WONDERBAER en RUGTBAER LEVEN VAN DEN EX-PATER AUXILIÜS van MOORSLEDE, ALIAS PIETER-FRANCIS-DOMINIQ VERVISCH, Eerftmael i 7 jaeren Capucin in de vlaemfche Provincie, Riegt-Vadirei}. Predikant in zes vetjcheyde Jiifdomnien , 1785 door den Keyzer JosÈph" II. génoettit Onder-Paftor tot Zeveren , met uytdruckelyken oorlof zyns Üverfte uyt het Order gegae'n, door den. Bijfehop ran Gend waerlyk gefemiarizeert en gezonden nae Zeveren, naedien Kapelaen binnen Gend, Defervitor tot Calloo, Paftor, Gouverneur en Commandant in het Keyzerlyk Fort van S. Lieven op de Scheids, gezeyd LI EFKENS-HOEK. EERSTE BOEK-DEEL, Behelzende da zeldzaemfte avanturen van zyn Leven ah Capucin. n. r , ï I-ucfor et emereo. r \. Den aenhoiider ven', int. Alks volgens de nackte waerheyd, zonder vooropne'minge, op ecne zeer geeiHgc-geeitelyke wyzc in zeven koten aengeteekcnt en belchreven zelfshandig dootdeu voornoemden lydenden Capucin,' bygenacmt Reëïor der Jejuiten. MAESTRICHT, \ïy Waüters Dronkrrs, op de Paraede-Plaets. Met behoorlyksn oorlof en vettige privilegie. •   OPGE DRAEGEN A E N LEOPOLDUS II, Roomfch Key^er en Koning , (yc. Onfen wettigen Opper-Heer, ALS GR A E VE VAN VLAENDEREN, In ryyn afwezen aen hunne Koningljrke Hoogheden. MARIE - CHR.ISTINE E N ALBERT CASIMIER, Gauverneurs-Generael der Ooftenrykfche Nederlanden^ SIRE! l^En aldergetrauwften, floutmoedïgjïen en ongelukkig fien Priejter onder zyne IWajeJiejrts ondcrdaenen, bid en fmeekt de eere en geluk te mogen hebben, dit zyn klcyn en gering werksken te mogen offeren aen die perfoonen, voor wiens eere, naem en faan, hy duj~ fenf-mael zyn leven te pande heeft gefielt, voor wiens eer te verdedigen hy zyn weynig goed en geld, zyn hoofd op prys zynde gefielt , en bloed ten beften heeft gegeven , roo alles blykèn ral in den III. Boek. Ik beken feer geirn, dit geen gif te is, weirdig om aen \oo doorluchtige perfoonen geoffert te weien; doch aengerien zy voordskomen uyt het aedel bloed van den.  y O P D R A G T. Keyrer CAREfc denV, dSie rig heeft geweirdigt in dank te aenveirden eene Raepe, o/?z dat hy aenfagniet de gif te maer het hert van den offeraer, zynde een eenvoudig Boerken van omfireeks B raffel; roo is't dat ik ook my verfioute in alle ttederigheyd, dit Boek-werksken optedraegen of toe te bieden aen zyne Key^erlyke Majefteyt en aen des felfs wettige Stadhouders , te meer, om dat den inhoud van diere eenfdeels is firekkende tot preuve der goede werken van hunnen lofweerden en werkraemen Broeder Keyrer JoSEPH II. (cujus memoriain benedi£ïione eit) waeren Vader van het Land, forgvuldigen Prins voor alle overlafie onderdaenen en revhtmaetigen verlojfer aller verdrukte Religieufen-, door wiens gunft en gratie ik aen myn ■jyanden hebbe mogen fchryven : lu£loi' & emergo. Op dat dit nieuwling-giftjen te eerder roud aenveird worden door de oodmoedige goedheyd van den Roomfchen Keyrer bygenaemt den goedertieren en fachtrinnigen Leeuw , verfioute my tol Patroonen en getuygen van den inhoud derer Boek te aenrosken de volgende hoog en eerweirdigfie Heeren, al getrauwe dienaeren van zyne Majefieyt, den Keyrer en Koning. Fek.dinand-Mar.ie , Princc van Lobkowïtz, Graeve van Sternfiein &c. Bijfchop van Gend, &c. (i). (i) Men zal zig ongetwyffek verwonderen , dat ik den Prins Lobkowitz hier noch aenroepe als patroon dezer Schriften, dewyl hy zoo dikwils tégènmy is gevallen. Dereden is, om dat dezen goeden man zig ncyt dan door zyne tafel-vrienden heeft laeten mifleyden, te weten ten tyde der Hiftorien dezer Boek, maer wel ter contrarie my heeft verloft, zoo wy op het eynde dezer lullen zien : waerom ik noyt zal vergeten zyne goedheyd in my te verlolTenuyt de flavernie des duyvels , waer in ik was gebracht door Lammen Adam. Lobkowit^ is al te rechtveirdig om te beftryden At wei-bekende waerheyd ; met -een word , heeft hy my ergens in befchaedigt, ik hope Godt hem fulkx zal vergeven, als niet g£daen dan door dc liften myn'er vyanden.  O P D 11 A G T. Dü Vylder, <9. T. L, Grad. Judex, Examin. Svnod. Canonik van St. Baefs, en Arts-Priefier tot Gend , 'Keyzerlyken CommiJJ'aris in my cas , &c. &r. De Gralvè , T. en J. U. L. Exa. Judex i Synod. Cantor L. C. &c. ib.d. De Meulenaere , /. l\ L. Grad.. Nob. Canonik en Ofjfïciael, &c. ibid. Burg-grabve De Baileet, Proofi tot Seignics, voortyds Can. en Prefident van het Seminarie tot Gend , en Directeur van het Seminarie Gen. tot Loven, cv. Dufour, Pvoofitot Zaltzbourg, K- en K. Raedsheer, &c. De Potter, J. U. L. Proofi van St. Pharaildis y Canonik van St. Baefs, Prot. Ajjq/i., Ileere van Ter Hennc, Langemaetc, öac. Marant Leeraer en Lees-meefter der KerkHiftorie, in de Univerfiteyt tot Loven, Canonik der Cath. tot Brugge, &c. Mayence , Leeraer van Loven , en Canonik tot Gend, &c. Maziere, Leeraer van Loven,, Regent en Profejfor &c. Van Roo, T. L. Can. Gr.ad^ Penitencier en. Vicar. Gen. tot Ypre, &c. De Moucheron, J. -U. L. Can. Paftor van St. Jan nevens Yper. Vrammout , S. T. L. Penitencier en. Can. tot Doornyk, &c. De Kulberg, J-. U. L. Fabtiek-meefier en Can^ tot Haerelbeke, &c. De Cauwere , Canonik Regius. der Coll. tot Vcurne, &c. (i). (i) Indien een ieder hier of in de twee volgende Boek-opdrachten niet evenig op zyn rang, ouderdom of weirdigheyA met alle Titels is geplaets, men moet de goedheyd hebben fulkx te vergeven , overmids de haeftige nieuwsgierigheyd niet heeft toegebeten om alles nae tyds omftaadigheden op.tezoeken,  Vj ' O P D R A G T. Lutkenhausen , Prefect der reguliere Paftoren in Holland , Paftor der K. en K. Kappelle in den Haag , &c. i De Vylder , S. T. B. lofweerden Paftor tot Severen , by Deynfe, &c. Hoog en Eerweirdigfte Heeren ! (2) Alroo U- E. allegaeder 't zy met woorden, 't zy tloor fckriften of met werken ,7,0 mwylen wel hebt willen myne eere en faem voorenftaen , myn levens-wy7e en daeden jegens myne vyanden verdedigen, aengerien ik hier voorrien, dat vele ondeugende tongen rullenpoogen de waerheyd derer Schriften te ontkennen, om rig te verfchoonen, en myne eer noch meer te beledigen ; 700 is't dat ik tot mynder beveyling dere myne Capucinacden legge onder de Cenfure van U-E. gerechtig oordeel, als van de gene die voor het grootfie deel oog getaygen zyt geweeft van al het gene ik fchryve, in déren en de twee volgende Boeken. P'ertrauwende, dat door U-E. goede getuygeniffe en befcherminge allen MoiTlUS Tal gebotmuylt, en geloof aen het iverk gegeven worden, hope , mynen offer ral behaegen aen zyne Majefieyt en hunne Kotünglyke Hoogheden. Dit is dc Gratie &c. P. F. D. Vb Rvisch , Paftor MiHt. van Liefkenshoek. men mag niet aenzien de gifte, maer het goed herte van den gever. Dat bene, dat multam , qui &c. (2) Zoo iemant verwondert, waerom ik zoo vele en hoog agtlyke perfoonen aenzoeke voor Patroonen ? Ik antwoorde: om dat ik wete dat'er noyt geen Boek aks dezen zoo vele vyanden zal ontmoeten, niet al ofhy ketterye behelfde , maer om dat hy, door de naekte waerheyd te fchryven, menigvul" dtge Geeftelyken zal belchaemen. Ncü langere Omfws.  rij VOOR-REDEN Der Eerfien Boek. ]§Alomox leert ons meer beforgt tc zyn voor eencn goeden naem dan voor vele rykdommen; dus vind ik my hier vermaent myn eygen Leven bekent te maeken, om niet voorders myn gevallen en daeden te laeten veroordeelen door de gene hedendaegs lbo verfcheydentlyk danof fchryven. Den goddcloofen en ecrloofen Keuremenne , ( dit zyn Brieven, die in de jaercn 87, 88 en 89 gefchreven zyn door cenen Priefier Gods, het gone ik noyt foud gelooft hebben , ten waere ik voor zeker wift dat het Van den Els ken is tot Loven, ) heelt my cerftmaet 't jaer 1788 gcnocmt in zyne Brieven Apojiaet, waer tegen zeer duydlyk flryd den lof die my den Schryyer van den Witten Boek toelegt, ook den lof die den Gcnerael Graeve d'Alton , fchryvende aen den Keyzeb. op den 16 ober 1789, en aen Trauttmansdoif\ op den 20 dito my toegeeft, als ook den lof die my toefchryft den Advocaet van Clinkfpoore, en ander Schryvcrs, foo in befondere Boekskens •als in de hedeudaegfche nieuw sblaederen van ons Land. Om dat ik ondervinde, zoo van den ecnen als van den anderen kant, in myn oplicht de waerheyd te kort gedaen te worden, hebbe noodig gevonden dezen eygenhandig-befchreven Boek in het licht  fuj VOO R-R E D E Ni te geven, eerfi en boven al, om alle durdae.nige Jniigrepcn van ydelen lof" of van eerfchendinge- t«? voorkomen. Ten 2. om den mond van foramige Overfte der Gapucinen met het maetflot van waerfcevd te doorringelen, ad tnetam non l&qm. Ik zoude tniffchien tot'er dood hunne ongetoomde woorden als voor Capucine - maeren veracht en verf» egen hebben , ten zy hunnen overfte», den bekenden Pater Godefridus van Aelft, noch Op den 16 xbes 1 -90, aen den zeer Eerw. Heer Reynders, Aurnonier, Vic. Generael tot BrufiB, had gefchreven eenefi Brief vol calomnien, jegens myne eere en reputatie. Ten 3. om de onderdaenen in de Gapucinen, die nu foo veel en lang hebben gedanft lbo hunne overfte fongen ; ik feg, gelooft en vermond dat ik fonder oorlof het Order ca Habit heb verheten , van hei; contrarie te overtuygen , en om hun te doen zien de maniere op welke ik in het Order ben-gekomen, op welke men my akdaer heeft behandelt, en op welke ik daer uvt'ben gegaen: gemerkt'er tot heden zeer luttel" Gapucinen dit kennen, en dies by faute van beter wetens, myne eere en f tem alomme hebben geftoren, zynde quae~. lyk onderricht door hunne overfte (1). Dit zyn dan dry voornaemfte bewceg-redens. die my , "boven het gedeurig aendri.ngen myn'cr vrienden, hebben genood om felfs myn eygen Leven aen den dag tcbrengen ; voor' afgacnd'iyk mids dezen protegerende, hier door geene vrack noch eygen liefdemaer de rqchtiinuige waerheyd te bcoogen : want CO N. B. Niemant mag; hier door. aHe.rle overfte van dit order verftaen : hoewel ik dit alhier en in veel andere plaeden a'diis feg^e om kortheyds wille, gemerkt ik hier door allecnlyk w-jl verftoen deze overfte de gene my perfoonelyk hebbed •ni^hiindelt, die ik op fommige plaetfen fal noemen.  VOO 11- REDE Ni ix ik voor het minite agte, dut ik van de wereld of goed oi'quaed veroordeelt worde, mids ik de gerulilievd der confeientie, die my eene gedeurige lekkere maeltyd is, behoude voor Gobt , die alleen is R echter. Den Lezer fal ongetwylfelt vele paflagien met groote moeyte aennemen, befondcrlyk dacr hy fal lezen de onrechtveirdigheyd, de vraekgierigheyd der Capucine-Overften ; maer om niemant eenig twyftel te laeten , foo fal ik gemeenlyk daer by voegen waer en by wie de opiichtlyke preufftukken heruiten, ofte noemen die perfoonen, de welke van deze ofte die gebcurtenilTe levende, getuygenijfe konnen geven. Ik fal geen Hiftorien aenbrengen, de welke vervalfcht ofte tegen konnen gefproken worden ; overmids deze allegaeder niet buyten maer binnen ons Nederland, niet in Afien ofte Je~ rufalem, maer in ons Vaderland zyn gebeurt, niet in Ulo tempore of ten tydc (foo men fegt ) toen de Uylen klapten, maer in deze onze loopende tyden, wanneer myne vyanden en vrienden, myne rechters , myne befchuldigers, myne partien, myne tegenftrevers ofte myne advocaeten , fulkx noch levendig konnen en moeten getuygen, gevolgentlyk moet ik my wel wachten hier geene» valfcheden te verkoopen, wil ik niet door het publik overtuygt zyn van het gene wanof de overfte der Gapucinen my dikwils ten onrecht hebben befchuldigt, te w eten : dat ik een logenaer was en noyt heb gedeugt. Alzoo het verdedigen myn'er eer en faem, de hooidzaeklykftc reden is van dezen Boek in druk te geven , moet ik nieeft en hoofdfacklyk beforgt zyn , om deze niet felver te quetzen door iogcntael, door paflie, calomnie ofte iets te febr^. -  x VOO R-R EDE N. Ven het gene foude ftryden tegen de grondregels onfer Roomfche Religie, in welke ik wil leven en fterven, als eenen waeren Roomfch - Catholyken Priefter. Iemant mocht my hier opwerpen : indien ik in alles de waerheyd gaen fchryven , dat ik de eere en reputatie van vele Capucinen zal moeten fchenden ; nochtans het is eenen grondregel der Roomfche Religie : de reputatie van eenen in het befonder moet aen het wehyn van het gemeyn achtergejieü worden: dus om myne eere voorteftaen mag ik de eere niet te kort doen der EE. PP. Capucinen. Ik antwoorde, dat dezen regel nietoppervlaklyk mag verftaen worden , maer onder vele omiichten en op zekere voorwaerden: want volgens de andere grond-regels der waere Religie, mag men de eere van een ander nemen. 10. Als zyne faute is ftrydende tegen Godt. 20. Als zy "dient tot naedeel van het gemeyn beft. 30. Als zy grootlykx is ftrydende aen het goed van eenen Derden. Of ik in het fchryven dezer Boek deze regels obfervere fal ik den Lezer laeten oordeelen , even gelyk ik idereen overlaete te oordeelen of ik heden den eerften fal zyn, die de eere dezer Religieufen te kort fal doen : want men fegt my van alle kanten , dat die Religieufen voortaen geene de minfte eere weirdig zyn, men doet my felfs fulkx gelooven door het aenhaelen hunder gedrag ten tyde voor, onder ennae onfe ongelukkige omwentelinge der faeken; wanof wy breeder fullen handelen in mynen derden Boek. Is dit foo, dan heb ik hier niet te vreefen hunne eere te kort te doen 5 nochtans myns aengaende proteftere andermael, hier  VOO 11-11 EDEN. xi gcene vruck maer alleenlyk myne eerbefcherming te beoogen, meer uyt refpeft van die my wel hebben willen beminnen, voorthelpen en beveyligen, dan voor myn eygen felven. Quid ad me f of ik de menfchenbchaege ? want indien ik dcmenfchcn fochtc te bchacgen, ik wacre Christus Dienaer niet: ik betrachte dan hier befonderlyk myn gefchonden naem , eer en faem te verdedigen , my permilïïvelyk houdende indien ik door het zeggen der waerheyd hier "of daer de ondeugentheyd van eenige Geeftelyke ontdekken moet, of ftonde aen den dag te brengen- Wat aengaet ik hier of daer eenige kleenighcden zoude acnvoegen, de welke niet abfolutelyk noodig zyn totonfen propoofte, den Lezer moet gelieven te bemerken, dat men zomwylen deze moet aenvoegen tot opheldering der hiftorien , om te komen tot beter kennis van de zaek ofte gevallen. Voords deze overfte, de welke ik hier of daer zal noemen, konnen onmogelyk my niet quaelyk afnemen , dat ik hunnen handel publiq maeke , mids ik de waerheyd onderhoude : want, of hunne werken zvn goed : videantur ad hominibus : ieder mag en moet die kennen om de zelve naetcvolgen en Godt te glorihceren, &c, of hunne werken zyn quaed : noscantur ut corrigantur. Elk mag, en het publiq moet die kennen om daer in te voorzien, op dat'er niet meer van zyne onnoofele lidmaeten, als flaeven van den Seraphinfchen Defpotifmus, onmenfchelyk mishandelt worden , zuchten en weenen, berften , fterven en creveren , het gene mvn lot was , ten zy ik mirakeleuflyk waer geholpen geweeft : waer op ik dikwils heb gefongen in de Kerkers met den Pfalmift : Auxihum meum  Wsr VOOR-REDEN. geworden, ik nam daer llrakx zeerwel aen," dufdacuiglyk leerende, dat ik van Primus a retro , wierd Primus nb anto, maer naer dry jaeren wierd ik befmet met d« prfte der Waelcn, de welke, in Weerwil der nauwkeurige oplcttentheyd van den Meefter, meermacls zyne fchoole hebben bedorven met de Crouagie; dan ben ik t'buys geuefen , door den expciten Chirurgin Meeller Ccezar tot Palfchcndaele , cujus laus efl in evangelio Patrioitico. Moeder heeft my daer naer by venvhTeling beneed in de Waelen aen den Smed Noël tot ïlaelewinne by Meenen, alwaer ik in negen maenden zoo vgel Franfeh leerde dan een koey latyn, niet tegenflaende den Schoolmeefter een eerlyken Waele was , ik konde geen Franfeh leeren, raids ik niet anders hoorde als wou en peu, voyez an pauw, akquoutez enfoit, voyla. de boudets, avous comperre , buyez confrirre, &c.'&q.  C 18 ) Woel vernemende, dat zyn Dinaetjen te veel va* de Vlaemfche taele profiteerde, haelde haer in tyden weerom, en ik fong verblyd in exitu Ifraël de cegypto. Ondertuifchen was Vader geftorven, en Moeder van alle kanten door de crediteuren overvallen, daer by verloos zy overveel in de Azyn-brauwten, Koolzaet, Graenen en andere winkel-waeren, zy wierd van alle kanten belloolen, gelyk het gemeenlyk gaet met de weduwen: eyndlings Strubbe van Iieghem beklaegde haere goederen , en zekere Monopoliet-Gajlen, deden buyten recht al ons goet verkoopen, terwylent wy nae Duynkerk waeren gegaen om goed te deel en van ons Coufïn Mazereel. Zekere Monopoliten, die ik niet noeme, om dat zy meell allegaeder dood zyn, hebben al ons goed als voor niet gehad, differente dingen die i oo wcird waeren voor 10C115 gekocht, nochtans zy hebben daer mede weynig geluk gehad : lommige zyn felfs zienlyk daer over van den Hemel gcftraft door eene ongelukkige dood, of door verlies van hun officie, goederen, eere en reputatie, &c &C, Fraus & dolus netnini patrocinatur. Reden waerom ik felfs befchryf myn eygen leven. Is , om iedereen licht en kennijfe te geven, Van alles wat ik oyt tot heden hebb' gedaen, Waer uyt elk klaer kan zien waer in ik heb mifdaett. ARTIKEL IV. Myn kinderjaerige Oefeningen, Kinder-werken en bedieningen. Moeder alles verloorenhebbende, Vader, wynkel, hrjys^ t'huys enBrauwerye, &c. wierd van alle ontkent; ik ondervond van alfdan de waerheyd van het fpreekwoord: donec ens felix, &c. Zoo lang men Felix is v> Leeft men in kerremis n Tempora fi fuennt, &c. Maer zoo de kanfe keert n Men word van niemant g'eert.« Alsdan was Moeder van alle haere vrienden veriaeten, daer zy van te vooren geagt was voor eene zorgvuldige Sara, huysmoudige Rebecca, gefpaerfacme Anna, voor'  < '9 ) fienige Abigafl, kuyffche Sufanna, alfdan zevde men dat zy lekker was als Eva, fnoepiger als Lïa, nieuw.-;gieriger als 't wyf van Loth, verwaender als Jezabe!, forgloos als Vafthi, hooveirdig als 'twyf Èaa Aman,eéft kwifte-kalle, immers men zeyde alfdan alle quaed van, haer, en niemant bleef haer by tot vriend, ten zy lékereu ouden Oom Guillielmris Gregorius, vernuften Koopman in werk alias hoppe, tot Dadizeclc, eenen waerenIfraëlit, arm van kleederen , ryk van penningen, arm van buyten ryk van binnen, immers eenen rechtfinnigen Patriarch en goeden Vader van vier deugdzaeme kinders, de welke; allegader eere doen aen hunnen ftaet: zoo Dadizecle, Moorfeele en Rolleghem moeten getuygen; dezen Stoppekooper diende aen Moeder als Elias aen de weduwe van Sarcphta, als Elizeus aen de weduwe der Propheten ; het gene hem daer nae is vergolden. R. I. P. Mynen oudften Broeder was in de ftudie tot Loven, wanneer Moeder haeren Man, Wynkel, Huys en Brauwerie verloos, hy motte aldaer blyven om daer naer als den jongen Tobias te dienen, voor den fteunhok in Moeders ouden dag. Laurentias mynén tweeden Broeder diende den Graeve de Caniin tot Staeden, eenen Heer die des morgens een der wyfte, des nae-middags een der fothe mannen is geweeh zynder eeuwe, nochtans noyt iemant eenig leed doende", hy had fomwylen 20. 30. en meer Peerden, terwylent hy geenen Domeftyk op zyn Kaflcel kond houden (1). Marla-Therejiaxmnt Zufter woonde in dien tyd by de JVonnen in St. JansGafthuys binnen Yper , zoo dat ik alleen bleef by Moeder, ik diende haer als Jofeph, en 'kwas tTaeni Benjamin , Jacob in de keuken, want terwylent zy naeyde en werkte om den koft, ik bezorgde den kok. De we- (1) Laureru mynen tweeden Broeder heeft ook zeer verfchillig enderworpen geweeft aen het Fortuyne-rat, hy beeft tot Brugge woonende by den Hoog-Bailliu £rkomte de Voogt, getrouwt Ma* rie de Bceverie, zy hebben tot Thourout de Fortuyne vooren cn tegen gehad, hy is op het Oofiindienfch Schip van Pro/y geltor ven op de kullen van Bengaeleu , den 20 February ijSi.Zy tót Maón feek , in't jaer 1782 , zonder kinderen. Deo g: alias !  ( =0 ) «uwe Gryfpe&rt kan nog getuygen, hoe nae myne beenen ingroeyden door het daeglyks draegen der melk-kanne, daerby , ik was Efau op het Veld, 'k hielp mynen Coufin Jan Huygebaert , op den akker als Adam, ik plante als Noc , niet Wyngaerden, maer Koolzaet by de Boeren , ik wachte als David de Schaepkens van Michiel Bouten, als Eliezer de Koeyen van myne Moeye Jfabelle Puttemans , ik geleyde als Elizeus de Offen van Le Fevere, van Roulfelaere nae Yper, ik dorfch als Gcdeon het kooren in den fcheurvloer van den Godminnenden Job , Albert van den DrieJJche , wiens gcdagteniffe itt Benedictione eft ,• want als g'heel de Weireld Moeder had veriaeten, dezen man hielp ons, hy heeft gekeft als eenen Ipiegel van verduldigheyd , volherd in alle godvruchtigheyd, is geftorven als een exempel voor alle boe* ren van Heyligheyd. R. I. P. Ik rapte achter de Maeyers als Rnth de Koorenhairen , ik trok de Koolzaet-ftoppelen als Jahiel, om vuer te hooken, ik rapte in de Boffchen houd als denlfraëlit, dog noyt op Feeftdagen , ook het Merfch op de flraetenEvl:aes ! ik deed van alles om Moeder byteftaen, en als het kwaed weder maektc, ik naeyde voor den kofl; Hemden, Linwacten , &c. Immers ik miek fpoelen voor de Wevers van Styn den Metzer, gelyk Sisken De Gryfe toi. RoujJ'elaerie. Ik was Hoevenier en Schry ver van den Grcffier Verwee, Bode van den Grefher De Leger, van Moey-Paftors en haeren man, het gone heel Moorflede als nog getuygen kan. Pieter EUafens , iofweirden Kerk - Bailliu, heeft niet weynig invloed in myne aen-nemingen in de leeskunde, dcwyl hy my voor zyn tacfel-boord in de winterfche avond-honden altyd te lezen gaf veclderhande hihorie Boekeu, onder andere de Legende der Heyligen , den Masker des weirelds, de brandende Lampen, Francifcus de Sales , de Pclgrimagie van'tKindeken Jcfus, de Vier Uytterfte, den Geeftelyken Pedagogue , de Hihorie des Bybels en lbo voords (1). Toen ikt'huys kwam, Moeder d-ede my { i J Van alle welke affttyke Boeken ik niet handele noclite iets  <■21} nog altyd een Kapitelkcn of twee lezen tiyt Thomas van Kempen; vervolgens geen wonder indien ik myne kmder jaeren.in Godvruchtighcyd heb doorgebragt, gemerkt Moeder my heeft opgevoed als Anna haeren Samuei, als de Weduwe en Moeder de leven Machabeën. &c Moeder verzekert zyudc ; dat de woorden wekken, gaf my dikwils Chrifleïyke vermaningen ingevolge de Leeringe van den Apoftel, die gebied, de Weduwen hunne Sonen wel optevoeden in de deugden : maer zy kennende, dat de Exempels trekken, ging my voor m alle Godvruchtigheyd (i). Moorflede, Ste. Gudula tot Bruifel, Merckem, St. Pieters tot Yper en Noordfchote , lullen getuygen, dat zy is geweefl eene tweede Anne , Weduwe van Phanuël, heele dagen in den Tempel des Heeren biddende en fmekkende dag ende nacht : zy ziende myne geuegentheyd om mynen Broeder doopfelPeter in de ftudien naetevolgen, heeft my , op de Goddelyke vooriienigheyd fteunendc, bevolen -in de forge van den iverachtigen Capellaen, Mynheer Verpoot, die om dieswil hy de gaeve van vleyen en ftreelen niet had, cylaes ! in weerwil aller zyne deugden, mildadige Averken, iver, ftudie en talenten van fyn Onder-Paflorye geftelt is (2) : waer over niet alleen Moorflede, maer Scliryve in dit myn Levens-loop ofte memorie juflificatif, en dat cm aen de Geeftelyke geen ftoffe te geven om dezen Boek te konnen verbieden op voordwenzel dat hy van de Religie handelt; iX honde my hierom bekommert met myne avanturen bekent te macken en niet met pointen van de Religie, de welke heden meer als te vele is beledigt. Vee'Patriottifmo ! Retigionis perdnio. (1) Zy gebood op pene latcs ftntentice van fonder eten te moeten gaen in't bed, den Catechifmus by te woonentot dry jier nae ik myn eerfte Communie had gedaen : ik had twee deftige mede-dingers, te weten , Jofephus Joye en Jan Vos : wy waeren als Piheren der leering : den Paftor Petyt had zoo veel en dikwils ons ondervniegt, «at het geworden is een fpreekwoord tot op den dag van heden : Joye, V'ifch en Vos : men zegt daer nog op heden , als ieroant wel toeneemt : De\en fal nog geraeken in de eerflei Linie van. Joye, Vifcli en Vos. (2) Dezen iverachtigen Heer, op welker; gedrag noyt menlek jets het alderminfte konde feggen , is door het Salejiaenfciie Corp gefufpendeert, zonder dat men oyt heeft geweten waerom : dart enklyk . om dat hy fonder kyvea of krakeelcn de Penitenten alle- ^ 3  ( 22 ) licel de. Diocefe verflagen en ontfligt heeft geweeiï, be« londeriykals zy foo korts nae dien verf/tonden, dat dien èpoftolyken Zielbeuicrder door pynelykheyd gckreveert was; dezen Heer heeft my bovèn de Chrifleïyke Leeringe geieert de beginfels van de Latynfche taele, ten, cynde van zeer ras ende in konen tyd de vyf kleync Scholen te konnen hooren. O nnla pro Deo. Godt, die wonderbaer is in zyne werken, voorziend» ïn wat Proccffen hy my in het gevolg myn'er leven, zoude geceffent hebben, hoe hy my in de Kerkers en Landen zoude beproeft hebben als het Goud in het vuer, heeft my wonderlyk van de begonde Studiën voor eenigen tyd afgerukt, om my cerfl wat te greilien in de Rechten en pïocedycren, het gene my daer nae zeer wel van pas. heeft gekomen. Moes, lofwaerderi Greffier van Staeden , van Rooi'ebeke, van Sly-ps, &c. ontfiug my op zynComp-toir, hy onderrichte my zeer veel cn wel; niet min wierd ik ouderwezen door zynen agtbaereu ou.dhen Zoon Heer Joannes, heden deze plaetzen met den zei ven lof bedienende gelyk zynen Vader. Dezen onderichte my zoo ia, de regels der Godvruchtigheyd , in de goede zeden dan in de regtsgeleertheyd, waer over ik hem vele dankbaar-*, heyd fchuldig blyvq : maer ik kan my niet genoeg verwonderen hoe hy, die zoo vernuftig en voorfigtig is* zig zoo uytlpoorlyk in den Patriottifmus heeft laetcti vcrlcyden door zynen Paflor d'Hulfter, een Brugfcheu. wys-g'heer, tegen welkers raed hy noyt zoude trouwen, 'tIs waer , hy is daer alleen niet bedrogen geween:, want volgens ik alom onderhoort heb , heel Staeden is dul-fot Patriot geweeft , tjot zoo verre, dat zy op den Reft tegen de Eeken-Boomen hebben geoorlogt,, Poften latias. Ik heb dan op dit Comptoirmy wel geoeffent in de-Schryfkonll en in het Procedeeren , ontrent den tyd van- een, jaer, te weten, vanjulius 17-65. totjunius 1766. alweter z eer vele Clerken,» zyn gevoordert tot groote werken. r> £ader goedertierlyk alifolveerde , in gevolge de Leeringe van Chriftus. ïilr. Gtintoys, is door de zelve Slunfraenen infgelvks gefnfpendcerteylr.es !• om dat hy den Vriend der Quefelen was. Eh&u ! auam vji$ greiio valei Ipris fufpenfie .' ziet myn II. Boek.  ( *3 ) ARTIKEL V. Studie tot Poperinge By Yper, over Vlamerünge. Myn Broeder heeft my gedaen op de Studiën, ondode forge der Recolleaen tot Poperinge, in het huys van de Weduwe Oudoore, wiens Commercie en Comptoir, ik moft gaede-üaen voor de Tafel. Ik heb in 15 maendea al myn Studiën gedaen onder de Difcipline en voordeelige onderwyfing van deze Paters, de welke my onder hun Order zouden verlokt hebben door het toedoen van mynen Schoolmeefter Samuel Verjckaeve, van Thielt, ten waere ik ondervonden had den Difpotifmus der Recoüeclen, in het fchieiyk wegnemen van dezen onzen Meefter, om welken te behouden heel ons Collcg'.e, differente fuppliken prefenteerde aen Pater Provinciael; maer alles te vergeefs, de antwoordc was: Quodfctipfi, fcr'ipji; Samuel moft nae Gend. Ik dit ziende, zcyde: «y ! my ! wat ongelukkige Paters zyn de Recolleften! die aldus mal-d-propos verhuy ft worden ; abrenuntio, ik worde noyt Recollccr: eylacs! 'k ben nog erger gevaeren. Die lange kieft, ■>•> dikwils verlief?. » Godt my voorfchikt hebbende om onder den Seraphinfehen Delpotifmus tot zynder eer te lyden en te llryden, fcheyn nog voor alfdan myn hert te bewegen om mynen Broeder tot Loven als Theologant optevolgen, 'tjaer 1767 was alles zoo bereyd, dat ik meynde nae Loven met mynen Broeder te gaen, om aldaer de vyfde en voordere klcyne Schooien te hooren: maer God anders willende, wierd ik verfocht door de Weduwe voorzeyt, om nog een jaer haer Comptoir gaede te flaen, vermids zy fonder my uyt haeren Koop-handel had moeten fcheyden, want ik was haeren fait-tout. Onder het verloop van dit jaer ben ik door dry andere Studenten aengelokt en verleyd geworden, om aftezien van Loven en Capucin te worden. ^Eylaes ! aldus zyn'er by duyfend mifieyd door opmaekir.g, den eenen door  , t ( 54 ) CnRllrldigheyd verblind, brengt dilnvils den anderen doofCmupletténtheyd in een en den felven put. Als ik hun Voorwierp den Seraohiken Defpotifmus die wy zoo duyd3yk hadden gelcert in de wilkeuriglvke verhuyfing van Oüfef Meefter , Pater Samuel voornoemt: zy antwoorden , dat dezen geen plaetfe had onder de Capucintjens , dat deze volmaektlyk leven met Baerd en Kappe naer q&i wil van den oodmoedigen H. Francifcus. Mynen Broeder wilde geenfints hooren van in de Klooiters te gaen, dog Moeder vooringenomen van de Capucinen , vermogt meer op myn gemoet, zy raede toy zulks aen. Aldus voor en tegen geraden zyndc wierd ik door hiyne Con-fodaelen Lambeeuw, Roorns en Femeryk overhaelt, en overwonnen door twee Capucinen , Pater Van Reyninge en Romaen, die fbmtyds by de Weduwe Oudoore om wy -waeter de vifite gaven, om dus hun dorftige Kap te laven, &e. CAPITTEL II. f°. Sbllicitatie by de Préekers , i°. tot Six by Poperinge, 3°. by de Capucinen. &c. ARTIKEL. I. Hoe ik tot fyer heb gefolliciteert, By de Préekers ben wel getracieert. jf\Ldus door twee Capucinen en dry Cou-difcipelen. venokt zynde ende miileyd, niet wel" cn lang genoegOverwegende welken ftaet my beter ter zaligheyd konde brengen, hebbe myn gedacht op het Cloofterlyk leven laeten vallen, met inzicht om langs dien kant, de paftorcle fonétien icvers als MiJJionarius te oeffenen,. Ik beu daer op in den vaften-tyd met mynen mededitcipel Carel Rooms, gaen folïiciteren by de Difcalm lot Iper, oni dus te. leeren, hoe ik my by de CV  (25} 1 Jpucincn molt aenbieden : akker geen eten krygende., verlieten wy de begeirte tot deze kappen, by de Prêekers gaende, zyn door deze zeer wel getracteert en zoo goed als ontfangen geweell; onder kan en glas vraegde my den Prior Vollebout, hoe veel ik konde inbrengen? mynen geringen ftaet aengedient hebbende, zeyde hy : uyt coniideratie van myne hoedaenigheden en yver tot de predicaüeu, dat hy my zoude ontfangen hebben voor 300 pond wiifelgeld. Dit verfchrikte myn gemoed, want ik leefde alfdan in het gedacht dat dc Clooiters, ingevolge het Concilie van Trenten en de Kevzerlyke mandementen , gratis den Novïtius moeiten, ontfangen : ik had in heel myn erfdeel geen 300 oordtjcns, veel min 300 pond wiifelgeld, dus moeit ik adieu zeggen aen St. Dominicus. Ik ben dan in de paefch-vacauce ■ gekomen tot Cortrvk, ik heb my geprefentcert aen de JJaJatJe van den armen Francifcus , alwaer ik meynde men geen geld kende, veel min ontring, maer ben daer ook anders gcieert. Den Guardiacn zynde eenen Luykenaer, daer naer afgelteld om dat hy alle de aclmoeüen, felfs tot het linwaet der facriftie, nae de Luykfche Conventen zond , was my zeer beleeft, aenzocht my den Commiflaris Provinciael te gaen vinden tot Brugge, waer toe hy nïy eenen brief van recommandatie verleende; maer door dien ik den viezen reuk van dat Convent had ingefnoven, keerde te rugh nae Moorllede. Moeder eylaes ! meynende dat'er geen zaligheyd voor my was , indien ik geen Capucintjen wierd, ttouwde my nae Brugge, zy wille niet dat het Capken haer noch 300 guldens molt kotten ad emendatn paupertatetn. ARTIKEL II Hoe ik ben geworden Capuryn, Om altyd eene Slaef te zyn. Den Commilfaris Pro-'inciael Pater Guilielmus van Lombeek, alidan de Pruvinüe regerende voor Pa:er  ( =6 ) GuZKelmus van Duysbourg , die toen in het Capitrf generael was tot Roomen, fcheen my eenen waeren Capucin, hy ondervraegde en onderzocht my nouwkeurlyk ter prefentie van vier andere patres confcripti : deze oeffenden en beproefden myn vyf zinnen, zoodaenig queltiorinerende, dat ik vreefde zy mynen broek zouden afgedaen hebben om te zien of ik niet was gelupt ofte hermaphrodiet. Eyndeling men ontfmg my, men vraegde my wanneer ik geira zoud ingegaert hebben ? 'kheb daer op gezeyd , reeds by de Recolletten dry partyen in het baefmes-fpel aengenomen te hebben. Den Provinciael beloofde myne obediëntie jegens de baefmes-vacanceaf te zenden, om dus te konnen kleeden in feptember. Hier op ben ik wel gemoed nae Moeder gekeerd; deze feliciteerde my, al of ik reeds met den eenen voet in den Hemel had geweefl, om dat ik by de Capucintjens haere vrienden, aen de welke zy haer ten deele heeft geruineert, was ontfangen. Ik ben nae Poperinge gegaen, en hebbe de twee groote rollen in de Tragedie en eene in de Comedie geleert, aen niemant zeggende dat ik reeds halfin den Hemel was, maer^liillekens gefwegen. Ik heb in den tuffchentyd om de Cappen te leeren kennen, gaen folliciteren in het Cloofler van St. Six ; alwaer den Prior Pater de Lange my zeer wel onthaelde, in hope my dus te verlokken; maer neen, myn droeve planete geleyde my tot het Order der Capucinen, het lot dat God my had voorfchikt, verwachte my onder de Baerd-mannen : non eft rolentis, non eft currentïs, non eft voluntas contra. Dominum. 1'Homme propofe, r> mais Dieu difpofe. » Terwylent ik myne fludien vervoorderde en my oeffende voor het fpel, is op den 10 July by my gekomen, den Patriarch Ëlias van Moorflede, vader van thien geeftelyke kinderen, dezen heeft my omgehaelt, de obediëntie der Capucinen aengedient en gezeyd ; dat ik zoo aenftonds met hem moefte gaen en als eenen Elizeus oflen en ploeg, fpel en rollen veriaeten, want hy van Gods-wegen om my gekomen was. Ik heb hier «ver niet zonder de aldergevoeligfte ontroering, als  ( 2? ) eenen menfch die zig krygfman geeft, myne Ichoofmeefters, Pater Amatus 'Majeur van Cortryk, en En* ghelbertus van Severen uyt Thielt, verwittigt. Deze hebben den Prefect Pater Adriaen van den Bergha gefproken, en alles was in de uytterlte ontweirding, uyt hoofde den tyd van fpelen zoo naekende en weynig Studenten waereu, om de partyen te fpelen die ik had reeds geleert; deze deden my veel beloften, ja zelfs van my in hun Order gratis tc ontfangen, om dus te blyven en af te zien van de Obediëntie der Capucinen, zy zeyden my al wat zy konden tegen de Capucinen , zy vervloekten dezen trek, den welken zy aenzaegen als eenen flach die expres en goedfmoeds aengeleyt was om hun in confulie te brengen, my dus ontweirende Zoo immediaet voor het fpel. ó infidia? feraphica ! _ Zy zeyden my veel flegte zaeken der Capucinen, de gene ik niet konde aennemen, om dat ik door Moeder en de voorgenoemde blinde leydfmannen te zeef verlokt was. Ik aenzag al het gezeg der Rccolletten als woorden van tegengedreventheyd, wetende dat1 er van in der eeuwigheyd eene zekere antiphatique twecJragt heeft geregneert tufl'chen deze kinderen van een en den zeiven vader. Dog als het tc laet is geweefl:, hebbe ondervonden dat Kotje Majeur my maer al te wel de waerheyd heeft gezeyd ; Eheu > Jerb fapiunt Krieken t Elias overwon de Propheten, hy wilt my en al de Recolletten zoodaenig te bepreken, zoo met argumenten in barocco als met redens van ajjifio, dat ik mede vertrok. Tot Brielen wierd ik door den Paftor Vander Moeren en zyne gouvernante Rofa , dochter van mynen leydfman den weerden Patriarch Elias, teenemacl overhaelt, men haelde de flefch op en men flelde de gezondheyd in van de kappen en baerden; daer op wel gemoed, zyn wy tot Moorflede gekomen, en heel het facvc-collegie der kwezels zyn my overvallen ten huyze, of om beter te zeggen, in het H. Cloofterkenvan Elias; ' elk predikte my een fermoen, ik had geen ander doen als my Capucin te laeten maeken, of anderfints ik was verdomt daer ik hond; dit was den eerften keer vaar  ( =8 ) tnyn leven, dat ik iemand hoorde verdommen eer hy Knorven. Dit is eygen aen quezelsby faute van ezels. Hier op was ik heel vol van den Seraphieken iever, ik vertrok nae Cortryk, maer eer ik van deze plaetze «•as, myn gemoed was zeer gevallen, door dien dat tien jongden Sone van den Propheet Elias, «enaemt Jintonius verzeil niet den glaesbreker Jojevh myne ziele bekoorden, zeggende : ey Sifkenf wat gaet gy doen ? gy die de gaeven der natuere zoo voordeclig van God hebt ontfangen, zult gy deze gaen verkwifien zonder, vruchten? Deus & natura nihil faciunt fruftra. f.et SY met dat'er gefchreven ftaet : crejcite & muU tiplicamini V allen boom die geen vruchten voortbrengt, zal uytgeworpen en verbrand worden, &c. op deze en meer andere bekooringen mynen weg vervoord erende, Den tot Moorzecle by zekeren coufin, genaemt Piero vande /Veghe gaen logeren, teenemael van deze tentatien belezen en verloft. Dezen, bakker van ftyle, had een capelletjen in zyn huys, waer in St. Antomus wierd voor levendig erkent, den welken hy zooveel gratiën heeft gevraegt, dat hy, naer 40 jaeren jongman en kwezelacr geleeft te hebben, door dit beeld de difpenlatieover zyne beloften van zuyverheyd heeft bekomen, hy heelt'dan, nae hy my zyne zuyverheyd had overgeftelt , een Sufterken getrouwt, met de welke hy tot dankbaerheyd aen zynen Antonius, zoo veel keirskens heeft ontfteken, dat hy ten jaere r784 , de paele door zynen hoven heeft geileken. Van dezen ylntonius-Dienaer teenemael door het Hemelfch vuer ontfteken, met de zakken vol Antomus-Koeken vertrekkende, ben gekomen op den 13 July by de Capucinen tot Cortryk r, zonder te denken op 't houwelyk » ARTIKEL III. Hoe ik by de Capucinnen, Heb laeten bedriegen myn zinnen. Pater Vicarius Bonaventure van Zarren, in d'abfènw tie des Guardiaens, ontfmg my op het alderverlokke-  '( *9 ) lyldle, maer ziende ik niet fprak van tra&eeren, hy beveelde my> aen de zorge van den Lëdtor Tranquilin, bygenaeint den Baron van Meulebeke, dezen heeft my inter pocula & pintas veel logenen wys gemaekt, ten eynde ik de Recolletten zoude veragt en verlaeteti hebben om Capucin te worden. Onder andere logens heeft hy gezeyd : indien ik niet ingink op den geitelden dag in Augulty , dat ik noch zes . maenden had moeten wachten, ( nota bene : men kleede alfdan twaelf keeren s'jaers) eer ik konde kleeden; voords, indien ik in Ougft niet kleede, dat ik dan twee jaer langer int het Clericaet zoude gebleven hebben; deze redenen beweegden my een weynig, maer als hy zeyde : indien ik alfdan het H. Habyt aenveirde, ik gevolgendlyk van den Cours tot Cortryk in Studie moeft komen, het gene de meefte logen is geweefl en my nochtans meeft bewcegde. Ik vracgde hem, hoe jong nochtans ik was, met omzichtigheyd : hoe de gemoederen van alle die vremde natiën als Luykenaers, Brabanders, Kempenaers, Hollanders en andere zig hadden in hunne Cloofters ? gemerkt hy my had uytgeleyd de uytgeftrektheyd der Provintie. Hy antwoorde, dat'er onder hun maer een hert, eenen geelt, eenen wille en eene ziele gevonden wierd, immers dat alles zoo broederlyk afgeweven wierd, dat het Capucine leven fcheen eene Hemelfche melodye. Maer hoe heb ik my nadien bedrogen gevonden! hoe dikwils heb ik de logens van dezen Baron vervloekt! ziet breeder II. Boek. Ondertulfchen zyude een jonge fpruyt, niet kennende wat de weireld was, veel min het R.cligieus-Leven , geloovende dat niemant met kouffen en fchoenen in den ■ Hemel gaet, my geenfints inbeeldende, dat dezen Pater my eenige de mmite logens had aengedient, gemerkt ik voor alfdan met den H. Bemardus geloofde : dat eenen Os eerder door de locht zoud vliegen , dan eenen .Prielter of Capucin zoud liegen, immers de kwezels van Moorflede, hadden my geleert : dat eenen Capucin, eenen Priefter Gods, noch liegen, noch bedriegen aoch bedrogen'konde we^en \ maer naedien ik gepro-  (So ) feil was, 'k ondervond zulks zeer dikwils contrarie^ Door de vleyende, ftreelende envalfche ingevingen van dien Leétor, was ik zoo zeer overhaelt, dat alle de beloften en offers der Recolletten, myn hert niet konden bewegen om mede te blyven ipelen, ik gaf aiytte dry rollen weerom , ik nam zonder tetlimonie myn afl'cheyd ; ( Tranquilin had my gezeyd, dat ik het telhmonie der Recolletten niet moeit vraegen noch tioodig had ) alfdan ben ik voor eenige daegen in de Geeltelyke exercitiën gegaen ten huyze van den zeer geleerden Heer Florijone, Pallor tot Gievclynkhove, voor dezen Lector in de Abdye van Vormezceic, eenen man als eenen Paulus, omnibus omnia faclus% vol wetenfehappen, konllen en deugden, hy fchildert en leert de heelkonlte als Lucas, hy predikt en fchryft fermoen-boeken als Joannes, (waer toe zyne eenigheyd en afgezonderde woonplaetze, hem zoo voordeeïig 1'chynt als aen Joannes het eyland Patmos,) hy onderligt zyne jeugt als eenen Carolus Borromeus , immers hy belliert zyne kudde als eenen Vincentius a Paulo : niet tegenltaende dezen verlichten man zeyde te gelooven : dat ik tot het Order der Capucinen niet geroepen was, om redens de welke hier niet dienen erhaelt te worden, wmifero fapiunt phryges (i) , niet tegenflacnde al het gene de Recolletten tegen de Capucinen my hadden opgegeven, en het dierbaer woord dat zekeren H. man Pater Mytenaere, licentiaet uyt het Order der Predikers, alfdan Profeffor in de Abdye van Sonnebeke, op den 21 Julius heeft gezeyd, en het gene my zeer hoog verbaefde, te meer, om dat hy zulks my in den moment dat ik tot de Religie naederde, aendiende, (1) Onder andere zeyde hy my ten tyde myn'er exercitie, in. fenju ajjetico &■ modo falefiano : ah ! de Capucinen waeren éertyds mannen vol verltand , oodmocdig , arm , meelt edel van geboorte» maer hedendaegs men vind'er in ons land, onbefchoeft, hoogmoedig, hoewel van flegte foorte. » Ik meende dat dien H? Tnan zulks maer zeyde , om my te beproeven , maer ik heb'er te veel zulke gevonden. Hy zeyde my daerenboven : nae men 25 jaer is Religieus geweeft , begint men het Religieus leven te kennen aoyt eerder. Enen ! quam bonaum vei qua/n maUmm , Gr,  ter prefentie van den ouden Prelaet, zeggende deze eygen woorden die ik dikwils indagtig ben geweefl en aen myne vrienden, zoo onder de Capucinen als elders hebbe vermond, protefterende de waerheyd hier; en alomme te zeggen : d Candidaet! mynen vriend, dat gy kende ofte wifte wat het hedendaegs leven der Religieuzen isy gy zoud dat niet zoo vlerlg aennemen ; doch niet tegenfiaende , Ik raede nog ontraede u. Niet jegenftaende zeg ik , dat men my alzoo voorkomen had, ik wilde, ik moeft worden Capucin r> want men had my gezeyd: dat ik niet anders konde zalig zyn. » Van Gyvelynkhove nae Tourhout komende, zeyde ik adieu aen myn Coufin broeder Didacus Plaetvoet, "Recollet tot Dixmuydc, alwaer den Guardiaen met heel zyn gemeente alle devoiren aenwende om my van de Baerd-mannen af-te-trekken, en onder hun Order te bewegen; maer alles was te vergeefs : " ik moeft worden. Capucin, n om van hun vervolgt te zyn. n CAPITTEL III. 3». Novittaet , 2°. ProfeJJïe en Prophetie , 3*. Ter-Veuren , 40. Clericaet in het Convent tot Oojiende en voordere Capucinaeden. ARTIKEL I. Ik ben nae Loven in het Novltlaet gegaen , Maer heb weynig dezer zottigheyd gedaen. M Oeder my afgehaelt hebbende van myn Broeder tot Tourhout, nae onze meubelkens tot Moorflede verkogt en ider voldaen te hebben , zyn wy te zaem tot Bruflel gekomen, alwaer Moeder is blyven wooncn by myn Broeder, Capellaen in St. Gudula, aldaer bygenaemt om zynen pahorelen y ver, le, nouveau. Sauveur.  (S* ) Monfrere heeft my 130 guldens gegeven , anders kond ik geen nieuwe Kap krygen by de Capucinen, ik ben daer mede alleen gegaen nae Loven, alwaer mynbeer Rykwaert, heden Paftor tot Eeffen, en Mr. Oudoore, heden Paftor tot Zerkeghcm, my hebben geleyd in het Convent op een Celleken, in de goufte van het gene de Godvrugtige matroone voor Elizeus hadde bereyd binnen de ftad Sunam, om my aldaer te bereyden tot eene generaele biechte, die ik hebbe moeten doeii aen deti JNovitie-meefter zynde P. Jofeph Guardiaen, nota bene! . Dezen , nae heel myn leven door de biecht uytgehoort te hebben, heeft my onder het geven van het Habyt, op den 12 dito gedoopt Frater Olympius, het gene my veel fpeculatie gebaert heeft, want ik hem niet hadde gebiecht hoe Godvreezende myne Moeder, mynen Broeder en den heer Ruferè tot Poperinge, my hadden opgekweekt, veel min gebiecht, hoe tot Moorflede den Paftor Petyt, my dikwils , hoe den Paftor Dhulfler tot Staden maendelyks, jae nog dikwilsder tot de H.' H. Sacramenten hadden doen gaen, ik had hem ook niet gebiecht, dat ik door mynen Broeder, ftuderende tot Poperinge, alle weken fomwyl tweemael en drymael par weke tot de H. tafel had gegaen enz. dus konde; ik niet bevroeden , uyt wat hoofde hy my dien cerlyken, naem vereerde van Olympius : gemerkt hy eenen Pater van Maeftricht was, ik van by Ipre, voor dien tyd aen geeue Paters dezer Provintic bekend ; nochtans ik derfde niet denken, dat dien achtbaeren Novitie-mecfter hierom het flot der biechte zoud gebroken hebben. Olympius, dat is eertyds Godvruchtig, was eenen naem die in menige jaeren en miflehien noch oyt in deze Provintie gegeven was, ten zy aen den primus Sauvage, die toen ter tyd leefde in den derden Regel van Ste. Francifcus, en my hier om bczonderlyk beminde; ieder ftond verbaeft , men eenen Novitius in de Capucinen had onder den naem van Olympius, gemerkt de wcircld denkt dat1 er in dat, penitentieël Order', bynae niemand anders ingaet, ten zy Olim-Impii, befchurfde fchacpen , fild JcecuIi, Bachus-brperkens, Vemis-digren en 200 voords;  ( 33 ) maer, om dat men my om dezen Oylmp. zoo bezonderlyk beoogde, uyt vreeze dezen naem my zomwylen tot ydel glorie mocht geftrekt hebben, ik heb in de profelfic met permiflie van den nieuwen Novitie-Meeiter Mattheus van Audenaerde, dezen verandert in Auxdius, Helpachüg 0S.B4hulpza.em , om door dezen t'allen tydcn indachtig te zyn, dat ik niet voor myn zeiven maer tot Hulpe en dienft van kerk en ftaet,"tot byftand van mynen evennaeften was gefchaepen : vele Paters murmureerden hier over, niet wetende waerom ik dert naem van Olympius had verandert in Auxilius. Cyrus van Antwerpen en Perpetuus van Keüenich zullen getuygen, hoe ikmy heb gedraegen in her Novitiaet, immers de archiven tot Loven toonen duydelyk^ dat het eene fchreeuweude calomnie is, dat ik van in het Noviüaet niet hebbe gedeugt, aengezien men my •tot drymael met alle voyzen heeft ontfangen, ten waero men by de Capucinen onbefcheydentlyk en om veel volk tc hebben, zoo de ondeugende als de goede ontfóng ofte dat men my voor eenen ondeugenden Novitius -wilde uytmacken, om dat ik in de Religie niet wilde komen, en dteygde de admifiie4>rieven weer te zenden, by aldien men my weygerde den broek te draegen (1), denkt eens 13. L. wat aerdige conltitutie ! men "moeit in dat Order loopeu zonder broek : waer door zeer vele gefleten zyn, en wanneer iemand in het Novitiaet dit' ongeluk overkwam, hy wierd 't feffens weg-gejaegt Ik (1) Wat ik oyt geftudeert heb ofte niet, noyt heb ik konnetf achterhaelen , wat heyUgbeyd dit Order konde willen » in ts longen zonder broek met bloote billen r> waerom ik deze ordonnantie; hebbe veroordeelt benevens veel ander bunder grillen v, 't is waer, animalis homo non perdpit ia Cre. men zegt, dat men niet; Sekouft en gefchoed in den Hemel gaet 11 maer ik leze nergens dat'er ftaet ii dat men met den broek nae de helle gaet »■ want tien broek doet niemant kwued m fed de ipfa fua abflinentia humanos favores expetunt. St. Greg. Siffen van den Hende n Captieya van Ooftende » droeg nog broek nog hemde » nochtaljs lty zoop gelyk een hende 11 want hy kreeg aelmoeffen zonder eynde.™ R. I. P. ieder zal zeker zig verwonderen over dat ik hier niet breeders fpreke van het Novttiaet der Capucynen ? redjii is, om dat ik myn tyd nïet verflyte wet wttijheden. c  C 34 ^ dit wetende , heb tegen deze gewoonte gefchreven éti geprotefteert tegen dufdaenige grillen r> ik wilde niet loopen met bloote billen r> ik heb myn broek altyd gedraegen v> zoo in als voor myn houwelykfche daegen 51 ik heb nog dikwils genoegzaeme koude onder* itaen * al was 't dat 'k met geen bloote billen wilds gaen. * Quipoteji capere capeat. Ik hebbe als eenen Jeremias, overleggende de vervolgingen die ik van fommige uyt dit Order geleden heb, dikwils vervloekt den dag op welken ik eerft in dat gegaen was. Waerlyk, nae den Lezer myn volgende gevaeren zal gehoort hebben, hy zal ongetwyflykgoedkeuren de woorden van den geleerden Florijoone, te weten : dat ik noyt voor de Capucynen gebooren ben geweefl; niemant wetende hoe onrechtveirdlyk men my aldaer heeft behandelt, zal zig verergeren te hooren , hoe ik fomwylen als Mathathias, hebbe verwenfcht den dag op welken ik in dit Orden herbooren was. Deze Paterkens uyt het Convent van Mecnen dikwils op den Boer tot Moorflede loopende , willen Moeder zoo feeflig te bepreken, dat Vader noyt een Brauwte mogt ontleken of de eerfte en groofte Tonne molt gebraivwt zyn voor Mynhecr Reverentjc Pater den Capucin, anderfints, zy geloofde de Brauwte had geileken vol tooverye of duyvels-fenyn : deze mannen waeren dikwils veel eerder dan de Commifen in de Brauvverie, nu met hunne paefch-naegels, dan met hunnen Heyligdom. Indien Vader onfe Moeder had gelooft, ieder Brauwte had ten helft geweefl voor deze Heylige Baerden : het eerfte en het lefte hunder complimenten was my en myne Zuftcrkcns pryzen, om dus aen Moeder meer en meer te behaegen, noyt kwaemen die Gallen in huys of men vraegde my : Sisken! wat gaetgy worden? als ik antwoorde om Vader te behaegen, Brauwer : ik kreeg niet een zier. Maer telkens ik antwoorde om Moeder te believen, Capucintjen : alfdan kreeg ik Beeldekens by hoopen »■> niet goed genoeg om t'eynde 't jaer daer mé een ouden Broek te koopen. Eylaes! eylaes ! aldus word menig Kind in flacpe gewiegt en quaelyk verzind.  < 35 ) Godt gaeve ! vele Ouders op dezen onfaligen handel mcht wilden nemen, en hun Kiuders vryer lieten eenen Staet kiezen naevolgens hunnen eygen redelyken drift. Niet aiof ik wilde vcroordeclen , dat men de Kinders aenpredikt de wegen tot den Gods-dienlt en Godvruchtigheyd, abfit! Godt heeft te klaer gezeyt, dat men de Kinders moet betuygelen, de wiffeployen tenvylent zy nog buygzaem is, dat men moet de bedorvene nateurdnften intoomen door woorden die wekken, en ook door werken die trekken: maer ik veroordeele de gewoonte van vele Ouders, die op het woord van Nonnen en Paterkens, van Quezels en Pallorkens, hun Kinders ingeven, dat zy niet zalig, niet gelukkig konnen zyn, ten zy met te leven Geeilelyk, Bygot of Capucin: want dit directeiyk ftryd tegen alle waerheyd en Gods-dienlligheyd. Domme quidfaciam ut habeam vitam ? Ik hebbe dan dit vergeven aen myne mede-gezellen, om dat zy niet beter wetende van het zelve Laken eenen Broek hebben, deze konden niet beter weten, overmids zy ook nog Kinders waeren: maer ik habbe niet zoo lichtelyk konnen verfchoonen den geleerden of zoo geachten Heer Van Haefendonk , Canonik tot Doornyk, den welkenPrelident van Malderie zynde, by den Guardiaen te biechte kwam, om het gene ik of myne Moeder aen hem myns aengaende betrauwt hadden, te zeggen: waer door den Guardiaen Mattheus onderhoorde, hoe ik valllyk befloten had het Order, of om beter te zeggen het Noviciaet te veriaeten, om als Theologant in her Collcgie Malderie my te vervoorderen tot den Staet van weircldlyken Prielter (i). Den Guardiaen heeft my daer op zoo behendig weten te behandelen, dat hy, niet tegenltaende ik twee-mael myne kleederen vraegde om (i) I'idien ik oyt van te vooren, eer ik aenveird \ras, had geweten dat men ten minften 300 guldens moet betaelen om de heylige Armoede te mogen beloven, ik had noyt myn hayr laeten afsnyden van mynen Kop om ander te laeten groeyen aen den Baerd , maer alles was te laet. Dit zy een Exempel voor andere Jonghcyd , op 4fat 5set zig niet terfinoord roer zyne» tyd. C 2  (3ö) weg te gaen, my heeft ovcrhaelt, Van Haexendonk van den anderen kant heeft my dikwils komen bepreken, hy heeft mynen Broeder, die hy kende voor den genen nae wiens raed ik altyd luylterde, beweegt om my ook te verwilligen, dus dat ik met alle recht en oprechte reden -mag zeggen: hoe ik ben geworden Capucin door bedrog tegen mynen habituclen wil, dewyl ik gedeuriglyk nae • myne Vrienden fchreef, dat ik in de Capucinen my teenemael bedroogen vond; den Guardiaen voornoemt eenen dezer Brieven ondernomen hebbende, fprack my op een alderfachtmoedigfte wyze , iklegge zeer zoctelyk, .-anders ik had zekerlyk uytgegaen (i). Als ik hem abfolut myn intentie om weg te gaen declareerde, hy liep weg, zeggende; dat hy myne Kleederen niet wilde nog mogte wederom geven, dat.Mynhecr Van Haexendonk hem zulks had verboden : by dies wilde ik vertrekken, dat ik met de Kappe moeite aengaen , en dat men my aldus alomme zoude aengehouden hebben voor "Apoflaet, &c. Op dezer wyze heeft den Novitie-Meelier my op den 14 Julius en op den 29 dito, verpligt en als overkragt om te blyven. Voluntdrium eft liberurn. Wat wonder ? Mynheer Van Haexendonk wierd danof onderricht, dezen man in wien ik vifte mynen Broeder alle vertrouwen droeg, kwam daer op üraks by my om tc Prediken, en te feggen met Bonaventure : ó Beata folitudo ! 6 jbla beatitudo l immers : dat'er buyten de Capucinen r> niemant j'aligkamv orden ten zy Begginen: zulke en zoodaenige bewecg-redens hebben myn hert (i) Men zegt en het is waer, dat het Novitiaet der Capucinen, is een 'Potbakkers wynkel om te erbakken de vyt" zinnen , het tilderzotfte werk dat men ter weireld kan verzinnen . . .- Maer zoo liebben zy met my niet durven beginnen , zy ftreeldeu en preelden my in het Novitiaet wetende ik gedeurig daer nyt wilde gaen , am dat ik voorzag het c.ene my daer nae is overgekomen, te weten, dat men -my zoude gep.ifleert hebben om dat ik de gaeve van vleyen en ftrééïèn niet had : zy hebben my creftreelt tot dat zy my aen den hack hadden : want nauwlyks was ik aen den Gordel gebonden, den Scraphiken Difpotifmus heelt my in het tweede Novitiaet bynac t-erfionden : ik gaen voor Tjy de zottigheden vaa het Novitiaet, dewyl zy liet pampier niet veidienen.  ( 37 5 en geeft overweldigt om eyndelings te beloven den regel van St. Franeois, niet gelyk de Gapucinen hem hedendaegs beleven, abfit! maer gelyk den H. Francifcus hem heeft ingeftelt, endoor de eerfte Pauzen is goedgekeurt. Ik feg, niet gelyk de Capucinen hem hedendacgs beleven , (ik wil niet onderzoeken of de Rccollecten of de Bogaerden ofte Cordeliers, dezen wel beleven, egojudko neminem, ) want de belofte van Armoede voorzeker niet onderhouden word volgens de intentie van Francifcus. Wat acngaet de fuyverheyd, nox noSli indicat fcientiam. Om te toonen nogtans dat ik met geen paffic maer met openhertigheyd fchryve, ik geloove dat deze nergens min gefchonden word dan onder deze Religieufen. Mifichicn zal eenen cuculus zeggen: hunnenBaerdis in den weg. Waer iegens ik antwoorde : den Baerd is hier toe geen irnpedimetitum Canonicum, want ik heb'ergekent, die hoewel illicité nogtans validé multipliceerden. ■ Wat aengaet de gehoorfaemheyd, die kenne ik niet, "want deze is by de Overfte in alle Cloofters verandert van natuere ; gemerkt men in zyne beloften dezen regel ofte dien regel wilt aenveirdenen geenen anderen; maer zoo haeft men is geprofeft, de Overfte zeggen en gebieden, dat men tot alles is verbonden volgens hun wil : men kent geene andere obediëntie als de blinde; Stat pro ratione voluntas. By kragtc ■ van diere moet eenen Kreupelen Religieus fomtyds loopen , eenen Blinden moet konnen zien, eenen Dooven hooren, eenen Stommen in den Choor zingen, cce. Ondertuffcheu ik was nog een Kind, eylaes! achthien jaeren oud, tóen ik my in dit water verfmoorde, voor al eer ik oyt iets van de wcireld had gekent ofte ondervonden ; ik had noyt Vrouwperfoon nog iets van de weirelt gekent toen ik Biechtvader wierd van het generael Cotreétie-Huys tot Gend. Denkt eens B. L. watfehauwe Tooncclen myngemoet aldaer bekommerden, bèfonderlyk wanneer ik de gceftelyke Quezelkens, die in dat Kloofter hun caftreren, de geeftelyke Medecynen uytdeelde.  ( 9« ) ARTIKEL ft Mytie Profejjfie en Odulphus Propkelie. t)en tyd dan der Profeffie aengekomen zynde, wierd m ' afgevraegt of ik geen bcfmettelyke ziekten had ? waer op ik veie fpeculatie miek, te iang en te kluchtig om hier aen te haelen; men zeyde my dat de Vrienden daer waeren, met wie ik een glafeken moltc drenken , wien klapte van Krayen enDuyven om de gedachten van ftgter-om te doen verfchuyven, en zoo is de ure aengekomen op welke ik belofte heb gedaen, niet om in alle s den wil van de Overfte te doen, niet om mynen eygen wille in alles aftegaen, maer om door het onderhouden van Francifcus Regel rcgt in den Hemel te gaen : daer tegen, wierd my den Hemel vaitelyk toegezeyd » en Mynhcer Van Haezendonk een man vol hertelykheyd » had ecu lchoon Kermeskeu bereyd n Terwylent de Vriendekens met de Paeterkens de uyt-. vaerd vierden van myn civile dood, Moeder voorin-, genomen van haeren Benjamin, vraegde in myn afwezen ter pretentie van alle de Vrienden aen Pater 'Odulphus, een oud achtbaer Manneken , ( het welk door zyn een-. youdigheyd waerfchynlyk God zeer acngenacm is gewceit, ) wat het van my docht, of hy over myn,gedrag content was ? Odulphken heeft tot antwoord gegeven, zoo men my nae dien dikwils heeft gezeyd i.dat ik eenen goeden Reiigieua was , nochtans veel in het Order, zoud geleden hebben. Voorwaer eene voorfeggiiig meer als te veel ondervonden, al te waer in haer gevolgen ; de welke ik niet wel konde aennemen de eerlte jaeren van myn Capucine-Leven, mids ik de eerhe jaeren aldacrfiog eeniglitus van den nood een deugd konde maeken, Bonaventure Vlaenderlynk van Oohende, eenen geleer-, den Provinciael , heeft my daegs van zyn overlyden ontrent de felfltandige voorlegging gedaen, het gene ik aiidan begonde te gelooven ; want hy is overleden den 33 xber 1773, wanneer ik begonde te ondervinden de  C 39 5 ■. . , Antiphatie van Aper de Sylva. Dezen Provinciael was een grooter Propheet dan dm eerften; gemerkt Odulphus enklyk heeft voorzeyd, dat ik veel in het Order zoud geleden hebben: Bonaventure zeyde, dat my veel lyden over het hoofd waeyde, zonder te feggen binnen of buyten het Order: 'tis wel waer myn grootfte lyden is geweefl: in het Order, vermids buyten het Kloofter my veel Vrienden by honden , die ik in de Klooflers noyt heb gevonden, niet by faute men my niet was toegenegen , maer om dat de Overfte hier waeren tegen: aldus moet men tuflehen de meuren vergaen : want niemant mag u helpen of byftaen, alwaer hy u teirlyk toegedaen , anders hy zoud nog erger flraf voor zynen loon ontfaen. Omnia obediunt dejpotifmo. ARTIKEL III. Tweede Novitïat tot Terveuren, Alwaer ik zeer hebbe moeten treuren. Aldus in den put van het onbekent waeterdoor bedrog, en mifleyding verfmoort zynde, twee dagen gekermeit hebbende, zyn wy geleyd als onnoozele Schaepen nae het Convent in Socningen-bofch by Terveuren, alwaer ik voor eerft onder Arnold van Brunei het jok der Capucinen begonde te leeren als het te laet was. Het gene ons nogtans meermacls was voorzeyt geweefl door llluminé van Loven den Rubriek-Meefter; maer wy hadden dat noyt konnen aen-nemen, wy konden ons niet inbeelden dufdaenige Tyranuie. Ik had het noyt'gelooft, te meer om dat ik zulks door myne Moeder en Broeder had laeten onderzoeken, de welke expreflyk nae Tervueren hadden geweefl:; maer dat Guardiaentjen, zynde een Brauwers jongen van Bruflel, toonde hem by de weireldfche menfehen als eenen Cato , iegens zyne onderzaeten als eenen Nero ; waerom het eyndlings van zynen Defpotiken Zetel is verbannen, nae ik onder hem had geflaeft even als de Hebreeuwen ender Pharao, gevrogt als de llaeven in Algiers, gevaft  v 40) «ii gêw*ekt als de Gevangen in Trvpolis: dit manneken dede my ploegen, fpitten , graeven, zonder eten of drinken heele dagen, daer by des nachts en s'morgens «erft cn lalt in den Choor-dienft zingen, 't zy ik konde pfte niet: getuyge hier Van is Cy rus'van Antwerpen, die nevens my onder deze flaeveruie ontrent twee maenden heeft moeten fuchten en treuren. Ondertulichen daer arriveerde een aerdig klugte-ftuk, het geen myn lyden verligtede in al onzen druk. Mohfrcre alsdan Capdlaen van Sainte-Gudule tot Bruflel, verzelt van Mr. Borre.tna.ns en Pennemans, twee Capellaenen der zelve Kerke, kwamen eens zien hoe den Guardiaen my behandelde , zy arriveerden juft op den elf uren en half, in den ftond dat ik my aen de tafel derKatten bevond met brood en water, om dat ik een Okkernote had geproeft , terwylent ik de zelve van den boom had moeten flaegen voor Mr. den Guardiaen. Nero vernemende hoe mynen Broeder verzelt met twee Paftoren in de kamer was, veranderde in Cato, hy zeemde, hy vleyde en ftrcelde my om zyn ftrafzugtig hert te yerfchooneu : daer was dan nog bier nog wyn te kort inde Galtc-kamer, eylaes! ik had niet anders in den Ketter, dan bropd en water. Aldus gebeurt dit meermals , dat de Cloolterlingen in den Refter moeten Vallen, terwyiens de overfte met de Vrienden fmullen en Kermellen in de kamer der Gallen : oorzaeke waer door vele vrienden hunne Neven of geprofefte Broeders ongelyk geven, wanneer deze hun beklagen nopens de Overfte.. ARTIKEL IV. Cïericaet tot Öffendë, En voordere ellende. Godt, medelyden hebbende met myne oppreffie, heeft my nae twee maenden uyt de banden van dezen Tyran verloit: men zond my in het Cïericaet (i) tot Ooftende, 'i\ Dit is een kjeyn Convent aluraet de nietiwlingen den. tyd der  «ader de opfigt van den menfchlievenden Guardiaen H'darius van Aughcm; nae dezen volgde voor Guardiaen eenen dicrgelyken waeren Vader , te weten Innocentius van Ruylfelede, vol verftand en bekwaemheden , ExLeótor , &c. Den welken my op zyn fterf-bedde twee jaeren nae dien tot Gend zeyde , dat hy afftand had gedaen van alle ovcrhcyd uyt hoofde, dat hy op zoo geen wilkeurige wyze konde regeren , gelykcrwys Guilliehnus van Duysbourg Provinciael wilde en-begeirde, dit zelve heeft H'darius voornoemt my bekent in de Cuflodie tot Gend, op den 20 Junius 1791 , waer uyt allen onpartydigen lezer kan oordeelen wat man dezen Provinciael is geweelt, dog niet tègcnflaende zyne menigderhande botte, groeve miflaegen is hy meermaels erkofen geweefl door zyne Createurkens, wel tot naedeel van de Religie. Ziet den II. en III. Boek. Terwylent ik aldus Kobbenet-Vager en Geeflelyken Clerk was tot Ooflende en de Heylige Orders bercykte van Caïmo, Biffchop tot Brugge, ik ontfing eens myne Moeder, de welke ik tot Moere by den Paftor De fVulf uytgelcyde, alwaer ik verltond, hoe mynen Broeder tot Tourhout, die ik dan zeer ryk geloofde, van zyne Vrouw en huys fcheyde; het gene my onbefchryvelyke pynen heeft gebaert : nae dien heeft'men my gefonden met Frater Valentintjen van Merckem in de Studie tot Gend. B. L. Gelieft hier te beletten, hoe ik in den tydt vau deze twee jaeren gezonden ben tot de IIH. Orders, Diaken ben geworden en eyndelings weirdig ben geagttot de Studie, het gene word geoordeelt door voyfingmet erten en boonen, dit zyn de levende Hemmen der Canonikc Electie by de Capucinen ergo eene Canonike preuve der calomnie : dat ik noyt hebbe gedeugd. Studiën afwachten niet keirnen en kuyffclien , met Kobbcnetten te tveiren en Buftelaer te fpelen, aldus heb ik ontrent twee jaer mynen jongften dag verlieten , en vele 'myn'er Condifcipels dry en vier jaer : doch ziet hoe zy niet uytgevallen hebben tegen den Keyzer y om dat hy .den Ouderdom tot de profcflie verhoogde , 't geen hy met het alderheylfaemfte oogmerk heeft gedaen , op dat men wyze* noud te werk gaen.  (>) CAPITEL IV. ï°; Studiën, i°. Officien, 3°. Zfr/£> aen myn Broeder^ 4°. Bekeering der jonge Hollandoife, 50. Proces met de Monfreers , 6°. Verfchil met de Lees-Meefiers. ARTIKEL L Myn twee jaer in Philofophie , Vyf'jaer in Theologie. T X Ot Gend den 25 Mey 1771, vond ik voor Guardiaen Francifcus van Sweveghern, ook eenen alderbraefflen Vader, &c. Maer die gelyk H'darius en Innocentius alle overheden heeft afgehapt om niet in Virga ferrea te moeten ftraffen en kaltyden, immers om niet door eene defpotique regering wyze, al zoo Pr. Guilielmus hem opleyde, verlooren te gaen; aldaer Studeerde ik op de PhilofophiquePredicamenten, onder den LeesMeefter Godefnd van Aelft, met bynaem Louis den Philofooph,welkenik voorden eerftenPhilofoopherkenne dezer eeuwe, midsgaeders een hoogvliegendeu draeyer van Aelft ,primus in fpeculativis, ultirnus in moralibus , een man die bynae noyt flaept, noyt warmt, hy zegt : dat eten, drinken, flaepen, warmen, enz. peure en enkele gewoonten Zyn, mirabilis homo & fera fingula- ^s (ziet tydst. in cap. in. art. vu.) Noyt wonderlyker menfch heb ik myn leven ontmoed, nochtans ik heb met vele menfchen gehandeld en verkeert. Hy leert' dat Antechrift genaemt zal worden Ludovieus; hy leeft als buyten de natuerelyke onderwerpingen want hy leerde ons onder andere, datliy'tuffchcn twee jonge dochtcrkens zoude gcflaepen hebben, zonder ontroert te worden, ondertuffchen heeft hy noyt op kitte  ( 43 ) gegaen , vryt vreeee van de boere honden, hy heeft du* weynig van boer of boerinnen-leven ondervonden. Hy* fehreeuwt op den predikftoel als eenen leeuw, en als hy ergens een kobbe ziet, hy fterft van vreeee, hy heeft daer voor meermals uyt zynen leerdoel geloopen, hy kan geen kobbenet of webben verdraegen; hy had ten tyde onzer ftudie, twee fufterkens in de Penitenten tot Geeraertsbergen, die hy raer of zelden bezocht, maer daer tegen leverde hy dagclyks vifite aen Joff. Mytfen Provooft, by wie hy heele daegen fpeculativeerde, enz. hy beminde zoo zeer de katjens, dat den Guardiaen Ltonardas van Helkin, hem hier over in het Capittel berifpte , zeggende : qui amat feles, amat & fihas.... Hy heeft onbegrypelyke concepten, onder andere : dat de wereld moet vergaen eer 200 jaeren, hy heeft op deze queftie (zoo hy zecht) meer dan zeven jaeren geblokt, hy heeft ons geleert, iQ. dat het H Doopzel niet alle fchuld vergeeft, 20. dat het myfterie der H. Dryvuldigheyd , door het licht der nateure is kennelyk 3". dat Chriftus ten tyde dat zyn lichaem was in het graf en zyne ziele in het voorgebergte der hellen, waerÜyk menich was (1). Quid jingularius ? Breunincx leeraer onder de Augullynen, hier over argumenterende zeyde : dat hy dus leerende tegen alle de HH. Vaders was, enz., hy antwoorde nog voor nog tegen, maer buyten alle HH. Vaders te leeren. God geve! dat hy z.00 regeert, op dat hy niet buyten alle de plaetzen der Hemelen word gefloten; gemerkt zyne regeringswyzc wel zoo eenig is dan zyne concepten : praxis enim gignitur ex fpeculatione. Immers hy is van Aelft , by dies oprechten Draeyer, hy heeft my meermals in de koten weten te draeyen , zoo hier jiaer alles breeder zal volgen. Attente. & devote. Aldus onder zoodaenigen draeyer gedraeyd liggende, (1) Dit zyn dry queftien heretick , of fchiimatick, of erronick ; by dies by hadde zig zelfs moeten bekeeren, voor hy 178Ü de. leering van het Seminarie-Generael mocht vcroordeelen als heretick,, t'.hifcnauck , erronick. Si eulpare vtlis , culpabïits e£i cavtbiu  hebbe dikwils zeer veel geleden, mynen tyd moetende vcrllyten, met te aenhooren zyne fpeculatien, ik droeg daeromgcmcynelyk eenen anderen boek mede, als eenen Uylfpiegel, eenen Atlas of dodtor Fauftus, om terwylent hy difputeerde met Adam in het aerds parays ' ■ mCt Paulus argumenteerde in tertio ccelo, den verdrietigen tyd der zeven-jaerige fchole te palieren. Ondertulfchen heeft dezen mam my aengehelt tot het nJffsvszynen Thefis de j^& juit de 1 ofte die ons naedien zoo wel van pas heeft gekomen, hy heeft my geleert wanneer hy recht had omnvy ie vangen, en wanneer ik volgens recht mocht uyt de koten oreken, in de welke hy my zoo wilkeurlyk heeft geftekca f'rte iriaudita, &c. Sentenfid nalld. ARTIKEL II. Officien en dienjien als Student, Binnen het Cloofter tot Gent. In de zeven jaeren ik in ftudie was, zond men my uyt op kitté by de boeren, tot Drongen, Nevely ueynze en daer ontrent, nu om boter, dan om gracn, mi om gaeren, dan om traen, nu om wolle, dan om If-?^1' CziCt hicr het Byvoegzel Art. i. ) zy wiften flat ik door myn tong veel aelmoeflen konde betraepen, daerom ik hebbe meer alleen als myne Condifcipelen moeten uytloopen, nochtans van geenelaften oytontflaegengeweeft; den eenen keer was ik onder-cofter, ftoelmeelter , hoftiemeefter, houtltalmeefter, foreftiermeefter, iruytmeefter, ziekmeefter (j), nu was ik portier, r/.^ Hct is by de Capucinnen al meefter tot de Leeken ineïus. t-nnjtus leert nochtans, dat'e'r maer eenen meeftei alleen is, units h?tm-"Ul j maê'fl-r : nmer elk moet hier verftaen , als ik zegge ™LtS/ya Capfen al mtefitT ' dat is enk'yk met d« naeni , -want joreftiermeefter is voetwafleher , hoftiemeefter is koekebakker , <"c- zy volgen ftiptelyk het evangelie in eenen alleen meefter te Jaeten , dat is bunnen Provinciael, dezen is hunnen afgod : want « fiers, myne naefte bloedvrienden in alles waer ik konde vo.gens mynen naem Behulpzaem te zyn, ( ziet III Boek Byvoegz.) want ik bediende my van het gene , waer van de reoeiiige Prieiters hun valfchelyk hebben bedient om tegen den Keyzer hunnen wettigen Souvercyn op te ftaen: oportet magis Deo obedire quam Capucinis. Denkt eens wat Religie de Gappen hebben! men macn zynen eygen Broeder in den nood niet byftaen, maer wel by hem loopen om vette oliën : zoo lange ais mynen Broeder tot Tourhout, de panerende Gappen konde vollen met wyn, ik mochte genoeg met hem handelen, tot hem fchryven en by hem zyn enz. maer zoo haeft hy geen Capucinen meer konde tracleren, ik mochte niet meer met hem converferen : het was dan fine mortuos jepeUre mortuos. Ey ! laet den armen Boer zyn kalf en koeye geven r> maer als hy niet meer hóeft, de Gappen hem nix geven » zy wildig en geruft als verkens leven. ARTIKEL IV. De Bekeering der fraye Hollandoife, Schoon, jong , malfcli als een Francoife. Merfie met zeker Beggintjen van Themfche op het kleenBeggyn-hof, my dikwils op den thé-pot genoodigt hebbende, nae de meffe gelezen te hebben in het capelleken, daer de jonge dochters tot Gend, St. Godelicve bidden om eenen goeden en verduldigen man ; ben eyndelinge eens gevolgt, heb in haer huyzeken gevonden een jonge matfche Dame, de welke zy my aendienden voor eene dochter van grooten huyze van eenen baron uyt Holland, gevlucht voor het Geloove; naer alles wel belet te hebben bezonderlyk op haer Edelheyd, ikonderftelde, dat die dochter was uyt den gemeenen winkel, maer niet min als Paeps, geeiïzints van grooten huyze of vluchtig voor het Geloof; naer eenige daegen zekere onderzoekingen gedaen te hebben, ik ondervond, zy een dantjen was van het fynfte kraem : zy behaegde zoo verre aen mynheer Canonik in O, L. V.  ( 47 ) tot Antwerpen, dat zy van hem was vereert met een edelpiaksken en geld-faksken (i), dezen menfchlievenden Prieiter, had haer nae Gend gezonden met eene aéle, waer by hy zig borge en zeker helde, voor alle de onkollen die Mev. de Baronefle zoude gemaekt hebben, aenzoekénde deze zyne vriendinne te willen herbergen , enz. Maesken Profefïor in het Seminarie, had deze malfche bete terltond onder de vleugels van zyne menfchlievendheyd , immers deze was een ftuksken vleel'ch, y> nae veel Pae... s lult en eefch : r> maer God lof! ik riep met Abraham : da mihi ejus animam, de relt gaf ik aen den duy vel, ik heb haer een eygenhandige acte, die ik fuppofitive zelfs had uyt gedacht voorgelezen, de welke zy teenemael erkende, meenende dat deze my was toegeftiert uyt 'sHertogcnbofch haer vaderland, zy viel op haer knien zoo haeft ik myn declaratie b egonde te lezen, zy fmeekte, zy bad my om Godswille haer af komfte haer leven en H.konftete willen verfwygen, zy beloofde my goude bergen: waerlyk geloove haer bekeertte hebben, .niet van ketterye, want zy noyt ketters had geweefl, maer van Fielterye, enz. zy heeft by Pater Godefridux eene gcneraele biechte gedaen, en is geworden kwezel ■> waerfchynlyk om haer bicchtvaeder te believen ofte by foute van ezel; want zy korts daer naer is getrouwt en wel gehouwt met difpenfatie van Roomcn. Brabander uyt Drongen, wilde met Pater Defiderlus Capucin, ook een Hollandoifeken bekeeren, doopen en leeren, maer naer deze al zes of zeven keeren was gedoopt, is zy het opgefteken met hun neufdoeken en. fpeelgeld &c. myn Hollandoife was een eerlyker hert * doch zy konde my niet fpelen zoo een pcrt >■> wantik wifte dat'er Hollandoifen om geid te betraepen n hun -dobbel laeten doopen door de Pacpen » (2) (1) Dezen was wonderlyk bermheitig fiiabus, maer onbermherti£ filiis: want nae ik hem van deze Lyklaeie bad verloft, heb hem eens een deugdelyk arm man aenbevolen , dog niet tegenftaende hy my vee! obligatie fchuldig was, hy gaf enkelyk een placquet aen dezen waeren armen : zoo gaet het met vele paepen. (2) Glorior in hocnomint: want dit is te zeggen wae.K dienaers vsn den Paus onzsn ^perften Pere, vivat Papa 1  ( 4S J ARTIKEL V. Met de Leeken myn proces, Voor Monfreers een goede les. Dom Louis Crevits, uyt de Priorye van Waerfchoot, eens vifite leverende i735 aen den verdruktenTater Rapkaët m de Gappen tot Gend, verneef bynae van koude , niet tcgcnilaendehy zyn maege verwarmde met een glaèsken wyn :hy was geftoort jegens den Guardiaen , om dat hy verboden had vuer te ontfteken, maer indien Dom Louis aen den Broeder den tytel had gegeven van Monfrere, of eenen louis-d or in de bazatze van Monfrere, Monfrere den knteur zoud wel vuer bezorgt hebben aen Dom Louis. Ah! wie zal gelooven hoe de eerzucht tot in de armfte Gappen verborgen is, den eenen begeirt genoemt te zyn Monfrere, den anderen Dom, Don of Heer Compere, den eenen Amplijxmus den anderen ReverendilRmus den eenen Pater den anderen 7W, ondertuffchen Chrdtus heeft alle eertytels gevlucht, Francifcus heeft geboden elkanders te naemen Broeders : nochtans de Leeken zyn by deCappen verbolgen, wanneer men hun noemt Broeder, zy willen dat men hun tituleert Moniieren\ f/nde hier Sekomenuyt Vrankryk : overzulks als Pater Portier wenfcht Guardiaen te worden, hv en mag met roepen Broeder Juniperus ! maer moet fchreeuwen ; Monfrere Placidus ! enz. llluminé onzen Rubnckmeefter in het Novitiaet, leerde en zeyde : hoe wy Fraters , al knielende moeiten verzoeken van Monfrere kok, van Monfrere kitteur, van Monfrere hovenier van Monfrere den broeklapper, de benedictie en handwerk (i) ; en als wy met Monfrere ievers uyt het CO Conjiantin van Waerfchoot Guardiaen zvnde tot Aelft heeft in de Archtven van het Cloofter gevonden , hoe men aldaer acht Vaders met vier Knaepen heeft aenveird, om de gemeente te tTalïUS T/tt,f httktn Van 0ude «ydcn.aïhicr jenaemt Knaepen , maer niet Monfrere. Convent  Convent waeren, dat wy altyd en alom moeiten flinke» aen den Eerweerden Broeder, Monfrere. Dit gebod mifhaegdé my , als iirydende regel -regt tegen° de goede orden , die gebied de Clerken voor de Leeken te gaen, ten zy in de proceflieil; poft omnes monachos fequituf venerabilis Abbas. Ik heb dan als Mardocheus geweygert aen den eerzngtigen Aman de knien te buygen, waer door Monfrere Antonius van Cortryk, kok zynde tot Ooftende toen ik Clerksken was, my heeft gedoopt Pater ReSior der Jefuiten , welken bynaem my tot op den dag van heden onder de Gappen is bygebleven, fed qlorior in hoe Nomine. Onderhoort hebbende wat gefchillen, hoe veel twift ert twecdragt dit woordeken Monfrere, in de Vlaemfche Provintie had veroor/.aekt, ik heb Student zynde, met den oorlof van den Provinciael Arnoldas van IVefpelaer (i), dit proces zeer beknoptelyk en fpoedig afgépleyt, zonder tot de Trplique te komen, de Leeken verloozen hun proces met hunnen eertytel van Monfrere kofteloos en fchaedeloos. Hier op hebben zy een Gapittel vergaedert in de weverye tot Gend, alwaer prefideerde als Provinciael der Leeken, Macharius van Dringen, men decreteerde zig tc gedraegen aen de difiniforiale fententie, maer men veroordeelde my tot den eeuwigen kerker, immers dry Leeken hebben in den keukeu s'avonds poft quintarn gezworen my om te brengen .... Waer jegens eenen lee&%ezig over zynen grauwzaemen eed, my heeft voorkomen , vergiffenifle heeft gevraegt en altyd my toegedaen is gebleven, felfs. tot in den kerker. Broeder Gedeon van Gakken zoude dit konnen getuygen : men zoude my des nachts langft. de trappen daer ik moeft pafleren, als ik uyt de Metten zoude gekomen hebben, vermoorten omgebragthebbeni maer God heeft dit belet. (i) Dezen H. heeft my hier over ook geftraft met eene difcijtline , hy had my nochtans daer toe veroqrlofd : als ik my hier over beklaegde , hy zeyde : dat het was gedaen om dus den oproer der Leeken te ontgaen, dus moeft' ik alty.l den flagtoner wezea t wie beaft oyt zulk eene fententie getezen! D  C5o) ARTIKEL VI. Hier volgt de moeyelykheyd, Die 'k heb gehad in myn Studie-Tyd. Nouwelyks had ik God geloofd, over hy myne pen geholpen had in zoo eene ydele zaeke tuffchen de Freêrs en de Broers geluklyk zonder bloedftorting geeffent te hebben, ik had nog den wyn van eeren niet gedronken, wanneer ik meelt alle myne Condifcipelen hoorde in de uytterfte ontweirding jegens den voornoemden Godefndus onzen leefmeelter, dat ter occafie den klapperachtigen Guardiaen Mattheus aen den Deken onzer Studie had verweten, dat heel onzen Cours niets goeds beloofde; vermids wy nix onderwezen fcheenen in de morale Theologie. Den Deken met den heelen Cours, verzogten my dies aengaende klachten te fchryven aen den Provinciael, ten eynde of nae Bruifel gcftelt tc worden, of eenen anderen leefmeelter te hebben. Ik heb op hunne erhaelde bedingen eyndeling hun verzoek gefchreven , te weten dat onzen Allterfchen draeyer alsdan onzen Cours ontrent 6 jaer, bezig had gehouden met te leeren wat de H. |pryvuldigheyd was, hoe veel en welke attributen den H. Geelt bezat, hoe en op wat wyze den Zone Gods van den Vader is voortgebragt en dufdanige fpeculatien, immer* hoe hy altyd lelfe gaf met Adam in Paradifo v> ofte wel hoe hy was ontgeeft met Paul in tertio ccelo >■> den heelen Cours heeft dezen brief onderteekent, en ik alleen heb het port moeten betaelen: want gelyk den Draeyer dit had vernomen, zoo heeft hy my in den neus gehad; en van dien tyd af was ik by hem in maffia, damnata, zoo verre dat niet jegenftaende den ganfchen Cours en heel het gemeente my voorfchikte tot een Leflors-Plaets, hy my uyt zyn catalogue heeft gefchrabt. Het is waer, ik heb noyt de verdienflen gehad tot deze weirdigheyd; want onder ander, ik was niet genoeg concederende aen mynen meefter, den welken  (5i > gelyk vele Overfte, zeer gedient was met hem in alles gelyk te geven. Ik hiel my aen het fpreek-reeht : Seepe nega, concede paruin, diftingue frequenter , dat is gelooft geen Capucine maeren n overmids zy niet dan bygoterie baeren » Ik hadde den talent niet van vleyen en flreelen, van zecmcn en ftryken, ik konde noyt toeflcmmen aen zyn fpeculative bygotike fauaterie, 'k wilde noyt luyfteren wanneer hy Ultramontaenjche kweftien voorlas, ik Helde my daer opendlyk tegen, ik beftreèd alle zyne fanatique fpeculatien, ik vocht pro Focis éj Aris, wy bleeven dikwils heel den tyd der wekelykfche difput-fchole in kwelden de land caprind , en zoo zyn wy altyd even verfchillig gebleven, zoo in pratyke als fpeculatie (i) , eyndelinge den Cours is geeyndigt, en naer zeven jaeren ons bezig gehouden te hebben, wy waeren vantwyntig Studenten met groote moeytc derhtien aengenomen tot biecht-vader (2) , het gene weynig lof baerde aen dezen Philotooph; nochtans om zyne eer te kaeveléfl als hy Secretaris wierd van Lammen den Boer, hy heeft1 er noch eenige van de gereprobeerde, 'tzy propter gratias fperandas, 't zy propter eorurndem facetias, tot het biecht-hoorderfchap gerecommandeert , onder andere Vicloriaunus van Biezen uyt Lebbeke, heden Portarius emeritus tot Gend (3) , dezen is den eenigflen Licentiazinus niet die ik opendlyk derve onbequaem declareren tot dat ge- (0 Hy was tribrabridrapticè Philofooph, ik pofitiven Theolo» jant, hy was enklyk voor de fpeculatie, ik voor de praclyke, hy was de nienfehen in den biegtftoe) en preekftoel verdommende » ik zalig maekende, immers hy heeft den Keyzer JosepH met al zyn Gouvernement vervloekt, ik hoog geacht ; &c. (:) Hier is weerom een grootfie preuve der valsheyd, ; dat ik noyt gedeugt heb f ten waere men by de Capucinen zoo Wel d? ondeugende dan de onbekwaeme aenftelde tot biegt-vader. (3) Flatterie , zcemerie, vlcyerie , zyn de qualiteyten , die eenen Cap bekwaem tot den biegtfloel maeken. Donat iaën van Duyn— kerke is noyt weerdig gevonden, by fante hy de Overfte niet konde de mouw-vaegen , Era/mus van Meulebeke, Fidclis Roe-leus van Hardoeye, IValterus van Brugge , Baltlia\ar Rooms van Poperinge en menig honderde zyn pnbekwaeni gevonden om deze D 2  C 52 ) wichtig ampf, ik kenne onder de Cap (i) verfcheydé die noyt den geeft van Francifcus hebben gekent, veel min den geeft van Chriftus, dewyl dezen 1200 jaeren ouder is ; immers tot preuve van diere, ik zal hier voor allen lezer, het eerfte vers tot de Lauden in het Officie van dezen H. Vader uytfchryven, om aen de Cap de uytlegging te vraegen als zy komen bedelen; ik verzekere, dat'er veele zonder aelmoeffe met roode kaeken zullen moeten weg gaen, om dat zy niet zullen konnen uytleggen deze woorden : n Santlus Francifcus proeviis orationum Studiis quid faciat injiructus, n Non fibi foli vivere fed atiis proficere, vult Dei relo duBus. Faute ; met een woord, als iemand by de Cappén niet kan vleyen ol' leven ris een poftcure » hy is te beklaegen, by is in de Cloofiers de cllenrUgfte Creature » (1) Om diefwil het woord Capucinen. too menig keer in myn werk moet genoemd worden , ik zal dit verkortelings-wyze uytfpreken cap , niet uyt fmaed of verachting , verre van my ! want ik agte de Cap volgens haer infielling , 'k veragt niet dan de levenfwyze van zomroige. Ook als ik alle de Religieuzen wille verflaen, men zal gefchreven vinden Cappen. PRav, zal yoortaen beduyderi Frovintiatl. B. J». Beminden ke\er.  (53? TWEEDE TYDSTÏP. Myne Predicatien in vyf Bifdommen. C A P I T E L ï. to Sermoenen lot Oojiende, 2°. Meditatie by de Nonnen, 30. Proces jegens Couzyn , 40. idem. tegen den Deken aldaer. ARTIKEL I. JK heb t'Ooftende veel dienfl gedaen , Veel flank geen dank ontfaen. \n 1778 van Gend nae Ooftende verhuyft zynde_ als Predikant , heb aldaer gevonden voor Guardiaen Joannes van Aften, ook een eerlyk man, dog om dat hy niet genoeg bygot en dcfpotiek was, om dat hy zyn onderdaenen te wel voldede, te weynig ftrafte, te Vadcrlyk beftierde, Gudlielmus van Duysbourg, heeft hem buyten alle Orden den voet geligt, hy heeft hem afgelleld, enklyk op het zeggen van zekeren Felix van Geeraertsbergen ; dezen Guardiaen wierd nochtans door •heel het gemeente bemind en voorgeftaen,tot zooverre ■ zy allegaeder hem met alle voyzen verzogten te behouden , maer alles was te vergeefs, Aper de Sylva geloofde zyn gelukkig Creatcurken ; Felix alleen verdiende by hem meer geloof dan heel het H. Gemeente, en hy verzond Jan nae Gend, alwaer hy korten tyd daer naer geborften is van changrin, u .1  C 54 ) Eylaes! hy is dén ecnigfteil niet die dus de doodHeek heelt gefmaekt, ik mag my hier niet bezig houden met die flag-offers allcgaedcr op te haelen, die ik til dus hebbe Weten creveren : want het getal is te groot. Innocenüus van Ruylïelede en Leonardus van Helkin, zullen d?e in het laefte Oordeel aentooneu, Anonymus die zig in het Convent tot Dendermoude i 781 verhangen heeft, en Marcellïnus van Gend, die zig door defperatie om dat hy zoo wilkeuriglyk door het bevel van den H. Arnoldus nae Aelft moeft verhuyzen, tot Cortryk heeft verlmoort, zullen dit ook wel getuygen en verzekeren, hoe ik hier de waerheyd verkondige &c. Lec nardus van Dickelvenne is dan mynen Guardiaen geweefl:, ook een braef man, hoewel om zyne ftcure mine en bot lomp fpreken, bygenaemt den Boer, dezen beminde my zeer, om dat ik my offerde tot alle ftatien en dienften, hy heeft my terftond voorgefteld aen den Biiiehop tot Brugge, alwaer Van Thïenevelt nae een ftrengit examen ter prefente van dry andere Vicarifien , my voor den eerften keer heeft geadmitteert voor dry jaeren (i);ik heb dan myn eerfte flatie gedaen op den Siuxen tot Steene, en aldaer de eerfte biechte gehoort van den Paftor vande Putte van Lerfinge, daer nae van Cuyperken Paftor tot Mariekercke en van andere, ( ziet Bvv alhier Art. ii.) (2). Myn eerfte Sermoen heb ik (1) Caimo had noyt iemand den eerften keer langer geadmitteert dan een jaer, by dies is dit al wederom eene confufie voor de Capucinen , die gezeyd hebben : dat ik noyt, gedeukt heb, Gr. (2) Deze nog andere hebben te vreezen , dat ik oyt. zal vermonden 'tgeen zy my hebben gebiegt, overmits de Bigoteu preken . en leeren dat dit ommogelyk is ; aldus heb ik Mariaen van Geeraertsbege 1775 tot Gend in St. Jacobs, Fidel van Aelft in St. Michlels hooren prediken, en zelfs voor mi rakel eus.... H,et gene ik voor valfcli moet tegenfpreken; want ik het contrarie ondervlade, cn aeen wonder : want gelyk Ik den lezer hier overtuyge de memorie zoo verfch te hebben , dat ik noch wete te zeggen » 'tgecn Mariaen 1775 en Fidel 1776 hebben gepredikt, zoo weet Jk gevolgendlyk noch veel beter wat Steene en Marickerk my hebben in de oore gebiecht 1778 en 79 ; maer om te toonen ik getranw aen myne plichten leve , declarere bereyd te wezen om als Joannes JYepomucetms te fterveu voor het ilot der biechte-  (55) , gepredikt by de Witte-Nonnen, nadien tot Middelkerke, St-Pieters-Capellc, Wielskercke en elders. CoudeUer Abt in üudenburgh, ten dien tyde gedeputeerden der Staeten, heeft my gevraegt om zyne Pailorie, te gelyk die van Zandvoorde gacde te flaen, daer by om de biecht tehooren van zyne Religieuzen (i) ,hy toonde;' my zoo veel vriendfchap, dat hy eyndlings my heeft, aenzogt om als Lector zyn nieuwelingen Camerlynck van Reyningelts, Dukenoïs vau Ipre, Verduyn van Lichtervelde, dry bekwaeme Broeders tot de Paftorele fonctien wat te onderrichten. Aldus heb ik allengskens leeren kennen het Geeftelyk leven, nu van Cap, nu van Meunink, dan van Paüorcn, doch nergens beter dan als ik biechtvaeder tot Gend ben geworden van den blauwen Leeuw, het Provintiael Rafp-huys. Rochus van. ljeghem, vriend van Joanue Prelacts Gouvernante, jaloers over myne natie, heeft my weten den voet te lichten; den Boeren-Baes Leonard is my komen afhaelen onder pretext, ik tot Steene, Marie en Middelkereke was gevraegt,dit was my aengenaem, felfs veel aengenaemer dan in de Abdie te blyven, niet uyt hoofde van de biechte te lïooren; neen, dit is my altyd even eens gewcelt, ik hoorde zoo gcirn de biechte van eenen duync-kneker dan van eenen Abdie-Heer,in den biegt-ltoel was my alles gelyk, het zy duyne-wachter, 't zy Abdie-waeker, 't zy kaey of fpiets-boef. God dank! heb ik niet gedeugt om te flreelen, om te vleyen de hoogmogende Overlten der Cappen, ik geloove nog gedeugt te hebben om de arme eenvoudige Vilfchers (i) Ik was in die Abdie zoo liet febeen heel bemind, ik poogde moeder te fpelen tuffchen den overftcn en de onderdaenen, maer ik was veel nuttiger binnen Ooftende , ik heb my mcerma's onder de golven der zee-bacren geflagtoftert om menfehen te vangen uyt de fchipbraeken ; heel de Stad kan nog getuygen , hoe ik op den vereeuwlyken nieuw-jaer-dag 1779 , onder de fiormwinden met 40 matroozen aen-een gebonden , my heb begeven met de H. Olie to1 in _ vuylpots - haeve , om aldaer de verfmoorde te vifichen en te adminiftreeren, alwaer ik vyf menfehen hebbe gevifi met het naefte jierykel van myn leven.  van Ooftende, cn om de duyne-knekers van Maric enMiddelkercke te helpen , te trootien, te bekecrcn en te believen; ik vrees niet vcrlooren te gaen door voorkic*ing van perzoonen in den biegt of predikstoel, welk ■wangcbruyk ik dikwils, eylaes! hebbe gezien. Matthys peétemannuf van Dendermonde, zal getuygen dat'er Cappen zyn, die zeer bereyd zitten voor'de zoete, ryke jonge Begginen „ maer uyt den biegt-ftoel loopen om niet tc moeten hooren arm eenvoudige boerinnen « Brixïus Vtrhelft van Roulfelaere, is myn getuyge dat'er Cappen zyn, die heele daegen bereyd zyn de biegte te hooien van Beggintjens en quezels » maer die verdommen de foldaeten en molders-ezels r> andere zeggen? dat zy veel liever de biechte hooren van foldaeten,"dan -van quezels of Begginen, &c. alle zulken klap heb ik eylaes ! dikwils gehoord, naementlyk in Camera charitatis onder het drinken der peccata popiili (1), ik fehroome ! als ik op dusdaenige mifiaegen denke, deze moeiten weten,hoe God de zyne verkieft uyt alle tongen , taelen , landen, geflachten en volkeren, hoe Chriltus zoo lang en lief heeft gepredikt by het vrauwkeu aen den bron-put van Samaricn , dan by Mytjen in het Caüeelken van Marthe en Lazarus, immers dat God geenen uytnemer is van zielen. Waer en op welke 'Prochien ik noch gepreekt heb rond Ooilende, ftaet gefchreven Byv. Art. ii. (O Peccata popuh is een drollig feeftjen by de Capucinen vallend* «ac- eUen Hoog-Daeg als de Te.minarilTen van buyten zyn t^huvs gekomen den Baes trtóeert hun in Camera cjiaritatis , aldaer die de droo.fte kele heeft is Prefident. Elk vertelt hoe hy Uzynen Paftor is ontfangen geweefl, hoe van het meyfen , hoe by de gouvernante, wat porden» w* wy», wat selmoeffen hv heeft Opgedaen 5 wiens biegte hy heeft gehoon , wal hy de boeren heeft .Wys-gemaekt en{. Ik declarere , dat ik'er het ftot van de biegte Efh h°°ien brCU'n' h6t W£*/« « Meulebele turnTtk li °PendIy1/ bei'ifpt- Wat WMder? /««* %um ep, uit regnat «inetas.  < 57 ) ARTIKEL II Ooftende weet nog myne Meditatie, Die ik heb gepreekt in de Nonne-flaüe. Lenaerd den Guardiaen, had van deNonnekens veel klachten öntfaen over de Sermoenen van Gafpar Cort. hn van Ermund Tenet., hy heeft dan deze ftatie my opgeleyd , zeggende : dat ik de Nonnckens moeft beatificeren, het gonne ik niet geirne aenveerde, wel voorziende, dat ik al te openhertig was voor die .truntjens. Wat ik daer tegen zeyde, Leonardus ovcrhaelde my met een flelTche wyn ; ik praek dan by die Nonnckens de Meditatie met zoo overgrooten toeloop, dat ik ten lellen felfs in de kerk niet konde. Staniflaus de Bufcher zal dit getuygen, hy was eens mynen medegezel om my te hooren, cn als wy de merkt waeren gepafleert, wy konden nauwlyks in de Nonne-ftraete , veel min in de kerke; maer alzoo de menfehen op en in den Preêk-ftoel, op den Autaer, in het facriftye kruypende alles vuylmaekten om my te konnen hooren, ik was al gauw gelyk aen Gafpar van Cortryk, de Nonnekens hadden de twee voorgaende befchuldigt dat zy te nacktelyk praeken, waer door zy de menfehen leerden vloeken en zweeren , zy befchuldigden my, dat ik te opendlyk uytviel tegen de vuyle {chippers en onkuyffche kaey-boeven, waer door hunne Penfionnairkens ontroert en ontdicht wierden, zoo dat ik ook al haeft van die truntjens afgedankt wierd. Waerlyk het is zeer mocyelyk om tot Ooftende lang en voldoenlyk te prediken , "men zift aldaer de fpreuken van de Predicanten zeer nauw door het wan, had'er oyt iemand konnen blyven of voldoen, dat zoude Lau'ientius van Gend, den meefter aller Predicanten, moeten geweeft hebben ; maer neen, de Oratoiren hebben den Bilfchop Brenaert, zoo verre weten te overhaelen, dat men dezen Meefter heeft gcrefufeert voorders het brood in dit Bisdom te eten, hy is verhuyft  ■ I aae Audenaerde. De Nonnekens nochtans hebben itt myn egard zachtmoediger te werk gegaen , zy hebben my zelfs eerft in het vriendlyk aenzocht : Madame la Supprieufe ofte Mev. d'Abdinne, (ik heb haeren eertytel vergeten,) ontbood my eerft op een flesken, en zeyde my : hoe haer teer-hertjens verzogten, ik wilde wat meer zeem en honing doen in myne Predicatien.... hebbe daer op nix gezeyd , de fleffche uyt-gedronken en op den preék-ftoel zynde, getoont hoe het woord Gods met vaftgebonden ligt aen de trallien der Witte nog Swerte-Nonnen. Hierom heeft men my den naem gegeven van 'tweede Lauwken, dat was te zeggen: vrypoftig, openhertig, ftout en frank in het prediken. ARTIKEL U I. Proces jegens den Oratoir Couzyn , Hïftorie weirdig gelezen te zyn. Lenaerd den Boeren-Baes my meer en meer beminnende, traéteerde my zomwylën op zynen entrepot, in den welken hy voorzeker zoo lekkeren wyn heeft gedronken, den heelen tyd hy Guardiaen is geweeft der arme Capucinen , als Brenaert op zyn Cafteel tot Sinte Cruys : op den 22 April zeyde hy my ; hoe Couzyntjen den Oratoir, alsdan onder-Paftor en Dire&eur van het Hofpitael, in het welke myne nichte Joanne Vuylfteke van Geluwe, Sufter uyt de vefgaederinge van ~Rumbeke, alsdan de plaetze van Moeder fpeelde, zig fchandelyk quam te vergeten met deze myne nichte. Leonard zeyde : 10 hoe hy haer had verboden elders dan by hem te bicgten, te communiceren (1) , 2° met niemand te verkeeren dan met zyn kennis cn oorlof, 3° van by my te komen, of met my te fpreken, van . (1) Dit was dan my zeer fufpect, om dat ik hoorde den Baes jaloers was in zoo eene vette quezel ontrooft te zyn, het was den intreft zyn'er Paepe-wynkel, die 't zynen tyde wel heeit •gefloreert.  ( 59 ) v ftiyn Sermoenen by te woonen of my rn. het Godshtvys te ontfangen, 40 van in onze kerk niet te komen, nog iets aen Gafpar of andere Capucinen te geven, nog in het Hofpitael te gedoogen , 50 hoe hy haer eygen goed meelt allegaeder had ingeilokt, daer by het geld die zy van haer Oom den Paüor van Steenkerk by Veurne had gedeeld, daer mede zig in het zyde kleede, zyn kaemer en mceders huys meubeleerde (1)., 6phoe_hy haer mifleyde, alom met haer liep wandelen, enganfche daegcn bezig was.... Dat hun vleefchelyke Godvrugtigheyd zoo verr' gekoppelt was, dat, indien ik de eere van myn nichte niet terhond _ verdedigde. zy in korte daegen te zaem zouden gewoond hebben in Holland , dcwyl hy aldaer reeds een huys had bezorgt; immers den Guardiaen belafte my zoo dra daer in te voorzien , en gaf my daer op den oorlof om alleen en zoo dikwils als ik noodig vond,uyt en in het Convent te gaen , daer by zeyde hy, bereyd te zyn van alle deze artikelen getuygeniffe te geven, en raede my daer over te informeren de volgende perzoonen, by de welke ik my terftond begaf. M. Schoutey alderwaekzaemlten Baillieu, confirmeerde meelt alle deze befchuldingen met daer by tc voegen, dat men den zeiven daeg Couzyntjen alle zyri floters van het Hofpitael op Schcpeu-kaemer had geweird, zelfs dat'er queftie was van 'hem benevens myn nicht ipfo fa'cio te arrelteren en in vangeniffe te heken, over dat men hun zeer verdagte van valfchlyk geaccufeert en gedeponeert te hebben jegens Mr. de Jaeger, die reeds op hunne allegatien was gecondemneert ten Lande uyt- (1) Couzyntjen, verzeld met Hoysken den tweeden Chryfoftomus , Canonik in St. Piiaraildis tot Gend , ieveragtigen Patriot , bezoekende in Audenburg Van lfeghem, zeyde in myn bywezen : hy eenige nieuwe meubelkens had ontfangen, die nergens in het Land gezien waeren; maer verre van my alsdan te denken, dat dit prcfenten waeren van myn eygen Nicht, ik zoud hem voorzeker niet uytgeleyd hebben tot Plalkhendacle , zonder hem te waffchen.  ( 6o ) gebannen, a!of hy het Hofpitael had beftolen, wanof tnen dan Couzyntjen en myn Nicht voor de dieven zelfs betchuldigde. Ik moeite dan noch zelve de gratie der Jullitie fmeeken, om dit fchandael in onze familie te voorkomen, de welke God dank! tot op heden van alle crimen is onbevlekt, anderzints dit cas had criminelyk opgehaeld geweeft, en aldus had dit geeitclyk paer ligtelyk in plaetze van in Holland, op het galgc-land de gebeuren geworden van den opgeknopten Jode Abraham Movfes Ik my hier door ontltelt voelende, heb den Baillieu gebeden om gratie, mynen Guardiaen bedankt over «yne voorzorge, ben dircft myn Nichte gaen hooren, deze derfde my ten eerften niet groeten, zeggende • zy door heer Couzyn op gehoorzaemheyd was verboden *%F,'?T' n°g geeU CaPuci°en, nog Ga/par, nog Mekhwr, nog Balthazar voorders iets te geven &c zy viel op de knien, vraegde my de benedictie en excufie: zeggende dat heer Couzyn zulk een defpotvke macht over haer konde voeren by lafte van den Directeur haerder huys tot Rumbeke. Hier op ben ik met twee Sufters nae Rumbeke «gaen om zulks te onderhooren; Mr. Valcke den I altor en Deken zeyde : dat hv noyt zoodaenige commiilie oïpouvoir had gegeven, ter contrarie, dat hy hem •reeds had berifpt over dezen zynen oncleugenden handel, en verzocht my dit cas in het ftilfte te vereffenen Mr. van Roo van Iper, zeyde my ook veel klachten nopens dit fchandael gehoon te hebben, immers danof zeer verdacht te zyn, door dien dat zy aldaer doorlpre tn een open chaife hadden gereden , &c. dezen heer als medc-Direaeur der voornoemde vergaedering, aenzocht my infgclyks dat publick fchandael weg te nemen. Ik aldus geauthorizeerd, heb myn Nichtjcn óntflaegen van het gebod van voorder te gehoorzaemen aen zoodaemgen onweirden Priefter , en heyligfchendenden misbruyker van de Religieuze dingen. Ik heb haer op alle de voorgewende pointen en artikelen ftiptelvk ondervracgt, zy heeft my die allegaeder bekent, behalve^  ( 61 ) 3 her poiht van de Jaeger, daer op heb ik Couzyntjen öp myn' proccdeur-wyze aengerand, en ondertuffchen my I eens in het Oratorie met Stanijlaus mynen Vicair en I biegt-vader naerder geinformeert by den Cofter en • Broere Jan ; deze fcheenen my zeer voldaen over - mynen hap, zy zeyden nog voorders dat Couzyntjen zoo ryk in kleederen, zoo voorzien van meubelen en zinnelyk leefde als den Prelaet van St. Pieters tot Gend. Stanijlaus verwonderde zig hier over, om diefwij ; hy ook van Ooftende zynde, wifte dat heel de familie I van dezen Couzyn, borgerlyk maer niet aedelyk leefde, : nog dat Couzyntjen geen aelmoelfen van zyne Moeder ) konde ontfangen, dewyl hy de zelve moefte helpen, q onderhouden. Broeder Jan antwoorde : ey mi! Pater Capucintjen! ; wat kent gy ? gy-lieden kweekt de Quezels, maer Cou^ \ zyntjen melkt de Quezels. Hy heeft onder andere de I Moeder van het Gods-huys, die hem alle zyde kleederen I bezorgt, alle leckere Bitjens koopt, &c. Anders zy krygt i geene abfolutie , zy mag niet uytgaen, geen menfeh I fpreken , &c. &c. Ik zeyde daer op: dat myn nichte ook i| niet in ftaete was om zoo veel te geven. Den Cofter: .| antwoorde : wel Péer Auxil\ weet gy niet dat'er gefchrei ven ftaet: Qui poteft capere capiat? uw Nichtjen ontij' fangt veel aelmoelfen voor de zieken van het nieuw | Hofpitael, Couzyntjen is haeren alderliefften en directeur , \ zy houden en fluyten hun rekening in den Boek van I mundus vult decipi &c. Nichte beleed my voorders , I dat hy haer aldaer boven de negen weken de Abfolutie rl en H. Communie had geweygert, zelfs verftaendlyk op : haer gepredikt hadde, om dat zy hem niet wilde bigten j een difte, wanof hy zelfs by haer was zeer verdagt, te | weten, het wegnemen van zekere Zilver-Lepels uyt het Hofpitael. Zy zeyde : hyhaer Teftament had gemaekt, gefchreven en als Notaris, voor zoo veel hy Onder-. Paftor was, had gefloten. Dit hoorende, myn hert vlamde om dit Teftament te ■zien, ik verfochte ftraks dit te mogen lezen , maer ey- 4 ïaes 1 myn arme Sloore had du noyt meer gezien nae  (62 j dien zy het had onderteekent. Couzyntjen had zelfs dit in zyn Comptoir. Waer over ik hem eerft en voor al heb aengegaen. Hy ziende , myne penne eenen trek van Procureur befchreef, heeft my dit in origine noyt betrauwt, maer zoo dra verbrand; waerfchynlyk, op dat ik zyne fchelmerye niet klaerder zoude ontdekthebben: nogtans, om myn gemoed wat te bedaeren , hy reftitneerde eenig Zilver en Goud werk, vele Linwaeten en Meubelen, die hy van Nichte had ontmaekt op eene wyze die allen lezer kan begrypen, ik fchtoome my deze te nomen. Godt zal den Oordeelder zyn. Ey : Jesus ! wat fchelmerye heb ik door verloop van tyd ondervonden onder diergelyke Biegt-hoorders! naedemael ik van deze Sloore heb konnen agterhaelen, den Heer Notair als Onder-Paftor was den beften hoir, hy had haer goed in dry verdeelt, het Teftament beheifde. i°. Een deel van haer Geld en Goed was om een trelfelyken Dienft te doen in de Kerk van Ooftende. 20. Een deel voor Kermelfen aen de Oratoiren en arme Kinders( 1). 30. Het derde en overfchietende deel was ten profyte van Mr. den Notaris, dus bleef Heer Couzyn haeres ex affi. Toen ik hier over den eygen Broeder van SloorNichte Pieter Fuyljleke, Vlafch-Marchand tot Geluwe, myn verbaeftheyd toonde, 'kvraegde hem hoe hy daer over oyt had toegeftcmt ? Dezen goeden Sul bekende my , dat den Zeer Eeerweerdcn Heer Notaris hem daer toe had weten te bewegeu, zoo door Heylige Sermoenen dan door den Engelfchen Punch (2), wiens krachten (1) Hy heeft zeker deze arme Kinders nog indagtig geweeft, uyt inzicht om dus zynen handel te fchyn-heyligen ; immers Mynheer den Oratoir Penneman , veel meer lof van dezen Notaris zeggen kan. (2) Couzyntjen. had het goed om hem te befchenken , Vuylfuke. dronk de melk van zyn eygen Koey , en hy wift dat niet. Eylaes J Jiy betaelde den Punch zeer dier en nog bedankte hy den tradtant met te confenteren in dat Simoeniaekfch Teftament, 'tls aldus dat de Weireld wilt bedrogen zyn. Aldus heb ik 100000 mael de eenv'oudige Boeren de Kappen hooren bedanken over een glas bier die zy dronken , wanneer zy een vet Kalf of een Veer hout haddejj gegeven aen dc vette Zoogers.  C 63 ) hem hadden overhaelt. Hoe wel dat ik op het verzoek van Mr. Van Roo en Valcke, deze zaeken zoo ftille cn behendiglyk als ik konde agtervolgde , heel Ooftende liep over hoop , en elk riep : hangt Couzyntjen op ! dien fchynheyligen Dief, dien Geeftelyken Hoerejaeger, hy heeft De Jaeger valfchlyk befchuldigt, Crucifigatur\ &c. Elk zeyde, wat hy daer van wifte: zoo dat Couzyntjen. die korts te vooren als eenen Heyligen was aengezien, alfdan wierd uytgemaekt voor eenen Booften Fielt, en van alle kanten wierd befchuldigt, zoo het gemeenlyk gebeurt, wanneer men van eenig delidt zeker word overtuygt, elk wilde hem of vangen of ophangen. Ik vervoorde daer-en-tufichen myn Proces om reftitutie van al het gene hy genomen of onder den dekMantel van Simon ontleent had van myne Nicht; hy riep met den Schuldenaer van het Evangelie ; Patieniiain habe tnecum & ornnia reddam. De Oratoiren ziende, hoe zeer hun eere hier in was beleden, zynde veel meer medelydende in de eerfchendinghun'er mede-Broeders dan de Capucinen hebben geweeft in de myne, hebben alle middels gebruykt om my van Ooftende te verwyderen. Mr. De Roo is nae Genei en Brunei geloopen, om de Overfte te bidden zy my om de liefde Gods zouden vcrhuyzeu, hy zeyde : dat zynen Heer Paftor my reeds als Lands-deken had geinterdiceert in zyn diftrict te preken. De Overfte hadden niet meer noodig om my te ftraffen , t'huys komende van myn wandeling, vond ik myn Pafpoort om nae Gend te gaen woonen, ik zoude zoo dra te Schepe geweeft hebben ten zy den Boeren Baes my aenfocht had om te blyven tot Sinxen, ten eynde van tot Wiclskerk en St. Pieters-Capelle dienft te doen het gene ik hem geirn toeftond, hoe wel ik alle reden had om alfdan allen dienft op-te-zeggen, wordende geftraft zonder ergens in pligtig te zyn ofte zonder aenhoort of vermaent te zyn. Ondcrtulfchen ik vond aldus den moment om mynen Biegt-Vader den Vicarius Stanijlaus , Condifcipel van Couzyntjen , van heel den wynkel te informeren % hem biddende alles te vervolge»  (04) in gevolge ik had bcgonft, ik recommandeerde voof myn vertrek heel het cas aen zyne zorge , en Nichte van nae niemant te luylieren ten zy nae den raed van dezen Advocaet: want dat ik hem voor den bekwaemllen aen haer beveelde. Ik ben dus langft Wielskerk en St. PietersCapelle verhuyft, door het Land gekomen tot Aliene by Deynze. Neyt, overlaiten Pallor verzogt my daer te vernagten om des anderdaegs, H. Sacrament-dag, voor hem de Hoog-Miil'e en Proceffie te doen; gemerkt het weder dezen zwaeren buyk te heet viel .- ik was content, mids hy danof den Guardiaen tot Gend voorkomen moeft. Waer op hy tot antwoord kreeg een brief ken, het gene hem dede zeggen : dat gecnen Prelaet van Drongen hem oyt zoo eenen defpotikeu brief had gefchreven, hy het my het brief ken, het gene was als volgt. « Rev erende ji renuatur petitio Paftoris , fiftat J'efe Auxilius in Conr> ventu J'uo ad meridiem , ne ut inobediens puniatur, »■> ende was onderteekent: Fr. Petrus teneramundanus, 51 Guard. Def. Ganda? 3 Junii 1779. ?■> Ik ben dan zonder vertoeven gearnveert in myn o»de woonltcde tot Gend. Dit kan getuygen Mr. Neyt, den Paftor voorzcyt. ARTIKEL IV. Proces met Deken Pa/tor, Tot Ooftende grooten Orator. .Dezen Guardiaen, by genaemt den Bifchop over de Schelde, zeyde hy my zoo prompt van Aften had gelopen , om dat ik my moft bereyden tot het prediken de Jaerlykfche Panegyrik in ons Kerk op St. Antonius feeft, ook om dat Neyt bynae heel den tyd Religieuzen gebruykte om zyn Paitorie te bedienen, hy zeyde: dat dit eenen aldergemackelykften Broeder was , die heele daegen met de kaerte ofte damen fpeelde, de fchaepen fchoor terwylent de Aftenfche kudde hem verveelde &c. in weerwil ik noyt zoo veele klagten hebbe .gehoort over den defpotifmus ais van desen Guardiaen, ' • ik  (65 > ik ben van geenen zoo bemind en content geweeft ■ ab ik hem my beklaegde over zoo fchielyke verhuyzing van Ooftende, hy zeyde my hoe Mr. De Roo zulks uyt den naem van al de Oratoiren had verzocht; maer als hy my had gehoort, hoe en wat hun beweeg-reden was, hy toonde zyn leedwezen dat ik verhuyft was: hy meynde als Cuflos Flandrice my voor eenige dagen te rug te zenden, maer hy bedagt hem uyt vrees van my niet meer weer te krygen ; hy raede my in Scriptis den Deken te beklaegen, gelyk of ik zoo aenftonds heb gedaen by Brenaert den Billchop ; dezen den Vriend houdende met de Oratoiren tot Ooftende, iegens dat hy eenen zee-gank neemt met zyne Kaeren, was niet hacftig om my recht te doen: ik mofte eene Duplique infteller» om te weten of eenen Lands- Deken de macht in zig heeft, om cenen Religieus die bemagtigt is door zynen Ordinaris door heel het Bisdom dienft te oelfenen, ad libiium te fufpenderen : op myne duplicata geweftdigd? Brenaert my zelfshandig te fchryven, dat hy den Heer Deken ten dezen effecte noyt had geauthorizeerd , dat hy met de eerfte daegen om de zaeke van Couzyn moeft gaen nae Ooftende, dat hy mids dien myn cas zoude onderzocht hebben , den Deken fpreken en my voorders zoude voldaen hebben. Omina bene, maer wy mogen Couzyntjen zoo niet Vergeten ; dewyl den Biflchop ons danof doet gedenken j ik moet zeggen hoe Stanijlaus dit gecftelyk manneken als ouden vriend heeft gegroet (i), hem vindende in de (i) Deze en de volgende hiftorien van dit mantjen voorlezende «en Mynheêr .... Controleur ... tot .... hoorde ik óp den, 1- Ougft 1791 , hoe het riet alleen meffen en alderhande mercenieringen blaiiwde , om als het van zyn onder-Paftorye was gefield te leven, nemaer dat het ook de Chinoifche porceteyuen in haeringtonnen wifte naer Veuren te flieren : dog nat hy niet beter daer mede gelukte als met de fraudatie der meffen; zekeren keer bebheu de Guarden tot Nienport Cóttffntjau haering-ton geopent om tc zien of hy wel gezouten was, en ziet, eylaes! ^ de viffchen Waeren verandert in Chinoifc'je talliooren n nochtans niemand mag hem hier ia ftooren » j.  { 66 ) laeraer by of op het bedde van myne Nichte, ik zeg> hy of op het bed : want Stanijlaus heeft my zomtyds in het Engelfch gefchreven, en dit kan aldus op de een of ander maniere zyn verftaen ; ons niet ophoudende of Couzyntjen aen of in het bedde lag, ons zy genoeg te weten, dat hy uyt fchrik en vrejeze voor zynen vriend Pater de Bufcher, zyn afscheyd nam met het verlies van zynen mantel: alf dood 't huys komende , heeft hy uytgevonden de partye te fpelen van Putiphars-Vrauw, hy heeft zynen vriend befchuldigt by den BüTchop van ontéering zynder mantelken, het gene voorzeker alsdan meermals in den ftryd had geweeft, want het was in twee Hukken gefcheurt. Oordeelt B. L.! Brenaert reeds van te voorén geprevenieert, citeerde de Bufcher in het Confiftorie » van het hoogvermogende Oratorie » nochtans hoe zeer deze Jefuiten de taefcl vercierden, den Biifchop tracteerden.... Stanijlaus heeft zyn cas zoo wys, voorzigtiglyk en wel bepleyd, dat Mr. den Biflchop Couzyntjen heeft geraeden uyt zyn Bisdom te gaen (t) ; de Oratoiren altyd bezorgt om de eere hun'er Couzyntjen ten beften doenlyk te bcveyligen, hebben hem gefield tot Veurne, alwaer het ongeluk heeft gehad van naerderhand een koftwinning aen te vatten, ( miffchien om zyn fchuld'cn te betaelen ) de welke niet alleen tot -ichande en fchaede van de Oratoiren, nemaei-van alle geeftelyke heeft gedient, het is Lolle-draeyer geworden. Gemerkt dat het geen fcrupul heeft gemaekt om met eene lieve jouffrauw, hun zakken vol contreband, in Ooftende te komen; maer of men hem had verraeden, of wel, of zulks van God was toegefchikt als completnentum zynder cerloffinge, monfieur den Lolle-draeyer wierd aen de poorten door de Commifen aengerand, en terwylent hy alle devoiren dede om zyne Blouwerffe te verfchoonen, men vond zyn eygen borzen vol meffen «n andere contrebanden : den Gommis die dezen act (i) Andere zeggen fiefufpendeert en geexïleert, dos is het manheken zelfs in tien put geyaUsn den wejkcji het vsor my en 'Stamjlaum lm) gegravea.  i 67 > heeft by-gewoont, heeft my dit in het hivyzeken, daer' -/niks is voorgevallen, gezeyd op den 28 October 1783, deze hiftorie ligt befchreven op het Comptoir, zy oeffent geene prettven. My dunkt ik hier genoeg hebbe gezeyd om allen onpartydigen Lezer te laeten oordeelen, wat bequaeme fubjeiften men onder de Oratoiren vind, aengezien men aldaer zoodaenigen Lolle-draeyer nog altyd aenftelt voor Prelident óf Overften hunner Collegie tot Mechelen. Regis ad exemplum &c. Brenaert aldus Couzyn verbannen en den OratoirDeken onderhoort hebbende, is nae Brugge o-ckecrt en my nix gezeyd : hy meynde zekerlyk dat ik dood was of uyt het Land: ik mofte komen tot de TripUque\ voor al-eer ik wille waerom den Dekeu my had geintérdiceert. Eyndelinge Mr. de Gryfe zvnen Secretaris heeft my gefchreven door lalt van den Bilfchop " Dat zyne *» Hoogweirdigheyd tot Ooftende had vernomen (1) hoe » ik aldaer wat te veel den Hiftrio (2) had gefpcelt op y> den predik-ftoel, dog om diefwil hy danof my nog r> niet had vermaend , hy my toeliet in heel zyn Bil« dom dienft te mogen doen als vooren, onder verzoek r> van mynen yver wat te maetigen, met by voeging : 31 dat zyne Hoogweirdigheyd diefaengaende den Deken J-. had gefproken. « Duihvydendcn brief in het Latyn gefchreven heb ik ontfaugen van de Gryfe, cn getoont aen mynen Guardiaen, die my feliciteerde over gewonnen proces tegen den grootraoedigen Lands-Deken, er* heeft my onder een glaezeken verlokt om tot Gend in zynen dienft te blyven, ik had nochtans wonder gcirn (1) Hy had waerfchynelyk Mr. den Deken en niemand anders gefproken; had hy volgens Juftiüe partie aenhoord, ik had hem aengetoont met convincerende preuven , hoe fchandelyk den Deken op my had gepredikt . by dies onweirdig van den Preêk-ftoel ingevolge de Canonicque rechten. (e) Als ik hem heb afgevraegt de beduydeniffe van Hiftrio ? hy heeft my geantwoord : dat dit vvas te zeggen , al of ik wat te veel den. Capucin had gefpeeld. Ey mi I bone Deus I moeften alle de Cappen geinterdiceert zyn die prekety sis Hijtrio , men 20v.de roorwaer «een rresicaaten «eer vjnden.. Tefic D. GailliaerL  ( 58 ) roor eenige daegen wedergekeert om tot effteljïngi myn'er eere, eenige Sermoenen te doen tot Ooftende, maer den Guardiaen liet my zulks niet toe, waerfchynlyk uyt voorzorge ik de Oratoiren te zeer zoude gebeatificeert hebben, en den Deken ( die op my meermaels had gepredikt ) te hoog zoude geprezen hebben. Hier zoud ik den Brief van de Gryfe van woord tot woord opgefchreven hebben, ten waere hy in het Latyn is gefchreven, en de originele door den Guardiaen van Gend aen den Provintiael Arnoldus is toegezonden; den welken mids dezen zal getuygen de valfcheyd dat ik in het Bisdom van Brugge ben gefufpendeert geweefty zoo cn gelyk de Overfte my nae dezen hebben befchuldigt, zoo by het Gouvernement dan elders alom, gelyk Wy hier naer zullen verwonderen. Ieder ziet hier kjaer . hoe ik niet om eenige ondeugentheyd , maer uyt peure onrechtveerdigheydben verhuyft van Ooftende, wel tegen den dank der fchippers en viflehers; want hoe meer ik .deze hun fautcn berifptc, hoe meer zy my beminden. CAPITEL II. ï°. Predicatien rond Gend, aö. Bedieninge der Pafiorie tot Noordfchote, 30. Scutator Capituli^ 4°. Dienfien in Gend, 50. Jaloefie der Broederen verhuyft niy nae Dendermonde. ARTIKEL. I. Sermoenen bekend, Statiën rondom Gend. J^)orn Pier den Guardiaen , was Zoo zeer door het Sermoen die ik op zoo konen tyd geleerd en op St,  C 69 ) Antonïus-Dag gepredikt had voldaen,dat hy my niet alleen voor de Dioccfe van Gend maer'te gelyk voor die van Mechelen bcfchikte, hy prcfenteerde my aen den ArdsBiflchop, alwaer ik voor twee jaeren gelyk tot Gend admiiiie kreeg. Wederom al preuven der valteheyd, dat ik noyt gedeugt Heb : het gene voorders konnen getuygen Baleghem , Hïlieghem, fdrefterkem , Baevegh.em '• immers heel liet Land van Rhode, alwaer ik dienft heb gedaen; (ziet dit Byv. Art. ït\.) alsook bynac ïiilc de Prochien der Diocefe van Gend. Dus is het onbevattelyk met wat grond-reden den Viiitator 1785 heeft derven imponeren : dat ik noyt gedeugt had, noyt bequaetn was geweeft tot de Paftorele fonctien. Meirelbeke zal getuygen, hoe ik aldaer dry-mael op eenen dag heb gepredikt, hoe ik in den tyd van dry maenden de Paftorie bedienende, heb aldaer thien gefcheydc houwelyken by-ecn-gebragt, negen bedrogen dochters aen hun bedriegers vertrauwt, immers veel devoiren gedaen om de gemeente in de Chriftelyke plichten te onderwyzen; gemerkt deze kudde by gebrek van noodige werkluyden, by occafte der Waeleu , die aldaer in den zomer karreel backende, veel waelekens backen, zeer verzuymt was en onchriftelyk leefde ; onder ander ander heb ik daer bepredikt een huys waer vader en moeder quaelyk leefden, tot zoo verre hunne twee zooncn reeds vier kinderen hadden by jongedochters, en hunne twee dochters dry kinders met de Waelen hadden gebacken. Mr. de Vynck aldaer de Greftic voor zyn fchoon-' vader, den romweirden Holpitalier T/tienppnd ontianger tot Scheldewindyk , bedienende, beproefde mynen yver met my tc nooden tot het bekeer cn eender huisgezin, het gene in de boiTchen als veriaeten leefde : tot het welke ik als David nae Goliath onbevreeft ben geloopen, maer hebbe den reuze niet konnen verHacgen , immers ik moefte mynen üinger zeer omzigtig gebruyken, anders ik was' zelfs ia de naclte pcrykel ces doods. Ik heb diflerente-mael op een en den zelven dag tof k' 3  ( 70 ) ■' •MeirelbekeeninGendof elders meermals gepredikt. Mevrauwe Oudemaere zal getuygen , hoe ik haer borze hebbe Jaftig gevallen om de aerme naekte te helpen, M'her Piers kan ook van myn dienften aldaer fpreken. Den onder-Paftor Vzrheye, Paftor van Rhode geworden zynde , wierd door Engels van Aelft belet in zyn Paftorie te treden : dezen Defervitor wilde geen plaetze maeken voor den nieuwen Paftor: den ouden lofwaerden Paftor Peeters, verzogte my daer in te voorzien, dewyl ik moeft langft daer gaen om op St.-Jans-dag dienft te doen tot Baveghem; dit verzoek van dezen ouden Paftor was my een gebod, ik heb in het voorby gaen als den flaegenden Engel van Ifraël den Alfterfchen Engel , uyt het huys, uyt de Paftorie van Rhode deirlyk verjaegt, en Verheye in zyn Paftorie gehaeld; doch het was alsdan verre tmyten myn gedagt , dat dit huys my nog zoude gedient hebben voor eene fchuylplaetze, Verheye dacht ook niet, dat hy aen my als Abimelech aen David zoude gedient hebben voor beveyliger jegens myne opzoekende Döeggcn. Van Meirelbeke ontlaft zynde door den nieuwen onder-Paftor, wierd ik alle zondaegen en hcylig-daegen van de een nae He ander Prochie gezonden, nu in loet Bifdom van Gend, dan onder Mechelen; alwaer niemand wilde of zogt te gaen, ik wierd daer henen gezonden, dog altyd content en zonder tegenzeg. Niemand wilde dienft doen'tot St. Lievenshoutem om dat den Paftor geen wyn genoeg gaf, niemand wilde gaen nae Everghem, om dat den Paftor geen eten genoeg gaf, niemand wilde meer gaen nae Landeghem, om dat den Paftor geen vuer genoeg maekte; dit waeren al poftjens voor Ajipil : want ik bekommerde my nergens in, dan in het winnen der zielen, dat was al myn pi ey zier Het is ook meer als eens gefchied, dat den Guardiaen vergeten had de Termmariflen op tyd te vermaenen, alsdan quaem hy by my, clan moeft ik lobpen in het zweed myns aenfchyns, en langft den weg myn Sermoen maeken. Wctteren was nog zoo onbeleeft, dat hy my  ( r* J ?4 Ougft 1779 liet henen gaen , om dat ik ecu «ere te laete arriveerde, niet geloovende het de fchuld was van den Guardiaen,- in zulke gevallen was ik altyd zynen JTclper : op zekeren dag drymael gepreekt hebbende wierd ik acnzogt terwylent men klipte, om een vierde Sermoen te doen in ons eygen kloofter-kerk het gontte vergeten was, dit heb ik ook al gedaen » niet om den den Guardiaen r> maer om met God cn de menfehen wel te ftaeh r> Voorders heeft men my aenzocht om een lof-dicht te macken voor den BhTchop Lobkowïu , den welken my zeer veel hudie en aerbeyd heeft gekoft, hoewel wcynig beloond. Dit is myn moeyelykhe werk die ik oyt heb gemaekt. Ziet Byv. Boek 111. Ak.t. \. ARTIKEL li Ik worde Defervitor, By den Noordfchotfchen Paftor. IVavrans BifTchop van Ipre moeite voorzeker my niet acnzien voor eenen Deugeniet, gemerkt hy myne Ovcriten buyten myn wetc heeft aenzocht om my nae Noordfchote in zyn Diocefe te zenden, tot het bedienen de Paflorie van mynen Broeder, die aldaer doodelyk ziek lag, hy heeft my differente mael mondelings zyn contentement betuygt over de dienften en Meditatiën die ik dede tot Noordichote ,- hy gaf my daer-enbovcn den generaelen oorlof om zoo lang hy leefde, door heel zyn Bifdom vryelyk tc prediken , dit alles zonder examen ; ergo weerom een preuve der calomnie : dat ik noyt gedeugt heb of noyt bequaein ben geweeft tot de Paftorele fonctien. Noordfchote 'zal dit contrarie getuygen en ongetwyffelt zeggen, hoe ik aldaer myn Broeders Paftorie met yver heb bedient den tyd van vier maenden, hoe ik de verzuymdc Devotie tot het H. Cruys cn Cruyfweg heb aengeprikkelt, hoe ik de zieken diende enz. hoe ik aldaer mynen Broeder en de Wethouders heb aengepredikt en geholpen in de kerk als een Hcmelken te  C n ) verderen en de Paftorie te verbeteren, mids deze zo* veel te luttel heeft als Moorflede te veel : want hoewel deze Prochic'geen duyzcnd communicanten heeft nog kwaede inwoondcrs, maer aldcrgodvrugtighe, braeve , Godvreezende cn eendrachtighe Parochiaenen, altyd getrouw aen God , aen den Kcyzer en Staet, deze i* om haer ongelegendheyd en overlange uytgeftrektheyd over de vaerd van Iper nae Veurne zeer moeyelyk om bedienen. Ik heb'cr de ongemeene godvruchtigheyd noyt genoeg konnen verwonderen, want zy is'er zonder exempel in den uytterften graed, zonder bvgoterie, de menichen zyn'er geehclyk en te zaem zeer geeftig en vroyelyk, vredig en vreugdzaem, zoodaenig, dat ik opendlyk tot haerder eere belyde en declarere, dat ik nergens in geen Bifdom, in geen Dorp, Kerk of Prochie, waer ik oyt dienft heb gedaen, zoo goede, zoo rechtzinnige , zoo wacre en geftichtige Catholykc heb gevonden; waer toe voorzeker niet wcynigen invloed heeft de opvolging der goede en zorgvuldige Herders en Wethouders, van welke ik tot fpyt van die het benyd, derve zeggen met Paulus : quorum lans eft in Evangeho. Vivat Noordfchote waere getrouwe onderdaenen van God, van Keyzer en Staet! vivat de Weth! die nevens hunnen Herder altyd met goede exempels de ftndere voorgaet! (i) (i) Hoewel ten tyde der Staets-omwentelinge geen Provintie. zoo luttel uytgefchenen heeft in den zotten Patriottifnius als Veurcn-Ambacht, geen een Procbie heeft nog zoo getrouw gebleven jn heel de Waftelrye als Noordfchote ; gemerkt men met waerheyd kan zeggen dat'er aldaer niet eenen Prochiaen oyt tegen zynen ?onyereyn heeft willen opfiaen : zy hebben noyt de wagens van Ma ox overweldigaervan het vermaerd Cannrja tot Crombeke &c villen ontfaen, zy bleeven den Keyzer als hnunen Procbie-Heer Varjelyk toegedaen , zelfs als zy door dezen dwingeland nae Incr r.ocflen gaen om benevens alle andere den eed van getrouwigheyd te doen, hunnen Paftor is médegegaen, om van den dwingeland een atte te hgten eer zyn Parochiaenen den eed bezworen :' Waer by Malo hem verzekerde-, dat zyne Parochiaenen noyt zoude» bedwongen jyn jeworden de wacpens op te nemen. Waer 0a  ( 73 ) ARTIKEL III. Zonnebeke \raegt my voor Leclor, Maer 'k was gekozen Scratator. Den Paftor erfteld zynde door de extraordinaire ftudien van Mr. van Daele den experften Medecin, niet alleen van Ipre maer miffchien van heel Vlaenderen, myn alfcheyd genomen hebbende van den Biffchop, ( JVavrans toonde andermacl my zyn uytterfte voldoeninge over myne dienhen,) ben door den Prelaet Nuitten tot Zonnebeke, Thiende-heffer van Noordfchote, gevraegt om Lector wezen in zyn Abdie, maer dit wierd in het Capiicine-HoftotBruffelalgeüaegen; dit was eett poftjen al te vet voor my, neen ! dat wierd gefchikt voor Pater Balduïnus : maer den Prelaet weygerde dezen droogen borft en vetten buyk van hamme; toonendc dat hy rcciproquclyk zynen eygen wille hadde, hy nam een RelHeus uyt de Recolletten ad nutum Domini (i): Moorflede hiel my op, en dede my malgré-bongrc de Hoogmeffe cn Proceffie doen, daer by tweemacl predi- hy met een vrypoftig gemoed heeft gezeyd ; dat'er niet anders door zyn fchaepkens zoude gezworen zyn, dan getrouw te blyven aen de wettige Regeerders van het Land : welken act hy Paftor heeft bcwaert, en nae den Eed gedaen te hebben , is hy uittekens zonder trommel en vendel naer huys gekeert n God gaeve dat alle Herders aldus hadden geleerd « de H. Religie zoud niet wezen onteerd 11 aldus zoud een ieder als waeren Patriot zyn geëerd » want men allegaedcr moet zyn getrouwe oiulerdaenen onzer welige Lands-bettierders om den eertytel te verdienen van Patriot; anders men is rebel, oproerig, ontbondig, wilkeurig, dut en zot, of 0111 beter met den vermaerden Spanhoge tc zeggen, wanneer men tegen den wettigen Souvercyn opftaet, men is geen Patriot, maer eenen wilkeurigen Patriplod, dat is by my een ontaerdig menfehj uytzinnig , boos en bot , wanot breeder Boek ii en MI. (1) Ad nutum Domini was het devies-woord van mynen Ccufia den Preiaet Nuitten tot Zonncbeke : ey ! hoewel zoud dit niet gegraveert zyn onder de waepenen aller Abten en Prelaeten bezonlyk der Cappen, alwaer men zyn nacgelen niet mag korten t-enzy ad iiHtunt Domini.  ( ?4 ) ken. Nota .-Ik was'er op den avond, daegs te vooreft aengekomen. iMbrftei- van Geluwe aldaer Dcfervitor, heden Paftor tot Meefen, weet zeker nog wel te zeg' gen hoe ik niet veel nae zyn goufte predikte , overluids ik bezondcrlyk uytviel over de bigotenc, komméfene en achterklap zynder Quezelen, de welke niet jegenftaende dies , daegeiyks uyt zyn handen de H. Communie ontlongen (i). Tot Gend wedergekeert zynde, gcbruykte men my als yooren buyten en binnen de ftad, daer-en-tufichen «aederde het Capittel Provintiael i78i , waer toe eenen Utjcret molt gekozen wezen cn hoewel ik van de ioiudte uyt dit talryk gemeente was , men koos my voor Scrutator; wederom een wettige preuve van de calomnie, dat ik noyt gedeugt hebbe, ten waere heel den hoop deugemet hadden verkozen; aan vulpe vutptnandam ! dit is den eerften, laetften Wgrootften graedW altiora, t^fl F ? Gfder is geworden, men zegt : als een knek cc haeiug bloeyd » zelden tot goed vrugten groevd „ Het is aldus gebeurt met my , want terwylent Cafimirus van Ifeghem , Gregonus van Hardoye, Jufiïnus van Geeracrtsoergc cn andere my alsdan voorzeyden, dat dit eenen trap tot vervoordering was, men heeft my anders doen gelooven : hoe wel ik God niet genoeg kan bedanken, overmids.P. Bonaventure van Ooftende my eens uyt zyneCappe-Archiven heeft laetcn opfchry ven ■ hoe eenen aflyvigen Overften der Capucinen tot Païermo aen den Guardiaen des Convents, in vlammen verfchvnende heeft gezeyd ; dat hy den negen-en-twintigflen Guardiaen was, die om-de plaetzc van Overften bedient te hebben, verdoemt lag; met zulke en diergcivke fabellen » zenden de bygoten ons ter hellen „ want zv met anders weten te vertellen „ aen hun flooren óf niede-gezeden » ik erkeune nochtans de verryffenilfe des vleefch, overmids dit een point is onzer Geloove. (•:) Maetdens heeft deze zoodaeni? doen bidden voor de Rebellen » dat men'er van twee heden aldaer vier kan tellen r>  t 75 ) ARTIKEL I v. Myn dienften in Gend, Ofte daer ontrent. Godefridus van Aelft mynen leefmeefter, hier yoores. breeder afgeteekent Cap. iv. Art. i. , is in het Gendieh-Convent Guardiaen geworden i 781 , dezenkeus was my gevoelig, 'k wille men onder de Cap zegt : als een Difcipel zyn meefter krygt voor zyn Guardiaen # dan is den Difeipel gemeenlyk een beweenlyk Onderdaen r> nochtans hy heeft my terftond Predicant gemaekt in onze kerk, daer by Stationarius in de RykeClaeren, midsgaeders Turnarïus voor de Feeft-daegen , welke laefte is een ftatie voor volmaekte Predikanten, dus heb ik dikwils drymael op een en den zeiven Feeftdag gepredikt, ingevolge de ordonnantie van Godefridus. Wie kan dan begrypen ? met wat gemoed dezen 1785 heeft derven zeggen aen den A rds-Priefter van Gend, ter prefentie van den Canonik Theologael, zelfs aen het Gouvernement : dat ik noyt had gedeugty noyt bequaern was geweeft tot de Geeftelyke fon&ien &c. Dezen man, moet of eenen zotten draeyer zyn van Aelft, of wel kort van memorie , hy kond niet vergeten hebben clathy my ten furplufe nog had ziek-Patei' gemaekt van de Stad , ten mmften fuppleent van den convalcfcenten Feliciffimus , daer by Coadjutor van Raphaeï in het gencrael Rafphuys ( het gene ik ontrent dry jaeren heb helpen bedienen, maer eyndiings heb veriaeten, om de klagten die de arme gevangene my deden over den verwaenden Commandant der Patriotten van Roftem, van wie breeder Boek iii. daer wy van den glorieuzen Patriotifmus ex profefo handelen. ) immers' in vele Cloofters en op alle de Parochiaele Predikftoelen in Gend had doen prediken, hy heeft my daer-enbovcn gebruykt tot veelderhande haetelyke dienften : i° dikwils op kitte gezonden, 20 nae Veurne om den Apoltaet Valentin weder in zyn Conveat te bewegen,  C 76 ) 3° nae Meuleftede gezonden om te belezen den Olieilaeger Lippens, welke hiftörie hier in het Byv. Art. i. 4° Biecht-vaeder gefield van Broeder Thomas in de Cellebroers en van Enkels, 5° in myn zorge bevolen Jndocus van Dikkelvenne, die zot was geworden, om dat de Overile hem tot Audenaerde van Predikant hadden gemaekt klok-luyder , dezen is daer van geftorvcn , dus ook al een van het getal der Martelaeren van der, Seraphiken defpotifmus. Heel zyn familie zal voor my dit getuygen, al is hy gecrevcert tuiTchcn de meuren, de fteenen zullen voor my fpreken en zegden wat mjurie hy heeft geleden, wanneer men hcmÖ allé zyne junfdiéüe benam om de kloeke te luyden. Eylaés' onder voorwendzcl hy niet hout genoeg was in den preek-ltoel, allen menfeh die nacder zig wilt verzekeren Van de waerheyd dezer hifiorie, moet enklyk ondervraegen de ryke boeren in het land van Aelft, genaemt Meerjchaut,-± mag danof niet breeder fchryven r, om met te kort aen myn eygen leven te blyven. Aldus in deze dienften myn vermack cn leven hebbende , 'k verheugde my als Jacob onder de kudden , als David deel te hebben in den Herdelyken laft der Paftoren, niet was'er my zoo aengenaem als viffcher te mogen zyn der menfehen:ik beroepe alle de poortiers, uytgangers en knegten der Conventen in welke ik biegtvader zynde en tot den biegt-ftoel geroepen, of ik oyt hun heb geantwoord: ik kan niet, ik wil niet: noyt heb ik hun gevraegt, wie of wat voor penitent my aenzogt? alles was my genoeg, wanneer ik mocht den tyd overbrengen in biegt te hooren, te prediken, de zieken te troolten enz. maer den duyvel jaloers over dat ik hem zoo vele proeyen ontroofde , heeft zeer haeft myn vretigdig leven ontroert, hy heeft my als eenen Job den oorlog aengedaen, bellormt langft den fchans der jaloelie*  ( 77 ) ARTIKEL V. jCapuciner afjonftigheyd, Oorzaak myn'er droefheyd. Evengelyk de Dood in de weireld is gekomen doo* \ de afjonfiigheyd, zoo is infgelyks door deze kwaed© Beefte de Dood gekomen in myne eere ende faem, de welke ik van jongs-af zeer fcrupuleullyk als mynen . eenigftcn Schat op de aerde, had gaede-gellagen,.de gene ik tot alfdan nog ten vollen was genietende door heel . de fVederduydfche Provintie ende in vyf Bifdommen, in / de welke ik met eenen toeloop zonder exempel hadde gepredikt: oorzaeke, waerom vele Paftors myne dienften i' voor de andere fielden ende my verzogten voor hunnen Ii Terminaris,de Ryke-Claerenwaeren bezonderlyk content over myn Sermoenen (ï), waer over de EE. Paterkcns allccngskens meer om meer afjonltig wierden; maer als zy hoorden dat den Paftor, Kerk-en-Arm-meefter van S. Salvators my voor hunnen Vaften-Predikant vracgden, zy konden het Mombakhuys hun'er jalocfie niet langer verbergen, zy Hacken te iaemen den kop, zy murmu; reerden om dat men hun voorbygink, en zoo een jonge :; Snot-muyle, zoo zy zeyden, voorkoos: Fidelis enGreI gonus van Aelft, Bernardus van Bruffel & Compagnie, hebben benevens Godefrid Guardiaen, aen den Provinciael hun misnoegen hier over betuygt. Arnoldus had niet meer uoodig, om my van dezen Gracd ad altiora (i) Deze Religieuzen hadden my van tyd tot tyd eenige giftjens gezonden tot dankbaerheyd over den St. Nicolaes, en het geld dat ik hun uytHannekinvoor Nieuw-jaer giftein myn Sermoenen had vereert, waer over de Broeders zeer jaloers wierden , niet tegcnlcaende ik hun mededeelde , alles wat my dooi deze of ander Vrienden gejond wierd , het welk eenen groeven millag was : want de andere fmulden en zoopen alles alleen op hun Celleken , terwylent myn KeTderkea viytgedroogt lag , zy klapten noch agter myn rug, wanneer ik hijn niet alles gaf, waer over zy dan hunne afjgnftisheyd openGyfc lieten blyken. Ingraüs feryire nefatr  te, werpen, hy i'clireef terftond aen de voornoemde Kerkllegeerders, dat zy eenen anderen Pater mollen vragen, mids ik den Vaften nietmogt Preken, daer mé punctum* Van Overwaele, den bezonderflen der Kerk-Beftierders en Weldoenders van de Cappen, vraegde uyt den naem -zyn'er Confraters reden, waerom men heden my hun weygerdc, 'tgoune men hun reeds over de twee maenden zoo folemnelyk onder kan en glas had toegehaen (i). Arnoldus zeyde : ob rationes nobis notas : want het ons aldus belieft (2). Dezen kortbondigen brief verhelde al de Kerk-Meciters, ieder verwonderde den ftyl, dewyl hy niet conforme was aen eene arme Cappe; zy antwoorden hier over zeer mifnoegt te zyn, verdreygdeu hunne gewoonclyke aelmoelfen achter-te-houden,, en zeyden aen Godefrid, dat zy niemant anders dan my in hun Kerk wilden voor Predikant. Arnold beantwoorde hunnen tweeden brief een weynig beleefder, om dat hy gevoelde hoe zynen intreft zulks vereylchte,hyfchreef dat hy had gehoort, hoeikmy zelvcn door Mr. Reyniers , Greiher van Everghem , in deze Statie wilde dringen, &c. Om zyn weygering tegen yders begeirte te doen gelden, hy prefenteerde Godefrid om de Statie te preken, ofte allen anderen Predikant zyn'er Provintie, hy gaf hun Kramers-kans om te kiezen al wie zy wilden, mids zy van my wilden afzien. Al hadden zy ievers eenen Pater-Portier gevraegt, hy -zoude hun dezen gegeven hebben om my dit kansken (1) Waer en op welke Dorpen rondom Gend, ik lieb dienft -gedaen n zal in dit byvocgzel ■fiaen , A n. (e) Duc d'Urfel heelt met ïeden zig beklaegt om dat de, Staeten ten tyde zy hun goddcloofe Tyrannic oeft'enden, hem Barbaerlyk mishandelden en gevangen hielden-ob rationes nobis notas : dog geloove my met meerder regt te mogen beklagen , overmids de Staeten zulks gedaen hebben ten tyde dat alle Wetten omgewentelt waeren , en myn Overfte zulks gefchreven hebben ten tyde wanneer Jüseph II. al zyne ouderdaenen wilde behandelt hebben in voll^ gereguleerde juüitte , ten welken eyndc hy yeel heylzaenie wette» heeft gegeven, ziet. III. Koele.  C 79 ) af te nemen, Godefroid vifchte voor het net buyten iedcïs wcte. Nogtans de Kerk-Meefters wilden daerom niet afzien ; zy zeyden dat zy zonder redens te weten geenfiuts my wilden verwerpen om een ander te kiezen: want dat zy my met volle kennilfe myn'er bekwaemheden, op het aendringen hun'er gemeente hadden, verzocht, enby dies hun gedroegen aen de toegeftemde vracge. Overwaele wetende ik eenigen toegankhad by den Raed Fifcaei, heeft my geraedeu den zeiven tc aenzoeken, om den Guardiaen te fpreken, ten eynde my te bezorgen voor hunnen Predikant, gelyk hy eerft had toegeftemt: Mr. den Raed voor alfdan afwezig zynde, zynen Secretaris zeyde, hoe de Kerk-Meefters hunnen wenfeh konden bekomen langft den kant van den Bifichop , onder wie de Religieufen waeren onderworpen, ingevolge het alfdan nieuw Keyzerlyk Placcaerd. Ik heb dit advis overgedient en de Kerk-Meefters hebben het aen den Biffchop door den Arts-Priefter overgezeyd, alof het een advis was geweeft van den Raed Fifcaei: waer op Lobkowitz de Overfte poogde te verwilligen, zeggende: dathetnieS alleen de begeirte van de Kerk-Meefters, maer dat dit ook was den wenfeh van den Heer Raed Fifcaei. Godefrid betrachtende zelfs die Statie tc krygen, is by dezen Heer geloopen om myne onbekwaemheden te doengeiooven. Godtmy willende beproeven,had van alfdan de memorie van den Secretaris belemmert, dezen had vergeten te zeggen , hoe hy my in de abfentie zyn'er Meefter dit advis had gegeven ; den Fifcaei van niets wetende , meynde ik zyn woord had gebruykt, hy toonde zig daer over zeer geftoort. Louis daer mede zeer voldaen? heeft danof rapport gedaen , en Amoldus heeft my terftond nae Dendermonde doen gaen» dit was deu loon die ik over al mynen yver kwam te ontfaen. » Om welken mis-flag ecnigftnts te verbeteren, en my over dit ongeval te vertrooften, zoo heeft den voorzeyden Secretaris my den volgenden brief gefchreven, uyt welken blykt, dat den ftap door my gedaen, met zyne 'kennifie was beesten  {80) Eerweerden Pater. » Den Heere Raed Fifcaei, die ter occafie van ctö >•> bcgraveniife van zyne Tante tot gifteren avond abfent « is geweeft, heeft my heden ter hand gefteltden Brief « die gefloten was in den zynen, en heeft my belaft 31 U'-L. aen-te-raeden van U ftille te houden en U te 51 oeftenen in de Studiën, dienftig voor uwenftaet, met » voordcr aenzeg dat hy Pater Louis, immers den >i Guardiaen met den eerften zal fprekcn, waer op on3i twyffelyk het pretext, het gonnc men genomen heeft om si U, zoo gezeyd word, te doen verhuyzen, zal veran51 deren van nature, ende nergens meer, zoo verhope , en 3i zal gedivulgeert worden dat gy zoud wezen eenen Per* tuibator pacis, en hebbe zulks noyt in uwe handel 3i wyze bevonden, dan ter contrarie maer al te yverig om >i den peys te bezorgen aen bedrukte herten, 't is waerji fchynelyk hier door dat uwe difgratie veroorzaekt is, si maer weeft verduldig, gaudia poft luSIus , en twyffelt si geenfmts of uwen Provinciael de zaeke doorgrond hebm bende, zal U met meer eere erftellen als gy methaeftig»» heydvan hem geftraftzyt, ten waere dat den Monafti>i ken Defpotifmus, die in vele Orders regneert, by hem >i ook plaetze zoude grypen , zeggende: Stat pro ratione si voluntas, het gene my nogtans niet en kan lacten vooren3i ftaen ; te min, om dat ik altyd hebbe gehoort dat men in r>'U-L. Order de puecepta evangeliits welkende, ende 3i by dies uiemant ongehoort en wierd verwezen , zy vt weten immers te wel dat'er ftaet: audi alteram partem ; 3i hoe eri zoude in het geeftelyk zulks niet worden geobferji veert, daer het zelve door hun dagelyks op den Stoel der si Waerheyd als een gebod word aengekondigt, ende ook si inderdaed in alle Geeftelyke ende civile Regt-banken „ etiam in minimis onderhónden word ,* alwaert dat zelfs ji den Liberalen ende Teftimonielen Thoon klaerder waere ji als den dag, want daer dit niet en word gedaen, zoude 3i het Vonnis ipfo juremxl zyn ende voor dufdanig verklaert j, worden; het waere nogtans te wenfehen, dat diergelyke formaliteyten  C 81 ) r> formaliteytcn niet en moeiten gebeuren in dit geval, ende r> dat zonder voorder gerugt, zoo voor d'eere van r> d'overheyd, als voor de gone van den onderdaen, m alles in liet vriendelyk beflift wierd, want hoe dieper s» men in zaeke treed , hoe meer datze geanimeert r> word,, ende eyndelinge van weder kanten met eenen r> onverzoenelyken haet word beklad ; daer-en-boven r> moet U^L ook weten dat in alle gevallen alwaer den r> onderdaen in faeke is tegen d'Overheyd, den onder,r> daen gelyk en half, en nog meer moet hebben eer hy » triumpheert , gy hebt de ondervindinge gehad in het »■> gezag van Enckel, &c. fluyte Eerweerden Pater ende *> U-L ergens dienft konnende doen in de geregtigheyd, r> gebied aen die d'eere heeft te zyn ex-corde. Oodm. ende onderd. Dienaer Gend den 13 Ondt. P. van den Drieffche. maerte 1782. B. L.! gy ziet in my aldus verhuyft zynde, Abel vermoord door zynen Broeder Caïn, Ifaac befpot door zynen Broeder ïfmaèl, Jacob verbannen door Elan, Jofeph verkogt door zyne Broeders, ey laes ! om dat mynen dienft en fermoqnen Voor andere geprezen en verzogt waeren tot Gend, men verhuyft my fchielyk; het gene my te pynelyker was, om dat men my verweet zulks gefchiede, op het verzoek van den genen op wiens jonfte en gratie ik my lieunde. Dit hoorende, ben alf zinneloos uyt Gend vertrokken, zonder ergens afscheyd te nemen by myne Vrienden , ten zy by de Ryke-Clacren , welkers Abdiffe benevens haere Religieuzen hun grootfte ontweirdingen toonden, om dat ik dus zoo fchielyk hunnen Preêk-ftoel moeite veriaeten , Mevrouwe zeyde : dat zy my wel zeer haeft zoude wederom gekregen hebben, dat ik altyd goeden moed en couragie moeft hebben en leven Sans-Soucy. Dit woordeken heeft my in de Vangeniffen dikwils geholpen en verlicht, ik heb meermals deze leffe in F  C 82 ) Jict werk geleyd , en aloMme geleefd Satis-Soucy £ maer het aerdigfte was, dat Louis zeer mifnoegt was , om dat ik zoo teriioud wilde verhuyzen, hy had nog geiru mynen jongen ezel gebruykt, om al zyn befchurfde dienden te doen; hy vond- my wel bequaeni om tegen den duyvel te fpreken 55 maer niet om den Vanen te preken « hy wilde dat ik zelve myn excufie zoude gedaen hebben by de Kerk-Meefters, en dat hy my alsdan nog tot Gend zoude gebruykt hebben, indien ik de geftoorde weldoenders wilde bedaeren; ik zeyde : " dat gelyk ik geen deel had gehad in de r> vraege, geen deel ook wilde nemen in het weygereu si dezer llatie , dat de gene my deze promotie over51 jonden , konden de Kerk-Regeerdcrs voldoen. « Daer mede ben ik met de Benedictie van Pater Louis Guardiaen r> door haegel en lheeuw nae Dendermonde gegaen 55 zynde uytgeleyd als een fchelm en dief, door Concordius en Everardus van en langft Gyfeghem. Het is wel waer gelyk men zegt : de Capucintjens gaen noyt alleen 51 doch eerlyke Paters gaen niet met dryen, maer ordinairelyk getween 55 't gonne beter met den Regel komt over-een 55 1 CAPITEL III. Io. Straffen tot Dendermonde, 2°. Verhuyzing nae Cortryk , 30. Slaevernye 40. Verhuyzing nae Brugge. ARTIKEL I. Hoe de yraekzugt my tot Dendermonden, Tot er dood heeft verjlonden. Xsf'Uido van Bruffeh Guardiaen en Simon van Baefrode Vicaritis , ontfongcumy zeer beleefdelyk , zy fchcenen / •  •• ( «3 ) -Verblyd om my tc hebben, zy bcfchikten tcrftönd my de ftatie van Lokeren of van het Land van Waes, 'men agte my aldaer als eenen Baes in het Preken: maer Arnoldus had een ander eyken met my te pellen « hy viel al haeft met difciplinen op myn veilen r> hy veroordcelde my tot het dicpftc der hellen » om het gonrte ik hier moet vertellen » In Ulo tëmp-ore de Cappen van Weft-Vlacndercn, waeren by Decrcte van den Doorluchtigen Keyzer •Jofeph den II (i), verloft van alle wil]ekëuligëbuyt'enlandfche Overfte cn gevoegt by de Nederlandfche ; deze vreezende door de- Brabanders mishandelt tc zyn, dewyl zy van de Franfche fcheydende, niet zoo bygot -nog faiiatjcq leefden , hebben een plan ge.maekt om onder de Vlacmfchc Conventen, gelyk de Rccoll ettert en Difcalfen feparaet van de Brabanders geregcert té zyn. Francifcus van Meenen, toen Guardiaen tot Veurne, Verzogt my dien voordel van dit plan te communiceren aen den Raed-Fifcael, het gonne ik geirn dede om dat ik kende wat overlangdeurigc twiftén en twéedragten dat'er in de Provintie tulfchen de Brabanders en Vlaejuingen hadden geregncert, uyt dezen hoofde : ik heb dit plan zoo verre ingevoordert, dat het zelve is goed- (i) Decreet 't geen meer als dnyzend en hóndert-düyzêud-maèl is gewenfcht geweeft : ende ziet nauwlyks was het eyndelings aen den dag gebracht door de zorgvuldigheyd van den menfeh-kennenden Souvereyti { die niet langer konde gedoogén , dat zyne Onderzaeten door vreuidc Overften zouden övérlaft blyven ) men hnördé dit beknibbelen door de Overfte en vriendekens der' Overfte, óiri diefwil dat zy hier door te gelyk onmidelyk onderworpen waeren aen de Biffchoppen, de welke van God zyn gefield om de Kerke te beftieren : maer de Overfta willen dat niet vertiaen , zy beweiren , dat zy van de Biffchoppen exempt zyn, zy bëweiren ook exempï te zyn van den Staet -, ditfvolgens zy zyn nog Leden van de Kerk nog van den Staet n God weet hoe dat volk in dëii Hemel gaet » terwylen het nog Keyzerlyke nog Biffchoppclyke wetten verftaet w indien Jofeph hun had ontilaegen van alle de vremde Overfte, zondet hun te onderwerpen aen de Biffchoppen , Eyö Decreet had geheyiigt geweeft \ zy zouden dit gettaemi hebbed eefi «knwe mart priviUgiorum , eenen Vollen Aflaet. &Ci &c. &6 F B  ( 84 ) g&^'eurt en onderteekent geworden, door alle do Overfte en Difcretén van Vlaendcren, ten dien eynde vergaedert tot Oend 1782. Den Provinciael Arnold van Wefpelaere, zynde eenen H. Brabander, was hier over zoo geftoort, dat hy my publykelyk dede ftraffen met extraordinaire difciplinen in den Refter, waer tegen ik my verzette : protelterende gecne ftraffen te weygeren, mids ik mogt weten waer over ik wierd geftraft. Den Guardiaen weynig in het recht onderwezen, dede een kwaed rapport, hy fchreel" aen den H. Arnold, dat ik vaftelyk weygerde de opgeleyde penitentiën te doen. Dezen H. Man brandende van liefde tot de Reguliere difcipline, vernieuwde zynKcyzeriyk mandement met vcrdobbeling van de eerft opgeleyde ftrafien ; hier op myn verbaeftheyd te kennen gevende, hebbe audermael en wel expreifelyk gedeclareert , dat ik niet weygerde penen of ftraffen te ondergaen, wanneer men my van eenige fauten of mifdaeden konde overtuygen, ik vraegde ten minften te mogen weten waer en uyt wat hoofde Arnoldus my aldus dede ftraffen ? den Guardiaen antwoorde, zulks zelfs niet te weten, hy toonde my prefent vier getuygen, de brieven van den Provinciael , by de welke hy my veroordeelde zonder partie te hooren, direct tegen de leere van den Apoftel, tegen alle wetten en rechten, &c. ieder ftond verbaeft en verwonderde de brieven van Arnoldus, .de welke volgens den Seraphieken Defpotifmus, zeer kortbondig waeren gefchreven, en geen ander motiven bchelfden, dan ob rationes nobis notas, om dat het ons aldus belieft. Ik z eyde hier andermael tegen : nulla pana ubi nul la eft culpa ; daer op krabde den Guardiaen mynen naem uyt in de catalogue der Predicantcn (1) , en men bereyde my de vangeniffe (2), (j) Deze catalogue in den Refter toonde aen, dat ik met den ?aeffchen nioeft prediken tot Dakkenhem, Steken , llamme en Si.