543
J 9






NIEUWE
VADERLANDSCHE
voor het Jaar
MDCCLXXXVIII.
Vercierd met fraaye Tooneel- en Facerlandfche Historie Plaatjes,
te AMSTERDAM.
By AREND FOKKE, simonsz Boek- en Kunstverkooper, in de Kalverftraat, by de jonge Roe* loffteeg.



ZONNETAFEL.
January, den aoften, de Zon in Aruarius, *? , °P ten 8 en onder ten 4 uuren. February, den iaden, de Zon in Plsces,
op ten 7 en onder ten 5 uuren. Maart, den aoften, de Zon in Ariës.
maakt dag en nacht even lang. April, den iaden , de Zon in Taurus, „„ °P \en 5 en onder ten 7 uuren. Mey, den ipden, de Zon in Gemini.
op ten 4 en onder ten 8 uuren. Juny, den aoften, de Zon in Cancer,
maakt den iangften Dag. July, den aaften , de Zon in Leo. op
ten 4 en onder ten 8 uuren. Augustus, den aaften, de Zon in Vir*o% ,pnt°? fen 5 en onder ten 7 uuren. ë 3 P ™.ÏVen 2lften> deZoninif^, Oftober, den aaften, de Zon
op ten 7 en onder ten 5 uuren. November, den 2Iften, de"zoninSagittarius, op ten 8 en onder ten 4 uur. December, den aiften, de Zont"Csprt eurnus, maakt den kortfien dag.



I JANUARIUS XXXI. Louwmaand:
i D. Nieuw-Jaarsdag. i • 2k
2.W Duink. Leypf. j, 2 . "
$0. Oudenaarde Doecb. i. a-\
4 V\ Eyndhoven j. f
5 S. Thelerporus. \ 5 - li
6 Z. Drie.Koningen. 6 -35
7 M. Koppermaandag. \ 7 - 50
8 D. N. Maan naai. 12 Uur 26 min.
9 W. Middelburg P. ,fav. on.
10 D. Parys P. 6 - «
11 V. Hyginius. \ 7 - V>
12 S. Archadius. 9 . ?0 Ig Z. 1 Zondag opent. 10 - 10
14 M. s. Pontiaan. 11 - <*n
15 O. iPaulus. I2 . ?
16 W. Eerft.Quart. fin. QUur 50 min
J£5* St #thuttiu*' fm.ond. iö V. j. Piet er ft oei. » .
19 S. Marïus s. Martha. 4 . ,J
20 Z. Septuagesima. I c . oC «i M. s. égniet. 6 - Zn *2 ). j. 7 . j0
23 VV. vol. Maan. fin. 11 Uur 6 min.
24 O- Antvverp.P. fav. op.
26 S. Kortryk j. -J . '3
«7 Z. Sexagefima. jjj . X
28 M. Herenthals j. \ \t Al\
29O. Emmerik]. £„. 0p1
30 W. Laast.Quart.ftn. 2 Uur 4 min



^EBRUARïUS XXIX. Sprok.- Maant!
i;V. ]Gelder j. 3 - &
2]s. M-iria Lichtmis- 4-25
3 Qa pjqüagesima. 5 - 10
4M, Arncmuiden j. 5-45
^D. Vasten-Avond» 6 * 1 5
6 W. s.Doroth Asd.befl.tyd. 6 « 40
7 B. N. Maan fm. 7 Uur 25 mm. gV. Gend Bommel P. fav.ond 9 S. s Apolonia, 7 - 55
io Z. QüADRAGES ma. 9 ~ 5
n M. Utr. P. Roerra. j. 10 - 15
i2!D. Meusden j. 11 - 3°
131W. Quatertemper- 12 - 45
14 D, Eerfte Quart fav. 8 Uur 30 min
j^V. 0:aterttmper. fin.ond.
16 S. Quatertemper, % - 15
17 Reminiscebe. 4- I5
18 M. Harderw. Barnev. p. 5 ' 0
19 D. s, Bonifacius, 5 - 4°
20 W Maaftr. Deventer j. 6-5
21 D. voll. Maan fmid. 12 Uur55 min.
22 V. s. Pieterftoel. fav. op.
23 S. Bofch half vastenm. 8-3°
24 Z. Oculi. 9 " 5°
25 M. s. Mathys. II - 10 16 D. Leerdam p. 12-10
27 W. Hdrentbals 3. fm. op.
28 D. Laatfte Quart. fav. 8 uur 40 min.
29 V. \Romanus. 1 2 - 15



MAART XXXI. Lentemaand.
i S. Zirkzee p. 3*5
2. Z. LÉT are. < 3-45
3 M. Maarl p. Gouda ka. 4 - 20
4 D. Muiden p. 4 - 45
5 W. Araft. Mirak. I 5 - 5
6 D. Zwol Devent. leerm. I 5 - 25
7 V. N. Maan fav. 12 Uur 5 min.
8 S. Texel fch. fav. ono
9 2. J u Dl ca. & - ic
10 M. Kuilenb. Naard. p. 9 " -
11 D. Amft. Lootdag. 10 • 40
12 W. s. Gregorius. 11 ' 56
13 D. Leenen p. Iïaarl. 1. fin.ond.
14 V. Vianen Schiedam p. 1 - o
15 S. Eerfte Quart. fin. 4 Uur 40 mm,
16 Z. PalmZoncag. 3-o
17 M. s. Geertruy. S - 4(
18 D- Gornich. Montf. p. 4 - I(
19 W. s. Jojèph. 4 - laf
20 D. witte Donderdag. 5\° ti V*. voll. Maan fav. 12Uur 15 mm. 22 S. Gathajina. lav- °P 13 Z. P aasch. 8 * 5C
24 M. 2 Paafehdag. 10 - 0
25 D. Maria Boodfch. 'n - 5
26 W. Lutgerus. J2 ' 10
27 D. Voorfch.k. AmersF. p. 1 - 5 iZV. Pieterhoekb. IJP»' °V 29 S. Laatfte Quart. fav. sjUuren. io\Z. Ouafim. opentyd. } 2 * 25 31M. Buurenp. 1 .?„lJ5|



APRIL XXX. Grasmaand.
i D. iWalaricus. 3 - 2<
a W. fs. Franciscus. 2 . ,,,
3 D. jZwol b. M. J
4 V. Hildebertus. 4 . a,
5 S. Doesburg b. 4 . „c
6 Z. N. Maan nam. 1 Uur47 min. ' 7M. Groningen p. fav. on, ö D. Boaemus. Q ^ At. 9 W. Waldetrudus. 11 . i
10 D. Naaiden p. ,2 "
!J ^ Le°. f„3.orfd,
p2 a. hrkembodo. I . 0
J5 t tEITerfte.Quart- fin.u Uur 22 min. jI4M. Wyk j. 2 . 20
|I5|D. VVeesp b. EIb. p. a. c0
,16 W. 'Hoorn Wyk p. 3. f0
;I7D. NaardeZwol b, 3 . ,0
ji8 V. Ursmarus. ' \. 3°
(19 S. VelfenWvkb. 1 .
i*? fr* V.ül,A Mfan nam"Ifi Uur 30 min.
ai M. Amft. Alkm. b. fav. op
22 D. Montf. Weesp b. I0 T
;23W. /. >m,Alkm. p. n . l
24 D. Delft Lis. b. P ! . *
26 S Barnev. p.Edamb. Ifm. 0P"
27 Z. Vocem. \ \ < tl n ' ^aatfleQ«"t. fmid- 12U. 28 min. 129 D- Weesp Montf. b. 1 1 - jh> tecjw. jWoerd. Mutmikend. b. « • fo!



MAY XXXI. Bloeimaand.
IjD. flEMELV.ClIR.lSTI. 2-30
* V. Benichop b. ■ 3 - 50
3 S. f Vinding, 3 - 5
4 Z. Exaudi. I 3 . 25
5 M. N. Maan fav. 12 Uur 37 min. o D. ï. Jan Lat. fav.ond.
7 W. Purraer. Gorch. p. 9-55
8 D. f< McA.'Openb. 10 - 5'
9 V. vVykb. 11 - 45 •o S. Vastendag. 12 - 25 11 Z. Pinxter. 12 - 55 1 2 M. Eerfte Quart. nam. 5 uur 55 min. 13D. Weesp b. Zwyndr. p. fm.ond 14 W. ]Q>tatertemper, 1-40 !5:D. |Anift. Lootd. t 2 » o
1 ^ ^* Quatertemper. \ 2 - 20
*7 S. Qttatertemper. \ 2 - 40
18 Z. 1 Zo»^. ƒ/. ZM^y. 3-0
19 M. Prudentiana. I 3 - 25
20 D. voll. Maan fm. i Uur4 2inim
21 W. Weesp Zevenb. p. fav. op.
22 D. H. Sacrament. 10 - 30
23 V, Phil. Nerius. n - 5
24 S. Joanna. - 11 • 35 5 Z. a Zond. Eriel k. 1 1 - 55
20 M. Eleuterius. 12 - 15
27 D. Johanmis. J12 - 30
28 W. Laatfte Quart fm.sUur 37 ^in. 29:D. Sicinnius. fin. op. 30 V. Wasfenaar p. 1 - 5 3i!S. Petronclla. 1 - 30



I .. TUNIUS XXX' Wiedema*^. J
i Z. 3 Zondag Warm. k. j i c0^
*M. Bunfch. Groningen p. 2-155
3 D. Laren Briel p. 2 .-.otl
4W. N. Maan fm. 9 Uur 14 min.
5Ü- Oudevvaterp. ifav.ond. .
6 V. iïnkfc. j. Waalwyk p. 10-15;
7jS. Paulus. 1 o - 50 1
4 Zotóö^ Worm. k. I11 - 201
9'M. Wilfemft. Gouda p. In -40
oD. Eerfte Quart. fav 12 Uur 30 min.
IjW. s. Barnahas Harl. k. 12 - ?o
.L2(p r. Oi«//. ,0-40
f3 V. u Anihonius. fm. ond.
;4 S. Medenblik p. 1-0
\5\Z. 5 Zor.4»g DeLi k. J 1 .25
.0 M. Wvk Puttersh. p. 1 - 55
7|D. Schage Rhyusb. p. I 2 3§
r3|VV. voll. Maan nam. 3 Uur 55 iniu.
.9;D. Hilverliim p. iav. op.
ov. Bos j. 'sG ave!, p. 9-30
r S. Deventer p. 9 55
j 2 Z. 1 Zondag Bos k. . 10 - '15
3 M. Vastendag, 10-35
4 D i\ l o - goj af W. üomb. Beufek. p, j 1 - 5 j
i'B' ^at?e Quart-fav- 7 u«r 4Ömiu,
*7 V. Cresient ,11-40
«S S. Vastendag. !12 . ,0<
[30 M. s. Paulgedagt. Ifm. op.



