BERICHT
van d r
M A ATEN EN GEWICHTEN
te AMSTERDAM in gebruik; HUNNEN OORSPRONG EN INHOUD.
zo als hetzelve in dat de* partement is ingeleverd
door
E V E RT DE M A R R E,
■ Lid van den Qeconomifchen Tak.
Volgens Refolutien van de Algemeene Vergadering des Oeconomischen Taks , van de Holland sche Maatschappye der Weetenschappen te Haarlem.
den 28 September \719-, en i$Juny 1781, en »a volgens Refo/utie vun diezehe Vergadering, gS' kouden op den 1 Juny 17 8 \ en volgende dagen te Haarlem : in druk uitgegeeven.
mm
Te HAARLEM, By J. v A N W A L R é.
Drukker van de Hnllandfcbe Maatfcbappy der Wttsnfcbappm, en haar en Qeconomifchen Tak.






Aan ie Wel Edele Heeren , Medtleden van den Oeconomifchen Tak, van de Hollandfche Maatjcbappy der Weetenfchappen, te Haarlem.
Wel Edele Heeren!
2/ie hier het door my gemaakt opftel van de Maaten en Gewichten, te Amfterdam in gebruik ; het is hetzelve, dat ik aan het Departement defer S<ad heb overhandigd, en het welk nu , volgens Refolutie genomen by de zevende Algemeene Vergadering des Oeconomifchen Taks, gehouden te Haarlem, op den 2 Juny 1784 en volgende dagen, in openbaren druk te voorfchyn komt.
Nooit had ik kunnen denken, dat er dieaandagt op zoude geflagen zyn geworden ; dog my aan U Wel Ed. llefolutie willende onderwerpen , heb ik de moeite genomen, (daar het dus in veeier handen zoude komen,) de bereekening der Amfterdamfche in Rhynlandfche cubicq duimen , en van 't Amller. damsch in Troisch gewicht te herreekenen; en by die gelegenheid er nog iets bygevoegt (*).
Vry van abuifen zal het zekerlyk niet zyn , dog
(*) Zie het Naberigt.
A a
wan-



( 4 )
wanneer dezelve niet al te groot zyn, zullenUWel Ed. die gunftigiyk gelieven te verfchoonen.
Ik heb zo veel mogelyk getracht het in eene goede en nette orde te doen in 't licht komen.
Dat het zelve zal mogen beantwoorden aan het bedoeld oogmerk, is de zucht van hem, die, na toewenfching van allerlij voorfpoed over de on« derneemins;en en bedoelingen van U Wel Ed. en den Oeconomifchen Tak, tot wezentlyk voordeel van ons lieve Vaderland, de eere heeft zich met alle hoogachtinge te noemen,
Wel Edele Heeren l
U Wel Ed. Onderd. Dienaar en Medelid,
EFERT DE MARRE.
Aan



Aan de Wel Edele Heeren, Dirigeerende Leden van den Oeconomifchen Tak, Departement Amfterdam.
Wel Edele Heeren!
Hoewel ik niet zeer bedreven was in de zaakey nopends de Maaten en Gewichten, met welke U Wel Ed. my hebben gelieven te belasten; heb ik my nogthands daaraan niet willen onttrekken; maar veel meer getracht, aan die commisfie naar vermogen te voldoen. Ik heb dan de eer, onder het eog van U Wel Ed. te fi'ellen, V geen ik op famelde.
Veel ben ik fchuldig aan de vriendelykheid der Heeren J. van Staten, ten opzichte van de Ronde Majiten, enK. Beckel, wat de gewichten betreft. Zelfs is dezemyne Verhandeling meest overgenomen uit hunne opgave. De meeste moeite had ik dan maar met de fchikking, berekeninge en overbrenginge der Amfterdamfche in Rhynlandfche Maaten, der Amflerdamfche in Iroifche Gewichten , en de bepaling van onze lengte maaten tot die i Ojooo gedeeltens.
Mag dl', myn op'tl voldoen, aan de beüogtnge van U Wel Ed. en van de Algemeene gruote Vergaderinge 3 dan heb ik myn doel bereikt.
A 3 Ik



( 6 )
Ik heb my nauwkeurig , zo ik meene gehouden aan de Refolutie , in den jaare 1781 genom men , gelyk aan elk aanftonds in het oog zal val' len. De nog ontbrekende Artikelen zal ik, zo fpoedig als mogelyk is, pogen aantevullen (*).
Na bede van allen wenschbaren zegen, zo over de perfoonen van U Wel Ed. als over derzelver Vergaderingen en haar e nutte onderneemingen, tot bloei van den Oeconomifchen Tak; heb ik de eer, my met alle byzondere achting te noemen,
Wel Edele Heeren!
U Wel Ed. Onderd. Dienaar (msget.) EFERT DE MARRE.
Amfterdam 16 Juny 1783.
(*) Dit M nu gefihied*
B E-



BERICHT
van de
MAATEN en GEWICHTEN t a
AMSTERDAM
in gebruik; Hunnen Oorfprong en Inheud.
Over de onderfcheidene Maaten en Gewichten in Amfterdam gebruikelyk.
By alle Natiën heeft men, van alle tyden af zei kere Maaten en Gewichten in gebruik gehad ; zo tot den handel, als in 't huishoudelyk gebruik , de Bouwkunde , enz. Doch inzonderheid is by alle handeldryvende Volkeren, tot zekerheid dtsKoophandels, ten hoogden noodzakelylc bevonden,eene wettige en nauwkeurige maat , van onderfcheidene lengtens , en zwaarte van Gewichten te bepalen. Daarop worden de bellekken en de koopen onA 4 derling



C 8 )
derling bepnald en gefloten; Winst en Verlies worden volgens dezelve opgemaakt.
Om deze redenen, hebben de meeste Volkeren alle voorzorgen aangewend, om de gezette Maaten en Gewichten te bewaaren, en 't vervalfchen van dien, zo veel doenlyk, voortekomen: ook heeft elk Volk, behalven de, ten dien einde gemaakte Wetten en Keuren, ook Ambtenaars aangefteld; wier plicht het is, op de bepaalde grootheid enden inhoud der byzondere Maaten, en de zwaarte der Gewichten , een waakzaam oog te houden; dezelve naauwkeurig na te zien; na te meeten; en te weegen; en dan hunnen wettigen inhoud, langte of zwaarte, met den Tk te bekrachtigen,
De oorfprongelyke of origineels Maaten en Gewichten, die men Slaapers noemt, en tot het examineeren der overige Maaten en. Gewichten gebruikt , worden zorgvuldig door de Overigheid bewaard.
In Frankryk berusten dezelve, die van de Gewichten in 't Munthoff te Parys; en in Engeland in den Exchequer, onder het opzicht van een Contrarolleur van de Markt.
De Slaapers van het Troïsch Gewicht in Holland, zyn onder de zorge van Hun Ed. Mog. de Gecommitteerde Raaden in 'stlage.
Te



C 9 )
Te Amfterdam, vind men alle de Slaapers, zo van de Maaten als Gewichten, welken in die Stad gebruikt worden, op het Stadhuis.
De wyze voorzichtigheid en yver deezer StadsRegeeringe, in 't bepalen en zorgvuldig onderhouden van de wettige lengte, inhoud der Maaten, en zwaarte van 't Gewicht; om alle bedrog, zo veel mogelyk voortekomen, moest alle Steden tot voorbeeld dienen. —— Behalven dat haar Wel Ed. Gr. Achtb. den handelenden Burger verplichten, om alle zyne Maaten en Gewichten, meestendeels alle jaaren ééns, (*) te laaten yken: moetende daar toe de aangeftelde en bezworene Ykers, met hunne Maaten en Gewichten, eens ten jaare, komen op het Stadhuis', omme dezelve aldaar met de daar bewaard wordende Slaapers , te vergelyken. Zo befteedenZy nog eene dubbele zorge, voor de Stads Waag - Gewichten, welke tweemaal ten jaare, door den gezwoorenen Yker werden nagewogen, en op hunne wettige zwaarte onderhouden. Bovendien werden de Weegers in de Stads-Waage, byeede verplicht, nauwkeurig te weegen, en eik het zyne te geeven ; zynde hun ook belast, de fchaalen fchoon, en onder het weegen geene hand aan de fchaal te houden, maar de balans op zich zelve te laaten dtyven.
(*) En wel in de Maanden November en December.
A 5 In



