dezen regel begrepen, en heeft hetzelfde aanzien , hetzelfde nuttig doeleinde, , hetzelfde Recht op befcherming., als.het Tran- fport-per-as,,. . De Prys der Gi'aanen is-zeer laag-in de Oost-lyke, in zommige.Noordlyke, en in .de Binnen-Departementen.. ■ lk maak dit- aan-de- Commercie bekend! Ik. verklaar, aan de Kooplieden, dat zy, ten aanzien van het Tranfport der Graanen,..in deze Departementen, met volkomen zekerheid en vertrouwen zich konnen bedienen,, van de Kust-' vaart, zoowef ter Zee als op de Rivieren., < De toefteraming, die zy, ingevolge. Decreet der Confuls in,dato 19 Ventofe (9 Maart)., hiertoe nodig hebben, zal. hun,met den meeaten fpoed verleend, worden. ^Het is. voornamelyk in he-t artieul der Levensmiddelen, dat de Vryheid . den overvloed voordbrengt. . De Wet bepaalt ge.ftrenge .ftrafféu tegen hun, .die, zouden durven trachten, dezen omloop te belemmeren, te vertraagen, of geheel en al te ftremmen. 1 De Wet .zal niet te vergeefs gefproken héb* ben. En deze ftrenge. maatregelen zullen ook geftrepglyk uitgeöeffend . en gehandhaafd worden. Ik heb de eer enz.-. fgeparapheerd) Bengnot. > (onder fiond) , Tér Ordonnantie van den Prefect ,• {getekend") Calli. Secret. Gener. P 33 Iets  ( «7 ) Iets over. het Fabriceeren van STAAL. (Uit 'Hildts Neue Handlungs- Zcitung.) Het Staal is een ■■ door konst hard gemaakt Yzer, eir ontleent in het Latyn zynen naam van de bewocners der landftreek aan de Rivier ChaIjbs in Afié. welke voortreflyk ■ Yzer en Staal leverden. Hét Yzer bevat eene zekere hoeveelheid vaste lucht, welke men thands Fuut ftofgaz\ (l'Oxygène) gewoon is te noemen, en om hetzelve te veredelen of*.in zyrren aart-beter en fyner te maaken, moet het van die lucht ontdaan worden, 't geen door middel van de; werking der lucht zelve en van de Koolenftof (Je Charboti) gefchiedt.' Deze laatfte heeft niet alleen de eigenfehap, dat zy de met het Yzer verbondene lucht daarvan affcheidt, maar ook, dat zy hetzelve in Staal verandert. De deugdzaamheid van het Staal hangt' evenwel ook af van deErtfen, waaruit het'Yzer getrokken wordt, van den aart des Yzers zelve (*), en van de meerdere of mindere buigzaamheid en verbetering, daaraan door bearbeiding gegeevem De verfchillende ioorten van Staal zyn ruuw Staal (Rbhftahlj Cïmenteerftaal f), en gegoun] (Gusllahl). Ruuw' of' natuurlyk-Staaf (\Acier dlAl-\ lemagne by.de Franfchcn genaamd, vermids.het: meeste Staal \ by hun ingevoerd, uit Duitschland: Komt), noemt' mem dat geen, welk men eenvou-i wig door fmelting onmiddelyk uit het ruuwe! Yzer verkrygt. Het-ruuwe Yzer neemt in ze-1 kere omftandigheden de- eigenfehap van Staal; aan; het graauwe ruuw" Yzer is het eenige,' waaruit zich Staal bereiden laat, en tan dien, einde meer de Zuurftof, daarin nog aanwezigser van afgelcheiden worden, en de Kool'toi waardoor dit Yzer zyne graauwe couleur heeft,! met hetzelve ten naauwfte verbidden. Daar men' het Staafyzer in het "open vuur-(Frischfeuerfy veel meer aan de lucht moet blootltellen., mag meni integendeel de lucht veel minder toegang gee-i: ven-tot-het Maalvuur, terwyl door de eerlied behandeling de Koolenftof in het ruuw Yzer ver-j' woest- wordt, en integendeel de laatfte manier | van behandeling dezelve bewaart, en hierdoor iwordt de nog in het ruuw Yzer aanwezige Zuur-j i- ; i (*) De Duitfchers ©nderfcfoeiden het ruuw Yzer iriH Kilt- en Rothhuch; men kan de verklaring dezer Konst- j termen nazien in Jacobfons lechnoï. WSrterbuch, en byl meer anderen, Rsdaft.] (f) Welke de- bewerking, van - hét Staal zy, die men Cimenteeren noemt, zie men in Jacobfons Technol, Wöiterbuck, art, Cementtiren. RedaQ.] , j' ftof afgefcheiden', de Koolftof er naauvver mede vereenigd, en zoo de eigenfehap van Staal aan het Y-fcr ger-eeven. Het vak, waarin "t Staalgegloeid wordt , moet niet zoo groot zyn jals voor het Yzer; by het Staalvuur maakt men rondom, den haard eene laag van Koolengruis of ftof, welke men natmaakt, en vast m één- flaat , voegende daaiby ook wat kleine ftukjens Smeltfteen - Erts (Schlackenj (§), die uit haren aart fmeltbaar zyn. Wanneer het Staal in • dk vuur- zoo week als een deeg , dus kneedbaar, geworden is, neemt men het daaruit, en verdeelt het in etlyke ftukken, die men onder den hamer brengt. Om een voortreflyk Staal te bekomen, vereenigt men onderfcheideneftaven van de weekfte en hardfte foort met elkander, plaatst • die van de laatfte foort binnen in, en frneedt ze zoo uit tot ftaven.■ Het Cimcnleerftaal verkrygt men door middef van een Ciment, waarin men de Yzercn ftaven, te midden van den Staaioven 4 opfluit, wordende hetzelve alsdan aan een fterk vuur blootge* fteld. Men heeft altoos gemeend, dat het Ciment, hiertoe en van de fmeltkas er tegen over, is doorgaandsiene opening, waardoor den Staaib;aiider eene' xaaf er uit kan neemen, om te zien, hoe verlet Cimenteeren gevorderd is, 't geen hy • ontwiekt uit de couleur, en de blaazen op de op- ■ >erviakte van het Yzer.;- (5) Welk eene mynftof dit zy, zie men wederonv-- iy JacobfoA, art. Schlacken. Rtaaft-.]' is - * II  ( n8 ) ADVERTEN TIEN. %,* W.. van Vliet, te Amfterdam, geeft thands uit, en heeft alöm verzonden: Brieven voor Kinderen van onderfcheiden jaaren. Waarby gevoegd is Nikoeaas of de Wagenmaker: eene leerzame Gefchiedenis. In een prop.er formaat, en keurig gedrukt, a 13 ftuiv. — Ook is by bovengemelden onlangs uitgekomen: liet Beloofde G e s c henk, of Belangryke Le s« sen voor Kinderen, door J. Hazeu, Cornsz., met eenige fraaije Plaaten, a ƒ i:n:- By J. Hofhout en Zoon, Boekverkoopers op de Noordblaak te Rotterdam, is gedrukt cn heeft alöm verzonden: de volgende Werken van J. Sc harp, Doftor in de H. Godgeleerdheid: I. Godgeleerde Historifche Verhandeling, Eerfte Deel. II. Godgeleerde Historifche Verhandeling, ifte Deel, ifte Stuk, over Lucas I, vers 33. III. Leerrede, over Marcus X, vers 13 en 16. IV. Brier ven, over F. G. Mey er, geëxecuteerd binnen Rotterdam. V. Tweede en verbeterde Druk van de Kerklyke Redevoering, na het bedanken voor de beroeping naar Embden, gehouden in Maart 1800, te Coga in Oost - Friesland, gedrukt by H. van Zwol te Leer. Ook is verzonden: de Gezangen voor de Gereformeerde Kerk, 3 Deelen, door den Predikant J. W. Busfingh, met deszelfs welgelykend Pourtrait. — Disdier, Befchryving der Beenderen — De Volmaakte Brandewynstooker, een gefchikt Werkje voor alle Stookers en Distelateurs. —- En Gouden Zakboekje, voor Nederlandfche Kinderen. Ook zyn by de Drukkers' dezes mede te bekomen alle uitgegeeven Werken van J. Scharp. '*** Voor Doctoren, Apothecars, Chirurgyns, derzelver Leerlingen, en andere Liefhebbers der Schei- en Mengkunde, werdt Heden in de Boekwinkel van L. van Es, te Amfterdam, uitgegeeven: K. G. Hagen, Leerboek der geheele Apothecars Konst, waarin alles wat tot een compleete kennis der Apotheek noodzaaklyk diend geweeten te worden, djt onontbeerlyk Werk beltaat in twee zwaare Boekdeelen in gr. Octavo: de Prys is ƒ6:10:-; het is onnodig de nuttigheid van dit Werk te willen bewyzen, Negen Uitgaven alleen in Duitschland, bevestigen zulks genoegzaam. Dezelve geeft uit: Catalogus van meer dan Duizend Natuur-, Genees-, Heel-, Ontleed-, Verlos-, Schei- en Kruidkundige Boeken, met de Pryzen waarvoor die aan eerstkomende werden afgeleverd. De Catalogus kost twee ftuivers. *** Heden gefchied de laatfte aflevering der Uitgezochte Zede lyke Verhalen van d'Arnaud, Mercier en anderen der beroemdfte hedendaagfche Schryvers; XVI Deelen, met XLVIII Kunstplaten van R. Vinkeles. Die verzuimd mogten hebben van de goedkoope aanbieding a 25 ftuivers het Deel, fhet zy voor compleete Exemplaren of aparte Deelen,) gebruik te maaken zullen uiterlyk nog in. deze Maand geriefd worden by de Uitgeevers J. Blusfé & Zoon te Dordrecht, en W. van Bergen te Breda. WEER. fe N'ewcast'le, alwaar men in 2 kasfen, in éénen oven ftaande, 25 a 30,000 gg Staal te gelyk Cimenteert, duurt deze arbeid 5 dagen en nachten. i Wanneer het Staal uit den oven komt, is deszelfs oppervlakte bedekt met oneffenheden ofblaazen, weshalven men het Blaazen- of Floenderftaal (Ariër bourfoufflé) noemt. In dezen toeftand geelt hetzelve eene grof - korrelige, blinkende breuk, gelyk het flecht, bros, Yzer. Om daarvan Koopmanswaaren te maaken, brengt men het onder den hamer, en fmeedt het tot vierkante ftaafjens van 718 lynen breedte, welke men, zonder blusfehen in het water, in de lucht bekoelen; laat, waardoor het Staal veel dichter van korrel: wordt. Is het vuur niet lang genoeg of niet fterk genoeg geftookt, dan zyn de ftaven niet door en door gecimenteerd, en van daar de ongelyke hard- 1 hcid op verfchillende plaatfen, vooral wanneer het Staal niet zorgvuldig gefmeed is. Het gegoten Staal r Act er fondu) wordt door het fmelten van ruuw Staal, en vooral van het Cimenteerflaal, bereid. De vloeibare ftaat, welken het metaal by deze bewerking aanneemt, verdryft daaruit alle aders en ongelykaartige fchilfers, eu maakt alle de ftaaldeeltjens meer gelykvormig. (Het overige in' een volgend N°.j DRUKFEIL. In ons laatfte N°. is de volgende Drukfeil ingeflopen: Bladz. 105. regel 2 vau onderen ftaat: onwrikbare?- , lees onwrikbare.  C "9 ) WEERKUNDIGE WAARNEMINGEN op ZWAANENBURG. Gedurende de Maand October 1800. I haro- |t!hïrmo-' winden. | luciitsge- I baro- thermo- winden. i.uchtsge- °ct. | jieter | meter. ^Streek. Kragt steldiieid. | 0ct- 1 meter, j meter. IStreek. Kragt. steldheid. C29 6T50Ï VV.N. W. 41 Betrokken. 1 v3ö 2F47 W. tenZ. 2 Betrokken. 1 <2p 61 51 VV. Z. W. 41 Betrokken, Regen. 17 < 30 2! 52* 2 /20 74^0 Z. Z. W. 4lBetrokken. £30 . 52a54.ee' Gaist. Winter per Hoed po a 9.3 gl. Zomer 'dito . 72a187giJZogge. -Zeeuwf. N. . . 273 29 Haver. Zeeuwf. Brouw. 48a52g|. ' dito Voeder . 4034621] Graauwe Erwten pet Z. . .303 34 r N Witte Erwten perZsk 25a 2<8 fi" Witte Boonen per dito 38345 f? N Blaauwe dito per dito 30334 S T-t Haarlem, den 10 November. Haver. Gemeene per Zak ƒ 3^14 Beste a4| Car.t Gemeene . . . - Aïaq Pel- ...... *6i ■ faaraeboonen. Nieuwe . ƒ 6 Graauwe Erwten ... . ioa 12 Groene dito ... . . . 11 a 13 Wit Canariezaad . . . . . a 11 Te Utrecht, den -8 'November. Weit. Witte . . ..... Roode 185 a 1-9 Nieuwe dito . . . 175-318 Rogge ï si a 14 Boekweit . . . .. „» 135814 ■.Garst. Winter . . . 9;j2;i94i Zomer ... -8 a. 85 ■ Haver ,. 4: a 7i :C.apucyners. Groote . 20822 Middel foort ,l8ai£; Kleine . . . Graauwe Erwt. Groote 21a 23 Middel f. 38a 18? -Kleine.. -.184319' Ongelez. .-168173 ■G.reene'Erwt. Groote . , 2©ei21 Middelfoort dr. ai8 Kleine zuiv. 16a 175 -Ongelezene . isiaiól Witte Erwten . ... a 14; Witte Boonen ... . . . 30 a 30] Bosfche dito 23Ja26i Paardeboonen ... ... .92 aio: 2 ANDERE -VADERLANDSCHE PRODUCTEN en KOOPWAAREN. Geraffineerde Suikers enz. ■ te Amsterdam den 10 November, en te Dordrecht den 10 November. Candybrooden 37 a38^ 37ia^SI? Poeijerbrooa. 3.3 a 3.4 34a a 35! ■Raffmaden 29 a 30 3o4 a 31 \ •Melisjchu f? 27 a 28 -.27ia a8| dito 3 f 24 a 26 25^a &6i .Lompen . 221-a 23^1 23_Ja23| Stampfuiker 23 a 274 Bastetden . .15.a 21 155 a 22 ,Cand. Best Wit 38 a 40 L Gemeendito 31 a 37 / .-Basterd dito j V24 a 40 Geel dito 264a 30 1 Bruin dito 24 a 25 Syroop. Bruine a 8ofi; 7e a 77g' Tej D ü rd recht enz. van 4 November tot ir November. Vlasfen. Ruuwe per Steen 34 a 52 -ft. Meekrappen .... Siyffel te Amfterdam. . . . ƒ 22 Koolzaad. Jni. en Zeeitw. te Amfterdam f 82 a 87 ■ te Dordrecht 86 a 90 te Rotterd. pr L. . [o a 83 Htnnipzaad. te Utrecht 7:8 a 8 Zaailynz. tefiord. pr. 81. 100 a 120-ft. ülyen. Raap- p. Aam/824 Dord. . a 83 Lyn- • . -75|—- a78 Hennip- . • 794Raapkoeken, per i qoo te Lord. 83a 84. .Lynkoeken. 1153120 labak. Inlandf. te Amft. ƒ 12 a 44 Carotten . . . - ,42 a 48 DRINKBARE -WAAREN. Moutwijn, te Dordrecht . . i3yo£ te Amft. per Aam 62 a 64 ^2 te Schied. de3oV. 13 o£ Gentver. te Dordrecht . 14 ie eimft. ,pr. Aam-64a65 te Schied. de 30V. . 14 oC , ZülVELS. Kaas. Leydfche 't Schp. ƒ 40 a 42 Stolkfche . . . - 24 a 28 Edamf. Roodkorst van 10 en 20 ff. . •- 27 a 30 dito van 4 ff. . . - 27 a 30 Frief. Kruidkaas . - 28 a 32 Boter. Delftfche . . - 50 a 51 Leydfche . . . - 48 a 50 Friefche Grasbot. - 45 a 47 StalbQt. *e Leeuwaarden . - a 33 -te Sneeft ... - a 34 op ds Lemmer . a 34 BINNEN- en B U I T E NL. EFFECTEN, den 1 e November. Bat.Ref. losb.1800. 4pCt. 955a 98 i8or. — 82|a 83J- 1802. — 6.éa 7o| 1803. —-6o|a 6ii 1804. — 57 a 58 Na de.n Vrede . —44|a 45^ Geforc. 1705 en 96. ai— 38?*.|' V-rywill.Negot. . 5 — 62 a i Heffing, Apr.1800. 3 — 44ïa 45 N.£.chufdbr.(Uitl.:> 5 — 671 a 69 — —: ;(dito) 4 — 594a-6oi —— — '(dito) 2i— 5.7ia 58 Gelder/, fchaêv. . 4 — 44ia 45 Brabandfche dito . 4 44*3 45 Oblig. Rusland . 5 — 841a | Wetnerbank. -5 — <6Slai65 ' dito . . 4 — 54f a 56 — *-—Bruisfen . 5 — joplaior — — Deenf. ToU. 4 •— ,962 a 97| Zweeden . 5 — 9743 | Spanjcon.i>8.s — 744a 75 —dito . x si— 53i a 54 --Amerika . 5 —. 961a 97 dito . . 4 — 87 a 8?é dito met Pr. 4 — 984 a ggi Keizerlyke Coupons - — 53Ï a 54 Franjche Jnfcriptiën 5 — 33|a 3^ï Beleenbanko.ejld. 98j a i  N°- 172. 19 Norember 1800. OECOIYOMISCHE COUlAïT. TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE NYVERHEID, KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN," TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW,' EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. I. OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. Met navolgend ftuk over het verbod van uitvoer der Graanen, is ons van eene Goede thrnd ter plaatflng toegezonden. De Uitgevers.'] Medeburger! Het volgend Fragment van den doorzïchtigen B. Franklin trok , by het doorbladeren zyner Mengell'chriften, natuurlyk thands myne byzondere aandacht, en was, dunkt my, waardig onder het oog onzer Natie gebragt te worden, om deze op dit ftuk te doen denken en te léeren zien, dat alles, wat volksbehagend of voor het byzonder belang van veelen voordeelig fchynt, juist niet altyd by den wyzen man ais goed en rechtvaardig befchouwd wordt. Uw Lezer, B. D. % * In hooge en ver van Zee gelegen Landen, welker Rivieren klein zyn, en allen van het Land afftroomen, gelyk het geval is in Zwitferland. kan uit achtereenvolgende flegte Oogften groote ramp ontftaan, byaldien er voor geene publieke Koornmagazynen, en het aanvullen van dezelve is zorg gedragen. In oude tyden ook, vóór dat de Scheepvaart zoo algemeen , de Schepen zoo menigvuldig, en de Handelsbetrekkingen zoo wel gevestigd waren, geraakten aan Zee gelegen Landen wel eens in verlegenheid, door het mislukken van den Oogst. Maar tjiands is de Handelgemeenfchap tusfehen die Landen zoo gemaklyk, dat een onbelemmerde Koophandel naauwlyks immer of ooit misfen kan, allen van genoegzamen Voorraad te voorzie,** Indien echter eenig Gouvernement onvoorzichtig genoeg mogt zyn, om ep -ingevoerde Graanen de hand te leasen, derIV. Deel. - 1 - I zeiver uitvoer te verbieden, of den verkoop to t bepaalde pryzen te gelasten, dan zoude het volk aldaar nog eer aan hongersnood konnen worden blootgefteld, enkel vermids de Kooplieden die Havens zouden vermyden. Doch waar men weet, dat de Koophandel ten allen tyde vry is, en de Koopman volftrekt meester blyft van zyne Waaren, gelyk in Holland, daar zal ook altyd behoorlyke toevoer plaats hebben. Wanneer er uitvoer van Koorn plaats heeft, welke door hooger pryzen in andere Landen veroorzaakt wordt , ontftaat er gemeenlyk een gefchreeuw, dat zulks gebrek binnen 's lands zal te weeg brengen. Daarop volgt dan een verbod, gegrond op den ingebeelden nood der Armen. -— Dat de noodlydende Armen moeten bygeftaan worden, lydt geen twyffel; maar moet de°LaneU man, die door buitenlandfehé commisfién zyn Koorn tot hooger prys zoude hebben konnen verkoopen, daarom gedwongen worden hetzelve voor laager prys afteftaan, niet Hechts aan de Armen, maar aan ieder die brood eet, zelfs aaa den Rykften? Plet is de plicht der Ryken, om de Armen te onderfteunen, maar op deze wyze doet men er den Landman alleen den last van draagen, terwyl hy bovendien ook nog den Ry. ken ontlast. Zy, die vreezen, dat men door den uitvoer zoo veel Graan uit het Land zal trekken , dat wy zeiven van gebrek zouden konnen vergaan, mr,aken zich angstvallig over iets, het geen nimmer gebeurd is of gebeuren kan. De zoodanigen mogen, by het aanfehouwen van eene ebbende zee, met even veel grond vreezen, dat al het water van den oever zal wegvloei jen. De prys der Graanen zal, even als het water, zich zelve weldra overal op gelyke hoogte brengen. Naar nate wy meer uitvoeren, wordt het Graan binien 's lands duurder; — hoe meer er in andere : anden, werwaards de uitvoer gefchied, inkomt, 'ioè meer daar de pryzen vallen , en zoodra de pryzen in beide Landen gelyk zyn , houdt de .u-voer dadelyk op. Het weêr is onderfcheiden Q in  ( 122 ) in verfchillende Landen, en derhalven is de ramp van eenen fchraalen Oogst nimmer alge meen. Wanneer dus alle Havens ten allen tyde openllonden, en de Handel geheel vry was, zouden alle aan Zee liggende Landen het Brood gemeenlyk tot middelbaare pryzen, naar gelang van alle Oogften, eeten, welke pryzen naar allen fch^n veel gelykrriatiger zyn zouden , dan wy die" door onze" konftige befchikkingen konnen maaken en om die reden tevens eene aanhou dende aanmoediging voor den Landbouw uitwaaien. De Volken zouden tot de^e gemiddelde pryzen altyd Brood hebben ; en eene N itit welke te eeniger 'yd onmem-cnlyk genoeg; zoude zyn, om in den ivod eener andere riie'! te wille! voorzien , verdiende dok geenerlei meuelyden, wanneer zy eeus zelve gebrek mogt lydeii. RAPPORT wegens den invoer van WOLLÉN SLAAPMUTSEN. (Vervolg en Slot van N°. 171. bladz. 116.) Eindelyk moeten wy hier nog byvoegen deze tweede llot-remarque: dat, indien het onderhavig befluit bekrachtigd werdt , hierdoor eene erkentenis van den Wetgever des Bataaffchcr, Volks zou gedaan worden: dat liet geöorlooic is, 's Lands Armée met vreemde Manufachiurer te kleeden, fchoon er Inlandfche te bckomer zyn. Men heeft zints eenigen tyd door het te gronde gaan van Inlandfche Fabrieken, die te vooren een groot deel van hun beftaan hadder uit het fabriceeren van Monteering - ftoffen vooi 'sLands Militie, als anderszins, argwaan opge vat, of niet omtrent de Kleeding der Troupe; eenige heimelyke operatiën plaats hadden ; dat gelyk men aan beginfelen van argwaan niet lig telyk moet toegeeven , beeft zulks zekerlyk to hiertoe geen byzonder gevolg gehad. Maai thands hebben wy voor ons oog, als een onder werp van deliberatie, een Adres, uit welks ge heekn inhoud duidelyk blykt, dat men op he gebruik van Inlandfche Manufactuuren niet d allerminfte attentie vestigt, üie gewigtige ver plichtmg lchynt (zoo verre is het reeds gekc men) geheel uit het oog verlooren te zyn. Een gering ubject van 300 Slaapmutfen was ge fchikt, om de attentie niet naar zich te trekken En dit li- juist het bedenkelyke van deze zaak Indien wy ons door de kleinigheid van dit objeci lieceu terughouden v dan zoude er eene erkente ais zyn van den Wetgever, dat het geoorloofde is, buitenlandfehé Maniifactuuren voor de Mili tie van dezen Staat te gebruiken. En dus zou deze in fchyn geringe zaak tot grootere overtre. dingen aanmoedigen. Hiertegen zal gevvislelylc de Bataaf che Wetgever waaken, en n:et alleen van nodelppze dispenfatié'n zich onthouden , maar ook, het zy door oudere inrichtingen te doen herïéevéh , het zy door nieuwe teberaamen, | efficacieuslyk zorgen, dat de heilziamfte bedoelingen door geen byzonder belang, of kwade jougmerken, verydeld worden. Althands L!we Gecommitteerden verblydert •> de Koepokken gekregen hadt; met deze ftof „ entte hy eene Familie van een Vader en vier ,, Kinderen in; zy kreegen allen eene plaatfe„ lyke befmetting, dat is: op de ingeente plaats, „ zonder algemeene eruptie, — Naderhand ,, entte hy die allen in met Pokilof van Kinde„ ren. — Zy kreegen allen de Kinderziekte, ,, uitgezonderd de Vader. „ De Heer Thornton haalt verfcheiden geval„ len meer aan, die hem medegedeeld zyn. ,, De Heer Jacobs., Procureur te Bristol, hadt „ in zyne Jeugd de Koepokken; 10 Jaaren na,, derhand werdt hy ingeënt, en kreeg de Kin» „ derziekte." [Een der nieuwfte Werken, over de Koepoks"fnènting, in Engeland uitgekomen, is het volgende: Some Objeryations on Vaccination; or the inoculated Cow - Pox. In (Vhicb are offered jome remarks with a view to determine the Qjicfiion of Pustules. Bcy Richard Dunning. (af.'ód.) Het is te wenfehen, dat men in ons Land ern'tiglyk jroeven neeme omtrent de mooglykheid eener lieuwe Pokbefmetting der geenen", die de Koepokken gehad hebben. Redact.'] Iets over het Fabriceeren van STAAL. (Vervolg en Slot van N°. 17F. bladz. 118.) Volgends Jars bedient men zich by Sheffield in Ingeland tot het ftaalfmelten van den afval der .emaakte Staalwerken, en dit fmelten gefchiedt 11 zulke Ovens, die, gelyk voor het geel Koer, in den. grond geplaatst, drch tevens met en onderaardiche luch buis of tochtgat voorien zyn. in deze Oven bevindt zich eene meltkioes, 9 a 10 duim hoog, eii 6 a 7 duim 'yd, waarin men het Staal doet te gelyk met m zekere Smeltftof (Fondant), waarvan men :n geheim maakt. Men plaatst deze Smeltkroes p een ronden bakfteen, die op de vuur-rooster gt; rondom dezelve legt men Coaks of uitgéwavelde Steenkoolen, vult verder den geheeltn ven daarmede, en fluit deszeifs boventte mond ï opening met bakfteenen dicht. De Kroes moet uuren lang in den Uven ftaan, eer het Maal alkomen gefmolten is; alsdan wordt hetzelve i achthoekige vormen van gegoten Yzer geort, waarvan elk uit twee ftukken beitaat, die en boven op elkander legt. P a Cha.  C 124 ) ■ Chalat, .een' Officier.., -heeft proeven-genomen omtrent de Smeltftof, die tot het ftaalgieten vereischt wordt,-en hy is, overtuigd, dat eike foort van Glas hiertoe kan dienen , behalven alleen die, waaronder Lood en Arfenicum is. Zomtyds heeft men ten oogmerk, aan het Staal eenen «buitehgemeenen trap van hardheid te .geeven, en dit fchynt men te bewerken, door by den Smelt, ftof Koolzuure deelen te voegen, waarmede het ■ Staal verzadigd wordt, en tot .eenen hoogen graad hard gemaakt. Vermoedelyk maakt men op deze wyze Staalen Spillen en Trekyzers, die zeer ■ hard zyn, emwaatvan.de korrel over de geheele thasfn zeer gelykvormig is. Men kan het "gegoten Staal het best gebrui- ■ kern tot zulke Inftrumenten, die eene fraaije polysting en eene gelykrnatige hardheid vereifchen; hetzelve is ontdaan van alle aders, fchilfers en vezelen, die men by alle andere Staalfoorten in ■meerder of minder mate -waarneemt. Men bedient -zich daarvan voor. alle Werktuigen en. Gereedfchappen, die bard en glad moeten zyn., b. v. ■Polystftaal, Lancetten, Scheermesfen, kleine Veeren voor Horlogremakers, en.Staale Uurwerksveêren ; .het eenigst gebrek er van is, , dat dit gegoten Staal zieh met Yzer. niet laat.zamenüneeden, en.datihet zeer bros1 is. > liet Ja at- zich in 't vuur moeilylc bewerken, en is veel duurder, dan het gemeene Staal,, ais .zynde het voordbrengfel eener fmelting van dit laatfte , en dus Van eene meer edele zamënltelling. Het Cimenteerftaal komt zomtyds in zuiverheid "het'gegotene zeer naby, wanneer men naamlyk daartoe Yzer van een-é-uit-ftekend--goede hoedanigheid neemt , ..het.,geen te.vooren doorgaands goed gégloeid'en t'aai gemaakt is. Doorgaands' • échter 'vertoonen zich in dit Staal nog eenige ■fchilfers en aderen ; het is niet zoo gelykmatïg •bewerkt, en tevens minder hard, dan het gegotene. Deze foort van Staal is grootftendeels bruikbaar i voor . Kleinfmedcn en Messenmakers, tot Trekyzers, Hamers, Vylen, Veêren enz. hoewel hetzelve zich met het Yzer niet zonder ■eenige moeite laat- zamenfmeeden. Het ruuwe Staal is nog veel ongelyker dan zwart op wit , als wit op zwaYt ;■ verder door Kvniglobiën, Astrosccfi'èn enz, — Voor weinig: tyds heeft de Hoogleeraar Burjd voorgefteld^ daartoe doorgeflagene of doorlehynende Starre-kaarten te gebruiken. De openingen of gaten van verfchillende grootte ftellen de eigen lyke: Starren naar den verfchillenden graad van glans,, dien zy hebben, voor. De" tekening doet zien , welk gedeelte van het beeld de Star behoort, b. v. tot het hoofd, den gordel enz. — Kaarten worden , dén voor één, m eéi* gëülur  ( 126 ) mineerd en niet geölyd Papier bekleed kastj geplaatst, en door eene opening, welke daari gemaakt is, bezigtigd. Op deze wyze vertoone zich de Geftarnten even zoo aan het oog, al zy 's nachts aan den hemel verfchynen. Deze Starredoozen of kastjens zyn 'van een cylindervorm , 6 duimen hoog, en even zo> wyd in doorfnede. By elk kastje oehooren 3: ronde Plaaten of Hemelskaarten, in dien fmaak als zoo even gezegd is. Op elke Plaat bevin den zich één of meer Starrebeelden , en alle t( zamen bevatten zy de 80 voorname beelden waarin de Starrenhemel is verdeeld. Alle di Plaaten konnea in het kastje geborgen worden, benevens een boekje, dat er by behoort, er getyteld is: Befchreibung der Starnbilder, zu der, neuerjundenen Stem kap/él gehorig, VOn A. Burjd, Berlin, bey Schone in ia°. — Elk kastje niet dezen toedel er by, kost 4 Thalers, 12 Grofchen, en als men ze by de party neemt, * minder. Men kan dezelven- ontbieden van C. G. Schone, Boekhandelaar unter der Steckbahn, N°. 4 te Berlyn. T ' Iets over den Beroemden WIEL AND. (Uit Hennings Genius der Zcitf) Wieland woont by Weimar, alwaar hy Hofraad is, in zynen hoogen, dillen ouderdom, op zyn Landgoed OsCmannfladt. Hier verdeelt hy zynen tyd tusfehen de Landmans - zorgen en de Mujen; zyne offers op der laatüen altaar gloei jen nog even jeugdig, als die zyner jongeïings jaaren. Weinige Grysaarts behielden in zulk eenen hoogen ouderdom zoo zeer de volle krachten van hunnen geest. Rondom hem fpeelt nog de zonnefchyn eener jeugdige opgeruimdheid en vrolykheid, en onder den fneeuw des ouderdoms fchynt zyn Igeest eene eeuwige lente te behouden. Zyn chara&er is kinderlyk zacht en menschlie- A D V E R T ~Ê IV T ï R iv ~~ P. van der Sch/ey, J. de Bosch, Jeronimusz , J. Tver, C S Roos en R M Pr'„i Boekweit 13^314 3 Garst. Winter .... joaif ) Zomer ... 8a c ! Uwer 4a7 > C.ipucyners. Grooce . 22 a 2! 1 Middelfoort iS: 19321 1 " Kleine . . . 17318 • Graauwe Erwt. Groote 21323 Middelf. 19a 21 1 Kleine . I9ja2c Ongelez. 17^318 Groene Erwt. Grooce . , 21323 Middelfoort dr. 18319 ; Kleine zuiv. I7ai8: ■ Ongelezene . 16316 ■ Witte Erwten .... 14! 315 Witte Boonen 31 a "2 Bos/che dito ..... 325 Paardeboonen .... ioaio: ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN en KOOPWAAREN. Geraffineerde Suikers enz. ' te Amsterdam én 17 November. , en te Dordrecht den 17 November. | Candybrooden 37 a 38 §1 37ia38f$ Poeijerbrooa. 33 a 34 j 341-3" 35! Raffinaden 29 a 30 30'a 31J I Melis/en '2 fg 26la 2-jil 2/«a aa| I dito 3 « 24 3 26 i 25^3 26f Lompen 22ja 23J j 23,323$ Stampjmker ] 23 a 27f Bastei den '. 15 a 21 ! 15U 22 CW. Best Wit 38 a 40 i . Gemeen dito 30 a 37 ) Basterd-dito f J> 24$ a 40 Geel dito 26 a 29} j ( Bruin dito 235 a 25? N Syroop. Bruine a 8ofij a 77 g Te Dordrecht enz. rara 12 November tot 18 November. Vlasfen. Ru uwe per Steen 34 a 52 ft. Meekrappen ... . . Styf/el. te Amfterdam. . . . ƒ 25 Koolzaad. M. en Zeeuw. te Amfterdam ƒ go a 86 te Dordrecht 84 a 88 te Rotter d. prL. Lo a 85 Hennipzaad. te Utrecht Zaailynz. te Dord. pr. Sl. iooanoft. O/yé'n. Raap- p. Asm/ 82! Dord. 83384 Lyn- . . -73$ 378 Hennip- . -791 Raapkoeken, per 1000 te Dord. 84885 Lynkoeken. ■ 1153120 i Tabak. Inlandf. te Amft. ƒ 12 3 44 Carotten . . . - 42 a 48 i DRINKBARE WAAREN. 4 Moutwyn, te Dordrecht . . i3Tgo£ te Amft. per Aam 62a*64oC te Schied. de 30 V. 14 c£ Gensver. te Dordrecht . . I3t|cC te pr. Aam 64865 oS te Schied. de 30 V. . 15 c£ Z U I V E L S. Kaas. Leydfche 't Schp. ƒ 40 a 42 Stolkfche . . . - 24 a 28 Edamf. Roodkorst van 10 en 20 f§. . -27 a 30 dito vsn 4 f?. . . - 27 3 30 Frief. Kruidkaas . - 28 a 32 l Boter. Delftfche . . - 50 a 51 Leydfche . . . - 48 a 50 Friefche Grasbot. - 45 a 47 Stalbot. ï te Leeuwaarden . a 31 te Sneék . . . - a 32 I op de Lemmer . - a 32 (BINNEN- en BUITENL. I 'EFFECTEN, den 17 November. Bat.Wet. losb.1800. 4pCt. 95 3 98 i8or. — 8oia 81 ■ 1802. — 67 a 69 1803. — 58fa 594 Na den Vrede . . — 42 a 43 Geforc. 1795en96. 2!— 374a 38 Vrywill.Negot. . 5 — 60^3 6i\ Heffing, Apr. 1800. 3 — 43=3 44I N.Schuldbr.fUitl.) 5 — 67 a 68 (dito) 4 — 59|a 6o| (dito) 31- — 56|a 57 -—•— . . 3 — 43 a ij Gelder/, fchaev. . 4 — 42^3 435 Braband/che dito . 4 .— 42 a 42J Oblig. Rusland . 5 — 84 a 84! Weenerbank. 5 — 58|a 6o|- dito . . 4 — 5i' a 524 —Pruis/en . 5 — looiaioi Deen/. Toll. 4 — 96^ a 97| 7.weeden . 5 — 97|3 | — — 5pa?!/'conv.98.5 — 754a | —dito . . 3§— 55 3 i Amerika .5 — ,962 a 97 ■ dito . . 4 _ 87 a 8 7ï — dito met Pr. 4 — 98^.3 98| Keizerlyke Coupons - — 50^ 51I Franjche Infcriptiën 5 — 32 a | Beleenbankceld. a gg\  N°* 173* s^ November 1800. ÖECOIÖMÏSC1E CODIIAK-T. TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE, NY VERHEID , KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN, TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, ;£N ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN, I OECONOMÏSCHE KUNDIGHEDEN. T'TVTa zoo veele pogingen in het openbaar en "J_L\ onder de hand te hebben aangewend, om iiier en daar, ook in ons Vaderland, en byzonder in de groote Steden van 't voormalig Hol"land, de Rumfordfche Soepkookery, ten nutte der Armen, 'tot ï'chraging der Armenfondfen, tot vermindering van de ellenden des menschdoms, en ter bevordering va;n den algemeenen welvaard, 'in navolging der Engelfchen en Franfchen, met de daad in werking te zien brengen — (trekt het ons tot een zielftreelend vermaak, onzen Lezeren thands te konnen berichten, dat de loflyke Municipaliteit der Stad Haarlem, blykends het hier volgend (luk , voor welks toezending wy onzen geachtcn Correspondent den warmden dank betuigen, onze wenfchen daadlyk bezig is te vervullen. Zy — Zy moet de eer hebben, "nevens den achtingswaardigen Paus te Middelburg (*), van in dezen het taaije ys eener fchandelyke traagheid en werkeloosheid te'hebben gebroken, en het voorbeeld te hebben gegeeven van eene der edelfte en belangelooslle ondernemingen tot heil der Msatfchappy ! Wy zegenen de naamen dier edelaartige, dier werkzame menfehenvrienden, en gewis ieder weldenkend wezen met ons! met reden is men grootsch op zulk een Stedelyk Beduur! en wy durven geen oogenblik twylelen, of hetzelve zal zyne fchoone voordaad, zyne aanminnige bedoelingen weldra bekroond vinden met de goedkeuring , de grootfte onderfteuning, en de vry algemeene navolging zyner Medeburgeren, ook in meer andere , grootere en kleenere, Plaatfen, ja — met de blyken der zegenende goedkeuring van het Weldadigst Wezen, welks natuur liefde, welks (*) {Vergelyk ons Dagblad, N°. i66. Bladz. 76. Redaü.] IV. Deel. geheele werking alleen weldoen is'1 — Nu zal het Departementaal Beftuur van Texel, in navolging van dat van de Delf den zoetften plicht konnen vervullen, door een Stedelyk Beftuur, in den kring van deszelfs eigen landgebied geplaatst, aan de Natie bekend te maaken als verdienflelyk door fchoone en nuttige daaden jegens de Maatfchappy; of liever — de gantfche Natie zal door het betoon van achting en erkentenis die openlyke aankondiging reeds vooruitfnelltn, de Behoeftigen zullen gevoelige traanen (lorten op het zegenend (pellen van den naam van Haarlems ótadsbefluur l en de naneef zal van kind tot kind voordplanten de gedachtenis dier braaven, die, boven alle vooroordeel en eigenbaat verheven, het voorbeeld gaven aan de Nederlanders, hoe men belangeloos nuttig, en met voordeel weldadig kan zyn] — Eer hebbe het hart van hem, die den eerften fchök gaf tot zulk eene onderneming 1 Wy bieden hem in naam des Vaderlands de Burgerkroon aan, en verzekeren hem, dat hy zich eene gedenkzuil heeft doen (lichten in de ziel van allen, die edel denken en handelen in ons Vaderland! de UlTGEEVERS.j De Municipaliteit van Haarlem, aan De Burgery derzelve Stad. Waarde Stadgenooten! Elk, die met ons zich de omftandigheden, waarin wy leeven, flechts een oogenblik voor den geest brengt, kan niet anders dan met fchrik aan den naderenden Winter denken. Het algemeen en diep verval van Koophandel, Handwerken en Fabrieken — de léhroomlyke duurte van alle de eerfte noodwendigheden des levens— R de  C 130 ) de uitgeputte ltaat der voornaamfte Armen-fon elfen, welke geene genoegzame hulp konnen toebrengen; dit alles doet de vrees geboren worden, dat de fcbamele en uitgemergelde Armen door gebrek aan genoegzaam en gezond Voedzel zullen omkomen, of dat doorgaande ziektens zich zullen openbaaren, waarvan de eerfte beginfelen alreeds de gegrondheid van deze vrees maar al te zeer aanduiden. Wy gevoelen onze verplichting, om, metvertrouwen op de Almachtige en goédertieme Voorzienigheid , bedacht te zyn "op middelen, die gefchikt zyn om het gevreesde kwaad aftekeeren of te verzachten, en om tevens iets daarteftellen, waardoor geene Bedelaars U, aan uwe Huizen of langs de Straaten, met eenigen ichyn van waarheid konnen diets maaken , van in eenen geruimen tyd geen goed Voedzel genoten te'hebben, en om alzoo de fteeds toeneemende fchandelyke Bedelary tegen te gaan. Het is eene bekende zaak,'dat in zommige Plaatfen van Europa, aan hongerige Armen gezonde en minstkostbare gekookte Spyzen worden uitgedeeld, en dit bragt ons op de gedachten, om te beproeven of binnen deze Stad eene inrichting van dergelyken aart, gedurende dezen Winter, zou intevoeren zyn. Wy hebben eene zekere hoaveelheid Soupe doen gereed maaken, dezelve zeer 1'maak'yk bevonden, en by de berekening gezien, dat de kosten van 'elke volkomen Portie circa 1* ftuiver bedraagt, de Brandftoffen, arbeid enz. daar niet onder berekend zynde. Dat deze Soupe eene voedende en verfterkende kracht bezit diuiaangaande hebben ons de Stads-Medicina; Doctoren, met wien wy geraadpleegd hebben, de voikomenfte verzekering gegeeven. Wy hebben gemeend door de tydsomftandigheden geroepen te worden, om uwe oekende menschlievendheid gelegenheid te geeven tot eene buitengewoone en nieuwe proeve uwer weldadigheid, door het openen eener Infchryving op een Plan, van den volgenden inhoud: I. Er zal voor rekening dezer Stad een Locaal worden geleverd, met de nodige Keuken} gereedfehappén en Brandftoffen, tot het kooken van gezonde, voedzame en verfterkende Soupe, alsmede de perfoonen, welker arbeid en hulp daartoe zal nodig-zyn. II, hi dit Locaal zal aan perfoonen, die met of zonder bedeeling van reipective Armen-Comptoiren, zich geen genoegzaam gezond Voedzel konnen aanfehaften, tweemaal per week, iel kens eene ■ Portie voor ieder perfoun worden uitgedeeld. III. Deze uitdeeling zal gefchieden : aan de Bewooners van Wyk 1 en 2, op Maandag en Donderdag; van Wyk 3 en 4, op Dingsdag en Vrydag; van Wyk 5 en 6, op Woensdag en Zaturdag. ö \Y' Deze uitdeeling zal aanvang nemen met half December, eerstkomende, en eindigen na verloop van twaalf weeken. V. leder Ingezeten zal voor zoo veele Portiën konnen intekenen ; als hy zal 'gelieven goed te vinden. VI. De Intekenaaren verbinden zich , om voor eiue Portie waarvoor zy intekenen , te betaalen 36 ftuivers, wordende daarvoor in 12 weeken 24 portiën Soupe uitgedeeld. VII. Indien in het vervolg blyken mogt, dat de Soupe minder kostte dan 1* ttuiver per Portie, zal de hierna te noemenê Commk-fie zorgen, dat naar die evenredigheid de uitdee ing zal worden vermeerderd; terwyl in het tegenovergefteld geval, het te kort komende uit Stads Kasfe zal worden gefuppleerd. Vlil. Indien Intekenaaren mogten verkiezen, zelis een of meerder perfoonen te benoemen, aan wien zy begeeren zouden dat Portiën worden uitgedeeld, zal dit hun vryftaan, mids dat het getal dat hunner ingetekende Portiën niet te boven, gaa, en dat zy aan de Commisfie naauwkeunge en fchriftlyk* opgave doen van 'de Naamen en Woonpiaati'en, en, indien hun dit mooglyk is , met byvoeging der Wyken en Nummers-, van de Perfoonen, ten behoeve van welken zy zullen gelieven te disponeeren; ter ontvangst van welke opgave de Commisfie vaceeren zal in het Vergroot e Proveniershuis, op Zaturdag den 6 December eerstkomende, des namiddags van 4 tot 7 uuren. XI. Wanneer het mogt gebeuren, dat onderlcheiden intekenaren aan dezelfde peifbonen Portiën mogten vergunnen , zal hun hiervan door de Commisfie worden kennis gegeeven, een einde dit ten hunnen genoegen te redresleeren. • , X. Tot het adminiftreeren van alles, wat tot deze inrichting zal worden yereischt, hebben., op verzoek der Municipaliteit, zich wel willen doen eh,pluijeeren, de Burgers: /zaak Cornelis Sterk, • Pieter du Crocq, j Cornelis Storm, ' Martinus Etodifèq\ Abraham f'os, Jacobusz,, Hendrik Gie/èke, Cornelis Antoni Teftart, Cornelis Kraan, PVigbold van Sype/leyn, Koenraad Knjcma, Jaeob van IVesierkappel, J. C. /). Eeruard. XL Deze Commisfie heeft zich onder de verplichting gebragt, om, zoo veel haar mooglyk  ( I3i ) , Iyk zal zyn, onderzoek te doen naar de behoeftige Armen, en om, alle onzydigheid in hare werkzaamheden onder het oog te houden, alsmede, om wanneer zy verneemen, dat perfoonen , die van deze Uitdeeling profiteeren, niet ontzien zich met Bedelaryën optehouden,' dezelve daadlyk de aan hun toegeichikte Portiën te doen inhouden. Ziet daar, waarde Stadgenooten ! het Plan, waarop wy ü het nevensgaande Billet van In-' fchryving aanbieden. Pleegden wy alleen raad \ met de menigte van Bydraagen, die gy, of fötj de uitgefchreven Belastingen, of tot menschlie-j vende oogmerken, telkens doet , en met het fteeds ve;minderend vermogen, van meerder enj minder gegoeden; wy zouden ons niet vervrymoedigen, U nieuwe opöiferingen voorteftellen. Dan , alleen de vrees , dat veelen in dezen Winter door Armoede mogten omkomen, of dat ; aanftekende ziektens, veroorzaakt door gebrek aan goed, of door het gebruik van ongezond ; Voedzel, in de Huizen der Behoeftigen mog- j ten ontftaan, en zich verder verfpreiden, (aan j welks gevolgen men niet dan met ontzetting , denken kan) heeft ons hiertoe genoopt. — j 't Is het gevoel van onzen plicht, daar ons de j zorg voor de wezenlyke belangen dezer Stad < is aanbevolen, dat wy in den naam van Hem, < die de Liefde zelve is, en de beste zegeningen! J heeft beloofd aan hun, die uit de beginfelen, die het Christendom leert, weldadigheid oefe-h nen , U op het nadrukjykst uitnodigen, om,jl naarmate van Uw vermogen, een ruim deel in I deze aan U voorgedragene Infchryving te wil- I len neemen. t, Acïum ter Kamer e, den n November 1800. \ In kennisfe van My, n W. van Sypesteyn. n g h Beschouwing van den tegen- ,z woordigen Staat der BRIT- h SCHE MARINE. \ (Uit het Journal ven Schedel'und Sinapius.) % De Koninglyke Zeedienst in Engeland is bv & uitftek zwaar en moeilyk ; de Matroozen be- ri icnouwen dien als eene waare flaverny. Indedaad !v< ééns daarin geplaatst zyude, blyven zy er hun di leven lang aan verbonden, zonder eenig vermo- E gen, om hunne Faroiliën, wier armelyke toeltand bi hun zeker bekend is, door hun fober beftaan te konnen onderfleunen. De gewoonte van in oorlogstyd Matroozen te presfen, maakt dien ftand by de Natie gehaat; de Zee-Capiteins hebben dan toch vryheid, om de Matroozen, dien zy nodig hebben , van de Koopvaardyfchepen te haaien, en er hunne Schepen mede te bemannen. Ook konnen zy hunne Tranfportfchippers, Vrachtfchippers, Visfchers en derzelve bedienden , nevens de Landloopers, met geweld tot den Scheepsdienst dwingen. Hierom dient in Engeland memand gaarne als Matroos op een Koopvaardyfchip, wyl hy dan altoos in gevaar is, van voor de Koninglyke Vloot geprest te vv orden. Zulke gewelddadige middelen zyn alles achalven ftaatkundig. Een bewys hiervan is het weinig gevolg, dat nen ondervindt van de zoogenaamde Embargo's :ot bemanning der Vloot, De meeste Zeelieden ïouden zich ichuil, zoo lang het uresfen duurt. De gewoonte, om de Matroozen'van de Koop-aardyfehepen op derzelver reis wegteneemen, s zeer nadeelig voor den Koophandel, wyl veee dezer Schepen, daardoor te zwak bemand, ip de reis vergaan, of, by gebrek van manchap. 111 de Indien moeten blyven liggen. Ook leemen de Zee-Capiteins in afgelegene Zeeën 3olc wel de geheele Equipage van een Koopvaarlyfchip af, en verkoopen naderhand die gepieste Vlatroozen aan andere Bevelhebbers. Voor en ten tyde der overweldiging van de Nor. jannen, tot onder de regeering van Hendrik V'lfl, adt Engeland nog geene beftendige Zeemacht, n dit tydsverloop leverden de Zcefteden des ,yks , elk naar vermogen , een- aantal Schepen , m dienlte van het l.and , wanneer de nood alks vorderde. Alle deze vaartuigen verzamelen zich op eene zekere plaats, alwaar zy gelonfterd, en onder het opperbevel van den Ko* mg of eenen door hem benoemden Admiraal iCtelcl werden. De meesre Engelfche Schryvers beweeren dat urine Natie reeds ten tyde van Julius Ca/ar ch door hare Scheepsmacht beroemd gemaakt :bbe; doch de meest belezenen onder hén builen den aanvang der Engelfche Marine in den d van Al/red, omltreeks het jaar 871. We:ns den Oorlog, dien deze Vorst tegen dé eenen voerde, moest hy veele Schepen uitrusn. De gelukkige uitflag van dien Kryg, enkel egeichreven aan 'sKonings zorg voor de Mai ve, bewoog zyne opvolgers, dit vak niet te Twaarlozen. Zy begunitigden met daL oogmerk :n Handel, en dit gelukte hun derwyze, dat igeland reeds ten tyde van Edgar, die zynen oeder Edwin in het jaar 957 was opgevolgd, 2 3000  c is*- y 30CO scnepen trezat. Hoe groot van■ caliber dezelve geweest zyn, is moeilyk te bepaalen; doch billyk mag men. onderftellcn, dat ieder derzelven met 50 koppen. bemand geweest zy. Uil het getal dezer bodems, den Kooplieden in het §eheele Ryk toebehoorende, trokken de Zeefte. en het contingent, dat hun. door den Staat werdt opgelegd. Eene zoodanig toevallige en onzekere Scheepsmacht kon by geene mooglykheid met nadruk werken. Hendrik de Vlllfte in zyne kasten eenen onmeetelyken fchat'vindende, door zynen Vader opgelegd, en in de gunftigfte gelegenheid zynde, om zyne macht, ter Zee uittebreiden, en op een vasten, voet te brengen, liet ten dien einde Arfenalen bouwen , Werven aanleggen , en alle maatregelen neemen tot het vestigen eener blyvende Oorlogsvloot. Hy vormde van het Opzienerfchap daaroyer een byzonder Ambt, dat nog beltaat onder Oen naam van the Navy • Office. Schoon Hendrik het Commando over de Vloot aan eenigen zyner aanzienlykfte gunftelingen opdroeg, en zomtyds zelve aan boord ging, fchynt hy echter geheel geene zorg te hebben gedragen voor het maaken .van Wetten tot regeling der Scheeps-Politie en bemanning en uitrusting" der Vloot. Hieruit ontftouden.in 't vervolg tallooze .zwarigheden, wanneer het in langdurige oorlogen nodig was, Matroozen ten.dienfte der Koninglyke Vloot aantefchaffen; deze zwarigheden zyn van dien aart,, dat nog geen zyner opvolgeren dezelve volkomen heeft konnen uit den weg ruimen. Eduafd VI. en Koningin Maria volgden in dit ftuk het voorbeeld van "hunnen Vader niet. Elifabeth, die na hen den Tln;oon beklom, .toonde langen tyd diezelfde on.verfchilligheid omtrent dit ftuk, eh wel uit zuinigheid. De Oorlog met Spanje, destyds eene geduchte Zeemogendheid, noodzaakte haar eindelyk tot. andeie maatregelen: zy bragt van nu af aan de Britfche Marine op eenen goeden , voet. Zy was tevens de eerfte, die aan byzondere ingezetenen de vryheid verleende, om Schepen ter Kaapvaart uitterusten. — Jacobus I, oorlogzuchtig zynde, gaf pp zyne Zeemacht weinig acht. KajeVl.Jritggendeel, om den misflag zynes Vaders weder goed te. maaken, of om geld. van zyne onderdaanen te heften zonder de bewilliging van het Parlement, liet verfcheiden Schepen op ftapel zetten. Tot goedmaking van de kosten , hiertoe vereischt, leide hy zelf eene belasting op, genaamd Shtpmonéy? op aanrading van Lord Coventry en des Generaal-Procureurs bioy. Het Volk, hierover misnoegd, weigerde te betaalen, en de onderneming liep te niet. l ot dien tyd toe. hadt men de Scheepsbevelhebbers enkel uit den AdeJftand genomen; doch vermids weinige Edellieden de party der opftan* delingen, hielden, welke Karei 1. ontthroonden, en de regeering onder hef ProteSlorfchap van Cromwell zich aanmatigden, ftelde men nu lieden van zeer geringe afkomst tot Scheepsvoogden aan. Deze weiden alken door hunne bekwaamheid tot die;i post bevorderd, terwyl de aanzienlyke Capiteins, te vooren in dienst, zich alleen by het Militaire vak hielden, en het eigen! vk; Scheepsbeftuur. aan de zorg der Stuurlieden overlieten, , (Het vervolg in N°. 174.), H U I S M I D D E L E N9 } e- n. . NUTTIGE ONTDEKKINGEN.. Uitmuntend VOORBEHOEDMIDDEL tegen BESMETTENDE KOORTSEN, ook ter Gene- zing van- meer. ander* Z i e kten dienende, , Men neemt ■ 1 loot beste Aloë." i loot dito Rhabarber*,-, ~ loot vSaffraan. I loot Myrrhe.-. § loot Zedoar. j loot Gentiaan. ~ loot Venetiaanfche Theriac,dit;alles-doet men te zamen in eene Vies, vult die verder aan met beste Brandewyn, ichudt het wel door, en laat het Q-etmaalen lang op een warme, ftoof ftaan trekken; men fchudt het 'smorgens en 's avonds goed om, en nog 2, maal over dag. — Over den -mond der Vies bindt men een blaas, waarin een gaatje gemaakt is, op dat de Vies-niet fpringe-.- Wanneer alles .9 etmaalen. getrokken heeft, giet men het vogt door een doek klaar afin eene andere Vies, en bewaart het tot gebruik.— Men kan. op de eerfte Vies nog eens Brandewyn gieten, en er, .op dezelfde wyze behandeld, een nieuw .aft.rek.fel van bekomen ; doch voor de derdemaal is zulks niet meer bruikbaar; het tweede aftrekïel is goed, om voor een Elixir by Liqueuren des imorgens te gebruiken, als éen Voorbehoedmiddel tegen alle befmettende ziekten. Van  ( *S3 ) Wn het eerfte aftrek fel'gebruikt rncrr in Hartkloppingen . i eetlepel vol.' tot Spysvertcering . 2 lepels vol in Thee. tegen Colykpyn n . 2 lepels vol in ééns. ! de Worèen- . i.. Theelepel vol 'smor- gens , acht dagen' lang. de Waterzucht i Theelepel vol,eikenmorgen, geduurende éénemaand.' « öe.Koortr . . i eetlepel vol, telkens één uur voor dat de Koorts aankomt. Dit eenige reizen gedaan hebbende, verdwynt de Koorts. Jtgt enPodegra. .3 eetlepels vol, alle dagen. om te laxeeren ... a a 3 eetlepels vol, na het avondè'eten. Men fla'apt er goed op , het werktzacht,mids men niets raauws of gerookts, ook geene Melkfpys,eete,ncch in de lucht kóme. Dit is het beroemd'recept van den vermaarden Zweedfche» Geneesheer Jerncrt ; de man; gebruikte zelf dagelyks daarvan een eetlepel vol, en hy-is 104,jaaren oud geworden; hy ftierf, volkomen, gezond, door het .ftorten van zyn Paard. Zedert meer dan eene eeuw werdt dit recept als" een geheim by zyne Familie bewaard; men gebruikte daarvan 8 droppelen daags, en allen bereikten een hoogen ouderdom. Zyn Vader leefde 112 en zyne Moeder 107 jaaren. — In Zweeden bedient men er zich algemeen van, als voorbehoed, en gezondheidsmiddel. —Ook te Amfterdam is deze TinUuur met veel nut gebruikt geworden, inzonderheid tegen de Koorts, Dit middel is weinig kostbaar, en dus voor ieder gemaklyk te bekomen. ©ECONOMISCHE BERICHTEN. Nieuwe Engelsghe KRAMERY en MODE WAAREN van VLOEISPATH.. Men draait'thands in Engeland, byzonder te Buxton, eene gioote verfch.eidenheid.van aartige zaaken uit Fkeifpath, of van Phosphorus-Spath,■ Uit deze ftof worden voornaamlyk kleine, hólle of dichte Taafen, Vaatjens, Eijeren , Peeren, Horlogiekastjens , Doozen , enz. gemaakt. De couleuren van deze ftof zeer fraai zynde, en de Steen zich voortreflyk latehde polysten, worden foortgelyke goederen thands zeer gezocht. Jammer is het maar, dat de Konstdraaijers van deze Buxtonfteenen niet altyd fierlyke farfoenen voor hunne ftukken uitkiezen, en dat dus de uitvoering der vorm aan de fchoonheid der ilof wordt opgeofferd. De Kooplieden, by wien men asfortimenten van diergelyk goed aantreft, hebben voor hunne Winkels een bord geplaatst, waarop-, nevens hunnen naam, ftaat: Pctrcfa&ion' works. ■ Onder de Buxtonfche werklieden in dit vak is. zekere No'èl de bekwaamde. Deze man heeft zich door zynen vlytigen konstarleid reed* eenig vermogen verworven; hy heeft ook reeds een paar kinderen in zyne konst onderricht, die, fchoon nog maar 8 a 9 jaaren oud, echter zoo goed als volwasfenen arbeiden. By dezcil Konftenaar vindt men het beste en fchoonfte asfortiment van foortgelyke Stecnwerken. Samu'èl Cooper heeft daarvan eenen nóg grooteren voorraad; doch by hem zyn de goederen naar evenredigheid wat duurder. John Evans en Mottershed zyn twee andere werklieden, die in dit vak met elkander wedyveren. ; By het inkoopèh ' van deze artikelen moet men wel toezien, dat men geene ftukken neeme< die gefcheuid zyn, doch waarvan de opening zeer behendig is toegemaakt. Hiertoe bedienen' zich de werklieden van het Lood-erts, zoo als dat uit dc Mynen komt, en zy weeten hetzelve zoo fraai er in te werken, dat het zich als eene natuurlyke groeijing vertoont. Oppervlakkige kenners' laten zich diets maaken, dat zulks eefte fpeling der Natuur zy , en betaalen zelfs de goederen daarom nog duurder, dan anders. Het Vloeifpath, dat te Buxton verwerkt wordt, komt uit de Loodmynen van Castletön, 10 En~ gelfche mylen van Buxton gelegen. In de naderbygelegene Gebergten' vindt men eene groote hoeveelheid Van fraai, wit, half doorfchynend Albast, waaruit roede Vaafen; Randen of Lys-ten , en andere fyne Steenwerken vervaardi^dworden. — Eindelyk wordt aldaar ook een geel Vloeifpath gevonden, waarvan men ten zelfden einde gebruik maakt. .  ( 134 ) PRYS VRAAGEN van Binnbn- en buitenlandsche geleerde Maatschappyén. Van het Inftitut National te Parys. De (lukken, ingekomen op de Prysvraag in het vak der Letterkunde en Fraaije Konften, voor hei V1F Jaar : de vestiging der Republiek, in eenig Joort van Dicht ftuk befchrcven, niet hebbende voldaan , wordt dit zelfde onderwerp andermaal ter behandeling voorgelleid; voor het X' Jaar* zullende de (tukken moeten ingezonden worden voor of op den 20 Juny 1801, en de gewoone Gouden Medaille op het bestgekeurde" worden uitgereikt den 7 October 1801. Van de Maatfchappy der Menfchenkenners (Societé des Obfervaicurs de l'Homme.) te Parys. Te bepaalen, door dagelykfche waarnemingen omtrent één of meer Kinderen, van bare teder (le kinds, heid af, de orde, volgends welke de natuur lyke (Phyfieke) verflandelyke en zedelyke vermogens zich ontwikkelen; en in hoe verre die ontwikkeling worde onderfleund of tegengewerkt, door den invloed der voorwerpen, die het Kind omgeeyen, en nog meer door den invloed der geenen, die met hetzelve omgaan ? De Prys zal zyn eene Medaille van Brons, en eene fchadeloosftelling (indemnitd) van 600 Francs. — De ftukken moeten gezonden worden aan den beftendigen Secretaris van de Maat- > fchappy , rue de Seine , Hotel de la Rochefou- 1 cault. — De beöordeeling en uitfpraak zal gefchieden in de eerfte openbare Zitting der Maatfchappy, in het Xie Jaar te houden. { Van de Hamburgfche Maatfchappy ter bevordering der Konften en nuttige Handwerken. i . I. Van de beste verdeeling der Kam- en Starre- 1 raden in de Molens, en de befleniming der gefchikt- t. fle figuur der kammen of tanden en der dryfpen- j nen, zoodat zy volmaakt in, elkander vatten, met t de minslmocglyke wryving, en met inaehtneeming £ der Epicycloidifche gedaante, modéllen en naauw- h keurig berekende aftekeningen te leveren, met 'de k ttkciung cn het modél eener Molen nevens de ftof. n fen, door dezelve te verwerken; wordende daarvoor f uitgeloofd eene Prys van 25 Irfecies-ducaten. v 11, Voor het beste Modél eener eenvouwig inge- ti richte Molen bied: de Maatfchappy een Prys van d 15 bpectes • ducaten, n De verhandelingen , gegrond op de beste, d bekende Theorie» , moeten zoo veel mooglyk 0 Praclisch en bevattelyk voorgedragen worden. De modéllen der Molens worden teruggegeeven, of tegen een billyken prys ingekocht; De (lukken en blieven te zenden aan den Ihrecteur Reike , by de kleine Michaéliskerk. N°. 143. VI. HANDELS-, FABRIEKMATIG- en ander belangryk KONSTNfEUWS. (Vervolg van N°. 172. bladz. 124.) Te Maagdenburg is dit jaar, volgends een Koninglyk befluit, eene Markt tot verkoop der veredelde Wol aangelegd. Onder den naam van veredelde Wol verltaat men zulke , die gewonnen wordt van Schaapskudden, welke, ten mirfte vier jaaren achter dén, door zuivere Spaanfche bokken verbeterd en verfynd geworden zyn. . By eene Koninglyk Pruiftfche Publicatie is in May 1. 1., behalven de uitvoer van Graanen, die reeds verboden was, .ook die van alle Peul' vruchten, Erwten, Boonen, Wikken eh Aard. appelen, op ftraffe van confiscatie, verboden. Te Altona (waar andevs de Gilde-rechten nog w volle werking zyn) is het maaken van alteft leië (horten van Huismeubilen verklaard gewor(en voor een vry Handwerk, en ontheven van die Gildenbedwang. De uitgaande Wynen zyn in Spanje bewaard geworden met eene nieuwe belasting, zoo dat ;y 7 Ptfbs hooger per Booth te ftaan komen. De Hambutgfche Maattcbappy ter bevordering 'er Kouflen cn nuttige Handwerken heeft in hare aatllc Zitting onder anderen een Modél ten ;efchenke ontvangen' van eenen zeer nuttigen nelwagen of Rydtuig, gefchikt, om zwaare fasen fpoedig te vervoeren. Men kan deze Waens in het groot befteiien by den Werktuj». undigen Braasch te Hamburg. — De Kastenmaers Breil en Petzolcf aldaar, leverden de beste lonfters van gerolde geele Koperen Lysten voor luiscieradiën. De Vormfnyder L. MaHurum leerde eene voortreflyke in hout gefnedene Calendrukkersvorm in, en ontving den Eereprys eswegen. — Over de voorflagen tot 'drinkbaarlaking van het Zeewater is men in onderaaneling met den Bcrgraad Scherer, die verdere phelderingen belooft. — Tot beiparing en vermeer-  C 135 > meerdering der BranddoflTen- ■> poogt de Maatfchappy de Rumfordfche grondbeginfelen, Kookovens , Potten en Fournuifen meer en meer algemeen te maaken. — Het Armbeftuur van Hamburg is bezig met de Maatfchappy fchikkingen te beraamen ter bevordering der Rumfordfche Soephokcy. [NB. Dit laatfte (trekke u tot eene les, traage Nederlanders! om eindelyk ook eens, op dit ittik uwen djodelyken lluimer aftebreeken, eer de uitgeputte Armenkasfen en da akelige duurte en fchaarsheid der levensmiddelen dezen winter den hongersnood en de fmet- , kooiufen, die elders naby ons woeden, op uwen eertyds zoo ryken bodem doen uitharden! Haar lem ging u in dezen reeds lofljjk voor (zie boven bladz. 126 —131.) ; nu niet te volgen, zou een character verraaden, dat tot eene eeuwige fchahdp voor het Vaderland zou verltrekken! Redact,] [Het vervolg eerlang.] I ÉT S 'OVER DEN BEROEMDEN WIELAND. (Vervolg en Slot van N°. 172. bladz. 126.) Van tyd tot tyd bezoekt Wieland te Weimar \ de Opera's en den Schouwburg; hy vergeet byJ Mozart en Schiller gaarne voor eenige uuren zyn geliefkoosd Landve'rb.lyf. By de eerfte vertoning van Wallen/kin bleef hy 3 dagen in de Stad, en zomtyds lukken ook de zachte, ïtreelende toonen van Martini's Una Co/a rara hem dadwaards. Ook geeft hy menigmalen zyne oude Vriendin, de Hertogin Amalia, op haar Landgoed • 'Iiejurt, in de nabuurlchap gelegen, een bezoek. In de eerde-jongelingsjaaren, die Wieland in zyn's Vaders huis doorbragt, zynde deze toen te Biberaóh Luthersch Predikant\> verviel hy in eene Dweepziekte, welke in hem gevoed werdt door zyne Moeder, die hem naar Weimar volgde. De vrpome Böd-uer bragt hem tot Ue beöefe ning der Bybeillhe Dichtkunde, en trok hem tot zich naar Zwitferlaud. Bodmefs Pjalterium verrukte hem in den beginne, doch weldra ADVERT ENTIE. *** Sy de Compagnie van Kousfen-reedery te Haarlem, zints ruim vyf jaaren ten algemeenen nutte opgericht, worden thands gefabriceerd-veelerleië foorten van Gebreide en (^eweeven. Wolle', Sajette, Catoene , Hatf-zjde en Zyde, effen en geribde Kousfen ', alsmede diverfe foorten van lesten, Pantalons en Handfchoenen. Nog heeft men aldaar een aanvang gemaakt mét het fabriceeren van Wolle Mutfen, die voor Militairen gefchikt zyn. MARKT- vervoerde hem zyn hoog genie ver boven den gezichtskreits van zynen meester. Deze verklaarde hem daarop voor een gevallen Engel. — Zynen Agathon ving den Dichter aan in zyn j*e jaar. Den eerden Dichterlyken doot aan IVieland, en ook aan Klopflock , gaf de oude Hamburgfchc Dichter Brokes, wien in de Osfmanfladfche Boekery eene aanzienlyke plaats is aangewezen. Wieland bezit, zyne Politieke weifelingen uitgezonderd, welke echter uit het beste hartsgedel opwellen, eene onveranderlyke vastheid van begrippen; dit bleek by het; opkomen van den Kantiaanfchen dorm, welke op hem geene ukwerking deedt, Zyne oly nam dit water niet aan. — Zyn character is onberispelyk en zyn hart is groot. Zyne deelneming in het lot van den miskenden Eichte uitte hy door dezen Iwensch: „ By zulke gelegenheden fmart liet my, \ „ dat ik geen Vorst ben, om zulk eenen man een „ waardig penftoen te konnen, aanbieden.'" Een trek, die hem te meer eer aandoet, wyl hy tot de tegenparty van Eichte behoorde, en deszelfs ftelfel hieldt voor eene kramery van wysgeerige lübtiliteiten. Het werk, waaraan hy het laatst arbeidde, Ariflippus genaamd, en waarby de geheele jeugdige geest des Dichters op hem fchynt, te rusten, moet de gefchiedenis van zynen geest bevatten. Wielands gezondheid is nog zeer vast , en "Zyn~ geest geniet de levendigheid der jeugd, Weinig heeft hy ooit gewild, 't geen niet door hem bereikt en uitgevoerd is: indedaad een treffend bewys der grootheid van zynen geest, en van zyn doorzettend character in alle zyne ondernemingen. NATIONALE LOTERYEN. In de Vierde Clasfe der 92de Generaliteits nu Bataafjche Lotery, welke op Maandag den 24lten November is beginnen te trekken, zyn uitgetrokken de volgende Nos. en voorname Pryzen : ijle Lyst. No. 24566 met / 1000:- Pramie, staf Lyst. No. 40262 — '.1250:-  M \ R KT PRYZEN van KOOPWAAREN en L EVENS MIDDEI F'N GRAANEN, enz. "Te Ams te rdam, den 24'November. .Tarw. Voorl Roode, perL. 2753325 Witte . . 275,3325 Gron.en Old. . . 2753325 > Voorl. Gron.en Old. •Roode ... . . 270a330 Friefche .... 3003360 Zeeuwfcbe . . . 3203420 -Vlaamfche, Roode 3203360 ■ Witte 3003400 rfagge. Bovenlandfche . 2903300 Brab. en Vlaamf. ,280324,6 Gedroogde . . 2.96 as 40 {Carst. Voorlandf.-Winter 1903230 Friefche dito . . 1903230 Gron. en Old. Winter 1908250 ■ Zeeuwf.en Ov. Wint. 1903 230 dito Zomer .. . . 1753220 'Haver. Brouw- . . . .1303140 Witte Voeder- . 96a 116 'Boekweit. Vooriandfche . oa 70 Amersf. en Gooif. <5oa 70 jFaardeboonen .... 45 oC ,Te Dordrecht, den zo November. jTarw. Oude Zeeuwf. per L. 3,463400 Beste nieuwe . . 3523410 Gemeene . . . 2483350 Blaauwe .... 2483350 Zomertarw . . . 2-483325 /Rogge. Zeeuwf.en fnl.per Z. 32 3 ;f6 Br. VI.enBov.perL.2703300 :Garst. Zeeuwf. en Ov.Zom. 36346^ dito Winter . . 40a48o^f .Spelt, Nieuwe, per Last 15328^! Haver. Inlandfche Brouw 24329^ I dito Psardevoer i8a25c£7 Boekweit op 14b ffi wigt < Paardeboonen nieuwe . 36341^ Duivenboonen. . . . 38a 430e Witte Boonen per Z. Zak . Je Rotterdam, den 17 November. , Tarw. OudeZeeu. perZ.Z. 423475 Nieuwe dito . 493508 , .Gemeene dito . 38 3 46 B : Boekweit.-VI. 154-fêperL. ") ' _ -1 Brsb. op dito. J 55* , Klei, zonder wigt 52 353 di ] Gust. Win ter -per Hoed 9.439751- ' Zomer .dito . 753 90gl. ] Rogge. Zeeuwf. N. .. 3033.2 i Haver. Zeeuwf. Brouw. 52a62gl. dito Voeder . 453505!. Graauwe Erwten per Z. . 34340 g , JN. Witte Erwten per Zsfc 28332 g .. JN. Blaauwe dito pgr dito 38345 g ; Witte Boonen per dito 32340 g j Te Haarlem, den 24 November. Haver. Gemeene per Zak ƒ 434! Beste . . . . - 5a(5 Garst. Gemeene .... a ^ Pel- ■ ■ . . . - «ja?* J J§ Amfterdam, by C. COVEJMS, Boei- en Kunstverkooper op den Vygendc,©. Graauwe Erwten .. . f ioai2 Groene Erwten . . . . 11 a 12 Paardeboonen . . . . 6i & 7 Rogge -93 9ï Canariezadd 14 7e Utrecht, den 22 November. Weit. Wme .... ƒ Róode •Nieuwe dito ... . Rogge Boekweit Garst. Winter ..... Zomer ... Haver Capucyners. Groote Middelfoort Kleine . . .„ Graauwe Erwt. Groote Middelf. Kleine . Ongelez. Groene Erwt. Groote . , Middelfoort dr. Kleine zuiv. Ongelezene . Witte'Erwten ..... Witte Boonen . . . . .. Bosfche dito Paardeboonen ...... ANDERE VADERLAND- | SCHE PRODUCTEN en KOOPWAAREN. J Geraffineerde Suikers mg. te .Amsterdam den 2.4 November , en te Dordrecht den 24 November, landybrooden 373 3-8 ■§ 37i338H "oeijerbrooa. 33 a 34 -34§a 352 1 Raffinaden 29 3 30 30^3 31! 1 Vlelisfen 2 fê 27^3 23 27*3 28} ■ lito 3 tg 24|a z6\ 25i3 26Ï ] Lompen . .23 a 24 23^3 2g| 1 ttampfuiker 23 a 27j ■ 3asteiden .. I5'ïa 2.1 i5§a 22 land. Best Wit 38 n 40 jemeendito 3: a 37 ] ( Jasterd dito [ J>24Ia 40 3eel dito 26 a 30 i 1 kuin dito 23} a 24! P 'yroop. Bruine a 8ogj 77 a 78 g ■ Te Dordrecht enz- van 19 November tot 26 November, -las/en. RuuweperSteen 34 a 52 ft. Meekrappen .... 'tyffel. te Amfterdam. . . . ƒ 2-8 (ooizaad. Inl. en Zeeuw. te Amfterdam ƒ 80 3 85 te Dordrecht 82 a 86 te Rotterd. pr L. 1 lennipzaad. te Utrecht 1 laailynz. te Dord. pi. gl. 100 ai 10 ft. 1 Olyën. Raap- p. Aam/82 J Dord. f2 a 8$ Lyn- • • -75V 76378 Hennip- . -80^ Raapkoeken, per 1000 te Dora. 84 a 85 Lynkoeken. 1153120 Tabak. Inlandf. te ximft. ƒ 12 a 44 Carotten . . . - .42 a 48 DRINKBARE -WAAREN. Moutwyn. te Dordrecht . . i5T|o£ te Amft. per Aam a64©£ te Schied. de 30 V. lóf c£ Gensver. te Dordrecht . . 164 óC te Amft. pr. Aam &66Ï c£ te Schied. de 30 V. .«7$ c£ ZUIVEL S. ■Kaas. Leydfche 't Schp. ƒ 40 a 42 Stolkfche . . . • 24 a 28 Edamf, Roodkorst van.io en 20 ffl. . • 27 a 30 dito van 48. . . - 27 a 30 Frief. Kruidkaas . - .28 a 32 Boter. Delftfche . . • 50 a'51 Leydfche . . . - 48 a 50 .Friefche Grasbot. - 45 a 47 Stslbot. te Leeuwaarden . - a 31 te Sneeft ... - 332 op de Lemmer . - a 32 BINNEN- en BUITENL. EFFECTEN, den 24 November. Bat. Ref. losb. 1800. 4pCt.94|-a 98I ■ 1801. — 8i§a 82J 1802. — 69 3 | 1803. — S'-Aa. 6oi 1804. — 55ila 56| ^a den Vrede .. .. — 43^ a | 3eforc. 1705 en 96. z\ — 38 a i /rywill.Negot. . 5 — 61 a | feffing, Apr. 1800. 3 — 44|a i *i.Schuldbr.(Uitl.") 5 — 68ïa (gl (dito) 4 — 59 3 60 (dito) 3Ï — 56} a 57 . . 3 — 43 a £ ielderf. fchaêv. . 4 — 43 a 43! habandjche dito . 4 — 42^ a 4wi 3blig. Rusland . 5 — 83fa | Weenerbmk. 5 — -6oïa 61 $ dito . . 4 — 52 3 53 Pruisfen . 5 — iooj3ici Deenf. Toll. 4 — 961a 9/| —— Tiweeden . 5 — g~}\a i — —~Spanjconv,g8.5 — 7S a 755 dito . . 3é— 54§a 55 Amerika .5 — 96|a 97*- dito . . 4 — 87 a 8zi dito met Pr. 4 — 982 a 98| keizerlyke Coupons - — 5i|a | 'ranjche Infcriptiën 5 — 32èa 33 eleenrankgeld. 3 99  N°. 174* 3 Decem^er i8o°« OECOIOMISCHE COUHAKT. TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE, NYVERHEID, KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN, TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. r, OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. ["TAezelfde onzydigheid , eenen Schryver of L-L' Uitgever, die vriend der waarheid en der menfchen is, voegende, welke ons het ftukjen tegen de Koepoks - Inenting, in N°. 172, te vinden, deedt plaatfen, doet ons geen oogenblik aarzelen, om de volgende Misfive daarover mede in ons Dagblad eene plaats interuimen. De Uitgevers.] Aan den REDACTEUR van de OECONOMISCHE COURANT. M y n Heer! Ik las met genoegen, 't geen gy in het 172^ N°. van uwe. nuttige Courant over de Inenting der Koepokken mededeelde, om dat waarheidsliefde, met befcheidenheid voorgefteld , daarin doordraaide. Met diezelfde zucht bezield, om alleen tot nut van myne medemenfchen werkzaam te zyn, zal ik uwe aanmerkingen tragten te beandwoorden, en dit zal ik zoo lange doen, als 't U behaagt, die met dezelfde befcheidei heid voortedraagen, het geen ik reden heb te blyven verwagten, terwyl het U zoo wel als my enkel te doen is, om de waarheid optefpooren. Dat veelen de Inenting der Koepokken voor eene Geneeskundige Kwakzalvery aanzien, verwondert my in geenen deele, voor eenigen tyd verfeerde ik in hetzelfde denkbeeld; dan de zoo veele overtuigende bewyzen, die ik naderhand van mannen van beproefde trouw en ondervinding in dit ftuk kreeg, hebben myne denkwyze veranderd. Ik heb geene de minfte redenen, om de gevallen , door de Heeren Apothecar Cooke en den Chirurgyn Thornton, in de Monthly Rtyiew- befchreven, in twyffel te trekken ; dan het zy my geoorloofd, daarop eenige aanmerkingen te mogen maaken. iV. Deel. Gy weet, Mynheer! buiten twyffel, dat de Koepokken geene ziekte zyn, afkomftig van de Koeijen zelve, maar dat dezelve haren oorfprong aan een gebrek in de hielen der Paarden, 't geen de Engelfchen the Greafe noemen, verfchuldigd is; dat zy, die deze Paarden beI handelen, en daarna de Koeijen melken , deze jziekte tot de Koeijen overbrengen; — dat deIzelve tot de menfchen, zoowel door het behandelen der Paarden, als door rt melken der Koe'i!jen, wordt overgebragt , doch dat deze ziekte jdit eigenaartige 'heeft, dat zy, aan den mensch door de Paarden overgebragt zynde, de menfchen niet voor de befmetting der gewoone Kinderziekte beveiligt, doch dit dan eerst en zeker doet, wanneer de Ziekteltof eene ontaarting en verandering in het Ligchaam van de Koe heeft ondergaan, en daarna tot den mensch is overgebragt. Nu blykt niet uit de door U aangehaalde voorbeelden, of de menfchen, van welken m het 'Monthly Reyiew gefproken wordt, door de Koeijen zelve, dan wel door de Paarden zyn aangeftoken? Dan, offchoon het eerfte zelfs plaats hadt, neemt dit echter niets van de waarde der Koepokken, noch van derzelver meerdere of mindere gerustftelling, tegen de belmetting der natuurlyke Kinderziekte weg. In Engeland, en vooral in Gloucestershire, waar deze ziekte zeer algemeen, zoowel onder de beesten als menfchen, heerscht, heeft de ondervinding duidelyk geleerd, dat men tweeërlei ioort van Koepokken vindt, eene waarc en eene onechte foort. Dat de eerfte altyd beveiligt egen de natuurlyke befmetting der Kinderziekte, kan ik met duizenden van voorbeelden ftaaven; de laatfte integendeel doet dit zelden of nooit, even min als de onechte Pokjens, zoo als Waterpokjens , Steenpokjens , en verfcheidene Epidêmien van Kinderpokjens , welke zeer geloofwaardige Geneeskundigen befchreven hebben,-dit ook niet-doen. — Daar nu de Koepokken, ingeënt zynde, geen uitflag noch zweeren vooTdbrengen, is het onderfcheid tuslchen S de  ( 138 ) de echte en onechte foort moeilyk te onderkennen, en'dit bedriegt zeer ligt hem, die dezelven niet meennaalen heeft bygewoond; en hét is eerst zedert onlangs, daf'de menigvuldige ondervindingen van eenen Jenner en" WoodyVh in Engeland, en van eenen /tuben '\\\ Frankryk , een vast cJiaracJerisiiek onderfcheidsteken tusfehen de echte cn onechte Koepokken hebben doen kennen; en dus' gclove ik met U, myn Heer! dat iemand, zonder daarmede bekend te zyn, zich aan het inenten der Koepokken begevende, deerlyke misflageii 'begaan kan. — Dat er zulk eene foort van onechte Koepokken is, lydt geen twyfel: een' Jenner, die in Gloucestershire zoo menigwerf die Ziekte , zoowel in Koeijen en Paarden, als by menfchen, waarnam, zag hiervan veelvuldige voorbeelden; hy heeft opgemerkt, dat zommige zweeren in de Ipeenen der Koeijen, die deze Ziekte hadden, geen Jpecifiek vergif in zich bevatteden; dat de dof, of door ontbinding , of door verrotting , of door het lang bewaaren bedorven, ook deze onechte Koepokken voordbragt, en dat dit zelfde plaats vindt, als men met doffe inent uit puisten, die zeer derk aan het zweeren zyn; uit alle deze zag Jenner onechte Koepokken geboren worden. Nu blyft my nog over te bewyzen, myn Heer! dat de onechte Koepokken nooit, en de echte daarentegen altyd beveiligen voor de befmetting der natuurlyke Pokjens. — Het is geen wonder , dat in Engeland, en vooral in Gloucestershtre, veelen, die de Koepokken doorgedaan hebben , naderhand het flagtoffer deiKinderziekte wierden; de gemakkelykheid toch, waarmede de lyders de eerde Ziekte doordaan, maakt de hulp des Geueesheers onnodig, en hierom is het, dat menige Moeder, Baker, ja zelfs Boer, de Koepokken aldaar zelve inent, van welken men niet vertrouwen kan, dat zy de echte van de onechte Koepokken konnen onderfcheiden. — De Heer M'oodville hadt hierom, trent een aanmerkelyk geval: een zeer fatfoenlyk Heer in Engeland verzocht hem, zyne beide Kinderen met Koepokftoli'e inteëntén, zy kregen ook beiden die Ziekte, doch de één in een zeer hevigen graad, de ander in een zeer geringen graad; beiden geheel herdeld zynde, zeide de Heer Woodville, dat de Zoon, die de Koepokken in 'den geringtfen graad hadt doorgedaan, zich : veilig kon rekenen tegen de befmetting der natuurlyke Kinderziekte; terwyl de andere integendeel, die dezelven in een derken graad hadt doorgedaan , zich aan zulk eene befmetting blootdellende, allerwaarfchynlykst zoude aangedaan worden , en daarom nog eens .moest in¬ geënt worden. De Vader, de redenen hiervan niet begrypende, zag dit voor Kwakzalvery aan, en weigerde het andermaal toetedaan , doch naderhand hierover nadenkende, liet hy de beide Kinderen de natuurlyke Kinderziekte inenten ; de een bleef, volgends de voorzegging van IVoodyille, geheel vry, en de andere werdt het rampzalig flachtolTer, en dierf. Het zoude my weinig moeite kosten, hiervan meer voorbeelden aantehaalen ; — doch tot bewys, dat de echte Koepokken iemand veilig en zeker dellen tegen de befmetting der natuur, lyke Ziekte, dient dit, dat de Heer IFoodvitlc, welke zedert verlcheiden jaaren te Londen Geneesheer is geweest van het Inëntings - Hospitaal, en die daar de Inenting met den allergewenschtden uitflag ook zoo lange heeft in 't werk gedeld, tot dat hy ten volle overtuigd was van' 't voortreflyke der Inenting met Koepokdoffe, — thands in dit Hospitaal geene andere doffe meer gebruikt, en nu reeds op die wyze duizenden heeft ingeënt, welken er niet alleen allen gelukkig van herdeld zyn, doch van welk getal hy ook naderhand eenige duizenden de natuurlyke Kinderziekte heeft ingeënt, zonder dat één van die allen is aangedaan. Zo dit nog geen bewys genoeg opleverde, zoude ik nog veel meer berichten dienaangaande van MarJ'chal en anderen konnen optellen. — Voeg hier by , dat de ingeente Koepokken zoo ' weinig befmettelyk zyn, dat een ingeënt Kind, by een ander hapende, t geen de natuurlyke Pokjens nooit gehad heeft, hetzelve niet aandoet, waarvan ik ook reeds in deze Stad voorbeelden zag. Zoo laat ook een zoogend Kind zyne Minne onbefmet. — Hierby komt nog, dat de ingeente Koepokken zoo goedaartig zyn, dat zy van eene hoog zwangere Vrouw zeer goed worden doorgedaan. (*) ° Dan eerlang hoope ik door de voornaamde Engeljche en Franjclie Geneesheeren in ftaat gcdeld te worden, om al het geen voer en tegen deze Inenting te zeggen valt, aan het Publiek meer uitgebreid medctedeelen. Ik verlang bartelyk met U, myn Heer! dat hier te lande doorllaande proeven mogen genomen (*) Nog verdient hier opmerking, dat het Engelsch Gouvernement, 't geen men (welke politique denkbeelden men ook voede) niet ontkennen kan, dat zeer peel werks van deszelfs Navale macht maakt, en van t welk men dus voorondsiflellen mag, dat het de sorg over zyne Vlootelingen zeer ter harte neemt, jevolen heeft, dat alle funderen van Matroozen op lis wyze zouden worden ingeënt.  ( 139 ) doen kennen?'— Over dat alles, als buiten den kring myner overweging en waarneming liggen-de, zal ik my niet vermeeten iets te zeggen. vVaarfchynlyk mogen wy ons eerhuig met gewigtige ophelderingen aangaande veele der opgenoemde byzundermden vleijen , en zeker is het, dat my veele data (vooraf vereischte kun- -iigheden of waarheden) mangelen, zonder welken men worden, in hoe verre de met Koepokftoffe •ingeente kinderen of perfonen voor de natuurlyke befmetting vatbaar zyn of niet, ten einde, zo al het geen daaromtrent in andere Landen gebleken is, ook hier bevestigd mocht worden, wy dan het genoegen mogen ondervinden , dat de natuurlyke Kinderziekte- onder het aankomend geflacht niet langer zulk eene verwoesting moge aanrichten , als waarover in dit zelfde jaar, helaas! veele Ouders nog treuren! in de Dagbladen van den Raad der Gemeente van Anflcrdam heb ik gezien , dat de Doftoren van de Lande en de Lemon zich tot [het oefe nen der Vaccinatie aangeboden hebben ; wy wenfehen haitelyk, dat de Raad dt,r Gemeente in hare wysheid moge befluiten , dit verzoek toeteftaan, en dat de Commisfie van Geneeskundig Joevoorzicht geene redenen zal hebben, om hieromtrent ongunfhg te advifeeren, Een zeer voortreffelyk Werk over dit onder werp is: an Inquiry in to the caufes and cfj'cbls ojj l'ariolcc l'accina. By Edward Jenner. Londct l8co, 't welk Ik verneem, dat eerlang in hei jNeekrduitsch vertaald zal worden uitgegeeven. Uw toegenegen Lezer, BEDENKINGEN nopends eenige zoo nodige ai. s heilzame VOORBEHOEDSELEN, ter weering der in SpANJEN en elders woedende P E S T- KOORTSEN. {Bricfsgewyze aan de Schryvers van dit 1 Dagblad medegedeeld.) Burgers! / De aart en (trekking van uw Blad, uwe en c myne zucht om nuttig te zyn, en een hartetyke |.£ wensch? dat men toch, terwyl het nog tyd is, je niet verzuime om ons reeds te veel geteisterd c V;aderland onder Gods zegen te behoeden voor f die verlehriklyke plaag, welke uit Afrika naar d Europa overgeflagen, in zommige landen, vooral i< in Spanjen, zoo geducht en hardnekkig woedt— d een warme geestdiift, kortom, voor het heil y der lydende en bedreigde mensehheid — deeden v, my de pen opvatten, en het beiluit volbrengen, g i m aan UI. eenige eenvouwige gedachten, over ii >U onderwerp voortedraagen. Ze zymgeenszins a ; het uitwerkfel van eene konstmatige befchouwing, noch het produel van eenen man, ingewyd in de School van Hippocrates; neen, natuur , gezond verftand , een goed hart, een waarnemend oog, en dc beste gezindheid voor myn Vaderland, hebben my dezelven ingegeeven. Mochten zy in uwe fchatting eenige waarde hebben, gy kunt er dan naai welgevallen, ten behoeve uwer Lezcren, gebruik van maaken; ik zal met vermaak zien, dat de aandacht van meer bevoegde kenncren door myne ongekunlleldc voortellingen gewekt worde, en ik' langs dien weg aanleiding geeve , dat anderen wat beters leveren. Intusfchen ben ik Uw genegen Lezer M. Wat er van de thands in Spanjen heerfchende -■metkoons ook zyn- moge : — of zy indedaad niets anders? dan eene kwaadaartige Hospitaalkoorts — dan of zy van eene gelyk'aartige foort net de zoogenaamde Amcrikaanfche Geele Koorts — □f wel eene eigenlyke Pestbefmeiting zy; .— van waar en 1'angs welke wegen deze ontzettenIe plaag het eerst in Europa zy overgekomen; — )f alleen de Koophandelsgemeenfchap met Afrika iü Amerika, dan of ook de rampen en ongemakken /an eenen zoo langdurigen Oorlog, dejammerlyke irmoede , gebrek aan reiniging en bedorveue /oedzels, welke in het gevolg van dien menèhenverdelger de landen doortrekken, hebben aygedragen, om aan de uitwerkfelen dier ziekte mik eenen fnellen voordgang en doodlyke kracht e geeven; — welke de naaste oorzaken eener :oo geduchte voordfmetting, de waare natuur :n het beloop der ziekte , de kentekenen van lerzelver aanwezigheid , de uitwerkfelen van ïare mededeeling , zoo op de vaste deelen als >p de vochten van het ligchaam zyn; — hoetanig eenen gang zy houde in de onderfcheidene eriodes van hare uitbotting en fcheiding; welke 'oorzeggingen men op min of meer vv'ïsfe, onervindelyke gronden kan doen omtrent haren raad van hevigheid en eindelyken uitflag; — indeiyk, welke geneeswyze en voorbehoedmidelen eene nog jeugdige ondervinding tot nog je als de beste in dit i ntzettend geval hebbe oen kennen?'— Over dat alles, als buiten den ring myner overweging en waarneming liggen-e, zal ik my niet vermeeten iets te zeggen. Waarfchynlyk mogen wy ons eerlang met geigtige ophelderingen aangaande veele der opdoemde byzundertn.den vleijen , en zeker is et, dat my veele data (vooraf vereischte kun- igheden of waarheden) mangelen, zonder wel-  C 140 ) I:en het belagehlyk zoude zyn , zich asta É«l Onderzoek van dien moeiiyken aart te waagen (*;. ik wii alleen als menfchenvriend, als wereldbefchöuwer , als beoefenend Wysgeer eenige bedenkingen ftrooijefi, die my toefchynen van eenig gewigt te zyn in de tegenwoordige oogenblikken, tot het aanwyzen ofuitde .ken van zulke middelen, als vereischt zouden mogen worden, of gefchikt konnen zyn, om aan den voordgang der befmetting eenen Iragboom te (lellen , en ons lieve Vaderland, behaagt het Gode, te hoeden voor de aankomst van dien VerderfsEngel. Is het niet vreemd, dat de mensch te zorgloozer wordt, naarmate hem vreeslyker gevaaren van nader by bedreigen? De berichten van Pest en Geele Koorts, uit andere werelddeelen tot ons overgewaaid, plèegen voorheen by veelen eenen vry gevoeligen indruk te maaken. Men i'prak er met elkander over — men toonde weedom over het lot dier befmette landen — men fchatte zyn voorrecht van in een land te woonen, min bedreigd d-jor foortgelyke verwoestingen — was men Godsdienftig, men dankte de Godheid voor die gtmftiger lotbedeeling — en was meiin de gelegenheid, om te heipen zorgen tegen de overbrenging van foortgelyke beirriettingeii op onzen bodem , dan liet men daartoe niets onbeproefd. — Zedert eenige jaaren heeft alles eene andere gedaante verkregen. Men leest dagelyks van Smetkoortlen, die overal, waar zy komen, ongehoorde flachtingen aanrichten; men ziet, dat het kwaad van meer dan éénen kam doordringt, ons land nadert, en in het hart van ■ Europa, dreigt post te vatten; men verneemt, dat de Britfche Vloot met dezen doodlyken fmei van voor Cadix te huis gekeerd is; dat ook daarop, en naar allen fchyn ook reeds in zom mige Britfche Havens of Eilanden, als Guernfey. ffcrfcy, St. Marcoff enz. de ziekte woedt; mei berekent zeer juist de menigvuldige gevaaren. waaraan wy zyn blootgefteld, om eerlang mede een geducht bezoek van dezelve in dit land te ontvangen; — en met dat al — de zaak fchynt maar weinig indruk te maaken op den geest der menfchen, elk gaat zynen weg, en bekommert zich weinig over het geen gebeuren kan. Men is niet op zyne hoede. Niemand vraagt: hoe zullen wy die plaag weeren ? — welk een (*) Wy verwachten eentge ophelderingen dienaangaande, uit een by de Wed. di Groot en Zoon in den Haag aangekondigd Spaansch (tu'kjen, getyteld; Defcnpttom della enfermidad Epidemica, aue tuvo principio en la fkttiai de Cadiz, g£k Reda&.J grillig en onverklaarbaar wezen is toch de hnensch 1 Hy flaapt in den top der mast. Hy jfluimen boven de afgronden. Gevaaren, die hem, j p eenen afltand van duizenden mylen , van geheele werelddeelen, deeden zidderen wiegen hem, wanneer zy boven zyn hoofd hangen, in den flaap. Hy fpeelt met het wapentuig des doods, en, terwyl hy den kwaden dag nog verre af waant, komt het verderf hem over, als een wandelaar, en de verwoesting als een fneldoordringend Krygsman .' (*) Ik verdiep my niet in de naaste oorzaken van dit ongevoelig beftaan; ik zwyge van het kenmerkende onzer tyden in dit treurig opzicht5 liever wil ik de (lapenden wekken, en waarfchuwen. Ontwaakt, zorgloos fluimerende landgenooten ! ziet de gevaaren, die u aangrimmen! wapent u in tyds tegen dien doodlyken vyand, welke in optocht tegen ti is! en ach! laat het toch niet nodig zyn, dat anderen, dat vreemden u opfpooren, u dwingen, om te doen, het geen de eerfte natuurdrift van alle dieren hen leert — te zorgen Voor uw zelfsbehoud! Zo er eenig land in Europa is, dat gevaar loopt van eene prooi te worden der doodlyke ('metziekte, welke dagelyks wyder rondom zich grypt , dan is het voorzeker ons Vaderland. Deszelfs ligging te midden van veele, en mbygeplaattte, Handeldryvende volken — de dageiykfche aanftrooming van perfonen en goederen, uit allerleië landen en werelddeelen tot ons gevoerd, zoo te water als te land, — de dicht opeengepakte bevolking, die eene affcheiding van elkander genoegzaam onmooglyk maakt — de kleinheid van het terrein — de verdikking en het nevelachtige van onzen dampkring — het waterachtige van onzen grond, die zulke fterke geleiders van alle befmettende uitwazemingen zyn — eindelyk, de vreeslyke armoede en het gebrek, welke alomme in ons Vaderland, vooral in de groote (leden, zints etlyke jaaren, ondervonden worden ; — dit alles vereenigt zich, om voor de inkomst en den voordgang s ,.van dit kwaad de ruimfte deur open te zetten. {Het overige in een volgend N°.) (*) Na dat wy dit reeds ter Persfe gezonde» bad. den, verneemen wy met genoegen de emftige maatregelen, die met alleen in Frankryk, Braband en Dene* marken, maar ook by ons Gouvernement aanvanglyfe ■ genomen zyn, om dit verfchriklyk onheil afteweerea. 1 Reda&.J I II, OE-  ft. OECONOMISCHE BERICHTEN. V. BULLETIN van Buitenland sche HANDELS- en andere NIEUWSTYDINGEN. (Vervolg van N°. 172. bladz. 124.) De brieven van Stokholm van den 4 November berichten, dat aldaar tyding was ingelopen van de aank-.mst te Mallaga van het Konings -b regat gevoerd by den Overften Lieutenant Fornqui'st, beftemd om de prefemen voor de Bar baryfche Mogendheden ove tebrengen; dat echter gemelde Bevelhebber, de Oorlogs-verklaring des Deys van Tripoli vernomen hebbende, voornemens was naar derwaards te zeilen , ten einde , zo mogelyk, den Vrede te herftellen. De door dén Rusftfchen Keizer gegevene permisfie , om de by het Traftaat bepaalde hoeveelheid Graanen uit deszelfs Ryk naar dat van Zweden te' mogen uitvoeren, hadt aldaar groote vreugde verwikt; men was nu bedagt, om, in dit gevorderd Jaargetyde, een genoegzaam aantal Schepen tot overvoering te zoeken. Volgends bericht van Dantzig van den 7 dezei maand, bleef het weder nog zagr en gunftig voor de aflading van Tarw, waarmede groote fpoed werdt gemaakt, om niet , gelyk m het voorleden Jaar, door de invallende vorst belemmerd te worden; zedert agt dagen was er geene Tarwe meer gekogt. Voords melden de laatfte tydingen uk Londen: dat de aldaar heerfchende fchaarsheid der Graanen* als niet natuurlyk of weikelyk beftaande. weidt opgegeeven, zynde de pryzen, uit hoofde van verminderde navraag, iets gedaald. Men verneemt wyders uit het voormalig Bel sic, dat aldaar officieel was bekend geworden , dat de Franfche Staatsraad zich binnen kort zou de bezig houden met een Plan beueklyk he Tol tarïf, en zulks naar die grondbegmzelei van gematigdheid en' billykheid , die het tegen woordig Eeftuur bezielen; men voegde er by dat hieraan te minder mogt worden getwyfïdd aangezien daaraan thands de onbepaaldfte uitge li-rektheid kan worden gegeeven , doordien d 1 eiemmeringen, door den Oorlog veroorzaakt, daaföp geenen invloed zullen hebben. Laatftelyk waren, volgends brieven van Riga, van den 8 dezer maand, aldaar op nieuw alle Engelfche schepen in beflag genomen, en mea onderftelde, dat deze maatregel zich ook tot de overige Rusfifche Havens uitftrekte. Te Hamburg hütdt mer door fcheeps-gelegenheid vernomen, dat niet alleen de Britfche Schepen, maar zelfs de Eigendommen dier Natie, in Rusland in beflag genomen waren, en dien ten gevolge, alle Engelfche Commercie - Huizen en Magazynen verzegeld zouden zyn. — Tevens werdt nog daarby gevoegd, dat de Rusffchs Schepen thands met Paspoorten voorzien worden, bevattende uitdruklyke waarfchuwing, dat eene vifitatie van het Schip als eene Oorlogsverklaring zal worden aangezien. De ingekomen berichten uit Spanje, gedateerd San Lore-'izo, 6 November, brengen mede, dat de befmetting geene verdere voordgangen, landwaards in, fclreen te maaken, \en de fteifte i.i SevilUn- van 500 tot 350 perfonen daags verminderd was. Bericht wegens de Inschryvingen tot het daarstellen van RUMFO R DSC HE SÖEPKOOKERYEN in ons Vaderland. Behalven het door ons in N°. 173* uit Haarlem daaromtrent geplaatfte, verneemen wy, dat ook in den Haag door de verdienftelyke Burgers de Lange van Wytgaardon en Difk van bJogendorp zulk eene Infchryving geopend is, blykends' de volgende annonce, te vinden in dc Rotterdamfche Courant vta» pg November 1. 1. „ De aannaderende winter, en de enorme duurte van-byna alle t.e^ensm ddelen, heeft de Burgers de Lan^e van tlyngaardcn en Dirk van fJo- ■ gendoip, iri den Haat;, , aangezet, om onder hunne Vrienden eene Intekening te openen en aante- ■ bieden, (en waarop reeds voor ƒ 1200:-:- ingeL jlchreven is gewordi*») utn, uit het provenu dier 1 Penningen, aan behoeftige en braave menfchen, • jgedurende het Winterfaifoen , daaglyks eene , portie Soep , volgends het Oeconomisch Plan des , Graven van Rumford -Ma-ar gemaakt, uittereiken. - Zo men dit menschlievend Plan in andere Ste; den en Plaatfen der Republiek wilde volgen, S 3 geeft  C 14a ) geeft men aan die geenen , welke onkundi? zyn , waarin deze voedende Soepe bedaat ter nalezing op - N°. 108 en 109 der Occonomifch, Courant; daarin wordt omftandig over deze Soe gehandeld, in Engeland en Frankryk heeft mei. Traiteurs, die daaglyks deze Soepe klaar maaken, en voor eene kleine winst dezelve afgeeven. Hoe f ht zoude dit niet in onze meeste Plaatfen konnen gefchieden, vooral zo de Plaatlélyke Regeeringen en menschlievende menfchei: zulke ondernemers wilden tegemoetkomen!" — Ook verneemen wy, dat alhier, te Amfterdam, eenige menfehenvrienden bezig zyn, foortgelyke intekeningen, tot het uitdeelen van vier portiën Soep in de week, gedurende de maanden December, January en February, te bevverkllelligen, zullende, wanneer de Intekening tot een zeker aanzienlyk getal van deelnemeren zal zyn aangegroeid , min of meer geëvenredigd aan de menigte der noodlydenden, in deze groote Koopftad, zoo men verneemt, gemelde lysten aan den Raad der Gemeente alhier worden aangeboden, met verzoek, om nu ook van Haren kant het nodige ter inftandbrenging van dit menschiievend plan onverwyld te bewerkdelligen. — Wy nodigen alle waare en vermogende menfehenvrienden dus by dezen uit, om eene zoo edelmoedige poging door hunne bydraageu en Intekening te onderdeunen, konnende daarmede, wegens de nabyheid van het flreng Sai- foen, niet te veel fpoed gemaakt worden. Zy, die begeeren mochten intetekenen, 't zy voor één of meer perfonen, kostende de achten-veertig portiën in 12 weeken ƒ3 :12:-, gelieven zich te vervoegen ten huize van IV. A. Ockerfe op het Cingel, tegenover de Mennoniteri - Kerk de Zon , of by C. Covens, Konst- en Boekhandelaar " pp den Vygcndam , alwaar de Lysten ter Intekening voorliggen. ï: Tevens be;icht laatstgemelde , dat wegens het fterk debiet, N°. 108. en 109. der U.ee\o-\' nomifche (Courant uitverkocht zynde,, thands ; weder eene nieuwe oplage daarvan door Hem is in gereedheid gebragt , konnende dus een ieder zich thands van deze Ns. voorzien. Dezelve bevatten volledige voorfchriften wegens de ingrediënten tot en de manier van bereiding ^ der Rumfordfche Soepen, en zyn a 3 ftuivers ieder Mü. by< hem en zyne Correspondenten in de Buitenlieden te bekomen. Zonderlinge MACULATUUR. verkoping. De Minister der Juftitie te Parys kondigde mlangs tegen den 21 Mesfidor (10 July) eene ipenbare verkoping aan van 1800 Mynogrammes ieder van ao fgj of c8,ooo CS gedrukte en op de zolders liggen gebleytnc Wetten der Franfche Republiek onder het Direcïoriaal beftuur! — « NATIONALE LOTERYEN. In de Vierde Clasfe der 92de Generaliteits tm Bataaffche Lotery, welke op Maandag-den 24den November is beginnen te trekken, zyn verder uitgetrokken de volgende Nos. en voorïame Pryzen : 4de Lyst. No. 41561 met / 2500:- 38545 — * 1250:- 34898 — * 2000:- Premie. 42784 — '40,000:- Hoogde L# — ' 2000:- Premie. 7054 —- s 1000:%de Lyst. No. 5496 — f 1250:- 12796 —. « 1000:5de Lyst. No. 15770 — s 1000:- 31189 — = 5000: - 26699 — s 1000:. Lyst. No. 29069 — s iooo :- 19996 — e 1000:■)de Lyst No. 13714 — - 10,000:- 27259 —i * 1250:.a'e Lyst No. 30171 — = 1000:\de Lyst No. 5433 — i 1000:de Lyst No. 34536 — > 1000:- Premie. 30215 — ■= 20,000:- 26907 — = 1000: - Premie. 12454 — s 1000 :• de Lyst No, 30977 — * 1000; • AD.  ( 143 ) A D V E R T E N T I Ë " N. *** W. Holtrop te Amflerdam geeft uit den Derden 'Druk van het Algemeen Nuttig en Noodzaaklek Stad- en L and-Huishoud kundig Woordenboek, voor het Daaglyksch Leven; bevattende alles, wat den Burger, Boer- cn I^andman, den Huisvader en der Huismoeder volftrekt onöntbeerlyk is te weeten, ter meer gemaklyke, aangename en voordeelige waarneming van- Ambt, Beroep, Bedryf, Handwerk en Huishouding; ter uitbreiding van welvaart in Koophandel, Fabriek, Akkerbouw, Viftchery, enz. en ter bewaring van Gezondheid, en wederkryging van dezelve, wanneer zy verloren is; ftrekkende bynaêr voor alle Standen, en in alle gevallen des levens, ten ajgemcenen Raadgever ter uitbreiding van tydlyk genoegen en geluk. In duizenden van artykelen,. uit de voornaamile Uit- en Inlandfche Werken over Natuurkunde; Kruidkunde; Geneeskunde; Ontleedkunde; Heelkunde; Scheikunde; Apothekerkunst; Natuurlyke Historie; Paarden-, Runder- en Varkens - Artfeny; Hovenier- en Warmoefierkunst; Landbouw; Jagt; Visfchery; Wynöogst; Brouwery; Paardenfokkery; Vee-, Byën- en Zydeteelt; Kookkunde; Burgerlyke Rechtsgeleerdheid; Civiele en Notariëele Pracïyk; Huishoudkunde; Koophandel eu Zeevaart; Krygswezen te Lande cn ter Zee ; Landmaatcn enGewigten; Fabrieken, Handwerken, enz. In drie Deelen compleet, naar de orde van het a, b, c; meer dan 2000 bladzyden, zeer digt gedrukt in groot iamo. Vermeerderd door wylend Dr. P. Boddaert. — Dit Werk kan en zal by veelen het gemis vergoeden van hetjzeer uitgebreid Huishoudlyk Woordenboek van Chomel, welk hier als in het kleen gevonden wordt. Men heeft, ten einde het ruim en ryklyk gebruik deszelven, met het daaraan verknogt nut en voordeel, ten minfte door geen' te hoogen prys, gehinderd noch verkort worde, by gelegenheid dat het boek voor de derde maale werdt gedrukt, zoo veel doenlyk getracht, zulk Formaat en Letter te neemen, als het getal der bladen zoo min mooglyk vergrootten ; en is hierin zoo wel geflaagd, dat de drie Deelen, compleet •van A)tot Z , te zamen op niet meer dan ƒ6:-:- te ftaan koomen: voorwaar eene kleinigheid» naar gelang van de qualiteit des Werks, en de quantiteit der Boekdeelen, *j* By den Boekverkooper W. van Vliet te Amfterdam, is gedrukt, en alöm te bekomen, een Werkje in eenen geheel nieuwen fmaak, betyteld: Magazyn van Spreekwoorden, opgehelderd door Foor beelden en Vertellingen, tot een Leesboek voor de Jeugd. Zy, die de proef kennen, door den zaligen Martinet weleer genomen, om eenige Vaderlandsche Spreekwoorden optehelderen en langs dien weg de Jeugd te onderrigten, een Werkje, dat zoo fterk gezocht en meermaalen gedrukt is, en daarmede dit Magazyn vergelyken, waarin men niet alleen een aantal Spreekwoorden, voor het grootfte deel door Martinet niet aangeroerd, voor de Jeugd verklaard, maar ook telkens met aangename Vertellingen doorvlochten heeft, zullen moeten belyden , dat hetzelve voornoemde verzameling van dien beroemden Man niet alleen veilig kan ter zyde gefteld worden, maar ook van een nog veel algemeener en uitgebreider nut mag worden geacht. Hoewel bykans dertien vel, ten uiterfte netjes gedrukt zynde, groot, heeft men hetzelve op den geringen prys van 16 ftuivers gefteld; kunnende het ook zeer goed tot 'St. Nikolaas en Nieuwejaars-prejènijes aan Kinderen gebruikt worden. V By de Compagnie van Kousfen -reedery te Haarlem, zints ruim vyf jaaren ten algemeenen nutte opgericht, worden thands gefabriceerd veelerleië foorten van Gebreide en Geweeven. Wolle, Sajette, Gatoene , Half-zyde en Zyde, effenc en geribde Kousfen, alsmede diverfe foorten van Vesten, Pantalons en Handfchoenen. Nog heeft men aldaar een aanvang gemaakt met het fabriceeren vau 'Wolle Mutfen, die voor Militairen gefchikt zyn. MARKT-  C 144 ) MAR KT PRYZEN van KOOPWAAREN en LEVENSMIDDELEN. GRAANEN, enz. Te Amsterdam, den 1 December. gg'- Tarw. Voorl. Roode perL. 2753325 Witte . . 275.8325 Gron.en Old. . . 2753325 Voorl. Gron. en Old. Ror>de .... 270a 330 Friefche .... 3003360 Zeeuwfche . . . 3303390 Vlaamfche, Roode 3203360 — Witte 300 a 400 Rogge. Bovenlandfche . 290a300 Brab. en Vlaamf. 280a 296 Gedroogde . . 296a;;40 Gmt. Voorlandf. Winter 1903230 Friefche dito . . 1903230 Gron. en Old. Winter 190a 230 Zeeuwf. en Ov. Wint. 190a 230 dito Zomer . . . 1753220 Haver. Brouw . . 130a 140 Witte Voeder- . 96a 116 Boekweit. Voorlandfche . 60 a 70 Amersf. en Gooif. 6c a 73 P-aardeèoonen .... 45 of Te Dordrécht, den 27 November. Tarw. Oude Zeeuwf. per L. 395 a 410 Beste nieuwe . . 395a43o Gemeene . . . 2603395 Blaauwe .... 260 a 395 Zomertarw . . . 2403325 Rogge. Zeeuwf. en Inl. per Z. 353 :7 Br. Vl.enBov.perL. 2.90a 30c Garst. Zeeuwf. en Ov.Zom. 3,6a 46 ■€ dito Winter . . 443 sccC SpeIt, Nieuwe, per Last 15.3 28-£ Haver. Inlandfche Brouw 24329,^ dito Paardevoer i8a25,-£ Boekweit op 140 fl? wigt 62364-^ Paardeboonen nieuwe . 40342c£ Duivenboonen. * . . 423440? Witte Boonen per Z. Zak . Ze Rotterdam, den 24 November. Taryv. OudeZeeu. perZ.Z. 46348 fi Nieuwe, dito . 50352.8 Gemeene dito . 403 48 S Boekweit. VI. 154f?perL. "1 „ Brsb. op dito. J 50 ^ Klei zonder wigt 56a57o£ Gaist. Winter per Hoed 98 a io4gl. Zomer dito . 833 98gi. Rogge. Zeeuwf N. . . 30a 32 Haver. Zeeuwf. Brouw, 5236031. dito Voeder . 443 50 gl. Graauwe Erwten per Z. . 38340 A7, Witte Erwten per ZaR 28a 32 g N. Blaauwe dito per dito 34340 fi Witte Boonen per dito 38 a 45 3 Te Haarlem, den 1 December. Haver. Voer- per Zak ƒ 4^4! Garst. Gemeene .... 4135 Pel- - 6ia7 Ie Amfterdam, by C. C O V E N S, Boek- en Kunstverkooper op den Vygendam. 1 Paardeboonen ... ƒ a 7 Rogge rojsioê '1 e Utrecht, den 29 November. Weit. Witte .... ƒ 2iia22i Roode ..... T9ia2o£ Nieuwe dito . . . i8fai94- Rogge I4iai5§ Boekweit I5èai6£ Garst. Winter . . . . io^a \ Zomer ... 7|a 9I Haver 4fa7§ Capucyners. Grooce . 22 a24 Middelfoort Kleine . . . 18 ai9 Graauwe Erwt. Groote 22 a24 MfiUèlf, Kleine . 2c§a22|- Ongelez. 18 3 19! Groer.e Erwt. Groote . . 22 a23 Middelfoort dr. a20 Kleine zuiv. i8ia| Ongelezene . i6iai7| Witte Erwten . . . . ióèa 17 Witte Boonen a 33 Bos/che dito 26 a27 Paardeboonen .... 10 a \ ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN en KOOPWAAREN. G er aff i ne £ rd i! S.üike1s «12. ! te Amsterdam den i Decj cember, en te Dordrecht den i December. i Candybrooden 36 237^1 37 a38 § toeijerbrooa. 33 a 34 i 331a 34Ï Raffinaden 29 a 30 j 2p|a 30I Melis/en 2 f8 .27^3 28 ; 27^3 28 dito 3 24|a ï6\ 25 a 264 Lompen . 23 a 24 j 23 3 23^ 1 Stamp[uiker \ z^i'* 2/ Basterden . isia 21 j is^a 2ii Cand. Best Wit 38 a 40 j . Gemeen dito 31 a 37 j / Basterd dito j V24 a 40 Geel dito 26 a 30 1 Bruin dito 234"a 24! J Syroop. Bruine a 80Sj 77 a 78B Ti? Dordrecht enz. van 26 No- vember tot 6 December. Vtasjen. RuuweperSteen 34 a 52 ft. Meekrappen . .... Styf/ei te Amfterdam. . . . f 28 Koolzaad. Ini. en Zeeuw. te Amfterdam / 80 a 85 te Dordrecht te Rotterd. pr L. Hennipzaad. te Utrecht Zaailynz. teDord.pr. 81. 100a 160ft. Olyën. Raap- p. Aam/82| Dord. 83 a 84 Lyn- . . -72| a78 Hennip- . -8o| Raapkoeken, per loootë Dord. 83 a 84 Lynkoeken. . 115 a 120 Tabak, Inlandf. te Amft. f 12 a 44 Carotten . . . - 42 a 48 DRINKBARE WAAREN. Moutwyn. te Dordrecht . . i6T§©£ te Amft. per Asm a64o6 te Schied. de 30 V. if§ ^ Gentver. te Dordrecht . . 17| eC te Amft. pr. Aam a66i c£ te Schied. de 30 V. . 17Ï cC Z U I V E L S. Kaas. Leydfche 't Schp. ƒ 40 a 42 Stolkfche . . . - 24 a 28 Edamf Roodkorst van 10 en 20 fê. . - 27 a 30 dito van 4 ffi. . . - 27 a 30 Frief. Kruidkaas . - 28 a 32 Boter. Delftfche . . - 50 a 51 Leydfche . . . - 48 3 50 Friefche Grasbot. - 45 a 47 Stslbor. te Leeuwaarden . - a 2,8 te Sneek ... - a 29 op de Lemmer . - a 28 BINNEN- en BUITENL. EFFECTEN, den 1 December. Bot.Ref. iosb. 1800. 4pCt.9443 98i 1801. — 8i^a 82 1802. , — 68 3 f 1803. — 58 a 59 1804. — 5S|a 54J Na den Vrede . . — 42|a i Geforc. 1795 en 96. 2j — 37ia 38 Vrywill. Negot. . 5 — 59§a 60 Heffing, Apr 1800.3 — 43* a 44 N Schuldbr.(Uitl. 5 — 68 3 \ — • (dito) 4 — 58 a 59 (dito) 3i— 55ia \ . . 3 ~ 42«a I Gelder/, fchaêvr. . 4 — 4253 43| Braband/che dito . 4 — 42|a f Oblig. Rusland . 5 — 82|a 83| Weenerbank. 5 — 58ïa 60 dito . . 4 — 50{3 51! Pruis/en 5 — 99^3100 Deen/. Tol I. 4 — 96^3 97$ 7.weeden . 5 — 974a i -5pan/'conv.98.5 — JQSk 75?] dito . . 3§— 54?a % Amerika .5 — 9ö4a 97|- dito . . 4 —- 87 a 87Ï dito met Pr. 4 — 984a 98| Keizerlyke Coupons - — 4843 49| Franfche Infcriptiën 5 — 32* a 33 Beleen bankgeld. 984399  OECOIOM1SCHE COU1AIT. TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE, NYVERHEID, KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN, TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN» [NB. Het ons toegezonden Iets tot onderfland van thands builen werk zynde Arbeidslieden, zal zeker in N°. 176. geplaatst worden.] I. OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. Zaaklyk UITTREKSEL uit de Beruchte MEMORIE, onlangs' dooij den Burger HALLER aan den EERSTEN CONSUL van Frankryk aangeboden, over de STA ATS-INKOMSTEN en UITGAVEN der Fransche Republiek, in het IXe Jaar. TT angs eenen onmiddelyken weg dit ftuk, 't geen te Parys veel geruchts maakte, bekomen hebbende, en hetzelve vindende van eenen aart, dat de inhoud in meer dan ééu opzicht de aandacht onzer Landgenooten verdient, temeer, daar veelen hunner in de Franfche Fondfen een onmiddelyk belang hebben, en vermids de Schryver eenige overwegenswaardige bedenkingen nopends de direSte en indirecte belastingen voordraagt; — fpoeden wy ons, om in dit en volgende Nos. een beknopt uittrekfel uit deze Memorie aan het Publiek medetedeelen. de Uitgevers.] Het ftuk, 48 bladzyden in 4» beflaande, is getyteld: Au Premier Conful de la Republique Frangaife, fur les Recettes & les Dcpenfes Publiques, pour le Service de fan IX. Vendemiaire, an 9. (OStober, 1800.) De Schryver gaat uit van de aanmerking, dat het wel gemaklyk valt, een Budget of jaarlykfche IV. Deel. berekening van Staatsbehoeften te maaken of te vernieuwen, zo men het te kort Hechts by de oude fchulden, en dezen op de lyst der nominale of papieren waardens plaatst, doch hy doet tevens zien , dat zulk eene handelwyze niet alleen de byzondere Leden der Maatfchappy benadeelt, maar ook by gevolg voor den Staat zelve doodlyk is, en geheel ftrydig met de erkende grondbeginfelen van het tegenwoordig Franjcie Gouvernement. — Inzonderheid fchynt de Burger Maller aanleiding tot zyne Memorie te hebben genomen uit een Engelsch Werkje van F. Gentz, onlangs in t Fransch vertaald, onder den tytel: Esfai de F. Gentz fur Padmni/iration des Finances de la Grande Brttagne (*), waarvan hy de grondbeginfelen wilde toepaslyk gemaakt hebben op het Financieel Beftuur van Frankryk; gevende hy, wegens de op handen zynde aan' bieding van het Budget voor het 1X= Jaar aan t Wetgevend Ligchaam, by deze gelegenheid daartoe zyne denkbeelden aan den Lerflen Conful ter beproevinge op. Zyne verhandeling is vierledig. 1. Onderzoekt hy, of Frankryk door deszelfs Staats-inkomften en Belastingen in ftaat zy, om 1. deszelfs gewoone uitgaven, a. zyne te betalene Ititeresfen, nevens de trapswyze afiosfing zyner openbare Schuld (amortisfement graduef), en 3. de buitengewoone uitgaven in tyd van oorlog — te beftryden of goed te maaken ? Om hieromtrent met grond te beflisfen, herinnert de Schryver de bekende zekeiheid der gewoone uitgaven van de Franfche Republiek, wel- (*) [Men vindt daarvan een uittrekfel in VEfprh des Jouraaux, N°. an VIII. p. Redaiï.~}  C Hó ) welke hy bepaalt op 280 Millioenen Francs C*)*j te weeten: " Voor de kosten van den Oorlog (voor 1789 bepaald op 90 millioenen) .'130 Mill. FrS - _—_ van de Marine, (voor 1789 bepaald op 45 millioenen) 70 Mill. Fr. —— de overige gewoone uitgaven, berekend by het rapport van Arnould aan den Raad der 500M1 in het Vlle Jaar , en thands vooral niet hooger gefchat 80 Mill. Fr. 280 Mill. Fr. De openbare Schuld, waarvan de Renten tot de afdeeling der gewoone uitgaven behooren, is van drieërlei aart. i. De in het Grootboek van Frank, ryk gevestigde Schuld, waarvan werklyk de Renten betaald worden , bevat het geconfolideerd f van de altoosduurende en Lyfrenten, benevens de Penfioenen en Jaargelden, bedragende op zyn hoogst eene Rente van 70 millioenen , en misfchien zou uit de Rekenboeken der gedaane betalingen blyken konnen, dat deze aanflag nog te hoog is. Ondertusfchen is zy berekend i naar de grootte van het crediet, aan den Minister der Financiën geopend ter betaling van de 6 eerfte Maanden van 't Jaar VUL 70 Mill. Fr. 3. De ■provifioneel geliquideerde of te liquideeren Schuld, (Rentes Provi/óires genaamd), waarvan echter nog geene Renten betaald zyn tot hiertoe, zal, na aftrek van 't geen daarvan reeds in betaling van aangekochte Nationale Goederen gegeeven , en dus vernietigd is, niet meer aan Renten bedragen, dan .... 25 Mill. Fr. Tranfporteere 375 Mill. Fr. (*) [Men weet dat de Franc, fchoon naar gelang - Tan de Wisfël - Cours van tyd tot tyd-iets in waarde verfchillende, nagenoeg, iaftuiver-s HoUandschbedraagt. Tranfport 375 Mill. Fr. 3. IIet te kort of de achterftallen van 't Jaar V—Vfil, nevens alle andere krytende Scnuldeii , die noodzaaklyk vereffend dienen te worden, konnen een Capitaal bedragen van 200 millioenen; doch om niet te weinig te rekenen, ftelt men daarvoor aan Jaarlykfche Renten . . 15 Mill. Fr. 4. Men moet voor een zinkend Fonds (caisfe d''amortisfement) , vermeerderd door de jaarlykfche infterving der Lyfrenten, Hellen eene Rente van .... 5 Mill. Fr. By gevolg is het Totaal der gewoone uitgaven , .... 395 Mill. Fr. (.Het vervolg in N°. 102.) Uitnodiging aan het Publiek, ter meer algemeene verspreiding der HUMFORDSCHE SOEPKOOKERY. / (Uit de Hamburger - Addresf-Comptoir -Nachrichten, van 27 November jeSco.) Nimmer was de duurte der levensmiddelen, waarvan de Armeftand voDrnaamlyk leeven moet, zoo algemeen, als thands. — Offchnon ook de ligging onzer Stad (Plamburgj, en de wyze voorzorgen zoo der Regeering als van byzondere Burgeren, ons tegen het gebrek verzekeren, lyden echter duizenden huisgezinnen, veel, door de voor hun onbetaalbare pryzen der noodzaaklykfte levensbehoeften. Het minfte, dat een mensch tot onderhoud van zyn leven nodig heeft, en het goedkoopfte, dat hy zich kan aanfehaffen, is weeklyks Een Spint Brood a . . 20 Jj (*) Lubuh Twee Spint Aardappelen 16 — 1 gg Smout of Vet . . 12. — 48 & De gewoone manier des gemeenen mans, om zyne Spyzen te kooken over een open vuur, .neemt (*) Eea fl of Schelling Lubsch bedraagt ongeveer een ftuiver Hall.,, gaande daarvan i& in een Mark vao 17 ft. Holk C-'. Reda&l  C M7 ) Tranfport„48 g neemt ongelooflyk veel brandftof weg. Hy kan zich zyne maaltyd, hoe gering ook, niet onder de 12 Turven (Sohderi) toebereiden of warm maaken, en al ftelt men daarvoor flechts de helft, dan nog' kost hem de weeklyks benodigde brandftof ten minne ...... 8 $ Voor. ongeveer 31 gg ellendig voedfel betaalt de arme dus 8 ftuivers daags, zynde dan nog het tydverlies ter bereiding van deze maaltyd niet berekend. De arme-, zelfs fchoon hy enkel voor zyn perfoon te zorgen hebbe, kan zoo veel niet betaalen, wanneer hy daarenboven voor huis-of kamerhuur, brand, licht en drank, van welken aart dan ook, iets van zyne verdienden misfeii moet. Het is te düchten, dat in de eerfte maanden van het ophanden zynde jaar , wanneer de Kool en andere niet zeer duurzame Groenten verteerd zyn, en de uitvoer van Aardappelen uit andere oorden verhinderd of door het befloten water belemmerd is, deze ramp nog te drukkender worden zal voor de armen, daar zy alsdan niets of althands weinig konnen verdienen. Hoe welkom moet ons derhalven de ontdekking der Rumfordfche Soepen niet zyn, volgendb welker manier van zamenftellnig en bereiding ao loot vaste voedzelftoffen genoegzaam zynom den arbeidsman eene verzadigende en gezonde maaltyd te verfchaffen ! Rekent men voor eiken dag a maaltyden, dan leveren op deze wyze 40 loot voedzel meer uit, dan 112 loot op de gewoone wyze. 14 Menfchen leeven dan van eenen voorraad, die anders ter naauwernood voor 5 monden toereikte. By deze bezuiniging komt nog die der brandftoffen , daar, volgends de Rumfordfche methode, eene veel grootere hoeveelheid Spys op een befioten vuur bereid wordt. 140 fctensportiën Rumfordfche Soepe konnen in het minst gunftige geval zelfs met 30 Turven (Sohdenj gekookt worden, daar de arme, op de voordeeligfte wyze alles overleggende, voor zyne maaltyd 6 Turven (Sohden) nodig heeft. — Hier ftaat dus de bezuiniging, als 14 tot 1. De Etensportie Rumfordfche Soep kan, als men dagelyks een volle ketel er van kookt, en alle de by komende kosten er onder berekent, voor a $[(a ftuivers Hollanchch') verkocht worden. De arme bekomt dus voor 4 ftuivers in twee portiën ongeveer 4 tg gezonde , voedzame en, fmaaklyke Spys, die met een weinig oplettend-' heid dagelyks kan worden veranderd, terwyl de bovengemelde 35 fg armelyk voedfel, welke, klaargemaakt naauwlyks 25 eg bedraagen, hem 8 ftuivers kosten. Alle deze daadzaaken zyn het refuhaat van onze eigene en anderer veeljarige ondervindingen. Reeds van den jaare 1796 af bediende men zich te Londen van deze hoepen, en toen reeds werden dezelve als een behoudend middel voor de armen aangemerkt, daar de prys der Graanen echter ï laager ftondt, dan op dit oogenblik. Te Amfterdam is het gebruik dezer Spyze zedert twee winters ingevoerd. [Indien dit waar is , waarvan wy geene kennis, djaagen, heeft zich het gebruik derzelve tot eenige enkele Huisgezinnen, of eenen kleenen kring van armen , bepaald. Wy ten minfte weeten van geene meer algemeene invoering der Rumfordfche Soepen hier ter ftede, by eenig Gods- of Armenhuis. Rcdaêtf] ln Frankryk werdt verleden jaar daarmede eene proef genomen , en deze Soepkookery wordt aldaar door de Regeering en door vermogende Ingezetenen, zoo veel mooglyk, onderfteund. Zwitferland is in het afgelopen jaar 1798—1799 door middel daarvan vooral bewaard gebleven voor eenen hongersnood. N In onze Armenlchoolen (te Hamburg') zyn, alleen in de twee laatfte jaaren, meer dan 60,000 portiën daarvan aan Kinderen, .Schoolmatresfen en Spinfters uitgereikt geworden, zonder dat aan iemand der Opzieneren eenig geval is voorgekomen , waarin gemelde Spys niet wel zou konnen verteerd worden, [gelyk dc beitryders van deze inrichting goedvinden vooitewendec Redaci.'] Meer zal men niet licht konnen zeggen ter aanpryzing van eene Spys, die den armen voor de helft der gewoone kosten een beter en gezonder voedzel verfchaft, welker bereiding i.| deelen brandftcf befpaart, en, met 5 g§ der zoo fchaars en duur gewordene levensmiddelen, hetzelfde nut doet, welk anders van 14 eg kan worden getrokken. Daar dit alles nu door lange ondervinding bevestigd is, hoe kan men zich dan wederhouden van te wenfehen, dat zoo hier als elders een door de Voorzienigheid zoo recht te pas aangewezen voedings- en bezuinigingsmiddel meer algemeen in gebruik Rome? T 2 Des  ( i4« ) De eerfte flap daartoe is de oprichting van Kook-ovens of Fournuizen in verfchillende oorden dezer Stad (Hamburg) ter toebereiding dezer Soepen, in de woningen van zulke lieden, die zindelyk en ter bereiding van dezelve gefchikt zyn. — Zulks zoude ' weinig moeite en kosten veroorzaken, hadt maar de 'ervaring niet geleerd, dat het vooroordeel de geringere dasZe niet, dan in den ui'eriien nood, toevlucht tot deze Spys - uitdeeling: .doet neemen; een vooroordeel, zoo algemeen te Hamburg , dat men er niet geraden vondt, deze lieden eene zoo onloogchei.bare weldaad optedringen. Hierom zullen de reeds beftaande Soepkoo'keryè'n geenen aftrek vinden, eer de nood aan den man komt, en dan zal het te laat zyn, om aan de oprich.ting van nieuwe Kook-ovens te denken. Men dient dus dezelve thands in gereedheid te brengen, wil men de armen daarvan in den knellenden winter genot doen hebben. Deze niet rechtstreeks tot de armbezorging behoorende aanftalte kan een Collegie van Armmeesteren, gefteld ter uitdeeling van milde gaven aan de behoeftigen, zonder daartoe gelast te zyn, niet op zich neemem [Maar, zou Kerkeraad of Gemeente hen daartoe niet machtigen konnen. Redact.'] — Zulks is ondocnlyk vA'or een Infiituut, dat jaarlyks zu'ke groote 1'ommen nodig heeft, om de geringe Clasfen van wooning, vuur, klceding enz. te voorzien, liet geen zedert deszelfs oprichting zyne uitdeeling verdubbeld heeft, en thands het dubbel betaalt van 't geen het onderhoud cier armen voor 12 1 jaaren kostte. Doch het?elve kan het Publiek (te-*Hamburg^ oplettend maaken op de geldveifpdhng , met welke zedert zoo veele jaaren ; deszelfs aalmoeslen, uit hoofde van de gewoone 1 manier van Spysbereiding, zyn verteerd gewor : den, en het behoort met warmte voor 't belang ; der armen by de Ingezetenen ten dezen opzichte te yveren tot verbetering, [i.oflyk voorbeeld voor alle andere Collegia) of Corporaticn Van dien aart, ook in ons Vaderland! Redacl.'] En dit is het doel der tegenwoordige uitfehry- 1 ving en uitnodiging aan alle weldadige men- £ fchenvrienden, door wier werkdadige hulp reeds 1 zoo veel kwaads afgeweerd cn zoo veel goeds c gedicht werdt. t De fom, die wy wilden verzamelen, by wyze, r yan Intekening, is niet zeer groot. 10 Kook- v ovens in verfchillende afdeefingen dezer Stad S (Hamburg) fchynen in allen gevalle genoegzaam 0 ie zullen zyn. De toeftel van eiken Övenjg ;met de brand- en eetensilofTen , om aan den g gang te komen , kost 100 Ryksdalers; mis- A fchjen zou men nog 50 Ryksdalers bovendien b nodig hebben, urn het nodig vertier te bewerken. Tot de verzameling der penningen zyn benoemd de Pleeren Bartels, l'oght, [■Festphalen., Schutze en Schubeck, die tevens het opzicht zullen hebben over de bereiding der Soepen. Aan de Intekenaren worden , by voorkeus, kaartjens of lootjens, op welker vertoon eene portie Soepe wordt afgegeeven, voor 2 ftuivers het ftuk door de Leden dezer Commisfie verkocht , en zy konnen daarmede een gefchenk doen, dat den armen 4 huivers waardig is, zonder dat daarvan kwaad gebruik Kan gemaakt worden. [Met de nodige ^bepalingen kon men van deze methode ook by ons gebruik maaken. Redact.) De Commisfie zal aan het Publiek rekening doen van het gebruik der ontvangene penningen. Indien door deze Intekening meer gelds mocht verzameld worden, dan nooig is ter oprichting van 10 Kook-ovens , zal het overige worden befteed tot Prasmiën voor hun , die op eigen kosten zulke Ovens en Koukeryën oprichten, in aangetoond, dat gedurende de 3 wintermaanden aan 100 perfonen daaglyks eten geleverd, .'ii om niet etensportiën van Rumfordfche Soepe jitgeteikt zyn. Deze uitnodiging wordt beftoten met de aan. neiking, dat, zo het mooglyk ware, dat 2000 huisgezinnen in Hamburg, elk op 5 perfonen ;erekend, zich 3 maanden lang met deze Soepe toededen, voor de Confumtie dezer Stad 200 'iamburger Lasten Rogge , en io,coo zakken \ardappelen zouden worden befpaatd, terwyl dk dier Huisgezinnen daardoor 112 Mark (van 7 ftuivers Hollandich) ryker of minder arm ,ou zyn. Het Hamburgsch Armen-Collegie. Wy deelen dit ftuk onzen Lez:ren mede, om mn een denkbee!d te geeven, zoo van de tiitebreidheid, die deze inftelling reeds in Euro/a leeft verkregen, als van den yver, waarmede ezelve elders wordt voordgezet; terwyl men er -jvens uit zal konnen zien, voor welke meerde, ï bezuiniging nog de Oeconomifche Soepkookeiy atbaar is, door het invoeren van *t gebruik der paai ovens. Wy raaden ten fterk ften aan het ntbieden van de modéllen derzelve, welke volends Advertentie, in de Haarlemmer Courant van lst,e/e'V 14:-:- by den Burger P. Pous te Uddelburg (mids met gefrankeerde brieven ónt, aden wordende; te bekomen zyn. Voor  C H9 ) Voor het overige konnen wy het Publiek met genoegen berichten, dat de Intekening, welke te Haarlem tot een waarlyk verbazend getal van Portiën is aangegroeid, ook in Amfterdam, dón Haag en Rotterdam dagelyks goeden voordgang maakt, hoopende wy eerlang daaromt ent Voldoende berichten te zullen kannen geeven. Intusfchen verneemen wy, dat ook andere lie den, buiten ons, onder de hand bezig zyn, in deze Stad afzondertyk te laten intekenen. Hut zeer wy ons verblyden zullen, als er maar aur< 't groote oogmerk van het Plan, door ons re^ds voor lange geopperd, voldaan wordt, meenen wy echter, onder verbetering, dat zulke afzonderlykc werkingen fteeds nadeelig zyn voor de zaak, di; men wil daarftellen. Waarom voegt men zich niet by ons, en (laat zoo de handen in een, daar wy toch geen ander oogmerk konnen hebben, dan waarlyk het algemeene heil te bevorderen of de algemeene ellende te verminderen? de Uitgevers. [Het overige der Bedenkingen nopends de VoorbAocdJelen ter weering der Smetkoortjën moeten wy, door plaatsgebrek, tot N°. 176. verfchuiven.] II. % OECONOMISCHE BERICHTEN. Bericht aan de COMMERCIE, De Agent van Nationale Oeconomie der Bataaf-\ fche Republiek, van tyd tot tyd door verfeheide-j ne Commerciëerende ingezetenen dezes Lands aangevraagd zynde, nopends de door het Gouvernement vastgeltelde middelen , tot weering der beiiïtettelyke Ziekte, in Spanje heerfchénde'j maakt hiermede aan zyne fiandeldryvende Medeburgers bekend, dat door het Gouvernement dezer Republiek zoodanige orders met opzicht tot de naauwkeurigfte waakzaamheid op inkomende Schepen, als het fübmitteeren dei zelve aan eene voldoende en naar het voorbeeld van vroegere tyden ingerichte Quarantaine, zyn gegeeven , dat daardoor aan de ééne zyde alle mooglyke zorg en zekerheid tot afweérmg der geduchte befmetting niet alleen is daargeiteld, maar tevens, dat men aan de anderezydedaarby bedagt is, om, na een voorzichtig ennaauwkcu rig onderzoek , den tyd dei Qttarantaine naar bevind van zaakenzoodanig te bepaalen, dat hierdoor de minstmoogiyke entraves aan de Commercie en Scheepvaart worden veroorzaakt ,[1 maar aan dezelve zoo veele faciliteiten toege-. liaan, als met eene voorzichtige inachtneeming van.gepaste voorzorgen maar eenigszins beftaatibaar is , zynde door het Uitvoerend Bewind de directie en executie hiervan gedemandeerd aan den Agent der- Marine. Ter Ordonnantie van den Agent, Carel Webkers. Haag, den 3 December i8co. vi. BULLETIN van Buitenland- sche handels- en andere n ieu wstydingen. (.Vervolg van N°. 174. bladz. 141.) Te Hamburg befpeurde men, volgends berichten van de laatfte dagen der maand' November ^ne, ,fteeds benemende angstvalligheid in de' Wisfelcours op Engeland, waarvan men zich nadeehge gevolgen voorfpelde. Hiertoe oordec de men te meerder grond te vinden , doordien het Engelsch Gouvernement thands geene Leemng doende, door hetzelve almede eene groore hoeveelheid Exchequer - Btlls en ander Papier iblzwygend iri den omloop zal moeten worden gebrast; terwyl tevens, meende men, een plotfelmg opkomend miscrediet te meer nadeeücr zoude kunnen worden, doo-dien het vergevor derd Jaargetyde den uitvoer zullende doen (baken, en evenwel veele Graanen moetende ingevoerd worden, er al wederom gedurende delm winter daarvoor veele Geldipeciën uit Engeland sullen moeten worden gezonden, en welke verzending nog daarenboven vergroot wordende met Subjtdtën voor eenen nieuwen Oorlog, aan de voorsz. Exchequ.r-Btltets, alsmede aan de ontsetter de masla der in omloop zynde Engelfche (.anknoten, al verder de ba/is van rembourfement „het contante geld) zal benomen worden, hetwelk op niets anders, dan op de vermindeiiria ier waarae van de gezegde Billetten en Bankn en, en dus in de gevolgen, meende men, op het ot der Pranfche Asligiiaten zoude uitloopen — tlierby komt nog, de vereeniging der Noor'dfihc Mogendheden, die veel waaMcbyhlykheids hehlk in de plaats gehad hebbende Sequest.arie der V/ïtJche Eigendommen in het Rusfy'eb Ryk. Op den 23^ November zyn de Pruisfifche Troe:>es te Riizebuitel ingerukt, met deze verklaring ïogthands, dat door dezen flap de territorialë T 3 Rech.  ( 15° ) Rechten derzelve Stad niet zouden worden ver lturt. Men zegt voords,- dat van Berlyn eene gelyke verzekering aan den Senaat van hamburg zoude gekomen z^n; terwyl wyders een Manifest wordt aangekondigd , hetwelk eerlang ftaat te verichynen, waarby het Pruisfisch Hof zal openleggen de beweegredenen, die hetzelve tot deze bezitneming hebben doen befluitem — Middelerwyl zyn eenige Engelfche Fregatten aan den mond der Elbe geltatiöneerd, die den verderentoedragt der zaaken fchynen te willen obferveeren. Volgends eene berekening, op welke men vermeent ftaat te mogen maaken, zyn er thands 335 Engelfche Schepen in de Oostzee aanwezig; de ilag, welke midsdien, door het gelegde Embargo in Rusland, aan Engeland wordt toegebragt, is voor hetzelve zeer gevoelig; te meer, paar de remifes voor de ladingen dier Schepen, volgends gewoonte, bereids naar de Oostzee zyn vprzonden. — Men wil zelfs daarby gevoegd hebben, dat het Embargo zoude zyn uitgeftrekt geworden tot zoodanige neutrale bodems, wier beftemming naar Engeland was. De Brieven uit Stokholm van den 18 November 1. 1. berichten ons , dat , by de permisfie door den Rusfifchen Keizer gegeeven, om uit zyn Ryk circa 3000 Lasten Graanen naar Zweeden te voeren, bepaald is, dat deze hoeveelheid gedeel-| telyk in Rogge en Rogge-meel zal beftaan;; midsgaders, dat de uitvoer uit onderfcheidene; Rusfifche Havens zal gefchieden. — Zullende uit Riga Hechts duizend Lasten mogen worden uitgevoerd. Volgends berichten uit Dantzlg van den 21 November 1, ]., confirmeeren zich alle berichten : nopends het in beflag' neemen der Engelfche Schepen in Rusjifche Havens , waaronder zich veele, ja de meeste bevinden, welke hunne Ladingen aan boord hebben. — In een faifoen, waaiin alle deze Schepen belet worden, om niet voor den winter te konnen vertrekken, moet deze flag voor de Engelfchen zeer gevoelig zyn; te meer, daar het vry waarfchynlyk is, dat de- : ze démarche met die tegen Cuxhayen fchynt ge- 1 combineerd te zyn; — de Engelfche Capiteins 1 en hunne Equipagkn zyn in Rusland in hechte- ] nis gebragt. — Uit het navolgend vertaald ] Extract, uit de Petersburger.Courant, blykt het, dat de oorzaak van het bovengemelde Embargo, j indedaad gegrond is op de bezitneeming van Maltha, hetwelk volgends eene Conventie van de maand December 1798 aan Rusland zoude zyn beloofd geworden. — Luidende hetzelve als V. ligt ; „ Daar men bericht bekomen heeft, dat het „ Eiland Maltha, hetwelk tot heden toe in , bezit^ der Franfchen was, zich aan de Engel„ fche Troepen heeft overgegeeven, en tot nog „ toe echter onbekend zynde, of by deze gele„ genheid het op den 30 December 1798 alhier „ uitgevaardigd befluit is naargekomen , uit „ krachte waarvan dit Eiland, na deszelfs ver,, overing, zoude worden teruggegeeven aan de „ orde des Pleiligen Johannes van 'Jerufalem, „ waarvan Zyne Majelteit den Keizer aller Rus„ feu Groot-Meester is, zó heelt het, ten ge„ vuige daarvan , Zyne Keizerlyke Majefteit „ ter handhaving zyner rechien behaagd, te be„ velen: dat alle de in de Havens van deszelfs „ Ryk zich ophoudende Engelfche Schepen zoo „ lange in Embargo zullen liggen, tot dat meer„ gemelde overeenkomst ten volle zal zyn Haar-' n gekomen." Laatere berichten uit Dantzig van den 2,1 November 1. 1. melden: dat men tot dien tyd aldaar alleen de Tarwe hadt uitgedorscht, vermids dezelve zeer duur op de Markt betaald werdt ; het gewas der Tarwe was zeer goed uitgevallen, en veel beter en fchooner, dan hetzelve in veele jaaren geweest was. Blykends tydingen uit Kopenhagen van den 25 November, zoude de uitvoer van Tarwe uit Lyfland en Courlandf onder eene driedubbele betaling der uitgaande Rechten, in plaats van ae gewoone Uitvoers - Tol, zyn vrygefteld. De geweldige Orcaan, welke den 9 November in zoo veele Landen gewoed heeft, hadt rich te Kopenhagen niet, dan door een zeer ïevig Onweder van Donder en Blixem, doen jelpeuren. NATIONALE LOTERYEN. In de Vierde Clasfe der 92fte Generaliteits nu Bataaffche Lotery, welke op Maandag den i4iten November is beginnen te trekken, zyn 'erder uitgetrokken de volgende Nos. en voorlame Pryzen: 5de Lyst. No. 11969 met/ iooo:6de Lyst No. 1020a — s 1000:26939 — 9 1000 :• 7de en laatfte Lyst. No. 21639 — s 1000:40928 — = 1000:5124 — s 10,000: - Pramie. WEER-  C 151 ) WEERKUNDIGE WAARNEMINGEN op ZWA ANENBURG9§ Gedurende de Maand November 1800. Iisaro- thermo-1 winden. | luchtsce- daro- thermo- winden. luchtsos1- Nov. meter meter. ^Streek. Kragt steldueid. I N°v. meter, meter. Strtik. ÈragtA steldheid. I V/29 niks w.n.w. 1 Zeer Betrokken. \ ï 29 3?'43 wTnTw.2 IBetrokken, Rêgelv| 1 \20 50 W. Z. W. 2 1 j7 Ji9 3ÏJ47 _ 2 Zeer Betrokken. 1 c\3Q 43l Z.'W 2 Helder. (29 341431 • ■ ■ 2|Betrokken. j C29 itf 40 Z. O. 4 Zeer Betrokken. i £"29 0T.42 ~Z. W. 2 - 1 2 ^29 9f 4ói 4 Betrokken. 1 18 <29 8 146 --- 2 I £29 7i 45i Zuid. 4 j / 29 10 I44 N. V/. 2 I C29 4I 4<5i Z. Z. O. 4 » 29 nè 43J Noord 2 — J 3 ^29 2| 4Si Z. Z.w. 6 • 19 <3o 45' N. ten O. 2 Zeer Betrokken. | ^ £29 \ | (J_29- 4 144 [—■ 2 Zeer Betrokken.' 11 C Gevallen Regen, gedurende de Maand November, 48 Lyn. " *"11111 ^ De Uitwazeming onzeker, uit hoofde dat, hy den florm van den o dezer, rreer dan ,-.9nr fchynlyk eenig Watei uit de Bak is gewaaid; J x aan waai"  C r*5 > M V R K T P R Y Z E N van KOOPWAAREN en L B VENSMIDDEI EN in 13,1* , ik7, 71? Amsterdam, den 8 December. gg'- Tsnv. Voorl. Roods per L. 270a 320 Witfe . . 2703320 Gron.eri Old. , . 2708320 Voorl. Gron. en Old. Roode . . . . 280.1320 Friefche . . . . 27033:0 Zeeuwfche . . . 3203402 Vhamfche, Roode 3^03350 :— Witte 3003380 Rogge. Bovenlandfche . 280 a 300 Brab. en Vlaamf. 2703300 Gedroogde . . 500 a? 50 Garst. Voorlandf. Winter i 80 a 200 Friefche dito . . i8oa2oo( Gron. en Old. Winter 180a 200 | Zeeuwf. en Ov. Wint. i8oa 200 dito Zomer . . . 1703190 Haver. Brouw- . . . 8oano Witte Voeder- . 60a 80 Boekweit. Voorlandfche . <5sa 70 Atnersf en Gooif. 65 a 70 Paardeboenen .... 'Fe Dordrecht, den 4 December. Tarw. Oude Zeeuwf per L. Beste nieuwe . . 3303380 Gemeene . . . 2303330 Blaauwe .... 2303330 Zoinertarw . . . 2003288 Rogge. Zeeuwf.en Inl.per Z. 30 a 33 Br. VI-enBov.perL 240326c Garst. Zeeuwf. en Ov.Zom. 30a 48^ dito Winter . . 38342^ Spelt, Nieuwe, per Last isa27of Haver. Inlandfche Brouw 2oa25c£ | dito Paardevoer 15a 20^ Boekweit op 140 ffi wigt óz-dó^ct Paardeboor.en nieuwe Dnivenboonen . . . ll'itte Boonen per Z. Zak . Te Roti k r d a m , den 1 December. Tarw. Oude Zeen. perZ.Z. (*) Nieuwe dito . Gemeene dito . Boekweit. VI. iS4pyzen uittedeelen ; — ten welken einde zy thands uwe medewerking en bekende menschhevendheio inroepen, om aan het volgende flau, by Infchryving, deel te neemen. 1. Er zal voor rekening dezer Stad een Locaal worden geleverd, met de nodige Keuken, gereedlchappen en Brandftoffen, tot'het kooken van gezonde, voedzame en verfterkende Spyze, alsmede de perfoonen, wier arbeid en hulpe daartoe zal ve.eischt worden. 2. In dit Locaal zal aan perfonen, die met of zonder bedeeling van .refpedtive Armen -Comptoire:i, zich geen genoegzaam'gezond Voedzel konnen aanfchafïen, zoo veel Portiën per week worden uitgereikt, als waartoe de milddadigheid van de Ingezetenen dezer Stad de natemeldeue Loiiimisfie zal in fhiat ftel len. 3. Deze uitdeeling zal duuren 12 weeken, en gedaan worden volgends i'chikkingen , die door de gezegde Commisfie geformeerd zullen worden, èn welken, nevens den tyd waai op de eerfte uitdeeling gefchieden zal, nader algemeen bekend zullen worden gemaakt. 4. Ieder ingezeten zal voor zoo veel Portiën konnen intekenen, als hy zal gehelen goed te vinden. ö 5. De_ Intekenaars verbinden zich, om voor ;lke Portie, waarvoor zy intekenen, te betaalen 56 ftuivers; wordende daarvoor aan één perron, in 12 weeken, 24 Portiën uitgedeeld. 6. Indien intekenaars mogtcr. verkiezen, zelven één of meer. perfoonen te ben .e -.tn, aan wien zy begeeren zouden, dat Portiën vv&rflen jit edeeld , zal dit hun vryftaaiv'; rhids het *etal hunner ingetekende Portiën niet re boven gaande, en dat zy aan de natenocmenë Commis!ie naauwkeurige en fchriftelyke opgave doen /UH de Naamen, Woonplaatfen, e»,' zoo veel nogelyk, der Nummers van de huizen dier personen ; ter ontvangst van welke ongave de Commisfie vaceeren zal op Woensdag*" den 17 december eerstkomende , des namiddags tuschen 4 en 8 uuren, in een der vertrekken van iet Huis der Gemeente, alhier. 7. Wanneer het mogt gebeuren, dat 011lerfcheiden intekenaars aan dezelfde perfbo? len Portiën mogten vergunnen, zal hun hier'an, door de Commisfie, kennis worden geeeven. 8. Tot  C 15* > 8. Tot het bezorgen van alles, wat tot deze inrichting behoort, hebben, op verzoek der Municipaliteit, zich wel willen laten emploiieeren, de Burgers: J. A. Bennet. W. P. Kluyt. G. A. M. v. Bommel. R. de Kruyff. C. v. d. Breggen. D. du Mortier. J.P.van Beek Ca/koen. H. Moordziek, Jr. J. v. Geuns. F. A. v. Uoijcn. D. v. 1 Ia/teren. J, pm pompe y> Meer dervoort. FJ. v. Plenzen. S. le Poole. L. Herdingh. f, c. Potgieter. L. T. de Kempenaar. L. P. A. y. Putkammer. J. Kleyner/berg. C. v. d. Reyden. F. Kloppenburg. i C. Rogge. F. de Klopper. J ff, Teulings. o. _ Deze Commisfie heeft zich onder de verpb'gting gebragt, om voor die Portiën, welker uitdeeling of toevvyzing men aan haar zal toevertrouwen , 200 veel haar mogelyk zal zyn, onderzoek te doen naar de behoef tg/ie Armen, cn om alle onzydigheid, dienaangaande, onder het oog te houden. — Gelyk ook, om, na den afloop dezer zaak, zoo van het door haar verrichte in dezen, als van hare omvangden en uitgaven, behoorlyk verflag, rekening en veiandwoording te doen. Ziet daar, waarde Stadgenooten! het Plan, waarop wy TJ het nevensgaande Billet van ln- 1 fchryving aanbieden. — Indien wy alleen raad- 1 pleegden met de menigte van Bydraagen, welke < Gy tot de ingefchreven Belastingen, of tot ; menschiievende oogmerken, telkens doet, - < indien wy alleen raadpleegden met het fteeds > verminderend vermogen van meerder en minder 1 gegoeden, zo zouden wy ons niet hebben]2 konnen bevrymocdigen, 0m U nieuwe opöffe ' ringen voorteftellen; — dan, (zoo wv boven v zeiden ) de zoo gegronde als rechtmatige vrees, v dat veelen onzer Stadgenooten, in dezen Win- t( ter, door honger mogten omkomen, — dat ont- v ftekende ziekten, door gebrek aan geld, of door d het gebruik van ongezond Voedlël veroorzaakt, o in de Huizen der Behoeftigen mogten ontdaan v en zich verder verfpreiden, (waaraan men niet, d dan met fchrik en ontzetting, denken kan, -) deze gegronde, deze rechtmatige vrees heeft. « by meer, ons hiertoe genooddrongen. — En, wetende, dat het altyd een hoofdtrek in liet dï karakter der brave Leydenaaren geweest , en K tot hiertoe, Gode zy dank! gebleven is, om iv -\< de uitoefening van waare barmhartigheid en ï< milde Mededeelzaamheid, op eene lohyke w\- e ze uittemunten, zo durven wy U, in Ma nftutiè ai van Hem, die de Liefde zelve is, en door wiens oneindige Goedheid en Barmhartigheid alléén Gy zoo veele zegeningen en genoegens des leevens geniet, van welken een zoo aanzienlyk getal uwer Natuur- en Stadgenooten verdoken is, op het nadrukkelykst uitnodigen, om, naarmate uwer vermogens, een ruim deel te nemen in deze aan U voorgedragene Infchryving; — wetende, dat Gy U verzekerd houdt, dat de dierbaarde zegeningen, zoo in dit als in een ander leeven, aan die geenen zyn toegezegd, welken, uit de beginfelen van den besten aller Godsdienften, weldadigheid oefenen. Gedaan in de Vergadering der Municipaliteit, den 9 December 1800. ln kennisfe van my: J. C. Potgieter, Tweede Uittreksel uit HALLERS MEMORIE. (Vervolg van N. 175. bladz. 