694
D









DICHT-
E N
TOONEELKUNDIGE
ALMANACH,
voor den Jaare 1791. Met fraaije Plaaten verfiercf.
VERSEELDEM!) E
VERSCHEIDENE TOONEELEtf VAN DEN SCHOUWBURG, '
nog niet in *t liskt gegeven ;
Met de onderwerpen van eenige nieuwe Stukken;
En vervattende wyders
Eenige zedelyke Verhaalen, Fabelen, Vertelfels en Dichtftukjes;
henevens
Al het geen tot een Compieete Ahnanach behoort.
Tê AMSTERDAM, »v J. W. SMIT, Boekverkoper.






IjANUARIUS XXXI. d. Louw-Maand. I
Ifaaturd. \Nieuwe Jaandag. .0$*».Nieuwe
2 Zondag ]Duink., Leipf. j. W ^aan »
3 Maand. IDoesb., Ouden. j. de.n +• s na4Dinesd. Eindhoven j. nudd' ten 4
5 Woensd. Teiefphorus ülir- 49 m.
6 Donderd. Drie Koningen.
7 Vryd. Kasfel j. 1j§)> Eerfte 3 Saturd. S. Omer j. w Quar-
91 Zonlag\Opent.,MÏA&. b. ic Maand. Kopperm., Parys f. "u° h' m nDingsd. Hygim» ouiu. iom.
12 Woensd. Archadius Ar r3 Donderd. Juletta &J) ,V°lle
t4'Vryd. Pontiaan Maan,
Saturd. Paulus ,aea 20' ■ . s mor*;, ten
iój2 Zondag^U. Naam Jefus 6 uur. 35 m.
17 Maand. Anthonius
i'ó Oingsd. Pieterftoel /Jjf* Laatfte
19 Woensd. Marius en Martha Quar-
20 Donderd. Fab. en Sebaftiaan tier den 27,
21 Vryd. Ag!iiet,Cromm.b. Ymorg. len
22 Saturd. j Vincent, Ysfelr. j. 7 uur. "26 in.
23 3 7,ondag\Cioi£chot j.
24 Maand. Antwerpen p. De Zon in
25 üingsd. Paul.bek. Embd.j. Aqua-ius of
26 Woensd. Kortryk j. den Water-
27 Donderd. Tilburg j. Jman,den2o
28 Vryd. Herenthals ]". January.opj .gtj Saturd. Emmerik j. ten 8,ondeÈ(
30 4 Zo/MforglGeersbergen p. ten 4 uur. 1
31 Maand. " iLuik j. (



■
FÊBRUAR1US XXVI!I^Spr^l:Mji_a£d.i
1 Dingsd. (Gelder j. <Pw V
2 Wcensd. \Marta Ligttnis -fm/ Muan j
3 Dor.d<.rd.!Geld., Rouisati p.'dcn 3» 4Vrvd. tArueniuiden j. 's merg. te |
5 Saturd. lAsatha 6uur. 18 m.
6 5 Zow^ijDcrothea feerHt
7 Maand. Niooit 3. j© Quar
8 Dingsd. Gcnd p. XdeM i"i
9 Woensd. Apnlonia «*«£n £ jlo Donderd Bremen j. . S2J m< ti Vryd. Roermond j.
12 Saturd. lEulalia Volle
13,6 Z<W«g-Gregonus g^J Mann.
i4iMaand. Valeniyn ^ ,3.^
15Dingsd. [peren j. 'savon. ter
16 Woensd. Julisna 8 mir, 20" m
17 Dorderd. Rees j.
18 Vryd. Simcon Laatvh tgiSaturd. Ronifacius «j£ Quar-
20 Zondag \Scptuagef:ma tier den 25 >!
21 Maand. Pipinus 's nam. ten
22 Dingsd. P:eterftoel 3 uur. 3^m.
23 Woensd. Milburga
24 Donderd. Matthys De Zon in
25 Vryd. Gouda j. Pifces of de 26'Snturd. Nestor ' Visfchen, '2.f\ Zondag \üexagèjima Her.p. den 18 Fe 28!Maand. |Lupictnus bruary, op
ten 7, ondei \ ten 5 uur.



I MA R 11 ü S XXXI d. Leme- Maant)., i
i Dingsd. üourdeaux j. j/g^Nieuwe! 2|Woènsd. Emmerik p. lp1 Maan, 3!,Donderd- Zwol leerm. den 4, 4jVryd. Lu:ius 's avon. ten
5|Saturd. Cafimirus 9 "ur. 17 m,
6 Zondag \Quinquage(ima Eerfte
7 Maand. Thomas, Haarl, p, >W Vuar
8 Dingsd. raflen-av. Am ft. lo. nev den 12 ,
9 W.iensd. Asdag, Benotent. 'snagts ten 10 Donderd. Hymeninns 54m, u Vryd. Bommel,Schied4i. Volle
12 Saturd. ' Gregorius \S/ Maan ,
u'Zontïas \Quadragefima den 20 » E^Maanï Utr. p* Hoorn le. J »«# ten rsloingsd. Heusd.j.,Horr.p. ^'T-44m16 Woensd. O/.y/;. Amfl. Mir. ^ Anlr i7iD)nderd. Geert., Heusd. p ^ ^"art8 Vryd. Quatert. Ouwer. j. ,ier den 20'
9 Saturd. gW;.Jol.Zw.p ^avon- ten
" # ~ —— n uu. 45 m.
loZoniag \Rememjcere
21 Maand. BenedioaBarn. p. De 2.0x1 in
22 Dingsd. Montfoort.p. Ar5us of den
23 Woensd. Deventer]. Ratn,denai 24'DonderJ. Grave p. Maart dag 25;Vryd. Marta Boodfchap en «. a6 Saturd. \DogJjalf^H^nm. ,a- *cn be
27\Zondag Oculi. gin der
28 Maand, Kuil., Willemfl. p. Lente , op 29' Dingsd. Leerdam p. en onder ten 3 :>| Woensd. Tbiel p. 6 uuren.
'u Donderd.' Arnhem vrym.



APRIL1S XXX. cl. Uras-Maar.d.
ij Vryd. iWslaricus /ïËiSh Nieuwe
- 2?Saturd. IFranciscu* ^s$r Maan,
% 'Zondag \Letare den 3, *s na-
4lMaand. Amersfoort p. nndd« ten 1
5|Dingsd. Muiden p. uur. 19 m.
ó.Woensd. Gion., Yffelfh p. Zon-Eciips.
7 Donderd. Gron. p. Zwol b.
8 Vryd. Texel fchap. 'Mj Eerfle 9] Saturd. Waltrudis >W Quar-
lO[Zondag tf«rffc« 'sHageb. ï'er de" "» t ilMaand. Lingen j. Kuil. p. j8 *™n! "
12 Dingsd. Wagen. p.Monf.b. 3 mir* 54 m'
13 Woensd. Arnh., Loenen. p. X7 ,.
14 Donderd. Wyk j., Naard. b. fef)
15 Vryd. Rib., Vianenp. Jf,™,^»
16 Samrd. Hoorn p. Bes b. «en 18, sna-
— x ~— tnidd. ten 4
17]Zondag \Patm-Zondag uur ,2 m,
18 Maand. Utrecht p. Alkm.b Maan-Eclips i9|Dingsd. Gorcum p. aaWoensd. Alkm. p,, Amft b. 4^ Laatflé 21 Donderd. Witten Donderdag Quar22|Vryd. Goede Frydaff deT den 2* , aslSaturd. Joris, Leerd. b. >smorg> t°eii
24 Zondag \Paasfch. Schell. b. 8 uur. 42 m.
25 Maand. 2 Paasd. Mare.
26 Dingsd. Zyp j. Hilv. b. De Zon in
27 Woensd. Larea, Monnik, b. Taurus of
28 Donderd. Voorfcbot. ké. p. den Stier,
29 Vryd. Edam p. Med. b, den 2oApril, 3olSaturd. Edam , Hoorn b. op ten 5 011
der ten 7 uurj



I M A f Ö S XXXï. d. Bloei - Maand. f
1 \Zondag \Quaf, Op. Ph. enj.
2 Maand. 'Buren p. Purra. b. ^%Nieuwe 3lDingd. f Vind. Weesp b. vfigP Maan , njWoensd. Groning. j b. den 3, 5jDonderd. Goeree j. Lis b. 'smorg. tert 6 Vryd. jan Latyn 5 uur. 37 m. 7jSauird. Arnh., Doesb. b.
8 [ 'Zondag \MiJtric. Micb. Op. 'Wh Eerfle
9 Maand. Embd. j. Wyk b *W Yaar" ' 10 Dingsd. Hagep Wcesp b. iei' dei1 11 * a Woensd. Franeker p. s avön. ten
12 Donderd. Lis, Zwol bé 11 uur- l9™
13 Vrydi Maflxigt p.
14 Saturd. Arnh. Leer. Zw.b. Volle idZandeg \fubilate Nym. p. ,8 »
16 Maand. Ubaldus , ' '
17 Dingsd. Torpes *
18 Woensd. Weesp, Zevenb. p.1 uur 35 "
19 Donderd. Geldermalfem p. , oofn».
20 Vryd Bernardinus (gf A "
21 Saturd. Itisherga ^ ^
22 Zondag \Cantate 'savon. ten
23 Maand. Pnll. Nerius 7 uur. 8 min. 2/' Dingsd. Joanna
25 Woenyd. Urbaan rje ^0n in
26 Donderd. Hcenvl., Soelm. p. Gemhiofde 07 Vryd. jfoannes Tweelingen,
18 Snturd. Ger.nanus. den 20 May
io:Z»tidag Voccm Heenvl. k. |op ten 4, on 30} Maand. + Dagen Gorc.p. ,derten8uui
Dingsd. Petronelh



/ J Ü N ] U S XXX. d. Wiede - Maand, i
1 Woensd Jeiit, Groning. p.f MO*. N euwe
2 Donderd. Hemdv. Leiden k. HlEp Maan,
3 Vryd. Enkh. j. den i,
4/aatu d. jQuirinus '» avon. ten
5 Z.ondag \Exaudi Vümen k. 9 uur« 26 m« 6jMaand. lhrecht,Waaiw. p ^ Eerfte 7iDingsd, Briel, Laren p, >W QuarSjWoensd. Gore., Gron. p. Ier det1 9» oDonderd Gouda p. Utr. Ie 'snatri' tcn
10 Vryd. Monf. p. Hard. b. * "ur 25 m.
11 Saturd. I Tastend. Barn. Voi,e
12 Zondag \Ptnxter ' T25"' Maan,
13 Maant?. 2 Pinxterd. , 10»
14 Dingsd. Duiv. Medenb. p. ' ,f ■ 15 Woensd. Quatert. Amft. lo. ^S!rTt,'«P
16 Honderd Amft. lo. Wyk p. (tfP nVi.ï
17 Vryd. Ouatert. Dord. lo. ^de£
18 Saturd. ]Quateru Har), i. WZ^l *h —■■" '" y—-—• —■ smorg. ten
19 Zondag H. Driev. Delft k. 7 Uur. 153 in.
20 Maand. Bos j. 's Grav. p.
21 Dingsd. Bom. Dev. p. n 7 • 2? Woensd Middel.j.Vlaard p. calc* JJ
23 Donderd. Faft. H. Sacram' £nnc£' r™
24 Vryd Jan ftijM.Domb.p. » afiSarurd. Belkom P. ™g J™* 262 Zondag Baart.jLeïdiend.k'.langfte dag
27 Maand Purnierent le. cn 'tbeün
28 Dingsd. Vastendag van den Zo-1
29 Woensd. nfet. en PdnLOr.p. mer.
30 Donderd. Paul. gedenk. j



/ JULIUS XXXI. d. Hooi-Maand. 1
uiJVryd. [Breda p. j/fflDkNieiiwcj
2/-a u d. Maria Vifitatie l^jp Maan.j 313 Z.ondag\limw,, Woerd. Ue.jden 1 * ) 4 Maand. Martyns transl. 's midd. ten 5?f >ingsd. (ionif. , Ptirm. p. 12 uur. 6 m. 6JWoensd. Leeuw.}. Utr. Jo. 'Wh Eerfte
7 Donderd. Scbicd.p. Edam lo. -W Q'J2r'
8 Vr>rd. Procopius tier den 8, ofSaturd. Edam \ . Geertr.p. 's nvon. ten
104 Zondigheiden ji Dev. k. ï™»1"-,3Óm. 11 Maand. Utregt enZoelm.pJ|m VoIle £2 Dingsd. Leiden-fea. ' Jaar Maan ,
13'Woensd Anacletus ,den l5 >
i4|Donderd. Swyndregt p. s nam- ten 15 Vryd. Apostelfch. Ed. p. 3|«r- ?7 ra, !ttf.'Saturd. Reynildis. j/pp Laatfte
i7j5~2o»^iAlphcn , Breuk. ke tier den 2? 18 Maand. Leiden le. *savon. ten
f 9 Sr,ng€d: llVldsi' besï™e 11 u«'-. 15 m.
20 Woensd. Margaret. Gron.p. /S%Nreuwe
21 Donderd Groning.,Klund. p.'iaf M.an ■22 Vryd. Maria Magdal. N^f '™n 5 23ISaturd. Wastendag Dev. j.|.smnr|. »en 2416 ZondagiCcenr. k. Gron. j. 1 uur 25 m.
25 Maand. Jacob, Fran. k.
26 Dingsd. Anna, Hoorn le. De Zon in 27| Woensd. Kampen le. Leo of den 28! Donderd Voorfchoten p. Leeuw, den iyjVryd. jMartha 22 Jttly, op ■;o Saturd. (Beemihhid.Grol p. ten 4, onder 0117 Zoridag]Unüks Beemit. k.'ten 8 uur« I



I AUGUSTUS XXXI. d. Ooast-MaandT
i Maand. St. Pietersband. , fi Dingsd. Portiuncula Eerfte
3 Woensd. Stevensvind; s|P Quar-
4 Donderd. Oominicus tier den 7 ,
5 Vryd. Maria ter fneeuw 'smorg. ten
6 Sa-urd. Transfig. Christj. 5 uur. 20 m. 7l'ó Z.ondag(H\xtï, Loosd. ke.
8 Maand. (Domb. , Utr. p. Volle
I c Dingsd. Vastendag la/ Maan, ic Woensd. Laurens, Hoorn ke. den 14,
II Oonderd. Gron. p. Wyklo. 'smorg. ten Vryd. VVaalw.jWykp. o uur. 32 m.
13 Sacurd. Vastendag
14 9 Zondag[Bos , 's Gravel, kê. Laatfte
15 Maand. Maria Hemelvaart Quar' ió Dingsd. Rochus tier den 21 ,
17 Woensd. Jeroen 's avon. ten
18 Donderd. Agapitus 5 uur. 3 m«
19 Vryd. Ludovicus
20 Saturd. Bernard. Munn.ke. f$l&Niellwe
2L ioZondamiJond.eind.ZMd. k. 1^..M£*"'
22 Maand, diartjesd. Haarl. p. dc.n.2'')> sna-
23 )ingsd. \Vastenda-j Lis p mu,d- ten 1
24 Woensd. Wartholom. Oud.k. uur 26 m*
25 Donderd. Ludovic. Rott. lo. n ^
26 Vryd. ;Amfteiv.p Rott.lo. ? J
27 Saturd. Rufus Rott. k. ™go of de o—^—1—1 r — Maagd, den
20 iiZondag\A\igu>>vn. Rott. k. 23 August.
29 Maand. Tan onth. Muid. p.jop ten 5, on-
30 Dingsd. Bommel k. Harh j. der ten 7 Uur 3 1 Woensd.' Naard. Zevenb. p.



I S Ë IJ T K M B E R XXX. d. Hertst-Maand. !
iuiondeut. Gillis, Uelrt ka. Eerite
2 Vryd. Schoonrew. p. >8r Quar
3 Satnrd. Kampen h. tier den 5^
4 izZondagihbc Aalsm. ke. 's lnorg- ten ^ Maand. Nimw. ke. 11 uur. 9111.
6 Dingsd. Gend,Heylop. i&Pi Volle
7 Wüènsd. Blokz, k. Alkm, j. Maan,
8 Donderd. Maria geboorte den 12 »
9 Vryd. Workum u 's mórg. ten ló'Saturd. Tertolen tiuur. 56111.
11 i3Zo«^iAldev., Loen. ke, L*atfte
12 Maand-. Nimw.ke.Amft. lo.' V*'. "uar
13 Dingsd. Amft. lo. Valk. p. ,tler .d5" 20>
14 Woensd. f Verh.Heusd. p. s mda' ,ter 4 1 Jonderd, Utrecht le. 6 m ió Vryd. Cornelius Cyprian. #J§°vfu * e
i7lSaturd-. Lambert. Buren p. j®^ iUQian'
- ■—1 — den 28 ,
18\i4Zoaaagii\mft., Benneb.k. 's m0rg. ten 19 Maand. Leiden le. ouur.2im. 2? Omgsd. Vastend. Gron. p. Zon-Êcltps '
21 Woemd. Man. Quatert. T .
22 Donderd. Leeuw., Waard. p. , ~e Zo" \n
23 Vryd. Oiiatertemper \ °f,de
24 Saturd. Quatertemper acnaal, den ■ ^—- 1- —. 22 Septemb.
25 15 Zondag Leerd., Maarf. ke. maakc das 2ó Maand- 'I hiel, Utrecht p. en nacht e2? Dingsd. Buren p. Tex. fch. ven lans, en .28 Woensd. Goreum , Zwol p. het beg. van 2y Donderd- Mkhiel Gore. p. den Herfst. 3c Vryd. Jhiieronim.Caaip»b. op en ouder
ten 6 uue. !



O C \ O ii K R XXXI. d. Wyn - Maand, i
ijSaiurd. iBavo, Thiel p._ Eerlte e ïóZotidag Amft. BlarTke. w Quar-
3 Maand. o»</*f tler (len 4*
4 Dingsd. Franc. Kuil. p. s 8VOn« ten
5 Woensd. Nykerk, Weesp p. 5 »ur. 50 rr. C Donderd GÓeree j.
7 Vryd. Edam p. |*n Volle
8 Saturd. Alkmaar ontfet _ Maan, 9fi7Zo»rfflg Oostzan. Vian. ke- 'ten
10 Maand. VicHor, Purm. b. A "?.Tt U Dingsd. ' Leerd., Weesp b. ^.JL™-
12 Woensd. Purm. p. Dord. Ie aiM»'*-citP'
13 Donderd. Schag. b.Dord.le. ^-s. r 0„,a
14 Vryd. jVianen b. Wyk. v. ffif ^aame
15 -saturd. IBoere Zat.Bar. p. Jf^Jg™
16 i&Zondag Heemsk.Loosd.k.'s morg, ten r~ Maand. Amft. Haar!, va. 6 uur. 51 m. r8 Dingsd. Lucas, Weesp b.
19 Woensd. v*jauenb.Munk.v. <#BkNieuwe
20 Donderd. Delft, Gouda b. f§jp Maan . 2! Vryd. Urfula G on. b. ,jtn 27, 22. Saturd. A!km. Utrecht b 's morg~. ten
23 xoZondag Akerfloot ke. 10 uur 401».
24 Maand. Amft., Haar!, b.
25 Dingsd. Woe-d, p. Rott. b. De Zün in
26 Woensd. Mun. Vian. Wyk b. Scorpio of
17 Donderd. Vastendag den Scor'8 Vryd. Sim. en Jud, pioen, den
[■9 Saturd. Alkm.Lqid. h. 24 Oclobcr. i?,o\2.oLondag\\L\b., Rheenen ke.l^P ten 7i °v~ liilMaand. Wastendas |derten5iiui



1 N O V li M i) E R XXX. d. Slagt • M'aaV'd"
, ruingsd. 'Uiïerhtiligen. I'IÏSBN Eerlte ö Wcerifd. Alderz. Hoorn p. >|P Quar ? Donderd. Gouda Lis b. (tier den 3 , 4[Vryd. , Dukkum j. Bos b.j's morg. ten 5'Saturd. {Purm. p. Alkm. b. I2 uur 30 m«
6 Zondag Lenaard. j
7 Maand. \WUlebrordus. Volle
8 Dingsd. Breda, Weespb. i^sJ Maan ,
9 Woensd. Alkm. p. la. den 10 , ic Donderd. Lis , Schoorl p. 's avon. ten 11 Vryd. Maarten , Enkh. b.\7 uur. 20 m taUaturd. Matten
13 22Zo«^(Sparendarn,ke. (fit Laatftc
14 Maand. Gorcum p. >^ , Vust
15 Dingsd. GorcumWeesp. b ,tler den l8>
16 Woensd. Monnikendam b. 3 aVOn* ten
17 Donderd. Lis b. Delft vaik. lIum"52m. ' 8 Vryd. Huifen p. Bos b. ^ M. u;lSaturd. Elin.heth.Alkm.la. (|i)N'euWe :of23Z«»^|F.admu"ndui;
ai Maand Maria pref.Leid.b. w,n? ten
22 Dingsd Cicilia, Purm. b. 8 um 48 m
23 Woensd. Munnikendam b. 4
24 Donderd. Us b. Utr. dankd De Zon in lï> XTa featharinaVelfen b. Sagitariusof a^Saturd. 1 Vlymen p. Vlisf,b.lden Schut\S7\Z0ndag 1 Advent % Bellot. jter, den 22 2b|Maand, Hoorn b. November , 49 Dingsd. Vaitend.Vxwvü, la. op ten 8, on^ iojWoensd, Andries s Munn. b. der ten4uur,



|U h C V. iVl B E 11 XXXI. cl. Winter Mt"nd. |
1 Jjonjert'. tvoy
2 Vryd. Bos j. >m Eerfte SjSacurd. /Fransciscus >W Quar-
~2 Zondag P. Advent. Barbars','[ier den 2' 5! Maand. Sabbas s nam' teli
6 Dingsd Nicolaas Boekh. j. 1 HF* 53 m*
7 Woensd. AmbroGus (0\ >:ulIe
8 Donderd. Iferia Ontfangenis. ^sJ Maan >
9 Vryd. Liotis j. den 10 > ip>Sacufd. Melchiades 'snam. ten Ti \Zondag I3 Advent Rodenb.j \^Ti aaYfte t2 Maand, ijoachinsdal j. foP 'ouar 13 Dingsd. Lucia ribden 18 14, Woensd.'.Quatertemper \nam ten 15 Donderd.jrongelveen j. '„ m< 16'Vryd. \Qjtatertemper ^JDivv.p,.™,, 17lSaturdi \(Jualertemper M* an Ï8 Zondag 4 Advent. den 25 ' 19 Maand. Mengc gofus 's mor* ten 2oDin;sd. Vastendag* 5 uur.24 ni.
21 Woensd. Thomas.
22 Donderd Halie bevaart qc 7on jn
23 Vryd. Yverde vullem. Caprieornus
24 Saturd. Vastendag, ofden Sfeen.
25 y.ondag Kersdag. bok, den ?i
26 Maand 2 Kersdag, Sten December,
27 Dingsd. Jan Evangelist, maakt dei
28 Woensd. lOnnofele-Kind, kortïten dat»
29 Donderd Thom. Cant» en den aan 3c Vryd. Savinus, vang des 31 Saturd. Silvester, | Winters.