C « )
Te Amfterdam zyn , eene Amfterdamfche Voetmaat, drie byzondere Ellens, onderfcheidene Ronde Maaten , en drie zoorten van Gewichten bekend; na mate dat de zaaken of goederen zyn , die uit of ingekoft worden: doch in de Stads Wage, word maar Amfterdamsch gewicht gebruikt.
De Maaten alhier bekend, en in gebruik , zyn:
de Amfterdamfche Voetmaat.
de Amfterdamfche!
de Brabandfche [
l Elle.
en
de Brugfche J
De Gewichten.
het Troisch ~l het Brabandsch J. Gewicht, het Amfterdamsch j Gelyk ook nog verfcheidene Ronde Maaten.
Aangaande den oorfprong van den Amfterdamfchen Voet, hebbe ik niets kunnen ontdekken : dan alleen, dat er ten jaare 1524, den iojuny, eene Keure , by myne Heeren van den Gerechte is gemaakt: om eene nieuwe yzere maate te doen han„ gen in der Stede ichryf kamer , daar af ook de „ langte van de voet-talen en de duimen hmgtvoor „ de Wage : een ygelyk zal zyn Voet-maac daarnaar
» re-



( ii )
„ reguleeren , en geen andere mate mogen ge,, bruyken."
Dit fchynt nogthands veroorzaakt te zyn , door de oneenigheden ten dien tyde plaats hebbende: en misfchien is in deeze wel de oorlprong zelv te vinden.
Ook vinde ik, wegens de Amfterdamfche Elle , niets ; maar wel eene Keure, door myne Heeren van den Gerechten gemaakt, ten jaare 1564 , den 6 Maart: „ dat alle de geenen , die hen geneeren „ metter Ellens, fchuldig zullen wezen, te hebben „ ende te houden Ellens, na de Elle van der Stede
„ mate, niet langer nog niet korter, enz."
dit is immers eene Amfterdamfche Elle ! maar dan kan ik niet bevatten, hoe de Heer Wagenaar, in zyne befchryvinge van Amfterdam, 3.ftuk,pag. 16, kan zeggen : „ de Elle die hier ter ftede ge„ bruikt wordt, zynde de Brabandfcbe, moet ook
., jaarlyks gëykt worden ;" Dezelve isthands
nasrenoeg 16% duim Amfterdamscb, of juist 26,3 Rbynlandscb. De Brabandfcbe, die hier ook nog in ecnig gebruik is, is 27 duim Amfterdamsch, of 26, 5 Rhynlandsch. De Brugfcbe die hiermede eertyds wierd gebruikt, dog thands zo ver heb kunnen ontdekken , niet meer , of althands zeer weinig , is nagenoeg ^\ duim Amfterdamsch, of a6, 8 Rhynlandsch ; misfchien hierna nogjuifter.
De



De Gewichten onder de Kooplieden alhier in gebruik; zyn,
i het Troisch Gewicht. 2, het lirabandsch Gewicht. 3 het Amfterdamsch Gewicht.
Het Troisch en Brabandsch Gewicht, zyn buiten twyffel de oudfte hier in 't Land bekend, en het hedendaagsch Amfterdamsch Gewicht is van laatere tyden, en fchynt uit het Troifche te zyn voortgekomen.
Welke der twee eerfte Gewichten, in de oudfte tyden plaats hadden, is met zekerheid niet te bepalen. In 't jaar 1487, wierd gekeurt, alle
Kramers s alleen Troisch en geen Ceulsch Gewicht gebruiken moeiten; doch in't jaar 1494, wierd bevolen , dat men zich van Ceulsch Gewicht moest bedienen, behalven de Zilverfmeden; in de jaaren 150a en 1504 werd op nieuws belast TroiscbGewicht te gebruiken; hoewei daar weder eenig verloop in moet gekoomen zyn , om dat het gebruik van het Troifche, ten jaare 1600, wederom algemeen gemaakt werd.
By eene nadere van 1630 word vergunt, KwikzilverjCouchenille en Zyde,(in 'tgros) metBrabandscb
Ge-



Gewicht te verkoopen, en de Luikfche Spykers me: Luikscb Gewicht, (dat met het Brabandfche even zwaar is,,) en dan word er vervolgens, aan alle andere Winkeliers, Kruideniers enz. bevolen, geen ander dan Amfterdamsch Gewicht te gebruiken: hier uit is het waarfchynlyk dat 'er, in het Gewicht op de Stads Waage, (alhier) in of omtrent den jaare 1630, eenige verandering is voorgevallen, en het Gewicht der Winkeliers enz., daarna veranderd is; cn dus van het Troifehe verfchillende, een eigen naam van Amfterdamsch Gewicht ontvangen heeft, als zynde daar uitgevonden, en in gebruik gebracht. Zedert dien tyd tot heden, is er geene verandering in dat Gewicht voorgevallen. Alle volgende Keuren fpreeken alleen van Brabandsch en Amfterdamsch Gewicht: de goederen die in 't jaar 1630 toegelaaten wierden, met Brabandsch gewicht te weegen, worden ook nu nog naar dat zelfde Gewicht bepaald.
Van de byzondere Gewichten , hunne wettige zwaarte, en 't verfchil van dezelve.
Van oude tyden af, heeft men voor eene bafts of begin der Gewichten genomen, het grein of aasje, welke is het kleinfte gedeelte van 1 fft Troisch, 't welke 10240 zulke aasjes bevat; en welkers zwaarte genomen is, van de gemeene zwaarte van een fchoon, volkomen ryp, en van alle kaf : ge-



C 14 )
gezuiverd Tarwe Graan; dat niet te versch nog te oud is; als men 20 zulke Graanen,neemt, zal men ondervinden, dat zy gelyk zyn aan éénfcrupel; en 60, aan een drachma. (*)
Dit tot een begin genomen zynde, heeft men volgens het getal der Greinen, alle verdeelingen van 't Gewicht, van één pond nederwaardsen opwaards, bepaald.
Van het Troisch Gewicht. Dit Gewicht van Troyes, in Champagne afkomftig , en eertyds om zyne zwaarte zeer beroemd, word heden te Amfterdam , zo wel als in andere fteden van Holland, van niemand gebruikt, dan van Goud en Zilverfmeden, Muntflagers en Kooplieden; om Goud, Zilver en Speciën te weegen.
De flaapers van dit Gewicht berusten, zo als reeds gezegd is , onder de bewaringe van H. E. M. de Gecommitteerde Raden in 's Hage, die ook den Yker aanftellen, op den voorflag of benoeming van Bur-
gemeefteren van Amfterdam. — My word ook
genoemd Ykmeefter Generaal, of van de Unie; om dat hy bet recht hadde , by alle Zilverfmeden , ih alle de Zeven Provinciën rond te gaan; vifie van 't Gewicht te yraagen; hetzelve te examineeren en te
ykenr'
(*) Dit is waar ten opzigte van het grein, maar bet verfchil tusfchen een aasje en een grein, is gelyk 4 tot 3 , waut 4Ï0 greinen ftaan gelyk met 640 Azen.