146.) Met deze jaarlykfche gewoone Uitgaven moe't nen nu vergelyken de gewoone Inkomflen der branfche Republiek. Voor 1789 beliepen deze aatlte jaarlyks op ruim 500 Millioenen Francs, :n ichoon zedert dien tyd, in weerwil der verloting van het Franfche Grondgebied, de geldipbrengst door verarming der contribuabelen eer verminderd is, heeft nogthands de Publieke .as in de jaaren 6, 7 en 8, die voorzeker niet an de gunlhgfte waren, ten minde 500 Miüioeen numerair ontvangen. En desonaangezien yn in het 8e jaar de fortuinen der particuliet en aanmerkiyk aangegroeid, terwyl de ftaat an hei openbaar crediet door de toeneming an alle nominale waardens, zichtbaar is verbe- ' :rd. Dit bewy-,t ten klaarde, dat de tegen'oordige belas,ingen in evenredigheid daan met r vermogens der Contribuabelen , en belooft, r.der den herfteljenden invloed van het G^uirnemerit, een meuvv leven aan het crediet en ïn Handel van Frankryk. Doch wy behoeven, ter bedryding der geoone uitgaven, geene fom van 500 Millioenen '■ancs jaarlyks. Wanneer men, gelyk Haller jet, ae belastingen en Dominiale inkomiten der epubliek te zamen bepaalt op eene fom van >y Millioenen , dan houdt men, na aftrek der :wuone uitgaven, 101.95 Millioenen, eenovérhot van 74 Miljioeiieii, welke men kan doen enen tot een fonds of waarborg ter voldoening v a der  ( i5ó ) der buitengewoone gjtgayen, en gedeeltel.yk ook ter verlichting der gewoone contributiën, tot uitgaven van aanmoediging of verbetering > enz. Een ver'ftandig Gouvernement, zégt tlalUr, moet zich trachten te hoeden van , ter voorziening in de buitengewoone. uitgaven, of de belastingen zelve te verzvvaaren , of fnelwerkende en geforceerde Heffingen te doen. Deze laatfte geweldige afpersfuigen, boven het vermogen der ingezetenen gaande, putten hunne middelen uit, doen in de algemeene Schatkist vloeijen dat gedeelte van het volksvermogen , welk gefclrtkt is om den Landbouw te doen bloeijen, den arbeid te betaalen, en het vlytbetoon uittelokken; terwyl met dat al de verbazende opbrengst van foortgelyke heffingen nog in verre niet toereikend is, om de groote uitgaven van eenen uitgebreiden Staat by eenen langdurigen Oorlog goed te konnen maaken. Voor de Europifche Gouvernementen, welke niet, gelyk die van A/ia, fchatten gelds opftapelen, blyft er geen ander hulpmiddel ter goedmaking van zulke büitenfpórïge uitgaven overig, dan het crediet; en het is voorzeker een heilzame toevlucht voor den Staat , dat dezelve voor een matige rente by de geldhebbers kan geholpen worden met een voorfchot van penningen, waardoor noch de byzondere vermogens der Burgeren , noch de loop van Handel en bezigheden, eenig nadeel lyden. Het is dus eene daad van wysheid en Vaderlandsliefde, door tusfehenkomst van het vertrouwen , de Clasfe der Capitalisten dienstbaar te doen worden aan de onderfteuning der geheele Maatfchappy. Gezonde verftanden hebben dit ftuk wel eens in een ander licht befchouwd, doch, wanneer de geldleeningen zoodanig zyn ingericht, dat zy den geldfchieter zeker ftellen van zyne richtige voldoening , en de Contribuabelen van eene drukkende belasting bevryden, dan verdienen zy indedaad gerangfehikt te worden onder de voornaamfte fteunfels der groote menschlyke Maatfchappyën. Voor dit oogenblik mist Frankryk volftrekt <3it zoo heilzaam redmiddel; doch het Gouvernement kan zich binnen weinig tyds den weg baanen tot de herftelling daarvan, en volgends het oordeel van Maller bewyst de herftelling Van 't crediet in het laatfte jaar, enkel op hoop gegrond, dat men, op dien zelfden voet voordgaande, eene aanzienlyke geldleening in Frankryk, op zeer bsllyke voorwaarden, met vrucht eerlang zou konnen in werking brengen. De Schryver verwyst den Eerflen Conful verder naar het werk van Gentz, als beandwoor- dende volmaakt alle de tegenbedenkingen, die tegen dit ftelfel , of liever tegen het misbruik daarvan, worden aangevoerd. — En om de verkiesrykhéid der Geldleeningen boven de gedwongene Heffingen nog duidelyker te doen gevoelen, vraagt hy: onderfteld zynde, dat de minst belaste Burger binnen een korten tyd moet opbrengen 100 Francs, of dat hy kan volftaan met, geduurende eenige jaaren, daarvan te betaalen 6 Francs Renten, daaronder de aflosfing gerekend, hoe zou het mooglyk konnen zvn, dat iemand het eerfte boven het laatfte verkoos? — Immers tot een ruimer gebruik van zyne Penningen in Handel een Levenswyze zal ieder een liever verkiezen een jaarlykfche Interest te betaalen van eene fom, die hy niet heeft uitgefchoten, dan dat geld zelve te misfen. Dus zal altoos de ftem van genoegzaam allen vóór de Geldleeningen beflisfen. De vrees voor misbruik der genegotiëerde penningen is even dezelfde, wanneer die door gedwongene Geldheffingen worden ingevorderd, en uit alles maakt Maller dit befluit op , dat eene vrywillige Geldnegotiatie, gelloten met zulke particulieren, die hun geld of crediet ten algemeenen nutte voor een matigen intrest wielen leenen , zonder dat zulks eenige penningen uit den omloop brengt, die voor Landbouw" of Koophandel nodig waren; —■ dat zulk eene Geldleening, zeggen wy, zich boven alle gedwongene Geldafpersfingen ten fterkften aaupryst. Waarna de Schryver overgaat tot het onderzoek van eene tweede vraag: of naamlyk het ftelfel van belastingen, thands in'Frankryk beftaande, zoodanig kan worden gewyzigd en volmaakt, dat dezelve meer draaglyk worden voor de Contribuabelen, nuttiger voor de algemeene Kas, en gunfliger voor de grondteelt (reproduclion) ? QHet vervolg in een volgend N°.) BEDENKINGEN nopends eenige zoo nodige als heilzame VOORBEHOEDSELEN, ter weering der in Spanjen en elders woedende PESTKOORTSEN. (Vervolg en Slot van N°. 174. bladz. 140.) [Wy hadden bykans befloten, na ontvangst der in N°. 175. bladz. 149. geplaatfte, en zeer gerustftellende Advertentie van den Agent van Nationale Oeconomie, met betrekking tot dit ftuk,  C i57 ) ftuk, het overige van onzes Correspondents aanmerkingen geheel achterwege te laten, als nu min of meer overtollig zynde geworden; dan, daar dezelven met befcheidenheid voorgefteld zyn , op veele byzonderheden doen denken, waarvan de eene of andere nog niet onder de aandacht van 't Gouvernement zou kennen gekomen zyn, en dus nog altoos eenig nut zouden konnen doen, hebben 'wy gemeend', als Redacteurs van een Tydfchrift, het eigendom van een ander niet te mogen terughouden, cn wy vertrouwen , dat zulks ons niet dan ten goede geduid zal worden. — Zyn de volgende bedenkingen reeds onnodig geworden , des te beter voor het heil der Natie. Men kan in foortgelyke omftandigheden . niet te naauwkeurig zyn, daar de ervaring dikwyls, en ook in dit geval nog onlangs te Amfterdam, geleerd heeft, hoe men dikwyls de heilzaamfte wetten weet te ontzenuwen, en hoe ftordig men zomts in de Zeehayens met de gewoone Quarantaine's omjpringr. De ü i t gt e ve rs?j Zou men intuslchej niet onverwyld de thands heerfchende wetten van het Quarantaine houden der inkomende Schepen, met alles wat daartoe betrekking heeft, behooren te revideeren, het gebrekkige daarin te verbeteren, en de ftrictfte trders Hellen in alle onze Havens, dat geene bodems van eene onbekende of twyfelachtigè destillatie binnenkomen , dan voorzien van de nodige Gezöndlieidspasfen, en dat de bevolene Quarantaine ftrengelyk gehouden worde? — '~Zou men de Handels - gemeenfehap niet befmette Plaatfen en Havens provifioneel niet geheel dienen te fchorsfen? — Zou men de te ontladene goederen, wanneer die van eene Plaats komen, en van eenen aart zyn, welke voor befmetting doet vreezen, niet, alvorens in Lichters geladen, in onze Kooplieden en Magazynen te worden overgebragt, '.enen zekeren tyd lang aan de opene lucht konnen doen bloofftelien", ofwel op te.-ie wyze, die voor dezelven unfchadelyk was, bcrooken , en zoo veel doeniyk van fmet zuiveren? — Diende er ook omtrent de particuliere Cargo's en Plunje's van Schippers, Stuurlieden, Pasfagiers en Bootsgezellen, die inkomen, niet het ftrengfte onderzoek en waakzaamheid te worden in het werk gefteld, daar deze niet zei den oorzaken zyn, dat befmetrelyke ziekten langs geheime fluipwegen binnenkomen, offchóon men ook omtrent de Ladingen zelve alle fnooglyké voorzorg gebruikt iiebbe ? — Zoude het, ter verzekering van de ftrictfte uitvoering dezer of van andere te makene bepalingen , niet nodig zyn, dat onverwyld langs ónze geheele Zeekust, en ook (gelyk ik ftraks nader zal toonen) langs onze Frontieren en Grenzen aan de landzyde, een foort van Militair Cordon getrokken werdt, byzonderlyk beftemd , om 's Lands Geëemploijeerden in het uitvoeren der Wet te onderfteunen, en toetezien , dat geene Sluikhandelaars noch Kustvaarders, door fnoode winzucht gedreven, het heilzaam oogmerk van den Wetgever, gelyk dikwyls in andere gevallen plaats'heeft, verydelden? — Dienden er ook geene Commisfarisfen van Gezondheid in alle onze Zeehavens gezonden te worden, voorzien van uitgebreide Indraaien en van alle de nodige hulpmiddelen, om te zorgen, dat de vereischte Ouarantatne's worden gehouden , de gezondheid der aankomende Equigagiën onderzocht, de bedenklvke zieken op eene veilige plaats gebragt, en van het nodige verzorgd, en verder'alles verricht , wat de omftandigheden zouden mogen vorderen? — D11 adles verdient voorzeker Tn de eerfte plaats aandacht; doch, het is in verre na niet genoegzaam. Ons Vaderland is van de Landzyde niet minder bedreigd, dan van den Zeekant. Dagelyks komt er over Zeeland, aan de zyde van Groningen, Overysfel en Gelderland, eene verbazende menigte vreemdelingen binnen, met'Veêrfchepen, Postwagens en per Exmn-pbsiï Deze lieden behoeven op zyn best voorzien te zyn van een Militair of Politiek, dikwyls zeer gebrekkig, Paspoort, om tot in het hart van ons Vaderland te worden toegelaten, terwyl doorgaands hunne dtncle beftemming wegens den Handel is naar onze groote Kooplieden, alwaar zy zich onmiddelyk in eenen dichten drom van menfchen bevinden, tot welken zy, de befmet. ting eens werklyk aan zich hebbende, dieoogenbhklyk konnen overbrengen. En dit is te gevaarlyker, na dat wy weeten, dat de Engelfche Vlooien en Havens gedeefFeryk reeds aangeftoken zyn , want onder de dagelyks inkomende buitenlanders bevinden zich zeer veelen , die met de Paketbooten of op particuliere bodems over hamburg, Embden, Bremcii, Cuxhavcn enz. rechtftreeks uit Engeland komen, en welke dan in de onmiddelyke gelegenheid zyn, om zelve befmet te worden , en anderen te beimetten ; gezwegen nu van die geenen, welke uit ópa/.je en aangrenzende Landen over land herwaard gaan. — Diende er ook tegen dezen aanhoudenden ftroom geene borstweering te worden opgewpspea? moest er niet een Militair Cordon langs onze Landgrenzen en Frontieren getrokl e i worden, ten einde de inkomst der vreemdelingen wel niet te beletten, maar evenwel ook niemand doortüaatei., dan voorzien van een duchtige Gezondheidspas, en na een foort van V 3 Ge-  C 158 ) geneeskundig Onderzoek te hebben doorgedaan ? Nog meer. Wy weeten allen, dat zedert eenen geruimen tyd zeer veele goederen, ook uit Spanjen, over Land of langs de Rivieren tot ons' gebragt worden, die te vooren over Zee pleegen ie komen. Van welk eenen bedenklyken aart ]i de ie invoer' indien dezelve niet aan de ftrengde regelen van Gezondheids.onderzoek, of van Quarantaine op de Grenzen, onderworpen wordt! Wie ziddert niet op het denkbeeld, dat geheele Karren en Vragtfchepen vol goederen , welker invoer niet is verboden, dagelyks van allen kant inkomen, waarvan het geringde baaltje, befmet zynde, eene llachting des doods onder ons kan doen aanvangen , welke niet te duiten, waarvan het gevolg niet te berekenen m Moet ook ten dezen opzichte de inkomst der Spaanfche Castanjes, vooral om derzelver matbekleedfel bedenklyk, de bekommernis niet vermeerderen, en diende dit alles niet : onder de aandacht der Beduurderen gebragt te 1 worden ? Wy betuigen , geen doel te hebben , < om iemand ter wereld te benadeelen in zyn be- I roep, wy zoeken den Koophandel, welks vryën z loop wy, zoo veel met het algemeen belang f maar eemgszins bedaanbaar is, wenfchen gehandhaafd te zien, geenerlei onnodige dremming t in den weg te leggen; dan, daar het heil des t Volks onze hoogfle Wet blyft, en wy een minder d belang voor een meerder meenen te moeten h doen zwichten oordeelden wy het nuttig, onze o bedenkingen op dit duk befcheidenlyk voortedraa- z £en » terwyl wy gerust vertrouwen, dat de h Hgentfchappen, tot welker vak dit onderwerp behoort, de uitgedrektde oplettendheid wyden aan alles, wat daartoe betrekking heeft, en werklyk bezig zyn de beste maatregelen te doen bewerkftelligen. Uit dat oogpunt de zaak bezien, kan myne voordragt dezelven niet dan aangenaam zyn, en wanneer ik door dezelve eenige aanleiding ttot goede maatregelen mocht fceboen gegeeven, zal ik myne moeite rvklvk beloond achten. ■> J Men zegge intusfchen niet: het gevaar L m minder groot en dreigende, dan gy*hetzelve vv voordeldet! Wy zien uit de maatregelen In « Ftankryk, Braband en Denemarken genomen, dat te er wel dege yk iets bedenklyks 0p de Engelfche fb Kusten of Vlooten bedaat; en hoe licht vlieg? ? van daar de fmet herwaards over! als 't gevaar L daadlyk voor de deur is, is alle voorzorg dik K wyls te laat. - Men zegge niet: het Winter- on laiioen is daar, hierdoor worden alle Epidemten o gewoonlyk van zelve allengskens beteugeld, en l zelfs in Spanjen verminderd de derfte reed" cm aanmerkiyk. Dit laatde is waar van die ooiden de ;waar de ziekte het eerst en langst gewoed^eeft ver fiachting, nog niet geheel voorby; boverdkn ka„ de ziekte immers, by een ongundig wédeï" in t voorjaar weldra herleeven, In met „S hevigheid uitharden? - De ondervinding leen, ja, dat, wanneer eene Epidemie lang op eene plaatJ heeft aangehouden, alsdan het koud fai ben de! zelve dikwyls aanmerklyk beteugelt.jageheeldoet ophouden, gelyk trouwends droogekoude tegen alle Smetziekten een krachtig tegengift'; doch het is tevens ondervindelyk 4aa * 11 het $$ faifoen niet altoos in daat is, den eerden inval eener Volksz.ekte te vveeren, by welken doorgaands de meeste flachtoffers omkomen. Zdfs neenen wy, op genees- en natuurkundige gronJen te mogen beweeren, dat het flappe en natte ^ehTHr'»Weilk Wy Zede" eeniSe vveeken hebben >ebad, en het geen eenen niet gedrengen winter 'oorlpelt, aan de voordplanting der befmettingen neer gundig dan ongundig zy , vermids daarloor en in het luchtsgedel, en in het menschlyk igchaam eene zekere vóórgeichiktheid Cpraedisofitto) verwekt wordt, welke alles voor de metting meer ontvangbaar maakt. Hoe ""dit ook zy, ik heb gemeend, myn gewe"n te ™,oetf:" kwyten, door deze myne gedachïn befcheiden medetedeelen, en zoo ais Lid er Maatfchappy het myne toetebrengen ter beoeding van myn dierbaar Vaderland voor een nheii, dat alle de reeds geledene nog oneindig ju verzwaaren en te boven gaan! — God zelf 3ede Nederland! II. OECONOMISCHE BERICHTEN. Bericht wegens MODÉLLEN van SPAAR-O VENS. % den Burger P. Pous te Middelburg zyn, ids de brieven en het geld vragtvry gezonden uien, te bekomen Modellen van SjJr-ovens! maakt naar de wyze van den Heer Sj Hamburg , zynde deze Ovens ongemeen arzaarn zyn in t gebruik der BraadSS dfchtfs°ZntïCeTlyk veieischte voor de S2 dfche óoepkookery en tevens in alle gewoone tikens zeer nuttig. De Burger Pouheficlt y 1I1Jzy,ne e]gene Huishouding met gemeen voordeel en gemak een zoodan ge ™ -oven gebruikt. Zulk een Modél met de wallage kost by hem niet meer dan 14 \tl is. — in ons volgend J\«. hu0pen wy ,et Pro.  C '59 ) V Daar de beminlyke Sexe in den tegenwoordigen tyd in plaats van veele Mannén hunne Hnnf den met Paruyken verheren, zoo zullen beide met genoegen kezen een aUer£StiS^l^^S De Lof der Paruyken met Historifche Aantekeningen, uit hetS^fc 2 ' TT W« «g^-g*. 7W en jfc^fc J»^V In Medaillon, ^enT^t^SjÈe Paruyken verfierd, is gedrukt m 8vo. en komt keden van de Pers, de prv is /JX # Pfruyleh meesterlyk bepleit. - Dit Werk is in de 12,^ r v • 1 , j de Lof hekomen/onder anderen te Wdam by , Wed -^ST^ G^^tfS R/Pu"iek te G*r«, w» Vliet, fffcfaur; cn andere. ' ' G' ^«**™*> Drayer, MARKT» Programma, door gemelde Burger uitgegeeven ter invoering zyner Oeconomifche Soepüitdeeling te Middelburg, aan het Publiek te geeven. PRYSVRAAG der Leden van TETLERS Godgeleerd Ge nootschap te H a a r l e m. Deze Leden hebben in hunne jongde Zitting goedgevonden te vraagen: Een uitgewerkt en ma de beste bewyzen ge/laafd -Betoog^ der Onbeftaanbaarheul van eenen ÏVationalen Godsdienst, (wanneer men hierdoor niet anders yerftaat dan eene openbare Godsdienstoefening, ingericht naar eenig byzonder Zamenjiel van Godgeleerdheid, en als ware het die van alle Leden der Maat/chappyë, aangemerkt , by uilfluiting door het openbaar gezag beichermd, en, daar H nood is, ten koste van de geheele Maatfchappy onder hou- ADVERTEN T ï Ë N~ By de Wed. J. Dóll in de Kalverftraat te Amfterdam, zal eerstdaags worden uitW-eeven • Ifts voor de Armen, 1V? Stukje', tot Vervoeg op de drie Stukjes, w Si feT; leden winter ^ gemelde zyn uitgekomen. Dat de Rumfordsche S^oupen, en de verdere nuttige voorflagen 111 de Werken van den Graaf van Rumford voorkomende, ter onderftmnh ' der Armen den inhoud deezer Blaadjes uitmaaken, zal thands denkelyk genoè»zvn onVeder? Lezer van alle Standen en Middelen aantebeveelen. ötlloeo zyn, 0m ze den den,) met eene behoorlyke Inrichting van afle zulke Burger lyke Maatfchappy èn , welke uit Leden van verjchillende dcnkwyzen in het Godsdienflige beftaan, en by zander met die vqn zodanigen, welke op Gelykheid van Rechten, als \nen openlyk en-uitdruklyk erkenden hoofdgrondflag, gevestigd zyn. De Prys, aan 'het bestgekeurd Betoog toegelegd, is eene Gouden Medaille, ter waarde van vierhonderd Plollandfche Guldens, buitenden Stempel. — Die naar deezen Prys willen dingen, moeten hunne Andwoorden zenden aan het Fundatie-Huis van wylen den Heer Picter Teyler van der Hulst, by het Sleepers - Hoofd te Haarlem, voor den eerden December 1801, om beoordeeld te konnen worden voor den 8 April 1802. De Andwoorden moeten in goed leesbaar Ne', derduitsch, Laiyn, Fransch of Engelsch gefchreven zyn, en alleen ondertekend met eene Spreuk; waaiby een insgelyks gecachetteerd Briefje, dezelfde Spreuk ten opfchrifte hebbende, en van binnen des Schryvers fMaam en Adres bevat, tende.  C i24ia 40 Geel dito 255a zgi j 1 Bruin dito 235 a 24 j Syroop. Bruine 79 a 8ofij a 78 S Te Dordrecht enz. van 19 December tot 26 December. Vlas/en. Ruuwe per Steen 34 a 52 ft. Meekrappen .... Styf/el. te Amfterdam. . . . ƒ 27 Koolzaad. Ini. en Zeeuw. te Amfterdam f 82 a 87 te Dordrecht te Rotterd. pr L. Hennipzaad. te Utrecht Zaailynz. te Dord. pr. 81. 100 ai 10 ft. EVENSMIDDELEN. Olyè'n. Raap- p. Aam ƒ83! Dord. 84 a 85 Lyn- . . -76 a78 Hennip- . -881 Raapkoeken, per ïooole Dord. 84 a 85 Lynkoeken. — 120 a 12a Tabak. Inlandf. te Amft. f 12 a 44 Carotten . . . - 42 a 48 DRINKBARE WAAREN. Moutwyn. te Dordrecht . . i\l él te Amft. per Aam 7437606 te Schied. de 30 V. 14 él Gensver. te Dordrecht . . 15 él te Amft. pr. Aam 76378 él te Schied. de 30 V. . 15 él Z U I V E L S, Kaas. Leydfche 't Schp. ƒ 40 a 4a Stoikfche . . . . 24 a 28 Edamf Roodkorst van 1 en 20 ff. . - 27 a 30 dito van 4 ff. ... 27 a 30 Frief. Kruidkaas . - 28 a 32 Boter. Delftfche . . - 50 a 51 Leydfche . . . - 48 a 50 Friefche Grasbot. - 45 a 47 — — Stalbot. te Leeuwaarden . • a 28 te Sne'ek ... - a 29 op de Lemmer . - a 28 BINNEN- en BUITENL. EFFECTEN, den 15 December. Bat. Ref. losb. 1800. 4pCt.96 a 98J — i8or. — 82ia «5§ 1802. — 68èa 69f 1803. — ssèa 60 1804. — 55* a 56k vTa den Vrede . . — 444 a 1 jeforc. 1 7; 5 en 96. 2i — 38 a I /ryvill. Negot. . 5 —- 6i|a f Heffing, Apr. 1800. 3 - 444a | N.Schuldbr.fUitl.) 5 - 684a 6g\ — ~ ■ (dito) 4 — 60 a i (dito) 3f - 554a 5<5| — • • 3 - 43|a \ Selder/, fchaêv. . 4 — 43J ;i 44 Braband/che dito . 4 — 43 a 4 3i Dblig. Rusland . 5 — 82^3 $ ——Wecnerbank. 5 — 594a ór dito . . 4 — 52 a 53 Pr7 ii/en . 5 — 99*a100 — - Deen/ TqII. 4 — 962 a 97! 7-weeden . 5 — 964 a 97 -Spa?yconv.ö8.5 — 744 a 75| dito . ,\ 31— 54^3 | Amerika . 5 — 96] a 97^ dito . . 4 — 87|a | — dito met Pr. 4 — 99iaioo| Keizerlyke Coupons - — 50 a * Tranjche Infcriptiën 5 — 34fa 35 j e L EEN h £ JV K GELP. 98|a 99  ]$0. 22 December 180e. JE X T JU p den Cingel, mr ie Mennoniten- Kerk de Zon. tn jC. Covens, op den Vygendam', aan Hunne Slede - Inteltenaartn ter daarflellkg eener Oeconomifche of Rumfordfche Soepkookery, linnen deze Stad; en voords, aan alle Tntnne Liefdadige Medeburgeren, die verder genegen mochten zyn, om tot deze Inrichting door hunne Intekening te helpen lydraagen. Waaide Mkdeburgess! Het Is veelen Uwer bekend, dat door zommigen Sas ons, al zedert veels maanden, pogingen zyn gedaan tot inftandfoïenging van Rumfordfm Sotpkwke- IV. Dmil» ryën, tot gezonde en goedkoope voeding der Ar men * ook in ons Vaderland? in navolging van 't geen ce Hamburg, Leipzig, Londen, Parys en elders reeds mer zulk een gszegend gevolg is ondernomen geworden.— Tot nu onlangs ffuimerde dit menschlievend Plan; dan zedert kort . zien wy hetzelve in onderfcheidene Steden van ons Land meer of min gelukkig ten uitvoer brengen, beftaaade er reeds werklyk inrichtingen van dien aart, of wel ontwerpen daartoe, te Haarlem, in den Haag, te Middelburg, Rotterdam, Leyden, Zwolle, en misfchien nog elders meer. Ook in onze groote Stad is men bezig, zoo wy vernesmen, een uitgebreid ontwerp van dien aart te vormen, waartoe men met de Municipaliteit, ter bekoming van eenige Locaalen, enz. werkelyk in onderhandeling getreden is. Wy vleijen ons, van hieruit eerlang de beste en uitgebreidst nuttige gevolgen voor eene groote fcharo onzer zoo deerlyk noodlydende Stadgenooten te zien geboren worden, en als dat oogmerk bereikt wordt, konnen wy ons zeer gemaklyk te vrede houden, want dan is onze wensch vervuld. Wy bedoelden, in onz» pogingen, nimmer eenige voldoening van kleine en laage roemzucht of heerschzuchc, maar eenig!yk de verzachting van het lyden onzer onvermogende Natuurgenoten; kan dit doel nu, meer uitgebreid en beter, buiten ons, bereikt wordqn, des te aangenamer voor ons hart! Maar het in werking brengen van één zoo uitgebreid ontwerp vereischt grooten toeftel, en dus ook ruimer tyd. Intusfchen is de tyd van benodigde hulp» bieding aan de onvermogenden in dezen reeds meer dan aanwezig. Elke dag, die nutteloos omgaat , is voor de mensehheid verloren, en hierom achteden wy het eenen dubbelen dienst aan de Maatfchappy bewezen, wanneer wy Ulieden werklyk konden mei. den; er zal een aanvang van de reeds gemelde Soep •uitdeeling binnen onze Stad gemaakt vtorden, en wel binnen eenigs. weinige dagen'. Om nu zulks met de daad te befpoedigen, hebbea wy ons alle moeite gegeeven, en het is ons dan ook gelukt, daaromtrent in zoo verre te fiaagen, dat wy thands in ftaat zyn , onzen Intekenaren en andere Medeburgeren het volgends te berichten; X t. Et  C ) a. Ef zal eene Kookery en distributie van Oeconomifche, gezonde en goedkoope , Soepe aan de Behoeftigen binnen deze Stad plaats hebben, waarvan het Locaal zal zyn in de Houttuinen, in de Loots, op den hoek van de Brouwers/iraat. i. De uitdeeling dezer Soepe gefchiedt viermaal 's weeks, te weeten: 'sMaandags, Woensdags, Donderdags en Saturdags; zullende de nadere inricjiting van alles, wat daartoe behoort, op Maandag den 22 December in eene Extra-Oeco■nomifche Courant nader worden bekend gemaakt. 3. De eerfte uitdeeling, in dit Locaal, zal plaats hebben op- Saturdag den 27 December aanftaande, des middags van ra uur tot 4 uur na den middag, op den voet, by die Extra - Courant nader te melden. 4. Vermids het niet te vergen is, dat van Stads wege ook tot deze onderneming Locaal, Brandftoffen, Keukengereedfchappen, enz. geleverd worden, en zulks dus eene buitengewoone uit gave vereischt, die men begrooten. kan op | van 't geheel der Intekening, of, voor elke ingetekende Portie, voor de 3 maanden , op eene toelaag van r8 ftuivers, zal dit de kosten der Intekening voor de nieuwe Intekenaren brengen van ƒ 3:12:— tot / 4:10:—, terwyl wy onze Intekenaren, dié reeds voor ƒ 3 :12: — hebben getekend, als nu uitnodigen, om hier achter te ftelien de fom, welke zy, by eene i nadere Intekening, zouden gelieven bytedraagen, tot goedmaking van zoo even gemelde extra, kosten, in evenredigheid met 't getal der Per* fonen of Portiën, waarvoor zy hebben ingefchreven. f. Voor de reeds ingefchrevene ƒ 4.; 10:— neemen wy, als Commisfarisfen en Directeuren van 't Fonds, en Opzieners over de Kookery en uitdeeliag dezer Soepe, ook die bykomende kosten geheel voor onze rekening. f. De Intekenaars bekomen, voor elke ingetekende Portie, een ftel van 18 gelykluidende Kaartjens, tegen afgifte van elk waarvan eene Portie etens aan zoodanig Perfoon, als zy daarmede zullen gelieven te begunftigen, zal worden uitgereikt; en kan viermaal 's weeks door dezelfde of telkens door een ander Perfoon, van deze uitdeeling, tegen afgifte van een nieuw Kaartje of Lootje, op de bovengemelde dagen, worden, gebruik gemaakt. 7. Na afloop der drie maanden, zal door de Ont dergetekenden aan de Intekenaren openbaar verflag, rekening en verandwoording van hunDe gehoudece directie, ontvang en uitgave, by de Publieke Papieren gedaan worden. Wy beveelen de.belangen der zuchtende mensehheid' aan uw gevoelig menfchen- en christelyk hart, Medeburgers.! en wenfehen, over de uitvoering-van onze Sezamenlyke pogingen, Gods ryken zegeni Amfteldam-, 15 December i8©Cv - Iherby was gevoegd het nevensgaande dubbel Billet ter Intekening het eerfte gefchikt voor lieden , die reeds hadden ingetekend, en het' tweede voor dezulken', die zulks zouden mogen willen doen. NB. De onderftaanèe Intekening zal aanjlaanden Donderdag ochtend weder worden terne gehaald. De Ondergetekende, ingetekend hebbende voor Portiën, ieder a ƒ 3:12; — , tekent nog in, tot goed» making van extra-kosten, tezamen voor/ : ; De Ondergetekende tekent in voor Portiën,. ieder a ƒ 4:10:—, met de extra-kosten daaronder gerekend. ' Het gevolg hiervan was, dat by de ophaaling: der ingevulde Berichten en Billetten, Commisfarisfen zich in ftaat gefteld vonden., om provifioneel de uitdeeling van een aanzienlyk getal Etensportiën, viermaal per week, vastteftellen, en de nodige maatregelen te beraam en ,, om , -ingevolge het bericht, de eerfte uitdeeling werklyk te doen plaats hebben op Zaturdag den 27 dezer, in de Loots in de Houttuinon, .op den hoek van de Brouwersftraat; welke uitdeeling dan ook, volgends. Advertentie in ét: Amft er dam fche Courant van ao dezer, zeker voordgang zal hebben. D'arr, daar het den Intekenaren' en hef Publiek niet dan aangenaam kan zyn , eenige meerdere kennis te' draagen aangaande de Huishoudelyke inrichting van deze Occonomifche Soefkookery , hebben Commisfarisfen goedgevonden, het vofcgende. dienaangaande medetedcelen.. Het Locaal, dat zeer ruim; is , zalr inwendig zoodanig, worden afgedeeld , dat de ééne helle diene tot oplage van de. benodigde levensmiddelen en Brandftoflèn, en de andere ter receptie der bedeelden,. en om aan hun de Portiën Etens toetedeelen; en ten einde dit laatfte. zonder verwarring te doen plaats hebben, zyn de. volgende fchikkingen beraamd* i... Van. is tot 4, uur zal', op de bepaalde dagen , dè distributie van Soepe; óf andere voedzame fpyzen plaats hebben.. S. Yaft  2. Van half uur tot half uur wordt een party van ioo perfonen opgeroepen, om hunne lortien Etens te ontvangen; en ten einde niemand vóór of na zyne beurt geholpen worde, en elk dus weete, hoe laat hy kan te recht komen,,is het volle getal der lootjens zoodanig verdeeld, dat 100 daarvan zyn ingevuld om te dienen ten ra uuren 100 om te dienen ten half x uur enz. Men begint precies ten ia uur, en als men goede orde houdt , kan men gemaklyk ioo Perfoonen een fchep toedienen in een halfuur; 't is beter, het getal wat grooterte neemen, men kan altyd wat reklyk te werk gaan. Zoodra het half uur, op 't lootjen ingevuld, daar is , begint de reeks van uitdeelingen, ...tot welke zulk een lootje behoort en < hetzelfde half uur -verftreken zynde <*aat men tot een volgende reeks over, moetende alsdan een bedeelde, die te laat komt, wachten, tot dat alle de overigen geholpen zyn, . ten zy het blyken mocht, dat hy op zyn tyd I tegenwoordig was geweest, en dat het half : uur zyner toerbeurt verbreken ware, zonder 1 dat hy hadt konnen worden geholpen in t welk geval hy zal voorgaan, en zyne Portie \ ontvangen, eer men tot eene volgende reeks 1 overgaat. 3. Ieder lootjen is genommerd met het N°. van t die uitdeeling, voor welke hetzelve gefehikt o is, van 1—48. zynde bovendien de datums k der uitdeeling mede op dezelve ingevuld. — fi fclk lootjen is dus alleen goed voor de uit- d deehng van dien dag, en heeft vervolgends' geene waarde meer. B. v. N°. 1 is goed' voor Zaturdag den 37 December, maar niet voor Maandag, 29 December; N°. a. kan niet dienen, op 27, maar wel 00 29 Decem- Vi ber enz. — Dit behooren de Intekenaars 0tot voorkoming van verwarringen 00 het rê oog te houden. C 4. Er zal iemand in het Locaal aanwezig zyn s< ter ontvangst en naziening van gemelde Vc lootjens, tegen afgifte waarvan eene Portie kt Etens zal worden uitgereikt, mids de be- w deelden eene kom, pot of kan, om de-[rf zelve daarin te ontvangen, met zich bren- m gen. \l" 5. Pot voorkoming van alle wanorders zal er Z( eene behoorlyke afbakening van latwerk'nu zyn, langs hetwelk de inkomenden en ver- 'Sc trekkenden zullen konnen in- en uitgaan , Ij?', zonder elkander te verdringen, of in gevaar'va te zyn, van hunne Etensportie in het ge- we drang te. verliezen*. 6 ™ 2r Zo er van den gekookten voorraad van dien dag, wegens het achterblyven van bedeelden of anderszins, eenige Soepe of andere S-^TiScbt overblyven, zal deze met voorkennis vin Commisfarisfen worden uitgedeeld aan zoodanige Armen, waarvan men verzekerd is, dat zV door hunnen drukkende» nood en hun' goed feS CT Hbil'yke fnfpraak boven aK hebben. Zoodanig gebruik zal mede gemaakt worden van alle de lootjens , welke de Inteke! S'hten.. dlStnbutie aan Commisfarisfen in hart IIL jCtSv ^JlTf ^ der 0^»om!jche Spyzea Ia tVn lke door Commisfarisfen van tvd tot yd zullen worden uitgedeeld, daar toe zulSï tood g^ifeedlë^ worden, : nnelen G£lflenmeel> Gor£ en Grutten, Aart ppelen Graauwe Erwten, Groene Erwten Sttedfe0hètnsv?eetï', Uijcnfen *S l'v. u SaifSen kan opleveren; voords zuiei. Vkesch en Spek; zullende men ol 2 yzondere inrichting trachten te maaken tot hef kooken van Runderbeenderen, ten rinde doof eCTV™ daa,Uit «ntftaande Vlees- eley de Soepen des te voedzamer en fmaaklv ei; te maaken. Eindelyk zal men deze SX uiten met Azyn , Peper en Zout , naar eS * gekookte pottage.. ' 1ScJa -1 >, Sr- :M f*V* Men zal in fiet veranderen der Spyzen ■ zoael mooglyk^ de verfcheidenheid in acht neemS n. langs dien weg voor gezondheid en Imaak gelyk te zorgen , ten welken einde door HaftlvSmre,| Zf W,'?rden SefonneeS eene M1.^' volgends welke iederen kookda* eene rfchillende Spys zal worden gefehaft en fv«i Schaftlyst nader by de P^ekeï^pftn^l >rden bekend gemaakt. En zullen Comniisfa fen des noocls hierin zoodanige veranderinïen taken, als de loop van 't sSifoeref5e toe er van levensmiddelen zal komen te vereifcheT ifs^zullen zy zich toeleggen, om de VeSln en dan, 111 plaats van eene breiacS of ep-kost zynde het gewoone. vo^fg & 'te Spis, b. v. Aardappelen en Peen, GnautErwten met Azyn en Vet, of iets Van S  v. Men zal echter zorgen, dat altoos, in elke Spys, het zy een gedeelte Vleesch of Spek, of wel het geley daarvan , aanwezig zy tot meerder voeding en fmaaklykheid ; uitgezonderd in de Spys, die Zaturdags gefchaft zal worden, zullende men op dien dag , ter te gemoetkoming aan het Godsdienftig begrip' der Roomschgezinden, eene foort van Soupe Maigre toedienen, VI. De Portie Etens, aan elk wordende toegedeeld, zal voor allen even groot, en ruim genoegzaam zyn, om een mensch van vollen wasdom te verzadigen, ten welken einde men zich zal bedienen van een fcheplepel, die in éénen fchep de maat eener Etensportie zal houden. Men zal trachten zoo na mooglyk elke Portie het gewigt te doen hebben van 40 loot, of i| gg, zynde volgends de algemeene waarneming eene zeer ruime Etensportie ter verzadiging van een gezond mensch. VII, Ten einde ook anderen, buiten de Intekening, gelegenheid te geeven, van, fchoon niet vermogende of niet genegen, om voor 1 of meer Portiën inteteekenen , ten minden één of meer Etensportiën aan de by hun bekende noodlydenden toetecreelen, zullen.Commisfarisfen zorgen, dat, na dat de Soepkookery onder hunne directie zal zyn in werking gebragt, by elk hunner zullen te bekomen zyn enkele Lootjens voor eene Etensportie _ a a duivers het ftuk, voor welke men den uitgehongerden Behoeftigen een verkwikkende maaltyd zal konnen bezorgen ; mids , dat deze. alzoo verkochte Lootjens niet worden gebruikt , dan by de eerstvolgende uitdeeling , na den dag, dat men dezelve by Commisfarisfen heeft afgehaald , ten ■ einde de hoeveelheid van Spys, die daardoor toevalligervvyze vermeerderd moet worden, behoorlyk te konnen regelen, en langs dien weg aan alle de behoeften mee zekerheid te konnen voldoen. AD V ER T E N T I E. De Almanach voor A°. 1801, door Arend Fokkb Simonsz. In eene gehecPnieuwe. orde ingericht, vervattende by eene Verzameling van nuttige Wysgeefise. Historifche , Dicht- en Oudheidkundige Stukken , ook eenige vetyrolykende Anekdoten en boertigs Verhaalen, verfierd met act uitmuntende Kunstplaaten, Pourtraiten en Carricatuuren, doorKuYter, Cla assens enz., 'gebonden in fraai gegraveerde Couvertutiren, met Papiere Foudraalen, in den Duitfchen fmaak, wordt heden uitgegeeven by de Boekverkoopers van Vliet en v -\n ber Hey, te Amfterdam, die het genoegen hebben te ondervinden, dat deze hunne kostbaare enderneeming niet alleen de goedkeuring der Beminnaaren van wetenfehap, kunst en fmaak wegdraagt, en met byzondere onderfcheiding ontvangen wordt, maar dat zelfs bevoegde Kunstrechters zoo omtrent den inhoud als uitvoering getuigen: Dat deze Almanach m geenen deele nor den besten Uttlandfchen behoeve te wyken; en deze onderneeming alkzins ieders toejuiching; aanmoediging en mderjleumng verdient. Zit algemeene Vaderlandfche Letterocffeuing, No. iq, onlangs uitgekomen, de Algemeene Konst-en en Letterbode enz. - ? Te Amfterdam, by C. COVENS, Boek- en Kunstverkooper op den Vygendam.  N°- 177' 2* December 180* OECONOMISCHE COUEASTT. TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE, NYVERHEID, KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN, TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. I. OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. GELTKHEID, VK T H E l D. In den Haag, den ïoden December 1800. het Zesde "jaar der Bataaffche Vryheid. De AGENT van NATIONALE OECONOMIE der Bataafsche Republiek, aan Den UITGEEVER der OECONOMISCHE COURANT te Amsterdam. Medeburger ! De inrichting van het Departement der Maatfchappy tot Nut van het Algemeen, te Bergen op den Zoom , de pogingen, die door de Directie van hetzelve worden aangewend, om de werkzaamheden daarvan op de nuttigde wyze uittebreiden, en te doen ftrekken ter bevordering en aankweking der naarftigheid, waardoor de armoede op het kragtigst geweerd, en den onvermogenden een toereikend middel verfchaft wordt, om door eigen vlyt in deszelfs beftaan te voorzien, door my, by gelegenheid myner in den loop des laatften zomers gedane reize door de Republiek, in perfoon befchquwd en waargenomen zynde, heb ik niet willen afzyn om, op verzoek der Directie, U het nevensgaande ftuk, bevattende een relaas van de opkomst, voordgang en den tegenwoordigen ftaat van het gemelde Departement, ter plaatfing in de Üeconomifche Courant, toetezenden. IV. Deel. Om van den gelukkigen uitflag der nuttige pogingen van dat Departement overtuigd te zyn, hebbe men llechts in aanmerking te neemen 1 dat, niettegenftaande Bergen op Zoom, door zy» ne ligging, als eene Grensftad, meer dan andere Steden aan het verblyf van om brood zwervende vreemdelingen is blootglteld , en geen zoodanige handel of bedryven exerceert, welke veel werks aan deszelfs Ingezetenen verfchafFen konnen, men echter geene in het oog lopende bedelary aldaar ontwaar wordt, en geenszins dat uiterlyk armoedige onder de fchameie Volksclasfe bef'peurt, hetwelk men in veele en voorname Plaatfen der Republiek aantreft. Wenlchelyk is het dus, dat dit loflyk voetfpoor meer en meer door andere Departementen moge gedrukt worden, en dat derzelver Directiën zich bey veren mogen, om, door het aanleggen van dergelyke (Werkfchoolen , gefchikt^ naar den aart en het gerief der in de nabyheid zich bevindende Fabrieken, de naarftigheid der behoeftigen optewakkeren, en alzoo op de loflykfte wyze medetewerken, om de introductie van het algemeen Armbeftuur dezer Republiek te faciliteeren, waartoe de bekendmaking van het voorhanden zynde ftuk welligt de aandacht en pver van andere Departementen zal aanvuuren. Heil en Broederfchap! J. goldberg. Ter Ordonnantie van den Agent voornoemd. Carel Webbers» y b£  i 166 ) Opkomst, Voordgang en tegen-| woordige Staat van het BERGEN OP ZOOMSCH DEPARTEMENT TOT NUT VAN HET ALGEMEEN. Na dat eenige Burgers binnen deze Stad, in den Jaare 1791, een Departement der luisterryke Maatfchappy tot Nut van 7 Algemeen hadden opgericht, overwogen dezelve den aart der werkzaamheden, die hen in ftaat zouden (tellen, wilden zy waailyk nuttig zyn, om aan het doeleinde te beandwoorden ; zy begrepen dat het groot aantal van arme en behoeftige lieden in deze Stad hunne eerfte en voornaamfte zorgen vorderde, en daar de onkunde in die clasfe van menfchen ook alhier ten hoogften top geftegen was, befloten zy zoo veel mooglyk daarin te voorzien, en dus in dat vak eene verbetering te bewerkftelligeu, door eenige Kinderen voor Rekening van dit Departement ter School te zenden by den Stads Schoolmeester A. de fVilde, en welk getal van Kinderen, hoezeer tegen den wil der Leden, echter uit hoofde der kosten, vergeleken by het gering Fonds van dit Departement, tot op twaalf bepaald bleef. Dan, dit begin werdt gunltig gezegend, en hadt den besten uitval, men zag en onvervond, dat onder gefcheurde klederen, en in geringe; hutten, zoo wel gezonde harsfenen en deugdza-; me harten gevonden werden, als in prachtige' paleizen, en onder kostbaar gewaad. — De Kinderen maakten binnen een Jaar aanmerklyke vorderingen in het Spellen, Leeren en SchryVen, hetwelk dan ook, gevoegd by het vermeerderen van het aantal" Leden des Departe-: Hients, befluiten deedt, om het getal der Kinderen, die men voor Rekening van dit Departement, als gezegd is, deedt onderwyzen, van twaalf tot op twintig te verhoogen j en daar de ledigheid de moeder van alle ondeugden is, enj luiheid moet geweerd worden, begreep men ook! te'moeten voorkomen, dat gezegde Kinderen in] hunne ledige uuren zich daaraan niet , of aan I losbandigheid konden overgeeven, maar hen tot! belet daarvan vroeg aan werken te doen gewennen, en dus gelegendheid te geeven, om in j meergevorderde Jaaren hun brood te konnen; winnen, en ook in hun vroege Jeugd reeds aan 't algemeen nuttig te zyn, cn aan hunne beftemming te beandwoorden ; waarop dan door de gezamenlyke Leden in hunnen dienst een Spinmeester en Spinmeesteresfe werden aangenomen, die de Kinderen in dat nuttig Vaderlandsch werk -onderwezen, en hun alzoo van de ftraa- ten en ondeugendheid afhielden.. — Maar zoo als alle beginzelen moeilyk zyn, en alle goede i ogmerken en daaden met tegenheden moeten worftelen, was zulks ook hier het geval : veeleu der Ouderen, by wien eigen laage opvoeding boven de aanttaande bevordering van hun Kroost zwaarder woog, merkten het Spinnen aan als, een al te laage bezigheid van hunne Kinderen , en wilden liever hen in onwetendheid, in domheid, luiheid en andere ondeugden laaten opwasfchen , dan toetelaaten , dat zy door een weinig werken op den dag tevens gelegenheid erlangden, zich in de eerfte beginzelen der nuttigde Wetenfchappen te ©effenen, en zoo verliep het School, en het weldadigst Plan fcheen geheel in duigen te zullen vallen. Echter door den tyd ondervondt ook dit Departement, dat ftandvastigheid alle zwarigheden overwint, en zoo kwam hetzelve ook die tegenftrevingen te boven; na verloop van eenigen 'tyd, dat zich het akeligst vooruitzicht vertoonden, deeden zeer veele minvermogende lieden aanzoek, om ook hunne Kinderen te doen deelen in 't geluk, 't welk anderen genooten; — zoo dat, om aan een grooter aantal Kinderen, welke by den Stads-Schoolmeester te doen onder ivyzèti te kostbaar vallen zoude, nuttig te zyn, het Departement belloot een gefchikt Huis voor hetzelve aantekoopen , cn een Departements-Schoolmeester aanteftellen , hetwelk ook gelukte; men kogt een ruim Huis, hetwelk met groote kosten tot het nuttigst einde, zoo wel voor de Vergadering der Leden op eene groote Zaal, als voor het School eti Spindery, gereed gemaakt werdt, waarna eene Commisfie uit de Leden, om opzicht over de Leerfchool, den Meester, en de Kinderen te hebben, als mede eene Commisfie over het Infiituut van Spinnen en Brcijen uit zes Leden benoemd werdt, welke Commisfie het moest toevoorzicht hebben over alle Kinderen, tot dit Departement behoorende, benevens Spinmeesters en Breimecstercs, en welke Commisfie door hare activiteit en goede directie niet weinig toebrengt tot inttandhouding van dit Departement, daar dezelve buiten meergemelde werkzaamheden, zich weeklyks eenen dag bezig houdt tot het aauneemen van Kinderen in voorzegde Schooien, benevens het uicgeeven en ontvangen van gelponnen Wol en gebreide Kousfen, als mede het uitgeeven van ruuwe Wol en gebreide Kousfen, welke bewerking'der voornoemde ftoffen grootendeels door behoeftige lieden buiten dit Departement tegen redelyke belooning (en dus voor die Armen ook een groote rteun; gedaan wordt, hebbende voorsz» Departement buiten de voor-  voordeden der Spin - Commisfie, geette andere inkomften tot goedmaking der jaarlykfche kosten en uitgaven van dit Departement, ter fomma van omtrent zeventien-honderd guldens, dan het jaarlyksch Quotum hunner Leden, van welk Quotum nog een groot gedeelte aan het Hoofd Beftuur te Amfterdam , tot goedmaking der Maatfchappelyke kosten , moet worden overgemaakt , en welke werkzaamheden dier loflyke en moeilyke Commisfie van dat effect zyn, dat een aantal van omtrent honderd envvyftig Kinderen eene goede opvoeding bekomen, die, behalven hunne vorderingen in 't Leezen en Schryven, ook onder eene kleine weekelykfche vergelding van een, twee, vier, agt of meerder ftuivers , zoo yverig zyn in het bereiden, fchrobben, kaarden en fpinnen van Wol, en in 't breijen van Kousfen, dat in het Jaar 1799 door dit Departement aan het Commisfariaat der Franfche Troepes in den Haag geleverd is een aantal van ruim vier-en-twintig honderd paaien, welke van die deugd zyn," dat het Departement deswegeus een zeer vleijenden Brief van den' Eerften Commisfaris heeft ontvangen, en in net Jaar 1800 het getal dier geleverde Kousfen zeer vermeerderd is, en welligt vierduizend jjaaren zal bedraagen, en dus het vooruitgezicht aan dit Departement toelagcht, om, onder den ; voordduurenden yver van de gezamenlyke Leden, en de goede directie der meergemelde loffelyke Commisfie, onder de medewerking der Geconftituë'erde Machten, binnen weinig tyds de vruchten van haar weldadig en nuttig Plan te trekken, en zoo hetzelve meerder uittebreiden. En met alle deze nuttige werkzaamheden , is echter geen Ouder verplicht zyn Kind of Kinderen langer op School te laaten, dan hy goedvindt , noch om hun de Wolfpinnery in den grond te doen leeren ; kunnende hy na verloop van twee, drie of mèerder Jaaren hen van het School neemen, om het een of ander ambacht té leeren, en kan dan zulk een Kind tot voordzetting zyner begonnene vorderingen, gebruik maaken van de Avond-Leerfchool by het Departement, die daartoe expresfelyk is ingericht. Buiten deze Commisfiè'n beftaat nog eene Comniisfié van het Huishouden , die tot dat vak meer byzonder relatie heeft. IMog een der Leesbibliotheek, welke Bibliotheek zedeit eenigen tyd fterk is aangegroeid, zoo door aankoop als milde giften, en waarvan de Commisfie alle weeken ook vaceert tot het uitgeeven van Boeken voor zekeren tyd aan desbegeerenden, fchoon al geene Leden van dit Departement zynde. — En nog uit eene Commisfie van Correspondentie, welker bezigheden meest'beftaan 0111 voordellen te doen, daar¬ over te oordeelen, en verder het Departement voortelichten, en welke byzondere Comniisiïëtt allen onderworpen zyn aan de Vergadering, en onder toezicht van het Hoofd-Beftuur, beftaande uit vier Leden , die het toevoorzicht over het geheele Departement hebben. Jaarlyks op den 16*» July (zynde de dag der oprichting van dit Departement) wordt er een Feest gehouden, wanneer, na voorafgaand onderzoek, vyf-en-twintig der meestgevorderde Kinderen begiftigd worden met aanmoedigende Eerepryzen , aan welk Feest ook de nodige luister wordt bygezet, zoo door het houden van eene plechtige Redevoering, het doen van Aanfpraaken en ciiergelykeu, hetwelk door vrolykheid en gulheid onder de Leden, en door het onthaal der Kinderen op Brood, Kaas en Bier, geëindigd wordt. Zynde verder het oogmerk van dit Departement, om in alles nuttig te zyn, en elkander daartoe op de Maandelykfche Vergaderingen door Redevoeringen , die deugd en menfehenliefde ten onderwerpe hebben, aantemoedigen, zo zulks door de ftandvastigen yver van alle 3e Leden nog mogelyk zyn konde. Nadere Bvzonderhedem wegen» eene HYDROP1CA of BUIKWATERZUCHTIGE, genaak» MARIA R , Van welke een Bericht, wegens eene zeldzaam iroote Waterontlasting, door de Paracenthefis, uit de holligheid van den Buik, in de Nieuwe Vadtrlatidfche Bibliotheek, Ilde Deel, No. 13. van 1798. Mengelwerk , bladz. 597 — 599. gevonden wordt, luidende als volgt: Onder de aanmerkenswaardigfte aantekeningen van buikwaters ontlastingen , zyn geene van de ninfte, ('die by de beroemdfte Schryveren aana-etekend gevonden worden) de navolgende, opgetekende gevallen. , Binnen 3 jaaren en 7 maanden, werdt in ééa voorwerp 143 malen de Paracenthefis abdominis iijedaan (*)• By een ander gefchiedde zulks 155 malen jinnen 4 jaaren, en er werden ontlast 3720 pin:en water (f> Ee- (*) Zie Journal de Med. (t) Zie PM. Trmsa». 1779. Y 2  ( i68 ) " Eene Weduwe te Wexford, omtrent de 27 jaaren geftorven, was 11 r. malen de Paracenthefis gedaan, en afgetapt 9 vaten, 33 galonnen, 3 pinten (*). Te fPorms is van eenen waterzuchtigen, van den 6 September 1775, tot den 9 Augustus 1780, 146 malen het water afgetapt, 't welk te zamen bedragen heeft:, 6229 ponden — Er wa* hoop, dat het niet meer zoude nodig zyn (f). In hoe verre dit geval, hetwelk ik thands kortelyk ga mededeelen, in vergelyking van de voorgemelden, en anderen, opmerkzaamheid, en eene plaats alhier verdiene, zal den Lezeren blyken konnen. Maria R , oud 68 jaaren, ongehuwd, en alhier op een nabuurig Dorp woonachtig, laboreerde zedert ruim 10 jaaren, aan een langzaam toenemende Asches, tot dat ik haar, op verzoek van haren Geneesheer, den beroemden M. D. Hof, alhier, den 10 July dezes Jaars, voor het eerst, niet zonder verbazing (wegens de grootte van haaren buik) zag, en door de Paracenthefis abcljmi/iis daarvan op ééns ontlastede. By de naauwkeurige nameetiug van het afgetapte en wel byéénverzamelde water, 't welk in den beginne der uitvloeijing zeer helder was, 4och vervolgends eenigszins drabbiger enhuieouleurig werdt, bleek, dat er ruim c&i kan Am. hemfche maat, en dus meer dan 112 Medicinale ponden ontlast waren. Met dit bericht heb ik, betreklyk. myn tegenwoordig oogmerk, met deze weinige woorden alles gezegd, wat den Heel- en Geneeskundigen tut aandacht opwekken kan; immers het kar geen nut doen, dat ik voords ver uitweide, in byzonderheden, betreklyk de Lyderesfe, traande den tyd haarer tienjaarige ziekte, en behandelingen ; ook bedoele ik niet, wegens de Operatie my verder intelaaten, daar dit alles zaken zyn, te overbekend, dan dat men thands alhier deswegen iets naders van my begeeren kan. — Alleen achte ik het nodig , het volgende nog aantetekenen. Onze kloekmoedige Lyderesfe hadt van tyc tot tyd, inzonderheid in den beginne, toen zy Hydropica geworden was, hulpmiddelen ter genezingsbepioeving gebruikt; naderhand weinig Of niets daartegen aangevend hebbende, ge- (*) Zie Amfleldamjthe Courant, van 4 October 1787 Volgends onze toelichting, bedraagt een Baril of 36 galonnen , een galon vier gewoone flesfen of { pinten, dus te zamen ongeveer 2829 pisten. Q) Zie Genees-, Natuur- en Huishoudkundige Jaarboe' len, lil Peel, Byzonderheden, Bladz. 139. troostte zy zich, het ongemak van haaren langzaam toenemenden dikken buik, dewelke haar niet verhinderde, veele, zoo wel gewoone, als onderfcheidene, vermoeijende bezigheden te verrichten, tot korten tyd voor de Punctie. De onvoorbeeldige kloekmoedigheid in de genezingsbeproeving, door de konstbewerking, welke haar evenwel, en met reden, niet anders Jan als ter verlichting (trekkende, aangeprezen was, deedt my befluiten, (hoe zeer zulks anders, en in alle gevallen, niet raadzaam zoude zyn) dezen fchroomlyk grooten buik, in ééns, doch met tusfehenpozingen van eenige weinige . minuten, om gevaarlyke flaauwtens voortekomen', te ledigen; onderwylen dat de krachten zorgvuldig opgebeurd werden , door herhaalde teugen rooden Wyn, en de buik door behoorlyke ondertteuningen , volgends de bekende regelen der Konst, bezorgd werdt; met dat gunftig ge-_ volg, dat zy, na ruim één uur met de ontlas-' ting van het water bezig te zyn geweest, zich," als of er niets gebeurd ware, ter rust begaf. Aanmerkenswaardig groot was het hol des buiks ingevallen; en de uitgerekte bekleedfelen, met de Ipieren van den buik, en het peritoncum, maakten eenen ongelooliyken grooten bundel uit. Het ledig hol, in den omtrek der omvaare ribben en borstbeen, (onder het Diaphragma') was zoo groot, dat ik, om een behoorlyk deunend verband aanteleggen, genoodzaakt was, hetzelve aantevullen met een gewoon (by de hand zynde) Lendenkusfen, en eenige compresfen van Servietten te gebruiken. Den 12 July vonden wy de Lyderesfe redelyk welvarende en wel gemoed, het water in den buik niet merkbaar aangegroeid, terwyl voor het overige niets anders vereischt werdt, dan de gewoone behandeling in die gevallen, en een afgang verwekkend Clysma te doen appliceeren, het deunend verband te vernieuwen, en den leefregel ter opbeuring der krachten te regelen. Den 14 en 18 dito vonden wy de Lyderesfe als vooren. doch merkelyk in krachten aangewonnen ; zy werdt zonder merkelyke vermoeijenis verbed, en was ongemeen vrolyk van geest. Van dien tyd, tot heden den 28 July, dat ik deze waarneming fluite, is zy, volgends bericht van een harer naastbeilaanden, zeer welvaren-! ' de, begint zich over huis met bezigheden, naar haaren gewoonen werkzamen aart te bemoeijen, en fchynt binnen kort weder haare voorige bezigheden met lust te zullen opvatten ; terwyl als nog daartoe geene andere beletfelen, dan hirjt-  ( iö9 ) hinderende! lendenpynen ia den weg waren, en als nog geen nieuwe aangroei van Water in den onderbuik zich kennelyk opdeedt. Wy hebben dit uittrekfel nodig geoordeeld vooraf te laten gaan, ten einde een volledig verilag tot op dezen tyd aan onze Konstgenooten te konnen mededeelen. Onze Lyderesfe bleef na de bovengemelde aftapping zeer welvarende, nam alle hare gewoone bezigheden waar, als of haar niets deerde, tot zoo lange, dat zy door den aanmerkelyken aangroei van Water, om redenen der aanmerkelyke dikte en zwaarte, daarin verhinderd werdt. Zoodanig was het na de bovengemelde eerfte aftapping, en zoodanig is het nog na de laatfte, welke zy onlangs even onverfchillig onderging. Telkens na iedere aftapping waren er, ter harer volkomene herftelling in kragten en gewoone werkzaamheid, niet meer dan weinige dagen van rust nodig. In 't Jaar 1799 den 15 April, ontlastte ik onze Lyderesfe weder in eens 23} kannen helder Buikwater; den 4 October van hetzelfde Jaar 225 kan» tien 25 February 1800 24^ kan.JV den 14"July daaraanvolgende 24 kannen; en eindelyk nu onlangs, op den 26 November, weder 24 kannen. — Dus heeft onze Lyderesfe zedert 10 July 1798 zesmaalen de Operatie ondergaan, en dus te zamen meer dan 586 Medicinale ponden water ontlast. Wy achteden de mededeeling dezer Kunstbewerkingen niet onverfchillig genoeg, om dezelve agterwege te laten. G. J. van Wy. Arnhem, 29 November 1800. PLAN eener INRICHTING tot goedkoope VOEDING van BEHOEFTIGEN, binnen Middelburg; door. P. POUS. Aan myne Stadgenooten! Is er ooit een tyd geweest, op welke men tot onderftand der menigvuldige Behoeftigen binnen' deze Stad behoorde werkzaam te zyu, en mid-J delen tot verlichting van hunnen toeftand. uitte-1 denken, het is zeker die, welken wy thands be-1 leeven: gebrek aan genoegzame bezigheden, door den ftilftand des Koophandels veroorzaakt, ongehoorde duurte der eerfte Levensmiddelen en Behoeften tot dekfel en kleeding, onvermogen van Armbezorgers en van veele Menfehenvrienden, om den Armen naar verlangen byteftaan; dit alles maakt hunnen toeftand kommerlyk en medelyden waardig, en ik twyffel niet, of elk, die een gevoelig hart bezit, deelt, als 't ware, in hunne nooden; ongelukkig echter flaan weinigen handen aan 't werk, om die rampen te verlichten, want beklagen alléén is in dit geval niet genoeg.— Het bezef van dit een en ander, het zien hunner nooden in den laatstvoorgaanden Winter, het verneemen van overgroote armoede, niet zelden door het vooroordeel van fchande, of een overblyffel van vorigen hoogmoed, in de fchuilhoeken der deugd geleden en gefmoord, zettede my reeds in het begin van dit Jaar aan, om, zo mogelyk, middelen uittedenken, ten einde hunne rampen te verzagten, en vooral om hun daaglyks goed en voedzaam eeten voor eenen geringen prys te konnen bezorgen, daar ik my overtuigd houde, dat veele ziektens onder de fchamele clasfen der Behoeftigen ook byzonder door liegt, ongezond en zornts bedorven voedzel ontftaan; dit voornemen echter was fchielyker bedagt, dan uitgevoerd, want na met onderfcheidene foórten van Spyzen hiervan eene proef te hebben genomen, bevond ik alras, dat de gewoone wyze om Spyzen te bereiden, en de daartoe benodigde Brandftoffen, de prys van elke portie te hoog zouden doen loopen, om die voor den waarlyk Armen verkrygbaar te maaken, en dus nut te doen aan hun, voor welker verlichting ik eigenlyk wilde zorgen; toevallig echter vernam ik byna ter zelfder tyd de opgang, welken eene diergelyke üeconomi/che inrichting te Londen, Hamburg, Leipzig en andere Steden van Duitschland maakte, en ik befloot my, tot volbrenging van myn 'voornemen , ten behoeve myner behoeftige Stadgenoten, by de opzieners dier onderfcheidene Gedichten, met openlegging van dat geene, waarin ik hunnen raad en meeidere ondervinding nodig hadt, direct te adresfeeren, en hierin ben ik door hunne edelmoedige mededeeling en inlichting omtrent dezelve, vooral door eene accurate befchryving van die inrichting te Hamburg, en van de door den Maats - Raad l/oght aldaar in den voorleden Jaare uitgevondene Spaarövens, en de toezending van eenige ten mynen koste gemaakte Modéllen, zoo wel naar myn verlangen gellaagd, dat ik thands in ftaat ben gefteld, om myn voornemen op de minstkostbare wyze ten uitvoer te konnen brengen. Hoe zeer nu dat Plan eerst kortlings zyn beflag heeft gekreegen, en ik dus het voordeel van^het beter koop aanfehaffen van onderfcheiï Y 3 de-  c ï?o ) detre Producten, door hei JitarlaiToen en tyd?-' omftandigheden, thands veel duurder dan 'drie maanden geleden, moet misfen, waarop echter by het bepalen der prys van elke Portie gerekend was, biede ik, uit aanmerking van het reeds aangevangen Winterfaifoen , waarin de Armen onzen byftand nog meer dan in den Zomer nodig hebben, U hetzelve echter, zoohaast my mooglyk was, op de hierna volgende voorwaarden aan. — Uit de opgave der Ingrediënten, waaruit de uittedeelene Spyze zal beftaan, kunt Gylieden over de gezond- en voedzaamheid derzelve oordeelen, en de bepaalde prys voor elke Portie, waaraan één mensch meer dan genoeg zal hebben, zal Ulieden doen zien, dar dezelve zoo min mooglyk gefteld is, daar ik wel verzekerd ben, dat niemand een ander voor tien en eene halve fluiver 's weeks, des middags den kost kan geeven. Gaarne had ik terftond by de bekendmaking van dit myn Plan een begin met de uitdeeling van Portiën gemaakt, dan hierin werdt ik door de onzekerheid van deszelfs goeden uitllag verhinderd , dewyl , indien er geen genoegzaam gebruik van hetzelve wordt gemaakt, daar de onkosten van het huuren of koopen van een Locaal , het doen conftruè'eren van de benodigde Spaar-ovens en Rookmachines, en het onderhou- j den van Bedienden dezelfde zyn, of er 50 dan 1 of er 500 menfchen gevoed worden, hetzelve van 'zelfs zou moeten doen affpringen, zullende ik alsdan ten minfte voor my zelve gerust en • overtuigd zyn , van het myne tot onderftand myner * behoeftige en zoo zeer te beklagene Stadgenooten te hebben aangewend, cn het genoegen hébben, dat ik, na dat een Voorlopig Bericht van myn Plan in de Oeconomifche Courant geplaatst was, vernomen heb, dat diergelyke inrichtingen reeds met vrucht in den Haag en andere Steden van ons Vaderland zyn opgericht geworden. ln deze Steden, wel is waar, heeft men deze inrichting by intekening zoeken opterichten , ten ; einde daardoor een genoegzaam Fonds, totinftand- 1 houding van hetzelve, te bekomen, en dit is voor 1 hem,, die de zorg en moeite eener zoodanige onderneming op zich neemt, zeker het veiligst, om door het verlichten der behoeften van andere , zelf geene groote fchade te konnen lyden, , het geen 'anders zeer mooglyk is; doch zou het f byéénbrengen van een genoegzaam Fonds, tot v voeding van zoo veele Behoeftigen, in onze Stad a wel mooglyk geweest zyn? (want indien men eenen waarlyk Armen voor niet den kost gaf, kon men in billykheid eenen anderen dit niet weigeren) ; ik ftel veilig van neen: daar hiertoe naar t gisfing ƒ go ood a ƒ60 000:-: - zouden benodigd zyn,_ en dit gevoelt elk, dat in eenen tyd, waarin zoo veele ordinaire en extra - ordinaire belastingen moeten worden opgebragt, onmooglyk is voor Ingezetenen, voor welken thands zoo veele bronnen van voorig beftaan en welvaard gefloten zyn; daarby kan nu eik voor zoo veel + cn aan xvien hy verkiest, weldoen, zonder zoo veel gevaar , als by het geeven van geld, te loopen , dat zyne welmeenende giften tot onbehoorlyke einden 'zullen aangewend of misbruikt worden. Eindelyk heb ik alleen hier nog bytevoegen, dat myne bedoeling zich eigenlyk verder uitftrekt, dan alleen om de menigvuldige Behoeftigen in onze Stad gedeeltelyk goedkoop te fpyzigen, dewyl myne pogingen zich in het vervolg, en by eenen goeden uitllag van deze inrichting, ook zullen trachten te bepalen, ora een gefchikt Locaal binnen deze Stad te verwarmen en te verlichten, waarin elk Behoeftige, die genegen is om te werken, zich van 's morgens tot 's avonds zal konnen onthouden en verwarmen , onder deze voorwaarden, dat hy aldaar het een of ander handwerk zal moeten uitoeffenen , en dagelyks eene* zekere taak , door een deskundigen naar evenredigheid van elks vermogen bepaald, zal moeten afdoen, waarvoor hy riet alleen gefpysd, verwarmd en verlicht woi den, naar ook nog daarenboven een zeker daggeld tot iet aanfehaffen van andere noodwendigheden voor :ich en zyn huisgezin zal genieten. VOORWAARDEN der INRICHTING: ONDERSTAND FOOR, BEHOEFTIGEN. Art. 1, Het Locaal dezer inrichting is . .... nader, gelyk mede de tyd waarop een aanvang net de uitdeeling zal gemaakt worden, door de VliddelOurgfclic Courant te adverteeren.) 3. Aan hetzelve zullen alle dagen (except op iondag, Hoog- en Feestdagen) des middags an twaalf tot één uur, Portiën Eetens worden fgegeeven. 3- De Ingrediënten , waaruit die Portiën zullen eftaan, zyn: Spek, Vleesch» Brood, blaauwe cr  eii Witte Erwten, Witte Bonnen, Aardappelen, Gort, Peper, Azyn, Zout, Water en Grocntens, alles gevarieerd naar het gecu de Jjarfaifoeitcn opleveren. 4- De prys van elke Portie, ruim één pond wegende , is voor eerst bepaald op één en eene halve fluiver. .' . Ten einde elk gelegenheid te geeven om,, het Zy onbekend, van dit voedfel gebruik te konnen maaken, of aan anderen, zonder als den geever bekend te willen zyn, hetzelve te bezorgen,-zal pik. zich Van een Billiet met de fpreuk der inrichting, door den Inrichter ondertekend, en van 28 November 1800 af, ten zynen huizes op Maandag en Donderdag, *s morgens van 9 tot 10, en 'smiddags van 3 tot 4 uuren, tegen betaling van li duiver per Billiet, te bekomen, konnen voorzien, tegen intrekking van welke de Portiën zullen worden afgegeeven. 6. Zy, die 'onvermogend zyn om eenige Biilietten vooraf te betaalen , zullen agt dagen vóór de week, in welke zy zullen verkiezen Portiën te komen af haaien, aan den Inrichter hiervan moeten kennis geeven, zullende zy alsdan met opgave hunner Naam en Woonplaats, voor zoo veele Portiën als zy zuilen verkiezen, Biilietten outvangen , doch met een byzonder kenmerk voorzien, ten einde by het af haaien der Portiën,! tegen intrekking van dezelve, de gefixeerde prys] zou konnen ingevorderd worden. A D V E R T E N T I E. *** De Nieuwé Almanach voor II eer en en Dames voor 1801, waarin veele der nodige vereischten gevonden worden, nevens drie kleine Romannen, als de Kantianerin of de fcryd van het onverftand met het bovennatuurlyk verftand, naar het Hoogduitsch van A la Fon taine, — de Vertelling eener Druïde en de Twee Vrienden, voords een merkwaardis: voorval op een Postwagen, onder den Tytel: Floe men zich vergisfen kan; — nog een voorbeeld van getrouwheid in een Flond; — en Bezwaarnisfen om By gelovigheid uitteroeijen, opgehelderd met eenP onlangs voorgevallene Gebeurtenisfe by Muiden; ieder van deze fukjens is veriierd met een fraai gegraveerd Koper Plaatfen; ver volgends vindt, men er nog in eenige kleine ftukjens en Raadfel?„ De prys is rn Gatten r4 ftuivers, in Franfche band ƒ 1:2:-, en in Maroquin f 1 ■ 8• - Wn^t d^fepubhek'"" VCCl fUCCCS tC Amflerdam by G' Roos> en verder hy meest m Boekverkopers in NB. Op laatstleden Maandag is een. Extra • N°. uitgegeeven» MARKT* 7- Om den Inrichter in ftaat te ftellen van eenï» ge berekening te konnen maaken, omtrent het getal der daaglyks aftehalene Portiën, zullen de biilietten voor eerst gedateerd worden op den 28 .November 1800, en op dezelve de eerfte agt 'dagen na den dag, op welken een begin met de uitdeeling zal gemaakt worden,' Portiën Ëetens konnen ontvangen worden; zullende vervolgends de Biilietten op den dag, waarop zy Worden afgegeeven, gedateerd worden, en niet langer dan agt dagen daarna goed zyn. 8. Zy, die ten minfte 18 Portiën in ééne maand zullen hebben afgehaald, en bewyzen konnen produceeren, dat zy, in plaats van ledig te gaan, en te bedelen, gelyk meermaalen het geval is, integendeel alles aanwenden, 'om voor hun zelve en hun huisgezin op eene éerlyke wyze den kost te winnen, doch geen genoegzaam inkomen daartoe hebben, zullen op den eerften dag van elke maand, of, zo die op Zon-, Feest- of Nieuwjaarsdag invalt, alsdan den eerstvolgenden, ééne Portie Eetens en J ® Koffy, tot aanmoediging hunner naarftigheid, voor niet ontvangen. Indien geene genoegzame Biilietten wierde» afgehaald, of geen genoegzaam aantal iPerzonen zich aandienden om Portiën te komen afnaaien zal zulks door de Middelburgfche Courant worden bekend gemaakt, en elk zyn geld tegen intrekking der reeds afgehaalde Biilietten terug konnen bekomen. 0  C 17a ) mvrktpryzen van koopwaaren en levensmiddelen. Te Aiiifterdam, by C. COVENS, Boek- en Kunstverkooper op den Vygendam. GRAANEN , enz. Te Amsterdam, den 22 December. ggi- Tarw. Voorl. Roode psrL. 270 a 320 Witfe . . 2708320 Gron. en Old. . . 2708320 Voorl. Gron. en Old. Roode .... 280a320 Friefche .... 2708320 Zeeuwfche . . . 3203400 Vlaamfche, Roode 3203350 ! Witte 3002380 Rogge. Bovenlandfehe. . 280a300 1 Brab. en Vlaamf. 2708300 Gedroogde . . 3008350 Carst, Voor! and f. Winter igoaaoo Friefche dito . . 180a200 Gron. en Old. Win ter 180 a 200 Zeeuwf. en O v. Wint. 180 a 200 dito Zomer . . . 170a 190 Haver. Brouw- . . . 80a 110 Witte Voeder- . 60a 80 Boekweit. Voorlandfche . 65a 70 Amersf. en Gooif. 65 a 70 Paardeboonen .... Te Dordrecht, den 18 December. Tarw. Oude Zeeuwf. per L. Beste nieuwe . . 3703420 Gemeene . . . 2503370 Blaauwe .... 2508370 Zomertarw . . « Rogge. Zeeuwf. en Inl. per Z. 34335 Br. Vi.enBov.perL.270a 29c Garst. Zeeuwf. en Ov. Zooi. 36 a 43 dl dito Winter . . 41346^ Spelt, Nieuwe, per Last isa28c£( Haver. Inlandfche Brouw I9a24cê dito Psardevoer 14a 18 dl Boekweit op 140 ffi wigE a63c£ Paardeboonen nieuwe . 323330^ 7eRotterdam , den Tarw- OudeZeeu. per Z. Z. Nieuwe dito . Gemeene dito . . Boekweit. VI. i54fêperL. ~] Brab. op dito. J Klei zonder wigt Garst. Winter per Hoed Zomer dito . Rogge. Zeeuwf. N. . . Haver. Zeeuwf. Brouw. dito Voeder Graauwe Erwten per Z. . iV. Witte Erwten per Zak AT Blaauwe dito per dito Witte Boonen per dito Te Haarlem, den 23 December. Haver. Voer- per Zak ƒ 4 34! Qarst. Gemeene .... a s\ Pel- .... ƒ 6^37 Paardeboonen . . . - 61 a 7 Rogge '- • 9 3 9§ Te Utrecht, den 20 December. Weit. Witte . . . . ƒ 2i|a22 Roode 18 319 Oude dito .... 2cfa22 Rogge I4iai5? Boekweit I4§ai5| Garst. Winter .... 9f a icf Zomer ... 8"§a9 Haver 487 Capucyners. Groote . a 23 Middelfoort 20 a 21 Kleine . . . i6§ai7 Graauwe Erwt. Groote 21 823 Middelf. Kleine . . 19320 Ongelez. Groene Erwt. Groote . , 21a 23 Middelfoort dr. Kleine zuiv. 17318 Ongelezene . I5|ai61 ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN en KOOPWAAREN. Geraffineerde Suikers enz. te Amsterdam den 22 December , en te Dordrecht den 22 December. Candybrooden 36 a37, 35'a 36 Seleenrankgeld. 98 a \  N°« 178. 31 December 180& OECONOMISCHE COÜ1AIT' TER BEVORDERING VAN, NATIONALE HUISHOUDKUNDE, NYVERHEID , KOOPHANDEL, ZEEVAART , FABRIEKEN, TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. TNB. De ftukken, ons wegens Oeconomifche Inrichtingen te Wageningen en Zwolle toegezonden, zullen, nevens meer anderen, ten fpoedigde in ons Dagblad geplaatst wortjen.] ï. OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. GELTK HE I D\ VRTHEID. In den Haag, den zoften December 1800. ; het Zesde Jaar der Bataaffche Vryheid. De AGENT van NATIONALE OECONOMIE der Bataafsche Republiek, aan Het Departementaal Bestuur van ..... Medeburgers! Het kan niet misfen, of elk menfcherivriend, wien de kommerlyke toeftand der nooddruftigen, in een' tyd, waarin de prys der Levensmiddelen zoo hoog geftegen, en de verdienften, door de gevolgen van eenen hardnekkigen Oorlog, zoo weinig zyn, ter harte gaat. moet met een deelnemend mededogen het lot van zyne noodlydende Medeburgers gadellaan; en alhoewel de zorg voor Behoeftigen niet aan hem byzonder en onmiddelyk moge gedemandeerd zyn, ■gevoelt hy den edelften aandrang, om, tot verlichting in hunne nypende en kommervolle omftandigheden, dftar, waar het mooglyk is, het zyne aantebrengen. — Hoeveel te meer dan zal een ieder, welke, met 'sVolks vertrouwen vereerd, zich in eenig vak van Beftuur geplaatst ziet, zyne verplichting gevoelen, om den nood te leenigen van zoo veele duizenden NatuurgeIV. Deel. nooten, welke hetzelfde Land met ons bewoonen, en van wier welvaard ook de voorfpoed der geheele Maatfchappy afhangt, — dezulken vooral, die in betere tyden, door eene loflyke naarftigheid aangedreven, geene moeite ontzien zouden, om voor hun en hunne dikwerf talryke huisgezinnen, de nodige behoeften door eigen vlyt zich aantefchaffen'; maar die, door de gevolgen der Oorlogsrampen, daartoe buiten ftaat gefield zyn. of, door het ftygen der pryzen van de eerfte behoeften, geen genoegzaam onderhoud verdienen konnen ! De betrekking, waarin ik my tot de Huishoudelyke belangen des Vaderlands geplaatst zie, maakt hét my, daar de Introductie van het Algemeen Armen-Beftuur, door de moeilyke naarvorfchingen, welke alvorens hieromtrent vereischt worden, nog niet heeft konnen gefchieden, ten duuren plicht, om, in den tegenwoordigen nood der Armen, al dat geene te beproeven , hetwelk eene nuttige uitwerking voor dezelve zoude konnen hebben. Het Uitvoerend Bewind, ingevolge eene voordragt , door my op dit onderwerp aan hetzelve gedaan, authorifeerde my, om de GemeenteBeftuuren optewekken, tot het daarftellen en begünftigen van alle gelegenheden , in welke de milddadigheid der ingezetenen het best zoude konnen gewyzigd worden, om, ter vermindering der ellende, hunnen behoeftigen Medeburgeren het meeste nut aantebrengen , en ik heb geoordeeld dezen last niet beter te konnen volvoeren, dan door Ulieden aantefchry ven, om door zoodanige middelen , als gy in den Uwen het gefchiktst zult oordeelen, dezelve daartoe optewekken en aantefpooren. Het edel voorbeeld des Gemeente - Beftuurs van Haarlem, 't welk in dezen het eerfte fpoor Z ge-  die maté werkt ook de algemeene geestdrift, om denzelven te verlichten, en in zoo verre kan uit bet kwaads iets goeds voordfpruitcn, daar wy meermalen zien konden , hoe het in trein brengen der bcilzaamfte inrichtingen naar zulk een* algemeenën ramp 1'cheen gewagt te hebben. Wanneer derhalven de reipective GemeenteRe/tuuren in ons vaderland, op zoodanige Plaatfeu, alwaar de Armen-kasfen voor het onderhoud der Behoeftigen niet toereikend zyn, op liet voetjpoor van hen, die bereids zyn voorgegaan, de handen aan het werk daan willen, tot het openen en aanmoedigen van intekeningen, ea het daaruit oprichten van publieke Keukens, alsdan kan er geen twyffel gevoed worden omtrent eenen even gelukkigen uitllag, als met welke de pogingen 'der Menschlievendheid op andere Plaatfen zyn bekroond geworden. ; Ütn daarin het best te ilaagen , en de Liefdegiften het nuttigst te doen gedyën, zal hel nogthands nodig zyn, dat het Beduur over zoodanige zaak door hen worde toevertrouwd [aan de achtingswaardiglte en verdienstlykfte Leden hunner Gemeente, welke met den Staat der Armen het best bekend zyn, en wier belanglooze yver zich gaarne met de bemoeijenis* len, in deeze Directie gelegen, zal willen chargeeiLii. voor hun, wier plaatslyke gefteldheid de inrichtingen van Jen achtingswaardige!! Rumtord zOAtdé doen- prefereeren, heb. ik een yoorfchrift, volgends hetwelk deze Soupen, met de minfte kosten, op onderfcheidene wyzen, konnen worden toebereid , doen plaatlen in het laatstuitgekomen Nummer van de Ueconomifche1 Courant en in de Algemeene Konst- en Letterbode, al hetwelk tot een genoegzaam ricfnfhoer in dezen zal konnen ftrekken ; zullende eene aftekening der Spaarovens , van welke by de^f> inrichting zoo' aanmerk lyk veel afhangt, eerlang mede ln de Voormelde Bladen te vinden zyn, terwyl het van zelve fpreekt, dat op zomnii«c l'laatfen or.zesVaderl ands, alwaar, uit hooide der meerdere duurte van de door. Rumford gebezigde Ingres dié'nten, of het moeilyke of volftrekt onmoogiykQ. om dergelyke Spaarövens opterichten, minderjfaadza&al waare deze inrichting te volgen, tia:, zeg ik, het van ze,ve fpreekt, om aldaar, naar ;>naie van de locale onutandigheden, te werk te, 'gaan, en midsdien vau andere Spyzen gebruik te' maaken, welke meer conveniënt, en voor het aoofd-oogmerk even toereikend zyn. Alkenfylc zal het in 't algemeen van 't uiterst belang zyn, dat op elke plaats- eene éénheid vm directie plaats iiebbe, cn dat de hiertoe te .erzoekeu Conmusiie;), oiuicr toezicht en iiuipe • #er gelegd heeft, — dat van een aantal Menfchen vrienden in den Haag, — de inriehtii.g, door onzen MenschlievenJ.-n Landgenoot, den'du ger P, Pous, te Middelburg, daargefrJd, gelyk mede der Gemeente- Befluuren van Amfi'e/ dam, Rotterdam, Leyden, Utrecht en van nog meer andere Plaatfen , zyn de aanloKlykfte en vereerend.te fpoorlLgen, om flati lofiykften naaryver optewekken, daar zy, in navolging van den waarlyk edelen Rum/ord, in Duitschland, op den voet, als door hem is aangewezen, openbaie Keukens voor de Behoeftigen hebben doen aanleggen, waarin eenvoudige en gezonde Spyzen zoodanig warden tuebereid, dat de meestvoeden.de deelen daaruit getrokken worden, en welke, door eene fpaarzame inrichting van Ovens, welke de minfte Brandftoffen behoeven, op weinig kosten te liaan komen. De infehryvingen, in de opgemelde Gemeenten, tot het vinden der vereischte kosten, hiertoe geöVend, zyn, niettegenftaande de thands heerichende fchaarsheid aan Geid, zoo aanmerklyk geweest, dat men hieruit een vry zeker belluit kan opmaaken , van den gelukkigen uitflag van dergelyke pogingen op andere Plaatfen onzes Vaderlands, waar' het gebrek der Armen dusdanige onderneming vordert. — Immers de wel gedaagde proefnemingen, zoo dikwerf gedaan op de weldadigheid onzer Natie, doen het geene; gewaagde kansrekening zyn, wanneer ik my verzekerd houde, dat in de bevolkte Plaatfen der Republiek, waar dergelyke inrichting, even 2eer als in de opgenoemde Gemeenten, noodzaaklyk is, ook even ruime infehryvingen, tot het gemelde einde, zullen gedaan worden. Het ware overtollig, om, als een middel ter opwekking van Liefdadigheid , den nood der Armen, Vooral in dit Saifoen, aftefchetfen; — immers, den veiachtlyken Bedelaar, wiens luiheid hem gretig op de onverdiende giften zyner Medeburgers doet aazen, uitzonderende van de groothartige en dille noodlydenden, zullen de wooningen der iaatften, by de eerfte intrede in dezelve, ons den ramp doen kennen, waaronder talryke Huisgezinnen gebukt gaan, -— zullen de zuchten van zwakke Grysaarts, — de traanen van zoogende Moeders, en het gelchrei van verhongerde en verkleumde Kinderen, de roerendfte Tafreelen or.s opleveren, en by eiken reentfchapen Nederlander dat mededogen doen opwellen, en met hetzelve die fchoone uitwerking tot weldadigheid, doen geboren worden, welke van fetids her, door vreemde Volken, als de hoofd* trek van het i\ationaal Character der Bataven, is geroemd geworden. Naaimate de nood hooger geklommen is, iiaa  c 175 ) der Gemeente - Bijluur en, vry en onbelemmerd zyn en blyven in derzelver verrichtingen; — dat men de aankoop der Spyzen en Brandftoften, zoo vee! mooglyk, in liet groot effectueere ;• — eene geregelde lchikking \n de uitdeeling der Spyzen daarftelle, en dat men de verdiende onderfcheiding maake tusfehen zich der Bedelary toeivydenue luiheid, en zulke Noodlydende, welke, onvermogend tot eenigen arbeid, of, in de onmooglykheid om zich denzelven aantefchaffen, de-eerfte aanfpraak op de enderfteuning der Menfehenvrienden maaken konnen ; — dat* men zorgvuldig waake tegen het bedrog, dat van dè afgifte der Billetten, tot verkryging eener Portie, zoude konnen gemaakt worden; voords, — dat men aan Behoeftigen, welke, uit eene edele fchaamre , hunnen ftaat niet willen openleggen, de gelegendheid verichafté, om aan niet meer dan twee Adminiltrateuis hunne belangen intebrengen, en eene Portie te doen genieten, en eindelyk, aan dezulken, welke, door het eigen gevoel gedreven, gaarne.voor een geringen prys eene Portie verkiezen zouden, op de meest kiefche wyze de gelegendheid geeve, om dezelve, op een daanoe tè bepalen tyd en plaats, te konnen af haaien ; terwyl het niet ongepast zyn; zoude, by deze gelegendheid, de aandacht der Gemeente- Befluuren te fixeeren op de noodzakelykheid eener bezuinigende directie in de Godshuizen, en hunne medewerking, tot bet in trein brengen der Rumfordfche Spyze, en de manier van bereiding derzelve daarin optewekken. Ziet daar, Medeburgers! op Ulieden overgedragen den vereerenden last, door bet Gouveinement my opgelegd, waaiby ik gemeend heb, eenige weinige algemeene regelen, die wellicht tot voorlichting in dezen dienen konnen , als! myn byzonder gevoelen aanteftippeu. Plet waie ; beledigend voor uwen yver , — voor uwe j menschlievendheid, indien ik nodig oordeelde,! Ulieden aan den Ipoed , welke dé executie dezer zaak vereischt, te moeten herinneren, en ik houde my des overtuigd, dat uwe opwekkende! taal, door den nood der Behoeftigen aangedron-\ gen, ons welhaast de heilryke gevolgen van; eene poging zal doen ontdekken, die de vlei-] jendfte gewaarwordingen zal te weeg brengen; by hen, welke, tot bevordering derzelve, het meest zullen hebben aangebragt. Heil cn Brotderfchap! J. Goi.dberg, Ter Ordonnantie van den Agent voornoemd. Ca rel Weubers. [Het volgend ftuk is ons gelyktydig, van we- ae het Agentfchap van Nationale Oeconomie, tef plaatfing toegezonden.] Voorschrift, om de RUMFORD* SC HE SOEPEN met de minste kosten, op onderscheidene wy» zen, te bereiden. De ondervinding heeft in alle tyden geleerd, dat zoodanige Spyzen, waartoe het meeste Water gebezigd wordt, gelyk b. v. Soep, Brey of Pap, by de meeste volken gezocht zyn geweest, en indedaad is de Soepe of Pap, naast de Melk, het eerfte voedfel van het teder en pas geborea fchepfel, niet minder is zy in eenen meer gevorderden 'leeftyd het aangenaamst en vertierkendst voedfel voor den mensch. De beroemde Rumford heeft eene foort van Soepen, uit plantaartige deelen zamengefleld, en van welke reeds in het laatst der XVHc Eeuw werdt gewag gemaakt, ons aangeprezen, en niet alleen eenige voorfchriften tot het bereiden derzelve ons opgegeeven , maar is-bovendien bedacht geweest, om aan zyne tydgenooten en aan de nakomelingfchap zoodanige inrichtingen te verfchaffen, welke hen in ftaat ftellcn konnen, om deze Spyze met de minstmooglyke hoeveelheid Brandftoffen, in een daartoe byzonder zaamgefteld vuur- of ftooktuig te vervaardigen. Deze man, zoo achtingswaardig om zyne kunde en menfchenliefde, bedoelde dus in zyn heilzaam oogmerk twee hoofdzaaken, en wel in de eerde plaats, het in gebruik brengen eener Spyze, welke door haar zamenftel fterk voedend was, en die gefchiktheid:bezat, om door derzelver onkostbaarheid veele behoeftigen, welke anderszins de Maatfchappy tot eenen drukkenden last zyn zouden, met weinige opofferingen het nodig en gezondfte voedfel te verfchaffen; ten welken einde hy in de tweede plaats, ons door het zamenftel van zyne Ovens, Fournuifen of Keukengereedfchappen, de vereischte inlichtingen aan de hand geeft, welke, door de nieuwfté Natuur- en Scheikunde uitgedacht, ons ia het vermogen dellen konnen, om in het bereiden dier Spyze, van de nodige Brandftoffen, op dc ninstkostbare wyze|, gebruik te maaken. Beide deze zaken, het zamcnfleilen naamtlyk ier Soepe en het bezuinigen der Branditoffen, noeten, wanneer zy by onze Landgenooten een £oed gevolg der Rumfordfche inrichting zullen :e weeg brengen, afzonderlyk worden voorgeteld. Ten dien einde is het nodig, dat men zich n de eeifte \\xuu Lepale tot de bereiding der ^ 3 Sec'  C 176 ) Soepe zelve, en, by een eerlang in dit Blad te volgen Bericht , zoo wel de conftruclie der Spaar-ovens, als de byzondere inrichtingen , om deze voedzame Spyze op de miustkostbare wyze te bereiden, door eene naauvvkeurige befchryving, opgehelderd met de nodige afbeelding, aan het Publiek openlegge. Betreffende het zamenftel, bereiding en algemeenmaking dezer Soepe , is het nodig aantemerken: i°. Dat dezelve voor het grootst gedeelte beftaat uit plantaartige deelen , en wel voornaamlyk uit de zoodanigen, welke men gewoon js onder het meelaartige te rangfchikken. a°. Dat het hoofdoogmerk in het bereiden dezer Spys, beftaat in de verdeeling-, verdere ontwikkeling en verandering der meelaartige deeltjens door middel van kookend water, waardoor de opgenoemde ftoffen meer verarbeid en vereenigd worden, en alzoo eene meerdere gefchiktheid tot voeding verkrygeru 30. Dat men, om deze Soepe algemeen te maken , zulke voedfels moet gebruiken , welke voor de gezondfte en van de beste hoedanigheid te houden zyn. Belangende nu het zamenllei en de hoedanigheid der gezondfte voedfelen , moet aangemerkt worden, dat, onder de plan'taartigeir, welke tot de meelaartigen gebragt worden, de Garst een dier geenen is, welke de meeste voorkeur verdienen ; reeds van vroege tyden af aan is dit Graan, of wel de uit hetzelve bereide Grutten, als het Voédzaamfte der Korengeflagten aangemerkt, en zelfs zegt de verdienftelyke Rumford, dat het Garden meel drie ©f viermaaL meer voedende deelen bevat dan de Tarwe» Aan een ieder toch is het bekend., dat Gort of gepelde Garst, met water gekookt, tot eene ^releyachtige ftoffe overgaat , en niemand zal ontkennen, dat de Garst, in dit geval gebroken zynde, het meest aan 't bedoelde oogmerk voldoet. De Aardappelen, als bevattende veele voedende deelen , zyn naast de Gort de eerften, welke in veele opzichten konnen worden aanbevoolen; onder deze zyn echter- de zoodanigen. welke meel- of bloemaattig genoemd worden, zoo als b. v... de Zand- of Duin - Aardïppelei - het meest aantepryzen. Wyders komen de Peul vruchten, en wel byzonder derzelver gedroogdi Zaaden, als Erwten, Boonen, Linzen enz. hei Djeést in aanmerking, doch hierby moet worden . geobserveerd,, dat deze, om de Soepe gebonder te maaken , alvoorens op eene genoegzame wyze, bet best 111 eene. Grutteismuleii,. behooren.gebro' . ken. te worden.. Voords kan men aan de Soepe zelve een meer aangename fmaak geeven, door de byvoeging' van Ui jen, Sellery, Kool, Peeën of Wortelen enz. gelyk mede door zekere hoeveelheid Zout, Peper, Gengber, Grcgo, Thym en dergelyke ingrediënten; terwyl men daarenboven, om dezelve iederen dag min eenvormig te doen zyn , beurtelings een gedeelte Vet of .Vleesch daarby kan voegen* in welk laatfte geval zulks aan kleine ftukjens gefneden,- en met de Soepe moet gekookt worden. Eindelyk is het zeer noodzaaklyk, dat men by iedere Portie Soepe eeu once geroosterd Brood voege, aangezien dit harde Brood den eeter zyne Spyze doet kaauwen, waardoor hy behalven de fmaak meer voedfel verkrygt. Iedere Portie Soepe behoord ongeveer een en een half pond te wegen, en als een algemeen, voorfchnft kan. het volgende worden aangenomen. :. Gebroken Grutte ..... 40 £6 Aardiippelen 75, — Erwten of Boonen . . .20 — Zout ......... 6 — Brood . ......... 23 — Peper of Gengber .... 4 loot Water 14 emmers of . .. 341 CS terwyl. de hoeveelheid Vleesch, welke hieraan kan worden bygebragt, zich bep.ialr, tot 11 (o. Beenderen, wel gebroken, voldoen zeer. goed by deze bereiding, ook kan men van. dezelve .het.geleyüartige, do:>r een byzonderen toeltel, uitkoken, en by de Soepe voegen, het welk by de befchryving der Werktuigen nader zal worden opgegeeven. Onder de Groentens zyn- de Koolfoortem, vooral de tVitïc. en Savoyen, die geenen welke het meest aan het oogmerk voldoen.. Ingevalle men van Peeën of IVottclen gebruik maakt, kan men een gedeelte der Aardappelen minder neemen. In den voortyd echter, wanneer dë Kool en Peeën of Wortelen niet voorhanden zyn , kan men van- andere min kostbare gewasfen gebruik maaken, gelyk b. v. van de jonge bladeren van Brandnetels, van de zoogenaamde Paardebloem of Leeuwentand, en meer andere, welke nader zullen worden opgegeeven. Dit 'voorfchrift echter is minder belangryk te achten, dan de omftandigheden op, welke men by de kooking noodzaaklyk acht moet geeven, waaromtrent genomene proeven eene regel hebben aan de hand gegeeven, welke ais algemeen kan worden aangenomen, hierin beftaande: Dat  ( m ) Dat naamlyk, wanneer men ten bajls (lelie, dat de Soepe des middags ten 12 uuren zal worden uitgedeeld, men des avonds te vooren ten 7 uuren de Aardappelen allen wel gefchild! kooke, dat de kooking derzelven met weinig water, zoo gaar mooglyk, gefchiede,. waarna zy uit de ketel gèfchcpt en klein gewreven worjien. Nu doet men onmiddelyk de Garst en Boonen in de ketel, en laat deze tot des morgens vroeg ■wecken, terwyl de Boonen, willen, zy aan het .oogmerk voldoen, reeds den geheelen dag te vooren behooren geweekt te hebben, wanneer nier. dezelve fyn liampt; doch indien de gelegenheid zulks toelaat, is het best, die op de ; hiervooren aangewezen manier te laten breekén; en waarlyk, daar d« voornaamfte deugd dezer Soepe hierin beftaat* dat de meelaartige deelen niet de water deelen het meest vereenigd worden, kan men niet genoeg in acht neemen, om de Gort en Boonen lang te doen koeken, ten welken einde men zorge moet dragen, dat deze ingrediënten 's morgens ten 5 uur of half 6 aan ,de kook zyn , wanneer teri 8 uur de Groentens, alsmede de des avonds te vooren gekookte en kleingemaakte Aardappelen , midsgaders het Vleesch, gefneden zynde aan zeer kleine ftukjens, daarby gevoegd,, en alles, onder een geftadig omroeren, aan dé kook wordt gehou.den tot 12 uuren des middags, wanneer deze Soepe gaar is. Bet Zout en Peper moet ten n uuren in de ! Soepe worden gedaan, zorge dragende, dat. dit met kleine gedeeltens, en geftadig omroerende gefchiede,,; by de uitdeeling dient men het Brood, 't welk fterk gedroogd of opzettefyk hard gebakken moet zyn, in kleine ftiikjens gefneden, er by te voegen. ■ Voords behoort men verdagt te zyn, om, naarmate het water door de kookery uitdampt, 1 zulks wederom door kookend water aan te vul» i len, terwyl reen eindelyk het Regenwater of i anders het zuiver Havenwater te houden hebbe < voor het best gefchikte,. tot bereiding dezer 1 Soepe, daar integendeel de zoogenaamde hdrdeu of brakke\ waters de Erwten en Boonen ver-I' harden: en. derzei ver verdeëJing beletten.. |i i f < \\. ü. OECONOMISCHE BERICHTEN. PRYS VRAAG van de KoninglykPruiss jscii-Marksche Maat. sciiapby te- Potsdam. De Maatfchappy wenschte, dat er voor Sla 6en Lamp-oly minder gelds uit het land ging vermids er in het; Mark-Brandefiburgfchè en andere oorden van Duitschland zaaden genoeg voorhanden zyn, Waaruit Oly kan geperst worden. Eik huisgezin op het platte land kan eene genoegzame hoeveelheid van Olyplanten aankweeken, en daaruit Oly trekken, tot het gebruik van eet- en brandbare Olyën. Dan', h|ertoe wordt eene bruikbare Handpers vereischt, aan welke het, in zommige ooi-den ten minfte^ mangelt. De Maatfchappy belooft voor „ de „ bruikbaarfle en niet al te kostbare Handpers „ van dien aart" eelie Pramie van 20 Ryksdaalders, mids dezelve voor den 1. April 18 ai aan de daartoe geftelde Commislie worde ingezonden, in de Voorjaarsvergadering van 1801 zal aan de bruikbaarst gekeurde Pers de gernelde Eereprys worden toegewezen. Nieuwste Berichten wegens dew. staat dek. VERLICHTING en WETENSCHAPPEN in Frankryk. Champagne, Lid' van het Nationaal Infiituut :n Beftuurder van het Prytanaum, heeft nieuwe (dichtingen gegeeven nopends de inrichting van\ iet openbaar onderwys. Hy oordeelt, dat het mderwys in de-zoogenaamde Primaire of Grond'choolen tot nog toe byna geheel nutteloos is geweest , uit hoofde van het weinig verband, velk de Centrale of Wetenfchaplyke Schooien laarmede hadden. Hy keurt dus eene middenilasfe van Schooien nodig', om voor den Staat ïo,oco Officieren zoo te Water als tè Land, j2,ooa Ambtenaren, eenige duizenden Rechters :n Hoogleeraars, en 18 a 20,000 Schoolleeraars e vormen. 100.Centraal-Schooien zyn, volgends rem, tot algemeen onderwys niet genoegzaam, ;n ter aankweeking' van Geleerdheid te veel; 29 Academiën in de 29 Steden, buiten Parys, iéuvt hy toereikende. In plaats der overige 2 3. v 71 CaU  : i;8 ) 71 Centraal- Schooien Haat hy 150 kleinere Collegiè'n in de middelbare Steden voor, ieder var 5 Hoogleeraaren. Hy pryst als zeer nuttig aan. het oprichten van Maatfchappyën van weldadigheid, en ter prikkeling van den naaryver, gelyk die in Engeland en Rolftcin gevestigd zyn. • De Franfche Academie is weder opgedaan. 17 Leden derzelve zyn nog in leven. Zy beftaat thands uit 35 Leden, waaronder de Eerfte Corsful ook is. Er is by de Franfche Legers een wandelbaar Chirurgisch Coliegie ([Chirurgie mobile~) opgericht, welk men zegt tot hulp der Gekwetften van veel nut te zyn. Thilorier heeft zieh toegelegd op de bezuiniaiging van Hout by het dook en. Vermids by de gewoone manier van ftooken -f deelen der warmteftof met den rook vervliegen, heeft hy. zich bevlytigd , om eene Stookplaats uitteden-| ken, die den rook mede verteert, gelyk de Lam-! pen van Lange, Argand en QjAnquet. Reeds | voor 3 jaaren boodt hy ten dien einde het lafiïA tuut eene rookverteerende Kagchcl (Pojle fumivorcf\ aan, waarvan hem nu 't Patent of Privilegie is! verleend. — Tot het heetmaken van water Keurt! hy 't beter, dat deze vloeiftof het vuur omgeef ve, dan, volgends de gewoone manier,.het vuur; de vloeiftof. — In het laatfte geval neemt dei buitenlucht een groot deel der warmteftof weg,] die anders geheel aan de vloeiftof wordt mede-S gedeeld. Thilorier heeft dit doel poogen te be-f reiken door middel van Kagchels onder'het IFaicrl (Pocles fous-aquatiques*), waarmede hy aanneemt, met weinige kosten, eene groote hoeveelheid wad ters, b. v. eene geheele Fonteinkorn vol, heet! te maaken. Door middel van kleine Vuurkastjeus. (hoites d feu) maakt hy het water laauw in (dei helft van den tyd en met de helft der kosten, die anders daartoe vereischt worden. Ook verkoopt hy draagbare Stookfournuizen, ingericht naar de meerdere of mindere uitgeftrektheid der Keukens en de ruimte der levenswyze. — Hy 1 houdt de Schoorfteenen voor het beste middel, om de lucht eener kamer zuiver en koel te ' maaken. Hy plaatst de Kagchels midden in de > kamer, waarin het Hout enkel tot Kool verteerd j wordt, verkiezende hy de Steenen Kagchels L boven die van Yzer, om dat de laatfte we- 2 fpotdiger hitte geeven, maar ook een gedeelte j der levenslucht , het Oxygëne) wegneemen. De Ovens van gebakken aarde of Fayence hebben eene ^zachtere, meer doorhoudende warmte. Zy- v ste Kagchels zyn rookverteerende, en wordei / lus veel eerder warm, dan die, welke met py. '£n voorzien zyn. Potot heeft eene belooning van 300 Francs en eene Medaille bekomen, wegens het bereiden van een ondoordringbaar Leder. De bekende Scheikundige, Paul, te Parys bereidt alle foorten van Minerale Wateren, en heeft aldaar een Gedicht, waarin men dezelve tot het drinken , baden , dampbad en ftortHad (douche0 gebruiken kan, gelyk mede, ver. icheidene foorten van lucht 'inademen. — Het Badhuis van Albert is reeds zedert 30 jaaren in ftand geweest, en betwist dus den"rang aan het eerfte, * Omtrent de voor eenigen tyd zoo veel ge. uichts gemaakt hebbende inOuitirig van den Eerften Conful Buonaparte in de Valleien van balie by het recognoscesren , na den overtocht der Apcnnynen, kan men thands met meer juisêheid de volgende byzonderheden melden. De Fleer van Preux, van 't Regiment Kinsky, hadt bevel ontvangen, om met go man te recognosceeren in het dil van Aosta, alwaar, gelyk men zeide, de pranfehen uit de wulken waren komen vallen. Een voorpost der Armee van den Generaal Lannes maakte dit detachement by Brisfon gevangen. Er waren geene maniehappen genoeg, om de goederen der gevangenen naar het Hoofdquartier te brengen." De gevangenen zelve booden zich daartoe aan. Men verliet zich op hun woord van eer, en liet ze door een Onderofficier en 4 man geleiden. Onder weg ontmoeteden zy den Ecrften Conful, by zich hebbende verfcheidene Adjudanten en Generaals, begeleid van een Escorte, 2ii door 4 Guides voorafgegaan. Hy Was bezig ;ene pofitie uittezoeken 'in' het dal Sezia. Om fen hoek van eene rots ziende, die hem in len weg ftondt, ontdekte hy eenen troep Oos'cnrykers, kenbaar aan.de witte Collets, Casqueten en geweeren. Hy beval zyne Guides aanerukken, toen men de Franfche Uniform der >yzynde manfehappen ontdekte. Fan Preuv verdt nopends de pofitie van zyn Corps ondervraagd, en toen verder op gezonden. Den volgenden dag verzocht hy, om zyne Familie te loutray, waar hy geboren was, te mogen bcoeken. De Eerfte Conful deedt hem een pas eeven, benevens een brief aan den Minister er Politie, en eenig reisgeld. Onder weg veraaide hy in Hecht Framch, wat hem bejegend ms, en daaruit ontltondt het bekend, onwjar erhaal in het Zwlfersch Bulletin. Naderhand ieeft  G E L T K II E I D. VRYHEID. A D V E R T E N T I E N. De Agknt van Finantiën der Bataafsche Republiek adverteert hiermede aan ieder, die zulks zoude mogen aangaan, dat, boven en behalven de bepalingen, geftatuëerd by Publicatie van het Uitvoerend Bewind van den 29 November 1800, — onder welken het Bewind-geauth-jnieerd is, den Weder-Uitvoer te permitteeren van Drie Vierde Gedeelten der Quantiteiten Graanen, die na dato der.gemelde Publicatie zullen worden ingevoerd', tot ze- prfteïfiiig; dn geene permisfiën worden verleend, dan voor Graanen, werklyk na het Verbod ingevoerd, en voor geene meerdere of andere Quantiteiten, dan van welken de te vooren bepaalde Invoer te Water zal konnen worden bewezen, nog daarenboven gerequireerd worden voldoende Bewyzen der inklaaring, aangaye, losftng en uitmeeting van zoodanige Partyën Graanen ln den Haag, den 23 December 1800, het Zesde Jaar der Bataaffche Vryheid. Ter Ordonnantie van den Agent van Finantiën. T. C. DE BÖRDES. Te Amflerclam, in de Hoogduitfche Boekwinkel van J. R. Poster, bezyden de B u"s is te bekomen. Almanach de Goettingue, met 6 Plaatjens uit de Romcinfche Historie, 6 Plaatjens uit Stedmans Reize 7 Modens en Klederdragten, en eenige CharaCterstieke Plaatjens; RomaneerKalender voor Dames von la Fontame enz., met Plaaten en Pourtret; Kotzelue, Goettintjer Mu. feu Almanach, Niedevfachfil'ches Tasfchenbuch, roitKupfern, Tafchen Kalender mit Kupfern sus den Lowennitter van Spas, Almanach de Revolutions, mit Kupfern. alle voor 1801 • Neue Schauwfpiele von A. von Kotzebue; Rinaldo Rinaldini oder die Rauber' Hauptman, o Buchern mit Kupiem; Ferrandino, Fortfetzung des Rihaldins, 6 Buchein, mit Kupfern; Buonaparte und' ieine Gefahrten in iEgypten, uber die umgang der Weiber mit Mannern; Elifa ode'- das Weib wie es leio iollte, 2 Iheien; Burgers, Gedichten, 2 Theilen; Ra/s, Geographie; Raffs JN'aturgefchichte; trrhben, Naturiehre; Elifa ou la Modelle des Femmes, 2 Vol.; RafenfteJaS Kinderkrankheiten; Girtanncr, Veneniche Krankheiten, 3 Theilen ; Blumenbach, Phyfiolo»ie; Blumenbach, AbbildUDgen naturhistorifche Uegenftande, 5 Stukjes, mit Kupfern. %* Daar de beminlyke Sèxe in den tegenwoordigen tyd, in p 'aats van veele Mannen, hare Hoofden met Paruyken verüert, zo zullen beide met genoegen kezen een allergeestigst Werkje, °'enaamd* De L,of oer Paruyken, met Historifche Aantekeningen, uit het Fransch vertaaldf Wet eeu jraaijen gegraveerdeu Tytel en bevallig Vrouwen-Pourtrait in Medaillon, met eene der voortreflykffe Pantyten verfierd. Is gedrukt in 8vo. en komt heden van de Pers, dc prys is ƒ r- — De Vitaler zegt in zyne Y001 reden voor dit Werkje: dat waarfchynlyk veele lieden uit eene oppervlakkige beichouw.ng van den 1 ytel zullen denken, dat het alleen voor'de Kaptafel, of het Toilet gefchikt is, om daar een aangenaam oortje door te brengen; maar eene losfe doorbladering zal hen welhaast van dit den:,beeld terug doen kceren, daar het hen zal overtuigen, het in zyne foort een Meester.'uk is, van eene fyne fpeeling van het vernuft, want aan eene Kleinigheid, waarop men naauwiyks sonde acht geeven, geeft & Autheür zoodanig eene belangryke wending, dat men zich ongevoelig in Jut gezelfchap bevindt van veele groote vernuften, terwyl hy door een fyne Hekel of'S-ltyré den Lof der Paruyken_ meesterlyk bepleit. ~ Dit Werk is in de voornaamfte Boekwinkels oer Republiek te bekomen, onoer anderen te Amlterdam by Bom, Wed. Dill, Smit, G. Roos, Uyknbroek, ZWr, Gartman, van Pitet, ff'at nars en andere. " MARKT- ïieeft hy zelf te Parys het geval, als boven, verhaald. DRUKFEIL. NB. Iri de Weirhmdigé Waarnemingen van November, W°. 175. bladz. I5r. is eene Druk feil ingeflopen by de opgave van 't gevallen Regenwater. Er ftaat 48 Lyn, moet zyn 35 Lyn. NATIONALE LOTERYEN. In de Vy fde Chsfe der 9afte Generaliteits nu Bataaffche Lotehy, welke op Maandag den 29 ten December is beginnen te trekken f zvn Pryzeen°- de Vulgend€ Nos' en voorname ifie Lyst. No. 27473 met /. 1000:« Premie. ide Lyst. No. 16080 — = iooj:7°43 — '• 1250:.  M\ R KT'P R YZ EN va GRAANEN, enz. Te Ams■'. eiidam, 29 D«em&fr'. gg'- ïarw. Voorl Roode perL. 270a 320 , ———Witte . .. 2708320Gron.en Old. . . 2708320 Voorl. Gron. en Old. Roode . ,. . . 280 a 3 2p ■Friefche .... 2705320 Zeeuwfche . . . 3003350 Vlaamfche, Roode -3003350 < , Witte 300 a 380 Rogge. Bovenlandfche '. 280 a 300 , Brab. en Vlaamf. 2703303 l Gedroogde . . 3002350 .Carst. Voorlandf. Winter 180 aaoo Friefche dito . . i8oa2oo < Gron. en Old. Winter r8oa 200 Zeeuwf. en Ov. Wint. 180 a 200 dito Zomer . . . 170a 190 Haver. Brouw- . . . 80a 110 Witte Voeder- . 60a 80 •Boekweit. V.oorlandfche , 65 a 70 'Atnsrsf en Gooif. -653 70 Paardeboonen .... Te D ci a 3 r ê c h t , Tarw. Oude Zeeuwf perL. (*) Beste nieuwe . . Gemeene ... j Blaauwe ..... Zpmertarw . . . Rogge. Zeeuwf. en Inl. per Z, Br. Vl.enBov. perL. Garst. Zeeuwf..en Ov.Zom, dito Winter' . . Spelt, Nieuwe, per Last Haver. Inlandfche Brouw j dito Paardevoer Boekweit op 140 8 wigt Paardeboonen nieuwe ïsROTTEFDlM , den Tarw. OudeZeeu.perZ.Z, Nieuwe dito . Gemeene dito . Boehveit. VI. i54ffiPerL-1 Brab. op dito. J Klei zonder wigt Garst. Winter per Hoed Zomer dito . Rogge. Zeeuwf. N. . . Haver. Zeeuwf. Brouw. d-'to Voeder Graauwe Erwten per Z. . JV. Witte Erw'.en per Zas N Blaauwe dito per dito Witte Boonen per dito Te Haarlem, den Haver. Voer- per Zak ƒ Garst. Gemeene . . . - (*) NB. Geene Dord/che JrtarktI-yst ontvangen. - ïe Amfterdam 5 by C. C Ö V E N 8 ? Boek- en Kunstverkooper op den Vygendatn. m 'KOOPWAAREN en 1 Pel- .... ƒ Paardeboonen . . . Rogge . . . . -. • - Te Utrecht, den I 'Veit.Wxtte .... (*) Roode . Oude dito .... Rogge . 'loekweit . . . . . • ïarsQ. Winter . . . . Zomer . . . '■Javer Mpucyners. Groote . Middelfoort Kleine . - . JraauweErwt. Groote Middel f. Kleine . ,N Ongelez. jroene Erwt. Groote . . Middelfoort dr. Kleine zuiv. .Ongelezene . ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN en KOOPWAAREN. Geraffineerde Suikers enz. _te Amsterdam den 29 December, en te Dordrecht den 22 December. \ Candybrooden 36a37$j 37 a38 9 Poeijerbrood. 33ra 345 Raftinaden 30 3 31 29* a 304 Melis/cm® 27èa28!' 274a 28 dito 3 4 2.5|a 2(5i| 25U 2ó4 Lompen . 23= a 25 ! 235a 2'3| Stampfuiker 22ia 27 Basteiden . I5ïa-2i I5ia2ij Cand. Best Wit 37 a 39 U Gemeen dito 30 a 36 / Basterd dito i )24 a 4° Geel diro 254a 29! j \ Bruin dito 23|a 24$,!J Syroop. Bruine 79 a 80Sj 7S a 79 g Is Dordrecht enz. Viasjen. Ruuwe per Steen Meekrappen ..... Styf/el te Amfterdam. . . . ƒ 27 Koolzaad, fni. en Zeeuw. te Amfterdam ƒ S2 a 87 tc Dordrecht te Rotterd. pr L. Hsnnipzaad. ie Utrecht Zaailynz. te Dord. pr. 81. (*) NJ3. Geene Utrecht/che Marktlyst ontvangen. .EVENSMIDDELEN. O/yën.Raap-p. Aamr"83i Dord- Lyn- . . -75? Hennip- -88$ Raapkoeken, per 1000 te Dord. Lynkoeken. Tabak. Inlandf. te Amft. ƒ 12 a 44 Carotten . ,. . - 42 a 48 1 DRINKBARE WAAREN. Moutwyn. te Dordrecht . .. te Amft. per Aam 74 a 76 él te Schied. de 30 V. 13 él Gentver. te Dordrecht . . te Amft. pr. Aam 76 a 78"^ te Schied. de 30 V. . 14 él Z U I V E L S. Kaas. Leydfche 't Schp. ƒ 40 a 42 B Stolkfche ... - 26 a 28 Edamf Roodkorst van 10 en 20 ffi. . * 27 a 30 dito van 4 ff. . • - 27 a 30 Frier. Kruidkaas . - 28 a 32 Boter. Delftfche . . - 50 a 51 Leydfche . . . - 48 a 50 Friefche Grasbot. - 45 a 47 Stalbot. te Leeuwaardm . - a 28 te Sneek ... - a 29 op de Lemmer . - a 28 BINNEN- en BUITENL. EFFECTEN, den 29 December. Bflt.Ref. Iosb.i8oo. 4PCt.9S a 97% i8or. — 84§a 85$ 1802. — 7iia 72ï 1803. — 6iéa 624 —-1804. —- 57|a 58 Na den Vrede . . — 464 a § Geforc. i7Q5eng6. 2§ — '38ia 39 Vrywill. Negot, . 5 — 6?fa 63$ Heffing, Apr. 1800. 3 — 454a k N.Schuldbr.fUitl.:- 5 — 69 a 70 — (dito) 4 — 61 a é _ (dito) 3i— 564 a i . . . 3 — 44^a i Gelder/, fchaêv. . 4 — 44?a 454 Brahand/che dito . 4 — 44|a Oblig. Rusland . 5 — 83 a \ \ Weenerbank, 5 —■ 62ia 63! dito . . 4 —. 54 a 55 . Pr ui/en . 5 •— icoaico4 Deen/ Toll. 4 —■ 96sa 97^ 7.weeden . 5 — 964 a 97| SpaH/conv.98.5 — 744a 75$ dito . . 3t— 55 a i Amerika . 5 — <;6+a 97*- dito . . 4 —• 87ia \ — — dito met Pr. 4 — 99§3icoi Keizerlyke Coupons - — 52 3 i Franfche Jnfcriptiën 5 —• 37 a § B eleen bankgeld. 98 3 4  179. 7 Januaryl801, OECOIOMISCHE CÖU1AIT. TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE, NYVERHE1D , KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN, TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. t OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. GELTKHEID, VRTHEID. In den Haag, den aojïen December 1800. het Zesde jaar der bataaffche Vryheid. De AGENT van NATIONALE OECONOMIE der Bataafsche Republiek, aan Den UITGEEVER der OECONOMISCHE COURANT, te amsterdam. Medeburger! Op den ioen dezer maand heb ik u, ter plaatfing in de üeconomifche Courant, toegezonden, een relaas van de-Opkomst Voordgang, en tegenwoordigen Staat van het Bergen-opZoomsch Departement der Maatfchappy tot Nut van V Algemeen ; thands voeg ik hier neven; eerige Reglementen van hetzelve Departeniem, relatief het Spinfchool aldaar; van oordeel zynde , dat deze (tukken tot zeer veel elucidatk voor ondernemers van dergelyke nuttige inrichtingen ftrekken konnen; ten welken einde ik u insgelyks verzoeke , dezelven in uw Blad eene plaats te geeven. Heil en Brotderfchafl j. G o l d e e r g. Ter Ordonnantie van.den Agent voornoemd. Carel Webbers. IV. Deel. REGLEMENT voor de COMMISSIE over de SPIN-FABRIEK van het BERGEN-OP-ZOOMSCH DEPARTEMENT der MAATSCHAPPY: TOT NUT VAN T ALGEMEEN. Art. 1. De Commisfie verkiest onder zie» een Prefident en Secretaris. Art. 1, Zy zorgt, dat altyd voor handen zy eene genoegzame hoeveelheid Wol, om te fpinnen, en zal die moeten aankoopen ten tyde, wanneer, en ter plaatfe alwaar zy zulks bevindt 't voordeeligst te zyn voor het lnftituut. Art. 3. Zy zorgt, dat de Wielen, Spillen, Kaarden, en in één woord, al het Spingereedfchap, genoegzaam en in eene goede orde zy. Art. 4. Zy zorgt, dat de inhoud van het Reglement voor het 6pin- School volkomen naargekómen worde. Art 5. leder Maandag ten vier uuren zullen ten minfte twee Leden der Commislie in het Departements-huis prefent zyn. Art. 6. Gemelde twee of meer Leden zullen als dan ontvangen de Kousfen, die buiten 'shuis .'ebieid zyn, het breiloon daarvan betaalen, en aan de Lieden ander Garen ter breijing uitgee^en, en tot het een en ander den Spinmees;er gebruiken; van dit alles zal de Commislie beiiooiiyk Boek houden. Art. 7. De Commiofie zorgt, dat zoo wel de gemaakte Goederen als de ruuwe Wol en gelponnen Garens wel bewaard blyven. Art. 8. Zy zal alle gemaakte Goederen ten meesten voordeele van 't Depa:tement verkoopen, en zoodanige Contra&en maaken, als konnen drekkeu ten meesten nutte van dit lnftituut, en zullen, Contraöen gemaakt hebbende, daarvan ter eerstvolgende Departements- Vergadering kennis geeven. Art. 9. Zy ontvangt ieder Maandag van den Aa Spin-  ( 18a } Spinmeester fpecifique Lyst of opgave der Wol, in de voorige week door hem uit het Magazyn gehaald en bewerkt. Art. 10. Des Maandags zal hy aan zulke Ouders, die genegen zyn hunne Kinderen in dit lnftituut te doen ondervvyzen, Verlof briefjes geeven, door haaren Prefident ondertekend, en de naamen der Kinderen in een byzonder Boek aantekenen. Art. ii. Alle drie Maanden zal de Gommisfieter Vergadering overleggen een Staat en beknopt Verflag van de Schuld en Wederfchuld Van 't Spinwezen. Aldus vast gefteld in de gewoone Vergadering, den a REGLEMENT voor de OUDERS, die hunne KINDEREN willen doen onderwyzen in de SPIN-, LEER- en BREISCHOOL van het BERGEN - OP - ZOOMSCPj DEPARTEMENT der MAATSCHAPPY: TOT NUT VAN T ALGEMEEN. Art. i. Ouders, hunne Kinderen ter Schoole van dit Departement willende doen, zullen zich met dezelven des namiddags voor de Com misfie van het Spinwezen vervoegen, en de Kinderen aldaar vertoonen , ten einde dezelve al of niet goedgekeurd worden. Art. a. Geene Kinderen zullen op de Leerfchool aangenomen worden, dan die 7 jaaren oud zyn, of in ftaat zyn, om te konnen leeren Spinnen en Breijen. Art. 3 Geene Ouders zullen hunne Kinderen van het Spinnen of Breijen mogen t'huis houden, zonder bekomen permisfie van den Meester of Matres, op pcene dat dezelve dien dag , dat dezelve van het Spin- of Breifchool terug gehouden worden, of daarop te laat komen, ook verftoken zullen zyn van het Leerfchool. Art. 4. Wanneer aan Kinderen, boven anderen oppasfende, door den Meester nu en dan iets j tot aanmoediging gegeven wordt, zullenf de Ouders niet konnen rekenen, dat zulks verdiende arbeid is, noch den Meester over eenige vermeerdering daarvan lastig vallen. Art. 5. Geene Ouders, hunne Kinderen van het Spinfchool nèmende, die nog buiten ftaat 1 zyn om een ambacht te leeren, zullen een Briefje < bekomen, om dezelve Kinderen op het Avond- 1 Leerfchool tc doen, maar zal deze permisfie door de Commisfie van het Spinwezen alleen gegeeven worden aan Kinderen, reeds op een ambacht gaande, en in de School zich wel eedragen hebbende. & . Art. 6. De tyd van het Spin- of Breifchool is bepaald, des morgens van zes tot tien uuren, en des namiddags van een tot vyf uuren , en zullen de Ouders hunne Kinderen precies op die uuren ter Scboole zenden, op pcene als ooven. Art. 7. Wanneer de Kinderen langer dan drie dagen achter den anderen t' huis gehouden worden, zullen dezelve van het Departement worden weggejaagd, ten ware zy daartoe om ziekte d andere redenen permisfie bekomen hadden; ijelyk ook, wanneer de Ouders hunne Kinderen" zonder bekomen permisfie drie reizen achter den anderen t'huis houden, zal de Meester hierop ftiptelyk letten, en daarvan kennis geeven aan de Commisfie tot het Spinwezen. Art. 8. Ouders, eenige klagten meenende te nebben, zullen zich des Maandags aan de Commislie van het Spinwezen vervoegen, zonder dat zy immer den Meester of Meesteres over eenige vermeende mishandeling der Kinderen zullen vermogen aantelpreken. Art. 9. Dit Reglement zal aan Ouders, genegen zynde hunne Kinderen van de Leerfchool van dit Departement gebruik te doen maaken, (en welke Kinderen dan ook gehouden zyn te Breijen of te Spinnen^ worden voorgelezen, en door hun, voor zoo veel hen betreft, worden naargekomen. Art. 10. De Commisfie van het Spin- en Breifchool behoudt aan zich de macht, dit en 't voong Reglement ten allen tyde zoodanig te verminderen, vermeerderen en verbeteren, als dezelve ten meesten nutte van het Departement zal oordeelen te behooren. Aldus vastgefleld in de Gemeene Vergadering, den ..... REGLEMENT voor den S-PINMEESTER van het BERGENOP-ZOOMSCH DEPARTEMENT der MAATSCHAFPY: TOT NUT VAN T ALGEMEEN. Art. 1. De Spinmeester zal des morgens, roor dat de klok 6 uuren geflagen zal hebben, :n des winters voor 8 uuren, in 't School moeen zyn. Art. s. Ten 8 uuren zal hy de Kinderen een half  C »33 ) half uur uitfpanning geeven , kunnende in dien tyd hun ontbyt neemen, doch ten half negen zuilen en Meester en Kinderen weder in 't School moeten zyn. , 3; Des namiddags zal de Spinmeester in t School moeten zyn voor één uur, ten einde hy prefent zy, wanneer de Kinderen ter Schoole komen. Des voormiddags zal hy ten 10 uuren, cn des namiddags ten 5 uuren, zyn Spinfchool eindigen, en de Kinderen naar de Leerichool zenden. Art. 4. By het begin der Schooien zal hy naauwkeung toezien, of alle de Kinderen prefent zyn, en de te laat komenden of geheel achter-1 bly venden aantekenen, en daarvan aan den Schoolmeester weeklyks kennis geeven, en wel acht geeven, dat de Kinderen behcorlyk gehavend en gewaslchen ter School komen. i Art. 5. De Spinmeester zal aan de Kinderen 1 onderwys geeven in het Spinnen , Kaarden en Kammen van Wol, aan hun leeren de deugd en 1 ondeugd der Wol te kennen, — in één woord, ( al wat betrekking heeft op de Wolfpinnery; — 1 en zyne Vrouw zal onderwys geeven in'tBreijen, 1 en t geen meerder zal konnen dienen, ter uit- c breiding van het zelve School. c Art 6 De Meester en Matres zullen zorgen, dat de Kinderen in Vaderlandfche principes, ft Burgerlyke beleefdheden, en Maatfchappelyke d plichten worden onderwezen, en vooral tegengaan, dat geene Orange- of andere Oproerige a Liedjes worden gezongen, gefprekken gevoerd, 1; of eenige daaden bedreven , die tegen de heilza- z me, thands plaats hebbende, orde van zaaken zyn ingericht, en zulks gedaan wordende, zal hy P direct daarvan kennis geeven aan de Commisfie d van het Spinwezen, en hun die Kindren aanwy d zen, die dan oogenblikkelyk weggejaagd zullen worden. 0 1 & * - Ai-t' 7;. *?e sPinmcester zal zoo veel mooglyk z< is, de Kinderen vermaanen,', om in hun fpreeken d( en houding zich beleefd te gedragen, en, ook inzonderheid op de ftraaten en ten huize van z\ hunne Ouders, - en by het inkomen van de M Leden van de Commisfie, of andere Lieden in er de School, ftilzwygend met hun werk voord te to gaan, en, indien hun iets gevraagd wordt, be- ec leefdelyk te andwoorden. ut, De ec ndll'J' ?yT£alook zt?rgen' dat' het School zc uitgaande, de Kinderen zich behoorlyk wasfehen d( en reinigen. ^ Art. 9. Ook zal hy de Kinderén by alle ge- he fchikte gelegendheden eenen indruk geeven van de gruwelykheden van het vloeken, dronken- K fchap, liegen en bedriegen, en zal ook toezien, da dat zy onder malkanderen niet twisten, nog ia de fchoo tyd fpcien , en hen vermaanen, om geene losbandigheid op de ftraaten te pleegen ,a*n,teS™deeI zal hy den Kinderen tn- c?t!S?■■ ^ Mees'ers' hoogachting voor alle S w ?"ucerde Machten, dankbaarheid aan hunne Weldoeners, hen vermaanen om te zyn eerlvk. T^t bevallig eJ? gedien«ig» en vooral liefde te hebben voor malkanderen. Jnl\lu' iDe Mee.ster zal geene Kinderen in zyne School mogen inneemen, dan die hem overgeven een fchnTtelyk of gedrukt verlof, ondertekend door den Prefident der Commislie tot de Spinfabriek. Art. 13. Eenige klagten over een of meer Kinderen intebrengen hebbende, zal hy zulks Jo"n Commisfie tot ü6 Spinfabriek fchriftelyfc Art. 13. Ook zal hy op iederen Saturdag moeen opmaaken, en aan den Voorzitter van de .ommishe over de Fabriek overgeeven, eene .yst van de in die week gelponneii Wol, geueide Kousfen, en tevens fchriftelyk opgeeveu e voorhanden zynde ongefponnen Wol, en nog nder handen zynde Kousfen, Zakken enz. Art. 14. Het Departement zal den Spinmees-r voorzien van de nodige Spinwielen, Kaaren, Schrobbanken, Wolbreipriemen enz. ,nTA» L5V uD% ^ra-?en dezer Sch001 worden m de befcheidenheid van den Meester overgeven, doch zullen zoo veel mooglyk beftaan in ilken, die fchaamte en fchande verwekken Art. 16. De Vacantiën zullen zyn in de aasch-, Pinkfter- en Kermisweeken, drienamidigen ui de Voorjaars- kermis week, en weekelvks ïs ^aturdags 's namiddags. J Art. 17. De Meester zal zich niet mogen abnteeren, noch eenige andere Vacantiën geeven mder een uitdrukkelyk verlof van dc Leden :r Spin-Commisfie. Art. 18. Op dat de School altyd zindelyk en de toegangen tot het School, zal de eester zorgen, dat de School daaglyks gelugt, om den anderen dag geveegd worde, en daare konnen gebruiken twee Kinderen, voleends ne daartoe te maaken Beurtlyst. Art. 19. Om de drie maanden zal de Meester rgen, dat de School zindelyk gefchuurd wor, en tweemaal in 't jaar fchoon gemaakt en muuren gewit worden , tot welke eindens m daartoe het benodigde zal bezorgd worden Art. 10, In den Winter zal hy zorgen, dat dé igchel aan 't branden zy, een Qiiartier uur eer t de Schoei begint. Aa fl , Art.  C »4 !) 'Art. 21. Waartoe heiH de benodigde Kagchel voor zyne School , en eene g-noègzame hoeveelheid Sreenkoolen zullen bezorgd worden. Art. 22, De ruuwe en ge%>mieii3 Wol', als ook de gebreide Goederen, zullen ter bewaring gelaten'worden aan den Spinmeester, en hy zal daarvan niets vermogen aftelev;i en, dan op eene Ichriftelyke ordre van de Commislie. Art. 23. Dï Verdere befteiling omtrent de gefponneüe Wol, het zy tot den verkoop of tot verwerking, zal blyven aan de Commisfie. Art. 24. Dj Meester zal zorgen, dat de Spinwielen en andere Gereedfchappen, wel en in ordre bewaard en gebruikt worden, en de defecten daarvan weeklyks aan de Commisfie opgeeveu. Art. 25, Indien onverhoopt eenig gefchil tusfehen den School- en Spïhmeester mogt ontftaan, wordt wel ernftig aanbevolen, daaromtrent niet in gefchil te treden, maar hy, die bezwaard meent te zyn, zal zich moeten adresfeeren aan de Commisfie tot het Spinwezen, die daaromtrent zal voorzie'.i.. zoo als 't behoort. Art. 26. De Spinmeester zal, behalven eene vryë Wooning voor hem en zyn Huisgezin; genieten een loon van negen guldens per week; aan hem om de vier weeken te betaalen. Art. 27. De Meester zal onderworpen zyn aan de correctie van de Commisfie tot het Spin< wezen, wanneer hy zich tegen deze inrtruclk -gedroeg. Art. 28. Eindelyk behouden Beftuurders er Leden van dit Departement aan zich de macht, om dit Reglement ten allen tyde te konner vermeerderen, zoo als nuttig en dienftig za geoordeeld worden, waaraan de Meester za verplicht zyn te gehoorzamen. Aldus vastgefteld in de gemeene Vergadering den Se van Bloeimaand 1799. REGLEMENTEN voor de KIF DEREN, die onderwezen wo] den in de SPIN-, LEER" e BREISCHOOL van het BEI GEN-OP-ZOOMSCH DEPART1 MENT der MAATSCHAPP^ TOT NUT VAN 'T ALGEHEEL Art. 1. De Kinderen zullen des Zomers, d^ is van den aoe Maart tot den 20e Septembei des morgens .voor dat de Klok 6 -wxcu zal gi flagen hebben, aan het School moeien zyn, e -des Winters, dat ïs te zeggen, van;den 2< September tot den 20e Maart , als de dag begint. Art. 2. Des morgens- van tien tot twaalf, en des avonds van vyf tot zeven uuren, zullen zy in 't Leeieu. Schryven en Cyfferen onderwezen worden. — De Jongens zullen den overigen *-yd in 't Wol fpinnen, en de Meisjens in 't Breijen onderricht krygen. Elk Kind zal naafhglyk ter School komen en viydglyk werken. Art. 3. De Kinderen zuilen wel geieinigd en gewasfehen , met fchoone handen en aangezichten ter School komen. Art. 4, De Kinderen op hunne plaatfen zynde, zullen met behoorlyken Eerbied het Gebed aanhooren. Art. 5. De Kinderen, die het best leeren, zullen, zoo wel in de Spin- als Leerfchool, de biste plaatfen hebben , daarentegen die minder oppasfen, aan de laatfte plaatfen verfchikt worden. Art 6. De Directeuren zullen ieder Kind, dat fpint of breit, weeklyks naar verdienden en gelang van het door hun verrichte, doen beloonen. Art. 7. De Kinderen die het School verzuimen, zullen door den Meester naar verdienden geftraft worden, indien zy hem geene goede rekening konnen geeven van hun achterblyveii. Art. 8. De Kinderen zullen, wanneer iemand > in de School komt, itil en yverig met hun werk |voordgaan, 't zy in *t Leezen, Spinnen of Brei-, Jjen; wanneer hun iets gevraagd wordt, zuilen 'zy beleefd andwoorden j Art. 9. De Kinderen zullen, zoo wel op de .; ftraaten als in dé School, zoo als 't braave'en l deugdzame Kinderen betaamt, zich onthouden I van liegen, bedriegen, vloeken en zweeren ky. ven en vechten , maar daartegen de Meesters gehoorzamen, -hunne vermaningen en lesten op' volgen, — jegens alle menfchen vriendelyk en beleefd zyn, — lief ie voor malkanderen hebben; — zy zullen by het uitgaan der Schooien malkander niet voorby dringen , maar de een f- den anderen opvolgen, en geene daitelheid op de 1. ftraaten pleegen. N Art. 10. De Kinderen zullen hunne Boeken, , Papier, Pennen en leijeirwel bewaaren, op hunne Backen niet vermogen te morsfen , en f" dezelve voor het uitgaan der School op eene : aangewezen plaats bergen, en geene Boeken / met zich mogen neemen, dan met voorgaande kennis en gjeiviiide» van den Schoolmeester, it Art. 11. Ook zuilen de Kinderen die Spinnen, , zorg draagen voor hunne Spinwielen, en indien :- duo\- onachtzaamheid of zorgeloosheid iets aan ezelve heekt, zullen die 'Wielen voor'hunne | rekening ge maak tvvuaien. Art.  C i«5 ) Art. 13. De ongennovzams Finderen zullen door fchandfti aften tot gehöörzaarhhcid' aangezet worden, en indien dit zónder Vrucht ware, zullen de Meesters van her Oegt 'gedrag van zu'ke Kinde-en kennis geeve;i aan de eden der School- of Spin-Commisfie, die daaromtrent dan zullen handelen naar bev'ihd van iaalfèn. Art- 13. Alle drie maanden zullen de Kindèjfeni door de Corfinjisfien tot het Schoolwezen 'geëxamineerd worden omtrent hunne vorderingen in 't Spellen, Lèezen en Schryven, en om de ia maanden zal men aan de geenen , die de meeste vorderingen gemaakt, en in hun gedrag uitgemunt hebben, gehoo'zaam geweest zyn aan hunne Meesters, en geene Schooltyden verzuimd hebben, mooije Pryzen van bekwaamheid, naarftigheid en aanmoediging uitdeden. Art, 14. Twee Kinderen, die op hunne beurt daartoe benoemd zyn, zullen verplicht zyn, drie maaien in ieder week . de .schooien met nat zand te beftrooijen en te veegen. Aldus vastge/lcld in dc (Jewoone Vergadering, den ...... Bericht wegens eene. INTEKENING voor eene OECONOMISCHE S P Y S U LTB'É E L1N G te Wageningen. De Raad der Gemeente van Wageningen» aan Die Gemeente. Waarde Stadgenooten! Een ieder, die flechts oppervlakkig de noodlottige gebeurtenisfen, welke ons Vaderland fints eene reeks van jaaren zyn overgekomen, in zyn geheugen terug brengt; een ieder, die dc verfchillende rampen , welke de Ingezetenen dezer Republiek, 't zy in 't algemeen, 't zy in der-j zeiver verfchillende oorden, zyn te beurt geval- j len, met maar weinige ople-tendheid heeft nagefpoord; een ieder, die flechts een vluchtig oog j -vestigt op het diep verval van Trafieken en Fabrieken? op den zoo zeer kwynenden Koop-; handel en verhinderde Zeevaart, waardoor zoo veele Steden en P\aatfen van onzen voormaals zoo gezegenden grond zoo luisterryk bloeiden; ! een ieder, die de nog (leeds voordduurende j •rampen van eenen woedenden Oorlog gadellaat, j en bezeft,_hoe zoo veele bronnen van beftaan en burgerlyken welvaard daardoor gedopt wor. den: een ;ieder, die zynen aandacht vestigt op 'sLands uitgeputte Schatkist, en de geduurigIyk daardoor veroorzaakt wordende, drukkende Geld heffingen; een ieder eindelyk die zich de fchaarshead en zoo aa'r.merklykc duurte der noodvvendigfte Levensbehoeften voor den geest brengt, - kan niet dan met een beklemd'hart en de grootfte bekommernis aan de gevolgen denken, welke daaruit voor een iegelyk Ingezeten, doch byzonder voor onze behoeüigere Natuurgenooten, onvérmydelyk moeten geboren worden. —— En 't is ook deze toeftand van zaaken, die onze aandacht byzonder heeft tot zich getrokken, zoo dat wy by den naderendenen nu reeds daar zynden Winter, met het diepfte medelyden omtrent onze behotftigere Mede-in- cn Opgezetenen zyn getroffen'geworden, en op eenigemiddelen zyrj bedagt geweest , om hun eenig gezond en nuttig Levensonderhoud te verlchafFen. Een ietier Uwer, die Hechts weinig met de omftandigheden deezer Gemeente bekendis, kan de diepe armoede, welke ook alhier heerscht, niet logenftraffen. Zints jaaren hebben, behalven de algemeene rampen, welke de Republiek zyn te beurt gevallen , en in weike wy zoo rykdyk gedeeld hebben , dè drukkendlie Inquartieringen deze Gemeente, en byzorfdef de fchouderen der meer behoeftigen, gekneld. — 't Is waar, wy zyn niet van alle zegeningen verdoken geweest, 'en wy zyn overtuigd, dat Gyheden met ons volyverig en met oprechte dankbaarheid, de zorg van den Goedertierenen Vader aller Wezens erkennen wilt, dat, niettegenftaande de donkere vooruitzigten, Uiieder Oogst nog gezegend geweest is, en dat de viachten van 't Veld, dosr zoo een zagt weder, als wy tot voor weinige dagen hebben mogen genieten , zoo gelukkig zyn binnengebragt; dan, er heerscht een ftilftand. in de vooinaamfte bron van Uiieder welvaart, de vruchten van Uiieder noesten arbeid, het Tabaksgewasch', zyn zints twee jaaren niet verkogt, sn hierdoor is de armoede hier zoo zeer vermeerderd, dat veele Arbeidslieden dc grootfte ['chaarsheid en ellende te verduuren .hebben. [t Js dan uit. overweging van 't een en ander, 3at wy_ Ulieden, op 't voetfpoor van andere Steden deezer Republiek, een Plan van infehryidhg aanbieden, waardoor, indien hetzelve tot Eland gebragt wordt, naar ons inzien, en 't ge:uigems van deskundigen, een goed en gezond voedzel Kan wórden medegedeeld, Aa 3 Art.  i85 JPr. i. Er zal voor rekening deezer Stad een Locaal met de nodige Keukengereedfchapper worden in gereedheid gebragt, om aldaar voed zame, gezonde en fmaaklyke Spyzen te bereiden. Art. a De Raad zal hiertoe van Stadswege de nodige Perfoonen engageeren, en de Brand ftoffen doen bezorgen. _ Art. 3. In dit Locaal zullen aan alle Behoeftigen , welken zich geen genoegzaam Voedzel konnen verfchaffen, zoo veele Portiën worden uitgedeeld, als de Intekening zal gedoogen. Art. 4. De Uitdeeling zal plaats hebben geduurende de maanden January, February en Maart, op zoodanige wyzen en tyden, als nader zal worden bekend gemaakt. Art. 5. Ieder Ingezeten zal voor zoo veele Portiën konnen intekenen, als hy zal goedvinden. Art. 6. De prys voor de Portie, vogr welke men intekent, zal zoo zuinig mooglyk door de hier onder te noemene Commisfie berekend, en aan de Ingezetenen ten fpoedigfte worden openbaar gemaakt, zullende dezelve althands niet de fomma van zes-en-dertig ftuivers te boven gaan, en van elke Portie ten minfte twaalf Bedeelingen konnen gefchieden. Art. 7. Het zal ieder Ingezeten vryftaan, zelve een of meerder Perfoonen te benoemen, aan welken hy verkiezen zal, dat zyne Portiën worden uitgedeeld. Art. 8. Wanneer onderfcheidene Intekenaaren ! aan dezelfde Perfoonen Portiën mogten vergunnen , zal de Commisfie hun daarvan kennis geeven. Art. q. Tot het bezorgen van alles wat tot deze Inrichting behoort, heeft de Raad der ijemeente verzogt, en hebben zich daarmede j;e- < i chargeerd: < Ds. Samuel van Emdrc, Mr. Gerrit Ocketfe. ■ k Gerrit van Loghetn., Hz* Teunis van Ommeren* Mr. Peel Beek* Dr. Hubert van den Bosch» jr°an van Baak, Vz. En Frcdrik Christiaan Mulder, Art. 10. Deze Commisfie heeft zich verplicht, in de Uitdeeling de grootfte onzydigheid te gebruiken, naar de behoeftigfte ingezetenen naariporing te doen, en na den afloop van alles te .produceeien behoorlyke rekening en verandwoording van hunne gehoudene Adminiftratie. t Art. 11, Deze Commisfie zal, except de inval- s lende Kers* en .Zondagen, van aantlaande Dingsdag den 23e tot den laatlten dezer Maand, alle' avonden van zes tot agt uuren op 't Huk der Gemeente tot de intekening vaceeren, en dezelve daarenboven op alle moogfyke wyzen tragtert te faciliteeren. Indien wy nu, vvaarde Stadgenooten! aan uwên milddadigheid en yver , om uwen verarmden Natuurgenoot gretig en volvaardig ter hulpe te femeten, twyfelden, wy zoüdén over onze intentie by dit Plan gemanifesteerd, nader konnen uitweiden, dan wy achten zulks onnodig. Uwe bereidvaardigheid om 't algemeen welzyn te behartigen , uwe liefdadigheid nopends ongelukkigen, zyn ons te dikwyls gebleken ,en te zeer*bekend. Om van niets anders te gewagen, herinneren wy ons fteeds met een warm gevoel van dankerkentenisfe, hoe rykelyk Gylieden nog voor geene twee jaaren uwe milde giften ge. fchonken hebt, om de wonden der door den Watersnood ongelukkig geworden Ingezetenen van dit voormalig Gewest te helpen geneezen , waarom wy ons dan ook durven vleijen, dat, hoezeer de meergegoede Ingezetenen door veele omftandigheden geftadig gedrukt worden, Gylieden echter nóg wel eenige geringe opofferingen zult willen doen, om uwe fchaarsheid en gebrek lydende Medemenfchen te verkwikken, om hun voor een geheel gebrek, en vooral voor dreigende Volks-ziektens, welke daardoor zoo ligt jouden konnen geboren worden, te behoeden en te bewaaren; alleen de gerustheid uwer gewetens, om daardoor de eerfte plichten, welke de Goederuerene voorzienigheid [ons heeft opgelegd, voldaan te hebben, en 't'ftreelend gevoel /an ««gelukkigen te hebben welgedaan, zullen Jlieden tot genoegzame aanmoediging ftrekken, >m met ons tot dit heilzaam oogmerk mede te verken. Aldus gedaan by den Raad der Gemeente van 'Vageningen, den io«i December 1800, 't Zesde aar der Bataaffche Vryheid. (was geparapheerd) G. O ckerse , Vt. plager plaatj Op last van den Raad, {en was getekend') ,C. Erpenbeek. Secretaris. [NB. Wy verneemen, -dat men in deze week e Wageningen werklyk beginnen zoude, om an 300 monden Occonomifche Soepen uittedeelen.J II. OE-  ( 18? j OECONOMISCHE BERICHTEN. VII. BULLETIN va n B uit e nla n sche HANDELS- ^ ander NIEUVVSTYDINGEN. (Vervolg van NP. i75. bladz. 150.) Stuk: Lh0rn° " PUbhGk S£raaakt het navolgen {[Translaat uit het Engelsch.) Door Robert Dudly Oliver, Esq', Kaoitci ennoStC Schip?//A/S en oudde Officier van Zyne Majefteits Scliepei te Livorno, wordt by dezen eek'dverte-rd Sa al en die zulks zoude mogen afhgS/d»c, ve mids de Haven van Livorno geblokkeerd word gehouden, het aan alle Neutrale Vaartuigen za SkS? "nCn 8 dage" "a dat0 dezes * vS Zullende het na dien tyd aan geen Schir hoegenaamd vergund zyn, onder zeil te gaan Gegeeven aan boord van de Meermin f ™Li I vorno, den 3 December 1800. ' I: (getekend) W Robert Dudly Oeiver. Aa" de {P'en/che, Zweedfche, Rasufaanfche, Jmerikaanfche Confuls, enz enz. De berichten uit Petersburg in dato 20 No| vember meldeH; dat de Keizer van Rusland, uit aanmerking dat de Schepen, uit Rusfifche Havens komende, door de Engelfchen wordenopgebragï een bevel heeft doen afkondigen, waarby dé invoer van alle Britfche Goederen en Manufactuuren verboden is. Een Trek van FRANSCHE BELEEFDHEID. , In de Morning - P05t leest men de volgende ;v^zynf1ChtregClen' die te Luncville * sas ^ MARKT- Z>« Geographes je me ris, De leur méthode je m'ccarte, Berlin, Petersbourg & paris Sent tres raprocheï fur ma carte. & Tèloigne Portsmouth de Riga, S ■ Je Pia?e Fien™ auprés de Gêncs, Et je mainliens que le Volga Doit commnniquer d la Seine. Que fairne d reveir fur ge bord i Les fiers guerriers de la Rusfic! Parmi nous les enfans du Nord Sont encore dans leur patrie; Redoutables dans les Combats, \ Grands, généreux, plains de valllance, * 1 A ces titres ne font -i'Is pas Les meilleurs amis de la France? E NATIONALE LOTERVEN. teJfcJffiiïn dwel9kfC GZera/^s ™ W December* "be^SS Z Sfi* de" nlmdeCrp~^ * « S^tl\X 5* Lyst. No. 29095 — s ^Lyst.No.3^8z:; -r^r.ro. m ?r45 8 1000:. 7«tf Lyst No. 22293 — s 1,250;- Lyst. No. Sol =1 \ ^ 9* Lyst. No. ssfA ~ I iggg- x^Lystwo. SSn: gg: 432%283 r: 3^0;: *  C 188 3 ivr 41? f Haver. Zeeuwf. Brouw. dito Voeder Graauwe Erwten per Z- . JV Witte Erwten per Zak N Blaauwe dito per dito Witte Boonen per dito Te Haarlem, den Haver. Vost- per Zak ƒ (*) NB. Geene Dordfehenoch Haarlemfche Marktlyst ontvangen. Te Amfterdam» by C. CU V hNb, Doek- en hunstverkooper op den v ygendam. larst. Gemeens . . ƒ - Pel- ^aardeboonen . logge • • ' Te Utrecht, den 3 fanuary. jreit. Witte «5 Roode iBJa 19 logge I3fa '•oekweit I4la l5ï 'arst. Winter 9|a 10 Zomer 7fa 8 laver 4:6a 4* upucmers. Groote ... a 21 Middelfoort . 