Van de ÈKLIPSEN des Jciars 1791.
In dit Jaar zullen vier Eklipfen op liet Aardryk haar vertoonen, als twee aan de Zon eu twee aan de Maan, waar van een aan de Zon en een aan de Maan by ons zal kunnen gezien worden.
De eer/Ie zal zyn aan de Zon den 3 April, 'c begin by ons te zien 'snam* ten 1 uur 16 min., 't midden ten 2 uren 41 min., 't einde ten 3 uren 59 min., zullende 7 en 1 tiende duim ovèr de Noordzyde verduisteren.
De tweede zal zyn aan de Maan, den 18 April, 't begin 'snam. ten 3 uren 43 min., 't midd. ten 5 uren 11 min., 't einde ten ó uren 38 min., zullende 9 en 1 half duim over de Zuidzydt verduisteren buiten ons gez'gt.
De derde zal zyn aan de Zon den 27 Sept. 's nagts ten 12 uren 4 min. , en zal zich vertoonen op 't Eilard St-, Heter, leggende 139 graden 30 min., van ons ten Oosten, op 33 graden Zuider-breedte, 't begin by haar te zien den 28 's morg. ten 7 uren 34 min., *t midd. ten 8 uren 48 min., 't einde ten iouren 2 min., zullende 11 en 5 twaalfde duim over dé Noordzyde verduisteren.
De vierdeoï lastffcezal zyn aan AzMaan den 12 Oei. *t begin fcyons te zien 'snag. ten 12 uren 11 min., 'c midd. ten 1 uur 44 min., 't einde ten 3 uren 10 min., zullende 9 en 5 twaalfde duim over de Noordzyde verduisteren-. Bt



De vier Getyden des Jaars I79l«. De Lente begint den 20 Maart. De Zomer begint den 21 Juny. De Herfst begint den 22 September. De Winter begint den 21 December.
De Vleesch tyd is 10 weeken en 1 dag» Septuagefima, den 20 Febniary. Vallen-Avond, den 8 Maart. Paasf'chen, den 24 April. Htmelvaart Chrijli, den 2 Juny. Pinkfler) den 12 dito. Advent, den 27 November.
Van de Quatertempers» De I. den 16, 18 en 19 Maart. De 11. den 15, 17 en iü Juny. De III. den ai-, 2? en 24 September, De IV. den 14, 16 en 17 December.
Aanmerkingen over de Watergetyden.
Zo dikwvh als de Maan nieuw of vol is, is het boog Water op de volgende plaatfen, namenlyk:
Te Vlilïingen,Terveere, Sluis in Vlaan* deren , Brouwershaven , Goêreê en voor Arnemuiden, ten 1 uur.
Te Edain,voor't Y,op Pampus, op de Droogte, in hetinkomen van dc Maas, te Middelburg, voor Raimnekes, op 't Vlak, en in 't Schengen, ten 2 uureti.
Te Atnfreldam, Katwyk en Noordwyk op Zee , de Vlaamfchc Banken, in de Hoofden, den Brjcl, Hellevoetfluis, Maas-



landfiuis, Zierikzee, Tergoes , YiTendyk, Middelliarnas, Dirksland , Oude en Nieuwe Tonge, ten 3 uuren.
Te Zaandam, Bergen op Zoom, Tertoo. len , Terneufe, Willemftad, de Klunderc, Stryenfche Sas, Oud-Beyerland en Steenbergen , ten 4 uuren.
Te Hulst, Dordrecht en Geertruidenberg , ten 5 uuren.
Te Antwerpen, Oudenboscb, Zevenbergen , Schoonhoven en Gouda, ten 6 uuren.
Op Texel, op de Koopvaarders Rheede, 't inkomen van 't Vlie, en voor de BruiTelfche vaart, ten 7 uuren. - Aan't Voorland, buiten't Vlie,en Gonuchem , ten 8 uuren.
Aan alle Friefche Kuilen , en in Texel, ten 9 uuren.
Te Medemblik , Calais, en voor de Theems, ten 10 uuren.
Te Duinkerken,Nieuwpoort en Delfszyl , ten 11 uuren.
Te Enkhuhen, Urk , Groningen , Oliënde, Douvres, en aan alle Kullen van Vlaanderen , ten 12 uuren.
Ten tyde van de Quartieren der Maan is het If.ag Water op de voornoemde Plaatzen , hoewel zulks by Storm en verfcheidene foorten van Winden wel iets verfchillen kan.
P O



POSTWAGEN
VAN AMSTERDAM OP 'sGRAVENHAGE.
Van den 15 Feb. tot den 14 Nov. alle dagen , viceverfa, twee Wagens, één des morgens , en één des namiddags, en wel de Morgen - Wagen van den 15 Febr. tot den 23 dito, ten half 7 uuren; van den 24 Feb. tot den 2 O cl. ten 6 uuren , van den 3 Oét. tot den 20 dito, ten half 7 uuren; van den 21 Oei. tot den 5 Nov. ten 7: uureh; en van den 6 Nov. tot den 14 dito, ten half'8 uuren, en de MiddagWagen altyd ten één uure.
Van den 15 Nov. tot den 14 Feb. zal alleen één Wagen 's daags f yden, des morgens ten 9 uuren, uit ieder der refpective Steden , Uitgezonderd by beflotett Water en ftilleggen der Schuiten, wanneer mede 's middags ten één uure een Wagen zal afryden.
Alle deze Wagens zullen moeten ry. den, zo 'er maar één Pafiagier gevonden wordt.
Van den 15 Nov. tot den 14 Feb. zal des Zondags 'morgens ten 9 uuren de gewoone Wagen ryden, en in den overigen
tyd,



tyddes Jaars des Zondags, als medeofr den tweeden Panfch-, Pinxter-en Kersdag , en in de Groote Vacantie, de namiddags-Wagen maar alleen. .Op den gewoonlyken jaarlykfehen DanfcVail- en Bededag, als ook op den eeriten Paafch-, Pinxter- en Kersdag, rydt in "t geheel geen Wagen.
Voor Vracht van de vier eerde of binfienfte plaatfen zal betaald worden 4 gl. 12 fluiv. en vöor de twee anderen 4 gli io ftuiv.
Een Kind op den fchoot zittende, be« taalt de helft van de Vracht. Voor een afgehuurden Wagen zal betaald worden 27 gl. 8 11., maar een Af huurder Van een Wagen een zevende perfoon naail den Voerman willende pïaatfen,moet daar Voor nog betaalen 4 gl. 1011.
DeezePollwagen rydt af voor 'tNieuweZyds-Heeren Logement op dén Haarlem^ merdyk; en als men onderweg wil afgaan, betaalt men van Amfterdam Naar 't Huis te Hart. ogl.-13 ft;
: HaerJem. i - 6 *
Berkenrodei 1 . j2
Hillegom. 2 -2
Lis. 2 -li
■ Safienbeïm. 2 -18
• Duivevlugt. 3 - 6
——■ 't Haagfch£ Schouw. 3 -12 •—— 't Huis te Deil, 4 - 2
in



C 20 }
En wederom van 'sHage naar Auifterdam , als volgt :
Naar'c Huis te Ded. ogL-14 U.
't Haagfdie Schouw, i - 4
■ Duivevhigc. i -14
. Safienheim. 2 - "
. Lis. * " 8
—Hillegom. a -*{[ '
i Berkenrode. 3 - y
Haerlem. 8 • ta -
't Huis te Hart. 4 - 2
Om plaatfen op den voorlz. Wagen t« befpreeken, addreffeert men zich aclitar de Beurs.



f 21 "j
TREKSCHUITEN
VAN AMSTERDAM
Op HAERLEM.
' Alle uuren een Schuit, met het opengaan van de Poort, tot 's avonds ten 8 uuren ; gaat af buiten de Haerlemmer* Poert t; men 'betaalt van den i April tot den 3® Sept. 6 ftuivers, en van den 1 Oct. tot den laatften Maart 7 Huivers.
Op UTRECHT.
Van den 15 Maart tot den 14 Sept. incluis 3 Schuiten, 's morgens ten 7, s namiddags ten 1 en 's avonds ten 8 uuren. Van den 15 Sept. tot den 14 Maart , 's morgens ten 8, 's namiddags ten 1 en 's avonds ten 8 uuren. Men neemt deeze Schuiten 's morgens en 's namiddags aan 't Veerhuis op de Achtergragt, en des avonds aan de Beerebyt. De Vracht is 14 en 1 halve Huivers.
Op GOUDA.
Van den 1 Maart tot den 30 April, 's morgens ten 8 uuren ; van den 1 May tot den 31 Augustus, 's morgens ten 7 uuren, van den 1 Sept. tot den 31 Oct. 's morgens ten 8 uuren. De Maanden Nov., Dec. , Jan. , en Feb. geen Dagfchuit , maar'tgeheele Jaar door, 's avonds ten % uuren, van de. Beerebyt.
Door



C 32 )
Door MUIDEN op NAARDEN. Van den i April rot den 30 Sept., Zondag 's morgens ten 5 , 7 en 10 uuren, 'snaT middags ten 2 , 4 en half 6 uuren. In de week 's morgens ten 6, 8 en 10 uuren, en 's namiddags even als Zondags. Van den 1 Oct. tot den 31 Maart, 's morgens ten 7, 9 en n uuren, 'snamiddags ten t, 3 en 5 uuren. Alle van binnen op de Princegragt, by den Amilel, en van buiten de Weesper Poort een half uur laater. Men betaalt van Amfterdam tot Muiden 5$ Huiver, en van Muiden tot Naaf den 3| Huiver. Woensdag 's morgens ten 13 uuren een Markifchuir.
Van NAARDEN door MUIDEN. Van den 1 Oct. tot den 31 Maart, des 'i morgens ten 6, 8 en 10 uuren ,• des 's namiddags ten 1, 3 en 5 uuren. Van den I April tot den 30 Sept., des morgens ten 5 , 7 en 10 uuren; des namiddags ten half 2, ten 4 en ten half 6 uuren. Op WEESP. Van den 16 Maart tot den 15 Oct. Zondag 's morgens ten 6,8 en to uuren , *s namiddags ten half 3 en half 6 uuren. In de Week 's morgens ten 6 en 9 uuren, 's namiddags ten half 2 , half 4 en half 6 uuren. Van den 16 Oc~t, tot den 15 Maart, des Zondags 's morgens ten 8 en 10 uuren , 'snamiddags ten halfs en half5 uuren,
iri



C 23 )
in de Week's mqrgens ten 8 en 10 «uren , '?s namiddags ten halfs, half 4 en halfs udren. Allen van binnen , en een half uur daarna van buiten , van het zelfde Veer als op Muiden en Naarden. Vracht 54 ft.
Op L E Y D E N. Alle avonden een Nacht-Schuit, ten 8 uuren van de Beerebyt. De Vracht is 19 ftuiv. 4 penn.
TREKSCHUITEN
VAN AMSTERDAM
Op HOORN.
lies Winters , yan den 1 Ofiovcr 1750» tot den 31 Maart 1791.
Ten 7 uuren over Monnikendam eri Edam; ten 8 uuren tot Purmerend toe; ten 9 uuren over Purmerend r en Zak mee Brieven, Pakjes en Geld; ten iï uuren pvar Monnikendam en Edam; ten 1 uur over Purmerend, en Zak met Brieven, Pakjes en Geld ; ten 2 uuren over Monnikendam cn Edam ; ten 3 uuren tot Edam toe, doch Maandag en Vrydag een tot Purmerend toe , ten 4 uuren over Purmerend, en een tot Edam toe. Ten 5 uuren tot Purmerend toe. De Nachtfchuit met 't ophouden van 't luiden der Boomklok over Monnikendam en Edam, met Brieyen «n Pakjes.
Des



C 24 )
Des Zomers van den i April tot den 30 Sept, 1791.
Ten 6 uuren over Monnikendam eri E- v dam, en een tot Purmerend toe, ten 8 l uuren over Purmerend; ten 9 uuren over Monnikendam en Edam , en Zak met , Brieven, Pakjes en GelJ ; ten 11 uuren tot , Purmerend toe ; ten 1 uur over Purme- , rend, en Zak met Brieven, Pakjes en Geld ,• ten 2 uuren over Monnikendam en Edam; ten 3 uuren tot Edam toe, doch Maandag en Vrydag een tot Purmerend toe; ten 4 uuren over Purmerend ten 5 uuren tot Edam toe, ten 6 uuren tot Purmerend toe. De Nacht-Schuit met't ophouden van 't luiden der Boomklok, ©ver Monnikendam _ en Edam, en Zak met Brieven en Pakjes.
Des Winters, van den l OBober 1791. tot den 31 Maart 1792.
Ten 7 uuren over Monnikendam en Edam; ten 8 uuren tot Purmerend toe; ten 9 uuren over Purmerend , en Zak met ; I Brieven, Pikjes en Geld; ten 11 uuren over Monnikendam en Edrm; fen_ > uur | over Purmerend, en Zak m-t Brieve », j Pakjes en Gei l; ten 2 uuren >ver Monm- • I kendam en Edam ; ten 3 uuren tot Edam 1 toe, doch Maandag en Vrydag een tot > Purmerend toe ; ten 4 «uren over Pu r- •
faereiid . |
I



C25 )
merend; ten 5 uuren tot Edam toe De Nacht-Schuit met 't ophouden van 't luiden der Boomklok over Purmerend , en Zak met Brieven en Pakjes. Vracht tot Monnikendam. 6 ft. 4 duit.
* tot Edam. 9 4
I tot Purmerend. 9 — 4 —
- tot Hoorn. 17 — 4 —
Tot gerief der Kooplieden hangen Brieven-Kasfen aan het Buikflooter-Veer by de Nieuwe Stads - Herberg ; aan de Beurs, en aan den Munt Tooren, waar uit de Brieven driewaal des daags geligt en verzonden worden.
Van HOORN op AMSTERDAM.
Les Winters, van den 1 OcJober 1790 tot den 31 Maart 1791.
Ten 5 uuren over Purmerend, doch Maandag en Vrydag ten 4 uuren; ten 6 uuren over Edam en Monnikendam; ten 9 uuren over Purmerend, met Brieven , Pakjes en Geld ; ten 11 uuren over Edam en Monnikendam, met Brieven, Pakjes en Geld; ten 1 uur over Purmerend, ten half 3 over Edam en Monnikendam , ten 5 uuren tot Monnikendam en een tot Purmerend toe. De Nagtfchuit ten vï uuren over Edam en Monnikendam , met Brieven en Pakjes, die ten 9 uursn van bet Posthuis gaan.
B Des



C 2* )
Des Zomers van den i April tot den 30 September 1791.
Ten 4 uuren óver Purmerend; ten 6 uuren over Edam en Monnikendammen 9 1 ü uren over Purmerend, met Brieven, Pakies en Geld ; ten 11 uuren over Edam eri; "Monnikendam, met Brieven, Pakjes eri: Geld, ten 1 uur over Purmerend; ten half: 3 ove'r Edam en Monnikendam; ten half 4; over Purmerend, ten 5 uuren tot Monnikendam toe. De Nachtfchuit ten re uuren] over Edam en Monnikendam, met Brieven en Pakjes, die ten 9 uuren van het Po-sihuis gaan.
Bes Winters van den 1 Odlober 1790 tot den 31 Maart 1791.
Ten 5 uuren over Purmerend, doch! Mandag en Vrydag ten 4 uuren; ten 61 uuren over Edem en Monnikendam; ten n 'uuren over Purmerend, met Brieven, Pakjes en Geld , ten 11 uuren over Edam: en Monnikendam , met Brieven , Pakjes en Geld; ten 1 uur over Purmerend ; ten halfs uuren over Edam en Monnikendam; ten4 uuren tot Purmerend toe; ten 5 uuren tot MotinikendBm toe. De Nagt-i fcliüit ten 12 Uuren Over Purmerend met Brieven en Pakjes, die ten 9 uuren van het Posthuis gaan.
Van Edam tot Monnikendam, des Zó-I mers ton halfs, 6, half 9, half 2, 5 en 8 huren. Des Winters ten 5uuren, hall n „talf.,i.»7.»r«. MARKT.



MARKT- en VRACHT-SCHUITEN.
Van AMSTERDAM op HAERLÉM .
Vertrekt de Vragtfchuit van den i April ot den 30 sept. des morgens ten 10 uuren n s middags ten 1 uure; en van den r OcT: ot den 31 Maart, 's morgens ten 10 eii 2 uuren; en 't geheele Jaar door/s avonds en halt uur voor't luiden der Boomklok. Óp UTRECHT.
Alle dagen een Schiet- of Vragtfchuit 5 namiddags ten 4 uuren, doch des Winers ten half4 uuren, liggende op den Cinel, tusfchen de Gasthuismolenfteeg eri [e Appelmarkt, en van Utrecht te rue • elfs des Zondags. b'
Als 't beflooten Water is, gaat 'er een 'rachcwage,! 'sDingsdags en Vrydags n komt s Maandags en Donderdags an Utrecht. °
Op 'sGRAVENH AGE. Alle middagen tem uure, een Schuifan t Rokkin achter de Kapel, en ten * uu? fen van buiten de Utrechtfchepoorc Dee~ e neemt Perfoonen en Góederen medeOp D E L F T. Alle dagen des middags ten r uure, van" : Rokkin achter de Kapel, en ten? uuren an buiten de Utrechtfche Poort. Deeze feemt Perfoonen en Goederen mede Op ROTTERDAM. • Aue dagen ten 12 üurfcn , van 't Rokkin £ * acH-



C *0
cahter de Kapel, en ten i uure van bmte« vie Utrechtfche Poort.
Als 't beftooten Water is, gaat een Wagen des morgens ten 8 uuren van de Achtcrsraet, en ten 9 uuren van de Reguliers- ■ R'reedllraat.met Perfoonen en Goederen., Op L E Y D E N. Alle dagen 's namiddags, behalven Zondes een Marktfchuit, des Zomers ten 5, eir'dês Winters ten4 uuren, van t Veer: on den Cingel.
Van den 1 Maart tot ultimo Oólooer, alle morgens ten 10 uuren, de Kaag van den Overtoom.
Op 'sGRAVELAND. Alle dagen, behalven des Zondags, ten; fcalf 1 uur, by de Halvemaansbrug. Op G O U D A. Alle middagen de Yker, leggende op de Pypenmarkt.
Op SCHIEDAM. Alle Dingsdagen , Donderdagen en Sa< turdagen een Marktfchuit, ten 1 uure: van ?t Rokkin by het Rotterdamfcht Veer , en ten 3 uuren van buiten di Utrechtfche Poort.
Op PURMEREND. Alle dagen ten 1 uure een Vracht fchuit, van 't Water voorby de Kam melk - fteeg.
Op A L K M A A R. Alle dagen een Schip, 's morgens te 0 uuren, ook des Maandags 'smiddaf y tfi



( 29)
ten 2 uuren, leggende op 't Water over
de Karnemelk - Steeg.
Op MONNIKENDAM. Alle dagen een Marktfchuit, ten 2 uuren , van den Alkmaarder - Steiger. Op SCHOONHOVEN. Alle Maandagen een Schuit ten 12 uuren , van de Hcerengragt by de Utrechtfche Straat, en ten 1 uure van buiten de Utrechtfche Poort.
Op OUDEWATER. Des Dingcdags en Vrydags ten 11 uuren, achter het Stadhuis , en ten 12 uuren ? van buiten de Utrechtfche Poort. Op NOORTWYK en NOORTWY-
KER HOUT. Alle Dingsdagen twee Marktfchuiten ; een aan dè Bloemmarkt, en een aan de Nieuwe Markt.
Op MAARSEN en BREUKELEN. ' Alle dagen, zelfs Zondags , (behalven r>p Maar feu,-) een Schuit, ten 12 uuren van tien Cingcl byden Reguliers-Toorcn,voor het Klooster, enten 2 uuren van de Beercnbyt,vaarende door Ouderkerk, stbkoude, Qaambrug, Loeriderfioot, en Nieuwer/luis-, met Goederen en Pasfagiers.
Op den UITHOORN. Alle dagen een Schuit, ten 1 uure, van t Rokkin by de Olieflagers - Steeg, behalven des Zondags.
Op L O E N E N. Van den 1 May tot den 31 0(51. alle £ 3 da-



O 30
dagen, behalven Zondags ; voor 't overige, yan'tjaar: Maandag, Dingsdag, Dondeidag en Saturdag ten 12 uuren, van deri^ Cingel by 't Latynfche School. Op OUDERKERK. Des Maandags ten 112 uuren, van 't Rokkin by de Olieflagers - Steeg. Pp baamdrug. 's Maandags en 'sWoendags ten half ^ uur,van den Cingel voor de Vyfelllraat, en ten twee uuren van de Beerenbyt. Op B O D E G R a V E. s Maandag-middags , en van 15 Maart; tpt 15 Nov. ooit des yrydags ten 12 uuren, yan den Cingel by de Munt. s Op y S S E l S t E I N. s Maandag, middags ten 1 uur, van den Cingel by de Munt.
Op AL P 'HE N. Des Maandags ten 12, uuren , van 't Rokkin by de Lange Brug. De marktfchuiten van LOENDErJ
sloot ; nichtevecht , ovein
meer, enz- leggen op den Binnen-Am^ $el, by de Bakkeiftraat, en vertrekke» ten 12 uuren van binnen.
Op WA VEREN en de NES.
Des Maandags ten 12 uuren , vaij ** Rokkin, by de Oliellagers-Steeg.
Alle deze Schuiten gaan doorgaans 1 c>f 2 uuren laater van buiten de Utrechtithe Poort.
DB
m



C' 3r >
DE VOORNAAMSTE
BEURT- en VEERSCHEPEN van AMSTERDAM.
Op BUIKSLOOT. Alle uuren een Schuit, van het openen ; tot het fluiten van den Boom toe; de Vracht is 2 en een halve fluivers. Op ZAANDAM. Alle uuren een Schuit, leggende by den IlaringpakkersTooren, san den Zaandam» nier - Steiger; de Vracht is 3 fluivers. Op BEVERWYK. Alle dagen ten 3 uuren, van den Steiger pp de Texelfche Kaai.
Op de BEEMSTER. Maandag, Woensdag, en Vrydag, ten 1 uur.
Op DORDRECHT.
AHe Srtturdagen des avonds, een Schip „ legt op den Cingel tusfchen de Lynbaaaen Korsjesfteeg.
Op HAR PER WYK. I Een uur voor 't luiden van de Boomiklok, van 't Wachthuis aan den Nieuweibrugsboom , van den Camper - Steiger.
Te Harderwyk zynde, kan men, per ;Postwagen, naar Zutphen en Deventer, enz., komen.
Op HARLINGEN. Een uur voor *t luiden van de Boom.
B 4 klok,



C 30
klok, van de Texelfche Kaai, aan den
Ilarlinger-Steigea-. Van hier kan men door gebed Friesland reizen. De Vragt is 's Zomers 15 en 's Winters 18 ftuivers. Op HASSELT.
Des Zomers Zondag, Maandag,Woensdag en Vrydag, 'savonds een uur voor *« luiden van de Boomklok, van 't Water voor de KoUfteeg; 's Winters Zondags nier: ook kan men gaan met den Zwol l'chcii Veerman, en zich voor Hasjelt laaten uitzetten.
Op ZWOL.
Van den 13 February tot den 6 December, alle avonden een uur voor 't luiden ven de Boomklok , en van den 7 Dccemb* tor. den 12 Ftbruary, Dingsdag , Donderdag en Saturdag, "aan de Oostzyde van dc Oude Brug.
Op C A M P E N. Voor 't luiden van de Boomklok, des Zomers Maandag , Woensdag en Vrydag; 's Winters Dingsdag en Vrydag, van voor de Oudebrug - fice'g.
Op D U R Cï E R D A M. Van Mey tot Sept. 's morg. ten 8 en 10 uuren, 'sinidd. ten 2 en 4 uuren , Zondags ten 8,10 en 1 uuren. Van Oct. tot April, ten 8 , io, 1 en 3 uuren. Op ENKHUIZEN. *s Avonds voor het luiden der Boom
klok.



C 3| )
klok, van het Wachthuis over den Nieuwe- brugs - boom.
Op S N E E K.
Des Zomers, voor het luiden van de Boomklok, Maandag, Donderdag en Saturdag, van 't Water voor de ValkenSteeg, by den Dam.
Op TEXEL. Meest alle avonden een Kaag , met het luiden van de Boomklok , van de Texelfche Kaai, voor de Raamskooi. Op WORKÜM, in Friesland. Met het luiden van de Boomklok, van 't Water voor de Kapelfteeg.
Op BREDA. Zondag,'s morgens, met het openen van den Boom, een Schip, van den Cingel by de Bergftraat.
Op DEVENTER. Dingsdag, Donderdag en Saturdag, des morgens vroeg, van't Water aan de Oude brug.
Op E L B U R G. Driemaal's weeks, als Dingsdag, Donderdag en Saturdag, van de Nieuwe brug ♦ *s avonds een uur voor 't luiden der Boomklok.
Op E M B D E N. Alle Saturdagen een Schip, van't Water voor de Zoutfteeg; maar de Maanden December, January en Februarygeen vast B 5 Veer-



C 34 )
Veei;. Ook leggen Schepen op EmHen by de Nieuwe Stads Herbergshrug. Op GENEMU1DK N. Alle Maen- en Donderdagen,leggende op de Gelderfche Kaai by de Bantemerltraat. Op GRONINGEN, en te rug. Zondag en Donderdag met het openen yan den Boom , op 't Wattrvcor de dubbelde Worstfleeg.
Op GO r c U M. Alle Donderdagen met het openen yaa den Boom ; van den Cingel by de Lutherfche Nieuwe Kerk.
Op HULEGOM. Dingsdag en Vrydag een Schip ten 2 uuren , leggende op dePrincegragt',by de Ree llraat, over de Brouwery 't Ruodellért. Op 's HEEREN-VEEN, in Friesland. ' Dingsdag een Schip, des avonds, met het luiden van de Boomklok ; van "t Water voor de dubbelde Worstfleeg. Op HUISDUINEN, 's Maandags, Woensdags en Saturdag», \ort na den middag, leggende aan de Oostzyde van den Haringpakkers- Tooren. Op MEDENBLIK. Woensdag- en Saturdag 'savonds, en *s Winters Dingsdags, van den Steiger aan de Noordzyde van de Nieuwe brug.
Op n i e u w k e r k.
Dingsdag, Donderdag en Saturdag, een. lialf wur voor het luiden van de Boom-



C35)
klok, leggende op de Texelfche Kaai, voor de Raamskooi.
Op Z U T P H E N.
Alle Saturdag avond een Schip, leggende op het Water, aan de Oostzyda van de Oudebrug.
Op 'sHERTOGENBO S C H.
Alle Zondagen een Schip , leggende op den Cingel, by den Jan RodenpoortsTooren.
Op B R E M E N. Meest des Saturdags een Beurtman , leggende aan den Nieuwe-brugs-Boom, over de Texelfche Kaai,
Op BROUWERSHAVEN. Alle 14 dagen een Schip, leggende op, den Cingel, voor de Lutherfche Nieuwe Kerk.
Op KEULEN.
Meest alle weeken een Schip. De groote. Scheepen leggen op de Gelderfche Kaai, West zyde, anders aan den Buitenkant Van 't Nieuwe Eiland ; de kleinen op de Oude Turfmarkt.
Op ZWAMMERDA M.
's Middags ten 12 uuren, 's Maandags, en Vrydags; gaat af van 't Rokkin by de Lange Brug.
Op KUILENBURG.
Alle Vrydag middag, van den Cingel by de Spekflagers.



