WONDERBAER en RUGTBAER'
LEVEN
VAN DEN EX-PA TER
AUXILIÜS van MOORSLEDE,
A LIAS
PIETER.-F RAN CIS-DO MITsT IQ
VERVISCH,
By der gratie Godts , der Apnfielyk - Keyr^erljken Stoel, Onder-Paflóor tot Zeveren, Cappellaen binnen. Gend en Defervïteur tot Calloo in het ïVaesi&nd &c.
T W E E D E BOE K-D E E L,
Behelzende de zeldzaemste gevallen als wereldlyl.en Priester.
„. r , (Dien & mon Roi. Zin-fpreuk ). God[ eQ den Keyzer.
Alles volgens de naekte en zuyvere waerheyd door hem zelfs gefchoren Capucyn, in Zeveukotcn aen^teekent en in druk gegeven zonder eenige vraekzuchtigheyd of andere inzichten, dan het verdedigen zyn'er eygeuc eere en faeme; mitsgaeders die zyn'er Familie en Vrienden, boven-al die van zynen Vcrloffer en waeren Vader van het overlaft Vaderland
JO.SEM 11.
liefkenshoek,
Joseph Leopold Francis Vyghe, in den Hoed van Vryheyd, regt over den geketenden Leeuw.
Met beh.oorlvken eorlof en ivettige privilegie,






OPGEDRAEGEN AEN ZYNE KONINGLYKE HOOGHEYD DEN A ERTS-HER TOG
KAREL VAN OOSTEN LiYK,
in. Zone van den Keyzer en
Koning LEOPOLD II, Neve van JOSEPH II.
Z Y NE HOOG H E Y Do
~/Ji. Lzoo op heden alle welpty^ende Vaderlanders der OóJIehrykfche Nederlanden hunne blydfchap over de aenkomfl van hunnen Medebeftïerder bewyien met eenige blykteekens , offer-fch'iften ofte qiftjens aen zym Koninglyke Hoogheyd, onr^en nieuwen Prins Ka rel» waeren mededinger der goedaerdigheyd, minr^aetnheyd , lieftalligheyd en voordere deugden van zynen ouden Otrnt Prins Karel, Hertog van Lorreynen en Baar, hooglojfelyker geheugnijj'e Gouverneur der Qoflenrykfche Nederlanden &c. &c. AhKoo elk een der getrouwe Keyzerlyke onderdaenen hunne voldoening heden toonen over dat het beftier onr^er Vaderlanders wederom is toebetrouwt aen zoo glorieuze Princen, heb ook my verfiout myn blydfchap hier over te laeten blyken door het opdraegen van dezen II Boek myn'er Levens - gevallen aen zyn Koniglyke Hoogheyd, afstammeling van het doorluchtig Huys, het gonne, %oo men altyd regt, noyt zul vergaen , 't welke alleen een genoegzaeme beweegreden zond moeten zyn, om alle onderdaenen van dit



ij OPDRAG T.
Nederland^ geruft te ftellen en te vtrheugen > wanneer zy het geluk hebben van te mogen zingen aen dejzeifs af zendelingen, voerende voor hun fchild een dobbelen Aerend : fub urnbra alarum tuarum protégé nos'. voorwaer een groot/te geluk voor mj te mogen fchuylen onder het beftier van eenen zoo door luchtige n Stam, tegen den welken nog de poorten der hellen, nog de leeuwen der rebellen, oyt iets vermogen ; het Huys van Ooftcnryk zal noyt. vergaen.
Dit fpreèk-woord is {oo wyd bekent in ons Nederland , dat myn ouders en veel Nederlanders dit gelooven als een verzekerde en vaftgaende waerheyd, aen rvelke men met meer reden mag geloof geven dan aen die de gonne zegt : dat Chriftus zoud g'^eyd hebben aen den H. Francifcus , dat zyn order zal ftaen tot inder eeuwigheyd; v/aer aen ik beginne te twyffelen, maer geenzints aen de eerfte want men hier toe geen reden heeft uzn twyffelen, gelyk aen de tweede ,• in het tegendeel nedcn heeft men veel preuven van de waerheyd der eerfte prophetie, gemerkt men ioocoo redens heeft om zulks te gelooven , onder andere de mirakeleufe viclorien die d'Ooftenrykers op de patrioüeke rebellen behaelt hebben deze jaeren &c. Dit geconfidereert met ontelbaere andere wonderheden , die God aen dit doorluchtig Huys heefc gejont , in oude en jonge tyden , naernentlyk in het beginzel der regeringen van de hooglofiyke Keyzerinne Maria Thres ia , van Joseph II, en wel bezonderlyk nu van Leopoldus , geloove heden met veel meer reden te mogen zeggen , het gonne wy lezen gefchreven by den Vermaerden Hiftorie-Schryrer Pontüs Huterus , Canonik van Delft, Prooft van Arnhem, Oblat. XV. Lib. ad Albertum Austriacum," hoe dat het klaerblykende „ is, dat dit doorluchtig Huys door God bezonderlyk word ,, geholpen, met be^ondere Hemelfche gaeven ivord o.n„ derfteunt en met r^onderlinge jonften voorkomen; zoo „ daenig dat men mag oordeelen , dat niet alleen dit ., Huys, dejzeifs afhangende Ryken, maer ook del-



O P D R A G T. üj
.zelfs afstammelingen nae ziel enlichaem bezonderlyk worden beftierd en bewaert van God. IVat wonder, vrasgt derden grooten fchryver 1598, dat men elf ,, Keyr^ers uyt dit Huys heeft gekoren ; de welke zoo j, wonderlyk hunne Ryken en Landen onder de grootfis „ verwarringen en oorlogen hebben behouden, verdedigt „ vermeerdert, jta ut veriffirnè Auflriacos a fummo „ Nurrfmè fufcitatos proteclolque dicere pofllmus : zoo M dat men vaftelyk mag zeggen, dat de Princen uyt „ dit doorluchtig Huys ons van God rekerlyk zyn ge„ geven en bewaert; op dat zy ons naejl God zouden wertn onze hulpe en byftand om den ouden Staet der „ Catholyke Religie te verdedigen, om alle bedrog, „ logentael en goddeloosheyd te beteugelen."
IVie 7oude zig dan heden niet verheugen, wanneer men ons Nederlands-Beflier weerom tiet betrouwt aen Princen van dit zoo geregend Huys , myns aengaende , heb my verflout tot preuve myner voldoening bi alle eerbiedigheyd dit tweede Boek-Deel myner Levens - gevallen op te draegen aen zyn Koninglyke Hoogheyd, goedwilhgen Neve van die my heeft verlof, van die voor vAe ik meermaels myn bloed en goed, myn eer en faem myn hoofd en dichaem ten beften heb gegeven, roo men zal vinden in den 111 Boek. 'K weet men zig zoud behooren te fchaemen aen zoo hoogweerdige Princen, op te draegen zelfs de geleertfie fchriften ,• maer atngerien den afstammeling Arts-Hertog een Teeling is van een e Familie nog dóórluchtiger door Haere deugden s dan door Haer groote tytels vol van oodmoedigheyd en goedertlerentheyd, nae ik uyt het vrlendelyk tvezen heb gezien de mlnzaeme lieftalligheid van zyne Hoogheyd, ik heb my verflout dit Boek-Deel voor een wellekom - gif tien op te offeren aen den III Zoon van mynen Behoeder ■ aen den Neve van mynen verlofjer Joskpii U.
Op dat dit myn erkentenis-gifjen te aengenaenier moge wezen heb my vermeten aen te roepen voor de/zelfs pé. ters en Voorfprekers, hun Exósllentien de Graeve'n '



tv O P D R A G T
Starhembero , Belgiojoso , Trautsmansdorf , Mercy-D'argenteau en Metternich fuccèjfiveïyk ten tyde myner Levens-gevallen Gevolmagtigde Minifters van het K. en K. Gouvernement in de Oofienrykfche Nederlanden &c., die wel geweerdigt hebben myn appellatien te aenhooren en my regt te doen in het order der Jufiitie,
De Crumpipen , Chef Prefident ten tyde der revolte Secretaris van Staet en Oorlog, hebbende om zyn getrouwigheyd tot den Souvereyn alles moeten veriaeten, heeft my in den Haeg op den 14 December 1790, Teer wel getroofl en geholpen , &c.
De Crumpipen, Canceüier van Braband Raed van Staeten (je., die ook zeer veel heeft geleden in de revolte en die ik met perykel myns levens hebbe gepoogt te verloffen, zoo men ziet in den 111 Boek, &c.
De Kulberg, Raed van Staeten Prefident der Kamer van Rekening , die infgelyks om zyn getrouwigheyd aen den dienfi van zynen Souvereyn , zyn Vaderland heeft moeten veriaeten , en heeft myn Decreten meefi allcgaeder geparapheert en veel dienfi gedaen , &c.
Le Ceerc, Prefident van de Geefielyke Commifjie', Raed van Staeten, K. en K. Commffaris van den Bourgoenfehen Cirkel, die voor al zyn fiadien en groote dienflen , arbeyd en rorgen voor het welraer en geluk der Nederlanders heeft moeten vlugten, en zugten voor de woede der rebellen , aen wiens vyze werkingen de overdrukte Luykkenaeren heden hun vrede erflelling fchuldig zyn , en ik myn penfioen , &c. &c.
Vander Fossen, Raed van den Priveën Raed en aldergetrouwfien Heer aen zynen Wleefier, &c.
De LoCHER , heeft my veel bevoorderd als OpperDirecieur der Reken-Kamer.
De Reuss, Raeds-Heer van den Priveën Raed en Prefident der IO.yzerlyke Commifjie 1-91 , geordonneert voor het befiier der 700 lang misbruykte goederen van. de onnutte afgefchafte kerk-volkeren in Vrankryk , &c.



■SPDRAGT
De Lannoy i een getrouw sten Keyzerlyken RaedsJleer en ïverigften werk-man in het Gouvernement.
De Ransgnnet, een troofier der getrouw geblevene.
Weiss , Raeds-Heer en mynen troofier tot Bonn 6 December 1790, waertn Advocaet der ongelukkige, (je.
Baron De Lederer, mynen bezonderen Protecteur alderfideelfien Secretaris van den Keyrer.
Bradi , Raed &c., mynen medegezel in Baron Heyden te helpen en zorgvuldigfien Commiffaris.
De I3rou, Raed in de Kamer van Rekening die my veel dienfi heeftgedaen, als ook zyn twee Zoonen in de een en de andere Bureaux.
De Leenheer, die my als Concepift van den Heer Abbé Du Four veel voordeel heeft gedaen.
De Lorthye , die myn Requefien als Secretaris meermaels goedwilliglyk heeft vervoordert.
BoussiFET , die als Secretaris in de Comité Ecchfiafiique dikwils myn zaeken heeft vervoordert.
Le Bidaert, Auditeur in de Reken-Kamer die altyd my zeer toegenegen is gelieven.
Barbier, die myn zaeken by den Directeur Db Locher zeer gedienftiglyk heeft gelieven te vervoorderen.
De Mey, Chancelift in het Gouvernement myn Condifcipel in de Humaniora, gebortig van Vlaemerting, welkers getrouwigheyd tot zynen Meefler blykt uyt den brief die hy zynde in Vran'kryk gevlugt in April 1790, heeft gefchreven aen de Gilde van Rhetorica tot Hooglede.
Becker , Keyzerlyken Agent , die lang en veel onvergeldelyke dienfien arbeyd en moeyte heeft aengewent in het beloopen myner Capucynaeden, dit al pro Deo maer God die alle goede werken beloont, gelieft ook derden mynen weldoender te Regenen ({).
Diericx , Raed van Staeten en Prefident in den Raed van Vlaenderen &c., op welkers Edelen per-
(O Iemant zal verwonderen waerom ik niet al de Leden van het Gouvernement aeuzoeke als Advoeaeten, dewyl zy allegaeder zyn overtuygt myner dieniten tot den Souvereyu.



rj O V D ft A <S T
foon de rébellige Patriotten, hebben gejaegt als duik zotten, en aen welkers Perfoon ik grondiglyk fchuldig ien myn verlojfing &c., ziet den 1 Boek,
Maroucx D'opbraekel, Procureur -Générael van Vlaenderen , welkers onbefchryvelyken aerbeyd voor het ■welzyn van den Staet en Religie onzer Vaderland door de zoo-genoemde Vaderlanders is beloont met het plun-, deren en verbranden zyn'er huys-goederen, fchrifien en papieren der Repubheke &c, aen wie ik fchuldig ben myn be'houdenijfe &c, zoo blykt in den eerften en nog klaerder in dezen Boek.
PuLirccx ,
Antwocrde , dat ik niet al de Leden erkenne voor getrouwe Keyzerlyke Dienaeren, nenvaer ter contrarie, dat'er rr.y zekeren Baron N. van N. my duydelyk te kennen heeft gegeven hoe zeer hy afkeurde , dat ik de jofephyne-Decreten wilde verdedigen, hy die onder dezen grooten Vorft een der bezonderfte bedieningen had bekleed en overzulks zekerlyk van den meelten invloed had gemaekt in de Jofcphyne-ftellin»en , verftoute my te zeggen : fine mortuos fepeürc mortuos, &c. Jae ten zy ik hem declareerde, dat het myn belangen en die van al myne vrienden was, die my verpligteii deze fchriften mede te deelen aen het Publiek, hy zoud my dezen flap belet hebben ; overzulks mag ik hem niet aenzoeken, nog ook eenige andere tot hem, die de getrouw geblevene onderdaenen durven uytlacc"hen en befpotten met te vraegen, tvaerom'zy zoo zot z^yn geweeft van Keyzers gezmt te btyven ? waer uyt en nog uyt vele andere daeden my bekent, het klaerlyk blykt hoe dat'er alom meyneedige gevonden zyn. Nogtans ik'protefteere voor Godt en den Keyzer dat ik geenzints de gene hier niet zyn aengeteekent, wille fuipecteeren van ongetrouwigheyd, abfit .- ik Helle hier enkelyk die, aen wie ik erkentenis geloove fchuldig te zyn; de voordere getrouw geblevene Leden mogen my niet kwalyk afnemen ,dat zy hunne naemen onder deze lofryke mannen niet vinden, gemerkt ik in myn werk niet gants de wereld kan ftellen, nog ook niet kan vleyen, of tegen myn gemoed fpreken; voorts de gene in caufd tyn, dat men myn zeldzaeme dieniten zoo lan^e onbeloont laet, verdienen onT.etwyffek hier geen plaetze onder de goede Dienaeren van een welbeloonenden Keyzer. Q$& anvtnüo Chrifi ad Belial.



O P D R A G T. ff
PuliNCX, Raed Fifcael van Vlaenderen, welkers zonderlinge begaeftheden en groots dienften voor het welzyn van het Vaderland door de woede der gereyde Vaderlands-Verdervers zyn beloont door het branden en plunderen zyner huys - catheylen en puklyke - papieren, waer door een onfchatbaere fchaede is verootzatkt aen deft Staet en gemeynte onzer Vaderland; dezen edelen RaedsHeer heeft zeer veel geleden door zyne gevangneminge , hebbende nevens my langen tyd op een crimineelfle wyz^ gekot geweeft, zonder eemgen trooft of toegank zynder vrouw of kinders, waer door hy is geworden een van* de beweenelykjie martelaeren der Patri-paepfche tyrannie ; ik declarere mids dezen , dikvnls uyt zynen mond gehoort te hebben, zittende kot aen kot, hoe dat hy voor zynem moordenaer erkende eenen Priefter hy zeyde dit overluyd, dat Maerten de Baft hem den doodfteek had toe. gebragt, roepende op den 13 November 1790, in het huys daer de rebellen eerjl hun moordaedige faemenTOtt'mg hielden op de kooren merkt : wie moet'er hier biechten'? wie gaet men hangen ? Maerten ontflak hier door het raezende gemoed zoo verre, dat men de koorden bereyde om hem op te hangen ; waer op Maerten andermael riep : fiaei ï fiaet! nog een weynig , hy moet nog eerft biechten. Uyt welkers woorden men ziet, wat goddeloofe Religie dezen fchynheyligen heeft beleeft van. in het begin der revolte. Hy jpeelde hier jchoon de rolle van Judas, die wilde den balfem, ivacr mede Magdalene de voeten van Chriftus wiefch, aen den aermen uytdeelen. Maerten had weynig gedagten om dezen gelukzaligen en romryken Fifcael te abfolveren , gemerkt hy ahyd heeft verdoemt al wat getrouw bleef aen den Keyzer ; by dies hy zeyde dit op een maniere om het woedende volk nog meer op te hitzen , ten eynde van terflond te lanternen den getrouwflen der K. en K. Fifcaelen , den welken ronder myn vertrooflingen ongetwyffelt had geflorven in dezen kerker, maer hy moefl nog andere* vrcede dood/leken Ijden van deés harlaerm door welke



vllf OPDRAGT hy is gecreveert den 21 van Auguftus 1791 , R. i. p Ik jtelle zyn naem in deze reyt om dat hy onfterfvelyk is in zyn deugden en in zyn kinden, wanof den oudften opvolger der getrouwheyd van zynen Vader dejzeifs Eer* Tytel hier bekleed onder het getal myn'er Patroonen, gelyk hy zynen Papa heeft naegevolgt in de kerkers, al■waer hy den waeren Advocaet en troofterJpeelde van uyt zyn kot, niet alleen van zynen Kader maer van alle de medegevangene.
Beyts , Primus van Loven J. U. L. Raed SubftitutFifcael die ook veel heeft geleden om zyn bizondere getrouwigheyd en goede dienften aen zynen Metfter. *
Dont, Chevaiierde Lovendeghem de Verrenneman, Beere van Lcydfiraete &c &c, den welken benevens zyn ganfch Oud-Edele-Achthaere Familie den Baron de Lovendeghem, de Vaernewyk, Bouchaute als roo. Jen onder de doornen getrouw zyn gebleven aen den Souvereyn.
PuWAZlERE DE WAVRIN DE PoTEGIIEM , Marquis de Luna &c eertyds eenen aldergetrouwflen krygsman en Coloml in den Keyzerlyken Dienfi, welkers getrouwigheyd tot den Souvereyn, hoewel hy reeds van overlang den Dienst met eeren had verlaeun, tot inder eeuwigheyd zal bejchaemen de ongetrouwigheyd van de gin:, daedelyk nog dienende, hunnen Meefter zyn tegengevallen &c. dezen heeft my veel dienj't gedaen my gemaekt van Vyngens Capellatn » &c.
Vander Cruycen de Pottere met heel deze edele agtbaere kamille, meeft allegaeder getrouwe onderdaenen van hunnen wettigen Souvereyn &c. van welke ik vele beheptheden heb genoten , ten tyde my niemand durfde aentrekken (je. ziet breeder in dezen Boek.
Cüylen Aïarkgraef van Antwerpen, die eenen van de yvengfte en getrouwfle Ktyzerlyke Reprefentanten is geweeft van die ik ondervonden heb door heel het Oof. Umyks I\t eaerUnd3 die daer voor oek im van. d« eerfic



O P D R. A G T. ix
fiagt-offers is geiveeft der buytenjpoorige bigotterie van den fanatiek en. Signor &c.
Van db Viverb de Rabmdoxk , Heere van Cockelberge &c. Advokaet in den Raed van Vlaenderen, die om zyne getrouwigheyd eten den Keyzer, meermaels met zyne Egtgenote en Familie uyt het Vaderland heeft moeten vlugtsn voor zyne vaderlanders &c. aen welkers medewerkingen ik myne verioffng ten meeften detle ook fchuldig ben : welkerr weerde Egtgenote, zynde het Nichtjen van mynen geeflelyken Behoeder, den Heer AertsPriefter De VyldeR, even tot myn geluk heeft ge~ daen, het gene Efther gedaen heeft ten voordeele van den armen IVlardocheus ; waerom men my fchreef, doen ik iy Decrete van den Vader aller geopprimeerde wierd verlofl van den Capucimfmus, dat Judith had onthoofdden hoovetrdigen Holofernes ( zoo noemde men den Vifitator der Cappen ) dat Efther had uytgevrogt de verheffinge van haeren vriend Mardocheus &c. ziet I Boek.
Raemdonk L. 1. R. Greffier tot Lok er en, vader van myne Efther, die myn cas altyd heeft, verdedigt tegen de Cappen i>an Dendennonde &c.
Van Daele L. I. M. vernaemften DoBeur van Ipre, troofier der getrouwe Keyzerlyke omlerdaenen in de yangeniffe der Rebellen, en die my in doodsperykel meermaels heeft weten weg te nemen &c.ziet breeder 1 boek.
Van den Mbersche de Vander Meersch » L. I. M. vermaerdften Docteur in Meenen , die om zyn bezondere getrouwigheyd aen den Keyzer, dikwils verdreygt is geworden met de boeyen der vrybytcnde Vaderlands verraders &c. aen wien ik myne levens behoedenilfe fchuldig ben : want zonder zynen bezonderen dienfi ik hadde in de Seraphieke flaevernye tot Meenen moeten creveeren, en uyt dezen hoofde was hy door de Cappen zeer verdagt en befchuldigt by de verwaende hoogm igende Heeren Staeten, &c. zjet breeder ƒ boek.
De Sruyne pere, BailHu.yan Laethtm, Borgmees?



X
O P D R A G T.
re/- ro/ Deurle, die my heeft geholpen, gelogesrt en ge', troofl in velt occafien. Ziet I Boek.
Dis Bruynk fis, Keyzerlyken Advokaet in denfouvereynen Raed van Vlaenderen, Schepen der Burggraevie van Gend, Bailliu tot Cruyshautem, mynen eerflen en beften zaekpleyter, altyd getrouw aen zynen Souvereyn; anderzjnts zoude hy myn cas geen vyf jaeren , met zoo vele fiudie, onkoften en arheyd befchermt hebben : hy ten tyde der revolte met de dood gedreygt zynde, heeft een Corps Volontairen opgeregt, het gene befiond uyt al~ derhande goede Keyzers-gezinde Patriotten, met hulpe van welke hy hunnen Patri-paepfchen Pafior, bygenaemt Gille den Draeyer, heeft doen vangen, en door den Biffchop heeft afgefeh &c.
■ Bruggeman, Raed Ffcael der Heraldelyke Kamer in Vlaenderen, mynen oudflen Advokaet en vriend, die my niet alleen tot Meenen 1785 , maer ook ten tyde der woedende Patri-Joden, in de kerkers heeft laeten trooften 1790. Ziet I boek.
Van Ackere , Advokaet in den Raed van Vlaenderen , Greffier van Everghem &c. mynen extraordinairen zaekbeleeder. III boek.
Vanden Driessci-ie, Procureur en Notaris in de» K. en K. Raed van Vlaenderen, aen wie ik voor het grootfte deel myne procedeer-kunde fchuldig ben. I boek.
Dusong , Greffier tot PVaerfchoot, die om zyne goede dienflen van den Keyzer JosEPH II is beloont geweeft met deze fchoonfte Greffie, waerom hy uyt afjonftigheyd en haet der Patriotten heeft moeten alles veriaeten en vlugten &c. Hy heeft my ook groote en onvergeldelyke dienflen gedaen, zynde 't zynen tyde Secretaris van den Heer Raed Procureur Generael van Vlaenderen &c.
D»uenne , Secretaris van den Heer Raed Procureur Generael in Vlaenderen, die om zyn getrouwe dienflen voor zynen mee/Ier en aengekleventfieyd tot zynen Souvereyn ook veel geleden heeft en is moeten vlwten , die my ook veel dienfi heeft gedaen, <5v..



Ü P D R A G T .ij
Tjoueez de Bruyne, Greffier, Koopmanen ontfanger tot ÏVaereghem, die my by zynen heer broeder ( zaeliger memorie) den Heer Canonik Theologael altyd is aeweeft eenen voor/preker en grooten Advocael \ aen wiens romweirde egtgenoote ik fchuldig ben het groot/Ie deel myner vitlorien , want ik zonder haere voorbidding ,noyt zoo veel dienflen had verworven van haer broeder en van haer zwaeger.
De Vylder , Negotlant en Coopman tot Lokeren aliyd getrouw gebleven aen den Keyzer en Koning ; my nek voor/preker by zyn twee heer broeders den Ardfpnefter tot Gend en mynen lofweirden Hofpes, den Pafior tot Zeveren , aen wie ik alle erkenteniffen fchuldig ben , bezonderlyk over zyn goedheden die hy in myn voordeel heeft gehad door alom myn eere en faetn voor te fia&n en in aen zyn broeder den Ardfpriejler getrauiveiyk aen te dienen al het gonne hy eens op de bargie van Brugge komende onbekent met de cappe-overfte van hun had verflaen. Deze onvoorzigtige Mannen, niet konnende hun vuyle tonge fnoeren, hadden op deze publyke voiture al hun affairens en voornemingen , { die zy in myn opzigt beraemden ) in de prefentie van dez^en Heer overleyd om des anderdags in conferentie te komen met des zelfs heer broeder : waer over zy hun heel ver-flaegen toonden, toen zy door dezen Heer wierden in het huys gelaeten en gebragt by den Heer Ardfpriejler , Oc.
MYWHEEHEN,
vJ?vermits ik niet alleen myn verlossing uyt de sa» raphynsehe Patri -Joden, nemaer ook myne wonderbaere behoedénisse jegens de patriplodde Barbaeren schuldig ben aen U-L. goedwillige regtmaetige diensten : vinde my onbecjuaeaj, qqi nae behooren da*



xij O P D R A G T
•ïiof dankzeggingen te doen : nochtans wetsnde U-L goedheyd deze diensten hebt gelieven te doen pro Deo en enklyk voor de justitie , verhope myne erkentenissü zal vergenoegen, de welke ik hier in pooge te too* ri'en met myn schriften dezer II. Book myner Levensgevallen te werpen onder de beschermende censure uwer gerechtigheden ; biddende om de zelve te verdedigen, gelyk gylieden ten zynen tyde wel hebt gelieven te verdedigen den schryver van diere jegens allen Momus, die hier opentlyk lezende zyn lasteringen , logens en goddeloose ondeugentheden , voorzeker zig zal poogen te bedienen vanden eersten regel van 't recht: negare, met alles te loochenen en't ontkennen 't gonne niet door de authentike stukleen is vastgestelt; 't gonne my onmogelyk is , overmits meest al myn originele brieven en authentike papieren zyn ontmaekt door d# voorvechters der vaderlandsche bygotike Religie, 'kzeg' in myn pastoreel-huys-plundering ; ende alzoo U-L. meest allegaeder oog-getuygen zyt geweest der bezonderste gevallen en omstandigheden in dezen en in myn twee ander boeken vermeit , zoo bid ik oodmoedlyk U-L^ gexechtigheyd , deze schriften te willen voorstaen inder waérheden. Indien iemant van U-L. in de reye zynen Jiaem misplaetst vind ofte niet al zyn eertitels etc. die verzoek ik oodmoedigiyk zulks niet traaelyk te nemen ; mits ik den tyd onmogelyk niet heb gevon' den om dit nae behooren te konnen onderhouden : den drift van het publick om dezen tweeden Boek xe lezen heeft myn penne te zeer verhaest om alles op goed order te konnen stellen. Bidde hierom elkeen deze myn erkentenis-teekens in danke te aenveirden en getuygenissen te willen geven over het gonne men leest in dezen Don Quichot.
JN'iet dat ik U-L. bidde , te willen verantwoorden al myn discoursen , sentementen ofte gezmthedon , eb fit! wete te wel, dat'er gezeyt is : quot capita, tot stnttnüa, ider heeft zyn dunken en gemoed : want



OPDRAGT xiij
twyffele geenzints , dat'er onder U-L. , alheeweï allegaeder getrouw-gebleven dienaers van den Keyzer, eenige zyn, die de werken van den onstervelyken Joseph II. veel meer pryzen dan zommige ander, ■welke derven zeggen , dat hy misdaen heeft ; myns aengsende , ik lioude vastelyk staen , het gonne ik niet heb gevreest te belyden toen ik gekoort gebonden tot de galge wierd veroordeelt, dat Joseph II noyt anders heeft gewilt, niet anders heeft betragt, nog niet zoo zeer ter herten heeft gehad dan het heyl en geluk zyn'er volkeren zoo nae ziel als na© Liehaem.
Wat -aen'gaet zyn stellingen voor het borgerlyk, non est nostrüm fori, dit is buyten myn professie, S(Ecularict scscularibus ; of hy geen redens heeft gehad die hem toelieten, veroorlofden of noodzaekten om te doen het gonne hy heeft gedaen tegen de oude Cönstitutién of naedeeligé privilegiën etc. dit is niet van myn onderzoek : ik stelle ondertusschen vast, dat het verdedigen des Lands-Regten noyt is geweest de beweegreden der Staetsomwenteling , mits men van geen opstand wist tot'er tyd men voorgaf, dat het was voor de Religie : het gonne van myn kennisse jnoet zyn , aengezien ik Priester , Predikant, Biegtvader , Capdraeger, Baerdman , Onderpastor, Nonnepater, Veldpape en Pastor ben geweest : waerop ik van 'tjaer 1782 hebbe meermaels geschreven puLlicke werkskens , geleert en gezeyt, alzoo ik nog zegge , opentijk leere en schryve , jae zal Scnryven , lees ren en zeggentot de ure myner dood ; dat Joseph TI nergens de wezentlyke stukken onzer Religie oyt heeft aengeraekt; wat aengaet de toevallige zaeken of de schikkingen nopens de Kerk-discipline , die heb ik meest allegaeder altyd goedgevonden en verdedige die nog meest allegaeder. Ziet myn plan van hervorming der kerkmisbruyken. Dus Ü-L. ziet hier dat ik Joseph niet ▼oor onfaelbaer verdedige; mits ik wete, hoe David
gegt ; omtas horna meadax,,». alUa sterveling is fael-



xiv O V D R A G T
baer, facta ttlatn sapientissimos fallere queunt. Wat wonder? terwylent wy de grootste mannen hebbel» zien faelen en dagelyks zien misslagen bedryven. Wat wonder zoud het zyn, dat Keyzer Joseph zoud gefaelt hebben? terwylent wy onzen grooten Pias VI zoo deirlyk hebben zien faelen , verleenende den 001lof aen den Godtverlaetenden Aept van Tongerloo oxn zoo veel en zoodaenige Veldpapen aen te stellen als 2iy voor den dienst der rebellen noodig oordeelde. Eheu ! quanta confusio ! zyn Heyligheyd veroorloft te absolveren de wederspannigheyd! quanta irreligio ! wat wonder zoud het zyn, dat Joseph den Keyzer had gefaelt ? overmits wy de Bisschoppen en den zoogezeyden-Heyligen-Cardinael van Mechelen zoo .schandelyk hebben zien faelen en dwaelen, aenpredikende 1790 het Huys van Oostenryk te veriaeten , ie verwenschen, te vervloeken en te haeten : daer zy nu 1791 door andere tegenstrydende bullen een ider nenpreken het Huys van Oostenryk te gehoorzaemen , te eeren en te agten. Ach \ quanta. contradictio f wat "wonder , zeg ik nog eens , dat Joseph II ievers zoud gefaelt hebben ? zynde door ieverzugt tot het wegncs men der onverdraegelyke overlasten zyner volkeren te zeer gedreven 0111 alles op tyd en stond wel te doen , te meer om dat hy niet alles door zyn zeiven konde doen , maer noodig had zvn Gouvernement en eommandement, in het welke hy ondeugende , mineedige en schaedelyke Leden had, zoo wy heden meer om meer ontdekken ; en wat wonder ? by wylent dat'er ondeugende waeren onder de eerste discipelen en Apostelen Christi, bydies geen wonder, dat Joseph zoud gedient zyn geweest door eenige ondeugende , van welke zynen regtmaetigen opvolger reeds eenige ■publickelyk heeft gestraft, om ook niet te vervallen inden haet zyner volkeren. Dus ik stemme geirn toe , dat Joseph is faelbaer geweest, maer ik houde vastelyk ( Principes numquam peccant) dat hy noyt onze H. Religie ia eejjiger maaiere heefi beflacdeelt, het
gonne



© P D R A 6 T xv
ganne ik in myn verscheyde zaemenspraeken nu in ch-ze dan in den I. en III. Boek duydelyk aenbrenge , zoo dat ik U-L geensints bidde deze myn sentimenten te verdedigen, mits zy ook zyn extra sphtsram vestratn ; maer ik enkelyk U-L aenzoeke om te willen en te gelieven by occasie te getuygen de gevallen en avanturen die U-L weet ofte hier leest van myn Leven als geschoren Capucyn , op dat zy aldus geloofweerdigt, te aengenaemer mogen zyn aen zyn Koninglyke Hoogheyd KakBL dkn gorden.
Dit is myn Batle tic;
P. F. D. VERVISCHPastor Mil. van Liefkenshoek.






VOO R-R EDEN
TOT DEN II. BOEK.
J3Rasmus van Rotterdam, zyn oogmerk nemende op de woorden van den Wyzen Man, non eft ira Juper tram muüeris, zeyde : " waer 't dat'er Moniken „ geweeft hadden, toen den Wyzen Man deze woorden r, febreef, hy zoude niet gezeyd hebben, dat'er gecne r> groötcre gramfchap is boven die der vrouwen; maer y, hy zoude geftelt hebben : daer is geënt gramfchap r, boven de gramfchap der Momken. „ Daer en boven ik (lelie vaft, dat'er nog geen grootcr gramfchap onder alle de Moniken is, dan de gramfchap der Capucynen. Tot preuve van diere zal ik hier voorgeven den brief, die Pater Godefridus , meermaels in den I. Boek genacmt den Draejer van Aelfl, of Ferus fingularis , aen den Vicarius der Veld-Paepen tot Bruffel heeft gefchreven , naer dat by my zoo vele jaereo had vervolgt; naer dat by my zoo haetelyk had gcraaekt, en zoo deerlyk had laeten mishandelen door de Patriotten •, naer dat hy my zoo onmcnfchelyk had behandeld in zyne gevangeniflen\ naer dat hy my zoo onrechtveerdigfte, als fchandelykfte Temende had geftrekcu : ik zeg, naer dat hy eenigzins zynen onblufichelyken tygers-aerd tegen en over my, ten tyde der revolte,had wogen uytwerken ; daer mede nog niet verzaed, niet



ij VOOR-REDEN.
kennende lydcn dat ik zoo wonderlyk, als miraculeufelyk van Godt uyt zyne tygers-klauwen was vcrloft, met uyt het vreeslyk kot te breken , waer in by my had doen werpen, om dat ik in myne gevangnis hadde gemackt dit jaer-fchrift : VlFat LeopoLDUs IMperator, fUtUrUs CaptlVJs LIberator, zoo wy alles breeaer zullen aenbrengen III Boek, by dus onvoldaen diende zynen wille, die zeker was my aldaer in dat grauwzaem kot te doen crevcren &c., niet konnende ïydeu myue glorieuze verloffing en erfteltenifïe in myn Paflorie tot Liefkenshoek, heeft om zynen onbepaelden toorn te doen blyken, gefchreven dezen goddeloozen brief, nijst min vol van valfcheden dan van ontaerdigheden,den welken ik hier in de taele, zoo hy gefchreven is, ftelle; want zoud ray fchaemen dezen aen dén cenvoudigen lezer in de mocderlyke taele mede te deelen om zyne fchandaleufe logens.
„ Ampüjjime Domine ! cum Utteras acceperim, femel
* Colonid de die 6, & iterurn Bruxellis de die 13 cur« rentis , folito fuo more injuriis refertas & calum-
* nïis ji) ab iterato nqfiro apoftatd (2) P. Auxilio
CO Mendax eft & pater mendacii, die om zyn ondeu"entJieyd uyt het land is gebannen geweeft &c., is hy eerlyk man, dat hy myne brieven in het publiek mededeeld : daer uyt zal ieder zien wat fchaemdloozen logenaer hy is; want hy liegt hier per caput & collum, ten waere hy voor injuriett en caiommen wilde doen pafferen als men ze<*t; dat de capucynen de belhaemers zyn geweeft van de grauwelyke cndeugentheden, gedaen ten tyde der Revolte 1790.
00 Nu ze^t hy ab iterato apoftatd noftrs en in de ver-



KOOR-REDEN. n
» ex Moorflede, qmbus Ipfe fubfenbit, ut Paftot mi» litaris in Liefkenshoek ; & interim prater fufpenfio„ nes',quibus non ito. pridem ab OluftHffimis Brugenfi, r, Iprenfi & noviffime Gandenfi fait irretitus Epifcopis, * propter novam efractiontm & apofiafiarn fuam ex„ communicaüone majori, a qua a nemine ptatterquam r. a nobis & fuccejjbribus nofiris ac fanctd Sede, ejas„ Ve fpecialiter Deputatis, abfoïvi potefl, certijfime in» novatus exifiat, proindeque Fanctiones facras fine fav> crilegio & irregularitate nullo modo exercere valeat ; „ muneris nofiri efi malo huic pefimo , quantum poffur, mus, obviare. Eapropter prafentes Jeribere non du» bitavi,humilittr fupplicans, quatenüs ampüjfima Dor, minatio vefira pro opportünitate manifefiare mihi nongravetur , an ad diclum finem ad illufiriffimum Domir, num Ficarium apoftolicum Cafirenfem generalijfimum ,, vel excellenuffimum Dominant Baronem de Bender,
* Exercitüs Auftriaci in Belgio generaiifjimum, recurfum
» me habêre oporteat , vel an fine ditlo recurfu per
r> ampliffimam Dominationem veftram folam prrefatum
y, malum pojjit impediri ? Hoe efi in quo inflrui defidero,
y> qui multd veneravone fignor amplijfimce Dominationis
r> vefine humillimus fervus.
Signatum Fr. Godefridus Cap. min. Prov. ■
maerde fententie, die hy nae myn proces in den kerker heet'c geltreken , derfde hy my niet teenemael veroordeelen als
• Apojlaet. Oordeelt gy zelfs die dezen brief leeft : hier ziet gy de Seraphieke paflie en eygen-üefde fpreken. JXemo Jude& ïn proprid cavfti.



iv y OOR-REDE IV.
» Bruxellis die 16 Decemhris 1790. Infcriptio erat : n amplijjimo Domino Dno. Reynders canonico Caudenb. r> ac Vicario Exerc. Auftr. in Belgio generali Bruxellis."
Reynders my copye van dezen fchandelyfcen brief raedegedeelt hebbende , waer uyt ik zag, dat den Capucynen haet en nyd nog altyd myne eere en reputatie benaedeelde, hebbe terftond aen den fchynheyligcn logenaer gefchrcven dezen volgenden brief, ook in het Latyn, 't welk hier zoo moet verftaen zyn.
„ Eerw. Pater .' ik bad gemcent , ingevolge 't exem« pel van onzen genaedigen en goedertieren Leeuw r> Leopoldus II, in eene diepe ftilzwygentheyd te laey> ten, 1 °. hoe fchroomelyk gy my ten tyde der Ner> derlandfche Staets-Omwcnteling hebt mishandelt, wat v> fchrikk.elyke fententie gy tegen my hebt vermeten » alfdan tegen alle recht op te maeken; en hoe bedde--
v gelyk gy my die hebt doen ondertcekenen, zoo wy » zullen toonen III Boek."
„ 2 °. Hoe gy my onder vele verwaende, uytgezogr> te, valfche voorwendzels in differente ftonden , in »■> uw geweld zynde, boven de 15 maenden in de koten » hebt doen zugten , lyden en weenen tot'er dood; hoe « gy my Jine ullo juris ordine alom hebt vervolgt, en !■> doen vangen als eenen boofwigt, ketter en apoftaet, y zoo wy zullen toonen ƒ// Boek."
3, 3 °. Ik zoude, naevolgens het exempel Chrifti,uwe y> dullc blindheyd vergeten hebben , in my zoo onregt-



VOOR-REDEN. v
r> veerdiglyk als onmenfchelyk te mishandelen tot Mee« nen , tot Brugge , Cortryk , Gend en Dendermonde , 31 zoo wy zien / Boek. Ik had zelfs voor my met Pau3i wel, te bidden voor u,als mynen grootften vyaud, >•> die ik heb op dit arm Traenendal: ik zoude al zugr> tende verzwegen hebben al het ongelyk, dat gy , ne» vens uwen boosaerdigen aenhang Gailliaeme, Pnep ken. si van Hundelghem en Compagnie , my heden beth dan 51 12 jaercn hebt aengedaeu, en alle de injurien, eersi fchendingen, valfche befchuldingen en decreten, wansi of gy noyt eenige copye hebt durven geven, om dat 31 gy in uw boos gemoed overtuygt waert van hunne si ongerechtigbeyd, deze en meer andere baerdagtige 31 vreedheden zoude ik miflchien in een eeuwig ftil31 zwygen voor de wereld verborgen hebben, in hope si dat gy eens uwe boosaerdigheyd zoude verandert hebr> ben in een religieus gemoed; in hope dat gy v,oorsi taen, leedwczig over al uwe ontaerde boosheden ten si mynen opzigte , myne eer en faem zoude herftelt heb3» ben, naedemael gy duydclyk in ons Proces tot Gend 31 1790 hebt gezien, dat ik het Order, Convent en Hasi byt noyt heb veriaeten, ten zy met eenen uytdruk31 kelyken oorlof van die het behoort, zoo breeder « blykt op het eynde van den .1. Boek; ik leefde in 31 vaft vertrouwen dat, nae gy in het fameus proces , 3i 't geen my in 't geeftelyk Hof, ten tyde de Ex-fouve»i reyne hoogmoedige Staeten Vlaenderen bouleverfeer>i den, door den Heer Promoteur is opgemaekt (wanof



vj VOOR-REDEN.
,, aen u, maer noyt aen my copye is gegeven, uyt „ welke gy duydelyk ziet, hoe ik waerlyk en wet„ telyk ben gcfecularifeerd) dat gy my alom zoud be„ volen en bevoordert hebben ter erfteüing van ai de „ oneere, van al het ongelyk en injurien , die my om uwen 't wil zoo dikwils, lang en veel zyn aengedaen : maer eylaes! hoe vind ik my in uwe heyligheyd be9, drogen ! Den vooraengehaelden brief, door u aen Reynders gefchreven, moet heel de wereld overtuygcn, hoe ik wel heb gezeyi, dat'er geene gram5, Ichap onder de Moniken, grooter, langdueriger, boof„ aerdiger en fchynhcyliger is, dan de gramfchap van eenen Overften der Capucynen , Roherio crediie ex3, perto. Hier ziet ider klaer dat uwe boosheyd zonder paclen is> : want naer gy zonneklaer door myne nukken van het Proces waert overtuygt, dat ik wet3, telyk door de rechtveerdigheyd van Jojeph IJ, op 3, het verzoek van den Prins Lobkowitz, met oorlof 3, van den Vilitator, uyt myn order was , hebt gy u 3, nog zoo verre vergeten, van in dezen uwen brief, onder andere fchrikkelyke en irreguliere calomnien, 33 te fchryven (i), dat ik eenen apoftaet ben , 't gene
my
Ci) Zommige Cappen hebben ten tyde der revolte Jofeph II uytgemaekt voor Antichrift. Godeftroid , my in den kerker zittende, fchryft 4 December 1790, dat ik was Filius perditionis; maer geloove dat men hem zelfs zoude wel doopen Antichrift en Fiiius perditionis,■ te meer om dat hy zelfs is genaemt Louis , en volgens zyne zottigheden heeft hy ons geleert,dat Antichrips voornaem zal zyn Ludoviciis ; ook dat hy is Pater



Vb OR-REDEN. vij
j, ray e»ne nieuwe eerfchending is, en eene onverdra-
gclykfte calomoie, waer door gy ray weerom beroept „ in het open veld der procedure, gy bedwingt my te ,, fpreken, om myne eer te beveyligen. Daerom hebbe
ik goed gevonden myn Leven in het licht te geven ï, om uwe ondeugentheden jegens mynen perfoon, eer 5, en faem te lacten oordeelen door het Publyk , ter3, wylcn de wegen der opene Juftide nog gefloten lig5, ge^i door uwe en uwe mcdc-rebellige predikatiën, die ,s men nog dagelyks alom hoort; ook verpligt gy my „ de middelen van de Druk-Pers te gebruyken , over-
mids gy-1. van alle Rcchts-Banken beweerd vry te „ zyn, zoo wy toonen in het eerfte Boek."
„ Leopold heeft aengeraeden (fateor) alles in vefge*
tentheyd te laeten, het kwaed en ongelyk ons aen-» „ gedaen, te vergeven, elkander voortaen tc beminnen „ in peys, ecc maer ik roep nu ook op myne beurt: „ oportet Deo magis obedire quatn hominibus : Godt „ gebied zorg te hebben voor eenen goeden naem,gy „ fteelt dezen ? by dies ik moet zorgen u te befchae„ men, u te weerleggen, u te confondeeren, en u zelfs
mendacii : want onder andere fchryft hy hier aen Reynders, dat ik van dry Biffchoppen ben gefufpendeert, te weten van Iper, Brugge en Gend. Is hy eerlyk man, hy moet my tegenfehryven, en toonen wanneer ik oyt door een van deze dry ben gefufpendeert geweeH. Iper en Gend hebben my enkelyk, en dat nog op al zyn valich opgeven, het miffe'lezen verboden, maer Brugge noyt. Hoe durft by darfnog daegelyks aen den autaer gaen „ die met zulke zwaere zonden is belaen. Fee illi per qtiem fcandalum venït.. Want hy is defi grondfteen der Nederlandlche Paep-Revolte. Ziet lil Boek. J
D



viij VOOR-REDEN.
„ voor ondeugende te doen paffeeren, om myne eer „ te verdedigen; daer en is geenen anderen middel dan „ alle onze daeden en perfoonele Hukken aen 't Pu5, blyk mede te deelen : want indien gy u had verge„ noegt met dezen brief te fchryvën, ik zoude my. ,,, vergenoegt hebben met dezen voor dien, aen wie gy „ hem hebt beftelt, te vervalfchen en voor calomnieus s, uyt te maeken; maer neen, uwe gramfchap is zon,, der paelen, onbedaerlyk, zonder eynde : gy hebt u „ zoo verre vermeten van aen uwe herffenloozc acn„ hangers, aen uwe verblinde onderdaenen den inhoud „ van dezen fchandelyken brief mede te deelen, en „ myne eer alom te beftelen, &c. prcuve zyn de on„ deugende woorden van twee uwer mededingers, die ,, gy voorzeker expreffelyk op den 21 Mey 1791 had „ uytgezonden, om, onder pretext van Miffe te lezen „ in de kerk van de Savel tot BrulTel , my aldaer het „ Miffe lezen te doen verbieden ; gemerkt die twee „ fchynheylige met den kelk in de hand aen den kof„. ter Collet ter prefentie van den onder-kofier zeyden, „ dat ik den ondeugenften van heel het land was, itn„ mers onweerdig om tuffchen vier meuren te crevee„ ren &c. &c. &c. Aengezien dan,gy alom nog durft 5, zeggen , dat ik noyt wettelyk hen uyt het order ge„ weeft, &c. zoo beroept gy my hier tegen te fchry„ ven : Zjjfne Majefteyt, nog het Gouvernement kaa „ hiertegen zyn, gemerkt een idervry is ,jae verplicht „ zyr. eygen eer te verdedigen : vim vi repellere om»



VOOR-REDEN. ix
nla jura permittunt, 'fc en zal npgtans noyt uwe ca-
lomnien door logens nog door de minfte calomnien „ weerleggen, maer alom door de oprcgte waerheyd en „ regtzinnigheyd. Confcientia mille teftes. Jae myne fa„ milie, wiens eerc in de myne gefchonden is, verpligt „ my hier tegen uwen goddeloozen handel te fchryvën , „ immers de eer zelfs van het Gouvernement gebied ,, my, u aen te fpreken, dewyl 't zelve heden nogbe„ ftaet uyt meefi allegaeder de zelve Leden, uyt de „ welke het 1785 beftond, wanneer het aen de gerech„ tigheyd van den Keyzer beliefde, en aen zyn Gou„ Vernemen* noodig fcheen, my te verloffcn van alle „ uwe tyrannique , barbaerfche, openbaere ondeugent„ heden; by dies zoo dikwils gy durft zeggen en fchry„ ven, dat ik noyt wettelyk uyt het order ben geftelt, „ gy befchuldigt het daedelyk Gouvernement van fai„ telyke ongerechtigheyd ; daerom verpligt gy my den „ weg der Druk-Pers in te gaen, om uwe goddclooze pen
en vinnige tonge te wederftaen, u-1. andermael ver,, zekerende, niet dan door waere en klaere daeden 5, uwe ondeugentheden te wederleggen , zullende een „ groot getal agterhouden,tegen dat gy of eenen uwer „ Kakke-deflaiters myne fchriften zult tegenfehry ven, „ 't gene u onvergevelyk is zoo indien gy ecrlyk man „ zyt, het gene ook niet kan beftaen by aldien ik de „ waerheyd fchryve : waerom ik u raede myne fchrif-
ten wel te ziften , ook alles zonder paffie te lezen , 5, zonder driften; en aen tc nemen als waere blyktee-



s VO O R-R EDEN
9, kens van oude kennis... Waer mede blyve met veel j, medelyden in alle uwe fchynheylige draeyingen, zeer M weerden Pater en ouden Meefter, uwen gewezen dif„ cipel P. F. D. Vervij'ch, Ex-Pater Auxilius, als nog 3, tot fpyt van die my benyd Pastor van Liefkenshoek, jj aétuclyk binnen Brunei, io».Julius 1791, eene betere 5, plaetze afwagtende tot loon myner getrouwigheyd aen 33 mynen Souvereyn, aen Kerk en Staet „ dewy 1 Leopold 53 noyt de zyne verlaet."
3s Vivat het Huys van Oostenryk , 't welk tegen den wil „ en wenfch der Baerden , 35 Ons Nederland bestiert, langleev'Leopold op der aerden.
P. S. 55 Op dat ik de waerheyd myner fchriften te 35 beter zoude konnen beveiligen , ik bidde u, gelieft 35 my heden Copye te vcrleeuen van de Sententien 1 9 35 waer by gy my in den Kerker hebt veroordeelt tot 33 Brugge 1784. 2 °. Der fententie door welke gy of uwen 33 Principael Guillielmus van Dujdslourg , my hebt 35 geinterdiceert, gefufpendeert en geëxcommuniceert 3j tot Meenen. 3 ° Der fameufe, onregtveerdigfte en 35 fchandaleufte fententie, die gy my in den kerker hebt m gedwongen te onderteckenen 20 Julius 1790." (1) Conccrdantiam tefior Thomas, Lorfbm."
(O Of Pater Louis dezen brief noyt heeft willen openen of niet ter hand is beitelt, ofte wel ofhy my deze afgevraegde hukken niet heeft willen of derven langen, is voor my tot heden een raedzel; ondertulfchen ik meynde deze notariëlyk af te eyffchen, maer hebbe niet eenen Notaris in heel Brufiel gevonden, die zig wilde begevea tot dezen Aelfterfchen



V O O R-R E D E N. , j
B. L.! Uyt dezen mynen brief ziet U-L. wat de eerfte cn hoofdzaekelyke beweeg-reden is van het fchryvën dezes II. Boeks, gemerkt ik onmogelyk in eenen Toom niet klaer geuoeg konde aentoonen, hoe valfcheiyk de Cappen my alom en zoo langen tyd hebben beklapt, aonder daer by te mogen voegen eenige myner andere wonderlyke Gevallen of Avamuren : jae waer het zaek ik hier mogt aenbrengen alle de injurien en ongerechtigheden , eerlooze calomnien en logens, pynen en lyden, die deze E. E. Paters my heel het land door vervolgende , aengedaen hebben , ik zoude met Joannes wel mogen zeggen, dat de heele wereld de boeken, die ik hier mede zoude konnen vervollen , niet r^ou konnen bergen.
i °. De tweede beweeg-reden van het uytgeven dezer boek is wezentlyk om aen allen eenvoudigen, ligtgeloovigen menfeh te toonen 5 dat het fpreek-woord, waer by menig duyzende ouders hunne kinders onnoozelyk overleveren aen den Aagt-bank van den goddeloozen Defpotifmus, valfch is, te weten, dat de Kloosters Hemelkens zyn , en de inwoonders Engelkens, Men zal hier zien dat het juft allcgaeder geene Heyligheyd is, het gene blinkt onder de heyligfchynende kapkens „ en welfprekende papkens „ voornamentlyk onder de ongcfchoedc Baerdbaeren, nae weikers fermoenen een eerlyk man, eenen geleerden Catholyken zig moet fchroo-
Draeyer. Den Notaris Den Abt zeyde op den 15 Junius , dat hy liever tegen de duyvels te agieren had, dan met de Capucynen. Tefre Do. Leferere.



xïj VOOR-REDEN.
men te gaen , overmits men de kleyne ftudie van alle de patriots-gezinde Predikanten niet genoeg kan beklagen; welkers leeringen bynae niet anders dan (SodsJalteringen en heyligfchendende verwytingen zyn, zoo tegen de gezalfde Priefteren, om dat zy getrouw bly■ven aen hunnen wettigen Souvereyn,zoo tegen den gezalfden des Heeren, den catholyken Keyzer, als tegen zyne getrouwe onderdaenen, en dat, eylaes! alles onder voorwendzel dat deze allegaeder afdwaelen van 't "Evangelie , daer zy leven als de Cretenfes , ventres pigri, Jemper mendaces, vol hooveerdighcyd, eygen liefde , «ergierigheyd, vraekzugtigheyd, gulzigheyd , &c.
V<£ hypocritïs ! dicunt & non faciunt quorum Deus venter efi. Ik wil nogtans hier niet zeggen, dat'er op deze droeve tyden nergens meer waere Predikanten , goede Herders, weerdige paftoren of Heylige KerkDienaeren gevonden worden 3ahfit! neen! verre zy van my ! ik houde zelfs het contrarie, ik kenne verfcheyde Lofweerde ziel-beftierders, onder de gene die getrouw zyn gebleven aen den Keyzer, wanof ik eenige in myne Boeken ondcrfcheyde met naem en toenaem; ik wil hier alleenlyk de ondeugentheyd aen den dag brengen van eenige bezondere Capucynen en Geeftelyke mannen der Patriotten, om aen de naekomelingen ( de welke dit noyt zullen gelooven, niet tegenftaende men dit met alderhande levende preuven agterlaet,) te toonen de bedorventheyd der zeden en het onkundig-boozaerdigfchynheylig leven van veele Paepen, boven al der cap=



VOOR-REDEN. xiij
yen cUzer tyden (1). Gemerkt ik fchryve immediaet nae de ongelukkige omwentelinge der Religie, aen de welke onze Geeftelyke (2) veel meer fchaede en naedeel hebben toegebragt,dan tot heden oyt de Lutheraenen en Calviniften of andere ketters aen deze H. Moeder hebben gedaen, jae de Geeftelyke, voornaementlyk de Capucynen, hebben hun allegaeder zoodaenig beeflelyk gcdraegen , dat den Hoog-Geleerden Heer Le Plat Docteur in het Canonik Recht tot Loven, (welken ik, gekapt en gebacrd zynde, verblind door den bigotifmus , verleyd door den feraphinfchen fanatifmus, eylaes!
CO Indien ik myn lyden en injurien geleden by de Cappen aen den dag had gebragt voor de Patri-paepe revolte , men zoud my niet gelooft hebben ; niemant zoud zulks aengenomen hebben, want het publyk was nog veel te verblind in de Cappe fchynheyligheyd; men achte deze kalanders voor alf gebeatificeert. zoo haeitzy zeyden, dat ik eenen Apoftaet was, dit was evangelie ! yder molt dit gelooven, overmids het gezeyd wierd door een Heylig Man die nog liegen nog bedriegen nog bedrogen konde worden : daerora ik heb altyd moeten wagten van myn leven uyt te geven tot'er tyd de eenvoudige borgers, de onnozele boerkens, de mifieyde Patriotten door de openbaere confufien waeren overtuygt, hoe fchandelyk deze fchynheylige konnen liegen, hoe goddelooflyk zy heel het land hebben konnen bedriegen, &c.
C2) Ik Helle nog zomwylen geepelyke, ^ dit is eenen geftolen eer-tytel opgenomen door de eerzugtigheyd van de cluyzenaeren, de welke men voortaen beter zoud noemen beeflelyk,) om de ongeletterde en eenvoudige beter te voldoen , en myn fchryvën beter te verftaen, gemerkt de onnoozele gelooven en niet anders meynen, als al dat cap en kruyne draegt, den tytel verdient van geeftelyk : maer dit is mis; indien wy den Apoftel mogen gelooven, ik heb meer geeftelyke mannen ontmoet onder de arme borgerkens en neerllige boerkens dan onder de Cappen ea Kruynen ft fPirm> ■viramus, fpirita Cf ambulemits.



xiv VOOR. REDE N.
zonder te kennen, veroordeelde, maer den welken ife beter naer dien heb ondervonden bezielt met de waere fentimenten van de oude eerfte en waerachtige Kerk , begaeft met de ftudie volgens den geeft van Chriftus..0 Dit fpreek-woord : proximus habendus eft Bonus, donec probetur malus, heeft verkeert en geleert : dat men moet al de Geeftelyke heden aenzjen voor Beefteyk tot dat. zy goed gekeurt zyn. O wat fchandael voor onze naebueren van dit ons catholyk Nederland ! maer nog fchandclyker is 't geweeft voor ons te ondervinden hunne bceftelykheden &c.
De derde reden, waerom ik dezen boek hebbe gefchreven, is om aen de wereld voor te leggen de rechtveer» dighcyd van den onvolpryzelyken grooten Jofeph II, die ik altyd hebbe genoemt en alom zal noemen den werkraemen en rechtmaetigen Vader van het Vaderland, en aller onderdrukte onderzaeten, dcwyl hy recht dede aen alle en een ider, van wat ftaet, beroep of conditie hy mogt wezen.
Jofeph II zal wel te laet betreurt worden : men zal in dezen boek en in andere genoegzaem overtuygt worden van de heylzaeme en de hcyiige inzigten van dezen waeren Vader van het Vade-land : men zal hier zien hoe hy my, en gevolgentlyk vele andere onderdrukte onderdaenen heeft verloft van de gruwelyke oppreffie der onverzoenlyke vyanden, der geeftelyke Beulen : waerom ik geloove, die dezen boek leeft, niet langer
kwaelyk



VOOR-REDEN. xv
kwaelyk van hem zal fpreken, maer op dezen inhoud, en te gelyk op den inhoud van den eerflen boek acht genomen hebbende , Ik vreeze dat een yder zal roepen , het gene ik reeds by duyzend-mael gehoort hebbe, te weten , dat men de Cappen, om 't ongelyk aen den Souvereyn zoo beeflelyk gedaen, behoorde uyt het Keyzerryk te bannen. Op dat den Lezer zig hier over niet zoude mifgrypcn, verzoeke hem den inhoud van dezen tweeden boek wel met aendagt te doorlezen, hem verzekerende in alles de opregie waerheyd te zullen onderhouden, ten eynde hy danof een rechtmaetig en rechtveerdig oordeel mag ftryken; want daer ftaet gefchreven : aenhoort partje. Ik verhope, dat'er menig menfeh door my alhier te hooren, zal belyden ,, hy zig door myne vyanden heeft laeten misleyden „ en noyt wel gekent heeft de oorzaek myn'er ongehoord lyden „ en goeS zal vinden , dat ik myn vyanden op dees tyden „ myn agterklapoers en eer-roovers bottemuylende befchaemt en bekent maeke , en onderfcheyde.
Wat zal my baeten hier een anders eer te fpaeren, Mids men myn eygen Faem beledigt heeft veel 'pieren: fVat baet my weirelds-goed, wanneer myn eere lyd, 'Kenfpaer voords niemams eer) de waerheyd zy gezeyt ï
E






'WONDERBAER EN RUGTBAER
' LEVEN
VAN DEN EX-PATER
a ij x 11, i ti s.
j Nicodemus heeft gexeyt : veroordeelt dan onze THEMA.\ Wet iemant, voor al eer xy van hem gekoort en ver\jlaen heeft, wat hy heeft gedaen ? Joan. 7, 51.
EERSTE TYDSTIP.
Onder - Paftorie tot Zeveren.
ARTIKEL I.
w^raj oorlof ïfc nae Noordfchote hen gegaen, Hoe de Cappen my daer over hebben aengedaen.
"WAnneer de Hebreeuwen waeren verlof! uyt de flaevernye van Egypten, zy waeren over van blydfchap, naeméntlyk als zy zagen, hoe wonderlyk Godt hun had gebragt door de roode Zee, in de welke zy hunne arts - vyanden verfmoord zaegen , zy zongen met luyde ftemme : in exitü Israël de Egypto &c. maer zy waeren nog verre af yan het Land der Beloften, zy haddeo



(3 >
nog bitter water te drinken, zy moften nog veel honger lyden en dolen in de woeltynen, voor al eer zy hun mogten verheugen in het Land van Beloften, zy mollen nog zeer veel mocyclykhcden lyden en volkeren beftryden, eer zy ten vollen zegenpraelden over hun vyanden.
Insgelyks is het met my gegaen , wanneer ik my verlof! zag uyt de flaevernye van den feraphinfehen despotismus, myn hert was over van blydfchap, de vreugd bevangde myn geeft zoodaenig , dat ik zoude dood gevallen hebben , wanneer ik uyt het convent, uyt myn zeven-maendclyke gevangnifie in de open locht vryèlyk den acdem mogt gebruyken, ten waere de voorzigtigheyd van mynen doéteur Mr. Vander Meerjche zulke overtollige bloed-ontroering had weten te bedaeren; ik meynde alsdan den gelukkigften te leven aller fchepzelen , ik zong met blyd gelast en luyde fiem : in exitu Ijraël de Egypto . .. de populo baibato &c. maer ik had voorzeker zoo luyde niet gezongen, by aldien ik had geweten, wat voor bitter water in mynen Kelk bereyd was, wat honger en dorft my nog te lyden was. De blydfchap had myn hert te zeer belemmert , 'k en had niet belei, dat myne vyanden nog niet verfmoord waeren, nogte niet geftraft volgens loon hun'er ongeregtigbeden, dus ik heb weerom zeer haeft myn patriofich •liedeken , vive la liberté ! moeten veranderen in den droeven miferere, van de patriot-quekers vcrloft ons Heere 1 Prins Lobkowit{ verzekert zynde door den heer Canonik Theologacl Boule~y, dat de overfte der Capucinnen op het aendringen van den Heer Arts-Priefter De J/ylder en van den Heer Procureur Generael van Vlaenderen Cbeyde zoo van dezen Biffchop als van den Keyzer ten dezen eynde bemagtigt ) den noodigen oorlof om uyt het order te gaen, zouden verleent hebben , heeft' my door Mr. Bouieir zynen gewezen fecretaris doen ichryven , dat, zoo haeft ik den oorlof bequam, vryel\k met zynen dank van Meenen by mynen broeder, Paftor tot Noordl'chote, mogt gaen om aldaer myne ge»



(3 )
zondheyd te herftellen, en myne Wereldlyke-Priciters kleederen te bezorgen ; maer tïat ik aen hem den oorioi in origine terfiond mode opzenden , zoo hacll men my dezen verleende, gelyk ik op den zei ven lionci dat ik uyt het Con-. vent by den Coionel Vander Metjch was gegaen, heb gedaen, op zulke verftroyde wyze , dat ik mynen brief acn den Bureau tot Meenen zond zonder opfchrift, Jofeph den brief- bedel ondervindende dezen blavcb , heeft my den brief weder bedek ; maer de overtollige blydfchap belemmerde zoodaenig myn aenriagtighiyu , dat ik flelde : aen zyne Hoogheyd den Prins Üijjc op lot Brugge (i) in plactze van tot Gend; dezen heeft dan gezien, dat zy my waeriyk tot hem heten komen ingevolge zyn Biü'choplv ken eyich, ten eyr.de om van my te disponeren alzoo en gelyk hy goed ^pude gevonden hebben.
Lobkowit?K dezen oorlof in zyn origineel gezien hebbende, vond andermael ygöed en liet aen my fehryven, dat ik voor twee maenden nae INooroichote mogt gaen om my aldaer te erllellen en te vevkleeden.
Den Colonel Vander JVlerfch was niet min verheugt als ik over deze onze glorieuste triomphe, hy onding my in alle vreugd, en ten zy den Docteur Vander JV/eerfche en andere zyn'er Familie hem verba-den , hy zoude rondom het Capuciner convent op' de veftens honden bondels ftroy doen branden hebben en alle zyn wcrkluydeu den hooren doen fteken , om dus den hoogmoed der hooveirdige cappen nog meer te vernederen ; hy was dusdaeniglyk omroert van blydfchap over myne verlofiing , dat hy zeyoc, veel meer voldoeninge te gevoelen in het winnen van dit myn proces, over my aldus uyt de banden myner vyanden verlof! te nebben , dan toen hy op den Pruyfi'enaer Jaegersdorf en Srhdwers-
(ij Ey ! indien Jofepb dezen niii..ag niet had voorkomen ma in de plaets van Brugge , te ftellen tot Gend , wat fchroomelyke confufien waeren daer uyt gevolgt! Brenaert üad gedagt ik zulks op zyn affront zoude begaen lubben ; hy hadde voor zeker den oorlotbfief terftond gezonden nae Portugael, en ray in plaetze va i by TJjyn broeder, icvers ia een kafteel by dê Cellebroeders... gnor füiffet pejor priors,.



( 4 )
iorf veroverde ; want hy belydde, veel liever te ftrvden jegens de Turken dan tegen Gappen, die hy gemeenlyk noemde fiers Matadors, {<.) Rejettons irnptes. ik ben dan volgens den wil van den BiiTchop van Gend op den ij Juhus direft gegaen by mynen broeder in de open logt der Noordfchotlche weyden; van welke ~ zegt : dat zy zeer aengenaem en gezont zyn , aiwaer ik myne gezontheyd onder de zorge van myT\* tV* v"nuften en alder-experften genees-meefter Mr. Van Daele van Iper heb verquikt, wandelende en my vergeeftigende altyd en alomme in het gezelfchap van mynen broeder den Pafior.
Hier op hebben nogtans de cappen terftond alom begonit te klappen, te knorren, te liegen en te lafleren, zeggende : dat ik zonder oorlof ofte permiffie uyt myn Uoofier was; andere zeyden , dat ik met geweld den oorlof had afgehaelt en afgeperft , andere zeyden elders , dat ik wel eenen oorlof had gekregen om nae Gend by den Bilfchop te gaen, maer niet om by myn vrienden tot INoordfchote, Moorfiede, Iper of daer ontrent te kermeflen, te wandelen &c. Guilielmus die den oorlof als Vihtator Generael had gegeven, (2) in plaetze van deze lafierende tongen te berilpen, met hun folteringen te beteugelen, hy heeft deze met te zwygen , te aenhooren of toe te juygen den vollen toom gegeven zoo dat men my terllond alom aenzag voor apoflaet. Den 6 ougft tot Staeden, benevens myn broeder meynende MeiTe te lezen, DViuljter een uytgelezen bygot en zotten verleyder der Patriotten, heeft my zulks belet, niet jegenftaende hy met zyn wysgeerig Brugfch verfiand had moeten befluyten, dat ik wettelyk uyt myn order was , aengezien mynen broeder Paftor nevens my dit bevef-
(i) B. L. ! hoe zult gy konnen bevatten, dat dezen berusten Wan nog zoo een groot geloof en vertrouwen zoud gekregen hebben .„ deze Matadors, gelyk hy getoont heeft ten tyde 11 tt da order meeil al zyn Veld-Pacpen heeft getrokken , om voor de Uehgie te vcgten ! '
j 52wv lS ^ ZelVe" GuiUiaeme> <*ie om zyn ondeugernheyd iiv <Sen bofch tot Tervenren is gerelegneert geweeft.



( 5 )
tigue... dog niet tegenftaende hy my zelfs 't jaer te voorcn had aenzogt, om aldaer de Hoogmeffe te zingen en van over de 20 jaeren kende, niet jegcnftaendc hy wille , dat wy gelogcert waeren by zynen agtbaeren vriend, en deugdrykften Heer Greffier Maes, deze goede en andere geloofweirdige beweegredens waeren voor dat moment niet genoeg. D'hulfter had een Seraphinfch mandement, ftat pro ratione voluntas , hy'difpcufeerde my voor alsdan in het meffe lezen, het gonne ik noyt dan om groote redens of abfolute beletzelen heb naegelaeten , niet alleen ten tyde dat ik onweirdig den zaligmaekcnden baerd en het Hcylig Habyt (i) droeg, nemaer alom en ten allen tyde, zelfs toen ik met al de blixem-ftraelen van den Seraphieken Jupiter gebonden lag.
Middeler tyd ik myn gezontheyd betragtte, myn zusterken bezorgde uyt ket geld, dat my door vrienden was gegeven om als Miffionarius uytgedofl te wezen, al myn kleederen om als weireldlyken Prielter in de Gendfche mime te gaen, myn broeder voorfchikte een traclementien om de erkleeding feeftelyk onder de vriendekens,, die op myn vermaerd patroon-feeftjen in het Convent tot Meenen hadden geweeft, te vieren en om dus door dit kermesken af te Ipoelen alle de tartaerfche pruymen , die wy hadden ingekropt by de Baerdbacren, immers om onder ons mannekens alle de Capucyne beeftigheden en onmenfchelyke ondeugentheden met den wyn van geregtigheyd af te waffcheu. Den 19 Ougft omme dan deze kwezelachtige fcclte met beter geluk by te mogen woonen dan het paterlyk tracba-
. (1) Die de welke de Cappen willen verasten, zeggen niet het Heylig Habyt, maer de vuyle Hinkende luyfagtige kappe , maer deze zyn verblinde geeften , zy worden by de Capucynen verdoemt Om dat zy hier door hun wynkelken te kort doen : eylaes ! 't fe_ dert dat de weireld haer oogen wat meer opent, myn broerkens verkoopen niet veel kappen om de kinderkens daer in op te kweeken , of om de dooden te begraeven ; 't fchynt dat de Aflaeten die aen dees kappe eygen zyn , zoo unen eertyds geloofde, al hun a&ie inden Paepe-wynkci hebben verloren.



( € )
ment tot Meenen, ben gaen Meffe lezen ter eeren van O. L. V. tot Langenewaede ; alwaer ik zoo neirftig heb gebeden , dat den Paftor Pieters, een belhamcr in de patriotfche dulltgheden , de quo poften lattus, my nevens zy liev-Paftors-Nichtjen Cathrin aen de tafel heeft gcftelt tuilchen witte, fwarte , bruyne en gryfde Cappen , de welke aldaer jaerlyks hunne devotie houden, fingende in de Capel als de Leeuwen: Ora pro nolns Sancta Dei Genïtnx ƒ en aen de taefel drinkende gelyk de kalvers vinum fine fine pretiojurn; roepende ingevolge her patri"tsch Liedeken : den boerr^al 'talbetaelen i/c. terwylen Pieters aldus zyn hertelykheyd liet biyken, wierd my een argument voorgeftclt door mynen con-discipel Pa er De Lange, «Is dan procureur in de Auguftynen, heden Prior tot Iper, ook een uytnemer in de patriotten te verleyden, zynde van jongs af dul zot geweeft van bygotterie, dweeperie en quezelrie , want hy by iooo keerlen ontftak aen O. L. V. van S. Jans tot Poperinge om te hebben eeu goede plaetzc in de Compolïtien, dezen icrupuleufen queeker was van de felve gezintheyd en fecte van Voijyq tot Meenen , wanof breeder is gehandelt I Boek III tydft. hy vraegde my of den Keyzer de macht had om'van eenen Capucin een 0:;derpaftor te ruaeken ? ik antwoorde den fot volgens zyn fottigheyd negativï ; maer zeyde , dat hy wel konde van eenen Auguftm maeken ee,nen fiokkebroeder. Pieter Pieters, zynde een iVoordi'chotfchen Knuyft, vrcefde dat ons argument zou gedraeyt hebben in Barocco , hy hoorde dat ik den fot had gebragt in foffatn, ad metam, hy bedankte ons heel vriendelyk en noode ons ad Cameram charïtatis. Waerl'chynlyk zal deze iincategonke i'olutie van dit argument een dermotiven geweeft h.bben, w .er op de Iperfche Vicair-Heeren hun hebben ingebeeld, dat ik niet wettelvk uyt het order was, ondertuuchen wy aldaer O L. V. dienden met volle kannen , is myn broeder van Noordichote ingekomen met .enen brief van den Ards-Pnefter uyt Gend, by welke hy my terftond opriep, zeggende ; dat ik zonder
ray



(?)
my te verkleeden recht nae Gend mofl komen by dea Biffchop, want dat de Cappen en den Biftchop van Brugge alles aenwenden om dezen goeden Prince om te baden , ten éynde hy my noyt als Onder-Paftor zoude geadmuteert nogte gefecularizeert hebben, &c. Brenaert had aen Lobkowitz_ eenen vinnigflen brief gefchreven, waer by hy zeyde : dat gceuen (i) Biffchop dit mogte ofkonde doen zonder verdomt te zyü,eylaes! Brenaert hadde beter zyn zdven berifpt over de zaeke van Pater Venerandus Loentjens , Capucin tot Ooftende, &c. Maer de fchyn-heyUge zien altyd de i'plinders in de oogen van ander, terwylent zy den balk niet gevoelen in hun eygen oogen. Foris mundi > intus impuri, Duces Cceci...
Brenaert, leerde wel anders, voor aleer hy Biffchop was : want indien hy zulke fentimenten had geleert toen hy geeltelyken Raeds-Heer was tot Mechelen, voorwaer 'k geloot' niet , dat hy oyt de gratie of protectie zoude gewonnen hebben van de Edelmoedige en deugdryke Crumpipen , de welke voor zeker niemant tot de Biifchoppelyke Weirdigheyd recommanderen die zy kennen voor Ultramonta'in, bygot of geveynfden Italiaen : dog Brenaert is niet den eenigften Biffchop. die zyn groud-regcls der Heylige Geleertheyd tegen zynen wettigen. Souvereyn en weldoender heeft verandert, nae hy den Gouden Myter valt hadde; nogtans hy heeft noyt zoo veel konnen uytwerken op het gemoed van Prins Lobkowitz om myne fecularizatie te beletten. Dezen Duydfcheu Prins was te zeer wel onderrigt en opgekweekt in de evangelifche grond - regels der Duydfche
(i Brenaert heeft ontaerdlyk op my geftoort geweeft , wanneer ik met te appelleren van zyn vrenidfie fententie I. Boek , hem in openbaerfte confufie heb gebragt , hy zal voorwaer niet min geftoort zyn, door dien ik hier zynen ondeugenden handel aen de weireld bekent maeke door den druk, hy mag nogtans zig niet. ftooren , omdat ik hem hier in declarere te wezen eenen logenaer, eenen valfchen leeraer , &c. Vermids ik vaft mag ftellen , dat allen Biflchop dit konde doen , faltem in illo tempore , het gonne geyrobeert word. I1L Bee\.
F



( 8 )
Kerk, hy luyftcrde niet nae Brenaert, hy wifte dat'er gezeyt word aen de naevolgers der Apoftelen : quodcumque Joiveritis.... Den H. Geeft heeft de BifJ'choppen aengeftetd om de Keike te beftieren , ik was in dc Kerke , zoo roogt hy my beilieren, gcl)k hy heeft gedaen» Quod fatium eft, infeèïum in nequit.
ARTIKEL II.
JZluchte die hier geplaetft moet wezen,
Om te zien hot en waer de Cappen zyn geprezen.
Joannes a Lapide, vermaerden Schryver onder de Theologanten leert onder ander „ quod reftriciio pure mentahs non fit culpa mortahs, dat wy niet altyd doodlyk zondigen met zig in redenvoeringe te geveynfen op de wyze der Jefuitcn : dit heb ik zomwylen geplcegt nae\olgers het voorbeeld van den Grootcn Keyzer Jofeph 11, die zig ondertuffchen nae het exempel van Keyzer Kaïel V , onbekem heeft voorgegeven als eenen borger of gemeenen foldaet, om te hooren, ^oe en wat men zeyde van den Keyzer of zyn'er bediende.
Op den 27 Julius 1785 ben ik van Iper nae Noordfchote gegaen, verzelt met Joannes vander S'eene, Jylufick-iVleefter , Horlogie-maeker , Opper-Kerk bailliu en Plenipotentiairen Jeanfan-tout tot iSoordlchote, wy hebben een pot bier geviaegt in de herberg bewoont door Sr. Schouttey , Chirurgin tot Luzerne , Prochie Zuydfchotc : ik ialuëerde de geheele compagnie cn bewaerde myn glas , om niet zomwylen den lchturmond te laepen, met te drinken uyt het glas van een ander : Schouttey hier over verbolgen, in meyuing, dat ik op de wyze der Cappen dit bier had gevraegt pro Deo^ vraegde my : waerom ik hem geen glas jonde, zeggende : dat ik een onbeleefden Capucyn was, dervende drinken en fchenken van zynen drank zonder hem medete laeien profiteren... Hy vraegde, of ik was opgekweekt in een verkens koye ?
Ik ziende hy my r iet kende, heb geantwoord : dat ik zo»tzot noyt was geweeft gelyk veel ander, die al-



( 9 )
tyd het eerfte glas aen denWeird geven,en dikwils den helft van den drank aen de Baezinne, dat ik zelfs den drank genoot, die ik moefi bcaelen , immers wilde hy drinken , dat hy zelfs uyt zyn kanne konde fchenken, dewyl hy baesken was van 't huys genoemt ( m fdïïar) het zoet leven alwacr hy niet lang nae dien baesken is gebleven „ hy heeft wat te veel aen de Cappen pro Z) o gegeven „ den tap is pro Deo door de kraerié gedreven ,, zoo my nae dien door a Lapide is gefehreven..,
Schouttey : wel hooveerdigen Capucin ! gy hinkende Cappe! zult gy my in myn eygen huys zoo affronteren? daer ik eenen der grootfte weldoenders ben van uw order, hier paffeert niet eenen uwer nv.de flok-brotrs, zy komen al binnen , zy weten door hun klap en kap myn gratie te winnen, wy kappen zomwylen een fleffche binnen, zy groeten my eerft, maer gy zyt een grooten ftouteryk, eenen onbelcefden broer, ècc. ïly aenzag my voor Leeke-broeder, om dat myn hayr nu reeds langen tyd boven de kruyn was gegrocyt, in afwagtingmyner erkleeding als weireldiyken Prielier; want ik myn kleederen bezorgde tot Noordfchote.
Ik , baesken ! 'k affrontere niemant langft ftraete, veel min in hun huyzen : gy kent my niet, ik vraege geenzins uw bier voor riet, men zal uw betaelen.
S'howtey zig omkeeiende tot de aenhoore xle boerkens , zeyde : wel [acre die ! wie heeft'er oyt zoo een franke Cap gehoon? hy zal my betaelen! zig dan'tot my draeyende, zittende in zynen zetel, vraegde : waer mede, gy luys-Cippe? Ik : met geld of met flaegen.
Schouttey dit hoorende , fchoot op in volle colere, wilde my uyt het goed Leven jaegen als eenen droeven lands-looper, roepende : weg ! weg ! gy /uyle luys-Cappe ï gy zyt ook al eenen, die de boerinnen bedriegt, ievers eenen luynerd der vuyle flokke-broeren, die leven en ftaepen, drenken en fchenken, wandelen en loopen ten lafte der boeren, den Keyzer moeft al dat volk wegjaegen; want dit rui -eert my en een ander : hun Cap is noyt vol, als zy hier by den Paftor zoo zat gedronke»



( io )
zyn, dat zy bynae aen de bargie niet konnen kruypen«
zy komen my dan nog afbranden ;als ik hun weg jaège , myn vrouw roept hun binnen „ zy weten te belezen haer vyf zinnen,, om door haer myn gratie te winnen,, en dat al door hunnen vervloekten abjolvat.... Die luyzevangers willen van my en de boeren onderhouden zyn , onder voorwendzel, dat zy op ftatie komen. Wel! wat zyn wy hun fchuldig ? zy doen den dienft aen den Paflor, maer niet aen de Prochianen; wy betaelen de Paepen rykelyk"voor gedicnt te worden, en ziet', als den Paftor of Capellaen te Juyg , te leeg en te gemak lyk zyn, zy ontbieden een vuyle Cap, ievers een luyzigen Capucin „ door de welke wy te zeer overvallen zyn,, terwylent zy drenken en fwanzelen als een zwyn „ genever, bier en brandewyn „ &c.
Sacre die ! dat ik voor een dag Keyzer waere ! hoe droog zoud ik al die Cappen fcheiren, ik zoud hun al weg-jaegen, de Leeken zouden werken om den koft, de Priefters zouden allegacder op de Proefden moeten dienen als Cappellaen „ die zouden niet meer op de kitte gaen„gelyk dezen ftouten vuyl-baert heeft gedaen,, dezen heeft wacrfchynelyk heel het land afgeloopen, als eenen Domus combufta, ofte eenen geprivilegieerden boere-ftrooper.
Ey ! dit vervloekt gefpuys beeft tot Veurne hun kot laeten branden 1783, zy hebben geloopen en gebedelt, dat zy milfchien genoegzaem hebben om dry Conventen te bouwen, denkt eens, wat vervloekte 1'chelmerye dat'er fchuylt onder die luys-Cappen : fy ! foty! gy ftirikeüde Cap!
Ik moetende laggen met zyn buytenfpoorige gramfchap , onder welke hy, geftudeert hebbende , boere ChiruTgiens-Latyn klapte , 'k vraegde hem , of hy nog in de fchole van Brenaert tot Brugge had gewoont p gemerkt dezen Biffchop my ook 1784 had uytgemaekt voor ij ! foey ! hinkende Cap , &c-
Schoutt.y. Audi, vide , race , fi velis vivere in pace, Zwygt gy Jacre-dieJJche vuyl-Cappe! zult gy my nog



( n )
uytlaggen in myn eygen htfys'? feèfï gy luys-zak, gy hebt zeker by de Noordfchotlche knuyften geloopen „ om by de poefelfche-zwyns vtrkens te koopen „ 'k zal morgen uwen Guardiaen fpreken tot Iper , wagt u ftoute Cappe! gy vaddigen boer! gy lekkeren leeken!
Jan vander Steene, fus! lus! bacs 1 gy zyt mis, dit is geenen Leeken, dit is geenen Broer, maer eenen Priefter, die meer latyn weet in zyn kleen vingerken, dan gy in heel uwen kop, hy verftaet al wat gy raetelt in het latyn.
Schouttey, wat zegt gy daer, eenen Priefter ? wel dan is het eenen choor-ezel , eenen vaddigen preftaqutfjumus ; gemerkt hy my tot heden niet een woord Latyn heeft beantwoord.Si Jit fiuditus repondeat laünnè michi.
.4 Lapide. .lae, hy is zoo hoog geftudeert ,, dat hy door den Keyzer is Cappellaen gepromoveert „ tot Zeveren Bifdom Gend , ziet eens hoe gy heden hem hebt geaffrontecrt „ hy is geen Capucyn meer, al is't dat hy nog de Cappe draegt, hy is geen Religieus meer, de Overfte'hebben hem uytgezondcn, den Keyzer heeft hem genoemt Onder-Paftor tot Zeveren en den Biffchop van Gend heeft hem afgeroepen, &c.
Wy komen zelve van Iper, aïwaer wy hebben gekogt een Soutaene en andere kleederen voor een weireldlyken Priefter, hy zegt daerom wel, dat wy uwen drank geenzints voor niet vraegen, maer zullen betaelen merg, ld.
De liaefinne , wel Jefukën, Schouttey ' heb ik het u niet gezeyt, dat gy bedrogen waert, gy fcholde ecrft dezen man uyt als eeren Ëremyt, dan als eenen Capucin , maer ik zag wel aen zyn lang havr, dat'er wat anders mocft fchuylen onder dit eerweirdig Capken. Ky ! Man! gy affronteert alle paterkens, om de liefde Gods zyt dog op uw hoede, anders wy zuilen van den Hemel geflraft zyn : ach! Mynheer , reverentie Pater 1 vergeeft het my alles, wat'er is mifdaen door mynen Bacs, hy bemint de Paterkens, hy traéteert'ze maer al te veel, het is een haeftigheyd, om dtt hy wat by dranke is als eenen Nabal, &c.



(II)
Schouttey , zwygt gy dwaeze zottinne , ik ben geenzins dronke : di is eenen uytgcloopen broer, of luyaerdigen eremyt te leeg om te werken, die loopt op den boer, om ievers een vet kalf of een poefelfch verken, hy kan geen laiyn , heeft geen kruyn, ecc.
A Lapide, meefter! weet wel wat gy zegt : want het is den eygen broeder van Mynheer den Paftor tot Noordfchote, uwen goeden vriend, onzen lofweerdigften Herder, &c.
Schouttey, wat zegt gy Jan T ab'enuntio , 'k en geloof u niet: nogtans , om al uw zeggen , indien dien flouteryk my kan antwoorden in het latyn , ik zal hem gelooven : hy zig weerom omdraeyende , zeyde : quare m lef i non repondifli ? wacrom hebt gy my niet beantwoord in het latyn ? zyt gy eerlyk man , fpreekt met my latyn. Ik : eö quod loquaris üt Jlultus : om dat gy klapt als eenen Bruggeling of Jperling.
Schouttey, mort - die ! vrouw! vrouw! ik ben bedrogen, wel zuyker-die! a Lapide, wat zegt gy ? dit is dan Pater Vervijch , die de Paftorie heeft bedient van Noordfchote.
Wel chariffime! txcufatum me habeto, 'k aenzag uwe Cappe voor ievers eenen ftynkenden eremyt, of Houten broere, ey ! proficiat f gy zyt dan eyndelings verlof! van die barbaeren, 'k weet van uw vervolgingen , heel ons Prochie heeft uw ellendig lot al over lang ; beweent wel God lof! dat gy zyt verloft uyt de banden van die goddeloofe handen : proficiat! veel geïuks ! dat de blixemiche luyze-pooken hier nog komen , *k zal hun tradleren comme il faut, excujate me, veel geluks ! Broederken van mynen befien vriend, den weirdigften Paftor van heel ons Bifdom , hy komt hier altyd naer, ey 1 vrouwe,haelt alles op, wat wy hebben in de kalfe, dit geef ik al ten beften....
Ca meyfen'. volt den pot voor a Lapide, en haelt voor Mynheer den Ex-Capucyn twee fleffchen wyn; want wy moeten heden t' faemen vroylyk zyn,, que diabk ! wat zegt gy ? een vuyle Cap word heden Myn-



( 13 )
heer Cappeïïaen „wel proficiat Mynheer Vervifich. Vivat Jojeph den Keyzer, hy heeft zeer wel gedaen „ hy moefte al de baerden fcheiren en op den boer doen ftaen,, ga vrouwken ! traéteert, want myn hert is over van blydfchap.
Wy hebben daer nog wat gezeten , geklapt en gedronken; d Lapide wilde het gelag betaelen, maer Schouttey verftond dit geenzins, hy zeyde : dat niet alleen zyn ganfchen kelder voor my was, ncmaer ook zyn wyf en kinders, ik mogt van alles difponeren.... Nae hy een luitelken had gehoon van de onmenfchelyke vreedheden, die ik in dat heylig-fchynende Order had geleden , zeyde : ziet vrouwe ! ik zweire u, indien ik wille, dat'er oyt een van ons kinders Cap-Draeger zoud' worden, 'k zoud dit zoo aenftonds ombrengen : want dat volk heeft my van over lang mishaegt door hun dronke Cap en zatten mantel, als zy nog komen, zegt : porta claufa, hier woont Canutus, zend-ze nae de herberge Bibiana, myns acngaende, 'k heb geea Cappen meer noodig om myn biechte te hooren, is1 den Paltoor niet bereyd ofte bekwaem om ons op tyden te dienen, wy zullen biechten aen God,, en verhopen het ecuwig lot,, zoo wel als al die aepen, die ruineren ons kot „ &c. Hier mede zyn wy nae IVoordfchote gegaen,, alwaer den baes 's anderdags aen Frere zyn excufie heeft gedaen „
ARTIKEL III.
Hier ziet een ieder, hoe ik bengefecularireert, En op welke wyze men my heeft gedifpenzeert.
Den Lezer is op het eynde van den eerften Boek iuydclyk overtuygt, dat ik met eenen wettelyken en. uyidruklyken oorlof myn Convent en Order ben uytgegaen , hier zal hy lezen , hoe niet min valfch is geweeft, de fchandelyke calomnie der Cappen , zeggende alom; dat ik noyt wettiglyk uyt myn Order ben geweeft , aengezien ik hier aenhaele, hoe ik ben gefecularireert, 't gonne geen kleyne confuüe moet zyn voor Sjpyn Calomniatcurs.