18 a 19 Kleine . . . Iraauwe Erwt. Groote . . a 22 Middelfoort 18 a 19 Kleine . . I7?a i8i Ongelezene 16 a 16'ï Iroene Erwt. Groote . . 20 a 23 Middelfoort dr. a 19 Kleine zuivere 17 a | Ongelezene . 16 h ? Paardeboonen 9f a §- ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTFN en . KOOPWAAREN. Geraffineerde. Suikers enz. te Amsterdam den 5 January, en te Dordrecht den 5 Januury. Candybrooden 36 a 37$! 37*38 9 Poeijerbrood. 1 33ia 34| Raffinaden 30 a 31 ! 29|a 304 : Melis/en 2 2?èa28§; 27fa 28 dito 3 & 25|a 2 255* 264 Lompen . 23|a 25 j 23^8 23I | Stampluiker i 22*a 27! Basterden ■ I5§a 21 \ 15** 2ii Cdnd. Best Wit 37 a 39 L Gemeen dito 30 a 36 \,a Basterd dito i ,24 a 40 Geel dito 25|a igi \ \ Bruin dito 23|a 24^ Syroop. Bruine 79 a 8ogj 78 a 793 Te Dordrecht enz. Viasfen. Rauwe per Steen 34 a 55^- . Meekrappen .... I Styfjei: te Amfterdam. . . . f 27 Koolzaad, lid» en Zeeuw. te Amfterdam / 82 a 87 te Dordrecht te Rotterd. pr L. Hmmpzaad. te Utrecht Zaailynz. teDord. pr. 81. Oly Sn. R aap • p - Aam 18 3 5 vora. Lyn- . -74*—r Hennip- . • 85! Raapkoeken, per 1000 te Dord. Lynkoéken. " labak. Inlandf. te Amft. ƒ 12 a 44 Carotten . . . - 42 a 48 DRINKBARE WAAREN. Moutwyn. te Dordrecht . . i4rseC te Amft. per Aam 74276^ ce ScMed. de 30 V". 13 él Gentver. te Dordrecht . . 14* cC te Amft. pr. Aam 76 a 78 él te Schied. de 30 V. .14 cC Z U I V E L S. Kaas. Leydfche 't Schp. ƒ 40 a 4a Stolkfche . . - - 26 a 28 Edamf. Roodkorst van 1 en 20 ffi. . * 27 a 30 dito van 4 f§- . . - 27 a 30 Frief. Kruidkaas . - 28 a 32 Boter. Delftfche . . - 5° a 51 l Leydfche . . . - 48 a 50 Friefche Grasbot. - 4S a 47 Stalbot. te Leeuwaarden . - a 23 te Sneek ... - a 23 op de Lemmer . • a 23 BINNEN- en BUITENL. EFFECTEN, den 5 January. Bat. Ref. losb.1800. 4pCt.94.la 98 1801. — 85 a % 1802. — 73 a 74- ■ 1803. — 644a 65I 1804. — 591» 6oi Na den Vrede . . — 49 * £ Geforc. i7'.5en96. 2i — 39ï* 40 Vrywill.Negot. . 5 — 63** 64 Heffing, Apr 1800. 3 — 46?* \ N.Schuldbr.(Uitl..i 5 — 69èa 79 (dito) 4 — 61 a i (dito) 3*— 57?a I . - 3 — 45?a § Gelder/, fchaêv. . 4 —■ 46ia I Brabandjche dito . 4 —_ 44* 4Obhg. Rusland . 5 — 83ia i ——Wetnerbank. 5 — 05*367 dito . . 4 — 561a 581 Pruisfen . 5 — icoaiooj. Deenj.'ÏOÏÏ. 4 — 97|a 9%\ tweeden . 5 — 5>64a 97| Span;'conv.si8.5 — 75* a 76 dito' . . 31— 54|a 55$ Amerika . 5 — 97 a i dito . . 4 — 87|a 88$ — dito metPr. 4 — 99éaicoi Keizerlyke Coupons 56 a 57 Franjche Infcripüën 5 —. 43*a 44 B el een iüsï6eld. 9* 'd 4  N°. l80. '4 Januoy 1801. OECOIOM1SCHE COUHAlT. TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE, NYVERHEID, KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN, TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. I. OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. Bericht der COMMISSIE ter ADMINISTRATIE van het FONDS tot UITDEELING van SOEPEN aan BEHOEFTIGEN, te Haarlem. Daar wy zedert den 15 December I. 1. het Plan ter uitdeeling van Soepen, door de Municipaliteit aan de Burgery dezer Stad voorgedragen, en door de laatstgenoemde met zoo veel dadelyke goedkeuring ontvangen , hebben in werking gebragt, hebben wy gemeend, het Publiek, en inzonderheid onze waarde Stadgenooten, geenen ondienst te zullen doen, met door dezen eenig bericht medetedeelen, nopends de wyze, waarop wy tot nu toe in onze Commisfie zyn Werkzaam geweest. De ondervinding, als de beste Leermeesteres, heeft ons doen zien, dat wy ten aanzien van de Ingrediënten en derzelver geëvenredigde hoeveelheden, in de bereiding der Soepen eenige verandering hebben moeten maaken in de Plans, die wy, na het neemen van kleine proeven., ons hadden voorgefteld, welke Plans door ons aan dezen en geenen, en door de Konst- en Letterbode in N°. 363. aan het Publiek zyn medegedeeld. Wy hebben b. v. in de Gort-Soepen de Wortelen geheel achterwege gelaten, om dr;t ons al ras bleek, dat het vooroordeel daar fterk tegen was Ook hebben wy doen maaken eene fcherpe Yzere Machine, in de gedaante van een S, vastgehecht aan een houten fteel, waarmede de Wortelen voor de Groen - Erwtenfoepen fchoon gemaakt zynde, in een vierkante houten bak, hebbende een bodem , zynde een dikke Eiken plank, zoodanig worden'fyn gehakt, dat IV. Deel. 'j " 'zy, gekookt zyiuie, in de Soepe byna onzicht. baar zyn. Wy hebben ook het getal der ponden Vleesch in de Soepe aanmerklyk konnen verminderen, en echter althands geene mindere kracht daarin behouden, na dat de Directeuren van Teyler's Stichting, tem-blyke van hunne bereidvaardigheid om nut te doen , ons ten gebruike hebben verleend eene groote Papiniaanfche Pot, naar het voorfchrift en onder het opzicht van den kundigen Dr. Ms. van Marrum vervaardigd , waardoor wy in ftaat zyn gefteld om, met het afkookfel van 33 Éê Runderbeenderen, en met byvoeging van 60 tg Rundervleesch, een krachtiger en verfterkender Soepe te konnen doen bereiden , dan zonder deze geley met 136 fg Vleesch; jammer is het dus, dat wy, onaangezien alle aangewende pogingen, geene genoegzame hoeveelheid van Runderbeenderen bekomen konnen, waardoor wy anders in de gelegenheid ons zouden bevinden, om eene nog krachtiger Soepe met minder kosten dan nu te konnen doen gereed maaken. De voorfchriften , waarby wy ons het best bevinden, en die wy daarom nu ook volgen, om dagelyks by verwisfeling voor circa 1,360 monden, of zulk een getal Portiën, Soepegereed te doen maaken, zyn de volgende: Voor Groen-Erwttn/oepe. 253 85 Groene Erwten. 104 — Ongebuild Tarwebrood. 274 — Aard Spelen. 482 — Wortelen. 100 — Havere Got£ 136 — Rundervleesch, of, indien men Runderbeenderen bekomen kan , 60 i Vleesch, en de geley uit 32 fg Runderbeenderen ; en circa 24 — Zout Bb . . > .:■ ■' . Voor  Voor de harpe.(jortjocpj\ I "' 476 f8 Aardappelen. 100 — Ongebuild Tarwebrood, 136. Garftegort. 85 -r Havere Gort. i , 136 -- Rundervleesch, of, indien men Beenderen kan bekomen j even als ten aanzien van de Groen-Eïwtenfoepe; gelyk mede circa 24 — Zout. In het bepaalen der ponden Vleesch konnen wy echter, wanneer vvy'Beenderen konnen verkrygen, geene vaste bepaling volgen, dewyl dit telkens afhangt van de grootere of kleinere quantiteit Beenderen, die wy bekomen hebben. In de wyze van toebereiding wordt het volgende in acht genomen. De Groene Erwten worden 24 uuren lang in Regenwater geweekt, en vcrvolgends des avonds voor den dag der uitdeeling, om 5 of 6 uuren met dat zelfde water in de- twee Ketels geftort, daarin met een zacht vuur tot in den nacht voordgeweekt, en alsdan aan- het kooken: gebragt, tot dat men verzekerd is v dat dezelve behoorlyk gaar zyn, en dat het daarin, befloten Meel wel losgelaten is. Vervolgends worden er dan bygevpegd de Aardappelen, die in eene andere Ketel te vooren met eenig. Zout meestal tot moes zyn gekookt, doch die Aardappelen, welke nog niet genoeg gebroken zyn, worden vooraf fyngewreven, terwyl het Brood aan kleine ftiikjens gefneden, 'met de Havere Gort in eene tob of vat door warme Bouljon wordt geweekt, en behoorlyk geroerd , waarna dit mengfel mede in de Ketels wordt overgebragt, die verders met Bouljon en Water worden aan. gevuld, en onder een geftadig roeren wederom aan het kooken gebragt, tot dat de Soepe byna gaar is, hetwelk ten minde drie uuren vooï den tyd der uitdeeling behoort plaats te hebben, als wanneer het vuur van onder dezelve wordt weggehaald, wordende, onder een geftadig roeren, de Ketels gehouden op die maat die zy behooren te hebben, om de nodige Portiën te konnen uitleveren, en wordende er laatftelyk bygedaan het Vleesch , 't welk aan zéei kleine' ftukjens gefneden» in eene afzonderlykt Ketel gekookt is. • De Garlle^Gortefoep wordt op dezelfde wyze behandeld, alleen mee deze verandering, dat de Gort 's avonds Voor den dag dec, uitdeeling in de Ketels wordt gedaan, en met een nachtvuin Hbt in den nacht wordt geweekt.. Van deze.^pyzen worden onze tsehoerngen, elk op de dagen voor hun bepaald, tweemaal in elke week, eens met Groen-Erwtenfoep en eens met Garfte - Gortfoep voorzien, en wy hebben het genoegen van te konnen berichten, dat deze inrichting de goedkeuring onzer Stadgenooten blyft wegdraagen , alsmede dat onze Behoeftigen daarvan met veel giaa^te, en een groot aantal hunner met dankbaarheid, gebruik ! maaken. Vermids wy, door de ruime infehryvingen en andere bydragen, waarover de dispofitie door de Milddadigen voor het grootst gedeelte aan [ons was overgelaten, in ftaat waren gefteld om j veele Behoeftigen te bedeelen, hebben wy het voor ons als een voornamen plicht befchouwd, om alle mooglyke zorg te draagen, dat geene van onze verarmde Stadgenooten van deze uitdeeling zouden verdoken blyven, noch ook dat anderen daarentegen te overvloedig zouden worden bedeeld. Om nu aan deze verplichting naar. ons inzien op de gefchiktfte wyze te voldoen, hebben wy eene Circulaire Misfive afgezonden aan de Q*j Vinders van alle de Buurten dezer Stad en .derzelver Jurisdictie, van deezen inhoud; De Commissie ter Administratie van hkt Fonds ter Uitdeeling van Soepe ,te Haarlem, aan De Respective Vinders van de Buurten derzelver Stad. 1 Medeburgers! Daar wy, om te beandwoorden asn het oogmerk onzer Commisfie, verplicht zyn, om naauw: keurig onderzoek te doen naar de behoefdgfte Pcrfonen en Fluisgezinnen , binnen deze Stal jen derzelver Jurisdiétie, en Uiieder haip ons hier- t ■' ■ I (*) De Stad Haarlem is verdeeld- in omtrent 100. 'Buurten, in elke Buurt zyn 3*4 va,n derzelver be. wooners welke den titul hebben van Deken, Raaden en Vinders van.de üuurt, waartoe zy behooren; hunne werkzaamheden beftaan ia , onder het Stedelyk Beftuur, te zorgen voor de goede orde, en aan de Armen- Comptoiren opgave te doen van den ftaat der Huisgezinnen die alimentatie behoeven: eene inrichting, die voor de Stad* vaa zeer veel nut is*  C 191 ) •hierin van de wezenlykfte dienst zou konnen Zyn, hebben wy gemeend, Ulieden door deezen op het vriendelykst te moeten verzoeken: Om, na dat Gylieden U deswegens genoegzaam zult hebben geïnformeerd, ons fchriftelyk optegeeven, of er in Uiieder Buurten zich Perfonen of Huisgezinnen bevinden, die uit hunne Inkomften door Arbeid, Alimentatie van Arm-Comp.oiren of andere Fondfen, of ook door onderfteuningen van Particulieren als anderszins, verkreegen, zoo veel van het noodzaaklykfte Voedzel niet konnen bekomen, als tot onderhouding van het leven en de gezondheid onontbeerlyk is, maar in waarheid daaraan gebrek lyden, of zich met fchadelyk Voedzel geneeren. j Dat, indien er zich de zoodanigen in Uiieder Buurten bevinden, Gylieden ons zult gelieven optegeeven derzelver Naamen, de Wyken en Nummers der Huizen die zy bewoonen , de grootte hunner Huisgezinnen, de ouderdom Üunner Huisgenooten, alsmede hunnen gewoonen ■Arbeid, en de Winden die zy daarvan trekken. En laatftelyk of er, en zo ja! hoe derzelver Naamen zyn, in Uiieder Buurten zich Perfonen bevinden, by Ulieden bekend, die, 't zy openlyk of meer bedekt, zich met Bedelaryën ophouden. Tot den ontvangst van deze opgave zullen wy vaceeren op Woensdag den 3 December eerstkomende, 'snamiddags ten 4 uuren, in het Vergrcote [Proveniers-Huis, wanneer wy Uiieder opgave aldaar zullen inwachten. Ter Ordonnantie van de bovengemelde Commislie, W. van sypesteyn. Haarlem, den 18 November 1800. De Vinders beandwoordden over het geheel met veel naauwkeurigheid aan dat ons verzoek, en hierdoor werden wy in ftaat gefteld, om het groot getal Perfonen en Huisgezinnen, dat behoeftig is, te leeren kennen, en hen allen, ten welker behoeve door de Intekenaren niet byzonder was gedisponeerd, insgelyks met Soepe te konnen voorzien, elk hunner naar evenredigheid hunner Jaaren, de grootte hunner Huisgezinnen en verdere omftandigheden, 't geen ons in deze werkzame Commisfie geen gering genoegen verfchaft. Wy vulden, ten behoeve van alle deze Menfchen, Billetten, met hunne Naamen, het getal der Portiën Soepe, en de dagen en uuren waarop zy die konden ontvangen, in. Wy heb¬ ben in de bepaling wegens het getalfder Portiën ons zekere regejs voorgefchreven, en die met alle onzydigheid, naar de emftandighéden ons voorkwamen, toegepast'. Alle de dusdanig ingevulde Biilietten, ook voor hun, ten wiens behoeve door Intekenaren was gedisponeerd, hebben wy ter verdere rondzending aan de Vinders van de Buurten bezorgd, en de mogelykheid en waarfchynlykheid voorziende, dat abuizen zouden plaats hebben, voegden wy er eene volgende Misfivé by: De-Commissie ter Administratie van het Fonds ter uitdeeling van soe-pe aan Behoeftigen bin-- ' nen Haarlem. > ■ . 3 ; ..' : aan \ -; ■ . De Vinders van .de Buurt van \ .„<:, JJr~s ■ . ** ■.".* • *•«.• p*-" Medeburgers ! De nevensgaande Billets, tot het ontvangen van Soepe in het Vergrcote Proveniershuis, voor Perfonen in Uiieder Buurt woonachtig , welker naamen op dezelve zyn uitgedrukt, zenden wy aan Ulieden , met verzoek, dat Gylieden deze Billets aan die Perfoonen, zoo ipoedig als Ulieden mooglyk zal zyn, zult willen doën ter hand ftellen. Daar het intusfehen, door het een of ander abuis veroorzaakt, mooglyk is, dat Gyliedén er Billets onder bevinden zult voor Perlboneh, die niet in Uiieder Buurt, maar in eene deiaangrenzende woonachtig zyn, verzoeken wy in zoodanige gevallen, dat Gylieden alsdan tevens de goedherd zult gelieven te hebben, van door Uiieder Ki.echts die Billets te laten bezorgen by hun, wier'naamen daarop gefchreven zyn, en in geval dc zoodanigen niet mogten te vinden zyn, die Billets aan ons terug te zenden. Daar het ons wyders niet zal bevreemden, indien het aan Ulieden blyken mogt, dat voor dezelfde Perfoonen of Huisgezinnen -onder verfchillende naamen meer dan een Billet zy uitgegeeven, 't welk onder anderen omtrent Weduwen kan plaats hebben, wanneer die aan ons door den een volgends hare eigene naamen , en door anderen naar die van hare overledene Mans zyn opgegeeven, verzoeken wy Ulieden in die gevallen aan de zoodanigen niet meer dan één Billet aftegeeven, en de overfchietende aan ons tg bezorgen.' Bb 2 ; eq  C 192 ) Én laatftelyk, daar het ook zou konnen gebeuren , dat zommige Perfoonen, met Billets 'Voor Soepe begunftigd , weigerden die aan te neemen of om er.gebroik van te maaken, verzoeken wy insgelyks, indien dat mogte gebeuren, die Billets terug te mogen ontvangen, met fchriftelyke opgave der naamen van die weigerende Perfoonen. Tot het ontvangen van alle deze teruggaven, in deze Mislive vermeld, zullen wy yaceeren in het Ver groote Proveniershuis, op aanftaanden Saturdag, zynde den 13 dezer, des avonds van vyf tot zeven uuren. Het zal ons byzonder aangenaam zyn, wan-' neer de bovengemelde gevallen of andere abui-i -zen, in Uiieder Buurt mogten plaats hebben] indien Gylieden alsdan ten genoemden tyde en; plaatfe ons deswegens genoegzame opening, en! zo dit zyn kan fchriftelyk, daarvan zult gelieven te geeven , alzoo Uiieder medewerking,! die ons door Uiieder opgaven, wegens de be-: hoeftigfte Perfoonen dn Uiieder Buurt behoorende, reeds zoo veel gemaks in onze moeilyké Commisfie heeft toegébragt, ook in die geval,len voor, ons onoutbeerlyk is. Uit naam der bovengemelde Commisfie, W. van SvPESXEyN, Haarlem, den 10 December, i3oo. Deze Misfive hetftrdit gevolg gehad, dit veele abuizen ontdekt, en, zóo als wy met grond vertrouwen, ook reeds allen zyn geremedieerd, gaande de Soep-uitdeeling op eenen zeer geregelden voet aan alle Behceftïgën binnen dezt Stad voord, zoo dat daaglyks tusfehen de 13 en 1400 Portiën in den tyd van twee uuren worden uitgedeeld, gefchiedende dit van half uur tot half uur, zynde op circa \ der Biilietten genoteerd 11J uureu , een andere vierde ra uuren, een volgend vierde ~ één uur, en een laatfte vierde 1 uur; dit alles is ten half twee uuren afgelopen, zonder dat een nierkelyke aandrang of eenige wanorde plaats heeft. Wy zouden hiermede konnen eindigen, doch na gelezen te hebben het bericht van den Dr, M. van Marum ^ medegedeeld in de Nieuwe Algemeene Konst-,'en Letterbode, IN0, wegens zyne proefnemingen ter bereiding van Soepe voor Behoeftigen, op de minstkostbare wyze, door middel van een dichtgcfloten of Papiniaanfchc Pot, is het ons voorgekomen, dat uit dat bericht wellicht eenig 'misverftand omtrent onze goepkookery zou konnen 'ontilsau, en dat wy by deze gelegendheid dit moeten trachten voortekomen ol wegteneemen. De verdienftelyke Dr. \van Marum naamlyè geeft daarin een veiflag van proeven, door hem genomen, om door eene vermenging van geley van Runderbeenderen en van èene brei van Garrtenmeel eene Soepe te bereiden, waarvan eene Portie, wegende 20 oneen of % ff, flechts kost omtrent 5 duiten, en dat zulk eene Portie, volgends, Rumford's waarnemingen , een goede maaltyd is voor een volwasfchen mensch. Hieruit zou, dacht 0ns, by den Lezer deze gedachte konnen ontftaan: „ Waarom heeft „ men te PJaarkm zulk eene kostbare Soepe „ beginnen intevoeren, Waaromtrent men te „ vooren heeft berekend, dat de kosten vati „ elke Portie zat bedraageii ö duiver, en dus „ ruim het dubbel van die van den Dr. van ,, MdrumV Tot voorkoming of wegneeming van deze be« denking konnen wy berichten: i°. Dat de Portiën, die wy uitdeden, niet als die van den Dr. van Marum, flechts weegeïi 10 oneen, maar omtrent 44 oneen of 2'| ffi, en dus 24 oneen of if f6 zwaarder dan die. 20. Dat wy wel willen gelooven, dat eene Portie Rumfordfche Soepe, wegende 20 oneen, in het Werkhuis te M'inchtn. genoegzaam is tot voeding van een volwasfchen Mensen, doch meenen echter tevens , dat men geheel anders oordeelen moet omtrent de meesten onzer Huiszittende Armen , vermids de eerfte nies: alteen alle middagen behoorlyk worden gevoed, maar oók ongetwyfteld een morgenontbyt' en eene avondmaaltyd genieten, daar veelen onzer Armen, helaas! op dagen, dat aan hun geen Soepe wordt uitgedeeld, geen toereikend middagmaal kunnen bekomen, en het morgenootbyt en avondeeten niet of zeer gebrekkig verkrygen kunnen , en daarom op de dagen, dat zy Soepe ontvangen, ds overmatig hongerig moeten beliiiGuwd wonie.u 30. Dat het aan ons by het in we^iüng brengen van het aan de Burgery dezer Stad voorgedragen Plan , byzonder ook door het voordeel van het gebruik van .de Papiniaanjclie Pot, is gebleken, dat elke Portie Soepe minder dan ii ftuiver, dat is, 'weinig meer dan \\ duiver of 10 duiten kost, waaruit blykt, dat onze Soepe , ofTchoon zeer voedzaam en 1'maaklyk, indedaad goedkooper is dan die van den Dr. van Marum, en tevens dat wy in ftaat zullen zyn, am, ingevolge het 7 Art. van het.gemelde Plan, ie uitdeeling te vermeerderen, of den tyd, daar/oor bepaald, te verlengen. 40. En laatftelyk, dat 't kooken van Runleibeenderen in de Papimaanfche Pot wel van een  ( 193 ) een zeer groot belang is, doch dat de ondervin-' ding ons heeft geleerd, zoo als boven gezegd I is, dat Runderbeenderen, in zulk eene groote hoeveelheid als Dr.- van Marum abufivelyk is geïnformeerd , niet te bekomen zyn , en dat alzoo die groote voordeden daarvan niet konnen getrokken worden, als anders zouden plaats hebben. Uit naam der voorn. Commisfie, W. van Sypesteyn, Ha ari.em, uien é January, 1801. II. OECONOMISCHE BERICHTEN. Bericht wegens eene OECONOMISCHE INRICHTING te ' Z*vol. , ( De Zwolfche Maatfchappy Tot, Nut van 't Af < gemeen, (weleer een Departement der Bataaffche Maatfchappy vsn dien naam, dan het geen zich t onlangs , om finantiëeie redenen, van dezelve i heeft afgefcheidcn,) was reeds in den voorledenen winter daarop bedacht, om aan de meer en & meer toenemende armoede harer Stadgenooten te g gemoed té' komen, en "benoemde tot dat einde, z uit haar midden, eene Commisfie van Onder- » ftand, welke Commisfie toen ook daadlyk hare e weikzaamheden begon, met aan arme menfchen f een vertrek te bezorgen, waar dezelve, gedu- d rende de drie koudde maanden, van 'smorgens tot 'savonds laat vuur en licht vonden, en ge- d legenheid om daarby te fpinnen, te breijen óf C( ander klein werk te verrichten. v Op het aannaderen van dezen winter nam de- v ze Commislie van Onderftand nog kragtdadiger middelen by de hand, om aan het bedoeld d oogmerk te beandwoorden. Zy opende eene v infehryving, waarby elk zich verbinden konde, ft voor den tyd van zes maauden, by wyze van al voorfchot, eene zekere fom ter harer befchik- z; .king te ftellen, onder veiandwoordelykheid der 1} Maatfchappy jegens de gelöfchieters, voor de 8i teruggave der penningen op den bepaalden tyd. h Hoewel deze geldleening zeer weinig deelne- b; meis voudt, bedroeg evenwel de fom, door de- vi zeiven ingetekend, zoo veel, dat de Commisfie d; den moed niet behoefde te laten zinken ; zy °1 gebruikte dit geld daadlyk om een aantal levens"middelen, tot de uiinstmooglyke pryzen, opte- doen , welke zy tot bereiking harer verdere oogmerken nodig keurde. Op den 2 December 1. 1. was de Commisfie dan ook reeds zoo verre gevorderd, dat zy 200 Hortien liumfordfciie Soep konde doen uitdeden, en van dien tyd af zyn er telkens om den anderen dag zoo veele Portiën uitgereikt, als zich liefhebbers daartoe gemdd hebben.' Zy (die hiervan gebruik maaken willen, moeten zich daags te vooren van zoo veele Eetbriefjens voorden , als zy den volgenden dag Portiën begeeren. Voor elk Eetbricfje betaak men één ftuiver, of men geeft een Lootje. Deze Lootjens naamlyk, waarvan men 16 voor ién gulden ontvangt, zyn voor zoodanige ingezetenen gefchikt, die één of meer derzei ven aan jehoefiigen tut een gelchenk geeven willen. Die iu zulke Lootjens gekocht heeft, en aan een irm huisgezin 3, 4 of meer daarvan geeft, is /erzekerd, dat dit huisgezin daardoor van zoo •ede Portiën etens voorzien wordt; terwyl gébhenken in geld dikwyls tot geheel andere uit;aven misbruikt worden. Elk kan dan ook juist he geenen daarmede befchenken, welke hy hem is behoeftig bekend ftaan. Deze Lootjens kan men gebruiken, wanneer aen wil, maar de Jtetbriefjens, die mendaarvoor laaien kan, gelden Hechts voor éénen dag. Men heeft de Portie voor één ftuiver verrygbaar gemaakt, ten einde ook dezulken te emoct te komen, die zulks indedaad benodigd yii, en uogihands te edel denken , om van nderen weldaaden te vraagen , zoo lang zy er ïmgszms buiten konnen. Den prys dèr Loot:ns heeft men iets hooger gefteld, om dat die oor mee rg egoeden gekocht'worden. Desniettemin is het er verre van daan, cht e Commisfie op den duur de gemelde Soep -t zulk een geringen prys zoude konnen blyven iikoopen, indien zy niet door veele menfehentienden krachtdadig onderfteund wordt. Zy kan wel over eene zekere fom uit de Cas ïr Maatfchappy befchikken, heeft ook leeds in verfcheidene ingezetenen dezer Stad gebeuken omvangen, maar men zoude met dat moeten vreezen, dat zy zich fpoedig genoodakc zien zoude (tot groot nadeel dter wezente behoeftigen) om de piyzcn te verhoogen, inen men niet verwachten mocht, dat nog veelen tier weldenkende Stadgenooten, door milde •draagen , haar onderfteunen zullen, en dat mral ook het Stedelyk Beftuur toonen zal, ft het den arbeid van zulk een Genootfchap 1 zynen rechten prys weet te fchatten. fib3 m Of.  < 194 ) Officiëee-le BERICHTEN en AD VERTEN T I i'i N. De Agent van Nationale Oeconomie der Ea* ' taaffche Republiek brengt by dezen ter kennisfe 'zyner Handeldryvende en Zeevarende Medebur' geren, dat, „ ter gerustftelling en wegwyzing :,. voor de Zeevarenden, naar en van de kleine ,, Belt en de Plaatfen op de jPutfche Kust bewesten van Samfde, is bewerkfteltigt, dat de :Kerktooren op Thunoe, welke tot "dus verre het Zeemerk is geweest, niet alleen is gewit, en tien ellen verhoogd, waardoor dezelve in „ het vervolg gezien kan worden op een aan,, zienlyk verderen afftand als te vooren , en dienvolgends, by gelling, duidelyker is die,, nende, om de gronden te vermyden, welke in het vaarwater zyn; maar dat ook boven op de Tooren insgelyks een Lampenvuur is ingericht, hetwelk begint te branden op den eerden February i8or, volgends dezelfde regels, als de overige Vuurèn op de Kusten }, van het Ryk, naamlyk, van Paasfchen af tot „ St. Michielsdag, een uur na het ondergaan der Zon, tot dat dezelve des morgens we,9 der opgaat; doch, van St. Michielsdag af, „ tot Paasfchen , een half uur na ondergang 5,, der Zon, tot wederopgang derzelve." Ter Ordonnantie van den Agent voorn. Carp.l Webbees. De Agent van Nationale Oeconomie der Bataaffche Republiek adverteert door deze, aan de ADVERTENTIE N. .By J. Hofhout en Zoon, Boekverkopers op de Noordblaak te Rotterdam, wordt heden uitgegeeven en hebben aan hunne Correspondenten verzonden; Tweede Druk van de Kerklykte Redevoering, over 2 Thimoth. 2 vers 9. Net Woord Gods is niet gebonden, naar het bedanken voor de Beroeping naar Embden, gehouden te Loga in Oostfriesland, door den Wel Eerw. Heer Jan Scharp, Doctor der H. Godgeleerdheid en Predikant te Rotterdam. — De Prys is in Blaauw Carton 9 ftuivers, en de Bestpapiere 11 ftuivers» A. H. de Heus en Comp., op het Droogbak, te Amfterdam, adverteeren: dat zy zedert vier jaaren hebben opgericht eene Fabriek, waarin met veel lucces vervaardigd en verkogt worden alle löorten van Militaire en andere Knoopen, als: Plated-Zilvere, Overzilverde, dubbeld en enkeld in het vuur Vergulde, zoo Mafief als op Houten Vormen; beste Witte Metaale en geele Slobkousfen - Knoopen ,* nog worden by hun gemaakt en verkogt alle foorten van Kopere en andere Werken, ten gebruike van Infanterie en Cavalier ie, als: Sabels, Degens, Roskammen, Halsfloten, Kopere Trommeljpooren enz. En leveren Poederzakken, Maan-, Frizeer- en wyde Kammen, en verder al wat tot hei Militaire behoort. Zy bevelen zich aan by alle Chefs of Leveranciers van Militaire en Gewapende Burgermachten, verzekerende dezelve van eene prompte en civiele bediening. WEER- Burgers, ter Zinfpreuk voerende: De zucht vosf het algemeen welzyn is de beweegkragt van onze werkzaamheden; dat by zyn Agentfchap wel zyn ontvangen de drie tekeningen, en eenvoorftel, tot verbetering van zekere weifctuigen; — midsgaders, dat met de exammatie daarvan een daadlyke aanvang is gemaakt, en , na afloop derzelve, de gemelde Burgers nader door hem zulien worden geadverteerd. /lage, den January 1801. Het 7 Jaar der Bataaffche Vryheid. Ter Ordonnantie van den Agent voorö» Carel Webbers. |' NATIONALE LOTERYEN. 1 In de Vyfde Clasfe der 92de Generaliteits nu Bataaffche Lotery, welke op Maandag den 29ften December is beginnen te trekken, zyn verder uitgetrokken de volgende Nos. en voor* name Pryzen: l$de Lyst. No. 37848 met ƒ roco:40589 — * 1250:- 12134 * 1000:- 1 ' 18989 * 1000 ï/^de Lyst No. 2583 * 7500:- 39604 —— • 1000:- 15^0 Lyst. No. 95520 = 1000: - xyde en laatfte Lyst. No. 10268 — » 1000:- 40451 — s 10,000:- Prsemie,  C i95 ) ggg/gggggtgtgggt0SK^gtSSKSW^^!r^'r? !' " _____________________|___fl^ IWEERKUNDIGE WAARNEMINGEN op Z WAANENBURgJ Geduresce de Maand Decemüsr 1800. I Gevallen Regen, gedurende de Maand December, 35. Lyn». De Uitwazemmg dnor de vorst onzeker» II ÜARO- TirERMO-j a VINDEN. | LUCHTSCÉ- . [ „ I BARO- THERMO- WINDEN. tUCHTSGÏ- 1 DEC. | METER METER. ^Streek.Kragt.\ STELDIIEID. [ ' | METER. METER. l^Strèek. Kragtt. steldhe1d. I \ 29 10 41 jz, te-nW. 4 jBetrokken. \3o i§ 281 O. Z. O. 2 Zeer Betrokken. I 1 < 29 10 43 —- 4 , J7 <3o ij 32 : 2 | /_29 'Si 46 Z.W ? — . ^30 ij 39t qosc. ^ g Ken weinig Betrokk. § U9 5*42* Z vV.t-W 2 Betrokken, Regen. ^30 i§ 27 O. Z. O. 2 Zeer Betrokken. 1 a {29, 4| 41 4 Betrokken. 18 <3o 30 4 Een weinig Betrokk. 1 £29 4|39 Z.W. 4 Betrokken, D.en 0. [ £20 j 27 |Qost. 2 1 «29.3*38 f 4j Betrokken. ï3o 424 Ü. Z. ü. 2 :TT~~| 3 {29 3 40 —- 6 Zeer Betrokken. 19 < 30 29 Z. O. 2- 1 C.29 2 I40 ' 4|Betrokken. | ^29 rif 27* . 2 C29 il 37 fZflid. 4 Betrokken. t 29 ro^ 28 Z. tenW. 4 Betrokken. 4 <29 3 3Si Z. O. 4 t 20 <29 g\ 32 , 4 Zeer Betrokken. 1-8 i.iij 38 I 4 • I l"9 0 '33* [Z. W. 2 Een weinig Betrokk. «2810*36 4 Becroükea. ,29 3 4Q vv. ten Z. 2[Betrokken,'Mist. " f 5 <28 11 40 4 Zeer Betrokken. 21 ^29 8! 43 2 Betrokken. h-9 137 I aT II f.20 9l|36 _Z. WL__2lBetrokken'. Mist.. 1 K*9 ■ i 33 ' 10. Z. O. 2 Een weinig Betrokk. v 29 9*38 ZÏtid". 2,-— — V \ 6 \ 29 i| 37 Oost. 2 Zeer Betrokken. 22 { 29 pi 39! Z. tan W. 2 Betrokken. (.2-9 2 35. I M| | g|Betrokken. || ^29 p| r • 2JKen weinigBetrokk. f «~29 lï 35! *j | ■ y29 9*37 iWest. 2 Betrokken, Mist. | 7/29 li -5p§ 2 23 4 29 8J 37 'Z. ten O. 2 Betrokken. (.2*9 3 38 |N. N-W- al- — _ £29 7k Z. O. 2} ' —■ I ' V29 '5 130" Yi W- 2 '— JJ 33 2 ~i 8 {29 6 37 z- Z. W. 2 24 < 29 4| 40* Z. Z. O, 2 (29 6* 35* I .2 ■ ■ ■ 1 X.29 4*37 fZuid. _g Helder. I s29 7 32 2 — S'19 4i 3? Z. renW. a.Itetrokkén. 1 9 <29 7 36 °- Z. O. 2 —_ 25 <2p 4 40 — 2 .__ ^29 s 33* 2 /.?9 3II.36 [Z.W. alEenwein.-grfefrnVv f «■29 6 136* Z. O. 2 w9 3*34 , W. Z. W. 2.Zeer BetrokkenT"*! 10 <29 75(37 — 2 Betrokken, Mist. 26 (29 3§ 38 jZ. W. 2U | £29 7*ls8* g Betrokken. C-9 1 34 IZ.W.t-Z. al- r . S V 29 8* 37 ■ 2 Zeer Betrokken. ,29 4j33i N Vv' 2 Betrokken. " 11 <29 9 41 2 Een weinigBetrokk. 27 < 29 5 36 N. N. W-2 —- f29 8| 39 — 2 ■ — / 29 6j\3S - IV. yy 2 1^29 7||33§ I — 2 ' 1 * 29 3 321 Z."z. vV. 21Betrokken, MistT 12 E V EN S MIDDELEN. Ofy(?ft.R.aap-p.Aamf"83 * Dord. 85 Lyn- . . -74* 78 Hennip- . -85* Raapkoeken, per 1000 te Dord. 80 a %i Lynkoeken. Tabak. Inlandf. te Amft. f 12 a 44 Carotten . . . - 42 a 48 DRINKBARE WAAREN. MouDvyn. te Dordrecht . . i3,'!o£ te Amft. per Aam 74 a 76|g te Schied. de 30. Vi l?4e€ Gentver. te Dordrecht . . nsia34C£ te Amft. pr. Aam-76-78 «C te Schied. de 30 V. . i4|oC Z U I V E L S. Kaas. Leydfche 't Scbp. ƒ 4o"a 4* Stolkfche . . . « 26 a 28 Edamf. Roodkorst van' 10 en 20 f8. . -273 30 ditö van 4 f§- ... 27 a 30 Frïef- Kruidkaa» . - 28 a 32 Boter. Delftfche . . - 50 a si Leydfche . . . - 48 a 50 Friefche Grasbot. - 45 a 47 -—,—- Stalbot. te Leeuwaarden . - J -} te Sm* ... - a 23 op de Lemmer . - a 23. BINNEN- bjt BUIÏENL EFFECTEN, den 12 January. Bat.Ref. losb. 1800. 4pCt-95|a 93 -—1801» — 8sla 86 ——1802» — 74ia 75; -—! 1803. — 65 a | 1804. — 60 a | •Ta den- Vrede .. . — 484 a 49J More. 1795 ejn 96. — 394 a4°* /rywilLNegot. . 5 — 63* a 64a iTefEhg, Apr. 1800. 3 — 47 a i >J.Schuklbr.(Uitl.) 5 — 691 a 701 (dito) 4 — 6i*a 63; (dito) 3J— 57* a 58 . . . 3 — 45*a ♦ lelderf. fchaev. . 4 — 464-a | Hrabandfche dito . 4 «— 465a % Jblig. Rusland . 5 — 84 a \ » Weenerbank. 5 -— 65* a 66* dito . . 4 — 58 a 59 Pruisfen 5 — 100 a 100^ Drai/i T.011. 4 — 984 a 99 —-—2.weeden . 5 — 97^ * %iM/'conv.9.8-5 — 75?» f dito . . si— 55 a i Amerika . 5 — 97 a * dito . . 4 — 87|a 885 dito met Pr. 4 — 99* aioo| keizerlyke Coupons - — 56*3 57 ranfche Jnfcriptien 5 —■ 46 a 47^ Ieleenbamkgeld. 9?*a 99  l8l. 21 January 1801. OECOIOMISCHE COUHAETT. TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE, NYVERHEID, KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN, TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. ; 1. . ; OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. Voorslag, wegens eene BEZUINIGENDE INRICHTING der STOOKERY, by de bereiding der OECONOMISCHE SOEPEN. Aan den REDACTEUR der OECONOMISCHE COURANT. Daar ik, by het leezen Uwer geachte Weekbladen over de Rumfordfche Stook - en Kookerycn, nog niets hebbe gevonden, dat (myns bedunkens) ter bezuiniging der Brandftoffen het volgende kan evenaaren , — ben ik te raade geworden , U deze toetezenden, ten einde, is het mooglyk, zulks van eenig nut zoude konnen worden , het zy voor de Kookery, of wel ter verwarming onzer arme Medenienichen. . Voor eenige jaaren vondt ik in een volkryke Stad eene Vrouw, welker kostwinning beftondt, in zedert jaaren herwaards voor twee Compagniën Militairen de Spyzen te bereiden, en tevens hun Linnengoed te wasfchen ; en dit gefchiedde op de volgende wyze: namelyk door te kooken op, en te Itooken in een vierkante Kagchel, ongeveer op 10 voeten afftands van eene ouderwetfche Schoorfteen geplaatst; dezelve liep met een platte vierkante pyp tot pnderdeze laatfte, en van daar met een gewoone ronde PyP rcgt op, 3 a 4 voeten hoog in de Schoorfteen , welke van onderen was dichtgemetfeld, zoo echter, dat er eenige fteenen waren losgelaten, om er die des noods te konnen uitneemen. Aan de voorzyde dezer Kagchel was een andere pyp aangebragt, welke op den Zolder correspondeerde met een bak, waarin ongeveer 3.4 zakken Boekweite Doppen werden "gedaan ; op IV. Deel. J zyde ftondt een foort van Uurwerk, (in denzelfden fmaak als men wel in de Keukens, om 't Spit te draaijen, gebruikt) welk alle etmaalen ééns opgewonden werdt, en geftadig, om de 3, 4 a 5 minuten, naar goedvinden eene klep in de pyp opende, en een 1'chepje Doppen naar de Kagchel doorliet, zoo dat het vuur daardoor geftadig brandende werdt gehouden. — Op de Kagchel zelve werdt de groote ketel gekookt, en op de platte pyp bereidde men nog eenige potten en pannen voor de Zieken enz. — Byn'a al de Asch werdt door derzelver lichtheid mede door de pyp gevoerd, en verzamelde zich in de Schoorfteen op de fteenen, welke Asch men van tyd tot tyd byéénvergaderde, enaandeBleekers Verkogt, by wien dezelve zeer gewild was, tot het-berciden van Loog; en by het opmaaken der rekejning, (volgends het getuigenis dier Vromv)washetgebleeken, datmen by extra duure jaaren hadt nodig' gehad ongeveer voor 14 a 15 guldens aan Doppen; van de Asch daartegen hadt men altoos nog zoo veel konnen maaken, dat men nog geen één jaar op de Brandftoffen één Ryksdaalder Hollandsch hadt verloren, dus beftondt de geheele onkoste der Brandftoffen in één jaar tyds in minder dan gulden. By deze inrichting heeft men dit byzonder voorrecht, dat men nacht én dag eene zeer gezonde, zindelyke, geftadige en gematigde warmte heeft, die men echter naar goedvinden vermeerderen en verminderen kan. Dan,.een volftrekt noodzaaklyk vereischte in dezen is de Pyp met het Uurwerk, ten einde het vuur in de Kagchel geftadig nieuwen toevoer te bezorgen, en tevens hetzelve door eene te groote hoeveelheid niet te overftelpen, en daardoor uittedooven. Zo het bovenftaande eenigszins nuttig bevonden wordt, zal het genoegen geeven aan Uwea beftendigen Lezer. Cc [De  C 198 ) [De hierby medegedeelde inrichting, hoezeer op zichzelve recht üeconomisch, en in het klein uitnemend bruikbaar, is niet nieuw. In Duitschland, en in geheel her Noorden, bedient men zich van Kagchels of Ovens met zoogenaamde vierkante Verzamelaars of Vaiaaien, welke niet alleen dienen, om daarop bet een of ander warm te maaken, maar ook, ora de warmteftof'in het vertrek te verzamelen en optehouden, waarto.1 ook de lengte der Pypen veel bydra.gr. — fi_t branden van Boekweite Doppen, en het aanbrengen van een Uurwerk daarby, is voorzeker aantepryzen, en wy hebben daarvan tot eene gelyke goedkoope verwarming van kleene vertrekken, zeer goede werkingen gezien. Ondertuslchen twyfelen wy, of wel dit'vuorgefljgen bezuinigingsmiddel van' veel belang voor de publieke Oeconomifche Soepkookeryén zal konnen worden? f. Om dat meestal de Locaalen, waarin gekookt en Spys uitgedeeld wordt, ongelchikt zyn, om daarin zulk eeu toeftel te vervaardigen, a. Wyl eene Kagchel, van welke grootte ook, niet ruim genoeg is, om in zynen omtrek Ketels of Marmites van die grootte te omvatten, als ten dien einde nodig en in gebruik zyn. en 3. Dewyl wy zeer twyfelen, of de graad van hitte, door het branden van bloote Botkweits - doppen verwekt , fterk genoeg kan zyn voor alle die bereidingen in het groot, welke eene Soepkookery, b. v. Voor óco, 800 a 1000 monden, vereischt. De Uitgeevers.] Voorstel tot het aanleggen van PUBLIEKE MANGELS. Aan de SCHRYVERS van de OECOM OMiSCHE COURANT. Daar men van tyd tot tyd niet onaartige en nuttige _ Uitvindingen in uwe Courant gemeld j ziet, diënftig tot Oeconomie in Huishoudens, cn tot aanfchafling van arbeid voor den gemeenen man; ziet hier iets van dien aart. Lang hcefb het my verwonderd, dat.niemand bedaent geweest is Tom zichten beftaan te verfchaffen, (voornaamlyk onder de Timmerlieden, Schryn-,' VVmverkers of andere lieden van dat ■' flag) door eene onderneming die. nuttig is , en waar- j mede veele Vrouwen wel op haar feluk zouden i zyn, indien dezelve beftondt. Ik bedoele het in j zwang brengen van Publieke Linnen-Mangels, 1 waarop het grootfte Linnengoed konde geman- j geld worden. Men diende die te plaatfen ia -een Pakhuis of op een Zolder, welk Locaal echter niet veel grooter behoefde te zyn, dan dat men met een bak met Linnen gefchikt om den Mangel heen konde gaan ; de eigenaar van den hangel konde dien zelf beftuuren, met behulp van een opgefchoten Jongen, of met de Dienst- 1 boden, het zy Naaifters, Meiden, of iemand anders, van die geenen gezonden, die het goed wilden gemangeld hebben. ieder Huishouden, dat gebruik wilde maaken van zulk een Mengel, het zy alle weeken, of zoo als het elk een convenieerde, zoude voor 'Mn Jaar vast zich moeten abonneer en, en een 'vasten dag en uur of uuren opgeeven, op welken men het goed zoude zenden, om gemangeld te worden; moetende men naar de lengte van den tyd, by de uuren gerekend, betaalen, onder deze mids, dat Wanneer de bepaalde tyd verftreken was, waarin iemand den Mangel konde gebruiken, hy verplicht zou zyn, indien een ander, op hem volgende, gereed was om te Mangelen, het overige tot een dag en uur uitteftellen, op welken de Mangel door niemand gebruikt werdt. Deze Mangels konden het geheele Jaar door, de dagen door elkander gerekend, 10 uuren, ieder dag worden gebruikt. Stelt nu, er werdt 2 of 3 ftuivers ieder uur voor betaald, dan zoude dit middel voor een Huishouden veel vuur eïi tyd uithaalen, doordien men in één uur zoo veel zou kunr.en Mangelen, als in een halven dag ftryken. Door dit middel konde een Huishouden zyn beftaan vinden, het geen "dienen zoude tot Oeconomie en gerief van die geenen, die niet in de niogelykheid zyn om een Mangel te plaatfen; gezwegen van de groote onkosten, om zich zulk eene Machine aantelchafFen. Indien dit denkbeeld waardig is, om hetzelve aan het Publiek te doen bekend worden, verzoekt men hetzelve by de eerfte gelegenheid "een plaatsjen ih uwe Courant te vergunnen. Ik tekene my, ■ Een Vriend van uwe Courant, S. S. T. [Er zyn met de daad foortgelyke Mansels alhier, te Amfterdam, in werking, indien wy wel onderricht zyn. — Intusfchen was het te wenfchen, dat derzelver invoering en gebruik meer algemeen ware, en dat men ook in andere grootere en kleinere Steden foortgelyke inrichtingen maakte, waarby echter voor eenige in het oog vallende misbruiken, die wellicht tot hiertoe i vee-  C 199 ) veelen affchrikken , om van Publieke Mangels gebruik te maaken, zoude dienen gezorgd te worden. — Wy hebben aan den goeden wil des Schryvers van dezen brief' de gemeenmaking van denzelven met wilien weigeren. Dk Uitgeevers.] [Wy zyn verzocht, het volgend fhikjen, in het Groninger Weekblad tot Nut van 'ü Algemeen, voor 1801. door den Burger Tieboel medegedeeld, te plaatfen.] Iets naders over de RUMFORDSCHE SOEP. De menschlievende Graaf Rumford,> die alle pogingen aanwendt, welke ter verbetering der Oeconomie konnen ftrekken, en zich daardoor by elk weldenkend mensch verdienstlyk heeft ge maakt, is de Uitvinder van meer dan eene fooit van voedzame en onkostbare Soep, om den Armen eenen vry welfmaakenden en voedzamen maaltyd, met weinige kosten, te doen toediener. Men heeft, op zyn voorfchrilt, in Engeland, Frankryk en Duitschland, daarvan met het beste gevolg niet areen proeven genomen, maar ook daadlyk deze Soep, voor weinig geld, aan duizenden uitgedeeld. Onlangs heeft men er ook de proef van genomen in Holland, en Haarlem ftelde voor deze inrichting eene gevvenschte intekening open. Dit heeft my bewogen om ook eene proef van deze bereiding te neèmen, en zy is naar myn' wenscli uitgevallen. — Om deze reden kan ik, en vond ik my verplicht om ze,aan elk en aan de Beftuurders der Armen aantebeveelen , en hiertoe vond ik geene gefchiktere plaats, dan in dit Weekblad. Het zoude hier te veel plaats wegneemenj byaldien ik alles, wat omtrent deze heilzame uitvinding gefchreven is, wilde iniasfchen.— Men vindt daarom de nodige berichten en inlichting in de Oeconomifche. Couranten, N°. 108, 109, 115, 126, 140, 151, 166, 173. —- lk heb, mei eene kleine verandering, gevolgd het voorfcbrifc van het Armen "Beduur tè Hamburg, in het begin des voorleden Jaars (zie Oeconomifche Courant, N°. 108.) voor een Huisgezin van 7 monden. Water .... 10 {g (4 kroes) kosten. Aardappelen . . 2 — 10 loot. /-:-:5 ruim. Gort (grove) . ... 22 —> - -:i:6 - Tranfporteere ƒ -: 1:11 Tranfport ƒ - : 1:11 Oudb. Brood (velinkjcs) 2a loot. • -:i 7 Groene Erwten . . . 22 = Varkens. vleesch in.kleine fhikjens gefneden -. . 3 = •'•l'4 Zout 5 —— s -:. :j ruim. Azyn ia —. s -: -; 6 ruim. of ruim een half oord. • l ƒ :8:7 Dus jèJ duiver voor elke zevende Portie. Men laat de Gort cn de Erwten 's avonds te vooren, in „een wel toegedekte Yzeren Pot, twee uuren zagtjes kooken, en 's nachts, toegedekt, warm daan trekken, 's Morgens om 8 uuren doet !er by de Aardappelen, in ftukken gtfieden, het ! Varkens-vleesch en Zout, — cn "laat alles zoo I lang kooken, tot het in eene foort van geley[ achtige bry is overgegaan. — Men moet vooral deze Soep dikwyls roeren, om het aanbranden voortckomen. — Kort voor men de Soep oplehept, roert men de Azyn er onder, en giet de Soep in een kom, waarin men het Brood in kleine Itukjens gebroken heeft. De Aardappelen moeten tot moes kooken. Het vqorfchrift zegt, om de Erwten er op het laatst by te doen: — dit heb ik niet gevolgd, want elke Huismoeder weet, dat de Erwten zagtjens en lang moeten kooken.— Men moet de beste foort van Erwten neemen; want de Hechtere foorten laaten zich niet week kooken, en geeven dus weinig voedfel. — Ook heb ik wat minder Zout genomen, om dat het Varkens-vleesch reeds gezouten was. In plaats van Brood, zoo hard mogelyk, verkoos ik velinkjcs, van gebuideld Roggenmeel gebakken, en vier dagen oud. — In plaats van Bier-Azyn, hier niet te bekomen , heb ik wat minder gewoone Azyn gebruikt. Byaldien hèt water te veel verkookt, dan moet men er wat kookend water by doen : dit zal veel daarvan afhangen, of men de pot min of meer digt fluit. Deze Soep is ook gekookt met minder Ingrediënten; zy was wel fmakelyk, — doch kan op verre na zoo' voedza.un niet zyn, cn hierom is liet toch voornaamlyk te doen. —. Men heeft wat meerder Vleesch genomen, en hetzelve, in dobbclfteenen gefneden, met het Brood in de kom gedaan, cn dan de"Soep daarop gegoten: gaat op deze wyze de kracht of geleyachtige zelfitandigheid in de Soep over. lk heb de kosten der Brandftoffen niet wel konnen berekenen. — Dit zal alleen afhangen van de wyze van kooken , of men deze Soep kookt op eene gewoone Haardltede met een open vuur, dan in een wel ingericht Fournuis. Men Cc 3 heeft  C ) heeft ten dien einde SpaaröVerts uitgevonden, waarvan men eenig bericht vindt in de Oeconomijche Couranten. In het bereiden der Spys gaat men veelal ver¬ kwistend om met de Brandltot, voornaamlyk op eene opene Haardftede. — Men kan echter deze, by ons vry kostbare, Brandftof wel voor ruim de hem beipaaren, door gebruik te maaken van een wel ingericht Fournuis. — Byaldien men nu, in dezen, van een turf- of houtvuur op eenen openen Haard wilde afzien, dan kan men met veel minder kosten gebruik maaken van zaagmeel. — lk heb een zeer eenvouwig Fournuis, waarin ik, door brandend zaagmeel, een ketel met water byna 3 uuren aan de kook kan houden, zonder er naar omtezien.— Men zou dus in huizen, waar men voor veele monden moei kooken, en genoegzame. plaats heeft om zaagmeel iu voorraad te bergen, van zoodanig Fournuis gebruik konnen maaken; — en ik biedemygewillig aan , om hiervan nader onderricht te geeven; (/O pok zou men onder het zaagmeel gebruik konnen maaken van niet al te fyne turfmolm. Omtrent de bereiding van deze Soep moet men Vooral in het oog houden, dat de kosten nog minder zullen zyn, byaldien men Ingrediënten in 't groot, in voorraad opdoet; waarby men nog den tyd van bestkoop kad waarneemen. De beste meelachtige Aardappelen geeven ook beter voedfel dan eene Hechtere foort, en dan zullen de kosten merkelyk minder zyn. Ziet daar, Medeburgers en Armenbeftuurders! het geene ik de vryheid heb genomen Ulieden onder het oog te brengen. — Neemt er de proef van, en vait aeze, waaraan ik niet twyirel, wel uit, dankt dan het Opperwezen en den Uitvinder, welke Ulieden een middel aan de hand heeft gegeeven, om den noodlydenden geen'ongezonden fchoon kostbaren ,, maar een gezonden, vry wel fmaakenden, en weinig kostenden maaltyd, in deze duure tyden te bereiden. Gelukt myn hartlyke wensch, dan zegene 'het upperwezen uwe weiaacuge en nutte pogingen tot onderfteurmig van uwen noodlydenden evenniensch! — en ik zal myne moeite dubbel beloond rekenen. B. TlEBOEL. (*) Die dit onderricht begeert, vervoege zich by den Schryver van dit ftuk, den Apothecar Tieboel aan de fireede Markt. Oeros Uittreksel uit H A LLEIVS MEMORIE over de FINANCIËN der Fransche Republiek. CVervolg van N°. 176. bladz. 156.) De Schryver beoordeelt het Sjstana der Beastmgen, welk mea zedert 1789 bv voorkeus in Frankryk (en elders) heeft aa^gefiomen, ?n merkt daaromtrent aan, dat de grondbelasting van aionvühoenen, thands aldaar geheven wordende, beha ven de r| verhoging tot de oorlogskosten, blykbaar te zwaar is. üffchoon men, by gebrek aan de nodige Cohieren, geene juiste berekening van de geheele grondopkomften van Frankryk maaken kan, is er alle reden, om te onderftellen, dat deze, voor 1789 niet hooger zynde geweest dan van i3 a 15 millioenen, thands meïklyk beneden dat peil zich bevinden. Het is bedroevend voor elk Franschman, door eenen Cemz te hooren beweeren, dat met eene oppervlakte, die viermaal, en eene bevolking, die driemaal grooter is, Frankryk hedendaags* met meer voordbrengfelen oplevert, dan de Frond van Engeland. Zonder de juistheid dezer beweering te wederleggen, merkt de Schryver aan, dat dit het Gouvernement moet aanfpooren, om de opkomften van den Franfchen grond zoo veel mooglyk in evenredigheid te helpen brengen met deszelfs heerlyke ligging en het climaat, gelyk ook met de talryke bevolking der Republiek Hy doet opmerken, dat de Impo/itién, geheven** wordende van zaaken, die in den Handel om-' loopen, en van de Confumtive Waaren, in weêr wil van alle tegengeftelde machtfpreuken, het naauwkeurigst verdeeld, het zachtst gedragen en het best dienstbaar konnen gemaakt worden ter bevordering van het voordbrengend vermogen des Volks en van den bodem. Deze Imposten verdeden zich in oneindig veel kkene ftroomen, door welken de nodige geldfommen, als het bloed door de aderen, naar het hart van 't Staatsligchaam toevloeijen, en/ zulks niet in ééns, maar om zoo te fpreeken, van uur tot uur; zy regelen zich natuurlyk naar de mate der Confumtie en van den Handel; en daar zy als 't ware ongevoelig worden opgebragt, drukken zy den Ingezetenen niet. • , Zonder lnquifitie, zonder eenigen geweldigen maatregel of dwang , bereiken deze Impefitïèn alle de ondeehge Leden der Maatfchappy. Niemand, die Handel dryft of verteert, is er van uitgefloten, noch aan willekeurige vorderingen blootgefteld. De Contribuabclc regelt als 't ware zelf, hoe-  ( 301 ) hoeveel hy betaalen zal in de algemeene Schatkist, en de o^hooping van geld, in dezelve, door deze geftadige aanftrooming uit duizenden van kleine canaalen veroorzaakt, is onberekenbaar. Ook heeft deze foort van belastingen voor de Kas van den Staat nog dit voordeel, dat deze!ve, zonder de tusfehenkomst van geduurig veranderende, en even daardoor zich zelf verzwakkende Wetten, de last altoos lichter of zwaarder drukt, daalt of klimt, in dezelfde reden, als het opbrengingsvermogen, en dus ook de Confumtie en Handel, af- en toeneemen. De grond-belasting integendeel QPimpót territoriaf) heeft dit voordeel niet, daar de ruimte der oogften de prys der levensmiddelen doet daalen, en dus geene nieuwe verhooging derj faxen gedoogt. — Daar alles in de Confumiiyei cn Haridels-belastingen zacht en ongedwongen I toegaat, moet men de grondbelasting in ongelukkige tydvakken met geweld invorderen. , De hoofd- en meubilaire belastingen behooren : eene groote redubtie te ondergaan. Dezelve zyn \ even willekeurig als de grondhefling, terwyl , list van den éénen kant, 'en gunst van de'an- j dere zyde, daarin zeer veel ongelykheid kan ; bewerken. Zy zyn eene bron van misïlagen en \ verongelykingen ; en om draagiyk te worden, \ behooren zy zeer gering te zyn. Misfchien zou c het wenfchelyk zyn , dat men deze foort van i belastingen geheel konde aflchaffen. Hierop gaat de Schryver over tot de opgave \ van eene Belastings-tabelle voor het Jaar IX, 1 waarby hy op eene beredeneerde wyze, de grond- { belasting met 30 millioenen, en die op perfonen, z tilbare goederen en verteeringen met 15 miilioe- . 173. bladz. 131.) j Carel II, vervolgends den Adel wederom tot den Zeedienst willende verhelTen, maakte zynen Broeder, den Hertog van lork, Groot-Admiraal van Engeland, en richtte eene Compagnie van Adelyke Vrywilligers op, onder den naam van 'he Order oj Keformades. Zelfs liet hy één zyner Zoonen als Matroos op een der Schepen dienst ïeemen. — (Jok (rondt hy den Zee-Capiteinen, negens hunne al te geringe bezolding, eenigeneerdere voorrechten toe. — Hierby voegde. Jacobus 11^zyn Broeder, na hem een Tafelgeld 'Table.money'); dan de omwenteling ftremde hemn de bereiking zyner .oogmerken, en zoodra hy iet Ryk verlaten hadt, hielden deze vergunninren aan de Zee-Officieren op. Zelfs de vryhe-ien, hun door Carel II. toegedaan , werden onler Willem lil. niet vernieuwd, maar in plaats kar van- hunne Traclementen verdubbeld, doch >ok dit laatfte hieldt flechts aan tot het einde* ran deii Oorlog, en dus niet langer dan 6 jaaren. 3e bezolding der Officieren in Vredestyd werdt verminderd, en deze maatregel viel zeer fterk. u den fmaak van het Lagerhuis. De Britfche Zeemacht daat onder het opperbe- (el' van den Opper-Admiraal of der Commisfaisfen, die zynen post waarneemen; zy worden' ioor den Koning benoemd, en ontvangen van cm alleen orders. De Opper-Admiraal heeft' et boogde bevel-Wer de geheele Zeemacht des. Loaings» e," erkent over alle réchtszaaken. Hy eeft veele A'mbtenaaren. onder zich, gefchikt,m te zorgen zoo wel voor de Landefyke als ,-ee-aangelegenheden der- Marine. Zyn Hoi heet et Admiraltteits-Plof. Hy heeft jurisdiêtie ovitr e Btitfchc Eilanden en Coloniè'n, vcor zoo veel e Zeezaaken betreft. De Opper-Admiraal beutirt alle de werkingen der Vlooten, volgends7 idruétién, die hy door den Secretaris van Staat' an het Hóf ontvangt. Van hem zyn alle Compdren en Ambtenaars, tot de Magazynen, Pa-kuizen, Dokken, Werven, Hospitaalen enz. behorende, ondergeichikr. Wanneer eene Commise hem vervangt, is de eerde Commisl'aris zynlaatsvervanger, die met twee zyner Ambtge□oten de orders ondertekent. . Deze Commisfie werdt in 1673" voor het eerst: ingeileld. Haar getal is onbepaald, doch beaat, doorgaands uit zeven. Zomtyds voegden ï. Koningen den Opper-Admiraal eenen Raad ie, en .nu en. dan hieldt .de. Regent.dezen.pose Dd 3. aam  C aio ) aan zich, doende de Departement-zaaken door eenen Staats-fecretaris waarneemen. Tot het bouwen en kalefateren der 'Schepen zyn in veele Engelfche Havens Werven en Dokken voorhanden; de voornaamfte zyn te Chatham, Deptford, PFoolwich, Portsmouth, Deal, Sheernesf en Plymouth. Te Chatham, aan den mond der Theems, vindt men het Zee-Arfenaal, waarin de Scheeps-Ammunitie en alle materiaalen en benodigdheden tot de Koninglyke Vloot bewaard worden. In üorlogstyd heeft men die ook te Harwich. De grootfte Schepen gaan te Chatham overwinteren. Te Woolmch, even gelyk Chatham, in 't Graaffchap Kent gelegen, worden de zwaarfte caübers gebouwd. De Baay van Torbay dient 'sKonings Schepen ter wykplaats, wanneer zy, in het *C«naal kruisfende, door ilecht weder beloopen worden. Het is aan de goede inrichting van Engelands Zeewezen voornaamlyk dank te wyten, dat deszelfs Vlooten voor de geheele wereld ontzagchlyk zyn, en overal aan den Handel eene duchtige befcherming konnen verleenen. Eene fterke Zeemacht verzekert den Handel, en/deze alleen houdt de Marine (taande. Waar de Commercie kwynt, daar kan geene ontzagwekkende Vloot' beltaan. Alleen door een groot aantal Koopvaardyen geftadig in beweging te houden, kan men allerleie bekwame Zeelieden en Scheeps- werklieden aankweeken. Tot dit oogmerk is niets zoo gefchikt, als de zoogenaamde Kustvaart, of de Handel van de ééne Haven op de andere. Langduurige reizen verteeren meer Zeelieden dan zy aankweeken, en vereifchen door en door geoefende lieden. Zeldzaam is het, dat een Schip, van zulk eene afgelegene reis t'huis komende, alle zyn Manchap aan het Vaderland en den Zeedienst behouden teruggeeve. De eerfte tochten der Zeevarenden zyn gewoonlyk die, waarby zy hoop hebben van weldra weder t'huis te zullen komen Hoe dikwyler dit gebeurt, hoe gretiger jonge lieden eene proef neemen, om zich aan het Scheepsieven' te gewennen. De Hollanders werven daarom zoo gemaklyk Matroozen aan, wyl hun Handel meestal hechts korte Zeetochten vordert. (Het overige in een volgend NQ.} ADVERTENTIE N. %* De Nieuwe Almanach voor He eren en Dames voor 1801, waarin veele der nodige vereischten gevonden worden, nevens drie kleine Romannen, als öd Kantianerin of de Itryd van het onverftand met het bovennatuurlyk verftand, naar het Hoogduitsch van A la Fontatne, — de Vertelling eener Druïde en de Twee Vrienden, voords een merkwaardig voorval op een Postwagen, onder den Tytel: Hoe men zich vergisfen kan; — nog een voorbeeld van getrouwheid in een Plond; — en Bezwaar nisfen om By gelovigheid uitteroeijen, opgehelderd met eene onlangs voorgevallene Gebeurtenisje by Muiden; ieder van deze ftukjens is verfierd met een fraai gegraveerd Koper Plaat jen; vervolgends vindt men er nog iii eenige kleine flukjens en Raadfelen. De prys is 111 Carton 14 ftuivers, in Franfche band ƒ 1:2:-, en in Maroquin ƒ1:8:-. Wordt uitgegeeven met veel lucces te Amfterdam by G. Roos, en verder by meest alle Boekverkopers in de Republiek. r * Daar de hemmlyle Sexe m den tegenwoordigen tyd, in plaats van veele Mannen, hare Hoofden met Paruyken verhert, zo zullen beide met genoegen leezen een allergeestigst Werkje, genaamd-UeJ.of der Paruyken, met Historifche Aantekeningen, mit het -Fransen vertaald, met een f raatyen gegraveerden Tytel en bevallig Vrouwen-Pourtrait in Medaillon,' met eene der voortreflxkfle Paruyken verfierd. Is gedrukt in 8vo. en komt heden» de Pers, de prys is ƒ 1: - — De Vertaler zegt m zyne Voorreden voor dit Werkje: dar waarfchynlyk veele lieden uit eene oppervlakkige Lelchouwmg van den Tytel zullen denken, dat het alleen voor dé Kaptafel, of het Toilet gefchikt is, om daar een aangenaam uurtje door te brengen; maar eene losfe doorbladering zal hen welhaast van dit denkbeeld terug doen keeren, daar het hen zal overtuigen, het in zyne foort een Meesterftuk is, van eene fyne fpeeling van het vernuft, want aan eene Kleinigheid, waarop men naauwlyks zoude acht: geeven, geeft de Autheur zoodanig eene belangryke wending, dat men zich ongevoelig in het gezeljchap bevindt van veele groote vernuften, terwyl hy door een fyne Hekel of Satyr e den Lof der Paruyken meesterlyk bepleit. - Dit Werk is in de voornaamfte Boekwinkels der Republiek te ctrtZl' Ir,™dei'% tC Amfterda?1 by Bom, Wed. Dóll, Smit, G. Roos, Uylenbroek, Draycr, Gartman, van Vliet, Wamars en andere. ? J AL-  c m > ALGEMEENE TAFEL ..DER WEERKUNDIGE WAARNEMINGEN op ZWAANENBURG. geduurende de Laatfte Zes Maanden van het Jaar 1800. - . .•_ .jHOOGTE VAN DEW.iIOOr,TB-VANDr.Nlj HEERS. HOEVEELHEID , • ■ KMÏ ^itëSiïggL U^HTSGISTELDIIEII Ij groot, klein, j groot. klein. Ij | d- l- ^JjJ graad. graad. ^ I gevall. uitgew. ' • I, (.. !, I Lyn. Lyn. 30 dagen Betrokken. ITTr.. den ss|den 3 ! den 8 jden 1 WZW ï dito Helder. - JVL.Y en 26j'sinidd 'smidd en 28 N. W. o 45 3 dito Storm I . I 'sav. WNW 2 maal N. L.' 20. 3 29. ic. 72. I 52. N. W. geen Regen. den 9 den 21! den 11'den 5 j j 22 dagen Beïro'kken. rT^TTo^rTn s m°r- 's midd 's midd en 22 WNW 9 dito. Helder. ÜGUiTÜS en 'sav. O.N.0 37 49 2 dito Reeën. " s midd W ZW 2 maal Doiider. 3o. Zi 29. 5 80. 54- Noord, j 1 dito N. L. . den 13[den 7 jten 4 den 29 "'! 29 dagen Betrokken. I4eni5j *sav. 5, 16 'sav. NT. O. 1 dito Helder. EPTEMB. Jden 8 's midd N. W. 38i 26 2 dito Regen. l's mor. L. W. 3 maal Storm. 30. i§ 29. ii 7oi 48. Z. W. 1 dito D. en B. j ^ 31 dagen Betrokken, den ao den ic den 2, den 28 Z. W. 2 dito Regen. 2TOBER. 'smidd 'sav. 3 en y 's mOr. WNW 55 22 11 maal Storm. 's midd Z. W. 1 dito W. L. 30. nï 28.11* 58. j 4r- Z.Z.W | 1 dito D. en B. den 20 den 9 ) en 21 den 9 's mor. den 29 Zuid. 30 dagen'Betrokken. 0VEM3. 'smor..I's midd den 11's mor. Z.Z.W 35 onzek. 1 dito 'Regen. 's midd Z. W. _* 5 maal Storm. 30. ii 28. 7 en'sav. 37$ Z.Z.W den 9 zeer zwaare Storm. S*; ! ; den 1 den 19 j S1 dagen Betrokken, den iölden 6 en 21 's mor. Z. O. J j 1 dito Regen.,., ;CEMBER 17, i8i'smor.. 'smidd 24. !Z. O. S 35 'onzek. j 3 dito Mist. I lO.Z.O. ' 1 maal Storm. ,30, U 29. i 43- 4 dag. iZ.Z.W f 1 dito D. en B. j Vorst. t_1 l j j den 19 i I dagen Bettokken. ' 1 [U L Y 'den 29 den 9 den nJ Dec. j Ij n ditoHeder. 3 maal N. L. . Oftob. Nov. ?! August 24/ Z. Wii 200! 142 8 dito Regen. 3 dito D. en B. t0t I ' I 3 dito Mist. 1 dito W. L. CEMBER '30. n| 28. 7 80. 4 dag./ ff I ft 22 dito Storm. i li I Vorst. ij I 'I 9 Nov. zeer zwaare Storm. 5 ^SSfc .cOtHjA -**>3fc .rf-VR  iVUR^T PRYZEN v GRAANEN, enz. Amsterdam, den 26 January. ^ ggt. Tarw. Voorl. Roode per L. 300 a 331 Wtw . . sooa33c Gron.en Old,. . . 300333; Voorl. Gron. en Old. Roode .... 300 a 33c Friefche .... 300 a 34c Zeeuwfche . . . 330a41c Vlaamfche, Roode 3253400 Witte 3303420 Rogge. Bovenland fche . 2503275 Brab. en Vlaamf. 2601280 Gedroogde . . 3008330 Garst.Voorlandf. Winter 180 a 200 Friefche dito . . 1Soa 200 Gron. en Old. Winter 180a 200 Zeeuwf. en Ov. Wint. 180a 200 dito Zomer . . . 170 a 190 Haver. Brouw- . . . 105a 125 Witte Voeder- . 80a 90 Boekweit. Voorlandfche . 60 a 70 . - Amersf.en Gooif. .6sa 70 Paardeboonen .... Te Dordeècht, den 22 January ,2Vw.Nieuwe Zeeuwf perL. Beste nieuwe . . 360340c Gemeene . . . 200 a 30c Blaauwe .... 200a 30c ,Zómertarw . . 2208234 Rogge.Zeeuwf.en Inl.perZ. 232a 234 Br. Vl.enBov.perL. 2403250 Garst. Zeeuwf. en Ov.Zom. 34 a 40 dito Winter . . 38 a 43 Spelt, Nieuwe, per Last 15a 28 Haver. Inlandfche Brouw 20a 28 dito Paardevoer 123 18 Boekweit op 140 fê wigt Paardeboonen nieuwe . 32.3 33 Te Rotterdam, den (* ) Tarw. Oude Zeeu. perZ.Z- Nieuwe dito . Gemeene dito Boekweit. VI. ,154 f§ per L. 1 Brab. op dito. j Klei zonder wigt Gatst. Winter per Hoed Zomer dito . Rogge. Zeeuwf. N. . . Haver. Zeeuwf. Brouw. dito Voeder Graauwe Erwten per Z. . N. -Witte Erwten per ZaK 2V~. Blaauwe dito per dito Witte Boonen per dito Te Haarlem, den (*) Hav&. Voer- -per Zak ƒ (*) NB. Geene R%erdamfche noch Haarlemfche Marktlysc ontvangen. le Amfterdam, by C. COVENS, Boek- en Iuinst^opeTo^en Vygendai. A'w KOOPWAAREN en Garst. Gemeene . . ƒ - Pel- . . . t . Paardeboonen .... > Rogge > ' Te Utrecht, den 24 January. Weit. Witte 21 f 3 22 1 Roode 19! a 20 Nieuwe . . . . 16 a 17 Rogge 12^ a 13 Boekweit I3fa 15 Garst. Winter . . . . gin gl Zomer . . . . . 8 3 8i Haver 437 Cupucyners. Groote . . . Middelfoort . Kleine . . . Graauwe Erwt. Groote . . Middelfoort 15 a 16 Kleine . . Ongelezene Groene Envt. Groote . , Midde!foortdr.i7 a 18 Kleine zuivere 16 a 17 Ongelezene . n§a 13 Paardeboonen 8|a 9 ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN ïs KOOPWAAREN. Geraffineerde Suikers enz. te Amsterdam den 26 January, en te Dordrecht I den 26 January. Candybrooden 36 a 37 §1 365337^ Poeijerbrood. 33§a 342 Raffmaden 291a 30?- 291a 301 Melisfen2$ 275a 28 27.5a 28 dito 3 S 24^3 27 25§a 26! Lompen ... 23 a 245 235 a 23! Stampfuiher 22ia 27 Basterden . isfa 21 isïa 2i£ Cand. Bsst Wit 37 a 39 Gemeen dito 30 a 36 / Basterd dito S24 a 40 Geel dito 2^a zgl \ Bruin dito 23|a 24 \ Syroop. Bruine a 71 gj a 78 fi" Te Dordrecht enz. Vlasfen. RuuweperSteen 34a 55ft'. Meekrappen .... Siyffel te Amfterdam. . . . ƒ 26 Koolzaad. Jni. en Zeeuw. te Amfterdam ƒ 82 a 87 te Dordrecht •te Rotcerd. pr L. Hennipzaad. te Utrech Zaailynz. te Dord. pr. 81. n0 a 130 LEVENSMIDDELEN. Oly Sn. Raap - p. Aam f82? Dord. 85 a 8(5 Lyn- . . -70^ 76 a 78 Hennip- . • 80 Raapkoeken, per ipoo te Dord. a 80 Lynkoeken. a j 20 Tabak. Inlandf. te Amft. / 12 a 44 Carotten . . . - 42 a 48 i DRINKBARE WAAREN. Moutwyn. te Dordrecht . .- 13 of 1 teAmft. perAam 74376,^ te ScJiied. de 30 V. 12I Geniver. te Dordrecht ... i34Cc! te Amft. pr. Aam 76a 78 oC te Schied. de 30 V. . J3icC Z U I V E L S. Kaas. Leydfche 't Schp, ƒ 42 a 44 Stolkfche . . . . 22 a 30 Edamf. Roodkorst van 10 en 20 fê. . - 27 a 30 dito van 4 @. ... 27 a 29 Frief. Kruidkaas . • 28 a 32 Boter. Delftfche . . - 46 a 48 Leydfche . . . - 44 a 46 Friefche Grasbot. - 28 a 32 Stalbot. te Leeuwaarden . - a 23 te Sneek ... - a 23 op de Lemmer . - a 23 BINNEN- is BUITENL. I EFFECTEN, den 26 January. I .fiaf.Ref. losb.1800. 4pCt.96 a £ 1801. —• 86£a 87f 1802. — 74^3 75$ 1803. — 66i a 67! — 1804. -— 6i|a 624 Na den Vrede . . ~ 48ia | Geforc. 1795 en 96. 2I— 39 a-f Vrywill. Negot. . 5 -— 65 a l Heffing, Apr. 1800. 3 — 45U 46 N.Schuldbr.fUitl.) 5 — 7ola 71 —* (dito) 4 — 6oi 3 62$ (dito) 3f_ 56|a 57 . .3 — 45 a £ Gelder/, fchaêv. . 4 — 45^ 465 Brabandjche dito . 4 — 45^ 46$ Oblig. Rusland . 5 _ g2 a 83{l Weenerbank. 5 — 641a 66£ dito . . 4 _ 58 a | — Pruis/en . 5 — icoaioo§ Deen]'. Toll. 4 — 97 3 98 7'weeden . 5 — 96ja 97* Spanjconv.gS.s — 77^ a 78 , d!t0 .,* • 3'— S7fa ♦ ——Amerika . 5 — 974a 984 ;—dito . . 4 — 90 a 91 dito met Pr. 4 — 100 a \ Keizerlyke Coupons - 55 a è Franfche Infcriptiën 5 — 49!a 50 Beleenbankgeld. 00 a 1  N°. 183. * 4 February i8or. ÓECOirOMÏSCfiCE COÜ1AIT.' TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE XVYVERHEID, KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN ' TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW ' EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. ' I. ^ OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. MISSIVE aan den REDACTEUR der OECONOMISCHE COURANT. Geachte Schryver! Onder de Buitenlandfehé Planten, welke in ons Vaderland met zeer veel nut zouden konnen voordgeteeld, en tot het maaken van Suiker en een geestryk vogt gebruikt worden, verdient de Spaanfche Tarw, of eigenlyk de Groote Maïs, de oplettendheid der onderzoekeren niet te ontgaan. De gemaklykheid, waarmede dezelve in ons Land, zelfs in middelmatige gronden, voordkomt, en het nut, dat daarvan zoude kontier getrokken worden, maakt de aankweking hiervan verkieslyk,^ boven andere Planten of Gewasfen. In onderfcheiden Landen, ben ik ooggetuigen geweest, van het groote nut en voordeel, datd'e Inwoonders van deze Plant trekken. — Op de Kust van Guinea heeft men geen ander Graan. i en op de Eilanden in de West-fndiën, zoo wel < als daar, worden duizenden van zielen met niets \ anders, op onderfcheidene manieren toebereid, f gevoed. ' \ De Engelfchen heefcën dit Koorn, of eigenlyk v de Stok, waaraan het Koorn groeit, de voorkeusI v boven het ordinaire Suikerriet in hun nieuw Etablisferient in de Siërra Lcona, op de Kust n van Africa, gegeeven, en trekken daaruit niet ra alleen zeer' goede Suiker, maar ook eenen zeeriö goeden, drank, die niet minder is dan de Rum. r< Zy hebben daarenboven nog altyd eene groote i hoeveelheid Koorn. . d In Noord- Amerika wordt dit Koorn -ook zeer fterk voordgeteeld, en buiten eigeneConfumptie, 0; worden geheele Ladingen, zoo gemalen als on- ti gemalen, van daar naar onze Bezittingen in d< Afrika en in de {Vest-Indien gebragt, fc IV. Deel. j i ; Op de beste tafels vindt men dit Koorn, ryp zynde, met een weinig Zout gekookt, alwaar het, met een weinig Boter befmeerd, met zeer veel graagte gegeeten, en voor zeer voedzaam gehouden wordt. — Geroosterd wordt het, versch zynde, in onze Colonië'n zeer veel als eene verfnapering gebruikt.— Van den ftronk afgedaan, ftampt men hetzelve, na gekookt te zyn, tot een koek, welke by Peperfoepe^ en andere Inlandfche kosten gebruikt wordt; 'deze koek in fchyven gefneden, en in de pan gefruit, levert eene zeer voedende en aangename fpys op. — De Koorn» airen, zeer jong, zoo dat zy niet langer dan de helft der groote vinger zyn, afgeplukt, en in Wyn-Azyn gelegd, leveren insgelyks een zeer aangenaam en verfrisfehend zuur op, dat in de West - Indien by gebraden Vleesch en andere Spyzen wordt gebiuikt. Dit en het voorige gefchiedt, het Koorn eerst versch afgeplukt zynde. —- Om hetzelve te droogen, legt men het, [iog in de bladeren gewikkeld zynde, maar op ïene drooge plaats, alwaar men het zeer lang van bewaaren. — Als men de Mats tot Mee'l vil laten bereiden, wringt men die van de tronk; de Beesten, ten minften in de West,:eten met veel graagte de drooge bladeren; ook imrden daarmede Matrasfen voor de Hospitaalen evuld, wordende dit boven andere vulfels aldaar erkozen. — Het Brood, dat hiervan gebakken 'ordt, is versch zeer goed, doch wordt een Jemig hard, en vast g. a 3 dagen oud zynde. 'logelyk zoude dit hier, wegens het koeler Cliisat, zoo fterk niet zyn, doch anders zoude ien, even als daar gefchiedt, zulks met ander Ieel konnen vermengen, en daardoor corrigee:n. Al het Vee , vooral 'Pluimgedierte, in 'frika, Zuid- en Noord- Amerika , wordt met t Koorn gevoed, en daaraf zeer vet De tyd der planting is half April, en met dinaire faifoenen, is hetzelve met half Augusïs tot zyne rypheid, in Noord- Amerika., . op : 33 en 34 graaden, Noorder Breedte. Het hynt, dat dezelfde tyd hier ook goed is, ten £ e min-  ( 214 ) minden op veele plaatfen heeft het onderfchcid in breedte geen verfciiil aangebragt. Men plant 3- korrels in een kuil, 3^4 duim diep, naarmate de grond los of vast is, op 5 duimen afftands; als de grond ved onkruid voordbrengt, wiedt men voorzichtig, wanneer het Koorn 3 a 4 duim hoog is; hooger fciiie tende, behoeft men niet meer te wieden , het lluit zich dan tegen elkander, en belet het onkruid optekomen. Zoo deze door Ued. medegedeeld wordt, zal het my eene byzondere fatfsfactie verfchaffen, als door kundige mannen het nut dezer plant nader onderzocht mag worden, en indien de ondervinding mocht bewyzen, dat deze Plant, zoo tot, het n&aJtao van Suiker en Maïs-Rum, als tot een weinig kostend eeren dienen kan, zal ik myne genomene moeite in deezen my nimmer beklagen , en op myne nog te doene reis met zoo veel te meer n:\auwkeuiigheid deze Plant gadeflaan. lk ben met achting, Uw beftendige Lezer, N. N. Vierde Uittreksel uit II A LLER-'S MEMORIE over de -FINANCIËN der Franschl Republiek. (Vervolg van N°. i&U bladz. aoi.) Ter goedmaking van de vermindering der thands beftaande Belastingen met eene lom van 45 Millioenen Francs, brengt de Burger Halier de volgende middelen in vcorllag. I. Eene belasting op het Zout. Hy beweert, dat de drukking van dezen last vóór de Revolutie niet ontdaan zy uit het middel zelve, maar uit de verkeerde manier van hetzelve toetepasïen, zoodat mea op de eene plaats het Z.mt VOO' 4 Sols bet fg koopen kon , dat op eene andere, in de nabyheid gelegen, 10 a 12. Sols kostte. Dit ongemak wordt verholpen, door het recht, op a Huivers per zwaar eg bepaald, aau de Zoutgroeven zelve te doen invorderen. Hoewel het Zout van algemeen, gebruik is, zegt Halier, kan men de Maatfchappy niet ontheffen van alle Belastingen op de benodigdheden des levens, want dus doende, zou er altoos een aanmerklyk deficit in dc Kas van den Staat overblyven. Men moet de Natie niet vleijen met ■eene volkoaene ontlasting, maar haar de lasten door eene zachte en welberekende verdeeling van de drukking gemaklyk poogen te maaken. öfH^ lief maroeètiw dan meer populair en weldadiger, wanneer het quafi de lagere Standen ontheffende van drukkende lasten, de engagementen van den Staat jaar op jaar achterfiallig Iaat en de k:ytende Schulden tot in het eindeloze vermeerdert? ' Ween, door de goede trouw van 't Gouvernement, in het voldoen aan zyne verbindtenisfen, neemt de werkzaamheid, het vertrouwen en de rykdom hand over hand toe, en naar diezelfde mate 'wordt ook de last der Impofuicn minder knellende. — Onder een Beduur integendeel, welk ontrouw is aan zyne verplichtingen, is de minde Belasting ondraaglyk, om dat alles ftil-. itaat, alles uitgeput wordt, zolfder nieuwe aanvulling. 2. Het recht op de Tabak. Een middel, welk nu flechts if5oo;oco Francs opbrengt, daar hetzelve voorheen 30 millioenen in 's Lands Kas bragt; en men zou, zonder de Pachteryen weder intevoeren, en zonder iemand reden van beklag te geeven, den opbrengst daarvan tot 10 millioenen Francs konnen verhoogen. 13y alle. geordende Staaten is" dit middel ingevoerd, en m Enge'and trekt het Land daarvan 8 a «joo^oco P. Sterlings. 3. Inkomend Recht. Onder het oud Beftuur was het grootfte coti» fumilve middel de Belasting, welke van de Levensbehoeften en Provificn by het inkomen ifi de groote Steden, moest betaald worden. Het tegenwoordig Gouvernement van Frar.foyk heeft onder den naam van Octrois de Bicnfaifance iets van dien aart beginnen intevoéren. Eer Parys eene bellotene Stad was, fchatte men den opbrengst der inkomende rechten aldaar ip ruim 60 millioenen Francs in het jaar. Thands betaalt men voor de OSirois de Bienfaijance niet meer dan 8 a 10. millioenen. Daar men de directe Belastingen dient te verminderen, om de Imposten gelykmatigcr over het platte Land en de Steden te verdselen, behoorde men de^e Belasting ten minften op dc helft, van de voormalige te brengen, en zulks zoude oyer Parys, Lyons, Bourdeaux, Marfeille, Straatsburg , brusfcl enz. gerekend, liehteljk 30 millioenen in 'sLands Schatkist florten. De Schryver treedt vervolgends ter beand- woordi; g van zyne derde vraag: of naaml'yk het Fransch Gouvernement behoort te zorgen voor de. voldoe ing van alle achtcrflallige engagementen en opch/laande fcuulden van den Staat? Om dit te bellislen, vergclykt tlaller eenen Staat, die Ban- u'e-  C 215 ) queroet fpeelt, met eenen anderen, die, hoe, rnoeilyk zulks ook valle , aan zyne verbindtenisfen poogt geftand te doen. My wyst den Conful op de rampzalige verwoestingen, doorliet eerfte Systema in Frankryk aangericht, en op den verbazenden graad van bloei en fterkte, tot welke lier Britsch Gouvernement de Engelfchen heeft opgevoerd, enkel door de goede trouw in het voldoen zyner fchulden. Hy verhaalt, dat wanneer Lodewyk XiV. éénmaal gedurende zyne lange regeering, zyne promesfen niet voldoen kon, Mevrouw de Malntcnon hem toeduuwde: „ Uwe Majefteit zal ongetwyfeld hare Parlementen „ by een Edict weldra verbieden, van de Struik„ roovers te jlraffeu!''' Hierop volgt eene vleijende aanfpraak aan den Eerfen Conjul, doet hem gevoelen, wat de Natie van zyne denk wyze verwachten mag, en maalt een tafreel van de treurige gevolgen, die het vergeeten en onbetaald laaten van oude Staatsfchulden moet naar zich fleepen. Overal, zegt hy, ontstaat ongerustheid, wantrouwen en werkeloosheid. — leder onttrekt zich aan de algemeene zaak. — Meu vermindert zyne affaires. — Men leent zyne fchatten, zyn crediet niet meer, of op eene wyze , die doodlyk is voor den ontleener. Van hier die onmatige rentbetaling, welke alle voordbrenging, arbeid en induftrie verbant, en die niet dan door tusfehenkomst der goede trouw kan worden verminderd. Door ditzelfde kwaad — de hooge intcrestmetning — worden zoo wel dsr-hefters als de geevers tot werkloosheid gebragt. De eerden , uit weelde, en om dat zy nu op hun gemak fchatten verzamelen konnen ; de tweeden , vermids zy door hunnen arbeid den last der rentbetaling niet konnende goedmaaken, liever hunne werkplaatfen en wooningen verlaten, dan anderen door hun bloed en traaneri langer te voeden. Deze algemeene werkeloosheid fleept en voor het inwendig vertier, en voor de zedelykhfid der Natie de heiüoostte gevolgen naar zich. filet vervolg eerlang,") II. OECONOMISCHE BERICHTEN. IX. BULLETIN van Buitenlandsche HANDELS- en andere NIEUWSTYDINGEN. (Vervolg van N°. 181. bladz. 202.) Ordonnantie van het Zweedsch C o m m E r cie - C o l l e gi e , iu dato ly December 1800, ter weering der Buitenlands heerjehende bcfneltelyke Ziekten. Ten einde voortekomen, dat de befmettelyke Ziekte, welke zich buiten 's Lands heeft geöpenba,art, in Zweeden niet overgebragt worde, zal het volgende gtöbferveerd moeten worden. i°. Da* de Lootten gehouden zullen zyn, alle de Schepen, welke in de Zweedfche Havens willen inluopen, op eene distantie aftevraagen, van wat Plaats zy komen, en of er onder de bezetting, Zieken zyn? — Indien er mogt geandwoord worden, uit de Levant, de Barbaryfche Kusten, de Middcllandfche Zee, Amerika of eenige Spaanfche Havens, alsmede dat er Zieken aan boord waren, zullen de Lootien niet aan boord mogen gaan, doch zich op zyde der Schepen houden, en de Schepen in de buitenst gelegene Haven lootfen. — Zy zullen geene gemeenfebap met de bezetting mogen hebben, en geen Lootsgeld mogen ontvangen, voor en aleer het Schip door behoorlyke Perfonen gevifiteerd is, en zulks nodig geoordeeld wordende , Quarantaine heelt gehouden. Dit alles tot nader "order. 2°. in ieder Haven zullen vertrouwde Perfonen moeten ar.ngefteld worden, die, wanneer zy gewaar worden, dat er Schepen zyn, dewelke hunne cours naar de Haven (tuuren, dezelve te gemoet zullen vaaren, met nijdige Gereedschappen van Yzer voorzien zynde, om daarmede te konnen overreiken, gedrukte Formulieren , Azyn, Aromatifche Kruiden, eenComfoir, en een zwarte Vlag. 3°. Wanneer de gemelde Perfonen op zulk eene destantie van het Schip gekomen zyn, dat zy zich konnen toeroepen, zullen zy dezelfde vraag als de Lootien moeten doen; voords zich informeeien naar den inhoud vau de Lading, of er geene Zieken zyn, of er niemand op de reis geftorven is, en eindelyk, of zy geene Africaan* fche Kapers aan boord gehad hebben? enz. .— Ee 3 Is  Is hei: andwoord voldoende, zal men een gedrukt Formulier met de vo rrgemelde Werktuigen overreiken. Wanneer de Schipper het van hem gevorderde attest get kend heeft, moet hy het op dezèlfite wyze, en berookt, terugzenden; zullende vervolgends de Schepen naar binnen zeilen, en de Lading konnen losfên; maar zoo de Schipper, ongeacht het gegeeven voldoende andwoord, zondanige Goederen aan boord mogt he.iben, welke befmetting naar zich trekken, zal hy naar zoodanige Plaats verwezen moeten- worden, alwaar hy Quarantaine kan houden. Wanneer de Quarantaine voleind is, mag het Schip naar binnen zeilen, en de geheele bezetting aan Land gaan, doch de Lading mag noch gevifi teerd, noch gelost worden, maar moet onder opzicht tot het aanftaande Voorjaar in het Scnip blyven. — Zoo een Schipper geen voldoend andwoord kan geeven, zal hy Quarantaine moeten houden, en in geene Haven mogen inzeilen, noch eenige communicatie met het Land of ee^;,oSchip hebben. Na gehoudene Quarantai^f za*j de bezetting aan Land mogen gaan, de Lading losfen, als boven gezegd.is^ 'Aan een zoodanig Schip zal een.zwa^e vïag overhandigd moeten worden. !$Ji Indien een s»r3er. Schip, uit eenige der \v>ormelde Plaatfen komende, en ziek of dood Volk gehad of nog, heeft, en de Lading uit Goederen beftaat, welke aan befmetting onderhevig zyn, in eenige Haven, in de Noordzee gelegen, mogten inlopen, zullen door een CouTier de orders Zyner fViajéiieit gevraagd worden, en het Schip op een afgelegen Plaats blyven liggen.. 5°. Zoo er geduurende de Quarantaine een dfer bezetting ziek mocht worden, zal men de Quarantaine moeten prolongeren.. 6°. Onder de Quarantaine zal men 't Eeddegoed, Klederen enz. dikwyls moeten luchten en berooken, en de bezetting dagelyks door een Doctor bezocht moeten worden; en zqo er iemand mocht komen te fterven, zal men zyn Keddegoed in Zee moeten laaten zinken. 7°. Wanneer eenig Schip moet Quarantaine 'houden, zal daarvan aan Zyne Majeiteit en aan het Commercie-Collegie rapport moeten gedaan worden, als hebbende zulks den Koning, aizoo behaagd. 8°. De Perfonen, aan welken den Koning over 't houden van de Quarantaine het opzicht aanvertrouwt, over de geheeleJfëstkust, zyn: De Generaal-Major en Landdrost, Baron J F.'Carpelan, rot welks dispofitie zyne Mdjeflck den Schout by Nacht de Trefe gelast heeft twee CïKon-BMcasreiï te-doen Equipeeren, en aan gemelde Baron Carpelan vryheid gegeeven, om,, indien het nodig gevonden' mogte worden, de vereischte Vaartui gen te huuren, en te armeeren, om by de iFester -fchceren, daar hy het goedvindt, geposteerd te konnen worden. In Carlorone zyne Excellentie den Admiraal enz. Graaf Glads A. Wachtmeester, met bevel, om de benodigde gewapende Vaartuigen in gereedheid te houden. Voor Daler-bih en Sandliaven, heeft de Koning aan de Gecommitteerden by de Directie der -Aotille g-ördoirneerd, om voor ieder Plaats eett klein gewapend Schip te doen Equipeeren, ten einde aldaar wacht te houden, en op hetzelve een bekwaam officier, met de nodige Inftrucliën voorzien, te plaatfen; en in de overige. StapelIteden in 2.weeden de Landdrosten of de Magistraat» Op de Kusten van Schonen, is den Ge!'er".al Baron Cederflröm het toezicht over het houden van de Quarantaine aanvertrouwd. Voords is aan den Zweedfchen Generaalen Conful in Helfingör last gegeeven, dat, ingeval Zweedfche Schepen, welke by geval in de lituatie mogten zyn, om ingevolge het Deensch Reglement, over het houden van Qnarantaine, de Sond niet te mogen pa,<-fecren, ofte ook, indien zulks aan vreemde Schepen mogte gebeuren, daarvan ten eerden aan de Barrons Carpelan en Cederflrout kennis te geeven. Generaal EXTRACT over de SCHEPEN, welke in 't jaar l800 de SOND zyn repasseer d. Van de Noordzee. Van de Oostzee. Portugeefche .... 4- .... 2 Amerikuanfche ... 29 ... 30 Rusfifche ... . . . 7 . . . , <5 Lubcckers a(5 ... 34 Ho/lockers . ... . 133 . . . 146- ^ Bremers ...... 38 ... 42 Oldenburgcrs ... 20 ... 19 Hamburgers ... 17 ... 14 Pappenburgers ... 80 ... 72 Pruisjifche .... 855 ... 908 Engelfche .... 1625 . . .1514 Zweedfche .... 899 . . . 1042 Deenfche .... 727 . . . 760 4459 4589 4459 Te Tarnen 9048 < ,1 Vol»  ( 2i7 3 Volgends deze opgaven, zoude nog maar,iiil Engelfche Schepen in de Oostzee zyn , echter leggen 207 onder beflag in Ruft fche Havens: dit verfchil h, dus veroorzaakt, door dat de overige Schepen dier Natie, inkomende door 't Bh ld cinfche. Canaal zyn gepasfeerd, en uitgaande door de Sond. LYST VAN BlNNENGEK OMENE E'N Uttgegaane SCHEPEN te Dantzig in 1800. Binnengekomen. Uit Breinen 1 Schip met Stukgoederen; 3 met ' Bremensch Aardenwerk , en 9 met Ballast. — Totaal 13. ] ■ Denemarken 23, met Stukgoederen; 3 met ] Daring en Visch; 69. met Ballast. — 95. 1 tngeland 68 met Stukgoederen ; 3 met 1 Wyn en Bier; 33 met Kooien; 112 met Zout; 7 met Dakpannen; 236 met Ballast. — 489. * 1 Frankryk 11. met Wyn en Bier. f Holland en Embden 20 met Stukgoederen; 12 met Dakpannen en Metlelfteenen;° 116 metl Ballast. — 148. | —— Hamburg 5 met Stukgoederen; 2 met Bal-! last. — 7. ■ Italië 2 met Stukgoederen. —— Lubek ii met dito. Pommeren 11 met dito; 5 met Hout; 54 met Ballast. — 70. ~ — Rusland 8 met Stukgoederen. f Roflock 5 met Ballast, „ -— Spanjen 1 met Wyn en Bier. js Zweedcn 3 met Haring en Visch; 4 met V( Teer, Zeep enz.; 9 met Yzer en Koper; 42 met Steen en Kalk ; 37 met Ballast. — 95. j Nieuwgebouwde Schepen 8. Aangekochte. 13. ■ Winterleggers van 1799. 62. Te zamen ico8 Schepen. Uitgezeild. K Naar Bremen 1 Schip met Graanen. — Denemarken q8 met Stukgoederen; 3 met Graan; 15 met Houtwaarcn. Totaal 46, ■ Engeland 10 met Stukgoederen; 355 met ( Graan; 259 met Houtwaaren; 7 met Asch en Wolle. — 631. — Frankryk 6 met Houtwaaren. ■ Holland en Embden 5 met Stukgoederen; 6 met Graan; 42 met Houtwaaren; 15 met Asch en Wol. — 68., Naar Hamburg 2 met Stukgoederen; 3 met-Houtwaaren. — 5. 3 Italië 1 met Houtwaaren. Lubeck 9 met Stukgoederen; 2 met Houtwaaren. — 11. — Portugal 27 met Graanen; 10 met Houtwaaren. — 37. Pommeren 4 met Stukgoederen ; 21 met Spaansch Zout; 21 met Ballast. 46. - Rusland 5 met Stukgoederen; 1 met Balast. — 6. Spanje 5 met Graanen. Zwecden 8 met Stukgoederen; 1 met Graan ; t met Houtwaaren; 49 met Ballast. — 59. Te zamen 942 Schepen uitgezeild, makende, net 86 dito in winterlage aldaar liegende, iooS. Van de ingekomene Schepen waren 9 Bremers'. 86 Dantzigers, ëyDeenen, 286 Engelfchen, Hamburger . 13 Eubekkers, 81 Pruisfchcn, 19 }ommer/chen, 6 R 0flakkers, 92 Zwecden, 9 Schuws, 155 Oostfriefcn. ■ Van de winterliggende in 1S00 zyn7 73 Damigers, 1 Deen, 2 Engelfchen, \ Oostfries, 4 Potaterfchcn, 5 Schut ers én 1 Lubekker. -(De Lyst der in- en Uitgevoerde Goederen te Dantzig, in onze volgende. NATIONALE LOTERYEN. In de eerfte Week van de Zesde of laatfle lasfe der 92de Generaliters nu Bataaffche Loer y, welke op Maandag den 2de Fëbruary beginnen te trekken , zyn uitgetrokken de dgende Nos. en voorname Pryzen: fle Lyst. No. 1745 met / 1000:- Premie. 42043 — i icoo:de Lyst. No. 20554 — = . xoopr- E'e%3 RE*'  ( m ) RECAPITULATIE der WEERKUNDIGE WAARNEMINGEN op ZWAANENBURG, 1 Gedurende het geheele Jaar i8co. iHoogts van d^nmHoogte van den I e:.u,s. ; Ho-.veeliip.id I] JAAR I Barometer. Jj Thermometer, j Wi\o. j gevallen kn Jj LUCHTSG ES TELD H EI D. l'^groot? klein. r| groot, kiein. j j ' Jl ( i| d. I. d. I. i graad, graad.',\ \\ gevalt, uitgev^] 1 'den i den 20 den 4 'den 1 i Ij Lyn. I Lyn. J164 dag. Betrok. 2 maal bond. Jan. Jan. en 5 Jan. 17 dito Kelder. 3 dito W. L. I I May 10. Z.W.1 140! 1 7ditoRegen. sditoN.L. 130. 4§ 28. lol ■ 4ditoMist. óditozwaare JUNY I I 73. 35 dag. 11 dito Storm. Storm. M I Vorst. 2 dito Sneeuw. 'den 29!den 9 1 den 11 den 19I1 1 i73dag..Betrok. 3maalDond. JULY Oftob. | Nov. li Aug. I Dec. 11 dito Helder. iditoW.L. 24. Z. W.1 zool 142 8 dito Regen. 3ditoN.L. '30. II?-28. 7 80. 3ditoMist. iditozeer DECEMBER. 1 " I ; |4 dag. ] 22 dito Storm. zw. Storm. I J [Vorst. 1 ^ 1 i den 29 den 9 den 11'den 1 1 " j '337 dag. Betrok. 5 maal Dond. JANUARY 0£tob. | Nov. 11 Aug I Jan. I i |l 28 dito Helder. 4dito W.L. I | \ io. | Z. W. 279 282É is dito-Regen. 8 ditoN.L. tot 30. ui 28. 7 8Ó. ' ■ i - 7ditoMist. öditozw.Sto. DECEMBER. | ' I 39 dag. 1 33 dito Storm. 1 dito zeer zw. | I Vorst. I I' 2 dito Sneeuw. Storm. Behalven de zoo even opgegeevene Recapitulatie der Weerkundige Waarnemingen, geduuiende het Jaar 1800, kan men nog den Liefhebberen der Meteorologifclte Ws-arnemingen, betrekkelyk den Streek der Winden, melden, dat in het meergemelde Jaar i8co dezelve op de volgende wyze is aangetekend: ':' . 132 maal Z. W. 41 maal Z. Z. O. 20 maal W. ten Z. iot dito N. W. 38 dito Zuid. 16 dito Z. ten O. 84 dito Z. Z. W. 36 dito Noord. 13 dito N- ten O. 82 dito Z. O. 35 dito O. Z. O. 13 dito O. ten N. 76 dito O. N. O. 24 dito N. N. O. 11 dito VV. ten N. 71 dito W. Z. W. 24 dito West. 10 dito N. ten W. 62 dito W. N. VV. 24 dito O. ten Z. I dito Z. W. ten Z. 62 dito N. O. 23 dito N. N. VV. 1 dito Z. VV. ten W. 59 dito Oost. 22 dito Z. ten W. 1 dito N. W. ten N. Als men deze opgave -vereenvouwdigd, door de Byftreeken by de Hoofdftreeken by te tellen, dan verkrygt men: • 134- maal Z. W. f 76 maal O. N. O. 55 maal West. 102 dito N. W. 71 dito .W. Z. W. 41 dito Z. Z. O. 96 dito Oost. <52 dito W. N. W. 35 dito O. Z.Q. 84 dito Z. Z. W. 62 dito N. O, 24 dito N. N. O. «S^ldito Zuid. ^9 dito-Noord. 23 dito N. N.''W. • ,w ° VER-  ( sip ) VERGELYKENDli TAFlL DER WEERKUNDIGE WAAR-NEMINGEN op ZWAANENBURG geduureruk de Laal[fe Zes Maanden van 1790 en 1800. | Hooctk vAtr Drt Hoogt, ,m n.N „EERSCfJ S'ï'tÏÏ™ B AROMET£R, THliRMOilETSK. VCRST. tf«K ünoïïj. Zes laatfte ,t ( Waticr. ï Maande,)' gf00t- i kleln- "klein. dagen. iey^ieT'nT^ * ! d' 1 _ ZTm L , ; Lyn. | £y?J. 1799' 30. aJ 28. 'af a tr v ttt- ! ~ ; 2S- Vj a. 4 JS_ JS_, -LU CHTS GESTELDHEID . _i 1, Maallen'tn LRJgen- 1 Sneeuwr- I Mist' jj^|'p^^j'inr< • 1...: ^ d3S-e« f «fagar- j dagen., dagen. dagen. maal. I maal. $ I i?I I -5 I Si ó i 1 V ; I l . _ «ts «ai ... «« .. j« ^« — _ ^ •a VJSRüELYKENDE TAF EL S DER « WEERKUNDIGE WAARNEMINGEN op ZWAANENBURG { geduurende de Jaarer* 1-99 e/? i3co. • ■ Hoogte va* ^fi^« vAN DEN! Jheersch. g°v"ÏS „ " V BaROM£T,R. I rHMMO^t». V08st. wi»d. {foffiïïKS tf ^ , - I , Water. y JAAREN groot. . «do. J groot.' j fen.( tggy [ ^^r7]~^_ \ ^ ± iïf4 LiJl!!i_. I ^ ~J.y~n~% 1799 j 30. 9Ï 28. 4i I 73 2 58 I z. W. ~T7o^~ T^I V j *>• ? I «o .]°.J_j£jj_^_ Jzi_ 2b2i * LUCHTSGESTELDHE1D ' • Y 1 , l^j MAREN IÏ!Ü^L Regen, jsreeu^ Mist. I Storm, [ponder. >~KL~J] - ; dagen, j dagen. dagen. ' dagen. J^gen^ dagen. maai. ~~V 1:99 341 I 24 I 18 | 7 I 22 ' Trt ~> N 337 I 28 I 1S I l I ™ g } | J ^  C 2,20 > iVTVRKT PRYZEN van KOOPWAAREN en LEVENSMIDDELEN. Te Amfterdam, by C. COVENS, Boek- en Kunstverkoopcr op den Vygendam. GRAANEN, enz. Te Amsterdam, den 2 February. ggl- Tarw. Voorl. Roode per L. 290 a 320 Witte . .. 2903320 Gron. en Old. . . 2903320 Voorl. Gron. en Old, Roode .... 290a320 Friefche .... 29533201 f$Ü Zeeuwfche . . . 30034.00 Vlaamfche , Roode- 300 a 390 '■ Witte 3203400 j Rogge. Bovenlandfche . 2503270 : Brab. en Vlaamf. 2503270 Gedroogde . . 2903330 Garst. Voorlandf. Winter 170 a 193 , Friefche dito . . 1703190 Gron. en Old. Winter 170a 190 Zeeuwf.en Ov. Wint. 170 a 190 dito Zomer . . . 1703190 Haver. Brouw- . . . noai2o Witte Voeder- . 75a 85 Boekweit. Voprlandfehe , 50 a 0*5 Amersf.en Gooif. 50a 65 . Paardeboonen .... I Te Dordrécht, den 29 January. Tanv.Nieawe Zeeuwf per L. Beste nieuwe . . 3503400 Gemeene . . , 2003330 Blaauwe . . -. . 200a 3 r.o Zomertarw , „ 2:03300 Rogge. Zeeuwf. en Inl. per Z. 3 >. a 34 8 Br. VI. en Bov. per L 24.0a 250 Garst. Zeeuwf. en Ov.Zom. 34 a 40 dito Winter . . 38a 43' Spelt, Nieuwe, per Last 15a 28 | Haver. Inkndfche Brouw 20a 28 dito Paardevoer 12 a 18 Boekweit op 14*0 ffi wigt Paardeboonen nieuwe . 34 a 35 Te Rotterdam , den (*) Tarw. Ou&è Zeeu .per Z. Z. Nieuwe'dito . Gemeenë' dito . Boekweit. VI. 154<§perL.") Brab. op dito. j Klei zonder wigt Garst. Winter per Hoed Zomer dito . Rogge. Zeeuwf. N. . . Haver. Zeeuwf. Brouw, dito Voeder Graauwe Erwten per Z. . N. Witte Erwten per Zak N. Blaauwe dito per dito Witte Boonen per dito Te Haaslem, den (*) Haver. Voer- per Zak ƒ (?) NB. Geene Rotterdamfche noch Bnarlemfche Marktiyst ontvangen. Garst. Gemeene . . ƒ - Pel- . ... . Paardeboonen ... Rogge Te Utrecht, den 31 January. Weit. Witte 20I a 21 Roode ..... 19!a 20 Nieuwe . . . . 17! 3 18 Rogge ... . . . . i2f3 13 Boekweit I2é3 I3| Garst. Winter Jv flja fif Zomer 7 a 8° Haver , 4 3 7 Cupucyners. Grooce ..." Middelfoort ,. ' Kleine . . . Graauwe Erwt. Groote . . Middelfoort Kleine . . a 15 Ongelezene 13 a 14 Groene Erwt. Groote . , Middelfoort dr. Kleine zuivere isJa 164 Ongelezene . 13 a 14 Paardeboonen 8 a 9 ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN e» KOOPWAAREN. Geraffineerde Suikers enz. i te Amsterdam den 2 February , en te Dordrecht den 2 February. Candybrooden 3ö a 37 § 1 36ja37l§ Poeijerbrood. j 33la 342- f Rajfinaden 29!a 30! ; 2glz 302 C Melis/en 2 fê 271a 28 I 27^a 28 \ dito 3 ffi 24ia 27 a5ia 26! I Lompen . . 23§a 24} 23^323! £ 'itampfuiker 22|a 27 Basterden . is§a 21 151a 2iJ Cand. Best Wit 37 a 39 Gemeen dito 30 a 35 \1 C Basterd dito j ƒ24 a 40 1 3eel dito 261a 29! J 1 C Sruin dito 24 3 25 j -t ' , Syroop. Bruine 74 a 75 3] a 783 - Te Dordrecht enz. - Vlasfen. RuuweperSteen 343551!:. - Meekrappen .... _ Styffel, te Amfterdam. . . . / 30 - Koolzaad. Ini. en Zeeuw. - te Amfterdam f 82 a 87 .— te Dordrecht 80 a 86" - te Rotterd. pr L. K Hennipzaad. te. Utrecht laailynz, te Dord. pr. 81. 1103130 B Olyën. Raap- p. Aam f 8 2% Dord. 85 a'86 Lyn- . . -7o£ 74376 Hennip- . - 80 Raapkoeken, per 1000 te Dord. a 80 Lynkoeken. ai2o Tabak. Inlandf. te Amft. f 12 a 44 Carotten . . . - 42 a 48 DRINKBARE WAAREN. Moutwyn. Xe Dordrecht . . i2jfc£ teAmft. per Aam 74376,^ te Schied. de 30 V. 12% ,£ Gensver. te Dordrecht ... i3|c£ te Amft. pr. Aam 76378 cÉ te Schied. de 30 V. . 1350C Z U I V E L S. Kaas. Leydfche 't Schp. ƒ 44 a 46 Stolkfche . . . - 25 a 30 Edamf, Roodkorst van ie en 20 ffl. . -27 a 30 dito van 4 ffi. ... 27 a 29 Frief. Kruidkaas . - 28 a 32 Boter. Delftfche . . - 46 a 48 Leydfche . . . - 44 a 46" Friefche Grasbot. - 37 a 39 Stalbot. te Leeuwaarden . - a 23 te Sneek ... - a 23 op de Lemmer . - a 23 BINNEN- en BUITENL. EFFECTEN, den 2 February. ïat.Ref. losb.1800. 4pCt.96^a f ——1801. — 86§a 87$ 1802. — 75{a 76§ 1803. — 67 a 68 ——1804. — 62 a 62f ra den Vrede . . — 48|a 49 eforc. 1795en96. 2I— '395a f'rywill. Negot. . 5 — 655 a 6s| leffing, Apr. 1800. 3. — 45*3 45J r.Schuldbr.(UitI.) 5 — 70 a 71 (dito) 4 — 6iia 62I f (dito) si — 56ia 57 • • 3 — 44ia 45? ■elderf. fchaêv. . 4 — 46^-a 46! rabandfche dito . 4 —• 455a 4Ö5 iblig. Rusland . 5 — 82^3 82§ Weenerbank. 5 — 65 a 66 dito . . 4 — 58ia S9Ï —— Pruis/en . 5 — 99 § 3 100 - — Deenf. ToH. 4 — 95 a 95I Zweeden . 5 — 95^ 96f Spanjconv.98.5 — 77éa 78 dito i . 31— 57§a 58 -s— Amerika .■ 5 .—- 97?3 98? dito . . 4 — 90 3 91 ■—dito metPr. 4 — 1003 f üzerlyke Coupons - — 56 3 56! ob/Srfe/Infcriptipn 5 «— 53 a 53£ eleenkankgeld. 98a98f  IV0. 184- ii February 1801, O ECONOMISCHE C C) ü IEL AN T, TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE NYVERHEILV, KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN," TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW,' EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. [Wy hoopen in N°. 185. onzen Lezeren medetedeelen de Afbeelding der Rumfordfche Spaar-Ovens, inet eene daarby gevoegde Befchryving] ï. OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. G E L T K H E I Z>, V 11 T H E I D. In den Haag, den zden February 1801. het Zevende 'Jaar der Bataaffche Vryheid. De AGENT van NATIONALE OECONOMIE der Bataafsche Republiek, aan Den UITGEEVER der OECONOMISCHE COURANT, te Amsterdam. Medeburger! Onder meer andere ftukken, by myn Agentfchap ontvangen, welke alle de góede reüslite kenmerken der uitdeeling van de Rumfordfche Spyzen, by my ingekomen zynde eene Misïive van , de Municipaliteit te Purmerende, heb ik niet on- ( dienrtig geoordeeld, aan dezelve, door middel van ] uw Weekblad, publiciteit te geeven, te meer ( nog, naardien uit dezelve confeeert het nattig t gevolg, hetwelk men van de invoering'deezer e Spyzen in het Gasthuis der gemelde Stad onder- t vindt, en waartoe de Regenten van de Algemeene ( Armen-Direciie aldaar de loflykfte aanleiding ge- / geeven hebben. — lk verzoek U midsdien,tb gemelde Mikfive in het eerstvolgend Nummer der I n Oeconomifche Courant in zyn geheel te plaatfen. g Heil cn Broederfchap ! t< J. G 0 L D b e r g. d Ter Ordonnantie van den Agent voorn., P Carel Webbers. v IV. Deel. ' ' s' (Copicfy GELTKI1EID, VRÏHEfD, BROEDERSCHAP,. De MUNICIPALITEIT van PURMERENDE, aan Den AGENT van NATIONALE OECONOMIE der Bataafsche Republiek, in den Haag. Burger Agent! Ingevolge eene Refolutie van het Departementaal Beftuur van Texel, in dato 2,4 December 1800, daarby ter onzer kennis brengende eene iVLshve, door uw Agentfchap den ao bevorens sr,elchreven, en houdende aanmaning aan de Gemeente- Befluuren binnen dit Departement, om op iet yoetipoor van andere Steden binnen deze Republiek, de nodige gelegendheid daarteftellen >m, naar gelang der Plaatfelyke omftandighelen, in de behoeften der Armen op de meesteeclnkte wyze te voorzien; hebben wy geen logenblik verzuimd, om met den meesten fpoed ot dit Uw heilzaam oogmerk medetewerken, n daartoe in de eerfte plaats eene Commisfie ■rt onze Vergadering benoemd , om met eene -ommisfie int het Departement der Maatfchappy ;t Nut van V Algemeen werkzaam te zyn tot het eraamen van de beste middelen, ora op de nnstkostbare wyze eene gezonde en voedzame pys voor de Armen twee dagen per week gereed : maaken, hetwelk ten gevolge heeft gehad, it die Commisfie ter onzer Vergadering een lan heeft gelbppediteerd, waarmede wy ons jJkomen confoimeerende, aanltonds zyn overgaan tot het benoemen van Directeuren, be*f ltaan-  ( 223 ) (taande uit Leden van de onderfcheiden Kerkgenootfchappen binnen deze Stad, als het best met den Staat hunner byzondere Armen bekend zynde. Wy hebben tevens nodig geoordeeld, om door het distribuëeren van Programma's, de liefdadigheid onzer Medeburgeren optewekken, en dezelven aantefpooren, om door ruime infehryvingen de benoemde Directeuren in ftaat teftelkn, van aan ons heilzaam oogmeik te voldoen, terwyl wy van onze zyde aannamen, om een gefchikt Locaal tot de bereiding der Soepen, benevens KeukengereeoTchappen, Brandlb ffen, en een Perfoon tot de bediening, te verfhallen, Wy zagen ons in onze verwachting niet te lgur gefteld, maar bevonden ons reeds op den 19e deezer in fta t, om aan een aamai van 240; onzer arme Stadgenooten twee dagen per week eene voedzame Spys uittereiken , die over het algemeen zoo fmakelyk werdt Bevonden, dat de lust van veele Armen daardoor werdt gaande gemaakt, en de aanzoeken van dag tot dag vermenigvuldigden, om mede tedeelen in de liefda-j digheid hunner Medeburgeren. — Laatstgenoemden onttrokken zich hiervan cok niet, maar betoonden met de daad, dat de behoeften hun-, ner verarmde Natuurgenooten hun ter harte' gaan, daar Directeuren in dit kort tydsbeftek, zich genoodzaakt hebben gezien, om hunne Soepkookery tot op 300 Portiën te brengen, hetwelk alles in eene geregelde orde aan zoo veel Behoeftigen ter voeding uitgereikt wordt. Daarenboven hebben Regenten van. de, Algemeene Armen-Dircötie alhier, het nut en.voordeel bezettende, welk de invoering van deze Soep in het Gasthuis deezer Stad zoude konnen te weeg brengen, daarmede eenen aanvang gemaakt, het welk uitermate voldoet, daar men in dit Gcfticht in ftaat is, om dezelve Soep met meerder Rundervleesch of Spek toetebereiden, en dus dezelve nog. van eene voedzamere fubftantie te maaken, en andere nog meer kostbare doffen, by de tegenwoordige, duurte der LevensiiiiadeJen, daardoor te. doen vervangen. Het ftrekt ons tot geen gering genoegen, Uw Agentjchap van het een. en ander by dezen te mogen informeeren,. daar wy niet konnen ontveinzen,, dat deze inrichting onze verwachting verre te. boven gaat; vooral, wanneer men in aanmerking neemt de kleinheid onzer Plaats, en den zoo zeer kwynenden Staat, waarin veele takken van beftaan onzer Burgery zich bevinden Wy vertrouwen, dat dit ons gegeeven bericht Uw Agentfchap mede niet onaangenaam zal zyn. Terwyl wy van harte weni'chen, dat Uwe pogingen.», ter verdere, invoering van. nuttige en weldadige inrichtingen in onze Republiek, van een gewenscht gevolg ztilien zyn , en met den zegen des Allerhoogite bekroond mogten worden,'in wiens befcherming wy Uw Perfoon en Belangen aanbevelende, de eer hebben te zyn, Uwe Heilwenfchende Medeburgers-, De Municipaliteit yxm, P u r u er e n d e. (geparapheerd) B. suidema,. (Onder ftand) Ter Ordonnantie van dezelve, (was getekend) K. Vissc h ErPurmerende, Secretaris, dtn 31 'january i8or. het 7* "jaar der Bat. Vryheid. Ondervindingen nopends het aan sc herpen der molenS ï E £ N £ n. (Db^r den Molenmaker Füllmann xzHoltzweisfig^ Men heeft vry algemeen- waargenomen, dat' het Graan in alle foorten van Molens in Duitschland (en ook elders), vooral by het aanwenden eener groote beweegkracht-, warm 1 en zomtyds zelfs heet. gemalen wordt, en-dat.ook op zulke plaatfen, waar. men anders eenen zeer goeden toeftel heeft, niet zelden de Graanftuf eenigermate. warm wordt onder, het maaien. Dit, deedt de gedachte ontftaan, dat wellicht de te weinige kracht,, of• liever de fcherpte. van den My lenfteen , deze. verhitting veroorzaakt, en dat zulks misfehiea door het volgend.. middel zou konnen worden voorgekomen.. ln. meest, alle- Molens-worden de Steenen ftraalsgewyze gefcherpt, en wel zoo, dat da eene aan de.maalzyde met rechte draaien, . de andere met gebogene lynen gehakt wordt, nagenoeg op deze wyze (*).., — O en r /|\ c 1 Het (*) Gebrek aan de nodige Typographifche figuuren heeft ons genoodzaakt, dit door enkele. Liniëu >aaa onze .Lessrs duidelyk te maaken.,.  C a»3 ) -Het' fcherpen _ der Molenfteenen wordt, ja, Haar den verfchillenden aart derzelven, op onderfcheidene wyzen benoemd , doch in den grond is het ééne en dezelfde manier van fcherpen, betraande het geheele verfchil alieenlyk in de meerdere of mindere ylheid der groeven, en in derzelver onderlcheiden graad van diepte. Het is waar, op veele plaatfen vindt men de beide Steenen aangezet met ftraalen, die niet lynrecht, ook niet veel gebogen zyn, en waaraan men geenen byzonderen naam kan geeven; dan wy lpreeken hier van de algemeenenianier, en niet van zulke lieden, die naauwlyks iets verdaan van dit zeer gewigtig gedeelte des Molenvverks. Door middel van de Icherping der Steenen worden deze niet alleen bekwaam gemaakt, om het Koorn klein te maaien, maar ook, om hetzelve tot zeer nuttige einden uittewerpen. Hoe beter nu, hoe doelmatiger en hoe meer naar den omloop des Steens deze fcherpte berekend is, en de Meelftof wordt uitgeworpen, hoe voordeeliger en fpoediger men het Graan klein maalt, wanneer voor het overige alles in orde toegaat. Uit dit één en ander werdt omtrent de algemeen gebruiklyke manier van het bikken of aanzetten der Molenfteenen, uit hoofde van het warm wórden der ftoffen, eenig wantrouwen geboren, vooral, om dat men door langdurige waarnemingen hadt ondervonden, dat de ftoffen door de op bovengemelde wyze aangezette Steenen, als in geene juiste verhouding ftaande tot den vorm en omloop van deze laatften, al te ras en tegen de natuur der bewerking aan, werden uitgeworpen, en men tevens ontdekte, dat zulks wordt voorgekomen, naarmate de ftraalen der Steenen rechter en minder gebogen loopen. Vermids nu , by de gewoone manier van fcherpen, het Graan al te fpoedig wordt uitgeworpen , en als uit den Steen Ipringt, terwyl hetzelve meer door het op elkander drukken deitwee Steenen, dan door de fcherpte der firaalen gebroken wordt, zo moeten dan ook de Steenen, om het Graan behoorlyk te breekeu , en om zulks fchielyker dan het wel behoort, te doen, dichter op elkander gedrukt worden; en juist deze fterkere zamenknelling en wryving van het Koorn door middel van die drukking der Steenen, veroorzaakt de verhitting van het eerfte en eene grootere afflyting der laatften, terwyl. zich het een en ander aan 't gemalen Koorn en Meel natuurlyker wyze mededeelt. Deze afflyting der Molenlteenen is hier en daar zoo fterk, dat een volflagen nieuwe looper (*) . (*) Zoo noemt men den bovenften Molenfteen, die over den benedenften rondloopt. RedaB.] van 24 a 05 duimen dikte, in omtrent 1] jaaren" geheel afgelleten en onbruikbaar wordt; en dit verkwistend gebruik der Steenen is louter het gevolg der gewoone manier van fcherpen. Uit dezen hoofde heeft men herhaalde proeven genomen omtrent het aanzetten der Molenfteenen} men heeft de ftraalen nu de eene dan de andere gedaante gegeeven, en ze zomtyds meer, zomtyds minder geb-ogen, ten einde het Graan beter en voordeeiiger klein te maaien, en tevens de uitwerping van hetzelve te regelen (*). Dan, in weerwil van alle deze proefnemingen, bleef men fteeds tri het oude hangen, zoo dat men zich niet in ftaat bevondt, behoudends de gewoone manier van de ftraalen in den steen te hakken, de verhitting van het Koorn genoegzaam voortekomen ; tot dat de Schryver van dit bericht, door zyne natuurlyke redeneerkunde geholpen, op de voU gende wyze dit ftuk aanving te behandelen. (Het overige in N°. 185.) Vyfde Uittreksel uit HALLER'S MEMORIE over de FINANCIËN der Fransche Republiek. (Vervolg van N°. 183. bladz. 215.) De beandwoording dezer vierde vraag doet den Schryver aanmerken, dat men, om de Nationale Schuld te verminderen, de volftrektfte onzydigheid behoort in acht te neemen, en, wel verre van de oude Schuldeisfchers te doen achterftaan voor de lateren, allen op denzelfden voet behandelen moet, nadat men de mooglykheid daarvan, en de hulpmiddelen, daartoe voorhanden, wel berekend heeft. Hy fchat het geheel beloop der achterftallen van Frankryk — buiten het provifioneel geliqui* darde, bekend onder den naam van Rentes Frovijbires, en waarvan de Rentbetaling is uitgefteld — op 200 Millioenen Francs ca'pitaal, terwyl hy, om zich niet te misrekenen, daarvoor fielt (*) Er is ook in de manier van kleinmaalen een belangryk onderfcheid: want, wordt het Graan 200 gemsalen, dat een gedeelte klei zich met het Meel vermengt, en een gedeelte Meel in de kleiftof blytt hangen, dan doet zulks een dubbel nadeelj daartegen is de kleinmaaling van het Graan voordeelig, wanneer de doppen van de Meelftof worden 'afgepeld, en de klei zich aan platte fchyven vertoont en niets van het Meel meer in zich bev»t. I Ff A  C 224 ) fielt 300 Millioenen, of 15 Millioenen Rente, berekend tegen 5 pCt. van" het capitaal. Hy is derhalven van oordeel, dat en de Remes Provijbires, en de achterftallen van de Republiek, onverwyld behoorden geconfolidserd, dat is, in het Grootboek van Frankryk ingefchreven te worden, met eene gelyke Rente tegen de Pen ring 20. Na aangemerkt te hebben, dat op deze wyze de Schuldeifchers van den Staat, hoezeer niet ten volle recht ervarende, evenwel, vermids het voorledene niet te herdoen is, wil men in het toekomende de Republiek redden , zouden behooren genoegen te neemen, te meer, daar het fteigend crediet van Frankryk hun dagelyks in de geledene verliezen meer te gemoet komt, doet hy zyne Lezers berekenen, welk eene/'//diteit de openbare Schuld hebbe van een Land, dat eene jaarlykfche inkomfte kan trekken van 469 Millioenen, al verzacht men zelfs veel van de tegenwoordige Belastingen, terwyl deszelfs gewoone uitgaven niet hooger gaan dan tot 300 Millioenen; zynde het beloop der Jaarlykfche Renten niet meer dan 115 Millioenen Francs. Wanneer de Staat als Schuldenaar aan de Geldhebbers meer Rente geeft, dan hunne eigendommen volgends den gewoouen regel konnen opbrengen, dan worden dezen aangemoedigd, om hun vermogen, d&t anders ledig zoude"liggen, of buiten 's lands geplaatst worden, binnen ?s lands in omloop te brengen, t> meer, wanneer de Staat de hoofdfom van hun Capitaal niet vermindert {reduceert'), [Intusfchen is het niet te ontkennen, dat hierdoor tevens de aandrift tot den Koophandel, Landbouw en het Fabriekwezen verzwakt, en die tot hel he iloos Rentenieren gevoed wordt. Het voorbeeld van Engeland, door den Schryver ten bewyze van het tegendeel aangevoerd, bellist hier niets, om dat de Engelfche Fondfen eene foort van KoopmansWisfelhandel opleveren, en altoos minder Rente en voordeel geeven voor het algemeen, dan wanneer men zyn geld in den Koupnaiidel of in de Fabrieken aanlegt. Redua.) Te recht merkt de Burger Halier aan, dat langs dezen weg de openbare fchuld een zeker capitaal wordt, geëvenredigd aan deopkomften. die dezelve voor den Crediteur afwerpt, en dai het reprefentaiief van die fchuld (het Certificaat van jaariyklche Rente, waarvoor iemand in het Grootboek is ingefchreven)'een zeker gedeelte Vormt van" den aigemeenen rykdom, en by wyze Van Wisfel. in omloop geraakt by den dagelykfchen Koophandel. [Om echter de Franfcht hycriputu tot dit laaide einde te doen dienen, zou het nudig zyn, dat men dwelve, ten minde binnen 'slands, tot kleinere fommen, in den fmaak der Engelfche Banknooten , in omloop ' bragt, vermids men tot nog toe alleen gewoon en in ftaat is , om dezelve als een Effect te verhandelen, in grootere lommen, b. v. van 10, 10, 30., 40 a 50 duizend Francs te geiyk, zynde deze geheele Handel in Tiers Coufolidé, de Rentes Provifoires, enz. voor als nog alleen gegrond in de vermoedelyke of zekere* ryzing' ot' daling dier Fondfen. YVy willen zeggen, dat de Franfche Fondfen dusverre meer, een afzonderlyk voorwerp van Handel, dan wel een Hulpmiddel lot gemaklykmaking van den Handel, hebben opgeleverd. Het zou der wysheld van het tegen- 1 woo-dig Fransch\Gouvcrnement waardig zyn, eene gefchikte manier untedenken ter verhelping van dit gebrek. De aanzienlyke ryzing der Franfche Fondfen , voor een goed gedeelte veroorzaakt door de fpeculatie der Engeliche Capitaiistem', 3 die hunne eigene Fondfen in dezelfde verhouding aanmerklyk doet vallen, geeft hiertoe de gunliigfte gelegenheid aan de hand, en wy oordeelen, dat het in werking brengen van foort-' gelyk een maatregel nog eenen zeer grooten byflag" zoude geeven aan de waarde en den omloop der Geconfolideerdc Infcripti'èn, zoo bïnnenals buiten 's lands. Redact.] [Het vervolg eerlang.'] ff. OECONOMISCHE BERICHTEN. X. BULLETIN van BuitenlandsciiE HANDELS- en andere N1EU WSTYDINGEN. (Vervolg van N°. 133. bladz. 2.16.) Uit Smttgard meldt men , dat de Franfchen het Stapelgek! te Spi-ers op de Visch en Eetwaaren, tot groote faci li teering der Sch.epvaart op. den Rhyn, en tot niet geringe vreugde der Handeldryvende Burgeren van beide de oevers, hebben afgcl'chaft. , I vil .. ;..;vr.<: ,*b tvéu ïmln 0 S *) LYST  C 225 ) L Y S T df. r SCHEPEN, met de s p a a n s c h e PRODUC T G O Ederen, welke uit d e -liaV r n v a n St. A N p E R 0 zyn uitgevoerd., zedert ■ Fclriutry 1790 /<» 28 PiViuaiy iti^G. i 10 PritisfflbK* Schepen , bevracht niet 6628 j baaien Wol , waardig 1,333,600 Ducaten. j 2 Deeifche, bevracht met 1480 dito, waardig! 297,200 dito. 3 Zweedfche, bevracht met 2147 dito, waardig' 429-.4O0 dito. 13 Hamburgfche, bevracht met 7277 dito en 4 dito Concheniile, waardig 1-459,400. 3 Brernenfche, bevracht met'992 dito, waardig 108,400 dito. ' 1 Fapenburgfche, bevracht met 502dito, waardig 100 400 dito. Te zamen 32 Schepen, bevracht met 19,032 baaien Wol en 4 dito .Gmchenille, zynde eene j waarde van 3.818400 Ducaten. LYST van te Dantzig in- f.n uitgevoerde GOEDEREN! in 180O, Ingevoerd. \ Amandelen, 26606 Ponden. Bier, (Engelsch) ! 2893 Tonnen. Citroenen, . 141750 Stuks. Cof- 1 fy, 2128675 Ponden. Haringen, (Embdenfche) ' 669 Tonnen. Dito {jZvecdfchen 45c? dito. Hout. (Braftliich) 051 Centenaars.' indigo, (fvne) 1 11062 Popden. Kaarsfen, (Rus/ifche) 33595 dito. 't Kalk, (Zweedfche) 19339 Tonnen. Koper, (In- 5 ïandsch) 31649 Ponden. Koper, fgeeiInkiièsclO ' 0Ó25 dito. Leder, (Zoo!-) 2477 dito. Mosco- c bade 259468 dito. Oly, (Boom-) 50579 Ponden. ? Dito Raap- en Hennip- 825 Aamen. Peper c 99407 fonden. Rofynen 108701 dito. Rum en I franfche Brandewyn 725 Aamen. IAvst 169,616 i Ponden. Suiker, (Candy-• 212,^4 Ponden. I Dito geraffineerde 725,171 dito. Syroop 331.735 dito. Tabak, (Rook-) 145.431 dito. Dito Snuit- 1 ^05,759 dito. Dito a*D Bladen 190 519 dito. \ 1 eer 2684 Tonnen. Traan 901 dito. Thee d 35 204 gg. Wyneii, (Champagne en Bourgogne) p 20,614 Bouteilles. Dito M .ezel en Rhyn- li £ Aamen. Dito Franfche 4389 Uxboolden." Dito Zoete en Spasufche, 232 Aamen. Wvn-Azyn £ 257 üxhoofden. Zyldoek 2373 Stuks." b 20,014 Bouteilles. Dito M.,ezel en Rhyn- 12 Aamen. Dito Franfche 4989 Uxbooiden." Dito Zoete en ópaaifchc, 232 Aamen. Wvn-Azyn 257 Oxhoofden. Zyldoek 2373 Stuks." Uitgevoerd. Naar Engeland. 756 Schippond Potasch. 5627 lonnen Weedasch. Dubbelde Bnn iewyn 'voor / 10*053. Dito Koorn- 128 Aam. Bier (Dantziger) 2747 Tonnen. Borftels, 99 Steen. Veeien, 10,735 Steen. Tarw, 37,202 Last. Rogge, 1740 dito. Erwten, 225 dito. Garst, 116 dito. Haver, 476 dito. Balken, 34.458 Stuks. Eiken Planken, 627 Schok. Dito Deelen, 155 dito. Dennen Planken, 502 dito. Dito Deelen, 1300 dito. Esfen Riemen, 293 dito. Diveri'e Houtwaaren voor ƒ 61,144. Pypenftaven , 12664 Schok. Dito Oxhoofd- , 5442 dito. Linnen' (Poolsch) 17,787 dito. Paardehair voor ƒ 4646. Wasch, 28 Schipp. Wol, 31 Steen. Na.ir Holland. 756, Schipp. Potasch. 3627 Tontel} Weedasch. / 2381:- Brandewyn. 1 Aam Genever. 55 Tonnen Dantziger Bier. 331 Steen Sorflels, ƒ917:- Barnfteen. 143 Steen Veeren. ^co Last Tarw. 225 dito Rogge. 18 dito Erwten, a dito Haver. 3482 «tuks Balken. 17 schok Eiken Planken. 2 dito Deelen. 32 dito Dennen Planken. 378 dito deelen. f 352*4-- diverle Houtwaaren. 570 Schok Pypftaven. 282 iito Oxhoofdftaven. 1156 dito Poolsch Linnen. Naar Portugal, Spanjen en Frankryk, 300 Schipp. Potasch. 900 Tonnen Weedasch. ƒ 1952:-dubbelde Brandewyn. 6 Aam Genever. 6 Tonnen Dantziger Bier. 1979 Last Tarw. 120 dito barst. 2r4 Stuks Balken* 2 Schok Eiken Planken. 7 dito Deelen. 4 dito Dennen Planten. 64 dito dito Deelen, ƒ 350:. diverie Houtvaaren. 4130 Schok Pypftaven, 864 dito ÖX'vasc?^"' / 435:' Paardehair- 4 Schippond Naar Denemarken. 58 Schipp. Potasch. 46 Tonen Weedasch. / 1158:- dubbelde Brandewyn, 9 Aam Genever. 13 Tonnen Dantziger Bier. o Steen Borftels. 15 dito Veeren. 1232 Last larw 109 dito Rogge. 44 dito Erwten. 76 ito Gaist. 30 dito Haver. 622 Stuks Balken. 6 Schok EiKen Planken. 56 dito Deelen. 4 rto Dennen Planken. 149 dito Deden, ƒ 986* •- outwaaren. 80 Schok Pypenftaven. 10 dito >xhoofdftaven. 2828 dito Poolsch Linnen, ƒ 4^87-aardehair. 17 Schipp. Wasch. 56 Steen Mi. Naar Zweeden. 683 Aam Genever. q Tonnen dantziger Bier. io Steen Borftels. 91 dito eeren. 60 Last Tarw. 130 dito Rog*e. 18 ito Erwten. 34 Stuks Balken. 2 Schik Pvenftaven. 8 dito Poolsch Linnen, ƒ7801-. aardehair. 5783 Steen Wol. Naar Hamburg, Lubeck en Bremen. 367 Schiup. otasch 43 Tonnen Weedasch. / 44: - d-ib. ê 1de Brandewyn. 46 Aam Genever. 1 Ton )antziger Bier. 43 Steen Borftels. ƒ 1387:- "3 Barn-  A D V £ R T EN TIEN. Tc Amfterdam, by den Boekverkoop?r Joh. van der Hey, is van de Pers gekomen en alom verzonden: het Tweede Stukje van het ABC en Leesboekje, of Aanleiding om op de Natuurlyk/le wyze hec Leezen te heren, door C. G. Salzman, inhoudende Lecslesjens , allen naar de vatbaarheid der Kinderen ingericht, met onde fcheiden foorten van Letteren gedrukt, en met vier uitmuntende Kunstplaatjens vercierd; de Prys is 12 ftuivers. Door het herdrukken van het ifte Stukjen zyn daarvan weder Exemplaren te bekomen, mede a 12 ftuivers, en voor Schoolhouderen tot minder prys. De Almanach voor A°. 1801, door Arend Fokke Simonsz. In eene geheel nieuwe orde ingericht, vervattende by eene Verzameling van nuttige Wysgeeri*e, Historifche , Dicht- en Oudheidkundige Stukken , ook eenige vervrolykende Anekdoten en boertio-e Verhaalen, verherd met agt uitmuntende Kunstplaafen, Pourtraiten en Carrieatuuren. doorKuvper, Claassens enz., gebonden in fraai gegraveerde Couverttuiren, met Papiere Foudraalen. in den Duitfchen fmaak, wordt beden uitgegeeven by de Boekverkoopers van Vliet en van eer Hey, te Amfterdam, die het genoegen hebben te ondervinden, dat deze hunne kostbaare enderneemmg niet alleen de goedkeuring der Beminnaaren van wetenfehap, kunst en fmaak wegdraagt, en met byzondere onderfcheiding ontvangen wordt, maar dat zelfs bevoegde Kunstrechters, zoo omtrent den inhoud als uitvoering, getuigen: Dat deze Almanach in geenen deele voor den besten Uitlandfchen behoeve te wyken; en deze onderneeming alleszins ieders toejuiching, aanmoediging en mdetfteuning verdient. Zie algemeene Vaderlandfchc LettcroefFcuing, No. 13, onlangs uitgekomen, .«ie Algemeene Konst- en Letterbode enz. 0 ö ' WEER» Barjifleen. 49 Steen Veerer. 10 Last Rogge. 47 dito Erwten. 10 dito Garst. 33 dito Mout. 520 dito Haver. 17 Schok Dennen Planken. ƒ30:- diverfe Houtwaaren. 149,9 Schok Poolsch 'Linnen, f aai:- Paardehair. 58 Schipp. Wasch. Naar Rusland f 15,695:-dubbelde Brandewyr. Dus Totaal binnengekomen,966 Schepen; uitgezeild 940 dito, beladen met 9353 Schipp. Potasch. 8628 Tonnen Weedasch. ƒ'34,795:-dubbelde Brandewyn. 956 Aam Genever. 2825 Tonnen Dantziger bier. 521 Steen Borftels. /■■2304:- Barnfteen. 11,033 Steen Veeren. 40,863 Last Tarw. 2214 dito "Rogge. 352 dito Erwten. 222 dito Garst. 33 dito Mout. 528 dito Haver. 38,710 Stuks Balken. 68a Schok Eiken Planken, 220 dito Deelen 54a dito Dennen Planken. 1908 dito dito Deelen. 293 Esrchèn Riemen. / 74,913:- diverfe Houtwaaren. 17,44.6 Schok pjrpenftaven. 6598 dito Oxhoofdftaven. 03,208 duo Po.lsch Linnen. / 17,890:- Paardehair. 107 Schipp. Wasch. 5870 Steen Wol NATIONALE LOTERYEN. In de eerfte en tweede Week van de Zesde, of laatfte Clasfe der 92fte GeneraliteUs nu Bataaf, fche Loteuy, welke op Maandag den 2den Febrimry is Beginnen te trekken , zyn verder uitgetrokken de volgende Nos. en voorname Pryzen: 4de Lyst. No. 30481 met / 1.250:- §de Lyst. No. 11890 = iooo:- 6de Lyst. No. 553 — = 1000:- •pdc Lyst. No. 22631 — s 1000:- 5546 — * 1000:- 18260 — • 1000:- 8fte Lyst. No. 17099 —. « 1000;- o.de Lyst. No. 22616 * 1000:- 10de Lyst. No. 1949 = ïcoo.- 9060 e iooo.v* 13617 — * 1000:- 11de Lyst. No. 41716 — * 2000:- 9903 —1 ~ 1000: - 21415 — » 1000:- 17225 — s icoo:- \idc Lyst. No. 7960 — = 1000:- 2929 — s 10,000:- Prsemie. Tweede Week. i$dc Lyst. No. 27152 "met ƒ aooo:- Premie. 8862 -— ■= 40,000:- 7°95 — * 2000:- Prsemie. 14de Lyst. No. 24390 — « .1000:- 00340 s IOOO:- 34102 s IOOO:-  WEERKUNDIGE' WAARNEMINGEN op ZWAANENBURG»! Gedurende de Maan» January i 8 o i. ! B ÜAE.O- | THERMO-) WINDEN. I LUCIJTSGE- l [ BARO- ITHERMO- WINDEN. I LUCHTSOE- I J-W' | METER | METER. ^Strtek.Kragt.^ STELOHEID. | " JAM- | MEIER. | METER. A'»/g;,| STELDHEID. i ë*29Tii|34 VV; Z. W. \\Betrokken. 129 71,37 ZÖÏT. 2'Betrokken, Misc. 1 1 lig gl: 3öi z- z- w- 6 J7 {29 6 39' s —■— /20 7 '40 Z-tenW. 6| Een weinig Betrokk. jig .6 \ 391 — 2| Betrokk&n. | ïTy" 9I 39± jVV". Z. tV. 2;Zeer Betrokken. 1 ^29 7I38 W. tenN. 2 -- | a <29io|42 2 • 18 < 29 81 40 VV. Z. VV. 2 Een weinigBetrokk. 1 £2? ILJg iZ' Z' W' 4| Betrokken. £29. 8 [3$ Z. VV. 2 Betrokken. f i r C29IÖ 41 Z. W. 4 Betrokken, Mist. • v 29.. 81 3óf ZiiTd. iTjBetrokken, Mist.-.' s V 3 <29 9 42f Z. Z. W. 4 Betrokken. 19 ^29 81 3SI Oost. 2 Betrokken. /20 o 40 Z. W. 2 Zeer Betrokken. (jig 9* 37 West. 2J I "~~Tl9~TlT4Ö 2 Betrokken. v 29 9 38J ZPvv7"~~"4j *■ t f 4 {29 7é 4'2 W.Z.W. 4 20 <29 7 44 4 Zeer Betrokken. I £29 8 |39 ————4Eenwe1n1g.Betrokk.il jig 7 |4g W. N. W. 2 Ken weinig Betrokk.! I C29 5ÏÏ44 Z.W.t.W.ÖIBetrokken. .29 g A2i 4. Betrokken." { I S <29 5 48 — 10 1 21 ^29 8iV7* VV^esc 4 Zeer Betrokken. | i /' 29 6 44 W- z- w:Al C.29 714^1 W". N. W. 21 Een weinigBetroklh' | \ 29 71 39i Z7w. 2 Betrokken, Misc. v 29 ó 38I lO. Z. O. 2" Zeer BetrokkènT é | 6 <29io 43 W. ten Z. 2 Zeer Betrokken. 22 ^29 4 39 2 Betrokken. 1 /,29 iol|39l„__r^ri 2|Een weinig Betrokk. I . / 29 2 35 |Z. Z. O. 4|Zéer Betrokken. f I I-30 - i l37§ VV. Z. W. 2 Zeer Betrokken. v 29 1 34 üosc. 2 Bëtr^kên™Mist. "» 1 7 <3o i Uo- W. tenZ. 2 23 { 29 1 36 N. O. 2 Zeer Betrokken. I 1 ^'37 Z- °" 2~ ' L29 J* 351 N. N. O. 2 . f I v 30 il 35* | O. n. O. 2j ■ \29~~ 5i 35™" nTÖT "Betrokken, t 1 8 <3o il 37* Oost. 2| ■ 24 < 29 6 32 2 —; I ) g0 1 34.^ I a' Een weinig Betrokk. (29 7 30! 4 jj I" "F^ö 1 I32 | 2 Zeer Betrokken. i ylg j"* 28 ■■ ■■ 2 — ' I' 9 <3o 1 37 2 Een weinig Betrokk. 25 {29 8| igi 2 Zeer Betrokken é I /,3q 1 3* I 2 Helder. )| jig 8! 28 Z. O. 4 - ■ . i 1 f30 1 I» iZ. O. 2 Een weinig Betrokk. y2g 7 29! Z. W; 4'Betrokken. I 10 <30 li 35? ? : 26 <29 5 35- j 4I - I C.3Q 1 I34i z- Z. O.- 2 Betrokken. Mist. jp,g 4 39! |West. _a|Zeer_Betr_okken. I 1 C"3o 1IT34I Z." ten O. 2 ■ '\ 29 "36 N. W. 2 Z'eèTljetrokken. < I n < 30 ii 36- Z. tenW. 2 Betrokken. 27 ^29 5 35Ï 4 . | /.3Q_i 13^1 z"id- 2 Betrokken. Mist. ' jig 5135! J^N^^4l^etrokkeii. I VT3*o 1 I31 Z- Ó. 2 \2p 3 41I West. 6 " "' '. l 12 <3o 1 13I Z.O.tenO.2 f 28 J9 4 43ï N.W. 6 Zeer Betrokken | I /.30 ■ iil3il 1 — -2' — L29 5 371 W. ten Z.__4 Betrokken. C30 3ÏÏ Z. U.. 2 ^29 31 461 1W. tenN. ój"-"" " ■ - 13- {29 ui 3iè 2 29 O9.2I43I. 6 Zeer Betrokken.', i ' £29 io\ 33i Z. Z.W. 2 ü.en weinig Betrokk. ^29 61 401 W. N. W. _6 j Betrokken. » § C29 ici 33I Z.W. 2 Betr-okken, Mist. U9 . 9 36 W". ten Z. 2 [Zeer JBêtroEkén 1 14.^29101351 Züid. . 2 30 <29 y 42 ,-2 J 1 Ï^2g lo-j $61 2 ■ L22—£1. $9Ï '' :~. 21 BetrokkerK^ C29 10I30T Z. Z. W. 2 — \29 5]"44 — -~4-- ~ ~| 15 {29 10 38 Zuid.. 2 31 <29 71 40 N. W; 2 «, f*,?9. 9l 3'4 2 Betrokken. C29 81 39 Z^ü^__f (- 1 I' C29. 9II35I , Z. ten VV. 2 B^t7oTkê'n', Mist. £; 1 ™—j — -« ■16 <29 8| 38I- Zuid.. 2|Zee.r Betrokken.-. <, 1 I ■' Z.29 . 81|34i ' 4-B-trokken. . t C. I , l Gevallen Regen, gedurende de Maand January, 13 Lyn.. De Uiiwazeming door dé .vorst .onzeker. .  C 2:>.0 j M \. R KT P ft YZ E N GRAANEN, enz. Te Amsterdam, den 9 Februat ggl. Tanv."Voorl. Roode per L. 290332 Witte . . 2903321 Gron. en Old. . . 290832; Voorl. Gron. en Old. Roode .... 290 a 32c Friefche .... 295332c Zeeuwfche . . . 300a4.0c Vlaamfche , Roode 300 a 39c Witte 320240c Rogge. Bovenlandfche . 250a27c Brab. en Vlaamf. 2503270 Gedroogde . . 2908330 Garst. Voorlandf. Winter 170 a 190 Friefche dito . . 170 a 190 Gron. en Old. Winter 170a 190 Zeeuwf, qn Ov. Wint. 170 a 190 dito Zomer . . . 1708190 Haver. Brouw? . . . noai2o Witte Voeder- . 75a 85 Boehveit. Voorlandfche -. 50 a 65 Amersf.en Gooif. 50a 65 Paardeboonen .... Te Dordrecht, den 5 February jfkrw.Nieuwe Zeeuwf, per L. Beste nieuwe . . 360 a 40c Gemeene . . . 206 a 33c Blaauwe .... 200333c Zomertarw . . . 220330; 2fygge.Zeeuwf.enInl.perZ. 32 a 34 0 Br. Vl.enBov. perL. 240 a 250 Garst. Zeeuwf. en Ov.Zom. 32 a 40 dito Winter . . 37 a 42 Spelt, Nieuwe, per Last :5a 28 Haver. Inlandfche Brouw 20 a 28 dito Paardevoer 12 a r8 Boehveit op 140 ffl wigt Paardeboonen nieuwe . 33 a 34 Te Rotterdam, den 2 Februaiy. Tarw. Oude Zeeu. perZ.Z. Nieuwe dito ". 46a 47 5 Gemeene dito . 32 a 45 R Boekweit. VI. i54fêperL. 1 " Brab. op dito. J 01 * Klei zonder wigt 60 a 61 eft Gaist. Winter per Hoed 90a 96gl. Zomer dito . 75 a 88 gl. Rogge. Zeeuwf. N. . . Haver. Zeeuwf. Brouw. 44a 52gl. dito Voeder . 30 a 40gl. Graauwe Erwten per Z. . jV. Witte.Erwten per Zak 20 a 28 S N. Blaauwe dito per dito Witte Boonen per dito 30 a 42 3 Te Haarlem, den 9 Februari. Rogge, per Zak . . . ƒ 8éa g\ Haver. Voer- ..... ^a. 3i Be*te • • ■ ■ - S a p I x e iumuernam ,oyutuvjiNS, Boek- en Kunstverkooper op den Vygendam. /an KOOPvVAARSN 'rij Garst. Voer - 4?a y. Paardeboonen ..... s Du'mboonen a 0 Groen Erwten . ...-9a ) 7e Utrecht, den j February. Weit. Witte 'aól'a 2 > Roode i8§ a 2 ' f Nieuwe .... 171» 1 %* rif a * Boekweit 12$ a i; Garst. Winter .... 9-a 9: Zomer 7*a 8 Haver 4 a ^24^1 40 Geel dito 26Ia 30Ï- j ( Bruin dito 24325 I -* Syroop. Bruine a 73S| 78 a 793 71' Dordrecht e;;z. Vlcsfen. RuuweperSteen 34a55ft. Meekrappen .... Styfjel te Amfterdam. . . , ' ƒ 30 Koolzaad. Inl. en Zeeuw. te Amfterdam ƒ 82 a 87 te Dordrecht 80 a 86 te Rotterd. pr L. Htnnipzaad. te Utrecht Zaailynz. te Z)orrf. pr. 81. 110 a 130 ' LEVENSMIDDELEN. 4i O/yèa.Raap-p. AamfSoj Dwd.84a'85 5 L5rn- • • *7M ?4a7ö 7 Hennip - . - 75^ 12 Raapkoeken, per rooo te LW. Lynkoeken. Tabeik. Inlandf. te Arft. ƒ 12 a 44 2 Carotten . . . - 42 a 48 i DRINKBARE WAAREN, i Moutwyn. te Dordrecht . . ïÏAlfi| te Amft. per Aam 74 «< 76 dé te Schied. de 30 V. 12 c£ Gcfifwr. te Dordrecht ... jrg 5É te A-i,/?. pr. Aam ?fea^8 c£ 1 te-Schied. de3oW. Ï3^L Z U I V E L S. A'imj. Leydfche 't Schp. ƒ 42 a 44 Stolfcfche . . . • 22 a 30 i . Edamf, Roodkorst i van 10 en 20 fê. . • 27 a 30 1 dito van 4 ffl. ... 27 a 29 Frief. Kruidkaas . - 28 a 32 i Boter: Delftfche . . - 46 a 48 i Leydfche . . . - 44 a 46 Friefche Grasbot. - 37 a 39 Stalbot. te Leeuwaarden . - a 23 te Sneek ... - a 23 op de Lemmer . a 23 BINNEN- en BUITENL. j EFFECTEN, den 9 February. Bat. Ref. losb. 1800. 4pCt.96fa 97 —--idoi. — 864a «7| 1802. — 77 a | 1803. — 69 a | 1804. — 64 a 65ï Na den Vrede . . — 49^ 50 Geforc. 1705 en 96. 2} — *39vja |-| VrywilI.Negot. . 5 — 66ia f Heiring, "Apr 1800.3 — 455346 N.Schuldbr.CUit!.-; 5 - 70 3 -1 (dito) 4 - 62 a | (dito) 3J — 56! a | • • 3 — 45 a i Gelder], fchactr. . 4 — A6ia 47 Brabandfche dito .4 — 46 a i Oblig. Rusland . 5 — g2ia J ———Weenerbanh 5 — 67! a 68|- dito . . 4 _ 59^ 60J Pruis/en . 5 — 10ia 5 — — ■ Deenf. Tolh 4 — 94!a 95 Zweeden . 5 — 95^3 96-f 5p3;j/'co!iv.98.5 — 77I.1 4- dito . . 3.;— 57ia 58 Amerika , 5 —. 97j a 99 dito . . 4 -~ 89la pol dito metPr. 4 — loiéa 102 Keizerlyke Coupons - — 582 a 59 Franjche Infcïiptiijn 5 «- 564 a 57 B £ ï e e n b a n1TG e l d. 98 a 98 j  N°. 185. 18 February i8or OECOIOMISCHE COÜ1.AIT TER BEVOR DRRJNG VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE NY VERHEID , KOOPHANDEL , ZEEVAART, FA BR 1 EK EN *' TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW,' EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. [Dit N°. wordt met twee Plaaten, verbeeldende de Rumrordfche Spaar-Ovens met derzelver toeibl, zoo te Parys als in den Haag gebruiklyk, in Profil en in Doorjnede voor tien gewoonen Prys van 1 duivers uitgegeeven.] , : ::. * • - I. ; , . , OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. CONSTRUCTIE der SPAAROVENS. T> eeds lange was men bezig, om door de besAV- te Conitruélie der Ovens het Hout uittefpaaren; doch niemand dan Graaf Rumford heeft dit met een volkomen goed gevolg gedaan; zyne proeve over de behandeling der BrandftoiTen is vol nieuwe waarnemingen, en bevat eene menigte opmerkelykc en belangryke daadzaaken. — Wy zullen ons alleen by de opgave van zyne voornaamfte grondflagen bepalen; deze, waarvan hy zoo wel de voordeden ontwikkeld heeft, zyn de volgende. i°. Zorg te draagen, dat de Luchtftroom van | onder de Vuurplaats ,kome, dermate, dat de vlam door de lucht, die dezelve voedt, tegen den bodem van de Ketel loodrecht van beneden naar boven, en niet fchukis, gelyk in de meeste Kagchels en Ovens, worde aangedreven, want, daar de lucht in het laatfte geval het vuur zydelings doet aanbotfen, glydt de vlam flechts langs de Ketel, en geeft minder warmte. fl°. Te zorgen, dat de Pyp, door welke de rook ontlast wordt, verfcheidene omtrekken onder en om de Ketel maake, om aan dezelve het grootfte gedeelte van zyne warmte mcdetedeelen. 3°. Om-de werkzaamheid var.'het vuur, door middel van Registers en Schuiven, welke, ge- : voegd aan de Aschkolk en Kookhuis, den toe- : IV.. Deel. gang aan een meer of min Herken luchtftroom geeven, te matigen. Daar nu, wanneer men deze beginfelen involgt, cr byna geene warmte verloren raakt, kan men den omtrek van de Vuurplaats aanmerklyk verminderen, en daardoor veel Hout of Brandftoffen uitfpaaren. De middellyn (Diameter) van de Vuurplaats kan op een derde gedeelte van die der Ketel gebragt worden. Wy geeven hier tot een voorbeeld twee SpaarOvens. De eerfte in de Straat du Mail te Parys gebouwd, welke wy grootendeels hebben overgenomen uit een Fransch Werkje, ten tytel voerende: fur les Fournaux a la Rumford &c. par Delesfert & Decandoli. d Paris, an VIII. De tweede is de toeftel in den Haag, onder opzicht van-de Burgers Hogendorp en de Lange van ffyngaarden, geplaatst, en werklyk in gebruik zynde. I Beschryving van de PARYSSCHE 1 SPAAR-OVENS. In de grootfte Figuur (Plaat I.) ter linkehand, is de Verticale (recht op- en neergaande) doorfnyding van den gantfchen toeftel der SpaarOvens vertoond, en in de benedemte Figuur ter rechtehand by N°. 12 en 13, en de geftippelde Lyn A. B. is de Horizontale of Waterpasdoorfnyding van het benedenfte en voornaamfte gedeelte van den Oven te zien. Beide deze Figuuren riirfét men in deze Befchryving ondening vergdyken , en daarby onder het oog houden, dat de reclitftandige doorfnyGS ding  c 230 ) ding in de groote Figuur rechthoekig (in het Lood) ftaat, op de tweede Figuur, en wel, volgends het beloop van de geftippelde Lyn A. B. even zoo als de Muur van eene Kamer loodrecht op de vloer ftaat. Het Vuur is (zie Figuur N°. 3.) op een Yzeren Rooster van omtrent 10 duim middeilyns geplaatst. Deze Rootter beftaat uit Yzeren Staven, omtrent vier liniën of eeu derde duim van elkander verwydeid zynde, en naar boven een weinig uitgebogen zynde, ten einde aan dezen Rooster de gedaante van eene verhevendheid te geeven, waardoor het vuur dichter by elkander blyft Gezegde Rooster rust op een gebakken Aarden Pot, van onderen naauwer toeloopende, (gelyk men in Figuur N°. a. zien kan.) Deze Pot zonder bodem zynde, geeft den doortocht aan de Asfche, welke in den Aschkolk, waaraan men de diepte van tien duimen, als de gefchiktiie zynde, zou konnen geeven, nedervalt. Deze Aschkolk wordt door de zydeling-fche opening langs een Canaal, 't welk in dezelve even bolswyze (by Figuur NQ. 1.) is ingewerkt, van Asfche geledigd. Deze toegang tot den Aschkolk is van vooren met een Yzeren Deur, in de zwart gefchaduwde infnyding ter rechterhand van de Figuur influitende» voorzien, welke zoo dicht mogelyk moet konnen gefloten worden. Deze Yzeren Deur is afzonder!yk in N°. 10. en 6 van vooren en van achteren in perfpettif (op zyde te zien) afgebeeld. Zy is met een Register voorzien, uit twee halve Cirkels, (zie Figuur 10 La. 6.) beftaande. In deze Figuur is een Cirkelftuk, iets grootër dan een halve Cirkel zynde; deze is onbeweegbaar, en in het middenpunt met een As voorzien, waarop de beweegbare halve Cirkel a. in het rond kan bewogen worden, dermate, dat deze halve Cirkel, op den As in het ronde bewogen wordende, aan de Deur eene,opening van iets minder dan een halve Cirkel kan gegeeven worden, en ook deze opening geheel dicht kan worden gefloten, terwyl men door dezelve opening naar welgevallen te gradueeren, eenen evenredigen toegang van lucht aan het vuur kan verfchaffen, N°. 4. verbeeldt een Canaal, waardoor de Brandftof in de Vuurplaats gebragt wordt. Dit Cauaal is-vierkant, heeft de hoogte van: omtrent £ duim in de breedte, welke in de grondtekening by de Lyn A B. ter rechtehand van de Plaat, door de geftippelde Lynen is aangewezen, en kan ter grootte van 9 of 10 duimen genomen worden. De Ingang van dit Canaal is w hec Metfelwexk ter diepte vau omtrent een' zoet, en is met een Stop (welke van geflagen L^laat-Yzer, van vooren met Hout belegd, en net een Handvat zou konnen gemaakt worden) voorzien. De Ketel wordt in N°. 5. verbeeld. De vlam -aakt deszelfs bodem in het midden, en gaat ander den bodem langs een flangswys (Jpiraalwormig) Canaal, in de grondtekening door het wit by N°. 13. afgebeeld; van daar verheft zich dit Canaal,' en maakt om de Ketel eenen [chroefswyzen omgang, welke in de verticale of Dpftatnde tekening, door de geftippelde Liniën by 1\°. 5., en in de grondtekening door het uitgefpaarde wit in N°. 13., wordt afgebeeld. De Canaalen, in welke de vlam circuleert, zyn in het Metfelwerk uitgefpaard. Deze Buis heeft 7 duim breedte op 31 hoogte. — De Hoeken, tegen over den Ketel ftaande, moeten worden afgerond ; zonder deze voorzorg verfchuilt zich de vlam in dezelve, en raakt de Ketel niet meer. Het Dekzel, in N°. 11. afgebeeld, is van Eiken Hout, met Yzer-Blik belagen,; het Hout dient om de warmte te bewaaren, en het Yzer-Blik, om de verrotting van het Hout voortekomen. Twee ronde gaten in hetzelve dienen, de ééne om de Steel van den Spadel er door te fteeken, welke dient om de Soep omteroeren; de andere, om duortogt aan den itoom te verleenen. De ftoom wordt door d; tregtersvvyze Stoombuis in IN0. 