C ?.6 ) Op de K U I N D E R.
Dmesdag-flvond, met het luiden van de Boomklok, behalven in de maand January ; leggende aan den Dam.
Op KORTENHO EF. Alle Maandagen, ten 12 uuren, leggende op het Rokkin.
Op D USSELDORP. Alle 14 dagen of 3 weeken, een Beurt fchip, vandèGelderfche Kaai, Oostzyde, Op DEIFZIE L. Des Zomers eens in de week , 's avonds met het luiden der Boomklok; leggende op 't Water by de Valkenfteeg. Op DEN DAM , in Groningerland. 's Zomers eensin de Week, 's avonds met bet luiden der Boomklok, leggende op *t Water , by de Baafjesfteeg. Op FRANEKER, en te rug. Alle Saturdag-avond, met het luiden der Boomklok , leggende op 't Water , voor de Zoutfteeg.
Op ANTWERPEN, enz Antwerpen . Brugge , Ooftende , Brusfel. Cend , Rouaan , Mechelen, Duinkerken , Iperen en Nieuwpoort, op een onhcpaalden tyd; te bevragen op den Cingel , by den Commisfaris aan den Jan Rodenpoorts - Tooren.
Op LEEÜWARDE N. Een Sciüp s met het open gaan van den
Boom a



C 37 )
Boom, des Zondags en Donderdags 'smor« gens ; leggende op 't Warer. "
Op de LEMMER. Alle avonden, by de Papenbrug, en van buiten met het luiden der Boomklok. Op HAMBURG. Ieder reis, wanneer een Schip volgeladen is, van den Nieuwebrugs-Boom. Op L O N D O N. Alle Weeken een Schip.
Op L U B E K. Alle 8 dagen een Schip ; leggende in 't midden van de Haringpakkery.
Op MIDDELBURG, Alle Saturdag \s morgens ten n uuren een Schip, van de Heeregragt voor de Molcnfteeg.
Op MEPPEL en ZWARTSLUIS. Alle Dingsdag- en Saturdag-avond, 's Winters Woensdag, met het luiden van de Boomklok, van de Texelfche Kaai. Op B L O K Z Y L Des Vrydags avonds een uur voor 't luiden der Boomklok, van den Naarder-fteiger, op 't Water voor de Baafjesfteeg; met dit Schip vaart de Bode op Steenwyk, met welken de Pasfagiers, overBlokzyl, terftond naar Steenwyk kunnen vaaren. Dlrecl op STEENWYK. Des Dingsdags- en Saturdags avonds voor 't luiden der Boomklok , van den Meppeler tteiger, by de SpaarendammerM 7 brug,



0 3* )
brug, eïj. des Woensdags en Saturdag* van Steenwyk op Amfterdam.
Op N Y M E G E N.
Alle Donderdag 'smorgens vroeg, van den Cingel, by de Luth. Nieuwe Kerk. Op OLDENBURG. Doorgaans eens's weeks,van deYbrug,
Op VIANEN en de VAART. Alle veertien dagen, Donderdags eea Schuit; leggende op 't Rokkin.
Op V E L Z E N. Dingsdag en Vrydag , ten i uur een Schuit, van den Mosfel - Steiger. Op VLISSINGÉN. Alle 8 of 14 dagen een Schip; leggende pp den Cingel by de Bergftraat.
Op VOLLEN HOVEN. DesDingsdags een Schip,van de Texelfche Kaai, aan den Meppeler - fleiger. Op V E N L O. Van April tot Ocl., alle 14 dagen een, Schip; leggende op de Gelderfehe Kaai. Op St. VALLERY, in Frankryk, Om de 8 of 14 dagen een Beurcfchip, yan den Cingel, by de Luth. Nieuwe Kerk. Op WEZEL. Alle 14 dagen een Beurtfchip, yan de Celderfche Kaai, by de Bantemerbrug: necmende ook Goederen mepe naar 't Tolhuis , Schenkenfchans , Griet, Eraïöerik, Rees, Burik, Rynberk, enz.
Op.



C 3-9 > Op E M M Ë R I K-. DesZomtrs,alle 14 dagen,desDingsdags.
Op WAGENINGEN. Alle 14 dagen, des Saturdags.
Op WOERDEN. Tweemaal 's Weeks, 's Maandags e». Donderdags ten 12 uuren.
Op A R N 11 E M. Alle 8 dagen , 's Woensdags avonds , maar in de maanden December, January en February alle 14 dagen, op de Kol veniers-burgwal, by het Gude-manrjen-buis. Op ZIERIKZE E. Des Zomers alle Weeleen een Schip; leggende op den Cingel, over de Rooaiolenlteeg-
Op AMERSFOORT. Alle dagen een Schip, behalven 's Maandags , 's morgens ten 8, en Zondags ten 7 uuren, op 't Water voor deVrouwenfteeg.
V E R T R E K der
KOOPMANS-BOODEN.
Van AMSTERDAM op DORDRECHT.
Om de vier werkdagen f Zon- of Feestdagen worden niet geteld.,) te bevragen by J,. Croefe over de trappen van de Beurs. Alle avonden om 8 uuren de Zak met Brieven, ten huife van Bovengemelden. Op ZEELAND. Alle Dingsdagen en Vrydagen: te be■ <• - ... Yra„



C 40 )
vragen in 't Zeeuwfche Post-Compote-. Op FRIESLAND. Alle Woensdagen, des avonds met het fluiten van den Boom : te bevragen op den Achterburgwal, over de Brouwery den Hooiberg.
Op 's HERTOGENBOSCH
en omliggende Plaatfen. Alle 14 dagen, op Dingsdag avond; te bevragen in 't Post-Comptoir van 's Hertogenbosch.
Op TILBURG, GORCUM, HEUSDEN en nabuurige Plaatfen. Alle 14 dagen , Saturdag-avond ten 7 uuren : te bevraagen in 't Post - Comptoir als boven.
Op DEVENTER. Alle Dingsdag en Vrydag , 's avonds met het fluiten van den Boom: te bevragen in de Warmoesftraat, by de Nieuwebrug - fteeg.
Op Z U T P H E N. Alle Vrydag, des avonds met het flutten van den Boom : te bevragen agter de Oude Kerk.
Op DEUTEKO M. Alle 8 dagen , Donderdag avond ; in den Winter 'alle J4 dagen , met Pakken en Brieven, door Ilafderwyk en Does* burg: te bevragen in den Tabaks-Boom, tegen over de Slypfteenen.
Op



C 41 ) Op TERBURG.
Van den i May tot den 30 October om de 8 dagen, en van den 1 November toe den 30 April, om de veertien dagen, altyd Donderdags avonds, te bevragen in de Baafjssfleeg.
VERTREK der POSTEN VAN
AMSTERDAM.
Het Generaal Post Comptoir,daar meest alle de Brieven afgaan en aankomen, is agter't Stadhuis; en tot gemak der genen die afgelegen woon en, vindt men op verfcheidene plaatfen in de Stad, Kasfen , waarin men de Brieven op de meeste binnenlandfche Steden fteeken kan, mits dezelve niet gefrankeert moeten worden.
Alle avonden vertrekken de Posten op de Steden van Hol'and, als; op Rotterdam , Schiedam , Vlaardingen, Maaslluis, IJelievoetlluis , enz. ten half 9 uuren ; op Delft en 's Gravenhage ten 9 uuren ; op Texel, Dordrecht, Leyden en 's Hertogenbosch ten 8 uuren; op Alkmaar, Beverwyk en omliggende Steden ten 7 uuren.
Op Hat riem driemaal daags , als : ten half 10 , half 1 en half 5 uuren , wanneer de Brieven uit de Kasfen gebaald worden ©n met de Schuiten vertrekken ; en 's avonds ten half 6 uuren gaat een Post op
Haer».



C 42 )
Siaertem af, van 't Generaal Post-Oomp-
tóir.
' Op de Provincie Utrecht vertrekken de l.rieven driemaal's daags , wordende dezelve een half uur voor het vertrek der Schuiten uit de Kasfen gehaald ; ook vertrekt 's avonds ten 8 uuren, van 't Generaal Post-Comptoir, een Post naar de gemelde Provincie.
Het Comptoir op Friesland , alsmede pp Groningen en de Ommelanden, wordt gehouden op de Nieuwezyds-Aehterburgwal , tegen over de Brouwery den Hooiberg , ten huize van den Heer Pietsr Bernard Texisr, van waar de Brieven ijaar de Provincie Friesland , alle avonden voor het luiden der Boomklok, af* gezonden worden , en met den Post des Dingsdags en Saturdags 's avonds, ten 7 uuren op Friesland , Groningen en de Ommelanden. By bovengemelden wordt dagelyks voorrniddags van 9 tot 12 uuren gevaceerd ter aanneeminge van EfFeélen, Wisfelbrieveh , Asfignatien of Gelden , zo tot den ontvangst ais ter betalinge, óp gemelde Provinciën , als mede op 's, Gravenhage.
De ongefrankeerde Brieven op.de Pro. yir.cien Friesland en Groningen kunnen, tot gemak geftoken worden in de Kasfen aan het yzertn hek van de Beurs, als mede aan de Koornbeurs , van waar de< fcelven op z.yn tyd worden afgehaald.
Na,-



Nader bericht ten Coraptoire voornoemd.
m Des Maandags vertrekt de Post opSpanje en Portugal, ten 8 uuren. Frankry* , Braband, Vlaanderen , Zeeland enz. 's avonds, ten half 9 uuren.
Dingsdag op Italien , Keulen , Aken , Luik, Maastricht, Munster, als mede op geheel Duitschland, Gelderland, KleefsEand en de geheele Oostzee, tot Moscou toe, ten 12 uuren, geheel Oosten, Denemarken , Holftein , Zweeden , Polen , Moscovien, Hamburg, Lubek , Oldenburg, Breda , Geertruidenbera, Vianen, Ysfelftein, enz. 's avonds ten 6" uuren; Geheel Zeeland, enz. 's avonds ten 7 uuren. Engeland, 's avonds ten half 9 uuren„
Donderdag op Spanje en Portugal, avonds ten'8 uuren. Frankryk, Braband, enz. 's avonds ten half 9 uuren.
Vrydag op Italien, Duitschland, Luik, Munflerland, Gelderland, Kleef,enz. ten' 12 uuren. De Bode op Gelderland en Kleef, met Pakjes en Goederen, ten'3uu^en. Op Zeeland, enz. 's avonds ten 7 uuren. Engeland , Braband, enz. *s avonds' ten half 9 uuren. Deventer , Zutphen, Campen , Zwol, en op alle plaatfen van Overysfel, met het fluiten van den Boom.
Satnrdags op Hamburg, Denemarken a Zweeden, Polen, Breda, enz.'s avonds' ten. 6 uuren.



( 44 )
Aankomst der Posten te Amjlerdam. Alle dagen uit de Steden der Provinciën.
Zondags van Duitschland , Keuren , Luik , Munfter en Gelderland.
Maandags van gantfch Oollen , Polen, Denemarken, Zweeden . Hamburg, Bremen, Kleef, Overyüel, Friesland, Groningen en Ooü>Friesland.
Dingsdags van Spanje, Portugal, Frankryk , Braband, Vlaanderen en Zeeland.
Woensdags van Italië.
Donderdags van gantfch Duitfchland, Jiongaryen , Keulen , Luik , Munfter , Gelderland, Friesland en Groningen.
Frydags van Spanje , Portugal, Frankryk , Braband, Vlaanderen, gantfch Oosten , Denemarken, Zweeden, Polen, Hamburg,Bremen, Oldenburg , Dehnenhorit, Kleef, Ooft-Friesland, enz.
De Engeifche Brieven naar dat de ■wind is.
SCHEEPEN , SCHUITEN, POSTEN, enz.
Van HAERLEM Op AMSTERDAM, zo als van Amfterdam op Haerlem, uitgezonderd dat de laatfte Schuit ten half 7 uwen van Haerlem gaat. 0^



C 45j
Op LEYDEN, van den 14 Maart tot den 2 October, 's morgens ten 6, 8, 10 en 1 r uuren, de Marktfchuit ten 12 uuren , namiddags ten 1,2, 4en6 uuren; van den 3 October tot den 13 Maart, 's morgens ten 5 ,10 en 11 uuren, ten 12 uuren de Marktfchuit; namiddags ten 2,4 en 6 uuren ; alle dagen een Nachtfchuit, 's avonds ten 11 uuren ; deze vaart op de Schuit van 4 uuren des morgens van Leyden op den Haag, of Rotterdam en Delft.
Van LEYDEN
Op den HAAG en DELFT,'s morgens ten 4, 6,8 en half 11 uuren; 's namiddags ten half 1, half 3, 5, en half 7 uuren.
Op UTRECHT,door Woerden,van den 15 Oc"rob. tot den 14 Maart,'s morgens ten 11 en 's avonds ten 9 uuren; van den 15 Maart tot den 14 Octob. 's morgens tea 9 en half 1. 's avonds ten 9 uuren.
Op HAERLEM, van den 14 Maart tot den 2 Oétob. 's morg. ten half 4, half 7 , 9 en 11. uuren; de Marktfchuit ten 10 uuren ; 's namidd. ten half 1, 2,4 en 6uuren ; van den 3 Oét. tot den 14 Maart, des morgens ten half 5 en 9 uuren, de Marktfchuit ten n uuren,'s namiddags als in den Zomer: deNachtfchuit ten n uuren.
Op GOUDA, Woensdag, Donderdag, Vrydag en Saturdag ten half 12 uuren een Schuit.
Op AMSTERDAM, alle dagen een
Markt-



c 4ö )
Marktfchuit, 's Zomers ten 6 en 'sWinters ten 4 uuren. De Kaag ten n uuren smorg. in den Zomer.De Nachtfchuit ten 9 uuren. Van den HAAG Op DELFT,aïle uuren een Schuit, maar Vaart doorgaans af op het half uur, vicc
V*OP*ROTTERDAM,de Marktfchuit, alle dagen's namiddags ten half 2. uuren. .
Op LEYDEN ,'s morgens ten 5, 7, 9 «1 half 11 uuren ; 's namidd. ten half l, halt n half s en half 7 uuren. .
Op HAERLEM, alle Vrydags-morgens
"op AMSTERDAM , de Marktfchuit »S namiddags alle dagen ten half 4 uuren. Op UTRECHT, Saturdag 's namidd.
tC Op GOUDA, Dingsdags 's morgens ten
8UUrenVan ROTTERDAM.
Od DELFT, van den 1 April tot den 50 Sept. alle uuren een Schuit morgens Van 6 tot 's avonds ten 8 uuren; van den 1 Oétób. tot den 31 Maart van j morgens ten 7 tot 's avonds ten 7 uuren; de Marktfchuit 's morcens ten halfs uuren.
Van't TOLHUIS,aan deoyerzyde van de Maas gaat in Vredenstyd alle dagen fen Poftwfgen op ANTWERPEN, en voorts door gantfch Braband van den i April tot den *o September, '* morgens



(47} .
I ten 5 uuren ; de Vragt is voor ieder I Perfoon met 25 pond Bagagie,g gl. 9 I ftuiv. en over de 25 pond,i ft. vóór 't pond.
Op LEUVEN en MECHELEN , alle 14 dagen een Beurtfchip; addres by J. Klerk» CommifTaris deezer Veeren.
De Schepen op Nymegen , Zeeland i Antwerpen , Bergen op Zoom, enz. vertrekken met Eb en Vloed.
Van UTRECHT
Op AMSTERDAM, even gelyk van Amfterdam op Utrecht, uitgezonderd dat des Winters de laatfte Schuit 's avonds ren 9 uuren van Utrecht gaat. Alle dagen's namiddags ten4uuren een Marktfchuit.
Op LÉYDEN, 3 Schuiten, van den 15 April tot den 14 Oclober, des morgens ten 7, 12 , eh 's avonds ten 8 uuren • van den 15 October tot den 14 April 's mórgens ten 7 en 's avonds ten 8 uuren.
Op ROTTERDAM, Voortaan maar tweemaal 's Weeks een Beurtfchip, Dingsdags namiddags ten 3 uuren, van de Gaardbrug. en ten 5 uuren van buiten de Tolileegpoort, en voor dePaflagiers des Woensdags morgens ten 10 uuren van de Vaart; des Saturdags ten 11 uuren van de Gaardbrug, ten 1 uur van buiten de Tolfteegpoorr, en des namiddags ten 4 uuren van de Vaart.
Van



C 4» )
Van UTRECHT op de VAART, en van -le Vaart op Utrecht.
Zomcr-Salfoen. ■, Van dan 15 Maart tot den 15 September alle dagen een Schuit: zal moeten vaaren 's morgens wn};*, 10 en ten 12 uuren , en 's namiddags ten 2,4, en ten 6 uuren, de laatfte voorPaffagiers, die op den Bongenaar, Wierft of de Vaart moeten zyn.
Winter- Saifoen. Insgelyks zal van den 16 September tot den 14 Maart, 's morgens ten 7, 3,10en ten 12 uuren, en 's namiddags ten2,4en 5 uuren , een Schuit, de laattte voor Pasïagiers als boven , moeten vaaren. Zomer- en Winter- Satfoen. Zal van den 15 Maart tot den 15 Sep- ■ tember ook een Schuit moeten vaaren ,, 's morgens ten 7 uuren , 's namiddags ten 1 1 uur, en 's avonds ten 5 uuren; en' van den 16 Septemb. tot den 14 Maart 's namiddags ten 1 uur, mits dén Man voor 1 drie, en 2 voor vier de Vracht betaalen.
Op den HAAG , Donderdags en Saturdass een Schuit,'s namiddags ten 4 uurenJ Op ANTWERPEN, alle 14 dagen , des Dingsdags ^s morgens ten j*j^£^__. POSTWAOHNS van
UTRECHT
Oo's HERTOGEN BOSCH. Alle dagen: een Poft wagen ,doch alleen des Z^ers^;



C49 )
|té beginnen met den 15 April, 's morgenè ken 6 uuren , wanneer 'er Vracht is. | Op GORINCHEM en BREDA, all# jpagen 's Zomers, 's morgens ten6 uuren j we beginnen met den 15 April, wanneer ijrer Vracht is. Deeze voorfz. Wagens Iryden af van buiten de Tolfteeg-Poort, my de Herberg den Hulk, alwaar de Vik■ten en Brieven aangenomen.en gantfche ■Wagens of Plaatfen op dezelven kunnen Lefteld worden by den Commiflaris Bernardus Rraefe.
I Op AMERSFOORT, een fourwageti
Hes Zondags, Woensdags, Vrydags en Sa-
lurdags, 's morgens ten 7, en 's namid-
jlags ten 4 uuren , vice verfa rydende.
Op DEVENTER, Dingsdags en Vrylags , en op dezelfde dagen van Deventer
j vederom. op Utrecht, van den 1 April tot [en laatfteu September, 's morgens ten ia 1F 6 uuren ; October en Maart ten 7
huren; November, December, January,
lin February ten 9 uuren.
Deeze Wagen vertrekt te Deventer iett
nuize van jan Oofterhoff, in den Brabandchen Wa<?en , daar men ook logeert.
j Óp ZÜTPHEN rydt de Wagen voortan af en koomt weder aan voor het mis van Sr. Jan Hom ,, Caltelein in dert
i Fitten Engel, buiten de Catharyne-Poort 5 boetende de Goederen ter plaatfe aldaar »erden bciteld.
0 Oji



. C'50) •
Op ARNHEM en NYMEGEN , slis dagen een Poftwagen,'t geheele Jaar door, * morgens vroeg na het aankomen uer NachÜ'chuiten. _
Van den 15 April tot den 1 Oétober vertrekken Poltwagens van Gorinchem op Breda cn yke ver fa, te weten vnn Breda op Gorinchem, alle dagen s morgens ten 5 uuren vervolgens; des nuddass ten 1 uur van Gorinchem op V'an.n , San waar alle uuren een Schuit pp Utrecht ve trekt, zulks de Reizigers ,'s morgens v'n Breda vertrekkende , 's avonds te I^J* aankomen en de NtgtTebuftJU jmfierdam neemen kunnen.; J VracU van Breda op Hanen voor ieder P«K>JJ met i<5 ponden bagagie is 6 gl. * e« van Wanen op Utrecht met de Schuit 3 S een halve fluivers. De PoftWagen van. Manen op Qoflnchto rydt 's morgens ten 3 uuren aPf, cn men komt denzelven dag
tCcfp^RHEENEN , AMERONGEN en't RHEENSCHE VEEN, Woensdags en ^ tufdags omtrent den middag.
Op WAGENINGEN, Saturdag 's mor-i óptis ten 10 uuren. , S Oo AMERSFOORT, alle dagen 's na. middaas ten 4 uuren een Kar.
Op AMSTERDAM en LEYDEN , by bellooten Water, 's morgens ten 9 uuren. D<



C 5i )
le Poftwagens zullen alle dagen ryden als 'er twee Paflagiers zyn, of maar één zynde, als die voor twee wil betalen.
Op THIEL, over Kuilenburg en Buuren, an i Maart tot i Dec. buiten de Tolfteeg'oort, van voor de Herberg den Engel, 11e Maan- en Donderdagen, des morgens en 9 uuren precies: retourneerende van „ aar, over dezelve Steden, des Dingsn Vrydags ; en voords alle Maan- en donderdagen van THIEL, over Buuren n Kuilenburg, naar Utrecht: keerende 'an daar, des Dings- en Vrydags, naar ^hiel terug.
De Poftwagen van Zwolle op Lingen, vict er fa, rydende^ correfpondeert met den p BUeveld aangelegden Poftwagen accuaat,en rydt van Zwolle des Maandags morens ten 7 en Dingsdags morgens ten 6 uren naar Lingens en des Maandags en rrydags omtrent den middag van Lingen aar Zwolle af; kunnende met deezen •oftwagen PalTagiers, Geld en Goederen eer fecuur naar BUeveld, Hervord, Min'en, Hildesheim, Brunswyk, Goslar, Hal'erjiad , Magdeburg , Leipzig , gantfch Saxen, Berlyn, gantfch Sitefie, Pruifen, °olen, Rusland, als mede naar Holftein, Uecklenhwrg , Pommeren , naar Lipflad, Hessenland, Paderborn , Qsnabrug en naar >oven in 't Ryk voor een civiel PostC a geW



( 54 )
geld op het fpoedigfte gebragt WtndejN Tot geryf der Kooplieden en Pafiagiers rydt een ordinaris Postwagen van Hajje't op den Hardenberg, 's Maandags zo dra de Veerman van Zondag-avond van Amfterdam is aangekomen.
POSTWAGENS van GORINCHEM
en BREDA, op VIANEN , en van VIANEN weder te rug.
Van % Mey tot 30 September zal alle dasen 's morgens ten 5 "uien afrydert een Wagen van Breda op Vianen, mei welken men ten 5 u«ren in de SchulC Uan zyn , aan de Vaart. Alle morgen ten 7 uuren rydt ook een Postwagen vaö Breda op Antwerpen. *m GORINCHEM op VIANEN en te rug,
Van 15 Maart tot 15 October, dagelyks 's morgens ten 9 uuren een Koetswagen van Gorinchem op Hanen, en van Vianen op Gorinchem; en van 15 October tot 15 Maart, Maandag, Woensdag, Donderdag en Zondag 's morgens ten g uuren zal een Trekfchuit vaaren van beide de voorsz. Steden.
VERTREK der POSTEN van
'sGRAVENHAGE,
Alle avonden ten 10 uuren naar Amfterdam, Haerlem , Muiden, Naarden,
Jilm



C 53 }
Alkmaar, Hoorn, en alle de Steden van Noord-Holland: insgelyks I Naar Dordt, Delft, Leyden , Gouda, Rotterdam , Gorcum en gantfch ZmaPolland/s Hertogenbofch, Breda, Geerfcruidenbera, en Zeeland, ten 8 uuren. ! Naar Woerden , Utrecht, enz. en de Provinciën van Groningen, Friesland, en , foveryfiel, mede ten 8 uuren. f Zondags naar de Meijery van 's Bofch , 'Maaftricht, enz. 's avonds ten 8 uuren. f Dingsdags en Vrydags naar gantich iDuitfchland , Gelderland, Denemarken, tweeden, Polen, Hongaryen , Zwitserland, Italien en Turkyen,ten 12 uuren des I middags; dus ook naar Groot-Bnttannien ideszelven daags ten 9 uuren s avonds.
Op Dingsdag en Vrydag, naar de OosItenrykfche Nederlanden , 's HertogenIbosch , Steenbergen, Zevenbergen , Wdllemtlad , en Fraukryk, Dingsdags ten 5 en I Vrydags ten 8 uuren 's avonds. i Dingsdags en Saturdags naar Hamburg • en de kleine Ooft, ten 11 uuren voor den
■ middag. .. '
I Dingsdags en Vrydags naar Luik, Aken,
■ enz. ten 8 uuren 's avonds.
I Donderdags naar Frankryk , Spanje, IPortugal, en de Ooftenrykfche NederI landen, ten 8 uuren 's avonds.
I Aankomft der Poften in 'j Gravenhage. Des Zondags namiddags, van gantfch C 3 Duitsch-



C 54 )
Duitschland , Hongaryen , Denemarken» Zweeden, PoJen , Zwitferland en Gel» derland.
Maandags van Hamburg, en de nabu. rige Provinciën, na den middag.
Dingsdags van gantfch Frankryk, en de Ooftenrykfche Nederlanden, voor den middag.
Woensdags van Italien, Zwitferland es Venetien.
Donderdags gelyk des Zondags.
Vrydags gelykDingsdags; en van Spanje en Portugal.
DeEngelfche Brieven komen ook tweer maal ter week aan, zo de wind goed is.
ORDE op 't vaaren der MARKTSCHUIÏ van DORDRECHT op ROTTERDAM , en yice verfa.
Zy vaart altoos van DORDRECHT een dag voor de Volle of Nieuwe Maan, ^ In May, Juny, July en Augustus t den eerften dag 's morgens ten vyf uuren, den tweeden dag ten zes uuren., den derden dag ten zeven uuren, den vierden dag ten agt uuren , den vyfden dag ten half negen uuren , en den zesden dag ten negen uuren.
In Maart 3 April3 September en Ofto-
ber j



( 65 )
ber de twee eerfte dagen »s morgens ten zes uuren , den derden dag ten ze. ven uuren , den vierden dag ten agt uitten', den vyfden dag ten half negen uuren , en den zesden dag ten negen uuren.
In November, December, January en Fcbruary, de drie eerfte dagen smnr. eens ten zeven uuren , den vierden dag ten agt uuren , den vyfden dag ten halt negen uuren, en den zesden dag ten negen uuren.
Van ROTTERDAM weder naar DORDRECHT het geheele Jaar door , als volgt:
De twee eerfte reizen, 's middags ten half twee uuren. De derde en vierde reis ten half drie uuren. De vyide reis ten half vier uuren. De zesde reis ten fealï vyf uuren.
C 4 NAAS-



NAASTE, GEMAKLYKSTE EN BESTE ROUTE VAN AMSTERDAM
NAAR HAMBURG.
uur,
van Amfterdarn tot Naarden .. 4
Naarden tot Amersfoort 5
Amersfoort tot Voorthuifen. 3 Voort uifen tot Deventer. 8
— Deventer tot Almelo. 8
Almelo tot Nortlioren. 7
'1—r— Northoren tot Linge. 4
-. Linge tot Haffelonh. 4
<»—— Haffelonh tot Loeningen. 4
—- Loeningen tot Kloppenburg. 4
Kloppenburg tot Wilshaufen. 6
•2 Wilshaufen tot Dehnenborft. 4
— Delmenborft tot Breinen. 3
Bremen tot Otteisberb. 6
1 Ottersberg tot Rotenburg. 4.
- Rotenburg tot DorRad. 6
•r—— Dorftad tot Haarburg. 6
86 uur.
Van Haarburg paffeert men over de EWe naar Hamburg.