(H)
26 Ougft, ik ben als nog gebaerd en gekapt tot Gend aengekomcn, om te hoorcn : wat den Prins Lobkowitz goed had gevonden met my te doen, overmids hy my onder zulke voorwaerde van de Overlte had afgevraegt, en deze my tot hem hadden gezonden; maer alzoo ik nu reeds langen tyd myn kruyn niet had laeten fcheirer» om geen perruke te moeten draegen, myn hay'r op het hoofd by nae zoo kink zynde als van mynen zwarten baerd, men oordeelde, dat ik veel te leelyk uytzag om my perioonelyk te vertoonen aen dezen doorluchtigen Prins, want dat ik zekerlyk zoud mishaegt hebben aen Made. Dujart ; het heeft daerom belieft aen den zeer Edelen Heer Maroucx, Hecre van Opbraekel, de difpofitie van den Biffchop over my af te vraegen.
Den Heer Arts-Priefter is hier nopens onderrigt geworden door dezen Edelen Heer Procureur-Generael en heeft my aengedient, hoe zyne Hoogheyd den Prins Biffchop goed vond, dat ik myn habyt zoude afgclcyd heoben , myn baerdeken zoude gefchoren hebben, immers myn Capucyne-Cappe zoud verwiifelt hebben iegens een wcireldlyk-Priefters kleed , en aldus als weireldlyk Priefter zoud gaen woonen by den Heer Paftor tot Zeveren, om aldaer af te wagten zyn voordere orders, zoo hy goed zoud gevonden hebben.
Deze Biffchoplyke difpofitie was ingevolge de Seraphinfche Theologie voor my een formeele 'dijpenJatie , gemerkt'er volgens de Gods-Geleerde geen woorden noodig zyn, alwaer den uytdruklyken wille difpenfecrt: hier was den wille uytdruklyk van den Biffchop, zoo in zyne brieven tot de Overfte, tot den Arts-Priefter De Vylder, tot den Colonel Vander Merjch, als in deze zyne voorzeyde woorden aen den Procureur-Generacl; by dies is deze difpenfatie onbctwiftbaer van dezen kant. Wy zyn hier duydelyk overtuygt van den liiffchops wille in my te fecularizeren, dus kan niemant meer twyffelen of ik wacrlyk ben gefecularizeert, ten zy den geenen niet verftaet, waer in eene fecularizatie gelegen is, ofte den geenen twyffelt aen de magt der Bifichopperi van dezen tyd.
Of



( 15)
Of den Biffchop iemant uyt zyn Order mag trekken, ofte kan feculafizeren, zal men zien in den III. Boek.
Alhier moet den lezer zig genoegen met te hooren , hoe den Biifchop zulks uytciruklyk heeft willen doen en waerlyk heeft gedaen : overnüds dat eene iecularizatie niet anders dan eene difpenfatic is, waer by eenen Religieus word ontüaegen , om buyten zyn Kloofter uyt zyn Order en haoyt te leven als weireldlyken Priefter; den BnTchop heeft met my dus alhier gedifpenfeett„ ergo yder ziet, dat ik waerlyk ben geiecularizeert „ wat zullen nu alle de vuyle tongen daer tegen klappen! wat zullen myne Capucyntjens hier tegen opwerpen ? ik geloove zy zouden my van alle kanten met hunriJS fcholaftike argumenten den kop zot maeken ; Godefrid den draeyer , zoude my zeker Tri-bri-braptice doen draeyen, maer ?.1 zyn force hier tegen zal men zien in het fameus proces, hier agter geplaetft III. Boek III. Tydft. Dog om den lezer hier niet teenemael onvoldaen te laeten, ik wil hier zeer geirn eenige opwerpingen be-antwoorpen , die myn viiendekens konnen deen.
i ? Maesken, Ex-Secretaris van Lobkowitz, groetten Advocact der Cappen, zal my miffchicn opwerpen, van dezen Biffchop dikwils gehoort te hebben, dat hy my noyt heeft willen fecularizeren, &c.
Hier op antwoorde ik : Ma.skenia.na diéla, funt Maskerata, de brieven van prins LobkowitrK gelden my meer als al de woorden, die hy oyt aen Maes of Kae$ mag gezeyt hebben; nog ik en laete my niet acngelegen, wat dezen veranderlyken man oyt mag gezeyt hebben , nae hy rnet my gedifpenfeert heeft, gemerkt deze difpenfatie is in eene onbefcheydelyke en onveranderlyke ftoffe, bydies eens gedifpenfeert, blyft gedifpenfeert , femel difpenfatus in materid indivifibili, manet difpenjatus, even als eenen couzyn, die in het bloedverwandfehap is gedifpenfeert om te trouwen ievers een fchoon, frifch, ryk Nichtjen ; zoo haeft als deze difpenfatie eens is gedaen, eens is gegeven, cozeken blyft gedifpenzeert zoo in den H<-!uel als op der aerden: 11 Deel. G



(tö)
^uodcumquè folveritis fuperterram erit folutum & in crelis.
Lobkowitz^ ,konde my, zoo lang hy' my niet had toe-gelaeten de Cap te verkropen , nae het Order wederzenden, hy was dan nog libcr met te doen volgens dat hem goed degte te conveniëren; maer zoo haeft hy het confent had gegeven, om my als weireldlyken Priefter te kleeden, dan ontfloeg hy my van 't kloofterlyk leven, &c. Ziet zyn brieven, verba volant ,fcripta manent.
i? Regnaut, Promotor van het Geeftelyk Hof tot Gend, zal milfchien opwerpen: Lobkowitz 16 April 1790 heeft aen den Heer Officiael De Meulenaere gel'chreven, dat ik eenen apoftaet was, by dies dat hy my noyt hadde gefecularizeert, &c.
JK antwoorde als vooren, dat al dit zeggen, fchryvën of klappen te lacte is gedaen : femel difpenfatus maner dijpenfatus. Dezen Prins konde wel vergeten hebben wat hy oyt met my heeft gedaen, immers hy heeft ten tyde der Paep-Revohe de zelve rolle gefpeelt van Brenaert tot Brugge, il faut hurler avec les hups.
* °. Michie /jMjRaed-Filcael van het voornoemde geeftelyk Hof heeft my onder ons proces vcrbael 27. Feb. 1790 opgeworpen, dat deze fecularizatie alsdan niet meer goed was, overmids dat de reden der dispenfatie niet meer beftond ; aengezien den Keyzer met zyn gouvernement uyt het land waeren gejaegt. Deze opwerping dede my waerlyk gelooven, dat dezen mynen aenkanter niet gedient was met myne dood, mids hy my dede befluyten, dat zoo haeft den Keyzer weerom in het land was, myne difpenfatie wederom erleefde. Dog heb hem getoont, dat ik wat beter de Theologie verftond, feggende : eens gedifpenfeert in eene onfehcydbaere materie, blyft altyd gedifpenfeert , even als B. E Kervyn heeft difpenfatie bekomen om te trouwen zyn nichte Maes, om te legitimeren hun jong cozyntjen, maer dit jongsken fterft middelertyd , de bannen worden geropen , ergo de reden der difpenfatie ceffeert? Kervyn mag nochtans vrylyk zyu richtjen trouwen ; zoo van geiyk is het in de dispenfatie der irreguiaritcyt, inde difpenfien yan den eed.,



( ij )
in die der beloften &c. Mr. den Fifcael, dit gehoort hebbende , bcfag den oiiïeiael, hy gevoelde , dat ik myn preuve klaer genoeg maekte, doch niet tegenftaende, hy zeyde dat'er voor my niet anders refteerde, dan wederom de Cap en den Baêrd aen te trekken... gelyk wy breeder zullen toonen III. Boek, alwaer wy ex profejjo aentooncn, hoe heel de wet en de propheten der hoogmoedige Staeten ten tyde der Revolte waeren gelegen in vyf woordekens : want het ons aldus belieft.
Deze dry grootfte opwerpingen weerleyd zynde, geloove allen onpartydigen lezer hier genoegzaem overtuygt is, en duydelyk begrypt, dat ik waerlyk ben gedispc-nfeert en wettelyk gefccularifeert, dus oubegrypelyk , met wat gemoed zy hun te vergifs verweiren met te zeggen, dat zulx is gefchied tegen den wil des overfte, die wel bekennen toegeflaen te hebben om eens by den Biffchop tot Gend te gaen, maer geenzints om gefecularigeert te zyn , quafi verb al of zy hun fchuldige gehoorfaemheyd , die yder cappe , als hy prieftex word gewyd , in de handen van den Biffchop belooft, zouden konnen ontftrydep met hun uytgezochte exemptien ! dat zy eerft deze woorden uyt de brieven van den Apoflel lekken , Spiritus S.pofut, &c. Den H. Geeft heeft de Biffchoppen, maer niet de Cappen, niet de Aepten, niet de ryke Prelaeten geftelt, maer de Biffchoppen geftelt om de kereke Gods te regieren. Franciscus zcifs gebied hun te gehoorzacmen en behulpig te wezeu, alwaer dees den cappe-dienft noodig oordeeleu. Lobkowitz, oordeelde noodig mynen ■dienfi; tot Zeveren, hy heeft my tot dezen cynde afgeeyfcht, niet om enkelyk by hem eene wandeling te doen , maer om van my te difponneren, gelyk hy zoud goed gevonden hebben ; hy heeft goed gevonden my te zenden als weireldlyken Priefter, ergo de cappen,, heden te laete klappen „
De Heems afgefteldcn Paftor van Winnezeele , Bygot van de eerfte clajje en Concubinift van de tweede, mynen couzin onweirdig, die liever tot Poperinge zyn geld aen dc Paftor-nichtjeus had te beftcd.cn, zelfs als



( is)
hy nae Ip*r in de paftorele exercitie gink of keerde5 dan aen zynen dood-armen oom Frans. Plaetevoets, vraegde 1783 aen Van den Meerjche bibliothecarius uyt S. Pieters tot Gend , of ik was gefecularifeert via Romand ? Dezen fanatieken patri-zot primiflima: clajjis fiond ad metam non loqui; maer indien ik myn coufyn zelfs had mogen antwoorden, 'k zoud hem gevraegt hebben of Brafchi beter den duyvel op een kuflen kan binden of ontbinden dan Lobkowitz^, ik zoud hem gezeyt hebben, gelyk of ik heden zegge, dat het alles is gedaen jurifdittione apoflolicd , daer mé votre ferviteur! en die hier over breder voldoening begeirt , kan zien myn proces III. Boek.
20 September door den Procurcur-Generael Maroucx D'opbraekel en door den Ards-Priefter De Vylder, verzekert van de Apoftelyke difpofitie, 'k zeg van den Bifj'choppelyken wil, hebbe zonder delay of ceremoniën myn eygen baerdeken afgeknipt. Karei van Spagnien had de hulpe noodig van Clavia om den Cappe-bacrd te fcheiren , ik niet : 'k fchoer myn eygen zeer net en droog, ik heb aldus met wettigen oorlof en difpenfatie de Cap geworpen over d'haege, my als weireldlyken Priefter bekleed met geleende kleederen van zee vrienden, by gebrek dat de gene, voor my bereyd zynde , uyt de aelmoeüen die my gegeven waeren om nae de mimen te gaen, nog tot Gend niet waeren aengebragt, nae het welk ik niet mogt wagten, uyt vecze dat den Biifchop hem zoud laeten omhaelen. Bouer^ riep : tonde durn candet; zoo dat ik terftond den wil van de ApólTolyke Jurifdiétie in het werk heb geleyd, zonder de minfte ceremoniën ofte formaliteyten, atqui difpenfatio fuit fine mord execationi mandata, zonder eenige kleederen te paffen, alles pafte, hoe wel myn kar^aksken veel te kleen en myn broek veel te groot was; 't was my genoeg van Pater in Mynheer verandert te zyn, in plaetze van Mynheer Reveremje-Patery ik was voortaen Mynheer den Onder-Paftor, &c Seniel difpenfatus, manet difpenfatus.



( '9 )
De Graeve, Primus van Loven , Rom-Weirden getrouwen Keyzerlyken Canonik te Gend, ziende op den s Mey 1789 , in het huys van den Canonik Audenrogge , den oorlol' van de Overfte, daer by den brief, waer by Lobkowitz , my had gevraegt, om van my te difponeren naevolgens zyn goeddunken . midfgaeders den brief waer by hy Biffchop toont, hoe hy my als weireldlyken Priefter erkent, in zyn Bifichoppelyke refidentieüad en oorlof geeft om door heel zyn Bifdom alomme -.nelfe te lezen, heeft voor heel, de compagnie, die aldaer om myn brieven te examineren waeren genood , beleden , dat hy duydelyk was ovcrtuygt myn'er wettige fecularizatie, waer op den Canonik Willems zeyde : dat de Cappen waeren ondeugende lafteraers, &c. &c.
Beklaegt,, of nae den baerd gevraegt,, ik had hem droog geichocren en reeds fyn aigezaegt „ Lobkowitz, had my afgeëyfcht om van my te difponeren nae zyn goeddunkt;), zy hadden my tot Lobkowit^ gezonden , hy had goed gevonden van my aldus te fecularizeren , en zoo wy hooren eens gedifpenfeert blyft gcfecuiarizeert. Dus ik was en bieef Mynheer den Ex-Capucyn, Joannes cucurrit, citiüs Petro.
Ik heb dezen artikel wel een weynig wydloopig alhier willen behandelen, overmids dit den bezorderftcn is van heel myn levens-loop, voor het goed van myn eere en erftelling myn'er geichondene reputatie; gemerkt myn bezonderfte oogwit hier is aen heel de weircld te toonen , hoe ik voorzien van Tytel waerlyk ben geftelt uyt myn Order onder de weireldlyke Prielters; en gelyk ik ia den eerften Boek heb aengetoont, den oorlof waer mede ik myn Convent en Order ben uytgegaen. Zoo zullen wy deze (toffe nog klaerder beleeden, wanneer wy zullen toonen , hoe den Biffchop my wettelyk heeft konnen difpeufereu, ziet UI. Boek.
Ik heb 'ook dezen artikel wel willen verlangen, om den vermaerden Pater Seraphinus van Ooftendc, wanof in het lank III. Bock , Guardiacn der Cappen tot Gend, te botmuylen, te befchacmeu en uyt te maeken voor



, ( SO )
eenen verleyder der zielen, gelyk hy eenen belhaemer is geweeft, in te mifleyden de zoo genoemde arme Patriotten'; want hy heeft op den Paefch-dag 1790, in de Kerk van S. Baefs in Gend onder ander gepredikt" » dat alle de Religieufen (O door den ketterfchen Keyy zer Jofeph II, uyt hun kloofter geftelt zynde, die y alfdan niet wilden in hun eygen of andere kloofters y wederkeeren, dat zy de H. Abfolutic onweirdig iae x> verdoemt waeren.../' Ey! wat geraes heeft dit fermoen veroorzaekt! te jneer, om dat dezen man voor aïfdari wierd aenzicn als eenen H. Elias, veele der ge.extirpeerde.Reügieüfen zyn op dat verdoemelyk fermoen wedergekeert nae hun kerkers , uyt de welke zy zoo gelukkiglyk waeren verloü en zoo wettiglyk waeren gefecularizeert, om dat zy,eylaes! blindlings geloofden al wat dezen Schyn-Heyligen uyt den floel der Waerheyd leerde; maer hadden zy dezen artikel gelezen; 'k geloof, dat zy zoo onnoozelyk hun niet zotilen mifgrepen hebben , zy hadden de hooveirdige Cap geantwoord 1 femel difpenfatus manet difpenfatus. Dat is, eens Borg-Meefler altyd Borg-Meefter; zy hadden dit eygen-wyszot Seraphintjen, veroordeelt vooreen fchynheylig Capucyntjen , gelyk die van Cortryk hem voor dulzot hebben verwezen „ om dat hy aldaer eenen tkejes de mundo muliebri had gelezen „
(1) Dezen veroordeelder der zielen noemde den'Keyzer gemcenlyk eenen ketter, eenen geufch , eeiien ichismatiken , ongeloovigen &c. zoo wy in ons proces zullen toonen , hy verdoemt ook nlle menfchen , hy is hier in zeer gelyk van gezinte aen Pater GodefriJ : den welken , zoo wy gezeyt hebben I. E. III. tyd. ; niet alleen de Roynlifien en Vonlüflcn , nemacr zyn eygen medebroeders verdoemt en veroordeelt r want op zyn vifite 1785. hy zeyde tot Meenen, dat'er van 100 cappen geen vyf zachg zyn; immers veroordelen en verdoemen is eygen aen den Capucyn „ zy heelden hun in alleen heyJig te zyn,, omdat zy meer bier drinken alS wyn,, en awnwylen leven sis een lwynu ita Pater Leüis.



( 2! )
ARTIKEL IV.
Hoe ik nae Zeveren bei gegaen ,
Of ik daer als Onder-Paftor ben o'ntfaen.
Aldus van kleederën 26 ?bre verandert zynde, van armen capucyn geworden eenen heer, ik kende niet wat het was van Mynheer te Ipelcn , ik ben zonder kruys of munte nae de pompe over de leye tot S. Macrtens-Leren gekomen , alwaer ik in de eerfte confuüe moeft vallen, dewyl ik geen oordtjen geld in 'tzak had. cn nu nergens meer op den bedel-zak konde leven , als ik den overzettcr Jan de Schutter wilde paeyen met te zeggen, dat ik hem zoude betaelt hebben op zyn cavueins , hy zeyde : noyt zoo kaclcn heer overgezet te hebben, hy bezag my van hoofde tot de voeten, hy wift niet wat van my maeken, ik fcheen veel beter te zyn ievers eenen franfehen gascon als eenen Heer Onder-Paftor ; niet was'er my zoo vremd als de lug: tigheyd der kleederen, my dogt alsdan, dat ik als eenen Mercurius door de locht konde vliegen, en gelyk de Cappen meed allegacder hun gewennen aen den baerd te trekken, ik was gedeurig mis, myn bacrdeken was tot üeurle verbrand , cn ben jegens den middag gekomen inde Paftcrie tot Zeveren ; alwaer ik ze.r wel ben ontfangen geweeft van den lofweerden Heer Paftor De Vylder, broeder van den meergemelden Heer Artspriefter, die zig benevens Mr. den Canonik BoulerK en mynen advocaet De Bruyne aldaer op mynen intrede bevond, om zynen broeder nopens de Biffchoplyke dispoiitie te verwittigen.
Den Paftor was heel content over mynen perfoon, hy ontfong my zeer hertelyk, maer hy toonde zig hoog'elyks mifnoegt, als hy verftond , dat den Biffchop my nog geen Onder-Paftorele brieven had gegeven; hy zeyde, dat hy mynen dienfi: ofte de hulpe van eenen coadjutor abfolut noodig had, immers dat hy had toegefiernt in my te aenveerden, wanneer men hem daer



( 22 )
of had voorkomen, in die meyningc, dat ik hem in alles zoud gedient hebben als eenen Onder-Paiior ingevolge het Keyzerlyk deerct en de brieven die zyne Hoogheyd den Biffchop had geichreven ; te weten, dat hy had toegeflaen in mj als Onder-Pafior van Zeveren te flellen &c. Den AcrtsLPriefter zeyde aen zynen broeder, dat den Biffchop my zoo aenftonds niet derfde admitteeren tot de Paftoreïe Foncticn, uyt hoofde, dat ik nu zoo lange buyten dienft had geweeft •, daer by door de Cappen voor ondeugende en onbekwaem was uytgcf?evcn, &c. Maer dat hy my voor zeker zoude geadmitteert hebben ; nae ik eenigen tyd aldaer preuven van goed cedrag en zeden zoud gegeven hebben , nae den Paftor my een goede getuygeniife zoude konnen verleenen nopens myn bekwaemheden, waer op men my aer.wakkerde om den Heer Paftor in alles te believen &.c. In deze hope heeft den goeden Paftor my onder zyn dak gocdhertiglyk ontfangen, eerlyk gehuysVeft en wel gelogeert, ook myne agtbaere patroonen dry groote Advocaeten den Arts-Prieiter, den Theologael en Ballliu van Cruyshautem, zeer hertelyk getracteert op het goed fucces der promotie van den nieuwgefchoren Capucin „ myn baerdeken wierd daer gewafi'chcn met den Paftors wyn „ 't wasgaudeamus in Domino.
Ondertuffchen, om my meer om meer in de gratie van mynen lofweirden Hofpes acngenacm te maeken , hebbe my tot alle dienften bereyd getoont,, tot de welke hy als Paftor my konde en mogt gebruyken , als doopen, catheciferen, Hoogmcfien zingen, uytvaerden celebreren , kwifpel - Sermoenen doen , de zieken vdminiitreren, immers trouwen en brouwen ; zoo dat ik met de paftoreïe commiffie alle de paftoreïe fonctien oeffende , erhalven biecht-hooren : door al welke ik zeer haeft de gratie van Paftor , van de wet en al de prochiaenen won, wel naementlyk door myn zwaere , helder en grouve ftemme \ daer is immers by de boerkens en boerinnckens niet zoo aengenacm in hun Paltor ? dan ais zy wel konnen fchreeuwen in den zing-
bank,



( =3 )
bank, en als jemant dezen talent heeft, al waer hy den flegfteti predikant of ftudent „dat is de boerkens genoeg, zy zyn van zoo een "Paftor content ,, (i; Dcynze, Vytik, Meyghem waeren terftond als uytgclaeten, de kerke was alle zondaege vol volk, oin myn Capucine* mujyk te hooren, men hoorde hun in de herbergen roepen , den nieuwen onderpaftor kan vervloekt ichoone zingen ,, ik fcheyn by hun een overvlieger in al myn dingen „ de prochiaenen waeren my allegaeder zeer beleeft en toegenegen niet jegenftaende myn berifpiugen over hun genever drenken, buytcn welke faute deze prochic anderzints wel genoeg leeft, maer wat zoud ik veel gezeyt of daer op gepreekt hebben? zy zouden my verweten hebben, dat pater Godefrid, als commiffaris, de Capuciunen tot Meenen eerlt had moeten bekeerëti'; daerom als ik op die faute predikte, ik redeneerde cum grano j'diïs, en alles was my toegenegen. (2) Hoewel ik my noyt aen dezen, nog aen geen korte dranken vergeten hebt, ik vreefde nogtans om het gezeyde, daer op veele te fpreken , ook uythoofdc, dat zy door het quaed exempel, het gene zekeren priefter hun aldaer had gegeven, fomwylen zouden gezeyt hebben : meiice cura te ipfum.
(1) Gilles doa Eoer-fchepenen , zeyde dievvils, dj,t ny vvenfchte te fterven, terwylent ik tot Zeveren woonde , »m dat ik op zyn uytvaerd zoude gezongen hebbe.i ; d.zen goeden man was zoodaenic over mynen zanic aengedreven , dat hy dikwils lh den Schepen banke achter foag, en my wenfch:e noch te hooren me zyn dood.
(2) Zekeren Heer, aen deze faute aldaer de gratïa fptciaii zeer onderworpen , was buytenfpooriglyk genegen om op de geneverbroers te prediken, wist door hy min voordeel uyt al zyn Sermoenen haclde als den baillieu uyt de boeten oeer hun drank-jevechten , «ïiergelyke Predikanten heb ik dikwerf geboort, die de arme boerkens verdoemen en zonder abfolutie wegjaegen , om dat zy zomwylen een glaezeken te veel drenken , daer zy dagelyks een de ft'éjfcht den mir.uaer fpelen , en als met den bottel aen de kele gebonden leven. Vte Mis !
11 DM. H



( u )
ARTIKEL V.
Wy gaen hier befchryven de Cappe-k'agtes 9 Om my tot Zeveren te doen veragten,
Jofepht broeders verheugden hun over zyne promotie in het hof van Pharao, maer myn broeders waeren veel anders gezint, zy misjonden my het broodtjen, zy konden niet verdraegen, dat ik ievers geruftelyk zoude ge\rogt hebben in den wyngacrt des Heeren om zielen te viifchen naevolgens Chriftus woord ; daer op hebben zy Hemel en aerde rond geloopen, tot zoo verre, zy door het canaei een'er Bcggyne den goeden Prins Biiï'chop hebben weten te overhaeien, dat hy my noyt de jurisdictie heeft gegeven tot die plaetze ; tot de welke hy my by het Gouvernement had aenveird en om welke onder-paftorie te bedienen, hy my zoo criliglyk van de overiïe had afgevraegt (i) zelfs by middel van de juftitie my had aigeeyfcht. Niemant zal voorzeker deze fchielyke veranderinge konnen gelooven, ten zy de gene kennen, hoe zeer veranderlyk is den Prins Lobkowitz,. In de maend Mey hy beklaegde zig by het Officie Fifcael, over dat de Overfte my weygerden tot hem te zenden., om ingevolge het Keyzeriyk Decreet my als Onder-Pafior tot Zeveren te Hellen, en ziet! in de maend Augufti, hy was twyffelachtig of hy my wilde fecularizeren, nauwelyks had hy my gedifpenfeert, of hy weygerde my tot de OnderPaftorcle for.ftien te admitteren, dit alles en enkelyk op de liften en laegen der Overfte van de H.H.Capucinen ; zy hadden een Paterken, die toen ter tyd Biegt-Vader was van de Beggyne Maes , zufter van den alfdan regerendcn Fait-tout, Prefident en Secretaris
(i) Vander M-ifch den Colonal deze fubite verandering van Lobkowhi vernemende , zeyde meermaels , dat dezen Biffchop een groote iourbe was, aengezien hy hem zoo' uytdruklyk had belooft, dat hy riiy in ,zyn Bifdom zoude gepromoveert hebben tcfü, kus Uhus liaeris nominato CoiorMlo tófmus.



( *5 )
in het Bifdom : dit Beggyntjen wierd door Pater Gusrdiaen in het Capuciner-vrouw-kwartier zoo wel gedaen,, dat het menig keer zonder te biechten de ablbhuioheeft ontfaen,, onder penitentie dat het door zynen Heer Broeder moede maeken, dat den Biflchop my noyt zoude geadmitteert hebben , waer in zy gelukt hebben door de medewerking van den Canonik D^etench , ook biechtende aen eenen Capucin, en van Backer, hebbende eenen broeder onder de Cappen, aldus hebben zy door dezen dry-pekkel met hun Beggyne, den Biffchop zoo verre overhaelt, dat hy my zoude nae het Order weerom gezonden hebben, had hy niet geweten, dat het te laete was, of had hy niet gckent den regel der Canoniden jemel difpenfatus manet difpenfatus (1) * eens molder, altyd dief.
De Cappen nog niet te vreden met den Biffchop zoo verre omhaelt te hebben, zy konden niet lyden, dat ik het broodje zoude gewonnen hebben met miffe te lezen •, daerom zy hebben door Maesken en compagnie , alle ruoeyte aengewent om den goeden Prince te bewilligen , hy aen my het miffe lezen zoud verboden hebben ; maer den Heer Canonik Boulez, was deze dry Scriben veel te fyn, hy had veel vermogender vrienden, by den Biffchop, om deze cappelyke indaiuie te verydclcn; den Burg-Graeve De Badlet heeft zyn Hoogheyd voorgeleyd de ondeugentheyd der Overde, en de onrechtigheyd van dezen hunnen dap, zoo dat den goeden prince , meer geluyde-rd heeft nae den BurgGraeve , als nae den Baron, als nae den Cherurgin, of den Boer : hy heeft my toegelaeten miffe te lezen in zyn Bifdom, het welke is geweelt myn eenig gewin
(i) Jan Chryfojz. de Necier tot Thielt, zynde den fcriba van Pater Guardiaen in myn fameus proces , zeyde op den a; Juny 1790 tuffchen ons proces verbal , dat Lobko:,V!i{ noyt geweten nog gekent had , wat difpenferen was , ten zy om i- leven met ee^i concubine. Ik hem verfiaen.de , willende nog de eere voorenflaeu van mynen verlofler , vraegde : of hy dit van zynen wettigen Biffchop mogte zeggen ? maer hy zeyde nog wel fchandiger woorden , die wy elders zullea piaetzea ; hïc fettf dizitj iiaeUigenti paiic*.



C 26 )
tot Zeveren; dog niet tegenftaende, nae ik een jacr by den Paftor had gewoont, ik was van alle noodige klccder-n en linwaetcn, mcnbclkens en goederen voordien, ik kbgte uyt myn fpacr-potjen meeft alle de mcubelkens die Heer en Meefter De Meefter, eylaes! afgcftelden Onder-Paftor van Dentcrghem, uyt lauter armoede moeft veikoopen. Ultronea dimidium vaient.
De Cappen ziende, zy tot Gend mifiukt waeren, om my het miffe lezen te beletten, hebben beter gelukt tot Iper; maer eer wy daer henen gaen, mogen wy niet voor by gaen te hooren, wat devoiren, moeyte en loopingen zy niet hebben aengewent by alle de omliggende Paftoren van Zeveren, by den Deken Van Vynkt, by den Pafior van Grammene Backx en andere, hun bidder de, en op zyn Capucins bedelende; op dat zy den Paftor van Zeveren, zouden overhaelt hebben om my te weygeren, niet te acnveirden in zyn huys, met een woord, op dat hy my nae het Order zoude wcergezonden hebben : maer dezen goeden Iiïaëliet was veel te zeer.acngckleeft aen de daeden van zynen cerweirden Broeder den Heer Arts - Priefter; daerom in plaetze van nae hun te luyftcren, hy omring my, hy logeerde my , hy beminde en eerde my alomme, hy voortkwam my in alle oceanen met refpect en hoogachiinge, hy verliet uyt dezen hoofde alle gezelfchappén zyn'er gebeuren, en hy befchermde alomme myn cas„ zoo dat ik met dezen man ten uytterften wel was,, tot fpyt,, van die ons benyd „ wy waeren dikwils tot Mr. Llaegens, in Deynfé vcrblyd „ zoo en elders breeder nog zal zyn gezeyt,, op zynen behoorlyken tyd,, hy heeft my dikwils met zyn chaife nae Grammene geleyd ,, alwaer wy ons vergeeftigden in alle vriendelykheyd
ARTIKEL VI.
Jper heeft my gelnterdïceert, . Op het gonn' hun valfchelyk was g'aüigeert.
Pater Judas , war.of brecder I. Beek III Tydfiip,



(*?)
I alias Jofeph d'Hamilton, van Meenen om zyn genever drinken verhuyft zynde nae Iper, bedacht alle middelen om door het beledigen mynder eere en faem een gttardianaet te krygen : hy wiüe, dnt wie my alderbeft konde vervolgen de grootÜe verdienden, immers vollen jiflaet verdiende by den Vifitator Gudiaeme en zyn confoorten; daerom heeft hy zynen Guardiacn Joannes Nepomucenus , bygenaemt den hemel-befchryver, aenzogt, om mede te werken ten eynde my haetelyk in dat Bifdom te maeken. Waerlyk deze twee groote lichten der H- Kerk hebben zoo veel toegang en gehoor gekregen by de Grand-Vicairen, fede vacante, deze twee Lolledragers hebben zoo vele te wege gebracht, dat de Heeren van het Salefiaenfch Conte-gres'een Yperlehe zittinge hebben gehouden, waer in den ouden vriend van myn broeder, Mynh'r d'Ours , het woord voerde cn riep even als eener, Jode : fufpenddtur ! Van Roo (i) rechtveerdiger in zynen handel, zeyde als Nicodemus : Veroordeelt dan onze wet Iemand voor al eer zy van hem. heeft gehoon en verf aen wat hy heeft gedaen? Pater Judas zeyde : Si non effet malefaclor, waer hy geen fjdeugeniet , wy zouden hem niet aenklaegen; Van Roo > vraegde : Quid mali fecit T Den hemel-befchryver antwoorde : non eft hic homo a Deo , dezen js 'een kind van verderf, quia fabhatum ( hdbitum ) non cuftodit, om dat hy zynen baerd niet bewaerd : want die zyn hand
(i) Dezen weerden Penitentier en Directeur der Iperfche Saleziaenen , nacitbeiiaenden der Moliniften, had op een oorbaerder ■wyze tegen my op den 4 Ongft te werk gegaen ; want om dat ik my had geprefenteert in zyn huys , ten tyde de twee voornoemde lichten der H. Kerk by hem zig beklacgdcn , om dat ik in dat Bif-dom tegen den wille van Vifitator Guilliaeme , alias aper de fylva, Mfe quo Jupra I. Bock , myn gezondbeyd wat crfielde , om dat ik . binnen Iper ecaige Prielters klecdereu had laeten koopen, dezen •.lieeft my daerom niet gefufpendeert, maer hy heeft daer over geschreven aen den Vifitator cn cnkelyk geklaegt, dat ik in hun .Bifdom my verheugde, over dat ik iejens myne vyanden ijjogte |glorierch en zingen tufior O emergo ; dit is hem te vergeven , mids ,hy zulks moeft doen om zyn coufyntjen „ Pater Cafimier ,» onaooztl iCapucyntjen „ aen zyn tafel te hebfcen, eVc



C ït )
aen de ploeg flaet ea agterwaerts om ziet, is niet be* kwaem tot het ryk Gods... ccc. Houcke, (i) geloofde tertlond myn befchuldenaers , hy decreteerde ipfo facio de fententie van d'Ours : fufpendatur !
Delvaux heeft daer op gefchreven in het latyn een decreet van den volgenden inhoud, het gonne in myn huys-plundering is verloren , wanof de originele ongetwyfielt in het Bifdom tot Iper moet vindeiyk zyn, en onder myn Hukken moet beruften in het Gouvernement , of in de brieven by myne Protedeurs. De VicairHeeren hebben dit noyt in druk uytgegeven, mids zy ftreng verbod hadden door den Souvereyn van geen Decreten of Bullen uyttegeven in materia difciphnan zonder zvnen oorlof : den welken zy in dit myn cas hebben verworpen, want zy als de Cappen geenen Souvereyn erkennen, in alles waer hunnen defpotnmus hun Schvn-Heyligheyd moet dekken; hoort den hoofdzaekelyken inhoud van dit Saleziacnfch Decreet.
Wy Vicair-Heeren van het apenjlacnde Bifdom van
(i) Dezen Prefident van het Biffchoplyk Seminarie en Éx-Pirefteur van het Seminarie Generael , fpeclt een wonderbaere rolle op de weireld, hy ia eenen politiken Heyligen van dezen tyd ; toffl "T 1789 tot Bruffcl en Loven was ,'hy approbeerde den Keyzers goede Jerke*, toen hy tot Ipre keerd , hy keerde zyn Jofeph II. AU#wel zyn levens-daeden in velerhande JoeWwM aen het publiek zyn medegedeelt, ik moet hier nog e n zyner Hevliee faiten bekentmaeken , overmids het my tndireftelyk aengaet. De enmar; Pafior van S. Pie'ters zynde , was Prefidc» ge«« j in het Biffchoppelyk Seminarie, hy heeft dan W1^''™*^ en Canonik zynde, behouden, myn broeder Defervvtenr geftelt onder belofte van hem 500 guldens 's jaers te geven 0^ hy hen de Paftorie zoude afgeftnpt hebben; maer nae myn broed r den 3aft had gedraegen ontrent twee jaeren , hy heeft hem in plaeto van 5oo,nauwlyks3°3 guldens 's jaers gegeven by.heelt daei en hoven ouder dreygementen eenen a3 van voWoeninge dooi teeke^ nen , anderzints hy zoude de Paftorie van Noordfchote den C^A^Rollaert gegeven hebben, immers hy zonae myn Broe Sfo^t hy "iet lenoeg Stuken fpeeide en als «g-g un Saltfiatn leefde, overgelevert hebben- a n den «o» Jcto «er. Ey ! wat goddeloozer onrechtveerdighcyd kan men bedenker „ in weerwil myn Broeder tegen dezen "f^Ton Heeft gefchreven om zyn rechtveirdigen verdienden l.on , <« H. Wyft-ioof, mtreedis defraudator, fcc.



( )
iper, onderricht tyndë hoe de Land-Dekens in Paftotren van du Bifdom vtrfuymen te onderhouden den Artikel opfigtelyk het miffe lezen der Vremde en onbekende Priefteren , geordonneert door Rithovius Biffchop van Iper en vernieuwt door Guielielmus Delvaux ook Biffchop alhier, roo is 't dat wy, ordonneren en bevelen alle de Heeren Land-Dekens deze Bijfchoppelyke ordonnantie vaftelyk te onderhouden en te doen onderhouden door alle hun onderhoorige ,• maer ahxoo wy hebben verftaen, hoe zekeren Capucyn Auxilius van Moorslede zig ophoudende by zynen broeder den Pafior tol Noordfchote , aldaer zig verflout miffe te lezen, de goddelyke dienflen t'ajfisteren &c. in weerwil hy in het Bifdom 'van Gend is gefuspendeert, zoo is 't, dat wy hem by dezen ook alhier in ons Bifdom verbieden miffe te doen toter tyd, dat hy aen ons behoorlyk. vertoont zal hebben met wiens oorlof en autoriteyt hy den flaet der Religie en habyt heeft veriaeten en afgeleyd. Aldus gegeven in het vicariaet tot Iper 26 September 1785 onderftont: par prdre Delvaux; aen den voetflond: De Ficair-Heeren belaften den Heer Lands-Deken van Dixmude Moerman deze bekent te maeken zoo aen den Heer Paftor tot Noordfchote, dan aen zyn broeder Pater Auxilius. daer onder flond: den onderfchreven declareert mids dezen, ingevolge het bevel der Heeren vicairijfen generael, dit decreet door zynen ordinairen briefdraeger Vertinde bekent gemaekt te hebben aen Heer Paftoor Fervifch tot JVoordfchote, alwaer den Eerw. Pater Auxilius niet meer vindelyk was.
Onderftond Moerman, Paftor en Lands-Deken tot Dixmuyde.
Dit Decreet is aentoonende, dat al myn ondeugentheyd was. gelegen, om dat ik Keyzers genegen was, want hadden zy eenige mifdaeden ten mynen lafte geweten, deze fcerpeleuze Saleziaenen zouden die bygebragt hebben : alidan mogt ik beginnen te zingen met Louis XIV: tout contre tnoi & moi contre tous les fanathiues bigots.



( 3» )
Hier wet een yder hoe deze Heyligfchyoende VicairHeeren, zoo wel als de Cappe-Overfte , de goddelyke en nateurlyke Wetten overtreden, jemant ftraffei.de en veroordcelende zonder prealabel mdijpenfabel te aenhooren. Godefrid, zeyde my in den kerker tot Gend S[ Mey 1790, dat zy geloofden iemant te mogen ftraffen als het mifdaed geprobcert is : nos procedimus ( zeyde hy ; fecundum allegata & approbata.... Hier in was hy nog min onrechtveerdiger Jipreces veritate nitaniur, als de lpcr:chc Vicair-Heeren, mids deze my interdiceren enkelyk op het jdel en valfch zeggen van twee Cappen ; "wanof den eenen was een ydel quczel-hoofd, die leert dat men in den Hemel pap eet met rfivere forchelten , &c. den anderen was een i'chotfchen genever-brocr , eenen waeren Judas lfcariöt, by dies twee getuygen omni excepüone minores ! ook niet tcgenflacnde de leere van Nicoaemus, zy veroordeelden my zonder senhoort te hebben, zv verboden my in hun Diocele miffe te lezen, toen ik reeds tot Zeveren was , zy publiceerden hun Decreet door het zelve in forma fijli rond te zenden aen de Paftoren der twee Dekenyen, Dixmudc en Wacften, waer meeft al myn bloed-vrienden woonen , waer door zoo de eere myn'er Familie , als de myne was beledigt cn fchar.delyk geftolen. Daer mede hun met Vergenoegende ,zy z-onden nog een particulier voor my, in meyning, ik nog by myn Broeder was tot Noordichote , maer'dezen my meer beminnende, wierp het onrechveirdig papier agtcr den rugge van, den Dekens knegt, hy zeyde : dat hy als Paftor van Noordfchte , geenen bedel nog brief-bcilelder was van de Vicair-Heeren. (1) ö Is'auwlyts
(li Waerfchvnlyk heeft deze broedeilyke daed vecd reuen gegeven in het S-tekens Faunen „omtemmtite opzicht voor byte .aen „ want hteV tcgerflaer.de den Biffchop met heel zynen aenhang weermaels is overtuvgt gcwe.ft , dat hy veel meer ziel VftW* *e gedaen hebben, indien men hem ievers in een mcerbevoU te Uidïe had geplaets , men beeft hem altyd in zyn ldeyn kuddeken gef ct2 , waer hy' by nae niet te doen heeft , mids het Sml er proebiaweu «eMtfeyu, tM by Wk« veel Hcyhgerkcft 4* «ffl



( 3* )
Nauwlyks was dit Salefiaens Decreet onderteekent door Delvaux, heel de Stad van Ypre wille den inhoud, den Canonik.... Kallyne , gcpreviligeerden vriend k latere van Meeffemaeker, diende voor den ftads - uytroeper, nogtans had Jan JVepomuceen veel cpjezels genoeg aen d'hand, om dit bekent en alomme rugtbacr te mueken, hy zond daer en boven expres Paterkens en knaepen uyt om dit alom, al waer't door het Salefiaens Congres met gezonden was, bekent te macken; zoo dat dit zeer haeft door heel het Janfëniacns Bifdom rugtbacr was» wel tot groote droefheyd , fchaede cn naedecl, pyne en lchande van al myne bloed-vrienden : waer in ik veel meer gevoelen heb gehad dan in myn eygen eer-fchending , gemerkt ik reeds binnen de Diocele van Gend woonde, by den Heer Paft»r tot Zeveren by Deynle.
Niemant naeft d<. Cappen was hier over zoo voldaen als d'fker Pieters Paftor tot Merckem, hy publiceerde dit alomme, al of het had geweeft Bulla aurea ; 'ken weet nogtans geen reden waer door ik oyt dezen Priefters gratie kan verloren hebben, ten zy miffchien door dien ik niet genoeg zyn nichtjen, by genaemt de dwaeze KaVjne, heb konnen mammoezen, ofwel doordien by zag, dat zynen Prochie-Heer my uyt refpect van myn Broeder, miffchien alfdan meer achting toedroeg en liefde betoonde als aen hem of zyn nichtjen, \ut ut fit, hy liet dezen Laet-weten , op myn broers Prochie vermonden door zynen ftyf-vader den vemaemden boer Faillie, den welken het Decreet zeer ampelyk wifte uyt te leggen, als zynde eenen man„ die met boerinnen wel klappen kan Tefle Belle Vergote : zoo dat heel
pucynen : maer indien hy my had willen afvallen , weg jaegen en. verbannen, hy had voorzeker wel ievers een vette PaMorie bekomen. Houcke dede hem ons fuiler wegmaeken, anderfints hy zonde hem de Deferviteure van S.' Pieters noyt gegeven hebben: met een woord , had myn broeder, wat beter konnen vleyen en flreelen „ hy had gelyk ik in zyn leven wat vetter brokken konnen deelen mundus vult decipi,, Antistites volant hojiorari ,s eteffe Rabbi „ vie vobis Scriba (j Pharijdï ,j
II Deel. I



( 3* )
het Janfemaenfcb Bifdom veel eerder myne flraffe wift, als ik myne fententie; overmits deze my noyt is aengedient, vervolgens mogt ik vryelyk mille lezen , zoo cn gelyk ik heb gedaen daer en alwaer de palieren my dit niet hebben verboden : lex enim in falja prajuintione fundata non obligat in confeientia.
ARTIKEL VII.
Hier volgt waerom de Yperfche Capucinnea J£en proces tegen myn broeder beginnen.
JVoordfchote , hoewel maer weynig bevolkt, leverde eertyds aen de Cappen van Yper de koftelykfte boter,en wel de grootfte aelmoeffen , door dien het al ryke en goede boeren heeft : deze Kallanders hadden onder Vj'tu, voorzaet van mynen Broeder, aldaer weten eene Statie te bekomen op de II. Dryvuldighcyd-dagen, om langs dien kant de boeren uyt den Pretkftoel hunnen Winkel te bevelen, en om de boerinnen in den Biechtfloel te betooveren, tot dat zy aen hun Kloofter het negenfte vikkene boven het thiende pond boter leverden , kalf cn zwyn , &c.
Vyta ondervond zeer haeft dat die kallanders veel meer wolle van de fchaepen, die hy dag en nagt moeft waeken , profiteerden als hy, waer over hy dikwils heeft te laet geklaegt en opentlyk gemurmureert, tot zoo verre dat hy om te konnen leven met zyn PaftoreelInkomen heeft moeten procedeeren tegen twee rykbegoedde Abdien van Zonnebeke en S. Jans. (i)
O) Deze heften aldaer de thienden : ik heb onder de KerkArchiven gevonden , dat zy nog aen de kerk , nog aen dlfch iet Jiebben gegeven ouder de 200 jaeren , en ziet, eylaes ! den armen f^ytu , heeft een lang en dierbaer proces moeten uytftaen , om zyn kleyne competentie te bekomen. Vah ! het roept vraeke voor God : den Herder die dag en nagt moet waeken en ten dienfte zyn der fchaepen, heeft naeuwelyks zyn dagelyks brood, terwylent OnsHeerens mejï-verkens , die niet doan dan met een rauwfche kele zomwylen zingen : ó quant bonum Cf jucundum habïtare fratres ia Unum, by dujzon.de yan de, tluejjdQn trekken : zy beloven de aer-



( 33 )
Myn Broeder wat verduldi rer en miffchien wat omzigtiger als Vytu, heeft de thicnd-heft'ers door Jofephs rechtveirdige placcaerden wat meer doen. contribueren zonder ie procederen; en zoo haeft als den Keyzer had verboden, het geld der Broederfchap van de HDryvuldigheyd te verkwiften, zoo heeft hy de E. E. Capucine - Bedelaers over hunnen getrouwen dienft bedankt door eenen brief, te meer om dat zy t'elkcn ftatiedage veel logens en calomnien tegen my invoerden onder zyn peys-beminnende Prochiaenen, zelfs tot groot mifnoegen van vele , die my nog aldaer om myn dienflen in hun kerk gedaen, ecren en beminnen.
Jan, den hemel-lenryver en baes van het Iperfch hinne-kot, 't fiegfte Convent van de zeven-koten , is met den britf van myn Broedjer om advifen geloopen by al zyne flunfiaenen, quezels en devoten, hy miek door het verlies dezer boter-kitte veel meer zwacrigheyd , dan Jofeph in de Revolte, of den Koning van Spagnien in het verlies der Nederlanden, hy liep by de Vicair-Heeren, ten eyndc zy door hun Biffchoppelyk gezag daer in zouden voorzien hebben; maer of deze daer aen geen kanfe zaegen , of niet derfden aentrekken , weer men niet : Pater Jan , heeft dan en jnfitce reglêe myn Broeder aengevat, hy heeft hem wettelyk en fchrifielyk doen afvraegen : om wat reden, uyt wat hoofde en oorzaeke hy de Capucinen bedankte ? myn Broeder voor geen kleen gerugt benouwt, antwoorde op de Seraphieke wyze : want het ons aldus belieft : fiat pro ratione voluntas.
Daer mede is den Baillieu en de Wet aeugegaen „ zy hebben dees antwoorde gefchreven aen Guardiaen „ die hier mede fcheyn onvoldaan „ want deze categorie Hond hem eeenzints aen „ daer mé is het proces blyven ftaen „
muede , terwxlent de Paitor1; en Onder-Pallors deze moeten o :derhouden. Ey ! my ! my dunkt , ik ïeeds heel de koeye Verkens hoore dezen boek veroordeelcn ; maer 'k en vrecze nog ik fchaune niet de waerheyd te belyden capio anatliêma ejfe pro fratribus & hanort Jofephi II.



( 34 )
myn Broeder heeft zelfs den Cappe-dienft gedaen,, ook veel hun'er prefentjens ontfaen,, voila ! tout en bon ordre, zonder prejuditie van het Cappen-Order; dus hebben zy hun niet konnen gloriëren ,, gelyk ik twee hunder Leeke 1771 heb weten triompheren „ iegens de Paftors van S. Jans en S Maertens Leren om dat dtze hun wilden verbieden aldaer op kitte te gaen „ om dieswil dat hun Paters aldaer geen dienft hadden gedaen „ waer voor dees twee Paftors by den Fifcael zyn kwaelyk ontfaen „ om dat zy dit verbiedende , tegen de Caprechten hadden m ifdaen „
ARTIKEL VIII.
Uier volgen de ftukken myner juftificatie, Jegens de Yperjche interdictie en declaratie.
Verpoot, Cappellaen en Onder-Paftor zynde tot MoorIlcde , zeyde eens in myn bewezen, nog geen 14 jaer ren oud zynde , dat de Cenfui en , die nogtans de grootfte ilraffen zyn in de H. Kerk, in het Bifdom van Ypre zoo goeden koop zyn als de volle Aflaeten tot Roomeu; deze woorden fcheenen my vreemd en hard om hoor en, dewyl deze Penen niet wilkeuriglyk nogte niet dan om groote en zwaere zonden mogen opgelcyd worden ; nogtars ik heb met'er tyd meer als^eens ondervonden , hoe myn Hr. Verpoot wel de waerheyd had gezeyt: Pater Couzej Preéker, en Bonay enture van Popèringe Cap zouden dit ook getuygen, zy zouden veel Cappen en weireldlyke Priefters tot preuve konnen aenbrengen , die aldaer met dezen blixem zyn gegeeflclt; den Rom-Weirden Paftor van Jocx by Bergen S. Winocx zoud het woord van Verpoot nog beter goed maeken \ immers 'k en oeflene hier geen ander preuven dan de onleclnveirdige boyenfehreven fententie van de VicariaetKeeren in myn zaeke, dewyl zy my met een fpecie van de kerklyke cenfure hebben en houden geftraft, terwylent ik niet was onder hunne jurifdidie <5 ook nae



(85)
dat zy overtnygt zyn geweeft der onbeftandbaerheyd van de reden principacl, om welke zy zeggen my dit decreet gegeven te hebben , te weten om dat hun was gezeyt , dat men my niet toeliet of verboden had miffe te lezen in het Bifdom van Gend, quod tune eratfalffjimum.
Plateltus leert : cefjdnte eau/a ceffat effecius : dat is, zoo haeft Jantjen braevc is, Morken geeffelt hem niet meer. Mynheeren van het Congres Salefi - defpotik waeren nogtans zeer haeftdyk , en korts nae hun uytgeftroyt decreet zeer duydelyk onderricht, (quod quid falji ipfis dictum fuerat d Do. Maes) dat ik niet alleen miffe las , maer ook miffe zong tot Zeveren, Bifdom Gend; dus niet tegenltaende, hunnen geeffel bleef voord dueren, zy riepen met Pdatus : quod fcripfi, fcripfi, daer was hun weynig aengelegen , omniet licent JVtoliniftis.
Hier op door myn Familie aengeport tot het verdedigen myn'er eere, overzulx het befchermen van hun faemc. midsgaeders tot befchaem-maeken van zoo ondeugende mifbruykers der Kerkelyke ftraffen, dewyl zy iemant met den blixern Jovis geeffclen zonder eenige wettige oorzaeke of waere reden, immers ftraffen met de lcandclykfte , eerlooftc cn grootftc penen der Kerk zonder prealabel indifpenfdbel iemant te aenhooren; het gonne nochtans zoo e'rnftelyk door de Goddclyke wetten en het recht der nateure word bevolen"; maer wat zal men zeggen , vele Kerkelyke overfte weten hedendaegs de H. Schrifteure zoo aerdig nae hun eygen weten en zinnelyke driften ie interpreteren, dat zy wel zouden mogen genoemt worden naevolgers van Luther en Calvin.
Van Roo had in den vollen Zynedrion nog gevraegt met Nicodemus : of hunne wet iemant veroordeelt voor al eer zy van hem heeft gehoon ofte verftaen, wat, hoe of waer in hy heeft mifdaen ! waer op zy in hun faleziaens Decreet hebben geftelt donec usque &c. tot'er tyd hy aen ons zal getoont hebben, met wiens oorlof hy zyn Convent en habyt heeft veriaeten &c.
Bier om tot voldocuinge der wenfehen myn'er bloed vrienden, ik heb nae verloop van eenige weken aen de



( 36 )
Hoogmogende "Vicariaet-Heeren des openflaende Bifdom van Yper in het 'latyn fgefchreven deze volgende acte , om daer by klaerblyklyk te vertoonen, dat ik met wettigen oorlof myn order en habyt had veriaeten , dat het ook valfch was, dat ik oyt in het Bifdom van Gend was geinter iiceert, by dies dat zy omni jure verplicht waeren hun diffamatoir Decreet in te roepen en myn gefchonden eere te erftellen, &c. als volgt :
" Zeer Eerweerde en Achtbaere Heeren! Mynhce„ ren Vicariii'en Generael des Bifdom van Iprc, fede „ vacante, vertoont met pligtige eerbiedigheyd Auxilius „ Vervïfch , prielter uyt het Order der Capucinen , dat 9, hy met verwondering verftaen heeft het Decreet van ,, den 26 November laeftleden, door het welke het heeft „ belieft aen U-E. Eerweerdigheden , te vernieuwen de „ Statuten der Diocefe , ten opzigte de vremdc Prief„ teren voor het miiie lezen en andere Heyligc F'onc„ tien, van welke zy den vertoonder bezonderlyk en „ naementlyk buyten fluyten , tot'er tyd hy Behcorlyk „ zal getoont hebben , of hy en met welke wettelyke ,, macht den flaet en habyt der Religie heeft uytgedaen. Op dat'er aen dit Decreet voldaen worde , hy vertoont zeer nederig aen de Eerweirde Heeren, dat „ hy nergen? den ftaet der Religie (ij heeft ontkleed, ,, maer dat hy door beyde macht, Kerkelyke en Borger„ lyke, is aengelteld als Coadjutor , ter huipe van den „ Paftor tot Zeveren, Bifdom Gend; zoo blykt by 3, Decreet zyn'er Keyzerlyke Majefteyt, ook uyt de
fi) De y~y Ider een fynen logicus verftond het Ypersch woordeken Statum Religionis in fenfu obvio hy zeyde , dewyl wy te doen hebben met Yperfcbe kinders , die met den Leedband moeten geleyd worden , wy zullen den gek antwoorden naevolgens zyn zottigneyd , in den zin als zy dit willen vatien , wy zullen leggen , dat , alhoewel gy alle Capucinaeden uytgefcbut hebt , daerom noch geenzints den ftaet der Roomfche Religie hebt veriaeten : quafi veró dat men geen goede Religie beleeft, ten zy men leve met bnerd en Cappe gelyk den Capucin ; ik heb'er veel gekent, die publykclyk bekenden dar zy in de weireld zynde, veel Godvruclitiger lerfden dan i« de Cap-pe-Religie, het gonne ik zelfs ook moet belyden...



( •37 )
L brieven van zyne Hoogheyd den Biffchop van Gend, I als ook uyt de diniifibriale-brieven, of toelaetinge van ,, den Eerweerden Pater Vifitator Generael hier aen ge3, hegt, onder hun opzigtelyk getal N°. i 2 en 3. (1) „ Voorders uyt het Teftimonium van den Heer Paftor „ van Zeveren, hier onder aen den voet eygenhandig 3, gefchreven, blykt ook klaer, dat hy zyn habyt hedt „ veriaeten, met permiffie van zyne voornoemde Hoog„ heyd, onder wiens difpofitie de Overfte des Order „ hem hebben geftelt.
„ Den vertoonder is dan niet voor al eer deze brie„ ven aen den Paftor tot Noordfchote vertoont te heb,, ben, ingevolge de Statuten der Diocefe, geadmitteert 3, geweeft om aldaer miffe te lezen •, by dies konnen „ hunne Eerwecrdigheden door geen ander reden zig 3, beweegt hebben, om den vertoonder zoo bezorder„ lyk en namentlyk het miffe lezen te verbieden , ten „ zy dat zy gelooft hebben, zoo zy voorgeven , dat „ hy in het Bifdom van Gend zulks was verboden.
,, Ondertuffchen , aengezien dat'er van zoodaemg ver„ bod , nog tceken nog fchynzel is, dog zyn Hoogheyd „ den Biffchop van Gend, heeft tot zyn'er geruft-ftelhng „ een getuygenilfc gevraegt, van wegens U-E. Eer„ weerden , of van den Paftor in welkers Prochie den „ vertoonder laeft verkeert had, gelyk al weerom blykt 3, uyt de brieven van den zclven Biffchop hier in cop;c s, N°. 4. Daerom den vertoonder hopt en bid oodmoed,, lyk, dat de Eerweirde Heeren, in aeudagt genomen „ zyne eere en faem, gelieven in te roepen het vcr5, meld verbod, eu ter contrarie toe te laeten, dat hy 3, mids zyne brieven vertoonende, alom'in U-E. Dioce-
(2) Deze Hukken vind men III. tydftip IV. Cap. , op het eynde in den I. Boek , dus heb onnoodig geoordeelt die al hier by te voegen , op dat i»y den lezer geen Hukken tvvecmael zouden verkoopen : gemerkt ons geen ftoffe ontbrekt om zyn nieuwsgierigheyd bezig te konden , het Iperfch Congres levert alleen (lofTe genoeg om eenen falefi,aenichen Bibel ganfeh vol te fchryven 5 maer ik raoet veel verIWygei» om d.-n Abandon,



(38 )
a, fe, wanneer hy zyn Broeder en vrienden bezoekt of anderzints aldaer aenkomt, mag celebreren als voor ,, dezen,'t welk doende, &c. Auxilius l/'ervijch iuJupra..
„ Ik onderfchreven Paftor tot Zeveren , Biidom Gend; s, getuyge cn openbaere, dat de voornoemde copicn „ met hunne originele van woord tot woord in alles „ over-een-komftig zyu, en dat ook waer is al het 3, gene door den fuppliant boven is aengcwent, bezou„ derlyk dat hy met het coufcr.t van zyne Hoogheyd „ onzen Biffchop zyn habyt heeft vcrlaeteu , ook dat „ hy vertoont hebbende de tefiimonien van den Eer„ weerden Heer Paftor van Noodfchote , terftond zon,, der eenig voorgaendelyk verbod tot het miffe doen w is aenveird geweeft : zoo dat ik den gezeyden fup„ pliant, met dezen oorlof van zyne Hoogheyd in „ fchrift, my op den 26 September aengedient, voor „ goed in mynen dienft heb aengenomen, in welken „ hy tot heden zig onberifpefyk gedraegt, uytfchynende 3, in goede zeden, oprechte godvrugtigheyd, vreedzaeme „ t' faemcnhandeiinge, cn door meer andere gaeven, „ de welke aen eenen geeftelyken betaemen , zeer hoog„ lyks recommandabel is. Dit getuyge ik aldus, en heb
deze gegeven 6 December 1785 , onderteekent : 3, J. D. De Pjlder, Paftor tot Zeveren."
Concordantiam teftor, Thomas, LtOrJom.
Niemant die deze geloefweirdige en wel geconditioneerde juftificataire of voldoende requefte leeft , zal konnen twyffelen aen de voordeelige apoftille; gemerkt deze teenemael, en wettelyk door het erkennende en attefterende handt&eken van eenen PaRor was geautentizeert, daer by geconfidereert, dat ik niet tc doen had met ievers een quaedaerdige partie, of eenige chicanerende penne-lekkers, maer met zeer Eerweirde, Achtbaere amplljjimi & reverendi admodum Domini, VicariaetHecren, die hun gloriëren wam en droogs difcipels te
zy»



<39>
.zyn van Francifcus de Sales,(i) immers die onder alle ons Nederlandfche Priefters, by nae gelyk de Scriben onder de Jodichc Priellers, uyti'chynen in Heyligheyd ; ■wie zal dan, die hun difïamatoir Decreet leeft, en myn juftificatie hoort, van deze Heylig-fchynende Saleziaen1'che Synode, anders verwachten dan den verzogtenfiat voor apottille, op zoo een voldoenende kortbondige Requefte.
De Fylder , zynde eenen zoo geleerden Theologant, als ik oyt ontmoet hebbe , immers eenen tweeden Fan Efpen ,'wenfchte my op deze ingevoorderde acbe veel geluks ; hy zeyde, dat hy niet alleen phificè, maer ook metaphifich, zeker was van gewenfehte Ocbroi te bekomen , Juppofiid Salefianorum juflitid, hy in plaetze van geld te eyiichen over zyn Notariële Declaratie, befchonkt my nog toe , cn wy dronken als natte Saleziaenen, op de bekeeringc der irooge Slunziaenen, vinum de vite.
Terwylent wy ons met meyzen en knegt, knaep en gaft, kond en peerd, muys en ratte vergeeftigden , geenzints miürouwende van gewenfehten uytval, te meer
(i) Hier moet ik iet zeggen 't geen ik van myne jongheyd af dikwils heb vermond , en in vele andere Bifdommen, waer men. my ais geboortig uyt het lperfche onderv'raegde , nopens het leven der Saleziaenen, heb gezeyt ; dat nae ik van jongs af wel had belet het leven en daeden der lperfche Vicairen, (welkers huyzen opgetoyt zyn met printen , beeldekens en fchilderyen , met afzetzels en portraiten van den H. Francifcus de Saks, bove:i al het Seminarie en liffchoplyk woon-huys 1 daer en tegen agt genomen op het leven van dezen Heyligen , dat ik niet eenen waeren optechten Saleziaen aldaer kenne , dempto R . Adm. D. Van Roo , Want Francifcus was eenen oprechten naevolger der Apoflelen , rec'itzinrig , openhertig , ongeveynft , borgerlyk , gevoegzaeui, arm van geeft , getrouwzaem aen de Princen en Koningen. Wie leeft'er heden aldus onder de Vicair-Heeren tot Ipre ? ten zy miffchien eenen Koninglyken Man , ik zeg myn ouden Direfleur , Papa Van. Roo. Francifcus ftrafte niemant zonder groote en wettige redens5 hy gebruyktc noyt den fulmai Jovis, ten zy Servatis fervandts , in extrema necefjitate , overzulks ik weet niet uyt wat hoofde, men alom de lperfche noemt Saleziaenen , ten zy miffchien om dat hun huyzen en kamerhens, vol boekskens en gebedekens liggen : fed, v* ipfis dicunt & ,m fatiunt, 4i*ito non attmgunt o,use
11 DstU **



C 4ö )
om dat Mr. Van Roo leerde als Nicodetnus, dat zy nietttant ongehoort fufpendeerden ofte opknoptcn ; dat zy niemand ttraften , ten zy dat zy van den aengeklaegden zelfs hebben verft aen , wat hy heeft gedaen,- gelyk Godt zelfs met Adam en Eva heeft gedaen „ naevolgens welkers exempel de Biffchoppen ons moeten voorengacn,, maer terwyl wy aldus'phijicè en metaphificè meynden zeker te zyn , wy ondervonden zeer haeft dat Meenen ligt by Kortryk. Putare non eft Jdpientis.VJy hoorden hoe zeer wy in ons Meenen bedrogen waeren, de regtveerdigfchynende Vicariffen zig onweerdig toonende en te groots om tot my, eenen uytgefchudden Cappucin, direételyk te fchryvën, hebben aen mynen Broeder in plaetfe van aen my gegeven deze volgende antwoorde voor hunne apofülk „ ongetwyn'elt opgeftilt volgens den Beers gezindheyd en wille.
„ Reverende Domine Paftor ! pro refponfo ... dici„ tnus, per P. Auxilium Decreto noftro de 26 Septern,, bris ultimi nee authenticc nee competenter (i) eftè „ Jatisfaclum : hete pro direciione veftra. lnterea jcribi„ mur in Vicariatu die 9 Feb. 1786 reverende Domine „ Paftor addiclijjimi Jervi, Vicarii generales Epifcopa-
tüs Ipr en fis J ede vacante. De mandato (erat) Delvaux.
Ik wil den brief niet vervlaemfchen, mids hy niet anders voor apoftille fchryft dan dit woordeken éconduit, loopt aen den donder, &c. Boulez, hoe grooten en ver-
(0 Wie zoud hem oyt aen dezen jiytvlncht verwagt hebben, bezonderlyk van de naevolgers Francisci Saleïü ? den welken zip noyt bediende van de Procureurs treken : Chriflns heeft noyt gezeyt, dat men maer reftitutie moet doen , nae men in het regt 6elioorlyk en autentikelyk is overtuygt van diefte. Nogt 'k eloove met, dat Mynheeren in den Bccht-Stoel aldus practueren ; dewyl de ganfebe Beke der Gods - Geleerde zegt : non remittitur peccatum mji refiuuatur ablatum : maer zy hebben waerfchynelylc hun van dezen fiytvlügt bedient om hunne fchandeleufe confufie te bedekken ; want terwylent zy in heel het Bifdom dit Decreet hadden bekent gemaekt, zoo hadden zy volgens confeientie door héél de Uioceie hun onregt moeten belyden; maer den vervloekten briU toom wat ial men leggen ? heelt hun dit doen wederleggen.



C 41 )
Lften geeft hy was, konde noyt bevroeden uyt wat hoofde die Eerweirdige Saleziaenen zeyden: .te tkhua Decreet nog betioorljk nog autenUkejk had volden De Vvlder mynen lofweirdigen Hoipes doorfnuifekle heel Fan Elpen, om den grammaticaelen zin van het Procureurs lermentyns-woord auteniice te vinden. immers den Heer Advocaet De Bruyne cn Bailheu tot Cruyshautem, ons zomwylen met een bezoek vierende ,, zeyde : dat volgens Stokmans, Voet en meer andere Regtsgeleerdedit eenen aft is,den welken doorpublyke wettelykeperfoonen is ver waerheyd, gelyk by exempq eenen publyke», geëeden en gcadmmeerden Greffier Procureur, Notaris, &c. Hier op zeyde den Paftor ben k dan geenen publyken en geloofweirden per oon De Bruyne, antwoorde affirmatie, en tk zeyde : waer het zaeken hy Paftor een teftament had onderteekent O Waer by ievers een zotte quezel al haer goed behelde ten profyte van die Saleziaenen, ongetwyAelt zy zouden dit teftament wel voor autentikeljk doen gelden, mids het door eenen Paftor, die in dufdaemge aften vèor Notaris dient, onderteekent is. Den aft waer by den oratoir Couzyn tot Ooftende , myn mchtjens goed mev^ehn te nokken, zoo inden 1. Boek in hetlank e„ breed hebbe getoont, die was ongetwyffelt inet zoo wel gempuleert, Sm deze myn voorgehaelde juftthcatic I0is had ik dat teftament niet tydelyk verydelt, men X met te twyffelen of Heer Couztntpen had geen fciepul gemaekt, om al Nichtens goed te erven , onder voorwendzel, da hy Onder-Paftor als Notaris den aft had geautoriféert; wat konden dan deze Heyhg chynende Saïezaenen zeggen tegen dezen aft, den welken met viei: Xüke preuf^kken, en door het hanatecken
(S)-Hier zoud iltzeer ^.^^^^^ lok , met wat regt « - ^^a^u een tettanent'tot £1" eTS^fea vjt-in heel de H. Sc^ifteure geen gSvop weïe deze wonderde fententie zoude üeuuen. AcU !



lm)
van eenen Heer Paftor was geautenticeert ? dog wat zal men zeggen ? wanneer Schyn-Heylige in confufie worden gebragt, zy folvcren gemcynlyk hun fauten met het woordeken abrenuntio, 0f zy ftudceren op eenige dïftimftfen adfaciendas excufationes inpeccatis , zy beelden hun in , nergens ten rechte te ftaen , zelfs niet voor den Souvereyn, voor den opperften Rechter. Daer over op alle manieren raed gevraegt hebbende, hebbe eenen •anderen aft opgeftelt, die volgens de Regtsgeleerde met alle hocdaemgheden bekleed was, ter voorkoming van alle voordcre chikacnen, welkers copie hier niet by volgt, overmids deze in myn huys - plundering is verloren, daerom beroepe my op de originele, die zeker in het lperfche Bifdom te vinden moet zyn. Delvaux, heeft deze m dezer voegen my beantwoord, fchryvende andermael in het latyn „ Eerweerden Pater (i) wy hebt, ben reeds van over een maend aen U-E. geantwoord, »» u onderrigtende wat ons wederhoud, waerom wy u als nog geenen oorlof verkenen om alhier miffe te i, lezen in deze Diocefe, voor zoo veel wy verzoe„ ken , dat gy prealabel competenter aemoont, met welk „ wettig gezag gy het Religieus habyt (2 j hebt uytge„ fpeeh, miffchien hebt gy onze antwoorde niet beko„ men , oudertuffchen zoo haeft gy ons zult voldaen ,, hebben , zoo zullen wy u voldoen voor zoo veel als „ etc gerechüghcyd zal toe laeten Keverende Pater!
(i, ay derfte my niet tituleren Mynliser ,■ gelyk den Secretaris rermetrJJi Aofuïn zynen brief =5. Febr. i789 want het niet t'faemen luyd Mynheer en Pater. Delvaux is dan hier in wyzer als dezen Pumoes : quoniam in fenfu compofito incompatibilia funt Myn*. neer, en Reverende Pater. Nochtans volgens het fchryvën van den genoemde Prunus dit zoud moeten t' faemen konnen liaen , anders Sy heeft contradictien in fuis friptis. Delvaux heeft dan wyzer gedaen,--want had hy my Mynheer gemsekt, hy zoude my daer door erkent hebben voor geftcülarizeert...
(2) Hier zwygt hy van den Staet en Religie : de gekken hadden myn fchotfche antwoorde veritacn „ te weten dat men zonder Cappe en baerd in den Hemel kan gaen „ hier om heeft hy zetter nu dat woordeken S.au uytgedaen „



( 43 )
„ uw toegenegen dienaeren, des openftaende Bifdom Gem neraele Vicairen, door order, onderteekent: Delvaux. In het Vicariaet 16 Febr. 1786."
Concordantiam teftor, Thomas , M. L., Meyer in Dielbeke, &c.
Deze fincategorike antwoorde ftelde my heel in barocco, het fcheyn zy zoo veel religie hebben als den Biffchop van Brugge, het was idem per idem , zy zouden my voldacn hebben als ik hun voldede, ik had hun reeds tweemael behoorlyk competenter en autentikelyk voldaen, nochtans zy hebben tot daetc dezer nog hun plicht niet voldaen „ ondertuffchen zy fchaemen hun niet to: den autaer te gaen,, zy fpotten met de wet Chrifti... vade prius reconciliari fratri tuo &c. immers hun eygen phantafie is hun evangelie; gae ik derve leggen,dat den tydelyken intreft van veele hedendaegfche Paepen is den eenigften bybel die zy voor hunnen Wetboek erkennen , waerom Paskin opentlyk fchryft dat de Paepeongerechtigheyd veel grooter is op heden dan de Boerebottigheyd, door deze antwoorde teenemael overtuygt zynde, dat'er onder die Vicair-Heeren geen Recht noch juftitie plaetze greep, ik heb geen voordcr papier willen befchry ven , noch voorder oncoften gedaen door porten van brieven of advyfen van Advocacten: want volgens het zeggen van den Paftor van Becelaere, die met die Saleziaenfche Vicair-Heeren te doen heeft, dezen moet denken, dat hy met de Duy veis heeft te doen , (1) daerom wy hebben het cas voorde voeten van Jefuken geleyd, wy zullen hopen, dat dezen Rechter op zynen tyde hier over juftitie zal doen ; ik heb met David gezongen : Judica me Deus et discerne caufam meam de genie non fancta, &c. (i) nochtans om hunne ondcugentheyd aen heel de weireld te laeten zien, 'k meende en ik had geirn een requefte in den Raed van Vlaenderen geprefenreert, om al myn hukken , raekende my-
(1) Marant , is door hun gedoopt Janfenijl; Aiheifi , Dilfi , fcc. ï»at Titels zullen zy njy nu .geven die li. E. Slun\iaaieii i



(44 y
aen wettigen uytgank, uyt het order door de gazetten openbaer te maeken, om te voorkomen alle voordere fchandaelen, die'er nae dien zyn gefproten uyt hoofde de Cappen alomme zeyden; dat ik zonder oorlof uyt het Order was, het gonne zy zoo laug , dikwils en veel hebben gezeyt, dat Guiliaeme den Boer dit zelfs ten lactften heeft gelooft.
D'Arbergh Biffchop geworden zynde, gaf my hope cn reden om voldoeninge over de geledene eerfchending te bekomen, daer op heb ik my heropen tot zyn juftitie , ik heb hem alles voor oogen geleyd pour c? con-tre, &c. maer dezen man was al Jang gcwimpclt in het fentiment van zynen Fait - tout Vermeerjch, hy gaf my voor antwoorde „ dat het Decreet voor zyner, tyd was ,5 gegeven, by dies dat hy zulks niet konde wederroe-
pen, rem ita invenimus & Mam immutare non vale„, mus y (i) ondertuffchen wy blyven (zeyde hy ) U-E ,. aldertoegenegenften dienaer, was onderteekent: Carel
Biffchop van Ypre 27 Macrte 1787"
Concordanüam te/lor, Lob som.
B. L.! oordeelt hier tuffchen deze zaeke en die ik met den Biffchop van Brugge heb gehad, gy hebt die in den I. Boek, nu hoort gy deze hier in dezen artikel, oordeelt nu of ik kwaelyk heb gezeyt in myn voorredens, waer ik zegge : dat ik de vraekroepende ondeugentheyd van eenige Paepen, benevens de goddelooze vraekzugt der Cappen aen den dag moet brengen , met myn leven te befchryven,
Lobkowitz, Brenaert,d' Arberg konnen nogtans niet klaegen ,ik zegge noyt, dat zy groote onrechtvcirdiguers
(1) iVAbdie van S. Jans zeyde aen myn broeder tot Iper 16. Julius 1790. hoe de Cappen, toen ik onder hunnen barbarismus in 't kot zachte, aldaer hadden gezeyt , dat het als dan by hun al om bekent was, dat ik waerlyk met oorlof uyt het order was geweeft , »en vraegde mvn broeder , waerom ik dezen oorlof noyt aen bet Bifdom iiad bekent gemaekt. Monfrere zeyde ; dat ik geen liedtjezanger was, nochtans dat ik het Bifdom danof meermaels had «vértuygt.



( 45 )
of fourben zyn „ 'k en zegge zulks zelfs noyt van dea Capu'cin ,, 'k laete dit over te onderfcheyden aen het oordeel van allen onpartydigen lezer : maer ik bidde dagelyks ; Domine ! Domine ! ab homine iniquo Cf dolojo erue me. (i)
Ondervindende dat'er in dezen Biffchop geen meerder |uftitie was , dan in zynen Raed of in den Biffchop van Brugge , ( Gend is pardonnabcl, hy is een goeden man die niemant in lyden verlacten kan,, hy heeft my daer en boven verloft uyt den Seraphinfchen ban,,) ik heb alle voordere proces-onkoften gefpaert, in hope van eens voldaen te worden, is het hier op d'aerde niet, ten minften hier nae, beroepende van nu af voor den Opperlkn Regter-ftoel, alle de gene .myne eere door zoo on_ rechtveirdige als gerugtmaekende Decreet hebben geftolen, tot de welke Janfenius zal roepen in den dag des oordeels : ante Dei vultum ,, nil umquam refiat inultum.
De Navigeere en Moucheron , zullen miffchien hier zeggen, dat ik al deze oude koeyen moeft begraeven in den dyk van vergeteniffe, naevolgcns het exempel van den Keyzer Leopold 11, ik antwoorde, dat de Wet Gods ( curam habe de bono nomine ) my verbied hier in aen den Keyzer te gehoorzaemen, 'k wil gcirn zyn exempel volgen in te vergeven de injurie, mids te onthouden een kleyn getal van injuftitie, 'k geloof
(i) Waerlyk rleze woorden bekoorden myn hert om te gillen , dat dezen lïoog-Edel-geboren , hoog-verheven Graeve meer kennifle had der weireldfche policie als van zyn theologie, mids hy als theologant had moeten weten , quod hoe fit faijijimum , quafi vero Vicair-Heeren meerder macht hadden dan den Biffchop V hy gelooft miffchien , dat'er gezeyt word : quod vicariatus conjunxit Episcopus non fepant: wel als dit valt _gaet dan heeft D'Arberg quaelyk gedaen met de zaeken te veranderen de gene door de Vicair-Heeren ook geftelt Waer.en. Doch het is al verloren gezeyt! dat vtniam corvis &. Men hangt de kleyne dieven , men laet de groote loopen, dit ziet men hedendaegs zoo meuigvuldiglyk. D'Arberg had met Brenaert veel rechtveirdiger gedaen , indien zy al de Priefters en Paftors die in de patriotismus irregulier zyn geworden , hadden geexcomrrinniceert : ten waere zy zelfs miffchien aen die goddeloosheyd endervvorpsn zyn geweeft, zoo wy zullen topnea III, fcoelc.



(
iset Chriftus te mogen vraegen cur mé catdis f Indien ik tot Gend niet verboden was, waerom hebben zy my tot Ypre verboden mine te lezen? dat meer is, 'k zoude zelfs mogen vraegen , hoe en waerom de Saleziaenen de oude koeyen uyt den dyk hebben gehaelt 25 Mey 1791 ?
Le Couvreur, aen myn broeder fchryvende, vraegt of het waer is , dat ik aldaer op myn wandeling miffe las tn waer ik my ophielt ? „ Monfrere niet min als kakke„ deflaiter antwoorde flraks zonder bemelen, ( hy vreeft „nog Janfeniaeuen, nog bemint geen Slunziaenen, „ nog veel min drooge Saleziaenen , maer hy bemint
dc°opregte Apoftelyke Mannen, en die de waere deugd " behertigen) hy zeyde :„'tis waer, dat mynen zeer „ lieven Broeder my d'eere heeft gedaen dezer dagen „ te bezoeken, hy heeft geen miffe myns wetens al-
hier gedaen „ maer waer hy heden is gegaen., ftaet
vry aen de Vicair-Heeren te geraen „ en was ondern teekent : P. N. Verrijdt „ die Paftor tot Noordfchote
is„ 27 Mey 179'" . ■< .
B- L. 1 hier ziet men, tot hoe groote buytenipoongheden de ondeugentheyd der Heylige Saleziaenen , zig vermeten heeft in myn opzigte ; zy waeren nog niet vergenoegt met myn eere en faem, midfgaeders die van al myn vrienden, nu beth dan vyf jaeren, geftolen te hebben door heel hun Bifdom, zy zouden nog hedendags myn broeder, waer hy eenen droogen Saleziaen, nog willen gebieden zyn eygen broeder en doop-villen uyt zyn huys, Kerk en Prochie te verbannen, eylaes! op dat zy dus eyndelings, als zommige rebellen nog o-elyk meynen te hebben in hun oproerig gedrag.' en by hun verblinde, mifleyde agter-klappers en zotte quezels nog gclyfc zouden fchynen te haelen in zoo goddeloos als eerloos Decreet gegeven te hebben, wier over ik hun ook heb gefchreven in het latyn deze korte woorden.
«< Mynheeren! verftaende de verüeendheyd uwer ge„ moet, in weerwil gylieden heden door myn proces,-
j, dat



( 47 )
„ dat gylieden genoeg heb gehoort ten tyde der Paep„ fcie Rebellie, zoud moeten overwonnen zyn uwer
onrechtveirdigfte Decreet, heb d'eere U-E. hier ne« ,, vcns te zenden eenen Profpetlus (i) myn'er Levens-
befchryving, door welken U-E. zult zien, hoe ik „ U-E. Schyn - Heylige ondeugentheyd benevens die „ der Cappen en van eenige andere Nederlandfche Pae„ pen, aen den dag ftaen te brengen; niet uyt vraek,, zugt, nemaer om myn eygen eer en faem, en myn'ec „ bloed-vric-nden te beveyligen iegens U-E. aenhou„ denden agter-klap , haet en nyd, en op dat gylieden ,, niet voorders zoud loopen, om te weten, waer ikmy „ ophoudc , teckene my uyt Bruffel, Eerweirde Heeren „ Vicariffen Generael! U-E. D. W. Dienaer P. F. D. „ Fervifch, Paltor SVlilit. van Liefkenshock, 9 Junius
„ P. S. Lidien ik heden by myn Broeder zynde, geen ,, miffe heb gelezen, derve U-E. voorkomen, datA „ zoo haeft ik aldaer nog eens zal komen , vryiyk en
wettclyk zal celebreren, tot fpyt van die het benyd... „ Gelieft myn ProfpecJ te lezen attente ó> devote..
Hoewel ik niet perfoouelyk alle die Weirde Heeren kenne , geloove dat Mynheer Meezemaeker den Meeftermaeker is geweeft van het Conte-gres, welkers naemen ik hier in het goud zoud gedrukt hebben, waer het zaeken ik die al gekent had, Fan Roo, (2)
( i ) Heb noodig gevonden die falefiaenfche Heeren „ met myn ProfiieSus te vereeren, om hun te doen zien en te leeren „ wat ilc ging fchryvën tot hunder eeren,, om indien zy kanfe zien, my logenastig te ma eken,, waer voor ik niet vrees in al myn zaeken, 'k zal htm a faaif froid verwachten „ maer dat zy hun gaede (laeii myn boekxken te verachten „ fin plurima, qua 1de Jileo , tune palam divulgabo.
(z) 'K heb deze mans gratie verloren , met my uyt de banden der Seraphinfche tyrannie te redden; want voor dezen had ik het geluk in zyn huys altyd wel onthaelt te zyn , maer zoo haeft ilc uyt de flaevernie van Egypten was verloft , ik vond niet alleen zyn deur gefloten, maer Mr. De Moucheron, zynen Secretaris refufeerde mv ook tafel, huys en bed , &c. Dezen Kanorük ( wiens
IJ Deel L



( 48 )
Houcke (i) en Dours, (2) waeren de eerft-ftem-heb-
bende van dezen Synedrwn, goede vrienden van Go. defroid de Biomllion Cap.
ARTIKEL IX.
Hier werken myn vyanden langfl Doornyk,
Van Beveren haelt van De Vylder groot ongelyk.
Nae deze E. E. Paterkens Cap. hunnen wenfch zoo wel gelukt zaegen tot Yper , mit'voldaen van den anderen kant, dat zy deu Billchop tot Gend niet beter hadden konnen overtraden, eer hy my dé kap had uytgeItropt, by dies geen kans meer hebbende om my onder hunnen Dcfpotii'mus te doen creveren, zy hebben dan alle de Bifi'choppen poogen over te haelen tegen my...
Brenaert tot Brugge was reeds boven de twee en dry jaeren aen hunnen kant, Yper had my reeds geinterdiceert, Gend weygerde my de noodige permiffie ombiegte te mogen hooren , dus zy zyn geloopen nae Doornyk twaerfchynelyk ten eynde om door de vermogende protectie van den Prins Salm, den Prins Lobkowitz te
bezonderfie talenten in den kelder en keuken zyn gelegen) witte -altyd iet of wat ten lafte van Moeder , Zulter , Broeder <j trabem in oculo fuo non videbat, hy had van Mr. Van Roo vernomen , dat'er ievers ftaet in de Theologie . os, orare, vale, communio , menfa negatur.
(i) 'K heb de gratie van dezen Prefident verloren , door hem over zyne ondeugentheyd te berifpen in het opzigt van myn Broeder : den welken hy voor al zyn dienflen in 'S. Pieters Kerk, C wanof de heelc Prochie tot heden kan getuygen ) tot heden nog ten deele niet heeft betaelt.
(e) Myn gezworen vyand , om dat ik 1732 hem had gekamt over zynen difpotiquen liyl van fchryvën tot mynen Weirden Broeder , niet al of myn Broeder my daer over zoude geklaegt hebben ; want hy beantwoorde Dours brieven nae maete , hy vreeft geen Dours , nog Bours , nog Beiren ; maer ik vond eens by occafie onder andere brieven , eenen van dezen Salleziaen wiens ftyl was Arabierfch ; daer op Jieb ik uyt liefde tot myn Broeder dezen op zyn Serapkinfch gcbuftelt, hem aengetoont de oiuechtveirdigheyd van het Tperfcli Vaticaen , &c. &c. &c.



C 49 )
fcewegen om ray uyt zyn Bifdom te jaegen, maer zy gelukten niet by dezen hoogloftyken Keyzerlyken Prince , dezen getrouwen Apoflel en waeren Biffchop kende te wel de treken der Cappen, hy hadde deze van jongs af tot Hoogftraete onderkent, hy kende daer tegen de rechtmaetigheyd van het Gouvernement : hy zeyde dat dit geen ondeugende Religieuzen zoo hooglyks, jar.g en veel zoude onderfchraegt hebben , gelyk het my geliefde te bcfchermen , &C Zy zyn dan weder nae Yper geloopen , hebben de Sallcziaenen aenzogt om voor hun by de Doornykfche Vicair-Heeren te werken, het gonne hun weder gelukte. Van Bcveren Patriarch der Salleziaenen heeft wel zyn befte gedaen , zoo wy zullen zien uyt den volgenden brief, den welken hy aen Mr. den Arts-Priefter tot antwoorde (i) in 't latyn heeft gefchreven als volgt :
„ Amplijfime Domine t tegen uw verzoek - brieven ,, van 3 dezer loopende maeud , zyn ons uyt nabcurige
Diocefen , (2) zeer veele en zwaere klagten aenge„ dient iegens Pater Auxilius, de welke ook in deze „ onze zyn ondervonden , te groot om hem met eenige „ favorable Teftimonien te konnen bejegenen. Wanneer „ hy als eenen Penitent woonde tot Meenen, wy heb-
ben hem met teekens van liefde wei willen helpen, „ onder vertrouwen van hem te bewegen tot het zoe „ jok der gehoorzapmheyd, maer wy hebben danof „ niet anders dan oneerbiedige klagten tegen zyne Over„ fte vernomen, ter welkers occafie wy hem met verj, wonderinge hebben hooren zeggen : dat hy geenen „ grooteren vyand had dan den Eerweirden Pater Ar-
(1) Di Vyldèr geen moeite fpaereride , om Lobkowi.\ in myn faveur over te baelen , tot dat hy my zoude geadmitteert hebben, ter fonetien van Ondtr-Paftor , vond goed, dewyl ik laetsmael in de Doornykfche Diocefe tot Meenen had gewoont , een favorabel Teltimoniuin te vraegen van deze Grand-Vicairen ; maer hy.was al te laet, de Capkens hadden dezen weg reeds afgcloopcn.
(2) Yper en Brugge maekten heel de weireld tegen my op , maer alles te vergifs : ji Deus Cf Rex pro Nos quis contra Nobïs ? ^Le dit latyn niet wilt verflaen „ most nae Middeiburg 1103 gaen



( 5° )
„ noldus Ex-Provinciacl, den welken nogtans om zyn
godvrugtigheyd, liefde en minzaemheyd en andere „ deugden, zoo in deze als in de Mechelfche Diocefe „ voor eenen weirdigen man word gehouden, (i) die „ ook aen Van Eer/el, den Biffchop tot Gend zeer ,, aengenacm is geweeft. (s) Aengezien dit alles is ge„ fproten, uyt de ondifcretentheyd van zynen yver tot 3, de mifüen, voor de welke zyne Overfte hem min be,, kwaem hebben gevonden, zoo dat ik niet vcrwondcre „ waerom men ons over weynige dagen heeft gefchre-
ven uyt Ypre,, het Gouvernement heeft tot heden nog „ niet befloten in het cas van Pater Auxilius , die ow „ dertuffchen over weynige dagen ( zoo ons is gezeyt) „ vertrokken is van Noordfchote : waer hy henen ge~
gaen ij„ weten wy niet, maer wy onderzoeken ,, ne„ cefj'e eft ut veniant fcandala, verumtamen, vee homini „ Mi 3 Religiojb, Jacerdoti, Qc. per quem fcandalum „ venit. Vervolgens ik wenfehte dat U-E. Eerweirdig„ ften Biffchop hem wilde bekeerèn van zyn kwaede „ wegen, en hem beweegt hebbende tot de gehoorzaera„ heyd, wederom zenden tot zyne Overfte, die hy als
goede vaders zal vinden. Ik ben met alle affectie van 3, dienftbaerheyd en eerbiedigheyd, Eerweirden Heer! „ U-E. oodmoedigften dienaer; was onderteekent: P. J.
van Beveren Vtc. Gen., (3) Doornyk 25 Sept. 1785. ,
Concordantiam teftor, Thomas, Lorsom.
(1) Marcdïuius van Gend, die zig tot Cortrylc 1779 heeft versmoord , om dat hy zoo wilkeurelyk door dezen II. vvierd verhuyll nae Alli , zal in het laetfte oordeel getuygen wat weirdigen, liefdilraegenden cn minzaemen Provinciacl dit Arno/deken heeft geweeft : aminers zyn fernioeneu in O. L. V. Cappelle tot Bruffel, zyn alle.gaeder levende getuygen, dat'er niemant Heylig, niemant zalig is dan hy alleen.
(2) Van Beveren wific zeiter niet hoe aengenaem dit manneken ?vas geweeft aen de quczel Verburgt tot Gend , &c. Want hy zoude dit ook moeten daer by gevoegt hebben ter preuvezynder Heyligheyd.
(3) Van Ht.e\endoin!c goeden raedsman van dezen grand-vicair , Was den chef der Meeneufche vifite , van welke van Beveren hier mentia maekt: maer hy zig niet vergenoegende met my 1769. ge» worden te hebben in het eerfte Bitaiilon Van Pcre Francois heeft



( 5i )
Op dat zig geenen iczcr zoude verergeren in het le| zen van dezen zinloozen brief, door eenen Ex-Pxefident van zoo een trcifelyk Seminarie uyt Doornyk .gefchreI ven , om alle voordere fcandaelen te voorkomen, moet een yder weten, dat den auteur zelfs zomwylen zinneloos is , habet enitn lacida intervallet : nu is hy zot, dan is hy wys , nu is hy Grand-Vicair , dan is hy PetitVicair, nu woont hy tot Doornyk ,dan tot Cortryk, nu gaet hy in 't bruyn, dan in 't zwart, &c. &c. &c.
Dus geen wonder, dat hy zotten in het getal der H.H. fielt eude de wyze onder de verdoemde : Vet hotnini illi per quem tot Jcandala venerunt in de Diocese van Doornyk , naementlyk in het feminarie, om welke te voorkomen, den Biffchop hem heeft moeten afstellen, wa.er door hy heel zot geworden is : doch hy was heel mildaedig, want hy heeft eens aen Pater Godefrid van Meenen, een man die zig door den genever voor zynen tyd heeft verdronken teftibus Menenenfium Medlcis, voor noch zoo veel jaer admifiïe gegeven, dan dezen had verdient. [i Ey! bone Deus! den eenen fot admitteert aldus denan: deren tot het o ver-ge wichtig ampt van den Bicgt-ftoel en alzoo ziet men den eenen blinden door den anderen mifi1 leyden. Godefrid heeft my zulks zelfs gezeyd tot Kortryk , zig verwonderende over de langdeurige admiffie die hy had bekomen door Van Beveren.
De Vylder, meer verftand hebbende in zynen kleynen tee, dan van Beveren in heel zyn kop, heeft den fot
nog in de maend Oftober 1-91. myn broeder gefchreven, Bry te willen bewegen om weder te keeren by de feraphinfchei baerden ; oin zoo hy zeyde , aldaer regt in den hemel te gaen... Monfrere beter kennende , wat het is Cappncin te leven,, heeft my noyt dezen, bigotieken brief gegeven ,, 'San Haeiendonk had beter de waerheyd gefchreven ,, indien hy had gezeyd , dat hy zulks verzogt , om dac dit myn leven,, met Cap-draeger te worden zoud hebben onderbleven ,, vermids hy begondc te fchudden en te beven ,, als hy hoorde dat ik dit in druk flont te geven „ denkt ee:;s tot wat kwacde». ïaed men zig kan begeven ,, als men dooj: bigotcrle of momerie word gedreven ,, dit zyn Apoüels 'die met het goude_Kruys aen het Evangelie zyn gekleven „ die £iet fiaoo guldens 's jaers konnen fpelen eender weven,,.



( 5* >
nae zyn zottigheyd ook in 't Latyn beantwoord op de»
zer voegen :
" Ampliffime Domine! ik heb uytuwe antwoorden „ verftaen, hoe dat'er U-L- klachten zyn gedaen door ,, Mynheer Van Roo by zyn brieven van den 4 Au„ guftus tot den Vifitator Generael van het Cap-Or„ den. Dezen heeft die met zyne Requefte in het confeil privé icgcdient de welke ons zyn medegedeelt (1) „ maer zeer valfch is het, dat het Gouvernement dies „ nopens nog niet befloten heeft; want het meer als bon„ dig door zyne Decreten alles beitelt heeft, naer het be„ hoorlyk was ovcrtuygt, dat Pater Auxilius in alle deze «, valfche befchuldingen niet had mifdaen : want hy ver,, bleef in Noordfchotc met den oorlof van onzen Bifi fchop, naedemael hy door hem was befchikt tot de 3, Onder-paftorye van Zeveren, geconfirmeert door het „ Gouvernement, en uytgezonden door zyn Overttc (2) „ zoo dat hy dit niet vcrmetentlyk of tot befpottingc zyn'er Overfte heeft publyk gemaekt, maer enkelyk „ om hun te bot-muylen, aengezien zy hem uytmaek„ ten voor eenen vagabond. Nog hy heeft niet tegen den „ oorlof der Overfte gecelebrecrt, want boven dat ik
(1) Van Roo, heeft voorzeker noyt gedagt, dat zyne onivecbtveirdige befchuldingen , zouden ter kenniffe hebben gekomen van partie , anderzints hy zoud hem wel gewagt hebben van calomnien te fchryvën, om niet voor een fourbe te moeten paffeeren , ook heeft hy zig nog min verwagt , dat zyn onrechtvurdigheyd aen heei -de weïreld zoud bekent gemaekt wezen door my , die hem over zyn oude vriendfehap zoo verpligt ben , waerom ik tegen myn dank maer door bedwank , om myn eygen eere te befchermen , dit moet doen. Vivat Van Roo !
£a) Hier is een paffagie die my verpligt te obferveren , dat ik re.us dikwils heb meynen te bemerken, te weten : hoe ik deri cenigften a.ler nytgezette Religieuzen, in de Nederlanden voor
«ft»7» Vyt gCm;lekt' daer ilc n°Stai" den eenigften ben uytKeUelt geweeft, niet alleen by Decreet van den Souvereyn , ('t i" nnOS,fI,S genocS is om Apoflafie te dekken ) en met conzent RMVi'C « 'r nemacr O0k op 1,et verz°ek en infiantie van eenen zaekp1' j- ' bclet 'Ht Wel en gelieft te Selooven, dat de oor. V/a fleTS zVn geweeft de verdoemde Heyligen , die men vind er ae. Capucmen. Qui exueutrunt Linguas fuas, ut Crc.



( 53 )
tt by my benoude de brieven, by de welke P.Vifitator „ hem verwyt, dat hy zonder reden hem gedraegt ais „ geftraft met eene cenfure, hy is ook danof geabfol„ veert door den E P. Commiffarius in de viüte; dat „ meer is, alle verbod onderblyft door het weg-zenden „ of laeten gaen. Het was zeer gevoeglyk te or.derzoe„ ken waer henen hy zig begeven heeft uyt Noord„ fchote,te weten met den oorlof van zynen Biffcnop, „ welken oorlof hy my heeft vernieuwt, hy is gegaen „ nae Zeveren gelyk hy was bei'chikt. Nogtans om dat „ men eenige zwaerigheyd fcheyn te maeken, nopens „ het miffe lezen, al of hy door U-E. kant was verbo„ den geweeft, (i) ik heb van u wel een getuygeniffe
willen vraegen, op dat hy zonder miffe te lezen aen „ het volk geen fcandael zoud gegeven hebben tot Ze„ veren. Uwe Eerweirdigheyd wenfcht, dat onzen Bif,, fchop hem zoude weer-zenden tot de gehoorzaem,, heyd onder zyn Overfte, maer hier over kan voor„ taen geen queftie meer wezen , overmids hy reeds „ het habyt heeft uytgedaen en verandert, en voorzien „ is van eenen tytel ingevolge het Decreet van zyne „ Majefteyt, by dies gefecularizeert, &c. . v
„ Wyzyn daer cn tulfchen, met de zelve redens van „ eerften af beweegt geweeft gelyk U-E., om de auto,, riteyt in alles der Overfte te handhaeven, hoewel het „ klaerlyk blykt dat zy de zelve misbruykt hadden R. P. „ Vifitator heeft de conventie zelfs gefchreven en de { e„ nitentie aengeftelt, Auxilius heeft door getuyge! dien „ van Guardiaen, Vicarius en bynae van heel de ge„ meente geprobeert, dat hy met alle ftichtinge de aen„ geftelde penitentiën heeft volbragt, ende voorts als „ eenen waeren Religieus leeft. Dog niet tegenftaende
(i) Lobkowitl raiek eenige fcrepule om my miffe te laeten lezen nae hy my had gefeculaüzeert en dat op pretext, zoo hy zeyde , om dat ilc onder Doornyk was gefuspendee.t geweeft, Doornyk zoude my gefufpendeert hebben om dat ik was gefufpendeert tot Yper , Yper zeyde my te fufpenderen op pretext dat men my had gefufpendeert tot Gend : ey wat fchoonen circulas virofus ! dit is nochtans maer een jongsken van den eerfcel die volgt in den'Artikel IX,,



( 54 )
„ dies, de Overfte hebben hun contraA gebroken, e* „ zy hebben de mifhe, de welke zy fchriftelyk hadden
tocgeftaen , belet tot Roomen.
„ Daer en tuüchen ik heb door medchulpe van on„ zen Confrater den Heer Canonik Theologael , met
den Viütator Generael andermael getragt over een te „ komen, (i) Ghefquiere den Ex-Jefuit, üelde voor
van hem in het een of het ander Convent in Spagnien „ te fteljen, om onder de opzigt des Guardiaens aldaer ,, zig voorders bekwaem te redden, tot de miffien, even „ als by de focieteyt in voegen had geweeft, maer den „ Vifitator had liever toe te hemmen, dat hy zoude nae „ Ryffel gegaen hebben, om van daer voorts in de mif„ hen te gaen. Wy hebben weerom zeer geirn dezen „ voordel aengenomen : maer wee ! terwylent Pater „ Auxilius nog onder den weg was, wy hebben hun „ bedrog ontdekt, het gonne P. Vifitator door eygen „ brieven erkent. By deze gelegent heyd is Auxilius ver„ bleven in het Convent tot Meenen; alwaer zy hem ,, terflond met alle cenfuren hebben vervolgt, onder „ voorwendzel, dathy een zak-horologie zoude gedrac„ gen hebben, (2) dat hy eens dieveling voor een mo-
„ ment
fi) 'K heb noodig geoordcelt dezen brief hier by te voegen overouds hy verfcheyde zaeken getuygt , en differente ondeugentheden kevelligt der Cappucinen Overfte, die ik in den I Boek heb aengtteekent. Van Beveren kan deze produecêren of legaltfeêren naer zyne beliefte, maer de origineële copye is by myn zufter.
("a) Voorwaer een goude of zilvete zak-horlogie ftaet niet wel op een zwanen of rollen baerd , maer indien Aper de Sylva al de Cappen moed fufpendeeren , die horlogien in hun beweid hebben , men zoud'cr zeer veel gefufpendeert zien ; nogtans ik heb nog koper nog houte zak-horlogie gehad, veel min oyt een zilver of gonde gedregen als ik Baerd-mnn was : maer is het draegen van eene horlogie by de Cappen eene fufpenfie weirdig ? 't is dan te verwonderen waerom hy niet terflond Pater Norbert van Cortryk heeft gefufpendeert ats hy myn zilver horlogie tot Burcht 14 December 1789 heeft geftolen , ofte wat cenfure is hy dan zelfs onderworpen, dewyl hy dezen dief heeft geprivilegeert om d^ze horlogie aen den armen uyt te deelen , alzoo den voornoemden dief wettelyk bekent heeft 20 April 'ï is waer, alfdar. was alles toegebeten , delen , rooven ,.