( -5 )
yken: maar zeden eenigen tyd , is die Yker in de andere Provintiën niet meer erkend ; zoo dat zyn recht hedendaagsch zich niet buiten de paaien van Holland en Westfriesland uitftrekt: zyn gewoonlyk verblyf is , al zedert jaaren herwaards te Amfterdam.
Dit Gewicht heeft te Amfterdam , ja in geheel Holland, geene verandering ondergaan : doch was eertyds veel uitgeftrekter dan thands.
Zyn zwaarte en zyne verdeelingen blyven nog al* toos dezelve, zo als die door Farvacques yn aangehaald: de zwaarte van één pond is, gelykaan 10240 Greinen; de verdeeling is dus,
Een Pond in 2 Mark. Een Mark in b Oneen. Een Once in 20 Engels. Een Engels in 32 Azen.
Van het Brabandsch Gewicht.
De naam van dit Gewicht geeft genoeg te kennen , waar hetzelve zyn oorlprong heeft.
De Handel was eertyds , en nog kort voor de opkomst van Amfterdam, zeer bloeijendeindemeefte fteden van Braband : byzonder te Antwerpen,
Ghendt,



( 16 )
Ghendt, en Brusfel, daarvan is dat Gewicht hier overgekomen.
De Yker van hetzelve, zo wel van 'c koperen als yzeren is dezelve, als die van 't Amfterdamsch koperen gewicht, en word aangefteld, onder den naam, van Yker van 't Amfterdamsch koperen, Brabandsch koperen en Brabandsch yzeren gewicht.
Dit Gewicht is 't ligtfte, dat te Amfterdam gebruikt word. —■ Een pond word gerekend op 9766 Aazen.
Van het Amfterdamsch Gewicht.
Met dit Gewicht, worden in 't algemeen, alle koopgoederen in en uitgewogen, behalven die geenen die expresfelyk in de Keuren daarvan uitgezonderd zyn, als Kwikzilver, Zyde9 Couchenille, ge, twynt Garen , Sayetten , Kammen, Goude en Ztlvere Parementen, als mede Luykfche Spy~ kers.
Om deeze Gewichten natezien, zyn twee Ykers: de een voor V koperen, en de andere voor 't yzeren Gewicht. Beiden worden door Heeren Burge, meefteren aar gefteld, en prefteeren den Eed in handen van haar Ed. Gr. Achtb., aan wien zy ook
ver-



C 17 )
verandvvoordelyk zyn, van al het geene hun Ambt en plicht aangaat. Zy moeten alle jaaren in de maand December , hunne gewichten (waar na die der Winkeliers gefield wordenop het Stadhuis brengen , om ze met de flapers aldaar berustende, te vergelyken (*).
Volgens eene Keur van 22 January 1600 , mogen de burgers van Amfterdam , geen ander gewicht van twee ponden nederwaards, in haare neering gebruiken , dan van koper ; welke Keure hedendaags nog in volle kracht is.
Het Amfterdamsch Gewicht, ishetzwaarfte van alle gewichten, die hier ter Stede gebruikt worden, en waarmede op verre na, de meeste goederen die' hier gekoft en verkoft werden , gewoogen warden.
Het pond Amfterdamsch is niets anders dan het pond Troisch , maar met 40 azen , of i| engels
ver«
(*) Het waare te wenfchen, dat er zo wel. 't zy Jaariykfche, 't zy ooi de 2 a 3 Jaaren, eene Eyk plaats had. de, zo wel op de Balancen en beide de Schaalen, gelyfc aan die op de Gewichten. Yder Phyficus weet, wat bedrog daaromtrent kan plaats hebben, en helaas; te veel plaats heeft, met de armen der Salancen!,.. enz. B



f 18 )
vérzwaard: zo dat één pond Amfterdamech gewicht maakt 10280 Azen : daar het pond Troisch maar 10240 Azen houd ; dus maakt 100 tê Amfterdamsch , 100 [g 6£ once of 125 engels Troisch, by gevolg verfchillen die twee gewichten maar || fjg, dat het Troifche lichter is dan het Amfterdamfche.
Van meer belang is het verfchil tusfchen Amfterdamsch en Brabandsch gewicht. In 't algemeen zegt men, dat het verfchil tusfchen die beide gereekend word , te zyn, 5 ten honderd.
Deze onduidelyke uitdrukking , heeft zelfs verHandige, en in de Negotie kundige lieden, misleid; denkende dat too W Amfterdamsch, gelyk zyn aan J05 f6 Brabandsch gewicht.
Edoch by herhaald naauwkeurig naweegen, is bevonden, dat 100 f§ Amfterdamsch op ene fchaal gezet zynde, en 100 fjg Brabandsch op de andere ; 5 ftf Amfterdamsch , ja,'zelfs iets meerder by dit laatfte moet gevoegd worden , om een volkomen evenwicht te hebben : zo dat 95 fg Amfterdamsch gelyk zyn aan 100 Qf Bnbandsch , en dus 100 fj Amfterdamsch gelyk aan 10515 R5 Brabandsch.
Bovendien is nog aan te merken , dat volgens
een



C 19 )
ëen Keur van dén jaare 1744 aan de Weegèfs , in de Stads Waage is bevolen; om op yder Wiek vart ioo tot 600 f§ eenen uitflag te geeven van 2 en op een Wiek boven de 600 fjg, 4 tê. zo dat een Vreemdeling, goederen van Amfterdam ontvangende , zyne verwagte g ten honderd , ruim ont* Vrangr.
Nu moet ik ook noch iets zeggen van het
Apot/iecars of Medicinaal Gewicht.
De Apothecars hier ter Stede, gebruiken twei zoorten van gewicht, als:
1. Medicinaal 7 _ . ,
a n. j il Gewichh
2. Amfterdamsch ■»
Het eerfte dient, tot naweegen van alle medicinaale ftoffen , en in 't toebereiden van medicamenten volgens de Recepten der Doctoren.
Het tweede gebruiken zy; tot üitweegen varï Medicinalen, die in commisfiën verzonden werden i zo wel binnen als buiten 'sLands; want in dit geval zyn zy verplicht, op Amfterdamsch gewicht tg verkoopen.
B a Het



C 20 )
Het opzicht over het Medicinaal gewicht; behojrd aan het Collegium Medicum , en heeft genen byzonderen Yker.
Het Amfterdamsch koper gewicht der Apothecars moet alle jaaren geëykt worden; de Yker heeft ook het recht, hetzelve in hunne huizen na te zien.
4
Het hedendaagsch Medicinaal gewicht te Amfterdam , is niets anders dan zuiver Troisch gewicht; doch met dat onderfcheid , dat één pond medicinaal gewicht, maar 13 Oneen in zich bevat, daar hetgewoone pond Troisch, uit 16 oneenbeflaat.
De verdeeling is aldus:
Een pond in 12 oneen. Een once in 8 drachma. Een drachma in 3 fcrupels. Een fcrupel in uo grynen.
Een pond Medicinaal gewicht, is dus,
gelyk aan 7680 aasjes, en gevolglyk: I once of 8 drachma, gelyk aan 640 aasjes.~
I drachma of 3 fcrupels, ■ 80 ——»
1 fcrupel of 20 grynen , —— 26|
1 gryn, . . . i*
F AR-



C 21 }
Farvachtjes, in zyn Schatkamer der droogbereidende Geneeskonst, verhandeld deze materie breedvoerig, aangaande het Medicinaal gewicht; en maakt daar over dezelve verdeeling: als,
Een pond of 12 oneen Een once of 8 drachma's Een drachma of 3 fcrupels Een fcrupel
„ Dusdanig — Gewicht, zegt die Geleerde, is zo „ vermaard, dat de Geneesheeren te Augsburg,
Nurnberg, Ceulen. Parys, London, Brusfel, „ Antwerpen, Amfterdam, en vcele andere Ste-
den, het zelve hebben geapprobeerd. (*).
Het is egter zeer aanmerkelyk, dat de HeerFarvacques de Once Medicinaal Gewicht, één vierde minder in zwaartte fielt, als hethedendaagfche Amfterdamfche Medicinaale Once ; ook is de Once Ceulsch Medicinaal gewicht 13 Greinen, en die van Augiburg en Numberg, en andere groote Steden in Duytsland wel 14 Greinen Jigter als ons Medicinaai Once te Amfterdam 1 daarom moet men vooral naauwkeurig agt geeven , by het ieefen der Medicynfche Schriften en Recepten > komende uit Duyrsland , van die genoemde of andere plaatfec; om
O Farvacq. 1 D. 4 B, 8 Cap. ZOr^" B 3