7., en boven de zoldering van het vertrek, of in den wand uitgaande, ontlast. — Wanneer dé vlam de 5p/r^7-fchroef, welke zy om de Ketel maakt, is afgelopen, gaat zy uit het Fournuis in een Pyp, welke op eenen geringèn afftand door eene kleine Waterketel Nu, 8. gaat, en met water gevuld is; de Pyp, nog heet zynde, dient, om-het water te warmen, hitwelk gefchikt is. om het uitgedampte water, geduurende de Soepkoking, aantevullsn. N°. 9. vertoont de dwarfche doorfnede van deze Waterketel. —- Een Buis, met eene Kraan voorzien, brengt het water vau de kleine in de gruote Ketel. Een Klep, in de Pyp boven de Waterketel geplaatstdient om de verbranding naar welgevallen te matigen.. De Aschkolk kon minder diepte hebben. Het zou genoeg zyn, aan dezelve tot op het waterpas van den Rooster de diepte van 10 duim te geeven;; daardoor zou de Soepketel op eene gefelïikte hoogte zyn, om de Soep zonder voetenbauk te konnen opfcheppen. De afmetingen der Ketels, het meest voor de uitfparing der BrandftofFen gefchikt, zyn die, welke van 300 tot 500 pinten vochts inhouden; zy moeten van 60 tot 100 é$ weegen. Ook moeten zy zorgvuldig, vertind worden, en alle zes maan-  ( 231 ) maanden moet die ven inning wopden ycniieuwd. of nog wel, des nodig, binnen korter tyd. Wanneer men aan de Ketel i a 2 duimen fpeeling geeft, valt het gemaklyk dezelve wegteneemen, zonder het Metfelwerk te fchaden, en zulks is ook gemaklyk, om het Roet en de Asch, welke in de Buizen verzamelen, en die dezelve welhaast zouden verlloppen , wegteneemen. De Ketels worden gemeenlyk van Koper gemaakt. In Yzer zouden zy, indien men dezelve dun genoeg maaken konde, beter zyn, want een dikke bodem vertraagt de kooking. in het Koper is een bodem van \ of | Linie dikte genoegzaam. Zulks is minder kostbaar en duurzamer, want het fchynt bewezen zyn, dat dikke bodems het eerst verbranden. Wy vermeenen, dat het nuttig is, eenen dubbelen bodem aan de Ketel te geeven; deze dubbele bodem moet aan den rand een duim omgebogen zyn; men Helt dezen bodem onmiddelyk aan de Vuurplaats bloot, en de Ketel rust op dezelve; hy belet het aanbranden, en bewaart den bodem; wanneer deze dubbele bodem verlieten is, zal het gemaklyk zyn er een nieuwen intezetten. De hoogte van de Ketel moet omtrent twee derde van den middellyn zyn; men kan de Rookbuis tweemaal om de Ketel leiden; zulks fpaart nog meer Hout. Indien men een kleiner Ketel van 50 of 60 pinten begeert te hebben, kan men alle deze omtrekken aan de Rookbuis niet geeven, maar men zal zich moeten bepaalen, om een Aschkolk te maaken, welks bovenfte middellyn die van de Ketel kan evenaren, maar van welke de middellyn der Bafis, op den. Rooster vallende, op twee derde kan verminderd worden, Beschryving van den toestel van de RUMFORDSCHE SOEPKETEL, zoo als die in DEN HAAG is ingericht, Figuur IS0. 2. Plaat II. vertoont de Stookplaats in het perfpcclif, zynde het oog op vyf Rhynlandfche voeten hoogte, (wy rekenen alles by deze befchryving by Rhynlandfche voeten) ten afflande van agt voeten van den Voormuur, waardoor men licht lchept, en van negen voeten van de Blinde Zymuur, welke met de eerstgemelde genoegzaam eenen rechten hoek maakt. Het Fournuis, waarlu de Ketel geplaatst is, bevindt zich, zoo als uit de tekening blykt, in den hoek, by de zamenkomst dezer twee mtiuren; ook >s de Schoorflecn, doorTwelke Se Kook door eene opening aan den Buitenmuur ontlast wordt, in dien zelfden hoek geplaatst, en is op eene hoogte van omtrent f5; voet boven den grond met eene Schuif voorzien. — Het Metfelwerk, waarin de Ketel rust, is met Yzeren banden aan den bovenrand, en voords by de afzonderingen benedenwaards verderkt. Van onder, boven den grond, vindt men den toegang tot het Fournuis, voor hetwelk een Steen of Sluiting geplaatst wordt, met eene ronde Prop voorzien, welke uit dezelve kan gorden genomen. Dezen toegang, door welke de lirandftoffen aangevoerd worden, kan men een weinig naar den Rooster doen afhellen, om angs dien weg de Branddof gemaklyker naar binnen te brengen; doch evenwel moet die afhelling maar zeer gering zyn, om den toegang van de koele en gevolglyk dikkere , door de tegendroomende dunnere en uitgezette lucht met te hinderen. Zydelings aan den Muur is eene benedensgronds afhellende diepte, naar den Aschkolk lopende, en dienende, om aan de lucht toegang te geeven, en de Asch van onder het fournuis wegteneemen; deze opening is ge. floten met eene vierkante Deur, in welke eene opening door een Cirkehluk gefloten is, even als in Figuur 10. De Ketel zelve ziet men in perfpeêif met het agtkante Dekzel, dat .door middel van een Touw boven aan den Zolder Biet een Katrol wordt nedergelaten. Om de Condructie van dit Fournuis in alles wel te vatten, is de tekening in Figuur IN0 q by de eerde gevoegd. Dezelve is naar de Schaal van de eerde Plaat afgetekend, en vertoont de Verticale doodbede van het Fournuis, Ketel en Metfelwerk, volgends de lyn a. b. van Figuur NQ. 2., benevens de grondtekening, in het onderde gedeelte van die Figuur geprojecteerd ln deze Figuur N°. 3., is N°. 1, 1, ^ lf enz. het Metlelwerk, in hetwelk de Ketel N° 3 die eene Cylindervormige gedaante heelt, en op 3 voeten middellyns 2 voeten diep zynde, van onderen by den bodem, op eene draal van omtrent a duim, cirkelvormig is bygewerkt, om de fpeeling van de vlam, zoo als ltraks nader zal worden gezegd , daardoor meer vryheid te laaten. 3. en wat voords opwaards zwart gefchaduwd is, is de fpeeling tusfehen de Ketel en jhet Metfelwerk, heeft de breedte van 3 duim [of daaromtrent, en correspondeert ter zyde met de Buis van den Schoordeen, welks grond-projectie beneden by N°. 12. gezien wordt. De Stookplaats is naar beneden, zoo als men in de Figuur ziet, naar den Rooster van het GS 2 Four-  Pourmiis omgebogen, om daardoor de fpeeling der vlam zoo veel doenlyk de minstmooglyke ruimte te geeven, en het vuur meer en vryër op de wanden en den bodem van de Ketel te doen werken. NQ. 4. is de Verticale doorfnyding van den toegang tot het Fournuis, en N°. 10. beneden deszelfs grondtekening. N°. 11. is de grondtekening van den-afhelJenden toegang tot den Aschkolk, recht op de projectie van het Centrum van den Rooster toelopende. Zynde ook Np. 5., alwaar men ziet den Rooster , waarop de BrandftofFe-n gebragt worden , en welks grondtekening in N-°. 8., Concentriek met N°. 7., de grondtekening van de wydte en omtrek van den Ketel gezien wordt. In N°. 6. vertoont zich de Schuif in den Schoorfteen, terwyl Nö. 9. de platte grondtekening van het Dekzel by Figuur N°. 2. in perfpectif vertoont, in deszelfs geheele zamenltelling. Dit Dekzel heeft de gedaante van eene zeer ftompe agtzydige py/amide, van boven door eene vierkante* Zuil a met een rond Stoomgat voorzien, afgebroken wordende. Twee deezer zyden, b en b, dienen tot Deuren, welke door middel van de Scharnieren d, d, d, en d, opwaards bewogen worden, hebbende deze Deuren by derzelver zamenfluiting in c een rond Gat, door hetwelk men een Roerftok kan fteeken, om de Soepe omteroeren. Voords moeten wy nog herinneren, dat de distantie tusfehen den Bodem van de Ketel en de Rooster, alsmede de distantie tusfehen den Rooster en den Bodem van den Aschkolk , elk één voet bedragen, en dat men zich overigens van de ftelling van den geheelen toeftel , in betrekking tot den Vloer van het Vertrek, een denkbeeld vormen kan door de horizontale Lyn, by welke in Figuur N°. 3, Steene Vloer gegraveerd is. Beschrving van een FOURNUIS voor het ZAAGMEEL. (Briefsgewyze medegedeeld door den Burger B. Tieboel.) Burger Redacteur! Gy verlangt, op myn aanbod, de befchryving van een Fournuis voor het Zaagmeel, waarvan ik in myne "bereiding der Rumfordfche Soepe (zie N°. 181.) heb gewag gemaakt. Reeds voor eenige jaaren zond ik de befchryving van dit fournuis, voorzien met eene aftekening aan de Rotterdamfche Maatfchappy, en toonde daarby de voordeden aan. Ik heb er geen bericht op ontvangen. Misfchicn heeft men myn bericht maar bloot voor notificatie aangenomen; misfehien hieldt men toen ter tyd de fpaarzaam> heid niet voor eene Oeconomifche deugd. Naderhand hebben de Burgers Rookhousfen en Bresfers de befchryving van een zoodanig Fournuis, welk zy eéne nieuw uitgevondene Machine noemen, (offchoon het Zaagmeel-Fournuis reeds voor veele jaaren in zommige Friefche Steden bekend was) met eene afbeelding gezonden aan den Oeconomijchen Tak der Hollandfche Maatjehappy te Haarlem, en zyn daarvoor met eene Zilveren Medaille geremunereerd. — Ik kan echter , uit hoofde der onnaauwkeurigheid , volftrekt geen goed begrip krygen, op welk eene wyze men het Zaagmeel, enz. in dit Fournuis aan het branden kryge. Om het Fournuis voor H Zaagmeel zamenteftellen, metzelt men, op eene gefchikte plaats, een Fondament van twee hoog Bakfteenen, iets breeder dan het'Fournuis. — Hierop bouwt men het Fournuis, van een Bakfteen breedte dik, van binnen rond, 9 duimen wyd over het kruis, en 20 duimen hoog, onder aan den bodem voorzien met een tochtgat van 2! duim vierkant, welk met een weliluitend deurtje kan gefloten worden. Men heeft by de hand een vierkant ftukje hout van byna a\ duim, en 8 of 10 duim lang, eh op "t ééne einde met een gaatje doorboord. Men tteekt dit houtje door het tochtgat, tot het doorgeboord einde tot op de helft van het midden van het Fournuis reikt. In deze opening fteekt men een ronde ftok, van onderen met een punt voorzien, en o.\ duim dik, ruim drie voeten lang. — Men draagt zorg, dat deze ftok zo mooglyk in het midden van het Fournuis te ftaan keme, houdt dien met de linkerhand vast, werpt eenige handen vol vogtig gemaakt Zaagmeel in het Fournuis, en ftoot dit met een ftok, on-  < 233 J onderaan mini 3 duim breed, zeer ftyf in malkanderen .; en zoo gaat men voord, met er telkens wat Zaagmeel in te doen, en dat ftyf ineen, te ftampen , tot het Fournuis gevuld is, de rechtopftaande ftok, onder het vullen, nu en dan eens voorzichtig omdraaijcnde. Gevuld zynde trekt men er den ftok, al draaijeude, voorzichtig uit, cn daarna het onderfte houtje. Men plaatst boven 'op het Fournuis , wel!; vlak moet zyn, een Yzeren drievoet, 3 duim hoog,'en daarop, het geen-men wil,kooken. Om het Fournuis aantefteeken, werpt men een klein kooltje vuur door het gat naar beneden, of men fteekt het er van onderen in. — Het Zaagmeel geraakt lpoedig in brand, en de kolom van Zaagmeel brandt langzamerhand, tot alles.verbrand is. 1. Hoe -ftyver het vogtig Zaagmeel wordt aangeftampt, hoe beter. Als het los inéén zit, valt alles fpoedig te zamen op den grond. a. Zaagzel van Harsachtig, of van Eiken Hout, geeft meerdere hitte dan van licht Hout. 3. Stukjens Hout of Turf, in het tochtgat geltoken, gei aken lpoedig inbrand, en vermeerderen de hitte. 4. , Als men het Fournuis van boven met een fleen fluit, en het .deurtje toedoet , dan kan . men het vuur uitdooven, en naderhand met een zwavelftok op nieuw aanfteeken. Men zal uit dit alles gemaklyk- konnen nagaan, dat het gebruik van zoodanig Fournuis zeer voordeclig is, aangezien de brandftof niet kostbaar, en op zeer-veele plaatfen verkrygbaar is. Daar nu dit Fournuis op eene vaste plaats . moet blyven ftaan, kan men echter ook, zonder ] kosten, een draagbaar Fournuis, volgends de- < zelfde inrichting, toeftellen. Ten dien einde laat men een hollen Cylinder maaken van niet < al te dun geflagen Yzer, van onder voorzien met een bodem, rustsnde bp 3 pöoten, en aan 1 den bodem voorzien met een tochtgat, welk van 1 een deurtjen is voorzien. Aan de'zyden maakt 1 men a handvatten. Hierop plaatst men een Yze- \ ren drievoet, met een Yzeren dekfel voorzien, f tot uitdoving van het vuur. — Zelf konde men t zoodanig Fournuis uit twee ftukken te zamen- t ftellen, elk van 10 duimen hoog, 0111 te gebrui- 1 keu, als men niet lang behoefde te kooken; s doch byaldien men het vuur nodig hadt, moes- 1 ten deze beide ftukken zoo ingericht worden, £ dat zy op malkander konden worden gezet, en t dit zou gemaklyk te vinden zyn; ook zou het 1 gefloten tochtgat van het bovenftuk geen hinder 2 aanbrengen. — Zo men ze beiden nodig hadt, konde men het ééne ftuk voorzieu met een los- \ fen bodem, welke,- by hef gebruik, --met een kiemen rand onder om den Cylinder paste, uitgeleden aan die plaats, waar het tochtgat was uugefneden. Zie daar dit Fournuis, zoo duidlyk my mooglyk vm zonder aftekening, befchreven; ik durf hetzelve gerus:, a.l* voldoende, aanpryzen. B. TI li B O B Ij. Groningen, 28 January 180I. ^^-.^^r -r**~m~~— -pgnr—ï— LL OECONOMISCHE BERICHTEN. VII. HANDELS-, FABRIEKMA TIG- EN ANDER BELANGRYK KUNSTNIEUWS. (Vervolg van N°. 173. bladz. 134.) Hoe veele Lakenen er in Torkshire gemaakt worden, blykt daaruit, dat onlangs alleen uit liet westelyk gedeelte van dit Graaffchap voor Soo,ooo P. Sterlings Wollen goederen in één [fonvooy van Huil naar Hamburg vertrokken syn. De inkomften van den Tol te Huil bedroegen 111 1790, 320,000 P. Sterlings. De Maatfchappy tot aanmoediging Van Konden Manufattuuren en Handel te Londen, die reeds p,ooo P. Sterlings aan Prasmiè'n heeft uitgedeeld oofde in 1800 wederom 248 nieuwe Prvzen uit. :n wel in 8 Clasfen verdeeld. I. Voor Planting cn. Landbouw, b. v. voor pplante Eiken , Spaanfche Castanjeboomen , Larchen-boomtn (eene ibort van Pynen), Denlen, Ooftboomen, Wilgen, enz. — Voor de >epahng der beste wyze van Tarw te zaaijen./oor .de ontdekking en aanbouw van eene foort -an boonen, die vóór 1 Augustus ryp worlen. — Voor de beste manier, om in nat weder e Hooijen en Koorn inteöogften. — Voor de eelt van echte Rhabarber-wortel. _ Voor de 'oldoende proefnemingen tot ontdekking en verndenng der beftanddeelen van den grond. — /oor het aanwinnen van niet minder dan 20 kkers land aan den Zeekant. — Voor het dooen van fchadelyke Infecten. - Voor het aanduwen van de meeste Land- en Werkmanshui- ' en, met byvoeging van 2 morgens akkerland. a. Voor ontdekkingen en verbeterde inrichtincn tn de Schei-, Verv/- en Delfflofkunde. Voor °g 3 En-  C 334 ) Eiigé/che Barille; bereiding van Suiker trit Syroop; het goedhouden van Drinkwater op Zee; bet verbeteren van bedorven Water; het verdryven der rook van de Steenkoolen in groote Fabrieken; het maaken van Hars-kaarsfen; het trekken der Olydeelen uit Ganzenvederen; het trekken van geestige Dranken uit Vruchten, die geen voedfel voor Vee noch Menfchen opleveren. Engelsch Yzer, dat even goed is als 't Zweedfche en Rusftfche; een Surrogaat voor 't Loodwit tot vernisfcn ; een Potglafuur zonder Lood; eene goedkoope Compofitie, ter weerinpder roest van 't Yzer; Engelsch Opium; een Surrogaat voor Teer. 3. Ter bevordering der fchoone Konften. 4. Voor de Natuurgefchiedenis van een of ander Engelsch of Wallisch Graaffchap. 5. Ter aanmoediging der Manufatluuren. Zyde; een Werktuig om Zyde te winden; ffóffen •uit Hoppelleelen bereid; Kaarsfepitten uit dito, of uit eenig ander Engelsch Product; Papier uit in 't wildgroeiende gewasfen; Traan uit Meerzwynen of Dolphynen. 6. Voor Werktuigkundige uitvindingen. Een goedkoop en draagbaar Werktuig tot het vinden der Geographifche lengte en breedte eener plaats ; de Walvischvangst met eene Kanon - harpoen ; eene kleine Molen ten gebruike voor één Kerfpel of Familie; een Werktuig om de Erts uit de mynen optebrengen; een dito om Water uit diepe bronnen te putten; een dito om Tegelfteenen te maaken; eene gemaklyke manier om openingen in eene rots te maaken; redmiddelen, wanneer de Paarden voor een Rydtuig op hol geraaken; een Kruitmolen, die niet licht fprin* gen kan; eene Steengroeve in Engeland te vinden , die Molenfteenen oplevert ; eene meer voordeelige manier van vertrekken te verwarmen, waarin Vernisfers, Verlakkers, enz. arbeiden. 7. Ten nutte der Colontèn. Voor 10 Nootemuscaten, in de Engelfche West-Indien of Afrikaanfche Coloniè'n gegroeid, 100 Guineas. Dito voor Nagelen, Broodviucht en Kali. Voor het aanleggen van 5 morgen Boianifche Tuin op de Bahama- Ei landen. 8. Ten nutte van Engelfch Oost-Indien. Voor •de invoer van eene Baal Catoen uit Bhangulpore,waarvan het Nankings-Linnen gemaakt wordt. Voor in de Oost gekweekt Orïeans of Roucou, en Oost-Indifche Conchenille. Aan het hoofd dezer nuttige inrichting bevindt .zich de Hertog van Norfolk. In Schotland zyn in 1800 de 12 Haringen voor 5 Pen&e verkocht. Het geheel beloop van' den invoer in Enge- 'and in i8co, (ce oc<;-Indilche Retouren, die nog met aangekomen zyn, op eene gelyke waarue als in bet voorig jaar berekend) bedraagt 29>945>8o8 P. Sterlings , en de uitvoer van Engdlche Manufactuuren en Fabriek - goederen , 24,084,000 P. Sterlings, en vau alle de uitgevoerde, buitenlandfehé Waaren, 11,906,000 P. Sterling'. Eene proefneming, om in Schotland Ryst te bouwen, is zeer goed uitgevallen. Zekere Charters zaaide die in April, en oogite ze den o Augustus in. y Dr. Salmade in Frankryk betwyfelt nog eenigs. zins, of de Koepokken de natuurlyke' befmetting voorkomen, gelyk Dr. Vaume en anderen beweeren. Uit de woorden Revolution Franpaife heeft men een aartlg Anagramma gemaakt. Na daaruit de letters tot het woord Veto genomen te heb. ben, heeft men van de overblyvende gefmeed de woorden Un Corfe la finira. Men weet, dat de Eerfte Conful een geboren Corfikaan is. - De Militaire Commandant van Ciötat heeft het Staal door Cimenteering tot dien graad van hardheid gebragt, dat Vylen, daarvan gemaakt, de Engelfche Vylen afnamen, zonder zelf daarby te iyden. Deze proeven zyn genomen in 't byzyn van den Prefect der Bouches du Rhdne, Le. cointre Puiraveau. (Het vervolg eerlang,') PR YS VRAAG EN van de Gottingsche maatschaïpy der Wetenschappen. De nieuw opgegeevene Prysvraag, by de Wiskundige Klasfc, voor 1803, luidt als volgt; ,, Daar het, by veele Pyrometrifche nafporingen, en derzelver verfchillende toepasfing, ja zelfs om de nstuur van licht en warmte te volkomener naar te vorfchen, van geen gering belang is, den verfchillenden graad van warmte te weten, dien deze of geene'ligchamen, onder gelyke uitterlyke omftandigheden, fchielyk of langzamer van de Zonneftralen aannemen ; en hierin echter tot nog toe maar weinig gedaan is, oordeelt de Koninglyke Maatfchappy zulks niet onwaardig te zyn aan het oplettend onderzoek  ( *35 > ADVERTENTiEN# Te Amflerdam, by den Boekverkooper Toh. van der Hpv ,•<.„„„ a n alom verzonden: het Tweede Stukje van het ABC en lIesboekt.' nfV?0^" °* op de Natuurlyk ft e wyze het Leezen te heren, door P f Vlr J!J ?f Aanlet^g om> allen naar de Vatbaarheid der Kinderen inl^ drukt, en met vier uitmuntende Kunstplaatjes verci™d• deP v i? 1 ft0"" Va^Letteren drukken van het ifte Stukjen zyn daarvan vvedeÏÏxe^ Poor het h"- en voor Schoolhouderen tot minder prys. exemplaren te bekomen, mede a ia ftuivers,. leden winter ^ jpjtfBj zy'n «iïgekoménJ° I^lï&S^ voornuttige voorflagen, in de-Werken van den Graaf van Rumford voliïZÏL ï 60 <^ verdere der Armen , den inhoud deezer Blaadjes uitmaaken zal\ \S\\lW , ZÏÏT' de' ter onderfteuning; Lezer van alle Standen en. Middelen LitebevJelen hand s denkeiyk genoeg zyn , om ze den. MARKT' zoek van de navorfchers der Natuur, en verlangt dus: L Dat men, door naauwkeurige proefnemingen, gepaard met de vereischte berekening, naipoore, op welke wyze ligehameu van veifchil-. lende zelfftandigheden, doch van eenerleye gedaante en omvang, (allerbest misfchien van kegelvormigen, van omtrent i duim middellyiis) onder gelyke blootftelling aan de lucht, gelvke lpanning van licht, en eenerlei aanvanglyke temperatuur, allengskens van minuut tot minuut, onder de waarneming, in het Zonlicht verwarmd worden. En 1L Dat men, 't zy door rechtftreekfche waarneming ('t geen wel het meeste verlangd wordt) of ten minfte uit de waargenomene wet van toenemende warmte, afleide, tot hoedanigen graad van temperatuur elk genomen ligchaim, op het einde der proefneming, dat is, zoodra de warmste ophoudt toetenemen , geklommen zy liet fpreekt van zelve,"dat de uitterlyke omftandigheden, by ten minften een tweetal van ligchamen , aan de proefneming blootgefteld, dezelfden moeten zyn. De Koninglyke Maatfchappy verlangt, dat dusdanige proeven inzonderheid zullen genomen worden, met Metalen, verfchillende Houtfoorten (alsmede met Kuoh en wel met zulke, vaste of vloeibare ligchamen, welker foortelyke warmte reeds bekend is, onder bygevoegde opgave van derzelver volftrekt en lbortelyk gewigt, nevens de juiste afmetingen der voorname deelen van den toeftel, byzonderlyk van Thermometers." De Prys voor het best gekeurd andwoord is 50 Dukaten , en de tyd van inzending de maand September. - NATIONALE LOTERYEN. In de twee/Ie en derde Week van de Zesde of laatfte Clasie der 9afte Generaliters nu Bataaffche Lotehy, welke op Maandag den aden February is beginnen te trekken , zyn verder uitgetrokken de volgende Nos. en voorname Pryzen: \$de Lyst. No, 46747 met ƒ IOOo:- 16de Lyst. No. 1328 « icoo:- 17de Lyst. No. 32277 — * 1000:38606 — s 1000:8653 — ' 1000:8986 — - 1000:19de Lyst. No. 31184 — » 1000:20324 — * ioco:- loftc Lyst. No. 35862 » icoo.- 15691 — » 1000:- iifte Lyst. No. 20778 * 1000 23/^ Lyst. No. 16188 * 1000:- 1120 * 1000 :. i.53°3 s 1000:. n j ^ 3I275 * 1250:- a^fte Lyst. No. 82 » 1350:- 453i — e 4000:- Prajmie. fl3557 e 80,000:- 25874 * 4000;- Prtemie.. 2x940 * 10,000:- Prajmie.- Derde Week. asfte Lyst. No. 22954 — 1000:- I55°8 — * 1000:- 12421 s 1000:- *a t . ™ 29°88 — ■ 1000:- 26/tf Lyst. No. 11163 — = xooo:-  MAR KT PRYZEN \ GRAANEN-, enz. Te Amsterdam, den 16 Februar .Tarw. Voorl. Roode perL. 290332 Witte . . 290832c Gron. en Old. . . 290332; Voorl. Gron. en Old. Roode .... 290832c Friefche .... 295332c Zeeuwfche . . . 30034.0c Vlaamfche, Roode 300339c Witte 320340c Rogge. Bovenlandfche . 2503270 Brab. en Vlaamf. 2504270 Gedroogde . . 290 a 310 Carst. Voorlandf. Winter 170 a 190 Friefche dito . . i7oai9o Gron. en Old. Winter 170a 190 Zeeuwf. en Ov. Wint. 170a 190 dito Zomer . . . 1703190 Haver. Brouw- . . . 1103120 Witte Voeder- . 75a 85 Boekweit. Voorlandfche . 503 65 Atnersf.en Gooif. 50a 65 Paardeboonen . . . . 36a38o£ Te Dordrecht, den 12 February. ïsnv.Nieuwe Zeeuwf. perL. Beste nieuwe . . 3603400 Gemeene . . . 2053330 Blssuwe .... 200a330 Zomertarw . . . 2203303 Rogge. Zeeuwf. en Inl. per Z. 32 a 34 Br. VI. en Bov. perL. 2403250 Garst. Zeeuwf. en Ov.Zom. 323 40 dito Winter . . 37a 42 Spelt, Nieuwe, per Last 153 28 Haver. Inlandfche Brouw 20a 28 dito Paardevoer '12 a 18 Boekweit op 140 fg wigt Paardeboonen nieuwe . ' 33 a 34 Te Rotterdam, den 9 February. Tarw. OudeZeeu. perZ.Z. Nieuwe dito . 46a 47 5 Gemeene dito . 32a 45 S Boekweit. VI. i54ffperL. "1 Brab. op dito. J °2 cC Klei zonder wigt 60 a 6r cc" Gatst. Winter, per Hoed 98 a 99 gl. Zomer dito . 73 a BcÈgh Rogge. Zeeuwf. N. . . Haver. Zeeuwf. Brouw. 44a 5ogl. dito Voeder . 30 a 40 gl. Graauwe Erwten per Z. . H. Witte Erwten per Zifi 20 a 28 3 N- Blaauwe dito per dito 'Witte Boonen per dito 30a 42 fj Paardebionen .per Last . 30a 35 CS Te Haakl-p.m, den 14 February. Roggè. per Zak' . . . /~8*3 g\ Haver. Voer- . . . . - 3^a 3| Beste ■ . . . - s a sj ie Amüerdam, by C. CO VLNS, Boek- en Kunstverkooper op den Vygendam. 'apj KOOPWAAR3N en Garst. Voer -44 a j. Paardeboonen .... - a Duiveboonen a d t Groen Erwten . . ..-9a * }. .< " .' i ■ 3.^ *''3i; j'.'j ; 1 Te Utrecht, den 14 February Weit. Witte 20! a 2 ' Roode 18ja 2< Nieuwe . . . . 1713 1 Rogge i2ja 1 Boekweit I2fai. Garst. Winter". ... 92"a 9! Zomer 7°ia 8 Haver 4 a 6i Capucyners. Groote . . . 20 a 2: Middelfoort . Kleine . . . Graauwe Erwt. Groote . .' a 2: Middelfoort 17 a ii Kleine . . 15 a ic Ongelezene i3§a 14 Groene Erwt. Groote . . a ic Middelfoort dr. Kleine zuivere 15 a k Ongelezene . 1313 u W.tte Erwten .... a 1% Paardeboonen . 839 ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN en KOOPWAAREN. 'Geraffineerde Suikers enz. te Amsterdam den 16 February , en te Dordrecht ! den 16 February. ' Candybrooden 36 a 37^1 36Ïa37f? Paeiierbrood, | 33|a ^4' Raffinadën 291a 301-j 29*330* Melis/en 2 (S 27^3 28 ! 23 a 2*8i dito 3 ö . 24ia 2,7^1 25|a 27 Lompen . . 23! a 244 j 23^24 Stampfuiker 1 22fa 27 : B.T.teiden . 15*3 21 ' 15^ 21* ! Cnnd. Best Wit 37 a 39 1 Gemeen dito 31 3 30 ) ii.üterd dito j ) 24^ 40 Geel diro 26!a 30} i Bi uiiï dito 24 a 25 j d Syroop. Bruine a 7i SJ 78 a 79S Te Dordrecht enz. Vlasjen, RuuweperSteen 323401!-. Meekrappen .... S'.yffel ie Amfterdam. . . . / 30 Koolzaad. Jni. en Zeeuw. te Amfterdam / 82 a 87 U te Dordrecht 80 a 86 te Rotter l. pr L. Hsnnipzaad. te Utrecht Zaaiiynz. te Dord. pr. 81. iro a 130 LEVENSMIDDELEN. *f OlySn. Raap-p. Aam f804 Dord. 84 a 85 Lyn- . . -7iif 74376 7 Hennip - . - 755 12 Raapkoeken, per 1000 te Dord. Lynkoeken. Tabak. Inlandf. te Amft. ƒ 12 a 44 i Carotten . . . - 42 a 48 1 I DRINKBARE WAAREN. 5 Moutwyn. te Dordrecht' . . i27£,-£ ig te Amft. per Aam 74 a 70 te Schied. de 30 V. 12 cC Genever. te Dordrecht . . . 13 te Amft. pr. Aam 76378 cC te Schied. de 30 V. . 13 o£ Z U I V E L S. Kaas. Leydfche 't Schp. ƒ 42 a 44 Stolkfche . . . • 22 a 30 Edamf Roodkorst i van 10 en 20 fg. . -27 a 30 > dito van 4 ff. . . - 27 a 29 Frief. Kruidkaas . - 28 a 32 ! Boter. Delftfche . . - 46 a 48 ï Leydfche . . . - 44 a 46 Friefche Grasbot. - 37 a 39 Stalbot. - 28 a 30 te Leeuwaarden . - a 23 te Sneek ... - a 23 op de Lemmer . - a 23 BINNEN- en BUITENL. EFFECTEN, den 16 Febmary. Sat.Ref. losb. 1800. 4pCt.96Ja 97 1801. — 87|s 89 1802. — 79^3 8oi 1803. — 72 a 73 1804. — 66iz 67! Na den Vrede . . — 525 a 53 Geforc. 1795 en gg. 2§ — 39|a 40 Vrywill Negot. . 5 — 66 a 1 Heffing, Apr 1800. 3 — 46U % N.Schuldbr.(Uitl.) 5 — 72 a 73 (dito) 4 — 62^ a \ (dito) 3i — 57ia t — • • 3 ~ 45§a 4ö Gelierj■ fchaêv. . 4 — 47 a 48 Brabandjche dito . 4 —• 46èa 47J Oblig. Rusland . 5 — 82|a 83 ' ——■— Weenerbank. 5 — 70 a 72 dito . . 4 —' 62 a 64 ■ Pruiften . 5 — 101 a ï I —; - Deen]'. To\\. 4 — 94^ 96 ■— Z.weed,en . 5 — 94 a 95 Spmijconv.98.5 — 77* a 7'iSij dito . . 31— 575-a 58 Amerika .5 — 97^ a 99 dico . . 4 — 89_ta 90§' i •-_—dico met Pr. 4 —ioila 102' Keizerlyke Coupons - — 64 a 65^Franfche Infciiptiè'f) 5 — 64 a 62 Be leen ii ank ge ld. 98^399  N° ï86. *5 February i8ot. OECOIOMISCHE COUB.AHT TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE JSTYVERHEID, KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN, ' TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. Zesde Uittreksel uit H A LLER'S MEMORIE over de FINANCIËN der Fransche Republiek. (Vervolg van N?. 184. bladz. 224.) De Burger Halkr het confolideeren der achterftallige fchulden dus aanpryzende, wyst de misnoegden op de aanzienlyke ryzing der Franfche Fondfen van 8 en 9 tot4opCt., waarop zy by de inlevering zyner Memorie gedegen waren, en voorfpelt binnen nog veel korter tyd, indien dezelfde grondbeginfelen in het beltuur gevolgd worden, eene nog meer aanzienlyke ryzing, [welke zich ook zedert dien tyd gedeeltelyk bevestigd heeft, zynde het f gecon» folideerde in de laatfte 4 maanden geftegèn van 40 tot 68 a 70 pCt., doch op welke hoogte zich dat Fonds niet dan eenige oogenblikken heeft konnen ftaande houden, zynde de prys daarvan, juist na het afkondigen van den Vrede met Öo'szenryk, gevallen tot op 5S pCt. en misfcbien nog lager. Wy gelóven echter , dat deze daling", als uit andere oorzaken geboren, weldra haar peil zal bereikt hebben, en men de gevestigde waarde van htt I geconsolideerde, by de daaritelling van eenen-algemeenen Vrede, die niet ver meer af kan zyn, zonder overdryving, op 75 a 80 pCt. kan ftellen. Redaötf\ Men zal zeggen, vervolgt Halier, „ dat de vermeerdering der omloop van Franfche Fond5, fen met eene fom van 30 a 40 millioenen rente „ den prys derzelven zeer aanmerklyk zal moe„ ten drukken." — Dan hiertegen merkt hy het volgende aan. — Deze fchuld, die men aan.IV. Deel. neemt of wettigt, is geene nieuwe fchuld, maar werklyk onder den naam van rentes provifoires in omloop, gelyk ook het achterftallige (Tarriéré) gefchat op 10 millioenen rente. By gevolg kan hieruit geene nieuwe overftelping van fchulden ontftaan. Bovendien is de laage cours der publieke Fondfen niet het uitwerkfel van derzelver hoegrootheid , maar zy wordt geboren uit het gebrek aan zekeiheid voor derzelver gevestigdheid, voor de prompte voldoening der jaarlykfche renten, en het allengskens vernietigen der publieke fchuld.Tot dit laatfte oogmerk beftemt de Schryver in zyne algemeene tafel der geldmiddelen van de Franfche Republiek voor den dienst van 't jaar IX, de matige fom van 5 millioenen capitaal, terwyl de geheele fom der fchuld, uitgezonderd de Lyfrenten, 1600 millioenen Francs bedraagen kan. Wanneer, zegt hy , de masfa der publieke fchuld derzelver evenredigheid met den algemeenen rykdom eener Natie verliest, dan moet men zich fpoeden, om, door grootere fommen 111 het vernietigings- fonds te ftorten, die fchuld bmnen den kortstmooglyken tyd zoo veel te verminderen, dat zy het algemeen vermogen niet te boven ga:, zoo is 't geval in Engeland gelegeh, alwaar eene fchuld van digereer 450 millioenen P. Sterlings eene zeer aanzienlyke fom tut vernietiging Qamortisfcm-ent) der fchuld heeft noodzaaklyk gemaakt, daar die fom te vooren flechts öp 1 millioen of een 24ofte gedeelte der fchuld bepaald was. — Aan den anderen kant, wanneer de fchuld, vergeleken met het volksvermogen, gering is, dan wordt het vernietigingsonds genoegzaam een onverfchillig ding, of ten ninrte, men kan daaromtrent zeer matig en lan*:aam voordgaan. Wanneer b. v. de publielfe chuld niet het \ van de gewoone Staatsinkomften e boven gaat, dan is dezelve eerder eene weliaacV, dan een last voor den Staat, zy bevordert len omloop des Handels er. des algemeenen rykHh doms, fchuld niet het \ van de gewoone Staatsinkomften  ( *33 > : doms, en belet de fchatöphooping by zommige ondeeligen (*). De lage rentbetaling van een •Gouvernement doet het crediet van particulieren boven dat van den Staat zich verheffen, — Zedeit Frank* *k tegen den penning 20 renten betaalde, matigden zich alle de fpeculatiën der Kooplieden flap p\ en zy werden dus aan den algemeenen welvaard dienstbaar, zelfs te midden van den Oorlog, en by een zeer flecht Systema van geldheffingen. De rykdnmmen booden 'hare hulp op eene voofdeelige wyze aan den arbeid, en hierdoor bloeiden Koophandel, Fabrieken en andere foortea van bedryf, — De Bankiers verbonden hun fortuin aan dat van den Staat, cn werden waarlyk.dienaars < Ministres) van het operbaar crediet. ; In de laarstverlopene jaaren integendeel hebben de ((Franfche)) Capitalisten en Bankiers zich alleenlyk toegelegd in hunne fpeculatiën , om •met de algemeene ellende hun grootfte voordeel te doen. Zy hebben zich bepaald tot het doen van beleeningen , tot het verkoopen vaan den Staat_ van zyn eigen geld door voorfchotcen by anticipatiè'n te doen op de publieke inkomften, tegen aanzienlyke winften; en ziet daar de ellendige konst onzer hedendaagfche Bankiers! — Zelfs het beftuur der Bank van Frankryk is, helaas! het heilloos middel geworden, om zien te verryken door middel van den laagen prys der publieke Fondfen, terwyl die Bank ten minfte § deelen van haar nog gering Fonds aan het Gouvernement verlchuldigd is, en dus haar vermogen tot heilzamer doeleinden behoorde aautefeggen. —. Doch, zegt Halier, 't zyn niet de Capitalisten of Bankiers, die bier voornaam-' lyk te befchuldigen zyn. 't Is het Gouvernement! zelve, Welk den eerften ftoot tot eene meer geregelde en nuttige werking in dezen moet geeven , en vooral door zyn eigen voo> beeld de ingedrongene misbruikeu niet «enigen lil Wanneer men eene goede administratie daaröelt, en. eene eer lyke handelwyze invoert, is er geen vrees voor, of de Publieke Kas zal hoe langer hoe meer toevoer van alle kanten bekomen (De korte fchets van het budget, waarmede de Burger Halier zyne Memorie befluit, in.een velgend f\°.) (*) [Men vindt omtrent dit' onderwerp zeer goede aanmerkingen in een werkjen, onlangs uitgegeeven, onder den Tytel: Confiderations fur les. avantages de i'exijlence d'une dette publique.&c. Waaruit de Schryver : •eene. uitgebreide aanhaling doet, die wy hier niet 1 konnen overueemen. Redaft.] \ i Beschouwing van den tegenwoordigen Staat der BRIT» scHE Marine. (Vervolg van N°. 1B2. bladz. 2x0.) Volgends het gevoelen der meeste Staatsbeitchryveren houdt de Koophandel van Grootbrit\tar.?,ie 7000 Schepen in het werkanderen neemen een nog veel hooger getal aan, en begrooten de dienstdoende Koopvaardyfchepen op byna iiicoö. Wanneer men elk Schip op 14 man Equipage berekent, zou dit een getal vereifchen van 159,99a Matroozen en Zeelieden. Hieronder zyn echter ook begrepen die Schepen, welke tot de Visfchery gebruikt worden. ^ 1500 Schepen, waarvan'500 voorzien met 10 a 30 ftukken Kanon , zyn naauwlyks genoegzaam, om den Koolenhandel te dryven. Suiker, en Tabak geeven ook jaarlyks omtrent 700 Schepen werk. De Ryst alleen vereischt 300 Schepen. Zeer veele dezer Schepen, vooral die op Amerika, West-Indien, Spanjen, Italië en den Levant vaaren, konnen gefchut voeren, en zyn zoo fterk gebouwd, dat by het lpoedig uitbarften van eenen Oorlog; de Staat dikwyls dezelven huurt en tot Oorlogsvaartuigen uitrust. De belangrykfte Handelshavens in Engeland zyn; 111 het Canaal, Falmouth, Plymoiuh, Dartmouth, IPeymouth en Portsmouth; naby den mond der óeveru, Bristol, Tarmouth en Huil aan de Noordzee, en Leverpool en Whitehaven in Ierland. Veelen dezer Havenplaatfen zyn zedert-eemVe jaaren in eenen klimmenden toeftand, voornaamlyk Bristol, LcverpooL IFhitehaven, Dumfries Glasgow, en de Havens tusfehen Pembroke op de' uiterfte grenzen van Wallis, tot aan den mond der Glyde in Schotland. Maar weinige der gemelde Havens hebben eigene Scheepstimmerwerven; de Handel daarmede behoort wederom aan andere Steden, b. v. Shoreham, Ipswich, Tarmouth, Huil, Whitby en Newcastle,. alwaar de meeste Britfche Koopvaardyfchepen gebouwd worden. ■■ Beroemd zyn de Engelfche Scheepstimmerlieden, wegens, derzelver bekwaamheid, leverende ly goede zeileus, en ftevige, duurzame Vaardigen. Dit is voor een gedeelte de grond van len uitgebreiden Handel der Engelfchen. Wegens het groot nadeel,- dat de Commercie ydt, door de geweldadige presling der Matroo:en van de Koopvaardyfchepen, heeft: men in le plaats daarvan, den- dienstnemenden op "sKoïings Schepen zekere voordeelen. tot aanmoediging  'f m "> ging toegedaan. Hierom ftonden Willem III. en Maria hun Paleis te Greenwich af tot een Hospitaal voor invalide. Zeelieden, Weduwen en Kinderen van vrywillig gediend hebbende, gefneuvelde Matroozen. Dit gebouw, onder Carel II. regeering aan gevangen , en by zynen dood nog niet voltooid, kostte 56x00 P. Sterlings. Willem 111. ljet hetzelve verder afmaaken, en wees , ondanks den kostbaren Oorlog met Frankryk, eene jaarlyKfche fom aan van 2000 P. Sterlings qp den Exchequer, tot uitbreiding van het lnftituut. Te gelyk nodigde hy de'Natie uit tot vry willige bydraagen, en ftelde Commisfarisfen aan, ter beftuuring van het Hospitaal. Deze maatregelen bekrachtigde het Parlement door twee byzondere Acteu of Mis, doorgaands thé Register-Aêts genoemd. De hooge Ambtenaars der Kroon, de Staatsministers en eerfte hoofden des Ryks zyn doorgaands Beftuurders van het Hospitaal te Green, mch. — In 3735 was het gebouw nog niet voltooid; dan, het Parlement verordende daartoe een gedeelte der genaaste goederen van den Grave van Dermentwatèr, terwyl de Admiraal ffennings, destyds Gouverneur van het Hospitaal, in den Thuiii te Greenwich het Standbeeld •van Gearge II. deedt plaatfen. ioco Invalides of Penfioners , gelyk hen de Engelfchen noemen, worden hier onderhouden. By elke honderd man neemt men 6 Matroozenweduwen aan , die voor de Huishouding en Wasch zorgen, genietende jaarlyks eene bezolding van 6 F. Sterlings. — 8 Ziekenoppasfters genieten doorgaands 2 Shillings toelage in de week. Nog worden hier 100 Kinders onderhouden, en men befteedt daartoe het geld , dat door hun , die het Hospitaal en Cabinetfchilderyën komen bezien, gegeeven wordt. Jaarlyks worden er 13 aangenomen , en zy blyven daarin S jaaren. Men onderwyst hen in de Hydrografie, zynde deze School door Lord Aylmer op zyne eigene kosten gefticht. Wy gaan voorby onderfcheidene narichten wegens het innerlyk Beftuur van het lnftituut. i De kostgangers zyn in het blaauw gekleed. Behalven kleding, voedzel, dekzel, en bewasfching, krygen zy ieder nog een Shilling zakgeld 's weeks. Onder hen 'zyn 36 Bootsgezellen, kenbaar aan de gouden .trensfen, die zy aan hunne rokken en hoeden draagen; zy g& nieten weeklyks 3 Shillings en 6 Fence. Elke Bootsman heeft twee gezellen, die wat fraai Ier trensfen aan den hoed draagen, en weeklyks a Shilling 6 Fence trekken, \iermaal m de week krygen de kostgangers Vleesch, Brood, Kaas en Bier. De oveFige dagen bekomen zy Erwtenfoep, Boter,'Kaas, Brood en Bier. De Kinders ontvangen gebraden Vleesch en Ale. Geen Roomschgezinde wordt aangenomen. Commisfarisfen vergeeven alle openvallende plaatlen, volgends eene wet van Koningin Anna. Behalven deze voorrechten heeft het Parlement nog anderen verleend, en wel een geichenk van 40 Shillings ieder jaar voor de 30,000/ Zeelieden, die her eerst dienst neemen. Doch daartegen hieldt men maandelvks 6 Fence van hunne foldy in, tot onderhouding van het gefticht te Greenwich, dan deze verordening had het bedeeld gevolg niet, en by mangel van het npdig Fonds , daartoe verzuimd' vasttefteilen, moest men dé Matroozen , die' aanlpra.:k op belooning maakten, afwyzen, terwyl zy hunne 6 > Fence maaiidelyks hadden moeten misiëri. Dit gaf zeer veel misnoegen, en de gemelde Acre moest wederom worden ingetrokken, gelyk ook eene andere bepaling, door Koningin Anna vernietigd, dat naamlyk alleen vrywillig dienst genomen hebbenden, in het Hospitaal zouden worden aangenomen. \Het vervslg eerlang."] Over het kooken der AARDAPPELEN. (Volgends den Graaf van Rumford.') Niets is meer gefchikt, om de goede verteering der Aardappelen ' te bevorderen , dan de wyze te kennen, op welke men dezelve als een algemeen voedfel moet toebereiden. In Londen zelve ftaat men weinig acht op deze manier van kooken; maar in Lancashire en Ierland heeft men zulks wezenlyk tot eene groote volmaaktheid gebragt. Wanneer de Aardappelen, 'in haren aart goed zynde, op de volgende wyze worden klaargemaakt, konnen dezelve als Brood gegeten worden, gelyk zulks in Ierland zeer veel'in gebruik is. De Aardappelen, naamlyk, moeten, zoo veel mooglyk, van ééne en dezelfde foort zyn, en de grooten en kleinen ieder afzondulyk gekookt worden. Schoon gewasfehen, en ongelchiid of ongefchraapt, moeten zy in eene pot met koud water worden gedaan, zoo dat zy niet geheel daarvan overdekt zyn, maar echter alvoorens gekookt te worden, eene aanmerkiyke hoeveelheid vocht konnen naar zich trekken. Dit ver- Hh 2 kry«  C S40 I krygen zy nfet, zo zy in eene ketel met kookend water gedaan warden. Zo de Aardappelen matig van grootte zyn, is het nodig, dat men, zoodra zy beginnen te kooken, wat koud water in de pot doe, en dit herhaalt men zoo lang, tot dat de Aardappelen volkomen gaar gekookt zyn, waartoe men den benodigden tyd kan berekenen op een half, of een geheel uur, ja wel op vyf quartier uurs, naarmate^ van de verfchillende foorten. Neemt men dit niet in acht, dan barden zy aan de buitenzyde, terwyl bet binnenfte ongaar blyfc, en by gevolg zeer onfmaaklyk en ongezond is. Men heeft bevonden , dat dit allcnskens byvoegen van water eene aanmerklyke verbetering is; en het is zeker, dat, hoe langzamer men de Aardappelen kookt, hoe beter zy worden. .— Gekookt zynde, giet men het water er af, en doet er het vocht geheel uitwazemen, door dezelve in de ketel, waarin zy gekookt zyn, nog eens op het vuur te zetten. Dit maakt-ze by uittrek dnog. en meelig. Met fchil en al worden zy op de tafet ge bragt, en met een weinig Zout als Brood gegeten. [Het bovengemeld voorfchrift draagt eenen zoo achtingswaardigeu en in de Huislyke Oeconomie beroemden naam aan het hoofd, dat wy het niet zouden durven waagen, iets te onttrekken aan de waarde van zyne proefondervindingen. Echter zy het ons vergund, (leunende op dè getrouwe en mede proef kundige berichten van onderfcheidene ervarene Vaderlandfche Huismoeders, alleenlyk dit aantemerken, dat de langzame kooking, bevorderd, door het telkens by gieten van zekere hoeveelheid koud: water, hoewel voortreflyk bevonden door den .Grave van. Rumford, 'by verre na niet van algemeene toepasfing is op alle foorten van Aardappelen, noch op alle de gewasfen van dezelfde foort. Ten minfte zyn er in ons Vaderland foOiten, dié, langzaam gaar gemaakt wordende,.of breeken of toejlaan, terwyl zy alleen door eene zeer fnelle kooking over een fterk vuur, dien mnerlykén graad van gaaiheid en meelachtigheid verk'rygen, welke tot het wezen des Aardappels behoort; Ook is dit laatfte in zommige jaaren het gantfche gewas heerfchend eigen, daar men in andere jaaren wederom langzaam aan de Aardappelen tot gaarheid brengen moet. — Mén kan dus hieromtrent geenen algemeenen regel voorfchryven, althands niet in ons Land, waar men gewoon is, de Aardappelen byna altoos te fchillen , het geen een groot onderfcheid in de behandeling maakt, vermids uien daardoor veel meer gevaar loopt van, by eene, langdurige kooking, het buitenfte deel der Aardappelen geheel tot moes te kooken, iets, waarvoor de omliggende fchil die ia £n*i geland en Ierland behoedt, Redafi.] I Ondervindingen nopends h'r aanscherpen der MOLEÜ STEENEN. (Vervolg en Slot van N°. 184. bladz. 213.3- De Molenfteen doet meer dan ééne foort vandienst, en om zich daarvan een duidlyk begrip te konnen vormen, moet men de vlakte,, waarmede dezelve maalt, in drie vakken verdeelen, noemende men ?t binnenfte deel het hart, den omtrek die daarop volgt, het midden/luk, en den buitenfte het blad. Ingevobe van deze verdeeling,, is het zeker, dat de°Steen, by deszelfs- ringvormige beweging, op alle de gedeelten zyner vlakte niet even groote werkingkan doen, want, vermids de omvang van het middenftuk en blad veel grooter is, dan de omtrek van het middenftuk of hart, zoo moet ook de fcherping en uitbrenging. der meelftofFen-daar ter plaatfe geheel anders zyn ingericht, dan in het hart des Steens, en wel zoo, dat men de ftoffen op de-buitenfte zyde van den Steen langer doe verwylen, en eenen naar den omvang en loop des Steens berekenden ringsvvyzen gang doe neemen, die aldaar zoo lang mooglyk ophoude, en niet doe uitwerpen, dan na over veele ftraalen, waarvan de ééne de ftoffen ter nadere bewerking van de andere ontvangt, lan& zaam te zyn heengevoerd. Om nu het maal-materiaal op de voordeeligfte manier, zonder eenige verhitting, door middel der ftraalen van den Molenfteen, klein té maa. ken en te doen uitwerpen, behoort, volgends daaromtrent gedane proeven en waarneeminVen, niet de éene Steen met rechte en de andere met kromme lynen gefcherpt te zyn, volgends degewoone methode, (vergelyk on& NQ. 184. bk 22a) vermids daardoor aanmerklyk nadeel en verlies aan de ftoffen wordt toegebragf trouwends de rechte ftraalen deugen geheel niet, uit hoofde van de hitte, die zy in het Graan verwekken, en de. kromme lynen zyn weinig beter, en voor denkvorm en loop der. Steenen in 't geheel niet berekend. De. beide Steenen moeten zoodanig gebakt zyn, als zulks in de onêerftaande Figuur (hoe gebrekkig wy die ook geeven moeten, dewyl ér geene meer gefchikte afbeeldingen ter Drukkery voorhanden waren) duidlyk genoeg is afgebeeld». a (, rcc (TL ' Wan-  ( 341 ) Wanneer men de ftraalen of lynen op eenen Steen zetten wil, dan verdeelt men de geheele oppervlakke in 3 deelen, uitgaande van het middenpunt of oog, trekt eenen cirkel rondom het derde gedeelte of het hart, en vervolgends eenen tweeden cirkel uit het middenpunt, op de helft van den ftraal des boogs, of welks middellyn de helft van dien des buitenften omtreks uitmaakt. Nu plaatst men- den pasfer met den éénen voet zoodanig, dat men met den anderen voet een gedeelte van eenen cirkel befchryve , lopende van den buitenften omtrek 1 tot het middenpunt 3, én zoo van afrtand tot afftand, als in Figuur a.- Volgends deze aftekening bikke men nu den Steen uit. Op dezelfde wyze gaat men te werk met beide de Molenfteenen, zoo met den grondfteen als met den looper. Indien men denken mocht, dat het beter wa. re , de booglynen op beide de Steenen niet evenwydig te doen loopen, kan men daarin verandering maaken, door de punt des pasfers op de beide Steenen in verfchillende afftanden van het middenpunt des Steens te plaatfen. [Wy- wenschten, dat men ook in ons Vaderland deze manier van de Molenfteenen te bikken en te gebruiken, proef kundig onderzocht, daar het ons toefchynt, dat dezelve fteunt op eene theorie, die zeer waar is, en waarvan de toepasfing onderfcheidene voordeelen in het bereiden onzer Graanen belooft. Redaéé.~] IL OECONOMISCHE BERICHTEN. XI. BULLETIN van Buiïenundsche HANDELS- en- andere NIEUWSTYDINGEN. EXTRACT uit de Weener HofCourant, (N°. 9. vair den 31 "january , xZoo.y Om aan de Eigenaren der Koper- Ambts-Obli' gaiiSn, welke, int hoofde van buitengewoone omftandigheden, buiten ftaat waren, de bydrage, volgends de Wet van 31 Juny 1800, tot hiertoe , te konnen opbrengen , te gemoet te komen, heeft zyne K. Koninglyke Apostolifche Majefteit zich gunftiglyk bewogen gevonden , om den bepaalden laatften termyn van 15 February, tot inftandhouding der voorm. Koper- Ambts-Obligatiën, tot het einde van de maand July van dezen loopenden jaare te verlengen. We enen, den 39 J-anuary i8or. Uit Dantzig wordt in dato 6 dezer maand gemeld; dat voor eenigen tyd, eene Refolutie van Berlyn was aangekomen, om alle vreemde, welke het Burgerrecht van Dantzig, begeerde, daartoe te admitteeren , ten gevolge hiervan, was zulks bereids aan eenige vreemdelingen toegedaan. Van eene diergelyke acquifitie van het Dantziger Burgerrecht, wist men geen voorbeeld, zints de Conventie, in den jaare 1706 met Engeland gefloten. LYST van dé voornaamste R U s- sische PRODUCTEN, die in den jaare l80O van PETERSBURG zyn uitgevoerd. * Naar Labeck in 94 Schepen. — 5560 Pud (*) Yzer. — 101 Koper. — Hennip, 28,375 eerfte foort, 5554 tweede dito. — 53,475 derde dito.2815 Codille. — Vlas, re©* eerfte foort. —• 110 tweede dito. —■- 145 Werk. — 2556 Touwwerk. — 155,379, Talk. 26,038 Talkkaarsferu — i38ó Zeep. —T'253 Wasch. — 3, Waschkaarsfen. — 87,991 Menr.ip-oly. — 774 Lyn ■dito. — 31,390 Juchten. — 4290 Zoolleder. — 134,978 Potasch. — 683 Vischlym. — 10.033 Tabak» — 4719 Hop. — 230 Anys. — 106 Rha- barber. — 365 Staverzaad. — 756 Caviaar. "ia Thee. — 70 Veeren. — 1610 Borftels. — 656 Paardehair. — 27 Boom-oly. — 3748Paardeftaarten. — 15,607 Bokken- en Kalfsvellen.— 93,665 Haazenvellen. — 142 dito Zakken. — 16,740 Graauwerk-vellen. — öi dito Zakken.— 632 Beerenvellen. — 10 Wolfsvellen. — 105 Vosfenvellen. — icco Matten. — 10,696 Zyldoek. — 15 119 Raverisdoek. —6448 Vlaamsch Linnen. — 382: Calmink. — 22 Tafellakens. ->120 Servettengoed. — 910 gebleekt Linnen. — 15 236 Zakkenlinnen. — 2234 Zetwerd Taxw. — 12 Pu&Lynzaad,- Nasi: (*) Ten aanzien van deze geheele opgave vergelyke men die van 1799, in ons III- Deel, N°. 111. bladz. 52 tot 54. en tot opheldering der naamen van maaten en gewigten, de Hamburgifchè Canttrist, en andete Werken van dien aart. Redattl] Üh3  r' 'NazïlPrüis/èn* 'in 83 Schepen. — gco Pud Yzer. — 475 dito Koper. — Hennip, eerlte. ibort 243. — Tweede dito 937, — Derde dito .6032. — Codille 307.— Vlss, eerfte fooi t j 8. Codille 71. ■— Talk 210,815. — Talkkaarsfen 1779. — Zeep 420. — Wasch 11. — Waschlicht 22. — Hennip-oly 146,342. — • Lyn dito .424. — Juchten 509674. — Zooileder 2308. — Potasch 33,315 Vischlym 31. — Tabak 394.— Anys 3 — Caviaar 107. — Thee 3. — Bórftels 450. — Paardehair 8251. — Dito Staarten 8701.Bokken- en Kalfsvellen 2010. — Haazenvellen 6335. — *Graauwerk-zakken 10. — Beerenvellen 36. — Vosfenvellen 50. — Matten 10,700.Zyldoek 2005. — Ravensdoek 1400. - Vlaamsch Linnen 379/— Kalmink 3577.— Tafelgoed 4.Servetten ico. — Servetlinnén, Archim iacoGeftikt Lywaad 250. — Gebleekt dito 700. — Zakkenlinnen 3250. — Lynzaad 6718. Naar Denemarken in 53 Schepen. — Yzer, 18,922 Pud. — Hennip, eerfte loert 33,327. — Tweede dito 31,219. — Derde dito 5249. — Codille 911. — Graauwerk, eerfte foort 2030.— Tweede dito 1089. — Codille 2156. — 'louwwerk 44,39a. — Talk 3672. — Dito Kaarsfen 3Ó40. — Zeep 667. — Wasch 10. — Wasch. licht 72. — Hennip-oly 23,170. — Lyn dito 248. — Teer 14. — Juchten 2187. — Zoolleleder 436. — Potasch 91,959. — Vischlym 4.Tabak 874. — Hop 3708. — Anys 60. — Caviaar 456. — Veeren 184. — Borftels 20. — Paardehair 771. — Catoen 37. — Honig 7. — Gezouten Vleesch 590. — Osfetongen 2400 ftuks. — Zolderdeelen 340 ft. — Paardeftaarten 70 P. — Bokken- en Kalfsvellen 309. — .Haazenvellen 3231. — Dito Zakken 11. — Graauwerkzakken 2. — Sabelvellen ia. — Matten 2600. — '1 apyten 4089. — Zyldoek 14,301.Ravensdoek 11,193. — Vlaamsen Linnen 788a.Kalmink 100. — Tafellakens 10. — Servetlinnén, Archim 32,895.— Geftikt Lywaat 12,750.Gebleekt Linnen 15,425.—Zakkenlinnen 13.360.Lynzaad 248. Naar Amfterdam in 28 Schepen. — Touwwerk 665 Pud. — Talk 56,842. — Talkkaars-1 Jen 917. — Zeep 14. _ Wasch 150.— Wasch-! Jicht 19. — Hennip-oly 250. — Juchten 207.-! Potasch 35,019. — Vischlym 197. — Staverzaad 7. — Caviaar 3. — Veeren a. — Borftels 3305. — ! Paardehair 4. — Haazenvellen 176,885. — Mat-' ten 1300. ~ Zyldoek 1363. — Ravensdoek; 22ir. — Vlaamsen Linnen 2465.— Kalmink ..6297. — Servetlinnen 300 Archim. — Gebleekt Linnen 4150. — Zakkenlinnen 6410. — Lyn-j 2aad 643a. Naar de Zond, in 25 Schepen. — Yzer 250 Pud. — Hennip 6937, eerfte foort. Touwwerk 250. m Talk 4572. — Talkkaarsfen 10,_ Potasch 28,37a. -~ Veeren 26. — Zolderdeelen 76,293. — Balken 12,363. ,— Zyldoek 30. — Lynzaad 2404. Naar Zweden, in 24 Schepen. — Yzer 150 Pud. — Hennip, eerfte foort 10,145.— Tweede dito 12,027. — Derde dito 2281. — Codille 1622.'— Vlas , eerfte foort 287. — Tweede dito 512. — Codille 3597. — Talk 11,553. — Talkkaarsfen 2493. — Zeep 172. — 'vVasch.licht 66. — Henhip-oly 15,778. — Lyn dito 666. — Juchten 63. — Zooileder 4506. — Pot.ssch 2978. — Vischlym ï. — Tabak 2776. — Caviaar 44. — Veeren 15. — Borftels 118. — Paardehair 519. — Catoen 15. — Honig 29. — Gezouten Vleesch 46. — Paardeftaarten 3240.— Bokken- en Haazenvellen 272. — Matten 400.— Zyldoek 707. — Ravensdoek 23^. — Vlaamsen Linnen 6. — Geftikt Lywaat 200. Naar Hamburg, in 13 Schepen. — Yzer 4C00 Pud. — Hennip, eerfte foort 10,983. — Derde dito 3268. — Vlas, eerfte foort *3Ö. — Talk 5651. — Dito Kaarsfen 815. — "Hennip - oly 18,785. — Juchten 192r. — Potasch 9624. — Paardehair 38. — Zyldoek 347. — Ravensdoek 208. — Vlaamsen Linnen 404'. — Zakkenlinnen 400/— Tarw 3028 Zeiwerd. — Lynzaad 307. Naar Bremen, in 12 Schepen. -— Yzer 250 Pud. — Vlas, eerfte foort 15. — Talk 7334.-^ Dito Kaarsfen 1380. — Zeep 2. — Waschlicht 12. — Hennip-oly 42,918. — Juchten 9. Potasch 15,869. — Vischlym 3. — Veeren 9. — Borftels ior. — Zyldoek 362. — Ravensdoek 122. —- Vlaamsch Linnen 200. — Zakkenlinnen 2'8o. Naar Koftock , in 12 Schepen. — Hennip, eerfte foort 1043. — Tweede dito 3134. •— Derde dito 4555. — Codille 1738. — Vlas, Codille 218. — Talk 7158. Dito Kaarsfen 2862. — Zeep 172. — Waschlicht 1. — Hennip-oly 15,715. — Lyn dito 41.— Juchten 170. — Zooileder 9898.— Potasch 2227 Vischlym 1. — Tabak 20. — Hop 21. —— Caviaar 4. — Paardehair 389. —— Gezouten Vleesch n. — Bokken- en Kalfsvellen 300. — Haazenvellen 20. — Matten 1300. — Zyldoek 306. Ravensdoek 112. — Zakkenlinnen 100. Naar Londen, in 9 Schepen. Yzer 8023 Pud. Vlas, eerfte foort 1266. Talk 750, Wasch 195, Veeren 500. Borftels 308. Zolderdeelen 16,275. Masten en Sprieten .88. Tapyten 360. • Zyldoek 48. Ravensdoek 5. Vlaamsch Linnen 3, Servetgoed 170 Archim. • Ge-  ( 243 ) Geftikt Lywaat 1750. Gebleekt Linnen 460. Tarw 1843 Zetwerd. —- Lynzaad 94. Naar Portugal, in 5 Schepen. YzeT 4000 Pud. Hennip, eerfte foort 720. Tweede dito 814. 1 Derde dito 115Ó. Vlas, eerfte foort 499. Tweede dito 320. ' TalkHcht 9. ••Waschlicht 4. Hennip oly 4271. —- Potasch 4963. —te Caviaar 3. Zyldoek 93. «—■> Ravensdoek 160. —> Vlaamsch Linnen 70. Naar Huil, in 3 Schepen. —- Yzer' 11,084 Pud. J— Hennip; Codille 1455. —- Zoalle* der 34. Potasch 1-260. • Borftels 46. — Zolderdeelen 2031. —— Tarw 3000 ZetweM." Naar Portsmouih, in 1 Schip. Talkkaarsfen io. * Teer 3163. Zyldoek 177.'— Vlaamsch ' Lhmen 150. Zakkenlinnen 350.. Zynde dus in alles, met 361 bodems, uitgevoerd 51,739 Pud Yzer. , ■ Koper 576. — Hennip, eerfte foort 81,775;. tweede dito 53,685-; derde dito 76,015 ; Codille dito 8648. -— Vlas, eerfte foort 5642; tweede dito 1931; Codille 6943. Werk 145. Touwwerk 47,863.— Talk'4&k726—-Talkkaarsfen 39,953.— Zeep 2753. '~— Wasch 1619. Waschlicht 199. .Hennip-oly 355,220. • Lyn dito 2153. 'Teer 3177. -1— Juchten 94,921.—« Zool leder 21,472. Potasch 279,564. Vischlym 920. —- Tabak 14,097. —— Hop 8448. - Anys 293. Rhabarber; 106. Staverzaad 272.. r - Caviaar 1372. - •— Thee 15, —— Veeren 806. -— Borftels 4958. —- Paardehair 10,628. Catoen 79. Honig 36. Gezouten Vleesch 647. —— Osfeton- gen 2400 ftuks. -— Zolderdeelen 92,908. —-- Balken 12,36a. Masten en Sprieten 88. Paardeftaarten 15,75$. Bokken- en Kalfsvellen 18,498. Haazenvellen 280,136. Dito Zakken 153. Graauwerkvellen 16,740.— Dito Zakken 73. -— Beerenvellen 668". Wolfsvellen 10. Vosfenvellen 155, Sabelvellen ia. ——■ Matten 17,330. • Ta- pyten 4449. Zyldoek 30,434 Ravensdoek 30,765. -— Vlaamsch Linnen 38,006. Kalmink 10,356. Tafellakens 36. Servetgoed 230. —— Servetlinnen 34,565 Archim. — Geftikte Lywaaten 14,950. Gebleekt Linnen 21,645. " Zakkenlinnen 39,226. .—. Tarwe 10,104. Lynzaad 16,305. Zynde bovendien nog uitgegaan één Schip naar Libau met diverfe Rusfi/che Producten; en met 351 Engelfche dito ; Yzer 927 771 Pud. — A D V E R T E N T I E. Te Amfterdam by den Boekverkooper Joh. van der Hey, is van de Pers gekomen en"i alom verzonden: .Een geheel nieuw belangryk Werk: onder den Tytel van Avondstonden voor de Jeugd, ingericht naar, en gedeeltelyk overgenomen uit zeker Maandwerk, het welk door den beroemden öalzman, in Duitschland wordt uitgegeeven, en 't welk even als dit in ; Lees - avonden i ópeel-avonden en Konst-avonden is verdeelt, het aangename aan het nuttige paart, en door deszelfs verfchéidenheid van Onderwerpen, de .lees- en onderzoeklust der Jeugd, hoe' langer hoe meer aankweekt en bevorderd. — -Alle Maanden zal'dit Werkje met een N°. vervolgd worden; de Prys van ieder N°.'vercierd.met eenige.-Kunstplaatjeus, is 12 Stuivers. 'MARKT- Hennip, eerfte foort 694,128. —-• Tweede dito 189,178. Derde dito 179,405. Codille dito 14,809. Vlas, eerfte foort 234,353. « Tweede dito 34,106. Codille dito 3176. - ' Werk 576. Touwwerk 43,985. Talk 106,0153, Talkkaarsfen 6019. Zeep 3. Wasch 1353. —r Waschlicht 7. —— Hennip-oly 491 — Lyn dito 543. Teer 25 61.8. Juchten 141.. -— Zoolleder 35. — Potasch 58,1,17. ■•— Vischlym 3505. j Hop 327. - Rhabarber 1. ——< Veeren 7996. « Borftels 22,437. —n Paardehair 480. —■ Catoen 25. Osfetongen 13,081 ftuks. —— Balken 28a. Masten en Sprieten 382. —— Bokken- en Kalfsvellen 330. Haazenvellen 217,530. Graauwerkvellen 55. Dito Zakken 15. -— Matten 3300. Zyldoek 6058. Ravensdoek 96,455. — Vlaamsch Linnen 25,267. •*— Kalmink 581a. Tafelgoed 30, Servetgoed 144. . Dito Linnen 166,607 Archim. Gebleekt Linnen 114,547. — Tarwe 33,712. — Lynzaad 48,953. (liet overige van dit Stuk in een volgend N0.} NATIONALE LOTERYEN. In de tweede en derde Week van de Zesde of laatfte Clasfe der 9sfte Generaliteits nu Bataaffche Lotery, welke op Maandag den 2den February is beginnen te trekken , zyn verder uitgetrokken de volgende Nos. en voorname-, Pryzen: 17'He Lyst. No. 39560 met ƒ 1000:- zS/le Lyst. No. 9209 • - 1250:- 29/ie Lyst. No. 328 — » 1000:- 27562 s 1000:- %ofle Lyst. No. 42213 = 1250:- %k[tè Lyst. No. 11810 = 1000:- 16353 ' 1000:- - %$ftt Lyst. No. 10673 {—- = 1000.- '$4fte Lyst. No. 7806 = ipoo:- 18780 — s' iöao:26486 — w iooo:3¥e Lyst..No. 39971 — » 1000:22514 —. = 1000:- 22374 • " 5000:--Prjomie. - 3635° -100,000:- H. Lot, . 1451 c 5000:- Pnemie. 26892 b 10,000:-Praynie.- Derde Week. ofifte Lyst; No. 3954 —■1000:7258 — 9 1000:35158 — » 3000:-  ' C 244 5 MA R KT PRYZEN v GRAANEN, enz. Te Amsterdam , 4en 23 February ggl. Tarw. Voorl. Roode per L. 280 a 30: Witte . . 2803300 Gron.enOld. . . 2803300 Voorl. Gron.,en Old. Roode .... 280a300 Friefche ..... 2Soa3oo Zeeuwfche . . . 3003380 Vlaamfche, Roode 300 a 400 Witte 3003400 Rogge. Bovenlandfche . 2503270 Brsb. en Vlaamf. 2503270 Gedroogde . . 2903330 Garst. Voorlandf. Winter 170 a 190 Friefche dito . . 1703190 Gron. en Old. Wintar 1703 190 Zeeuwf. en Ov. Wint. r 70 a 190 dito Zomer . . . 160a 180 Haver. Brouw- . . . rooano Witte Voeder- . 75a 90 Boekweit. Voorlsndfche . 50a 65 Amersf.en Gooif. 50 a 65 Paardeboonen .... 38 dZ Te Dordrécht, (*) Tarw. Nieuwe Zeeuwf per L. Beste nieuwe . . Gemeene . . „ Blaauwe .... Zomertarw . . . Rogge. Zeeuwf. en Inl. per Z. Br. Vl. enBov. per L. Garst. Zeeuwf. en Ov.Zom. dito Winter . . Spelt, Nieuwe, per Last Haver. Inlandfche Brouw dito Paardevoer Boekweit op 14.0 ffi wigt Paardeboonen nieuwe Te Rotterdam, ff) Tarw. OudeZeeu. perZ. Z. Nieuwe dito . Gemeene dito . Boekweit. VI. 1548?perL.") Brab. op dito. J Klei zonder wigt Gatst. Winter per Hoed Zomer dito , Rogge. Zeeuwf. N. . Haver. Zeeuwf. Brouw, dito Voeder Graauwe Erwten per Z. . JV. Hitte Erwten per ZaK N Blaauwe dito per dito Witte Boonen per dito Paardeboonen per Last . Te Haarlem, den 23 February. Rogge per Zak . . , ƒ Jo:. Haver - 8 : 10 4 (*') Geen Doul. Marktlyst ontv. (f) Geen Rott. Marktlyst onv. 1 e Airtferdam, by L. COVENS, Hoek- en Kumtverkóopf'ro^n Vy^d-v. an KOOPWAAREN en Garst. Voer- . . . . - 5 a 5 . Paardeboonen . . . . • 5ï3 6 Duiveboonen ...... Groen Erwten .... . . - Te Utrecht, den 21 February. Weit. Witte nieuwe . . 20! 3 22 Roode oude . . . i8ia 20 Nieuwe dito . . ióla 18 Rogge ......... i2§3 13 Boekweit . . . , . , i3§a 14J Garst. Winter . . .. r Zomer , .. . . „ Haver . . . „ . . . Capucyners. Groote . . . Middelfoort . Kleine . . . Graauwe Erwt. Groote . . Middelfoort Kleine . . 1 Ongelezene Groene Erwt. Groote . , I Middelfoort dr^ Kleine zuivere ' Ongelezene . Wdte Erwten .... I Paardeboonen ..... ANDERE VADERLAND. SCHE PRODUCTEN en KOOPWAAREN. Geraffineerde Suikers enz. te Amsterdam den 23 February , en te Dordrecht I den 23 February. Candybroodcn 36 337^1 361337}? Poeijerbrood. 33|a 34| Raftinaaen 2Qia 30I 29^3 303Melisfcn2f§ 2yia 28 28*a 281 .dito 3 ai 24U 27^ 25|a 27 Lompeii . . 23fa 24J ' 23^3-24 Stampfuiker 22fa 27 Basterden . isfs 21 i5?a 2if Cand. Best Wit 37 a 39 Gemeen dito 31 a 36 1 [ Basterd dito I 1 2.4Ja 40 Geel dito ?6ï.a 30* j 1 Bruin dito 24325!-' Syroop. Bruine tg z 70S; 75 3 746 Te Dordrecht enz, Vlasfen. Ruuwe per Steen 323461!:. Meekrappen .... Styffel. te Amfterdam. . ƒ 30 3 31 Koolzaad, inl. en Zeeuw. te Amfterdam / 82 a 87 te Dordrecht 80 a 86 te Rotterd. pr L. Hennipzaad. te Utrecht Zaailynz. tsDord. pr. 81. 110 a 130 LEVENSMIDDELEN. 1 \ Olyën.Raap- p> Aam f Sol Dord. 84a 85 Lyn- . . -72f 74376 Hennip- . - j6i Raapkoeken, per rooo te Dord. Lynkoeken. ■ Tabak. Inlandf. te Amft. ƒ 12 a 44 Carotten . . . - 42 a 48 DRINKBARE WAAREN. Moutwyn. te Dordrecht . . i2ï|oC te Amft. perAam 743760e te Schied. de 30 V. 12 e€ Genever. te Dordrecht ... 13 oC te Amft. pr. Asm 76278 cfi te Schied. de 30 V. . 13 e£ Z U I V E L S. Kaas. Leydfche 't Schp. ƒ 42 a 44 Stolkfche . . . • 22 a 30 Edsmf, Roodkorst vsn 10 en 20 ffi. . « 27 a 30 dito vsn 4 g?. . . • 27 3 29 Frief. Kruidksss » • 28 a 32 Boter. Delftfche . . - 46 a 48 Leydfche . . . - 44 a 46 Friefche Orssbot. - 37 3 39 Stslbot. - 28 3 30 te Leeuwaarden . - a 23 te Sneek ... - a 23 Iop de Lemmer . • a 23 BINNEN- en BUITENL. . EFFECTEN, den 23 February. Bat.Ref. losb. 1800. 4pCt.97la 98 1801. — 87|a 881 1802. — 78I a 79^ 1803. — 69!a 71 1804. — 64|3 65! Na den Vrede , . — 5o|a 51 Geforc. 1795en96. 2|— 39?a §1 VrywilLNegot. . 5 -~ 65|a 66|! Heffing, Apr. 1800. 3 — 45 a §i N.Schuldbr.(Uitl.) 5 — 71 a 72 (dico) 4 — 62 a i ■— (dito) 31— ssia 56 Gelder/, fchaêv. . 4 — 47 a i Brabandfche dito . 4 — 46 a § Oblig. Rusland , 5 — 82ta \ ——Weeuerbank. 5 — 6p4a 71 ~—dito . . 4 — <§2|a 631 Pruisfen . 5 — ioia § Deenf. Toll. 4 — 94 a 95 Zweeden . 5 — 94 3 95 %n/conv.st8.5 — 77|a 78| dito . . 31— 5713 58 —— Amerika , 5 — 97la 98 dito . . 4 —. 89+a | dito met Pr. 4 — 1013a f Keizerlyke Coupons - — 614 a 62Ï Franfche Infcriptié'n 5 — 59^ 60 B eleen bankgeld. 98 3 |  N° I87. 4 Maart 1801. OECONOMISCHE COU1AIT, TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE, NYVERHEID, KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN, TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. r\T7y zvn verzocht, de volgende Circulaire, L W behelzende het Plan van een Nationaal tjeneeskundig Tydfchrift, in onze Courant te plaatfen, aan welk verzoek wy gereedlyk voldoen. De UitgeeyersJ] De Geneesheeren A. VAN STIP KI AAN LUISCIUS, C. G. ON TTD ', M. J. MACQJJELTN, R. DIBBETZ en J. VAN HEEK EREN Jr. aan Hunne Genees-, Heel-, Verlos-, en Artzenymengkundige Konstgenooten in de Bataafsche Republiek. Geachte Konstgenooten! Indien men den ftaat der Geneeskunde in ons Vaderland onpartydig befchouwt, en, niet blindelings ingenomen met alles, wat in andere landen plaats' heeft, denzelven vergelykt met dien by vreemde volken, zal men bevinden, dat ons Gemeenebest, naarmate van deszelfs uitgeftrektheid, zich niet minder, dan eenig ander land, op een aantal kundige uitoefenaars dezer Wetenfehap kan beroemen, die op de Inlandfche Academiën gevormd, en door geenen partygeest, welke den Buitenlanderen zoo dikwyls aankleeft, vervoerd, in hunne gewichtige betrekkingen de uitftekendfte dienften aan de Maatfchappy bewyzen. De ftrekking, door eenen Boerhaaye, Albinas, Camper, van Doeveren, en andere onfteiflyke Marmen aan de Studie der Geneeskunde in ons Vaderland gegeeven, en door de vernuften, die'nog by ons gevonden worden, gevolgd, /blyft zoodanig haren heilzamen invloed behouIV. Deel. den, dat misfchien in geen land over 't algemeen alle de takken der Geneeskunde grondiger geleerd , en verftandiger uitgeoefend worden, dan iin dit Gemeenebest. Het Volkscharakter, dat zich niet fpoedig door elke nieuwigheid laat wegfleepen , maar bedaardelyk wikt en weegt, alvorens aan eenige nieuwe uitvinding het zegel van goedkeuring te hechten, onderhoudt dezen geest_ en behoedt den Vaderlandfchen Geneeskundigen voor die menigte van fchadelyke dwalingen, gewaagde (tellingen, en vermetele uitfpraken , waartoe veele;nieuwheid-bejagers in andere landen te dikwerf vervallen, wanneer zy aan hunne befpiegelingen den vryën teugel vieren , zonder de Natuur in hare werkingen met een aandachtig oog gade te ftaan. Dan, hoezeer elk dezen geest van onbevooroordeelde voorzichtigheid hulde moge doen, en dezelve in geene wetenfchap van heilzamer invloed , dan in de Geneeskunde, zy; zo zal men echter aan den anderen kant niet konnen ontkennen, dat de pogingen, welke in nabuurige landen tot verryking, opbouw en luister der Geneeskunde zedert eenige jaaren aangewend zyn, en dagelyks aangewend worden, veel yveriger en uitgeftrekter zyn, dan het geen in dit Gemeenebest daartoe is bygebragt geworden: waarvan de menigte hunner geneeskundige werken en tydfchriften de onwraakbaarfte bewyzen aan de 'hand geeven; zoo dat, wat de Geneeskundige Letterkunde aanbelangt, wy thands verre by zommige andere volken ten achteren zyn, terwyl wy "te vooren daarin boven hun hebben uitgemunt. Er zyn er» die dit verfchil aan de mindere geleerdheid en het gebrek aan wezenlyke bekwaamheden onzer Geneeskundigen toefchryven, en gedurig klagen over den jammerlyken toeftand dezer Wetenfchap in ons Vaderland; doch wy zyn verre , van deze denkbeelden de onze te maaken , en oordeelen , dat er geheel andere oorzaken zyn, welke aan de buitenlanders eenen meerderen fchryflust geeven, en onze Inlandïche Geleerden zoo huiverig doen zyn, om hunli ne  C 246 -> ne ontdekkingen, uitvindingen, waarnemingen, en leerftelfels gemeen te maaken; ja, tiet is, veela] die groote voorzichtigheid, waarvan wy boven gefproken hebben, die eene reden van de weinige geneeskundige fchriften, welke er in dit Gemeenebest het licht zien,, aan de. hand geeft. Maar, behalven deze en andere oorzaken, welke wy hier niet zullen opfeilen, is i et ohl voorgekomen, dat het gemis van-een li Nndsch Geneeskundig Tydfchrift hiertoe wel misfchien het meest bybrengt. Het is bekend, daj by zommigc vreemde volken, vooral by de Duitfchers, dagelyks eene menigte van Tydfchriften! voor allerlei vakken van Konst cn Wetebfcftffpj het licht ziet, die, fchoon niet elk iv*fi hela ryk, beredeneerd, en ftnpnrtydig gele reven,: echter alle zeer veel toebrengen, om verlicht,ng en befchaving onder alle ftanden der Maatfchappy te verfpreiden, en eiken beoefenaar en beminnaar der Wetenfchappen met derzelver vor-i deringen bekend te maaken. Maar in geen vak! van geleerdheid zyn misfchien de tydfchriften I van uitgebreider nuttigheid, dan in de Geneeskunde: de befchouwing toch van het maakfel des menschlyken ligchaams, de nafpooring van deszelfs werkingen, het? onderzoek van de ziekten en gebreken, die hetzelve aandoen, de wy-' ze, waarop dezen genezen worden, de kennis der middelen, die daartoe aangewend worden —j dit alles geeft tot veele nieuwe ontdekkingen,' waarnemingen, verfchillende leerftelfels en gevoelens natuurlyk aanleiding;, en wie- kan dezelven in allen deele nagaan en omvatten, indien de weg" hem daartoe niet gemaklyk wordt gemaakt ?■ De tydfchriften voornaamlyk konnen hierin aan de begeerte van den yveiigen beoefenaar der Geneeskunde voldoen: dezelve geeven hem, niet alleen verllag van de nieuw uitgekomen werken, maar zyn- tevens de verzamelingen van nuttige waarnemingen, nieuwe leerItelfels en ontdekkingen; bieden hem de gelegenheid aan om zyne eigen waarnemingen, navorfchingen, en befpiegelingen op eene gemak)yke wyze algemeen te maaken;,. doen by hem ni-.uwe denkbeelden geboren worden, en wekken zynen naaryver op, 0111 op nieuwe leerftelfels zyne aandacht te vestigen ,. en daarover zyne gedachten te ontwikkelen en medetedeelen. Deze aanmerkingen hebben by ons het voornemen doen geboren worden, om, ware het mooglyk, aan een goed en welingelicht Geneeskundig Tydfchrift het aanwezen te geeven, waarvan wy de eer zullen hebben U by dezen 1 liet plan te ontvouwen. j Fooreent zou hetzelve-, als het ware , een 1 Kréenigmspunt aanbieden van al het geen in .ons Vaderland tot bevordering dezer wetenfchap wordt aangebragt, cn tot eene verzameling moeten dienen van alle belangryke oorfpronglyke verhandelingen of waarnemingen, door Vaderlandfche Geneeskundigen gefchreven of gedaan, welke dezelven aan ons zouden willen toezenden, en die betrekking hadden tot eenig onderwerp van het belpiegelend of beoefenend gedeelte der ^Geneeskunde. Daar de inwendige Genees- de Heel- Verlosen Artzenymeng-Kunde, elk een ruim veld van bèfpiegelihg en navorfching voor den opmerkzamer} Natuuronderzoeker aanbieden, en het ons -Vuiedand geenszins aan. kundige en yverige mannen in alle die takken mangelt, vleijen wy ons, dat onze. Geneeskundige" Landgenooten , welk vak zy ook. mogen uitoefenen, ons wel debehulpzame hand zullen bieden , om aan dit eerfte gedeelte van ons voorgefteld oogmerk te voldoen, en wy nodigen hen derhalven by dezen op het vriendelykst uit, om. ons hunne bydragen daartoe te willen mededeelen , het zy dezelve in oorfpronglyke verhandelingen of in eigen gemaakte waarnemingen mogen beftaan. ; Tm tweede zou het oogmerk van dit tydfchrift [zyn, om het gemis eenigermate te vergoeden Van de voormalige' Natuur- en Genees-kundige Correspondentie'Sociëteit, die in den Haag in het ij'aair 17794 door den kuudigen Arts J. J. van \d.m Bosch, met het allerheilzaamst ®ogmerk , was opgericht, om eene meerdere kennis te verfpreiden over de oorzaken en den aart der meest in ions land' voorkomende ziekten*, doch welke ze» jdert eenige .jaaren niets, meer heeft, uitgegeeven. ' Wy zullen hier niet herhaalen, het geen over ■de nuttigheid eener zoodanige initelling in het Programma der voorn. Correspondentie-Sociëteit is aangevoerd: eeiv ieder toch is ten vollen overtuigd, dat de Jaargetydeh, de gefteldheid des dampkrings, de ligging eener Stad , Dorp ofi Landftreek, de levenswyze der Ingezetenen , derzelver beroepsbezigheden , en' meer andere oorzaaken eenen aanmerklyken invloed op den aart en loop der- ziekten hebben; en dat het derhalven van het uiterst belang is, om op alle die omftandigheden naauwkeurig acht te geeven, ten einde alzoo tot eene gegronde kennis e» genezing der Landziekten te geraken. Wy verdoeken dan onze Geneeskundige Landgenooten, 3m op dit gewichtig onderwerp hunne byzon:iere aandacht te vestigen* en door het inzenden /an naauwkeurige en herhaalde berichten mede e werken tot het groote doelwit, dat wy ons >y deze tweede afdeeling van hst uit te geeven ydfehrift voordellen , eene zoo veel mooglyk grondige kennis naamlyk van de oorzaaken, den aart,  ( M7 > aart, en loop der ziekten van ons Land, en van de-beste wyze en middelen, om dezelve voortekomen of te genezen; terwyl hunne onderfteuning alléén in ftaat is, om ons aan dit gedeelte onzer voorgenomen e taak te doen beandwoorden, cn wy niet twyfelen, of onze Vaderlandfche Artfen zal geen minder yver bezielen, dan die van het Noorden, by welken onlangs met gewenschten uitllag eene diergelyke inrichting is tot ftand gebragt. Ten derde zouden in het meergemelde tyd-1 fchrift geplaatst worden de Voordragten of Plannen, door den Agent der Nationale Opvoeding, by het Uitvoerend Bewind van dit Gemeenebest,; of door den Commisfaris tot de zaaken der Geneeskundige Staatsregeling,aan voornoemde Agent ingediend, ftrekkende tot verbetering der "Geneeskundige inrichtingen in ons Vaderland, of betrekking hebbende tot het in werking brengen van eenig gedeelte der Geneeskundige Staatsregeling. De betrekking, waarin twee van ons tot het Agentfchap der Nationale Opvoeding ftaan, geeft ons gelegenheid, om van al het geen ten dien opzichte by dat Agentfchap verricht wordt, kennis te draagen, en wy hebben reeds van den Agent van Nationale Opvoeding de toezegging verkregen, om, wanneer ons ontwerp tot ftand gebragt kan worden, hetzelve, door het mededeelen van algemeen, belangryke ftukken, zoo veel mooglyk, te zullen onderfteunen en bevorderen. Ten vierde zouden in ons tydfchrift uittrekfels en beöordeelingen van Uit- en Inlandfche Geneeskundige fchriften eene plaats vinden. Wat dit Artikel aangaat, zal het ons nimmer" aan ftof konnen ontbreken : want, zo al de Inlandfche Schriften geenen genoegzamen voorraad aanboden, zullen de Buitenlandfehé gemaklyk dit ledige vervullen ; ja wy zullen ons voornaamlyk tot de laatfte bepaalen , en hebben ten dien einde ons reeds den weg gebaand, om de beste Uitlandfche Geneeskundige tydfchriften en andere werken, tot ons oogmerk! dienftig, te verkrygen. Wy vleijen ons, dat wyj door het mededeelen van het geen in andere; Landen tot opbouw en luister der Geneeskunde' wordt aangewend, en door het beöoideelen vani hetzelve, zeer veel konnen bybrengen tot bevordering dezer heilzame wetenfchap in dit Ge-! meenebest: want, hoe zeer veele goede Uit-j landfche fchriften door zommigeu onzer Geneeskundige Landgenooten gelezen worden, zo1 blyft toch altyd, uit den aart der zaak, een' "groot deel derzelve van de kennis der voord- i gjwiigett en vorderingen in dit vak by vreemde I volken verdoken ; terwyl ondertusfehen nie& meer gefchikt is, om de eerzucht optewekken, dan de voorftelling van de yverige pogingen, [ welke by onze nabuuren tot verfpreiding van kunde en verlichting worden in het werk gefteld. Deze voorftelling immers, behalven dat zy ons eene menigte kundigheden aanbrengt, draagt ons nieuwe bouwftof aan, en leert óns zoo wel uit de dwalingen als uit de wezenlyke vorderingen van Buitenlandfehé Geleerden een uitgebreid voordeel trekken. Dan wie , . die flechts een "weinig met de menigte hunner fchriften bekend is, ziet niet, dat de taak, welke wy ons zouden opleggen, onuitvoerlyk zou wezen, en dat onze fchouderen, met welken onvermoeiden yver wy ook mogten bezield zyn, fpoedig onder dien zwaaren last zouden bezwyken , indien wy van alle werken en tydfchriften, welke in andere Landen uitkomen, uit■trekfels of vertalingen en beöordeelingen wilden mededeelen? wy zullen ons uit dien hoofdvoornaamlyk in dezen bepaalen tot het beoefenend gedeelte der Geneeskunde, zonder echter daarom andere vakken geheel uittefluiten, wanneer daarin eenige merkwaardige en by uitftek belangryke uitvindingen of gevoelens mogten bekend gemaakt worden. Ten yyfdtn zullen in dit Tydfchrift gevonden worden de belangryke refultaaten en byzonderheden uit de Geboorte- Trouw- en Sterf-registers, welke uit alle de Oorden der Republiek by het Agentfchap der Nationale Opvoeding zullen inkomen, en waaruit de toeneming of afneming der bevolking zal konnen gekend worden. Reeds voor lang is tot het in werking bren. gen van diergelyke Registers een voorftel aan het Uitvoerend Bewind, en door hetzelve aan het Vertegenwoordigend Ligchaam ingediend, en wy vleijen ons, dat dezelve welhaast zullen worden ingevoerd. De nuttigheid derzelven is aan een ieder te overbekend, dan dat wy hierby zouden ftilftaan; voords hebben wy reeds van den Agent der Nationale Opvoeding de verzekering , dat dezelve door ons tydfchrift, voor zoo ver deszelfs beftek toelaat, zuilen mogen gemeen gemaakt worden. Eindelyk: Ten zesde zal dit tydfchrift de aankondiging van Uir- en Inlandfche Geneeskundige fchriften behelzen, waaronder wy begrypen de Geneeskundige Disfertatiën, welke op onze Vaderlandfche Hoogefcholen verdedigd worden; wyders al het Geneeskundig Nieuws , bevorderingen , Programma's van Geneeskundige Genootfchappen enz, li a Ziet  C 248 ) /,iet daar, geachte Konstgenooten! U het Plan medegedeeld, het welk wy zoo na mooglyk in dit tydfchrift zullen volgen, zonder echter daaraan zoo zeer verbonden te willen zyn, dat wy iu elk ftuk hetzelve in allen deele ten ftrikfte zouden volgen, en niet zomtyds om gewichtige redenen daarvan afgaan. Het werk, dat wy ons daarby opleggen, is moeilyk en van grooten omvang; maar wy vleijen ons, dat de zwarigheden, die daaruit voordvloeijen , door uwe onderfteuning, en den yver, welken wy daarby zullen aanwenden, zullen konnen uit den weg geruimd worden; het bezef van deszelfs nuttigheid heeft ons tot deze onderneming aangefpoord, en zal U, gelyk wy vertrouwen, aanmoedigen , om met ons alle krachten intefpannen tot vermeerdering onzer edele Konst in dit Gemeenebest. Alvorens wy dezen eindigen, hebben wy de eer U te berichten, dat wy het verzamelen, in orde brengen, en uitgeevea van dit tydfchrift geheel op ons neemen , zonder dat drartoe eenige penningen door U behoeven bygedragen te worden; terwyl wy niet in gebreke zullen blyven, om U van elk ftuk, waarin eene verhandeling, waarneming of bydrage van U geplaatst is, gratis een Exemplaar te doen erlangen; voords hebben wy gemeend, ons aan geen bepaalden tyd in de uitgave te moeten binden ; wy zullen echter alles aanwenden, om de eerfte drie ftukken fpoedig op elkander te doen volgen; eindelyk wordt gy verzocht uwe brieven en ftukken aan den Burger J, van Heekeren Jr., Med. Doft. in den Haag, te adresfeeren. Wy hebben de eer, ons in uwe medewerking en vriendfchap aantebeveelen, en tekenen ons met hoogachting Uwe dienstv. Konstgenooten bovcngem. En Uit derzelver naam* (getekend) • van HêEKEREN. den Haag, %l January i8or.. .1 i ï. OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. H. VAN DEN BOSCH Stads Medicina Doctor te Wageningen, aan Den REDACTEUR der OECONOMISCHE COURANT. Myn geachte Vriend, de Lector en StadsHeel- en Vroedmeester G. J. van Wy te Arnhem, onlangs in uw geëerd Weekblad N°. 177., van den 24 December 1800, eene waarneming van eene notabele buiks-waterzucht en aanmerklyke hoeveelheid ontlast vocht hebbende medegedeeld , dacht het my niet geheel ondienfhg, u de korte befchryving van een foortgelyk in de gevolgen wel niet zoogunftig, doch, vv?t den aanwasch en de ontlasting der hoeveelheid vochts betreft, niet minder aanmerklyk geval, met verzoek van plaatfing in uwe Courant toe te zenden. ' W. \B... n, een gehuwd perfoon van circa acht-en-dertig jaaren, woonende in het aan deze Stad grenzende Dorp Renkum, werdt in den Zomer van het jaar 1796, 0p een warmen namiddag gras gemaaid, en daarop fchielvk koud Bier gedronken hebbende, en hierop in 't veld zynde gaan liggen flaapen, door fpanningen m den buik, loomheid en zwaarte in de boenen, aangedaan; welke toevallen wel ras fpoedig toenemende, door zwelling van den buik moeilykheid in de ademhaaling, en traagheid in de armen en beenen gevolgd werden; over welke ongefteldheid hy my op den 16 July van dat laar kwam raadplegen; befpeurende ik al ras byzonder uit de golving in den buik, dat er eene vochts verzameling plaats hadt, en daar er zich ook eenige tekenen van faburra in de eerfte wegen vertoonden, fchreef ik een openenden en zagt purgeerenden drank voor, en liet hem vervolgends, viermaalen daags, telkens vyf greinen Her ba Digitalis, pre purpureo, met eenige greinen Sal. Polychr. en wat Magnefia gemengd,%eoruiken, door welk geneesmiddel; na verloop (ran veertien dagen, de pisloozing aanmerklyk jegon te vermeerderen, en de buik te Hinken k vermeerderde elke dofis met een grein Digi. alisi en na eenige weeken kreeg de Lyder zyne roorige gezondheid terug, zoo dat hy my in den  ( 249 ) den volgenden Winter meermaalen ontmoet zynde,. betuigde, nimmer eenen zoo goeden welftand genoten te hebben. Dan, in den daarop gevolgden Zomer van het jaar 1797 kwam hy, na eenige dagen zwaaren arbeid in 't gras-veld verricht te hebben, my klagen, dat zyn buik wederom begon te zwellen, en de ademhaling hem zeer moeilyk viel. Ik ontdekte , dat er andermaal zich veel vocht in den buik verzameld hadt, en nam, na dat hem de eerfte wegen door een zachten laxeerdrank gezuiverd waren, andermaal myn toevlucht tot 't geneesmiddel , (Digit. fl. purp.~), van 't welk ik in den voorigen Zomer zulk eene heilzame werking ondervonden had, en waarvan de pisdryvende kracht my als toen nader zoo duidlyk was bevestigd geworden. . De buikzwelling begon , niettegenftaande het yverig gebruik dezes middels, hoe langer hoe meer toeteneemen, de* Lyder werdt wankleurig, en geraakte wel ras tot alle werkzaamheden en bewegingen buiten ftaat. De vochts-verza. meling vvilde voor het. gebruik der krachtigfte in- en uitwendige geneesmiddelen niet zwigten, en vermids hy zoodanig benaauwd en opgezwollen .was, dat het gezïgt van den buik de om. fTaiïders verbaasde, befloot ik, daar de krachten nog toereikende waren, tot het inftituëeren van de Paracenthefis abdominis, 't welk door den Chiruïgyn D. PJ.'yan Eek, met obfervantie van alle de regels der konst, zonder dat de Lyder onder die bewerking eenigszins flaauw of mislyk werdt, in myn byzyn op den 14 Augustus 1799 veiricht werdt. De hoeveelheid van het ontlaste vocht bedroeg ruim dric-en-vyftig Medicinale pinten, en er hadt nog geene volkomene vochtsontlediging plaats, waartoe wy, uit vrees voor flaauvvtens en fpoedig verlies van krachten, niet wilden befluiten. Ik raadde den Lyder eene geregelde levenswyze aan, en liet hem mixturen, beftaande dit amara tonica, refolventia met gedestilleerde wateren van Mentha, Fceniculum en diergelyke gebruiken; de buik werdt behoorlyk onderlieund , en eenige reizen daags met eene penetreerehde zalf gewreven; dan er verliepen niet veele dagen, of de zwelling begon al ras weder toeteneemen, zoo dat wy op den 29 Augustus van dat zelfde jaar, op zyn dringend verzoek, andermaal de bovengemelde konstbewerking bewerkftelligden; door welke toen, obfervatis obfervandis, byna veertig Medicinale pinten helder vocht ontlast werden, zonder dat de Lyder er eenigermate kwalyk door werdt aangedaan. Al ras daarna nam de zwelling allengskens en fpoedig weder toe; de Lyder werdt mistroos¬ tig, en verkoos geene geneesmiddelen langer te gebruiken. Op het einde der maand September, toen de buik wederom eenè ontzettende zwelling verkregen hadt, fmeekte hy my, om ter zyner. verlichting nogmaals de Paracenthefis te doen inftituëeren ; ik was des wegens huiverig, om dat zyne krachten aanmerklyk begonden te verminderen, en ik ook begreep, dat deze konstbewerking niet dan'eene zeer kortftondige verlichting konde te weeg brengen; evenwel, de ongelukkige en goedaardige 'fiyder haalde my over, en men tapte hem ruim dertig Medicinale pinten helder vocht af, waardoor hy meer dan de voorige reizen werdt aangedaan. Men durfde, myne huivering gezien hebbende, my de vierde konstbewerking niet voordellen, en de voorgemelde Chirurgyn werdt er, buiten my, toe overgehaald:■• zynde er destyds, als ook nog éénmaal daarna, volgends naderhand aan my gegeeven bericht, te zamen ruim zestig pinten afgetapt. Zedert dien tyd heb ik bericht ontvangen, dat onze ongelukkige Lyder, na'dat de buik wederom verbazend uitgezet was geworden, in het begin der maand January 1. 1. overleden is. Het blykt dus uit deze waarneming, dat den opgemelden W. B v. binnen den korten tyd van ruim drie maanden, (zynde de laatfte konstbeweiking in het laatst van November gefchied) de zoo aanzienlyke quantiteit van ongegeveer honderd drie- en -tachtig Medicinale pinten vocht uit de buiks-holligheid is afgetapt, zoo dat het my voorkomt, dat dit geval wel onder de, door den Lector van Wy, medegedeelde waarnemingen; zoo van hem zeiven als van anderen, mag gerangfehikt worden, en dit is de reden, waarom ik u verzoeke, dezelve in uw Dagblad te willen plaats geeven. lk ben, met achting, Uw getrouwe Lezer H. VAN DEN BoSCHr Wageningen, den 19 February 1801, li 3 JBO~  •C 250 ) BOTERKARN-van eene nieuwe Inrichting. {Medegedeeld door C. Harland in het Commercieel, Agricultureel en ManufaSlureil, Magazine, met eene afbeelding^) men. De Spil, zich bewegende ln de-groef van het hlandvatzel, maakt de draaijende 'beweging van de Ton zeer gemaklyk. Door proefnemingen blykt het,,dat, indien de Ton vastgezet is, en de As^ binnen in het Vat geplaatst, en aan dewelke de Karnkleppen zyn vastgehecht, daarin ronddraait, alsdan de Boter veel fpoedker wordt gaar gemaakt. De vernuftige Werktuigkundige, wiens uitvindingen wy thands behandelen , heeft thands eene Karn, op deze wyze veranderd, onder handen. Eene verbetering in liet bewerken van de verticale, (recht op- én nedergaande) beweging van de gewoone Karn, is ook in deze plaat afgetekend. Het Dryfwiel en de Spil zyn daarby aangebragt, even als by de andere foort, en zy doen in gelyken graad dezelfde weldadige uitwerking. Wanneer wy in aanmerking neemen, dat de meeste Boter, by kleine hoeveelheden, gemaakt wordt, en dat de verticale beweging van de gewoone Karn zoo ondraaglyk vermoeijend is, konnen wy zeker het in gebruik brengen van deze uitvinding als van zeer veel gewigt rekenen. Wy erkennen, dat wy eene groote overhelling hebben tot de zeer goede, zoopnaamde vrouwen-, 0f de gewoone Huisrü'-j ^ indien de Ton-karn naar evenredigheid beter was bevonden, zoude, naar onze gedachten, de Karn van het oude en gewoone naakiel reeds voor lang tegen deze vcrwisfeld :yn geworden — De ftylen, waarin de rechtftan. hg bewegende Karn ftaat, moeten tweemaal zoo ang zyn als de Spil, welker einde vastgemaakt s 111 de groef van het Handvatzel. — Dezelfde oeftel kan gebruikt worden, om onderfcheidene loeveelheden Boter te maaken, enkel door het )laatfen van eene grootere of kleinere Karn op iet onderftel. F Er blyft ons nog over, dat wy het Publiek, ;oo naauvykeurig mooglyk, onderrichten van len meerderen prys , waarop deze verbeterde Urn komt te ftaan. Eene Ton-karn, waarmede aen vier dozyn (dozen) Boter maaken kan, kost rewoonlyk 3 & IO fchell. eng. en de verbeterde , é- 5 icnell. De gewoone Karn in onze plaat rgebeeld,met den daarby behoorenden toeftel , zal e£ 2 Ichell, kosten, om in ééns 8 pond Boter 2 maaken; 3 3 fchell., om 12 pond te maaen, en zoo naar evenredigheid. Als de Boter, oor deze meer geraaklyke wyze van bewering, eigenhandig door de huiswaardin kan gemakt worden, zal zulks binnen weinig tyds de leerdere kosten, daaraan befteed, vergoeden. De uitvinder en maaker van deze Boterkarnen ' C' Har'^^ N°. 163. Ftnchftreet, i "NA* "Wy bieden onze Lezeren aan tene fchets van verbetering in de manier van werken jnet de Boterkarn. De moeilyke rechtftandjge of yerticale beweging van de gewoone Karn, en de onhandig draaijende beweging van de Tonkarn, worden hierdoor onnodig "gemaakt, en vervangen door eene zeer gemaklyke handgreep, '. zeer veel gelykende naar de behandeling van de gewoone Pomp. Door aan deze Karn, waarvan -wy de afbeelding hier boven plaatfen , een . Dryfwiel te voegen, wordt de fchiftina der Sloom voorzeker op eene meer gelyke wyze \ daargefteld, en hierdoor wordt de Boter volkomener van de Wey afgefcheiden. Allen., wien de uitwerking van het Dryfwiel onbekend is, zullen by de minfte behandeling van hetzelve, j lpoedig deszelfs goede uitwerking ontdekken , r zoodra zy met de werking van het Handvatzei t ophouden; in dit geval toch zal de K:trn (met f, eene trapsgewyze bewegingsvermindering) voord- 3 gaan, nog eenigen tyd van zelf te werkjfn. De Ton-karn, (waarvan wy de afbeelding r hebben achtergelaten, als minder gefchikt voor ' onze Landgenooten, die zich veelal by liet oude nouden) wordt bewogen door tusfehenkomst van i van een vergroot Wiel , ten einde deszelfs l ai te geweidlge beweging eenigszins te ftrem-  C *5* ) A D V E R T E N T I E N. By M. de Brüyn, in dè Warmoesftraat te Jmfleldam , is gedrukt, en ook alöm bv de Boekhandehars m de Bataaffche Republiek te bekomen: Kleine Catechismus voor. Eenvouwigen, om in een kort biftek eene Belydcnis afteleggen, voldoende om ah Leden der 11 r r v or m d £ Kerk aangenomen te worden. Wy hebben veele en onderfcheidene Cathechismen; maar een diergelyke, als bier, in een klein Stuk-jen .van flechts één vel, of omtrent zestien bladzyden in klein Octavo, aangeboden wordt ontbrak ons nog, Het bezcf hiervan, en tevens de noodzaaklykheid en groote nuttigheid, om zulk een kort, doch 111 allen gevalle voldoend, opftel der onöntbeerlykfte waarheden van den Chnstlyken Godsdienst te hebben, wekte niet alleen de begeerte van eenen zeer geachten> Lee;aar der Hervormde Kerk daarnaar op, maar bewoog hem ook, om zelf zoodanig eenenKiemen Catechismus-zvmm te brengen. Dezelve verlchynt nu, hoewel tot zyn byzonder "gebruik en gemak opgefteld, ten algemeenen gebruike in openbaren druk, met Kerklyke goedkeuring WeL verre, om door dit Böekjen aan lustloosheid tot onderzoek der waarheden van den besten er zuiverden Godsdienst het minfte voedfel te willen geeven, heeft de Eèrw. en bekwame Opfteller (die, om reden,, zynen.naam liefst niet terftond heeft willen ontdekken) hetzelve met het besteoogmerk-, gefemeyen. Hy heeft het gefchikt ten nutte van zoodanige eenvouwigen, het zv dan oudenhof jongeren, die of nier lezen konnen, of, ai konnen zy lezen, geen of weinig geheimen 1 hebben*, en de nocuge vermogens misfen, om de waarheden van den Godsdienst uitvoeriger te • leeren verdaan; maar die, 4es»iettegenftaande, zeer, begeerig zyn, om, door het doen van Beiydenis, niet alleen de genoegens en voordeden, aan het Lidmaatfchap verbonden, maar ook het H. Avondmaal te konnen en mogen genieten. Voor de zoodanigen is-het ingericht Het geheele Stukjen beftaat flechts uit 26 korte Vraagen eit--Andwoorden , zoo klaar'en duidlvk voorgefteld, dat zelfs de mmstvatbaren dezelven begrypen konnen. Schoon zV geheel alléén nn • zich zelve gebruikt konnen worden, als bevattende al het geen, hetwelk tót het doen van Belydeins tot Leden.der Hervormde Kerk volftrekt noodzaaklyk is; konnen zy echter ook, naar de gefteldheid der geenen, die Belydenis zullen doen, tot eene bekwame handleiding dienen, om od eene gemaklyke wys verder uitgebreid te worden: waartoe men daa dezen Kleinen Catechismus allen Leeraaren der Gereformeerde Kerk» vooral ten platten lande, als-een allergcfctnktst voorbeeld deinavolging overwaardig, op de beste wys mag aanptyzen..— Voords is dit kleine Stukien zeer be. fcwaam, om door.meer* gegoede lieden by getallen genomen, en aan zulke behoeftigen, die tevens ' diergelyke eenvouwigen zyn, als.die, voor weken deze Kleine Catechismus opgefteld is, met vruSrt medegedeeld «e worden, - ptrPrys van dit nuttig Stuk-jen is Hechts a ftuivers. Geene Exemplaren worden voor Echt erkend, dan,met het Vignet M. D. B. op den Tytel voorzien,/ uupuien . ' MARKTf- NATIONALE LOTEilYEN; lm dè derde m :vierde Week van de Zesde.of, hiatde. Clasfe der. 92de Gen er aht ei ts nu Bataaffche Lotehy, welke-op Maandag den 2,Jen Pebntiary is beginnen té trekken, zyn verder uitgetrokkende volgende Nos. en voorname Pryzen: • • • Lyst, No.-13354 raet ƒ iooo:«- 2192 ~— * _ iooo:- . . /pfle Lyst. No. gó083 — = | ' 3000: Prasmie. • Wpj -— s éc.020:' 1 ■ • 36932 ■= 3300:- Prannie. ■ 23893 -— ' icoo:- 41./0 Lyst No, 26562 » gcco - \ljie Lyst. No. 16775 •— - iooq:- l 404-—— ~ looó:. 43/?e Lyst. No. 34204 — = 1000:1302 —- * icoov.. ■ 7563 3 1000:- ,„ . t_ AT 3<*Sft — 9 1000:45//0 Lyst. No. 17001 — s 1000:- . löuoa ; l 17675 « iooo:. efifle Lyst. No, 28775 — s: rooo:- 20208 —-. = . 1000: • 47./?* Lyst. No. 21675 -»—s- ïooo:- "JfP3 * iooo:- ii r !T — 125°=' ihfle Lyst. No. 20211 -—■=• iooo:- , . 20470 * ' 1000:- 11891 — = 1000:- 39698 — s 10,000 :-Pi'jemie» Vierde Week. 49?' Lyst-," No. 37727 — « -iooo:-- , SOfle Lyst. No. 41137 — = 1000:- 21327 — * 1000:-  MARKTPRYZEN van KOOPWAAREN en LEVENSMIDDELEN. Te Amfterdam, by C. COVENS, Boek- en Kunstverköoper op den Vygendam. GRAANEN, enz. Te Am-Sterdam, den 2 Maart. ' • gg'Tarw. Voorl. Roode per L. 3 20 a 400 Witte . . 3508400 Gronden Old. . . 2808300 Voorl. Gron. en Old. Roode 280 a 300 Friefche .... 2Soa300 Zeeuwfche . . . 3003380 Vlaamfche, Roode 3003400 witte 300 a 400 Rngge. Bovenlandfche . 2508270 Brab. en Vlaamf. 2503270 Gedroogde . . 27oa;oo Garft. Voorlandf. Winter 170 a 190' Friefche dito . . 1703190 Gron. en Old. Winter 170 3190 Zeeuwf. en Ov. Wint. 170 a 190 dito Zomer . . . 160a 180 Étaver. Brouw- . . . icoaiio Witte Voeder-- . 75a 90 Boekweit. Vóorlsndfche . 60a 65 Amersf.en Gooif. 60 a 65 Paardeboonen . ... 38 c? Te Dordrécht, 26 February. Tarw.Nieuwe Zeeuwf. per L. Beste nieuwe .. » 3603.400 Gemeene . . ." 200 a 3 30 Blaauwe .... 2003336 Zomertarw . . 2003300 Rogge. Zeeuwf. en Inl. per Z. Br. VI. enBov. per L. 2403 250 . Garst. Zeeuwf. en Ov.Zom. 32 340.-^ f dito Winter . . 37 a 42 Spelt, Nieuwe, per Last 15 a 2$ Haver. Inlandfche Brouw 20328 . dito Pasrdevoer I2ai8 1 Boekweit op 140 fg wigt 60 Paardeboonen nieuwe ; 33 a 34 Te Rotterdam, f*) Tarw. O ude Zeeu. per Z. Z. . Nieuwe dito . Gemeene dito . Boekweit. VI. 154$perL. "1 Brab. op dito. j K'lei zonder wigt Garst. Winter per Hoed Zomer dito . Rogge. Zeeuwf. N. . . Haver. Zeeuwf. Brouw, dito Voeder Graauwe Erwten per Z. . jV. Witte Erwten per Zak N. Blaauwe dito per dito Witte Boonen per dito Paardeboonen, per Last . Te Haarlem, den 2 Maart. Rogge, per' Z.ik . . . f jo:- Haver. Voer- ... - 3* a 4 „Beste . . . - i ; (*) Geen Rott. Marktlyst onv. ' Garst. Voer - 5^ a 5§1 Beste - 6 Paardeboonen .... - 6 Duiveboonen Groen Erwten .... - I Te Utrecht, den 28 February. j Weit. Witte nieuws . . 20! a 2,2 Roode oude . . . i8ia 20 Nieuwe dito . . iófa 18 Kogge i2§a 13 Boekweit 12^3 13J Garst. Winter .... 9|a $f 1 .' Zomer 7ia '8i I Haver 437 Oupucyners. Groote . . .' Middelfoort . Kleine ... 14 a-15 jraauwe Erwt. Groote . . . Middelfoort Kleine . . 15 a 17 ' Ongelezene 14 a 15 I Groene Erwt. Groote . , 20 a 21 Middelfoort dr. 1.8 a 19 Kleine zuivere 17 a 18 Ongelezene . 14 a 15 Witte Erwten . . . . 15 a 15I Paardeboonen 9 a 9! ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN en KOOPWAAREN. Geraffineerde Suikers enz. te Amsterdam den 2 Maart, en te Dordrecht den 2 Maart. Candybrooden 37338? 37 a38 § Poeijerbrood. 34 a 35 34 a 35 Rqffinaden 30 a 31 30 a 31 Melisfen2fë 2,\a 28§ 28 a 23i dito 3 f8 2\\a 27! 25|a 27 Lompen . . 23§a 244 23Ï.3 24 Stampfuiker 22! a 27 Basterden . 15^3 21L is|a 2i§ Cand. Best Wit 37 a 39 . , Gemeen dito 31 a 3$ j Bssterd dito 1 si a 21J > 245 a 40 Geel dito 262a 30 r Bruin dito 23^3 24* -1 ' Syroop. Bruine 70 a 71 g] 75 a 74. Te Dürdsücbt enz. Vlasjen. Ruu we per Steen 34a52ft. Meekrappen . . . . Styfjel. te Amfterdam. . f 30 a 31 Koolzaad. Inl. en Zeeuw. te Amfterdam ƒ' 82 a 87 te Dordrecht te Rott er d. pr L. Hennipzaad. te Utrecht Zaailynz.teDord.pr.nl. 120 a 136 Olyè'n. Raap-p. Aamr"8oi Dord. 84 Lyn- . . -72§ 743 76 Hennip- . - 765 Raapkoeken, per 1000 te Dord. 76 gl. Lynkoeken. ■ 11 o a 115 Tabak, Inlandf. te Amft. ƒ 12 a 44 Carotten . . ..- 42 a 48 DRINKBARE WAAREN. Moutwyn., te Dordrecht . . i3r|o£ te Amft. per Asm 65a67ècC te Schied. de 30 V. iiJoC Genever. te Dordrecht . . . I2je£ te Amft. pr. Asm 67a68jcC te Schied. de3oV. . I2§c£ ! Z U I V E L S. Kaas. Leydfche 't Schp. ƒ 42 a 44 Stolkfche . . . • 22 a 30 Edamf. Roodkorst van io en 20 fg. . - 27 a 30 dito vsn 4 fg. ...» 27 3 29 Frief. Kruidkaas . - 28 a 32 Boter. Delftfche . .. - 46 a 48 Leydfche . . . - 44 3 46 Friefche GrasbóW - 37 a 39 Stalbot. - 28 a 30 te Leeuwaarden . - a 23 te Sneek ... - a 23 op de Lemmer . • a 25 BINNEN- en BUITENL. EFFECTEN, den 2 Maart. Bat.Rel~. losb.1800. 4pCt.98ia 99 1801. — 88 a 89 1802. — 78 a | r 1803. — 69la 70! — 1804. — 6"4§a 65§ Na den Vrede . . — 50 a 50! j Geforc. 1795 en 96. 2|— 39 a i Vrywill.Negot. . 5 — 63èa 645 Heffing, Apr. 1800. 3 — 45 a § N.Schuldbr.(Uitl.") 5 — 71 a 7i§. —— (dito)r 4 — 62 a § (dito) 3Ï — 55 a 55J • • 3 — 44|a 45? Gelderf. fchaev. . 4 — 46|a 47! Brabandjche dito . 4 — 46ia 47 Oblig. Rusland . 5 — 82|a § —'■ Weenerbank. 5 — 70 3 71 i dito . . 4 — 62. 3 63£ Pruis/en . 5 — 101 a i Deenj'. Toll. 4 — 94fa 95I —— 7.weeden . 5 — 94 a 955 Spanjconv.y8.5 — 78|3 79^ - dito . .' 3i—:. 57ia 58 Amerika .5 — 97la 98 dito . . 4 — 89|3 % dito met Pr. 4 —100 3 % Keizerlyke Coupons - — 62^3 02| Franfche Infcriptiën 5 — 56§3 57 EjEleknrankgeld. 984a 99  N°. 188. 11 Maart i8oi< OECOIOMISCHE COÜE.AIT. TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE, NYVERHEID, KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN, TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN, 4^ OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. Beschouwing van den tegenwoordigen Staat der BRIT» SCHE MARINE. - . :-: !-' • ! •:.•]' sh; ; ■ ii (^Vervolg van N°. iS6>. bladz. 259.') Omftreeks denzelfden tyd opende de Koningin dit gebouw voor een grooter aantal Zeelieden , en was op middelen bedacht om deze ftichting in ftand te doen blyven. Ten dien einde onttrok zy alle Zeelieden, zonder onderfcheid , raaandelyks de gemelde 6 Pence. Om dertusfchen wicrdt deze verordening van eenige Onderdaanen. der Kroon , en inzonderheid 'in Amerika, hecht nagekomen, dewyl zy in. algegemeene uitdrukkingen vervat was, of dat men zich bevoegd rekende om geen acht daarop te flaan. Maar George II. benam hen. alle gelegen; heid tot uitvlugten, terwyl hy reeds' in het tweede jaar zyner regeering uitdruklyk verklasrde' dat alle Acten wegens .het aftrekken der 6 Pence, die tot 'onderhoud . des: Hospitar.ls te Greenwich befternd waren,' alle Zeelieden, Onderdaanen. des Ryks, op alle Eilanden en in de Coloniéh in Amerika zonder uitzondering be-j trofFem; maar ook tevens verordende hy dat ieder Matroos, die ■ op een Koopvaardyfchip in gevecht tegen een vyand of zeerover gekwetst was zo wel in dit Hospitaal zou aangenomen! worden, als die op de Koninglyke Vloot gedierd had, nogthands waren er, inzonderheid Kapeis, die deze betaling wisten te ontduiken. In het jaar 1745 belette het Parlement hen zulks, door eene /'.ere, getyteld: Acte tot geftrenger invordi-\ ring van zekere, fchatting, tot ondcrjltuning van het Kuninsjyk PJospitaal te Greenwich. Be! alve wat het bovengemelde opbrengt , IV. Deel. . . ; geeft ook het Parlement jaarlyks io,oco P. Sterlings ; daarby nog aanzienlyke geldboeten, die deze flichting toegelegd worden. Dit is de. eenige aanmoediging niet die men in Engeland den Zeelieden gegeeven heeft. Alle Schepen dezer Natie, die in Portugal, Spanje en. Itffpc ankeren, betalen een recht, voorrecht te geeven om uit den Theems het Zand ! en Keigruis te nemen, dat de aldaar ten anker 1 liggende Schepen tot ballast gebruiken. De nieuw gepreviligeerde'maakte naauwlyks 1 gebruik van deze vergunning, of zy wierdt hem 1 door het Drieéénheidshuis gerechtelyk betwist, e De Koning, die meende dat de zaak niet ten I zynen voordeele mogt uitvallen, zocht het ver- jicbil byteleggen,, en gaf de Broederfchap hare oude re^-rjn terug. • Toen Jacobus ït. den Throon beklom, verzocht de Broederfchap hem eene Bevestigings-Acte. De Koning verleende deze 1684, eu beval nadruklyk hoedanig hare Conltitutie en Policie tuoest aanjiemeikt worden. J)e (lichting beflaat uit oude- en jonge Mannen, (Mdermen and Toungmen.) De eerften zyn «ïj doch het getal der laatften is onbepaald, fiun Beftuur beftaat uit 1 Meester, 4 Oppasfers en 8 Adfiflcnien, die alle jaaren gekozen en" uit de Aldcrmcn genomen worden. Voorheen kwamen de meeste zeezaaken voor hunne Rechtbank. Schoon zy tegenwoordig voor het gewoon Gerechtshof moeten komen, krygen zy nogthands zomtyds zoodanige Procesfen, en men.berust by het door hen gevelde vonnis; bovendien zend de Admiraliteit hen dikwyls zekere Procesfen om deswegens hun advis intenemen. Vermids zy de Tonnen enz. plaatfen; de Baaken bezorgen, enz.; plegen zy dikwyls langs de kusten te reizen, en alles optenemeh, de Zandbanken te keren kennen, derzelver veranderingen en alles wat voor de Zeevaart van belang is , waartenemen. Zy deden dit zomtyds uit eigen beweging, dikwyls ook op bevel des Parlements, des Admiraals, of der Commiifarisfen van de Vloot, Het Drieéénheidshuis bezit het uitfluitend voorrecht om Lootfen voor de Schepen te leveren, die den Theems en Medwav in- en uitzeilen willen. Het is bevoegd om afle febikkingen te maaken die het bevorderlyk voor de Zeevaart ïn^ dienftig voor de Zeelieden acht. Tot het jaar 1716 waren de rechten van het Drieéénheidshuis, ten opzichte der Loots- en Ballastzaaken, nog op geen vaster voet. De 'ange gewoonte was het"eenige waarop zy geijrond waren. Eerst in het 3c jaar der regeenng van George 1. bepaalde het Parlement dat geen Loots een Schip van Den-er, Deal en het Denicn Eiland in den Theems of Mcdway brengen nogt, dan 11a alvorens door het Drieéénheids[nftituut geëxamineerd en tot medelid aangenonen te zyn. Eerst 4 jaaren daarna kreeg het >olmagt fchikkingen over zaken, die zyn gebied >etruffen, te maaken, en wei met den Gbuverleur der 5 HavensHet Dneéénheids-lnftituut te Deptford-Strand reeg in 1732 de nader bevestiging zyner Priviïgiën ; en het volgende jaar kreeg het door ene wydlopige Acte het recht om de Schepen allast te leveren. Ingevolge hiervan moeten de Scheepskapitei- nen,  C 255 ) neri,die Ballast nodig hebben,zich aanzet Comptoir vervoegen ten dien einde opgericht. De '"Ligters, welken de Ballast aanbrengen, worden vooraf gemeten. Men onderzoekt hoe diep zy in het water gaan, en bemerkt aan derzelver voor- en achterdeel hoe veel dit op ieder &j ton last bedraagt. De Broederfchap mag zich op ftraffe van 10 P. Sterlings van geen andere Ligters bedienen, dan die, welken gemeten en afgetekend zyn. Op dezelve draf mag ook niemand het teken uitwisfchen. Wanneer de Kapiteinen denken dat de tekens niet richtig zyn, dan konnen zy op nieuw laten meten. Zyn zy goed, dan moet de Kapitein, zo' niet, dan moet de Broederfchap de kosten betalen. De prys van den Ballast wordt volgends de geiteldheid des Schip3 geregeld. Men kan ook,tegen pennisGe,als Ballast, Sfypïleenen, Asch, Mist enz. innemen; maar zulks moet aan het Drieéénsheids-Comptoir aangegeeven en ééne Pence per ton betaald worden. By overtreding vervallen de laders in eene boete van 5 P. Sterlings. Alle Schepen hiertegen, die, als Ballast, Baklteenen, Tegels, Kalk enz. innemen, dat verkoopbare waren zyn, betalen daarvoo geen belasting. {Het overige in een volgend N°.) Zevende Uittreksel uit H A LLER'S MEMORIE over de FINANCIËN der Fransche Repu bliek. (Vervolg en Slot van N*. i8d. bladz. 338.) Budget op Staat van Ontvang en Uitgaven van het Fransch Gouvernement, voor de gewoone en buiten gewoone BEhoeften van het Jaar IX. (1800—1801.) Inkomsten. t. Belastingen, bekend onder den naam van Onmiddelbare (Contributions DircclesJ) De Grondbelasting behoort van nu af aan van 210 millioenen, gelyk zy was, gebragt te worden op 180 millioenen ..... 180,000,000 Die op perfoonen, roerende 1 goederen en verteeringen f te verminderen van 40 millioenen , tot op 25 milh 25,000,004 De Patenten, in plaats van 18 a. 20 millioenen, op de voorgaande Staaten gefteld, nu te fchatten op flechts 15 millioenen . . 15,000,000 Voor dezelfde belastingen, allen te zamen, te heffen in de Nieuwe Departementen, aan den Linker-Rhyn- oever 10,000,000 230 mill. a. Indireéte Belastingen, die reeds gevestigd Het recht van Regiftreering, (mids getemperd wordende , en op onroerende goederen niet hooger dan 3 a a'pCt. gelegd, en ten aanzien der roerende goederen aan een zeker Maximum onderworpen) behoort te worden gefchat op ■ ten minfte 75 millioenen . 75.000,00» Het Zegelrecht , dat der Griffie en der Hypotheeken , gefchat volgends het rapport van Arnould van 24 Ihermidor, An 7. — 30 millioenen 30,000,000 De Posteryën 8 mill. 8,000,000 Loteryè'n 6 mill. 6-ooo,cco Tollen 8 mill. 8,000,000 ! ■ 22,000,000 Belastingen op Rydtuigen, Kruit, Salpeter, enz. enz. 3,400,000 3. Zulken, die in de plaats diende gefteld" te worden van de verminderde lasten op roerende en onroerende goederen. Op de Zout-Fabrieken , tegen 2 Pud het zwaar pond . 25.,000,000 de Tabak . , . 10,000,000 - — — het inkomen der Poorten, te Parys . 24,000,000 en iii andere gruo- te Steden . . . 10,000,000 4. Opkomften der Domeinen. opmill. Van de Nationale Bosfchen, Hechts gefchat op 18 mill. 18,000,000 Van de nog onverkochte * Do'  X *g6 ) Domeinen , door Lacosts gefchat op ló,COO,000, Van de Züutmynen en Ca- naalen , door denzelfden gefchat op 6,000,000 ——- 40mill. Totaal der gewoone inkomftën 46901111. 5. Hulpmiddelen, ter beftryding van de buitengewoone uitgaven ,'des IX Jaars. a. 't Geen overfchiet van de gewoone inkomftën, na aftrek der (gewoone uitga-: ven. :— 74 millioenen .' .* 74,000,000 " ' b. 't Geen overblyft te ontvangen van de reeds gevestigde , of nog intevoeren Borgtochten . 15 mill. . 15,000,000 c. Belasting op-sDeuren en Vengfters 15,000,000 d. Eene tiende verhooging der direcle en indirecte, belastingen voor Oorlogskosten 35,000,000 e. Onderftand der Bataaf- fthe Républiek . ... . . 18,000,000 ƒ. 't Geen nog te innen is van de achterftailige Contri- ■ butiè'n én reeds verkochte Domeinen (*) 100,000,000 ! 257mill. Uitgaven van het Jaar IX. i. Gewoone. Voor den Oorlog .... 130,000.000 Voor de Marine . . . . 70,000,000 200 mill. KB. Voor 1.789 waren deze beide relpeft. te zamen gefield op 135 mill. Andere gewoone uitgaven, behalven de Interesfen der Nationale. Schuld. 80 mill. De jaarlykfche renten , het zinkend Fonds daaronder gerekend (f; . . 115 mill. Totaal der gewoone uitgaven voor het Jaar IX. 395 mill. (*) Men heeft dit een en ander flechts op een' zeer laagen voet gefteld, hoewel in het 7e Jaar, volgends een rapport van Amould, het achterftallige der Direcle belastingen over d'e jaa'ren' 4; 5, 6 en 7'alleen reeds omtrent 300 millioenen bedroeg. (t) Vermids er nog geen nadere' opgave is, befaalt Maller het Tiers Conf. op 70 millioenen rente; de rentes pnvifoires öp ^Iditef;! en de achterftallige fchulden ©p> ee-n(;Capitaal van z è, 300 .millioenemcfï fi H, "li Overfchot van de gewoone inkomftën .... 74 mill. Geeft eene gelyke fom. 469 mill. • 2. De Buitcngewoone uitgaven van 't Jaar IX. ^ konden niet békend zyn, als af hangende van'de al of niet voordduring des Öorlogs, doch men fehat, ter beftryding daarvan, zelfs by 't.voordduren des Oorlogs, eene fom van 200 millioenen genoegzaam ; terwyl de buitengewoone hulpmiddelen, hierboven opgeteld, 257 millioenen aan de hand geeven. Algemeene aanmerkingen. 1. Men heeft in de opgave der gewoone inkomftën. niet gewaagd van 't Pasfafregeld of Wegen Straatgeld, als moetende dit alleenlyk befteed -vorder, tot herftel der groote. Wegen. 1. ^Jflèhoon het niet mooglyk zou zyn, de nieuw voorgeftelde belastingen oogenbliklyk in werking, te. brengen, diende men- daarmede allen ipqcd te maaken, en.de vermindering der overige lasten .metste, dpen plaats, hebben dan na dat men de nieuwe belastingen - hadt begonnen te heffen;, '..v.:1tó-s. r.;, »«hnt,'j.«. . * 3. Men 'zou nog tot de inkomftën van den Staat hebben konnen„brengen de afkoopbaar verklaarde renten, en die grondlasten, w;lken nu wel flaapen, als fchynbaar mc-t het Leertftelfel vernietigd, doch die niettemin eenen anderen oonprong hebben, en volmaakt gelyk ftaan met een gewoon eigendom. Men'kan de renten van dezen aart fchatten op 15 millioenen, verbeel- • dende een Capitaal van 300 millioenen. 4. De inning van 't achterftal der contribuuen en kooppenningen der Nationale Domeinen kan een ryke hulpbron worden voor de Kas van den Staat. In dit ftuk verdient Necker met roem gemeld te worden. Hy zorgde fteeds dat de Maat eene ruimë Kas hadt, en hierdoor is de Republiek onafhanglyk van anderen, tërwyï ty beter gediend wordt, en 25 pCt. goedkooper hare benodigdheden aanfehaft. oco;cv-'.o'bi ..... n^i&cUitm sbunxn tnr. - ic tfd II. OE-  C Z57 ) II. OECONOMISCHE BERICHTEN. XIII. BULLETIN van Buitenlandsche HANDELS- en andere NIEUWSTYDINGEN. Uit de Madridfche Courant van den 28 January, 1801. De' ydele berichten en vergrootende denkbeelden, welken men alöm verfpreid heeft, over de verwoestingen door de laatfte epidemiën te Sevilliai van den 23 Augustus tot den 30 November 1. 1, aangericht, hebben de Stads-Regeering doen beftuiteh', eenen naauwkeurigen algemeenen ftaat optemaken, van het groot verlies , hetwelk derzelver bevolking ondergaan heeft, ten. einde de publieke opinie te vestigen op een punt, hetwelk, reeds genoegzame ongelukken te weeg gebragt hebbende, niet noodzaaklyk is, vergroot te worden:- uit deze berekening blykt het, dat het getal der fiaditöfFcrs, door deze ziekte omgekomen, beloopt op 14,685, onder welke waren 11,013 Mannen en 367a Vrouwen ; — het getal der zieken heeft bedragen 76,488, en de geheele bevolking heeft uit 80,568 beftaan. Gedurende de ziekte zyn er 1101 perfoonen uit de Stad gevlugt. — Gedurende het eerfte tydvak der ziekte, naamlyk van den 23 Augustus tot den 30 September, op welken dag de ziekte door 4e geheele Stad verfpreid was, zyn er 2500 lieden overleden; in.het tweede tydvak tot den 24 Oclober, toen de ziekte het efgfte woedde, ftieVven er 8151, en gedurende het laatfte tydvak van dien dag tot den 1 December , wanneer de ziekte "verklaard wierdt opgehouden te zyn, zyn er 3428 omgekomen, —' Hieruit blykt, dat in de dagen, welken het 'tweede tydvak uitmaakten, 2829 lieden meerder,! dan in de 78 dagen der beide andere tydvakken, overleden zyn. { SCHOOLBERICHT. t ■ ' %'\ iït -?S? :-f»t'. 3>{,(.'•» ftóib tui "au Lochem, den 13 February 1801. Nadat dezen morgen , door het Gemeente-! Beftuur en verdere geasfumeerde kundige Bur¬ gers, een naauwkeurig Examen was gehouden jover de Nederduitfche Schooljeugd alhier, uitI maakende een aantal van meer dan tweehonderd i Kinderen, waarvan zeer veele uitftekende blyken van hunne vorderingen betoonden, zoo in t Leezen, Schryven als Rekenen, wierdt vervolgends nadenmiddag een aantal van zestig Eerepryzen onder de meestgevorderden uitgedeeld. Zynde deze plegügheid met toepaslyke aanfpraaken geopend en belloten, en tusfchènbeiden door gezang en Orgelmuziek veraangenaamd. NATIONALE LOTERYEN. In de vierde tn:vyfde Week van de Zesde of laatfte Clasie der 92'ie Generalitcits nu Bataaffche Lotery, welke op Maandag den 2den February is beginnen te trekken, zyn verder uitgetrokken' de volgende Nos. en vdoqname Pryzen; 55/le Lyst. No, 36715 met/' ioco:- 41289 r~- = ioco:* 55/?fi Lyst. No. 36409 ■—- = iooo:- - 21369 * 1000:- 14119 — = 1000:- 56/te Lyst. No. 6406 — = ïbeo:- 15875 —_ - icoo:- 10113 —- * 1000:- tffle Lyst. No. 21433 — = ioco:- 42Il8 = iooo:- 3*559 — * 1000:- 28992 = 1000:- jS/ie Lyst. No. 39111 — = 1000:- 34148 = 1000:- _ _ 4i503 —■ '- 1100:- -^fte Lyst. No, 40833 = scoor-* 34607 — - cb-'oöo r- 1950 — * 1250:- 5o/?6 Lyst. No. 38526 ■— = '1000:- '19431 * • 3000:- 28219 — -~ 10,000:- Premie, Vyfde Week. "nfle Lyst. No. I 7286 — * rooo:- 8120 = 1000:- 38715 —> « iooo:'j2//.-.Lyst. No. 36021 — , 1000:- r A0,  c *5e > A D V E R T E N T I E N. By den Boekhandelaar J, van Tnom, te Leyden, is onlangs gedrukt en in de meeste Boekwinkels der Republiek te bekomen: Het Wiskundig Leerboek van G. U. A. Vieth; vertaald en met eenige ophelderende aanmerkingen vermeerdert door Mr. E,d,M>, naar den tweeden druk uit het Hoogduitsch. Een Werkje, naar het welk zoo lang reeds verlangd is, en waarin op eene klaare en bevatlyke wyze het algemeen bruikbaarfte uit de Rekenkun de, Meetkunde, Werktuigkunde en Bouwkunde voorgedragen wordt; zoodanig dat het by openbaar en byzonder Onderwys aan Leeraars en Leerlingen de allervatbaarfle en nuttigde Handleiding geeft, om door hetzelve zoo wel in ons Vaderland als in andere befchaafde Gewesten de jonge lieden, niet zonder die zoo nodige en allemuttigjle kennis voor de zamenleving en voor eigen geluk, in de Maatfchappy te laten treden, terwyl zy, die tot de hooge Studiën ongeleid worden,er onberekenbaren dienst en gemak door ondervinden zullen. ~ Dit Weikje is in Ocïavo met 8 Plaaten voorzien, tot 30 ftuivers te bekomen. NB .be Uitgeever verzoekt aan allen die onder het lezen of gebruik van hetzelve, er nuttige aanmerkingen op maaken, hem die medetedeelen, om daarvan by een nieuwen Druk crkentelyk gebruik ie maaken. De Keurmeester van de Paardefokkery in het Departement den Rhyn, doet bydezen weten aan alle die geenen, welken een of meer Springhengften voornemens zyn te houden, om hunne naamen en woonplaatfen aan den Secretaris van hun Gemeente-Beftuur optegeeven, voor den 15 der aanftaande maand April, ten einde de Keurmeester, zoo haast doenlyk, de eerfte Schouwing zal konnen doen, en zulks ingevolge de Publicatie van het Departementaal Beftuur, van den 31 December, 1799. Tiee, den 4 Maan, 1801. *** De Ondergetekende Keurmeester van Paarden, van het Departement van den Ouden Tsfcl, doet by dezen bekend maken aan de Houders der Springhenaften . dat hv zal de Keur doen: ■ ■ ■ -v 1 Op Vrydag den 27 Maart, by Jan Meueenbeld, by Zwolle, Op Maandag den 30 dito, by M. B. Sekema, te Wolvega, Op Woensdag den 1 April, by J. Luggies Nisink, aan den Anhold, Op Vrydag den 3 dito, by J. H. Heek, te Almelo, üp Woensdag den 8 dito, by G. van der Kolk, by Campen. Op alle voornoemde plaatfen te vaceeren van 8 tot 12, uuren; verders wordt elk en een iege. lyk, die er aan gelegen is om hunne Hengften te laten keuren, bekend gemaakt, dat zy op een van de vyf voornoemde plaatfen zich moeten vervoegen , • en in gebreken blyvende, zullen hunne Hengften voor afgekeurd verklaard worden. Hendrik Dysseehqf, te Itterfum by Zwolle. Commisfarisfen der Oeconomische Spysuitdeeeing, gevestigd in de Loots, in de Houttuinen, op den hoek van de Brouwersjlraat, berichten hiermede aan hunne Stadgenooten, en bizonderheid aan hunne Intekenaren en Begunftigers: dat zy, op aanzoek van zeer veelen hunner hebbende rondgezonden Billetten ter Intekening voor eene verlengde uitdeeling yan Oeconomifche Spyzen gedurende den tyd yan nog zes weekin, te beginnen met den 21 Maart, en eindigende met den 2 Mey aanftaande, het genoegen hebben gehad van te zien, dat, by de opgehaalde Billetten, door hunne edelaartig denkende Stadgenooten, ook nu wederom voor een niet minder aanzienlyk getal Portiën, dan voor de eerfte maal, is ingetekend. Terwyl zy deze vernieuwde Infchryving met dankbaarheid aanneemen, als een bewys der goedkeuring van hunne Medeburgeren, rekenen zy zich_ verplicht, dezen, ook in naam der verkwikte armoede, hieimede openlyk hunnen dank te betingen, en te verwittigen, dat, ten gevolge van dezen maatregel, de Oeconomifche Spysuitdeeling in hun voorn. Locaal op denzelfden voet, als tot hiertoe, zal worden voordgezet tot den 2 Mey eerstkomende. De Lyst van Lootjens, voor deze 24 uitdeelingen gefchikt, zal eerstdaags aan de Huizen der Intekenaren worden rondgebragt; blyvende tevens de gelegenheid open voor anderen, die nog het hunne zouden willen bydraagen, om ten dien einde Intetekcnen ten Huize van den Ondergetekenden, op den Hygendam, alwaar de Tekenlyst voorligt. De kosten voor deze 24 uitdeelingen zyn ƒ 2:5:— Oek zullen ten Huize van Commisfarisfen voornoemd aparte Lootjens te bekomen zyn, als vooren, a 2 ftuivers het ftuk. En zal hiervan Advertentie worden gedaan in de Amftcrdamfche en Oeconomifche Couranten. Amfterdam 9 Maart 1801. Uit naam yan Commisfarisfen voornoemd. C. Cóvens. WEER-  ( 259 iW£ÊK£ÜNDIGE WAARNEMINGEN op ZWAANENBURG, Gedurende de Maand Fec&uahï, 180I. f I IIARO- |flrRRMO-! WINDEN. | LUCflTSOE- BARO- THERMO- WINDEN. I I.UCHTSGE- | i7ks' j METER j METEit. | Sireck. Kragl. | STELBHE1D. 1'EB. I METER. METER. Streek. Kragt. STKI.DIIEID. r \jom hare weldaden te konnen uitoefenen, Uit hoofde van de gewichtige dienften, die-het lnftituut ,aan het publiek bévvyst,' hebben de Engelfchen hetzelve den tytel van Eminent gegeeven, en deszelfs Leden genieten aanzienlyke voorrechten en vryheden; zy'.mogen niet onder het Militaire getrokken worden, behoeven geen eeden te doen , enz. - Ingevolge een artikel uit het Patent van Jacobus II. mag geen vreemdeling zich als Loots op een Schip op de Kusten van Groot - BrittanjA laten gebruiken, zonder hiertoe verlof van de Broederfchap bekomen te hebben; ten einde de kennis der Klippen, Zandbanken en Ondiepten rondom het Eiland alleen by de Natie blyve en den uitlanderen niet medegedeeld worde. Behalven de bovengemelde inkomftën ,. ontvangt de Broederfchap ook jaarlyks aanzienlyke lommen aan -geldboeten. Zy heeft ook het recht om ieder' Schipper, Stuurman, Matroos, Loots, enz. van de op den Theems liggende Schepen voor hare Rechtbank te laten komen. Verichynt hy niet, dan kan zy hem tot eene geldboete veröordeelen. De zoogenaamde 5 Havens zyn aan de Oostelyke. Kust van Engeland, tegenover Frankryk. De Regeering is byzonder op derzelver onder.houd bedacht. Zy moeten, boven alle andere L1 Zee-  ( «62 ) Zeelieden, ccn zeker aantal Schepen ten dienQe, Volgends de Brieven van Hamburg, van den 6 Maart, zou de Sindieul Doorman, die binnen kort naar Parys vertrekt,-in last hebben, om de nodige pogingen by het Fransch Gouvernement aantewenden, tot vernieuwing van het Commercie -Tra&aat, tusfehen gemelde Stad en Frankryk, het welk in den jaare 1789, met het toenmalig Gouvernement gefloten, of eigenlyk alstoen, voor den tyd van twintig jaaren"vernieuwd wierdt. Men verneemt van St. Petersburg, in dato 17 February, dat er eene nieuwe Wisfel - Cours tusfehen die Plaats en Parys is ingevoerd; zynde voor den éeriten dag de Cours tot 56 Sols voor de Roebel bepaald. F R Y'S V R A A G E N. L Van de Koninglyke Academie der Wetenschappen te BERLTN, voor 1801 en 1802. • T. De Vraag, in het verleden jaar opgegecYen, nopends den oorfprong der Gothen cn" den Gothifchen fmaak, is niet beandwoord geworden, en blyft dus andermaal voorgefteld voor den jaare 1802. II. Jn de Wiskundige Clasfe wordt , voor datzelfde jaar, onder uitdoving van eenen dubbelen Eereprys, de volgende Vraag uitgefchreven: Daar er, in weéryil van den arbeid der bekwaamfte Starrekundigen, nog verfcheiden duisterheden blyven optehelderen ten aanzien van de verfcheidenhcid der helling (obfiquiteit) van de Eclyptica, nodigt mén de geleerder, uit, om zich met dit onderwerp of nieuw onledig te houden, zullende ■ die ' verhandeling, welke de belangryk/le nafpooringen en gewistigfte ophelderingen omtrent dit onderwerp bevat, door de Academie bekroond worden. III. De Clasfe der Wysgeerte herhaalt, voor het-jaar 1801, hare Vraag:' Op eene ouwcdcrlcgbare manier aantetoonen den oorfprong van alle onze Kundigheden, liet zy door de voordragt van nieuwe, nog niet aangevoerde bewyzen, of door reeds bekends bewyzen, maar Voorgedragen met eenen nieuwen graad van duidelykhücl, cn eene kracht, welke dis bóven alle tegenfpraak verheft. IV. De Natuurkundige Clasfe fielt andermaal VW de volgende Vraag, Voor 't jaar 1801. T Werkt de EhBrlciteh op de gistende ftoffen? ze fa, van 'wat aart is deze werking? bevordert zy de gisting, of verhindert zy dezelve? fielt zy eenige verandering dddr in de uitwerkfelen der gisting? Welke voordeden zyn er te trekken uit de ontwikkeling van dit onderwerp, ter volmaking van de Konst des Wynbsrtiders, Bierbrouwers, Azynmakers en Genever- of Brandewynftookers? De Eereprys der Academie beftaat in eene Gouden Medaille,, ter zwaarte van 50 Ducaten. Men zendt de verhandelingen, duidelyk gefchreven, aan den perpetuëelen Secretaris der Academie. — De tyd der inzending is uiterlyk op den 1 Mey van het jaar, voor 't welk eene Vraag is uitgefchreven. II. Van de Koninglyke Maatsciiappy der Wetenschappen te GÖTTINGEN. I. Voor 1 November, 1801, ftelt de Maatfchappy andermaal voor: Een oordeelkundig (Critisch) onderzoek aangaande het groot ver fchil der Oosterfche berichten,, met die der Griekfche en Romeinfehe Schryveren, nopends de Gefchiedenis van het oud Perfisch Ryk. en II. Voor i November 1802., mede voor de tweedemaal. By welke ordens of rangen der Infe&en en Hermen beide, kan de beweging van het ademhaalcn, het fcheppen van lucht op eenige andere wyze, en derzelver doorgaands zoogenaamde, en naar het verteeren of verbranden (der lucht) zweemende, hoofdwerking, door waarnemingen en proeven betoogd worden? III. Voor het jaar 1803, geeft de Mathematifche Clasfe op: Door juiste en doelmatige proeven en daaruit afgeleide vergelykingen nategaan, hoe ligchaamen van verfchillende ftoffen, doch ya/i ëénerlei gedaante cn af meeting, by den zoo gelykmatig mooglyken indrang der zennefiraaleu en van de omringende lucht, van denzelfden graad van temperatuur trapsgcwyze, van minuut lot minuut, tot den ftaat van verwarming overgaan. En 2. Welken graad van temperatuur iéder ligchaam op het einde van elke byzondere proefneming verkrygen zoude , het zy dezelve onmiddelyk of uit de waargenomene wetten eener trapswyze (fuccesfive) verwarming ontftaan zy, enz. Voor elke dezer Prysvraagen is de beloning 50 Ducaten, en de tyd ter inzending uiterlyk September van ieder bepaald jaar, IV. Oe-  C ) IV. Oeconomifche Prysvraagen. Voor July , 1801. De grondigfle en volledigfti Natuurlyke Gefchiedenis der Aardvlooijen (jChryfo. milx), en de opgave der zekerfle behoedmiddelen, tegen de fchade, daardoor aangericht. Voor November, ï8or. De grondigfle en duidlykfte aanwyzing, hoe uit Steenkoolen te zoeken. En voor July, 1802. Eene plaatslyke befchryving van eenige Landftreek, in het Keurvorftendom gelegen; waarby onze Landgenooten minder belang hebben. De Prys voor elke dezer Vraagen is 12 Ducar ten, en de tyd der inzending, voor de opgaven van November, in September;, voor de overigen in Mey van het beftemde jaar. LYST van be voornaamste RUSsische PRODUCTEN, die in den jaare l800 van PETERSBU HG zvn uitgevoerd. (Vervolg en Slot van i26. bladz. 243.) Nog zyn uitgevoerd in Ameri.kaaufche Schepen, Yzer, 115,472 Pud. — Hennip, eerfte icort, 20,923 Tweede foort, i8;852.—- Vlas, eerfte foort, 3150. — Werk, 157. Touwwerk, 37,349. —.Talk, 12443, — Dito KaarsJen, 1652. — Zeep, 49. — Lyn-nly, 2.17. — Veeren, 168. — Boiflels, 612. — Pawdehair. Co. — Bokken-eu Kalfsvellen, ico. -— Haazenvellen, 110. — Dito Zakken, 20.—. Graauwerkvellen, 2050. — Dito Zakken, 1S7. — Vosfenvellen, io. — Sabelvelieu, 127. — Zyldoek, 6624. — Ravensdoek, 9013. —' Vlaamsen Lin-' ren, 14,774. — Calmink, 30. — Tafellakens, 14. — Servetlinnen, 76,074 Archim. — Geflikt Lywaat,. 780. --- Gebleekt Linnen, 15,003. Verder is uitgevoerd naar Lubek, Komyn, 60 Pud. — Zilverglit, 120. — Gefponnen Slof, 2. Houten Schotels, 2300. — Pergament, 100, — Graauwerkftaarten, 14,000. —- 'lulupen ff). — Steeiwosvellen, 2825. — Boekwyte Grutten, 500 Zetwcrd, Naar Amfterdam ,! Castoreum, 10 ft. — Varkensborfiels, 235 Pud. - Osfenbeenderen, 52.500 Stuks. — Rogge, 8764 Zetwcrd. ■ Naar Pmisfen, Traan, 106 Pud.— Zoethout, 33. — Marrriottenvellen, 20,710. ' ( i (*) [Eene foort .van Siberifcke Peltsmantels of Ja- ] ponnen, om in huis te draagen. Redaiï.} Naar Denemarken, oud gegoten Yzer, 120a Pud. — Bindgaren, 4. — Berlynsblaauw, 1. Naar Zweeden, Wolfszakken , 5 Stuks. — Hennipzaad, 2 Zetwerd. — Roggenmeel, 480dito. Naar Roftock, Hars, 20 Pud. Naar Portugal, Vatduigen, 42,470 Stuks. ln Engelfche Schepen, oud Touwwerk, 964 Pud. — Donsveeren? 10. *— Lym, 217. — Koehair, 226. — Rendierenhair, 126. —- Ami. Aam fAmeldonk), 348. — Safiaan vellen, 100 Stuks. —- Hêrmefynsvellen, 200 dito. — Mardervellen, 87 Pud. — Lamsvellen, 20 dito. — Duims Planken, 701.031 Stuks. — Gefpouwen Hout, 23,073 dito. — Houten Latten, 2coo dito. — Tiek of Tykt, 90 dito. — Haver, 150 Zetwcrd. ln Amcrikaanfche Schepen, oud. Touwwerk, 50 Pud. — Donsveeren, 10. — Lym, 567. — Hairpoeder, 22. — Tiek', 43- Stuks. — babelftaarcen, 12 dito. — Safiaan vellen, 32 dito. —Kattenvellen, 400 dito. OPGAVE der waarde, zoowel van de ingekomen als uitgegaan e WAAREN, die in den jaare iSóo aan d è PETERSBURG SC 11 E' en KROONSTADSC11E Tcl zyn aa nge ge e ven ; mi d s g a d es iv 6 de hoeveel hei d van SCHEPEN, die in RUSLAND aangekomen, vertrokken en overwinterd zyn. Door Rusftfche Schepen, aan uitgaande 'Rus'fa fche waaren, voor 10,370,247 Rub. 98 Gcp..; aan inkomende buitenlandfehé 'waaren, 1,1310 851.' P-ub-v43i Cop.; meerder uitvoer minder invoer, 940,603 Rub. 45J Cop. — Door Engelfche, aan uitgaande Rusftfche waaren, 21,031,, 195 Rub. 93 Cop.; aan inkomende buitenlandfehé waaren, 5,647,652 Rub. 64] Cop.; meerder uit-' voer 15,383,502 Rub. 42* Cop. ; minder in-' vqér, — Door Oostenrykfche, aan uitgaande Rusftfche waaren, 41.478 Rub. 55 'Cop; aan inkomende buitenlandfehé waaren, 19,090 Rub'.;" meerder uitvoer, 22,388 Rub. 55Cop.; minder invoer,. ..i. — Door Dcenfche, aan uitgaande Rus/^Ae'Waaren, 268,114 Rub. 70 Cop.; aan inkoménde buitenlandfehé waaren , 69,655 Rub.; meerder uitvoer, 198,459 Rub. 70 Cop.; minder invoer, — Dèor Mekkelenburgfche, aan L' S uit-  ( 266 ) t."rg3sfir!e Rusjtirhe waaren, sas Rub; inkomen* de buitenlandiche waaien ; meerder uitvoer, 2so Rub.; minder invoer,,.... — Doer Portugeefche , aan uitgaande Rusftfche waaren , 239,813 Rub. 25 Cop.; inkomende buitenlandfehé waaren, 153,055 Rub. 75 Cop,, meerder uitvoer, 86,757 Rub., 50 Cop. ; minder invoer, — Door ItaüaanCche, aan uitgaande Rusfi/che waaren , 1554 Rub. ; aan inkomende buitenlandfehé waaren, 400 Rub.; meerder uitvoer, 1154 Rub.; minder invoer — Door Zweedfche,aan uitgaande Rusftfche waaren, 105,690 Rub. 26 Cop.; aan inkomende buitenlandfehé waaren, 720 Rub.; meerder, uitvoer, 1C4.970 Rub. 26 Cop,; minder invoer...... — Door Huizen van verfeheiden Natiën cn Pasfagiers, aan uitgaande Rusftfche waaren, 15,567 Rub. 91 Cop. ; aan inkomende buitenlandiclie waaren, 25,941 Rub. 3 Cop.; meerder uitvoer, ; minder invoer, 10,373 Rub. 12 Cop. — Door Schippers, aan uitgaande Rusftfche waaren, 181,472 Rub. 78I Cop.; aan inkomende buitenlandfehé waaren, 80,774 Rub« %5k Cop.; meerder uitvoer, 100,698 Rub. 53 Cop.; minder invoer.... I Dus te zamen, aan « uitgaande Rusfif. waaren -32>255,354Rub.5o|Cop. inkom, buitenl. waaren 17,308,io8Rub.ii^Cop. meerder uitvoer . . 15,898,150 Rub. 96* Cop. minder invoer .... 950,975 Rub.574Cop. Af, voor den meerderen invoer 950,976 Rub. 57J Cop. En dierhalve is gedurende den jaare 1800 in Rusland, aan de Oostzee, meerder uitgevoerd dan ingevoerd geworden voor eene waarde van 14,947,t76 Rub. 39 Cop. In het jaar 1799 was de waarde" der uitgevoerde goederen Rub. 38,169,924. 8r Cop., en dus meerder dan in het jaar 1800. Rub. 5,914,570 30J Cop.; de invoer was Rub. 19,290,778. 77 Cop., en dierhalve meerder dan in 1800. Rub. 1,982,508. 65i Cop.; terwyl het verfchil tusfehen den uit- en invoer in 1799 geweest is een meerdere uitvoer van Rub. 14,947,174. 39 Cop., en dat jaar ook een meerder verfchil'dan in 1800 heeft opgeleverd van Rub. 3,981,971. 65 Cop. aan uitvoer, en Rub. 1,982,598. 65 Cop. aan invoer. ^ O P G A V E . d lï R aangek 0 5" MN , V £ Rtrokkf.n en o v e r Tff i n t e k d e SCHEPEN, A°. 1800. Rusftfche Schepen, aangekomen 22, vertrokken 21, overwinterd in Petersburg t, in Kroonft ad 1. — Engelfche, aangekomen 453, vertrokken 362, overwinterd in Kroonft ad 103. — Lubekfehe, aangekomen 77, vertrokken '76, overwinterd in Petersburg 3, in Kroonfiad 4. — Deenfche, aangekomen 84, vertrokken 84, overwinterd in PctersBürg 2. — Prutsftfche, aangekomen 69, vertrokken 67, overwinterd in Petersfurg 2, in Kroonfiad 2. — Refiokfche, aangekomen ,34, vertrokken 34, overwinterd in Kroonfiad 1. — Portugeefche, aangekomen 3, vertrokken 3, overwinterd in Kroonfiad 2. — Atnerikaanfche, aangekomen 25 , vertrekken 25. — Dantziger, aangekomen 7, vertrokken 9. — Zweedfche, aangekomen 51, vertrokken 53, overwinterd in Kroonfiad 3. — Bremer, aangekomen 6, vertrokken 6. — Oldenburgfche, aangekomen 6, vertrokken 6. — Papenburgfche, aangekomen 4, vertrokken 4. — Hamburgfche, aangekomen 1, vertrokken 1. — Nieuwgebouwde Kusftfche Schepen, vertrokken 4. Totaal: aangekomen .... 843 vertrokken .... 744 overwinterd] • • • • 8 i in Kroonfiad ... jj6 NATIONALE LOTERYEN. In de vyfde en zesde Week van de Zesde of laatfte Clasfe der 92fte Generaliteits nu Bataaffche Lotery, welke op Maandag den 2den February is beginnen te trekken, zyn verder uitgetrokken de volgende Nos. en voorname Pryzen; 53^ Lyst. No. 42805 met / 1000: - 8004 ' 1000:- 55fte Lyst. No. 9785 = 1250:- 6356 » 1000:- 56/le Lyst. No. 9268 = 1000: - 57/e Lyst. No. 5547 * 1000:- 24895 e icoo;- 58/le Lyst, No. 16009-—. « 1000:. Zesde Week. nfte en laatfte Lyst. No. 4090a •— = 2000:- 359°3 — s 15*000:- Prsemie. DRUK.  DRUKFEILEN, in N°. 187. Pag. 248, Col. a, reg. 23 van boven, lees ongehuwd in plaats van gehuwd. Pag. 249, Col. 1, reg. 32 van boven, lees 1797 in plaats van 1799. Pag. idem. Col. 2, reg. 26'van boven, het jaiuary 1798 in plaats van 1. 