JULIUS XXXI- Hooimaand.
i'D. Heemsk. Purra. p j 1 - 20
2 W. Maria yifit. I 2 - i 5
oD. M. Maan nam. 4 Uur27 mm.
4V. MarthaTran. fav.ond
5 S. .f. Bonifacius. 9 - 15
Waterde k. 9 - 4°i
7 M. Schiedam p. io - 0
8 D. Leyden kaasm. 10 ■ 15
9 W. Utrecht Lootd. 10- 35 ic D. Eerfte Quart. fm. 8 Uur 35 *™n-
11 V. Soelmond p. 1 1 ■ 25 :2 S. Edamk. 11 - 55 (3 Z. 0 Zondag Vlisf. k. 12 - 30 C4 M. Utrecht k. fm.ond. {5 O. ipQstel fcheid. \ - \o
W. Rynoldus. 2-10
7 D. Aiexius. 3 - 15
.8 v% voli.Maanfin.ten7Uur
[9 S. Hondsdagen begin. üiv. op.
10 Z. 10 Zondag s.Marg. 8* 40 ji M. Breukelen k. 8-55
12 D. y. A/arm Magdal. . 9-10
13 W. Deventer j. 9 - 25
14 D. Vastendag, 9 ~ 45 &5 V. f, ^«tf. ' 10-5
16 S. Laatfte Quart. fm. 6 Uur 45 min.
17 Z. 11 Zondag Gouda k. |i 1 - 10
18 M. Wyk k. 'i'2 - o 29 D. Martha. fm» op. lo W. Beemfter Biddag. 1 - 5 31 D. _ \s. Egen Beemfter k. 2 • 15



._*2°™™S XXXI. Oossmnamd.
? D. Wyk Lootdag. o9 „5
4 D. Vastendag. , 110
| ^ MariaHemelv. f' 5
mpsak**
2o S' J°"erdam Jootd. A - ?S
22 y. Rotterdam lootd. a 5
23 s Vastendag. 8 " 4°
Él-te p:i
w r '» J,-n °"*oort. I ' f«|



SEPTEMBER XXX. Herfstmaand. 1
i M. \s. Gillis Muiden p. 6-50
2D. Heylo p. 7-10
3 YV. Alkm. j, Blokzyl k. 7 - 35
4 D. Zwol Delft k. 8-0
5 V. Schoonrtwoerd. p. 8 - 30
6 S. Eleutherius. 9-15
7 Z' Eerfte Quart fm. 9 Uur 28 min.
8 M. Maria geboorte 11 - 0
9 D- Woikfim 3. 12-5 ic W. Tertoolen 3". fm. op n O. Roofendaal 3". 1 - 10 11 V. ter Veer 3". 2 • 15
13 S. Valkenburg p. 3 - 30
14 Z. Zond. | verheff. 4 - 4< if M. voll- Maan nam. 1 Uur 54 min i(5 D. Amfl, Lootd. iav. op. 17 W. Qjiaierttmper. 6 - z{ i& D. jGroningen ]". 6 - 5( 19 V. 'QtMteriewptr. 7 - *<■ 2c 3. 'Qtiatert. Vastd. 8 - c
21 Z. ju) Zand. s, Mctheu*. 8-50
22 M. Laatfl: Quart.fav.nUur25 min.
23 D. Texel lch. 11 - u
24 VV. ter Schellmg'b. 12-3;
25 D. firr.kel p. fm. op'
26 V. Thiel p. 2-o 2'; S. Buuren p. 3-30 2i Z 20 Zo»«. Maarfev. k. 4 - 5* 2V M. N. Maan nam. 1 4 Uur 22 min 30 D. s, Hieronimus. ifav. op



I OCT0Ï5ER XXXI. Wvnmaard.
i[W. s. Bavo Thiel p. 6 - ie
2 D- Goere j. Wyk leerm. 6 - 45
3 V. Leyien omzet. 7-20
4 3. c Franciscjs. 8 - 5
5 z. ȕ Zo77<% Edam k. ( 0 . c 6M. Bruno. |,o - 5
7 D Eerfte Quart fm. 3 Uur 23 min
8 W. dlkmaar ontzet. I12 - 15 9p. Schagenp. fm.ond
10 V, Fiêter Edam p. 1 . 25
'f Boeren Satardag. 2-35 !S z. 22 Zond. Oostz. k. 3 . 45 r3 M. Purm. b. Ni?poort p. 4 - 55 '4 D. Weesp b. Wvk var km. 6- 5 15 W. voll. Maan fin. 4 Uur 40 min" t<§> O. Zwol Schagen b. /fav. op. '7 v. Amersfoort p. j 6 - 5
i« s. y. Lucretia. ' 6 - 50
;9 z. 23 29%?, Heemskerk k.| 7 - 45 M. Amft. varkm. Haarl.b. 9 . ia
« 0. f. |io - 20
25 W. Laatfte Quart. fm. 6 Uur 40 min.
2? D. Gouda Maarden b. fm. op.
UV. Maar!. Schiedam b. 1-15
25 s. Leyden Ed. Alkm. b. 2 • 40
26 z. 24 z-j««*. Rhenen k. 3 -50 271M. Vastendag, 5-15 2§D- 5. Simon Judas. 6' - 35 »9W. N. Maan fm. 4 Uur 6 min. *op. Gouda Delft Rhene b. Ifav.ond 13J V. Fustendag. I 5" - 5



NOVEMBER XXX. Siagtmaand. }
1 S. Allerheiligen. 6 - 53
2 Z. 25 Zond, aUerz. 7 - 55
3 M. Alkm Arnh.b. HaarKv. - 9 - u 4D. Weesp Breda b. 10 - 10
5 W. aerfteQuarcfav.i2Uuri4 min
6 D. Gouda Lis b. 12,- 20
7 V. f. WÜlebrordv.s, fm.ond.
8 S. Grol. j. Purmer* p. 1 - 3t:
9 Z- 26 Zo»**. Salvatoris. 2 • 4C [o M- Schoorl Hoorn b. 3 ■ 5(s tl D. s Maarten Weesp b. 5 • 0 t2\V. Alkm. p. Mumi. b. 6 re
13 53. volle Maan fav. 6 uur 24 min
14 V. Schiedam varkm. «fav. op.
15 S. Machurus. 5 - 4° [6 Z. 27 Zo»</. Sparendam k. 6 - 45
17 M. Pürmer. Arnfa. b. 7-55
18 D. Gornich. b. Huifen p. 9 - 15
19 W ?. Etilaieth. 10-45
10 D. LaatfteQuart.nam.2uur 35 min. u V. Maria Prsfent. un. ©p. 12IS. j. Cecilia. 1 - 40 231Z. 28 Zond. Clemens. s - 0
24 M. Schoorl b. 4 - 15
25 D. f. Catharin'a. . 5I - 25
26 W. Munnikk. Vlisf. b. 1 6 - 35
27 D. N. Maan fav. 6 Uur 38 min.
i8 V. Bosch b. Alkm, lam. Jfav,ond. 29 S. Vastendag. 15-35 i/f^y. j. Andries, I 6 - 40



DECEMBER XXXI. Winterm,™,*-
ï.M. is. Eloy. " i J
ap, Bosch j. \ l ■ 50
Z\W.]s.Franciscus. \ " " 54
io.W. Melchiades. 3 " 40
up. Rodenburg, i. £ ~ 55
12V. Joachimsdal j. £ " 5 13 S. voll. Maan fm. 5 Uur *o min°
3 Adv. Rysfe] ; uur 50 min.
1%. Tongeiveen j J - ia/'
iö|D. Wumbaldus. 9 ' 4°' rp V. LaatfteQuart.fav.il uur o 1 ' • 5i
20 S. Qjiatertimper ,P mïi'\
2ï 2. 4 ^v. s. Thomas ' 0p*
*m, Flalle bevaart 1 * 45
23p. Yverde vullem. f " 5
*4 W. Vastendag. \ 4 10
S"5p« Kers da*. \ 5 - 2c|
30O. ISavinus. 0 2w



Van de Eclipsen des Jaap.s 1788.
Twee Eclipfen zullen zig dit Jaar op het Aaidryk vertoonen, zynde beide aan de Zon en geen aan de Mzan; waar van 'er één by ons zal kunnen wordèa gezien.
De Ie. zal zyn den 4de Juny, het begin by ons te zien 's morgens ten y uuren 53 Minuten, het midden ten 8 uuren 3j Minuten, het einde ten 9 uuren 28 Minuten. Zullende 3 en 2 derde duim over de Zuidzyde verduisteren.
De 11e. zal zyn den a^fte November des middags ren 12 uuren 10 Minuten; zullende ruim 10 duim over de Zuidzy verduisteren, buiten óns gezicht.



De'Gtlykndes Jaars
De Lente begint den 19de Maart. De Zomer begint den 20 Juny. De Herfst begint den 22 September. De Winter begint den 21 December.
In dit Jaar zyn
De Zonnen Cirkel. . 5
Het Gulden Getal. . . 3 DeFPACTA* ... 22 De Zondags Letter . • FE Vleeschtyd 5 Weeken en 4 dsgen. Vastenavond 5 February. Paasch den 23 Maart.* Hemelvaart Christx 1 Mey. Pinxter 1 1 Mey.
De Quatertempers.
Dele. 13. 15 en 16 February De He. 14. 16 en 17 Mey. De Ille. 17. 19. en 20 September. De 17de. 17. 19 en20 December.



De Zondags Letters, zyn zeven in getal: als A. B. C. D. E. F. 6. en worden op de dagen der Week toegepast , zo dat die Letter, waar mede de eerfte Zondag in January getcekend ftaat, het geheele Jaar door, de Zondagen aanwyst: By voorbeeld; als de ifte January op Zondag valt; dan is de Zondags Letter door'het geheele Jaar A., dog zo de i January op Woensdag viel, dan was de Zondags Letter E wyl naa zeven dagen telkens de E. weder in de hand komt en op Zondag valt. Zo nu een Jaar lang ware 364 dagen, dan zou men alle Jaaren dezelve Zondags Letter hebben, dat is: men zoude, zo de Zondags Letter van het loopende Jaar A. ware geweest, het volgende Jaar weder met dezelve Zondags Letter A. zien beginnen; maar dewyl het Jaar 365 dagen en omtrent 6 uuren lang is, vcrloopen tot drie Taarten toe-de Zondags Letiers, op het vierde Jaar een dag uitmaakende, die, gevoegd by de 365 dagen van het gemeen Jaar , een Jaar van 366 dagen uitmaakt, 'twelk wy een Schrikkel-faar noemen, waarin twee Zondags Letters zyn, de een dnarende tot den 24 February, en de andere vervolgens het geheele Jaar door. De Zondags Letters teilen altyd vanG. tor A.
,** De



De Zonnen C irke l is niets anders dan de tyd waarop de Zondags Letters; die, door de Schrikkel Jaaren uit haar orde geraakt waren, zig weder herftellenen dit gefchiedt naa zeven Schrikkel Jaaren en dus naa den tyd van agt-en-twintiaachtereenvolgende Jaaren, welketydkringde Zonnen Cirkel genoemd wordt.
Het G u lde Ge ta l, om zyn groot *«* aldus genoemd, is een tyd wanneer de Maan op dezelve dag o? datum derzelve Maan weder vol is, als in vorige Jaa-< ren. By voorbeeld; als men op den iften fanuary, volle Maan heeft, dan zal men *aa neegentien achtereenvolgende Jaaren weder op den iften January volle' Maan hebben. Deeze uitreekeniug is gevonden door een Atheener, Methon genoemd, 430, Jaaren voor Chriftus Geboorte.
De Epacta, is de ouderdom van de Maan , by het begin van elk Jaar, wyl het Maanjaar n dagen vroeger als het Burger Jaar eindigt. Deeze 11 verfchillende dagen worden Epadta genoemd, maar kunnen niet boven de dertig gaan, dewyl dertig dagen voor een vollen maanefchyn gehouden worden.
De Roomsche Indictie, of het 1 Romeinfch Cyns Getal, is een tyd van vyfiten achtereen volgende Jaaren, naa verleg



joop van welke de Romeinen aan denlnfteller van deeze tydstyepaaling , Keizer Oclwius Augustus , hunne Cynfen van Goud, Zilver, Koper en Yzer moesten opgebragt hebben, en wel in deeze orde; in de eerfte vyf Jaaren Goud, in detweci de Zilver en in de derde Koper en Yzer. In bet derde Jaar van deeze eerfte vyf Jaaren , te tellen van den aanvang deern' reekeuing af, wordt de Zaligmaaker gezegd gebooren te zyn.
De Eclipsen, aan de Zon en die aan de Maan, hebben beide verfchiflehde oorzaaken, maar byna gelyke uitweikfels , ten opzichte van onze Aarde, naatrlyk datze dezelve op fommige plaatfen voor een kleinen tyd van licht beroven, haar rechte oorzaak is niet anders dan de ftuiting van de ftraalen der Zon, welke in de Zons verduistering doorliet dichte lichaam der Maan , 't geen zig als dan in zynen loopking, juist tusfehen de Aarde en de Zon bevindt , voor een gedeelte als voor öns bedekt wordt en in de Maansverduistering, waar by yolie Maan de ftraalen der Zon , door de tusfehen komende Aarde belet worden^op de Schyf der Maak te vallen •, dus ziet men in de verduisterde of geëclipfeerde Mam, de i'chaduwe van onze Aarde en in de verduisterde Zon, * 2 het



bet geheele lighaam d<* Maan. Dat del Maan Eclips niet by alle nieuwe Maanem voorvalt, wordt veroorzaakt door de hel-i Ung der Maanskring-Ioop op de Ecliptica t die met dezelve eenen hoek maakt.
Gedachten over de oorzaak vandb' Ebbe en vloed der. Zee
Met af en aanvloeijen der zee, is een i natuurlyk verfchyufel, 'c welkdegrootfte ! ptit'orophen der Oudheid niet hebben kun- ■ nen doorgronden , en 't geen zelve de : öe Nieuwfte en beste Heedendaagfche ! Wysgeeren veel moeite geeft. Ariftotele* i oie zo veele weetenswaardige zaaken we- . gensdeverfchynfelen der Zee aangetekend I heelt gaac dit met ftilzwygen voorby, waarfcbyneJyk om dat het hem te moei' jeiyk ware om te behandelen, maarfedert men de Natuurwetten een juilter bepaaling toegekend heelt, feedert men gevonden hoeft, dat alle Lighaameu naar rede van baaren inhoud, op eikanderen weegen, zeedert dien tvd, heeft men meer lichts m de oorzaaken der Ebbe en vloed g-zien, te meer, wyl men bemerkte dat aczcive veciai aanmcrkeiyk ware, als de
Maan