C M )
zorgvuldig haare gewichten te leeren kennen endete volgen,om dus naauwkeurig te weeten,de hoeveelheid van Medicynen, nodig, om degewenschte werking in een ziek lichaam voort te brengen.
Hier moet nu tot flot der gewichten, nog bygevoegd worden : dat de Juwelieren hier ter Stede, Amfterdamsch gewicht gebruiken, waarvan een Once gerekend word tegen 150 carraten.
Deze carraten zyn zwaarder dan die van het Troisch gewicht, waar van 160 gelyk zyn aan een once Troisch ; de carraat weegt 4 aasjes. het
verfchil is als volgt;
160 Carraat Troisch, is gelyk aan ï once of 640 Azen.
550 Carraat Amfterdamsch, is gelyk aam once of 6421 A^en,
By gevolg is één carraat Amfterdamsch Juweliers, gewicht H van één aasje zwaarder , dan een carraat Troisch'of Zilverfmids gewicht.
Verfchil tusfchen, Amfterdamsch. Troisch. Brabandsch. 1 m 1 g? 1 m
10280 azen. 10240 azen. 9766 azen. 100 fjg *oofg64once, io5T§fi? (*).
Wat
(*), Onder het drukken dezes, heeft meergemelde Heer



C n )
Wat nu de onderfcheidene Ronde Maaten betreft, alle de oorfproneelyke worden bewaard , op het
Raad-
R. Rcckel de goedheid gehad my dit volgende nog mede te deelen; hebbende tot dien einde de gewichten daartoe, uit die plaatfen ontbooden.
In Parys zyn er byzonder twee foorten van gewicht.
1. het Troisch gewicht.
2. het ordinair winkelgewicht.
Het Troisch komt met ons Troisch gewicht al vry w over een, zonder merkelyk verfchil.
Het ordinaire winkel gewicht, is 3 engels ligter als het Amfterdamsch gewicht , en 1 % engels ligter als het Troisch.
In London zyn ook twee foorten van gewichten.
ï. Troy Weight of Troisch gewicht. 2. Avoir du poids
Aangaande het eerde, werd het pond Troisch verdeeld in 12 oneen , welke verdeeling met ons Medicinaal pond overeenkomt; edog zyn deze engelfche oneen iets zwaarder als oriza Troifche oiicen; want 16 oneen Troisch in Engeland maken alhier een pond of 16 oneen,en byna6engels , dat een merkelyk verfchil uitmaakt; houdende een pond van 12 oneen, 7770 Azen, en een van 16 oneen, 10360 Azen Troisch,
Nog
B 4



C 24 )
Raadhuis dezer Stad , moetende alle de byzondere aangefteJde Ykmeelteren , zich eens ten jaare, en wel in de maanden November en December , 'vervoegen op het Stadhuis met hunne maaten, waarna zy die der Burgeren yken , omme aldaar vergeleeken te worden, met de daar bewaard werdendeflapers. — Deeze alle zyn onder 't opzicht van den
kun-
Nog groter is het verfchil tusfchen het gewicht avoïrdu po'iis, dat van een algemeen gebruik in de winkels is,en ons dmfterdamsch gewicht.
Van dit gewicht avoir du poids word het pond gelyk by ons in 16oneen verdeeld, maar het is veel ügter als het Arnlterdamicb; want 100 pond avoir du poids , bedragen met meer als 9i pond 28* lood Amfterdamsch Waag-gewicht; houdende zulk een pond maar 9333f azen van ons Troifche.
Dit zelve gewicht, aveir du poids is ook waarfchynlyk in gebruik geweest in de Amenkaanfche Colonk-n , ten ' miüfte vinde ik dat hetzelve nog hedendaagsch te Phila delphia de Hoofdftad van Penfylvanien gebezigd word Waarfchynlyk Is. fints het vry verklaaren der dertien Prol vintieH of Sraaten , nog geen nieuw reglement of verandering aangaande de zwaarte van het gewicht voorgevalJen , en hetzelve nog op den ouden voet gehleeven; en zal ook denkelyk niet ligt veranderen , want oude' gewoonten die niet fchadelyk zyn, nog iemand zyn recht verkorten, geeyen minder aanpoot, en veroorzaakeq verwarring, st!$ de kleinte verandering.



( =5 )
kundigen j. van Staten, die dezelve federt den jaare 1769 , alle in eene volkomene en waar* lyk nette order gebragta dezelve gerangfchikt, en de ontbreekende, op Stadskosten, heeft doen vervaardigen : betraande alle dezelve in onderfcheidene beugels en ringen van Biertonnen en kleindere, ge. maakt in den jaare x 65 8, gelyk mede derzelver croos en kop Ellen.
Als mede van 't Bourdeaux Oxhoofd van den jaare 1669.
Van de Zeeptonnen, mede van den jaare 1669.
Van den Harington, van den jaare 1658, en de kleindere gedeeltens van dezelve, van den jaare 1722.
Van de Melkvaten, van Ao. 1669. Van de Turfton, van Ao. 1769. Van de Kalkton, van Ao. 1669. zynde alle van yzer gemaakt en zuiver bewaard.
De kleindere maaten , zyn alle fraai van koper gemaakt, en gefneeden met het Stads Wapen , de benaaming der Vaten,en den inhoud van 't gewicht met regenwater naauwkeurig gewogen door boven, <• gemelde j. van Staten, thans oudfte Wynroeijer dezer Stad. (*~) als van Steekannen, Min-
ge-
(*") Doch den n Juny 17R3 reeds overleeden.
• 'B 5



( a« )
gelen, Pinten, Koppen, Zout en Steenkolen-meeters maaten, enz.
Hiermede genoegzaam voldaan meenende te hebben , ga dan nu over ter voldoening aan het gerequireerde , by genomene Refolutie der Algemee^e Vergadering des Oeconomifchen Taks, den 20 Juny 1781 , omme , namelyk, te doen eene nauw keurige opgave van de onderfcheidene Maaten en Gewichten , by dit Departement in gebruik ; en daartoe dient: dat volgens de bepaling , door Profesfor Lulofs, (in zyn werk over de Wynroey en Pylkunde) gemaakt, dat de lengte des Rhynlandfchen voets, ftaat tot dien van Amfterdam, als 1392 tot 1*54, 776 C)> de volgende maaten, zo van lengte, als ronde, zyn opgemaakt, ook dejnhoud der cubicque duimen.
De Rhynlancifche Roede , na bovengemelde betrekking verdeeld in 10,000 deelen, bedragen,
(van die 10,000 deelen.) de Amfterdamfche Roede, 9014,1954
de Voet, 75I>18295
de
(*) Het heeft eenige verwonderd, dat gemelde Profesfor dit niet tot zyne klynfte benaming, namelyk van 174 tot 156,847. gebracht heeft.