C 55 )
„ ment uyt het Convent zoude gegaen hebben, en een
„ koftelyk gaftmael zoud gegeven hebben. Alle welke „ befchuldingen teenemael valfch zyn bevonden ; en niet 5, tegenftacnde dat Auxilius zig over deze heeft ver„ rechtveirdigt in alle onderwerpinge, zy hebben deze ,, cenfuren aengehouden
„ Om deze en andere beweeg-redens hebben wy ons „ vaftelyk ingebeeld, dat hy al te hactelyk was aen j, zyne Ovcrite om aldaer met voordeel in de religie „ te konnen blyven. In welke opinie wy nog meer zyn „ bekragtigt geweeft, toen wy naedien gezien hebben „ welkdaenige valfche befchuldingen zy jegens hem „ hebben ingedient in het Gouvernement, alle weike
door hunne eygen brieven,door de getuygenilfen der Paf,, toren, by welke hy bezonderlyk dienfi had gedaen,
en andere authentike monumenten voor aldcrvalfcht
zyn geprobeert. Oeirdeelt gy nu eens , bid ik , weir,, digen Heer! ondertuffchen ik blyve uwe eerweirdig„ heyds ootmocdigllen Dienaer. Was onderreekent, „ J. D. de Vylder Arts-Pr. Gend 29 Sept. 1785."
Concordantiam teftor , Thomas , Lorsom.
Dezen brief heeft aen Mr. Van Beveren veel fpeculatie toegebragt, hy ondervond hier door, hoe dwaetlyk en hoe ligtveirdelyk, hoe zinlpoflyk en hoe onrechveirdiglyk hy van my had gelooft, geoordeelt en gefchreven : hier was hy geleert, hoe men niemant mag veroordeeld! zonder partye te hooren, daerom raede den Heer Ards-Priefler hem te oordeelen nae hy nu de zaeke had gehoort. Ach ! wat cohfulie voor eenen Grand - Vicair! voor eenen Canonik van Doornyk, voor eenen ExPrefide.it! waerlyk het is te vreezen, dat gelyk hy my
operéren, L oer eren , vloeken, ealo'mnieren, 't was al voor de R ligie. Geaomen dat ik eenen Apoüaet had geweeft, nog was den Vifitator niet gerechtigt om deze rooverye te onderfleunen , alfdan had hy den dief moeten verpligten deze aen den gever weder te geven , maer niet aen den armen menfeh. Nota den sm-fchelm liep daer mede te koopen, vyf dagen nae.hy had gedeponeert, deze as.ii den a -men gegeven te hebben tot Liefkenshoclc. U Deel. M



C 5<5 )
. zonder te hooren of te kennen ten onrechte heeft veroordeelt, toen ik geenzülts van zyn jurifdi&ie was, het is te vreezen , zeg ik, dat hy benevens Van Haezendonk en confoorten vele onrechtveirdige fententien en ondeugende oordeelen heeft geftreken in andere caffen. Ey my ! zyn dit niet fchoone Raeds-Lieden van eenen Biffchop r1 zyn dit niet eenen hoop fourben de welke even gelyk de Scriben en Pharizeen, eylaesi den Hemel fluyten voor andere, terwylent zy zelve daer niet in
- gaen F oordeelt gy nujeens, bid jik, eerweerden Lezer ! myns aengaende , ik moet zwygen, ik laet alles over aen God en den Koning, Dieu & mon Roi.
ARTIKEL X.
Hoort en let eens wel op dezen circulus vitiofus, Hy is gedraeyt door den Aelflerfchen ftudiot'us.
Adam , Eva en 't ferpent,
Hebben Elkanders Jchuld bekent.
Godefrid van A ei ft is eenen^ man , die door zyn gedraeyde argumenten heeft konnen doen geiooven, dat het Seminarie Generael was een fchole van verderf, &c. Ik zynde geweeft zynen difcipel, zal poogen de heele weireld te doen gelooven, dat hy is eenen Meefter van verdraeydc fentimeuten , vol logentael en bedrog door zyn Schyn-Heylige argumenten, waer by hy dry Biiichoppen heeft bedrogen , &c.
Onder alle de fpreek-woorden vind ik niet een die zoo min op de waerheyd freunt als dit : van niet men zegt niet, want dit hier klaerlyk valfch gaet blyken. B. L.l gelieft met attentie te beletten op dezen Aelflerfchen verkeerden Cirkel, waer uyt ydèr, een levendige ftoffe moet trekken, om te oordeelen van de juftitie, die men hedendags onderhoud in de Geeftelyke RechtsBanken.
Den Lezer zal gelieven indachtig te wezen de brieven myn'er vyanden , die ik reeds hebbe aengebragt, en



( 57 >
Aié ik hier naer nog zal aenbreógen, uyt alle welke men zal opmaeken menigen omgedraeyden zin, eenen Aelfterfchen circulus vitiofus.
Godefrid van Aelll, fuprd bygenaemt ferus fingularis, heeft my 1782 belet in mynen yver, zoo hy nae dien heeft gefchreven , om mynen jver.
Guiliaeme van Duysbourg, fuprd bygenaemt aper de fylva, heeft my 1784 belet in de mifüen te gaen, om dat ik door Godefrid was gefufpendeert, 't gone Godefridheeft ontkent door zynen brief 12 November 1783. Leeft den I. Boek.
Brenaert Biffchop tot Brugge , heeft my belet in mynen yver, om dat ik daer in zoo hy zeyde reeds was belet door de twee voornoemde mannen.
Deze twee hebben hun nae dien meermaels willen verontfchuldigen met te zeggen , dat zy my maer hadden belet, om dat ik was belet geweeft door Bienaert, ergo circulus vitiofus.
Ypre heeft my geinterdiceert 1785 op pretext, dat men my tot Gend had verboden, Gend wilde my toen ook verbieden op pretext, dat men my had verboden tot Doornyk, Doornyk had my verboden (1) op pretext, dat men my had gefufpendeert onder Ypre ; Ypre zeyde dan , dat het my had verboden op het zeggen van de Overfte; de Overfte zeyden, dat zy het deden om dat ik was verboden tot Brugge en tot Ypre, Ypre en Brugge hebben het gedaen op het zeggen van de Overfte, ergo circulus vitiofus.
Lobkowitz, ,heeft my 1789 waerlyk gefufpendeert , om dat de Cappen zeyden, (2) ik noyt geenen oorlof
(1) Teertynk Patii&ttiheu Paftot tot Meenen , zal dit getuygen mids hy my 19. Oclober 1785 , »n zyn huys heelt gezeyt dat Mr. Van Hae\endonk hem had gefchreven , dat hy my aldaer geen miffe mocht laeten lezen. Dezen gouden kr uysdraeger was hier in noch politiker als de Salleziaenen tot Yper , hy fchryft in petto „ zy verbieden my in publico , hy verbied my maer tot Meenen,, zy door heel hun Bifdom om te Wecnen. qui potefi capere .apiat.
(1) Lobkowitl geloofde dees contra fpem in fpem, overmids liy den wï\qï lange» tyd en origine: onder zy» Uaiujeu heeft ge»



C 53 )
had gehad, de Cappen zeyden cn geloofden dit om dat Godefrid zulks zeyde*: Godefrid zeyde zulks, om dat hy dit had gehoon van Guiliaeme ; Guihaeme 'geloofde dit om dat Godefrid zulks geloofde , ergo circulus vitiojus door den Aelflerfchenfludiojus.
Regnaut, Promotor in het Geefielyk Hof tot Gend, befchuldigde my van Apoftafie, om dat den Biffchop my danof befchuldigde ; Lobkowitz , die noyt de definitie heeft gekent van een Apoftaet , geloofde zulks contra, fidem infidem mids hy zelfs my 1785 had gefccularizeert, om dat Godefrid hem zulks had doen gelooven ; Godeƒid geloofde dit, om dat hy niet wille, dat Lobkowitz my had gefecularizeert, ergo weerom eenen cirkel vitiojus door den Aelflerfchen fludiojus.
Semphintjen vanOoftende, Capiteyn aller Patri-zotten, heeft my in ons proces 1790 befchuldigt van Apoftafie, om dat men my voor zulks had befchuldigt in het Geeftelyk Hof; het Geeftelyk Hof had my danof befchuldigt, omdat Lobkowitz my danof befchuldigde ; Lobkowitz befchuldigde my daer over, om dat Seraphintjea my danof by hem had befchuldigt; Seraphintjen befchuldigde my danof, om dat hy meermaels dit had gehoon van Godefid, ergo weerom eenen cirkel vitiojus door den dracyenden fludiojus.
Godefrid geloofde dit, om dat Lammen zulks geloofde, Lammen geloofde zulks, om dat Godefrid hem zulks deae gelooven, zeggende : venia extorta eft nul/a, atqui , ergo cyc. , Jed de hoe latius poftea , ergo circulus vitiojus door den draeyendenfludiojus. (1) Fidesex auditu.
h.nide i , Ooiu noch mter uu„ucr, da: den viütatoi , d:e den uo,lof had gcfch.ev.nen met zyn cachet had gezegelt , konde gelooven , d.:t ik noyt geenen oorlof had gehad. Den Colonel Vonder Merfch en Boulex zeyden daerom dikwils, dat zy van hun heel leven zoo geen fourberie hadden gehoon, zy fchryvende tot Elkanders , noemden deze fourben gemeenelyk met alderhande Eertitels Tartufes Matados &c. ziet deze in den I. Boek.
(1) Seraphinusde mundo mullebri heeft my in den Kercker doen Vethaen , dat ik öyt dezen hooide was aenzien en geexcommimicetrt geween sli Apoliaet ; hy zeyde , dat zy my in voile cardtel



( 59 )
Monfreers de Cappeknaepers geloofden dit, ziet het eynde dezer Boek. I Cnmedic in het Byvpeg&el, om dat de Paters dit geloofden ; de Paters geloofden dit om dat de Overfte dit geloofden; de Overfte geloofden dit -omdat Aper d$ftlva dit geloofde; Aper de ft/va geloofde dit om dat fera fmgulans dit aldus geloofde ; dit zonderling wild dier geloofde dit , om dat het wild bo'fchZwyn dit geloofde-, dit wild bofch-verkeh geloofde dit om dat den AKlerfchen draeyer hem dit aldus dede gelooven , fides ex auditu ; ergo Circulus vitiofus van den draeyer ftudioj'us.
Eyndlings ydereen geloofde dit, om dat de Biffchoppen dit geloofden ; de iiiii'choppen geloofden dit, om dat etc Cappen dit geloofden, de'Cappen geloofden dit om dat de biffchoppen my voor apoftaet trn&eerden ; de Biffehoppen mishandelden my , om dat de Cappen my als apoftaet mishandelden ; ergo circulus v twjus van den Aclfterfchenfludiojus, aen wiens mond ik een macl-flot legge, als ik zegge venia illegiümè extorta eft nulla. C. Venia legitime extorta eft nulla. N. Atqui noftra venia legitimè fuit extorta , ergo cjc.
Franckenberg Cardmael der fpurbcn heeft my ook 24 Junius 1791 verboden miffe te lezen , geloovende ik was apoftaet, hy geloofde zulks,om dat zynen cerloozén Sec Duvivier zulks geloofde, dezen hypocriet geloofde zulks , om dat men voor aldus geloofde tot Gend en miffchien (ij ook tot Brugge : Brugge, Gend, Yper, Doornyk
J 786. hadden in den Sangéflaegèli „ wset mede ik'htb'igtfpöt j'vraé» gende: Waerom zy my niet eerl't hadden verwittigt van zoo een K/rkelyke fententie , by de welke men niet firaftdan de boofwillige, dus was hier toe een dtiyvuldige vermaening noodig prealabel indijpen fabel.
(1) Dit is een vremdfte zaeke, dat myn vyanden zoo dikwils hebben gezeyd : dat ik tot Brugge ook ben gefufpendeert „ ondertuffchen ik dedarere op myn eerlyk woord, dat ik tot daete dezer ij. Oclober 1791. noch oyt de minfte cenfure van wegens of in dat Bifdom heb ontfangen. Duvivier heeft da.i wel gefchreven als hy aen Mr. De Roovere Rector der cappelle op den Zavel den ivechelfchenpuimen jovï\ voor my heett toegezonden 23. Junius 1791 zeggende ; den welken zoo men zegt, tot Gend is gefufpendeert



( 6o )
en Antwerpen geloofden dit, .om dat de Cappen dit geloofden , de Cappen geloofden dit, om dat Lammen zulks geloofde ; Lammen geloofde dit, om dat Godefrid zulks geloofde; Godefrid geloofde dit, om dat Lammen zulks wierd aengedient door Godefrid met zyne philofophike fententie : venia extorta eft nulla... Hic venia fuit legitima , ergo injuftitia mihi maxima !... Quis fatisfaciet illa dam na ?
Reynders Vic.-Aum.-Gén.heeft my ook gefufpendeert 1791 , om dat hy door Lobkowitz daer toe wierd geobligeert (1) : Lobkowitz heeft dezen daer toe verobligeert om dat hy door Godefrid daer toe wierd gefoüiciteert; Godefrid heeft Lobkow'ttz hier toe gefoüiciteert, om dat hy hier toe van den Ex - Vifitator wierd geëxciteert P. Ex-Vifitator heeft Lobkowitz hier toe geëxciteert, om dat hy hier toe door den Provinciael Godefrid wierd geadvifeert; ergo circulus rotundus, altyd eylaes! valfch cn calomnieus voor den armen, valfch - genaemt - enbefchuldigden vagabundus.
B. L. Wat nu hier met al deze eerlooze eer-roovers gedaen ? zoo ik den Cardinael gaen aenfpreken en juftice reglée, gelyk ik hem heb gedreygt in den Poftillon Européen N°. 45 1791 , hy gact zeggen : Lobkoivitz en Brenaert hebben my bedrogen en dus wysgémaekt; indien ik deze twee groote Mutzen wil aentaften in het recht, zy zullen zeggen : Serpens decepit me; het wild Dier heeft my bedrogen : zoo ik djt wild Dier aentafie , dit zal alle de fchuld leggen op het bezonder Dier, zoo ik dit bezonder wild Dier wille bedwingen tot erftelling myner eer en faem, dit zal myn Verobligeren „ om tot
en miffchien ook tot Brugge , &c. lüer ziet men hoe de Geeftelyke iemant ftraffen op het woordeken \oo men [egt al of dit eenen liegel waere van hun canonik E.egt, terwyl Godt dit operitlyk wederleg!.
(1) Dezen Aumonier bekende felfs aen zyne Exc. denFeldmarcchal De Beiider ( aen wie ik 13 Februarins wierd -voorgeftelt om Veldpaépe te zyn door het Gouvernement ) dat hy my zyne admiflie had moeten weerroepen , anders dat Lobkowiti hem zyn goude Kruys had ontrukt om aen de Cappen te geven , hy zeyde nochtans , dat hy wel wille , dat het al calonmien waeren van wegens deez Barbuces.



( 6i )
1 inder eeuwigheyd te procederen,, en als het aen al de
■ boeten zal liggen,'hy zal zeggen : ik heb niet een zier, I nihil habentes, omnia pojjidentes. Daer niet en is, den I bailiiéu verheft ,zyn boete , daerom ik heb goed gevonIden, zelfs myn eere te erftellen door den ,pleyt - handel Idcr druk-peril'e, vergevende de injurien , rtiërverende
■ de injuftitie my aengedaen, ik rcfervere nogtans een Ikleyn getal,, voor het ftreng en rechtveirdig oordeel van
■ den Opper-Al„ die my tegen dezePaepen al „ ftrenglyk en
■ zonder opzigt oordeelen zal,, het gonne ik bidde, Iwenfche en fmeeke op dit traenen-dal,, goed gemoed,s %*.iles goed,, nog duyvel nog helle vreezen doet,,
ARTIKEL XI.
Klugtige hiftorie met een Meirlebeekfcke Boerin, Verdient voorivaer hier geplaets te wezen in.
Om den Lezer dan wat af te trekken „ van alle geefitelyke kwaede hekken,, de welke hem tot groote vraekI roeping mogten verwekken „ wy zullen hier een vremde I klugt ontdekken „
26 Ocbober 1785 van Gend nae Zeveren gaende, ik Eagterhaelde aen Maelterbrug - Cappeile een net fchoon I boere kerreken , waer in een net boerinneken was geIzeten met twee kinders, die my nevens haer ccn ftoclfj ken gaf, zeggende : dat zy van Meirelbeke kwam en 1 nae huys reed tot Arzcele , alwaer zy zeyde , te boeren jen kareelfteen te bakken op den fteenweg van Deynfe
■ nae Thielt : haeren naem is my ontvlogen, maer zy I had tot Meirelbeke gewoont op het heer-goed van den I berugten Baron Pouillon : zy was my zeer geeftig, ge| lyk het gemeenlyk gaet „ wanneer de boerinnekens van I de kermeffe loopen langft de ftraet „ toen ik my excuI feerde over haere beleefdheyd, zy zeyde : dat ik geen I excufie had te maeken ; want dat niet alleen haer kerr' en ï| pcird, nemaer alles wat zy bezat ten dienfte was der I Paepkens. Ik aenziende haer eenvoudigheyd „ nam haer



( 62 )
woorden op in zuyverheyd „ hoewel zy ftoffe gaeven van veel aerdigheyd „ heb haer gevraegt uyt wat hooide , zy zoo veel genegentheyd „ had tot de Paepkens weirdigheyd ?
Zy antwoorde : om dat zy door eenen gecflelyken was bekeer*? van haer kwaede wegen 9 van een kwaed leven , in het welke zy langen tyd had verdoolt geweeft nevens haeren man, van den welken zy lang gelchcyden had geleeftin groote ellenden iot Meirelbeke , zoo zy s^eyde , afkomftig te zyn van eerlyke en treffelyke familie ?
Ik : vraegde , of dat haeren Paftor of Onder- Paftor *as geweeft, die haer bekeert had , wanneer en hoe ? (i) Zy: neen, Mynheer! het was eenen Capucin van Gend, die tot Meirelbeke 1780 eenigen tyd de Paftorie voor Mr. Peters bediende, die heeft heel de prochie bepreekt , hy heeft daer veel dogiers , die bedrogen waeren, aen hun gezell'chap gcho'pen en 13 houwelyken , die gefcheyd leefden , by een gebngt, waer order ik een ben , myn man was van my, hy vrogt tot Gend n de Bleekeryen , hy amuzeerde zig aldaer in het wit tnwaet, en ik zat , eylaes! 't huys met Jan en Lieven Klunten „ immers 'R en had nog geld nog munten „ ik had vier kinders en een koe „ maer 'k en kwam noyt met myn eygen boter toe „ en ziet dezen Capucin heeft my komen 't huys bepreken, hy heeft myn man nae Gend gehaelt en heeft ons te zaemen ertrouwt, en in den goeden ftaet gevouwt, &c, zoodaenig dat wy heden, God dank! zeer wel te faemen leven, en gelyk gy ziet aen myn peirden karreken, wy boeren trcffeljk tot Arzeele.
Ik :
(1) Ik had alreeds verflaen hoe zulks op myn kap draeyde; want ik bekende haere twee jongens aen hun rost hair : den eenen die op het peird zat , zeyde nae dien , dat hy my aen myn fiemme had willen kennen : den boever had wel gemeynt op zyn peird zittende hy had zeer wel gedagt met Ifaac : vox quiriem.Jacob , ast m-inus Efau ; hy hoorde de Item van ecuen, Ex-Cappuciu , maer dc kleeders waeren v.m eenen Heer taftor.



(e3 ;
Ik : kenr-gy dien Pater Capucin ? weet gy niet, hoe zynen naem mogt zyn ?
Zy : neen ik , M. want hy wierd altyd genoemt Pater Raillïeu van Meirelbeke, hy is nergens meer in Europa , hy is nae de miffien gegaen in Amerika.
Ik : vrouwken! gy zyt mis,, hy hier nou in het land is„ onder den naem van Mynheer Vervijch,
Zy : excuüe , Mr. ik heb met mynen man noch over korten tyd mei een preientjcn voor hem gegaen nae Brugge , van daer nae Cortryk , en Pater-Mónfrere heeft ons gezeyt, dat hy het reeds was opgefteken ; jac dat myn man noch jongman waere, hy zou'er achter gaen om hem noch te hooren preken en om aen hem te Biechten; hy was een braeven Biecht-Vader.
Ik: vrouwe.' uwen man kan hem gevoegelyk vinden, hy is niet verre van hier.
Zy : ey Godt! Mynheer, kont gy my zyn woonplaets zeggen, ik geve twee potten wyn of bier.
Ik : jae, dit zal ik u zeggen in de groene Vierfchaer, ten is niet verr' van hier.
Zy : ach Lieven! hoort jongen! (i) Mr. den Paftor zegt dat onzen Pater zaligmaeker als noch in 't land is, Liefken ey! gy moet dit zeggen aen uw vaêr dat zal hem baeren groot plaifier; wy zullen hem Zondage gaen nooden op ons kermes-bier &c.
Liev : jae morken! ik geloove zelfs dat hy niet verre zit van hier, 'k hoorc, maer 'k zeg niet een zier : wy zyn als dan afgehapt in de groene Vierfchaere , en ten zy de weduwe Van Poucke met al haer lieve kinders my konden dienen tot getuyge, dat ik den zelveri perfoon was aan wie zy zoo dikwils haer Biechten lnd gefpfoken , zy had my noyt willen erkennen voor den Ex-Pater Ha Jliu, veel min voor haer Zaligmaeker, dit boerinnekenkonde niet aennemen ■ hoe eenen Capucin,,
(i) Den peirdeboever was genaemt Lieven., die ons difcours zeer • wel konde verfiaen ; want de boerin w is v. el ged; c i ,, zy clireeuwd; ats een lottin} als zy boorde dat Pater Baillieu als noch in't laad
W// Deel N



( €4 )
konde Onder-Paftor zyn,, doch op de menigte derpreaven , en op het zeggen van haeren Lieven , zy gaf twee bottels wyn , &c. &c. Vooras ik heb haer gezeyt, hoe ik beter van myn moeder, als haeren man van zyn vrouw was gefcheyd,, en zy heeft my dus 't huys geieyd.
ARTIKEL. XII.
Cappe calomnien tot Mayghem en Vynk, twee Prochien van Zeveren eenen wink.
Middeler tyd ik in alle oplettentheyd en gedienftigheyd my meer om meer poogde aengenaem te maeken aen mynen menfchlievenden Hofpes en de Prcchiaenen, om dus door hun goede getuygeniiTen eens den Biffchops gratie te winnen, om van hem de macht te bekomen om Biechte te mogen hooren en aldaer de OnderPaftorele plaetze te bekleeden : myn gewezen broeders niet content van ontflaegen te zyn van zoo een ondeugenden Religieus, gelyk zy my hadden uytgegeven, niet konnende lyden, dat men tot Zeveren en in de omliggende Prochien begonde met lof van my te fpreken, zoo hebben zy gedeuriglyk eenige knaepen onder titel van kittegangers uytgezonden, om het volk op te wekken en in te boefemen , dat ik zonder oorlof uyt myn order was, vervolgens dat ik was eenen Apoftaet, en dat myn Miifeu niet goed waeren, bydies dat niemant voldede met deze te hooren. Dog hoorende, dat zy geen voordeel behaelden nemaer ter contrarie, dat men meer geloofde den Heer De Fylder Paftor van Zeveren, die altyd en alomme pro foris & arts myn eere voorenftond , myn fasm befchermde zoo met fchriften als met woorden , werken en daeden , zoo binnen als buyten de Prochie, my alom voorkomende in alle /eere en refpedt, waer door de Prochiaenen my te hooger beminden , &c. De Cappen daer over tand-knerffelende van fpyt, hebben goed gevonden alle de omliggende paftoren op te «aeken ugins den Paftor van Zeveren, op dat zy hem



( 65 )
syt hun gezelfchap en cooverfatie zouden gebannen hebben, tot'er tyd hy my weg zoude gejacgt hebben. Om deze commiffie ten uytvoer te brengen, heeft men gecommitteert Pater Tranquilin , met tqenaem Pater Baron van Mculebeke; dezen veel geklapt en wel gedronken hebbende in Drongen, is gegaen by al de Paftoors op die ftreke; hy had zeer haeft Vpffelaere en Mayghem, en beyde de Lerens, met andere zoo verre omhaelt, dat zy my hun Kerken en Autaeren verboden. Pierens tot Wonterghem, derfde by nae myn biechte niet hooren, hy zoude dit geweygert hebben , ten zy ik hem obferveerde, dat men den Penitent moet aenhooren en gelooven tam pro qu'am contra jë, op dit woord hy was te vreden, hy prefenteerde zig om my te hooren ; maer ik bedenkende wat hauwen Theologant hy moefte wezen , terwylent hy zig liet bewegen door woorden , 'k zeyde, dat ik aen geen ezels bUchte, ben aldus nae huys gekeert, en heb nae gewoonte gccelebreert„ om dat myn confeientie niet veel was geonereert,, want 'k had nog Bacchus nog Venus gevenereert.
Tranquilin is van Mayghem wel gedaen „ ten minfteri met thien flelfcheu wyn gelaên,, by den Deken nae Vynk gegsen,, om my te beliegen.,.. Hy heeft aldaer aen volle tafel geloochent, dat ik met oorlof uyt het Order was, hy zeyde, dat ik noyt eenen letter van een permiffie in jcriptis gehad hadde; want hy zulks had moeten weten, zeggende : dat hy niet alleen Guardiaen was, maer ook Cuftos van Vlaenderen, en dat hy by gevolge in deze hoedaenigheyd zulks had moeten weten : nae deze en veel andere calomnien tot Vynkt uytgefpouwen te hebben,, is dien man niet min van den Dekens kelder belacn,, met zyn gebieden confeientie nae huys gegaen.
Volkeryk aldaer Onder-Paftor, heden Lofwcirdïgen Paftor tot Grammen, zynde mynen Biecht-Vader als mynen Hofpcs jjiet 't huys was, wierd op het woord en het veel zeggen van eenen Cuftos van Vlaenderen «ntroert, het dagt hem wat vreemds te zyn myne biecht



(66 )
te hooren en deze woorden te verflaen „ hier op is hy by mynen Hofpes gegaen „ heeft ons kenniffe van Pa. $ ter Cuftos klaps gedaen „ maer als hy den oorlof in ] fcriptis originalibus had gezien, hy is geruftelyk nae 1 huys gegaen,, hy heeft my voords zeer weldn de biecht ontfaen „ om deze en andere vuyle tongen der Cappen te beteugelen , dewyl men my niet toeliet den oorlof in de gazeite openbaer te maeken, eylaes! om de eere I van dien Biffchop Lobkowitz te menageeren, ik heb 'f zoo terflond gefchreven aen dezen Baron, ( den welkén voor een groot deel de oorzaek is geweeft, dat ik in dat H. Order onder zoo ondeugende Overfte ben I verlokt gekomen, zoo wy breeder gezeyt hebben I. Boek II. Tydft.) waer op ik geloofde te vryer hem den baerd I te mogen kammen, gelyk den lezer ziet in dezen volgenden brief, die ik in \ latyn aen hem heb gefchre- j ven , even in de zelve woorden en fyllaben als volgt , den welken wy om zynen Seraphinfchen inhoud imme- j diaet daer nae ftellen in het vlaemfch : attenüon Mejfieurs !
Zeveren 25 Septembris f786.
Reverende Pater !
Summe admirabundus, quo Religionis principio audeat \
fua Reverentia , alias que nimis garrulas Confratrutn lin- j
Su<£ t falütis meas invida, hic & ubique tam fcandalojè 1
me cai'urnniari , juggerendo his quod furtivè exierim , ii- J lis quod violenter extraclus , & aliis quod fine ulld li-
centid vager extra ordinetn, prout in Vynckt naperrimè , 1
& Trunchinii nuper pronuntiare baud veritus fuifti 1
uiffirman lo tuatn calumniam hoe inani, infano atque \
non minus ambitiofo argumento: „y? haberet Obedientia- J
„ les, ego ut Cuftos Flandriar illudfcirem ;fed non Jcio , I „ ergo non habet." Eheu ' quam mendojurn & calum-
niofumfit Cuftodis Flandrias argumentum , jamjam plures \
nofcunt, quibus contranum exhibui Dimijjorialium meo- s mm Autographum de \\ J'ilii 1-85.



(67 )
Undè pertiefus calamnia F". & debitus proftare bomz fdmre, charitativè teiogo, efto non minus Linguaê Cuftos quam Flandriae, qua correptione fraterna fretus ftgnor omnigend Rvd.
Reverenüae Veftrje !
Humdis Famulus F. D. Vervifch , ex ordine Cap.
Non fufpenfus , minus excommunicatus , minimè Apoftata Jëd Religiofus ex ordine fuo debitè dimijj'us , obedientiaiibus provifus & cazrareo diplomate vocatus Ficarius de Zeveren.
Contordantiam teftor, Thomas, Lorsom.
Zeveren den 25 September 1786.
Reverende Pater !
Zeer hoogelyks my verwonderende met wat grondj, regel ofte geeft van Religie, uwe Eerw. benevens veel 3, ander klapperagtige broeders, afjonüig over myn ge„ luk , myn eere en faem alomme zoo fchandelyk der,, ven (telen , hier met te zeggen , dat ik dievelings uyt „ bet Convent ben gegaen , daer wyfmaekende , dat ik „ geweldelyk (i) ben uyt het Order getrokken, aen „ andere zeggende, dat ik zondereenigen oorlof zwiere '„ buyten het Order, alzoo gy u niet hebt befchaemt onlangs te verzekeren tot Vynk en Drongen, uwe „ calomnien vaftftellende door dit ydelhoofdig, dwae„ zelyk en eerzugtig argument : by al dien hy eenen 3, oorlof had ik zoud dat weten als Cuftos van Flaen-
(O Men zal in den III. lioek zien hoe geweldiglyk den oorlof is uytgépertt , daer zal ik toonen dat het geweld is wcttelyk gebeurt , even als het confent tot de? trouwe van eenen die een dochter , onder belofte van te trouwen , heeft bevrucht , is wet'elyk al ilt dat hy geweldiglyk word uytgeperft door de juftitie d Pari : ergo a Paris.



(«)
„ déren, maer ik weet van niet, ergo hy heeft gee»
„ oorlof. Ach ermen ! heden zien alle de gene, aen „ wie ik den originelen ad van den oorlof; gegeven » li Julius 1785, vertoom heb, hoe vallek en calom„ nieus,dat is het argument van den Cuftos van Vlaen„ deren. Waer omme te zeer verdrietig over uwe calom„ nieD , en verpligt myn goeden naem te verdedigen , ik u s, broederlyk verzoeke, zyt niet min Cuftos (bewaern der") uwer tonge, dan van Vlaenderen, betrouwende „ voordeel te trekken door deze broederlyk berilping; „ teekene my in eerbiedigheyd uwer eerwerdigheyds „ oodmoedigen dienaer P. F. D. Vervifch , uyt het j, Cappen Order niet gefuspendeert, min geéxcommu„ niceert veel min Apoftaet; maer eenen Religieus uyt ,, zyn Order wettelyk geftelt, met behoorlyken oorlof „ en Keyzerlyk Decreet, genoemt Onder-Paftor tot 3, Zeveren."
Dezen brief heeft waerfchynlyk aenleyding gegeven , om als ik door de Staeten 1790 onder zyn beweid was gelevert, my met geweld te behandelen , ziet III. Bock; aha mente repofta manet. Boulez heeft om dezen brief te. legalifeeren dezen Cuftos Flandriat laeten ontbieden door Monfrere Mattheus Baron van Haelen, in den boer zal 't al betaelen, hy heeft dezen oorlof boven de dry maenden in zyn huys gehouden, om die in origine te konnen voordbrengen aen den gaedeflaeger van Vlaenderen : maer al zoo dezen Baron van Meulebeke, door den zwarten uytganger Baron van Haelen, over zynen miflag was overtuygt, hy heeft noyt derven vifite geven aen den Theologael, door wie hy in 't minnelyk wierd genood, hy wilde zyn fententie niet haelen, hy fchrikte voor zyn confufie, hy derfde niet zien nog lezen, het gone hy gezeyt had niet te konnen wezen, dus heeft den man zyn eygen gemoed verwezen, noluit intelligere, ut bene agent.



(«9 )
ARTIKEL X 11 I.
Hoort hoe Pater Commiffarius in Drongen,
Met zyn vinnige tong op myn Cap heeft gcfprongen*
Den Baron van Meulebeke voornoemt, niet krachtelyk genoeg zyn logens in de Abdye daer {y dronken, beveiligt hebbende ; den Commiffarius der Cappen verftaen hebbende, dat ik aldaer van tyd tot tyd verzocht wierd door zekeren De Lava], Religieus toen ter tyd ook zeer overvallen en vervolgt, afgeftelt zynde tegen alle reden : en buyten alle order der Rechten van zyn onderpaftorie tot rYevele &c. is zelfs nae de Abdie gekomen, en heeft my aldaer zoo wit gepoeyerd met zwarte calomnien, dat den Prior een Mandement heeft gegeven-aen den portier, om te zeggen , wanneer ik nog bezoek' zoö1 de afleggen of vraegen nae De Lava!, IVemo domi. waerlyk dezen Religieus- niet wetende van dit fchismatik dc: creet, zig veriaeten vindende zelfs van zyn befte vrienden, gelyk het gaet in de kloofters zoo haeft iemant in I de neufe zit der overfte, niemant derft hem byftaen, helpen of kennen, om ook niet terftond gefteken te worden : in het karbaes, dezen afj;ekletften Onder-Paftor raer ( of noyt mogende uytgaen, aen niemant zyn hert mol gende noch dervende openen uyt vreeze van aengedrae) gen te zyn door mineedige , valïche gatlekkers, die men i altyd cn alomme in de kloofters,maer naementlyk in de Abdycn vind, gelyk men alles klaerlyk ziet uyt eenen der brieven die dezen De Laval aen my by hoopen < heeft gefchreven , wanof ik eenen alleen hier onder aeni: brengen, op dat den Lezer mag oordeelen van de regierende gerechtigheyd dezer Abdye, uyt welken brief i men duydelyk ziet, dat men niet alleen by de Cappen i maer ook tot Dronken iemant fufpendcert of capti veert, ! interdiceert parte inauditd ab minima monachaha , ziet



( 7° ~)
dezen brief, (i) De Laval aldas meer om meer geopprimeert door zyne confraters, maer bezonderlyk van
zynen
(1) Brief van De Laval aen V.tTvicfh .Priefter , ten huyze v,.n Mr. Spruyte tot Geud.
Drongen den 25 January 1789.
Mynheer en Vriend!
" Verwondert u niet te zeer, dat ik zoo veel in ftad niet kome , 33 als de andere Heeren ; ik ben te zeer in den hart van myne 33 Overfien. Als die volkeren beginnen , gy hebt geproeft wat zy 33 konnen doen om iemand te chagrineren : leeft deze naervol3) gende hiftorien.
» Den 8 dezer was het de Naer-Feeft van Dry-Kor.ingen-Dag, jj dat wy alle een glaesken wyn drinken in de fpreek-kamer ; ellc 3» moet een bottel betaelen, drinken of niet : ik drink aldaer 33 eenige Glaezekens wyn , zonder exces , en my kwaclyk gevoe31 lende door flegte vuyle olie, die ik 's middags geëeten hadde, 3» gaen weg by myne gewoonelyke compagnie den Heer Jubila33 ris ,• alwaer ik den wyn refufeerde , zeggende , dat die olie op 33 myne maege draeyde : daer wat gezeten hebbende , zeyde : ik 33 gae myne Completen lezen en flaepen,'t zal daer mede pafferen. 33 'K zeyde aen Mynheer Larebtke , als zieke-meefter : doet myn 53 exenfie aen Mynheer den Prior. .. Ik zal, zeyde hy ; maer hy 33 heeft het niet gedaen : daer waeren nog andere Heeren afgeble-
33 ven zonder exculie te doen 's anderdags naer de Primen
33 gaen ik nae Sacriftye om miffe te lezen ; den Heer Prior komt 33 agter my , en verbied my mifie te lezen, om dat ik in de Com33 pleten niet geweeft was , en geene exenfie gedaen of doen doen 33 hadde. Waer op ik zeyde : Mhr. den Prior , ik heb myn excu-
33 ïse doen doen door Mhr. van Larebefce, prefent dea .ubilaris, 33 en om de reden hier boven vermeld. . .. Maer daer was niet te 33 doen , ik mogt niet, ik ben naer den Choor motten gaen heel 33 't Officie byw.oor.en ; en daer v/aeren dien dag 2 eerfte Miffen 33 ergo Aflaet by ons.... De andere heeft hy niet aengefproken , 33 die nogtans zat waeren geweeft als verkens.
33 ü,ene tweecie voorgevallen den 21 dezer, komt zekeren Heer 33 IV.. .'s avonds met half thien uren op myn kamer, die te voo33 ren wel gedronken hadde , om een glas wyn ; ik zeyde : Mhr. 33 'k en hebbe maer een kluts van ontrent een pint wyn , die in 33 '/ leven geweeft is , en nitt en deugt. Hy dronk daer van on3» trent 2 bier-glaezen , en wy redeneeren wat op het derven van 33 onzen geftorven broeder ; ondertufl'chen wierd hy zoo dronke , 33 dat hy van zynen doel viel : hy zoude groot leed gehad hebv> ben , had ik hem niet vaft gegrepen : ik was door 't Romam tifma geaffligeert in myne armen, dat ik geen magt en hadde n van hem regt te houden om hem naer zyn kamer te leyden,hy



( 7i )
■ zynen Prior (2) aenzocht my andermael by bem te I komen, dewyl hy zelfs als eenen hond op de keien lag I gebonden met den wille fic volo ,/tc jubèo,ftat pro ratio| ne voluntas. door mcdelyden gedreven , ben claer gegaen
W lag °P den vloer als dood, ik was in d'uytterfte benouwthevd of
I »i hy zoo als een beefte zoude geliorven hebben op myn kamer : ik 1« wilde zyn kleedereu uyttrekken , alles los maclcen , ik en koude F» niet; ik gaen nevens myn deure by mynen naell en gebeur , ilc \ri klopte tot twee macl zelfs met mynen fleutel , hy antwoord , dat E11 hy flaepen was; ik zeg om de liefde gods flaet eens op ' hy antr« woord , niet te doen. Weerkomcnde hy lag als een beeli, doende
,1 alle gewelt om hem te ontkleeden , ook om op myn bed te kry'11 gen , gelyk bet met groote moeyte gefehiede , cn niet zonder wat f« ramoel te maeken, dat myn gebeur hoorde, hy valt in flaep en 51 ik bleef op mynen ftoel zitten; dan was het naer den elf uren.
11 'S anderdags om vier uren, ik zeyde , Mynheer 't is vier uren m gaet gy naer de matten ? hy ftaet op , en ik geef hem zyne 11 kleedercn , hy gaet om naer de matten te gaen, in plaets van |jii daer ( dat nog erger zou geweeft zyn ) hy gaet naer de wnrmsi kamer, daer de knegten en Heeren waeren, die hem zien, en, a» nog zat zynde als een beeft , doen hem nae zyne kamer gaen.
11 Ik hebbe in dees geen ander fchuld , als dat ik hem wyn gein geven hebbe in eene kleyne quantiteyt; mids ik wel will dat « hy genoeg gedronken hadde : hadde hy op zyn kamer gebleven , 11 gelyk hy blyven moeft ; en ik hebbe het nog gedaen om beters Bi wille, om geen vyanden te hetyben. Den overfehot van den wyn |» bcwaere ik tot preuve , daer is nog over de helft. e 11 Daer-en-tuffchen zommige Heeren , hebben daer zoo groote klag-
II ten van gedaen aen den Prior, die nievers van wilt , dat wy daer n bcyde zat zynde , zitten drinken hadderrtieel den nagt tot den vier ïj uren , dat zy hem nog zat gezien hadden 's morgens. Dat ik heel J< den dormter gelloort hadde , dat'er differente hunnen fleutel afi» getrokken hebben van benouwtheyd , &c. &c.
| « Den Pi ior heeft dien morgen voor tafel Capitel gehouden pre« fent al d'Heeren , op dezer voegen , ik en lubbe niet prefent m geweeft, maér dien anderen ; den Prior fchudde cn beefde om 11 omverre te vallen , fchreeuwende als dul : Rdi. Confratres ! h rR renc'um efi , depiorandum efi, tales perverjbs Confratres hui-ére: « in S. nofird commutiitate, uti Ds. De Laval Cr f9s. Goethals... K (Hy is ouder als ik, maer noemde my eerft als d;n meelten m fchork , om kort te maeken) oremus pro ipjis pervtrfis ,per'.urm bamribus Cr Je iuctoribus inc.orrigi bilibus confr. ritus, ne maleI» diclio cadat Juper tutam. abbatiam noflram , Crt: Cfc... Et uierW que carebunt hdc Hebdomadd vinum, ten:buut Jilentium , non
In e-xhibunt, nee pojfunt trndere ad colloquitorium C-v Den
HSPrior is by my gekomen in het ziek-huys, daer ik was oai myn
i 11 Deel. ' O



( 7* )
maer als ik vraegde, wanneer De Laval zonde 't huys geweeft zyn, hy zeyde, dat de autwoorde was van den Prior : cras, cras. Ik toonde my verwondert over De Lavals abfentie,; terwylent hy reeds door dry brieven'; had aenzocht myn prefentie „ Jan den poortier mynochj van ouds toegenegen, vertelde , hoe den Comnhffarhis der Cappen aldaer onder het drinken had gezeyt: dat ik eenen Apoftaet was,bydies gefchuywt moeft wezen , wae
« romatifma , by zeyde : zytgy ziek ? ik zal u fpreken '. ik ant J « woord : 't is romatifma dat ik al vier dagen hebbe , mids gy niets >» 't huys gewecfl en hebt; ach ! Mynheer den Prior! hoort myj » dog eens fpreken , believe het u , hy zeyde : fy ! gy en mogt kal »> gen my niet [preken , gy deugeniet , gy dronkaert ! gy moet filcn-; « lie houden! ik wectc het wel Mynheer den Prior, eyl ik zaf 33 dat doen : hy zeyde, gy zult ftrictijjimè uw penitentie volbreng 33 gen , ik zal dat ook doen , maer hoort Mynheer den Prior, ey I 33 ik en hebbe u niet te (eggen was zyn antwoord ; ik gink dan agter | 33 ik zeyde : Mynheer 't is u exagératiVelyk aengebragt : 't is »3 zoo gefchiet, dien Heer is by my gekomen , om een glas wyq « die naer weynig gedronken kwalyk gevallen i. , en ik onbekwant 33 zynde om hem te helpen, ben mynen gebeur gaen opkloppen oraj 33 my te helpen , dit was al dat ik hem zeggen konde en ging zoó|
,5 deure Naer dat hy my eerft gezeyt hadde gy doet de male-
33 dictie over ons alle komen , wilt gy u verderven , gy en moe§ 33 een ander niet verleen , ik tal u wel, &c. &c... Ziet ik hebbe » dien Heer by hem verfeboont., en nog meer by de andere Hee-; v ren , zoo veel my mogelyk was , zonder my te bezwaeren en 33 gezeyt, hoe en wat'er gefchiet was , van 't begin van zyn drin^ 33 ken tot 's avonds naer negen uren zynder Heeren getuyge» 33 van , en niet te doen : ik moet 't huys blyven en creveren jj « ach ! poogt my dog te verloffen met te promoveren, &c.
(a) Comelis is een H. Man „ die de H. Agatha tot Marickerk wel dienen kan,, hy is grooten liefhebber der blommen,, bezon-;
deriyk van die by Jan voortkomen,, Poeta natas , homo creai
tus, hy had eertyds eenen Uyl „ die zoodaenig heeft geroert zyj nmyl ,c dat Mynheer den JL\el van S. pieter miek dezen PrioJ vuyl ,, ey .' wat wil ik hier my vuylmaeken aen Uylen en E*els ^ by dage queztls by nagte wezels, yder. naegelken zal zyn lafijeri draegen , 'k en wil den poederaer van den E\el , nog min de'n die4 naer der Mr.rykerkfche quezel mishaegen , 'k laete dien Prior i.i zyn leute ,, dees ligt in een fcheute ,, met de volle geute ,, aldui yafleert hy voor den eerften yleute „ van al de geeftelyke Patri-| jilodden „ hy heeft veel gefchreven tot op doen van de rebelle vod-j den by fpeelt veel in de MarielAukfche v odden,, hy is een ver-* maeïdcr ezcl-uoeyer in Ulugten en klodden. Leg. <du. Vol 113 5 i3.ó«



( n )
©P hy terflond dit bevel had ontfangetï van den Prior,.
Ik hier op mifnoegt en rapport gedaen hebbende, is jïzekeren vriend by den Abt Heye gegaen 3, die veel beter zyn credit zoud hebben opgedaen, ten waere zoo men zegt: pares cum paribus, Overfte, Abten met Vere. Kóchtans den Prior heeft zyn Mandement ingetrokken of :<loor de vingers gezien; gemerkt ik korts nae dien noch fomwylen heb gaen trooften den genen onder den monachaelen Deipotifmus , abfque Auxuü auxiïio, had moeten creveeren; niet dat ik my inbeelde of gloriere dezen ondeugenden ,zoo Comelis ir. het capitel hem romt vervoordert tc hebben tot de Paftorie van Voffelaere, abfit! ik heb noyt met ondeugende willen gezien zyn , veel min verkecren , maer geloove , ik hem vrienden heb bezorgt, die hem uyt de Ihevernie des Duyvels hebben verloft. Ik heb hem ondertuffchen met veel tyd verlies dikwils in houken en kanten, in haegen en boffchen , in mcerfchen en graenen „ onder het horten van veel ïraenen „ den weg tot Voffelaere weten te baenen „ en altyd getrooft met de woordekens Dieu et mon Roi,
ARTIKEL XIV.
De Heems, Graeve van Zeveren Onder-bailiu van Gend, Word door dezen artikel voor eenen myner vrienden gekent,
i De Cappen zyn heel verfchillig in het nuk der Re; ligie aen de joden, Jojeph broeders, nae zy hem uyt haet i en nyd hadden verkocht aen de Israeliten, verlieten hem aen de behandeling der koopmans \ maer myn broeders waeren noyt verzaet, zy vervolgden my alom en ten allen tyde zoo buyten als binnen het order, daer en teI gen my altyd fteunende op de hulpe van God en den Koning... Ik hebbe tot Zeveren door myn manier van doen, door myn quifpelfermoenen , cathecizeren, zieken bezoeken en andere Paftoreïe dienften zoo wel behaegt aen den volke, dat den Paftor my danby differente brieven ' heeft verzogt als zynen wettigen Onder-Paftor, ook de



( 74 )
Wet heeft my by de fpeciale declaratoire fupplike tot dezen eynde bevolen aen zyn Hoogheyd den Biffchop , zoo blykt by copie hier nevens.
C O P 1 E.
" Burgmcefter en Schepenen der Prochie ende Graef„ fchepe van Zeveren declareren mids dezen in faveur „ van juftitie, dat'er op het gedrag en zeden van den „ Meer Vervifch , alias Ex-Pater Auxilius, Ex-Capucin, „ niet met allen valt te zeggen, nemaer dat hy t'allen ,, tyde, hy op deze prochie met den Eerweirden Heer „ Paftor heeft gewoont, zig heeft gedragen tot ftich„ tinge en volle fatisfa&ie van een ider , dagelyks zeer „ godtvruchtelyk celebrerende ende afhdue in het bc- I zoeken der zieken, &c. Defirerende daerom dat het aen Zyne Hoogheyd den Biffchop van Gend zoude „ behaegen den zeiven als Onder-Paftor ten dienfte van j ., deze Prochie te admitteren tot de biechte en predi- ] „ catie. Actum tot Zeveren dezen 14 Maerte 1786. Waeren onderteckend Rogier Verleje, Burgmecfter, Ma.ximilia.nus de Scheemaeker , Philippus van Oofte- \ „ ghern, Schepenen."
Concordanuam te/tor, Thomas , Meyer van Dielbe;k, luerbeke nevens Bruffel, (eenen alderfideelften K. en K. onderdaen, die om zyn getrouwe dienften als een 1 gefworen Meyer aen den Souvereyn ,, is gevangen ge- 1 weeft door de Rebellen 1790, by de geeftelyke bloed- | honden, ik zeg de Cellebroeders, de welke tot 13 kogels door zyne deuren en venfters hebben gefchoten om hem benevens zyne Keyzerlyke Egtgenote te dooden, e'o om hunne woede uy t-te-werken, de meuren van zynen hof hebben omgeworpen , de boomen uytgerukt, afgekapt. Eylaes! alles voor de Religie en om God. )
Lobkowitz, zoud onmogelyk zyn ingeboren medoo gende goedheyd niet geweygerd hebben, hy zoude voor atfdan my geadmitteert hebben tot de Onder-Paftorie, tót de welke hy my uyt de Cappen had getrokken, hy 1



( 75 )
ondervond, da\ myn vyanden hun tongen zoo fyn hadden ge'flepen als de tonge van een ferpent, en dat het jcherp jenyn onder hunne lippen lag. Ps. 136.
13. L. "hoort! wat grouwzaeme dacd men uytvind om een ander kwaed te doen, en dat van mannen die een ander leeren : men geen kwaed mag doen om goed te bezorgen , geen logen inag liegen, om de wereld te winnen , &c.
Myne vyanden vernomen hebbende, hoe zeer men my beminde tot Zeveren, wat lof en eere den Paftor, de Wet en de Prochiaenen my toejuygden, daer ik van mynen Vifitator onbekwaem en onweirdig tot de OnderPaftorie was veroordeeld, niet konnende lyden, dat ik ievers met mfte en vrede een broksken brood kreeg, ofte eenige vrienden zoude behouden , zy hebben rond geloopen, en met Tertullus Maesken in het Seminarie een Congres gehouden , waerfchynlyk onder aenroepinge van den natter geeft : want zy wetende, wat overlangdeurig verfchil tuffchen den Paftor en d'Heems Graeve van Zeveren geheefcht had, welken lieer Graeve zy voor goeden vriend by Zyne Hoogheyd kenden, hebben dezen daerom deel gegeven mynder cas , en hem verzogt de acte zyndcr Wet op d'eene ofte d'andere wyie te verydelen. Dezen Edelen Galliaert, alomme bekent door zyn helde daeden ten tyde der Paepe-Revolte als Onder-Baillieu tot Gend, heeft deze occafie om zyne verouderde affectie aen zynen Paftor te getuygen, cn my ( die geen twee Heeren konnende dienen, het woord fprak wiens brood ik genood ) van zyne Prochie te krygen, beneirftigt, in pofte de Wet vergaederd, en eens contrarie afte doen maeken.
Maer in weerwil hy de Leden onder vele dreygementen heeft aengegaen , hy heeft'er niet meer dan dry gekregen , die eene acte geteekent hebben, door welke de eerlte was veranderd van contrarie in coitradiclorie, (1)
(1) L>e;i iiiioud en rieinram van dezen tegealtrydigen act, opgegeid uo»r Miyts van Deyafe als Gret lier van Zeveren , k nog te



(?o
het gene tegenftrydig was aen de eerfte acte, die zy. naer weynige dagen meeft allegaeder ondertcckent hadden , wettelyk aen Zyne Hoogheyd ingedienr. Den Graeve uytzinnig en boos, hadde alle de gene die deze tweede acte weygerdan te teekenen , onder zyne gewoonlyk Heyligie zakers met vreeze vervold onder dreygeaienten van hun uyt de Wet te ftellen , &c. Zoo dat deze menichen eenige dagen heel ziek waeren ; Mr. Maroucx Procureur Generael, meynende met de eerfte ■acte Zyn Hoogheyd in myn faveur te fpreken , wierd !hem een tweede en tegenftryder.de act van de WetHouders door den Biffchop gecommunicecrt ,hy meynde van officie wegens deze dry meyneedige op te moeten haelen, dit wierdpublyk, en een zwaer cas, vreeilyk in zyne gevolgen en crimineel in zyn zeiven. De gene niet hadden geteekent, waeren blyde en getrooft; die geteekent hadden, om den vriend van hunnen Graeve te zyn, waeren vol fchrik , fchroom en vreeze , mcynden te vlugten, heel de Prochie was in doods-nood, elk vervloekte zynen miflag, verwenfchte zynen Graeve en hunnen Greffier Bejts als medebedrieger j, zy waeren als dood, zy vreefden opgehaelt te worden , &c. Ik uyt medelyden hunner onnoozelheyd , wetende zymy beminden en liefhadden, dat zy blindlings mifleyd waeren, het gonne zy my door hun vrouwen en kinderen lieten aendienen, ben expres zelfs te peerde gereden nae Meenen, ende hebbe den Colonel mynen vriend aenzocht, dit cas te willen bemiddelen by den Procureur Generael en eenen brief te fchryvën aen zyne Hoogheyd,
vinden onder de Arctiiven des Bifdoms , alwaer ik eens copie heb gekregen, ten tyde dat Mr. Saey was Secretaris : Beyts zal ongetwyffelt zig in tyden van zoo meynecdig Huk ontmaekt hebben ; den Boeren Burgmeefter Verleye , declareerde aen Mr. Boulei en, zynen Paftor , dat den Graeve hem de a&e had doen ondertcekenen , zonder te weten wat zy behelfde. God gaeve dat zulke, onrecht"veirdigc aflen door de Opper-Juftitie verydelt wierden , door het ^onne Jofcfh II heeft willen doen, maer den tydelyken intreft der booze heeft zyne Keyzerlyke voorzieiiijUeyd hier is wejrüreven , ipfe bene voluit, non plebs !



C 77 )
tot recommandatie van zynen Refident Maefkert die voor zyn loon korts daer nae grooten Canonik is gemakt tot Hcyne, aldus beloonde ik het quaed met goed: wacraen ik toegefchreven heb myn alsdan miraculeuze behoedenifle , want als ik uyt Cortryk reed, kwam een ander peird, achter het myn ais hoomdul en ftormende wyze, waer door het myne iegens het fteene-kruys onder de barrière nevens de poorte achter over viel op my, ten bywezen van vele menfehen , die allegader vertchrikt my voor dood aenmerkten, getuygende noyt zoo eenen vreezelyken val van pcirden aem'chouwt te hebben: maer God wetende , ik niet uyt was gereden als Saulus om myne vyanden te var.gcn , nemaer ter contrarie om hun van de galge te helpen, heeft my op een wonderlyke wyze bevryd van de dood en van een deirlyk ongeluk, ik ben van mynen gevaerlyken peirdeval ongehindert, dus nog gelukkiger als Paulus , opgeftaen, en ben gekomen tot waeregiiem, alwaer den goedborftigen koopmau Bouler^, Grenicr en ontfanger, broeder van mynen grootftenProtecteur , myne alteratie heeft afgefpoelt met deh plasma aroepapiana, in cujus fortitudine ik geluklyk ben t'huys gekomen ; alwaer de vrouwen en kinders der beangfte wethouders my in' ongedult afwachtende waeren, heb hun getrooft geftelt, vinei malurn in bonurn.
De Heems ziende zynen act vervalft, zig veroodmoeuigt eü vernedert als eenen uytperifer der vallche acten, die wy terftond noch duydelyker hebben weerlcyd door eenen contrarieu act van beth dan 373 prochianen onderteekent ( 1 ) heeft zyn paffie en vraekzugt
(O De onderfchrèvche ingezeten der Prochie van Zeveren, ea de gene van den Deynfe-Ivoutcr , den goddelyken dienft in de Prociiie Kerke van 't zelve Zeveren frequenterende, verklaeren cn atteflcren mids dezen , dat zy ten jaere 17Z1 hebben verzogt een vroeg-miffe tot Zeveren , ornm danof eenigzints te recompenfcrea den Heer Gefquiere , Religieus uyt S. Mare van Doornyk , die de .zelve eenigen tyd heeft gedaen, is door den Officier met den Sciipol-meelter Schepper omgehaelt ontrent 50 a 60 guldens, hebbende de ondergeteekendc , nae het vertrek van den Heer voornoemt / nog dikwils betragt weerom een vroeg-miffe te hebben,



( 78 )
«och meer laeten blyken, met aen Zyn Hoogheyd in te dienen , hoe dat'er tot Zeveren geen 600 communicanten waeren , overzulks dat'er geenen Onder-Paftor noodig was, bydies dat hy als thiendeheffer, om te voorkomen alle pretentie voor een pennoen, den Biffchop a_enzocht, my aldaer noyt te admitteren als Onder-Pa flor noch ook te gedoogen als coadjutor (1) want hy zeyde
dat
zonder dat zy daer toe oyt gefollicitecrt geween , of iets zyn gevraegt geween door den Heer Vervifdi -.Ex-Capucin, die zyn domicilie nu eenigen tyd heeft gehouden by den Heer Palïor der voormelde Prochie , om hem te helpen in den goddelyken dienfi:, die hy geftigtelyk verrigt tot groote fatisfactie van een ygclyk , dagelyks celebrerende in alle godvruchtigheyd , verftaendelyk cathecizerende , neirflig in de zieken te adminiftreren en zoo voords , waerom zy allegaeder de onderfcbreven bidden en verzoeken , dat het Zyne Hoogheyd den Biffchop zoude believen dezen Heer te admitteren tot hun'er Onder - Pafior. In teeken der waerheyd hebben wy deze onderteekent met ons gewoonlyke handteeken.
F. de Schepper Scbool-mecftcr , A. d'Hout Mulder , J. F. van Nevel, Philippe Verhoye Ex-Cofter , J. B. 1de Schepen , Lieven. Verbeke Baes in het Wit - hnys , Threfe Biliet, Lucie.de Potter, Frans vander Cruyfen , Jofeph Verhoye , Judocus Vaemewvk , Pieter de Sihuymer , Jofeph'Neirink , J. T. Stiubbe , Pieter Rogge , Bregite Bergée, Frans de Paepe , Brigitte van Hove, F. Tydtgat, J. R. de Winter, A. Bakaert, judocus de Wulf Arm-meefier , &c. &c. &c.
" Ik Cofier van Zeveren , declarere mids dezen alle de voormelde « 3?» handteekens van dage afgehaelt te hebben , daer en boven n alle de Prochiaenen veel lof en eere te hebben hooren zeg« gen van den voornoemden Heer Vervifch , onzen lofweirden Onder« Pafior. Was onderteekent: Bernardus Verhoye, Cofter tot Zevevi ren. AÉlurn dezen 29 Maerte 1786."
Nota : deze a£te wederlegt vele calomnien : 1 p dat ik noyt had gewoont tot Zeveren, 2 ° dat ik aldaer noyt was geadmitteert om miffe te lezen, 3? dat ik noyt had gelogeert by den Pafior, 4° dat,ik aldaer geen vrienden had , nog was bemint, 5° dat niemant myn miffe derfde hooren, 6? dat niemant zyn kinders derfde betrouwen aen myn leeriage , 70 dat ik aldaer bedelde gelyk eenen flouten Capucin, &c.
(1) B. L. gy ziet in mynen levens-loop niet eene maer veel wonderlyke hifforien , de welke meeft allecaeder aeutoonen , .wat vervaerlyke onrechtveirdigheden me,; heeft begacn ten mynen opfijte ; hier heb gy gchoort, tot hoe verre de Cappen den Graeve



( 79 )
dat den Pafior ray enkelyk onderfteunde om zelfs gemakkelyk te ilaepen , te wandelen , immers dat hy zelfs bekwaem was tot het verrichten zyner dienden, maer dat hy was eenen vaddigen, faineanten, fopiten en gemak yken Jan, &c. ' &
Hier ziet elk een , hoe verre de paffie den boosaerdigen kan miilcyden , men is niet vergenoegt met myne eere en faem alomme te verduyfteren , men begint de goede reputatie van mynen lofweirden Hofpes te (telen , hem voorgevende ais eenen ledig-ganger , luyaert &c.
B. L. ! Bemerkt dezen Heer reeds ontrent de 70 jaeren oud was, en alomme meteenen fonderlingen yver had gevrocht, hy had reeds ontren de 2©. jacren als eenen zorgvuldige'n Jacob zyn kudde dach en nacht, in hitte en koude, door regen cn wind, haegel en fueeuw neirftiglyk gaede geflaegen, hy had ook den Afgod Bacchus, die aldaer in de levende waters van Genever , met eenen ongemeynen dienft dag en nagt geëert word, met geleerde fermoenen bedreden, de Afgoddinne Venus
W procUei w'-ier ik «et brood genoot, hebben verleyd d.-zen met vcr.cnottt m,t z5ne Wet aen de gal,e geholpen te hebheff, om my van zyn Próchiè te krygen , alwaer ik nogtans niets had gedaen tegen zyne eer ofte refpeS, maer wel ter contrarie de kinderkens onder het catheciferen en in de fchole aengedient zyne mildaedighéj/d in de iryzen , die hy aen de leerlingen vergunde. Hy niet vergenoegt met my haetelyk gemaekt te hebben en alles uytverciert om te beletten, dat ik geen Onder-P'aftor zoude wezen hy verzoekt hier den Biffchop , om den Paftor te beletten , dat hy my onderhield als Coadjutor : al of dit van het Biffchoplyk plaifier afbons : yder Paftor is Biffchop in zyn kerke en meefter in zyn huys, by dies meefter om helpers te onderhouden zoo veel als het hem luft en belieft. Plet Graefken was te zeer door vraekzugt vooropgenomen, anders het had moeten befluytcn , dat hy door deze vraege eenen grooten bril op den Biffchops neufe Helde : want by aldien het aen De Vyider niet geoorloft was zyn Paftorie door eenen Coadjutor te laeten bedienen, om te mogen flaepen.:.. Veel min was het geoorlooft aen Lobkowiq, zyn Bifdom te'lacten bedienen door gatlekkers , mauw-vaegers , kakke-de-flaiters , &c. om tot - Loo Chrifti op zyn kafteel zig heele zomers te verluftigen met Madame Du Sart, of nae een carun van piaifance te rydtn SSt Madame Du Buifon, of om uae Holland te reyzen niet Madame de tonne vofanti,
U Deel p



(so;
met allen yver bevogten, immers den Beir van boere bottigheyd en den Leeuw van kyven en vechten , die aldaer de overhand hadden , voorfpoedelyk als eenen David uyt zyn kudde gejaegt en overwonnen; maer om dat hy my onder zyn dak liet fchuylen, het brood gaf en befchermde iegens de vuyle tongen, hy wierd ook beklapten beklad , dog niet anders dan ievers door een vuyle tonge cn flaeve van den Graeve , die een Heer is zonder weergae , altyd voor opgenomen tegen den Paltor, om welkers oude vriendfehap te erftellen, ik veel moeyte heb aengewent, maer altyd te vergifs. Ik konde beter de fchrikkeiykfte.gevegten in de herbergen bcdaeren, dan den vrede brengen tuffchen dezen Graef, die zelfs kwaclyk afnam, dat ik in abfentie van zyner Officieren de gefchillen vereffende, die men aldaer onder de genevcr boerkens dagelyks hoort in de geneverketen, &c. .
De Vylder had tot alsdan noyt iemants bvftand nochte hulpe gevraegt, in weerwil zyn Kerk meerder toegank heeft als veie ander, waer 2 en 3 Priefiers zyn ; daer komen van Deynfe , Vynk en Mayghem meer nienfehen tot zynen dienft als in fommige Prochien van 2 a 3000 zielen en deze heeft hy alleen tot heden zoo lang ernftlyk met allen lof en yver bedient, dus niet iegenüaende Mynheer De Heems was niet befchaemt, dezen goeden man aen den Biffchop uytteichelden voor eenen gemakkehken Jan: maer wat zal ik zeggen! vee übi tu nigre, dicebat cacabus olhe ƒ Om dat dezen «roeden Ilraeliet in zyn huys my had aenveird , ingevolge het Decrct van den Souvereyn, aen wie Chriftus zelfs met woorden, werken en exempels ons geleert heeft te gehoorzaemen, als ook aen het verzoek van zynen wettigen Biffchop de welke van den H. Geeft zyn geftelt om de Kerke te regeren , dezen man wierd beklapt en ih zyn eere te kort gedaen; men noemde zyn hxxyïRefta. gium pecca.orum (Q om dat hy Gefquiere van Meenen
( 1) De Man grooten Paftor in poflure „ kfcynen Man in do fchrif-



( 8l )
I Religieus uyt de Abdie S. Mare tot Doornyk in zyn i huys nad gclogeert, terwylen dezen Mcunik iegens zyn I Abdie procedeerde, om dat hy ïleer ende Meefter De v| Meefter van Gend, afgeftelden Onder-Paftor van Den1 terghem, in zyn huys heeft genomen, terwylent nieItnant dezen Prieftcr-Gods wilde herbergen; men noemde I zyn huys toevlucht der Zondaeren , om dat hy my voor I zynen Ondcr-faftor had aenveird, ingevolge het Decreet I van den Keyzer en den wil van zynen Bifichop, om dat i hy een meyt had, de welk om wettige redenen was ;| gefcheyden van haeren man, eene deugdelykfte.Genoveva... Die eylaes! hierom elders niet wel dienft had gekregen , om dat zy getrouwt was. Om deze redenen doopten de Satterikken , de dronke vuyle; muylen deze paftorie toevlucht der Zondaeren \ doch ik heb den Heer Paftor getrooft, zeggende : dat het een der glorieufte rtitels was, die men ioegepaft aen de Koninginne der Hemelen , bydics dat het beter was , men zyn Paftoreel huys doopte refugtum peccatorum als refugium votatorum , en alles ingezien, hebbe dit beter gedoopt Jemtnarium afflirtoruin, alwaer men vind troeft in den nood en verquikking in de droefheyd door den goeden raed en wyze daed van den Heer De Vylder.
Ondertuffchen 'k nam veel meer gevoelen in al het gonne dezen lofweirden Ifraeliet benaedeelde, dan in al het gene men my dede lyden, de vreeze bevong my ook, dat hy, om te ontgaen de lafteringen der vuyle tongen van zyn naeft-gebeuren, ray zoude weg gezonden heb-
tciiro ,, doopte aldus dit Paftoreel huys aen volle tafel op de congregatie tot S. Denys 17K5. Alexander de. Buffdier Capucin van Ooüende , heeft my lot Brugge zo October 1784 in de ziek-kaemer [ veel lof gezeyt van dezen Man, die ik hier niet al fchryvën kan, onder andere, hoe hy Pater Jujlus, een H. kapken van Dendermondc, heeft uyt zyn paftorie gejaegt als het zynen Neve Onder» Pafior Goofens eens meynde aldaer te bezoeken , ipfo comité Alcxandio. Voorwaer dat zyn groote lofvveirdige Mannen, die de vrienden huu'er Onder-Paftors verbannen „ om met zekere nichtjens te ; drenken volle kannen „ hun Paftoreel huys is wel gedoopt : Refu■ gium Polatorum. Quid vcro boni ej/k potefi a Na\areth ?..



C n2 )
ben. Daerom >k was hem in alles wel voorkomen, gedienlhgen beleefd ,'k oeffende alle zyn dienften , herJialven biegt-hooren , waer toe hy wilde maer my niet konMe admitteren, den Biffchop konde en mogt, maer wilde niet, nogtans het is gefchied, by occafie dat Pieter de Clerck iubitelyk in de naefte perykcls van fterven was gevallen, en alzoo weynige dagen te vooren iemant by nae aldus was geftorven zonder biegten, zoo net oen Heel-meefter ons aendiencn, dat wié den flervenden eerft konde adminiftreren zulks moeft doen , men nep : periculum in mora, waer op ik als Joannes vooren liep , en hebbe den ftervenden zonder vertoeven geaBmmiitreert, mids den Cherurgin vreeide hy dood zoud geweeft zyn, eer den paftor aldaer was ; het gonne \ te min alwagte, om dat ik tot Moorflede en Boucname I?8l twce Jongmans had weten fterven, zonder ablolutie van d'ongeleerde Priefters, die periculum m mom pntficè verftaen , ook , om dat ik korts te vooren aiaaer eenen Zwingelaer had geadminiftreert in diergeiyk perykel, by den welken, bezig zynde met doopen in de kerk, ik wierd geroepen, verftaende dit pcrvkel nep uytgefcheyd van doopen , ben i'n eenen aedem tot de J^eyditraete geloopen , aldaer in het zwingel-kot gekrooPt-n, en heb den Zwingelaer onder het geven van zynen geeltgeabfolveert ahfólutè, de H. Olie geadminiftreert condinonate, fi adhuc vivas ? den duyvel jaloers over deze myn ziel-viffchingen, heeft my weten te befchuldigen al^ of ik door mynen yver had gedaen tegen Trenten ; dezen boozen geeft hier door tegen my nog veel boozer, heeft zyn oud werk-tuyg tegen my opgefiokt en opgewekt : den Graeve heeft hier van eëne acte geligt op zyne voorgaende wyze : dezen rechtmaetigen Onder - Ballieu van Gend , was niet bedugt aen den Biffchop in te dienen , al of deze daed, olie ik me perykel myner gezondhevd. tot zaligheyd van mynen even-menffh geoeffend hebbe, crimineel had geweeft , in welke hy my befchuldigde van tot Zeveren biegt te hooren indift.ncldyk, txc.



(s3 )
Maer den Canonik Theologael ,zignaeder danof geinformeert hebbende, heeft aen zyn Hoogheyd vertoont zulks wederom een vergierde lafteringe was myner ardsvyanden, de welke zelfs myn goede werken verkeerden in zwaerc mifdaeden , &c. Niemant zal geloove ik, genoeg verwonderen uyt wat hoofde dien Heer Graeve zoovele moeyte en arbeyd konde aenwenden om myne promotie te bcftrydcn , om mynen dienft te beletten, om my van Zeveren te verwyderen; ider zal hier ongetwyffelt meyncn, ik dien man ievers een dun ftroo in de weg geleyt hebbe : waer iegens ik zegge: nihil tnihi confcius [urn , niet gedaen te hebben dat hem konde mishaegen , nemaer ter contrarie 'k heb zyn confeientie ontlaft eender groote diefte in dezer voegen. Den Graef had langen tyd de Cofterie belooft aen zynen knecht Jaecqué, den Pafior , liever gedient zynde door den zone van den ouden Kofter, heeft de Kofterie by afftapping van den vader bezorgt voor den zone van den wettigen Collateur, die altyd was geweeft den Biffchop van Gend, Heeais dit hoorende , heeft daer iegens geprotefteert, beweirende als Graefdanof Collateur te zyn , hy heeft door Madame Dufart den goeden Prins Biffchop zoo verre omgehaelt, dat dezen tegen zynen eed een Recht afstapte het gonne zyn voorzaeten van immemoriale tyden hadden gehandtaeft, hy fchreef aen den jongen Kofter : dat hy zyn collatie wederriep, den Graef zond een interdictie, die hy wettelyk deed geven aen den zone van den ouden. Bernaerd Verhoeye was dus nauweiyks door den Biffchop Kofter gemaekt, by had reeds twee interdiftien door welke hy nevens zyn ouders heel outfteld en ter dood bedroeft was, vreezende tegen den Graef te procederen, naedermael zy door den zeiven eenige jaeren te vooren (i 7 80) waeren alf geruineert door een aldcronrechtveirdigfte proces, waer by zy hun Koftcrele fchole waeren afgenomen , niet iegenftaende hun openbrieven de fchole opleyden : eylaes ! zy vreefden heden heel geruineert te worden : waer op zy alf dood hunnen toevlucht naernen tot den raed van hunnen ouden



( »4 i
vriend den Heer Paftor De Vylder : maer dezen man nog indagtig de ondeugende treken van den Graeve in het proces nopens de fchole, het gonne hy eens deels had beloopen, vreefde weerom de groote onkoften voor dit proces nopens de Kofterie ; immers om deze te voorkomen, hy aenzogt myn penne , raed en dienft , het gonne my alfdan een bevel was, ik konde mynen goedertieren Hofpes en weideenden vriend zulks niet weygeren, ik hebbe op myn maniere van procederen, deze zaeke zoodaenig gepleydeert en beloopen, dat wy het proces kofteloos fchandeloos hebben gewonnen. Den Biffchop heeft zyn recht behouden, Bernaerd is Kofter gebleven en Mynheer De Graeve,, vry en onbelaft van eene ufurpatoire vraege,, voor dé welke hy zoo wel als den mineedigen Eiffchop had konnen verloren gaen „ aldus heb ik hem, ook den Biffchop, Paftor en Kofter, grooten dienft gedaen,, nogtans daer voor kleynen loon ontfaen., ten zy door de oude Kofterinne,, die my iels van 't Verksken gaf nae den zinne. _ De Cappen , die t'zedert dat Pater Gratïaen Cappucin van Luxembourg om Madame Dusart den Biffchops hiechte niet meer mogt hooren , eenen vervaerlyken afkeer draegen tegen deze Barronneffe, hebben nochtans hun ook bedient van haere protectie, zy hebben als dan gepoogt door deze den Biffchop te overwilligen, op dat hy my zoud veriaeten hebben. Madame Du/art heeft hier op gevrocht, zy heeft Mevrouwe Van de Viverede Cockelberge, nichtjen van den Heer ArdsPriefter, duyzent argumenten voorgeftelt, onder ander voorzeyt , dat indien haer twee Onkels my niet verlieten , zy beyde ook zouden veriaeten zyn geworden van zyn Hoogheyd , &c. Madame Vande Vivere antwoorde : dat zy haer twee Ooms te rechtveerdig oordeelde, om zoo een rechtveerdig cas als het myne te veriaeten. Waerlyk Madame Du/art heeft haer prophetie go:d gemaekt : Waepenaert is Ards-Diaken geftelt, welke plaetze nogtans toekwam aen den Ards-Pricfter; maer dezen rcch-.veirdigften Raeds-toan cn onpartydigften Rechter



( 85 )
iynodael is daerom niet ten. minften oyt gemagert, nog in zyn eere gekrenkt ; wam heel de ftad en heel het Bifdom heeft geroepen over deze Biffchoplyke difpofitie, in het voordeel van eenen die noyt Theologie had gekent; want als ik reeds dry jaercn was gefecularizeert, fVaepenaert wilde dat ik nae Roomen zoud gegaen hebben om myn fecularizatie, denkt eens wat man vak gratie dit moet wezen,, die nauwlyks het latyn in den choor derft lezenDe Vylder is eenen waeren Mardochceus, hy zal noyt de knien buygen voor Aman; want had hy zulks konnen'doen, hy was Arts - Diaken door de Biffchoppinne gefield geweeft voor De fVaepenaert , die als Theologant geen ketterie baert.
ARTIKEL XV.. Verhuyzing van Zeveren nae Gend, Tegens De Vyldcrs contentement.
God de zyne beproevende, dog noyt boven hun kragten, heeft my dikwils zeer veel en ftraf beproeft; zoo nogtans , dat wanneer hy my fcheen teenemael te veriaeten , en aen het noodlot myner vyandinne, de tydeJyke Fortune ( wiens junfteling ik noyt heb geweeft ) ganlch overgegeven te hebben," alfdan was hy gemeenelyk aldernaeit om my te helpen, by te ftaen en te trooften, gelyk hier andermael blykt; want hoe meer de Cappen rond liepen om my te vervolgen, en hoe grooter devoiren den Graeve van Zeveren dede om my te befchaedigen en te praemen, om fchandelyk zyn Prochie te moeten veriaeten, &c. God heeft het herte van den Procureur Generael opgewekt, om my met zoo veel te grooter liefde by te fpringen, en iegens myne onverzoenelyke vyanden te beveyhgen ; hy ziende de Ichoone Tefumoniaele aften, die ik van den Paftor en van de Wet hem had aengedient, wetende hoe alle de Prochiaenen van mynen dienft waeren content, cn hoe met tegenftaende dies den Biffchop bleef luyftcren nae de Cappen, my in weerwil van zyn voorige difpofitie



( 86 )
en het Keyzerlyk Decreet niet wilde admitteren tot de Onder-Paitorie , heeft eyndelings daer over rapport gedaen aen het Gouvernement.
Den Colonel Fander Merfch heeft zig daer over ook beklaegt ten Hove, overmids den Biuchop hem door differente brieven had belooft my,in zyn bifdom zynde, te promoveren , en als hy hoorde , hoe hy my het ioopen als fimpelen Prafla-auafumus, daer by, hoe den Biffchop zyn Princelyke beloften fchende om te Gelieven aen de baerd-manneu , hy heeft diesnopens zyn klachten gedaen aen den Miniiler, zyn Exc. den Graeve Belgiojofo, zoo hy my in dezer voegen in het franich. heeft gefchreven : Dadizeele 13 September 1786.
" Mynheer! het fpyt my, dat den haed en de ver„ volgingen uwer Overfte als nog niet verzaed zyn ; ,, niemant onzydig zynde , kan zig inhouden daer over „ te klaegen, en ik wenfchte,dat myn laetfte poogingen „ hadden hun favorabel fucces, ik heb myn verzoekin„ gen erhaelt by zyn Excellentie, cn indien'Mynheer „ den Procureur Generael en uwe andere vrienden van „ diuinctie , hun verzoek daer by gelieven te voegen, „ ik derve alles wel verhopen.
„ Myn lieven vriend! zyt dog wel op uw hoede in „ al uwen handel, op dat uwe verouderde vyaiidcngeen ,, reden vinden om zig te bedienen ; zyt verzekert, dat „ ik groot deel zal nemen alfwannecr men my zat zeg„ gen, dat gy geruftelyk leeft onder een aengenaemer „ Planete. Getuygt myn erkenteniüe benevens myn com„ plimenten aen al die my geheven te kenuen, welke „ (zoo ik hope) u gelykelyk nevens my zullen onder„ lleunen tot de gewenfehte vicborie. Adieu mynen vriend! ,, en gelooft, dat ik waerlyk ben met bezondere affec-
tie, Mynhtcr! uwen oodmoediglten en onderdaenigften „ dienaer , was onderteekent: V'ander Merfch , Col (1)
Op
(1) Alle wie dezen brief bekt, muet ongetwyffelt verwonderen,



( 8? )
Op welke twee vertooningen, te weten van den Procureur Generael, en van dezen aliiian nog groot geachte:) Krygs-heVd, het belieft heeft aen he: Gouvernement [■"acht te nemen op de ongetrouwigheyd van den Prins - Lobkowitz, en door een Depêche ié October 1786 zyne : Hoogheyd te verwilligcn om my , tot'er tyd hem zoude | goed gedacht hebben my anders te promoveren, te voor| zien van een eerlyk onderhoud. Zyne Hoogheyd heeft op het onlfangen dezer K. en K, Depêche, zynen Secretaris Maes gezonden by den Heer Procureur Generael om dies nopens te conveniëren. Alles geconfidereert zynde, Maeskea heeft den Heer Procureur Gene-, rael, ter prefentic van den Officiael des hiidoms De iyjeulenaere en den Burg-Graeve De Jiaiilet Canonik tkcbelooft en valtelyk toegezeyd, dat men my 40 pond groote 's jaers zoude gegeven hebben uyt de Billchoppclyke kaffe, Dieter ich aifdan eerfimael Vicarius Generael heeft my daer op gefchreven in het latyn dezen brief : ■ • Zyn Hoogheyd onzen Biffchop heeft op het out~„ hingen uwer brieven in daeten 3 dezer loopende maend, '„ my bevolen U-E. aentedienen, dat zynen wil ende „ intentie is , dat gy de Prochie van Zeveren teenemael ,, zoud ver'.aeten ende een ander woonllede zoud kie-
lioe dezen berusten krygfman , zynde Generael der Patriotten , zoo
veel vertrouwen heelt gehad in deze Cappen , dat hy uyt deze verfeheyde als Hoofd-maanen zyn'er troupen heelt aeugenomen , naedemael hy raeermaels my heeft bekent en heieden, dat het fchynhcylige fourben zyn. Wat dienft konde hy dan verhopen van dusdaenige Matadors ! immers hy heeft zeer haeft den flagoffer geweeft hun'er fchynheylig gedrag. Ey ! indien dezen krygsheld de leffe die hy my hier voorzeyd van op myn hoede ie \yn , had onderhouden , hy zoude noyt in zyn deirlyk noodlot vervallen hebben. De haer laeken-koopcr en lid van het gewezen Kommeken-Thé tor R.oufelaere zoude my op den .11 Oflober 1791 langft de baen van Tourhout nae Brugge . rydende , niet gezeyd hebben ; dat Vander M rfcli uytgevende te ftryden voor de Religie , zonder Religie is bedrogen geweeft door de fehyuhcyligfte der Religie De Laer vervloekte uyt gaafcher hert de boosheyd van de vonkiften , hy zeyde dat hy veel meer beminde de Royaliften „ maer hy bekende bedrogen t3 z'-n door de Eupiften , Papiften.
11 Deel. Q



< 88 )
„ aen, naevolgens uw eygen behaegea , om aldaer bctaev> melyk naevolgens uwen Priefterlyken flaet te leven; „ zoo nochtans dat, indien gy geen plaetzc kieft buya, ten zyn Bifdom, gy hem diefaengaende moet infor-
„ meren &c. was onderteekent Dieterich de Schon-
„ o^è/z.Can. Cath. S. Bav. & Vica. gen. Gend in het paleys „ 7. Oftober 1786. "
Waer het zaeke Mr. Schonofen copie had gehouden van dezen zynen brief, ongetwyffelt hy zoud noytdcrvea zeggen hebben, dat Lobkowitz my noyt heeft willen fascularizeren, mids dezen brief alleen meer als genoegzaemlyk aentoont, hoe hy zulkx moet gewilt hebben , anderzints , hoe of met wat autoriteyt zoude hy als Vicair-generael uyt zynen naem my mogen fchryvën, dat ik ievers eea woonftede mochte kiezen nae mynen wil of believen , om te leven als eenen waeren Priefter ? voorwaer geeïten Biffchop zal zig vermeten zoo een permiffie te fchryvën aen eenen Religieus, die niet wettelyk van zyn order ontflaegen is en onder zyn Biffchoppelyke jurisdictie leeft, dit heeft Lobkowitz, zoo men nu dikwils hoort en noch klaerder zal hooren, met my gedaen , dus is het zonneklaer dat hy my eertyds heeft gefecularizeert, wy zullen in den 111 Boek duydelyk aentoonen , dat den Ihffchop my heeft konnen fecularizeren indien hy gewilt heeft : hier zien wy andermael zyn uytdruklyken wil en difpofitie over myn fort, ergo &c. Hos is 't dan mogelyk , dat de Cappen altyd en alom zoo verwaeudeiyk hebben uytgegeven , dat den Biffchop my noyt heeft willen, noch heeft konnen difpenferen ? ik heb zelfs dit noyt konnen bevatten , veel min aen andere uytleggen. Ook ik kan noch wel eenigzints afmeten, hoe en waer door zy hunne loffe tonge hebben laeten vervoeren tot zoodaenige eerfchende calomnien, want omnis homo mendax; maer ik kan geenzints bevroeden met wat gemoed, met wat gewis, en met wat confeientie zy zoo lang en veele nuffen celebreren, zonder leedwezen, zonder errpeping hunner calomoien e»



( «9 5
5 zonder reparatie van myn eere en faem, die zy weten n« I zoo langen tyd geftolen te hebben , zy preken en fchreeu4 wen in de Biechtftoelen en preekftoelen als de leeuwen i non retnittiturpeccatum, nifi &c. Zy Ieeren aen andere,
3 dat men onwcirdig is de abfolutie, ten zy men weergeeft
4 het gonne men geftolen heeft, zy hebben myn eer, myn | grootfte goed op de aerde geftolen, tot heden noyt weerI gegeven, ergo al hun Biechten, hun milfen en coma munien zyn heylig - fch^nderien : cumque in profundunc i| .venerint omniwn malorum, contemnunt. Vee hypocrhis'.
Dieterichs brief baerde my twee verfchillige effecben; I zy veroorzaekte my van den eenen kant groote droef| heyd, om diefwil dat hy my verwydcrde van het alderij trooftelykfte gezelfchap, die ik by mynen weirden hofI pes en vaderlyken vriend den Br. Paftor nu reeds een J jaer had genoten, om dat hy my fchielyk dede fcheyI den van de Prochiaenen, Wet en Kofter, die ik teerI lyk was toegedaen, en die my zeer inniglyk beminden, s eerden en refpefteerden, &c.
Verhoeye, den Onder-kofter', een eenvaudigen Ifraeï lit, zeyde my dikwils dat alle de Prochiaenen myvoori naementlyk beminden om mynen zang in de Kerke, | om myn gcfpraekzaemheyd op de ftraete, om myn neersI tigheyd in de zieken te bezoeken en om myn ftoutmoeï digheyd in de quaede huyshoudens te bepreken, &c. Ik \ moet bekennen , dat myn ftoutigheyd een vzn de grootfte ] nateurgaeven is, die Godtmy heeft toevertrouwt, de welke I my dikwils, tot groote verbaeftheyd aen myn vriesden, heeft bloodgeftelt aen de nacfte perykels des doods, beI zo,nderlyk in de volgende daeden:
1 °. In het inloopen der gevechten, die ik ij*i op Deynzekouter, 177* tot Moorslede, 1786 tot Zevereu
1 en 1791 tot Liefkenshoek onder de meftrekkers he'9 I bedaert, &c.
2 °. in het fcheyden der vechtende houwelyken als 1773 tot Moorslede den gorreel-maeker VanHee, den
: buftelmaeker ibid. 1784, tot Gend Spruyte den fchilder, die my Yoor loon wilde doorftekea, «ter ik bedaerde



( 9° )
zynen toorn zonder veel te fpreken 1788. Ziet breeder in dit Boek.
3 °. la prediken tegen de rykdommen der Geeftelyke, immers tegen al de .kerkmisbruyken , nacmcntlyk over het fchandig leven haerder Dienaeren ccc. Ziet Byv. I. Boek.
4 °- In het verloiTen der fchipbraeklydende zielen zoo nae het Geeüelyk in de Biecht-itoelen als nae het weirelcllyk in de zee-golven by Üottende I770, 70 cxc. Ziet I. Boek II. tyd.
5 °. In het helpen bluffchen de brandende huyzen tot Loven ijés, tot Gend 1774, alwaer ik om myn evenmenfch te helpen, my in de.vlammen heb begeven.
6 °. In het gebruyk maeken der Keyzcrlyke Decreten ingevolge welke ik den eerften aller'Religieufen van de Overfte heb geappeileert tot den competenten opperden beftierder der juftitie voor al de onderdaenen van den ftaet. Ziet I. Boek, III, tyd.
7 ° In het uytbrckcn der Kerkers, ziet Md. en doorbreken der gevangenilfen ziet III. Boek, alwaer wy zullen zien, hoe ik heb overweldigt yzer, planken,"meuren &c. de loco tuto.
8 e In het innemen van Liefkens-hoek van de patriotten, in deze te wederftaen , te vangen, weg te jaegen , uyt te ('potten &c. Ziet III. Bock.'
9 °. In het fchryvën publyke werken tegen de vcrleyders der onnoozele patriotten, onder welke fchriften ik altyd mynen naem heb geftelt dempto Antikeuremtnnio.
Verhoye verzekerde my ook , hoe den Paftor my inniglyk beminde, eerde en reipecWrdc, het gonne den Lezer kan befluyten uyt deze declaratie die hy my ncch onlangs heeft toegezonden, hoorende ik.myn Levens-gevallen in druk gaf, waer by een ider andermael overtuygt moet zyn, dat ik van7dezen lieer Paftor niet ben weggejaegt om myn twiftbaers* gedrag, al/.oo fómmige Gappen hebben uytgegeven , om welke te meer te bottemuylen , dit Tcftimonium hier verdient geplaets te zyn.
Revereadus Do minus Auxiüus Vervifch, Ex-Capu-



r 9i;
einus, ex Moer/lede ïntravït domum meam Pafi.t-alem de Sweren 4 Septembris 1785 & mecutn habitavit ujque ad 19 JVovembrts 1786 , duin migravü ex hdcparochid.
Qu.3 tempore habiiationis fuee fefe honorabilem, ver urn. & puim facerdotem ofïendit, dans omnium viriutum exempia & pacem amans. &c.
Quod atteftor J. E. De Vylder , Paft.de Severcn
Dabam bic 10 Novembris 1791.
Van den anderen kant Dieterichs brief baerde my veel blydfchap , om dat ik van de liften myner vyand den Graeve ontflagen wierd, om dat ik van eenen armen knecht eenen ryken meefter wierd ; gemerkt ik; tot alfdan noch noyt myns levens had myn zelfs geweeft ; ' dan had ik optie om te gaen woonen, waer en zoo ik wilde, dus bracht dezen brief my groeten trooft toe , te meer om dat ik door dezen aen heel de weireld een levendige preuve konde toonen in ftripüs, hoe den kilïchop my waerlyk had gefecularizeert.
Daer op ik ben nae Gend komen hooren, waer myn vrienden my 'zouden geraed hebben domicilie te kiezen? deze raeden my allegaeder te komen woonen in Gend, om aldaer onder de oog van den Biffchop blyken te toonen, dat ik leefde als eenen pricitei Gods betaemt, om tot confufic der Cappen preuve te geven , dat ik hun cap niet had veriaeten ten eyndé , zoo zy zeyden, om televen als eeneu kappoen, midfgaeders om aldaer naerder aen mynen bank van Venetien te zyn , en beter in de memorie van Zyne Koogheyd , onder wiens jurifdictie de Overfte my hadden gezonden en het Keyzerlyk Decreet my had geftelt. Den Edelen Heer Procureur Generael confirmeerde dezen Raed met aenzeg , dat hy van wegens het Gouvernement belaft was op myn gedrag bezonderlyk te letten , om indien ik het verdiende nog voordere gratie te ■ bekomen van den Keyzer : hy beloofde daer by , dat hy zoude gezorgt hebben, op dat men my jaerlyks de 40 pond groote, die Maesken voor my by hem had toegeftaen , op tyd zoud betaclt hebben, waer over ik zyn Edel-



(n )
heyd (i^myn fchuldige dankbaerheyd toonde, belovende eertfdacgs in ftad te wezen met wyf en kinderen, dat is met myn meubelkcns en boeken die ik uyt myn fpaer-ipotjen tot Zeveren reeds had bezorgt, maer eer ik van dezen Heer fcheyde, ik verzogt hem te mogen vertellen de volgende klugte.
ARTIKEL XVI.
Ji. L. belet wel dees Seraphieke Corned'ie, Zy dient tet Jlot der Zeverfch» Tragedie.
Mynheer! ( zeyde ik ) gifieren avond, 11 November 1786 in ftad komende om zes ueren, zynde te vroeg om by myn Advocaeten te gaen „ ben in de Recolletten te biechte gegaen,, by eenen Pater door den Poottier my aengeraen „ nae de biecht 'k heb den Pater getraceert met een fleffche wyn, en gevraegt wat nieuws dat'er was tot Gend ? hy heeft my geantwoord, niet veel goeds; want dat men hedendaegs niet anders dan flegte maeren hoorde.
Jk vraegde , wat voor nieuws hy daer wilde verftaen ?
Pater ; wel Mynheer den Paftor! zyt gy dan van zoo verre, dat gy niet weet wat onzen Keyzer al uyt regt, hy onderkeert heel onze Religie , hy gaet alles doen precies even als den Koning van Engeland Henrik VUL Hy roept de Procefiien en Broederfchappen
O) Hardies, Canonik tot Brugge , eertyds myn broeders goeden vriend, Hoorde zig 't Jaer 1788 om dat ik in zyn huys Jogerer.de, dikwils den naem van den Procureur Generael voorenftond , by konde niet verdraegen , dat ik met lof van dezen lofvraerden Bruggeling" fprak, by zal dan noch eens zig flooren in zoo dikwils dezen naem hier te hooren , hy zeyde met een gefioort gemoed: dat by tot Brugge zoo goeden naem niet hadde &c. waerlyk zoo ik heden van de zwaegerinne dezer Canonik tot BrufTel heb vernomen, Hardies heeft hier ook zoo goeden naem niet, mids zyn hcele Pamilie hem veroordeelt, omdat hy zyn geld heeft gaen verquiflen als Aumonier der Patriotten , terwylent zyn eygen broers kinders alhier van armoede vergaen , welkers moeder nu reeds door myn toedoen eenige aelmoefkens van de Prinecffe ieeft ontfaen; actnm tot ïmffej 19 Angulltis 1791.