Bfaan z;g in ccnevan haareffchyngefb.lten voordeed, zo dat hetfcheen alsof de Zee dan meer of minder zwol, naar het de Wérking der Maan vereischte. Deeze verfchynfelen getoetst zyi.de aan de Natuurwet van de op eikandi r weeging der Lighaamrn, maaken de op elkander werking van het Lighaam der Maan, tot dat van onze Aarde, tot dewaarfchynelyke oorzaak van de Eb en Vloed en wel op deeze wyze: wanneer wy onderftellen , dat de Aarde gantfeh rnet Water omgecv en ware, en plaatfen dan in ons denkbeeld de Maan, onbepaald boven welk gedeelte des Aardryks dat men ook verkiezen moge, dan zal men vinden dat detegenweeging der Aarde op de Maan, en die der Maan op de Aarde , de Aarde eemgzints naar het Lighaam der Maan buigt, maar wyl de Aarde een vast Lighaam is, en de aantrekkende kracht, voornaamlyk op het middenpunt deszei s werkt, is naare tÖeneigjng zo zichtbaar niet, als die van de vloeiftof die haar omringt, welke, zo dra de Maan in haar toppunt nadert, zig als een berg verheft, hec geen dan op die plaatfen en Zeekusten, waar zulks geïchiedt, de Vloed veroorzaakt, en in de plaatfen die op deszei s horizont liggen de Ebbe, en weedcr in het neêrpunt, de * 3 Vloed



Vloed; wyl de Aarde door de aantrekken-?l ««ent der Maan, eemgzinsopgetrok-, *en zynde, eenige ruimte overlaat tus- ■ lchen haar en de Zee, die zig op haareft i modern bevindt, in welko ruimte door het t ^eewater dat van de Horizont des Top- . . puiits af -ebt, daar weder eencn vloed ver-wekt. Maar wyl de Aarde in dien tyd dat t oe Maan haar asntrekking oefTent, met • eene ongemeene fnelheid op deszelfs ei- ■ gene as rond gevoerd wordt, veroor- • zaakt zy , dat de opheffing der Baaren, , 01 de Vloed m de groote Zee niet eer voor- ■ Komt, dan naa dat de Maan reeds twéé «uren door den Meridiaan gepasfeerd is.
Du men ais de Maan nieuw of vol is, tiet hoogde water en zulke getyën heeft, die men Springvloeden noemt, komt daar vandaan, dat de Zon, die meede eemge aantrekking op de Aarde oeffent, noewel , om zyn verafgelegenheid veel minder dan de Maan, haare aantrekking als dan met die der Maan vermengt, en dus eene dubbele verheffing der zeebaaren veroorzaakt, 't geen wanneer de Maan zig w zyne Kwartieren bevindt, gantfeh anders is, want dan werkt de aantrekkings Kracht der zon, op eene gantfeh byzondere wyze op de wateren des Aardkloots ais de aantrekkingskragt der Maan, door
wel-



welke gelyktydige tegen elkander werkenkende kracht, de wateren maar zeerweinig opgeheeven worden, het welk alsdan, veroorzaakt, dat het water by de Kwartier Maanen, Hechts 8 voeten, en by de Nieuwe en volle Maanen 12 voeten , in de groote zee ryst.
Elke zeekust des Aardryks heeft in den tyd van vierentwintig uuren, tweemaalen Ebbe en Vloed, want wanneer men een plaats onderftelt, daar de Vloed om zes uuren des avonds ontdektwordt,dan zalna» zes uuren door de omwenteling des aardryks , deeze gefielde plaats komen in den Horizont van het toppunt, waar in zy de vloed geh*d heefr, en dus ten 12 uuren de Ebbe gewaar worden, dan naa zes uuren weeder gekomen zynde, in het punt dat toen zy de Vloed gewaar wierd, haar neerpunt was , zal zy weder Vloed hebben, 's morgens ten 6 uuren, en naa zes uuren wentelings, wedergekomen zynde, in den horizont van het toppunt, daar zy de eerfte Vloed gewaar wierd, zal zy weeder Eb hebben ten 12 uuren op den middag, en dus in den tyd van 24 uuren, zal het water ter dier plaatzen tweemaal Ebben en Vloeijen.
De bovengenoemde verfchynfelen, zyn kier verhaald naai maaten dezelve zig



in de groote Zee en Isngs deszelfs Kus-, ten voordoen, maar de"tyd der Eb en 1 Vioed in byzondere Golven , Baayen ,, en Zéeëngtens kan daar wel eenij'zïnta i ?an afwyken.



GEOGRAPHISCHE BESCHRYVING
Y A N HET
STICHT UTRECHT.












GE OGR AP ir I SCHE
E E S C H R Y V I N Gi-
VAN HET
STICHT UTRECHT.
De Provincie van Utrecht, welke men '• in het hier voorgeplaatst Landkaart jen ziet, werdt oudtyds en worde nog dikwyls het Sticlu genoemd, welke «aam : een Bisdom bctetkent; wyl dit Landschap ' eertyds een Bisdom geweest, in denjaare 1757 door Koning Phi'ippus den II den vaH Spanjen, en Paulus den Iv den Paus van Rome , tot een Aartsbisdom verheven '• is. Dit Landfchap, ligc genoegzaam in het midden der zes overige Provinciën, en is dëkleinste van dit zevental , van de faamverbonden gewesten , wordende de lengte van (fit gewest, gereekend van den mond der Ecm af, tot aan'tuitter.ste van het Land v<m Hageftein, over de Lek op niet meer dan ruim agï uuren gaans gefchat, doch de breedte van Küdelfteert, of van omtrent Aalsmeer , tot aan de Grebbe boven Rheenen , kan omtrent vyftien uuren gaans ha&lenè Ia den omA'-t - uuk<*



(4)
trek kan de Provincie, op omtrent veertig uuren gaans begroot worden , doch dcrzelver waare grootre is, alzo zy met veeie hoeken in en uitfpringt, uit deeze feeichryving niet op te manken. Behalven de Hoofdftad Utrecht, vervat zy vier anrtdere fteeden, Amersfoort, Rheenen, Wyk te Duurr: ede en Montfoort, voorts meer dan zeventig Dorpen, en wel driecn-zestig R.iddermaatigé Hoffteeden Het getal der Huisgezinnen inde gantfche Provincie is in den Jaare 1748 opastienduizend agthonderd en negen, en -zeventig gefield, waarin toen vier-en-zeventig duizend drie honderd drie-cn tagtig Perfoonen gereekend werden.
De ïucbtsgefteldheid te Utrecht 9 wordt in t algemeen voor veel gezonder, dan die van Holland gehouden , wvl 'ergeene itilftaande en brakke, maar meest zoete en vlietende wateren gevonden worden; het Land is ook zeer vruchtbaar in de graanreelt , inzonderheid arm de kant van Montfoort, alwaar allerlei Graanen als Tarwe, jRogsc. Garst en Haver weeiig wasfehen. By Rheenen, zyn ook veeie * veenen die goede Turf opleveren, de omieggende Landen by Amersfoort, zyn wegens hiare gefchiktheid tot de tabakplantery genoeg bekend.
De



CS)
De Rivieren, welke Utrecht befpoelew en doorwateren. Zyn I de Lek, welke fommige oordeelen dootCorbulo, anderen, door Claudius Clvilis, gegraaVen te zyn, om het Rhynwaser af te leiden. Zy neemt haaren aanvang by Wyk te Duurllede, dair zy het water van denRhynoratfangt; en ilDoomt van.daar voort, langs endoor de uitterlle Grenzen der Provincie aaa deeze zyde , voorby Kuilenburg en den Lande van Hageftein, Vianen en Jaarsveld, voorts door Holland, tot digt by het dorp Krimpen, daar zy in de MerwB valt, zy is inzonderheid by den winter eene gevaarlyke rivier voor de Provincie, alzo zy door Ys - fchotfen ligt verftopt wordt, en over de zwaare dyken heenen zwelt. By het dorp Vreeswyk tegen over Vianen, heeft de Lek, door _en zwaare fïuis gemeenfehap , met de zogenaamde yaart, of yaartfehen Rhyri, die van Utrecht derwaards loopt, én in de veertiende Eeuw gegraaven is; deeze fluis is het, welke de Gelderfchen hebben tragten te ^overmeesteren, om alzo het water in hunne magt te krygen , 't welk hun egter door de Burgers van Utrecht belet werd.
II. De kromme lihyn neemt zyn aanvang by Wyk te Duurflede, cn vermengt zig by Utrecht met de Vest,
A j lil-



( 6)
III. De Vest neemt haaren oormrons !by het huis Oudwyk.een weinig beoos. ten Utrecht, en ontlat zig in de Zuiderzee.
III. Dc 2j/^, ook tot onderfcheiding van de Gelder/die, de IhV.audfche. Tsf'H genoemd , komt voert uit de Lek by Vreeswyk , en .loopt tot by IsfeUnonrie* waar zy zig met de Mtrwe vereenigt.
V. De tem neemt-haaren ooripron^ bv 4tners(ourt ,,eu ontlast zig inTde Zül tier zee. "
De voornaamste Steeden in deeze vrugtbaarc en vermakelyke Pjovincie zyn:
A. IfaA-A/ de Haofdthd derzelve en in tieszells mdden gelegen, hebbende eene byaa vierkante gedaante , welke cgter ten zuiden van de ftad een weinig Knaller toeloopt, en dezelve dus naar een oarp doet gelyken: de grootte dezer Stad , benalven de vier voorfteden, wordt geichat op ruim twaalf honderd en dertien voeden, zy omring haaren naam van het ouoe trec/if, dat een overtost over een Rivier ofZeebeteekent, en wel van OW otQut.tncht, ot IVilt-tvecht,alzo dtWiltcn ' alver pleegen te wconen, die ook het
\eel althans is zeker, dat men haarreeds *JT O :de Lutynjche Sühryveis , Ulw*



«tl
féBum genoemd vindt, men ineent dat deeze Stad eene der vyftig Katteelen geweest is,welke Dn-:/"-? langs denRhyn heeft doen bouwen , en dit zo zynde, zoude zy reeds vóór Chrifti geboorte aanweezig geweest zyn , en te diertyde eene Legerplaats van het vyfde legioen der Romeinen, geweest hebben.Dog men vindt vawUirecht weinig meerdan den naam, voor de zeven de Eeuw geboekt , als wanneer Dagobert Koning van Oostfrankryk tegen de Vriezen oorlogende, deeze Stad bemagtigde, en 'er eene Kerk aan St. Thomas gewyd , benevens een Tolhuis ftichtede, na welk laatste gebouw de Tollefieegpoort nog zynen naam voert. Vervolgens viel de Stad weder in handen der Vriezen, immersIVdlebrord vondt dezelve in de hand van d^u Heydenfchen Koning Radboud, wanneer hy daarliet geloof kwam prediken, by (lichte,'er naa de vriezen bekeerd te hebben ,zyn Aartsbisdom en bouwde in 't jaar 6^7 den Domkerk , ter eerè van St. Manen, welke vervolgens door de Noormannen in het jaar 934 weder deerlyk verwoest werdt, vervolgens heeft de -Stad verfcheidene zwaare branden , en belegeringen moeten uiifhan, welkers verhaal hier te wydloopig zoude vallen, waarom wy tot de byzondere befchouA 4 iving



C8 )
wing van eenige voornaame Gebouwen zullen overgaan, het eerste dat onze opmerking verdient, is de Staaten - komst of de vergaderplaats, van de Staaten van Utrecht, itaande op het St. Jans Kerkhof, zynde een zeer pragtig gebouw, liet Hof Proyirciaal, flaande bezuiden de Domkerk, weleer geweest zynde, de Abtdy van St. paulus 3. De Munt weleer een Nonnen Klooster van St.. Franciscus, 4. Het Stadhuis bedsande uit twee aanzienlyke weoningen , wel eer behoord hebbende aan twee voornaame geOagtcn, de Haaze en Ligtenberg\ waarom dezelve ook nog Uaazenberg en Ligtenberg genoemd worden , 5. De Academie nevens de Domkerk, gedicht in den Jaare 1635. men vindt in de Senaat kamer üe afbeeldsels, van reeds meer dan zeventig Profesloren : by deeze Academie behooren ook een Knïutuin by het Servaashek t sgter dezelve een ontleedplaats, oïTheair;:m Anatomicum, waar in een zeer groot model van den Tempel Salomons, van hout gemaakt, bewaard wordt; nog behoort by de Academie, het obfervatormm 3 daande 00 den Smeetoren, en de BibUotktek, in het Choor der £r. Janskerk, in dezelve munten eenige zeer oude Manuscripten