C5?)
Luiden der POORTKLOK te Amft. *12 Tan. 'sm. half zeven, 'sav. 5 u.
8 'Feb. 's m. zes u. 's av. 5 uur. a4 Feb. 's m. half zes 's av. half 6 u. 14 Maart 'sm. vyf u. 'sav. zes u. <ï8 Maart 's ro. vyf u. 'sav. half 7 u. 10 April 'sm. half vyf 'sav. 7 u. $2 April 'sm. half vyf 'sav. half 8 u.
7 May 's tn. vier u. 's av. ten 8u. Van 7 May tot 8 Aug. blyven de POORn
TEN en STADSHERB. open tot 's avonds ten half 10 uur.
8 Aug. 'sm. half 5 'sav. half agt UAug. 'sm, 5 uur. 'sav. zeven uur.
o Sept. 'sm. half 6. 'sav. half zeven ai Sept. 'sm. half 6. 'sav. zes uur.
« Oét. 'sm. zes u. 'sav. half zes u. ft'ï Ocz. 'sm. half zeven'sav. vyf uur.
6 Nov. 'sm. zeven u. 'sav. half § uur*. n°rember als vooren.
C 5 KLEIN'



C sO
KLEIN-ZEGE L,
Met de vyfde Verhoginge.
1 Zegel a 3 ft. koft —ƒ o : 5 : —
I ——— a 6 ft. 0:9: -»
1 ■—— a 12 ft. o : 16 : mm
1 a 15 ft. » ■ - 1 : o : —
1 ——— a 24 ft. ■'■'■"» 1 : 11 : —
1 a 30 ft. 1 : 18 : mm
I a 3 gl. — 3:17: —
I a 4 gl. 5 : 1 : _
1 a 6 gl. 7 : ia : mm
1 ——— a 8 gl. 1 10 : 1 : —
i a 9 gl. 11:7: —
\ ZZ a 16 fl" ZZ 20 • o • C
1 a 18 gl. ■ - ' - 22 : 10 : !—
5 nni , a 24 gl. ——— 29 : 18 : «■
HUÜ£i«
/



C50)
luUR-CEDÜLLEN
■ Van Huifen , Landen , Schepen , &c. Alle de Jaaren Huur by een gerekent. ened. de5ogl. op een 3ft. Z./o: 6:0 Van 50 gl. tot 100 6 ft. Z. 0:10:0 10b tot 200 12 ft. Z. 0:17:0
20O , 600 24 ft. Z. 1:12:0
600 1 1000 3 gh Z. 3:18:0
1000 ' 2000 6 gl. Z. 7:14:0
2000 3000 8 gl. Z. 10: 4: o
3000 4000 12 gl. Z. 15 : 3:0
4000 > ' 6000 16 gl. Z. 20: 6:0
6000 ■ • 1200018 gl. Z. 22: 14.0
12000 en daarboven 24 g'« z« 29 '•10:0 De Huurders moeten hebben Copyen ,peen6 ftuiv. Zegel, ten ware de Huur-
rB;,edulle was op een 3 ftuiv. Zegel, dan beoeft de Copy niet hooger dan 3ftuiv.^
I OBLIGATIE N.
1 Tot - 100 gl. op een 3 ft- z'f°'\ TQ loven — 100 gl.tot 200 6 ft. Z. o . 10 joven — 200 gl. tot 600 12 ft. Z. o. 17 jovcn —600 gl. tot 2000 24 ft- Z. ij» boven de 2oopgl. op een 48 3 • 4-
Obli^atien van Beleening, met Borgtocht, van Echte - Lieden &c. als boven. Op een Zegel van 12 ft. koft ƒ- : 19: J Op een Zegel van 24 ft* — 1 : H: u Op een Zegel van 48 ft. r- 3 - °•0



C6o)
Van de Binnenlandfche Wiflelhrleven en geaccepteerde Alfignatien op tyd , moeten de Zegels gereguleerd worden gelykde Obligatien.
POLISSEN van ASSURANTIE,
Minder dan 200 gl. op 3 ft./'o: 8:3 van 200 tot ond. 500gl.6ft. 0:13:0," van 500 tot ond. 1000 gl. 12 ft. 1: 0:0 van 1000 totond.iocoogl. 241L1:15:0 en van 10000 gl. endaarbov. 48 ft. 3: 7:0 Alle Cognoflementen sop Zegels van 3 ft., koften —— ƒ o: 5: 8
CONTRACTEN.
De Minuten van Proteften , Infinuatien; Atteftatien, Certificatien, Prpcuratien, ad Negotia , Chartepartyen, Bodeuier ryen, moeten zyn op een Zegel van 12 ftuiv. ,koft 1 ƒ o : 16 : o
pcdrukte Bodemery - Brieven o : 18 : o Hier van uitgezonderd Minuten van Wiflel - Proteften. Zie Ord. Art. 60,
TRANSPORTEN.
Van Obligatien , Aclien in de Ooft- en 1 Weft-Indifche Compagnien, &c. Tot ïooo gl. op een 24 ft. Z./i: 11 ktW&k iooo tpt aooo 48 ft. z. 3: a :



X ft )
boven aooo tot 4000 3 gl. 3. 3; tj» boven 4000 tot 8000 4 gl. z. 5: 4 boven 8000 tot 12000 6 gl. z. 7:1a boven 12000 tot 18000 9 gl. z. n : 5 boven 18000 tot 25000 12 gl. z. 15: o boven 25000 tot 35000 16 gl. z. 20: o boven 35000 tot 50000 18 gl. Z.22MO boven de 50000 guldens 24 gl. z. 29 :15 Doch het Zegel van de Tranfporten der Actiën in de Doft - Indifche Compagnie, zal worden gerekend naar het oud en origineel ingelegd Capitaal.
L E ES-CEDULLEN,
By de Begraaveniflen en Bruiloften te gebruiken, voor die gegoed zyn to.t 1000 gl. endaar bov. op 6ft.Z. /o: 9 3000 gl. en daar bov. op 12 ft. Z. o : 16; 6000 gl. endaar bov.op24ft. Z. it II 12000 gl. en daar bov. op 3gl.Z. 3:16 25000 gl. en daar bov. op 6 gl. Z. 7:11 jooooo gl. en daar bov. op 12 gl. Z. 15 : o
REE'KENINGEN" Van Aanneemingen van Werken enz. ten laften van het Gemeene-Land, de Steden, Collegien, Ambagten, Gerichten en andere Sociëteiten, Van 10 tot bened, 2oogl.op een 3 ft. Z. ft. 5 aoo gl. en daar boven 611. —» 9 400 gl. en daar boven 12 ft. mm 16 fpoo gl. en daar boven 24 ft.* ƒ 1: u



(«O
REQÜESTEN.
Ordinaire Requeften aan de Staateti, van Holland, Gecommitt. Ra*den, Bingemeefteren en Schepenen , Ooft- en Weft Indifche Compagmen, en alle andere Collegien, door één Suppliant^geprefenteert fop een Zegel van 3 ft. koft fo• 5 ft.
Doch daar meer zyn dan één Suppliant, niet reprefenteerendeéén Perfoon , op e<ni Zegel van 6 ft. f ° : 9
Extraordinaire, zie de Ordonnantie, Art.
4 en 37'
De Minuten van alle Ruiling- Schuld- en Rentebrieven, binder bedragende dan 1000 gl. op een 24 ft- Z. f 1 - ™ven tle 1000 gl. op een 40 «• L' > 3 • a* Alle willige Condemnatien, te decer
„eeren op Obligatien^»&^ cedullen, Compromiflen , Uulpiaken , Verbalen, Accordeu , cn alle Acten , eeenen uitgezonderd, waar op die Condemnatiln verzogt en gcdecernecrt worden, , A e K
op een Zegel van 3 gt. koft / 3 •
Daar onder niet begrepen de Condemnatien op eenige Judicieele Termyneiu



BERICHTEN
WEGENS DEN
SCHOUWBURG.






BERICHT.
Voornemens zynde geworden, om ten dienfte der Liefhebberen van ons Tooneel , in den Alrr.annch welken ik het Publiek by dezen aanbiede, eenige jaarlykfche Berichten van onzen Schouwburg medetedeelen , verrykt met de uittrekfels van de zomiuige nieuwe Stuk* ken, welke alsdan in het afgelopen fai* foen vertoond zyn, en teiftms met de afbeeldingen van ee.n der belangrjkfta* voorvallen in dezelve Stukken, volgens de wyze en kleeding, en dezelve Too-neelen en Decoraden , waarmede dezelve op onzen Schouwburg vertoond worden, waarin dezelve zo roemryk boven veele andere Schouwburgen uitmunt , en tot welker uitgave en in 't licht brenging ik alleen ben gerechtigd, door de Privilegie, my door hun Wel Ed. Groot Achtb. de Hf eren Btirgemeesteren dezer Stad, gnnttig'yk verleend, heb ik het ure dien hoofde niet onvoeglyk geoor* deeld, om by deze gelegenheid eenige voorafgaande Berichten omtrent den tegenwoordigen Schouwburg , hier by te voegen, en dezelve jaarlyks met het gewiatigfte dat in derzelver loop mogt zyn
voorgevallen * te vervolgen | telkens ver.



( 66 ï
rykc met nieuwe Printverbeeldingen , hoopende zulks door den Liefhebberen , Aankweekers en Begunftigers van deze Schoole van Taal- en Dichtkunst zowel als leerzaame uitfpanning, met eenige goedkeuring zal ontfangen worden.
J. W. SMIT.



BERICHTEN
WEGENS DEN
SCHOUWBURG.
Na Lhet ongelukkig afbranden des ouden Schouwburgs op den n Mey des jaars 1772, welke eene reeks van 144 jaaren der Amfterdamfche Burcerye tot een onfchuldig en nuttig vermaak, en tevens tot bevordering van Taal- en Dichtkunst verftrekt had , vol. gens het bekende zesregelig vaersje:
Toeneelfpel kwam in 't licht tot leer* zaam lydverdryf, .
Het wykt geen ander /pel noch KomnglyU vonden , ,. , . .
Het bootst de wereld na, het kittelt ziet, en lyf,
tiet prikkelt ze tot vreugd en Jlaat ons
zoete wonden; Het toont in 't klein begrip al 'swaereïds
y delheid ,
Vaar Democryt om lagcht, en Heraclyé om fchreit.
En na het verkoopen van deszelfs Grond en Erve aan de Regenten van het R. Cath. Armen Comptoir , wierd by Refolutie van de Vroedfghap op den %
April



( 68 )
April 1773, de ftichting van een mouwen Schouwburg bepaald en vastgetteld, en de plaats daar toe aangewezen op het LeSdfche Plein by de Poort,
Ingevolge dit befluit, wierd na het kiezen van bet beste Plan uit de verfcheidene daar toe door den toenmalisen Stads-Direcleur Generaal en Archite<ft iacou eduard de witte, den Heeren Burgemeesteren aangeboden, reeds on den toden April daar aan volgende , met het Graven en Heyen, een aanvang gemaakt.
F)e bepaling der Grootte van dit Gebouw, was volgens 't gekozen ontwerp l6o voeten lengte , 80 voeten breedte, en 46 voeten hoogte: zyn de de geheele buitenwand van hout, doch rustende op een van fteen gemetzelden voeimuur, en 306 paaien, onder dezelven in den crond geheid. Geïyk dit alles benevens le gantfche verdeeling van bet Gebouw te zien is in de uitvoerige Afbeeldingen daarvan door des Uitgeevers Vader mede jnet Privilegie in het licht gegeven.
•sMaandags den 17 Mey wierd reeds de eerfte Steen aan het Gebouw gelegt, door den Heere putter van oer lyn, Zoon van den Heefle cornelis jacob van der lyn, Mede-Beitierder van den Schouwburg. ■ ■
Om dan kortelyk tot een befcbryvmg van de inwendige gefteldheid van het



C «*9 )
GeboitW övertegaan, ontmoeten wy
vooreerst het Tooneel , het welk van vooren 40 voeten breed, en ingellotert is tusfchen twee Colonnades, op welke een doorgaande Lyst of Frog rust, de Nisfen tusfchen deze Colommen , zyn ter wederzyds verfierd met de beelden van Melpomene en Thalia, en om hoog achter dezelve, de afbeeldfels Van Aefchylus en Aristophanes basreliëfs wyze in 'Medaillons gebeeldhouwd, en alle door den Beeldhouwer a. ziesenis vervaardigd. .
De langte des Tooneels is 60 voeten en aargelegd tot het plaatfen van 7 Schermen ter wederzyden agter ejkan* der, waar van de 4 voorfte in een fchuine, en de 3 agterlte in een vlakke richting geplaatst zyn„
De Bak of beneden ruimte was van te voren met 18 Zitbanken voorzien, eö kon met de rondom Baande aanfchouwer een getal van circa 500 menfchen bevatten." Achter dezelve was de Staanplaats , bekwaam voor een getal van 300 menfchen. Ter wederzyden Van de Bak was voor aan by het Toorteel eene uitgan? en daar nevens vier Balconlog'.es , totdat in den jaare 17B3 deze mtgarg toegemaakt , en aan beide zydew mee een vyfde Balcon-Logie Vermeerderd is. Boven de rang der Loges, zynde zeventien in getal, waar van de rniddelfte over ° hes



C7o)
het Tooneel, tot gebruik der Heeren Burgemeesteren, die ter regterzyde van dezelve , voor de ^ezamenlyke Heeren Regenten van het Wees- en Oudemannenhuis, d>e ter linkerzyde tot de gewoone Tourlogie van Heeren Beftierderen , en die aan den hoek van het Tooneel, voor de gemelde Heeren zelve, ged hikt zyn. Boven deze rang nog een tweede, dienende tot een Gallery of 12 duivers plaats. Een verder en nftftuwkeurige befchryving van dit Gebouw, kan men vinden in de Historie van den Nieuwen Schouwburg, in den jaare 177% gedrukt en uitgegeven, by de Boekverkopers WARNARS en DEN HENGST.
Doch daar deze verdeeling in dezen jaare 17*90, wederom een merkelyke verandering heeft ondergaan, zal't niet ongepast zvn, by deze geit genheid met een enkel woord hier van iets te melden. Deze vertimmering heiraat hier in, dat de Bak eenige duimen dieper gezakt is, de banken korter gemaakt , ten nmtt wederzyds meerder ruimte voor het ftaan te laaten, de ftaanplaats achter de Bak weggenomen , en in plaats daar van een opgaand Amphitheater met zitplartfen; en'boven de gallery of 12 ftuivers plaats nog een vierde rang mede met zitbanken, gebracht is, waarvan hec achterlte halfrond over het Tooneel tot een ?4 ftuivers plaats, en de beide ïydln tot
een



( 7i )
eên 6 duivers plaats gefchikt zyn ge* worden.
Het Gebouw in den jaare 1774 in zo verre voltooid zynde, dat men welhaast een aanvnng met fpee'en hoopte maaken , wierd door Heeren Burgcraeesteren in den Raad voorgedragen : dat zy, volgens qualificatie aan hun verkend, op den 8 April 1773 voor Reekening van het Wees* en Oudemannenhuis , op het Leidfche Plein een Schouw/burg hadden doen ver' vaardigen, om in dezelve tsn behoeve van gemelde Godshuizen , Nederduitfch'e Toeneeldukken te vertoonen, en hetzelve Ge-* bouw nu zo verre gevorderd was, dat men eerstdaags daarin hoopte te Cpeelen; Doch dat alvorens op het een en ander orde diende gcfteld te worden, waarover zy oordeelden het goedvinden van den Raad te moeten verneemen: Doende hun Ed. Groot Achtb. verders de volgende voorflagen omtrent de Directie van dit Gebouw : 1. Dat tot de zaaken van den Schouwburg, en dlreblie yan dien behoorden aangejteld te worden, vier Gecommitteerden, waartoe zy aan den Raad voor. droegen, de lieer en Mr. j. f dkbewout,
Mf. J. J. HARTSINCK, JACOB GUILLOT en COBNELIS JACOB VAN DER f.YN. .
2. Dat gemelde Heeren Gecommitteerde» deze DireSlie zouden voeren, onder opzigt yan Regcerende Burgemeesleren in eer tyd: dat tot alles hun Ed, Gr. Achtb.
toe-



C 7O
tóeflemming zou moeten worden vetzogt * en Gecommitteerden jaarlyks rekemng en verantwoording zouden moeten doen, enz.
Deze bovenftaande gemaakte fcbikkin* een by Refolutie van de Vroedlchap vastecfteld zynde, wierden door Heeren Buraemeesteren de vier voorgemelde Heeren als Gecommitteerden tot de Aaaken Van den Schouwburg aangefteld ; ook wierden dezelve nog tot adüftenten in >c beftier en beboorlyke Ichikkingen toe* eevoegd, de Heeren Dr. matïhias lam*
bert vonck en abraham de veer JUnior, ieder op zekere jaarwedde.
Hier na wierd de Schouwburg op Don* derdag den 15 September des jaars 1774 voor de eerstemaal geopend in tegenwoordigheid der Leden van Regeering, verder genodigd gezelfcbap by welke Llegenheid twee nieuwe Stukken ten Tooneele gevoerd wierden, zynde het eerfte een zinnebeeldig Diverüsfemerit* en genaamd. Inwyding van den Amfterdamfchen Schouwburg, daar toe opgefteld door den Heer a. Rülofs , en het tweede Tacob Simonszoonde Ryk, Treuripel» door wylen Viouwe l. w. van merken, en twee* dagen laater wierd de ^houw* burg met de vertooning djer zelfde Stukken die nog eenige reizen vervolgens Jlfpkld wioSen , voor hel Pubhek geo-



STAAT
VAN HET
AMSTERDAMSCH
TOONEEL,
w dm Jaare l7po..






GECOMMITTEERDEN
TOT DE ZAAKEN
VAN PEN
SCHOUWBURG,
De Wel Edele Heeren,
I7*?8. ARNOLDUS VAN RYNEVELD, I780. GEORGE DEVISSCHER.
1786. EVERARD GYSBERT DE BEAUMONT?!
1787. Mr. DIRK BAS BACKER,
Benevens derzelver sldfiftenten , de Heeren
ABRAHAM DE VEER f JUNIORJ
en
JEAN HENRI HAGEMJAN.
& a LYST



C )
L Y S 1» der in leven zynde
DICHTERS,
welk:r Taoneelflukken op den Schouwburg vertoond worden.
De Heeren
H. Asfcbenbergh. C. J. van der Lyn, P*. T- Bildordyk. F* i enrfringk. j. Notnsz. H. Teeuwfen. B. Ruloffs P T- Uilenbroek. T. Fokke. G. Asfchenberg. W. Havcrkorn de Jonge» P. J. Knyreleyn. P. F. Lyrflager. J. Houtman, B« Zweerts. J. G. Doornik. E. G. de Bcaumons. W. van Ollefen. P. Pypere,
A,



C77)
A. Soetens. j. Menkerna. J. A Zubli.
J. H. Ogelwigt.
B. Comman.
ORCHESTMEËSTER. De Heer B. Ruloffs.
B ALLE T MEES TER. De Heer Bufida.
TOONEELMEESTER. De Heer J. Helders.
MACHINIST. De Heer J. Schadéi
TOONEELSCHILDER, De Heer C. Henning.
BOEKDRUKKERS van den SCHOUWBURG. De Heeren J. Helders en A. Mars.
KASTELEIN van den SCHOUWBURG. De Heer Hoefnagel.



ACTEURS
VAN DEN
SCHOUWBURG.
in Ao. 1790.
DeHr. Hiiverding. Pasfé.
van Maerlen. Helders. Angemeer. Voïrius. Knolleman. Bengly. Lindeman. Kroeiè. La Plas. Krayerftein. van Well» ACTEURS mede tot de ZANGSPELLEN behoorende. Sardet. Cruys.
's Gravezanden.
Lambotte.
Duyfkens.
Plucs.
Fockmg.
Jongbloer.
Malieit.
Koch.
AC*



C 79 )
ACTRICES,
Juffrouwen Molfttr.
Sarder. Wattier. van Maerlen. Hil verding, Henke.
'sGravezanden. van Nes, Voitius.
ACTRICES mede tot de ZANGSPEL. LhN belioorende.
Juffrouwen E. L. Andregg.
H Hilverding, Ch. Andregg, Smalwoud. de Wilde. Koopman.
Hilverding, de Jongfte.
Tot het Ballet behoorende. DANSERS DANSERESSEN. De Hr. Crespi Juffr. Tori.
Lombardi. Woder.
Groita. Jonge Wolier.
van der Stel. Vogel.
Provens. B. Garibotji.
Masnago. M. Garibotii.
Milani. Fortunata.
Lainbert. L. Fabris.
Monari.
D 4 LYST



C 80 } L Y S T
DER
TO ONEE LSIERAADEN*
Het Gordyn. 1774 door J. Andriesfen en H. Numan.
Hetzelveherfchüdert en verandert, 1790 door C. Henning.
De Legertenten, 1774 door P. Barbiers.
De Kloosterkerk, 1774 door tlenzelven*
De Kerker, ^74 door denzelven.
De Ouderwetfche Kamef, 1774 door denzelzen.
De Moderne Kamer, 1774 door denzelzen.
Da



C 8i >
Dezelve herrchilderd en veranderd, 1786 d-jor C. Henning.
Het Bosch , 1774 door A. van der Groen.
Hetzelve herfchildert en verandert, 178$ door C. Henning.
De Romeinfche Hofzaal, 1774 door J, Andriesfen en H. Numan.
De Icaliaanfche Straat, 1774 door den zelve 11.
De Hollandfche Burgerbuurt, 1774 door J. G. Waldorp.
Het Gotthifche Paleis, 1785 door denzelven.
De Armoedige Wooning, 1776 door A. van der Groen.
De Tuin, 1774 door J, Appel,
Dezelve herfchilderd en verandert, 1787 door Henning,
Oe



C 82 -)
Be Boerekatner, 1785 door Heni.ing.
De Moderne Zaal, 1774 door J. van Dtegt.
Het Winter-Bosch, door A. van der Groen.
DE



DE SCHOONE ARSENE.
ZANGSPEL,
Voor de eerftemaal vertoond den 30 Nov., i en 5 Dec. 1780.









BE SCHOOISTE Ai 1Y? Bedrijf



IeB"JE , ZANGSPEL.. fctjDte Tooneel .






INHOUD
VAN HET
ZANGSPEL . DE SCHOONE ARSÈNE.
Gevolgt naar het Fransch ven den Heere fafart, daor den lieere
bart ho; O me os ruloffs, en
verfterd met Baletten.
Alcinder, een edel Fransch Ridd>r* blaakende van liefde tot de Jon^e en Schoone ar^ne , die hem om har-r bezit vruchteloos laat zuchten, verwerft de hulp van de Tovernimf aline , weike hy eens uit een merkelvk sevaar verlost had, en die hem, om haare'n dank te be« cooneo , beloofd , het fpytige hart van ARsèNE niet alleen te zullen leenieen , maar zyne Minnaarresfe ook tot hem in liefde te doen ontfteken , hem egter tevens asnraadende , ARsèNE niet langer om wedermin te fmeeken, maar haar eerder met trotsheid en koelheid te onder.gaan, om dus haaren hoocmoed te vernederen, waartoe hy egter, in 't Cer^c bezwaarlyk kan overgaan , doordien hy de trotfche Schoone te flerk bemind om «aar te kunnen kwellen,
A 2 Qn.