-Anne : waer toe ik myn Sermoenen had bereyd » wanneer de fufpenjie wierd aengezeyd » Men had ary vosrzeker daer in jêfteld , ten zy den Secre-  ( «5 ) ; overmids den Provinciael. Order had gegevén van, indien ik onder de 24 uren de opgeleyde flraffen met volbragte, my in het kot te ftèkeh, &c. als ik hoorde van het kot," en las de pofitive fententie zonder aenhoort te zyn, niet jegenftaende ik nog geen redens kende, om de oneere van den kerker te ontgaen r> heb ik op het verzoek van den Guardiaen » eylaes ! de opgeleyde penitentiën en flraffen gedaen » om aldus het kot en den zot te ontgaen » Nogtans om niemand te laeten twyffelen van de Heyligheyd van dezen fVefpelaer, elk moet weten, dat'er by de Cappen eenen regel is, die aen de Onderdacnen beveelt alle penitentiën en ftraffen blindelings te volbrengen ipfo facto , zoo haeft zy door haere Seraphynlche Majelleyt » mynhcer den Provinciael, zyn opgeleyd » van welke nogtans men zig naderhand mag beklacgen in het Hof tot Hoornen; maer alzoo ik meermals ondervonden had , dat wie nae Roomen liep, altyd aldaer te laete kwam, ik wilde die grootc rcyze voor dezen keer niet aenncmen : hebbe dus al zugteude en beweenende ik in zulk troebel water my had verfmoort, alles verdregen, en myn droef hert wat verkloekt door het Lovcns nat 't gone my jonde d'Heer $medt coopman aldaer, en muheant; ook door den wyn die my wierd gejond van den Canonik Neyrincx , eertyds Regent tot . Meenen, dezen Man zal getuygen, benevens Simon I van Baefrode ex-Vicarius, wat ik binnen het Convent ! tot Dendermonde heb geleden : want alhoewel geen pen bekwaem is om zulks aen te teekenen, ik moet tot grooter paffagien myn dag-verhael overflaen » anders ik kreeg met myn leven noyt gedaen >•> tarïs van den Raed Fifcaei my op den zei ven moment aëndiende het geenzints den wille van zynen Meefter was , dat men my zoo, mishandelde , te meer om dat hy onderrigt was hoe ik geen gebruyk zyn'er woorden had gemaekt. Ueze vizite heeft voor dat moment my bevryd uyt de vangeniffe , en my den hynaeru ver-< •oizaekt van Pater Fifcaei, F 3  ( »6 ) ARTIKEL II. Om het recht eti om 't gelyk, 'Kworde verhuyft nae 'Cortryk. Aldaer levende tuflchen hangen en' worgen zonder een gen dient! te mogen doen, ten zy in den uytterften nood, als m het Beggin-Hof, op de Paeich-daegen en i>ryvuld!gheyd-dag in de Coilegiaele , wanneer om een ure den Predikant Gregorius van Gend, kwalyk gevallen zynde, niemand bereyd of bckwaem was alsdan mogte Auxilius den Helper wezen, ik moeft;' zoo liraks den Preêk-iloel opgaen, om te bemiddelen dqcoa&fie, en te prediken over het alderwonderbacrfte myftcrie Van ons Geloove, het goneoqk al is gepaffcert met andere dufdacnigc voorvallen , en in plaetze van my hier over dankbaeng te zyn, zy hebben my daer o\er nog beklapt, zeggende : ik niet genoeg op "myne Sermoenen blokte , dat ik uyt den vuyit predikte enz-. wel indien ik gelyk vele andere, acht en veerthien daegen op een Sermoen had moeten Studeren , hoe zoud ik alle Sonciacgeu en Heylig-daegen, twee en dry-mael, vier en vyf-mael hebben konnen prediken? wat zal ik zeggen;-' zy willen niet op myn Prkfterlyk gedragniets op myn Religieus leven te critiqucren, zy verzierden dit öiu my te bekladden en haetelyk te'' maeken. Dacr-en-tdfchen het eerfte Capitel generael v erkoos voor Vifitator Gudliehnus mynen ouden Vriend, -het plan der Vlaemingen veranderde in rook, en men. veroordeelde de plan-maokcrs Francafcus van Meenen, Stanijlaus van Ooftende , IVenceflaus van Lokcren den Vicair tot Aelft, en my als den Procureur van diere. Uyt vrceze nogtans van te veel te floeren mvncn Vader die zy kenden tci Gend, zy hebben my indirecteiyk van alle fonctien berooft, met my uyt de. Bifdom_ men daer ik admiftic had, te hellen in eene PiocelV daer- ik geen jurifdictie had, te weten tot Cortryk, om •^d2cr nog beter geringelt te worden onder de irreguliere  ( 8' ) difcipline van den Schelen Paept van Hundclghcm, Ama.nd.us met'er naem, Condemnandus met'èr daed een Creatcurken van Gudliaeme, aen wiens zorg by my fcrupuleufelyk had bevolen. Aldus leirifen en fpooreu u\ tgedaen zynde , ben ik zonder klaegen met Broeder Pauwel van Aelft, langft Gend nae Cortryk gegaen : in het palfant hebbe tot Gend aen Mynhcer F. ... gezeyd r> hoe en op welke maniere ik wierd nae Cortryk geieyd » ARTIKEL III. Als een fchèlm vol dieverye., ïï'ord ik' mishandelt in Jlaevernye. Robette Canonik tot Cortryk , alfdan eenen waeren kerk-dienacr, eenen oprechten naevolger der Difcipelen ChrilH, mcdelydende over dat men my aldus beroofde van alle Paftorele fonctien, van alle occalien om mynen vver tc mogen belleden, om nevens hem te werken in den Wyngaerd des Hecren, heeft my tot verduldigheyd opgemaent en tot myn1 er vertrooftinge dikwils bezogt, ook als hy hoorde mynen yver voor de Mime in de Indien, hy heeft my gegeven om te lezen het leven van Vincentius d Paula \ die voorwaer my zeer wel vertroofte , ik bevond, hoe dezen H. Apoftolyken maa zeer veel had geleden by de Turcken en elders; maer ik boude ftacn, dat niemant oyt in Tripolis, in Tanger of in Algiers zoo pynelyk leven heeft gehad, als ik in dat jaer tot Cortryk : waerom ik dit jaer noeme myn flaevernye, niet al of men my afdaer heeft gekoort of geketent, geflaegen of gefmeten, al of men mv aldaer had doen werken zonder eten : neen, maer ter contrarie , om dat men my had gcfufpendeert zonder recht, en dus als Choor-Ezel bedwong te leven, zonder biegt te mogen hooren of preken, het gene myn hert zoodaenig bekoorde, dat ik fchrikte jegens de Hoogtyden of Aflaet-daegen, ik zidderde van fpyt, dat ik oyt Capucin was geworden, dewyl ik de&e haai voor-  (88 > kozen, ui meyning van langft dezen kant beter occafie te ontmoeten, om in den Wyngaerd te konnen myne kleyne talenten belleden ; eylaes ! het was juli deze Cap die my van alle occafie voor myne ingeboorne werkzacmheyd heeft ontrooft. Ik ftierf van pyne wanneer de biegt-iloelen beklommen waeren, en niemand om het orood tc breken gevonden wierd, het zwecrd van droefheyd doorboorde myn hcrtc, als ik de penitenten hoorde roepen en zoeken om ergens eenen biegt-vader te vinden, terwylent ik daer ledig in den Choor zat. Poepten om myne pynelykheyd te vergrooten, zond my meeft ■alle Sondaegen en Heylig-daegen, om de vroegraefle te Jczen tot Oyghemoï Bavinkhove, aldaer kreeg ik zoo veel fleken in myn hert, als men my verzogt om hun biegt te hooren, yder keer dat ik nae buyten moeft gaen om cnklyk te dienen als prafia que fesmui, myn hert was doorboord met het zweerd van droefheyd be zonderlyk, om dat ik ontrent Cortryk den Geeftclvken Ougit zoo goed en vrugtbaer als menigvuldig vond Ik zoude akker onder het Volk den Fanotifmus opendlyk bedreden hebben, gemerkt ik den zelven in geene kanten m ons Nederland zoo groot heb gevonden, dan tot en rondom Cortryk , wanof breeder III Boek Poepten ziende het geen prife vond om my volgens recommandatie van Guillioeme over fauten te konnen flraffen, heeft de alderniinfte zaeken opgevat, end er andere een cas gemaekt als een crime* lafie Majeflatis, om dat ik bmncu het Calleel tot Gend by eenen Vriend, verzeld van Broeder Pouwel voornoemd , had vernacht, 2" om dat ik eens van Oygheml langs Waereghem quartuae den zes uren s'avonds fhuy's arriveerde £ vm llat lk de Partye aehtrok van Pater Matthvl Peeterman, den welken hy eene buytengewoonclyke penitentie opleyde, tegen alle recht en zelfs tegen de Conflitutien des Orders, 4" over dat ik voorhoud eenen Student Ba/dius genoemt, om dat hy dezen jongen Religieus van goed , teenemael kwaed cn hooren-dul rniek, 50 om dat ik zonder zynen uytdrukkelyken oorlof in het poort-huys met. Mr. Crommeïynk en zyne vrauw  ( o9 ) had gedronken. Door dezen defpotiqv.cn Paep (i) gedeuriglykgekwollen zynde , ik verweet hem eens over zyne fchandige colére ( door welke hy heel den Choor had ontftelt en zoo zeer gehoord, dat niemand meer konde zingen, ) dat hy geenen Cap maer eenen Turk w as, dat hy zyne Broeders veel vreeder onthaelde, als den Pacha in Algiers zyne llaeven. Dit woord is by hem een opgehouden zoude geweeft, hy mcynde en vcrdreygde my daer voor dc volle kerke-rechten (2) te geven; maer alzoo heel de gemeente oog-getuyge was van zyne ontaerdigheyd en myne rechtveerdige gramfchap, hy heeft zynen toorn niet derven uytwerken, hy heeft een naeder gelegendheyd afgewagt, om my zyn vraekzugt te doen gevoelen. Waerlyk, korts nae dien, prcfenteerde zig een occafie om my te ftraffen : in de mand February 1783 mogt ik nae duyzend fmeekingeu gaen met Rochus van Iièghem, om den dicht die ik gemaekt had voor F. vande Putte in d'Abdie van Sonnebeke: alwaer ik, nae dezen af-gelezen te hebben, tafel en vrienden verliet, om myne oude Moeder by mynen Broeder tot Noordfchote, te gaen wenfehen het zalig Nieuw-Jaer, als ook om den Pallor en de Weth te informeren , nopens al het gene ik op hun verzoek had gedaen voor de Kerke, met valte meyning om des anderen daegs mynen Compagnon af te komen haelen om op geftelden tyd te gelyk t'huys te komen. God my willende beproeven, liet het zoodaenigwaeyen,hacgelcn enfneenwen, dat in weerv il aller myne poogingen, het onmogelyk was fik zoude (1) Niemand moet zie hier verergeren in dit woordeken, gemefkt het manneken aldus is genaemd van Familie wege \ hy heeft my Zelfs gezeyd , dat hy my in het procederen niet vreefde , dat hy ooi.- dé penne kende als Paepe van Hund lghtm. (z) Uit zyn de algemeene penitentiën by de Cap, beüaende in liet doen cener difcipline in de Gemeente , vergiffenis te vrnszen ever het gegeven fcandael (hy wilie wel , dat niet ik maer hy zelfs den Choor had verergert ) cn met de katten te eten pain etswaeter te drenken , &c. het geen voor een jong Capucintjen zyn daegelyks brood is , maer ecu grootfie ichandc vcor eenen 1 redikant.  ai-gckecrt hebben: Jantje Verfiraete verongelukte bynae my willende op de Bargie brengen, deze moeft aen de dry-gragten vernachten, door dien zy op het ftrang was gefmeten door het onweder; dus moeft ik tot den volgenden dag vertoeven, wanof ik eene declaratie heb gevraegt, onderteekent door den Paftor, voorSchepenen de Graeve, Louwage en Boujfemaere. Boeras was doen de fchuld en niet myn iafhertigheyd, dat ik eylaes! een halven dag tc lactc t'huys kwam alf dood dweers doornat, alf vervrozen: want het weder was zoo onftuymig, dat myne Vrienden tot Moorflede en Dadizeclc, be/.onderlyk den Colonel vander Meerfch, my abfolutelyk wilden ophouden cn zeyden, om dat ik door zulk weder vertrok uyt vreeze voor myn Overften: dat mynen Guardiaen wel een groote beeft moejï wezen, als hy zyn Onderdaenen door zulk een onweder wilde laeten gaen. Eyndlings t'huys gekomen zynde en dc benedictie verzogt hebbende, heb alle redens aengebragt van myn te laet t'huys komen en de declaratie aengedient : maer aiies was te vergifs. Paepken wilde goedmaeken het gonne ik hem had verweten, te weten, dat hy zyne Onderdaenen erger dan de Turken hun flaeven mishandelde: des anderdaegs fcheurde hy in volle Capitel de declaratie van paftor en Weth, deze niet goed agtende om te zenden nae Portugael, heeft my zonder genaede geftraft : het was judicium fine mifericordia. Door deze en andere onuytiprekelyke overvallingen, verloos ik myn gezondheyd, de welke in de naefte perykels des. doods wierd gebragt , ook vergroot door de volgende hiftorie. Op zekeren dag van O L. V. Kerk nae huys keerende , ik vond op den bloed-torren-brugge, eenen menfeh die my de abfolutie vraegde, om hem te verfmooren in de zelve plaetze daer den Capucin hem te vooren 1781 had verdronken; hy zeyde my Kleermaeker te wezen tot Bclleghem , en voorgenomen te hebben zig te verfmooren, uyt hoofde hy met zyn Vrauw en kinderen niet meer aen den kolt konde. komen,  < 9» ) , .;, dat hy veriaeten 'zynde -van den Paltor, heden Canonik Theologael tot Gend, geen middelen wift om aen het brood te komen, dewyl hy was geminkt aen den arm, en nae ik alles had acngewent om hem daer af te kee-. ren, hy heeft zig in de Lef e geworpen zeggende : dat_ hy wilde liggen by den Capucin 'tzy in de Hel of 'tVageviet $ dit zyn eylaes \ zyn laelte woorden. Deze vremde hiftorie heeft my zoo ontroert, naementlyk als ik hem zag zyn armen uytfteken, zonder hulp te konnen toebrengen, cn korts daer naer hem dood uytgevift ziende, mvn bloed is zóodaenig geholpen van ichrik en pyne, dat ik daer door en door myn andere pynen ,, eene doodelykc ziekte heb behaelt, en heb. my op de ziek-kamer beweegt zoo geel als wafch. Paepken my niet willende gezond, wilde my nog veel min ziek, bezorgde eene Obediëntie om my nae Brugge te bewegen ; Angelinus van Cortryk mynen medévverhuyZQr, zeyde tegen den Guardiaen : dat hy alleen vertrok acngezien ik. omnogelyk met mede konde gaen, den Guardiaen verbittert, zeyde ter preientie van vier Religieuzen in de kamer 26 feptember : kennende of niet konnende, dat de Obediëntie luyde van zonder vertoef te verhuy-zen, by dies konde ik niet te voet gaen, dat ik op de voyture mogt gaen; Angelin vraegde; wie de voyture zoude betaeld hebben? hy antwoorde,. zig zulks niet aen te draegen, immers dat liet hem genoeg was ik uyt zyn Convent was, en konde ik de voyture niet bekomen gratis, dat ik by myn Vrienden konde loopen om geld : dit waeren de woorden van dezen lieven Papa, of hy met recht den naem draegt yan Amandus, of hy niet beter zoude gedoopt worden Amendus, laet ik oordeelen allen onpartydigen Lezer. Voor wy nochtans van Cortryk vertrekken, moet ik zeggen : hoe my zekeren tocgenegenden Vriend, uyt Gend had ge/chreven in het eerfte ik tot Cortryk woonde-: dat zynen Heer cn Meeiier, aen myne Overfte had getuygt zyne ontweirdmg over hunnen handel in my zoo te mishandelen, waer op zy hem bedaert hadden met vaitlyk te beloven zy my in alle fouaien ende  ( r- ) eere zouden crftcllen. Godefridus bijVeflïgde my waerlyk deze belofte in zyne vifite en door eenen Brief in daten 16 Octobre 1782, in welken hy my tot antwoorde op myne vraege, waerom men my zoo lang als gefufpendeert hiel ? heeft gefchreven onder ander: dat ik geenzints was gefufpendeert: maer enklyk zonder ftaetie was gelaeten totdat mynen yver wat verkoelt zoude zyn. Zekeren Brief die ik van Roberte uyt de Ryke-Ciaercn van Gend onding, dede my aen deze belofte hoogelyks twyffelen, eyndlings ziende men mynen yver alhier verfmacde, dat de Cappen mynen dienft en goeden wil verachteden, hebbe met alle ernitigheyd van alle kanten betracht ievers eene Mitflc in Ooft of Weft-Indicn; ziet de Brieven in dit Byv. Art. III. ARTIKEL IV. Ik worde van Cortryk verhuyft, Qm tot Brugge nog meer te zyn gekruyft. Ik hadde dan zoo verre en veel betracht, dat als men my van Cortryk verhuyfde, ik als zeker was van de noodige Brieven tc bekomen voor eene Mifiic opMiftjfpipi, daer op zeyd ik alom Adieu. Wanneer ik dan op zoo eene barbaerlche als onmenfehelyke wyze door den ontaerden Paepe uyt het Convent van Cortryk was gefteld, in de onmogclykheyd van nae Brugge te gaen, hebbe een Declaratie van den Docfteur Bouvyn, vervoegt met eene van den Chirurgien . . . . , aen den Commiftarius Godefridus gezonden, waer by de Medecyns ablblut noodig vonden, voor aleer ik in de Noorde logt tot Brugge gynk woonen , dat ik om myne gezondheyd te erwinnen, eenigen tyd by myne Vrienden in de locht-ftreke myn'er geboorte-plaets moeft gaen, waer op ik hem zynen oorlof verzogt af te zenden nae Mecnen. Ik ben dan invafte hope, dat den Commiffarius zoude gcluyftert hebben nae de Declaratie van de Medccins, ingevolge den uytterften wil van Francifcus inftclder  C 93 3 a (lezer Order, naevolgcns dc Conftitutien dezer Religie, de welke de Overfte ftiptelyk belaften met de grootfte, voofzorge op de kranke Broeders , by myn bloedvrienden gegaen tot Moorfeele, Geluwe en Moorflede; alwaer ik miffchicn zoude geftorven hebben, ten zy den vermaerden Chirurgien Brouckaert van Dadizeele, benevens den wyd-bekenden Chirurgien Delbeke to* JVIoorflcdc, my hadden geholpen. Ondertuffchen Poortier der Cappen vanMee- .nen, verzekerde my tot Geluwe, dat'er eene Obediëntie van den Provinciael voor my in het Convent was gekomen, welke voords opgezonden was nae Ipre, ia meyning ik by mynen Broeder was, waer op ik nae Noordfchote ben vervoert , en wat erkweekt zynde, hebbe myne gezondheyd allengskens door het wandelen erwonnen; maer volgens de getuygeniflen der Vrienden,, ik wierd zieker in den geeft, door yver en liefde om nae America te mogen vertrekken als Miffionarius : ten weiken eynde eenige bezondere Vrienden, my hunne gencgentheyd toonden, met klceneaelmoeskens tc geven om kleederen en andere noodigheden tot de afreyze te bezorgen (i) , voor welke ik niet meer dan eenen Brief van Roomen, en de erftelteniffe myn'er gezondheyd moeft afwagten. Mynen Broeder hoorde eyndlings hoe den Commiftarius geenén oorlof verleende in de logt te fcheppen, maer my nae het Convent wederom riep, van Cortryk, in het welke ik myne doodelyke ziekte had behaeld, 'k heb liever dan nae Brugge gegaen , als weder te keeren in de flaevernye van den Duyvel om de dood te onderftaen. Ziende dat den Commiftarius niet luyftérde nae den wil van Francifcus, nog nae de Conftitutien des Ordens, hebbe al zugtende affcheyd genomen van Moeder, die ik naedien, noyt meer heb (i) Dcclarere hier, dat al het gene de Vrienden hebben gegeven tot myne Reyze, is geweefl te zaemen de lomme van 37 ponden 5 fchellingen'en 3 grooten; by dies hebben de Cappen hun merklyk mifgrepen , wanneer zy gezeyd hebben: dat ik eene kitte had gedaen van duyzend en d|yzende guldens, &c.  gezien, van Broeder en Sulter, de welke my teênemaet convalefcent geleyden niet dan met de innigfte hertfwee'r tot op de Bargie. B. L. gy zult u waerfchynelyk hier beginnen te onthellen, over de onmenfchelykc vreedaerdigheyd van Godefridus-, in my de open locht te weygeren, tegen den uytdrukkelyken wille van den H. Vader, &c. gy hebt u voorzeker verbach in te lezen de barbaerfche handel wyze van A'mandus Paepe, in my in zulk eene derrlykfte geftelteniffe, uyt zyn Convent als op hraete te hellen; maer zyt niet ongeloovig over deze onmenfchelykbeden dewyl'er veel ontacrder volgen : hcec funt initia doloruin. C A P I T E L IV. 4°. Straffen tot Brugge. 1°. Vangeniffe. 3° Zufierlyke Liefde. 4°. Moeders Dood. 5°. Proces. 6°. Bijjbhojjpeljke Sententie. JVaerom en hoe ik gevlucht ben uyt de Vmgenijfe tot Brugge. A 11 T I K E L I. Tot Brugge men my dobbel firaf Voor een valfche mifdaed gaf. CjOdt wonderlyk in zyne Heyligen, wanneer hy ié* mant begint te beproeven, hy laetde noordfche winden van alle kanten hermen. Ik was nauwlyks verlof! van de flaevernye van eenen Seraphinfchen Pharao, van den ontaerden Paepe, en ik vond my veel erger dan als de Kinders van Éraèl in de Woehyne, ik lag vérfmoord in de waeters van Mara ,  ( 95 ) met tegenfktende, den Guardiaen Conftantm van Waerfchoot, bygcnaemt Verdoemt, my nog toegenegen fcheen. Hy ontfong my op eene teirdcrfte wyze, ziende myne katy vigheyd als eenen geelzugtigcn Lazarus, hy bezorgde my op de" Fermerye alle noodigheden en medecinen tot behoudeniffe van myn Vel, het gene nog moeite dienen als een Trommel, waerop de Overfte der Capucinen hadden gezwocren tc flaen » een teeken om in den Oorlog te gaen. r> Den Docteur. . . . benevens den ziek-diender Bruno van Antwerpen, Mr. Van den Biggelaer, ex-Jefuit, en Mr. Outryve van Merckem, hebben vele geholpen tot myn'er verkweeking, de eerfte door hunne dienften, de twee laeftc door hunne goed-jonltigheden tot den zieken Miffionarius, hier door myne gezondheyd wederom vejr hopende, hebbe gefchreven aen den Vifüator Guillielmus, om den oorlof tot de miffie, den welken my door zynen voorzaet Arnoldus 1778 , in Scriptis was belooft op dezer voegen. n Ik hebbe aen de definitie voorgeftelt uwen 51 yver en verzoek om in de MiJJien te gaen, waer in r> zy toefietrit : zoo haeft gy den oorlof van den Eerweirr> digften Pater Generael hebt, fchryft my om de Bener n dikie, &c. ?•> ende was onderteekent\ Fr. Arnoldus van Wefpelaer. Ik had heden dezen oorlof van Roomen, ergo, &c. Op den 12 9bcr. 1783 IVillem antwoorde op zyn Boerfch: Rujlica progenies nefcit habere modum. Hy viel my aen het Lyf, met op-te-leggeu de volle Kerkregten : dit was verre van my den oorlof te geven om in de Miflie te gaen \ hy zeyde verergernilfe te nemen in myne vraege , dewyl ik tot deze Heylige Fonffic noyt bcquaemnog weirdig 'had geweeft,'immers menig andere flegte woorden gefchreven hebbende, eyndigde hy zynen Brief met te zeggen, dat hy den Guardiaen voorders nopens zyne intentie en ordonnantiën had voorkomen. Conftantin ziende , dat'er geen quartier meer wierd gegeven en dat ik een luttel was erftelt ; las my voor getuygen alle de Penitentiën die van wegens den Grooten  C 9ö > Heer my waeren opgeleyd, de welke ik heden niet kan Hellen om dat zy zoo menigderhande waeren (i). Zugtende op zoo een vremde vraekzugt, ik zeg vraekgierigheyd: om dat ik deze ftraffen geenfints had verdient, metby myne vrienden als boven is gezeyd op vermeynden oorlof van Godefroid, met declaratie van Medecyns, eenige dagen myne gezondheyd te betragten, overzulfcs waeren deze ftraffen als gevolgen, om dat ik mede had betragt de Vlaemingen te verloflen van het Jock der Brabaudfche Conventen. Meynende nogtans met deze in cmca obedientia te volbrengen, zyn geftoort gemoet te bedaeren en den oorlof voor de Mifficn te verwerven , hebbe deze ftiptelyk volbragt. Eylaes! ik was zeer bedrogen, wanneer ik in plaetze van dezen oorlof een tweede ftraffe kreeg (2), waer over heel het gemeente heeft tegen gefproken, dewyl zulks door alle Wetten is verboden, te weten: iemant tweemael te ftraffen voor een mifdaed, het gene fVdliaem van den Bofeh hier met my dede. Onder de Artykelen van deze nieuwe Itraiïe .wierd my het Convent voor Arrefl aengedient, met verbod van niemant aen-te-fpreken, ik mogt geen Ex-Jefuiten nog Merckemnaeren meer zien nogfpreken, veel min Procureurs of Advocaeteu; zelfs den Secretaris van den Raed Fifcaei wierd my ontzeyd, ten zy nae vele ïnftantien gedaen te hebben cn onder voorwaerde, dat den Guardiaen in onze faemenfpracke tegenwoordig was. Dezen heeft ondertulfchen zynen Heer volkomen bcflag gedaen myn'er ellendigfte geftelteniffe..- (i) Wederom Sententie parte inaudita zonder gehoort te zyn . ftraffen en penen zonder belydenis van fchuld of pligt, 't is wae? ten is den eerflen keer niet, nog den laften keer .niét : Eheu! dè Romeynen zuilen de Capucinen befchacmen i,i dit Ma tremenda. (=J Wanneer Willem verftond de murmuratie van het gemeente over deze zyne buytenfpoorige vraekgierigheyd, in twee mael te itraffen een en het zelve voergenomen mifdaed, hy antwoorde ; dat hy zulks dede om diefwil , dat ik den eerften keer geen grootl traf genoeg had opgeleyd geween. Ergo zynen vraekiugdgen gecff rZdl °Vf WyZC 200 ^clcftr=ff«n oplcggcB ais hy zig inbedde. CrefZlto Kobeno experto.  ( 9? > Hier over is zynen Meefter zoo veel te meer verbolgen geweeft, om dat zy hem het jaer te vooren ia zyn Hotel tot Gend, vaftelyk hadden belooft my eerftdaegs in alle fomftien en eere te erftellen, nu hoorende heel contrarie heeft hy dies aengaende zyn mifnoegen aen den Overften getoont. Al het welke my in plaetze van voordeel naedeeliger zoude hebben geweeft , ten zy zy de gratie van dezen Heer voor alfdan noodig hadden om eenige Kerk-Ornamenten te bekomen uyt de gefupprimeerde Kloofteren, uyt welkers inzigt myne ftrafien en penen zoo verandert wierden, dat den Secretaris myn toegewoelt herte vryelyk mogt komen trooften met een glaezeken wyn, mids Pater Guardiaen daer af deelagtig mo ft zyn , ende eyndelings, men liet my toe in Stad Mefle te lezen, &C. Ziende dat de Overfte heden luyfterden nae het woord van dezen Edelen Heer, ik verhoopte door des zelfs tuffchen-fpraek voorzeker den gevraegden oorlof te bekomen , ik had dan alle reden, zoo my dogt, om den uytgank en vertrek te mogen befchicken : want van den Roomfchen kant ik twyffclde geenfmts; ik heb daer op den oorlof gevraegt van d' Heyder en de pyd en Compagnie , in Antwerpen, om te mogen over zee vaeren met hun Schip genaemt; de Stad van Lier, gefchikt op Philadelphie in de Weft-Indien, welke gratie deze mildaedige Heeren hebben verzelt, met daer by te jonnen Kamer en Tafel van den Capiteyn, waer over God hun wille loonen, hoe wel ik danof niet hebbe mogen genieten , om diefwil men my voor eene binnenlandfche Miffie had befchikt, ik zeg tot de Vangenifle, zoo volgt. ARTIKEL II. Om dat 'k will' doen den wil van Godt^ 'k Worde gefteken in een Kot. Ten eynde ik myn bede van d''Heyder en de Vyd, aen wie ik onbekent was, te zekerder zoud hebben bekomen, ik zond mynen brief in enveloppe aen Mr.oW- G  (980 deur Diamant-SIyper tot Antwerpen , nen wie ik bekent was, met verzoek dat hy den ingefioten zoude hebben beitelt met recommandatie myn'er bede , zonder aen icmant anders dan aen de voornoemde Heeren iets te zeggen: de vrouw van Stordeur eene verblinde Quezel der Cappen, geloofde zulke commiffie, een gerezerveert cas was, ende eenige dood-fonden mogte veroorzaekcn , zy at nog dronk , nog Hiep geruit, zy liep nae den biegt-floel, om danof kennilfe te geven, zy zugte, zy fehreeuwde, zy klopte op haeren borlt: mea culpa ! alof zy met duyzend overfpeelen had bevrugt geweefl. Eyndlings , den Capucin haeren Biegt-hoorder ontdekte de opgehouden fonde, hy neemt van haer myn briefken af, zend dit zoo dra nae het Seraphinfch Hof tot Bruflel, het gene hem zeker een Vet Guardianaet heeft bezorgt, en eenen Diamant voor zynen Baerd van de verzotte Quezel (i). By middel-tyd ik bekwam niet alleen den oorlof van den Generael, van den Prefect der Miffien, nemaer ook de brieven van de Propagande, onderteekent door den Cardinael Antonellï, Prefident van deze H. vergaderinge tot Hoornen. Deze brieven, met den grooten Zegel gefloten, waeren gezonden aen den Arts-Priefter De Vylder tot Gend, de welke my wierden toegezonden door Reymflagh, Religieus en Predikant in Waerfchoot tot Gend. Deze brieven door den Knegt aen den Portier door dezen aen den Guardiaen of Vicarius getoont zynde, bekommerden.heel het gemeente. De gene my. dé Mime jonden wenfehtenmy veel geluk en wel te vaeren (i) Op dat neimant zig verwondere hoe ik deze Vrouw doope als eene zotte OnezeJ, elk moet weten dat Bruynjeraet van Brugge getrouwt tot Antwerpen, my tot Bjuffe! 1789 vele neten heeft vertelt van deze de welke niet dan getuygen zyn haerder dulle Zottigheyd , onder andere, dat zy 178? en 1788, meer als 30000 gebedekens had doen Drukken om van den Hemel te fmeeken een gelukkig Kraem-bed voor de baerende Vrauw van den Patriottifmus , immers geloove deze voorfchreven daed meer als genoeg is om haer voor Zot te sgten , om dus haer te verfchooaen van ondeugentbeyd.  ( 99 ) zy traceerden my, &c. De gene my dit afjonfhgden beknibbelden al myn doen en fchreven nae Bruifel aen het Seraphiek Gouvernement (i) , dat ik op het ontfangen dezer brieven , my Kleedercn had lactcn maeken, en zoude vertrokken hebben, infalutato Hojpite, Het gene een logen was, overmids ik daegs nae -zy dit hadden gefchreven dat is op den 4 des jaers 1783, aen de Overfte heb gefchreven, hoe en welkers oorlof tot de Mimen ik uyt Roomcn had ontfangen, ingevolge van welke ik hunne benedictie verzogte, gelyk den voorzeyden Arnout my had belooft. In deze afwagtinge bereyde ik myn reys-zaksken, het gene eenige boeksken en de uytterfte noodwendigheden verbergde; myn Vrienden feliciteerden my, het Schip was inden Brugfchen Kom zeylveerdig, ik zeyde aen de Familie en aen myn toegenegene Wcldoenders alom adieu., immers ik meynde reeds met den eenen voet in America te zyn , ik vreefde voor geen tegenwinden meer, my.docht dat ik alle beletzeis voor de af-reyze had voorkomen; maer ik vond my zeer haeft bedrogen, want op den dry-koningen-avond, met eem>e°Broederkens den Guardiaen als Koning vierende, wierd my fubitelyk in plaetzc van de af-gevraegde benedictie , voor getuvgen af-gelezen een barbaerfch (2) Decreet, waer by "men my veroordeelde tot den kerker. B L o-elieft hier op een weynig Uil te üaen, en wel tc bemerken in wat gelteltenifle ik my alsdan bevond; (,) Raynerius van Dendermonde Godefridus Vriend, weet wel wie deze vnlfeheyd heeft gefchreven. fo) lk zeg een bdrbaiffch', zoo uyt hoofde van zynen inhoud, het geen bewaert is in de Cappen en in het Bifdom tot Brugge, als nytinzlgt der gene my dit hebben gegeven , te wel^Xap»cinen , de welke mannen zyn met Baerden , en Baeid b in het WBarba : dus mag ik zonder injurie van den Schepper zeggen «elykik hier en daer fchryve : barbaerfch, Of. barba virum profil tc heden vraeg ik gelyk den Biffchop Brenaert in zynen H rdeSken Brief Hanuary I79° : kander Wel een vervaerlyker landteUvan dwyngtandye uytgepeyfi worden a s de ****** Regtringe ? ahJr men ponder v00rgaende vonnis in den Aerie. fmyt, Oc. Crc. q 2  ( ioo ) oordeelt Lezer, wie gy zyt! ik zwyge hier eert luttel tyd om u zelfs te laeten giffen, hoe" ik my alsdan bevond , ik kan dit eygendlyk met geen mond uytfpreken , veel min met de pen befchryven; jae ik worde nog ontroert en als ontgeeft dit overdenkende; ik moet, ik zal hier wat zwygen; oordeelt B. L. difcerne caufam mearn de gente non fanStd, my dunkt ik hier op eenen Lezer hoore vervloeken al wat Baerden draegt, maer ik verzoeke dezen wat patiëntie te hebben, geen heel Order te vernielen om de zonden van twee of vier onrechtveerdige , mids voor alsdan nog veel rechtveerdige Onderzacten waeren; is'er iemand die tegen dit Order iets heeft of wentcht uytgeroeyt te hebben, ik bidde dezen tot geduld, hy zal in de volgende hiftorien nog veel grooter vraekgierige ondeugendheden ontmoeten, niet alleen in myn egard : want dit niet zoud genoegen om een ganfeh Order uyt te roeyen, het is beter dat eenen particulieren verloren gaet dan een geheel H. Gemeente hy zal meer vraekroepende daeden vinden ten opzigte van heel onze Natie , van heel dc Religie, van Staeten Kerk, van Paus en Keyzer, niet alleen in de zaeken van de Rebellen, maer in myn eygen zaeken. Indien iemand vraegt, of ik aen zoo een ongehoort als onrechtveerdig, aen zoo een verwaend als fchandeIeus Decreet hebbe gehoorzaemd ? waerom ik niet daer tegen heb geprotefleert, gereclameert, geoppofeert ? &c Ik antwoord: dat oppoferen en protefteren, zyn woorden lliclene by de Cappen , de welke even veel gelden als Hircu-jeivus., men kent aldaer geen anderen hy] van procederen dan in catca obedientia : want het ons alzoo belieft. Zy konden niet lyden dat Jofeph II deze woorden gebruykte onder zyne Placcaeten, zy zelve daer over jaloers , hebben het Volk weten op te ftoken tot de Rebellie, &c. wanof breeder in mynen III Boek. Yder weet immers dat men zegt : contre la force il n'y a nen a faire, ik moeft, men bedwong, men ftauwde my in den kerker :/k was koning, flaef en zot » heer en dienaer in het kot » ik laet den Lezer denken, met ' wat gefloten hert dien vrengdelyken avond-ftond' my  ( 10* > langdeurig viel , met wat gepeyzen ik dezen droeven nacht paneerde, &c. nogtans God zy lof! in plaetze van te vloeken of te zweiren, te tieren of te roepen tegen de gene my zoo onrechtveerdiglyk behandelden, in plaetze van deze te verdoemen gelyk alle gevangene gemeenlyk doen, zoo ik dikwils daer nae heb ondervonden in den Mamme-locker, in het Corre&ie-huys en Geeftelyk Hof tot Gend;. neen, ik heb dezen kerker aenzien als een Novitiaet voor de ketenen en kerkers te gewennen, de welke ik meynde my in America verwagteden, maer de gene ik in ons eygen Vaderland, niet door wilde Moorcn, maer door onze Nederlandfche Patriotten ben aengeketent geweeft; (ziet III Boek, III Tydftip.) Ik geloof dat ik in de eerfte daegen zoude gekreveert hebben door fpyt, om dat men aldus myne eere en reputatie roofde, om dat men my hier door voor eenen kwacdwilligften en ondeugendften kerkerde : eylaes! eylaes! om dat ik volgens de vryheyd van den Scraphieken Regel, verzogte het ampt te mogen oeffenen van de Apoltelen, om Moeder en Broeder verlaetende, de veriaeten zielen te gaen opzoeken in de Ameriken. Ach! bone Deus .' heeft men my aldus geftraft en in de kerkers gelteken om diefwil ik zoo een heylige zaek betrachte, denkt eens Lezer hoe zouden zy my geftraft hebben, indien Ik oyt had geweeft gelyk veel andere Cappen, eenen dienaervan Bacchus^oï minnaer van Venus ? Dog God die de zyne nietverlaet, die getroeft heeft Jofeph in den kerker, Jonas in den Walvifch, DanicL in den kuyl der Leeuwen; heeft my infgelyks eenen grootften trooft verleend : niemand willende, ia hun gemoed overtuygt zynde myn'er onnoozclheyd, nog kortnende den kerker fluyten , heeft men eenen Leeken aengeport, die zy witten eenen te zyn van die in 1773-, tegen my over het proces nopens hunnen eertytel van Monfrere zeer hooglyks verbittert was, maer het hert van dezen Broeder was zoodaenig beweegt, dat hy my niet alleen heeft gedient als eenen aldermenfchlievenften Cypier, maer.als Advocaet en Procureur, immers als  ( los ) mynen toegenegendften Vriend cn Troofter, döor welkers byftand ik myn leven nog heb behouden, en kennrfle heb konnen geven van deze aldcrbarbaerfche afte der Overfte aen myn Vrienden tot Gend. Ik beriep Hemel en Aerdc om Advocaet en Procureur te hebben, ten eynde my in gereguleerde Juhitie te mogen verdedigen ; maer alles was te vergifs. Eyndelings door de gedienftigheyd van mynen Cypier, ik kreeg peune en pampier , hebbe op den 9 des Jaers volgens het hooglollyk Placcaerd van Jofeph II, geappelleert tot de de Juftitic v an mynen Ordinaris den Biffchop tot Brugge. Brenaert beweegt zynde heeft by my gezonden zynen OfHciael de Gryfe, Condifcipel van mynen Broeder en mynen Landsman," den welken my raede den kerker te veriaeten en by het gemeente my te vervoegen, mids afziende van alle de Miflien.... Ik heb hier op gezeyd gelyk Paulus : men heeft my publykclyk als eenen criminelen in den kerker geileken , ik wil dezen zoo niet uytgaen, vernam hi... Dat zy hier komen die my hier hebben gefield , en zeggen" waer in ik jchuldig of onnoozel beu, ik aenzogt hem myn proces in te hellen zonder eenig tyd verlies, Gryfe zeyde danof den Biffchop' te zullen {preken, en is al zugtende over myne geftehenifle weg-gegaen. Vat Hypocritis l ARTIKEL UI. Myn Safer is by den Biffchop gegaen, Orn my te mogen trooften en byflaen. Moeder , Sulier , Broeder gevreeft hebbende voor myne gezondheyd, hadden gedeuriglyk nae myne gcftelteniffe onderzoek gedaen, in hope zynde ik zeer haeft by hun zoude gekomen hebben als Miffionarius , maer verftonden, dat men my in plaetze van weg te laeten gaen, had in den kerker gefmeten; hier op is op den 1 7 January myn Sufler, niet jegenflaende den overtolligen fneeuw en onftuymig wiuter-weder, in pofte tot Brugge aengekomeil; maer zy klopte aen de Deure van het  ( 4°3 ) Convent als aen den doovenmans poorte, Auxiliits was met meer tot Brugge, hy was Miffionarius in Ameriken. Den Poortier loog niet, dit was in Jenju Setaphïeo te' verftaen: maer Mafèurken, welkers talenten een eygen Broeder niet mag en ik niet moet befchryven, dewyl zeer vele luyden getuygen, zy eenen opregten Advocaet is cn eene waere Virago, was den Poortiér al veel te flirn , zy had reeds een order in den zak van Brenaert de Groote , waer by den Poortier, Guardiaen en heel het Coniiftoric wierd geordonneert, den opgefloten Miilionaris uyt Amerika te laeten by zyn Stiller aen de deur komen, om-elkanders te konnen zien en ipreken. Zoo haeft ik haer had hooren fpreken, ik gevoeide zy door de Gryfe reeds was omgehaelt, ten eynde my te bewegen alles dood te laeten, apte-zieri van myn begonnen proces en Mifiien, immers om voords te biyven zugten cn creveren onder den barbaerfchen defpotifmus ; zy ontkende dit van de Gryfe opgegeven te zyn, dog beleed zulks den wenfeh was van onzen Broeder mynen Doop-Peter , het gene ik loochende, zeggende : hem wyzer en voorzigtiger te kennen , mids hy my van jongs af den yver tot de Miffie had aengeraeden, niet alleen in woorden, nemaer ook door wil en begeirte, door zyne gedaene follicitatieu tot de Miffie opCurafouw &c. Mafèurken bekende eyndelyk dat. het niet Frcre, maer Mr. van Roo Penitencier tot Ipre was, die zulks aenraede; waer tegen ik Helde, dat de Overfte niet kénnende met ecren fcheyden uyt ons Proces, alle deze wegen mare & afidam afliepen om my tot zulk een afftappingc te bewegen : dat hun pöogingen al te vergifs waeren, dat ik een proces had begonfl en wilde door gereguleerde Juftitie voldaen worden, of ter contrarie, indien ik had mifdach {dat ik bok wilde voldoen ad ultiinum quadrantem , nog dat ik geen ander gratie verzogte dan een alderftrengfte fententie, 'tzy pour 'tzy contre &c. Zufter myn heel cas gehoort hebbende , beklaegdc dat zv mv eenen brief had gefchreven van contrarien vaed , wanof"de Overfte hun zeer bedienden, met welken zy  4n myn Vangemffe kwamen geloopen zoo haeft deze» in hun handen was, roepende: zietgy koppigen menfch» m eygen Broeder en Zufter ontmeden infde Miffien tc gaen &c. Ziet daer is den brief in originele , daer >s voor U de copie (i) , zy heeft dan haer gemoed om de geregtigheyd van myn cas, heel contrarie aen de Overl e, aen Gryfe en aen den Bilfchop getoont en my onderheunt m myn heylzaem oogwit Y Brenaert beloofde haer vaftelyk my te helpen , fe troohen, en in eeren te erftellen: hy getuygdehaer hoe zeerhy was münoegt over den Defpotiken handel der Ov eifte: hy zeyde, dat hy zyn ontweirdinge dies aen. gaende had gefchreven, dat hy hun by zig had ontboden, en dat myne zaeke eerftdacgs zoude afgedaen zyn in myn faveur , maer dat ik geen Appel mogt nemen van zyne Sententie O), ik loeg, ik fpottede hier mede, ik zeyd my te verbaezen over zulk een Biffchoplyk bevel Of zyne Sententie zoud my regtveirdig geweeft zyn: dan was'ergecn kwelüe van t'appellercn* of onregt^veircUg dan is de appcllatie altyd noodig: dus ik aen my rezer? Se'fvr/^ V°Uf gCdaen hcbhen m* de Sententie ! elkc f ' en Canccllier v™ Vlaenderen my zoude gegeven hebben; met een woord, dat ik niet anders fan hem verzogt als eene regtveirdige, Sententie : 'tzy tegen my mids uk bereyd was voor myn quaed te lyden en ^fterven; 't zy Wox my , op dat de heele wcireld mogt uetcn waerom * «oo deirlykwas gevangen. Myn Zuft? CO Van. dezen Brief hebben Zy van zelfs copie gegeven dae zy noyt copie hebben gegeven van het Decret waer Z 2'v 2 m cgtemffc hebben geftelt, nog van de Sententi» waer bv zv Z tot Meenen hebben gee.comn.uniceert 1734, nog van dfgrÏÏweTyhftl waer by zy „ly hebben tot Gend gecondemneert den =4 July 1?!. CO De eerfte dagen had hy-aen ,nyn Zufter verzekert L de regtvetrdig, c\c. En hoort hoe hy heden ons dede twyfFelen ! is het Êvzerl ,/T^T'- AM d£Zei1 t6n tJ'de der P=>»iotten van 5hdL o r P?n°7 SlS hy myn z»«" hoorde, ik had gelyk  < <°5 ) had my belooft by te blyven tot'er tyd de Sententie zoude gehreken hebben geweeft ; maer zy buyten myn wete verftaende hoe myn gevangftellinge de dood-fteek had gegeven aen onze Lofweirde Moeder, is haer by gaen ftaen, etl my getroolt en verkloekt hebbende, is zy nae Noordfchote gegaen. ARTIKEL IV. Moeder flerft, eylaes.' de Dood. Door het hooren mynen nood. Moeder had haer zeer ontroert, wanneer zy verftonc! dat men in eenen Kerker geileken had haeren jongften Zoon Benjamin, den welken zy noyt had moeten flaen veel min kerkeren, zy is door zulke pynelykheyd overvallen, dat zy het water heeft gekweekt, en in den tyd van myne gevangenifie gevallen is in eene doodelyke ziekte; zy riep by haer zeiven : nunc remïnifcor omnium malorum...*, Nu worde ik indagtig het gene Pater Odulphus op den Profetfte-Dag heeft voorzeyd : te weten, dat Auxilius hoe wel goeden Religieus, zeef veel zoud moetenlyden in het Order •, ende hoe wel myn Broeder en Sufter niet dan het alderminfte der zwierigheden acn haer kenbaer macktcn , zelfs poogden haer te doen gelooven ik reeds verloft was : dies niet tegenftaende om diefwil ik by haer niet verfcheen om de benedictie te haelen eer ik in de Miftien zoude gaen , xy was als eene andere Anna onvertrooflelyk , tot zoo verre, dat alle devoiren van den alderexpertflen Doéteur uyt Iper te vergifs waeren : haere droefheyd over my was onbegrypelyk grooter dan deze van Anna over den jongen Tobias, overmids deze alleenelyk treurde over zyn afwezen : Moeder weende niet over myn afwezen ( zy konde zulks niet doen, gemerkt zy my had aengeraeden om onder de Cappen te gaen ), maer om dat zy de Prophetic van Odulphus moeft gelooven; ik zeg om dat zy reeds begonde te kennen, hoe. de  , . ( io6 ) vraekgierigheyd van zommige Cappen is zonder paelen; om dat zy wetende hoe dat men my had in een kot geileken zonder reden, men ook bekwaem was om m de Religie cn tegen de Religie alle onheylen te ver* oorzaeken; dit gedagt heeft haer de dood-fteeke geopent, en zy is eyndeling in de armen van haeren oudften zoon geftorven, door droefheyd om het lot van haeren jongflen zoon, bynae op den zeiven dag dat ik myne vangemffe ben ontfnapt, zoo wy terftond zullen hooren : . maer hier moeten wy nog een ftraeltjen voorfchryven der Goddelooze onregtvcerdigheyd van deze Overfte. Ik had nu ontrent de 14 jaeren, ingevolge het onderling contraft der Cappen , een Officie ofte een Melfe gelezen, voor de ziele aller afgeftorvene Vaders ende Moeders der Religieuzen van heel deze Provintie : myn Moeder was nu geftorven, ergo zoo moeft ydcr Religieus heden wederzydelyk een Melfe doen voor de «iele van myn Moeder, ofte een Officie lezen &c Daerom heeft myn Broeder terftond de dood aen onder de Capucinen, van wie en wanneer Priefler r> gewyd, in wat Bifdom gepredikt, waer ende wanneer r> laefttnal, waerom zulks belet geweefl;, wat redens r> van moeyelykheyd hy had gelooft te hebben jegens » zyne Overfte, waerom nae Cortryk verhuyft, waer « dan gegaen, hoe lange en by wie uyt zyn Cloofter y> verbleven, by wie en hoe veel geld-aelmoeffen gebe» delt, tot wat eynde, hoe veel hy gehad heeft van *» den Abt van Sonnebeke, van Mr. van Haefendonk v tot Doornyk, hoe vele van Mr. van Roo, hoe veel r> van Mr. de Navigeer tot Ipre &c. hoe veel in alles r> wat redens en brieven hy hadde om zig te bereyden r> en te fteunen om nae de Miflien te mogen gaen y v> nae welke Miffie hy meynde te gaen, met welke » occafie hy had gemeynt te vertrekken, hoe en waerom r> men hem had geftraft, waerom men hem had gevan« gen, 'tzedert wat tyd en hoe &c. &c. &c. Oordeele niet noodig de antwoorden hier by te voegen, overmids deze allegaeder in myn voorgaende leven te vinden zyn, en nog gefchreven worden in myn crimineel proces voorgefteld door de barbaerfche Patriotten , ziet III Boek III Tydftip. De Gryfe, den welken ik met recht zoude mogen noemen van Eupen den II, ziende dat ik voor alfdan nog verblind leefde door de Capucinaeden, zeyde dat ik aen hem moeft af-geven alle de Brieven die ik hadde betreklyk tot de Miflien ; ik zeyde, noyt geen Originele af te geven, nogtans geen copie weygerde : want de Originele altyd by my moeften blyven om my te verdedigen tegen de Barbaerden. Mr. de Gryfe toonde zig hier over geftoort, hy zeyde : wel hoe ! gy die uw recours neemt tot de goedheyd van den Biffchop, zult gy hem weygeren uwe Brieven tc zien? hy moet deze in haere Originele lezen, en nae dat hy-ze zal gelezen hebben, ik belove u deze weder te geven zonder eenige fchaede daer aen te doen, gy moogt my betrouwen, ik ben immers uwen Patroon, gy ziet ik ben uwen Vriend. Ik hebbe hem daer op andermacl myne tegenheyd vertoont, zeggende mv  ( "O ) noyt van de Originele te ontmacken • waer op hy uytviel onder dreygementen : indien ik deze hem niet afgaf, dat den Biffchop, die heden voor my heel genegen was, alfdan my zoude veriaeten en tegeil-gevaÜen hebben &c. dus vond ik my overweldigt, ende no°- eens erhaclt hebbende, dat-ze my allegaeder moeiten wedergegeven worden, hebbe eenige afgegeven, maer de bezonderhe tc weten die ik van de Propagande ende van den Commiffaris Genérael uyt Roomen had ontfangen hebbe ik achtergehouden, en om diefwil ik vreefde of ik met met eenen mineedigen hypocriet moeft pïeyten , heb'er nog twee van de gene hy reeds had gezien en on 'er zeker numero had aengeteekent, weergenomen buyten zyne wetc &c. hier mede is Mr. de Gryfe uyt myn vangenilfc verhoeken. Nauwlyks was hy uyt de deure ik hoorde hem zeggen aen den Guardiaen , die hem aen den dorpel van de zick-kamer opwagte even als een fchaedebeletter of deurbewaerder : proficiat Pater Guardiaen! wy zyn gewonnen, wy hebben den vogel zyn pluymen uytgetrocken en zyn vleugels ontmaekt ik heb al zyn brieven in origineproficiat! Deze of diergelyke woorden hebbe ik hem zeer wel en befcheydentlyk hooren zeggen aen den Guardiaen Verdomt. Broeder Gedeon van Calcken die my eten brao-t, heeft my ook bekent deze of diergelyke woorden wel verftaen te'hebben, uyt den mond van dezen Officiael op den trap van den Dormitoir (i). Den Biffchop heel het proces gelezen hebbende, vond waerlyk dat men my overviel en tegens alle reden itrafte, hy dede my , op het verzoek van zekeren vermogenden Heer uyt Gend, achzeggendat hy my zoude (O Jofcph II heelt de Religieuzen willen trooften , met te verlonen yan nae Roomen te loopen om recht, om diefwil zy gemeenelyk veroordeelt waeren eer zy aen de Alpes waeren , mner hier Ziet men, eylaes! het zelve gefchieden , immers Overfte met Overfte, bygot met familie,! ,- den Keyzer had moeten Catholyker Btuchoppen aenftelkn., v.oor aleer hy de wan-gebruyken der Nedcrduytfche Kerk e-vormde, alsdan zoude een vder zyn Decreten geëerd hebben als eene Bult,: Aurea.  (III) - getrooft hebben, dat myn cas billig en recht was, dat hy zig niet genoeg konde verwonderen over de handelwyzc .myn'er Overfte, immers dat hy hun zyn mifnoegen i had gefchreven en hun by hem had ontboden &c. Hier op is heel den Synedrion tot Gend vergaedcrt, men heeft onder elkanders beraemt met wat nieuwe befchukhngen zy den Biffchop tegen my zouden overhaelt , hebben; onder ander heeft den fcheleu man van Hundelghcm (een tweede Paepken van Lapfcheure , wiens d lof voorders is gezeyd ) aen den Biftchop gezeyd : dat .4 ik beiezen-had tot JVielsbeke, by zoo verre dat den I betooverden den zoo vermeynden tooveraer levendig in j het vuer heeft verbrand, zelfs dat dit cas reeds onder » de handen van den Fifcaei was, den welken over myne I bezweeringe vele informatien beleede &c. Conftantin den Guardiaen my zeer toegenegent zynde, J, zeyde dat hier door heel myn cas by den Biffchop '| verergert was, dat hy hierom heel tegen my was geil keert, immers dat ik te vreezen had van ham en bas ï myn Proces te verliezen; ik lachte daer op, en verzogt i den Guardiaen aen den Biffchop te zeggen , dat ik ■ geen de minfte fchuld had in de zaeke van JVielsbeke, i wat de bczweeringen aengink , dat ik geirn bekende j zulks eens gedaen te hebben tot Meuleftede by Gend, ] op zekere wyze door order van den Guardiaen, die ij aelueel mynen Provinciael en befchuldiger was , den 1 genen my zulks als op gehoorzaemheyd op het verzoek i van den kitteur had bevolen, op deze antwoorde is dit crunen lasfae Majefiatis in petto gebleven, men heeft I my van geen belezen, toovereffen nog van geen nacht-of\ locht-geeften meer gefproken.1 Ey ! moeftenal de Cappen I branden die belezen >■« men had geen houd genoeg voor die zouden zyn verwezen » Ondertuffchen hebben zy zoo veel en lang (i) jae (i)Ik bad, maer ik verkreeg niet eens meer gehoor , dan als de Gryfe by my was geweeft om het proces te maeken met hacflen , hy had nog den moment aldermeeft met \ugttn doorgebragt, en met myne Brieven af te locken. Qiü Qrc. odit lucem O veritatem.  , ( 112 ) dacgelyks nae liet Bifdom geloopen , tot'er tyd den' Guardiaen hun zeyde, dat zynen wynkelder uyt was, dus hebben zy den Biffchop beweegt om te geven de volgende fameufe Sententie » een Patriotfche inventie » ARTIKEL VI. Vremde Biffchoppelyke Sententie, Die men lezen moet met groote attentie. ü W7 ndlX Guillielmas by der gratie Gods en des * H. Apoflolyken Stoel van Roomen , .Biffchop van *» Brugge, Cancellicr van Vlaenderen &c. als compe- * t^tenAegter Ul *lzaeke van Pater Auxilius van y> Moorflede, uyt het Order der Capucinen, verweerder «ter eender zyde jegens zyne Overfte, geappelleert « hebbende voor onzen Rechtersbank, ingevolge de » Keyzerlyke en Koninglyke Placcaerden, nae dezaeke * wel overweegt te hebben, en de gratie van den H. » Geeft aenropen te hebben, zoo hebben wy goed ge» vonden, geoordeelt ende vaftgeftelt, zoo wy goed» vinden, oordeelen ende vaft-ftellen mids dezen : dat * den voornoemden Pater Auxilius van Moor/lede 7. zonder bezwaerniffe van zyne Overfte , tot ons heeft * geappelleert; reden waerom wy hem tot de fchuldige * gehoorzaemheyd en behoorlyke onderwerpinee aen ~ zyne refpedive Overfte wederom zenden Aldus * gedaen in ons Bilfchoppelyk Paleys (i) dezen * » February 1784, was onderteekent F. G. Brenaert » Biffchop van Brugge, tegen-geteekent /. F. de Gryfe] r> Ofticiael des Bifdoms. « Dit is den hoofdzaekelyken inhoud der Sententie welke men kan zien in de Archiven der Cappen en van het Bifdom tot Brugge : nae de Gryfe my deze had voorgelezen ter prcfentie van Guardiaen en Vicaris _ (1) Ik heb lang en veel tyd verkwift om in de nieuwe wet r'JT- ce"Paleys te vinden, maer nergens gevonden dat de Apoftelen m Pnleyaen woonden, veel min -Specl-socdaen bekleeden &c, hy verzogte  hy verzogte my ai zugtende uyt den naem van den Biffchop aen deze Sententie te willen gedraegen onder belofte van goude bergen; maer alzoo ik zyne meyueedigheyd had ondervonden , in myn Orignele Brieven achter te houden, ik betrouwde dat Voskcn niet meer, ik antwoorde zonder zugten aen den zugter, dat ik aen my rezerveerde te doen wat my in raede Was ; ik vraegde waer de copie bleef dezer vremde Sententie ? wacrfchynelyk hy zoude die vergeten hebben, gelyk hy zomwyien zyn Vaders fchiet-fpoel by het getauw heeft vergeten, maer hy haelde deze eyndeling op myn aen.dringen uyt zynen zak, biddende andermal al zugtende, op dat ik my dog aen deze Sententie zoude gedraegen, met verzekering, dat den Biffchop voor my zoude gezorgt hebben. Frangenti fidem fides frangatur eidern. Voorwaer men moet geen grooten Rechts-geleerdcnzyn, om te oordeelen of dit eene Sententie is van eenen Racds-Keer van Mechelen. Zekeren Heer had my uyt Gend op den 18 January 1784 gefchreven, onder ander: « dat hy geenzints twyffelde of dezen Eerw. cn recht» maetigflen Heer, zal in cas van noode Juttitic doen, ' *.ende met kracht wederftaen den Seraphiken de/po» tifmus, als mede u bevryen van alle oppreffie; dezen » Heer, zegge ik, die in den Souvereynen Tribunal van. « Juftitie uytgenomen heeft in alle attributen, eygen ae:i y> eenen goeden Rechter , zal hier buyten twyffel de y zelve caradere d e vel opperen , ende zelfs alwaer 't » dat gy eyndelinge impatientid ergens in gemankeert s-i had in het gezag van de fubordinatie , conlidercren y> dat'er door de erhaelde penitentiën alles meer als w uytgewaffchen is; waerom Ü-E aeumoedige tot goeden t> moed en verduldigheyd, als-mede tot een volkomen « onderwerpinge aen zyne decifie : want moogt zeker I '*> zyn , dat dezen Eerw. Heer ( Biffchop ) ad noanam ^ Evangelii zal te werk gaen, ende niet gelyk mynen 31 onverzoenelyken Patriot ( Pere Louis dat is Godefrid « van Aelft) die ik ende andere altyd hadden gceon» fidereert van eenen menfchlievcnden aerd , immers y gelyk eenen waeren Vader & tamquam Pa/lor bonus H  ( ii4 ) , . >•> Evangelii (i) ; ondeitufichcn in hope van in het kort r> eenen geluckigen uytval te verrjemen, hebbe d'eerc r> te zyn &c. « Dezen Heer hond zeer verbaeft als hy de copie der vermaerde Sententie las, de welke ik hein autentikelyk op den 7 Feb. toezond : hy zeyde dit een aldervremdfte en ongehoorde Sententie was , hy konde . zig dief-nopens niet genoeg verwonderen , . ik laete overzülks allen onpartydigen Lezer dies-aengaende oordeelen wie van partie gelyk haelde uyt ons Proces : volgens de Sententie het was idem per idem. Eer ik nogtans van dezen artykel overgaen, geloove den Lezer te moeten mede-deelen den lof die de Goude Legende fchtyft van dezen Biifchop en zynen Otftciael, by-genaemt den Zugter over zyn zonden » met 1000 ponden « M V Mandement (2) de Gryfe zeyd ; Hoe hy zugte met bitterheyd, Om zyne fwaere zonden ; JYogtans als men'er wel op let, Die bitter zngt word noyt zoo vet, Heeft m' altyd ondervonden ƒ Den dienaer Gods geheel in den Heer, Trekt dayft pond sfaers.... zelfs nog wat meer, Ën tragt ons t'amuzeren !.... (1) Het is my leed dat ik den Schryver van dezen Brief, hier niet mag uytdrukken , op dat een yder te beter zoude aennemen •dat Pater Louis door zyn eygen Patriotten , voor eenen Seraphynfchen Defpbtiquen en onverzoenelyken menfeh is veroordeelt, dezen Aelfterfcben Heer kende de Capkens ten gronde ; hy fchreef my op dufdaenigen \ levenden toon , om dat hy voorzag dat zynen Brief eerft door de Overiic gelezen zoude zyn , welken zy ook geconieeit hebben : ende nae den Biffchop de Originele vier daegen had agtergehouJen , heeft hy dezen alf verfleten my open toegezonden; ik twyffele dan niet of dcffelfs copie is nog te vinden in de Arcbiven des Bifdoms. (2) Herdcrlyken Brief'k zeg Ketterlyken Bevel-brief van Brenaert Biffchop tot Brugge, van daeten 4 Jaunary i_-yo, tene Bulle otnveerdig om door Beulens handen verbrand te zyu. Ziet deze in {,/gend* Avea inttr Calriola.  C its ) Hy zegt a/zugtendc, in 'tLatyd : De Weireld wild bedrogen zyn, fVie zal 'thern difputeren ? Ik en zoude dit lof-dichtjen hier niet gcplaetft hebben , ten zy den zeiven Autheur verzekert dat zyne Hoogw. deze zelfs met fmack heeft aenhoort en gelacchen, tot dat hy in het zelve rym-dichtje hoorde 'lezen dezen lofzang, die zeer aerdig tocgepaft is aen een Biffchop : Monfergneur is den beften Man, Die men op d'aerde vinden kan, Zelfs als ik wel oplette : My dunkt aen dien grooten Prelaet^ Den Myter niet te wel en ftaet, V 'T waer beft een Slaep-Cornette. ?' Nota : den Autheur is hier mis, zyne Hoogw. .* is eenen der grootfee mannen om hem te voegen » nae de circonllantien des tyds , preuve zyn woorden » aen myn Sufter en aen de Cappen hier vooren Art. V., n item zyne invitatie van de Ooftenrykfehe Officieren ter > tafel op den dag van den Te Deum, alwaer hy hun v> zeyde , il faut hurler avec les Loups. ARTIKEL VIL Dm niet langer te moeten zugten 9 Ben ik uyt het kot gaen vlugten, Godefridus nae hy reecis ontrent dry weken voor by; myn gevangenifle had gepaifeert, dede my daegs nae de Sententie de eere van een bezoek te doen in myn kot, hy was zekeriykbevreett ik hem zelfs eene gevoe-t lykfte benedictie zoude gegeven hebben, mids hy het fchcel Paepken voor Deur-bcwaerder had mede-genomen en voor het kot dede fentineile ftaen; zoo haeft hy my groetcde, vraegde hy met verbaeftheyd : wel hoe Auxd zyt gy hier! hoe en waerom heeft men u in deze Cuftodie geileken ? indien ik den zot volgens U 2  (M5-) zyn zotte vfaegen had mogen antwoorden , ik zoud* gezeyd hebben : den ontaerden Draeyer van Aelft ; dog om niet miste (preken, hebbe niet geantwoord; hy wilde dan mynen Cypier doen weg gaen, zeggende hy my van wegens den Biffchop moeft fpreken, hier tegen heb ik geprotefteevt, ik zeyde dewyl hy zoo dikwils had gcloochent zaeken die hy met woorden en f'chriften had belooft, dat ik mynen Cypier tot getuyge wilde hebben van het gene hy my 'van wegens den Gouden Myter had te zeggen ,• hy ziende dat den Cypiér waeriyk my toegenegen bleef, heeft my' enkelyk gevraegt of ik my aen de Sententie van den Biffchop gedraegde? nae hy zulks dry-mael had gevraegt, heb hem geantwoord aen my te rezerveren wat ik diefaengaende zoude gedaen hebben; Godefroid is op deze antwoord fangfraid wegrgegaen, nae ik andermael den oorlof had gevraegt om in de Miffie te gaen. Om my dan te beletten het gonne zy vreefden, te weten, dat ik ingevolge het Jveyzerlyk placcaerd zoude geappelleert hebben van deze onbeflilfende en vremde , ik derf niet .zeggen aldcr-onrechtveerdigfte Sententie , zy hebben mynen bracven Cypier afgefteld, cn Jooren van Ooftackcr m de plaetze aengelteld, waerfchynelyk om deffels ingeboreue mcnfchlievendheyd, zy hebben de vaugeniffe fliptelyk gefloten, de knegten verboden van my iets het alderminfte aen te brengen c\ic. dus vond ik my van alle middelen berooft om myn appel ofte recours tót mynen Prins te konnen nemen ; alfdan mogt nièmant meer by my komen. Tot hier toe had ik nog niet ondervonden wat pyne ■den kerker veroorzaekte, overmids ik by-nae geen dag cpgcfioteu was geweefl; Gedeon had my uyt compaflie de deure open-gelaeten , dikwils by my geklapt en van Merckems wyn gedronken, de knegten en zekeren Jan de Keunïnk ach'.er-kncgt , hadden my allen trooft en mogelyken dienft 'toegedaen : maer zoo haeft de Sententie was gegeven, ben ik ganfeh en geheel alleen gebleven, het gene my- zoodaenig deed verveelen, dat ik veel meer pyne önderftond op een ure, dan van te  (117) «ooreti op een heele weke; nae eenige daegen aldus totus jolus & unicus veriaeten , geleden en gezugt te hebben, hebbe den Guardiaen ontboden, die ook niet kwam dan nae vele inftantien; "hy zeyde my niets te weten-, wat men met my van zinne was te doen, nog dat ik op de Miflien niet meer moeite peyzen, want zulks zelfs door den Biffchop en zynen zu-gter teenemael was ontraeden aen de 'Overfte. Op den 10 F eb.,' ziende dat ik van alle kanten veriaeten was, vraegde en bekwaem eyndelinge den oorlof om tot den Biffchop te fchryven , onder voorwaerde hy mynen Brief moert zien en zelfs aen den Biffchop behandigen; hy zeyde dat zulks het order was van den Commiflarius ( i ) ; wanneer ik aile deze ongehoorde handei-wyzen ondervond en berooft van alle hope der verloffmge, hebbe dag en nacht gedagt, gebeden om kioekte en fterkte, ten eynde van geluckiglyk te mogen Uytwerken het gone ik had voorgenomen, te weten den kerker te veriaeten , om myn recours tc konnen nemen tot mynen Prins en Opper-Bevelhebber onzer Natie. Naemiddags, bezonderlyk des avonds, wanneer de aederen den geelt verkwicken, had ik coüragie genoeg, de vreeze van in handen en by dies in een erger lot te vallen, was alfdan veel minder dan des morgens, ik dacht en ovcrleyd alles pro en contre; ik zeyde tegen myn zeiven, alles is wel ; vlugten is goed indcnSomer, maer niet in den Winter, indien ik in de handen valle (i) Hier ziet men klaer hoe wel ik heb gezeyd fupra Ca;>. III. Art. I. in de I Note : hoe de Cappen nog nae Liffcüoppen , nog nae Souvercynen , nog nae Staet , nog nae Kerke willen Inviteren : zy Bcwciren hun exempt te zyn van ganfeh de wereld, ik mogt hier n'ix fchryven aen den Biffchop zonder kennis eu vervolgens zonder goedkeuring van den Baes Vadomt; het gene ik nog veel klaerder zal betoonen in den volgenden Tyoftip , wanneer wy zullen hooren hoe GuïUtelmtu aen den Aerds-Priefcer van Gend heeft gezeyd : dat hy nog nae Aerds-Pri?jl r, nog nae Kulberg, noi nae heel het Gouvernement, nog \elfs nae den Key*e: ■«>ƒtfirdi, dat fiy eenen Regel luid nat welken alleen hy luyjlerett  ( '18 ) Biynder Vyanden-, myn lot zal duyzent-mael erger zyn, zy zullen alsdan holle hebben om my te befchuldigcn, daer zy tot heden nog geene hebben.... Met deze en tiuyzent overleggingen, bekoorde ik mynen geelt, zoodaenig , dat ik nog eten , nog drinken, nog flacpen konde, maer dc twee meeltë redenen die my de vftigt uytflelden, waeren r° de vreeze van tot Gend mynen Vriend te vinden op wiens protectie ik meelt deunde , cu den fóhrik die myn hert dede beven van het overkwaed wïnteivfaifoen; daer-en-tulTchen ziende, dat men myn fchipken voor altyd had geankert op de Rheede van Calis, dat men my van allen trooft beroofde, ik. belloot vaftelyk de middelen te gebruyken die God en de nateure my overliet.... Ik verzogt van den Biffchop alle dc Brieven in Originele de welke ik hem op het eerlyk woord van zynen Officiael had gelcent, onder valtebelofte van my deze, zoo zy waeren, wederom te geven. De Gryfe antwoorde uyt order van zyne Iïoogw.: dat deze waeren ftakken van het Proces , by dies inoefen hewaert worden in de Oficialiteyt.... 13 Feb. 1784, Hier ondervond ik, dat men dikwils meer geloof mag geven aen eenen Boer, aen eenen eenvoudigen David, dan aen eenen Bifl'choppelykcn Secretaris, gelyk wy ~ hier zien , en nog klaerder zullen zien II Boek, Tydft. II, van Maesken en Hacker, Secretariffen van LobkowitzIk ben zeker, dat Sijken de Gryfe van toen hy nog fpoelen en babinncn miek nevens zyn Vaders getauwe heeft gchoort belofte is fchuld; hy nu Officiael zynde heeft vafte en uytdruckelyke beloften'gedaen van 'myn Brieven allegaeder in zyne origine weder tc geven, ergo hy dit niet doende, is zeker pligtig van mincedigheyd, voor zoo veel hy my deze belofte dedefals Orkciae],en by heeft deze belofte geenzints geconditionneert maer volflrektelyk gezeyd : al myn Brieven zoo ende gelyk ik hem deze afgaf, nae den Biffchop deze zoude gezien hebben , wederom in myn handen te geven; nu fchryfthy, dat deze moeten bewaert blyven in de Archiven van het Bifdom , tkc. wat dunkt U-E Heeren Advocaeten tot Brugge, van uwen Officiacl? heeft  hy gefen reden om over deze zyn eygen zonden met hitterheyd te zugten ? promiffio legitimd obhgat tn confcientia. cJLvu. Deze antwoorde heeft myn voorgenomen befchik teenemael vaft befloten : want zy my maer om twaell Urén des middags wierd aengediend , als ik ten twee uren naer den noen dievelings uyt de ge vangenihe ben gebroken, zynde 13 Feb.en behendiglyk uyt het Convent en Stad ben gevlugt kc. Ik mag hier niet zeggen, hoe cn door wiens hulpe ik uyt dezen kerker en Convent bengerogt, op dat zy niet zelfs nog tegenwoordig m den kerker geileken zouden zyn , gemerkt by de Cappen alle zonden tegen de Overhcyd als onvergetelyk zyn, non rettüttuntur neque in hoe neque in futuro JrtcuLo , ten zy in zaeken die hun vooren gaen; want als men in hunnen kerker zit, men zaldcr niet uytgeraeken , ten zy betaelt te hebben het laefte oord, het gene IK dacrom noyt heb willen afwagten, hoewel zy my hebben geileken in loco tuto, beter gezeyd tuujjuno ; ziet III. Boek, wanneer ik alles heb doorbrooken. Dog om niette vertrekken infalutato hojmte en voor al te ondankbaer veroordeelt te worden, ik had voor mynen Cypier een briefken gelacten op de tafel, waer by ik declareerde geenzints myn kot of Clooitci te veriaeten om levers met een Nichte of Bertha m Holland te gaen boeleren, gelyk meelt alle andere weg-loo- ■ pende Prielteren doen. Neen zoo wil ik met : maer ik Piotcflecrdc door gelyken brief (die iknae den Biffchop zondterwylen ik nog in de Stad was) dat ik alleenejyk myn vangenihe was' uytgebroken , om myn reeours /e nemen tot den Opper-Bevclhcbber; daer op ben ik de Stad uytgegaen, en uyt vreeze men my zoude ontdekt hebben voor al-eer ik den rechten weg nae Steenbrugge was uyt-gegaen, ik ben Seffens oycr het ys en vaèrd geloopen nae Ooftcamp , van daer nae St-Joorisvcld, in het welke ik hebbe gcdoolt tot den avond, vallende door den overhoopten hieeuw van den eenen put in den anderen gragt, tot zoo verre ik buyten on  ( Ï20 ) magt meynde te fterven, roepende met Davtd : unde vernet Auxihutn miki. Tcnvyicnt ik aldaer myn oogen nae den blooten Hemel floeg om hulpe, ik zag den tooren van O L V |k aennephaer, om dat zy by mV zoude gezonden hebben den grooten Sainte Chriftoffel,oP dat hy my 0p zyn fchouders met zynen grooten khorfe-ftok door de ^euw-hergen zoude gedraegen hebben tot S"aarts Aldus Hemel en Aerde aenroepende tot getnySê mynderreehtveerdigheyd, was £ zeer n4vs-gS gelyk voorzeker allen Lezer zal zvn, om te weten oorzaekt : terwylent ik mynen adem een weyni* in de ineeuw-bergen verkwicke. Y ö C h/w * ;mynen oppaffer was den eerften die my in ken hvfSZlg V™dv%nep, hy zocht in alle lol zy Cdk Se.SUWde: Pate:^^-' elk kwam uyt zyn Lelie, yder was verwondert dezen naem te hooren roepen, gemerkt reeds zeven weken waereTgeP£rt dat men my nergens dan in den kerker had te j0 kcn • n.emant antwoorde : Deo gratias ' heel h3 iZ ' Wbet'nere6^- * ^ ^r °Co\Z taere bezig met een glas wyn te drinken, overmids den zySSethT^^™ mCt den ^ vSTeSzynen keidei hadden uytgezopeh door hun ftuderen om een ander een glas lchoeyen ; als men zevde dit t was gaen wandelen zonder zyne bene Sie TT • -gewoonte: wel Verdol! T^^Z ven^vf ^r//n? m°gCl^ks ee» öörKad gei yen?'vcrmidshy wdt, hoe den Biffchop my om twelf U en had gefchreven; dezen om ganfeh contmr.e l "e pf^lfkS0,% r™d™*y d- Borgem'el r J «r o, met Biffchoppelyk verzoek om terftond alle de Poorten der Stad te willen fluyten (,) , pfrdo CO G«o wonder dat znJke devoii.en heeft  meer dan de Geeftelyke genegen voor Pardon van alle gevangene, vraegde wat ichehn-ftucken ik had bedreven, waer ik henen wilde enz. dit alles gchoort hebbende, zeyde : ik ben wei verwondert over het verzoek van den Biffchop •, ey ! is dit dien Rechts-geleerden Brenaert ? is du dien grooten Raeds-IIeer van Mechclen ? wel Pater Guardiaen ! ik ben zeer befchaemt over deffelfs vraege : gaet en zegt , dat pardo noyt de Poorten zal lluyten voor eenen Onderdaen van den Staet, die zynen toevlucht neemt tot zynen wettigen Souvereyn : recurfus enim ad Principem omnibus Heet. Ey! wat groote ueuzc voor Brenaert! wat rechtvcirdige Sententie voor den Spaniaert ! hier word eenen Capucin, eenen Guardiaen, eenen'Gëeftelykeri Raeds-Heer en Biffchop befchaemt gemaekt, de Rechten geleert, dc Nateurelyke en Goddeiyke wet aengetoont door eenen wereldlyken menfeh, altyd getrauwen Onderdaen van God en den Keyzer, van Kerk en Staet^ ik betrauwe gcvolgentlyk , dat dien lef-weirden SptU niaert zoo wel in den Hemel zal komen', ais den Biffchop Brenaert; daer word immers geleerd : met de maete men heeft gemeten, zal men gemeten worden^ Pardo heeft tocgelaeten dat den Onderdaen heeft mogen tot zynen Prince gaen, dus zal hy ook toe-gelaeten worden in den Hemel by zynen Koning te gaen; mae* ter contrarie is dit te verhaen van Brenaert Biffchop zoo baefi hy hoorde dat ik myn Leven befchreef, om het zelve te doen interdiceren ; mids hy voorzag , dat dit tot zyn er overgrootfie confufie zoude dienen ; als onder andere deze zyne wilkeurige daed , willende de poorten van Brugge doen fiuyteri. Dus pallen zyn woorden in zynen Herderlyken Brief 4 January 1790, meelt nllegacdcr tot zyn'er eygen veroordeeling : ik mag van hem hier duydlyk zeggen 't gone hy zoo calomnieuzelyk als irrjurieuzelyk heeft vernieten te zeggen van Jojeph II, men weygerde aen de getrouwe Nederlanders, ,tgonne men aen de doods-pligtige niet weygen , te weten by den Souvereyn \ig té wogen verontfchuldigen. Wat kan dezen Biffchop nu hier op antwoorden ? zyn eygen oordeel is hier zoo klacr dat het geen wederlegging kan lyden. Ey God ! i:i wat dclirie heeft hy dezen Herderlyken Brief gefchreven I  (m) en den Guardiaen, nogtans dezen heeft dit enkeiyk uyt. Biiïchoppelyk verzoek gedaen, Verdomt moet daerom niet verloren gaen. Men heeft dan van alle kanten in alle huyzen rayn'er kennilfe of Vrienden huys-zoek gedaen ,■ cn alommc onderzocht aen de Poorten, om te wetsn langs welke ik was uytgetrocken, om dus den haeze op het fpeur te acbter-jaegen ; maer alles te vergifs : non eft Jcientia, non eft prudentia contra Dominum. Z,y zogten tot in de kelders van de Quezels « en ik zat in het open veld als de ezels » zy zogten .my binnen de Stad Brugge, terwylent ik riep op het vlacke : undï Auxilium mihi! God myne onderneminge nog meer willende bejonfiigen, had het zoo toegelaeten dat ik als eenen Negromantier ongezien door de Cortryk-poorte was gepaffeert : volgens het avond rapport, daer was geen anderen Religieus dan eenen Dilcals de Smcde-poorte uytgegaen: waer op zy in meyning ik van baerd, van kap en zak verandert was in Carmeliet, langs de kanten van Tourhout zyn geloopen , op den tyd dat ik op het Ooftcampveld zong op den voys der Patriotten : vive la Liberté ! Hier hoort men Biffchop groot , met Gryfe bitter zugten, Om dat zy vree/den 't zaem, dat dit myn fchielyk vlugten, Zoud hebben klaer gedient tot hun'er fchaemt en fchand, Mids hun Sententie was , tegen de fVeth van 't Land. 