1. % ADVERTENTIEN. V He Ondergetekende Keurmeester van Paarden, van het Departement van den Ouden Tsfcl, doet by dezen bekend maken aan de Houders der Springhengften, dat hv zal de Keur doen: < a j Op Vrydag den 27 Maart, by Jan Meulenbeld, by Zwolle, Op Maandag den 30 dito, by M. B. Sekema, te Uolvega, Op Woensdag den 1 April, by J. Luggies Nisink, aan den Anhold. Op Vrydag den 3 dito, by J. H. He ek, te Almelo, Op Woensdag den 8 dito, by G. Van der Kolk, by Campen. Op alle voornoemde plaatfen te vaceereu van 8 tot 12 uuren; verders wordt elk en een iesre lyk, die er aan gelegen is om hunne Hengften te laten keuren, bekend gemaakt, dat zv oo e«ii yan de vyf voornoemde plaatfen zich moeten vervoegen, en in gebreken blyvende, zullen hunne Hengften voor afgekeurd verklaard worden. Hendrik Dysselhof, te Itterfum by Zwolle. Commisfarisfen der Oeconomische Spysuitdeeling, gevestigd in de Loots, in de Houttuinen, op den hoek van de Brouwerspiraat, berichten hiermede aan hunne Stadgenouten eii inzon derheid aan hunne Intekenaren en Begunftigers: dat zy, op aanzoek van zeer veelen hunner hebbende rondgezonden Billenen ter Intekening voor eene verlengde uitdeeling van Oeconomifche Spyzen gedurende den tyd van nog zes weektn, te beginnen met den 21 Maart, en eindigende met den' 2 Mey aanftaande, het genoegen hebben gehad van te zien, dat, by de opgehaalde Billetten door hunne edelaartig denkende Stadgenooten, ook nu wederom voor een niet minder aanzienlvk eetii ' ^or,tI,èn,1 da? voör ds eerft,e maaI? is inget£*end. Terwyl zy deze vernieuwde Infchryvine mèt dankbaarheid aanneemen, als een bewys der goedkeuring van hunne Medeburseren rekenen ?v zich_ verplicht, dezen, ook in naam der verkwikte armoede, hiermede openlyk hunnen dank tl betuigen, en te verwittigen, dat, len gevolge van dezen maatregel, de Oeconomifche Spysidtdcelin* ' ia hun voorn. Locaal op deuzeffden voet, als tot hiertoe, zal worden voordgezet tot den 1 MtZ eerstkomende. De Lyst van Lootjens, voor deze 24 uitdeelingen gefchikt, zal eerstdaaes aan dl Huizen der Intekenaren worden rondgebragt; blyvende tevens de gelegenheid open voor anderen die nog het hunne zouden willen bydraagen, om ten dien einde Imetekenen ten Huize van dén Ondergetekenden, op den Fygendam, alwaar de Tekenlyst voorligt. De kosten voor deze ij uitdeelingen zyn / 2:5:— Ook zullen ten Huize van Commisfaris_ên voornoemd aparte Lootien* te bekomen zyu, als vooren, a 2 ftuivers het ftuk. p lootjens En zal hiervan Advertentie worden gedaan in de Amfterdamfche en Oeconomifche Couranten Amfterdam, 9 Maart, 1801. Uit naam yan Commisfarisfen 'voornoemd. "y C CÓVENS. By den Boekhandelaar J. van Thoir, te Leyden, is onlangs gedrukt en in de meeste Boekwinkels der Republiek te bekomen: Het Wiskundig Leerboek van G. U. A. Vieth* vertaald en met eenige ophelderende aanmerkingen vermeerderd door Mr. E. d. AL, naar den tweeden dn k uit het Hoogduitsch. Een Werkje, naar het welk zoo lang reeds verlangd is, en waarin on eene klaart en bevatlyke wyze het algemeen bruikbaarste uit de Rekenkun de, Meetkunde Wr rk tuigkunde en BoüwKUNDE voorgedragen wordt; zoodanig dat het by openbaar en bvzonder Onderwys aan Leeraars en Leerlingen de alleryatbaarftc en nuttigfte Handleiding geeft om door het zelve zoo wel in ons Vaderland als in andere befchaafde Gewesten de jonge lieden, niet zonde- die zoo nodige en allernuttigftc kennis voor de zamenleving en voor eigen geluk, in de MaatichaDDV te iatt-n treden, terwyl zy.die tot de hooge Studiën opgeleid worden,er onbejekenbaren dienst en seïnak door endervinden zullen. - Dit Werkje is in Oétavo, met 8 Plaaten voorzien, tot 30 ftuivers te bekomen NB. De Utigeever verzoekt aan allen, die onder het lezen of gebruik van hetzelve, er nuttige aanmerkingen op maaken , hem die medetedeelen, om daarvan by een nieuwen Druk erkentetyk gebruik te maaken MARKTt. '  ' C 2Ö8 3 MA R KTPRYZ E N v, GRAANEN, e-wz. Te Amsterdam, den 16 Maart. SS'- Tarw, Voorl. Roode per L. 280 a 300 Witte . 280:1300 Gron. en Old. . . 280 a 300 Voorl. Gron. en Old. Roode .... 280a300 Friefche .... 280 a 300 Zeeuwfche . . . 3003380 Vlaamfche, Roode 3003400 Witte 3003400 -Rogge. Bovenlandfche '. 2503270 Brab. en- Vlaamf. 2503270 Gedroogde . . 2703300 G_r.it. Voorlandf. Winter 1703190 Friefche dito .. . „1703190 Gron. en Old. Winter 1703190 Zeeuwf. en O v. Wint. 1703190 dito Zomer . . . i6oai8o Haver. Brouw- . . . icoauo Witte Voeder- . 75a 90 Boehveit. Voorlandfche . 603 65 Atnersf.en Gooif. 603 65 Paardeboonen .... 3 8 of Te Dordrecht, 12 Maart. ZVw.Nieuwe Zeeuwf.perL. ggl. . Beste nieuwe . . 360 a 400 Gemeene . . . 1903312 Blaauwe .... 1903312 Zomertarw . . . 1903300 Rogge. Zeeuwf.en Inl.per Z. .28 a 31 g Br. VI.enBov.psr L _2o3 23oggï. Garst. Zeeuwf. en Ov.Zom. 32340^ dito Winter -. . 37.142 < Spelt, per Last . . . 15328^ < Haver. Inlandfche Brouw 2oa28c£ dito Pssrdevoer 123180? . Boekweit op 140 ft? wigt 56358^ . Paardeboonen nieuwe . 32 3 34^ < Te Rotterdam, 9 Maart. I Tarw. Oude Zeeu. perZ. Z. \, Nieuwe dito . 463475 ( Gemeene dito . 32 a 45$ 1 Boekweit. VI. 1548?perL."] , , 1 Brab. op dito. j 00 ^ 1 Klei zonder wigt 58359^ ] Gatst. Winter per Hoed 88a94gl- .! Zomer dito . 82a9ogl. Rogge. Brab. 't Last . 22oa232ggI. Haver. Zeeuwf. Brouw. 44asogl. I duo Voeder . 3oa4ogl. 1 Graauwe Erwten per Z. . _ N. Witte Erwten per Zak 20 a "278 1 JSf. Blaauwe dito per dito Witte Boonen per dito 35 3 455 Paardeboonen per Last . 323360C Te Haarlem, den 16 Maart. 1/ Rogge, per Zak . . . ƒ 93 jo \ 'l .Haver. Voer- . . . - 334c Beste ... - I Te Ainf.erdain, by C. C O V I_ N S, Boek- en Kunstverkooper op den Vygendam. kN KOOPWAAREN en Garst. Voer - 5_a 6 Pel - 6i Paardeboonen ...... <$ Duiveboonen Wit Canariezaad . . , . . 9 Te Utrecht, den 14 Maart. Weit. Witte nieuwe . . 20. a 22 Roode oude . . . Nieuwe dito . . i6ia 18 Rogge I2|a 13^ Boekweit I3£a 14$ Garst. Winter .... 9T|a io| Zomer .... 7ia 9 Haver 4 a 7 Capucyners. Groote . . . Middelfoort . Kleine . . iö§ Graauwe Erwt. Groote . 23. * Middelfoort Kleine . . 17 a 17I Ongelezene is§3 iéi Groene Erwt. Groote . , 21 a 23 i Middelfoort dr. Kleine zuivere 17 a i7| Ongelezene . 15^3 16 'Vitte Erwten . . . . 15^3 16 Paardeboonen 8|a lof ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN en KOOPWAAREN. jeraffineerde Suikers enz. te Amsterdam den t6 Maart, en te Dordrecht den 16 Maart, ïandybrooden 37338$ 355836!? °oeijerbrood. 34 3 35 32^ 33! laffinaden 30 a 31 29 a 29J Welisjen 2 ft? _ 27 a 28 27!s 23! lito 3 f5 24 a 27 -j 25|a 26$ hompen . . 23 a 24 23 3 23. 'tampfuiker 22 a 26! iasteiden . 15 a 21 r^ia 21 land. Best Wit 37, a 39 ïemeen dito 31 a 36 I / lasterd dito 15 a 21 i V24 a 39 3eel dito 26 3 30 j 1 iruin dito 23324 j -* yroop. Bruine _ 69 gj - 73 a 72g Te Dordrecht enz. rlasfen. Ruuwe per Steen 323501I. deekrappen .... tyffel. te Amfterdam. . f 30 a 31 'ooizaad. Inl. en Zeeuw. te Amfterdam c£ 82 a 86 te Dordrecht te Rott er d. pr L. Tennipzaad. te Utrecht • } aailynz. te Dord. pr. 81. 120 3 130 l fyftj.Rsap p.Asm/78} Dord. 82384 < Lyn- . . -70I 74a76 I LEVENSMIDDELEN. Hennip- . - 75 Raapkoeken, per 1000 te Dord. 76 a 80 Lynkoeken. iioanj Tabak. Inlandf. te Amft. ƒ 12 a 44 Carotten . . . - 42 a 48 DRINKBARE WAAREN. Moutwyn. te Dordrecht . . nrg& te Amft. per Aam 65a67__£ te Schied. de 30 V. 11 <£ Gentver. te Dordrecht . . . ufo. te Amft. pr. Aam 67a6"84o. te Schied. de 30 V. . 12 cC Z U I V E L S. Kaas. Leydfche 't Schp. ƒ 42 a 44 Stolkfche . . . • 22 a 30 Edamf. Roodkorst vsn 10 en 208?. . -27 a 30 dito van 4 ft?. . . • 27 a 29 Frief. Kruidkaas . - 28 a 32 Boter. Delftfche . . . - 46 a 48 Leydfche . . . - 44 a 46 Friefche Grasbot. - 37 a 39 Stalbot. - 28 a 30 te Leeuwaarden . - a 22 te Sneek . .. - a 22 op de Lemmer . - a 25 BINNEN- en BUITENL. EFFECTEN, den 16 Maart. Baf.Ref. losb. ■■ 1801. — 86|a 87I ■ 1802. — 76èa 77Ï -1803. — 67! a 68_ 1804. — 6iJ'a 62 Na den Vrede . . — 4<5|a 47! Geforc. 1795en96. 1%— 38 a 38. Vrywill. Negot. . 5 — 62|a 63^' Heffing, Apr. 1800. 3 — 44^3 44! N.Schuldbr.(UitL) 5 — 7o|a 7i| —- — (dito) 4 — 61 a 61! (dito) 3. — 54|a 54 • • 3 — 44|a 44I Gelderf. fchaêv. . 4 — 45 a 46 Brabandfche dito . 4 — 441a 45I Oblig. Rusland . 5 — 8i|a 82 . Weenerbarik. 5 — 69 a 70. dito . . 4 — 62^ a 63§ Pruis/en . 5 — 101 a _ Deenf. Toll. 4 — 94^3 95, —-— Zweeden . 5 — 94 a 94, Spanjconv.y8.5 •— 77ja 78 dito . . 3i— 563a 57. Amerika . 5 — 97 3 98 dito . . 4 — 87|a 88|- dito metPr. 4 — ico a f Keizerlyke Coupons - — 59^3 6o| 7ranfche Infcriptiën 5 —• 52 a 53. j eleenbankgeld. 99*991 Zertiï. . ..... 18 3 19 . pCt. Heff. .... 60 a 60? 3ecl3r3t. . . . . . 37 a 37.  N°. I90. »5 Maart 1801. OECONOMISCHE COUB-AZSTT.' . TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE, NYVERHEID, KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN,' TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. I. OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. Iets over het FABRIEKWEZEN in ons Vaderland. Door de benaming van Fabriek meenen zommigen te moeten verftaan een groot gebouw, waai in een zeker aantal werklieden bezig is , in het bereiden van ruwe Materialen (zoo als Zyde, Wol en Vlas) om daarvan te vervaardigen onderfcheidene SpfFen of Goederen, die, zoo tot Kleeding, als Ameublement, moeten dienen. Door Fabrikeur verftaat men dan, den eigenaar van zulk een gebouw, en der werktuigen die daarin gebruikt worden ; voorönderftellende men by zulk een eigenaar de kundigheid, om de werkzaamheden der arbeidslieden te regelen, en te doen dienen tot het vooidbrengen van zoodanige goederen, als hy met het meeste voor. deel denkt te konnen verkoopen ; en voords een meer of min aanzienlyk capitaal, tot het aankoopen der ruwe ftoffagiën, benodigde ingrediënten, het vooruit betalen zyner werklieden het houden van een Magazyn, en het geeven van credit by de verkoop, En zoo befchoüwt men dan een' Fabrikcur a^ een' vermogend' eigenaar, die eene zekere geheime, of althands aan anderen min bekende, . konst bezit, cn door zyn geld eene uigebreide onderneming beftuurt, ten zynen byzomkrei ' voordede; terwyl de werklieden als zyne afhangelingen befchouwt worden, wier bezoldinj. < door hunnen Chef naar willekeur geregeld , en 1 natuurlykerwyze zoo min mogelyk gefteld wordt, 1 althands niet veel meer dan het nodige tot le- , vensönderhoud zal bedragen; zoo dat hen, naar < den gewoonen loop der zaken, de kans niet is 1 overgelaten, om, door verkregene kundigheid en met behoorlyke vlyt, zich uit die llaverny iV. Deel. te verheffen, of zich ooit op een' gelyken voet en tot mededingers van hunn' meester te vestigen. Uit dit oogpunt befchouwd, wil men dan nog wel toeftaan, dat Fabrieken voor een landvoordeelig zyn konnen, vermids daardoor aan veele daglooners en lediggangen werk en brood verfchaft wordt, die anders tot den bedelzak of tot last van het algemeen moeten vervallen; maar het weinig luisterryk beftaan van zulke afhanglyke daglooners, die toch altoos bedreigen, den een' of anderen tyd, tot last van den Staat te komen, rekent men ook van geen zeer groot aanbelang voor het algemeen; althands, men vindt in deze voorftelling van zaken geen genoegzame drangreden voor den Staatsman, óm het publiek gezag en vermogen kragtdadig tot begunftiging en onderfteuning van zulke Fabrieken 'te doen werken. — Natuurlyk befchou vd men dan toch alle hulp en voordeeleri, daaraan bevve7en en toegevoegd , ais ftrekkende tot byzoeder voordeel voor den Entrepreneur, dien meri Fabrikeur noemten men oordeelt, dat deze, door die hulp en voordeden der Regeering, even zoo wordt verrykt, als door den arbeid zyner daglooners , wier inkomen daarentegen door die voordeden toch niet verbeterd wordt. Zeer gereed is dus het befluit, dat, wanneer men geene groote- menigte van zulke daglooners in liet land heeft, of dezelve door de milddadigheid \ran meergegoede ingezetenen het nodige voedzel lerfchaffen kan, dat dan alle aanmoediging, hulp :n onderfteuning der Regeering aan de "Fabrieken, als onnutte gtldveifpilling mag gerekend vorden. Indien nu de Fabrieken in 't algemeen, en in >ns Vaderland in het byzonder, met deze bechryving overeenkwamen, zouden de voorgaanle aanmerkingen ook op dezelve toepasfelyk yn; het tegendeel zal men in de volgende belenkingen aangetoond vinden; en zeker, dit kan tiet ondienftig gerekend worden, daar men de ,'oorgemelde valfche denkbeelden zedert een' geuimèn tyd hier te lande verfpreid, en daaivan Mm in  in opcnTyke ftukken gebruik gemaakt heeft, om daardoor a'le weigering van encouragement aan onze brikken als t ware te wettigen. Zulke denkbeelden konnen echter alleen ter goedertrouw geamplecleerd-worden dour hen, die het idéé van F.brieken .pmleend hebben van het geen zy in Reisbefchryvingen hebben gelezen, of van Reizigers hebben fiooren verhaaleh, of wel zeiven op vlugtige reizen ter Joops buitenslands gezien 'hel ben. Hier en daar vindt men toch zulke groote ondernemingen, onder den naam van Koninglyke Fabrieken, die niet alleen onder begunftiging, maar zelfs meestal voor rekening van den Landvore zyn aangelegd, in ftreeke::, daar te vooren geene Fabrieken heliónden, waarop veelal de voorgaande redeneeringen toepas felyk zyn, en die doorgaands ook eene flegte Uitkomst geeven. Elke Mogendheid toch is als 't ware jaloersch geworden, om Fabrieken in hetjand te hebben, en veele wel geïntentiöneerde,' doch onkundige Volksbeftuurders hebben gemeend, wel te handelen, met de Fabrieken dadelyk en nis 't waie in één oogenblik in üun land te vestigen; men heeft h§t weik begonnen, met dezen of geenen vreemdeling, der verlangde Fabriek kundig, door groot geld tot zich te trekken; en, daar men, zelf der zake onkundig, zich door den ïaad dier avonturiers- wel moet laten leiden, om tot zyn oogmerk te geraken, en ook zelf geene kundige arbeiders in het land hadt, moest men wel groote Etablisfementen vormen, waarin de Landzaat alleen als daglooner, en indedaad niet veel meer dan als eene machine gebruikt kan worden, terwyl de gekogte vreemdeling, alléén der kunst meester, als Hoofddirecteur der onderneming en den arbeid der werklieden en het geld, of byzondere gunften, van den Landheer alleen tot zyn byzonder voordeel doet dienen. Het is hier de plaats niet, ora verder aan te toonen , hoe verkeerdelyk , offchoon weimeenend, de ambitie van een' Landheer op die wyze werkzaam is, om Fabrieken in zyn land te ves tigen ; gewis deedt men beter, met eerst de Jnduftrie van een volk optewekken, door middelen, die eene goede Staatkunde gemakkelyk aan de hand geeftr tot het vervaardigen dier ruwe of grove goederen, waartoe het land zelve de hoofdftofFen oplevert, en wier gebruik al fpoedig tot eene algemeene behoefte der Ligere „tanden is te maaken:. tot die bewerking wordt weinig konst vereischt, en uit zulke beginfelen kan. men gemakkelyk en met weinig aanmoediging, het volk allengs door eigen oefening, en . onderlingen. nanryver,. tot meerdere kunde oplei- : '■*'•■. '■ .'. in 'vi den, om zoo met den tyd te bereiken dien trap van volkomenheid-, waartoe foortgelyke bewerkingen in andere landen gebragt zyn.. Hier dient het alleen tot ons oogmerk te doen zien, dat de ftaat en inrichting 'der Fabrieken in om land,. God dank!.. gantsch. anders zyn, en dat alle de ongunftige denkbeelden en gevolgen, uit; de vorige befchryving afgeleid, geenszins op deselven toepasielyk -zyn;- de bloote voordragt yan de inrichting onzer Fabrieken zal daartoe genoeg zyn. In ons land toch zyn de kundigheden tot alle foorten van Fabrieken geenszins het eigendom van één'' of eenige byzondere perfoonen, neen, maar, die kundigheden'zyn door alle flanden en rangen verfpreid, en geheele lieden, ja gewesten zyn nog vervuld met kundige werklieden en werkmeesters, die, zedert pnheugelyke tyden, van ouder tot ouder daarin zyn opgevoed; die* ieder in zyne wooning her. jbedryf, 't geen zy van der jeugd'af "geleerd hebben, met hunne eigen gereedfehappen en werktuigen, even als vrye k-oiifltnaars, uitoefenen: — die zoo onafhangelyk zyn van den Koopman of Commisfiönair, wien men thands den naam van Fabrikeur geeft, dat zy telkens van baas "veranderen, wanneer bet hun maai' goeddunkt; en ieder in zyn vak^in ftaat zy, om by gunftige omftandigheden (dais by overvloed van debiet van Manufactuuren,) zeiven baazen en Fabrikeurs te worden. -— ja", in> ons lami vindt'men de kundigheden, tot de onderfcheidene Fabrieken vereischt, veel meer onder de werklieden dan onder de zoogenoemde Fabrikeurs, zoo dat deze laatften weinige veranderingen in de meest gewoone wyze van bemerking der ftoffen konnen maaken, zonder de kundigheden van den werkman interoepen, en met hem te overleggen, hoe de bewerking van eenig nieuw foort van goed, 't geen mogt gevraagd worden, moet worden ingericht; ja, men trede de woningen der zoogenoemde Fabrikeurs hier te lande in, doorwandele hunne Pak- en Werkhuizen, en men zal te vergeefs •naar de meeste bewerkingen der Fabriek zoeken, vermids alles meest door de werklieden in hunne eigene wooningen, en met hunne., niet desFabrikeurs, wei huigen en gereedfehappen, by het ftuk wordt vervaardigd, zoo dat deze werkliedenveeleer den naam van Fabrikeurs verdienen, dan, die. Kooplieden of Commisfiönairs , wien men veelal dien naam geeft. En zoo is het "met de Zydeftoffen - Fabriek te. Haarlem en Utrecht, met ie Woileltoffen - Fabrieken te Leiden en in. Bataafsch Braband, en met alle de Fabrieken door >ns geheele land gelegen; hy, die zich de noeite van nader onderzoek wil geeven, kan-. zich:  ( *7i ) zich met eigen oogen overtuigen, dat, wanneer men fpreekt van de Zydeftoffen-Fabriek , de Laken-Fabriek, en anderen, zoo als ze in dit ons Vaderland beslaan en zyn ingericht, men daarmede niet bedoelen kan, de priyative bezitting van een" enkel'' gegoed' man of van eenige weinige perfoonen, maar dat door deze woorden wordt betekend eene groote reeks van yrye en onaf hanglyke konstbewerkingen, die zoo veele van elkander onderfcheidene bedryven en burger- J beroepen opleveren, doch uit wier elkander1 opvolgende toepasfing op de bearbeiding der eerde Stoffen, eindelyk de tot gebruik gefchikte Manufactuuren voord-komen. In plaats van dus in onze Fabrieken te vinden , het beeld van hatelyke Monopolisten _an den éénen kant, of van ftaaffche arbeiders aan den anderen kant, ziet elk onpartydig befchouwer daarin, die heerlyke inrichting tot ver deeling yan den arbeid, die door de kundigfte Schryvers over de Staats-huishoudkunde (zie Rykdom der Volkeren, naar het Engelsch yan A. Smith, door Moltooln van Nooten, te Amfterdam, by Wouter Brave, A°. 1796, 1 Deel, I Stuk, bl. ia.) zoo hooggeroemd, en als de eerfte grond en rede opgegeeven wordt der grootstmugelyke ontwikkeling van het voordbrengend vermogen van den arbeid, en van de orde, langs welke die arbeid onder de verfchillende ftanden en rangen van een Volk natuurlyk verdeeld, en waardoor die arbeid telkens door vermeerderde handigheid, ondervinding en vernuft, tot de meeste volkomenheid gebragt wordt. Dit nu voor 't tegenwoordige genoeg rekenende tot aanwyzing der waardy en nuttigheid onzer Vaderlandfche Fabrieken, befpaaren wy tot eene volgende gelegenheid eenige aanmerkingen, fhekkende om aan te toonen, hoe hoogstbelangryk, ja noodzakelyk onze Fabrieken zyn tot het confumeeren en bewerken van die menigte van onderfcheidene goederen, die den bes. ten grcndflag voor onze Commercie opleveren. ■ t^-Maart, i'èou- - - Iets wegens den heilzaamen doch te traagen voordgang van de Inenting der KOEPOKKEN. (Medegedeeld door een' Arnhemsen' Burger.) Onlangs las ik in de Algemeene Vaderlandfche Letter - Oefeningen , in het Mehgeherk van N?» au vJUüÜit jaar, iet*.van den H(*er D. Heil¬ bron, Cz., Praftizerend Geneesheer té Amfierdam , 't welk my zeer behaagde , en ik niet ondienflig achte alhier, overgenomen, te laatea voorafgaan. Hy zegt: Hoe zeer het aan de ééne; zyde in den „ beöefenenden Geneesheer zeer te raispryzea ■>, is,_ wanneer hy, in een' tyd, in welken door ,» buitenlandfehé Geneeskundigen zoo menigvul?>.dige nieuwe geneeswyzen en geneesmiddelen „ worden voorgefteld , alleen uit overdrevens •» zucht tot nieuwigheden, iedere uitgebazuinde », genee.wyze terftond omhelst, en, zonder een 5» allernaauwkeurigst onderzoek by het ziekbed, « navolgt, zoo is het echter aan de andere zyde ■>, voor het lydend menschdom niet minder na„ deelig, byaldien men, uit eene al te flerke » verkleefdheid aan het oude, of aan een by- zonder Systhema, al het nieuwe verwerpt, en „ dat juist, om dat het nieuw 'is. Ieder Genees„ kundige, die geen vreemdeling is in de vor„ deringen, welke zedert weinige jaaren in alle „ takken der Geneeskunde, en byzonderlyk in „ het uitoefenende gedeelte derzelve, gemaakt „ zyn, en in dezen den zoo zeer te pas komende „ middenweg bewandeld, zal, wel is waar, zich „ meer dan ééns, by het aanwenden van zoo„ genaamde nieuwe middelen, in zyne verwag,', ting merkelyk te leur gefteld vinden; maar „ hy zal ook daarentegen ongetwyfeld overtuigd „ zyn van het belangryke der nieuwe ontdek„ gen, wanneer men 'er een goed gebruik van ,, weet te maaken, en van derzelver heilzame gevolgen aan het ziekbed, vooral in zooda„ nige gevallen, in welken de gewoone genees„ wyze onvoldoende, of het gevaar zeer drin„ gend geweest is?" Tot dus verre Heilbron. Het is deze nog versch uit de pen gevloeide waarheid , welke my, fchoon geheel niet tot het Geneeskundig beftuur betrekking hebbende, alleen uit zucht ter bevordering van het heil der Maatfchappy opgewekt heeft, om volgends di<*i leidraad de pen optevarten, en op dien leest, en in navolging van den beroemde Heilbron, onzê Land- doch bovenal myne Stadgenooten ter meer algemeene navolging optewekken, en aantefpooren tot de beproeving van een zoo veel geruchtmakend, (en zo het my toefchynt heilzaam,) en nieuw middel ter uitroeijing der vernielende Kinderziekte, door de inenting met de Koepokftof namentlyk, op grond te meer, daar ik het kind van een' myner naastbeftaande zoo gelukkig als voorfpoedig heb zien deelen in de voorkót ming en uitroeijing der vernielende Pokflofsuitwerking; voords ben ik in de gelegentheid geweest om my wegens veelvuldige genomen Mm a ^roc.  Cl*** ) proeven met de Koepok ftof, van dag tot dag te informeeren, en 'er echte berichten van te bekomen. Van eene eikele inenting en beloop der ziekte (namentlyk by gemelde kind van een' myner naasfbeftaande,) ben ik dagelyks en oplettend ooggetuige gewees*, en heb bevonden, voor zoo veel ik 'er over oordeel en kun, dat de uitllag in alle opzichten aan de goéde verwachting ter aanpryzing beaudwoordde, en overeenttemde met al het' aanneemlyke en verkieslykc boven de inenting der natuurlyke Kinder, pokjes , 't geen 'er den lDenter te voren van gezegd, e"n ik van Jenner Dayids, F. Cohn en anderen deswegens gelezen had, en zoo is het tot hier toe volgends goede informatiën gelegen met alle de overige gevaccineerden in deze Stad, die thands, zedert het begin der maand December des vorigen jaars, mislenen meer dan 50 in getal zyn, althands voor zoo veel ik heb konnen opfpeuren; allen behandeld door zommigen onzer geachte Artzen, de Heeren de Ruuk, yan Wy, yan der Nm, Beverly en yan Galen. Wegens het beloop der ziekte, verfchynzelen, omftandigheden, behandelingen, enz. melde ik niets, als geheel buiten myn vak en bellek, ik heb alleen voorgenomen, niet het verkieslyke boven de inenting der natuurlyke Kinderziekte geneeskundig te verdedigen, (dit laat ik aan de beoefenaars dier kunst over,) maar alleen bedoel ik bewyzen ter aanmoediging en navolging van anderen daarteftellen, ten einde iets ter bevordering van het nut der Maatfchappy in 't algemeen, en byzonder het heil myner Amhemfche Medeburgeren, door aanfpooring ter navolging, toetedragen, te meer vond ik my daartoe opgewekt , daar de vaccinatlo niet den naam van Koepokziekte in den volftrekften zin, maar veel eer voorbehoedende Heelwyze, ten einde de verderflyke Kinderziekte yoortekomen en uitteroeijen, verdient, dewyl, over het algemeen genomen, de ongetleldheid der geyaccincerdcn byna niet noemenswaardig is. lk zal, om aan myne hoofdbedoeling, de aanpryzing der inenting met Koepokftof namentlyk, in 't kort te voldoen, uit myne echte berichten\ .dat geene, 't welk ik,, zelfs uit den mond van den Heer van Wy, en door anderen, welken he.n , van tyd tot tyd, deswegens onderhouden hebben , (en zonder myn oogmerk daarmede aan hem bekend te doen worden,) vernomen heb, mededeelen, terwyl ik my verzekerd houde, dat my zulks door den Heer van Wy niet ten kwade geduid' zal worden, aangezien ik betuige geen andere bedoelingen te. hebben dan het algemeen welzyn, en hy zich toch aan my en anderen mklaard. heeft,, voux als nog, geene. redenen te hebben, waarom hy zyne genomen proeven publiek zoude maken, dewyl het hem toefchynt dat zyne proefnemingen tot niets anders ftrekken konnen, dan om iets te bewyzen, 't geen lang te vooren door beroemde Engeljcha en Vaderiandfche Geneeskundigen voldoenénd bewezen is, namentlyk dat.de vaccinatio, voor zoo veel de proefnemingen tot hiertoe leeren, verre te verkiezen is boven de inenting der natuurlyke Kinderziekte. Ten einde ook door eigene proefnemingen voör zichzelven volkomen overtuigd te zyn vau het wezentlyke nut der inenting met de Koepokftof, nam de Heer van Wy de volgende proefnemingen. Na den 18 December 1. 1. werden 'er door hem elf kinderen, waaronder ook zuigelingen , met de Koepokftof ingeënt: by allen was het beloop der Koepokftof-inenting volkomen beandwoordend aan 't geen deswegens reeds door beroemde Geneeskundigen wereldkundig gemaakt is. Het kind van J. Sagels, oud ruim één jaar,, alhier woonagtig, werdt door hem 16 dagen na de inenting met Koepokftof, die gefchied was op den 18 December, 1800, met natuurlyke of menfchen-pokjlf ingeënt, zonder dat daarop iets gevolgd is. Den 26 January, 1801, en langen tyd na de volkomen geneezing der zweer aan den arm van de vaccinatie, werdt hetzelve kind door gemelden Heer van Wy weder met natuurlyke Pokftof op beide de armen ingeënt, aan het Huis en in hetzelve vertrek waarin drie kinderen van den Heer J.. J. Leydekkers nacht en dag hun verblyf hadden, en ziek lagen aan de natuurlyke Kinderziekte, door inenting, en wel met verfche vloeibare en tot befmetting gefchikte Pokftof, welke terftond van de pokzieke kinderen, aan gemelde kind overgebragt wierdt, terwyl hetzelve voords in die befmettende lugt, in omgang met cie pokzieke kinderen, een uur lang'vei" toefde.. Den 29 'daaraanvolgenden begon zich op de ingeente plaatzen een zeer klein verheven rood plekje te vertoonen, doch 't welk in korte dagen volkomen verdween, terwyl het kind lustig,, vrolyk en volkomen gezond bleef. Eindelyk wierdt een der kinderen van den Heer van Wy op Vallerönverwachtst door de Kinderzickfe overvallen , voor dat hy in de mogelykheid was zyne eigene kinderen de Koepokken te konnen inënten, wordende tot dien tyd daarin verhinderd' door andere ziekelyke omftandigheden. By iit kind liet hy gemelde kind van % Sagels in iet pokvertrek, en in den befmettelykften tyd :en uur lang en gemeenzaam, met hetzelve omgaan.,  C G?3 > gaan, en nog het een nog het ander I:e?ft de gezondheid van het gevaccineerde kind eenig letzel toegebragt, en hetzelve is tot op heden zeer -welvarende. Twee andere kinderen van de Weduwe Neudeke, den 24 December, 1800, door den Heer van Wy met dc Koepokdof ingeënt, werden door hem den 28 January, i8or, op beide de armen met verfche vloeibare en natuurlyke menfchen-pokft'of ingeënt, en vervolgends insgelyks gebragt in het bovengemelde vertrek van genoemde pokzieke kind , aldaar voor het ziekenbed een' geruimen tyd langer als het eerstgernelde van J. Sagels vertoevende, en met het pokzieke kind zoo gemeenzaam omgaande, dat zy onder anderen hetzelve herhaalde reizen het aangezicht gezoend hebben. Tot hier aan toe blyven ook deze kinderen van pokziekte vry, niettegenftaande dezelven onlangs ook door de mazelen, die thands alhier grosfeeren, overvallen zyn, van' welke ziekte zy ook volkomen herfteld zyn geworden. • • Ziet daar , waarde Land- en Stadgenooten , nieuwe proeven ter bevestiging van 't'geen door bovengemelde beroemde Geneeskundigen aan den dag gelegd is, zowel als ter aanmoediging tot navolging om medetewerken ter uitroeijing van die vernielende pest, de Kinderziekte namentlyk, welke de thands zoo zeer noodzakelyke en belangryke bevolking van u afëischt, dóór een' heilbedoelend' Burger aan uwe zorgen ter navolging weimenend medegedeeld. Ik heb ten flot hier niets anders by te voegen dan mynen vuurigen wensch, dat gy, door een fpoedig befluit tot de inenting met Koepokftof, dc heilzaamfte uitwerking zien moogt, en niet in die onaangename, fchuldeloze en grievende verrasfing als bovengemelden Heer van Wy zeiven geraken zult. Deze zorgvuldige Vader, om redenen der ziekelyke ongefteldheid van verfcheiden zyner huisgenooten, inzonderheid zyner kinderen, die nog niet gepokt hadden, met reden verhinderd wordende, om tydig genoeg aan zyne drie jongde kinderen de inënting met de Koepokftof, ter voorkoming der natuurlyke en fchadelyke Kinderziekte, te doen, ziet onderwylen en op het alleronverwachtst een derzelven door een goedaartige foort van natuurlyke Pokken aangevallen; dan dit kind herftelde gelukkig. Dit deed hem, na den afloop der ziekte, biilyk belluiten, om terftond tot de inenting met-de Koepokftof over te gaan, by de twee overigen, die toen volkomen wél fcheenen te zyn, ten einde te beproeven of hy het geluk zoude hebben om hierdoor den aanval der natuurlyke pokziekte by dezen nog tydig genoeg voortekomeri," het welk dan ook den 8 February', 1. 1. gefchiedde. Dan dit heilbedoelend oogmerk werdt grievend verydeld. Den 11 daaraanvolgenden werdt reeds een dier kinderen door gewoone toevallen van natuurlyke Kinderziekte, en twee dagen daarna het andere kind insgelyks overvallen. De inënting der Koepokken werkte niets,, verdween eindelyk geheel; de natuurlyke Pokftof voorkwam dus woedend de vaccincering, werkte door, en bragt de gewoone Kinderpokjes op den ordinairen tyd, en althands by het eerstgemelde van htt allerllechtfte foort te voorfchyn, waar aan het op den ar daaraanvolgenden (betreurenswaardig voor de Ouders,) overleed, terwyl het tweede, een kind yan anderhalfjaar oud, naar lang fukkelens en veel lyden, eindelyk gelukkig herdeld is» Arnhem, den 6 Maan, i8or. -_.-.-»*-.n» wiMft\,mHM^UBnmrrmw» miii 11 OECONOMISCHE BERICHTEN. V. NtEuwF. en Nuttige UITVINDINGEN r. n ONTDEKKINGEN, (Vervolg van N°. 164. bladz. '62.) Den Koopman' jph Cottfr. Kielt is het door zyne kennis der nieuwere Chemie gelukt, uit den Korenbrandewyn Liqueurs- en Aquajitce te" fabriceeren, die in zuiverheid en fmaak aan de Franfche gelyk zyn, en de Dantziger en Breslauer, onder welke naamen hy dezelven ver--' koopt, zo al niet overtreffen, toch gewis bereiken, maar in prys goedkooper zyn. Ih July, 1800, wierdt te Rouen, aan dè Seine, eene nieuwe proefneming met een zoogenaamdDuikerfchip gedaan, welke if uur duurde. Het SicHip dook 8 maaien onder water, bleef van 4 tot 8 minuten onder, en kwam dan weder boven. De Duikers namen eene lantaarn mede. In de gedaante van een ton, die zich twee voeten boven het Schip verhefte, was eene opening, voor de verfche lucht gelaten,, waardoor ook de •Duikers een geweer afichoten. By het gantfche»lyk onderduiken wierdt deze opening toegemaakt. De uitvinders dezer Machine,, waarvan de Kapt. Fulion een is, zyn Amerikaanen. Drie derzelven gingen by de proefneming mede onder water, en bleven daarin zoo lang dezelve duurde» Mm * in  c m 5 Iti het 301 N°. van het Journal de Paris, i Therm. VIII. (20 July, 1800,) maakt Lalande in Parys bekend, dat de Burger Tetu Brisfi op weg is, om den wensch naar de willekeurige bediering des Luchtbols te bevredigen. Hy heeft zyne Machine in modél gezien. Een Apothecar, in Guadeloupe, is op eene nieuwe methode gevallen, om het Suikerriet tc gebruiken. Op deze wyze bekomt men fyne Suiker meer, dan op de gewoone manier van behandeling. In Bombay vondt iemand in een ongebaand óord, Oostwaards van het gebergte, dat men de Ghauts noemt, onmeetlyke bosfehen van Thekaeu Tiekliout. De boomen zouden verbazend dik en groot, en eene ware goudmyn voor den Scheepsbouw zyn. 'Er zyn vast geen Lederwaaren, die men in Engeland niet beter dan ergens ander koopt. Ook Haagt men nergens zoo gelukkig om het Leder duurzaamheid te geeven. Tot hiertoe heeft men echter bevonden, dat Paardentuigen, Koetsriemen, Smits-blaasbalgen, Patroontasfen, Schoenen en Laarzen, en honderd andere Lederen dingen, die men zagt houden wil, ondanks alle moeite, fpoedig verharden en barften. Oly, Traan, enz. helpen zoo weinig, dat zy veeleer het Leder harder maaken. De Schoen- en Zadelmakers weten dit zeer wel, maar hun belang vordert daarover te zwygen. Het is waar, Traa'n doet in veele gevallen goeden dienst, doch derzelver reuk is onverdraaglyk, en het daarmede gefineerde Leder vlakt. Een zekere Edwards heeft thands een yegeiabiel middel uitgevonden, waarvan hy ongelooflyke dingen roemt. De zon kan het niet uitdrogen, het hardde Leder wordt daardoor zagt, en men behoeft het maar ééns te gebruiken. Het Leder wordt daardoor watervast, en dewyl het ook den fchimmel belet, is deze uitvinding voor Kapchaizen , welker kap terug gevouwen kan worden, zeer diendig. Dit middel wordt verkocht te Londen, by den uitvinder John Edwards, JN°. 25. Bowftreet, coyer.tgarden. Eene halfpints bouteille kost 2 Schell. 6 Pence. Deze man heeft ook Paardentuigen, die nooit gefineerd behoeven te worden in voorraad , en hy overtuigd ieder die by hem komen van de waarheid zyner uitvinding. {Het vcryolg eerlang.) Pryzen der Goederen by db ZWEED&CHE O. I. Compagnie binnen GOt H EMBUR.G, op den 8 December, 1800, verfogt. 2Ö9| Kisten Congo Thee, met 24 ® Tarra van Gi % tot 64 fi t honderd eg. — ioo| dito, dito met 30 w Tarra van 60 fj tot 70 $ 2 rth. — 57 Kisten Hyzan, met 24 eg Tarra van ioq f< tot 198 S anb. — 8 Kistjes Soulan, met 7 ® i arra van 280 8 tot 301 jj 2 rth. — 99 Doosjes bouteron a 2 eg 't doosje, van 194 8 tot 259 8 , t doosje. — 97 Doosjes Hyzan a 2 g§ 't doosie, van 351 $ tot 361 B 't doosje.—14| Kisten Rhabarber, van 170 tot 213 B 't fg. - 4995 Stuks geele Nankmle Linnens, 8i el lang en ia a 14 duim breed. — 30 Stuks roode Meubel-Damasten Kx. 60, opgehouden., van 82 8 32 d.tot91 * ^ 3? Stuks zwarte Satynen, van 39 Rx. tot 47 Rx. t duk. — 26 Stuks witte dito, van36Rx» opgehouden. — 230 Stuks 4 draats zwarte Taften, van 24 RX. tot Rx. 25. 12 & 't Stuk I3 Stuks Servetgraauw, a ao Rx. opgehouden. « Muks witte, a 20 Rx. opgehouden.—17 Stuks blaauw en wit gedreept Kudrings, a 20 Rx. opgehouden. — 5 Stuks Groen en wit dito dito, ao?°„ P S' ~ 5 Loggers Ame, a 91 8 tot 985 is de kan. — 420 paar Theegoed, a 4 8 't paar. — 640 Mandarin - koppen met Schotels zonder deklels, van 9 8 a 10 Q 't paar. — o Blaauwe en witte Theeferviefen, van 13 g tot Rx. 16. 36 8 't Servies. — 6 Gecouleurde dito, van 20 Rx. 12 8 tot 32 Rx. 24 8 dito. — 8 dito •tp' o,1,?,^*" 0Pgehoüden. — 23 Blaaüwe en witte 1 afeiferviefen dito, a Rx. 150 tot 169 8 't bervies. — 2 Gecouleurde en geëmailleerde dito, a Kx. 300, opgehouden. — 14 Defert-Serviefen duo duo, a Rx. 73 tot Rx. ïia, dito.— 341 paar Chocolade-koppen, van 8 8 tot 10 8 a 't paar, Voords een groote party Porcelynen, bedaande in Borden, Schotels, Therines, Crème Koppen, Waterpotten, Punsch Bowlar, Theekan. nen, Melkpotjes, en extra groote Theekoppen, met Schotels, te breedvoerig om te fpecificeeren, en genoegzaam altemaal verkocht. * AD-  ( S75 5 ADVERTENTIEN. •* Uylenbroek, te Amfteldam, heeft alöm verzonden: De B o e re n-S r n o tt* >r n ^ Kluchtig Blyfpel; De Kluchtige Opera, Tooneel-Fragment; Gedichte» oVe- het K»r ïgaan, enz. door O C. F. Hofman, a 40 ftuivers, Schryver van de zo zeer gel ef koosde H ékel Schriften over de Ézels-ooren, dé Degendragt, de Usfcn der Geleerden, al stond er de Galg op, of de vendelde tooneelkomparitie, Blyfpel, de Theorie jjer Nedïrdü i t> 3che Poezy, en meer andere vernuftige Werken; -Droeve over den Men " m A. Pope, doQr■ P. van Winter, Nsz-, in 4to a 40 ftuivers en in 8vo a 20 ftuivers Die ht! niV^Mrü%SrANrldGRl VaVMl; R-K*y?zf>us, a 36 ftuivers. Dich'tpoogingen van Mi. 6. C. djn Beer Poortugael, a 36 ftuivers. De genoegens v*n myn Hüwelyr, een bevallig tafereel van huisfelyke gelukzaligheid, naar A. van Sternberg, door Rekker en yan der Stam, a 26 ftuivers. Handschriften, 13de Schakering, a qo ftuivers met een' fra&én titel dIC ook te bekomen is,'a 10 ftuivers. Dit gunst g 'm^Fm^Sd voordgezet. Geschriften en Gedichten, door H. Tollens, Cz.\ ooZiveïs Mingezangen en Idyllen, door denzelfden, a 30 ftuivers. Eeuwzang, JfoorC r is duivers, Dichter van de Dwinglandy, a 11, en van de Overwinning der Ne! derlanders by Chattam, a 10 ftuivers. Ifigenia in Aulis, Andromaché en MiTHRiDATES, Freurfpellen, naar Racine, door A. L. Barbaz, 't ftuk a ia ftubers' De aflever>vg der grootpapieren is gefchied, en dus aan de inteekening van de zyde des UitreveA hehoorelyk voldaan. Herziua, Treurfpd, a ia ftuivers, en MakiI, TooZlfSt, 10 ftufvers heiden mede-door Barbaz. Mathilde, Tooneelfpel, naar Monvel, door ff. oJwilht 4r | ia ftinveis. "Ransdurp, Tooneelfpel, door i). ^. tó« a icTftuh/Ss en'het Hu we lyk naar de mode, Blyfpel, door Tollens, Cz. a 8 ftuivers. ^ ï?;SS UitgCgfVC u ^f"^"' van heTfT' voor al,e Godsdienstminnenden, zoo zeer belangryk Weekblad, van den Hoogleeraar Y.. van Hamels veld, De Ongeveinsde pnm "K, gel™d' hch"}jAm de volgende belangryke 0« Hendrsk Dïssfi-lh-of, te luerfum by Zwolle'*  C *7t. Voer- . . . . - Jtia. < Fel ■ li Paardeboonen . . . . - 6 a 61 Duiveboonen Wit Canariezaad Te Utrecht, den 21 Maart. Weit. Witte nieuwe . . 20§a 22 Roode oude . . . Nieuwe dito . . 17^3 i8f *°&e. -I3| Boekweit I2ja 13I Gant. Winter ..... a ro* i Zomer . ... 8ja 8$ I Haver 4 a 7 | dpucyners. Groote ... ' Middelfoort . 18 a 19 Kleine . . iö a 17 Graauwe Erwt. Groote . Middelfoort a 19 Kleine . . 16 a 17 Ongelezene 14 a 15 sroene Erwt. Groore . . Middelfoortdr. a 19 Kleine zuivere 17 a 17! Ongelezene .14 a I5§ Vitte Erwten . . . . 15 a 16 °aardeboonen 8 i a 9 ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN es KOOPWAAREN. Jeraffineerde Suikess enz. te Amsterdam den 23 Maart, en te Dordrecht den 23 Maart, 'andybrooden 36 a37 (|I 35!a36§4 1 'oeijerbrood. 34 a 35 32|a 33| '.ajfmaden 29 a 29;- : lelisfcnz® 27 3 28 i 27*3 285 '. ito 3 68 231a 25Ï 25^ 26| ■ .ompen . . 22|a 23^ 23 a 23^ -.ampfuiker , 22 a 26Ï ■ 'asteiden . 15* a 21 151a 21 | < and. Best Wit 37 a 39 ij ïemeen dito 31 a 36 I ! ( 3Sterd dito j , 24 a 39 - leei dito 26 a 30 j ( ruin dito 233 a 24 H iroop. Bruine a 69 gj a 70B • Te Dordrecht enz. las/en. Ruuwe per Steen 323501!:. - leekrappen .... yfjel. te Amfterdam. . . ƒ 30 a 31 - ooizaad. Inl. en Zeeuw. te Amfterdim ƒ 82 a 86 t te Dordrecht 80 a £6 I te Rotterd. pr L. E 'ennipzaad. te Utrecht C 1aiiynz.teD0rd.p1.Sl. 120 a 130 4 yn.Raap-p.Aam/76jD0rrf. 82 E Lyn- • • -69 74 L Hennip - . - 74 i Raapkoeken, per 1000 te Dord. 76 Lynkoeken. looario Tabak. Inlandf. te Amft. ƒ 12 a 44 Carotten . . . - 42 a 48 DRINKBARE WAAREN. Moutwyn. te Dordrecht . . nx%c&. te Amft. per Aam 65367106 te Schied. de 30 V. n§o6 Genever. te Dordrecht . .' . i2|c€ te Amft. pr. Aam 67a68§c£ te Schied. de 30 V. . i2sc£ Z U I V E L S. Kaas. Leydfche 't Schp. ƒ 42 a 44 Stolkfche . . . • 22 a 30 Edamf. Roodkorst van 10 en 20 83. . -27 a 30 dito van 4 fg. ... 27 a 29 Frief. Kruidkaas - - 2,8 a 32 Boter. Delftfche . . . - 46 a 48 Leydfche . . . - 44 a 46 Friefche Grasbot. - 37 a 39 Stalbot. - 28 a 30 te Leeuwaarden . - 3 22 te Sneek ... - a 22 op de Lemmer . - a 25 BINNEN- en BUITENL. EFFECTEN, den 20 Maart. Bat. Ref. losb. i8oi.4pCc. 87! 3 88i , 1802. — 76|a 77I 1803. — 675a 68| 1804. — 62|a 64 den Vrede . . — 471a 47I 3eforc. 1795 en96. 2§— 385a 38* /rywilLNegot. . S — 63 a 63^ Heffing, Apr. 1800. 3 — 43*3 44 ST.Schuldbr.(Uitl.} 5 — 70|a 71! (dito) 4 — 6r 3 6i| (dito) 3i— 531.3 54! relderf. fchaev. . 4 — 45§a 46! 'ïrabandjche dito . 4 — 44^45 )blig. Rusiand . 5 — 8ièa 82 — —- Weenerbank. 5 — 69 a 7o| dito . . 4 6ija 63 Pruis/en 5 — 101 a f Deenf. Tol! 4 — 95 a 97 Y.weeden l 5 — 94 a 941 — Spanjconv.8.5 — 77ia 78 dito . . 31— 56ja 57 Amerika . 5 — 97 a 98 dito . . 4 — 88 a 89 dito met Pr. 4 -—iooaiooj 'eizerlyke Coupons - — 60 a 6o| ranfche Infcriptiën 5 —5j|a 52 Et-EEN/iANKGELD. 99I 3 99J ertif. 18 a 19* pCc. Domeinen . . 6i|a 62 ec'arat 36'a 374 ooten 39 a 40  N° 191. 1 APril i801* OECONOMISCHE COUB.AST'Üt.' TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE, NYVERHEID, KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN, TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. I. OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. Nieuwe Uitvinding, om alle WOLLEN, CATOENEN, LINNEN en ZYDEN-STOFFEN, gelyk ook PAPIER, waterdigt te maken. Voor langen tyd bereidde men in Engeland Doek,het welk den regen wederhoudenmoest, terwyl men de verkeerde zyde met eene WaschHarstachtige masfa beftreek; maar behalve het nadeelige voor de gezondheid , dewyl het de uitwaasfeming verhinderde, was het, uit hoofde van deszelfs verminderde buigzaamheid, zoo lastig in het dragen, dat het zeer lpoedig weder uit de mode raakte, of veeleer niet eens recht in de mode kwam. Deze uitvinding wierdt gevolgd door die van het gewaschte Taf tot Mantels; ook bezette of voerde men lakenfche Mantels daarmede. Is dit wel minder lastig, zoo vindt toch hetzelfde nadeel van verhinderde uitwaasfeming plaats, en om deze reden verhit het even zoo zeer als het voorgaande; maar bovendien moest deszelfs honge prys en korte duur de groote hinderpaal tegen het algemeen gebruik zyn. Van hoe veel belang moet het dan ieder' mensch niet voorkomen, wiens verrichtingen hem dikwyls aan de guurheid van het weder blootftellen, dat niet alleen alle de hiervoor aangevoerde nadeelen by deze nieuwe uitvinding vermyd worden, maar dat ook de navolgende belangryke en zeer wezenlyke voordeden daarmede verbonden zyn! 1. Geen zintuig ontdekt de minfte verandering aan op deze wyze waterdigt gemaakte Stoffen, dan alleen het gevoel, waardoor men meer zachtheid en buigzaamheid gelooft te bemerken. De kleur lydt daardoor niets, het Hechte grotn IV. Deel. ' in Zyden-ftoffen uitgenomen; integendeel fchynen eenigen daardoor verhoogd en verfraaid te worden, gelyk ik dit by fyn Scharlaken geloofde waar te nemen. a. Door deze vermeerderde zachtheid verkrygen de Stoffen en Lakens grootere vastigheid, en fcheuren zoo ligt niet als anderen. 3. Door de waterdigte toebereiding wordt alles wat van Wolle is voor de motten bewaard. 4. Men wint, zoowel in de langte als in de breedte, dat deel Laken, het welk anders wanneer men het nat maakt, (om te laten krimpen,) verloren gaat. Een verlies, het welk by verfcheiden lborten van Lakens aanmerkelyk is. Reeds dit voordeel alleen mag in veele gevallen zoo aanzienlyk zyn, dat het met de overige, in-regeling van het gewigt der zaak, geringe kosten der toebereiding, het even wigt houden kan. 5. De regen dringt niet door, zelfs wanneer de Stoffen' maanden lang daaraan blootgefteld blyven; flechts een geringe fpoor bemerkt men daarvan op de fyne hairtjes der uiterfte oppervlakte, van Wollen-ftoffen. By de overigen, voornamelyk Lynwaat en Papier, rolt het water af als Kwikzilver. Ik zag zelf eene kleine masfa van water in dun Neteldoek, tot een zakje gemaakt, 4 a 5 weeken hangen, zonder dat zelfs de buitenfte zyde eenigszins vochtig geworden was. Stoffen van deze foort wierden voor eenigen tyd het Koninglyk Pruisfisch Fabriek- en Commercie-Departement in Berlyn tot onderzoek voorgelegd, het welk na de geftrengfte proeven jyne" volkomen tevredenheid daarover betuigde, ia welks origineel document, door den Minister ton Struënfee getekend, ik zelf gezien heb. Het :elfde gefchiedde door het Infiituut National, ia Parys. Buiten het voordeel van niet nat te worden, en leze onbuigzaamheid te vermyden, is nog een ander mooï de gezondheid veel grooter en belangryker voordeel. Welk een aantal gevaarlyke ziekten, kleine onpaslykheden, hoest en verkoudheid niet Nu eens  eens gerekend, men haren oorfprong aan verkonding en doornatting toefchryven moet, is immers 'reeds zooveele menfchen bekend; dezen worden, zonder alle verder nadeel voor het Jigchaam, vermyd» want daar de tusfchenruimte der draade'n in de Stoffen zoo volkomen opui b;yft,, dat-men zesfs het daglicht daardoor fciiemsren ziet,,zo kan de uitwaasfeming orimogetyk 'daardoor verhinderd worden. In dit opzicht en om het groote unaehrèide nut, dat uit deze ontdekking, misfch.iene.eene der nuttigden dezer eeuw, voor de menfehelyke Maatfchappy ontftaan moet, heb ik den bezitter dezer kunst, Ludwig Furer, den raad gegeeven, om eene Fabriek van dusdanige waterdigte Stoffen en Lakens, in Biberich, aan den Rhyn, dén uur van Maynts, aan te leggen. Wie genegen mogt zyn ïiem eenige commisfie te geeven, moet zich deswegens met geira limiteerde brieven by hem adresfeeren, juist den prys der Stoffen en Lakens , derzelver maat, "volgends de Franjclie el, kleur en hoedanigheid bepalen, of nog liever ftaalen overzenden. In dit geval kost de waterdigte ftof i guld. co Rhynl. of 16 gr. Saxüch de el ^ in kleine partyè'n ; ] doch by grootere, voornamelyk als de Stoffen en Lakens gezonden worden, is de prys mer-1 kelyk minder. Ook Wollen-Laarzen, die na-! derhand met zooien en twee vingeren breed j Leder bezet worden, konnen waterdigt gemaakt! «worden, en bewaren de voeten voor alle voch-1 ten: dit kan ik des gewisfer verzekeren, daar' ik zelf een paar van deze Laarzen bezit. Poda-j gristen en allen, die aan béenkrankheden lyden, zyn deze Laarzen zeer aan te pryzen. ivITTES, WlESEADEN. Hoogvorjlel. Naizau, Hof. raad. cn Lyj'medicus cnz.\ tn 'Jtfljfl aldaar. Ou HOUTEN te verwen. Alle Houten, die geverwd zullen worden, moeten vooraf daartoe vóórbereid worden , door dezelven in fcherpen Azyn, of Aluinwater, te leggen; echter dringt de-verw, wegens hun fterk weefzel, nooit diep in. Hier tegen'Uit zich het hout , na dat men het vooraf warm gemaakt heeft, met Sterkwater, dat noch in zicbzelve te fterk zyn, noch te nat opgelegd moet worden, fchoon geel en bruin verwen, wanneer men het daarna wel afwryft en met Gomlak-vernis, en nog eenige maaien m t Schellak-vernis over- \ ftrykt. Mahony .kleur krygt het hout r wanneer i men het in een kookerid heet aftre.kfel van geel- ' hout, 8 lood. ea kleurrood ï 68, in 8 K water verwt. Donkerder wordt de kleur, wanneer men in plaats van 8 lood-geelhout 4 lood, en x lood blaauwhout neemt, en het hout naderhand met hcete Poüschioog overftrykt. Schom blaawv kan men het hout met Indigo-tinéiuur verwen, ais men het, eer het nog recht droog is,- dikwyls met een aftrek fel van witte Wynfteen overftrykt. (Deze; Indigi-tinctuur verkrygt men , wanneer men op een lood zeer goede fyn gewreven Indigo van tyd tot tyd 8 lood witte Vitriool-oly giet, eh als het zich opgelost heeft, dit mengfel met 96 lood water verdunt.) Even zoo verkrygt men eene blaauwe kleur van eene heete oplosfing van Koper in Sterkwater, als men het hout naderhand zoo lang met Potaschloog overftrykt, tot het blaauw is. Laat men het een' tyd lang in eene oplosfing van Spaansch groen in Azyn, of van Spaaiischgroene Chryftallen in water, liggen, dan wordt het groen. Strykt men het hout eerst met eene warme oplosfing van Koper in Sterkwater, en dan, zoo lang tot zich deze kleur vertoont, met warm blaauwhoutnat ; of kookt men het eerst met biaauwhoutnat, waarin men wat Aluin gedaan heeft, beftrykt het dan 3 of 4 maal na elkander met warmen Azyn, ot zuur Bier, waarin men Galnooten gekookt heeft, en laatftelyk nog 3 of 4 maal met eetie oplosfing van Yzer, dan krygt het, inzonderheid eenig rood hout, als by voorbeeld van den Palm-, Boeken-, Appel- en Peeirenboom, eene zwarte kleur, en ais men naderhand het wryven met een met wit VVascb beftreken Leder, of met Lyn-Oly en Kooierülof, te baat neemt , een' glans als het fchoönfte Ebbenhout; weeker, by voorbeeld Dennenhout, kan men ook zwart kleuren, als men het zoo fterk en zoo lang met Eikenhout wryft, dat-hec brandend heet wordt. ' ' ' ■ - sv lè& ■ ■ Uitvinding om Druk- en Schryfinkt■uit gedrukt en geschreven papier te trekken, en dit uitgetrokken PaPïER in Pap te veranderen, en daar. van weder Papier, tot gemelde en andere oogmerken dienstig, te vervaardigen. De Heer Matthias Koops, of Ojjeenflrect, Rane'agh, i,i the County of Middlefex, Gentleman, 'in de Koninginneftraat, te Ranelagch, in het jraaffchap Middelfex,) geeft, ingevolge het patent  tent, hem wegens deze zyne uitvinding verleend, in dato a?> Aprii, 1800, daarvan dè volgende befchryving: 1, Ik maak het Engelsch en Duitsch Drukpapier elk afzonderlyk. 2-. Ik heb het Schiyf- en Drukpapier geforteerd, volgends hunne qualiteit.- 3. Het'Papier moet in Üukkcn gefcbeurd en in een werktuig gedaan worden, om het te weken, en tevens zoo lang te wasfchen tot' het geheel zuiver is. 4. Uit dit werktuig rnoet het in een' Ontvanger geftort worden, waarin het van gedaante verandeit door middel van het waterj 5. Uit dezen Ontvanger moet het in eene ketel gedaan worden, waarin ik op 336 gg Papier 576 gallons (1728 mingelen,) water doe. Bereiding der Lompen. A. By 11520 gallons (34560 mingelen,) water doe ik 1800 fg verfche ongebluschte Kalk, het welk famen 445 uuren wel geroerd moet worden, tot de Kalk geheel opgelost is; als het bezonken is, B. fmelt ik in 20 gallons (60 mingelen,) aldus bereid Kalkwater 24 fg Amerikaanfche Potasch, ten einde de Drukinkt uit gedrukt Duitsch Papier te trekken ; 18 eg van dezelve Potasch voor Engelsch Drukpapier, en flechts 10 Cg voor Schryfpapier. 6. Ik laat de ketel, met bovengemelde quanteit, (zie §■ 5.) een half uur kooken; dan doe ik 'er van tyd tot tyd de gemelde quantiteit Potasch, in Kalkwater opgelost, oy, en laat het omtrent twee uuren langer kooken; wanneer ik onderzoek of de Inkt genoegzaam verdweenen is; zo niet, dan laat ik het nog eenigen tyd kooken, het geftadig roerende. Als het genoeg gekookt heeft, laat ik het in de ketel 233 uurer ftaan, om tc weken. 7. Dan ftort ik het uit de ketel in een' Ontvanger, met een' dubbelen bodem; de bovenftt bodem is van Koper met kleine gaten, waardoui het vuil en fmerig water druipt. 8. Uit dezen Ontvanger moet de zwaarte var 140 e§ Papier genomen en in de Waschmachim ..gedaan worden , alwaar het volkomen van de A/kal 'gezuiverd wordt; en, om de kleur optehelderen moet 'er eene zekere quantiteit van het volgent mengfel by gedaan worden, het welk verandert wordt naar de qualiteit en de kleur van d Pap, te weten: 9. Ik neem 150 gallons (450 mingelen,) zuive water en doe het in een kuip ; vervolgend moet 3 fg gemeen Zout en 2 gg Weedasch ii een retort, verbonden met den kuip, waarin he water is, waarby 3 pinten dikke Vitr. Acid. ge* daan worden. Na behoorlyke digtftryking aan den kuip, maak ik de retort heet, door middel .van een* zandzak, en laat het 6 uuren . distilleeren, na welken tyd het water genoegzaam ingetrok-. leen is. . 10. Ik neem gemecnlyk tot 140 68 Papier, als bovengemeld in Pap veranderd, 10 a 12 gallons (30 a 36 mingelen,) van dit mengfel. 11. Deze Fap is dan volkomen gêlehikt om daarvan Papier te maken. Of voor het Schryfpapier gebruik ik de volgende Methode. 1. Ik neem 140 gg uitgezocht, zuiver Schryfpapier, en week het met kookend water; dan doe ik het in een' bak, met Koper bekleed, dc zyden en bodem vol gaten, zet het in eene pers, en druk het water uit, dat het Papier niet meer dan eigen gewigt water behoud. 2. Doe,ik het in een' houten bak, van binnen bedekt met een dik mengfel van Loodwit en water. De bak moet wel beitreken zyn met Pypaarde; in den bak een gat, om den hals van de retort door te fteken, waarin het gas oplosfe, die van de voornoemde ingrediënten gemaakt wordt, om het water te doen intrekken; de proportie te veranderen naar de qualiteit en kleur van de wit te maken masfa, waar de Schryf-inkt uit getrokken is. 3. Dan doe ik het in de Schepmachine om 1weder Papier daarvan te maken. —m-*KW**ur.vël'U -■'«Mfc'I.itoM .H Ui III MIMI | OECONOMISCHE BERICHTEN. XV. BULLETIN van Buitenlanj> scite HANDELS- en andere N1EUWSTYDINGEN. Uit de Madridfcbe Uofcourant, yan den 17 February, 1801. , Ingevolge de Koninglyke bevelen , van den 14 September en den 16 Oclober, 1787, als i mede by de Acte van den 26 Maart, 1800, ver; leend , wierdt onder andeien de uitvoer van Olie naar buiten , uit hoofde der fchaarschheid i' en der duurte, welke men toen in het Koning3'ryk daaraan ondervondt, verboden. Deze maat1 legel , in die omftandigheden noodzaaklyk, heeft, t benevens de goede oogst, welke daarop geNn 2 volgd  ( ü8o ) voTgü* is, de üitwerking, die men 'er van verwachtte, gehad; zodat de Olie thands in Spanje niet alleen overvloedig, maar derzelver prys zoodanig gedaald is, dat zulks met de noodzaaklyke kosten tot derzelver aanbouw niet beftaan kan. Het is uit dien hoofde, dat, evenmin de Koning destyds met onverfchilligheid konde aanzien, de buitengewoone hoogte, tot welke dit Product geftegen was, uit hoofde der concurrentie van buitengewoone voordeden, Hoogstdezelve thands ook niet kan nalaten, de nodige maatregelen te nemen, opdat zulk een belangryke tak van den Landbouw niet in verval geraake, gelyk men te vreezen heeft dat, by gebrek aan vertier, het geval zoude worden. Ingevolge van dien, heeft Z. M. die zaak doen onderzoeken, en het is gebleken, zo by het Rapport van den Koningjyken Raad, als door de berichten vau yverige Ministers , welken Z. M. hier over in het byzonder gehoord heeft, dat het tegenwoordig, tydftip gefchikt is, ja zelfs dat het noodzaaklyk zy, den uitvoer van Olie toe te ftaan , het welk niet alleen de eerfte beweeggrond zal zyn, om den bouw der Olyfboomen te onderhouden en aantekweeken, maar zelfs tot eene 'groote ftyving der Koninglyke inkomftën zal verftrekken; — uit hoofde van de opbrengst der gewoone Rechten op de uitgaande goederen, zal zulks een nieuwe aanwas zyn tot het Fonds van Coniblidatie der Koninglyke Vales, zo ter aflosfing als ter betaling der Interesfen, daar 'er onlangs nog eene buitengewoone impost tot hetzelve einde, van 5 reales (iaj ftuivers,) per arroba, is ingefteld. Z. M. heeft bevelen uitgevaardigd, dat uit de ten dien einde bepaalde Havens, zo met Spaanfche als vreemde Schepen , anderhalf millioen arrolaPs Olie mogen uitgevoerd worden. Z. M. al mede overwegende, dat, byaldien het verbod van uitvoerder Zyde, welke het Koningryk opbrengt, Ajude voordduuren, de aankweeking van dit kostelyk voordbrengfel, zonder de Nationale Fabrieken te bevoordeekn, op eene gevoelige wyze zoude vervallen ; zo heefe de Koning, uit hoofde van het geen men Hem hier over onder het oog gebragt heeft, en onderfteund door eene voordragt van de Ministers', deszelfs vertrouwen waardig, en aan welken de belangrykheid der aankweeking van dezen tak bekend is, den uitvoer van Zyde naar vreemde landen, uit de Havens van Alicantc, Canbagena en Barcekna toegeftaan; welke Havens ttn dien einde verklaard worden gefchikt üe zyn, tot dat 'er tot een miihoen ponden uitgevoerd worden, onder betaling der vastgeftel- i ée ieühfcn»- als> mede der 6 teales de Vellon, \ VIII, HAN^ (15 ftuivers,) onlangs op elk pond Zyde gelegd f ter confolideering van het Fonds der Vales, deszelfs aflosfing, en betaling der interesfen. Men kan zich van deze beide gemelde gunstbewyzen bedienen, door middel van infehryvin* gen, welke de Thefaurier-Generaal zal ontvangen, aan welken Z. M. in dezen goedgevonden heeft de magt te verleenen, als mede om de nodige bevelen of berichten medetedeelen, aan de Provinciale Vergaderingen en de Ontvangers der Havens, opdat dezelven den uitvoer toeftaan; — ingevolge hiervan, moeten de Commercieerende Ligchaamen, of de particulieren welken zich van de bovengemelde permisfie wil' len bedienen , zich onmiddelyk by den gemelden inelaurier-Generaal vervoegen, en denzelven het getal ambo's Olie, of ponden Zyden welke» zyheden begeeren uit te voeren, als mede de Haven , waaruit zy den uitvoer doen zullen, opgeeven, onder die voorwaarde nogthands, dat geaccrediteerd wordende met brieven van betaling van de Thejareros de Renta, (welken tert dien einde gemachtigd zyn,) dezelven, in klinkende numte, het beloop der vastgeftelde rechten van 6 reales de Vellon, (15 ftuivers.) per arroba Olie , en 4 maravedis voor het verlof betaald hebben ; en 9 reales (sêx\ ftuivers,) per. pond Zyde, welken voor dezelve ten voordeele der algemeene Rente betaald worden, als mede de 8 maravedis, voor elk pond, ten behoeve der Roninglyke Admiraliteit; ook konnen de belangnemenden, in de Kas des ThefauriersCreneraal deze zelfde rechten ftellen, zullende hiervan terftond de nodige berichten aan de irovincrale Vergaderingen gegeeven worden, opdat er in de Douaanen geene de minfte vertraging plaats hebbe, ten tyde, dat de uittevoerene goederen geverificeert worden; moetende alsdan in de Douaanen de overige ftedelvke rechten betaald worden, en ten einde dat hiervan kan worden gebruik gemaakt, is zu'ks openlyk bericht. r ÏFeenen, 21 February. De zedeit eenigen tvd alhier beftaande gepriviligeerde Meekrap- en Indigo-Fabriek-Compagnie, van welke de P ins Palm, de Advocaat Hofman., de Kooplieden Reu. ter en Schwitter, benevens een Baron vanC'^M. Leden zyn, vindt by hare onderneming een zeer goed gevolg en aanzienlyke winst; terwyl h-t fabriceeren van Indigo voortaan voor Oostcnnh zeer aanzienlyk en voordedig worden kan  ( S»l > VIII. HANDELS-, FABRIEKMATIG- EN ANDER BELANGRYK KONST- NIEUWS. (Vervolg van N*. 185. bladz. 234.) Volgends eene Circilaire des Ministers van het inwendige Beftuur aan de Pref celen, van den 29 Vendemiaire,A. 9,bedroeg het getal der te vondeling gelegde kinderen, in Frankryk, (het welk in het jaar 1790 reeds 23000 beliep,) thands meer dan 62000. ,Van de Koepokken heeft Thouret, Directeur der Med fche Schooi, te Parys, uit naam der benoemde Commisfie, den 28 Vendemiaire, A.9,een verflag gedaan, dat zeer aanpryzend is. 19 Ingeënten zyn in diepe infneden met verfche pökftof ingeënt geworden, zonder dat daarop de gewoone pokken gevolgd zyn. De wonde was ikchts een weinig ontdoken. Ook in Geneve zouden de Koepokken van nut bevonden zyn. Volgends het bericht van Doctor Odier, zyn 600 kinderen daardoor behouden geworden, terwyl gedurende eene bdrnetting der Kinderziekte of Pokken 150 tiinderen, en in ééne maand 76 Uierven. Slechts by twee zyn de natuurlyke de : Koepokken vóórgekomen, dewyl de befmetting ■ reeds vóór de inënting plaats had. Daar tegen hebben Vaume, in Leuven, en '. Goetz, in Parys, zich verklaard en gezegd, dat ' men nog niet eens wist of de uit Engeland naar 1 Frankryk gebragte doffe werkelyk van Koeijen 1 genomen was. Volgends hunne mening, is de c. m'oeve, om de Natuurlyke op de Koepokken te ( liten volgen, te vroeg in het werk gedeld, ^ dewyl deze laatde pas doorgeftaane ziekte misfchieii voor een jaa^r, en langer, maar toch niet v>or altoos eene diergelyke tweede af veeren c kan; ook is, gelyk zy zeggen, by zekeren La. 1 yalctte en Blondeau de tweede befmetting werke- 2 lyk gevolgd, daar van hunne Pokken anderen r ingeënt zyn, die insgelyks de Pokken gekregen F hebben. Deze befmetting, wordt daafënbwen gezegd, komt niet uit het, in het ligchaam der . ingeënten, gebragte, maar van het hen medege-j* deelde pokgif voort, l/aume verzekert dat de|n in Geneve ingekoeënten renvachine's,) niet zekerder tegen de Pokken zyn dan de anderen. Hy I befchuldigt den Ltigelfchen Arts Thornton van 11 bedrog en misleiding. De Arts Cokn, Lid van é de Commislie der Koepokken, heeft deze weder-;ft om verdedigd. Men ziet dat de ondervinding 'A de gevoelens eerst zal moeten bepalen. Thands ! i wordt met de inënting nog veele kwakzalvery bedreven, gelyk men daaruit zien kan, want ómith maakt m het Journal de Paris bekend, 1 dnr Londcn de Prys der inënting met Koepokdof 120 Francs, en der Kinderpokken 240 Francs is. Zulke beurfenfnydery moest by zulke eenvouwdige en algemeen nuttige heelmiddelen geen plaats vinden. Ook eene eenvouwdige en algemeen nuttige waarheid is die, dat nien dc groote weldaad der gelykvormigbeid der Maates en Gewigten. invoeren kan, zonder nieuwe en ontzaglyk lange naamen uit eene vreemde taal over te nemen. Men heeft dierhalven geen Myriogrammen en Kylohtres meer, en de uiteinden in Grammen voor gewigt, Metres voor lengten, Litres voor tonnen en fcbcpels, Stères voor Cubiekmaaten, en Ares voor land-maaten, geven de oude benamingen van Gentenaars en"Ponden, van Mylen sn Ellen, van Kannen en Schepels, van Voeten, Morgen en Boeden weder plaats. De Burgers Laplace, Bertholct, Delambre en Guitton zyn door ien Minister van het inwendige Beftuur by elkanJer ontboden geweest om de oude benamingen «reder nieuw te maken. Slechts Metre voor engtemaat, en Stère voor houtmaat worden be. ïouden. De benamingen Palm, Vinger, Streep sullen voor Voet, Duim, Lyn, gelden. De wcreu worden, naar Meiros, tiendedcelmetres en hon. lerddeelmetres afgemeten ; het pond, even als ylogramme, heeft 10 oneen, het once 10 grooten, iet groot 10 deniers, de denier 10 grains. Het entenaar Qqulmal,') heeft 100 ponden, en 10 entenaarst maken een millier, (1000 ponden \ jeheel ééns fchynt men het hierover rW niet eworden te zyn. Bernard heeft een* kunst-arm uitgevonden, m die geenen ie hulp te komen, die een' veel undiger' verloren hebben. Buonaparte heeft yne uitvinding zeer goed gevonden, en uit ïenschlievendheid, zegt een f ranselt Nieuwsapier, vei knelden dezer armen befteld. Chaptal heeft eene nieuwe uitvindiirs om ioornwol metare Alcali te bleken, bekend gelaakt. De Engelfchen hebben het met voordeel y Lynwaat gebruikt. Bawtns heeft het in de abriek des bons Hommes ingevoerd. Hy bleekt iet nog geen 30 ponden Souda en de hulp van en mensch op een' dag 2 a 3oco ellen Linnen jeu zal hi Louaan en de Bataaffche Republielt it vooi beeld volgen. ^ ltt Nn S re  Te Bouhgne heeft de Haringvangst federt eenige jaaren fterk toegenomen. Kffe Visfchers hebben de Maatfchappy van den Landbouw en Kunften, aldaar, de volgende lyst overgeleverd. Zy hebben gevangen in het lasten, waarde, 6* Jaar der Rep. 1798. 45 Buiz. 210a. fr.208550 T 1799- 45 3738- — 29?954 8e 1800. 63 5104. — (f49953 De bekwaarae Mineraalkundigevo/z Duch, die, op bevel des Konings van Pruisfin , niet verfcheiden berglieden naar Neufchatel, tot onderzoek des bergwerks aldaar, is gezonden, heef! aldaar reeds èene aanzienlyke Steenkoolcn-bed. ding ontdekt. Toen Gust. IFilh. Folk, Apothekar in Eckartsberge, eene Suikerpfoef uit Wortelen, op een byweg, met bytende Kali behandelde, kreeg hy in plaats van gehoopte ruwe Suiker, Salpeter Het is wel reeds bekend dat verfcheiden plan ten Salpeter inhouden; het welk echter hier he geval niet is. De bekomen hoeveelheid Salpe ter bewyst dat het Suikerzuur zich in Salpete: veranderd hebbe: een bewys te meer voor eent algemeene zuurftof. Dit geeft aanleiding te ge> loven dat de Wortelen met meer voordeel to Salpeter , (edoch op een' anderen weg,) dai tot Suiker te gebruiken zyn konden. (Het veryolg eerlang,) SCHOOLBERICHT. De Commissie van Bestuur der Stad; Armen-Schooeen, te Amfterdam, heeft overëenkomftig het Befluit der Municipalitei aldaar, laatst van den iyden van Zomermaand 1800, door en onder opzicht van den Burge Willem Wagtendorp Eekman, Medelid van, ei als daartoe door, dezelve Commisfie van Be ftuur, in de hoedanigheid van Examinator, ver zocht zynde, op Vrydag, den 13 dezer Lente maand,"in de Oude Waale Kerk, ten overftaai van Curatoren der Nederduitfche Schooien bin ren dezelve Stad, openbaar verilag gegeeve van den ftaat der gemelde Schooien, over dei jaare 1800; midsgaders eene openbare Promoti gedaan van, en Eergefchenken uitgedeeld aan verfcheiden Leerlingen, welken in dezelve Schuo Jen onderwezen worden. Een zeer wel bezet Orchest, beftuurd doo éen verdienftciyken Burger Jaques Kuyj/cr, ei beftaande uit ren ijftiSl beroemde Toonkunftenaars dezer Stad, (waaiöndcr veelen, alleen uit liefde en hoogachting voor deze Inficlring, en zonder eenig loon voor dezen aibeid te begee-. ren,) opende des voormiddags ten- of uuren, met l een treffend Muziek, de weikzaamheden^op eene allczins aangename en Inistenyke wyze. Dy gelegenheid van dit openbaar verfing, dat in de tegenwoordigheid van den./Agent van de j Nationale" Opvoeding dezer Republiek, de LeI den van het Departementaal Beftuur vnn den 1 Amftel, van het Burgerlyk Beftuur en de Rechterlyke Magt dezer Stad, en eene zeer talryke ; en aanzienlyke menigte aanfehouwers van bei- - de kunnen gegeeven werdt, hebben de volgende werkzaamheden met gepasten luister en piegtigheid plaats gehad. Na dat de Examinator vooraf, in eene korte 1 inleiding, de Zedelyke Opvoeding van het aani komend Gedacht, had befchouwd als een der , voornaamfte middelen ter bevordering van het . Volksgeluk, en midsdien de zorg dadrvoor, als : de eerfte plicht van eiken mensch — van eikvolk ; ; en vervolgends de algemeene erkentenis van die • waarheid, by alle befchaafde volken, had aan: gemerkt, als de aanleidende oorzaak tot het . dóarftellen van alle zoodanige nuttige en welt dadige Inrichtingen, weiken 'aan dat groote doel1 einde ook in dit Gemeenebest, en byzonder in deze Stad, tot roem van derzelver Stichters en Begunftigers , zyn dienstbaar gefteld ; (welke inleiding vervangen werdt door het fpeelen van eene ftatige Adagio). I. Maakte de Examinator, als zyne eerfte hoofdbezigheid, in een kort verilag van den ftaat der Schooien en de vorderingen der Leerlingen, bekend: dat thands in de 9 Stads Schooien", op i den voet en wyze by het Reglement of School, orde bepaald, een vry aanzienlyk getal van 2340 : Kinderen onderwys konnen ontvangen: dat des, niettcgenfhande by de infehryving, die in Herfs - - maand, 1800, gefchied is, van het ingeichreven 1 getal van 936 Kinderen flechts 552 zyn aange. nomen; zou dat 'er nu werkelyk 2453 zyn ge■ plaatst, en dus'reeds 113 Kinderen'boven het . voorgemelde getal van 2340, waaruit derhalven 1 bleek, dat deze 9 Schooien nog geene genoeg- - zame gelegenheid verfchail'en ter voldoening aan i den billykeu wensch van zoo veele brave, hue1 wel behoeftige Ouders, om ook hunne Kinde1 ren te doen deelen in- het onderwys, dat al, daar , ten koste dezer Stad en uit liefdadige . onderfteuning der Gemeente, met zco veel lof en vrucht gegeeven wordt. — Dat voords de r organilatie van dc twee Buitenfehoolen, op den 1 zelfden voet als de negen voorgemelden, door ver-  f< J$3 ) verfchillende beletfelen tot -hiertoe vertraagd zynde, echter zoo lpoedig de-tyden en omftandigheden daartoe gun'ftig zuilen zyn,' £en waartoe dc uitzichten de hoop verlevendigen,) niede zal worucn voltooid. ' ' * Aangaande' de. vorderingen der Leerlingen', berichtte de Examinator, dat 'er onder de 207a Leerlingen», welken by het laaggehouden Examen van Ölagunaand, i8co, in aiie d.eze Schooien onderwys genóoten, flechts een gering getalvan coo nog bezig' waren met het leeren der Jeu teren — dat weinig minder dan 500 zich jeeds in het.rek enen oefenden, — en, dat by alle de Leerlingen van de 3de of hoogde, en zommigen van de 2de Ciasfe, de Taal-, Aardryks- en Gefchiedkunde , behalven het onderwys in Godsdienst en Zedekunde, en andere nuttige Wetenfchappen, reeds .in eene aanmerkelyke. maate^ van vordering werdt beoefend. Dat wyders, ten gevolge van dit werkzaam en indedaad uitlokkend onderwys, in Grasmaand, 1800, 149 Leerlingen uit de ifte naar de 2de, en 104 uit de 2de Kaar de 3de Clasfe, zyn bevorderd, en, by gelegenheid van het Examen in Siagtmaaïid daaraanvolgende , wederoai 244 Leerlingen uit de -ilte naar de 2de, en 140 uit de 2de naar de ,3de Clasfe, zyn bevorderd. II. In zyne tweede hoofdbezigheid gaf de Examinator gelegenheid'' Wkh ' de tegenwoordige Leerlingen, om door eenige proeven te toonen de uitmuntende gevolgen van het veibeterd onderwys: deze werkzaamheid, die voorafgegaan wierdt van een' Choor- of Beurtzang, welke -doo'r^eenigen der Leerlingen wierdt opgevoerd, toonde", door daadèn, aan de tegenwoordige Gemeente de vorderingen van de Leerlingen in de Taal-, Reken- en Aardrykskunde. lil, De derde hoofdbezigheid van den Exa- - , , , jj A' D V £ R T E N T I E. VETHEID, G E L T K H E I D. De Agent van Nationale Okconomie »er Bata afsche Republiek .1. daartoe door het Uitvoerend Bewind zynde gelast, geeft hiermede aan f il, ï kenms, dat het voormelde Bewind, uit aanleiding vfn ingèkomene Bui entndfll. r«, f!yk relatif het cesf'eeren der Runder-Ziekte, hadt goedgevonden om bv Bem 1 l n ^ Bencl4nen' Maand, N°. *, te bepalen, dat de, by Befluit van^nme^Bwind yV.n den a ^f," ^ leden, ^ 47, daargeftelde PrécW op den invoer van«J^^^tStS^J^Si aaujlaanden, wierden gehouden voor vervallen en als buiten effect gefteld. 5 P ln den Hage, den 2.6 Maart, 1801. Ha Zevende Jaar der Bataaffche Vtyhcid. Ter Ordonnantie van den Agent voornoemd. Wlubers. MARKT- minator beftond. in de uitdeeling van ais gewoone en 16 buitengewoone Eerenpryzen, midsgaders nog eenige verëeringen tot aanmoediging aan zoo veele verdienftelyke Leerlingen, welken deze Gefchehken, ten 0verdaan van- Curatoren, waren toegezegd: terwyl bovendien nog 62, Leerlingen,, welken van het School-onderwys or.tüagen waren, met ioffeiyke Getuigfchriften, en een gefchenk -van 2 Hembden ep'2 paar kousfen, werden vereerd, onder welke laatstgemeld:-n de Jongeiinuen Adam Rademaker, Johannes Baars, tovfes Samuel Gohen, Jacobus Binks en Jacobus Tecpen zyn beftemd , om , na het afleggen van een voldoenend Examen, in Grasmaand eerstkomende, onder opzicht van de Cmmifclie van Beftuur, te worden opgeleid tot Ondeiwyzers der Jeugd. Al hetwelk met gepaste en aanmoedigende aanfpraaken van den Examinator werdt vergezeld, en vervolgends door een' Beurtzang van eenige Leerlingen werdt befloten. Waarna - 1,V', De Exarn:nat°r* in zyne vierde hoofdbezigheid, de belangen dezer schooien aan de zorg, medewerking en onderfteuning, van allen, die in onderfcheidene betrekking tot dezelven ftaan, met gepasten ernst op -het plegtigfte aanbeval, werdt deze plegtigheid eindelyk door het Orchest met een treffend Muziek befloten. De aandoeningen van genoegen en blydfchap over deze plegtige gebeurnis waren zichtbaar te leezen op het gelaat der aanichouweren, en het is billyk te wenfehen, dat eene inrichting, als die van dezer Stads Armen-Schooien, op den tegenwoordigen voet, meer en meer ondervinden zal ue befcherming, onderfteuning en medewerking, van allen, die aan derzelver bevordering konnen dienstbaar zyn. Waartoe de milddadige Voorzienigheid zynen zegen gebiede'  C 284 ) Te Amfterdam, by C. CO V E N S, Boek- en Kunstverkooper op den Vygendam. MAR KTPRYZEN V GRAANEN, tui. Te Amitejdam, dm 30 Mart. gs*- Tam. Voorl. Roode per L. 280 a 300 —' Witte . . 2>!oa3oo Gron. en Old. i . 2808300 Voorl. Gron. en Old. . Roode .... 280 a 300 Friefche .... 280a 300 Zeeuwfche . . . 3003380 Vlaaïnfche, Roode 3033400 Witte 300 a 400 Rogge. Bovenlandfche . 2503270 Brab. en Vlaamf. 2503270 Gedroogde .. . 270*3300 Carst. Voorlandf. Winter 170 a 190 Frjefche dito . . 170a iyo Gron. en Old. Winter 1703190 Zeeuwf. en Ov. Wint. 1703190 dito Zomer . . . i6oar8o ■Haver. Brouw- . . . icoaiio Witte Voeder- . 75a 90 Boekweit. Voorlandfche . 60a 65 Ame-rsf. en Gooif. 60 a 65Paardeboonen . . ï . 38cC Te Dordrêcht, 26 Maart. Tarw.Nieuwe Zeeuwf. per L. ggl. Beste nieuwe . . 3803395 Gemeene . . . 1983330 Blaauwe .... 1983330 Zomertarw . . . 190 a 300 Rogge. Zeeuwf. en Inl. per Z. 293328 Br. Vl.enBov. per L. 226a 236ggl. Garst. Zeeuwf. en Ov.Zom. 36342^ dito Winter . . 38 a 43 ~e Spelt, per Last . . . 153280^ Haver. Inlsndfche Brouw 20a270? dito Paardevoer 15317!^ Boekweit op 140 f§ wigt 5öas8c£ Paardeboonen nieuwe . 30334^ Duiveboonen Te Rotterdam, 23 Maait. Tarw. OudeZeeü. perZ.Z. Nieuwe dito . 46 a 488 Gemeene dito . 32 a 458 Boekweit. VI. 154 f§ perL. *) „ , Brab. op dito. J 50 Klei zonder wigt 56a 57of Garst. Winter per Hoed 88a94gl. Zomer dito . 82a9ogl. Rogge. Zeeuwf. . . 2303235ggl. Haver. Zeeuwf. Brouw. 443 50gl. dito Voeder . 3oa40gl. Graauwe Erwten per Z. . Witte Entten per Zak . . 20 a 27 8 j N. Blaauwe dito per dito Witte Boonen per dito 368463 Paardeboonen per Last . 32 a 360c" Te Haarlem, den 30 Maart. Rogge, per Zak . . . ƒ 81 a 9 Haver. VGer- . . . Beste . . . • \n KOOPWAAREN en Garst. Voer- . . . . - 4la sl Tel 61 Paardeboonen . . . . • 6 a 61 Duiveboonen Wit Canariezaad Te Utrecht, den 28 Maart. Weit. Witte nieuwe . . 2ola 22 Roode oude . . . Nieuwe dito . . i61a 18 Rogge '. . i2§3 13 Boekweit I2la X3| Garst. Winter .... a 10 Zomer . ... 81 a 9 Haver 4 a 7 Cipucyners. Groote . . . Middelfoort . 17 a 1-8 Kleine . . 155a 16I Graauwe Erwt. Groo te . Middelfoort a 18 Kleine . . i61a 17 Ongelezene 15 a 15I Groene Erwt. Groote . . Middelfoort dr. a 18 Kleine zuivere 16!a 17 Ongelezene . 15 a 15! Witte Boonen (Boijche') . a 24 Paardeboonen 2>\z 9i ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN en KO OP WAAREN. Geraffineerde Suikers enz. te Amsterdam den jo Maart, en te Dordrecht den 30 Maart. Candybrooden 37a38 aanhoudendheid het reeds befchreven of gedrukt Papier met de beste gevolgen fchoon gemaakt, zoo dat men hetzelve andermaal kan gebruiken, gelyk mede het Maculatuur of Misdruk in bruikbaar Papier herfchapcn wordt. (liet vervolg eerlang.) LYST der SCHEPEN, gedurende het jaar 1796 in de baay van CADIX aangekomen. Spaanfche Schepen, van De Ver* Crux De Havana en Porto -rico . . 50 fb" 3 » Trinidad-Eiland . . . . .. . 8.S&gS-Êr Honduras . 3 * m n Ca'rthagena ....... 13 ^ %s™ Guayra 31 g < g = Guayana 1 3 3 " n Cumana a g" Mara Caybo 3 «2 § ^ Monterideo 19 S^i^g Lima en Guayagine . . . . 7 5*3 Europa aia o §'=-'7 Voords v/aren aldaar gearriveerd de volgende Schepen, als: Portugeefche ........ 7 • Zweedfche ... . ...... 3o Deenfche 200 Ragufefche . ia Venetiaanfche , . 11 Amerikaanfche .-,..» .. . • • 136 Hqllandfche . , 1 Marroquanen . 21 Pruisfiiche a Engelfche'(waaronder vier van Oorlog) 65 Franfche (van Oorlog) . . . . 1 Idem (Kapers) ....... 8 Engelfche, door de Franfchen genomen 3 Portugeefche . . . dito ... 8 Totaal 93a Schepen. Behalven een aantal kleinere Schepen van de Kust. ■Jb 01 .' ." • . • . - * • ♦ * ■ --..j -: | LYST der SCHEPEN, in de Baa* van CADIX, gedurende het jaar 18co, aangekomen. Spaanfche Schepen, van Vera Crux 10 Honduras 1 Cumana 4 Guayra x Orinoco 1 Carthagena 1 Monterideo 1 Guayagine 1 Europa (een Kaper daaronder begrepen) 171 Voords waren aldaar gearriveerd di volgende Schepen, als: Zweedfche 25 Deenfche 18 Amerikaanlche gi Genuéefche j Portugeefche (twee van Oorlog daaronder begrepen) .... 3 Marroquanen ........ 7 Franfchen (van Oorlog) . . . . 1 dito (Kapers) . 30 dito (particulier) 11 Engelfche, door de Franfchen genomen, waaronder 1 van Oorlog . 5 Portugeefche, door gemelden geno- men, wa'arönder a van Oorlog . 6 Pruisfiiche, door gemelden genomen 1 Totaal 350 Schepen. II. OECONOMISCHE BERICHTEN. Bericht, wegens het TRANSPORT van de zuidelyke naar de Westelyke Staaten van NOORD-AMERIKA. Het is ten volle bewezen dat de Schepen der veréénigde Staaten tegenwoordig volkomen toereikend zyn, om alle de Pioducten van de Zuidelyke zo wel als van de Nuordelyke staaten te trausporteeren; en indien de handelgeest, Oo s die  C 288 } ttie ons land ."'de wyze om van dezen voordeeli- Ïen handel vruchten te plukxen verzekerd eeft, niet door het nieuwe Beftuur bepaald wordt, zullen wy voortgaan de overvoerers van onze eigen Producten te zyn; ten ware eene verkeerde voorkeur aan vreemdelingen wierdt gegeeven, het welk indedaad eene Commerciëele zelfmoord zou zyn. (Uit the Boston Gazett^) Algemeene Pryscourant. Charlestown, u December, 1800. Spek , per eg 6 d. a 8 d. Usfen, uitlandfche, per 1-gg . 37 f. 4 a 4a f. 11 inlandfche, per ico, geen prys. Varkens, weinig .1 « uitlandfche ƒ per 1000 . 93 a ico f. Brandewyn, per gallon . . . 6 f. 6 a 7 f. 6 Tichelfteenen, per 1000 51 f. 4 Boter, per tS 10 ! a 1 i' Geel Wasch, per 68 t f. 6 Catoen, kort 1 1? 4 compt. wel gezuiverd, lang en fterk . 1 f. 10 Coffy, per « ijf. 2 a 1 f. 4 Indiaansch Koren, per fchepel . 4 1'. a 4 f. 8 Touwwerk, per 100 . . . . . 70 f. a 80 f. Huiden, per « 1 f. 2 Elom, uitlandsch, per 1-83 • 531". 8 a 58 f. 4 ■ - inlandsch, per 1-68 .... 46 f. 8 Genever, Hollandfche, per gallon . . . 7 f. ■■ Inlandfche, per gallon . . . 4 F. 8 Hennip ........ . 37 f. 4 a 42 f. ■Zyden Spek, per Cl 9 d. Indigo, per 66 2 f. 4 a 4 f. 8 Yzer, per 100 28 f. Leder, per 68 1 f. Kalk, per fchepel ... 1 f. 2 geen kopers Melas, pcf gallon 2 f. 4 d. Anjelierwortels, per 68 ....... 9 d. Versch Spek, uitlandsch, per 1-68 . 93 f. 4 d. • —— inlandsch, per 1-3J 84 f. fchaars Ryst, per ico 18 f. 8 Rum, Nieuw - Engel andfche, per gallon 3 f. 6 ■ West-Indilche, per gallon 4 f. 8 a 5 1'. Jamaica, per gallon . . 6 f. 6 a 7 f. distilleerde Wateren, per gallon . . 4 f. 8 Zout, per fchepel . . . . . 3 f. 6 a 4 f. Suiker, bruine, per 100 .... 44 f. 56 f.: — in brooden, per êü . , . . . 1 f. 6 Balken, hhd W. O., per 1000 , . . . R.- o. 9D f.» Duigen, W. O., per 1000 80 f. Talk, per « , 10 d. Teer, per vat 8 f. 6 a 9 f. 4 Pik, per vat ï0 f. a f. 6 Tabak, per ico 18 f. 8 a 21 f. Terpentyn, per vat ,of Brandhout, de bos 28 f. veel' Tenenffe Wyn, per gallon . . 4 f. 8 a 5 f. Algemeene Pryscourant. Charlestown, 18 December, 1800. Spek. per « 6 d. a 8 d. Üsien, uitlandfche, per l-« . 37 f. 4 a 42 f. -7" .— inlandfche, per 100, geen prys. Varkens, weinig . 1 uitlandfche 3 per 1000 . 90 a 100 f. Brandewyn, per gallon . . . 6 f. a 7 f. 6 figchelfteenen, per 1000 . . .... 51 f. 4 Boter., per eg 10 d. a 1 f. Geel Wasch, per 68 1 f. 6 Catoen , kort ....... x L a compt. wel gezuiverd, lang eo fterk . 1 f. 10 Coffy, per 68 4 i f. a a 1 f. 6 Indiaansch Koren, per fchepel . 4 f. a 4 f. 8 Touwwerk, per 100 70 f. a 80 f. Huiden, per 68 1 f. 2 Blom, uitlandsch, per 1-68 . . . 56 f " inlandsch, per 1-68 . . 46 f. 8*a 49 f. Genever, Hollandfche, per gallon 7 f Inlandfche " 4 f 8* He"niPc'. 37f. 4a42f. Zyden Spek, per eg .... , q d Indigo, per 68 3 f. 4 a'4I 8 Yzer, per 100 . 7 . 28 f. Leder, per 68 . . 1 f. Kalk, per fchepel •. . . . .'.*.'. *i f a Melas, per gallon * " 2 f 10 Anjelierwortels, per «... * * Q d Versch Spek, uitlandsch, per I-«'. '93 f. § d.' inlandsch, per I-« 84 f. fchaars Ryst, per ico 18 f 8 Rum, Nieuw -Engel andfche, per galhn 3 £. 6 West-Indifche, per gallon 4 f. 8 a * f. Jamaica, per gallon . . 6 f. 6 a 7 f. Gedistilleerde Wateren , per gallon . . ± f. 8 Zout, per fchepel . . .. . q f 6 a 4 f Suiker, bruine, per 100 . . . 44'f. a<6L in brooden, per 68 . . t f Balken, hhd. VV. ü., per loco . *. £ 1 R. '). . . . 00 f Duigen, W. O., per 1000 * 80 f! ™, per « 1Qdt Teer,  C 289 ) Teer , per vat ..... . 8 f. 6 a oT. 4 Pik, per vat IO f. a 13 f. 6 Tabak, per 100 18 f. 8 a 31 f. Terpentyn, per vat ^ f. Brandhout, de bos 3a f. 8 Teneriffe Wyn, per gallon . . 4 f. 8 a 5 f. Pryzen der Fondsen, Te New-York, za, December, 1800. 6pCt g[\ nitglft v1e >'< n ' * ' * 9i ponder Divid. Op de Vloot 6 pCt. ... 02 3 pCt. ....... L Bank der Veréénigde Staaten' 140 Wisfel up Londen 60 dagen, pary. Pryzen der Fondsen. 1 Te Philadelphia, 5 January, 1801. J?P£t 105jj j 6 pCt 87 00 1 Op de Vloot 6 pCt 88 3 pet e.* 3s"| Bank der Veréénigde Staaten . iq8 l't'S ö, Penfylvanie 134 "i i Jj • Noord-Amerika . . . i%2 ig^^-s Noord-Amerik. Asl'ur. portie -r 70 ^c°o Schuylkillbrug portie, pary. • 'u> a ______ Pryzbn der Fondsen, New-Tori, 6 January, 1801. l JJebts op de Veréénigde Staaten. t( 8 PCt ' . . 10* « PCt : . . . 883 Op de Vloot, 6 pCt. ... oc-4 51 PCt \ ^ ƒ geen prys. s P*"1, • • 55 iarikgtld. 5«* •. ; • • fQ««Diva Manhattan Asfurantie - portiën. vfeS? *sl*urant .e • 6 a 10 pCt. nominal. Veréénigde Asfurantie Comp. . . geen prvs. Columbian ...... 15 r' Alexandrib, 10 January, 1801. Tot naricht van onze Landgenooten, (de Ame"tkaanenj hebben wy van een voornaam Huis in deze plaats ontvangen de volgende Pryscourant. j? tm Dols. Cts. superfyne Blom, per vat ... . Q * ^yne dito ....... o * iogge dito ' \ * * } ' rarwe, per vat .... t ' 5 rabak • per Cnt „* 'Cn*a % ' Spek, dito ...... J " 5? * J * :ieefh,dito 55\ so l 6 : 50 [raaien, per gallon . . . . 50 a 54 . XVI. BULLETIN van Buitenlandsche HANDELS- en andere NIEUWSTYDINGEN. Daar de Vee-ziekte, welke in Oost.Pruis/en eeft geheerscht, geheel is gecesfèerd, zo is, oor de Koninglyke West - Pruisjifche Knss- el >omem.Kamer m dato 28 February laatstleden, ekend gemaakt, dat het verbod des uitvoers * effel s ls Inêetrol5ken en gefteld bui- Oo 3 ANEC-  C 599 ) AN E Q ï> O T E S. (Uit de Grfstfi'fi Grcnóblc.~) zonerlinge rechtspleging. De flapende gerechtigheid hadt de ftoutheid der roovers in dat gedeelte van Frankryk den hoogten top doen bereiken; zy roofden cn verwoestten de landftreek rondom Grenm* mma* Onder anderen bezochten zy van tyd tot tyd eenen Landman in het gebied van d'Aubs, van wien zy voor niet eeten en drinken vorderden, terwyl zy allerlei moedwil bedreeven. Hierdoor . werdt hy verbitterd en op wraakneming bedacht. , , Om dezelve uittevoeren, zondt hy zyne vrouw en kinderen naar de Stad, leidde eene Myn onder zyn huis, waarin hy een vaatje kruid plaatfte, voorzien met de nodige londbuis om aantefteeken. Op zekeren dag komen de roovers weder, en vorderen van hem te eeten. My onthaalt hen gul. Aan tafel gezeten, gaat.hy naar buiten, onder voorwendfel van water te haaien. Hy fteekt de lont aan , ylt met allen lpoed van daar, en ziet binnen weinige oogenblikken het huis met de geheele roovenbende in de lucht fpringen. Men heeft twaalf dooden en twee" doodlyk gekwetften gevonden, welke laatften men oogenbliklyk doodfehoct. Vier anderen zyn vermoedelyk onder de fondamenten begraven. . . . . L A D .V E R T E N T I E. Den Keurmeester ter bevordering der Paardefokkery binnen 't Departement van den Dommel, adverteerd by deze alle Hengsthouderen binnen hetzelve Departement, dat hy op de volgende wvze, tyden en plaatfen de Schouwing der Hengften zal doen: Voor die van 't Land van Hemden en Altend, op Maandag den 13 April, 1801, op den Dorpe den Hil, by den Castelein C. van den Heuvel. Voor die van den Bommelerwaard, op Dingsdag den 14 dito, te Aalst, by Loot van Immenes, den is dito te Dricl by dc Bruyn. „.. , Voor die van Maas cn Waal, op Donderdag den 16 dito, te Druuten, by Daniël yan de 11tel, den 17 te Wigge by Hendrik Dcriks, den 18 te Et. Anna by Duchamps. Voor die van 't Land van Kuik, op Maandag jden 20 dito; te Beuge, by Dame. Voor die van Os en Om/lrceke, op Dingsdag dèn ai dito, by 'Farisfe aldaar. Voor die van Peelland, op Woensdag den 11 (dito, te Hclmont, by Sanders. Voor die van Boxtel en Omflreeke, op Donderdag den 23 dito, in dc Ketting aldaar. Op alle bovengemelde plaatfen zal de Schouwing gefchieden 's morgens van 9 tot 12 uuren. Die geenen voor welke deze plaatfen te ongelegen mogten zyn, worden verzogt zulks op een der gemelde plaatfen te doen weeten, ten einde de Schouwing aan hunne huizen zou kunnen gefchieden. WEER, Mocht: dit . voorbeeld ten affchrik der botst* vichten dienen! „en mocht hetzelve tevens aaneiding gefcvgn tot eene. meer geordende rechts- jediening in frankryk.' • Engelsche Bitterheid. (Uit een publiek Papier,") Men zegt, dat het in China de gewoonte is, iat, wanneer een Staatsman eerte grove onwaarheid fpreekt, hy zyn gelaat met eenen waaijer bedekt. Het is zeer te wenfclien, zegt de Britfche Nieuwsfchryver, dat de Oost - Indifche Compagnie eene lading van zulke waaijers naar / «geland doe overkomen, tot gebruik van zekere Staatsmannen in dat Ryk. UTRECHTSCHE LOTERY. In de eer/Ie Clasfe der Utrechtfche Lotery, welke op Maandag den 23 Maart, 1801, is beginnen toetrekken, zyn uitgetrokken de volgende Nos. cn voorname Pryzen: ifte Lyst. No. 5536 met / 4©co: - • 245a — • leoo:- 3*35 Lyst, No. 5178 — * 1000:- - 3838 —— s • iooo:-- , 3I&2 — * 2oo0 . 1785 * I200:- Z' jj, ";ï, ;il . f.}'.1'-4'"-. . " 1 ~ , - ■ ■ ■  C &91 ) WEERKUNDIGE WAARNEMINGEN op ZWAANENBURG, Gedurende de Maand Maart, 1801. Ij1ar0- thermo-1 winden. | lüchtsoe- • J j baro- thermo- winden. - j luchtsge- i JI*a»t mbter meter. ^Stretk.Kragt.^ stelukeio. ■ jMAARTj meter. meter. Streek. Kra^t. J- steldheii). I THTWIg 8-'42 \1- W. '4 Betrokken. pp 7^ 43 "~Z. Z. w. 6 "Betrokken. f'i <29 8Ï 45 {Z.W.t.W.4 17 <2p 6349! Z.W. 6 Zeer Betrokken, f / 29 g'. 44 I— 11 4- I c^9 4 146 —• . 8 Betrokken. I ' C 29~7xi 44"" W. Z. iA/. 4 ^29 4 4°i 2 —— I 1 {10 i 47 4 18 <29 4,41 W. Z. W. 4 Zeer Betrokken. I C3° 1 44 W. Z. W. 21 Een weinigBetrokk. | £29 3i 40* West. 4 Betrokken. 1 •'" C Jd ' j $}i 4 Betrokken. \ 29 439 N. W. 6 • | 3 \33 2 47 ■ 4 Zeer Betrokken. 19 I29 7 42 6 —i ]. .£30 r 44^ Z. W. 4 Een weinig Betrokk. |j- (,29 8 38I Z. W. 4— f ~~~1:35~*ÏF 4~<ïï* jW. Z. W. 4 Betrokken. ' ^29 8 ' 40! 4*1 Zeer Betrokken, f 4 < 3o ii 47 West. 4 Zeer Betrokken. 20 <29 5^47 Z. ten o. 6 I t,3°" 2 3?^ 2 Een weinig Betrokk. fjg | 42 6| 1 . f " -C"3Ö a]4i"i" rsy- Fleer Betrokken. .29 41 Z. w7 'is?' ~"7~~ 5 <3o 2 4* * 2 • 21 S29 li 4SÏ • 6 130 il 39s N. W. .2 Helder. ƒ.29 f/4of . 6- Hjo ié -34- —— 2 Betrokken. v 29 2,42 W. Z. W. 6 Betrokken, f 6 < 30 iJ 40 2 Zeer Betrokken 22/29 1 46 — 4! 1— I (30 ïj tj.ïi ,,,.-77—■ 3 l^en weinig Betrokk. {.29 il 43 [■ — 4)Zeer Betrokken. 3 C'30 2§ 3fi N. O. 2 Zeer Betrokken. C29 1 41 —— ^Betrokken. I 7 < 30 *| 4r N". W. 2 23 <29 iï 45 1 4 Zeer Betrokken. § / 30 ij 3:6 2 Betrokken ■ C.29 3| 41 |N. W. 21— T"y, i4 39 W. Z- W. 21 Zeer Betrokken." \ 29 7ij4oj- ,—— 2'— ~ — 8 <30 l Ml 2! 24 < 29 8$ 45 \ 2 -* r.29 i'i 37l West. a -Betrokken. (ïq 8yj4-4- -Z. o. 2 - T2*? 9l 40 WTZ. W."a- - ~~ v 29 ro 44 Z. W. Bi j ' 9 ^29 8142 2 25 <3o 46f W. N. W. 2 i / 29 8§ 4ti Noord. 2 —^» j ^30 § 39} j 2 Helderv IJ \'-9 ii§:33 " 'jN- ö"! a -~~ j. ? \ 30 | 41 i ——-— 2jZeer Betrokken. I 10 <29 ui 4ii a| 1 26 <3o 1 49! 1 2- . I _/.29 u 38 I a I C3Q I 42i__ Z. O, 2 gen wenrig Betrokk. § C2'9 9S 37 Z. U. al igo |(4ii 2 K it < 2; 8 47 2 Zeer Betrokken. 27 < 29 iri 48 N. O. 2 .—. . ij _f.2g_ 6 [35 (Z- Z. O. 4; Betrokken. £29 iof 42-I- N. W. 2 ■ 1 T29 3 43i Z.W. 2 ^— | \ 2-9. n 43 IW. Z. W. 2 Z^r"B"stTcH'ên7~," I J2 < 29 3 471- W. Z. W. s I 28 <29 ii| 51 Z. W. 2- , .;■ (.29 4 42! — "■ ■ 1 • I c.29 n;- 462 I 2 . C-29 5 42 — 4 S29 " 46i j al ! 13 5i 4"f> 4 Zeer Betrokken. 29 <29HtS3i 21 Een weinig Betrokk . c.29 6 43 — 2 ,tterro';;..-n. _L2.£_iiI4^; ' ' |2.W';t^JY^^jZeer Betrokken, C29 4l 46 Z. Z. W. 4 ~ V3~o 1 46 Z." W. 2'Betrokken. 14 S29 3 49 —2 30 <3o 2 49 N. O. 2 Een weinigBetrokk. f29 1 47 Z. ten W. 2 ■ / 30 2j 43! gjHelder. ~~~T2~9 T2 Z. W. 8 ■ i v3o 3 48 1 2 ~ '—~" 15 ^29 4 40^ W. tenN. 6 Zeer Betrokken. 31 < 30 3 50 2 Een weinigBetrokk; /ag 6i ?,6i < - ■ 4[Een weiijiaBetrokk. | C.3Q 2jj45 O. N. O. 2 Helder. V29 8!''3- W. Z- W. 4.Betrokken. V f ' ' '—~-J lö <29 9 44 — 6"'Zeer Betrokken. < C.29 8 143 |Z. Z. W. 6 Betrokken. C ' | Gevallen Regen-er) Sneeuw, gedurende de Maand. Maart, 19 Lyn.- ■ • De- Uitwazeming, 24- Lyn-  c ) MAR KT PRYZEN van KOOPWAAREN en LRVP.ns MTnni? r »*r GRAANEN, enz. 2^ Amsterdam, 6 ^/«7. ggl. - Zaï^ Voorl. Roode per L. 280 a 300 Witte . . 2*0 3330 Gron. en Old. . . 2808300 Voorl. Gron. en Old. Roode . . . . 280 a 300 Friefche . . . . 2803300 Zeeuwfche . . . 3003380 Vlaamfche, Rood» 3003400 Witte 300 a 400 i Rogge. Bovenlandfche . 2503270! Brab. en Vlaamf. 2503270! Gedroogde . . 270 a pool Garst. Voorlandf. Winter 170 a 'i 93' Friefche dito . . 170 a 190 j Gron. en Old. Winter 1703190 Zeeuwf.en Ov. Wint. 170 a rpo < dito Zomer . . . 160a r8o j Haver. Brouw- . . . icoano Witte Voeder- . 75a 90) Boehveit. Voorlandfche . 60a 65 ( Amersf.en Gooif. 60a 65 ■■Paardeboonen .... 38 c? Te Dordrecht, 2 April. I Tarw. Nieuwe Zeeuwf. per L. ggl. 1 Beste nieuwe . . 380a 335 Gemeene . . . 1983330 Blasuwe .... 198a330 Zomertarw . . . 1903300 Rogge. Zeeuwf. en Inl.per Z. 293315 c Br. VI. en Bov. per L. 224 a 230ggl. Garst. Zeeuwf. en Ov.Zom. 383430? dito Winter . . 40344^ Spelt, per Lsst . . . 15328.-? C Haver, inlandfche Brouw 203270?! ƒ dito Pasrdevoer 14 a t7e£\R Boekweit op 140 © wigt 56058c?IA Paardeboonen nieuwe ' . 28 a 32c? di Duiveboonen £ Ze Rotterdam, 30 Maart. ! St Tarw. OudeZeeu. perZ. Z. j p, Nieuwe dito . 47 3 498'G Gemeene dito . 32 a 461$. G Boekweit. VI. 1541?perL. *] _ I B; Brab. op dito. J 5 °^ G Klei zonder wigt 56a 570? Bi Garst. Winter per Hoed 90a96gl. Sy Zomer dito . 84a92gl. Rogge. Brabrandfche . 23oa235ggl. 2 Haver. Zeeuwf. Brouw. 44a5ogl. VI dito Voeder . 3oa40gl. M Graauwe Erwten per Z. . Sty Witte Erwten per Zak . . ft0 JV*. Blaauwe dito per dito Witte Boonen per dito Paardeboonen per Last . 28a32d? Te Haarlem, den 30 Maart. He Rogge, per Zak . . . / 81 a 9 Za, Haver. Voer- .... \ Oh Beste . . . . I J Te Amfterdam, by C. COVENS, Boek- enlfaï^rito^r op deiTvJiSS^ Garst. Voer- . . . . . «?9 ei Pel - 44 fé Paardeboonen . . . . - 6 a 61 Dw'veboonen. ...... ■■• Wit Camriezaad, ..... ■ Te Utrecht, den 4 April. Weit. Witte nieuwe . . 2o|a 22 Roode oude . . , Nieuwe rffto . . iöla 18 Rogge ....... i2ia 13 Boekweit I2ia 131 Garst. Winter .... Zomer .... Haver Capucyners. Groote . . . Middelfoort . <- Kleine . . Graauwe Erwt. Qroote . Middelfoort Kleine . . Ongelezene rroene Erwt. Groote . . Middalfoortdr. Kleine zuivere Ongelezene . me Boonen (Bosjche) . 'aardsboonen ANDERE VADERLAND- I SCHE PRODUCTEN ts KOOPWAAREN. I ■f. raffineerde SurKERS (nZ. te Amsterdam den 6 April, en te Dordrecht den 6 April. f, indybrooden 37 338 § 35la36l3 G oeijerbrpod. 34 a 35 32^3 33! V iffinaden 28?.a 2pi ij blisJfnzJS 261a 27! 27^327! N to 3 b 23Ia 25I 24|a 25I rmpen . . 22ja 23! 22*3 23 impfuiker I 22 a 26 - isteulen I5la 21 G md. Best Wit 36 a 38 B smeen dito 30 a 35 [ O isterd dito 14 a 20} I >23|a 38Ï — ;el dito 25|a 295! — uin dito 23^3 24 i|J _ ■oop. Bruine e 66 5j a 703 — e Dordrecht enz. isfen. Ruuwe per Steen 323501!:. — '■ekrappen .... ffel. te Amfterdam. . ƒ 30 a 31 ilzaad. Jni. en Zeeuw. te Amfterdam f 80 a 85 Ke, te Dordrecht 80 a 86 Fro te Rotterd. pr L. jj£ mipzaad. te Utrecht \G,e\ 'üynz. teDord.px.li. I2o a 130 4 t èn.Kaap.p.Aamfi6\Dord. Dei i-yn- • • -72I ■ T.n, Hennip- . - 73J Raapkoeken, per 1000 te Dord. Lynkoeken. ■ Tabak. Inlandf. te Amft. ƒ 12 a 44 Carotten . . . - 42 a 48 DRINKBARE WAAREN. Moutwyn. te Dordrecht . . iiffoJ te Amft. per Aam 65a67ioC te Schied. de 30 V. 11?^ Genever. te Dordrecht ... 12 o£ te Amft. pr. Aam 67a681oe te Schied. de 30 V. . I2|c€ Z U I V E L S. Kaas. Leydfche 't Schp. ƒ 42 a 44 Stolkfche . . . • 27 a 30 Edamf. Roodkorst van 10 en 20 f§. . - 27 a 30 dito van 4 ®. . . . 27 a 29 Frief. Kruidkaas . - 28 a 32 Boter. Delftfche . . . - 46 a 48 Leydfche . . . - 44 a 45 Friefche Grasbot. - 37 a 39 Stalbot. - 28 a 30 te Leeuwaarden . « a 22 te Sneek ... - a 22 op de Lemmer . - a 25 ! INNEN- en BUITENL. EFFECTEN, den 3 April, 'at. Ref. losb. i8or.4pCt. 89 a 89! 1802. — 77|3 73I -1803. — 67|a 681 a den Vrede . . — 47»a 48 eforc. 1705 en 96. 2I— 381a 38I rywill.Negot. . 5 — 62|a 63! effing, Apr. 1800. 3 — 43Ïa 4/ • Schuldbr.CUitl.) 5 _ 7ofa (dito) 4 — 62 a i -~ (dito) 31— 53la 54 7,7.777"* * • 3 — 43|a 44? Hderf. fchaev. . 4 _. 45 a 45s ■dbandfche dito . 4 — 44^3 Wig. Rusland . 5 — go§a 8i| -—Weenerbank. 5 — 68 a 69- dito . 4 - 6l|a 63* Prursfen . 5 _I00jaioii - — Deenf. ToII. 4 — 95 a 96 Zweeden . 5 —91*3921 Spfl^conv.98.5 —■ 77 a 77i Amerika . 5 _ 97ia p8 Al-t0 * T,' 4 — 8?4a 87! — dito met Pr. 4 — 99^ ioo§ zerlyke Coupons - — 60 a 61 nfche Infcriptiën 5 — 531a 54 leen bankgeld. py^a ioo tjf- . ..... i4u is Ct. Domeinen . . öi^a 6t3 :larat 36 a 364 ttp.n  103. 's Aprfl mi' OECONOMISCHE COUJIAIE TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE, NYVERHEID, KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN, TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN, I. OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. Berichten, betreffende de Schoolïnrichting van PESTALLOZZI, te BtJRGDORF, in zwitserland. Den 27 May, 1800. — Pestallozzi bragt ons eerst by de kleine, toen by de grootere kinderen. Men leesde op aller aangezichten dat zy zich by hem vry en gelukkig gevoelen. Zyne leerwyze is zonderling, juist dewyl zy nieuw is. Derzelver geheele grondflag is het geheugen der kinderen; daarop bouwt hy alles; en het is waar dat dit meestal wel uitvalt. Vierjarige Meisjes fpellen geheele zyden gedrukt of gefchreven fchrift; of veelal kennen zy het van buiten; als men haar het blad wegneemt, fpellen zy de zwaartte woorden uit haar hoofd. Zo weten de groote kinderen ftukken uit de Landkaarten en de Oel'chiedenis van buiten, en zeggen die met eene ongelooflyke vaardigheid op. Begrypen zy dit alles ook reeds? vroegen wy. Neen, was het antwoord; maar dit komt zodra ik wil. Hy wees ons twee kinderen, die hy langer dan de anderen onderwezen had, deed hen vragen uit de Wiskunde, en hun antwoord bewees dat zy zeer goede begrippen hadden; maar de overigen, die met eene groote vaardigheid rekenden van 4 maal 4 tot 14 maal 4, vroegen wy: hoeveel is 4 maal 14? Dit wist geen een. Dat kunnen zy ook niet weten, zeide Pestallozzi; want zy hebben het niet geleerd; dit behoort niet in myn plan. Zy moeten eerst Hechts Van buiten leeren. Wat my het meeste geviel, was dat de kinderen gedurig, onder het keren, tekenden, en zelfs allerhelst tekenden. Boomen, Mathematifche figuuréu, zeer luist er IV. Deel. fchoon; ook letters. Hy botanifeert met heni zy maken een Herbarium, oefenen zich in de Natuurlyke Historie, enz. Nu moet men weten dat de oudfte dezer kinderen op zyn hoogst 10 jaaren is. Het fchynt dat Pestallozzi alléén in ftaat is om dezen grooten woordenvoorraad in deze kleine hoofden tot geregelde denkbeeldea en begrippen te brengen; want hy is een ongewoon meusch, die alle zyne geestvermogens daartoe onvermoeid aanwend. Maar zo zeker fchynt het my ook, dat deze methode by een' gewoonen Schoolmeester verderflyk en geen gewoon naklappen worden kan. Pestallozzi beweert van neen; en, daar hy federt 30 jaaren met dit ontwerp zich bezig houd, verdient hy geloof. — Den 05 November, 1800. — Wy zyn weder in burgdorf by Pestallozzi geweest, en hebben de vorderingen zyner Schoolïnrichting gezien. Hy heeft fedért nog een paar bekwaarae medehelpers aangenomen. De een is een Bapler, de andere een Duitfcher. Een* Appenzelle, die de kinderen op deze wyze in het lezen onderwees, had hy reeds. Wy gingen in de School, ea ik heb my moeten overtuigen dat de kinderen, federt ons eerfte bezoek, gevorderd waren. Wy zagen heden knaapen, die den vorigen keer, gelyk Papegaaijen, eerst alle fteden, die met A en dan die met B begonnen, uitfnaterden, heden dezelven in ledige omtrekken van Landkaarten, volgens eene grootere Kaart, die aan den wand hing, plaatfen en infchryven; anderen, die hunne getallen zonder gedachten opgezegd hadden, heden deze getallen op het papier brengen, en op verfcheiden wyzen addeeren en diyideeren. Zo was het ook met de Geömetrifche begrippen; zy tekende figuuren met de grootfte zuiverheid en naauwkeurigheid los uit de hand, waarvan zy toenmaals Hechts fnapten. Wy zagen hoe verftandig het is de kinderen werktuiglyk bezig te houden. Hierby kwam nog eene aangename oefening. Een paar der Meesters hebben zeer goede Hemmen, en laten de kinderen in Choo- * P ren  ren 2ingen, terwyl zy in eene groote zaal volgens de maat op- en nedergaa'n moeten. 'Vx "warén by de 30 kinderen, zeer veele aangename Hemmen en Hechts weinig valfche wonen d.aar onder. Het geheel had iets ple0p en treffends. Onder de kleinen . was een'kn?ap van nog geen 3 jaaren, die ons uiteen Printeuboek de Natuurlyke Historie van ieder dier verhaalde, alle de letters kende, en kleine woorden al fpelend famenvoegde. Deze inrichting verdient allenzins aanmoediging en onderfteuning. Ik voeg hierby nog eenige bladen, waarin het eanti'che Plan meer Ontwikkeld wordt. Pestallozzi wil het onderwys P/jchiö/ogeeren i dat is, in zyne energieke taal, hy poogt let onderwys zodanig interichten, dat het met de natuur van 'smenlchen geest, met die van zynen toeftand en betrekkingen niet ftrydig zy. Dit doel fteeds voor oogen, vraagt hy zichzelveti: lioedamg is het aan te vangen, het kind die Kennisien en vaardigheden te geven, die het in zyn verder leven tot zyn geluk nodig heeft, ™ het even in welk een' toeftand het kome? Wanneer en langs welk een' weg zyn de gefchiktneden des kinds in werking Te brengen? Hy gelooft dit kon en moest reeds vroeg gefchieden; doch op eene wyze die met de tot hiertoe aangewende niets gemeens heelt. Uy bepir.t by het wiegkind, en zoekt bet de voorwerpen der i Watuur, die het omringen, aan het verttand te 1 brengen. Eer de organen des kinds tot nafpre- 1 ken in ftaat zyn, moeren door het vóórzeggen van de naamen der voorwei pen dezen diep in 1 zyn bewustzyn komen. Reeds in dezen tcde- 1 ren ouderdom wordt de grond tot de orde ge- 1 legd, waarin de kunst de voorwerpen rangfehnu. t Men ftelt het kind voorwerpen van allerleië c foort voor oogen, en noemt dezelven niet met c hunne byzondere naamen , maar met hunne al- t gemeenen. Zo noemt men de Snep niet Snep, I friaar Vogel, — den Den niet Den, maar Boom. c Zo zal reeds by het wiegkind de verwarring c Verhoed worden, die naderhand, by de meerdere z ontwikkeling van zyne verftandsvermogens,nood- f wendig ontftaan moest. ' t Vervolgens, gaat de methode voort om den c kring dezer tot het bewustzyn des kinds ge- 1 bragte voorftellingen en woorden immermeer uit t( te breiden, en verfchaft het kind het voordeel, dat het, wanneer zyne fpraak-organen zich ont- k wikkelen, de vóórgezegde uitdrukkingen ligt aj uafpreken kan; en dezen worden voor hetzelve, k< zowel als de zaak, die daarmede' betekend d< wordt, onvergeetlyk. Volgens gelyke grondre- vt Pp 'wordt reeds vroeg het fpreken geleerd gt Reeds voor. ligt kind nog ééne fyliabe fpreken kan, brengt mén de eenvouwdige toonen, waaruit cie woorden beftaan , voor zyne ooren. Het eert alzo de eenvouwdige letterverbinding en naare eenvouwdige toevoegfelen als eert bloot geluid eer kennen dan het-voor oogen leggen plaats heeft. 66 Het lezen wordt, gelylc het fchryven, als eene ondergefchikte wyze van fretTpreken leeren aangezien ; terwyl het fpreken leeren als het cerlte fondament, waaróp de overige onderwysmiddelen gebouwd worden, aan te merken is. Alle oeze ondergefchikte middelen, als fpraakleeren , fehryf-, meet* , teken- en rekenkunst neemt men zo te baat, datzy, op den vorm na, undeiling en met het voorgeltclde doel overéénItemmen. Men heeft veel hiertegen ingebragt, dat in het opvolgen der methode zichzelven vvederlegt. De groote beweeglyke ietters, hunne afzonderiyke en veréénigde plaatfing, heeft zekerlvk menig wezenlyk voordeel. Het kind ziet het als fpeelwerk aan, en geraakt, al fpe len de .fpoedig tot kennis der letters en hunne onderfcheihngen; en. ook leid.dit fpoedig tot het fpellen ;n lezen. Op dezelve wyze gaat het ook met het rekenen. Men poogt eerst de organen tot de ligte praak der getallen te vormen; dan worden wercelyke voorwerpen het kind voor oogen gelegd >m te tellen. Men begint met de>gften en vermeerderd die telkens, tot de zwaaiden toe'. In het fchryven en tekenen fchynt deze mehode, m vergeiyking met anderen, van zeer 'eel nut. Het kind moet de letters eerst in het 5pc.pt tekenen, niet fchryven. Dit gefchied met ene griffel op eene lei, en reeds in een' ouderlom, dat het niet mogelyk zyn zou imümi loor de pen op het papier tot die volkomenheid e brengen, waarin zy hier verfchynen moeten, bemand, die voor de eerilemaal op deze wy,;e oor de kinderen getekende letters zag, wilde eloven dat zy zonder toedoen des Meesters onder afpasfing en cirkels , gemaakt waren ; echts door het zelf te zien kan men zich overJigen. Van de griffel tot de pen is dan de vergang ligt. De gedaante der letters heeft et kind in zyn hoofd, en het kost weinig moei: om hec de pen te leeren bellieren. Even zo ligt leert langs dezen weg ook het nd het tekenen. Is het in de vaardigheid om les aftemeten tot een' zekeren graad°van volmienheid geraakt, dan tekent het, zelfs zon:r te weten dat het iets anders doet dan fchryn. Eerst wordt het kind in de rechte lynen. öefend;, vervolgens" leert het uit tlorizontaal- en  Perpendiculair.]ynen een' vierkant famenftellen. Vervolgens gaat het tot losfe omtrekken , of kleine landfchappen over, met eene vaardigheid, die men naauwlyks begrypen kan. In het eerst valt het menigvuldige uitwisfchen van kwalyk uitgevallen trekken een kind wel verdrietig ; doch , daar het toch allengs geoefend wordt, laat het de geringfte fout niet meer ftaan. De voordeden dezer methode boven alle anderen zyn onbetwistbaar. Zy begint vroeger het • verftand tot kennis en vaardigheid in ftaat te ftellen. Welk eene tydwinst, wanneer het kind, i zonder moeite, in zyn 5de jaar reeds wezenlvke < kennisfe heeft, daar men anders nu eerst aanving < het met de kennis der letters te martelen! zy werkt \ met meer orde eh famenhang ; zy werkt den 1 natuurlyken afkeer des kinds van leeren en ' vroeger en beter tegen dan ieder andere. Zv \ poogt geheel en al het begin van het onderwys c door het belang der ouders, door de aaiice- naamheid der kamers en huisfelyke betrekkingen te verlevendigen, en gevolglyk de aanwenning c des kinds, als het zwaarfte punt, op den weg der natuur te zoeken. De grootfte zwarigheid \ van het onderwys, het verklaren en oordeelen \ in een' daartoe nog onrypen ouderdom, valt by e haar weg; daartegen worden de middelen, om het kjnd tot oordeelen en verklaren ryp te ma- 0 ken, in een' omvang en een' ouderdom geörga- \ nifeerd, die van te voren daartoe niet gefchikt c was. Door deze middelen wordt den Ieeraar v het nadenken grootendeels gefpaard, waardoor r dan het kind tegen menige dwaling wordt verzekerd, die de oppervlakkigheid cn onvolkomenheid z der zwakkere leeraars in het onderwys brengen ii moeten. Werken en leeren wordt onder opzicht S der moeder, eene oude zuster en eene verftan- d dige dienstmaagd geoefend. Dit heeft niet alleen ii geldfpanng ten gevolge , maar het kinderlj k t; onderwys wordt op deze wyze al vroeg ecnc 0 bron van huislyke verdienften en bekwaamma- d king tot veele dingen. p Zal men deze merhode veelligt afkeuren, de- (1 wyl 'er geen Religie geleerd wordt? Het onder-, n wys in de Religie is niet voor dien ouderdom, die de methode vordert ; bovendien moet zy e door byzondere Godsdienstleeraars onderwezen (1 ivorden; maar Pestallozzi zoekt in zyn onderwys g ieder kiem, en werkt geheel op de vroege ont- k wikkeling der zinnelyke aanfporing tot Godvrucht. Door het aanfehouwen der gantiche a Natuur, waartoe hy het kind gewent, voedt hy 1 ieder vroome gewaarwording, en maakt het vroeg Z met de grootheid en wysheid des Scheppers uit b zyne werken bekend. — r— **** d ayoV • Aa5J onze- Medebur-gers enMedeburgeressen IN H e h V e t i è'. Onze verdienftelyke Vaderlander en by het £ulandfche Publiek ook reeds met roem bekende Pestallozzi hield zints lang zich onledig met eene Ugemeene en doelmatige volksopvoeding. Inans maakt hy groote maar niets minder Jan overylde (chreden tot vervolkomening dier mddelen om zyne ideers in derzelver gantfche ntgeftrektheid te bewerkftelligen. Volgens de :endeminige oordeelvellingen van verfcheiden erltandige kenners, durven deondergefchreveners verzekeren dat al het tot hiertoe door hem verichtte de grootfte opmerkzaamheid en de yveïglte bevordering van ware menfehenvrienden 'eidient; daar de voortzetting en volvoering■an dusdanig eene onderneming ons meer daïi ene ichrede in • eene der gewigtigfte aangele;eiiheden der famenleving verder brengen kan. Pestallozzi s edel duel bepaalt zich tegenwoorig op drie wezenlyke vooiwerpen. I' ,Door gedurige ondervinding het wezen an het onderwys tot op den grond te bèprueen, en dan op de refultaaten dezer beproevinen gegronde onderwysboeken te-vervaardigen fi. henige voortreflyke mannen te vinden tut de myauend te kennis zyner ideen en de nodige aardigheden, om zyne methode zowel by kineren der mindere volksklasfe, als ook b*y die, reiken eene ruimere opvoeding genieten, te kun. en invoeren en bewerkftelhgen. 3. Door werkelyke bevordering der onder yn invloed (taande School, zowel als door de inenting van zyn opvoedings-etablisfement een choolmeesters- of opvoedings-kweekfchool in en üitgebreiden zin des woords, opterichten; «onderheid voor de j$rfte Schooien een aanil gefchikte jonge lieden tc vormen. Hy zal nmiddeiyk na nieuwjaar een aantal arme kineren van 2 tot 8 jaaren aannemen , en den rys voor kost en leeren jaarlyks op ico fr. ^}T'-* ,e/rys n?9$m van dien voorden uddenftaiid afgezonderd zal zyn. ln de Schoolmeesters-kweekfchool zal hv voor -rst "iet Bieer d<<» " jongelingen, van den ralnen io jaaren, aannemen; en wel zulken , die een aed getuigenis fm een braaf gedrag toonea jnnen, en zich beftendig wél gedragen üe HürgcrSchle/ly, Stadskastelein té Burgdorf* ;enit aan, deze jongelingen maandelyks voer \Jr._ van logies en tafel te voorzien, en Pes;Lozzi vordert voor het gantfche onderwys, dat y bekwame voorwerpen niet boven de 3 maansn duren zal, in ééns 3a fr. PP3 Ka.  c 390- ) Katholieken kunnen, zowel als Proteftanten, aan deze inrichting deel nemen, daar in Burgdorf alle Zondagen Godsdienst voor beide Kerken gehouden wordt. Dit geld ook ten opzichte van het eerfte lnftituut. Men adresfeert zich, wegens aanneming in beiden, met vragtvrije brieven aan den, Burger Pestallozzi, in Burgaorf. Aan de leerboeken werken Pestallozzi en- drie medehelpers van nu af aan zelf. Daar ondertusfehen de groote opofferingen , die hy zelf reeds met eene voorbeeldeloze belangloosheid tot hiertoe gedaan heeft, en de tot deze onderneming nodige onderfteuning der Regeering voor de huishoudelyke inrichting van zyn veelomvattend plan niet toereikend is, en ten dien einde nog eene fomma van omtrent 3200 fr. vereischt wordt, openen de ondergetekende (gantsch ongevergd van den waardigen oprichter, en zelfs zonder zyn weten,) hunne eyenëensdenkende Medeburgers en Medeburgeresfen eene infchryving , die men van eenige perfoonen niet boven een' Louis d'Or verwacht en gevoeglyk niet minder dan twee Daalers zvn Jian.. Mem* 20 November, r8br>. Renger, Minister.. lut hy, ?' , „ Usteri > Leden van den WetFus t r, J gMnd™ Raad^ Wagner, Gymnafiarch, S c h n e l t, Opperrichter., th OECONOMISCHE: BERICHTEN. Veréénigde Staaten. van AMERIKA. Berekening; der Uitgaven voor het: tegenwoordige Jaar,, De Secretaris der Thefaurie geeft , met eerbied , te kennen aan het Huis der Reprefentanten van dè Veréénigde Staaten, dat voor het jaar 1801, de. volgende, uitgaven,, zo als die gedetailleerd in; derzelver. begrootingen' hiernevens overgelegd imcden^noiig^fchynen t&zy,n*. j Voor de Civile Lyst, of onderhoud van het Gouvernement, ingefloten de Contingent-uitgaven van de onderfcheiden Departementen en Bureaux, eene fomma van 594,701 . 97 Voor betaling van Renten en O&rooijen 1,753 • 33 Voor onderhoud van de Munt 13,300 Voor gewoone uitgaven van Correspondentie met vreemde Nfrien • 85,000 Voor uitgaven volgens Tractaaten met Engeland, Spanje ende Zuidelyke Mogendheden . 361,364. Voor dito, ora de reclame der Amcrikaanjche Burgers te foutineeren, wier goederen in vreemde Landen genomen en opgebragt zyn 64,00^ Voor onderftand aan ongelukloge Amerikaanfche Zeelieden in vreemde Landen, en hulp na hunne wederkomst in. de Veréénigde Staaten ......... «0,00a Voor fchadeloosftelling der uitgaven, fpruitende uit het waardeeren der woonhuizen, en landeryèn, en hergetal'der fi'aaven, ingevolge de Acte van het Con. gres, van 9 July, 1798, en tot vermeerdering van het Fonds hiertoe vooraf reeds beltemd .. 40,000 Voor het Militair Departement, ingefloten de betaling van dè Armée, Sol'dy, Kleding, Hospitaal,. Gefchut, Quartiermeester :n Indifche onkostende defenfive dekking, der Frontieren en1 Contingenten, eonfornr de begrooting van den Secretaris van 0o.r.log • v. 1,400,001; Voor betaling, van Militaire Pennoenen Q, ^ Voor. het Departement dér Marine, ingefloten de betaling en het onderhoud der Officieren en Gemeenen, Hospitaal en Contingent - uitgaven ,, het onderhoud van het Corps dé Marine, Kaaijen r Dokken en Werven , en sene Rekening van het bouwen van zes Schepen van 74,Stukkeny yulgens de begrooting van den Secretaris der Marine .. . .__a,34a,?ga . qgTransporteeren 5^25,473 . 65, Voêtr  < £97 } Dols. Cst. Per Transport 5,025,47a . 65 Voor het fabriceeren van Gefchut en klein Geweer, en inkoop van Ammunitie, voor de Armée en Marine en voor de Krygsmagt der Veréénigde Staaten . . . 400,000 Voor onderhoud der Vunrtoorens, Backen, Boeajen, Dammen en andere inrichtingen tot zekerheid der Zeevaart ..... 38,622 . 70 Voor de tweede telling der Inwooners' van de Veréénigde Staaten . óojooo Voor voldoening van verfcheiden reclames, benevens de kosten voor het inzamelen der Hemmen voor een' Prelident en VicePrefident van de Veréénigde Staaten . 5,600 Bedragende in alles vyf millioenen, vyfhonderd, negen-entwintigduizend, zeshonderd, vyfen-negentig Dollars en vyf-endertig Cents ....... SS^95 • 35 De Fondfen, waaruit het nodige tot bovengemelde einden misfchien gevonden kan worde»', zyn:' r. De fomma van 600,000 Dollars aan inkomende Rechten enz., welke lömma in het jaar 1801. vermeerderd zal worden, en door de Wet beftemd is tot onderhoud van het Gouvernement. a. Het Surplus van het revenu en inkomen der Veréénigde Staaten, het welk tot het einde van dit jaar kan aangroeijen, na voldoen der voorwerpen, waartoe vooraf reeds fchikkingen gemaakt zyn* De Secretaris levert aldus een' ftaat der ontvangst en uitgaven van de Veréénigde Staaten van het vorige jaar tot den r Uct-ober 1. I'., zynde de kortfte tyd, waarin de rekening kan opgemaakt worden. Al hetwelk met den diepften eerbied overlegd wordt door Oliver Wolcott,to December r Secretaris van de Thefaurie, 1800. [Het vervolg, eerlang."] XVH. BULLETIN van Buitenland* sche HANDELS- en andere NIEUWSTYDINGEN. ; j Bekendmaking. By een Koninglyk Bevel, is geordonneerd ge* worden , dat het Vuur der Zeebaken op Kroon-burg, Nakkehoved, Anlwlt, Thunö, Schagen en Lindesnas, tot nader order, niet meer zal ont. ftoken worden, het geen hiermede, tot naricht aan den Zeevarenden, opentlyk wordt bekené gemaakt. Copenhagen, in de West-Indifche Guinefche Rente-, en Generale Tolkamer, den 05, Maart, 1801. (Getekend:) Mailing* Felfen, Fonderlund\. Bofenftandy Gbiike, Öliienburgf. i Kornerup , Gewlmi IX. HANDELS-, FABRIEKMATIG- en ander belangryk KONST- NlEUWSr (Vervolg van N°. i9r. bladz. 082.) Ih de Kunst- en Bandwcrksfchool by de Ko» iiinglyke Akademie dér Wetenfchappen te Bcrlyn, die inzonderheid met opzicht tot het onderwys dér Timmer- en Metfelliedén opgericht en? uitgebreid is, heeft het onderwys den 24 No* vember, 1800, een' aanvang genomen. De federt den 20 February , iScö. in Parys* beftaande Nationale bank heeft goeden voordgang: Reeds- in Qclober, toen eene algemeene1 vergadering van aoo Aétiönuarisfen plaats had', hebben zich derzelver affaires van 2 tot 6 mil«lioenen francs vermeerderd; By het fluiten des; ;erften halfjaars bleef, na aftrek van alle kostten, zo veel zuivere winst' ovtr, dat ieder r\&icï 3 pCt. kreeg., en bovendien nog 41: gCt;* op> Kets Pp 33 g*^  C 2,8 ) lieel overbleven die raen tegen onvoorziene gevallen reierveerde. De fyne, of zogenaamde Princesfe, Amandelen zyn in den omtrek van Aix, alwaar zy alleen wasïche.n, in het vorig jaar geheel mislukt , zodat zy .zeer fchaars zyn. De Prefect van het Department van den Mond der Rhónc, te MarfeWe, heeft kortelings met den Burger Leccintre-Fuyravcaux, en .eenige andere Kunftenaars, eene proef van den Chef Ac Bataillon Guerin~Sercilly met de vervaardiging van het C-ime-nteerllaalbygewoonJ. De uitslag dezer proef was dat de Engelfche Staal vylen geen der Staalftukkcn van den Burger GucrinSercllly in het minst aandoen konden; daar integendeel de door hem vervaardigde Staalvylen -de Engelfchen jlerk aandoen. Een van dit Staal •vervaardigd Werktuig vertoonde in de breuk eene korn,, geheel gelyk als die van het Engelfche -Staal, en wierd van dc Smeden ook voor even .zo goed. erkend. Hierover wierd een Patent .afgevaardigd. De Generaal en Chef van het Leger van het Oosten, Menou,,heeft in Oef ober en'November, l8oo, van Egypte zeer voordelige berichten overgezonden. Hy heeft met veele naburige Vorsten, b. v. den Sherif van Mekka, de Koningen van Darfur en Dangola, den Keizer van Abysfiniè, en meer Vorsten in Eybië, Biladulget-id, enz. verbindtenisfen aangegaan. Van alle kanten komen Karavanen met Stofgoud, Oly- j fantstanden , enz. aan. Suez zal tot eene groote < Stapelplaats gemaakt worden. 'Er ontftaan in \ Egypte veele Fabrieken en Manufactuuren. De ; Franfchen maken Bier, Lakens, Wascbkaarsfen, c Wyn, Gouden en Zilveren Pasfementen, Hoe- \ den, enz. Met Salpeter kon Egypte geheel i Europa voorzien. 'Er worden dagelyks iooo c ponden Kruid van de beste qualiteit vervaar- ] digd. Het Kruid brengt den proefkogel 4 Toijes 1 | voet verder dan het Franfche. De Fabriek • wórdt door den-Burger Champy gedirigeerd \ De Burger Conti heeft een' Volmolen en eene' r Sabelklingen-fabriek aangelegd. Menou heeft te t Kairo eene Handelrech»bank opgericht, en iaat c .overal de Kanaalen weder heritellen, om de r Scheepvaart en Binnelandfchen Handel te bc- r vorderen. ,. ——— \ Een overzicht des Deenfchen Handels naar de t Oost- en West-Indien in.de jaaren 11797, 17Q8 c en 1799. levert de volgende Wat op der uittevaardigde Zeepasfen,. ö v! 1 - ln het jaar 1797 wierden . . . 3, Zeepasfen uitgeyaardigd voorSchepen die naar St. Croix beftemd waren ; voor Schepen naar St. Thomas . 21 en voor Schepen die zo wel naar" cV. Croix als naar Si. Thomas beftemd waren ........ &c Verder wierden naar de w'estIndïè'n, zonder bepaalde beftemming, 5 Schepen geëxpedieerd, en naar -vreemde Etabüsfementen aldaar . 12 ln het jaar 1798 wierden naar St. Croix .......... 26 naar Si. Thomas ' * -ast en naar beiden. Eilanden . . *. 18 naar de West-Indiën, zonder bepaalde beftemming j en naar vreemde Etabüsfementen aldaar , q Schepen geëxpedieerd. fn het jaar 1799" vaardigde men voor Schepen naar St. Croix ... 28 naar St. Thomas ...... 18 naar beiden Eilanden .... 19 Zeepasfen uit. Naar de WestIndiën, zonder bepaalde beftemming, gingen dit jaar geen Schepen ; maar naar vreemde Etabüsfementen 10 In het geheel . 237 Schepen. Uit Oost-Indien keerden, behalven de Schejen der Afiatuche Compagnie, die flechts een' üreden Handel op de eigen bezittingen van ^nemarBn dryven, in het jaar 1797, llechts .1 Paiticuhere Schepen terug. Van deze expeliue waren 3 van de Deenfche Coloniën in Traru ■uebar en Beugalen; doch de overige 8 van vercheiden Europifche Etabüsfementen aan de Kaap le U>ede Hoop en aan geene zyde van dit j.tablisfement - in het jaar 1798, kwamen il 'articuhere Schepen terug, waarvan 4 van dl henfche Etabhsieraenten en de overigen vrn reemde Europifche Coloniën geèxpediè'crd waen. ln het jaar 1799, kwamen insgelyks iq chepen van Oost-Indien terug, waarvan 4 van e Deenfche Etabüsfementen waren. Wanneer ren by de bovengemelde expeditiën nog 1 Schip ekent, het welk eene in Oost-lndiën ingenoren lading buiten de Deenfche StaateH gelost eelt, dan heeft men eene naauwkeurige lyst er, voor rekening van Deenfche Particuliere Reers, in 3 jaaren te huis gekomen Schepen. V. Nieü-  C 299 ) A D V E R T E N T ïÊ N By C. ROMYN, Boekyerkuoper en Debiteur in de GENERALITEITS nit rata at? SCHE ais mede in de UTRECHTSCHE LO TER YE tn de- BeursOeeï in TA F" CAPi FAALE PRIZEN} de Prys van ƒ 40,000, en in duo róile Loterye, die van ƒ xo) ££> is gevallen.. — Zyn in de GENERALITEITS nu BA¬ TAAFSCHE LOTBRYE, h& o^, ^ * Sestiendens van Loten in KOOP en m HUUR, alsmede voor ATT v n accj?™ o FOURNEERD tc bekoomen. ' V°°l ALLLCLASSEN GE- De Keurmeester ter bevordering der Paardenfokkery binnen 't Dci-r-tempnr hm a*n n , adverteerd by deze alle Hengsthouderen binnen hetzelve Departement dat l „ JJ SS?* wyze, tyden en plaatfen de Schouwing der Hengften zal doen- Y P voIêei5de dJ^ty^C^ °P MaandJS de" 9 jfc* op denDorpe df^p ïnz>ÏS IfW^f'op Dingsdag den r*dit0'te ^ b* ^ # mmm Voor die van Xb* en op Donderdag den x6 dito, te ZWe,;, by Daniël van de Wiel den 17 te Wigge, by /fcn/fr/i Denks, den i3 te .ft. Anna, by Duchamps * -Voor die van 't Land van Kutk, op Maandag den 20 dito, te Beuge by Voor die van Os en Omflrcekcn, op Dingsdag den 2.1 dito, by Tarisfe aldaar ' ' Voor die van Pcelland, op Woensdag den aa dito, te Plclmont, by Sanders ' Voor die- vau Boxtel en Omfireeke, op Donderdag den 23 dito, in dc 'Ketting aldaar Op alle bovengemelde plaatfen zal de Schouwing gefchieden 's morgens -vanTg tot xa uuren I Die geenen voor welken deze plaatfen te ongelegen mogten zyn, worden verzon zulks od eene Wgemelde plaatfen te doen weeten, ten einde de Schouwing aan hunne huizen zou'kunnen gefchiedenl. V R T H E l D, G E L T K H E I D De Agent van Nationale Oeconomie der Bataafsche Repubi ipk daartoe doop net Uitvoerend Bewind zynde gelast, geeft hiermede aan een kg4k kennis, dat net voormelde Bewind, uit aanleiding van ingekomene Buitenlandfehé HenV-h^n relatif het ceslëeren der Runder-Ziekte, hadt goedgevonden, om, by K kvan defï deS Maand, No. 26, te bepalen, datjde,by Befluit van hetzelve Bewind ƒ van IXjS leden, N°. 47, daargedelde Précautie'n op den invoer van Hoornvee , op en met den xk Anrtn nanfiaanden wierden gehouden voor vervallen en als buiten effecf gefteld. ?':c. 1 7.95en96. 2l — 38fa 3, laten aan 'andswp. ~ De Kuöifc is geiMrepdè ,, zes jaaiïri gehoed geworde«V.i#>o al^ £llo4$w „ van het Departement de FAllier: dat is des „ nacbts, epgellcKen in digte- ctal. — Voor de Schaapen zyn' riergen itallingen: indien men ze voe deren.móet, gefchiéd dit aan ruiven, in 't'ópei veld geptaat'Sf, -er- lïj&t eene loort vau roever overdekt, — !)e inlandfche Varkens hebben kleine, luchtige kotten; waarvoor de etenstrog geplaatst is (nagenoeg gelyk hier te lande); mW* koppelt de Varkens aan een, of hangt hen een driehoekig juk om den hals. — In de Vogelperken vindt men plantfoen en fti'uikgewasch, ten einde daarin alierleiè' Infeclen te doen voordelen, tot gebruik der Eenden. Voor de Ganzéri houdt men byzondere graspleinen, opdat zy dc grasweiden niet Zouden bederven, pelyk by 'onsvaak het geval is. — Over het geheel zyn dc Engelfchen van gevoelen, dat het Vee , in Stallen geplaatst wordende, verfche en zuivere lucht moet genieten, wyl hetzelve, ftceds fterk uitwazemende, noch zo vet wordt, noch zo vee' melk geeft. Mócht man ook elders — ook ir; ons Vaderland - deze waarneming behartigen!- III. Wordt gehandeld over de fchuuren en bergplaatfen, met het geen daartoe behoort. — De Engelfchen houden byzondere bergplaatfen voor hunne rydtuigen en gereedfehappen , en Verdienen daarin onze navolging. — Hun Graan in het ftroo leggen zy op aan myten of in bergen m de opene lucht, waarvan het voordeel is, dat zy het Koorn fpoedig kunnen opleggen, en dus voor uitvallen van het Graan en andere, riadeelen behoeden, terwyl de gefiotene fchuuren zulks niet veroorloven, dan nadat het Koora volmaakt droog is. Evenwel gaat ook door de guurheid van het weder en de Vogels veel verloren by de Engelfche manier van de Graanen • óptezetten, in myten of bergen, die van boven gedekt, in den fmaak van een kegel gemaaktworden, en van onder op een gemetfeld, met deelén belegd, voetttuk rusten, gelyk men dezelven hier vindt afgebeeld. — Thaer befchryft by deze gelegenheid eene beweeglyke bergfehuur, (niet eene afbeelding vergezeld), welke boven elke koornmyt kan verplaatst worden , terwyl men daaronder tevens het Graan kan uitdorsffchen. Volgens eene berekening, naar welke men in het brandenburgfche eene diergelyke beweegbare fchuur gebouwd heeft, beloopen de kosten daarvan ruim 218 Thalcrs, doch in Engeland 50 a 60 Gvincas. Evenwel verdient het onderzoek, in hoe-verre onze gewoone manier Van de Graanen opteleggen, voor zulke verbeteringen vatbaar zy,- die het bouwen van be-' weeglyké fchuuren onnodig maaken. — Het iïooy wordt mede aan fchelven of in bergen oewaard. — Voor de groene veldvruchten bezi^ gen de Engelfchen houten kasfen, van boven geaekt, en van onderen, om de luchtigheid, op iciiraagen geplaatst, of wel boven wagenlchuu•en, en iri onderfcheidene vakken verdeeld, waar- • Ui a ia  c 304 > in zy ook andere Prodaittn leggen, b. v. Aardappelen, Wol, enz. -4 Da Provifiën der Landlieden, die gering zyn, worden in kleine kelders geborgen. — Voords handelt Thaer over de gebouwen voor eene landlyke Huishouding, en over de Tuinen, met byvoeging van afbeeldingen. Eindelyk vindt men hier zeer leerzame, practifche aanmsrkingen over den onderfcheiden aart van de landen te bczaaijen en bouwen, naar gelang van den verfchil lenden aart der gronden, met de daarby gebruiklyke afwisfeling van Graanen en Veldvruchten; zaamgebragt in den vorm van een dagboek, door den Schryver, in 1793, volgens eigene waarnemingen zaamgefteld. . [De vertaling van dit werk, gelyk ook van Thaers Einl&it. zur kentnisf der Engl. Landwirtfchaft., zou voor ons Vaderland een wcnschbaar gelchenk zyn. Redaïïf] II; OECONOMISCHE BERICHTEN. Veeéénigde Staaten van AMERIKA. (Vervolg van N°. 193. bladz. 297.) Na dezen algemeenen ftaat, gaat de Secretaris over tot eene duidelyke fpecificatie van de onderfcheiden items,, waarvan de voornaamfte dus kortelyk opgegeeven worden, namelyk ; Dols. Cts. Prefident en Vice-Prefident . 30,000 Senaat en Huis der Reprefen- tanteu . 009,470. Rechtspleging 78,900 Thefaurie-Departement . . 92,713 Leen - Officieren en Clerken . 28,150 Departement van den Staat . 24,809 Munt . . . .. 23,600 Departement van Oorlog . . %6,j66 Departement der Marine . . 44,489 Generale Fostcryën .... .. 12,11a Infpecteur - Generaals Depar- • tement 28,200 Territoir van Ohïo ..... 5.500 ■ ■mi — Misfifippi . . . 5,500 ■ Indiana .... 5,500 Onvoorziene behoefren .... 20,000 tenten en Gratificatiën ... *>753 Indiaansch Departement. Dols. Cts. Renten aan zes Indiaanfche fSS , 4?5oo Cherokeezen 6,000 Chickafaven . ..... 3,000 Kreeken i,5oo Choftaven. Hoewel de Choctaven niet geiechtigd zyn om de bovenftaande lbmma by Tractaat te vorderen, of by goedvinden daartoe geauthorifeerd , wordt dezelve nogthans gerekend als eene beneficie, gefproten uit dezelfde fomma, hen in dit tegenwoordig jaar toegeftaan. De vernieuwing en befchikking deswegens wordt met eerbied aan de Reprefentanten overgelaten . 2,000 17,000 ' Onkosten wegens de verzending van bovengemelde Renten, alsmede de rechten, by eene Acbe van 6 May, 1796 11,500 Zoveel daaraf gerekend 1,500 —, 10,000 Bevordering der beicbaaftlheid, betaling van tydelyke Agenten, enz 15,000 Contingent - onkosten voor pre. fenten aan de Indiaanen, by hunne bezoeken in de Refidentie van het Gouvernement; alsmede voor reiskosten, verteering gedurende hun verbiyf en hunne terugreis, enz . 7>5öo Betaling aan Indiaanen in diverfche Militaire Posten en in hunne refpeóHve Natiën . . . 22,500 55-000 Diplomatiek Departement.. De Secretaris van Staat rekent dc volgende fomnien voor onkosten van buitenlandfehé Correspondentie en Tracbaaten, voor het jaar 1801; Voor een' Minister Plèuipotentiaris in Groot - Brittanjé . , 0,000 Een' dito in Pruisfen ■■ . .... 9,000 Trai»rwteereBMi£ooï  ( S°5 ) Dols. Cts Per Transport 18,000 Een' dito in Spanje .... 9,000 Een' dito in Portugal . t . . 9,000 Een' dito in de Bataaffche Republiek 45500 Hunne Secretarisfen (vyf) i 1350 Dols. ieder 6,750 Andere perfoneele Contingenten 0,750 Goedmaking van het te kortkomende voor 1800, in het berekende voor de zending in Frankryk 20,000 Een Conful-Generaalte^w-y 4,000 Een Conful te Tunis . . . 2,000 Een dito te Tripoli ... , 2,000 Een dito te Marocco ... 