C4)
Onderttisfchen was 'er te Parys een Steeklpcl gehouden, het welk aixindor, in fchyn, ontweken was, doch het welk hy egter niet alleen , hoewel geheel onbekend, by gewoond had, maar er zelta de zege van had weggedragen. DeScnoorie AtisèNR , wier naam op des Rtaders Wapentuig te leezen geweest was,en om wier ichoonheid .-bovenalle andere Maagden {taande te houden , den ltryd met de andere RUders was aangevangen, oiitfangt de tekens der Zegepraal van den onbekenden RidAr, belbande uit.eenige hondels met gebroken lanslen , .Ichilden en helmen, ja weigert zelfs de prys der Ze*c van des Ridders Schllddraagtr aan te neemen, willende dat deezen met de eer der overwinning te vrede zoude wezen , zonder na?r haare liefde te tragtcn. De Schïlddraagèr hier op de prys aan alcinbor overhandigende, om haar dezelve , beftaande in een diamanten Armfieraad- zeive over te geeven, ontdekt ar*. cène'hier door, dat niemand anders dart alcindor, dien onbekenden Ridder is, waar over zy, meer verwonderd dan wel getroffen word , hem voorts zeer flaau bedankt, en tevens vermaand, bet denkbeeld, als of zy reeds zyne Minraaresfe was, uit zyn gedachten te verbannen , en "hem daarby vry duidelyk te kennen geeft, dat zy zig- nimmer aan de lierde



C s )
zi! overgeeven , het welk alcinder niet weinig verbaast doet fïaan, waarop hy het hefluit neemt haar te voU'en, met haar in gefprek te treeden, en zig danrin nu eindelyk naar Mines raad te sedraagen.
De Schoone arsöne weder ^gevonden hebbende, verhaalt hy haar, hoewel niet zonder zig zeiven het uiterfte geweld aan te doen, dat hy van zyne liefde tot haar genezen is,dat zy zulks enkel aan haare trotsheid te wyten heeft, en dat hy haar voor altoos verlaat. De fiere ARsèNE, niet weinig door deeze onverwagre koelheid van alcindor, die haar tog uit alle minnaars het meeste beviel , vernederd en tevens zeer gebelgd zynde, neemt haaren toevlucht tot de Tovernimf aline , diezy Imeekt om haar mede naar haar Hof, boven de wolken te neemen, ten einde alle Minnaars te kunnen ontvluchten, en om aldaar ouiifhanglyk te zyn en na haar willekeur te kunnen gebieden. Aline haaren verregaande heerschzucht hierdoor bemerkende, ftaat haar zulks toe, doch waarlchouwt haar tevens , dat, indien naar eemg ongeluk over niogt komen, zy zulks als dan niemand dan' zig zélve te wyten zal hebben.
ARsèNE, in de betoverde tuinen van aline overgebragt zynde, word welhaast door zelfverveeling en verdriet heftormd. bekoorlyke Hoven, aangenaame VelA 3 den,



C6)
den* noch zachtvloeiende Beeken, kunnen haar niet meer vermaaken, alle dienstbewyzen, pligtplegingen en feestvieringen , worden haar walgelyk, daar zy , ondanks zig zelve, op alcinuor denkt, en jjig aan eugenia, de vertrouwde van de Toremimf aline , beklaagt, dat in dit Luchtpaleis geen mannen gevonden worden om mede te kunnen Ipreeken, waarop deeze haar onderrigt, dat nooit aardfche fchoonheid op deze plaats hulde geboden word, het welk de fiere fchoone maar zeer weinig aanftaat.
Oiidertusfcuen word ARsèNE het ftandfeeeld van eenc jonge Maagd gewaar, op wier aanzicht wel grbote fchoonheid, maar ook tevens fpytige trotsheid te lezen is. AasèNE, over dit beeld verwonderd zynde, fpreekt het zelve, op de belofte die ■p.UGENiA, haar doet, dat het Standbeeld bezield zal worden, aan. Het Standbeeld veranderd hierop in een levendig Meisje , het welk de fiere ARsèNE verhardt, dat zy,om hanre trotsheid tegens de Minnaars, daar reeds honderd jaaren geftaan iad, en niet eer zoude verlost worden, voor dat zy, door nog fierder fchoonheid dan zy zelve was, zoude aangef proken •worden , het welk rm eefchied zynde, fcedanht zy ARsèNE, befluk voordaan vvy2£i' te weezen , en haare jeugd nier zonder liefde te laken voorby gaan, en bied



C 7)
ARsèNE intusfchen haarc plaats op de ledige pedeftal aan. Arsöne . hier over ontroerd, verliiest de eenzaamheid,doch word in dezelve welhaast door aline gevonden, aan welke zy haare fmart en tevens haaren angst, dat alcindor ora haar afryn zal fterven, te kennen geeft. De Tuvernimf bericht haar hierop , dat zy alcindor een beproefd middel aan de hand zal geeven , om niet alleen in 't leven te blyven , maar zelfs arsöne te vergeeten, ja te haaten, met hem in de magt der onverschilligheid over te geeven , fchoon ARsèNE naauwelyks gelooven kan dat zulks mogelyk zoude wezen. Hier op doet aline den Ridder verfchy? nen, na ARsèNE egter eerst met haar» toverroeden aangeraakt te hebben, om VMï voor alcindor onzichtbaar te doen 2>n. De Minnaar verfchenen zynde, roept de Tovernimf, de onverschilligheid tot zyn hulp aan. Het Hol waar in deeze opgefloten zit, opent zig, en men hoort haar, zonder dat zy zig zien laat, het aanftaande lot van alcindor voorzeg, gen, daarin beftaande, dat hy, welverre dat zyne liefde verdoofd zonde worden , eerlang zig met eene jonge fchoonheid zoude vereenigen, die hem, meer gevoelig en minder fier dan de gecne die hy bemind had, hartelyk lief zoude hebben» De Schoone arscne word door dit alA 4



Jé* «eer getroffen, en beklaagt zig reed* rninnenydig te wezen , zonder te weeten of zy wel eens beminde,en ontvlucht het paleis van aline, daar zy niet dan ver» driet gevoeld had. Al dwaalende geraakt zy in een akelige Woeftyn , met verfcheiden rotzen , van welke waterftroomen nederftorten, alwaar zy van een geweldig onweder, van donder en blixem overvallen word, het welk zelfs een der hoornen van het woud, voor haare oogen , Verbryzelt, het geen ARsèNE door fchrik op haare knieën doet vallen. Geduuren<te dat het onweder aan 't bedaaren is, word haare vrees , op het gezicht van een beer , die haar voorby loopt, om weder in het woud te komen , niet weinig vermeerderd, zo dat zy luidkeels om hulp roept. Hier op word zy door een ruwen koolengraaver uit het naby gelegen Woud gevonden ,die haar, naauwkeu* rig belchouwd en bevallig gevonden hebbende , op eene zeer onbefchofte wyze zyn liefde tot haar te kennen geeft, en op Tbaare weigering en betoonde afkeer, haar met zeer duidelyke woorden te kennen geeft, dat hy befloten heeft haar, goedof kwaadwillig tot zyne vrouw of dienstmaagd te maak en , bevelende zyne knegten reeds het avondmaal voor hem en arsèNE te bereiden, haar tevens te kennen gsevende, dat zy de twaalfde vrouw zal
. zyn»



C-O
zyn , waar mede hy komt te huuwen. De Hooghartige arsöne aan diergelyke grove Melde verklaaringen ongewoon, geraakt hier door in een fchriklyken angst, en voelt, ter zeiver tyd, dat de lompe koolengraaver haar wil omhelzen, alle haare krachten bezwyken, waarop deeze ruuwe knaap haar op een bank van groene zoden nederzet, en naar zyn Hut, die niet verre van daar in het Woud is , heen loopt, om iets voor haar te gaan haaien. ARsèNE alleen gelaaten zynde , klimpt op den top van een der rotzen, en zieq rondom of 'er geene uitgang voor haar open is, doen niets hier van gewaar wordende, barst zy in klagten uit, befchuldigd nu zig zelve alcindor te wreed behandeld te hebben , toont haar leedwe* zen hier over en bezwymt.
Op het zelve oogenblik van haare bezwyming, veranderd de barre Woeftyn in een ruim en zeer pragtig verrek, rondom met roozenkransfen en gebloemte verfierd en ARsèNE bevind zig op eenkostlyk rust* bedde, omringt van aline, alcindor, eenige Ridders en Vrouwen en vericheidene andere perfoonen. Alcindor ziecARsèNE naauwlyks,of vliegt derwaards, en werpt zig met de uiterlte drift voor de voeten dier Schoone , doch word door de Tovernimf teiug gewezen, als nog geen tyd zyn- . de om zig te ontdekken. ARsèNE langA 5 zaa-



zaamerhand bekomen zynde, word door aline onderrecht, dat ahe d^eze pragt en praal slteen tot alcinoors trouw gdchikt is , herinnerde ARsèNE tevens , dat een Kuo'engra verhaar als zyne Vrouw verwagt, eu dat zy, ahne en ars€nes byzyn toegezegd heeft De Schoone ARsèNE is thans, door dit alles, zo verre vernederd, dat zy zc. wel aline als alcindor, haar opregt berouw wegens haare voorgaande trotsheid te kennen geeft, en den edelen Ridder zelfs met zyn aanftaande Huwelyk geluk wenscht, waarop zy haare traanen on verlegendheid op den boezem van alitje verbergt, die, getroffen door deeze vernedering van ar^cne, en haar oogwit nu bereikt hebbende, het geheim der gantfche zaak ontdekt , met alcindor, de Schoone arsöne als zyne bruid stn te bieden, waar op de tedere alqindor , zig drittig voor de voeten van de ten hoogiien verbaasde en niet minder verheugde ARsèNE , nederwerpt, d:e hem met de groot ft e toegenegenheid opbeurt, en hem haar hand en hart geelt, en na dat aline aan de Schoone en nu gelukkige ars^ne nog ecne vermaanir.g, om alle uiterftens te nermydtti, tn het goede niet «m het betere te laaien vaaren , gegeeven heeft, eindigt da bevsll.ge Tooneehruk met verfcheiden kunllige Zangen en een groot Sluit-baller.
NI-



N I N A,
TOONEELSP EL*
Voar de eerftemaal vertoond den n, 12 en 16 Jan.%






■



HIS'A. OT 35E ZIHEIOOZÏ



.ÖB. XIEFMj, IOOIIEISÏH. ooae el ,






INHOUD
VAN HET
TOONEELSPEL
N I N A,
O F
DE 2INNEL0OZE DOOR LIEFDE.
Geyofat naar het Hoogduitsch, door den Heer henBkik ogelwight, Junior.
Nwa, Dochter van een' Franfchen graaf , wierd bemind door eenen jongeling van goeden huize, germeuil geheten, met wien zy, volgens toeftemming van den graaf haaren Vader, eerlang door den Echt vereenigd zoude worden, tot dat een Adelyk Heer, die vry wat meerder goederen dan germeüil bezat , haar van den graaf ten huwelyk kwam vraagen, welke, door het geld verlokt zynde, zyn woord, aan germeüil gegeven, verbrak, en zyne Dochter poogde te dwingen, met deszelfs lyken A 7 me-



f H)
medevryer te trouwen, Germeüil, hei laatfte vaarwel aan kina gegeven hebbende , ontmoet ongelukkig zynen mede» minnaar, en raakt, aangefpoord door zyne wanhoop om 't verlies van zyne geliefde Ni na , met hem handgemeen, en word, door denzelven, zo als men toen meende , dooiftooten.
De ongelukkige nina, in wier gezicht het gevecht voorgevallen was , wierd, half dood van fchrik en ontroerenis, op het Vaderlyk Kafteel gebragc, daar de graaf haar dus den moordenaar van haaren teder beminden germeüil aanbied, en halftairig begeert dat zy hem tot haaren Bruidegom aanneemt. Nina, getroffen door het ongelukkig lot van germeüil, dien zy voorzeker waande dood te zyn, en geenszins heiland tegens de dwang van haaren Vader , krygt een heete koorts, die haar op den oever van haar leven brengt. Zy herfielt egter weder, doch mist federd het gebruik van haare zinnen , Welk ongelukkig toeval de graaf zo fterk treft , dat hy zyn Kafteel voor eenigen tyd verlaat, na nina aan de zorg van elize , haare vriendin en Gouvernante overgelaaten te hebben.
De rampfpoedige nina waant ondertusfchen dat haaren Minnaar germeüil op reis is, wacht hem eerlang weder, ver* irjaakt zig dagelyks met het plukken van
bio«-



f 15 )
bloemen, waar van zy telkens ruikertjes braakt om hem by zyn aankomst te verteren, verrichtende niets anders dan ge» ftadig aan haaren afweezenden Minnaar fe denken , zonder nogthans te vergeeten de noodlydenden , die rondom het Kaileel waren , goed te doen, terwyl het geheele Dorp over haaren beklaaglyken toeSiand bedroefd en bekommerd is.
Ondertusfchen komt de graaf , on» mooglyk langer van zyne Dochter afweezeud kunnende zyn , weder te rug, laat zig van zynen Voedftervader george en nimaas vriendin elize , op wien hy al Zyn vertrouwen ftelt, van den tegenwcor(tigen toelland zyner Dochter onderrichten , ■ die hy , korc daar na , uit een lioscbje, waar in zy, eenige tyd getlaapen had, ziet naderen, waar op hy zig in het digte lommer verbergt om nina g:;de te flaan, zonder van haar zelve gezien te kunnen worden. Nina verfcheenen zynde toont haar ongeduld over het lang wegblyven van haaren crrmeüil, houd haare oogen geftadig op het hek van den tuin gefhgen, en begint te weenen, tot dat eenige jonge Meisjes en klei-, ne kinderen te voorfchyn komen om haar te iroosten, waar mede zy zig vermaakt, laateude dezelve fommige Airtjes, die zy zelve gemaakt heefc en betrekking op haare droevige omflandigheden hebben, voor haar zingen. De



C iO
De graaf zig niet langer kunnende wederhouden , komt hier op uit zyn Schuilhoek en fpreekt zyne Dochter aan, doch word door deonnoozele nina niet gekend, en de graaf haar driftig gevraagd hebbende, of zy geen Vader had? geeft nina hier op ten antwoord: Neen en zo zy 'er een had, dal deeze haar dan befchermd en aan haaren waarden germeüil gegeeven zoude hebben , door welk antwoord de graaf ten uiierften verflagen word. Njna intusfchen weder van eene naare droefgeestigheid overvallen zynde, geraakt genoegzaam van zig zelve, doch word egter , door de zorg van elize en het aangenaam fpeelen van een herder op deruischpyp, weer bygebragt, legt daar op de ruiker van bloemen , die zy tot dus verre in de hand gehouden heeft, op de tuinbank neder en vertrekt van daar, laatende haaren Vader in de bitterfte droefheid.
Terwyl de graaf zig wegens zyn droevig lot , het welk hy zig zelve egter meest te wyten had , beklaagt, ziet hy door 't loot der boomen, een jongeling zig tegens eenige Dorpelingen wanboopig verwceren, en word daar op door zynen Voedftervader george gewaar, dat deeze jongeling niemand anders is dan de ongelukkige en reeds lang voor dood gehouden germeüil. Terwyl de graaf
nog



nog aan dit bericht twyffeltj verfchynt germeüil zelve, bleek, met loshangende hairen en zonder hoed, omringt van hoveniers en knegts, welken hem,"wanneer hy de muur der tuin over wilde klimmen, om zyne nina , tot wie men hem den toegang geweigerd had, te zien, begrepen hadden. De graaf vliegt hem voort in de armen, waar over germeüil niet weinig verwonderd ftaat, doch welke verwondering welhaast plaats maakt voor eene wanhoopige droefheid, als hy *t beklaagelyk lot van nina, uit den mond van haaren Vader verftaat, na datliy aati deezen te kennen gegeeven had, dat hy een tyd lang by een zyner vrienden doorgebragt had , niet anders denkende of kina was met zynen medeminnaar gehuwd , tot dat zyne wonden genezen, zynde , hy , door zyn fterke liefdedrift aangefpoord zynde, zig niet had kunnen wederhouden zyne Minnaaresfe nog eens te zien , haar van zyne liefde te over* tuigen en voor haare oogen te fterven. Kort daar op zyn gezicht naar de Tuinbank wendende , word hy hetbloemtuiltje, het welk nina daar nedergelegd had, gewaar, en van den graaf veiftaande dac Zy zulks voor hem alleen gemaakt had en dat zy nog geduuriglyk aan hem dacht en van hem fprak, boezemt dit hem nog eenige hoop in, dat zyne Minnaaresfe
juist



juist niet onherftelbaar verlooren was en toont een fterke begeerte om haar te mogen zien. De graaf bid hem egter te vertoeven tot hy eerst den raad van elize gehoord heeft, en vertrekt daar op om van deeze te verneemen wat best in de zaak gedaan dient te worden.
Germeüil, alleen gelaaten zynde beklaagt zig ondertusfchen over zyn droevig noodlot, tot dat de graaf hem niwaas komst meld, en hem raad, zig_za lang te verwyderen tot dat hy eenigszms bedaarder is, welke welmeenende raad germeüil ook opvolgt.. Hier op komt Ni sa te voorfchyn , hebbende een kind aan haar regter en een Gryzaart aan haar linker hand, en is omringt door verfcheidene Inwooners van 't Dorp die allen met de giften verfierd zyn die zy, van tyd tot tyd uit de hand van de goedhartige doch ongelukkige nina ontfangen hadden. George, die mede in die Ge» zelfchap is, voorfpelt ondertusfchen aan Kina de wederkomst van haaren geliefden germeüil , zo als ook eenige Dorpelingen het zelve doen. De tederhartige nina , door de genegenheid die alle deeze lieden haar toedraagen, getroffen, poogt zig van de zelvcn te ontllaan en te rug te keeren, doch op het zelve oogenblik floot germeüil het Tuinhek open 'en bevind zig vlak voor nina, die in 't
■
ii



C «O
nvdden van]haar rede ophoud, een luide gil geeft, voords eenige tyd als vei front bly.lt flaan,en vervolgens met de srootfle ipoed vertrekt om ELiZE,die toi nog toe zig op den hoogen weg, die naar 't Dorp leid , bevonden hebbende , tot vlak voor haaren germehil te trekken , terwyl zy, in haare zinneloosheid, nog fteeds twyffeld , of haaien Minnaar wicn zy voor oogen ziet, haaren geliefden germeüil wel is, die haar egter op de kraatigfte en inneemenfte wyze tragt te overtuigen, dat hy dezelven is, die zy zo driftig bemind heeft, het welk verfcheidene tedere en aandoenlyke tooneelen oplevert.
Eindelyk word nina , door dit alles; van tyd tot tyd ontroerder, en begint zig aliengskens meer en meer de voorgaande tyden te herinneren, ziet nu ook haaren Vader en kent hem, terwyl allen, die haar omringen, uitroepen: Ja, 'i is ut» Vader l 't is Gen-viiJt door al het welke kina thans tot haar volkomen verftand komt, en zo wel met vrees als met vreugd gevraagd hebbende of germeüil haar nog bemind, word zulks van haaren Vader beantwoord , met te zeggen : dat zy nu door hem gelukkiger dan wel eer worden zal,het welk hy , zyn regterhand om hoop ileekende, cis met eenen eed bevestigd, Germeüil bid hierop ook , met gevouwen handen, den hemel aan , tervyl nina



haaren Minnaar en Vader in zulk eene eerbiedige geftalte ziende, zig op haare kniën werpt, en Cmeekt hen te mogen naftreeven , en fteeds de deugd te beminnen , voords george en euze herkend hebbende, en haare voorige zinneloosheid nu volkomen verdwenen zynde, uit zy , op eene zeer gevoelige wyze, haare vreugde; terwyl de graaf haar nogmaals verzekert, dat germeüil nog dien zeiven dag haar Gemaal zal worden. Hierop begint het Choor, in het welke alle de aanwezende perfoonen zingen, en daar mede neemt dit fraaije en aandoen-, lyke Tooneelfpel een gelukkig einde.
DE



DE TWEE
JONGE SAVOJARDS,
B L T S P E L,
foor de eerftemaal vertoond deh 29 en 31 Maart, en 3 April 1790.









IDE T¥EÏ JOIGE 5



pnee 1 .






INHOUD
VAN HET
B L Y S P E L
DE TWEE
JONGE SAVOJARDS.
Gevolg d naar het Fransch , door de Heeren h. asschenbergh en
h. j. roullau0.
Michel en josET,twee jonge en aar» tige Savojards zien zig , om hunne kost te kunnen winnen, genoodzaakt , hun vaderland te verlaafen, en zig naar Frav.kryk te begeeven, michel met een Marmot en joset met een blikken trommel met Oblie. Te Lyon gekomen zynde, gaan zy naar Verfeuü, niet verre van daar, alwaar het Kermis is, welke alle janren op de geboortedag van den Landheer gevierd word. üeezé Heer, mede van Savoyen geboortig, en uit een srm gellacht gel'proten , was, door zyn vlyt en goed gedrag tot groote rykdornmen gekomen , en had, uit Amerika, terug gekomen zynde, getragt, al zyn geluk en geld, met «ynen eemgen Broeder te deelen, doch ,
waar*



C 24)
waarvan hy federt zyne terugkomt in Europa , niets anders had kunnen verneemen , dan dat hy getrouwd was geweest, armoedig geleefd had, en in dien ftaat geftorven was.
De bovengenoemde Jonge Savojard*, de Kermis, welke by zyn Kafteel gehou:len wierd, by willende woon én, worden hier in door den schout van 't Dorp en een Koeken-kraamer, james geheten, verhinderd , welken hen buiten de groote poort van 't voorplein van 't Kalteel, alwaar 't boerenvolk vergaderd is, poogen te houden, doch de twee Jongens vertoonen zig wel haast, en begeeren ingelaaten te worden De schout hen toegeroepen hebbende dat zy 'er niet in mogen , trekt joset de fchel zo hard en driftig, dac de schout beveelt hen de deur maar te openen Hierop komen zyop eene lugtige wyze binnen , doch geraaken welhaast met den schout en jaques, die hen het verkoopen van bun goed poogen te beletten, in twist. Ondeitusfehen kondigt de Kamerdienaar van den Meer de verseujl, welke clermont genoemd is, dj komst van den Landheer aan, welke kort hier na ook verfchynt, en ondereen algemeen choor van de Dorpelingen verwelkomt word, waarop de Kraamers en de Boeren en Boerinnen van *t Dorp vertrekken , zo dat de Heer de verseujl, zynKimerdie*
naar



C*5 )
i haar, met de schout en de twee kleine i Sarojards, alleen overblyven.
He Heer oe versEuil geraakt welhaast s in gelprek met de twee Jongens, die hy \ naar hunne geboorteplaats en geflaqht onj dervraagt, en van hen te weeten komt, i dat zy, buiten hunne Moeder, geen ani dcre Vrienden of Maagfchap hebben. Oni dertusfchen geraakt joset , na dat hy, ! voor den Landheer, zyn Savo/'ards liedje i van Jeannette gezongen heelt, weder ui \ twist met de schout, oai dat deeze de. I doos , waarin de Marmot ligt, gefchud ) had, en de kleine Sayojard wilde dwmI gen om hem de Marmot te laa.ten zien; ! De Heer oe verseuil zig niet weinig met hunne twist vermaakt hebbende, doet de i Se hout vertrekken , en zegt, dat de twee i Jonge Savojards, tot hunne Straf, op zyn I Kasteel zullen plyven, het geen de vertoornde schout maar zeer weinig aani ft.a'.
De schout vertrokken zynde , vermaakt zig de Heer oe verseuil nog veri der met de kleine Savujards, welken voor 1 hem zingen en dansfen, hunne levenswyze verhaalen , en hunne liefde en zorg voor hunne Moeder, welke niet verre vsoi A daar by een Landman was, zo teder affche'zen, dat de Landheer zig niet be! dwingen kan van michel te omhelzen, 'i bevelende voords, aan clermont, hen B bei«



( art }
beiden op het Ksfteel wel te onthaaien,' die daar op met de twee Jongens , na d*t zy eerst hunnen Marmot, Bébé, en hunnen Hond, Brusquet, op 't ernftigfte den Landheer aanbevolen hadden , vertrekt.
Ondertusfchen neemt de Heer de verseuil bet befluit om de twee Kinderen by zig te houden, na alvorens te onderzoeken, hoe zy zig, in dit geval, ten opzigte van hunne arme Moeder zullen gedraagen , en of zy deeze ook door de aanloklykheid van hunne nieuwe levenswyze, zullen vergeeten. Dit onderzoek word met michel, de oudfte der twee Saxojarden.j begonnen, doch de jongen, fchcon het hem hard valt des Landheers voorftel iJet aan te kunnen neemen , en hem hier door, zo by meent, vertoornd, blyft, ondanks dit alles, vo!0r<-kt weigeren, om c p het Kafteel te b!yVen, indien zyne Moeder en joset ook niet in dat geluk deelen. Michel vertrokken zynde , na van den Landheer bevolen te zyn niets van deeze onderhandeling aan zyn Broeder te zeggen , verfthynt joset, welke in 't Kafteel een Snaphaan gevonden hebbende, dezelve op den Schouder neemt, een hoed met een Cocarde opzet, en al marcheerende en exerceerende, voor den Heer de verseuil komt,d;e hem dezeliren voorflag doet als by aan michel. gedaan



C *7 )
daan had, doch op zulk eene fiere wyze afgeflagen word, dat by 'er verzet van ftaat, en fchoon ten uiterfte over de edelmoedige gevoelens der beide Jonge Sa. yujarden verheugd, zig egter gelaat zeer toornig u zyn , en joset flegts een kwartier uurs tyd geeft om zig te'beden* ken, w?arop hy vertrekt.
Vervolgens fluit clermont, bevree^t dat de beide Broeders elkander zullen fpreeken om onderling hunne maatregelen te neemen , joset , die van michel , die in 't Kafteel opgelloten is , niets weet, In het Tuinhuis en gaat voords naar de Kraamen. Joset ondertusfchen in *t Tuinhuis een fchoorfteen gevonden hebbende, klautert 'er in, fteekt zyn hoofd buiten dezelve, en roept michel, doch deeié nog met te voorfchyn komende, befluit jo et te zingen, op dat zulks minder agterdogt dan zyn fchreeuwen zoude gecven, het welk hy half huilende volvoert, michel mid'erwyl mede uit den fchoorfteen van 't Kafteel gekropen zynde , ziet joset, (preekt met hem Van verre;, tot dat zy beide befluiten, het dak, hoewel taamelyk boog, af te klimmen, om by elkander te komen, het welk moedig e-n gelukkig volvoerd word. Beneden gef?o* men zynde, omhelzen zy elkander har* telyk, verfoeien de dwang ven den Landheer,'en tragten de Vlucht te neemen', B a doch



C 28 }
doch de poort gefloten vindende, befluiten zy om bem met hunne voeten open te trappen, op welk gerucht den schout met veifcheide Kraamers , Wachten en Boeren verfchynt , die hen wederhoud , en niet onduideiyk rc kennen geelt, dat hy hen van diefftal verdacht houd, michel en joset zulks begrypende , lchudden hier op , tot een teken van hunne oni'chuld, de zakken uit, waarin niets dan kaas , i-ooten en roggebrood gevonden word, doch de schout een bhkke Doos in de zak van michel ontdekkende, open/, dezelve, en vind 'er een ring , een cachet en een gefchildeid portret m , dat hy meent den Landheer toe te behooren, zo als twee der Wachten, die hy zulks zien laat, ook van gedachten zyn. Hierop neemt men de twee Jongens gevangen, en zo ais men met hen meent heen te gaan , komt de Heer de verseuil te voorfchyn, die van dit geval door clermont reeds onderligt geworden was, en aan de fchuld der jonge Savnjaars nog fterk twytfelt , en beveelt, dat zy by hem alleen celaaten zullen worden , tot groot verdriet van den schout, die ze gaarne mede naar dë gevangenis genomen had.
De twee Kinderen , by den Heer dê ▼erseuil alleen gelaaten zynde, betui. een hem , met betraande öogen , hanne 0nfchuld, •» beklaagen zig dat deLa^df-



' beer hen van zulk een fhoode misdaad verdagt zoude houden, doch hunne on« fchuld komt door den Kamerdienaar clert m >nt welhaast volkomen aan den dag , welke het zo veel onrust baarende portret , dat men meende geftolen te zyn , in 't Cabinet vnn den Landheer gevonden bad. De Heer de verseuil, met reden óver de gelykheid der twee afi)eeldzels verwonderd, ondervraagt de kleine Savojaars nogmaals, die hem bekennen, dat hun portret dat vqn hun overleden Vader was, die michaSli geheten bad, en arm geftorven was , waardoor de Heer oe verseuil , tot zyn grootfre blydfchap , in deeze twee [oneens, de Kinderen van zyhen ongelukkiger! en van hem zotederge» liefden Broeder, ontdekt, doch zig egter Tiiet eerder aan hun bekend maakt, voor dm hy dezelven voor den schout en alle de Dorpelingen yerontfchuldigd en verëeriy kt heeft, waar op hy'er vooruitkomt, $lat deeze jonge Savojards zyne Neeven zyn. Michel en joset , over deete zaak Verwonderd en verheugd , denken fpoedig om hunne Moedei, en verzoeken den Landheer, dat haar dit onverwagt geluk tog ten eerften bekend gemaakt mag worden, het welk ook terflondgefchied Hier pp fpreekt de Heer oe verse hl zyne joi!ge Neeven aan , vermaand hen tog pooit hunne arme Bloedverwanten te y:ragB 3 ten0



C 3© )
' ten, zo 'veel mogelyk is ieders geluk te bevorderen, en zig door weldaadcn te Wee* ken op de geenen die hen gehoond hadden, waarop hy zynen ring aan michel , en zyn beurs aan joset geeft, welke edelmoedige Jongelingen aanftoiids toonen , de les feil van hunnen Oom wel in *gt te suilen neemen , geevende michel de ring aan den fcnoui, en joset de beurs aan ja o bes , om zig dus weder met hem te ^evicdigen, Vocrds begeert de Heer de V :<.;.*>euil dat joset voor 't laatst nog eens zyn koopmanfchap vertoond, die Mer op met zyn blikken trommel voorden dag komt , en terwyl al de Meisjes van 't Dorp den wyzer van 't Oblitbord omdrasijen , zit; t bet Choor den lof van cïen Landheer. en eiruieJyk word dit aartige cn niet min vrolyke Blyfpel , met eenige aangenaame Vaudevilles befloten.
D ®



DE BURGEMEESTER. TOONEEL SPEL.
B 4









BE 11T1GE1IES] V? Bedrijf



ItJCte Tooneel .