(9)
ten uit, welke in bet Carthuifer klooster aan de Vegt gevonden zyn.
Onder de Geestelyke en verdere gelticnten van Utrecht ,muntehvoomaamentlyk uit , a) De Domkerk welke naa dat zy, gelyk wy reeds gezegd hebben, door de Noormannen verwoest was, in den aanvang der elfde Eeuw, door Bisicnop Adelbold herbouwd werd, is alzo genoemd na het Latynfche woord] Domtmct ot ades Dominici, het welk beduidt Huis des Heeren, deszelfs toren, welke meer aan driehonderd en tagtig voeten hoog is, werdt in den Jaare 1321 aangelegd, en in den Jaare 1674 op den lóden Augustus door een zwaar onweder, dat het middenftuk der kerke trof, van dezelve afcefcheiden: men vindt in deeze kerk nog eenige Graven van oude Bist'choppen, als ook van den Lieutenant Admiraal Joieph van Gehd. De ingewanden van Keizer Coenraai den Ilden , en het Lyk van Keizer/fciNfriA den Vden zyn hier mede begraven , nevens deeze K.nk , ftaat het Misfchops Hof, wel' eer de wooning der Bisfchoppen van Utrecht, dog thans door particulieren bewoond, b) De Sc. Pieters Kerk, in deeze kerk, werdt by de vertimmering de BMehoplyken Staf, Ring e* Bèekér van Bisicbop Bernulphus, «e A % eer-



t TO )
'efrsre échter deezer kerir ,«„ i • "fde eeuw eeftmW ^ ' ^eeds 111 de Sr. TinApl •• §Cvonden. c) De
ManufcSn Tn ^erfche.dene oude
^rdS Tnren toont0''1""!11 be' hemd van Toten?! 5 °?t er ook ee» "naden "e» » ,d°ür, Maria . «onder
jen ree?Be„ Beel?® /^fffi
f^o^dBn^^i^i^ aan*W*e, dan eens vooruit de beneden fc„vnt .gg*} ^SoïS
de Vrouw v»n n li,ndatu Huis van ding, van een ~1QP tot de opvoe-
weetenfJhan, ïn S al,e kunsten en
Men vind Ader de Sn"2?" WOrdenwen dfeze fi 7 Particuliere gebouP*us>>utVn\^eike foor5 aanraer^yk de Vi. 1,,-u.nn °r Paus Uaüriaan
iwX^SK'iSi t0en^n^Proosr voafttr w*s, waarom 'er het
Beeld



C n )
"Beeld van den ZaUgmaaker voorgeplaatst i St
De overige Heden welke in de Provincie gelegen zyn, verdienen rueede eenige aanmerking en zyn; ,
B. Amersfoort of Eemsfoord aan acn £e« , de geboorte plaats van den beroemden Gryzaard O'detrèarneyeia, m 1619, in den Baage osthoofd. Deezeltaa is, in den Jaare 1543, door den G„ r " fenen VeWöverften, Maarten van Rosjntn deerlyk verwoest.
C. Rheenen,vyïuurenten Zuidoosten van Amersfoort, hier is aanmerkelyk het Hof of Koningshuis, waar m zig de verdreeven Koning van Boheemeu Freüriic den Vden opgehouden heeft.
D- Wyk te Duurflede gehouden voor het oude Batavodurum van Taatus , fommise Schryvers beweeren, dat deeze Stad weleer zeer groot en bandeldryvend geweest is, en dat deeze Stad, toen Dorftade genoemd werdt, gelyk een penning aldaar onder de eerste Franfche Koningen gemunt, fchynt aan te wyzeu, egttr -fnen twist zeer over de beteèkenis van den Naam Oo-eflatus , weHöe vecle , veel waaifc^nlyker voor dien van den Muntmeester houden, (^a) V.
O) Men zie over deeze penning de



O*)
ga», vzn
kl^n Steedien h!1 gfJe§en ' is e™
to^'Jïtewii, waar? ove,-,eb]eeven. V00lp00it «og alleen is
^?le?"ovS Va" het^a£te La"d hi^n^»^^ en 4 Montfoort.
^ fif^S^^^1»^» door
2. Ai'T<fr/,™,/ "(-utroic herbouwd. *« & diu oX?? ""r1"»1 Dorp,
Sr"* b!n,rt>
komen! y den Lj£Seever dee2es te be-



C 13)
4. Nieuwer/luis een fterke Schans.
5. Soest, met een heerh'k Jachthuis Soestdyk door Koning Willem den ïïlden gcfticht en aan het Huis Oranje -toebehoorenden
6. Zeist met het daarby gelegen pragtig Kasteel, weleer aan 't Huis van Nas. ia uw , doch nu aan de Gemeente der Hernhutters behoorende, die het zelve voortreiïelyk aangebouwd hebben.
Over de TdbakspJantery en Handel welke te Amersfoort en omleggende vlekken met zo veel voot deel gedreeven wordt, kan men Ise zen de zo belangryke als lezenswaardige verhandeling over ^Tabaksteelt, omtrent Amerongen door A. o. V. te vinden in het meer aangehaald Vaderlandfch Kabinet van Koophandel, Zeevaart, Fabrieken enz, verzameld door G. Buender k ërandis &e ftnk met PU by den Uugeeyer d:ezes te bekomen.
De.



beschr y V1N-g van de thans
REGE ERENDE PLANEET
M E R G U R I U S.
té ™if^ Werke gewordt dit Jaar, t -zullen, behecifchen, is de kleinftèW oer de andere Pkneeten; want deszelfs
S? ƒ ynnS' y°>Cns debereekenfngvan . «Spw&r, flegts f563 Mylenlang, wordende deszelfs omtrek opiopo MyienTrSkend; deszelfs oppervlakte op MoW2 Vierkante en den inhoud van deszeifs £ Mylenf °P l56lo*°29 Teerlinkfehe
afftand wordt op4958799 DuitfcheMylen getchat.i *t welk zeer naby is, als men aanmerkt dat Gregon deezen afftand van de Zon als 1 tot 4-tekenende, ze dus met die der andere dwaalfterren verrel vkt • Mnvrws, zegt hy, ftaat tot dl Zon] a.s het getal 4, tot de eenheid, / en«# als 7 de Airac zte 10, J a]s I5 ■ *>/ter als 52 en Satumus 95. 3 ^ ] De ondoopstyd van deeze Planeet om de Zo» is jo de rondte3in52o3* Myien lang en dien groeten weg loopt ze afin den tyd.vaa met meer dan 87JDagen 43 uuren



Cis).
«i 15 Minuten, doorloopendedusbinnen dfen tyd van één uur 14758 Myien en in «ne Seconde of Polsflag meer dan vier ( Mylen, welke fnelheii de verbeelding te boven gaat, zynde byna 160maa! grooter dan die vaneen eerftafgefchooten Kan onkogel, welke 8 Jaaren zoude moeten hefteden om uitdcfchyf van déezePlaneet tof die derden 17 Jaaren om- otons te vliegen.
De beweging welke Msrcüriusoni zyneas doet, is wegens deszelfs groote nabyheid by de Zon nog onbekend. zo dat nsen de-langheid zyner Dagen nogniet bepaalen- kan. Deeze zyne babyheid . waaruoor hy m de ffraalen der Zon fte 'es als verborgen is, is ook oorzaak dat Wv zeer weinig van deszelfs gedaante en natuur hebben kunnen te wcetet. komen, alleen kan men met zeekerheid zeggen! dat het een volkomen duifter LighaÜn is, dat geen licht dan alleen het van de Zon terug gekaatfte bezit, want wanneer deeze Planeet m conjunctie met ons en de' Zon iseri zyde Zon vou: ons gezicht ecüpieert, dan vertoont zy zig op dezelve als ■ een zwarte vlek; deeze voorbygang van Mirmrtus over de fchyf der Zö»w iseerft' op het naauwkeurigft waargenomen dooiden beroemden Aftronomift p. GatTend} en wel te Parys of den iS Nov, l6$u.



Ci6)
deeae coniun&ie valt meestal voor, naa eenen tusfchenftand van omtrentigjaaren.
De Zon uit Mercurius befchouwd zynde, doet zig , volgens Newton, zevenmaal zo groot voor als ze zig byons vertoont, en deszelfs hitte is'eronverdraaglyk," zo zelfs dat de hitte die by ons onder de Linie gevoeld wordt, byhunVorft zoude genoemd worden , wanneer men onderftelt dat de kloot van Mercurius in alles met die van onze Aarde gelyküaat, want zo* onze Aarde in haaren loopkring geplaatft wierd, zouden alle deszelfsInwooners oogenbliklyk door de overmaatige hitte fmooren, alle de Bladen, Vrugten en groenten zouden verdorren en verfchrocid worden, deMetaalenfmelten en de hardftelighaamen vloeibaar worden, zo dat men naauwlyks Inwooneren op deeze geroofte Planeet plaatfen durft of men zou ze zo gefield moeten begrypen, dat ze tegen zulk een hitte belfond waren, of integendeel met imBeetFomtenellemot^ ten giffen dat de kloot van 'Mercurius mca Salpeter vervuld zy, datjdèhittedesZonnevuurs matigt, gelyk men mede in China I Landen heeft, welke op zommigetyden, naar hunne ligging, brandend heet zouden moeten zyn en daar het integendeel in die zelfde heete Salfoenen op iomiBige plaat-
fei |



O?)
plaatfen fel vrieft en fcaerp koud is, welke ontydige winter door de menigte vanSalpeterachtige uitwaaffemingen dier plaatfen, veroorzaakt wordt.
De Nachten in Mercurius worden voornaamlyk verlichtdoorde weeromgekaatfte zonncftraalen van onze Aarde enFenus. die de naaftePlaneeten zyn, wantvande andere geniet ze flegts een zeer flaauw licht , zo dat ze even op haare kloot zicntbaar zullen zyn. De Dagen zyn 'er nogthans zo licht, dat een inwooner deezer Planee- by ons overgebragt zynde op den heetften Middag in den klaarften zonnefchyn niet zien zou kunnen, maar «r°P de llraatra°gt rondgeleid worden. Wat nu de aanmerkingen der Sterre voorzegkundigen wegens deeze Planeet aanbelangt, deeze zyn de volgende: zv meenen dan dat ze van eene veranderlyke en onbeftendige natuur is, zeereoed als ze in goede conjuncllën en asphen 'eplaatltis; maar integendeel allergevaarykft zoo die kwaad zyn*. De Menfchen >nder haare beftieringgebooren, moeten omdit men deeze Planeet weleer Merca' ïns genoemd heeft) gefchikt zyn tot den; loopnandel, en zullen grootenwinftmet: len handel doen; zynde buiten dien ook eer. icjirander en bekwaam tot de ftudiën. • B Het



C 18 )
Het Jaar zal over 't algemeen koud eni droog en daarom ook onvruchtbaar zyn. De Lente in den .aanvang redelyk warm, maar in Mey zal men ruwe en koude Dagen krygen, de Zomer zal zeer regenachtig zyn . de Herfst in den begiane van ge-: lyken, en in het laatil derzelver zal men reeds drooge koude gewaar worden, die tot in den Winter aanhouden en dan nog vermeerderen, zal en by tuflchenpoozen met zwaare regenvlaagen en ftormen ondermengd zul worden.
NAAM!