2,000 Andere perfoneeleContingenten 5,000 85,000 (Het vervolg eerlang,") XVIII. BULLETIN van BuitenlandsChe HANDELS- en andere NIEUWSTYDINGEN. Met het eenigen tyd geleden te Tripoly aangekomen Zweedich Fregat, Thetis, voerende 44 ftuks Gefchut, en gecommandeerd door den Ridder. Tornquist, wierdt overgebragt, de nieuwbenoemde Conful dier Natie, Bomflrom, wiens zending voornamenlyk ftrekken moest, om de tusfehen de beide Natiën ontftaané gefchillen te vereffenen. — Na lange onderhandeling is eindelyk , onder bemiddeling van den Feenfchen Conful, op den 2 January dezes jaars, een verdrag tot ftand gebragt , uit krachte waarvan alle de Schepen, op de hier navolgende Lyst uitgedrukt, met derzelver Ladingen, te zaraei. op vier honderd duizend Piasters Fortes gefchat. benevens alle andere Zweedfche Eigendommen, die, tot en ingefloten den éérften December bevorens, door'Kapers van 'Iripoly mogten genomen zyn, aan den Bey worden afgedaan; zul lende Zweeden, by wyze van gratificatie, betalen , eene fomma van 240,000 Piasters Fortes, en vervolgens'jaarlyks twintig duizend Piasters. Daartegen verbind zich de Bey, om vrijelyk en zonder' betaling van eenig losgeld, te laten vertrekken, alle Zweedfche Zeelieden, - die zich aldaar'in flaver-ny bevinden, en om voords jaarlyks te leveren vyftien Schepen Zout, van Soana, .elke Lading, van tweehonderd -Tom - ,1 De uitvoering van dit onderwerp ontmoet cchtsr thans van de zyde des Bey's eenigen te- • genftand; als weigerende, de Zweedfche gevangenen te laten vertrekken, alvorens de toegeftaane fom van 240,000 Piasters Fortes betaald' zy, waartoe hy niet meerder dan vier maanden tyd gelaten beeft. Van Stokholm verneemt men, onder de dagtekening van 20 Maart, dat, de Herziening der Adminiftratie van het Discompt-Comptoir der Ryks-l'chulden ten einde gelopen zynde, de belanghebbenden byééngeroepen waren, om op hunne aandeelen de voor den afgelopen jaare bepaalde uitdeeling van 30 pCt. te ontvangen. Üok had men aldaar bericht bekomen, dat, by eene Ukafe van den Keizer van Rusland, den uitvoer van alle Scheeps-matérialen buiten deszelfs Staaten was verboden géworden ; men vleide zich echter, dat deze maatregel, ten behoeve der met dat Ryk in vriendfehap ftaande Mogendheden , zoude worden verzagt. Te Altona zyn de Kooplieden gelast'gewonden, om hunne loopendeRekeningen, met hunne Corresponden in Engeland, op het Stads-huis te: komen openliggen. By de bezitneming van Hamburg door de Deen* fche Troupesheefr Prins Karei van Hesfen, die dezelve aanvoerd, van den Senaat insgelyks verlangd, de Sècjuestratie van alle de Engelfche Eigendommen. De Bürgerfchap , deswegens door de Regeering opgeroepen zynde, hééft zulks éénparig ingewilligd, zyndé vervolgens eene Commisfie van twee Leden uit den Raad en' twee uit de Bürgerfchap benoemd, cm de VerKlaringen der Kooplieden optenemeu ; men verneemt echter, door'de laatst van derwaards aangekomen brieven, dat, om gewichtige redenen, de uitvoering van dezen maatregel provifiöneel ■' ï gefchorscht geworden. Dé Prins van -Hesfen heeft, uit vreze'voor eenigen aanval op de Elwe, van de zyde dér Engelfchen-, last' gegeeven tot wegneming van alle Tcmnen in dezelve gelegen, en om die des noods te verbryzelen ; de Lootfen verzekeren echter, - dat • niettemin alle Koopvaardyfchepen , > zonder gevaar, door hen kunnen worden doorgebragt. — Op Heigeland is het Vuurbaken reeds; uitgebluscht. ■ - Ql 3: ÖèP  0 Sti) ) Den 30 Maart, is te Berlyr. een Manifest uitgekomen, betreklyk de fluiting vin de £/h'ï:, frezer en IfaftK midsgaders de bezitneming dooide Pruisjifche Troupés van de Lrnden, behoorende aan den Koning van Groot-Brltlannién, ais Keurvorst van Brunswyk-Lurxburg. LYST van de ZWEEDSCHE SCHEPEN, door KAPERS van tripo ly gen0m1. n, na db oorlogsverklaring, gedaan den 27 July, 1800. Het Schip de Vigilantic, te huis behoorende te Uddovata, Schipper Winding, ledig, van Kadix naar AlUcante; Gustayus Adolphus, behoorende te Gottenburg, Schipper Wallix, ledig, van Guernfey naar Allicante; Carel, dito, Schipper Bagman, met Yzer, Hout, Hennip en Teer, van Gottenburg naar Livorno; Catharina Sophia, behoorende te Straalfund, Schipper Even, ledig, van Lisbon naar Barcelona; Durothea Frcdcrica, behoorende te Gottenburg, Schipper Waling, ledig, van Cherburg naar AlUcante; Amarilla, dito, Schipper Ligtberg, met Yzer, Teer, Pik cn Hout, van Gottenburg naar Napels; Sara, dito, Schipper Her genet, met Oly, van Galipoly naar Hamburg; Louifa, behoorende te Stokholm, Schip per Wemerberg, met Suiker, Tabak en Fcrruimbuc-hout, van Lisbon naar Livorno; EJifaleui., behoorende te Gottenburg, Schipper Bruien, met Brandewyn, vau Cataloniën naar Hamburg; Joanna, behoorende in Zweeden, Schipper G. Asfahalk, met Yzer, Hout, Staal en Hennip, van Stokholm naar Livorno; De twee Gebroeders Vidory, behoorende te Uddovata, Schipper Wcrtcrhrg, met Wyn en Brandewyn, van Cataloniën naar Hamburg; Maria Sophia, behoorende te Jacobsfiad, Schipper J. Uolm, ledig, van Guernfey Baar Barcelona; Lona, behoorende te Straalfund, Schipper Cht ïstophel'Foborg, met Brandewyn, van Salo naar Hamburg; Maria, behoorende te Gottenburg, Schipper Gudmund Edtfund, ledig , van Cuern/cy naar Barcelona. Totaal 14 Schepen. P R Y S V R A A G. De Keurfasifcht Leipziger Oeconomifche fifitikfchappy te Dttsd.ti heeft, daar de verdieners Mt Acccfn-ptyzén dezelve hebben overgelateh a4n de Maatrcfw^py # ter belooning van het l|v*&cK andwoord op een Hieuw vbórtëéï fê&r dé blhc. middelen 1 oin dc Veepest voorttkorntti- ent it gérfelc-» ten, de Pnemic Van 6 Ducaten, dan'fvoef- bailemd, met nog 4 vermeerderd, en looft tMt daarvoor den gewoonên Kerprys Vah ió wig~ige Ducaten uit. Men vordert vooraf eone juiste befchryving van deze ziekte zelve, en dan het voorfchrift van de beste- geneeswyzc. Men verftaat door. de» Veepest die ware Rundvee-befmetting, of zoogenaamde duinelago, darmloop, dat is, die befmettende, vuile, galachtige, kwaadüartige, eensflags aanitekendc Kunder^ickte, welke zedert eenige jaaren in veele landen van Europa gewoed heeft, en veelal doodlyk is, verfpieidende zich, door onderfcheidene middelen, van (lal tot ft al, van plaats tot plaats, ja van het ée;ne land tot her andere. De andvvoorden moeten vóór den.31 December, 1801, aan liet Secretariaat der öcconomijcht Maatjehappy worden ingezonden. PRYSVRAAGEN. Van de MAATSCHAPPY voon VRIENDEN der MENSCH- LYKHEID, te BERLTN. In welke verhouding (laat de tegenwoordige gefleldheid der Wysgeerte, der Wetgeving onder fchoone Konften tot de Menschlykhcid (Humanitat)? — De Prys is van co Hollandfche Ducaten; de jndwoordeu intezenden voor 1 October, 1801. Van de KEIZERLYKE OECONOMISCHE MAATSCHAPPY, te p ETERSBURG, vast gefteld 20 Otïober, 1801. o. Si'. I. De ware oorzaaken, oorfprong en geaartheid der Veeziekte optegeeven, waaraan de Rundtrs in Rusland zyn blootgefteld, vooral, wanneer zy uit \het Zuiden naar de andere Novderlyke flrecktn gevoerd worden, en waardoor ztfs de plaatfen, die \ men  * t 307 3 mes voorbylrekt, ■worden aangeftokeh; benevens de getrouwlle-ibfhnc-d- £rï Imipmiddelen daartegen *pt€gs&pn.. De Prys voor ''t bestgekeurd 'aiidwoord is eeu Een;niunt yan 30 Ducaten. • < • :' ö' Op-welks wyze kan de in Rusland onder den ■■ naam S e i-rA m a i bekende Kisflariche-/tejr//5g' (Cy*prinus. CJwicnïJe.s,) in groote hoevcclbcdcip op de ./liolldndrche. -manier ingezouten, cn in Eiken vaat. werk vervoerd wor den'f ~ De Prys is een Me» \ 4i*»e' vap .3,0 Ducaten. •3. De middelen ■ optegeeven, om grasryke., on-. bemande heivelden te benuttigen, door het maaken * y'm Kaazen, die met de beste buitenlandfehé gelyk ftaan. — Eene Eeremunt van %o Ducaten. 4. Hue m'en zoude kunnen bewerken, dai uit het " "Zuiden van Rusland Bekehleesch, op de ierfche ' »'jze ingezouten ; cn in groote hoeveelheid uitgevoerd werdt ? — Eene Medaille van 20 Ducaten. De »ndwoorden intezenden voor 1 September, 1801. Van rs; KEURVORSTELYKE ACADEMIE der 'WETENSCHAPPEN, te ERFURT, " : Welke nuttige aanwendingen zyn 'er in de Chemie en in de Konften te maaken van de Temperatuur onder ö, volgens de Schaal van Reaumur, en 'fa hoeverre u het mooglyk, door de konslmiddelen deze Temperatuur nog te verlaagen ? I Men vindt de ontwikkeling van de bedoelingen dezer Vraag voorgefteld in het Intell. Blatt dtr Allg. Litt. Zelf. Np. 35. S. 355, 25 b. . De Prys is van 30 Ducaten. —- Dè tyd der inzending aan den perpetuëelen Secretaris deiAcademie, Profesfor Ballemann te Erfurt, vóór §i December , 1801. Bericht, van Commissarissen der SOUPE-SOCIETEIT te \ DELT. Commisfarisfen van de Rumfordfche SoupeSocieteit, opgericht binnen Delft, hare werkzaamheden in het doen bereiden en uitdeelen van voedzel aan behoeftige natuurgenooten, by het aflopen van het Winterfaifoen , geëindigd ziende, kunnen niet afzyn het geëerd Publiek hiervan kennis te geven, en de. milde gevers'tot onderfteuning van het Fonds, uit naam der ge- fpysde behoeftigen voor hare liefdadigheid hart-gronehgre bedanken; ïn P-efrhl-l-f Tnlyk? gift» en ve^nning van een geichikt Locaal van de Stads Rerreerii./ $AJï hei'haa!de byd,aSen van zf veëfn harer Medeburgers, zich in ftaat hebben bevonlt,,»;0UJ. y^^en 2 January dezes jaars tot fe.laaU^en ,Mawt > weeklyks, ongeveer 2100 Portiën uittedeelen; hoopende, dat deze hare dnemaandelykfche werkzaamheden met'de goedkeuring harer liefdadige Medeburgers, en de Ztnr.heid„dRr, g^rPyz''gde« zullen bekroond worden ; zullende dit, nevens de bewustheid van zich van haren plicht te hebben gekweïn, hare eenigfte belooning zyn. Zy erkennen ge! leeulyk de gebreken, welke hare werkzaamheden hebben vergezeld; edoch, 'daar zy in een volgend najaar ooor de mildadigheid van Delffs weldenkende, en armen-bevende Burgeryë weder m ftaat hoopen gefteld te worden, om het voor deze Winter algelopen werk weder optevatten, en met geen minder fucces aan den Mg te houden; zuilen Commisfarisfen het zich alsdan tot een plicht rekenen, de ihgeflopen en a'stoen onvermydbare gebreken te verbeteren, en het lnftituut onder den zegen van God, 'doo? den tlt 12Vde meestm°°glyke volmaaktheid trachten te brengen; zullende zy zich by voorraad S« eïïï dCT ^°mer in *et «PPlaJeeren van bet een en ander, 't geen tot verbetering zoude kunnen.ftrekken, onledig houden, zich te geïvk verzekerd houdende, dat zy tegens een volgenle Winter geene nieuwe beweegredenen zullen gehoeven, aantewenden, om de liefdadigheid hunier Medeburgers weder optewekken. Commisfarisfen van dc Rumfordfche SouceSociëteit, * En uit naam derzelven M. J. Macquelyn „ , ' derzelver Secretaris, Delft, 7 April, i8oï. MARKT»  C 308 ) MARKTPRYZEN v GRAANEN, enz. Ta Amsterdam, den 20 April. ggl- Tarn. Voorl. Roode per L. 280 a 300 Witte . . 2803300 Gron. ea Old. . . 2803300 Voorl. Gron. en Old. Roode .... 280a300 Friefche .... 280 a 300 Zeeuwfche . . . 3003380 Vlaamfche, Roods 3008400 — Witte 3003400 Rogge. Bovenlandfche . 2503270 Brab. en Vlaamf. 2503270 Gedroogde . . 270 a ."oo Garst. Voorlandf. Winter 170 a 190 friefche dito . . jjoaiQo Gron. en Old. Winter 1703190 Zeeuwf. en Ov. Wint. 1703 190 dito Zomer . . . 1603 180 Haver. Brouw- . . . icosiio Witte Voeder- . 7S* 90 Boekweit. Voorlandfche . 6oa65<-£ Amersf.en Gooif. 60a 65^ ■Paardeboonen .... 38 Te Dordrècht, 16 April. Tarw.Nieuwe Zeeuwf.perL. ggl. Beste nieuwe . . 3883410 Gemeene . . . 1983330 Blasuwe .... 1983330 Zomertarw . . . 1903320 Rogge. Zeeuwf. en Inl. per Z. 30 a 33 6 Br. VI.enBov.perL.236a244ggl. Garst.Zeeuwf.en Ov.Zom. 43346^ dito Winter . . 45347,-^ Spelt, per Last . . . 15328^ Haver. Inlsndfche Brouw 2ia28<-£ dito Paardevoer I5ai3§e€ Boekweit op 140 ffl wigt 58360-^ Paardeboonen nieuwe . 28332^ Duiveboonen Te Rotterdam , 13 April. Tarw. Oude Zeeu. perZ.Z. Nieuwe dito . 48 a 50 S Gemeene dito . 32 a 46 Boekweit. VI. i^ffiperL.I s . Brsb. op dito. J 50 ot Klei zonder wigt 56 a 57 Garst. Winter per Hoed 96 a 102 gl. Zomer dito . 90 a 98 glRogge. Brabrandfche . 23oa24ogl. Haver. Zeeuwf. Brouw. 44 a 50 gl. dito Voeder . 3c a 40gl. Graauwe Erwten per Z. • Witte Erwten per ZaK . . N Blaauwe dito per dito Witte Boonen per dito Paardeboonen per Last . 30 a 33 eC Te Haarlem, den 13 April. Rogge, per Zak . . . / 8i a 9 ffavier. Veer- . . . - Beste . . . - ! Te Amfterdam, by C. COVENS, Boek- en Kunstverkooper op den Vygendam. an KOOPWAAREN en i Garst. Voer • 4|a 5! Pet - 6i Paardeboonen . . . . • 6 a öi Duiveboonen • Wit Canariezaad Te Utrecht, den 18 April. Weit. Witte nieuws . . 20} a 22 Roode oude . . . Nieuwe dito . . 19} a 20 Rogge 134 a 14 Boekweit N 13Ja 14! Garst. Winter .... Zomer .... Haver Cupucyners. Groote . . . Middelfoort . Kleine . . Graauwt Erwt. Groote . Middelfoort Kleine . . Ongelezene Groene Erwt. Groote . , Middelfoortdr. Kleine zuivere Ongelezene . Witte Boonen (Bosjchc) . Paardeboonen ANDERE VA DERLANDSCHE PRODUCTEN en KOOPWAAREN. Geraffineerde Suikers enz. te Amsterdam den 20 April, en te Dordrecht den 20 April. Candybrooden 36 337 4 35 a36 3 Poeiierbrood. 33 a 34 32 a 33# Raffinaden 28|a 28| Melis/en 2 f8 25 a 26 25|a 265 dito 3 t8 22ja 24Ï 235a 24Ï Lompen . . 22 a 22}; 2i|a 22? Stampfuiker 2i|a 25! Basterden 15 t 20 Cand. Best Wit 35 i 37 1 Gemeen dito 29 a 34 [ Basterd dito 14 a 20 (43ïa 38 Geel dito 25 3 28 l Bruin dito 225 a 23! J Syroop. Bruine 632648 a 68 fi Te Dordrecht enz. Vlasfen. Ruit we per Steen | Meekrappen .... Styf/el te Amfterdam. . f 30 a 31 • Koolzaad. Ini. en Zeeuw. te Amfterdam f 80 a 8j I. te Dordrecht 80 a 86 t. te Rotteri. pr L. j] Hennipzaad. te Utrecht ll Zaailynz te Dord. pr .81. 120 a 130 / Olyin. Raap- p. Aam ƒ 80} Dord. 82 1 Lyn- . . - 72Ï 76 1 .EVENSMIDDELEN. Hennip- . - 76§ Raapkoeken, per 1000 te Dord. 70 Lynkoeken. iooano Tabak. Inlandf. te Amft. ƒ 12 a 44 Carottea . • • - 42 a 48 DRINKBARE WAAREN. Moutwyn. te Dordrecht . . nf 4 te Amft. per Asm 65a«7ÏeC te Schied. de 30 V. uieC Genever. te Dordrecht . I2|ai2§s£ te Amft. pr. Aam 67a68iöC te Sollied, de 30 V. . nioC Z U I V E L S. Kaas. Leydfche *t Schp. ƒ 42 a 44 Stolkfche . . • • 27 a 30 Edsmf. Roodkorst vsn 10 en 20 ffi. . « 27 a 30 dito vsn 4 fS. . . • 27 a 29 Frief. Kruidksas . - 28 a 32 Boter. Delftfche . . . - 46 » 48 Leydfche . . . - 44 a 46 Friefche Grssbot. • 37 * 39 Stslbot. - 28 a 30 te Leeuwaarden . * a 22 te Sneek ... - a 22 op de Lemmer . • a 25 BINNEN- en BUITENL. „ EFFECTEN, den 20 April. Bat.Ref. losb. i8oi.4pCt. 94 a 9J 1802. — 8i^a 82| — 1803. — 7oia 71$ —-1804. — 65 bl 66 Na den Vrede . . — 47! a 48 Gefore. 1795 en 96. 2i— 38 a 38$ VrywilLNegot. . 5 —• 63*a 64 Heffing, Apr. 1800. 3 — 43^3 44$ N.Schuldbr.(Uitl-) 5 — 7o4a 71$ — (dito) 4 — 62 a i —-— (dito) 3J— S3|3 S3| • • 3 — 43|a 44 Gelder/, fchaêv. . 4 — 451a 46 Braband/che dito . 4 — 45 a 45! Oblig. Rusland . 5 — 81 a 81$ ■ Weenerbank. 5 "~ 7iia 72Ï dito . . 4 —^ 64 a 65 Pruis/en ■ 5 — ioolaioi^ Deen/. Toll, 4 — 93^3 94J -— — 7.weeden . s — 92|a 93 fi ——• Span/conv.98.S — 77 a 77! dito . . 3J— 55 3 55J Amerika . 5 — 96 a 97 dito . . 4 — 87* a 88 ———dito met Pr. 4 — 9953 joo Keizerlyke Coupons - — 63J3 64J rranfcke Infcriptiën 5 -- siia 52!. 5 eleen bankgeld. gejï ,1 9^ -erf if. 15 a 15J . pCt. Domeinen . . 6i^a 62 )eclarat 42] a 43I .ooten 39 a 39$  OECONOMISCHE COÜ31ANT.' TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE* NYVERHEID, KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN* « TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW* EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN», i:.: n-ir,v/ rr; «sv &6fl ■ f i ,J •- > ■ , • rf' ».~,t «•».-* -.' ' •- ■■. I OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. Bericht van be TOUWWEVERY der Gebroeders LANDAUER, te STUTTGARDT* ■ De kortlings overleden Wtrtenbergfche Geheimraad Möghr.g heeft, op zyn omftreeks Cahv gelegen Landgoed, verfcheiden Technologifche inrichtingen en fchikkingen gemaakt, die de opmerkzaamheid der inboorlingen eh vreemden met recht tot zich getrokken hebben, en waarvan ook gedeeltelyk in openbare fchriften eenig be-richt gegeeven js., Hieronder behoort ook de door hem na veele proeven en met groote kosten tot ftand gebragte verbetering van het Touw, door middel eener geheel nieuwe behandeling, die zich daarop grond, dat de draaden niet, als gewoonlyk, gedraaid en over elkander gewonden J maar rechtop en paralel lopende, - met elkander verbonden worden. Daar nu onlangs het geheim dezer behandeling van den uitvinder aan de Gebroeders Lan. dauer te Stattgardt overgedaan is, en dezen, ter bevordering van deze behandeling in het groot, een Hertoglyk Octrooi daarop gekregen hebben, geloven wy het Publiek geen ondienst te doen wanneer wy van dezen nieuwen en uitgebreiden lnduftrietak hier eenig bericht mededeelen, en tevens bekend maken hoe voortaan de Commisliën voor dit artikel aan het bovengenoemde huis van Commercie kunnen opgegeeven worden. Het is bekend dat Musfchenbro~ek, die het gewigt der verbetering der Lyndraaijery, inzonderheid voor de Zeevaart, zeer wel begreep, het . eerst gezocht heeft deze verbetering daar- ! door te bewerken dat hy de onverzwakte fterk- j te van ongetwynde ■ draaden en ihaaren in het oog. hield,, en zyne proefnemingen toonden oog- t IV. D e e l . fchynlyk de groote voortreflykheid der alzo gemaakte Touwen. Alleen gelukte het hem niet eene gefchikte Fabriek tot behoorlyke verbinding derzelven te vinden; en dit is, na veele pogingen, den bovengemelden werkzamen man eindelyk zo volkomen gelukt, dat thans Touwen daadlyk de eerftemaal tot van a duimen in den omtrek geweven worden, endezen worden Hechts éénmaal overgeweven, fchoon nog ééns zo dik, enz. Om te zien wat van zulke Touwen te verwachten is, kan de volgende proeve dienen. Een Touwtje van i| duim in den omtrek, van gewoon Garen geweven, (van Hennepen-garen ware het, by hetzelfde aantal draaden, Hechts omtrent half zo dik geworden, en had toch hetzelfde gedragen,) droeg, zonder te breken, een" fast van 1300 ëê, en toen men, om het te doen breken, hetzelve met- het grootfte geweld knappen Het, brak bet als of het met eene fchaar afgefneden was, ten bewyze hoe. gelyk alle draaden gedragen hadden. Tot nadere bepaling en vergelyking der werking dezer geweven Touwen, kan het'volgends dienen. Zodanig een Touw van gewoon Garen, 504 draadea houdende, 3 f duim in den omtrek, ui voet laag, heeft gewogen 19. ge. Een Touw van den Lyndraaijer, 3.^ duim 111 den omtrek, ïn ook ui voet lang, als boven van gewoo» Garen, heeft gewogen Si* & Een Touw van fyn Hennepen-garen, ook 504 draaden houden» ae, isï duim in den omtrek, ook m voet lanffl leeft gewogen 6J- eg. Neemt men verfcheiden daarmede genomem proeven m Overweging, en bedenkt men hoe jngelyk de gewoonlyke Touwen dragen, daar iy deelsgewyze en op verfcheiden phiatfen brem de Inenting der Vaccine te beproeven, was eenvoudig de opmerking, dat (byzonder in Gl udiesterhire) m lommige Districten op het platte Land, de meeste menfchen geheel bevryd bleven /an de Kinderziekte : by nafpooring van het ;igenlyke daarvan, bevond hy, dat dit indedaad coo Mas; maar de meeste perfoonen in dat geval lennnerden zich, vroeg of laat de Vaccine gehad e hebben: waaruit Dr. Jenner vermoedde, dat leze imetftof een toereikend tegengift bevatten nogt, tn daarop zyne proeven aanving; en deze vierden, met een gevolg verre boven zyne ver* vachting, bekroond. (*) Het (*) By verdere oplettenheid omtrent deze ontdekting zullen zich waarfchynlyk meerder dergelyk» rerfcnynfelen in andere landen verlevendigen ■ die oen ze zich vertoonden, by gebrek aan opmerking net in acnt genomen zyn. Zoo herinnerd men zich hans, m een zeer deftig huis in deze Stad, in 'trelke de Kinderziekte zich heeft vertoond en geheel «rfcfaoond heeft één der kinderen, ft welk echter •*.•«• anderen niet afgezonden wierdt) dat -uist dit .imi eenigen tyd te vooren met de üijers eener Koeefpeeld en die gemota hebbende, daarop puisten; 3 ^  C 3*4 ) Het gunftig Jverflag het geene Dr. ^««cr en veele uitmuntende zo Buitenland als Vaderlandfche Geneesheeren, gegeeven hebben omtrent liet beloop der Vaccine, is in alle byzonderheden bevestigt geworden, door de Inentingen met deze ftof bereids alhier in 't werk gefteld door Dr. va/» den Bosch; die deze kunstbewerking allereerst in deze Gemeente heeft ingevoerd: onder deze proeven is ook één geval geweest, waarin gebleken is, dat de Vaccine ook waarlyk dit voordeel bezit, dat dezelve , zonder eenig gevaar niet alieen, kan aangewend worden by kinderen die in 't tanden krygen zyn; maar dat zelfs de Vaccine het doorbreken der tanden fchynt te befpoedigen en gemakkeiyker te maken. De aanmerking van het gewicht dezer ontdekking, door welke, gelyk nu reeds ten overvloede" blykbaar is, zoo veele nuttige Leden voor de Maatfchappy kunnen worden gefpaard, zonder eenig lyden of gevaar, verwekt by elk menschlievend hart billyk den wensch, dat het genot van een zo veilig behoedmiddel fpoedig algemeen worde; en dat vooral ook daarvan de voordeelen genieten moge, die talryke en belangryke clasfe van menfchen, die door gebrek aan doorzicht en vermogen, maar al te dikwyls weerhouden worden van het aanwenden van veele middelen, door welke hun aanwezen kon 'beveiligd en veraangenaamd worden. Het verlangen om deze clasfe, de clasfe der onvermogenden in deze Stad, zuo veel mogelyk, licht te geeven in deze zaak en hun te doen deelen in de voordeelen derzelve, zonder eenige bezwaren of kosten, heeft eenige menfcüenvrien-j den in deze Gemeente bewogen, zich tot dit belangryk oogmerk -te vereenigen, door de oprichting van een Instituut van Vaccinatie (op het voetfpoor van Londen tn Pary'') ten nutte der onvermogenden; onder het geneeskundig opzicht van Dr. van den Bosch: waarvan aan de 'handen enz. en dus de oorfpronglyke Vaccine eekiegen had; federt dien tyd heeft dezen jongeling zich nog, op onderfcheiden tyden, met opzet aan de befmetting der natuurlyke Kinderziekte blootgefteld; zónder eenigszins daardoor te worden aangedaan. Nu eerst verklaard zich, uit de«vengemelde, maar toen niet opgemerkte byzonderheid , dit gantfche geval; waaruit teffens blykt, dat de oorfpronglyke Koepokken hier te lande niet zonder voorbeeld zyn. Volgens 't bericht van Augusün in zyne Neueste Entdeckungen und Erlduterungen, &c. 2r. Jahrgang, heeft men ook in 't Hoijiemjche de oorfpronglyke Koepokken ontdekt; gelyk sok, dat het by de landlieden aldaar een bekende f/choon by de Artfen onopgemerkte) zaak was, dat de geenen die door de Koepokken befmet waren gewerden, bevryd bleven voar de Kinderziekte. zy by deze het genoegen hebben aan het publiek kennis te geeven, en waartoe zy de medewerking van alle weidenkenden met vertrouwen verwachten. In dit lnftituut zullen opgenomen worden, zo ver de ruimte zal toelaten, de kinderen van zoodanige behoeftigen als zich daartoe zullen aanmelden ; om gedurende eenige dagen gade gellagen te worden ter ontdekking of. dezelve ook door de natuurlyke Kinderziekte mogten zyn befmet, en vervolgens te worden Ingeënt met de Vaccine; zullende inmiddels, en tot den afloop der Vaccine toe, op kosten van het Gezelfchap voorzien worden van alles wat tot levensonderhoud en gemak vereischt wordt; onder het 011middelyk toezicht der Leden van dit Gezelfchap.(*) De zoodanigen onzer onvermogende Medeburgeren, die verlangen zullen van deze gunftige gelegenheid gebruik te maken ter beveiliging hunner kinderen voor de thans heerfchende Kinderziekte, kunnen zich daartoe, of ook ter bekoming van nadere onderrichting, vervoegen ten huize van Dr. C. J. van den Bosch, in Wyk 3. N°. aa; of ten huize van den ondergetekenden in Wyk 4. N°. 982. Haarlem, 0iet0 A« Hagen, 9 Maart 1801. Secretaris van heilnftituut. ____ In de tweede Clasfe der Utrechtfche Lotery, welke op Maandag den ay April, 1801, is beginnen te trekken, zyn uitgetrokken de volgende Nos. en voorname Pryzen: ijle Lyst. No. 4523 met / iooo:564Ó — » 1000:- (*) Van de proeven in dezer voege gedaan, zal naauwkeurig en onpartydig aantekening gehouden worden, om te kunnen dienen nevens die der Inftituten te Londen en Parys, met welke wy ons daartoe vereenigen zullen, tot bewerking of voltooijing van overtuiging by zodanige Geleerden, als deze ontdekking nog meenen te moeten tegenftaan. Dit toch is van 't uiterfte gewicht voor 't Menschdom; zoo wel als het onderzoeken en tegengaan van ongegronde nadeelige berichten ten aanzien dezer zaak. Zo verfpreidde men onlangs in deze Stad, dat in 't naburig Noordwyk twee kinderen aan de gevolgen der Vaccine overleden waren: en b7 onderzoek heeft men bevonden, dat de Vaccine nog in 't geheel op Noordwyk niet bekend was; maar dat de twee geftorvene kinderen, door welke tot dit gerucht fchynt aanleiding te zyn gegeeven, ingeënt waren geweest met de natuurlyke pokflof; virmoedelyk na dat zy reeds de befmetting der Kinziekte onder de leden hadden. Het lnftituut heeft zich hieromtrent fchriftelyk bericht verfchaft, en is bereid daarvan vifie te verleenen aan sik, die zulks verlangen zaL  ( 3*5 3 A D V E R T E N T I E N Een Allerbelangrykst Stuk voor de geheele Natie, inzonderheid voor Ouders van Omngemte Kinderen en voor Geneeskundigen, over. de Koepokstof en derzelver Inenting' waarin getoond wordt hoe men ook in ons Vaderland dezelve Stof kan vinden, en 'er beide een goed en verderflyk gebruik van gemaakt wordt, betoogd in natuurkundige redenen en waarrie. mingen van den in dit vak doorkundigen Dr. Le Francq van Berkhèy, is heden van de Pers gekomen by den Boekhandelaar J. van Thoir, te Leyden, en in de meeste Boekwinkels voor 12 ftuivers te bekomen, alsmede een Bericht gratis, van eene zeer voortrefïyke Algemeene Gefchiedenis der Letterkunde , door Profesior Wachler, waarvan het eerfte Stuk tot eene proeve reeds wordt uitgegeeven. NB. De beloofde Plaat, betreffende de Bouwkunde, en behoorende by Vieth's Wiskundig Leürboek, wordt thans gratis aan de bezitters van dit zo zeer geacht . . Werkje afgeleverd. s1-"-»" V Verhandeling over de Voornaamste Oorzaken van het Ovbrlyden van eene groote meentgte_ van Kinderen, met aantooning van de krachtigfte en eenvoudigfte Hulp. middelen, om hen in het leven te behouden, door J. BallexserÈ, Burger van Geneve uit het Fransch vertaald; wordt heden uitgegeeven, voor veertien Stuivers, te Alkmaar bv Molkman; Amfterdam ten Brink, van Es, Brave, Briët en G. Roos; Arnhem Nyhoff; Dordrecht Bluste de Haas en Bonte; Haarlem Walré en Kampman; den Haag Thierry, Bouvink, Leeuweftein en Klis; Hoorn Verman del; Leyden Thysfens, Honkoop, Pont, van ThTelen enCyfveer; Rotterdam Kothal, D. Vis, Holftein, Hendrikfen, van den Dries en Pols; Utrecht ter Veen, Emmenes en J. Viscn; .en verder m den Bosch, Groningen, Leeuwaarden, Deventer,-Middelburg, Vlisfmsen en andere Steden, by de meeste Boekverkoopers. 8 J ö ' V ,By G;Roos, Boekhandelaar te Amfterdam, is van de Pers gekomen en alöm verzonden1Socratiesch Comiesch Onderzoek naar den Zetel des Characters in den Mensch; ib drie Verhandelingen, nevens eene Verhandeling over de Zhlfkennis, alle voorgelezen en opgedragen aan de Maatfchappy der Verdienften Felix Meritis en Tot Nut van 't Algemeen, door A. foKKE bimonsz., gedrukt in groot Oftavo en verfierd met zes geestige Carricaiuur platen, de prys is a gulden 4. ftuivers ordinair, en 3 gulden op best Papier. (Jok zvn by bovengemelden nog weinige te bekomen van het Leven van zyn Excellentie den Hoog Welgeboren Heere Tonckheere Lucifer de Groote, des duisteren onderüardfchen Ryks Graaf van Schaol eu Gehenna, Vryheer van Hades, enz. enz., in groot Octavo, met Carricatuur platen, h 3 eulden a3 a 38 Geel dito ' 25 a 28 ( Bruin dito 22^ a 23;1! ' Syroop. Bruine a 64 i5i 68 a 67 g Te Dordrecht enz. Viasfen Ruu we per Steen 34 a 54 fl. Meekrappen . . '. . ityffel te Amfterdam. . ƒ 30 a 31 Koolzaad, lni. en Zeeuw. te Amfterdam ƒ 80 a 85 te Dordrecht te Rotterd. pr L. Utnnipzaad. te Utrecht [ laailynz. te Dord. pr. 8l. 120 a 130 j 3/)-^Raap-p. Aam/79^Doröi. 82 Ij Lyn-__.__._- 73$_—ft7 [j Hennip- . - 80 Raapkoeken.pcr j000te Denf. JO Lynkoeken. rooa II» Tabak. Inlandf. te Amft. ƒ 12 a 4* Carotten . . . - 42 a 48 DRINKBARE WAAREN. Moutwyn. te Dordrecht . ■ ufdC te Amft. per Aam 653.67^ te Schied. de 30 V. nf dC Genever. te Dordrecht . . isJeC te Amft. pr. Aam 67 a 681 te Schied. de 30 V. . laleS Z U I V E L S. • Kaas. Leydfche 't Schp. ƒ 42 a 44 Stolkfche . . . • 27 a 30 Edamf. Roodkorst van 10 en 20 ff. . * 27 a 30 dito Vsn 4 fg. . . • 27 a 20 Frief. Kruidkaas . - 28 a. 32 Boter. Delftfche . . . - 46 a 48 Leydfche . . • - 44 a 4 24 BINNEN- en BUITENL. EFFECTEN, den 27 April. Bat.Ref. losb. i8or.4pCt. 93 3 93! 1802. — 8iia 82* 1803. —- 70!a 7ii ——1804- — G5ia 60I Na den Vrede . . — 48 a 4!$ Geforc. r795en9ö. 2i— 3& a 38i Vrywill.Negot. . 5 — 63*a 64' Heffing, Apr. 1800. 3 — 43U 44 N.Schuldbr.(UitI.) S — 7o;a 71$ — (dito) 4 — 62 a i (dito) 31— 5 3i'a 54 . . 3 — 43ia 44 Gelder/, fchaêv. . 4 — 45^3 46 Braband/che dito . 4 —- 44la 45* Oblig. Rusland . 5 — 81 a 8il -—•—Weenerbank. 5 — 7i|a 72Ï ——dito. . . 4 — 64 a 64, ———Pruh/en . 5 —-iooésiaij. Deen/. Tol!. 4 — 935 a 94* 7.weeden . 5 — 93. a 94^ —-r-Spa«;'conv.98.5 — ?7 a 775' dito . . 3{— 55 a $kL — —-Amerika . 5 — 074a 98 dito . . 4 — 8?ia 88 dito met Pr. 4 — gv\ a 100' Keizerlyke Coupon* - — 04 a 645 Vran/che Jnfcriptiën 5 —-5253 52! iiLEiissi j ctELD. a 99f; L^ercif. I5ia 16 \ pCt. Domeinen . . 62 a 6ih Declarat 425 a 42*. .ooten ....... 33 a 31-4.  OECOKTOMISCHE COüMIT, TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE», NY VERHEID , KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN, TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN» LANDBOUW* EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN, I. OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. Handgreepen en behandeling by het Fabriceeren van den TABAK, in de Fransche Fabrieken. (Vervolg en Slot van N°. 195. bladz. 311.) Van den Snuiftabak, Men pulverifeert den Snuiftabak op drie onderfcheiden wyzen. In verdorde bladen; by dezen bedient men zich van den ftamper, gelyk by het Run maken; het uiterfte einde is glad en afgerond; de beweging gefchied door .water of lastdieren. Men ziét ook zulke ftampof flagwerken in de Pulverifeermolens by de bergwerken, tot het breken der Ertfen en MineraaJen, gelyk ook by menige andere Kunst- en Fabriek - inrichtingen. Dezelfde toeftel dient ook tot het rappeeren der Karotten; doch alsdan zyn de ftampers of ftoters met fnydende werktuigen of mesfen, die over het kruis gaan, en eene meer of min ftraalen hebbende fter,verheelden, voorzien; doch de gewoonlykften hebben flechts de gedaante van een kruis. Dit noemt men in Duitschland de ilappeermolen. Door eene kast loopt een fchyf, welker oppervlakte eene rasp is. Boven in de kast is eene opening, waardoor de arbeider de Karotten aan den fchyf houd, wier handvatfei hy met , de andere hand omdraait, en op deze wyze den Tabak van de Karotten afraspt en affloot. Onder is eene fchuiflade, waarin de gerappeerde Tabak valt. In de Franfche Fabrieken r-appeert de arbeider zes Karotten op éénmaal, zift het gerappeerde éaarna, zondert het volgens de graaden der fynIV. Deel. hefd af, en doet het in genommerde vaten, die men, als zy vol zyn, op eene koele olaats zet, alwaar men zorgt dat de Snuif digt ii] elkander zakke. Uit dit Magazyn haalt men de waar, naarmate der aanvraage. De derde wyze isrde behandeling met de rasp. Dit is eenvouwdig een houten raam, dat door tv/ee fchroeven famengehouden wordt, opdat men het uit elkander nemen, en de zaagen der rasp fcherpen kan. In de lengte van dit raam, hetwelk omtrent $ k 4 voeten 4ang~-en half zo breed is-, zyn verfcheiden zagen naast elkander geplaatst, zodanig dat de eene j duim van de andere af ftaat. Deze zaagen gelyken volkomen naar gewoone fchrobzaagen, en ftaan tusfehen de raamftukken opgericht, zodat hare tanden boven in het oog vallen, van onder rusten zy op eenige lysten van het raam, opdat zy niet omkantelen,. De gantfche rasp ftaat op eene tafel in wier blad ouder de rasp eene opening, en onder deze eene fchuiflade geplaatst is, waarin de geraspte Tabak valt, als hy door de zaagen der Machine gegaan is. De laatfte wyze van rappeeren is de beste'j want by het raspen der bladen behouden dezen meer punten. De Hollanders hebben hiertoe Cylindervormig gemaakte raspen, als de Suikermolens ingericht , die door het water of den wind omgedraaid worden. Door middel van dezen kan een éónig man daags 200 Ê8 Snuif leveren. By het uitnemen uit de rasp doet men deSnuif in Lood, dat van binden met Papier ge« voerd is, op dat 'er geen loodroest of loodvvitin trekke. Eer dit gefchied , geeft men gewoonlyk de Snuif nog eeae vette Saus om den geur te verwekken. Deze vervliegt zo fpoedig niet als het bloote, kookfel. Deze laatfte faufing is het eigen-, lyk, die de Snuif de grootfte waarde geeft; wel vei ftaan als zy van natuur goed is. 'Er zyn onder de liefhebbers van Snuif Heden , die zeer gaarne grove Rappé hebben, cg s-s te  ( 3ï8 •) deze de voorkeur geven; maar de kenner en de Koopman, die beiden wel weten dat zy a!s zodanig minder waarde heeft, zorgen daarvoor dat 'er altyd fynere onder gemengd worde, dewyl deze doordringender is. By gebrek aan ouderdom en belegenheid, weet de Fabrikeur zulks daardoor te vergoeden, "dat hy onder in de vaten en potten oude en rype Snuif, en op deze jongere waar doet. De pot of het vat wordt daarna zeer digt toegemaakt; men zet het in een' oven, nadat het brood 'er uit is, en laat het 10 of ia uuren daarin (laan: dan deelt de reuk van bet oude zich aan het nieuwe mede, en de waar is door-en door geègalifcerd en verbeterd. Van de Tabaks-Saus, Men verbetert den Tabak daarmede op veelerlei wyzen, i. Op dat men de beste foorten en landaarten namake, hem qualiteiten geve, die hy uit de natuur niet heeft, of hem eene ondeugd, by voorbeeld, eene eigenaartige fcherpheid, enz. beneme. In dit opzicht kan'men de vermenging der Noordfche bladen met de Amerikaatifdie als de eerfte Saus aanmerken. a. Zoekt men den Tabak langer tyd, dan hy van natuur duren zou, goed te houden. De Tabak blyft, gelyk andere zelfstandigheden, Biet zeer lang in zyn' aanvanglyken toeftand: by droogt uit; zyne fterkte en fcherpheid vermindert; en als hy oud geworden is heeft hy niet meer die goedheid en aangenaamheid, die men by zyne rypheid befpeurde. Men zoekt hem daarom zolang als mogelyk is te conferveeren, en door kunst te hulp te komen. Het Zee- of Keukenzout is tot dit oogmerk het dien-, ftigfte middel; het werkt het fchielyklte, ver-J oorzaakt weinig kosten, en is alzo, met betrek-j Icing tot de fpaarzaarobeid, boven ieder ander'i verkieslyk. Men gebruikt daarvan meer ofmin-f der, naarmate de Fabrikeur goedvind, of nasr-f. mate hy van zyn* meester of voorganger wegen3 [i de dofis onderricht is. Doch men rekent ge-Bi woonlyk op een pond Tabak een once ZoutJ Anderen doen 'er eene zekere hoeveelheid 2 utzuur van de moêrloog der Salpeterftokers by, 1 of gebruiken deze ook wel alléén. Nóg ande- ' ren, die hunnen Tabak een' urineulen reuk wii- ! len geven, bewerken zulks met het heel geblever i Zout van Salm., Sprot», Anchovis- en Labberdaanpekel. In de beroemdfte Tabaksfabriekei, , -van Holland, Oostenryk, enz. veii'cherpt men het gemeene Zout nog door het bydoen van Salamo- j aiak, of Wynfteenzout, in kleine quantiteit daar c onder gemengd. De beroemde Arts Van Zwie. een bepaalde twee oneen gemeen Zout op iootS Tabak, opdat de neus niet te zeer aangedaan mogt worden; doch, volgens de dagelyklche ondervinding, blyven de Fabrikeurs by deze dofis niet. Het gemeene of Keukenzout brengt de heden te veel voordeel aan, dat zy daarvan niet de grootstmogelyke mate gébruiken zouden. Daarom nemen zy ook wel twee of driemaal zo veel tot het aanmengen van den Tabak dan volgens de natuur der zaake daartoe behoorde; en daar de menigte, die zy daarvan 'er onder wil. len brengen, niet volkomen in het water fmelten kan, mengen zy het Zout, nadat zy het zeer fyn gedampt hebben, onder hunnen Tabak. Het is dus geen wonder dat de Scheikundige uit eten Snuiftabak van menig' baatzuchtig' Fabrikeur uit 125 & Snuif 15 ja wel 20 fjfj Zout halen kan. De faufing verzacht de fcherpheid van reuk van de bladen, die in heete landen geteeld worden. In Spanje mengt men, in plaats van een kookfel en gefmolten Zout, de Havana-fnuif met eene. roode en vette Ukeraarde, die daar Almagro heet, en eene foort van yzerachiig Mineraal i?, waarvan men flechts eene éénige Myn Dmftreeks Carthagena by het Dorp Almazaron vind. Deze fubftantie verzacht ongemeen het vlugtige Loogzout van den tot pulver gefloten of gemalen Tabak, en verandert deszelfs fcher3tn en walgverwekkenden reuk in een' aangesanten, maakt de Snuif zacht prikkelend, en leelt haar eene fchoone kleur mede. De gewoone >aus inZeeplaatfen beftaat uitZeevater, waarin men Pruimen,uitgeperfte Druiven, Drop, gefloten Perfik- en Abrikoozenpitten, Bier, olaauwliout, dikke Süfkerfyfüop, Appel- enPeerenmost, gebroeide Tabaksbladen 'en diereelyien gekookt fa «ft. • ,° * Veele Fabriekeurs mecnen hunnen Tabak eene ;roote fynheid' te veriehaffen, wanner zy hunne «Uien van ge 'ek; ro ! Wynen, Hongaarfche vlee, merg u -;en, Honig en dierge- yken famen(.r.'« - , anderen gebruiken Am- ,ef' ^ ViöóJWörtól', öanille, enzi in mngatysti mengt aen Potasch onder den , . reik de Snuif eene ongemeene fcherp. ïeid én by Lende reuk mededeelt. Elders bevochtigt men dezelve met fcherpe Zeepziedersoog ; in nog andere landen wordt zy met Naron en Souda gemengd. In het kort, de Tabaksfabrikeurs nemen van apothekers, Laboranten, Scheikundigen, Kruilen- en Drogisthandelaars, Parfumeerders, Wynzynbrouwers, Arcanisten en eene menigte anere lieden de ftoftcn tot verbeteringen en ver- fy.  C 3ï9 ) fyniögcn, en ontelbare foorten van kunftenaryën over. Maar de voortrefiykfte en beste onder alle Tabaks-faufen, en tevens ook de natuurlykfte en eenvoudigfte is en blyft die van goede, rype en welgeforteerde bladen, waarvan men de ribben en fteelen zorgvuldig afgenomen heeft. Eene zekere belegging, eene langzame gisting, eene uit den oudften Tabak getrokken Saus of esfentie, eene vermenging van ouden Tabak met nieuwen, die daarna famen op eene koele plaats om te fermenteeren -gezet worden, zyn beter middelen en beandwoorden meerder aan het oogaaerk, dan het geen men van alle bovengemelde mengiels met vreemde dingen verwachten kan. Eene nieuwe GOM voor ce .KATOENDRUKKERS. By de ongemeene duurte en fchaarsheid der Senegaljcke en Barbaryfche Gom , hebben wy geoordeeld de volgende uitvinding ter kennisfe van het Publiek te moeten brengen, waardoor dit onöntbeerlyk artikel in Katoendrukkeryën gemaklyk geremplaceerd kan worden. De uitvinder daarvan is de Heer PPükins, in TVotchestcr, die daarop,- in-1799-, een Patent gekregen heeft. De toebereiding gefchied op de volgende wyze: op eene quantiteit Huiden, Konynenvellen en Schaapenpooten, die het gewikt eener halve ton uitmaakt, (een ton 2240 IS giet men 350 gallons (1050 mingelen) water, en laat haar 7 a 8 uuren iterk kooken' tot alles eene vaste masfa wordt; alsdan neemt men het van het vuur, laat het koud worden en weegt het: op ieder 100 f6 gewigt doet men 20 eg Suiker. Als het behoorlyk door elkander gemengd is, doet men het in- een vat, en bewaart het tot gebruik. De Katoendrukkers kunnen 'zich van deze Gom -met het grootfte voordeel bedienen, dewyl zy byna alle kleuren met dezelve mengen kunnen. Men wint aan deze Gom omtrent 400 pCt., en wanneer 'er een zesde deel wezenlyke Gom by gedaan wordt, hetwelk zekerlyk totverbetering der masfa bydraagt, zo blyft toch nog altoos eene winst van 200 pCt. overig. Aanmerkingen over. de AHORN. SUIKER. . De Ahornfuiker heeft .tegen, die uit he' Suikerriet eene bruinachtige kleur, en is, onpartydig beoordeeld, geringer. Men heeft voor eenige jaaren gedacht en gefchreven dat deze Ahornfuiker met die uit het Suikerriet op de Markten om den prys dingen kon; dat zy ten minfte voor het inlandsch gebruik der Noord-Am crikaancn toereikend zyn zou. Dit echter was fledits in de eerfte opwelling der vreugde over deze ontdekking. De vrinden der Zwarten iuigchten daarom: zy dachten nu een Producf gevonden te hebben, door welks aankweking een groot deel Afrikaqnen in vryheid zouden geraken. Doch daar op deze waereld het perfoqneel belang alle onze handelingen leid en bepaalt, zo waren hier lieden die calculeeren wilden, en" hun rcfultaat was voor het plan niet gunftig. 2y vonden dat de Ahornboom eerftelyk een' zeer vruchtbaren grond verlangt, en dat zyne zich zeer uitbreidende takken een terrein van10 en meer vierkanten voeten befchaduwen. Nu brengt de in deze ruimte geplante Tabak meer op. Dit heeft de planters en eigenaars bewogen ora de Ahornteelt optegeeven. Een nieuw middel in de plaats» van HOP,- voor de BROUWERS,' Het mislukken van den Hop in de twee laatfte jaaren, en deszelfs ongemeen hoogen prys ' hebben aanleiding gegeeven om een middel uitte vinden, om iets anders by het Bierbrouwen te gebruiken. De proeve met de Wilgenbast, £ het Hannoverfche genomen, is zeer goed uitgevallen. De Wilgenbast wordt feberf gekookt " het kookfel naar goeddunken op frisch Eier gegoten , en met hetzelve weder gekookt. Het Bier heeft goed gegist, en zyne behoorlyke bitterheid verkregen. Allen, die het proefden, betuigden dat het zeer goed en aangenaam fmaakte, en men verzekerde, dat, wanneer het eerst recht m trein kwam, men het by den Hop voortrekken zou. Het fap van Wilgenbast fchynt zelfs eene zekere fterkte of kracht in zich te hebben dewyl het zeer kleverig is. Thans is flechts dé vraag: Hoedanig is de Wilgenbast in toereikende menigte tot het Bierbrouwen te bekomen? '  C 320 > ri OECONOMISCHE BERICHTEN. Veréknigde Staaten van AMERIKA. (Vervolg en Slot van N°. 194. bladz. 305.) Tractaaten. Voor het in werking brengen van het Traclaat van Vriendfchap, Commercie en Navigatie, tusfehen de Veréénigde Stansen en den Koning van Engeland, te weten; Dols. Cts. Voor de falarisfen van deComBJisiarisiën, volgens het 6de artikel 13*320 Voor fala-ris van den Secretaris, vaste Klerken en medehelpers, enz. van denzelven. . . 4,000 Voor falaiis van Agenten betrekkelyk het gemelde a tikel . 2,000 Klerkloon, en andere Contingent - kosten voor het gemelde Agentfchap 3»ioo betaling van de fpeciaale Agenten . 20,000 Voor falarisfen van de Comxnisfarisfen, volgens het 7de artikel 14,444 Klerkloon , Bureau - kosten, enz. enz 2,coo Voor het te kortkomende om fchikkingen te maken tot het in werking brengen van het Tvactaat tusfehen de Veréénigde Staaten en den Koning van Spanje, voomamelyk omtrent de Grensfcheiding van de Fror.tierlinie , volgens het ade artikel van gemelde Traftaat, en verfcheiden Contingent-kosten van het Militaire Escorte, hetwelk dcCoinmisfaristen der Veréénigde Staaten geleid 46,500 ; Voor de differentie tusfehen de kosten der geftipuleerde Artikels wegens het jaargeld aan den Dey, de Regeering van Algiers en de permanente fchik- Singen daarvoor, 56,000 in Tranepoxtesren *Ï6i,£64 Dol»» Cts, Per Transport 161,364 Voor het naarkomen der verbindtenisfen der Veréénigde Staaten met de Zuidelyke Mogendheden, als Algiers, Tunis en Tripoli 200,000 "361,364 " Kaperyen. Voor het bevorderen der reclames van Amerikaanfche Burgers, wier eigendommen door de Oorlogende Mogendheden genomen zyn, te weten: Voor falarisfen van twee Agenten , te Londen 5,oa« Voor hunne particuliere kosten 4,090 Voor reclames voor het Hooge Admiraliteits-Hof en het Hof van Appel, in Engeland . . . 45,000 Rembourfeer-Confuls der^réénigde Staaten voor bet inlTituëeren en fupporteeren van reclames van genomen eigendom voor Rechtbanken in vreemde landen ....... . . 10,000 ""64,093 Onderstand der Zselieden. Voor falaris van een' Agent, refideerende in Engeland, Rembourfeer-Confuls, en anderen, voor bewezen hulp aan noodlydende Zeelieden in vreemde landen, hun transport naar, en verzorging in de Veréénigde Staaten 30,000 Voor fchadeloosftelling derkosten van het waardeeren der Landeryën en Huizen, en het tellen der Slaaven in dc Veréénigde Staaten, gelyk gedrecreteerd is by eene Acte van het Congres, den 9 July, 1798, tot vermeerdering van het Fonds, te voren reeds tot dit oogmerk beftemd 40,000 70,000 Lans'  C 3*ï 3 L a n d m a g t. „ ,. , Dols. Cts. Betaling der Armée, beftaande in X400 Officieren, Werklieden, Mufikanten, enz., en 4040 genieenen . . . 480,390 Voerage voor dito .... 7,680 Onderhoud van dito . . . 306,395 Paarden voor dito .... 5,000 Kleding, Handgeld, Premies, Medicaal- en Hospitaal -Departement 20*3,530 Quartiermeesters - Departement 165,000 i,i68,coi Artillerie- Depar- t Ë M li N t. Uitgaven te Fhiiadelphia 9,060 Het Aifenaal te Springfield . . . . . . . 53,59a te Harper.s Ferry 24,540 • Gietery aan de Schuylkill 6,460 Vyfalgeraeene Opzieners 1,960 . Renten 4,388 100,000 Defenfive dekking der Frontieren , enz . . 30,000 Militaire Penfiöenen . . . 90,300 1,288,301 Z e e m a g t. I. U United States. 2. Conftitution. ,| 3. Prefident. >44 Stukken. 4. Chefapeak. j 5. Philadelpbia. j JI. 1. Conftellation. ~\ * £ong,lfs', i& Stukken. 3. New-York. CJ 4. Infurgent. J III. I. Boston. 1 ? 2. Esfex. ƒ • * 32 Stukken. IV. 1. George Washington. „ a. General Greene. M Stukken be- 3. Adams, > neden- en 8 4. John Adams. J bovendeks. ■ V. 1. Ganges. "} a. Connecricut. j 3. Maryland. j 5. Me'rrymal.11* |ao 4 3^ Stukken. 6. Patopsco. 7. Delaware. .8. Bal timore. j . VI. r. Herald. "ï 2. Trumbull. ; >ig Stukken. 3. Warren. j VII. 1. Richmond. \ 2. Augusta. fió Stukken. VIII. 1. Eagle. ^ 2. Pickcring. | 3. Scammel. >is 4 14 Stukken, 4. Experiment, j 5. Enterprize. J IX. 7 Galetjen. Recapitulatie. f. 5 Fregatten van 44 Stukken, II. 4 dito van 36 dito. UI. a dito van 3a dito. IV. 4 Schepen van 24 dito beneden- ea f „ 0 ... boven deks. V. b dito van 20 4 24 dito. VI. 3 dito van 18 dito. VII. a dito van 16 dito. VIII. 5 dito van 12 dito. _IX. 7 Ga lei jen. Totaal 40 SchepênT De Secretaris der Marine maakt de volgende berekening van betaling, onderhoud en andere uitgaven van de volgende Schepen van Oorloe. :e weten: ö* leder Schip van 44 Stukken en 400 Man 115,045 36 dito en 340 dito 98U47 32 dito en 260 dito 74.990 24 dito en 220 dito 66,70? 20 a 26 dito en 180 dito 57,260 16 a 18 dito en 100 dito 45,780 ia a 14 dito en 70 dito zx.joy Ieder Galei 28 dito o S Het Corps de Marine, be- y' ftaande uit 1143 Man, de Offi- Dols. Cts :ieren médegerekend ... 166,902 5 Fregatten van 44 Stukken 579,72* 4 dito van 36 dito . 393,391 a dito van 30 dito . 149,999 4 Schepen van 33 dito . 267,035 8 dito *van 20&26 dito 458,158 3 Gewapende Sloepen van 18 d°. 137,241 a Brikken van 16 4 18 dito . 71,474. 5 Brikken en Schooners van 12 a 14 Stukken . . . 121,060, 7 Galeijen 64,400 Contingent.uitgaven . . , 37,850 Totaal, bygerekend de hierbo•en overgellagen gebroken Cts. Transporteren 31447,348 " T ' Ss3 * £3fc  C Dols. Cts. .• ' Per Transport 2.447,348 De Secretaris der Marine berekend verder Voor het aanbouwen' van 6 Schepen van 74 Stukken, en onderhoud van Kaaijen, Dokken, Werven, enz 500,000 Voor het opfiaan van MarineBarakken 30,000 Voor het onderhoud van Franfche gevangenen 30,000 En voor het deficit in de berekening van het onderhoud van Franfche gevangepen . . . . \ 45,000 Doch de vooraf gemaakte dispofitiën voor de onderi'cheiden behoeften der Marine tot het einde. van dit jaar zullen niet meer bedragen dan eene ronde lömma van 700,000 Dollars, zodat men mogelyk voor alle de behoeften der Marine voor het.jaar 1801-. uitgenomen het Timmerhout, in ■ voorraad tot het toekomend gebruik opgedan, niet zal behoeven te berekenen dan 700-000 ,"^742,548 Berekening van het getal de7 jManfchappen, op de Vloot der Veréénigde Staaten. Stukken. Man. Totaal. 5 Fregatten van 44. 400. 2,000. 4 dito van 36. 340. 1,360. a dito ; van 33. 260. 520. 4 dito van 32. 220. 880. 3 Schepen van aoasó. 180. 1,440. 5 Gewapende Sloepen 18. '140. 420. a Brikken van 16 i 18. ioo. 200. 5 BrikkenenSchoi]eni2ai4. 70. 350. 7 Galeijen 28. 106. Totaal 7,366 Man. . onb n s til ntv n.Hna c • . I VI. Nieuwe en Nuttige UITVINDINGEN en ONTDEKKINGEN. (Vervolg van N°. 193. bladz. 299.) r. Na het trekken der Suiker uit gedroogde Mangoldwonelen rilunkclrubcnj, giet men water op de overblyvende masfa, en men verkrygt, na eenigen 4yd geftaan te hebben, een zeer flymig vocht. Giet men dit vocht, waaraan alle zoete fmaak ontbreekt, af, en dampt men hetzelve in eene glazen of porceleinen fchaal, by eene zachte oven-warmte, uit, tot de dikte eener fyroop, dan ontftaat, by het afkoelen, of na eenigen tyd aan de lucht te zyn blootgefteld, eene Itarvormige kryftalfchieting, gepaard met eenen zoetachtigen zuuren, min of meer onaangenamen, fmaak. Kookt men deze kryftallen op met dubbel overgehaalden Wyngeest, dan ontbinden dezelven zich, doch -zy fcheiden zich wedero.ni tot witte fpietsiichtigec kryftallen, by de afkoeling. Een gedeelte lymftof, dat niet kryibaliifeert, j.blyit daarby onopgelost*— Het gekryftallifeerde intus» fchen is niets minder dan Suiker, .offchoon het, even gelyk deze., in den Wyngeest zich laat oplosfen; het heeft in den fmaak zeer veel overeenkomst met de Manna. Hetzelve onderfcheidt zich van de Suiker ook nog daardoor, dat het. witte, geconcentreerde zwavelzuur daardoor niet bruin wordt; pok- -laat het by verbranding een plantaartig Alkali terug, en ondergaat. noch door gisting, noch door langzame rotting eenige verandering De Iloogleeraar Göttling teffena, Schryver-van tieze waarnemingen, meent derhalven deze kryftallen als een byzonder beftanddeel dezer Wortelen, tot nogtoe niet bekend geweest;- te moeten aanmerken, het geen daarin vry overvloedig voorhanden is; ook oordeelt hy, dat op de gewoone wyze om Syroop uit dezelve te bereiden, door afkooking naamlyk eB'uitdamping, nimmer zuivere Suiker kan worden bereid, vermids die ■ kryftalaartig beftanddeel zich altoos daaronder . vermengt.' -Ter nadere overtuiging, dat hetzelve in de Mangoldwortelen aanwezig is; heeft men flechts dezelven te droogen, de Suiker volgens zyne methode met koud water uitteloogen, en daarna de overblyvende Wortelftof onder water te zetten, gelyk boven gezegd is. Men "kan ook eenige Mangoldwortelen fnyden of raspen, het fap daaruit persfen, en zulks op de bekende manier tot gisting brengen, ten einde de daarin voorhandene Suiker te doen voordkomen. Na de gisting, giet men het vocht fchoon af, dampt het by eene zachte warmte tot droogtyordens toe uit, en giet op de overgeblevene ftof den zuiver-  C. 3^3 ) verften Wyngeest, dien men in eene -kolf c ander gefchikt glas to; kookens toe heet maak Men giet wyders dit geestig vocht klaar'af; e zet hetzelve op eene koele plaats, om te kry ftalhfeeren; men kan den Wyngeest daarvan b eene zachte warmte doen afdampen, om de kry' ftallen geheel vry te hebben. Men vergelyk over het kryftaliifeeren der Suiker meer aiden waarnemingen van G«/%, in het Tafchenbuci fur Scheid-Mnvler und Apotheker fur das fah> 1801 medegedeeld. 2. Pouer,. Lid van. het Nationaal Infiituut, heeft eene verbeterde Stoom- of Dampmachine uitgevonden, tot het opbrengen der Steenkooler uit de Mynen. 3. De Franfchen maken aanfpraak op de uitvinding van het thans in Engeland gebruiklyke Stroo-papier: (vergelyk ons N°. 192. bl. 286) an 1784. en 1785 werdt, onder 60 verfchillende Papitrloorten', bok een, uit Stroo gemaakt, aan het Hof aangeboden, doch destyds'viel daarop geene aandacht. _ Ook heeft Pahnentier reeds in 1772, in zyne verhandeling over de Aardappelen , geleerd, dezelven ongefchild te fnyden, en in den Oven te droogen, om die veele jaaren te kunnen goed houden; eene uitvinding, welke zich onlangs de Oeconomifche Maatfchappy te Bath toeeigende. 4. De Stéréotypifche letteren zyn niet uitfluitender wyze aan Firmin Didot en Stéphan Herhan 079-80 toetefchryven ; dewyl in dien zelfden tyd S. Falka, te Weenen, belangryke proeven daaromtrent nam,~ zo zelfs, dat men hem verdacht hield, van met Didot in verbindtenis te ftaan;! dan, aan de Politie de ongegrondheid daarvan I bewezen hebbende, vraagde hy eene Privilegie voor zyne uitvinding. Dit werdt afgeflagen; evenwel verflaauwde de yver van Firmin niet, 0111 zyne kunst te volmaken, waarin hy ook derwyze gedaagd is, dat hy thans het drukken met gefnedene en gegotene, vastftaande letteren tot tenen aanmerklyken graad van volkdmenheidgebragt, en ook reeds de verbeteringen, door den Uraaf Schlaberndorg aangewezen, benuttigd heeft. Door de verëenvouwigde methode van Firmin, A P V E R T E N T I E. Commisfarisfen en Keurmeester, ter bevordering der. Paardenfokkery binnen het DeDartement van den Dommel, adverteeren by dezen - aan alle Ingemenen van t zelve Deoartem^r geene welke een Merrie-Veulen voor den aanfok, ^gevolge Publicat£van h^S^SÜ van den 31 December, 1799, zouden begeeren, en daartoe oe vereischte gelegenheid hebten zich kunnen aangeven voor den ap-Mey, 1801, by een der volgende Burgers: L Dalleu9tl Wamvyk; by Sifhens, te Hinten; by Jan van den Berg, te Graie; of byl, ReftVg, Te Nimfen MARKT»- f wordt 'er aan Letter- en Drufcftoffen Hechts het • zesde a zevende gedeelte vereischt, van 't eeen \ men tot drukwerk met de gewoone letteren no- - dig heeft, b. v. een boek, dat anders 100 * ' mÜenaa vereischt, drukt hy. in hetzelfde for- - maat met 15 a 16 eg; ge-zwegen nu van de meer- - dere lynrechtheid, gelykheid, en het langer ge■ bruik oer letteren, op de Stéréotypifche wyze > gebruikt welke uit dien hoofde tot het drukkeh van banknooten Clasfifche werken, Dogarittimifche tafelen, Sehoolgoed, Kerkboeken, enz. van het uitgebreidfte nut is. 5. Onlangs heeft Firmin Didot te Parys aan den Minister van het inwendige eene proeve overhandigd van eene Griekfche Stéréotype, waartoe een Fragment vm'Tyrtaeus gekozen was. <5. Vermids by het■fanienftellen der Galvanifchc de daartoe vereischte zilverplaaten of muntftuk- ' ken voor veelen een bezwaar wegens derzelver kostbaarheid opleveren, heeft de Hoogleeraar Gottltng te Jena eene nieuwe Compofitie uitgedacht, ter vervulling yan derzelver plaats. Dezelve beftaat uit 1 deel yzeraartig Spiesglanzmetaal, en 2 deelen Lood. Dit mengfêl if'zeer ■ licht fmeltbaar, en laat zich gemaklyk tot allerleie vormen gieten. De werking van het Galvamsmus is by dit Metaal minder fterk, dan bv het Zilver, vermids 100 paar zinkplaatjens en plaatjens van dit Metaal nagenoeg dezelfde werking doen, als 80 dito-yan Zink en van Zilver» De nieuwe Compofitie is ook daardoor aanne» mely.c, dat dezelve zich,niet zo licht oxydeert, Eene. gelykaartige werking doet ook de Metaal, menging, die men Lettérftof noemt. (Het vervolg eerlang.'} In de tweede Clasfe der Utrechtfche Lotery welke op Maandag den 27 April, 1801, is be! ginnen te trekken, zyn uitgetrokken de volgends Nos. en voorname Pryzen: 2de Lyst. No. 1714 met ƒ 2500:»- 5861 3 1250:- j r __ 6022 = iooo:. 3de Lyst. No. 6010 s 5000:-  C SH ) MARKTPRYZEN van1 KOOPWAAREN r.f» LEVENSMIDDELEN, • [fer. Voer- ... - 4. {Qfyé's. Raap-p. Aam/79|üw/. 82 JDeclarat. ...... 42ja 4: Bests ... - , . Lyn- . . - 73* -— 77 (Looten . . .... 381a 3 Te Amfterdam, hy C. C O V E N S, 13oek- en Kunstverkooper op den Vygendam. GRAANEN, enz. Ta Amsterdam , den \ May. ggl- Tanv. Voorl. Roode per L. 270 a 320 Witre . . 270a 320 Gron.enOld. . . 2703320 Voorl. Gron. en Old. Roode .... 2703320 Friefche .... 2703320 Zeeuwfche . . . 2803400 Vlaamfche, Rood» 31034.00 Witte 290 a 420 Hoggt. Bovenlandfche . 2353255 Brab. en Vlaamf. 2363250 Gedroogde . . 2408305 Carst. Voorlandf. Winter 180 a 200 Friefche dito . . 1803200 Gron.enOld. Winter 170 a 200 Zeeuwf. en Ov. Wint. 170 a 200 dito Zomer . . . 170 a 200 Xaver. Brouw- . . . icoai2o Witte Voeder- . 75a 90 Boekweit. Voorlandfche . 6oa68oC" Amersf.,en Gooif. 6oa68c£ Paardeboonen . . . . 383400? Te Dordrecht, 30 April. Tarw.Nieuwe Zeeuwf.perL. ggl. Beste nieuwe . . 388 a 410 Gemeene . . 198,2523330 Blaauwe . . 198,2523330 Zomertarw . 190,2423320 Rogge. Zeeuwf. en Inl. per Z. 30 a 34 8 Br. VI. en Bov. per L. 240a 248 ggl. £a«5.Zf.en Ov.Zom. 41, 44*45'tl. dito Winter . 44,45346 — Spelt, per Last . . 15, 2oa28e£ Haver, Inlandfche Brouw 25330=^ dito Pasrdevoer 2oa22<* Boekweit op 140 ffi wigt Ci»6^ Paardeboonen nieuwe . 28 3 32°^ Duiveboonen 1 Te Rotteedam, 27 April. Tarw. Oude Zeeu. perZ.Z. ! Nieuwe dito . 48 a 50 g . Gemeene dito . 32 a 46 j 1 Boekweit. VI. 154 f§ per L.") , , Brab. op dito. J 0 1. Kei zonder wigt 60 a 6i*g\ 1 Garst. Winter per Hoed 96ai02gl- ] Zomer dito . 90 a 102 gl- i Rogge- Brabrandfche . 245 3256 ggl. Haver. Zeeuwf. Brouw. 44 a 50 gldito Voeder . 3c .a 4°ë'- J Graauwe Erwten pet Z. . 1 Witte Erwten per ZaK . . ^ JV. Blaauwe dito per dito j Witte Boonen per dito Paardeboonen per Last . 30 a 33 c£ Te Haarlem, 7 Rogge, per Zak . . . ƒ 9 1 Hafer. Voer- ... - 4 C Bests . . . - Gant. voer -6a? Pel - Paardeboonen . . . . -6 Duiveboonen . . . . . .635 Wit Canariezaad Te Utrecht, den 2 Mjy. Weit. Witte nieuwe . . 20'a 2t§ Roode oude . . . Nieuwe dito . . i8ja io\ Rogge i3ia 14} Boekweit 145315 Garst. Winter .... Zomer J. . . , Haver Capucyners. Groote . . . Middelfoort Kleine . . Graauwe Erwt. Groote . Middelfoort Kleine ,< . Ongelezene Groene Erwt. Groote . . Middelfoort dr. Kleine zuivere Ongelezene . Witte Boonen (Bosjche} . Paardeboonen ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN en KOOPWAAREN. jERAFFINEERDE SUIKERS CnZ. te Amsterdam den 4 May, en te Dordrecht den 4 May. ïandybroodm j 34? 335! 4 1 Poeijerbrood. U 31*3 32Ï Rajfmaden 28 a 23! 27^3 28| i Melis/en 2 f§ 25 a 26§! 25 3 25! 1 lito 3 (8 22 a 241! 23 a 244 ■ Lompen . . 2i|a 2i| 21 3 ui ■ Uampfuiker . 2j a 25 - 3asterden 14* a 19I ( land. BestWit 34 a 36 i 3emeendito 28 a 33 I ( basterd dito I3§a 19I >225a 37i ïeel dito 24^ 27 ( iruin dito 22 a 22| ■* 'yroop. Bruine a 64 ö] 67 a66g - Te D o rdr f.ch t enz. rlas]en. -Ruuweper Stee» 34354(1. - Meekrappen .... tyfjel te Amfterdam. . f 30 a 31 - koolzaad. Ini. en Zeeuw. te Amfterdam ƒ 80 a 85 l te Dordrecht f te Rotterd. pr L. B Unnipz&ad. te Utrecht C 'aaitynz. te Dord. pr. 81. 120 a 1301I.I4. ifyé's. Raap-p. Asm/j9\Dord. 82 {L Lyn- • • - 731 — 77 |L Hennip- . - 795 Raapkoeken, per 1000 te Dord. Lynkoeken. Tabak. Inlandf. te Amft. ƒ 12 a « Carottea . . . - 42 3 4S DRINKBARE WAAREN. Moutwyrt. te Dordrecht . . u| o£ te Amft. per Aam 65a67lc£ te Schied. de 30 V. ïilc£ Genever. te Dordrecht . . i2|eC te Amft. pr. Aam 67 a 681 o£ te Schied. de 30 V. . J2ic£ Z U I V E L S. Kaas. Leydfche 't Schp. ƒ 42 a 44 Stolkfche . . . • 27 a 30 Edamf. Roodkorst vsn 10 en 20 fS. . «27 a 30 dito vsn 4 ffi. . ■ - 27 a 29 Frief. Kruidkas» . * 28 a 32 Boter. Delftfche . . • - 46 3 48 Leydfche . . • 44 3 45 Friefche Grssbot. - 37 3 39. Stslbot. - 28 3 30 te Leeuwaarden . - a 26 te Sneek ... - a 24 op de Lemmer . - a 24. BINNEN- en BUITENL. EFFECTEN, den 4 May. Bat.Ref. losb. i8oi.4pCt. giia g%f ——1802. — 82 3 83 1803. — 7143 72£ —-1804. — 65 3 66 den Vrede . . — 47*3 48 3eforc. 1795 en 96. 2i— 383385 /rywill.Negot. . 5 —- 63 3 63Ï ïeffing, Apr. 1800. 3 — 4313 44 <Ï.Schuidbr.(Uitl.j 5 — jol* 74 (dito) 4 — 62 3 f (dito) 31 — 53|a 53* — — • • 3 — 431 a 43I }elderf. fchaêv. . 4 — 45 3 45I habandfche dito . 4 — 44! a 45-? )blig. Rusland . 5 — gi^a 81I Weenerbank. 5 — 70! a 71 £ dito . . 4 — 63|a 64! Pruisfen . 5 —iooiaioif Deenf. Toll. 4 — 94*3 95J —— 7.weeden . 5 — 94Ï a 95 -5pan/conv.98.5 — 77 a 77j dito', . . si— 55 a 55' Amerika . 5 —T 974-a 98 dito . . 4 — 874a 88 dito metPr. 4 — 100a joi 'eizerlyke Coupons - — 632la 64 ranfche InfcriptiSn 5 — 522a 52I elekni1/.nkgelb. a 99? ertif. 15 a 15J pCt. Domeinen . . 63^a 64^ ec'arat. ..... 423 a 42^ DOten . ..... 381a 39  197» ï3 i^0ï* OECOIOMIS'CHE COUB-ANtJ TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE, NYVERHEID, KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN, TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. I. OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. Wat bepaalt eigentlyk den Prys van het KOREN? "JfT^r zyn vierderlei oorzaken, die gewoonlyk I >■ de'n prys van het Koren bepalen: i.) de prys van alle andere dingen, of de waarde va'n het geld; 2.) de uitllag van den oogst; 3.) de Handelfpeculatiè'n; 4.) de openlyke mening, of de ongerustheid. Wat de waarde.van het geld, of den geldprys van alle overige dingen betreft, zo is het geld even zo goed als ieder ander ding eene waar , *llëchts met dit onderfcheid , dat iedereen deze waar zoekt, en dat men voor dezelve al heT*Uridere inruilen kan. Het beeft met ieder andere waar dit gemeen dat het meer of minder waardig is, naarmate het fchaars of overvloedig is. Wanneer de meesten zo veel geld hebben als zy in het oogenblik benodigd zyn, behoeven zy hunne waaren niet tegen geld te verruilen, maar behouden die aan zich, als zy geloven na eenigen tyd meer daarvoor te kunnen maken. Anderen, welken ook veel geld hebben, maar de waaren benodigd zyn, of begeeren, bedenken zich niet om meer daarvoor te bieden, en zo fteigeren alle waaren in prys; of, met andere woorden, het geld daalt in waarde; en zo is alles duurder geworden, naarmate het geld in de waereld vermeerderd is. Na het tydperk der ontdekking van de beide Indien was 'er geen, waaiin het geld zo fterk vermeerderd en zo fnel in omloop gekomen is, dan in de tien laatfte jaaren der agttiende Eeuw, Welke fchatten zyn verftrooid, v/elke ftapels goederen en Zilveren gereedfehappen uit Kerken cn Paleizen gefmolten en tot geld gellagen geworden ! Maar meer nog dan dit alles hebben de Papiermunten, onder de namen van LandsIV. Deel. ibligatiën , Acbiën, Recepisfen, Banknooten* leseriptiën. en Wisfelbrieven, tot vermeerdering fan het geld bygedragen. Zolang dezen hun volkomen crediet behouden zyn zy het klinkenle geld volmaakt gelyk, dewyl alle handel en vandel daarmede even zo goed en beter kaa redleven worden." Men kan voor her minst vastlellen dat de fom Van omlopend-.geld een derde leel vermeerderd is, en daarom is het,ten minten zoveel tegen ieder andere waar fn waarde gedaald. Deze daling der geldswaarde is in mze dagen fneller gegaan dan na de ontdekking Ier Indifche Goud- en Zilvermynen, dewyl het :ich fneller door alle handen verfpreidde. Daar>m is alles, tot het kleinfte handels-artikel toe, lat niet in dezelve mate even fchielykvermeer lerde, duurder geworden; en zo is dit de éénige ;n volkomen toereikende grond van de tegenvoordige duurte van alle dingen. De betrekking der 'quantiteit van het geld egen de quantiteit van het Graan, bepaalt den nidden- of ftatiönairen prys van het laatfte, zo ;oed als ieder andere waar. Men heeft wel den ïngelschman Adam Smiih oneindige maaien nagezegd dat de prys van het Graan den prys van iet arbeidsloon en ieder courante waar bepale; naar niets kan vallcher zyn. Het zou te omlagtig zyn deze ftelling hier te wederleggen: de indervinding van alle landen en alle tyden welerlpreekt dezelve genoeg. In Amerika is het toren de helft goedkoper dan in Europa, de rbeidsloonen viermaal zo duur ; in Frankryk vas vóór de omwenteling het Kuren zeer duur, le arbeidsloonen en veele andere artikels ver>azend goedkoop. In Engeland is het Graa» ëdert veele jaaren vreeslyk duur; doch de Maïufactuurwaaren zyn zo goedkoop, dat geea aidere Natie met de Engelfchen daarin prys houlen kan. Doch hie. genoeg over deze hypothefe, ue zich Hechts op een' hypotheufchen ftaat, waarin alles in denzelfden toeftand en betrekkingen blyft, giond. liet Graan behoud tegen iet geld aitoos dezeude betrekking als alle Tt a»"  C 326 ) andere artikelen van onderhoud , gemak en weelde, die .gezocht worden, en moet het behouden, ren ware het in grooter meukte geteeld wierde. b ö De tweede oorzaak, die den tegenwoordigen prys bepaalt, is de uitllag van den oogst, bloe ?Pri?nnpf°0gV vv°rdt' hoe ho°ë<* de landman verkopen moet, indien hy denzelfden opbrengst l ! gmïld, tn bodem >W wil, en hy kan dit doen, dewyl de aanvrage'des te fterker is in het omgekeerd geval, wanneer 'er in het algemeen meer dan gewoonlyk geöo/'st wordt, kan en moet hy goedkoper verkopen." Wanneer 1 epbrengst lekenen kan, dan gaat één korl voor . öe zaaijmg, twee korlen .ten minfte voor het < huishouden, er blyven alzo drie korlen ter ver- < S„°VY* PüChu 00g?t de landman maar vyf 1 Jorlen, dan kan hy met meer dan twee ver- 1 2^MK8eVü'g'yk ™et hy voor twee vierde r zoveel hebben als anders voor drie. J liet derde wat den Graanprys bepaalt zvn f l ÖSffi' deels-buitenlands, Seels S * heiden verhogen den prys voor het oogenblik s SndZrl 5S fteddyk ^b,iek tegen 0de8Ko/en: S handelaars nog meer verbitterd dan tegen d'n ti verf&n HdCZe .heeft Sch op z cd eene frtriK 1°°P verfc^iden plaatfen d we.en hl„! khlyke ^yze geopenbaard/ Aller- n wegen begrypt men met waarom de zegeningen zo toegevend omtrent het onvoeglyk gedrag der n; Korenkopers e.n verzenders zyn kunnen/Het m ™ lt wfo&ëtyn hier de noodwendigheid A «™ yryen Graanhandel tot inftandhouding d< van den Akkerbouw te bewyzen. Om het on- d< derhoud van een land te verzekeren is het niet ê genoeg dat er zoveel Koren gebouwd worde, d; als m een mi.ddenmatig jaar ter confumptic- toe! L rentend fei er moet veel meer gebouwd ivor- re Sfnlnlv 00?st?n eeh' £e»oegzamen aftrek, w 3yden kunnen, en m jaaren van misgewas anders de 1T ^ hTonge3rsnood volgen zou/ Maar waar vc zal nu ae Lanaman na middenmat jee, en noc'do neer na goede oogsten met hqt Graan blyven?lui é ' " raeer Koren op de inlandfche Markten m: komt dan gevraagd wordt, zinkt de prys van br dag, tot dag, en welhaast beneden het geen het den Landman kost. in het einde kan hy het in Kc het geheel met verkopen, en moet het van rot- wq ten en muizen verteeren, van wind en weder ter de lust tot den Akkerbouw op, het veld blyft vot blïV.f rTdt0Lde°J!achtZuamfte wvze beL een £n *« ? gm lén 0f twee onvruchtbare jaa-Un ren, en duurte en hongersnood is gssr. Aki er- |Ms bouw. Induftrie, bevolking en Nationale wel- ÏJÖ ZyA,een men{"che«-ouderdom achteruit gezet. Ln is geen hypothefe ; dit is de gefchiedenis van veele van de Natuur zeer beS£erStot™. melker Regeeiingen zodanige grondftellingen ten opzichte der Koren-policie aangenomen hadden. pont.it Eene wyze Regeering meet den overvloed na ra ddenmatige en goede oogsten zoeken te ver- £ S' a} II, OECONOMISCHE BERICHTEN. Veréénigde Staaten van AMERIKA. Rekening der uitgaven, ten behoeve der Veréénigde Staaten; van den i üctuber, 1709, tot den 30 September, 1801. Voor uitgaven onder de volgende benamingen, te weten: Dols. Cts. Voor betaling aan den Prefident, Senaat en Huis der Reprefentanten, Rechters, Bedienden van het Gouvernement, Commisfarisfen, enz 5[9'9c6 . 5 Kosten der AsfiltentOpzieners, Voerlieden, enz., in het N. VV.Territoir van Ohio . . . 10,119 . 63 Kosten van het waar| deerera van Landeryën , en Huurhuizen en de ' telling der Slaaven, by eene Acte van den 9 July, 1798 .... 195,950 . 77 Kosten van oHderfcheiden aart .... 1,266 . 78 .. -727,253 . 2:3 Militair. Departement. Betaling en onderhoud der Armee, Quartiersneesters-, Artillerie-, Hospi 1 aal- en Indiaanfche Departementen; Paarden voor de Cavaliery; Foerage, Kleding en toelagen van het OorlogsDepartement . . .. 3,238,383 . 41 Aankoop van Wapeaen en Ammunitie . . 405,898 . 18 Transport van Indiaanfche' jaargelden ... 10,000 -2,564,281 . 5.9 • Transporteeren 3,381,554 . 82 Dófs. Cts. Per Transport 3.381,534 . 8* Marine. Voltooijing en bemanning van schepen tot verfterkfng der Vioot, benevens de onkosten tot bewaring van krygsgevangenen" . . . 3,580,622 . 16 Timmeringen bemanning van zes Schepen, van 74 Hukken ieder 562,425 . 82 —07H3^4T-9^ Diplomatiek Departement. Voor falarisfen van Ministers van de Veréénigde Staaten aan Buitenlandfehé Hoven . . . 58,24» Munt-etablisfement, uitgenomen de lalarisfen van de Bedienden, welken in het civiel Departement betrokken zyn . . 39,481 . 4* Contingent - kosten van het " Gouvernement ....... . Jaargelden en interesfen . ." 2,3ö3 • 84 Afgetrokken de eerfte gerechtelyke Ordonnantie van den 1 October, 1800, en welke dan onbetaald blyft . 27 . 39 Balans tot den 1= ^ October, 1800 . o -3^419,336«45 15,262,081 . 74 (Hst vervolg eerlang.) IV. NuTTl'GE , NlEUWUITKOMENDE GESCHRIFTEN. 1. Anleitung zum Kopfrechnen , von J. G. Mey er. Halle bey Kurnmel (16 gr.) Eene voortrelyke Handleiding, om-lieden, die niet in ftaat zyn, of buiien de gelegenheid, om de Rekenkunst in volmaaktheid te leeren, of van alle uitgaven en ontvangften boek te houden, op eene gemaklyke manier te leeren uit het hoofd te rekenen. De nodige beknoptheid, eenvouwigheid en duidlykheid is hierby zeer wel in het oog gehouuder.. 2. PraeJ. liandbuch fur den Element ar - unterrecht; ook onder den tytel: Neue Rcchentafeln, von Balsfner und Reicher i*~ Th. iïr-eshu. (20 gr.) Een zeer wel ingericht Rekenboek, waarvaa het eerfte Deel uitmunt in veele oordeelkundige voorbeelden en leidingen, met inachtneming der vereischte opklimming ontworpen. Dit eerfte Deel bevat de vier Speciën en de RcduBie-ickening. 3. Ausführl. Anleitung zur Zimmerkunst, in allen ihrcn theilen, von L. Leideritz, 1 B. mit i3 Kupfert., 1800, Desfau und Leipzig. (3 Rthlr.) Na den arbeid van Schübler en Reusf over de beoefenende Timmerkunst, is dit werk van Leideritz geenszins nutloos noch overtollig geworden , daar hetzelve veele misdagen, door de eerften begaan, verbetert, en de nuttige Timmerkunst zeer grondig in alle derzelver deelen behandelt. Dit eerfte deel bepaalt zich tot het houtwerk der gebouwen, den aart, de vorming en plaatfing daarvan, de voorkeus van het ééne boven het andere, enz., alles wordt opgehelderd door gepaste afbeeldingen. Wy pryzen'dit werk met alle ruimte onzen Architecten en kundige beoefenaren der Bouwtheörie ter lezinge aan. 4. Erfahrungen über die Kühpocken , von Jt K. Sybel. Berlin. Felifchifche Buchhandl., i8or (16 gr.) Een klein, leerzaam en belangryk ftukjen, bevattende het refultaat van ruim 80 waarnemingen van Duitfche Geneesheeren in en rondom Berl\n, welke ongemeen veel bydragen ter bevestiging van het groot nut de; Koepoks-inënting. Mocht men ons dit ftukje met oordeel verraaien, en het veele tederhartige Ouderen en anderen, op wier geweten God de zorg voor het leven van dierbare panden gelegd heeft, en die misfchien bierdoor eerder zouden geraken tot eene beflisfende- keus omtrent deze nieuwe foort van onfchadelyke en niet gevaailyke inenting, in handen doen vallen' 5. Aikins, Kurzgefallte überficht der wichtick* ft en Thatfachcn, wclchc bisher über die Kühpocken erfchienen find, aks den Engl. überfetzt von J. Hunnemann. 1 hupfert. 8°. Eene belangryke gefchiedkundige bydrage tot de leer der Vaccinatie , van den beroemden Aikins, waarvan de , Haogduitfche vertaling wordt uitgegeeven by de Gebr. Hahn, te Hanover.  C 330 ) . JAPANSCHE CAPITALISTEN. ' Tkfingh verhaalt, in zyne Nieuw/ie berichten van Japan, dat 'er in dit Ryk eene menigte van particulieren is, die van 300,00x3 tot 120 rviiliioenen Francs toe aan jaarlyks inkomen bezitten. Alle deze Japanfche Millsonaires zyn in eene looit van Staats-almanach geplaatst, met byvoeging van het beloop hunner inkomftën. tly, die minder inkomen heeft', dan van 300,000 francs, komt met in dezen Calender, waarin de geldheihgen alléén eene roode letter hebben A D V E R T E N T I E N. RekeninI binnen jitnflerdatii ^SS^rtl F°b° i" "S."van" löo^^T' van Koper- en Yzerwerk voor de Cavalier™- ^ en a"e foorten geer wat by Militairen beSi|f^"Sfiem ffft^^ï» Bataillons en Leveranciers; beloovende alles prompt en tot de ^4^?^^ ?XSJeZ By den Uitgeeyer dezes is van de Pers gekomen, en alöm verzonden- t-t^ , n , van de Pratïyk des Bybels, door VV. A. van V lot e n ?vndf ;f c5e, DJee!s Ie St"k Testaments a 36 ftuivW'- Van de vorige Deelen van dit n^ulwerk ?vn mede plaaren by denzelven te bekomen. * vn mede n°g Exem- Comraisfan'sfen en Keurmeester, ter bevord^rine der P^rdenfnl-l^.-,,- u;„»a„ t van den Dommel, ad verteeren bv dezen ^n^ïb^Li^^^^ bmnen het Departement geenen,welkeneenMerrie-^^ van den. 31 December, 1700, zouden begeren rn ,t i . i„™ï ™n l™ "'Hoerend tiavind, zichkunnen aangeven voorden ao ^ llWby^ by ^ te Z/,„WW,. by j£ ^ i^, te G,S? of b^f Een Allerbelangrykst Stuk voor de o-eheelt» TVJ»Kf» i„,r„A,i -j ^ , Oningeênte Kinderen en voor Geneeskundigen ^J^ ^^n^^^^^^ Van waarin getoond wordt hoe men ook in onl ^h^êé^Stlê'm^Sm^ SRJSP3* goed en verderflyk gebruik van gemaakt wordt, betoogd in natuurkunS r^tL beide een mingen van den in dit vak doorkundisen Dr 1 Fr aV?n v a m r J g redenen en waarne. de Pers gekomen by den Boekhandelaar*? va-Thoir to .n^ER/HEY' is hcden van voor la ftuivers te bekomen, alsmede ee{; g^J^^X^ffiffi^f Gefchiedenis der Le ïïe rku nde , door Prnfe«fnr Wa rn, -.„ ™»reflyke eene proeve reeds wordt uitgegeeven lioteslor Wac,,ur. waarvan het eerfte Stuk tot m' W^sifKlU^Jii^TJ betfft# de *W«£é f? behoorende by Vieth's Werkje^elcVCrd. " K' ^ thï?,ls ^ aa» de van dit zomeer geacht WE ER- NATIONALE LOTERYEN. In de .B«#j Clasfe der o3fte Generaliters nu \Bataaffche Lotery, welke op Maandag den 11 May, 1801, is beginnen te trekken, zyn uitgetrokken de volgende Nos. en voorname Pryzen : ijle Lyst. No. 4045 met ƒ 1000:-Pnemie. 574i —• ' 2000:- 7 r ,T -^643 * ioco:- ade Lyst. No. 34382 — = 1250:. •34174 6 3OOO:-  C 331 ) Gedurende de Maand April, i8or. gevallen Regen en Sneeuw, gedurende de Maand April, 7 Lyn JUe Uitwazeming, 43 Lyn. . IIÏARO- JruBRMO-l WINDEN'. LÜCHTSSE- M I MM. mineur f i Ami. fMETKR|MCTBtt.|gw29 io3.(49i |Nöö7dT—i^Bitrokkên 5 13 IA] o~z o ? zeer eetrokken' 21 p : — «pES*^ C, , " U m w 'rT^F^^ 1 c\3Q iil44 I— a^Ken weir>igBetrokk. T*9 TI 34 N. W. 2 Betrokken, Sneeuw. (30 2^,44IN ten oTTS^kT^r — ^29 3f 45 4 Zeer Betrokken. )jo j |& i0ogf. J Helder- R 3 |45 2. W. 2 -. " \3o 3.; 4 ;l IO. Z. ü. 2 ~ 8 <29 4 [48 W. Z.:W. 4 . 24 / 3o 23 48 N_ Q f.29 5i;4Q N. W. 2(Een weinigBetrokk. / 30 2|)47 -2 ^29 JÏ4.IÏ 2 Zeer Betrokken. | \ 30 2^48 n~N n—~ ' "" 9 h9 8 47i W.Z.W. 2 2S )\0 j -—l^'IZZZ C.29 tfi 42| 2 Een weinigBetrokk. [ / 30 2 48 jft. Q. t )29 * 450 Betrokken. j 2 49 aNrirT-* / ! r° < 29 4 48 « Zeer Betrokken. 26 <3o 2 cgi /___.' : , 629 4 45 4] Zeer Betrokk. ,N.L, \ )\o z Ut N. 0. 2 ~ j V29 S 42 § 1 4 zeer Betrokken. S "-o 2.??? n~Nr~rr-r — 1 n 1 " <29 si 45 Z.W.t.W.4 Betrokken. 27 } 30 J!« o ZZ~ U-9 6ii41 |W. N.W. 2 Zeer Betrokken. | ? In 3'1 53' N O 2 \ y9~nJ^ jn . w. o. • 4 Bet., Heg., Sneeu w.~ A 30 Mt^i (Tlr^r— ■ — 12 <29 8i 40 4 Betrokken. 28 < 30 fcflli 1 ' < C29 ro 39 4 , lio sfsif |N. O. J ZZZT i .. K ^9 - 6 Zeer Betrokken. i 30 ^,49 ÖTz. O. 4 ~ tfr fT^ 2'9 <30 tïU» O- N. O. 4 N. o. 4 ; 3Q T n q * , 14^30 148 l Een weinigBetrokk. 3o V J °' N" °' \ ' ". D ho i 42 , N. N. O. a|- ■ - — \ * )l° j l37i u~ 6 -Een weinigBetrokk. ?3Ö i 41 N. O! 2 Betrokken, Mist. ~T~ ^^"^—f"—:— ' I 15 <3o §492 2 Zeer Betrokken. < i . (29 ril 451 2|Hslder. / I V29 loius I 2 Zeer Betrokken. 1 C ————-r— — • 1 IÖ<29iii 54ï W.Z. W.2 - . ! ) C29 iQ^Sii |N. O. 2IHelder. W l. f  C '333 ) j MAR KT PRYZEN van KOOPWAAREN en LEVENSMIDDELEN. GRAANEN, enz. Te Amsterdam , den n May. ggl. Tam. Voorl- Roode per L. 330 a 38c Witte . . 340 a 40c Gron.enOld. . . 280a30c Voorl. Gron. en Old. Roode .... 270a32c Friefche .... 270332c Zeeuwfche . . . 280 a 400 Vlaamfche, Roode 3103400 Witte 290 a 420 Rogge. Bovenlandfche . 2353255 Brab. en Vlaamf. 2368250 Gedroogde . . 2408265 Garst. Voorlandf. Winter 180 a 200 Friefche dito . . 180a 200 Gron. en Old. Winter 170a 200 Zeeuwf. en O v. Wint. 170 a 200 dito Zomer . . . 170a 200 Haver. Brouw- . . . 1003120 Witte Voeder- . 75a 90 Boekweit. Vöorlandfche . 6oa68oC , Amersf. en Gooif. 60 s 68 <£ Paardeboonen . . . . 38a40o? Te Dordrecht, 7 May. Taf-w.Nieuwe Zeeuwf. per L. ggl. Beste nieuwe . . 3883410 Gemeene . . . 1983330 Blaauwe .... 1983330 Zomertarw . . . 1903320 •Rogge. Zeeuwf. en In!, per Z. 3oa32fi Br. VI. en Bov. per L. Garst. Zeeuwf. en Óv.Zom. 423460? dito Winter . . 448470? Spelt, per Last . . . 15 a28^ Haver. Inlandfche Brouw 223270? dito Paardevoer 153190? Boekweit op 140 f§ wigc 59360^ Paardeboonen nieuwe . 28 a 320? J)uiveboonen Te Rotterdam, 4 May. Tarw. OudeZeeu. perZ.Z. Nieuwe dito . 46 a 50g Gemeene dito . 30 a 44 Boekweit. VI. 154(SperL. ~\ , . Brab. op dito. J 0 Klei zonder wigt 60 a 6iof; Gatst. Winter per Hoed 96 a 102gl. Zomer dito . 90a 102gl. Rogge. Brabrandfche . 245a250ggl. Hmer. Zeeuwf. Brouw/48 a 54 gldito Voeder . 36 a 44gl. Graauwe Erwten per Z. . JVitte Erwten per Zak . . JV. Blaauwe dito per dito Witte Boonen per dito Paardeboonen per Last . 30 a 33 of Te Haarlem, 12 May. ■Rogge, per Zak ... ƒ Haver. Voer- ... - 4 a 41 ■Rp.sts Te Amfterdam, by C. Cü V üi\ S, JjoeK- en huiBCYWfcQoper op den Vygendam. Garst. Voer - 61 a 7 Fel • 81a 9 Paardeboonen . , . . - 6 Duiveboonen .61 Wit Canariezaad . . 9 Te Utrecht, den 9 May. Weit. Witte nieuwe . . 20§a 22 Roode oude . . . i81a 20 Nieuwe dito . . Rogge 13Ï a 14 Boekweit 13 a 14 Garst. Winter .... Zomer . ... Haver Capucyners. Groote . . . Middelfoort . Kleine . . Graauwe Erwt. Groote . . Middelfoort Kleine . . Ongelezene Groene Erwt. Groote . . Middelfoortdr. Kleine zuivere Ongelezene . Witte Boonen (BosJche~) . Paardeboonen ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN en KOOPWAAREN. Geraffineerde Suikers enz te Amsterdam den 11 May, en te Dordrecht den 11 May. Cmdybrooditt I 34la35§J Poeijerbrood. ! 31! a 32- Raffmaden 27I-3 28§i 27|a 28; Melis/en 2 & 24^25^; 25 a 255 dito 3 $ 22 3 24I 23 3 24^ Lompen . . in!a 22 21 a 21^ Stampfuiker 21 a 25 Basterden I44a 19] Cand. Best Wit 34 a 36IGemeen dito 28 a 33 j [ Basterd dito 13 a 19 >22ia 373 Geel dito 24|a 27! 1 Bruin dito 22 a 22f J Syroop. Bruine 2648 67 a 66 f Te Dordrecht enz. Flasfen. Ruuweper Steen 34a 54XI. Meekrappen . . . . Styffel. te Amfterdam. . f 30 a 31 Koolzaad. Ini. en Zeeuw. te Amfterdam ƒ 82 a 88 te Dordrecht te Rotterd. pr L. Hennipzaad. te Utrecht 'Laailynz. te Dord. pr. 81. Olyèn. Raap- p. Amnf 8O4 Dord. Lvn- - 72j Hennip - . - 805 Raapkoeken, per iooo te Dord. Lynkoeken. ■ Tabak. Inlsndf. te Amft. f 10 a 40 Carottea . . . - 34 a 40 DRINKBARE WAAREN. 1 Moutwyn. te Dordreclit . . nfdC i teAmft. perAam 65a67lo£ te Schied. de 30 V. 12 <£ l Genever. te Dordrecht . . 12% £ te Amft- pr. Aam 67a68ice te Schied. de 30 V. . 12 Z U I V E L S. Kaas. Leydfche 't Schp. ƒ 42 a 44 Stolkfche . - . . • 27 a 30 Edamf. Roodkorst van 10 en 20 $. . -27 a 30 dito' van 4 ffi. . . • 27 a 29 Frief. Kruidkaas . - 28 a 32 Boter. Delftfche . . . - 46 a 48 Leydfche . . . - 44 a 45 Friefche Grasbot. - 37 a 39 Stalbot. - 28 a 30' . te Leeuwaarden . * a 26 . te Sneek ... - a 2k m den vongen Zomer naar Oëland deed, kreeg ik dit bericht van het gebruik des Waterklavers m de huishouding, het welk ik voor het algesieen als wordeelig aanm;rk> en dierhalve be¬ kend maken [wil. Een Engelfche Schipper, die den ai May, 1798, op Oëland ftrandde, maakt melding van deze omftandigheid, daar hy toevslligerwyze het veld overzag, en deze plant in menigte vond, Hy zeide dat de Waterklaver (Menyanthes trifoliata, L. Fl. Sv.'lrifolium Aquattcum Officin.) in Engeland tot bereiding van Dubbel- en ander Bier gebruikt wierdt, en dat van daar de eigeniiartige fmaak herkome dien het Porterbier boven alle andere Bieren heeft. De Schipper verwonderde zich dat dit gewas hier in geen aanzien was, en flechts tot voedfel voor het Vee gebruikt wierdt. Op begeerte van zynen Gastheer, den Heer Hultberg, tegenwoordig Vicepastoor in Sandby, gaf hy hem onderricht hoe men met Waterklaver Porter brouwen kan, namelyk dat de verzamelde en gedroogde bladeren wel gekookt en daarna afgefchuimd worden, waardoor de fcherpte of harde bitterheid weggenomen wordt. Van dit kookfel wordt' zoveel by het Bier gegoten als men gewoonlyk Hop daarby doet, of wel naarmate men het meer of min bitter hebben wil. Zal het Porter recht goed worden, dan doet men 'er eene kleine por:ie Brwiswykfchc Plop by. Men moet zich in acht nemen dat men het Bier niet door het bydoen van te veel van dit kookfel al te bitter maakt, dewyl het kruid eene doordringende bitterheid heeft. Een ervaren Brouwer weet dit wel te rreffen. De bovengenoemde Prediker liet kort daarop proeven in het-werk Hellen, en ik had /óór myn myn vertrek van Oëland het genoegen >y hem een recht goed Bier, op de bovengeïoemde wyze gebrouwen, te drinken, waartoe ;een Hop genomen was, en het welk in fmaak olkomen het Engelfche gelyk was, en ik geloof lat menig een, onaangezien dat het den behoorden ouderdom niet bad, het echter voor werelyk Porter gehouden hebbe. ff. OS-  C 335 -) Dl OECONOMISCHE BERICHTEN. Veréénigde Staaten van AMERIKA. (Vervolg van N°. 197. bladz. 329.) Rekening der ontvangften van de Veréénigde Staaten, van den 1 ü&ober, 1799, tot den 3a September, 1800. 1 O&ober, 1799. Dols. Cts. Volgens Balans in iianden van den Thefaurier op dezen dag 2,423,348 . 92 Af vóórbetaling tot den 1 Oct., 1799. en waarmede dus onbetaald blyft . . . 565 . 54 -2)423,783 , 38 Montant der ontvangften in de Thefaurie, aan rechten op Koopmanfcbappen en Tonnage. In het vierdejaars , eindigende 31 Dec, 1799. . 1,856,931 . 58 31 Maart, 1800. . 2,055,148 . 59 3o Juny, . 2,515,981 . 3a 30 Sept., . 2,419,034 . 2 —8,847,005 . 51 Aan Imposten op gedistilleerde Wateren in de Veréénigde Staaten, en op dito in publieke Veilingen, Actes om Wyn, en geestryke Dranken in het klem te verkopen, op de Rydtuigen, geraffineerde Suiker en Zegels; in het vierdejaars, eindigende 31 Dec, 1799* • aor,44i . 33 31 Maart, i8co. . 198,380 . 32 30 Juny, —— . 214,920 . 2 30 fcept., . 201,406 . 66 816,148 . 33 Directe Quotas Van den Staat van NieuwHampshire,In het vierdejaars, eindigende 31 Maart, i8co. 2,000 30 Sept., 1800. 40,892.95 r— 42*892 . 95 Transporteereu 12,128,920 . 17 _ ^ Dols. Cts. Per Transport 12,128,920 . 17 Van den Slaat van Masfachufetts. In het vierdejaars ,endigende 30 Juny . i 4,500 30 Sept. . . 67,500 ——72,000 Van den Staat van Rhode Island. In het vierdejaars, eindigende 30 5>332.2£ Van den Staat van Cotmetdicut. In het vierdejaars, eindigende 31 Maart . . 92,192.44 30 Juny . . 10,889.88 30 Sept. . . 6,689,76 -100,772. S Van den Staat van Vermant. In het vierdejaars, eindigende 30 Juny . . 2,937.50 * 30 Sept. . . . 500 — 3437-5» Van den Staat van ' Nieuw Jerfey. In het vierdejaars, eindigende 31 Maart . . 42,383 30 Juny . . 14 9!9.69 30 Sept. . . 1 747.85 ~59»050.54 Van den Staat van Pounfylvanie. In het vierdejaars, eindigende 30 Sept. ...... 62,336.18 Van den Staat van Delaware. In het vierdejaars, eindigende 31 Maart . . 5.700 30 Juny . , 6,coo 30 üept. , , 6,3-0 — £8,000 T.«wpoifcwen .2.458,848 . 68  C 3Sö > Dols. Cts. Per Transport 12,458,848.68 Van den Staat van Virginie, In het vierdejaars, eindigende 30 Sept 6,493.4» , Van den Staat van Tennesfee. In het vierdejaars , eindigende 31 Maart . . . 642.95 30 Sept. . . 1,333.57 —-1,980.5a 381,086.35 Van de Posteryen. In het vierdejaars , eindigende 31 Dec, 1799. • • • 20,000 30 Juny, 1800. . . . 20,000 30 Sept., • .... 40,000 - • ————80,000 Patens- brieven» In het vierdejaars , eindigende 31 Dec, 1799 330 31 Maart, 1800 510 30 Juny,.' ,i, ... 240 30 Sept., , . . .,300 — l,S8o Dividenden van de Capilaalen \ in de Bank der Veréénigde Staaten. , % Dividende van 31 Dec, 1799. . . 35->5fl0, is>957>°35-°3; fHet vervolg eerlang.) \ Bewys. voor- de vruchtbaarheid der Egyptische ROGGE. Een Burger te Haarlem, had in zynT Tuin, tven buiten de Stad, op den 1 May, 1800, gezaaid 26 korrels Egyptifche Rogge, ieder korrel bragt 15, 16, 20, 25, zelfs tot 46 halmen voord ^ ieder halm bevatte van 60 tot 80 korrels'. De quantüeit Rogge, döor hem in den nazomer ' van dat jaar hiervan ingezameld» heeft gewogen'< > f 6; VII. Nieuwe En Nuttige UITVINDINGEN en ONTDEKKINGEN. (Vervolg van N°. 196. bladz. 323.) I. Alle Lederftoffen vindt men. in Engeland beter bewerkt, dan elders; nergens geeft men zich zoveel moeite als daar, om het Leder duurzaam te'maken. Tot hiertoe heeft men bevonden, dat Paardentuigen, Koetsreepen, Sraidsblaasbalgen, Patroontasfen, Schoenen, Laarzen, en meer-andere zaken, van Leder bereid, m vveêrwil van aile aangewende pogingen, om die leenig te houden, te lpoedig hard worden en barsten. Oly, Traan, en andere vette fmeerfels, doen niet genoeg hiertegen af, of zy bevorderen zelfs de hardheid. De Lederfnyders en Zadelmakers weten dit zeer wel, doch hun belang vordert, dat zy 'er van zwygen. Traan doet zekerlyk zomtyds goede diensten, doch dezelve heeft een onaangenamen reuk, en doet het Leder vlakken. Zekere Engelschman Edwards heelt onlang* een middel uitgevonden, uit het groeiend ryk ontleend, waarvan hy ongelooflvlce dingen opgeeft. De Zon, zegt hy, kan deze ftof met uit het Leder' trekken, het hardlle Leder wordt 'er zacht door, en men behoeft hetzelve niet meer dan ééns op het Leder te ftryken. Hierdoor wordt dit laatfte beftand gemaakt tegen het water, en vermids het te gelyk den Ichimmel afweert, pryst .Edwards zyn middel zeer aan voor de neêrflaande kappen der Fargons. De Specificum wordt verkocht by den uitvinder John Edwards, in Bow/lreet Coventgarden ,N°5r Dezelfde man heeft ook allerlei Paardentuig S koop, dat nimmer gefineerd behoeft te worden! en hy overtuigt elk, die by hem komt, van dè voldoende werking zynes konstmiddels. [Kedo gelooft niet, dat het mooglyk zy een zo poreus ligchaum , als hec Leder if, tesen alk de nadeden van lucht en water door he" aanorengen van een uiterlyk fmeerfel voor aPoos te beveiligen, ten zy men een Vernis kond> uuvmden dat, met behoud van L vereSe leemgneid,tevens eene volmaakt gladde en dichte Dpperv.akte aan het Leder gaff en Wellicht i» iet middel van Edwards van dien aart; ten n in. .te, herinnert zich Reda Engelfche Lederftoffea m dien imaak gevernist, gezien te hebben?] 2. De bekwame Mynftofkundige Von Buch loor den koning van Pruisfen naar Neufchat l gezonden, om er de nieuwaanteleggen rSS&Z een in oogenfehouwte nemen, heeft aldaarXlene aanaenlyke bedding 'sAooJen ontdekt!  C 337 ) 3. G. JV. Volck, Apothekar te Eckartsberg, heeft by zyne proefneming, om uit de Ronkelraapen door middel van bytend Kali Suiker te trekken , in plaats daarvan Salpeter bekomen. Echter is deze Salpeter niet vry, gelyk anders het geval is met die, welke uit groeiende ftoffen gehaald wordt; het is een Suikerzuur, tot Salpeterzuur overgeflagen. Een nieuw bewys voor het aanvoeren eener algemeene Zuurftof; terwyl Volck 'er uit befloten heeft, dat men met meer voordeel de Ronkelraap tot bereiding van Salpeter, dan van Suiker, zou kunnen aanwenden. 2. J. G. Klett, te Leipzig, heeft doormiddel der nieuwere Chemie, uit Ooftbrandewyn Liqueuren weten te bereiden, die in zuiverheid van reuk en fmaak met de Franfche wedyveren. 5. Onlangs werdt te Rouen eene proeve genomen met een Duiker/chip, welke i§ uur duurde. Het Werktuig ging 8 maal onder water, bleef daar telkens 4 a 8 minuten , en kwam vervolgens weder boven. De Duikers namen eene lantaarn met zich. In eene foort vau ton, 3 voeten boven het Vaartuig verheven , was eene opening ter bekoming van verfche lucht gelaten, waardoor de Duikers een geweer affchoten. Drie van de uitvinders dezer Machine, zynde Amerikaanen, en een hunner de Kapitein Fulton , hebben de proeven onder het water mede genomen. — Deze Machine weegt 22000 gg, en kwam telkens zonder eenige uitwendige hulp weder boven. Men gaat daarin door de opening eener ton of kuip, die van. boven uit het water fteekt. Wanneer de Duikers geheel onder gaan wilden, haalden zy de klap van dit vat toe, en bevonden zich buiten alle gerneenfchap met de vrye lucht. 6. Door eene nieuwe behandeling van het Suikerriet heeft een Apothekar te Guadeloupe daaruit een zesde gedeelte meer Suiker weten -e trekken, dan op de gewoone manier. 7. Foden, te Manchester, heeft eene bereiding uitgevonden, die hy Cry/lal-Compofitie noemt, en welke dienen kan, ter bezuiniging der Meelitoffen , waarvan de Wevers , Garenwerkers , J-Ueekers en Glanzers, gelyk „mede de Catoenen Lywaatdrukkers tot "het ftyven en' glanzen hunner goederen zich bedienen', Eene Commislie 'van Manuraduriers te Manchester heeft zyne bereiding onderzocht cn goedgekeurd. 8. C. F. Plabel, te Schierflein kondigde aan, dat in den Nasfauer - Hof te Bilbrich naby MentK zeker Koopman L, Fürer zich gevestigd hebbe, die de kunst bezit van alle fodrtcn van Lakens, Halflakens en andere Wollen Stoffen waterdicht te maken (vergelyk ons 191. bladz. 277), zonder dat zulks de couleuren of uiterlyke gedaante in het minst benadeele. Zelfs heeft hy van Wollengoed zakken gemaakt, daarin water gegoten, en die 8 dagen lang opgehangen, zonder dat 'er eenig vocht is doorgezakt; tot dat al het vocht daarin verdroogd was. Eerlang zal men deze kunst Fabriekmatig aanwenden; men zal 'er alle foorten van Lakens bereid vinden, en anderen ter bereiding kunnen zenden. — Ook heeft men aanvanglyk gelukkige proeven genomen met het waterdicht" maken van Linnen Stoffen en van Papier, doch waaromtrent men nog niet verre genoeg gevorderd is, om 'er eene openlyke aankondiging van te doen. 9. In Engeland is een Spreekhoorn of Roeper uitgevonden , waarop men, in plaats van het mondftuk, een Pistool kan zetten. Wanneer men dit affchiet, geeft zulks eenen flag, als of 'er een 9 gg ftuk Kanon wordt afgefchoten; indedaad, eene nuttige uitvinding tot het geeven van Signaaleru ïo. De Engelschman Lester, bekend doof zytlé Patent - Egge, heeft nu ook een Patent- werktuig tot het fnyden van Hakfel bekend gemaakt. De hoofdzaak daarby is de beweging van eenen Qu> ger,; die by elke flingering tweemaal drukt* en tweemaal fnydf. In 60 zulke flingeringen, gedurende ééne minuut, kan men een bos Stroo, 18 duimen lang en 3 duimen dik, kort fhyderh Het mes is in de gedaante eener halve maan 5 en het Werktuig kan door ieder één bewogen worden. Gedurende eenen dag kunnen twee personen 40 Qiiartcrs, ieder Quarter op 8 Schepels ! gerekend, Stroo fnyden. Men vindt dit Weifc1 tuig befchreven en afgebeeld in The Commercial ' &c. Magazine. il. De Kapitein Bouck, in Zweden, heeft kot1 telings de Academie der Wetenfchappen in Stok» \holm gemeld, dat hy eene Machine uitgevonden heeft, waardoor men een affchrift van hec ge-fchrevene met het fchrift zelf bekomt, en weï in denzelfden tyd, dien men nodig lieeft om het" < fchrift zelf te fchryven. Zy heeft, volgens zyrfe' 01 gave, tte volgende eigenfehappen: Me»iehryftVv $ M%  C 338 5 het origineel in wellc formaat en op welk papier men wil; het affchrift kan in een gantsch ander formaat als het origineel, en wel op 9 of 4 zvden te ftaan komen, hoewel het origineel Hechts ééne zyde beflaat; men kan in het origineel, or 111 het affchrift geheel vreemde woorden of regels invoegen, die in het andere deel niet te «aan komen. De Machine is zo eenvouwdig dat ieder dezelve ligt leert gebruiken; zy neemt weimger ruimte in dan het" formaat waarin men lchiyfr alleen ligt zy een paar duimen hoos op de tafel, indien men niet, het welk gemaklyker is, naar eene byzondere voetftelling geeft. De Academie heeft deze Machine hare opmerkzaamheid waardig gevonden, en eene proef daarmede in hare tegenwoordigheid laten nemen. 'Er wierdt iets gedikteerd het welk de Academie opfchrvven het; ter zelfde tyd maakte.Kapitein Awofc zyne beide Exemplaaren achter de gordyn gereed, die hy even zo fchielyk vertoonde als de door de Academie benoemde Schryver "het zyne JJe Academie wenscht dat deze Machine, welker famenftelling de Kapitein nog geheim houd, liet algemeen bekend moge worden. De uitvinder verzoekt om eene Privilegie tot het verkopen zyner Machine. 12. B. Rcnoud, Advocaat te Fonterrauh, heeft een Qeconomilchen Huis- of Handmolen uitgevonden, waarmede het Graan tot even zulk o-oed en zuiver Meel gemalen kan worden als op den grootften Wind- of Watermolen mooglyk i= Dezelve is 15 voeten Rhynlands lang, 8 breed en 9 hoog. Een man is in ftaat om hem aan den gang te houden, en men kan dagelyks qoo 68 Meel daarop malen. De prys is 1500 Livres. Men kan zich deswegens aan den uitvinder zelve , of aan het Bureau Génèral de Correspondance, ruè' neme Si. Augusiin, d Paris, vervoegen. 13. G. A. W. Mentzel, te Berlyn , heeft het geheim uitgevonden om de Raapöly, zo wel als alle uit Zaad geperste Olyën de voor de gezondheid nadeelige eigenfehap van het dampen te benemen, dezelven de Boomöly volkomen gelyk, en, ten opzichte van het zuinig branden, veel overtreffende te maken. 14. Reeds voor eenige jaaren heeft een zekere llertey, een Zevenberger, die niets eens fchryven . geleerd heeft, door natuurlyke, uit de onder- i Vinding verzamelde kundigheden in de Zeepzie- < dery, uit eene foort van aarde en daaruit vervaardigde Soda, eene nieuwe foort van Zeen uitgevonden , die van eene fneeuwwitte kleur ueu%d *lle a"dere Z"pen overtreft. Nadat-zy alle de daarmede genomen Chemifche keneVÊen V^'f ^ kre6en alIe ApoAe? heïel ™ ejd*Ph°teke» In de K- K- Erflanden tl rr , tUe hare ^ePen tot Medicamenten uit Hongaarfche Producten, te Weenen. 15. Men heeft in Bengalen eene nieuwe foort van Lenmp, Zonhennip genoemd, ontdekt, die tot het 1 akelwerk der Schepen ongemeen bruikbaar en zo vast als de beste Rusfifche zyn zou Een der Schepen van de Engelfche O. t Compagnie, Earl Howc, Kapt. Burrores, die onlangs van Bern galen aangekomen is, had op bevel van den Raad van Calcutia ai zyn Touw- en Takelwerk van deze nieuwe Zonhennip, en kan voortreflyk daarmede te recht. Hierop wierdt bekend gemaakt dat de gantfche O. I. Marine voortaan van deze Hennip voorzien, en alzo grootendeels een artikel gefpaard kon worden, het welk En* ge/and tot heden in eene verachtelyke afhang lykheid van eene Noordfche Mogendheid, die zich korthngs nog zo onvriendelyk gedroeg, co houden heeft. _ 6 85 16. Aan de Grenzen tusfehen Zevenbergen efl WdUachye, 111 de gebergten by Zemest, Bras/%, enz. heeft men onlangs verfcheiden ryke Goud- Cn Zilvermynen , als ook een Loodgroef, ontdekt Ter bewerking van dezelven heeft Frans Scottler, die be: gantfche werk dirigeert, eene Privilegie gekregen. Twaalf Groeven zyn bereids geopend. J 17. De beroemde Franfche Mineraalkundige Fauias de Se. Fond, Adaiinilirateur van het Mufeum te Parys, heeft in het Departement Ardeche eene Delfftof ontdekt, welke aan die gelyk is, waarmede Fabbroni in Toskane proeven genomen heeft De Minister van Oorlog heeft dezen Geleerden last gegeeven tot nieuwe proefnemingen. Hy ontdekte 4 mylen van de Khone een aanmerklyke [trook van deze aarde, waaruit hy Tegelfteenen vervaardigde. die op het water dreven, gelyk die van Toskaanfche aarde. Deze ontdekking s voor het bouwen der Konftapels-kamers op ie Oorlogfchepen, voor de Magazynen van derte Dranken en voor de Kombuizen en Haarden >p de Vaartuigen zeer nuttig. Men heeft op een  ( 339 5 een Badfchip eene proef daarmede genomen, e vau deze Steenen een met Kruid gevulde Kame gebouwd, waarboven men brandbare ftoffen leg de, en die aanflak. Dezen branden fchoon weg zonder dat het het Kruid door het vuur bereik wierdt. ! . - [Het vervolg eerlang."] P R Y S V R A A G E. In het Hospitaal van St. Catharina dezer Stac zyn er experientiën gedaan met de Inenting dei Koepokftof, welke volmaakt gelukt zyn: wv hoopen dat men niet zal ophouden, een voorwerp, van zo veel belang voor het menschdom, zynen aandacht waardig te rekenen. Barcelona, 28 February. De Koninglyke Medicynfche en Practicaale Academie alhier, heeft de volgende Prysvraage uitgefchreven: J & „ Doordien 't mooglyk is dat de Inënting der Koepokken, welke men in Spanje invoert: in de plaats der gewoone Pokken, tot zekeren tyd, en niet voor altoos bevrydt, en dat deze ziekte, van de Dieren op de Menfchen overgebragt, in het menfchelyk geflagt eene nieuwe ziekte invoere." Belooft de Academie eene Gouden Medaille , ter waarde van 375 Reales de Villon, (circa ƒ 47:-) aan den geene, welke binnen 4 jaaren na dato, aan dezelve de beste verhandeling zal toezenden: „ Over de voor- of tiadeeien van de Inenting der Koepokken, gegrond \ op eigenen aanmerkingen , welke bevestigen of teen-\ ADVERTENTIE vXttW hebbende onder de Firma nog loopende zaken zullen geliquideerd worden door' He nd™ik n h §eeindiSd> en dat de Rekening binnen Amfterdam blvft continuëerende Fabriek er^Ne™L IiEÜS' We,ke Vo»r zyn dubbe en enkel in het vuur "Verguld, witte Meta^ Overzilverd, Plated en meer diergelyke ooi Burgermagt, voor de Marine en voor het Politiek MaaPt en Si V £-etlS-Nn 40853 — " 5000.9«e i-yst. No. 1030 _^ = 1000:- 36648 .— s 10,000:-Premie.  C 340 ) MARKTPRYZEN vAn KOOPWAAREN en LEVENSMIDDELEN! Te Amfterdam, by C. CO VKiNS, itoek- en Kunstverüooper op aen V ygenaam. GRAANEN, enz. Te Amsterdam , den 18 May. ggl- Tarw. Voorl. Roode per L. 2703320 —1 Witte . . 270 a 320 Gron.enOld. . . 2708320 Voorl. Gron. en Old. Roode .... 270a320 Friefche .... 270 a 320 Zeeuwfche . ..... »8oaAoo Vlaamfche, Roode 3103400 Witte 290 a 420 Rogge. Eovenlandfche . 2353255 Brab. en Vlaamf. 2363250 Gedroogde . . 2408265 Garst. Voorlandf. Winter 180 a 200 Friefche dito . • 180 a 200 Gron.enOld. Winter 1703200 Zeeuwf.en Ov. Wint. 1703 200 dito Zomer . . . 1703200 Haver. Brouw- . . . icoai2o Witte Voeder- . 75a 90 Boekweit. Voorlandfche . 6oa68c£ Amersf.en Gooif. 603680? Paardeboonen . . . . 38 a 40 c£ Te Dordrecht, (*) Jarw.Nieiiwe Zeeuwf. pet L. ggl. Beste nieuwe . . Gemeene . . . Blaauwe .... Zomertarw . . . Rogge. Zeeuwf. en Inl.per Z. Br. Vl.enBov.perL. Oarst. Zeeuwf. en Ov. Zom. dito Winter . . Spelt, per Last . . . Haver. Inlandfche Brouw dito Paardevoer Soekweit op 140 f§ wigt Paardeboonen nieuwe Duiveboonen Te Rotterdam, ii May. Tarw. OudeZeeu. perZ. Z. Nieuwe dito . 46 a 508 Gemeene dito . 30 a 44 Boekweit. VI. i54f§perL. 1 , . Brab. op dito. j " Klei zonder wigt 60 a 6ir£ Gatst. Winter per Hoed 943100 glZomer dito . 88aioogl. Rogge. Brabrandfche . 24oa245ggl. Haver. Zf. Brouw, per hoed 46a 50 gl. dito Voeder . 34 a 42gl. Graauwe Erwten per Z. . Witte Erwten per ZaK . . N. Blaauwe dito per dito Witte Boonen per dito Paardeb'jonen per Last' . 30 a 33 e£ Te Haarlem, 18 May.. Rogge, per Zak ... ƒ 9 Haver. Voer- ... - 3ïa 4 (*) Wegens de Hemelvaartsdag geen Dordjche. Marktlyst. Beste . . . - Garst. Voer ƒ6 Pel . .... - 7 Paardeboonen .... - 6 Duiveboonen 7 Wit Canariezati . . - 9 Te Utrecht, den 16 May. Weit. Witte nieuwe . . 2oia 22 Roode oude . . . Nieuwe dito . . 19! a 20} Rogge I3ia i4§ Boekweit ." I3ia 14! Garst. Winter .... Zomer . . . . Haver Capucyners. Groote . . . Middelfoort , Kleine . . Graauwe Erwt. Groote . Middelfoort Kleine . . Ongelezene Groene Erwt. Groote . . Middel foort dr. Kleine zuivere Ongelezene . ' Witte Boonen (Bosjche) . Paardeboonen ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN en KOOPWAAREN. Geraffineerde Suikers enz. te Amsterdam den 18 May, en te Dordrecht den 18 May. Candybroodcn j 34ïa35§8 Poeijerbrood. \ 31 ha 32! Rafinaden 27ia 281' 27|a 28^ Melis/en 2 f5 24ia25H. 25 a 25^ dito 3 68 22 a 24!' 23 3 245 Lompen . , 2ila 22 21 a 21I Stampfuiker «i a 25 •Basterden 14^» 19! Cand. BestWit 34 a 36! Gemeendito 28 a 33li( Basterd dito 13 a 19 3?è Geel dito 244a 27! 1 Bruin dito 22 a 22f j J Symp. Bruine a 65 Bi 67 a 66 g Te Dordrecht enz. Vlasjen. Ruuwe per Steen 34354(1. Meekrappen Styffel te Amfterdam. . f 30 a 31 ■ Koolzaad. Inl. en Zeeuw. te Amfterdam ƒ 82 » 88 j te Dordrecht s te Rotterd. pr L. I Hennipzaad. te Utrecht * ïaailynz. te Dord. pr. 81. 1 Dlyèn. Raap- p. Aam ƒ 7 g\ Dord. I Lyn- . . - 74j I Hennip- . - 7y| Raapkoeken, per 1000 te Dord. Lynkoeken. Tabak. Inlandf. te Amft. / 10 a 40 Carotten . . . - 34 a 40 DRINKBARE WAAREN. Moutwyn. te Dordrecht . . lijdt te Amft. per Aam 74376 eC" te Schied. de 30 V. xï of Genever. te Dordrecht . . i2fc£ te Amft. pr. Aam 76278 <£ te Schied. de 30 V. . 12 cS Z U I V E L S. Kaas. Leydfche 't Schp. ƒ 42 a 44, Stolkfche ... • 27 g 30 Edamf. Roodkorst van 13 en 20 ffi. . * 27 a 30 dito van 4 ff. . . • 27 a 29 Frief. Kruidkaas - - 28 a 32 Boter. Delftfche . . . - 46 a 48 Leydfche . . . - 44 a 46 Friefche Grasbot. - 37 a 39 Stalbot. - 28 a 30 te Leeuwaarden . - a 32 te Sneek ... - a 27 op ds Lemmer . - a 27 BINNEN- en BU1TENL EFFECTEN, den 11 May. Bat. Rsf. losb. i8oi.4pCc. 93 a 93I 1802. -- 83 a 83^ 1803. — 71 a 72 1804. — 65 a 6s\ Na den Vrede . . — 47^3 47I Geforc. I795en96. 2l — 37|3 38 Vrywill. Negot. . 5 — 62§3 63 Heffing, Apr 1800.3 — 43^344 N.Schuldbr.(Uitl.) 5 — 7o|a 'ui (dito) 4 — 62 a f (dito) 3i — 53 a 534 • • 3 — 43ia 43f jelderf. fchaêv. . 4 — 44|a 45 Rrabandjche dito . 4 —- 44^a 45 3bhg. Rusland . 5 — 81 |a 82 ——Weenerbank. 5 — 70 a 71 dito . . 4-— 65 a 66 Pruhfen . 5 — ïoolaioii — — Deenf. Toll. 4 — 95 a 95§ 7.weeden . 5 — 95^3 95^ ——SpaH/conv.98.5 — ?6|a 77 dito . . 3i— 54^a 55 Amerika . 5 — 97+3 98 dito . . 4 — 871* b8 dito metPr. 4 — 100a joi keizerlyke Coupons - — 63 ''ranjche Infcriptiën 5 — 50^3 515 iELEEUKAMKGELD. 991'* joo ;ertif. ilia 16 . pCt. Domeinen . . 63 a 63I )eclarat 42 er en Bruiker van een Landgoed, alwaar Keversti eene groote mate gevonden worden, te verlichten, zeker getal Kevers, naar de morgenalen gronds die hy bezit, en naarmate van de «oslchen die daarop gevonden worden, te moein leveren, onder het genot van ééne ftuiver ramne voor eiken Wateremmer. ~ Dit middel1 eemt daarenboven alle inconveniënten weg.' elke van eene uitnodiging aan- behoeftige lieï% om de Kevers allerwegen optezamelen» veelgt zoude te wagten zyn , dat namelyk deze eden door het onbehoorJyk affcheiden der Keïrt. de Bopmen grootelyks zouden kunnen beideelen. Thans zou het ter keuze ftaan van:n Eigenaar of gebruiker, zodanige lieden hier. e te ftellen van welke hy verzekerd kon zvw it zy alle. omzichtigheid in het opvangen der evers zouden gebruiken ; terwyl ook uit de aannemen prreinie, de. Eigenaar of gebruiker her. igloon kan vinden voor de lieden hiertoe door 3n afzondcrlyk. in het werk. te ftellen , zodat hy  ( 345 } öV aan de opgelegde verplichting geheel buiten zyn bezwaar en kosten kan voldoen. Met opzicht tot het opzamelen der Molwermen óf Liften, zal een andere maatregel vereischt worden. Het is niet wel te bepalen, daar dit inzonderheid by de ploeging zichtbaar wordt, of eenig Teel- of Weiland-veel of weinig Elften onder den grond heeft, en kan hier dus geene bepaling vallen, om Morgensgewyze, zeker aantal Elften te moeten leveren. Ten andere zullen de redenen waarom een algemeene maatregel omtrent" het vliegend Infedfc vereischt wordt niet gelden ten aanzien der Molwormen; de vlytige opzameling van dezelven door den bruiker vindt hier meer hare eigen beloning, en wordt minder vruchtloos gemaakt, daar de Wormen niet met dien fpoed en in zulk een getal, vooral in Landen die door Sloten zyn afgefcheiden, van de naastgelegen gronden gelyk de Kevers kunnen overkomen, men zal ten dezen dus eene meer vrye keuze kunnen overlaten, waartoe een ieder door zyn eigen belang genoeg zal aangefpoord worden. — Omtrent de Elften zou dus met vrucht eene algemeene uitnodiging om dezelve optezoeken kunnen beproefd worden, en zou ter aanmoediging hiervan een iegelyk, welke eene Wateremmer vol met deze Elften vertoonde, kunnen genieten eene premie van 3 ftuivers ; welke premie ik meene het dubbel van die voor de Kevers te moeten ftellen, om dat de Worm in den Emmer minder plaats dan de Kever bellaar , eh daarenboven, om alzo te meer op de vrye verkiezing in de opzameling te werken. Het is uit kragt van al het aangevoerde dat ik oordeele U te moeten voordragen hiertegen zodanige maatregelen te nemen, welke zonder eenige daden van Wetgeving uittemaken, als daden van loutere Executie, ten welke einde door het Vertegenwoordigend Ligchaam eene fomme op myne petitie is geaccordeerd, moeten geconfide- 1 reerd worden. En zouden dan de maatregelen, i door UI. te nemen, myns oordeels hierin kunnen beftaan, dat tot verdelging der Kevers door • UI. Authorifatie op my wierden verleend, orn het Departementaal Beftuur van den Rhyn, en 1 verdere Departementale Befturen in wier Depar- : tementen zulks nodig zou mogen bevonden worden, aantefchryven en te gelasten, om, in zo- 1 danige Gemeenten en Diftncten waarvan het aan 1 gemelde Departementale Befturen kenlyk zal zyn geworden, dat de Maykevers aldaar als een ver- i woestehd ongedierte dienen verdelgd te worden, de Municipaliteiten te gelasten, om over alk die gronden en Bosfchen, welke onder derzei vu li resfort gevonden, en door eenig Eigenaar of Bruiker geoccupeerd worden, een' overllag te maken, hoeveel Kevers elk van deze Eigenaars of gebruikers naar de Morgens die hy occupeert , in dit Jaar zal moeten leveren, en dat gezegde Municipaliteiten, dezen overllag vooraf gemotivieerd zullen moeten brengen ter approbatie van voorfz. Departementaale Beftuuren — Dat deze overllag geapprobeerd zynde, de Municipaliteiten door eene Notificatie zulks ter kennis der Ingezetenen van hare Gemeente zullen brengen, met last zich daarna ftiptelyk te gedragen; en zullen de Municipaliteiten, een iegelyk die hierin nalatig wordt bevonden, of het genoegzaam getal Kevers met heeft geleverd zodanige pcenaliteiten, Morgensgewyze mogen opleggen, ais met derzelver plaatfelyke inrichtingen het meest overeenkomen , en als m est dienftig zullen zyn, om de onwilligen, die "het algemeen belang van dusdanige Plaats en Gemeente tnerdoor zo regtftreeks tegenwerken, tut deze opyanging te comlringeererr, of dezelven te ïunncn kosten te doen effectuëeren Dat verders door de Municipaliteiten daartoe requahficeerde lieden zullen aangefteld worden jm deze opgevangen Kevers te'ontvangen, e» /oor elke daarmede gevulde Wateremmer, niet .ronder inhoudende dan tien Zutphenfche kannen :ot premie uittereiken ééne ftuiver, en vervol! ;ens deze Kevers op eene daartoe gefchikte plaats, en tot het minfte hinder der Ingezetenen :e doen verbranden, ten einde de Kever geheel jou verdelgd worden. Dat wyders by gezegde Notificatie een iegelvk t Z°irdM ultS«"$gd ora gedurende dit jaar le Molwormen of Elften optezamelen, onder fa zeur van eene premie van twee ftuivers voor dke gewoone Wateremmer van deze Elften welke aan de voorfz. gequalificeerde lieden zal voraen ter hand gefteld, die dezelven almede >p gelyke wyze als de Kevers zullen doen verbanden. VCi De gezegde Pramiën zouden, myns oordeels /an wegens den Lande dienen uitgedeeld te worden, en kunnen gevonden word-n uit de ierfte lunime der petitie voor myn Agentfchao nede voor het weeren van alle fchadeiyk jedierte toegeftaan, en verders met die fora /an petitie, welke my ten zelfden einde in lezen jaare 1801 zal geaccordeerd worden; terwyl de Departementale Befturen al verder, myns nziens, zouden behooren te worden gelast ora u de maand uctober dézes jaars aan my opgaaf t doenvvan de door hUi' aan «fe reipJctive LVlunicipalitQiven ter zake vuorlz, uitgegeeven -■^x s Pen-  C 344 > Penningen, ten einde daarvoor restitutie te bekomen. Heil en Eerbied! XGeparaphf) Goldberg. Ter Ordonnantie van den Agent voorn. (Getekf) Webber s. COP IE. GELTKHEID, FM"HEID, BROEDERSCHAP. EXTRACT uit het REGISTER der BESLUITEN van het UITVOEREND BEWIND der Bataafsche Republiek. Vrydag den 8 May, 1801. het 7e Jaar der Bataaffche Vryheid. "By refumtie gedelibereerd zynde, op eene Misfive van den Agent van Nationale Oeconomie, Van den 17 April, N°. 7, den 33 daaraanvolgende, alhier aangekomen, en alstoen lub N°. 30 fehouden in advis, houdende, met inhtefie zyner lisfive, van den 34 May, 1800, den 28 daaraanvolgende, N°. 45, by het Bewind ingekomen, voordragt van de middelen, welke, naar het inzien van hem Agent, het meest gefchikt waren ter verdelging van het fchadeiyk Infecl:, èe Maykever genaamd. En in aanmerking genomen zynde, dat, hoe zeer de Kever, die zich tot nogtoe, in het Departement van den Rhyn Hechts om de drie jaayen in eene zo geduehte merdgte, gelyk in den voorleden jaare, heeft vertoond, gegronde hoop opleverde, dat dezelve weder in dit voorjaar in een gering aantal zou gevonden worden, echter, blykens de berichten van dien oord, het vermoeden zich opdoet, dat de Kever weder in dit voorjaar, in eene groote menigte, zal te voorfchyn komen. Dat buitendien, het geduchte Infect, als Molworm of Elft, veelligt nog meer dan als Kever te vrezen zy, en dat, tot eene meer zekere verdelging der Maykevers, dezelve ook als Wormen moeten vernield worden. Dat wyders de Maykever, moetende gerangfchikt worden, onder dat foort van fchadeiyk gedierte, tot het weeren van hetwelk, door het Vertegenwoordigend Lichaam by de algemeenel begrooting der Staatsbehoeften over 1801, ondef de ie post der 9e fomtna, bepaaldelyk, eene fomma is geaccordeerd, en hoogstwaarfchynlyk by de begrooting over dezen jaare wederom zal worden toegeftaan, derhalven geene {middelen, onder het bereik van het Bewind zynde, behooren onbeproefd te worden gelaten, welke Hechts gefchikt kunnen zyn, om dat fchadeiyk Infecl:, zoveel mooglyk te vernielen , en daardoor de verwoestingen , door hetzelve aangericht wordende, en de fchaden, welke daarvan het noodwendig gevolg zyn, voortekomen. Is befloten, den Agent van Nationale Oeconomie te authorifeeren, zo als gefchiedt by dezen, om het Departementaal Beftuur van den Rhyn, en verdere Departementale Befturen, in wier Departementen zulks nodig zoude mogen bevonden worden, aantefchryven, om by eene Notificatie, een iegelyk uittenodigen, om gedurende dit jaar, de Maykevers optevangen, en te brengen aan zodanige gequalificeerde perfoonen, als tot den ontvangst daarvan, door de Gemeentebefluren zullen worden aangefteld , en welke perfoonen, voor elke, met levendige Kevers gevulde Wateremmer, niet minder inhoudende dar. tien Zutphenfche kannen, tot premie zuilen uitreiken één' ftuiver, en vervolgens deze Kevers op eene daartoe gefchikte plaats en tot het minde hinder ;der Ingezetenen zullen,doen verbranden; midsgaders, om by deze Notificatie almede een iegelyk uittenodigen, ten einde gedurende dat jaar de Meiwormen of Elften optezamelen, onder faveur van twee ftuivers voor elke gewoone Wateremmer van deze levendige Elften, welke aan de voorn, gequalificeerde perfoonen zal worden ter hand gefteld, die dezelve op gdyke wyze als de Kevers zullen doen verbranden. Zullende alle de Departementale BeftJren, daaiby geconcerneerd, gehouden zyn, om in de maand Oftober dezes jaars, aan den Agent van Nationale Oeconomie opgave te doen, van de door hem aan de refpeétive Municipaliteiten ter zdcrrnrs van *1fé*dé gronden cf Boslachen, wcjkc in Uwi. Departement, ter plaats dc ' hunne verwoestingen aanrichten, lieh bevinden mede uincfiodigen, en des noods te cevelcn, om naar rato der'Morgens Land of Bosch, die ?y occupeeren, het vereischt getal Emmers met Kevers gevuld in dit jaar te moeten opleveren, met last aan de Municipaliteiten daar het behoort, om dadelyk aanteftellcn, of te qualificeeren eenige gefchikte perfonen, om de opgevangen Maykevers te ontvangen, en voor elke daarmede gevulde gewoone Wateremmer, niet minder inhoudende dan tien Zutphenfche kannen, tot premie aan den brenger üittereiken ééne duiver , vervolgens deze Kevers op eene daartoe gefchikte plaats, en tot het minne hinder der Ingezetenen te doen verbranden, en in 't algemeen in den hare zodanige fchikkingen te maken en billyke pcenaliteiten opteleggen, als tot de richtige en prompte executie van al het vorenftaande, nodig en met hunne locale fituatie het best overëenftemmend zyn zal. Dat ai wyders, by evengcmelde Notificatie, een iegelyk worde uitgenodigd, om, gedurende dit jaar, de Molwormen of Elften optezamelen, onder faveur eener premie van twee ftuivers voor elke gewoone Wateremmer, welke, met deze Elften gevuld, aan de daartoe gequalificeerde perfonen zullen worden ter hand gefteld, welke dezelve almede op gelyke wyze als de Kevers zullen doen verbranden. Eindelyk, dat Gyl. de refpeótive Municipaliteiten al het vorenftaande ftlptelyk doende executeeren, dezelve ook tevens daaraan houd, om by tyds aan Ul. intezenden de opgave van het montant der door hen ter zake voorfz. uitbetaalde penningen , ten einde dit montant door Ul. in de maand Oclober aanftaande tot myne kennis gebragt worde, cn de nodige orders tot restitutie daarvan kunnen gefteld worden. Heil en Broederfchap! (Gepar.) Goldberg. Ter Ordonnantie van den Agent voorn. (Getekf) Webjjers. | kannen, tot premie aan den brenger üittereiken JL Ü£.  C 346 ) n. OECONOMISCHE BERICHTEN. Over den B RITSC HEN HARING. HANDEL. De quantiteit witte gezouten Haringen, die in de 2 of 3 laatfte jaaren in Duitschland geconfirmeerd wierden, kan met de Pruisfifchc> Landen op nagenoeg 130,000 tonnen jaarlyks gerekend worden welk getal nogthans veel eerinSr is dan aldaar gewoonlyk geconfumeerd wierdt, dc wyl in Di/uschtand beftendig over gebrek aan dit artikel geklaagd wordt. Myne gronden, volgens welken ik de Confumptie van witte gezouten Haringen m Duitschland gedurende dl twee of drie laatfte jaaren bereken, zyn de volgende • Li het jaar 1798, was de invoer daarvan te' Hamburg zeer naauwkeurig 12674, en in he* jaar 1799, op 13067 tonnen, gelyJi rnen uit gedrukte lysten zien kan die jaarlyks uitkomtn l)e invoer te Bremen gedurende de twee laatfte jaaren is my niet naauwkeurig bekend, ondertusfchen beliep zy volgens eene lyst van i7«o op 10205 ; in hetzelfde jaar bedroeg zy te Ham lurg 17179. Volgens deze berekening moeten wy de tegenwoordige invoer te B> emen op omtrent 8000 tonnen fchatten. Altona wordt voorzien door de Haringvangers, die aldaar uitgerust worden, om in het Zuidelyke der Schot/% Eilanden, even als voormaais de Hollanders te visfehen. ' In het jaar 1799, wierden te Altona 26 Schepen uitgerust. Wanneer men nu naar eene zeer matige berekening aanneemt, dat elk van deze Schepen, van den 24 Juny tot het einde van den Visehtyd, 2000 tonnen gevangen hebbe, dan maakt dit reeds eene fom van 26,000 tonnen die te Altona ingevoerd zyn. Het juiste getal der Hanngvangers, die in het verlopen jaar van Embden uitliepen is my niet bekend; doch dewyl van te voren aldaar jaarlyks; 40 Schepen tot de Haringvangst uitgerust wierden, en 'er geen oorzaak is waarom dit getal verminderd zou zyn , daar toch de Hollanders federt niet meer op de Haringvisfchery uitlopen konden, zo kunnen wy gevoeglyk vastftellen dat de jaarlykIche invoer van Haring te Embden 40,000 tov nen bedroeg. 'Er wierden alzo volgens deze toerekening in de vier Duitfche aan de Noordzee f Bn Havens' Hamburg, Aiona, Bremen eil* bmbden 87,00© tonnen witt' gezouten Haring ingevoerd. Om de quantit^t der Haringen te bepalen die, in de Duit/cV aan de Oostzee gelegen Havens ingevoerd wierden , moet men Hechts het getal der schepen opmerken , die met Haringen belade-i de Zond pasfeeren, en men kan hieruit eer^ ontzaglyke berekening op. maken hoeveel n$n--de Duitfche aan de, Oostzee gelegen Hasens galat. Thans zien wy uit de in Elfeneui- bekend gemaakte lysten dat het juiste getal det Schepen die met witte gezouten Haring geladen, in het jaar 1799, door de Zond gingen, 338 bedroeg, waarvan 287 Zweedfche, van Gothenburg, Marftrand, Addawalla, enz.; 43 uit Noorwegen, 5 van Embden, 1 van Altona, 1 van Aalburg en 2 van Leeth waren. Wy zeggen gewis geen onwaarheid, wanneer wy vastftellen dat een derdedeel derzelven naar Duitfche Havens aan de Ootzeè , naar Lubek , Roflok, Straalfund, migast, Steltyn, Dantzig, Pillau, Koningsbergen, enz. beftemd waren, en dat elk dezer Schepen door elkander 400 tonnen bevatte. Uit deze berekening blykt dat in de Duitfche Havens aan de Oostzee jaarlyks meer dan 45,000 tonnen ingevoerd worden; rekent men nu hierby de fom van 87,000 die in de Duitfche Havens aan de Noordzee ingevoerd worden , dan maakt dit een totaal van 130,000 tonne». Verfcheiden Duitfche Kooplieden hebben my verzekerd dat de jaarlykfche Confumptie van witte gezouten Haring , eer de Hollanders m de Haringvisfchery verhinderd wierden, veel grooter was, dan de bovengemaakte overflag. FA-  C 347 ) Over VERTIND YZER, dienen de om in PLAATS VAN KOPEE TE gebruiken, EN HET Nu1 DAT de algemeenmaking HlEB VAN zoude te weeg brengen. In den tegenwoordigen tyd, waarin het Oeco•nomileeren van Yzer en Koper zeer is aantepryzen., kan met goed gevolg het Vertinde Yzer in de Fabrieken en Trafieken , in welke het Yzer niet aan zulk een graad van hitte behoeft blootgefteld te worden, dat het Vertinfel afimelt, gebruikt, en tegen de werking van het lucht- en andere zuuren tegen de verkalking beveiligd worden; waarby nog in aanmerking behoort te komen , dat de fterkte van het Yzer tot die van het Koper als 5 tot 3 ftaande, het Yzerwerk in die gevallen, waarin eene grootere fterkte vereischt wordt, en echter de verkalking nadeehg zou zyn, boven het Koper den voorrang verdient. De Bisfchop Watfori geeft verIchynfeien op, welke, fehynen te bewyzen dat fcy het Vertinnen van Yzer de zelfftandigheid * D' V E: K T E N 'T I E N. * * Wy ondergetekenden Keurmeester en Cormnisfarisren v™ pon,j. i , ^ van den Ouden §fet~, maken by dezen bekend aanal le Cez«ïnen Se .V* hef ^P^ment hebben en een Veulen van den Lande gelieft thebbfn! vokens Lvuê°^ ^legenheid' December, 1799, kan zich aan een van dl drie onderpete" enS Pn? Pu^catie van den «* goede getuigenis, voor den 1 Juny, 1801,zullende: nf^ u?d „i^ £VCn* of fchri^lyk met Die geene welke zich aangeeft, kan zich op den da* ïan de 1 ntinf ^'gnomen worden..tol, vervoegen ter plaatff welke nader dofr'cï ^^^l^t^^^ Hendrik D y s s e l h o f , - te tok/fan bvVwi Y J Jurrien ten Oever,'te 9 Willem Som er, te Zw&, ]> Commisfarisfen, Een Alle rb elan gr vk?t Stuk voor de eeheele Nan> 'LI 3 , Onïngéente Kinderen en voor. Geneeskundigen ove/djK0£Scï*•T fP ^V°0r, °udw v*«' waarin getoond wordt hoe men ook in ons Vaderland dMefv^Stóf , ,-df 1nënting,. goed en varderflyk gebruik van gemaakt Wordt taooSta 'er beide eei* mingen van den in dit vak doorfcundigen Dr.- I e Franco vÏÏ rÏ 86 rede:!en en waarne"' de Pers gekomen by den Boekhandelaar J. van Thoir, te leyden en df r^KHEÏ' ™ lieden van voor 1, ftmvers te bekomen, alsmede een Bericht ^, vifeen^z er w^fT,B°ekwinke1^ Gefchiedenis der Letterkunde, door Profesfor W a c h le r J*tt v™^üyke Algemeen* eene^proeve reeds wordt uitgegeeven.. vvachler, waarvan net eerfte Stuk tot: NB, De beloofde Plaat, betreffende de Bouwkunde Pn * \ Wi8kondig Leerboek-, wordt thans gratü ltrx de 'bezftters ^e by Vje™'* Werkje afgeleverde Bezitters van dn 20- zeer geacht .' -'< .'.'.;. 1 ■ V \t • 1 ■< ' , \\! " . = ' T : ■ ■ ' - - ■ ■ '" dezer twee Metaalen zich Chemisch veréénigen en aan het oppervlak van het Yzerwerk Ut ■ korst vormen, welke tegen alle zuuren beftand is, of ten minften niet dan na een lans tvd? den De toe/lel van de Vertinning, Cdie echter fzvn^S befchreve"P behoeft^nie^ omflag f| te zyn. de gemeenmahng van het Vertind 7%er. werk, meent de Schryvef, zou een voordeeligar' ttm van Commercie kunnen .worden. Wyders ceeft Êw,hryVer eenige proeven °P' we&e zouden behooren genomen te worden, om de qualiteit van het Vertinde Yzer nader'te ondeiïïSS" of de wyze van Vertinning te verbeteren. Zie Commercial, Agriculture and Ma-* nuf ad-. Magazine, 1800, in Sep* icmber, pag. 17©, l?1 en ^ DRUKFEIL. N°. 198. bladz. 336. 2 colom, reg. 7 en tr% van onderen, ftaat Redo; lees A^Jfe&.7  C.-S4» > MAR KT PRYZEN van KOOPWAAREN en LEVENSMIDDELEN. Te Amiterdam, by C. C O V ü JN .S, Jioek- en Kunstverkooper op den Vygendam. GRAANEN, ikz. ■ Ta Amsterdam, den 25 May. Taw. Voorl. Roode par L. 2703320 Witre . . 1703320 Gron.enOld. . . 2703320 Voorl. Gron. en Old. Roode .... 270a320 Friefche .... 2703320 Zeeuwfche . . . 280 a 400 Vlaamfche, Roode 3003340 Witte 2903400 Rogge. Bovenlandfche . 2303240 Brab. en Vlaamf. 2301240 Gedroogde . . 2303250 Garst. Voorland f. Winter 1803200, Friefche dito . . 180a200 Gron. en Old. Winter 1703200' Zeeuwf, en Ov. Wint. 1703200 dito Zomer . . . 170a 200 Haver. Brouw- . . . 1003120 Witte Voeder- . 75a 90 Boekweit. Voorlandfche . 6oa68c£ Amersf. en Gooif. 60a 68 Paardeboonen . , . . 383400? Te Dordrecht, 21 May. Tarw.Nieuwe Zeeuwf.perL. ggl. Beste nieuwe . . 3223402 Gemeene . . . 1983314 Blaauwe .... 1983314 Zomertarw . . . 1903312 Rogge. Zeeuwf. en Inl. per Z. 303348 Br. VI. en Boy. per L.230 a 238 ggl. Garst. Zeeuwf. en Ov.Zom. 39a 42 ^ dito Winter . . 41 a 43 Spelt, per Last ... 15 a 28 Haver. Inlsndfche Brouw 22 a 27 dito Pasrdevoer 15 a 19 Boekweit op 140 f§ wigt 58 a 59 Paardeboonen nieuwe . 29 a 33. Duiveboonen Te Rotterdam, l8 Ma!j. Tarw. Oude Zeeu. perZ.Z. Nieuwe dito . 46 a 505 Gemeene dito . 30 a 44 1 Boekweit. VI. i54f§perL. ~\ - . 1 Brab. op dito. J 00 K'eï zonder wigt 58 a 59^ 1 Garst. Winter per Hoed 92 a 98gl- 1 Zomer dito . 8(5 a 98gl- i Rogge. Brabrandf.'t last 235a?4oggl. Haver. Zf. Brouw, per hoed 44a 48 gl - dito Voeder . 30 a 38gl. J Graauwe Erwten per Z. . 1 Witte Erwten per ZaK . . 5 N. Blaauwe dito per dito 2 Witte Boonen per dito Paardeboonen per Last . 31 a 33 I« Hjs kiem, (*) Rogge, per Zak ... ƒ / Haver. Voer- ... - / (*)' Wegens de Pinkster geen [C Hnnrl. Marktlyst ontvangen. 1 Beste . . . - Gar.t. Voer ƒ Pel - Paardeboonen . . . . • Duiveboonen .... . . Wtt Cananezaai . . Te Utrecht, den 23 May. I Weit. Witte nieuwe . . 2oïa 22} Roode oude , . . Nieuwe dito . . 18fa 20 Rogge i4fa 15 Boekweit 13! a 141 Garst. Winter ... . Zomer .... Haver ....... Cupucyners. Groote . . . Middelfoort . Kleine . . Graauwe Erwt. Groote . Middelfoort Kleine . . Ongelezene Groene Erwt. Groote . . Middel foort dr. Kieine zuivere Ongelezene . Witte Boenen (Bosjche) . Paardeboonen ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN en KOOPWAAREN. Geraffineerde Suikers enz. te Amsterdam den 25 May, en te Dordrecht den 25 May. landybrooden I 34I335I? Poeijerbrood, 3tfa 32! Raffinaden 27U s3i 27? 3 28? : Melisjeii2($ 24*325*41 25 a 25* 1 lito 3 tS 22 3 244 23 a 24! ■ Lompen . . 2ii3 22 21 a 21I • itampfuiker 21 a 25 - lasterden 14*3 19! ( land. Bsst Wit 34 a 36! jemeendito 28 a 331 [ < iasterd dito 13 a 19 ,22^3 375 3eel dito 24^3 2711 i iruin dito 22 a 22! * 'yroop. Bruine 2 65 gj 67 a óóg - Te Dordrecht enz. 'las/en. P. uu we per Steen 32348(1. - dtekrappen .... ryffel te Amfterdam. . ƒ 27 a 28 - 'ooizaad. ini. en Zeeuw. te Amfterdam ƒ 82 a 88 h te Dordrecht F te Rotterd. prL. B Tennipzaad. te Utrecht C aailynz te Dord. pr. 81. 4 fyt'ïi. Raap-p.Aain/ T^Dord. B Lyn- . . - 74I * L Hennip- . - 79^ Raapkoeken, per 1000 te Dord. Lynkoeken. Tabak. Inlandf. te Amft. ƒ 10 a 40 Carotten . . . - 34 a 4© DRINKBARE WAAREN. Moutwyn. te Dordrecht . . uf-oC te Amft. per Aam 65367! te Schied. de 30 V. 11 Genever. te DordrecH . . 12 e£ ie Amft. pr. Aam 6736820? te Schied. de 30 V. . 12 <£ Z U I V E L S. Kaas. Leydfche 't Schp. ƒ 42 a 44 Stolkfche . . . • 27 a 3a Edamf. Roodkorst te Edam vsn 10 en 20 ffl. i6f 28 a 30 dito van 4 ffi. . 19I 27 a 29 Frief. Kruidkaas . - 28 a 32 Boter. Delftfche . . . - 46 a 48 Leydfche . . . - 44 a 45 Friefche Grasbot. - 37 a 39 Stalbot. - 28 a 30 te Leeuwaarden . • a 32 te Sneek ... - a 27 op de Lemmer . - a 27 BINNEN- in BUITENL. EFFECTEN, den ir May. Bat. Rsf. losb. i8oi.4pCt. 93 a 93$ 1802. — 83 a 83+ 1803. — 71 a 72 1804. — 65 a 65$ den Vrede . . —. 47^3 474 5eforc. 1795 en 96. 2§— 37^3 38 , /rywill.Negot. . 5 — 62I a 63 Seffing, Apr. 1800. 3 — 43Ja 44 «Ï.Schuldbr.CUitl.) 5 - 7c|a fff (dito) 4 — 62 a f (dito) 31 — 53 a 532 — • • 3 — 43:*a 43^: leider/, fcbaêv. . 4 — 44^ 45 Irabandfche dito . 4 '-— 44!a 45 )blig. Rusland . 5 — 8ija 82 —-—Weenerbank. 5 — 70 a 71 dito . . 4 — 65 a 66 Pruis/en . 5 —ioolaioi* DeenJ'. ToIL 4 — 95 3 95$ 7,weeden . 5 — 95 ja 95Ï Spanj cony.98.5 — <6fa 77 lito . . 3i— 54|a 55 Amerika . 5 — 97? a 98 dito . . 4 — 87i3 88 dito metPr. 4 — 100a joi 'eizerlyke Coupons - ~ 63 mnjche inferiptiën 5 — 5o|a 515 eleen/1 ankgel d. 99? 3 ioo ertif. i5|a 16 pCt. Domeinen . . 63 a 63I eclarat. . . ... 42 a 42] 3Qten 33 a 38%  N° 200. 3 Juny 1801. OECONOMISCHE COUB-ASTT.' TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE, NYVERHEID, KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN, TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. I. OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. Over het Stoken van BRANDEwyn uit verscheiden soorten van Vruchten. De meesten Vrucbtfoorten laten zich zeer gemakkelyk tot het Brandewynftoken bezigen, voornamelyk Appelen, Peeren, Kwetfen, Pruimen en Kersfen. Het komt Hechts daarop aan in welke omftandigheden zich de Landman bevind, hoe de prys van het hout zy, enz. 'Er zyn ook landen waar veele Vruchten, by den geringen graad van rypheid dien zy verkrygen, beter tot het Brandewynftoken dan tot eenig ander gebruik dienstig zyn, en waar dit gebruik het voordeeligfte zyn zou , inzonderheid by hooge Graanpryzen, en wanneer bovendien de Boomgaarden in zulke landen zich niet, als gewoonlyk, in eene Hechte gefteldheid bevonden. Het zal nogthans niet overtollig zyn het hoofdzaaklykfte daarvan bekend te maken. Van het Brandewynftoken uit Appelen en Peeren. Daar in de meeste landen het Ooft, in tegenftelling van het Graan, zeer duur is, en daarom in dit geval by het Brandewynftoken het gcwenschte voordeel niet geeft, zo is ook de wyze om uit Appelen en Peeren Brandewyn te ftoken niet zeer bekend. Het hoofdzaaklyke beftaat in de kunst om deze Vruchtfoort in behoorlyke gisting te brengen. Men ftoot of maalt namelyk de Appelen en Peeren tot eenen brei, mengt denzelven met Tarwenmout, roert het wel door elkander, en laat alle daarby gedaane zuurdeeg op de voor het overige gewoone wyze tot gisting komen. IV. Deel. De daaruit bekomen Brandewyn heeft een' goeden wynachtigen fmaak ; de qualiteit van de» Brandewyn is volgens de deugdzaamheid der vrucht en de hoeveelheid Mout, die daartoe genomen wordt. Hoe fterker en geestryker Wyn de vrucht van eenig land geeft, hoe «eer en beter Brandewyn men' daarvan verkrygt. Van het gebruik der Kwetfen en andere blaauwe Pruimen tot het Brandewynftoken. De Kwetfen en andere blaauwe Pruimen, inzonderheid de Damastpruimen, zyn wegens hare zoetheid en daarin liggende brandbaren geest tof het Brandewynftoken ongemeen dienstig. Zy zyn daartoe gefchikter als zy nog frisch, dan als zy overryp zyn. 'Daar men ondertusfehen baar allen niet aanftonds van den Boom verftoken kan, moeten zy niet lang op hoopen blyven liggen, waar zy anders voor den tyd gisten, verbroeijen en verrotten; maar zy moeten aanftonds als zy van den boom afgefchud zyn in vaten gedaan worden. Heeft men veele in een groot vat met een deurtje, dan wordt hetzelve als het vat vol is gefloten. By andere vaten wordt de bodem uirgeflagen , gevuld en weder digt fbé gemaakt; doch de Pruimen worden niet ingedrukt, maar zodanig aangevuld dat zy van zelf tot elkander vallen. Op deze wyze aangevuld, voor dc lucht bewaard, en in den keidei gelegd, blyven zy langen tyd goed, en men kan deze bezigheid naar goedvinden verrichten. Maar wil men ze voort tot het Brandewynftoken gebruiken, dan worden zy voort gemalen of geltoten, in het gistvat gedaan, digt toegemaakt, en op eene warme plaats om te gisten gezet, waar zy in 10 of 12 dagen, naarmate zy meer of min warm ftaan, ryp en tot .ftoken bekwaam worden. De voleindigde gisting heeft, gelyk andere mateiiaalen tot het Brandewynftoken, den (reik aluren reuk tot een hoofdkenteken. Is men met gisting van andere tot het Brandewynftoken dienyy fti-  C 350 ) - flige vruchten bekend, dan zal men zeer fpoedig door den reuk onderfcheiden, wat de rechte graad der voleindigde gisting by deze vruchtfoort is, en de ondervinding moet hierin de beste leermeesteres zyn. Zodra nu de Kwetfen of Pruimen haren behoorlyken graad van gisting bereikt hebben, worden zy in den Brandewynketel gedaan. In denzelven worden zy terdegen omgeroerd, opdat zy niet aanbranden , en ter rechter tyd de Helm of Hoed opgezet. De ketel moet , gelyk van zelve fpreekt, eene handbreed ledig blyven, -tn het vuur in het eerst fterk geftookt worden „ opdat zy aan de kook geraken; maar dan wordt, het vuur allengs verminderd en behoorlyk onderhouden. Het rafHneeren van den Kwetfenbrandewyn heeft dezelfde bekende regelen als by Vruchten andere Brandewyn. De ruwe masfa wordt in een zuiver vat gedaan, en als zy begint te fchuimen, de ketel wel gereinigd, het vuur tot het kooken (lerk gehouden, en als het begint te looperi, fpoedig gedoofd, de Oven wel toegemaakt, de luchtgaten geftopt, en het vuur zorgvuldig geregeerd, opdat de geest niet vvegdampe. Een vat van een' pPurtcmbcrgfchcn emmer houdt j6o maaten; eene maat, met 4 ponden verfche Kwetfen gevuld, geeft 18 maaten Brandewyn, die zeer goed, en fterker is dan Rhynfdie Bran dewyn, als het werk met oplettendheid en vlyt Verricht wordt. Het Draf, of de in den ftookketel teruggebleven en uitgebrande Kwetfen of Pruimen, als zy afgekoeld zyn, zyn zeer goed om tot voêr , voor de Zwynen te gebruiken. Van het gebruik der Kersfen tot het Brandewynfloken, of de zogenaamde Kcrsfcngeest. Tot dezen Drank worden gewoonlyk de flechtfte zoete Kersfen genomen, namelyk de.