INHOUD
VAN HET
TOONEELSPEL
DE BURGEMEESTER,
Geyolgt naar het Hoogduitsch van den Heer Graaf von bruhl.
Blasdorf , een verdienftelyk Man en Burgemeester van een groote Ryksftad in Duitschland, heelt het ongeluk, getrouwd te wezen met eene zeer hovaardige en heerschzuchtige Vrouw, by welke hy eene Dochter, julia genaamd. heeft. Dit Meisje, veel zachtzinniger en deugdzaamer dan haare Moeder, word door den Luitenant von britzstjun , een WerfOflicier, bemind , aan welken Mevrouw van Iilasdotf haare Dochter, reeds, buiten weeten van haaren Man, had toegezegd, en middelen beraamd om de Luitenant, op de veiligftewyze, julia uit den huize te doen voeien , zonder dat haaren Man , de üurgemeeüer ,'er iets van gewaar word, egier tot groot leedwezen van julia, die oen Luitenara wdbarcelyk bemind, doch B j» nog-



( ?4 )
nogthsns al te veel genegenheid en achting voor haaren braaven Vader voed , om hem op deeze vvyze door zulk een ergiriyk gedrag te bedroeven. ' Intiufchen komt "es , op zekeren nacht, een bende Rovers en Schelmen in de Stad , welken voorneemens zynde een Kerk uit te plunderen, ren kleine Jongen, (henduik genaamd) op de liraat vinden, die zy dwingen hen met de lantaarn te lichten , voor welke dienst zy hem , uit den roof, een gouden Kelk Iqhenkeri, waar* mede de tongen fchitlyk naar zyn Vader loopt, die hem met ongeduld verwagt, Deeze zynde een oude kreupele Bedelaar, go the lf geheten, legt op den liraat on-r der de blooten hemel , zyn armoedigen ftaat te beklaag* n, eu is reeds voor de kom.'t van zyn'Zoon, zo wel van dediefllal als van de verb'yfplaats der roovers, verwittigd, doordien deze'ven met bunnen buit de ftraat waaïin hy lag, doorgegaan waren, zonder hem , door de duisterheid van den nacht gewaar geworden te zyn, De arme, doch" eerlylie Man, eerst verfchrikt over het geen hy van den jongen hendrik hoort en z'et.doch daarna van zyn Zoons onfchuld genoeg overtuigd geworden zynde, rasd hem den gouden Kelk ten eerlten aan de Overheid der Stad re brengen , daar alles te verbaalen, en te veizoekeu, dat men hem zdve ontbiede
om.



C 35 )
om verder verflag te doen. Voords verhaalt by, by deeze gelegenheid, aan zy. nen Zoon, dat hy zelve uit deeze Stad geboortig , en van eene aanzienlyke Famieïje was, dat hy daar nog een jonger Broeder had, die hy zo wel'als zyn geheele gedacht zeer had beledigd, dat hy vervolgens het Soldiaten leeven verkozen had, in Franfche dienst gegaan, te Parys al zyn middelen verteerd,"en uit nood, weder in Duufche dienst was gei reden , dat hy naderhand in een fiag, zwaar gewond en gevangen genomen zynde, nier eerder ontilagen was dan na dat de Vrede was gefloten, en toen afgedankt wórdenda , en d jot Struikroovers. van 't weinige dat hy nog overhad, beroofd zynde, tot de uiterfté armoede vervallen was, niets overhoudende dan deeze zynen Zoon,die . hy, na de dood van zyne Vrouw, aan een armen Weever had moeten overlaaten , die de jongen uit medelyden tot zig genomen had.
DeDsg ondertusfchen aangebroken zynde, word de Burgemeester blasdorf, wel h.-ast van den gcpleegden Diefltal verwittigd, zo als ook van 't gevangen neemen van den jongen henorik, en ontdekt tevens, door zynen lyfknegt ka?per , ge. noegzaain de gantfehr aanflag der ontvoering van zyne Dochter julia , hoewel hy a les voor zyne Vrouw ontveinst, welke B 6 on-



( 3* )
ondertusfchen even fterk by haare Dochter aanhoud , om haar tot het vertrekken piet den Luitenant te bewegen , die intysfchen een zyner Soldaaten , heller genaamd. naar den Burgemeester zond. om deeze van zyne afreizc kennis te geeven , en om met een het gewoonlyke getuig, fchrift van goed gedrag te bekomen. B».AvroRFj, uit deeze man , die fchoon wat ruw, egter een recbtlchapen Kaei el is , geboord hebbende, dat de Luitenant by zyne aftogt een toegemaakte Koets en geen Bagagïewagen mede zoude neemen , en hier door nog meer van den aanflag op jui ja verncemende, beveth den stadsSCkuyver een order op papier te brengen, waarby verboden word, binnen drie dagen aan iemand ettige paarden te vixbuuren of te leenen , zonder een eigen* 'oajuJig britfje van den Burgemeester. Kort hierna geraakt blasdoüf in gefprek met julia, die hem r.u^alks volkomen ontdekt , haaren Vader om vergiffenis bid , ui gcrei'delyk v'erkrygt, doch egter, ten' op^icbrt; van haaren waarden Luitenant., door bt-sr' Vader nog tusfchen hoop en Vrees ge!a;en word.
De Luitenant von britzstein zig midlerv.yl reeds vleiende met den goeden uit. flag vap zi'B ftrafwaardig voorneemen, hoort, onverwagt, yan heller , 's Burgesxeeéttrs bevel ten opzichte van 't ver?
feuu-



C: $7 3
Imuren of uitkeren vac paarden, en word.hier op, ziende hue zeer hem dit in zyp aardlag lunderlykis, woedende, en begeeft zig vol gramfcbap naar des Burgemeesters huis , treft elasdorf alleen iij zyne binnenkamer aan. fluit de deur v;in dezelve, fteekt de flcutel in zyn zak en ipreekt den Bur geniet.ur zeer trotsch cn veigtamd aan !>eezegaat integendeel zeer bedaard naar zyn Bureau, haalt'er twee piftoolen uit, legt dezeiyen op Tafel, bied deu Luitenant een ftoelaan, en verzoekt, hem vervolgens zyn zaak voor te draagen. De Luitenant begeerd daarop paarden om* te kunnen vertrekken, wa?rop blasdkrf, antwoord, dat dezelven tot zyn dicnt.t waren, zodia hy bem gezegd zoude hebben , of het redelyk gehandeld was , een' Vader zyne Dochter "te ontvoeren? von bri'jzstein over deeze vraag veriielt (taande, word daarop, door den Burgemeester op zulk eene ernlïige, doch tevens zachtzinnige wyze, al 't nadeel van zyne. flegte handelwyze onder het oog gebragt, dat hy wdhaasc een geheel ander mensch word , zyn trotsheid laat vaaren , Atx\ Burgemeester om vergiffenis bid , en htm zyne voorgenomen misdaad openhartig Lelyd, welke hem door blasdorf nu niet alleen rergeeven word , maar deeze daarenboven zyn waar berouw over dit alles bülyk aan de gevoeligheid van zyn goed hm B 7 toe^



C'3« )
tócfchryveride, beloofd hem zelfs zyne Dochter te geeven , en zyne gemaakte Jcluldcn te zullen betaalen , hetwelk den Lu'ienant zo zeer treft» dat hy hem hartejyk in de armen valt» Blasdorf begeert hier op. dat alles wat tusfchen hen beide gebeurd is, voor nis nog, tot voor julia Zelve, verzwegen word, let geen von BRiTzsTEiN betn beloofd, en hierop, na hem , niet zonder fchaamte de fleutel van 't ver.rek wedergegeven hebbende, in veel beter toeftand vertrekt dan hy gekomen was,
Ondertusfchen was de jonge hendrik , door Bi.acdorf , in 't byzyn Van den staossthryver , een flegt en onbarmhartig kaerel , verboord geworden, en had, by die gelegenheid, vtrftaan , dat de Jongen van een goede Pamielje, uit de geboorteplaats van den Burgemeester zelfs was , en dat zynen Vader, ten opzigte van de Kerkjoovers,meer dan hy zónde kunnen ontdekken , waarop de Burgemeester bevel geeft , den ouden Man te doen haaien. Gothelf word kort hierop, met behulp van KASPKR en heller, in 't huis van blasdorf gebragt, en door zyne Dochter zeer tederhartig , doch door Mevrouw bla'üorf ten uiterfte trots en fmaadelyk Oiitfangen zynde, door den Burgemeester, in 't byzyn van den stadsschryver , verhoord, Blasdorf toont zig met den kreu-
pc*



( *9 )
pelen Man zeer medelydende , doch de £ iadsjChryver houd hein voor een doorliepen Ichurk die mtt de roovers laameni'pant, en den Burgemeester tragt te bedriegen, (uotheif, midlerwyl eerst gemeld liebbende al 't geene "hy van de Keikroovers wist, en zyn Zoons onfchuld ten opzigre van den gouden Kelk a ngetoond hebbend?, word da• rop van den Burgemeester n;;ar zyn geboorteplaats , Vrienden en b. flaan gevraagd, doch de Grysaart wil zyn Famielje-naam niet dan aan blasdorf alleen , en zonder getuigen , ontdekken, waarop de Burgemeester beveelt, den ouden Bedelaar by hem alleen te laaten , zig weinig aan de vermaaning van den stadsschryver , die hem ir. 't latyn, ernftig voor goïhelf waarfebuuwd, bekreunende, Beide nu alleen zynde, noemt de Grysaait zyn regte naam , en zegt: dat hy augustus blasdorf geheten is, dat hy nog een' jonger Broeder heeft, die hy niet weet of dezelven dood Of levend is , en geeft den Burgemeester zyn Doopgetuigenis tot een bevvys in banden , fmeekt vervoigens om zyne befchermi g , en of by zyo onnooslen Zoon Hendrik gelieft a^n t'e neemen , incien Zynen broeder nog leeft, deeze dan zyn geheim , doch met eer dnn na zyn dood, te ontdekken, cn hem zyn waar berouw, over voorgaande beledigingen, en ttvens



C 40 >
?y.ncn onfchuldigen Neef, te vertoonen , waarop de oude Man, vermoeid door het veel fpreeken , in onmagt valt. Blasdorf, nu ontwyfïelhaar gewaar geworden zynde, dat deeze kreupele gothelf zyn lang verlooren Broeder is, verfchrikt niet weinig over zyne flaauwte, en roept fpoedig zyne hedienden , die hy beveelt den Grysaart op het beste bed te brengen , van wyn, witte brood, en al 't geen hy noodig mogt hebben , te voorzien , en hem zorgvuldig op te pasfen.
Blasdorf, ten uiterfte verheugd over. het wedervinden van zynen Broeder, beveelt vervolgens aan kas per , die van dit alles nog onbewust is , dien middag al het noodige tot een pragtige Maaltyd gereed te maaken, en zelfs de Scnds Muzikanten te befttllen, om uit de verjgfters van 'thuis te blaazen; kasfer,zuik~eene luidruchtige vreugd by zyn Heer ongewoon zynde , valt op de gedagten , dat 'er mogelyk een groot Heer in Cbgnito in de. Stad verwagt word, en verhaalt dit zonderlinge nieuws aan Mevrouw blasdorf, die hierop ren eerflen waanende, dat haaren Man haar zulks niet had willen zeggen om haar ten toon re ftellen, naar de kleedkamer gaat, om zig op het pragtigft-e op te fchikken , om deeze zogenaamde groote Heer in Cognito te ontfangen. lntusfchen komt de stadsschryver den .
Uur-



C 40
Burgemiester bekend maaken, dat men bet hoofd der rooversbende gevangen gekregen heeft, en wil dat men dien tegens de twee andere hooswichten, waar rr ede hy den ongeiukkigen cothelf en zyn onnooslen Zoon meend, verhooren zal, zegci "A r den ouden Bedelaar, de voltogen fte fchurk uit de oogen ftraalt, enz.' De Burgemeester laat hem flechts praaren nodigt hem dien middag ten eeten , en ipot met zyn fchranderheid en Icherp doorzicht, waarna hy hem alleen laat. Kort hierop veifchynd de Luitenant, die welUaast met den stadsschryver in gefchil raakt, wegens het caractor van blasdorf
KrrfÏÏÏiti Y dir 8.e,egenheld, zyne laaghartigheid, verfoeilyke woekerzucht, eh andere llegte flreeken, ppenlyk vcmyt. Ondertussen verfchynd Mevrouw blasPOrf in een zeer pragtig gewaad , en haalt haaren Man , die haar na de rede van deezen oplchik gevraagd hid, niet weinig door, wegens zyne geheimhouding in 't ontfarigi-n van een groot Heer, en dat hv haar de fmaad en fchar.de wilde aandoen baar van \ gezelfchap uit te fluiten. Ondertusfchen is zy zeer verwonderd, over de koelheid waar mede haar den Luitenant von britzste.n, die zy waand daar mede om den grooten Heer gekomen te zyn, oirhaa.t, berispt vervolgens haar* Pocheer juua, dat zy by deezl gelegen! heid niet beter opgefchikt is, en word
pa-



'C'42 O
ongeduldig, dat den zogenaamdsn groe* ten Heer nog niet te voorfchyn komt, waarop blasdorf bevel heelt hem , nev.us zynen Zoon, binnen te geleiden. Doch hoe verwonderd ftaan zy allen , en inzonderheid Mevrouw blasdorf en de stadsschrwkr, wanneer de oude BedeJaar en zyn Zoonije binnen treeden, door den Burgemeester hartelyk omhelst, en voor zynen Broederen Neef erkend worden. Blasdorf bied hierop den zogeraamden grooten Heer zyne Vrouw aan , die, barfteude van fpyt.na dat de Burgemeester haar tOle haare misdaaden verweten heeft, ftilzwygendj vertrekt. De 'stadsschryver, mede wel ziende oat her voor hem niet breed af zal loopen, haar willende volger., word door kasper bier in belet, doch wanneer blasdorf hem "helder doorgehaald, alle zyne fchelmftuk* ken opgenoemd, en hem geraaden heeft ZYn ampt neder te leggen, word hy door kasper ftilletjes uit de deur geduwd.
De Braave Burgemeester nu met zyne deugdzame vrienden alleen gebleven zynde verbind zyne Dochter Julia aan den Luitenant von britzstein , geeft de roede heller deStadt-Wagtmeesterp-plaats, en lboort zig zelve en slle de anderen aan tot de vuuriafte dankbaarheid, voor alle •de weldaden, welken de Hemel hen dien d^g gelchonken heeft, waar mede uit oeïangfyke Stuk eindigt, NAAM-



NAAMLYST
DER
REGEERENDB
VORSTEN
VAN
EUROPA,






NAAMLYST
DER
REGEÊRENDE
VORSTEN
VAN
Ë U R O P A.
Folgem het Alphabeth.
1 Leopoldus Fredericus, Forst van An*
halt Defau,(jQboren den 10 Aug. 1:40.
2 Fndcrik A.brecht, Vorst vznAnhalt
Bernburg, Geb. den 15 Aug. 1735.
3 karei, lodewyk , Vorst van Anhali
Schaumburg, Geb. den 16 May, 1723.
4 Karei George Lebrecht, Vorst van An-
halt Coth n, Geb. den 15 Aug. 1730.
5 Fredenk Auguflus, Vorst vau Anhalt
Zsrbst, Geb. den 8 Aug. 1734.
6 Lodewyk Engelbert, Hertog van Arew-
berg, Geb. den 3 Aug. 1750.
7 Carel Jofeph Auton, Vorst van Atters*
berg, Geb. den 17 Feb. 1720.
8 Karei Frederik, Markgraaf van Baden
Durlach, Geb, d»n aa Nov. 1728.
9 F;ans



• c 4<n
9 trans Jofepb , Vryheer van Roggen-
bach, Bisfchop van Bazel, Geb. den 14 Oclob. 1726*
10 Alexander ChrilUaan , Markgraaf van
Brandenburg Anfpach, Geb. den 24 Feb. 1736. lil Karei IVilkm Ferdinand], Hértog van Brunswyk Wolfenb uttel, Geb. den 9 Oétob. 1735-
12 Frederik Karei Ftrdlnahd, Hertog van
BrunswykBfvern.Geh.iien April 1729.
13 Louis Jofeph, Prins van Condê, Geb.
den 9 Aug. 17 6.
14 Louis Franc:iis', Prins van Conti, Geb.
den 1 Sept. 1734.
15 christxaan VII. Koning van Dene¬
marken, Geb. den 29 Jan. 1749.
16 lodrwïk XVI, Koning der Fran-
fchen, 1 eb. oen 23 Aug. 17442 t? j"leph Maria BenediStus, Vorst- van Furftenberg, Geb. den 9 Jan. 1758.
18 george til. Koning van groot brit*
tanje en Keurvorst van Hanoyer, Geb. den 4 Juny 1738.
19 Peter Frederik Willem, Hertog van Hol-
ftein Qelembnrg, G*;b. den 3 Jan. i75't.
20 Willem IX , "Landgraaf van 'Hejj'en
Ca(fel Geb. den 3 Juny 1743. ai Willem t Landgraaf van Hef en Philip-
Jlal, Geb. den 29 Aug. 1726. 22 Lodewyk IX. Landgraaf van ffefen
Darwftadt,' Geb. dén" 15 Dec. 1719. d3 Frederik Lodewyk Willem, Landgraaf
van



C Af )
van HJen Homburg , Geb. den 3è Jan. 1748. 6
24 Kard Emanuel, Landgraaf van //^«
Phynfels, Geb. den 5 Juny i746.
25 Lgon vrybe rv;:/^(S. fc/ff, Bisfchop vr-n üildeshcim, Geb den 10 May, 1737. '
26 /V^r/A ChrijUaan, Hertog van ƒƒ„/.
/few Auguftcnburg, Geb. den 6 April
27 Frederik Karei Lodewyk, Hertog van
//o//?^« Aw*, geb. den 30 Auc «Vit
28 leopold, Koning van Hongauye'n en
boheSien , Geb. den 5 May itL
29 Maximiliaan , Aartshertog van Oos
Lubek r,,idenj,br* ' bisfchop van l,ubek, Geb. den 17 Tan. pfe
32 C^ar Graaf van Ho>n<-
braek , Bisfchop van Luik , Geb; den 27 Aug. 1724.
33 Emanuelde Rohan, Grootmeester van
J*fe/*Aa, Geb. den 19 /Wij ,70*
34 Adolf Frederik IV, érT^n ff^
lenburgStrehtsz, Geb. den'/; Ma v Al ft
35 />^/W, Hertog van |/Si74'
Schwerin. Geb. den 10 Dtc. 17*6^
36 Herculis Reinaldus, Hertog
.. Geb. den 32 Nov. 1727-
37



( 48 }
^7 Frederik Karei, Vryheer van Orthal, Keurvorst van Ments en Bisfchop van Worms, Geb. den 3 Jan. 1719.
38 Lodewyk, Vórst van NaJJau Saarbrug-
gen, Geb. den 3 Jan. 1745*
39 Karet Willem, Vorst van Najfau Uftn.
gen, Geb. den 9 Nov. 1735.
40 Frederik Wil em , Vorst van Naffatt
Weilburg, Geb. den 25 Oétob. 1768.
41 ferdinand IV, Koning van napels
en siciLiBN , Geb den 12 Jan. 1751.
42 Willem V, Prins van Oranje, Vorst van
Najjau Diets, Ei fdadbóuder der Vereenigde Nederlanden , Geb. den 8 Maart, 1748.
43 Louis Philippe, Hertog van Orleans,
Geb. den 13 April, 1747»
44 Frederik , Hert. van Jork, Bisfchop van
Osnabruggen, Geb. den lóAiag. 1763.
45 Karei Theodorus, Keurvorst van de i
Palts, Geb. den 10 Dec. 1724. 46" Kar el August Chrijliaan, Eexl.vmPalts r Tweebruggen , Geb den 29 Oét. 1726. .
47 Jokan Karei Lodewyk, Paltsgraaf van i
Berckenfeld, Geb. den 18 Sept. 1745* •
48 Ferdinand de Bourbon , Hertog van 1
Parma, Geb. den 20 Jan. 1751.
49 JoCeph Frans , Graaf van Auersberg , ,
Bisfchop vanPafau, Geb.3ijan. 1734..
50 Louis de Bourbon , Hertog van Pen--
thievre, Geb. den 16 Nov. 1725.
51 stanislaus Poniatowsky, Koning van:
pooien, Geb. den 17 Jan. 1732.
52 Ma- ■



- C 49 )
55 ".«W il Keizerin vin Rus,
55 seum nï Keizer ™H' '7Ï?-
r-«^ ji - » keizer van Turkyev-
*7 S ■ d,?n 04 üec' I7«f. '
57 1'lftximiltcMiTi Proop, Graa f va n ta*..*-
«8 r fre,finSen Geb. den 24 0&. 17/cf
58 Lonftantyn Alexander , Vorst V&
xo 7?aim-ïa!?> Geb- denaèNoTiV?»
59 i^r,* OWo vorst van
Geb. den 13 May ,7^*
60 WmbhtnHts . Graaf van Co/tó 7^fc
^£na odfk^i
Carignan , Geb. den VSft^*
63 , Keurvors 7 vari
Geb. dèn 23 n-r ^
C »7



C50
bf George Frederik Karei, Hertog van Saxen Meiningen , Geb. den 4 Feb. 1761.
éS Ernst Frederik , Hertog van Saxen Coburg Saalfddt, Geb. den 8 Maart, 1724.
<9 Rurel Augustus, Hertog van Saxen Weimar en Eifenach, Geb* den 3 Sept. 1757.
70 karel IV, Koning van spanje, Gein
den 12 Nov. 1748.
71 August Philip Karei, Graaf van Lim-
purg Styrum, Bisfchop van Spiers, Geb. den 16 Maart, 1721.
72 Louis René Eduard, Prins van Rohan
Soubize, Bisfchop van Straatsburg, Geb. den 25 Sept. 1734.
73 Chmens Wenfejlans, Prins van Saxen,
Keurvorst van 7>/t?r en Bisfchop van Augsburg, Geb. den 28 Sept. 1739»
74 Lodewyk Manini, Doge van yenetien
Geb. den i3july, 1726.
75 ifor-e/ Chriftiaan Erdman, Hertog van
Wurtemberg Oels, Geb. den 25 Oér, 1716.
76 Tfo/-^ Eugcnius, Hertog van Wurtem¬
berg Stutgard, Geb. den 11 Feb. 1728.
77 Frants Lodewyk Karei, Vrybeer van
Erthel, Bisfchop van Wurtsburg en Bamberg, Geb. den 16 Sept. 1730.
78 gustavus III , Koning van zwEEr den, Geb. den84 Jan. 1746.
H K T