'k Vïrkoos uyt 'tflot te vlugten, Dan in een kot te zugten!  < 1=3 ) DERDE TYDSTÏP. Recours tot den Prince. C A P I T E L I ic. Myn aenkomjie tot Gend, 2°. Recours en rerblyf-y laeten, y. myn vlasten, 40. cornnuke hiftork , 50. agtervolginge , 6°. over-eenkomjte met de Overfte, 70. vederkomfie tot Brugge. ARTIKEL I. Hoe dc uyt St-Joorïs Veld, 'Tot Gend gerogt ben zonder geld. (3^ don 14 Fcb. bevond ik my jegens den avond* in het midden van de Heyde tuffchen Ooftcamp en St.Jooris, alf dood door de koude, door dien ik aldaer reeds twee uren had gcdompelt , vallende door den fheeuw van den eenen oever in den andereu put, in welken ik meynde te fterven, ik had reeds myn Patriottifch liedeken vive la Liberté, verandert in den treurigen Miferere .' my niet anders inbeeldende , dan aldaer te moeten verftyven, beveelde ik mynen geeft aen den genen Jofeph heeft verloft uyt den put, Agar en Jacob ■ uyt de Heyde van Betfabee , &c. Ik hefte myne oogen nae de locht, om tc zien van waer myne hulpe was te verhopen , ik wierd ftevre-kykcr< om te weten alwaer ik henen moeft. Ik aehrtep Sinte Chriftoffel, maer hy was niet t'huys, Biffchop Brenaert had hem.  ( 124 ) doen verbranden (i), Ikaenzogt mynen Patroon AuxiUum meum a Domino ; ende ziet die aen de dry Koningen eene ftérre heeft verjont om hun den wel tebaenen, heeft my een kleen licht verleent, op het welke ik verkloekt door de hope , eyndelmge ben gekomen in een doorluchtig huys, ik zeg een alderarmftë hutteken van eenen bezem-maeker, alwaer Vader Moeder en zeven kinderkens bezig waeren met hunnen loupe ± en weet tot heden niet, of zy niet zoo verichnkt waeren in my te ontfangen, als ik" bevree't was om my by hun te vertoonen, met wetende, eylaes"' by wat voor menfehen of hoe ik zoud ontfangen zvn geweeft ; den man was Emanuel. . „. . daer mede was ik wonder wel! „ zy waeren t'sclfcns vol compaffie, zy gaeven my wat aerd-appels met melk, daer door verhakt zynde ais Zizaras by Jahel, heeft my Emanuel geieyd tot op de Vaerd, alwaer alle boomeu mv fcheer nen Uflpen-, de vreeze bevangde myn hert zoo zeer, dat ik differente-mael van den weg afweek en in den neeuw my verbergde, ten laetften myn zeiven aenïpiekeude als Jacob in de heydc , ben onbefchroomt voord-gekropen tot in de Paftorie van St.-Joons, in de welke den Broeder van den voornoemden Officiael de Gryje, my zeer bcleefdelyk heeft ontfangen, hy heeft ais eenen Abraham my zoo wel, nae ik hem myn gelegentheyt had kenbaer gemaekt, als van te vooreu verkwikt, vertrooft en gelogcert. iv-S SS""*, "10et °f kort van men,0lie ' of z^en HerderleAon , 4 J,a"Uary 1790 Sefcllreven hebben poft gulntam aen£ezien hy m dezen zoo catomnieus als fchandeleus uytvalt tegen den Keyzer, den welken hy befchuldigt als tconoclaft, zeggende om 2 u t1 r«*W* &C' heeft hV ^ ™choe meerder regt i her . r .M verbrand2n e» £e verbryzelcn? gemerkt hy zelfs ' e énen ffi?***? Cloo«er d« Annontiaeten , op het reins van t V f1?' dC ^genwoordigheyd van den Meer schout, Comnnffariffen , &c. op den 27 December 1784, buyten > eenige. orders van 't Gouvernement een alderfchoonfte O. L. V Beeld met eenen yzeren hamer heeit verbryzelt, terwylent hy het daer yoor knielende vrouw-liandbeeld, in zynen ÊBgelfchen Hof heeft laeten veq hetzen.  (125 5 ., ™s Als hy my zeyd den Broeder te zyn van den Otiieiael, ik meende Jood te vallen van fchrik, ik beweende duyzentmael daer gebelt te hebben, nogtans zyn manier van handelen getuygde hem heel anders van aerdte wezen dan den voornoemden zugter, hy deed myn vrees wat verdwynen met zyn hertelykheyd ter taefel, "waerelyk alles begonde wel te gaen, myn bloed wierd ontdoyt, mvn vrees vermindert, myn hope, van geluckiglyk ten lyrtde uyt te voeren het gone ik zoo kloekmoedig had ondernomen, was vermeerdert, wanneer de belle wierd geklonken : hier door fchrikte en zidderde myn hert, vafteïyk my inbeeldende, dat het Cappen waeren die achter my liepen , ziende van neen , ik was wederom getuit, maer hoorende dat het de mcyt was van den pkuliu die om den Pahor kwam, ey mi! ik dacht voorzeker alfdan-gevangen man te zyn; myn bloed was wederom ontfteld, ik meende den Paftor even als zynen Broeder een valfchaerd en bedrieger was, hy deze myne gedagten.uyt myn bleek wezen aenfehouwende, haa veel medelyden, hy zeyde dat ik in alles mocht en moeft geruft wezen ; want dat hy tot den Bailheuws zyn woord had gegeven van daegs te vooren, en dat hy 'er nu niet was, nog wilde gaen uyt myn refpeft. Dog indien ik wilde mede-gaen , dat men my zeer wel zoude ontfangen hebben; waer op ik my excuzeerde, hem bad van ook niet te gaen » gelyk hy waerlyk heeft gedaen » hy is t'huys gebleven om my te vertrooften cn by tc ftaen r> waer voor zoo ik hoope hy den loon zal ontfaén » daer-en-bovcn hy belafte zig des-ander-daegs zvn Broeder den zugter te onderrichten, zoo en gelyk ik hem verzocht, nopens myne vlucht, aenkomfte cn vertrek van St.-Jooris. Ey ' wat verfchü vind men fomwylen tulfchen twee gebroeders ? al is het dat zy nog zyn van de zelve Vaders ende Moeders? dezen leeft by de Loerkens op heïvcld eenvoudig, oodmocdig, rechtzinnig, &c. hoewel hy geen tooo pond*s'jaers heeft, hy leeft zonder dugten , hy onderhoud zyn Vader en Sufter zonder eens Xe zusten, hv heeft gedaen met my als een eerlyk  ■ . . ; ( 126 ) ïoveakan MniS 1 ^ genoeg pryzeu Clt Ovérihetendè aen een yder te denken hoe ik dezen nacht heb doorgébragt , altyd roepende met David Heere myn Lichaem ruft, maer myn herte waekt ' Pieters-haen moeft my niet waeken, ik was al op de baen « eerder iemand was opgeftaen „ den wind uyt den ooften heeft my langft den vaerd zoo overmant , dat ik ui weerwil aller poogingen in den fneeuw een alf ure van St.Joo.ns heb moeten bly ven, beyde myne knien waeren vervrozen, wanof tot heden my eenen alma nach isby-gebleveu. Nae ontrent een ure daer ^ gen te hebben, rs'er aengekomen eenen Samaritaen, ik zeg eenen Boer, die my 0p zyn waegen heeft gebracht tot Be lem-brugge by de weduwe de Voordl, g hy oeflende mets te moeten betacleu ; deze goede Vratnï benevens haere Dochters deden al wat de menfchlieven ! fteyd konde vraegen zy verkwikten myne v ySe edenen op een wonderlyke wyze, eenige wilden my by een groot vuer Hellen, andere i„ een warm bad, maer zekeren Boer Maertens, ftelde my in cenkuype anlur ■ contrana contrarüs Cu- Inderdaed ik ondervond in ftmplidbus fanltas, dat de Loeren zomwylen dc befte Doéteurs zyn : ik wierd /zoodaenig erfteld, dat ik om den middag te eten by den Paftor tot Bellem gcrogte; dezen was aen my eenen tweeden Abraham, hy ontling my zoo heftelvk als StJoons, te meer om dat ik by hem nog dienft had gedaen waer over hy my een Teftimonium verleende ppentlyk ontkennende het gene Godefridus alom had gezeyd te weten dat dezen Paftor over mvnen dienft nact geklacgt (i), hy toonde met eenen in deze adte (i) Diergelyke eerfchendende calomnién wneren geen zonde by dezen grooten heyügen, by had deze nog willen bekragtigen met SS- li &U S Pa!"leAoeie lleeft «oyt zyn calomnie W ^W»* «must zpus «peaoyt ontkent ; want ik tot  ( "7 ) 'wat ure ik in zyn huys was gekomen, en wanneer ver* trocken, om aldus te proberen dat ik nergens vagabondeerde ; daer door verkloekt ben wederom gekomen op de vaerd by de weduwe om eene occafie of voyture af te wagten, dewyl de Bargie reeds twee maenden vervrozen lag, eyndelinge daer kwam een voyture, ik aen• zocht de weduwe, eerft te willen zien of in deze geen Cappen waeren ? myn hert was altyd vol achterdenken, alle menfehen met capoten of vrouwkens met mantelinen » fcheenen my aï Capucinen » denkoetzier, ongetwyffelt uyt het geftacht der Samaritaenen, want boven dat hy my pro Deo voerde, hy troofte my langs de baenen r> om dat hy myn oogen zag vol traenen n heeft my gebragt tot Gend » hy was met den pro Deo content » ARTIKEL II. Hoe ik wierd getroofl tot Gend, Ben gefielt tot Rho content. Zoo haeft een Cap in eene Stad aenkomt, voor al-eer hy in eenig huys gaet, hy moet eerft hem gaen vertoonen aen den Baes van zyn Convent om zyne benedictie te verzoeken, ten eynde hy geluckiglyk zyn vrienden zoud bezoeken; maer alzoq ik zonder benedictie van den Baes uyt het Convent van Brugge was gerogt, verhopte myne Vrienden wel te vinden zonder de benedictie van den Guardiaen tot Gend, dus ben ik recht by mynen Raed gegaen, die my met veel medelyden tot de Cellebroeders heeft gedaen, alwaer ik als vriend beleefdclyk wierd ontfaen. Maerten den Pater ontfong my als ouden vriend, maer als hy hoorde hoe en op wat wyze ik hem was komen bezoeken om azyl by hem te verzoeken, hy Metle voor zeker geen kwaeden dienft heb gedaen ; immers dit is de eenigfte logen niet waer mede zy hunnen ondeugenden handel hebben meynen te yerfchoonen , men z>;lder wel grooter bybren|en sl.emeiulyk in den II Boek.  ( 128 ) moeft- zyn II. Gemeente daer over bcraeden, het welke ËlekTkT dr'fCn?en dieik »en hunnen medeBioedei Ihomas had gedaen, my in alle liefde heeft ontfaen „ nogtans myne Vrienden hebben my geraèn „ jeversby eenen Pallor te gaen „ zeggende : da? het Ceuebroeders-Sequefter my in het vervolg zoude gedi n heooeu tot naedeel, overmids men aldaer niet dan dulle zotten oi groote mifdaeders fielt. Eenige myn'erVrieï den veroordeelden myn ftout ondernemen, andere keur den het goed om dat zy beter confidereerden en ken" den wat ellendig en treurig leven het is voor eenèn Religieus gevangen te zitten tuflehen de meuren n zyn Cloolter : non nifi expertus poteft credere Eenige vertoonden my, hoe zorgelyk het was van ryn Overfte te appelleren tot den SoWereyn, dat het met genoeg was zyn recours te nemen tot zynen Prins het gonne zy we erkenden in alle eeuwen vWrloft e zyn, maer dat de prefumptie voor de Overil nebben e,tm0f ^ ™ ™" hebben , voor al-eer hy i„ het Gouvernement aenhoort w erd ; of zy dit deden om my te beproeven ten eynde van te kennen hoe vaft ik in myne ondernemïnge Ss of om my mifichien te voorkomen van niet voorder te werken tegen de Overfte, weet .k niet ? zy vertoonden niy nog voords tot preuve van hunne vooïzeyde W den boe dat'er ten zeiven tyd eenen Recollet, twee Pieekers en eenen Carmeliét, van hunne Overfte geanpelleertof omnaeder te zeggen recours fcmen hébbende tot het Gouvernement, in hunne Cloofters waeren weder-gezonden, *elfc met meerder ftraffe al vanTe ke Vlaenderen, my alom uytmaékénde voor eenen aerdsy> fchelm enz. ik bidde u gelieft allé moeyte tè fpaeren , * .dewyl ik altyd fchuyle in of ontrent Gend, bydies n loopt gy-L. door heel het Land te vergifs, fpaert dan ■» al het loopen. Het is my ook leed zoo beklapt te n worden door myn eygen Broeders; terwylent ik in r> myn vlugt van Brugge heb gedeclarceft, dat ik enke» lyk myn vangennfe verliet om myn recours tc konv> nen nenien tot mynen Souvereyn, met belofte van >•> de eere der "Religie te fpaeren, gelyk ik tot heden '» alom heb gedaen, doet dan wederzydelyk in afwagting '« van door de opperfte Juftitie beter recht gedaen té  ( 146 ) » worden dan door Brenaert, blyve met refpeft U-B. >■> oodmoedigen dicnaer. Fr. Auxilius. w Dezen brief door onbekenden poftillon aengedient, bracht heel het Cloofter in geloof, dat ik of by de Ceilcbroers of by den Paftor in het Cafteel fchuylde : den Guardiaen was niet content, om dat ik had vergeten den datum en plaetze te ftellen in den brief, het gonne? ik vrywillig had nae-gelaeten, om hem te laeten raedflaegen cn nog meer te verleydcn in blvio. Zy hebben dan alom hunne Luyze-Vangers in-geropen eu heel de Stad van Gend als met Ianternen doorzogt, terwylent ik my ophiel tot Nazareth; noyt hebben zy gedagt op deze plaetze mids zy niet kenden, dat ik aldaer oyt eenigen vriend of kennis had; gemerkt ik de Bruykere maer gekent heb 1783 by occalie van duyvel-jaegcrie. Eyndelinge den Paftor de Man, een groot licht der H. Kerke (i),had myn fchuyl-plaetze over-gedraegen, maer eylaes! het was te laet, myn vyand was reeds verflaegen door een Decreet van den Keyzer , waer by hy geordonneert was benevens my voor den AerdsPrieïler tot Gend overeen te komen. Pro Domino Deo, ARTIKEL VI. Hoe wy partyen tot Gend, Te zaemen worden content. De Vylder wiens ftudie, Religie en réchtmaetigheyd, eenen bril moet zyn aen alle de bygoten onzer zotte (1) Pezen heeft my eerft en voor-al gedeclareert voor Apoftact, wanneer hy aen volle tafel op het Capittel 1785 tot St.-Dcnis zeyde : dat liet huys van den Paftor tot Zeveren , was refugium ptccatorum, om diefwil dat Gefquitrt uyt St.-Marc tot Doornyk en Meefierken , afgefleld zynde van zyn onder-Paftorie , aldaer voor my hadden gewoont, hy zeyde : dat Meefterken een meefter was ■in kinders te maeken , Gtjquiire eenen dronkaert, &c. voorwaer fchoone redenvoeringen op een Capitel-taefel : maer zoude dezen Vaftor , niet zelfs met'er daed gelyk met naem wezen den man» die zomwylen onder het zuypen kinders maejien. kan ? nfit proiitim* ! üm ho« hy drinken kan Byv. Art. II.  ( 1-47 ) frcmve, wiens talenten én bequaemhedten, de welke niet dan ergens door eenen benyder en valfchen Monnis konnen bedreden zyn, waeren reeds lang bekent aen den Throon van den vernuften menfeh-kender Jofeph II, waerom dezen Vorft by fpeciael Decrete, dezen rechteenden Aerts-Priefter heeft aengeftelt en bemachtigt om als Raeds-Heer van eenen Biffchop te oordeelen over de Sententie, van welke ik my beriep voor den Keyzerlyken ftoel, en om gevolgentlyk uyt zynen Keyzerlyken naem ende opper-bevelhebbende macht recht te doen aen partie. Indien de ^yWereenhooveerdigen geeft had geweeft, hy zoud wacrlchynelyk met dufdaenige achtbaere conlmiffie heel het Land* door gepronkt hebben, hy zoude de Cappen zoo wel als my terftond voor zynen rechtcrftoel ontboden hebben; maer neen, ontfangende deze Keyzerlyke Depêche hy heeft gezeyd , dat hy .als Onderdaen van zynen Prins niet weygerde dezen act van geregtigheyd te volbrengen om ons te bemiddelen, hoewel hy daer door veel op-fpraeke voorzag. Diergelyke Depêche toonde geuoegzaem, hoe wel het Gouvernement was onderricht nopens zyn groote bcquaemheden, aengezien hy door deze wierd geauthorifeert om goed of af te keuren den handel der Cappen, immers om te cenfurerèn de Sententie van den Biffchop. Brenaert. By dies moeite zulke een zeer aengelegene glorieuze Keyzerlyke en Koninglyke commiffie hem dienen tot groote eer en genoegen, nochtans deze heeft aen hem veel mifnoegen, achterklap en vyanden gebaert, het gene hy door zyne in-gcboon;e omzichtighcyd heeft voorzien van in den moment den Procureur-General hem dezevereerde; niet tes enftaende hy de zelve noyt had betracht en buyten zyn eygen weten ontfong. Vele zyn'er confraters afjonftig over deze eere hebben hier over verfcheydentlyk geredeneer!, bczonderlyk de gene by de Cappen te biecht gaen; eik zeyde zynen zegh : dog de Vylder wiens glorieuzen ftam hem den yver tot de geregtigheyd had.acn-geteelt, aenveirde dezen Keyzerlyken lalt met zoo veel te meerder liefde als hem die -zonder zyne K c  ( i48 ) ïollicitaue wierd op-geleyd, in eene zaeke van de fchreeuivenfte ongeregtigheyd; hy onderzogt de zaek gelyk zy ïn der nateure was gelegen, hy hoorde partyen, hy liep nae Brugge om aldaer de ftucken van myn proces by den BiiTchop te examineren, hy gink zelfs nae Bruflel, hy kwam nae Deurle zelfs op den tweeden Paeich-Dag, wanneer hy overlalt is door zynen wydbekenden biecht-ltocl. In al het welke hy den grooten ■Brenaert een bedekte correctie gaf, ( gemerkt dezen my noyt anders daneens door zyneaRoufelaerfchenZugter had gchoort&c. ) nae alles wel en met raed van onpartydige mannen overweegt te hebben, heeft hy eyndelinge vaft befloten : « dat de Overfte in God en confeientie versi pligt waeren my toe te ftacn » om vry in de eene of I» andere Miffie te gaen « Ey ! wat neuze voor Brenaert ! ey wat confufie voor dezen grooten Biffchop ! want deze Sententie directelyk zyne on-belliffcndc Sententie verydelde, bydics veroordeelde als geftreken zonder kennis van zaeken of tegen de rechtveerdigheyd. Ey ! wat fpyt voor eenen Geeftelyken Raeds-Heer van Mechelen, aldus tegenyeroordeeld te zyn door eenen Biffchoppelyken RaedsHeer van Gend ! Brenaert zoude waerfchynelyk ter verdeding zynder eere zig verzet hebben jegens deze Sententie, ten waere hy was ovcrtuygt geweeft in de confeientie ; te meer om dat hy verftont hoe de Overfte zeifs door het onderteekenen van dc conventie bekenden kwalyk my behandelt te hebben. Deze mannen nogtans om hunnen handel nog ecnigzints te bewimpelen, hebben zoo lang en veel geloopen, zoo veel en fterk aengedrongen, dat zy voor al-eer het confent ofte toeftcmminge in de Miffie te accorderen, hebben bekomen vandenAerds-Priefter, hyniy eerft moeft bedwingen tot de volgende pointen cn conditiën. i °. Ik moeft wederkeeren nae het Convent uyt het welk ik was gevlucht, om hier door te erftellen het lehandael, die ik had gegeven (zoo zy zeyden) met liet zelve veriaeten te hebben zonder hunnen oorlof. Quaji y-ero l ah.' quanta. domïnandi libido !  C 149 ) , u 2°. Ik moeft aldaer afgezonden van de Gemeente een exercitie doen thien daegen, gelyk en op den voet der jaerlyklche oeffening der R eligieuzen. 3'0. Ik moeft in dezen tyd eens de volle kerke-rechten doen, en met de koorde aen den hals vergiffenifle vraegen over het fchandael, dat ik had gegeven. Daer-en-tegen, zy zeyden hun verplicht te kennen , om my als kind van den huyze wederom tot Brugge 111 alle eer,diefde en min te ontfangen, en als alle andere Religieuzen te behandelen in der minne deze thien daegen , voords my den oorlof te geven om in de Miflien tc gaen, jae zelfs een vafte occafie te bezorgen. Uit accoord en deffelfs conditiën zyn my op den 29 April 1784 in het huys van den Aerds-Priefter, prefent den Heer Canonik Theologael Boulez, Mr. van de Vivere de Cockelberge en mynen Advocaet de Bruyne voorgelezen; dielhopens een weynig'bcraed hebbende , antwoorde de dry artikelen aen te nemen om tot myn oogwit te konnen geraeken, nemaer dat ik protefteerde geen fchandael gege* »an te hebben nog met myn kot te veriaeten, nog met myn Convent uyt-gegaen te zyn, om myn recours te konnen nemen tot mynen Prins ; ook geenzints de koorde aen den hals te doen, gemerkt ik niets gcftolen had cn ook geencn Gendtcnaer was, by dies dat ik geenzints aenveirde d'eere van ftropdraeger &c. Hier over is een evig en langdeurig debat ontftaen , dog door hulpe van mynen Advocaet en onze bondige redens heeft men het accoord gefloten onder de voorwaerden door party e voorgeftelt, uytgenomen het Strop, nogtans niet zonder eene aldcrgrootfte tegenheyd van mynen kant, mids ik voorzag en voorzeyde , dat zy my bedriegelyk verleyden en in den kerker zouden gefmeten hebben in plaetze van in de Miflien te laeten gaen &e. De Vylder een rechtzinnig, rechtveirdig en goedgeloovigen man, berifptè my over de wantrouwe die ik Toonde jegens myn Overften, hy vraegde my : of zy bekwaem waeren te onderblyven aen het gonne zy voor hem in zyne qualiteyt van geauthorizcerden van wegens den Keyzer ende Koning, ter pie.entie van getuygen  , , C '5° ) hadden verzekert P nae ik hem geantwoord had vanjae, dewyl zy meermaels hadden onderbleven aen pointen die zy my zoo door fchriften als door woorden hadden toegezeyt, onder andere van my nae de Miliie te laeten gaen zoo haeft ik oorlof had van Roomen, van my te erftellen in myne voorige dienden, fondtien enz. De Vylder deze myne miltrouwigheyd nopens de Cappen_ kwalyk af-nemende, zeyde: indien ik deze conventie niet wilde onderteekenen, dat hy my als eygen-zinnigen en kwaedwilligen moeite veriaeten, &c eyndelinge om de goedheyd van dezen man niet te verbelgen, ik heb de acte van het accoord onderteekent, andermael verzekerende dat de Overfte niet zouden volkomen aen hunne obligatie. Mr, Boulez, wat beter geloovende myne voorzegging, beloofde : indien zy niet zouden hebben volkomen aen dit contraA, dat hy alfdan myn partye zoude verdedigt hebben, dathy my zoude geholpen en verloft hebben&c. tot mynder geruft-ftellinge lieten zy my lezen copie van eenen brief gefchreven van Quillielmus als Vifitator General aen Confianünus Guardiaen tot Brugge, waer by dezen was belaft my te ontfangen als Vader in alle liefde , eere en minzaemheyd, met een woord in vergetinge van alles wat van beyde kanten kwalyk mochte gefchied zyn, daer by eenen brief van Mr. de Vylder voor den Guardiaen van den zeiven inhoud, die ik zelfs mede mogt draegen. Hier op zyn wy dezen avond gefcheyden, zynde het contraét van verzoeninge der partyen voor getuygen wederzydeïyk aengenomen ondertcekent en gefloten (i). Des anderdaegs 2 Meye, voor myn vertrek toonde ik andermael aen den Heer Canonik Theologael, myn (1) Al het gene tot hier toe enkelyk een acte peur en zuyver monachal was geweeft, is door dit formeel contract, geworden een acte van de publyke juftitie en 's Lands wettige rechtveerdigheyd , overzulks heeft den Overften met het «ellen dezer contraét zig en my te gelyk onderworpen aen de civile wetten der juftitie wanof den Ópper-Heer was Jojèph II. Regularia regularibus, Jiccuiana Jacularibus.  «ytterfte vreeze voor kwalyk ontfangen te zyn; hy viel inlgelvks in onverduldige woorden tegen my uyt, hy verweet myne ongeloovigheyd, myn miftrauwen over de rechtzinnigheyd der" Overften, immers hy zeyd , dat ik bvgelooviger was als eenen Thomas, &c. met een woord hv verzekerde my te verloften indien men my nog voorders ftrafte, of niet vry liet henen gaen nae de thien daegen der conventie ; voorders om zeker te zyn nopens myn lot, belaile hy my zoo haeft ik m het Convent ontfangen was, te fchryven aen den AerdsPricfter hoe men my behandelde, en als ik met zoud gefchreven hebben, hy zoud daer uytbefloten hebben, dat men my minecdiglyk had opgeftoten. 13 l. ! gy ziet hier een wettig contraét door de Overfte der Cappen voorgefteld, door eenen Onderzaet volgens dry conditiën aengenomen voor en door den Kevzerlyken CommilTaris, eenen Aerds-Priefter, eenen liilfchoppelykcn Raeds-Heer, prefent getuygen omm txceptione majores gefloten; zoud gy nu nog derven twyffelen, indien ik alle de onderteekendé conditiën ltiptelyk volbrenge, van den oorlof die zy daer by belooft hebben om in de Miflien te gaen? is'er wel iemand die dit contract hooiende zoud derven twyftelen myn er vertrek ? ik peys van neen; elk zal zeggen : contraclus merofus eft citrö-ultrd obligaionus. ARTIKEL VIL Gv zult zonder twyfel zyn als zot, Hoorende hoe men my tot Brugge heeft gehot. Steunende op de beloften van deze dry mannen, heb aen de Bargie aen mynen Advocaet nog eens met een zeker' droef-geeftigheyd voorzeyd , dat men my met volgens het contract zoude behandelt hebben; waer op hy zwoer , dat indien zy zoo mineedig waeren van zulk een formeel contract te breken, hy daer over zond voldoening geeyfcht hebben in gereguleerde Juftitie, dae mede zyn wy gefcheyden ; op, de Bargie in een hortaken met een boeksken mynen benauwden geeft wat verzet-  c 152 y Rentte wierd ik waerelyk wat getrooft. Joons zekera, jongeling en timmerman van Bruflel nae Philadclphie gaendc, vraegde .my of ik dien Pater was die in de Milhen gynk nae America ? alzoo hy. van den Guardiaen des' morgens in de Cappen tot Gend zevde geHoorei te hebben ; deze woorden verminderden een luttel myn miftrauwen, en als ik tot Brugge arriveerde wierd m}uc hoFe verkerkt door het gene ik in het huys van Mr. Outryve de Merckem profiteerde, in het welke ik Fhlt r. ft aIfUTic heb *W 0111 200 tc boeker 111 het Crooner te koeren, uyt het welke ik nu ontrent ciry maenden was geviugt geweeft Jll¥^Men °"tfongen m'y in dcn P*"d °P zeer veiichmende wyze, den eenen zeer belïefdelyk op e i wenlchte my veel geluks over gewonnen te hebben myn Proces jegens Duyvel, Wereld en Vleefch (1) ' den anderen was my heel fleur en geleyde my op de ziek-kamer, men vermaende den Guardiaen, den wel%lPf?Ttam Uytriep : 'Verdomt is dien deugeniet daei ftelt hem terftond in zyn kot, fluyt dien'duyvel PP, fiaegthem gaede en geeft hem voor zyn willekom OP de Bruglche kermes water en brood , dien Apoftaet heeft nu. lang genoeg gekermeft, dat hy creveert! Hier (1) Ik verzwyge den naem van dezen Religieus, om diefwil hy Zoud no; hier vooren gekerkert worden, want hy zeyd, dat ïtorZ?.?9* ee"Cn AW 'm ««e-vel, dat Lo'dsU ,cn vZSLUTTm ^^^1 en dat PaepJttn is eeri ZIZ l V eene" dry-jaerigen oorlog heb uytgeftaen , en waer tegen het Gouvernement ten jaere 1.787, 83 en So zoo groote moeyte hee,t aengewent , tot zoo verre , dat het zig heeft genoodzaeKt gevonden om den eerft-genoemden te verbannen uyt Bruflel, den tweeden uyt de Nederlanden, den eerften was Vifitator der rrovintie, den tweeden Commiffariiis en mynen leef-meefter , dus ten had geen wonder geweeft , zoo by aldien ik tegen twee zulke belbaemels der Rebellen had' moeten verliezen , dewyl den grooten" JOJtpli II op zeker wys van fpreken tegen deze het flag-veid ^tZZT/Z]?TU ™*>*>i ^nk! ik mag tot hunVr ipyt zingen: lucfar &■ enitrgo^ , ■ . . - .. \  «p hoeft men my, in plaetze van als, Forefher in eeriQ Galte-kaemer, geleyt en gefloten in myn oudt kot te water en te brood ,• ergo in plaetze van als kind van den huyze in aller min en liefde , met vergeting van alles wel en betaemelyk ontfangen te wezen, men heeft my op een veel vreeder wyze als den 5 January in dat kot nauwkeurig opgefloten als den Baron Trenck. B. L. ! wat' dunkt u hier van deze hiftorie ? ik cn wil myn /elven niet oordeelen, nerno judex in propria cduja: oordeelt gy die deze gefchiedeniffe leeft, gy hebt de conditiën van ons wettig contract zoo aenftonds gelezen, hier ziet gy hoe ik my aen deze onderwerpe, en ter contrarie hoe trauwelooilyk de Overfte deze conventie breken. Judica lector! ij difcerne caufam mearn de gente non Sancta": van den boozen menfeh en van eene Cap vevioft ons Hccre! . Niemant moet twyffelen aen de flipte waerheyd van het gene ik hier fchryvé , dit is alles zoo ik hier helle gebeurt, myn getuygen zyn Bruno van Antwerpen en meer andere , maer die ik hier niet moet noemen, dewyl den Vifitator dat niet heeft geloochent, nemaer opentlyk beleden aen en voor den K'. en K. Commiifaris zoo wy hier naer breeder zullen hooren. My aldus wederom tuifchen de deuren en meuren bevindende, terwylent heel het gemeente was verheugt ter occafie van de Mey-fceft, ik bedacht alle de conditiën en woorden van' ons contract, ik vond my niet tegenftaende deze • wettelyke conventie 'in eenen veel deirelykeren itaet dan op'den dry-koningen-avond, want alfdan verleende men my nog een pot bier , heden niet anders dan brooden waeter. Ev ! bone Jefu ! ik riep met David : ab homine iniquo-& dolofo erue me! verloft my dog uyt de banden r> van deze goddclooze handen » exc nae een luttel tyd myn krachten wat ernomen hebbende, mids ik door pynelykheyd van myn zeiven had gelegen door het ondergacn van düfdaenige mmccdigheyd , ik heb geklopt, gefchreeuwt, getiert; maer alles te vergifs, heel het Convent was in camera ebnetatis, zy vierden den Mey-dag op zyn Capucyns » ik derf met  ( 154 ) «eggen «p zyn zwyns » (i) dog niemant hoorde » niemant zig in myn arm lot Hoorde » tot'er tyd een Vremdcling kwam flaepen, dezen heeft op myn aendringende gefchreeuw den Guardiaen gehaelt, den welken ik heb beroopen om voor vier getuygen den Aerds-Priefters briefte aenveirden, te openen en in myn prefentie te lezen; waerelyk op myn aendringen dit is gedaen, maer alzoo Pater Guardiaen wat redelyk wel was gedaen van den Meyfchen moft, Francifcus van Sweveghem heeft den brief luyde al-gelezen, wel tot verwonderinge der getuygen, die my aldus op-gefloten vonden, terwylent zy zoo uytdruckelyk in dezen brief hoorden, hoe men had gecontraefteert om in aller min » eer en liefde ontfangen te zyn r> gelyk en op de wyze aller goede Religieuzen als zy t'huys komen. Verdoemt heeft hier tegen gezeyd, dat hy my nae de orders van zynen Vifitator behandelde, dat hy met geenen Aerds-Priefter van Gend nog van Brugge te doen had, by dies dat hy fpotte met dufdaenigen"brief en is aldus weg-gegaen, fluytende het kot achter zynen rug nae veel verwydzels gezeyd te hebben &c. B. L.! hier hoort gy klaer hoe den Vifitator moet twee tcgenftrydende brieven in een en den zeiven poft-dag gefchreven hebben, te weten den genen hy in de prefentie van den Aerds-Priefter had gefloten om den Guardiaen te bevelen my wel te ontfangen, en eenen anderen om den Guardiaen te bevelen my tc koten &c. &c Oordeelt onpartydigen Lezer, van de E. E. P. P. Capucintjens. Fraus & dolus nemini patrocinantur. (O F. Moentatk, ten dien tyde Geeftelyken Vader , was den Frefident m de Gafie-Kamer; by «afleerde kroftelieuzelyk » jae zoo genereufelyk „ d« 100 fieftchen wyn nvt de kelder va(i de Lap » noyt geen oortjen koffede uyt zynen zak „ de» man befebonk de Cappen om mede te leeken » daer mé 'k verzwyg' al hun coddeloooze Bachus trecken » ik zoud myn Lezers tot toornigbeyd verwecken » aldaer ! men dronk , men fchonk » men klapte en inapte n men tchreeuwde en zong' u Den Boer {al '/ al hetaelen !  ( 155 ) C A P I T E L li. ro. Mineedigheyd der Overfte, V difcours met den. Biffchop tot Brugge, 3° vertrek nae de MiJJie, 40. bedrog der Overfte, 50. ftraffen totMeenen, 6°. verraederie door Pater Judas, 70. verfteeniheyd der Joden. ARTIKEL. I. Des Overfte mineedigheyd, JVord hier duydelyk uytgeleyd. V Erdoemt wat beter aendacht genomen hebbende met ilaepen., de brieven wat naerder overlezen en ingezien hebbende, ismy des anderdaegs komen zeggen, dat ik de portie der gemeente zoud gekregen hebben, maer dat hy my niet derfde hacken voor eer hy naeder order van het Seraphiek Hof tot Bruflel zoud ontfangen hebben op den brief van den Aerds-Priefter, den welken hy zeyde op te zenden aen Gudhelmus. Dezen moet of door het Gemeente of door den brief van de Kyldere, of door God beweegt zyn geworden, men heeft eventwcl den vierden dag myn kot open laeten ftaen, en toegelaeten aen den Aerds-Priefter maer aen niemant anders te fchryven. Op den thieuden dag heb ik da volle kerke-rechten gedaen, vergiffenifle gevraegt over het fchandael ik zoude konnen gegeven hebben, zoo in myn gevangenifle als Cloofter te veriaeten om myn recours te nemen tot den Prins. Aldus waeren volbracht van mynen kant de dry gehipuleerde conditiën van het meergemelde contra Aldenard. " P. capucinus. « Ego infrafcriptus a&eflor, mc cum veaeraiili Patte Altxilki.  ( i5? ) laad den Draeyef wederom gedraeyt eenen anderen iiytvlucht, fchryvende aen Mr. de Vylder, dat ik met de « ex Moor/lede Capucine, Predicatore ac confeffario in tribus » diverjis Conventibus noflrce Provincies, a muitis annis habitatiom nem liabuijje, ac ipfum ibidem J'emper ut bonum obfervantem. Fr. Mauritius ex Loo-Chrifii s »> Cap. Confeffor L. J. Ego infrafcriptus attefior habitaffe cottraci per integrumannum » cum R. Patre Auxilio ex Moor/lede Cap. Pradic., itideai 11 Brugis , quem Jemper ut vtrum ac pium novi Religiofum. Brugis »» 24 -bris 1784. »»' Fr. Bafiüus Sac. Cap. u Ego infrafcriptus attefior vtnerabilem Patrem Auxilium fX « Moor/lede, effe verum bonumque Religiofum ac objlrvantem iit r> omnibus fuis ojfciis at Choro primum. Brugis 24 ^bris 1784. " P. Bononius Ninov. Cap. Indig. « Ego infrafcriptus attefior , me habitaffe per aliquos i regularem ac in moribus irreprüienfibilem. Brugis 25 ?bris 1704.. P. Bruno Antv. Cap. Ind. * Infrafcriptus tefior, me jam diu habitaffe cum venerabili Patre S> Auxilio Brugis in Communitate , & nihil in Ulo reperifle moto ribus piis , Religionis obfervanticc, vel regulari dffciplince oon-, ■>» tmrium. Aclum Brugis 25 ^bris 1784. » Si P. Severinus ex Oordeghem , n Tirminaüus in Kntfftltart,  ( 153 ) penne alle zoorten van handtcekens konde naepoetzeii,' by dies dat dit al valfche handfchriften waeren, immers « Ego infrafcriptus attefior, me diutius quam a decennio novifft 11 ven-rabilem Patrtm Auxilium ex Moor/lede tamquam verum, i* piiffimum Cr obfervantifjimum Religiofum, nihilque ufquam in n ejus moribus irrcgulare objervafje, immö Cf tam fecretum in nfuis negotiis ut nullus nofirüm ufque modö bic nofcat, an fit ii deceffurus in MiJfionc;;i, Jitvè nobifcum permanfurus in Conii ventu cujus Familitt ftfe penitüs conformat tam in obediendo " fuperioribus , diligente frtquentando Clwum , quam in piè conii verfando cum fubditis. Quod attefior menenis hdc 5 xbris 1784. » Fr. Wal te rus Brugenfis , 11 Cap. Conf. Pr.td. L. J. «1 Ik onderfchreven declarere by dezen , in het leven en gedrag 1» van Auxilius Vervifch noyt iets kwalyk ofte irregulier gezien 11-ofte gehoon te hebben. Aftum tót Meenen dezen ji Meye 1785. » Broeder Silvanus Hovenier Capucin. « ha quoque attefior Fr. Walterus Brugenfis Cap. Confeff. Cf n Prced. hdc 31 Maft 1785. «1 Ik onderfchreven declarere by dezen, lank en velen tyd dienft 11 gedaen te hebben ter Prochie van Wielskerke ten jaere 1781 , 11 en aldaer converferende, den Heer Paftor Stal raven ( taliger me» motie ) dikwils gehoon te hebben fpreken met lof en eere va» 11 den yver en den dienft, die Pater Auxilius van Moorflede Can pucin aldaer onder den zeiven Heer Paftor ten jaere 1779 hadde » verrigt. « Ten 2, heb ik in het Convent terwylent ik tot Ooftende 11 woonde , dikwils de Religieuzen , medelyden hebbende met zyn 91 arm fort, hooren fpreken met lof en eere , jne zelfs zommige ii hooren jeggen, dat den voorzeyden Pater Auxilius aldaer zoo ji als Clericus als Ouderlinck woonende , tot exempel van geheel 11 het Gemeente hadde regulierlyk geleeft, niet alleenelyk tot 11 Ooftende, maer over-al, gelyk ik hem op heden nog zien leven. « Aftum tot Meenen 31 Meye 1785. 11 P. Venerandus - Loontjens 51 van Thielt, Prsed. Stationn. Cap. &c. f Den onderfchreven Creffier der Prochien ende Heerlykheden 51 van Meirelbeke ende Lemberghen , verklaert met het ondertee51 k\enen dezer , dat Pater Auxilius Capucin, verfchcyde-mael 't zyn aea hoyze heeft geweeft er.de gelogeert} ende zij aldaer altyd  ( *59 ) dat'er veel Religieuzen hun aele hadden wederrope*. Boulez zig hier over ontwcirdigende (i), heeft de op- „ treffélyk ende refpeaueuzelyk heeft gedregen , dufdaeniglyk dat „ hy niet en heeft konnen bemerken , dat hy Pater Auxilius iets " het het alderminite zoude verrigt hebben , tegenftrydlg aen zyne « eere of wel reputatie. My t'Oorc. dezen si Juny 1785.. 1» J. Thienpond. i< Den onderfchreven BailHu der Prochie ende Heerlykhede van n Hilleghem , verklaert en attefteert waerachtig te zyn , dat Pater » Auxilius Capucin, gedeurende den tyd ende termyn dat hy « binnen onze Prochie , als ook ten mynen huyze heeft gerefideert, i 1» zoo tot het verrigten van de Goddelyke dienften als anderfints , „ zig altyd loffelyk heeft gedregen en al de Prochiaenen met goede » exempelen in alles heeft voor-gegaen , ende dat men over zynen « goeden dienft grooten lof heeft hoorea zeggen. Aaum dezen as " Junv I78> „ F. dt Cock. « Mynheer! « Hier nevens hebbe d'eer» van U-L. toe te zenden de twee « eevraegde Declaratien, regarderende het gedrag van den Eerw „ Pater Auxilius Capucin, ende wat aengaet de moeyelykheyd •, die hy gehad heeft met den Paftor en Co-adjutor van Hdleghem, c« „ meritcert geene of wel de minne attentie, zoo ik van dezea „ morgent aldaer zynde , hebbe gehoort van den Baillieu ; alle het „ welke ik U-L , Mynheer! mondelinge zal verkondigen zoo haeft „ ik het geluk zal hebben van U-L. te konnen fpreken, blyve t, met al ootmoedig refpeft zeer waerlyk. « Mynheer ! U-L. Onderd. ende oodir.ocd. ., Scheidewindike aa Dienner J. Thienpont, Greffief «Juny 1785. . ran Meirelbeke. „ 't Addres was : aen Mr. den Canonik Boult{ tot Gend. Dezen Heer zaliger memorie, zoude in het eerfte voor 1 1L hv de heylige treken der Capucine-Ovcrfte kende , myn cas te'rlaeten hebben oP de moeyelykheyd der verwerde dingen, ut 2 wel1-e zy my poogden te vangen; maer God de zyne noyt terSdel S toe, dat Pater Go.iefroid hem tergde door he c™ va'n eenen o'ntaerdigen brief, onder de welke hy zeyde ï hy veel beter »< b«S met ^aen Choor 0i> tB  c m > gezonden van dry der bezonderfte op een nieuws jtè gevraegt, en ziende men my nog vleyender verleende,hy overtuygde daer mede de Overfte minder calemnie;Eenen dezer Brieven die my over-gebleven is ftelle . m alilier tot kenteeken van alle de andere ' üflendte hdc 28 ybris 1784. Reverende admodutn ac amplijfmie Domine ! « Eaixè folicitatus quatenus tranfmitterem te nu veftrte, qui fum ad ofcula manuum. » Reverende admodum ac amplijfime ƒ Dom. veflrce. „ Minimus Famulus y Fr. Staniflaus Oftendanus » Ord. Min. S. Franc. Cap. «Het Addres Reverende admodum ampliffimé SVn % ^ ^ylder Can°™° Graduato & « Archi-Prejbytero &c. &c. Gandavi. paffen dan met de'zaeken der Capucinen. &c. &c. Deze* brief heek hem zeer eeftoort Pn . i^ze.i bnet in het park I r ' BlUg °i'Sewekt om myne vyanden in I TJ: vkV2} " "Iet aUen yV£r in het «ebt tegen té wen » gelyk hy met onvermoeyelykefi yver heeft gedae* „.  (' i6ï ) Met alle dufdaèirige chicaenen, twiftèa en draèyingeit Verliepen ontrent zes maenden in plaets van thien daegen, eer ik myn fchipkeu uyt den kom van Brugge konde brengen ; ik moeit aldaer myn dierbaer leven verflyten tils Pand-Ruyter , dat is als Prrefta-Quafum.us, zonder eenig profyt te konnen doen met de gaoven of kleyne talenten die God en de Natéure my hadden toebetrauwt, dog voor eer wy van Brugge vertrekken, denke geenzints te mogen vergeten aen den Lezer mede te dcelen de grauwzaemite en fchandclykh e zaemenfpraeke , die ik van myn leven heb gehad, en dat nog met eenen Biffchop , eenen Opper-Herder der H. Kerk, wiens ampt is eenen Staet van volmaektheyd. Attention MeJJieurs ! ARTIKEL II. Ziet koe aerd'glyk ik ben gevaert. Met den grooten Biffchop Brenaert. .(^Meye 1784) Hebbende aldus in de eerfte thien daegen al de conditiën van het contract voldaen >•> meynde voor va't zonder uytftel in de Miflien te gaen « ik wilde dus veriaeten Vrienden en Maegen, Broeders en Sinters, 'Coufins en Nichten , immers heel myn Vaderland; ik zeyde : ornne foLiïm viro forti patria eft ,• ik wildé in de Miffie gaen, maer den Vifitator niet : wie zal hier niet verwonderen ? hoe zoo eenen grooten man zyn woord derfd eten, zyn gezegelt confent wcygeren , het was folcmnelyk onderteekent ende van beyde partyeu voor eenen Kcyzerlyken Commilfaris prefent getuygen gecontraéteert; fac ut dein, feci ut daret.ïk van mynen kant. alle conditiën voldaen hebbende, verzogi e om te mogen vertrekken, men antwoorde: i0* dat myne occafie te weten het Schip genaemt de Stad van Lier, reeds anker had gelight en in zee was gelteken; 2n. dat deYi Biffchop Brenaert my noodig had te fpreken, dat ik by hem abfolutelyk moefte gaen enz. My daer jègéril Vervoerende, zeyde: dat ik met dezen man geen de -ïninfte affairens had ? dat ik eenen rechtVeivdisen L  C t-*1 ) Hechter had gevonden. Den Guardiaen en Gaudiofiis alfdan mynen biecht-vader , hebbeu my eyndelinge overhaek, en ben met dezen Seignor gegaen'naer het Bifdom om te toonen ik niet Ichroomdc voor eenen Biffchop. De Gryfe, bovengenaemt den Zugter en Secretaris , verwellekomde my, wenfehte my veel geluks over zoo gewenfehte over-eenkomlle jegens myne Overfte , hy zeyde, dat den Biffchop daer over zeer verheugt was en nieuwsgierig om my te hooren; maer dewyl hy daedelyk belet was door het examen der Theologanten, hy verzogt my om tenio of ir uren weder-tc-komen het gonne ik heb gedaen r> ben met Gaudwfus jevers wandelen gegaen * Ontrent den 11 uren heeft Brenaert my ontfangen ter gehoor, geleyd door dry kaemers, voorzeker om dat'er geen getuygen zouden geweeft "hebben van zyne buytenlpoorigheyd.... Ik had dien grooten man noyt aenfehouwt, hem nu ziende ik meynde hy zelfs in Ste. Chriftoffel was verbakken tot Eecloo ; hem óp den voet volgende, in dc binne-kamer gekomen zynde, vraegde zyne benediétie op de wyze der Gappen , zeggende in het Latyn : benediate lUuftriJfimt '& reverendïfhne Domine !' Den Biffchop zig omgekeert hebbende met een fleur gclaet, antwoorde in het Vlaemfch : wel ! hooveerdigen geeft, hoogmoedigen Capucin, ftyf-l#ofdigen kop, cmgehoor/.aemen deugeniet, rebclligen Religieus, goddeloos fchandael! hoe derft gy hier nog voor my verfchynen^ gaet vraegt de benediétie van"den Keyzer! wat 'dat daer wilt in de Miffien gaen om Heydenen tb bekeeren ? wel bekeert eerft u eygen zeiven, gy hooveirdigen duyvel ! wie die heeft derven appelleren van myne Sententie , daer niemant zig tot heden oyt heeft verftout van myne Sententie te twyffelen, dewyl ik ontrent de twintig jaeren Gceftelyken Raeds-Heer hebbe geweeft tot Mechelen! ziet daer dat vermeten huk, dien Apoftolyken man heeft zig verftout van myne Sententie by den Throon van den Souvereyn te loope'n , wel gaet by Jofeph om de benedictie gy' hooveirdigen rebellant! gy hebt geen haerken in uwen baerd van  ( *H ) eenen Capucin! focy! fie! gy ttitikt van hooverdye! gaet, weydert u van my ! hoe hebt gy u hier defveü begeven? hoe durft gy hier in het Bifdom komen:-1 wat hebt gy my te fpreken, te zeggen of te vraegen ? &c. &c* loopt en addreffeert u in het Gouvernement! Ik Heb hier nix te zeggen, maer heb te vraegen , 'waerom uwe Hoogw. my hier heeft ontboden ? ;uy wat jnzigt gy my hier zoo driftelyk hebt laeten noodcn ? B. Wie heeft u hier ontboden ? wie heeft u aihicr genood ? gy hovcerdigcn menfch! Ik. Uwe Hoogweirdigheyd. B. Gy liegt1 er-om, gy hooveirdigén geeft ! gy zyt vol logens, gy zyt my door uwe weerdige Overfte bekend gemaekt, ik ondervinde heden, dat gy zyt eenen grooten en ftouten Logenaer (i). Ik Ben geenen Logenaer nog beminne dc Logcntacl, maer het zyn zelfs onbefchaemde Logenaers, die my voor'Logenaer uytmaeken, cn om uwe Hcogw. tc -overtüygen, ik hier gecnen Logenaer ben, gy kont mvnen ' Guardiaen ondervraegen , hy zal u zeggen , wie dat'er my heeft gezeyd dat ik by uwe Hoogweirdigheyd moeft komen , dog indien men my had voorzcyïf, zulks was ten eynde om alzulke zotte, botte en 'ongehoorde verwytingen te hooren, ik hadde den Guardiaen zehe laeten komen; wat heb ik met aidufdaènige zottigheyd van noodë ? ik moeft nae het Bifdom iltet komen om verwytzels, ik hoore heeie daegen anders niet; vraegt mvnen Guardiaen en vaert wel ! B. hoort, hoort, ftaet Auxd! wel uwen Guardiaen is mis, ik heb niet gezeyd dat gy hier moeft komen, maer ik heb nog wel en veel van u gefproken. . Ik Trek my niet aen, wat gy hebt gezeyd, maer ik zeg nog eens, dat mynen Guardiaen heeft gezeyd, gy -my geirn zoud gefproken hebben, zelfs dat ik mocht fO Wetende hoe den Lezer niet ligtelyk zd gelooven , d:t eenen •Biffchop tot zulke huvtenfpoorige woorden zoud konnen vervallen, zo» iU dat ik declareëre op myn Priefierdom , dat alles li Sele»rt gelyk ik hier fcuryve, Gaudwfus ka»- dit gemygen. ^ ^  1 j \ l64 ) komen wat dag en ure het my beft was gelegen, ènal* hy dit" derft loochenen ? vraegt mynen compagnon Gauchojus van Antwerpen, hy ftaet in de voorzaele, hy zal daer by nog getuygen, hoe uwen Secretaris dezen morgen om negen uren ook heeft gezeyd, dat gy my zeer noodig moeft fpreken. B. Welken Secretaris heeft u dit gezeyd? Ik. De Gryje den Officiael, of is hy ook miffchien eenen Logenaer ? B. Het is vVaer, 'k fouvenere my, ik heb gezeyd, dat ik wel eens dien hooveërdigen baerd, dien grooten kop, dien ongehoorzaemen Auxil wilde zien en.fpreken, om te proberen -of'er geen bekeeren aen is; maer ik ondervmde nu, dat gy ftynkt vanhooveirdigheyd, ftoutmocdigheyd, gy nekt nae eygenzinnigheyd; wee' we-< weydert u van my 1 ik! foey! gy ftinkende Cap ! Ik. Wel Hoogweirdigfte Heer ! ik ben zelfs zeer hoog verergen en wel ontftigt door uwe maniere van dus te fpreken endoen; zulke woorden, zulke fchimpen, zulke Ichandaleuzc verwytingen heb ik nog tot Gend zomwylen op de Groenzel en Vifch-Merk ten gehoort , ook in het Rafphuys, maer noyt uyt den mond van eenen Priefter, veel min van eenen Biffchop, my dunkt dat gy de hoedaemgheden die Paulus i ad Tim. 3. aen de Biffchoppen voorfchryft, of niet beherdgt, of deze jegenwoordig niet weet.... Gy hebt my -geboden myn zclven eerft te bekeeren voor al-eer ik andere zoude bekeeren, en ik verzoeke u reciproquelyk voor eer gy eenen Priefter zoodaeniglyk berifpt uytfcheld, verlmaed, veracht, befpot, medice cura te ipjum ; vaert wel Monfe-gnor (1) ƒ B. Staet, waer loopt gy Auxil f Ik Daer gy my naer toe zend om de benedictie, te weten in het Gouvernement, by mynen wettigen Overften den Keyzer, mynen Souvereyn Jofeph II (1) Dit gezeyd hebbende, K-eerde mynen rug en wilde de kamer *»ytgaen , waer op den Biffchop riep : jidet ftaet, Gr. Aldus heeft hy bok gedaen met Pater Bafilius i(-53, als -dezen wederkeerde uyt Uw Sgmiaariï Oenerael.  ( rÖ5 ) B. Wel hoe Auxil! gy vat dan myn haeftige woorden op ? lus ! fts ! blyft wat, zet u hier neder nevens my, wy zullen elkanders met reden vertlaen, het is myn haeitigheyd &c. Ik Hebbe uwe Hoogweirdighëyds zotte en botte woorden met reden opgevat cn wei verftaen, daerom is het dat ik henen by Jojeph om de benedictie wille gaen r> gy moet my zco niet overgaen *> Den Biffchop ziende, dat ik den zot antwoorde naevolgens zyne zottigheyd, en dat ik daer op abfolutelyk wilde weg gaen, poogde my te bewegen, trok my by de mauwen, eerlt om' wat te zitten, dan om alles tc vergeten dat'er gepaffeert was, eyndelinge hy bad en ftneekte om dat ik van de Mimen zoude afgezien hebben, waer toe hy my verlocken wilde onder vecle beloften, zelfs van de eerfte plaetze zynder Bifdom, zeggende onder andere tot drymael zeer uytdruckclyk, dat hy , wilde ik naer hem luyfteren , bereyd was voor my op zyne knien te vallen (i). /*' Zegge met Balaam: alwaert uwe Hoogweirdigheyd my de vctftc Paftorie in heel uw Bifdom wilde geven, ik" en kan mv nen yver nog den wille van God met tcgenftacn >■> hy gebied my in de Miflien te gaen * B. Ey! den" wille van God is den wille uws Overfte, (i) Zulk een eer is aen weymg Capuctntjcns gebeurt: nre duyzent zottiglieden wilde dezen Biffchop op zyn knien vallen, om van my ( zoo hy zeyde ) de benediffie te vraegen , onder conditie van af te zien der Mifïie ; ik heb noyt bevat wat proiyt Brenaert. hier uyt had te verhopen , ten zy om aldus zyne Sententie voor die van den Aerds-Priefter te doen valideren : want indien ik van de ]\liü'ie had af-gezien , yder zoude gelooft hebben , dat ik door het Gouvernement onderworpen was aen de Sententie door Brenae t eerfi gegeven , ca zoo zoude hy voor een rcchtmaetigen Rechter aenziea zyn geweeft ; niemant zal de*e hiftorie wel konnen aennemer. , ten zy de gene dezen Biffchop perzoonelyk kennen. Caudiofus h.ul niy voorkomen nopens de nateurelykc gaeven vat» dezen grooten man, ie weten dat hy zeer fpytig , koleryk,. oploopig, haefti? en vivc was ; dat hy het aemeenclyk hoog opneemt , maer leeg lact vallen; dog ten zy het my ze'rfs is voorgevallc-a ïk zoud dit noyt gelooven , Robtng aedho experto.  ■ (i66> bet en is niet te gelooven, dat God u dw.en wille de/en yver inftört, dewyl hy ftryd' tegen den wille van ■ uwe eerwcirdiglie Overfté, die verlichte mannen zyn. Ik. Het is nog min te gelooven, dat den wille van - myne Overfte hier in is den wille van God, hoe zal den. H. Geelt hun inltorten eenen wil die zoo contrarie ilryd tegen dc woorden van den Zone Gods: den Ouofl is -root de werklieden weynïg.... ite in vinearn meam &c. Ji. fmlü ik ondervinde gy valt in uwe refolutie blylweö'dat m uwea yver te kouuen voldoen ik bidde u om God, ziet af van de Miflien, zietikbelove U, ik zal maekeu dat gy hier in myn Bifdom, ofte waer gy wik :n ons Nederland, zult konnen werken, den Ougit is alhier ook zeer groot en weynig zyn de bekwaeme, goede, ofte waere yverachtige mannen. ^ Ik, Ik hebbe nu twee jaeren aen myne Overfte mynen dieuil geprcfenteert , zy en hebben dezen offer niet afgenomen; heden is hettelaet, als zy willen, God wj t pet, hy roept my in America, om dat mynen yver veracht wórd in Europa, daer mende fteenwegen zoude konnen piaveyen met den overfchot van onnuttige lalnertige^gemackclyke, luyc Pricftcrs. dewelke het Priefterjyk ampt niet beklecden naevolgens zyne plicht. dat ls mer, daer zyn wel veel Priefters, maer alle Priefters zyn niet geroopen , nogte genoodzaekt om te werken, zommige konnen niet ecc Ik. Permitteert Hoogweirdïglte Heer, dat ik u contradiceerc : allen Priefter is door zyn beroep, volgens zynen naem en uyt krachtc van zyn Prielterlyke plicht gehouden te flagofferen, te bidden , te lezen, te gebcnedyrieiv, te bezweireu , te doopen, te Prediken te eatechiferen en boven alles het H. Evangelie te verkondigen, immers de H. Sacramenten te bedienen gratis gratis, &c. dit is het gebod dat Chriftus in zyn eerfte 72 Difcipclcn aen alle Priefters heeft gegeven; overzulks kan zig geeaen Priefter van deze plichten verIchoonen, of valfch is het Evangelie. ■8-. pat is ook waer, maer ten zyn al geen Prophft,  ( i67 ) ten, Doctoren, Paftoren 6cc. allen Priefter en is tot die foncüen niet bekwaem ccc (i). Ik. Om dat'er zoo vcele onbekwaeme tot het H. Priefterdom onder goddelooze en Simonietfche uytvindingen, eerzugtige, bactzugtige ea verdoemclyke pretexten zyn gewyd, en nog daegelyks worden ge voorden, ik geioove en ftelie vaft, dat'er veel e Priefters en Biffchoppen door dezen wynkei in de helle loopen; wat my acugaet, fchaeme my te wóohen by zoo veelé Pr tot brugge eenen nieuwen Baes had, die van het cas met wilde hooren, zoo weygerde hy my den oorlof om nae Uend te gaen, dit was eenen Guardiaen * die my veel min dan Verdoemt was tocgedaen * Balduin van Mamme, had mynen Leef neefter geweeft der Schrifturc, en om myn fophiftiqne argumenten tegen zyt* foholafc tique, was hy my nog ku'agüg; in den korten tyd hy mynen Guardiaen was, hy nam d.e occafie waer om zynen haet nog uyt te werken; eyndelmgc ik toonde hem den "briefwaer by ik wierd af-geropen nae Gend, maer in plaetze van my 0p dezen geeerden af te zenden , hy zeyde my alle zottigheyd te fchandelyk om hier geplftétfl tc zyn, hy had waerfchynclvk bv Brenaert een leffe geleert om als een moffel-wyf tegen my te konnen' kyven, immers hy verdreygde my weerom in maeferonto te Heken, het gonnc hy voorzeker zoud gedaei Rebben, teu zy Francifcus van Sweveghem zeyde: \y eene^ brief had ontfangen van. den Vifitator, waer-  ( i«9- ) ' by hy was bevolen my te geleyden nae Gend (i) ,3aer op de benedictie vraegende, wierd ik verwenfcht. Balduin riep Ü gaet, gaet, gy mocdwilligen Apoftaet! cn »ï als gy aen de Kaep- de bonne EJperance komt, doet ,-, myn complementen aen dc Hottentotten « ey! wat geftichtige benediaic voor eenen Overften der Heylige Cappen? maer hy heeft zelve eylaes! zyn Corrrmiffie gaen doen , hy is korts nae dien te Scheep gegaen nae de eeuwige Ooft-lndien; God geve! hy zelfs geen Schip-braeke mag geleden hebben op de Kaep de bonne EJperance , nogtans hy zal daer wel zyn by de Hottenpotten; want hy beminde zeer de Swarte-Safiers. Infelligenti pauca. Voor eer ik het Convent van Brugge yerlaete, ik moet nog een deugdelvkc zacke vertellen tot lof van Raynenus Spanhoge alfdan Vicarius. Dezen man was mynen Biecht-Vader geweefl: als ik eerftmael tot Brugge was komen woonen, hy had my alles en nae zynen eygen wil doen biechten, anders ik kreeg geen abfolutie; ik moeit my van vele zaeken bcfchuidigeu, die ik noyt gepevfl had veel min gedaen, maer dit was hem niet genoeg van my zulks tc hooren ontkennen, hy zeyde,dat de Üverüe hem zulks hadden gezeyd, ergo al het gene dat de 0\ erÜe hooren of zeggen, moet eenen Onderdaen plichtig maeken en overzulks biechten, anders hy is inab/owibel en by geyolg verdoemt; nu wanneer de' ongehoorde Sententie was af-gclezen om my op drykoningen-avond in echtenill'e te Hellen, hy was.eenen der geraygen dezer expeditie ,en riep overluyd :« Auxil! * a gy deugeniet! waer zyn nu al de abfolutien die ik ü > ji gegeven heb, nu zien wy , dat gy noyt wel gebiecht *> hebt, gaet in het kot gv hevlig-fchender van de H. r> Biecht", kc. « Francifcus van Sweveghem grouwelende over dufdaenige fecreet-fchendiuge der Biechte, (i) II: verwonderde my ever zoo een eerlyk man voor gezel te hebben, maer zy hadden -dezen - befchikt tn hope hy oeO Aerds-Prieuet en BouUt zoude orerhaeit helihert. W grofst  ( 17° ) berijpte hem opentlyk; dat manneken was zoodacnig in paffie, ik geloof hy my alle de zonden die ik hem had gebiecht, zoud verweten hebben, had hy hier over niet tcgen-gefproken geweeft ; dus hebben wy hier wederom eene preuve , dat het een open valfcheyd is van die prediken , dat het flot der biechte noyt word gebroken, nog zelfs kan gebroken worden door de Apoflaeten , ik heb dit te dikwils contrarie gehoor. Lrafmus van Meulebeke zal myn getuyge zyn, dat dit gefchied by de Cappen. Francifcus van Sweveghemheeft my eyndelinge gebragt tot Gend, alwaer ik de tweede acte , met d'Overfte ondcrteckende , te weten: content te zyn te gaeu nae Nicofien in Cypres,hier op mocht ik my deunen in deze hope ende ^ver-eenkomfte : den Heer Aerds-Priefter, den Heer Canonik Boulez verzekerden my , dat den Vifttator myne noodige brieven in het Convent had gezonden (i) , waerlyk den Guardiaen gaf my eene Obediëntie om tot Mieenen te gaen, zeggende : dat men my aldaer brieven zoud gegeven hebben om voords nae Ryffel, van daer nae Marfeilien en zoo zee-waert? in nae Nicofia in het Êylarid Cypres op den Levant te vaeren. Als ik dus meyndc nergens meer te moeten ankeren, en my omgordelt hebbende, voorzien enkelyk van mynen brevier en ftok, neque peram, neque duas tunicas.... immers teenemael more Apoftolorum , zelfs van dc noodige kleederen onvoorzien , ben ik van Gend vertrocken niet zonder fufpitie van verraed en bedrog, door dien men (i) Mattheus van Audcnaerde Guardiaen tot Gend en definiteur., had deze Heeren zulks doen gelooven ; maer zoo haeft _k in Het Convent was, ik zag door zyne handel-wyze , dat'er look in de meerfch was , verre van my op de wyze van eenen Mifiionaris te behandelen , hy fcholde my uyt voor al dat leelyk was , hy beweende my oyt tot de Profeffie aenveird te hebben, hy zeyde onder andere , dat ik het fchandael en het monfter der Religie was ,, im.uers fiiius penütionis, ik liet my weyaig aengelegen aen deze. fciieldwoorden , want deze zyn gemeyn by de Overfte der Cappen ; zoo haeft eenen Onderzaet hun wat min ftreelende acnfprcekt , dezen word voor bocfaerdig verdoemt, tot de derde helle &c.  C W ) my onder geleyde van twee Monfreers bracht ©p Andenaerde, wanof ik voor myn vertrek uyt Gend kenmile gaf aen mynen Advocaet, dte om zulks beter te informeren zells met ons nog wat mede gynk, en mderdaed . hoorde van de Broers, dat men my aldus met geleyde zoude geefcorteert hebben van Convent m Convent tct Ryffel; daer op is hy langs Zeverghcin weder-gekeert, en wy zyn gekomen by d'Heer Snouk tot Eeke, van daer tot Audcnaerde , ey ! wat apparentie van my als Miffionarius nae Afien te laeten gaen, terwylent menmy niet bctrauwde om van Gend alleen te gaen nae R-yflèi'. . t Epivhanius van Dendermonde, Guardiaen tot Audenaerde , ontling my op het alderbeleefdclykfte, daer vond ik zoo groot verfchil tufTchen dezen en zynen Broeder Rayneir voornoemd , als tuffchen den Zugter van Brugge "en de Gryfe Paftor tot St.-Joons ; nogtans dezen liet my ook niet alleen vertrekken, hy zeyde dat het order van het Seraphynfch Hof tot Bruffel aldus iuyde, dog om te toOttén hy my nog wilde eer aendoen , hy gaf my eenen Priefter mede Crefcennus van Mecicn bvgenaenit den Deken, volgens eenige, der Logenaers, vólgens andere, Deken der Dronkaerts, maer ik houde dat het is Deken myn'er Mde-difcipeleh ; zynde^ een Capucinaede die betcekent den oudften van den Cours eender ftudie ; dezen als Terminaris geleyde my by den Deken van Anfeghem en by den Paftor tot TcrVichten y> alwaer wy geen flelfchen moeften zwigten r> het was al op de goede reyze van den Miffionarius, niemant wille anders, den Guardiaen van Gend had het aldus gezeyd aen myne eerfte diefleyders , deze hadden zulks tot Audenaerdc gezeyd, Crefcennus zeyde dat voords tot Cortryk. &c. Paepken van Hundclghem-, wiens lof hier vooren is gezeyd, immediaet nae ons'vertrek aengekomen in het Convent tot Audcucrerde, is hier op in volle pofte komen achter - geloopen om ons nog te vinden in het Convent tot Cortryk; ik meynde, dat het zynen weg zoo had verhaeft cm vergiffenis te vraegen van al de on-  ( m) uytfprekelyke injurien die hy my had aengedaen i.7t* \ maer neen, het was ter contrarie om my nog de lefte preuve te geven van zynen onverzoenelyken haet tegen my • want zoo haeft het my ontmoetede, hv berifpte my I over dat ik langft den weg van Audenacrde had gezeyd" \ ik nae de Miflien vertrok, het gene tot zynder confufiè I «rekte, door dien dat hy altyd had gezeyd, ik noyt I den oorlof zoud bekomen hebben; dus om dat zyne confufie inde Stad niet zoude ontdekt wezen, het ge- I bood my Cortryk (effens uyt te gaen zonder myne Vrieu- J den.te mogen zeggen Adieu (i). Ik moefte vertrekken zoo drae nae Meenen zonder I by eemgen Vriend ofte kenuiffe nae te gaen, ten dezen I Cynde ftelde hy my twee Leeken Theodorus van Cor> I tryk en den Roften van Geerllberge voor lyf-wagtcn I om uyt de Stad tegeleyden; het was om elf uren, als. ik met zulk efcort vereert wierd, ik hadde daegs te vooren myn woord gepaffeert aen de weduwe lïoone, X aldcrdeugzacmftc Bieekerlie , 0fn met Mr. en Joff, \ Crommelynt nevens andere Vrienden in haere Bleckerye den middag te nemen, hunne tafel was bereyd, de genoode vertoefden, zy valleden tot ten twee uren in afwagtmge van den nieuwen Miffionarius , maer dezen was door ' twee Broers injalutato hofpite, even als eenen Fielt van fhielt de Stad Cortryk uytgcleyd met ydelen bnyk nae Meenen; myn Guarden hadden zig verfterkt voor het vertrek , ma.er ik had niet anders genoten dien heelen morgenftond, dan veeie ilcgte redens van den . fchelen Paep, by dies alf dood van honger, hebbe in het paffeeren den Heer Paftor en Deken tot Wevelghem mynen hongers-nood te kennen gegeven en aldaer my verkloekt; myn geleyde was my langft den weg omloopen » om ievers lauwfehen Brandewvn te koopen w dus ben ik van den Deken wel gedaen „ in aller min ontlacn » en alleen naer Meenen gegaen » (i) Och erraen! dat gebod was voor my alfdan nog met den bygotyKen geeft bezielt, als een Goddclyk bevel » ik kende , eylaes! de Cappe-üeugenieterie niet wel M 'k meyude met zulksie ver^uyinen te daelen iu de Hel •-.  t t?3 ) ARTIKEL IV. Het leirog der Capucynen. Moet nu hier zeer klaer verfchynen. Den Lezer is voorzeker reeds meer als genoeg ovcrluygt der vraekroepende ongeregtigheden, valsheyd en ongetrauwheden de^er Overfte, bedreven in myn opzigt, ■als breeder is gezeyd hier vooren; maer hun daer mede niet vergenoegende, zy hebben hier een bedrog geïmeed, waer over den Lezer zig niet min zal ontweirdigen ais over de voorgaende mineedigheden , gemerkt het een bedrog is der zelve nateare, zy niet meer wetende onder wat voorwendzel mynen yver tot de Mimen te verhinderen, zynde door de wyze en voorzichtige procedeure van mynen Advocaet 'de Bruyne, door de gerechugheyd van den Aerds-Priefter en meelt door de aldcrkraehtigite tegenwerking van den Canonik Thcologael, in aiie hunne liften voorkomen, zy hebben geftudeert en uytgevonden eenen goddeloozen middel, te weten my onder valfche beloften uyt de Keyzerlyke Landen te krygen,om aldus my van het gezag derKeyzeriyken Commiffaris , die my meer om meer toegenegen wierd, te ontrekken : zy dagten aldus met my alles nae hunnen vraekzugt te doen, het gene zy in deze I Landen niet meer derfden, om diefwil ik onder de protectie van den Aerds-Prieiler was gefteld door Decreet van den Keyzer en Koning als Pater Patrio:, Helper I aller o verlatte Onderdaenen; om dus tot hun oogwit te I geraeken, hadden zy gezeyd in myn vertrek toe te ftemmen , indien ik my wilde verpligten te gaen in ] eene Miffie voor de Provintie van Ryffel. Noteert wat goddelooze ongeregtigheyd! zy waeren reeds mei dezen Eranfchen Provinciael overeen-gekomen om zoo haeft ik aldaer zoud aengekomen zyn, my in den kerker te ltellen, en voorts te ftraffen ad nutum Domini, immers om my waerfchynelyk te doen creveren door hunne arbitraire penen e» Seraphynjche Difciplinen.  C 174 ) ben Aerds-Priefter niet min dan dubbelzinnig, ecr.cit waeren Ifraëliet, in wien geen het minile bedrog ovt plaetze heeft gehad > geloofde dat deze Cappen ook waeren gelyk hy , rechtzinnig , openhertig , immers gelyk zy aen de verleyde bygoten fchynen, hevlig te zyn, hy geloofde hun, hy riep my daer op af van Brugge, hy heide my deze conventie voor, ik neme die aen, nochtans niet zonder fufpitie, ik heb wederom deze overeenkomlie geteekent, heb alom ik het pafitót tot Audcnaerde en Cortryk Adieu gezeyd in hope eens metvolle zeyl in den open Ocean te zeylcn ; maer ik vond myn Schipken in den Kom van Meenen veel nauwer opgehouden dan in den Kom tot Brugge, aldaer blaefden de winden van Boreas zoo holderig fel, dat ik alle myne ankers heb moeten gebruyken om te ontgaen de volkomen 1'chipbraek my reeds zoo dikwils vcrdreygt. Tot Meenen vond ik eenen Vaderlyken Guardiaen, Cherubim van Vormezcele, die my in allerefpeét ontling en twee brieven aeudiende, eenen van den Provintiael der Cappen uyt Ryflèl, den welken my toeliet tot aldaer te komen zonder eenige mentie nopens Parys, Marfeillien of de Miffie nae Cyprcs, eenen anderen van wegens den Aerds-Prieller door Mr. Boulez gefchreven , waer by men my verbood eenen voet te (lellen op Franfche aerde tot naerdcr order om zeker redens, die men my voor alfdan nog verzweeg, maer koits .naer dien heeft gezeyd : te weten dit volgende bedrog. Boulez, zynde het grootfte verhand , den expertlïcn geelt en geleerdften Theologant die ik in myn leven heb gekent, door mynen Advocaet vernomen hebbende hoe men my uyt Gend had geleyd als eenen Dief, als ' eenen Apcilaet onder geleyde van twee Monfreers , heeft daer uyt bciloten, dat'er valsheyd en bedrog was in deze tranfaétic. Hy heeft alles zoodaenig onderhoort en naegefpeurt, tot hy zelfs uvt den mond van den Provintiael tot Ryffel heeft gehoon , hoe Guillielmus hem had acrizogt om my tot Ryifel in het lot te acnveirden als ee^cn Religieus die ftrekte en werkte tot ondergank van heel dc Seraphike bende, yereat uaus ne &a  Wie kan deze valsheyd en bedrog der Se'raphynfche 'Overfte lezen zonder ontroert te worden? zoude men onder de Archiven van den Raed in Vlaenderen wel eenen dusdaenigen act van ourechtveirdigheyd bevinden ? niemant moet hier twyffeien aen de waerheyd van den Cauoniks-brief, overmids Guillielmus zig niet heeft befchaemt in Jcriptis zelfs deze daed te erkennen, roerende met Cayphas: expedit...{ï) Het is beter dat Auxil creveert als heel het Order; ey ! hoe valfche toepaffing van het H. Schrift, dewyl ik niet anders betrachte dan het ampt der Apoftelen, ingevolge de toclaeting van den Ëefaphiken Regel, ó infidi.ee ! injidice ! De p ylder heden voor de tweede-mael overtuygt van door de'Capucine Overfte leelyk en fchandig te zyn bedrogen: hoorende zy zelve nog daer mede fpotteden, heeft zig geoordeelt geledcert te zyn in alle zyne hoedaenigheden , en danof zig beklaegt by het Keyzerlyk en Koninglyk Gouvernement, daer te kennen gegeven : hoe mynen Vifitator tweemael voor hem en voor getuygen in myne wenfehen toegeftemd had, onder zeker voorwaerden, de welke ik t'elkens had volbragt blykens goede getuygenilfen , niet tegenftaende zulks van beyde partyen voor hem in zyne qr.aliteyt prefent getuygen wettelyk was gecontracteert, den Vifitator poogde x ons op zulke vraekroepende en bedriegelyke wyze omme te zetten, waer over hy zig beklaegde voor denThrooa van zyne Majefteyt... &c. Het Gouvernement veel rechtmaetiger en fcrupuleuzer in zynen handel, als dc calomnierende by goten hun door preventie hebben ingebeeld, heeft party e aenhoort, dit bedrog opgeteekent, alles onderzocht en tyd gegeven om de aenklaegingen van den Heer Aerds-Priefter te konnen beantwoorden over dit onrechtveerdig bedrog, zoo hier naer zal gezien worden IV. Capitel. (i) Hy hadvoorwaer veel beter deze paffagie hem z lCs toefepaft; mids hy benevens Godefrid door al hun boos bcdryf in de Paepe'üevolte , oorzaeke zyn »» dat man raiffchien niet lang meer zal \-erdtaegen dea Capncyn »  ARTIKEL V. Hoort hoe men my tot Meenen, Dóet zugten en weènen. Job in de volheyd zyn'er geluk en welvaeren hééft doorliet kwaed gevolg eender maeltyd van zyne lieve kinderen den oorfpronk gevoelt zynder ongclucken en ellenden, ik infgelyks , vermits Sathan niet konde lyden dat ik in peys, ruft en vrede tot Meenen zoude afgewagt hebben den oorlof tot de Miffien, den welken my als verzekert fcheen door gevolg van de twee wettige contraéten boven genoemt, jae ik verhoopte en {leunde my teenemael op de ltandvattigheyd van mynen Patroon den Canonik Boulez, op de neirftigheyd van niynërï Advocaet de Bruyne en op de rechtvcirdighevd varj mynen aengeftelden Recht-Doender de Vylder, hier toé gecommitteert door den Keyzer ende Koning. In dezê ftfwachünge bleef ik in het Convent tot Meenen onder de Vaderlyke difeipliue van Pater Cherubim voornoemd , alfdan (i) eenen waeren Overften en oprechten Capucin, my in alle Reguliere obfervantie als voor dezen gedraegende, te meer om dat ik wifte den Guardiaen fliptclyk lalt had om op my bezondcrlyk te letten, en van dé ■aldeiminfte faute een groote fchuld en mifdaed te-maeken , danof feffens beflag te doen ten Hove, ik zeg by Mr. den Vifitator Gcnerael, welken lalt Cherubim aen 'my •(i) Ik zeg alfdan, om diefwil ik niet kan getuygen, hoe hy tot Veurne heeft gcregeert, nog ook hoe hy zig heelt gedraegen ten tyde der Nedeiiandfche Paepe - Revolte ; want ik ken vele Cappen , die doen ter tyd ik nog Baerd-Man was , weifdige Reli-« .gieuzen waeren , maer die alle de Religie hebben verloren met en in de droevige tyden der Paepe-Rebellie , als onder andere Albae7i van Dendermonde by-genaemt den ftcmten.jCaitacin, Gatidwfiis van Antwerpen , deze waeren voor de Paepe-Revolte twee goede Predicanten , maer zy zyn met de Patriotten « geworden twee dnile zotten» w elkers Sermoenen vraek roepen voor den Throon niet alleen van den Roomfchen Keyzer, neuiaer ook voor den Ilc-melfchea Keyzer; wanof breeder III Boek. cum f.ulio fiultus eris! Ure. *e!  ( »?; ) wel heeft willen toon en , my daer by zeggende , dat hy had geantwoord nïx ten mynen la He te weten, nog dat hy geenen Religieus oyt mai-a-propos zoud opgewacht ofte ten Hove befchuldigt hebben; op welke antwoorde den Vifitator dezen lalt heeft gegeven aen dch Vicarius. Dit zyn de eygen woorden van dezen Guardiaen, uyt welke idcr-een wederom kan oordeelen over de vraekgierigheyd van Guillielmus ten mynen opzicht, de gene wy klaerder gaen zien in het gevolg. Den Vicarius Jufeph d'Hamilton van Ipre, nmnine & ornine Scotus, zig glorierende over zoodaenige commiilic heeft alles aengewent om my ievers in te konnen befchuldigen , ten eynde om langft dezen kant te believen aen den Keyzer van Marocco; maer alzoo hy in myn gedrag niet vond dat bcrifpelyk was, hy heeft my te vergeefs opgewaekt, daer by opgewekt om een tractamentjen te geven op mynen Patroon-Dag den 27 November , wacrfchynelyk om langs dien kant eenige te konnen vinden om te •klaegen; op zyn aendringen en 't verzoek derGemccnte^ 4mmers om te doen gelyk een ander aldaer doet op hunnen Feeft-Dag, dc hebbe zulks belooft, den oorlof gevraegt van den Guardiaen, om op het zelve tractamentjen eenige Bloed-Vrienden te mogen noodigen als dienende voor een afscheyd, het gene ik te ernftiger betrachte 0111 langs deze occafie eens al .myn Vrienderf vergaedert te zien, dewyl zy nog op myn Profeffie tot Loven, nog op myn Prielters-Feefte tot Bruflel hadden" geweeft, als te verre afgelegen van deze twee plaetzen: alles was heel goedgekeurt door den Guardiaen, en dewyl dit Feeftjen viel op eenen vaften-dag, den Vicarius zeyde my, hoe ik lichtelyk konde vifch krygen uyt de veitens der Stad , dewyl zy heden waeren aen mynen Coufin den berugten Colonel vander Meerfck , den welken met zyn vrouw was van de genoode en daerom my waerlyk door zynen Vificher, den Backer by de Kerke wat Vifch heeft gegeven. Den dag is aeugekomen, myn Feeftjen is bygewoont door myne naeft-gclegene Bloed-Vrienden, Dominicus Gregorïus, backer en zwaeger van den Colonel; Carton, Cofter  van Dadize elé met zyne Sulter, Rcgina Raes van Rol-» leghem-Capelle met haere Dochter; FrancifcaGryJpeert, Jaanna Puttemans en Jofepk de Smed van Moorflede benevens myn Sulter, den Silver-Smed de Wilde en Naefens, Deken der Kleermaekers tot Meenen. Den Guardiaen was den Baes over tafel, benevens vier Paters en myn Bloed-Vrienden y> waeren dry Leeken die de tafel opdienden j» Ider zal zig naer alle waerfchynelykheyd verwonderen en vraegen? uyt wat inzigt ik al deze tafel-gaden ofte genoode met naem en toenacm hier zoo uauwkeuriglyk aenteêkene? dc reden is, om dat yder-een deze zoude willen en konnen by' occafie ouderhooren, wat koftelyk banket of wat ichandelyk traétement dit is geweeft; aeugezien men my hier om op zoo eene afgryzelykfte als pynelyklte wyzê heeft geftraft, het gonnc van een yder 2al verwondert wezen, als zy daer by zullen hooren, hoe dit eenvoudig Feeftjen om zes uren 's avonds reeds was geeyndigt, onder het welke ik een dichtjen voor Ad.eu heb afgelezen en de Religieuzen een liedeken hadden gezongen; aldus is het Feeftjen in de alder-eerbaerfte en vriendelykfte wyze gehouden, ik heb des arrderdags myn Sufter met de Vriendekens tot aen den waegen ■uytgeleyd, ben met den knecht om zeven uren in het Convent gekeert, en ziet wat ftraf my hier vooren is opgcleyd, eylaes ! valfehelyk befchuldigt door eenen Judas Om dat hy niet mede had mogen leeken. Thomas van Kempen zegt : eenen blydeu avond baert dikwils eenen droeven morgent; men hoord ook dikwils zingen : een kermesken is een geeijelinge weerd; dit alles heeft hier gebleken, dit myn Feeftjen heeft my grauwzaeme geeifels gekoft, niemant zal dit verwachten , het is ongeloovelyk ! immers ten zy dit alles my zelven is overkomen , noyt zoud ik dit konnen aennemen; daer zyn zoo veel ongehoorde onrechtveirdigheden be.gaen ten tyde der ongeluckige Staets-omwenteling, dat ■men deze hoe zeef zy zullen befchreveu worden, naderhand noyt zal konnen gelooven, dewyl men reeds van jtH af de «eive niet meer kan aennemen ; maer dit  I ( !79 ) moet nogtans geen wonder baeren , dewyl deze gcibhied 'zyn in eenen generaelen opftand ten tyde van Revolte, wanneer een yder leeft als wetteloos en doet wat hy begeert; maer vreemd en ongeloovelyk moet het zyn zulke vraekgierige daeden te hooren in eene vergaederinge der gebaerde mannen , niet onder de ChoorEzels of Pand-Ruyters, maer onder de Opper-Overfte der H. Order van Ste. Francifcus. GuUtielmus, Godefridus en Compagnie, hebben onder Jum my deze fraeye rollé gefpeelt op het fchryven van eene zattc-muyle; Jofeph met naeme fchots, met'erdaed jïoicus, jaloers om dat hy niet by de Vrienden had geween., heeft aen de twee voormelde baerd-mannen geschreven « dat ik eene koftelyke en overvloedige maelr, tyd had opgerecht voor heel myne Familie ten grooten * naedeele en vcrergernilfe van het Gemeente, direct r> tegen den wil van den Guardiaen « en dat ik des n a\ onds met myn Vrienden was uytgegaen « Dit zyn de eenigfte woorden die fcotus Hamelton had gefchreven zo» hy zelfs heeft beleden voor Guardiaen, voor Engelbert en Jacobus van Ipre, dit zeggende om zig te verfchoonen over de grauwelyke ltralfen, die op deze befchuldinge zyn gevolgt, waer over nog myn hairenryzen ala ik het overdenk e. GuilUelmus en Compagnie, noyt gekent hebbende de reden van de nateurelyke wet audi partem, zonder my of iemand anders te hooren, ftreek de volgende Sententie , de welke my door den Guardiaen preient getuygen formelyk op den 12 December 1784 is afgelezen , en wanof ik niet dan den hoofdzaekelyken inhoud kan plaetzen, vermids den Guardiaen Blikt verboden had my Copie te geven (1). « Wy Frater GuilUelmus van Puysbourg Vifitator (1) Dit is de tweede Sententie tegen my in liet Order zender êrder gegeven, en wanof my Copie is gevveygevt tegen alle o;dér, hoewel ik deze heb gerwegt in rhe| goed •rdtf j ergo Ordo fit* erdirn.  ( i-8o ) v> Genïrael der Nedèriandfche Capucinen , hoogelyks, » verergert en ontdicht over het fchandelyk leven ende >•> daeden van Valer Auxilius van Moor/lede, Predicant >■> in ons Seraphynfch Order, naeméritlyk over zyn koftef lyk en fchandelyk tractement, het gene hy aen zyne » Vrienden tegen den dank van den Overften des » Cloofters heeft gegeven op den 27 November, zoo» 9 is 't dat wy hem hebben veroordeelt, zoo wy hem * veroordeelen mids dezen, als onweirdig van den H- * Autaer Gods cn andere HH. Sacramenten: want aenr> gezien hy zig heeft verftout tegen de Bullen der » Pauzen zyn recours te nemen tot de weireldlyke » Rechtsbanken, zoo declareren wy hem te zyn gc- * mterdiceert, gefufpendeert en geexcommumceert, tot « en zoo lange hy ons voldoeninge zal hebben gedaen, r> ook het geld dat hy op tvtel van nae de Miflien te « gaen heeft afgebedelt, zal wedergegen hebben en ge» noegzaeme penitentiën zal gedaen hebben, ten welken » eynde wy hem het Convent voor een arreft Hellen , y> uyt het welke hy noyt zal gaen zonder onzen oorlof. y Aldus gegeven in ons Convent tot Bruflel dezen o * December 1784. Was onderteekent Fr. GuilUelmus. ■» Cap. Vifitator Gen. L. I. « Men moet voorzeker geen Rechts-Geleerdeu zyn,. om te konnen oordeelen van dc geregtigheyd offchreeuwende onrechtveirdigheyd dezer Sententie; myns aengaende, ik zwyge ftfl, mids ik heb belooft te fchryven zonder paffie, ik laete alle en een yder oordeelen over deze maniere van regering der H. H. Cappen; heel het tractement is betaelt door myne Sufter met eenen guinée waer onder nog gerekent is den Wyn en de Hoefters die zy 111 den Refter hebben gehad. Oordeelt Lezer! Dog, zoo genomen alle de voorgewende redens waer zouden geweeft hebben, nog zoud het een onrechtveirdigfte Sententie zyn geweeft, uyt hoofde zy voorfchryft dc grootfte ftraffen die'er in de H. Kerke zyn, overmids pmna Jit dimetienda a culpa , men mag" de grootfte ftraffen niet opleggen ten zy voor de grootfte mifdaeden. Hier op zoud ik g£irn vraegen van deze twee belhae-  ( i8i ) mels, deze twee fpiegels voor alle Overfte, of al het kwaed, wanof zy my valfchelyk en zonder teaenhooren, nog eens hebben veroordeeld tot zoo ongemeene en buytcngewoonelyke ftraffen, of al deze mifdaeden fcholafiicè difcurrendo & Theologicè loquendo , zoo groot kwaed uytmacken voor de ooge Gods, gelyk de zonde van dronkenfchap ofte onkuysheyd van eenen Capucin ? indien zy antwoorden affirtnative, dan ftelle ik vaft : dat zy beyde noyt de waere Theologie hebben gekent» wanof ik nog met alle reden twyffele, het gonne ook het gevoelen is van alle getrouwe dienaeren van God en den Keyzer. Indien zy my antwoorden negative ? dan vraeg ik waerom zy niet daegelyks met dezen blixem geeffelen de gene hun zoo fchandig vergeten door den dienft van Bacchus oïVenus T ARTIKEL VI. Hier vind men nu het cas, Van mynen Pater Judas (i). Den Guardiaen was zoodaenig ontftelt door fchrik ea verbaeftheyd, dat hy onmogelyk deze fchrikkelyke en lichtveirdige vonniffe niet konde aflezen, niet tegenftaendc hy nog had gewagt tot nae de tafel van den middag. Engeibert Senior der Familie, zynde getuyge, riep : « wel Jefus Maria! helpt ons , ey ? wat tygers ! wat ty*> rannique beulen zyn deze Brabanders! ey ! God ! « onder wie zyn wy gekomen ? moeften wy niet van de (i) Jofeph een dienaer van de genever-fleffche , had ray zoodaenig in dat Feelljen geholpen , dat ik genoodzaakt was hem by de Vrienden te nooden , het geen door den Guardiaen afgeflaegen wierd , uyt reden dat Jofeph alfdan in zyn RecaH,e£n.é was. Dezen" niet wetende ik hem van den Guardiaen gevraegt had, meynende ik hem over al zyne zorge voor den Vifch vergeten had, niet konnende lyden de vreugd onzer Vrienden , heeft uyt raezernye by faute van wyn , genêver gedronken , en mujlo pienus gefchreven al wat den dronken iaktc-pot voordacht, immers den Trailer gefpeelt als eenen oprechten Judas.  O Sa > ^jFraufche fcheyden om door zulke barbaercn geregeert r> te worden? ey ! Jelus!'wie heeft oyt zulk een onrecht*> veirdige Sententie gehoon ? « Dezen eenvoudige» ouden man voegde daer nog by : dat hy declareerde deze op valfche en onwaerachtige motiven te deunen, by dies dat'er moede zyn eenen onrechtveirdigen Judas, £herubim zeyde infgelyks, dat het valfche en onbeftandige befchuldingen waeren ievers aengedient door eenen Judas, dat hy zoo terftond dezen Denonciateur by de Overfte zoude overtuygt hebben zynder irreguliere calomnienj hy gaf my terftond wynte drinken vreczende ik door pyne zoude geftorven hebben, hy ondervraegde alle de gene aen tafel op ons Feeftjen hadden geweeft , wat fchandaelen zy aldaer hadden gezien? elk een my trooftende, de Overfte veroordeeleiide , vervloekten den Judas en calomniateur , mids zy alle eenftemmigl • riepen : dat'er geen Feeftjen oyt zoo geftigtelyk en zedig was gehouden , dat'er geen het minfte fchandael was gegeven, immers dat het niet dan door eenen afjonftigen Judas of dronken-broedcr aengedient konde zyn, elk noodigde den Guardiaen terftond uyt den naem van heel het Gemeente aen Guilüaeme contrarie te fchryven, om dus te herroepen deze Sententie. 13. L. \ denkt eens hoe Pater Judas den fcliotfchen Vicarius zig bevond in dit moment ? hy was prefent jq de groote kamer; ik had hem exprcfleïyk gekozen om getuyge te zyn, wetende dat hy den Judas was, ofte den genen de partye hadde gefpeelt van Ijcariot. Myns aengaende, ik fprak wcyuig , ik dronk een luttel, dog cum pondere & menjura, gelvk in alle andere tïufdaenige troubelen noyt te veel of te verre, op dat ik niet zomwylen door een loife tong my zoude misklapt hebben ; ik en fprak alfdan niet anders als om .eouie te eyffchen dezer vervaerlykfte Sententie , die my noyt geworden; ik zeyde, dat'er tot de Paffie van Chriftus noodig was eenen Judas, niemand verftond deze woorden ten zy den ftoïken Vicarius. Eyndelinge dezen fpeeide volkomentlyk de rolle van Ifcariot; want nae hy Judas tegen alle recht veirdigheyd my in de handen hyd  ( i83 )' kevert mvn'er gezwoorne aerds-vyanden, als hy nu hoorde , hoe deirlyk de Joden op myn vel en Cap vielen hoorende daer by hoe den Guardiaen uyt den naem Van heel het gemeente zoud ontkend hebben, dat IK een fchandelyk of koftelyk tradement tegen zynen dank of buyten zyn wete had gegeven, &C- Als hy hoorde, hoe verbittert heel de Gemeente was en hoe men hem voor den valfchaert fuseerde , hy ziende zyne valfehedeh zouden uytgekomen hebben, heeft als Ifcariot voor heel den Synedrion pamtentia ducius gezeyd : peccavi, traden* Janguirtem J^S f heb settelt, ik heb mifdaen, ik belyde myne fchuld, ik heb dit gefchreven en dat in een haeftigheyd, hebbende een weynig den kop verwarmt-, Auxil vergeelt het my, peccavi &c. Judal- wierp de 30 penningen weder als hy zyn verraederie beweende, Jofeph om zyn zonde af te waffchen gaf eenige flclfchen wyn, hy beloofde zelfs zyn ca omnieuze brieven te erroepen, zeggende : dathy noyt had gemeynt deze van zoo grouwzaem een gevolg zouden geweelt hebben; hy beweende zyn fchejrnft"k onentlyk, en om te toonen hy zyne beloften waeielyk Skwyten, hy heeft my oP zynCelle geroepen,de erroeping op zoodaenigc wyze gefchreven als ik hem voo dicteerde , zeggende : dat hy op zoo korten tyd onmoge yk zelfs niet konde de fchuldige erroeping doen The/Latyn (r) 5 ik heb hem te liever geholpen om dat het ftrekte tot rayn'er eer-erftelhng, ae heeft .alle nointen zoo klaerlyk erroepen, dat men met twyftelde , Tgelyk zy deze fchroomelyke Sententie hadden ge- m„. fteiie hier alle de dmftandigheden dezer verraederye , niet „^Irïze dezen Judas onze hiftorie zoud ^en Joochene^ mids heel het Gemeente dit zal getuygen , maer om den Lezerte Sneu doen gelooven, wat voor ^-«^a« SS z,et in de biegt-ftoeier, zrtter. wat» t£ m«> voor Guardiaen; ey God! hoe zyn me dc gene moeten befliert worden door *JS Lg meer te beweenen als de Oratoiren onder Couj.it* Mecne*  < 184 ) ftrcken op het zeggen van eenen Judas, de zelve* daedelyk zouden ihgetrocken hebben op liet fchryven. van eenen Petrus. Ik heb den brief van erroeping gedidcert, Judas heeft hem gefchreven, onderteekent cn gefloten in myn prefentie, ik heb hem zelfs gedraegen 40 aen Bureau van den Poll, onderhouden door Joffrouw «e .weduwe BoJJdert. Pater Judas meer om meer zyn confeientie ontruf•tende, voorzag dat ik door geen Melfe tc lezen myne eer en faem moeite verliezen voor het publyk, hy heeft goed gevonden dat ik in afwachtinge der vernieling myn er Sententie, eenige daegen uyt de Stad zoude gegaen hebben immers dat ik by myne Vrienden zoude verbleven hebben tot hy om my zoud fchryven, het gene ik heb gedaen » ben met Broer Sylvaen „ nae Geluwe en Moorflede gegaen „ alwaer" ik van den iahor weymg dank heb oritfaen « voor den dienft die lk had gedaen * m van Hce m zyn ^ doen verflaen » ARTIKEL VII. Nu volgt de verfleendheyd der Joden, Met den zegel in hunne geboden. De Joden zeyden aen Judas wanneer hy bekende ten onrechte verkogt te hebben zynen meefter /tuvideru ' wy- trecken ons niet aen of gy Mus wettclyk of kwalyk hebt overgelevert, het is ons genoeg, dat hy in onze macht is, doet met het geld het goniie gy wild , wy zullen met onzeproye doen nae onzen luit en wille tuvidens! hy is de dood fchuldig, &c. B. L.! geen fchoonder gelykenitfe vind ik ten dezen ppzigt in heel de Schrifture, gemerkt de Overfte imgeiyks op diergelyke wyze hebben geantwoord , zy lieten hutr geenzints aengelegen of Judas my wel of kwalyk had overgelevert, of hy my waerelyk ofvalfchelyk had befchuldigt, het was hun genoeg, dat zy niet my konden doen wat hunnen vraekgierigen lult inbedde zy nepenmet Pilatus : quod firipfi, Jcnpji, de Sententie  ( l85 ) is gegeven, deze zal hy onderhonden, het was een vonnis ex cathedra van eenen Rechter onbewegelyk ; judicium fine mijericordia. Ik heb aldus met deze Kerkelyke banden ontrent zeven maenden gekoort en gebonden geweeft. Het kluchtigfte nogtans van al : men had my gcfufpendeert, geinterdiceert en geexeommuniceert, by dies ik moeft van allen veriaeten en gevlugt zyn, by dies men had my moeten uyt den Choor en Refter houden; maer neen, ik moeft in den Choor den eerften en laeften zingen dag en nacht; wat dunkt u wcirdigen Lezer van'aldufdaeuigc Capucinacdcn? gy hoort hier hoe men in dit H Order geen ander wetten kent dan die der barbaeriche volkeren, fiat pro ratione voluntas, want het ons aldus belieft; fic volo fic jubeo. &c. Om hun nogtans geen plaetze tc geven van tegenzeggen, vermids ik voorzien zy alle myne woorden en lyllaben zullen ziften , tot dat zy ie vers een paffagie zouden vinden om myn fchriftcn voor vaifch te befchuldigeu, geloove den Lezer hier te moeten duydelyk overtuygen van de valfcheyd der beweegredens van deze fchnckelyke Sententie ; daerom ik zegge over de eerfte redens aengaende het fchandelyk en koftelyk tradtcmentjen met zyn annexen, dat Pater Judas meer als ten vollen had erropen al het gonne hy diefaengaendegecalomnieert had, zoo gelykelyk blykt uyt de volgende Declaratie en den hier bygevoegden brief, gefchreven aen de'n.zeer Eerweerden lieer Boulez Canonik Theologael tot Gend. DECLARATIE. « Wy Onderfchreven verklaeren mids dezen wel te » weten, dat Pater Auxilius van Moorflede Capucin „ van ons Order geenen diuc ofte traftamentjen heeft w gegev en zonder' confent van den Eerwcirden Pater r> Guardiaen, nemaer dat zulks gegeven is op zynen r naemdag fzynder prefentie ende van zyne Vrienden. r> Voorders verklaeren wy, dat hy dien dag niet anders r, uyt het Convent is gegaen als om naer te loopen zyne  ( i86 ) » voornoemde Sufter , ende citö te communiceren *> eenen brief die men hadde opgehouden ende maer « bchandigt als hy zyn Sulier -tot aen de poorte had ss uytgeleyd. Aétum 24 Januarii 1785 Meenen. <* ( Waeren onderteekent: ) Fr. Fidélis ex Hardoye, ja Cap. Praed* B. onw. Fr. Veherundus Loontjens & Tileianus Cap. L. J. Biechtv., Pred. Brief: u Eerweerdigflen fleer! « Alhoewel van U-E odgekent, nogtans in het Recht » verpligt zynde getuygenilfe van waerheyd te geven, * zoo declareere ik by dezen daer toe aenzogt zynde, r> dat ik met Pater Auxilius van Moorflede nu in het * derde Convent woone, ende hem alomme even Re- * gulier ende obfervant tot op heden gevonden hebbe, * en verzekere by dezen valfch te wezen, dat hy f> buyten de wete en zonder oorlof van Pater Guardiaen P zoo een tractcmentjen gegeven heeft, dewyl Pater y Guardiaen beyde de daegen de Vrienden met zyne v> prcfentie heeft vereert, waer by ik ook den tweeden >■> dag geroopeh zynde, meermals uyt den mond van !■> Pater Auxilius Stiller verflaen hebbe, wat overgroot *> ieed zy hadde, de eere niet te mogen hebben uw ï> Eerweirdigheyd door dit tractemëiitjen te mogen bedan*» ken, over al U-L dienften aen haeren Broeder gedaen; »» cn nae dat zy tot den Sondag 's avonds de prefentie » van U-E Eerweirdigfte had afgewagt, is zy met de » andere Vriendekens nae hunnen waegeu gegaen, cm r> voor twee daegen nae Moorflede te gaen en dus wcv derom nae Meenen te koeren , in hope van uwe » Eerweirdigfte alhier te zien , ende zoo zy weg waeren 5' heeft men aen Pater Auxilius uwe Eerweirdigheyds n brief in handen gegeven, den welken hy een luttel 3' geopent hebbende, is met myn kenniffe achter-ger> loopen, en naer hun voor een weynig gefproken te r> hebben, is met den knecht van het Convent feftens » wedergekeert, zig in den Refter begeven, -&c. zoo  ( 187 ) r, dat hy «aevolgens myne julle rekeninge met langer „ als thien minuten buvten het Convent heelt geweeft, r 't welke in dufdaenige occuventie by alle timoraete «lichtélyk gepraftizeert word, blyvende interim toet „ reipect, geve my de eere in deze meemnge te onder- r> teekenen. „ _. „ , „. » ( ondt. ) Fr. .F^c/jj Roelens , ,5 xbris. 1784. » Capuc. Prjed. Conf. L. J. Ten tweeden : zy hadden my reeds twecmael tot Brugge in December 1783 geftraft voor dit voorgegeven en zoo hoog-opgenómen mifdaed der aelmoeflen tot de, Miffie, vervolgens is dit de derde ilraffe voor een en het zelve aldus opgenomen mifdaed; heel de weireld nogtans roept, dat men niet meer dan eens een nutdacd mag ftraffen, maer hier ziet men heel contrarie by de Overfte der Cappen, aengezien men my hier voor nog altyd heelt gehouden in den Ban der H. Kerke (i). Loven zal hier over waèrfchynelyk nom ftaen en my niet gelooven, dewyl den ban der H. Kerke enkelyk buyten fluyt onbewegelyke, verfmaedigende, büotaerdige en kwacdwülige zondaers, maer geen onnoozele, boedvéirdige of leedwezig*herten-, dit is nogtans met my alzoo gebeurt. Ondertuffchgn ik heb my verfcheyde piael geprefenteert zelfs aen den Guardiaen en andere Biegt-Vaders, de welke my niet jegenftaende de Decreten van het Seraphynfch Bruffels Hof 'telkens de abfolutie verleenden; dog niet tegenftaendc,-den ban van Pater JVMelnuei bleef toegeknopt zelfs op de Hoogtyden van Kerft-Dag, van Paeffchen en Siuxen -, niemant konde de reden danof bevatten, ik nog veel min, nog ik en fchreef aen niemand, ik cn klaegde aen gcenen menfeh, ik offerde al myn lyden voor de voeten van den gekruyften Seraphin , elk een verwonderde hem m myn (1) Ider ziet hier boe ongelukkig het jaer 1784 voor my is frewceft beginnende met een vangeniffe van 49 daegen , verloopcndc in eene vlucht van 13 weken, eyndigendc in ems e^tomniuuieatóe van ïeven ptseaclen &c. &c<  ( 133 ) fclydgeeftigheyd ; ik leefde altyd als Sans-Soucy, h gerultheyd van gemoed, terwylent men geloofde dat myne1 ziele lag geketent met alle de blixem-ftraeien van den Roomfchea Jupiier; maer atatem habebam, ik begonde reeds tot de jaeren van verftand te komen ovenmds ik reeds in vyf Bifdommen, in meer als duyzend Parochiën, Kerken, Gcvangeniflen, Rafp-Huyzen, Cloofters cn Abdien had dienft gedaen. Ik kende ten minften zoo goed als Aper de Sylva en als fera Jmgularu , wat'er word verzogt om iemand te mogen flaen in den ban van de H. Kerke • n» ifc wifte daer tegen men my noyt behoorelyk had vermaend over de zaeken in kweftie ; 3°. dat den toevlugt te üemen tot zynen Souvereyn is een onbetwiftbaer recht der nateure, vervolgens dit kan door geenen Paus of Kerkelyken Overften afgenomen zyn; 4°. dat'er dan geen andere redens dan de.kweftie der aelmoelfen over bleei , ende overmids men my aireede tweemael daer over had geftraft, zoo vond ik geene de minfte fcrupule m te fpotten en te lacchen met dufdaenige fufpentie interdictie en excommunicatie. Ik had reeds in het Concilie van Tremen gelezen, dat'er niemand dan de Bihchoppen, en dat noyt ten zy in de alderzwaerfte caflen , konnen excommuniceren ; ik leefde daer op zeer geruft en verblyd, over dat deze cenfure my geen pyne nog in tanden nog aen de kele baerden. Heden zal ik tot preuve van diere belyden, i° hoe diev'eHngs ik op den Kerft-Nagt dry Meffen heb gelezen, maer ik zal verzwygen den naem van den Broeder die deze heeft gedient , op dat hy niet worde geftraft onverdient; 2°. hoe ik ten dezen tyde differente keeren nae Haelewyne, Geluwe, Dadizeele en Wevelghem als in den lochtbal van JBlanchard, heb gaen Melfe lezen in duyzent haeften om op mynen tyd t'huys te zyn; zoo dat ik giffe in deze zeven' maenden, ontrent twintig Meffen gedaen te hebben , nu binnen dan buyten het Convent; waer uyt GuilUelmus kan beflnyten , wat eerbiedigheyd ik heb gehad voor zyn zotte, duik en onrechtveirdïge Sententic, hoewel dat'er eenige,die hun uytgeven voor  ( i89 ) Gods-Geleerde zeggen, dat den Ondetzaet by middelertyd zig moet gedraegen aen dufdaenige ccnfuren , ik heb anders gepractizeert by advis van myne eygene Theologie , op 't recht van God en 't gewis myn'er eygen wetenfehap; God zy allen lof! myne kloekmoedigheyd in te gelooven het recht "der Volkeren, de wetten varj. God en der Nateure, is noyt onderbleven aen den vervlcekelykenbygotifmus der uyt-en-eygenzinnige Cappe* Overfte, de welke den Regel van Francifcus alom ( non ad Utteratn ) als een epikeye der Goddelyke en Nateurèlyke geboden uytleggen naer hun eygen voordeel, profyt .en cygen-dunken, waer door zy menige ziele verleyden , .cn menig eerlyk man doen zugten onder hunnen hacte-lyken defpotifmus. ergo crucifigatur .' CAPITEL III. ïo. Klachten van den Keyzerlyken Commijfaris in Jiet Gouvernement; 2°. vifite van Mynheer van. Haezendoenk ; 30. Tytel; 40. Decreet; 50. brieven van LobkowitZ ; 6°. tegenkantingen ; 70. vifite en Sermoen van Godefridus tot Meenen. ARTIKEL l. Jy Aulus ziende hem door de Joden alomme ovesval1 en, heeft eyndelinge zynen toevlugt genomen tot de gerechts-banken van zynen wettigen Souvereyn zeggende : Cafarern appello ; ik had ook zulks reeds gedaen, waer op het aen zyne Majefteyt had behaegt den AerdsPrielter de Vylder aen tc dellen voor middelaer tuflehen my en myne Overfle, om de zelve volgens de Goddelyke, de Kerkelyke en Nateurelyke wetten te bewegen tot het gene zy door zoo veele tytels fchuldig zyn 'aen hunne Onderzaeten te doen , te weten : recht ia Juftitie. Sed ehtu ! Nefciunt juftitiam. Ziet II Boek.  Acngezien hunne vraekgierigheyd ten mynen opzigte zonder paelen was, mids zy hun niet voldaen vonden met my zoo deirlyk tot Gend, Dendermonde en Cortryk mishandelt te hebben, met my zoo grauwclyk tot Brugge geftraft $ gevangen en mineedigïyk bedrogen te hebben, met my zoo verraederlyk te hebben willen' brengen in een vremd Land om my in de vangeniffe tot Ryll'el op te ftuyten,eyndclinge met my zoo lang tot Meenen op te houden als gevangen, daer by gefufpen deert, geinterdieeert en geexcommuniceert ; over alle het welk ik my heb beklaegt by den Heer Aérds-Priefter, overluids dc Uverfte nu reeds tweemael voor dezen Heer een! contraft nevens my hadden gelloten, cn wanof zy t'elkens in alle ongetrauwigheyd fchandelyk zyn afgeweken, waer over den Aerds-Priefter zyn klachten had gedaen, maer op het vernemen van deze ongehoorde Sententie, is hy in perzoone, verzeld door den Heer Canonik Theologael , gegaen nae Bruflel, ten eynde om het Gouvernement volkomen verflag te doen over zyne gedaene dienften in onze verfchillen te effenen ; en te töoncn dat alles erger om erger voor my afliep, tot zooverre men my heden had gevangen met alle de Geefjjelyke banden van het Roomfch Vaticaen. Om alles het welke beter te verftaen * heb ik deze in rt Franfeh geprefenteerde Requefte hier by gedaen * m AEN DEN KEYZER EN KONING! « Vertoont zeer eerbiediglyk Joannes Dionyfius de », Vylder Aerds-Priefter tot Gend , hoe dat het aen i> zyne Majefteyt heeft belieft hem te authorizeren tot r> het reconcilicren zekeren Religieus Capucin , met r> naeme Auxilius , die zig door de vlugt had e gered, ten eynde zyn recours te konnen nemen tot r> den Vaderlyken fchoot van zyne Majefteyt jegens * zyne Overfte, over dat zy hem hadden kort geftet» ken-, onder voorwendzel hy dieflyk wilde vertrekken n in de Miflien nae America, het gonne hy beweird n nog gewild, nog gedagt te hebben, hoewel hy eenige  c m) f> tbebereydzels had gemaekt, in hope de opene brievèn r> te bekomen de welke hem hier toe waeren voor Vafter, lyk belooft door differente Vrienden en Brieven. * Den Vertoonder vleyde zig tot het gewenfcht eynde >i te gcraeken met zoo veel te beter fucces, om dat den 31 voorzeyden Pater Auxilius terhond zig prefeny, teerde tot alle onderwerpinge aen zyne Overfte, zelfs r, om eene penitentie tc ondergaen die genoegzaem r. ftreng was , onder voorwaerde dat de Overhe toe» hemden in zynen yver tot de Miffie te mogen mes r> vrede vervoorderen, ingevolge de toelaetinge hun'er y. beloofden Regel. Inderdaet de bevredinge was getroft» fen ingevolge den aft hier by gevoegt fub N°. u Auxilius heeft de penitentie hier by deze convenj> tic gehipuleert, volbragt volgens de getuygenilfen hier n nevens ftib I\T°. 20. (2). u Nauwelyks had hy van zynen kant voldaen, of de r> Overhe fchreven aen den Vertoonder, dat die per. nitentie niet vergenoegde, dat zy hem nog veel meerr> der moeften ftraffen, zy wcekcn daer en boven af r. van hun confent tot de Miffie, het gone het ecnigfte r> lylv DClOOll UOUl uun_Leii.i.e. ruuwui V (1) Ik kan deze afte hier niet aen-egten , mids ik noyt co; ie dact van heb gehad , gelyk ook van de ftukken hier geciteert onder den numero 30 40 en 50, immers allen twyffelaer kan zig hier van naerder informeren by den Vertoonder, die nog leeft tot Gend. (;) « Wy onderfchreven getuygen by dezen, dat Pater Auxilius „ van Moorflede Capucin , zyne penitentiën ( die wy aen hem „ hebben hooren opleggen ) vvaerlyk heelt vclbragt, ea voorders n zig in ons Gemeente gedraegt als eenen waeren Religieus. « AÖum Brugge 15 Junii 1784, ( ondt. ) Fr. Mauritius ex LoO» Chrifü Cap. Fr. Philemon ex Baefrode Cap. Ind. « «1 Reverende admodum ac amplijftme Domine. n Cum R. P. Auxilius cujus fum a confeffionibus , pttivr.rit Smt „„ teftimonium, prttcipue circa ea quee concernunt panitentias in~ \, jutufas de quibus Conventum eft, hinc infrafcriptus aV.efi.ot prets, fatum R. Patrem fumma refignatione , adificatione, Cr S. Com„ munitatis fatisftxiione preefatas adimplevifjï , dt caMro, quoad M mores , Sacramenta fufcipienda , Chorum frequtntandam , altafqur. 11 regulares & ordints noftri obftrvantias, Ov. Si ita gtrtrt ac  C 192 ) *» P°mt Wïls waei' zy huq hadden verobligeert en » ondertuffchen dat den Vertoonder observeerde' of » Aüxd™ waerlyk volbragte de' plichten van zynen » haet, de Overhe hebben door bedrog, direcMyk » tegen de gefloten conventie, zoo bedriegelyk de Proia pagande tot Roomen omhaclt, dat deze in weerwil r> van de favorable recommandatie van den Prince * Lohkowitz Biftchop van Gend, aen den Verthoonder * heeit gefchreven ; dat hy veel eerder alle andere efaüè » mogt vraegen , dan eene Miffie voor eenen Religieus v, die zoo gejchillig leefde jegens zyne Overfte "Deri » brief is hier by No. 3. (1). 11 decet verum Religiofum; prohi meritb coram Deo , angelis ö> « m conjaentid purd Tefiimonium ferre r'ogatus , hifcè fignor. r> Reverende admodum ac amplijjime Domine. _ « R. A. ac ampliiï. Dom. veflra:. Brugis - 7bris 1784.. « Humillimus Famulus » Fr. Gaudiofus Antverpienfis » Cap. Olim. S. fciipt. LeClor. » Het addres luyde : Aen den zeer Eerwacrdcn Heer de Vylder if Canonik Grad. tot Gend " , " Reverende admodum ac amplijjime Domine* .4 Plurima falute prxvia : rogatus a Patre Auxilio ex Moorflede , * ut ad amplitudinem vejiram tranfmitierem in fcriptis Teflimor> mum de fatisjhilione petnitentia: ex conventione amptitudinii » vèftra cum fuperioribus nojiris ipfi injuncla;, hifce attejlor diclum " Pa^m Auxilium ex Moorflede prcefatam pecnitentiam in pleno 1» rejecwno , uti O- extra cum, adimplcviffe eo tempore, qua " e*° "f^Jf'Ftus Guardianus Brugenfis extiti : interim omms * ol'Jequu oblatione debitoque refpeclü Jignor. « Admodum Reveren'.e ac amplijjime! » Dominationis veftr.t. „ Minimus Famulus, nn j , ■ " Fr. Conftantinus ex Wacr- Vfiendte 9 fbrts 1784. „ fchoot Cap. Gaard. Oflend. Ind. ''Het addres luyde : Aen den zeer Eerweerden Heer, Mynheer " de r>:/der Aerds-Priefter &c. &c. van het Bifdom tot Gend « fi) De Propagande was 1,-83 en 1784 content geweeft, heden was zyomgchaelt, etgo ook rcrsiutetfyk , hurUmi wie Ui Lot&s t De Overfte  ( '93 ) S> De Overfte hébbeu daer by niet vcrdokön hunrft « treken, maer zy bekennen deze opentlyk in hunnen r. brief hier by No. 4., in welken zy hunne bedricgerie > erkennen onder veie ydele voorwerpen, voornae3i mentLyk, om dat zy vreefden, dat men hun zoude #> bedwongen hebben tegen hun gewiffe toe tc ftemmen, 3' en als den Verthoondcr hier tegen ftelde zyne aa* >•> thoritey t, als hiertoe gecommitteert van wegens zyne s-> Majefteyt, zy eyndigden hunnen brief, zeggende ; r> dat zy hun Religieuzen veel beter weten te beftieren r> dan allen anderen Overften, en dat het aen hun v> alleen toekomt volgens hunnen Regel 'Cap. 12., te 31 oordeelen over hun bekwaemheyd, voor de reëe, dat n dit alles was het gonne zy hadden te zeggen (1). « Den Verthoondcr mifnoegt over deze verwaende 31 hanclelwyze zoo injurieus aen zyne Majefteyt, die tn hem heeft geauthorizeert, heeft niets naergelaeten of 31 verzuymt om in het vriendclyk te betreffen het eynde 31 van de voorgenoemdé Conventie ; eyndelitige , by 31 krachte van de menigte der goede getuygeniifen zyn'er 31 medebroeders hier nevens gevoegt fub No. 2 (Jol. 156) y» zy hebben voorgeftelt hem te laeten gaen in Vrankryk, 31 om van daer voords te gaen in de Mime; maer den 31 Verthoonder is terftond ge waer geworden , dat hun 31 intentie niet anders voor had als hém te ontrekken >i van de macht uwer Majefteyt, maer noyt in de Miilien ji toe te ftemmen, alzoo den Vilitator zelfs bekent in 51 eenen brief hier nevens No. 5; eyndelinge, de Overr> fte ziende, dat Auxilius daerom niet wilde gaen in 31 Vrankryk gelyk zy wellichten (2), zy hebben hem (1) Hier ziet men heden uyt hun eygen woorden aen eeneii Aerds-Priefter gefchreven, dat de Cappen hün bewéir^n exempt te zyn van Kerk en Staet, van Keyzer en Paus ; zy fpotten met da woorden Cbriüi : reddite qua fuut Cit{arit Ci£\a>i > zy lnccheu met de woorden Pauli: Spiritus Jimclus pofuit Epiftvpos regere ecc.'eJiarii Dei. Zy regeren hun eygen, diefvolger.s zyn zy buyten den Staet en Keik ; atqui alle wie buyten de Kerk leven zyn verdoemt, ergo alle Cappen zyn verdoemt. Abrcnunüo. (2) Eylaes! om my tot ilyffel in den Seraphiekenkerker te deen  rrtoegebrtigt eene ccufurc door welke Zy hem alle Prref* r. terjyke fonetien vêrboöden, zelfs niet te mogen gaen » tot de H. Communie, nog uyt het Convent, onder r> wat voorwendzel het zoude mogen wezen. « In deze geftcltenifl'e van zaeken, den Verthooiir. der heeft gemeynt dat het van zyn devoir was, inge* r> volge het vernauwen waer mede zyne Majefteyt hem » heeft vereert, van alles tc brengen tot zyn'er kenniffe, r> ten eynde haere Majefteyt gelieve te difponeren over ,•> het voorwerp dezer, gelyk zy zal oordcelen te betae>•> men. « Ündcrtuftchen den Verthoondcr gelooft , dat het >■» hem geoorloft is te obferveren aen zyne Majefteyt, j-. dat het teenemael onmogelyk is aen een Religieus 31 zoo haetelyk als dezen aen de Overfte, aldaer te verr> bly ven zonder gedeuriglyk gekwollen te zyn, ofte 31 om aldaer van eenig nut, dienft of voordeel te wezen ^ ji nogtans zyne talenten macken hem tot alles bekwaem, si zynde geftelt geweeft zelfs door zyne Overfte om si twee en drymael de Theologie publykelyk te defenr> deren, cn by gevolg aengenomen tot alle de Fonetien r. der H. bedieningen in de Bifdommen van Mcchelen, >i Gend, Brugge en Tpre. <■<■ 'Tis waer , dat hy door een exces van yver wel * hier of daer eenige fauten heeft begaen, de welke zyn begrepen in den brief van den Vifitator hier nevens ji No. 5., maer deze zyn of voor het grootfte deel ver*> groot of teenemael valfch (1). w 'T welke doende, &c. 21 January 1785. * 31 ( ondt.) J. D. de Vylder, Arts-P. tot Gend. creveren , gelyk ende alzoo d'Heer Boule{ zelfsmondig heeft verdoen van' den' Provintiacl , uyt reden zoo wy nog gezeyd hebben. Dus geloove wel te mogen roepen met Paulus, dat myn Capleven is geweefl in veel aerbeyd, dikwilfder in de kerkeren , in flraffen boven maete , met een woord in alderbande perykelen., immo pericula in faljis Fratribus. (1) De originele copiè dezer requefte beruft in de handen van mynen Broeder, Paftor tpt Noordfcheie.  t Ï95) Boulez zig willende vannae-by vol komemïyk iHrohne* rèn, is eerft by de Overtle der Cappen gegaen tot Bruflel, en hun uyt den naem van den Atrds-Priailer gevraegt: om wat oorzaeke zy my heden aldus ltrafteden tot .Meenen? gemerkt hy hun overtuygde der valfcheyd aller redenen by hunne Sententie vervat; zy niets wetende tegen te zeggen dan monachaiia , hebben bekent t dat zy my niet ftraffen om die of deze faute, maet enkelyk om my daer door af te treeken van het Gouvernement, aat zy excommuniceren alle Religieuzen, die buyten hun Order appelleren. Dit heeft den Heer Theologael meermals getuygt uyt hunnen mond gehoort te hebben, en als hy hun vertoonde wat klachten den Aerds-Priefter ftond te doen aen den Keyzer, zy antwuurdeden : dat zy nog de P'ylder , nog de Kalberg, nog het Gouvernement, nog den Keyzer vreefden (i). liet Gouvernement danof ten vollen geinformeert^ heeft met deze twee Hcerc-n Canoniugen goed gevonden s aenge/Jen ik aldus onniogelyk myne zaligheyd iu 'het Order onder zulke onmenfehelyke opprefiie niet konde bewerken, my uyt te hellen als onder-Paftor of paftor ievers in eene fuccurfaele Kerk; men heeft daer nopens afgevraegt het advis van den zeer Edelen Heer Maroucx d'Opbraekel Raed en Procureur-Gencracl in Vlaendcren, den welken daer over met den Prins Lobkowitz heeft beraemt, of hy my in zyn Bifdorh wilde aenveirden ? Lobkowitz vol medelyden over myne ellenden en flaevernye, ftemde in deze vraege terftond toe , tc meer om dat'er zig alfdan eene fchoonfte occafie (i) Indien my ergens eenen bygot of fahatiquen geeft verftout Op te werpen , dat ik kwalyk doen met al zulkdaenige fauten der Overfte publiek te maeken, ik antwoorde daer tegen ': dat ik hier enkelyk maer opliaele hunne mifdaeden de welke reeds lang kenbaer zyn gemaekt door myne Advocacten, ik verzwyge'er nog fcoo veele tot'er tyd zy my zullen in het open kamp beroepen , -elyk ik verwachte , waer jegens wyae batteryen reeds bereyd tvorden, dan zal ik den Cappen-Wyakel op en-ftellen, ena-n heel Europa toonen , wat dat het leven is van eenen Nederland clien rapucyn n hoe Weyolg dit f erfcailt ra» een hever-zwyn »  Vm) prefentcerdc orïï fiify als onder-Paftor tc plaetzen tot Wetteren , zonder opfpraek of jaloefie zynder Diocefaenen, genferkt dat'er niemand voor alfdan wilde nae deze onder-Paftorie gaen, door dien dat'er dry Heeren in korte daegen door een kwaede ziekte aldaer waeren geftorven 1785(1). Den Procureur-Generael door den Biffchop verzekert, heeft hier op my belaft te zorgen voor eenen Tytel * om als eenen weireldlyken Priefter gefecnlarizcert te zyn, en de eene of de andere onder-Paftorie te bedienen , zoo haeft ik door den Keyzer daer toe zoude benoemt zyn geworden. Dit alles konde niet verholenblyven, de Cappenbegon» den te vreezen van eens of lelt hunnen patiënt, hunne ilaeve te verliezen •, zy hebben dan alle middelen uytgevonden om zulks te voorkomen, dewyl zy zaegen dat alle hunne bedriegelyke en öhrechtveirdige treken nullukten, zelfs maer dienden om al myn Vrienden tegen hun Order op te hitzen, en hunne extirpatie te wênfchen , zy hebben dan andere middelen in het werk geleyd; voor eerft, zy wetende hoe zeker Canonik van Doornyk genaemt van Haezendoenk, my in het Novitiaet had gehouden en tot de Profeffie verwilligt ; Arnoldus van Wefpelaer ex-Provintiael heeft daer op dezen Heer Canonik uyt den naem der Overfte aenzogt (1) Dit is al buyten myne wete befchikt, overzulks ben ik onder-Paftor genöemt in plaetze van Miffionarius zonder de miniie follicitatie ; den Keyzer meenende in dit Land eenige nieuwe Paftorien aen te leggen , beftemde my tot een van deze , gelyk liy daer naer gedaen heeft my Hellende in Liefkenshoek « ziet den II Boek. Zoo haetl men deze befchikkingeu my kenbaer maekte , ik antwoorde: my in alles zeer geirn te onderwerpen aen de decifie van den Heer Aerds-Priefter , maer dat ik tot Wetteren ten jaere een voorval met den Paftor had ontmoet , die my deed wanhopen van by dezen wel gekomen te zyn ; daer by , hoe ik aldaer door de Cappen zonde ontruft zyn geweeft, door dien zy gedeuriglyk in Watteren loopen ; hier op heeft men den Biffchop aenzogt om my tot Zeveren te fchikken , by den Heer Broeder van den AerdsPriefter , alwaer ik hesl wel ontfangen ts*a .geweeft-4. ziet breeder het II Boék.  0*r> , w nae Meenen te komen, om my daer te bepreken en af te trekken van het Gouvernement., circuiemnt mare & aridam, ut facerent bygotam ! &c. ARTIKEL II. Hoort hoe van Haezcndoenk, Gratis de Pajjie zonk. Door zoo menigderhande pruymen op te kroppen, rm n maege begonde wederom den oorlog aen te doen aen myne gezondheyd , de welke ik niet meer ten vollen had genoten 'tzedert den dag, wanneer dien kleertnaeker van Belleghem. hem uyt' myn- handen in de Leye wierp tot Cortryk en zig in myn aenzien verfmoorde, zoo wy hebben gezevd in den TL Tydftip; nae ik tegen de teir-korzen lang cn veel had gevogten ais eenen waeren Sans-Soucy, de longer-hoeft verplichte my eyndelinge op de. ziek-kamer te blyven. Rockus diende my aldaer Broederlyk, men bedelde my eenen brief van wegens den Canonik Theologacl van Doornyk, in den welken van Haezendoenk my veel Gceftelyke vermaenmgen fchrcef , zonder in eenige artikelen t e treden; weynig.e daegen naer dien hoorde ik heeMiet Convent in beweginge , ik meynde den doorluchtigen Biffchop Prins Salm - Salm gearriveert was , en ziet het was maer een deelkcn van zynen Raed, beftaende in Mc. van Haezendoenk, van Beveren, Prefident van het Seminarie tot Doornyk, met nog ccuen Grand-Ficair, en Onraed Paftor tot Cortryk; men dede my van de Fermerie voor hun verfchyneu, niemand had daer iets te preken ten zy van Haezendoenk, als dezen goeden man eene ure had gepreekt, alles eyndigde om my. te bewegen om af te zien van het Gouvernement, my te onderwerpen aen de Overfte, aen wie ik my in dc Profeffie had overgegeven, en dus in dc Provmtie te blyven hy zeyde my zoo aenftonds alles by te leggen, gemerkt hy van wegens de Overlie daer toe was aenJogt, tot zoo verre hy my in alle eere en fcnftte erftettear  Jioude, immers hy beloofde my goud© bergen, t\ tö Veel om te komien aennemen, &c. Nae ik hem zyn heel Sermoen had laeten preken, hebbe myn antwoorden begonft, met den dag myn'er Profeffie tc verwenfehen , cn te vervloeken de gen© my da.er toe oyt hadden verlokt ; ik riep als eenen Jeremias : vervloekt zy den dag >•> ik oyt de Cappen %ag y, hy wetende, hoe dikwils dat hy my in het Novitiaet had bepreekt en verblind om voords te blyven Capucineeren , begonde te gruwelen, hy vraegde wat redens ik had om,dus uyt te vallen? nae ik hem eenige had gegeven, hy begonde van Text te veranderen, nogtans was hy zoo diep in den Capucinilmus verblind, dat hy my derfde verzekeren, iets dat, God lof! heel contrarie is uytgevajlen : hy zeyde , van goeder hand te weten dat het Gouvernement my had veriaeten, dat ik vervolgens door dc Overhe zoude meer om meer geftraft wezen, by aldjen ik van zyn offers niet profiteerdedat meer was,hy zeyde: differente Religieuzen te kennen , de welke doen ter tyd van het Gouvernement aen de gehoorzaemheyd en rechtveirdigheyd huti'er Overfte waeren overgelaeten, en dat ik het zelve lot ftond te verwagten, ccc. ó infidice ! (1). Om dan dezen goeden man content te ftellen ende ad metam non loqui, ij: trak uyt myn matiwe eenen brief die my den zeiven moment was aengedient, gefchreven door Mr. Boulez voor en uyt den naem van den AerdsPnefter d& Vylder, den welken hun zeer wel bekent en grooten Vriend was. Als ik hun had gezeyd niet te ("i} Wie zal hier niet verergert zyn in deze tegenflrydige woorden van dezen H. Man, jk moete hier deze niet herhaelen elk zset hunne tegenftrydigheyd met die hier boven ; immers deze. Ittyden infgelyks uytdrukkelyk tegen het gene GaUlïard heeft ge-, predikt in H. Bloed-Capelle tot Bregge 19 December 1789 , . voor mynen kant ik ïjfas heel geniü , ik fleunde tc zeer op de rechtrareUgheyd van hef Gonverneiueut , aen wie ik wifie heel myn OB te dikwils .in myn voordeel was seojedient door dry recbuasip» ',4 - R-acds-Heereii van, G.nd.  ( t'99 > .« doen ofte betrachten in myu ellendig lot, dan volgens den raed en goed advis van dezen achtbaerftcn Heer Aerds-Priefter, zy konden dit niet aennemen : maer zoo haeft zy dezen brief hadden gelezen, van Beveren liep het Convent uyt, hy riep nae van Haezendoenk-, zeggende : gauw ! gauw ! Confrater! laet geruft dezen Pater r> hy zai niet verfmooren in H water r. &c. Van Haezendoenk' had nog geim wat geredeneert, maer van Bevercn zeyde : wat willen wy ons met dit cas bemoeven, terwylent Mr. de Vylder deze zaeke beftiert, gauw ! gauw ! ne nuttamus falcem in tneffem alienam; dus zy verlieten my en bedankten den Guardiaen over de tafel, die hy hun prefenteerde ; daer mede zyn deze Grand-Vicairen onvoldaen » by den Deken tot Geluwe om het noenmael gegaen jS Ruferé onthaelde deze He eren nae weerde hunner kleeren r, hy is eenen Paftor die zeer hcrtelyk is voor de Overfte der Cappen, gelyk ik vele Paftoren heb gekent, dc welke alles ten beften geven aen dc Overfte, en eylaes! den armen Terminaris met honger en dorft heelc daegen in den biegt-ftoel veriaeten. Dezen Rufere is eenen heyiigen Deken by de Overfte der Cappen, van Haezendoenk aenzogt hem, of hy my niet konde bekeeren r> maer hy verftond zeer haeft, dat ik met geen fanatique wilde verkeeren r> vervolgens geen febynheyligen zoude eeren >•> qute enim conventio Chrifti ad Belial ? zy zyn dan vertrocken nae ïpre, wetende hoe zeer ik altyd had geacht en geeert zekeren lofwaerden Heer Canonik en Penitencier van Roo, zy hebben hem aenzogt om my te willen bewegen, cm af te zien van het Gouvernement, anderzints dat de Overfte dezer H. Order in de uytterfte confufie mollen komen , en veel fchaede lyden in hun Eerweirdigheyd. Van Roo niet zoo onnoozel nog iimpel als van Haezendoenk , antwoorde : « dat hy my dikwils tot geduid „ had aengêmoedigt, en zelfs verboden van oyt myne „ fecularizatie te betrachten op pene zynder difgratie; n maer dewyl de Overfte naer zynen raed met wilden » luyfteren, te weleu wan my tc laeten wy gaen m de  e 200 > * Miflien, hy zeyde geen wonder te zyn , dat ik ook » zynen raed verachtede en myne fecularizatie betrachte, *» om dus verloft te zyn van alle oppreflie; wie heeft' » oyt gehoon,.... dat men eenen Religieus interdiceert, « fuipendeè'rt en excommuniceert om zynen apoftolyken »•> yver? Confrater! finite iUos, indien den raed van » Auxilius is uyt de menfehen, zyn cas zal verydelè » worden; maer'is dien van God, Gy-L. zult dezen *> niet verydelen; finite Ufos', wijt gy niet vegten tegen *> God « Van Haezendoenk is daer mede onverrichter zaeken afgekomen, zonder voorder van myn zaeken te fpreken , dan my aen te moedigen tot geduld en het H. Order te willen fpaeren, hv vereerde my met een boeksken y» voor een Iperfch koeksken (i) r> om te lezen ïn een hoeksken » dan is hy vertrocken even gelyk hy was gekomen, zonder te konnen myn gemoed bewegen , hy ondervond dat ik geenen zotten onnoozelen Novitius meer was, dat ik heden tot de jaeren van difcretie was gekomen. Ach! had ik de jaeren bereykt, dewelke den wyzeii Jojeph //heeft voorgelchreven aen alle Novitien, van Haezendoenk had my noyt verblind nogte verlokt; maer het is te laet beklaegt » wanneer men den dooden. nae net graf toedraegt » . Weynige daegen nae dien, had ik eene trooftelyker vifite van wegens mynen befchermer, den zeer Eerweirden Heer Aerds-Priefter de Vylder, verzelt van zynen Neve m'Her Jean Rapt. van de Vyvere Heere van Cocketberge, &c. Advocaet in den Raed van Vlaenderen, met Joff. Therefia Raemdoenk van Lokeren, deze deden my een ander lot verhopen dan my verdreygt was geweeft door van Haezendoenk, zy toonden aen den Overften des Convents hun mifnoegen over myne flegte gefteltenilfe met verzekering van daer in te voorzien. (i) Hoewel ik dit koeksken niet opgeëten heb gelyk Etechiei% fc heb nogtans in da jn.emojie dat het den fjnaek, had van Mqiinus.:  ( 201 ) ARTIKEL III. Tytel om als Priefter te leven, En door wie my die is gegeven. Lobkowitz was heel content om my onder zyne weireldlyke Pnelteren als onder-Paltor aen te nemen, hy vond geene zwaerigheyd om my te fecularizeren, zoo haeft het den Keyzer zoude belieft hebben my door een fouvereyn Decreet onder-Paftor te noemen, en van de Overfte my tot hem te zenden; dezen Prins kende te wel hoe alle de ïNcderlandlche Biffchoppen, doen ter tyd in het gebruyk huiidcr Biffchoppelyke macht cn jurifdiétie waeren erlteid, even gelyk alle de Biffchoppen in het eerfte der Kerk hebben geweeft en heden zyn in heel Duydfland en Vrankryk; hy wiftedaer-en-boven hoe den Paus Pius den VI. tot Weenen op den 12 Meye 1782, aen alle de Biffchoppen van heel het Keyzerlyk Gebied, den oorlof had gegeven om te difpenferen met alle Religieuzen de gene door den Keyzer uytgenomen of uyt hun Order geiteld zouden zyn, hy kende dat den Paus aen zig alleen had gcreferveert de macht om te difpenferen in de iblcmnele beloften, het gene niet word vcrzogtto.t eene fecularizatie, vei mids dit is eene enkele uytftelling van eenen Religieus uyt zyn Order onder de weireldiyke Prielteren, om te leven als weireldlyken Geeftelyken; den Biffchop had zynen wil dieiiiengaende zoo aen den Aerds-Priefter, aen den Colonel van derMerfch, aen den Canonik Theologacl als aen den Procureur-Generael cluydelyk te kennen gegeven en gezeyd bereyd te zyn my te ontfangen in zyne Diocefe , maer dat ik voor al eerft my moefte voorzien van eenen Tytel, ingevolge de Canonique Hellingen (1), den welken moefte wezen in dat Bifdom (1) Deze preuve alleen is meer als genoeg om heel Europa te overtuygen , dat Lobicwiq my heeft willen fecularizeren: want om enkelyk als Religieus ergens een Paftorie te bedienen , men 'Oeftent geencn tytel te creëren. Wa.vra.ns heelt my gee.ien tytel  ( 2CS2 } van 40 pond groote 's jaers, alzoo heeft my den Hoer Theologael gefchreven en bevolen te bezorgen. Ik hebbe daer toe myn naelle Vrienden aenzogt, de welke nevens myn Broeder en Sufter my danof hebben voorzien, den welken is verzekert geworden door den Heer Colonel van der Meerfch, zynde getrauwt met myne Nichte Titeleyn van Dadizeele, die uyt dezen hoofde zeer veel part heeft genomen in al myn ellenden en vervolgingen; dezen heeft voor alfdan en ter occafie dezer verzekerthede , eerftmael de penne in de hand genomen, om zig over zyne intentie nopens mynen Tytel te uytten , met veel recommandatie over myn ongeluckig fort aen den Heer Procureur-Generael, den weiken den Tytel heeft aengenomen, en daer op rapport gedaen aen het Gouvernement. Eyndelinge het heeft belieft aen God en den Keyzer, tot mynder' verloffing te verkenen dit volgende Decreet, het gonne wy uyt het Franfeh vertaclen van woord tot woord, even gelyk het in de originele is luydcnde en direcT: aen den Prins Lobkowitz is toegezonden, en door den Secretaris van dezen Bilfchop my in origine toevertrauwt, om het zelve aen de ongcloovigc te too11 en, gelyk ik tot heden nog kan doen, en dikwils heb gedaen >■> aen alle die het mogt aengaen » ARTIKEL I V. Ziet hoe dit Decreet is gefchreven, 'T'gonne my door den Keyzer is gegeven. « DEN KEYZER EN KONING ! « Myn Coufin ! den Raed en Procureur-Generael van y Vlaenderen heeft ons geinformeert dat met uwe »> goedkeuring, Pater Auxilius van Moorflede Capucin doen maeken , wanneer by my gercopen heeft om voor eenige» t\d de Paftorie te bedienen tot Noordfchote, &c.  ( =°3 ) Lwoonachtig in het Convent van deze Religieuzen tot r> Brugge, mag gefield worden in de qual'iteyt van r> onder-Paftor op de Prochie van Severen. Wy zenden r, Udeze tegenwoordige op den raed en advys van onze r, doorluchtige Gouverneurs-Generaels , om U aen te r, dienen , hoe dat wy hebben toegeftaen, dat dezen » Religieus zal voorzien worden van deze plaetze l der onder-Pallorie, onze intentie is, dat gy diefaeiir. gaende zoud verwittigen den Vifitator-Generael van „ het Capucine Order, ende dat gy de maetrcgels zoud f> nemen noodig tot de executie van deze lchickingc i> Voords myn Coufin, God neme U onder zyne Heylige r. befcherminge, Uyt Bruflel den 2 April 1785 , was j, geparapheert Ku'lb. V1- leeger ftond : door order van » zyne Majefteyt ende was onderteekent P. Maria Aen 31 den voet ftond gefchreven , aen den Biffchop van r Gend. * , Dat deze Depêche van woord tot woord in overgeftelde taele over-een komt met de originele, getuyge ik, onderteekent / B. de Noot, Prot. Apoft. 12 Julius 1791- ARTIKEL V. Hoort wat Lobkowitz heeft gefchreven, Hoe hy zynen wil te kennen heeft gegevem Zyne Hoogheyd den Prins-Biffchop van Gend deze Keyzerlyke difpofme door den Procureur-Generael ontfangen hebbende, beraemde my direct elyk uyt myn Convent van Meenen te roepen, terwylent hy danof den Vifitator zoude gewaerfchouwt hebben ; maer den Theologael voorzieniger in zyne werken, ontraede dit aen zyne Hoogheyd, hy zeyde voor redens : dat de vuyle tongen onder de Cappen bekwaem waeren om my aldus uytgeropen zynde, uyt te maeken als Apoftaet; om het welke te voorkomen, zyne Hoogheyd beter zoude gedaen hebben met my van de Overfte af te eyffchen, dat deze waerfchynelyk blyde zouden geweeft hebben van zig verloft te zien van my, die zy alomme uyt-  maékten als eenen ondeugendften Religieus , immers: dat zy voorzeker zeer vlytig my zouden afgezonden hebben op het verzoek van eenen Biffchop, aen wie heel het Order der Cappen, door ontelbaere tytcls,allc eer en dankbaerheyd lchuldig is. ^ Lobkowitz vond den raed van Boulez zynen gewezen Secretaris goed, ende fchreëf aen den Vifitator op den 12 April, hoe hy dit voorgefehreven Decreet van wegens zyne Keyzerlyke 'Majefteyt had ontfangen, en ingevolge dies, hy my van hun verzogte om my als. onder-Paftor te Hellen tot Severen. GuilUelmus wilte nu niet wat doen, hy had dc zaeke nog tot heden met de fchalkheyd van zynen Draeyer weten tc verydelen, en met alle bedrog, onrecht en minecdige treken uyt te ftellcn, maer heden hy wift geen middel, hy had deze zaek nog altyd voor een pnvaete Capucinaede gehouden, zelfs niet tegenftaende zy reeds door twee formele contracten voor denK. enK. Commifïaris prclént getuygen was geworden een cas van de publyke Juftitie, dit was al niet: GuiHiaeme hadeenen Regel, die hem belafte te fpotten met de wetten der Volkeren, met de orders der Princen, &c. hy loeg wel duyzent-mael met de commiflie van den AerdsPriefter,-inet de conventien doorhem gemaekt, hy had geen üytftaens nog niet Kulberg, nog met de Vylder, nog met het Gouvernement, \i) nog zelfs met den Keyzer; maer nu ziende hoe dat dit cas Biffchopte, dat zyne Hoogheyd den Prince Lobkowitz zig daer mede (i) Roulei heeft meermaels getuygt deze woorden lyt den mond van dezen Overften gehoort te hebben, ook dat hy hem deze heeft hooren zeggen aen den Aerds-Priefter de Vylder in zyn Convent tot Bruflel; wat dunkt u B. L. ! van zulke mannen , die nochtans leven ten lafte der Volkeren, van Prins en Staet, jae de welke genieten de grootfte Privilegiën van de Natie ! zy leven op de Cap van de Natie , onder den Volke en met den VoH:e ; nochtans zy kennen geen wetten der Natie, zy zyn exempt van den lall der V olkeren , niet alleen van Keyzer en Staet , maer ook van Kerk en Paus , zoo men zal hooren U en III Boek.  ( 205 ) bemoeyde, dat eenen naervolger der Apoflelen my góÊcU vond en afeyfchte om onder-Paftor te maeken in zyrï Bifdom, terwylent men my in het Order reeds twee jaer en alf als onweirdig om Terminaris te zyn, als onbekwaem tot de Miffie had veroordeelt, Ey ! wat confulie voor dat H. Order', het gene my'als den ondeugendften had gefufpendeert, geinterdiceert en geexcommuniceert, ttu wort het zelve verplicht om my te zenden tot den Bilfchop. Aman heeft voorzeker zoo veel fpyt niet geleden alshy moeft het peird geleyden voor Mardocheus , dan GuilUelmus als hy hier my moeft afzenden, om het welke nog te voorkomen, hy heeft zyne Raeds-Liedcn vergaedert in het Convent tot Cortryk, alwaer hy zyn fcheel createurken Amendus Paepe. voor zynen Baruch aennep. Dezen fynedrion had al haeft een advys , men beraemde aldaer, dat het H. Order was exempt ter Biffchoppen.... welke Privilegiën hun nog door Koumg, nog door Keyzer , zelfs niet meer door de Pauzen konde afgenomen worden (i), hier op is de refolutie van dit concilie genomen; GuilUelmus heeft onder vele pretexten my gerefufeert. Den Biffchop zeer verwondert over hunne weygeringe, heeft terftond dezen tweeden brief gefchreven aen den Vifitator. u Eerweirden Pater ! wy zyn reeds wel geinformcert « door onpartydige perzoonen, die het cas wel hebben » geexamineert, wegens al het gonne gy lekryft tegen r, Pater Auxilius, ende aengezien met jegenttaende al » uwe aenkaiitingen en befchuldingen, de welke Uy-L. u hebt gedaen tegen hem, zyne Majefteyt eyndelinge „ heeft befloten, dat wy hem (zoo wy toegeltemt heb- ftS Aldus heeft Godefroid ons geleert 1773, voor reden gevende ,da* P^leglen zyn tot -^^ZX^tX H. Order gedaen heeft aen de Kerk , maer nae Veel dit had hetwiil ^™*£$g£ « * nomen zyn, om dat zy is gejont over d.entten ft* heeft gedaen aen de H. Kerk,  r> hen) zouden aennemen als onder-Palier tot Se veren •« Zoo is 't dat wy uwe Eerw. andermael vraegen , cp « dat gy hem zonder uytftel tot ons zoud gelieven tl » zenden : hy zal ondertulfchen wel genoeg zyn indien r. gy hem zult zenden, ten eynde om danof te' difpor> neren gelyk wy goed zullen oordeelen. Was onder-. *> teekent Ferdinand Biffchop van Gend. Uyt het Cafteej r> van Loo-Chrilti 19 April 17S5. « Concordantiam attefior was onderteckent /. B. v> L. Boulez. Can.. Theol. 20 dito. Lobkowitz heeft dezen zynen tweeden eygenhandigen brief met volle keuniffe der zaeken gezonden aen den Vifitator , die hy meynde te zyn tot Meenen , maer GuilUelmus was van Cortryk vertrocken op Doornyk, hy derfde nae Meenen niet komen, voorzeker uyt Trees ik zynen baerd zoude droog gefchoren hebben; hy heeft eyndelinge aen den Biffchop my pofitivelyk geweygert; waer op den Prins Lobkowitz zig heeft beklaegtby den Procureur-Generael, ende hem benevens den Aerds-Prieller en Theologael aenzogt, om voords den Vifitator te bewegen ten eynde hy zoude gehoor- I zaemen aen het Keyzerlyk Decreet en aen zyn Biffchoppelyk verzoek, ten welken eynde hy aen hun overliet zyn Biffchoppelyk gezag; gelyk blykt uyt deze tiaervolgende egte copie. Copie van den Brief door den Biffchop van Gend eygenhandig in 't Franfeh gefchreven, aen den Heer Procu- I xeur-Generael Maroucx op den 2 Junius 1785 (2) « Mynheer! ik hebbe d'eere hier nevens te zenden (1) Wat klaercter termynen kan men uytdmkken, om den wüle van dezen Biffchop te kennen in myne fecularizatie r1 wat wilt dit beduyden ( \oo wy toegejlemt hebben ) ? (2) Den korten inhoud dezer , zal allen onpartydïiren overtuygen , Wut fchroomelyke fourberie dat'er in myn cas daer nae is bcjaen,zoo van  C > I copie der twee brieven, die ik by gevolg van het y> Keyzerlyk Decreet in het faveur van den Capucyn *> Pater Auxilius, gefchreven heb aen den Vifitator-Gene» rael van dit Order, nevens de twee antwoorden die r- ik hier op tot antwoorde heb bekomen; gemerkt y dezen Pater door zyn Order was gefufpendeert, ik » heb door mynen eerften brief gevraegt, dat zy my •n hem behoorelyk geftelt of ontbonden der cenfuren w zouden afgezonden hebben; voorders ovcrmids hy n my antwoorde : dat Gods wet hem verbood hier aen y tc gehoorzaemen, om dan zyne confeientie te onty> lallen, ik heb in mynen tweeden brief gevraegt, dat y> zy my hem enkelyk zouden gezonden hebben om y. danof te difponeren , gelyk en zoo ik zoud goed y> geoordeelt hebben te betaemen; maer hoewel ik noyt •y» gedacht had hem de noodige admiftie te geven zonder y> voorgaendeling hem te examineren, zy zyn blyven y> houden ftaen, dat hy onbekwaem en onweerdig was, y. cyndelinge zy hebben hem aen my geweygert en » opentiyk gezeyd van noyt te gehoojzacmen aen het r. Decreet; ik heb noodig gedacht, Mynheer! u danof y. kenniffe te geven, my inbeeldende dat het Gouver-, n nemcut U-E copie der Depêche heeft gezonden, ten y> fine U-E zoude werken op het gevolg. Monfieur j'ai ,1 l'honneur d'être, &c. was onderteekent: Ferdinandus 51 Biffchop van Gend. « den Biffchops-kant als van de Overile ; bier fchryft Jen Biffchop dit hy my twee-mael heeft afgevraegt by kracr.te van Decreet, bet Decreet luyde , dat het was om onder-Paltor te zyn , ergo dat 't was om gefecularizeert te zyn : den Biffchop heeft dit nochtans naedemael willen loochenen ; dog, vela nolit, hy kan dezen brief niet loochenen , mids de originele copie onder myn Broeders handen heruit; denkt eens Lezer! met wat confeientie Lobkowitz 'tjaer 1790 heeft derven fchryven, dat hy my noyt heeft willen fecularizeren. Hier. ziet gy ook de fourberie der Cappen, zeggende : dat zy niet mogen gehoorzaemen; terwylent nochtans God beveelt dat men de Overfte der Kerk moet onderdaenigen ; Francifcus 3egt : tenemur Evifcopos venerari pro noflris Dommis, aui.z 'borinus nos va«t*tt in totum adjutorium. L- Aütict'. Iranc. C. X-  ( 20§ ) B. L.! hier ziet gy twee klaerc zaeken: iö dat dé#fe Overfte hun houden exempt niet alleen van Keyzer eil Staet, nemaer ook van Kerk en Paus ; gemerkt zy wiften of alfdan hadden moeten weten , wat gezag den Paus aen de Biffchoppen der Keyzerlyke Landen had gegeven tot Weénen 12 Meye 1782.'' 20 Hoe pofitivelyk en uytdruckelyk den Biffchop van Gend my heeft afgevraegt ende aengenomen als onderPaftor in zyn Bifdom, zoo dat het niet begrypelyk is, hoe men zulks oyt heeft derven ontkennen : Maesken kan niet invoorderen, dat den Biffchop hier in zoud bedrogen zyn geweeft door den eenen of den anderen i gemerkt hy in dry verfchcyde eygenhandige brieven ter zeiven tyd had gefchreven aen den Colonel van der Mp.rlrh _ rlflt hv mv nlc Tiproririt/.ïr t^t benoemt, dat hy my daer toe reeds tot tweemael van de Overfte had afgevraegt, over hun ftyfhoofdig refus ten Hove had beklaegt 6 Meye 1785 ; ik bcroepe my hier over tot de getuygenilfe van den genoemden Colonel >, hy heeft my da^brieven laeten uytfchryveu, maer deze copien zyn al gedient voor het Cafteel van Portugael der Patriotten, gelyk vele andere myn'er brieven, fchriften en pampieren, dog den Colonel heeft zeker nog de originele , gemerkt hy niet is geplundert...» Hier ziet men ook duydelyken zonneklaer, hoe den Biffchop van Gend my uytdruckelyk heeft willen admitteren als onder-Paftor, wy zullen in het begin vau den II Boek duydélyk aentooneu, dat hy my waerelyk heeft gefecularizeert, en in het eynde van den IIÏ Boek zullen wy proberen, dat hy het wettelyk heeft konnen docn(i), in dezen Boek toone ik enkelyk aêii.r> hoe ik met wettigen oorlof ben uyt het Order gegaen» waerom ik zoo veel injurie heb ontfacn » Luclor& emer^o. (1) Deze kweftie zal ik by de (tukken van ons fameus Patriottyk-Proces in het. lank III Boek ophaelen, om te zien of Pater Seraphintjen van Ooftende de waerheyd heeft gepreekt, als hy tot Gend 4 April 1790 heeft gezeyd : dat al de geextirpeerde Religieuzen verdoemt waeren die niet w der in de Cloofters wilden Saen li die door de Patriotten waeren open gedaen ». Art: Vt  (209) ARTIKEL' VI. Ider ziet hier wat groote P'erfonagien, Zig hebben bemoeyt met onze pajjagien. Marquis de Priez, Gouverneur dezer Nederlanden, zeyde dikwils, dat hy meer moeyte alleen met de Cappen hadde, dan met de regie van heel het Gouvernement ; ik geloove dat hunne Koninglyke Hoogheden Marie Chrifiine en Albert Cafinüer dit infgelyks wel mogen zeggen; gemerkt zy met dit myn cas alleen zeer veel moeyelykheden zyn aengcdaen geweeft door de boofe treken der Cappen. GuilUelmus, hoewel bygenaemt Lammen den Boer% geholpen door zynen Commifl'arius en Compagnie, had eventwel nog weten in zyn voordeel te overhaclen differente Perzoonen van hoogen rang , om zig tc intcreffcren voor hem by hunne Koninglyke HooghedenOnder andere hy had weten de Hertoginne van Aremberg te bewilligen, om te verzoeken dat hunne Koninglyke Hoogheden zouden het Decreet ingetrokken hebben; maer deze waeren veel te rechtveirdig om zulk eene daed te doen, zy waeren te wel door het Gouvernement overtuygt van de ichrecuwende ondeugeutheyd der Overfte en mynder geregtigheyd , dus is hunne pooginge door dit canaal miflukt : zy hebben dan gebeden de Hertoginne van Urfel, om haeren Oom den Biffchop van Gend te bidden dat hy my zoude veriaeten j maer dezen goeden man had alfdan nog te veel obligatie aen het Gouvernement, hy derfde nog zoo lichtveirdelyk zyn geconllicreert woord niet breken, het gene hy zoo vaftelyk had toegezeyd acn den Procureur-Généraely aen den Colonel van der Merfch &C. Zy hebben dan aenzogt den Biffchop van Brugge, dezen heeft zynen Confrater Lobkowitz niet alleenelyk gebeden om my te veriaeten, nemacr hy heeft door verfcheyde brieven hem fchandelyk overgaen cn als verdoemt, om dat hy my aldus voo'ren ftond. Sus Minervam ! J Q  ( 210 ) Brenaert heeft clan alle moeyte aengéwent by den Bai'oA de Crumpipen om de zacke te erroepen, maer daer had ik eenen grooten vöorfpreker te weten den Procureur-Generael , zy hebben dan dezen zelfs poogen te winnen door verfcheyde Edele Damen; maer bezonderlyk door Brenaert , by wie Mynheer Maroucx alfdan , ook zyn lieve Sufters, veel eerontfongen tot Brugge; maer dezen Raeds-Hecr was ook al te billig en rechtveerdig , dat meer is, hy wifte , dat ik tot Gend had eenen grooten Raeds-Heer voor Vader en Protecleur, die hem anders overhaelde (i) , en op wiens hert de Cappen geen crediet meer hadden, dus miflukte ook den aenflag door Brenaert. Zy hebben dan geloopen by de Ouders, Broeders en Sullers van den Colonel van der Merfch tot Meenen, om hem te overhaclen, maer alles te vergifs, myn Nichte vermochte meer op zyn hert alleen by nacht, als al de Vrienden op den dag. Zy liepen dan nae ïpre, aenzogten zekere Dame van der Stichele , de welke den Aerds-Priefter de Vylder tot Gend is komen bidden, om af te zien van myn cas* maer Mevrouwe van de Vyvere de Cockelberge was myne Efther by dezen Heer, haeren achtbaeren Oom, die zig niet laet verleyden door kwezelrye of mommerye , zy verzogten by-nae de heele Stad van Gend en Cortryk om den Heer Boulez te overhaclen, maer dezen was te zeer geftoort over de onrechtveirdigheyd der Overfte, over hunnen ondeugenden handel zoo in zyn egard als in het opzigt van den Keyzer, hy wifte hoe zy hem alomme bekladdedeu in zyne eer en reputatie; (i) Ik mag dezen niet noemen , hy is met geen fireelen gedient; ik kan nogtans niet verzwygen, dat ik aen hem cn aen den Heer Aerds-Priefter de Vylder myne verloifinge uyt de flaevernye das Duyvels ten principaele fchuldig ben; 'tis wel waer Mynheer £o.le{ heeft aldermcefi geloopen en gevrocht, den Heer ProcureurGenerael heeft veel moeyte aengéwent , den Colonel van der Merfch heeft groote oorlogen voor my gevoert, maer indien ilc de protectie niet had genoten van dezen romweirden Papa, niemand had my derven byftaen : ik had te vreezelyke tegen-partie , te weten ^ deze twee Baert-Mannen waer tegen den Keyzer zelfs en het 'Gouvernement eyndeWnge heeft moeten verliezen./«' badde11 racd S^en van my af te nemen en in den Enghelfchen kelder te fteken ineen Mr. den Fifcaei my had willen wegnemen, als zy ±"« bLt«^1ftr,>u ZÖ?d6r eenige «^itie» «y groeteden hem zeer belcefdelyk onder den tytel van Fifcaei. (2) Dezen Meer , heeft my onder de twee jaeren tyd boven de 5oo brieven gefchreven , de welke allegaeder zeer opene eetüv$en zyn geweeft van den goeden geeft zynder Religie , zynder vernuft en verftand ; hy fchreef* altyd zeer Godvreezende , in het eerfte altyd wat fcherpelyk , maer eyndigende altyd trooftelyk. De Patriotten hebben veele van deze brieven verbrand in myn Paftoreel-Huys tot Liefkenshoek , de andere hebben zy in myn h»y£ plundermge gerooft, aen de Staeten gegeven en eyndelinge overïelcvert in het Gecftelyk Hof, waer door heel Gend overtuygt is feworden var. de calomnien die men achter zynen rugge keeft £effreken , zoo breeder zal blyken II en III Boek.  < «7 ) * eontent geftelt. Den Vifitator overtuygt, dat ik waerelyk en wettelyk was ontflaegen door zynen Commiftarius, heeft terftond daer op aen Cherubim een nieuwe fufpentie gezonden; ik heb wederom redens en copie gevraegt, maer niet bekomen dan deze : want het ons aldus belieft. Oordeelt dan, ó Lezer wie gy zyt! hier ziet gy, hoe goeden koop den Fulmen Jovis is by de Cappen, hoe men my op een nieuws excommuniceert, om dat ik had volbragt het bevel van den Overften; hoe konde ik dan wel doen ? ofte aldaer leven nae myn ziele zaligheyd? dewyl men my ter hellen veroordeelt, tod er dood ftraft en altyd verdoemt, zelfs in het volbrengen hunder eygen ordonnantiën, zoo gy hier hoort en ziet. Ik was zeer beangft dat men voortaen mynen Cloofterlyken by-nacm van Pater Rector der Je Jutten, zoud verandert hebben in wild zwyn of het wild dier, overluids den Commiftarius deze fchaemteiooze woorden my zoo uytdruckelyk had tocgepaft in zyn Sermoen; maer neen, de Paters cn boven al dc Broeders waeren zoodaenig op den Commiifarius geftoort, over dat hy hun had uytgemaekt als Luy ze-Cappen, Vuyl-Baerden, Genêver-Broers, &c. dat zy eenpaeriglyk hem zelfs toepaften den tytel van het bezonder wild dier. Rochus van Iper zeyde : « had dien blexem niet meer geld-aelmoeflen r> dan ik, hy zoude ook zomwylen nae Lauweloopen om j» .twee fleffchen van den blauwen drank te koopen.... « Engelbert berifpte Rochus, om dat hy zyn flclfcheh door de Commifcn had laeten afnemen en in ftucken flaen r> hy zeyde :had Godefrid zulks geweten, hy had daer over een heel Sermoen gedaen r.ckc. Aldus begonde den eenen tegen den anderen in fcheldwoorden op te ftaen, hem doopende fmgulier Dier. Men zegt voor een fpreekwoord : dat men gemeenelyk in den doop zynen eygen naem weg geeft , dit is noyt beter waer geweeft als hier in dit veroordeel ende grauwelyk Sermoen; zoud hy ( die fmgulier en bezonder is in al zyn daeden, in al zyn geften, in zyn fentimenten en levens-wyze, zoo wy klaerelyk hebben getoont  _ , ( 21? ) in den I. Tydftip IV. Cap. Art. I. ) niet wel genoemt worden ferus Jingularis ? want met die men verkeert» men word daer mé vereerd » atqui hy bemind zeer de katten , amat feles &c. ; ergo hy mag op zeker zin genoemt worden een bezonder dier. Zoud hy heden ^nae de Staets-Omwenteliugen niet wel genoemt worden het wild dier, die de Cappe Religie heeft verflonden? gelyk ik van GuilUelmus vraege, of hy niet wel op heden zoude genoemt zyn Aper de Sylva ? het wild bofch-verken, die dezen wyngaert door zyn rebellige tanden heeft gelchondenr' dit zal hier blyven voor een openflaende Jnveltie de welke wy zullen affirmatlvelyk beantwoorden in den II en III Boek, alwaer wy nog veel klaerder zien «te ondeugentheyd dezer twee fchynheylige of heyligfchynende Baerden; dewyl ik aldaer aentoone, hoe zy de eerde oorlpronglykc oorzaeke zyn van de Paepe-Revolte, de welke met alleen den ondergank is der Cappe-E.e]igie nemaer van het het waer Geloove door heel ons lief Vaderland. Wy moeten dus de heyligheyd van deze twee voornaemfte Rebellen aen den dag brengen, op dat allen Borger en eenvoudigen Boer kan oordeelen, wat valfche Relioie deze beleven en door wat fchynheylige boosheden zy alle de andere tot oproer hebben verwekt, om tegen God en den Keyzer te gaen vegten , terwvleut zy hun kelders en keukens vettelyk opmefteden: immers ik moetde valfcheyd deacrhcyhgfchynende aen den dag brengen, op dat een yder mag oordeelen der ondeugentheyd van vele andere, die het Vaderland ten deelc en de heylige Religie tengeheele hebben verdergt voorde Paepe-eergierigheyd, Cappe-gulzigheydenPrieliers-wildigheyd. Cavetea fermento Pha~ fijazorum.... quod eft hypocrifis. Wzer't dat men my den naem van Philofoph wou geven , Jk zoud daer roomen op... want 'k wïlzoodaenig leven, Niet als een Bacchus ftaef, maer als Theologant, Niet als een Cloofter zwyn, maer Helper van het Land. Ita Auxilius;  < 219 ) IL ^UJ!iM>gJg^ C A P I T E L IV. e Ziekte, 2°. Hulpe myns Broeder, 30. Vifite van. 