( 93 ")
af &c. &e., hy gaet al de Kloofters uytjaegen, wy houden ons al gereed, wy verwagten dagelyks de Commilfariflen, immers ik heb al reeds een kamer gebeur by myn quezelken, myn kazakke is reeds gemaekt, &c.
Ik ziende, dat ik te doen had met eenen grooten bygot, een fanatiquen ezel, heb hem in zyne zottigheyd ' zottelyk gelaeten, my enkelyk bekommerende, om te -weten hoe men by deze Seraphinen klapte nopens mynen afgefneden baerd , ik heb gezeyt : Reverende Pater ' wat wonder, den Keyzer de Kloofters uytftelt, de Kloofterlingen begeiren zelfs rytgeftelt te zyn, om dus Mynheer in plaets van Pater te zyn : gylieden hebt daer preuve van door U-E. Confrère Pater Auxilius tot Zeveren.
Den Pater viel als in een zwimmeling en riep, ey! Mynheer den Paftor ! excufeert! Auxilius is noyt Recollet geweeft , hy is een Capucin hier uyt dit Cloofter van Gend.
Ik: Hoe Capucin! ben ik dan zoo mis ? ik heb'er mede geweeft tot Mayghem - Kermis; maer is hy geen Recollet, hy en is ook geen Capucin, hy is OnderPaftor tot Zeveren , faclus efi quafi unus ex nobis.
Ree.: Jae Mynheer ! hy daer op zuchtende, vraegde of ik dezen fameufen Auxilius wel kende ? en of ik in lang van hem niet had gehoort.
Ik: Jae ik kenne hem eenigzints wel, ten is niet lang geleden dat ik hem noch heb gezien, by myn vrienden heb gevonden &c.
Ree.: Hoe lang is dit geleden en waer is het leftmael geweeft?
Ik ■• Ontrent 14 daegen wy waeren te zaem aen taefel by den Heer Paftor tot Grammene, hy was daer met zynen Paftor Mr. De Vylder.
Ree. : Ach! Mr., ik lchaeme het my te zeggen, gy zult noyt meer met dezen Capucin te kermeife gaen „ het is met dien man gedaen,, hy is reeds Onder-Paftor uyt, hy zit voor zyn leven hier in zyn Convent getangen , hy zal noyt meer ïaytgaen, &c>



(94 )
lk: Wel God! wat heeft hy dog mifdaen?
Ree. : Wel hoe, Mynheer! hy heeft heel ons H. j Order onteert, hy heeft zyn Convent en Order verlaeten op een ondeugende wyze, hy is daer uyt g.haelt door den goddeloozen Colonel Vander MerJ'ch., door | het toedoen van den Genfchen Procureur Generael, (i) hy heeft noyt geenen oorlof gehad, &<f.
Ik: Hoorde uyt Mynheer Reverentie Pater, hoe myn eer en faem door heel het Seraphiek Order was gefchonden : . JK heb hem gevraegt, of hy zeker was ij van al het geen hy zeyde ? i ? of het zeker was , dat Auxilius gevangen zat, waer, hoe en 't federt wanneer-? 2 P of het zeker was, dat hy noyt oorlof om ! zyn Order te verlacten had gehad, 3? of hy dezen Auxilius perfoonelyk wel kende ?
Ree : Affirmative, ik ben van alles niet alleen Moraliter zeker, maer wel pfüfic 'e; en om té fooneri' hoe wel ik alles weet, 'k zal ider vragen in zyn paiticuiier beantwoorden : iQ. Maes den Prefident van het Seminarie is eergifteren gereden in een koetze nae Zeveren, hy heeft gezeyd aen den Paftor , dat Axiliu's moed nae Gend komen by Zyne Hoogheyd, om hem te' fpreken onder voordwenzel van eenige promotie, hy . heeft Auxilius nevens hem in de koetze gezet, en alzoo haed zy in de dad waeren, de Appariteurs van den Officiael, die hem opwagten aen de Cortryk-poorte, ' zyn in de koetze gefprongen en hebben hem gebonden , j hy is hier voor by gepaileert.
Ik : Te zeer gedreven zonder voordere antwoorden I af te wagten , vraegde : hebt gy den perfoon in queftie gezien ? hebt gy hem gevangen hier zien voor by ryden ?
Ree.:
(1) Die moeit hertclyk lacchen . toen hy deze klugte hoorde , | bezonderlyk als hy vernam , dat men hem ook compromitteerde J in myn cas , hy zeyde , nae ik de hecle klugte had vertelt" gaet » tra'leert dien' Pater nog e?ns , neemt twee viienSln mede , en ï 1) zegt, dat gy door my uyt uw kot weerom zyt verloll , en dat n den Biffchop , voor u zoo gevangen te hebben, n moet 40 pond i « 'sjaers geven : gaet, drenkt'er een goede f lcffche op , Adieu!" J



(95 )
Rfc, : Neen ik, maer onzen Gnardiaen heeft hem gezien, en als hy hier voor by moeit paffeeren, onzen Bacs heeft ons de koetze aengewezen , zeggende : ziet daer Paters! fpiegelt U-E. aen Auxil, hy zit in die bcfloten yóiture nevens twee Officieren; nae hy nu een jaerken heeft gefpeelt den Heer en Onder-I'afior, hy word nae zyn Convent gevoert, hy is veroordeelt voor heel zyn leven gevangen te zitten : eccehorno > &c... (i) Den Pater zeyde voords : Auxil was gecondemneert voor eeuwig in een kot te zitten , maer door de tuffcheukomfle van zyne oude patroonen De Vylder en lioulez, den Biffchop heeft gifteren de fententie verzoet, hy mag door heel het Convent, maer noyt by de Paters of in het Spreek-huys gaeu ; hy mag geen Miffe lezcn , maer wel tot de Communie gaen.
2 °. Het is niet min zeker, dat hy noyt geenen oorlof heeft gehad : want de Cappen hebben my dit zelve dikwils gezeyt, toen ik hun dit vraegde : zelfs Mannen met Baerden zeyden dit wel te weten uyi den mond van den Commiffarius P. Godefridus. (2)
3 9 Ik kenne dezen Auxil, zoo veel te meer , om dat ik, als Terminaris van Wetteren, met den zclven op differente Statiën in het Land van Alft heb dienfi
(1) Hier hoort men weerom een grootfte fchelmerie vim eenen Overflen der zoo genoemde E. E. Patertjens , de H. H. Recollettjens , hy poogde door deze eerfchendigende logen zyn Religieufctl af te trekken hun'er getrouwigheyd aen den Prins : aldus ftuderen zy , hoe zy hun onderdaenen den fchrik zullen injaegen, op dat deze hun blindlings zouden onderwerpen aen den Seraphinfihen Defpoüjmus.
(2) Dezen heeft de heele Nederlandfche Bygoterie doen gelooven dat Jofeph II eene valfche Leering wilde inbrengen , niet tegenftaende alle vernufte tegen-preuven van den geleerdften Doftor Ma~ rant, die zulks met duydelyke en levende preuven meermaels heeft wederleyd , gelyk ook veel andere geleerde mannen; maer alles te vergeefs ! Mynheer den Draeyer was alleen wyzer als alle de andere. Eylaes! om dat hy de Cap en Eaerd draegt » heeft zyn enkel briefken buyten alles behaegt, geen wonder dan ,• dat men hem voor my geloofde , want hy is waerlyk heylig-ichynende bezonderlyk aen den Autaer.
11 Deel. B.



( 96 )
gedaen ; doch ik moet bekennen, ik heb noyt iets quaelyk bevonden in zynen handel of manieren ; met een woord, hier zyn by ons nog veel paters, die met hem veel compaffie hebben, en opentlyk zeggen, dat hy mifhandelt is geweeft door zyne Overfte.
Ik : gy zegt, nog al veel Paters; zynder dan gcene Leeke-broeders, die met hem medelyden hebben ?
Ree. niet eenen, nemaer ter contrarie, ons wevers vierden eergifteren , toen hy voorby hunne lackerye gevoert wierd , zy zyn te zeer verbittert op hem , zy jonnen hem nog erger, zy dronken en fchonken al om ter mee ft.
_ Ik : wel waeromP wat heeft hy hun mifdaen? Ree. Hoort, Mhr. den Paftor! Auxil is eenen Rechtsgeleerden, hy verftaet zig ter degen aen alle Procureurstreken : hy heeft onder de Cappen van Monfreers Leekebroert gemaekt, hy heeft hunnen eer-tytel van Monfrere Verandert in den vernederenden naem van Knaepen , en zoo TJ-E. weet, vi commumcationis Privilegierum , ons Lcekc-broers zyn 't federt dien tyd hier door dikwils van ons Paters fpottelyk genaenit Monfrere ècc.
Voorders, zoo haeft het Keyzerlyk Placcaert was uytgekomen 1781 der nieuwe verkiezings-wyze der Overfte, onze Leeke, die noyt \;oys hadden gehad in onze Kapitels , meynden volgens 'dit Placcaert ook invloed te hebben in de nieuwe verkiezings-wyze , even als de Cappucine-broeders altyd hebben gehad. Auxil dit hoorende , heeft feflens daer tegen zoo aerdig, bendig en fpoedig gevrogt tot hruflel, dat niet alleen onze Leeken zyn afgezeyd, nemaer dat de Cappe-knaepen ook ftemloos zyn gedeclareert door den Keyzer : waer over hy fchroomelyk in den haet is gekomen van de Broers; ik beklaege hem dan hertelyk, indien hy door eenen broeder moet opgepait zyn.
Ik : wel hoe' dien Auxil moet dan nog vrienden in si ipel hebben, om al zulke dingen uyt te werken : mids het niet genoeg is, dat men verftand heeft en pratique, men kan heden niet doen zonder vrienden, Lc.



(97 >
Ree. Jae! hy beef: vries 'e i, hy heeft veel vyanden, maer hy heeft nog grooter vrienden, zelfs eenen Heer, die hier regt over onze Kerke woont &c.
Ik twyffe'ende of ik voordeel zou getrokken hebben met den verblinden uyt zyne doolingen te helpen, heb " goed gevonden dien avond nog te zwygen, en eerft te I hooren hoe mvn zaeken honden nopens myn lyf rente; ik zeyde dat ik des anderendaegs zoude komen Miffe doen, en voorders wat klappen, nae ik wat beter zoud wezen onderrigt nopens het arm lot van Auxilius.
Ree. Mynheer wat uere zult gy komen ? Den Thé zal gereed zyn &c.
Ik: nae wien moet ik vraegen ? Hoe is uwen naem?
Ree. Mynen naem is Pater (O van Waerfchoot,
immers, Mynheer, gelieft maer te vraegen nae den Terminaris van Wereren. Ik zal uwe Eerw. in het Sacriftye opwagten, alwaer 't nog nae den achten, &c.
Ik ben hier mede zeer voldaen „ van Mhr, Reverentie Pater nae myn Refugié gegaenen heb vertelt hoe ik by dees Paterkens was ontfaen „ waer over myn vrienden zeer wel waeren aengedaen,, maer "k heb geenen tyd gevonden om dees anderdags weer te gaen „ ten'eyr.de hun myn lot te doen'verftaen „ gelyk myne vrienden my hadden aengeraen „ maer 'k heb zuiks door een vriend hun doen verftaen „ om dat deés bruyne Jefuiten voortaen ,, geen zulke milllagen meer zouden begaen. „
;i) Zyn KlooCter-naem is my vervlogen ; dog den Lezer kit) de Éeo ligtelyk agterliaelen met te vraegen nae Pater Tttminaris var. IVetteren i^Só.



( 98 )
TWEEDE TYDSTÏP.
* Myn Capellaenitn tot Gend.
ARTIKEL I.
IVat Prins Lobkowitz my heeft gegeven, Om als weireldiyk Priefter tot Gend te leven.
]\^lEn zegt voor een gemeen fpreek-woord: zoo haeft iemant word verhuyft „ zyn daeden worden tiytgepluyft „ zoo is het nae myn verhuyzing ook gegaen ten mynen opzigte; de Cappen waeren al gauw op de kitte tot Zeveren van fpek en boter, om myn leven te doorfnuySelen en myn naegelaeteu ecre aldaer teenemael te bczwarten, zoodacnig, dat zy aldaer de eenvoudige boerkens deden gelooven, dat ik tot Gend in het Géeftelyk Hof was geileken voor heel myn leven , zy zeyden nog meer , dat ik aldaer in eenen onderaerdi'chen kelder met de boeyen aenzat , en zoo voords, gelyk wy gehoort hebben hier vooren in de klugte met den Recollet; die van Meenen zeyden tot Moorflede aen myn vrienden , dat ik nae Roomen gegaen was tdrvoets tot penitentie en boete myner zonden,, om aldaer van myn apoftafie te zyn ontbonden., die van Yper zeyden door heel het Bifdom, dat ik in het kot zat by de Cappen tot Bruffel, alwaer ik was gecondemneert door het Gouvernement op de accufatie van den Graeve van Zeveren : deze calomnie wierd alom voor waerachtig aengenomen tot zoo verre , dat de Terminariflen dit deden gelooven aen de Prochiaenen van myn eygen broeder tot Noordfchote, jae zelfs aen zyn meyzen Mary Anna Vérmeefch , een Paftors maerte geenfins verblind „ maer een Pnefters Meyt door al de boeren bemint,, eylaes! men zulke weynigjvind, Deze, niet tegcnftaer.de



( 99 )
zy van tyd tot tyd myn brieven uyt Gend ontfong, zulks geioovende, gong dikwils voor myn verloffing den kruys-weg.
De Vylder, gevoelig over alle dufdaeuige onverdraegelvke logeus, heeft zyn Prochiaenen diefaengaende door een vleyende Sermoen beter onderricht, en veel lof zeggende myn'er hoedaenigheyd , heeft allegaeder zyn fchaepkens ten mynen opzigte getrooft. (i)
Midderlertyd ik was tot Gend in den Quaedam geloceert by Sr. M^uroit, Specenier cn Kofter van Bouchaute, deugdryken waele, heb terftond door de gedienftigheyd van Geerts, Kofter in S. Jacobs , een dagelykfche miffe gekregen quart nae elf uren, de gonne ontrent de 4o pond weird, wierd betaelt Par TrimeJtre dus 40 van miffen en 40 uyt den Biffchops aelmoeffenie was 80, ey! my dogt alfdan dat de rykdommen van Crafus iegens myn Inkomen onvergelyk yfc verfchilden , my dogt, dat ik alfdan machtiger en ryker was als den ryken Baut tot Gend, of als den Graeve DeCarnin en Staeden. Ey ! ik was met myn inkomen belaeden, 'k zong alfdan met goeden moed : Dominus remt me Cf nihil rnihi deerit. Ik diende alfdan den Heere zoo geeftig als de gene met Fortuaatus borze aen oen hals zyn geboren, alles gink alfdan nae wenfeh hc fchipken laveerde zeer fchoon voor den wind , my dogt ik inkomen genoeg had om den treyn te koopen van
(i\ Het is ongeloóflyk hoe dikwils de Cappéh tot Meenen, Vper, Veurne, Cortryk en elders aen myn vrienden hebben gaen JZa , den èenen keer , dat ik gevangen was door den Biffchop , d?n andeten keer door de Cappen tot Brunei dan door den ^ curcur Generael, nu door het Gouvernement, &c. Zomwylen ze> de zy, dat Ik fubit was geftorven, danf, dat ik my zeiven had verhangen in het kot; maer in de maend April » hadd" '.J tot Meenen en Yper brie,en uytgedeelt om te proberen dar ik kezende dul myn vingers bad geknauwt, en defperaet was geftor ven in de Paftorie op het kafteel tot Antwerpen «« h°° zv hun ntifgreepen? Macmahon een belhaemer der Patrio ten 9 aldaer aldus geftorven : bad hy een Royaiïjl geweeft , men had hem zeker op de ongewyde aerde begraeven.



( ioo )
den Prins Lobkowitz, Eyiaes! zoo gast het met iemant, die noyt gewent is van geld te handelen , geen wonder als niet komt tot iet „ ten kent zy zeiven met., ik leefde alfdan zonder verdriet „ my inbeeldende dat myn lyfrente, die ik had op den Biflchoplyken Trefoir der arme, door den waeren Biffchop Triefl expreflyk gefondeert tot onderhoud der arme Priefters, zoo vaftelyk gehypotekeert was als de gene op den bank van Venetien , ik frequenteerde Table d'hóte in het Jioerken, onder eerlykfte en zed.elykfte tafel-gezellen, uytgenomen een kleen getal die alfdan Patriotfch gezint waeren , en myn argumenten niet wel konden inkroppen, onder ander den berugten fnyder ofte comediant-gezel Duvïvier en den Advokaet Gjfeljnk, 't zynen tyde Greffier in par. tibus van de Ex-Souvereyne Staeten van Vlaenderen &c.
Aldus heb ik 3 a 4 maenden eenen aedem gefchept in myne vervolgingen, lyden en kruyfen, tot dat ik my bedrogen vond over myne lyf-rente, want ik hoorde , zy was gezet op den Bank van Meenen by Kortryk , en niet op Engeland of Venetien. Wanneer ik om het paycment ging van den eerften Trimeftre, Saey den Secretaris erkende niet myn bank-briefken, hy zond, my by den Officiael De Meulenaere, die getuyge was geweeft als Maesken by den Heer Procureur Generael beloofde, dat den Biffchop my een jaerlykfche wedde van 40 ponden zoude geven : dezen zond my by Maesken , die als den Fait-tout van Lobkowitz deze belofte had vaftgefteld, zelfs met verzoek dat den Officiael voornoemt zig wilde belaften met deze betaelinge, waer op Mr. Boalez onderricht zynde , my zeyde alle dry maen- = I den te mogen gaen by d'Heer Meulenaere, &c. Maesken eyiaes! was daer en tuflehen van den throon zyn'er glorie en buyten alle credit geftelt, hy was van Prefident van het Biffchoplyk Seminarie armen enkelen Canonik gemaekt tot Heyne , promotus fuit amotus, ik ben dan weerom by den Secretaris Saey gekomen", Saey ftieide my weerom by den Officiael, den Officiael zond my weerom by Maesken, maer hoorende dit



( 101 )
■©erken niet vindelyk was , hy zond my dan nae Dietench , dezen ontfang my even op een beipottende wyze ais Herodes Chriftus ontfangen heeft, hy begekte en ■efpottede my voor heel zynen aenhang , cum toto exertitu van gat-lekkers, mauw-vaegers, &c. onder welke 'den kaelen Cherurgins-jongen Van Baezel het woord voerde , Bakkerken vraegde , of de Cappen mogten geld ontfangen ? ik antwoorde , dat hy zulks konde onderzoeken door zyn broeder den Capucin, maer niet van my, mids ik verftond van de baerden ontflaegen te zyn, daer mede heb ik myn afscheyd genomen van Herodes en Pdatus. Eyndelings nae vele en dikwils geloopeu te hebben nu van Annas nae Caiphas, dan van Herodes nae Pdatus, Saey telde my zes pond groote onder proteil:, dat den Biffchop my zulks niet gaf uyt ftricbe obligatie , maer uyt enkelyke gratie en donatie, my voorders aendienende, dat ik van tyd tot tyd wel iet zoude bekomen hebben, maer juft geen 40 pond *s jaers.
B. L. hier hebt gy al weerom een schoone preuve van de ondeugentheyd , die men hedendaegs niet genoeg kan beweenen onder de geldzuchtige Bifdoms-Beftierders.; Maesken had ter pretentie van getuygen aen den Raed Procureur Generael vaftelyk my 40 pond 's jaers toegeleyt, heden had ik moeyte om zes pond te krygen, op het eynde van het tweede Trimeftre heb nog moeten loopen, en heb maer twee pind groote gekregen, op het eynde van het derde Trimeftre, ik kree,^ twee kroonftukken, immers op het vierde een alf krbon-ftuk, en dat nog de gratia fpeciaü van Mr. Saey. Denkt eens wat grauwzaeme handel-wyze! Lobkowitz vraegt my tot tweemael van myn Overfte om te zyn Onder-Paftor tot Zeveren : ik ben nauwlyks uyt het Order, hy laet my loopen; door veel inftautie overhaelt zynde, hy zend my nae Zeveren, hy laet my daer zonder admiffie, ondertuffchen ik had aldaer de tafel en kelder, logement &c. boven het ftipendium der miffen; hy roept my van Zeveren onder vafte belofte van 40 pond 's jaers te geven , hy betaelt maer een deel op den eer-



( I02 )
fien Trimeftre, op den tweeden een alf deel, op het derde nog min, ten laeften men antwoorde : Donnnus I opus habet, ergo den Prins Lobkowitr^ had %elfs de revenuen der aelmoeffenie noodig om zyn fchuldeq te betaelen ; op dat Mynheer den Biiichop niet giiïè I al of ik dit uyt paffie ofte drift zegge, ik declarere, dat Mr Saey, dit meer als eens heeft gezeyt in het huys en aen de tafel van Mr. Boulez.
Den Burg-Graeve Baillet zeyde opentl\k, dat den Biffchop zelfs de revenuen dtr aelmocflcnie noodig I had; overzulks, daer het niet is den Baillieu verlieft zyn boete; met een woord, dezen Biffchop hoe ryke hy is van zyn Biffchoplyke goederen, (die veel grooter zyn als die Chriftus met al zyn Apoftelen heeft ge- I had) hy komt nog altyd te kort, hy konde my geen oord geven voor het fchoon verbonden exemplair myner fchriftuer Queftlen het welke ik aen hem heb geprefentcert, in hope van eenen fnoek te hebben voor myn tinksken, maqr Dominus eget. Ey my! Prince, Hertog,
Graeve! &c. Dog daer was geld genoeg om Mev
te onderhouden ; maer Dietench en Bakker, twee groote vrienden van de Cappen, hebben my die pert gebakken, in hope dat ik door armoede nog by de Cappen zoude hebben moeten gaen bedelen; maer ik had veel eerder van honger geftorven, als oyt van die bedel-zakken iets te genieten. Aldus heb ik ontrent 5 jaeren geleeft en my onderhouden met het ftipendium myn'er dagetykfche I Miffe : zoo dat ik geenen gaft mogt zyn van S. Anne- ! Kermiffe, nog minuaer van S. Annc-Schaepraeyken : ik onderhiel de armoede, die de Cappen beloven, maer j ' niet beleven.
üp dat den Lezer te beter zoude gelooven hét gene ik hier vóórhelle nopens de ongeregtige handel-wyze I van zoo eenen menfchlievenden Prince ten mynen opzigte, heb noodig gevonden hier by te voegen Copye der Requeile, die ik in't Franfch aen dezen Apoftolyken Man heb gepreieuteert, luydende als volgt :
„Aen



C 103 )
„ .Aen zyne Hoogheyd den Prins Lobkowitz, HerI r. tog van Raudnitz, Graeve van Stern-Stein, Biffchop L » van Gend , &c. &c. Auxil Vervljch Priefter uyt t » het Order der Capp., bedankende zyne Hoogheyd t r> over al de goedheden in zyn opzigt, en naementlyk | v over de Somme, die hy zig heeft geweirdigt hem te I r> geven, vertoont met een diep refped, dat hy deze I r. bynae ganfch heeft moeten hefteden in zyne verhuym*> zing van Zeveren, en heden zig bevind in de pyI r. nelyke noodzaekelykheyd van te moeten vertoonen I r> aen zyne Hoogheyd, dat hy weérom eenigen byfland I » noodig heeft om te betaelen zyn logement en tafelI » koffen ; aengezien het ftipendium der Miffcn , die den I >■> Suppliant ontfangt, niet vergenoegt voor de orkoften I p die hy, als weireldlyken Priefter, genoodztekt is te doen, I n hy fielt alle zyn vertrouwen in de goedheyd zyn'er I» Hoogheyd, de welke hem van Zeveren trekkende, I p heeft toegeftaen, vryelyk ievers eene woonplaets te kie1 3i zcu , om aldaer te konnen leven als een eerlyk Priefter.
» Vreezer.de zynen hoog-geboren Perfoon laftig te I in vallen, nu door 't verzoeken der noodigheden voor I »•> zyn tafel en logement , hoewel heden zeer gering; I » dan voor de onkoften van klecderen , ziekte cce. *
» Hy neemt zyn ootmoedig recours tot zyn HoogI r> heyd , biddende de zelve zeer ootmoediglyk, dat met I )•> hem te affigueren eene zekere fomme, hy gelieve te I » maeken, dat deze aen den Suppliant worde betaelt, I r> zoo het hem goed zal vallen. Dit is de gratie hc.
« Auxil Vervifch priefter, 9 Maerte 1787, gelogeert I » by Frans, de fVeerd by de Auguftynen tot Gend!"
De gene tot heden niet hebben gelooft, dat den I goedheiligen Prins Lobkowitz zoo een verfteent gemoed I zou gedraegen hebben tot eenen armen Priefter", die hy I uyt zyn Order had getrokken, naementlyk tot eenen I Ex-Cappucin, aen welk Order heel de Familie van deI zen Prins ganfchelyk is toegedaen ; de welke niet heb-' I ben aengenomeu. dat, nae zynen Secretaris Maas uvt // Deel c '



( t°4 )
zynen naem ende aathoriteyt een vafte fomme van 40 pond toegezeyd had, hy deze zou geweygert hebben}! alle zeg'ik,die niet konnen gelooven, dat'er zulke 011deugentheyd plaets kan grypen in een Biffchoplyk gemoed , zullen heden danof duydelyk overtuygt wezen, door de volgende Apoftille.
,, Gezien de Requefte van den Priefter Auxilius 51 Vervïfch (j) Ex-Cappucin, in de welke hy ons ver-
* zoekt een zeker pcnfioen tot zyn onderhoud , Wy hebr> ben abfolutclyk befloten ons te houden aen het Decreet. n van het Gouvernement, in daten 16 Oef. 1786, het r> gene ons ten dien opzigt is toegezoeden, en by gey volge van diere Wy willen ons niet belaften met he r> onderhoud *van dien Priefter en Snppliant; waer r:ae » hy zig kan fchikken volgens dat hem goed dunkt. Ger> daentotGendinhetBiiichoplykPaleysC2)den 12 Maer" te 1787 door order van zyne Hoogheyd den Biffchop
* van Gend , en was onderteekent F. J. Saey Sccret.
B. L. gy hebt nu partie gehoort , oordeelt ! difcerni caufam meatn. Lobkowitz had voorzeker geen obligatie aen my zoo jang ^ Capucin was, maer door my zoo vrywilliglyk uyt het Order te trekken in zyn Bifdom , alfdan heeft hy zig de obligatie aengetrokken met myn onderhoud , wanneer hy my mal-a-propos weygerde de, plaetze van Onder-Paüor, res tran/it cum Juo onere ; voorts heeft hy zig nog meer belaft , wanneer hy my rh-p van Zeveren, waer ik tafel en bed had &c
(1) We erom nl nieuwe preuven , dat ik gefemlarifeert was , an-j derfins den Biffchop had zyn belofte liièt moeten breken om zij yan my te ontflaep ; maer hy had my , als eenen Apoftaet, naêj de Cappen moeten zenden , zelfs gekoort en gevangen » naevol-3 gens Trunte belangen. Sejj. XXIV.
(2) Saey \% hier vvyzer als Dieterich ,■ want hy zegt : B';ffchop~\ lyk Pateys; dus hy admitteert nog andere Paleyzcn , als die der; Naevolgers van de 12 Apollelen , die voorzeker niet fchuylden in Paleyzen. Ey! ik zoude wel wat meer o.p de geld- en eer-zugt
* daen tot Gend in hel HiflehnnU/fc Polevc r«\ Aen .„ M»r..
-w jjuienoppen ïenryven » maer mynen uoeK zoude ze&enyK aiS'j eenen Luiher of Catvyn motten onderblyven » daerom ik zal dit nog wat verzwygen i»



( 10,5 ) li ARTIKEL.
De Potters-Vander Cruycen hebben my als hun Cappelaen Jn de Kerke van S. Jacobs tot Gend ontfaen.
Sl Deus pro JVos,quis contra NobisT Dit wasgemeenH'k den Text der Patri-jodfche Predikanten ten tyde der Revolte, naementlyk van Mierten de Haft, wanof breeder III Boek (ij; myn Zin-fpreuk, Dieu & mon Roi, heeft bynae de zelve bednydeniffe : indien Godt en den Koning voor my is, wie kan'er tegen ons? j\anwlyks was myn naem bekent tot Gend,of ik kreeg daer vele vyanden door den dienft der E E. Paters Cappen die myn eer en reputatie alom onder den duym, dat is in petto , patriotto fecreto , poogden te benaedeeien . zy liepen rond nae alle Paftors en Kotters om te verzoeken , dat deze my nergens zouden admitteren in hun Kerken, doch zy kwamen te laet in S. Jacob. Geerts aldaer Kofter, had my reeds voorgeftelt om een jaer de Ziel-Miffe te lezen tot laevenifie van Mev. Douairière De Potter, wel met contentement van den ouden
en weirdigen Paftor overleden 178ó. Dezen ouden
man gevraegt zynde door de Cappen of defzelfs Üvtzendelingen, hoe hy my derfde toelaeten in zyn Kerk, antwoorde , dat hy geen Priefters oyt zoud hebben gerefufeert„ die door zynen Biffchop waeren getollereert,, en door die edele agtbaere Familie was geadmitteert „ Hier door waeren alle monden 't mael-flot aengedaen,, Geerts heeft my altyd bygeftacn „ en my veel dienft gedaen „ zelfs nae hy door den praet van den Priefter
(1) Maerten de B.:fi was eyiaes! verblind met den Joden-doek; anderfins hy had moeten weten dat zynen opgenomen Text niet beftond, dewyl 5 of 6000 Ooftenrykers bynae een heel jaer konden vegten tegen 30 of 40,000 Patriotten; dus moert hy niet fchreeuwen : quis contra nos ? Hy zag duydeiyk genoeg dat alle de Patriploddike Mirakels in het wegjaegen van den'wettigen Souvereyn zoo aenftonds veranderden iR ftraffen , 0111 de Rebellen te verootmoedigen , gelyk hy vernedert is geworden , toen hy alom in effrgie is opgehangen met ait devies : die iyn fchaepen verlatt >• aen de vogelen batt.



( 106 )
Praet en confoorten is gedonipelt in de claffe der mifleyde Patriotten, waer over hy my dikwils molefteerdq en ecrbiediglyk queftioneerde, op dat ik doch om dej liefde Gods van mynen wettigen Souvereyn zoud heb-; ben afgevallen „ dit doende , hy verzekerde my vrienden! te bezorgen zonder getallen „ maer ik heb hem altyd; voldaen „ onder goede redens zonder mallen,, de welke hy noyt konde verftaen „ want hy was te wel door al zyn makkers gedaen „en ik heb noyt mynen Keyzer\ afgegaen „
My aldus verheugende door de Godlyke Voorfchikkinge Cappelaen te zyn geworden van zoo een rykevermogende en hoog-gerefpecbeerde edele Familie , heb gedagt het een indifpenfabel pligtwas myn'er devoiren a de zelve op zynen tyd de Hoogdagen te wenfehen om' met een en de zelve occaüe te hooren, of zy content waeren nopens myn manier van Mille doen, of ik niette lang bezig was, als vele keirfe-kwifters,. fchynheyl'.ge pilacr-byters, de welke in de Kerke fchynen God van den Autaer te reyken, en t'huys Bacchus en Vef] nus folemnelyk dienen, &c. of wel, of ik niet te gauw; deze alderheyiigfte fonctie abfolvcerde , gelyk zommige quartier-meefters of jaegers-pnefters doen, de welke ik opentlyk veroordeele, overmits ik my dervende vleyen zoo ras myne kerkelyke Dienflen te konnen doen als eenigen Veld-paepe, ook het Latyn zonder knabbelen! te kennen als eenigen Franfchman of Engels-man, nog-j tans vaftftelle , dat al wie dit heylig cn gewigtig werkj doet onder een quartier uers , zoo wel zondigt, als deni genen met klceden en ontkleeden boven de halve ucrel bezig is : uterque ito. excedit per defetlum vercz Jieh-A gionis, gelyk de Noodifien en Vonckiflen: deze hebbenj te veel, die hebben geen Religie, overzulks ik als wae-J ren Royalift heb my altyd gehouden in medio : medium tenuêre beati : waer over de edele familie haere voldoe-J ning meermaels heeft getoont met my dikwils aen hunj tafel te houden , fchoone tcmuignagen tc verleeneu enl voordere affectie te bieden.



( ic-7 ")
Ik profiteerde zoo veel te vrv/r hunner noodingen , •om dicfwil ik door Mynheer Duwaziere, door Mynheer Dons Chevalicr de Lovendeghem en andere Edellieden , immers door de ondervindinge zeker was, dat deze rechtzinnig en goedhertig waeren , niet geveynft gelyk by vele hedendaegs , die iemant feefteiyk nooden, tot de kele toe opvullen en agter den rugge be. klappen; neen, zoo was het niet in deze wel gefchikte huyzen, alles was aldaer openhcrtig , rechtzinnig, zonder politike in de uytterfte police; maer iets dat my voor alfdan vremd voorkwam , om dat ik nog geen ondervinding had van den Patriottifmus : ik had wel zomwylen gelezen wat het isrvan eene revolte als by Ex. de gen: ons land heeft geruineert in de XI, XIII en XVI Eeuwc, maer niet van eenen Patriottifmus, bezonderlyk eenen die voor principaelen buyt ofte voornaemfte oogwit had voordgewent de Religie te verdedigen, dewelke onder andere voorfchrift de broederlyke liefde : niet dat ik wil zeggen al of deze eenigzints waer onderbleven in die godvreezendc Familie, abfit ! dog, ik zomwylen verzogt zynde by d'Heer Jofeph de Potter, Hoog-pointer der Caffelrie Cortryk, dan by d'Heer Jan de Potter, ook een man vol verltand en hooge ftudic, *t zyuert tyde ook Schepenen van het Audenbuigfche , konde niet genoeg verwonderen de verfchcyde fentimenten tulfchen twee eygen gebroeders in het opzigt der Staets-zaeken , tor zoo verre, dat den eenen zig heeft laeten afstellen voor den Patriottifmus , den anderen voor den Royalifmus, Guiüelmus de Potter, hunnen derden Broeder voor den Vonkifmus : quïs credit auditui nofl.ro ? ondertuffchen deze hebben elkanders altyd bemint, voorgeftaen'en lief gehad zoo in als voor en nae de Staets-omwenteling, ten tyde van welke
(1) Toen ik in myn gevangenfehap eerftmacl de Gendfche Gazette kreeg langft een perfie van mynen medegevangen den Raed Fifcael Putincx, en daer in las hoe de Patriotten hun Rebellie titulecrden gelukkige Staets-omwenteünge , 'k befloot daer uyt dat den Patriotifmus door Spanoghe wel was gedoopt Patriploddifmus,"



( ic8 )
Broeder tegen Broeder, Zufter tegen Zufter, jae Zone tegen Vader en Dogter tegen haer Moeder heeft opgeftaen , geftreden, gevogten , gefloten , gerooft en gemoort •, want 't was al voor de Religie ! ik zal in myn ïll. Boek eenige dufdaenige bekende broederkem. aen-» brengen met naem en toenaem, maer deze dry waeren eikanders nauwer door den band van waere broederlyke liefde toegedaen „ al is 't dat zy elkanders over de Staets-omwenteling niet beter hebben verftaen,, nog geen wonuer, dewyl de Paepen zelfs malkander niet verbonden, en nog min wonder, dewyl de Biffchoppen malkander niet verftonden; maer dit is wonder boven wonder , dat ider Biffchop zig zeiven niet verftond. Ach! hoe dikwils heb ik in de kerkers uytgerocpen, toen ik hun langft de ftraeten hoorde roepen : Deus in adjutorium noftrum intende .' alfdan zeyde ik tegen de medegevangen : heden word volbragt myn prophetie, te weten , dat den eenen Broeder den anderen zoude veriaeten en afgevallen hebben, dat den Zone tegen zynen Vader zoude opgeftaen hebben, dat de Dogter iegens haer Moeder zoude geftreden hebben; ingevolge het exempel der Eerweirdige Hoogmoedige Staeten, (i) die tegen hunnen Wettigen Souvereyn zoo verracdelyk als onrechtveirdiglyk, zoo boozacrdiglyk als bedriegelyk de heele Natie nebben benaedeelt, om hun goude Kruycen, vergulde Myters, zilvere Staffen , djamante Ringen , gefteende Juweelen, geld en goed, om hun Peirden en Koetzen, Paleyzen en Kafteelen te behouden , dit alles onder den titel van de H. Religie. Ach! Jefu-
waut wie heeft oyt gelioort, dat men kan zeggen , dat een Staets' omwenteling kan baeren eenig Geluk : dit was by my , falvo meliori , eenen berg zonder heuvel , hirco cervus Crc.
(i) Biffchoppen, Cardinael , Abten , Prooften , Dekens en Prelaeten„aen wiens bellier Christus noyt heeft gelacten „ 't bewind der police of wereldlyke ftaeten « Eyiaes ! men ziet deze om Belinl Chrifius veriaeten » geen wonder men hun heden hoort verfmaeden en haeten 11 Jofeph mogt alles doen mits hy hun in hunnen hoogmoed wilde laeten » maer zoo haeft hy wilde verminderen hun overgroote maeten « alfdan hoorde men langs hoeken en ftraeten » ftryd , moord, brand voor de Religie'.



( !°9 )
ken zoet „! wat den intreft doet,, 't is voor den Paepewynkel, maer niet voor de Paepe-Religie ^ dat'er is geftort zoo menig bloed „ wie zal daer voor betaelen de rechtveirdige boet? ziet den III. Boek.
Vander Cruycen, hebbende voor Edel Egtgenoote eene akierachtbaerfte Zufter van de dry voornoemde Lofweirde Heeren, heeft my niet minder liefde en affectie aengeboden, ter tafel genood en gencgentheyd voor myri welvaeren betoont. "Dezen Achtbaeren , HoogEdel geboren en oodmocdigen Man , heeft my onder zyn tafel-genoode zomwylen en zoo hertelyk vergeeftigt, dat ik eens aen myn Broeder fchreef met reden te gelooven , dat ik van heel den tyd myn'er rampfpoedig leven noyt zoo v eel geeft - verkwickinge had genoten als onder deze Edele Familie , welkers feutimenten my al te voorzigtig, te wys en te omzigtig hebben gefchencn om oyt te konnen gelooven , zoo men my in de ko'en wilde doen gelooven , dat heel dit Edelmachtig Huys was daedelyk Patriot : maer hebbe van het contrarie beter overtnygt geweeft door hunnen Zone jor. Charle, denwelken ik 12 November 1790 heb omhclft tot Rotterdam. Dezen had eyiaes! zig ook al laeten miücydcn om onder de vrywillige te Kiuycen als Capiteyn Commandant der Vrywillige in Gend, wanneer ik hem myn verbatftheyd daer over liet kennen, hy antwoorde my : dat hy noyt voor de Religie had geftreden ; want hy door zyn Papa en Mama beters was onderricht geweeft; maet dat hy zig by de miikyde zotten had vervoegt, gelyk vele andere om niet langer uyt gemaekt te zyn voor laf hertigen, voor zorgloozen , voor lands-verraeder, &c. Immers om dus te bedekken het huys van zynen Vader, Charle vervloekte de Paepcn allegaeder, boven al den Guardiaen der Gendfciie Cappen , hy zwoer, dat hy hem in ftukken zoude kappen , voor al zyn predikatiën en klappen; want hy zeyde , dat dezen dullen Patriotfchen Capucin,, meer leed aen de Religie had gedaen als Luther en Calvyn dus hoort men, hoe dat'er menig duyzend bekennen hier door



bedrogen te zyn „ die heden tegen al dat Paepe is fpauweu hun venyn»
De Cappen hoorende hoe ik de graüe fcheen gewonnen te hebben dezer Edele Familie, de welke tot alfdan nog zeer veel ander mildaedige aelmoeffen aen de arm* fchyner.de Cappen had medegedeelt, hebben alomme geloopen en vrienden uytgemaekt om my den toeganfe tot deze deugdryke menfchen te beletten, maer fi Deus pro nos wie kander tegen ons ? om dat God met Bender was,, men maekte van 40000 Patriotten geen kas,, de Cappen miflukten ook op dit pas,, want in plaetze van my uyt dit Edel Huys te bannen , hunnen Kitteur wierd voortaen geweygert te vullen zyn bazatze, men helde hem voor dit aerdig geraetzel : Bation , Brevier, Bazatze Jont trois infirumens d'un Capucin, tous comtnencent par un T. & finient par un F. Monfrere Bart .-n van Haelen, nog Waelfch nog Franfch verftaende , konde dit geraedzel niet uytleggen.
Dus heeft men hun voor al hun Cappe-geklap, haet,' nyd en vervolging tegen my, ten minften de helft der gewoone charitaeten afgezeyd , en zoo zyn deze mannen „ by menigte myn'er vrienden verbannen „ want d.>t zy met kwaed van my te fpreken „ geenfints behaegden aen dezen Heer, heeft tot Opftende klaer gebleken „ ziet dezen voorval tot zynder eer, hier nae Art. XIII.
III ARTIKEL.
By wie ik tot Gend heb gewoont en verbleven, Dees konnen van myn leven klaere getuygenifjë geven.
Uylfpiegel, hoe zot hy ook was, zaeyde altyd nae den zak, ik ook; maer alzoo ik tot heden altyd Capucin ben geweeft in de borfe, zoo heb ik altyd arm gi weeft, als ik meynde dat mynen rykdom gelyk wasaen die van den Biffchop, heurde ik een kamer net en fchoon , zoo gezeyt is, by Sr. Mauroit in den Quae* I them , voor 10 pond 's jaers, maer zoo ik ondervond
dat I



(III)
dat mvnen Bankier zelfs alles noodig had om zynen trey i te voeren,en dat'er by hem geen fcholaftike quefjtie was van de jupeifiuo , of ik dit of dat aen den armen moeft langen uyt lanter charhate(t) of ftnebe juftitie ; immers verftaen hebbende dat de Actiën van mynen bank waeren gedaelt van 40 op 6, ik heb op Uyl* /piemel gedagt en gezaeyt nae den zak : ik heb myn quar5 tier veriaeten om de pael niet te moeten (leken door den oven , en ben gaen woonen ten huyze van Sr. Frans* de IPeerd in het meik huys by de Auguftinen : aldaer was ik uytterlyk wel naevolgens myn zinnen „ dit huys, moet ik om veel redenen altyd eeren en beminnen „ alles is daer wel van buyten en binnen „ aldaer woonden alierleye jonge Heeren Advokaeten „ Procureurs, dienaers der Staeten „ Controleurs , Officiaelen cn Docteurs, onder andere Heeren Kraeker Adv', ru Schepenen tot Alft, Couwüer Adv. van Dendermonde, Penneman Adv. van S Nicolaes, De Smed- Adv. van JÊecloo , Debbaut Adv. van Gend, Bojjaert Controleur tot Gend geboortig van brugge , Fisken de Schepper Procureur van Eecloo , Schampelaere Docteur van INinöve, D'Raernere van Calken Negotiant vol goed verftand, Blocb Officiael op de Lotcrye , Mies Zilver-fmid van Kortryk, die Vlartelaer geltorven is voor de Religie onder de Vlartelaeren der H. Religie , &c. mitfgaeders Clerch ryken jongman van Caperyke , en meer andere , wiens naemen my zyn vergeten, maer niet hun goede zeden,
(1) Onder alle de zotte fcholaftike quefiien der nederlandfche Bygoten heb ik voor een der uytzinnigfie gevonden; utium Bene* feiatus teneatiir erogare fnperfluum ex debito juftüitt, num ex. charitate Jblum of eenen ryken Paftor of vetten Canonik zyn overfchot moet aen den armen langen uyt kracht van de juftitie ofenkelyk uyt liefde ? my heeft voor de belle folutie gefcheener. die vaa den II. Bernacrd zeggende: wat is'er aengtlegen of iemant in de helle loont by dien hy gefondigt heeft tegen de liefde of tegen de rechtveirdigheyd , hy kan maer branden : ook zeer kluchtig heelt my gedacht, dat men nergens vraegt, uyt wat hoofde de ryke Abdiert en machtige Clooflers verbonden zyn aen den arm te geven bun overvloedige rykdommen , miiTchieu zullen zy zig verfchoonen met te zeggen , dat \y \yn Exempt... Fan den Hemel! 11 Deel. T



( m )
in alle welke ik my zeer hooglyks heb gefticht en dik*! wils gezeyd, dat het als van dit Kloofterken gezeyd \ ■was : 6 quant bonum & jucundum... Ey ! hoe goed ea; aengenaem was het voor my aldaer te woonen 1 wand boven hunne regel-tugt, den" welken ik in geen kloofters beier had gevonden, zoodaenig dat'er in 't heel rond ; jaer myner verblyf niet eenig vertchil of mifverftand isj; voorgevallen": elk voorquam my in alle bèïeefiheyd en reipecb : immers ik moet opentlyk bekennen, dat dit] huys met recht mogt genoemt worden gelyk het den naem, heeft het Melk-Huys, nier alleen om dén overvloed] van de me'k die daer word verkogt, maer uyt hoofde] de jonge Rechis-Geleerde met onder eikanderen te difcoureeren,te confereeren, de Melk der fludien inzuy- j gen, den Honing d^r Thtone tot de Pra&ike berey-1 den, &.c. Ik belyde ook dat dit huys geenfints bevalt ; aen eenen Prafta-quejumus , niet al'of de Priefterlyke : weirdigheyd aldaer zoud veragt wezen, neen! ter contrarie, men heeft my daer aile eer en refpect bewezen ] die men gemeenlyk aen eenen waeren Prielier bcwyftJ maer uyt hoofde dat de jonge Advokaeten , die aldaer ! verich uyt de Canonieke Rechten met al hun Rechtsgeleerde pratik fpreuken , fcholaftike termen en philo. fophike Argumenten, de memorie goed hebbende, zeer nieuwfgieriglyk de Pricfters onderhooren, nopens hun verhand en wetenfehap , &c. Aldaer moeten de lippen, yan eenen Priefter bewaeren de wetenfehap : want die word aldaer gevraegt nae de Wetten der Catholyke Re. 1 ligie; myn geluk was dat zy allegaer Jofephiften wae-1 ren, beMMvéri het goed-bloedig Fiesken de Schepper A dezen had liever met den Baes te concluderen ,, zy hielen beyeie veel vantraderen,, ievers in een Hofken van § Matante Plaifance „ by een frifl'che Concludante „ met 1 een ramtnelatsken nae ufance.
D'Heer Kraeker, den welken nae dien veel heeft moeten lyden om zyn getrouwi:he\d aen den Keyzer, oef- j fende my zeer wel in allerhande queüien voor te wer-J pen,, raekende de hellingen van Jofeph IJ, alle welke I



C "3 )
I ik hem zeer duydelyk hebbe beantwoord, op den voet, wyze cn geeft zoo men hier nae 7*1 vinden in de Byvoegzels van dezen en den III. Boek.
Cauwelier was my niet min laftig met vraeg-ftukken
> voor te ftellen , maer dezen was wat te innig in de ftukkcn der Religie, hy viel wat ftraf op de kap der Paepen, ik zeg der Pauzen, welkers levens-daeden hy van buyten wift; hy zeyde onder xndere , dat dit volgende fprèek-woord eenen regel van hun recht was geworden in pandetlis ; Paepe gicrigheyd, Cappe gulzigheid, Priefters onkuylicheyd 'zullen deuren zoo lang als de boere onnoozelheyd, &c. Hy konde geenzints uegrypen met wat ihzigt de Paftors gemeynelyk de ichoonfte meyskens hebben, met wat reden van recht de geeftelyke vry zyn der borgcrlyke lallen, &c. Hy ondervraegde my zeer veel en dikwils nopens de oor-biechte, die hy zeyde een louter uytvinding der nieuwfgierige Paepen , om dus alles te kennen wat'er in de weireld om gaet, en om de menfehen alle zoodaenige denkbeelden der Religie in te geven, die zy in het openbaer niet zouden derven leeren. (i) Penneman vraegde my : hoe ik konde proberen het
(i) Cauwelier was mis zeggende de oörbiecbte een loutere uyvindiug der nieuwsgierige Paepen is, maer hy zeyde de waerheyd , |at zy deze zomwylen misbruyken , gelyk ik meni,mae 1 heb onderbonden van penner,ten die my alderkande dingen aenriiend n , de welke geen relacs hadden met dit H. Sacrament, als B. Ex. zaeken bunder buysboudinge , kallen bunder familie hand-.l-wyze van andere perzoonen &c. toen ik hun berifpté met te zeggen , dat ik met alle exterieure dingen mynen Euchtfioel niet bukleede , zy antwoorden : dat al bun ander Biechthoorders hun aldus leerden Biechten ; daerom heb ik noyt quezels of Begiryncn gehouden : want vele van deze gelooven, dit zy quaelyk Biechten, als zy niet heele uren mogen bezig zyn. Cauweiier heeft voorts wel gezeyd , dat'er vele Biechthoorders dezen middel gebruyken om hun penitenten t verleyden , zoo men klaerly1; heft gehoirt in bet fameus Couziutjen tot Ooftende in myn I. Boek en zoo wy heden beter weten , door dien dat'er by duyzende door de Biecbte zyn Patriot gemaekt , die and.'izmts hunnen God en Koning zouden getrauw hebben gebleven en met my gezeyt: Dieu et mon Roi, ziet een exempel in myn vangeiniTe in het geclielyk hof 111. Boek.



C 114 >
Vagevuer, hy konde geenzints verftaen, hoe en wanneer het Vagevuer was uytgevonden : hy objjcieerde, dat hy nergens in zyn Canonike boeken vond, waer men van het Vagevuer handelde. Hy zeyde, dat dit ook een louter uytvinding was der geldgierige Paepen, dat men geen Vagevuer had gevonden voor men de zielluiffen had uytgtvonden, immers hy veroordeelde het Vagevuer om door beuis hinden te zyn verbrand op den Pyepe zolder, &c. ny was ia dn concept nevens vele andere een weyning te jong vervallen, door dien dat men waerlyk te veel nusbruyken in dezer opz-ig't vind in ete kerk; dog ik heb hem wel doen verftaen ,, hoe en welke zielkens waerlyk in deze plaetze gaen om aldaer door pynen en lyden, fic tarnen quafi per igL nem , géreynigt te worden der tydelyke boeten tot dat zy hebben voldaen „ ik heb hem overtuygt door 12 verfcheyde plaetzen uyt de H. Schrifteure , die ik hem aenhael te uyt myn werk, het gonne ik aldaer bezig was met maeken en drukken qa&jlionts i'cnptunflicct : maer ik had groote moeyte om hem te konnen ontkennen al de misbruyken in de kerk nopens het Vagevuer, onder ander ik beleed zeer geirn, dat het een grootfte mifgreep is te fondeeren een eeuwig Jaer-getyde tot laêventlfe van die of deze ziel, dewyl deze te beklaegen is om zoo lang te moeten branden eet die Jaer-getyden zyn ontlaft, de weike nog dikwils onderblyven door de Staets-On.w.ntelingen, wanof breeder op een ander.
Debbaut, ook een fynen vogel en geleerden Advokaet, vraegde my tomwyleu,met wat reden men in ons Nederland zoo fchreeuwt en predikt tegen de Comedien , niet wat grond-regel van Gods-geleertheyd men alhier in ons Land de Comedian'en onweirdig oordeelt tot de H H. S ter. mentea ? aeimezien de Cardinaehn zelfs binnen Roun.en gaen tot de Comedien. Hy konde niet begrypen, met wat fondament men hier de gene de Comedie b\woonen, de Absolutie weygert of deze verdoemen, terwylen mëeft overal de Mufikanten uyt de Cathedraele Kerken ipelen in de ConitUie, &c. Vvatilvk



( "5 ) *
ik had moeyt om dezen Heer te contenteren, ik leefde
tot alfdan nog in de Cappe-onervaering, 'k en had van myn leven nog alfdan geweeft in Comedie, Redoute of 13al,'k en wilt niet anders danof te fpreken, dan eioor het zinlooflyk danof te hooren preken, 4oor het lezen det Sermoenen van zotte koppen, onervaerene Bigotten, nogtans ik heb my noyt zoo dwaeflyk laeten veriey len van daer op oyt te preken, om dat ik dit zelts niet had ondervonden : ik veroordeele niemand parte inauditd; daerom ik antwoorde aen dezen fynen Advokaet, dat dit nie:. de eenigfte mifgreep was die men yind onder onze Nederlandfche Predikanten, het gonne ik heden nog vryer mag zeggen , geconlidereert de ontelbaere eerfchendende, injurieaze Gods-lafterende godloosheden alom gepredikt ten tyde onzer Staets-omwemeling wanof brceder III Boek. Ik hebbe alfdan aen Debbaut gezeyt, dat ik zelfs niet wift, hoe men daer op in de Predikftoelen zoo heftig uytviel, terwylent Francifcus de Sales deze fttlt en telt onder de zaeken die in hun zelvennog goed nog kwaed zyn lnduct. 111. P. C. XXX UL Maer indien ik nu wierd gevraegt, waerom &c. r nu zo-de ik opentlyk zeggen, dat dit eene valfche fchynheyhge mifgreep is en een openbaere preuve der onkunde van den fanatiken Predikant, van den Spaenfchen Bigotifmus, eene heylig-fchynende yalfcheyd van de Ultramontaenfche dweeperie , immers eenen mifikig der Nederlandfche Scnben en Pharifeen, de welke veroordeeJen de Comedianten, daer zy Paepen, geen fcrupulen maeken om t'huys te boeleeren met de Paftors Nichtlens en Gouvernanten (i ) : ik zeg Scriben en Phnrijeën,
(i) Men zal my hier z :ker vei oordeelen tot de Pdepj'die helle, die in alle Cappe bibli theken te vinden is ; maer 'k laet my weyjiig aengelegen oi' ils van de weireld veroordeelt worde, mids ik de oprechte waerheyd fchryve. Jae ik vrees zelfs nitt noch voor ful71: ;z jovis, noch voor icium Marlis, wannier ik myn fchryvën ge\ cfligt boude op de waere leere Chri.u en vol-ens de grondregels der onfaelbaere R-oonfche Kerk , aen welkers onfaelbaer oordeel ik al myn woorden , fchrfften en werken teenemael onderwerpe. Ondertuffchen yder moet hier en elders weten , dat ik noyt



( i'6 )
om dat zy zonder kenniffe verdommen de Comedien, terwylent zy in hun kloofters of huyzen met hun Quezeis en Nonnen fpelen allerhande Bacchus- en P'enus* Tragediën : dit verftouteik my heden te zeggen, om dat ik by ondervinding mag fchryvën en leeren, 't gene de Kigoten zonder kennis derven verkondigen als een wet der H. Ker!,; heden (lelie ik vaft het gonne lucrd den voornoemden H. S'tlefius; want nae ik uyt de tyranike banden der Patriploddikc barbaeren had gebroken en my in Holland had gered,ben by geval, in den Haag zynde 18 November 1790, in de Franfche Comedie gekomen, meynende ik waerlyk in een Roomfche Kerk trede om Lof te hooren , gemerkt men aldaer geen uytwendig kenteeken heeft tulfchen de Roomfche Kerken cn bezondere huyzen : zoo haeft ik daer binnen was, ik zidderde en beetde , ik meynde reeds met den eenen voet in de hel te wezen, my aldus in de Comedie in plaets van in een Lof vindende ik was zoodacnig in myn gemoed ontftelt, dat ,als men my vraegde wat plaets ik verkoos » antwoorde : Parquet; meynende dus aen den beften koop gedient te wezen ; want ik had myn leven gezien wat verfchil men maekt tuffchen parterre of parquet ; ik, meynende dat men op den grond aen den beden koop ontbond, moeft betaelen een Ryksdaeldcr^ myn arm borzeken ondervond, dat ik de dierfte plaets beiaelde , het gene myn ziel meer bedroefde.... Ik dagt aldaer geen verergernis te konnen geven, overmids ik gekleed was in eenen Koopman, daer oy Uydander, geplaets zynde in parquet en my omringelt ziende, niet van fpooken, niet van duyvels, gelyk ik in den ingank door al den damp der keerslichten en door myn oude Cap-ge dagten vreei-
<5oor het woordeken Paepe of Paepen , al de Cappen ofte al de leerk-dienaeren wil verftaen : neen, ik zeg dit enklyk 0111 kortsheyds wille , bydies die niet befnot is , oeffe t zyn neuze niet te vaegen , even als een ziele die niet aftevaegen heeft moet niet vreezen voor het vaegevier, Voor my , ik belyde , noch eenige goede Predikanten gekent te hebben tot voor de Revolte, wano f een groot deel, eyiaes! ook is misleyd . geweeft , als gedwongen door 3 de Bnhen der kerkelyke Overfte , wanof breeder III. Boek.



(II?)
de. maer van alterhande be1eerde , minzaemfte en treffclykfte Hollanders. Tk wierd heel géftut en geruft van gemoed ; 'k aenzag dezen mynen roifval als een zonderling befchik van Gods Wil , op dat ik aldus zoud ontdekt en geleert hebben of de Comedien waerlyk zulke Wellen zyn , gelvk men in ons Nederland in de Kerken preekt; ik dagt dat God mynen goeden wil, nempè audiendi Lau.des, zoude aenzien hebben, en dat ik dus met de Comedie te zien, zoo veel deugden vergaederde als ievers in een Kerk een Lof gehoort te hebben, intentio facit opus. In afwagting der vertooningen mynen geeft bekoorde zig een luttel , ziende de menigte keirslichten en de groote menigte van 't volk; 'k dagt heden zien ik ook, dat het juft geen Mirakel nog bezondere Rraffe Gods is, gelyk men dikwils by ons preekt, dat fomwylen de Comedien of deze tooneel-plaetzen afbranden ; diefvolgens ik bcfloot, dat deze logen onzer Predikanten alzoo ongegrondveft was, als die, wanneer zy prediken dat geene Ex-Biecht-Vaders bekwaem zyn om het flot der Biechte te breken, alzoo wy nog vervalft hebben 1 Art. II Tydft. I Boek. I\ae gezien te hebben de Comedie, die belfond in den Deferteur, en gehoort te hebben de Opera, die beftond in het Kuypertjen; nae dat ik ook op myne afreyze 7 December 1790 van Keulen tot Brunei vier dagen in myn gezelfchap had gehad zekere achtbacre JoulTrouwe Le Jloi (1) de welke ik heel de baen had aenzien en geobferveert als een Devote of geéxtirpeerde Religieuze, die haer om de Revolte en om haere getrouwigheyd aen den Souvereyn , Bytlandig had gemaekt en heden met my nae 't Vaderde.) Eene der vermaertle Actricen onzer tyden , eene slderdeugzaemfle reys-gezelnede , de welke in den dag des Oordeels voorzeker menig Quezel en fchynhcylige •Nonnen zal veroordeelen over hunne bigoterie. D'Heer < cutem wynllekerby S. Gudula tot Brufiel hoorende en ziende onder de reyze , boe ik haer alom eerbiedigde in meyninge deze eene geéxtirpeerde Religieuze was , heeft my te Bruffel zynde gevraegt, wat ik dagt van JoulT. Le Rot, heb gezeyt ik deze voor eene alderfiigtbae fte Religieuze aenzag. Lautem zeyde : jae , 'een tieffclykfle ÏNonne in de Comedie.



( n8 )
land wederkeerde, nae ik aen haer geftigtige redenvoerjngen., zedelyke har.del-wyzen en Catholyke femimenten had genuort en gezien, alle weike ik raer of noyt in zoo voltnaekten graed zoo gefügtelyk had gevonden onder de Quezels en Devoten \ nae ik alle deze obiër* vatien heb opgemaekt en ondervonden wat het is van Comedien en Comedianten, ik durve heden opentiyk zegden tot beantwoording der bovengedaene vraege van den jongen Advokaet Debbaut, dai'cr mihchien Predikanten la git dezen kart in de or/deraerdicke Comedie branden , omdat zy een openbaere valfche Leeringe hebben verkondigt; ik houdc dan met den H. Salefius, dat de Comedien zyn onverfchiilige aften , parientes ex je mortent maks, vitam bon^s ■• veroorzaekende de dood aen den Fanattjmus, en het leven aen den Salefiamjmus.
Door deze en ander Heeren in het Mclk-huys ben ik dus van Maerte 1787 tot Maerte 1788, juft ten tyde wanneer meeft al de Placcaerten van den Wet-Boek Joj ephine uytgegeven wierden, dagelyks geoeffent geweeft ; zy lieten my fomwylen den tyd niet om te eten , te meer om dat zy ondervonden dat ik huone rechten en wetten zeer geerne leerde, hum e objectien beleefdelyk beantwoorde,niet met fchreeuwen, kyven en verwyun, gelyk men fomwylen onder de Cappen in de pubiyke ditputen , zelfs in de Kerken voor het Tabernakel, heeft gehoon , neen! maer in alle beleefde maniere, en wy folveerden gemeenlyk met te roepen : vivat Jojeph '
Middelertyd was het jaer van myne aengenaeme zielmille verfchenen, dus moeft ik my gedoen met hier en daer Milten te bedelen, daer ik van De Potters ontrent de 14 ftuyvers had van ider Miiïe, nauwlyks kreeg ik dan Milfen van 8 ftuyvers, zoo dat myn Inkomen van 40 verminderde tot op 24 pond 's jaers ; ik moeft meer geven van tafel en logement, diefvolgens ik vond my genoodzaekt weerom mynen treyn te verminderen, myn Etat Domeftique te veranderen, en van een Melkhuys in een Snuyf-winkel te gaen woonen, om aldaer enkelyk een kanieikcn, te beuren en met Ujljpiegel te
zaeyen



( "9 )
Efieycn nae den zak, om dus myn tafel-kollen te fpneren, wanneer de goede menfchen my geliefden te noodigen, het gene my niet baete ten huyze van den voornoemden Baes Francis (i).
Lacquet Deken der Bakkcrs-neiring in de Meire aehveerde my zeer geirne, want hy was mynen patriot, hy hiel een fnuyf-winkel open in de Veldffraet, alwaer nog kind nog kracy my ftoorde in myn ftudie, 'k was by der hand van Mynheer le Maire, die myne SchriftuerQueftien drukte in Diribitorio. Aldaer heb ik dikwils ,vyf, zes en zeven dagen, dag en nagt ftudcre nde ora deze Queftien op order van den Alphabet te krygen , voer en aen myn tafel, op myn kamer zonder cenig eten gebleven, zoo dat ik des zaterdags avonds op het Kafteel vvan Mynheer van IFyngen tot Somerghem komende, was uytgehongert en alles opflokte , wat die weirdige herten my geliefden voor te ftellen. Me vrouwe zynde zeer toegedaen aen haere Patroonerffe de Alderh. Maget Maria, onderhoudende de godvrugtige gewoonte, de welke myne ouders, myne vrienden en meeft allegader op de zaterdagfche avonden onderhouden, te weten van collatie, had fomwylen mocyte om myne uytgemergelde maege te voldoen , jae ten zy de onvergeldclyke zorge , die dezen edelen Heer my heeft gelieven toe te draegen, ik had my zekerlyk eens tot'er dood toe overeten; want ik wierd niet zoo zeer door 't vaf-
(i) ln Ulo temport heb ik de aermoede waerlyk onderhouden ;de welke ik had belooft by de Cappen; want niet anders hebbende dan i of 3 ftuyvers daegs voor miffe te doen, zoo kwaem ik veel te kort , door dien ik veel onkoften van brieven en drukken mynWht Schripeur Queftien ontmoete , ook niemant oyt laftig vallende green geld dervende leenen , heb my "dikwils met armoede in armste dagen bevredigt, ik heb menig 't Noenmael gepaffeert. met eenen ■bogen koek op myn kamer : en toen ik wat ryker was , 'k ging Régens een ure ievers buyten de poort en doppende myn koeken In een pinte Lovenfch Bier „ dat was dikwils myn noenmael en al ■yn ployzier „ ergo een preuve der Cappe-calomnien , al of ik een Paftors Nichte op myn kamer onderhield : dewyl ik zelfs niet ïhad om te leven „ konde'voor zeker nix aen de Snorpuypen geven,, want daer word gezeyt, primo nüchi.
11 Deel. V
■ myn pieyzier „ ergo een preuve der Cappe-calomr.ien , al of ik een I Paftors Nichte op myn kamer onderhield : dewyl ik zelfs niet Ihad om te leven konde voor zet-pr nK- «i Ac c™-,,.,.„.„,. -„



( 120 )
ten, maer aldermeeft door de ongemeyne ftudie uytgehongert,gelyk allen en een idcr gelooven kan, die myn Schnftuer-Queflitn hebben, het gene een eeuwig voordeel is aen Kerk en Staet, voor alle ftudenten der HSchrifture; maer het is onuytfprekelyk wat moeyte, arbeyd en tyd my dit boek-werk heeft gekoft. In weérwil van duyzende goede getuygeniffen zoo van vyf Doeteurs in de Gods-geleertheyd van Loven, van dry Biffchoppen en Cardinael , &c. de Cappen niet konnende lyden den lof die men zoude geven aen den Autheur J hebben alle devoiren gedaen om het werk te veragten en te verfmaeden; maer fi Deus pro nos, quis contra, nobis? zy vrogten te vergeefs, het werk heeft zyn zeiven zoo aenbevolen , dat ik dit in het Gecftelyk Hof 1790 heb gecorrigeert en vermeerdert, en in 't jaer i^pr door den gezeyden Drukker heb 'erdrukt, dus mag ik met reden zeggen dat ik dit zwaer werk heb begonlf en voltrokken in de vangenifie ; gemerkt ik het zelve heb eerftmael aengeleyd, zynde gefufpendeert en als gerelegueert in het Conveut tot Cortryk, vervoordert in myn Cuftodie tot Brugge en verbetert in myn gevangniffe tot, Gend.
Wanneer ik ten vollen bezig was met dit te drukken, ik vond my verpligt van wocnplaets te veranderen, Lacquet in myn handen geftorven zynde, en het huys ver-; kogt,heb my door verlokking verhuyft op een kamer by Mhr. Spruyte, Profeffeur der Schilder-konft op den Reep, by wie ik my zeerwel meynde te bevinden en aen goeden koop, uyt hoofde hy my aenzogt om zyn kinders in de Latynfche Tacl te onderwyzen : waerlyk alles was nae myn voldoening. Man en vrouw waeren my benevens de kinderkens even toegedaen en gedienftig: maer alzoo wy wat te naer aen 't Cappe-kloofter woonden, de Capkens hadden zeer haeft den fchilder ingeblaezcn den geeft van jalouzye : zy, die my nochtans tot daete dezer over den Venus-winkel nergens hadden befchuldigt, hebben alfdan occafie genomen om my op ïtraete te hellen; zy wetende het gene ik niet had ge-



C 121 )
gekent voor aleer ik eenige dagen in dat huys woonde, dat dezen Heer reeds drymael van zyn vrouw gefcheyden was, uyt agterdenkcn al of zy haer zoud hebben vergeten met zekeren Francifcus van Loo, hebben dezen Heer opgegeven, dat hy my niet beter mogt betrouwen in zyn huys dan Sijfen van Loo. Spruyte veel geld gewonnen hebbende van den Paus en Cardinaelen tot Roomen(i)i veel en lang gereyft hebbende in Italien, by dies vol van dweéperie, bygeloovighcyd &c. geloofde terflond aen het woord der Cappen , de welke hy aeuzag als de heyligfte der H. Kerk, overzulks hy nam hun woorden aen als Evangelie , hy raede my te verhuyzen, gelyk ik heb gedaen, zoo haeft ik ondervond dat den jaloerfchen duyvel zyn hert ontroerde; nogtans wy zyn als vriend gefcheydeu „ en dien goeden Heer heeft ray wel willen zyn fchuld belyden „ dat hy door myn vyanden zig dus had laeten verleyden „ dog als het te laet was,hy offerde en wilde zyn kamer my geven „om langer met hem te leven „maer ik had rcets elders myn meubelkens en woord gegeven „dus ik ben van dezen man gegaen „ naer hy my een fchoon TeJtunonium had gefchreven en allen dienfi in myne ver- . huyzing had gedaen „ hier mede hadden myn vyanden alle ftof om my weérom te beklappen, zy hadden terftond hunne uytloopers om niet alleen tot Geud, maer
fi) Soruvtt Meefter Schilder, bad voor de Cardinaelen zoodaenig wel geportraitteert, dat hy de macht had verworven om de zonden van -4 zyn'er vrienden te abfolvercn. Toen hy my dat eeiftmael aendiende ik ontkende zulks , ik en konde dit geenzmts aennemen, dewyl'er een Goddelyk beletzel is om de zonden vergeven te konnen worden door eenen meufch, die geen Priefter is, of oyt gewyd is geweeft ; maer als hy my de brieven en authentike Builen toonde, ik was ovcrtuygt van het jonne hy my had gezeyd ; ik zag uyt zyn gedrukte , gezegelde en onderteekende Documenten wat febandige abufen men verdraegt binnen het Hof van Roomen , te meer als hy my zeyde, dat hem deze magt was gejont voor het fchilderen eener portrait van eene Dame voor den Cardmael B.... Dit hoorende, dat ziende, ik was als in eene ontgealHng,ik riep : de wereld wilt bedrogen zyn , ns ejl dij/vuta, quotuan Rotiu efi iQCiita.



( 122 )
ook door heel het Nederland, fchryvende van Convent tot Convent (i) te debiteeren, als dat niemand my meer wilde logeren in heel Gend; dat ik van Mauroit eerftmael, dan van Siflen de ïVeird, nadien van JLacquet, en eyndeling van Spruyte was weggejaegt en op ftraete geftelt, en alzoo ik in den tuffchen-tyd myner verhuyzing een bezoek was gaen doen by mynen broeder tot Koordfchote, zy voegden terftond daer by, dat ik van al myn vrienden veriaeten was, dat zelfs Mhr. den Canonik Boulez my had weggezonden &c. welke calomnie zoo openbaer wierd, dat zy tot in Wcft-Vlaenderen overkwam, om welke te verdooven en valfch te maeken , ik noodig vond myn vacantie te laeten, die ik had acngenomen voor 2 a 3 maenden om dus myne uytgeputte herifenen te verquikken en te erftellen myn kragten , de welke ik had verloren door de overzwaere ftudien op myne Schriftuer-Queftien. Tot Gend weergekeert zynde, wierd my eene ttille, gerufte en fraeye kamer aenbevolen door Pater Paulinus Carmeliet, een ouden, weerden Biechtvader en Jubilarius, ten huyze van joff. Bouvols, in de wandeling Jouff". Diericx, nevens het huys daer de vreede moorden gefchied zyn van Maft en Daneels, «en Jouff. van jaeren, by de welke een ander van ontrent de 30 jaeren woonde, genaemt Taeyaert, een edel geboren Jouffrouw, beyde biccht-kiuders van den voorjteyden Pater Jubilaris, den welken my deze eerbaerfte woonftede had aengeraeden uyt refpect dat hy my toedroeg , om dat hy myne maniere van leven kende en witte hoe ougelukkiglyk ik vervolgt wierd door de Cappen , cn op wat tlegte reputatie zy my poogden te brengen,, door 'dien ik verhuyft was van Spruyte, hy raede my aen dat huys, om langs dezen kant te hcrftellen >
(O De Cappe» moeten geene groote maeren of noodige zaelcert BeLLen om te fchryvën door heel de Provintic , mits zy overal vry en fiaircq in de Pollen zyn -y De la Tour zoud nogtans wel mogen weten ,. dat'er hens lnngli dien kant nog menig duyzend port hvli'jleir word der brieven , die overgaen pro amico, onder bet krnyslceu pro Deo:



( 1*3 )
dat ik in myn reputatie had verloren; maer ziet! nouwÉyks was ik in dit huys , of de Cappen niet konnende lyden, dat ik by zulke treffelyke Jouffrouwen mogt fchuylen, zy hebben eerft Hemel en Aerde opgemaekt om haer te bewegen , ten eynde zy my haer huys en kamer zoude ontzeyd hebben, zy zeyden van my alle quaed , &c. ziende nogtans dat zy niet gelukten , zy hebben my dan in het Bifdom befchuldigt alof ik woonftede had genomen by twee fuorpypen,by twee Pafiors-Nkhtjens. Deze Jouffrouw was myne eer zeer toegedaen, te meer om dat zy ook heel en ganfch genegen was voor de {tellingen van den Keyzer, zy logeerde my daerom zoo veel te liever, mids haere medetnaet Mejouff. Taeyaert ganfch in de Keyzerlyke fchikkingen verflonden leefde, zoo was ik daer wel gevallen , cn alle de aenwendingcn der Cappen waeren vrugteloos öm my aldaer weg te jaegen , ik hadde de gratie dezer Jouffrouwen zoo lang als ik by hun woonde.
IV ARTIKEL.
Antonius Juncquc Lid in de Recolletten
Heeft my veel moeyt gekofi^dit moeten wy hier roetten.
Spruyte my logerende, vertelde fomwylen hóe wilkeuriglyk zynen broeder in Dieleghem by Brufiel was mishandelt door den Abt, wanof breeder hier achter Byzoegzel II Art., meynende dat'er geen Religieuzen verworpelyker wierden beftiert als die in de Abdien; waer tegen ik verweerde dat'er geen defpotiker regeering was onder alle de kloofters, dan die der Seraphynen „ voornaementlyk der Recolletten er. Cappucinen,, nae ik hem door myn eygen mishandelingen in de Baertbacren had overtuygt, heb hem getoont in eenen boek hoe fchroomelyk de Overfte der Recolietten in de Vlaemfche Provintie hadden geftraft en ontrent de 20 jaeren in eenen kerker gehouden zekeren Pater Bodet van bottende, eyiaes 1 voor enkele Monachalia „ Bacchi



(•=4)
& Veneris Crirnina Prelatis tam communta f ,, denwelken langen tyd voor dood was uytgegeven „ toen hy door de vaderlyke jonft van Jofeph II gebragt is in het leven „ maer hy is niet lang nae dien in de open logt levendig gebleven „ hy is een luttel tyds nae zyne verloffing geftorven tot Ipre.
Middelertyd ik mynen Hofpes onderrichte nopens de grouwzaemfte handel-wyze, die men vind onder de Seraphieke Francifcaenen, is by.nvy gekomen ten huyze van d'Heer Spruyte zekere Jouff. Juncquetvan Bruftel , alfdan getrou'wt met Linguet Beeld-firyder "van het Hof, zy verzelt met haer nicht de Wed. Somers dogter, myn Boek-drukkerffe tot Gend, vraegde my, of ik geenen middel wift ten eynde te verloiïen haeren ouden Oom, Pater Antonïus Juncquet, Biecht-vader en Predikant onder de Recolletten, zittende reeds eenige jaeren gevangen in het Kloofter tot Eecloo, overmits men hem had willen befchuldigen, hy een jong Paterken zoud geworven hebben ievers by een zyn'er Quezelkens of biechtkinders, toen hy tot Brugge woonde, en Biecht-vader was van de Nonnen (i).
Alles gehoort hebbende, 'k gaf tot antwoorde , i 0 . dat ik niet min was als Advocaet; 2 0. dat ik blyde was vcrloft te zyn uyt de flavernie der aerdfche Seraphinen ; 3 0 • dat ik nog daegelykx moeft procederen tegen de oude Francifcaenen , diefvolgens, dat ik niet konde ftryden tegen de jonge of die den H. Francifcus, zoo zy uytgeven, verbeelden in zyn jongheyd
(1) Juncquet is den zeiven Pater jdntonius , van wie word ge-j
fclireven in den Witten Boek pag hoe de hoogmoedige Ex-fou-j
vereync Staeten hem zonder proces , zonder fententie , zonder te kooïen partie , hebben gejaegt uyt zyn Convent van Gend en uyt de Provintie verbannen voor eeuwig. Al wederom een preuve dat ik'met recht de zig voorgevende Patriotten noeme Patri-plotten,: Patri-jotten of Patri-iotten , dewyl zy onder voorwendzel van de Religie te befcbermen, alle de Artikelen en Privilegiën der Religie hebben beflreden. Ziet beeder III Boek.
(2) Capucin zynde heb meermaels gevraegt geweeft , waerom de Recolletten {onder iaird, en de Cappen met den baerd loopen.



( 125 )
4°. aengezien het kloofter van Eecloo lag onder de jurifdiétie van den Brugfchen Biffchop, met wie ik geen uytfiaen wilde hebben, om dat hy my geen recht, jae onvergevelyk onrecht, had aengedaen, zoo poogde ik my van dit cas te ontrekken; maer de weduweSomers, benevens haeren zoon, mynen Boek-drukker, le Maire, bewilligden my door ous oude vriendfchap, ten minnen daer in te willen dienen als Raeds-man : gemerkt dat zy van geen Advokaeten konden gcdient zyn, noch tot Eecloo, want aldaer zyn die Seraphinen de eenigfte wynkeliers die door hunnen abfolvat allen Advokaet „ konnen helpen op de ftraet,, noch tot Gend,, want zy aldaer voor bruyne Jefuitcn zyn bekend,,. ISiemand wilde met die oude Seraphinen worftelen in myn cas, erhalven den iverachtigen Advokaet De Bruyne en Vande Vivere, veel min wilde men procederen jegens de jonge: zy willen zoo wel als den Colonel Vander Merjch, dat het zorgerlyker is tegen de Cappen te ftryden dan tegen de Turken : want de Turken zyn noch bezield met vreeze, maer dit volk vreett noch Dïeu noch diable, noch Keyzer noch Paus, noch ftraffen noch wetten ; zy beweiren van alles exempt te zyn en immediaet onderworpen aen den feraphiken ailcfiatifchen Alkoran. Oddertuiïchen door deze vrienden overhaelt, ziende de liefde, den drift en zorgvuldigheyd der Nichte voor haeren Oom , voor welkers ziele-lacfveniffe zy menig en lange gebeden had geftort, in meyning hy reeds eenige jaeren dood was , alzoo de E.E. Patertjens hadden voorgegeven civdüer &c, en beweegt door te verftaen, hoe men dien ouden man in dat H. Order als een veriaeten menfeh had mishandelt, zoodaenig dat hy meer gelyktc aen een tVddeman, hebbende het hair aen kruyn en baerd
heb geen ander antwoord gegeven , als die zy aen bet volk wysmaeken ; maer den Paftor Peters tot Meirelbeke ftelde my eens in het vos, zeggende : indien de Itecolletten Francifcus verbeelden
in de jongheyd,zoo zyn deze allegaeder wmpicne, wereicucne i_adetjens ; want voor den H. Francifcus den baerd droej, hy wss zyn jongheyd ee-n wulpfch en wereldfch Cadetjen.



( 126 )
boven de 2 jaeren ongefchorcn, &c. als eenen Francifcaen, zoo heb ik dit cas onderzogt, al hun papieren naegezien : in welke ik met de groottle verwonderinge las t o Hoe de Quezel zelfs ontkende van dezen biechtvader aldus belt zen geweeft te hebben. 2 °. Hoe de meefte oorzaek zyner difgratie was de jaloersheyd (zynde de zelve beefte die mynen baerd had gefchoren) van zynen Guardiaen „ tot Brugge die geirne zelve by die Quezel te biechte had gegaen „ waer op hy den armen Antonïus veel lyden, pynen en ftraffen heeft aengedaen „ waer op den Provinciael Minne, zonder partie te asnhooren, den befchuldigden heeft verhuyft nae Eecloo , ora daer herbakken te worden : alwaer hy door de boosheyd zyn'er Overfte (1) zoo deerlyk is mishandelt geweeft, dat'er voorzeker weynig Slaeven tot Algiers zoo veel ellenden hebben uytgeftaen.
Nae dezen gryzaerd nu eenige jaeren voor dood was geacht, zekeren werk-man hoorende iemant zugten in zyn kot, heeft dezen Alexius aenhoort en danof ken-
niffe gegeven aen Mynheer pracbizyn tot Eecloo,
de welkende voorgenoemde Joff. Juncquet, als de naeftbeftaende bloed-verwante, heeft onderricht nopens den onmenfchelyken toeftand haerder Oom, die nog in het leven onder de Aerdfche Seraphinen leefde als een wflde-beefte , &c.
Deze gedreven door medetyden, is 't zeffens op het vernemen dat haer Oom nog in het leven was, afgekomen van Brufiel nae Eecloo; maer zy klopte te vergifs
aen
(1) Ik zegge : de Overfte; want dc onderdaenen danfen , gelyk de Overfte zingen, dit alles in caca obedienüd : hierom moet men alom , waer ik de onderdaenen niet expreffelyk noeme , door het woordeken Cappen gemeynlyk de Overfte verftaen « en niet den armen onderdaen « want dezen als eene flaeve word mifdaen » zoo haeft hy niet heeft gedaen » den wil van Pater Guardiaen » zoo Pater firmus daer tegen wilt liacn n men doet hem terflond in het kot gaen >i en zoo hy roept om tot den Keyzer te gaen, men doet hem terflond de yzers aen „ zy Patres conferipü zingen onder de f lefleuen : nos legem liabemus & fecundum legem debn mori !



( 127 )
1 en den Doof-mans deure, porta erat daufa, zy mogte I in den pand niet loopen op pene van ex-communicatie, rj men antwoorde : dat Pater Anionius dood was, hy ftak I tot over het hoofd in het karbaes, dit is gedifgratieeit j zyn by de bruyne Jefuiten; zy zeyden. dat zy hem I van een leeder over den meur in zyn kot had gezien, I verwilderd als een beeft, bydies dat zy hem moefte I en wilde zien : dog alles te vergifs, zy mogt het Heyi lig Convent niet ontwyden, en moeft onverrichter zaeI ken nae huys keeren, zy fpotteden met haer als zy I hun dreygde daer over beklag te doen by het Gouver-
I nement Op dit alles gelet, heb haer eenen middel
I ingegeven die voor zeker geenen Advokaet zoud geI kent hebben , door welken zy eerftdaegs haeren ouden I Oom zoud gezien, gefproken en verloft hebben Pater ■ Minne een Politiken dezer eeuwe, gewaer wordende, I dat ik zyn Seraphinfche fchelmerye zoud ontdekt hebI ben, heeft aen den Guardiaen van Eecloo gefchreven, I dat hy tot voorkoming hun'er confufte eenen aft moeft; I doen onderteekenen door al de Religieuzen, dat zy I hun hadden gedwongen gevonden Pater Antonius te I kerkeren om ongelukken te ontgaen, voorgevende hy I als een raezenden de Religieuzen had gedreygt &c. &c. I Dezen aft is door hun allegaeder onderteekent geworden, I want die zulks wevgerde , had geen wandelinge , nogtans I twee dagen nae 'dien door dry wederroepen geweeft, I die het geknor hun'er gewis niet langer konnende verI draegen, gedeclareert hebben, leedwezig te zyn over I zoo eenen uytgeperfbn valfchen aft getcekent te hebben... I 13. L. wie zoud dit gelooven P indien ik niet zelf deze I aften had gezien, zoyt zoude ik gelooft hebben, dat I een heylig Gemeente en geheel Convent bekwaem was I om tot zulk een boofaerdigfte daed verlokt te worden 1 en dat, och erm ! om een wandeling te bekomen. 'K cn I zoud noyt gelooft hebben , dat Minne tot zulk een I fchelmerye zoud vervallen hebben , mids hy als BiechtI vader van twee Keyzerlyke Preftdenten De Keirel en I JJ'iericx my voor een rechtmaeügen overften lcheen // Dsel. X



( 128 )
maer de Nichte van Pater Antonïus heeft my den eygenhandigen brief door Minne, aen den Guardiaen geichreven, en door eenen der dry leedwezige gelangt uyt de celle van den Guardiaen, toebetrouwt, den welken ik hebbe geioont in zyn originele, aen Blaede's Vifitator Gen. 'fot Brufiel 26 obre 1788. waer op dezen General al zuchtcde, mv heeft gezeyd; dat dit de eenigfte confufie niet en was, die hy ontmoete in Minne, hy bad my zulks te willen verzwygen uyt liefde van S. Francijcus, hy ontfong my met aller minne ,en verlofte den gevangen op dezer wyze: als Generael hy gebood Minne er, den Guardiaen , den ellendigen Bcir uyt de banden te laeten gaen in wat Prov^ntie ofte Convent, dat aen hem zoud behaegt hebben, de Nichte met deze Bevel-brieven voorzien, is nae Eecloo gegaen, geafüfteert va i Notaris en twee getuygen, zy heb en den
dooden tot het leven verwekt Pater Guardiaen had
geirn tot verfchioning zyn'er baerbaerfch gemoei, de flaeve erkleed en gefchoren, eer hy by de vreaden verfcheen in bet fpreek-huys, maer eieu Notaris heeft daer iegens geprotefteert, om den Wilde-Man te zien gelyk hy zig in zyn kot bevond, uyt het welke hy den dooden heeft gehaelt prefent twee getuygen. 'K. laet hier nu aen den lezer denken, wat een lchouw-fpel het moefte zyn als dezen verrezen Oom, zig als eenen Wilde-VIan vertoonde in het fpreek - huys aen zyn Nichtjen en andere vrienden, de welke mvj in het ketour komende, bedanken de allegaeder heboen gedeclareert, dat zyn habyt rot en {tinkende was, dat hy zoo honk als eenen rotten romp, dat zy den Rank niet konden verdracgen. Pater Guardiaen verfchoonde zig met te zegden : dat het zyn fchuld niet was, mids hy enkelyk had volbragt het gebod van den Provinciael; interim juft'is vautur horrihilia. M.nne zal waerfchynelyk my dit» kwaelyk afnemen; maer, cupio anathema efje pro fratr'bus , hy heeft geen reden, want : of zvn daed is goed ? zy mag gekent zyn! op dat de kwacde hun wagten , etc. Of zy is ondeugende ? dan moet zy door het pu-



C 129 ),
blyk geweten zyn, op dat het daer'in voorziet tot voorkoming van voord, r düfdaenige moordacdige fchelmerye, die onder de aerdsche Seraphinen, onder die Schynneyligcu Patertjens, zoo dikwils gevonden word , op voorwaerde van fiat pro ratione voluntas, om dat het ons aldus belieft. Minne zal dit niet konnen loochenen, want le Maire, de Weduwe Somers en haere twee Dogters tot Gend, zullen dit zoo wel getuygen als de Nichte tot Bruffel, by wie de brieven als nog in hun ori ,ineel beruften. Antomus is ook myn getuyge, hy is nog in het leven : ziet van hem den Liyre Blanc
ARTIKEL V.
Dry calomnien, waer over 'k my heb moeten jufiificeren , Voor Mynheer den Officiael, die my had doen compareren.
Als de joden niet wiften wat inbrengen ten lafte van den genen zy zoo geirn ter dood zouden vervolgt hebben , dan hebben zy vrienden en valfche getuygen opgeniaekt om Cnriitus te befchuldigen; aldus hebben , ook myn vyanden gedaen : want naer zy my, toen ik 17 jaeren hun fiaef was geweeft , nergens in hadden konnen befchuldigen, noch van Venus noch van Bacchus, welke gemeynlyk te faernen gaen ( Bacchus ubi viget „ Venus nonfriget) Zy hebben huu dan bediend van valfche getuygeniffen.
1 0 . Den Paftor van Mayghem , gezworen vyand van De Vylder Paftor tot Zeveren, jalours om dat het huys van Jan van Hove zyn Prochiaen, meer genegentheyd had voor Zeveren dan tot hem, was zeer bereyd om dezen dienft te doen aen het H. Order, waer toe hy meynde te hebben een fchoonfte occafie. Mary-anneken van Hove , opgequeekt in de ftad, konde naer de dood haers vaders die ik uytgelicht had, niet meer op den boer blyveu , en zoo ik de zelve benevens haer ander zufter, broeder en moeder ten tyde myn verblyf tot Zeveren in eeren had gefrequenteert als een goede kennille van



( «30 )
mynen weirdigen hofpes, en dat by gelegenfheyd van een pleyzier die heel dat huys my had gevraegd heeft my aenzocht voor haer binnen Gend een bequaeme woon-plaets te bezorgen , het gonne ik haer op het verzoek van haer moeder heb gedaen , de moeder heeft haer gebracht en haeren broeder en andere zufters hebben haer bezocht cn bezorgt alle haere noodwendigheden.
Den Paftor vierig om de Cappen te believen , niet Onderzoekende hoe of wat? heeft my in het Bifdom befchuldigt , quaft de raptu & plagio Men zegt dat
men gemeynelyk maer fwart word gemaekt door eenen fwarten pot : dezen man meende waerfchynelyk, dat ik als hy noodig had een Paftors-Nicht om myn gouvernante te wezen , ziet van dezen Byv. L. i- Art. 11.; maer hy vond zig haeft bedrogen : moeder Van Hove declareerde terftond dat dit alles valfch was, hoe zy zelfs my had aenzocht om ievers eene bequaeme plaetze te zoeken voor haer dochter , de welke op het Beggyn-hof woonde, als men meynde dat zy myn kamer gouverneerde : ergo Mynheer den Paftor heeft daer in leelyk ons ecre geftolen, maer hebbe noch tot daete dezer noyt gehoort, dat hy eenige reftitutie zoud gedaen hebben, hoe gaet hy dan gerultelyk aen den autaer? Non enitn remittitur peccatum , ni/i rejlituatur ablatum.
2 °. De Meulenaere eenen menfchlievenden en bermhertigften Officiael die geenzints is gedient met de dood der zondaeren ,Jed magis , ut convertatur & vivat, vcr-
(i) Van Hove znyde aen my ia zyn doodllryd, ongeruft te fierven , om rlat hy eens goed had gekogt voor gemeen en aUodiael j maer naedien ontdekt hebbende dat dit leengoed was , dat hy dikwils had getragt dit te allodializcrcn en dat zyne Requcfie rgter-' bleef in het Gouvernement... Waer over ik hem heb geruftgefielt na zy.i dool de zaek agtervolgt tegen den Raed van verfebeyde Rechts - geleerde, hebbe alles ten eynde beloopen en uytge-. werkt tot vtlle contentement van Lcen-houder , van Leen-mannen en alle geiV.tereffecrdc , tefie Do. Defy Bailliu tot Loo-ten-hulle » voorzeker om zoo een zaek uyt te werken , men moet fomwylen' partien fpreken » oorzaek van May^hems vuyj preken i» quia ipfe nfipïens est, alias Ore.



( 13' )
tj toonde my voorders, hoe men my had befchuldigt van & aenleydinge te hebben gegeven der houwelyklcheydinge | van Spruyte voornoemd en zyn vrouwe : doch hy konde I zig niet inhouden van lacchen als hy my over deze beI fchulding queftioneerde : gemerkt hy reeds was ondcrI richt hoe ik my voorzichtiger als Van Loo had gered E uyt het houwelykx verfchil; nae ik hem de hiftoriè tvan den jaloerfchen duyvel had uytgeleyd, bekende hy Iiny dezen artikel enke'lyk maer voorgcftclt te hebben Ëpropter formain : want dat hy danof reeds den Biffchop ■ had overtuygt, zulkx niet dau calomnien waeren myI ner vyanden : gemerkt Spruyte reeds twccmael door den I weireldlyken Rechter en eens voor hem hadde gedivorI teert : ergó weerom een nyd.
3 ° . Den Officiael zeyde, dat men my had befchuldigt als nu te leven met twee lichte joeffers, twee makaronnen van den edelen Heer Anonymus. Ik heb Mynheer De Meulenaere vertoont, hoe en op wyze ik door Pater Biechtvader in het huys en aen de tafel van den zeer Edelen Heer dit huys was aengcraeden, niet als een paepekelder,niet als een nonnc-kloofter, maer als een woonftede der treffelyklte en achtbaertle Joeffr. Diericx, oud ontrent 55 jaeren, ergo iudubiè, eene kanonike dochter , onder wiens dak voorzeker geen ander Joeffr zoud hebben gefchuylt, ten zy van goed gedrag, zeden en eerbaer leven: fic fuit eji & ent, fimilis finülem fibi quarit ,• voorders Pater Jubilaris was mynen goeden vriend en den vriend der zeer Edelen Heer......, aen
wiens tafel hy my deze woon - plattze had voorgefteld om door deze eerlyke fchuyld-plaetze myn vyanden te doen zwygen , vermids zy alom zeyden, dat'er niemantmeer my in hun huyzen wilde ontfangen; overzulks was'er my geen twyffel van de convenientie dezer woonftede , wanof hy zig naerder konde en moeft informeI ren om te wezen goeden Rechter. Eyndeiings gelyk ij.de aenklacgers bekende calomniateurs waeren in het 1 eerde deel dezer befchulding, zoo waeren zy van gelyk 1 valfche aendienders in het tweede deel, mids ik phijicc



( «3= )
zeker was, dat dezen Edelen Heer noyt de minde
kennifl'e had met dultiaenige Jouffrouwen, voor welke de calomniateurs hun hadden opgegeven, immers ik zeyde danof part te willen geven aen dezen Heer als medebeledigden in myne eerfchending en valfche accafatien» ook aen de achtbaere Joeffrouwen a's infgelyks benaedeelt in hun eere en in hunnen goeden naem : ik vraegde, ik cyfehte deze befchuldigers te kennen ; maer den gofcdaerdigen Officiael weygerde my die te naeraen, zeggende: dat wy zulks moeiten dood laeten, want dat hy my niet wettelyk had geciteerd, hy verzogte my dit te verzwygen, vreezende de gevolgen die dezen hdelen Heer....; voor zeker ten kofte van ongelyke zoude gedaen hebben om aen Prins Lobkowitz te leeren, hoe en op wat wyze men valfche befchuldenaers moet aenhooren; want
dezen Edelen Heer voor zeker geen onkoften
zoude gefpaert hebben. om zyne eere aen die van eenen Biffchop te doen gelden : dog altyd ondervonden hebbende de genegentheyd van den Heer Officiael, ik heb hem door dit over te draegen niet willen mishaegen , ik heb gezwegen en geleden, gemibundus film.
Hier uyt hoorde ik , hoe omzigtig ik my moeft gedraegen iegens myne vyanden , dewyl zy my aldus en alomme vali'chelyk derfden befchuldigen , ik beu dan met ken•niffe en conzent van myne Protecbeurs by deze Jouffrouwen verbleven, tot dat ik verhuyft ben nae Calioo met een Tefiimonium haerdcr hand in dezer woorden.
,, Ik onderfchrevene bekenne mids dezen t'eenemael v, voldaen te zyn en zeer wel content van Mynheer y> den Priefter Fervifih , zoo van zyn huysheure , als r> over zyn maniere van leven. Actum dezen 21 April n 1789, onderftond Marie Bouvots"
Wederom eene preuve der calomnie van die gezeyt hebben, dat deze Joujf. my op firaete gezet had, (je.