C 19 )
NAA. ML YS T
Der vooraaamfte. thans in leven ZVnde regeerende Keizeren, Koningen ' en Vorften in
EUROPA.
Met hunne Ouderdom , Huwelyken m aanvaarding van de Regecring, na de
Orde van het Ahphabedi geichikt. . Voor't Jaar 1788.
Be iëREK, is door het overlvdenva» den laatften Keurvorst MaximiHaan f0iiph, aan de Palts vervallen. ZiePakz
Brandenburg, Zie Pruïssen
BRUNSWYK WoLFFENBUTTEr., 'ya„ de
Ferdinand, oud 9 Oa.53.jaar, gehuwd
Engelano oud u Aug. 5I Jaar< D R n fidentie Stad is Brunswyk.
Dsnemarken , van de Lutherfche Religie. Koning Chriftianüs Vil. oudt 20 January $9jaar, is WeduvynaarvanCaro £na Machtildis, Zufter des kSs van Groot BrujauniSn , de Koninglyke re£ denue Stad is Coppenhag* h *
B « E*=



C ao )
Engeland . van de Gereformeerde Re» ügie, Koning George Willem Fiedrik, onder den Naam van George den iii» Keurvorst van Hanöver, oud den 4den Juny, 50 Jaar, gehuwd met Sophia Charïotta, Prinfes van Mecklenburg Strelits. Oud, den 19Mey44jaar, deKoninglyke .Refidentie Stad is London.
Genua» van de Roomfch Cath. Religie Jacobus MaraBrignola, verkooren 1779. <ie Refidentie is Genua.
Groot Brittanien. Zie Engeland.
Hanöver, (Keurvorst van ) Zie bier boven op Engeland.
Hessen. Cassel» van dé Gereformeerde Religie , Landgraaf Wilhelm , oud den 3 Juny 45 Jaar, is ook Graafvan Hanau,, gehuwd met Wilhelmina Carollua, dochter van Frederik den Vyfden, Koningvan Denemarken, oud den ioden july 41 jaar, de Refidentie Stad is CasseTl.
H0n g a r y ë n. Zie Duitfche Keizer
Keizer, (Duitfche;) van de Roomfch Catholyke Religie, Jofephus de ii. Keizer van 't Duitfche Ryk, Konihg van Hongaïvën, Aartshertog van Oostenryk, Oud den I3den Maart47jaar, is Weduwenaar van zyne 2de Gemaalin, Maria Jofepha Anthonia van Beieren 28 Mey 20 Jaar» m Refidentie Sud is Wbsnen.



Ca*)
Keizer, (Turkfche) AbduI Hamei
Zoon va„ Sultan'Achmet, Oud den
poften Mey 63 Jaar, de Keizerlyke Re.
UdentieStad is Constantinopolen,
Keizerin van Rusland. Zie Ruslanll Ke ulenj %(in de Romj.h Cathol kg
Religie, Maxirailiaan Jofephus Xavier , Oud den 8(len Dec. 32 Jaar , Grootmeester der Teutonifche Ridder Orde, 22 Oét. 8 Jaar. De Refidentie Stad is Jjon aan den R'y?.
Kourlanj, van de Lv.therfche Religie, Hertog Petrus , Ruffifcbe Generaal van de Cavallerie , Oud den i5den Febr. 04 Jaar ; gehuwd met Carolina Louifa Prinfes van Waldek, dog in Maart 177a. yan haar gefcheiden, deeze Prinfes reüdeert te Frankfort aan den Main. De Vorst is weder in het Huweiykgetreeden . met een Prinfes uit den Huize ïefubau! genoemd Eudoxia, dog weder van haar gelcbeiden in 1778. deeze laatfte GemaaIin is overleeden 19 Ju!y ,78o de derde uemaiin 1S Anna, üxavin van Medem, oud den 3de Febr. 27 Jaar. De Refidentie Stad is Mitthaü.
Luyk, Vand9 Romfche Cath. Religie. Cezar C onfhntyn Frans.Graaf van Hoensbroek, verkoren den 2t ju!y 1784. oud den 27 Augustus 64 Jaar. Relideert te hüYk' »3 Mal,



( aa )
Maltha, van de Roomfche Ciithslyke Religie, E man ij el de Rolian Grootmees ter den 1 3 Novemb. 23 Jaar .oud 1 q April 63 Jaar. De Refidentie'is Maltüa.
Mentz, van de Roüritjlh CatHolyke Religie , Frediik Karei JolVph Baron van Erthal, Aartsbisfchop en Keurvorst van Mentz, Bisfchop van Worms, Oud den 3den Jan. 69 Jaar. Refideert te Mentz,
Modena, van de RookjcheCatholyke Religie. HerculesReinaldus, Oudden22 Nov. 61 Jaar, gehuwd met Maria Therefia Franci ca, Érfdogter van den Hertog van Massa Carrara, oud den 16 April 47 Jaar, oud den 29 Juny 63 Jaar, Refideert te Modem a.
Nassau Dietz , van de Gereformeerde R-liïie, Vorst Willem de Vde , Prins van Oranje, Erfftadhouder der Vereenigde Nederlanden, Capitein Generaalen Admiraal, Oud den 8ften Maart 40Jaar; zyn Heer Vader opgevolgd, den 22 October 37 Jaar. Eerst ondervoogdyfchaD van deszelfs Vrouw Moeder Anna, gebooren Kroon . Prinfes van Engeland, Douairière van Wi C.H.Frifo, naa haar overlyden, voorgevallen den 12 February des Jaars 1759, onder voogdyfchap van H. E. Gr. Mog. in meerderjaaiigbeid gekomen , den 8 Maart 1766. en
ge«



C23)
gehuwd den 4den Oclober 21 Jaar, met FREOhRicA Sophia Wjlhelmina, Prinfes van Pruisfen , Oud den 7den Augustus 37 Jaar. De Stadhoudenyke Refidentie plaats is 'sGra ven ha ge.
Nassau Weilburg. van de Lutherfche Religie, Carolus Chriftianus , oud den ïSden January 53 Jaar, Weduwnaar van Wilhelmina Carolina, Prinfes van Oranje en Nasfau , den 6den May één Jaar. De Voi ftelyke Refidentie plaats is Kirch •
HE1M PüHLAND.
Napels en Sicilien, van ie Reomfch Catholyke Religie, Koning Ferdinaud de IV- derde Zoon van den Koning van Spanje ; oud den 12 January 37 Jaar ; Gehuwd met Maria CareÜna Louüa; Aartshertogin van Ooftenryk; oud den 1 3 Auguftus 36 jaar. De Koainglyke Refidentie Stad is Napels.
Oostenryk. Zie Duitfche Keizer.
Oranje : Zie Nassau Diets.
Orleans, van de Roomfch Catholyke Rehgie, Lodewyk Philip, Hertog, oud den I2den April 41 Jaar, gehuwd den 5 April 19 Jaar, met Louifa Maria Adelheide, Prinfes van Ptnt.hieyre, oud den 13 Maart 35 Jaar. Refideert te Pa r ys.
Osnabrug, van de Gereformeerde Religie, Bisfchop Fredrik, de 2de Zoon B 4 de



(24)
des Konings van Engeland ; oud den i<5den Auguftus 25 Jaar. De Refidentie Stad is Osnaburg. • Paltz, van de Roomfch Cath. Religie, Keurvorst Carolus Theodorus, nu ook Keurvorst van Beieren oud den i 1 December 64 Jaar, met Maria El'zabetli Prinfes van Sultzb: ch , oud den 7den January 67 Jaar, De Refidentie Stad is Du'sseidorp.
Parma, van de Roomfch Cath. Religie, Hertog Fddinand, oud den acften january 37 Jaar ; gehuwd met Maria Amalia Tofepha van Ooftenryk, oud den 2often Februa.iy 42 Jaar. De Relidentie Stad is Parma.
Paus, Pius VI. uit den huize Erafchi, oud den 2?ften December 7 1 Jaar. De Refidentie Stad is Rome.
Poolen , van de Roomfch Cath. Religie, Koning Sianiflaus Augustus Poniatouwsky, onder den naam van Staniflaus den Ilden, oud den i7den January 56 Jaar. De Refidentie fttad is VV a r s c h a u.
Portugal, van de Roomfch Cat'u Religie, Koamg'.n Maria Francifca Ifabella oud den 1 *?den December 54 j#ar. De Refidentie Stad is L1 s s a b o n.
Pruissen, van de Gr, cformeer de Religie, Koning Frederik Wilhelm ; Keurvorst van Brandenburg; oud den ssften
bep-



0*5)
'September 44 Jaar; gehuwd metFrederika Louifa van Hesfen Darmftadt, oud den Ï6deh Oclobet 37 Jaar- De Rtüdenue
^ Rusland , van de Griekfche Religie , Ke^eria Cathaiinadellde, ouddcn3den Mev ^9 Taar. Douairière van Petrus den Iliden. L$e Refidentie Stad is Peters-
B" ARÓiNiëN, van de Roomfch Calh. Religie - Koning Vi&or Amadeus Mam , oud 'den 27tten jury 6a jaar. Weduwenaar van Maria Antonia Fcrdicanda Infante van Spanje, overleden den 19 Septemb. 1785. De Relldentie Stad is
T Saxen, van de Roomfch Cath.Rfgie, Kemvorst Fredrik August. Oud den a3fteh december 38 Jaar; Gehuwd met Maria Ainaha Augufta, Prinfes van Paltz Tweebruegen , oud den iidcn Mey 36 Taar. De Refidentie Stadis Dresden.
Spanie, van de Roomfch Cath. Religie, Koning Karei de lilde, oud den aoften Tanuaiy 72 Jaar; is Weduwnaar. De Refidentie Stad is Madrid-
Trier , van ae Roomfch Lath. Religie ^ Keurvorst Clemens Wenceflaus , Oud den 28ften September 49 Jaar' De KeU" dentie Stad is t&afc.
B 5 v*



C ao )
Vemet ëN, y<7« & Roomfch Cath. R*. ngte Doge, Paul Reinier verkooren den 14 Jan. j77p. De Refidentie Stad is
VENETieN.
QuAa: Ko"in* Lodewyk deXVlde,
e" ^ft°-n A,J?U«"S 34 Jaar; Gehuwd met Mana Ai?na j4 a
Hertogin van Ooftenryk, oud den a No. vember 3* Jaar. De Refidentie plaats is
"ersa1lles.
Zweej.en, van de Lutherfche RelU gie, Koning Guftaaf, oud den &4ften
Magdalena; Kroonprinfes van Denemarken oud den 3den July4a Taar. D« Refidentie Stad is Stokholm.
AAN-



AANME'RKELYKE
GEBEURTENISSEN.
Zoo in de Landen van den Staat als elders voorgevallen, zedert de maand July i78ó,tot]de maandSept. 1787.
Den 23 Ocloberjs éen Moolen ^aande in de Bovenkerker Polder by Amfterdam, tot den grond toe afgebrand.
Den 6 November, omftond te Uuyzen een zwaare Brand, waar door een groot gedeelte van gemelde Dorp in groot gevaar gebragt wierd.
H. H. Mog. beflootendenHeereGrave van Renneva! een Gefcherik te doen ,beftaande in een .Zilver Servies, ter waarde van ƒ 14000 : - voor deszelfs aangewende goede dienften, in bet bewerken der Alliantie met hut Hof van Frankryk.
Den 3 December favonds ten 6 uuren , befpeurde men te Silezie een Aardbeving.
1787.



C*8 )
1787.
Te Parys, zyn weder een Bendemaa-
kersvan valfche Wi&felbrieven ontdekt, men beeft by hun voor 12 Millioentn zulke valfche papieren gevonden.
Van den 12 tot den 15 Febr: heeft het te la Rochelle een vliegende Storm gewaaid, waardoor veeie'fehaden zyn veroorzaakt. Ook ontftond te Lisbon brand, waar door een huis in de asfche gelegd is, dog door de conlufie zyn 40 men'fchen omgekoomen.
Den 18 April , ontftond op de A°terburgwal by de Tcorei.fteegte Amfteidam . een hevige Brand .waar door het huis van binnen geheel uitgebrand is.
Den 9 Mey, de Troepen der Provintie van Utrecht, die Stad van alle kanten willende influitcn, trachteden de Vaart te bezetten , een Grond behoorende aan de Souveramiteit der Stad, om hen dit te beletten, Marcheerde eenige Manfchappen uit Utrecht naar Jutphaas, alvvaardezelve eenige Troepen vonden, welke hen den doortocht wilden beletten; de Troepen retireerden zig ten dien einde agter een Hegge, en vuurden, waardoor één Officier en drie Burgers fneuvelde (zie de nevens ftaandePlaatjhier pp volgde een gevecht tot
'snagts






Gevecht Iïj Vreesvyt aan'|



Vaart, üen Mai 1787.
Vndag^ " ' .