ü i t
1 E V E N
VAN DEN
GROOTEN CYRUS-
C *■






HET
LEVEN
VAN DEN
GROOTEN CYRUS,
EERSTE JLLEENUEERSCHEJl DER PERSEN.
Voornemens zynde onze Almanach zo wel nuttig als vermaakelyk te maak en , hebben wy goedgevonden om de Liefhebbers der Gefcbiedenisfen te voldoen, de Levensgevallen van de vermaardfte Helden der Oudheid hen voor oogen re ftellen, die wy zo beknopt en naauwkeurig als mogelyk is zuilen beichryven , en maaken dus een begin met de Levensgevallen van den alom vermaalden cyrus, welke lang voor de Christelyke Jaartelling geregeerd en gebloeid heeft.
cxrus was de Zoon van een Ptrfiaansck Edelman , Cambyfes genaamd, en van Mondaine, eenigffce Dochter van Afliages, Koning der Meden, en kwam ter waereld omtrerd zeshonderd jaarei voor Christus geboorte. Zyn Grootvader Ajliages, een ?eer bygeloovig Vorst, eens gedroomd ' C 2 heb-,



C54)
hebbende dat ïn de fiphoot van zyne Dochter Mandane een wynftok opwiesch waar rnede geheel Afia befchaduwt wierd , en op een andere tyd dn uit haar lichaam een geheele ftroom uitvloeide, die de ggntiche VVaereld bevogrigde, pleegde hier ovef raad met de waarzeggers van zyn Ryk, die hem deze droomen dus uit<* U idden s dat Mandane een Zoon baaren zoude, d|c- aan gantsch Afia de Wet zoude geeven. Afiiages bekommerd dat deze prins hem Zflve dus wel eens van den poon mogt fcboppen , huwelykte zyrie dochter piet alleen aan een buitenlands Edelman uit, maar gaf zelfs , wanneer zyne Dochter van een Zoon beviel, aan ZV»itti Hofmeester Harpagus bevel om dit kind terftond in de wieg te fmoóren
Harpagus veel te tncnschlievend zynde om zulk eene wreedheid ie begaan, gaf het onnoozle wigt, heimelyk aan een Schaapherder, met bevel bet zelve in 't bosch te vondeling r,e lesgen, en yehisitó voor ApZias.es dat hy 'r kind om \ leven had gtbragt. De Herder Harpagus wil volvoerd h bbende . en by zyne vrouvy t'huis gekomen zynde was deze ondertus-, fchen van een dood kind bevallen , ea doordien zy daarover zeer b?droefd was y haalde de Herder't Ko.iinglyke kind weder uit het woud „ dat midhr.wyl doo» een hc)nd gezoogd was geworden , eit



C 55 )
gaf het zyne vrouw , om in de plaats van haar eigen zoon die zy door de dood verlooren had, op te voeden,
Dus wierd dit kind by den Herder gehuisvest, door hem opgetrokken en cyRus genaamd , doch dewyl hy van zyn afkomst heimelyk iets vernomen h-d, gedroeg de jongen zig onder zyne fpeeteenooten altoos Koning'yk , en wanneer hy daar over beftraft wierd , gnf hy altoos ten antwoord : Ik doe wat 'en Koning tetaamd. Dit gedrag van den jongen Herder kon niet lang verborgen blyveu voor den Koning Aftia^es, die hier over agrer<locht gekregen hebbende de gantlche zaak; naauwkeurig na liet vorlchen, en eindelyk ageer de waarheid kwam en met zekerheid hoorde dat den jongen cyrus zyn hleinzeon was. De Koning deed den Jongeling , die ten hove gebragt wierd, 'geen Jeed . masr maakte hem ielfs tot zynen Mondfcnenker , doch de ongelukkige Horpagus moest des Konings gramfchap bezuuren , want by Aüiages te gast genoodigt zynde , wierd hem een vleeschpastey voorgezet, waar in hy de ledemaaten van zynen eigen zoon vond, die den wraaküierigen Aftiages had doen flacon •en kookén. De jonge cyrus , zeer verontwaardigd over deeze zaak eu niet zonder rede voor de boosheid van zyn Grootvader vreezende., ontweek welhaast het
c 4 m



C 5* >
Vot' en begaf 2ig naai: Perfien by de vrienden van zyn Vader Cembyjes, daar hymet open armen, .ontfangen wierd.
D5 ¥-ofineester Harpagus had order» tnsichen de fmart die hy over zyn zoons dood gevoelde, voor den Koning weeten te ontveinzen, doch fcbreef beimelyk brief op bpef aan cyrus, om liem te vermaan=-n dat hy zig in Perfien eencn aanhang' mnaken en zynen Grootvader boe eer hoe beter yan dea troon moest bónzen, w*ar uehy, Harpagus. hern onder de hand', «e behulpzaame hand zoude bieden. Cy. RUS , beetschzugtig genoeg uit zjg zelve , liet 2Jg niet-larg deor Harpagus bidden, maar wieif, ten eerften eenige kiygsknech*e-n; die.by den cerfien daa in een bosch q< ed. arbeiden . maar. den anderen dag op 2yne kosten onthaalde en vrolyk liet zyn , viaagende hen wat. hen nu best aanflorid altoos te arbeiden of integendeel altoos lekker te eeten en te drinken en goede her te maaken., en toen zy hem antwoordden meer lust tot goed fier te maa-* hen als. wel tot arbeiden te hebben , belpofde by hen geduurig zulke goede dagen , indien zy AJliages alle gehoorzaamheid opzeggen, cn hem tot Koning verkiezen wilden , waartoe zy gereedelyk btfloten. Dit gebeurde in 't jaar der weR£ld 3390.
?9-4ra, cyrcjs zag dat hy zig op de
ff er-



C 57->
.Perfiaanen konde verlaaten, trok hy te<«. gens zynen wreeden Grootvader Afliagss, te velde. In den aanvang fcheen de ftrydvoor cyrus zeer gevanrlyk, doordien zy. ne nog onbeproefde Soldaaten zeer gè« neegen tot de vlucht waren , doch ten gelukke van cyrus waren de Perfiaanfche. vrouwen mede te veld gegaan , welken haare mannen de vlucht ziende neemen, hafre rokken opligtten en hen vroegen, of iy wsder in hun moeders lichaam kruipen wilden , 't welk hen zo befchaamd deed worden, dat zy weder üand hielden, op nieuws den vyand aanvielen, en eene volkomene overwinning op hem bevogten. Na deezen veldilag nam cyrus het Koningryk Meden in, doch hy wreekte zig egter niet over den afgezette Aftiages, die hy gedunrende zyn leeven* tot Stadhouder over een der Landfchappy en van zyne Heerfchappy maakte. Harpagus benevens de Herder, die cyrus opgevoed had, wierden mede trefielyk beloond.
Cyrus geraakte eenige jaaren laater in twist met Crefus, Koning van Lydien, welk pragtig Koningryk door de Nakomelingen van Hercules gtitigc was. Koning Crefus een der lykfte Vorften des VVaerelds, wilde cyrus niet te magtig hebbert, en belïoot hem daarom den ooriog aantedoen , ten einde hem te vernederend Daarenboven, was Crefus vol goede hoop dcwyl Q 5 <&'



C 58 )
4* Godfpraak van /tpolla die by wegens " deeze oorlog geraadpleegd liad, hem ten antwoord had gegeeven : Wanneer Crefus ovtr de Rivier lïalys getrokken zal hebben dan zal hy groote rykdommen vernielen. Maar de ongelukkige Crefus dacht niet dat hier zyne eigene Rykdommen mede, gemeend wierden , het geen hy niet eerder begreep voor dat hy d >or cyrus ge* Hagen en zelfs gevang.n genomen was, wanneer zyne fch-tten deerlyk genoeg vernielt wierden. Na dar cyrus zig van de Hoofdftad des Ryks S.ardcs., in den jaare 3403 messter gemaakt en zig het gantfch e Koningryk Lydien onderworpen had , gaf by hevel tien Iloogmoedigen Crefus te doen verbranden. Crefus liet zig geduldig aan den Huutftapel binden, klaagde nkt2 doch riep flegts eenige kee» ren na elkander 6 Saion ! Solon! cyruSt zulks aangediend zynde, wierd hier over' verwonderd; begaf zig naar de Arafplaats «n ondervroeg den veegen Crefus naar de betekenis van zyn uitroep, waarop deeze hem. verhaalde dat Solon, een der zeven Gwkfche Wyzen, hem op zyne boogmqedige vraag of 'er wei iemand gelukkiger dan by, Koning Crefus was, ten antwoord gegeeven had: dat niemand lukkig gerekend konde -mrden yzor en al eer ky gejlorven was. Yan welk gezesde Cra<fits n« d« waarheid in zyn voile kragt on-
de?*



o» gee„ raeer veUeri„|e^"^„'3 «site weinig tyds daa' ha den ZZ'
*»• d°'" «"Inent te redden De
lyk te wezen. Na dat rv I nï'
^^V™e»S'VeS
?"™i»;.endeS cvnus" e4éeve„a" «" « behalven <te nnnoemelytelc.mte'n en' " 'ïk-



0 6e >
j^kdommen , den ouden Koning Barius, Mt'dus ook in handen kreeg, in den jaare 3-112. Cyrus behandelde den ouden Vors: c.jtcr J?eer beleefd, en gaf hem zelve een Landvoogdyfchap tot zyn onderhoud.
Door dit geya! geraakten de Jooden die Cintren.t zeventig jaa;en in Babel als gevangenen drorgebragt hadden, volkomen in vryheid, dewyl zy aan cyrus. bewezen dat hunne Prophecten, re?ds eeuwen te vooren , hen gefpeld hadden dat z.v onder zyne Regeenpjg oniflageii en in yiyheid: 'Acder raar hun land zouden trekken. Cyrus zyne overwinningen nog al verder voord willende zetten, belloot thans de koningin der. M.asf<;gcten overvallen. Deeze volk/ren waren oorfprongkelyk Scythen en woonden ïiisfchen de Pontus Ewrihus en de Caypifche Zee:, en baar.è Koningin, Tinmris genaamd , flond bekend voor eene Vrouw van eene fchrandere en heldhaftige geaartheid. Cyrus Het 2ig door de moeilyke tocht derwaards ceven 20 min affchrikken ais door de ijjeiHgYuIdige beletzeis die bemin de weg gelegd wier de 11, door zidken , die zyne 'groQie voorjncerpens wilde dwarsboomen s onder wellen zelfs den gevangen Gnjus en, eenige voornaame Heer.en van Cyrus h^fiZ.ig bevonden.. De onderneeming ging dan Voord',/ en, <?X&.us, zig weder zélve aats, 't hoofd van. *t leger gefield hebben-



Cr 6Y )
de., rukte welbaat in bet vyandlyke land», vermeesterde eenige plaatzen en poogde, toen de Mes/ageeten Üng te leveren. Hef^ Leger, dier volkeren Hond onder bet oppei bevel van Stietga}'pij'es, den Zoon van de Koningir.ne Tomiris, welke Prins alles, in 't werk Helde om cyrus de yeldüag te doen verliezen,, doch deeze die zig zo, wel vap de list ais van het geweld bediende , veinsde in den aanvang de Vlucht, te neemen , cn liet in 't leger eene goede menigte wyn agter. De ii/as/ageetenwM-. Rende bunnen vyand overwonnen te hebben, gingen aan *t plunderen, en floegen de wyn zo guizig binnen , dat zy geheel onbekwaam en zorgeloos wierden , waar op qyrus hen onverwagt op het lyr viel, alles verfloeg wat hem voorkwam en zelfs, den Zoon der Koningin niet verfeboonde.
Tomiris woedende , over de dood ven" Spergafpïjes , zwoer zulks op bet fchrik. lykfle aan cyrus te wreeken, en trok dierhalven alle haare heirkragun by elkander, waar mede zy in tjer yl optoog, cn cyrus die zig* nu op zyn beurt, zeker waEude te zyn, tusfchen het enge Gebergte , zo onzacht op het lyf viel, dat zyn gantfche Heirieger vernield en verftroojd, en hy zelve gevangen wierd, e^n op bevel van Tomiris, zo men meend, aan een kruis geklonken en dus elendig geftprven is. Doch op de zekerheid vah Q 7 dit



èh verhaal is weinig ftaat te maaken , d-'wyl de oude Hdloriefchryvers hier in elkander zeer tegenfprecken , want 'er zyn *er die verhaaltm da: cyrus in den veldibg gefneuveidis, en dat de Koningin Tomiris zyn afgekapt hoofd in een zak vol bloed zoude geftoketi en gezegd hein ben : zuipt u nu (honken aan bloed, waarva gy zo zeer gedorst hebt. Schoon anderen integendeel ftaande houden dat cyrus het ontkomen en op zyn bed geflorVen is. Wy zullen ons omtrend deeze verfchillende meeningen niet uitlaaien en flegts alleen zeggen, dat cyrus, in den jaaie 3412 geïlorven is, na dat hy dertig jaaren als Koning van Meden en negen jaaren als de eerfte Perfifche Alleen heer» fchcr geregeerd had.
Deeze Groote Monarch liet flechts ée% ven Zoon na, wiens lotgevallen wy korte! yk zullen roededeelen, Deeze Prins was, naar zynen Grootvader , CamUfes genoemd , en begaf zig met de Dochter van /Imafts, Koning van Egipten in den Echt, ten minften zo hy meende, want Aniajis gehoord hebbende, dat de Koninginnen in Perfien gemeeplyk flegt ont-. haald wierden , fpaarde zyne Docluer en zond Cambifes een gemeene Jonkvrouw» die zig voor zyne bruid uitgaf , toe, Cambifes het bedrog ontdekt hebbende 8 wierd 'er zo toornig oyer, dat hy zwoer
zuiks



C 63 )
zulks op het flrengst te zullen wrecker*. Hy hield ook zyn woord en toog meeeen magtig heit leger in Ésipten. Amaft* was onderiusfcien overleden , en doo* zynen Zjuu Pfammemftü opgevolgd, die thans de wraak van Cambijcs ontgelden moest, die, Ëgipten verovert hebbende, en PJammemtus gevangen, al het Konii.g.' lyke zaad om 't breven liet brengen. De ongelukkige Koning , Ichoon door den Overwinnaar in bet keven ge.paard zynde , overleefde egter deeze lir.art niet lang, maar maakte door vergif een einde aan zyn rampzalig leven. Na dat Cam bijts Lgipten onder zyn magt geblaat had, trok hy op naar Ethïopien , dóch zetr sot zyn ichade, want zyne foldaatcn , onbewust dat dit Landiciiap meest woest was. cn uit bar zand beftond, hadden geencrliande Mondbehoeften mede genomen, welk gebrek zulk een hongersnood in 't leger baarde, dat men eerst alle de paarden , daar .na de tienden man opééten en eindelyk onverrigter zaak te rug keeren moest , eer men nog één enkele Muor gezien bad.
Cambyfes federt naar Egipten te rug gekeerd zynde, hield zyn beftendig verblyf in de aanscnaame Hoofdlid Memphts , doch ontaart? kprt daar op in zulk eenen gevyeidigen Tiran, dat hy niet al* leen yerfcheiden zyner Hovelingen om 't



( 64 >
bcven.Uet, breneen , maar zelfs zyne eigen> 2» «-ter Meroé met voeren dood trapte daarenboven gaf hy zich ten eenemaal aan de dronkenfchap en allerhande wellusten over, waardoor de Perfiaanen een, ander Koning tegen hem opwierpen , uitftróoienoe dat Cambifes altoos wel in Egipten zoude blyven. Zo dra Cambi/es zulks vernomen had, wierd hy raazende van gramfchap, en befloot terflond nafr, Per-. Jun optetrekken, tot welke togt alles ge-, reed gemaakt wierd, doch zo als hy, reeds vaaidig tot vertrekken zynde , op zyn paard klom, fchoot do dolk uit de fchedc, hem in zyn onderbuik, van wel-, ke wonde den wreedaar:, ip den jaare, oyerleed..
7M-



ZEDE KUNDIGE;






REDEKUNDIGE
VERHAALEM
GESCHIKT VOOR DE
JEU GD.
£)e Gehoonde Vriend , of de bedwifo ging der Hartstochten.
In zekere voornaame Srad van Per* ften, woonde twee jonge , doch; aanzienlyke Kooplieden , waar van den een en Zelejh en den andere Zamas genoemd was, heiden waren ze getrouwd, ieder iner oene fchoone Vrouw, en leef* den onderling in d- volmaakt.te vriend» Ichap des werelds, Nooit vond men den eenen zonder de adderen, m,eh ook de allerminfte ontenigheid omtrcnd hun vcrkeeren. Doc;h <in hui.vrouw van Ze'epk? door haare vronwelyke zwakbf den gt-dreven , en aan haare drifren d-m ruimen tengel vierende, wierd, niettegenftaande zy de welgemaakte en vriendelykfte Man des waereids had , nogth'ans op haaien mans vriend Zamas , imoorlyk in liefde
ont=



C «*)
^Btfreekrn. Invoegen zy, alle fchaamteter zyde ftellende, hem haare brandende genegendheid op zekere tyd bekend maakte. Zamas, die de ingetoogendfte lang na nu t was., en mede als zy, aan denzelven euvel, van wat verandering te moeten hebben , krank was , voegde haare begeerte met de zyne aaiiftonds te zamen . inmiddels zy beiden , meer, als eenmaal baar vermaak opvolgden Dit konde gemakkelyk genoeg gelchieden, en een gerui ra en tyd agrervolgd worden, doordien, de huisvrouw van Zamas, geen het allerminfte achterdenken op haaren man , noch Zdeph op zyn vriend of Huisvrou* we had.
Gelykerwys nu geen ding op aarde , ruuwer behandeld word, dan de gewoonte, zulks het geene waar aan men gewend, is, van ons gemeenlyk, fciioon het ook overda.tdig kwaad is , met de prootlte onverfchiüiftheid word uitgevoerd;, zo. gebeurde het ook , dat door de al te groote viybet.d , welke deeze tw.ee met elkandereu namen , Zdeph van alles de reuk in de neus kreeg, waar over hy met een vergramd gemoed belloot zyn ontrouwe vriend en trouwlooze huisvrouw op de daad te betrapnen. Hy veinsde dus op zekeren dag gantsch niet wel te pasfe tp zyn , en ging in zyn bed legden. Zamas, hier van verwittigd zynde , kwam " ' '■ ' hew



169 ^>
hém bezoeken, beklaagde zyne zwak-» heid , doch vervoegde zich aanftonds by zyne Huisvrouwe op een kamer, en pleegde met baar het geen hy nu al tneermaalen gedaan had.
Zeleph welke ben Uil op het fpoor ge» volgd was, zag dit werk met eiuene 00gen aan, vervloekte de ontrouw van zynen vriend, en fchold by zich zeiven de boosaardigheid van zyne Huisvrouw, inaar bedenkende dat hy met hun beiden Om het leeven te brengen, geen voordeel altoos doen koude, nog kwaalyk gedaa. ne zaaken in hunnen eersten ftand h erft el. len , zo kropte hy zyn ongenoegen op, ging naar zy;i ilaapkamer , en gaf alzo aan Zamas gelegenheid van te kunnen vertrekken.
Toen Zamas weggegaan Was, liet hy zyne vrouw by zig roepen, haar beginnende naar deeze en geene dingen , 7,amas betreffende , te viaagen , en ziende dat 2e telkens van verwe veranderde en zeer onthutst was, borst hy in deeze woorden uit. Ik heb! 6 rampzalige! zo even met myne eigene oogen gezien, het geen, fchoon het my duizend maaien gezegd waare geworden , van my nimmermeer zoude hebben kunnen geloofd worden En ik bezweer u, van dat gy my zo aanftonds zuil Mooven te doen het geen ik u gebiede, of
zult tsgenswQQTdig hit «enige ynor werf
zyn •»



C 70 )
zyn , *t. geene ik aan myne wraak ruetn %p te offeren.
De Vrouw, gelyk liehtelyk te bevroe» den is, meenende dat haaren laatften dag geboren was , beloofde alles , en deed niets dan om vergiffenis bidden, ik. zal u, zei de Zeleph. gdntfchelyk niet beledi~ gen, want noch gy , noch uwen Boel zyn inynen toorn in het aHarminfle waardige ftlaar dit wil ik, dat gy hem tegens morgen , op zu'k een uur by u zult doen ko~ meti, flreèld en kust hem dan re.lyk gy voor deezen plag, doch zalks doende , zo ver' pligt hem, door vreeze van ontdekt te zyn , in aie kist, welke boven op uw kamer, tege n t de wand flaat, tc kruipen, laat mfj, voor Int overige, met alles begaan, en wees daar in gerust, dat u, nog hem, von my het m'mfle leed wedervaaren zal, zo gy anders nakomt het geene ik tegenswoor'éig gebiede.
De Vrouw , uit vreeze voor srootet enheil, kwam ftiptelyk na het geen haar van haaren man bevolen wierd, zo dat, Za'tas des morgens by hau zynde en haar 1 Volgensgewoonteftreelendeen kusfehende, , zy zeer fchielyk, en met een verbaasde fteiil tegens hem zeide : Ach l myn Vriend, , taat af, wy zyn beiden hedorveri , ik heb daar iemand, ik geloof myn Man , voor tfe glaazen zien flaan , welke onze handel ' Wïfpud heeft, ik bid «, *p dat we heiden 1
nkt!



niet in fchaftde geraaken, dat ge u in deezè kist verbergd, ik zal de Jleutel daar van met my neemen , en zien hoedanig ik het ftelle, om het kwaad, dat ons beiden over 't hoofd hangt, voor te komen. Zamas ten uirerlren verlegen zynde , gehoorzaamde zyne Vriendin. Waar op zy hem in de koffer floot, de kamerdeur toehaalde en zich naar beneden verVoegde.
Ondcrtuéfchen dat dit gebeurde , was Zeleph naar de huisvrouw van Zamas gegaan , haar zeggende , dat hy mee haar man was afgeiproken, om met haar ten zynen huize het middagmaal te komen houden , verzoekende over zulks dat zy met hem geliefde te gaan. De Vrouw, die zulks wel meer gewoon was, bewilligde hier aanftonds in, Ten huize van Zeleph gekomen zynde , bragt deeze haarshebbende eerst de fleutel van de koffer zyne vrouw afgevorderd, op de kamer, en floot de deur digt, en zeidé toen tegeus haar : Waarde Vriendin ! Nu is het tyd my eene vriendfehap te doen, waartoe uwe eigene aangeiegendheid my dwingt u dezelve af te vorderen. Hier op vatte hy haar om den hals, en begon haat tegen* wil emdank te kusfeben, doch zy, zien uit zyne armen rukkende, zeide: Wel hoe * Zeleph l kan dit beftaan met de Vriendfehap „
waaf



< 7ï )
ïv'aèr mede gy aan mynen waardin Echfg'6~ noot Zamas verbonden zyt ? Zult gy hem& , in zyne Huisvrouw dus oneerlyk te bejege- ■ nen , zulk eene onöpkroppelykc hoon aan- • doen ? Meent gy niet dat den Hemel u zal i plaagen , voor zu'k éert allertrouwloosten i daad ? Waatlyk , ik had gedagt, dat myn \ man met een beter vriend, en gy met ee.r-> lyker gedachten voorzien waart......
Zeleph haar hier het woord uit de mond ! neevnende, liet zig aldus hooren : zacht,, zacht, Vriendin , befchitldigt my niet yan \ in het allerminfle trouweloos aan uwen; man te zyn , Ik ben zulks nooit geweest, en zal het ook niet trachten te worden., Ik heb hem. altyd bemind en bem'm hem als, nog, en 'ten waare zulks zodanig niet was , ik i zoude tot het geen ik nu voor heb u ninu < mer vergen. Maar weet dat ik. van hem*, op de onverdraagelykfte wyze des werelds ,, zonder zulks ooit aan hem Verdiend te heb- ■ ben, ben gehoond geworden. Ik heb her(t\ ttltyd als een oprecht en waarachtig, vriendi yan my geéérd gehad, doch hoor , welkl eene vergelding ik van hem ontfangp 1 Hy onteerd myn huis , 'liefkoost myne Vrouw, en zulks zo vpcntiyk dat ik gelegenheid gehad heb, van het wet myne eigene oogen, te kunnen zien. Geloofd my het gfcne ik u zeg, is volkomen, de waarheid, en wat: meent gy dat hem van anderen» voor zulM



C 73 )
ton gevoelig mhdryf zoude bejegend heh ben ? Ik achte wet verzeterd te dat hy tegenwoordig cl een lnwooner van de
tr?f& dUt Zy m? een te edelmoedig hart hebben gegeeven , om een misdaad die ik met heb kunnen beletten , met de dood van den misdaadigen te flrcf en nL J om heh lkflegu beften hlmï et'de Ze't der wedervergelding te betaalen, en aan l
bendeVvo^ T Zamat dit Sehoordheh.
ll ïffi& e" haar mans misdryf by hem te verbidden , m zulk eene toomelooze gramfchap uit, dat ze Zeleph bad, me* harr te doen wat hy wilde, en daar ni haaren egtgenoot, die ze onwaardig oordeelde om te leeven, evenwel nfar de andere waereld te verzenden. Zeleph deeze bu1tenfpoorige redenen en het w*n. hoopig opzet van Zamas huisvrouw", krik Zr* Verwontkrl»g aanhoorende Iprak haar, met een vriendelvk gelaat aldus aan , Waarde Vriendinne'verTemoa \het van my zyn, aan u te doen, hetgeen
t l" ; 1 Is, waar > hy heeft W beledigd, maat de reden dwingt my te geloven ,da\ zulks eerder yan h*m door wakheid als D deer
&ÏÏM verwondering aanhoorende!