( '33 )
VI ARTIKEL.
I Puwaeziere heeft my gemaekt Van Wynghens Cappellaen tl Om 's Zondags op zyn Kajleel nae Somerghem te gaen.
God noyt verladende die op hem betrouwen, heeft i my weerom zyne wonderlyke hulpe uyt den Hemel ge1 zonden, want terwylen myne vyanden alles aenwencten I om my by alle Paüoren haetelyk te maeken, op dat
■ zy my hunne autaeren zouden ontzeyt hehben, hy beiweegde het hert van een der edelfte, agtbaerlle, rykfte | en grootfte Heeren binnen Gend ,, wiens titels ik hier I niet kan aenhaelen by faute my deze zyn onbekent ,,
■ waer uyt tden Lezer kan gelooven, dat ik weynig aen I dezen Heer oyt was bekent geweeft, maer die dikwils ien veel had hooren fpreken van myn ongelukkig leven , Ds die in het huys van Mr. den Can. Boule7K veelderleye |brieven had gezien en Hukken had gelezen, waer by !|hy verwonderde de ongeloovelyke, ongemeyne en over|lan2duerige vervolgingen, die de Cappen my aendeden.
Duwayjere de Poteghem verftaende hoe men van alle |kanten uyt was om myn fiipendium te beletten, het | welke myn eenig Viaticum uytmaekte, heeft my voorigefteld in het edel luys van Mher. Charles de Gellynk nva.-i fVynghen, zynen Couzyn, den welken my tergftond op't recommanderen van dezen zyn vriend heeft laengenomen voor zynen Cappellacn om alle Zondagen '|en Heylig-dagen miffe te lezen op zyn aengenaem en rJfchoon-gelegen Buyten-goed tot Durme Prochie Someraighem langft de Bruglche Vaert (i).
B- (i) Hoe veel precies deze Cappellaenie my is weerd jrevveeft, ikan ik zelfs niet zeggen , dog zy heeft my a'.tyd het hoofd boven (het water doen houden, dat is zonder fchtild of geld te leenen, het ■elke ik , God lof! noyt heb konnen doen, ,en alhoewel ik had geweeft Cappucin , ik heb noyt den Houten gefpeelt, nog oyt ie.mand Iviftig gevallen , nog oyt dief van almoeffen geweeft. Francifcus jveroo.deelt deze, Vautus veroordeelt de andere; God gave dat'er



( 134 )
1787 2 Juny ik ben daer voor d'eerfte mael aengekomen, zeer wel van Mevrouwc, née Vanden Hecke, ontfangen, en niet min door Mynheer zeer vriendelyk onthaelt. De Compagnie van Mevrouw alfdan beftaende in de Danects , Standaerts , &c. waeren my allcgaeder even beleeft, heel het Kafteel ftond my wel aen „ en nae ik des Zondaegs mynen dienft had gedaen „ ben ten uytterften van Mynheer en Mevrouwe voldaen „ nae tafel al wandelende nae huys gegaen „ alle Capucinaeden waeren alfdan uyt myn droef herte vergaen,, Zondags naedien ben ik wederom van Mevrouwe zeer', wel ontfangen, maer niet zoo wel van Mynheer, nogtans hy heeft niet gebacrt, hy heeft uyt inzigt voor Mevrouw my belecfdelyk aengefproken, gctradbeert en; henen laeten gaen nae ik myn dienft had gedaen „| en tafel had opgedaen „ wanof ik wederom ten uytterften was voldaen „ zonder de Cappe-liflen te verftaen „J Zonelags r.aevolgende wierd ik door Mevrouw weerom' zeer belecfdelyk aenveert, maer Mynheer, wiens hert op de tonge ligt, konde niet uaelaeten my te zeggen,.; hoe alle de Paftoren (:) van daer ontrent zyn Kafteel,; hadden omgeloopcn om hem en Mevrouwe te bewegen my te bedanken over mynen getrouwen dienft, allega-( der zeggende, dat zy van de Cappen gehoort hadden, ik zonder oorlof uyt myn Kloofter was gegaen, bydies' noyt wettelyk gcfedulariiccrt.... Hier op heb ik Mynheer belooft den toekomenden keer myn brieven mede; te brengen om hem geruft te ftellen, verzoekende zool lang gedult te hebben, het gonne hy heeft gelieven ai te wagten, door den raed van zyn agtbaerfte en voorzietigfte Egt-genoote, zynde by my eene van de zeeg-
6 0 baerfte-5
zoo vele niet gevonden waeren onder de Cappen. Och erm ! Jofeph II heeft die fchncdclyke kalanders willen zaehg maeken , zy hebbeu niet ge wilt : perdhio tua ex Te Jfrael'.
(1) Lovendeghem uvtgenomen, dezen man Lands-Deken zynde» heeft zig voorzigtiger gedroegen , zoo men zal zien uyt zyne antwoorde , ziet Art. IX.



( 135)
baerfte cteatueren die men hedendaegs tot Gend onder de edel en onedel Vrouwen vind : deze aenhoorde partie (i) nae ik al myn brieven den vierden Zondag bad medegebragt, dewelke ik door heel de compagnie, die voor alfdan zig aldaer bevond , liet examineren, 't Is Waer 'k geloof dat'er niet eenen Paepe onder was, maer geloove dat'er twee veel wyzer en hoogcr geleerde Advokaeten onder waeren, te weten Jo . Bruno van de Hecke en Heüas Heddeghem, die om zyn talenten ten tyde der Staets-omwenteling bezonderlyk is geemployeert
geweeft Alles gezien cn onderzogt zynde, men heeft
om ter meeft verwonderd de üoute logens der Cappen en de groote onvoorzigtigheyd der omliggende Paftoren, naementlyk van Meirendré , die van niet was gekomen ot iet kende zyn zeiven niet.
De Cappen hoorende, dat ik nog niet weggejaegt was, vreezende, dat ik'in dit edel huys den vollen toegank zoude gekregen hebben, en gelyk zy wiften dat deze edele Familie veel vermogen had op het hert van den Biffchop, zy waeren bedugt of Mevrouw of Mynheer niet zomwvlen zouden dezen goeden Prins in myn faveur overhaelt hebben , om my ievers te promoveren , zoo hebben zy alle middels uytgedagt om my in dat katteel haetelyk te maeken •, maer Mevrouwe wilde nae niemant luyfteren, zy heeft den tyd afgewagt en occaiie om den Biffchop zelfs diefaengaende te hooren en te adviferen en alzoo de jaerlykfche feefte van Ferdinandus de welke dezen Prins Princelyk viert op zyn luft-goed tot Loo-Chrifti , hier toe een fchoone gelegentheyd konde geven, Mevrouwe heeft om Mynheer
7Ö~Terwylent de Cappen door de Paltors poogderr*deze edele Dame tegen dén armen job op te wekken, een Hemel gel.efde door Mejouff. WAffehe née Daneels Cnppellaenerffe van Mevrouw , |t edel nette voor my en in myn faveur over te haelen, welkers gratie en jónft ik meer en meer won door myne Digters-konft, dóór de welke wy ons fomwylen wel geeius en geeftiglyk hebben verkwikt in alle min en trouwe , cum moderamine inculpatce mfl. Mevrouwe zal de Cappen en Biffchoppen beicbaemen, want zy aenboort partie , deze niet. „ 11 Deel. *



( '36 )
geruft te {rellen, by haer genood den Kanonik Theolegael, iegens welken van Wyngtn langen tyd zekeren afkeer had gedregen, om dat hy veel logens had gehoort | &c. Boule\ onvermoedelyk om myn cas alomme door te draegen, heef, zig aldser terftond begeven, cn Mynheer van alles zoodaenig klaer onderwezen, dat'er geen Paepen nog Paftors meer moeften komen om my daer zwart te maeken : van fVyngen heeft zelfs van dan af met Mynheer lioule\ als iptciatlen vriend zeer ge. meenelyk gehandek en geconverleert , zoo mei voorders zal b.fluyten uyt de aerdige Comedie die hier voigd Art. XI.
Nauwelyks waeren wy nae Gend of de Paftors van Somergherh en Meiténdré leverc.en v'ifite op het kaftëehl zy gedtoegen hun al of zy van elkanders vifite niet hadden geweten, en on.lertuffchcn Mevrouwe gevoelde terftond zulks was een opgemaekten rendez vous om haer te bewilligen, ten eynde my te geven congé; maer' fi Deus pro Nos , als God en den Koning voor iemant is, wie kan tegen IVobis. Mevrouwe, begaefi met alderhande ulei ten der nateure, wys en voorzigtig als een Abigail , heeft die geleerde Mannen in veel gedult afgcluyftert en nae zy al hun boos venyn tegen mynm per- . foon, die zy niet kenden nog oyt hadden gehoort, ten zy door de kapkeus , hadden uygebrakt, zy heeft hun haer Chriftelyk gemoed opentlyk getoont, hun uy tgemaekt voor onweirdige dienaers van den H Amaer, voor fchandige faem-roovers, agter-klappers, Heylig-fchendende Calomniateurs en ecrlooze Paftors, zy toonde haer hooglyks ontftigt in den boozen agter-klap door zulke mannen haer toegebragt; zy zeyde, dat men my alom valfchelyk befchuldigete, dat zy nopens myn zort en lot ten vollen was onderrigtv dat zy my erkende voor goeden Priefter, en bydies my niet zoude gecongidieert hebben om te behaegen aen eenen hoop vuyle tongen. Et non poterant rejijiere Japientta: & jptritui qut. loquehatur, Oc.
Mynheer , heboeude liever te difcourtren over fchoonc



C 13? )
Peirden dan met kwaede Paepen, eyndigde het difput zeer bondiglyk hun vraegende : ot" zy my wel keuden ? In my i kis willen? Vleirendré wat loifer van tung dan Somcruh-'m erat verbi dux antwoorde : niet myn perfoou maer myn kas te kennen; 't welke wierd ontkent door Mynheer zeggende : dat, al wie myn kas kende ofte my hoorden fpreken, moeften opentlyk belyden, ik wettelyk uyt mvn Order was, en de Cappen verwyzen voor ondeugende eer-roevers, Heylig-fchynende, verdoemde zielen , &c Hy heef hun veroordeelt over my te veroordeelen zonder oyt gehoort of gekent te hebben, ten dien eynde heeft hy hun en andere Paepen tot twee en drymael genood op daegen, dat ik aldaer moeft wezen , hun zeggende : dat zy my eerftmael moeften hooren , aadi alteratn partem, habet enun tëtatem : maer zy waeren al van het gefUgte Nephtali, zy deden gelyk den bovengemelden Baron van Meulebeke, Guardiaen tot Gend , die noyt by Boulez heeft derven compareren om den oorlof originelyk te zien, fupra Art. X1IL I Tydft. daer en is niet eenen gecompareert,, van alle die aldaer waeren geinvitcert „ Meirendré had zyn Or.derPaftorken geenvoyeert,, 't welk bynae van den Hove was geremit.eert,, van Wjngtn zeyde : dat hy den Paftor maer hem niet had geirmtcert , om door my te zyn geconfondeert,, aldus hebben die Paftors dit kafteel gepaffeert „ daer zy van te vooren dikwils hadden render^vous, zynde tutfchen en in het midden hun'er Prochien gelegen, van dien tyd af tot zoo lang ik de eere en het geluk heb gehad aldaer Cappellaen te wezen heeft Mynheer geen een flcffche wyn meer verkogt aen die agter-klappers, die my van alfdan in de neus gedroegen , om dat ik was Keyzers-gezmt.
Mevrouw haer altyd bevindende aen de zyde van zyn Hoogheyd den Prins Ferdinandus, op de lolemnele Jaer-feefte (O heeft hem gezeyt : hoe zy my had ge-
(i) Ilc heb de eere gehad, dry jaeren meert al de Jaer-fchriften voor de Cabaene te maeken e,i te drukken, doch ik had mete«nen ' het geluk , den broek te mogen Jappen en het gaercn toe te geven,



( 138 )
kozen voor haer Cappcltaen , maer dat alle de Paftoren hier op fchrceuwden.én alle kwaed van my zeyden,; immers dat zy niet voldeede met m\n mille te hooren , &c. &c.
Lobkowitz rechtveirdig en rechtzinnig, als hy niet mifleyd is , antwoorde: dat dit allegaeder waeren opftoo-, kingen der Cappen, de welke dikwils zynen kop had-j den zot gemaekt, met my by hem ten onrecht te befchul- ! digen, hy raede daerom aen rVlev. daer nae niet teluyf-j teren , want zulks al valfch was ; dat ik met zynen oorlof, immers wettelyk uyt myn order was en dat zy dies- ■ aengaende heel geruft moeft wezen &c. (2) Dit zyn de eygen woorden van den Biffchop , tefie prcenobili Domino, van fVyngenc. Hierop is Mev. benevens iYlynh. teenemael geruft geftelt en voldaen, zy hebben daerop noch eens de omliggende Paftooren genood, niet om my of myn brieven te zien, maer om te hooren de eygen woorden van hunnen meefter van hunnen Oppcr-Paftor, die van den H. Geeft is geftelt om de Kerke te bellieren, om te binden en te ontflaegen 't gone zy noodig vinden ; maer alle noodingen waeren te vergifs: de vuylbaerden ofte achterklappers vrcefden dat ik ievers, als zy in het kafteel zouden geweeft hebben, Alexiuszoude gefpeèlt hebben onder den trap, zy hebben de rolle gefpeelt van de genoode in 'tEvangelie: Meirendré hadeen meyt gebeurt, hy moefte die gaen bezigtigen, Somerghem had een paer oiTen getrouwt, hy motte die gaen proberen , Landeghem had een nichtjen gekocht hy molt daer mede gaen fpelen... maer 't gelukte Mevrouw vond. eene van die tafelbroers op het goedtjen van Kcrvjn tot
'ü vond'er nogtans telkens aen tafel , die min titel als ik hadden om de gezondlieyd te drinken van Ferdinand,, de welke hem groet.den met het g'.as en ruïneerden met de hand. Lobkowiti vultdeei\n , ergo decipïatur,
(2) Ziet hier weerom een levende Preuve, dat den Eiffchop my heeft will.n fecularifeeren ,, anderzints hy had my dus noyt mogen tolereren « maer nae het Order remitteren n Hier ziet men weerom klaer , dat by het heeft gewilt , wy zuilen ook toonen , dat hy het heeft konnen willen , ziet myn Proceffen III Boe k.



( 139 ")
Meirendré, alwaer zy deze achterklappers heeft gebotmuylt cn geftelt ad metam non loqui. Meirendré nogtans wilde zyn confufie noeb cenigzints bedekken met op te werpen , i °. Dat den Biffchop eenen goeden man is * 2°. Dat hy eenen Prins zynde, niet veel ketteryc zal brengen in de Kerk, 3 °. Dat hy gedwongen my tolereerde ad evitandum magis maium.
Mev. floot rauwer den mond aen dezen femini-verbius, zeggende: dat den Biffchop zoo goed was, dat hy zig liet bedriegen tot zoo verre hy ondeugende en o:;bequaeme Paflors miek &c. Meirendré voelde zeker op wiens kap dit luyde, overmits hy nieuwelings zonder Oyt pratyke geleert te hebben, zonder knegt geweeft te zyn, was gemaekt Paftor, miffchien met meerder geweld dan ik ben uytgefteld ,• hy was Lees-mcefter, hy kende munus a manu , a lingua & ab obfequio &c.
Wat Mev. gezeyd heeft op het tweede opwerpzel, is my vervlogen ; maer zy heeft hem ftom geftelt, zeggende op het derde, dat den Biffchop waerfchynelyk meer overweldigt was geweeft, als hy hem Paftor had gemaekt, dan als hy my had gefecularifeen. Zy zeyde om hun te overtuygen, dat den Biffchop my niet door 'Vreeze van het Gouvernement, nog door verlokkinge van zynen Aerts-Priefter of Theologaei , maer t'eenemael door medelyden en door zyn eygen beweging onderfteunde, dewyl den Biffchop haer zelfs had aengcraeden om my te houden, het gone hy voorzeker niet had gedaen,, by alefien hy my niet had willen byftaens» daer mede zyn die groote Propheten „ hun calomnien verweten,, ik heb aldus ontrent 3 jaeren gebleven Mevrouwens Cappellaen „ alwaer ik zeer veel beleeftheyd heb ontfaen „ felfs tot ik nae Calloo ben gegaen „ alwaer Mr. Van PFyngen my nog veel eere heeft aengedaen „ toen hy in Holland om peirden moeft gaen.



( t40 )
VII ARTIKEL.
Hier volgen hiftorien my overgekomen tot Somerghem , 1 Waer nae ral volgen de Paep-jaloezy tot Lovendeghem*
Alzoo den boge niet altyd kan gefparcnen zyn, en óat ik heele weken dag en nagt myn memorie, mynen geeft en zinnen leyde op de pyn-bank om myn boekwerk af te drukken, zynde daer by alf uytgemat door de aenhoudende vervolgingen, op deu buyten noyt ledig konnende wezen, hebbe wel eens op de jagt willen gaen roet de Compagnie fine firepitu ; maer Van IVyngene eerttmael ondervindende ik beter handel moeit hebben van de pen, dan van de ihaphaen, heeft my eerft een goede les gegeven.
Op de eerfte jagt wierd ik met Pierken den Jager van Mynheer, gecaliangiert door den Jager van den Baron van IN'evel; dog Mevrouwe van fVyngene heett aen den Baron getoont,dat wy geen penfe-jaegers hadden gefpeelt, en dus is de Callagnic verzoet door een brief van Mr. den Baron, den welken zeer bortbondig is van ftyl , zoo blykt in eenen zyner brieven aen zynen Jaeger gefchreven 1780 in dezer voege : Jaeger , jaegt en Jchtet een haez^e. Onderftond Baron van Nevel.
ifiO.
Op den tweeden keer, dat ik medeliep ter jagt met d'Heer Rothier, ik verdoolde tot Belletn „ dog ik vond myn zeiven ter kermis by baes Wdthem „ in JVJaertens Snelriem „
Op de derde jagt heb ik met groote vlyt en zorge eentn voizel eefchoten , meenende het een valk of brou-
wier was , en als den vogel ter aerden viel, geheel de I Jagt konde niet meer jaegen door gelach, door getier en gefchreeuw : eyiaes het was eenen uyl , waer over Van Wyngene zeer content en voldaen was en een tractement heeft gegeven; welken Uyl. de Hoofd-i'ch< tel heeft uytgemaekt, ik hebbe de geuoode met een Ujh



( '41 )
] digtjen vermaekt op de goufte van den Uyl uy't Dróti. hge i (i)
Op de vierde mael, heb ik eenen ouden Vos voor eenen Haeze gekregen, den zeiven overgelevert aen den Rechts-bank van den Baron toi Lovendeghem, op wiens jurifdicbie hy meeft de boertn had bellulen, ik peyide : ubi ae! Slum ibi forum, op den vyfden en letften keer myns levens, ik ondervond , dat hy met zyn meefler verkeert , die mei inaphaen,, die met peird en met vrouwen uytgaen,, want myn fufik is in myn handen afgegaeneer wy de zaele waeren uyigegaeu door welken fchrik ik van alle Jagt ben voldaen „ en heb voor is alle buflchen laeten ftaen.
.Aldus wederom eenigen korten tyd den aedem van ruft, peys en vrede wat gefebept hebbende, in myn eere een luttel erftelt,wordende door de bovengemelde woorden , Art. VI. , van den BilTchop aen Mevr van W^nghene aergedient , door de goede recommandatien van deze en andere edele familien tot zoo verre , dat men my overal toeliet miffe te lezen in weerwil van al den kappe klap , zelfs dat'er voor my hope was, jae men opentlyk zeyde, dat men my op het verzoek van Mynheer en Mevr. Van I-Vynghene befchikte de OnderPaflorie tot Somerghem : het gene zeer wel had gelukt, indien de Cappen hadden geleeft naevolgens hun regelwet : want daer waeren vele redenen voor alfdan die my deze plaetze deden verhopen ; onder andere de jontte van den Burg-grave De Baillet, Prefident in het Bif-
(i) CcrneLiffen Prior in Drongen , is den lofweirden Anthcnr van liet heropen Uyl-digtjen , een grooten Schryver van zyn eeuw, een grooten verdediger der Patriotfche Leer-ftukken , een grooten vriend van den eerloozcn Keuremenne , een gezworen vyand der jetroitwe-Onderdaenen zyner Souvereyn; want 17'oj als den Doctor De Ma\iere met den Canonik Boule{ en den zone van den RaedsHeer De Reu/s deze Abdie bezagen n hy wifl hun met alle foorten van wyn te behaegen 1» en zoo haeft zy uyt de Abdie waeren, hy bepoeyerde nog meer hunne eere , als hy oyt heelt bepoeyert den Ezel van S. Pieters, of als hy oyt heeft bekleed de Meyd van den Paflor van Mariekerk , wanof breedtr is gezeyt fup. 12 Art. 1 lydll. ziet ook Legenda tairea pag. 113 Cr 136.



r 142)
fchoplyk Seminarie, mynen ouden Protectetir en voorfpreker en de verdienden die ik meynde te hebben by den nieuwen Paltor van Somerghcm Saey, zynde alf-1 dan nog Secretaris in het Bifdom (1) ; maer ik heb my door dezen man onbev'attelyk bedrogen gevonden * dezen heeft de partie van de hedendaeg.che tafel-vrienden gcfpeelt, hy was ter nauwer ftond verzekert dezer vette brok, of hy was zynen Helper reeds ontvreemd, hy riep : non novï hominem. Daer hy my verfcheyde mael van de tafel myner dudie uyt myn kamer had gehaelt, ge- \ vraegt, gefmeekt, gebeden en my had laeten aenzoeken door Mynheer den Kanonik Boulez.7.. Als hy nu zy nen wenfch had , hy riep : non nofco Auxilii auxdium , daer ' hy my goude bergen had belooft als hy myn hulpc noodig oordeelde, zynde Paftor, hy fchaemde zig my oyt \ gekend te hebben; toen hy in het Bifdom was Secretaris, hy was my toegedaen , hy onding my en myn ander vrienden., om dat hy wift hoe zeer myn Schrifteur Qaejhen (2) tot zyner promotie dienden,, &c-, maer nauwlykx was hy tot Somerghem, hy riep ik ken hem niet; voor alleer hy zeker was zyn'er ryke bruyd, hy
de
, ,
(1) Met eenen ongemeynen drift deze Paftorie naejaegeade , hjj fpaerde geen middels om deze vette bruyd te krygen , hy verpligte my om Mhr. en Mev. Van Wyngen in zyn faveur over te hae- I ]en,'tgene ik heb gedaen , wel tot myn leet : hy gebruykte voorÓers mynen dienft als eenen middel (die ik uyt refpeft van zekere vrienden verzwyge ) om te bekomen deze geldryke Marotte , die ; hem heden doet vergeten zynen groenrok : immers hy kan met con- ' fcientie niet ontkennen of hy heeft dees vette brokke Auxilii auxilio.
(2) Ik zoud deze onvergetelyke ondankbaerbeyd van Saey uyt ; chriftelyke liefde hier verzwegen hebben , ten waere hy nog 1780 zyn ondankbaerbeyd had vergroot door my wederom te zenden een net gebonden Exemplair myner Schiiftuer-Quefiien , niet tegenftaende hy bekende dat het een zeer nuttig , fchoon en vqordeelig werk was, zeggende, dat hy te veel bezigheden had om zulks te, lezen, met een woord , dat hy dit niet meer noodig had. Ik 011-1 dervond hier de waerheyd van het gene jouff. . . . zufter van den Gazettier zeyde 20 July 1775, dat de Paepen, zoo haeft zy Paftor zyn, geen boeken meer koopen, maer al hun geld hefteden iu vrouwen en wyn. Ah forte Vinum !



( M3 )
K lunft en gratie van Mynheer en Mevr. Van Wyn-
I' «i te hebben, maer naüwlykx was hy Paftor of hy rliet dezeweirdige Luyden, eyiaes! op pretext, dat vnheerens jagt-hond zyne ftoelkens vuyl mjek; toen mynen dienft aenzocht, hy noemde my Mynheer, ter zoo hv Paftor was, hy noemde my Pater, toen hy yn hulp noodig had, hy ontfong en trafteerdc my, ler doen hy my kortde miffen, hy liet my loopen, ■lfshy heeft my niet genood in zynen intrede,, alwaer n tafel w"as opgedift voor alderhande volk, wanof jorzeker niet eenen zoo veel dienft in deze Promotie nn had gedaen als ik, teft.hus D.D. Van de Vivere, auw , &c. Ach ! hoe vond ik my hier bedrogen ge* «vk ook in zynen Coadjutor den boer Speckaert (iji: verre van zyn Onder-Paftor te wórden, verre van Coadjutor te zyn, hy heeft my 15 Ougft 1788 in zyn kerk verboden Miffe te lezen, niet zonder de grootfte wanorder, opfpraek en fcandael in de Prochie* waer over men terftond alom heeft gefchreven en gezeyt dat het 'nu klaerblykelyk was, ik noyt van den biffchop was Vedoo^t of gefecularifeert had geweeft, dewyl ik door zvnen°gewezcn Secretaris den autaer nu ook verboden was Geen tyding heeft oyt door de Gazette zoo rugtbacr geworden dan deze, en daer Saey van te vooren door de Cappen was uytgemaekt geweeft voor eenen Loveirdigen Groen-rok ( dit zyn tot Gend arme hedens kinders, die met de Borzen van het.Seminarie ftuderen en dikwils de hooveirdigfte Paftors worden, wanof ik hier eenige preuven zoud konnen bybrengen, maer \ alzoo myn cenig oogwit is myn eygen eere te ver-
D-zen Heer geboortig van Somerghem , bad my ook goude \ be gen b looft , indien ik van Mr. Baillei en Saey konde verkryn a t by aldaer mogt blyven als Coadjutor : ziet ! ,k bidde zooIdaeni" dat hy'er in myn plaets Onder-Paflor blyXt per falWn en voor mvn dank hy weygerde te betaelen de jaer-fehnfteu die by 2 h" v-e ^ogt te maeken voor den Intrede van Saey. Hy was IEOg mee? iStrchynende in paepe-gieiigbeyd, als in boere-bottigheyd Utingr"*'* fervire nefas. „
11 Deel. ^ u



( 144 >
dedigen, zonder een anders te bekladden, zoo wil ik dit niet doen gelyk den eerloozen Kturemennedaer hl te vooren door de Cappen wierd uytgemaekt voor een Priefter van den Winkel, zeggende dat by zyn eygen zufters had weggejaegt om twee nichtjens e houden, C'ifcatien en Manna ; voor eenen Sunon, die deze Paitorie zoude gekogt hebeien voor 200 Guinéen van Mad. Du^art , en zoo voorts; hy was heden, door dien hy my had verboden Mille te lezen, gedoopt eenen Seraphieken Man, een priefter weirdig om aei genomen te worden tot het H. Habyt, immers om terftond Oihcier te wezen in het derde Batadiou van het Seraphiek Regiment, ik zeg, in het derde Order van den H. Fra.icifcus. Heroaes en Pdatus wierden vrienden door Chriftus te verfmaeden , Saey en de Paftors daer ontrent wierden goede gebeuren met my te veragten, en hier door wierden de paiiors vrienden der Cappen &c
Van fVyngene zyne eygene eere bekeiigt ziende ia deze fchundige daed, en benaedeelt voor zoo vele hy met heel zyn edel Huys, welkers Compagnie op dien dag, zynde Mevrouwens Feeüdag, zeer luyfterlyk was , en genoodzaekt om alfdan Miffe te hooren in de Prochie-Kerk, nu de Mille moeft hooren van een ander, was zeer geftoort De heele Compagnie heeft zonder attentie „ met veel impatientie „ en ongedult eene ander Miffe gehoort „ maer ik keerde nae het Kafteel zeer oneeftoort „ en heb voor de t'huys-blyvers Mille gedaen zoo 't behoort „ het is onbefchryvelyk wat klap en fnap, fcaudael en verergernis, fchaede en agterdeel in myn eere hier door is veroorzaekt. De Cappen deden hier door heel Vlaenderen gelooven, dat ik noyt van den Biffchop wettelyk was gedifpenfeert of geadmitteert", aengezien zynen gewezen Secretaris, nu Pallor zynde, my zelfs den autaer had ontzeyd. Mynheer en Mev. Duwa&tere, zig onder de edele Compagnie bevindende op het Kafteel, hebben hun ook beledigt gevonden in deze zaeke , overmits ik door hun toedoen ©p dit Kafteel was Cappellaen geworden, overzulks zy



( 145 )
ij waeren de oorzaek dat Van JVyngene met geheel zyn i edel Familie nu beth dan een jaer en half de miffe had 1 gehoon van eei.en ondeugenden Priefter ( zoo men dan 1 zeyde ) &c. Waeromme zy hun te gelyk nae tafel hebI ben begeven in de Paftorie, om redens te vraegen van 1 den Paftor Saey , waerom en uyt wat hoofde hy my den I autaer had verboden, terwylen zynen Biffchop. zynen 1 Meefter en Geluk maeker my oorlof had gegeven om ■ door heel zyn Bifdom Miffe te lezen, terwylen zynen I Biffchop my zelfs eygemnondig had gerecommaudeert I aen Mevrouwe om te wezen haeren Cappellaen.
Saey ondervindende dat Mr. Van fVyngen, hoewel I hy om zyn weynig fpreken voor eenen goeden meni'eh 1 word aengezien, hair op zyne tanden had , en dat hy I niet alleeniyk eenen armen Ex-Cappucin had geaffronI teert, nemaer heel de edel Familie, hy wifte zig niet I waer keeren. Van fVyngen bepreekte zoodaenig dezen I nieuwen Paftor in zyn eygen Paftorie, dat, ten zy de I Dames dit hadden verbeden, Saey een ongenaedige abI folutie zoude verworven hebben in zyn eygen BicchtI ftoel, hoewel hy zyn biechte opentlyk beleede , zeg1 gende, hy zulks had moeten doen op 't woord van den 1 Biffchop, zynen Meefter; Saey had reeds vergeten het 1 Canonik Recht : non funt facienda mala ut eveniant I bona... Mevrouwe dit hoorende , fprong op en vraegde I of den Biffchop zot of dwaes of foarbe was , dewyl hy 1 aen haer eygenmondig niet alleen had toegeftemt, zy my 1 voor haeren Cappellaen zoud gehouden hebben, nemaer 1 dat hy aen haer my zelfs had gerccommandeert, als I eenen waeren Priefter, die veel vervolgingen leed, &c. I Duwaziere vraegde of deu Biffchop twee aenzigten, twee 1 hand-teekens, of twee tegcnftrydende woorden had, de1 wyl hy mynen oorlof om door heel het Bifdom Miffe 1 te mogen lezen als wereldlyken Priefter, van den Bif1 fchop °ondcrteekent, zeyde gelezen en gezien te hebI ben in het huys van den Canonik Boulez, den welken I juft ook aldaer" arriveerde , daer mede was Saey teeneI mael overrompelt en overtuygt; hy bekende dat hy my



( 146 )
altyd als eenen goeden waeren Priefter en wettig uyja geftclden Religieus , fclfs als goeden vriend , had aen-. zien en heden rog erkende, maer dat de vuyle tongen| myner vyanden zoo veel te weeg hadden gebragt, dat! den Biffchop hem abfolutelyk had bevolen my in zynj Kerk niet te gedoogen , het pone hem Saey veel pyne; had gebaert, zoo hy toonde. (O
Van ïVyp?an "een man die zoude derven voor allesj wat de eere zyner Familie belangt, ook niet konnerdeS lyden , men my aldus mishandelde , is des anderdaegslj vroeg verzclt door den Burg-graeve Villam in pod ge-i reden nae Loo-Chrifti , om aldaer reden te eyflchen.j van den Biffchop.
Lobkowitz door deze Edelmanncn overtuygt myner; goed gedrag en zeden , zeyde met de traenen in dei Dogen , dat hy niet wid wat met my doen, dewyl niet.) alleen de Cappen of hun opgemaekte bcdellen , maer] ook den Biffchop van Brugge hem aci, hondenlij k plaegde't over dat hy my onderfteunde. Hy zeyde , zulks in een| hacftigheyd aen Saey geboden te hebben, om dat men valfchelyk hem had aergedient, hoe ik my alom had' gcvleyd van de Onder-Paftorie aldaer te konnen heb-; ben, zelfs dat ik reeds aldaer de Hoog-Miffe had ge-} zongen en biechte had gehoort (2) , maer dat hy dief-]
(1) Saey bad groote reden van hier over zig bedrukt te toonen ; in myn bywezen; want hy had te vreezen indien ik zulks op hemjj verbaelde, dat ik den middel langfl welken hy zyn ryke Bruyd j ieeft verkregen, zoud openbaer gemaekt hebben, het gonne bemfj voorzeker geen eere zoud baeren : gemerkt hy my =4 Ju ius 1788 i wandelende aen de RecoHette-bruggé in Gend , gezworen heeft J dat hy liever ico,ooo guldens zoud verloren hebben , dan dat ditï fecreet zoud ontdekt zyn. Iloe is het dan mogelyk zoo eetfenj vriend te veriaeten , af te vallei en te ftooren gelyk hy korts nae dien met niy heeft gedaen ? voor eer hy de vette brokke vr.fi; bad', hy beloofde my bynae de helft van ïyn Pafior ie , nauwelyksJ was hy Pafior hy verliet my, &c. Van de Vivere verzoekt my ; dit nog te willen zwygen , tot men my zal beroepen om heel den] Paepe-winkcl open te (lellen.
f» Siey eens gemeynt hebbende aldaer de Hoog-miffe te gaen doen, voor aleer hy zynen intrek genomen had cn fcluelyk belet •



( 147 )
nopens t'federt was anders overtuygt. Den Biffchop beleed zelfs, dat hy veel medelyden had met myn fort, om dat men my gedueriglvk zoo lang en onoptioudentlyk vervolgde, by hem zoo dikwils befchuldigde, dan alof ik heel Zeveren had getroubleert, dan alof 'ik heel Gend had gel'candalizeert, nu alof ik heel Somergem had ontftigt, cxc. cyudclings den goeden man heeft my tot gedult aengewakkert cn op de ze goede getuygen my laeten aenzeggen, dat hy voor my voorders zoude gezorgt hebben; maer dat ik nog weynigen tyd moeit patiëntie hebben &c. Hier op ben ik voorts gebleven Cappellaen ,, en heb nog ontrent ecu jaer nae Somerghetn gegaen „
Hier beroep ik my tot deze twee edel en nog levende getuygen, deze konnen en moeten zeggen, dat zy deze of diergelyke woorden hebben gehoort uyt den mond van den Biffchop, de welke zy my dikwils hebben overgezeyd tot myner trooft en geruft-helling; waer over ik hun eeuwig dank zal wyten.
B. L. Hoe kont gy deze paffagien by een verftaen? den eenen keer word ik door Lobkowitz van myn Overfte afgevraegt om in zyn Bifdom Onder-Paftor te wezen,, den anderen tyd word ik ongehooit verboden Miffe te lezen „ eerft heeft hy my wel willen by Mevrouw recommanderen „ nu zeyd hy aen Fan FFyngen en Ftllain my te zullen promoveren„dan zeyde men, hy my noyt heeft willen feculariferen „ &c. Ik heb dan goed gevonden noyt naer klap en fnap te willen informeren „ maer nae zyn fchriften my te conformeren „ vei ba volant , jcripta manent.
[geworden zynde , had my aenzogt om voor . hem te gaen fnppleren • i-macr alzoo hy te gelyk Mr. de Pauw Ex-Onder-Paüor vanZwyhIdrecht had verzogt , hebbe ten piïvacte miffe gedapn „ waer vootren ik heb een fufpenfie tot loon ontf.ien „ maer van Wyn«ai en iVdlain hebben deze zeer wel ontdaen,, S.zey nogtans heeft my ■pyt over deze miife voldaen „ waerom hy volgens de Eigoten [noyt in den Hemel kan gaen „ ejt materia gravïs.



C 148) VII ARTIKEL.
Dor* ChevaUer onder/leunt my tot Landeghem Irtsgelyks den Baron tot Lovendeghem.
Bont zvnde eene oude, edele en achtbaere Familie, een van de rykfte Huyzen binnen Gend, heeft my Gap* I peltaen zynde van Mr. Van Wyngen, zeer vele beWtheden aengedaen in hunne huyzen tot Gend er hunne Kafteelcn , als dagelyklcnen tafef-genooden ontfa.igen fcc Hier ziet men andermael hoe wonderlyk God meTmy heeft gehandelt. Ik was by de Cappen veroordeeltV veracht en verfmaed, terwyten ik in de eerfte en edeUle huyzen wierd geagt, gezogt en^bemint. Indien God voor ons is, me kan tegen ons 7
Mynheer den ChevaUer de Lovendeghem , Heere van ; Levdftraete, &c. had my nu ook geli.ven te nooden op'zyn buvten-goed tot Landeghem, een van de atngelï , luyfterlykfte en koftelykfte Luftnoven 10 den omtrek van Gend! alwaer ik den Paftor Judoaue, broeder van der, Patrizotten Recollet,die om oproerige bermoenen in September i7Qt is gevangen tot^Lecloo, en veroordeelt als zot, &c. met zynen Onder-Paftor onder , de Compagnie vond, degene my zeer beleeft waeren, maer dat dit een enkel geveynfde beleeftheyd was, hecit feffens gebleken, Me jouff. Julie, eenige dogter van de deugdryke en welgeborene Julie Dont, op zekeren dag; aldaer my verzogt hebbende miffe te lezen in een Ca. ; pelie, digt aen en regt over het Speel-goed, heb te eenen fchandelykften brief ontfangen daer overjan Myn-. heer den Paftor, by welken hy my als voo een tchandae zyne Prochiaenen uytfchilderde, &c. Het gelukte: even Z pas, dat den Heer ChevaUer nae Gend was het gene Jadoaae zekerlyk had waergenomen, anderziots hy zoude hem wel ingehouden hebben van zoo; onbelcefden en kwaedaerdigen brief te zenden m het Kafteel met eenen droeven Jongen, alles om myn eere,



( 149 )
te benaedeelen by dit edel gezelfchap; hy wag waerfchynelyk gedreven door afjonftigheyd over de beleeft, heden , die hy my zag genieten van dien lofweirdigen Chevalier , wanneer hy dezen brouillon heeft gefchreveu, gemerkt hy geen ftyl had van eepen Religieus uyt Drongen „ maer van eenen boofaerdigen féh.oljongen „ Nae lecture van diere beb my begeven in de Paftorie ten eynde om. Judorus mondelings re vraegen uytlegging zyner fchaem-uhrift; maer den geftoordcn geeft fpeelde Pater politicus, hy ontfong my zeer beleefueJyk, hy noode my binnen, en nae aenhoort te hebben myne redens, hy zeyde my geenzh.ts te weygeren miffe te doen in zyn Kerk , dat ik aldaer mogte komen als het my beliefde, maer dat'er niemand behalven den Paftor in die Cappelle mogte Miffe lezen, het gene voor my een geraedzel was, waer op hy my verfc hoonde , en door een glazeken wyn bevredigde.
Zoo dat wy nog andeimael te faemen in compagnie hebben gefpookt, tot zoo verre dat hy Judoque my eens zeer hertelyk heeft vergeeftigt, met my voor heel de tafel in brodio te brengen door deze queftie : of eenen priefter drenkende quart nae den twalf ueren "*s nachts, des anderdags mag miffe lezen? ik wetende dat'er onder de Godsgeleerde geen kleynigheyd van materie in den nateurlyken vaften word erkent, heb geantwoord : negative, waer op een yder heeft gelaggen, en met reden, gemerk myn antwoord kwaelyk was, de reden waerom zal hier voor den lezer blyven als een geraedzel, want den Paftor
Niet tegenftaende dat den Paftor naedien my nog den Kelk uyt zyn Kerk heeft geleent, om in de Kappelle van den Chevalier miffe te lezen voor de Compagnie , niet alof daer gebrek aen Kelk of ander Gewaeten was, verre van daer, want ik tot lof van dezen Heer moet belyden, dat ik nergens in myn leven op geen Kafteelen of Luft-hoven zoo menigvuldig en koftelykPriefters Gewact heb gevonden als in die Kappeil», maer 't gelukte dat Mynheer afwezig zynde, den Kelk



( J5° )
niet uytgeftelt was en alzoo de Compagnie niet zogte nae de Prochie-Kerk te gaen , heb ik dezen keer van den Paftor een Kelk gevraegt en ook een dienaer gehad, dus weerom een'wederlegging der Cappe-lauenngjl dat ik ook verboden en weggejaegt ben geweelt tot ■ Landeghem : Jadoque niet min Patri-zot dan zyn broeder den Rccoilet voormeït, zoud my ongetwyffelt zulks wel verboden hebben, indien by zyn tygen hem-, bewegingen had mogen involgen, maer hy derfde zulks; niet belteen „ uyt vrees hy niet fneer aen den Chevahers tafel zoud hebben mogen gaen,, dus heeft bytegen zyn gewis gedaen „ om wel met de menfehen te ftacn „ ex refpeeïu humano peccavit Petrus.
De Cappen hebben alom uytgegevcn , dat ik tot Landeghem was verboden Miffe te lezen en door den Pal* tor uyt zyn Ketke was verbannen &c. Zy over afjonftig omdat ik op dit Luftgocd veel eer cn agting genoot, heb-; ben door heel de Ptochie terftond uytgeftroyt, dat ik , eenen ondcügcndcn, eenen uytgeloopcn Religieus, een? ketter cn ge'ufch was &c. maer alhoewel zy de eenvou-; dige boerkens dit wilden doen gelooven , nog geluKten zy riet, nog mogten zulks aen den Heer Chevalier vertellen; gemerkt dezen Heer te hoog was gelecrt, te wys onderrigt nopens de Capperie, hy heeft my daer en tegen meer en meer bemind en liefde toegedraegen , zoo-^ daenïg dat ik onder al de edel Huyzen binnen en buy-, ten Gend noyt een zoo vrychk cn libcrlyk hebbe gefrequenteert. Dezen Heer heeft my geene gemaskeerde vtiendfehap toegedraegen : hy gedoogde noyt kwaea.; van my te" hooren , den Canonik van Bdioen zal «| zwygen wat hy hier vooren heeft moeten hooren mj Calunei-Litteraire, immers ten' tyde van den dullen Pa* triotifmus, wanneer heel de wereld fchreeuwde , dat « den ondeugenften Priefter was van het aerderyk, toen; heel de ftad van Gend mv veroordeelde tot de galge , en rat, wanneer myne befte vrienden my waeren algevallen cn zig fchaemden my oyt gekent te hebben,
alidan i



pi
(151}
alfdan heeft den Heer Chevalier zig zoo verre beweegt Van opentlyk voor my te fpreken en in het Publyk te zeggen, dat ik was een eerbaer en goeden Priejïer Gods, bydies valfchelyk en ten onregt befchuldigt; immers hy verdreygde zelfs de gene over my wilden recht dóen, hy ontbood in zyn Hotel Michielfens, Fifcael van het Geeftelyk Hof, aen wie hy voor myn behoedenis heeft fcherpelyk gcpleydcert &c. waer over hy als een Fyge is uy.gemai-kt en hoogelyks verdreygt geweeft, by zoo verre hy zeer veel heeft gerifqueert van geplundcrt en overrompelt te wezen; maer zyn edelmoedige couragie heeft alles overwonnen en hy is benevens zyn ganfche en talryke Familie getrouw en fideel aen den Keyzer gebleven , gelyk hunnen ouden en hoog-agtbaereu Vader getrouwznem menig jaer als Water-graeve van Vlaenderen heeft geweeft, waerotu ik hier heden, op mynen tour en privé roepe : vivat Dont de Lovendeshem ! chaque a fon tour : vivat Dont ! vivat Lovendeghem t
Terwylen wy hier geduerig .van Lovendeghem fpreken; zal ik bier heden ophaelen wat hiftorie my aldaer In de kerk is gebuert Julius 1788.
Den ouden en lofweirdigen Baron geftorven en aldaer begraeveu zynde, heeft de familie in die kerk een voortreffelyken dienft laeten doen om den welken te lblcmniferen nae den uytterften wil van den afiyvigen, al de omliggende Paftoren waeren genood, die zig allegader zeer^ wel op tyd aldaer hebben laeten vinden, wetende dat'er ftaet; groote zieUmejJen , groote kermefen, elk zong en fchreeuwde om ter meeft, dog niemand po luyde als den vetten Diege, Paftor van Everghem; myn pligten willende quyten over alle de menigvuldige beleehhedcn , die ik dagelyks genoot by deze Familie , |n de goede dienften die ik had genoten door de goed* heyd van den overleden, ouden en godvreezenden Baton ,^ hebbe my ongenood aldaer buytcn wete en verwagting van de heele Familie laeten vinden en heb op tour Miffe gelezen tot laeveniffe van den Vader myne toegenegene vrienden Dont, Faernewyk, de Bouchaute ■en Burggraeve de Fillain &c. Geduerende den Di-rft
// Deel. ^ a



( '52 )
ik befpeurde, dat alle de oogen der Paftors op my ge- I vefugi waeren, zy verzelden en deden tcekens van ver- ,; ontweirding um dat ik in hun pretentie Miffe las, zy zouden my waerfchynelyk van den autaer gejaegt heb-1 ben, ten zy zy hun hadden ingebeelt dat ik aldaer ge- \ nood was gelyk zy. Êy! had Wulfken van Sleyding i) geweten dat ik aldaer ongenood door myn eygen bewe-fl ging was gekomen , het zoud my voorzeker den Kelk | uyt de handen gerukt en my uyt de Kerk gejaegt neb- ,; ben; den Wulf had alfdan den Fijch ooen vlugten M hoewel hy voor geen leeuwen wilt dugten. ,,
Den Dienft geéyndigt zynde, de edele Familie waeren aliegaeder genood ter tafel op het Kafteel , alle del Paftors waeren bedelt by den Paftor en Lands-üeken,I ik alleen was ongerekent en ongenood ; maer wat eenej neuze hadden al die groote, dikke, vette Paftors als s zy zagen hoe beleefdelyk den nieuwen Heer Baron my I alleen onder alle die Paepen aen zyn tafel noode ! Dit was een voorwerp van de grootfte afjonftigheyd onder! die Geeftelyke , die zoo dikwils prei en over deze quaedB beefte ; zy klapten en fnapten alle om ter meeft, yder | misjonde my die eer cn dat geluk; elk zeyd daer overj zyn gevoelen. Wulf ken , eenen Licentiaet van de eerfte claffe, was aen tafel den Les-gever, het was hy j die aldermeeft over myn cap redeneerde, murmureerde j
(i) Licentiaet in d? quezelrie, zonder welkers bulpe hy geen] catecliifmus kan doen , ik nieuwfgierig om dit aepe-fpel eens te be-J fchouwen , heb dat op den 9 Feb. 1789 afgefpeurt, vier quezelsj vraegden en leerden : waerop den Wulf luylteide , hy had zekerj vergeten, dat'er ftaet : Mulieres in ecclejiis tac ant. Madame Di.\arm konde niet begrypen , met wat gezag den Palior van Zeveren mjl konde permitteren 0111 te catliech'eren, maer Wutjkeu mogte da Qnezels hier toe wel permitteren , want hy is Licentiaet. Immeia zyn wysheyd heeft een jaer-febriit gemaekt , goedeekenrt of tei§ minnen aedoo;t aen de boeren in den patrizotfehen dienft «n Maertaj 1790, die weerdig is in Potloote letters gedr kt te wezen, ziet da Gendfcii? Gazotte : 'k WIL *s LnnDs reLlfile besCherMen , WeA Weg Van Hier Joseph! Ey ! indien Jofeph ten zynen tyde aenj den Wolf een vet ;ciiaep , 'k zeg Canoniksdie , had gegeven , dertj Wolf zoude noyt zoo zeer ge-briefl hebben te .en den Arend : dust h|eft dit Wulfkeu ook al gehuylt niet de Wolven als Cicero pro Domo.ï



( 153 )
en calomnieerde ; by vervoorderde zig zno verre, dat
hy den Paftor.., zynde zynen Linds-Deken, bedektelyk berifpte , om dat hy my in zyn Kerk had laeten Miffe lezen.
' Dezen lof-weirden Deken en P?flor zeyde tot fluytieden , dat hy d.tcr in zeer geruft was , aengeziec den ordinaris, den biffchop my in zyn Diocefe gedoogde ei. permitteerde Miffe te lezen, overzulks dat geenen Paftor zig; moede omruilen nopens myn hoedaenigheyd. Aldus is allen klap tot Wulfkens confufie wederleyd , cn zy hebben een glazeken wyn gedronken op de gezondheydVan den Heer Dekens gerechtigheyd „ waer over God hem zal loonen in der eeuwigheyd „per omnia. jcecuLa jaculorum. Amen !
VIII ARTIKEL.
Waer de Cappen al hebben geloopen by de Lieden, Om my het mifje doen in hun kerk te verbieden.
Staeden, wanof breeder I boek , is den eerften van al geweeft, die my zulks heeft verboden, maer of Ü'Halfter hier toe wasopgeftóókt door de Cappen of door een Lettre-de-cachet van wegens zynen Biffchop van Brugge , dit is voor my tot heden nog een geraedzel. Brenaert heeft dutdaenige middels nog gebruyki om zaeken uyt te werken, te gebieden of te verbieden in het htyme'iyk, het gone hy niet durft doen in het pubiyk: preuve zyn de brieven van zynen Agent plenipotcntiair Gryjeken,i\e in de jaeren 17*87 en 88 alle en een teler zyner Bifdom door beflote brieven verbood te gehoorzaemen aen den Souvereyn in te frequenteren het Seminarie Generael, wanneer zyn rebellige daed ftond geftraft te worden in atre, hy zeyde dat zulks niet door hem, maer enkelyk door zynen Secretaris was gedaen. Ach! wat excüfie in de zonde! ey ! indien Jofeph 11 voor alidan den Exequens in het Brugfche Zotte-Kot had geileken, dezen had voorzeker zeer haeft geoiegt



( '54 )
wie zynen Jubens was, en door zoo een exempel had- I den wy de' fchrikkelyke Revolte konnen ontgaen : he- '| den zyn beyde die manneu bekeert, Agens doet voorts, 1 niet anders, als zugten en weenen over zyne zonden , • Mandans heeft een heylig Mandement gegeven 2 Scp- ; tember j79i , by het welke hy opentlyk toont, dat hy Riet recht biffchop is der Bruggelingen , want die dit • Mandement overlegt jegens het gonne hy ten tyde der Paep-Revolte heeft uytgegeven, die is by deze dnyde-j lyk overtuygt, dat hy of fpcelt,of Lunaticus is, of dat het Evangelie verandert met de Staets-zaeken; non da-\ tur medium: by aldien dezen myn ouden goeden vriend! noyt twee zoo tegenftrydige Bullen had gegeven, ik had J nog akyd cenig fcrupul konnen hebben om te oordec-l len of zyn Sententie aen my gegeven 1784 niet bymif-| verftaen was geftreken; maer heden ondervindende hoe j dezen grooten Biffchop faelbaer is, en openhertiglyk J dwaelt in materie doctrines J zoo blyft'er my geen lcrupule om te denken en opentlyk te fchryvën, dat hy 1 heeft gedwaelt en gefaelt ten mynen opzigte in materidï dij'aphnce. Doch ik laete de voordere (peculatie nopens! deze zoo contradictoire cn contrarie Mandementen over I aen den Autheur van de Legenda Aurea, ik kennc de-1 zen hier toe veel meer bequaem om danof te oordeelen-1 Brenaert zal ongetwyffelt hemel en aerde rondloopeu I om degen boek te veroordeelen, als tegenftrydig aen I zyn eere en biffchoppelyke Weirdigheyd : maer hier tegen obfervere ik den Lezer, dat dezen boek eer hy het j licht door den druk heeft gezien, is gelezen en goedgekeurt door mannen die het behoort; bydies zal Brenaert, benevens al zyn gebrerde Veldjaegers te laete in het veld van Falmagne trekken : heel de wcireld isi overtuygt, dat hy benevens al de andere Biffchoppen, die zoo dcirlyk myn eere hebben geftolen , betrekkclyk zyn tot erüelling hun'er dieften ; maer acngezien doori de Staets-omwenteling als nog alle Rechts-bauken alsl omwentelt zyn, ik heb my van dezen middel bediend, Qïa myn eere en die met eenen vau het Gouvernement



C 155 )
te bcfchermen , maer boven al die van den onvolpryzelvMn grooten Keyzer en waeren Catholyken Prins oL
velvke S,'5 dag te bre"Sen de °°g'"°o-
LmLvH m "e Va" Z°mmi§e Shoppen, de ondeug ntheyd van eenige Prieftcrs , en de vïaek-roepende ■
pubuce, argue . dat zy niet m£er ^ arme * ,
veneyden tot oen flagt-hank „ terwylent zy hun t'huys
ifreTrï? ? en drank „ alles beftierende
én regierende nae hun gezwym door dwank.
zevd it0t M,ee'f" hed'£ my 21 OJlober '?86 genvï lS Verb°de" W3S door een brief uyt Doornyk my M.iTe te laeten lezen in zyn Kerke ik verjonderde my diefnopens te meer, om dit zy 'geen redens voorgaven , ook om dat dit verbod enklyk plaets nenV'w' Vrofl^ ; ^ op heb ik by de Nonnen gelezen , of by S. Maurus tot Halewyne , alwaer
nen'Ü °"df de ^ ben 6^en„ om de Cap-
f, 1 7 u *auP°den te » maer ik ben bynae
«nlr^ VCrga£n " alwaer eene» onfchatbaeïe onïfaet^ S " " *?nd* H°UliC °f Cer^ ^
verbond ^r7" t0t Cruyjha«cm Pafior zynde, verbood my zulks met irytdrukkelyk, maer ontraedde üet my, om dat zynen Onder-Paftor daer tegen was. Vooreer had dezen Meefter GUle altyd zoo veel oPzigt g ebruykt voor zyn Onder-Paftors en Prochianen, hy zoude noyt by my in 't geeftelyk Hof gezeten heb!
zvSol T "T Z0° fchanJig'yk van zyn Paftorie zyn gejaegt geweeft; ook indien zynen Onder-Paftor Atroo zulk een omzigtigheyd had gebruykt als hy bv de boeren ging krieken plukken, gelyk hy obferveerde n my„ MuIe te doen verbieden, hy zoude voorwaer noyt den hekke gebroken hebben, gelyk hy van den Knekelaer is gevallen'im. y
Berthram, den Ex-Jefuit heeft my zulks verboden tot Gend in S. Baefs ,78ó, ziet Byv. I Boek; maer



( 156 }
had hy zoo getrouw aen zynen wetlyken Souvereyn ge- 1 bleven, als aen Kervjn en Cardoen, hy zoude noyt levendig verbrand zyn geweeft, gelyk hy is opgebrand | in zyn eygen huys met zyn zufter 13 December 1789. ï
Maeyghem heeft aen Mr. Haegehs geweygert dat ik, den Lyk-dienft van zyn Schoonvader Jan van Hove zoud geafliftecrt hebben 1786 : by aldien dezen baDDe- I laer zoo fcrupuleufclvk leefde met Threje Brabander, 1 zyn eygen zufter zoude my noyt zoo, veel klag'en van I hem gedaen hebben , my aenzoekende , hem over dit I zyn fcandig en onregtveirdig leven te willen vermaenen | gelyk ik heb gedaen in zyn eygen huys 's avonds om | 9 ucren 14 Mey 1780, waer over ik hem indagtig heb I gemaekt door eenen brief in dezer voegen, toen ik woonde tot Zeveren.
" Mynheer ! alom verftacnde uwe loffe tonge geen 1 „ paelen hecfc, om myne eere te gelyk met die van my- | „ nen eerweirden hoipes te bedoelen, nae gy heden deze j „ noch meer hebt benacdeelt met te weygeren, dai ik J „ zoude geaffifteert hebben den Lyk-Dienft van die in ij „ myn armen is geftorven , zoo voorkome ik u by de- I „ zen in het vriendelyk, te willen op uw hoede zyn, „ op dat gy my niet bedwingt tegen mynen dank jegens „ u in het recht voldoening te eyffchen. Betrouwende J „ gy beter deze lelie zult van my waernemen, als „ de gene ik u heb gegeven ten verzoeke van uw cy„ gen zufter 1780,'olyve Ü-L. dienaer Vervifch, Vicep. j „ tot Zeveren 11 September 1786."
Dezen is my voortaen uytwendelyk beleeft geworden nvt vreeze dat ik met hem naeder de queftie de Concu- 1 binatu zoud aengeraekt hebben ; maer hy heeft inwen- | dig daer door nog meer op myne ïuine uyt geweeft, byl zoo verre hy my valfchelyk heeft befchuldigt in 't Bif-J dom , ziet Art. IV.
IVaereghem. zynde eenen ouden Keyzerlyken Paftor ,1 permitteerde 178Ö my zeer geern aldaer miffe te lezen: I Magnes den Onder-Paftor meynde zuikx prejente Paf- , tore\ te beletten; om het welke te beginnen, hy my j



( 157 ">
vraegde: of ik Biecht mogte hooren tot Zeveren ? ik vraegde of men moeft Biecht-Vader zyn om miffe te moyen lezen tot ïFaereghem? Mr. Hjde ook eenei' getrouwen Prielter van den Keyzer beüifte ons verfchil, zeggende, dat geenen Onder-Paltor iemant nu g; belenen miffe te lezen den welken daer toe veroorloft is door djn Paftor; dezen man die zyn promotie heeft veriaeten voor den dienft van Jofeph II heeft myn miffe zelfs gedient. Ach! hadden wy wat min zuike bigouke Onder-Paftors en wat meer zoo wel peyfende Defervitors gehad in ons lief Vaderland ? de zoo gezeyde Patriotten hadden allegaeder waere Vaderlanders gebleven, onzen vader Jofeph II waer miffchien nog in het leven ,, de Kerk en Staet zond heden een beter toeftand geven want men moet fchudden en beven „ als men hoort en ziet waer de ILeligie en het geld is gebleven,, vee Mi per quem ijc.
Alle deze en de volgende dié my hebben den Autaer geweygert, waeren hier toe opgemaekt door de Cappen , die my begonden uyt te maeken voor Apoftaet, onder welken ondeujenden dek-mantel zy meynden te gelukken door den Paftor Lannoy om myn dauelykiche Miffe te verbieden in S. Jacobs tot Gend, maer dezen Paüor is'er kael afgekomen, ziet hier onder : want alzoo ik van den Biüchop geen penfoen kreeg, den BurgGraeve De Baillet met, den Officiael De JVleulenaere hebben voor my bekomen deze volgende generaele permime , in het Latyn gefchreven , en met den grooten Zegel des Biffcaops geautorizeert.
,, Ferdinandus Maria S. R. I. Prince van holkowitr^ „ Hertog van Raudnitz , Graeve van Sternftein, by de
gratie Gods en des Apoftelyken ftoel Biffchop van ,5 Gend ecc. &c.
,, Op de Oodmoedigen fmeeking van den eerw. H. „ Auxilius Vervijch Priefter uyt het Order van de „ Minderbroeders Cappucinen, heden in zwarte klee„ deren of met het kleed van eenen weireldiyken Prief-



( 158 )
„ ter gekleed , Wy declareren mits dezen, dat hy mét onze kennis eene Woonplaetze heeft genomen in de „ ftad Gend, en dagelyks in de Parochiaele Kerk van „ S- Jacobs Miffe doet, hem toelaetende en den oorlof „ gevende om Miife te celebreren in heel onze Dioce„ fe, met den toezeg van die het aen mag gaen, onder* „ houdende voorts de zaeken, die men onderhouden „ moet, zullende deze dueren tot wederroepens. Gege* ven in ons Biffchoplyk Paleys, dezen 24 Januarius 17B7. Was onderteckent Ferdinandus, biffchop van „ Gend , onder ftond : by bevel van Zyne Hoogheyd „ den Prins-liiffchop voornoemt De Hacker Sec. LJ-
Concordantiam cum fuo originaü atteftor, Thomas.
Claus Paftor tot Callco, zoo haeft hy deze Afte had gezien, heeft my heel belecfdelyk aenveer.1 , zeggende dat hy verwondert was in het gene de Cappen van my zeyden, hy geloofde door deze Aéte alleen genoegzaeme preuven myner wettige fecularifaüe te zien : maer den man was zeer haeft ovcrgehaelt, door dien de Cappen hem deden gelooven dat dit al valfche brieven waeren , die ik naegepoetft had ; heden zal Claus gelyk alle andere bygeloovige hooren of dit valfche brieven zyn of niet, dewyl den Biffchop van Gend hier tegen moet protefteeren, indien hy ondervind ik hier een valfche A&.c op zynen naem en onder zynen Zegel aenbrenge: maer alzoo zynen Heer Officiael veel te regtveerdig is om te loochenen dat hy my dezen heeft aengedient, zoo geloove ik niet dat men hier tegen zal zeggen: dus ziet hier idereen,hoc ik moet gefecularifeert zyn geweeft, alzoo eene Secularifatie daer in wezentlyk beftaet, dat eenen lleligieus ontilaegen en toegelaeten word om in de Wereld als wereldlyken Priefter te leven, hier ziet men hoe hy my als wereldlyken Priefter heeft toegelaeten te woonen in Gend en zelfs den gencraelen oorlof gegeven. &c. &c.
Pierre Lannoy, bygenaemt den zwarten Paepe ( van wiens Arm- en Kerk-regeering men hcele boeken zoud
konnen



( '59 )
konnen fchryvën , waer het zaeke deze konden (trekken tot zynder lof, maer ik gaen die en 100,000 andere voorby, overmids de Nederlanders abiblut bedrogen willen zyn van hun Schyn-heylige Paftors ) had zeker noyt gehoort, dat ik met dezen Biffchoplyken oorlof verzekert lag, toen hy my iramediaet nae de jaer-mille geeyndigt was- over de aedelryke Potters, den Autaer verbood in zyne Kerk ; hier over my beklaegt hebbende by den Heer Prefident De Baillet, heeft hy by zyn Hoogheyd danof rapport gedaen , hoe dezen Paftor zyn Biffchopoelyke toelaetinge veragtc. Hier op is Pierro den Zwarten bepreekt geworden en beweegt, zoo dat Mr. Geerts zynen Kofter heeft gezeyt, dat ik wel mogt miffe lezen, maer dat hy my geen miffen mogt te lezen geven, het gene by een verbod even veel dede voor mynen zak : Lannoy nogtans ziende, ik ievers intentien moeft krygen, aengezien ik voordeuriglyk in zyn kerke las , de ^Cappen hebben aen hem dan den middel opgegeven, van niemant myn miffe te laeten dienen ; om deze zyn argliftigheyd te verydelen, ik hebbs voortaen altyd myn eygen miffe-dienderken medegebragt, tot als Geerts my geen miffen meer mogte te lezen geven op pene van fufpenfie „ latte feutentie. Ey' indien Zwarte Pier zoo fcrupuleus had geweeft om het geld, 't gonne den Paftor van Herzeele zynen voorzaet°voor den armen had nacgelaeten, naevolgens de intentie van den gever uyt te deelen, hy en had 1789 in zoo geen pubhke confufie gedompelt, dewyl hy is gecondemneert geweeft om al het geld dat hy aen zyn vrienden of zyn meyfens vriendinnen had uytgeleent, weder te geven. , ,
Lannoy is den eenigftcn Paftor niet, die tk heb weten misbruyken de penningen van den. arm, ik ken'er noch differente die met de geheyligde offerhanden hun nichtjens onderhouden of hun Gouvemanten vercieren als Wjoffers, zy weten hun gewis te bevredigen door hun fcholaftike argumenten primo mihi, die den Autaer ot Pattor dient moet'er van leven, zoo dat ik wel zoud mogen
U Deel. B b



( i6o )
vraegen met Pauwel qureritur inter dispenjatores ut fidelis quis inveniatut. Daerom waer het beier dat men voor- \ taen Diakens zoud kiezen die voor de arme wed.iwen *] en weezen zorgen, tetwvlent de herders hun fonduen oef- \ fenen &c
Groe -enhfUe „ een Klooflerken van goeden wille „ heeft my ook den Autaer verboden op deze .nlie,,
Wooncode by Sïjjendt W\ud, heb in dn;. K'oofter om de aepgeleger.iheyd gaen mine lezen. Het zul'érken my | de benedictie eytlchen ie , bezag my van ho. fde tot de I voeten, doch alzoo het geenen baerd, noch Kip , noch I kr,orde zig, ten dacht niet dat het tenen excipucin voor \ handen had ; maer onder de miffe, men liep, men rup en fchreeuwde ey ! 'tis Auxilius of het is zynen G^eft, | de Nonnen hebben hun zeker door fchrik en vreeze altegaeder vuylgematkt, omdat zy geloofden, dat myn H. Sacrificie al hun ornamenten met Kerk en K oofter I had ontheyligt, het zufterken zeyde my nae de miffe, J dat IWev. d'Abdeffe my over mynen dienft dede bedancken, dat zy haer reeds vervaerelyk had gecappitelt, om dat zy my had laeten miffe lezen. Ik had de gratie dezer Nonnen waerichynelyk verloren door te veel 1 op hun achterklap en nieuwsgierigheden gepreekt te hebben, warneer ik hunnen predikant was : deze waeren ook tegen my gepreveuieert, door dien dat zy dagelyks Cappen tegen my hoorden uytvallen, om dat ik den naem had van Keyzers-gezind te wezen.
Augufttnen hebben my ook hun Kerk cntzeyd,,dog met alle fatzoen en groote beleefthcyd ,, zeggende, dat hun zulks was opgeleyd„van wegen ander üverheyd,, zonder my die te hebben aengezeyd.
Doorzee le een Abdie in Gend, vraegde my 20 Ougft 1789 nae de miffe, of ik riet eenen Capucin was? terwylent ik aldaer had miffe gelezen, waeren de Nonnen als ter dood verwezen, zy hadden den Choor , de Kerk en Sacriftie wel duyzentmael doorloopen om my te onderi'cheyden , Hierom van baadeloo , hunnen Afgod , kwam ook al bygeloopen „ zoo dat ik bcfyieders



( 161 )
had by honpen „ om hun vodden te verkoopen „ dezen zeyde: My neer! my dunkt gy den Capucin zyt,wanof rata hier alom zoo. v el hoort fpreken. Dezen murmurant, vetten Üokkc-broeder , had zeker een flvgt gezigte , mi's hy my niet beter kende, overmits wy nog dikwils te iacmen'by Dom van- Laerne ei Do n var/den Bcrve hadden geweeft in Camera ebnetatis. Ik vraegde hem of' de Cippen b-.nnen Gend zonder baerden liepen , cn of men die C vppen dén tytel gaf var. Mynheer f hy vraegde of ik niet was den berugten Capucin Pater Auxilus ? heobe geantwoord: ik ben Oiaci-P.üior van Meenen, hem overlaetende het Symvoium dezer woorden (Q wy zyn in het vricndelyk gefeheyden,,zonder lang te verbeyden „ want zy my als Onder-Paftor wilden in de Thé kimcr geieyden „ alwaer ik zeker eer veel tyden,, als Aaxihus veel had moeten lyden „ want onder het afschcyden „ ;k hoorde zy onder hun zeyden „ 't is doen Auxilius. Ey Hierom! c.*s Kerk is omweyd.... Acü ! in wat conufie zyn wy door dezer, Capucin geieyd !
Mundtlacrs Pafior in de Finisterre tot brutiel, had my 26 September 1709, als Paftor van Liefktnshoefc zeer beleefdc'yk toegelaeten miffe te lezen : hy hactde my aenzien voor eenen bigotiken quaft, gelyk meu van dan af meeft alle de Priefters aen zag , gtmerkt'cr doen ter tyd zeer luttel goed Keyz:rs waeren; wam'er vele van die in myne rtye ftaen I Boek, enkelyk Keyzery zyn gewerden ten tyde der Paepe-revohe door het zien der grouwelyke misfiagen der patrijo'dfche Priefters. Hy my aenziende \ jor een hunner foorte , opende'my zyn
(1) Dom van Laere en Dom Vmdenbergt zv.llen waetfcliynelyk mcynen , dat ik hier gelogen heb, maer eer zy my yan logentael befchuldigen , raede hun te »eze.. wat .fora Hierom mygevia.gc beeft en wat ir. bier ou heb geantwoord: want met de waerbeyd té vefzwygen, men liegt lüet fdtyd : 'K en loocnende met dat ik was gewied Auxidus of Cnntcin mee dit laefie te z:ggcn , gemerkt jfc meyade óf Paüór of l)t der-Paftor te wezen, &c. Met. diergelyke Jefuitt logentjens Heb ik ui .wils de vraek-zuot myner ■. yanden verydei-, het gene w:..rr hyuelyk ook iuteydinfc beeft gegeven dat mei; my heeft bygenaenu Puur Rector der Je/uiten.



( i6a )
herte, zeggende, dat ik naer de MiiTe hy hem moeft Thé drinken om voorders te klappen nopens de Pamotten van Eckeren en Put, van het Congres tot Breda , &c. hy had my voor de bereyding tot de mille bezig gehouden met alderhande INieuw-maeren, hy hoorende van my dat'er geen fteunfel was te maeken op de vremde Mogentheden, riep uyt :.ach Godt ! ik heb het altyd gezeyd, dat wy te vergeefs de wapenen opvatten, zoo wy niet onderfteunt worden door Pruyffen, Engeland en Holland. Dezen Heer Orateur hield myn geeft verftroytmet wereldfche zaeken,'terwylen ik my niDefte bekommeren met geeftelyke dingen , zoo dat ik aldaer als ook in O. L. V. van Byftand tot Brufl'el en Antwerpen heb ondervonden, hoe men in de Sacriftien meer Kieuwmaeren vertelt als in de Cafle-huyzen; 'k meynde dat dit heyligfehendende wangebruyk alleenlyk tot Gend w?s ir.gcfiopen, maer de Antwerpfche cn Bruffelfche JSchynheylige Pilaer-byters zyn hier over zoo bcrifpelyk , als de verweireldfche Priefters tot Gend.
Mundelaers had my verzogt op den thé , heb hem voor alfdan bedankt, mits den tyd my ontbraekt, maer *s anderdags my weerom prefenterende om miffe te doen, zekeren gat-lekker van den Cardinael hiel de wacht in het Sacrifiie met den Paftor, dezen bleek als de dood, door dien den Cardinaelfchen Doeg en mauw-vaeger van den heyügfchyuenden Duvivier zeyde , dat hy my aenzag voor den berugten Ex-Capucin , Capheyn aller Pj'gen.
Mundelaers bevreeft over het fcandeleus difcours, die hy my daegs te vooren als Mede-patri-zot had toevertrouwt, zeyde: maer Mynheer! wie is'er Paftor tot Hlloo, is het niet eenen Cap? 'k antwoorde jae, hy vraegde voords of het niet ook eenen Cap was tot Liefkenshoek ? ik my houdende aen de woorden van den voorgaenden dag, zeyde : wel Mynheer den Paftor! penziet gy my voor eenen Cap? mynen naem is Vervlj'ch. Mundelaers zig omkeerende, zeyde tegen Doëg: Mynheer wy zyn gefaelt, dezen gclykt meer eenen Jeftlït dan eeuen Capucinwaer hy dien man , hy zoud



( i63 )
hier zoo ftout niet zyn,, ik heb daer voor dien keer mille gelezen,, maer ben dan elders gegaen om niet meer van Doeg gekent te wezen „ want ik was aldaer om myn Kejzcrs-geeft verwezen.,,
Mr De Baf?, eer hy nae zyn wenfeh Pafior was van Sinte Nicolaes en" Canonik van Sinte Pharuildis, toonde my alom zyne Patriotfche beleefdheyd , hy liet my in zyne Kerke miffe lezen, maer zoo haeft hy die Bruyd hadde bekomen en ievers om zyn flyf hoofdigheyd, door het Officie Fifcael was geabfolveert onder eene ttrenge penitentie, hy zoud my 24 Oétober 17S9 wel eerft willen gehoort hebben, voor ik daer nog miffe las, maer ik antwoorde aen den Onder-Kofter : judeei non co-utuntur jamarhanis. Ik heb hem zoo veel eer niet aengedaen „ om by zyn twee Pagedetten te gaen „ want ik wift wy elkanders niet wel zouden hebben verftaen „ dewyl hy te zeer tegen den Keyzer had mifdaen „ aen wie ik teenemael bleef toegedaen „ zoo dat ik zonder miffe te doen nae Brufiel ben gegaen „ &c. Ey! had Mr. De Baf zoo fcherpelyk de Godd'clyke Wetten geobferveert,, hy zoude noyt de Patriotten hebben geabfolveert,, want hy de abfotutie onweirdig is die rebelleert,, waerom hy zelfs ten zynen tyde leelyk is getraéteert „ immers in zynen eygen deure gefufpendeert, hebbende onder zyn voeten deze Zin-fpreuk : qui male pafc.it Oves, bene p'afcit Aves. Ey ! wat eere heeft dezen Aumonicr Generael der Rebellen tocgebragt aen den Staet derCatholyke Religie, wanof breeder III. Boek.
Schreyboom tot Gend „ een Kappelleken zeer wyd bekent,, bezonderlyk door twee Patriotfche Miraekcls , die aldaer in onze dagen zyn gefchied. 1 P Mafjen den bekenden moordenaer is aldaer aengehouden en gevangen , zekerlyk door de Mariaenniten. 2 ? Den Kofier aldaer levende in opinie van Heyligheyd, is nae veel dicverie, hoererie en brandftigting door Beulfch handen verbrand, en heeft dus de kroon der Martelie als Martelaervan de Schyn-heyligheyd bekomen 1774. God gaeve hy geen naevolgers had onder die dagclyks cele-



( «64 )
breren, terwylent zy Bacchusen Vernis ver.ereeren, &c. Aldaer zomwvïen uiyn Devotie verrigttMide aen de Koninsnrtne der Bedrukte, heeft den KoÜcr [789 rrv ook gezevt , dat hy een verbod had van wegens zyn lieer Prooft uvt de Abdie van S- Pieters, om nvyn Devotie te beletten, zonder dat hy wifte waerom : ik an woorde , dat hy eerder dan my dufdaenige S. Pieters-Proers moede belenen aén den Autaer te eaen,, de welk.' ik
var uvt een vernaemt bordeel ren nae de Kerk
hid zien gaen.- en aldaer hadden miffe gedaen,, God gaeve! men dufdaenige vuyl-broeks en dronke roeftverkens den Autner verbood, in piaetze van die Priefters, die volgens den waeren Geeft van Chriftus getrouw leven aen den Staet, en aen de Kerk, die aen God geven en aen den Keyzer 't gonne hun toekomt. Den goeden Kotter gafmiy gelyk, hy trok zvn behouders op, zeydé dat het hem leed dede zulke Orders te hebben, die hy moeft volbrengen fub p<end depofnlönis , ook latte .en.en'ue,, want zynen Prooft had geen patiëntie,, hy leyde my op de-s penitentie „ zonder te kennen myn lot of intentie. ,, Dit zyn nu atlegaeder en ook de eei igfte Keiken, Kappellen, Paftoren, Autaeren en plaetzen, waer men my oyt heeft verboden'miffe te doen, want de publyke plaetzen , daer ik door de Biffchoppen ben verboden geweeft, zyn reeds aengeteekent fupra Art. IX. I Ty.ft. Alwaer, gelyk hier, men hoort, hoe yderen hier toe is verlokt geweeft, door dien de Cappen altyd zeyden , dat ik zonder oorlof, bydies onwettig yk uyt myn Order was gegaen, en gevolgemiyk noyt waerlyk gefecularizeert; maer heden ziet men in den 1 1 ock , dat ik met wettigen oorlof ben uytgega.en, in dezen II. 1 ock ziet men , dat den 1 iffchop van Gend my waerlyk heeft gefecularizeert , daer en boven uytdrnklyk gepermittcert alom door heel zyn Bifdom als weircldlykon priefter miffe te lezen, heden laet ik een yder over te oordee]e- wat fch oomelvke injurien, wat ichrikkclyke affronten en dcitlyke kaande ik ben aengedaen „ door die de weike dagtlyks als Heyligc nae den Autaer gaen,, zoal



065 )
[ der Mor over oyt eenige eer-crfiefling te hebben ontfaen.,, Chriftus gebied nogtans.dat wy eerft en vooral met den beledigden broeder moeten overeengekomen wezen voor aker dat men zyn offeranden doet.... Vele weten ze.r wel dat zy my hooglyks hebben geinjurieert, myn eer en faeme 'en hoogften gediffameert „ zonder tot he, den iets te hebben gereftitueert „ of met den befchadig; den te hebben gereconcilieert „ dus is het onbevattelyk met wa confciemie aile dat volk celebreert „ maer wat wil ik zeugen? wie zal bevatten, hoe eenen Priefter durft naederen aen den Autaer Godrs, den genen, houdende den kelk in de handen, verftaet te zeggen, dat me Jofeph II den Kej^er ombragt, dezen een heylig Sacrfae zoud gedaen hebben : dit heb ik meermaels gehoort in het Sacriftie van S- Jacobs binnen Gend. Praet den praetenden Cappellaen zoud hier konnen getuygen, wie deze fchrikkelyke fententie aldaer heeft uyfgeVpouwen; Geerts den Kofler aldaer zoude konnen zeggen, ■de deze fchroomelyke, godelooze en heyligfbhendende redenvoerinuen aen my heeft verweten, toen men my [wilde afkeeren van het doorluchtig Huys van Ooftenryk : men beloofde my goude bergen , indien ik wilde [God en den Keyzer afzwecrer.. Maerten de Baf zoud By zeker Aumonier plenipotentiair gemaekt hebbe" indien ik van de Jofephine fentimenten had willen ko-' • men tot zyn Ultramontaenfche Maecziektc : maer ho0Rnde en ziende, dat ik aliyd riep : Dieu & monJio'i hy heeft my ook zyn kerk en Autaer verboden, nae' hy de gratie van den Keyzer had verloren door zyne
ftyf hcofdighcyd , mals c'efl trop tard
i Van den Meerfcne, Prince der Bigoten in S. Pieters tot Gend, zeyde my 14 Ocbober 1787, dat mynen Couzm Carel Heerns, alldan Pdltor tot Winnezeeie by-Caf fel, heden afgeftelden fanatik, my dede beloven eene Jaer-wedde van 16 kroonen, by aldien ik wilde afzien van de Keyzerlyke fentimenten, waerop ik aen den eerftgenoemden antwoorde , hoo^elyks verergert ie zyn over zoo Simoniuche beloften van mynen fchynheyh.^n



( i66 )
Neve, die zyn eygen Oom in de uytterfte armoede verliet tot Poperinge, terwylent hy leefde als een Franfch Abbétjcn. Ik verydelde vanden Merfchens zotte propoften met te vraegen, wat verfchil d-U'cr was tufl'chen de belofte van armoede van eenen S. Pieters-knaepe en van eenen Capucin ? hier mede was hy geftoort, heeft my zonder te antwoorden laeten gaen, ik geloove deze vraege oorzaek is geweeft, waerom ik in Schreybooni noyt geen mille meer heb mogen lezen, waer over den H. Prooft gelooft moet wezen, gemerkt hy om zyn ichyuheyligheyd noyt genoeg kan zyn geprezen.
ARTIKEL. VIII
Vander Cruycen heeft tot Oofiende zeer aerdig en fyn„ jyiyn eer verded.gt onder het fchea en van een Capucin,,
Guillielmus den Boer vifitator,'meermaels bygenaemt het bofchzwyn, Aper de Jilva, zeyde eens in zynen boerismus; dat ik de zee en aerde was rondgevaeren om Vrienden, op te zoeken, waerlyk hy had niet gelogen indien hy had gezeyt, dat hy hemel en aerde heeft uytgemaekt om my Vyanden te maeken: doch hy zoude de waerheyd nog beter getroffen hebben, indien hy gezeyt had, dat ik alom zonder loopen,, vrienden vond by hoopen ,, zoo aen deze als binnen het laad,, alzoo hier blykt door een klugt vertaclt by goederhand,,
Mynheer Vander Cruycen de Potter ter oorzaek hun- • der wyd uytgeftrekte Commercie zoo te water als te lan4 de (i) zig iomwylen begevende nae Ooftende, bevond.
(i) Dit edel huys benevens het gene van de Outryven tot Brugge , zyn van de grootfte f.'egotianten, bydies van de achtbaerlie Families in heel Vlaenderen , alwaer hedendaegs den Koophandel als eètï fclnind-vlek fchynt aen den Ed^ldoin , zeU's aen de gene , welkers Voor-ouders den Edeldom hebben gewonnen door den Koophandel. Ey! wat fchrikkelyk vooroordeel ? zig te fchaenien Koopman te noemen, daer geenen edelaer Titel kan gegeven zyn aen den Edeldom „ vevmids door de Commercie gewonnen word den rykdom



( 167 )
zig eens 1 788 aldaer in een groote Compagnie van zvn Correspondenten en Commimonarilfen, onder welke ooit eenen Cap was, de welke aldaer door hunnen bedcl-zak voor den H. Antonius als veroorloft zyn om by te woonen alderhande gczell'chappen, op voorwaerde zy dagelyks den H. Antonlus aenrocpen voor alderhande Schippers , Viiïchers en Zeevacrders. Vander Cruycen eenen voorzigtigften Philofooph wagte de kanffe af om met Pater,Cao te handelen nopens myne Cap : cyndelings vraegende waer hy ftond : den Pater antwoorde, hy aldaer woonde in het Convent, en zoo andere daer by voegden, hy was voortyds daer Vicarius geweeft, immers het moet zyn geweeft P. Stanijlaus de Bujjcher, die eertyds, als mynen gewezen Biechtvader, het Tejümonium heeft gegeven, 't gone ftaet I Boek, cn die met CouJintjen den Oratcur heeft gekeven.
Vander Cruycen: Pater kent gy niet u-liedcn Apoftaet? waer loopt hy heden ?
Sian. Wel hoe, Mynheer! onzen Apoftaet, wy hebben geenen Apoftaet.
V.d.C. Hoe gy hebt geenen Apoftaet! wat is dan uwen Auxilius ?
Stan. Ha! Auxil' wel die is juft geen Apofiaet, Mynheer, jae die ken ik wel.
V. d. C. Waer woont hy nu? wat doet hy? wat is hy tegenwoordig ?
niet alleen v:m jong cn oude huyzen, maer van allen ouderdom,, het fchynt zoo haeft men in Vlaeuderen is edel , men anders niet meer mag doen dan leven luyd , leeg, vaddig als den ezel ! Engeland, Holland, Vrankryk , Dttydfland zullen het aen de Iperlingen inder eeuvvigheyd vcrwyten , djt zy de werken hunder Voor-ouders: zoo laeten vervallen , als hunne Vaerden zoo by de Zee , als hunKaeyingen en Kraenen , hunne Pak'-huyzen en onvolpryzelyk fchoone Balie, &c. Eyiaes ! om als kaele Edelmans de fteenen te tellen op de markt. Ach ! indien Malou al het geld dat hy van de We!lVlaenderfche Staeten heeft befteed om den Souvereyn te verbannen, had befteed orn den vervallen Traegel van Iper op Nieuwport en Duyukerke te erftellen ? hoe gemaklyk zoud den Koophandel aldaer heden erbloeyen , hoe gelukkig zouden de Ipeiiingen zyn,, die nii water drenken by faute van wyn.
II Deel C c



r 168)
Stan. niet denkende dat hy in dezen agtbaeren Heer eenen myner vrienden zoud ontmoet hebben, antwoorde vryelyk en volgens dat hy o; der de Cappen hoorde : Mynheer! men zegt dat hy van Zeveren is weggejaegt, dat hy tot Gend loopt, zyn brood bedelt, mits hy tegenwoordig geen plaetze nog bediening heeft, dat komt van uyt ons H. Order te loopen. • y. d. C. nog voord.rs wiHende hooren en weten hoe en wat de E.ii. P.P. klapten op myne cap, vraegde : wel hoe ! waerom is hy tot Zeveren weggejaegt ?
Stan. Ongetwyffelt om 7.yn ondcugentgeden, want hy is altyd ten deugniet geweeft &c.
Nota, Hier ziet den Lezer wat eerlyk woord een Cap-draeger heeft, niet eenen enkelen Choor - ezel, maer eenen Engelfchen Biecht-Vader, eenen gewezen Overften des Convent ; ziet eens hoe tegenftrydig, deze zyn woorden zyn aen zyn bovengemeld Teftimonium*, indien men zulke ondeugende valleneden leeft van eenen Vicarius, wat mag men dan peyzen van de gemeene folaaeten ! wat fcandig woord voor een Biechtvader ! hy was lang en veel myn Biecht-Vader geweeft , ergo hy had langen tyd eenen deugeniet geabfolveert,, B. L. jugeert!
V. D. C. Maer wat doet hy heden tot Gend! waer mede leeft hy ?
Stamjlaus. Noyt denkende aldus bedrogen te zyn, niet twyffelende of Mynheer ondervraegde hem nae den onbekenden weg, antwoorde op zyn Capucins rechtuyt, dat ik tot Gend in de uyuerhe armoede liep, zynde weggejaegt van idereen , veriaeten van myn eygen vrienden, verworpen van den Biffchop , zelfs van de gonne my uyt het Order hadden getrokken en langen tyd hadden onderfteunt.
V. D. C. wie zyn die, welke hem uyt het order hebben getrokken ?
Stan: De Vylder en den Prefident Diericx, Maroucx den Proc. Gen. en Bowez &c. deze willen hem noch hooren noch zienj immers wy hebben noch gif-



( 169 )
teren uyt ons convent van Gend eenen brief ontfangen,
waer by men bus Ichryft dat zy Auxilius daegelicx wederom verwachten aen de belle , om een nuk brood te bedelen, mids hy van ieder-een is veriaeten , veracht en weggejaegt, met een woord, hy zal nog blyde zyn van armoede weder te mogen koeren , hy zat nog fchoon moeten fpreken om het Capken te draegen.
V. d. C. Waer 't hy wederkeerde, ey 1 wat ftraffen zoud hy niet moeten onderftaen „ hy wierd zeker erger als een llaeve in Turkyen gedaen»
Stan. Exeufeert, Mynheer! hy zoude weynig geftraft zvn , want hy is eygentlyk geen Apoftaet, hy is door dén Keyzer en den"Biffchop van Gend uytgetrokken , daerom men zoude hem weynig ftraffen : dat meer is, hy is een goed fubjecb (audi quanta contradiciona tnter Capucinalia ) hy is een grooten Theologant ,, een iveragtigen Predikant „ men zoude hem geern genoeg weder hebben, maer gaet hy agterblyven tot zynen ouden dag. of tot hy al zyn vrienden heeft verloren,dan zal 't Order hem niet meer aennemen, nog met groote nog met kleyne ftraffen, immers hy loopt in zyn aermoede en is grootelyks te beklaegen.
y.d.C. heeft zig niet langer konnen maskeeren, hy dede zyn mombakhuys af, en begonde de Cap wel zoodaeoig te bepreeken over zyne ondeugende logens en vuyle ydele calomnien en fchandige redenvoeringen, dat Pater Staen „niet wifte hoe uyt de Compagnie te gaen, hy moeft in d'uytterfte confuüe weggaen. Ik zoud defe Predikatie eygentiyk hier moeten voorby gaen, overmits die teenemael is tot myn lof, (laus in ore fietet) maer alzoo ik hier ook heb gezeyt, al het gonne Mr. vander Cruycen my heeft aengedient van de Cap gehoort te hebben in myn nacdeel, ^geloove den lezer niet te zullen ontfiigtcn door het bètchryveu het gonne partie heeft gelieven te fpreken in myn voordeel (,1).
(1) Van de Vivert da Cockeiózrge, heeft benevens Mev. zyn Bgtgcuoote ook een diergelyke Uiüorie in myn opzigt gehad, iegens



( 17° )
V. d. Cruycen. heeft gezeyt, dat hy benevens veel ander onweirdig de Cap, baerd en kruyue droegh, als zynde eereu vermeten logenaer,, eenen verwaenden kluyzcnacr,, &c. Dat het order my niet verdient had oyt onder hun te hebben, want dat hy noyt trtfïelyker man had gekent onder de Cappen,dat ik noyt voor de Cappen was gebooren, maer veel weerdiger was om volgens myn bynaem te wezen Reclor der Je/uiten, dat ik wel had gedaen „ met uyt hun Luys-Cap te gaen „ war.t dat zy my niet dan ongelyk hadden aengedaen „ immers hy declareerde voorders dat hy my teerlyk beminde j en dat het ook een fchreeuwende logen was, dat ik was veriaeten, want dat ik in de eerfte en edelfte Huyzen, als van de Lovendeghems, Vaernewjks , van fFyngen, vanden Hecke , Villain, Duwaziere de Poteghem en heel zyn vrouwens Familie de Potters-Baut en elders alom zoodaenig was bemind , dat wanneerhy my aen zyn tafel wilde hebben, my fomwylen 14 dagen te vooren moeft vraegen, &c dus dat het niet dan afjonjftigheyd der Cappen was , die my alom zoo hactelyk poogden te maeken, en niet tegenftaende, dat men my in plaetze van door armoede te laeten wederkeeren nae de vuyle (tinkende Cappen (1) men zeker met den eer¬
den Guarf i :en en den Mouten Albaen in de Nonnen-boffchcn tot Gend 1 '.
C1) Seraphintjen van Ooftende had ' waerrchynelyk deze panygerieke , comedikc predikatie vernomen, aengezien het Guardiaen zynde tot Gend onder zyne dul-zotte Patriotfche Trap-fermoenen , zoo bezonderlyk als voornaemeatlyk heeft uytgevallen iegens den Zone van d.zen lieer , Jonker Charle. vander Cruycen, t'zynen tyd Capiteyn Commandant der Vrywillige binnen Gend. Dezen goed■willi.en Patriot heeft my in het Hotel van den Graeve De MercyD'slrgenteau in den Ilaeg 19 November 1-90 gezworen , dat zoo wanneer by nog oyt in zyn voorigen ftaet van Capiteyn Commandant der Patriotten zoud hebben gekomen, dat hy als zyn Papa zelfs over de Cappen zoud gepreekt hebben : immers dat die vervloekte 'Cappen alle den troubel der revolte hadden veroorzaekt, den twift en fcheuringe in den Patriottifmus hadden ^voordgebragt en overzulks dat zy voortaen onweirdig zyn in het land te verblyvenDit zyn wcorden,niet vaneenen enkelen Patriot, maer van eenen Commandant 3 dufdaenige woorden bekenne ik meer als van duy-



( iü )
ften iets beters zoïide bezorgt hebben, dat hy van goeder hand wift, hoe ik niet verheten was van die my uyt het Order hadden verloft, nemaer ter contrarie dat ik door hun aenhoudende medewerking in het Gouver-. nement wel ievers eene Canonikfdie of vette Paftorie zoud bekomen hebben : al het welke hy aen Mynheer Reverentie Pater zeyde met aenbevelinge van dit aen zyn mede ver blinde broeders over te zeggen.
Hoe vol fchaemte de Cappe van dezen Cap. Moeft wezen door deze doordringende redenvoeringen, is my onmogelyk hier te fchryvën ; den Lezer tiftet zulks uyt de paffagie zelfs befluyten, maer een ider kan uyt deze hiftorie gelyk uyt veel andere wel verftaen „ wat fchromelyke injurien die hcylige Paterkens my hebben aengedaen ,, terwylent zy baervoets meenen regt in den Hemel te gaen „ maer ik bevatte niet hoe dit faemen kan ftaen „ terwylent zy tot heden my geene reftitutie hebben gedaen ,, zy moeten weten dat ik hun de iiiju* tien, thaé noyt de injufiitiën vergeve :' reddant rationetn!
Den Colonel Vander Merjck moeft niet wel bekent zyn aen dezen Ooftendenaer , deze Cap moeft niet weten , hoe ik door de bezondere medewerking van dezen Krygs-man was verloft uyt de klauwen der Seraphinfche Patriottike Leeuwen , aengezien hy dezen niet nacmde onder die de welke hy zeyde, die my uyt het H. Order hadden getrokken, en gelyk Mynheer Fander Cruycen hem zelfs overtuygt, dat de genoemde myn verloffers my niet hadden veriaeten, zoo zal ik hier eenen brief plaetzen, waer by zal blyken, hoe ik alfdan nog niet was veriaeten van dezen Colonel, die my over mynen Nieuw-Jaer-wenfch heeft beantwoord in het Franfch op dezer voegen :
Meenen 3 Januari 1788. " Mynheer, ik ben zeer gevoelig over uw genoeg-
Zend cn vy.f duyzend gewezene Patriotten gehoort te hebben, zoo' wy breeder zullen hooren III. Boek. Dus beginnen wy hier te hooren hoe de voor-vechters der Religie zelfs vervloekken de Cappen als de Scuya-heyligfte der Religie, fed poftea latïus.