Het IPliiaderen vslu lei lin



rr.-*-^ _ '






C 29 )
Psnagtsten twee uuren, toen de Troepen 'retirecrden.deBurgers behaalden een groote buit,welke in tweeSchuiten vol geladen, benevens in nog twee vol geladen Karren naarUtrecht gevoerd is;de gemaakte buit is •tenigen tyd voor een ieder, ter bezichtiging op 't Stadhuis te Utrecht ten toon gefteld.
Den 20 en 30 Mey, bad men te Amft.. een hevig oproer , verfcheide Huizen wierden totaal geplunderd, (Zie nevensgaande Plaat) en verfcheide de glaazen ingeüVen, het oproer nam zyn aanvang 00 delieguliersgragtdn deHerberg 'sLands Welvaaren, het gerucht hiervan wel ras op Kattenburg bekend zynde, geraakte aldaar alles in beweeging., en 'er wierden mede verfcheide Huizen geplunderd , terwyl om uit de Stad daarin nietjgehinderd te worden, de Bruggen opgehaald wier den, om zig dus afgellooten te houden; twee Comp. Burgers vertrokken wel haast derwaarts en wierden ras door andere gevolgd, men befloot een Landing te doen, welk mislukte; dit zette de Katteaburgers tot fterker verdeedigmg aan, en haalde eenige fcukken Gefchut uit Lands Magazvnr om daar mede op de Burgery te lchieten deeze dit ziende, haalde ook Geichut, door welke Kanonnade eenige gedood en verfcheide gc&west wielden;, om nu Je



C 3<0
Brug en *t Eiland mecfler te worden-: wierd een Vlotfchint gewapend Veifclians en bemand, men ging mek dezelve van*i Kadyks Plyn op de onderheeming af, welk* zekerlyk hachelyk geweest zoude, zyns aad niet een Matroos de lloutbeid gehad ©m tegen de Brug op te klimmen, en de ,touwen, wa?r mede dezelve aan dezyde . van Kattenburg was vast gemaakt, {lukken te kappen , (zie nevenflaande Plaat) waardoor de Brug nederviel, en het Eiland dus ingenoomen wierd.
Den 17 July vei trokken fooGewapen* de Burgers in Trekfchuiten naar Utrecht, dezelve wierden ftatieufelyk uitgeleid tot asyi de Beerebyt, buiten de Utrechtfche Poort. Czie nevenflaande Plaat) De toegevloeide menigte Aanfchouwers was buiten gemeen groot.
Den 20 Sept. werdt zvne D. H. de Prinfe van Oranje, by hoogstdeszelfs aankomst in 'sHage, door een ontallyke meenigte Menfchen, met vreugde ver»; wellekorad , de trein ging van het Huis in 't Bosch, het Bosch door, de Bosch brug over, Jangs het voorhout en Krieuterdyk naar het buiten en binneHof; heb-* , bende de toegevloeide meenigte dePaarden reeds in 't Bosch van voor de Koets ontfpannen, om het Rytuig zelve te trekken, gelyk men op de nevensgaande af beeldiig. «tënfean* TOO-






- den 17!*



t. Burger* naar Utrecht,
ct \ ' ' ~ " -









Het vermeesteren vaij?



| ^Katten oMrgerhrug,









Intree die Tan K^JTAn'd



SLge , oen 23* Sejplb ^87.



I



>UNEEL.OEFFENL\TG.



1.1



TOO NE EL. O EFFENING.
Inhoud van het Tooneclfpel
DE PHYSIONOMIE of KAREL en SOP HlA.
Dit Tooneelfpel , gevolgd naar het Hoogduitfche van den HeereC. F. Bretz ner, hééft een tweeërlei oogmerk, en wel vooreerst! om aan te toonen ,in welke gevaarenjonge en aandoenlyke lieden door bet geftadig leezen van zogenoem-' éeSeuUmenteeU Romans gebragt-kunnen worden , en ten tweeden , hoe weinig ftjat er op te maaken is, wanneer men de Ckvceters der menfehen na derzelver Uiterlvk gelaat wil beöordeelen ,en is alzo een iyne Satyre op deeze twee zaaken welke aldus voorgeileld W0rwt7
De Baron van Wandal, een deuedyaam W vrolyk man vader 'van SopTa] een zeer aandoenlyk Meisje en vnFr'derik
tien mennd,^J"3geM^ Va"
tien jaaren, beiden door hunne Moeder
tot het ieezen van Sentimenteele Romans
gewend, ziet zyne kinderen meer lin ie
retf set de tedere gevoeleas der liefde!



C 34)
mi die fchriften ingezogen, befmet. De Dochter haare liefde gevestigd hebbende op Karei, een jongman door den Baron yan Wandal, uit medelyden en ook uit hoofde van zyne goede Phyfionomie, in iuis genomen, en de Zoon op Charloite, een klein Meisje van laage geboorte, en insgelyks uit mededoogen door den Ba~ ron opgevoed. Sophia houdt ondertus. fchen haare liefde voor Karei zorgvuldig verborgen, doch Frederik ontdekt de zyne voor Charlotta opentlyk aan den Baron, het welke van die uitwerking is, dat by door zyn Vader over zyn al te vroege tederheid befpot wordende, het belluit neemt zich te doorfchieten , zulks aan Charlotta mededeelt, en van zyn Vaders Koetzier Jacob een Zakpistool ter leen vraagt, om zu'ks werkftelhg te masken, doch deeze, braave Kaerel, alles aan den Baron ontdekt, hebbende, neemt deeze gepaste maatregelen, om dit gedreigde onheil te beletten, en verfchuiltzich, nevens zyn Gemalin in de Tuin, om Frederik in zyn doen te befpieden. Deeze veifchynt 'er in 't begin der Nacht, en neemt van Charlotta, die ir.sgelykuithet Huis heeft weeten tefluipen, eenkmderivk doch teder affcheid, 'zet zich vervolgens, ondanks het ichreeuwenvanC^-



C 35 >
lotta het geleende Pistool, 't welke ene i met geladen was, voor het Hoofd* en haalt den haan over, terwyl ^aai*, ter zeiver tyd, van agter de Boomen, een ander Pistool affchiet, de Jongeling meenende zich zeiven doorfchooten te hebben zygt neder, doch wordt oogenblikJyk door zyn Vader en Moeder d^e ten eeriten toegefchooten waren, opgeheven waarnaa hy, 0p een ernftige wyze door zyn Vader beftraft zynde, den Baron om vergeevmg fmcekt, en belooft zich voortaan wyzer re zullen gedraagen.
De tedere SoPkia was ondertusfehen door Karei onderrigt geworden, dat hv niemandanders dan haar voorige Minnaar die zy waande dood te zyn, was, doch die, om dat 'er tusfehen zyn Vader, de Baum van BteinotieadeUèet\ixilVandai een hevig gefchil ontflaan was, had moeten vluchten, en zyne Minnaares verhaten , zonder dat zyn Vader of iemand ' anders wist dat by nog leefde, zynde intnsfehen door de Kinderpokjes, de ïaaren en het reizen, zo veranderd, dat óc Baron van ÏVandal, noch Sophtazelye, hem meer gekend had toen Wandal hem in zyn Huis nam, hebbende zich midlerwvl 'door zyn goede zeden zo bemind by IFmdal genaakt, dat deeze hem m:er dan eens Ca- i



( 30
3ha zyne zwaarmoedigheid, wier oorzaak egter den Ztarow onbekend was, vcitrooste, zon der dat A'^r*/z<ch cgter, uit hoofde des haats van Wandal tcg«n Brenntu ontdekken dorst. De hevige liefde voor de al te aandoenlyke Soihia% deed hem inrusfchen welhaast befiuiten met zyne Minnaares de vlucht te neemen, welk voorneeinen , met bewilliging van tophit, dezclrdc nacht, toen 't geval mttFrede* rik gebeurd was, werkftellig gemaakt wierd, doch een ongemak aan hun Ry tuig gekregen hebbende, waren zy genoodzaakt haar intrek in een Herberg van 't naaste Dom te neemen. Hier ontmoet» teden zy den Bomn yan Brennou^ Kareis vader, die hen ,fchoonhyzyn Zoon niet kende, zynen dienst aanbood, en hun geval géhoord,en verftaan hebbende dat Sophia de Dochter van Wandal was, het edelmoedig befluitneemt, omdeDoclner van zynen Vyand met haar Vader weder te verzoenen, waarop zy gezaamentlyk naar het flot van Wandal vertrekken. Kort hier opkomt Jacob, Wandals Koetfierin de Herberg, welke door een Brief, die hy de Doch ter der Waardin laat Ichry ven, zyn Heer bericht geeft, dat by den Rentigeefter, die wet een goedefooioie Gelds* uit



C 37 )
»il het flot van Wandal gevlucht wj«achterhaald heeft. r Dq Bunn Van Wandal ondcrtu«fchen van du alles onbewust zynde, veimaakt 2tch met den Pr&ep'ér van zyn Zoon in BKt hem over de P/rfionomie kunde te """en, beweerende de Ptt eptor, een yveng aanhanger van Lavater zynde . met veel ernst de vastigheid der crondlT*T? VLn die kims: en verachtende ?L ^° hooWe de"Koetfierfeeneeriyke Kd aÖren f yzendeden Rentmceftervan «n Baron (een Diefachtige fielt en de Kamenier, van Mevrouw (een Hsttó c" lichtvaardig Meisje/die den I?r*e%ïïr om den tuin lelde , terwyl zy het met den Rentmeefter eens was. Hun "efcTu vermeerdert door de komst van de Scholmeester Van \ Dorp, die met JW een eenvoudige Boe«nk.aap°eDV ver van de Dochter der Waardi, , w££ Meisje hy hem trachtte te ontvr'yen in een hevigen twist geraakt was, en die' Zv beiden aan den Bonn vanWandalwum laaten verblyven, zynde dit ge(chl"óver den grooten neus van den golden Pietet ontftaan uit welken de S choolmeeste zyn «egt gedrag wilde bewyzen, het welk? hy reeds de Moeder van 't Meisje wvs gemaakt had, zo dat deeze beur Dochreï C 3 He-'



C33)
liever aan den Schoolmeester dan aan Pieter wilde geeven. De Baron oordeelt intusfchen zo ongunftig niet over Pit ters neus als de Schoolmeester, en belooft den goeden Jongen aan zyn Meisje te zullen heben-waarop deeze zeerverheuad met den Schoolmeester vertrekt, hoewel de Piacepior den Baron tragt tebewyzen dat l>' tefchielyk in zyn oordeel geweest is. Kort hier op verftaat de Heer van Wandal dat zyn Koetfier met zyn beste Paard weg is gereden, zonder datiemand wist waarheen, dat hem verwonderd doet ftaan, doch nog meer verwondert hy zich wanneer zyn Gemalin hem de tyding van Sophiaas vlucht komt brengen, waar uit hy egter fpoedig gered wordt, door de komst van een kleinen Boeren jongen, die hem den Brief van Jacpb brengt,welke kórt daar op zelve komt, hem van alles verilag doet, en met vreugd ontfangen wordt.
De Baron van Brennou, intusjehen mede op het flot aangekomen zynde, laatzich aandienen en treedt, tot groore verwondering van Wandal, oogenblikkelyk ten voorfchyn , fpreekt voor Karei en Sophia en weet Wandal, door zyne ernftige redenen, zo ver te brengen , dat deeze, wanneer de jonge Lieden zich voor zyne
voe-



( 39 )
•voeten komen werpen, hen niet alleen hunne mhilag vergeeft, maar zich ook met Brenncu weder verzoent, waar op Karei zich ontdekt voor de geenen diehy is, het welk de vreugde nog vermeerdert. Geduuret?de uit alles, komt de Schoolmeefter met de Waardin en haar Dochter enPieter&Q Zaal in. De twee eerften om Wandal te berichten, dat het Huweiyk van de laatflen geen voortgang kan neemen, om dat men ontdekt'had , dat Pietsrs Vader opgehangen was. Wandal onderzoekt de zaak, en gehoord hebben» de dat Pieters Vader, om dat hy een Deferteur geherbergd had, en dus om geen fchelmftuk, opgehangen was, fchenkt hy Pieter zyn Meisje, bevredigt de Moeder en geeft de jonge gelieven, een goede beurs met geld ten Huweiyk, keert zich vervolgens tot den Pra eptor, die nu van de ontrouw der Kamenier mede ten vollen onderricht was, en iluit dit vermaakelyk Tooneelfpel, met de Spreuk: dat iemand die eerlyk is en deugdzaam leeft, doorgaans de beste Phyfignomie bezit.
C 4 Op



C 40 )
Op het Tooneelfpel
>Bi PHYSIONOMIE of KARE L en SOPHIA.
Het leezen van Romans, fentimenteel gefchreeven,
Kost hier aan Fre.derik welhaast het Jeugdig leven;
JZoo Jacob, JFandcls knecht, niet door een
looze fchoot, Dit onheil had verhoed, hem reddend van
den dood; Voorts leert dit fchrander fpel, dat men
niet vast kan bouen
Op de Aanzichtkundc; wyl die dikwils oas vertrouwen
Te leur ftelt, en men vaak in deeze kennis mist,
En zich, ten nadeel vanzynEvenmeafch vergist.
Zo ziet men in dit fpel van Wandal deerlyk dwafcleBj
Dagr






BE PET) 11= Be dry*



'ONOMIE.