c «7 ;
(van die 10,000 deelen.) de Amfterdamfche duim, 68,2893
de elle, 1826,7403557
de palm, 252,67041
de Hout-vaam houd 36 vierkante
voeten, (lengte) 45°7> °977
ook worden hier nog gebruikt, een
Brabandfche elle, en houd 1843, 81269 alsmede eene Brugfche elle, houdende . . 1860,8850352
Met de Brabandfche , worden de goederen op publicque verkopingen, die by de elle verkoft worden , gemeeten ; en met de Brugfche, alle ong*werkte Lakenen.
NB. de Amfterdamfche elle is a6, 75 duim Amfterdamsch , of 26, 34 duim Rhynlandsch.
de Brabandfche elle is 27 duim Amfterdamsch, of 26, 54 duim Rhynlandsch.
de Brugfche elle is 27, 25 duim Amfterdamsch, of 26, 85 duim Rhynlandsch.
Wat nu aangaat de Gewichten; daar zyn by dit Departement drie onderfcheidene in gebruik, als Troisgh, Brabandsch en Amfterdamsch.
Een pond Troisch, houd Azen 10240.
Een



C 28 )
Een pond Brabandsch, is 15 oneen,
5 engels en 6 azen Troisch, of azen 9766 Een pond Amfterdamsch, is 1 pond,
1 engels en 8 azen Troisch, of -, 1028»
dan maaken, Amfterdamsch. Troisch. Brabandsch. 100 H leoffié^once. io5Tf& Betreffende nu de ronde maaten, zo natte als drooge
NB. Het gewicht van heuren inhoud, is gewogen met Regenwater : de inhoud in cubicque duimen Rhynlandsch , is gerekend na vorengemelden betrekking des Rhynlandfchen tot den Amfterdamfchen voet, als 1392 tot 1254, 776.
'WYNMAATE N.



C *9 )
NABERICHT.
Na openlyk rnyne dankzegginge betuigd te heb» ben aan de Heeren R. Beckel en H. Aeneae, die ? gelyk ook de reeds overledene Heer J. van Staten , de goedheid gehad hebben , het hunne toetebrengen tot dit myn opftel.
f" Voege ik hier nog by, de byzondere verhoudin» gen ( betrekkingen) van het Rhynlandsch tot het Amfterdamsch, na voorengemelde bepaalingen van Profesfor Lulofs.
Een duim Rhynl. tot een duim
Amfterdamsch. = i: o, 98336677 Een duim Amfterdamsch tot een
duim Rhynl. — 1: I , OI69I45723951 Een voet Rhynl. tot een voet
Amfterdamsch. = 1: o, 90141954 Een voet Amfterdamsch tot een
voet Rhynl. =1:1, 10936135a 1457*2
De



( 30 )
De cubicq duim Amfterd. tot de cubicq duim
Rhynl. == li l, o$i6o6Q66
De cubicq duim Rhynl. tot de cubicq duim
Amfterdamsch. = i: o, 950925705 Een cubicq duim Rhynlandsch, gelyk aan j/^ =a
o, 00057870370370370 enz. deelen van een
cubicq voet Rhynlandsch. Een cubicq duim Amflerdamsch gelyk aan Tjr!r —
o, 00055030422858863197 enz. deelen van
een cubicq voet Amfterdamsch.
Nog heb ik de moeite genomen , om uit de opgave der byzondere Departementen een uittrekzelte maaken van al het geen , eenigzins voldoende ware aan het door de Algemeene Vergadering opgegeeven fchema, ten jaare 1781 : hopende daar mede eenig genoegen te zullen geeven , en dat dit zal mogen dienen tot aanmoediging der verdere Departementen, om ook hun Ed. opgave te doen, ten einde men eens volleedig en als met een opflag van het oog , zal kunnen zien het onderfcheid der verfchillende Maaten en Gewichten in alle de byzondere plaatfen van ons Vaderland ; en geeve zulkss dan op, als
Eens



C 3- )
Eene Proeve van een Algemeen Schema der by zonder e, Maaten en Gewichttin.
a f
UITTREKZEL, uit de opgave derbyzondere Departementen.
WEGENS DE ROEDE-MAATEN.
vaai de 10,000 deelen.
In Duyveland , de dyken aldaar mer eene
Putfche Roede van . . 10845
Onder Sr. Annaland , de dyken aldaar met
eene Putfche Roede van . . 108 io
In Noord-beveland, de dyken aldaar met eene Putfche Roede van . . . 10789
In Zuid-beveland , voor de dyken met een Putfche Roede van i . 1078J
In) Walcheren, Ct Eiland,) dykmaat de Putfche Roede, houdende . . I0782
Te Maasfluis, een Roede van . 10075.
In Rhynland. .... 10000
De Delflmdfche. . • - 30000
Te Woerden. - - : 10000
In)



C 3* )
van de io.ooo deelen.
In) Walcheren, ('c Eiland) dykmaat, ook
de Schouwfche Roede, houdende . . 9948 In Noord-beveland, de landen met een Schou-
fche Roede van . . 9940
In Schouwen, de gewoone landmaat . 9940 In Zuid-beveland, in fommige gevallen,de
Schouwfche Roede van . . 9915 ln een Polder onder Stavenisfe, een Schouwfche Roede van . . 9898 In Duyve-land, in fommige Diftriften, . 9778 Onder St. Anna*land eene Roede van . . 9735 In) Polders, (eenige andere) de Bloyfche
Roede van . 9604
De Rloyfche Roede van - . 9587
Te Middelburg, . . . 9587
In) Walcheren, ('t Eiland) de gewoone
landmaat is de Bloyfche Roede van . 9587 In) Tholen, ('t Eiland) en St, Philipsland,
met een Bloyfche Roede van . 9576 In Zuid-beveland, de gewoone landmaat is
de Bloyfche Roede, zynde daar . 9576" Te Wolphaartsdyk. . . 9576
Te Breda. . ; . . 9105 Te Amfterdam. . . . 9014
Te Aarnhem. . . . 9014
Te Beverwyk, als de Hout-voetmaat te Am* fterdam. . . . 9014
Te



C 33 )
van de ib.ooo deeleft
Te Brouwershaven, de Amfterdamfche Houtvoet-maat. 9014
Te Goes. . . —• ' —- 9014
TeTholén. . . —- 9014
Te Veere. . . •—1 ' ' ■ 9014
Te Velfen. . . 9014
Te Vlisfwgen. . -1 ' - ———— 9014
Te Zirkzee. , —— 1 9014
NB, De Amfterdamfche Hout-voet-maat (by verfcheidene Departementen, zo benoemd.) is niet anders dan de gëwoone Amfterdamfche voet van 11 duimen. — Konden alle de Departementen goedvinden , dé waare grootte van de by hun gebruikelyke Voet, in Rhynlands of Amfterdams, alsmeede hoe veel duimen dezelve bevatten, juist op te geeven, zoude misfchien nog wel den een of ander aanfpooren, om eens eene algemeene Kaart van dezelve, in plano, te vervaardigen.
WEGENS DE ELLE-MAATEN,
de Ellens houden.
van de 10, ooo deelen Rliynlandsch
TeVlisfingen 1877
Te Veere. . ... 1869
Te Middelburg. ... . t86a
C Te



c 34 )
van de 10,000 deelen Rhynlandsch
ln Schouwen. - . . 186a
De Brugfe (te Amfterdam). . . 1861 InTholen. . . . 1850
De Bergfche. . . . IH7
De Brabandfche (te Amfterdam). • 1844 Te Goes. • • • 1837
In Noord-beveland. . • • 1837 Te Vlaardingen. • . . lf!3o
Te Amfterdam. . . . 1827
De Delflandfche. • . .
Te Aarnhem.
Te Beverwyk. £ af duim Amfterdamfch. Te Velfen. J
Te Zaandam na genoeg 27 duim Amfterdamsch, Te Bergen op den Zoom, q6£ duim Rhynlandsch. Te Dordrecht. 1 6 duim Rhynlandsch> Te Woerden. J
Te Harderwyk na genoeg 26* duim Rhynlandseh,
WEGENS DE GEWICHTEN, een Pond houd
Aze» Tiroiseh
Te Vlaardingen, Waaggewkbt. . 1028\\ Te Amfterdam. • • . 10280
Het Troisch. . • * 10240 Te Harderwyk. . . • 10240
Te