(m )
5ï ïyke geheugniffe en voordeelige wenfchen die gy my ,, gelieft te deen , ik verzoek u te willen gejooven , „ hoe zeer ik begeire u deelachtig te zien myner goede
wenfchen in uw voordcel, en dat dit het iactfte jaer 5, mag zyn uwer ellenden en vervolgingen. Ik ben ont5, weirdigt over de ondeugende poogingen , de welke „ uwe onverzoerlyke vyanden hebben aengewent iegens „ Mr. den A erts-Pr iefter en Mr. Boulez, twee zoo Hoog3, agtbaere Perfoonen, welkers inzigten hier teenemael 5, goed zyn geweeft om te verdedigen de rechtveerdige 33 zaeke van eenen armen Ongelukkigen, zoo onweer„ delyk vervolgt en lang mishandeld.
Ik heb danof volle kenniife gedaen aen Mynheer „ den Secretaris van Staeten De Crumpipen , 'k en durve
dit niet doen aen Zyn Excellentie den Minifter , over5, mits ik tot alfnoch aen hem myn fchuldig refpeét. niet „ heb bewezen (i) 'k en iwyffele geenzints, myn Lie-
ven Vriend , of het Gouvernement zal gelieven
een bezonder agt te nemen op deze myn vertoo„ ning en zal een eynde hellen aen zoo fchreeuwende 3, ondeugentheden uwer vervolgende vyanden, vos En-
(i) Dezen romryken Man had my altyd alle redenen gegeven om in hem te erkennen eenen getrouwften Soldaet van den Keyzer, dit is de eerfie reden geweeft die my fufprcie gaf, dat hy begonde zyn patiëntie te verliezen, over dat men zyn overgroote dienflen en bekwaemheden niet beloonde , geiyk den Keyzer hem zelfs meermaels had beloofd, waer over hy my reeds eenige keiren mondlings had beklaegt ; zeggende : dat hy niet van de regtmactigheyd des Keyzers, maer over de ougeregtighcyd zy i'er Bedienders had te klaegen , de welke oorzaek waeren, dat men hem alom voorby paneerde ; het gene zeker de oorzaek is geweeft, dat hy eyndiing' zyn zweerd heeft gebruykt tegen den Keyzer en ayn Gouvernement; Ey ! bad Jofejvh dezen Krygsheld in 't werk geftelt tegen de Turken of wel tegen de Patriotten , wat dapperen Capiteyn had hy gevonden in dezen Mars! maer eyiaes ! Jofeph heeft te laet ; ondervonden wat'er Bengelegen is in de Nederlanders te vergeten. Ik mot belydeu menigntael klakten gehoort te hebben, over dat men: deze voorby paffeerde in de krygsvoorderingen , het gone niet aen den Keyzer , maer aen eenige particuliere defzclfs Hovelingen moet töëgefchreyen worden, mits ik dit heden zelfs ondervinde , hoe ik door Bezondere tegen den wil hunner Koiünglyke Hooglieden gelacten ben zonder loon.



( 173 7
„ nemis implacahles Duyzent complimenten van
I „ vriendfchap en Groot-agting aen Mynheer den AertsI j, Priefter tn Mynheer Boulez, hun verzekerende, wat „ groot deel ik zal nemen , zoo haefl zy de volkomen victorie bekomen iegens uwe caballerende vervolgers. „ Zyt verzekert myner begcirten, om daer aen mede ,, te konnen werken, en myner agting met de welke „ ik d'eere heb te zyn, Mynheer, uwen oodmoedig„ tten en onderdaenigften dienaer, Fander Merjch, Col."
Hier ziet den Lezer, dat het eene fchreeuwende logen was der Cappen, die alomme zeyden en tchreeven, alof ik -van alle myn vrienden, die my uyt het order hadden getrokken , veriaeten was, om welke togen nog duydelyker te weerleggen , geloove hier ook zeer wel van pas te mogen plaetzen copie eender Requefte, eygenhandig gefchreven en door Mr. den Canonik Boulez in het Franfch opgeftelt met raed en advis van den Heer Aerts-Priefter, weikers originele noch beruft onder myn handen, de welke my door den Heer Broeder vangden Canonik theologael 25. Junius 1791 is toegezonden met noch eenige andere hukken , die men uyt den Patriottismus heeft behouden in zyn huysplundering, de welke luye'e als volgt.
AEN DEN KEYZER EN KONING,
" Vertoont met een diep respect Auxilius Vervifck „ Priefter uyt het order der Cappucinen, dat hy het
geluk heeft genoten van door zyne Majefteyt aen„ genomen te zyn in hoedaenigheyd van Onder-Paf„ tor tot Zeveren Bifdom Gend, federt ontrent een
jaer en half, zonder tot heden aldaer te hebben be„ komen de Ooder-Paftorele Admiuie, in weerwil van „ de voorgaendelyke toeftemming van den Biifchop, „ volgens het decreet uwer Majeiteyt hier nevens in „ copie N°. i.
" Het is hierom, dat naer men alles tot dezen eynde s, te ve.gifs had aengewetit, nae de Wet en het volk
i



( i?4)
„ van Zeveren alle devoiren hadden vrugtelooflyk ge-j ,, daen, dat den fuppliant is genoodzaekt geweell zy,, nen toevlugt te nemen tot uwe Majefteyt, ten eynde
te bekomen de vrugt van de fchikking in zyn voor-1 „ deel, bybrengende hier toe de goede getuygeniffen j, van den Paftor en van de Wet, midfgaeders die van s, het meeft deel der Prochiaenen afgeropen zynde van ., Zeveren by brief, hier nevens in copie fub. NP 2»
" Den vertoonder heeft by gevolg der toeiaeting be-j „ vat in dezen brief, een wooning verkozen in de] ,, Stad Gend. Den Biffchop heeft ingevolge zyn belofte]
vaneen per.fioen, om te vergoeden het gonne hy ge-] ,, nood tot Zeveren, Waerlyk gegeven ontrent den eer-] ;, ften drymaendigen betael-dag. Maer eyiaes! de Capu-J „ cinen , de welke hebben weten voorftaenders te winj, nen om den Biffchop om te .haelen tot het weygererïl „ der Onder-Paftorele Adnnfïïe, zig glorierende anderfj
mael over dat zy den Suppliant hebben bedwongen
te verhuyzen van Zeveren, deze he%ben hun liften ,, verdobbelt en geprofiteert alle omftandigheden om „ den Biffchop te bewegen , ten eynde hy hém teene„ mael zoude veriaeten.
" Om zynen ondergar.k te verhaeften , en om hem ,, te beroovcn vau allen middel zynder beftandighcyd , „ daer bleef niet over dan hem te berooven de beloo,, ning zynder miffen, alzoo zy hebben gedaen van „ eerften af in het ïperfch Bifdom, wanof den vertoon- j „ der tot heden nog niet heeft bekomen de erftelling , „ niet tegenftaendc alle zyn vertooningen, hier by ge„ voegt fub N P 3.
" Infgclyks hebben zy betragt uyt te werken in het] „ Gendfchc Bifdom, hem alom uytmaekende voor geex-\ „ communiceert en Apoftaet. Zyn Majefteyt zal over-| „ tuygt worden van diergelyke htfteringen , die den : „ Guardiaen en Pater Albaen hebben gelproken in de „ Abdie het Nieuwenboffche, by getuygeniffe hier ne„ vens fub N°. 4.
„ Vcorby gaende alle andere tegenheden, die den
Suppliant



( '75 )
I <t> Suppliant uyt dezen hoofde heeft ontmoet, naementlyk 1 ,, in de Abdie van Drongen , hy gelooft alhier te mo,, geii aendienen, dat het niet dan by diergelyke op|„ ftoking is gekomen, dat alle de Palloren dezer Had ]„ aen hun kofters hebben verboden hem miffen te ge|„ ven. Lannoy Paftor in S. Jacob heeft daer by geIzeyd, dat het al heyligfehendingen zyn.
" Door al deze faemenfpauningen ziet men kher, I ,, dat men den Suppliant wilt verderven en ten onder L, brengen; maer in deze ellendige geftelteniffe en in I j, wanhope van iets te bekomen door eenigen Biffchop l„ of anderen Kerklyken Throon , den fuppliant verftout l„ zigganfchlyk over te laeten aen de geregtigheyd zyner l„ Majelteyt j welkers befchermende-hand zig altyd heeft [,. geftelt iegens alle opprefiie, het is in dit vertrou|„ wen, dat hy neemt de vryheyd om zig te bevelen L, aen de goedheyd zyner Majelteyt, overmids in de l„ Diocefe van Gend, in de welke hy by opene bricl„ ven van den Biffchop is geadmitteert, niet anders I „ open zyn dan twee Cauonicaeten , een tot DenderI,, monde, het ander in S. Pharaildis tot Gend, hy |„ werpt zig voor de voeten zyner Majelteyt, de zelve |„ biddende, hem het een of het ander te willen verlecl„ nen of wel een ander plaetze, in de welke hy zoud l„ konnen leven buyten de vervolgingen zyner vyanden l„ ofte om gebruykt te mogen worden in de paitoreele I „ fonctien, tot de welke hy in zyn Oreier voornamen!Ij, lyk is gebruykt geweeft, want hy niets zoo zeer l„ wenfcht, dan uyt den ftaet van ledigheyd verloft' te I „ zyn , waerom hy zig zeer geirn zal voegen naer het I,, believen van zyne Majefteyt.
[ „ Dit is de gratie, &c. Auxilius Vervijch Pbr. 9 Julius 1788."
Deze Requefte is zoo terftond door het Gouvernement ten advyfe gezonden van den Fleer Proc. Gen. Maroucx d'Opbraekel, den welken voor alfdan niet goed beeft geoordeelt rapport te doen om vele redens, im-
// Deel. D d



( i?6 >
iners God had my befchikt cm te fttyr'eo tegen de Patriplodden tot Liefkenshoek : overzulks waeren alie : menfchelyke poogingen te vergeefs om my te vervoor-1 deren tot een Canonicaet binnen Gend. THomme pro- } po/éi den Procureur Gen. had zelfs goed gevonden dat' ik deze Requefte prefentcerde , en niet tegerftaende , alswanneer zy op zyn advis was gezonden, hy heeft gerefcribcert in afwagting van beter tyden. Dien dijpoje.
ARTIKEL IX.
Hoe en door wie ik geworden ben Cappellaen,
ln Pharaildis Kerk door Prooft Potter wel onf'aen.
Mynheer Vander Cruycens woorden die hy tot Ooftende had gezeyt, .wierden zeer haeft geconiirmeert, want in weerwil alle den klap en fnap alier jaloerfche tongen, logens en calomnien der Cappen, God beweegde het hert van d'Heer van Vaernewjk ,'om my de middelen te bezorgen tot het bekomen een miffe uyt de Religie Kaffe. Ik hebbe hier toe op dezen edelen raed Requcft geprefenteert, en het heeft daedelyk belieft aen -zyne Majefteyt den Keyzer en Koning, niet alleen de verzogte intentien te geven, maer daer by te verkenen een Decreet toegezonden aen den eerweirdigften Heer De Potter, Keyzerlyken Proeft van het Collegiael, Patriottik en wonderlyk Capitel van S. Pharaildis, waer by my toegelaeten was een dagelykfche miffe in die Kerke te lezen ten dienfte van het publyk , volgens het goedvinden van dezen Heer Prooft; welke miffe ik dagelyks moeft ontlaften tot intentie ofte voor de Fondateurs der geëxtirpeerde Threfiaenen binnen Gend (i).
Ci) Wat fchooiic Preuve der calomnie , van die zoo dikwils hebben gezeyt: dat Jofeph II geen zaeligheyd konde bekomen, om! dat hy al de fondaticn had vernietigt zonder de miffen of intentien ' te volbrengen ,, ik heb voor myn deel meer als 500 Priefters gekent , die- miffen hadden te lezen voor de Religie Caffe , immers al de Heeren der afgefteldc Abdie in Coudenberg tol Brunei lezen



( J77 )
Be Potter, heeft my gecommuniceert het Decreet zyner Keyzerlyke en Komngiyke Majefteyt, en de achiïc ure in den morgen aengewezen om miffe te lezen , gefelicitcert over deze Keyzerlyke difpofitie, als een gratie tot voordere promotie in zyn Capitel. Dit Decreet wierd in volle' Capitel afgelezen : die my toegenegen waeren, aenhoorden dit met pleyfier, maer ..niyn vyanden waeren den mond geflopt, zy vreefden, dat het openftaende Cauonicaet my zoude gevolgt hebben, zy zweegen en paifeerden my ocuüs claufis. Broer Pier uyt de afgefchafte Priorie van Eifeghem, eenen Bygotiquen Koffer ve. clafjis, zeyde my, dat'er nog al Deeren in dat Capitel my toegenegen waeren , maer dat de Cappen die aldaer dagelyks een mille voor den Raed van Vlaenderen om zeven uren en half moeften lezen, hun uytnementlyk bekommert vonden , dewyl zy niet geruft aeu den Autaer {tonden, als ik in de Kerk of Sacriltie was; immers zekeren Bernardus van Brufiel, had hem bevolen my te zeggen, dat ik niet meer in de Kerk mogt komen, terwylent hy aen den Autaer was, want dat hy van fchrik en vreeze zoo ontroert had mifle gedaen, dat hy geloofde niet wel geconfacreert te hebben....
Ik. Vraegde : wel lieven Monfrere! wat reden heeft dog dezen kieke-fretter (dat zyn Bruffelnaeren) gehad, om zoo onftelt miffe te lezen ?
Pier Zeyde : Bernardus vreeft, dat gy verdoemt _ zyt, Mynheer'.
Ik. Wel 1 waerom of waer door Monfrere T
tot daete dezer noch daegclvkx zulke miffen : hydies eene calonuue gelyk vele andere ten lafte van den grooten cn oprecht-catbolyken Keyzer Jofeph II R. I. P. Hier ziet men ook , hoe zorgvuldig zvn gouvernement was om den dienft der gemeynte te beoogen , aengezien het overliet aen den Heer Prooft my de ure te hellen die liy meynde alderbeft te dienen aen het publiek, hier uyt ziet men ten derden, hoe valfch men heeft gezeyt, dat men die Kerke zoud gefiwprimeert hebben, ergo dry calomnien wederleyd m ces preuve.



( «-? 8 )
Pier. Hy zegt, dat gy zonder oorlof uyt het H. Order, by dies onwettig gefecularifeert zyt en Apoftaet.
Ik. Monfrere.' hoort, zegt aen dezen heyligfchv nendcn Baerd, dat hy by my eens zoud komen, ik zal hem den wettigen oorlof in zyi originele voortsbrengen, daer by een Decreet van den Keyzer en eenige brieven van dezen Biffchop, de welke hem benevens alle de ander Paters, die hier dagelyks nevens my moeten Miffe lezen, teenemael zullen overtuygen van myn wettige fecularizatie „ en overzulks van de valfche accufatie ,, die zy ontkenen van de Overfte Guilielmus en Godefridus.
Pier. Ey Godt! Mynheer ! Bernart zal zeker niet durven komen by u.
Ik. Wel waerom niet?dat hy komt, ik zal hem nog befchinken met een glas bier, wyn heb ik niet, dat meer is, hy zuypt'cr elders genoeg &c.
Br. Pier zeyde, dat zy my fchrikten , vlugten ende fchauwden uyt hoofde dat-ze myn redenvoeringen niet konden wederftaen, en dat zy geloofden, volgens het zeggen van hunnen Yifttator, dat ik waerlyk was een Apoftaet.
Ik. Wel Monfrere ! hoe beftaet gy u zoo verre van my kleedinge te langen, ei zelfs myn miffe te dienen, dewyl gy zoo geloovig fchynt aen dc logentaele dezer nieuwe baerd-mannen.
Pier.' lk geloove mynen meefter den Heer Prooft, die my heeft bevolen- uwe Eerw. op ure en ftond te dienen, my onaengelegen houdende aen'tgone die Paters zeggen. Mynheer ey! ik bid u, neemt dit niet qualyk af, mits zy my hebben verzogt u dat aen te dienen.
Ik. Tot hier voor my wel ï maer gelieft hun aen te zeggen , indien zy in hunne Cap en Baerd content en geruft zyn , dat ik ook heel geruft, content en vredig ben zonder Baerd en zonder Cap, maer dat zy moeten beter letten op de woorden van Chriftus : nolite condemnare, ut non judicemfni cyc. wat die een ander verdoemt ipfo faclo zelfs verdocmelyk is. Monfrere ! zegt dat ik baan door deze vrieudelyke berilping vooikome, dewyl



. C w )
zy zoo ligtveirdiglyk een anderen verdoemen. Adieu !
Of Bro&re Pier myn woorden overgezcyt heeft ofte niet, 'k en weet zulks niet : Bernaerd is evenwel niet opgekomen (i). Ik heb myn kelderken gefpaert nog my niet meer vuyl gemaekt aen dien Baerd „
Ik heb daer ontrent 2 maenden die Kappellaenie bedient , zoo dat myn vyanden voor alfdan een weynig den mond waeren geflopt, nog nergens meer willen te loopen om my van den Autaer te verwyderen.
Ik leefde alfdan een weynig geruft in peys en vrede, altyd zeer fober cn mager, gemerkt van Nieuw erkerk my niet meer dan 10 ftuyvers voor ider miffe moeite geven : dus is het een logen van zommige die uytftroyden, dat deze miffe my rykelyk wierd betaelt, andere ftroeyden daer by uyt , dat ik geen miffen moeft lezen om te leven, vermits den Keyzer my 's jaerlyks 2000 Guldens gaf, voor den Spion van den Procureur gen. te 1'pelcn, voor hem alles aen te brengen, wat men in de Sacriftien raefde tegen den Keyzer &c. Alle welke logens zoo wyd en breed zyn verfpreyd en gelooft geworden, dat myn naefte en befte vrienden zulks gclooi-
(1) Seraphintjen werpt my onder ons proces verbael op 1790, waerom ik altyd de Cappen vluchtede als ik geloofde waerlyk gefecularizeert te zyn ? ik heb hem ontloochent oyt voor een Cap ge'lucht te hebben, nemaer dat ik geirn bekende , noyt geen genood te hebben ten zy dezen Bernardus , om zyn vuyle tongé te fchrepen ; want zy kwaemen noch genoeg zonder genood te ïyn: had ik moeten hun aentrekken , ik had wel te doen gehad, ik heb fee dikwils ondervonden , wat het is van Cappen aen te trekken, ïïk heb 17 jaer als compagnon by duyzent keeren gezien, hoe zy iongenood loopen by arme borgeren om een fleffche wyn, terwy[Jent de menfehen zelfs noyt geen bier derven drenken, en als iemant hun zyn eygen nood-druft geeft , zy pryzen , lircelen en Rrleyen dezen , zy beatificeren dezen , &c. Als hy geruineert is , By vallen hem nog ecrli tegen en veroordcclen hem, ach ! hoe linenig menfeh word'er door deze Ileylig-fchynende Eggeïs het bloed Ben eygen fubftantie afgezopen ; maer ik was van den markt t'irayS
Igekomen , ik was wyzer, 'k liet hun loopen , mids ik niet genoeg had voor myn zei ven ; zoo by aldien ik fchnlden had gemaekt , zy hadden de eerfte geweeft om my te bekladden , daerom ik heb hun altyd laeten loopen,, want ik met al hun Beeldekens ha HeyligJuru geen fleffche wyn kan koopen ,, waer door zy menig boer een vet kalf afstroopen ,, mundus vult decip'i.



( i8o )
den en niet meer gaven, bïètérich de Schönhofen aenveerde den boek myn'er Schnftuer-Queftien , die ik nog koftelyk hadde doen binden, maer hy heeft noyt een: oord gegeven, waerfchynelyk om dat hy geloofde men my in geen gebrek van geld liet, overmits'ik van dien tyd af verfchevde Brochuren had gefchreven jegens de Patriots-gezinde, in het voordeel der Keyzerlyke ; maer al dat klappen , meynen en giffen heelt my in de dry jaeren, dat ik tot Gend ben Kappellaen geweeft, met meer dan den loon myner dagelybfche miffe mgebragt, overzulks kan een ider wel bcüuyten hoe armely k ik mvn keuken heb moeten aenleggen ; nogtans heb ik m keel Gend niet een oord fchuld geheten, zoo dat ik mag geftelt worden onder de patriotfche Mirakels! Vi-1 vant dc Gentenaeren! die meer konnen als de duyvels, want volgens de Theologie der fanatiqne Bigoten, denj duyvel kan geen valfche Mirakels doen om het geloot te verzekeren, nogtans de Patriotten tot Gend hebben' zulke dingen gedaen, ergo zy mogen tegen den duyvel in den oorlog gaen.
X ARTIKEL.
Hoe en door wie ik tot Calloo ben gemaekt Cappellaen J Om wat reden ik aldaer uyt Gend ben gegaen.
David zegt: cafiigans cafligavit me Dominus. Den Heere,. heeft ony beproevende zeer hevig gekaftyd; waerlyk ik zoud dit liedekeo ook wel mogen zingen, gemerkt.; den Heere my op een alder pynelykfte wyze beproefde, ; toen ik vryclvk mogt loopen tot zynen H. Autaer.j Myne wanden hadden al haeft den goddeloozen Keu-\ r«m«/Mie"overhaelt,om!ny benevens de Canoniken De Graeve, Boulez , Meulenaere, Baillet de Cauwere cn menigvuldige andere deugdryke Catholyke Priefters, die volgens het H- Evangelie altyd getrouw zyn gebleven aen hunnen Vaderlyken Souvereyn, uyt te fchelj • den vcor al dat leelyk en fchaiidig was : maer dit was-;



(i8i )
my nog weynig bedroevende, my viel veel pynelyker uytgemaekt te zyn voor den Auteur van zekere fchriften, waer in myn belle vrienden binnen Gend, Praet, Vanden Abeele en Goedminne , deirlyk waeren uytgefchildert, onder ander zeggende , dat zy alle dry uytmuntende Cappellaenen waeren van Bacchus&a Ve««j,dat van Praet den tweeden by-flaeplter was van de Wed» Cools, om dat hy haer huys regeerde, dat Sijl/en van den Abeele was den ezel van Balaam (i) , en Goedminne den gepriviligeerden difpcnlier van den a la mode winkel van Thrintjen en Kaetjen, &c. Deze Heeren te lichtgcloovig, ^2) hebben hier over tegen my zeer geftoort geweeh., en my alom met een kwaede ooge aenzien , waer in ik groot gevoelen heb gehad, om dat ik waerlyk in Mr. Van Praet meynde eenen goeden vriend te hebben gevonden, maer zy waeren te zeer in het
(1 Spillèbaut en Compagnie , bad al haeft in zyn verholen pèrflae eenige eerloofte bockskens gedrukt, wanof ik twee by zyn vrouw heb gekogt, my uytgevende als den vriend van Praet', van Vynt de Nobel en Si^n den Krommen , de welke ik zoo dra heb overgegeven aen bet Officie Fifcael , &c. Daer las ik onder ander hoe dat Vanden Abeele meer had vergeten , als ik oyt had geweten ; waerlyk dat was niet te verwonderen ; want ik noyt had geweten, wat Konftcnaer hy was geweeft in Bacchus en Vcnus winkel, het gonne hy voor'een groot deel heeft vergeten, ik heb noyt geweten door wat loofe middels hy den graet van Licenti-. afinus heeft verkregen het gene hy zeker heeft vergeten , ik heb noyt geweten ( hebbende heel den Patriottiken tyd als een flaeve gekoort, geboeyt en gevangen gezetenJ wat fcbandelyke Sermoenen redenvocringen en goddelofe difcourfen hy heeft gepubliceert tegen het van Godt gezegend huys van Ooftenryk , wat poogingen ea demarchen dien krommen Prielter heeft uytgevrocht om het arm volk te verblinden en te mitleyden in den vertvaenden Patiiottisnnii. Dit heeft hy zeker reeds vergeten ; dus is het nu zeker waer dat dezen gepriviligeerden valfcben Predikant meer heeft vergeten, Ëtls ik oyt heb geweten van zyn ondeugenlheyd.
(2) Geerts zeyde my 1 Januarie 1789, dat zy zulkx geloofden door dien datmeefi al die boekxkens waeren gefchreven inae mynen fiyl en wyze van fchryvën : deze Heeren konnen nu uyt deze dry Boeken oordeelen of zy wel gelooft hebben , mids zy in deze zien mynen ftyl tn wyze van fchryvën , dat zy nu ook denken op hun calomnien tegen my ! Cauwe\e Canonik tot Veurne kan getuygen, dat ik noyt die eerloofe fchrifteu heb gemaekt. &c.



( «66 )
geloof, dat ik hun die eer-fchendende fchaem-fchriftcn } had gefchreven, zy zouden my uyt de Stad verbannen } en weggejaegt hebben , indien zy gekond hadden.
Middekrtyd Godt my nog tot meerder Kruycen be- 1 hemt hebbende , zond by my mynen ouden Hofpes Frans 1 de Weird, zeggende hy voor my in het Waejiand een I gewenfehte Kappellaenie had bezorgt, de welke hy tot | teeken onzer oude vriendfehap , had voor my gevraegt I van d'Heer Morel, die het Beneficie van Calloj bezat, I maer dat niet konde bedienen, zynde zelfs Kappellaen I in twee Kerken tot Gend. Hier ondervond ik hoe val- I fchelyk de Kappen nog eens hadden uytgegeven, al of I ik uyt het huys van dezen de Weird zoud gejaegt zyn I geweell, en door hem overal uytgegeven als eenen ondeugenden, vermits hy te eerlyk man is ( alhoewel maer I een Hovenier ) om eenen ondeugenden te beveelen tot I eene Kappellaenie : dezen man heeft my waerelyk zoo I hoog en veel gerecommandeert, dat Mynheer Morel I deze plaetze heeft gelaeten aen mynen keus, my over- I laetende den tyd van 8 dagen om my diefnopens te be- I raemen. Myn zufter bevond zig juft alfdan in het Hotel I van den Chevalier Dont de Lovendeghem, alwaer zy haer I eenigen tyd had opgehouden voor compagnie van Mej. I Julie, ik zeg Joulie door verftand, Joulie door hacre I zeden, Joulie door haer mufiek en andere konften, en I niet min Joulie of fchoon van lichaem : myn zufter al- 1 les gehoort hebbende, raede my deze Cappellaenie aen B te nemen, ook andere vrienden, boven al Mhr. den I Qfficiacl De Meulenaere, die de goedheyd heeft gehad fc van op het verzoek van Mr. Morel, de.i oorlof en het h confent van den Biffchop hier over af te haelen: myns aengaende ik vond my als tuffchen twee ftoelen in d'af- | fchen; van den eenen kant 'k voelde my beweegt door | de civiliteyten, die ik genood in zoo vele treffelyke ï Huyzen, om in Gend te blyveu , te meer om dat deze | allegaeder tegen Culloo waeren en my zulks teenemael E ontraeden , boven al Mr. den Arts-Priefter, die vreefde \ en voorzag het gene den Ofhcael en andere niet voor- f
zagen, n



( «83 )
zagen, te weten de fchelmerie der Cappen in my wederom te vervolgen, zoo haeft ik uyt Gend op den Buy. ten zoud geweeft hebben.
Meulenaere nogtans niet min als onvoorzigtis;, beweirde deze onderwerping met te raeden , ik eerft eenige daegcn zoude gaen proberen, om te zien hoeden Paftor Claus, de Weth en de Parochiaenen my zouden ontfangen hebben , daer by voegende , indien Calloomy niet behaegde, of indien ik aldaer niet behacgdc» dat ik vryelyk mogte wederkeeren, want dat den biffchop my aldaer niet abfolutelyk ftierde, maer enkelyk toellond aen het verzoek van Mr. Morel, te weten dat ik die Cappellaenie voor hem mogt gaen bedienen.
Deze en andere beweeg-redcns gecoi fide-eert met het fpreek-woord tene certum & dimitte incertum , overmits! die Cafpellaenie my maer diende tot onderhoud, zoo lang als Mr. Morel, zynde een bejaerd en katyvig man C geftorven 1790) zoud overleeft hebben : deze van beyde kanten overleyd hebbende , en noyt denkende aeti de voorzegginge van den Heer Arts-Priefter, heb my , eyiaes! door den intreft laeten vervoeren, hebbende tot Calloo 50 pond grooten meer dan ik tot Gend had. Op deze baetzugtige inzigten heb ik voor dit moment den raed van mynen ouden Raedsman veriaeten, en dien van myn eygen profyt voorgeftelt, om dat Godt zynen arm men Jongen rog meer wilde proberen in het vuer van lyden en ftryden, gelyk wy zullen verftaen in den volgenden Tyd-ftip, maer nog veel breeder in het III Boek, ik dagt eyiaes! het is een alder^waerfie kruys „ te dolen ■ronder ruft of huys.
XI ARTIKEL.
Voor fluyt-reden der Gendfche droeve Tragedie, Volgt hier Mynheer Van Wyngens Comedie.
Mhr. Charles de Ghellynk van JVyngen, onaengeziea • ^sllen agterklap en calomnien, die men hem van my aenII Deel . E e



( 184 )
diende, luyuerde nae geen vuyle tongen, nog laet noyt toe, dat men aen zyn tafel, of in zyn Kafteel, de eere beneemt van de afwezende, hy gedraegt hem aen de Spreuke van S. Auguftin ••
Quifquis amat diclis alienam rodere famatn , Hanc rnenfam yeti tam noverit ejjê Jibi. (i)
Mevrouwe infgelyks kan niet lyden , men de eere zoud te kort doen van een ander in haer gezelfchap , zy is een ander Juduh om het kwaed te berifpen , en alzoo zy noyt uyt myn mond hoorden de minne verwytzels of vraekzugtige redenvoeringen jegens myn alom opvolgende en onverzaedelyke vyanden ; maer ter contrarie dat ik ouder myn lot-beklaeging altyd riep '. Hecre vergeeft het hun, non enim fciunt quid faciunt... Zy geloofden dat ik waerlyk den Geeft Chrifti betragte, zy verwonderden dikwils myne verduldighcyd , en beminden my meer om meer tot zoo verre, dat zy my meermaels hun tafel, huys cn bed voor myn leven hebben toegezcyd.
Mynheer in ftad zynde, dede my dikwils de eer van my van de kamer te haelen, om my wat te ontrekken myn'er overlangduerige ftudien, in de welke ik myne gezondheyd had gellagtonert, indien dezen edelen vriend my met van tyd tot tyd had afgehaeh, om nae het een
(i) Mynheer Bruno vanden Hecke , broeder van Mevrouw van. JVyngen, zeyde eens aen my , dat hy zeer goed vond alomme de fpreuken die men by de Cappen op de meuren leeft, mids de woorden wekken : 't welke ik niet nnfpryfc, maer dit zeg ik : dat zy -wat meer fpreuken op den achterklap , op de logentaele en calomnien zouden moeten geplaets hebben. 'T is wonder men alomme lieele refters beklad ziet met fpreuken zonder deze gewigtige van den H. Aug. te vinden , en het is klugtig te lezen , dat zy meeft alle gaeder aenpreeken de blinde gehoorzaemheyd, den fchynfceyliglien regel van 't regt. Ctcca obedïentia ! ey ! mi Deus ! wie mag dog den uytvinder zyn van zoo dwaezen Regel ? 't is waer de overfte waeren noch zoo verre niet van hem voor te leggen als medium necejjitatis, 'k geloof nochtans had Jofeph II niet ingetoomt hun bygotcrie , zy zouden deze wtl geleeit «ebben dc nzcejjitatc przcepti ,/i riQii de Medii,



( i85 )
of het ander zyn'er Speel-goederen te gaen , ofte in de ftad Gend te wandelen, 't gonc ik voor een allergrootfte gratie des Hemels aennam, want my zulk een edelen Compagnon veel aengenamer was , als ievers eenen Capdraeger af agterklappenden Baerd. Somwylen nu buytcn , dan Dinnen de ftad wandelende, hebben wy onder ander ons eens zeer inniglyk vermaekt met de volgende klugt.
COMEDIE die ik, geafjifleert door Mynheer van Wyngende Gellynk, tot Gend hebbe gehad met den Guardiaen der Capucinen van Audenaerde, op den i 2 Febr. 17'38, nae middag van 3 tot 6 neren 's avonds
■ in het huys van den Br. Canonik Boulez.
Somwylen raed gevraegt zynde geweeft van Fr. Bafilius ex S. Marguerite, den dwaeZen Capucin, den welken zeer veel tegenfpoed en lyden ontmoet, bezonderlyk federt dat hy door den Procureur gen. in het. Seminarie generael is gedaen geweeft 1787, waer over den Raed-Fifcael Pulincx het Gouvernement moeite ïnlormeren, en daerom had dezen Heer by zig doen komen den Guardiaen met den Patiënt, om aldus partie te kennen cn te aeuhooren. Het geviel ik met Mynheer van Wyngen in de Veld-ftraete deze Paters ontmoetende . door'den Patiënt aenroepen wierd, maer uyt vrees door den Guardiaen bekent te zyn, derfde ik Bafihus_ geene fpraek leveren. Van F/yngen zynde in bet aenzigt een Nero, maer in het hert eenen Cato, een medelydend hert, wilde die Paters in zyn Hotel nooden, om terwylent hy den Guardiaen wel zoude doen drinken, ik den armen bloed zoud a Vécart konnen raed geven : maer ik vreefde als zy in het Convent zouden gezeyt hebben by wien en in wiens huys zy getrafteert hadden geweeft, men feffens zoud befioten hebben wie aldaer voor Cappellaen had medegedaen. Wy hebben dus hun agtervolgt van uyt dc Veld-ftraet tot op den Kautet , en aldaer goed gevonden hun te nooden in het huys van den Heer Canonik Boulez , wanói ik hem ben gaen



( i8tf )
voorkomen, maer hy was abfent, en is maer t'huys gekomen een weynig nae den Guardiaen wegwas, ondeitufichen heeft Mhr. Van Wyngen den Guardiaen gegroet, zeggende : goeden dag Pater Joannes !
Den Guardiaen vervremt over de edele preftantie van dezen edelen Heer,die hem zoo onverwagt groete,antwoorde : excufeert Mynheer! gy bent mis, ik en ben Pater Joannes niet.
Van fVyngen. ik vraeg u reciproquelvk excufie eerweerden Pater! my dogte gy pater Joannes van Iper waert, ik heb daer op u agtervolgt, mcynde u te nooden op een glas wyn.
Den G. Neen Mynheer! ik ben Gr van Thienen,
by Loven, nu Guardiaen tot Audenaerde; ik heb noyt tot Iper geweeft, immers ik ben hier onbekent, ik bezigttge wat de ftad...
Van fVyng. jae my dunkt gy hier vremde zyt ; nu om ons confufie af te waflehen, komt gy mede na myn huys, wy zullen kennilTe maeken , en wat klappen van oen tyd.
Den G. Excufeert, Mynheer! uwe goedheyd is te groot, maer om diefwil ik myn affairens ter dezer ure niet kan voorderen, ik zal profiteren uw gocdheriigheyd.
Van fP'jng. is in het huys van den Canonik Boulez gekomen, even als of het in zyn evgen zoude geweeft hebben , hy heeft het vuer doen aenftckcn, wyn (recommandeert &c.
Cathenne de raeyd heeft my, volgens myn opgeven» geannonceert voor Mr. vande Vivere, Onder-Pallor in S. Michiels,
Ik groete Mhr. van /Vyng. zeggende : Mr. van Bot. telaere, ik geve my de eere TJ-Ë. te komen bezoeken myne beloofde vilite op heden af te leggen &c.
Van IV, wenfehte my zeer wel gekomen en zeyde: ziet Mhr. den Ondcr-Paftor, gy zyt my van pas gekomen , ziet daer vind gy de compagnie van P. Guardiaen tot Audenaerde, die ik voor eenen anderen Pater heb aenzien en Lier binnen gebragt.



( 18? }
Ik groete P. Guardiaen zeer beleefdelyk en zynen Compagnon voor P. Leftor,maer den Guardiaen voorquara zynen gezel in te zeggen, dat hy nog maer Frarer was, maer geen LeScor (i).
Ik ben ook dan mis! nu daer is niet aengelegen , dien Frater kan nog Leclor worden en Guardiaen : ik zette my in de ronde en wy klapten hertelyk.
Van. IV. Wel P. Guardiaen, wat nieuws ai by U-E. tot Audenaerde ?
Den G. Ach Mynheer! niet anders dan flcgtc zaeken en droeve tyden &c.
Van IV. Wel hoe! wat is'cr by TJ-E. meer dan hier kwaelyk of flegt ?
Den G. had my van IVyngen hooren groeten onder den naem van Mhr. van Kottelaere, antwoorde : Ach Mynheer ! den Keyzer, den Keyzer wilt het al reformeren , wy en ander Kloofters gaen al om zeepe, het is beweenelyk hy zoo leeft, &c.
Van IV. Ik vrees'er ook voor; maer geeft Gy-L* daer toe fomwylen geen oorzaek ?
Den G. Ey wat oorzaek konnen de Kloofters aen den Keyzer geven , om zoo van hem mishandelt te zyn, zoo en gelyk hy met ons te wcrke gaet : wat kwaed doen wy hem?
(i) Hier ziet men , als ook in de Comedie van den ÏVulfhïet achter III tyd. XI Art. en elders , hoe de Cappen verfchillen aen de Jefuiten 'in te mispryzen hun medebroeders : de Jefuiteu bewaerden alom de eere van hunne confreers, de Cappen bennedeeien deze waer zy konnen , de Jefuiten verdedigden alom de faem hunder medebroeders , de Cappen ter /contrarie bekladden deze gelylc wy heden in myn opzicht reeds by duyzentmael hebben gehoort ; de *Jefuiten p'reefen alom en verhoogden de verdientlen tuinder medegezellen , en wanneer het eenen broeder was de commurd martyrum al;dan zeyden zy : dat hy noch een man was van groote verwachting &c. Maer de Cappen ter contrarie verklecncn elkanders talenten , en als zy eenen man hooren Hellen in 't getal der Apoltclen , dan weten zy daer op te zeggen , dat hy is een fiicularift Cfc. Fan Gnechten Pafior tot Merckem , zeyde : by aldien de Jefuiten hadden beleeft de CappUciheB nederrigheyd » cn indien de Cappen hadden de Jefuite voorzichtigheid « Iran orders zouden gebleven hebben tot inder cenwigheyd » maer dooi" deze twee gebreken gaen zy beyde om zeepe.



( i88 )
Van IV. Ziet! het wereldlyk ken ik beter als de Kloofters , maer dien Heer Onder-Paflor kent de Kloottenzaeken wel;hy is myn goeden vriend, hy frequenteert myn huys, en ik hoore hem fomwylen zeggen dat den Keyzer in veel dingen gelyk heeft, immers wel doet... Dat hy hier nu uwe vraege voor my voldoet, ik hoor geern zulke difcourfen.
Ik. ziet P. Guardiaen, wy zullen enkelyk exerritii grand zonder paffie redeneren en aen Godt geven dat hem toekomt, en aen den Keyzer dat hem toekomt ; daer op de antwoorde van den Guardiaen verwagtende, overweegde ik by myn zei ven wat argument ik beft opgevat zoude hebben , om te dienen tot voordeel van den Patiënt zynen Compagnon, die groote dilÏÏcultcyten had om zig van het lacchen te houden, alzoo den Lezer hier wel kan denken, ik had zelfs moeyte genoeg ziende de eenvondigheyd, maer de boosheyd zynder woorden verbitterde my; ik konde wel lyden men zeyde : den Keyzer doet kwaelyk, maer niet hooren, dat hy in alles kwaelyk dede.
Ben G. Ziet Mynheer den Onder-Paftor ! ik en zoek geen argumenten ; want men weet hedendacgs met waer men mach fpreken ofte wat men mach zeggen , om niet te mifdoen.
Ik. Dat is zeker : maer om den tyd wat te palieren en van niemant quaed te fpreken , ik zal antwoorden voor Mynheer en u toonen , hoe de Kloofters vele redenen geven hunder extirpatie en dat zy wel zeegen die verklaeren, dat het hun eygen luyzen zyn die hun byten : want gy-L. ten eerften geeft niet aen den Keyzer dat hem van rechtswege, van officie en ftaetswege duydelyk toekomt... ergo &c.
Ben G. Wel hoe Mynheer! wat refuferenwy dog oyt aen den Keyzer ? wat konnen wy hem rcfuferen ? wy hebben nix, wy hadden onder zyne Moeder Mary Threfe eenige vrydommen op de Tollen en Rechten , hy beeft ons deze afgenomen, en wy poogen deze te betaelen , wat wilt gy dog, dat wy den Keyzer weygeren ?



( 189 )
Ik. Differente zaeken, en om dit korts te nemen, ïk zal maer eene zaeke alleen toonen, want een preuve zal genoeg zyn om u te toonen, den Keyzer reden heeft om U-E. te behandelen iegens uw eygen wenfchen en begeirtcn : gemerkt Gylieden aen uw Onderdaenen weygert den toevlugt tot den Souvereyn, Gylieden eyeent u het recht van de Oppcrfte-juttitie, het'gene aen den j. Souvereyn alleen door alle wetten toekomt. ■ Den G. Excufeert Mynheer! wy laeten onze Onder■aeoen toe hunnen toevlugt te nemen nae Roomen daer woond onzen Souverain , maer niet tot Wecnen' Bik zonder excufie. Pater! gy faeit; den Opperften Regeerder der Juftitie, zoo voor U-E. als voor alfe ; andere en voor ons Priefters in Vlaenderen is tot Bruf|iel, maer niet tot Roomen.
Chriftus heeft noyt de fioters van Juftitie nog van des zebs kerkers toebetrouwt aen S. Pieter; want hv kende > zyn hefiigheyd , S. Pieter zoude zonder partïe "te hooren te haeftig geftraft hebben, de ooren afgekapt heb•ben, ln de kerkers gefmeten en de deuren te lang toclehouden hebben : daerom heeft hy aen Petrus enklyk de floters der Religie, en niet die van Juftitie gegeven, hy heeft deze aen den Keyzer , aen de Koningen ea Pnncen gelaetcn, dewyl zy deze hadden van zvnen Hemeiichen Vader , door wie zy regeren, Wetten ordonneren en de Juftuie behandelen. Prov. 8, 15. Ondertuffchen Gylieden excommuniceert alle de gene recours nemen tot hunnen Prince. Daer ftaet nogtans temper Ucet recurjus ad Principem, Ca^arem appello.
Den G. Mynheer ƒ ik zien gy zyt Keyzcrs-gezint, excuteert, wy gaen zoo 'noyt te werk.
Ik. Jae ik Pater! cn zoo behoorden wy al te wezen ; want het is een gebod van God, reddite qure (unt claris aezari. Ik zien gy hier den hypocriet wilt fpelen, gy derft loochenen het gonne wy wel weten • vraegt Mr van Bottelaere, die vind dikwils op zyn Kafteel eenen gewezen Capucin, die zulks met klaere bullen en ftukken zal aenwyzen al 't gene ik hier zegge
>zyn hefiigheyd, S. Pieter zoude zonder partïe "te hooren te haeftig geftraft hebben, de ooren afgekapt heb; ben, ln de kerkers gefmeten en de deuren te lang tocSgehouden hebben : daerom heeft hy aen Petrus enklyk de floters der Religie, en niet die van T,,ft;,w> „„„ '



C 190 )
Den G. Mynheer van Bottelaere \ wie is dat? wat Capucin mag dat zyn ?
Van J-Vyng. Hy is van by Iper, uyt het Convent van MeenenOnder-Palier geftelt tot Zeveren hy heet Vetvïjch; maer "zynen Kloofter naeme wete ik niet : by komt zomwylen op myn Kafteel.
Den G. Jae dien deugniet! als Gylieden wilt luyfleren nae zoo eenen vend , eenen die zyn Kloofter en Cappe moede was en altyd in ptoceffe met de Overfte ? dan en verwonderc ik my niet over U-E. woorden, dezen zegt al veel tegen de waerheyd, tegen de eere van ons H. Order; immers hy laet hem hier verleyden door eenige Keyzers-gezinde , als De Vylder en Boulez, &c.
Van IV. kent gy dien gewezen Religieus, weet gy zyn cas! zyt gy daer van wel geinformeeert,- ondertuffchen ik heb een ooge gegeven en den patiënt in een ander kamer geleyd en van zyn cas in aller haeften onderricht en verboden deze onze kluchte oyt te vermonden, JJafdius beloofde zulkx, maer zeyde: het zal doch uytkomen, mids gy dezen Heer hebt genoemt: den ; Guardiaen zal in het convent zeggen, hoe wy in het huys van Mr. van Bottelaere zyn getradeert geweeft &c.
,Jk : zeyde dit geenzints het huys van Mr. van Bottelaere was: 'k vraegde hem of hy den Procureur Générael niet beter kende! daer mede ben ik eerft inge-1 gacn.
Den G. verwondert waer zynen frater verbleef, vraegde om den zei ven te gaen zoeken: maer M.van fVyngen gink eerft en den armen bloed viel op zyne knien, roe-^i pende, ach Jcius! Mr. den Procureur Generael! helpt my dog, trooft my, ftaet my by ! &c. &c.
Van IV. zig verwonderende van aldus getituleert te zyn , antwoorde : ziet Frater , doet uw belle , alles zal wel i gaen, zyt getrooft, leeft en bid wel, en zyn beyde ingekomen. .
Ik vraegde den Guardiaen noch eens: of hy Auxv Mus wel kende ? want hy had dit noch niet beantwoord.
Den G. ik kenne hem niet perfonelelyk: maer ik
heb;



( tpt )
heb veel genoeg van hem hooren fpreken om te mogen zeggen het gonne ik gezeyt hebbe, immers Mynheeren, wy .moeten aengaen.
Ik. liet is eygen aen de gene in het fos vallen , het argument te ontloopen per verbum Nej'cio ; ik antwoorde ; dat dien Religieus niet is zoo en voor wie gy hem hier uytmaèkt, hy is met den wettigen oorlof zynder Overilen, met de begeerte van onzen Biffchop en door den wil van den Keyzer, (die zulks regtveirdig heeft geoordeelt ) in deze ftad welvaereude; ik en hoor hem nogtans noyt eenig quaed van U-E. zeggen, maer hy toont zyn open brieven aen idereen.
Den Guardiaen heeft Mr. van Bottelaere bedankt en is zeer perplex naer huys gegaen. Dezen {Slokke-broer aldus wel gedaen heeft met- goeden aefem by zynen Collega, den Guardiaen tot Gend Mattheus, volle rekeninge gedaen , hoe hy zeer onverwagt van de ftraete was geroepen , en door den zeer edelen Heer Mr. vam Bottelaere hertelyk was getracbeert geweeft, en hoe hy daer Mr. vande Vivere, eenen Keyzers-gezinden OnderPaftor , had ontmoet, die het Gas van Pater Auxilius had willen verfchoonen &c. maer Men Guardiaen van Gend, wat hy ondervraegde of onderzogte, (i) kende
(i) Mattheus zynde geweeft eenen der grootfte fnoepers zyndec eenwe , onderlioorde terftond zynen uytgr.nger broer Mattheus van Worteghem, zynen fait tout en zynen {portier P. V iiloria-(inus van LebbeUe , zynen kakflaieter en gatlekker , om te weten waer Mynheer van Bottelaere woonde in Gend : want hy zoude terftond aldaer ook geloopen hebben met eenen Meloen voor Mynheer o£ een beeldeken voor de kinders of een naeldeküker voor Mevrouwe , gelyk de Cappenkmeell alom doen om dus de fleiTchen te lekken 11 door al zoodaenige momerie en bygotike trekken» weten zy den eenvoudigen menfeli tot hun fanatike gevoelens te wekken™ en om dat zy luy , ledig en vaddig leven op den bedelfak n ,:iet anders doende als zomwylen wa: zingen op hun gemak 11 zy willen dat elk een hun ontfangt onder zyn dak » maer zy worden hedendaegs van vele te wel gekent« 'k geloof zy niet meer zoo veel 'den boer konnen bedriegen als zy zyn gewent» immers hun fchynheylig lekkerig cn vaddig leven is ten eynde gekomen» de Borge-rs zyn zoo veel niet meer van de Cap voor - ingenomen » Mattheus kende geenen Heer van Bottelaere zy zoopen dan noch een llef-
II 'Deel. F f



( '9= )
geenen Ffeere van Bottelaere in heel Gend, nog veel min eene» Onder-Paftor in S. Michiels met naem van de Fivere, hy zeyde aen zynen Collega : gy heb' in de Fivers geftucieert by Madame de bottels, proficiat! gy zyt zekerlyk wel gebottelt.
Mynheer van IFjngen wierd hier over van ider gecomphmenteert, elk moeft hem veel lof geven, en ik getuygen, dat hy deze comique hiftorie met zoo veel aerdigheyd , behendigheyd als voorzigiigheyd heeft beleed, hy vertelde die zeer geirn, en liet my toe deze aen Mr. Guilielmus de Potter zynen vriend te vertellen, alwaer ik nog bezig was, toen den zeer edelen iJeer Mhr J. vander Cruycen de Potter intrede en hier op vertelde, hoe hy diergelyke klugt had gehad met den Vicarius der Cappen tot Ooftende. Ziei fuprd Art. VIII.
ik vcrzwyg bier verlcheyde woorden van dien Guardiaen, de welke ik heden niet derve aen den dag brengen om niet meer te ontfteken de gramfchap van het doorlugtig Huys van Ooftenryk,gelyk ik menigvuldige andere ondeugende fecreten van dit Order uyt medelyden tot de goede Religieufen, die men aldaer nog als Roozen onder de Doornen vind, hier verzwyge en zal ag'erhoudcn in deze boeken, jegens den tyd dat de boosaerdige Overfte hun zullen verftouten tegen myn ïevenbefchryving te fchryvën, het gene zy abfolutelyk moeten , hoewel zy in geregtigheyd niet konnen doen.
Den Keyzerlyken Lezer zal voorzeker zig verwonderen, over dat ik in mynen eerften Boek, behandelende myn levens-daeden als Capucin, niet meer behandelt hebbe de Cappucinaeden ,, of het Aepen-fpel dezer mafqueraden ,,n y dunkt dat men my zal vraegen waerom ik hunnen bigotiquen Winkel niet ten vollen opene om te toonen, hoe zy door hun fchynheyligheyd meer van hunnen baerd vaegen, als menig eerlyk menfch daer in kan fteken ; maer myn antwoord is, dat ik hier
fclie of thien te gaere , zy zongen den Boer {al 'i al betaelen» aen Mattheus den Baron van Haelen &c.



C 193 )
niemands eer wil (telen, om de myne te verfchoonen,
'k wil hier fchryvën zonder gedrevemheyd, enkelyk opha.lende het gene noodig is tot myner eer-verdeding, en die myner Protecbeuren en goede weldoenders, zullende hunnen godloozen Winkel voor by gaen , lot'er tyd de berugte Kcyzers-moorders my zullen beroepen in het open flagveld : alfdan zal ik aen den dag brengen fecreten, die zy niet weten ik geleent heb uyt den Archive - Boek gemaekt door Bonavemure van Oofiende Ex-Prov , den welken hy my op zyn lterven had betrauwt, en uyt welken ik veel heb treleert en gezien,, wat een Cappe wilt bedien ,, ik wil dan nu van vele hunner fchynheylige treken afzien „ deze zullen my voot een vierde Boek-deel dienen „
Een Schipper word gekend, wanneer de winden blaezen, Een hert van kloeken moed, wanneer de nyders raezen, Een Krygsman in het veld, wanneer men ftryden moet, Een Chriften in de praem, wanneer hy druk ontmoet.
DERDEN TYDSTIP.
Defervituere tot Calloo.
I. ARTIKEL.
Wanneer en hoe ik nae Calloo ben gegaen,
Om aldaer het beneficie te bedienen als Cappellaen.'
JLj?Ieu & mon Roi my voor de aenftaende Staetsomwenteling beftemt hebbende tot een bezondere rolle te fpeleu , om onder den Patriottifmus mynen naem nog meer rugtbaer te maeken , hoewel hy reeds in heel Vlaenderen en Draband door de Cappen genoegaaejii wasbe-



( 194 )
leent, en noch meer door de publyke fchriften der Patriots gezinde aenhangers van den eerlooi'en keuremenne , he bbe my eyndelings beweegt gevonden al myn edele en groot vermogende vrienden tot Gend to veriaeten om nae Calloo nieuwe vyanden te gaen opzoeken, weynig deukende , dat deze cappellaeiue my zoude gedient hebben tot een occalie van zoo oubelchryvelyke onheylen cn gevaeren, die ik aldaer heb ontmoet door de goddeloofe ondeugentheyd der Cappen en onTnenfchelyke Ichelmerien der verwaende, misleydè en verblinde zoo gezeyde Patriotten.
Op den 25 April ifJg ben ik in Gods', genaede gegaen nae het land van Waes , alwaer mynen naem, maer riet myflen perlbon voor alsdan bekent was. Ik heb onder den weg langft Dakkenham - veird agterhaeli een Franfchen Koopman, die myn muyze-neflen uyt myn kop geeftiglyk verbande door zyn Jofephine redenvoeringen ; onder ander, toen wy het fpecl-hof onder- den weg pafleerden van de Baudeloo-Gafien , hy zig daer op wat bekommerende, zeyde: ach! wat fchoonen vlaffen baerd doet Bernardus volk aen onzen zacligmaeker ! zy belovën de armoede en wy onderhouden die ; ziet eens wat fchoon armoede in meuniken , die zulke ryke Jufthoven hebben', wel facremortl ik wil ook aldus arm leven , mids ik koetzen en Peirdcn, lufthoven en Kafteclen mag bezitten... Ik poogde zyn Jdckers wat tcbedaeren met den bygoüken wynkel te gebruyken, zeggende : dat zy de armoede hier in, verftaen, nihil hatentes et ornnia pojjidentes, dat zy in hun bezonder niet. eygen bezitten, hoewel zy in het gemeyn veel goederen hebben ; maer dat zy danof geen gebruyk mogen maeken ten zy ouder en dependent den wil des o\erIten, ai nutum Domini. Waerlyk door deze en andere argumenten van denfanatyken handel watbédaert zynde, hy aenriep niet meer zoo luyde zyn Franfche Heyligen, hy verflond zig niet veel aen de fcholaftike Terméns, hy zoude gezwegen hebben , ten zy wy in de dreven van dat fpeelgoed hadden de koetze ontmoet van



( 195 )
Ple- den Ontfanger, bygenaemt den zwarten Duyvel, welkers eertitel ik daer nae dikwils heb verwondert m het Waesland. Den Franfciirhan in de koetze een aer■dige Nonne ontdekt hebbende, aenriep bynacr alle de feeylige, die uyt Vrankryk in den Hemel woonen, hy zevde Jacre hier', facre daer! zy beloven de armoede, zy beloven de zuyverheyd, en ziet eens! dien vervloekten kap-draeger ryd hier door de boffchen in een koetze alleen met een Bernardinne „ 'k zeg een Joffer van den tyd, een vleefchelyke vriendinne &c. (O
Wat ik hier op zeyde of niet, alles was te vergeefs, den Franfchman vervloekte al wat kap draegde , naementlyk de Bernardinen , om dat zy zoo luy, leeg en wulpzie leven met de weireldfche Godinnen „ en alles hebben nae hun bedorve zinnen „ zonder dienft van Kerk or , Staet te beminnen „ of eenige paftoreïe iouftien te beginnen „ uytwendig heyligfchynende, inwendig Ichynheylige, met een woord, hy vereerde al het Klooftervolk met alderhande eer-titels , gelyk hy in Vrankryk had ontleent, de welkè ik uyt eerbaerheyd verzwyge, als niet noodig tot onzen propoofte.
EyrMing wy zyn aen^ekomen in den doboelen Ae«n/op de merkt tot S. Nicolaes, Ca) alwaer den Bacs my veel lof aendiende van de boeren van Calloo, de welke hy zeer wel kende, overmits zy op de merkten Detfortrie , Broeder van den Greffier tot Bezèlaere , Abt ia Baudeloo zal voorzeker deze paffagie veroordeelen , en mynen Don Quichot in de Helle verbannen , maer ik verzoeke bem te willen gelooven , dat ik tier niet byvoege nogte afdoen , maer in alles de naekte waerbeyd befchfyve ; ik haele hier de woorden van den Tranfchman op even zoo cn gelyk hy die heeft uytgefproken : myns aengaende,' ik ftryke geen oordeel, maer laete den Lezer danof oordeel firyken; dit zeg ik bier, dat ik i* deze woorden geen verandering heb gedaen , itd uftor A. Vervifch.
(1) Dezen Arend is den cerften in heel Ylaenderen door de woede der Patri-ploddcn verandert ( nï Fat/ar) in eenen gouden Leeuw ; maer wat ccnfufie voor den Leeuw ? die men op de inI auguratie tot «tuffel 30 Junius 1790 beeft gezien onder de klauwen ! van den ' Arend, roepende in Treurenbergh : quidfum m:fer nunc diclurus! quem patronum rogaturus ? ziet zyn guide Legeuae.



( IQ* )
Jgen by hem meefl allegaeder logeren; hy meynende öu? ik aldaer te wege was als Biecht-vader en Predikant cf in hoedaemgheyd van tweeden Onder-Paftor, zeyde my, mdien ik de gratie wilde winnen der rykeCallooiche boeren ,dat ik niet veel mogt preken tegen Rac ir-us, nog iets mogt fpreken in den Bjecht-ftoel tegen Vcaas i want dat deze twee aldaer goede vrienden waeren , en als voor groote Goden wierden geëert Dit wierd tny daegs daer nae nog beveiligt door den Baés in de Rooza tot Beveren , zynde een alven dooven , die nog daer by voegde, dat eenen Paftor tot Calloo , om wel te konnen ftaen met de boeren, niet meer dan 3 granen noodig heeft, te weten : 1 q gemeyn te wezen met den boer en beleeft aen de boerinne (t) ; 2°. wel te kermeffen, want dat die boeren meeft al dry foorten van wyn inleggen, dat is, witten, rooden en rynfchen,om dat zy beminnen een luftig en kort leven ; 3 q zoo verre door den Biecht-ftoel te konnen zien, dat den meefter met de meyd en de boerinne met den knegt te faemen in het herreken mogen ryden.
Dit dede my hertelyk laggen, ik verwonderde zulks te hooren van zoo eenen gryfaert, heb hem gezeyt : dat ik gink proberen en hem danof zoud komen voorders fpreken. Onder den weg agterhaelde my een Dogterken van den Grafmaeker; heb dit gevraegt, of hunnen derden Heer (zoo word den Cappellaen aldaer genaerutj al aengekomen was? zy antwoorde : neen, maer men hem daedelyk verwagte, immers dat zy haer had gefpoed om my te zien , in meyning dat ik zelfs dezen Heer was : ik vraegde van waer hy moeft komen en wat voor eenen Priefter hy was ? zy antwoorde : van Gend, dat het eenen Priefter was die Cupuein had geweeft. Ik toonde my daer over verbaeft, cn zeyde : wel hoe ! eenen Capucin , kan die tot Calloo
t» Claus beeft deze gratie niet „ daerom beeft by des boeiens liefde niet,, by met al zyn geld beeft daer nog veel verdriet,, want menig boer hem daer met kvvaede oog aenziet ,, bezonderlyk t'fedcrt by iny heeft mishandelt als een deugniet,, en wat wonder?



(•97>
Cappellaen zyn ? Zy : Mynheer! 't is iet dat wy allegaeder niet begrypen, zelfs onze Paftors zyn nieuwsKerig hem te zien, zy verwagten hem van daeg; wmt zyn miffe reeds uytgeropen is voor morden , heel de Prochie is curieus om dezen te zien, dewyl hy Capucin is geweeft , niemant kan dit begrypen. Ik vraegde of zy niet wiften? dat de Religieuzen uyt het Beverfch Kloofterken waeren geftelt, en ook alzoo Cappellaen konden zyn ; zy antwoorde : dat dit een andere zaek was, mids heel het Kloofterken was uytgeftelt en gefupprimeert, maer niet de Cappen ; ik zeyde, dat het zeker gevoeglyker was aen den Keyzer eenen Religieus alleen uyt te fielten dan een heel Kloofter, &c. Het gonne zy begonde te verftaen „ wanneer wy in het Dorp van Calloo zyn gegaen „ Dantzaeris hebben my eerft van al ontfaen „ om dat ik onbekent by hun was fngegaen „ dog deze menfehen hebben my noyt eenige fchaedc gedaen. „
Calloo is een net, fraey, aengenaem Dorp in den zomer, eertyds een haeve en fchans op den Scheldeinond, vermaerd door veelderhande Oorlogs-gebeurtetaiffen, en door zyn omliggende Forten S. Marie, de Peirle, Lief kenshoek, &c. maer in den winter, het is een vuyl en onaengenaem, jae ontoegankelyk Dorp; de locht is'er hard, dog niet meer zoo ongezond als voor dezen , vermids de wateren hedendags beter ontlaft worden uyt de Polders. De Paftorie heeft heden ontrent de duyzend pond 's jaers , dus word zy de rykfte gefchat van heel het Gendfch Bifdom , die nogtans zeer veel al te ryke Paftorien heeft : niet tegenftaende dies, flaus heeft in myn pretentie , als ik eerftmael in zyn huys logeerde , verfcheyde mael gezugt en geklaegt, zeggende : dat hy moeft fpaeren , mids hy geen geld had; hy leeft zeker ievers belaft van arme kinderkens, ofte vreeft van te kort te komen als zynen voorzaet en couzyn Muller, die zoo veel fchulden heeft naegelaeten, dat de Abdie van S. Pieters tot Gend hem heeft ontkent voor zynen Religieus, den Abt een Prince heeft



( 198 )
den floter op den put geleyd „ waer over hem weynig1 lot" is toegeleyd „ ó Monachi rapaces avari ƒ
II ARTIKEL.
Fr. Vedaftus Claus heeft my wonder wil ontfaen Aen tVsth geprefenteert voor nieuwen Cappellaen.
Morel had my om te verlokken vele zaeken van Calloo hooger opgeftelt dan ik naedieri aldaer heb onder-' vonden, onder ander, dat den vifch aldaer in zulk abondantie was, dat men die aen de geringde tafels opdiftei en ziet! niet tegenftacnde den Paftor den nieuwen Cap-, pellaen verwagte, hy had niet een bete vifch, hy ont-j long my ondertufichen zeer belecfdelyk, hy is inderi daed, ex naturd rei, een goed manneken, immers ge-I lyk vele Paftors al te goed, dat zyniet deugen, dan ont dienaer te zyn van hun meyféns: zoo haeft hy verftond ■ dat ik den wydbekenden Ex-Cappucin was , hy wierd een luttel bleeker van couleur als zyn ordinaire , zoo nog-^ ■tans hy niet te twyffelen had myn'er hoedaenigheden j door dien Mynheer Morel hem voorkomen had, dat hy in my een.gewenfehten Cappellaen zoud hebben. Ziende den Paftors ontroering , htb hem myn Patenten- als Defervttor getoont, de welke hem tcenemael vergenoegden ,; om dat hy onder de zelve bevond, hoe men my deze plaetzc had gegeven met content van den Biffchop , het gene alleen aen hem genoeg was, zoo hy zeyde, en waer op hy my zeer wel gekomen wenfehte, audermacl zeggende,dat hy geen voordcr brieven nog bullen noodig hadde, overmits hy in deze alleen duydelyk genoeg zag, dat ik door Mynheer Morel, met toeftemminge van den wettigen Ordinaris wettelyk was aengeftelt : hy wenfehte my hier op proficiat, en andermael welgekomen , hy 1100de my tot de tafel en logement. Maer ik , voorziende dat men hem zoud miflcyd hebben tegen my, het gonne zoo korts daer na. is gevolgt, verzogt hem vooreerft te lezen en te zien het Decreet van den
Keyzer



( '99 )
I Keyzer, den oorlof des Overfte, waer by ik uyt het li Order was gegaen, en de twee brieven van den BifIfchop, waer by hy duydelyk vond, zag en las, hoe I vaifchelyk men my alom bevlekte in myn eercenfaem4 1 met een woord hy bekende terftond duydelyk overituygt te zyn, dat ik wettelyk uyt myn Order wjs en I waerlyk gefecularizeert, bet gonne hy zoo ftraks heeft i gezeyd aen zynen Onder-Paftor, aen zyn meyd, en I andere die my daer op ook zeer vriendelyk hebben I welgekomen , cn den Pattor heeft met de iïeffche geIfuppleert,, 't gonne aen zyn tafel was gemanqueert,, Iwaer over hy zig meermaels heeft ge excufeert.,,
Nauwlyks was de tafel begonft, wy wierden verweïllekomt door den Schippers-Wyf de vette Mary, een I friffche Baezinne ,, die aldaer haer nevens den Paftor I plaetfte en zig gedroeg als een waere Paftorinne ,, daer i by ook door den Heer Doftor Raem^onk, den welken I mynen wellekom dronk : alles fcheen my aldaer een I Helicons leven voor te fpellen ; nogtans ik had fchrik I en vrees van eerften af als Siffen de JVeird my op zoo I een overhaefte wyze deze Cappellaenie had komen aenI zeggen, my dogt dat Godt my langft de Polder-kanten I nog meer wilde beproeven. Waerlyk myn inbeelding is
■ niet ydel geweeft, gemerkt my dezen ftap veel en over-
■ veel-lyden, kruyzen én ellenden heeft toegebragt, die I wy eenfdeels hier, en ten geheele zullen zien in den 1111 Boek. Den Paftor maekte zyne excufte, dat hy my I in zyn huys niet konde blyven houden om te woonen, I mits hy te kleyn gehuyft is, gelyk het inderdaed waer I is , en te verwonderen , dat die overryke Paftorie zoo leen klecn en liegt Paftoreel-Huys heeft,dog hy offerde
■ logement tot'er tyd ik ievers een woonftede zoude geI vonden hebben, hy recommandeerde my zelfs aen Sr. I Jan van Hove, eenen overtreöelyken Dyk-Graeve en
■ Keyzerlyken Heer-Boer.
Van Hove zoude my zeer geirne gelogeert hebben, Iziende de Recommandatie-brieven van Morel, en hooiende „ hoe den Paftor my hem aenprees, ook my ge-
// Deel. Gg



( 200 )
zien en aenhoort. hebbende, zeyde dat ik van Calloo noyt zoude gegaen hebben by" faute van logift, dog hy | geleyde my eerft by Sr. van Haevere, Vketch-houwer J Ptgel-rneefter tegen de Kerk, alwaer mynen Voorzaet | 3Vlr. van Daele, ook had gelogeert, dog den Paftor had | liever gehad, ik my zoude geplaets hebben by den bak- ] k.r Palms, waerfchynlyk om zeker iozigt,dat hier i og niet gezeyd mag zyn, overmits wy tot hier toe nog als vriend fchryvën. My ze-er voldaen vindende van dezen j lofwcirden Slaegcr, en niet min van zyn Huys vrouw, een alderneerftigfte Sara, heb accoord getroffen voor \ Tafel en Logement. Den Paftor had my reeds by dif- I fereme zyner xi ortrcfieh Mlc Parochiaenen hoog ttpge- | ftelt en aen differente Wethouders ten huyze van den \ dikken Pier gezeyd , dat ik veel fchoone brieven | had, waer by hy overtuygt was, dat ik wettiglyk uyt , myn Order, by dies waerlyk gefecularileert, en wette-| lyk zelfs met open confent van den Biffchop was aen- j geftelt voot hunnen Cappellaen , waer over van Over- j loop, Borgemeefter , Greffier en andere my veel com- 1 plementen hebben gedaen, my al om ter meeft verlok-1 kende om aldaer voor goed te verblyven,te meer om 1 dat zy reeds myn luyde zwaere ftemme hadden gehoort ] in den Godsdienft , die ik had bygewoont.
Claus wetende ik maer voor eenige dagen was komen bezien, en van myn perfoon vooringenomen , dede al j wat mogelyk was om my over te haelen, ten eyndt ik vaftelyk de plaetze zoude aengenomen hebben , hy hadde eenige vrienden genood op het noenmael, onder ! het welk men my dede gelooven dat Calloo een ander ; Arts-Paradys was, een derden Hemel, om met Paulus ont_teftisr te leven. Claus ziende ik begon te luyftertn hee t my 's avonds tot laet in den nagt zoo verre be- i preekt, dat ik in plaets van agt of thien dagen te* pro-• beren, eer ik my pofitivelyk zoude beflift hebben, dezen avond vaftelyk de Deferviteure zeyde aen te ne-l men. en ben des anderdags voldaen „ van Paftor, Weth en Prochiaen „ nae Gend gegaen „ om myn wyf en



kindcis te haelen, ik zeg, myn meubelen en boeken (i) Audenrosge, Canonik in S. Pharaildïs en Coufyn van ..Claus, hebbende ook tot Calloo no^ derden Heer geifpeelt, hoorende ik deze plaets had ae geiornen. heeft ;my eenen aldervleyenften Recommandatie - brief voor den Paftor medegegeven, my teenemael ocderrigt nopens de gezinten en gemoederen der Calloonaers, ten eynde my daer jegens te gedraegen,hy zeyde onder ander dat hy nergens den agterklap zoo groot en groef had gevonden als in Calloo, dat logentael en calominien „ aldaer voor iet goeds waeren aenzien „ waerlyk indien Audenrogge noyt meer heeft gelogen,als in deze aendiening, hy zal om de logentaele niet verloren gaeu. Hier uyt 'befioot ik hoe zorgelyk het was voor my aldaer te gaen woonen, acngezien de Cappen myne eere en faem reeds bynae door heel Vlaendereu hadden geftolen, ik konde daer uyt wel afmeten, dat zy eieze ligtelyk zouden bcftölen hebben in dit Dorp , en by &evolg van tyd. in heel het Waafland, zoo het korts nae dien is gelchied : ik hebbe daer toe, om alles zoo veel in my was te verydelcn, my voorzien van dezen gezcyden Recommandatie-briefen van veelderhande goede Temoigguagien, onder welke ;wee zeer fchoon waeren, te weten eene die my was gejont door de edele Familie van de Potters, onderteekent Jofeph de Potter, ca een dito, onderteekent Cnarles de Ghetlynk van Wjngen en Mr. vanden Hecke &c. door welke twee aéteu ik meer als genoegzaem heel het Waaftand zoud hebben konnen ovenuvgen, nopens de calomnien der Cappen, die zy my ten laftc hebben geleyd.
(i) Wie iüe deze maniere van myn onthaeling door den Pafior heefe verftaen , zal noyt konnen gelo o\ cn , hoe den zeiven eer zes weken tyd heelt alles aengewent om my van zyn Prochie en tut z\n Kerk , te jacgen geiyk wy terdond zitllen hooren. Claus word dan Biet recht bygenaemt Puppen-hoofd, mids hy, even als den Biffchop van Brugge , waeyt met alle winden hurltr avec les loups* Hy was eertyds getrouw aen zynen fouvereyn , maer in dePacprevoke was hy zoo zeer te en den K.-vzer, dat hy de ios PatacoDS heeft betaelt, die de it.isten haddsu geftelt op mynen kop.



( 202 )
III ARTIKEL.
ïloort 'nier hoe valfchelyk de Godloochende Cappen, Wij wijlen tot Calloo zoo leeljk te beklappen.
Jofephs Broeders waeren blyde en verheugt, nae zy Bern hadden verkogt en overgelevert, om dat zy zig van hem aldus hadden ontmaékt uyt hun gezelfchap , en toen zy hoorden, dat hy was Onder - Koning van Egypien , zy vielen als in ontgeefting van blydfchap ; uwer myn Broeders hebben wtl anders te werk g'-*gaen, 5n plaetze hun te verheugen , over dat zy van my waeren ontflaegen en verloft, gemerkt zy my alomme uytgaeyen voor eenen deugniet, voor eenen laftigaert moeyelykheyd-en-twift-maeker, &c. Zy konden hunnen haed, nyd en afjonftigheyd noyt beteugelen , zy konden hun niet verheugen dan in myn kwaelyk vaeren, het gene zy door alderhande daeden hebben getuygt i met woorden cn met werken hebben laeten blyken : voor eerft u.y hebben my verhuyit, gettraft en alles aengewent óm my de Statie in Gend te ontrekken , 2 P zy hebben my vcrhuyft, gegeeftëlt, gekerkert om my de uytlandfche Mille te beletten, 3 P zy hebben my geexcommuniceert, gefufpendeert en Hemel en Aerde uytgemaekt, om my de Onder-Paftorie tot Zeveren te ontmaeken, 4P zy hebben my alom belogen, my van Zeveren getrokken , 5 P zy hebben gemaekt dat ik de OnderPaftorie van Zomerghem niet heb bekomen, 6? zy hebben de Biffchoppen van Doornyk, Iper en Brugge tegen my opgeftokt, de Regeerders van de Kulderichole tot Ge>d weten om te haelen, op dat zy my zouden geweygert hebben de plaetze van Onder-Rector in deze Fondatie, 7 ? zy hebben de Beftierders van het huys van Bermhertigheyd of S. Antonius-huys beweegt, om my de plaetze van Pattor in dit Gods-huys te weygeren, 8? zy hebben alles aengewent om my haetclyk te maeken by de Paftoren, om my het mille Jezeu te verbieden op het Kafteel van Mr. Van/Vyn-



( =o3, ">
gen, en by de andere myn'er vrienden tot Gend en elders , 9? dog zy hebben te laet gevrogt by den Biffchop om my de fecularifatie te geven , en zoo hebben zy ook te laet opgepaft by den Paftor en by de Weth-houders van Calloo, om my deze Deferviteurt te beletten. Circuierunt mare & ariddm &c.
Den Paftor hadde my reeds door zyn woorden en door het laeten doen der Vroeg-mifle geadmitteert, en door zyn voorder gedienftigheden, logement en traaement &c. aengenomen voor Kappellaen „ al het welke zy te laet hebben verftaen „ waer op terftond Pater Guardiaen,, van Antwerpen nae Calloo is gegaen „ om , was het nog doenelyk,my te doen refuferen en wegtejaegen. Hy vernomen hebbende , hoe ik tot Calloo poffeffie had genomen , en reeds nae Gend was om myn meubelkcns te haelen , is op den woenfdag aldaer aengekomen c vetzclt met Hertulphken bygenaemt den geeflelyken Ariequin,ot wel om zyn patriotfche Sermoenen, of wei om dat hy nog eertyds, voor hy de Cap heeft gekregen, ievers Piero heeft gefpeelt, of zoo men zegt, om dat hy in zyn jongheyd heeft gedient voor Charlatan op den Theater van den berugten Quak-zalver De Jaeger tot Audenaerde. P. Guardiaen door zoo eenen logehaer bygeftaen , heeft aen den Paftor getoont zyn ontweirdinge, over dat hy my aldaer zoo ligtelyk had aengenomen, over dat hy my zoo beleefdelyk had gelogetrt .en over dat hy ray zoo regtzinniglyk had gelooft : dezen Pater had brieven in het zak van per'miffie om zoo veel te mogen liegen, calomnieren en valfcheden tegen my te zeggen, als hy zoude geraedig hebben gevonden: hy was hier toe geautorifeert en geprivilegieert van wegens zynen Principaelen den Vifitator Guilielmus, den welken uyt den Bofch van Terveuren, dan ontbonden zynde en verloft van zyn ballingfcbap (in het welke hy om zyn ongehoorzaemheyd aen den Souvereyn was veroordeelt geweeft 1787) nog meer zyn paffie tegen my wilde uytwerken, als voor dezen; daerom heeft hy aen dezen Guardiaen eenen brief gefchreven om aen



( 204 )
den Pafior te verzekeren, dat hy my noyt eenigen oorlof had gegeven, by dies dat ik onwettelyk was gefeeuiarizeut cn overzulks vagabondeerde &c.
Claus antwoorde aen den Guardiaen, dat ik hemden oorlof in order had getoont, benevens vele ander fchoone brieven, waer by hy niet blindlirgs maer duydlyk ovtrtuygt zynde myn'er Secularnatie, my met goed gewis en gtrufe conlcientie had aengenjmen. Bertulphus (i) heef mede^eproliieert van die gevolmagtigde privilegie om my te beliegen en te diffameren, hy is, terwylent d n Guardiaen myn eere ficelde tot Calloo, elders in d.n omtrek gaen prediken , al of ik een nieuwen Luther en tweeden Calvyn was &c. Den Guardiaen , die m> noyt had gekent dan van hooren zeggen, hond verbaeft, hoorende van Claus dat hy den oorlof had gezien en gelezen, hy wift daer op niet veel ie zeggen: hy is nae wel gedronken te hebben met dc chaife van den Paftor (2^)gevoert tot op het Vlaemfch Hoofd, om in pofte voorders te advifeeren met den grooten. Mogol in het Seraphinfch Hof tot brufiel,
Aper de fylvd vergeten hebbende wat hy oyt gedaen had, of niet willende afzien van zyn verfteende calomnien , bleef by zynen brief, en hy fchreef aen den Paftor Claus, dat al de Brieven,gelyk den genen, waer by ik zynen oorlof vertoonde, waeren valfche Brieven door myn eygen boolwigtig hand naegepoetlt en tegengezegelt:ikheb noyt copie van dezen godloozen brief koner) Dit Pierotjen zeyde noch in het Klooiier tot Antwerpen op den 14 Oöober 1790 1 at men alle de Key{erly*ke Lappen „ moejl in paftey-vleefch kappen » uyt deze woorden kan men ligtelyk afmeten , wat goddeloo;e Sermoenen hef heeft geda.n» terwy'ent zynen Guardiaen ,, was nae den rebelligcn oorlog gegaen 11 want als vaerken uyt is, de jongens hebben Kermes, zy vegten of flacni» peyft eens hoe het in die Cappen is gegaen 11
{1) eeti Cap, mag zonder den uytterlten nood op geen waegen of Chaize nog Voiruer ryden , op pene van dood-zontle , bydies die een Cap op zyn Voituere neemt , is deelachtig van de zonden, ergo voerman wacht u wel, anderzints zoo gy nog een Cap opneemt , gy doet doodzonde , dus zoud gy al: zy moeten zonder kouffen en fchoénen gaen 11 om den weg nae den Hemel te baen u



( 2C5 )
ren Bekomen, hoewel dat Claus dezen alomme bekent ftia'ekte. Terwylen Jaegers Pierotje myn eer en fa'eote alomme tot Calloo, Beveren en Swyndrecht bekladde, den Guardiaen had Flonbert laeten loopen op den Doel, Lilloo en die kanten , om infgelyks my te beklappen en haeielyk te maeken, door al het gonne de geheele Procrue van Calloo in veel opipraek is gekomen.
Ik van niet wetende , ben op den 2 Meydag 1789 ten huyie van mynen achbacren Hol'pes gearriveert, he'obe aen den Paftor myn aenkomfte met den RecommandatieBrief van zynen couzyn Audenrogge laeten aendienen, niet offer van allen mogelyken dienft. Van Haerere dede deze Commime, Claus die reeds door de edel "Vifite en gepallieerde logens van den Guardiaen tegen my was omgehaelt, zoude my miffchien van alfdan ontkent hebben, maer hy las in den brief van zynen 'vrund en ouden Cappellaen, hoe ik een eerlyk en deu delyken Priefter was, die binnen Gend in veel edele Huyzen om myn talenten hooglyks was bemint, en daerom van veel goede vrienden tot Gend 1'cheydende, dat hy my innelyk recommandeerde in zyne vriendtchap, &c. den Paftor wifte daer door niet wat met my docu , hy liet my ondertufi'chen zeggen, dat hy my verzogt om des anderdags de Vroeg-milfe te willen doen , en de H. Communie uyt te reyken , gelyk en zoo ik heb gedaen , om met de Prochiaenen wel te ftaen „ maer te vergifs, de Cappen liepen al de huyzen uyt en in als Duyvels, zy waeren niet geruft voor al eer zy den Paftor hadden omhaelt, tot zoo verre hy my zoud verboden hebben mille te lezen , 't gone hy niet derfde beftaen,, maer is op een ander wys tegen my te werk. gegaen. „
IV ARTIKEL.
Clauffens beweeg-redens van grootfte afjonfligheyd, Gevolgen, uytwerkzels zynder booze nydigheyd.
Middelcrtyd de Cappen alles deden om my haetelyk



( 20Ö )
te maeken , won ik het gemoed en gratie van meelt al de Prochiaenen, bezonderlyk door de goede getuygefiilïe van mynen Hofpes , cc nen ouden geloofweirden en en rechtzinnigen geeerden Man, den welken om zyne genegeniheyd en gedicnfüghcyd voor my, naeiien onbefchryvelyke injurien heeft geleden , als ook door de goedhcrtigheyd van Monfieur Jan van Craenenbroek, yermaerden Schipper en Koopman op de Peirle , een der trciïèlykfie verftanden der Waafenaeren, niet min door den berugten Cherurgin Geroepeden welken alom myn eere ook met perykel zynder leven heeft gelieven voor te ftaen, zelfs tegen'de verwaende Vaderlandbedervers. Door deze en ander meer om meer bemint wordende, beleeft en gemeen zynde met de boerinnen, wierd ik nu by den eenen dan by den anderen boer ter tafel genood; de achtbaere en talryke Familie Van Hove, benooden my op eenige exprelfe traktementen met 't huyslaeting van den Cappe-vriend, hunnen Paftor den welken by faute hy zig niet als Boer, maer als Edelmanneken gedraegt, weynig bemint is van de boeren en nog min van de boerinnen, overmits hy geen ander boter in zyn maegsken kan krygen, dan de gonne hem bereyd word door de vrouw van Stoffel Brioen, waer over de andere vrouwen dikwils veel fpeculatie hebben , en hem zelden of noyt aen hun tafel verzoeken , nog meer hem haeten en beklappen, om dat hy zoo publikelyk als fingulierlyk aenhoud met den Schippers-wyf van de JMarie, zonder de welke hy niet kan leven, nog kan fterven. nog kan eten, nog kan drinken, nog kan pif... nog kan kak..., waer over tot Kalloo en daer omtrent wel zoo veel word geklapt, als tot Gend over de groote gemcenfehap van Loèkowit^raet. Mme. Dujartu Ik mach hier het duyfcnfte deel niet plaetzen van al het fchandael, die dezen Man aen zynen fchaepftal heeft gegeven, om de ooren niet te ontftichten van allen lezer, en alzoo ik geenzints voor heb een anders eere te verduyfteren om de myne te verdedigen , ten zy voor zoo veel als den nood vereyfcht, zoo gaen ik meelt al
zyu



( 20? )
iyo fchynheylige daeden voorby, want die hem niet (trekken tot eer of glorie.
'K geloof onder ander, dat ik zyn gratie veel heb verloren, om dat ik zyn vriendinne de vette baefinne van de Marie nie* genoegzaem eerde en ftreelde, om dat ik den fchipper van de Peirle voor een geleert ,veriiandig en treffelyk Man alom a'chtede en nergens fpraek van zynen bon-Jan cucillus, immers om dat ik my weynig aengelegen liet aen de vriendfchap van zynen aenhang. Calloo heeft het ongeluk, het gonne men noch op vele Prochie moet beweenen, te weten, van ver» fcheyde klikken te frequenteren onder aenleyding van hunnen Paftor, in welken klik niemant word gedoogt» die den vriend niet is van Paftors-Nichtjen Alias C.c.bine , van den Onder-Pattors Nicht of Cofters-maerte, ai of het een, wezentlyke Weth waere, dat niemant vredigen Borger en eerbaeren Prochiaen zoud konnen wezen , ten zy hy den gat-lekker der Paepens Vrouwvolk is, en die eyiaes het ongeluk hebben van te mishaegen aen Mytie Paftors , die is niet alleen buyten hunne Synagogue gefloten, maer die word alom zoo van den Preekftoel, als van den Biechtftoel verftooten, en is op de Prochie gehouden als eenen alven verdoemden, als een alven ketter, als eenen geufch. Ey my! wat geknor, wat gefnap en agterklap veroorzaeken zommige Paftors op hun Prochien door hun fchandige converfatien met hun mcyten , en buytengemeyne onderhandelingen met procbianeffen en vrouw-perfoonen gelyk Claus tot Calloo.. #
Dezen nu ondervindende hoe zeer ik bemind wierd onder zyn Prochiaenen, heeft zeer geirne geluyftert naer het verzoek der Cappen, in my den oorlog ook. van vervolgingen aen te doen : voor eerft hy verbood zynen Kofter met nay uyt te gaen, 2 ° hy gebood my eenen Toog om Miffe te lezen te bezorgen, anders hy zeyde my door den Kofter, dat hy my eenen bril op myn neus zoude gezet hebben ; ik heb door den Kotter laeten autwoorden dat mynen Toog eerstdaegs met myn meubclkens verwagt was, en wat aengaet de refte,
U Deel Hh



( 203 )
dat ik aen Mr. Claus ider bril die hy op mynen r.eus I zoud gezet hebben, met contant geld zoud betaelen ; 3 °. 1 hy liet my door Lambrecht, zynen Onder-Paftor, aenzeggen op den eerften Sinxen-dag, dat hy mynen dienft nergens in noodig had, dat ik mogt mifle lezen als het my beliefde, maer geenfintb de Communie uytreyken of de vroegmifle te doen ; 4° hY weygerde met my j by de Confrérie van S. Sebaftiaen te lmeiren.by de welke meeft allegaeder de Gilde-broeders my hadden genood, en waer op eene groote oneenigheyd is gefproten, by zoo verre Mynheer den Paftor benevens zynen Ouder-paftor voor my hun plaetze afstonden ten derden dage ; want alzoo ik den eerden en tweeden dag niet t'huys was, hadden zy opentlyk hun mifnoegen daer over getoont : zekeren boer De Potter heeft met volle potten en glaezen myn gezondheyd ingeftelt, heel de Gilde heeft mede op myne gezondheyd gedronken, cn : veel lof gezeyd in myn voordeel &c.
Al het welke den Pador zoo zeer heeft mishaegt ,dat j hy my niet meer voor zyn oogen konde verdraegen, en heeft zyn klagten gedaen aen zyn vette Marie.
Lambrecbt zyn Onder-Pador zig bevindende op 't bou-j ,welyk van Petrus van Overloop den Borgmeeders zone . van Calloo op de Clingene (voor welke feed ik een Lof-Dicht had gemaekt ) heeft aldaer in volle compagnie gezeyt, dat ik niet wettig uyt myn Order was &c.!
Craenenbroek dit te laet gehoort hebbende , te weten nae dezen eer-fchender was vertrokken , was zeer verbolgen, mids hy niet konde lyden dat men aldus rnynej eer benam; hy voorzeker veel beter dienende om te re-] deneren met goede grond-regels van waere Religie dan:| vele Paepen, zoo zekeren Paftor aen hem eens heeft, gefchreven,'overtuygde terftond heel de houwelykfche' Compagnie van dien eerloozen agterklap, die Lambrecht 'aldaer ten mynen lafte had uytgebraekt : hy zeyde dat, ik veel beter was gefecularifcert dan den Paftor en Oti-i dcr-Paftor van Calloo, mits zy niet dan met een benedictie van hunnen Pater dibas uyt hun Kloofter wae-



( 2°9 )
ren , altyd wederroepelyk ad nutam Domini; ter contrarie dat ik uyt myn Kloofter was voor altyd , niet alleen met eenen oorlof van Tater Abbas, nemaer ook met een Decreet van den Keyzer en difpenfatie van den Biffchop van Gend : waer over den Pater Rccollet zeer verwondert, cn verbaeft ftond , benevens de heek Compagnie , die allegaeder veel verergert waeren in de fcandeleufe woorden van den jaloerfchen Lambrecht, die benevens Claus niet konde iyden , dat men my aldus tot Calloo zoud beminnen.
Van Havere, eenen man van den ouden tyd, rechtzinnig , openborftig en rechtveirdig, konde niet gelyden de fchielyke verandering van zynen Paftor in myn naedeel, hy zeyde : dat puppen-hoofd is d'oorzaeke dat Jan van Hove dezen Heer in myn huys heeft gebragt, men heeft mv Mhr. Vervifch aenbevoleu om in myn huys te logeren, ik hebbe dezen man aengenomen, ik ondervinde in ganfch zyn leven niet berifpelyk, maidjine ik zal hem noyt wegzenden, zoo lang hy my betaelt, want hy heeft meer verhand in zynen kleenen vinder als al ons S. Pieters-Ezels in heel hun lichaem. Deze en andere woorden van vele Prochiaenen hebben de S. Pieters-Verkens zoodaenig bekoort en geftoort, dat zy te gelyk met de Cappen alles aen.wendeden om my van -Calloo te krygen , zy vreefden ook een zeker zaek.
Goejens benevens veel ander Prochiaenen hoorden , dat ik eenige kennis had tot Brufiel, hebben my vertoont hoe den overleden Paftor Muller hun veel. geld hadde ontleent of fchuldig was gebleven, ü) dat zy van de
Ci\ Van Haever't zynen tyde knecht geweeft hebbende van den Paftor De Bels en altyd in die Paftorie verkeert hebbende , zejrde mv dikwils , wel te weten , dat de Abdie veel geld had gedcïlt van den Paftor Morel, en ziet ! zy legt den floter op den jmt van, den opvolgenden patlor Muller, om dat hy ontrent 30000 gnldens fdrald gemaekt had in zes Jaeren tyd , het gonne hy voor ee t groot deel heeft ontleent van zyn arme fchaepkens. Goefen; en -,„d-re hebben my by zyn handteeken dit doen gelooven; rsVhet dan te verwonderen dat S. Pieters zoo ryke word, terwylent zy inRokt al het overfcUot van ue overledene Leden van d'Abdie m



( 410 )
Abdie geen betaeling konden bekom.cn , zoo vraegden zy my wat hun daer in te doen was &c. waerlyk indien de Staets-Omwenteling wat langer had agtergebleven, ik geloof deze arme menfchen zouden door Jojephs regtmaetigheyd hun geleent geld en hun verdienden loon bekomen hebben; maer heden ik kan hun niet meer hel. j en, nog anders trooften, dan dat zy mogen de agterftellingen verhopen door Claus, die het hun nog Onder-Pafior zynde, belooft heeft ( belofte is fchuld ) of door Muller, broeder van den overleden, die miffchien danof geprofiteert heeft, en nu by den Patriotifmus by duyzende getrokken heeft, voldaen te worden, of wel ooor de dienflen van den nieuwen Greffier.
Claus dit hoorende, heeft nae den Biffchop gefchreven ] en geloopen, hy heeft aen dezen goeden Prins gezeyt, dat ik al de boeren en boerinnen tegen hem opwekte en geheel de Prochie tegen hem opftokte, &c.
Lobkowitz te dikwils ondervonden hebbende, dat men my ten onrechte met calomnien cn valfcheden beiigte , heeft Claus voor dien keer niet wel aenhoort en onvoldaen nae huys laeten keeren, het gone een groot. hertzweire baerde aen dezen S. Pieters - Broeder, te meer om dat hy aen den Jongen Greffier Van Lande- I ghem, voor hy nae Gend vertrok, had gezeyt, dat hy j den Capucin ( zoo naemde hy my, om dus mynen naem haetelyk te maeken ) zeer haeft zoude weggejaegt hebben. Claus ziende dezen Fraus miflukt, hoorende, dat ik meer om meer in de gratie zyn'er Prochiaenen gelukte, wierd ziek van fpyt en nydigheyd , vette Mary ■ i'oeft hem genezen, ziende dat deze zyne poogingën m Hukten, heeft daer op Conjeil de Keuken-guerre ge- j höuden, waer onder prefideerde Madame zyne Pompandhoere, waerfchynlyk uyt het geflagte van de vrouw i via den hooveirdigen Aman, die opgaf de dood van
gceu fchiildeu wilt betaelen van die te kort komen ? bier boort men wmrom een vraekroepende onrecbtveirdigfte Paepe-gierigheyd , de W«!ke zoude verbannen zyn geweeft, had Jofeph noch geleeft t& ^Jezen tyd. Eken l «jni fentit commodum, fenüt et incommodum



(=11 )
den onnoozelen Mardocheus. Dus dat'er met den raed der Cappen op de Mary is beüoten geworden, my op een geeftelyke wyze te beltonnen, aengezien de weireldlyke middelen-liften waeren mifiukt, aldus wierd gezworen my myn woon-plaetze te doen veriaeten ,, en my uyt te fchelden langft wegen en ftraeten,, op dat ik dus van zelfs Calloo zoud moeten veriaeten,, dog God vcrlofte my weerom uyt benauwen ; Mynheer Fan Wyngen meermaels voornoemt, dit hoorende, liet my tot Beveren in den Hert ontbieden, om my aen te zeggen, dat ik tot Calloo niet langer moeft verblyven als ik wilde, want dat zyn huys en zyn kafteel waeren altyd open in myn voordeel.
V ARTIKEL.
Sermoen van Pater Slok Recolleëc tot Antwerpen, Gepredikt tot Calloo, 't gonn' ik niet mag verwerpen.
Aman op de oorblaezing zyn'er Vrouw, konde niet geruft meer flaepen, voor aleer by Mardocheus zag van kant, hy bedagte alderhande middels om dezen Jode om te brengen; Claus van gelyken, hy heeft aenzogt een Difcaels van Dendermonde , om op my het Sermoen in de Siuxe-dagen te preken, het gonne den Recollecb heeft gedaen op H. Sacrament-dag, maer dezen EUasJager of Cap-draeger had reeds verftaen, hoe zeer ik onder de boeren was bemint, hy vreefde hier door zyn boter-kit te befchaedigen, de welke hy in de volgende weke moeft afdoen, hy heeft zulks geweygert, niet tegenftaende hy daer vooren wel beloont zoude geweeft zyn. Gummarus den knegt van den Paftor, verwittigde eenige om wel te luyfteren nae den Difcals, meynepde dat hy waerlyk in accoord met zyn Meefter was getreden, om op myn kap te prediken. Fan Haever waerfchouwde my diefaengaende, ben nae de Hoogmilfc gegaen, maer neen! dezen Pater had nog te wel het Concilie van Trenten geleert, het gonne verbied, op iemant in het bezonder te preken op groote penen.