C41-J
mzynPrxc;p!or hem als eerloos afkomt maaien.
en Neus van Pieter en't wanftalügaangezicht ,
an Jacob, fchoon al 't kwaad door and'ren wordt verricht,
ie beeter teekenen in 't veinzend weezen toonen,
it leert ons niemand, om 't gelaat door wantrouw hoouen;
har dat het waarheid zy , dat hy die
deugdzaam leeft, n zig gefihikt gedraagt, het, eerlykfic uiizigt heef.



C40
Inhoud van het Zangfpel.
De twee gierigaarts.
Dit Stukje is gevolgd naar het Franfche vanden Meere Fenouillot ne Falbaire doordeu Heer Bartholomeus Ruloffscnheftaat uit het volgende onderwerp :
bnpon en Mariyn, twee Gierigaarts, Franjeken van geboorte , en re Smirna\ woonende , ftellen zieh voor , om het , Graf van een onlangs begraven Muphti te belleden, vvaanende aldaar groote fchat*e.B. «fje vinden, zy tragten dii in een killen Nacht uk te voeren, terwy) Jerome. Neei van Mariyn en Henriette, Nigt van Gr pon , die elkander teder beminnen, •döch door hunne Oomen, om hun goederen te behouden, fteeds gedwarsboomd worden, door hulp van Hen,riettes Kamenier , dienzeifden nacht poogen te ontvluchten en mavFrankryk te gaan. Griport yol gedachten, wegens zyn voorneemen, laat zyne fleutels in de deurfteeken ,zeg. gende dien nacht niet thuis te zulleu komen: de Kamenier neemt deeze geleegenheidwaar, om al de JuweeJen en verdere kostbaarheden by een te pakken, 'twelk



C43>
•alles in een Hengzehnand gedaan wordt, die de twee Gelieven zo lang op den rand van een naby gelegen Put zetten, Jerome zyn vreugd, wegens dit gelukkig begin niet langer meeftèrzynde, fpringtvan den rand des Puts al", om zyne Minnaresfete oiihelzen, diebemafweerende, de Mand los laat, welke daarop in den Put valt. Hier over ftaan zy zeer verbaast, doch Jerome belluit zich in den Put, welken niet zeer diep en zonder water was, te laaten zakken, waarop zy in huis gaan, om een emmer en touw te haaien. De Wacht dei J unit ze ar en ondertusfehen voorby gegaan zynde, komen zy weder, ffenme fteekt zyn Beenen in den emmer, en Henriet te benevens haar Kamenierlzv.* ten het touw zakken tot ny op den grond van den Put is, doch hem weder op zullende haaien, zien zy Gri .on en Mariyn aankomen, 't welk hen zo verfchriktdat zy het touw los laaten en in huis vluc'nten. De twee Gierigaarts verfchynen, Gripon heeft een Ladder en twee öreekyzers, Martyn twee Hamers en een Lantaarn, waarop zy aan 't werk gaan, en naa dat zy eerst den bovenden fieen van 't Graf hebben doen nederftorten, endaarnaade yzeren tralie van binnen , met veel moeite los gemaakt, klimt .Mariyn, hoe wel niet
aon«



C40
zonder angst, inhetGraf, terwylGW/o», cZH ïSr""/^ werPt eerst een S n ;l ib0VU1' e«verk!aart'ernicES I
SV1 1115011 vinden' mP°n ™& ■
jende dat zyn makker de fuweelcn en ÏSii ê * zonder er hem zy» deel van te
HSSJ?T\wordt zo boos> d*^y!;
J" «"gefcholden te hebben, de koevoet, die de tralie onderftutte weg : tiel , Zyn makker dus in het Graf (luit
ff de'? rtel £D MütS VS" den «i den Fut froyt. De /,W <fcr
hlinne I0nde Sedaa" hebbende, "aar zyn huis doet loopen, doch zyne «eute* mislende, en in de uker e benauwdheid zynde , van op fnaat gevonden te. worden klimt hy zyn Ladder, die 1 y voor een der Buizen b«d laaten ftaan IchieJyk 0p, en blyft ox erend in een 100' ce vengfterbank ftaan. De JanuzJaVen intnsfchen rykelyk befchonkS Sffi*\ poogen zig door koud water uit den meergemelden 1 ut weer te verfrisfen, entrekken dierhalve*sniet zonder veel moeite den emmer naar boven, waar in Jerome] »« den mand aan zyn arm, derifutsvan
tteji



(45)
den Muphfï op het hoof.1, cn deszelfs mantel on, te voorfchyn komt, waarop de Jinhzdaren , niet anders denkende of hy was een Spook of de Duivel zeiven, om hen over hunne dronkenfchap te firaffen, in de uiterfle verwarring de vlucht neemen, en in het tuimelenover eikander de Ladder van Gripon om ver fmyten , waar door deeze in de hoogte ftaan'blyft. J'ronie uit den Put gelprongcn zynde, vliegt naar het huis van Gripon en roept zyne Minnaaresfe, welke met haare Kame* tner te voorfchyn komende en de misfelyke opfchik van Jerome ziende, vcrfchrikt terug keert, doch deeze zyn muts afgenomen hebbende , herkent zy haai en Minnaar, die zy van vreugd in de armen valt. Ondertusfchen fhat Gripon in de vengHerbank, zonder 'er af te kunnen komen , en Mariyn vertoont zich voor de Tralie van het Graf waar in hy opgefloten is, welke beiden door de Kamenier befpot worden, doch egterdoor de twee Gelieven, naa datzyplegtigbeloofd hebben hen zaamen te doen trouwen, efi niets van hunne goederen te zullen behouden, verlost worden, waarmede dit yrulyk Zangfpei een einde aeemt,
O?



C40
Op het Zangfpei De TWEE GIERIGAARTS.
Hoe deerlyk is Martyn t hoe is Gripon bcdroogen!
Zy graasden reeds vol vreugd, met hun begeerige oogen
In Goed; in Kleedden, Juweelen, Pae;^ len, Goud,
En Kostlykheeden, 't Graf eens Maphtir toebetrouvvd ;
Een Muphtil denk eens wat een fcbat' hier is verborgen 1
Een Muphti immers zal toch wel voor Rykdom zorgen ?
Maar ziet wat vinden zy, niet dan een Tuileband
En ouden Mantel! ach ! ditgaathunaan'r verftand;
Inmiddels komt de ronde en wagt van Janitzaaren
Hen ftooren in hun werk, Gripon naauw te bedaaren,
Van >






M TWEE (&(



IR I GAARTS .
.eel.






C 47 )
n wantrouw, fluit Mariyn in 't opge-
brooken Graf, imt zelv in 't vengfter, dog de Ladder
valt 'er af, )0r dkn de dronke wagt 'er tegen aan
komt woelen , I om den damp des Wyns cenweaigje
te koelen, toch water putten, uit een Put, waar
Martyns Neef ig in verborgen had; Beef nta ó^Dronk-
aards, beef! ie geest des Muphtis komt uw Dronken*
fcbap beftraffen , ;n u voor 't fchenden van de Wet uw
loon verfchaffen, Ey vluchten overhoop; ^wh* krygt zyn
bruid;
;n helpt de Gierigaarts ten Grave en venjfter uit.
V£R



VERZAAMELING
D E R
NIEUWSTE AR JAS,
jtfrjV «i'f <fe Ojö^m if<; Gierigaarts»
M A R T Y N,
Steeds by myn fchat, fleeds by myn Goud,
Is al myn wemch en onderwinden; Dat fleeds myn oogde wacht daar hoad'j Daar is te vinden. Ja, *k zai 't ahyd Tellen, zelfs ten fbyt, Van dien 't my benyd. 't Trekt myn Hei te om flryd; liet zal 't gelak aan my verbinden, Den loon voor zorg en vlyt.
Mi»



C 49 ) Mahomet geve in Zyn hof, Vry tot minnevreugd verlof, Nooit zal my zyn wet verblinden, Het lieve Geld is my meer waard, Dan 't fchoonst gelaat dat Zeeft op aard. Nooit zal my zyn wet verblinden 't Edel geld, Staag geteld, Daar is myn hart op gefield,
Een hemel, gantsch van Goud geeft dien mydealcoran, t^uuren
'k Word daadlyk Mufelman. Uit dezelve
C II O O R,
%ft Janitfaaren,
LJe wacht genaakt en komt voorby, Dat elk zig berge en vreedzaam zy; De wacht genaakt, 't is middernacht, Dat niets de Wet weerftreve, Elk in rust en vrede leve, En zig voor onraad waciu',



C 50 O
Dat niemand ons te ftooren tracht' De wacht genaakt, 't is middernacht. Elk hou zig flii en zacht. Dat niets de wet weêifhevé, Elk in ruste en vrede leve, En zig voor onraad wacht'.
Uit dezelve Choor van Ja«itsaaren. ie zou niet fleeds by zulk e,en wyn5, By zulk een wyn SLegt vrelyk zyn V Aiï.
Ta ;a, laat Mahomet wat praatenj
i k geef om zyn dreigen niet;
5k wil, al wat Propheet is., laaten9:
Voor wyn die tryn hart gebiedt.
De Alcoran is voor de dwaafen,
'k hou van de fles, 'k hou van de-; glaafen,
By elke teug dewelke.ik doe,
gwaai ik den Mufti hulde toe.'
W



c 51 3
Choor
Wie zou niet fleeds by zulk een wy&j, By' zulk een wyn Regt vrolyk zyn?
A l i * llem
Komtdrinkt.deWynfniaaktboveMnawtèi., Laat Mahomet wat praaten, 't Geen hy gebiedt, Bat acht ik niet; Drinkt vol Moed , Looft, wat vreugde doetChoorWie zon ■iet fleeds enz."
D 2 ARIA



ARIA
uit den
H O E F S M I T.
van Roest. Smart en pyn kan ik heel ligt geieezen Men ziet juist aan ons wezen, Niet altoos wie wy zyn. Smart en pyn kan ik heel ligt- geneezei
Men ziet juist aan ons wezen,
Niet altoos wie wy zyn,
Niet altoos wie wy zyn.
Hebt de Dood in uw facie, *t heeft gee nood,
Kom by my,'k fchenk u gratie,
Jigt en graveel
Pyn in de keel
Of wat het zy, Kan ik door Medicynen, Gemakkelyk doen verdwynen, Kom maar gerust by^ny, Kguj maar gerust by my,
ïv!



C53)
Met danfen en met zingen ,
Ta la, la, la, la, la, la,
Ta la, la, la, la, la,
Ta la, la, la, la, la, la,
Ta la, la, la, la, la,
Genees ik ook veel dingen,
De beste Boctor hier,
Haalt by my niet een zier l
Haalt by my niet een zier!
Ik doe de fmart verdwynen,
Kom maar gerust by my 9
Met danfen en met zingen,
Ta la, la, la, la, la, ia,
Ta la, la, la, la, la,
Ta la, la, la, la, la, la,
Ta, la, la, h, la, la,
Genees ik ook veel dingen,
De beste Doclor hkr
Haalt by my niet een zier 1
Hiak by my niet een zier 1
Waalt by my niet een zier !
D 3. ARIA-



A R J A.
UIT DB
SCHOONE ARSENE,
UA/t furpctsfc ici la Nature.
D e Kunst gaat hier natuur te booven, Glansryk Paleis, 6 woning van de Goón; 6 weeiig Gras, ó Tuinen altoos Rhoon, Waar Flon doet haar tooizel looven. Dat dikke Bjsch, die Boomen hemel hoog, Die beekjens,' die, doer zoet geruisen,
my vlyën Het heldre groen van deeze wyöa, Schoon zy myn hart niet vcên, Beteovren toch myn oog. bis.
Ik zie u maar met onverfchilligheeden,
'k Gevoel een innerlyke fmart,
Ik zeek alleen naar de eenzaamheeden ;
De nietigheid is in myn II
Elk moet myn oppermagt hier dugten,
Elk doet myn wil en 'kl'mc-or in zugten,
Wat kan door my nieer zyn betrsgt;
Die hier een beter lot verwagt.
D.xapOM
DUO



D ü O
o U O
ANNE TT E en L LI BIN.
Wanneer wy by elkander zyn,
Zal ons geen ftorm of onweêr deeren,
't Is altyd beldre Zonaefchyn.,
Als ik hem zie,
Als ik haar zie, Kan niets ons vergenoegen weeren. 'o'w
Wanneer wy by elkander 2yn,
Zal ons geen'ftorm of onweSr déeren,
.Zal or.s.gsen ftorm of onweêr deeren;
D 4 ARIA



ARIA.
Op deWyze: Chathpi'tre azyle.
O. Herders Jee ven;
Gy kunt my geeven
't Alleraangenaamfte zoet,
Al uw vermaaken,
Vreedzaam te Smaken,
Geeft Balzem voor 't verliefd gemoed;.
Helaas myn eenige uitverkoren !
Om wien ik zugt en eenzaam klaag* J
Niets dan de Voog'leu die my hooien,
Eji aan wien ik alleen behaag.
ARIA



ARIA.
vers i.
Mo gt ik een Sysje weez«*n,
Myn Zang prees zonder end',
Den zoeten tyd herreezen,
By myn Laura , in de Lent';
'k vloog,alsik in't Bosch gingdooien^
'k vloog altoos langs haar P.ad;
*k hield ray in haar borst verhooien
Wyl 'k vrees voor 't kooytje hadt. bis,
vers a.
*k Zou met myn bekje kusfen,
De roosjes die 'k daar vond ,
"k Zou door myn lust te blusfens
Die laaten voor haar mond;
Maar waar wa* naar behooren,
Myn wensch gevest op haar;
*t Was eer vermaak verlooren,
Verliet ik 't een voor 't a&r. bis.
D 5 vers



C 58 >
vers 3,
'k Zou dus myn tyd bcfteeden3, In 't süerfchoonst e;eluk, Omrirgt van lieflykbeedess, Nu zonder vrees voor druk; Maar als de Zon ging daalen, Paar 'k zoo veel zoetheid zag, Zou ie ik des nachts h^rhaalen, Den vrellust van den dag. pis.