'denDocteur, 4°. Calqmnien der Over/ie, 5°. Wederle^inf-en, 6°. Dienftwtlügheden van den Colonel van der'Merfch, 7°. £7'^ het p™™s-> 8°. Oorlof om uyt te gaen. ARTIKEL. I Ik worde ziek ter dood tot Meenen, Door al dit lyd'n, ftryden, Weenen. VIncennus a Paulo heeft heel zyn leven een wonde behouden, die hv in de flaevernie der Turken door de zwaere ketens had betrapt, my is infgelyks een knuf ot hoeft by-gebleven van de ziekte, die ik m myne flaevernie tot Cortryk heb behaelt; dezen knuf is door de gedeurige onttlelteniöc van myn bloed, nu dooi de hope nu door de vreeze, nu door de blydfchap, nu door de droefheyd ( in zoo overvallen en overlang opgefloten te zyn ) aengewaffen, tot zoo verre ik my aen de zwafcheyd mvndcr krachten moefte ondergeven; ïk had nog altyd den kop boven het water gehouden om te toonen, dat ik waerelyk met goeden yver procedeerde en met recht fchreef luctor & emergo. Hoe wel den menfeh kan fterven zoo door al te groote vreeze als hope, zoo door al te groote droefheyd als blydfchap :mvns acngaende heb aldermeeft geleden in myne gezondheyd door de paffie van blydfchap en wel voornaenientlyk in het ontfangen van hetKey zerlyk Decreet, waer by zyne Majefteyt my had gelieven te noemen Onder-Fattor tot Scveren, welk Decreet my wierd toegezonden nevens andere pampicren raeke».ie mynen Tytel onder ik buvtengemeyn addres ; Au Keverend, le tres Reyê*  C 220 ) rgiP™ Auxil Vervifch, p ar fa. Majefié l'Empereur és Rot nomme Fuatr a Severen, adtueUement aux Capuctns a Memn. Dit was een overgroot pacquet in tweeplaetzen gezegelt, en door den Bedel van den Mee- bï£ïZ feaU JüJeph> ^^fidelenpofiilUon, behandigt nae gewoonte aen den Poortier van het Convent Jujwms ; dezen niet gewoon zynde van Keyzerlyke Depêches te ontfangen viel als in dweeperie, hy riep en fchreeuwde als gek , heel het Convent ftond e?reffofd^nGr?iaend?rfde de ^ ^ onteeren nog de Depêches niet achterhouden gemerkt deze heel de Stad in verbaefthevd hadde gebrSt de ben £ M J°°,r efen CaPUCin gevo»de» te hebben m haere Maden. Eyndehnge Cherubim dede my tol aeiKllrTn: dC geüe ded naemen in «nyne verlof! finge, wenfehten my veel geluk! die my afjonftig waere", veroordeelden my en ook het Gouvernement , zy nepen alle dulhgheyd van den Keyzer... (,) ft zweeg ftil, ik hoorde en ik zag alles af, ik ftak ^ cWe hoogweifdige Bulle in myn Mauw, en ui plaetze van in camera ebnetaüs de helft myn er onder-Paftorie te verfchenken, ik gedroeg my al onaengclegcn even gelyk als Bonav'entnre, toen hy waftctTf naC1f l0i!d kld bek0me"' ik hiclP hotels waifchen onder het welke ik eene kluchtige fpreuke hoorde, de welke hier verdient gepkietft te worden te' eere van den lpreker. ff obus van Iper, alfdan Stationarius, ziende een vet kalf hangen in het ichotel-huys, eylaes! ievers geiont SkfaTS ^^hen Boer, die zelve noy/vitte brakke derft eten, zeyde : ziet Fraters > Ecce Homo (2) (O Ik riep Heere vergeeft het hun , want zy weten niet wat den Keyzer « zy kennefl niet ^ God bevJ wat Sk/even S? 1791 *tt * k-B*B ' d°°r h" » ^ tl Mn h ',ZICt ^n Herderlyken brief van den Cardinaei van Mechelen, gefchreven 9 Ougft i79i. (O My raeynde zeker dat hy UOg bezig was n:et tot Geluwe de  ( 221 ) wat fchoonen vetten zooger is dit? vivat den Boer! die dit kalf gegeven heeft « 't is weerd dat hy lange leeft» die de Captjens zulk een vetten zooger geeft r> den Keyzer zelfs zulk geen kalf-vleefchheeft » noghy dit niet weirdig leeft r> &c. Cherubim ziende ik dit kwalyk opnam , dede Jacques zwygen , nogtans deze en andere fchcldwoorden jegens zynen gezalfden Souvereyn hebben hem onder het getal der HH. Overfte gebragt, fi non propter gratcas datas, ten minften in hope hy wel zoude aengenomen hebben tot den patriploddifmus &c. Den Guardiaen nieuwfgieriger als ik , om te weten den inhoud dezer Depêche, aenzogt my op zyn Celle op een glaezeken, maer hebbe den man niet voldaen » ben alleen met een hert vol blydfchap in de Kerk voor het Tabernakel gegaen » hebbe onder het lezen van den Te Deum de Bullen open gedaen voor het Hoogweirdig. De eerhe en grootfte, te wetende Keyzerlyke difpoiitie, veroorzaekte in myn bloed een aldergrootfte ontroeringe van blydfchap; maer als ik las, dat ik nog niet mocht uyt myn gevangen kot gaen » tot dat ik. den oorlof der Overfte zoud ontfaen » dan gevoeloe ik myn bloed ftil ftaen « en ben zoo drae nae de ziekkamer weer gegaen * mids ik voorzag, hoe de Overfte daer tegen zouden hebben refus gedaen, gelyk hier vooren is gezeyd III Cap. Art. VI. , . Aldaer eenige daegen gelegen hebbende als uytzmmg zonder andere medecynen te willen gebruyken , dan de gene my van ouds waeren voorgefchreven door Mynheer van Daele, by my den expertftcn Dofteur en geleerdften Medecin, niet alleen van de Caffelrye van ïprc maer van alle deMedecins die ik oyt heb gekent. Dezen beruchten Heer had my het voorgaende jaer de fiaevernye-ziekte van Cortryk doen uytkacken, hy houd hem aen het Principium van den vermaerden Doc- ïaffie te preken, alwaer hy zynen Eere Homo met de_ beenea !m hoog prefente'erde, roepende altyd : Ecce Hamo^^ Cre % heeft mynen Coufln den C.ftir geheort e» sy re^kert , dat sy dit setnygen ka«.  ( 222 ) teur Loentjens overleden tot Bruflel; bené cacare,ben* jdnare. Inderdaedmy daer door in het leven behoudende, ik had hem geirn ontboden , maer was zoo verre myn krachten kwyt, dat ik geen brieven meer konde fchryven. God, die Baruch tot fchryver aen Jeremias enTertius voor clerk aen Pauweiken heeft gegeven, heeft ook aen my zynen kranken Apoftel, eenen ichryver verleent te weten Fidelis van Hardoye, Broeder van dry overtreffelyke Bailliuws, te weren van Hardoye, Beveren en Tourhout. Pauwel zegt dat men lang moet zoeken eer men eenen Fidelen Difpenfier vind. Salomon zegt : dat'er gcene vergelykenilfe en is aen eenen geirauwek vriend ; voorwaer ik heb tot Meenen in dezen man eenen Fidelen vriend gevonden, hy had my nog zeer getrauwelyk dienft gedaen tot Dendermonde, hy was my een Religieus weirdig tot alle fonetien, en eylaes ! om dielwil hy ook de operante gratie van vleyen niet hadde de Overfte hebben hem ook bedankt over zynen yver' Sermoenen en Predicatien: aldus ken ik bv honderde Religieuzen die aen de Kerk cn Staet grooten dienft' hadden gedaen, indien zy niet mal-a-propos van alle' occafie waeren gepriveert „ eylaes ! om dat zy de Overften met hebben geaduleert *> &c. ccc. ARTIKEL II. Hoe myn Broeder komt nae Meenen , Om my te helpen uyt het Weenen. Fidelis had getrouwelyk verflag gedaen nopens den toeftand myn'er ziekte, zoo aen mynen Broeder den Paftor tot Noordfchote als aen mynen ordinairen Medecin tot Iprc; mynen Broeder indachtig hoe ik 't jaer 1780, neghenthien uren op eenen dag, door haegcl en fneeuw had gegaen» om hem in zyne doodelyke "ziekte by-te-ftaen » is in aller haeft langft Iper gekomen, heeft aldaer uyt den Doeteur verftaen, hoe noodig my de open logt was, het gebruyk der verfche melk, der groenzels en andere kleenighedcu die men in de Cloöf-  ( 8*3 ) Iers niet ter hand heeft, en hoe de locht tot Noordfchote my zeer voordeelig jae zeer noodig was, ingevolge de eygenhandige Declaratie van Mynheer van Daele M. L« alhier in copie by-gevoegt. « Le foujfigné Francois Don. van Daele, IAc. ea ■n Med. detneurant dans la ville d'Ypres, ayant étê r. confulté de la part de la familie du R. P. Auxil, -» Capucin , fur la fituation de fa fanté & les meilleurs r> expediens pour la rétablir, ou du moins pour pré" 51 venir un ultérieur dépèriffement, déclare entre autres r> chofes de lui avoir confeillé comme le premier des n moyens, de fe dijfiper dans le grand air, l'efprit n hbre de tout cuifant fouci, fans aucun délai, remede w aujft connu que nécefaire d tout celui, qui eft n menacé d'étifie & dont le meme Pere Auxil fufdit "» a éprouvé les plus grands avantages dans un ca$ v pareil a celui-ci, il y a quelques années, lorfqu'il r> m'a fait l'honneur de prendre mes avis en fortant r> d'une maladie & autres fdcheufes fuites, qui l'avoient j> pref que épuifé. « Fait a Ypres ce vingt-deux d'Avril 1700 quatref <* vingt-cinq. « (figné) F- D. van Daele, M. L. Frere myn geel coleur, myn draeyende en ingevallen oogen , immers heel myn cadaver aenfchouwende, daer by uyt myne redenvoeringe hoorendc, hoe nae men my mocht gelyken aen eenen Bruggeling (1) , was zoodaenig in zyn bloed onthelt, dat hy zonder veel complimenten tuflchen getuygen zyne ontweirdiuge aen den oudften van het Convent H'darius , in de afwezendheyd van den Guardiaen en Vicarius (2) vertoonde, (1) Dat is eenen wyzen man » die den zot fpelen kan « of Liceittlaet tot Geel , Doeteur tot Schaerbeke , Profefior tot Keurne. (2) Dit gebeurt aldaer niet zelden , gemerkt den Guardiaen tot Mee en , Capellaen ordinair is van de Eerweirde Moeder in het 'Hofpitael, en den Vicarius van. de Priorinnen der Benediaineru.  C > 3» als naeften Bloed-Verwant proteftercnde tegen zo* grauwelyke als onmenfchelyke vraekgierigheyd der Opper-Overften tegen myn barbaerfche martelizatie, dat hy my niet als Capucin maer als zynen nateurelyken eygen Broeder uyt deze perykels des doods wilde en moefte verloffen, dewyl hy zig verplicht had voor mynen Tytel, die ik als weireldlyken Priefter had moeten bezorger^ en aengezien den Keyzer en Biffchop over my reeds' gedilponeert en onder-Paftor van Severen hadden genoemd ; hy zeyde, dat ik niet langer meer het voorwerp moefte wezen van den Seraphieken defpotifmus, immers dat de wet van het nateurelyk bloed hem verobügeerde voor alfdan af-te-zien van alle monachale conftitutien en mventien, en my zoude genomen hebben op het advis en beftuyt mynder Medecins, wiens orders alom moeten geeert worden volgens de wet van God; honora Mediaan, Broeder Rochus van Iper voegde nog de reden daer by, propter necem (1). Nochtans alzoo hy te veel Religie altyd heeft gehad om ergens de voorregten eender Religie të hinderen hy beloofde prefent getuygen, zoo haeft ik de gezondheyd zoude weer bekomen hebben, my perfoonelyk gelyk hy my haelde, weder in het Convent zoud gebracht hebben , ten waere myn proces nopens den uytgank van het Order ondertuffchen zoude afgeloopen hebben.... Hdair zeyde, geen expres order te hebben om zulks toe te ltaenof te beletten; myn Broeder antwoorde, dat myne deirlyke gcftelteniffe daer by de depofttie van mynen Doeteur, hem expres order gaeven om my uyt dc banden des doods te rucken, en heeft my aldus gebracht op het Cafteel by onzen Coufin den Colonel van der Merjch , van daer voords in zvne Paftorie tot Noordfchote. Nauwelyks was ik uyt het Convent of heel het Stedeken ftond over ende, even al of'er een kwezel (1) Mynen Broeder toonde hier , dat hy de fchrifture ook had gelezen , hy kende dat'er gefchreven flaet : oportet Deo magls C-c. hy wilte , dat men God eerder moet gehoorzaemen dan de barbaerfche Tygeri-Canpeu » die zoo menig menfen beklappen m het.  V MS ) in het kracm had gevallen, aldaer was zoo veel gefaes niet ten tyde dat het Mugiltraet vergaederde over dc confuite van den bevruchten ezel, dan dezer daegen; elk zeyde zyn gevoelen, niemant in heel Vlaenderen was danof zoo gauw onderricht en daer in zoo geiuterefifeert ( nejao ob quas rationes ) als den BnTchop \ an Brugge; dezen had des anderdaegs reeds overgeièhreven aen deu Prins Lobkowitz en aen den ProcureurGenerael , dat ik uyt het Convent was gegaen infalutato kojpite , men maekte hier van een volkomen plagium, uytgevende myn Broeder voor fnenfehe-dief en my voor Apollaet; zy riepen van my : Jujpendatur ! van mynBroeder : interficiatur ! Deut 24. 7. Boulez zig wat verkwickende by zyne achtbaere Moeder tot Waereghem, verltond deze Broederlyke liefde uyt het gene den Biffchop van Brugge had gefchreven; hy verlaet de kermelfe en al zyn Vrienden, komt in polte nae Meenen, beraemt met den Colonel (1), veritaende mynen ellendiglten toelland, doet den Notaris en Heer Onder - Baillieu Gejquiere van den Cap-Overlten Notarié'lyk prefent getuygen afvracgen : of hy abfolut refufeerde in myn aedem-fcheppinge en locht-neming by mynen Broeder, tot'er tyd ik eriiéid of uyt het Order in gereguleerde Juftitie zoude gefield zyn? immers of hy wilkeurigiyk weygerde in het gebruyk der noodig geoordeelde middelen tot myn''er erfteltenilfe ? de antwoorde was op alles : affirrnat:vè. Den Lezer zal hier wacrfchynelyk zig gezaementlyk met den Canonik Thcologael flooren , over zoo vreede en ontaerde weygerfrige , over zoo hertneckige en booze affirmatire antwoorde, ik zeg over zoo moed- (1) Dit is de eerfte entrevue der twee grootfte verftanden die ik oyt gekent heb , nog dit is myn gevoelen alleen niet wegens Mynheer Bouter : den Colonel van "der Merfch heeft zelf, differente-niael gezeyd en gefchreven, oat Boule{ was den grootften en geleerdften Man die hy in zyn leven had ontmoet ; den Colonel heeft dit aen myn Broeder en meer andere, jae dikmaels in groote maeltyden in het openbaer gezeyd. Dit zy gezeyd voor de vyanden van Mr. BouL J.  ( 226 ) willige als onmenfchelykc Sententie , overmids zy door! het wegeyren van deze vraege my indire&elyk overleverden aen de dood; zoo dat men zig voortacn niet zoude mifgrypen, indien men hun in plaetze van Seraphieke Ovcrile, noemde Afrikfche Mooren ; want het was hun niet genoeg zy ons Moeder hadden vermoord, zy meeften my nog daer by vermoorden door een vreedlle dood,, nog zy fchaemden hun niet dit opêntlyk te toonen , yder zal dit gaen hooren, hoe zy my direetelyker aen de vreede dood hebben overgelevert. Boulez met den Colonel hier over nog meer geftoort ■hebben abfolut goed en noodig gevonden, dat men my wederom bracht, om tien Biffchop van Brugge en alle andere te botmuyien en te overtuygen ik- "niet voor altyd uyt het Convent was gehaelt, onder belofte en verzekeringe dat zy by middel van de uytwerkende macht der Juftitie zouden bezorgt hebben, dat den Vifitator my van felfs in de eerfte daegen zoud uytgczoiiden hebben; wanneer den expreffeti door den Cplonel my deze tydinge bracht, vond ik my reeds wat verkwikt, nogtans ik was nog maer acht daegen in de IVoordfchotiche weyden, die volgens het fchryven van Sanderus en rrryn'er verfcheyde ondervindinge, eene I der aldergezondfte lochtftreken Ls in heel Vlaenderen. Dit bevel, te weten , om nog eens in duy veks-klauwen te gaen, neep myn herte toe, maer nergens tot heden in te kort gebleven hebbende aen den raed en advis van den Aerds-Priefter, van den Theologant ende Colonel, wilde nog niet onderblyven, gaf my over aen hunnen raed die voor my een order was. Frere heeft my gelyk hy my had gehaeld, weder-gebragt op de ziek-kamer in het Convent tot Meenen, zeggende aen den Guardiaen, dat hy my op de boofaerdige weygeringe van de OpperOverfte, wederom bracht in myn martelie-kot, om dat zy hunnen vraekzugt ten vollen zouden konnen over my, gelyk over onze Moeder, uytgevrocht hebben, maer dat hy hier over noodige voldoeninge zoude geeyfcht hebben, daer en zoo het behoorde. Hy heeft in het Collegie gcinformeert, wie den beften,  t =c: ) ftxpèrtiteh en bckwaemlien Döetètir WtdtiA geoordeclt Üfas m Meenen, om my aen zyne zorge tc bevelen en over myne geitelteniiie terilond tc Gonfulteren ? de Hcetc.ii Proleiicurs van Herrewege en ffl/z der Steene hebban hem genoemt den Heer van den Meerfc'ae, als dc:i genen op wiens goede dienilen hy my alderbeft mocht betrouwen. Wacrelyk myn Broeder had nergens eenen beteren Medecin voor myn helper en trooitet aldaer konnen uytzoeken , gemerkt dezen Heer zig gecne moeyte, aerbeyd, zorg, onkoll of lludie heeft geipaert , hy heeft zig geweirdigt nevens zynen Swaeger Cornette Doeleur tot ïper, benevens Mr. van Daele hier vooren genoemt, wel en rypelyk nopens myne ziekte alles te examineren en te coniulteren, eyndelinge in fenptis te declareren : indien men my dc open locht niet toeliet, dat ik onvermeydelyk zeer haeft de dood moed derven ; dufdaenige Declaratie in het lank en breed gefchreven , had Mr. van Daele ook gegeven voor myn vertrek vanNoordfeliote, luydende deze tweede als volgt: DECLARATIE. « Den onderfchreven Franc.is Denaüaen van Daele r> Medecin woonachtig binnen de llad Iper, nae drysi mael in eene maend gevraegt tc zyn gcwcell op de 51 confulte, nopens den toeüand van den Eerw. Pater 51 Auxilius van Moorflede Capucin (i), zynde heden (i) Den Lezer moet hier weten, dat den H. Francifcus fehier «iet zoo zeer en zoo ftreng heeft bevolen in ganfeh zynen Regel , dan het gebod om de zieke Broeders te behandelen en te langen alles wat den Medecin zal oordeelen en bevelen , hy gebied dit zoo ftrengelyk , op pene dat die Overfte, die hier aen vcrzuymen , ' moeten afgcfteld worden ; dog alles w as te vergifs voor my : reus eram mortis. Zy hoorende deze duydclyke en cathegorike Declaratie, niet van eenen Charletan of ergens van eenen kwakzalver, maer van eenen Genees-Meefter , die om zyn diepe ftudic , ver* nuftheyd en menigvuldige experienlie wel mag geéert worden voor eenen der eerfte Medecins onzer heel Nederland ; niet tegenftaende hebbe Mr. den Canonik Bou!e\ zaliger memorie , dikwils hooren getuygen dat de Overfte hier op zeyden : dat hy crfvent ! wy zullen alfdan van den koozeu ontliaegen zyn » het zal een. P ?  C =25 ) y geropen tot Noordfchote om hem van nae-hy te ex» ommeren , ende om aen hem myne geringe adviien » te geven, ook om aen hem te laeten eene acte van r> den ftaet zynder daedelyke gezondheyd en van het >•> oordeel die ik dicfaengaende dracge; dëclarere, nae >•> een lange onderzoekinge by hem gedaen , en nae »■> een zeer rype bemerkinge op alles het gonne kan ?■> doen kennen den grond zyn'er ongemacken, in hem r> gevonden te hebben den puilt zeer flauw en gejaegt, » een groot gebrek van nouriture der voedzcls die hy y geniet, den droogen en aenhoudeuden hoeft, de » itemme zeer belemmert, van een holder en roellig n gelüyd, zyn aedemfchepping zeer laftig, die hem )•> belet word zoo haeft hy eenige flappen wandelt; deze >■> en andere omllandighcden die laeten geenfints twyffe3, len, of hy is in den eerften trap van eene teire en 31 zelfs aen de denre van den tweeden zeer kwacden ji Hap , uyt welke men niet zoe gevoegelyk geraekt als si men zig inbeeld, bezonderlyk wanneer diergelyke »i gelteltenifï'e gedeuriglyk word aenfloken door een si aenhoudende beroerte des bloeds , oorzaeke van » duyzent zorgelyke ziekten; by dies declarerende, ji gelyk ik nochmaels heb gedeclareert, dat boven een 31 groote oplettentheyd, boven een neirftig gebruyk der si verzagtende middelen, ververfchende en openende de si maege , hem teenemael indifpenfabel zyn dc verkwic3i ki.ngén, een verzetting , de geruftheyd van den geeft 31 en van het hert, voor zoo veel dat een hert door si zoo levende droefheden uytgemergelt, kan profiteren ; li zoo dat door alle deze dingen hem het gebruyk van' 31 de open locht voor het grootfte deel van den helderen si dag abfolutelyk noodig is , en hy vry moet zyn aller 31 angft en benauwtheyd , gelyk van alle ftüdie en 31 ander verlies der levendige geeften; daer by obfer3i verende , dat aengezien het meefte deel zyn'er ruyte uyt ons ve.ifter zyn » eylaes! aldus is gekreveert menigeerlyk Capucyn » om dat hy geen flaef woud zyn »  ( *2« ) *> ongemacken voordskorat uyt de pynen en kwellmy> gen, met hem wederom te nieren tot de zelve bron }•> daer hy deze gedronken heeft, dat dit zoud hem r> overleveren zyn aen de aldcrpynelykfte dood, aen r> eene dood van kwelling en van wanhope. In teeken 51 van welkers waerheyd ik deze tegenwoordige acte •5-> heb gegeven tot Noordfchote, dezen 8 Meye 1785. 51 ( ondt.) F. D. van Daele , M. L. Comette voegde zyn oordeel nevens de voorgaende, myn Broeder zend deze dryvuldige relolutie op nae Brunei, om de Cappen te vraegen of zy alfnog weygerden myne levens-erftelhng ofte niet? hunne antwoorde bleef altyd affirmativ'e , ergo reus eram mortis ! ARTIKEL III. Hoort wat aerdigen Medicyn, Js geweeft den Do Steur Voifyn- De Gemeente zoo van de Stad als van het Convent der Cappen ,■ hoorende de barbaerfche wyze van handelen der Overlte in myn opzicht , verwekte groote opfpraeke in de Provintie, gemerkt dit cas en de vreedhcyd der Overfte alom zeer ruchtbaer wierd. GuilUelmus om alle opfpraeke te verydelen en zyn vraekgierig hert te bedoelen, hebbende eenig remors in zyn barbaerfch gemoed gekregen, heeft den Medecin Foifyn, gewoonelyken Doéteur des Convents, doen ontbieden om tegen-vifite by my te doen, ten eynde te examineren of ik waerelyk zoo ziek was als de dry voorgenoemde Docteurs declareerden (1). (1) Den wyzen man zegt cn men pndervint dit daegelyks , den eenen Dief betrauwt den anderen niet , quia ipfe bifipiens eft, omrits fiultos aftimat : gelyk of hy ongetrauw , mineedig en vallch was in zynen handel, zoo miftrauwde hy nopens deze dry lofbaere en achtbaere gelede mannen, welkers getratnvijheyd zyne pnsetratiwig-  Trenermdus Loentjens van Thielt en Ambrofms vm "Voormezeelc waeren by my een Broederiyk bezoek afleggende, wanneer den Guardiaen met dezen Docteur intrede. Voifyn naederde myn bedftede, groete my «evens dc twee Paters, hy vraegde my hoe het gynk ? antwoorde hem geiyk Tobias antwoorde aen deri Engel*: hoe zoud het gaen met eenen menfeh die aldus mishandelt word? quale gaudiurn mihi f &c'. &c. Voifyn, Wel hoe Auxrfi !gy klaegt van uwe Overfte en zy kiaegen van u, wie zal ik gelooven? pnefumptio fiat pro fuperionbus &c. Ik verwondere my, zy by u komen om te kiaegen over my, wie zyt gy dafi ? •Interea jufius patitur.... Voifyn. Docteur van m-ofellie cn van'tConvent, immers gy kent my wel Auxiü l Ik ken u niet, nog heb u niet te zeggen, wat komt gy hier vertellen? V. Wel mynen vriend Auxiü ! Pater Guardiaen heeft my aenzogt eens by u te komen zien, hoe het gaet met uwe ziekte, en volgens uwe ftem 'ten gaet nog zoo liegt niet als men lchreeuwt, mag ik uwen puilt wei eens voe len ? Ik. Waerom oeftent gy myn pul ft te voelen, mids gy reeds uw oordcel uyt myn tprack hebt gezeyd? datr meer is, gy word over uwe gedienftigheyd bedankt, ik heb myn lichaem en dellcHs gefteldheyd toevertrauwt aen andere Mannen. Adieu Mynheer Do&eur f V. Wel Auxili myn vriend! hoort my, wilt gy u blindelings onderwerpen aen uwé Overften, ik zal n zee* haeft genezen ccc. Ik. Wat zegt gy ? wel dat zy my eerft voorgaen met goed exempel, hun onderwerpende aen die het behoort, heyd in den laetften dag zal veroordeelen ; hy die Geeftelyk en Overften was van een Order die op de oodmoedigheyd en onderdaenigheyd aen Kerk en Staet is ge bauwt, js den eerften geweeft om ais opentlyk tegen den Keyzer te ftellen.... Deze dry mannen, die van proteïne weerlyk zyn , hebben ons getrauw te blyven aen, hunnen Souvêteya. alles geiacriiteeru  *e weten aen God en den Keyzer; voor my ik heb 1 ? jaeren aen hunne defpotique regerings-wyze onderworpen geweeft, heden ben ik, God lof! door de Keyzcrlyke difpofitie van hunne tyrannike vraekgierigheyd verlóft, dat zy gehoorzaemcn aen die het behoort, voor al-eer zv hun onderzaeten vermaenen! V. Wel mynen vriend ! hoe doolt gy in uw verhand , wat'heeft den Keyzer dog te zeggen aen de Capucinen . Jofeph is immers uw Overften niet! Ik. Ey ! Do&eur! word gy dan zot ^ Jofeph U heeft juli en even zoo veel te zeggen als Phdppe 11, die deze op het aendringeu van Alexander Farnefus heeft toegciacten in het Nederland 1502, gevolgentlyk t&>±Philippe Ilzen deze konde zeggen; ik wil U-L met, zoo van gelyken kan Jofeph //zeggen : fourt! march! ik en wil geen Cappen meer onder myn Landen en Volk, zoo veel macht heeft den Keyzer zoo van Godt als by zyn Heerfchappye in deze Landen, gemerkt deze Regieruig altvd de zelve blyft en by wettige fucceffie van Pluhppe II aen Jofeph II is overgegaen: maer zegt mv, wie is mvnen Overften in het weirelyk gezag, aeugezien den Keyzer dit met is? ben ik miffchien zonder Overfte ? of heb ik my door de beloften aen de Cappen ontrocken van de gehoorzaemheyd, de welke ik aen den Souvereyn gelyk allen ingezeten fchuldig ben , zoo door de nateurelyke als Goddelyke wetten en geboden. Ze daerom heb ik tot den Keyzer als Paulüs geappelleert » ergo hy kan en moet my verlofferi, daerom ik eere mynen Souvereyn » ik lacche met Voijyn » Adieu! gaet drinkt met den Guardiaen een fleifebe wyn » hier moet gy immers geenen Predicant zyn >•> want gy ook eenen heyligen zyt in den fchyn » Hier op heb ik terftond dces myne twee getrauwe vrienden aenzogt te fchryven deze volgende atteftatie: « Wy beyde onderlchrevene declareren mids dezen y heden 16 Meye 1785 om 7 uren 's avonds, op de y ziek-kamer in ons Convent wel en duydelyk gehoort » te hebben, dat den Doefteur Voifyn heeft gezeyd y aen onzen zieken Mede-Broeder Auxilius van Moorlïey de, onder andere : dat hy Jpotte en loech met den y Keyzer. In tecken der waerheyd hebben wy deze y atteftatie gegeven &c. waeren Óndt. F. Venerandus y van Thielt en Ambroftas van Voormezeele (1) « 0 Naefens Deken der Kleermaekers binnen Meenen ka» deze hiftorie  Voifyn vernemende hoe hy door dees zyne vifite Hond ■een borze-ziekte te behaeien van myn korien, aenzogt deze twee getuygen omhemtc willen verichoonen, eerft met te zeggen , dat hy poft quintam was , dan met te zeggen, hy door de Overfte verlokt en nufleyd was geweeit, maer hoorende hoe hy langft dezen kant my niet konde bewegen om af te zien van de zaeke , die ik tegen hem ais over gekwetfte Majefteyt zoud ïngevoordert hebben daer ende zoo het behoorde, hy aenriep de gratie en protectie van den berachten Coionel van der Merjch. Dezen heeft my beweegt om te zwygen , zeggende dat Voijyn waer berouw toonde over zyne zonden, en aerigezïen dezen den fteunftok van zyne ganfche Familie was, dat hy a! zyn Nichtjens en Coufintjens als Vader had opgekweekt , de pene Nónneken en den anderen Paftor tot Marcke had gemaekt occ. dat wy moeften met hem compailie hebben. Intcrea juftus patitur en den Poltron is ongeftraft gelaeten , tot dat God hem korts nae dien met eene alderpynelykfte ziekte geftraft heeft, wanof hy geftorven is. R. I. P. ARTIKEL IV. Ziet na eens hoe al myn kwaed, Hier publyk gefchreven ftaet. Het Gouvernement niet konnende bevroeden op wat tytel en voorgeven de Cappen my altyd uytmaekten als eenen Aerds-Schelm onweirdig tot de tafel des Hccren &c. wierd aenzogt door den Aerds-Prielter de Vylder op het aendringen van den Colonel en den Heer Theologael Boulez, om van de Overfte te vraegen waer in ik ook getuygen, mufgaeders meeft alle de ellenden die men my heeft aengedaen in dat Clopfter ; want hy my door de venfter van uyt zyr. huys veel trooft heeft toegebragt door teekens en fignaelen, zyn zoontjen was onzen bedel'» die my dievelings Mcffe doende , diende in de Kwezcls-Cappel v>  ( 234 ) «oo had mifdaen? dewyl zoo veel Religieuzen ter contrarie over myn gedrag getuygclen voldaen te zyn, zy hadden hun danof wettelyk verzekert door meer dan hondert getuygeniften van alderhande Religieuzen, die met rny in het Novitiaet, in de Studiën en Cïericaet hadden gewoont , wanof-nog boven de 60 originele handteekens by myn Sufter heruiten; diefvolgens zy kenden dat al dc klachten der Overhe lautere cal ommen waeren, zy vertoonden aen het Gouvernement hoe 'driftig zy wenfehten, dat men de Overhe zoude af-eyffchen een relaes van alle het gonne ik oyt in het Order nufdaen had, op dat de ganlche weireld zoude konr.cn onderfcheydenof zy wacrelyk waeren geweeh Patroonen van eenen ondeugenden Religieus of van eenen Seraphyni'chen Martelaer ? Eet Gouvernement zelfs geinterelfeertin deze onze zacke, gemerkt de Cappen alomrne valicbclyk zeyden, dat het ondeugende Subjecten onderheunde &c. heeft de bede van deze dry He eren voldaen, en dc Cappen den tyd verleend van 14 daegen om alle de mifdaedett, die ik in dc 17 jaeren van myn Baerde-Leven zoud hebben gedaen , over te brengen, ook om te zien of zy my wettelyk nae verdienften hadden gekerkert ecc. Boulez gaf my danof kennis, met aenzoek indien'er iets was, het gonne my ten lade koude geleyd worden wanof ik hem noyt had gefproken , hem dit terftond te Willen belyden, op dat hy daer in mynen Patroon zoud konnen zyn ; gemerkt de Overhe van den minften Splinter voor zeker eenen aldergrootfien Balk zouden gemaekt hebben, en indien ik geen vette broeken had verzwegen, dat ik niets had te vreezen, dat zy zulks met het alderbclic inzigt verzogten van het Gouvernement, i°. om daer door de calomnien der Cappen te entdecken, 20 om te toonen het Gouvernement geenen Religieus mal-a-propos protegeerde, maer eenen geopprimeerden verlolte, 30 0111 een yder te doen zien, dat zy geenen ondeugenden Capucin belchermden, 40 om de weireld te laeten zien myne onnoozelhcyd en des Overfte ondeugentheyd.  (*35 ï Toen my dezen brief wierd befteld, viel ik wederom als in bedwelmtheyd, niet uyt vreeze van ergens meer in bevlekt oi' plichttg te zyn, maer om dat ik wilt, hoe veel valfche beladingen de Overfte bekwaem waeren tegen my in te brengen cn myne onbekwaemheyd om te' plcyten, zynde door de ziekte afgemaelt , door lyden en ftryden uytgeput (i), door de overlangdeurige mishandelingen alf zinneloos, waer door ik als defperact eenen dwaezen brief aen den Canonik Theologacl heb gefchreven , den genen hem zoude moeten vcrgramt hebben-had hy niet ovcr-verduldig geweeft, myne ondankbaeie yoorden hadden hem voorzeker geftoord. en beweegt ooi myn cas te veriaeten, ten zy zyn eygen eer en die van myne andere Patroonen daer aen waeren geketent, daerom heeft hy my nae een vaderIvke berisping tot geduid zeer wel aengeport. " Gudheltms. heeft daer op door de geheele Provintie alle zyne creaturen ouderhoort, alle Gnardiaenen onder welke ik had gewoon!, ondervraegt a ma charge, en tttyrtcr afjönftige gebruykt om myn leven op te fpeitr ren, ik twyffele of 'er geen prys tc winnen is geweeft voor die aldermeeft myne Mifdaeden konde vergrooten cn Fautcn aenbrengen; alfdan is myn Baerd-Leven onderzogt als Jerujalem met lanternen. Alfnu gaet den Lezer zien en konnen oordeelen, hoe groeven Schelm ik beu geweeft iu de zeveuthien jaeren dat ik Cap-Draeger geweeft heb; elk gaet hier duydelyk lezen om wat mifdaed men my tot Gend en Dendermonde heeft geftraft, om welke ondeugentheyd men my tot Cortryk als een flaeve heeft mishandelt, om wat fchelmerye men my tot Brugge heeft gepynigt en gevangen, met een woord hier zal yder hooren, om wat mifdaed men my tot Ryffel wilde gevangen fteken en tot Meenen betli dan zeven maenden als gevangen heeft (i) Denkt eens wat leven ik daer had ! ik zonde noyt portie geëter» hebbaa , ten zy voor al-eer deze door den Docteur van den Meer/die was gevifiteert , oi'er geen vergif was ingedaen , ovenuids ik onderricht was, dat zy zongen : txpedit ut unus moriatur Cec.  ( ) 'gehouden, waerom men my heeft gefufpendeert, geinterdiceert eu geexcommuniceert &c Ik bidde een yder attentie te willen nemen op alle en een yder der XVIII volgende befchuldingen, die dc Overfte hier tegen my gaen opleggen , om daer uyt te oordeelen of de ftraffen geproportioneert zyn aen de Fanten die zy hier tegen my aendiencn. De eerfte 14 daegen waeren voorby voor al-eer men de Catalogue myn'er mifdaeden gereed had, de Overfte verzogten delay van andere 14 daegen, als deze voorby waeren, zy verzogten andermael 14 daegen, het Gouvernement begonde te giffen , dat myn Ichelmftucken waeren fine fine dicentes. Den Aerds-Priefter, Boulez en den Colonel begonden te vreezen, dat ik hun noyt recht uyt had gebiecht, dat'er veel fchelmhukken zouden uytgekomen hebben, wanof zy noyt hadden geweten; maer ziet! nae heel Vlaenderen en myn zeventhienjaerig Cappe-Levcn doorzift te hebben , zy dienden aen in het Gouvernement tot Bruflel .- i° Dat ik van den eerften af van in myn Studiën alom moeyelykneden had gemaekt, dat ik 'van in het Novitiaet noyt had gedeugt, en altyd onbekwaem was geweeft tot het ampt van Biechtvader en Predikautichap, tot welke ampten zy my hadden vervoordert in hope van goed en bckwaem te worden. 2° Dat den Deken tot Ooftende hun had aengedient menigvuldige klachten nopens myn Prediken en gedrag, daer op verzogt had om my van daer te verhuyzen. 30 Dat den Biffchop van Brugge my om ondeugentheden en onbekwaemheden had gefufpendeert. 4° Dat ik binnen Gend alomme niet dan tot verergerniffc had gepreddu 50 Dat ik de Kerk en Arm-Meehers benevens den Paftor van St. Salvators tot Gend, had verlokt om aldaer den Vahen te mogen Prediken. 6° Dat zy my hierom en om andere fauten , hadden verhuyft nae Dendermonde, om dus te voldoen aen het verzoek van den Biffchop en Fifcaei.  ( =3? ) 7® Dat veele Paftooren hadden geklaegt nopens myne» dienften en manier van preken. 8° Dat den Biffchop Wavrans van Iper my ook had gefufpendeert om myne ondeugentheyd en onbekyaemheyd tot de kerkelyke fondion. 90 Dat ik de heele Provintie der Nederlandfche Capucinen had geftoort, met deze te willen onderfcheyden van eikanders. io° Dat ik maer verzocht had in de Miflien te gaen, om dus het Regulier leven te ontgaen , om vry en liberlyk te leven. 110 Dat ik alomme geld-kitten had gedaen op pretext van nae de Miffie te gaen. 120 Dat ik dievelings uyt het Convent hadde willen vertrecken nae America. 13° Dat ik niet had willen luyfteren nae den Biffchop van Brugge, en faitelyk als eenen Apoftaet myn Cloofter had veriaeten met groote verergenilfe. 14° Dat ik vcelderhande Handfchriften konde- naepoetzen, by dies dat de handteekens der gene myn leven voor Regulier attefteerden, of wel vaifchelyk of bedriegelyk waeren afgehaelt, en dat'er veel hun getuygenifl'e hadden herroepen. 150 Dat Sieur Pieter Sp'dlebaut Vergulder tot Gend, veel klachten over myn handelwyze had gedaen , al of ik zyn accoord met mynen Broeder had willen vervalfchen en verydelen &c. 160 Dat Mr. de Smet Paftor van Ertvelde hun had geklaegt over mynen dienft en fchandelyk leven , om dat ik aldaer myn Cap had uytgedaen om eens in Holland te gaen. 17° Dat ik in weerwil van al hun cenfuren, Meffe had gelezen op den Sinxen-Dag. 18° Dat ik zonder oorlof uyt het Convent van Meenen was gegaen , overzulks dat ik de ftraffen van Apoftaet moeft ondergaen ; daer mé Punctum. B. L. hier ziet gy nu alle de fchelmllucken, fauten en mifdaeden dc gene den Advocaet van den Duyvel tegen myne canonisatie heeft weten in te voorderen,  ( 238 ) Judita & difcerne caufarn meam, oordeelt nutulTchen mv en deze Baerd-Mannen ! zy hebben voorzeker -een ftudiè oog aerbeyd grfpaert , om alomme myn gedrag en je.ens-daecten te onderzoeken, op dat zy gc^egzacme dofte zouden aengebragt hebben om den Keyzer te overtuygcn,dat zy my niet opprimeerden, nogte zonder reaen zoodaemglyk hadden geftraft; maer zyen hebben met eenen artikel uyt Bacchus-Wyntel, ook geen een zonde uyt Venus-Schermynkel op konnen haelen ev < JWt geluk is dit voor my? ik cn wifte zelfs niet', wat ft; al m i 7 jaeren had gedaen „ maer nu zien ik klaerelvk wat fchelmftucken ik als Capucin heb begaen „ ik hope dat God my hier over in beter genaede zal ontfaen * te meer, om dat ik by de Cappen daer voor meer als ioo, ooo,ooo mael te veel hebbe voldaen » want ^ nomen, dat de XVIII Artikels zondér vergrootinge opgegeven zouden zyn, ofte dat zy waerelyk dus al gefchied waeren, ik geloof niet dat zy al tc zaemen op het hondertite part verdienden de pynen en fmerten, die men my in het jaer myn'er flaevernye tot Cortryk heeft aengedaen; ik geloof niet, dat zy al te zaemen genoe-rzaem zyn om iemand gevangen te ftellen, veel min om my te fufpenderen, interdiceren , excommuniceren en zoo voords, dry a vier jaeren lang als een verworpen lid als een flaef en boofaerdig Cappoen te mishandelen * oordeelt Gy-L. die dit leeft ! vecle menfehen hebb-r» lang en veel gelooft, dat ik abfolutelyk eenen grooten en boofaerdigen Deugeniet moeft wezen , de KerkMeefters van St. Salvators tot Gend hebben altyd gemeynd, dit ik zckerlyk een Bacchus-Kind of Vcr.usDierken was, overmids men my voor onweirdig tot hunder Vaften-Predicatie veroordeelde; den Colonel 1 van der Merfch had altyd vreeze myn cas aen te trekken, denkende ik voorzeker grauwelyk had gezondigt, dewyl men my zoo grauwzaemelyk ftrafte , veel menfehen en zelfs eenige van myn Vrienden zeyden: « dat » hy geenen deugeniet waere, hoe zouden deze Eer* weïrdigeCapucintjens-, deze HH. Overfte, hem zoo •»> lange en vecle ftraffen? « wie zal'er anders denken  ( 239 ) fan cleze Paterkens, die zoo Heylig fchynen'? pr&fumptio fiat pro Supenoribus ; maer nae dat wy nu den Beschuldiger hebben aenhoort, behoort men den Bejchuldlgden te aenhooren, voor al-eer men eene rechtveirdige Sententie ftryken kan, want daer ftaet : audi alteram partem ; de Romeynen zelfs, hoe vervremd zy leefden der Goddelyke wetten, veroordeelden niemant ten zy den befchuldigden aenhoort was ; deze Heyde i nen zullen in den dag van vraeke de Overfte der Cappen befchaemen, over dat zy my zoo menigwerf hebben geftraft zonder eerft aenhoort te hebben, ook zullen zy hier over voor den Throon van den laeften Rechter befchaemt ende veroordeelt worden door aile de Leden van het Gouvernement, het gene my hier over niet heeft veroordeelt, maer heeft mynen Advocaet, mynen Pleyter, mynen Protecteur &c. hier over aenhoort, om te weten wat ik tegen deze befchulduigen zoud ingebragt hebben, (i) Gudttaeme en Compagnie had zig zeker ingebeeld, dat het Gouvernement even gelyk zy, zoud voort gegaen hebben enkelyk Jecundum allegata, maer zy hebben zig hoogely^s bedrogen, met zulke valfchedeii te derven aendienen voor den Throon van den Opperften der wetgevende, der oordeelende en der uytwerkendè Macht; neen, het Gouvernement veel rechtmaetiger in zynen handel dan de HH. Cappen , heeft willen voordsgaen Jecundum probata , ende aengezien de Cappen niet eenen van de XVIII Artikelen konden proberen, zoo heeft het eerft aenhoort Partye, niet my perfoonelyk maer myne befchermers, te weten : den Aerds-Priefter de Vylder en den. Heer Theologael Boulez, die om. deze valfche befchuldingen te wederleggen, ook geen moeyte , ftudie nog aerbeyd hebben gefpaert, gelyk men kan-zien uyt deze naevolgende acte hier in copie, wanof ik de originele aen yder kan vertoonen, en by den Aerds-Priefter kan gezièii worden. (i) IK zeyde aen deu Colonel noyt anders gevreelt te hebben dan dat zy ergens eene floore van een Quezel zouden ou^emaekt hebben om my te befchuldigen Ue Sollicitatione. ; gemerkt door dezen winkel menig ecrlyk man h «nnoofelyk zyn eer verliezen kan »«  C 240 > ARTIKEL V. Ziet deze canonique Declaratie, Tot myn'er Jeraphieke Juftificatie. t> Aen Mynheer den Raed en Procureur-Generael •» van Vlaenderen, &c. &c. « Permitteert, dat ik de eere hebbe hier te erhaelen v, de befchuldingen , de gonne den Vifitator der Capu31 cinen aen U-E. jegens Pater Auxilius van Moorflede 31 heeft ingedient. « Het is onvergevelyk dat de Overfte van een n Order , die ons zouden moeten voorbaenen de een31 voudigheyd en rechtzinnigheyd , alfnog derven 31 by Uwe Edelheyd voordsgaen in hun bedrog en y> vaifcheyd met de welke zy gedeurig hebben voords31 gegaen. 1° Ten eerhen; het is wonderbaer dat de Overfie, 31 nae zy Pater Auxilius binnen heel den cours zyn'er 31 Studie hebben onderfcheyden, hem hebbende genoemt 31 om twee of dry-mael publykelyk te derenderen • de Si Theologie, hem niet dan met groote moeyte bekwaem si zouden gevonden hebben op het eynde zyn'er Stu31 dien , en dat zy hem maer aenveirt hebben in de »i hope, dat hy zig beter zoude geoeffent hebben31 Indien zulks zoo is : wat moet men niet giften van 31 alle de andere, aen wie hy voorgedraegen was, en 31 die altyd nog voordsgaen in hun fonetien? maer 31 hunne vaifcheyd word hier klaerelyk overtuvgt, mids si hy tot Brugge in het examen van dc Examinateurs 31 Synodael met onderfcheydinge voor den eerften keer 31 is geadmitteert tot dry Jaeren. « 20 Naer een zoo vleyende admiftie der Examina31 teurs , hy heeft zyne dienften in deze Diocefe met 31 zoo goed effect gedaen, dat men hem heeft gefield 31 om de Meditatie te Prediken tot Ooftende, alwaer hy .31 eyndelinge de afgonfte van den Paftor op zig heeft getrocken  ( *4* > » getrokken, welken Paftor in het publyk hem geaffron « teert hebbende , de oorzaek is geweeft van den veusi rigen drift van dezen Religieus ; ondertulfchen den * Paftor vooropgenomen om dat hy tegen zynen onf> der-Paftor Couzyn had gevrocht , welken Couzyn is » geftraft geweeft over de rechten van zyne Majefteyt r> gefraudeert te hebben, heeft deze occafie waergeno- * men om hem te doen verhuyzen van Ooftende, en 3-> in zyne hoedaenigheyd van Land-Deken, zig toege3i veude de Biifchoppelyke macht, hy heeft hem waeresi lyk gefufpendeert. « 3° De Overfte om te believen aen dezen Paftort si hebben zonder eerft te hooren partye, hun fujeét tersi ftond verhuyft nae Gend, van waer hy heeft gefchresi ven aen den Biffchop van Brugge, om te weten of' .51 hy goedkeurde het gonne den Paftor had gedaen , of si hy waerelyk was gefufpendeert ? « 4° Den Biffchop hem vermaenende over zynen si drift, heeft hem voords laeten in zyne fonétien wer31 ken , hy heeft hem doen fchryven den brief hier 31 nevens in copie fub N". i°. , de originele is by de 31 Overfte om hun te overtuygen, dat dezen Biffchop ii hem noyt heeft gefufpendeert (i) : inderdacd, indien si de Overfte hem geloofden waerelyk gefufpendeert te 3i zyn om zyne ondeugentheyd en onbekwaemheyd, 51 gelyk zy hebben gefchreven aen den Biffchop van 31 Gend, hoe hebben zy hem terftond mogen prefentesi ren in het examen tot Mechelen en Gend ? alwaer hy 3i infgelyks met veel toejuygingen is geadmitteert, en ji door hun gebruykt, hem doende alle Sondacgen en >i Heyligdaegen Preken , zomwylen twoe-mael , dry- (i) Ik kan niet al deze Hacken kier in voegen, vermids my deze niet zyn mcdegcdeelt, ook om dat deze n nombers een heelen Boek zouden uytmaeken ; geloove ook niet, dat zulks noodig is om geloof te geven aen deze a£te, overmids deze by my in originele is' beruftende, ook is den Aerds-Priefter en den ProcureurGenerael nog in het leven , die my Zulks konnen beveiligen ofte sfloochenen, indien ik hier ieds kwaelyk hel» gefchreven^  < =4= ) « mael , zomwylen vier-mael op een en den zeiven >•> feeft-dag. « 5^ Dezen overlaft zond alleen genoegzaem zyn n om hem te verfchoonen, indien hy ievers in niet had 31 voldaen of berifpelyk was geweeft in zynen yver; r> maer hy heeft zig zoo wel gekweten in zyn dienften, si dat op den roep en achtinge die men van zyn Ser3i mocnen dede, den Paftor en Kerk-Meefters van St. Sal3i vators hem van dc Overfte hebben gevraegt, en heel n veel devoiren gedaen , op dat hy in hunne Parochie31 Kerk den Vallen zoud gepredikt hebben , zoo 31 alles blykt by de acte 'der nevens fub N°. 2°., het si is dan eene ondeugentheyd voor de Overfte , dat zy 31 in plaetze van hier door aen hun Suject eenen dienft 31 te doen , hem hebben befchuldigt van liftigheyd, 31 aengezien hy volgens deze atteftatie geenfmts heeft si verzogt deze Statie. « 6° Plet is infgelyks eene vaifcheyd, als zy zeggen, si dat den Biffchop en den Fifcaei van Vlaenderen zouji den goedgekeurt hebben hunnen handel, hoewel deze si zig niet hebben willen tegenftellcn, wanneer men hem si heeft verhuyft nae Dendermonde, dewyl zy hunne ji fourbene nog niet genoeg kenden ; daer-en-tuffchen si den Guardiaen, hedeu Commiffaris , heeft, de prosi fyten danof genoten hebbende , zelfs alsdan den si Vallen gepredikt. « 7° Het is niet min valfch , dat'er veel e Paftoren des' si Bifdoms hebben geklaegt over zyne dienften, Uwe si Edelheyd zal danof overtuygt zyn door den brief ji van den Officiael van Gend en door den brief van r> den Canonik Nerincx uyt Dendermonde, hier by si gevoegt lub No. 30-, immers zoo aen Uwe Edelheyd 5» blykt door de goede getuygeniffen der Paftoren van de ji Diöcefe van Mechclen, alwaer hy voornaementlyk 51 heeft dienft gedaen en die alhier ook zyn aen-geëgt 31 in copie fub N°. 40. « 8° Ondertulfchen hy tot Gend woonde , heeft den 31 Biffchop van Iper hem afgevraegt, en hy is gezonden »» geweeft om te bedienen de Paftorie van Noordfchote  ** ten tyde der ziekte van den Pallor, waer toe hy zon« der examen is aenveirt geweeft, dus is het wederom » eene valfehe befchuldinge, dat hy van dezen Biffchop si zoude geiufpendeert zyn geweeft om zyne ondeü* gentheyd en onbekwaemheyd, het gonne ons is ont33 kent door Pater felicianus Cup-Biecht-Vader van dez'm 31 Bilfchop, die ter contrarie attefteert dat Wavrans over ji Auxilius zeer content is gweeft. « Ziet hier Mynheer ! ik geloof alles wederleyd te 31 hebben het gonne raekt de fonetien van dezen Religieus, ji het zal niet min gemackelyk zyn om te wederleggen *> afle de voordere belaftingen. <* 9° Wat aengaet de troubels, die hv zoude ver" wekt hebben tuffehen de Brabanders en Vlaemmgen ■3i komt hier op uyt : dat hy benevens veel' andere 31 heelt gewenfcht de fcheydinge der twee Provintien « gelyk de Recolleeten en de kleyne Carmclieten heb' » ben gedaen 'tjaer i76i, in alle dit is hv niet meer i phehng dan de andere en al de Vlaemfehe Overfte, 31 de welke tot dezen eynde eeuCapittel expres hebben ji gehouden tot Gend 1782. « 100 Het is nae hy "hier over was vervolgt en délr51 lyk geftraft, dat hy eene Miffie heeft betracht in alle n goed order en ingevolge hunnen Regel, van den Gene» rael des Ordens, zoo blykt door deffelfs antwoorde 31 hier by gevoegt fub N°. 5e. «11° Nae dat hy veele gangen had gedaen, de welke 31 hem als verzekerden in de Miflien te mogen gaen, « hy heeft zig op de maniere van het Order bevolen 51 aen eenige zyn'er Vrienden zonder eenige Kitte te ai hebben gedaen. « 12° Hebbende eenige brieven gefchreven betrecker> lyk tot zyn afreyzen, de Overfte "hebben hem gevan51 gen geftelt onder pretext, dat hy dievelings wildé v> weg-gaen. « 130 Zy hebben hem nauwelyks toegelaeten te appel11 leren tot zynen Ordinaris den Biffchop, alwaer zy 51 door hunne valfehe opleggingen, ofte miflehien om r> dat zy niet wel genoeg onderricht waeren van zyne Q 3  ( 244 ) » intentien, hebben den kerker tcegchouden ra uytftei31 ling. Zy hebben zoo een kwalyk gebruyk gemaekt 31 van deze Sententie , dat zy hem hebben belet te 3» fchryven, brieven te ontfangen, te raeden zyn Vrien3i den zelfs die van het Convent, met een woord zy 3i hebben dezen Religieus genoodzaekt te vluchten om >■> zynen toevlucht te nemen tot den Vaderlykert Schoot ji van zyne Majefteyt, alles volgens de atteftatien hier »i nevens fub N0- 6°. « 140 Wat aengaet deze atteftatien , ik bidde Myn- j „ heer.' gedoogt, dat ik Uwe Edelheyd obfervere , dat si het nu beth dan een jaer is geleden, dat den Vifitator si my heeft gefchreven , dat Broeder Gedeon (1) de 31 zyne had wederropen door den brief hier by fub ji N°. 7°- ; maer den Vifitator wierd overtuygt der »i vaifcheyd door de aéte de welke dezen Religieus ai heeft vernieuwt hier by No. 8°. , het welke het zelve 31 is nopens alle de andere. Zy hebben niet eenen 31 konnen naemen die zyne Declaratie zoude erropen 31 hebben , ten zy eenen genoemt Bafilius (2), den 31 genen aen Pater Auxilius had toebetrauwt eenen 31 brief van den ftoel-zetter in hun Kerk tot Cortryk : (1) Gedeon heeft benevens Jan de Keunink koks-knechts-knaepe ecu afte onderteekent, waer by hy getuygde : dat men my alle middelen had belet om myn recours te nemen tot den Prince van liet Land; nae dien hy heeft my bekent, dat Godefrid den Ael flerfchen Draeyer , hem verdreygde in het kot te diaeyen , indien hy zynen aft niet erriep.... Hy heeft zulks gedaen, waer op hy hy my gekomen is , en heeft leedwezig een ander a£te onderteekent ; -daer nae ishyncg eens bedwongen geweeft om met den Guardiaen « nae Gend by den Procureur-Generael te gaen » om andermaet zynen tweeden aft aen my gegeven, te herroepen, 't welk hy nog eens heeft gedaen 11 om in het kot niet te moeten gaen 11 &c. ey! mynen Godt! wie kan de hcylighcyd van zoo mineedige Capkeris verftaen ? 11 waer zal Pater Godefrid in het laefte oordeel ftaen n als ik hem voor dezen Gedeon aen zal gaen ? » (2) Dezen ongeluckigen Boer van Ste. Marsueriete, heeft my ontelbacre. dienften verzogt , menigvuldige brieven gefchreven en ornelbaere moeyelykheden gekoll : en ziet ! hy heeft my telkens met mineedige daeden beloont. Wanei' breeder II en UJ Uosk. Ingraüs Jeryire >ief:s.  :r> Dezen ftoel-draeger vraegde van Bafihus vergiftenifle 5» over al de pynen en kwaed dat hy hem had toegebragt y> door een getuygenilïe die den Guardiaen hem had ss afgeperft onder dreygementen van zyn öffieieken te r> verliezen. De Overïte hebben terftond dezen Bafilius r> gedreygt, den welken om te ontgaen voorder flrafte, 5» zyne getuygenilfe heeft erropcn , daer by zeggende dat *» hy was bedrogen door Auxilius. « 150 Zyne moeyelykheden met Pieter Spdlebaut, r> betreffen den Paftor en Kerk-Meefters tot Noordfchote, n alzoo den zeiven Spillebaut getuygt door deze acle 55 hier nevens fub No. 90. « 160 Wat aengaet dat Pater Auxilius in weireidj* lyke kleederen heeft geweeft op het Sas van Gend , 55 hy heeft in dit niet anders gedaen , dan gelyk doen 55 alle Capucinen toen zy in Holland gaen,- dat meer 31 is , hy was met zynen mede-gezel cn de hecle Gom* si pagnie die alfdan was by den Paftor van Ert\ elde, n alwaer hy voor alfdan Predikte de Novene , hét is 35 wacrfchynelyk ten dezen opzigte dat dezen Paftor »i heeft gefchreven den brief welken zy hebben ver3« toont.... by aldicn men dezen mag gelooven. m 170 My blyft over aen Uwe Edelheyd te obfervet» ren, dat het nog eene bezwaernifie is zyn'er Overfte , 53 wanneer zy ingedient hebben, dat hy gecelebreert » heeft tegen hun verbod ofte cenfurc (1), want imme»' diaet nae de Keyzerlyke Difpolitie in het faveur van 55 Pater Auxilius, heeft den Pater Commiffaris zyne 35 vifite gedaen in het Convent tot Meenen, alwaer nae 33 hem opgelcyd te hebben twee Meffen te celebreren 31 tot zyn'er intentie , hy heeft hem geabfolveert van alle (1) Mr. den Aerds-Priefter wcderlegt hier van ytoint tot ppint de valfehe befchuldiagen , en alzoo de Overfte niet wiften . dat ik meer als op den Sinxen-Dag had gecelebreert, zoo wifte den Aerds-Priefter ook van de andere keeren niet , die ik noyt aen iemand heb gezeyd, ziet fupra Cap. II. Art. VII. . by dies 1y. heeft hier ook enkelyk wederleyd n het gonne de Overfte valfchelyk hadden opgeleyde en van den Sinxen-Dag hadden gezeyd» Eheu ! quanta in uno facinore crimina ! Chryf. Q s  C 246 } » ccnfurcn, excommunicatie , interduftie, enz. Auxilius n heeft dan geen Meli'e gelezen , ten zy nae deze » abfolutie, ten zy nae my daer over raed gevraegt te 31 hebben en part gegeven te hebben aen den Vicarius 31 alles ingevolge den brief hier aen gevoegt fub N°. 10°. si dit was op den Hoog-Tyd van Sinxcn, wanneer dc 31 Overfte op een nieuw hunne cenfuren hebben willen 31 doen geiden, fchryvende dat men hem geen ürna31 meuten om Mefte te lezen mogt geven (1). « lo'o Eyndelings zy zeggen dat hy moeft geftraft ji wezen ais Apoftaet, om dat hy door zyn Broeder ji voor thien daegen uyt zyn Convent is gehaelt onder ji voorwendzel van een imaginair Decreet van zyne ji Majefteyt. Voorwaer dit was geen imaginair Decreet ji het welke Uwe Edelheyd heeft geinfmueert aen zynen 31 Broeder den Paftor tot Noordlchotc, het' gonnê zy ji niet konnen onwetende zyn, overmids hun dit door >i Notaris prefent getuygen is aengedient benevens de aéte si hier by gaende fub N°. 110. 31 Uwe Edelheyd zal door deze aefte overtuygt zyn, ji dat in plaetze van Pater Auxilius, de Overfte zelfs zouji oen moeten afgefteld wezen naevolgcns de uytleggingc 31 van hunnen Regel, de welke in den Refter word 31 gelezen Cap. VI alwaer is gezeyd, dat die Overfte, 31 de welke wcygeren te doen het gene de iMedecins si noodig oordeelen aen de zieke Broeders als by Ex. ji hun van locht of plaetze te veranderen, moeten tersi ftond afgezet worden. (1) Blykens de hier bygevoegde Declaratie van Pater Veneranclus ..oontjen , luydendc als volgt : " Ik onderfchreven declarere op den 25 dezer gehoon te hebi> ben hoe Pater Auxilius van Moorflede , oodmoedelyk aen den 11 Eerweirden Pater Cl.etubim van Voormezeele Guardiaen/vraegde : 11 ol hy op den H. Sacranients-Dag mogte Mefle lezen , en dat » den Guardiaen heeft geantwoord van Neen , dat hy bevel had » van zulks te beletten en te verbieden. In teeken van waerheyd 11 onderteekene dit niet myn gewoonelyk handteeken. ABum Meenen h (ondt.) Pater Venerjndus Loontjens. , 30 Meye ifi^ „ VixA. van Thieit, Cap. Stat.  ( =47 ) « Ik betrauwe, dat uwe Edelheyd door deze tegen» woordige teenemael zal overtuygt zyn dat het niet w dan in den uytterften nood ende nae een heel jaer v> vruchteloos gepoogt te hebben om hun te bevredigen, n dat ik abiblut gelooft hebbe te moeten aendienen, » dat hy te zeer haetelyk was aen zyne Overfte om r> daer te verblyven zonder gedeuriglyk gekwollen te r> zyn; ik veritoute my dan Mynheer ! aen U-E. te * bevelen het ellendig" lot van dezen Religieus, zoo » veel te meer, om dat de Overfte geen ander inzigt r, hebben om hem te weygeren, dan om dus wilkeurigr. lyk hun gezag te doen gelden zelfs tegen een Decreet * van zyne Majefteyt. « Ik hebbe d'eere met een diep refpeft te zyn, Mynheer! » UIVS EDELHEYDS r, Oodmoedigften ende dienftGcnd io Junius 17C5. » willigen Dienaer. r, (ondt.) J. D. de Vylder, y> Aerds-Priefter van Gend. u Concordantiam attefior J. li. de Noot, Prot. Apoft. B. L.! hier hebt gy nu Partie gehoort, oordeelt..!.. Voorwaer indien den Biffchop van Brugge de helft der informatieu, die den Canonik Boulez voor den AerdsPriefter de Vylder heeft gedaen, had genomen, hy had zig dus door de Overfte niet laeten bedriegen, hy had een rechtveirdigcr Sententie gegeven; maer eylaes! hy heeft zig leelyk mifgrepcn tot zyn'er. coiifufie. De Vylder, hoewel hy noyt geenen Geeftelyken Raeds-Heer nog Bifi'chop 'was geweeft, heeft zig niet laeten bedriegen, maer heeft jegens de befchuldingén der Overfte Partye aenhoort en alomme hand-tcckens gelicht , wanof vecle door de Patriotten zyn vernielt, de overige te lank om hier geplaetft te zyn; nochtans geloove ccnen brief alhier te moeten plaetzcn om de Overfte nog meer te befchaemen over hunne calomnieii,  (*4«)- bezonderlyk over dat zy alom hebben gezeyd, dat ik heet de Abdye van Sonnebeke had ontlucht en verergert &c. Copie van den Brief gefchreven door den Abt van Sonnebeke aen den Aerds-Prieller de Vylder. « Rev. adm. ac Amplijjime Domine ! « Alhoewel ik vaftelyk voor my genomen had , ende *> nu meer als eens had gezeyd, zoo aen de Sufter 3» Joff. Vervifch, als aen eenige andere Perzoonen,dat 33 ik my de zaeke van Pater Auxilius den Capucin 33 niét en wilde aentrekken, nogte daer in bekent zyn, * ter oorzaeke dat het al moeyelykheden waeren tegen 33 zynen Overften, ende uyt inzigt om uyt het Order »3 der Capucinen te gaen en gefecularizeerd te worden, « 't gene al zaeken zyn, de gene aen ons en andere »3 Reguliere Overhe (i) zekerlyk niet konnen aenge33 naem zyn. Nochtans nu door d'eere van U-E. Miffive »3 van den i dezer daer toe aenzogt zynde, zoo declaw rere by dezen, dat den voornoemden Pater Auxilius y> over eenige maenden in onze Abdye gekomen is ende >3 gezeyd heeft, dat hy in korte daegen ging vertreckeu 33 in de Miffie, en dat zyne plaetze daer toe was ge33 fteld in America, biddende voorders ten dien eynde 33 van zyne Vrienden wat geholpen te worden, en 33 alhoewel verfcheyde van onze Religieuzen dit niet en 33 wilden gelooven, ik nochtans dit uyt rechtzinnigheyd >3 voor zeker aennemende, hebbe hem alfdan ten dien » eynde eene kleene gifte (2) ofte aelmocffe .gegeven, CO nicr ziet men hoe zeer de Overfte der Cloofters elkanders voorenflaen , om hunnen defnotyken handel te handhaeven , zelfs tegen hun eygen bloedverwanten ; immers om eikanderen te onderïchraegen, om te mogen fchryven voor devies Ad nutum. Domini. (2) Myn Sufter heeft my gezeyd, dat het een Engelfche Guinee is geweeft ; ey ! het Priefterken Dejarmes van Gend, heeft aldaer wel een ander fomme gekregen 1790 om tegen den Souvereyn te oorlegen , om kanons te gieten , om &c. &c.  ( =49 ) w 'tgene hy niet dankbaerheyd en contentenient heeft « aenveirt zonder iets voorders te verzoeken ofte eenig n lchandael aen my ofte aen myne Abdye oyt volgens r> ik wete gegeven te hebben. Verhopende hier mede >•> aen U-E. verzoek voldaen te hebben, hebbe d'cere 3» van te zyn met ahe reibect. « Amphjjime Domïne. ! (i) « U-E oodmoedigften Dienaer n (ondt.) H. PvUITTEN, Dezen 5 Junius 1785. » Abt van Sonnebeke. Den Prelaet om zeker te zyn van liet gonne hy declareerde zoo dra tegen het gene de Overfte der Cappen hadden gezeyd, heeft zynen Prior en den Paftor als de twee ouderlingen zyn'er Gemeynte voor myn Sufter afgevraegt : of ik daer oyt eenig fchandael had gegeven ? deze hebben ook gedeclareert van neen, zoo dat het eene onbcgrypelyke zaeke is, met wat conicientie de Cappc-Overlic my zoo lange en veele jaeren in verfcheyde pointen hébben valichelyk befchuldigt, nogtans, in weerwil zy daer over zoo wcttelyk zyn overtuygt geweeft, tot heden hebben zy nergens myn eere erlleld, hun woorden erropen, nog wedergegeven het gene zy my door hunne valfcheden hebben geholen. Ik laete dan den Lezer oordeelen, of die Paterkeus zoo Eerweird.g en Heylig zyn » als zy aenzien worden in den fchyn» 0111 dat zy bloot-voets loopen Capucyn r> (2) (1) Het is my leed den brief van mynen Blóed-Vriend gee* beter ftyl behelft , het fchynt hy geen ander woord Latyu konde fchryven dan AmpiiJJÏmt Domine, dit konde hy niet vergeten* ivant hy in zyn Abdie nie»- anders hoorde als dit : Eerweirdigfte Heer! Omnia Amplijjimz Dcmine! Ad nutum Domini. (2) Bonav. van Ooftende, Ex-Prov. zeyde my 17-1 , dat de Nederlandfche Cappen tot Roomen worden geacht als heylige ; maer dat de Duydfche en Franfche Cappen deze uytmaeken voor chyaheylige , hypocrieten &è. Hifce fidtm pr.rfto.  C 250 ) ARTIKEL VI. De dienften van den berugten Colonel, Hebben my geholpen uyt de Hel. Myn oogwit willende betrachten, zoo gaen ik voorby alles wat men ten tyde der Nederlandfche Revolte tegen of voor dezen manhaftigen Krygs-Man heeft gezeyd, alleenelyk my bekommerende met myn eygen zaeken, Helle hier, hoe ik dezen goeden Man voor de eerfte-mael hebbe aenzogt ten jaere 1779 en 80 , op dat hy voor my zoude willen werken ten eynde ik de Paftorie in het Cafteel tot Gend zoude bekomen hebben, 't gonne hy my ontraede ; naerdicn heb ik zvn tulïchenfpraeke nergens in meer aenzogt, totdat ik tot Meenen zoo deirlyk was mifhandelt: myn Sufter heeft dan zyne goedheyd aenropen, toonende hoe zeer men my alom valfchelyk befchuldigde al of ik den grootften Fielt had geweeft van Thielt, waer in zyn eygen eere was gefchonden, zynde in Houwelyks-Verbond rnét onze Bloedverwante , by dies onzen Coufin. Hy heeft zig van de zaeke eerft wel geinformeert door verfcheyde Religieuzen te onderhooreu, en hoewel hy noyt anders hoorde , als dat de Overfte my kwaelyk en ten onrecht behandelden, dat ik nergens in plichtig was , hy konde zig ' noyt inbeelden, hoe de Overfte my zoo langdeuriglyk als vremdelyk zouden geftraft hebben zonder dat ik het levers leelyk had laeten liggen; hy had tot alfdan nog te goede opinie van de Cappen (1) , hy meynde altyd dat'er fchelmftucken verborgen waeren, die ik niet derfde (1) Raphaël den fdielcn Guardiaen was eens nae den Colonels Cafteel gegaen om hem te verbidden , dat hy my zoude gebeten hebben aen den Seraphieken defpotirmus; maer Nichte heeft den fchelen zoo fyn den Baerd gekamt, dat hy vol fchrik en vreeze ooor den wal is geloopen om niet geabfol/eert te wezen door den faber van den Colonel.  C w ) en dc Overfte niet wilden uytten om geen fchandael te geven ,acn de weireld. In dit achterdenken, hy vreefde myn zaek te verdedigen tut'er tyd hy door Mr. Boulez nopens al de Artike s van befchuidmge was onderricht, alfdan begon hy myn cas met zynen Duydfchcn Saber te verdedigen, ik zeg met zyne vloeyende pen, hy fchreef aen den ' Biffchop van Gend dezen volgenden brief, die ik hier m orlginali by voege, luydende als volgt : Copie d'une Lettre du Colonel van der Merfch a Monjeigneur l'Evêque de Gand. " Menin le 5 Mai 1785. <•« Monfeigneur ! « Pcrmettez que j'ai l'honneur de reclamer les hon11 lés de Votre AltejJ'e en faveur du Pere Auxil Very vifch, dont U a plu a Votre grandeur de le nonwier a y la Vice-Cure de Severen; pon objlant cette Noniinay tion 6* le Derret de ja Majefié, Jes Superieurs pery jifient dans le même refus /bus des pretextes vagues >•> de ieurs infituts, au point de dire, qu'ils ne revere31 ront ni les ordres de Votre AltejJ'e , ni le Decret y émané de la Cour: j'oje Monjeigneur ! d'ayrès les y térnoignages les plus véridiques de plufieurs de fes y Confrères & pour autant que je le connois perjonn nellement, le prefenter comme un Sujet de la plus y grande 'exactitude, & d'une irréprochable condu te, n Ou eft enfin l'iiomme, mis al'épreuve des vexations y aujji lorigues que manifeftées qui n'aurait que.ques y tranfports de vivacité ? les griefs les plus graves que y fes Superieurs implacables auront fait parvenir a y Votre AltejJ'e, Jont de ma connoijfance des alligay tions, j'oje dire faujjes & controuvées par des perjon53 nes indignes de foi ; non-ob£ant l'expoféveridique que y j'ai l'honneur de faire a Votre AltejJ'e , ft Elle ne y daigne ujer de Ja pu 'ijfante autorité & juger Jelon y Jes lumieres d'équité, jurtout eu égard a des traïls  ( =52 ) » aujfi noirs qu'irreguliers de la part de fes fuperieurs, y> il faudra que Vinnocence gémit , & qu'd la fin il n fuccombe d un dejpotiftne auffi dénaturé ; daignez r> Monfeigneur .' recevoir mes humbles remercimens n des bontés } dont U vous a plu l'honnorer & me « faire la grace de me croire de la plus refpeêtueufe n reconnoifiance, avec laquelle j'ai l'honneur d'étre. Monfeigneur ! « Votre tres-humble & trèsr> obéiffant Serviteur (figné) r> VAN DER. MERSCH , Col. Infgelyks fchreef hy aen den Aerds-Priefter^ aen den Canonik Theologael Boulez (i), aen den Heer Diencx Prefident van den Raed in Vlaenderen, aen den Heer Maroucx Procureur-Generael , aen den Secretaris van Staeten den Baron de Crumpipen, zelfs aen zyne Excellentie den grooten Minifter Belgwjofo differente brieven (2) , by welke hy myne ellendige oppreffie aen hun recommandeerde , hy aenzogt hunne goedheyd e« gedienftigheyd tot myn'er hulpe en voordeel, nochtans altyd met zeker opzicht en aldergrootftc achterdenken, gelyk blykt uyt deze echte copie van eenen brief, in 't Franfeh door hem Colonel gefchreven en door hem my toegezonden uyt Meenen den 24 Junius 1785, waer van de vertaelinge luyd als volgt : (1) Deze twee Mannen dikwils fchryvende tot eikanderen inliet Franfeh , tituleerden de Cappe-Overfte gemeenelyk met uytgezonderde eertytels , htm noemende Matadors Seraphiques , Tourbes Defpotiques , Ennemis Implacables . Impojleurs Envétérés , Fiers Fanatiques , Coquins , Mommerius , Bigots, Hypocrites , Barbares Tyranniques , Félons , Impotitiques , Tartufes , Crc. Crc, Crc. (2) Ik zeg den grooten Minifter en miffchien een van de grootfte Miniflers van Europa, niet jegenliaende hy den flag-oüer is geworden van zyne talenten en goede dienften , even als eenen Trautfmanfi'orff, als eenen Muray , als eenen onvergelykelykeB Held den Graeve d" Alton . van welke breeder II en Hl Boek.  ( =53 ) * Eerweirden Pater! « Ik hebbe de eere u te laeten toekomen den Brief « van Mr. den Canonik Boulez, daer ontrent gelyk r> aen den uwen, ik voege by dezen de antwoorde die » ik gekregen hebbe van Mr. den Prefident Diericx * y, gy zult daer uyt zien dat hy op myn aenzoekingea n abfolutelyk genegen is om een levende deel te nemen r in onze affairens, gy zult ook zien wat kracht mynen r> brief zal maeken op het gemoed van den Procureur« Generael. Ik derve my vleyen, dat zyne Excellentie >■> den Minifter en Graeve Belgiojofo ook geen mindeï * achting zal nemen op myn verzoek in uw faveur, y, Ziet daer mynen lieven Vriend! de laefte poogingen v, die ik U-E. kan betoenen in deze zaeke. « Gy kont den brief van den Heer Prefident uyt» fchryven en den zeiven opzenden aen Mynheer den w Canonik Boulez, den welken ook nevens my alle r> mogelyke devoiren aenwend om u uyt deze ellenden i» te verloffen ; fielt uw geruft mynen lieven Vriend ! y, zyt omzigtigin al uw doen, want ik hope wy met » groote fchreden naederen aen den tydftip van uwe y, verloflinge. « Ik bidde u my te willen gelooven te zyn met de » grootfte toegekleventheyd in de welke ik my tee>■> kene, u Eerweirden Pater! Meenen 24 «* Uwen zeer oodmoedigen Dienaer, Junius 1785. y (ondt.) van dbk.Meb.sch , Col. Daerenbovenhy geliefde my daegelyks door eenige vertrooftingen aen te moedigen, 't zy met andere brief kens , die hy my op differente fecrete middels liet toekomen, 't zy met woorden die hy door Fidele Vrienden overzeyde, 't zy met teekens en geftens, die hy aen my door de veafterjs dei BMifitbeque van op de veftens  ( =54 ) toonde , terwylent hy zyn wcrk-volk befchikte in het afbreken der Brugge, de welke over de Leye nevens het Convent gebauwt was. Zonder dezen troon, en die ik ontfong door de daegelykfche brieven van Boulez, van den Advocaet de Bruyne, van den Aerds-Priefter de. Vylder en van d'Heer de Vivere dc Cockcloerge, ik had abiblutelyk moeten creveren en fterven als eenen hond; eenen brief die my nog overgebleven is van den Heer Advocaet de Bruyne, ftelle ik alhier in originele copie tot myn'er verdedinge en voorbeeld van'ai zyn ■andere , luydende als volgt .- « Mo ft Bear Father f « Hebbe ledent eenig daegen geweeft by den Heer n Canonik Boulez , die my een relaes gedaen heeft van r. geheel de retro-acie van U-E. Saeke : 't heeft my verr. wondert, dat men alfnu wilde treden in detail van r. d'accufatien die men t'iiwer lafte wilde formeren, daer 31 zulks zoude moeten gefchied hebben van den beginne ji af; dog kan facilelyk giften uyt wat oorzaeke, want de si Overfte hebben alie devoiren gedaen om hun te be3i kiaegen, dat het Gouvernement hun inauditi wilde ji condemneren en het Decreet geforteert was, zonder ji hun eenige communicatie te doen, waerom Mynheer si Bculezy, gehoort hebbende voorgaendelyk alle de si accufatien die men u opleyde, waer' onder'er veele si waeren verdigt en imaginair, heeft gedagt de vengean3i cegrooterte zullen zyn, als het Gouvernement, danof si communicatie hebbende, de zelve van den kant zal si ftellen, daer-en-tuflehen hy gelooft ook, dat hy com- ' si münicatie heeft van alle liet gonne men jegens U-E 33 gedrag zoude konnen allegueren, want anderfints 31 zoude U-E. Mzwygentheyd d'oorzaeke zyn van 3i d'otiheylen die'er daer door te verwagtcn zouden 31 konnen wezen. « Recommanderende ondertuflehen U-E. zeer ftil en 3i exemplairelyk af te wagtcn het eynde, dat niet cn 33 lchynt lang te zullen retarderen ende niet te lnyfteren  ( *55 ) v> in 't toekomende naer raed die U-E. zoude konnen' n naedeelig zyn. Teekene my zeer waerelyk in haefte, « Moft Keverend Father ! Cruyshautem 9 « Your moft kumble Servant, Junius 1785. « P. J. N. de Bruyne, Advt. w P. S. Y participe jon from many compliments frotn ss Mr. Thienpont his family and the mine « Den Colonel hadde tot hier toe altyd met zeker opzigt, vreeze en achterdenken gevrogt; maer toen hy hoorde en zag, dat men my niet dan Monachalia ten lalde leyde, wanof nog veele of teenemael valfch of vergroot waeren, ziende dat'er niet eene vette-brok onder alle de befchulchngen waeren, nog dat men my nergens in befchuldigde over Bacchus of Venus, voor alfdan heeft hy my met al zynen yver, macht en credit befchermt, en niet alleen door goedheyd nemaer direct in gereguleerde Juftitie myne Protecteuren aenropen, hy verzogt als mede-beledigden in myne eere , voldoeninge volgens de wetten der Juftitie, hy fchreef differente brieven aen den Biffchop van Gend om hem te overwilligcn, ten eynde hy zyn klachten zoud gedaen hebben in het Gouvernement over de hartnekkige weygeringe der Cappen, waer op den Biffchop t'elkens heeft beantwoord ert eygenhandig tot drymael gefchreven, dat hy my als Onder-Paftor had aengenomen tot Severenof alsDefervftor zoude ftellen &c. immers den Biffchop en al devoornoemde Heeren hebben bezonderlyk agt genomen op deze recommandatien van den Colonel 31 zoodaenig. dat zy my zeer haeft hebben verloft uyt de Cappe-Hel « waer over hy zeyde zoo veel part te nemen als in het veroveren van Habelswerdt : hy zeyde veel lieve? te ftryden tegen Turken en Barbaeren, als tegen Cappen enBaerd-Mannen. Het is dan onbegrypelyk hoe hy uyt deze meelt al zyn Veld-Paepen heeft genomen ten tyde hy generaeleu Commandant is geweeft der Patriotten , ten waere hy ook geloofde het lpreek-woord van den brug* fchen Biffchop : il faut hurler avec les Loups.  ( 256 ) ARTIKEL VII. Hier ziet men hoe het baerden cas , Zeer nae ten zynen eynde was. Prins Lobkowitz door den Aerds-Priefter en Canonik ^ Theologael, geinformeert zynde nopens de valfehe be•fchuldingen die de Cappen my hadden opgeleyd, heden klaerejyk ziende , hoe zy niet dan calorhnien tegen my hadden uytgezogt, die zelfs voor den Throon der opperfte en Keyzerlyke Gerechtighcyd wettelyk waeren wederleyd, ziende dat zyne afeyflchingeri nog verzoekfchriften door de Cappen aenhoort wierden, en dat zy my nog niet afzonden, gelyk hy my reeds twee-mael had afgevraegt ingevolge de Keyzerlyke Difpofitie, alfdan door den Colonel aenzogt zynde om door de wegen van de Juftitie een eynde aen zaeken te geven, zoo heeft hy het cas overgeleyd in handen van den Procureur-Generael van Vlaenderen ende den AerdsPriefter nevens zynen Theologael geauthorizeert om de Cappen te bedwingen tot hunne plichten. Den zeer Edelen Heer Maroucx heeft danof volgens het order der Proceduere rapport gedaen aen het Gouvernement. Het Hof op alles gelet, te weten i0. hoe ik in het Order ongemeynelyk en onmenfchelyk was mishandelt en nu reeds lang ter dood was overvallen , 2°. hoe de Overfte twee-mael wettiglyk hadden gecontracteert en geconlètiteert in myn vertrek tot de Miffie, 30. hoe zy t'elkens dit contraét mineediglyk hadden onderbroken en my daer-en-boven buytengewoonelyk geftraft, gevangen, geexcommuniceert &c. 4o. hoe ik door den Biifchop van Gend in dat Bifdom was aengenomen, en hoe dezen goeden Biffchop my totj verfcheyde keeren te vergifs ■had afgevraegt, &c. zoo heeft het Hof alfdan geordonneert ende dcir Procureur-Generael van Vlaenderen geauthorizeert om door bekwacme middelen de Overfte te bewegen tot het volbrengen hun'er twee gefloten accoordeu, dut is, iu te confeuteren dat ik uyt het Order in eene  | =57 ) , leae Miffie zoude gaen, maer aengczïen den Biffchop van Gend my in zyne Biffehoppelyke hoedaenighcyd had gevraegt om in zyn Bifdom-Onder-Paltor te wezen, zoo moefte den fleer Procureur-Generael den Pater Vifitator bewegen om my te zenden nae den Biffchop* tot Gend ende niet uyt het Land" in eene huytcnlandfche Miffie-. Welke en wat voor middelen dezen Kcyzerlyken Commiffaris heeft gebruykt heb ik noyt ten vollen geweten, ten zy als myn Proces is gemaekt ten tyde der Revolte toen ik voor den tweeden keer als Capucin en gevangen was, alfdan heb ik dit verf aen uyt den Guardiaen n die zulks van den Vifitator op den 23 Junius heeft ontfaen « het gene- men zal plaetzen in het Proces III Boek. Öndertuflchen dit is zeker, dat deze middelen moeften van een wonderbaere kracht zyn , aengezien zy van een wonderbaerhe uytwerkinge zyn geweeft, gemerkt Godefrid den Commiftarius tot Meenen aen volle i ifel by den Paftor Teirlynk op den 20 April heeft gezeyd, dat zy noyt my zouden uytgezonden hebben , dat zy eerder hunnen kop zouden gelaeten hebben als my te laeten gaen, dat zy liever de heele heyligö Religie zouden uytgeroeyt gezien hebben als my tot den Biffchop te zenden.... Deze en diergelyke verzekerende woorden heeft dezen grooten Man aen publyke tafel gezeyd , het gene my zeer vremd toekwam, ook zeer tegenftrydig was aen het gene ik door andere hoorde : eyndelinge-alzoo ik en veele andere menfehen zomwylen bedrogen zyn nopens onze befchickingeu | aldus hebben die twee groote belhaemels zig ook be' drogen gevonden, zy hebben zonder hunnen kop te offeren my den oorlof gegeven. Den Provinciael der O. L- V. Broeders hier ophoorende redeneren, zeyde , tot Gend, zig niet genoeg te konnen verwonderen , hy konde niet begrypen uyt wat hoofde de Cappe-Overflé weygerden eenen Religieus te zenden onder de zorge van eenen Biffchop; hy zeyde dat het hem en heel zyn Order een glorie zoude geweeft hebben, wanneer den Souvereyn iemand uyt zyn Order  C 258 ) zoude gepromoveert hebben, hy zoude zig verheugt hebben aldus den Biffchop te mogen believen , met zyn Religieuzen te zenden tot den dienli der heyhge Kerke, zoo den H. Francifcus uytdruckelyk gebied. Meulemeefter Prior der Prekers tot Gend zeyde ; is Auxil eenen deugeniet, zy moeften hun verheugen aldus van hem ontllaegen te zyn. IVuitten Prelaet tot Sonnebeke , zeyde dat den Biffchop hem geen tweemael zoude moeten fchryven om zyne ondeugende Religieuzen te laeten volgen. Delfortne Abt in Baudeloo zig zomwylen hier over ook verwonderende, zeyde: dat hy zeer verblyd zoude geweeit. zyn op zoo een voortreffelyke wyze zyne kwaedwillige Onderdaenen uytgezet te zien. Dom van Laere en Dom Hieroin hebben my gezeyd, hoe hunnen Prelaet meermaels den oorlof had gegeven in volle Capittel aen alle zyn mifnoegde van hunne fecularizatie te betrachten. Immers niemant konde bevroeden hoe de' Cappen dezen oorlof zoo lang hebben geweygert. ARTIKEL VIII. Guillielmus heeft my oorlof gegeven, Om onder Lobkowitz te mogen leven. Men liegt zomwylen zoo veel en lang, dat men het zelfs gelooft; zoo een exempel heeft Zuyd-en-Noordfchote. Charles Lavae eerlyk en achtbaeren boer in zynen handel , dog koddig en geeflig om wat te vertellen , had eens tot Zuydfchote gezeyd , dat het Fort de Knocke was weg-geilroomt, hy had dit in zoo veele plaetzen gezeyd , dat zulks alom zeer ruchtbaer was geworden; komende tot Bixfchote, men zeyde hem voor nieuws dat het Fort te Knocke door den droom der waeteren was weg-gevloeyd. ' Carel vergeten hebbende hy den autheur was van deze verziering, heeft dit ten laeften zoo wel gelooft, dat hy daer he sen naer toe is gereden om te zien hoe zulks mocht gefchied zyn ; diergelyk geval is'er gebeurt.  X *59 > -niet mynen Overften, hy heeft zoo dikwils zoo lang en veel gezeyd, dat hy my noyt geenen oorlof heeft gegeven, dat hy dit zelfs ten laellcn heeft gelooft en alumme heeft doen gelooven, ook aen vcrfcheyde perzoonen heeft gefchreven onder andere aen Frater A^cdaRus £7-,bedienenden Paftor totCalloo, aen differente Guardiaenen, de welke daer over zeer befchaemt ftonden, wanneer zy dezen oorlof hebben gezien toen ik by de Cappen 1790 gevangen zat, zoo wy zullen ooiiaelen in den III Boek. Den Lezer moet gelieven, voor eer hv dezen hoort, te gedenken , hoe den Biffchop van Gend my door zynen tweeden brief van de Overfte heeft afgevraegt enkelyk om van my te mogen dijponeren naavolgens hy zjude goedgevonden hebben , dat hy anders niet vraegde, dan dat zy my zouden gezonden hebben tot zyn'er difpofitie gelyk Zy hier doen. Oorlof om uyt het Order te gaen* IVaer over veel zullen verwondert ftaen. « Ingevolge het bevel van het Opper-Heirfchende v> Befticr aen ons geinfinueert door den Heer Procureursi Generael van Vlaenderen , vermag Pater Auxilius 11 van Moorflede uyt ons Order der Minder-Broederen ji van Ste. Francifcus Capucinen gaen nae Gend tot « zyne Hoogheyd den Prins Lobkowitz Biffchop van 51 Gend Gegeven in ons Convent van Bruflel dezen ji 11 Julius 1785. onderteekeut Fr. Gudliel/nus Cap. ji Vifitator Gen. L. I. « Wy onderfchrevene declareren dat deze overgezette »i copie conforme is aen haere originele, ouderteekent ji J. B. de Noot Prot. Apoft.. Thomas J. U. L. Lorfom. Yder zal hier waerfchynclyk verbaeft zyn nu te zien dat ik niet zonder oorlof ben uytgegaen, het gonne zeer dikwils cn door vcele Cappen is ontkent en afgeloochcnt geweeft: niemant zal konnen bevatten, met 'wat confeientie de Cappen oyt hebben derven zeggen,  ( Ï0O ) dat ik zonder oorlof uyt myn Convent en Order bea gegaen, veel min zal iemand begrypen, met wat gemoed, gewis of fondament de Cappen^my hebben derven uytgeven voor Apoftaet ; want elk weet dat het is ui terminis chimera r, dici Apoftata * abeiïè cum venia » Wie. heeft dit oyt gekoort, wie heeft zulks oyt gelezen f Dat men met Oorlof-Brief, izdem Apoftaet kan wezen ! Een yder weet genoeg wat is een Apoftaet, Dat is een Cap die weg en zonder oorlof gaet. Godefridhecft daer jegens in ons Proces 1790 gezeyd , dat het eenen uytgeperdften oorlof is geweeft , diefvolgens niet genoeg om my geruft te ftellen, &c. ik hebbe daer cp geantwoord : indien hy uytgeperft was, dat zulks isgefchied door den wettigen weg der Juftitie, ende gelyk een confent, by ex. van eenen Bruydegom , die onder belofte van Trouwe een Dochter heeft mifleyd , door het Magiftraet uytgeperft, vergenoegt tot het Houwelyks-contraft, zoo van gelyken dezen oorlof vergenoegde my; ziet alles wat zy hier tegen hebben opgeworpen, wedcrieyd in ons fameus Proces III Bock. Hier volgt hoe ik ben uytgegaen, Wat eer men my heeft aengedaen. Om yder te overtuygen ik alfdan niet konde denken dat dezen oorlof,oyt tegen dank was gegeven, mag ik niet verzwygen de wyze op de welke men my dezen oorlof heeft aengedient en hoe ik ben uyt het Order en Convent gegaen tot Meenen. Op den middag i5 Julius 1785, heeft Jacobus van Ipre Vicarius in afwezen van Raphaël den fchelen Guardiaen my op de ziek-kamcr komen feliciteren, roepende op een vriendelyke wyze : Proficiat ! Mynheer den Onder-Paftor! tu vicifti Nazarene! daer, ziet uwen oorlof en demiftie, veel geluks ! Ik voorziende hoe bekwaem myn Confraters waeren om nog tc loochenen, dat ik zoo eenen oorlof had bekomen, heb hem genoodigt dezen voor _vier Paters af te lemi, zoo hy  C zöTi ) heeft gedaen ter prefentie vau Engelhart, Rumoldus van Ninöve-, Ambröftus van Voormezeele , Leonardus van Maechelen en Broeder Rochus van Ipre, nae dezen overtuyd afgelezen te hebben, heeft hy my hem afgegeven onder aenzoekmg van een glaezckcn te drinken voor Adieu, om dus in peys te ichcyden ... Engelbert verzogtc my het Order te willen fpaeren en alles te vergeven aen de Onderdaenen, wat zy tegen my door bevel der Overfte mogten hebben miidaen, hy verzekerde my wel te mogen gelooven, dat de hecle Gemeente zeer veel pynen had geleden in ïnjné mishandelingen, 'traliën en pentitentien ; maer dat ik daerom geenen haet tegen de Ondcrzaeten mogte draegen , nog het geheel Order benaedeclen, dat ik de eere van onze Moeder de Heyiigc Religie moeite fpaereii, dat hy ais den Onderling der Gemeente my zulks afvraegde &c. ik heb zulks beloofd indien zy myne eere zouden gefpaert hebben; maer ziet! nauwelyks is de belofte gedaen, zy hadden my nauwelyks den kus van vrede, het glaczekén vau Adieu , den oorlof-brief gegeven, ik was nog geenen dag uyt het Convent, of"heel het Stedeken van Meenen geloofde dat ik zonder oorlof uytgegaen was. Het heeft my dikwils leed geweeft, dat ik niet aenveirt hebbe de enveloppe, in welke den oorlof aen den Guardiaen, in zyne abfentie aen den Vicarius des Convents was gezonden, welke my door Jacobus is geoffereert geweeft, mids daer in ftond gefchreven', hoe zy my moeiten aenzoeken ende bewegen om nog den zeiven dag uyt het Convent te gaen. Hoe is het dan nog mogeiyk ! te derven zeggen dat dien oorlof uytgeperft is geweeft : of dat ik zonder oorlof was weggegaen, of gelyk andere hebben verciert: dat ik door den Colonel van der Merfch met gewëlt van wapeus was uytgehaclt; andere, dat ik door den Procureur Gcnerael dievelings ben weggenomen , &c. hoe is het uytvindelyk aldus te liegen ? naedemael men my op zoo eene zonderlinge en openbacre wyze den exeat heeft toegeftacn ; 't en kan dan niet bevroed wezen met wat confcieiiüe dufdaenige Calomniateurs H.3  ( 262 ) dacgelyks nutten het onbevlekt Lam : ore fuo lenedi- cunt, co 1 de fuo rnaledicunt Dominum Deum. Aen alle welk ik hier niet anders wille zeggen, Dan dat zy op hun pulfl hun handen zouden leggen .• iun denken wat zy oyt my hebben opgeleyd, Dus aen hun plicht voldoen , anders geen zaeligheyd. Want de zonde word niet vergeven r> 'Ten zy het geftolen word weergegeven « Aug. Argumentum propter Complementum. Om een yder in 't korte te ovêrtuygen van de wettigheyd dezer oorlof (zoo men breeder zal toonen III Boek.) niet tegenliaende hy begint: Vi mandati &c. dient men hier enkelyk te weten dit canonik fpreckwoord : Regulana Regularibus, Saccularia Scecularibus. Atqui ; Bidden, vallen, waeken » zyn Cloolterlyke zaeken r> zoo Reguliere zingen. Interdiceren, fulpenderen, excommuniceren zyn Kerkelyke dingen. Vangen, hangen , procederen zyn weireldlyke zaeken, om alle kwaede Leden van den Staet goed te maeken , cn om volgens de wetten van het Land yder te bedwingen (i). De Cappen zyn altyd Leden van.den Staet, dus "moeten zy ook altyd zingen : fiat voluut as tua ! ergo geeft aen den Keyzer dat den Keyzer toekomt, te weten de fchuldige ouderwerpinge als den Opper-Heirfcher der gereguleerde Jüllitie. Quod nifi quifque crediderit r>falvus ejfe non poterit r> Dixi. (O Hier «Jt volgt uytdruckelyk dat de Overfte der Cloofters niemant mogen gevangen Cellen ten zy met toelaetinge der weireldlyke Rechters, dc welke uyt den naem en voor den Souvereyn de oor deel ende macht over al de Leden der Republyke oeftenen ; de weth van God erkent geen Cappelyke exemptïe » het recht der Volkeren veroordeelt dees als een Duyvelfche inventie » yder moet recht gedaen zyn door Souvereyne Sententie » hiee eft Ltx & Propheid.  ( =63 ) OPDRAGT DES BYVOEGZEL DEZER BOE K-D E E L, AEN Alle waere Naervolgers der tw«e-en-fevenüg Difapelen Chnfti, dit is aen alle de Priefteren dis getrouw gebleven zyn aen God en den Keyzer ten tyde der ongelukkige Faepe-Revolte, de welke dus aen de Kerke en aen den Staet, aen de Religie en aen de Republyke hebben gegeven dat hun toekomt, overzulks zyn deze de eenigjle waere, goede en oprechte KerkDienaeren.... Als zyn de gene fiaen in den Opdragt van dezen Boek, ook al de naevolgende, mitsgaders alle de andere my onbekend ; welkers naemen rveirdigzyn gejc/ireven met goude letters in Libro vit je. Zyne Hoogheyd den Prins Salm-Salm P. H. R. Wilden-Rhyn-Graeve, Herderlyken Biffchop en Apoilelyken Paftor van Doornyk, &c. &c. &c. CANONIKEN. De Herckenrode de Steenberge, Deken tot Dendermonde. Steenen, S. T. L. Prot. Apoit. Gcmytorden Deken in Ste. Gudule tot Bruffel. Thysbaert, S, T. B F Deken van St. Jacobs tot Loven. Van Dongen, Deken tot Mol in de Kempen. De Pauw\ S. T. L. Deken der Cathedraele tot Brugge, beloont ever zyne getrouwe dieniicn.  e =64 f Diden, S. T. L. Profcilbr van Loven, en als Deken tot Rurejnende beloont over zyne getrouwigheyd, Den Baron de Bleckhem, Canonik tot Doornyk. ' JLe Couvreur, Vicair tot Ipre. IV. ... . £cholafter tot Meirbeke. De Schryver, S. T. R. F. en Pallor tot Haerelbeke, Jiuyfen^ tot Lier, K. en K. Commiftarius 1788. Sciwuteet, tot Dendermonde. Peut, ibid. Gerardu, ibid. JJaen, S. ï. L. Profeffor van Loven. Van Hooide, Canonik tot Gcraerds-Berp-en. L'Abbè de Mart, Hiftorie-Schjyver, Lid der Koninks lyke Academie, Directeur der Kon. Collegien, tkc. Goojens, Primus van Loven, S. T- L. Profeffor, ikc.JVouUrs, S. T. L. Deken tot Leuze. Santdei, S. T. L. Deken tot Antoin. Van Parys, Aerds-Diaken en Canonink', &e, der Cathedraele tot Brugge. N. .... Gillis , lofweirdigften Canonik, ibid. Beyers , Paftor van Helderghem, Can. gemaekt der Cathed. tot Brugge om zynen yverachtigen dienft voor ^denApoftelyken Keyzer Jofeph II. Blootakker, tot Veurne, Aumonier der K. Troupen. Duiiamel, Canonik van O. L. V. tot Brugge. De Bomprez, Canonik ibid. Lauwereyns de Roojendaele, Can. Ste. Walburgc ibidMatthys, ibid. Le Rouge , vau VVervyk , Profeffor tot Loven , &c. Hyde , Onder-Dircéteur van het Seminarie-Generacl, die zyn Deferviteure tot Waereghem heeft verheten ten dienflc van Jofeph /ƒ. BuJJihere, Paftor en Canonik tot Tourhout. PASTOREN. Neys, Deken tot Lebbeke, 1 790 bezweken door py, nelykheyd ziende zvn Schaeokens zoo mifieyd van, de grond-regeis der Evangeliffche wetten. Moerman, Dekon tot Dixmuyde, een man vol God-  i 265 ) : vruchtigheyd en blind geworden van weeneii over de dolinge zyn'er Schaepen in den Patriottifmus* JV. . . . . Deken tot .Alperen. JV- . . . . Deken tot Lovendeghem. Hennequin , tot Hooglede een ouden hoog-geleerden Predikant vermaert door zyn gedrukte Sermoenen. Franfchman, tot Nederbraekel, gevangen, tot'er dood mishandelt, enz. 1790. Het was voor de Religie ! De VÜegher, tot Aughem. Lammertin, S. T. L. tot Handzaeme , eenen vroomen voorftaender der Keyzerlyke bevelen. Campagne, tot Varfï'enaere by Brugge, befpot, begekt ten toone gcftelt door en voor de Joodfche Synagoge. JV. . . . tot St. Jacobs-Capelle by Dixmuyde, geftorven door blydfchap dat dc Ooftenrykers waeren weer in 't Land gekeert. JV. . . . . gewezen Paftor van Ettelghem, Canonik van St. Salvators tot Brugge. JV. . . . . Paftor van St. Laureyns. feerberghe, tot Vinderhautc. Volkryk, tot Grammene mynen extraordinairen BiechtVader, als ik Onder-Paftor was tot Zeveren. JV. .... van Akkerghem in Gend. Van Herrewege, tot Bellem, vermaerden Bibliothecarius. Verbrugge, hoog-geleerden Schrifteurift tot Keyem. Flandenn, Onder-Paftor van O. L. V. tot Brugge. Cocquit, tot Wervyk , lydende gefwegen. De Potter, tot Alveringhem, opgehaelt door de Patriotten tot Ipre, om dat hy hun vendel had vervloekt &c. Roberti, in het Cafteel tot Gend, den grootften Martelaer der Paepe-Revolte naeft my , ziet den III Boek. Van der Spiegel tot Elfeghem. AT. .... tot Weftvleteren by Poperinge, met meeft al zyn lofweirdige Schaepen. De la Val tot Vorftelaere, uyt d'Abdye van Drongen. Scheldekens , S. T. L. tot Schaerbeke , Primus van Loven, 1790 omgebragt door dePatriots-Gezinde (1). (Q De Pau-ïou-Gcziade Paepefl leeten , dat men alle de joede  Janjfens tot Salaerdingen, by Geeracrdsbcrge. Smed tot Roozebeke by Aeift. JV. Boifleflines, by Geeraerdsberge. Melaert tot Marie-Oudenhove, gecrevecrt door'pyne- lykheden, ziende zyn fchaepkens zoo dooien. N. . . , . tot Everbeke by Geeraerds-Bergen. Kaemerlink tot Maete en. Goethie tot Deirlyk , die veel heeft gerifqueert. JV. . . . . tot Baevynkhove by Haerelbeke. Herremans tot Itterbeke by Bruflel , geftorven door droefheyd over de dolingen zyn'er mifleyde Schaepen. 1'appaert, in de Marollen tot Bruflel vergeven i?9i. Van Troóft op het Vlaemfch hooft, dry-mael opgebragt. Van Helder tot Thieldoenk , een ouden man, twee-mael opgehaelt door de Patripiotten van St. Nicolaus. Bltyenberge tot Geyzelorechtegem , die i77i in het concours tot Gend 72 noten had boven al de andere , dezen is om zyn genegenthcyd voor zyn wettigen Overften nog onlangs gedeponeert. De Cuyper tot Wefpelaere by Dendermonde. 2V. .... in Ste. Catherine tot Bruflel. De Lande, Paftor en Can. in Coudenbergh. Van der Vinkt, Paftor en Can. ibid. De Roovere, Reéteur van de Saevel-Kerk, die veel heeft geleden , uyt het Land moeten vlugten, &c. Maelegot, getrouwen Beneficiant ibid. Canneel, gewezen Onder-Paftor van Maeldeghem tot Brugge. Van Hefe, Priefter ibid. Van Herrewege, Profeffor tot Meenen. Cornedle, Capeüaen tot Zarren, die van ÏVieuwkerke is moeten verhuyzen om de zottigheyd der Patriotten , maer bezonder! yk om de dulligheyd van den Patriot- Reyzerlyke mag ombrengen, zy zeggen dat'er ftaet : maleficos r.ori patiens viyen ; maer indien de Keyzers-Gezinde geen beter grondregels hadden der Catiiolyke Religie, men zoude heden de goede Priefters niet zien bmgebragt door de kwaede, maer deze zouden zelfs ondergaen het moordaedig lot w die zy zoo goddeloozclyk opgeven aen den mifleyden Patrict * ziet III Boek.  v ^7 ) fchen Paftor Dufort, zynde een kweekelynk uyt hst zotte-kot van .... waer veel zotten zyn. F. Peels, Capellacn tot Boefinge. Goojens, Onder-Paftor tot Thielt, die ingelyks gelyk veel andere der voorgenoemde, liever zyn plaetze heeft verlaeten dan zyn plichten tot den Keyzer. Dufonet , een oud weirdig geleerden Beniliciant tot Wervyk, de glorie aller Priefteren, wiens geeft en gelcci thcyd niet konde tegengefproken zyn door eenigen . Patriot, want hy ftelde hun altyd ad metam non loqui. Van Haevermaete , Onder-Paftor tot Akendhove by Thiencn , Broeder van den Prelaet van Geeraerds-Berge, door de Patriots-gezinde omgebragt met venyn 1791. De Pauw, Onder-Paftor tot Lootenhulle. Rooman van Maetercn, Onder-Paftor tot Salardinghen,. voor't geioove deirlyk gevangen, &c. 1790. Roelens, Capeilaen in St. Baefs tot Gend. Le Jeune, Prooft der Kleermaekers-Capelle tot Gend. Oriënt, Capeilaen tot Calloo. Noodens, Beniliciant in Ste. Gudule tot Bruflel, die eerft uyt Antwerpen heeft moeten vluchten, daer naer uyt heel het Land. MEUNIKEN. Van Haevermaete, Abt tot Gceraerts-Bcrge, die veel heeft geleden door zyne oproerige Onderdaenen alle* gaeder verzotte Patripiotten, uytgenomen den lofwaerden Jubilarius en Spithaels Gaft-Mccfter. Van der Heyden, Abt van Coudcnbenbcrg tot Bruflel, met veel zyuer Canouiken. Van Severen, lofweirden Abt van den Duyne tot Brugge , met veel zyn'er Moningen. De Beer, Religieus en Ontfanger van St. Andrics by Brugge, die veele vervolgingen door het toedoen van zynen patrizotten Prelaet geleden heeft. Le Fevere, Religieus ibid. De Vos, Religieus ibid. benevens eenige andere Moniugen.  C 268 ) Da Cofter, Religieus in St. Pieters tot Gend, gevan_ gen uyt zyn Clooher genomen en leelyk mishandelt (f). Qejquiere van Meenen, uyt St. Marck tot Doornyk, ^gefecularizeert „ nae hy lang heeft geprocedcert „' Pirontuyt d'Oignies, heden Profeffor in het Kon. Colle-nc tot Marche-en-Famine, gefec. Mojaett nyt Pare by Loven, die zig-V00r Jojiphbiooê heeft gelielt aen de woede der Antwerpfche bvgoten Le Fevere van Rouffelaere, uyt dc Domini-Coquins van Brugge gevlucht , gefecularizeert. S:acquetuyt de Recolleéten van Naemen,gefecularizeert Reymflagh en Lammens uyt Waerfchoot tot Gend (2)' iV/^ex-Cceiehin,die in hetSacriftie gevangenis genomen. RELIGIEUZEN Henrkus, De&iiteur, ex-Leöor, ex-Prior, &a in de Carmeiieten tot Gend. Pdullnus, Jubil. Brecht-Vader ibid. ConftanUn, Veid-Paepe tot Mcchelen. Angelus Juvetvm Bruflel, BiechtVader, heden in het zelve Order tot Brugge^ door het Comité van Antwerpen als verraeder verbannen. * vXl?zZ,f*lZSI Tv VCrJoeiM' °« hy zig-had bemocyd umvïet ^ Rel.gieuzen; nogtpns de Patriploddën hebben urn veel voorder verltont hun te bemoeyen met deze luydeu zoo wy veel breeder zullen hooren in den III Boek, de e' is, eea «••"ot"'-' vvynkel van de Religie, dit was door hun n,et gekent, zy vangden, zy bonden, zy ftroopten, floegen fmeetenenflooten tot'er dood allen Priefter die de knien niet w Idè Se RelLT* ^ *W ^ Wm b™ Welbeden met de Religieuzen , maer den Keyzer niet, want deze hadden die macht m.raculeuzelyk bekomen van den Hemel door de voorrpraeke en tuffrhenkomfte van de Babyloniïche Hoere Pinauv en «.cn Hoerejaeger van Sodonm vda der Nood, door de voorbidding van uenJoodfchen Opper-PAefter^^^, Capeilaen van Madame en haere Herodiaduche Salome. (i j Deze hebben de eengUtè Religieuzen niet geweeft , die al zwygende veel hebben geleden, daer zyn menige Keyzers-Gezihde. Pn«,fterS geweeft zoo onder de Onder-Paftors ajs Reguliere die goed ■vcyzers waeren maer de welke moeiten hurleren arec /es Loups „ anders zy waeren m maffa damnat* Qtt; F  /o/^A Verberkmoes van Dendermonde , ibid. om zVnea yver voor de Evangelifche wetten van zynen Parraltl Jofeph II, in zyn Order mishandelt zonder order. Gabnel Delmotte, Carmelit tot Bruflel, die zig bloed geftelt heeft tegen de plunderaerts van het huys van den edelen Mark-Graef tot Antwerpen i 787,roepende; zelo zelatus fum pro Domino exercituum Jofepho II Peri, Definiteur, ex-Leftor, Agent der RecolleAen tot Bruiiel, een geleerften Biegt-Vader &c. Sion, Sub-Prior der Auguftinen tot Brugge. Janjjëns, ibid. Directeur der Kon. Collegien tot Bruffel. Romanus Roman van Deynze , ex-Lector , Guardiaen der Recollecten tot Gend. Mortier, ex-Lector van Brugge, bygenaemt Pater Maroucx beden Profelibr der Kon. Collegie tot Gend. Anton.us Jnnqué van Ooftende, Reeclleéft , door de Staeten opgelicht en de Landen uytgcbannen. * Flonfone, Recollea tot Thielt. Item Fr. Albaen ibid. Goevaerts, Stationarius der Prekers tot Lier. De Vynk, Stat. en Preker ibid. Marrus van Aelft, Leétor in dc Difcalfen tot Genet mishandeld, verbannen. * Angelus, oprechten Biechtv. Difc. tot Bruflel. Jacobs , Biechtv. inde Bogaerden tot Antwerpen , gefufpendeert voor zyne getrauwigheyd tot den wettigen Souvereyn. Ey ! wat Religie. Raphaël van Cortrvk, Capucin, eertyds Paftor in hei Correctie-Huys tot Goud, die veel heeft geleden en nog moet zugten onder den Seraphiken defpotifinus van Louis Antechnft. Stuckx, Leeken onder de Bogaerden tot Acrfchoot, de glorie aller Leeke-Broeders. Amandus van Loven, Carm. tot Waeveren, die op den 23 october 1 791 predikende in hun Kerk de cerbiedigheyd cn gehoorzaemheyd aen den Keyzer, door zyn medebroeders vandenpreek-ftoelisgejaegt, waer door heel de Kerke in de uytterfte revolte is gekomen, en hy in 't pcrykel van zyn leven is gevlucht nae Bruflel om hulpe van den Keyzer.  HOOG-LOFWAERDE DISCIPELEN C H R I S TI ! JjjLias gevlucht voor de woede der Afgodiffche Priefters , zugtende in de Spelonke van Berfabee , meynde alleen getrauw aen zyne pligten overgebleven te zyn , maer God heeft hem vertroqfi met te zeggen dat'er meer dan 7000 waeren overgebleven , die hun knien niet hadden gebogen voor den Afgod Baal : infgelyks onder de woede der Patriottique Afgodifche Prie/iers (1), zugtende in de Spelonke den Mammelocker tot Gend, heelde ik my in als alleen getrauw aen myne Priefierlyke pligten overgebleven te zyn; maer God, die de zyne noyt verlaet, heeft my in de7yen kerker vertroofi met te laeten verfiaen, hoe ik niet alleen maer nog zeer veel overtreffelyke Priefters waeren die hun knien niet wilden buygen voor den Afgod Baal van dei' Nood, nog min voor de Afoodinne Afiaroth Pinau , nog veel min voor dejfelfs Mufti Van Eupen , jae niet voor hun verwaende fchynheylige Biffchoppen, ik verheugde my reer te hooren, hoe den Pafior van het Spaignaerts-Cafieel Robcrti een ouden en lofweirdigen gryfaert zpo kloekmoedig en getrauw was gebleven, dat hy benevens my niet (1) Maerten de Rafi, zal hier ongetwyffclt zig nevens veel der Patriotfche Priefters beklaegen over myn vrymoedige wyze vau fchryven , om dat ik hem benevens heel de Patriotisfche Synagoge uytgeveu voor Afgodifche Prieftcrén en hun Opper-Hoofden voor 'Afgoden ofte verwaende Biffchoppen &c. maer ik bidde hem te overdenken , hoe zy van der Nood als eenen Afgod hebben geëert &c; en dewyl ik my niet heb befchaemt hun voor Afgoden uyt te maeken , toen ik zuctede onder de tyiannike band-n hun'er heyligfehendende handen, veel min zal ik my nu, mogende zingen : lu&or Cf emergo , fchaemen de waerheyd te bclyden , dewyl Chriftus my zulks gebied op pene dat hy my"zonde ontkennen by zynen Hemcli'chen Vader; daerom leeft hier o\er breeder III toek.  < 271 ) Vrtefde de ketens,- boeyen en banden te bnderflaeh voor de eere van zynen Souvereyn Jofeph II, focms in pee na magnum erat folatium, en ik verheugde my nog meer, hoorende, dat'er nog 'veele andere nevens ons getrauw waeren gebleven, welkers naemen onfierfvelyk zyn, om dat zy onder 7^00 menige duyzende verdoolde , mijleyde en verblinde leydfmannen de eenigfie waere Priefters zyn gebleven , gevende aen God en aen den Keyzer, aen Kerk en Staet hun fchuldige dienften. Dere mag ik toepaffen de woorden van onzen Zaeligmaeker : multi enim vocati, pauci Yerö elecli. Daer waeren veele jae duyzentmael teveele, laye , ledige , leckere , vaddige, onnuttige , 'ongeletterde , onbekii'aeme perr^oonen tot het heylig Pnejierdom geroopen, maer luttel goede uytverkoreny weynige waere naervolgf.rT van de eerfie Difcipelen Chri/ii : aengerjen dan Jofeph II niet anders beoogde dan het goed van Kerk en Staet, ingevolge de rvetten en woorden Chri/ii; geen wonder, dat het getalder getrauw-geb'evene Priefters merkelyk minder is dan het getal der Afgodifche Priefters of verleyde dienaeren van de genoemde Afgoden, multi vocati, pauci eleéti, welkers naemen weirdig zyn gefchreven in den Bock des Levens. Hierom bidde ik U-E. allegaeder neemt my niet kwalyk , dat ik dere heb aengeteekerit in een openbaere reye „■ gemerkt ik rulks te meer ht bbe gedaen om de volgende redens : 1°. Op dat uwe getrauwigheyd mag bekent blyven. in het geheugen der naekomelingen per omnia üecula fseculorum. 1°. Op dat de mijleyde Patriotten mogen 7Kien, hoe valfchelykhun Herders hebben gepreekt, raggende : dat'er by-n ae niet eenen Priefter meer was Keyrerff/ï gebleven, dat rjr waeren al Patrijodden. 30. Op dat de verblinde Borgers kennen , r\oe fchandelyk hun Biecht-Hoorders hebben uyt gegeven»,  C 272 ) duf er niet eenen geleerden man onder de VygCfl wa*tte vinden ; gemerkt men onder myn aengeieekende vind vyf Primus van Loven (1), twee Biffchoppen s vier of vyf Docleuren van Loven, dry Abten, menigvuldige Licentiaeten, fes Choor en vier Land-Dekens, menige Paforen en veel andere boven al de gene my niet zyn bekent, in deze en ons andere Provintien. 40. Op dat de verdoolde Boerkens zien, hoe Goddeloozelyk de Afgodifche Tetminarijfen hun hebben wyfgemaèkt, dat'er niet eenen eerlyken Priefter onder de Vygen was, jat dat men geen goed Priefter en te zaetri Keyzers-Gezinden konde zyn. Ey goeden God! wat fchande gaet myn III' Boekveroorzaeken aen alle die ondeugende Kerk-Dienaeren ? dewyl hy klaer probeert, dat het onmogelyk is goeden dienaer te wezen van God r> en te zaemen te leven als den Patriplod * 5c. Ik heb my^ vermeien U-E. Naemen hier aen heel de weireld kenbaer te maeken, ten eynde den Keyzer , in cas van nood, zoud kennen op wiens getrauwisrheyd hyzjgvoortean mag veriaeten.... Eyndelinge , op dat een yder ziende uwe goede deugden, deze zouden naevol* gen & glorificent patrem noftrum Jofephum II, qui in ccelis eft. Vivant Fideles ! Virhopende dit zult in dank aenveirden, blyve in alle getrouwigheyd, Getrouwige Keyzerlyke Onderdaenen f U-E. Getrouwigen Dienaer$ P. F. D. Vervisch. (1) Dit is te verftaen onder de Kerk-Dienaeren , want wy nog dry of vier Pfimufen hebben onder de weireldlyke getrouw geblevcne Onder-» dsenen. Ziet bun Catalogue ByvöegztHI hoek. BYVOEGZEL  C 273 > BYVOEGZEL TOT DEN EERSTEN BOEK ARTIKEL. I. Wie, Wat, Waer en Hoe ik heb belezen. Om den Vriend van Pater Guardiaen te wezen. Jn de thien jaeren dat ik in liet Convent van Gend heb gewoont, geloovè wel thien of elf-hondert keeren de Prochien in het Land van Aelft, Deynze, Nevel , Bouchaute en menigvuldige andere kanten afgeloope» te hebben met Broeder Kitteur of Monfrere : Nu om Appels , dan om Raepen, Nu om IVolie , dan om Schaepen, Nu om Boter, dan om Hout, Nu om Spek, dan om Smout, ■Nu óm Boei wied, dan Potaters, Nu om Hejpen voor de Paters, Nu om Kooren , dan om Kaf, Nu om Gr aen, dan Kermes-B'af, Nu om Keirffen , Licht en Vier, Nu om fVdfch , dan om Bier, Nu om Brood voor den Dijch, Nu om Vlee/ch , dan om Vifch ,' '*T fchynt dat hun iVIantcl-Cap als onverzaedelyk iajj S  (m) Den Swarten Broer Kitteur loopt altyd uyt om t'haelen, Hy drenkt, hy fchinkt en zingt : den Boer moet 'tal betaeleü, Hy vraegt een Koey en Zwyn, het Kalf gemeft moet zyn, 'Tfchynt Jan den Boer maer boert voor Broers Capucyn (i). Hier door hebben de Boeren en Boerinnen my verfcheydc-mael aenzogt om hun te verloffen van de ingebeelde Tooverycn , alle welke hiltorien veelte lang en te menigvuldig zyn om hier gephetft te wezen. De weduwe de Cock tot Üoltcrzeele wilde my geen boter geven, ten zy ik haer Verken eérft belezen had 1773, zy geloofde het Zwyn betoovert was, om diefwille het altyd pille en de plichten van Beer niet konde oeffeneu, waer door zy veel fchaede had, zy wilde daer-en-boven de Tcovereffe kennen om die te vermoorden en te verbranden. Jan de Rycke tot Bouchaute, wilde my geen hout geven, voor eer ik zyn ziek Kalf had genezen 1774; den Smit dit geholpen hebbende , korts nae ik op het hof was geweeft, men vereerde my het Kalf boven een voer Hout tot Riemen, Prochie Ertvelde, ouder verzoek, dat ik zoude maeken dat dc Kal ver-Ziekte niet zoud gevallen hebben op de menfehen van het Pacht* Hof &c. &C. Leef! hier het Verlof Nederland. Maenhout by Bachten tot Deynze, wilde geen Boter geven, ten zy ik zyn llyf Peerd dede loopen 177^, dit zal getuygen Pieter Kint öoeldraeyer tot Deynze. Jan Klunten tot Wielsbeke 1783, weygerde my den (1) Mynheer den Boer de Graeve , Comte de Poezel, Baillieu tot. Languem.arck en Biifchote , Voor-Schepen van Ztiyd-en-Noordfchote , Kentiet tot Dixnrayde , zeyde op dc kleedinge zyn'er Dochter Catherine in de Ryké-Claeren tot Iper 1781, hoe dat'er Blom in dc Mmder-Brocders achter het wooid God v«id\e , gefield moefte zyn «u den Boer oiiderhoed{e.  (*75> ■ weg te töonen nae Oyghem, ten zy ik zyn bètooveit Huys verlofte van de Ergemonjieringe gelyk hy zeyde. Immers ontelbaere andere zotten en zottinnen hebben my dikwils laftjg gevallen om te belezen hunne mans, kinders en beeften évc. al of ik meer dan een ander den Duyvel op een kuilen had konnen binden; hoe en op wat wyze ik alle dees onnoozele en verblinde menfehen heb gecoutenteert, moet ik hier voor-bygacn om de volgende comedie te fchryven die zal alleen genoegen om te zien het bedrog der belezinge van dc Cappoerïen. Lippens Ülie-Slaeger tot Meuleftede nevens Gend, grooten weldoeuder der Cappen , beelde zig in ten jaere 1781, dat zyn Huys en Beelien, zyn Vrouw en Kind bezeten en betoovert waeren, hv ver/.ogte eenen Belezer by de Cappen. Godefrid Guardiaen , hoorende door Mariaen den Kitteur , hoe dezen Boer eenen» grooten weldoender was, zond daer henen Albcrt van Ooiterzeele by-genaemt den waegemaeker, gemerkt hy noyt anders had gekend dan wacgens te breken, immers eenen Choor4izel i* Clajfis; dezen niet kennende wat Duyveljaegen beduy.de, heeft lede gevraegt van Pater Guardiaen 0111 te weten, hoe hy den bezetenen moeft belezen enjioe hy de betooverde moeft bezweken? Godefrid wetende dat dezen waegemaeker geen Latyn genoeg konde om tegen den Duyvel tc klappen, heeft hem gezeyd eenige kecfen St. Jans Evangelie te lezen. Alben wel gemoed, is met Mariaen n nae het betoovert huys gegaen ?•> niet zonder onder den weg kun voorzien te hebben van eenige glaezekens wyd- water (1) waer door den Exorcifl zoodaenig verdwelmt is geworden, dat hy een verkeert Evangelie heeft opgenomen; nae hy den Duyvel uyt de Kat en uyt de Peirden hadvérjaegt (1) Zy waeren beyde devote dienaer? van dezen drank, naehientlyk als hy gebrand was , zy moeiten dan tegen den Duyvel gaen ftryden : dus kan men gillen , hoe neirftig zy hun hebben voorzien van dezen Opium , op dat zy onbetchroomt den Duyvel zouden beantwoord hébben; indien hy met hun had te vverkgegae» als eertyds met de kiuders vau ï.cy*. S 2  ( 2?6 ) ( zoo hy zig inbedde) , nae hy de bezetene Vrauw had bezworen, dan heeft hy den fchrik en vreeze met eenige flelfchen wyn afgefpoelt-, maer eylaes! den Belezer was nouwelyks uyt den huyze, Lippens word zelfs bezeten van den kors-hebbenden Duyvel, hy lag den heelen nacht als in onmacht, des anderdaegs wat crftcld zynde, is nae het Convent geloopen, hy heeft zyn klachten aen den Baes gedaen over den flegten uytval dezer "belezinge , hy pretendeerde dat den Cezweirdcr een verkeerd blad had gelezen, hy zeyde den Guardiaen veel zottighcyd over dezen Exorcift, cn hy wilde Weten wat den Pater had gelezen cn wat hy had gedaen » waer voor hy zoo veel Hellenen had ontfaen r> Alben zig willende ohtfchuldigen , bekende niet anders dan vier a vyf keeren het Evangelie van Joannes gelezen tc hebben volgens den raed van Pater Guardiaen. Lippens dit hoorende , viel uyt in fcheldwoorden en zeyde : dat hy nevens zyn Vranw St. Jans Evangelie zelfs dacgelyks konde lezen, by dies dat hy geen zulke Choor-Ezels noodig had om dit boeksken te lezen, maer ievers eenen bekwamen en heyligen Belezer pretendeerde, anderfints zoude hy geen aeimoclfen meer gegeven hebben aen het Cioofter, hy wilde en moeit hebben den oprechten Pater Belezer. Godefrid beducht door de grammoediheyd van dezen weldoender, is by my gekomen (i) heeft my aenzogt om dezen Boer te helpen &c. Ik fchaemde my zulks te hooren , ik toonde hem aen, hoe hy, onzen LecsMeelter zynde, had geleerd in het tractaet de fuperfiitione, dat men geen gehoor mag verleenen aen alle bygeloovige wanbeeldingen, hy antwoorde dat dezen Boer eenen grooten weldoender was, by dies men hem moeite voldoen, dat ik abfolut daer henen moede gaen, ten minden om aldaer de zeven Pfalmen of iet diergelyks te lezen om aldus den wekloenden Boer content te (i) In alle haffen vau nood wilt hy my te gebruyken: hoe heeft hy dan- oyt derven zeggen : dut ik noyt bckwaem btn gewceji nogte oyt dieb gedeugt !  ( «77 ) Hellen (i) , Mattheus den Onder-Kitteur, zynen IntrefT ook in de/en Boer beöogende, aenzogt den Guardiaen om my zulks te gebieden, dus was ik als door gewelt ot' gebod der gehoorzaentheyd bedwongen tegen den Duyyel tc gaen vcgten, maer ik heb niet veel moeyte of itryd gehad, mids ik geenen Duyvel nog in kat, nog in de Vrauwe , nog in het Peird vond, en alzoo ik aldaer den vermacrd.cn Doéleur de Prez vond, die my zeyde: uxoretn ejje impraegnatam, non a Dcemoue objëjjdm ; dus heb ik geen St. Jans Evangelie, nog de Pfalmen gelezen, maer den Man vermaent tot het oefienen der deugden, en de Vrouw aengeport tot gedult en Godvruchtigheyd, ik ben zonder drinken of fchinken nae huys gekeert. De Prez heeft de Vrauw genezen , zy is korts daer nae van een geellig Duy velken verloil ik zegge van een Dochterken. hippens gelooide dut zulks een effe'ft was mynder bezweiring, hy is met een fchoon prefent nae het Convent gekomen, hy heelt den Guardiaen gevraegt om den H. Pater Belezer tc mogcu bedanken, hy zeyde dat ik wel myn ambagt kende , dat ik \ cel hooger geleerd was als zynen Pallor van Bleyenberge, hy veroordeelde dezen om dat hy nac zyne zotte inbeeldingen niet had willen luyfteren, hy wilde, hy moelle my' fpreken, als ik by hem kwam, hy viel op beyde zyn knien en vraegde my de Benedictie, hy noemde my zyn Heyligkeyd, den Heyligen Pater Belezer, hy beloofde my goude bergen, hy gaf fchoone aelmoelfen "aen het Convent, hy was heel content van myn belezinge , hy wilde my ook wat in de vuyft draeyen, maer ik zeyde niets gedaen te hebben , en als ik hem poogde uyt zyn aotte inbeeldingen te hel- (]) Kier ziet den eenvoudigen menfeh , hoe de HH. Cappen de Boeren bedriegen 4 mundus vult decipi, ergo den Boer -ral 'tal beir.elen ; eylaes! zy weten zoodaenig den eenvoudigen Lands-Man te betoover^n , dat ik'er veele heb gekent , de welke dood-eonde zouden ïnaeTTcn ot' vree::en van al hun bedien te verliezen, waer liet zaeken zy een jaer lieten voor-by gaen zonder ftet cerlie kalf .pf het fchoonfte vikken te vetten, voor Mr. Reverentie Pater den Ca ucyn n immer, den Boer wilt bedrogen zyn » ergo dceipiatur. S 3  . ( »7« ) pen, hy liep weg: nae veerthien daegen mynen onnoa* zelen kwal! kwam wederom geloopen, dan was zyn Kind betoovert, terwylent het Huys was verloft : nae ik hem had gevraegt, wat reden hy had om tc zeggen dat nu zyn Kind betoovert was? hy zeyde, dat zulks klacrbiykciyk was , door dien dat het' hcele nachten ichreeuwde, zoodaenig dat zy niet flaepen konden; als }k dit hoorde, ik meynde my ongemak te doen met lacchen , ik en konde met genoeg verwonderen , hoe zoo eenen voortreffelyken Boer aidus konde ipreken, ik beipotte al zyn zottigheden, en hoe meer il; hem berifpte hoe liever hy my hoorde; wat ik zevde of niet, hy bleet in zyn gedachten-, te weten dat ik eenen grooten Duyveljaeger was , dat ik zyn Huys en Vrouw had verloft, dat ik zyn Penden en Katten had geholpen; pvcrzulks hy wilde, hy bad en verzocht my, om den krylichenden Duyvel uyt zyn Kmd te jaegen, ik moeft bezorgen, clat dit opgevoed konde worden zonder oyt tc khreeuwen.... Het is n0g te verwonderen hv my niet heeft aenzocht om het op te kwecken zonder eten of drmkeu , immers om te leven als de H. Kwezel tot Antwerpen en Bngittjen tot Ifeghem. Lippens was zoo zeer van myn Heylighevd ingenomen, ctathy noyt heeft konnen geloof gevi als men hem zeyde., dat ik om deugenictene was verhuyft of dat lk was om onbekwaemheden gefufpendeert, en zoo voords; dat heelt hy niet konnen aennemen : want nae men my van Gend nae Dendermonde , van Dendermonde m e- Cortryk had gefteld , hy is altyd in het goed geloof gebleven, hy is my expreffclyk komen vcLeken om wederom zyn Vrauwe te belezen, heeft zig onmiddelyk ten dien eynde by den fchelen Guardiaen v us? rezein :ny zoude a,^°»de» vau Cortryk nae Gend, hy geloofde dat myn fchaeduwe genoeg was om zyn Vrauw te trooften. Ik heb hem ondervraegt, wat'er alfdan betoovert of bezeten was" hy zeyde • dat er wel niets bezonders fchuylde, maer dat zyn Vrauwe bevrucht was , dit gezeyd hebbend hy zugte : ik vraegde of dit Duyvelrye was ? hy ant-  ( Ï79 ) woorde niet: daer op heb ik hem nopens deze Tooverye naedcr ondervracgt, en eyndelinge volgens dat ik konde verftaen, heel myne bclcziuge had moeien draeyen op zpodaèdige wyze len eynde zyne Vrauw een Jongen in plaetze van een Meysken zoude voortgebracht hebben, waer over ik hem hebbe veriaeten , zeggende dat hy" daer over by my niet moeft komen, mids myne ftudie zoo hoog niet was geleert ij dat hy hier toe konde gebruyken den uytganger der Cappen tot Gend, dewyl dezen, om iévers eenen vetten Os of gemeft Kalf te bekomen , dufdaenige miraekels konde doen , alzoo den. Brauwer tot St. L -H... . kan getuygc » Dezen 'Boeicn-Brauwer lang getrouwt zynde zonder Kinders té hebben, heetteyndelingeden KittehrderCappen aenzogt. Den Broeder raïek accoord, voor een véttêa Zooger zoud hy een Meysken bezorgt hebben , voor een vetten Os een friffchen Zoone. Ik heb den Jongen gezien 17B1 , de Moeder heeft my zelve het cas tc kennen gegeven, niet hoe hy haer had belezen, maer koe zy dezen Jongen bekende ontfangen tc hebben d iór het toedoen van onzen Kitteur; zy voegde nog daer by, dat men dit Kind daerom noemde den jongen Capucin ik zeyde my daer in als Capucin tc fchaemen , cn niet meer te verwonderen, over dat wy zoo veele vette Offen kregen van de Boerinnen. Ey ! wat gelukkig volk zyn dog de Capucinen ! Die op zulke manier hun brood en kopijen winnen : Zy krygen eenen Os voor 't maeken van een Kint, Geen wonder dan zy zyn van de Boerin bentint! (1) (1) Waer 't by atdlèn den Baas de Conventen der Neder'.a: dfc ie Canpen onderzochte , hy zoude meer Eele{ers-Boekskati vinnen, sis hy ia heel hei Vadcaen zoude konnen plaetzen ; ik heb er by menigte gevonden , meelt al 'met roode letters gefchreven en vol kmyskens : dit h by deze Mannen voor het béfte hoofd geacht , als iemand'ft. rft, elk betracht dezen fclv.it voor zyn eitdecl . pm daer mede zyn wvn-kelderken te vollen. Ik was reeds twaelf jaeren Baerd-iMao ,"eer ik konde achterhaelen waer mede een Seboenmaefcers jongen, nauWdvks Predikant, heele daegen wyn dronk , bcV  ( ï8<9 > ARTIKEL II. Hier volgen myn Predicatien IVter ik heb geweeft op Statiën. BISDOM BRUGGE, Steene : daer viel een Vrauw in het kraem terwylent 'zy my Biechte in dc Kerk. Van de Pitte doopte my den Jejuit , dog hy ichcen my eenen eerlyken Pallor. Lr L.mekerk (i) .■ daer heb ik "eenen veriaeten dronkaert bekeert, die korts nae dien heyligiyk geiiorven is. De Cuyper Pallor aldaer, heelt my eenen treffelyken Vriend geweeft alias Soreas Judas.... Sd.s-3'leulenaorp : ik heb eenen man afgekeert van eene jonge-dochter die zeer kwalyk leefden. Den Paftor lcheen my een eerlyk man, dog de Meyt was Meefter. Middelkerke : heb aldaer gepreekt od de Duyneknekers, die Legaen-Heer fpelen, ik vond daer in een hutteken twee hukken rooden wyn, die zy van het lhang hadden gehaeld; ik vond ook aldaer in dc Kerk een aldergrootfte misbruyk, te weten, al wie op den eerften Paefch-Dag te communie wilde gaen, onding eenen grooten koek op den Communie-Bank, ey ! hoe dikwils zyn'er tot de tafel des Heeren gegaen » om dezen koek onweirdig te ontfaen » 17= /Velskerke : ik heb gepredikt op de oneenigheden van deu Cofter en Paftor Stalraeve, welke van bevdt den zotften is geweeft laet ik aen 't oordcel der Prochia epen by geval dit groot myfterie ontdekt : zy door 't belezen der Boerenen Boerinnen » zeer vecle geld en beefien winnen „ om te verzuyyen bun geeft en zinnen » (i) Aengezien gemeenelyk volgens het oud Spreekwoord, allen welbekenden ondeugenden menfeh met den vinger geve-en word, zoo is't dat wy eene Hand met wvzenden Vinger (ftj- ) voor yder plaetze ftellen , alwaer den Paftor Sic. ten tyde der StaetsOmwentelinge bezonderlyk heeft uvtgemunt in den" zoogenaemden Patnottifmus, of anders gezeyde Paepe-lievolte , van de welke wy PiqfeJ/o zullen handelen ja j,et lil en laefie Uoek-Dseh  ( S8i ) §7= Sint-Pieters-Capelh : heb eenen Schoenmaeker bepreekt die in veel jaeren zynen Pacifchen niet en had gehouden. Piéter Hampe was alfdan eenen goeden Paftor, heden Deken tot Litfeweghe. Zandvoorde ; heb aldaer dikwils gepreekt op den achterklap en fuperftitieufe Tooverye, mids deze twee fautcn aldaer zeer gemeen waeren. Oudenburgh ; niet tegenftaende ik had gepredikt op de gulzighcyd in het hermenen, heb eenen menicii des avonds geadminiftreert die hem ter dood had overeten. • IVefi-Kerke: heb aldaer ook gepredikt op dc zelve Sonde, want zy daer ook te ftraf kermeffen, en wel bezonderlyk in de Paftorie toen ik aldaer aen de tafel was , tentvdc van van Voft'em. Leffino-e ; heo daer gepredikt over de onachtzaemheyd voor het huys van God, in de Paltorye was alles net en ryk, tér contrarie in de Kerk was alles arm en vuyl, 't gonc ik nog al dikwils heb gezien. Wine-Nonnen : heb gepredikt op de afjonftigheyd, nieuwigierigheyd, truntene en bygoterie der Nonnen, over hun vleyen der Overfte enz, Ooftende : heb aldaer gepredikt over den rykdom der Oratoiren in de Kerk, en de naekthcyd der aerme Yiffchers , Schippers en Boots-Gezellen. Heb onder andere eenen menfeh bekeert die in 42 jaeren niet had gebiecht, om diefwille hy in zyn jongheyd door eenen Biecht-Vader was uytgelleld en verdoemt geweeft; eylaes ! voor hy ievers een fchoou fchepzel Gods beminde , dufdaenige verzuymde -zielen heb ik meermaels ontmoet die eylaes ! dolen om de onkundige handelwyze deiBi echt-Hoorders, hy is korts nae dien overleden ; ik heb daer ook gepreekt" over de jaloefie tulfchcu dc Oratoiren en Cappen, de welke aldaer ten alletyden r> eikanders wynkelken benyden-en beftryden « 'Tis aldaep dat ik heb geweeft den Geefteiyken Intendcnt ofte Bekecr-Mcefter van den zotten Gailüard Paftor in St. Gillis Kerk tot Brugge, die my alfdan zelfs bekende dat hy onwejrdig en onbekwaem was het ampt van Paftör te bedienen^ omdat hy onwetende was in de weteafchap-  ( =82 ) pen tot dies verzogt wordende, als niet onderwezen aengaeude de gerezerveerde caffèn en de beletzeis van 't Houwelyk. Ik oudervinde ' uyt zyn Sermoen ( 19 December 1 789 ) dat hy niet veel ze'dert dien vvd geprofiteert en heeft in geleertheyd iVc. cyc. ziet de Legenda Aarea page 68, 223, &c. BISDOM GEND. Ik heb aldaer gepredikt in dc zeven Prochie-Kerken en lil derthien Cloollers binnen dc Stad alle Sondaegen en Heylig-Daegcu, zomwylen. twee en dry-mael, eenigte keeren vier-mael en twee keeren vyf-mael op eenen dag ontrent twee jaer lang, daer-cn-bovcn Aumonier der Soldaeten en Jecond , ook bediender van het Provintiael Correctie-Huys twee jaeren , in het welke ik heb in God gewonnen den Barou Pouulon, Baillie, 1-ierre de Brou van Ztdte , Nichtjen van Poperingen , Leocadia pyfe, Tiiereje van Aelft cn veel meer diergelyke welbekend-c Ileyiige Kwezels (1). Biecht-Vader zynde der zieken van de Stad , heb veel vremde gevallen ontmoet naementlyk met de Hoerkens rondom de Capucinen v wiens vriend ik veel beter was dan van de Begginen v> want hoe of wat ik zeyde , heb noyt eenige Kwezelkens of BeggintjenS in mynen Biechtstoel behouden, mynen hekel was te fcherp, daer was geen zeem te leeken, ik heb in heel myn leven niet meer dan eene Kwezel gemaekt , en dat nog op het verzoek van den Paltor van Oofterzeele. Ik heb in de Capueme-Kcrk op den grooten H. Ste. Portiuncula (2) , uytgevallcn onder myn Sermoen op (1) Aldaer heb ik de weireld en het Paepen-Lcven beginnende kennen; want daer hoorde ik Hoerkens van alle genachten cn gezintên des weirelds , deze leerden my den heelen Bacchus en Venus-Wynkel der V..., .. van dezen tyd » 't is jammer dat zulks hier niet en mag zyn gezeyd >i (2' Volgens eenige Bygotcn is dit eene H. Maegd cn Martelerfle , Weduwe van Sre. Francifcus, Vrouwe van St. Antoine , Nichte van St. ]5onav. &c. ey ! wat verblindheden nopens dezen zpo gemeyiiden Seraphyken Heyiiïeni  ( =83 ) het dikwils en langdcurig biechten van zommige Tïu*tjens, her gonne direélelyk hryd tegen het Concilie van iïenten : op andere FeelVDaegen heb ik aidaer ge/.eyd, dat'er veel onbekwacme den Biecht-Stoel bekleeden, die zelfs den naem niet verdienden van Biecki-Hoorder, ^ cel min van Biecht-Vader , door deze en andere- waerheden heb ik van de bygoten veel geleden. Ooftacker leverde my veel lloffe mids den Paftor nog my nog geen Cappen Wilde logeren, ik had myn Se:mocn op de dertelhedéa der Boere-Kermeflen, maer ik prak op dc herbergzaemheyd van St. Amand, vermids niemant den Terrainaris wilde herbergen ten zy den goeden Backer B erna at, de Boeren fcheenen heel content om dat ik onder het Sermoen had laeten verftaen, hoe den Paftor wel logement had voor weiréldfche Nonnen maer geen voor arme Paters, Waciitendonk was heel verblind in St. Cypriaen n zy waeren de Tooveryc zeer toegedacn n waer over ik differente Sermoenen heb gedaen r> maer van den Paftof weynig dank ontfaen 51 om dat zyn wynkelken hier door veel ichaede moeft ondergaen. 07* Ertvelde hadde den fchoonften Paepe-Wynkel van al de plaetzcn daer ik oyt dienft heb gedaen. De Smet van Audenaerdc ontfangt van O. L. V. uyt Stoupe-Cappel genoegzaeme aelmoelfen om heel zyn Familie te onderhouden; nochtans ik geloove dat hy noyt zoo ryk zal worden als zynen voorzaet Pier den ryken vrek 51 mids hy zoo glorieus leeft als een gek 51 ondertullchen hy weet de Capucinrien n te doen preken nae de zinnen }■> van zyn Boerkens en Boerinnen r> om aldus den koft te winnen voor de zuyvere Kwezels, die hy komt te beminnen. Everghem had een aerdigen ouden Paftor , die om zyn gierighcyd over de fles n verdiende een goede les 51 op aen 3 Meye 1780 ziende de baldaedigheyd der dronkaers , ik zeyde onder myn Sermoen, dat het te vreezen was dat God hun door den blixem nog zoude geftraft hebben omdat zy danftcn cn fpeelden in de herbergen, U'i'wylent men in dc Kerk zonj : a f uigare & tetnpejïate  ( =84 ) hbera nos Bomine ! waerlyk dry of vier jaeren nae dien is de Kerk in de maend December door den blixem afgebrand ; ik wil nochtans niet onderzoeken wie door dezen bhxem-flag meed geftraft zyn geweeft, of de Boerkens of den Thiende-Ilefter. Nogtans den boer moet 't al betaeleiï. fFachtebeke heeft eenen treffelyken Herder, ' den laft is'er voor den Pater zwaer, maer was my zoet om de ^goedhertigheyd der inwoonders , alwaer eeii klugte is. Zekeren Boer aldaer ziende om vier uren 's morgens op Alderzieïcu-Dag mynen Biecht-ftoel teenemael omzet zeyde : Vrienden ! ey ! by wie gaet gy-L. te biechte? Auxihus is een nauwe mauwe, een hairkliever, immers hy heeft gilleren meer als 50 menfehen het zeyl gegeven, dat is zonder abfolutie weggejaegt; hier op is" al net volk vol fchrik van mynen Biecht-Stoel geloooen om eerft by de andere Biecht-Stoelen te wezen, en zoo haeft een yder weggeloopen was, den Boer ftclde hem den eerften in mynen ltoel, en is aldus eerft van al gehoon, geweeft. Hier ziet men hoe de Boeren tot Wacluebeken » zyn mannen vau verhand en vol van treken » 'k moeft veel voor hun op 't Vagevicr preken » Safelaere heeft ook een wynkel, men hoort daer biechte op het veld » voor zo fleflehen wvn en geld » zekeren RecolieA had op H. Dryvuldigheyds-Dag 1781 meer als 40 fleflehen wyn gewonnen met dc Boeren biecht te hooren in een klaéver-ftuk : als ik hem daer over benfpte, hy zeyde , dat hy ons zoude medegedèelt hebben : praxis eft multiplex. Loo-Chrifti leverde my aerdige Kwezels van Lokeren , zy geloofden my niet nog mynen Confrater» nog allen Pater r> zy waeren niet voldaen 51 ten zy dat zy mogteu by Brieg/ie tc Communie gaen » want zy wier- • den door dezen Prooft wel gedaen » Deftelberghe gaf my ftoffe om op de onachtzaemheyd voor het Huys Gods te prediken, daer ik ter contrarie alles koftbaerig vond in het Paftoreel-Huys. Laerne was heel in ichifma met hunnen Paftor, de Nichte van Comte de Page de la Barre, was mynen 1 Thema om op de oneenigheden tuflehen de Schaepen cn  { =35 ) Vmnen Edelen Hoog-Gebooren Herder te preken, eert man vol geleertheyd, eylaes! vol fchulden gelyk meelt ai die Paftooren » die hun door Nichtjens laeten be- kooien » . fVctteren heeft eenen man r> van wie ik geen lof genoegzacm fchryven kan » op den 14 Ougft 177P nae hy myne admiflie brieven had gevraegt en my veel zottigheyd had gezeyd, om dat ik niet op tyd was, aengekomen, meynende ik ievers een Patertjen was die liever in de herberge dan in den Biecht-ftocl zat, hy gat my optie om zonder drenken en werken nae huys te gaen of te blyven flaepen en 'sanderdaegs 's morgens weg te gaen ; maer nae ik hem had overtuygt, hoe den Guardiaen r. my maer nae den noen had laeten uytgaen >■> ben ik den zeiven avond nae Gend gegaen >■> en heb in myn Convent voor de Wetternaers dienft gedaen r. waer over veel verbaeft hebben geftaen * den Paftor zelfs heeft bier over weynig lof en dank outfaen v> van zynen Prochiaen en mynen Guardiaen r> 07= 'Meljen heeft een Oudenaerds Bacsken « genoemt Maesken » om te drinken een glaesken r. van wie ik veel liefde heb ontfaen » nae ik mynen dienft had gedaen » zyn wy tc zaem al de herbergen afgegaenr. ik heb daer eerhV in' den nieuwen preek-ftoel geftaen » Zeverghem heeft een fchoonder Paftoreel-Huys als een Gods-Huys. Defourgon was een overtrcüelyken man in Kermeffe te houden, niet met zyn Confraters, (want ik de heele Kermes-Weke 1781 niet meer dan twee Paftoren aen tafel heb gezien) maer met groote, ryke en Edellieden; zoorte zoekt zoone, hy is ook een Edelman r> die wel drinken en klappen kan r> Eeke heeft een oud S. Pieters Petjen die zeker veel beteï van over 20 jaeren in zyne Abdye had weergekeert, om den Ougft over te laeten aen eenen jongen werkman (1)-, (1) Hy is'er niet alleen die ik heb gekent, de welke onbekwatm tot alle Paftorele t'onaien , nogtans geenünts willen hooren van nae hun Abdyen weder te keeren om hunnen ouden tyd voor hun zalig eynde ie belleden , zy verkiezen by hun Boeren te domineren » dan in hmi Abdye te murmureren » en. als een flaef te creveren «  ( 286 ) ky niet meer kennende, verzocht my i -80 om de biecht te hooren der kieyne kinderen, onder het welkë een kind, niet wetende wat het zoude zeggen, overluyde nae zyn moeder in de Kerke riep : moeder ! moeder! wat heb ik al gedaen? hier op moeit ik benevens alle de andere kinders lacchen, de moeder liep uyt dc Kerk vol ichaemte. Ik vraegde of het niet had geicgen , gezworen of gevogten ecc. ? het zeyde neen , maer antwoorde voords : dat zyn vader en zyn moeder heeic nachten te zae.uea vogten en geclfeüngé fpeclden ia het bedde; dit dede my nog meer lacchen, heb het kind wat prnymen gegeven cn heb defleMs moeder verrnaend over haere onachtzacinheyd ende onvoorzichtighcyd, in zoo te verrichteu >■> haer houweiykfche pligten\-> Het is aldaer de gewoonte gelyk in veele andere gewellcu, dat de naeilgelegen Prochien onder andere Alperen, Zinghem, Aughem, &c. met hun Herders de Paliic komen aenhooren: Nazareth was eerlt uytgekomen , maer die ik laeft in de Kerk zag komen eii eerit daer uyt gaen was hunnen Pallor de Man verzcld van een Nichtj en of V nendinne; hy vreefde zeker, dat ik hem voor myn Ecce Homo zoud genoemt hebben, hy geweirdigde zig niet te befproeyen met wydwaeter, hy is de Kerk terltond uytgekeert, en terwylent zyn Schaepen aen'dachtelyk hoorden het Lyden van Chrillus, hy zoop in de Patlörye. een heele kanne Aripouppé, de welke den ouden Paltor had bereyd voor den Pallie-Preker. Ziet voorders den lof van dezen Man II boek. Voorwacr men moet wezen eenen grooten Man , Als men onder de Pajjla zoo veel zuypen kan. Ik heb ook aldaer 25 October 1780 's avonds met eenen Ilecollect al de herbergen van de heele Prochie ingcloopen en eik-een als Baillieu verdreygt te boeten, .yder vluchte door de_ venlters en fchauwen n ik belyde dat ik deze zotte daed niet genoeg heb konnen berati-, wen 51 niet al of ik daer door eenige de minde confufie had geleden, maer om dat ik naedienbeter heb gekent,  ( #7 ) dat dit een acte is die geenfins aen eenen GeeflelykSfl of Paepe toegélaeteu is. Pattors fonetien zyn in de Kerk en elders niet, men had my, och ermc! in de Patlorye daer toe opgedekt en indien de Boerkens in plaetze van te loopen voor eene Cap, den Pater niet als Cap maer als onwettigen Baillieu wel hadden afgedroogt, men •zoud my nog uytgelacchen hebben. Ik ben befchaemt als ikoverlegge wat fanatique Capucinacden men my heeft doen bedryveh, en hoe fanatiquen bygot ik ben geweeft, dun eram parvulus, loquebar ut parvulus- Deurle heeft een der aiderfchauwite Paftooren die ik Oyt ontmoed heb; SehaÜut hééft met zyn loftc tonge uy tgeg even al of ik eens op den Meulenberg had 'gepredikt, dog hy is niet geftorven door zyn eerde loogen; ik'zoude wel zeggen hoe hy met zyn Meylfen leeft en hoe hy met zyn Cofters Zoon leeft, maer hy mogt* wederom zyn Weth doen vergaederen om hun tc gebieden, dat zy beletten de vuylc tongen van hem kwaed te fpreken, gelyk zyn Prochiacnen 17Ü4 zeyden : dat hv niet dan met zyn Pietcrnelle v> droenk een goede fneiie 31 en leefde niet als Pattor van Deurle >•> maer a]s Aumonier van d'Helle (1). ha Rojd V-erfteyp. St. Denys by Gend )■> daer was ik van den Pallor .... heel content » ook van al de-Prochiaencn. Boone , van Heddeghern en den Borgemeefter Verdosnk tot Malter-Brugge , toonden zig heel vergenoegt cn voldaen » over de dienften die ik aldaer heb gedaen >•> Aften had een aerdige meyd » Brigitte (;) zoo (1) De Weth gaf hem voor Anpoftille , indien hy de vuylc tongen niet konde bedaeren door zyn Predicatien en Sermoen 1» dat hy zulks door goede exempelen moefte doen n jujia Sententia! (2) Deze had veel overeenkomende gaevert met het H. Brigitijen tot Ifeghem, het gene ik 1783 op Kitte locpende heb bezogt, en om dat ik de zelve by den Paftor ter pretentie van Pater Matthias Peeterman van Dendermonde in het getal der HH. Helde , wy kreegen van het Paters-Vattjut zoo veel en lang, tot dat de Sufter ons en haer Broeder den Paftor nae het bedde joeg , dit was een Waelfche Kwezel , die niet lyden koude , wy aldus Brigittjens canonizatie vierden ten kefte van den Paftor haeren Rraeders wyukelder.  ( 283 ) gjezrèycl » een Kwezel van den ouden tyd « ik aldacf de Pafto'ryé bedienende voor het oud Pitjen, was op zekeren dag gaen berechten, Pitjen viel in een kwalykte t> Brigitte in een kweftie v, als ik inkwam zy had de H. Olie in de handen , vraegde of zy haer Meefter niet mogt adminiftreren? zy zeyde daer over in twyffel geweeft te zyn. Siffen Cofters zal voorders aldaer zeggen r. hoe wy de Toover-Konft aen de Boeren witten uyt te leggen ,•> van de Velde was ook mynen Vriend r. want zyn Vrouw en Kinders waeren met myn Paters■Kiap gedient r> zy leefden ook al verblind...... 37* Peteghem heeft eenen Konink voor Paftor , die klachten had gedaen r> over de pratique van Pater Lnciaen r, om diefwil!e dat dezen by-nae heel zyn Prochie zonder abfolutie had weg doen gaen >•> ik heb daer moeten verbeteren het gonne den fVichelnaer had mifdacn 31 met aldus yder-een zonder abfolutie nae d"'Hdie te doen gaen » Machelen heeft een aerdig man * Aernout de Boerkens wel belezen kan » dezen Paftor willende beproeven wat ik konde, had eens complot gemaekt met Antonius van Cortryk, om my des avonds te zeggen, dat ik des anderdaegs 's morgens om vyf uren moefte preken, dat dit was.den wil vau Guardiaen 33 het gonne ik heb gedaen « maer Toontjen heeft dog den loon ontfaen j» Indien yder wifte de wangebruyken, die ik aldaer in het Bêvaerden heb gezien, elk zoude het Placcaet door Jojeph den II nopens de Bêvaerden goedgekeurt hebben; hoort wat onverdraegelyke misbruyken men aldaer gedoogt, de welke merkelyk veel grooter zyn dan tot Palicheudaele ; de armfte Boerkens brengen aen St. Cornelis hoenders, kiekens, duy ven, verekens, enz. eylaes ! de zaeken die zy zelfs tot hunnen onderhoud noodig hebben, zy offeren hun beeften, geld cn goed, terwylent zy of hun kinders naekt en zonder kleedereu loopen : hebben zy nog een oordtjen over, 't is om een koek of glaezeken te koopen; zy komen van Alteren nae Machelen , ondertulfchen de Reliquien van dezen Heyligen zyn uyt Alteren aldaer in deze ecuwe  < s39 ) eeuwe verdeelt. Aernout heelt zelfs daer mede gelacchen, in myne pretentie, zeggende aen volle tafel : dat den oüdcn Coruelis 'tot Alteren te zeer oud en verlieten was, dat zynen jongen veel beter en kloeker was om.... &c, men komt nae Machelen van vyf-en-twintig uren verre by heele hoopen, men offert een beeft en toen keert nae huys zonder biechten of communiceren immers zat als een beeft. Wy waeren met zes Paters, wy hadden geen zef-en-twintig menfehen in den bieeht-ftoel, deukt eens wat devotie ! als ik meynde te preken, niemant hooide my fpreken, door het geraes, geluyd, kraeyen en fchreeuwen der hinnen, kiekens, duyven en verekens, hoe zwaer,hoe groef cn ktaer myn liemme was, ik wierd niet verftaen door al het geraes. Aldaer is eenen der grootfte toeloopen, die ik oyt heb gezien maer ook de kleynfte devotie die ik ergens heb gevonden, nog geen wonder, want gelyk ik heb ondervon» den de Geeftelyke hadden veel liever te drinken en te fchinken, dan hunnen tyd te belleden in den biecht of preek-ltoel; ik heb van heel myn Cappe-Leven geen zinnelyker fpeel-voyage nog lekkerder daegen gehad. Anlonius van Cortryk , een Capucintjen vreedzaem en altyd content n om dat het altyd mag bly ven tot Gend » alwaer het Ringauts wyn is gewent » zal dit ook getuygen , want hy heeft jaerlyks dit kansken. Toen ik hem eens myne verwonderinge toonde over de koftelyke tafel van dezen Paftor, hy antwoorde, dat zulks wierd betaclt uyt de kas van St. Cornelis, by dies Aernout gevoegelyk zyn kermeffe konde houden, mids hy hoenders, kiekens, duyven, hinnen, eyers, verkskens, &c. by heele manden kreeg en geld by hoopen » om wyn en anderen drank te koopen r> 'tis waer ik heb gezien hoe Mev. van Yperzeele, huyfvrouwe van den Pen» fionnaris van Gend, 24 ponden grooten meer of min betacldc tot redempüe van haere koetze en peerden, die zy had belooft aen Ste. Cornelis. Aernout heeft deze Dame met al haer gevolg aen tafel gehouden, waerfchynelyk ten oncofte van de Religie-Kalfe ; voorwaar indien Aermuts Voorzaeteu dit Paepen-Wynkelken  X 29° ) hadden gehad, zy hadden geen valfchc-iïiunters moete» lpelen om geid te krygen , maer dit wynkelken is maer in deze eeuwe aldaer aengerecht met een huk van den hooren uyt Alteren. Om den Lezer over deze laehe woorden wat beter te onderrichten, moet ik hier aenteekeuen hoe zekeren Cornelis Kerk-baillieu en ouden Pattors-Knaepe aldaer met my op de boter-kit gaende 1780, nieermaels heeft vertelt : hoe hy aldaer gekent heeft i°. den Pallor die benevens zyne complicen wettelyk overtuygt is geworden van tot Oifene dc naeft aengelegen Prochie, iu het GoudenHooft valfehe munt geilaegen te hebben 174 ; 20. eenen Paltor die hem heeft verhangen in zyn eygen PaftoreelHuys op de kamer waer in ik heb gelogeert, om welk fchandael te verdooven, Cornelis goed heeft gevonden den zeiven aen de Lcy-Kant, te leggen om te doen gelooven hy waerelyk was verfmoord, gelyk den an'deren Paftor die aen het Kerkhof tot Pcteghem is gevift; 30. hoe ongeluckig den laeiten Paftor voor Aernout fubitelyk is overleden , hoorende de biecht van een oude kranke vrouwe in een arm kamerken , het gene ik meermaels heb bezichtigt, immers dezen ouden KcrkBanïieu , zynde een deugzaem ongehouwt man zeyde, dat hy van zyn jonge jaeren voor een fpreekwoord aldaer had gehoort : Geen Paftor met geluk tot Machelen kan fterven, Om dat zy eenig goed ten onrecht willen erven : En waerlyk 'zoo hy zeyd, dry Paftors had gekent, Die ongeluckiglyk geftorven zyn op 'teynd. Itii Cornelis 1780. •17" Mayghem heeft den grootften kwaft >i die ik keu naeft Paftor Balt >•> hy is een minnaer van dry F. F. F. te weten Füiarum, Florum, Fleftcharum. Zyn Stiller leverde my ftofl'e om op hem te preken; zy zeyde my 1780, dat hy met haer goed en geld onder voorwaerde van haer lev cn lang te onderhouden het Palloïeel-Huys had  •( 291 ) gebüuwt, toen nu zyn huys en hof in vollen ftaet begonde te zyn, dat hy haer door alderhande chicaenen wilde weg doen gaen om een Fiüc te houden, dat hy haer reeds de floters van de linwaet-kalfe had afgenomen en aen Threjeken de Brabandcre had gegeven.... als ik heat daer over vermaende, hy antwoorde dat zyn Sufter een zotte Kwezel was en te oud wierd om zyn huys te regiereu, by dies een jonger noodig had; dat hy dit mank Threjeken voor alle andere had genomen uyt compalfte, om diefwille hy eertyds -veel vriendfchap had genoten by haeren Oom, den overleden Paftor tot Nazareth (i). Hier mede Itelde hy my ad m.tam nonloqiu, en om dat ik zynen puls niet naerder zoude ontroert hebben, hy gaf my Flores & Flejfchas, ik deed mynen dienft en liet hem zyn Fdias. Ziet -zynen lof breeder in den II Boek. Nevel had een Cloofter der Penitenten , in het welke ik heb gepredikt op het Profes van myne Nichte Fraucifca d So- Francifco. Had zy myn Sermoen onthouden ji zy zoud haer uyt het flot hebben gehouden ■>•> wanneer den Keyzer Jofeph dit kermes-herbergskea van de Recollecten heeft ontnomen om beter werken met hun goed te doen; maer neen, deze was fanaticq , bygot, Seraphiek, onvoldaen r> zy is by de zotte nae Dixmuyde gegaen 31 alwaer zy met des Keyzcrs dote is wel ontfaen 33 Nevel is van alle tyden zeer vermaert geweeft door de veldfladgen die daer ontrent zyn voorgevallen tulfchen de rebeliige Geiitehaers en Bruggelingen bezonderlyk in de XIII eeuwe; maer het is niet min vermaert door zyne Herders, welkers daeden eenen Foliant zouden uytmaeken, ik laete dezen over om te fchryven aen de Laval actueel Paftor tot Voflelaere , dewyl hy aldaer is Onder- (1) Deze hiftorie my voorgekomen zynde 15 Ougft 1791 , hebbe die vertelt tien de open tafel in St. Jofeph tot Bruflel , waer op zekeren Heer zeyde : ey wat wonder .' dit gebeurt nog elders : w el dit word genoemt, ccmpaljion ultramontaine. Itsliaenfche menfthlieveuikeyd » d;e veel Paftors .nae d'Helle leyd 1» J. 2  < 292 ) Paftor geweeft en ooggetuyge van den veldflag die aldaer* ten jaere m fallar 1785 plaetze heeft gehad tulfchen twee Dronge-Knaepen beyde Priefters en Paftors, Confratersvan JanVifpoelk. Compagnie, op de publyke markt, dit eylaes! uyt jaloefie der' vriendfehap van een fchoone Kwezel tot Nevel &c. Ita ipfo D. de Laval. ft?" Landeghem heb ik dikwils doorloopen ten tyde van den Paltor die de kloekmoedigheyd heeft gehad van zig te laeten excommuniceren door zynen Prelaet Stoop van Drongen voor de Paftorele fonetien. Dien Paitor zaeliger had nochtans een gebrek zoodaenig groot dat'er geen Cappen meer wilden dienft doen, om dat hy geen vier genoeg ftokte• eylaes! ik was alfdan den genen die dit gat flopte , gelyk dikwils en elders is gebeurd. Tefte I). de Brabandere. Beliem dede my aldaer op de kermes-vechters preken r> van welk Sermoen men lang en veel heeft hooren fpreken » daer vond ik eenen voortreffelyken Herder, die aile den overfchot van zyn goed en tyd befteed in zyne boeken ; immers eenen man die Morerus by memorie uytleggen kan. Dezen heeft door zyn geleertheyd getoont , dat het recht om Onder-Paftoren te kiezen niet aen de Biifchoppen maer aen dc Gemeente der Kerke toekomt, hy heeft zekeren de Meefter, die hem door zyne Hoogwt. tot Onder-Paftor was toegezonden, te rug weergezonden , zeggende : dat hy geen Meefters voor Onder-Paftor begeirde, mids hy zelfs ais Paftor wilde Meefter in zyn dienften blyven. Lovendegkem heeft geen min lofweirdigen Herder, zynde eenen zorgvuldigen Lands-Deken, die my nochtans veel naedeel heeft gedaen met goed te willen doen. Dezen deugdeiyken man was zoo voldaen over den dienft, die ik by hem had gedaen » dat hy my voor zynen Terminaris verzogt van mynen Guardiaen >■> die my hier om exprelfelyk nae Lovendeghem noyt meer heeft laeten gaen » zoo is dit altyd met myn Cap gegaen » •37° Sieydinge heeft eenen waeren Herder gehad, maei heelt heden een patriotlchen Wolf, ziet II Boek. 47° Bafevelde heeft my by-nae de dood aengcdaeii,  ( =93 ) gemerkt Concordlus van Gyzeghem en Lucianus van Wichelen twee onbekwaeme Biecht-Hoorders ? aldaer op den Aiderheyligen i 780 alles zonder abiöïtitie hadden weggejaegt," waer door zoo grooten oproer onder het Volk is ontftaen, dat nog den goeden Paltor van der Sterre, nog den weirden Ouder-Pallor Clement hun konden bevredigen; men zwoer alle dc Cappen te vermoorden, ik was met Valentintjen van Mercktem den genen wederom dit vuyl kas moeit helpen, en alzoo ik op den avond van de H. Agatha , eer ik in de Kerke de confufie had erfteld met de Penitenten beter te troollen , de kitte meynde te doen van gracn n men wilde my dood flaen «op zeker Boeren-HoF gekomen zynde, liet men eenen dullen hond op my fpringen , de knaepen kwaemen met vlegels uyt de fcheurc, terwylent den Boer my op het Ivf viel roepende : abfolvat ! vuylvatf moriatur in Domino ! dog met gedeurig te roepen : mijerere mei ! den ommeganger verdedigde my, de Dochters fpraeken voor my, immers als zy hoorden dat ik geenen bygot nog fanatiquen Biecht-Vader was, zy hebben my gratie gedaen r> ik heb hun zoo wel bevredigt , dat ik niet zonder met hun waefels te eten ben weg gegaen r> en heb hun allegaeder in den biecht-lioel beter getrooft en voldaen n Bouchaute heeft my veel werk gelevert, Schattere zoude wel gewilt hebben, dat ik heel myn Paffie zoude gepreekt hebben op de converfatie van den Greffier Verfiraete met de Vrouwe van den Smet, zeggende : dat zy beyde leefden tot openbaere verergerniife , maer ik was zoo licht-geloovig niet, ik wilde eerft partye aenhooren, immers ik zeyde noyt te prediken op de Cap vau particuliere, en als hy my den Paelch-Avond wilde doen gelooven, dat den Greffier onweirdig was de H. Abfolutie, hebbe geantwoord dat ik myn biechte-phcht kende , hebbe den Greffier eenen zaeligen Hoogdag gaen wenfehen, nac hy by my te biechte had geweeft, en hebbe zoo veel te wege gebracht, dat dezen nevens zynen Swacgcr den Priefter Bogaert, den vrede heeft komen offeren en den Paeffchen heeft gewenfeht 111 de T 1  ( =94 ) Paftorie , wel tot genoegen van Partyen. Dit is de eenigfte Prochie niet waer ik den peys heb gemaekt tulichen Paltor en Greffier, Baillieu of Prochiaencn; zoo dat het onbevattelyk is , hoe en met wat reden de Overfte der Cappen hebben gezeyd, dat ik alom den twilt en tweedragt veroorzackte. Dendermonde.