( 35 )
Azen TroisfU
Te Breda. . . . 979 • ra
Te Aarnhem. . i . 9766
liet Brabandsch te Amfterdam . 9766
Te Vlieringen. • . . 9760
Te Delft 9750
Te Middelburg. . . • 9744
Te Zirkzee. . . . 9744
Te Vlaardingen. Huisgewkbt. . 9725
HOLLE MAATEN VOOR NATTE WAAREN houden
Cubicn. duim Rhynlandsch
TeTholen eninNoord.beveland.EenScoop 159I Te Goes en in Zuyd-beveland. een Stoop 135! Te Zirkzee en Schouwen. een Stoop 135I Te Vlaardingen. een Wyn Stoop 134
Te Vlisfingen. eenStoop 132
Te Veere. eenStoop 130
Te Middelburg. eenStoop 129IIJ-
Te Delft. eenStoopmaat 129!
Te Dordrecht. een Stoop Biermaat 113,6
Te Amfterdam. een Mingel: voor Brande-
wynen 68,6 een dito voor Bieren 67,5 een dito voor Wyn en01 y 66,6 • Te Vlaardingen. een Bierkan 56!
C 2 HOL-



i 36 )
HOLLE MAATEN VOOR MELK. houden in
Cubicct duim Rhynlandsch
Te Amfterdam een Mingelen 100,7
Te Goes en Zuyd-bevel. een melk of veld Pint 6$t Te Amfrerdam een Pint 50,35
Te Vlisfingen een melk of veld Pint 44!
Te Middelburg — 43
Te Vlaardingen een melk of boterKop 3 8
Te Delft r-m — 99$
DITO VOOR GRAANEN. houden in (*)
In Cadzant een Zak graan maat 496®
Te Amfterdara eea Zak (zynde drie
Scheepels) 4557 Ia
(*) Ik waare vQorneemeni geweest, hier nog by te voeden , de byzondere hoeveelheid der Zakken in een Last, op verfcheidene plaatfen van ons Vaderland; hadde ook zulks reeds opgemaakt; doch niet gaarne de opgaven der byzondere Departementen willende voor uit loopen, •n daar en boven bemerkende , dat het van verfcheidene reeds in druk was, gelyk zulks te zien is, in de Koorts loikjes, die hier ter Stede, uitgegeven worden, hebba zulks liever voor eerst nog willen uitftellen : alleenlyk fuer by voegende, dat te Weesp, 36 Zakken in een Last pyn, en niet 44, zo als ih die Öoekjes vermeld word,



( 3? )
Cubicq duim Rhynlandsch
In Noord-beveland een Zak graan maat 4516
Te Zirkzee en in Schouwen 44^3s TeGoes en inZuid-beveland— ——-r
met de lepel* 4459
Te Tholen (Landmaat) een Zak graan maat 4459 TeUoes en in Zuyd-beveland ■■■■■
zonder lepel. 4391
Te Tholen (Stadsmaat) een Zak graan maat 4391
Te Vlisfingen ■ < ~ • • 4170
Te Veere — 4067*
Te Middelburg 4038
De Vlaamfche Z?k Graanmaat 2902*
Te Vlaardingen een Graan Agtendeel 1962
Te Delft i952f
Te Amfterdam een Scheepel 1519
HOLLE MAATEN VOOR FRUYTEN. houden in
Te Amfterdam een Aard-appelen Ton uooc| Te Middelburg een dito 8o,;6£ Te Amfterdam een Spaaofe Nooten Ton 7537 Te Middelburg een Nooten Ton, 599°! Te Amfterdam een Carftengen Ton of
Befeu 5802 Te Amfterdam eenCeulfeNooten Ton 2604
C 3 HOL-



( 33 )
HOLLE MAATEN VOOR KOOLEN. houden in
Cubicq duim Rhynlandsch
Te Middelburg, een groote Zak Smee-koolen
of Koopmans Maat 4250! een kleine dito of Burger Maat 4038 Te Amfterdam. een Steen-kolen Maat 1712!
een Hout-kolen Maat 1197I
DITO VOOR ZOUT. houden in
Te Middelburg. een Zak Grof Zout 4652^ Te Amfterdam, een Maat, zyn de een
halve Zak gerafineerd 2424!
een dito dito, onge» rafineerd 24.10
DITO VOOR ZEEP.
houd in
Te Amfterdam een Ton 6190I
DITO VOOR KALK, CEMENT, OF , TRAS EN BIKSTEEN, houden in
Te Amfterdam een Ton voor Kalk en Cement 6734 Te Middelburg een Zak Tras Maat, na de
kopere flaper 6520! dito na de boute flaper 6267 Te



C 39 )
Cubicq. duimen Rliynïandscll
Te Delft een Agtendeel 1954? Te Vlaardingen een Agtendeel 1919 Te Amfterdam een vierde Ton, voor Kalk en
Cement 1684 een Kinnetje voor Kalk en
Bikfteen 443
DE HARING-TON.
houd in
Te Maasfluys. . . > 6992*3
Te Amfterdam. . . . 6756,6
DE T U R V-T O N.
houd in
Te Amfterdam. . . ; 12674!
BYVOEGSEL. Op pag. 9. regel 12. agter het woord Yken.
En omme hier van verfeekerd te wefen, zyn de Overlieden van het groot Kramers Gilde binnen deze Stad verplicht, eens des Jaars, by het opnaaien der Jaar-zangen wegens dat Gilde, geadfifteerd door Stads Bodens, en de beide Stads Ykers, de rondte te doen door de gantfche Stad, omme de Ellen en Gewichten na te zien, of de zelve wel in dat Jaar ge-eykt zyn: zo neen, vervald men in eene
boe*



( 40 )
boete , eng. Ja , volgens het 6 Articul, der Stads Keure in dato 31 January 1731. moet ,, den „ Stads Eiker, buiten de ommegang, die hy als „ van ouds gehouden is eenmaal des jaars, bene„ vens de Overluyden van het groot Kramers Gild „ te doen, zal vermogen ten allen tyde van den „ Jaare, en zo dikmaals als het hem goed dunkt, ,, met een Stads-roedragende Bode geasfifteert zynde, om te gaan, en in alle neering-huifen ,i te bezien de Gewichten, of die zyn conform „ dezer Stede Ordonnantiën, en dat den Eiker de „ Gewichten <, dewelke hy zal bevinden te zyn „ onge-eykt, te licht ofte niet opregt, zal mogen „ naar zig neemen, omme die te toonen aan myne „ Heeren van den Gerechte, die daar over cor„ rectie zullen doen, zo als zy zullen goedvinden „ te behooren." enz.
Niet tegengaande alle oplettenheid, zyn de volgende drukfeilen nog ingeflopen.
Op de Tafel ae- Colom van Kooren of Graanmaten, regel 11 van boven, ftaat T|B moetzyr-tsï.
Op dito ae- Colom, wegens \ Zeep, delaatfte regel ftaat 24^5? moet zyn aoTt j£ Azen Troisch.