&'We- 1 ken, het zy roode of zwarte; nogthans geven de ; zwarten den meesten en besten geest, die als'1 Arak kan gebruikt worden. De groote zoete < Meikersfen, die men in Tuinen plant, zyn deels 1 om versch te verkoopen, en deels om te drogen 1 nuttiger en voordeeliger; Knapkersfen nogthans < geven wegens hare geringe fap zeer weinig 1 geest. Een vat vol Kersfen van één Aam, of' 80 Maaten, geeft 8 of 9 Maaten goeden Kers- > fengeest. c Hoe ryper de Kersfen zyn, hoe kostelyker 1 Brandewyn zy geven. De fteelen moeten wegblyven, dewyl zy wegens hunne bitterheid den £ nen verdeelen, en niet op den bodem blyven, en het laatst in den ketel komen, dewyl al te veel fteenen. het aanbranden vei oorzaken. De ftookketel wordt tot op een zesdedeel gevuld, het vuur' aangeftoken, en de Kerslèn in den ketel zo lang geroerd tot zy aan het koken raken. Hierop wordt de Hoed opgezet, en het vuur goed geregeerd', op dat de Itéenen niet aan den bo- geest bederven en een? Cechten fmaak geven zouden; De van de fteeleti geplukte Kersfen worden in een zuiver vat gedaan. Houdt hetzelve één Aam van 80; Msaten, dan worden daarvan omtrent ia a 15 Miaaten in een' trog met de kernen verplet, en boven op de Kersfen in het vat gefchud. Als de fteenen flechts pist gedrukr zyn, zonder geheel verplet te zyn, dan is dit toereikend, dewyl de fteenen, als olyachtig en bitter, den geest niet vermeerderen, maar denzelven flechts den aangenamen Perlikofinaak en reuk mededeelen. De verplette of gemalen Kersfen worden daarom op de geheele Kersfen in het vat gefchud, op dat dezelven des te eerder in gisting- gebragt worden, Is nogthans de hoeveelheid der Kersfen'groot,' dan behoeft daarvan niet verplet te worden, maar het is genoeg wanneer men dezelven één af tweemaal in het vat omroert. Als nu de Kersfen op gemel'de wyze ingedaan zyn, moet het vat, op eene warme plaats liaande , zorgvuldig toegedekt worden , opdat de ucht 'er niet uitvliege. Na veertien dagen wordt Je proef genomen of de gisting haren volkomen *raad bereikt hebbe. Deze proef beftaat daarin, dat men eene brandende kaars in het vat op de, verplette Kersfen zet. Gaat het licht uit-, dan zyn zy nog niet ryp genoeg om te ftoken ; maar blyft het branden, dan roert men de Kersfen iadelyk om,; dekt ze weder toe, en gaat den volgenden, dag- tot het ftoken over.. Ondenusichen moet, men daarop zorgvuldig icht geven dat de masfa niet tot eene zuure gisting overga. Men moet daarom na het roeren tanftonds met het ftoken voortvaren, anders gaat n weinig dagen, veel geest weg. Van de züure rjsting wordt lpoedig de weinige geest rauw en ■ma'angenaam: het zou dierhaJven veel voordeeiger zyn de Kersfen jong te ftoken dan wanneer iy te zuur zyn.' Maar hebben nu de in het gistvat zich bedndende Kersfen hare volkomen rypheid , en :ulien zy om te ftoken in den ketel gedaan worlen, dan moeten zy ieder keer dat een kookiel laaruit genomen wordt vooraf'in het gistvat omgeroerd worden, op dat'zich de fteenen en kerlen verdeelen, en niet op den bodem blyven, lij het laatst iu den ketel komen, dewyl al te 'eel fteenen. het aanbranden veroorzaken. De ftookketel wordt tot op een zesdedeel geuld, het vuur' aangeftoken, en de Kerslèn in en ketel zo lang geroerd tot zy aan het koken aken. Hierop wordt de Hoed opgezet, en bet vuur oed geregeerd', op dat de Itéenen niet aan den  C 351 ) bodem gaan zitten en het aanbranden veroorzaken. Zodra het nu begint te loopen, wordt de Oven toegemaakt, ten einde de kooien alleen den brand onderhouden. Met het raffineeren van den Kersiengeest gaat het even als by het raffineeren in het gemeen, en in het byzonder zo als by het raffineeren van den Kwetfenbrandewyn voorheen gezegd is. Bereiding van het ZUUR KLAVERZOUT. Het zuur Klaverzout (Salaeeto-fclleej is wit, fraaakt zuur, fmelt fchielyk in den ,mood, en lost ligt in water op. Het laatfte gefchied niet, wanneer, gelyk in Frankryk dikwvls het geval is, hetzelve met gezuiverde of Vitnöolfche Wynftten vervalscht is, gelyk het ook de tanden ftomp maakt, wanneer het, om zulk een beorog te verbergen, met Vitrioolzuur gemengd is. Dit Zuur Klaverzout wordt in Thuringen, Zwitferland en het Schwafzwald uit verfche Klaverzuring (Oxalis aceto-fdld) en gewoone Zuuring, (llumex acetofa), die ook wel daarom op de velden gebouwd wordt, in het groot .gewonnen. De Zuuring geeft uit een pond omtrent een puintje van dit Zout. In het Schwarzwald ftampt men omtrent 100 ÊB versch Kruid met een' (tamper van 14 a ia voeten lang en dik na proportie, die een handvatlel heeft, en door een waterrad in beweging gebr gt wordt in een' zuiveren houten, ook wel tteenen Mortier, die by de 300 pinten houdt, en van ouder een deurtje heelt. Men drukt het fap door fchuon L innen, giet op het geen terug blytt wat water, en wryft het daarmede te famen, perst het nog eens uit, en giet het vocht by het eerlte fap; wat thans van het Kruid terug blyft komt nog eens met versch water in den Mortier, en wordt weder even zo behandeld. Al het fap, dat men op dezelve wyze bekomt, wordt in groote potten op eene koele plaats gezet, en water, waarin men zeer fyne, zuivere witte Klei, en wel 20 gj derzelve op iaoc pinten water doet, (Men kan ouk in plaats van Klei, Eiwit of Osfenbloed nemen), het well< daaronder geroerd, en alles in rust gelaten wordt: het fap wordt, als het na verloop van omtreni «14 uuren klaar is, voorzichtig van het gezakte afgegoten, het welk men op Flanel fchudt, er het daardoor druipende fap weder by de overige vochtigheid doet. Op deze wyze wordt het faj. in een' welverhnden koperen ketel op een zach; vuur gekookt, en zodra zich een Zouthuidje ot; hetzelve vertoont, in aarde fchotels, die om trent 26 pinten houden, gedaan, die in een' koelen kelder gezet worden. Zy veranderen dan binnen eene maand in Chryftallen „ waarvan men de vochtigheid afgiet; de Chryftallen neemt men op, droogt ze tusfehen vloeipapier, lost ze, in , water op, en laat ze in de koelte weder tot Chryftallen worden; doch de vochtigheid, die op de Chryftallen ftaat, behandelt men als in het eerfte fap, doch zo dat men 'er iets van dc in het water overgebleven Klei bydoet. Men bedient zich van het Zuur Klaverzout byzonder daartoe om roest- en inktvlakken uit Linnengoed te maken, en het fap, in plaats van Citroenen, tot Punch. Het heeft ook zyn nut in de Geneeskunde. Over de nieuwe manier va« LOOIJEN door SEGU1N; getrokken uit MEFJERS Fragmenten over PARTS. Seguln, die wegens zyne Induftrie en vindingryk vernuft, in het Lyceum der Kunsten eene openlyke hulde ontfing, heeft zich verdienstelyk gemaakt, door dc ontdekking van eene nieuwe zeer voordeelige en fnelwerkende manier van het Leder te Looijen. Hy wykt zowel in de behandeling van de ruwe Huiden, als in de zamenltelling der Matcriaalen van de gewoone wyze van Looijen af. Met betrekking tot het wasfehen der Huiden, beftaat het onderfcheid zyner Fabriek daarin, dat de Huiden niet, zo als gewoonlyk gefchied, door eikanderen in het water worden geworpen, maar van elkander afgezonderd blyvende, derwyze in het water worden uitgefparmvn, dat zy ter wederzyden het vocht kunnen naar zich trekken; om het hair altefcheiden, hangt men de Huiden perpendiculair in eenen met Kalkwater aangevulden kuip. De Kalk, die op den bodem zinkt, werdt, ten einde het water met de Kalk; deelen zoude kunnen verzadigd worden, en de! Huiden te beter het water inzuigen , dikwerf : omgeroerd; — agt dagen zyn tot het werk volj doende. Scguin heeft bevonden, dat dit reeds eenmaal gebruikte water, met een weinig ZwaI velzuur gemengd, de werking daarvan vernieuwt i en zeer bevorderd. Het zwellen is in 48 uuren Igeëindigd. De Huiden, die van de vleeschdee: len gezuiverd zyn, worden in houte, met water ' gevulde kuipen, ingedoken , die met Zwavel. : zuur van Y(gs totSêss verzadigd zyn. Om de Vellen te Looijen, heeft Segutn de gewoone manier van het inlogen derzelven in de kuilen » ïya ver-  ( 35a } verworpen. Hy (leekt dezelven dadelyk fh het J met loog verzadigde water, en na zulks ver- | fcheiden maaien herhaald te hebben, giet hy'er versch vocht by, ter fterkte van n a 12 graaden op den Aerometer, welke tot zoute vochtigheden gebruikt wordt. Deze loog werkt zeer fnel by het Looijen; vervolgens worden de Huiden in eene zwakke oplosfing van loog, die alleen de oppervlakte aandoet, en zo allengs in eene fterke loog ingedoopt. Het fterkfte Leder is op deze wyze in 14 a 16 dagen gelooid. Zelfs is het Seguin gelukt om de werking hiervan in 6 18 dagen te voleinden. Het Leder wordt op de gewoone wyze gedroogd. Het bovenleder, Cuir d'empeignïr, is in 3 a 4 dagen gelooid.' .Men heeft gemeend, dat de loog alleen daartoe dienen konde, om de uitgedyde vezelen weder te doen inkrimpen en hard te maken; dan Seguin heeft ontdekt, dat de loog nog eene byzondere grondftof inhoudt, welke in enkel water niet oplost, en die verëenigd wordende met de vet- : deelen der Huiden zich zet, en , na dat! zy inwendig daarmede verëenigd is, daardoor in het water onoplosbaar wordt. De uitwerking dezer verbinding, heeft Sequin ook in de Lym waargenomen, welke door deze grondftof nederplofte en vervolgens in fchoon water onoplosbaar wierd. Na deze verbinding is het Leder niet meer oplosbaar , en. ingevolge deze waarnemingen, is het wel mooglyk, dat 'er by de vermindering van de Eikefchors nog meer foorten van Vigitabiliën zullen ontdekt worden, die tot het Lederlooijen kunnen bydrageh. Zie Busch en Ebelings Handlungi Bibliotheek, 1 B. 2 Heft, of February, 1801, p. 175. Vergelyk Bcitr,dgen zur naheren kenntnisfdes gegenwörtigen zuftandes \ der Wisfenfchafien in Franc.kreick, von G. Smeisfer, (1 Feb. \ Seite 76-81.) Hamburg, 1797. bey Hofman, t 3 LANDBOUW. Gezonde DRANK voor KOEITEN OSSEN, KALVEREN, Paar! DEN en SCHAAPEN, van Lord EINDLATER. In een Fransch Handfchrifr, van Lord Eindlater, wordt de volgende Drank als zeer gezond en verkwikkende voor Koeijen, üsfen, Kalveren, Paarden en Schaapen opgegeeven Men doet eenige Lynkoeken in een tobbe of' vat, en naarmate men den Drank fterk of Aan wil hebben, giet men 'er veel of weinig water op, en laat dezelve daarin 12 of 24 uurfn ftaan weeken. Eer men dit Lynkoekwater aan het Vee geeft, moet men het fterk omroeren, en 'er een weinig Zout by doen; vervolgens giet men bv den overblyvenden brei weder versch water voor der, volgenden dag. In Braband geeft men de Koeijen en Paarden :enen anderen Drank, naamlyk: men neemt gelakte Koolftronken , Turnips, (zie over deze Plant Bnegers volftandigen unterricht über den dkkcrbau,enz 2 Sp. S. 278) Karooten en Aardippelen, doch welke laatfte te vooren in ander yater moeten afgekookt worden, wyl de vochtigheid van het eerfte afkookfel voor het Vee rhadelyk is, en na dit alles meteen' houten tamper geftampt te hebben, doet men 'er Mout Erwten- en Boonen by , en laat dan alles in eft ketel met een goed gedeelte water kooken, len ketel wel gefloten houdende; door middel /an eene houten buis, leidt men dit water iirèeh' >ak, waarin men kort Stroo en hakfel van Ha/er en Boonftroo gedaan heeft; dezen gekookten Jrei laat men 12 uuren agter elkander in het 5troo en Hakfel ftaan, waarna men denzelven s morgens en 's avonds de Koeijen voorzet Joor dezen Drank geven de Koeijen 'zeer rvklvk ai goede Melk. Maar men moet niet verzuinen om ze daaglyks Hooi, Haver, Gerst, of ^rwte-itroo te geven. Voor de Paarden is het breivoeder een voorreflyk avondëeten, waarvan zy gedurende het uwe jaargetyde gezond blyven. Zie Oeconomifche Hef te, 1800, in Oëtober, pag. 341, 343 en 343.  ( 353 > II. OECONOMISCHE BERICHTEN. Veréénigde Staaten van AMERIKA. (Vervolg van N'. 198. bladz. 336.) Dols. Cts. Per Transport van N9. 198. 12,957,035 . 3 Negotiatie van 5 Millioenen Dollars, volgens Decreet van den 16 July, 1798. In het vierdejaars,eindigende gl December, 1799, te weten: Van den Prefident, Directeuren en Commisfarisfen van de Bank der Veréénigde Staaten, volgens opgave vau onderfcheiden deelnemers in gemelde Negotiatie .... 9128,150 Dito van de EsfexBank, te Salem . . 3475 Bank van Providence 6,925 Bank van Newport . 3,250 Bank van Harford . 4,037.50 Bank van Pennfylvanie 62,500 Bank vau Alexandrie ï-,575 ■ 1,009,912 . 50 Negotiatie gearresteerd by Decreet van 7 May, i8co. Van den Prefident, Directeuren en Commiisfarisfen van de Bank der Peréénigde Staaten, zynde het product van de fom van 1,^81,700 Dollars, door onderfcheiden deelnemers geïchoten, volgens opgave van gemelde Negotiatie .... 1,-565,229 . 24 L a n d e r y e n* Van Samuel Mertdith, Ontvanger der Gelden fpruitende uit het verkopen van 'anderyën, zynde hy hem zo veel ontvanger, van onderfcheiden individus, voor 1, anderyën Hoor hem gekpgt onder Contract met John Cleves fymmes, volgens Decreet van a Maart, 1799. .* 398 . 95 Transporteerea i&53a>57$ . * 7»- m DOlS. CtS. Per Transport 15,534,575 . 73 Opbrengst van den Kotter UAftive. Van Robert Purviance, Collecteur te Baltimore, voor netto opbrengst van gemelden Kotter . 733 , 5* Cents en Halfcents, opdeMuntgeslagen. In het vierdejaars, eind. 31 Dec., 1799. . 3,283 . 50 31 Maart, 1800. . 8,020 30 Juny, . 12,892 . 31 30 Sept., . 3,063 • 07*258 • 81 Pryzen. In het vierdejaars, eindig. 31 Dec., 1799. Van David Caldwell, Clerk van het Districthof van Pennfylvanie voor netto opbrengst van hef Fransch gewapend Vaartuig Le Vengear, verkocht op order van gemelde Hof . . . 964.55. Van dito voor dito van La Magïcienne . 3,285 . 20 —— —— 4,249 . Jd Inhetvierdejaars,eind.3iMaart,i8oo. Van Aquilla Gilles, Maarfchalk van het District van New-York, voor netto opbrengst van een Franfche Logger . 5^52 . 8 ln het vierdejaars, eind. 3oJuny;i8oo. Van Kapt. Thomas fingey , voor opbrengst van verfcheide Franfche' gewapende Vaartuigen .... 5,658 . d& ln het vierdejaars, eind. 30 Sept. 1800. Van fPillidm Marshall, Clerk van het Districthof van Virginie, voor netto opbrengst' van verfcheiden Franfche gewapende Vaartuigen ,• verkocht op order van gemelde' Hof 4>33ó . 38' Van Nathana'èl Gundale, Clerk van bet Districthof van Masfachufetts, voor opbrengst van de Franfche gewapenae Schepen l'Acliveen La Mutine .- . .. .. , 1,687 • 94 ^ ï$3|Sïi$4.- . 74!. Boa;-  C 354 5 Dols. Cts. Per Transpor* '15,582,154 . 74 Boeten, Bekeuringen EN VeRBEURINGETJ. In het vierdejaars , eindig. 31 Dec, 1799. Van Samu'èl Brddford, Maarfchalk van het District, van Masfachufetts, voor boeten ingevorderd door het Gerechtshof van gemelde District:, van onderfcheiden perfoonen wegens het overtreden van de Wet, betrekkelyk het Verbod van den Slavenhandel ..... 2,000 / In het vierdejaars, eindig.31 Maart, 1800. Van William Peck, Maarfchalk van het District Rhode-Island, voor netto opbrengst van het verkoopen der Schooners the Betfey en Flying-Fisch, geconfisqueerd om het overtreden der Wetten , van de Veréénigde Staaten 1,6*03 Vau dito voor eèn Boete . ..>.-■.• 80 Van Ifaac Parker, , Maarfchalk van het District van Maine , volgens verkooprekening van het Schip Mac, geconfisqueerd om het overtreden der Wet betrekkelyk het verbod van den Slavenhandel .... 2,578 . 10 In het vierdejaars, eindig. 30Juny,j800. Van Ifaac Parker, Maarfchalk van het District van Maine, volgens verkooprekening van het Schip Mac, geconfisqueerd als bovengemeld . . 37 . 14 Van John Hall, Maarfchalk van het District Penfylvante, voor Boeten van onderfcheiden perfoonen ingevorderd . . . 800 . 50 Transport. 7,o88~r74.15,582,13a . 74 s± Dols. Cts. Per Transport 7,088 . 74*15,582,150; . 74 Van SamuU Bradford, Maarfchalk van het District van Mas- s fachufetts, voor Boeten vanonderfcheiden perfoonen ingevorderd , 1 wegens den Slavenhandel ..... 8,00» ln het vierdejaars, eindig. 30 Sept., 1800. Van dito, voor Boet. ^ 600 • 15^88 . 74 Vereffeningen, behoorende onder het vorige Gouvernement. In het vierdejaars, eindig. 30Juny, 1800. Van Charles IP'harton, laatfte Gedeputeerde CommisfarisGeneraal, voor een Saldo 7*494 • 92 In het vierdejaars, eindig. 30 Sept., 1800. Van Edwara Carringion, laatfte Gedeputeerde Quartie. meestér-Generaal , voor een koop Laiadsëigendom . 209 87 . ■—r—' 7,704.79 Uiikeenngen. In het vierdejaars, eindig. 31 Dec , 1799. • Van Samuel cn jofeph Pterest , laatfte Agenten by de Fortificatiën te Baltimore . 172 . 58 Van Jofep h Williams, laatfte Leverancier te Chestertown -. Mary land , 13 . 50 In het vterdejiars, eindig.31 Maart, 1800. Van Jonathan Dayton, laatfte Spreker in het Huis der Reprefentanten, en Agent ter betaling van deszelfs Leden . . . 12,800 ln het vierdejaars, eindig. 30 Juny, i8co. Van Scoit en Er nest, laatlte Leveranciers der Levensmiddelen aan de Armée 9,413 . 38 Van Jonathan Dayton, laatite Spreker en Agent als boven . 5,312 . 54 1 ransporT7T7,74r . 98.15,605.546 . 27 Van  C 355 ) Dols. Cts, ,r Tr,a!1SP°f ^741.98.15,605,54.5 .-Hf Van Thimothy- Pickering, laatfte Secretaris ' van Staat en Agent wegens de kosten der Correspondentie met vreemde Natiën . . 580 . 14 In. het- vierdejaars, eindig., 30 Sept., 1800. Van Theodore Sedgwick, Spreker in het Huis der Keprefentanten, en Agent ter betaling van deszelfs Leden 83 .33 ''Zr 28,405 •.44 5 Dec, 1800. 15,633,051 . 71- Josepi-i Nourse, Boekhouder. {Plet vervolg en /lot eerlang.'] SCHOOLBERIC H T. Gorinchem. — Met genoegen kan men van hier berichten, dat ook in deze Stad, zints eenigen tyd, het publiek Onderwys eene belankryke hervorming ondergaan heeft; de gelukkige keuze van den Raad der Gemeente in de aanftelling van den Burger D. de Graaf, (waardigen Eleve van' den beroemden Schneither, van Leiden) tot Fransch Kostfchooihouder alhier, en de benoeming van* de kundige en verdienstelyke Burgers H. Romen B. Moerkerk, tot Scholarchen der Franfche: en Nederduitfche Schooien, hebben byzonder3yk tot deze gunstige verandering a/inleiding i gegeeven. — Op den 7 May 1. 1. wierdt voorï de eerfte maale, het openbaar Examen der Fran-| fche Schooljeugd, uit niet minder dan 80 zoj Kost- als Stads-Discipelen beftaande, in het nieuwe Franfche School, ; zynde een by uitftek! ruim, en in allen opzichten tot deszelfs beftem-j ming welgefcbiht gebouw, in het voorleden jaar van Stadswege daartoe aangekogt) alhier gehouden. Het ongewoone van zodanige plechtigheid in deze Stad, gevoegd by den roem, welken zich de Burger de Graaff reeds allerwegen door zyne gelukkige manier van Onderwyzen verworven heeft, lokte eene aanzienlyke fchaare van toehoorders en aanfehouwers tot deze plechtigheid uit, welke door een aangenaam Muzyk van het alhier beftaande iViuzykgezell'chap geopend en van tyd tot tyd afgewisield wierdt; de uitllag van dit Examen evenaarde niet alleen, maar overtrof zelfs verre de grootfche verwachting, welke men zich daarvan reeds by voorraad gevormd had. Indedaad, de vorderingen van genoegzaam alle de Leerlingen waren niet minder dan verbazend. Men zag, (om Hechts enkele trekken te noemen) kinderen van 4, 5 en 6 jaaren, die maar zeer weinige,,ja zommigen nauw-1 lyks drie maanden de School bygewoond hadden, de Nederduitfche Taaje zeer vlug en tevens oordeelkundig leczen; anderen, die binnen weinige weeken het Fransch vlug hadden leeren leezen, en naar behooren uitfpreekeu, terwyl voor het overige , allen, naar gelang hunner jaaren en omftandigheden , uitftekende vorderingen in het Schryven en Rekenen, alsmede in de Franfche Taaie, en de beginfelen der Aardrykskunde gemaakt hadden; in één woord, deze plechtigheid is agtervolgd geworden van eene algemeene goedkeuring en toejuiching, zo vereerend voor den Onderwyzer, als ftreelend voor Scholarchen, wier volyverige pogingen zo uitftekend veel tot de daarftelling dezer heilzame refultaaten hebben bygedragen. Tot geen minder algemeen genoegen, hadt op Donderdag, den 21 daaraanvolgenden, de uitdeeling der Pryzen, cn de bevordering van een aantal Leerlingen tot hoogere Clasfen , in de kleine Kerk alhier plaats, alwaar wederom eene aanzienlyke en talryke fchaare van aanfehouwers was te zamen gevloeid, terwyl ook de Raad der Gemeente deze plechtigheid met deszelfs tegenwoordigheid vereerde. Een der Scholarchen, de Burger B. Moerkerk opende dit indedaad aandoenlyk Tooneel, met eene hem als Redenaar en Dichter gelyklyk verëerende Redevoering, over het Belang van het Onderwys, welke gevolgd wierdt van de uitdeeling der Pryzen, door den Schoolhouder de Graaf, die by deze gelegenheid zyne Leerlingen daarmede geluk wenschte, hen den verdienden lof toeziyaaijende, en hen tevens tot verdere plichtbetragting aanfpoorende-, op eene wyze, welke niet alleen de kinderen, maar ook verfcheiden der aanlchouweren de traanen uit-de oogen perste. -- Na de uitdeeling der Pryzen, hieldt de uitmuntende Jongeling f. G. Scharten eene door hemzelven, onder het opzicht van zynen Leermeester, in de Franfche Taaie opgeftelde Redevoering, die met luide toejuichingen beandwoord wierdt, terwyl verder de veelbelovende Leerlingen G. G. Boonzafer en f,. Frankamp, die in de a*e en 3e Clasfe de eerfte Pryzën behaald hadden , medé in de Franfche Taaie, aan Scholarchen, ook uit naam hunner Medeleerlingen, op eene bevallige wyze hunnen, dank betuigden, al het welk gevolgd wierdt" door de uitdeeling van nog een aantal Belooningen aan zodanige kinderen, die, hoezeer geene Pryzen behaald hebbende, zich echter door wêfe willenheid en gehoorzaamheid, of in het algemeen, door een goed gedrag ter Schoole hadden onderfcheiden ; waarna de Schoolhouder de Graaff met eene korte, doch allezints doorwrogre Redevoering, en met gepaste Aanfpraaken aan den Raad der Gemeente, Scholarchen, Ouders, Leerlingen, enz. deze plechtigheid eindigde, welke sven als het Examen, wederom met een keurig iVluzyk geopend, afgewisfeld en befloten wierdt. MARKT-  C 356" ) Te Amfterdam, by C. CO VEN S, Boek- en Kunstverkooper op den Vygendanj. MARKTPRYZEN .v, GRAANKN, enz. Ta Amsterdam, den i Juny. Tarw. Voorl Roode per L. 270 a 320 Witre . . 2 70 a 320 Gron.enOld. . . .2703320 Voorl. Gron. en Old. Roode .... 270a320 Friefche .... 2703320 Zeeuwfche . . . 28034.00 Vlaamfche, Roode 300334,0 Witte 29034001 Rogge. Bovenlandfche . 2303240 ' Brab. en Vlaamf. 2303240; Gedroogde* . . 2303250 Garst. Voorlandf. Winter ilo a 200 Friefche dito . . i8oa'ooj Gron. en Old. Winter 1703200' Zeeuwf, en Ov. Wint. 170 a 200' dito Zomer . . . 1703200. Haver. Brouw- . . . iooai2o Witte Voeder- . 75a 90 Boekweit. Voorlandfche . 60a 68 „c" Amersf. en Gooif. 60 a 68 c£ Paardeboonen 383400^ Te Dordrecht, 28 May. TW.Nieuwe Zeeuwf.per L. ggl. 1 Beste nieuwe . . 3803402 . Gemeene- . . . 198 asr4 Blaauwe .... 1983314 Zomertarw . . .. 1903312 Rogge. Zeeuwf. en Inl. per Z. 30334$ Br. Vi. en Bov. per L, 234a244ggl. 1 Garst Zeeuwf.en Ov.Zom. 39342^ dito Winter . . 41 a 431 Spelt, per Last . . . 15 a 28j Haver. Inlandfche Brouw 23 a 28 . < dito Psardsvoer 18 a 21 j Boekweit op 140 ffl wigt a'59!j Paardeboonen nieuwe . 29 a 33; j Duiveboonen c Te Rotterdam, (*) j Tarw. Oude Zeeu. perZ. Z. $ Nieuwe dito . i Gemeene dito . ( Boekweit. V1. r 5 4 ffi per L. 1 ( Brab. op dito. J J Klei zonder wigt j ( Garst. Winter per Hoed I Zomer dito . S Rogge. Brabrandf. 't last Haver. Zf. Brouw- per hoed dito Voeder . V Graauwe Erwten per Z. . il Wifte Erwten per Zafe . . St N- Blaauwe dito' per dito R Witte Boonen per dito Paardeboonen per Last . Te Haarlem, j Juny. Rogge, per Zak ... ƒ 9 B Haver. Voer- ... - Z (*) Wegens de Plnxteren geen O, Rotterd. Makrtfyst. j . in KOOPWAAREN EN Be-ste .... | Garst. Gemeene . . .ƒ4:5" Pel - Paardeboonen ..... 6 Duiveboonen 6:10 Wit Canariezaad . !e Utrecht, den 30 May. Weit. Witte nieuwe . . 2ola 22§ Roo'le oude . . . Nieuwe dito . . 19H 20 R°gge I4§a 15 Boekweit i3§a 14 Garst. Winter .... Zomèr .... Haver Capucyners. Groote . . . Middelfoort . Kleine . . Graauwe Erwt. Groqte . Middelfoort Kleine . . Ongelezene jroene Erwt. Groote . .' Middel foort dr. Kleine zuivere Ongelezene . Vitte Boonen (Bosjche) . °aardeboonen ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN ss KOOPWAAREN. jERAFFt KEERDE SuiKISS enZ. te Amsterdam den 1 Juny, . en te Dordrecht den 1 Juny. ■ ] landybrooden [ 34 a35 5 1 ■'oeijerbrood. ! 31 a 32 lüffinaden 26 a 27$; 27!a 28 1 lïelisfeü 2 15 24 a 25 ] 245 a 25 i ito 3 iS 22 a 24!' 22ïa 24 ■ .ompen . . 21 a 2i| aola 2t tampfuiker 20! a 24! - 'aster den ! i4|a 19 ( 'and. Best Wit 34 a 36 j . i 'emeendito 28 a 33 f < iasterd dito 131a 19 V22 a 36! leel dito 24 a 27 1 ruin dito . 21! 3 22| ^ troop. Bruine 65 a 66 fi 66 a 67B - Te Dordrecht enz. 'las/en. RuuweperStee» 32a48 ft. - teekrappen .... yffel, te Amfterdam. . f 27 a 28 - ooizaad. Ini. en Zeeuw. te Amfterdam ƒ 82 a 88 K te Dordrecht F ts Rotterd.. pr L. B mnipzaad. te Utrecht C tailynz. te Dord. pr. 81. 4 yew.R3ap-p.A3m/83 Dord. » D _Lyn- . . -78 ——■ L LEVENSMIDDELEN. Hennip- . - 8o| Raapkoeken, per iooo te Dord. 70 Lynkoeken. Tabak. Inlandf. te Amft. f 10 a 40 Csrottea . . . - 34 a 4c DRINKBARE WAAREN. Moutwyn. te Dordrecht . . nfsoC te Amft. per Asm 6^*6^1^ te Schied. de 30 V. 11 ^ Genever. te Dordrecht . . ii| £ te Amft. pr. Aam 67 a 681^ te Schied. de 30 V. . 12 oC Z U I V E L S. Kaas. Leydfche 't Schp. ƒ 42 a 44 Stolkfche . . . • 27 a 30 Edamf. Roodk. te Edam van 10 en 20 fg, i6i 28 a 30 dito van 4 r3. , 19! 27 3 29 Frief. Kruidkaas - 28 a 32 Boter. Delftfche . . . - 46 a 48 Leydfche . . . - 44 a 45 Friefche Grssbot. - 37 a 39 Stalbot. - 28 a 30 te Leeuwaarden . - a 32 te Sneek ... - a 27 op de Lemmer . - a -27 BINNEN- en BUITENL. EFFECTEN, den 1 Juny. BaJ.Rsf. losb. i8,oi.4pCt. 9i|a 94I ., 1802. — 83|3 84§ 1803. — 72 a 74 — 1804. — 64 a 64I . Va den Vrede . . —461a 46! jeforc. r705en96. 2§ — 37|a 38 PrywilI.Negot. . 5 — 62 a 62§ Ieffing, Apr 1800. 3 — 43U 44 ï.Schu!dbr.(Uitl.> 5 — 69 a 70 (dito) 4 — 60! a 6ii ! (dito) 3i— 53*3 53| Tir'rTZ * ' ' 3 ~ 431a 43|. relderf. fchaêv. . 4 — 44 a 44I Irabandjchc dito . 4 ■— 44 a 44I )blig. Rusland . 5 —• 8iia 8i| —Weenerbank. 5 — 723734 dito . . 4 _ C6 3 66£ Pruis/en . 5 — r005a102 Deen/. Toll. 4 — 95*3 96} Zweeden . 5 —964396'- Sjp«Kf*conv.98.5 — ?6ja 77 dito . . 3i- 54?a 55 Amenka . 5 — 9l\& 9%i dito . . 4 — 87I a 88 dito metPr. 4 — 100a joi 'eizerlyke Coupons - — ó"44 a 65 j ■anfche Infcriptiën 5 —- 49 a 47i eleehbankgeld. 99^ 99J "tif. 15 a 15I pCt. Domeinen . . 63la 64 sclarat 42 §a 42! )0te" • • • » » • 371 a 37|  N°« 20Ï. io Juny t8oi. 'OECOIOMISCHE TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUIS HOUD KONDE, NY VERHEID , KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN, TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN I. OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. Van het DROGEN der VRUCHTEN, en de verschillende 'wyzen om dit te verrichten. gedroogd Ooft, of, gelyk het ook in eenige J landen genoemd wordt, gebakken Ooft. is in eene huishouding, vooral waar de maaltyden veel en de monden nog meer zyn, vast onmisbaar, eene gezonde fpyze, en ook voor zieken een dienstig voedfel. Het is ook voor den Handel , wanneer men zyn' overvloed daarvan tot geld maken wil, inzonderheid wanneer de Vruchten overal wel uitgevallen, en de verfche Vruchten en de Vruchtvvyn zeer goedkoop zyn, de voordeeliglte en beste wyze om eene goede winst daaruit te trekken. Het komt zekerlyk daarby veel od den prys van het hout aan, dat fchier overal fchaars is, en immer duurder wordt. Nogthans kan men den geheelen Winter door zeer veel gedroogde Vruchten bekomen, zonder daarom meer hout te verbranden. Men maakt dagelyks warme vertrekken, en daarby kan aan en om de Kagchels zulk eene inrichting met drooghorden gemaakt worden, dat men niet alleen het laate Winterooft, maar ook nog veel andere dingen gemakkelyk drogen kan; zekerlyk moet men de vochtigheid m het vertrek, die daarby onvermydelyk is, niet achten. Deze waar blyft veele jaaren goed, zonder te i bederven of Hechter te worden. Men heeft een' voorraad voor een onvruchtbaar jaar, en kan ook zyn' overvloed goed aan den man brengen. < Wy willen thans de beste en voordecligtle ' wyzen om de nunigfte Vruchtfoorten te drogei eens afzonderlek bel'chouwen; want 'er is geei huishoudelyke bezigheid zo gering, die me. i IV. Deel. ' hare zekere voordeelen en handgreepen heeft, om dezelve goed en met het mogelyklte nut te verrichten. Van het drogen der Vrucht in de Lucht en in de Zon. Dit is de gemakkelykfte wyze. Het fpreekt van zelf dat dit Hechts by Zomervruchten, Zo-' merappelen en Zomerpeeren doenlyk is, dewvl zulks in de warme Zomermaanden, als de daeen lang zyn en de Zon krachtig is , gefchieden moet. De Appel- en Peerenfneden, welken n'ec ' dik moeten zyn, rygt men met eene naald aan fterke draaden, wier einden famengebonden, en aan de zonzyde van het huis aan fpykers, of. hetwelk beter is, aan lange latten; opdat zv vry hangen, opgehangen worden. Het best is dat de Vruchtinoeren onder eenig afdak hangen, om voor den regen bewaard te zyn, die het drogen zeer vertraagt, en, als'hy aanhoudend is, verrotting en fchimniel 'veroorzaakt; doch heeft men geen gelegenheid om de Snoeren onder een afdak te hangen , dan moeten zv bv ophanden zynde regen zo lang in huis genomea worden, tot men ze weder ophangen kan. By dit drogen moeten de Vruchtfnoeren niet alleen van tyd tot tyd omgekeerd worden, opdat de Zon iedere zyde befchyne; maar men moet ook de aangeregen fneden dikwyls van van elkander fchuiven, opdat de onderden niet te zeer van den last der bovenden gedrukt worJen, en beginnen te fchimmelen en"te rotten Het moet zeer dienstig, goed weder zvn, vanneer de fneden alzo volkomen en behoorlyk lullen uitdrogen. De proef wordt op deze wyze jenomefi, dat men eenige fneden van eikander >reekt, en met de beiden duimnagels fterk daar>p drukt. Vertoont zich op ae nagels nog eenie 'ocht, dan zyn zy nog niet volkomen droog vfen moet ze daarom nog in een' met zeer helen, maar reeds verflagen Oven, waaruit het irood genomen is, leggen; hetwelk in het alge. ^z meen  C S58 ) meen zeer goed is, fchoon ook de fneden den heeten Zonnefchyn gehad hebben, y By het kopen van zulke fneden moet men van de ïedelykheid van den verkoper verzekerd zyn, dat hy geen Hechte of onrype, door den wind vóór de rypheid afgeworpen, of door de wormfteek afgevallen Vruchten daaronder gemengd heeft, hetwelk den goeden fmaak der gedroogde Vruchten zeer benadeelt. Ook moeten "de inzonderheid op deze wyze in de Zon gedroogde lnedea vóór het koken met warm water wel afgewasfehen worden, dewyl zy in de openlucht en Zon door de Vliegen en andere Infeéten verontreinigd worden, inzonderheid door de Wespen, die dezelven half verteeren. Van het drogen der Vruchten in den Oven, Dit is gemeener dan in de Zon, en op verre m zo werkelyk niet, als het aanrygen der fneden aan draaden, en het gedurig keeren en oppasfen derzelven. Zodanig drogen wordt verricht als de Oven nog heet van het Broodbakken is, of als hy om Vruchten te drogen gellookt wordt. In het eerfte geval , als de Vruchten in den van het Broodbakken nog heeten Oven zullen gedroogd worden, worden dezelven, aanftonds m dat het Brood daaruit genomen is, daarin j febragt. Ongefchilde Vruchten en gemeen I )oft kunnen op den blooten vloer gelegd en I gedroogd worden; maar gefchilde fneden, gelyk den afgeleid, welke de meest gepaste cn teffens ónfchadelyke middelen zyn, om het fiilflaand water icgens bederf te bewaren? Voorgefteld voor het Fonds van wylen den Directeur N. W. Kops, om te beandwoorden voor 1 November, 1802. De Maatfchappy herinnert, dat zy, Sn voorige jaaren, de volgende vraagen heeft voorgefteld, om beandwoord te worden "voor 1 November, 1801, L Wat mag men van de uitgeflrekiheid van de Waereld, en de orde in we.ke de Piemel - ligchamen, ook met opzicht tot ons Zonne-flelzel, geplaatst zyn, zedert de waarnemingen der latere Sterrekundigen, byzonderlyk die van HerschelwSchröter, als wel btwezene cf hoogstwaarfchynelyke waarheden yastflellen ? De Maatfchappy verlangt, in de beaudwoordingi dezer vraag, op eene algemeen bevatbare en bondige wyze, te zien voorgefteld den tegenwoordigen ftaat van kennis betreffende dit onderwerp , waarby teffens kortelyk Wordt aangetoond de mindere waarfchynlykheid of volkomene ongegrondheid van lömmige gisfingen, desaangaande"opgegeeven. Voorgefteld in i8co. f II. lJuc, verre ver/iaat men thans, zedert de latere vorderingen in de Natuurkennis der Planten, op wat wyze verfchillende bemestingen van verfchillende gronden den groei der Planten b.wrderen, en welke aanwyzingen zyn uit de daarvan verkregene kennis afteleiden, betreffende de bemesting ojvr in hl baarmaking, byzonderlyk van fchrale cn oubebouwat zandgronden ? Voorgefteld in 1800. III. Is eenige beoefening van Natuurlyke Historie van Zjdanig eene matigheid voor de jeugd, dat zy behoort gerekend te worden tot eene wel ingerichte opvoeding te behooren? Zo ja, welke tak of takken van 'deze wetenfchap verdienen de voorkeuze, en welke is de gefchikfte wyze, om de jeugd tot de beoefening van dezelve aantemoedigen, en daarvan het meeste nut ie doen trekken? Voorgefteld in i8co. IV. Wat weet men thans vsn den loop of de bewe* ging der Sappen in Boomen en Planten? — Hoe zoude men tot meerdere kennis kunnen geraken van het geen desaangaande^ nog duister of twyfelachtig is? — En kunnt'fp%tr, uit het geen hiervan door proefnemingen of ondervindingen wel beflist is, nuttige aanwyzingen tot het voordkweeken van Bomen en Plant tn worden afgeleid? Voorgefteld in 1799, cn herhaald in i8co. V. Aangezien men door eene genoegzame op-< Iettenheid op de Phyfifche oorzaken, die den rook in de fchoorfteenen doen opgaan, naar allen fehyn het rook en doorgaans zoude kunnen vermyden^ zodanige gevallen wclligt uitgezonderd, waarin de fchoorfteenen aan de teruggekaatfte winden', of zogenaamde valwinden bloot ftaan, zo vraaat de Maatfchappy: & O Bene duideljkc en kortbondige Natuurkundigebefchouwing van de oorzaken, die den rook in de fchoorfteenen doen opgaan, of denzelven daarin belemmeren : 2) Aanwyzingen of regelen uit zodanig eene befchouwing afgeleid, hoe de fchoorfteenen behooren ingericht te zyn, en wat hierby, naar verfchillende omftandigheden, behoore in acht genomen te worden, om van rook bevryd te zyn? Voorgefteld in 1798, en herhaald in 1800. VI. Welke Inlandfche Plantgewafen, tot hiertoe niet iti gebruik, kunnen, volgens genomen en wel bevestigde proeven, eene goede verf- ftoffe opleveren , die met voordeel zoude kunnen bereid en in gebruik gebragt worden ? — En welke elders groeijende planten zouden 'er hier te lande, inzonderheid op fchrale of ledig liggende gronden, met voordeel tol verf-ftoffen kunnen worden voordgeteeld? Voorgefteld in 1798, en herhaald in 1800. en voor 1 November, 1802. I. Daar de proeven van Chladni geleerd hebben , dat men uit glazen en metalen fchyyen door een" llryküok den toon halende, na alvorens de fchyf dun ma zand of eenig ander poeder bedekt te hebben, het poeder zich in bepaalde figuur en Jchikt, zo vraagt de Maatfchappy eene theorie van deze verfchynjilen, eiken uit waarnemingen opgemaakt, en wel t) Eene pgave der figuur en, zo veel mogelyk van eiken toon; ^u eene rangjcliikkiiïg vd/i dezelven na hare byzondere ioorten. aj> Eene natuurkundige verklaring der redenen, waarom het poeder deze figuuren aanneem , z> 3 tn  C 3<& ) en in welk verband dtzchtn mei de byzondere toonen* ftaan ? Voorgefteld in iSor/ II. Eene Natuurlyke Historie en Natuurkundige Befchryving der Walvis/chen, in dtervoege ingericht, om ter opheldering en aanpryzing te kunnen dienen yan de beste wyze, om de plaatfen, waar deze dieren zich voornaamlyk tegenwoordig ophouden, natelposren , alsmede van de minst omftagHge, de vdligflc en 4e beste middelen, welke of reeds benend en in gebruik zyn, of nog in practyk zouden kunnen gebragt worden , om de Walvisfchen fchielyk te dooden, en. 'er zich, alzo, langs den kortficn. en zekerfieh weg, sneester van te maken ? Voorgefteld in 1796, en herhaald in 1798. De volgende vraagen blyven, onder aanbod van den gewoonen eerprys, voorgefteld voor een' on bepaal den tyd. I. Wat leeren dc latere ontdekkingen in de Scheikunde omtrent den Aart der Gisting; en welke voordeelen zouden zommige Trafieken hieruit kunnen trekken, by welke gistende ftoffen gebezigd worden? Voorgefteld jn 1790. II. Wat heeft de ondervinding geleerd omtre:it het nut, het geen zommige fchadeiyk fenynende Dieren, byzonderlyk in Nederland, aanbrengen: en welke omzichtigheid heeft men dtenv dgens in acht te nemen in het uttroeijen van dezelven? Voorgefteld in 1794. III. Welke Inlandfche tot hiertoe min beproefde Plantgewasfen kunnen met nut gebruikt, en in onze Apotheken ingevoerd worden, in plaats van Uitlandfche Geneesmiddelen? De Maatfchappy verwacht hierop zulke andwoorden , waarin de krachten en nuttigheid dier lnlandlche Geneesmiddelen niet blootlyk op het getuigenis van anderen aangenomen, maar op oorfpronglyke proeven en waarnemingen, in ons Vaderland gedaan, rusten. Voorgefteld in 1793. IV. Welke Inlandfche tot nu toe niet in gebruik zynde Plantgewasfen zoude men tot een goed en goedkoop voedzel kunnen gebruiken? tPelkc Uitlandjche niet in gebruik zynde gewasfen zouden, hier te lande, tot hetzelfde einde kunnen voordgeteeld worden? De Maatfchappy verlangt ten dezen opzichte kortelyk byéén gebragt te hebben, wat hieromtrent door ondervinding is bekend geworden, en zulks,, zo veel doenlyk, door nieuwe of herhaalde proefnemingen te zien uitgebreid en bevestigd. Voorgefteld in 1794. Laatftelyk herinnert de Maatfchappy, dat zy in 1798 befloten heeft op elke jaarlyklche algemeene Vergadering in overweging te nemen, of 'er onder het geen men aan dezelve, zedert hare laatst' voorgaande algemeene Vergadering, behalven dej andwoorden op prysvraagen, heeft medegedeeld, eenig ftuk betreffende het één of ander vak van Natuurkunde of Natuurlyke Historie gevonden worde, het geen wegens zyne belangrykheid of nieuwheid eene byzondere verëering verdiene, en dat zy, zulks bevindende, aan dat ftuk, of zo 'er meer dan één ontvangen is, aan het naar haar oordeel belangrykfte ftuk zal toewyzen eene zilveren eerpenning, op den ftempel der Maatfchap-, py geflagen, en tevens eene verëering van tien Ducaten. Het zal de Maatfchappy aangenaam zyn, wanneer de Schryvers hunne andwoorden, zo veel mooglyk is, bekorten, door alles daarvan af te laten, het geen niet volftrekt tot de hoofdzaak, die zy vraagt, behoord. Het ftaat ook aan elk Lid vry na den prys te dingen, onder voorwaarde, dat zyne Verhandeling, gelyk ook het billet, met den letter L getekend zy. De andwoorden, gefchreven op de gewoone wyze met een verzegeld billet, des Schryvers naam bevattende, in net Nederduitsch, Fransch, Latyn of lioogduitsch, (doch met geeneHoogduitfche Letter} moeten franco gezonden worden aan M. van' Marum, Secretaris dezer Maatfchappy. De andwoorden op vraagen, opgegeeven voor een' onbepaalden tyd, moeten mede voor primo November worden gezonden; terwyl de later inkomende niet wel voor dat jaar na den prys kunnen dingen. De Prys gefteld op ieder van de voornoemde vraagen, voor den geenen, die, naar het oordeel der Maatfchappy, dezelve best beandwoord, is eene Gouden Medaille, op den gewoonen Stempel, der Maatfchappy geflagen, met den naam van den Schryver en, het Jaartal op den rand; of dertig Ducaten, ter keuze van den geenen, dien de Gouden Medaille is toegewezen. — Het zal den geenen, welke den prys behaalen zal, of een accesfit zal bekomen, niet vryftaan zyne verhandeling, welke bekroond is, her zy in het geheel of ten deele,, het zy apart of by eenig ander werk, te doen drukken, zonder uitdrukkelyke toeftèmming van deze Maatfchappy daartoe te hebben verkregen. Tot LEDEN zyn verkoren: Adriaan Gilles Camper, te Lankum, by Franeker. Gottfriüd Christiaan Reich, Med, Doctor en Prof. te Berlyn. NB. Wegens de uitgebreidheid van het bovenltaande Programma zyn wy genoodzaakt de Loteryën tot onze volgende uitteltellen. WEER-  ( 3^3 ) WEERKUNDIGE WAARNEMINGEN op ZWAANENBURG, Gedurende de Maand May, 1800. Iiïaeó- JtHEUMO-I "winden, | lucïitsce- I f baro- thermo- winden. luc1itsge- MAY. meter 11 meter. ^Streek. Kr agt. j steldiieid. J '«aï. J mexer. meter. Sf«c/r. Kragt. steldheib. C29 né[45i N. o. 4 Zeer Betrokken. j V29 7 59! Z. Z. W. 2 Zeer Betrokken. I \29 9l 52- N. N. o. 6 { 17 <29 7I 63 2 j J29 9 U-6 O. Z. O. 2BetroKken, Regen. || ([29 7 {58 — 2 Een weinig Betrokk i C29 8iU8f Oost. 2 Zeer Betrokken. ~ C29 81 58 Z. O. 2 Betrokken. a <29 8 52 —- 2 I 18 <2y 81 7of Zuid. 2 Zeer Betrokken. £29 7. 49. _°- N. O. 2| jig 81 57 2 ■ ■ p9"~7~S2 Z.W. 2 3 v 29 8 58 Z. O. 2 3 <29 7| 55 w- z- W- 2 ' J9 \29 9i 5 7ï Z. ten W. 2 C.29 9 47 : 2 [Een weinig Betrokk.] (_2g 9I 52I N. W. 2 - 329"ïoÏ49i W." N. W. 2 ■ 'C29 ioi 55 J 2 Betrokken. 29 ir S2i ■ 2— ; 20 <29 n 58 Noord. 2 Een weinigBetrokk 29 ui 47_ N-.^„_iiJ!eJi!££^ / 29 ioi- 54 N. N. O. 2 -———— C3Ö §"47 N~ "ten O. 2 Zeer Betrokken. \ 29 10*15$ N. O.. 2—~ " 5 <30 | 54 2 21 S29 9ï|ó4 O. N. O. 2 Zeer Betrokken. ho ■ Ti 47 N. O- 2jBetroKken. ju) 8\\$6 N. N. W. 2 Betrokken. Tjö IT4T" [Noord. 4~~ ■ | S29 81,61 ■ 2,Zeer Betrokken. 6 <^o l'Sïl 4 Zeer Betrokken. 22/29 8 65 N. W. 2— /.29 ui 47i ! ■ 2|Betrokken. | 1?q 7's ooi )Noord. 21 Betrokk. R. D. B C29 iï 15r 2 \29 7 óo iN. W. 2 Zeèr'Betrokken. 7 <29 iofj 53I N. N. W. 4 Zeer Betrokken. 23 ^29 7 64 IW. N.W. 2 Een weinig Betrokk } 29 io I48 N. W. 4 Betrokken. ■ hg 71 sgi '0g_st' 2!Helder. C29 9ÏÏ49I Z. W. 2 ■. - \ 29 81 64 VVTN. W. 21 Zeer Betrokken. 8 .j> 11 150 I sfEenwciuigBetrok*. U9 7 64* ;Z. O. 2 Zeer Betrokken. 10 <29 it||si 2 26 %29 7 fH (O. ten N. 2 — . ^30 |»9l |Z. W. 2[Zeer Betrokken. C29 61 64 |N. O. _ a — 'C30 §| si W.Z.W. 2 j V29 sè S4i Z-. ten W. 2 ~~ —_T"* 11 <3o- * 5o§ 2- 27 \29 7i 60I West. 2 Een weinig Betrokk C.30 i!52§ — 2 Een weinigBetrokk-l c29 8 58? W. Z- W. 2 . . y|g^fÖ1|So'{ / ■ '" ~—" al Zeer Betrbkkai. ^29 7| 58 Z. O. 4 Zeer Betrokken.' ' 12 <29 io||s6 2 28 <2p 8 62 Z.W. 4-— /,29 9*;'50 N. N W. 2 Betrokken. ; I29 8 58 Z. Z. W. 2 —— ■ C-29 8|ï49 Noord. 2 ' -9 l\ 58 X~0 2 " , 13 {29 8^54 2 Zeer Betrokken. 29 <29 7^- 681 1 VV..N. W. 2 C.29 8lU8 — 2 Een weinigBetrokk. hg 7 6o| IN. ten O. 21Ken^eirn£Betrn!nV C29 9i|47 [N. ten W. 2 — •— r C29 5! 62 Ö. N. O 2 Zeer BeTr^kkërl ' 14 <29 10 S3§ Noord. 2 30 < 29 5 64 — 2 — ! ^29 9|- 48 N. ten O. 2 - —- hg 557 . » 2 • -— I \~i~g ö I52 Z O. 4 Zeer Betrokken. C29 5~6i~ * N. O. '21 ïtecrokKeo,' JHegen. I 15 < 29 81 58 4 31 \29 5 02 2 Betrokken. | / 29 7I 53 Z. ten O. 2 Een weinigBetrokk. j £"-9 5 158 Noord; 4] t'*' C29 8 (S4-1 ———- 4 Zesr Betrokken. C 1 . - t5 <*9- 9 59§ Wesc. 2jEen weinig Betrokk. £ 84 « N. O. 2 —~ • f Gevallen Regent gedurende de Maand May,. i8|. Lyn* De Uitwaseming, 32 Lyn-  C §64 ) i Looten 37^37 Te Amfterdam, by C. CO VE N S, boek- en Kuiistverkooper op den Vygendam. MAH KTPRYZEN v< GRAANEN , enz. Te Amsterdam, den 8 Juny. ggl- Tarw. Voorl Roode per L. 270 a 320 Witre . . 270 a 320 Gron.enOld. . . 2703320 Voorl. Gron. en Old. Roode .... 2703320 Friefche . .* . . 2703320 Zeeuwfche . . . 2803400; Vlaamfche, Roode 3003340] Wicte 290 a 400 | R°gge- Boven land fche . 2303250, Brab. en Vlaamf. 2303243 Gedroogde . .. 2303250 Garst. Voorlandf. Winter 170 a 190 ] Friefche dito . . 170a 190 Gron en Old. Winter 170a 190 Zeeuwf.en Ov. Wint. 170a 190 dito Zomer . . . 160a 180 Haver. Brouw- . . . 1003120 Witte Voeder- . 75a 90 Boekweit. Voorlandfche . 6oa68oC Amersf.en Gooif. 6oa68c£ Paardeboonen . . . . 383400^ Te Dordrecht, 4 Juny. ïaw.Nieuwe Zeeuwf. per L. ggl. Beste nieuwe . . 3803402 Gemeene . . . 2143330 BIssuwe .... 214a 3^0 Zoinertarw . . . 2063312 Rogge. Zeeuwf. en Inl. per Z. 32 3 34 (j Br. Vl.enBov.perL.244a258ggl. Gacjt.Zeeuwf.en Ov.Zom. 40345^ dito Winter . . 42 a 40" Spelt, per Last ... 15 a 28 Haw. Inlandfche Brouw 24 a 29 dito P.a.ardevoer 18 a 22 Boekweit op 140 fi? wigt . a 59 Paardeboonen nieuwe . 30 a 33 1 Duiveboonen Te Rotterdam, i Juny. ; Tarw. Oude Zeeu. perZ.Z. Nieuwe dito . 48 a 508 I Gemeene dito . 34 a 45 1 Boekweit. VI. i54fgperL. 1 , . I Brab. op dito. J 00 2 ( Klei zonder wigt 56 a 58hC i Garst. Winter per Hoed - 90 a 96gl. S Zomer dito . 84 a 86gl. Rogge. Zeeuwfche 't last 31 a 32 j / Brabandfche 258a26?.ggl. j Haver. Zeeuwf. Brouw. 4; a 48gl. 5 dito Voeder . 30 a 38gl. 2 Graauwe Erwten per Z. . I Witte Erwten per ZaK . . H Blaauwe dito per dito Witte Boonen per dito l Paardeboonen per Last . 30 a 32 Z Te Haarlem, 8 Juny. 0 Rogge, per Zak ...ƒ9 Haver. Voer- ... ln KOOPWAAREN en -Beste . . . Garst. Gemeene . . .ƒ4:5 Pel - Paardeboonen .... - 6 Duiveboonen 6: 10 Wit Canariezaad Te Utrecht, den 6 Juny. Weit. Witte nieuwe . . 2iia 22! Roode oude . . . Nieuwe dito . . 19^3 20 R°gg' — • Uia 15 Boekweit 13*3 x$i Garst. Winter . . . . Zomer .... Haver . Capucyners. Groote . . ,. Middelfoort . Kleine . . Graauwe Erwt. Groote . . Middelfoort Kleine . . Ongelezene Groene Erwt. Groote . . Middelfoort dr. Kleine zuivere Ongelezene . Witte Boonen (BosJche~) . Paardeboonen ANDERE VADERLAND- SCHE PRODUCTEN en KOOP WA AREN. Geraffineerde Suikers enz. te Amsterdam den 8 Juny, en te Dordrecht den 8 Juny. ?andybrooden I 34 a35 !? < Voeijerbrood. 31 a 32 Raffinaden 26 a ayjfc 27^a 2-8 i Melis/en 2 fg 24 a 25 ' 241a 25 1 lito 3 18 22 a 24! 22ïa 24 ILompen . . 21 a 2i| 20?a 21 r 'tampfuiker j 2oia.24: - lasterden j 14^3 19 < land. Best Wit 34 a 36 j j jemeen dito 28 a 33 , 1 ( Sastcrd dito 13; a 19 j J; 22 a 365 ïeel dito 24 a 27 Iruin dito 2i§ a 224 ' yrocp. Bruine 643658,- 66 a 678 'Ie Dordrecht enz. Vfsfen. Ruuwe per Steen 32348(1. leekrappen .... y/jei te Amfterdam. . ƒ27328 j "ooizaad. Inl. en Zeeuw. • j- te Amfterdam f 83 a 89 j te Dordrecht 80 a 86 IE te Rotterd. pr L. \F rennipzaad. te Utrecht J Li aaiïynz te Dord pr. 81. rio a 130- IC lyèn. Raap- p. Aain/18o:j Dord. 84 a 85 U Lyn- . . -75. 74a 76, D Hennip- . - 80 (Li LEVENSMIDDELEN. Raapkoeken, per 1000 te Dord. Lynkoeken. Tabak. Inlandf. te Amft. ƒ 10 a 43 Carotten . . . - 34 a 40 DRINKBARE WAAREN. Moutwyn. te Dordrecht . . 1 ig c£ te Amft. per Aam 65a67i,-g te Schied. de 30 V. Genever. te Dordrecht • . 12 -£ te Amft. pr. Aam 67368!-^ te Schied. de 30 V. . 124 oC Z U I V E L S. Kaas. Leydfche *t Schp. ƒ 42 a 44 Stolkfche ... • 27 a 30 Edamf. Roodk. te Edam van 10 en 20 ffi. 16 27 a 30 dito van 4 ffi. . 17! 27 a 29 dito Graskaas . 16! Frief. Kruidkaas . - 28 a 32 Boter. Delftfche . . . - 46 a 43 Leydfche . . . - 44 a 45 Friefche Grasbot. - 37 a 39 Stalbot. - 28 3 30 te Leeuwaarden . • a 32 te Sneek ... - a 27 op de Lemmer . - a 27 BINNEN- en BUITENL. EFFECTEN, den 8 Juny. Baf.Ref. losb. if!oi.4pCt. 93 a 93J- 1802. — &xja 83? 1803. — 72! a 731 -—1804. — 654a 665 STa den Vrede . . — 454a 46I 3eforc. 1795en96. 2I— 37ia 37! TrywilI.Negot. . 5 — 6i|a 62| ieffing, Apr. 1800. 3 — 43 a 43! >J.Schuldbr. (Uitl.) 5 — 69 a 70 (dito) 4 — 6oïa 6lf (dito) 3T— 53-ia 53i . . 3 — 43 a 43§ leider/, fchaêv. . 4 — 431a 44$ habandfche dito . 4 — 43la 44! )blig. Rusland . 5 — Siin öi| Weenerbank. 5 — 7i|a 72§, dito . . 4 - 66 a 66ï — -—Pruisfen . 5 — ior?aio2 — — Deenf. ToII. 4 — 95^3 géi 7.weeden . 5 — 96^3 97 Spanjcoxw.gS.5 — 765-3 7<5f dito . . 3i— 53 a 54 Amerika . 5 — 97^ 984- dito . . 4 — 87ïa 88 dito metPr. 4 — iooa ior eizerlyke Coupons - — 63! a 64 anjche inferiptiën 5 — 474a 48 e l een r a ss ge l d. a ioo -"if. 15 a I5i' pCt. Domeinen . . 62* a 62| sclarat 41^3 42^ )oten 37 a 37f  N°- 202. l7 Jui'y 1801. OECOIOMISCHE COÏÏ1AIT. TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE, NYVERHEID, KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN, TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. I. OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. Van het DROGEN der VRUCHTEN, en de verschillende wyzen om dit te verrichten. (Vervolg van N°. 201. bladz. 368.) Van bet drogen der Vruchten in warme Kamers. Dit kan den Winter door een' tamelyken voorraad verfchafFen. Nochthans gefchied dit drogen op drieè'rleije wyzen : 1) 0p de yzeren plaat, wanneer de Kagchel met een' breeden rand voorzien is, of 2) door middel van rondom den Kagchel gehangen fnoeren, en 3) men kan tik op beiden wyzen terzelfder tyd verrichten. De aan fnoeren opgehangen Vruchten, inzonderheid de zogenaamde Prunellen, of gefchilde en van kernen bevryde Pruimen en Kwetfen, maken de minfte vochtigheid in het vertrek, en waasfemen zeer ligt uit. De fnoeren moeten, gelyk hiervoor by het drogen in de Zon gemeld is, dikwyls gekeerd en de Vruchten van elkander gefchoven worden, opdat zy niet verrotten. Zyn zy genoegzaam droog, dan doet men wéi met ze niet aanftonds in kisteu of vaten te doen, maar ze nog een' tyd laitg in zakjes, eenigzins van den Kagchel verwyderd, in de Kamer optehangen, en ze dus nog meer te laten uitdrogen. Behalven de opgehangen fnoeren rondom der Kagchel, kunnen ook horden rondom denzelven op eene Machine van latten of ftaven gelegd worden. Het beftendig .omkeeren der Vruchten en het verzetten der horden op warme en min der warme plaatfen zal het drogen bevorderen. Maar wil men daarby op de yzeren plaat des Kagchels zelf drogen , dan moet dezelve ten IV. Deel. minfte met Schry'fpapier belegd worden, deels opdat de Vruchtfneden geen zwarte vlekken van het yzer krygen, deels ook opdat zy niet verbranden. Men moet ze daarom , inzonderheid wanneer zy iets gedroogd zyn, zeer zorgvuldig omkeeren vooral wanneer de koude ftreng is, en het vuur in den Kagchel. fterk geftookt wordt. Nochthans veroorzaakt het op dè plaat liggend Ooft, vooral in het begin, eene zeer hevige uitwaaslèming en ongezonden damp in de Kamer, ora welken te vermyden, men liever, de van de plaat uitgaande warmte op de daarby, of daarboven ftaande, horden komen laat. Laat de ruimte van het vertier zulks toe , dan kan men een papieren fcherm vóór den Kagchel plaatfen , waardoor den damp bedekt en tevens het drogea der Vruchten bevorderd wordt. Doch alle deze methoden halen niet by die, welke in een' daartoe aanteleggen Kagchel verricht wordt. Deels zyn de befchreven wyzen moeilyk-en tydrovende, deels kostbarer aan hout, gelyk de Bakoven, als men hem daartoe byzonder ftoken moet, deels ongezond, deels wordt de waar zo goed niet, ten minfte zo aanzienlyk niet als zy in den Droogkagchel wordt, en bovendien kan deze aibeid niet in het groot verricht worden. Zodanig een Droogövén kan in de Keufcen, als 'er ruimte voor is", of in den Tuin, of ergens anders geplaatst worden. Waar men Hechts voor /.yn eigen huishouden droogt, en zulks niet in het'groot verrichten wil , is ook wel eene kas£ toereikend, die men van planken vervaardigt, waai in men kleine horden plaatst, en het daarop gelegde Ooft door middel van een komvoir met ^loeijende Kooien droogt. Is de kast gereed, dan moet zy op de zyde tot aan de eerfte horde net Blik beflagen worden ; doch een byzonder ngerichte Vrucht-droogoven moet met Bakftee}en opgemetield en met circuleerende rookwezen in het midden voorzien worden, waarby iet minfte hout verftookt wordt, en op beide :yden de grootfte ruimte blyft, om op iedere  zyde zes en meer horden te plaatfen, welke droogovens overvloedig bekend zyn, en tot welker inrichting men verfcheiden aanwyzinaen in Oeconomifche Schriften vindt. Van het drogen der Appelen. De Appelen worden of heel gedroogd, of tot fneden, als halyeii of kwarten, gemaakt." Als heele Appelen worden voornamelyk de Borsdorfer gedroogd; maar ook alle andere foorten, die niet te groot daartoe zyn. Heele Appelen Vinden meer liefhebbers en zyn vetkoopbarer. Eer zy gefchil d worden , wordt het Hart of Klokhuis met'een daartoe vei vaardigd zogenaamd Har ijzer ds-orgeftottn.' Men legt" de Appelen naast elkander op een 'plankje, en drukt van de kroon rot aan den fteel het Klokhuis met dit holle, ronde, een' kurkentrekker gelykende en een' kleinen vinger dikke yzertje dour. VervolgH6 worden zy gelchild, en wanneer zy, gelyk ook de andere gefchi 1de Appelfneden, aanzienlyk fcnoojQ worden zullen, rian moeten zy niet de nacht over in den mand itaan , m:;ar moeten dadelyk in den Droogoven komen, die vooraf! reeds heet gemaakt is; want de hitte dryi't het, fap dadelyk terug, zodat zy fchoon wit blyven, daar zy integendeel geel en bruinachtig worden, ingeval de Oven eerst allengs watu wo:dt, wanneer de gefchilde Appelen bereids daarin zyn. Om het drogen te bevorderen, moeten de fne den niet alleen zomtyds met de hand geroerd én gekeerd worden, maar ook de onderlte hor-, den aan weerskanten boven in, daar de hitte altyd het grootfte is, en de bovenfte horden onder in gefchoven worden, opdat het Uoft te gelyk droog worde. Om nu het hout te fparen, moet men van tyd tot tyd verseh fnyden, opdat de warme Oven niet ledig biyve; maar zödra de ee.rllen gereed zyn, de anderen ingezet kunnen worden. ' Zowel in den Droogoven als op den Kagchel \ in den Winter moet men acht geven dat de Appelen niet zwart worden. Als zy maar niet meer vleefig en al te week zyn bederven zy niét" meer; nochthans is het beter dat zy'fterk ge-, i droogd zyn dan te weinig: zy trekken toch eenigzins aan ais het vochtig weder wordt, ' Vyf maten verfche appelen geven écne maat gedroogde. < Fan hel drogen der Peeren. Het bovenftaandc geldt ook ten opzichte van ! de Peeren. Wajmeer dezelven gsfqhiid, en tot t kwarten,, wanneer zy groot, rcafr tot hal ven, i wanneer zy middenmatig zyn, gefneden worden * mpeten zy ook aanftonds in den vooraf gewarmden Droogoven komen, en mogen nog minder langer op elkander liggen dan de Appelen; ook mogen zy niet beenhard gedroogd worden, maar moeten eenigermate zagt zyn, waardoor zy kracht en fap behouden. De Peerenfneden zyn wegens haar overvloedig fap zwaarder te drogen, en kosten veel meer hout dan de Appelen, maar inzonderheid als zy reeds overryp zyn; en men moet niet lang daarmede wachten, maar ze eer zy week en zagt zyn in den Droogoven doen. Ongelchilde heele Peeren worden meest van Zomerpeeren gemaakt, welken fpoedig bederven zouden, en waaiby geen tyd over is om dezelven te fehflhfit; Zy kosten even zoveel hout en zyn van ongelyk minder waarde dan de gefchilde Peerenfneden. Zeven maten verfche Peeren geven ééne maat gedroogde fneden. Fan het drogen der Kersfen, . Gedroogde Kersfen , zowel zuure als zoete, zyn eene voortreflyke fpyze, inzonderheid de zwarte Krieken. Zy hebben, als men ze recht ryp en zwart worden laat,- een' zeer kruidigen en aangenamen fmaak, fchoon men ze ook zonder eenige fpecèry kookt. 'Slechts wanneer zy by veel regen opgroeijen zyn zy zo kruidig niet. üe wyze om dezelven zo te drogen datzy krachtig, van een goed aanzien worden, een' vernis, gloed krygen en veele j ;aren goed blyven, heeft hare niet altoos bekende kunstgreepen. Men ftript ze van den Boom, dat namelyk de fteelert aan den Boom blyven hangen, het welk tevens den Boom zeer voordeelig is, dewyl'op deze ivyze geen draagknoppen voor het volgende jaar nede afgebroken worden. De Oven moet in het begin niet al te heet gemaakt worden, dewyl anders de Kersfen uiciopen en veel fap verliezen; doch als zy rimpe. ig beginnen te worden kan men het vuur verterken. Doch zy worden in den Oven niet ïantsch gedroogd, maar men neemt ze daaruit, ïls zy wei rimpelig, maar de rimpels nog rond) pn niet fcherp zyn, fchud ze op andere horden, ;n droogt ze volkomen in de Zon en de lucht. Daardoor behouden zy naar goed fap, blyven verfcheiden jaaren zagt en goed. Opdat zy nodïhans een' Ichoonen vermsglans bekomen, moet nen ze voo:al niet in den Oven verkoelen, of iet vuur laten uitgaan , eer men ze daaruit leemt, anders worden zy geheel bleek; maar vaaneer zy uit de-hitte fnel in de lucht komen ïebben en behouden z-y een' uitnemenden ."lans. Heefc  ( 3^7 ) Heeft men zich dar.rmede vergist, en het vuur laten uitgaan, dan moet de Oven op nieuw weder gewarmd en de gedroogde Kersfcri eeh' korten tyd weder daarin gezet worden, en zy krygen haren glans weder. Van 40 Eg verfche Kersfen krygt men 13J gedroogde. (Het vervolg eerlangf) Om Haring in zoét water te houden. De Burger Noël heeft onlangs in het Philomatiseh" Ge'zelfchap te Parys, de voordeelen-aangetoond, die Één bekomen kan, door Zeevisch , vooral Haringen, in zoet Water, het zy Rivieren , Beeken of Bafuis te naturaliieeren. Hy wees hierby aan, hoe zulks gefchieden konde, en (laafde zynen voordag, door verfcheiden bewyzen, dat de Haring het zoet Water verkiest, errt in hetzelve leven kan, blykens onder anderen de welgeflaagde proeven van Dr. Franklin, die den Haring in eene' zoete Rivier, in Amerika-, wist overtebrengen en te houden. Noël, onr zyn betoog meer kracht te geven, telde de verfchillende foorten van Visch op, die van het eene Klimaat in het andere kunnen worden overgebragt. Zie Oeconomifche Hcfte, 1801, ■in Jas/tia-ffi pag. 79. Eenige aanmerking-en over de SCHAARSHEID der LEVENS» MIDDELEN in ENGELAND. De Commisfie, tot dnderzoek van dit ge'wigtig ftuk, in Engeland benoemd, bepaalt iri derzelver zesde bericht het gewoon verbruik der Tarwe aldaar'jaarlyks op 7 millioenen Ouar'ters, waarvan ,'er doorgaans 325,000 worden ingevoerd, zodat een gewoone Oogst in dat Ryk opbrengt 6,750,000 Qjiarters. De Oogst van 1S00 wordt gefchat 'op 5 milüóenen Qjiarters; dus komt nïen van 1 OcYober, 1800, tot 1 October, 1801, 2 millioenen Qjiarters te kort. Dit gebrek is gedeeltelyk vervuld door den invoer vóór 1 October, 1800, offchoon dè Commisfie alleenlyk het naderhand ingevoerde berekend heeft, na>amlyk, tot den 31 December, 18:0, 170,000 Qjiarters Tarwe, óo,coo Garst, 126,000 Haver, 44,0c© Centenaars Ryst, en nog 14 a 1500 Csn icnaars aan-andere Graanfoorten. Uit Amerika verwacht men grooten toevoer, zynde de Oogst van 1800 aldaar zeer voordeelig. geweest, en het Graan var! de zogenaamde Hesfifche Vlieg verfchoond gebleven. De uitvoer van daar wordt bepaald op 1,200,000 a 1,300,000 vaten, van 196 eè ieder, en vermoedelyk was dezelve in het vorig jaar nog grooter. Dan, ook dit verfchil niet berekend zynde, is het niettemin zeker, dat J van den uitvoer uit Amerika, dus 940,000 vaten, te zamen 580,000 Quariers' uitmakende, in Engeland worden ingevoerd. Men verwacht 30,000 Qjiarters uit Canada, alwaar mede een ryke Oogst is geweest. Ryst kan 'er uit de Oost- en iVest- Indien worden aangevoerd, en uit het Zuidelyk gedeelte van Noord-Amerika 70,000 vaten, ieder van 500 gfjf. De uitrustingen naar Oost - Indien geven grond,om van daar eenen toevoer van 28 a 40,000 vaten Ryst, elk van 500 eg, te verwachten, dus 'er tot Augustus, 1801 toe, 105,000 vaten kunnen zyn aangebragr. Volgends gedaane proefnemingen geeft één 63 Ryst zo veel voedfel als 8 gi Mee3. Gemengd met het Meel tot Brood, fchynt de Ryst ruim 3 maal zo veel voedfel te verlchaffen, als dit iaattte. Men kan dus aannemen, dat de uitgevoerde hoeveelheid, wel toebereid, meer voeding verfebaft dan 4 majal zoveel Tarwe, en dus, dat dezelve de plaats vervult van 630,000 Ouarte'rs Tarwe. Volgends een vroeger bericht van de Commisfie wint men in Etigdand 450,000 Qjiarters door meer Meel uit de Klei te ziften, dan voorheen. De vermindering der Confumtie, volgends dé Proclamatie des Konings, kan op 300,000 Ouar* ters worden begroot. — Bovendien woidt dezelve ook verkleind, doör het verbod van versch Brood te eeten. Waarfchynlyk zal 'er minder Haver aan de Paarden gevoederd, en dit Graan ten nutte der menfchen gebruikt worden. Men kan de Hav<*r door bymenging van iiakfe!, Boonen en Klei aanlangen. Ook is het gewas van Garst zeer goed geweest, kunnende men van Garfienmeel zeer goed Brood bakken. By dit alles komt nog de vermeerderde Confumtie" van Visch, waarvan wy te voren reeds hebben melding gemaakt. i Alle deze berekeningen van invoer en bezuining maken eene lom uit van 2,510,000 Quarters, en hierby is nog niet gerekend de jiivóeu der Garst van buitenslands, welke reeds 60,000 Qjiarters bedraagt, die van het Indisch Graan,, de bezuiniging van Haver, de fpuring door oudbakken Brood Cflatè Breadj te gebruiken, en de Visfchery, Éven weinig heeft men in aan- , Aaa a mer-  C 3ó8 ) merking genomen den voorddurenden invoer van Tarwe, offchoon die in dit jnar even zo groot kan zyn, als te voren. Engeland fchynt dus geen gebrek te vreezen te hebben; dan, of door de genomene maatregelen de duurte in dat Ryk zal ophouden? dit is eene andere vraag, 't Woord duurte is betreklyk. Kan de kooper betaalen, zo veel de verkooper vordert, dan beitaat 'er geen wezcnlyke duurte; deels wanneer de laatüe , uit hoofde van toegenomen weelde, fchaarsheid, enz. hooge pryzen vorderen moet, die de kooper niet betalen kan, dan ontftaat 'er duurte, uit de ellende des volks geboren, en hiertegen is geen hulpmiddel. Verkeerde Ministerie'-le handelingen hebben Engeland tot dit punt gebragt. Men lette hierby op de volgende aanmerking. Wanneer eenige jaaren lang twee Legers, elk Hechts van 20,000 man, tegen elkander te veld trekken; by dezelve zal de verteering, wanneet men 'er verkwistingen, bedriegery en toevallige ongelukken by rekent, ten minfte 3 maal zo groot zyn, als by een gelyk getal van menfchen in vredestyd. Nu hebben veele 100,000 mannen zedert tien jaaren in de rykfte landen van Europa, in Frankryk, Duitschland, Itah n, Ierland < tn Holland op de deerlykfte wyze huisgehouden. . Wat wonder, dat door zulk eenen zamenloop van verwoestende opzwelgingen der levensmiddelen, nu in het ééne, dan in het ander land, ichaars heid en duurte ontftaan? En hoe kan men., zo lang dit voordduurt, in Engeland op vermindering van pryzen hoopen? Een maaltyd, door den rykften particulier in Engeland, die eene geheele Stad op eigen kosten bouwt,- den Hertog van Badford, onlangs gegeeven, kan ons het best een denkbeeld doen vormen van den tegenwoordigen ftaat der zaken. Volgends gewoonte vierde hy den 2 January 1, 1. in de Abtdy by IFoburn zyn Landfeest. In de groote Hal werdt een overvloed van Wildbraad opgedragen, maar geene Poddings noch Meelpastyërr. ln plaats der gewoone Wildveneloenen had men 'er Turkfche Boonen met Wild (IJarrico Venifon); en voor de bekende Engelfche PlumUpodding eene Podding van Ryst. Geen ander dan Roggebrood. — üp het Verjaarfeest der Koningin liet de- Staatsfecretaris Grenville by het middagmaal gebraden Aardappelen of Patates in plaats van Brood ronddienen. Hoe meer het Papiergeld in waarde daalt, hoe duurder de levensmiddelen worden. De Engelfche Fondfen zyn zedert eenigen tyd dalende, . en de Franfche ryzende geweest. [Dit laatfte is ] zints- etlyke wieken met. veelerleié. dalingen, en ( ï^aingeni a%ew,isfeldw vo0raaaraiy.iL onutaau, uit ( de fpeculatiën der Agiöteurs, en uit de onzeker, heid der politieke gebeurdtenisfen. Red.} De oniangs voorgevallene, en nog niet ten. volle afgedaane, moeilykheden in het Noorden hebben, door Itremming van allen Handel in de Oostzee en op Hamburg , de duurte der van buitenslands inkomende Producten in Engeland nog aanzienlyk moeten vermeerderen, en den prys der inlandfche waaren doen zinken. Ziet hiér nog eenige waarnemingen nopends het voordeelige van 't gebruik der Ryst (*). 1. De Opziener van het Vondeiings-Hospitaal , Bemard, heeft aan de Kinderen zedert JUiy> 1795' in plaats van Podding, uit Meel en Vet betraande, tweemaal 's weeks Ryst gegeeven. 21 eg Ryst, den nacht over geweekt,, met 18 Gallons Melk en 6 fg Triakel, hebben 170 Kinderen even goed verzadigd, als anders ümoj 168 fg Meel, 20 Gallons Melk, 20 & Talk _n eenige andere toevoeglélen pleeg te gefchieden. Volgends de aanvanglyke pryzen zouden ïiierdoor 17000 eg Meel, te zamen 300 P. St.. lustende, gelpaard zyn. Thans is de Ryst duurier dan het Meel, doch de voedzaamheid derieive vergoed ryklyk dit overwigt. Het getal ier Vondelingen, is tot 220 aangegroeid, en deze mtbyten thans met Rystbrood. 2. De Bisfchop van Derham heeft zich. van ie Ryst bediend tot voeding der armen, en bevonden, dat 1 eg in drie quarts water met 1 once Spek , eenig Zout en Kruid, gekookt, 6 a 8 Cg voedfel veiïchaft. 3. Volgens een brief van Dr. Smin, in Waniovef blykt, dat 2 eg Ryst met n eg Meel gemengd, een zeer goed en goedkoop Brood opleveren. Het iVJeel was grof gezift, zodat men wt 56 83 '1 arwe 46 êg Meel gezift heeft. 4. De Heer van Sittart heeft door herhaalde proeven bewezen, dat 6 fg Meel met 1 eg Ryst, Li| H3 zeer goed Brood uitleveren, 't geen zonder morren aan de huisgenoten kan gegeeven uurden. en waarvan ieder aan 20 ioot genoeg heeft. 7 Meel geven doorgaans 8 m en 22 ioot Brood. Als men dus by 6 eg Meel 1 ga Kyst voegt, wint men 3 maal zoveel, dan door. er 1 eB Meel by te doen.. 5. De Commisfie heeft twee voorfchriften /an Hugh Juglts bekomen, om Ryst met Vtt vau (*) In Frankryk heeft men de Ryst tot voeding, der rmen te duur. bevonden, en daarvoor andere dingen' n de plaats gefteld. Cadet de laux flaat daartoe de; rarftengrutte: voor. Voyez Mem. fur la fubflhution- dm ïruaw d'nrge om na. dans l'Acon.- des Hopitaux  * C 369 5 van gebraden Osfenvleesch. en gezouten Schaapenvleesch voordeelig tot eene Spys te bereiden. 6. Perifet heeft in een' brief aan den Magiftraat van Montrofe den uitflag medegedeeld van veele proefnemingen tot het bereiden van Ryst met óchotfche Garst gekookt, en met Ruiker aan- fezoet. Het blykt, dat deze Bry de plaats der /leelbry in dien geheelcn omtrek heeft vervangen, en dat daardoor zeer veel kusten zyn beIpaard geworden, en de levensmiddelen aanmerklyk vermeerderd. \i OECONOMISCHE BERICHTEN. Veréénigde Staaten van AMERIKA. (Vervolg en Slot van r\°. 300. bladz. 355.) Staat der Balans/en van zekere onuitgegeven gelden, 30 September, 1800. Dols. Cts. Civiel Departement. Voer Compenfatie aan den Prefident,Senaat en het Huis der * Reprefentanten, Rechters, Bedienden van het Gouvernement, Commisiarisfen, enz. 497,243 . oer* Voor het (tellen van Grensfcheidingen met den Staat van Georgië, volgens Decreet van 7 April, 1798. . 9,279 . 13 Voor asfiftent- Opzieners , Voerlieden , enz. in het N. W. Territoir van ühio . 9,869 . 6o- Voor het waardeeren van Landeryën en Huurhuizen, en de telling der Slaven, enz. volgens Decreet van 9 Ju'y» 1798. • . • 29^43 • 63 Voor ondericheideir Behoeften » „ .. 1,767- — 54&003:.. ge Dols. Cts. Per Transport 5481O04 . 96 Militair Departement. Betaling en onderhoud van de Armée; Quartiermeester, Artillerie-, Hospitaal-en [ndiaanjche Departementen ; Paarden voor de Cavallerie, Fouragie, Kleding en Contingenten van het Oorlogs-Departement 3,732,974 . 14 Aankoop van Houwers , Sabels , enz. voor 4000 man Cavallerie 177,250 Dito van Wapenen en Amunitie voor de Veréénigde Staaten, en het huuren van Gieteryën en Tuighuizen , alsmede voor aankoop van Wapenen voor de Militie van onderfcheiden Staaten , volgens Acte van' 4 May en 30 Juny, 1798 ,. en io May, 1800 r • • . . . 639,025 . 94 4'549»H8 . '* Marine. Voor het Generaal Departement . . 1,344,405 . 51 Het bouwen van 6 Schepen van 74 Stukken, en 6 gewapende Sloepen . 311,074 . 18 Augmentatie van fterk te der gewapende Vaartuigen . . 35,000 Voor het aanleggen van. twee Dokken 50,000 Aankoop van Scheepstimmerhout 300,000 - , ~ 1,940,479 . 69 Diplomatiek Departement . .■. 114,064 . 7 Munt behalven de falarisfen der' Bedienden 22,80a' . 35 Contingent-kosten van het Gouvernement . , . .. ., .. .. .. .. 19,950 Lyfrenten en Oct.rooij.en .• . . 1^757 • 54: Transporteeren J,i965304~ 59 j Aaa: 3; Isfrr  ( 3?o } - • uois. uts. • tv #. Per Transport 7,196,304 . 59 Militaire Pennoenen .... 9^619 iö Verfterking der Havens en Boomen 57,24? 4 Onderhoud en oprichting van Baaken, enz. 86^0 , p BriMch Travaat 83,94! . 1 Betaling der Agenten, volgens het 6de Art. van hetzelve . . . 9.550 Dito van uitfpraken volgens dito 300000 Dito van dito volgens het 7de Ar£ • • '• •, 18,405 . 28 1 ractaat met den Dey van Algiers 68,110 . z Tradtaaten met de Middellandfche-Zeemogendheden .... 17,58* « Tractaat met de Indiaanen ten " j N. W. van de Ohio 00 rCQ Traétaat of Traftaaten mét de Indiaanen, volgens Acre van 27 February, 1798 4Q,QCQ .Handelhuizen met de Indiaanen u8,coo Onderftand en befcherming aan 1 Amerikaan/the Zeelieden .... 7,000 J Betaling van zekere gedeelten \] der Huishoudelyke fchuld ... 70 73-- r t Dito van aanvraage van ongere- ' "°, clameerde Koopmanfchappen . . 1,083 xo " Kosten van Pryszaaken . . . a2,ü88 . 89 fechulden aan vreemde Officieren 67,60* . 24 Verplaatfmg van Bedieningen naar de vaste vergaderplaats van het A Gouvernement l->,oi8 °4 Onderfcheiden Behoeften . . *. öö^ö ". 55 TL r • r> 8,370,764 . 1 / hefaurte - Departement., n 5 December, 1800. | Joseph Noürss, Boekhouder. li e XIX. BULLETIN^ van Buitenland- d sche HANDELS- en andere t( NIEU VVSTYDINGEN. f De openlyke Ieezingen van. het Verbaal der t Huishoudlyke Reize door de Republiek, in dei bi voor.eden Zomer door den Agent van National, it Oeconomta gedaan, en welken zhm het begin dei ee maand February , op de avonden van eiken Dines- ee dag, by het gemelde Agentfchap. hebben plaats de gehad, zyn (zo wy heden geïnformeerd worden) te op en met den 2e dezer geëindigd. PRYSVRAGEN, Van het NATIONAAL INSTITUUT te PARTS. Zeden- en Staatkundige Clasfe. 1. De Vraag van het 8e Jaar: Welke Grenzen behoort tn eene wel ingerichte Republiek het Faderlyk oczag te hebben? niet voldoende beandwoord zynde is op nieuw voor dit jaar uitgefchreven. 2. II elk is het ware kenmerk der deugd in eenen Staatsman ? 3. Welke zyn de middelen, om de inrichting der Gezworene Rechtbanken (Jury's) in Frankryk volïomener te maken? De andwoorden intezenden voor den 15 Nivofe i/an dit jaar. De Prys is- ter innerlyke waarde i/an 5 Pltclogrammes in Goud. Clasfe der Letterkunde en fchoone Kunsten. 4. Welke vorderingen hebben de-onderfcheidene j . a937a =12,500:- 6de Lyst. No. 3506 = i0Co:- 29^; 1 — 25,000: - X5H9 e 1000:- aa T . 3^68/ » 1000:- o//« Lyst. No. 40940 —■ s 5000:- 29874 s 1250:- t t »t 6r'37 —- « 1000:9de Lyst. No. 8659 — '- 1250:, T 21182 —*. « . iooo:- iafc Lyst. No. 6044 — c 7,500:- lide en laatfte Eyst. No. 41975 —s 2500:- 24C90 e IOOO:- 29238 = 1250:- 32997 » 10,000:- Prasmie,  C 3?a ) MARKTPRYZEN van KOOPWAAR RN *« T v vt?nt «ivn rmw t vkt Te Amfterdam, by C. COVENS, Boek-en Kunst verkooper op den Vygendam. GRAANEN, enz. Te Amsterdam , den 15 Juny. ggl, Tarw. Voorl. Roode per L. 270 a 320 Witte . . 2703320 Gron.enOld. . . 2703320 Voorl. Gron. en Old. Roode .... 2foa320 Friefche .... 270 a 320 Zeeuvwfcha- . . . 2803400 Vlaamfche, Roode 3003340 Witte 2903400 Rogge. Bovenlandfche . 230a250 Brab. en Vlaamf. 2301240 Gedroogde . . 2303250 Garst. Voorlandf. Winter 170 a 190 Friefche dito . . 1703190! Gron.enOld. Winter 1703190' Zeeuwf. en Ov. Wint. 1703190 dico Zomer . . . i6oai8o Haver. Brouw- . . . 1003120 Witte Voeder- . 75a 90 Boekweit. Voorlandfche . 6oa68o£ Amersf.en Gooif. 6oa68c£ Paardeboonen .... Te Dordrecht, den 1 r Juny. Tarw.Nieuwe Zeeuwf. per L. ggl. Beste nieuwe . . 3883410 Gemeene . . . 2143330 Blaauwe .... 2143330 Zomercarw . . . 2063320 Rogge. Zeeuwf. en Inl.per Z. 333355 Br. Vl.enBov.perL.256a26f)ggl. Garst. Zeeuwf. en Ov.Zom. 40350,^ dito Winter . . 42346^ Spek, Nieuwe per Last 15 3 28 Hdver. Inlandfche Brouw 28 3 30 dito Paardevoer 19 3 23 Boekweit 0? 140 8? wigt 359} Paardeboonen nieuwe . 30 a 33 1 Duiveboonen Ze Rotterdam, den 8 Juny. , Tarw. Oude Zeeu. perZ.Z. Nieuwe dito . 34345]] 1 Gemeene dito . 313326 1 Boekweit. VI. 1548perL. "| - ] Brab. op dito. J 0J <* < Klei zonder wigt 56 3 58c£ 1 Garst. Winter per Hoed 88a94gl. 6 Zomér dito . 82a94gl. Rogge. Zeeuwf. N. 31 a 328 ? Brabsndfche 260a 265ggl. J Haver. Zeeuwf. Brouw. « 44a48gl. 5 dito Voeder . 3oa38gl. i Graauwe Erwten per Z. . Witte Erwten per Z3fc . . Blaauwe dito per dito Witte Boonen per dito £ Paardeboonen per Last . 30 a 32 o£ Z Te Haarlem, den 15 Juny. O Rogge, per Zak . ..f9 Haver. Voer- ... .4:10 Beste ... ƒ Garst. Voer 5i a 6 Pel Paardeboonen . . . . - 6 . Duiveboonen Groene Erwten ... - 10 ie Utrecht, den 13 Juny. Weit. Witte . . . . 21 ia 22! Roode oude . Nieuwe dito . . i9fs 20 Rogge i4i a 15 Boekweit . . . . . . ijia 14 Garst. Winter .... Zomer .... Haver Capucyners. Groote . . . Middelfoort . / Kleine . . Graauwe Erwt. Groote . Middelfoort Kleine . . Ongelezene Groene Erwt. Groote . . Middelfoort dr. Kleine zuivere Ongelezene . Witte Boenen {Bosjche) . Paardeboonen ANDERE VADERLAND- ] SCHE PRODUCTEN in KOOPWAAREN. Geraffineerde Suikers enz. te Amsterdam den 15 Juny, en te Dordrecht den 15 Juny. 1 Oandybrooden 33ia34i§ < Poeijerbrood. 30I a 31 i 1 Raffinaden i6 a 27 $ 2óia 27 I Melis/en 2 f& 24 a 25 2453 24! I ÜtO 3 S 2I§3 245' 22 a 23i - Lompen . . ai a zik'< 2oia 21 itampfuiker 20 a 24 - lasterden 14 a. i8i C land. Best Wit 34 a 36 1 l 3emeendito 28 a 33 / C Jssterd dito 13U 19 .Varia 36 3eel dito 23ia 27 l !ruin dito 21 a 2ii -* yroop. Bruine 64 a 65 S .69 a 7og Te Dordrecht enz. 'lasfen. RuuweperSteen 323481!. leekrappen .... — ■yffel te Amfterdam. . f 27 a 28 — 'ooizaad. Inl. en Zeeuw. — te Amfterdam ƒ 83 a 89 te Dordrecht K< te Rotterd. pr L. Fr 'ennipzaad. te Utrecht B lailynz. te Dord. pr. 81. Ce (yé'».Raap-p.A3m/7^Dord. 84gL 4 Lyn- . . - 74Ï 7g Dé Hennip- . . 80^- jLo Raapkoeken, per 1000 te Dord. Lynkoeken. Tabak. Inlandf. te Amft. ƒ 10 a 40 Carotten . . . - 34 a 40 DRINKBARE WAAREN. Moutwyn. te Dordrecht . . n%rC te Amft. per Aam 65a67ie£ te Schied. de 30 V. nieC Genever. te Dordrecht . . 12$ te Amft. pr. Aam 67a 68! of te Schied. de 30 V. . 12^ ZU1VELS. Kaas. Leydfche 't Schp. ƒ 42 a 44 Stolkfche . . . • 22 a 30 Edamf. Roodk. te Edam van 10 en 20 (g. iöt 27 a 30 dito van 4 tg. . I7i 27 a 29 dito Graskaas Frief. Kruidkaas . - 28 a 32 Boter. Delftfche . . . - 46 a 48 Leydfche . . . - 44 a 46 Friefche Grasbot. - 37 a 39 Stslbot. te Leeuwaarden . • a 28 te Sneek ... - a 29 op de Lemmer . - a 28 * INNEN- en BUITENL. EFFECTEN, den 15 Juny. ïot.Ref. losb. 1801.4pCc.91la 92J 1802. — 82 3 83 -—1803. — 72 a 73 1804. — 65 3 66 fa. den Vrede . . — 44^3 45 ïeforc. 1795en96. 2I— 37 a 37^ rrywill.Negot. 5 — 61 3 6ii leffing, Apr. r8oö. 3 423 a 43 f.Schuldbr.(Uitl.) 5 — 69 a 70 — (dito) 4 •— 6oia 61 § (dito) 3i— 53|a 53* . . 3 — 42*3 43 'elderf. fchaêv. . 4 — 43^3 44 rabandfche dito . 4 — 431 a 44 iblig. Rusland . 5 — 814 a | Weenerbank. 5 — 6g\z 71 dito . . 4 — 64 3 65 Pruis/en - 5 — ioi|aio2 Deenf.Toïl. 4 — 95? a 96i 7.weeden . 5 — 96 a 96! -—Spaiyconv.98.5 — 76^3 76^ dito . . 31— 53ja 54 Amerika . 5 — g,\a 984 dito . . 4 — 8713 88 dico met Pr. 4 — ioosior izerlyke Coupons - — 6c^3 61I jrfche InfcripCiën 5 — 45 a 46 ïleen bankgeld. 99 a 99J rcif. 15 a is§ pCc. Domeinen . . 62 a 623 clsrat 41^3 4i§ oten 35 a 36  N° 203. H Juny 1801; OECONOMISCHE CÖU1AIT. TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE, NYVERHEID, KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN» TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. I. . , ij OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. Van het DROGEN der VRUCHTEN, en de Verschillende wyzen om dit te verrichten. (Vervolg en Slot van N°. 202. bladz. 367.) Van het drogen van Pruimen cf Kweifen , Prunellen, Perdrigon, Mirabellen, Abricoozen, Renecloden en Kweeën. Onder de Pruimfoorten zyn de Kwetfen en Mirabellen de algemeenfte en rmttigfte om te drogen. De Kwetfen moeten goed van foort, groot en volkomen ryp en ook geen wormftekigen daarónder zyn; doch dit laatfte wordt daardoor verhinderd dat men ze recht ryp worden laat, en als zy aan'den fteel rimpelig worden, zvn zy, gedroogd, eene lekkerny, en ook eens zo ligt en fpoedig te drogen als de minder rypen. Zy vallen ook zo licht, zonder fterken wind, niet van den Boom als ander Ooft, fchoon' zy ook overryp zyn; doch de wormftekigen blyven zo lang niet hangen, maar vallen fpoedig af. Ook kan men de Boomen, in geval men deze Vrucht niet al te lang kan laten hangen, een weinig fchudden, en de afgevallen aangeftokenen oprapen en aan het Vee geven; want het is niet alleen uiterst walglyk deze wormenëxcrementen te eeten, maar ook de Kwetfen zelf hebben een' fap- en krachtloozen fmaak; de onrypen kooken rood en zuur, al worden zy ook nog zo gefuikerd. Als bet regenachtig weder is wanneer de Kwetfen ryp zyn, moet men niet toeven ze ai te fchudden, dewyl zy door den veelen regen, gelyk de Kersfen, openfplyteiï en zeer fchielyk verrotten of afvallen, IV. Deel. | Doch betreffende de kleine Kwetfen, zy zyn niet flechts onaanzienlyk, en beftaan, gedroogd, flechts uit fchN en fteen ; maar zy fmaken ook op verre na zo aangenaam niet als de grooten. De Boomen moeten daarom geënt, of ten minfte door het uitfnyden der eerfte oude takken en fnoeijing der nieuwe zomertelgen tot hoofdtakken verbeterd worden. Alsdan wordt, door het beftendig mesten en omfpitten van den grond rondom den Boom, de Vrucht zeer verbeterd. Aangaande her drogen der Kwetfen, zo wordt zulks in den Droogoven het best bewerkftelligd. Men moet daarby vooreerst acht geven dat men in het begin het vuur niet te fterk make, opdat zy niet uitlopen, noch blazig, of zelfs wel verbrand worden. Alsdan moet men ze dikwyls keereu, en met de hand door elkander roeren. Zullen zy fchoon glanzig worden, dan moet ment ze niet, zo min als de Kersfen, in den Oven koud laten worden, maar zy moeten uit de hitte in de lucht komen , anders worden zy blaauwachtig en bleek. 1000 Verfche Kwetfen geven 10 gg gedroogde. Behalven deze goede gezonde fpyze, laten de groote j-ype Kwetfen zich ook tot zogenaamde Prunelleu bereiden. Men laat de Kwetfen vau eene groote en goede foort, waarin de fteen los zit, recht ryp en rimpelig worden, fchilt ze alsdan met een zeer fcherp mes, of, wat nog beter is, men trekt de blaauwe fchil daarvan af, het welk door twee wegen gefchieden kan; men begiet ze met warm water, of, het welk beter is, men laat ze in eene kamer eenige dagen op Stroo liggen, opdat zy recht week worden, en zich ligt laten fchillen , al hetwelk nochthans niet nodig is, wanneer zy aan den Boom rimpelig en week geworden zyn, dewyl men ze dan aanftonds goed fchillen kan. Dit fchillen wordt het best en fpoedigst ver. richt wanneer men met een klein icherp, vaa vooren geheel rond mesje, of een oculeermes, eene kleine fnede in de fchil maakt, waar de fteel gezeten heeft, en vervolgends de huid ge- tfbb ' heel  ( S74 > heel afïchilt. Dan wordt de. fteen 'er voort uitgedrukt , of men laat ze eerst een weinig in den Oven weken, en drukt vervolgends voorzichtig daar waar de fteel gezeten heeft, zodat de fteen van boven uitkomt, en legt ze dan platgedrukt weder in den Oven. De> eerfte hitte van den Oven moet zeer zagt zyn, opdat-de Prunellen in het eerst flechts winddroog worden, en ia plaats, van de oude fchil eene nieuwe bedekking bekomen; want offchoon zy niet barften kunnen, omdat zy geen fchil hebben, loopt toch het fap door de eerfte al te fterke hitte uit, en het vleesch bakt .op de horde aan, zodat zy by het omkeeren of uitnemen gefchud moeted worden. De hitte kan' van tyd tot tyd veruVrkt wordenden als zy genoegzaam droog zyn, en «og eenige dagen in eene kamer, üitgewaasferad hebben, worden zy in doozen vast op elkander gelegd, or aan draaden geregen en daarin ee. perst. b De Mirabellen zyn eene voortreflyke aanoename fpyze. Zy drogen goed en fchielyk ; flechts moet men daarop ook acht geven, vcorëerst dat men het eerfte vuur toch niet te fterk makc dewyl anders haar meeste en beste fap uitloopt en verloren gaat; vervolgends moet men ze ook met, zo min als de Kersfen, in den Oven laten verkoelen, maar ze warm daaruit nemen, om ze aanzienlyk en glanzig te behouden. Kanomen ze m de Zon volkomen laten drogen, des te beter, ten minfte moeten zy in den Oven niet ' kurkdroog worden, maar zy moeten eeriigzins week zyn; ook moeten de om te drogen befte.mde Mirabellen niet al te ryp ."zyn, en met Gefchud noch gebroken worden. 250 Stuks verfche Mi- 1 rabellen groot en klein, zo als zy van den Boom 1 komen, wegen 4 gg, en geven, gedroogd, 1 gg J min 4 lood. ö / Abricoozen laten zich ook drogen, en worden ! 1 op tafel met Suiker en Kaneel beftrooid, of raar- I ten daarvan gemaakt. Om te drogen moet men ze niet doorfnyden, maar de fteen wordt van de eene zyde daaruit en de Abricoozen platgedrukt en op horden in den Oven gelegd, Het vuur moet in het eerst zeer zagt zyn. Als zv droog zyn worden zy, gelyk de Prunelhn, m doozen bewaard. Wanneer de Abricoozen ■ gedroogd zullen worden,'kan men ze zeer ryp laten worden, alzo zy dan beter drogen dan in het volle fap en tevens fmakelyker worden; het e tegendeel gefchied wanneer men ze frisch van I den Boom eeten wil; want als zy tot de hoogde v rypheid gekomen 'zyn worden zy meelis, üen ai besten fmaak en fap krygen zy dus, als zy niet I oyerryp genuttigd, of in het begin der ryp wor- la «nfi afgebroken «n" ia huis nog eenige dager, A weggelegd worden. De volkomen rvpen moeten niet by heeten zonnefchyn afgebroken worden, dewyl zy laf fmaken; ten minften moet men zé eerst weder koel en frisch laten worden. De Renecloden en witte Perdrigon laten zich ook drogen en geven eene lekkere fpyze; doch hun drogen moet behoedzaam en in het eerst met een zeer zagt vuur gefchieden, dewyl zv zeer fappig zyn, cn 'er niets dan fchil en fteen overblyven zou, wanneer men het fap uitlopen De Kweeën drogen zeer ligt. Men fchilt en fnydt ze 111 dunne fneden, en laat ze alsdan niet aï te hard uitdrogen. De gedroogde Kweeën worden onaer ander gedroogd Ooft, inzonderheid Kwetfen, enz. mede gekookt, en deelen dezelven, als 'er flechts weinigen by zyn, eeu' voortreflyken fmaak mede. ZONNE-H ENNIP. In Bengalen heeft men eene nieuwe foort van Hennip, üonne genaamd, ontdekt, welke buitengemeen bruikbaar is voor Scheeps-Touwwerk, f e^en zo fterk als het beste Rusftfche. Een ier Oost-Indifche Compagnie-Schepen, onlangs ut Bengalen in Engeland aangekomen, hadt, op ast van den Raad te Calcutta, geen ander Touwf Takelwerk dan het geen uit Sonne- of ZomieHennip vervaardigd was. "De Kapitein hadt %t ach zeer wél by bevonden. Men heeft vervolgends bekend gemaakt •' dit wordaan de gantfche Oost - Indifche Marine 'deze ueuwe Hennip zal gebruiken, ten einde een iandel-artikel te kunnen misfen, hetwelk Enee wd tot heden toe in eene vernederende afanglyklieid van eene Noordfche Mogendheid leeft gehouden. 6 u Zie Oeconomifche Hcfte, 1800. December, pag, 554. Nieuwe KOFFY uit Maïs, of Turksche Tarwe; van ECKERT, Eckert heeft eene nieuwe'foort van Koffy uitmonden, beftaande uit geftoote en gebrande Jrrels van j.ais, of Turkfche Tarw* QCuccuvus), m welke hy, na dezelve in een' Koffymolen ïmalen te hebben, twee onderfcheiden proeven momen heeft. Eerst nam hy § loot gewoone uitnufche Koffy met \ loot vjrjï de gepu. veriieerde ats, of Cuecuyus-boonen, en verkreeg hierdoor eene  ( 375 ) eene fmaakJyke Koffy. Vervolgends nam hy eene tweede proeve, van , enkele gebrande en gemalen Cuecuyus, dronk dezelve zonder Melk of Suiker, en vond dien drank voortreflyk en fterk. Van | loot kan men 3 & 4 kopjes trekken, zonder dat die Koffy flap wordt. Goede Melk en een weinig meer Suiker, mids hy niet te warm gedronken wordt, doen dezen drank byna den fmaak van gewoone Koffy verkrygen, zodat men dezelve wel zoude kunnen ontbeeren. Eckert, die de manier der bereiding dezer CuecuvusKoffy opgeeft, wenscht tevens dat 'er door onderfcheidene Artzen proeven mogten worden genomen, om te beflisfen, of dezelve al of niet verftoppend of fchadeiyk is. Zie Oeconomifche Hefte, 1800in Oclober, p. 339 en 340. Over het vroegtydig Afsnyden van de RANKEN der AARDAPPELEN. . Ondanks de doorgaande gewoonte, en zelfs de aanpryzing in geachte Journalen om de Aardappelen vroegtydig van de Ranken te ontblooten, tracht Hdtzel het nadeelige van dit gebruik aantetoonen. — Die zich verbeeld, (zegt hy,) „ dat het vroegtydig affnyden der Ranken voor het fpoedig groeijen dier planten niet nadee„ lig is, bedriegt zich zeer, — terwyl zy, die ,, geloven dat de Ranken de voedingskragt der „ Aardappelen naar zich trekken, nog fterker „ dwalen; wyl .het tegendeel plaats heeft wan- neer men de Ranken„ affnydt vóór dat de „ Aardappelen beginnen te rypen, zo brengt de „ ftronk eenen nieuwen Rank voort, en daar„ door wordt eerst de Vrucht de voedingskragt „ onttogen: hebbende de Ranken ééns hunnen „ waschdom verkregen, zo behoeven zy tot hun „ beftaan weinig voedingfap, dat zy bovendien „ grootendeels uit de Lucht en den Dampkring .„ bekomen, terwyl het weinige fap, dat zy uil „ den grond optrekken, rykelyk gegoed wordi „ door het geene zy uit den Dampkring naai ,, zich halen, en afzypelen. De Ranken ver„ dorren allengs van zeiven, zodra de Aardap„ pelen beginnen te rypen; dan eerst hebber „ zy hunnen dienst verricht, en kunnen afgefne „ den worden , zo men oordeelt dat zy me ,, voordeel bruikbaar tot voeder zyn ; ander: „ kunnen zy tot by het rooijen der Aardappelei „ aan den ftronk blyven. De tyd hiervan kaï niet juist bepaald worden; in vruchtbare Zo „ mers, wanneer het genoegzaam regent, kannea „ de Aardappelen op het einde van September „ ryp zyn; in drooge Zomers daarentegen, eerst „ in November, mids de Ranken niet door den „ vorst vernield zyn geworden." Zie Oeconomifche Hefte, 1801, h> January, van pag. 61—65. li. OECONOMISCHE BERICHTEN. VER AND WO ORDE ND VERSLAG Fan Commisfarisfen tot de Oeconomifche Spys •uitdeeling, gevestigd geweest in de Loots in de Houttuinen, te Amfterdam, en aldaar gedaan van den 27 December, 1800, tot den 30 April, 1801. Commisfarisfen hebben, zo by hunne eerfte uitnodiging, als by een volgend bericht wegens eene tweede Spys-uitdeeling, beide destyds geplaatst in de Amflerdamfche en Oeconomifche Couranten, aan het Publiek, en byzonder aan hunne Intekenaren, beloofd verflag te doen van zodanige Directie, ontvangst en uitgave, als zy in hunne betrekking, ten nutte hunner behoeftige Natuur- en Stadgenooten, belangeloos hadden op zich genomen. Thans gereed om aan dezen billyken en aangenamen pligt te voldoen, moeten zy beginnen, met de gevoeligfte uitboezemingen van dankbaarheid, zo voor zichzelven, als in naam hunner zo ryk beweldadigde medemenfehen, wien zy, gedurende eenen tyd van ruim vier maanden, de zoete vruchten der milddadigheid van Amflels Burgeren en Burgeresfen, met eene milde hand hebben mogen toereiken, hiertoe in ftaat gefteld door de edelaanige mededeelzaamheid van hen, die, nooit moede van weltedoen, in weéïwil eener byna geheele uitdroging van alle de bronnen hunner eeityds zo bloeijende welvaart, en in een tydvak, waarin 's Lands behoeften meer dan ooit het afnemend vermogen van alle ftanden uitputteden, niettemin hunne milde handen ryklyk ontfloten hebben, en ruimfchoots hebben bygedragen, om den nood der fchreijende behoeftigheid te vervullen, ö Gy braven! hoe dikwyls zyn uwe naamen, : onder het ftorten eener weemoedige traan, waarin i de dankbaarheid zich fpiegelde, dezen Winter ) gevloeid van de zegenende lippen der geenen, 1 die Uwe menfchenliefde kenden of ondervonden! • Hoe kalm moet thans die nagedachte voor uw \ Bbba harte  C 370" ) ïiarte zyn: „ Wy deden aan de verarmde, „ aan de zuchtende mensehheid.'" — Hoe bekoorlyk moeten de dankbetuigingen uw oor en hart hebben geftreeld, met welken Uwe beweldadigden U gewis het einde hunner ruime genietingen zyn komen aankondigen! — Daarby nog iets te willen voegen, zou U beledigd zyn, en eene ontkrachting van de ftille welsprekendheid des dankbaren gevoels! — Neen, het beste Wezen alleen kan meèr doen — Hy kan, Hy zal de wenfehen van zo veeie honderden, die: door uwe middadigheid verkwikt en behouden' worden, gewis vervuilen; — en gy zult, ge-; fchiedt u naar de vuurige begeerte van ons hart, j duurzaam ondervinden,'dat de offers van barm-| hartigheid op het altaar der menfchcnliefde niet te vergeefs ontdoken worden! - —- Nimmer hadden Commisfarisfen zich durven beloven, dat eene poging, binnen zo weinig tyds! over de geheele uitgeitrektheid onzer Republiek in werking gebragt, en hier ter Stede met zo veel yver, van meer dan éénenkam, doorgezet, ook in den kleenen kring hunner bekenden — want, tot dezen moesten zy zich, om meer dan éene reden, bepalen — van zulk eene vruchtbare uitwerking zoude zyn geweest. — De eerfte Intekening ging, uit dit oogpunt befchouwd, hunne gunftige verwachting verre te boven: dezelve beftond uit een getal van 784 Portiën , ieder van 48 uitdeelingen, die, a 1$ ft. elke Uitdeeling, en f :-i8-: voor extra-kosten daarby gerekend, te zamen op / 4:10:- begroot, eene fom uitleverden van ƒ 3528: - De tweede Intekening was niet minder aanzienlyk: zy bedroeg. 774 Portiën, elk van 24 uitdeelingen, welken, op dezelfde wyze berekend, eene lom uitmaken van ƒ 1741:10:- voegt men nu hierby nog een getal van 617 Kooplootjens, door Commisfarisfen van tyd tot tyd, a eft. liet ftuk, aan particulieren gedebiteerd, ten beloope van ƒ 61:14:- dan blykt het, dat de gezamenlyke ontvangst van dit gedeelte der dmjlerdamfche Oeconomifche Spys-uitdeelingen, in den afgelopen Winter, niet minder bedragen heeft dan eene lom van ƒ5331:4:- En door deze zo milde bydrage, welke, ge- 1 voegd by het Fonds-, door de groote Commisfie hier ter Stede verzameld, eenèn indedaad aanzienlyken fchat uitmaakt, hebben Commisfarisfen -7.ich in ftaat gefteld gevonden om , met aan 1 wending van de meestmooglyke bezuiniging 1 elrümaalen 'sweeks, gedurende eenen tyd van 1 j8 weeken, dus in het geheel 72 Spys-uitdee- < hngen, te doen aan een getal van ruim 800 hun- ( ner behoeftigftc Stadgenooten, zynde dus, wan- ( «eer me» het getat der, Portiën; van: elke uitdee- 3 hng, de extra - bedeelden medegerekend, welken men veilig op 30 voor eiken deeldag ftellen kan)flechts op 800 bepaalt, in het geheel door hen uitgereikt geworden een getal van 57,600 goede, ruime en voedzame Etensportiën, elk eene zwaarte hebbende vsn a\ gg. Commisfarisfen hebben de Spyze, door hen aan de behoeftigen uitgereikt, doen beftaan uit de voedzaamfte levensmiddelen, van een zo goed alloy, als het reeds ver verlopen Saifoen immer gedoogde zich aantefchaffen. Daar zeer juist het verloop van den gunftigen jaartyd hen aanmerklyk veel meer moeite en kosten heeft moeten veroorzaken, dan by eene volgende gelegenheid, wanneer men in het vroege najaar reedsdaarom*. trent zoude kunnen en moeten zorgen, immer wederom het geval zoude zyn. De ingrediënten, waaruit zy de Oeconomifche Spyzen, zo veel mooglyk, hebben doen beftaan, zyn, behalven de gewoone Fruitmiddelen, als: Azyn, Zout, Peper en diergelyken, geweest Aardappelen, Gort, Garften-of Tarwenmeel, by afwisleling, Groene Erwten, Witteboonen, Kool, Seldery, Uijen, en andere Groenten, die het Saifoen konde opleveren. De afdeeling der onderfcheidene hoeveelheden van deze ingrediënten, welke zo aanmerklyk veel bydraagt, om de fmaak te veranderen, en de aangenaamheid der Spys te bevorderen, is volmaakt een werk van de ondervinding geweest, waarbv Commisfarisfen de onvolkomenheid van allekonstberekeningen meermalen ten duidelykffe hebben ondervonden. — Eene enkele proefneming met Graauwe Erwten, in de plaats van Groene, heeft hen geleerd het onbruikbare van die Peulvrucht by foortgelyke inrichtingen; daartegen is hen de bymengïng van Witteboonen voorgekomen een uitnemend goed middel te zyn ter binding en veraangenaming der Soepen, Het Brood, door hen gebezigd, is reweest het zogenaamde Huisbasen; zy hebben da°artoe ftëeds 3ud of belegen Brood gebezigd, en hetzelve, in genoegzame hoeveelheid, aan dobbelfteenen ee meden, 111 Balies by de Spys doen mengen, zynde cietzelve by afwisleling in Boter gefruit geior- Wat het Vleesch betreft', hebben Commisfarisren zich, wegens de duurte en andere redenen /oornaamlyk tot het Rundvleesch bepaald, en aarvan fteeds eene matige hoeveelheid vooraf oen kooken, en vervolgends aan ftukjehs gefneen, met het krachtig Vleeschnat door de Scène loen mengen. — Zy hebben zich bovendien, door ene byzondere ftookplaats en ketel, in den fmaafc er Papimaanfche pot ingericht, van dag tot das oorzjeii van eenen genoegzanen voorraad Beende»  C 377 ) deren-geley, tot verfterking en veraangenaming der Soepen. Over het geheel durven Commisfarisfen zich vleijen, van zo door de toebereiding hunner Spyzen, als door de hoeveelheid van'het voor elke Portie toegedeelde,aan hunne Intekenaren,en aan de door hen beweidadigden, eenig genoegen te hebben gegeeven. Hun voornemen en belofte was in den beginne, om nu of dan de uitdeeling van Soepen aftewisiélen met eenige vaste Spys; dan, deels de duurte der levensmiddelen, deels de moeilykheid om zulk eene hoeveelheid van vaste Spys in één Locaal fmaaklyk te bereiden, en, al goed bereid zynde, dan nog gelykmatig te verdeelen, heeft hen van die onderneming alsnog doen afzien. Men heeft zich dus voor de allerlaatfte uitdeelina mede tot eene Soepe bepaald, maar krachtiger, en meer veredeld dan naar gewoonte; en zelfs deze onderfcheiding zouden Commisfarisfen niet gemaakt hebben, hadt hunne Kas, behoudends nog een voordeelig faldo, zulks niet in ruimte toegelaten, en waren zy niet menschkundig overtuigd geweest, hoe veel op het menschlyk hart de laatfte indruk afdoet, tor verhooging van het dankbaar - gevoel jegens de Voorzienigheid en onze weldoeneren. Na-welverdiende hulde gedaan te hebben aan! de edelmoedige behulpzaamheid en krachtdadige j medewerking, zo van onderfcheidene GoHégJëJlj als van byzondere perfoonen, geïyk ook inzonderheid'aan de eerlykheid, kunde en nyverheid van den veidienttclyken Burger Coenraad, Holst, als Opziener of Commandeur van deze; Inrichting, — aan wier bygedragen dienften Com-| misfarisfen, met betrekking tot den goeden uitflagj hunner onderneming, zo veel wezenlyke verplig-! ting hebben; en na het Publiek te hebben bericht, [ dat zy zich geenzins zullen onttrekken, om in eeni volgend Saifoen, de omftandigheden intusfchen' niet gunftiger wordende, andermaal de zorg voor, eene foortgelyke Inrichting op zich te nemen,! byaldien het hen blyken mogt, dat zulks van' hen verlangd wordt; — blyft aan Commisfarisfen niets meer overig, dan een beknopte vérandwoording te doen wegens de uitgave van het employ der door hun geïncasfeerde ƒ5331:4:Uiigave. Aan Grutterswaaren .... ƒ 15,93:12:13 Brood - 453: 7: 8 Aardappelen = 337 ió: 8 — Rundvleesch en Beenderen - 424:19: —— Kruideryén, Zout, Azyn en Groentens . . . . = 414:17: 8 Transporteeren 3224.13 : 4 d Per Transport ^.224: iq: 4. Aan Brandftoffen. . . . ƒ -84:12- 8 Water = '57:13: 8 Daggelden aan Kok, Koksmaat, en verdere Bedienden .... 3 633:16: -7— diverfe Gereedfehappen » 64: 1: — (*) Voor 't in orde brengen van 't Locaal, Metfel- en Timmerwerk, Smitswerk enz. » 346:10: — Aan Huur van de Loots voor 5 maanden . . . ■= 70: : — onkosten van Drukken, en rondbrengen der Lootjens enz. . •-. = i PROGRAMMA van du MAATSCHAPPY ter BEVORDERING van den LANDBOUW, te Amsterdam opgericht, 1801. De Maatfchappy, ter bevordering van den Landbouw, opgericht binnen Amfterdam, heeft, in hare Groote Vergadering, gehouden den a8 April dezes jaars, ingevolge het Voorftel, door haar gedaan wegens de Cultuur van het Heulof Papaver-Zaad, breder gemeld in hare Programma's van de jaaren 1799 en 1800, de uitgeloofde Zilveren Medaille en tien Ducaten toegewezen aan A. H. van Markel, Bouwer, te Deventer , voor zyn toegezonden Bericht eener Proeve, genomen op ruim eene halve Morgen Zandgrond. Voorts heeft het Bericht, onder de Zinfpreuk Zo ooit een teelt zeer nuttig is, ,t Is die van dm Papaver is: de aandagt der Maatfchappy byzonder tot zich getrokken, uit hoofde van deszelfs verdienden van nieuwe gedachten te opperen; — nieuw althans voor de Bouwers van Papaver in onze Gewesten, en tevens gefchikt om het nut van de Papaverteelt nog meer uittebreiden. Hierom heeft de Maatfchappy befloten, aan den Zender Van hetzelve Bericht hare Zilveren Medaille. uit krachte van de algemeene belofte, geplaatst in 't einde van de Programma's , van de Maatfchappy, aantebieden: verzoekende mitsdien den Zender van dat Bericht zyn' Naam voor den laatften Juny eerstkomende te willen melden. Belangende wyders het Bericht van drie onderfcheiden Proeven, genomen door IVopko Cnoop, woonende binnen deze Stad, acht de Maatfchappy zich verpligt met lof hiervan gewag te maken, en haar leedwezen te betuigen, dat de Proeven niet zyn genomen op die uitgeftrektheid gronds door de Maatfchappy voorgeschreven, om een genoegzaam naauwkeurig Refultaai daaruit te kunnén opmaken. Daar ondertusfehen uit de ingekomene Berichten' aan de Maatfchappy gebleken is,- dat hei niet wel mogelyk was in ééns door Proeven hei vereischte licht in dezen te bekomen, heeft zy befloten haar Voorftel dieswegens op de volgende wyze te herhalen. „ Naardien aan de Maatfchappy van den Land„ bouw te Amfterdam met genoegzame zekerheid „ gebleken is, dat de Heul- of Papaver-Oly • zo in Frankryk, als in de naburige Landen , „ met het beste gevolg, gekweekt wordt; i& „ dezelve te iade geworden-, uit hoofde dei „ onberekenbare voordeelen, die voor de lui „ wounders van deze Republiek uit deze teelt „ zouden kunnen voordvloeijen, andermaal uit„ teloven de volgende Prjemiën aan hen, die „ proeföndervindelyk zullen toonen, met dit „ Zaad eene hoeveelheid, niet minder dan eene „ halve Morgen gronds, binnen dezelve, te heb„ ben beteeld, met die bepaling, dat de mede„ dingers na ;dezelven zullen gehouden zyn de „ Papaver alleen te bouwen ; wyders optegeven „ de wyze en manier hunner behandeling; de „ aart en bereiding der gronden, met de mest „ daartoe gebezigd; of wel, ingevalle het land „ tot de Papaverteelt niet bepaaldelyk gemest „ was geworden, dan met opgave wanneer het ,, laatst bemest geworden en welke vrucht daarop „ geteeld is; voorts den tyd en.wyze van zaaijing „ en inöogfting; gelyk mede de hoeveelheid "van „ het gewonnen Zaad; met byvoeging, hoeveel „ Oly en Koeken dit Zaad heeft opgeleverd: „ verder de kosten, die tot dit alles"gemaakt „ zyn, midsgaders de apparente waarde van het „ geen dit Land zoude hebben opgebragt, by„ aldien het met ander Veldgewas' beteeld was „geweest; ten einde te kunnen beflisfen, of „ onze gronden, en welke derzelve, 't best in „ ftaat zyn, dit nuttig gewas te kunnen voort„ brengen, en, daar 't alles op aankomt, om ,, wyders te kunnen berekenen , of de teelt de „ kosten en aanmoediging waardig zy, en in dat „ geval zou kunnen dienen, om onze fomtyds „ kwynende OlymoJens beter aan den gang te „ houden, en de Ingezetenen tevens eene nuttige „ Oly te bezorgen, die in allen deele de Boom„ Oly zoude kunnen vervangen, \zo wel tot „ huishoudelyk gebruik, als tot inftandhouding ,, van onze Fabrieken.'' Up deze Voorwaarden dan biedt de Maatfchappy de volgende drie Prasmiën, ieder beftaande in eene Zilveren Medaille en titn Ducaten aan; toetewyzen : Eene aan hem, die dit, in voege voormeld, het best verricht zal hebben op eene halven Morgen of meerder Kleigrond. Eene aan hem, die dit zelfde, in voege voormeld, verricht zal hebben op eene halven Morgen of meerder Zandgrond. Eene aan hem, die dit., in voege voormeld, verricht zal hebben op eene halven Morgen of meerder Veenland. En zal wyders aan hem, die dit, zo niet op alle de drie onderfcheiden Gronden, ten minfte op twee van dezelven, het best en wel op den meesten grond verricht zal hebben, in plaats van de Zilveren Medaille en tien Ducaten, toegewezen worden de Gouden Medaille, ter waarde van 50 Du-  C 379 ) go Ducaten , of dezelve fornrua in geld, met eene Zilveren Medaille, ter keuze van den Zender. . De Berichten, met genoegzame bewyzen geftaafd,. benevens eene Fles Oly en genoegzame Monfters van de Koeken, zullen voor of uiterlyk op den 1 Maart, 1802, aan eenen der Secretarisfen dezer Maatfchappy ter hand gefteld moeten zyn. Eenige onderrichting omtrent de wyze van Teelen en Oogften, alsmede een historisch verhaal van het gebeurde in Frankryk omtrent de Papaver is gegeeven in 't Programma van 'tjaar 1799, en in 't daartoe behorend Rapport. — (Jok vindt men ten dezen opzichte iets in de Letterbode van den 1 November, 1799,. en in de Letterbode van 27 Maart, 1801: — zynde de Maatfchappy wyders voornemens om eerstdaags en wel zo fpoedig mogelyk uittegeven de Berichten wegens de Papaverteelt ingekomen, waarby nog gevonden zal worden de uitflag eener Proeve, door den Heer J. N. van Eys, OudDirecteur dezer Maatfchappy, op Boekenroode genomen. — En gemerkt de Heer van Eys geen aanfpraak op eenige Pra;mie heeft willen maken, maar een allezins gunftig getuigenis gegeeven heeft van de oplettenheid en yver, waarmede zyn Tuiuman Phnrich Hamann, onder zyn opzigt, deze Proeve heeft helpen bevorderen; is aan denzelven Hinrièh Hamann, van wegens de Maatfchappy, daarvoor toegewezen eene fraai gefchilderde Tabaksdoos met het Vignet der Maatffchappy en deszelfs naam. Omtrent de ingekomen And woorden betreffende de uitgefchreven Prysvraag: „ Welke gevolgen beeft de Weerkunde (Meteoro„ logie) met betrekking tot den Landbouw ? — ,, Zyn 'er tm dien opzigte ondervindingen, die „ meer of min tot een' vasten regel voor onze Land,, lieden kunnen dienen, om hunnen arbeid, op de „ vcordecligffe wyze, daarnaar interichten? - In „ hoe verre zoude men van de waarnemingen, ■„ die, zo hier, als elders, in deze wetenfchap reeds „ gedaan zyn, ten hunnen nutte, gebruik kunnen ,, maken?''1 — •h.eft de Maatfchappy geoordeeld aan geen derzelven te kunnen toewyzen de uitgeloofde Gouden Medaille, doch heeft zy befloten hare Zilveren M daslle aantebieden aan den Schryver van 1&S Verhandeling onder de Zinfpreuk: Humida folftitia, hitmes orate ferenas. Virgilius. mids -hy zodanige verbeteringen in zyne Vcriiiig geueve te maken, als door de Maat¬ fchappy, na eene gefcoudene Correspondentie met hem, nodig geoordeeld zullen worden; ten welken einde hy dan ook verzocht wordt zich voor den laatften Juny eerstkomende aan de VJaatfchappy bekend te maken. Met opzigt tot de agtticn Pramiën, beloofd aan ieder Landman, binnen onze Republiek, die den ftaat van zyne Boerdery (beftaande in Weien Hooilanden, of in Bouw- en Teellanden alléén, of in Wei- en Bouwlanden te zamen) opgaf, breder gemeld in haar Programma van den voorleden jaare, heeft de Maatfchappy de vol. gende Pramiërf-tóegclcgd'— te weten: Eene, beftaande in een fraai gefchilde Tabaksdoos met het Vignet van de Maatfchappy en den naam van den Schryver daarin; benevens een volkomen Exemplaar vau de tot hiertoe uitgegeeven Verhandelingen, voorzien met het Vignet van de Maatfchappy en een loflyk getuigfehrift, of eene Zilveren Medaille ter-zyner keuze, aan Pi et er A u k e s, - Ontvanger der Flor enen te Reyfum. En eene diergelyke Premie aan R. Nicolai, Ingezeten te Lollum. {Het vervolg eerlang.) G E L T K H E I D, V R T II E I D. De Agent van Nationale Oeconomie der Bataaffche Republiek maakt by dezen aan alle zyne Commercieerende en Zeevarende Medeburgers bekend , dat door de Magiftraat van Embden de nodige orders zyn gefteld, om, ten dienfte der kleine Scheepvaart op de Oost.Friefche Kust het Vaarwater in de Aecumer Ee, tusfehen de Eilanden Langoog en Baltrum, te betonnen, en dat midsdien buiten vóór de gronden aan den West-Wal, op vyf vadem Water, eene zwarte Ton, en daar tegen over aan den Oost-Wal, op tyf vadem, eene witte Ton gelegd is, ten einde Schepen uit Zee komende, hetzelve Zeegat te beter zouden kunnen ontdekken; dat voords, Kinnen de gronden, op vier vadem, aan den kant /an Baltrum, nog eene zwarte Ton geplaatst iss lat de Cours op dit Zeegat zich naar binnen net een' open wind Zuid. Oost-ten -Oosten , en naar buiten Noord-West-ten-Westen bepaalt; larende zich daarvan niet wel andere kenmerken rjpgeven. Ter Ordonnantie van den Agent voornoemd» Webbers, Den Haag, den js Juny, 1801. Het zevende Jaar der Bataaffche Vryheid. MAE KT-  C S3o ) MARKTPRYZEN van KOOPWAAREN en LEVENSMIDDELEN. Te Amfterdam, by C. CU V li i\ s, Hoek- en KunscveiKooper op den Vygendam. trn.flfl.lMI!,n , ENZ. Ta Amsterdam , den 22 Juny. ggl. Tarw. Voorl. Roode per L. 270a 320 Witte .■ .- 2703320 Gron.enOld. . . 2703320 Voorl. Gron. en Old. Roode .... 270a320 Friefche .... 2703320 Zeeuwfche . . . 2803400 Vlaamfche, Roode 300 a 340 . Witte 2903400 Rogge. Bovenlandfche . 2503270 Brab. en Vlasmf. 2503270 Gedroogde . . 260 a 280 Carst. Voorland f. Winter 1703190 Friefche dito . . 170a 190 Gron.enOld. Winter 1703190 Zeeuwf.en Ov. Wint.. 1703 190 dito Zomer . . , 160a 180 Haver. Brouw- . . . uoai3o Witte Voeder- . 753100 1 Boekweit. Voorlandfche . 6oa68o€ Amersf. en Gooif. 60 a 68; Paardeboonen . . . . 38a40c£ Te Dordrecht, den 18 Juny. j ZVw. Nieuwe Zeeuwf. perL. ggl. Beste nieuwe . . 3883412 Gemeene . . . 2303346 Blasuwe .... 2303346 Zomercarw . . . 2303328 Rogge. Zeeuwf. en Inl. per Z. 34 a 315 g < Br. Vl.enBov.perL.262a272ggl. Carrt. Zeeuwf. en Ov.Zom. 40350^ dito Winter . . 423460c ( Spelt, Nieuwe per Last } Haver. Inlandfche Brouw 28 a 30 1 dito Paardevoer 19 a 23 1 Boekweit op 140 8? wigc 57 a 58 d Paardeboonen nieuwe . 30 a 33 1 Duiveboonen '5 Te Rotterdam, den 15 Juny. E Tarw. OudeZeeu. perZ.Z. c Nieuwe dito . 493508 G Gemeene dito . 353478 13 Boekweit. VI. i54f§perL. "| _ q Brab. op'dito. j 5 ^ B Klei zonder wigt 543560? Gatst. Winter per Hoed 9oag4gl. Zomer dito . 843 92gl. y Rogge. Zeeuwf. N. 33 3 348 A; Brabandfche 270a 28oggl. St Haver. Zeeuwf. Brouw. 44a48gl. A"i dito Voeder . 3o*38gl. Graauwe Erwten per Z. . Witte Erwten per Zafc . . Blaauwe dito per dito /J Witte Boonen per dito ■ Z:, Paardeboonen per Last . 30 a 32^ Gl Te Haarlem, den 15 Juny. Rogge, per Zak ...f9 Haver. Voer- ... - 4:10 Ra Eeste .... jty Lrarst, Voer . . . . f ci a 6 Pel . ..... Paardeboonen .... - 6 Duiveboonen Groene Erwten ... - 10 Te Utrecht, den 20 Juny. Weit. Witte .... 2ifa 22| Roode oude . . Nieuwe dito . . ig£a 20* R°ggg 13U I4i Boekweit ...... i3Ja i4J Garst. Winter .... Zomer .... Haver ....... Capucyners. Groote . . . Middelfoort . Kleine . . Graauwe Erwt. Groote . Middelfoort Kleine . . Ongelezene 7roene Erwt. Groote . . Middelfoort dr. Kleine zuivere Ongelezene . Vitte Boonen (Bo:Jche~) . °aardeboonen ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN en KOOPWAAREN. Jeraffineerde Suikers enz. te Amsterdam den 22 Juny, en te Dordrecht den 22 Juny. 'andybrooden 33§3 34i§ 'oeijerbrood. $oi a 31 f ] '.affinaden 26 a 27? 26^827 1 delisfen 2 fS 24 a 25 24* a 24* 1 ito 3 fig 21 a 24 22 a 23! ] ,ompen . . ao£a 21 2cia 21 I )ampfuiker 20 a 24 . asterden 14 a i8J - Best Wit 33 a 35* emeendito 30! a 32Ï | c asterd dito 13I3 19 >2xia 36 1 eel dito 23^3 26 l C ruin dito 2iéa 22i roop. Bruine 633648 j68 a 698 Pe Dordrecht enz. , asfen. Ru uwe per Steen 32 848 ft, 'eekrappen .... _ ff el. te Amfterdam. . ƒ 27 a 28 — •oisaad. Inl. en Zeeuw. — te Amfterdam — te Dordrecht ƒ go a 86 — te Rotterd. pr L. — ■nnipzaad. te Utrecht K< ailynz. te Dord. pr. 81. Fr iSiu Raap-p. Aam/79' Dord. 84 gl. B Lyn- . . -74i 74a76 Ce Hennip- . - 79?. 4 npkoeken. pei loboteDord. 70 Dc ikoeken. |,r Tabak. Inlandf. te Amft. / 10 a 40 Carotten . . . - 34 a 40 DRINKBARE WAAREN. Moutwyn. te Dordrecht . . nfjoC te Amft. per Aam 65a67*c£ te Schied. de 30 V. 11'% Genever. te Dordrecht . . I2ïr£ te Amft. pr. Aam 67 a683 oZ te Schied. de 30 V. . i2ïo€ Z U I V E L S. Kaas. Leydfche 't Schp.- ƒ 42 a 44 Stolkfche ... - 27 a 30 Edamf. Roodk. van io en 20 ffi. 28 2 30 dito van 4 tg. . ( 27 a 29 Frief. Kruidkaas . * 28 a 32 Noordh. witte te Purmerend 20 f f n\ 4 en 10 S . . . -17* Boter. Delftfche . . . - 46 a 48 Leydfche . . . - 44 a 46 Friefche Grasbot. - 37 a 39 Stalbot. - te Leeuwaarden . • 5 2 3 te Sneek . . . - a 29 op de Lemmer . - a 23 3INNEN- en BUITENL. EFFECTEN, den 15 Juny. Baf.Ref. losb. i8oi.4pCt. 94 a 95* 1802. — 82|a 83f 1803. — 72 a 73 1804. — 64! a 65! vTa den Vrede . . — 45|a 45| ïeforc. 171,5en96. 2I— 37 a 37^ /•rywill.Negot. . 5 — 6i$a. 62 leiding, Apr. 1800. 3 — 42U 43 J.Schuldbr.(Uitl.) 5 — 68 a 69 (dito) 4 — 6o^a 60I (dito) 31 — 53 a 53I . . 3 — 43 a 43* ■clderf. fchaêv. . 4.' — 43|a 44i 'rabandfche dito . 4 —- 43^ 44 Iblig. Rusland . 5 — 8iéa 8i| Weenerbank. 5 — 70 a 72?- dito . . 4 — 65 a 66% Pruis/en . 5 — 101^3102 Deenf. Toll. 4 — psf a 9öf 7.weeden . 5 — 965a 96I .S£sHfconv.o8.5 -- 76 a 76* dito . . 3t— 54 a 54I Amerika . 5 —. 97^ pga dito . . 4 — "B7ï a 88 dito metPr. 4 — 9p|ajco5 izerlyke Coupons - — 64^ a 64! mfche Infcriptiën 5 — 45^ 454 ïl een bank geld. 99 a 99J rtif. 14 a i4i pCt. Domeinen . . 63 a 63| ciarat 43 a 43* ote|i • • .... 36 a 37s  N° 204. 1 Ju'y 1801. OECOIOMISCHE GOU1A1T, TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE, NY VERHEID , KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN, TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. Van het inzamelen, bewaren en het menigvuldig gebruik de-r VRUCHTEN. T Tet Ooft moet afgeplukt en afgebroken, maai IJ geenzins afgefchtui of afgerukt worden. Men kieze hiertoe, zo veel mogelyk, drooge en fchoone dagen, en wachte niet tot de volkomen rypheid der Vachten. Zodra het Ooft zich klemt, is het tyd om met het inzamelen te beginnen. Het wordt in weinig dagen op planken, of an de'rè gefchikte plaatfen, volkomen fmakelyk, er, niet zo licht meelig als het geen, dat te lart£ aan den (lam gebleven is; echter nisakt dit met de Kersfen eh Pruimen eene uitzondering. Wie in de nabyheid van groote Steden woont, zal uit het verkoopen van versch Ooft aanzienlyke voordeelen kunnen trekken; doch wie zich in bet tegenövergeftelde geval bevindt, moet zyn oogmerk dr.or andere middelen bereiken , de duur- of herfstvruchten zorgvuldig bewaren en eeisr in den Winter verkoopen, andere fnorten daarentegen gebruiken of verbakken, of daarvan Vruchtwyn of Brandewyn vervaardigen. Het af-1 val dient het Vee tot een aangenaam en krachtig i voediel. • Om het oogmerk der lange bewaring van de Herfstvruchten met Appelen en Paren te bereiken, heeft men nodig 1) eene voorzigtige inzameling by droog weder ; 3) eene welgelegen Vruchtenkamër, die niet vochtig of koud, en met kasl'en voorzien is, welker deuren goed Buiten; want de toegang der vryë lucht bevordert het venotten der Vruchten; c;) een'goeden voorraad van fyn, welgedroogd, gewreven lïbpmmos, het welk geen reuk heefr. Is men van deze hulpmiddelen voorzien, dai worden de duurzame Vruchten in deze kasié IV. Deel. dusdanig geplaatst dat ieder ftuk op Mos ligt, en het een het ander niet aanraakt. Nu worden de deuren van de kasfen digtgefloten, de voorraad alle agt of veertien dagen bezigtigd , ora het rottend Ooft by tyds weg te nemen. Door deze behandeling kan men de Vrucht, zonder onfmakelyk en riaipelig te worden, tot tegen het voorjaar bewaren, wanneer dan één Appel duurder is dan in den Herft eene gantfche menigte. Is de voorraad van Vruchten niet zo aanzienlyk dat het de moeite waardig ware om eene Vruchtenkamër daartoe interichten, dan kan een drooge en welgefloten Kelder deuzelfden dienst doen; of men pakt het Ooft in vaten, ftrooit tusfehen en op ieder laag Vruchien drie vingeren dik welgedroogde zemelen, en ftaat het vat, wanneer het tot aan den bodem gevuld is, digt toe. Op deze wyze kan men de Vi lichten goed houden, en zonder gevaar te land en te water verzenden. Het is bekend dat men tot diergelyk inpakken zich gemeenlyk van kort Hooi en Gefneden Stroo bedient; doch dewyl het Ooft hierdoor een' vréémden fmaak aanneemt, geeft men de welgedroogde zemelen, die geen reuk nuch vochtigheid hebben, billyk de voorkeur. Kersfen, Perziken en Pruimen worden op eene andere wyze behandeld. Men raakt de Vrucht by het afbreken niet aan, maar vat ze by den fteel, en doopt ze een oogenblik in gefmolten, doch met heet wit Wasch. Dit overnekfel van Wasch belet het indringen van de lucht, de Vrucht blyft eenige maanden goed, het Wasch laat zich met geringe behoedzaamheid en zonder moeite daar af nemen, en men zal de Vrucht zo fmakelyk, zu vast en zo fchoon vinden, als of zy pas van den Boom geplukt ware. De moeite is van geen belang, het Wasch gaat niet verloren , en het genoegen tegen het voorjaar aiergelyke Vruchten te kunnen hebben is met /oordeel gepaard. Daar men verlcheiden Vruchten met Suiker "leggen kan, zal het niet «.ud.cmjg zyn, dat Ccc wy  C 3«» ) Wy vooraf het noodwendigfïe van het zuiveren van den Suiker aanvoeren, en ook tevens de aodigfte regels opgeven, die men by het inleggen met Suiker in acht te nemen hebbe. i.) Men neemt tot het inleggen niet geheel groven Suiker, dewyl men daardoor indedaad verliest, naardien deze langer gezuiverd moet worden, en meer verkookt. a.) Men moet de nodige quantiteit van Suiker niet verminderen; want wanneer te weinig genomen wordt moet dezelve te dikwyls verkookt en eindelyk nog Suiker daarby gedaan worden. De gewoone regel is, zo zwaar de Vrucht, zo veel Suiker aan gewigt. Slechts by zulke Vruchten, die'men niet lang bewaren, maar fpoedig gebruiken wil, kan men iets minder , nemen dan de opgegeven quantiteit Suiker. 30 AMe Suiker moet gezuiverd worden eer de Vruchten daarin komen. Dit gefchied volgens de mate: men flaat zo veele ponden Lompfuiker als men nodig heeft in middenmatige (tukken , fteekt ieder ftuk in een glas met koud water, tot het volkomen doortrokken is, werpt den Suiker hierop in een koperen of aarde vat, iaat hem op een zagt vuur eerst fmelten, vervol geus allengs opkooken, fchuimt hem dan door middel van een' lepel met gaten zorgvuldig af, tot hy geheel klaar opkookt. Wil men den Suiker recht klaar hebben, dan wordt het wit van één of twee Eijeren wel geklopt, en een paar lepels, daarvan juist op de plaats waar de Suiker het meest opziedt daarin gedaan. Men neemt hem dan even van het vuur, dan verzamelt al het onreine zich boven op, en men fchuimt hetzelve dan met een' fchuimfpaan daar af. 4. ) Als de Suiker gezuiverd is, dan moet hy nog verder daardoor verdikt worden, dat men het water nog meer uitwaasfemen laat, en wel tot de eene foort van Confituuren meer dan de andere; want blyft dezelve te dun, dan houdt , het ingelegde niet; is hy te dik, dan candeert ] hy licht, dat is, hy zet zich in vaste Cryftallen aan de Vruchten. , 5. ) Den geringften graad van verdikking ; noemt men als de Suiker lpint, als men name- t lyk een' lepel vol daaruit neemt, en langzaam 1 naar beneden lopen laat, en hy alsdan niet in ; enkele droppels, maar in een' aan elkander ham < gende draad naar beneden valt, die'nochthans i niet hangen blyft, maar affcheurt en in één' droppel famenloopt, of als men een' droppel tus- \ fchen twee vingeren neemt, en hy doorzygr. 6. ) De tweede graad van verdikking is al \\ 3uen het water nog verder uitwaasfemen hu:s \ tot de Suiker in het kooken paerlen opwerpt, en als een tusfehen de vingeren genomen droppel tot een' draad trekt zonder aftebreken; of als men den Suiker uit een' lepel naar beneden lopen laat, en de draad, als hy afbreekt, niet meer in een' droppel famenloopt, maar als een haakje aan den lepel zitten blyft. Deze noemt men Pacrlfuiker. Dezen graad van verdikking moet de Suiker reeds hebben, wanneer men hem over Vruchten giet, die lang bewaard moeten worden, inzonderheid als zy zeer fappig zyn. 7. ) De derde graad vau verdikking is als men door de gaten van een' daar boven gehouden fchuimfpaan blaast, en de Suiker op de andere zyde blazen maakt. Deze graad van verdikking wordt gevorderd als men de Confituuren drogen wil. 8. ) De vierde graad is wanneer de Suiker zich aan den rand des vlakken ketels reeds in het kooken aangezet heeft en wit wordt. Dit is by overtrokken Amandelen nodig. 9. ) De vyfde graad van den Suiker is eindelyk wanneer men den Suiker met daarin uitgedrukt Citroenfap over het vuur bruin worden laat, dat men hem in fyne aanftonds hard wordende draaden fpinnen kan. Men noemt hem alsdan Raramd, 10. ) By iedere foort van Vruchten moet men uit de ondervinding en oefening opmerken welken graad van dikte de Suiker hebben moet. 11. ) Tot bewaring van het ingelegde neemt men de bekende Confituuiglazen, of aarde Pot:en. is.) De inteleggen Vruchten moeten langzaam tn niet fterk kooken. 13. ) Als by het kooken de Suiker fterk beïint te fchuimen en overlopen wil, dan werpt nen flechts een erwt groot Boter daarin, dan vordt de Suiker oogenblikkelyk weder ftil. De ,-ettigheid van de Boter verkookt; of wil men iit niet, dan moet men den ketel aanftonds vaa iet vuur nemen. 14. ) Als de Confituuren genoeg gekookt zyn, lan willen eenigen warm in de glazen gevuld :yn. Alsdan moet men de glazen droog afve:en, en een nat koud Servet daar omüaan; of nen zet ze wel in een' fchotel met koud water .nders fpringen de,glazen. Men maakt dezelven tok wel vooraf warm, doch het welk niet zo eker is. 15. ) Alle Gelds willen warm ingevuld zyn; vant als zy koud worden ftremmen zy. 16. ) Andere Vruchten laat men eerst een veinig verkoelen eer men ze invult, en eenigen 'ei drageu dat men ze eerst gantsch koud in den ke-  C 383 ) lpt op twee wielen , en is voorzien met vier, zes of meer Snyders, of Ploeg-kleuters, door zware fteenen in den grond gedrukt wordende , en met de (treek van het bewogen Werktuig in deszelfdt richting gelegen zynde. Zie Commercial Agricuhural and Manufacturer's Magazine; Ja\ nuary, 180I., 18, p. i Over de MACHINE van EEFTER. om STROO te snyden. De Burger Ee/ter, in Engeland, die zich reeds door zyne Patent-Egge bekend gemaakt heeft, heeft ook eene Patent-Machine yoor het fnyden •yan Stroo uitgevonden, waarby alles op de be weging van een Fendulum aankomt, dat voor- en rugwaart gaat. Dit Pendulum drukt by elke beweging of aanzetting tweemaal aan, en fnydt ook tweemaal door. Het mes is half-cirkelvor mig. In eene minuut kan men een bos Stroo var 18 duim breed en 3 duim dik tot Hakfel ma ken , en wanneer twee perfoonen het gedurig gaande houden, kan men met hetzelve 40 Quariërs a 8 Schepels op eenen dag fnyden, terwyl de Machine door elk, zonder ondeifcheid, in beweging kan gebragt worden. Zie Oeconomifche Hef te, 1800. November, pag. 477. Over de CONSTRUCTIE der SCHEEPSMASTEN, en de STERKTE van het TIMMERHOUT, Vindt men in de Repert. of Arts and Manuf. by het verleende Patent, of Oclrooy aan Georg Smart, veele nieuwe en merkwaardige zaken, die nader zouden verdienen beproefd te worden. By de opgegevene Confr.rucr.ie der Masten, is, by de vermeerdering van derzelver fterkte, tevens op de uitfparing der ingrediënten gelet; de befchryving der Contirudtie is vergezeld met eene wel uitgevoerde plaat, of teekening. De bygevoegde aanmerkingen over de fterkte van het Timmerhout, zyn geene proeven, maar beftaan voornaamlyk, in waarnemingen over de breuk van lang Houtwerk. Zie Repertory of Arts and Manujadturers, Decemb,, i8co, N°. 79. , p. 17. 23. n. OECONOMISCHE BÈRfCHTEN. PROGRAMMA van.de MAATSCHAPPY ter BEVORDERING van den LANDBOUW, te Amsterdam opgericht. l80I. (Vervolg en Slot van N°. 203. bladz. 379.) _ Betreffende het Voorftel, door de Maatfchappy in den jaare 1800 gedaan, „ Naardcrnaal de meeste Winter - Zaden , als „ Raap- en Koolzaad, gelyk mede Ta/w, Garst, ., enz. in den voor gaanden Jlrengen Winter zyn „ dood gevrozen, ten minften aan de gevolgen van „ dien verloren geraakt', en dat wederom by die „ en foortgelyke ftrenge Winters plaats hebben kan; ,, zo belooft de Maatjehappy, gemerkt eenige wci„ nige Landlieden hun Winter-Zaad behouden ,, hebben, en zulks waarfchynlyk aan de plaatslyke „ ligging; de foort van grond; het vroeger of later ,, bezaaijen; de bewerking als anderzins toegefchrc„ ven kan worden; „ Eene fraai gejchilderde Tabaksdoos, waarin ,, de naam van de Perfoon en het gewoone Vignet „der Maatfchappy geplaatst zal worden, aan elk „ en eenen ieder, die aan de Maatjehappy een of ,, meer  C 385 ) „ meer goedbevondene behoedmiddelen of huln55 middelen dezen aangaande medegedeeld,en wyders „ een volledig Bericht van hunne geheele behande„ ling en bewerking, zoo nopens den tyd van zaai,, jen, de hoeveelheid van het Zaad, het foort, den grond als anderszins, is ,t nood met vol,, doende bewyzen geftaafd, toegezonden zal hebben. j, Zullende een ieder, zonder eenige bepaling yan ,, tyd na .deze Pramic kunnen dingen. zo lang de „ Maatfchappy niet goedvinden zal dit Voorftel ,, i niet rekken- — is aan de Maatfchappy een antwoord ingezonden , 't welk der uitgeloofde Praï.mie waardig geoordeeld is, en midsdien aan den Schryver van hetzelve, Mattheus Spinhoven, Bouw- en Landman te Vncswyk (anders de Vaart) eene fraai gefchilderde Tabaksdoos- met deszelfs naam en het gewoone Vignet van de Maatfchappy, toegewezen: wordende wyders dit Voorftel door de Maatfchappy op nieuws gedaan. Nog heeft de Maatfchappy, fchoon door geen uitgeloofde Piaemie daartoe verpligt, aan Hendrik Schotman, onder Vervolde woonende, tér aanmoediging en belooning van.deszelfs vlyt om ruim eene Morgen woesten Heide-grond te bebouwen, en in eenen bebouwden ftaat federd den jaare 1794 gehouden, toegelegd eene Prsemie van tien Ducaten , en zulks ingevolge het laatfte algemeene artikel van de Programma's der Maatfchappy. Eelangende de Vraag: „ Welk pradticaal Nut en Voordeel kan men voor ons Vaderland uit de Landbouwkundige Vorde- „ ringen van andere Landen, alwaar de Landbouw „ bloeit, trekken?"" moet de Maatfchappy met leedwezen melden, dat zy dieswegens geene Pramie heeft kunnen uitdeelen. Daar ondertusfehen dit belangryk onderwerp in meer dan een opzigt de aandagt van eiken rechtlchapen kenner van den Landbouw verdient, heeft zy geoordeeld dit Voorftel andermaal te moeten doen; met ernftig verzoek aan alle deskundigen, om hierop derzelver byzondere aandagt te willen vestigen, en wyders de Maatfchappy, voor of op den laatften November, 1802, in ftaat te ftellen, de uitgeloofde Prsemie te kunnen toewyzen. Verder geeft de Maatfchappy op, ter beantwoording, voor of uiterlyk op den laatften No vember, 1802, de navolgende Vraag-: ,, Aan welke kwaaien zyn de Vrucht- en andere „ Boomen in ons lader land onderhevig? aan welke „ oorzaken zyn dezelven haar'' oorfprong verfchui„ digd? En op wat wyze kan men die voorkomen , „ cf, reeds daarmede aangedaan zynde, gerit zen ?' Voor of ur.erlyk op den laatften November dezes jaars verwacht de Maatfchappy de Antwoorden op de Vraag: „ Daar het zeker is, dat 'er behalven het Sul. ,, kerriet, nog andere Planten, Wortelen en Ge„ wasfen gevonden worden , uit welke eene goede „ quantiteit Suiker gehaald kan worden, en nog „ onlangs in Duitschland, met goed gevolg, uit „ de Runkei-Ruben , even gel)k uit het Suiker„ riet, zowel Suiker als een geestryk vocht of'drank, ,, niet ongelyk aan Hum, getrokken is; — zo vraagt „ de Maatfchappy, ,, Uit welke Gewasfen, Wortelen of Planten, be. „ reids in ons Vaderland geteeld wordende, of die ,, men nog aldaar zou kunnen aamcelen, kan 'er, „ het zy Suiker alleen, het zy Suiker en (borigclyk I „ geestryk Vocht, met voordeel gehaald worden ? \„ Op wat wyze moeten die Planten, Wortelen, \„ Gewasfen, ten gemelden einde gekweekt en bchan„ deld worden? Welke leveren de meeste, welke „ de beste Suiker en Liqutur en op? Welke foor„ ten van gronden in ons Vaderland zyn daartoe„ de besten? „ Welke wyze is de beste, om . uit de daartoe ,, meestgefchikte Planten, Wortelen of Gewasfen, de „ meeste of beste Suiker, het zy alleen, het zy, „ met bovengemeld geestryk Pocht , Siroop, enz. „ met de minfte kosten te verkrygen? Welke „ quantiteit of hoeveelheid Suiker, Liqueur en Siroop „ zou men uit dc daartoe meestgefchikte Planten, „ Wortelen of Gewasfen, op eene zekere g'egeeyene ,, hoeveelheid gronds , die daartoe de gefehiktlte „ gebodeeld wordt, kunnen bekomen? — Laatftelyk, „ hoe groot zou men rekenen dat de kosten zyn, „ die tot deze bewerking, het vervaardigen, zo ,, van de Suiker als vaa het geestryk Vocht en Siroop „ daaronder begrepen , nodig zyn zouden ? " Alles zo mogelyk proeföndervindelyk bewezen, immers geftaafd met de Monfters der Suikeren, Liqueuren, Siroopen, enz, en andere bewyzen, ten betooge van de waarheid en nio^e* lykheid van een en ander. Verder herinnert de Maatfchappy, dat zy in den jaare 1799 heeft gedaan het volgende Voorftel: 9> £>aar men> h bevinding, weet dat, niette. „ genfiaande min gunfiigc waarnemingen yan vroe>■> ger' tyd, lut weiden en teyens gezond houden der „ Schapen, in de vlakten van onze Zee-duinen „ gefchieden kan, (inids de hier en daar lekende „ Voorbehoedmiddelen tegen het Ongans (*_) ge, - „ brui- (*) Onder anderen is de Geest van ïerpentyn bv eenen lepel vol, vermengd met twee lepels water, aan elH.gezmul Schaap ingegeeven, na alvorens ze 12 uuren te hebben laten vasten, een beproeicl middel tegen di Botten in de Lever. Dif aoet men eens in 't midden van Juny, en ten tweede'maale in October, vroeger of later, doch vóór den (peeivyd. C c c 3 ' Het  brtiikende): zo belooft de 'Maatfchappy ecnc Pra-,, mie van tien Ducaten 'aan die geenen, welken ,\ voor den i December, 1801, kunnen aantoonen , „ dat zy eene Kudde van ten minfte ao Schapen, \ „ alleen op voprfchrey.en wyze geweid en verzorgd „ zynde, gedurende den tyd van een geheel jaar, „ ten minften zo lang 'er voedfel is, in een'' gezon„ den toeftand hebben weten te houden. ,, Van deze Pramiën zulten tot Drie toe worden ,, uitgedeeld, en daarenboven ecnc Zilveren Me„ daiïle, aan dien onder de Mededingers, welke „ het grootfte getal Schapen dusdanig zal hebben s, onderhouden. „ Voorts moeten by de Berichten ook Getuig„ fchriften, wegens den waren toedragt dezer Ondernemingen, worden ingeleverd^ Voorts acht de Maatfchappy het nodig, met betrekking tot het Ongans der Schapen, te berichten , dat aan haar van meer dan eenen kant gebleken is, dat de Geest van Terpentyn, volgends het Voorfchrift, door haar hier vooren opgegeeven, gebruikt, op den duur proef houdt en goed bevonden wordt. Dat zy dierhalve dit -Hulpmiddel met te meer gerustheid durft aanbeveelen. De Prys, die aan den Schryver van het beste op een der bovengemelde Vraagen inkomend Antwoord wordt aangeboden, beftaat in eene Gouden Medaille, ter waarde van vyf tig Ducaten, op den Stempel der Maatfchappy geflagen, en met des Schryvers naam voorzien, of wel dezelve fom in geld, benevens eene Zilveren Medaille, ter keuze van den Schryver. Indien geen der ingekomen Antwoorden op eene door de Maatfchappy opgegeeven Vraag, hares oordeels, den Prys verdiend heeft, behoudt zy aan haar het recht, deze Vraag nog eens, of niet weder optegeven. Daarentegen, wanneer 'er meer dan één Antwoord haar voorkomt eenige aanmerking te verdienen , zal zy een Accesfit, in eene Zilveren Medaille beftaande, of eenig ander blyk van goedkeuring aan den Schryver van" het naast aan het beste komend Antwoord aanbieden, en hem dit befluit, vóór dat het verzegeld Billet, by zyne Verhandeling, geopend wordt, door de openbare Nieuwspapieren bekend maken. Het zelfde middel is ook dienftig vOór Schapen, die reeds ziek of Ongans zyn. ln dit "laatfte geval, moet men hetzelve op voorfchreven wyze, met eene tusfehenpozing van 6 dagen, tweemaal herhalen. De giften moeten evenredig zyn aan de krachten der Dieren; zodat men aan een Lam flechts Me helft mag geven van 't geen voor een groot Schaap nodig is. Zie verder 2 D. ïile St. der Verhandelingen d§zer„ Maatfchappy. De Schryvers, die naar den Prys dingen, zullen, by hunne Anwtnorden, een verzegeld Billet moeten zenden, inhoudende hunnen Naam en Woontlaats, en van buiten geteekend met dezelfde Zin. fpreuk, die aan het einde hunner Verhandeling zal gevonden worden. De Antwoorden zullen in het Nederckiitsch, Latyn , Fransch , Engelsch , of Hoogduitsch (laatstgemelde met eene Italiaanfche of Latynfche Letter, en alle met eene leesbare hand gefchreven,) opgefteld, en, gelyk alle andere aan de Maatfchappy toetezenden Stukken, of Berichten, Franco toegezonden moeten worden aan éénen derzelver Secretarisfen, Mr. H, Calkoen, Advokaat, op de Keizersgragt, by de Beerenftraat, of Mr. Antoni IVarin, op de Heeregra gt, by de Reguliersgragt. Voorts zyn de Wetten, waarop de Maatfchappy naar eenen Prys laat dingen, te vinden, in het Voorbericht voor het Eerfte Deel harer Verhandelingen geplaatst: — voljens welken de Maatfchappy van tyd tot tyd eene Zilveren Medaille, of andere gepaste belooning, gewoon is te fchenken 'aan die geenen, welke haar eenige nuttige Ontdekkingen omtrent den Landbouw mededeedeeleu, met verdere beloften, om de bevordering derzelver, naar bevinding, te onderfteunen. De NATIONALE NEDERLANDSCHE HUISHOUDELYKE MAATSCHAPPY heeft, in hare ALGEMEENE VERGADERING, gehouden te HAARLEM den 9e Juny en twee volgende dagen, de naarvolgende PRYZEN en REMUNERATIEN toegekend, als: Aan den Burger Rudolf yan. Baer en Zoonen, te Eyndhoven, voor het voldoende beantwoorden van Prysvraag bh 24, N°. 