- in de groote Kerk heb ik gepredikt, nergens in Vlaenderen zoo weynige devotie als daer gevonden te hebben, nergens zoo veel pracht onder de Borgeren nog nergens zoo veel achterklap onder het Geeftelyk &c. In het Beggyn-Hof heb ik berijpt de truflterie in hunne devotien, onder andere dat zy met onzen Heere den gek houden als zy tot de Communie gaen n want met al hun ftuypen en neygen laeten zy zomwylen den Priefter met de .ciborie als een fchildwag't ftaen » &c. In de Capucine-Kcrk heb ik geleert hoe de B eligieuzei? God moeten bidden voor het welvaeren van den Staet en Kerk, maer geenzints hun mogen bcmoeyen met de zaeken van den Staet veel min met de afiairens in de" huyfgezinnen >•> nog met het melken der Boerinnen r> Calloo en Liefkenshoek >•> ziet in den II en III Boek » Wat hier Zeveren aengaet r, alles in den II Boek gefchreven ftaetn 07= St Nicolaïs, Stek ene, Dakkenam, Hamme en St. Anne zyn ftatien die men my had toegezeyd v> waer voor ik myn Sermoenen reeds had bereyd r> wanneer den Provinciael Arnoldus en Compagnie my deze heeft afgeleyd » dus word'er hier van niets bezonders gezeyd » dan dat ik de wyze van leven der Kwezels in het land van Waes , veel voordeeliger aen den Staet en Kerk oordeele, dan het Leven van de Nonnen in de bellotene Cloofters, Jiaejrode had een ouden Pafior, een man van den ouden tyd, van wie door my geen kwaed zal worden gezeyd : de Prochiacnen waeren al neirftig tot den Goddelyken dienften vermaerde fchipwerkers, zorgvuldig op hun werk &c. Vlajfebroek had een fchauwen man r> die ik nog  C =95 ) pryzen nog tmfptyzen kan r. gemerkt ik hemnauwelyks eens heb gezien, het geen nog gebeurde om aen hemm't bed dienhaen te bieden: ik. heb de menfehen aldaer geleert, hoe zy moehen vallen niet met onthoudiuge van hun daegelyks papkcu, potaters en bruyn brood, maer van hun vloeken en zwciren , onkuvffche woorden en andere groeve zonden : ik zeyde , dat het derven vau fpyzen geen wet voor de hoerkens is , die anders geen voedzcl hebben dan blauwen pap , drooge potaters en flauwen t'pek : dat dezen artikel voor de ryke dezer weireld en bezondcrlyk voor de Geeftelyke , maer aldermecft voor de Paters" cn Nonnen is, dewyl deze meer krachten en voedzel haelen uyt een pot van hun Vaftcn-Bier , als den armen werkman uyt een heelen pap of tccle potacters. Ik weet zommige fanatike Geeftelyke zullen hier te"en zeggen : liquidum non frangit jejunium, hier op antwoord Paiquin : Jed durit ad infernum. dat is Paependrauk breekt niet den Vaften » maer kweekt vette Helle-Gallen 31 mids daer door gemeenelyk zeer veele ballen y> Occifi d Guldr> in charitatis camera* •37- Waejmunfier zal beter verhandelt worden in den II en III Boek «waer men de patriotterye opzoekt r> Manekerke by St. Amand » fcheen my ook een eerlyk man r. hy was my zeer hertelyk aen tafel en aen de kan » Gillis Canonik en Examinator Synodacl van. Mechelen kan getuygen, hoe ik de eenvoudige Mey-Vilfchers aldaer heb geleert hoe men St. Job moet vieren » niet in de herberg maer in de Kerk met goede manieren « want ik zeyde duydelyk ondervonden te hebben tot Vlaemertinge, Heule, Puyvelde en elders dat men in geen Bêvaerden zoo veel dertelhedeii zag bedryven dan in deze van St. Job, zoodaenig dat het tot Poperinge is een bekent fprcekwoord : men gaet nae St. Job met twee , en men komt gemeenelyk wederom met dry. Ach ! hoe wel peyfde Jojeph ! Hemelghem en Meuhbeke zyn vergiftigt met Loentiens drank gelyk veel Prochicn op die ftreke, maer moeiten alle menfehen verdoemt zyn om dat Zy genev et drinken of braudewyn « dan ïouden veel Pappen te be-  ( 29<5 3 kiaegen zyn „ want zy alfdan niet zouden mogen drinker* zoo veel witten wyn n BISDOM MECHELEN. 57= Baeleghem heeft eenen Paftor als een Deken Saügo heeft deze Kudde zoo neiritiglyk bcfchacft, dat ik aldaer predikende onder andere heb gezeyd : men boos Baeleghem hedendaegs mogt noemen braef Baeleghem- dog niet ïs'er my zoo vremd voorgekomen, geen Zotügheyd van alle de gene ik verwondert heb van de Geeftelyke ten tyde der Staets-Omwentelinge of zoo gezeyde Paepc-Revolte, heeft my zoo verbaeft als in f £afctten, ff lezen, hoe hy in zyn Kerke nevens het Tabernakel de Portretten van van der Merfch en van der Noot als voor tweeheylige Reliquicn had geplaetft en bewierookt: Ubi hete Iconomachia f ibi & Idololatria f haeveghem toonde zig zoo arm, dat ik nae getrouwelyk te hebben mynen dienft gedaen „ zonder wyn te drinken ben nae huys gegaen » waer over ik van zyne Confraters veel belacching heb ontfaen » want zy my zeyden dat hy was eenen ryken vrek. St.-Lievens-Hautem was zoodaenig gierig niet alleene over den wyn nemaer over zyn tafel, dat'er geen Cappen meer wilden gaen, daer was ik wederom het flopgat 5 maer zoo ik aenkwam ik zeyde aen dezen Paitor . . . . . . dat den Thema van myn Sermoen was : qui bene labberat, bene fabberat; waerelyk, dit heeft hem zoo beweegt, dat hy my wel heeft laeten eten en drinken, ook was ik wel met de OnJer-Paltoors, tot zoo - verre zy heele potten bier bezorgden in den Biechtstoel. Pnjen de Clercq, het Meulentjen en den Brauwer.... fuppleerden degierigheyd van den Paftor, van wie ik een aerdjge fpreukheb gehoort, die ik noyt vergeten zal. Wy t'zaem komende van Baeveghem, wierden alom beleefdelyk gegroet van den armen Landsman: hy myne wederbeleefdheyd ziende , dede noyt zyn hoed af en berifpte my zeggende : de Priefters veel'te weirdig zyn om de Boeren te groeten, immers dat  ( 29? ) eenen Paftoor zig zoo gemeyn niet mag toonen &r>. yder zal hier uyt befluyten, dat dit niet is geweeft JValkms heden Paftor tot Lcvcrghem , want hoe boerfch dezen ook is,hy zal niemant ongegroet voor-by gaen, dezen weet te wel, dat Chriftus heeft geboden aen zyne Difcipelen yder-een te groeten met den Pax Vobis. Oomberghe had nog een fchauwer man, immers bynae zoo iingulier van leven als zynen Coufin Peer Godefroid : hy had met twee biechten te hooren cn zyn Mefl'e te doen den ganicheu morgen noodig, hy was ook eenen grooten liefhebber van veel hondekens en kattjens, toen ik de mcyt hier over myn verwondcringe toonde, zeggende haer meefter beter zyn brood aen de aerme Schapkens zoude uytgedeclt hebben, zy antwoorde : aengezien zy geen kinders hadden , dat zy wel hun plaizier mogten hebben in deze beeftjens , welkers getal zy zelfs niet wifte, deze hadden al bet wittebrood gecten als den Keyzer Jofeph aldaer wilde fpyzen , zynde van Audenaerde nae Aelft op zyn reyzen 1781. Ey Godt ! hoe weynig zy op den Armen peyzen! Hdleghem had een weirdigen ouden Paftor , die hem eylaes! op het eynde zyns levens door zyn Nichtjcn en Coadjutor heeft laeten omhaelen, waer door hy zeer haetelyk was geworden, toen ik aldaer laeftmael dienft verrichte : den Baillieu de Cock kan beft getuygen, wat dienft ik daer aen hem en audere heb gedaen. III Bock. Wefterhem had eenen waeren Ifraëlit: van Ongevalle beftierde daer zoo wel zyn Schaepkens, dat ik by-nae niet wifte waer op preken; nogtans men dede my veel klachten nopens Pater Cafunims Cap vanlfeghem, om dat hy de jongmans twee ftuyvers voor biecht-bocte had opgeleyd, en de jonge dochters maer eenen ftuyvcr voor yder zoenden dat zy aen elkanders gaeven n van welke onredelyke boet ik hun al hebbe ontflaegen *> want geld-boeten aen Godt niet behaegen « Oofterzeele had eenen goeden Herder, immers hy was zoo goed , dat zyne meyt Joff. Joanne meefter was, en my de ure ftelde van dienft te doen, ik vond aldaer een armen ftal, een fcheure in plaetze \ an een  ( 298 ) Kerke, de Prochie hadde reeds veel en lang geproceneert jegens de Thiende-Heffers; eylaes! de aerme Boeren moehen jaerlyks Thienden geven en nog pro^cederen om van de Thienden een huyfeken voor God te krygen. Ach! had Jofeph II blyven leven » hy - zoud de Boerkens wel een Kerk hebben gegeven » Den Poh-Meeher was mynen vrient » hoewel hy door •andere biecht-hoorders was gedient r> ik vond daer eenen vaddigen Hermeyt n die ik den biecht-ftoel heb tmtzeyt » om dat hy in zinnelykheyd » zonder werken beleefde zyn tyd r> Schollaert den vermaerden Docteur onderhoud dezen gait » om dat hy als maekelaer zyn .peird oppah r> ey ! wat fchoonen loon voor een Cap-Gah # Gyjfeele had eenen Pahor als een Reftor , eenen goeden Student « waer van alle de Prochiaenen toen ik daer dienft dede, uytterlyk waeren content » Landfcouter had een Paepen -Wynkelkcn zonder Pallor n alwaer de Cappen van Bottelaere fpelen ReEtor» Moorfele had eenen oprechten Abraham, van Ongeralle was zynen naem >■> al de Cappen waeren hem aengenaem » de Paterkens van Bottelaere » fpoelden zyn bottels te gacre r> terwylent hy my verzogt om te preken ten kohe van ongelyke ten Jafte van zekeren Procureur, die zoo hy my zeyde, al zyn Boeren in procefte bragt &e als ik had aenhoort partye , het was eylaes! om dat het wyf van den Procureur met de Paftors-Meyt was in proces r> om te winnen de befte hes » ziet hoe den goeden Ongevalle r, wierd mifleyd door zyn eygen kalle r> Melle had een Pannekoek voor Paftor die beminde den boek van Cant.ca Canticorum, die hy doorblaederde als hy alleen was in een hoek, hy kweekte uyt compaffie een Mchtjen n over het welke Pater Everard van Gyfeghem miek een dichtjen r, dat ik zal verzwygen, om dat hy Pannekoek aen myn Overfte geen valfehe getuygenifte over myn dienften heeft willen geven. Men viert daer St. Hubert op een aerdige manier« of wel met drinken en fchinken by 't vier « of door te vechten met een groot getier >•>  ( =99 ) Meirelbeke had een verzuymde kudde : den Pallof Peters was eenen ouden afgevrogten man , van wie Ui geen kwaed fchryven kan, daer lïeb ik twee en drymacl op eenen dag gepredikt om de befchorfde Schaepen te onderwyzen, ik heb aldaer des nachts aen het bedde een Houwelyk getrauwt, caufd legitimandas Prolis. Gond-Rhode vond ik redelyk wel onderwezen v> den voorzaet van Verheye is weirdig te zyn geprezen » den Coilcr konde ook Latyn lezen r> den Paftor moeft hem onderdacnig wezen * anders den Cofter zong gloria. 5' terwylent den Pallor las per omnia * Schollaert zong jube Domme bene bib ere « maer ik heb al die toonen verandert in in pare viveie » $7- Scheld-Rhode heeft my bezonderlyk van de Overfte gevraegt om zynen Terminaris tc wezen , daerom heb ik daer zeer "zelden het Evangelie, mogen lezen r> dc weduwe van Hecke was een weirdige Boerinne « zy had onder haer kinders een achtbacre Begginne r> de welke ik eerde als Paftors vriendinne » ik heb ook zeer veel moeyte gedaen » om difpenfatie voor haer Broeder te ontfaen r> Vr Vurfle had ook een eerlyk man ■>- wiens lot VS. hier niet fchryven kan w hy was nochtans weynig van zyn Boeren geéert n miffchien om dat hy wat te hooge is geleert » Meerjchaut den ryken Boer tot Zemmerfaete w houd met Sis Noble de Kerk en Armen in ftaete r> Bottelaere lyd groot verlies in St. Anne-V ynkel, 't zedert dat de Carmelieten aldaer in hun Cloofter de Reliquien uyt hunne Kerk van Nieuport hebben gekregen. Ziet van dezen Pailor Juvra III Tydftip. '~' Baeyghem en Munte weten ook van mynen dienft te fpreken r> maer dat zv niet veel hebben geluyftert nae r yn preken r, is klacr in de Paepe-Rcvolte gebleken * dewyl Munte heeft uytgemuntin Pacpe-Zotte treken r> wanófwv breeder in den III Boek zullen fpreken « ey ! hoe menig Patriottinnekeu is daer van den znyveren weg geweken n  ( 3°° ) BISDOM DOORNYK. - Baevynkhove is beklaegelyk door al zyn voorvallen tnet zynen Colter, hy is zoo arm als Job "door al zyn procederen » had hy geen wynkelken van St. Maurus hy moeit van honger creveren » eens mynen compagnon Pater Donatiaen » wierd door het grauw in de Kerke by-iiae dood gedaen * om dat hy dit PaepenWynkelken wilde tegenftaen » Oyghemhad eenen fclrauwen Compere r> nogtans niet zoo arm als zynen Confrère » want hy vertelde my, hoe dat hy voor een gezongen Melfe niet meer dan i 2 Ituyvers had en voor een folemnele 20, hy zong ook Lof voor de zielen in het Vagevier » hy rekende dit geld voor zyn daegelyks Tafel-Bier » ik heb daer des nachts een grauweiyk gevegt bedaert, waer over den Paltor een Sermoen heeft gedaen, verklaerende de vechters by naeme en als onweirdig om zyn Sermoen te hooren &c. •37" Moorzeele , Gulleghem , Heule, Ifeghem, Engelmunfter, Sweveghem, o'c. fcheenen my allcgaeder zoo heylige Dorpen als ik ergens rondom Cortryk gevonden heb vol Kwezels by faute van Ezels, ik aenzag die alfdan voor heylige devoten r, maer heden 'k bekennen moet, 't zyn meelt al fanatique bygoten « die de Religie beleven nae den fmaek van hun eygen liefde gelyk de H. Kwezel van Moorzeele, altyd kommerende in den H. Abandon » vraekgierig, achterklappig zonder pardon » zy maeken doodzonde als zy in de werkdaegen geen Melfe hooren, daer zy geen daegelykfche zonde maeken, wanneer zy de eer en faem van hunnen naelten ltelen en zoo voords; immers men vind daer veele Moliniflen n die met thé en caffc-baelen hunnen tyd, goed en bloed verkwilten r> waerom men hun den naem mag geven van Quiëüften r> Meer lof kan ik hier niet geven « mids ik in dit Bifdom niet lang ben verbleven * zelfs ik heb daer geen biechten gchoort « enkelyk als Predikant hier en daer een QuilpelSermoentjen gedaen, alzoo het aen allen Prielter behoort»  C 3°< ) BISDOM I P R E. fcT* Merckem had eenen Paftor die Deken was n toen ik den eerften keer aldaer Melfe las » eenen der geleerdüe mannen die'er oyt uyt de Kempen zyn geboren. Van Gnechten was van Geel, door den Biffchop Delvaax om zyne geleertheyd bygenaemt den anderen Thomas. Hy my willende beproeven, vermaende my eens op eenen Saterdag avond om des anderdaegs in de Vroeg-Mefl'e te preken op de Tooverye ; want die Prochie in deze dweepcrachtige achterdenken is verblind geweeft. Aifteyn den Paftor tot Bixfchote keurde myn Sermoen goed, maer hy bekiaegde de groote onwetenthcyd der hedendaegfohe Priefters, die geen verfchil weten tuffchen» Tooverye en Fielterye, tuffchen een bezeten en bevruchte, vrouw,hy beweende de onkundigheydder Exorciften. Noordjchote is een uytgelezen volk gens fantin populus eleaioms, het gonne nog hedfendaegs kan zeggen wat Meditatie » ik daer heb gegeven voor Vaften-Predicatie » ziet fupra II Tydftip 17= Moorflede heeft my ook altyd een heyhg volk gefchenen >■> maer de bygomerie is voor myn geeft ver-. icheneh » nogtans ik houde ftaen r> dat de Kwezels nergens dikwilder te biechte gaen « ziet breeder van deze Prochie , Jupra II Tydftip Cap. II Art. III. =17- Ipre is een Stad bekent door den Janfenifmus en Sale/lamjmus naeilbeftacnde van den Fanatijmus, ik heb aldaer in de Ryke-Claeren » de waerheyd mogen verklaeren » op de kleedinge van Joff. Thereje de, Graeve r> deze is niet blyven leven* als een flaeve « zy is voor haer Profes uyt het Clooftcr gegaen t> want zy myn Sermoen te wel hadde verftaen n te weten , dat de Kwezels zoo wel als de Nonnen in den Hemel gaen » BISDOM ANTWERPEN. ■ÏT Citadelle of Kafteel « was in het begin der StaetsOmwenteüngen myn deel » daer heb ik met oorlof acht  ( 3°2 ) daegen dienft gedaen in 't geheel » wanof breeder in het derde Boek-Deel. >•> 'K heb hierin 'tkort getoont meeft al de Prochie-Kerken, fVaer uyt den Lezer ziet, waer ik heb willen werken, FVter ik al heb gepreekt meer als twaelf-hondert-mael, En menig biecht gehoort in vyf verfcheyde Tael. AD MAJOREM ÜEI GLORIAM! ARTIKEL III. Perfoonen die my hebben gefchreven, Om als Miffionarius te gaen leven. 2 Antonelli, Cardinael en Prefect der Propagande tof Roomen. 2 Bufca, Nuncius tot Bruflel. ï Morus, Grand-Vicair tot Londen. 2 Morus, Abdilfe der Engelfche Nonnen tot Brugge. 1 Fidelis Berbion, Pallor van St. Anne in dc Martiniquen. America. 4 Liebaert en Hans tot Duynkerke. 3 Van den Biggelaere, ex-Jefuit en cx-Miftionarius heden tot Nieuport. 2 Van Haezendoenk, Canonik tot Doornyk. 10 De Vylder, Aerds-Priefter tot Gend. 227 Boulez, Canonik Theologael tot Gend. 1 Van Roo, Can. Penit. tot Ipre. 100 Vervifch, Paftor tot Noordfchote. 50 Den Colonel van der Merfch tqt Dadizcele. 50 De Bruyne, Advocaet tot Gend.' 3 Erhardus, Generael der Capucinen tot Roomen. 4 Angelus d la Barie , Commifiaris-Generael ibid. 1 Hyacint, Prefecl-Generael tot Parys. 5 Severinus, Deliuiteur tot Rylfel. 3 Francifcus de Albalate, Provinciael der Capucinen tot Valence in Spaguien. . 1 Clemens, Provintiael in Norman dien. 2 Simplicius, Provintiael tot Metz'.  ( 303 ) I Michael d Pamphelone, Cap. Apoftolyken Biffchop tot Arequipa in Perou. i Sylvefter a Sarragof'a in America. \ 25 Francifcus van Gehve , Guardiaen tot Ipre er» Veurne met menige andere. Deze allegaeder keurden mynen yver goed door al hun .brieven, welkers getal in twee jaer boven de 500 was, maer eylaes ! twee Baerden die ik zal aentoonen oorzaeke van de Nederlandfche Paepe-Revolte te zyn , hebben mynen yver veroordeelt, gelyk zy ook eerft alleen veroordeelt hebben het Semiuarie-Generael tot Loven. GuilUelmus en Godefridus hebben alleen meer wysheyd en macht gehad dan alle de voorgenoemde perfonagien , deze twee hebben alleen tegen heel de weireld gefchreven, mynen kop als verwermt door hunne overlange brieven en mynen goeden wil en yver alomme voorkomen, waer over ik hun beroepe voor den rechterftoel van den genen die de luye werklieden veroordeelt, ik zal in den laeften dag des oordeels uyt hunne handen eylFchën alle de zielen, de welke ik zoude konnen bekeert en gewonnen hebben in deze of andere Lauden, by aldien zy mynen yver hadden beantwoord ingevolge de weth van Chriftus en den uytterften wit van St. FrancMcus; myns aengaende, hope danof den loon te vinden, aengezien het van my geenfmts heeft afgehangen van langer Ziel-VijJ'cher te leven : intentio pro faclo reputaiur apud Deum femper, apud homines frequenter. Lenen van hunne overlange en zotte brieven of Seraphieken rym-ram, die ik alleen behouden hebbe en gevonden nae myne huys-plunderinge , en die my in die tyden opzichtelyk mynder poogingen tot de Miflien is gefchreven, Hellen wy alhier in het Latyn om zynen over-onverftaenbaeren ftyl, even zoo hy my is toegekomen. v> Venerabilis Pater & chariffune Difcipule ( « Litteras vejtras tetnpestiyè quidem recept, sed nihil  ( 3=>4 ) ft prorsus in usdem repen, quodpossit excusare a trans* y .gressione legis Trid., ubi sine mandato sui Superioris r> in Scriptis obtento è Conventu sub quovis praitextu r> discedens , Sess. 25. cap. 4. de Regul., tamquam r> Apostata vuniendus decernitur, & cap. 2. f 33. Conti sütuüonutn nostrarurn, pcenis gravissimis taxatur(i) 11 quas ego neque augêre, neque relaxare possum, r> nisi in quantum circurnstantice diminuentes, vel aggran ventes , relaxationern , vel augmentwn expostulant, » relaxandi Potefiate in solo A. R. P. Visitatore-Gener. rali residente , neque purificare te potest mandatum r, Superioris, vi cujus die 28 8bris currenüs anni Bruin gis^adesse oportebat, neque Epistola (2) nostra, in n qua in Conventu Cortraceno pro temp0re , non extra n Conventus commorari permittebatur, & quam, uti r> scribis, non nisi pridie ante adventum Brugas recepisti, y> neque bonafides, siquidem in eo lonam habere fidem, v> aut ullam allegare ignorantiam, nemini est perrnis» sum: nam scire, & debere scire in Jnre paria recenr, sentur (3) adde, quodea, quae scribis de die 7 cur» rentis, si non nullius, ad minus dubia? fidei reputentur r> idquepropter ob & subreptiones, fraudes & mendacia, » per qua; Superiores tuos iteratis vicibus te constat (4) » circumvenire voluife ; & quidem Cortraco discedens, » obreptitiè & me & medicum, uti constat ex litteris ad (1) Hier fpaert hy de waerheyd in alles : want'er geen een Omftandigheyd aldaer plaetze had van Apoftafie , dewyl ik met het adrys van Dofteur de noodige Lochtfcheppinge gebruykte , nae ik met oorlof het Convent was uytgegaen. ■ (2) Eenen brief uytdruckelyk tegen den wil van den H. Francifcus , die gebied de orders van den Medecin in alles te ecren het order van Bouvyn was , de tocht. by myn grienden te gebruyken en met m het hinkende Convent van Cortryk. (3) Deze woorden zyn voor hem zelfs een vonniffe, want hy had moeten weten , dat hy my aldus mishandelende de dood-fteek toebragt. Homtcidia directa & indirecla in Jure funt paria. (4) Hy my hier befchuldigende van logens , is zelfs eenen lafteraer, mids ik hem noyt door iets te verzwvgeu of valfehelyk aen te dienen ( auce faltiem exi£it flylus Curhe Bj.rb.uicce ) hebbe Vcdrogcn. ji nos  t 3Ó5 ) , & nos missis (i) & Superiorem tuum subreptïtiè dece *> pisti, & ut aha omittam, si in continuo, infirmitate n ó> febricitatione, wfi scribis, i/z illicita tua evagatione » inventus fueris ? quomodb ergo tantoperè infirmus, r> temetipsum a Familia tua elongans, Plagas cn Toniacenses in Moorjled.e , 6* iWè per plurirnas y> circumcirca Flandrice occidentalis Regiones de loco *> in locum, de Parochia in Parochiam , de civitate in y> civitatem, evitans ubique Oonventus, Bergensi excepto, « cujus Superiori Anselmo, casu ibidem prandens , r> interrogatus de obedientia , respondisti , per htteras n nostras, quas non nisi postea, si pridiè antè advens» tum Brugas, uti scribis, recepisti, habere te licen nam *> ambulandi illimitatam (2) p ede ster, rhedd ve! bared *> discurrere potuisti f an forte ad faciendum quEestum sn pecuniarium (3) pro conduc];ione navis, cujus com» missionem cuidam Civi ostendano clanculanter facien^ ■» dam demandasti f sed qua conscientid per hunc, inio » per temetipsum , uti dixisti in Mariekerke (4) cum {1) Bouvyn moet of eenen onkundigen of eenen mineedigen Docteur zyn , dewyl liy zyn declaratie heft erropen die hy my had gegeven, nae hy heel den ftaet van myne ziekte had ontdekt: du$ is hy ook goet om Docteur van den Brugfchen Biffchop Brenaert te zyn , hy kan huylen met de wolven. (2) Godefrid liegt hier wederom, of Anfelmt den Guardiaen van Bergen St. Winox moet geloogen hebben : want ik zeyde , te mogen de open tocht gebruyktn by myn yrienden, maer niet illimitatè , nog ik en heb oyt zoo dwaezelyk zot geweeft om te zeggen het gonne hy hier fchryft : Pedefter, Rheda vel Barca , quajï verd ! al of ik de logt had willen fcheppen met of in den logt-bal van Blanckard. (3) Indien den fchryver van dezert brief noyt grooter geld-kitte had gedaen » dan zoud hy van den Baudelootfchcn Aept noyt veel aelmoeflen hebben opgedaen « waer mede hy nogtans zekere Joffers heelt wel gedaen » ten tyde ik als Leerling onder herfl moeft ftaen » hy had zeker vergeten ,waer hy my heeft mededoen gaen « om zefthien kroonen van Delfortrie te ontfaen » 1775- (4) Cuyperken heeft ongetwyffelt voor dit over te draegen 1» eenen Deferviteur gekregen voor veele daegen » om zyn Paftorye gaede te daegen n terwylent het nae Brugge komt om een Cano■ikaet te vraegen vt alwaer het met zyn Joffers leeft in behaegcB »»  . r . C ss« ) * navis Capitaneo pro 200 florenis contra S. Regulam, y> contra Constitutiones, contra Superiorum expressam r> roluntatem ptoprid marte locum conducere potuisti ? r> Missam ibidem (1) indubiè etiam alibi in aftuali delicto r> celebrasti ? numquid offendens in uno 'foetus est om51 nium reus ? sed si in JVoordsckdte intelliaens ex Litr> terts nostris esse contra voluntate'm nostram evaga*» tionem tuam indilatè Brugas appulist, ? quomodb » cuidam Parocho (2) quöd tnsalutatis Supsrior'ibus tuis ji brevi in Indias navigaturus riulhirn deinceps ihgredere« ris Conventum, praeterquam Brugehsem, idque unicè n ad quserendatn Sportam , suggerere au sus fuisti ? n numquid koe minus est, quam contra obedientiam v vagari extra Conventus f quomodb co.ma Fratres n tuos 4 Convcntuum alumnos sub soecularium mensa non y sine gravi scandalo, prout unus eorum cuidam Giiar51 diano testatus est, improperando eis, quod sint Luy33 xé-Pooken &c. (3) tam diré ihsurgere non èrubuisti ? 53 sed quomodb hrec omnia cohjerere possunt cum üs, r> qure alias , sa^pè, & novissimè iterum scribere tenr> tosti ? ubi Deo per misericordiam & just'ttiam oculos r> obccecante sub pnetextu invaletudinis & ignoranüce n dolosè & mendacitur occultare satagis, qua; omnibus 55 abundè nota occultari nequeunt f haec proeul dubuo daer het tot Mariekerke gedeuriglyk over. zyn Colter moet laegen 33 of de Ooftendfche ComnüTen door 2yn b>auwerie komt te plaegen 13 als hy in zyn broek de geblouwde faeyette komt uyt te draegen 33 wie hoorde zulk een Diefte in zyn daegen j»n 'i Indien Godefrid geen andere logens en lafteringen had gefchreven 13 als deze , voorwaer hy zoud genoegzaeme blykens geven 1» dat hy waerelyk is gelyk Louis Antechrift pater mendacii. (eN Middelkerke heelt infgelyks voor deze woorden over te zeggen waerfchynelyk een goede abfolutie ontfaen n en feraphieken oorloi om voortaen 11 met zyn IVJcyd en Nichtjen te kermeflè te mogen gaen 31 3) Luyie-Pooken is voorzeker een eerloozig en eerfcher.dig woord, het welke ik alfdan nergens had gezeyd : maer 't zedert: hy dit zelfs heeft gebruykt in zyn Sermoen tot Meenen 1^85, uytmaekende de Baerd-Dracgers aldaer voor Luy\enaers , zoo zoude ik niet veel faelen met hun tt noemen Luy^-Poo/ten.  () 5- Hégabis ; est enim prima nocentiurn Jiegula, sicut >*. inaocentutm Jiegiita Co'itfessio est; sed crc.de mihi, r> jind nobis ailegata iuec ömn a , Heet de Jure non »> p ro bat a, sunt ab tts, qui nee dolo nee f'rau.ie quemr> piam umqaam c:rxutni>enisse adeoque fide dignt digr> uoscuntur & indubiè ctiam probare possent.. (•»).♦- >■> // v0to< , videns quia onnes conatus mei, onines a.: ho* >■> mnones & injiructiones ftyiu magis pont^or. dr qaaji n lacteo toties per Litteras faare, defderato nedum n frujlranturejjfec~tu.,Jed ec.onira abuteris eis in^doidm; 51 si förtè ctbus solidus ejfi. acior evadal : quïd ergo ? r> actum est de te? absit hoe ! quamdiu spirat y ta, 51 tamdiu praesto est Gratia : stibest tibi-Saiuns sem ta ; 33 superesi via, quet ducit ad vitam, sed ttmca est, 53 sed angusta est, de qua alias scribebam v^b.s, y>a J3 Humilidtionis (jx) , in hisce circumstantus speaahs, 53 quee sola obedientiam funaat,.angusta tarnen, quia 33 non nisi seipsum despiciendo , condemnando ., abrien gando , SupeYioribus subjiciendo (3) , obtemperando , n iiumiliando , pitnitendo , & carnem crucifigendo cum 33 vitiis O" peccatis , qua; certe ardua sunt, nemo insi greditur. Fateor, Passiones habes, quas , ut quon- ;i) Jan van Aften was op het zeggen van eenen Felix door Lammen Adam van zyn Cisardianaet afgeftclt; ik ben op het fchryven van Pater Judas geexcommivniceert,, dus oerfe-,e hier niet by te voegen , het gonne zy ongetwyifelt ook niet zouden konnen proberen , hem is genoe, dit gehoort te hebben. (2; Via humiliadonis was den eenigüen weg niet alleen van my, maer ook van \yne en een yders zaeligheyd , yder weet genoegzaem, dat God de hooveir'dige verfloof , hv oefVende my zulks niet te fchryven, ten zy om te toonen zynen defpotiquen handel , maer hy wilde zeggen : dat ik moefte blindelings gthoorzaemen. (3 Geen fchoonder woorden konde hy gebruyken om zynen tyranniken geel °ver my uyt te werken : aldus, eylaes! beteugelen zy hun onderdaenen erger als den grootften lieer van Turkien zyn flaeven , zyn onderdaenen moeten aen hem gehoorzaemen , maer hy aen niemant, nog aen Keyzer, nog aen Paus, 110? aen de Biffchoppen , nog aen het Gouvernement ; want zy zyn exempt ab omnibus, zoo wy di'::wils hebben gehoort! V 2  < 3°8 ) ■. . , » dam insinuasti mihi, non da facilé édomare potès $ * habeo & ego, habent & omnes ,• sed numquid potes r> habitare cum Jgne devorante ? quid tibi facilius vider, tur, hocanillud? illud sanè facilius & optimum est, r> & unicum medium ad evitandum hoe , quod intolerar, bile & pessimum est. Imè solam supprime Superbiam , >•> qiK£ humilians est , & Humiütas sublevabit te „ f'ortè retardatie Zelus tuus(i) sed eere scrip si vobis , 35 & iterum senbo , quia Zelus quicumque, qui non est *> subnixus Humiütati, non nisi ex Angelo Satance n transfigurato , & damnabdis est. Si ergo tum corpori " tum anima; tua; consulere velis ? ne quteras deinceps r, Superiores,qui f'aciunt voluntatem mam secundüm desi sideria Cordis tui, sed potius econtra illos, per quos » deprimatur (2) heec , eradic'entur'illa, ut discus humir> hari. Superest tibi profeétó via brevis; vide , ne in « via tam brevi per superbiam, vel inobedient am sucr, cumbas (3) , & in abyssum demergaris; sed enge te ji per humilitatem , salva temetipsum. per obedientiam , r. quia solus humilis & obediens loquiiur Victorias. (1) Hier zegt hy ande'rmael de reden , waerom hy mynen dienft niet gebruykte , waerom hy my niet liet Biecht hooren, Prediken zeggende : dat mynen yvtr my beiettede.... Dit bad hy nog duydélyker gefchreven i78a , hoe heeft hy zig dan zoo konnen vergeten , van te zeggen 1784 en i735 dat hy my had gefufpendeert om myne ondeugentheden en onbekwaemheden ? maer dien man fchrylt zoo veel 't gonne hy korts nae dien heeft vergeten » dewyl hy al dikwils ten tyde hy ïnyhen Lees-Meefter was , fchreef al flaepende zonder elen. (2) Hier gebied hy my een zaeke , de welke ftryd tegen God, tegen de Natuere en zelfs tegen den feraphicken Regel, die beveelt van zoQdaenige Overften, Plaetzen en Conventen te betrachten , alwaer men zyn zaeligheyd kan winnen ; zal dan eenen onderdaen zyn zacligheyd konnen bewerken onder eenen botten , kwaeden , bygotiken en ontaerdigen Overften ? (.") Hy is God lof .' zoo wel mis in deze voorzegginge als in ie gonne hy ons dikwils heeft geleert en in zyn Thefen heeft nytgegev-en , te weten dat de weireld haeft moeft vergaen ({ietpage 42 , &v. ) God dank ! ik en heb niet willen buygen onder zynen defpotifmus en ik leve nog , om heden te btltormen den Fanatifmus.  ( 3°9 ) y> Hese sunt vota mea, ut gratiam kanc det tibi miseriT> cors Deus, quae tarnen non nisi humilibus datur, & n Aodiè si vocem Domini non audieris ? audi cras, aadi n aliquando , ut saltem aliquando misericordiae Filius » haberi merearis ; de ctétero , si vis , consilium meum : « recede a viis tuis, in quibus tamdiu delituisti, scnbe s» A. R. P. Visitatori Generali (i) , sed palam conhy> tendo, non occultando , teipsum accusando, non excur> sando, & crede mini, melior tibi erit hurailis (2) * Confessio, quam superba Gloriatio , & quamdam yi indubiè Relaxationemfaciet, & rerertentem ambabus n ulnis in gratiam recipiet, non sclum Me, sed lp se * utique, qui est Benediclus in stecula. Amen (3). Rruxellis die 12 gbris 1 783. * V. P. V. Humills Servus r> Fr. Godefridus (4) , Cap. r> Comm. L. V. (1) Hy beveelde my te fchryven om gratie van den onbewegelyken Aper de Syiva , om te belyden iet , dat ik noyt had gedaen, vehnt nodnt, de Cappe-Onderdaenen moeten hun fchuld belyden, anders daer is voor hun geen zaeligheyd ; dit Bofch-Verken had Louis zuikx opgegeve 1 , dog geloove noyt zoo dwaes geweeft te zyn. (2) Als gy belydeniffe doet by de Cappen van fchuld , die gy noyt hebt gedaen, dan krygt gy maer halve penitentie , maer als gy geen belydeniffe doet , dan krygt gy de volle K?.rie-Rechten , dat is alle ftraffen en penen, aldus triumpheren en domineren zy over hun onderzaeten als de Indiaenen over hun flaeven. (3) Louis beloofde hier , dat Lammen zoud gedaen hebben 't gone hy 1:90 zeyde niet te konnen nog te mogen doen, te weten, ontüaeginge der ftraffen , voorgefchreven by hunne Conftitutien , in de welke volgens hy my, zugtende in den Patriotfchen kerker, zeyde : dat nog hy nog eenig andere Overfte dan den Générael te Roomen , konde difpenferen ; maer indien ik • beroapen worde om hun Capucinaeden aen den dag te brengen, ik zal hem ondervraegen , wie dat'er gedifpenfeert heeft in hun Conftitutie , dc welke verbied allen overvloedigen voorraed, gemerkt ik op den 26 Cbre 1790 in het onmenfchelyk kot zittende , hoorde Broer Paulin roepen : vivat de Patriotten ! die ons {even tulke fchoone OJJen geven ! myn Sufter heeft deze zien brengen in het Convent tol Gend. (4) Hy derfde hier niet Hellen dat hy is van Aelfl, .liet gonne nogtans een peure Capucinaede is , en by de welke yder moet zynen toenaem loochenen en zyn geboorte-plaets noemen , maer hy laet V 3  ( 3io ) ProcelTen der Vnenden, die ik heb weten te befiijfen , Het gonn' ik liever deed dan Toyen of Kertnijj'en. Jofeph zoon van Jacob wierd bygenaemt den Droomer, niet om zyn eygen Droomen, maer om het wyielyk uytleggen van andere Liedens Droomen; infgelyks heeft men my onder de Cappen bygenaemt Madlaert den Advocaet, niet alleen om myn eygen procellen, de welke meelt allegaeder in myn Levens-Gevallen ftaen, befchreven volgens hun plaetze en tyd dat zy geloopen hebben, maer meelt om het byleggen van andere Liedens Proceffen : wanof wy hier enkelyk de Naemen der Partyen zullen noemen op dat deze konneb gehoort wezen, of ik ten rechte ben befchuldigt door de Cappen voor eenen procefliven of twiftachtigen geeft. Mynen Broeder Pallor tot Noordfchote, jegens zyn Thiende-Heflers causd zyn Paftoreel-Huys', augmentatie van Portie en Kerk-Verciering 1781. Myn Sufter willende trouwen eenen Zot » om zyn kot » 1782, Mynen Broeder wynkelier tot Tourhout, heeft my veel aerbeyd en loopens gebaert, 1770 ... De weue, Qryjpeirt tot Moorflede , gcaccordeert met Jacques Duval 1781. Dezen had ook voor oogen te trouwen een zottinne » (die met konde alleen nae het bedde gaen) maer niet uyt liefde minne « want Catharintjen was niet bekwaem om te leven Beggintjen. Bernaerd de Smed Kleercmaekcr tot Moorflede heeft hier deze achter, om niet te zeggen ; dat dezen brief is gefchreven van eenen Draeyer , denwelken ik overlaete te vertaelcn aen de géne hun daer aen verftaen » myns aengaende heb liever tot ander frol-befchryvinge over te gaen » want wild.' ik zyn onveriiaenelyke brieven overfteUen, ik en had voor dc kemfte van Antichrift niet gedaen « dus wy zullen den Draeyer in zyn verdn'.evde wj shej d laeten ltae:i » maer hy moet weten , dat hy door fcaynheyligheyd noyt in den Uemel zal gaen »  ( 3" ) my veel loopens en moeyte aengedaen r> om in het Cloof- ter van St. Six by Poperinge te mogen gaen » waer voor hy my veel confufie heeft aengedaen n 1768. Therefe Bogaert een eenvoudige floore tot Merckem, 1775 zynde door Schottey den Bailüeu vau Ooftende haer koeyken en kalf afgeprocedeert n ik heb haer cas tot Gend in St. Ivo geprefenteert « waer voor dc Cappen my zeer ftreng hebben getradeert 33 eylaes ! om dat ik de daeden van St. Ivo had geimmitecrt » Fr. Albertus Enkels van Veurnc, geprofeft in de Abdye van Loo, nae dry-rnael uyt den kerker van hun Clooher gebroken te hebben en uyt het helle-kot van Frvidmond gevlucht te hebben in Holland , hy heeft my tot zynen Advocaet verkozen , heb hem beweegt in de Cellebrocrs tot Gend, overmids de Abdye nae geen reconciliatie wiide !uyHeren, in weerwil ik daer te had verwonnen de voorfpracke van Wavrans Bfflehhp tot Ipre, onder wie deze Abdye onmiddelyk is onderworpen , nae wiens verzoek cn gebod zy voor alsdan niet wilden luy heren, hebbe dan hun pocgen tot reden te ""bewegen door dc tuilchenkomftc- van den Prins Lobkowitz tot Gend, maer al myn aerbeyd was olie in het vuer, de Abdye bleef onbewegelyk, zy cyTehte dat dan gevluchten wederom gynk in het kot, waer uyt hy was gevlucht, dat hy can aldaer konde afwachten de fiaekiug of verzoeting hun er gellreken Sententie Het was ook al flat pro ratione voluntas : quod Jcripfi, fcripji, ik ondervond by dit berucht Cas eerftmael den Monaftiquen defpotifmus , tot .alfdan ik kende geen fanatique heyligheyd , mids ik zelfs verfmoord leefde in den Seraphieken deipotiimus, my dochte zelfs dat zoo haeft eenen Religieus dede tegen den wille zyus Overfte, die volgens hun eygen opgaeve Gods plaetze bedie len, by dies, als zy iets willen dat zulks den uytdruckelyken wil is van God en vervolgens die dezen wederftaet loopt ftraks in zyn verdoemeniife. Ey bone Deus .' waert by aidien Godefrid den Draeyer my niet beters had geleert, hoe zoud ik wanhopen van myn zueligheyd ? geiuerkt  C 3'2 ) ik zoo dikwils, lang en veel heb gevochten en genreden tegen den wil der Seraphieke Overfte, maer (Statem habebam, ik wille verfchil te maeken inter Lepram & JLevram : immers ik heb Hooveirdiglle Heer, den RykArmen-Graeve (i) van Loo getoont , dat allen geeft niet van boven is; ziende dat alle poogingen met die Braed-Verkens te vergjifs waeren dat zy niet wilden luylieren nae de Kerk-Beftierders, te weten nae de twee genoemde Biiïchoppen, ik heb den Apollelyken weg van Catzarem appello ingegaen , ik heb aenroepen de tuffchenkomlle van den Opperften-Befticrder onzer Nederlandlche Jullitie, ik heb voor den eerften keer myns levens een Prefcntatic gefchreven tot zyne Excellentie den Minifter Starmberg : vertoonende wat poogingen ik te vergifs had gedaen r> om dat men den verloren Zoon in genacde zoud ontfaen « Den Minifter heeft daer op gelieven te ordonneren den Heer Raed Fifcaei in Vlaenderen, om danof naerder onderzoek te doen, ichryvende dezen brief in het Franfeh, die by myn Memorie is geweeft in dezer hoofdzaekelyke wyze (2). (ï) Ik zeg den Ryi-Armen-Graev' mids hy als Religieus belofte van armoede heeft gedaen » zoo moet men hem als armen Broêr verftaen n maer dewyl hy een kwartier, heeft als een Paleys , koetzen en peirden, goude kruyeen , diamante ringen &c. alles bezit, nihil habentes O amnia pojjidentes , zoo moet ik hern RykArmen noemen, met volgens de armoede van Chrifius : want zy gecne de minfte gelykeniffe heeft met deze , ik vinde door heel het Evangelie maer een fchynheylige armoede vol bedrog, vol eerzucht, eygen liefde en hoovcirdigheyd h waerom hy met recht Hooveirdigftt Heer in plaetze van Hoogwcirdigfie Heer word gezeyd » nog deze woorden konnen door geen Abt zyn wederleyd " 12) Ik fchryve dezen Minifterielen brief hier by , om dat hy niet veel plaetze belemmert en om een yder te doen gevoelen» dat'er by duyzende zulke klachten uyt de Cloofters zyn gedaen , waerom hy als Vader van het Vaderland, bydies als Verlofler aller overlafte Onderdaenen , niet alleen mogte maer moefie de Cloofters wegjaegen, tot het welke den Keyzer LeopüLDUS ook is verbonden door alle wetten « 't en waere hy dit groot kwaed. anderftnts konde beletten m  ( 313 ) * Mynen Lieven en Beminden , ik ontfange zoo r> heden eenen klacht-brief van wegens het arm fort van y> zekeren gevluchten Meunik uyt de Abdye van Loo, » en hebbe nog dry andere klacht-brieven zoo aenftonds r> ontfangen, uyt het welke ik moet belluyten, dat de r> Juftitie in de Nederlandfche Abdyen teenemael word s» verbannen, waerom Ik U uyt den Naem van den y> Souvereyn authorizeere, om daer in te voorzien, op ■n dat Zyne Onderzaeten niet langer overlaft blyven. y» a tont Mon C/ter & Féal yc. &c. figné Starmberg. v> Brulfel . . . February 1780. Ik heb dezen Brief eens hooren lezen en zoodaenig hi myn attentie opgenomen, dat ik van alsdan dezen zoo wel als myn weeft-gegroet in hetVlaemfch dikmaels heb overleyd, door deze Keyzerlyke fchickinge heb ik den gevluchten Religieus uyt Holland gekregen en overhaelt om ftillekens, dog eerlyk wel, tc verblyven by de Snelle-Broeders tot Gend, wanneer ik aen den Abt tot Loo aendiende, wat moeyte ik had aengéwent om zyn verdoold Schaepken (1) op te zoeken en zyn verloren zoon op de goede tyegen weer te brengen &c. in plaetze van my daer over zyn blydfchap te betoonen als eenen waeren Evangelifchen Vader, hy joeg my uyt zyn Paleys, zeggende, dat Enkels een verloren Schaep was , die zig niet had vergenoegt met heel de Abdye in fchande gebragt te hebben, maer zig van dat heylig (1) Wandelende in medio juvencularum , in quo adnlefcentulns «orrigit viam fuam, hy was abfoluytelyk een befckmft Schaep fchandelyk aenhoudende met de Dochter van den Markt-Schipper op Veurne de welke om haeren Liefften te verfchoonea voor Notaris heeft gedeponeert tot Veurne , dat zy hem , maer hy haer met, verleyde ; nog dat hy niet alleen met haer had te doen , dat meeft heel die heylige Gemeente met haer te doen hadde , tot Hoogveirdigfie Heer inclus. Den naem van den Notaris is my vervlogen , maer niet den naem van deze Bcrtha, die geel geloofweirdig was ; de Lorge en heel het Stedeken van Loo zyn myn getuygen , ook de ganfche familie van dezen beweenelyken Engel , nog meeft allegaeder in het leven tot Veurne ; ik zeg Bnget, want fonkel heeft zig onder my bekeett..  Gemeente had afgefneden met zyn recours te nemen tot den Keyzer, overzulks dat hy dezen niet meer kende voor zynen zoon; de botte en ontaerdige redens van Hoogveirdigfie Heer onderbrekende , 'k zeyde : dat den Keyzer zoud wezen den Vader van zyn gevonden zoon, maer dat de Abye zoud blyven de Voefter-Mocdcr, ben daer mede op den noen « nae de Abdye van Everzaern gegaen om een boterham op te doen » hebbe tot .Gend zyn Abdye hertelyk gerecommandeert en ben met den Overften der Feile-Btoers over-een gekomen voor 80 pond groote, zoo dat Enkels aldaer als eenen Engel veel beter daegen heeft dan tot Froidmond, jae Kelfs als in zyn verkens-kot, het welke zoodaenig op my is geltocrt, dat het aen de Cappen van Veurne alle atlmoefl'en heeft geweygert; iae dezen a&uelen Hoorcirdigfen Heer heeft my 1788 gczeyt, dat ik eerft myn zeiven had moeten bekeeren, eer ik zynen ondeugenüen fchelm ( zoo noemde hy Enkels in weerwil dezen •reeds acht jaer leefde als eenen Engel) bekeerde, daer by zeggende : dat men geen goede vruchten kan verwachten van eenen kwaeden boom, waerelyk Hoöveïrdtgfie Heer heeft gelyk : want om dat hy zelfs eenen kwaeden, rotten , zotten, botten bygot, eenen fclrynheyligften fanatiek en voorvechter der Rebellen is,zoo konde hy my geen vriendelykei nog fchuldiger erkentenilfe betoonen * waer voor God my en hem eens zal loonen r, jujle Judex ultwnls r> donum fac reimjjionis » ante dietn nttionis nK.., Frater F dient in van Ipre Capucin tot Wachtebeke, genomen 1 78i , dezen heb ik zeer gevoegelyk verzoent met zynen Guardiaen Francifcus van Gelwe Uyt Meenen, eenen waeren Vader zyn'er Ünderzaeten. Broeder Thomas ook een uytgegeven Apoftaet uyt de Brocke-Broeders tot Gend, heeft my verkozen voor zynen Geeftelyken Advocaet, maer hebbe veel meer dankbaerheyd van deze Monfreers ontfacn over het bekeeren van hunnen gevallen Mede-Broeder, dan in het vctte-kot tot Loo.  CS»5) Meirelbeke Baillieu tot Meuport, zynde over kwaede callagnien veroordeelt &c. heeft myne tulfchenfpraeke aenroepen by den Raed Fifcaei, het gonne ik uytrefpect van zynen Coufin den Pcnlionnaris Marannes alfdan mynen Vriend, heb gedaen » waer voor ik ftank in plaets van dank door zyne Dochters tot Dixmnyde heb ontfken r> Kaelberg Paftor tot Becelaere jegens de Abdye van Sonnebeke, maer heb hun vefchil onvereftent moeten veriaeten, want beyde partyen even zot, even wys en even gek waeren. Cratnmefynk aldernufdften Vroedkunder van Cortryk en milfchien van heel ons Land, met de familie van zyn lief Vrouwken, nee Bernaerts van Ooftacker. Haegens tut Deynze met zyn Vrauwens familie van Hove van Meyghem, alderbraeffte menfehen , voor welke ik een Proces, caufd een Leengoed allodiael te maeken , heb gewonnen tegen het advys van zeven Advocaeten en dry Procureurs, by welkers gelegentheyd ik nog alderbeft geleert heb, hoe zeer zy te beklaegen zyn, die hedendaegs in Procureurs handen vallen of in penne-leckers inktepot, waerom den zorgvuldigcn Vader des Vaderlans Jofeph II zoo veele nachten en daegen heeft geftudcert, om een beter wyze van procederen in te brengen. Ey goeden God! wat misbruyken vind men by dees gepriviligeerde BorzeSnyders : want als iemant hedendaegs procedeert om een koe » hoewel winnende, hy draegt nog altyd een peird toe >•> Maerten Kikkers cn Confoorten , niet kot-mende vereffenenen het Sterfhuys van zynen Oom Marjchalk ryken fnuyf-verkooper tot Brugge , hebben my verkozen als hunnen Advocaet, maer ik pleydeerde zoodaenig hun cas jegens den liibtilen Procureur Latruwe op het Stadhuys tot Brugge, dat ik aldaer verdreygt wierd een tweeden St. Laur-ns te worden ; dog" in weerwil, ik moet belyden van myn Leven geen fynder nog fchalkcrder Procureur ontmoet te hebben , wy  ( ->:« ) behielden geluckiglyk het ftryd-veld , niet dan met redelyke capitulatie : het gonne my een doodelyke ziekte üceRgekoft,dle ik ten.huyze van den wit-bier Brauwer Mr. Parméatilr^th nytgelcakt, zynde door de vliegende rooft en hitte korfen tot dwaelingen in de naefte perykels des doods gebracht, wel tot het grootfte leedwezen van partyen. &<*P jegens de Staendaerts tot Gend » heeft mynen dienft ook lang gekent r> De Laval uyt Drongen, Saey Paftor tot Sommerghem , Goojens tot Calloo , jegens de erfgenaemen van den overleden Paftoor Muller; Bafilius den beweenelyken Capucin en menige andere overdrukte Paters en Nonnen hebben mvnen dienft aenzocht, van welke ik heele boeken zoude konnen fchryven r> maer om hier niet lang te blyven r> zullen wy in de volgende nu van de eene en dan van de andere wat hooren, yder kan hier nu oordeelen, of ik den naem met recht niet hebbe verdient van Auxilius. Leeft nog deze Comedie , Voor 'tflot der Cap-Tragedie. Omme den Lezer niet droefgeeftig te veriaeten, dewyl by-nae dezen heelen bock niet dan ongehoorde vraekgierigheden, onrechtvendigfte mishandelingenen onmenfchelyke vreedheden behelft, wy zullen on/.e droeve Tragedie eyndigen met een Kluchtjen, voorgevallen tuifchenmy ex-Capucin en zekeren ex-Jefuit met naeme Berthram, Cofter in St. Baefs tot Gend. , Op den 27 pbre 1786, binnen Gend woonende en niet anders hebbende als myn daegelykfche Meffe om te leven even als een ambachts-man, zoo mogt'ik noyt miflen van Mefl'e te lezen, anders myn keel moeft vaften r, ey ï wat aerme gallen » ziet men aldus belaften r. ik aldus belaedcn, ben daegelyks opgegaen nu in de eene dan in de andere Kerk, cyndelinge in de Cathedraele. Berthram Cofter en Capeilaen , zynde een fanatik  (S'7) ex-Jcfuit, kende my niet ,hy aenzag my voor een vrenideh Priefter , dog Inlander cn voor eenen Pallor, hy was my zeer beleeft cn gedienilig , hy bezorgde my al nette ornamenten, immers alles polie en civil op zyn Jeluits, hy vraegde my nae geen brieven zoo lang als wy alleen waeren in het Sacrï-Commeerftle. Ik verwonderde zyn beleefdheyd, ik was aldaer met vreeze gegaen, om dat ik wille hoe den Heer Canonik Kervyn grooten vriend der Cappen, my in de ooge had , ik vreefde dat dezen aerds-vyand van Mr. Boulez den Colter reeds zoud voorkomen hebben, alzoo hy inderdaed had gedaen, zoo wy zullen hooren; daerom ik was verwondert over de gedienftigheyd van dezen exJcfuit : maer terwylent ik my kleede, daer waeren eenige Difcipelen van Pilatus in Jiet Sacriltie gekomen, die iet of wat in de ooreu zeyden aen den Colter, zy zeyden vacnchynelyk,dat ik den galt was wanof den papieren Biffchop hem had voorkomen. Berthmm voor my den Kelk bereydende, vraegde zeer beleefdelyk : van welke Diocefe ik was ? Ik gevoelende zulks op myn Cap was druypende, had 't seffens den inval, hoe dat men in de Theologie leert dat iemand kan gezeyd worden van dryderhande Diocefen te zyn, te weten van geboorte, van beneficie, en van wooninge: hoewel ik kende dat den ex-Jefuit geen aud« Bifdom vraegde als myn'er wooninge, hebbe hem gezeyd : van het Bifdom van Ipre , Mynheer! dit was op zyn Jefuits niet gelogen , vermids ik in dit Bifdom ben gewonnen en geboren. Berthram zig tot de Dienaeren omkeerende, zeyde hun ook iets, waerfehynelyk zeyde hy hun dat zy fielden in my voor den befaemden Capucin te aenzien, mids ik zeyde van Ipre te zyn : hy vraegde my excufie en zeyde , ik zyn vraege niet kwalyk mogt nemen, overouds hy zulks enkelyk had gedaen , om dat men hem had belaft te letten op zekeren Priefter, die uyt het Order der Capucinen onder die Diocefe vagabondeerde, en by dies aldaer geen Meffe en vermogte te lezen.  (3'3) ik. Wel Mynheer den Sacrift! aénziet gy my voO" eenen Capucin ? Rerthram. Neen Mynheer! verre van my ! maer gy moet weten, dezen Capucin is ook gekleed in dc kleederen van weireldlyken Priefter, quafi unus ex nobis f act lis. Ik. Wel hoe ! gedoogt den Biffchop zulk een vagabond in zyn Dioceië ? waer loopt dat fchandael ? waer om vangt den Bifiehop hem niet ingevolge Trenten ? men zoude in het Biiüora van Ipre geenen uytgeloopen Religieus ongeftraft laeten vagabonderen. B. Jae Mynheer! maer, hy is door den Keyzer genoemt Onder-Paftor tot Se veren. Ik. Hoe ? Onder-Pallor door den Keyzer! kan den Keyzer van eenen Capucin iemant Onder-Paltor maeken, is den Keyzer dan Paus geworden? B. Neen , maer het is alles gebeurt met toeltemmiuge, kenniffe, wil en begeirte van onzen Biffchop , die eenen goeden man is , eenen grooten Prins, maer kc. Ik. Wel hoe Onder-Paitor door den Biffchop ! en hy mag geen Melfe lezen'-3 wat zyn dan de Onder-Paltors hier tot Gend, als zy geen Meffe mogen doen, wat doen dan die mannen voor hun brood-winning ? B. Hy mag tot Severen Mefte lezen, maer alhier niet. Mynheer den Paftor! Ik. Hoe is Severen dan van deze Diocefe niet ? B. Jae Mynheer! maer hy is van den Biffchop niet als Onder-Paftor geadmitteert. Ik. Moet allen Priefter hier tot Paftorele of Onder'Paftorele fonéticn zyn geadmitteert om Meffe te mogen lezen ? oeffent men hier fpeciaele jurifdictie te hebben om Meffe te doen? B. Neen, immers men zegt : dat den Biffchop hem permiffie heeft verleent om door heel dit Bifdom te mogen celebreren ; maer ik ben door eenige Canoniken geboden , hem , als hy hier komt , weg te zenden zonder Melfe te laeten lezen. Ik. Ey ! wat Bifdom is dat hier! wel hoe de Canoni-  ( 3i9 ) ken verbieden het gonne hunnen Prins Bifiehop toehet , is den Biffchop dun geen meefter om zyn Priefters tc admitteren ? Ey ! jus Minervam. li. Het zyn maer tweeCanonilcen, die my dit hebben geboden; Kervyn en Cnrdoai hebben my dit gezeyd, ik zoud d;t nog behendig moeten doen, op dat het diet zoude uytkomen, want Maroux woont hier bv &c. Ik. Maer is dienen Capucin ievers eenen Cappoen « aengezien die twee Keeren hem beletten hier Mefte te doen )i my dunkt dat zulks tot Ipre gebeurde, zy zouden bctaelen het fatzoen »■> zoo Kervyn als Cardonn r> li. Ey ! Mynj^êer! het zyn hier andere Hecren , onze Cauoniken zyn wel grooter Baczen als de uwe tot Ipre, het zyn hier al Biffchoppen in Parubus, elk wilt meefter zyn, gy weet den Biffchop is eenen goeden menfeh « elk leeft hier nae zyn iuft en wenfeh n pndertuSaheh liet is my onverdraegeiyk laftig te dienen zoo veel differente Iieereu 33 die in myn Sacriftie verl-ceren 31 Zekeren Capeilaen heeft ons difcours onderbraken met tc zeggen, dat den Capucin van Severen in Gend was verhuyft, en dat hy in afwagtinge eender promotie , een jaerlyks penlioen van 40 pond groote had bekomen van den Biffchop en eene.Melfe van 40 pond in St. Jacobs, dat hy zulks had gehoort van den Canonik Arrazola d'Onaeti. (1) Ik ben hier op 't seffens nae den Autaer gegaen >•> en heb een Jaegers-Meffe gedaen >•> want ik voelde myn (1) d'Onaeti is ook al eer.en yverachtigen werkman in den vruchtbaeren Wyngaert des Heeren , die nae hy eenige jaeren was in de Belle gellelt , uytgevallen heeft tegen het edel en fchoon Gedachte , prekende in de Domini Cuquins tot Gend 17Z7 op den Roofecrans-Wynkel, hy zeyde in myn bywezen onder andere : foey ! fy ! dat vuyl Jlinkenke Vrouw-Gedierte £>c. hy had dezen fy ! foey ! waerfchynelyk geleert by Brenaert tot Brugge , maer indien hy in zyn huys dezen fy ! foey ! had gezeyd 13 jegens zyn Meyd 13 deze zoud in zyn huys geenen fy ! foey ! hebben afgeleyd 33 dit is om te ontlnyken de fchynheyligheyd 13 der heyligfchynende Predikanten gezeyd t' veritas park oJ.um.  C 320 ) bloed jaegen uyt vreeze dat'er ievcrs een Meyt van Pilatus zoud gekomen hebben, ik heb kwartier-meefler gefpeelt en ben by Mr. Boulez gaen thé drinken om die klucht te vertellen, de welke nog kan getuygt zyn door de Capellaenen Thienpond en Roels. Berthram alom uy tgelacchen zynde, om dat hy ex-Jefuit zig had laeten bedriegen door eenen ex-Capucin, konde my niet lyden nog verdraegen, hy heeft my met een kwaede oog aenzien zyn weynig overblyvende daegen , eylaes! hy is in de Revolte tot Gend 13 December 1789 benevens zyn Sufter in zyn huys levendig verbrand , niet door myn toedoen of volgens mynen wenfeh, mids ik zulks niet zoude konnen jonnen aen den booften menfeh, maer hy is, eylaes ! gelyk 30, 000 andere Patriotten den flagoffer van zynen Patriplottiquen geeft » wie zal niet veroordeelen zoo een domme beeft ? » nogtans ik heb gelezen zynen naem in het boeksken der Patriotte - Martelaeren , maer of hy waerlyk voor de Religie geftagoffert is, zullen wy in den derden Boek vetklaeren » hoe al dufdaenige Kerk-Pilaeren » te beweenen zyn veele jaeren » R. I. P, SLUYT-REDEN  (3=*) SLUYT-REDEN VAN DIT BOEK-DEEL, Ik geloof allen Lezer reeds duydelyk genoeg overtuygt £ door het gonne hy in dezen boek heelt gehoort en gelezen, dat ik wcttelyk uyt myn kot ben gekropen, met alle wettige redens myn Cap over d haege heb geworpen en op behoorlykfte wyze het Cap-Baerdig Habyt heb veriaeten; yder is hier genoegzaem en levende overtuygt van de fchroomelyke lahermgen, logens en valtëhe'befchuldingen, waer mede de zig zoo. noemende EE PP Capucintjens my alom hebben beklapt, onteert,verfmaet, veragt,belogen, vervolgt, gevangen Sgeeffèlt, gekroont, befpot , gekruyft cn ter dood verwezen &c. elk zal ongetwyffelt meenen, dat myn ellendig en ongeluckig leven hier ten eynde is, elk zal gdooven dat myn vyanden heden zullen blyde zyn van L verloh te wezen, dat zy voortaen my zullen geruft laeten en alom myn eere erftellen of ten imuften zwygen, 1 tl ' j va?r zal zekerlvk beftuyten, dat met met een woord, yder zaï ztivtuyn. u j , heden zoo wcttelyk verloft te zyn uyt den Seraphicken defpotifmus, myn vervolgingen, ellenden en miferienten eynde zyn, &c. maer verre van daer! hete omm* di&a Tfcripia tantammodö funtuilüa dolorum : alle de reeds befchrevene Cappc - Ondeugentheden en Seraphmfche- G^ deloosheden , al de reeds gezeyde vraekroepende gerechtigheden der E E. Paterkeus, al hun logens enltSud le laftcringen, al hun vervolgingen en booze Sken in mynen ondergank, deze en menig voor-by gebeerde Liere fchelmftucken der AffiftatuTche Ba« - lieren zyn enkelyk nog maer een begin van al het  ( 32ï ) .kwaed, ongelyk en achterdeel, dat zy my hebben aengedaen, leeft den II Boek, die zal U-L. aentoonen, dat'er geen boozer volk oyt onder de Kerk-Kluyzenaeren is geweeft dan deze Cappen, dat'er geen grooter gramichap is onder al de Meuniken dan onder de ge'baerdeScraphinenocc. leeft voorder denIII Boek, die zal aenbrengcn, hoe deze de alderboofte fchynheylige zyn van heel ons fanaticq Nederland, hoe hun boosheyd is zonder paelen, met een woord, aldaer zal men zien hoe de twee belhaemels myn'er Seraphieke vyanden' te weten : Aper de Sylva , GuilUelmus Vifitator ende' Fera fingularis, Godefrid Commiifaris van dit heyligfchynendc Order, zyn geweeft de eerfte, de grootfte en bezonderlle der Rebellige verwaende Baert- Baerfche lèhynhcyüge Patrizotten; aldaer zal men zien, hoe deze twee belhaemels den groudfteen hebben geleyd der Paepe-Revolte, de oorzaek hebben gegeven aen den Gceltelyken opftand en aller Lands-Beroerten in deze onze ongeluckigfte Staets-Omwentelinge : waéfom ik derve vallilellen, alzoo ik hun heb gelchreven, dat zy beyde meer fehaede aen ons Catholvk Geloof en ook meer ichande aen onze Roomlche H. Religie hebben toegebragt dan Luther en Calvyn ; leeft dan met aendacht de twee volgende Bo eken, als ook myn brief gefchreven aen deze twee Overhe, welkers Copie hier volgt. « Zeer Lieve en Beminde l « Naedemael men my meermaels had aenzocht, en r> ik dikwils had noodig gevonden tot myn'er Eer-Ver* deding door den Druk openbaer te maeken, hoe « gy-L. my 11 jaeren hebt behandelt : zoo heb ik hc« den het geluk U-E. te fchryven , dat den eerften r> Toom, bevattende hoofdzaekelyk uwe handelwyze en n myn lyden onder uwe regeringe , in het licht is gekon men, verzoekende den zeiven wel en uauwkeuriglyk r> te doorfuuffelen, om te zien of ik ergens de waerheyd n heb gefpaert ofte uwe eere en faem benaedeelt tegen  v 3*3 ) _ *> recht. Indien gy-L. zulks zoud gelooven 3 gelieft my *> danof by openbaere tegenfchviftcn te onderrichten voor r> al-eer den derden Toom afgedrukt zy, ten eynde ik ■r> publykelyk kan erroepen dc faelen , die ik zoude, si mifgaen hebben in dezen eerhen Toom; nochtans « om te toonen, hoe vahelyk ik geloove nergens in >i van de Regels der waere Religie ofte van de Juftitie 3-, verwydert te fchryven : zoo is't, dat ik mids dezen » belyde, dat'er in dit ganfeh Boek-Deel niet een Syl„ labe is, die ik niet zclfshandig, vrywilliglyk en met 3-. volkomen kennilfe der zaeken heb aengetcckent, 33 zonder iemans medewerkinge, hulpe ofte ingevinge, 33 ovcrzulks erkenne ik my door dit myn ondergevoegde }> handtecken voor den e enigen Autheur dezer fchriften, 33 jegens wie gy uw verhael moet nemen , zoo indien j3 gy-L. meynt benacdeelt te zyn. Weet daer by, dat 33 ik noyt zal gebruyken den gemeenen uyt vlucht der r> gene hun miilaegen leggen op de Druk-Perffe of ten » lafte van den Drucket; mids ik hier andermael erken-, 53 ne , dat'er geen jota is ingeflopt zonder myn ftelr, ling; zoo dat gy-L als ook alle de gonne, die hier r> gelooven beledigt te zyn, my alleen moet acnranden 33 als uwen belediger; leeft, ziet en doorfnuffelt alles, 33 wel! en zoo gy-L. of uwe mede bygotique Mono33 politen iets vind tegen de waerheyd, weet, dat ik gloria » zal maeken ( daer vanwettelyk overtuygt zynde ) zulks 33 te mogen erroepen in myn III Boek-Deel: zoo niet? 33 wy wooncn m een Land van Rechten, uyt het welke. 53 gy-L. benevens andere Paepen de Juftitie hebt ver33 bannen om vryelyker tc mogen zingen -.fiat pro ratiom „ Seraphica voluntas , wanof breeder III Boek. « Ik zoud U-E. een zïdnikzcl gratis vereert hebben Pro 33 Deo , mids gy-L. de eenvoudige wyfmackt, als zy 33 hun Waere gelukkiglyk willen verkoopen, dat zy eerft 33 danof een oiterhande moeten doen aen uw Order ter 33 eeren van den H. Sainte Antonius; maer alzoo ik r zeker ben van myn boeken tc verkoopen zonder deze 33 uwe Capucinaede" aen te nemen, en van den ande- X %  ( 3 = 4 )' #> ren kant, om dat'er aen nwc Cappen geen aelmoeflen n meer te doen zyn, 't zedert dat gy-L. door cn met 31 de Paepe-Revolte zyt ryke bankiers geworden. Men r> ziet immers heden op 'sLands-Reken-Boeken r> hoe r> menige geld-aelmoefFen gy-L. van de Staeten ten « lafte van het miüeyd Volk hebt weten te verzoeken « over het aenköndigen der Rebellie, over alom het * Volk tot opftand te verwecken met te zeggen in de « Preek-en-Biecht-Stoelen, met te fchryven aen de n eenvoudige, dat het was voor het Geloof, geloove ■>•> gy-L. veel beter deze boeken kont betaelen als menig n eerlyk man : dus ik mag geen Roozen werpen voor *> de verkens, mids gy-L. door de Staets-Omwcnte>•> linge zyt ryk en machtig geworden , ik in het tegendeel r> arm, behoeftig, blood en mpedernaekt, gemerkt gy tot ai myn zak-horlogie hebt afgenomen en myn laeften duyt ji hebt geüolen , alzoo wy breeder zullen zien III Boek. « Gy-L. hebt u zomwylen bekiaegt over mynen vryen t> flyl van fchryven, maer geloove, dat het aen my is r> te kiaegen over uwen defpotiquen en onbevattelyken 3i llyl niet alleen van fchryven, maer van my te mis3i handelen ; leeft heden deze fchriften r> de welke ik 3i fchryve zonder Seraphynfche driften »» belieft heden 3i my te zeggen, of den flyl dezer U-E. wel bevalt, si U-E. voorkomende, dat'den flyl van de twee vol3i gende Boeken niet ontaerdiger zal zyn : dog is hy si niet alom even Kwezelachtig ? gelieft daer tegen te 33 gelooven , hoe ik menig duyzende uwer ondeugent3i heden ver/.wyge , om jegens gy-L. my derft in het 3i open ftryd-veld beroepen, myn fchanfen' daer mede op r> te werpen, en aen heel de weireld te doen zien, » hoe ex-Eerweirdig uwe Baerdekens zyn; alfdan zal ik v> het Seraphiek wynkelken der E E. PP. Capucintjens r> teenemael openen, opdat dc weireld hun ex-heyligheyd si behoorelyk kenne, achte cn eerbiede. « Ik twyffcle geenfints, indien gy-L hier eenige fae3i len in vind, gy zult u verdedigen, dewyl gy-L niet >i gevreeft hebt tc fchryven tegen de zalige ftellingen  C 3=5 ) » van den grooten Keyzer, van den alderkatholykR.cn vs Vod Jofeph II, tot zoo verre gy zeyde bereyd te r, wezen in den kerker tc gaen en dc dood te fterven' (i). }•> Hier op zal ik U-E. met gedult afwachten, maer wee ! y> wee ! andermaej wee ! by aldien gy my nog derft ontj5 dellen door uwen Bacrd-Baerfchen flyl van fchryven, si by aldien gy U-E. nog derft verftoutcn my te verat doemen als gy voor dezen hebt gedaen, toen gy my ai onder de klauwen had van uwen Seraphiekcn defpo33 tifmus, zoo blykt uyt uwen grouwelyken brief van 33 den 4 Oftober i 790 , die ik om zyne onmenfehe33 lyke ontaerdigheyd plaetze in den III Boek, als ook 33 uyt den genen gy my hebt gefchreven 12 November 33 1783, die ik in het Byvoegzel van dezen Bock heb 53 geplaetft, ziet Art. III. Wee U ! zeg ik nog eens , 33 by aldien gy my nog voortaen uytgeeft voor Apoftaet, 33 zoo gy hebt gedaen door uwen ichandigen brief van 33 daetètt 16 Decembre 1790 gefchreven aen den Vica53 rins der Veld-Paepen tot Bruflel , geplaetft in de 33 voor-reden van den II Boek; uyt welke dry brieven 33 een yder kan zien uw vinnig gemoed, ex dbunddntia v> cordis os loquitur ! ook uw fteeuhertige vraekzugtig■3» heyd, onmenfehelyke wilkeurigheyd in uwe Onderos daenen te befchuldigen, te ftrafien, en te verdoemen 33 uwen defpotiquen handei in myn opzicht Elk 33 ziet uyt deze uwe dry brieven, dat gy een ander 33 verdoemt, terwylent gy zelve in den weg zytloopende (1) Petrus zeyde tot Chriftus: tecumparatus fum in mortem f> carcerem ire , naer weynige daegen hy zeyde : non novi hominem. Oodeheeft infgclyks gedaen31 want om de dood en den kerker tc ontgaeni» hy is op het eerfte menfchelyk order uyt den lande gegaen 13 hy had liever als poltron nae Luyk te gaen 33 dan voor zyn ftyfhoofdighcyd als gemcynden Martelaer nae den Hemel te gaen 3» hy voorzag dathy daer buyten zoud moeten blyven flaen » om dat hy als Pierzyn belofte niet had voldaemiey wat klockmoedigen H. van dezen tyd 31 die met woorden en niet met daeden tot den ftryd 13 meermaels en alom heeft gezeyd >» altyd te leven en te zyn bereyd » voor de kroon der zaligheyd » X 3  C 3 = 6 ) *> van verderf door al uw fchynheyligheyd , alles wilt >•> verderven en heel uw Order verdoemt. Hierom is't 31 dat ik my heden niet beklaege onder U-L. Cap-Draey ger geweeft te zyn; want hier door heb ik ondcrvoni* den uwe fchynheyligheyd, om de zelve eens aen si den dag te brengen en om aen myn even-menfch te 51 konnen zeggen, dat ik heb gelceft in een Order zon3i der order, ne & alii veniant in hunc locum tormen3i torurn, in welke geketent liggende door de banden si uwer Seraphieke wilkeurigheyd ik dikwerfs heb versi vloekt den dag, wanneer ik eerftmael een Cappe zag; 3> maer heden zien ik, hoe God dit alles ten goeden * heeft gewilt, om dat ik als Cap-Draeger geleert zoud >i hebben, hoe gy-L. leeft, en hoe fchalkelyk gv-L. de si onnoozele Borgers en de eenvoudige Boerkens be- * driegt; wantten zy ik dit alles zelfs had ondervonden. » ik en zoude zulks noyt bonnen gelooft, veel min » opeubacr gemaekt hebben, maer heden mag ik zeggen si (Jioberto credito experto) dat ik alles fchrvve by onder» vindinge tot behoudenifl'e van vele, om "de jonkheyd » te onderrichten; op dat zy niet meer ( gelyk ik my »i onnoozelyk) hun in dit waeter zouden verfmooren : r> ik beklaege my nog tc min i 7 jaeren uwe flaef ge»i weeft te zyn, om dat ik langft dien kant de weireld » en ganfeh den Paepen-Wynkel heb leeren kennen, si gelyk wy breeder zullen zien in de twee volgende' *i Boeken, ik en beklaege my ook niet, zoo groote en si veele vreedheden geleden te hebben , mids den Hemel si my de fterkte heeft verleend om deze allcgaeder te >i verdracgen zonder te creveren onder uwen defpo» trfmus ; nemacr ter contrarie de voldoeninge heeft » verleent, om heel de weireld door myn handfehriften »i te overtuygen uwer Goddelooze fchynheyligheyd » waer jegens gy-L.U moet verdedigen, indien gy-L,* si- valfchelyk teticht word,, waerom den derden Boek » nog eenige daegen zal onafgedrukt blyven, om te' M hooren, wat gy-L. tegen den eerften zult invoorderen. >i In meikers afwachting ik deze onderteekene, zingen-  C 3=7 ) . » de tot uwer fpyt * cn van allen anderen die my dit n benyd * Luclor & emergo. Zeer Lieve en Beminde. Bruffel 4 November U-E. gewezen Difcipel, Onderdaen ' 1791. en Siaeve Auxilius,heden alfnog nomine & omme Paftor van Liefkenshoek. « P. S. Gy-L. hebt my valfchclyk in het Geeftelykr> Hof 1790 befchuldigt ( ziet het proces III Boek ) al n of ik benevens den Heer Maroux d'Opbraekel Pror> cureur-Generael van Vlaenderen en Mynheer Boulez, r> zoud gevrogt hebben om uw H. Order weg te jaer> gen, het gonne ik heb moeten ontkennen: maer indien y> ik had gezeyd, dat gy-L. zelve alles had aengéwent n en nog hedendaegs doet om uwe extirpatie te ver33 haeften , ik had de waerheyd beleden: nogtans vevsi wittige U-E. als vriend , houd u dog ftil n en doet y Keyzers wil 31 want den algemeyncn roep m het JVeder* land is heden te doen, het gonne men met de Cappen r> door heel Vrankryk heeft gedaen, te weten : bas les « Moines !.... fourt les .Moinilfons !.... gy-L. leeft uw ti mifleyde Onderzaeten voor, dat den H. Francifcus van » den Hemel op den Berg Alverne dry heeften heeft y ontfangen, en de'zetdoet gy-L. gelden als chy artikels r> des geloofs\ $e weten : ^. « i° Dat uw Order zal ftaeh tot in der eej^igheyd. w 2°*Dat hoe menigvuldiger het getal ^Jer Broeders ji zal worden, zoo menigvuldiger zullen volgen de aclr> moelfen. « 3° Dat wie ditH. Order vervolgt, ongeluckiglyk zal r fterven. 33 Maer hier moet gy weten ( alhoewel deze eenige 33 enkeie Capucinaeden zyn ) dat, indien deze beiof33 ten gedaen zyn, deze onder conditie zyn gegeven, 33 te weten : zoo lang de Broeders zullen leven naevolr> gens den Regel; maer alzoo deze teenemael zyn af-  (328 ) » geweken van het onderhouden hun'er Regels , zoo 31 is het geen mirakel, dat de fublime Regeneratie deze *> reeds heeft weg-gejaegt door heelVrankryk, en dat gy-L. »•> itaet wkg-gejaegt tb zyn door heel ons Neder■31 land, dewyl men gedeurig hoort; bas les Moines !.... 'ji fourt les Moinillons !.... fy les Barbes !.... &c. ey ! » wat verfchilligen thoon ? gy-L. riept i 790 : weg ! weg *> Keyzers-Gezinde! heden 1791 hoort men alom/en y> een yder roepen : weg ! weg! Capptn! eheu!.... vox n Populi, vox Dei. « Het Opfchrift: Aen Pater GuilUelmus van Duyds« bourg en Pater Godefridus van Aelft, ex-Eerweirde n Overfte der Capucinen tot Bruffel. « Citb , franco pro Deo. Concordantiam & p reef ent ationem attefior factam. Hdc 4 Novembris 1791. LORSOM,  ( 3=9 ) B L A D-W Y Z E R EERSTE TYDSTIP. Myne Jonkheyd. CAPITEL I. Art. 1, Afkomfu. Page *3 Art- II- Geboorte. 16 Art. III. Opvoedinge. x7 Art. IV. Kinderjaerige oeffeningen, 10 Art. V. Studiën. 23 CAPITEL II. Art. I. Sollicitatie by de Preêkheers. 24 Art. II. TV St. Six. 25 Art. III- By de Capucinen. 3 8 CAPITEL III. Art. I- Novitiaet. • 31 Art. II. Profeflie en Prophetie. 38 Art. III. Terveuren. 39 Art. IV. Cïericaet &c. 4° CAPITEL IV. Art. I. Studiën. 4a Art- II. Officien. 44 Art- III- Hulpe aen myn Broeder. 45 Art. IV. Bekeering der Hollandoife. 46  ( 33° ) Art. V. Proces met de Broers. ^ Art- VI. Verfchil met de Lees-Meefters. 50 TWEEDE TYDSTIP. Predicatlen in vyf Bifdommen CAPITEL t Art. I. Sermoenen. ijg Art. II. Meditatiën. Art. III. Proces met Couzyn. 58 Art. IV. Idem tegen den De/ten. 64 CAPITEL II. Art. I. Predicatien rond-om Gend. 68 Art. II. Bedieninge tot Noordfchote. 71 Art- III. Scrutator Capituli. 73 Art. IV. Dienften in Gend. 75 Art- V'. Verhuyzing nae Dendermonde. 77 CAPITEL III. Art. I. Straffen tot Dendermonde. 82 Art- II. Verhuyzing nae Cortryk. 86 Art. III. Slaevernye. 87 Art. IV. Verhuyrjng nae Brugge. 92 CAPITEL IV. Art. I. Straffen tot Brugge. 94 Art. II. Vangenijp. ^ Art. III. Sufterlyke liefde. 102 Art. IV. Moeders dood. IOa  (33*) AltT. V. Proces. loc? Au/r. VI. B'rjfchoppelyht Sententie 112 Art. VIL Vlugt uyt de vangeniffe. • 115 der.de tydstip. Recours tot den Prince. CAPITEL I. Art. I. Aenkomfie tot Gend. 123 Art- II. Recours en verblyf-plaetzen. 127 Art. III. Vlugten. 131 Art. IV. Commike hiftorie. 133 Art- V. Achtervolgingen. 137 Art. VI. Overeenkomfie met de Overfte. 146 Art. VII. fVederkomfie tot Brugge. 151 CAPITEL II Ar.t- I- Mineedigheyd der Overfte. 155 Art. II. Difcours met den Biffchop. 161 Art- III. Vertrek nae de MiJJie. 168 Art. IV. Bedrog der Overfte. 173 Art. V. Straffen tot Meenen. 176 Art- VI. Verraederye van Pater Jofeph- ïSl Art. VIL. Verfteentheyd der Cappen. 184 CAPITEL II! Art- I. Klagten aen 't Gouvernement. 189 Art- IL Vifite van Mr. van Haezendoenk. 197 Art. III. Tytel Clericael. 201 Art- IV. Decreet van den Keizer. 202  ( 33* ) Art- V. Brieven van Lobkowitz. 203 Art. VI. Tegenkantingen. 209 Art. VIL Vifite en Sermoen tot Meenen. 212 CAPITEL IV. Art. I. Ziekte. 219 Art. IL Hulpe van myn Broeder. 222 Art. III, Vifite van den Docteur Voifyn. 229 Art- IV. Calomnien der Overfie. 233 Art. V. PVederleggingen. 240 Art. VI. Dienjiwdligheden van den Colonel van der Merfch. 250 Art. VII. Eynde van het Proces. 256 Art- VIII. Oorlof om uyt-te-gaen. 258 BYVOEGZEL. Opdragt. 263 Art. I. Bedelrye en Belezingen. 273 Art- II. Statiën en Predicatien- 280 Art- IIL MiJJie-Brieven. 302 Proces-BefliJJingen. 310 Saemenfpraeke met Berthram. 316 Sluyt-R eden. 321 EYNDE.  ERRATA. Opdragt pagev. linie 8 Bailliet, leeft: heden Prooft tot Loven. Ibid. lin. 16 Marant, leeft: heeft bekomen de fur- vivance als Prooft. tot Haerelbeke. Ibid. lin. 21 Maziere , leeft: heden Prooft tot Soignies. Welke dry romweirdige Heeren benevens veel andere reeds zyn gekroontmet de kroone van rechtveirdigheyd >» om hun ftandvaftige getrouwigheyd» tot zyn Keyzerlyke Majefteyt 55 ccc. Voor-Reden, fol. vij lin. 10. ten waere ik voorzeker wihe &c. leeft, ten waere men my dikwils had gezeyd &c. Page 17 jinie 4 noftran, leeft noftra *» page 18 lin. 20 patrocinatur, leeft patrocinantur. PaSe 33 hn. 1 Oylmp, /ee/?:01ymp. page 34 lin, 7 capeat, leeft capiat. page 44 lin, 9 1776, leeft: Juftitid, 1776. page 54 lin. 7 1 781, leeft: 17.. page 68 lin, 21 Scutator, leeft Scrutator. page 109 lin. 30 Barbaerden, leeft Baerd-Baeren. page 123 lin. 1 op den 14 feb. leeft o^dtn 13 feb. 1784. page 141 lin. 2 in dc note, 20 Meye leeft 20 April 1785. page 264 lin. 26 de Rofendaele , leeft de Diepenhéde. page 265 lin. 17 N..-. leeft : Pauwels gewezen Paftor cc page 268 lin. 9 Domini-Coquins, leeft: Dominicains. page 164 lin. 31 Monfeignor, leeft:Monjeigneur, ik en wil met dezen grooten Monfeigneur geen proces van injurien hebben over de druk-faute van Mon'feignor,• want, 'tzedert de naevolgcrs der Apoftclen zy zig noemen Princen der H. Kerke , ik twyftele waerelyk of ik niet zoud gecondemneert zyn ex lege diffamari, zoo indien ik Monfeignor niet veranderde in Monfeigneur,