' ( 212 )
Claus heeft dan zyn furie nog moeten nytltellen tot den H. Sacraments-dag, mits hy zelfs niet fiout genoeg was om zynvenyn tegen my uyt te braeken, hy poogde ievers een armen Cap uyt te koopen, en dewyl de Cappucinen voor alfdan geen Statiën hadden, zoo heeft hy den Recollet acnzogt om op my te prediken : hoe veel fieffchen wyn hy daer voor heeft geflagoffcrt , moet ik nog geTaeden , eventwel het accoord is getroffen; den Scraphieken Predikant heeft dezen laft aenveirt, het Sermoentjen van den Paltor aengenomen , gekert en voorgenomen te verkonden. Ach! wat vergulde ezels hoort men hedendaegs op ons Predik-Kuypen! had dien godloozen onteerder van het Woord Gods eens gelezen het Concilie van Trenten, hy zoud noyt zoo een heyiigfchendende accoord hebben aengegaen , hy zoud syn oordeel aldaer* gevonden hebben, jae indien dien fchender van zyn H. Bedieninge , een jaer of twee gewoont had in het Seminarie Generael , hy zoud aldaer gehoort hebben , hoe Karei Borromeus verbied op iemant in, het bezonder te prediken, naementlyk tegen de Priefters Gods, maer wat zal ik zeggen ? hy was te zeer verlokt op zyn fieffchen wyn, hy geloofde dat dit aldus moefte zyn. -
Den Kofter my teerlyk toegenegen , heeft my danot voorkomen ook ontraeden van my te prefenteren in de Sacriftie, mids den Pater zoude gepredikt hebben ep myn perfoon, nog ook de dienften zoud geafüfteert hebben. Ik heb my' daerom op den Oxael begeven en met groote beweging myn'er bloed afgewagt, wat 'den ongebaerden Seraphinfchen Predikant zoud gehtapt hebben. De Cap op den ftoel geklommen , zag my op. den Oxael, hy ontroerde zig zeer ftsaf, zoodaenfr, dat hy zeer bleek was en belemmert van itemme, den Thema zynder voorgenomen en hu verandert of om beter te zeggen , den Text van het opgegeven Sermoen was : Mors eft malts vita boms. Het is de Dwd der kwaede en 't Leven der goede.
Zii een weynig van my zyn aenzigt houdende op



( **3 )
den genen , die hem hier voor moeft betaelen , poogde hy zyn verloren fpraek te winnen, en zeyde:
" Beminde! het is U-L. bekent,, hoe Chriftias zyn „ Hevlig Lichaem en Bloed heeft gelaeten in het Alder-H-
Sacrament, en dat hy dit heeft medegedeelt aen zyne „ Apcttelen in het lette Avondmael, maer dat zyne „ Apoftelen dit niet al evenweirdelyk hebben genoter., „ dit is voor Judas de dood geweeft, en voor de elf an* der het leven, zoo irifgelyks is het hedendags het le„ ven voor de goede, en de dood voor de kwaedc., „ maer zouden wy miffchien geenen Judas meer vïn„ den ? ach ! Beminde! maer al te veel, wat dunkt „ U-L. ? wat peyft Gylieden van dezen Religieus (\) „ die zonder oorlof zyn Order verlaet ? is dit geenen
Judas? jae voorzeker! en hy doet zoo veel Heylig,; fcheudcryen als hy miffe doet, hy doet zoo veel Sa,, crilcgien als hy te biegte gaet; want niemant kan ,, hem abfolveren, ten zy den Paus van Roomen (2), „ zoo eenen Religieus is eenen Judas , hy nut het H. „ Lichaem en Bloed tot zyn'er verdoemeniffe, even als
(1) Pater Vet-Sak dit zeggende, wees met zyn hand nae den cxael , hy vreefde mynen nae.m te noemen , het gene niet noodig was, mids hy zeyde de\en Religieus... Dit alleen was kla er genoeg om te vatten znïkx op myn Cap druypte ; want op heel Calloo geenen anderen zoogenaemden Religieus was : daer was voor alsdan deBeggyne Dantfaert : maer de boeren verftaen door de Religieufea geen Beggynen , zy houden dees voor de Religieufe vriendinnen » die *t zaemen voor den kofl S. Anne-fchaepraeyken beminnen, dus was het klaer te verftaen n dat dit Sermoen op my v/as gedaen n waer voor den onteerder van't woord Gods weynig lof heeft opgedaen-,
(2) Den Pap-Sak had voorzeker noyt Theologie geleert , aengezien hy zulke logens leert « by zoude alsdan beter noch vier Jaer in het Seminarie Generael hebben verkeert« hy zoud aldaer hebben geleert n hoe de Biflchoppen zoo veel macht hebben om te abfolvercn als den Paus, hy zoud aldaer hebben gehoort, hoe ftrengelyk word verboden by het Conc. van Trenten op iemant in bet bezonder te Preken >i maer wat zal ik zeggen ? de Paftors vol fcbolaftike treken » gebruyken het woord Gods dikwils om te ontluyken de gebreken » van die op wie zy hun paflie willen vrek en » waer over zy bun Terininariffen fpreken 11 dit is my zelfs tot Moorfele, Bouchsute en elders gebleken, ziet Byv. I Boek II Art,



< 214 )
„ Judas, hy is in eenen gedeurigen ftaet van dood„ zonde en zyn'er verdoemermïe, yder een moet zoo „ eenen Judas vlugten en wegjaegen, de Wet-houders „ der Prochie moeten zoo eenen Judas verbannen, ,, anderzints zy beroepeu Gods vraeke over de ganfche „ Prochie , en die zoo eenen Religieus herbergt of in „ in zyn huys houd , moet vreezen, dat zyn huys zal „ door het Hemelfch vuer in brand geflaegen worden, „ immers dat zy om zynen t'wille van den Hemel zul„ len geftraft worden op de eene of op" de andere ma„ niere, en al de gonne, die met hem aenhouden zyn „ pligtig van Gods-Thoorne; bydies idereen moet hem „ vlugten als een ferpent, want hy heeft Gods vraeke „ over zyn hoofd, indien gy-L- hem nietwegjaegt,den ,, blixem zal U-L. ftraffen, rkc. &c."
Op deze woorden gemoveert, ik beriep heel den oxael tot getuyge, heel de Kerke kwaem in beroerte en den onkundigen babbelaer viel uyt zyn Sermoen; zoo dat hy het zeer kort miek om dat hy myn ftem begoude te hooren en heel de Kerk begonde te murmurecren &c. moeyte hebbende om my in te houden , ik meynde hem tegen te fpreken en catholyker te Preken , em hem opentbaerentlyk te botmuylen, maer ik docht, ten eerften : niemant vermach zig zeiven te rechten; ten tweeden hy heeft my abfolutelyk noyt genaemt, ergo hv -zonde konnen zessen die niet befnotis, moet zyn
neus niet vaegen.' Hy heeft enkelyk gezeyt : eenen
Religieus, die zyn Order verlaet zoneter oorioj , ik ncu myn Ordeu niet veriaeten zonder oorlof, zoo dan alhoewel het is op myne cap dat hy dit wilt doen verftaen, nogtans ik kan hem abfolutelyk in het recht hier over niet aengaen, daer mede ik ben ftil blyven ftaen „ cn heb myn keel onder't zingen nog luyder als oyt opengedaen „ waer over ik van heel de Prochie heb lof opgedaen ,, want ik nog daer en boven de Proceffie ben medegegaen „ in de welke zeer weynig volk is medegegaen, door dien zy al te zeer .onthelt waeren : De kleyne kinders riepen iangft de flraet, dat den Rc-j
cóllet



(2I5)
collet op my had gepredikt, heel de Prochie was hier over in een gantfche ontftelteniffe , den Paftor haeld'er weynig dank af : elk zeyde, 't is een Sermoen van dns ploddekee, 't is ons Pafterken, ons vuyl kulleken, ons
puppen-hoofü , die den Recollecl heeft opgemaekt
zyn dit Paepen , zyn dit geeftelyke, die ons met goed exempel dienen vooren te gaen ? zyn dit Predikanten van Gods Woord, die ons verdoemen als wy iet tegen* de eere en reputatie van onzen even-menfeh fpreken ? zyn dit geeftelyke mannen, die elkanders eere zoo publykelyk ftelenr'zoo fchandaleuslyk in het Huys Gods onder den Goddelyken dienft uytvallenr' zoo nydiglyk malkanders eere benemen, &c. zoo zeyde ider zyn verergert gemoed en meyning, maer den Pater hoorde dufdaenige klagten veel breedcr en meer op zyn boter-kitte, die hy daegs nae dien dede., den mede-ganger heeft my beleden, dat de Paters Cap veel meer met zottigheyd, die hy van de boerinnen alom moeft hooren , was gelaeden, als zynen korf met boter; de boerinne Ro Leman en veel andere hebben hem fcandelyk onder veel verwytfels van hun hoven gejaegt, zeggende dat zy geen aelmoeifen te geven hadden aen zoodacnige onteerders van den Preek-ftoel, aen zulke fchenders en misbruykers van 't Woord Gods, zy zonden hem by den Paftor Claus om boter en geld over dit Sermoen , met een woord den Pater heeft'er klecne eere en voordeel van gehaelt tot Calloo en nog kleender in zyn Convent; want ik heb hem terftond bekiaegt aen zynen Üverften den Vifitator, den welken de zaek heeft onderheort en den Pater berifpt, felfs my eenen alderbeleefdften brief van excufte gefchreven uyt Antwerpen op den 6 September 1789, over 't mifdaed van zynen onderzaet, beidende zulks uyt liefde van onzen gemeentn Vader den H. Francifcus, hun Order te ipaeren , en den nvisieyden zulks te willen vergeven, Cv) met offer van den
(1) JVtekhols vreefde, dat ik hier over myn beklag zoud gedaen i'ehHen tot Bruyffel, gelyk ik by mynen brie' aen hem ver// Deel. I i



(2.6)
Pater nog meer te ftraffen indien ik zulks begeerde.. . Was onderteekent F. Weekhols, Vifitator Generael def Minderbroeders Recolletten.
Dezen brief heeft my zoo beweegt, dat ik den misleyden ezel heb voorts geruft gelaeten, wel wetende, dat het eerloos Sermoen niet uyt zyn cap, maer voortkwam uyt het boos en nydig cabinet van Frater Vedafr 'zus Claus, waerom ik des anderdags deWeth heb doen vergacderen, om hun gemoed en gewiff. geruft te {lellen , voor aleer zy my van de Prochie zouden gejaegt hebben, om te ontgaen de Hemelfche ftraffen, de welke door den godloozen Predikant over die Gemeente waeren voorzeyt, indien zy my langer gedoogden, hoewel ik wift zy niet veel aen dezen quaft geloofden.
Van Landeghem, eenen ouden lofweirden Advokaet en Greffier van Calloo, alle myn brieven geéxamineert hebbende, zeyde aen de Weth : ey ! Confraters hadden wy nu eens gedaen gelyk onzen Pattor U-L. verzogt heeft , waer waeren wy nu ? ziet eens dit Decreet van den Keyzer (2). Hier uyt had ik klaer te gillen, hoe Claus meermaels de Weth had aengevallen om haer te verwilligen, ten eynde my weg te ftieren, maer hy had te vergeefs geloopen. Den Baillieu had my danof in Jecreto voorkomen : den Greffier vond abfolutelyk benevens den Heer Bailliu, ook een geleerden ftudent, dat ik wettelyk gefecularifeert was, hy konde zig niet genoeg verwonderen, hoe den Paftor tot zulke buyten-
dreygt had , hy fmeekte my beleefdelyk aanbrengende , hoe pynclyk het niet zoud geweeft zyn een heel Order te zien ftraffen om het mifdaed van eenen ondeugende» , den welken terftond nae Calloo is geloopen om de interceffie van zynen Mandant te krygen J Claus heeft om hem te verfeboonen een valfche declaratie geteekent; waer by hy bekende , niet op my gepreekt te hebben ; het gonne door de kleene kinders zelfs was verftaen geweeft. Ziet eens wat grauwzaeme ondeugentheden onder die Paepen en Cappen !
(2) Van Landeghem toonde het Keyzerlyk Decreet aen heel de Weth « waet op zy allegaeder wel hebben opgelet <i en verwondert hoe Claus hem zoo tegen my had verzet « zy hebben my in alle eere nedergezet» en nae zy myn patenten hadden verftaen , bekenden dat men my veel ongelyk had aengedaen »



( ='7 )
fpoorigheden was vervallen , het eenigfte dat VanLandeghem opwierp, was, dat hy in myn Dimifforialen geen -mentie vond van de Cappcllaeuie van Calloo, dat hy wel zag ik oorlof had van den Biffchop, maer niet van de Baerd-Cappe-Overfte of van den Keyzer : ik- hebbe hem hier tegen geobferveert, dat den Biffchop van Gend my niet enkelyk had afgevraegt om my Ooder-Palior te Hellen tot Zeveren, maer om van my te doen na zyn goeddunken, nu was het zyn confent dat ik tot Calloo als Cappellaen was, ergo &c. en om de Boere-Weth dit wel te doen verftaen, ik zeyde : genomen dat Roggeman van den Borgmeefter een peird vraegde om daer mede te doen zoo hy goed zou vinden, en van Overloop zoud hem zulks toeftaen, Roggeman zoud buyten twyffel met dit peird mogen ploegen, mogen te kermes ryden , en zoo voorts ; indien ik een Propheet hadde geweeft, ik zoud nog daer by gezeyd hebben, dat hy met dit peird de Patriotten zoud mogen gaen dienen , om myn zufter gevangen naer Gend te voeren, zoo hy heeft gedaen ten zynen tyde , wanof breeder III Boek : hierop heeft de heele Weth gezeyd, dat zy van mynen dienft en perfoon allegaeder ten uytterften content waeren , als ook alle de Prochiaenen... Van Overloop een man met naem en daed eenen waeren Overlooper aller gefchillen en Zeerlooper om de Prochiaenen te helpen , te trooften en alle moeyelykheden te voorkomen, immers een lofweirdigften Borgemeefter en altyd getrouw gebleven onderdaen-van zyn wettigen Souvereyn, heeft als het hoofd in de Weth, het woord opgenomen en de zittinge geéyndigt met te zeggen, dat hy my uyt den naem van de Weth cn heel de Prochie zeer hertelyk aenzogt (i) om voortaen alle Zondagen en Heyüg-da-
(i) Palmes den cho ol-meefter en Eykfche den Peirde-meefier konnen deze woorden getuygen , mids ik hun daer toe heb medegenomen in de weth-kamer , waer over de weth-houders verbaeft waeren : maer heb hun gezeyt , deze voor getuygen mede verzocht te hebben, om dat ik wift, hoe Mats aldaer medefchepeneu , broeder van eenen myn'er grootfte benaedeelders , bekwaem was myn woor-r den te vervalfcheu by zynen vriend den Pafior Claus.



( ai8 )
«ren myn Mifle te willen doen een luttel nae de vrocgMifie, dat hy benevens de Weth de Prochiaenen zoud \oorkomen hebben, wegens den kwacden flap van den Paepe gedaen : hier mede ben ik weggegaen „ en heb den Bcrgmeéfters verzoek toegeflaen „ in hope dat alles hier mede zoude z\n gedaen „maer vond my haeft beurogen , zoo wy hier zullen verftaen.
VI ARTIKEL.
Calloo toonde my klaer zyn grootfte medelyden9 Calloo verwenjchte aii\ die mj wilden berijden.
Hoe meer den Paftor rondliep, hoe meer den OnderPaftor klapte en (hapte , hoe zeer de Cappen preé ten en fchreeuwden, zy deden geen groot voordeel op het gemoed van de boeren en boerinnen.
Fan Hovens hetle Familie nam veel deel in al de de Zienelyke vervolgingen, zy vertroofteden my zoo veel zy konden &c.
De Landeghéms noodigden my ter tafel, en vervloekten hunnen Paepe, benevens zyn meyd en zyn baezinne de vette Mar te.
De Goejens allegaeder betreurden myn lyden en ftryden „ zv deden al wat zy konden om my te trooften en te verblyden.
Roggeman en zyn vrouw waeren my zeer toegedaen en verzogten my zeer dikwils om daer te gaen „ hoewel ik dit zeer zeiden heb toegeftaen.
Kert$en$ beyde fchoon - zonen van den Borgmeefter van Overloop, waeren my zeer beleeft, en allegaeder niet min dan hunnen vader toegedaen; immers 't was buyten twyffel dat heelde Prochie my genegen was en veel droelheyd toonde over dat men myne eer aldus hadde gefchonden en my gedueriglyk vervolgde; men verwenfehte den pafior met zynen aenhang tot in 't diepfte der Schelde by de vette Marie, 'k geloove had ik zekeren perfoon niet ingehouden, den Pater had niet



( 219 )
levendig van Calloo gegaen, wanneer hy dit fcandeleus Sermoen op my had gedaen,maer ik zeyde altyd meer te winnen met te lyden en te zwygen, als zy met zoo gedreventlyk te fchreeuwen : Meüor efi vir patiens vïro forti : ik heb noyt ten lafte van Paftor iets gezeyt. gefchreven of gedaen, niet tegenfiaende den Doctor Karren e en andere my veel van zyn ondeugend leven vertelden, onder ander zeggende, hy twee meyfens hadde bekaeyd en laeten geliggen in zyn paftoreel-buys, daeren-boven dat hy kwaelyk leefde met de baezinne van de Marie, dat hy bezeten was met den gierigen duyvel , dat hy de Paftorie had bekomen door Sunon palliatus, dat hy veel beter diende om ergens Cappellaen te wezen van een fchoon Üaemken, dan om Paftor by de boeren te zyn, dewyl hy noyt met zyn boeren wilt verkeeren „ nog geen ander boerinnen wilt eeren,, als de vrouw van Stoffel Brioen en de vette Mane, dat hy noyt zyn zieken bezogt,geen arme menfchen troofte", dat hy noyt nae de Vefpers ging, maer dat hy onder Vefpers en Lof,,-t'huys op de Marie fpeelde broekof, &c. &c.
Nae alle welke klaps ik noyt heb geluyftcrt, nemaer ter contrarie heb altyd voor hem en andere myner vyanden gebeden, daer en tuffchen rond gaende om de Wet-houders te voldoen of te bedanken, over zy zoo gewilliglyk hadden voor my extraordinaerlyk vergaedcrt, heb my laeten beweegen door den Schepen Caemerman, wooncnde digt aen Lief kenshoek , om eens deze Schans te gaen bezigtigen , in de welke hy benevens Van Goe, Janfens, Landeghem en veel andere omliggende Pachters, my wonder geirn zouden gehad hebben voor hunnen Minifter en Pope.
Waerlyk dezen voorliet behaegde my terttond, om dat ik zag hy my wierd gedaen door goede vrienden „ die my in den nood waer in ik my bevond , door medelyden dienden „ ik was te zeer overtuygt van elen onverzoenelyken haed en nyd van den Calloofchen Paftor, om' te hopen van aldaer oyt met ruttc of in



f 220 )
peys en vrede te leven , ik heb dit Fort gaen bezig? tigen en zoo haeft de bezetting vernam,, waerom ik aldaer kwam,, deze beweegde my teenemael om daer te bomen als hunnen Aumonier of Krygs-Cappellaen „ waerop Van Goe, een traétementjen heeft gedaen,, en ben door zyn zieke vrouw die niet konde nae de verafgelegen Kerk gaen „ ten uyttcrften aengedaen „ en heb hun verzoek 'zeer geirne toegeftaen „ dog heb hun gezeyd ; zy deze zaek nog moeften verborgen houden, want dat Calloo zeker hier over zoude tegen gevrogt hebben : deze Boeren weynig bevreeft voor hun Pafterken, kennende wat groote agting my toedroeg den vermaerden Koopman Jan van Craenenbroek en Schipper op de Peirle, hebben dezen verftandigen Man totRaedsman aenropen, voor hunnen Advocaet, om my te bewilligen voor hunnen dienft te bezorgen in Liefkenshoek. Dit heeft dezen Heer te liever gedaen om my aldus te verlolfen van het lyden, die my door de Cappen cn Claus wierd aengedaen,, hy is met my in zyn chaife (i) expreflyk nae Brufiel gegaen „ alwaer wy daer over te eerder wierden aengehoort, om dat zulks over-een-komftig was met de vaderlyke inzigten van den waeren Vader van ons Vaderland Jofeph II, die tot gerief en gemak van alle zyne Onderdaenen, meynde de luye , leege , vaddige Meuniken af te fchaffen, om de zelve ten dienfte van hunnen evenmenl'ch te flellen op de Guchten en Dorpen, die te verre afgelegen zyn van hun Prochie-Kerken, gelyk is Liefkenshoek van Calloo, &c.
(2) Wy vielen tot Beveren in eenen diepen gracht met Peird en Chaize , de welke in veel plaetzen gebroken was , daerop fchreeuwden de C/aKs-gezinde , dat wy twee Keyzers-gezinde van Godt waeren geftraft als twee geuzen maer had onzen val gebeurt door twee patriotten , het had een mirakel geweeft van het eerfte order , over-, mids dat'er uiemant van ons het alderminfte gequeft was ; zoo dat wy de voiuire vermaekt hebbende, terftond gelukkelyk zyn voordjereyft.



( 221 )
VII ARTIKEL.
Claus bezorgt voor my een BiJJchoplyke fententie,
Hy krjgt van Lobkowitz den fchyu van een Sufpejifie~.
Frater Vedafus vreezende, dat al zyn geweldig loopen tegen zyn eygen fcheenen nog zoud hebben afgeloopen , hoorende hoe zyn boeren ontrent Liefkenshoek my zoo toegenegen wierden, dat'er ipraek was my voor hunnen Paftor te vraegen van den Keyzer in deze Schans, hy is vol beangftheyd voor zyn Thienden in S. AnnePolder en de Keteneffen , raed en dacd-gaen haelen by zyne vrienden tot Gend, waer Muller zynen zwaeger en couzyn hem voor het alderzekerfte heeft geraeden een acte van de Weth te ligten, ten eynde hier door den Biffchop te overhaelen, om my van daer te trekken en van Calloo te verwyderen : en alzoo van alsdan de tydsomftandigheden het Gouvernement meer om meer overlommerden, zoo had men geen vrees meer langft dien kant belet te zyn, om my ten vollen te vervolgen, laftig te vallen en injurieuflyk te mishandelen.
Claus heeft de Weth tot Calloo, even op de zelve wyze, als den Graeve d'Heems zyne Weth tot Zeveren had bedrogen, ook poogen te bedriegen en over te haelen tot het onderteekenen eenen ondeugendftcn en onregtveirdigften aél om my van de Prochie te krygeu, hy had reeds twee Sehepenen verlokt, wanneer den Heer Baillieu protefteerde tegen zoo onregtveirdige als vraekroepende daed; wanof groote onheylen waeren te vreezen van wegens het Orhcie-Fifcael , onder welkers geregtigheyd hy witte, dat ik gedekt leefde , hy zeyde voorders om alle gevolgen te voorkomen, dat hy zynen Paftor over zulke extraordinaire Weth-vergaederingen niet kende, jae zelf protefteerde jegens al het gonne de Weth zoude geteekent hebben in myn naedeel, wanthy tegen my nog tegen myn gedrag iets konde klacgen.
Claus ziende weerom dezen ftap mifiukte, geen hand-



( 222 )
teekens konnende krygen van de Weth, nog van eenige wyze Menfchen, heeft eyndeling eenen aft opgeftcit en den zeiven doen onderteekenen van zotten, onder andere den Putmaekers - knechts - knaepe , den welken hy eertyds niet had willen trouwen, om dat hy hem voor zot aenzag , dezen was heden wys genoeg om zynen opgeftelden act te onderteekenen ; een ander zottinne die dezen had onderteekent, heeft my korts naedien vergiffeniffe gevraegt, zeggende : zy iets had geteekent het gonne zy noyt had geweren (i), om dat den Paftor haer daer toe had gedwongen onder het zeggen, dat het eenen act was, die in zig zeiven niet kwaelyk behelfde, dezen dan door dry arme dwaeze luyden geteekent zyude, heeft hem zoo verre geholpen, dat hy daer mede nae Gend heeft geloopen : dog wat dezen aét behelfde, heb ik noyt konnen agterhaelen, gemerkt zy alle dry my hebben bekent den zeizen onderteekent te hebben zonder te weten, wat zy teekenden, zynde mifleyd door het Pnefterlyk woord van hunnen Herder en Paftor, door wie zy hier toe beleeden gedwongen geweeft te zyn. Claus heeft ondertuffchen zynen boozen handel hier mede zoo verre beholpen , dat hy van Lobkowitz, door de medewerking van Dieterich en Hacker, eene Cenfure voor my heeft bekomen, zonder dat ik oyt diefaengaeude was aenhoort geweeft : ergo niet alleen ■inauditd parte veroordeelt, maer zonder eenigen regel van 't recht geftraft met eene der grootfte en allerfchandigfte penen der H. Kerke. Oordeelt Lezer, wat juftitie men vind in de Bifdommen cn Officialitcyten, alwaer den tyranniken en defpotiken Regel flat pro ratione voluntas, overal gemeenlyk de overhand heeft. Ik was daer en tufichen tot Bruffel om te hooren,
(i) Van Haevert met zyn vrouw zyn hier van oog-getuygen ge» efi : want deze zottinne niet dervende by my komen om vergiffenifie , heeft haer eerft begeven by myn herbergifteu by dewelke zy haeren herder heelt vervloekt en uytgemaekt voor eenen hoere-jaeger, vuylbroelt &c. &c. &c.
wat'er



( 223 )
wat'er my te doen ftond om de nieuwe Paftorie van Lief kens-hoek te bekomen. Claus middelertyd beneintigde tot Gend mynen ondergank , alwaer hy onder andere logens had gezeyd : dat ik binnen heel de Prochie van Calloo niet eenen anderen vriend had dan den Greffier van Landeghem, hy wifte nochtans zeer wel het contrarie, dat ik binnen heel Calloo bynae geenen anderen vyand had dan den zone van dezen Greïfier, den welken hy in zyn fanatiquc bigoterie zoo verre had weten om te haelen, dat dezen Advocaet benevens zyn floor-zufter, bygenaemt de verlaetene Quezel hy faute van E\el, alle mogelyke devoiren hebben aengewent om de baezinne van Ilaevere te bewilligen , zy my haer tafelen huys zoude ontzeyd hebben: maer den Cherurgin Sieur Meefter Group heeft dezen ftap voorkomen, hy heeft deze lofwaerdc baezinne verzocht om aen haer tafel in haer huysdagelykx met myenby my te mogen eten, zeggende : dat al de boeren en boerinnen door heel Calloo veel lof van my fpraekeh , en dat zy my abfolutelyk moeft houden en logeren , wilde zy niet de gratie der Prochiaenen verliezen.
Den jongen Advocaet van Landeghem heeft zynen miflag ook te laet -beklaegt : want ik bracht voor hem van 'Brufiel een compliment van Mynheer den RaedsHeer De la Vielleuve, die my hem liet aen zeggen van wyzer te wezen ten mynen opzigt uyt zyn refpecl : welk compliment ik hem fchriftelyk heb toegezonden, op dat hy te beter zoud gelooft hebben , dat ik tot Bruffel vermogende vrienden had; en opdathy dit ook aen zynen vriend den Paftoor zoud overgezeyd hebben, hoe wel het te laet was. Claus was met zyn biffchoppelyke Sententie eerder van Gend als ik van Brufiel t'huys, en hy heeft gewacht tot Zondags juft op de ure van de vroeg-mille, van my deze aen-te-dienen : wanneer ik my bereyd maekte om nae de kerk te gaen , ten eynde om mille te lezen op ure en ftond volgens verzoek van de weth, wanner heel het dorp vol boeren was om de vroee;-miffe te hooren. Claus verzeld van den baülieu,
U Deel. Kk



C 224 )
Dikken Pier, een Schepen en van derj zone van den Greffier, diende my aen eenen Lettre de Cachet van wegens den Prins Lobkowitz, my biddende niet op hem te verhaelen het gonne dezen brief quaelyk mocht befluyten , zeggende : hy daer in geen lchuld had, dat dezen brief hem van den Biffchop was toegezonden om my wettelyk . en-te-dienen. My weynig ontroerende in diergelyke commotien, ik vraegde al fpottende : hoe veel port daer op was? den Baillieu,wat neuswyzer dan de andere, zeyde al grimmende, dat den BifL'hop den brief had gefrancqeert, waer op ik hun zeyde : noyt zoo treffelyke bededen nog brief-draegers g°had te hebben, dat ik den brief nae hun vertrek zoude geopen1 hebben, en my nae den inhoud van diere gedraegen , het gonne ik heb gedaen,, gewaer wordende den inhoud ben niet nae de Kerk gegaen,, tot ik den brief had openged;ien „ waer in ik het volgende verbod heb ontfaen „ *t geen in het Latyn was geaaen,, en als volgt moet zyn verftaen. „
" Eerweirde (0 wy zyn indachtig, aen u den oorlof „ eertyds verleent te hebben om in ons Bifdom mifle te ,, mogen lezen ; maer wy hebben daer by geftelt, mids „ het gejchiede met toeftemmïnge van die het aengaet, „ wy hooren ondcrtull'chen hoe gy beftaet mifle te le„ zen tot Calloo tegen den dank en wille van den Heer „ Paftor, zoo is dat wy u mids dezen verbieden van „ voortaen nae het ontfangen dezer nog mifle te le„ zen in de Parochiaele Kerk van Calloo. Gegeven in „ ons Biüchoppelyk Paleis tot Gend dezen 2 Julius „ 1789 , onder eekeent : Ferdinand Biffchop van Gend. „ Door order zynder Hoogheyd voornoemt de Hacker, Sccret."
(1) Ben verg; ten by Wat tytilmen my bier heeft genacmt, mids deze interdictie my is afgenomen do r zyn Exc. den Minilier Trautsmantsdorf, om danof gebrnyK te maeken tot Weenen , ten eynde aldaer aen den Keyzer Jofepli 11 te toonen, hoe de Biffchoppen in het Nederland zyn onderdaenen geeffelden met den blixem Jovis tegen en bwytea alle order van 't recht.



( 2'5 )
Dezen onverwachten blisemjag beeft myn nugter maege wat ontftelt en niet min ontroert het reeds geftoort gemoed der boeren , de welke noch vergramt tn hoogelyks verergert waeren door dien den Paftor my op den Sinxen-dag had verboden aen hun Boeri nen de H Communie uyi te reken , doordien hy op H. Sacrament-dag dat i'chandelyk Sermoen aen dén Cap-draeger had opgegeven , en om dat hy hun nu beroofde van de derde miffe, met my deze interdictie zoo folemuelyk als befpottelyk aen te brengen , precies op de ure ik deze meynde te doen, waer door by honderde dien zondag geen miffe hebben gehoort : de Boerinne van Hove, Goejens, van Landeghem en menig andere die geen mille hoorden, riepen overluyd : wy moeten geen fcrupule hier in maeken, den overvliegenden Paftor is d'oorzaek daer af, dat hy dit zelfs biecht aen zyn vette Marie, zyn byllaeptcrlfe of aen zyn Meyt, dat vervloekt puppen-hoofd! wy moeften dit van Calloo wegjaegen, en onzen derden Heer in z> n p aetze Paftor maeken, &c. (O daer is alfdan op dit Dorp miffchien meer gevloekt en agterklap gefproken geweeft dan op veel ander tyden. Indien ik oyt bezielt had geweeft met de.i tweedragtigen geeft, ik had voor alfdan heel gevoeglyk Claus uyt zynen ryken ftoel konnen jaegën.
Maer neen! ik heb ter contrarie een ieder tot gedult verzogt en noyt anders gezeyt als patiëntie! en gekeft als jans Joucy. Niemant binnen heel Calloo konde deze ondeugende daed goedkeuren, zelfs niet de gonne hadden gedient als mede-brief-draeger; want als den Baülieu hoorde, op wat verfierde logens deze interdictie was gegeven , hy beltende aen mynen Hofpes, Baes van Haevere, dat d. n Paftor een deugeniet was &c. immers
00 Van Haevere zalgct.iygen, dat-indien ik de helft der fchandige daeden , die de boerinnen alsdan in zyn huys zeyden van hunnen Paftor , wilde befchryven , men zoud hooren d, t'er geen Prielier in heel het Waesland zoo veel ten laefie oyt zoud zyn gebracht, maer ik zwyge die om te toonen dat eenen waeren Royalifi veel beter Religie heeft dan een Patrioüken ktunmennt &c.



( 23(5 )
men zeyde veel dingen van dat manneken, die ik my fehaeme hier te Hellen, om dat zy ftrekkén tegen de eere van heel den Priefterlyken Sjtaet, dog dit mag ik hier niet verzwygen, hoe dat hy hier in ook is geweeft eenen onbefchaemden logenaer, zeggende, dat ik tegen zynen wille aldaer had miffe gtoaen : van Haei ere heeft my een ac~te geteckent, dat Clans hem my had laeten aenzoeken om de Vroeg-miiïe te doen, (t) den Kofler en de mifTe-dieuders zullen nog gemvgeu, dat hy Paftor Claus my zondags, voor hy'deze" logen in het liil'dom heeft aengedient, heeft laeten aenzoeken , op dat ik een weynig zoude gewagt hebben van myn mille te beginnen op tytel, dat'er iemant uyt de Paftorie deze milfe moefte hooren 5 nae ik de Prochiaenen eenigen tyd had laeten wagten om den Paftors verzoek te voldoen , men zeyde, dat het voor Mevrouwe de Paftors-meyt was, dat ik had moeten wagten , dan ais deze in de Kerk was , zeyde men my, dat ik mogt beginnen... Hoe heeft dan dezen S. Pieters-Kuaepe zoo derven liegen ? daer hy my op den Sinxen-dag door Lambrecht zynen Onder-Paftor heeft doen aenzeggen, dat ik mogt miffe lezen als het my beliefde, hoe heeft hy oyt konBen zeggen? dat,het tegen zynen wil was, dat ik aldaer miffe celebreerde, terwylent hy nog zoo korten tyd te vooren my door zynen Kofter had doen aendienen, dat ik my eenen toog cm te celebreren moeft bezorgen.
Hoe kan dit al te faemen ftaen rl met de woorden van den Biffchops fententie,, die my is geftreken zonder attentie „ voorwaer een fanatique onrechtveirdigfte fufpenne „ maer 't is beweenelyk dat de revolte met een jaer langer is agtergebleven, ik zoude Frater Claus
(1) Van Watver zeyde; zyn dat de leeringen die hy als herder] ons leert, Hy preekt dat men geen logentjen mach zeggen , alwaer't' men de heele weireld konde winnen, alwaer't men heel het Vae-, gevier konde verlofl'tn.... ik tlilde mynen verergenden Hofpes riiet ,te zeggen : hoe dat Chriftus van defcribenen Phariseen fprekende aen het volk leerde , dat men nae hun woorden moeft doen, maer niet na: hun werken, dus insgelykx moet men dit verftaen van vele Ptepcn.



( 257 )
zoo fraeykens over zyn logens en den Biffchop over zyn ongehoorde interdictie in het recht beleed hebben; het proces was reeds uyt den Raed van Vlaenderen aen den PaUor aengedient ex lege dijfamari, als de revolle begonfte. Waer iegens hy voor uytvlugt ten hoofde repliqucerde , dat hy niet genoeg konde verwonderen, hoe ik in het hoofd van ons ingeüelt proces beftond den tytel aen te nemen van Heer ende Meefter ,• ach! had de ongelukkige Staeis-omwenteling niet zoo haeftelyk ons proces opgeschort, Mynheer van Ackere, Greffi r van Everghem mynen Advocaet, die zoude dezen Paftor zeer haelt overtuygt hebben , dat ik de Jure dezen tytel had aengenomen iegens Frater vedaftus Claus, bedieuëi dê de Paftorie van Calloo : dog alhoewel de Staets-omwenteling ook ons begonft proces heeft omwentelt,, zy heeft daerom mynen Heer ende Meefter niet uytgewentelt „ quod transfertur non aufertur.
IX ARTIKEL.
Keyzerlyk Decreet voor my tot Liefkenshoek Jun hoe ik ben gegaen in dezen armen hoek. „
Dieu & mon Roi was altyd myn woord : 'k en was in al de voorgenoemde injurien, calomnieufe vervolgingen en fchandelyke mishandelingen niet min dan vraekzuchtig, ik had wel geirn my daer tegen in het recht verdedigt, maer myn meefte Protecteurs waeren daer eeuwig tegen. Mr. Roul'ez, oordeelde altyd dat ik meer met zwygen als met tegen te ftryden zoud gewonnen hebben , hy had my dikwils ontraden het gonne ik nochtans zoo dikwils had meynen te doen, te weten of in een bezonder boekxken of in de gazetten aen het publyk te vertoonen, hoe ik met waerachtigen oorlof myn Order en met difpenfatie van den Biffchop van Gend myn habyt had veriaeten, en my als weireldlykeu Priefter onder zyn diocefe met zynen oorlof had neergezet, en dat hier in eene wezentlyke fecularifatie was gelegen-



( 228 )
Dit hebbende moeten verfwygen, myn vyanden hebben hier door de volle vryheyd genoten om my alom te behegen ; zv hebben zelfs myn zuygen aenzien als of ik waerlyk vuyl was en onwettiir uyt' myn O-der; daer ( p hebben zy den Paftor van Calloo tot zulke bvgeloovigheyd omgehaelt en ook eyndelings den Biffchop Lobko»it\ , zoo wy noch breeder zullen zien in 't gevolg.
De in- en aen-woonders van Liefkenshoek in plaetze van door alzoo fchandige mishandelingen en kerkelyke bhxem-flaegen my te vcrlaeten, my te mifachten en te verwyzen , zyn zoo veel te yviracht.ger geworden en
my zoo veel te meer toegedaen Janffenj ook den
Molder van Caloo molen zyn met fieur Jan van Craenenbroek, my komen trooften en hebben my ter kermeffe geleyd by fieur Oaenenbroek , Molder op den Boel, Schepenen van Liefkenshoek, alwaer ik de alteratie, die ik had genomen in den Biffchops interdictie",, zeer vreugdelyk heb afgefpoelt, ben des anderdags nae Bruffel gegaen mei de Requefte der omliggende en ingezetene der voormelde Schans, by de welke zy my voor al andere verzochten voor hunnen Paftor, Mr. Sandelin van alsdan de goedheyd heöoende om my te helpen als agent, heeft zeer gcirn op het verzoek van Sieur van Craenenbroek deze Requefte ingevoordert en nae. gejaecht, zoodaeniglvk dat het aen den Keyzer en Koning heeft belieft een Decreet te geven waer by zyne Majefteyt toeftond het verzoek der fupplianten , te weten my aen te ftellen voor hunnen Paftor der nieuwe fuccurfaele Kerk in Liefkenshoek daer by verzoekende den Biffchop van Gend my daer voor te willen aennemen en de Kerk, die aldaer beth dan honden jaeren had gedient voor eenen tempel aen de gereformeerde , in te wyen en zoo veel huyzen van de omliggende polders aen deze nieuwe Prochie-Kerk toe te leggen als hy aldaer zoude noodig gevonden hebben dewyl zyne Majefteyt my tot onderhoud in afwachting van nae'der befchik, toeleyd vyf hondert guldens te betaden uyt de Religie-kas.



( 229 )
Zyn Excellentie den Grael & Al ion hoogloflykergeÈachteniffe, heldacdigen Commandant Generael der Keyzerivke troupen in de Nederlanden, had my Teeds op het verzoek van den Baron Hayden Colonel en Commandant van het Kafteel tot Antwerpen en der onderhoorige fchanzen op de fchekie, benoemt Paftor militair of Paftor-Aumonier der foldaeten liggende in Liefkenshoek , met bylcg van een fchoonfte woonftede en de twee hooven, de welke ten tyde der hollandfche bezetting waeren gebruykt geweeft door den Heer Commandant der plaetze, zoo dat ik aldaer als Paftor Mititairbzn genoemt geweeft door het commandement Generael en als Pafior Succurfael door bet gouvernement Generael, hebbende van dit myn pcnfioen, van dat myn logement, ccc. (i)
Het Gouvernement op alls agt genomen hebbende, heeft my gelieven te verteren om het Decreet zelfshandig 'te beftellen aen den Bilfchop van Gend, waermede ik zoo verblyd van Brufiel ben gekomen als veel ander zyn, wanneer zy niet brieven afkomen voor een vette Cahonikfdie, ik was onftellelyk door vreugd en blydfchap, door dien ik twee Keyzerlyke Decreten in 't zak had : te weten, dit genoemde voor den Biffchop Lobkowitz, en een ander voor den Directeur der Kloofter - goederen Wouters tot Antwerpen, die my vooren uyt moeft geven 72 guldens om my een weynig in ftaet te ftellen. Dit laetfte vertroofte my zoo veel te meer, om dat het my by fpecialc graie de 500 guldens toezeyd, independent der gezeyde plaetze, mids conditie van alom dagelyks miffe te lezen, en
(2) Momus ziet hier nu met wat recht ik my Pafior van Liefkens - hoek heb onderteekent; Claus ziet overziükx te gelyk , op wat reden ik my ten proceffe heb laeten tituleren Heer en Meefter &c. Ik zeg laeten tituleren , mids itt noyt myn zelve aldus heb opgegeven ofte onderteekent, gemerkt dit al weerom een eergierigheyd is der honveirdige Paepen , de welke allegaeder willen genoemt worden Heer ende Meefter , daer Chrifius nochtans leert oude zegt : unus Dominus et Magifltr,



( =3° )
eenige jaer-getyden te doen voor de Fondatenrs vaJ zekere afgel'chafte Kloofters
^21 Ougft 1789, ik ben te voet op eenen dag als eenen! Keyzerlyken Courier van Bruffel langft Gend tot Loo-J chrifti gekomen en heb my doen aenkonden met een Depêche van wegens Zyne Keyzerlyke Majefteyt : deze aenkondinge bragt heel Lobkowitrx tafel in ontwarring, zyn edel gezelfchap, beitaende in Madame Du/art en Doofre den Biffchops Biegt-vader, was vcrfchrikt van; op zoo een ure zoo een Eftafette te zien : doch zoo haeft de Baronnerffe my zag, zy nep : dat'er geen zwaerigheyd was. Lobkowitr^ bracht my in een kabinet, alwaer ik hem myn geloof-brieven aendiende op de beleefstc wyze, doch zonder knie-val .-want ik zulkx voor' Godt, maer voor geen meufchen meer zal doen. Den Biffchop nam dit zeker zeer quaelyk op, doch ik bleef als Mardocheus onberoert zonder knie-buyging voor] Aman. Hy opende de Depêche en zeyde : dat hy my! noyt als Paftor civil in zyn Bifdom zoud erkend heb-.; ben, maer wat aengink de militaire, dat hy zulkx niet; aentrok, mits zulkx hem niet raekte. Als ik hem daer| over reden gevraegd had, hy antwoorde : om dat het: hem dus beliefde. Hy zeyde, dat men hem ook had, aengedient, dat niemand my wilde tot Calloo of Liefkenshoek , voorts dat Claus hem had verzekert, ik buyJ ten den Greffier niet eenen vriend meer had , maer ats| hy de Requefte had gezien, die de in- en aen-woonders van Liefkenshoek hadden ingedient, hy bedaerde een weynig zyn furie, ik zeg zyneu thoorn : want hy was zeker meer geftoort door het ontfangen dezer Depêche dan als hy de wetteboden heeft ontfangen over zyn fchul-'j den , nochtans hy viel nietuytjin fcheld-woorden gelyk den Biffchop tot Brugge I. Boek. Als hy nu zach, dat het wederom een vraekroepende calomnie was, die den Paftor van Calloo my ten latte had geleyd, als hy my nu zelfs in perfoone had gehoort (' want tot alfdan ik had noyt dezen goeden Prins gei'proke , nog hy had my tot alfdan noyt gezien ) hy heeft mv gezeyd, wat
dc t



( 23i )
de plaetze van Paftor of Cappellaen militaire aengink, dat hy daer niets tegen had, maer dat hy het advys van zyn Vicair-Heeren zoud aenhoort hebben , om te weten wat'er hem te doen bleef met de plaets van de borgerlyke Paftorie,waer op ik my heb begeven na Calloo, om aldaer af te wagten de voordere decifxe. Middelertyd hadden de Soldaeten mynen dienft verzogt en en ben door den Commandant Baron Hayden voornoemt aenzogt om eerftdags my binnen deze Schans ter neer te zeiten als Paftor militaire, ten minften op de Zondagen en Heyligdagen miffe te doen voor de Soldaeten, welkers verzoek ik zeer geirn heb voldaen : dus naer myn Paftoreel huys bewoonlyk was gemaekt, ik heb van Calloo myn huysgezin verplaeft en heb op krygs-manier my zelfs in poffeffie geftelt dezer Paftorie, hoewel ik nog geen Jurifdiftie had van wegens den Biiichop aller Keyzerlyke Veld-paepen, welkers Vicarius tot Bruffcl terftond was overhaeld door de Cappen om my de Jurifdiftie te weygeren onder voorwendzel, dat alle de ' INcderlandfche Biffchoppen my haddeu gefufpendeert : het gone weerom een aldergrootfte calomnie was, want tot daete dezer geenen Biffchop my oyt fidele loquendo heeft gefufpendeert : 't is waer, Gend hadde my alfdan verboden miffe te lezen, maer het was alleenlyk in de Prochie-Kerk van Calloo, overzulks ik mogt miffe lezen tot Liefkenshoek en elders door heel zyn Bifdom ; vervolgens dat was verre van gefufpendeert te zyn door al de Biffchoppen, dewyl differente met my nog niet te doen hadden gehad.
X ARTIKEL.
Hoe een heylig Hoerken my vind tot Parck by Loven, De Heeren en den Aept zullen dees daed niet loven.
Wanneer ik nu in petto poffeffie had genomen en Intrede had gedaen, ik bevond my in het Fort zoo arm eu ryk als Robinfon op zyn Eyland : in heel de kerk
// Deel. L 1



( =32 )
was my niet anders dienftig dan den Predik- ft oei, gemerkt dezen door de Gereformeerde lange en vek jaeren gebruykt was geweeft: maer den zorgvuldiger. Keyzer Jofeph 11, die de belangen zyn'er Onderdaenen dag en nagt bevoorderde , die op de aendringende fmeekfchriften der Aen- en In-woonders van Liefkenshoek my voor hunnen Paftor had benoemt, en nu reeds aldaer had aengeftelt als Paftor Militair , heeft de goedheyd gehad my te zenden nae de alfdan vernietigde Abd>e van Parck, ten eynde aldaer alle ornamenten op te nemen, die ik noodig vond voor de nieuwe Prochiekcrk tot Liefkenshoek (i). Ik heb my op den 16 Julius 17S9 begeven nae Loven, en gelogeert in een herberg ten halven de Thienfche ftraete, alwaer men my ortfong, aenzag en logeerde als eenen Parukier, Parkheer, of Monik van Parck (2). Ik bevond my aldaer in een huys dat zig geruineert oordeelde door de vernieling van deze Abdie, den Lezer kan befluyten wat redenvoeringen ik aldaer heb ontmoet ten lafte van onzen vaderlandfchen Keyzer, die daerom by deze Biggoten even gelyk by alle ander eygen-baet-zugtige wierd veroordeelt tot het diepfte der hellen „ al te lang en zinloos om hier te vertellen „ik moeft ook zeer nauwkeurig verzwygen tot wat inzigt myn reyze haer uytftrekte, anderfmts ik had zckerlyk noyt Park gezien, men zoud my zoo wit bepoeyert hebben als een Parukier.
Ben des anderdags iegens den 8 uren in de Abdie gekomen, maer alzoo de Commiffarifl'en Meeffe-maekers
(i1 Wederom een preuve der fchandige calomnie , dat Jofeph II de Abdien heeft uytgeroeyt om hun ge'd en goed nae Dnydjland te voeren : want bovenal de ornamenten die ik had opgenomen, wierd my bovendien een Ciborie en andere filvere Vaeten noch toegezeyt de tweede liemontrance, de welke ik par ordre van het Gouvernement in de munte heb befproken, en gezien dat zy op den 14 Ongft noch niet verfmolteu was :
(3) De baezinne zeyde , dat zy altyd logift had voor de ParcL^ Heeren en alzoo zy op zyn Thienfche - fpraek klapte, ik verilond voor de Paruqieren en vraegde of zy my loogeerde voor een Parrnqukr ? waerop zy laccheiide zeyde, neen , maer voor een Yark-llctr



(233 )
daer nog niet waeren binnen getreden, zoo kond ik geen Kerk-goederen bezigtigen. Ondertuffehen de twee Guarden zeyden, dat ik moeft oppafi'en, want S. Gudnle tot Bruiï'el reeds om veel Ornamenten had gekomen. Men zegt en het is maer al te waer : duyvels Cap „ en Papen-Zak „ hier noyt vol ftak,, denkt eens deze Kerk is ongetwyffelt een van de rykfte van heel het Nederland, nog heeft zy veelderhaude Kerk-goederen uyt deze Abdie gehaelt : hierom ik ben zoo terftond nae Loven weergekeert om Mr. Meejemaeker deel te geven nopens myne CommiiTie, waer mede ik aldaer van wegens het Keyzerlyk Gouvernement gezonden was; komende van de Abdie nae de ftad door den Binacn-Weg, wierd ik tuffchen de Graen-ftukken een aelmoeffe gevraegt van een Dogter die ik aenzag voor een Paftor-jNichtjen ofte een Lovenfche Philofophinne; want zoo den Wyzen-Man zegt : men kent een lichte dante uyt de wymbraemen en opdraeying der oogen • maer ik wierd terftond in myn opinie voor een lintei tyd omgezet, dewyl zy my aenziende voor een Kuyffchen paepe, zeyde : dat zy my deze aelmoeffe verzogt om eene bevaerd te doen nae O. L. V. van Halle, daer by voegende, dat zy deze had belooft tot lasveniffe der ziele van haer Moeder, die, zoo zy zeyde, onlangs te vooren was overleden- Ik my verwonderende hoe zy haeren weg langft die kanten ftierde, mits zy den verkeerden weg, of zoo de Lovenfche Philofouffen zeggen , diametrahter verdoolt liep : zy antwoorde dat zy nog eerft nae de Abdie ging om te zien of zy niet meer aldaer eenen Heer of ouden Weldoender zoud gevonden hebben, dit zeggende zy ftorte traenen, eyiaes'. de goede Ziel was mis, zy meynde zeker hier door myn zielken te bekooren, maer ik wifte reeds het fprcekwoord : de traenen van eene Hotre zyn niet te achten : haer weenen kon my niet bewegen, nog tot het geven van een geld aelmoeffe, nog tot het doen van een vleel'chlyke almoeffe; ik vond my juft op den weg langft wel-



(=34 )
ken Mr. den Commiffaris wierd verwagt, daer op heb ik wel gewilt aen die Lw, lippis enim erat oculïs, voor de refie zy was eene daegelykiche maer geene doodelykfche zonde weird, want zy verdoemde den Keyzer, om dat hy haer brood-winning had ontnomen, zeggende dat hy haeren Winkel had gefloten met dees Abdie te fluyten, by dies dat hy haer brood had genomen &c.
Ik my wat medelydende en gemeenzaem toonende , vraegde waer door den Keyzer haer het brood-gewin had ontnomen ? zy zeyde met de Abdie van Parck uyt te roeyen : dit gezeyd hebbende begonft zy te lacchen en my eenige teekens te doen van zonderlinge menichlieventheyd, door welke ik reeds weerom in myn eerHe opinie was beveiligt, dat zy een Schepzel was, die haer Aagt-offerde ten dienfte van de Gemeente, dog om haer biechte wel te verflaen , ik onderhoorde haer met getal en omftandigheden, zy was my openhertig, doch wat beichaemt, zy biechte my zeer befcheydentlyk hoe zy daer wekelyks had gegaen toen de Meuniken in de Abdie woonden : zy noemd'er my dry (i) van welke zy telkens nae opentlyk gebiecht te hebben, een alve kroon voor abjolutie kreeg , zy zeyde daer en boven , dat zy drymael het geluk had gehad van aen Eerweirdigfle Heere te mogen zingen .• ecce ancilla Domini,fiat mihi fecundüm votum tuum, en dat hy telkens zyn beantwoording had betaelt met een Frani'ch kroonftuk.
Ik vraegde haer of zy geen Gouvernante wilde wede wezen van deze Heeren, of zy heden geen meerder pratique van deze had , dewyl zy allegaeder vry leefden in Lovens-Stad , Paflors-Nichtjen, (2) ik zeyd, Mie
(1) Waer het saeken ik met den geelt van den faemloozen Keuremenne bezielt leefde , ik zoud deze alle dry hier noemen met naem en totv.iiem , daer by met hunne ti»els en hoedaenigheden , maer aengezieij die Meuniken myn eere niet hebben geftoien , zoo wil ik geenzints de hunne nemen , en wat aengaet dat ik hier fchryve , ho my deze Kare bekende van den Eerwcirdigften lieer ontfangen te hebben 't eiken valdaege een kroonfiuk. .. Daer tegen zeg ik Muiter lun,}tudir.em fuam revelcnti nutla Fides.
(2) joel'v. Camdrine, Mcbte van u'Heer Pieters tot Merckem ,



( =35 )
Kare zeyde, dat zy haeren dienft heden te vergeefs offerde , want zy geen penfioen of te luttel hadden om zelfs te leven, bydies dat zy zeyden niets te hebben'om aen Hoertjenit geven, pas d'argent, pas de Suijfes. Ik heb dan myn prieftcrlyke plicht volbragt, overlaeteude aen den Lezer te giffen waer in deze bellond, &c. op dat men zig niet te zeer zoude raifgrypen in deze fententie . ik belyde zeer rechtzinnelyk, dat ik haer heb geld gegeven, maer verre van een kroon , gelyk den Aept, verre van een halve, gelyk de dry vette Verkens, ik heb haer voor't flot onzer biechte gegeven zes oorden, waer over zy my nog zeer hertelyk heeft bedankt met offer van allen dienft tot Halle.
Waer \ by aldien myn eygen perfonele daeden niet verzogten, dat ik myn gevaerniffen allegaeder beknoptelyk afschryve , wy zouden hier menigvuldige bemerkingen konnen uyttrekken, als B. E. hoe deze RraedVerkens de zuyverheyd onderhielen hy faute van geld wat goede werken jofeph II niet heeft gedaen met al zulke Venus-Winkels en Bacchus-Koten af te roepen , om heyliger werken mede te doen, om nieuwe Prochien aen te leggen ten dienfte van de verre en ongelegene Gehugten &c
Aldus de Biechte van dit Moniks-dantje gehoort en op de goefte als God my beweegde, geabfolveert hebbende , is de fnorpype in haer Bêvaert vervoordert en ik ben met den Heer Commiffaris na de Abdie gegaen om alle noodige Kerk-gewaeden op te nemen en voor te kiezen, alle welke en nog meer als ik had durven opteekenen, my wierden toegezeyt, maer den Patriplod-
zal haer benevens veel ander Paltors-nicbtjens voorzeker beklaegen over dat ik bier door een PaJtor-Nichtjenv/'üte kennen geven een venus maertje, by de hollanders gezeyt fnor-puype &c. Maer daer tegen ftel ik : die niet vttyl is aen den neus , moet dezen niet vaegen , en om diefwil ik Terminaris zynde , veel Fauor-nich'jens heb gevonden voor vuyle gouvernanten ; zoo geloove , volgens den regel a cómmuniter accidenübus , my hier in niet mifgrepen te hebben : non loquor tarnen ex Cathedra.



C 236 )
difmus en beweenlyke Staets-Omwenteling heeft desfelfs volvoering voorkomen, waer over ik my naedien, in de kerkers zugtende , heb getrooft, om dat Liefkenshoek zulk geene confufie moeft ondergaen , met deze weerom af te breken en te rug te laeten gaen , zoo en gelyk Coudenberg te Bruiïel , alwaer een alderfchoonften Orgel ten tyde der Rebellie is afgebroken en weerom gezonden nae de erftelde Abdie van Cambron,uyt welke dezen grooten Orgel korts te vooren was gehaelt geweeft: voorziende dan de opwaffende troubels der tyden , ik heb, io afwagüag dat den Biffchop de Kerke zoud gewyd hebben, van myn broeder en ander goede vrienden de uytterfte noodigheden bekomen, en hebbe voor de eerfte keer op den 11 Ociober een Hoog-Milfe folemneélyk gedaen in de Salette van myn huys , met een grootften toeloop van volkeren van alderhande gezinte, doch alles in de bette order, peys en vrede.
Deze folemniteyt wierd bygewoont door heel den EtatMajor der Bezetting, die alfdan beftond, in zeven Invalides met eenen gevreyder als Commandant genat-mi Baefhof vanRuffeledealdergetrouwften krygfman uyt hethooglofiyk en dapper Regiment van Clairfayt, alle welke het befte order hebben onderhouden in weerwil van den toeloop der uytgezonden Boeven van myne vyanden , de welke alles hadden beraemt om dit Heylig Sacriücie te beletten, tot zoo verre zy den Cappucin , Pattor fpelende tot Lilloo, hebben overhaelt om den beloofden kelk te weygeren, waer door ik genoodzaekt was des Zondags morgen par exprefle eenen kelk te laeten haelen van den Heer Baron Hayden Commandant in het Kafteel tot Antwerpen, den welken alfdan voor eerften Kerk-Meefter had aengeftelt Sr Jan van Craenenbroek, die geene moeyte noch arbeyd had gefpaert om dit heylzaem werk uyttevoeren en heeft eenigte tonnen bier aen de bezetting gegeven om deze blyde Feeft te vieren.
Noyt Lovamjt heeft zoo folemnelyk zynen intrede gedaen „ noyt Paftor Janftnifi heeft oyt zoo veel eer



( 237 )
entfaen„ heel het Guarnifoen moeft onder de waepent ftaen,, wanneer hunuen Etai-Major ten offeren moeft gaen,, heel den fchaepftael was my zeer toegedaen,, ganfch de folemniteyt is in het fchoonfte order vergaen want alles gefchiede onder ons mannekens. Claus wifte nochtans terftond daer op te zeggen, dat'er veel dronke hadden geweeft, maer indien venus in zyn Paftoreelhuys niet beter wierd gedient dan Bacchus in myn intrede, voorwaer zyn kaeren zouden niet kraemen in zyn huys, ubï Bacchus non viget venus fiatim friget.
XI ARTIKEL.
Comedie met eenen Wulf, zwart haerden Cappucin ,, Die tot elks vergeefting alhier geplaets moet zyn „
Van Craenenhroek tot Brufiel op den 3 Julius 1789, voorgeftelt hebbende de Requefte, om my als Paftor van Liefkenshoek van den Keyzer te bekomen, het gonne hy te vryer mogt verzoeken, overmits het Gouvernement kende, hoe hy den grooten Reyzer den goeden Keyzer Jofeph 11 met een zyner vaertuygen over de Schelde had gebragt, hoe hy had gelogeirt menig Krygsman der Keyzerlyke Officieren, zoo groote als Onder-Officieren, onder ander den Roemweirden Prins de Ligne. en ook veel Leden van het Gouvernement, ten tyde dat Jofeph 11 den hoogmoed der Hollanders over de Nederlanden heeft beteugelt, zoo dat zyn dienden en getrouwigheyd aen den Keyzer aldaer zeer wel waeren bekend, waerom men terftond groote attentie heeft genomen op deze zyne recommandatien in myn voordeel, hier op verzekert zynde van te gelukken in onze wenfchen , wy zyn naer huys gekeert. Komende tot Wielbroek hebben wy ons ververfcht in den dobbelen Arend regt over het Sas, alwaer ik een Cap zag voorby gaen, den welken ik vraegde om een glazeken met ons te ververfchen, ik kende hem heel goed van aenzien, ziende hy my niet kende, heb hem gevraegt



< »30
wie hy was? van waer hy kwam, en waer hy woonde ?
Den Cap-Baerd. Mynheer.! ik ben eenen Wulf met naem en daeden, myn Toenaem is Wulf, myn kloofter-naem is Lupus van Dendermonde , en als wy onze Cap op het hoofd trekken , wy zyn vremder Spooken met onze baerden, dan de Wulven, ik kome van de hout-kitte te doen tot Peurs,en gaen nae myn Convent tot Mcchelen, ik had precies grooten dorft , gy doet my groot plaifier , Mynheer!
Ik. Kent gy Pater Bafdius ? waer woont hy ? wat voor een Religieus is dat ?
Lup. ik ken dien Man heel wel, hy woont heden, zoo ik niet beter weet, tot Audenaerde, dat is een aerdig Man, die met niemant wel kan overeen komen kan , hy procedeert altyd iegens ons Overfte, daerom hy zit meeft altyd gevangen &c. (O
lk. "Paterken ! gy zegt my meer als ik vraege, en het gonne gy niet mogt zeggen van uwen evenmenlch , veel min van uwen eygen medebroeder, den welken ik heb aenzien voor een deftig, deugdelyk en eerlyk Man, ik meynde zelfs, dat hy ievers in het Bifdom van Gend was Onder-Paftor gemaekt door den Keyzer.
Lup. jae! Mynheer! excufeert my, ik had verftaen dat U-E my had gevraegt of ik kende onzen Pater Bafilius? maer ik ben mis; ik hoor U-E. my heeft gevraegt : of ik niet kenne Pater Auxilius? ey! Mynheer den Paftor ! ik heb gefaelt, gy hebt gelyk ; jae ! Pater Auxilius ? die is een eerïyk deugdelyk Man, die is Onder-Paftor tot Gend of daer ontrent.
(i) Van de Pitte Pafior tot Steene by Ooftende zeyd my 6 Juni 1778 : voor eeri glas bier, geneverofwynii 'k hoor al het nieuws door den Cappucin11 waerlyk wy hooren hier, hoe wel gezeyt heeft Van de Pitte , mids dezen Capbaerd alles klapte , wat'er in zyn Order omgink , hy vertelde veele fiegte redenen die men met regt mogt noemen Cappucinnaeden, hy openbaerde zelfs de fecreten zyn'er Order, en dat nog in de pretentie van 14 a 16 vremde Pafafiers als ik hem berifpte , hy zeyde dat hy zoo nergens klapte , da» fcy Soede vrienden , nota hy kende ons niet •



( 239 )
Ik. hoe! is'er eenen Bafilius onder U-E die niet en deugt ? die een aerdigen baerd draegt ?
Lup. jae 't Mr! Bafilius onder fchilt wel niet veel in den naem, maer zeer veel inderdaet aen Auxilius. dezen is een grooten Predikant, een geleerden theologant &e.
Dien is een arm befcheet, een alven quaft , een boof- \ aerdigen quacden kop, die heel het order in beroerten brengt, hy heeft nae het Seminarie Generael geloopen tegen den wil onzer Overfte, immers een verlooren zone, een dwaes fchepzel en botten menl'ch ccc.
Ik. Paterken.' gy zegt wat te veel tegen de liefde van uwen broeder, mag dit al door u gezeyd zyn Pof is den achterklap geen zonde meer by den Cappucin ?
Lup Mynheer ! men kan zulke fchandaelen van onze Moeder de H. Religie niet genoegzaembekent maeken, om dat zy niemant zouden mifleyden van de Godvruchtigheyd en van de goede agting, die de weirefd heeft voor ons H. H. Cappucintjens.
Ik. holla! gy zoud te verre dwaelen, zegt my liever wat is dat voor een Man, die gy noemt Auxilius, van waer is hy waer woont hy heden
Lup. Dit is een fynen vogel, een perfeften pennelckker, een Advokaet, bygenaemt Pater Re clor der Jefuiten, hy is ievers uyt Vlaenderen, maer ik weet zyn geboorte-plaets niet, hy is tegenwoordig ievers OnderPaftor tot Gend
Ik. Hoe Onder-Paftor! kan eenen Cappucin oyt Onder-Paftor zyn ?
Lup. Jae wel, en ook Paftor, wy hebben aldus een Paftor tot Gend in het Kafteel, eenen tot Lilloo, maer dezen is niet gefecularifeert gelyK Auxilius.
Ik. Hoe, wat verfchil is'er tuffchen deze ? zy gaen al gelyk in wereldlyke Priefters kleederen, zy ontfangen geld en woonen buyten hun Kloofter, &c
Lup. Auxilius is door den Keyzer uyt het Order geftelt op 't verzoek van den Biffchop van Gend, met den oorlof der Overfte, by dies gefecularifeert door Lobkowitz. II Deel. M m



( 240 )
Van Craenenbroek. Hoe, is Auxilius gefecularifeen, clan is hy wettelyk uyt zyn Order? hoe komt het dan dat men hem alomme vervolgt, en uytmackt als eenen Apojlaet ? als eenen Vasabona ? als ce en Landlot per?
Lup Mynheer, ik begryp dit zelfs niet : ik beken, onder ons Paters zyn kwaede tongen, Auxilius heeft by ons zyne vrienden , en ook veel vyanden om zyn prediken.
Ciatn. Is hy nog goeden rredikant ? kent gy hem wel ? hebt ey nem nog gezien?
Lup. Ik ken hem heel goed, hy is een goeden en grooten Predikant, maer hy preekt dog dikwils fcandtleus, dog overal met uytnemenden toeloop.
Ik. Hot? Jcandehuslyk preken en wel preken? hoe kan dat faemen ftaen ? gy zegt dat hy is eenen goeden Predikant, en dat hy fcandeieujlyk preekt, hoe verftaet gy dit?
Lup. Dat is te zeggen, hy is een goeden predikant door zyn manier van fpreken en Jefuite talenten, door zyn actiën , hy is een grooten Predikant, door zyne geleertheyd en verhand; doch hy preekt fomwylen jcandeleuslyk , om dat hy tegen de Overfte uytvalt, hy i'paert niemand , nog Paftoors, nog Biffchoppen, nog Cardinael, &c &c.
Ik. Wel zyn deze miffchien al onberifpelyk ? geven zy geen reden ? bezonderlyk gelyk zy heden leven vol hoogmoed, eergierigheyd, baetzugtigheyd , vraekzugtigheyd , en zoo voorts, ryk en weeldig gelyk de verkens , exempt van alles, met Concubinen, ex-leges &c.
Lup. 'T is wel waer, Mynheer! maer zy zyn doch ons Kerk-Overfte, wy mogen noyt hunne gebreken berifpen, nog hunne fauten aen den dag brengen.
Ik. Wel hoe ! ex ore tuo te judico , jerve nequam t gy hebt zoo ftraks gezeyd, dat men de gebreken van andere mag kenbaer maeken, op dat zy een ander niet zouden mifleyden van de godvrugtigheyd... Wuifken! gy had nog eenige jaeren moeten leeren in het Seminarie generael, om te weten wanneer men mag en hoe.



( 241 )
men moet de fauten van een ander bekent maeken, Aaxi* lius heeft wel gedaen met op de misbruyken der rykfc KerkrDienaeren te prediken....
Craen. 1S hy dan Keyzers-gezind ?
Lup Genoeg, hy zoud fterven voor Jofeph //, hy keurt alie de Plackaerten goed van dezen Keyz.r, hy maekt en fchryft altyd boekkens tot lof van Jojepn II, tegen alle Overfte, bezoudcrlyk tegen onzen CommifFaris en Vifitator, tegen welken hy reeds differente zwacre proceifen heelt gewonnen, men noemt hem ook, om zyn procedeur-kunde, den tweeden Malhaert (i).
Craen Waer is u-licden Overften ? waer woont hy nu ?
Lup. Hy is in ballingfchap tot Luyk, maer hy regeert nog voorts, hy fchryft tot ons, en wy tot hem, den Keyzer kan ons dit niet beletten, dat meer is, wy zeggen dit aen niemand, wy doen alles onder den duym cn petto, pro Deo.
Ik. Wulf ken! als gy dit elders niet beter verzwygt als hier by ons, dit zal zeer haeft geweten worden ten Hove , atqui, ergo &c.
Lup. Jae ! maer Mynheer! ik zegge dat niet ten zy aen Geeftelyke mannen , geiyk U-E., die allegaeder beter peyft, en zekerlyk ons niet zult beklappen, dat meer is den Keyzer heeft geen recht om onzen Overfteii te verbannen, hy kan hem noyt de geefteiyke Magt
(i) Godefroid de Brouiltion. verweet my eens, dat ik beter dè Keyzerlyken placcaerden kende dan hunnen feraphiken Regel. Ik antwoorde , tranfeat totum ! zeggende ; dat ik zoo wel my verplicht kende om de bevelen van Jofeph II te onderhouden ingevolge de Wet Chrifti, dan ik verplicht was te onderbonden de geboden van Francifcus : bydies, dat ik zoo wel de Keyzerlyken placcaerden penfacb a^s bevelen van Godt f per me Reges regnant) als die van Francifcus; want dat ik enkelyk tot.deze verbonden was by gevolg van een belofte, die ik noyt wel had gekent, daer tegen dat ik tot onderhouden van de Keyzerlyke placcaerden verbonden was door het recht der nateure , door den wil van Godt , door de evaugelifche Wet, door de Wet en wil der volkeren, immersdoor alle kanten : zoo dat ik geer.zints loochende, het gonne hy my als een vervvydzel toefclireeft, maer aennarn als een eerlyke daed.,.



( 24« )
en Jurifditfie benemen, die hy niet van den Keyzer , maer van Godt over ons heeft ontfangen.
Ik. Wulf', wat verftaet gy door geeftelyke mannen? kent gy dog wat geeftelyk beteekent ? meynt gy miffchien ook een geeftelyk man te wezen, om dat gy een baerd en cappe draegt ? om dat gy een gewyd Habyt draegt, of Paternofterken ?
Lup. Wel Mynheer den Paftor! gy zyt een vies man, welzckerlyk, al wat de Kruyne draegt is geeftelyk , want die deze flaet, valt Vin den Ban der H. Kerke (i).
Ik. Wat zyn de Beggynen en de Nonnen , zyn deze miffchien beeflelyk, mits zy nog Kruyn, nog Soldeyken draegen? Ach Paterken! zoo gy niet beter 't houtbedelen kent, indien gy de boerinnen niet beter hebt weten te belezen, voorwaer het Kloofter zal niet ve2l hout mogen verquiften, want gy zyt niet min als geeftelyk : Cuppa non facit Manachum, den vleejchelyken menfeh begrypt niet de dingen van den geeft, nog Cap , nog Kruyn, nog Baerd, nog Voile, nog Habyt, nog Stoile maekt iemand geeftelyk, maer het geeftelyk leven maekt den menfeh geeftelyk, by dies kan eenen Comediant zoo wel dien naem verdienen, als eenen Capdraeger, overzulks kan eenen Klad-Schilder even en fomtyds beter geeftelyk leven als eenen Baerdman, &c. by dies gy faelt' Paterken, met my en u voor geeftelyke mannen te noemen, gely k zy dwaelen , die door het geeftelyk meynen dat ai de Paepen en Kloofter-Volk verftaen moet worden : neen, want alle Kerke-Volk , Paepen en Cloofterlingen leven niet Geeftelyk noch alle Geeftelyke zyn geen Paepen of Cloofterlingen , maer deze
(i) Francifcus van Loven Cap. 1773, Galge-Pater en wydbekenden Apouel, die ook 0111 zynen yver den flagoffer is geworden der Cnppe'afjonfüiheyd en Overfie-ondeuger.theyd, niet my van de Hallepoort tot Bruffel nae huys keerende , berifpte eenen man die een Meunink floeg , om dat dezen zyn wyf had geabfolveert , den geftoordep man antw oorde : dat hy geenzints eenen Gecftclyktn 'maer eenen vltzffclittyken menfeh betaelde over zyn beef-, telyk leven met zyn huysvrouw. »



( 243)
zyuGeeftelyke menfchen, die volgens den Apoftelleven en wandelen in den Geeft. Gal. 5.
Voorts het is waer, de» Keyzer kan uwen Overfte niet direételyk afnemen het Geeftelyk , 't gonne gy zegt,, maer niet kont proberen , dat hy als Geeftelyk van Godt heeft ontfangen ; doch hy ban zulkx ïndireft afnemen met hem wech te jaegen uyt zyn Landen : want gelyk PhiUppe 11. de macht had van uw Order in dit Land aentenemen ofte niet, heeft Jojeph 11 de macht uiieden te eedoogen ofte niet. &c. &c.
Eyndelings wy zeyden , Wulf ken adieu ! hier mede zyn wy vertrokken nae Rupelmonde ende den ontgeefielyken baerd nae Mechelen met myn Complimenten aen zynen Guardiaen. Wuif had zig haeftig getoont, toen ik hem binnen riep, hy zeyde'thuys te moeten wezen, maer als hy aen de kanne enklap was gerakt, ny lprak, van geen weggaen. Ik geloof indien wy met eerft hadden vertrokken ,wy zouden tegenwoordig nog klappen „ , van de fchynheyligheyd der Cappen,, nog geen wonder, die is eygen aen dees Cappen, zy weten van geen fcheyden, zoo lang zy mogen inlappen,, zy weten terwvlent nae den zin der befchinkers te klappen,, al is 't'dat zy dan vol als een Ey en blaezende als een Gans nae huys loopen met dobbel ftappen,, waer door differente de dood-fteek fnappen „ Jojeph de Ridder Cap van Ooftende zal dufdaenige zeer-loopers wel beklappen,, 'k en wil dufdaenige Slokke-broers niet noemen, zoo lang zy de aerd betrappen „ want ik en zoud het yenyn hun'er fatte tong niet wel ontfnappen „ daerom dat zy welvaeren met de Cappen „alle die hun ruineren met voor deze te tappen,, mundus vult decipi, ergo decipiatur!



C 244 )
BYVOEGZEL
Eerbiedljk opgedraegen aen alle getrouw . gebleven* Keyzerlyke Vaderlanders , voor naementlyk aen deze myn'er kennlfte.
Z-Yne Exc. den Graeve Van fVoeftenraed, GeneraelMajor, Kamer-Heer, Geheymen en attuèlen Raed va., Slaet van Zyne K. K. en Ap. Maiefteyt, Capiteyn van d'Edeie Garde der Archiers, Hoog-Droüard van Limbourg , &c.
Baron De Bartenfteïn, Raeds-Heer in de Finance, eer tyds Primus van Loven, &c. &c.
Goojens, J. U. L. Profeffbr, Primus van Loven.
Den Burg-Grave Le Bailly de Maerloop, Voorfchepen tot Gend, &c.
D'Hoop , Actuarius van de Staeten , geplundert, &c.
Heye , Kerk-Meefter van S. Jacobs ibi.
Blommen, Officiael ter Greffie van den Audenburg.
Bofiaert, Controleur op het K. en K. Comptoir.
Le Maire , Aldergetrouwften Boekdrukker voor d'eere van zynen Wettigen Souvereyn en deizelFs Bedienders, &c.
Diericx , Deken der Schoenmaekers, Dufour MenageBrouwer , Stunewaegen Koopman in Toebak, Turpyn Koopman in Fourage , Cocqu'n Lcod-Gieter ibi.
Uaagens, Ontfanger en Negotiant tot Deynië.
Den Baron De Peellaert-Steenmaere, Burgmeefter van den Vrye tot Brugge , &c.
Van de fVouwere, Burgmeefter ibi.
De Meefter, Advocaet, Ontfanger van het Hofpitael, &c.
Van Hefe, Boekdrukker voor d'tere van zyn K. Maj,
Dumorüer, Baes Timmerman en Schrynwerker ibi.
Den Baron Bonaert, Hoog-Baillieu tot Iper.
De Limon, Schepen der zelve Stad.



(=45 )
I De Konink, K. en K. Commiffaris ibi.
I Vermeerfch, Penfionaris, heden Omfanger Generael.
I De Souttere, Burgmeefter tot Poperinge.
\ Vermeerfch , Burgmeefter tot Veurne.
I Moeyaert, Schepen der Stad en Caffelrye.
De My , Raed en Greffier van 's Lands-Vierfchaere.
De Mey , Greffier tot Hooglede.
Vanden Rerghe , Koopman tot Reyninge.
Bortier , Ruwaert tot Dixmude.
De Maziere, getrouwfte Familie in Veuren-Ambacht.
De Grendele, Negotiant, de grootfte exempels van getrouwigheyd die ik kenre door heel Veuren-Ambacht.
Schouttey, Baillieu tot Ooftende met al de Vi'iTchers ibi.
Serruys, L. I. R. Advocaet, Roffel Docteur met al de getrouwe Ooftendenaeren.
De Urauwere, Burgmeefter tot Nieuport.
Schrynewerkers, Burgmeefter tot Meenen.
i/o/voer,Raed-Pefionaristot Meenen met heel zyn Familie.
JVaefens, Deken der Kleermaekers ibi.
Broukaert, Aldervermaerften Cherurgin tot Dadizeele..
Crommelynk , Alderexperften Vroed-kunder tot Kortryk.
Pauwelaert, Ridder &c. Burgmeefter tot Alft.
De Craeker , L. 1. B. Schepen, Govaert Negotiant. ibi.
Durieax , L. I. R Baillieu tot Geeraertsberge.
Blonde!, met heel zyn getrouwe Familie, ibi.
Moerman, Hoog-Baillieu, Remoortere, Stad-Houder tot S- Nicolaes.
Beli, Baillieu van Liefkenshoek en Stad-Houder tot Beveren.
Follez Hoog-Baillieu, Van Piasbroek Burgmeefter , Gyfelynk Greffier, Germanes en de Kofter Koomans tot Ninove. (i)
(i) Hier ziet men duydelyk, dat'er niet zoo iterk is als de tong der Paepen; want niet tegenftaende alhier Ballieu, Eorgmeefter' Greffier en noch veel ander getrouw zyn gebleven, Ninove is du!zot-patriot geweeft om te vechten voor hun arm-ryk Abdie , Cicreo pro Domo. Den wyn is Qerk , den Koning is «erker , de vrouwen Zyn noch fterkct. maer de Paepen zyn heden fterks , fuper omnia
utem vinat Verkas.



( =46 )
Verberkmoes Apoteker, de Smed, Negotiant tot Dendermonde.
Van Crdenenbroek, van Haever, Group en van Overloop , Burgmeefter tot Calloo.
Torfs, Burgemeefter tot Antwerpen.
Van Laeken Adv., Machmahon Chevalier, Spanoghe Gazettier, van Eechove, Beke, Pan, Veimeulen, rara Sichelen en Kraemer, ibid.
7V;er, Schout tot Lier: ook aen zynen Broeder. Leempoel Lector , Le /"te, Doctor tot Loven, van Cokelberge tweemael gcplondert, ibid.
Godfroid , Everaerts en JanfJ'ens tot ïhieuen, &c. &C.
Y N H E EREN!
Jefus zoon twz ze*f, laet ons de glorieufe Man-
nen loven! geen glorieusder mannen kennende dan U-E. die met Paulus heden vryelyk mogt zingen: bonum certamen certavimus, wy hebben een goeden ftryd doorvochten &c. die U-E. niet hebt befchaemt iegens de bloed-dorftige peys-vyanden te roepen : fiderr. fervavimus, wy zyn getrouw gebleven aen onzen wettigen Souvereyn , dieonbejchroomt voor de ongebonden Leeuwen kloekmoedelyk hebt durven fchreeuwen : vivat het Huys van Ooftenryk'. die uw lyf en bloed, geld en goed, fortuyn en leven ten beften hebt gegeven voor den Keyzer, verdient heden te moffen hooren , dat de kroone van rechtveirdigheyd voor U-E. is bereyd door den genen , voor wiens eer en goed U-E. hebt geftreden zoo vreejbaeren ftryd als zynde opgewekt door booze Paepen , welkers boofheyd overtreft alle andere gramfchap, zoo wy hebben gehoort in dezen Boek : proficiat ' veel geluks ! -etrouwzaeme Dienaeren van God en van K'yzer, van Kerk en Staet! den genen zoo mildeïyfc beloont de ongetrouwighejd met een eeuwige ver-^ gttentheyd,, kan U-E onvergeldelyke deugd van ongemeens



( =47 )
itnene getrouwigheyd. niet onbeloont laeten, U-E. komt toe de kroon van gerechtigheyd. Couragief nae lyden en ftryden volgt vreugd en verblyden, gedoogt dat ik uwe onflervelyke naemen hier heb aengeteekent , want deze verdienen gedrukt te zyn in goude Letters, op dat den Souvereyn mag kennen, op welkers getrouwigheyd Ivy tig mag /leunen, op wiens dienflen hy zig voorders mag veriaeten ; want die getrouw is in een kleynfte bediening , die ral getrouw zyn in een grootfte Officie, Employ ofte bediening, qui etiïm iideiis eft in minimo, & in majori iidelis erit.
Betrouwende daerom, dat dezen Opdragt, dienende tot verheffing van uwen lof^ roem en glorie , U-E. zoo veel te aengenaemer 7al wezen, om dat Hy aen U-E. getrouwigheyd in alle getrouwigheyd word aengeboden , door U-E. medegetrouwen Dienaer van den Keyzer en Koning,
P. F. D. Vervisch, Paft. in Liefk. bygenaemt Capiteyn der Vygen.
I ARTIKEL VAN HET BYVOEGZEL.
Saemenfpraeke nopens eenige Placcaerden van den weiwillenden Keyzer
JOSEPH II.
§. i °. Aengaende het Seminarie général, met een Barinne, Baerd-krabber, twee Pietermans &c. op den 11 December 1788.
.A-Lhoewel verfcheyde andere Keyzerlyke Stellingen zyn voorgegaen aen het Placcaerd, waer by den Keyzer Jofeph een Seminarie Generael heeft ingeftelt, ik gaen nogtans de andere voorby, om eerft en voor al van dit te handelen, overmids men met reden mag zeg11 Deel. N n



( =48 )
gen, dat dit Inftitut is de occafie en voorwerp geweeft waer door de booze Paepen, . Capucmis Conïpheis , alle onheylen, verwerringen, beroerten, twift, twee-, dragten en alle andere oreedigheden hebben veroorzaekt, zoo onder bezondere Familien als in de Rcpublyke , in de tyden onzer beweenelyke Nederland:che Statis Omwenteling. En alzoo de Capucinen de eerfte en de cenigfte zyn geweeft, die geweygert hebben hun Studenten daer henen te zenden, zoo mag men hun met regt noemen de oorzaeke van de Ntderkmdfche Paep-Revolte , ik zeg, Paep-Revolte, om dicfwil dat de Paepen, de Biffchoppen, den Cardinael, de Abten, Prelaeten, Priors, Dekens cn ryke Paftors, om te blyven, domineren in de Staeten, Hemel en Aerde hebben rondgeloopen om het volk op te wekken tot de Revolte , arcuierunt mare & andam ut feciffent Profeljtum , voorgevende dat het was voor de Religie, voor het Geloove ; eyiaes! om dat Jofeph hun rykdommen wilde aen de arme lidmaeten der Bruyd Chnfti hefteden, op dat zy zouden geleeft hebben naevolgens de Wet Chrifti, arm, eenvoudig, nederig, oodmoedig , geraeenzaem , onderdaenig en gehoorzaem aen de Kerk en aen den Staet, zy predikten dat het was voor de Religie, om dat Jofeph hun wilde bewegen tot het onderhouden hun'er Pnefterlyke Plichten, dat is, werken in den Wyngaertdes Heeren, Doopen , Leeren, Preken, &c. het gonne aen vee! Paepen te laftig valt, te nederige fonctien fchynen en hedendags niet meer beoeftent worden door al die goude Mutzen , zilvere Krotzen, diamante Ringen, gepeirelde Halsbanden, gebordeurde Kleederen , &c. want dezer tyden alle zulke Mannen hun liever bekommeren met het Tydelyk dan met het Geeftelyk, niet kennende dan aerdfche dingen : daerom Jofeph zeer wy-ielyk heeft ingeftelt een algemeene Kweek-Schole, 'k zeg, het Seminarie Générael.
1787 Dieiaengaende met differente Geleerde Mannen geredeneert hebbende zoo pour als contre, heb ik eyndelings in een boeksken aen het publyk voorgetoont,



( 249 )
hoe noodig aen de Kerke en hoe nuttig aen den Staet het Seminarie Generael moeite aenzien worden, te weten als hët zoude geformeert wezen op de voorwaerden die ik daer by hebbe gefchreven, en zoo wy hier by occafie zullen ernemen : voorby pafferende menigte redenkavelingen, die ik alomme zoo in Ooft en Well-Vlaenderen, als in Vrankryk en raband hier over heb gehad , -neme hier alleenlyk op de paifagien , die ik heb gehad, gaende perfoonelyk bezigtigen dit vermaerd en alom beklapt Seminarie, om danof te vryer te konnen icdeneren.
Op den 4 December 1738, ben ik op den middag in de groote uytipanninge tot Curtenberg , halver weg Brufiel en Loven gekomen, ik heb aldaer, om dat myne borze plat was, in de keuken my gewarmt, een pintjen bier met twee bo-erams voor diné genomen, alwaer ik vele differente paila ders over het Seminarie hoorde redeneren, ik heb den Baes gevraegt nae het nieuws van die kanten ? den Baes antwoorde : dat'er niets bezonders was : ik vraegde, of zy veel te doen hadden, mids het heel land heden nae het Seminarie Generael moeft komen ? ,
De Vrouwe, die my dogt den mans-broek aenhad, miffchien voor eenen callefon ten tyde van den feilen Vorft, nam het woord aen voor den Baes, zeggende : wie zal'er welvaeren met dat geufch Babyion ? wie zoud zyne kinders in dat voorgebourgte van d'Helle laeten komen? wy zien niemant daer henen gaen, wy zyn geruineert.
Ik. Baezinne gy fpreekt vry openhertig uw gemoet ; ik bemin zulke menfehen, ik ben ook recht-uyt.
Baezin meynende zy my behaegt had door haer eerfte woorden, verliet voorts alle de zorge om de ander te dienen aen den Baes, zy zette haer nevens my, en fpoog nog veel meer venyn tegen het Seminarie, tegen d'efzelfs Oprechters en Bedienders.
Ik ziende heel de compagnie op my geveftigt, heb myn gclaet verandert en myn ondervraegingen (, die veie en befcheyden waeren) verandert ia verdedingen, ik



( =5° )
heb aen die vrouwe gezeyt, dat ik haer niét konde gelooven , om het gene ik contratie reeds tot Brufiel had vernomen, ik zeyde : vrouwken! ik hebbe medelyden met TJ-L. fchaede die gy Iyd iu uwe Herberge, dog gy mogt daerom niet verbolgen zyn iegens den Stigter, nog Bedienders, veel min tegen dat gebouw : gemerkt alle deze geene de minfte fchuld hebben in uw mine , nemaer ter contrarie, indien Loven had willen luyfteren nae de wyze en voordeelige fchikkingen van den Souvereyn , zy had de rykfte Stad geworden van Europa; vermids zy boven haer gemeyne iubjecben in de Univeriiteyt, nog zoude gehad hebben alle de Theologanten van heel ons Nederland : het gene eenen rykdom voor U-L. had geweeft, bydies moet gy u hooren iegens de gene tot Loven dit zalig Inftitut hebben tegen geftreden en befaemt.
Baezin. Wat zegt gy Mr. ? dit xalig Inftitut.' wel' hoe! zyt gy miffchien Keyzers-gezint ?
Ik. Van hoofde tot de voeten, met hert en mond. Ik ben Keyzers, ik zal Keyzers fterven , ten waere den Keyzer my kwaelyk regeerde.
Baezin. Dit valt my vremd : wel hoe Mr.! zyt gy nog niet overtuygt van de booze intentien des Keyzers? -ziet gy niet, dat hy de Religie wilt vernietigen, ons Geujch kweeken, &c.
Ik. Gy fpreekt met pafhe, vrouw! zyt dog geftilt, wy zullen elkanders beter verftaen : tot hier toe°geloof ik geenzints, dat den Keyzer eenige pointen onzer Geloof te kort heeft gedaen, ter contrarie het is zeker, dat hy het Seminarie Generael irigeftelt heeft om de leeringe te verbeteren.....
Baezin. Wel Mr.! gy zyt van Vlacnderen aen uw fpraek, en heel contrarie aen al onze Paftors van hier ontrent^ immers van heel Braband, hoe kont gy zoo fpreken ?
Ik. Baezinneken! hoe kont gy zoo ydel en verwaent het woord van uwen Baes ondernemen, om te redeneren over eene zaeke gaufch buyten uw beroep en boven uw verhard?



( =51 )
Baes. Mr! neemt zulks doch niet qtialyk; als ik u fach inkomen, 'k meynde gy voorzeker tegen dat inftitut waert, en die Waclen , die daer zitten, hadden vele goeds geiproken van het Seminarie, ik was in hope U-L. daer tegen op te jaegen—
Eenen van die waelen zig uytgevende van Charle-Roy, zeyde: jae Mr! gifteren hier pafferende om nae Loven mynen broeder te gaen bezoeken in het Seminarie, hoordé ik van deze Hotcffe vele ftechte redens en logens, onder andere, dat'er niet meer dat twee a dry theologanten in waeren , dat de refte onder het vechten was wech geloopen &c. Heden ben ik te retour overtuygt van het goed Order, het gene ik aldaer heb gezien, de volmaekte dilcipline en den goeden regel die aldaer word geoefttnt: ik zeg al wat ik gehoort en gezien hebbeen de Baezinne maekt my uyt voor Keyzers en logenachtig , ik derfde niet voorders fpreken , toen LT-E intrede , bevreeft zynde gy ook altegen het Seminarie zouduytgevallen hebben : nu hoorende, gy reeds daer vooren zyt en op deu weg om zulks zelfs te gaen bezichtigen, ik verzekere u, Mr.! gy zult, dit gezien hedbende , nog meer content daer over wezen, alles is daer wel, in goed order en ordentlyk
Ik. Hoe veel Theologanten zyn daer in ? wie is'er PrefidtKrt? wie is uw broeder aldaer?
Den fVaele. Mr. Majence Doeteur in de Univerfiteyt, voor dezen Primus van Loven, en Prefident van het Seminarie G. tot Luxembourg. een weirdig man, &c.
Ik. Ziet Baezinne, ik wil heden niet zeggen tegen u, ik zien gy, nevens vele, door paffic gedreven zyt, morgen in het retour zal ik u vryer myn fentimenten mededeelen , dit zeg ik u , indien de Leeringe aldaer goed en toegelaeten is, alles is by my zeer voordeelig en goed gekeurt, uyt hoofde dat'er eene gelykformiger pratique in het bedienen der heyligc Sacramenten, een beter overeeukomfte in de Leeringe, en een Zedelyker eenvoudigheyd zal gekweekt worden onder al de KerkDienaeren, de welke heden overal verfchillen in zeden >



( =52 K
in Leere, in riten en ceremoniën &c. het welke voortkomt uyt de menigvuldige Seminarieo, differente Scholen, verfcheyde Leer-Meefters, en tegenftrvdende Autheurs. Adieu.
Daer mede ben ik vertrokken op myn FrancifcusPeirdeken , met een Miianefer, tot Bruffel geftelt, zig oeflcnende in allerhande werken van Glas en iYlerflenieringen te verkoopen, zoo hy zeyde, wtduwaer met dry kinders, een deugdlyk eerlyk man (zoo my dogte) neirftig om zyn broodtjen te winnen, wel verrykt met goede redenen, kloek van pofteur, overlaeden met zyn goederen, onder welke hy droeg eenen zeer ki ftclyken en overgrooten Termometer naer de Abdie van Tongerloo. Dezen had in zyn Vaderland korts te vooren eenen tour gedaen , hy verzekerde my hoe in Milanen een volkomen genoegen heerfchte over het Seminarie en over de ganfchê Ryks-beftiering van Jojeph IL Hy had ook den Paus binnen en uyt Weenen heel content zien vertrekken : dezen man, alhoewel met de levering aen Kloofters meen beftaende, was zeer gefcandalifeert over de overgroote rykdommen en pompeufe hnys-catheylen der Abdien : hy redeneerde geheel den weg, ik hoorde hem te liever om dat hy van alles zonder pafiie met goed fondament, ingevolge de Duyïche JVatien, alles by volle kenniffc en ondervinding konde proberen , het gonne ik hem by difcours wyze tegen den Keyzer opwierp.
Om dry uren binnen Loven gekomen zynde , hebbe my door eenen Chirurgen Schelleken.*, woonende dig; aen de binnen-poorte te flinker hand, laeten barbieren, dezen hoorende, ik uyt Vlaend.ren kwam, vraegde my wat men daer voor nieuws wift ?
Ik zeyde, nix particuliers : maer verzogt hem te hooren wat nieuws was binnen Loven ?
Chir. Ey Mr.! het meefte nieuws ii, dat alle de Pietermans om zeepe gaen.
Ik. Wel hoe ? waer door ? waerom ? hoe komt zulks te gebeuren ?