41., vorderende het verwen van Arabisch Rood hier te Lande, vyftig Ducaten of de Gouden Medaille. Aan den Burger Macalester Loup, te Delft, inzender van een Modél eener verbeterde Pietmachine, tot aanmoediging eene Zilveren Medaille. Aan den Burger Jacobus Schendelaar, te Rotterdam , 3 pCt. voor het verdebiteeren van ƒ2069:4 •' * aan naargemaakte Turkfche Tapyten. Aan 20 Pluisgezinnen te Almelo, wegens het Spinnen van eene genoegzame quantiteit Vlas, toereikende om ten ftuk Linnen van 50 ellen te  ( 3§7 ) te kunnen vervaardigen, ieder eene Prsemie van f6'.- en aan 3 Huisgezinnen te Winterswyk, mede ieder dergelyke Pnemie, volgens Prysvraag bl. in', N°. 11. Aan het Spinfchool te Delft, ingevolge Prysvraag bl. 57, N°. 96, de Prsemie van ƒ50:en zo met Augustus voldoet aan het gerequireerde nog ƒ 30:- Aan den Burger G. Buis, Huisman in de Vogelenzang, wegens het verdebiteeren van Wouw, in Zandgrond geteeld, eene Prasmie van 5 pCt., van ƒ 305:16 - De 'Vergadering heeft voorts met genoegen gezien het Modél en Befchryving van een' Spaaroven, door den Burger Cornelis Kraan, te Haarlem, uitgevonden, uit hoofde van deszelfs nuttigheid in de Huishouding, waarom, zy befloten heeft daarvan lofiyke melding aan het Publiek te maken. Nopens de ingekomene Antwoorden op de Vraag over het bedorven Water, heeft de Vergadering geen befluit kunnen nemen, uit hoofde dat men het vèré'ischt wordende Water om de opgegeevene Proeven te herhalen, nog niet had kunnen bekomen. De Prysvraagen dit jaar uitgefchreven zyn: Aan de zes eerften, die, na het uitfchryven dezer Prysvraag, ieder ten minden drie Morgen tot hiertoe onbebouwde gronden tot Deune- of Sparre-bosfchen aanleggen, en voldoende Getuigfchriften inleveren, dat dezelven in een' groenenden ftaat zyn, eene Praemie aan ieder van de ZUveren Medaille of zes Ducaten. — Berichten en Getuigschriften inteleveren voor of op ultimo September, 1805. Aan den geenen, die een voldoend door Proeven geftaafd middel aan de hand geeft, om de; Schapen voor het ougediert, Luizen genaamd, te beveiligen of te verdryven, zonder dat het middel voor de gezondheid van Herder of Schapen gevaarlyk, of voor de Wgl nadeelig is, eene PiEemie van den Zilveren Medaille en 4 Ducaten of 10 Ducaten. , A D V E R T E N T I E. Te Amfterdam by P. le Dantu, op den N. Z. Voorburgwal, achter het Huis der Gemeente, in N°. 215., en by H. Ogelwight, Junior, Makelaar op de Heerengraft, by de Leidlcheftraat. wordt gratis uitgegeeven: Conditiën van een zeek voordeelige manier van openbare Verkoopingen van Inboedel, Kunstwerken, Kostbaarheden m Win kelwaaren. MARKT- De Berichten en Getuigfchriften intelevere* vóór of op ultimo September, 1803. Aan den eerften, die zal kunnen aantoonen, dat van het Wolle Gras, ook wel genaamd W^rterylas, by de Gorter, in zyn Flora Belgica, Eriophorium genaamd, een nuttig en voordeelig gebruik kan gemaakt worden in de Fabrieken, daarvan Proeven inzend, de middelen ter bereiding en bewerking by behoorlyke befchryving, nevens de kosten der inzameling, opgeeft, de tweede Gouden Medaille of 25 Ducaten. — Bewyzen en Getuigfchriften inteleveren vóór of op ultimo September, 1803. De Prysvraagen, waarvan de Termyn ter beantwoording is verfchenen, en welken op nieuw met óf zonder eenige verandering wederom worden voorgefteld, zyn de navolgende, als: Die over het Spinnen van een Web Linnen, — Schema van Onkruiden, — Hennipteelen, — Bet'' kenhout tot Hoepels, — beweiden van woeste Duinen of Heigronden, — Onkruiden fchadeiyk voor het Rundvee, — over de Indigo, — de Cortex Peruvlanus, — Dram of Rum ftooken, — het maken vau Vylen en Raspen, — van Pannen uit Riyierflib, •— wit Aardewerk, — geheim om Blik te, fabriceeren te openbaren, — Spinfchoolen oprichten, — Velverets maken, — het best gebruik van de Baleinen of Walvischbaarden, — en het opgeven van eenige verbetering van belang in onze Handwerken en Fabrieken. De Prysvraag ter aanmoediging van Jongelingen tot den Zeedienst is mede voor één jaar gecontinueerd. Alle deze Prysvraagen zullen eerstdaags, zo als dezelven -thans voorgefteld worden, by den Drukker der Maatfchappy, A. Lootjes Pz., te Haarlem, en alöm te bekomen zyn. DRUKFEIL. In N°. 203. is de volgende Drukfeil ingeflopes: Bladz. 376, 1 colom, reg. 5 van onderen, ftaat; driemaalen 's weeks, lees: vier maaien '$ Weeks.  C 388 ) MAR KT PRYZEN van KOOPWAAREN en LEVENSMIDDELEN. Te Amfterdam, by C. COVENS, Boek- en Kunstverkooper op den Vygendam. GRAANEN, enz. Te Amsterdam , den 29 Juny. ggl- Tarw. Voorl, Roode per L. 270 a 32c Witte . . 270a 320 Gron.enOld. . . 270 a 3W Voorl. Gron. en Old. Roode .... 270a320 P'riefche .... 2703320 Zeeuwfche . . . 2803400 Vlaamfche , Roode 300 a 340 Witte 2903400 Rogge. Bovenlandfche . 2508270 Brab. en Vlaamf. 2503270 Gedroogde . . 260 a 280 Carst. Voorlandf. Winter 170 a 190 Friefche dito . . 1703190 Gron. en Old. Winter 1708190 Zeeuwf,en Ov. Wint. 1708190 dico Zomer . . . ióoaiEo Haver. Brouw- . . . 1103130 Witte Voeder- . 75aioo Boekweit. Voorlandfche . 60a 68 cC Atnersf. en Gooif. 6oa£8-£ Paardeboonen .... 3 8 o£ Te Dordrecht, den 25 Juny. Tarw. Oude Zeeuwf. perL. ggl. Beste nieuwe . . 388:412 Gemeene . . . 2303346 Blssuwe .... 2303340" Zomertarw . . . 2303328 Rogge. Zeeuwf. en Inl. per Z. 33334^ Br. Vl.enBov.perL 260a 268 ggi; Garst.Zeeuwf.en Ov. Zom. 40352^ dito Winter . . 42347^ Spelt, Nieuwe per Last Haver. Inlsndfche Brouw 28 a 30^ dito Paardevoer 19323^ Boekweit op 140 ft wigc ajöoê Paardeboonen nieuwe . 30a34.cC Te Rotterdam, den 22 Juny Tarw. Oude Zeeu. perZ.Z. Nieuwe dito . 50a 51 % ' Gemeene dito . 3834913 Boekweit. VI. i54f§perL. "| .„ p j Brab. op dito. J 58 ^ Klei zonder wigt 54356-?' Gatsi. Winter per Hoed 92a9ögl. Zomer dito . 86a94gl Rogge. Zeeuwf. N. 32 a 348 Brabandfche 265 3275 ggl. Haver. Zeeuwf. Brouw. 44ai8gl.! dito Voeder . 30a 38 gl. j Graauwe Erwten per Z. . Witte Erwten per ZaK . . Blaauwe dito per dito Witte Boonen per dito Paardeboonen per Last . 33 a 35 cC Te Haarlem, den (*) Rogge, per Zalc ... ƒ Haver. Voer- ... Beste (*) Geen Haarl. Marktprys ontv. j Garst. Gemeene -. . . ƒ Pel - Paardeboonen . . . . - Dwveboo^en Groene Erwten . . . . - Te Utrecht, den 27 Juny. Weit. Witte .... 23éa 24 Roode oude . . Nieuwe dito . . 2iia 22I Rogge ...... 15U 16 Boekweit '. isïa iö Garst. Winter .... Zomer .... Haver . Capücyners. Groote . . . • Middelfoort . Kleine . . Graauwe Erwt. Groote . Middelfoort Kleine . . Ongelezene Groene Erwt. Groote . . Middelfoort dr. Kleine zuivere Ongelezene . Witte Boonen (Bosjche) . Paardeboonen ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN en KOOPWAAREN. Geraffineerde Suikers enz. te Amsterdam den 2 9 Juny, en te Dordrecht den 29 Jwty. Candybrooden I 33é a342 s; Poeijerbrood. 30I a 31 ï Raffinaden 26 a 27?' 2ö§a 27 'Melis/en 2® 24 a 25 j 245 a 244dito 3 S 21 a 24 2r§a 23 Lompen . . 2ola 21 scia 21 Stampfuiker 20 a 24 Basterden 14 a 182 Cand. Best Wit 33 a 35 §! Gemeendito 261a 32|] / Basterd dito 13! a 19 j ; 2i|a 355 Geel dito 23 a 26 | t Bruin dito 20* a 22 | j -1 Syroop. Bruine 64 a 65 gj 67 a 68S Te Dordrecht enz. Flatfen. Ru uwe per Steen 32 348 ft. Meekrappen .... Styfjet te Amfterdam. . ƒ27 a 28 Koolzaad, inl. en Zeeuw. te Amftffdam f te Dordrecht te Rotteri. pr L. Hennipzaad. te Uerecht Zaaüynz. te Dord. pr. 81. ülyè'n. Raap-p.Aain/8o Dord. 84 ( Lyn- . . -„74* 78 Hennip- . - 794laapkosken. per 1000 te Dord. 70 '.ynkoeken. 95 a 105 ) labak. InlandT. te Amjt. j ie a 40 Csrotten . . . - 34 a 40 DRINKBARE WAAREN. Moutwyn. te Dordrecht . . nf ^ te Amft. per Asm 65*673-o\ dito . . 3I— 54 a 545 Amerika . 5 — 9743 984 dito . . 4 — 8713 8* dito met Pr. 4 — 9j>4ajooj Keizerlyke Coupons - — 64 a C4I Franfche Infcriptiën 5 — 43 a 4J3- B eleenbankgeld. 99i a 9<4 Certif. 13 a 14 j pCt. DomeiBea . . 63 a 63^ Declarat 43|a 44 ^ooten 36èa 37  N°. 205. ' , 8 Ju,y l8ot> OECONOMISCHE COURAIT, TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE, NYVERHEID, KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN, TRAFIEKEN BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. I l OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. Van het Inleggen, enz, der VRUCHTEN. (Vervolg van N°. 204. bladz. 383.) I. Om Kersfen met Suiker inteleggen. Men neemt op een pond goede zwarte Kersfen even zoveel geraspte fyne Suiker; doch op roodén iets minder, legt de Kersfen met den Suiker laag om laag in eene pan, zodat de onderlte en bovenfte laag van Suiker zy; perst andere Kersfen uit, giet van derzelver lap zoveel op de eerften tot zy bedekt zyn, laat ze eens opkeken, en daaiöp eene nacht met een' doek bedekt zo ftaan; den anderen dag kookt Rren ze weder, tot de Kersfen helder zyn. Mogt het fap dan nog niet dik genoeg zyn, dan worden de Kersfen vooraf 'er uitgenomen en in glazen gedaan; doch het fap wordt afzonderlyk tot zyne dikte gekookt. II. Drooge ingelegde Kersfen, Men neemt Glaskers/en of Morellen, doe' de kern 'er uit, zuivert tot i4- pond Kersfen omtrent een pond Suiker, en als de Suiker begint te koken doet men de Kers/en daarin, laat ze nog een paarmalen opkoken, giet den Suiker af, laat hem tot op de helft verkoken, doet de Kersfen wederom daarin , en laat ze tot den anderen morgen by een' warmen Kagchel ftaan. Men zet ze den volgenden dag weder op het vuui. en als de Suiker begii.t te koken neemt men zt af, giet den Suiker door eene zeef af, en laai de Kersfen op een met Suiker beftrooid Papier by den haard drogen. Wil men oe Kersjtn een beter aanzien geven, dan laat men eene gantfche IV. Deel, Kers aan den fteel, en (leekt aan dezen nog vyf andere geopende en van de fteenen gezuiverde Kersfen. III. Kersfen om by Gebraad te eten snet Suiker inteleggen. Men neemt goede rype zwarte Kersfen, bevryd dezelven van de lteelen, drukt ze door eene hairen zeef, en.zet het fap eene nacht in eene bouteiile in den kelder. Den anderen dag neemt men andere goede rype zwarte Kersfen, fnydt de fteelen zo verre at dat men ze nog even aanvatten kan ; neemt op een pond Kers/en twee ponden Suiker, laat dezen met één derde van gemelde lap en twee derde Wynazyn zagt, en onder beftendig affchuimen koken, en hieiöp in een' aarden pot verkoelen; vult intusfehen de Kersfen in glazen, met daar tusfehen geftrooide gezuiverde Kruidnagelen, giet aisdan den verkoelden Suiker daaiöver, en bindt het glas met eene blaas vast digt. IV. Azynkersfen. Men doet in een glas, laagsgewyze, eerst geraspte Suiker, en dan recht zwarte zuuré Kersfen zonder fteenen, tot het glas vol is, giet hierop gekookten en verkoelden Wynazyn, bindt het glas alleen met Papieren digt, en fteekt met eene fpeld eenige gaten daarin. Men laat het glas hieaöp een' tyd lang in de Zon ftaan, en bewaart het aisdan op eene drooge plaats. V. Kersfcnfap, tot Saufen en Taarten. Men zet de Kersfen, nadat men de fteelen 'er*, afgedaan heeft, in een' ketel op het vuur, en iaat ze kooken. Men loert ze, opdat zy niet aanbranden, beftendig met een' bou'en potlepel .om, tot zy gaar en de fteenen los zyn; alsdan w.yft men ze door eene zeef, dat de fteenen terug blyven, cn kookt het lap, onder beftendig om1) d d roe*  ( 39° ) «eren, zonder water noch Suiker daarby gedaan te hebben, zolang tot het eene dikke brei wordt, en verkoeldzich fnyden laat. Hierop doet nun deze brei in een' aarden pot, en bewaart dezelve m een droog vertrek, dan duurt zy verfcheiden jaaren. Wordt zy nochthans fchimmej»g3 a .Z" men den gantfchen pot een weinig ïn den Bakoven, nadat het Brood 'er uitgenomen is, dan wordt het weder goed. Men gebruikt dit fap in Taarten en tot Saufen ; men kan ook Kersfenwyn daarvan maken ; doch in dit geval moet men geftcten Kers/en fteenen daaiby doen. VJ. Extract van Kersfen. Men ftampt de zwarte zuure Kersfen, met de fteenen, perst ze uit, en laat het lap nog eens , zeef IonenTT W°rde' door ^hairen 1 zeel lopen, doet dan op omtrent eene kan fap j een pond fyngeftoten witte Suiker, roert het zS SVr dC rTker gefmo,ten is> en doet het fap "J™"' Peze" moeten wel fchoon en droog eri éen üM°ft !£dei ee" paar ^■■"idnagelen 1 eii een ftukje Kaneel; ftopt ze vast toe, bepikt 2e, en legt ze in den kelder in zand. De witte Kersfen ^ook de weckvleefchUe zwarte kan men met anders dan om te eten bezigen. ' ' -ue Olaskersfen dienen voornamelyk tot liet inieggen, waartoe men ook de Morellen gebruikt * De laatften gebruikt men tot het inleggen met 2 Azyn; waartoe echter de zuuren het dienftigst n zyn. Dezen worden ook, gelyk de zwarte Knap. w kersfen, m den Oven gedroogd. Van de zwafte zuure Kersfen maakt men ook Kersfenwyn. VII. Van het nuttig gebruik der Perziken. De meeste Perziken worden wel versch gege- E ten; nochthans het inleggen met Wyngeest is oi nnir,ürde,el'l',en verdiem inzonderheid de be opmerkzaamheid der geenen, die van deze tot ee Ipoedige verrotting genegen Vruchten een' over- m vloed bezitten, en geen gelegenheid hebben ora en dezelven tot geld te maken. . hu De Italiaanen verftaan deze handgreep zeer ze % r\Z VeiTnden dJQIê^ Vruchten in groo- ze te Confituurglazen door de geheele waéreld zy Men kiest hiertoe de fchoonlte en gezond te mt Vruchten, als zy nog wat hard, en by «volg vo met overryp zyn; fchilt en bevryd ze van dt 1 kernen of fteenen, zonder ze in ftukken te fny wo den. Jot ioo ftuks van deze Vruchten zvn 6 do. Syroop aan het koken is, worden de Vruchten behoedzaam daarin gelegd; na weinig minuten en zodra zy eene in het wit vallende kleur aannemen, neemt men ze weder daaruit, zet deze ven op een' fchoonen aarden fchotel, en bedekt ze met een linnen doek. Zodra dit gefchied is, wordt de Syroop fterker en wel zolang gekookt, tot zy zo dik als de gewoone Suiklrfyroop ig. Men zygt haar door eene hairen zeef en laat haar verkoelen. "«""-u-seer De nu insgelyks veikoelde Vruchten worden laagsgewyze in groote Confituurglazen gedaan de Wyngeest en Syroop, in gelyle hoeveelheid' gil gemengd de Confituurglazen daarmede zo' langedekt, dat deze vloeibare masfa de Vruch :en bedekt, en eindelyk de glazen met dubbelde" in gewaschte Papieren digtgebonden. Na vee len dagen zyn de Vruchten eetbaar; de Wvn >eest maakt dat men ze eenige jaaren, zon w ie geringfte verdere moeite, êgoed houden ei rerkopen kan. Op deze wyze legt men ook de Abricoozen en 'eeren in. VIII. Van het nuttig gebruik der Abricoozen. Men kan de Abricoozen versch koken en eten len maakt verfcheiden foorten van imakelvke* awel drooge als natte Confituuren daarvan; en kookt ze ook tot eene dikKe Marmelade elke men tot gebruik in Taarten bewaart. * IX. Gebakken Abricoozen. Het bakken van deze Vruchten moet met voor?tigheid en zindelykheid bewerkftelligd worden en verricht zulks in den gewoonlyken Bak-* 'en, ook in daartoe ingerichte Bakhuizen. Deze iden behandelingen zyn niet de besten De rite is met onzindelykheid verzeld, wanneer ;n het Ooft niet op byzondere horden legt, iomtyds wordt het zelfs verbrand; «de Bak' ïzen zyn wel goed ; maar het verwarmen derven neemt veel hout weg, het welk men 'och den in overvloed heeft. De aarde Kagchels [i daartoe het gefehiktlte, dewyl zy hef oogrk om zindelyü te drogen en hout te befpaien komen doen bereiken. )e Abricoozen moeten niet fcherp gebakken rden; men beftrooit ze dan met Poederfuiker :t ze in doozen, die met Papier belegd zviu ze te bewaren. . - )q Abricoos is eene Vrucht die het meest bv inleggen wint ; want door het koken met ker krygt zy een' zeer aangenamen, de tong meer  C 391 ) üieer prikkelende fmaak , naardien de Suiker de beftanddeelen meer oplost en ontwikkelt. X. Van het inleggen der Abricoozen. De Abricoozen laten zich licht inleggen. Men fchilf^ze tegen den avond, maakt boven eene kleine opening, fteekt van onder met een houtje den fteen 'er uit, legt ze op een' breeden fchotel, en ftrooit alsdan fyngettoten Suiker daarover. Als zy goed blyven zullen, dan moet men zo zwaar Suiker als Abricoozen nemen; neemt men nochthans maar de helft Suiker, by voorbeeld , tot twee ponden Abricoozen een pond Suiker, dan krygen de Vruchten wel een' beteren fmaak, maar zy blyven zo goed niet. Men laat ze de nacht over ftaan; den anderen dag neemt men de Abricoozen uit den tot fap geworden Suiker, en kookt dien over een vlammend vuur. Als het fap genoegzaam afgefchuimd is fchud men de Abricoozen in den Suiker, en laat ze koken tot de Suiker dik genoeg is, zonder ze veel omreroeren, dewyl zy anders breken. Als de Suiker begint te fpitmen, neemt men ze van het vuur, laat ze verkoelen, en doet ze, nadat de uit de fteenen genomen ongefchilde kernen daarin gedaan zyn, in glazen, en giet den Suiker daarover heen. Men kookt ook wel Suiker dik, en giet hem daarover, dan candeert dezelve, en het ingelegde blylt beter. Xï, Om Abricoozen te drogen. Zy worden gefchilt, ontkernt en in water gefehiid, het welk vooraf eens fterk gekookt heeft. Zy gaan aisdan naar den grond, waar men ze liggen laat, tot zy weder van zeiven boven komen; dan worden zy met een' fchuimfpaan daaruit genomen en in koud water om te verkoelen gelegd. Daarna giet men het koud water daar af, en legt;ze op een' breeden fchotel, zodat zy niet op elkander liggen, dewyl zy zich anders plat drukken. Nu wordt koude gezuiverde Suiker daarover gedaan. Deze woidt 3 a 4 dagen lang alle dagen afgegoten en weder opgekookt, en telkens, nadat hy afgekoeld is, weder opgegoten. De Suiker moet vooral de Vruchten bedekken : men legt daarom een vel Papier ovet de Vruchten, het welk dezen onder zich, maai het fap daarover houdt. Daarna zuivert men nogmaals fynen Suiker z<: dik tot hy fpint, en kookt de Abricoozen zolang daarin, tot zy wekelyk worden; alsdan neenu men ze met een' fchuimfpaan daaruit, legr ze o\ een vooraf met Suiker beftrooid vei Palier. Z( laat men ze eenige dagen by een' warmen Kagchel ftaan , tot zy droog genoeg zyn; dan worden zy omgekeerd, en, als zy volkomen droog zyn, in eene doos gedaan, nogmaals met Suiker beftrooid, en zo bewaard. XII. Abricoozen in Melk. Men doet de fteenen uit de Abricoozen, fteekt in derzelver plaats een ftukje Suiker, doet ze in eene Porceleine kom, giet goede Melk daarop, en zet ze in een' Bakoven, wanneer het vooraf ingefchoven Brood bruin begint te worden. Als het Brood gaar is , worden ook de Abricoozen daaruit genomen, gedroogd, met Suiker beftrooid, en een paar dagen daarna in doozen gedaan. (Het vervolg eerlang.} Aanmerkingen van den Koninglyk-Pruissische n Lyfarts HUFE L AND, over de wyze van het innemen der MED1CYNEN. (Medegedeeld dsor ) Het is, (zegt die groote man,) al eene aanmerkelyke zwarigheid voor den Geneesheer in het voorichryven van vloeibare Geneesmiddelen, die lepels- of kopsgewyze moeten gebruikt worden, dat deze daartoe benodigde lepels en kopjes, zelfs naarmate der heerfthende mode, eene zo verfchillende grootte hebben, waardoor het byna eene onmogoykheid wordt, om de vereischte hoeveelheid, die men 'wil dat op ééns zal ingenomen worden, gelyk ook de tusfehenpozing, welke van de eene tot de andere gifte behoorde plaats te hebben, behoorlyk te bepalen. De Geneesheer berekent een' Theelepel op een drachma of 60 droppels waterachtige vloeiftoffe, een' Eetlepel op vier Theelepels, dus op een lood medicinaal gewigt, en een'kop op twee en vier oneen (*): wat ftaat zal of kan hy echter op dit alles maken, wanneer de thans in de mode zyn- (*) De Heer Hufeland bepaalt den Kop alleen tot vier oneen; in ons Land echter het gebruik zynde,* om, by 't voorfchryven, eenig verfchil in de Kopjes te maken, namelyk tusfehen een zogenaamd Theekopje : en eenen gewoonen KofFykop, heb ik 't nodig geacht 1 hier ter plaatfe daar ook eenig gewag van te moetea 1 maken. De Vest. • Ddd 2.  ( 392 ) zynde Theelepels aan onze voormalige en by de minvermogenden nog in gebruik zynde Eetlepels evenaren, en de Eetlepels en Kopjes ook zo verfchillende in grootte aangetroffen worden? en is het niet meer dan waarfchynlyk dat hierdoor menige geneezwyze verydeld wordt, ja zelfs dat 'er, en vooral by kinderen, vverkelyke ongelukken uit kunnen ontftaan ? zo als my nog onlangs gebeurd is, dat een Geneesmiddel, 't welk ik, op twee dagen berekend, Theelepelswyze te gebruiken, voorfchreef, in tusfehen, dooide grootte der theelepels, binnen een' halven dag, en wel tot groot nadeel des Lyders, verteerd was. Jk geef derhalven in overweging, of het niet raadzaam ware dat de Po; celein- Fabrikanten , de Zilverfmits, en anderen, die deze zo dagelyks gebruikt wordende Machines maken, zodanige Lepels en Koppen of Schaalen vervaardigen, welken naauwkeurig aan het medicinaal gewigt beantwoorden; dat namelyk de kleine Lepel juist voor één drachma, de groote voor één lood , en de Kopjes voor twee en vier- lood berekend waren (*;, en dat de Geneesheeren alsdan, in plaats van Theelepel of Eetlepel, of Theekopje, enz. voortefchryven, zich tot den kleinen of grooten Lepel, en tót den kleinen of grooten Kop bepaalden (f)? SPELDEN van Yzer dra ad met GEGOTEN KOPPEN. Een Naaldenmaker te Waltham - Abbey, in het . Graaffchap Es/ex, met name Tltim. Marris, heeft uitgevonden om Spelden uit fzerdraadte vervaardigen en te Vertinnen, Het hoofdvoordeel dezer uitvinding beftaat daarin dat hy de Koppen, die. men weet dat by andere Spelden uit zeer fyn draad gemaakt worden, giet. üe Spelden-'' Jchaften worden in eene zekere Machine vastgemaakt, en in eene gefmolten Compofitie gehou- (*) Ware het om verfchillende redenen, en vooral oin den minvermogenden ook gelegenheid te geven, om van deze verbetering ook gebruik te maken niet nuttig, dat diergelyke Lepels en Kop'es van Palmhout, Hoorn, enz. gemaakt wierden? De Vert. (t) Bylopig moeten wy hier herinneren dat dit ftuk' over 't geheel van fummige Artzen te veel verwaarloosd wordt; naauwlyks vindt men op fommige recepten den naam des Lyders, veel minder dat 'er de wvze van 't gebruik op ver,; eld ftaai, het geen echter géén plaats moest hebben, daar, door de/.e nalatigheid, zo als meer dan ééns gebeurd is, indedaad allernadeeligfte fSïül&ea oaeftaan. klunen. £le Vêht. Iden , welke uit Lood met een tiende gedeelte Spiesglaskoning beftaat. Door het bydoen van het laatfte^ heeft de uitvinder eene ruwheid ten oogmerk, ten einde de Kop, na het gieten, des te ligter van de ma fa der Compofitie kan gefcheiden worden. Tot het Vertinuen wordt, als gewoonlyk witte of roode Wynjleen genomen. Wanneer de Spelden van Tzerdraad zyn, wascht men ze vóór het Vertinnen in een matig verdund Vitrioolzuur, waardoor alle roest weggenomen wordt. Men doet ze dan in een dihuurton, waarin zich Tinvylfel, Wyn/ieen en Water bevind; hierin draait men ze omtrent een uur lang om, tot zy volkomen fchoon zyn. Hierop worden zy in blaauw Vitrioolwater gedaan, het welk dermate verlengd is, dat op een pond Vitriool twee Gallons (8 mingelen) water gegoten worden. Eindelyk komt hee aan het eigenlyke Vertinnen. Men legt ze in een koperen vat, waarin afvvisfelend eene laag Spelden en eene laag Tinvylfel gedaan wordt, giet water daarop, en zet het op het vuur. Als het water warm is ftrooit men, door middel van eene doos met gaten, Wyujhen of Cremortartari daarin, en laat de hitte voordduren tot de Spelden genoegzaam wit zyn. Ten laatfte droogt men ze in zemelen. Nieuwe manier om duurzame en fyne HOEDEN te maken. Deze uitvinding heeft men den Heer Ovey, te Londen, te danken. Hy 'befchryft zyne behandeling op de volgende wvze: niert maakt een dun ftuk grove 'nieuwe Vilt, en verguld, dat is men bekleed de onderzyde met eene behoorlyke laag fyne hairen; dan maakt men een fyner en dunner ftuk Vilt, even zo groot als het eerfte ; -maar hier verguld of overtrekt men de bovenzyde met eene fyne laag, perst, droogt, en behandelt de veigulding op de gewoone wyze Daarna legt men de fyne op de grove Vilt, en verft beide ftukken te famen. Als zy uit de verf genomen zyn, neemt men het grove ftuk Vilt, ftrykt het en geeft het de behoorlyke gedaante, en wryft het met de volgende Compofitie • men neemt i| ® Meel, kookt het in driequart water, doet 'er by een once Aluin, en zodra het kookt twee oneen welgezilt Cotophonium, het welk daarin geroerd en gemengd wordt. Mert doet even zo met het fyne ftuk Vilt, hecht het niet de onderzyde aan het grove ftuk , perst beide ftukken met een heet platyze* te famen Euidelyk maakt men den Hoed op de bekende wyze  ( 393 5 wyze geheel gereeL4 De uitvinder denkt dooide vermenging der grove en fyne Materiaalen zyn oogmerk beter te bereiken, dan door de gewoone wyze; het eerfte zal het oog gevallen, en het laatfte den Hoed de behoorlyke vastigheid geven. Om RAAP-OLY het schadelyke der uitwaasseming te benem e n. G. A. IV. Mentzel, te Berlyn, heeft het geheim, of de kunst uitgevorden, om de RaapOly, zowel als alle andere Olyën, die uit Zaad geperst worden, het fchadelyke der uitwaasfeming te benemen, en de Boom-üly volkomen gelyk te maken, ja zelfs om dezelve, met meer voordeel in het branden te gebruiken. Hy heef', de manier van bereiding door den druk bekend gemaakt. Dit werk kost i Ryksd. 8 Grosfchen intekenprys. Zie Oeconomifche Hef te, 1800. in December, pag. 554. Beschryving van een paar nieuw uitgevonden EGGEN. Uit de Brieven en Memoriën van the Bath and Wefe of Engiand Society for the Encouragement of Agricuhure, blykt het, dat Mr. Trefrcy éent Egge heeft uitgevonden, welke beter en in kor- , ter tyd den gmnd gelyk maakt, dan de gewoone Egge. Eene beöordeeling van de voordeelen van dit nieuwe Werktuig boven het gewuore, tm-r eene teekening van hetzelve, alsmede eene andere foort van Bgge, door Ais. ffynne, hierby opgegeeven, vind men in The Reperlory of Arts anti Manufadturcr's, i8co, i'1 ■ 3"ly* pag. ioa • 103 en 104. Middel om de AARDAPPELEN lang goed te houden, van COSTEL. De Burger Gastel overhandigde aan de Comicisfie van het Lycéum des Arts liet volgend middel om de Aardappelen lang goed te houden, liet welk wegens zyne eenvöuwdjgheid en uitvoerlyxheid , ten algemeenen nutte verdient bekend te zyn. Men hangt een' grooten ketel met water over het vujr, en als h^t volkomen kookt fteekt men de Aardappelen in een losgevlochten mand, of in een net daarin. Als zy geheel onder water zyn haalt men omtrent 4 feconden daarna de Aardappelen weder daaruit, en fchud ze op dengrond. Inrusfchen wordt het vuur onderhouden, en als het water weder k^okt doet men eene nieuwe quantiteit Aardappelen daarin , tot zo lang men den gantfchen voorraad zodanig behandeld heeft. Men kan ook zelfs die geenen daartoe gebruiken, die reeds zyn begonnen uittelopen. Vervolgends worden de Aardappelen in de Zon gelegd , of aan eene fterke togt blootgefteld, opdat zy drogen, en dan op eene luchtige plaats voor alle vo htigheid bewaard. Var, tyd tot tyd keert men ze met een' houten ichop> om , en houdt ze beftendig uit elkander verfpreid, ten einde zy op elkander en op dezelfde plaats blyven liggen. De uitvinder Costcl toonde verfcheiden perfonen diergelyke Aardappelen, die in- en uitwendig volkomen gezond waren , niettegenftaande zy reeds federt twee maanden geftoken waren geweest. Misfchien brengt men het door herhaalde proeven daarheen om deze Aardappelenby denzelfden graad van rypheid en deugd te houden, die de verfche hebben. Waie het mogelyk om dit voedfel een gantsch jaar voor Menfchen en Vee eetbaar te houden, zodat 'er nimmer gebrek aan ware, dan had men een kostbaar middel gevonden om het gebrek en de duurte van het Brood te gemoet te komen. II. OECONOMISCHE BERICHTEN. X. HANDELS-, FABRIEKMATIG-1 en ander belangryk KONS TNIEUWS. (Vervolg van N°. 19.3. bladz. 298.) Op de IFalvisch- en Robbenvangst zyn in dür jaar de volgende Schepen uitgegaan: Tegen het jaar 1800. Meer. Minder» Van Altona . . 10 — Bremen . . 9, — , —— Gluckftadt .11 1 ______ Hamburg . 15 — j Flensburg „ s ■ £ ~ Bdd«j jjeu  C 394 ) Den 20 November, 1800. hield het Gezelfchap ter bevordert tg van Kunsten en nuttige Handwerken, te Hamburg, deszelfs halfjarige algemeene Vergadering. Volgens hec door den Secretaris Dr. F. J. L. Meycr uitgegeven bericht, wierdt ónder anderen in het verlopen halfjaar door den Profesfor Brodhagen privaat onderricht voor jonge Handwerkers gegeven, en in den verlopen Winter het openbaar voorftel voor Handwerkers, Fabrikanten en Kunstenaars weder geopend. Zes Discipelen in de Teekenfchool kregen de Zilveren Eeremunt. De door het Gezelfchap onderfteunde Leerfchool voor dertig Leerlingen van Handwerkers had haren voortgang. De Lyndraaijer Nennewitz heeft proeven van Touw ingeleverd die uit de Hecinstplanl f Althéa üficin.j vervaardigd waren, en die wel harder en ruwer zyn dan het Touw van Hennip gemaakt, maar overigens volkomen dezelfde fterkte hebben, en daarom by den ftygenden prys des Hennips als een bruikbaar middel kunnen dienen. De proeven met de van Amfteldam aanbevolen Scheepsvernis of Scheepspik tegen den Zeeworm wierden geëindigd; maar vielen niet voldoende uit. Men heeft bevonden dat het, naar het voorfchrift des uitvinders, met groote zorgvuldigheid daarmede beftreken en gedrenkt Hout van den Worm even zo min als onbeftreken of met gemeene Teer geteerd Hout veri'choond, maar door deze aanftryking Hechts een weinig langer opgehouden wordt, gelyk dit ook met gemeene driemaal 'goedkopere Teer het geval is. Het aan deze proef %\ jaaren blootgefteld geweest zynde Hout wierdt gantsch doorgevreten bevonden. Eene voorlopige proef met een voorgefteld VItriöolmiddel viel,niet beter uit. Nog wierdt 'er een voorftel gedaan, om het Mout met geprepareerd Schapenleder te overtrekken. De Directeur Wattman had eene verhandeling ingezonden over de Natuurlyke Historie van den Zeeworm, over zyne met de wormgaten genomen proeven en waarnemingen en daaruit afgeleide voorzigtigheidsmaatregelen by den Scheepsbouw, welken,: benevens de relültaten van bovengemelde proe-1 ven, in de gezamentlyke Werken van dit Gezel-, verfchynen zullen. Tot vermeerdeiing van den Oesterhandel wierdt' eene poging gedaan om Oesterbanken aan den' Mond der tlwe aantel eggen , welke voorlopig llrekt om te zien of de Oesters zich aldaar mesten en voortplanten willen. —- Tot verwydering van de enge invaart der Haven wierdt g, waarby flechts twee mannen om dezelve m Sn JMnfJÜTA Fahr- ®c- ™. Nov. pag. 43 r. A D V £ R T Ê N T ] j7 teïA|,°ervS ietnnistnGdeTLRNARS^ Schets der Natuurkennis voor de ET r Schepper uit zyne Scheps: len, Onderwys, door J. A. Uilkens, J. L M Ph /v ° zf^ ^ondihg van alle Godsdienstig Gelyk dit Boekje by wys van Vragen én AmwoordS f ^ E™ZUm' in 8vo" * 3 **• en alzo by uitftek is gefchikt, om de LeeZ^t t' !fnv1oud'g' en zeer duidelyk gefteld en en dé eigenfehappen vaS de groote werken def Wjjt «rïl™?* k™*^™ van den 'aart zodanige geachte Schoolhouders met ruimte worT^Ll " erIa"gen' ™ kan het tevens aan Jeugd tot de kennis van eenen xedelkeTGodSst 7^Z^tl ?? ^ t0eve,trouwde MARKT. v £nbeft,ere» «Odig zyn. Zonder eenige moeite kan een enkel man haar ook beftieln V 2 zodanige Pompen veréénigd zouden in een uur ' DhiafchS? 73ter ^Tl en dcn g-otften'brand . bliislchen Zy is zo licht te behandelen dat ™ m ook tot het begieten in Tuin^ kan gebruikt ï Saïte £rvmidd^Van eene d "ra£bvast! ■f 1 fetmaaute tuit van een gieter kan pen hir,A :h voeten ora zich heen waSter pu t n, h we k ? ale'riSn2 ^ n,e.derva,t- In eene horizo t- aale richting dryft één man den waterftraal As *■ vefon'°,?r,erre; tWel^"^ «ctmnen denze4!? ven op 55 a 60 voeten brengen, en zouden alzo , by het verlengen der pyp een' ci kei van 10Ó a 111 - voeten diameter om zich heen bevochtigen kSnnen " ,„o 6 Pry,S V^n ,Z0danig eei]e SP"it is 73 Francs' , waarvan by de beftelling f vooruit betaald wordt - J en vervoegt zich deswegens in Parys, by den . Plaatfnyder Michaut, Rue des AW N° ,- ( en in ^bcyille, by den uitvinder, Le Pado\ °' UTRECHTSCHE LOTERY. i/tf Lyst. No. 4442 met / iooo:. 5J5ö » icoo:- BATAAFSCHE LOTERY.  MA R KT PRYZEN van KOOPWAAREN en LEVENSMIDDELEN. ïe Amfterdam, by C. CO VENS, Boek- en Kunstverkooper op den Vygendam. GRAANEN, enz. Te Amsterdam , den g July. ggl- Tarw. Voorl. Roode per L. 270 a 32c Witte . . 2703320 Gron.enOld. . . 2703320 Voorl. Gron. en Old. Roods .... 2703320 Friefche . . . . 2703320 Zeeuwfche . . . 280 a 400 Vlaamfche, Roode 3003340 Witte 290 a 400 Rorge. Bovenhndfche . 2503270 Brab. en Vlaamf. 2503270 Gedroogde . . 260 a 280 Garst. Voorlandf. Winter 170 a 190 Friefche dito . . I79ai9° Gron.enOld. Winter 1703190 Zeeuwf.en Ov. Wint. 170.1190 dito Zomer . . • i6oai8o Haver. Brouw- . . . noa r3o Witte Voeder- . 75a 100 Boekweit. Voorlandfche . 60a 68-6 Amersf. en Gooif. 6oae8c£ Paardeboonen . • • ■ 3834006 Te Dordrecht, den 2 JulyTarw. Oude Zeeuwf. perL. ggl. Beste nieuwe . . 396 '420 Gemeene . . • 2303346 Blaauwe .... 2303346 Zomertarw . . . 2303350 Rorge. Zeeuwf.en Inl.per Z. S2a34,8 Br. VI. en Bov. per L 230a 256 ggl. Garst. Zeeuwf.en Ov.Zom. 41345^ dito Winter . . 4234706 Spelt, Nieuwe per Last Haver. Inlandfche Brouw 28 a 30 06 dito Paardevoer 1932306 Boekweit op 140 ff wigt 58 a 5906 Paardeboonen nieuwe . 3033406 Te Rotterdam, den 29 Juny tarw. OudeZeeu. perZ.Z. Nieuwe dito . 50a 52 $ Gemeene dito . 383498: Boekweit. VI. 154ffl per L. "1 g » j Brab. op dito. J 50 * j Klei zonder wigt 5435606 Garst. Winter per Hoed 9iao6gl. Zomer dito . 86a94gl. Rouge. Zeeuwf. N. 32 a 338 Brabandfche 260 a 165 ggl. Haver. Zeeuwf. Brouw. 443 43gl. dito Voeder . 3oa38gl. Graauwe Erwten per Z. . Witte Erwten per ZaK . . Blaauwe dito per dito Witte Boonen per dito Paardeboonen per Last .• 33 a 35 c£ Te Haarlem, den (*) ■ Rogge, per Zak. . . . ƒ Haver. Voer- ... Beste . . . . " Gant. Gemeene . . . - f*~) Geen Haarl. Marktorys ontv. Tel ƒ Paardeboonen . . . • Duiveboonen • Groene Erwten . • • • - Te Utrecht, den 4 July. Weit. Witte .... 2ofa 23 Roode oude . . Nieuwe dito . . aoia ori Rogge 155-3 16 Boekweit 13U 14 Avtelzaad 16 a 17 ij Garst. Winter .... Zomer .... Haver Cupucyners. Groote . . . Middelfoort . Kleine . . Graauwe Erwt. Groote . Middelfoort Kleine . . Ongelezene Groene Erwt. Groote . . Middelfoortdr. Kleine zuivere Ongelezene . Witte Boonen (Bosjche) . Paardeboonen ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTFN en KOOPWAAREN. Geraffineerde Suikers enz. te Amsterdam den 6 July. en te Dordrecht den 6 July. Candybrooden 35 a "6( 335»34i Poeijerbrood. 31 a 32 3c! a 31 f Raffinaden 25Ïa2ól 26U27 Melis/en 2 (§ 2jia Z\\ 24^24! ditO 3 i 20§3 23i 21J.3 23 Lompen . . 20 a 205 2oi 3 21 Stampfuiker 2& a 24 Rasterden 14 a 185 Cand. Best Wit 32 a 35 , Gemeendito 25ia 30* [ Basterd dito 33iai8i . 2i£a 35Ï Geel dito 22> 25 \ Bruin dito 20 a 2o| Syroop. Bruine 692708 67 a 68b Te Dordrecht enz. Vlasjen. Ruuwe per Steen 32 a 4 8 ft. Meekrappen .... Styffel te Amfterdam. . f 27 a ?.8 Koolzaad, inl. en Zeeuw. te Amfterdam f te - Dordrecht te Rotterd. pr L. Hennipzaad. te Utrecht Zaailynz. te Dord. pr. 81. Oiyéfz.Raap-p. Aam/79§ Dord. 84 Lyn- . . - 744 78 Hennip . - 79| Raapkoeken, per iooo te Dord. Lynkoeken. laoarc. iijiduui. iw j - -r- Carotten . • • - 34 a 40 DRINKBARE WAAREN. Moutwyn. te Dordrecht . • ti|s^ te Amft. per Aam 65 s6ji<£ te Schied. de 30 V. nicC Genever. te Dordrecht . 12 ^ te Amft. pr. Aam 67 a 681 <£ te Schied. de 30 V. . 12^ Z U I V E L S. Kaas. Leydfche 't Schp. ƒ 3» a 40 Stolkfche . . • - 17 a 24 Edamf. Roodkorst. van io en 20 g. ( 21 a 24 dito van 4 • 21 a 22 Frief. Kruidkaas . - 24 a 25 Noordh. witte te Purmerend 20 fg ƒ 19* 4 en 10 18 . . . - I7iai7| Boter. Delftfche ... - a 35 Leydfche ... - a 33 Friefche Grasbot. - a 28 Stalbot. - a 25 te Leeuwaarden . - a 28 re Sneek ... - a 29 op de Lemmer . - a 28 BINNEN- en BTJITENL. EFFECTEN, den 6 July. Bat.Ref. losb. i8or.4pCt. 94^3 95 1802. — Ï34a 84 1803. — 73 a 74 1804. — 66 a 67 Na den Vrede . . — 45éa 45I Geforc.i7?5en'96. ai — 37ia 37* VrywilLNegot. . 5 — óiia 61$ Heffing, Apr. 1800. 3 — 43 a 43* N.Schuldbr.fUitl.) 5 — 68 a 69 (dito) 4 — 605 a 6o| (dito) 3i — 53 a 53* . . 3 — 43 » 43? Gelder/, fchaêv. . 4 — 44*a 45§ Brabandjche'dito . 4 — AAi a 45i Oblig. Rusland . 5 — 81 ïa %i\ Weenerbank. 5 — 70^ a 71 dito . . 4 — 641a 65 Pruis/en . 5 — loiaioijj Deen/. Toll. 4 — 96 a 97^ . 7.weeden . 5 — 76 a 77Ï Spanjconv.y8.$ — 53éa 54 aito . . 3Ï— 53ia 54 —•—Amerika . 5 — 97 a 97$ - dito . . 4 — 88 a 88i —■ dito met Pr. 4 — 99$ a oj\ Keizerlyke Coupons - — 635a 64 Fran/che Infcriptiën 5 — 43 a 43^ B el een i> a nkgeld. 99^399! Certif. 13 a i3i 4 pCt. Domeinen . . 64 a 64! Declarat 43|a 44 Looten 361a 37  N°- J5 July i8or. OECONOMISCHE COÜ1AIT, TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE, . NYVERHEID , KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN, TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, EN ALLE ANDERTS MIDDELEN VAN BESTAAN. I. OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. Van het Inleggen, enz. der VRUCHTEN. (Vervolg van N°. 205. bladz. 391.) XIII. . Om groene Amandelen inieleggen. In Frankryk legt men de zeer jonge Vrucht, eer de kern hard wordt, op de volgende wyze in: vyf a zes handen vol welgezifte Boekenasch wordt met water gekookt, tot het eene fterke tusfehen de vingeren klevende loog wordt. In deze loog. doet en roert men de Amandelen met een' fchuimfpaan vlytig om, opdat de asch zich niet vastzette. Wa'nneer de weeke hairen van de Amandelen gemaklyk losgaan, neemt men ze van het vuur, wryft ieder Amandel met een' doek af, en prikt ze op eenige plaatfen met eene fpeld, werpt ze in koud water en zet ze daarmede op het vuur, tot zy fchuimen. Men dekt den ketel toe, opdat zy groen worden. Nadat zy koud zyn, fchept men ze met een' fchuimfpaan daaruit, of giet het water door eene zeef daaraf, en fchudt de Amandelen in dunne gefmolten Suiker. Den volgenden dag worden de Amandelen weder daaruit genomen , en de Suiker gekookt, tot hy drie of viermaal opkomt, dan worden de Amandelen weder daarin gedaan; dit herhaalt men nog twee maaien, en als de Suiker niet genoeg zyn mogt, doet men 'er wat verfchen by. Wanneer men den vierden dag den Suiker vyf a zesmaalen opgekookt heeft, laat men de Amandelen zolang daarin koken, tot de Suiker paerlen aan den lepel maakt; alsdan laat men de Amandelen op eene zeef afdruipen, wikkelt ze in fyngeltoten Suiker, en laat ze volkomen by een' warmen Kagchel drogen, of men doet iV. Deel. ze in een' pot, en giet den genoegzaam verdikten Suiker daarover., XIV. Om overtrokken Amandelen te maken. De gewoonlykfte Confituuren , die men vata de rype Amandelen maakt, zyn gebrande Amandelen, dat is dat men ze roostert. Men neemt een pond uitgezochte, verfche en onbtfehadigde Amandelen met de fchil, werpt de ftof'er fchoon af, zuivert daarop .08 lood witten Suiker, tot hy begint te fpinnen, doet 'er een weinig Roozenwater en geftoten Caneel by, fchudt de Amandelen daarin, en laat ze daarmede opkoken. Alsdan neemt men ze af, en roert ze zolang met een' lepel om, tot de Suiker droog wordt en aan de Amandelen kleeft ; vervolgens ftrooit men ze op een' doek, zoekt den kleinen Suiker uit, en zuivert de pan zoveel mogelyk is. Hierop doet men de Amandelen, benevens eene hand vol geftoten Suiker, weder in de pan, opdat zy, onder een geftadig omroeren met een'houten lepel, boven een helder brandend vuur roosteren. Als zy bruin genoeg zyn, dekt men een' does op een' fchotel, fchudt de Amandelen daarin, bindt den doek digt, en zet den fchotel een paar uuren in een bed: dan worden zy recht hard. XV. Om roode overtrokken Amandelen te maken. Wil men de Amandelen fchoon rood hebben * en haar alzo een beter aanzien geven, dan Lat nen twee lood Cochenille, één lood Aluin en even zoveel geprepareerde Wynfteen in eene kan' water een weinig opkoken. Het water wordt Is, het koud is afgegoten en tot het gebruik bewaard. Wanneer nu de Amandelen voor de eerftemaai geroosterd zyn, neemt men den teruggebleven kleinen Suiker , doet omtrent nog een vierde pond daarby, laat hetzelve in Roozen- of ook in Bronwater fmelten, en zolang koken tot hy fpint ; alsdan doet men van het roode water E e e zo*  ( 398 ) zoveel daarby tot het rood genoeg is; hierop doet men de Amandelen daarin, en roert dezelven, van het vuur afgenomen zynde, met een' houten lepel zolang tot zy allen Suiker aangenomen hebben. Mogt 'er in de pan nog veel Suiker terug blyven, dan wordt hy eerst gelmolten. Men kan ook, als hy dik genoeg is, de Amandelen nogmaals daarin werpen. XVI. Om Amandelmelk (Orgeat) te maken. Men neemt een pond Amandelen, doet ze in heet water, opdat de huid zich 'er aftrekken laat, giet een' lepel Oranje- of Roozenwater, of een lepel Melk daarby, opdat de Amandelen niet geel en ohjig worden, ftoot ze geheel fyn in een' Mortier, doet 'er twee ponden Suiker by, en mengt het met vier of vyf kannen water wel door elkander. XVII. Om groene Pruimen inteleggen. Als de groene Pruimen, of Renekloden ingelegd worden moeten zy eene groene kleur behouden. Men werpt ze, nadat zy eenige maaien doorkoken zyn, in kokend water; zy gaan daarin naaiden grond, en als zy weder boven komen, worden zy van het vuur genomen, en den volgenden dag met hetzelfde water weder op het vuur ge- ; zet, zonder ze te laten koken. Als zy week 1 worden, en zich met de vingers laten drukken, < worden zy in koud water geworpen. Tot een < fchok (60 ftuks) Pruimen worden vier ponden 1 Suiker, gezuiverd waarvan men f 24 uuren lang \ op de Pruimen doet. Daarna wordt het Suiker- 1 water van de Pruimen afgegoten, met het overig s f Suiker gemengd, omtrent twaalfmaal opgekookt, \ en weder op de Pruimen gegoten. Na twee dagen wordt de Suiker nogmaals van de Pruimen c afgegoteneven zo opgekookt, en weder daarop ie gegoten. Na 24 uuren wordt de Suiker nog n eens daarafgenomen, en zolang gekookt tot. hy li paerlvormig aan den lepel hangen blyft; alsdan h laat men de Pruimen nog een paarmaalen daarin d opkoken, neemt ze 'er uit, doet ze in potten, v laat den Suiker koud worden, en giet hem daar- a over. j, XVIII. Om Marmelade van Pruimen te maken. Men laat ze, nadat de fteenen 'er uitgenomen zyn, langzaam tot moes koken, fchudt dit op eene hairen zeef, en roert het met ten' houten 01 lepel daardoor. Volgens het gewigt van het ki fap zuivtrt men even zoveel Suiker , doet de p( Marmelade daarin, roert beiden door elkander, 01 laat het op vuur heet worden, maar niet koken, doet het in potten, en ftrooit geftoten Suiker eenigzins dik daarover. XIX. Om Pruimen inteleggen. De Iigtfte wyze om dit te doen is deze: met! neemt Pruimen als zy beginnen ryp te worden, (de groenen zyn de besten,) fteekt met eene dikke fpeld heen en weder daarin, neemt even zwaar Suiker, ook wel iets minder, zuivert dien tot hy fpint; Iaat de Pruimen daarin omtrent agtrnaalen opkoken, fchuimt ze gedurig af, en roert ze daarby beftendig. Als zy half koud zyn , worden zy met een' fchuimfpaan daaruit gefchept, in een glas gedaan, en de Suiker, als hy geheel koud is, daarover gegoten. XX. Om Azynkwetfen te maken. Neemt men rype, maar nog niet weeke Kwetrtn, laat de fteelen daaraan, veegt ze af, en doorboort ze eenige maaien met eene fpeld. Tot :en fchok (60 ftuks) neemt men drie ponden Suiker, en eene kan, of twee ponden Wynazyn, !aat dezen, benevens den Suiker en één lood paneel en half zoveel Kruidnagelen, in een' verinden ketel zolang koken tot de Suiker eénig:ins dik wordt. Als hy koud geworden is, wordt iy over de Kwetfen gegoten, en blyft agt dagen laaröp ftaan; dan wordt hy afgegoten, nogmaals :en weinig gekookt, en weder daarover gegoten. ''Ja agt dagen worden de Kwetfen met den Suiker ;ekookt, tot zy beginnen te dryven. Als zy oud geworden zyn, doet men ze in glazen of arde potten, giet den Suiker daarover en bedaart zjg wel. Op eene andere wyze. Men neemt tot 6 ponen Kwetfen flechts nd Suiker, kookt de Kwetfen met den Suiker, der geftadig omroeren met een' houten lepel,' dm  ( 399 } om het aanbranden te beletten, op ean zagt vuur, tot de masfa dik genoeg is; dan mengt men de uitgeflagen cn gefchilde kernen daaronder, en bewaart de Marmelade in aarde potten. Men doet ze in Taarten, of men maakt ook met Wyn, Suiker en Citroenfchillen Soepen daarvan. XXII. Bereiding van den Appelwyn (Cider.) Dat men uit Appelen en Peeren een' Wyn maken kan, is bekend. De voortreflyke Cider der Engelfchen , en de uit Aal- en Kruisbeziën geperste Wyn mogt nochthans den een' of ander nog onbekend zyn; wy willen daarom hier korïelyk aanftippen hoedanig zy bereid worden. Wanneer het uitgeperste Appelfap eenige uuren ln den kuip geftaan heeft, zèt zich op hetzelve eene korst van onreinigheid. Men wacht zich wel om het te roeren, maar tapt door het kraangat nu en dan een glas vol, om te zien hoedanig het gefteld is. Zodra het volkomen klaar en zuiver in het glas is, tapt men den Wyn, zonder hem te bewegen, op een zuiver vat, terwyl liet grootfte gedeelte der onreinheid in den kuip terug blyft. In deze vaten moet de Wyn viei of vyf dagen gisten, om hem kracht te geven, doch niet langer, om hem niet van zyne zoetheid te beroven. Hierop wordt hy in zéér weinig gezwavelde en weltoegemaakte vaten gedaan, den daaröpvolgenden Herfst echter in flesfen getapt, en langs dezen weg uit de geringde Appelen een fterke en fmakelyke Wyn gemaakt. XXIII. Wyn yan Aal- en Kruisbeziën. De zo ligt aantekweken Aal- en Kruisbeziën zyn van een ongemeen nut; zy dienen tot veelerlei Confituuren, en men kan Wyn, Brandewyn, en ook Azyn daaruit bereiden. Thans zuilen wy alleen van de bereiding van den Aalbezi'énwyn fpreken. Om de quantiteit. der vermenging duidelyk te maken, kan men 15 ponden Aal- en even zoveel Kruisbeziën nemen. Op deze van alle fteelen en bladen gezuiverde, en zonder befchadiging dei kernen voorzigtig gekneusde Beziën giet men ia a 15 ponden fchoon water, laat dit mengfel omtrent 16 uuren ftil ftaan, drukt hetzelve hierna door eene fterke linnen fpitfche beurs, doet het' uitgeperste vocht in eene naar de hoeveelheid fap geëvenredigde ton, en laat dezelve op eentamelyk koele plaats ftaan, tot het helder wordt. Zodra dit volgt, wordt het fap, zonder de ton te bewegen op een ander vat getapt, en op omtrent 7 ponden fap één pond' Wyngeest gedaan, beiden wel gemengd en de ton toegemaakt. Na verloop van driemaanden is dit een voortreflyke Wyn. Het ftaat den liefhebbers van zoet vry om met den Wyngeest eene hoeveelheid Suiker naar verkiezing daarby te doen. (liet vervolg eerlang.") ■ Van de schadelyke uitwerksels des ROOKS van KALKOVENS. van SAGE. De klagten der inwoners van Arpajou wegens een' Kalkoven, van wiens rook de Planten en Boomen in hunne Tuinen ftierven, gaven my aanleiding om nadere onderzoekingen wegens de calcineering van den Kalkfteen in het werk te ftellen. Men moet nochthans dezen arbeid niet met het koken of blusfehen van de Kalk verwisfelen, waarby geen vaste lucht ontwikkeld wordt, en geen zwarte damp ontftaat, dewyl tot het koken van de Kalk flechts weinig vuur vereischt wordt, en wier beftanddeelen zich niet in vaste lucht oplosfen. Ieder verkalkte en in den toeftand van Kalk overgegaane Steen heeft byna de helft van zyn gewigt verloren, dat zich in vaste lucht veranderd heeft. Dit Mephtisch zuur is maar eens zo zwaar als de dampkringslucht; ern'er ontwikkelt zich alzo in een' Kalkoven, gedurende het calcineeren van den Kalkfteen, eene ontzaglyke menigte van dezelve. Zy onthoudt zich wel niet onmiddelyk in den dampkring van een' Oven; want zy wordt door de warmte uitgezet, maar in de nabyheid van denzelven verdikt zy zeer fpoedig, en toont hare fchadelyke uitwerking op alle geörganifeerde ligchamen. Gedurende het branden van den Kalkfteen ontftaat 'er ook nog vaste lucht door het verbranden van het hout, dewyl het grootfte gedeelte van de daarin zynde Oly zich door vei binding met de warmte in ontvlambare lucht verandert, die ,den zwarten rook verheft, die uit de Kalkovens opftygt. Deze rook is fchqrp, bytend en ftinkend, terwyl het vuur van den haard waarop het hout brand zeer middenmatig is, het hout lpoedig verllind, het daarin zynde water, Oly en zuur uitzet en dikke zwarte wolken daaruit vormt, wier kragt en digtheid door het bydoen van nieuw hout telkens vermeerderd wordt. Dat de zwarte damp, die uit een' Kalkoven opftygt, zo menigvuldig en aanhoudend'is, komt van daar dat zelfs het droogfte hout \ van zyn Eee a ge»  ( 4oo ) gëwTgt water, Oly en zuur bevat, die alsdan uitgezet worden, en, zonder door het verbranden < verftoord ie zyn, uitdampen. 1 Daar ook deze rook bovendien nog met ont- < vlambare en vaste lucht verbonden is, doet hy ; alle geöiganifeerde ligchamen aan; het ademhalen wordt bezwaarlyk, men gevoelt hoofdpyn, " en zou zeker flikken, als men lang in deze Atmospheer vertoefde. Het laatfte -volgde by eenige Vogelen, die ik daarin liet. Ik achtte het nodig deze opmerkingen medetedeelen, ten einde die geenen, wie de zorg voor het algemeen welzyn aanvertrouwd, is te overtuigen dat het gevaaiiyk is Kalkbranderyën in ' de nabyheid van woningen aanteleggen, al neemt E men ook eene andere brandltof in plaats van I hout. " j . 'C ;g Over de op de Eilanden in den r ARCHIPEL gebruikelyke WÏZt om het GRAAN langen tyd k Ü goed te houden, zonder dat f, het verschoten behoeve te * worden. Men doet in de Levant het Koren en de \ Garst, die nochthans volkomen droog moeten (j ?yn , in groote aarde van binnen verglaasde v fchotels of potten, vult dezelven daarmede tot 2 vier duimen hoog aan de opening, en bedekt ze dan met Vygenbladeren,. van den Vygenboom ,-, dien zy Orcio noemen; op deze bladen ftrooit a men eene tamelyk dikke laag asch, die tot aan v den mond van het vat reikt, en zet dan deze n vaten, waarvan verfcheiden zo groot zyn, da' j zy drie van onze zakken bevatten, in een* droo- 2; gen kelder.. J ln geval dat de kelder niet geheel droog is, ƒ_ worden de va^en op fteenen van. zekere dikte vs gezet, en het Graan, blyft lang.daarin goed, zon- n der dat. men nodig hebbe het te verfchieten. De Phyfique oorzaak, waarom het Graan in zodanige vaten- met asch bedekt lang.goed blyft, is ligt te verklaren. Het Graan word doorgaans alleen door vochtigheid en warmte bedorven, dewyl het daardoor aan het broeijen geraakt, in het bovenftaande geval vindt nu geen. vochtigheid plaats-, dewyl het: Graan, geheel droog en gefloten met atch bedekt wordt. De asch trekt, door middel van, het, daarin zittend Zoutr, de overtollige, vochtigheid, aan,, en. de hitte is in «sn? drooge- kelder/ naauwlyks merkbaar^ Deze behandeling is door den Abt Delta Rocca 'i be op het Eiland Scyros, in den Archipel, geboen is, en zich met het beftudeeren der Natuur n verfcheiden takken van den Landbouw be:ig. houdt, bekend gemaakt. Om SIROP de PUNCH temaken» Men neemt 12 flesfen beste Cognac Brandewyn , 4 flesfen verfche Citroenfap en 2 flesfen' .randewyn, die op Citroenfchillen getrokken is* )it alles wordt famen in eene groote kruik geoten, opdat deze vochten zich goed vermengen an laat men het vyf of zes dagen ftil ftaan, eniet ten laatften het klare in flesfen af. Deze Punchësfentie heeft den onaangenamen naak niet van die, welke met Rum, Rataffia of rak bereid worden; alle deze laatfte geestenrygen hunnen onaangenamen fmaak vam eene :herpe empyrcumatifche Oly, en zyn de gezondeid nadeelig,-' dewyl zy het hoofd en de zenu■en hevig aandoen, en allerlei gevaarlyke toeallen veroorzaken. Deze ajentie heeft- ook eene zekere verkoelde zuurheid, die zulk eene walging niet ver» 'ekt als men gemeenlyk op- de Punch befpeurt, ie 111 plaats van Citroenfap met Mineraalzuuren ervalscht 'wordt, welke laatfte vervalfching iG» anderheid fchadeiyk is. De volgens- het bovenftaande voorfchrift be:ide Strop de Punch geelt met heet water een' ingenamen en wehiekenden drank,, die de le» msgeesten opwakkert, de dampen des Wyns ïderflaat, en na de verhitting van het jagen * inssfen en reizen zeer verkwikkend is, en eene igte uitwaasfeming. verwektj Ook kan men ch van dezen drank, in plaats van eene andere iqueur ,. 's middags na de Koffy bedienen ; ant hy bevordert, de. ipysverteering. en verkoelt ;t, bloed..  C 401- ) Eenïge bemerkingen over het maken van spiegels zonder glas of METAAL. De zwarte en kleurige Vernisfen der Doozen van Papiermaché kunnen tot het vervaardigen van plane, concave en convexe Spiegels gebruikt worden. Zo ook de bruine en andere Vernisfen, waarvan men zich tot Fayence, Porcelein en Email bedient; in dit geval moet de Bruinfteen, het Tin, Lood, en de overige verglasbare Materiën, waarvan men zich tot dien einde bedient, zeer fyn gewreven en dan alles zeer lterk gepolyst worden, gelyk dit by Optifche Glazen en Edelgefteenten gelehied. De beide, hier aangevoerde Vernisfen krygen fom wylen, na verloop van eenigen tyd, eene menigte fprongen en berlten, als zy niet zorgvuldig bearbeid worden. Men vindt ook nog eenige BergchristaUen welken insgelyks tot Spiegels konden dienen, wanneer men een beleglel van Tin- en Kwikzilver (Spiegelfoelyy daar achter legde; doch zy zouden het gewoone gebrek der glazen. Spiegels hebben. JVlen kan ook Spiegels uit Mastik vervaardigen , die uit Harst en fyn Zand bereid worden; zo ook uit Agaat en zwarten Quarz, als zy zeer zuiver zyn. Men vind ook in' verfcheiden Oorden, voornamelyk op de Alpen, zekere Steenen, die, a's zy gepolyst worden, den dienst van Spiegels doen. iiWB——üi II. OECONOMISCHE BERICHTEN. SCH. ool'berich T. Rotterdam, den i July, 1801. Heden namiddag vond alhier het gewoone jaarlykfche Examen plaats, benevens de uitdeeling der Pryzen, door de Betturers aan de Kinderen verricht, der School, welke het Stedelyke Departement der Bataaffche Maatfchappy Tot Nut yan *f Algemeen in het jaar 1796 heeft tot ftand gebragr. fN'aaat deze plegtigheid door een der Leden van het Schoolbeftuur n et eene Aanfpraak was geopend geworden , zongen de Kinderen een Muziekftukje, en werden• veeren der Leerlingen uit het getal van iao, door den Burger M. A^en\ fng, Schoolmeester van dit lnftituut, geëxamineerd in de'gronden der Spel- en Leeskunst, alsmede eenigen: in de. eeilU gtondén der: Zang¬ en Rekenkunde : welk alles met proeven, zo dcor toehorers als Directeuren opgegeven, door de Kinderen werdt uitgevoerd; waarop de Befturers de meestgevorderden ondervroegen in de eerfte beginlelen der Taal-, Aardryks-,Gefchied-, Natuur- en Zedenkunde; gevende de Kinderenallenzins blyken van gewenschte vorderingen aan allen, en byzonder aan hen, die zich verledigden om, door opgegeven vraagen de Leerlingen te toetfen. Hierop werden , door dezelfde Leden van het Schoolbeftuur, met gepaste Aanfpraken aan de Kinderen, naar hunne verfchillende vorderingen, beloonende of aanmoedigende Eerepryzen toegedeeld: gelyk ook , aan den verdienstlyken Schoolmeester een Boekgefchenk, tot eene dankbare erkentenis van zynen byzonderen yver, werdt overhandigd, terwyl dit gefchenk met eene hartlyke dankbetuiging van zyne zyde beantwoord'' werdt. En daar 16 Kweekelingen door Befturers geoordeeld waren de School te kunnen ver-' laten niet alleen, maar ook met een loflyk Getuigfehrift, omtrent hunne gemaakte vorderingen en goed gedrag, werden hen die Getuigfchriften thans met eene treffende Aanfpraak toegereikr, en deze Aanfpraak, door een''hunner met aandoening beantwoord. Daarna dankte ook een der Leerlingen uit naam van allen, mer eenigeDichtregelen, die vervolgends mede, tot eene proef hunner vorderingen in de Zangkunst, door . alle de Kinderen werden opgezongen; en eindelyk werdt alles, door een der Leden van het Schoolbeftuur, met onderfcheiden Aanfpraken'iu, Dichtmaat beftoren. Deze plegtigheid is, niet minder dan in vorige jaaren, tot genoegen der aanfehouwers en toehorers afgelopen; terwyl het Schoolbeftuur heeft goedgevonden, om de naamen der Leerlingen, die, gedurende het afgelopen Schooljaar, in hun. n. verfchillende Klasfen het meest hebben uitgemunt, en uit dien hoofde de hoogfte Eerepryzen. gekregen, openlyk te noemen; zy zyn :; ' 4de Klaslèi>rr*'f 'fj$?> J3 jWèn. \Lorncltsforisjen, Xi dito.. 3de Klasfe \fs van Lu.\k > » ?% \Greg. Jac. Oomens, 10 dito. ade Klasfe \ ffhVT, 10 dit0- l Hendrik de Syaan, 10 dito.. Cf oh. Am. Leurs, 9 dito.. ifte Kla>fe < bimm «"^gevcr,- 7 dito., 1 met het lot tegen WPidtm van der Velden:; 8 dito. Uit naam van het c-choolbeftuur, W. Goede,, Secretaris. | Ee-e # ~ ~~" . XX.. BUL,  C 4°* > XX. BULLETIN van Buitenlandsche HANDELS- en andere NIEUWSTYDINGEN. rVolgens berichten van St. Petersburg, waren aldaar verfcheiden Schepen van Amfleldam aangekomen, zonder eenig veriet van de zyde der Engelfchen te hebben ondergaan; de Oorlogfchepen dier Natie lagen op de Rede van Roftok, om Proviant intenemen. — 'Er waren inv eerstgemelde Haven nog geene Engelfche Koopvaarders aangekomen; terwyl die, welken zo aldaar,1 als te Croonftadt, onder embargo zyn geweest, nog waren blyven liggen. UTRECHTSCHE LOTERY. Tn de Vierde Clasfe der Utrechifche Lotery, welke op Maandag den 6 July, 1801, is beginnen te trekken, zyn verder uitgetrokken de volgende Nos. en voorname Pryzen: ade Lyst. No. 3943 met / 4000:- , t __ 6717 —:* 8000:- %de Lyst. No. 4865 — „ 1000:2839 — - 2000:- BATAAFSCHE LOTERY. In de Derde Clasfe der 93fte Generaliteit: nu Bataaffche Lotery, welke op Maandag den 6 V v E R T E N Tl i S V Uvlenbroek, te Amfteldam, heeft gedrukt: I. Myn Letterho »■ ,„0, ■ door B. Fremery: vervattende; Tafereelcn uit myne Tuinkamer nï/,ZL 5 ' £ afperhng, Hyacinten-Bed, _ Tulpenbak, ei JasmynboSe. \T7t ^ Rozenperk,- Taalkundig werkje, vind men, onder eene mênig?e bevallSe Si?n»ïf? °Cr tDlcht" eu dachtenvollen Lierzang op dm dood; een Dichtst^ belangryken en ge- T Historifche Aantcekeningen'; een' Lrer z a^g^^^ feSCB^S Burtr^GlA m^rW^ a%> Dichteres: De Vriendschap, en Het Wederziew^w ™Eeuv??ol»? eS ™ inTNo^ff TnbLPHL^ DaNTü' °P N- i Voorburgwal, achter het Huis der Gemeente «^r« VeRKOOPINGEN 8Sr^BOinpr ÏJ„T ^ zeer v°ordeemge yö„ WlNKSLWAARSN. INBOEDEL, KUNSTWERKEN, kostbaarheden «0 WEER- July is . beginnen te trekken, zyn verder uitee. trokken de volgende Nos, en voorname Pryzen: %de Lyst. No. 1181 met ƒ 2500:- 15737 — s 1250:- 20997 * 1000:- . _ .7 34653 f 5000:- 4*6 Lyst. No. 14323 n icoo:- 11191 ' 1000:- . ' _ 33720 * 1000:- 5de Lyst. INo. 11394 —. * ioco:- j io994 — * 1000:- 7549 c 1250:- 5226 — = icco:- 6108 — = 1500:- Prajmie. 6424 — s 30,000:- ,, _ io725 —• » 1500:- Pra.rn.ie. 6de Lyst. No. 38239 * 1000:- 2814 —-. * iooo:- 9122 « 1000:- 1de Lyst. No. 5538 = iooo:- 40263 ~— * I250:- 8fte Lyst. No. 22424 - 1250:- .9^ Lyst. No. 7626 - 1000:- \ocle Lyst. NV. 9282 — « 1000:- 13373 — ' 10,000:- 18769 - 1000:- 3302Ö — s 15,000:- iiö'e en laatfte Lyst. No. 16900 — * 1000:- . 39292 —> - io,ooc:- Prsmie.  C 403 ) WEERKUNDIGE WAARNEMINGEN op ZWAANENBURG, Gedurende de Maand Juny, 1801. baro- |tiiERMO-! TONDEN. ] luchtsge- BARO- THERMO- WINDEK. 'UCHTSOE- Juny. | meter j metek. ^Streek.Kragt. steldheid. | ]vm: j meter, meter. Streek. K>ag!.l WBUstó). S|j58i N. N. W. 2i Betrokken. ""f V29 9| 52! N. W. 6j - "*""' 1 <2p 61 60 4 17 <2q io| 531 4 /2Q 8 Noord. 2 - ( L29 U |5Q | 2!- ( 2ö pS 59 N. O. 2 ~ * V29 n 50} ■ gl 2 < 29 10. 54 2 18 <29 11 54 2 M ___j^29_io 52é _ Z, O ,2[ ■ ! f z9 ii 4p . 2 I29 ioTs7Ï — 2 ■ " )29 ui 55 "II" 2 üeer Betrokken. 3 ^29 ;o 59 O. ten Z. 2 —- i9.<29n. 57 -— 2 Een weinig Betrok £29 10 54 Z. O. 2 Zeer Betrokken. ^29 11 5r 2———— 1Ï29 10 56 p—T~~ Betrokken. v29 nf 57] "~ T :< 4 {29 ioi 59 W. ten Z. 2 Zeer Betrokken. 20 < 29 i.jj 53 2 - £2910*5» g Betrokken. honi-sa _.,_jZeer Betrokken. c30 I56 N.W. 2- — , )29ii|52 N. N. W. 2 Betrokken" "~ 5 <3o i(54i 2 Zeer Betrokken. 21 {29 ui 56 _ 2 . ' 30 t'54i N- N. w- Betrokken. | £29 11^2 , N. ten W. g - ■ \3o |! 5Ós N. W. 2 Zeer BetrokKen. v ?n 11 .53 N. N. W. 2 6 <3o 1 59 jW. N. W. 2 | i 22 -{2910158 N. N. O. 2 Zeer Betrokken. /30 §154 'N. W. ?|- 1 ■■ - / ro I52 - a j f3'o i 57 — 4 1 \29iof53 1 2 Betrokken. 7 <30 'i 59 N. N. W. r —— 23 ^29 10 58 ! . 2 Zeer Betrokken. £30 ij'soi 1 . ■ ■ a ■ ^9 10 j54| | 2 , T~3o i|js8 %r -W-r, 2 -■ .- *~ V29 icf S3§ ,N. or 2 Betrokken. ~" 8 <3o 2 60 West. 2- ; 24.<29roióii 2'Een weinig Betrokk £30 ii]57 ~ 2 Betrokken. / 29 10 5,1 1^. n. p 2 - t 30 i i 60 w.n.w. 2 Zeer KermRKBn. \9o in 3* —- 9 < 30 1* 62 N.W. 2 25 (29 93 6ii — 2 . £30.1*57 2 fgen weinig Betrokk. £2g g 56j j. 2] - \3o lijSP - XT 2i ecroKken. ^2910 58 Zuid. 2. Zeer Betrokken. ' 10 < 30 1 |62i W.tenN. 2 Zeer Betrokken. a6 ^29 io| 65 West. 2 ; , (29 io§l58 ■■ ■ a! • -— £29 11*15» jN. W. 2 Een weinig Betrokk. V29 10 j55§ N.W. 4 \ YÏo ïlöl 2 Betrokken. ~" 11 <29iol55 4 27.^30 | 64 W.tenN. 2— (29 10IISri , 4 1 C3Q j 57i |West. 2 - )29 11 155"* = 4 ~ )30 |[a ZTW 4 Zeer Betrokken. j2 <29 10 52- 4 28 <3o 1 65 West. 2 Een weinig Betrokk /29 8 45i * - ■ -. /.3q % 61 Z. W. 2 > s__"flK- f29 61 47ï ^ 4 ' ■ S3o 1 165 IWesc. 2 — ... . r 13 S29 5 50 N. N. W. 4 Betrokken. 29 < 30 1 63 I 2 ■ £29 7i 49 ■ 2 Een weinigBetrokk. '20 1 jór )W. N. W. 1 \29~9iT9 I 2 Zeer Betrokken. C29 ir I64 (ZTw: 2 Zeer BetrokkSn" 14 <29 10 50 N. W. 2 30 <29 91 73. Oost. 2[ (291 10 48 2 £29 8 [62f }y. O. siSetrokken. C29~ïöT57 W. Z- W. 2 - - y " ; ' ——- 15 S 29 11 59 ~ 2 ) /29 10 56 W.N.W. 4 Getrokken. (. | \ 29 7§ 52 N. W. 6. Betrókkerü "\" I C j — 1 j tö <29 9 54 » 8 Zeer Betrokken. ^ ' I29 9 50 N. N. W. 61 Betrokken. | i Gevallen Regen, gedurende de Maand Juny, 9 Lyn. De Uiiwazeming is 33 Lyn.  C 404') MARKTPRYZEN va» KOOPWAAREN en LEVENSMlBnFI FN GRAANEN, enz. Te Amsterdam, den 13 July. ' gg'- Tarw. Voorl. Roode per L. 300 a 34c Witte . . 300a 340 'Gron.enOld. . . 3003340 'Voorl. Gron. en Old. Roode .... 300a340 Friefche .... 3203350 Zeeuwfche . . . 3303400 Vlaamfche, Roode 350a380 Witte 3409400 Regge. Bovenlandfche . 2503270 Brab. en Vlaamf. 2503270 Gedroogde . . 260 a 2 80 Garst Voórlandf. Winter 170 a 190 friefche dito . .1703190 Gron.enOld. Winter 170 a 190 Zeeuwf.en Ov. Wint. 170a 190 dito Zomer . . . i6oai8o Haver. Brouw- . . . iioat3o Witte Voeder- . 753100 Boekweit. Voorlandfche , <5oa68 Amersf. en Gooif. 6oa68cC Paardeboonen . . . . 38a40^ Te Dordrecht, den 9 July. Tarw. Oude Zeeuwf. perL. ggl. Beste nieuwe . . 4043428 Gemeene . . . 2463354 Blaauwe .... 246a 354 Zomertarw . . .. 246a330 Rogge. Zeeuwf. en Inl. per Z. 323345 Br. Vl.enBov.perL 254a26oggl. Garst. Zeeuwf. en Ov. Zom. 41345^ dito Winter . . 42347^ Spelt, Nieuwe per Last Haver. Inlandfche Brouw 28a3ooC dito Paardevoer 2oa24of Boekweit op 140 wigt 5.8 a 59o£ Paardeboonen nieuwe Te Rotterdam, den 6 July. Tarw. Oude Zeeu. perZ.Z. Nieuwe dito . 513525 Gemeene dito . 403508 Boekweit. VI. i54f§perL."] „ . Brab. op dito. j " 50 <* < Klei zonder wigt S4aS<5of 1 Garst. Winter per Hoed 92a96gl. ^ Zomer dito . 86a94gl. Rogge. Zeeuwf. N. 32 a 338 l Brsbsndfche 260a 265 ggl. J Haver. Zeeuwf. Brouw. 46a52gl. S dito Voeder . 36a42gl. L Graauwe Erwten per Z. . Witte Erwten per Zak . . Blaauwe dito per dito Witte Boonen per dito L Paardeboonen per Last . Z Te Haarlem, den (*) 0 Rogge, per Zak . . . ƒ Haver. Voer- ... Beste R, Garst. Gemeene ... - Z,; (*) Geen Haarl. Marktprys ontv. Te Amfterdam, by C. COVENS, Boek- en Kunstverkooper op den Vygendam. Pel ƒ Paardeboonen . . . . Duiveboonen . Groene Erwten . . . . - Te Utrecht, den 11 July. Weit. Witte . ... 23* a 24 Roode oude . . Nieuwe dito . . 20* a 22 Rogge I5^a tij Boekweit . ..... 13I3 14$ Aveeizaad 174 a 18 Garst. Winter .... Zomer .... Haver Capucyners. Groote . . , Middelfoort . Kleine . . Graauwe Erwt. Groote . Middelfoort Kleine . . Ongelezene Groene Erwt. Groote . . Middelfoortdr. Kleine zuivere Ongelezene . Witte Boonen (Bosjche) . Paardeboonen ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN en KOOPWAAREN. Geraffineerde Suikers enz. te Amsterdam den 13 July, en te Dordrecht den 13 July. Candybrooden 34 3 35*3 3343341? Poeijerbrood. 30^ 331 1 Raffinaden 25 a 26' 25*a 26? < Melis/en z f§ 23 a 24 23! a 245 1 ÜtO 3 18 20 a 23* 21*3 22| 1 Lompen . . ■ 19 a 20 i 20 a 20* 1 Stamp/wker 19 a 23* - Basterden I3*a 18* - land. Best Wit 32 a 35 L 3emeendito 25*a 31L j ( Jasterd dito 13 a 18. >2o|a 34 1 }eel dito 22* a 25 l C Jruin dito 20 a 2ci 'yroop. Bruine E698I a 688 Te Dordrecht enz. 'las/en. RuuweperSteen 32348 ft. ieekrappen .... _ '.yffel. te Amfterdam. .f27 'ooizaad. Inl. en Zeeuw. — te Amfterdam — te Dordrecht f 8c a 86 — te Rotterd. pr L. ; — rsnnipzaad. te Utrecht K aailynz. te Dord. pr. 81. Fr fy£re.Raap.p.Aam/791:Dord. 84 B Lyn- . . - 74i 78 Cf Hennip . , 79| f 4 lapkoeken, per 1000 te Dord. De nkoeken. {Lc Tabak. Inlandf. te Amft. f 10 a 40 Carotten . . . - 34 a 40 DRINKBARE WAAREN. Moutwyn. te Dordrecht . . nfj^S te Amft. per Aam 65a67ioC te Schied. de 30 V. n'foC Genever. te Dordrecht . 12 ^ te Amft. pr. Aam 67a68*e£ te Schied. de 30 V. . 124^ Z U I V E L S. Kaas. Leydfche 't Schp. ƒ 38 a 40 Stolkfche . . . ■ 39 a 23 Edamf. Roodkorst. van 10 en 20 S. 2c 2 24 dito vsn 4 fg. . 20 a 22 Frief. Kruidkaas . • 25 a 26 Noordh. witte te Purmerend 20 ft /I9| 4 en 10 © . . . « i8i Boter. Delftfche ... - a 36 Leydfche ... - a 34 Friefche Grasbot. - 29 a 30 Stalbot. - a 28 te Leeuwaarden . • a 28 te Sneek -. . . . - a 29 op de Lemmer . - a 28 3 IN NEN- en BUI TE NL. EFFECTEN, den 13 July. SaÊ.Ref. losb. i8oi.4pCt. 94*3 95! 1802. — 831a 84é 1803. — 73*3 741 1804. — 67*3 68| ïa den Vrede . . — 45 a 454 Jeforc. 1795en96. 2* — 37^3 37?TrywilLNegot. . 5 — 61*3 6i| leffing, Apr. 1800. 3 — 43 a 43?Ï.Schuldbr.fUitl.) 5 - 68 a 69 (dito) 4 — 6053 6o| (dito) 3*— 52? a 53 OiTTFi ' • 3 - 43 a 43i ■elderf. fchaev. . 4 — 44^ a 45 'rabandfehe dito . 4 — 44!a 45 Iblig. Rusland . 5 — 81* 3 81| Weenerbank. 5 — 71^3 73 dito . . 4 _ 65 a 66 Pruis/en . 5 —10153102^ ZW.Toll. 4 — 95^a 96| 7.weeden . 5 — 96] a 97I Spanjconv.98.5 — 76 a 76* "djt0 •/ ' 3i— 53*a 5+ Amerika . 5 — 97 a 97| dito . . 4 — 88 a 88* dito metPr. 4 — 99^3 95?- 'izerlyke Coupons - — 65*3 66f mjche Infcriptiën 5 — 39^3 40* sleenbankgeld. 99I a 99* rtif. i2*a 13 pCt. Domeinen . . 64^3 6s darat 43|a 44 °«n 36*a 37  N°- 207. • July ,8Gt' OECONOMISCHE COU1R.AM. TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE» NYVERHEID, KOOPHANDEL, ZEEVAART, FABRIEKEN, TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. I. OECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. Van het Inleggen, enz. der VRUCHTEN. (Vervolg en Slot van N°. 2o5. bladz. 399.) XXIV. Van het inleggen der Borsdorfer Appelen. Men neemt naar goedvinden, al naar dat de Appelen groot zyn, b. v. 15 ftuks, liefst frisch van den Boom; fchilt ze, fnydt ze midden door, en neemt het klokhuis daaruit. Hierop laat men ééH of twee kannen water met een weinig Caneel koken, en als het een' korten tyd gekookt heeft, laat men de Appelen daarin eenige maaien opkoken, neemt ze alsdan uit het water, doet dan één of anderhalf pond Suiker daarin, en laat dien zolang koken tot hy dik genoeg is. Daarna doet men de Appelen weder daarin", laat alles met elkander koken tot de Appelen uit elkander willen vallen, dan neemt men ze 'er uit en doet ze in een glas. Als de Suiker nog te dun zyn mogt, laat men hem nog meer inkoken, giet hem dan, als hy koud is, op de Appelen, en bindt het glas naar behoren digt. XXV, Borsdorfer Appelmoes. Van Borsdofer Appelen en Queeën maakt men ook een heeriyk moes voor Taarten. Men fchilt omtrent een balf fchok (30 ftuks) Borsdorf r Appelen, wryft ze met eene rasp tot moes; men wryft verder even zoveel Queeën, zonder ze te fchillen, drukt het fap in een' groven doek uit, doet dit fap over de Appelen, en wryft alles dooi eene wyder zeef. Wat daarin terug blyft kan nog eens door den doek gewrongen worden. Tot het uitgeperste fap behoort een pond geraspte Suiker: mei denzelven wordt het £ap drie IV, Deel. uuren lang, onder geftadig omroeren, gekookt j jaarna doet men de fyngeknipte fchil van eene Citroen daarin, ook, als men van Speceryën houd, een halfdozyn Kruidnagelen en een weinig Caneel. Na verloop van drie uuren moet dit moes, warm, in vooraf gewarmde glazen of potten gedaan worden, want zodra het koud wordt, wordt het hard, en kan tot het gebruik bewaard worden. Men kan ook, in plaats van Borsdorfer Appelen, Reinetten nemen, XXVI, Om Peeren met Suiker inteleggen. Men neemt Peeren van eene goede foort, fnydt de fteelen daaraf, fchilt ze en werpt ze in koud, en daaruit in kokend water, waarin men ze laat koken, tot ze beginnen gaar te worden; alsdan neemt men ze 'er uit, zuivert even zoveel Suiker als de Peeren zwaar zyn , tot hy Ipint, doet de Peeren daarin, en laat ze daarin zolang koken tot zy gaar zyn. Hierop doet men ze in een glas. Den Suiker Iaat men nog eens koken, weder koud worden, en dan giet men dien daarover. In geval dat zy niet houden mogten, het welk gebeurt als de Suiker nog te dun is, dan giet men dien daaraf, en kookt heni nog een weinig meer in. XX VII, Om Queelnmarmtlade te maken. Hoewel de Queeën niet raauw te eten zyn, ï» zyn zy toch om te koken en inteleggen zeer nuttig. Men perst uit ongefchilde in ftukken gefneden Qpeeen, die voorafin water week gekookt zyn, een pond lap* kookt andere Queeën gaar, fchilt ze, wryft het merg fyn, wryft het in een' aarden fchotel, drukt het door een' groven doek, dat al het grove terug blyve. Laat m dit fap anderhalf pond Suiker fmelten, en dit zagt, onder geftadig affchuimen, koken, zodat 'er niets van den fchuim terug blyve. Men doet alsdan twee ponden van dit merg daarby, en laat Fff 3lles#  C 406 ) -ii<_» , uimcr Deitenaig omroeren zolang koken tot het van den ketel losgaat, doet wat kléinmeineden Citroenfchillen, ook'een weinig grof gefloten Kruidnagelen en Caneel daarin, roert alles wel door elkander, doet het in vormen, of doozen, en bewaart het op eene droge plaats. Die van geen Speceryèn houdt kan dit laatfte achterwegen laten. XXVIII. Om Queeën in /lukken inteleggen. Men fnydt de gefchilde Queeën in vier ftuk. ken, legt ze in versch water, kookt de fchillen benevens de uitgefneden kernen en klokhuiz n » rivierwater recht week, en drukt alles door een-doek. In dit water kookt men de pefchilde Queeën langzaam in eene toegedekte pan, opdat zy lchoqn rood worden. Als zy week genoeg zyn, neemt men ze daaruit, fieekt Citroenfchillen, Caneel en Nagelen daarin; alsdan weegt men ze, en neemt op een pond Queeën 3 pond buiker, en zuivert denzelven in het water waarin de Queeën gekookt zyn; als hy zo dik is dat hv van den lepel afdruipt, dan legt men de Ouceën daarin, en laat ze langzaam koken. Zy moeten lteeds onder den Suiker gedrukt en omgekeerd worden; ook moet de pan toegedekt zvn, opdat zy niet bleek worden. r Men neemt hierop de Oueeën 'er uit, legt ze op een' fchotel, en laat den Suiker alléén dikker koken; alsdan laat men de Queeën nogmaals koken en doet ze hierop in glazen. Mogt het vocht nog niet dik genoeg zyn, dan laat men het alléén nog zolang nakoken, tot het aan den lepel in lange draaden trekt; als het wat koud is, wordt het in de glazen gegoten; wordt het na eenige dagen weder dun, dan moet mén het weder afgieten, en nog eens opkoken. XXIX. Om Queeënfalm te maken. \ Men wisent de Queeën met een' doek fchoon I al, Inydt ze in viei ftukken, laat het klokhuis 1 daarin, kookt ze in water tot zy murw zyn en \ en drukt ze door een' doek tot al het fap "er c uit is, en giet het fap nogmaals door Flanel, i tot het klaar wordt; alsdan doet men het in eene t fles, en laat het eene nacht in den kelder ftaan. r JJen anderen morgen perst men nog wat Borsdorfer-appelfap uit, en fnydt goede, vooraf i» water gaar gekookte Qjieeên in dunne fchvven. * Men neemt daarop tot roode Queeënfalm an- e derhalf gedeelte of een' beker vofiap, een' hal- t; ven beker volBorsdoJer - appeljap, een' beker Vol d aatkej en een* beker vol Queeènjehyysn* lg Tot witte Queeënfalm nochthans neemt men Queeën- en Appelfap, van elk een' halven beker vol; men laat den fyngeziften Suiker met het tap een half uur lang in eene koperen pan koken , en doet alsdan de Queeënfchyven-, ook in fmppers gefneden Citroenfchillen daarby, en giet alles in kleine vlakke doozen, waaruit men het fchyfsgewyze fnydt; XXX. Om Qtieeën in Wynazyn inteleggen. Men fchilt b. v. een dozyn Oueeën, fnydt ze in vier of zes deeleti, kookt zeln water week en laat het water op een fervet daaraf trekken; doet ze 111 een glas, of aarde pot, ftrooit geftoten Caneel en eenige Kruidnagelen daar tusfehen; alsdan kookt men eene kan Wynazvn met anderhall pond Suiker, tot hy dik genoeg is, giet hem daarover, en bewaart het met eene olaas en papieren wel digtgebondèn. XXXI. Om Qtieeën wel te bewaren. De Queeën laten zich het best op de volgende wyze bewaren. Men zoekt de beste Vruchten uit, fnydt de bladen boven van het oog en ook dén fteel weg, veegt met een' doek de woï fchoon af, en pakt ze laagsgewyze in een' aarde pot. Verder neemt men "Hechte befchadigdé Vruchten, fnydt ze klein, wryft ze door, en kookt daarvan een fap, en giet dit, als het meerendeels koud is, doch eer het ftok, over de Queeën tot zy bedekt zyn, legt alsdan, als de Vruchten in de hoogte mogten ftygen, iets waars daarop, het welk haar onder het fap loudt, bindt den pot toe, en bewaart hem op :ene drooge en koele plaats. ' f Als men daarvan gebruiken wil , neemt men /an de Vruchten en het fap zoveel men nodig ïeeft daaruit, fchilt de Vruchten, en fineert ze ;elyk de verfche Qtieeën, met het fap. Men noet nochthans de Vruchten niet eer uitnemen 'oor dat zy aanftonds gefchild en gekookt zullen vorden; want als zy maar een' korten tyd in le lucht liggen worden zy zwart; men moet ook n het eerst veel water en wat Wyn daarop gieen, en ze langzaam laten koken, opdat zy géoeg nat hebben,, dan worden zy fchoon rood. XXXII. Om Queeën - Elixir te maken.. Men fnydt Qjieeên klein, giet Wyn daarop, n. laat het famen koken. Op vier kannen argeipten Wyn neemt men vier lood Caneel, floot ' eze in kleine ftukjens, doet die in eene fles, en iet den Wyn daarover. Verder ihydt men Queeën  C '407 ) Qtieeën klein en perst ongeveer een vierde kan fap daaruit, laat hetzelve met een halfpond SuikeV koken, en giet dit, als het koud is, by het eerfte. Hierop iaat men het op een' warmen Kagchel 8 of 14 dagen distilleeren; de fles nochthans moet met eene blaas, waarin men met eene fpeld een gat gedoken heeft, voorzien, en in zand op den Kagchel gezet worden, dewyl zy anders fpringt. Naderhand bewaart men deze Qtieeën-Elixir in flesfen, en neemt daarvan, als de maag bedorven of zwak is, een' lepel vol. XXXIII. Om groene Walnooten inteleggen. Als zy nog groen, eer de binnenfte dop hard is, ingelegd worden, houdt men ze voor zeer gezond en maagfterkend. Men plukt de Vruchten omftreeks St. Jan, als zy Imst volgroeid zyn, eer nog het inwendige hard wordt , fnydt boven en onder een klein weinig van den dop weg, en doorfteekt ze twee of driemaal; hieiöp laat men ze 12 dagen lang in koud water liggen, het welk dagelyks twee" maal verfrischt wordt; dan werpt men ze in kokend water, waarin een weinig Zout gefmolten is: daarin moeten zy 3 of 4 maal langzaam opkoken; alsdan worden zy daaruit genomen en nogmaals in koud water geworpen. Als men vindt dat zy week genoeg zyn, moet men ze op een' ouden doek uitfpreiden, en afdrogen, zodat de bovenfte dunne huid losgaat, wanneer men vervolgens in ieder Noot een ftukje Caneel, of ook wel'Kruidnagelen fteekt. Thans zuivert men ongeveer tot een pond Nooten if pond Suiker. Als hy fpint, fchudt men de Nooten daarin , en laat ze langzaam daarin opkoken, terwyl men den ketel van tyd tot tyd even van het vuur neemt. Als zy koud zyn, laat men ze in den Suikertot den anderen dag ftaan, als wanneer de Suiker nogmaals alléén opgekookt , en koud weder over de Nooten gegoten wordt. Als dit drie of viermaal herhaald is, en de Suiker dik genoeg blyft, bewaart men ze gewoonlyk in glazen, of aarde potten. XXXIV. Om witte Walnooten inteleggen. Men fchilt de groene doppen tot op het witte van de Walnooten af, werpt ze eerst in koud water, en laat ze een paar dagen daarin ftaan, kookt ze hierop langzaam in half Wyn en hall water, tot zy, als men ze op eene fpeld fteekt, daaraf vallen. Nadat zy op een' doek koud geworden en afgedroogd zyn, worden zy als de vorige met Caneel of Kruidnagelen beftoken. Als de Suiker nog wat gekookt en verdikt is, j wordt hy koud daarover gegoten. Mogt hy na eenige dagen dun worden, dan wordt hy nog! maals opgekookt. XXXV. Om Walnooten-Extraët te maken. Het volgend Walnooten-Extraët is goed ora. by Ragouts te gebruiken, welken het een' aangenamen fmaak geeft, als men een' lepel vol daarby doet, en andere Speceryèn belpaart. Men neemt omtrent een fchok (66 ftuks) Noo-, ten, werpt ze in heet water, tot de buitenfte dop daarafgaat. Nadat men dezelven met een' doek afgewischt heeft, fnydt men de Nooten in dunne fchy ven; hierby doet men een lood Kruidnagelen, een half lood Foely, vier lood geele en vier lood bruine Mostertzaad , een Kamerjas, in ftukjens gefneden, eene handvol Lauwerierbladen en eene goede handvol Zout. Dit wordt met de Nootenfchyven door elkander, en in een groot glas gedaan. Alsdan laat men drie kannen Wynazyn opkoken, en doet dien, als hy koud is, daarover, bindt het glas met eene fterke blaas 'digt toe, en laat het 14 dagen of 3 weeken in de Zon ftaan. Als men omtrent de helft van den Walnooten- Azyn gebruikt heeft, kookt men eene kan verfchen Azyn op, en doet dien, als hy koud is, daarby. Dit kan een paarmaalen herhaald worden, en men kan verfcheiden jaaren daarvan gebruiken. De Spyzen krygen daardoor eene aangename fcherpheid, die de gezondheid niet nadeelig is. XXXVI. Om Nooten versch te houden. Als de Nooten oud worden, dan droogt, gelyk bekend is, de kern in, en de fchil zet zich vast, de kern wordt olijig, en krygt een' fcherpen, wrangen fmaak, maakt ook de keelraauw, en is de gezondheid nadeelig. Om nu de Nooten versch te houden, worden zy, als zy ryp zyn, met den groenen dop laagsgewyze in een vat gepakt, waarin wat zand gedaan is; ieder laag wordt met zout water befprengd en weder met zand bedekt, dan wordt het vat digt toegemaakt, en op een drooge plaats gezet. Men pleeg ook wel de kernen, die reeds wat droog zyn, eerst eenige uuren in Melk te leggen, en dan in zout water te laten ftaan tot zy opzwellen, en men de fchil aftrekken kan; zy krygen nooit den verfchen fmaak weder. Fff a Aa^  Aanwyzing om BROOD van RYST- MEEL te bakken. De Oeconomifche Schriften beweeren algemeen dat men Brood uit Ryst bakken kan ; veelen derzelver blyven by dit betoog ftaan, zonder zich met verdere verklaringen intelaten; anderen, integendeel, zeggen dat dit Brood door vermenging van Rogge- met Rystmeel bexëid wordt. Dit laatfte voorfchrift is notruhans zeer ontoereikende; want het Rystmeel is op zichzelven droog en ruw als asch of zand, eB laat zich moeilyk bewerken; het Roggemeel echter verhelpt "in zekere opzichten dit gebrek; doch als men het laatfte niet heeft, gelyk toch in veele landen het geval is, hoe wil men dan Rystbrooa vervaardigen , wanneer het niet zonder Roggemeel gefchieden kan? Wy deelen dierhalven hier eene op de ondervinding gegronde aanwyzing mede , hoedanig men Brood uit Ryst alléén vervaardigen kan, gelyk wy dezelve van geboren Amerikanen gekregen hebben. De eerfte arbeid,' dien men met de Ryst onderneemt, beftaat daarin dat men dezelve tot Meel maakt , het welk door middel van een' Molen, of, by gemis van denzelven, op de volgende wyze gefchieden kan: men laat water in een' ketel heet worden, en als het begint te koken, werpt men naar goedvinden eene quantiteit Rystkorlen daarin; kort daarop neemt men den ketel van het vuur, en laat de Ryt van den avond tot den morgen weeken. Intusfchen gaat de Ryst naar den grond, het daarop ftaande •water wordt afgegoten, en de Ryst op eene fchuins liggende plaat gelegd, opdat zy volkomen afdruipen kan ; als zy geheel droog is wordt zy geftampt, en het daardoor ontftaande Meel door eene zeer fyne zeef gezift. Van dit Meel neemt men eene quantiteit naar goedvinden, en doet het in een' Liaktrog; ter zelfder tyd maakt men een'ketel vol water heet, werpt vier handen vol Rystkorlen daarin, en laat ze koken tot zy zwellen en berften. Als deze dikke brei een weinig koud geworden is, giet men ze over het Meel, en kneed alles door ; elkander, terwyl men 'er wat zouten zuurdeeg bydoet; dan bedekt men alles met warme doe- ; ken, en laat den deeg ryzen. Onder het ryzcn wordt deze deeg, die van te : voren ftyf was, dun als brei, en fchynt in het , geheel niet meer tot Brood te gebruiken; maar i dan moet hy op de volgende'wyze behandeld J worden. < Terwyl de deeg ryst wordt de Oven heet \ gemaakt, en als hy heet genoeg is, neemt men f. eene vertinde Kasferol wier fteel lang genoeg is om tot achter in den Oven te reiken. In dezelve giet men een weinig water, vult haar vervolgens met deeg, en dekt ze met koolbladen of een vel Papier toe. Als dit gefchied is, fchuift men de Kasferol in den Oven, en. op de plaats waar het Brood liggen moet/keert men haar fchielyk om; de Ovenhitte vat dadelyk den deeg, verhindert deszelfs uitzetting, en houdt het in den vorm dien het jn de Kasferol gehad heeft. Dit is de echte wyze om Brood uit Ryst alléén te bereiden; het komt fchoon goudgeel uit den Oven, gelyk het gebak dat men met Saffraan beftreken heeft; het ziet 'er lekker uit, en is zeer Imakelyk, ook zwelt het in Vleeschnat gelyk Taiwcbrood; nochthans mogen wy niet verzwygen dat deszdfs goede eigenfehappen verdwynen, naarmate het ouder wordt. Iets over de J AP ANSCHE LAKWERKEN in ENGELAND, inzonderheid te B l R. MING HAM. (Uit Ncmnlchs Reife durch England.) Men heeft die werken die men op Yzer, Blik en Papicrmache verlakt, en daarna in een' Oven bakt , den naam van gejapanneerde goederen Qapanned goods) gegeven, dewyl het eene naarvolging der uit Japan en China komende ver. lakte Waarenartikelen is. in Europa zyn de eerfte Fabrieken van deze foort in Engeland en in veele Duiijche fteden ontftaan/en nog heden vindt men diergelyke te Birmingham, alwaar dit mikel van de uiterfte fchoonheid vervaardigd wordt. In Engeland wierden door de benamingen papanning en Lackering twee onderlcheiden Dehandehngen verdaan. Ue laatfte beftaan daarin iat men doorfchynende ol tevens gekleurde Verlis op Metaal legt, om den fchyn eener andere deur op het Metaal voorttebrengen, of ook om retzelve v >or den roest te bewaren; het Japan, letzcn daartegen beftaat te Birmingham daarin lat de goederen van zwart en wit Blik en Patiermaché met donkere kleuren en Vernisfen gegrond worden; zy blyven in dezen toeftand, of vorden naderhand met fchilderweik veifierd. De roederen van Blik en Papiermaché worden"zei. len door de Japanners zelf, maar door eigen ieden gemaakt, waarvan eenigen te Birmingham, le meesten nochthans in de nabuurfchap, uok vel veele mylen van daar verwydeid leven. De ,rootfte artikels zyn van zwart Blik, eu de klei. nen  ( 409 3' «en van wit Blik en Papiermachê. De grondkleuren zyn, gelyk hare verbinding en vermenging, verfchillend; en een Japanner verbeeld zich boven alles verheven , wanneer hy daarin iets nieuws voortgebragt heeft. Men heeft monfters van Spaath- en Marmergrond (Spar and best Marblè) die zeer bedrieglyk zyn, en eene verwonderlyke uitwerking doen. De geftreepte grond heet gewoonlyk Pon typool, volgens eene plaats van dezen naam in Walles, alwaar hy het eerst uitgevonden wierd. Hy wordt aldaar nog immer zo fchoon en zagt gemaakt, dat de beste liaarvolgingen te Birmingham nog zeer veel daarby te kort fchieten. Pon typool munt ook uit in den Hechten grond, anders is echter dit oord wegens fchoone of goed uitgedachte fchilderwerken in het geheel niet beroemd. Van de laatften vind men by den Fabrikeur Bratt, die gefchikte Schilders daartoe houdt, meesterftukken op Theebladen, (Troys) en Prefenteerbladen (IVaiters) en Tafelbladen met Historifche Tafereelen, LandIchappen, Zee-, Vrucht- en Beestenftukken. Maar het is ook aantemerken dat men by de beider laatstgenoemde naamen het onderfcheid kennen moet, het welk niet zelden by verdeelde Commisfiën plaats heeft, en aanleiding tot verwarringen geeft. Een Troy beftaat namelyk uit twee ftukken, als uit het plat en uit den rand; het onderfte van den rand is om het platte overgebogen , zodat het fchynt als of een draad daaronder verborgen ware; doch het bovenlte ge deelte van den rand is werkelyk om een' draad gebogen. Een Waiter, integendeel, beftaat uit éen ftuk , en de rand is opgebogen. Eenige andere nuttige opmerkingen zyn de volgenden: in later' tyd is 'er eene menigte aanvraag naar zwarte Troys met gouden invatten en middenftukken geweest; rnen was in Birmingham daarop bedacht, om de Commisfiën ter uitvoer te brengen, en kort daa'.öp wierden zulke Troys, onder den naam van lmitatkn gold naar buiten 's lands gezonden. De uitvinding beftaat in niets dan Zilver met een geel Vernis overtrokken. Men maakt Theebosfen, Snuifdoozen en andere kleine artikels met ingelegde fieraaden en zilverkleur. Thans is men bedacht om diergelyke fieraaden met eene goudkleur te maken. De 'Jroys kunnen wegens hunne groote oppervlakte niet met zodanige fieraaden voorzien worden, ondertusfchen' als zy befteld worden, dan worden zy eerst ingelegd en alsdan gegraveerd. Gewoone bruine pf gebronsde Theeünien zyn niet gejapanneerd en krygen ligt donkere vlekken, als men zeniet zeer in acht neemt; doch deze artikels kunnen even zo gejapanneerd worden, en zyn alsdan dit gebrek niet onderworpen. De Troys en Waittrs worden ten opzigte huirner gronden en fieraaden volgendermate onderfcheiden. i.y Schildpadgrond. a) Ordinaire, Tortoife ground. b) Met daarop gefchilderde Vruchten, Bloemen, Vogels, enz. Roman Tor. toife ground. 2.) Zwarte grond, d) Met daarop gefchilderde Vruchten, Bloemen, Vogels, enz. Black Roman Tortoife ground. b) Met gouden randen. Black ground and Dutch Metal borders and gold borders. c~) Met gouden randen en gouden tniddtnlhikken van Landfchappen, Schepen en andere figuuren. Black ground with gold borders and gold Star Centers, d) Met dubbele gouden randen, dat is de opftaande rand en de onderfte rand van het plat. Black grounds with doublé gold borders. Met gouden randen en op den grond, Vogels, Dieren, 'Jempels, Ruïnen, enz. op verfchillende wyze gebronsd. Black grounds gold borders with India work upon the bettom. 3.) Gevlakte grond, als Bruin en Blaauw, Bruin en Groen. Motled grounds. 4.) Kyfelgrond, meesttyds éénkleurig, met zagte takjes en adertjes. Pebble ground. 5.) Spaathmonfters, Zwart, Rood, Purperrood, Geel, door elkander gemengd. Spar pattern. 6.) Geftreepte grond; de zagtfte en fynfte heten Pon-typool i>tripers. 7.) Van verfcheiden kleuren, volgens welken zy doublé of treble grounds heten, a) Somwylen zyn zy met vaalronden (Centers) en daarin gemaalde figuuren verfierd. Scored ground, or Engine cut ground, b) Met Sterren en Wyngaardbladen. Varions pattern. c) Landfchapsgewyze (Mopped) van doorfchynende Groene, Roode, Blaauwe, enz, kleuren , met of zonder gouden randen. (Het vervolg en Slot eerlang.) II. OECONOMISCHE BERICHTEN. Bericht wegens het nieuw gegraven canaal van SP. Q-U ENT IN. Naardien bevaarbare Canaalen het Voornaamfte middel ter bevordering des binnenlandfchen Handels zyn, zo is de Regeering met yver daarop bedacht dat zowel de nieuw gegraven als ook de bereids aangevangen en voltooiden fpoedig Voleindigd en verbeterd worden. Het aangevangen Canaal van St. Qjientin, welks bearbeiding Huonuparte in de maand February vau dit jaar i Ffl 3 zelf  ( 4io ) zelf bezichtigd heeft, zal een der merkwaardigften van Frankryk worden. Deszelfs lengte bedraagt in het -geheef 5 Franfche mylen. Aar, ieder einde is het omtrent ééne Franfche myi onder den vryën Hemel open, de drie overige raylen gaat het onder den grond door een Krytgebergte voort, welks grootfte hoogte 200 voeten bedraagt. Van afftand tot afftand zyn van boven openingen gemaakt, opdat het licht 'er invallen en verfche lucht in het Canaal circuleeren kan. Tot heden is aan deszelfs gantfche lengte heen en weder gearbeid geworden en omtrent een vyfde gedeelte voltooid. Het overige moet in twee jaaren tot ftand gebragt worden. De kosten zullen 5 millioenen Francs bedragen, zonder de in de Rivier de Cifè en Schelde en het oude Canaal van Picardyën nodige reparatiën. Men zal 10 of 12 Sluizen aanbrengen, en genoegzaam water hebben voor eene "groote menigte Vaartuigen. Het oogmerk van dit Canaal is de verééniginf der Oife met de Schelde. Aan de eene zyde is de Somme bereids met de Otfe door een bevaarbaar Canaal tusfehen St. Quentin en Chauny verbonden ; by deze laatfte^plaats wordt de Oife uit zichzelve bevaarbaar tot daar waar zy in de Seine valt. De Seine valt by tiayre in de Zee, en hangt met deze nog door eenige Canaalen famen, die haar met de Loire verbinden, name- 1 lyk door het Canaal van Loing en Orleans, en 1 door hetzelfde Canaal van Loing en dat van Brioire. Met de Rhóne en de Middellandfche Zee \ ftaat de met de Loire dermate verbonden Seine ■ ook door het Canaal van Charlois en de Saónc \ in gemeenfehap. Van de andere zyde neemt de Schelde, die by Kameryk 5 Franfche mylen van St. Ouentin be- ] vaarbaar wordt, in de voormalige 'Nederlanden 1 de volgende Rivieren op: de Haine, welke tot ' Gemoppes bevaarbaar is, de Scarpe, die tot Arras 1 loopt,, en wel over St. Amand, Marchiennes en Douai, van waar zy door het Canaal van de ! Boven-Dyle, die binnen kort door het Canaal \ van Ccnfée met de Schelde moet verbonden wor- 1 den, met Rysfel in gemeenfehap ftaat; de Lys, } welke doo» hetCanaal|de Neder-Dyle met Rysfel, t St. Omer, doch met Duinkerken ,■ Galais en Peurnc ( door het Canaal van St. Omer en Aa in gemeen- 2 fchap ftaat; eindelyk neemt de Schelde ook de . Canaalen op, welken van Ostende en Brusfel komen. ; Op deze wyze zou niet alleen het Graan, dat 1 dat België in groote menigte oplevert, met wei- 1 nig kosten naar de Zaidelyke Departementen 1 vervoerd kunnen worden, maar ook andere Bra- \ bandfche Producten , Yzer, Marmer en Hout. t ©ver Holland zou Frankryk Masten, Pik, Hennip c en andere Scheepsbehoeften kunnen trekken, zonder hooge Pramiën van asfurantie te moeten betalen , of gevaar te lopen door den Vyand genomen te worden. De vracht van Amffeldam tot Toulon of Marfeillc zou niet meer dan Francs of 3 gulden Hollandsch per Quintal bedragen. Buiten het Canaal van St. Quentin en het bevaarbaar maken van de lihóne, heeft de Eerfte Conful nog twee andere Canaalen in den zin. Door het eene zou de Rhyn en de Maas in eene rechte lyn by fenlo, door het andere de Doubftroom, die aan de grenzen van Zwitfèrland loopt, met de Saónc verbonden worden. XI. HANDELS-, FABRIEKMATIG- EN ANDER. BELANGRYK KONST- N1EUVVS. (Vervolg van N°. 205. bladz. 394.) Het groote Technologifche Modél- en Kunstkabinet, het welk ten tyde der Nationale Conventie door den Bisfchop Grégoire voorgeflagen wierdt is federt door dep hem voorgeftelden Opziener^ Molaid, zo goed ingèricht en geordend, dat men lioop heeft om het dezen Zomer ten openlyke rebruike geopend te zien. Op het voorftel van jtégoire, wierdt dit Confcryatoire des Arts & Mdtbrs in de ruime zaaien en nevensftaande gebouwen van de voormalige Abtdy St. Martin verplaatst. Een groot aantal werktuigen uit de verkoeling van Vauconjbn, in de Voorftad St. Anoine, gelyk ook de gantfche verzameling der voormalige Academie der Wetenfchappen, en de ïeerlyke Modéllen en Kunstwerken uit de Galery des Hertogs van Orleans, wórdt daartoe afgeleverd. Niettegenftaande den Hechten toeftand Ier Finantiën, wierdt toch met den bouw en le fchikking der Galleryën onafgebroken voortgegaan, zodat de Galleryën gelyk gronds thans feheel voltooid zyn, en men bereids aan die der :erfte verdieping arbeidt. De onberekenbare chatten dezer verzameling, die ook uit veele >yzondere verzamelingen in Parys en de Deparementen aanmerklyk toegenomen, en door de Commisfarisfen by de Legers, inzonderheid uit iet Kabinet van den gewezen erfftadhouder der Nederlanden , en uit Italië vergroot geworden :yn, zullen onder den naam van Mujéum d'Inhiflrie voor het Publiek geopend worden. In dé uime Kerk der genoemde Abtdy zullen de werkuigen van grooten oroflag opgezet, doch in Ho'en en Tuinen de Hydraulifche Machinen (Waerwerktuigen,) Brandfpuiten, enz. geplaatst woren. Eene talryke Bibliotheek van alle tot de Techno»  C 4" ) twlpgie en Natuurkunde behorende werken is ins gelyks reeds in gereedheid, en eene fchoone et ruime zaal blyft geheel voor de jaarlykfche groote tentoonftelling van alle nieuw uitgevonden of verbeterde Fabriekwerken en Kunstproducten door de gantfche Republiek. De Confervateurs zullen alle Decaden een Bulletin des Arts uitgeven; en verfcheiden Chemifche en Technijche voorlezingen, die thans alleen by inteekening in het Lycée des Arts, of de Polytechnifche School plaats vonden, zullen hier op kosten der Republiek met de grootfte gemaklykheid .en gefchiktheid gehouden kunnen worden. Van dit Centraal Mufèum zullen zich vervolgens door alle Prefecturen dxexgelyke Muféa uitbreiden, waartoe reeds in Grdgoires bericht de grondlynen getrokken zyn. Nau-dien in openbare Nieuwspapieren zekeren Martin de eer toegefchreven wierd van de Vrucht des Broodbooms naar de Franfche Coloniën gebragt te hebben j zo maakt de Burger Labillardiere bekend dat Veeleer hy en zyn reisgenoot Lahaye, op de reis ter opfporing van La Feyroufe, de jonge Planten daarvan van de Vrindelyke Eilanden me- beSchc^ Hy geefC daarby het VüJêende- * ^e goede foort van dezen boom is van zulk eene ongemeene vruchtbaarheid, dat,als hy 3 of 3 A D V E R T E N 'T I E N. V By W. Holtrop, te Amfteldam: Diergaarde voor de ÏPrrrn ^nr t,,,, liri ™? 52 AfhfeIdinS™ ™ Dieren en de Kaartjtns der vier IVaerelddeelcn?'De™& iï V Fhderduitsch Fransch en Hoogduitsch Weinigen met gekleurde Plaaten. De Uitgever vermeent door dit Werkjep eene ge eidelyke bydrage te doen tot het gemaklyk eigenmaaken v£ de kS der Dieren; eenen zo gewjgtigen tak van Natuurlyke Historie — Van rjL»„, t„ rl t als van Letter, en Plaatdruk lyn reeds zeer verêerendë getuiWsfe^ die du Werkje)? hunne aandacht overwaardig achten, als: eenig in zvne roert Si£ heid er. duide/ykhcid ^ Elke afbeelding^ LraBerifliek aan dï« a^^&ftJtA^L zyn ^^.W door den Franfchen Kunstfchilder Defèye, en ^w«rrf door NcderïndfèhtMeesters! V W. Holiwp, te Amfteldam, geeft uit: I. van den Almanach voor Hoveniers en Warmoesiers, aanwyzende, wat zy van Maand tot Maand, mofter?doen om van W gronden het meeste voordeel te trekken. Wyders alles wat den S fa betreft ^ Ter meerdere volmaking is 'er by, een Almanach voor ho nde rd Ja are n^den rechte» tyd opgevende, wanneer best te Zaaijen, Pooten, Planten, enz. Twee Stukjens voor" 17Vuive^ II. Foor de Liefhebbers van Kanarybroeijen, een volledig Werkje over de Ka1,1 vogels en den Teelt derselven, door F. V. Wickede; itJovevde N ac hte g aalen Piaaten?!^ tiantekweeken, en den Zang V het langfte van te hebben ^, tji De Hollandsche Kkukenmeid — een volledig Kookboek voor Vrouwen Huis. houd/Iers en Keukenmeiden, om zo als zuinig, alle Sp yzf n en Goakkf n ir^r"1^'-^ ^//0/ in M nÜnfl6 H«i5h™di»ë toe, kltJr te maken, met alles wa verder »o ^«^« Huisgezin tem meesten profyie moet gedaan worden, 9de Druk, met Platen// j•£ MARKT* voeten hoog is, hy gewoonlyk voor de nooddruft van een klem huisgezin toereikende is. De vruchten, die men tot het gebruik altoos laat koken, zyn zeer ligt te verteeren. Geen van ons viel het zwaar zich aan dit voedfel te gewennen, en geen een verlangde de hem toekomende portie vanine. •woon brood Wy leefden ruim eene maand op de Prmdelyke Eilanden, en aten deze Vrucht met het grootfte genoegen. Het grootfte gedeelte der i lanten, die wy daarvan medenamen, bevind zich op de Eilanden Isle de France en Kéunion, van waar zy binnen eene maand tyds naar Egypte gebragt kunnen worden, alwaar zy volkomen gedyen, en een' nieuwen tak van het algemeen nut zullen uitmaken. a^tc cLlon is eene Commisfie benoemd, om de Manufactuuren aldaar weder in acliviteit te brengen. Onder de middelen, welken de Regeering ter bevordering der Handelgëmeenfchap te werk fielt behoort het leggen van eene Straat over de Simplome, die in lievigheid, zekerheid en ftoutheid de werken der oude Romeinen gelyken zal, hoewel zy niet zo breed is dan de andere Franfche Chausfées* (Het vervolg eerlang.)  C 412 ) Te Amfterdam, by C. C O V E N S, Boek- en Kunstverkooper op den Vygenda». MAR KT PRYZEN vi GRAANEN, enz. Te Amsterdam, deniQ July. ggl- Tarw. Voorl. Roode per L. 300 a 34c —Witte . . 300a340 Gron.enOld. . . 3008340 Voorl. Gron. en Old. Roode .... 300a340 Friefche .... 3203350 Zeeuwfche . . . 3308400 • Vlaamfche, Roode 3508380 Witte 340a 400 Rogge. Bovenlandfche . 2503270 Brab. en Vlaamf. 2503270 Gedroogde . . 260a280 Garst. Voorlandf. Winter 170 a 190 Friefche dito . . 170a 190 Gron. en Old. Winter 1703190 Zeeuwf. en O v. Wint. 1708190 dito Zomer . . . 160a lüo Haver. Brouw- . . . noai3o Witte Voeder- . 752100 Boekweit. Voorlandfche , 6oaectarat. . . ... 44 a 44} ooten , 37 a 37i  N°- 208. 39 July l801, OECONOMISCHE CÖUB.AIT. TER BEVORDERING VAN NATIONALE HUISHOUDKUNDE, NYVERHEID, KOOPHANDEL, 'ZEEVAART, FABRIEKEN, TRAFIEKEN, BEOEFENENDE KONSTEN, LANDBOUW, EN ALLE ANDERE MIDDELEN VAN BESTAAN. I. ©ECONOMISCHE KUNDIGHEDEN. Over de NATUURPRODUCTEN van RUSLAND, benevens iets ovi-.r de PETERSBURGER FABRIEKEN en MANUFACTUUREN. (Uit het Hoogduitsch, van j. Ch. Petri, ie Erfurt.) Tkuslar.d bevat in deszelfs onmeetlyken fchoot -f*- zuik eene menigte van ruwe Natuurproducten, dat het licht de halve bewoonde waereld daarmede voorzien , en den toevoer derzelven uit andere landen ontbeeren kon, indien het dezelven in alle hare afzonderlyke takken tot de noodwendigheden des levens wist te gebruiken. Hen groot deel ligt nog als een onbekende en onontdekte fchat onder en op de aarde, in Bergen, Stroomen en Bosfchen, op Heiden, Velden en Akkers verborgen ; een ander deel gaat ruw en onbearbeid het land uit, waarmede de uitlanders hun voordeel doen , en zelfs het Moederland voor duure pryzen weder toezenden. Yzer, Koper, Hout, Graan, Vee, Steenkoolen, Visch, Wyn, Vruchten, Tabak, Leder, Vlas, Hennip, Pelteryën, Huiden, Zout, Aluin, Zwavel, Olyphantstanden, Catoen, Zyde, Goud, Zilver. Erts, Paarden, Kameelen, Honig, Wasch, Huizenblas , Wild, Bevers, Rhabarber, Wolle, Kappers, Zoethout, Hoorn, Zeehondenvellen, Pennen, Salpeter, Hennip-en Lynzaad, HennipenLynöly, Harst, Pik, Traan, Talk, Kaviaar, Paardenhair, Zwynsborftels, Lym, Osfenpoten; Dons, Matten, enz. Welk eene lyst van ruwe waaren, welken Rusland het handeLöverwigt bo ven veele andere landen moeten verzekeren! Om te bepalen welke Landsproducten voor namelyk boven anderen gecultiveerd en ver meerderd moeten wwden, is het inzonderheid IV. Deïi. nodig de behoeften, de Confumptie, het Climaat, de gefteldheid van den giond, het Genie, het Character der Natie en derzelver toeftand in overweging te nemen ; wat in het land het meest gebruikt wordt, wat de uitlander voornamelyk zoekt, waarnaar de meeste vraag, en waarvan de aftrek het fterkst is, wat met het Nationaale Genie, het Climaat en de gefteldheid des gronds het meest oveiéénftemt; wat binnen het land blyft moest men voornamelyk aankweken en zoeken|te vermeerderen. Ook moest men, by de keus van die Waaren en Producten, die tot handel en wandel en tot inwendige bearbeiding behoren, inzonderheid daarop zien, en zorgen om de vlyt en Induftrie in het land te bevorderen , en beftendig een* voordeeligen uitlandfchen Handel te onderhouden. De balans des Handels is bovendien altoos op de zyde van Rusland. Hoezeer ook de Waaren in prys mogen ftygen, zo verliest Rusland niets daarby, dewyl het de Waaren, die het benodigd is, niet voor baar geld inkoopt, maar de uitlanders.daarvoor weder inlandfche eigen Waaren overzendt. In het jaar 1789 wierden alleen uit Archangel naar Amfteldam 51,783 tonnen Lynzaad, naar Hamburg 10,987 tonnen Rogge, 17,400 tonnen Tarwe, naar Lisfabon 53,812 tonnen Tarwe, 1803 tonnen Rogge, naar Barcelona 24,110 tonnen Tarwe, naar Marfeille 1673 tonnen Tarwe afgezonden. Door de Kirgtzen worden alleen in Cvet.burg alle jaaren 50,000 Schapen ingekocht, geilagt, hunne Talk gefmolten en buiten Het Rusjijche Ryk verkocht. In het jaar 1775 won Rusland 7 millioenen Roebels by een' buitenlandfchen Handel van 32 millioenen, en in 1780 over de 9 millioenen, daar de buitenlandfehé Handel 36 millioenen bedroeg. In een tydvak van 10 jaaren, namelyk van 1780 tot 1790 bedroeg de uitvoer alleen in Petersburg meer dan 13 millioenen Koebeis, en de invoer naauwelyks ia millioenen, met eene winst van meer dan een millioen. .De toeneming des Handels • in de Refidentie alleen kan men volgens deze i progresfive opgave afnemen: Ggg i?8».  C 4i4 ) i78obe.d.Jeinv. 8,6oo,oooR.Deuitv.To,ooo,oooR. 1785 10,000,000 —13,400,000— 1790 15,600,000 19,000,000— *795 18,500,000 31,300,000— Welk een oogfchynlyk overwigt fpruit hieruit voor Ruüands buitenlandfchen Handel! Doch de behoeften van dit Ryk vermeerderen van jaar tot jaar, naarmate de Kundigheden, Cultuur en Luxe toenemen, hoofdzakefyk in den middenftand, dat eindelyk de Landsproduéten ter bevrediging der weelde - behoeften niet meer toereiken_zullen, indien men niet op hare verveelvuldiging bedacht is, te meer daar de toenemende verkwisting des volks eene grootere inwendige Conlumptie van verfcheiden artikeis vereischt, waarvoor men tot hiertoe eene zeer aanmerklyke Uiemgte vreemde Waaren ingeruild heeft; doch daarvoor heeft de Natuur reeds gezorgd, naardien de Prgdüften zich niet alleen tot het inwendig vertier, maar ook tot de uitvoer oneindig vermenigvuldigen. Ter onderhouding van een' beftendigen, voordeehgen uitlandlchen Handel heeft Rusland drie imddelen i.) De verveelvuldiging van die artikels, welker vertier en aftrek in het land toeneemt, opdat de tot de uitvoer nodige voorraad met ontbreke. 2.) Het bewerken der ruwe Materiaalei!, het welk men tot hiertoe aan de vreemdelingen overgelaten heeft, om derzelver waarde te verhogen. 3.) Dat de inwooners zodanige artikels zoeken te cultiveeren, die zy tot hiertoe van buiten 's lands bekomen hebben. Het zy my geoorloofd over ieder dezer drie punten afzonderlyk myne gedachten te zeggen. Onder de federt langen tyd Uitgevoerde Waa- " ren, welker vertier in het land door het ftygen der Luxe en Scheepvaart ten nadeele der uitvoer vermeerderd is geworden, ftaan bovenaan Osfen-, Juchten, 1 alk, Kaviaar, Huizenblas, Pelteryè'n Hout en Hennip. Worden deze artikels verveelvuldigd, zodat het nimmer aan voorraad ter uitvoering ontbreke, dan is de balans des uitlandfchen Handels verzekerd; en de Regeering < ten minften fpaart geen aanmoediging ten dien j einde. Het Leder, de levendige Osfen , de < onbereide Huiden en de Talk zyn mede een i hoofdvoorwerp des Rusfifchen Handels. In het 1 jaar 1790 wierden voor 81,000 Roebels Osfen 1 verkocht, die men flechts voor 25,000 Roebels / ingekocht had ; aan Juchten en ander Leder ver- L kocht men voor 2,500,000 Roebels en aan Talk 1 voor 1,103,009 Roebels. De zuidelyke landen v des Rusfijchen Ryks, Aslracan, Oraibursr, het t Azophfche, Pjermfche en Taurijche Gouvernement ü onderhouden zeer talryke Kudden van Osfeo, l en de Veefokkery is in deze landen, wegens voortreflyke Weiden en fchaduwryke Bos. fcheii, met minder moeite verknocht dan dc Landbouw. Eene doelmatiger inrichting der Visfchery op de Wolga en aan den mond van den Dnieper zou tot verveelvuldiging der Kaviaar en Huizenblas zeer gefchikt zyn, dewyl de verfcheiden Vischfoorten, waarvan deze artikels hoofdzakelyk gewonnen worden, aldaar zelfs zeer overvloedig zyn. De verkoop der Kaviaar bragt omtrent 50.000 en de Huizenblas 80,000 Roebeis op. De monden van de Oobi en de jfencfaja zyn insgelyks ryk van deze Visfchen. Ook de uitvoer van Traan, waarvan jaailyks voor ongeveer 100.000 Roebels verkocht wordt, kon nog vermeerderd worden , wanneer men de Siberifche Beluga en de Walvisfchen, die in genoegzaam getal den Zeeboezem van Kola inkomen, beter benuttigen wilde. Even zo oogfchynlyk en gewigtig is ook de Pelteryha'ndel. Rusland verkoopt over de 800,000 Roebels aan Vellen, terwyl het aan Wolven, Vosfen, Bevers en Otters naauwelyks voor 50,000 Roebels inkoopt. De ontdekking der Kurilfche en Aleutifche, der Vos- en andere Eilanden tusfehen Kamtfchatka en Amerika is voor den Handel in kostbare Peiteryën zeer gewigtig. Dezen , zowel als Kamtfchatka', krielen van Vosfen, Sabels, Hermelynen, Hamfters, Wezels, Haazen, Beeren, Wolven en Rendie>" het mi bragt een gezelfchap Rusfifche Kooplieden alleen aan Zeeötters *r8i aan zwarte en blaauwe Vosfen 2747 en aanh ge! woone 6438 ftuks uit deze Eilanden naar Kamt. 'chatka. In het jaar 1791 'gingen alleen, uit Pc. >,er>burg 572,843 ftuks Haazenvellen, 42,371 ftuks Lmauwwerk, 1873 Beerenvëllen, 2740 Hermeynen, 6238 Vosfenvellen, 272 Wolfsvellen en 593 kattenvellen; hierby kan men ook nog de /ourtreflyke Lammerenvellen der Kirgififclie en valmukfche Schaapen rekenen; voornamelyk de velle^i van ongeboren Lammeren. De Producten der Bosfchen zyn even zo voorieeJig. Hout van alierleiè' foorten, Matten potasch, Harst, Pik, Teer zyn gevvigtige Hanlelsartikelen. Ann Matten verzendt Ri£a Sa aariyks over de 250,000 fluks. Wanneer men ledenkt dat deze uitvoer van Matten flechts een ;edeelte van het geheel is, dat de overige Rus. fche Zeefteden veeliigt ieder even . zoveel beruiken, en dat de uitvoer alles te famen 3 mil oenen bedraagt dan begrypt men naauwelyks an waar alle .Boombasten komen, en dat deze lande!, zonder de Bosfchen te ruïneeren, ieder .ar m dezelfde grootte voortduren kan. Aa» [out, zowel tot Scaeeps- ais Uiysbouw en Plan-  ( 4^5 } Planken , wordt voor 1,500,000,- aan Pik en Harst voor 106,900 en aan Pot- en Weedasch voor 78,000 Roebels vei kocht. De Boslchen langs de Duna en den Dnieper, in het Stadhouderfchap van Polozken Mohilow, leveren Masthoornen en ander Hout voor den Rigafchen Handel, en die in de ftreeken van Paulowsk en IVoronesch onderhouden de Scheepvaart op de Zwarte Zee. , De Bosfchen aan de IVolga, in het Kajanisch en 1 Nischnei - Novogorodsch Stadhouderfchap, zyn voor 1 den Handel op de IVolga, de Caspifche en Zwarte ' Zee van belang; in de Wouden aan de Oka, de Mokfcha en de Karna zyn de ontzaglyke menigte van Lindenboomen gewigtig, die den Bast tot Matten , den fchoonften Honig en voortreflyk Wasch leveren. De Bosfchen zyn een onuitputbare rykdom voor het Ryk ; alleen ware het nodig door een Houtvesters-departement de al te groote verwoesting te betomen. De Hennip, een der voornaamite Handelstakken , verdient eindelyk niet minder onze opmerkzaamheid. Als ruwe Waar gaat jaailyks voor meer dan 3 millioenen, aan Kabels en Touwen voor 100,000, aan Ravens- en Zeildoek voor 365,000, aan' Henuipzaad voor 170,000, en aan Hennipöly voor 320,000 Roebels buiten 's lands. De toenemende Scheepvaart vermeerdert het inlands vertier van verfcheiden dezer Waaren, daarom moeten de Boeren aangemoedigd worden om het teelen van deze Plant te verdubbelen, opdat het nooit aan voorraad ter uitvoer ontbreke. De (treken in liet MohUöwfcne, Plcskowfche en Polozkifche, Rigafche en Revalfche Stadhouderfchap zyn daartoe de besten. Het tweede middel tot behoud van een beftendig overwigt in den uitlandfchen Handel is het vlytig bearbeiden der ruwe Producten , die tot hiertoe zo menigvuldig buiten 's lands gingen. Die welker menigte zeer aanmerklyk, en waarvan de bearbeiding ligt is, zyn Wasch, Talk, Potasch,-Zwynsborftels, Haazenvellen, Rogge, Tarwe, Hennip- en Lynzaad, Vlas, .Hennip, Yzer en Koper. * Van Wasch wordt alleen Geel uitgevoerd voor 112,000 Roebels aan waarde, en Waschkaarsfen voor ongeveer 80,000 Roebels. Het ware ook wel de moeite waardig om Waschblekeryën aanteleggen, om alzo ook wit Wasch ter Markt te kunnen brengen. Aan Talk wierd in 1791 voor 968,000, en aan Kaarsfen voor 95,000 Roebels verkocht, die inzonderheid in Hotogtta en Sarepta zeer goed gemaakt worden. Worden de Zeepziederyën vermeerderd, dan kan ook deze tak van Negotie fterker worden dat hy tot hiertoe (Het vtrvolg eerlang.) Iets over de JAPANSCHE LAKWERKEN in ENGELAND, inzonderheid te BIRMINGHAM. (Vervolg en Slot van N°. 207. bladz. 409.) 8.) Marmer Patroonen, onderfcheiden, zowel n kleuren als teekeningen. Best Marble pattern» ).) Eenkleurige grond, met enkele, dubbele en neer figuuren, als Landfchappen, Dieren, Scheden, Bloemen, Vruchten, óolid Couloured ground. io.) Doorfchynende grond, met figuuren als vo■en. Iransparent ground. 11.) Historieftukken, jemeenlyk op Trays gefchilderd, die 28 a 30 luim lang zyn. Historical paintings. Van deze deuren en patroonen geldt hetzelfde als by veeen der overige 'artikels. Tot de grootere artikels behooren: Theebladen, Tea Trays, en Prefenteerbladen, Waiters; [[dezen worden by den duim volgens hunne langte ontboden.) Thee- en Koffy-Urnen, Tea Urm and Caffee Urns; Borden warmers, Platewartncrs ; Toiletlpiegeis, Dreslingca/ès; Comfooren, Coalhodt; Mesfenbakken, Knivetrays; Kwispeldoren, Spittons; Kaasborden, Cheefetrays, Cheefewaggons; Tafelbladen, Platos for Tables; Koetspaneelen, Pannels for Carriages; Vuurfchermen, Firefcreens; Koelvaten, fFinecoolers; Kruiken, Jugs. Voorts de volgende kleine artikels, als: Tabaksdoozen, Tabaccoboxes; Snuifdoozen, Snuf' boxes; Fleslëblaadjes. Bottledands; Castanjefcbalen, Chesnut dishes; vierkante Bladen, Quadrille dishes; Snuiterbakjes, Snuferpans; Potpourns, Potpourris; Trekpotten, Teapots; Filtreer-Koffykannen, Caffeebiggins; Roomkannen, Creamspcts; Suikertangen, Sugartongs; Suikerfchalen, Sugar baf óns; Spoelkommen, Slops bafons; Bl akers,Kandelaars , enz. Charnbre, Bracket and Stable Caudleftkks; Lampen, Cruet Frames, or Stands; Cigaarpypjes, Segarcafes; Poederdoozen, Powdcrboxes; Belchuittrommels , Bifcuitboxes; Inktkokers als Boeken, Book Inkjlands; Pypenfchuitjes, Tabbacco dishes; Drinkl'chalen, Drinking Cups; Pcpeidoozen, Spieeboxes; enz. Ggg a II. OE-  ( 4*6" ) II. OECONOMISCHE BERICHTEN. G E L T K H E I D, F R T HEID. Bericht, van wege het AGENTSCHAP van NATIONALE OECONOMIE der Bataafsche Republiek, De Agent van Nationale Oeconomie der Bataaf, fche Republiek bericht by dezen aan alle zyne Commerciè'erende en Zeevarende Medeburgers, dat het Uitvoerend Bevind, by Befluit van den 31 dezer maand, heeft goedgevonden om, uit aanmerking dat, volgens de beste berichten, geen oveiblyffel eener befmetlyke ziekte in Spanjen meer aanwezig is, intetrekkeu en buiten effeét te ftellen, deszelfs Befluiten van 23 November, 1800, alsmede 19 January en 7 February dezes jaars, op den invoer van Spaanfche Wolle, zo ter Zee als te Land, genomen; en dat ook mitsdien van nu voortaan alle deswegens nog beftaande maatregelen geheel zullen ophouden.. Den Hage, 23 July , 1801., het Zevende Jaar der Bataaffche Vryheid. Ter Ordonnantie van den Agent voorn. W e b b e r s. PRYSVRAAG» Van de Zede kundige en Staatkundige Classe van 't Nationaal Instituut te Parys» De Vraag van voorleden jaar nopends den invloed der gewoonte op de Denkkracht is verlengd tot het einde van Juny, 1802. 8 C H. O O L B E R I C H' T. Deventer, %6 July, 1801, Héden wierden, na gehouden Examen, in de groote Kerk alhier, aan de meestgevorderde Leerlingen van vyf , zo Nederduitfche als Franfche Schooien dezer Stad, en van de door het Departement opgerichte Teekenfchool, in naam van het SacEartemenü Deventer der Bataafse Maatfchappy Tot Nut van 't Algemeen, door den Burger J. W. A. Muller, Lid der School-Commisfie van dit Departement, Eerpryzen uitgedeeld. Vooraf betoogde de Redenaar dat de Godsvrucht de grondflag der zedelyke opvoeding behoort te zyn, en vermaande Ouders en Meesters, door gepaste en treffende Aanfpraken, om deze, de eenige bron, waaruit zuiver en beftendig geluk kan voortvloeien, in hunne Kinderen en Leerlingen aantekweeken. Hierna, zich tot de Kinderen wendende, wees hy dezelven het oogmerk aan, waarom het Departement deze Eerpryzen uitdeelde, en trachtte allen optewekken tot eene getrouwe betrachting hunner pligten; ten einde dusdoende nuttige Leden der Maatfchappy, brave en Godsdienstige Menfchen te worden. Hierna ontvingen de hierna genoemden deze Eerpryzen , te weten :. In het Spellen i=. Clasfe ^. Brouwer,G. tenCate, A. liubers. s<. Clasfe//. C. Ninaber, J. van der Vten, F. Lunenbutg, met het lot tegen Honing. In het Leezen W. Clasfe A. C. Houck, met het lot tegen E. van den Hcuvell en K. Reuvekamp s: J. Roudyk, M. Smits zvi C. Rutjes. 1 1 3?. Clasfe A. van Deldèn, met het lot tegen J. B. Crisfel- ' meijer en M. IFinoldy, H. Vyfhuis, met het lot tegen J. Wicherlink en H. Rierink, W. van Gu, lik en M. van Esfen,. met het lot tegen ff.. Schnorrebosch. In het Schryven ie. Clasfe A. van Eek, met het lot tegen J. Hisfink en H.. Schnebbelie, A. C. Houck, G. E. Reyners, J. pfi.. chcrlink, met het lot tegen J. Huljcher en H. Slyter. * 3e. Clasfe K. Reuvekamp , 4, £ Sterke, met het lot tégen C. W. Euvel en A. van' Caleur, H. W. Hengeveld A. P. Frolyh, f, Waa£ders. In. het Rekenen Lucas Binkhorst, met het lot tegen G. van Konings. veldt, A. van Eek, A,. Bink..  ( 4i7 ) Binkhorst 'Oosterhof, J. van Delden en ff. Fyhof. In de Aardrykskunde G. van Koningsveld. Op de Spin-School A. Gerrils. Op de Naai-School E. Gerben. Op de Braai-School M. Lunenburg. Op de Tekenf'chool In het Handtekenen G. MartenseaG.Noordiek. In de Bouwkunde A. Jansfen. In de Perfpeftif A. ten Nuil. Op de Franfche Schooien ie. Clasfe J. van Laar en A.vanEck. se. Clasfe J J hemmen,B.J.Everwyn. 3<\ Clasfe A. Michgorius. Uit naam van voorn. School-Commisfie H. van loghem, Jr. Secretaris. Bergen-op-Zoom, den 18 July, 1801. Eergister, de Verjaardag van de Oprichting van het Bergen -op -Zoomsch Departement der Bataaffche Maatfchappy Tot Nut van H Algemeen, wierdt dat Feest plechtftatig gevierd. Nadat door eene Commisfie, daartoe benoemd, alles te vooren iu order was gebragt , wierdt circa half vyf uuren nademiddag de Vergadering, waartoe alle de Leden met hunne Vrouwen of Vriendinnen, benevens de Raad der Gemeente, verzogt waren, doer den tydlyken Voorzitter, den Burger Mr. Arend van Andel, met gepaste Aanfpraken geopend, vervolgens door den Burger Jacob Timmerman eene wel uitgewerkte Redevoering over den fligt van een'1 Vaderlander om een Menfchenvriend te zyn, en voor de opvoeding der Jeugd te zorgen, gehouden zynde, wierden door den Voorzitter, na een kort betoog over de ncodzaaklykheid der opvoeding, tot bevtrdering der goede zeden en inftandhoudmg der Maatfchap pelyke belangens, aan twintig Kweekelingen van het Infiituut, in vyf diverfche Klasfes verdeeld, 20 in Spellen, Leezen, Schryven, Spinnen, Breijen, goed gedrag en naarftigheid, pryzen en beiooningen uitgedeeld, het welk door twee Kinderen, een in Poë'zy en een in Proza, wierdt beantwoord, zynde de Plechtigheid, voor- tusfehen- en na welke door de Kinderen eenige Liederen-, daartoe, door de Burgeresfe Petronella Moens vervaardigd, gezongen wierden, en Muziek gefpeeid, met een warm gevoel der Sprekers en. eene aandoeriJyke. aandacht- der- hoorders uitgevoerd, en ten genoegen afgelopen. Waarna uitgevoerd, en ten genoegen afgelopen. Waarna men zich des avonds en 's nachts op eene gulle en vriendfehappelyke wyze vermaakte, en de Kinderen van het lnftituut des anderen daags op Brood, Kaas en Bier vergast wierden, terwyl het Departement vertrouwt, dat door nog verdere uitbreiding van hetzelve, aan de deelnemers gelegenheid zal gegeven worden om hoe langer zo meerder ten algemeene nutte het hunne te iunnen toebrengen.. XII. HANDELS-, FABRIEKMATIG- en ander belangryk- KONSTNiEUWS. (Vervolg van N°. 207. bladz. 411.)' De Scheepvaart op het Holfleinfche Canaal is irf de laatfte jaaren aanmerklyk toegenomen. In het jaar 1784, toen de Scheepvaart op hetzelve een' lanvang nam, gingen 'er flechts 77 Schepen door,, in het volgende jaar telde men reeds 453, en federt is het getal dermate aangegroeid, dat het inliet jaar 1800 op 2530 Schepen beliep. De proeven van den in de IPeener Voorftad Reitweg uit geele Wortelen vervaardigden Suiker heeft men wel zeer goed bevonden; doch uit hoofde der duurte van het Brandhout aldaar, is dezelve hooger dan de Indifche Suiker te ftaan gekomen. Volgens de verhandeling van G. Colquhoun,* over den Handel van den Theems, vereischt deEngelfche Scheepvaart het ontzaglyk getal van 13444 Schepen en Vaartuigen in den Buitenlandfchen Colonie- en Kustenhandel, buiten 22888 Ligteis, Schuiten en Bommen op de Rivier Lea en den boven- en beneden-1 heems.. Wilde men hierby de kleinere Schepen, die uit 3336 Schuiten, Bommen en Ligters beftaan, die men tot het in- en uitladen der Schepen gebruikt, err 83 Booten,- Sloepen, enz., 3000 Evers, 155, Victualie - booten ^Bumboats) en 194 Peterboats rekenen, dan zou het getal, buiten de Oörlogs» en Transportfehepen, Victualie- en Ammunitiebooten, op 22500 Koopvaardyfchepen en Vaartuigen van onderfcheiden grootte , die of den Theems in een jaar bezoeken,- of in de; Haven altoos geftatiönneerd liggen, belopen.. In het jaar' 1800 heeft Engeland'1^1050 Schip?ponden Hennip en Vlas uit Riga- getrokken. (Het. vervolg, eerlang;)? i G-g.gr $ AM3~  C 418 ) A D V E R T E N T I E N. By Mortier Covens en Zoon, Boek- en Landkaartverkoopers, teAmfteldam, wordt uitgegeeven: Nvt*» Spectaale Kaart van de Colome Suriname, met de tr^ tlcn\^^X^ zynde Landen en Plantagiën ; door J, H. Mosberg, Um^Ty^S^T^^ deze Kaart welke zeer uitvoerig geteekend is bellaat 4 groote vellen. voornoemde kolonie, *JPi Boekverkoopers ™» ™* en J. van der Hcj, te" Amftcldam, onlangs uitgegeven heb. bende het Eerste Deel van zeker Werk, geméld: Gum al en T tva • p?3r?M- l ' tot „ut en vermaak der Jeugd, inzonderheid diêneldl om haar X^l^Z^mffG^^ den van den Godsdienst inteprenten, door K. F. Lossius; haasten zich, om iTwee 7l p " van dit Werk binnen kort ter uitgave in gereedheid te brengen, zynde het hen"en hSo*e aangenaam, te mogen ondervinden, dat dit Belangryk Godsdienstig LeeÏbo^c v^or de Jeugd alom met genoegen wordt ontvangen, en reeds.doof verfcheiden geachte MaLen ia ons Vaderland, der Jeugd ter leezing wordt aangeprezen. vtllt-I1Ciaen geaciite Mannen, ïMt*,*CtJAMJS Jruce's Reize mar Abyssinie, cn terug door de Groote Woestyn van Nubie. Met Aantekeningen van Blumenmch Tychsen, G„elin en den V EJ5,mritU/TSCHEpN/FInG;EEVER- Ma Plaatm f eene Kaart ™ Aèysjhh, gegraveerd £or J. van Jagen, Eer/le Deel, m groot 8vo. is heden van de Pers gekomen te AnZldam Z fn'Zf rSRiUY/-', mi dC, W™™es en wordt mede alöm uitgegeeven. - Vlet geheelerWerk* u1 het Nederduitsch beftaat u.t met meer dan 3 Deelen; waarvan het Tweede £ Derde Deel ook nog in dit jaar zullen uitgegeeven worden. „ c Ln •ueiae Deel & VERGEL Y KENDE TAFEL ê& DER /WEERKUNDIGE WAARNEMINGEN op ZWAANENBURG C3® geduurendc de Zes Eerfte Maanden van iRco e» tSo, «r\ f& Hoogte van den Hoogte van den! Heersch r^fuT° 1 Barometer. | Thermometer. Vorst, W™ **} Zes Eerfte , j Water. A Maanden van groot, j idein. groot^ Jl^; ^^'^jgijggT O f- .. *• ,' * J- g^f_ jraad^J »£~ | Lp> K _ Jü±. 12l I 73 _ 22 ^ N. W. _ 791 ija LUCHTSGESTELDHEID. A : 'J^^'^^i^^l^^Ja^^a. maal. maal. i 18 I 2 1 H ; 1 Ü ■—r<  ( 419 3 ALGEMEENE T AF É L DER WEERKUNDIGE WAARNEMINGEN o? ZWAANENBURG, l geduurende de Zes Eerfte Maanden van het Jaar 1801. , . . Hoogte van den Hoogte van den Heers. Hoeveelheid ' JAAR Barometer. II Tiiermo.meter. Wind. ' gevallenen LUC HTS GESTELD HEID. jt 1 3 o 1. f^_^_»rj [(^^^ (-^s^ uitgew. Water. 8* groot, klein. [I groot. klein. , d. I. d. I. I 'graad. graad. gevall. uitgew. ' Jen 7 den 23!'den 5 den 25 Lyn. Lyn. % 8, 10,'s mor. 's midd's mor. WZW 3I dagen Betrokke». JANUARY". neni2 en en'sav. Z. O. 13 3 dito Mist. I, ''smidd j 28. Zuid. f 3 dito Storm. [ 20. H 29. 1 48. 1 ■ West. den 5 zwaare Storm. k 4da.V. den 8 den 22 den 5 den 13 27 dagen Betrokken, i en 9 . 'sav. 'smidden 14 Z. W. 2 dito Helder. .FEBRUARY 's mor. N. O. 13 ! dito Sneeuw. * I 22. O.N O 1 dito Regen. 30- I '29. 1 48. I Z. W 1 dito Mist. j i2d.V. 1 dito Storm. \ den 3 den 15 ïden 29 den 6 en 31 en 21 's midd 's mor. N. W. 30 dagen Betrokken. MAART. 'smor. 'smor. 1 WZW 19 24 1 dito. Helder. Z. W. j 5 dito Storm. 't 30- 3 29. 53I 34- Z. W. , ~~ 1 19 dagen BetrokkëïïT den 24 den 8 den 27 den 6 O.N.O n dito Helder. i APRIL, 's mor. 'smor. 's midd 's mor. WZW 7 4.3 1 dito Sneeuw. I , N. O. 2 dito Stonn. 3o. 3?i29. 3 59. j 34- O.N.O eens N. L. - den s den 30 den 26 den 9 30 dagen Betrokken. ' 'sav. » en 31 's middi 'sav. .Noord. | 1 dito Helder. MAY. I fWZW i8i 32 1 dito Regen. ; ;Z. O. eens N. L. » 30. if 49. 5 712 43. m. W. eens D. en B. ' ,1 jden 8 den 13 'den 30 den 12 j t 'smidd'smidd 'smidd 'sav. N. W. JUNY. | I 45I N. W. 33 30 dagen Betrokken. 1 N. W. 9 1 dito Storm. 30. 2 29. 5 73- N.N.Ü ï i J . j den T3 167 dagen Betrokken. < JANUARY. ^en 24'den 15 den 3oeni4F. 14 dito Helder. April. | en 22 Juny. 22. IN. W. 13a 2 dito Sneeuw. 'i tot 'Maart. j 1 I 79i 2 dito Reg. eens zw. Storm. JUNY. 30. 3? 29. 73. jiödag. 4 dito Mist. eens D. en B.' ' I ' Vorst.j 12 dito Storm. 2 maal N. L.  e 420 3 MA R KT PRYZEN van KOOPWAAREN en LEVENSMIDDELEN. Te Amfterdam, by C. COVENS, J3oek- en Kunstverkooper op den Vygendam. GRAANP.M, bn*. ï* Amsterdam, deni? JuJy. gel- Tarw. Voorl. Roode p«r L. joaa 34c -r5—Witte . . 3003340 Gron.enOld. . . 300334.0 Voorl. Gron. en Old. Roode . . . . 300a3+0 Friefche .... 3203350 Zeeuwfche . . . 3303400 Vlaamfche, Roode 3503380 1 Witte 340 a 400 Rogge. Bovenlandfche . 2503270 Brab. en Vlaamf. 2508270 Gedroogde . . 2603280 Garst. Voorlsndf. Winter 170 a 1 go Friefche dito . . 1703190 Gron. en Old. Winter 1703190 Zeeuwf. en O v. Wint. 170 a 190 dito Zomer . . . róoaiBo Haver. Brouw- . . . noai30 Witte Voeder- . 753100 Boekweit. Vooriandfche . 6oa68o£ Amersf. en Gooif. 6o^68ri Paardeboonen . . ... 38340,^ 2e Dordrecht, den 23 July. Tgrw.Oade Zeeuwf. perL. ggl. Beste nieuwe . . 420 a 432 Gemeene . . . 262 a 3 70 Blaauwe .... 262a370 Zomertarw . . . 2463354 Rogge, Zeeuw/, en Inl.per Z. 31« 33 S Br. Vl.enBov.yei L, 254 a 266 gglGirrst.Zeeuwf.en:Ov.Zom. 41345,^ dito Winter . . 42 a 47^ Spelt, Nieuwe per Last Hiver. Inlandfche Brouw 28 a 30 c£ < dko Paardevoer 21a 25^ Boekw/Jt op 140 f§ wigt a58of i Paardeboonen nieuwe Te Rotterdam, 20 July. < Tarw. OudeZeeu. perZ.Z. " ( ,Nieu\ve dito . 52 a 54$' ] Gemeene dito . 40 a 50 j] ( Btókweit. VI. i54r?perL.1 ] Brab. op dito. J a 5» cC ^ Klei zonder wigt 54 a 56 df Gatst. Winter per Hoed J Zomer dito . 1 Rogge. Brabandfche 27oa275ggl. S Haver. Zeeuwf. Brouw. 46 a 52 gl. 't h. 1 dito Voeder .36842 Graauwe Erwten per Z. . Witte Erwten per Zalt . . Blaauwe dito per dito L Witte Boonen per dito Z Paardeboonen per Lsst . 32 a 34 of 0 Te Haarlem, den (*) Rogge, per Zak ... ƒ Haver. Voer- .... R, Beste L; Garst. Gemeene .... Ti (*) Geen Haarl. Marktp. ontv. Pel ƒ Paardeboonen . . . . Duiveboonen .... . * Groene Erwten . . . . - Te Utrecht, den 25 July. Weit. Witte .... 233a 24^ Roode oude . . 21 ia 22! Nieuwe dito . . Rogge 15 la 16 Boekweit I3ia 14 Koolzaad 16 a 20 Aveelzaad Haver Capucyners. Groote . . . Middelfoore . Kleine . . Graauwe Erwt. Groote . Middelfoort Kleine . . Ongelezene Greint Erwt. Groote . . Middelfoort dr. Kleine zuivere Ongelezene . Witte Boonen (Bosjche} . Paardeboonen ANDERE VADERLANDSCHE PRODUCTEN es KOOPWAAREN. Geraffineerde Suikers enz. te Amsterdam den 27 July, en ?andybrooden 33 a 34? 33 a34 9 Poeijerbrocd. 29 a 30 28]a 3c| Raffinaden 241*25! 24* a 25 Melis/en 2 & 22! a 23! 235a 23^ lito 3 tl 20 a 23 j 21 a 22* Lompen . . 19 a 20 19219! 'tamp/uiker i81a22| lasterden ï3ja ig| land. Best Wit 32 a 34 Jemeendito 25 a 31 I iasterd dito 13 a 18 /20 a 33^ Jeel dito 2i!a 24 \ iruin dito 19 a 20 J 'yroop. Bruine £648) 67 a 6ÜS 1 Te Dordrecht enz. 'las/en. "Ruu we per Steen 308441!:. ■ deekrappen .... lyf/el te Amfterdam. . f aj 'ooizaad. Inl. en Ze*uw. te Amfterdam f te Dordrecht 76 a 82 te Rotterd. prL. 75 a 80 cC rennipzaad. te Utrecht 2ailynz. te Dord. pr. 81. 1 fyé'fl.Raap-p.Aam/%o\Derd. 85 1 Lyn- • • - 75? 80 I Hennip- . - 81 IC lapkoeken, per iooo te Dord. 14 nkoeken. [ L bak. Inlandf. te Amft. f 12 a 30 L Carotten . . . • 34 a 36 DRINKBARE WAAREN. Moutwyn. te Dordrecht . . Jifs-^ teAmft. per Aam 65a67io€ te Schied. de 30 V. ii^c£ Genever. te Dordrecht . 12 a 12% ,g te /fm/Z. pr. Aam 67a68!oC te Sctóerf. de 30 V. . i2|oC Z U I V E L S. Kaas. Leydfche 't Schp. ƒ 38 a 40 Stolkfche . . . - -7 a 23 Edamf. Roodkorst. van 10 en 20 g. 2c a 24 dito van 4 • 20 a 22 Frief. Kruidkaas . r 25 a 26 Noordh. witte te Purmerend 20 ffi ƒ 20 4 tot 8 fS . . • - 18! Boter. Delftfche . . . - 36 a 37 Leydfche . . . - 35 a 36" Friefche Grasbot. • 34 a 35 Stalbot. te Leeuwaarden . • a 28 te Snes* ... - a 29 op de Lemmer . a 28 BINNEN- en BUITENL. EFFECTEN, dra 27 JWy. Ber.Ref. losb. i8oi.4pCt. 94^3 95! 1802. — 8s!a 86§ 1803. — 76 a 77 1804. — 68£a 69i Na den Vrede . . — 46» a 47 Geforc. 1795 en 96. ai — 370 37| Vrywill.Negot. . 5 — öifa 62 Heffing, Apr. 1800. 3 — 43 a 43Ï N.Schuldbr.(UitL) 5 — 68 a 69 (dito) 4 — 6o|3 60*- (dito) 31— 53|a 54J . . 3 — 43 a 43i Gelder/, fchsêv. . 4 — 44ia 45 Braband/che dito . 4 — 44! a 45 Dblig. Rusland . 5 — 83'a 84? ——Weenerbank. 5 — 73^3 74^ dito . . 4 — 68ia 69 Pruis/en . 5 — loi^aiofc Deen/. ToII. 4 — 95?a 97 Zweeden . 5 — 96|a 97^ —— 5p«^'conv.98.5 — 76 a 76! dito . . 31— 53ia 54 Amerika . 5 — 97! a 98 dito . . 4 — g8 a 88§ r,dito met Pr. 4 — 991a 100 leizerlyke Coupons - — 65^3 65I 'ran/che Infcriptiën 5 — 42 a 42| eleen sankoeld. j)9la 99* ertif. 13 a 13* pCt. Domeinea . . 66^a 66f eclsrst 442a 44| ooten 37ia 38