W Y N M A A T E N.
De Wyfien, worden verkoft by den Legger , meest by 't Vat; een Legger houdt doorgaands 15 Ankers , dog ongelyk: een Vat beftaat in 4 Oxhoofden.
(Amfterdamsch C^wicht. Troisch Gewicht, 1 Amfterdam^ v Rhynl. cubicq duim,\RhynI. cubicq duimen
J~W~ïööd7êng7azen, §§ once. eng, azuiiT" cabic(l duimenjzo als volftaan kan. _iiaauwkeuriger.
Een Oxhooft is 6 Ankers of] j
12 Steekan j471 6 - - 473 - 8 M 13440 12780,4415 12780,4415752
Jen Aam is 8 Steekan of 4 An-
kers. ....... ! 3H 4 " - 3i5 5 12 21 8960 8520,2943 8520,2943168
Een Anker is 2 Steekan of 32:
Mingelen j 78 17 - - 78 13 8 5? 2240 2130,0736 2130,0735792
Jen Steekan is è Anker of 16
Mingelen 39 8 5 - 39 6 14 2f 1120 1065,0368 1065,0367896
Sen halve dito of 8 dito. . 19 20 2 16 I9lnj7 ir| 560 532,5l84 532,5183948
Een vierde dito of 4 dito. . 9! 26; 1 8 9'13 13 itffj 280 266,2592 266,2591974
Een Mingelen 2 141 5 ip 2! 7 j 8 ;i2Tfè 7° 66,5648 66,564799
Een half dito of 1 Pint. . I f 2 21 ij 3 14 65fg 35 33,2824 33,2823995
ïen vierde Ming. of k PintjeJ - 196 10} -! 9 17 ; 3ïH 17,5 ! 16,6412 16,64119975
Een vierde Puit of 1 Mutsje. I -I 9. 8 1 5| -I 4 .1,8 *MH 8,75 8,32°ó | 8,320599875
e-) B R A N D É WYN E N.
Worden verkoft by 't Vat, dog de prys word gereekend by de 30 Viertels of 12 Steekan. De inhoud der Vaten is niet te bepaalen, om dat dezelve van onderfcheidene grootens zyn, 11a de plaats van waar, dezelve hier aangebragt worden.
«S Viertel Mentzer Maat is een 1)1 ' 1
Steekan of 15 Mingelen. 37 3° 4 12 38 1 11 265I 1082,5 1029,377 1029,3770756025
Een Viertel, zynde 6 dito. 15 5 7 24 15 3 1623^ 433 4",75i 411,750830265
i Viertel , zynde 3 dito. . 7 18 8 aS 7918 11%% ai6,5 205,87* 205,8754151325
Een Mingelen * 16 9 20 2 8 12 25JÏ 7^7 68,6283 68,64830813
1 dit0 0 1 8 4 26 146 I2T|| 36,085 34,3141 34,3i4i54oó
| dito - 20 2 13 - ïo 3 6jf| 18,042 I7,i57i 17,15707703
BIEREN.
Worden verkoft by de Ton, I Ton en Vierendeel: in 't klein, by 't Mingelen, Pint en halve Pint.
Een Ton houd 8 Steekan ot , I ! I
128 Mingelen 318 8 - - 319 7, 17 26 9°77,o 8632,1232 8632,123179708
Een halve Ton is 4 Steekan of j [ j
64 Mingelen. .... 159 4 " - lS9 IV 18 29 4538,8 4316,0616 4316,061589854
Een vierde Ton is 2 Steekan of j 1 I I
32 Mengelen 79 i8i " ' 79 13 19 Hl 2269,4 2158.0308 2158,030794927
Ean agtfte Ton is 1 Steekan of
16 Mingelen 39 25 - - 39 14 iq,2'3| "34,7 1079,0154 11079,0153974635
Een Mingelen is Tb Steekan. 2. 15, 5 20 2 7 18 23§| 70,92 67,44 f 67,4396509986
Een half Mingelen of 1 Pint. 1 7,7 26 1 3 ^jHi-gi 35,4° 33,72 33,719825499-'
Ken vierde dito of i Pint. - 19 8 29 -I 9 i9\*i&h , I7,73 16,86 1 16,8599127496 NB. 128 Mingelen, maaken te Dordrecht 76 Stoop.
Wegens de DORDRECHTSCHE BIERMAAT.
De Ton moet houden 75 h 78 Stoopen Dords, moetende in zyn omtrek houden 15 duigen, wel meerder, maar geen minder, volgens Placcaat van 11 July 1722,011 is de buik van dezdve müiameter 23 duim.
Een Bierton houd 76 Stoopen of 8 Kitten Dordrechts. _ -' 1
(zynde 128 Mingelen Amfterdamsch.) (zyn van gelyke groote en mlioude, als de heele, hal-
Een halve Bierton houd 38 Stoopen of 4 Kitten. ?ve en vierde Bierton te Amfterdam.
Een vierde dito houd 19 Stoopcu of 2 Kitten. ~*
Een Kit van 9I Stoopen. . '3925,-1 - 1 39' 14' ipl 23Ï "34,7 l°79,°*& io79,oi53974635 EenStoop. ....... | 4 6 - - 4 3 5; 7* "9,44 lïl>5$* "Hg5^20^
F en halve Stoop 2 3 - - j 2 1 12 191 59,72 56,7^*93 56,7^92831026
Eeï.vierde dito! . . • • 1 il l 5 1 - ! 1. -I U %fa ^^513
ME L K.
Word verkoft by 't Vat, § Vat, | Vat, Mingelen , Pintje, ? en f Pintje : het Vat houd 16 Mingelen, één Mingelen 2 Pint.
Een Vat van 16 Mingelen. . ] 591 12 8 " \ 59 10 a 8. 1694,3 1611,154 .'f I'»JJSJ?S«»
Een half Vat of 8 dito. . . 29] 22 4 - 29 13 1 4 §47,15 805,577 ^ffiï^M
Een vierde Vat of 4 dito. . 14 27 2 -14 H 10 '8 423,575 402,788 40,»l°K^X7
Een Mingelen. ..... I 3 22 8 - 3 n 12 sof ,05,89 100,7 '00^l^f°,\\
Een half dito'of 1 Pint. . 1' 27 4 - 1 13 16 ioj 52,94 SO,35 5°,3467"*5«
Een vierde dito of-ï dito. . - 297 - - 14 ^ 58 26,47 25,1? '^HÏf lZl
Een agtfte dito of i Pint. . I -'. 14 8 16 I - 7 9 2T§ 13,235 12,59 12,5860003020
O L Y F - O L I E.
De Vaten, in welke dezelve hier te Lande gebragt worden, zyn mede onderfcheiden, na de plaatzen van waar dezelve worden aangevoerd: de prys word van de groote Fusten of Vaten, altoos gereekend by de 717 Mingelen, en vervolgens altoos by het Mingelen en mindere gedeeltens.
Een Mingelen i 14 5 10 27 8I2T?| 7° 65,5648 66'^479L
F^en half dito li 7 2 21 13 H 6-Jè 35 33,2824 33^i2399S
Een vierde dito - 19 6 .ot - 9 17 3ïfL *7,5 16,6412 ^'f^'Sf
Een agtfte dito. ..... ■ 9 8 5Ï "4 i3i7*ffl «,75 8,32o6 W"
Een zestiende dito - 4 9 «f - 2 98^fll 4,375 4,1603 *'Iqoi1oo687
Een twee-en-dertigfte dito. . -24 i7t§ - 1 4«°ÏSp5 2,1875 2,0802 VrAaoY^A
Een vier-cn-zestigfte dito. . 4 i[ a 8}| - - i%xo\%\ 1,09375 i,°4oi i,«4°°/4y 4J
Z A A D - O L I ...
Word meestendeels gereekend by het Mingelen: de Fust of het Vat is een Aam, houdende 120 Mingelen
welks inhoud dan is . . . |294|i5|7 I iM95| i°[5 M9*H 8400 I 79«7,77ó | 79ty™$* en een Mingelen .... I »|i4l5llo| 2I 718 U*tIV 7° 1 66'5°4° >W799
T R A A N O L I E.
Word verkoft by de 12 Steekan. - De Fust of 't Vaatwerk is van onderfcheidene grootte: de Steekan houd 16 Mingelen, het Mingelen heeft denzelven inhoud en gewiciit, ais van ae ieeüs