( 253 )
Schelleken* my abfolut aenziende voor eenen fanatiken of Geeftelyken zyn'er gezinte, zeyde veel kwaed van den Keyzer, hy vervloekte, het Seminarie G. wel ioooooo mael, hy verweufchte het Gouvernement op de heyde, daer Raphaël den duyvel van Sara gebonden heeft, &c hy uoemde dit het Bordeel van Rahab , hy zeyde dat Mayence, de Maziere, de Gennes &c. hecle nagten in dat huys kaboelden en boeleerden &c.
Ik. Zoo lang als den boozen' gek het mes op myn keie wette, derfde ik niet vele zeggen, ik onderhoorde ganlch zyne bigotique redenvoeringen ; hy zeyde my onder andere calomnien , dat het Seminarie een Tuygthuyswas, dat men'er dags te vooren zoo overhoop had geboeleert en gevogten, dat'er eenige gekweft waeren en de refte al weggeloopen &c. maer ik uyt de klauwen van dezen baerd-krapper zynde, voor aleer ik hem beloonde , zeyde myn femimenten, onder andere , dat het Seminarie of tot Roomen of tot Loven abfolut noodig was, anderüots dat wy allegaeder niet alleen geufch , ketters, fchifmatik, nemaer ook zot, dul, Quaikers en al verftroyde Irrequiétiften zouden worden.
Den Chir. viel ais in onmagt, hy vraegde of'er een Priefter in heel Vlaenderen voor dat hehche Babyion konde genegen zyn ? hy verwonderde zig hooglyks over myne woorden.
Ik vraegde of hy my voor geenen Priefter aenzag ? dewyl hy my eerft voor Vlaemichen Priefter had aengefproken, verzekerde hem van vele nevens my daer vooren zyn.
Dqn Chir. zeyde zulks nog daegs te vooren contrarie gehoort te hebben ten huyze van den Heer Cappellaen van het Gaft-huys , door eenen Priefter van Wervyk, genaemt Le Rouge.
Ik onderzogt hebbende waer, of hy wie dien Priefter te vinden was, ben nae 't berugt Gebouw gegaen, ik heb veel beleeftheyd van den Prefident Mayence ontfangen, ben door den Onder-Regent Mr. Hyde alles getoont , en hoewel ik in myn brocheurkcn eenige Artikels



( 254 )
der Binnen-Regie, als B. E. het Mnfauiu veroordeelt hadde, naer ik dit heden in perfoon nad naegefpeurt , en belet, zelfs ten tyde de Theologanten daer in fiudeerden, ik heb als omgeeft geweeft, ziende het goed order van dit Inftitut en 't regulier Plan der beftieringswyze, &c.
Den Heer Prefident my houdende in het Logement, vraegde myn goeddunken van zyne huys-houding, my toelaetende vryelyk myn gevoelen te zeggen ?
Ik niet willende toonen , al of zyne beleeftheyd my verlokte, heb belooft myne gevoelens in fchrift te geven uyt Brufiel, dit ftekie ik te meer uyt, door dien ik geirne eerft de Lelie op de Halle zoud bygewoont hebben, alwaer het venyn zoude geborgen moeten wezen, want als de Leering vergeven zoud geweeft hebben, te vergeefs had ik het Seminarie goedgekeurt, en alzoo ik des anderdaegs tydelyk tot Brufiel moeft wezen, zoo konde ik nae de Leffe van de Halle den Heer Prefidents verzoek niet voldoen in myn gevoelen te zeggen, daerom heeft hy my verlokt by hem nae de Lefie te willen komen eten, onder belofte van my tot Curtenberg par koetze te brengen : deze gratieuze aennoodinge niet konnende, zonder ondankbaer te wezen, verfchoonen , ben verbleven.
Ik heb den morgen ftond 5 December gepaffeert met eerft miffe te lezen in de Ex-Jefuite Kerke.
2 P Met op te zoeken den Priefter van Wervyk Mr. Le Rouge, die ik gevonden heb in het ledig ftaende Collegie van Standonk, in meyninge van in hem eenen comiquen voor-val te ontmoeten, maer hy kende my en ontfing my niet als vremdling, nemaer als goeden vriend van den Kanonik Nenncx tot Dendcrmonde , hy my kennende, fpeelde Paüinodiam : hy zeyde, dat de gepretendeerde redens om welke zoo veele gebannen waeren niet anders dan fanatique capritien waeren, dat de Leere goed was, &c. Als ik hem van den Baert-krabber en van den Cappellaen uyt het Gaft-huys queftioneerde, hy zeyde : ik moet by deze aldus ipreken , &c.
3 o Daer



< 255 >
3 P Daer nae heb ik op de Halle de Leffe met alle ODlettentheyd aenhoort, de zelve wel en ordentlyk bevonden, conforme aen de gene my door Pater Godefndus, (den welken deze eerftmael heeft verdoemt en voor ichifmatik, heretik en goddeloos uytgemaekt 1788) mynen Lees-meefter binnen het Convent was geleert geweeft.
4P Ik heb den Ba ert - krabber Schettekens in een Herberge, die 1' famen Schipwinkel was vis-a-vis den Cherurgin, ontboden, heb hem over alle zyne logens, die hy my daegs te vooren had aengedient, befchaemt gemaekt en ter prefentie van den Hofpes, die ook een verblinden Pieterman was, myne uytterfte voldoeninge getoont nopens het Seminarie en defzelfs Leeringe , &c.
Den Cher. onderfteunt van twee a dry Pietermans, hebben myn woorden met zatte monden een weynig tyds tegen gevogten, eyndelings den eenen zoo veel te bleeker van fchaemte, als den anderen te rood door den drank, witten niet meer op te werpen, als het rugtbaer Argument der uytzinnige Mommeriten, te weten, dat het Seminarie G. tegenftreed aen het H. Concilie van Tremen
Ik antwoorde, zy beter moeften weten het Pietermans Ampt als het Conc. van Tremen, dat dit door de Priefters moet gekent, geweten en geleert worden , dat dit myn Herberge is, in het welke ik en allen Priefter onzen tyd moeten pafferen, en vervolgens ik zeyde hun, dat het Seminarie Generael geenzins tegen Trenten ftreed , overmits in dit H. Concilie niet anders dan in de XV Zittinge het 18 Capitel, van de Seminarien word gezeyd, dat'er moet gezorgt worden om in yder Bifdom een dufdaenige Kweek-Schole opgeregt te zyn, daer by voegende het eynde, die is enkel en principaelyk om de jonge kinders in de kleyne Scholen van jongs af door de mindere Wetenfchappen te brengen tot de lezinge der heylige Boeken, Schriftuer en andere kennilfen, even als tot Gend en Yper nog word onderhouden door de Rood-en-Groen-Rokken. Nu aengezien men II Deel 0 0



( 95« )
die Saminarien voor Priefters-Huyzen overlaet, het Concilie van Tremen is voor dit voldaen; bovendien door het Seminarie G. in de Univerfiteyt is het Concilie nog meer voldaen in zynen wenfch, wil en begeerte van alomme gelyke Leere, de zelve difcipline, pratique en Godts-Dienft te zyn, het gene noyt anders zal geworden , ten zy met -een en de zelve Lelie, eenen Meefter, eenen Boek,eenige Leering en een generaele KweekSchole op teregten, alzoo den Keyzer hier doet.
De Pietermans niet wetende hier tegen te zeggen, dan hunne verwondering in. my dus te hooren, gemerkt al hun Geeftelyke het Seminarie vervloekten &c. zeyden eyndlings : wy admitteren uwe woorden, maer niet hun befluyt, wy zyn geruineert door dien den Keyzer onze Philofophen, Juriften en Medeciniften nae Bruffel heeft verbannen, wy konnen nog willen niet meer leven met eenen uytgelezen hoop arme, naekte, bloote Geuzen, wy zullen het Seminarie verbranden, de Geuzen ophangen, immers Antwerpen en Mechelen zullen ons helpen om den Keyzer weg te jaegen, &c hun gemoed was in het vier, door het Lovens bier, 't woord was : vincere aut rnori.
Ik onbevreeft, hoewel zy myn chara&ere weynig refpeéteerden , zeyde : ö Pieterman ! wat deftigen Philofoph zyt gy in pot en kan &c. gy moet tegen den Keyzer niet vegten, nemaer tegen al die geprevenieerde Kop-ftukken , dj welke om hunne koppigheyd de oorzaek zyn, dat het Gouvernement genoodzaekt is geweeft uwe levende bloeyende Stad van haere Difcipels te berooven -: wel hadden deze, die hier van de fchuld zyn, nae 't exempel van Chriftus Lue. 14, van Thomas Cant., den H. Carolus Borrom., Franc, de Sales, immers van de Biffchoppen en Arts-Biffchoppen van Duytsland met ootmoedige fmeekingen te 'werk gegaen om weg te nemen het gene kwaelyk was Men had aldus het Seminarie Gen. op eenen gewenfchten voet aenzien als een goddelyk Sticht en grootfte gratie van den Souvereyn : Loven hadde de rykite Stad van Eurona geworden, door



( =57 )
dien aldaer boven het groot getal der gewoonelyke Philofophen , Juriften, Medeciniften, ook daer en boven al de Theologanten van heel het Nederland, behalven van Luxembourg, hadden gekomen. Üy! wat veneir hadde zulks niet uytgebragt voor U-L%den, lofweirde Pietermans !
Piet. Mort facre!..... dien Paepe heeft gelyk! hy
fpreekt wel en zegt de waerheyd wy zyn van ons
eygen luyzen dood gebeten, het zyn onze fchynheylige^ wyze, harde koppen, die ons aen de Keyzerlyke vraeke hebben overgèlevert, zy zyn verbannen, en wy niet vrouwen, kinders en huyzen blyven den Slag-offer gevangen , zy hebben hun laeten uytkoopen door de ryke Abdien om ons te verkoopen,zy leven buyten het Land vry en ryk, en wy in ons Land gevangen flaeven, arm en verraeden.
Den Chir. By Go! wy moeften den Guardiaen van de Capucinen voor den ondergank onzer Univerfiteyt fteenigen, dien hoveirdigen , wysgierigen Baerd is den ftronkel-fteen van onze ruine , alle de Biffchoppen, alle de Abten , Provinciaels en alle de andere Overfte der Kloofters hadden over jaer reeds zouder eenig fcrupul al hun fubjecben opgezonden, onze ftad begonde te floreren, en ziet! dien eygen-wyzen man helt hem alleen tegen des Keyzers wil, hy verdoemt de Leeringe, hy alleen veroordeelt mits dezen alle de Biffchoppen, Abten en Prelaeten vau onkunde, van onwetentheyd en lafhertigheyd, &c. hy alleen, die nog broek nog hemde te verbeuren had, doet door zyne Baerd-Draegers elkeen gelooven alof.de Leeringe van Loven bedorven, kwaed en ketters waere, hy alleen word gelooft^, al de Biffchoppen on Prelaeten palieren, voor onwetende bott'erikken, zy roepen hunne fubje&en nae%huys, het Seminarie Gen. word voor geasch aenzien, en de ftad Loven veriaeten, al op het woord van eenen Capucin, ten wilt niet gepeyft zyn, ik en andere worden geruineert door de gene wy het daegelyks brood geven, wel! wy



( 258 )
moeften die vervloekte fchynheylige Baerden de ilaci en het Land uytjaegen &c.
Ik. Sus! mynen vriend, om eenen Judas waeren de Apoftelen niet al geftraft geweeft. Den Chir. J ae, Mynheer! kent gy dat Volk ? zy beloven de armoede, en wy onderhouden-ze.... Zy vaegen meer van den baerd, als wy daer in krygen, dat die duyvels vrogten voor hun brood, gelyk ik en andere, zy zouden alfdan de armoede wel onderhouden, maer
Ik. Stil,ftil, Cherurgin, of den Guardiaen zal nog leeren in zynen Thefis, dat wy , ingevolge de Joden, den baerd niet mogen laeten krabben : waer mede gy dan gekeft ?
Den Cher. Maer Mynheer,kent gy dien Aeltterfchen Draeyer ? gy zyt van Vlaenderen, kent gy hemr'
Ik. Niemand beter, overmits ik lang en veel met hem verkeert heb, hy is in myn oogen een braeven Religieus, maer hy leeft lingulier op zyn manier : hy is teenemael op de fpeculatie, hy ftudcert of met Adam in het Paradys,of met Enoch in de locht,of met Paulus in den derden Hemel, niemand kent zyn gevoelen, hy gaet noyt by het vuer, drinkt geen thé, hy zegt, dat eten, drinken, flaepen, &c. maer gewoonten zyn, item, dormire inter Juvenculas....YLy is zeer ftreng op zyn Religieuzen, hy predikt als eenen Joannes bap....; hy verdoemt niet alleen het Seminarie, maer heel zyn Order, ik hem heb tot Meenen onder zyn Sermoenen hooren zeggen, dat'er van honden Cappen geen vyf zalig leven; tot Oottende, dat zy meeft allegaeder verdoemt
leven ; hy bemint de godvreezende Feles, Fihas,
JMary Provooft, Ronfe & alias.dog aengezien ik niemand veroordeele, en wy alhier handelen van het Seminarie Generael, en niet van de fchynheylige, zegge , niets zoo zeer te wenfchen, dan eenen dag tegen dien wyzen man op de publyke Halle te mogen redeukaevelen aengaende alle de Decreten en difpofitien van goed-wiilendcn Vorft Jofeph II.



( 259 )
Den Piet. Het fchynt Mr., gy de Capucinaeden wel kent, ik geloove zy niet veel van uwen wyn proeven, ik zweire hun voortaen geen bier nog brood meer te geven &c. &c.
Ik heb gezeyd dat men om eenen ondeugenden Ruben, niet al de kinders van Jacob mag ftraffen, inigelyks hier , indien dezen man iets heeft mifdaen, Gy^L. moet niet giffen, alof ik iets tegen dat O;der heb, geenzints, ik beminne hun volgens het woord van Cicero; ama tamquam ofurus, odi tamquant atnaturus. Ik wenfche die Religieuzen wel te vaeren, en dat hunnen overwyzen Baes in zyne Sermoenen mogt gelogen hebben, en dat zy allegaeder mogen zalig fterven, het welk ik defgelyks aen U-L. en aen alle Pietermans ben wenfchende. Adieu.
Hier overlaetende aen den Lezer te giffen, in wat difcourfen den Baerd-krapper met de Pietermans agter mynen rugge moeten gevallen zyn, heb in het Seminarie gevondeu den Secretaris des Biifchops van Doornyk, aen wie, gelyk aen den Hr Prefident en voorder Heeren , ik myn Morgen-daeden heb vertelt, wel tot genoegen van heel de compagnie, en nae myne dankbaerheyd getoont te hebben over hunne belceftheyd, heeft den Hr. Prefident ingevolge zyn belofte, my par koetze expres ( hoewel den Hr. Secretaris voornoemt my plaets'offerde in zyn ry-tuyg ) tot Curtenberg uytgeieyd, verzelt door Mr. ïlyde en nog twee zyn'er Sub-Rcgemen.
Onder den weg heb ik hun voorkomen over myn redeuvoeringe met de Baezinne, de welke my alfdan te rug ziende met deze Heeren, haer verbaefde, zy derfde mx fpreken : ik haer perplexheyd willende nellen, zeyde : ziet Baezinne! daer is den Heer Prefident van het goddeloos Babyion, dit zyn Heeren die helpen regieren het voorgeborgte der Helle, dezen anderen Heer is den Secretaris van zyn Hoogheyd den biffchop van Doornyk, die in het voorgeborgte der Hellen niet eenen Duyvel gevonden heeft. Zy zyn hier nu zelve,



( 2ÖO )
vraegt eens of het waer is, al het gene gy my gifteren zeyde van uwen Hr. Paftor gehoort te hebben? maer de Baezinne was wel zoo zeer verandert als de vrouwe van Lot, zy fpeelde poltron gelyk vele, als hun intreft zulks verzoekt, &c. Ik ben nae Brufiel gekomen met den Hr. Secretaris, den welken onder den weg myn goeddunken verzogt te kennen over het gene ik in de Leeringe had ondervonden, en in de Dilcipline , &c.
Ik antwoorde, Mr. ! ik verzekere u alle het zelve my is voorgelezen geweeft ten tyde van mynen cours , bydies wel en oorboirlyk; nogtans over Pehem of Lan~ noius, kan ik niet oordeelen voor aleer ik deze gelezen zal hebben , ten zy uyt het gene Mr. Houcke danof heeft gezeyt, dat alles wel was, &c. hier op heb ik hem ingevolge het verzoek van d'Heer Maynece , reciprokelyk onderhoort en gevraegt, wat'er hem van dogte ?
Den Secre. Ik vinde abfolut alles wel, ik hebbe my by onzen Sub-Regent zeer nauwkeurig nopens de Leeringe van Pehem, met de voordcre Boeken geinformeert om mynen Biffchop te verwittigen, en nae alles van hem goedgekeurt zynde, hebbe by nog andere Heeren in Loven dit onderhoort, die my eenpaerlyk verzekeren dat alles wel is, in gewenfcht order en volgens de intentie der H. Kerke geleert en geregeert te zyn.... Ik ben blyde LI-L. dit infgelyks aldus my verzekert : mag ik tot Doornyk hier op uw woord en .naem gebruyken, om benevens de andere voor myn getuygenifle der waerheyd te hebben.
Ik ben confus, Mr.! U-L. de getuygeniffe van zoo eenen geringen Autheur belieft aen te nemen, dog houde, voor zoo vele ik ondervonden, gehoort en gezien hebbe, alles voor wel en goed.
Den Secr. Ik approbere ook alles, erhalven de abundantie der tafel : ik vreeze deze fchaedig is aen het huys en aen de Studie : nam plenipotens venter „ non jïudet We lib enter. „
Ik geloove, Mr.! men zulks heden aldus wat toe-



( aft )
geeft om de herten wat aen te lokken, dewyl de Concubiften geene middelen vernegligcren om de Theologanten uyt en af te leeden van hun voorgenomen befluyt : ik heb van geen confuften gehoort.
Den Secr. heeft den Hr. Hyde Sub-Regent van den Biffchop van Gend, U-L. ook goede verzekeringe van alles gedaen ? want dien Heer fchynt my zeer zeegbaer en oplettende te zyn.(
Ik, Dezen Heer is ook al in majfd damnatd, nogtans men vind hem zeer bekwaem voor dit zyn Ampt, alle de Theologanten zyn zeer content van hem en hy van hun, hy heeft my dit niet alleen verzekert met woorden , nemaer met differente brieven &c. &c. &c. Hier mede zyn wy tot Truffel van eikanderen gefcheyden, ik hebbe den Prefident Mayence gefchreven, en men heeft my in het Gouvernement gelieven af te eyiTchen, hoe ik het Seminarie G. bevonden hadde P ik heb onder correclie gezeyt : alles ordentelyk, zoo nogtans te'vreezen hadde van geen gewenfcht gevolg, om diefwil ik alomme eene ongeloovelyke preventie daer tegen had vernomen , orame welke te verdwynen my noodig fcheeri nog voordere veranderingen daer in te moeten doen, als de gene het Gouvernement daer in reeds had gedaen. Men heeft my wel willen vraegen : welke ? ik hebbe verzogt deze te mogen vryeiyk, liber en fchriftclyk opgeven, alzoo hier nae volgt : hier mede ben ik myn logift gaen nemen in den Haene by O. L.V. van Byftant, hebbe daer eene legerbende van Kieke-fretters gevonden, de welke teenemael in oorloge dronken en fchonken, eyiaes! alle de ballen vielen op Jofephs kappe: ik hoorde, ik zweeg tot'er tyd dat ik zag twee a dry Geeftelyke intreden, de welke van de dagelykfche compagnie fchynen te wezen,, en aldaer voor hun nieuws in bragten , hoe alles hoop over foop in het Seminarie tot Loven gevogten hadde; daer waeren twee Luykfche Waelen dood gebleven, negen Vlaemingen gekwetft nevens den Prefident, immers 't was al gevlugt, dat'er in of ontrent gewoont hadde &c.



(a62 )
De Vrouwe van den huyze, een Wed. wel gelipte en goede Patriotte, riep overluyd : ey! God zy gebenedyd! O. L. Vrouwe heeft myn Gebed aenhoort , ik hebbe altyd gebeden om den ondergank van dit BabyIon, ik hebbe dezen morgen nog een kroone gegeven voor een miffe in Byftant....
De Compagnie. Ha! laet ons eens Bacchus groeten op deze tydinge: Mynheers ! Gy-1. word zeer hertelyk gegroet 'op de aengenaeme Nouvelle, die Gy-1. ons daer zoo aenzegt, maer is het waer ?
De Geeftelyke. Twyffelt hier niet aen, wy zyn hier af heel wel verzekert door goeder hand.
Ik.. Mynheeren, met U-L. oorlof, wanneer zoude zulks plaetze hebben gehad ?
De G. Van dage , dezen morgen om 7 tieren begonft, om 10 ueren geftilt, maer om 11 ueren zoo verre omwentelt, dat'er op den middag nog kat nog muys was in heel het huys.
Ik. Mogte ik verzoeken te weten, door wat occafie U-L. zulks hebt vernomen ? gemerkt zoo eene tydinge grooten indruk op myn gemoet kan toebrengen?
De G. Meynende hier uyt in my eenen goeden AntiRoyalift te vinden, antwoordeden : jae Mr.! het is eenen onzer Broeders die van daeg om 12 ueren uyt Loven is gekomen , en met de koetze is gearriveert en zulks in ons Kloofter publyk vertelt.
Ik. Ha! U-L. bent dry Alexiaenen ? maer is dien Mede-Broeder niet poft quintam f want eer ik zulks voors vertelle, wenfche voorgaendelyk onderricht te zyn.
De Cellebroers. Jefuken! neen Mr.! het is eenen foberen broeder, hy drenkt noyt, hy is zeer geftigtigt, immers hy leeft wel, en liegt noyt, want hy fpreekt weynig , en hy is'er by geweeft als de Militaire het gevegt heeft onderbroken, de foldaeten zyn tegenwoordig de inwoonders van dit Babyion , zy drinken en fchenken fnel op de gezondheyd van het Gouvernement.
De Baesin. Couragie vrienden! eens gedronken om
O. L.V.



( 263 )
ö. L. V. te bedanken , (item profyt voor haeren winkel, voor haer borze en keuken , &c. zy was wel gezint ! want had ik daer niet geween, zy hadde dien avond haer kroone, die zy 's morgens voor de miffe gegeven had , wel dobbel ingewonnen door al die valfche maeren.J
Ik ben confus Mynheeren! deze blyde tydinge te moeten tegenfpreken, die broeders of hunne MedeBroeders logenagdg te moeten maeken en te vervalfchen al het gene zy daer aendienen.
De Comp. Mr / gy moet noyt vreezen de waerheyd te ïpreken , zeg;t vry wat gy weet.
Ik ben in 't Seminarie Generael aen de tafel geweeft dezen middag, heb aldaer het noenmael genomen benevens den Heer Secretaris des Biffchops van Doornyk , met wie ik. om 2 f daer uyt ben gekomen en tot Curtenberg door den Hr Prefident Mayence uytgeleyd, en om 6 \ binnen deze ftad gearriveert, wy hebben beyde den morgen-ftond en middagmael aldaer gepaiieert met alles fcrupuleuslyk te examineeren, alles in gewenfcht order en vaftelyfc wel gevonden, jugeert Gy-L. &c.
De Cellebroerkens hadden eenen gezwollen neus, zv {lokten hunne pinten uyt en verlieten hun booze,godlooze, calomnieuze Lelie: ik nam die over, ik zeyd, hoe en wat &c zoo verre dat men my voor goed keyzers aenhoorde en vraegde, om wat reden ik konde het Seminarie van Loven goed-keuren, terwylen al de Priefters daer tegen waeren ?
Ik loochene dat al de Priefters daer tegen zyn : ik ken'er zeer vele die dat goedkeuren : en genomen,heel Vlaenderen en Braband daer tegen waere, ik zoude daer vooren zyn, om het gene ik wete en kenuedoor menigte ondervinding : niemand zal my oyt konnen afftryden, of dit Inftitut niet alleen nuttig aen den Staet, nemaer ook zeer noodig is tot het goed der H. lterke en glorie van onzen catholyken Gods-Dienft, &c.
De compagnie hier over zig verwonderende , verzocht myn redenen te mogen hooren ?
Ik heb hun voor eerft gezeyt; gemerkt wy CathoII Deel. P p



( 264 )
lyke leeren , dat gelyk'er maer eenen God is eenen Heer j een Doopzel, een Geloof, zoo ook maer eefie Leeringe is, de welke door heel het Chriftendom alomme gelyk en de zelve is , en ziet! hedendaegs dit is valfch , niet alleen ten opzichte der mindere of byvallende, nemaer ook ten opzichte van de wezenüyke Artikels des G.loofs, als by Ex. hoe veel Geboden der H, Kerke zynder ?
De Camp. antwoorde v\f : te weten de Genoden Heyligen-Dagen zult gy vieren &c.
Ik. Aldus zal men door heel de Provintie van Mechelen antwoorden : maer in die van Cameryk zoude men aldus antwoordende weggejaegt worden, zy zeggen , dat'er zyn zeven Geboden. te weten : boven onze vyf, ten zeiden , dat men in befloten tyd niet zal Trouwen. Ten zevenften, dat men aen de Pafloren fchuidig is de Thienden te betaelen.
Eenen neus-wyzen Kieke-Fretter gaf eenen fchreeuw , ende riep met verwondereringe : wel wat verduyvelden trek is dat! wie heeft zulks oyt gehoort, dat men een Gebod der H. Kerke maekt van Thiende te geven ? ey '. wat open fchoonen winkel der Papen is dat! wy heeft o>t zuiks alhier onder de Kerk Gebouen geftelt ?
Ik. Dit zevenfle Gebod onder Cameryk.is het ze/de onder het Ards-Hildom van Atrecht, voorbygaende vele andere notabele pointen, als by Ex. de Schotifien leeren hoe men moet biechten met getal en omftandigheden die de zonden verminderen of bezwaeren , de Thomïften leeren het genoeg is met getal en omftandigheden die de zonde veranderen van gedaente.... En zoo zynder veel meer andere verfchillende leeringen in onze landen, haud jolum quoad accidentalia, verum etiam quoad jubflantialia, mag ik U-L. du de oorzaeke van diere verzoeken ?
De Comp. begonde wel te luyfteren : elk antwoorde nae zyn gevoelen , dog zy verzogten my voorders te hooien : want zy gevoelden waer ik henen wilde, zy lieten my zelfs antwoorden.
Ik zeyde dat zulks voordkwaem uyt de verfcheydent-



( 265 )
heyd der Lees-Yfeefters, der'Boekcn , der Autheuren en Scholen &c. om hun noch voorders te praemen en uyt hunnen eygen mond de belydenilfe der noodzaeklyi heyd van het Seminarie G. ie krygen, k vraegde:, of zy noyt hadden gehoort hoe den eenen Biecht-y ader ablblveerde het geen den anderen condemneerde, hoe den Biecht-Hoorder alles vergaf, het welke den B.echtStoorder toebond, immers hoe de nauwe mauwe var, oen biecht-Stoel maekt eenen Beul-Stoel t, Carnificinium ) en de wyde mauwe eene-n Kak-Stoel ?
Eenen Btulielnaer nep : ik en hebbe dat niet alleen by duyzentmael gehoort, maer hebbe zulkx reeds vyf en zcfmael ondervonden : den roften Cappucin in aen eerden Stoel alhier, heeft my noch onlangs verdoemt, om dat ik myn Lief wat te verre gecareiïèen hadde , ik ben nogtans by Vaerkeu vergeeft het Al in Ste Cathelyne, met vyf Onzen Vader, verloft geweeft &c.
Elk een wift deze vraege te beantwoorden, zoo door ondervinding, als van hooren zeggen? of klaegen van den eenen en den anderen, mits dit hun dagelyks brood is; ik hebbe voor myn particulier dicfnopens zeer vele klagten gehoort,zoo binnen als buyten den Biegt-ftoel, zoo in de eene Diocefe als in de andere, ik hebbe de Corap. hier over dc oorzaak, de reden, den oorfpronk gevraegt? waer op zy niet haeftig fpraken.
Ik heb daerom zelfs antwoordende gezeyt, dat het al de differente Leeringe was, want volgens het canonik fpreek-woord : praxis glgnitur ex Jpeculatione, het is zeker, zoo eenen Difcipel zoo den meefter, zoo een fcheutjen zoo een tronk „ zoo een vaerken zoo een •jonk „ allen difcipel gelyk den meefter zonk,, de Scotlflen zyn verfcheyden aen de Thomiften, den Seraphiken „ wilt voor den Engel niet wvken „ quot Capita, tot Sententie &c. &c.
Wat dunkt U-L. Mynheeren ! is dit geen Babyion voor ons Vaderland? zyn deze misbruiken en wtzentlyke misdagen geen groote confuhe in onzen Godsdienft? ik verzwyg nog om tyds wille, hoe menige Pe»



( 266 )
nitetiten ik als verloreu en vervuylt in den modder de? zonde heb getrooft, de welke als wanhoopig vele jaeren hadden geleeft zonder te biechten, door dien zy ievers door eenen Pharijeen of Scriba waeren we^gekuyft , voor onflaegbaer waeren veroordeelt, immers met een haeftig fpydg woord waeren verdoemt, ik zeg om dat zy ievers door eenen Pharifeeuwfchen Biecht-hoorder of ongeleerden Scriba waeren bot-aerdiglyk en onvoorzig elyk weggejaegt, uytgeftelt, veroordeelt en ter hellen verdoemt &c.
Letms een der fchoonfte Autheuren, die ik ander al de Gods-geleerde boeken heb gevonden , bekent dat hy differente ^dufdaenige wanhopende zielen heeft , gekent, ik belyde nevens dien Theologant , dat ik'er vele in het generael Correaie-Huys tot Gend en elders heb getrooft naevolgens de Lelie van Chriftus, die niet gekomen was om de Réchtveirdige, maer om de Zondaeren te roepen , &C Onder ander ik heb een veriaeten ziele tot Mariekerke by Ooftende bekeert, immediaet voor zyn dood, die in vele jaeren was veriaeten door zynen Paftor 1779, eenen Matroos tot Ooftende, die in 42 jaer niet meer gebiegt had : dezen was .in zyne jongheyd door een Biecht-Stoorder weggejaegt, om dat hy ievers zyne lielhrDone te lievelyk had gevreyd... ; voorts ik heb hun getoont, hoe den Keyzer in het opregten van dit heylzaem Seminarie, naevolgde het loffelyk exempel en Icringe van den tweeden Apoftel, de glorie aller Biffchoppen, den H. Carel Borromceus, het gore hy mogt doen als Vader van het Vaderland, en moefte doen, uyt kragte van zynen Eed gezworen in de Blyde Infcomfie ,te weten, van in alles de Catholyke Religie te handhaeven,en de Kerk-Dilcipline vooren te ftaen,dit doet Jofeph 11, by dies hy is weirdig als Borromceus hier over geëert en bemint te wezen &c.
De Comp. Mynheer heeft gelyk, wy bekennen eenpaerelyk dat het Seminarie G- uyt dien hoofde noodig is, gemerkt uyt de eenigheyd van Leeringe moet volgen de gclykigheyd van oelfening, by dies als'er mae-



(=07)
eene Schole, eenen Meefter, eenen Boek zal wezen, alfdan kan'er maer eenen Difcipel, eene en de zelve Lelie, eene en de zelve Oeffei.ing in den Gods-Dietift wezen , dit nemen wv aen, en alles waere wel, indien zulks door den Paus' gedaen wierd, maer wat vermogen heeft den Keyzer om zig te bemoeyen met de Religie ? of om een Seminarie voor de Priefters in te ftellen, is dit ! iet buyten zyn Sphcere ?
Ik. Geenfints, want dit zyn allegaeder Pointen over de Difcipline, over de welke den Souvereyn heelt ook het bellier en gezag, (i); evc-geiyk het geoorloft, oorbaer en noodig is, dat eenen Patet-Familias zig oekommert met de Leeringen en Wetenl'chappen, die zyn kinders geleert worden,'en als hy ondervind de zelve niet wel en oorboiriglyk worden onderwezen in de noodigc Wetenfchappen , hy Ex. tot het doen hunder eerfte Communie, den Vader is vry en liber, jae genoodzaekt aen zyn toebetrouwde kinders, weezen of voefterlingen een ander Leer-Meefter, Pedagogue of Meefterffe te bezorgen , en als de kinders opgelecrt zyn ingevolge zynen wenfeh, alfdan prefenteert hy deze aen den Paftor •> den welken mag en moet oordeelen, of de kinders wel of genoegzaem onderwezen zyn , om tot dit of dat H. Sacrament toegelaeten te zyn, den Paftor is alfdan vry te fuppleeren het gonne zy niet weten, en genoodzaekt anders te leeren, het gonne zy kwaelyk zouden geleert zyn : verftaet Gy-L. myn Parabel ?
De Comp. zeer wel , Mr ! wy admitteren deze voorftellingen, wy hebben zulkx noyt gepcyft : de Papen alhier en fpreken zoo niet, zy drinken en fchinken liever &c. &c...
Ik. heb U-L. in deze exempels klaer getoont, het gene den genaedigen Keyzer als eenen forgvuldigen vader des huyfgezints doet : hy wetende , door de klach-
(i) Zoo door de Wetten van God, door de reden, als door het Concilie van Trenten meermaels ae'igetoont is , andersints de Koningen zouden alle loorten van Religiën in hun Land moeten gedoogen : dus dost Jofeph niet txtia crepitami



( 268 )
ten zynder toegetrauwe cnderdaenen , door Biffchoppen zelfs (jae den 1 iffchop van Antwerpen kan niet loochenen hy den eerften (leen van cit inftitut heeft geeydj vrat cunfuften in de heringe zynner kinderen gebeurden , hierom heeft hy deze voorkomen door eene nieuwe genemele Queek-Schole optenchten , om aldaèr onderwezen te worden in de waere zuyvere Godsgeleertheyd, naedien, hy levert deze over aen het oor-deel en de volie dilpofitie der retptftive Paftors, ik zeg, hun opzichtige Biffchoppen : aen de welke hy tot dezen eynde overlaet hunne Scminarien , onder den titel van Priefters-huyzen, om dus den naem van Seminarie alleen te behouden voor het Generael tot Loven :dogs den titel verandert niet het inftitut : want het zy men de Seminarien noemt Pnefter-huyzen ofte Collegien 3gvmnafien olte Penfiónaeten , qiudhocad rem? het is genoeg» voor zoo vele den souvereyn aen de Biffchoppen overlaet de difpofitie over zyne Onderdaenen , over de welke hy als opperften Bcftierder des Volks, gelyk eenen goeden Vader des huyfgeziots, heeft bezorgt, dat men 'zyne jonge leerlingen niet zoude mifleyden door Goddelooze fanatique, bygotique queftien van overste Alpes , de welke onze catholyke leere teenemael verbaftaeren van Chriftus inftitutie.
De Comp. hoe leert onze Moeder de H. Kerke niet alles even en gelyk Chriftus geleert heeft ?
Ik. Onze Moeder de II. Kerke is onfaelbaer, alles het gene zy leert is volgens den wille, zin en begeirte van Chriftus haer opperfte Hoofd, dewyl zulkx haer ingegeven word door den H. Geeft , maer daer zyn vele baftaerden in den fchoot der H.Kerke, aen wie men met Chriftus zoude mogen verwyten :v& vobis Legïs-pentis 1 quia iuhftis clavem fcientia?, ipfi non introijiis. Luc. n , 52, Chriftus heeft immers aen Petrus geleert, den leedwezigen zondaer niet eens, zes of zevemael, maer feventig zevemael te ontflaegen, cfit is zoo dikwils hy met berouw vergiffeniffe eyfcht, &c. eyiaes! hoe vele Scriben én fchynheylige Pharifeen vind men hedendaegs niet in



( *6o )
ens Vaderland ? die den zondaermet den tweeden of der* dm keer oubiudelyk veroordeelen en als ongeneeftyk veriaeten , of als onslaegelyk verdoemen, impomntes ónera. gravia , qua: Juo digito non tangunt, de eene al te nauw, de ander, al te gauw, eenige al te bot, ander alf gek of zot, eeige al te fleur, fpytmoedig ofte traeg, andere al te zagtzimig, n évaende of overwys, waer door cacus coeco pr ejtans ducatum, zy de deure van den Hemel aen menig goede ziele sluyten, waer door zy te faemen buyten gesloten blyven.
De Cotnp. Alles is waer, maer zullen de gemoederen in het Seminarie G alle gelyk zoe^aerdig, even wys, even maetig, geduklig , voorzigtig, weirdig en geleert zyn ? quijque fibi melius.
Ik. Alzoo Godt den eenen menfeh verfchillig in gaeve der nateure heeft gelchaepen aen den anderen , en dat'er eenige voor Biffchoppen , eenige voor Do&eurs, andere voor Prupheten en Paftors zyn befchikt, aldus zal men verfchil vinden in de Kerk-Dienaeren : gelyk onder de twaelf Apoltels eenen Judas is geweeft, zoo zuilender hier ook altyd eenige min andere meer geleert zyn , dog uyt hunne eenvormige onderwyzinge moet'er abfolut gelyker pratike volgen, en men zal hun in de moraele Ze. den al gelyklyk opkweeken, zoo zal het gaen als in alle huyzen en Steden , waer ieder volgt zyn ouders maniereu of Overfte Zeden : heden vond men weynig Lovaniften die boven de Bilfchoppelyke Seminarilien wierden geprezen , heden 't zal al Lovanift zyn, gelyk in leere en pratique , is het niet in Zeden, want gelyk onder de zeven Diakens eenen jNicola.it, en gelyk onder de eerfte Difcipelen Chrifli eenen Simon is geweeft , zoo zullen wy altyd eenige valfche Propheten onder de KerkDienaeren hebben; opportet, ut veniantfcandala : nochtans gelyk ten tyde de Apoftelen by malkanders waeren , en dat zy by de Difcipelen alles gelyklyk leerden , Act. IV. Credentium erat corunum, et anina una. Het was een lichaem, eenen Geeft, een geloove, maer zoo haeft zy van elkanders waeren gefcheyden en als den



( 2?0 )
eenen hier en den anderen daer leerde, ey! het was ai
haelt een verfchillende geloof, den eenen nep : ego juin Ccephas, den anderen ego Apollo, ik ben Vyge, ik een Piuvme'. aldus is het in onze tyden , den eenen houd het 'met Thomas of met Beda , den anderen met Schotus of Bonaveniura, den eenen met Cypriaen „ den anderen met Stephaen,, eyndelings weet men niet, wat'er moet zyn gedaen „ om nae den Hemel te gaen „ daerom i elle vult, dat het Seminarie moet blyven ftaenw om aizoo volgens eene en de zelve onderwyziug in eene Qr.eek-Scnole ,door eeneleSt, eenen Medler, maer eenen Geeft, eenen wil ende een herte onder de geloovige te krygen , eenen Gods-Dienft, eene gel>kformige otffeninge in onze Religie, met een woord, op dat alzoo in heel het Keyzerlyfc ,en aldus nae dit pryfbaer exempel, onder alle de Catholyke Vorflen gevonden zy unum chrifli Ovile ei unus Pafior, het welke ik U-L wentche boven den goeden nacht. Daer mede ben ik gaen flaepen, tegen den dank der baezinne r> want alzoo ik redeneerde nae de Compagnies-zinne r> elk dronk en fchonk ais in den beginne »
§ II. Met Spruyte in Dilleghem nopens het afschaffen der Abdien.
M elf uren van den Abbé Du Four fcheydende, ben in plaetze van op het Groot Beggyn-Hof, nae de Abdie van Dieleghem buyten Bruffel gegaen, om aldaer aen den Ex-Prior Spruyte , broeder van mynen Hofpes alfdan tot Gend, van wegens myne Hótefie een commiflie af te leggen, alwaer ik door veel ineeuw 's middags om 12 uren ben gearriveert, maer porta erat claufa, ik hebbe de wagt gehouden tot de Meft-Verkens gefmult hadden, gemerkt daer nog belle nog klokke te vinden was, wat ik fchreeuwde, buylte of klopte op DovemansPoorte, nemo do.ni : 'k meende te verftyven ,, wanneer ik een Verken hoorde kyven „ waerom men my voor deooorte liet blyven „ eyndelings 'k wierd ontfangen
in



C 9?I )
in Camera ebrietatis : Spruyte was hertelyk en miek veel verontfchuklingen over dat men my zoo lang in de fneeuw had gelaeten, hy zeyde dat zy de poorte niet mogten open laeten „ terwylen zy aen tafel zaeten „ voor het Grauw der Bruffelfche ftraeten ,, die alfdan waeren als uytgelaeten „ dog hy zeyde dit om het Kloofter te verfchoonen, maer heeft my naedien gezeyt, dat het was gedaen, om dat'er eenen Heer den zeiven morgen in~ salutato Hospite was weggegaen „ om dat Pietjen Prelaet hem had mifdaen „ met af te hellen van het Priors Ampt &c. &e.
Ik nae myn eommiffte afgeleyt te hebben, verzogt de Abdie te mogen bezigtigen, maer Mr. Spruyte vol civiliteyt bedwong my eerft het noenmael te profiteren, waer onder hy nae iet nieuws vraegde, en meynende in my eenen Anti-Royalift te vinden C gelyk toen ter tyd meeft alle de Geeftelyke waeren ) hy difcoureerde heel den tyd dat ik de tafel profiteerde alleen, hy fprak zeer partydig jegens den Keyzer, het gene ik verwonderde , gemerkt hy anderfiuts heel gereferveert was, mits hy my noyt gezien had; hy vertelde my voor nieuws het gene ik 's avonds te vooren in den Haene had gehoort, te weten, hoe men in het Seminarie G. had gevogten &c. zoo dat ik wederom de zelve klugte had, die ik met de Celle-Broeders ontmoet had, doch om deze niet te erhaelen, nog den Lezer door geduerige Hiftorien van gelyken inhoud te verveelen, den genen hier over nieuwsgierig is, kan in den Haene een pintjen Farro gaen drinken, alwaer hy zal hooren wat ik daer ontmoet hebbe. Ik hebbe altyd geluyftert en niet anders dan jae of neen geantwoord tot ter tyd myn vervrozen keele ontdoyt was,alfdan de redenvoeringen van mynen Tracbant uytgehoort hebbende en de Abdie bezigtigt, hebbe mynen masker afgeleyt, en alle depointen, die hy tegen den Keyzer gefproken had, ernaelt en gevraegt of ik wel had verftaen ?
Spruyte verwonderende myne repetitie, zeyde : Mr.! alhoewel gy heel vervrozen fcheen als gy aen tafel waert,
Qq



< 272 )
mws memorie was eventwel nog levende, gy hebt myn woorden he:i wel verftaen, ik veiwondere uwe orslcttentheyd , dit doet my pleyzier,
Ik hebbe hem op vele pointen van kleynder aengelegentheyd kortbondiglyk voldaen, ,de weike hier niet aengeraekt worden , overmids deze elders aengeteekent zyn ; maer alzoo hy my ia differente pointen gezeyt hadde , dat den Keyzer eenen mineedigen was, hebbe hem verzocht een point te willen uytzonderen, in het welke hy den Keyzer als mineedis aenzach ?
Spr. Hy heeft gezwooren de Abdien en al de Cloofters met hunne goederen en privilegiën vooren te ftaen, en ziet! hy fupprimeert deze, hy heeft nu Parck en Cambron uytgejaegt :hyfiaeg; hunne goederen aen, aiqui hy .heeft tegëh zynen Eed gedaen, ergo &c.
Ik. Mr.! hebt gy de fubftantie cn inhoud van den Eed , die den Keyzer heeft bezworen, wel gelezen? weet gy, Mr. ! al de Artikels van dezen Eed? kent gy wel de flyde Inkomfte?
Spr. Ik wete die niet juft allegaeder te noemen nemaer dezen voormelden van de Abdien en Cloofters met hunne goederen en privilegiën te bevryen, is eenen bedonderen Artikel, hy verydelt dezen dagelyks, vervolgens hy is by ons eenen mineedigen &c.
Ik. Per panes, Mr.! hoewel ik loochenende hy meyneedig is , ik te gelyk loochene hy eenen valfchen EedDoender is, en alzoo wy van den Keyzers inwendig niet konnen oordeelen, aen het welke afhangen de conditiën eender valfchen Eed, zoo zullen wy hem diesnopens niet veroordeelen , proximus enim habendus eft bonus, donec piobetur malus. Hier loopt onze eenige en grootfte kweftie, of hy te kort blyft aen den Eed, die hy alomme op de Huldinge heeft ontloken volgens den eyfch der J lyde Inkomfte, het gene ik als verdediger der waerheyd eerft Theolegicè ofte volgens de Godsgeleertheyd loochene.
Spr. Voorwacr niet vervrozeo in gelecrtheyd, gevoelde hoe ik hem reeds in de tnoeylykfte partie had



( 2f3 )
geftelt, te •weten offenfivè, hv beginnende weef om meer te gelooven, dat myne memorie ontdoyt was, hiel zig aen de gevee.lykfte kant enklyk de/énftvè, geen andere prcuven voorts heobeud^dan de gene beftond in de uytroeying der Abdien.
Ik dan de verweirende partie aengevat hebbende, vraegde : quid ? ft quis parare rit ftfr fatlurum aliquid, quod ignorabat illicittim ? ad quid tenetur hujufmodi f
Spr. Den Eed van zoo eenen zweirder waere nul t hy is nergens toe verbonden, gemerkt den Eed niemant verbind tot eenig kwaed : jnramentum non efi iaiquitatis ■vinculum.
Ik. Re&è refpondiftl, maer tot uwer veroordeelinge,, gemerkt den Souvereyn deze zyne belofte heeft bezworen, in mevninge en enklyk voor zoo veel de Abdien voordeelig waeren aen het gemeyr.e Beft, bet welke hy moet prefereren , niet alleen by kragte van de belofte, die hy te gelyk alfdan heeft gezworen , nemaer by kragte der Goddelyke en nateurlyke Wetten, (ik zegge der Goddelyke Prov. 8,9. mids hy van God onzen Koüing en opperften Beftierder is geftelt, hy moet ydereen recht doen, en door de nateurlyke Wetten n. et hy in alles het goed der Republyke voorftellen aen het goed der bezondere ) en alzoo hy hedendags ondervind hoe meeft alle de Abdien en vele Kloofters niet alleen onnuttig zvn, nemaer ter contrarie fchaedelyk aen de llepublyke en aen de Religie, diefvolgens is zynen Eed van nul, waer by hy belooft had de Abdien met hunne goederen en privilegiën vooren te ftacn &c.
Spr. Dat is een hard woord om hooren, wat zegt gy ? zyn al de Kloofters en Abdien fchaedelyk aen den Staet, ey ! durus efi hic fermo, wie zal'er gelooven aen deze ftellinge ?
Ik. Ey, Mr.! hoe mifgrypt gy u in myn woorden ? ik zeg niet al de Abdien en alle de Kloofters, .gelieft te letten, ik gezeyt hebbe, meeft alle en niet allegaeder, hoewel ik geen ander wete te noemen, alle die ik



( 274 )
kenne, zyn of onnuttig of fchaedelyk, (i) ik bidde u gelieft vaft te gelooven dat ik zonder de minfte paffie, nemaer met compafjie voor ons H. Rciige aldus de waerheyd zoo opentlyk zal proberen, dat gy het niet zult konnen loochenen.
Spr. Maer Mr.! hoe kan dit zyn ? wy doen de arme luyden wel, wy geven vele aelmoelfen, hebben wy veel, wy geven veel, wy geven den koft aen vele werkluyden, wy houden wel 20 gebeuren in het leven &C.&C.
Ik pryze dit heybg werk, en hier door zyt Gy-L. niet fchaedig, maer profytig aen deze meufchen, die veel zouden verliezen, indien den Keyzer Dieleghem fupprimeerde, maer ik kenne ter contrarie wel andere Abdien, de welke te gierig zyn eenen Cafuyvel, eenen Kelk , eenig linwaet of aelmoeffe te geven aen de Kerken , alwaer zy 's jaerlyks al de Thienden trekken en waer mede zy het Kwartier van hunnen Abt als het Paleys van eenen Koning verderen, zoo verre gaet de gierigheyd en eerzugt van vele Prelaeten, dat zy bewoonen de Paleyzen der Aerdfche Princen, terwylent den Prince der Koningen, Chriftus gebenedyd, ruit in een arme, oi.reyne en leelyke Kerke, eamus in Drongen, Sonnebeke, Loo, Veurne, Oudenbourg, tranfeamus in Betidehem by Lier, zy trekken de Thienden zelfs van de ongewoone zaeken, van de geringfte vrugten , die den eenigftcn ougft uytmacken van den armen Werkman, cn ziet! als den armen Paftor let of wat aen zyn huys of Kerke noodig heeft, hy krygt niets, men zend hem nae de Schaele der Kerk-Meefters, het is de Gemeynte,die de Kerke en den Paepe moeten onderhouden, de daegelyktche preuven overtuygen den Souvereyn &c. Hoe wel zoude men aen de Moniken heden verwyten het gene Chriftus aen de Pharifeen heeft verweten. Mattti. 23 , 13.
(1) Zy , gelyk zy nu zyn , maer niet gelyk hunne Inüellinge. iïor/<erws, Bernardus, Benedicius zouden noyt in het Land Borgers geworden hebben, indien zy hadden gelecft gelyk bun Jou_ Stns heden doen.



( 2?5 )
Spr. Wy zyn nergens hier over plichtig, wy houden, alomme de Kerken ende Paftors Huyzen in goeden ftaet &.
Ik. Mr.! gy mogt vele excufien peyzen,ik wete vele befchuldingen iegens vele Abdien en indien gy deze allegaeder voor Dieleghem kont verfchoonen , alfdan zal ik ey dlings proberen, waerom den Keyzer verbonden is ook U-E. wech te jaegen, gy hebt my reeds meer als ftoffe te vele gegeven, ik wete dat de onverzaedelyke eergierigheyd en de ongemeyne hooveirdigheyd der Abten, geen genoegzaeme redens geven om heei hun Gemeynte uyt te jaegen, maer wy zullen voorders onderzoeken, hoe den Keyzer zynen Eed niet te kort doe: met eenige Abdien uyt te ftellen, zegt my eens, wat doet uwen Abt met zyne Meuniken, die in alles zynen wil tegen ftreven, die ongehoorzaem en boozaerdig zyn ?
Spr. Hy ftraft hun, maer hy jaegt hun daerom niet uyt den huyze...
Ik wete en kenne zulks, hy doet erger : want hy fteekt hun ievers in een donker kot, in eenen ellendigen kerker te water en te brood, immers alles gaet ingevolge den inhoud der dagelykfche Prefatie ; die wy hier om kortheyd van tyd voorby zullen gaen , mids zy aen yder is bekent en de opregte waerheyd zegt erhalven dit vers : den Abt en den Prior,, die komen zelden in den choor „ gemerkt den Abt viermael 's jaers moet komen &c. den Prior is hedendags alomme de llaeve van den choor; want terwylent den Gaft-Meefter , Hof-Mecfter, Bouw-Meefter, Keuken-Meefter, BofchMeefter en Kelder-Meetter drinken met den Abt in het comptoir, eyiaes! den Prior „ zingt met de Fraters alleen in den choor „ terwylent Don Jean met Donna Jeanne cabaelt in het Parloir ,,wanof wy breeder zullen handelen in den III. Boek, wat dunkt u, gy hebt Prior geweeft?
Spr. ziende hoe ik den nagel op het hoofd klopte , hy begonde wat te veranderen in zyne antwoorden, nogtans om zyne eerfte woorden niet te plat tegen te



<2?S >
moeten fprekea, hy antwoorde luttel, hy trok zyne fchouders op, hy zeyde : Mr.! gy kent het Monaftik leven, alof gy ook daer in geweett had.
Ik hebbe noyt in eenige Abdien abfolut gewoont, nogtans ik kenne dit leven zeer wel, overmids ik. in differente langen tyd en zeer vele hebbe verkeert, ik hebbe eenen couzyn die Prelaet is in een Abdie» alwaer vau 13 Heeren vyf heel zot zyn en nog twee andere half wys zyn. Mynen couzyn, die zig daer over eens aen mybcklaegde, (gemerkt hy alles moeite wezen Paftor, Onder-Paftor, Sub-Prior, &cO vraegue my danof de reden ? ik hebbe hem geantwoord, ten zy hy het voorkwaem, dat'er nog eenen van de jongfte Heeren zoude in den zelven put gevallen hebben , gemerkt hy my dags te vooren gezeyt hadde, dat men in zoo een verkens-kot „ moefte worden zot ,, hy zeyde : hun leven bettont in eten, in drinken, in ftaepen engaepen, in zingen en klingen, hy geeuwde, hy ichreeuwde, hy was nauwlyks de poft fi tantes geprofeit, hy mogt geenen witten wyn. Ik mag niet naer■der fpreken, den Lezer zoude den Heer en de Abdie kennen : want yder weet, ik maer eenen couzyn gehad hebbe, die eenen weirdigen Abt is geweeft tot Sonneb...,, en die in zyne Refufie binnen Ypre is geftorven 24 JuÜus 1790, door i'chnk en vreeze der oproerige plunderaers , dezen Abt heeft my meermaels acnzogt om zynen dienft te helpen doen, maer konde zulks niet tqeftaen. Ik hebbe eenigen tyd de Paftorie bedient in de Abdie van Oudenbourg by Ooftende, voor den Prelaet Coudeüer, ook eenen weirdigen Ifraëliet : den welken om het meefte profyt te faemen de Paftorie bekieede, gemerkt hy niet eenen onder zyn Gemeente bekwaem vond, om deze plaetfte te bedienen, terwyl hy in de Staeten tot Gend was.
Spr. Wat zyn dat al voor Abdien nae uwe kanten ? wat voor volk nemen zy daer aen P aengezicn zy hun eygen Paftorjen niet konnen bedienen, veel min zyn zy hun eygen Lectors, ccc. .



( *77 >
Ik zal u dat zeer geirn aendienen : riet zyn al meafehen met gebreken v> gelyk ik en andere in t' fpreken » het zyn primi in complimenten * poft medium arme ftudcnten» de welke poft quintatn zyn-over wyze quanten » afgekeurt door de Mendicanten „ is'er hier of daer nog eenen goeden, hy ziet de rykdommen, hy vind de vette Tafel , den koftelyken drank...., hy kan niet meer ftuderen, zyn vierde belofte is murmureren „ hy dus met gaepen en geeuwen „ met rofte kek in den choor te fchreeuwen „komt zynen tyd te pafferen, & cum perverjb perverteris, hy word met de refte eenen Licentiaet in de Ledigheyd, en Dodor in Ezel-hoofdigheyd, onnuttig aen de Religie , want hy geen paftoreïe Foncrien kan bedienen, onnuttig aen den Staet „ mits hy niet als met moeyte ten Choore gaet „immers laftigaen zig zeiven, gemerkt de heele wereld tegen zynen dank ftaet „ dus wat dunkt U, Mr.! van al zulke ledige , vaddige luyzen ? is het niet noodig den Keyzer hun doet verhuyzen, om te werken als Job zegt : najeitur homo ad laborem , als den H. Francifcus : non [ibi foli vivere, J'ed aliis proficere &c. maer gedoogt Mr.! ik U-E. hier vraege , hoe veel Heeren hier zyn, en hoe vele onder die Biechtvader zyn, Predikant, Lector ?
Spruyte begonde regt uyt te biegten,hy zeyde, vyfthien, onder welke maer twee Biechtvader zyn.
Ik moeft hertelyk lacchen, ik vraegde wat volk zy hadden aengenomen ? zy die Paftoreïe Moniken zyn, wie hun Paftorien voortaen zoude bedient hebben &c. ik zeyde, my dunkt de Abdien in Brabant niet beter waeren als in Vlaenderen &.c.
Spr. Ik bekenne, het was tyd den Keyzer een generael Concours ingeftelt heeft tot alle de Paftorien : want wy, gelyk ook vele ander Abdien, konden- onze Paftorien niet meer bedienen &c.
Ik. Ha! gy begint des Keyzers difpofitien te pryzen, heden zal ik 'u volkomentlyk overtuygen, ik heb myn kele ontdoyt, myn lichaem verwarmt, ik vreeze niet meer u te ftooren: Mr. gelieft te hooren de preuve van



( =?8 )
onze Stellinge, te weten, dat den Keyzer niet min als mineedig is in zommige Abdien uyt te roeyen, Ik paffere vele andere redens boven de gene wy reeds in het kort aengeraekt hebben , en voordere : een alleen is hier genoeg om uwe luppreiiie noodig te toonen.
Spr. Gelooft my Mr.! ik niet zoo zeer wenfche en vele nevens my, maer niemand durft zulks belyden.
Ik wete dit zeer wel door de brieven, die ik dies aengaende ontfange en moet verzwygen : luyfiert Mr., nae dit myn Argument, gy hebt toegeftemt, geen Eed verbind tot kwaed, &c. gy hebt my daer zoo getoont een Bouw, die over elf jaeren heeft gekot?89000 Guldens , den welken tot heden niet is bewoont nogte gebruykt geweeft, om reden de Keuken aen de ander zyde der Kerke ftond &e.
Spr. Admitto concejja, andere zeggen 98000 Guldens, andere, dat den Prelaet de 10000 Guldens aen eenen zyn'er vrienden in Vrankryk geleent heeft, wy weten het niet, gemerkt hy noyt federt hy Abt is, eenige rekeninge gedaen heeft, en zoo wie deze eyfcht, hy word gedifgracieert, geexcommuniceert &c.
Ik. Pittjen is alleen niet, die aldus met zynen Beir danft, maer deze voorbygaende, vraege u af, wie dater profyt geniet of dienft heeft gehad van die 89 of 98000 Guldens in het verloop van 11 jaeren?
Spruyte , gevoelende waer ik henen wilde, was verheugd my te hooren , hy dronk myn welfprekentheyd.
Ik hem groetende , vraegde met wat confeientie zy aldus het geld en goed ('t gene door goedwillige herten hun was gegeven om in tremo den Heere te dienen, daer af hunnen nooddruft te genieten volgens hunne beloften, en den overvloed aen de Kerken en den Armen uvt te deelen) vrugteloos hefteden ? ik zeyde, om dies wille dat Gy-L. geen profyt gedaen hebt met den Talent, die Gocit U-L. betrouwt heeft, dezen zal den Keyzer u afnemer!. en daer mede als den gemeynen Vader van het Land, niet 20 gebueren, maer 100, jae nog meer arme Luyden onderhouden, wat dunkt u ? gy
zoud



C»79 )
-zoud als den Keyzer gezworen hebben, het gemetne
Beft vooren te ftaen,en gy zoud ondcrhooren, hoe S. Pieters tot Gend eenen verloren koft heeft gemaekt van 100,000, Afflighem eenen van 120,000, Dieleghem eenen van 9>?ooo, Oudenburg eenen van 1500c. &c. gy zoud aldus uwen Eed, die gy onwetende gedaen hebt, van de / bdien en hunne 1 rivilegicn te mainteneren , voor goed houden of bedaenbaer met den Eed van het Gemeyne lied ? Juramentum non eft vinculum iniquitatis, atqul , ergo cjfc.
Ik verzwyge hier uyt Priederlyke fchaemte vele ander redens, die ik alfdan opwerpte tuiïchen pocula 6* pin. tas, maer mynen Campioen „ had geen voordcr preuven van doen „ van Joi'ephs wys en weldoen.
Spruyte bekende nevens vele andere Mor.iken, die my dit of verbis of fcriptis hebben gebeten, hoe hy dit allemael goedkeurde, en maer er.kelyk uyt menjchelyk opzigt tegen den Keyzer klapte, nemaer hy ter contrarie belyden moede , dat den Keyzer aldus verpli»t was de Abdien weg te jaegen, want zy meed allegaeder beedelyk. leefden &c. &c. Hy dede my volle relaes van het irregulier bellier van hunne Abdie, hy zeyde my veel meer dan ik wide,hoe zy hun geld verzonden, verquideden &e.
Ik zal de voordere woorden van dien weliprekenden Ex-Prior, F.x-Profeiïor verzwygen,gemerkt ikditfehryve ten tyde der Revolte in myn egtnilfe, wanneer het Land is fine Rege, abfque Lege, hy zoude daerom nog konnen lyden , hoewel Pittjen Abt tot Brufiel gedorven is 1789.... Ik laete hier enkclyk zien, hoe vele Momken op dien tyd met den mond tegen, en nogtans met het herte voor den grooter Keyzer waeren, mitfgaders hoe doutmoedig ik alomme de eere hebbe voorgedreden van Jofeph 11, mynen Souvereyn : aldus hebbende en zynde voldaen , hebbe d'Heer Spruyte gegroet, die my hertelyk aenzogt om nog te komen by hem , &c. Ik ben nae Brufiel wedergekeert, en hebbe langd den deen-weg in de fnecuw gelezen dit vermaerd Lemma : Dieleghem is Zotteghttn,
11 Deel Rr



( 280 )
% Reden, waerom ik in het Seminarie Generael geen Officie heb bedient.
Geers Kofter vm S. Jacobs in Gend, my hoewel toegenegen, was dikwils verboden my Miffen te bezorgen of eenigen dienft te doen, al uyt hoofde , ik aldus de fentimenten van den Keyzer voorenfprak, hy heeft my dikwils gebeden , jae om de Paffie Gods aenzogt af te zien van het Geufchc Gouvernement : faute dies men my hun Sacriftie zoude verboden hebben , gemerkt meeft al de Priefters aldaer patriots-gezind waeren, zoo verre dat Mr. Praet opentlyk zeyde : zoo iemand fcy hem zoud biegten, den Keyzer vermoort te hebben, hy dezen zonder Abfolutie en Penitentie wech zoude zénden by faute van materie: want zulkx by hem geen zonde, nemaer eenen heroiquen en loflyken flag geoordeelt wierd &c. &c. &c. Eyndelings door den Cofter meermaels gevraegt zynde waerom ik in het Seminarie G- niet was gegaen, acngezien ik hier geen Beneficie had &c. ?
Ik zeyde hem : wat zoude ik aldaer verrichten, want om myn ftudien te doen ? deze heb ik gedaen , en indien den Biffchop my geene admiflie geeft, uyt vreeze ik myne Theologie vergeten zoude hebben, gelieft hem in de ooren te blaezen,hoe ik wenfche, voor heel zyn Vicariaet iegens Mr. Praet te mogen redenvoeren om te onderzoeken, wie de Abfolutie weirdiger is ? hy die zoo goddelooze als onrechtveitdige biecMte zoude hooren, of die den Keyzer zoude dooden; en om aldaer te gaen leeren ben ik niet bekwaem, gemerkt den Souvereyn geene andere Profeffors aenveirt, dan de gene de graden van Doctor ofte Licentiaet hebben in de TJniverfitcyt van Loven : bydies is het eene calomniete zeggen, dat het vremde, ongeleerde Geuzen en Ketters zyn, de welke aldaer de Leffe geven.
Geers. Jae! maer hy heeft al de flegfte uytgekozen, die nae zynen zin leeren als eenen Marant, De Marjere, Mayence, Goofens, Dielens &c. al te mael ondeugende of Geufch of Ketters &c.



• ( *8r >
Ik. Indien gy by my te biechte kwaem, gy zoud
ook weggezonden worden , niet by faute van te weynig, maer uyt hoofde van uwe koppige boosheden, ik zoude u anders leeren vogelken!
Geers. Jae dit zoude ik niet agten, al onze Priefters foreken zoo, het zyn al fyne Biecht-Hoorders.
Ik. Gy zegt wel met dit laefte woord daer by te voegen, ik geloove u zeer wel, het zyn al BiechtJJoorders ■• maer het waere te wenfchen, deze al voor twee ofte vier jaeren in het Seminarie G. zouden gaen, dan zouden'er miffchien uyt deze nog eenige alfdan voor Blecht-Vaier aengenomen konnen worden, en met hun eenige Penitenten zalig worden.
Geers. Wel hoe! zoud gy derven zeggen ? deze al pnbekwaeni zyn en ons niet zalig maeken ?
Ik antwoorde niet anders, als dat den eenen blinden den anderen leydcnde, zy beyde in den put vallen ; en indien zy in den Biechtftoel de zelve gevoelens behouden, die zy hier in dit Sacriftie f dat ik met recht de Achter klap-Schole doope ) houden, dan is dit Spreekwoord in hun waer : ccecus cctco &c.
Geers. Wat zegt gy ? de Sacriftie is eene AchterklapSchale, wat wilt gy daer mede zeggen ?
Ik zegge het nog eens, dat dit/Sacriftie boven alle de andere in Achterklap ,in flegten-/vvz<!f, in yóel-praet, in Gazette-pratfï verre te boven gaet, door de vuyle tonge van Mr. Praet en Compagnie.
Geers. Wel dat hy dit moefte hooren, hy verbande u uyt deze Sacriftie, hy is een geleerden Man.
Ik. Dit loochene ik niet, mits hy den Winkel van de Wed. Cools wel regieren kan
Geers. Gy mogt wel zeggen van onze Sacriftie, het een winkel vol Achterklap is, gy fpreekt'er zelfs.
Ik. Is dit Achterklap ? ik pryze de geleertheyd van dien Cappellaen, is dit by u mildaen ?
Geers. Ik wenfehte gy ook nae Loven moefte gaep, want ider is tegen my geftoort, ora dat ik u diene.
Ik mag, maer zoeke niet nae Loven te gaen, ge-



( *8* )
merkt het Seminarie hier op nog meer bcfaemt zonde worden , Mr. Praet zoude voor eerft roepen : is nat niet een fraey Babyion f daer eenen weggefonden Capucin in gaet &c. uyt dezen hoofde alleen, laet ik aldus mynen koft te zoeken, want de vuyle tongen hadden hier veel venyn uyt te zuygen : dit is dan de eenigfte reden , waerom ik niet al lange in die nieuwe Schole der waere Gods-Leerioge ben voor welkers nut ik zal leven en fterven,om het eeuwig Licht te erven,amen.
II. AR.TIKEL VAN HET BYVOEGZEL.
TWEE KLUGT1GE HISTORIËN.
§. I. Comedie, de welke ik nevens den Hr. Canonik Boulez hebbe ontmoet buyten de Keyzer-Poorte tot Gend, met twee Capucmen als volgt, op den 13 Auguftas 1788.
D'Heer Canonik Theologael voornoemt was zeer fpytig, als hy van Mynheer Van fVyngene (die zyne excuiie miek over de vryheyd die wy in zyne abfentie hadden iri zyn huys genomen, om de bovengemelde Comedie II. Tydft. XI. Art. te konnen fpelen) dit alles hoorde, hy wenfehte om vele redenen, wat in deze paffagie preient geweeft te zyn , en' als ik hier of daer dul'danig voorval hadde ontmoet , hy nam veel plaifier zulks te hooren vertellen; maer het gelukte noyt, dat hy daer van konde zelfs profiteren ofte prefent zyn, als op zeker keer wy buyten de Keyzers-Poorte wandelende, dat ik ontdekte agter ons twee Capucinen : ik hebbe daer den Hr. Canonik gevraegt, of hy uieuwfgierig was om eene Comedie te zien, overmids my dogte de occafie zig dan prefenteerder1 waer over hy zeer vergenoegt fcheen, en zeyde, geenen koft te moeten fpaeren. Ik hebbe de Reli{jkuzen als Abraham Van de Straete in de H*r-



( ««3 ) ,
berge het groot BriuTel, bewoont door Lieven Hofman, verzogt om een glas Ilougaert met ons te drinken. Ik kende den Pater maer niet den Broeder, zy kenden my niet \ want als ik hun aenzogt, zy antwoorden, ach ! Mynheer den Paftor ! gy hebt zoo veel goedheyd ! gy doet een grootfte werk van Bermhertigheyd, wy zyn half dood door hitte en van dorft, wy komen van de Bargie van Lrugge , en gaen nog tot Oordeghem &c.
l/c ziet eerw.! het is dezen Heer Kanonik van St. Baefs, die U-E. doet inroepen... Daer op hebben de Religieuzen hunne erkemeniffe aldermeeft aen Mr. Bou~ lez getoont, met hun Seraphinfche aenzigten en llreelende woorden aen hem te prefenteren, &c.
Den Kanonik. Sa Pater! drinkt een glazeken, van waer is de komfte ?
Pater. Wy komen van Brugge, Mynheer den Kanonik ! maer wy woonen tot Ooftende, dit is den Kok en ik ben daer Predikant in de Whte-Nonnen, om u te dienen , Mynheer den Kanonik!
Boulez wat nieuws al aen die kanten ? wat hoort ? wat fpreekt men' hedendagfeh tot Ooftende ?
P. Ach! men hoort daer niet anders als van het nieuw Babyion fpreken, Mynheer!
Boa. wat Babyion is dit ? P. wel het Seminarie Generael , Mynheer !
Boa. Noemt men dat inftitut tot Ooftende het nieuw Baby Ion ?
P. Ach! Mynheer ! gy lagt met ons, gy weet immers , dat men dit alomme aldus heeft gedoopt de Jchoie van Luther, de Leffe van Calvin, met een woord, de plaetze van verderf der Jonkheyd , en den ondergank •nzer Religie, de Jofephine-Hel &c.
B. Gy geeft dit zeer veel Eer-Titels, Paterken ! dat is wat veel gezeyt in eenen keer.
P. Jae, Mynheer ! ik noeme het de pefte der Catholyken, niet alleen hier maer ook op den Predik-Stoel: ziet alle de Boekskens, alle de Brochueren vervloeken èk als een voorgeborgte der Helle».



( 2»4 5
B Pater ; gy loopt wat verre , kent gy dat Seminarie
heel wel ? hebt gy dat gezien ?
P. Ik en hebbe het niet gezien met de oogen, maer ik kenne dat zeer wel door de Boekskehs, den vergulden Keuremenne befchryft ons dat heel fchoon.
B. Gelooft gy al 't gene Keuremenne fchryft ? is dit eenen Evangelift ?
P. Ik geloove hem wel, zoo veel te meer, om dat eik een zegt, hy de waerheyd fchryft, van Risken zoud geen logens fchryvën, immers alle boekxkens zeggen dit: ik hebber nu noch twee nieuwe gezien in de Bargie, de welke loopen op de Cappe van twee of dry van uwe Confraters, Mynheer !
'■■ B. Hoe ? op de Cappe van myne Confraters ? wie meynt gy dat ik ben.
P. Mynheer den Paftor daer ons binnen roepende , heeft ons gezeyt : dat uw eerweirdigheyd Canonik zyt in S. Baefs Mynheer ?
B. Dit is waer: maer op wiens Cappe zyn die nieuwe Boekskens?
P. Op den hooveirdigen zot en eerloozen Boulez, op die vergulde Ezels Dieterkh en Balüet &c.
Ik moefte de partie hier voords fpelen , want Boulez konde zig niet inhouden, hy viel uyt in eenen grooten lach en gaf eenen fchreeuw : ik vraegde, wat! op den hooveirdigen Uoulez ? wat zegt dat Boeksken daer af? wat fchryvën zy van dien Heer Theologael ?
P. Wel! dat hy ftinkt van hooveirdigheyd, dat hy met het vrouw-volk geirn badineert, dat hy zig niet fchaemt met den Capiteyns-hoed te gaen langs de ftraeten, en nae de Comedien '&c.
- Ik. Maer met wat confeientie fchryft Keuremenne al zulke dingen?
P. Hoe? wel niemant kan kwaed genoeg van hem en van zyne mede-pligtige zeggen, men mag zulke gaf. ten vermoorden; want zy bederven en mifleyden het Gouvernement, zy fchenden onze Religie, zy verleyden den Keyzer en maeken ons volk Gmfch.



( «85 )
Ik. Pater! Pater! kent gy Mr. Boules f is dat al te mael waer en Evangelie by u ? laet uw Serapr.infche Theologie zulks toe? leert Francifcus Maria dufdanige Principia ? laet zy toe kwaed te doen om goed te volgen ? mag men iemant vermoorden, op dat hy geen kwaed zoude doen? leèrt gy van den Preek-Stoel 't gonne gy heden bedryft? gy zyt verdoolt, toto acla erras, gy zyt een blinden die met de blinde Cappen in den put loopt uwer verderf, gy kent niet den Heer wanof gy fpreekt, dit is een eerlylyk man &c.
P. Ik kenne hem maer al te wel, niet van aenzien maer by reputatie , en al de Capucinen kennen dien fchoonen Heer : want hy heeft onze Religie meynen wech te jaegen, hy heeft uyt ons H. Order onzen Auxilius getrockeh en Qnder-Paftor gemaekt &c.
Ik. Wat is dit! U-Lieden Auxil. uytgetrocken? wat wilt gy daer by zeggen ?
Den Koek We! jae Mr. den Paftor! den Pater fpreekt wel, hy heeft onzen medebroeder Pater Auxilius van Moorflede eenen van ons befte Predikanten , eenen grooten theologanten ftudent, verloktin deze Diocefe ievers als Onder-Paftor geftelt, immers verleyd.
Ik- Waer is Auxilius Onder-Paftor in dezeÉDiocefc ? waer is dien grooten Man, dien zwarten Baerd ?
P. Wy weten het niet, wy hebben tot Brugge hooren zeggen, dat hy tegenwoordig nog tot Zeveren is, zy zeggen hier tot Gend, dat hy Onder-Paftor tot Zomerghem is, andere zeggen, dat hy ievers vagabondeert en van yder weggejaegt word, zelfs van Boulez &c.
Ik. Hoe vagabondeert ? wel, Pater ! dat is zoo leelyk gezeyd van een Capucintjen.
Den Kok. Ey, Mynheer ! wat goeds zoude men zeggen van eenen Apoftaet?
Boulez. Wat zegt gy Koksken? is Auxilius Apoftaet ? dit valt my vremd om hooren.
Den Kok. Niet zoo zeker als dit, Mynheer ! want hy is tegen den wil cn zonder oorlof des üverften uyt



( «86 )
het Order, bydies is hy Apoftaet: dit heb ik van de» Vifnator zelve gehoort tot Oo ftende.
Boul. Lroerken! gy mift zoo wel als Keuremenne, gy fpaert de waerheyd, hy is met den bekenden wille en uytdruklyken oorlof van den Vifitator tot de difpofitie van dezen Bifïchop alhier gezonden en den Biffchop had hem gevraegt, ten eynde om danof nae zyn goeddunken tc mogen difponeren : hy heeft hem eerft tot Zeveren geftelt, daer nae in Gend en nu zegt men, dat hy hem gaet Onder-Pafior ftellen tot Zomerghem , dus is het ook valfch hy hier vagabondeert, ofte van ydereen verftooten is, gemerkt hy nog dezen middag nevens my tot Bouleés geëten heeft.
Den P. Ach! Mynheer, gy zyt niet wel geinformeert van het cas : want den Vifitator heeft hetpublik in ons convent tot Ooftende noch onlangs gezeyt : dat hy noyt geenen letter van oorlof heeft gegeven, dat het al door den Keyzer is gedaen, door t' gewelt uytgegaen.
Boulez. Ach Paterken ! het is my leed, ik u voor logenachtig moet uytmaeken en te gelyk uwen Vifi ator voor eenen ondeugcnden Overften en alderfnootften calomniateur, want hy kan niet loochenen, dat hy eenen formelen Oorlof uyt Brufiel op den 11 July 1785, gefchreven voor Auxilius, en die tot Meenen heeft gezonden aen den Guardiaen &c
Den P. en B. te faemen. Wel Mynheer ! wy vraegen u excufie, ten kan zoo niet zyn, want onzen Vilitator Guilielmus, zynde een oud, weirdig en geloofbaer man heeft het zelfs gezeyd in vollen Refter, dat hy noyt geenen Ootlof heeft gegeven .• by dies gy zyt niet wel geinformeert, ten zy door de gene het cas riet kennen, of miffchien door Auxil, die vol logens is, en geheel de wereld kan bedriegen , hy kan met de penne alle brieven en hand-teekens naepoetzen in alle taelen, het is zonde van zoo een Subject &c.
Boulez.^ Holla Broeders! geen eerfchendende woorden, wy zyn geene Keuremennen, fus! zoo niet, want alles is valfch, ten eerften, hy is by de grootfte huyzen



( 237 )
zen gevraegt, hy is tegenwoordig met Mr. Tioulei gaen wandelen alzoo zy dagelyks t' famen doen &c.
P. cn B. Wy konnen de eer niet meer fchenden van eenen Apoftaet, hy heeft zyn eygen faem geftolen met weg te loopen zonder oorlof &c.
Boulez. Het gaet wel Gy-L. reeds myne goedjonftigheyd hebt geprofiteert, want hadde ik geweten Gy-L. zulke deugnieten waert, ik had U-L. niet gctrafteert.
P. en B. Mynheer! wy bidden u ons te excuzeren , wy liegen niet, want het ons aldus is gezeyd door onze Overfte den Vifitator en Commiffaris.
Boule-. Gy-L. liegt agter uwen Vifitator: en om U-L. te overtuygen, ik zegge den Oorlof reeds boven de twee maenden in myn huys te hebben om aen uwen Guardiaen van Gend, tot confutie van hem en vele andere te toonen, maer federt dat ik hem daer op genoot heb, hy durft niet komen, immers om U-L. te overtuygen, dat ik ten vollen van dit cas wel ben geinformeert, ik declarere U-L. dat ik zelve ben dien hooveirdigen Boulez.
Ik {telde daer op de gezondheyd in van Mr. Bouler.
P. Dat zal ik noyt gelooven, want Boulez^ zoud eer de Capucinen van dorft laeten fterven, als hun aldus te tracberen, hy zoud ons Order eerder extirperen.
Ik zeyde, indien hy zwygen konde, ik hem zoude gezeyt hebben, wie dezen Canonik was.
P. Ey Mynheer! ik zal noyt klappen het gonne my word vertrouwt door vriend, &c.
Ik zeyde op eene ondervraegende wyze, wel kent gy dien Heer niet voor den Canonik van Loen ?
P. dit gehoort en zyne beloften vergeten hebbende, riep : ey Jefuken! Mr. den Canonik van Loen.' verexcufeert my tog, 'k en kende uwe Eerweirdigheyd niet; ■wel Mr. den Canonik! is'er niet van uwen dienft ? ik hope morgen het noenmael te nemen by uw frere tot Alft.
Bouler^ wifte niet hoe zig in houden van lacchen, hy konde hun onmogelyk niet doen gelooven, dat hy was Boulez, alhoewel om hun te overtuygen, hy hun genoodigt heeft om in hunne wederkeering by hem in zyn huvs te komen eten &c.
"// Deel S s



(?88 )
P. Ik en wil aen de poorte van Boulez niet bellen voor geen duyzeud fieffchen wyn.
B. hoort : komt in S. Baefs-Kerk, en als gy my in den Choor ziet, vraegt aldaer of' ik niet ben die ik heden getuyge te zyn ; komt dan by my eten.
P. Ik en wil "by boulez niet gaen eten voor geen thien hukken wyn; want hy veracht allen Capucin.
3. om te toonen , dat gy hier in 1'chandelyk faqlt, gelyk duyzend andere die alies gelooven, dat eenen goddeloozeu Fander Elsken, in zynen Helf'chen Keuremenne fchryft, komt by my in uw retour eten, gy zult by my aen tafel vinden uwen Mede-Broeder Auxilius •> ik zal u den oorlof in zyn origineele toonen van den Vifitator geteekent, gezegelt met den grooten zegel der Proventie, by weiken Auxilius uyt zyn Order is gekomen tot onzen Biffchop, zoo dat gy benevens uwen Vifitator goddelooflyk laflert, zoo dikwils gy zegt, dat Auxilius is een Apoftaet, gy liegt agter uwen Vifitator, dezen liegt agter zynen Commiilaris, en zoo liegen vele agter eenen logenaer: ey! wat fchande voor een Capucin?
Eyndlings om kort te maeken ( gemerkt dees klugt boven de ucre heeft gedeurt) dees Cappen hoorende, hoe nauwkeuriglyk Mr. Boules de omftandigheden van myn cas wiïie uyt te leggen, geloofden hy zelve was Auxilius, en ik ievers eenen Palior , zy vielen Boulez aen het lyf om te kuffen, roepende : ey Auxil! Auxil ! gy hebt ons gekult. gy donderfchen deugniet ! wel hoe gaet het al met u ? waer zyt gy nu P wat doet gy heden ? wat zyt .gy ? Paftor of Onder-Paftor of Canonik? Ey! hoe blydc zyn wy u te zien en te.kennen.... Aldus zyn zy in dees meyning gegaen nae Oordeghem. Alleluia !
Nota : daer zyn nog zeer vele die verdienen geplaets te worden in myn Boeken, om. hunne getrouwigheyd aen Keyzer en Kerk, onder andere den Paftor van Oudecapelle by Veurne , Mr. fVinocus, Prior in S. Jan tot Iper, die alleen heeft geweygert het zilver-werk van de Abdie te geven aen de Rebellen &c. en nog ontelbaere andere die my zyn onbèkent, quotum merces magna in citlis eft.



( 289 )
3B 31 I E F
Voor Slujt-reden der^er Boek-Deel, aen de Vl c a irHeek-BN tot Yper.
M Y N H E E R E N !
il,Lzoo uw onreclitveirtligste Decreet, in daetejjt. 26 September 1785 , my het Misse lezen verbied, tot'er tyd ik competenter en autenticè zal getoont hebben , met wiens ooil >( ik myn Order en Habyt heb
veriaeten ; heb d'eere U-L. te onderrigten , hoe
mynen 1, Boek competenter aentount, dat ik myn Order heb veriaeten met wettigen oorlof der Overste , en dezen II. Boek leert antenticè , hoe ik 't Habyt heb veriaeten met oorlof van den Gendschen Bisschop : overzulks beroepe ik heden U-L. tot uw pligten en beloften , om dit ondeugenste en scande-; leus te Decreet opentlyk te wederroepen daer en zou (iy-L. dit tegen alle 'order van "t Recht hebt durven publiceeren, niet dan met rle grootste Eerschending van geheel myn Familie , en verergering uwer Ipersche Quezelrye.
Leest vry dan dees twee Boeken , gedrukt met wettigen oorlof (1), geschreven volgens de naekte waerheyd , zonder Ketterie , zonder mommerie , zonder
(1) Reyninge , Nieuwcapelle (lieden fpiegel der paepe zuyverlieyd ) Zuydfchote , Boeiïuge, Hoogezieken en andere dwaeze Paftoren uwer Bifdom moeten noch altyd even verblind zyn door Bütl patrizottiglieyd , aengezien zy hun boeren poogen afte trekken van myn Boeken te lezen onder voorwenzei 1°. dat deze niet goerigekeurt zyn, welke valfcheyd blykt op den titel van ieder Boekdeel , 20. dat zy ftryden iegens de eere van zommige Paltors en Papen , Priefters en Biffchoppen, het gonne weerom is een voorvvendzel uyt het Papen wynkelken : guafi vero ! dat men een onkuyflcheu Pape niet zoud mogen berifpen : ik berifpe de qnaede en ik doen als Pauwel leert 1. tim. 5, 17. IK geve dobbel eere aen de Priefters en Papen die wel leven 30. dat zy vol flegte redens zyn... 'lv bekenne geirn dat'er veel Capucinaden inloopen om den eyfch der ftoffe : nochtans de H. Schirfteure is niet verboden al ist dat zy fchryft , hoe den Ezel heeft geklapt tegen Balaam, hoe eene zwalm heeft gefdieten in d'oogert van l obias, hoe zynen hond Qiuppe den fieirt qnirpelde &c. Doch niet tegenftaende alle de knorring myn'er vyanden , vele vinden veel meer fmaek in het lezen dezer Boeken dan in het hooren de hedendagfche ongerynjde ouftigtelyke Sermoenen vaa Papken Botterik ot Kapken StQuterik.



( *9° )
<*>uezelrie, in alles volgens de grond-rcgels der waere Theologie, leest dese dan ten minsten om uw eygen 011deugentheden te zien , ook om te weten , of ik uw eere nergens in ten onrechte beswaere, want zal geirn erroepen zoo haest U-L. of iemant anders my danof competenter en autentlce zult overtuygen.
Gy-L. mogt niet kwaelyk nemen , dat ik uwe ondengentheyd benevens die van nog eenige andere Bisschoplyke Rechts-Banken zoo scherpelyk ab openhaerlyke berispe , gy moet niet onstigt zyn over ik de Schynheyligheyd der Cappen en de schelm-stukken van eenige Kerk-Dienaeren , openbaerlyk tegenspreke niet naemen en daeten; gemerkt heel de weireld heden is onderrigt der booze regel-tugt van vele Paepen door de Paep-Revolte , welkers boosheyd heden zoo schandelyk word berispt door den Generael oer Augustinen, leest zynen Brief gegeven uyt Roomen 5 December 1791. De Schynheyligheyd van de hedenrlagsche Hypocriten is reeds bekent jute , facio ac rumore. Brenaert zeyde in zyn Bulle 4 Januarius 1790, den tyd van zwygen is voorby... (het gene ingevolge zynder woorden was een formele Ketterie , of valseh is de Seraphike Theologie ) heden zeg ik op myn beurt, dat den tyd van zwygen is voorby voor my en alle getrouwe Keyzerlyke Onderdaenen.
God beveelt een yder te zorgen voor de eere van zynen eygen naem en faem, Deus mandavit unicuique de proximo fuo , en opentlyk te berispen die openbaerlyk zondigen, Lev. 19", 17. Dit is het gene ik doen cn beooge door myn schriften , leest en doorsnuyffelt die ernstlyk : quod fcripfi fcripfi.
Ik beken 't is een hard woord om hooren voor eenen Heylig-sehynenden Arts-Bisschop , alzoo ik hem hier cn daer noeme , Cardinael der Fourben , doch 't was een ^ veel harder Woord voor den Prince der Priesteren, die alsdan zoo hoog in eere was by rle Joden als heden den Paus by de Papen, te hooren doorPauwel : paries dealbate, 't is M aer als Pauwcl hoorde , dat hy den oppersten Priester had uytgemaekt als een gewttten meur, hyschynt zyn scheld woord te verschoonen : overznlkx indien Duvivier my kan overtuygen, dat dezen Cardinael geen acte der Fourbe heeft" be*vj1:*' 1)1 my te stï'nffen zonder te hooren , indien van Beughem kan toonen , dat zynen meester geen Fourbe-



( 291 )
is geweest goedkeurende tot Weenen al het gonne hy "quaedkeurde in het Nederland, indien Dabermees Franckénbergschen Biecht-Vader kan vaststellen, dat den Cardinael niet heeft gespeelt de rolle van een volmaakte Fourbe door het uytgeven van zoo tegenstryden-, de Bullen 1790 en 1791, indien den Kanonik Petit Sec» 'alatere kon zeggen, dat den Cardinael niet heeft gedaen als een Fourbe, afsweirende 1 790 het doorluchtig Huys van Oostenryk , het gonne hy in myn byzyn 1791, heeft aengezworen om al zyn Eer-tytels weder te bekomen : indien iemant der gat-lekkers dezen man kan verschoonen , ik zal myn woorden verschoonen als Pauwel met te zeggen, dat ik niet beter wiste, fratres nesciebatn : ingevalle een Fanatiken kan toonen , dat ik liege als ik zegge , dat alle de Paepen , de welke porzaeke zyn geweest van den Patriotschen Oorlog , ook dat al de Priesters die eenigen invloed hebben gehad in de moorden cler Paep-Martelaeren , zyn irregulier of geexcommuniceert, indien dit myn / zeggen valsch kan gemaekt zyn , dan zal ik zeggen , dat men niet meer mach gelooven het gonne men met eygen oogen leest in de theologie : insgelykx indien uwen Prumus Vermeefch kan zeggen , clat U-E met onrechveirdiglyk myn eere hebt gestolen met my te straffen eer gy my kende , met my zoo langen tyd gestraft te houden in weerwil men O competenter en atttenticé heeft getoont met wiens oorlof £cc. Indien U-E. my kont overtuygen , dat ik uwe of iemants anders eere tegen de regels der Godtsleere bena,edeele , gelooft vry ik dit geirn zal erroepen ; maer zoo gy dit niet kont doen of my geen voldoeninge wilt geven » dan zal ik weten wat my voorders met uwe booss aerdigheyd is te doen , aengezien de wegen der justitie in ons Vaderland weerom geopent worden en wy naegebeuren staen te worden.
' Van Roo uwen Confrater heeft van 't Jaer 17833611 rle Cappen vporzeyt, by aldien zy my niet lieten gaen nis missionaris in Amerika , dat ik'er veel zoud gebragt hebben in confusie in Europa : voorwaer deze prophetie word heden door myn schriften eenigzints volbracht ; my dunkt dat'er reeds al wat'veel gebragt zyn in confusie, onder ander alle die my hebben uyt» gegeven , beklapt, aenzien of gestraft als Apostaet» deze zyn heden in confusie door het zien, hoe ik



C 292 >
met wettigen oorlof het Order en met wettige dispensatie het habyt heb veriaeten, deze zullen noch 111 grooter confusie komen door den III Boek , overluids dezen duydeiyk aenbrengt , hoe ik daer-enboven waerlyk ben gesecularizeert. By aldien U-E. noch eenig respect draegt voor uwe eere ? gy moet my door tegensciiriften'brengen in confusie, anders SJ blyft vol confusie ; weet nochtans , dat ik geen. andere schriften zal tegenschryven dan de gene zullen onderteékent wezen met eygenhand van den schryver als ik doen en goedgekeurt zyn van die het behoort. Weet ook wel van te vooren», indien U-E. of iemant anders my tergt door verwaende tegensschriften , dat'er alsdan noch veel meer znllen komen in confusie ; mids ik alsdan ten vollen zal openen het'al ritmerende Papen wyn-kelken, U-E. weet immers te wel, hoe ik danof veel meer ondervinding heb dan eenigen Bisschop of Vicair-Heer , door dien ik daer als Cap-draeger hier als terminaris, dan als stationaris nu als Onder-Pastor , dan als Cappellaen nu als Dêservitor , dan als Pastor nu als Veld-Pape, hier als Bieoht-Vader daer als Predikant in zes verscheyde Bisdommen danof alom eenige kennissc heb bekomen , het gonne wy hier reeds een luttelken hebben getoonttot confusie van vele, en als men my voorder zal reden geven noch meer zal getoont worden tot confusie van gansch de fanatike Sinagoge. attendite igitur et videte !
Betrouwende Gy-L. myn eere in tyds zult erstellen blyve ,
MYNHEEREN!
Uwen geboren Dioceriaen Pafior Milit. van Liefk.



B L A D-W Y Z E R.
EERSTE TYDSTIP.
Ae.t. I Verblyf tot Noordfchote. Pag. r.
Art. II- Kluste met Schoutey tot Luzerne. 8.
Art. Hl. Verkleedinge en fecularizatie. 13.
Art. IV. Onder-Paftorie tot Zeveren. 21.
Art. V. La/leringen en logens der Cappen. 24.
Art. VI. lperfche Interdictie ongehoort. 26.
Art. VII. Cappe proces iegens myn Broeder. 32.
Art. VIII. Juftificatie iegens de Interdictie. 34.
Art- IX. Van Beverens brief uyt Doornyk. 48.
Art. X. Circulus Vitiofus Doot-hof. 56.
Art. XI- Klugie met een Meirelbeekfche boerin. 61.
Art. XII. Cappe calomnien tot Meyghem. 64.
Art. XIII. Cappe lo\ens in Drongen. 69.
Art. XIV. Graefs van Zeveren bendigheyd. 73.
Art. XV. Verhuyzing van Zeveren nae Gend. 85.
ART. XVI. Klugte met eenen Recollet ibid. 92.
TWEEDE TYDSTIP. Art. I. Lobkowitz goedjunftigheyd. Pag. 98.
Art. II. De Potters goedheyd. 105.
Art. III. Verblyffteden in Gend. 110,
Art. IV. Verryjjënifè van een Recollet. 123.
Art. V. Calomnien by den Biffchop. 129.
Art. Vt. Van Wynghens gedienftigheyd. 133.
Art. VII. Saeys ondankbaerbeyd. 140.
Art. M\\\.i.X)ov\sde Lovendeghem goedheyd. 148.
Art. VIII. 2. Verbod om Miffe te doen. 153.
Art. VIII. 3. Van der Cruycens Comedie. 166.
Art. IX. Cappellanie in S. Pharaildis. 176.
Art. X- Cappellanie tot Calloo. 180.
Art. XI. Van Wyngcns Comedie. 183.
DERDE TYDSTIP. Art. I. Verhuyzing van Gend nae Calloo. Pag. 193. Art. II. By Paftor en Wet goedgekeurt. 198.



( 394 )
Art. UI. Calomnien der Cappen iegens myn eere. 302
Art. iy-ClmknsafionJlig„eydboozaerdi*heyd.J~ 20<
Art. V. Sermoen van een 'Recollet op Wy. »i f
Art. VI ^//00/cA *«<&/y<fea in "lo{ __ * i.
Art. IX. iST^/y* ZW« . Art. X. Parck-Hoere by Loven. .....
Art. XI. Gw« >^zer Wnlf Qapucin 237.
BYVOEGZEL OPGEDRAEGEN AEN &c. $. I. Samenfpraeke nopens het Seminarie G Pag -47 5. II. iV^w het afschaffen der Abdien. ..... l?0.
D R U K-F A E L E N.
Pag. Lin.
19- 19 Beklaegt;
24. 36 Adfcrhis ;
59- 31 Dayvuldige;
?3- ii ifW,-
74» 20 Oofleghem;
8l. 17 Toegepaft ;
104. 32 Trunte ;
142. 21 #y cfe;
I48. 24 £W ;
151. 30 Den vetten Dl
152. 2 Verbelden; iS5- 19 1989; 176. 8 Hy heeft....
B- L. Gy moet geheven zelfs te verfchoonen de voordere drukfalen, mits myn heerffenen wat zvn verflapt geweeft , federt myn arts-vyanden my zoo vreedelyk op den 8 Decemb. 179« tot Bruffel hebben poogen te vermoorden.. Ey! zynzy zoo verbittert om myn I boek, hoe zullen zy fchreeuwen over dezen Boek, en hoe zullen zy my vervolgen om myn III Boek : maer ik vrees nog Cap nog Baerd : k Deus pro nabis, auis contra nos? Dien & mon Roi'
leert :
het was tc laet beklaegt.
adferiptis.
dryvuldige.
naemt.
Ooteghem.
toepafl.
Trente.
hy dede wat hy konde tm, Heer Dont. •ge i den vetten Driege. vertelden. 198.
hy heeft niet....