c n 3
door een booze kwaadwilligheid gefchied is. Het zelve gevoelen heb ik ook van myne vrouw. En wat u belangt, ik wyt het aan de eerst opkomcjïde beweeging van gramfchap , waar van men zelden , of wel Lyna nooit meester is, dat ge u dus driftig tegens uwen man, en dus handelbaar tegens my uitlaat. Het zyn de Hémelfche mag ten., welken op my net yermo* gen gehad hebben , van in koelen moede myn toorn, te kunnen inteugelen , tot zo yerre dat er geen bloed door myne handen ge fort is ; hoe zoude ik dan, met bedaarde zinnen. , daar toe kunnen komen, om my door de alkrgeiijle driften te laatett yermsesteren, ja, nog meenen dat zulks een zoete wraak zonde zyn ? 't Is waar ± gy had redenen, om uit myn woorden en gebaarden zulks te dertken: maar weet dat 'ze enkel maar hebben gediend om u te vertoonen, wat anderen doen zouden, in myn plaatfe zynde, en niet wat ik doen wilde , doordien ik tot zulks niet bekwaam ben* En om u dit met 'er daad te betoonen , zo zal ik u wederom gaeven een man , die z-ich als een mensch uit zwakheid yergreepen heeft, en die ik met deeze vriendfehap t-e doen, nog volmaakter tot myn vriend tragt te maaien.
Dit gezegd tobbende , ontfloot hy de koffer , en Zamas j die bynïk half dood
vart



(75 ),
yan vreeze wast als hebbende zich vuii
K/,grne Vr0,UW ter dood gevonnist gehoord , fprong 'er uit, viel aan de voeten van Zeleph neder , eu bed^nkre hed pp de verphatendfte wyze, wegens zulk eene edelmoedige vergiffenis , bomrre„d zu,k een groot wanbedryf, DnCh Zeleph richtte hem op , en zeide: Broeder f Ik
ZJCitP Jeet> dat deeze opfluiting niet leeft gediend om u te verderven, maar om L f yerbiteren Bevredig ü nu insgelyks met uW£ huisvrouw, zo aïs ik met de myné
fjf, Daar OP bet hy Zyne Vrouw by hen komen , eü fchikte alles zonnig , dat 'er niet alleen niers *diergelyks in het vervolg meer gebeulde, maar integendeel; dat ze langen tyd onderling in volmaakte vriendfchap leefdfgdèn6" zodaaniS hu"ne dagen ein-
Zie daar een treffelyk voorbeeld van
tocfPg„r0Hpe hed.wi»»"g ^er hartstogten die men bedenken kan, en het welke wenfchelyk w*s , dat van ieder nagevo gd wierd. Men zoude dan de waereld, op her duizendfte Aedeelte na, n zo veeie onderhnge e. byna doodeJyke verwarringen als te^en^w-^rdig niet zien. Maar integendeel ondervinden dat üe wet van goed voor kw ad te vergelden, de menlchen als raet acrke btnü * deri



den van eenigheid diervoegen aan een boeide, dat ze hier door het kwaade verbaten , en als een eenig man hun algemeen nut bevorderen zouden.
2£*



ZEDIG HEID
R N
VRYPOSTIGHEID.



r



ZEDIGHEID
E N
VRYPOSTIGHEI D, VERTEL ZE L,
2jJ!%hüd ■> de dochter van kennis, en frypostigluid, het kroost van o^v'tó ontmoetten elkander toevallig op den wetr beiden een grooten tocht moetende af* eggen , en uit voorige ongemakken geleerd zynde dat eik van haar bekwaamheid ontbrak, om hunne re|ze afzonderJyk voort te zetten, kwamen zy overeen pm, mettegenfraande de tegenftrydigheid haarer natüuren, alle drift ter zyde te Hellen, en, tot onderling nut, fameti voo„.te trekken. De togfgefchiedd?% een Landfchap waar geen herbergen 4vonden wierden, om 'er zich tè'Wrfschen , zo dat zy haar onderhond en huisvesting gelfadig aan haar verzoek en de herbergzaamheid der Inwoouereir verphgt waren. 1 Het had, in voorigen tyd , Fmostig. hetd nooit gemist toegang te kryg-n tor de huizen der Grooten f ««ïr^drnjrig 0 4 wa§



t te >
was bet haar ongeluk geween ter deure te worden uitgezet, wanneer zy zich een fierlyk onthaal beloofde, of een bed van dons om op te rusten. Zedigheid was altoos uirgeflooten gebleeven, van zulke huizen, en fteeds genoodzaakt geweest fcbuilplaats te zoeken in de hutten der armen, waar, fchoon zy vryheid had zo lang te vertoeven als 't haar geluste ,. een bos ftroo doorgaans haar bed , en wortels of ander grof voedzel, haar geduurig onthaal was geweest. Maar nu, by deeze ontmoeting , Vriendinnen en Reisgenooten geworden zynde , flreelde haar de hoop van hulp te zullen vinden aan elkander , in de lengte des wegs te kotten, door de zorg van den togt te verdeden.
Vryposügheia?, die een zyden zomerkleedje en korte rokken aanhad, en iets gebiedende in haar ftcm en voorkomen , Wierd niet minder gemakkelyk dan te voren, inde kasteelen en paleizen op den weg , toegelaacen , terwyl. Zedigheid, die haar volgde , in een bruin pakje , met een zschte ftem en neêrgeflaagen oogen, ged'jung door den poortier aan de deur wierd te rug geftooten, tot dat zy door haare niedgezellinne wierd ingeleid, wier zwierige opfchik en gemeenzaame houding voor beiden vryheid verkrecgen.
Door het aanwenden van haare onderlat-



C 8*
Jinge poogingen om elkander behulpzaam te zyn , verdwenen thans alle moeilykjeden, en zy zagen zich beiden de gunilehngen van alle gezehchappen , en deelgenooten van derzelver vermaaklykheden , gastmaalen en Tydkortingen. De uitvalJen van Frypostigheid wierden telkens ingetoomd door Zedigheids bezadigdheid; de Ichrootn der Zedigheid geftadig verlevendigd! Joor het vrolyk geftei van Vryposttgheid, die, fchoon zy door het voortbrengen van haare oude grillen, haare Keisgenoote fteeds vertegen"maakte, echter zo veel ontzag voor haare tegenwoordigheid had, dat zy dezelven nooit tot ergernis deed overflaan,
Dus genoot Vrypostigheid, van Zedig, ketd vergezehchapt, eene ontmoeting en achting, op welke zy, zonderbaar, vergeef sch gehoopt had; terwyl Zedigheid, door middel van haare nieuwe bekende , aanzienlyk geZelfchap kreeg , op lekkernyen omhaald wierd , en in ftaatelyke zaaien hcp. In eene byzonderheid was rrypostigheid evenwel boven haare Gezellinne verheven : want als Zedigheid gevraagd wierd , wiens Dochter zy was, bloosde zy en gaf geen antwoord, terwyl frypostigheid, zich van haar ftilzwygen bevoordeelde, en de waereld ftoutelyk verzekerde dat zy bet kroost van keunis was,
D§ Op



Qp deeze wyze vervolgden onze Reizigers haaren togt: Vryposlighcid had de Voorhoede in het doot trekken van groote en kleide Steden, verontfchuldigende de bocbheid van haare Gezellinne , terwyl Zedigheid voorging door de Dorpen ep Gehuchten , het koddig gedrag van Vrypostigheid verdedigende , door haar voör fcene hooffelie Juffer te doen aanzien.
H~er gebeurde op zekeren dag , dat zy zeer lang op een verdrietige weg gegaan hebbende, aan een fmalle Rivier kwamen, die, door eene fchielyke opzwelling, de brug had weggelpoeld , welke men , om dezelve overtetrekken , daar gebouwd had. Op den oever (taande , ontdekten zy, haare oogen naar den anderen kant wendende, een fraay Landhuis, en eenig yolk dat haar nodigde derwaards te kómen. Frypostigheid die voor niets ft aan, bleef, yvierp bet dekze! van haare leden, fprong, genoegzaam naakt in den vloed , èn zwom veilig over. Zedigheid, gebelgd ©ver het onbehoorlyk gedrag van haare Gezcliirine, en haare eigen krachten wan trouwende, zocht op alle wyzen het gevaar te myden , maar aangefpoord wordende door Vrypostigheid, en om haare blooheid door de andere aanlchouwers Uitgelachen wordende, waagde zy zich pngelukkigiyk in de diepte , daar ze, gedrukt door haare vrees, en belemmerd " ' ".' "\ door



A u C «3 3
door haar gewaad, dat zy dicht om 't Jyt had toegebonden , terftond uit het oog verdweenen was, en door den ftroom weggedreven wierd , zonder dat iemand merkte waar zy gebleven was. Men heeft federt gezegd dat zy leevende aan den oever door een visfcher wierd opgehaald , en m 't kort in de voornaamfte Steden ftaat aan te komen , om aan de Nieuwsgierigen van beide Sexen , met geen minder verwondering vertoond te worden, als een vervaarlyke Reus of een verlnazende Rhinoceroa.
Frypostigheid, in 't minfte niet aangedaan , vervolgde haare rcize alleen , en ichoon niet altoos zo voorfpoedi» als met haare togrgenoote , wierd zy echter, m hyzondere faamenkornften en gelegendheden , de houding en manieren van Zedigheid hebbende ieeren aanneemen , overal zeer wel ontfangen en wierd, haare reistogt voleindigd zvnde, eene aanzienlyke Mevrouw, ea verbeen tot eeifte stjatdame der Koningin va» het Landlchap. a
n 6



MEN MOET IN ALLES OP HET EINDE ZIEN.
Wie groote dingen poogd, gelukkig af te handlen ,
Moet fteeds op de uitkomst zien% en leer* gelukkig wandlen.
In een vermaarde India-anfche Stad, woonde een Koopman , welke van eenen oprechten wandel en deugdzaamen ommegang was. Deeze had eene Huisvrouwe , welke lange jaaren onvruchN baar geweest zynde, eindejyk op haar ernftig bidden en fineeken aan de Goden, bezwangerd raakte, de Man dit bemerk* hebbende, en g:en kleine bjydfchap hier over gevoelende, zeide op een tyd tegens zyne Vrnuwe , Myn allerlkfjfe wederbiïft f weest nu hartlyk verheugd, want de m'lde hemel heeft onze: fmeekingen verhoort , gy zult een zoon baaren, welke, een verlichter van ons gemoed, een fteunfel van ons huis.,. en een cieraud van ons gepacht zyn zal. Ik zal my ook op het stllermcefle bevlytigen^ hem, in de wtereld gekomen zynde, op te trekken tot alle eerlyke oefeningen en een deugdzaam leven. Uier door zie ik te gemoet, dat wy op de



C§5 )
aarde onflerffelyk gemarkt, en onze nakame iHgfchap vereeuwigd /laat te worden.
De Vrouwe, als verftandïg en voorZiciuig zynde , antwoordde hier op : »aarde Man! Gy bekoorde zo breed en Zeker van dingen niet op te geeven, waar >>an gy de mtnfle kennisfe niet hebt. Gv weet immers niet voor vast ' of ik baaren zal of niet t of het een Zoon of Doch-
Of de Goden hem m het leven laaten zuU Un. Daarenboven, of hy een* Zoon zynde en in het leven blyvende, vernuftig van geen, en bekwaam tot goede oefeningen zal wezen Dus bid ik u eerst ades te zienK en daar na rekening te maaken. De eindigheid van ons zwak vernuft wil dat men, alhoopende, de zekere gunst des hemels moet afwachten , want de wyzen bekommeren zich nooit met de verborgene befluuen der Goden uit te pluizen, maar onderwerpen zich aan h»n welbehagen. Die hier omtrend anders te werk gaat• maakt zich dien man gelyk, welke een vies met honing daar hy al zyn vertrouwen kenfl'oeg —* ei8en hande" aan fluk.
De man bid zyne vrouw, dit te wijten verbaalen, 't welke zy in deezer voegen deed:
„ Zeker geestefyke perfonn, by ieder een wegens zyn Godvruchtig ïceven, °7 „in



£ 86 )
j» hooge achting, wierd van eenen lio,, ning, aan wiens Hof hv zich onthield, }, ade dagen tnildelyk gefpyst, en daar „ en hoven , met eene zekere maate „ honing befchonken. Het overfchot van
de fpyze, deelde hy aan andere ber „ hoeftigen altyd uit , maar de honing j, bewaarde hy , in een vies voor zich
zeiven. Het gebeurde nu , dat 'er een ,, groote duurte in de honing kwam, in„ voegen hy , op een morgen te bedde v leggende , befioot een zeker gedeelte „ 'er af te verkoopen, en voor het daar „ van komende geld, vier Hoenders met ,j een Haan te koopen. Deeze Hoendcs, ren , zeide hy in zich zeiven , zullen 3, daaglyks , zo veele eyeren leggen , waar „ van ik vyltig tot kuikens zal laaten
uitbroeien , voor deeze kuikens meen ,, ik tien goede fehaapen te ruilen , wel„ ken binnen het jaar tot twmtig , en 5, in tien jaaren tot tweehonderd aan zuls, len wasfehen. Van deeze fehaapen, „ zal ik 'er vier voor een koe geevens 3, en neemen 'er eenige osfen by , om „ dezelven te doen vermenigvuldigen. „ Uit de vruchtbaare voortteeiing van „ deezen, zo omtrend den Akkerbouw, „ als het daaglyks ontfangen van wolle , „ melk en boter, zal my , binnen nog 3, minder als vyf jaaren , een genoegzaas, me rykdom toekomen, invoegen ik als
,, dan



,, dan myn fhat vergrooten, een koste* lyk huis bouwen en Knegten en Maagden in myn dienst zal neemen. Dee,, ze dingen bezittende zal ik', op dat „ 'er niets aan myn geluk za| pntbree„ ken , uitzien naai een jonge , fchoone en deugdelyke Huisvrouw , die van s, groote middelen, en uit een adelyk geflacht is Met dezelve zal ik myn tyd iii geduurige lief koozingen rioorbren» j, gen, en ik zal, buiten twyffel Vader worden van een aardige welgemaakte ,, Zoon,welke ik tot jaaren van onderlcheid „ gekomen zynde, zal doen optrekken • , en onderwyzen in alle burger'yke ge„ manierdheid , Kidderlyke oeffeningen „ en doorlugtige weetenfchappen. Hier „ door zie ik zekerlyk myn naam ver. ,, eeuwigd en myn gellacht onfterffelyk „ gemaakt. Maar by aidien bet tegens „ myne verwagting mogt gebeuren , dat ,. deeze Zoon zich niet fchikkeiyk draa,, gen of oppasièn wilde , zo mag hy „ van nu af aan weeten , dat hy aan my „ een ftreng Heer en onbarmhartig Va,, der hebben zal, dewyl zyne fouten ,, geenszins hy my over het hoofd zul,, len gezien worden, maar ik hém dus s, en zo kastyden zal....
,, Hierop nam hy, al leggende de bed,, deftok in de hand, en Iioea 'er links 3, cn regts mede , en wel zo" dat hem



C 88 )
» zyn vies met honing , welke hoven „ zyn hoofd hing , van boven weer arn „ ftukken op het lyf viel. Dit ziende »
zeide hy , niet een klaaglyke Item : »* He'aas ! wat grooter en zwaarer on„ geluk is my daar overgekomen. Daar » leggen nu al myn P,yeren, myn Schaa», pen, Koeien en Osi'en, myn Melk, „ myn Wol en Boter, daar en boven , >, myn kostelyk nieuw Huis, Huisraad, >, Knegten en Maagden , Adelyke jo» ge „ Huisvrouwe , en welgemaakte Zoon , ti ja zelfs myn Honing daar dit alles in
opgefloten was. Nu zie ik, hoe ydel »» «es menfchen overleggingen zyn, en „ op welke een zwakke zandgrond hy ,, gemeenlyk zyn verwagtingen timmcrd.
Hy ftond treurig van zyn bed op, en ,, had hoven het verlies van zyn Honing , „ nog de moeite , dat hy alles wat be„ morst was, wederom reinigen moest."
Dit voorbeeld , vervolgde de Vrouw» heb ik u daarom willen varhaaleu, op dat gy weeten zoud, dat het dwaazen zyn, welken zich, op losfe gronden , van toekomende dingen verzekeren, want de wyzen zeggen :
Les morgens niet te zeer verheugd zig
eenig man, Wie weet wat op den dag ons wedervaren
kan»
De



C Pp)
■■ De man zweeg ftil, en dacht ondertusfchen by zig zeiven dat hy zyne rekening zeer wel gemaakt hadde. Na verloop van eemgen tyd , kwam zyne Huisvrouw een Zoon te baaren , waar over zy beiden , vermits de jonggeboornen 'er kloek en gezond uitzag, zeer verheugd waren, en de Goden voor dit gefchenk, van harten dankten.
Op eenen dag , was de Vrouw genoodzaakt iets buitens huis te verrichten, waar door zy haaren man verzocht op het kind te pasfen, dit had hy een uur oi twee gedaan , wanneer 'er een bode van den Koning kwam, welke hem verzocht eens heen en weêr ren hove te komen. Dit bevel niet wel afdurvende Haan, gehoorzaamde hy, en deed dit te eerder, om dat hy een zeer trouwe, iterke en waakzaame hond had, zich zeiven verzekerende, dat het kind daar van wel bewaard zoude worden.
Uit zynde, kroop 'er een Hang, welke Zich in een hoek van het huis onthield, naar het kind toe, en zoude het, in de wieg leggende om het leeven gebragt hebben , mdien de hond, niet tydig toeeefchooten had , en de flang «diervoegen verfchcurde, dat hem het bloed by muil en pooten afdroop. De Man wederom naar huis gaande, wferd van zyn hond in het gemoed geloopen, en meende , het
beest



C oo 3
beest dus bebloed ziende , dat hy het ;kind zvvaarlyk gebeten of gedood had. Hier over ten hoogften bedroefd en ger ftoord zynde, ftak hy den hond op ftaande voet dood, maar hoe verwonderd was hy, zyn voeten in huis zettende, zyn kind gezond en wel te pas , fpeelende overende te zien zitten , en de doode flang naast de wieg leggende.
Hy bemerkte ipoedig hier uit het groote gevaar waar in het kind geweest was, en dat niemand als zyn getrouwe hond, welke hy , onhedacht en zonder onderzoek van zaaken gedood had , de IJang om het leven had gebragt Die fpeet hem zodaanig , dat hy , door ongeduld overwonnen , uitriep Vervloekt zy myne onberaadenheid , myn lichtvaardig wenfehen om een Zoon . en boven al dat ik de oorzaak van myn kinds leevt n 5 zo gantsch cnfchuldig zynde, gedood heb I
De Vrouw hier op in huis komende, de hond en flang dood vindende, en uit haar Man alles wat gefchied was , verstaan hebbende , konde zich niet wederhouden van de volgende aanmerkelyke woorden tegens hem te zeggen : Zie daar* welke rampzaalige vruchten dat ''er voordvloden , uit een al te onbezonnen drift, en overylinge van zaaken, daar ik zo dikwils gezegt hebbe , dat gy u op hei naauwfte voor moest wagten» Leer nu, is het mo-
ff-



C Qi 3
gdyk, in het toekomende wyzer zyn, en •bedenk dat menfchen , welke met een fiil gemoed haare zaaken eerst vooraf lot in de grond toe overwee?en , een gezegend etude van haaren arbeid te verwasten hebben. b
De Man , door deeze verftandige redenen van zyne Vrouw, en door 't geene hem overgekomen was, getroffen zynde , beleed Ichuld en beloofde zich v( ortaan wyzer te zullen gedraagen. Hy voibragt pok zyn belofte en wierd hier door een def gelukkjgfte Vaders en Echtgenooten.



C 9* )
VOORBEELD VAN ONVERSCHILLIGHEID.
In zekere beroemde Landftreek van het gelukkig drabie, regeerde een aanzienlyk Koning, welke niet alleen een groot beminnaar was van de waare wys!<eid, maar ook byzonder zyn werk maakte , van den geenen te lieven, die allermeest hunne belangens zochten in vaste en befténdige dingen. Maar boven al kwamen by hem in aanmerking zodaanige menfchen , welke met de gevallen des waerelds fpeelden , en zich altyd in den zeiven fland, wat haar ook mogt bejegenen , zo in als uitwendig vertoonden.
Het gebeurde op zekeren tyd, dat hem van een zyner Wyzen gezegd wierd, hoe hy , buiten de Stad wandelende, een eenvoudige Huisman had gezien , welke Zich, in alles wat hem gebeurde, tot een ieders verwondering, onverfchillig betoonde , ja zodaanig , dat hem nooit iemand, fchoon hy nu wel zestig jaaren oud was , had zien lachen of weenen» De Koning dit niet kunnende gelooven , verzocht zyne Wyzen te maaken dat deezen Huisman tot hem gebragt wierd', het welk gefchiedde. De Koning hem ziende, en ten éerften
wil-



( 01 )
willende beproeven wat hier van de waarheid was oE niet, gebood hem op een Kostelyk geborduurde matras , aan zyn hoogerhand neder te zitten. De Boer, zonder de allerminfte pligtspleegingen te niaaken , deed dit aanftonds. Hier op belastte de Koning aan een zyner vooriiaamfte Bywyven, den Huisman met welriekende wateren de voeten te wasfchen en zyn hoofd met kostelyke olie te zalven. Dit liet hy zich al mede doen, zonder daar iets tegen te hebben; want, dacnt hy by zig zeiven, zo de Koning my toch eeren wil, zo is het myn werk niet zulks te beletten.
Voorts gebood de Koning aan een zyner voornaamfte Vorften des Ryks een gouden Ichaal met wyn te haaien , en die den Boer te geeven om uit te drinken , het welk hy ook aanftonds deed. Hier op volgde een kostelyke fchotel , met zeer lekkere Ipyze, welke hem alleen voorgezet wierd. Hier at hy zo imaakelyk en vrymoedig van , als of hy aan zyn eigen tafel gezeten had.
De Koning nog verder willende gaan, itak de hand nevens hem in de fchotel, proefde de 1'pyze, maar fpuwde dezelve, zich houdende als of zy gansch niet wel toebereid was, weder aanftonds uit, willende dat men ten eerften zyn Hofmeester en Kok zoude haaien, om hen over
hun



O* >
lhvaalyk oppasfcu te ftraffbn. Zy kwamen en wierden aanftonds van den Korting , met een toornig gelaat, gevraagd, boe het toekwam, dat ze hem zulk een varkensdraf op tafel hadden gebrast ? waar op de Kok tot antwoord gaf: Het is uwe allerlielfle Huisvrouwe , myne genadig fte Koninginne zelfs $ welke met haare eigene handen, om zyne Majeflelt te belleyen en dienst te doen , heden morgen deeze Jpyze toebereid hseft, en zo waarlyk moe. ten ti de Goden alles goeds toe willen, als tk hei daar voor houde, dat zy de allerbeste is, welke gy nog ooit van al uw leeven gegeeten hebt. Zwyg jlil, rampzaalige booswicht! gaf de Koning hier op ten antwoord , Vertrek fluks van hier, en bezorgd zo ddnftonds dat de Koninginne byi iny ko nt.
Deeze VorfHn , na van alles bevoorens Onderrigt te zyn , Verfcheen. Hier op deed de Koning ten allereerlten , voor haare oogen, éen flaaf die de dood, wegens verfcheide zwaare rnisdryven, wel dubbel verdiend had, en nu in des Hofmeesters klederen vermomd was , met een fabel de kop klieven, voorwendende dat dit gefchiedde, om dat men zulke flegte fpyze op zyn tafel dorst brengen, zeggende wyders tegens dè Koninginne: Ba ! boosaartige Vrouw , maak * gereed ton «artflotids verbrand ie warden. Dit
4ee<£ |



(h)
deed de Vorst om te zien of de Boer niet een enkel woord tot veröntfchuldiging Van de Koninginne fpreeken zoude, doch het was 'er wel verre af , want niettegenftaande dat de Boer wel proefde dat "er met rede op de fpyze niets te zeggen konde vallen* ja dat ze meer als gemeen fmaakelyk opgefchaft was , zo dacht hy evenveel, wat gaat het my aan wat anderen omtrend hunne eicen dingen doen of oordeelen. Wil de Koning, dat de kost, die goed is, niet deugd, en verftaat liy dat zyne vrouw daarom onfchuldig zal verbrand worden , wat zwaartgheid? Hy , en niet ik , heeft over het een en het ander te zeggen, ook heeft hy my hier niet geroepen om hem daar in aan af te raaden , enz.
Ondertusfchen zag de Boer het hout vast aandraagen , en ter verbranding vervaardigen , terwyl de Koninginne zich als. ter dood bereidde. Waarop hy, waanende het ernst te zyn, met een flaatig gelaat , niet anders tegens de Koning 2eide, als: Geliefd het zyne Majefleit, ik zal zo aanfiondt heen gaan , en haaien myn wyf hier ook , om die met de uwe te gelyk in het vuur te fmytem Over welke onverwagte taal des Boers, de Koning zo een geweldige lach kreeg, dat hy genoodzaakt was , zich naar een ander vertrek te begeeven , zeggende tegens zyne Hoa



velingen ï Nu moet ik bekennen niet alleen de onverjchilligfte, maar ook de ongevoelig' fie mensch des waerelds gezien te hebben» Willende voorts dat deezen Huisman meermaalen ten zynen Hove gebragt zoude worden, liet welke in het vervolg ook op zyn bevel gelchiedde.