gemeldene Oliën.
| KOOREN of GRAANEN, en GRUTTERS WAAREN.
1 Worden verkoft by 't Last, Mudde, Schepel, Vierdevat en Kop, enz.: één Last houd 27 Mudden, of I 108 Schepels, een Mud houd 4 Schepels. Eén Last houd ook 36 Zak, en een Zak 3 Schepels.
AmfterdamschGew.' Troisch Gewicht. > Amfterdamf. Rhynl.cubicqd. .Rhynl, cubicq duimen;
I t? lood eng., azen f$ onceng. azen I. cnbic.i duimen^ zo als volft.kan. naauwkeurigcr.
ï 56; • - - I J6| 3 10 - I597,3i6 1518,94 ..1518^38^520648
Een half dito. 281 - - . 28 1 15 - 798,663 759,47 759,-09»763324
Een vierde dito,iseenyierdevat 14 - - - 14 - 17 16 399,3315 379,73 379,734588i662
Len agtlte dito, is2 Vierdevat. 7I - - - 7 - 8 24 190,6657 189,86 189,8672940831
ts dito.ii . j 3 16 - - 3 8 4 12 99,832 94,93 94,9330470415
,{ dito oti Kop 1 24 • " i 12 2 o 49,916 47,47 47,4008235207
5i dito of I dito - 28,- * - 14 1 3 24,958 23,73 23,7334117003
T£r oito of * dito -I 14 - - -17 • 174 12,479 11,87 I ii,h6óio588oi
t^ï dito of è dito I -I 9 3 1 I0f "14 *3 22^ 8,319 7j9[r j 7,9107^09393
F R U Y T E N.
Worden verkoft by de Ton, halve en vierde T011, vierde Vat, § en i Vierdevat, Kop en kleindere gedeeltens : de fyne Fruiten worden meest by 't ftuk, of zekere hoeveelheid van fluks, of by 't poud verkoft. De Ton houd 34 Vierdevaten, de * dus 17 en de i Ton 8s Vierdevat, dog inet de Fruiten gemeeten wordende, dan houd de Ton maar 30, de |- 15 en de 4 Ton 72 Vierdevat.
Een Vierdevat 141 aöi - - 14 10 r8 9 417,16 396,688 1 396,6881670978
Een half dito. 7 iOj - - 7 5 9 4;- 208,58 198,344 ,! 198,3440835489
idito of halftalf, of half half. 3 21I - - 3 IQ M 18} 104,29 99,17a 99,17 20417 ^44
Ee" Kop 1 26 5 - 1 13 7 9s 52,145 49,586 i 49,5860208872
5 dito 29 2 16 - 14 13 2oT? 26,072 24,8 24,7930104436
* dito -j 14 6 8 -l 7' 6 26s-| i 13,036 ) i2,4 j 12,396505^21 $
De Aardappelen en Raapen, worden by de Ton of Mand verkoft, de Ton houd 8 Mand, en een Mand omtrent 31 Vierdevat: zoo dat deze Ton, zeer na overeenkomt met de bovengemelde
FfuittOTi, of fM2ji4,8 , 11901 I 11900,644012914.
de Mand circa ........... / 1564,35 I 1488 I 1487,5806266167
NB. De Aardappelen en Raapen, worden alleen met de Mand gemeeten.
De Ceulfche Nooten-Ton, houd 6rs Vierdevat van dezelve als de Fruiten, maakende de 3 Ton een
Zak of . ." .• .Jl 2738,26 I 2603,17 I 26o^,->6j6ainCi
De Befeu of Karftengen-Ton, houd 141 Vierdevat, bovengemeld of 6100,965 5802 5801,5644438053 De Spaanfche Nooten-Ton, houd 19 Vierdevat van de bovengem., 0f I 7926,04 ' 7537 1 7537,0751748582
STEENKOLEN.
Worden verkoft by de Hoed, een Floed houd 38 Maaten, en Een Maat 1 63I 4 I * 1 " 1 63{ 5 ' 18! 29 I 1800,56 1 1712,1988! 1712,1987878394
H O U T K O L E N.
Worden verkoft by de Ton, een Ton moet houden 8 Steekannen. Een Steekan. ...... I 441 4 1 5 1 * 1 44! 5 1 - I 5! 1 1259 11197,21546! 1197,215462595
Z O U T.
Word verkoft by het Honderd Zout, maakende dat,van 't ongerafineerdé 202 Zak, en van '£ gerafineerdé 208 Zak. De Grosfiers verkoopen het gerafineerde by de Zak, i en i Zak, en Vierdevat: de. Slytcrs by de 6 en by 1 Kop: een Zak houd 2 Maaten.
Ongerafineerdé Maat. ... 88 16; - ♦ 88 13 *Oj £o j 2534,35 2410 1 2409,9785604667
Gerafijjeer.deofZoutkéetsmaat. 89 24 - ■ V° 1 l2\ 6r 2560 2434,37 24'34,3698048
Een Vierdevat houd 8 Kop. . 14 • I * ■ J+ " I?i ^ 399)3315- 379,735 S79»7345»8i:61
Een Kop. i| 24 • • ll™ 8' 0 49,916 J 47,5 47,466407^9
Z E E p.
Word verkoft in de Zeepziederyen , van één tot \ Ton-, in 't kl^in word dezelve doorgaans verkoft by't
pond Amfterdamsch.
Een Ton houd 93 Mingelen. 228 714 2 229 t 19'iiifJ 65to | 6190,5 6i9O,5?633055 Een halve dito 46% dito. . . l>4 3 ? 1 114: 8 ip2ll#| 3255 | 3°95,2ö 3095,203169775Een vierde dito 23i dito. . 57 * 8|l£*|57i 4 SWtö, \ ^.^S 1547.63 i547*,63i5«4«875 Een agtfte dito n* dito. . 28 101 9 8i i 28 10 4i[24t5ïï ' «513,75 774 773,8157914437
KALK en C E M E N T.
Word verkoft by de Hoed, Ton, | tot ^ Ton en Kop: een Hoed houd 8 Tonnen.
Een Ton houd 8 Kinnetjes of I I ■ ( '• I ' 1 • | 1 I |
1.20 K0p. . • • • • 24» 93 4 a+9 J 3 i5fi. ^^'38 6734 6733,8662688729
2 dito is 4Kuinetiesol6oKop. 124 4 6 18 124 10 123^*3540,69 3367 3366,9331344364
* dito is a dito of 30 duo. . 6a 93 9 62 5 - 27l|(5 I77o,345 1683,47 1683,466567218a
* dito is 1 dito of 15 dito. . 3t| 1 1 2oi 31 2 ioiJW ö«5,l725 841,73 84i.73-?283t09t
* dito is -J- dito of 7i dito. . 1516 5 26| 15 91 5\ 6'rff ^42,58625 420,86 420,8666*18045 Ee» Kop. ..••••.•«23a 3§ 21! 4'22Itï I 59,0115 56,12 56,1155^22406
KALK en BIKSTEEN.
Word verkoft by 't Kinnetje, en by't halve: by \ Kop, i en J Kop.
Een Kinnetje is 8 Kop. . . . r 161 91 91 - 16 5 19I ia| 465,6 44-2,751 ] 442,751008148
Een half dito is 4 dito • • I 8 4 9 16 82 19 aaT| 239,8 221,375 221,375504124
Een Kop 2 1 2 12 2-14, *m- 58,a 55,344 55,3438/6031
Een half dito 1-6 6 i - 7-Mt|| 29,1 27,672 97,671938015
Een vierde dito I -| 16 3 3 .|8.( 3! »3rf» 14,55 13,836 13,83596^0075
T U R V - T o N.
De Turv wordt hier verkoft W de Ton. De Ton houd in ; ; i ' 13328,6092 112674,51711x1674,5171001794
HARING- TON.
De Visch word hier verkoft by het ftuk, of by het pond, Amfterdamsch Gewicht. De Haring by het Last, de Ton, ot by het ftuk. het Last heeft 14 Ton Zeeftuks en 12 Ton verpakte.
De Haring-ton houd in • • '7107,4165 16758,625! 6758,6250021