A \ N ONGELUKKIG Hï' GELIEVEN;
AAaJe ne.futs q lüne bergère.
w
** reed gefcheide Lievelingen!
I>ie uw' weg met traanen weckt; —• Voor wier diepgewonde harten,
De aarde niet een roosje kweekt; —-»■ Als h gevoel der teêrlïe icheiding , i
Uw gèprangden Boezem knejt, En geen hartvet lfg:end traantjen, t
in uw brandende oogen zwelt; —~»
Zet fl dan in ftillé 'nachten,
Op een eenzaam Kerkhofneêr, — la 'r gevoelloos Ryk der Dooden,
Vindt uw ziel haar kalmte weer. Ziet de bleeke Maan ▼erryzen,
Ais zy o*er de Akk*rs klimt, piet hoe 't lange dras der graven^,
In haar kwyaend fchynfel glimt.,
Weiiust van 't gevoelig harte !
Stille, bleeke, kuiiche Maan! Gy. ontlast dea bange» boezsm "
Dik*



C6o>
Dikwerf van een teedren traant Hoort bet trenrigüed des tortels,
Die zyn trouwe gade derft, En op neêrgebogen wilaen,
Van gevóel en' liefde fterft. ——<
Ach ! wat is de. Waereld ledig Voor een diep gewonde ziel,
Die by 't eenzaam ommedooien 9 Nooit een wensch re beurte viel *
Reine, zuiv're, waare liefde,
Vindt baar' loon toch fchaarsopaard • m Haar genot is in den Hemel, *
Voor 't gevoelig hart bewaard. —~—
Daar is alles liefde en teerheid,
. In een eindeloos verfchiet • - „„ _, t
Harten, voor elkaêr gefchaapen,
Scheidt de God der liefde niet. — Wreed gefebeide Lievelingen! 9 Slyt ge uw dagen in geween • - _
t Stille graf zy uw vertroosting:
oDe tyd fielt haastig heenl
F.



VERTREK en AANKOMST
DER
POSTEN, SCHEEPENjSCHUITEN
EN ►
KOOPMANS. BODE NS.






C 19 X
VERTREK der- POSTEN
TTet Genemale Past-Comptoir, alwaat' genoegzaam alle Brkven argaan en aankomen , is agter het Stadhuis, tusfehen de Huiszitten enMoifteegen Ook' zyn tot geryf voor hun die verafgelegen woonen , op diverfche phatfen Kasfea gehangen, waarin men de Brieven op de mceffce binneiiiandfche Steeden (mitr ongefrankeerd) fteekeu kan.
De Poften vertrekken alle avondea' naar de hinnenlandlche Steeden van Hol-iand , als Rotterdam , Schiedam, Vlaardingen, Maasfluis, Hellevoetfluis ,* enz. ten half 9 uuren ; op Delft en s'Hage ten negen uuren; op Leyden,, Texel,. Dordrecht en s'Hertogenbosch ten agt wuren; op Beverwyk, Alkmaar en verdere omleggende plaaifen ten zeven uuren i op Haatlem ten half zes uuren; ook worden dezelve driemaal daags uit d«ë Ka>fen gebaald, om met de Schuiten t«
v a n-
AMSTERDAM..



C 20 )
vertrekken: als 'smorgens ten half tien, *s namiddags ten half één en half vyf uuren.
De Brieven op Utrecht worden driemaal daags uit de Kasfen gehaald, om met de Schuiten verzonden te worden, als 'smorgens ten 6 uuren , 's middags ten ia uuren en 'savonds ten 7 uuren.
Des Maandags op Spanje en Portugal ten 8 uuren; Vrarkryk, Bvabwd; Vlaanderen en Zeeland 'savonds ten half 9 «uren.
Dingt Jegs op Italien, Keulen, Aken, Luik, Maaftrieht , Munfter, en op geheel Duiticbland , Gelderland , Kieefsland , en de Oostzee tot aan Mofcou toe, ten 12 uuren: geheel Ooften, Holjfceyn, Deeuemarken, Zwccden , Poolen , Moscovien , Hamburg , Lubek; Oldcnbura, Geertruidenberg, Breda, Vianen, Yliehlein, enz. s'avonds ten 6 uuren, op Zeeland enz. ten 7 uuren, en naar Engeland ten haif 9 uuren. ^ Donderdags op Spanje en Portugal s avonds ten 8 uuren, op Braband en Vrankryk ten half 9 uuren.
Vryiags op Italien, Luik.Munfterland, Duitlchland, Kleef en Gelderland ten 12 puren. De Bode op Gelderland en Xleet welke goederen mede ueerat 's na-
stid«



middags ten 3 uuren. Zeeland, s'avonds ten 7 uuren. Braband , Engeland, enz.ten half9 uuren. Campcn, Zutphen ,De. venter, Zwol, en op alle Overyslcllche plaatfen vóór bet fluiten der Boom.
Satutfags op Breda , Zweeden , Poo* len , Hamburg en Deenemaiken , 'savonds ten 6 uuren.
Het Postcomp'oir op Prieslan wordt gehouden op de Nieuwezyds Agterburgwal, over de Brouwery de Hooiberg, ook hangen 'er 2 Kallen , «ls één aan de groote Beurs en één aan de Koornbeurs, waarin men de Brieven, mits ongefrankeerd,) fteeken kan.
Op Vriefland afle avonden vóór het luiden der Boomklokken , en met de Post Dir^suags en Saturdags avonds ten 7 uuren.
Op Groningen en Ommelanden Dtngsdags en Satordags 's avondsten 6uuren.
Op Oostvriesland Dingsddgs en Saturdags avonds ten 6 unren. ,_
Jankomst der P< ften te J~>fl r m
Alle dagen van de binnenla. dlcheSteeden.
Zondags van Gelderland , Munlttr•land, Luik, Keulen en Duitfchland.Maandag* van gehéél Ooften, P?°' B S ie$J



'C-S2)
&n Zweeden, Deenematken, 'Hamburg «reernen, Kleef, pverysfd, VrieflanlB Groningen en Oostvriesliand^ V!rï^'uVan Zeeland, Braband, tugal" °J Vrai^'^» Spanje en Por-
Woensdags van-Italien.
Gelderland, Munfter , Luik K»ufen jeheel Duitfchland en Hoogaryw " ' VW«;< va" Oostvriesland, Kleef. V laanderen Braband, Vrankrvk , Span'! 3t, Portugal, geheel Ooften, DeenemapJen Z weeden , Poolen , Hamburï
iatl%S BrieVen^ aa»-": 7f^^>^e« v«„ c/- c"~
£ LaZn en nafr HollaT d en z^™*- ■
Braband 'vi0'", de Veerden di'^ raar : ieen fW?Mnderen Spanje en dan,burg 'savonds ten 8 uuren.
«fWë^%n™ Hamburg, ten a uu- i .ren. Naar Gelderland en Duitfchland SuriSS? 'rLU1'k ' Maa^iclit Aken , ■ Wel
« V?£fdïy«' 'R3ar v"nknrk, Braband *« v.aanaercn, 's avonds ten 8 uuren.



'VryJags, naar Italien en zo ais des 'Dingsdags.
baturdags, ten 3 uuren naar Hamburg, en ten 8 uuren naar Overysfel en Leeuwaarden.
Het aankomen der P'ften te Utrecht.
Alle dagen" van'Holland.
Zondags, van Duitfchland, Vriefland. Groningen, Gelderland en Overysfel.
Maandags , -van Maftricht , Aken ea Buik.
Dingsdags , van Braband , Vlaanderen Vrankryk , Vriefland , Groningen en Overysfel.
Donderdags , van Gelderland , geheet Duitfchland en Italien.
Vrydags, gelyk a's Maandags.
■Saturdags , van Hamburg , Braband» Vlaanderen en Vrankryk;
Liet. Vertrek der Poftenvan *sGra* yenhege-.
Alle avonden ten 10 uuren 'vertrekt de Posr naar Arr.fterdam, Haarlem , Alkmaar, Hoorn, en alle Noordhollanif he> Steeden. Ook naar Kaarden , Muiden % Delft , 'Lcyden , Gouda , Rotterdam, Dotd , Gornichem en geheel Zuidholland , Breda, 's'Hertogenbosch, Geertiruidenberg en Zeeland ten 8 uuren. als B 4 'ook



C «O
•pk naar Utrecht, Woerden, Vriesland, Groningen en Overysfel.
Zondags, naar Maaftiicbt en deMeyejy van 's Hertogenbosch ten 8 uuren.
Dingsdags en Prydags naar Gelderland , geheel Duitschlaud, Deenemarken , Zweetten , Hongaryen , Poolen , Zwitserland , ïtaliën en Turkven 's middags ten 32 uuren; naar Engeland ten o uuren des avonds; naar de Ooftenrykfche Nederlanden, 's Bosch , Zevenbergen, Steenbergen Wfllemftad , Vrankryk , Aken-en Luik, 'savonds ten 8 urnen.
Dingsdags en Satnrdags, naar de kleine Oost en Hamburg, 's morgen* ten n uur.. Donderdags , naar de "Nederlanden, Vrankryk, Sparje en Portugal, 'savonds ten 8 uuren.
aa tuin/üjtaen oer Jfojien in 'Js Uiüvenhage.
Zondags van geheel Duitschland, geenemarken , Zwaden , Hongaryen Poolen, Zwitferïand en Gelderland. '
^iriï^ètHamburg en de -
v£$yt?S " V"n de heilanden en, Zwitferïand, luliën. Donderdags }l als. Zondags.



C«5)
Frydags , gelyk Dingsdags 9 en vaia Spanje en Portugal.
Postwagens van Amiierdam op |V üage* Alle dagen van den i-5den February tot den i4den November 2 Wagens, y/ce yerfa , dén des Morgens , en één des Namiddags ten één uur. De Morgen. Wagen rydt van den isden Febvuary tot den 23 dito,, een halfzeven uuren , van den 24tten February tot den 2den October ten 6 uuren , van den sden dito tot den 2Qfton dito, ten half 7 uuren . van den suften dito tot den 5tien November ten 7 uuren , van den öden dito tot den i4den dito,- tehliaif&uuren. van den i5dendito, tot den i4den February zal 'er maar één Wagen ryden, des Morgens ten 9 uuren. Ëdog by beltooten Water zul ook des middags ten één uur een Wagen ryden ; cok zullen deeze Wagens moeten ryden al was 'er maar één PaQagier-, van dtn I5den November tot den i4cten February zal des Zondags maar één Wagen ryden 's morgens ten 9, uuren y de overige tyd des Jaars zat dis-Zondags en op den aden Kers-Paasch-e»'Pinxterdag. als ook in de greote Vacantie, de middag. Wagen maar allééa'i ryden: og> B 5. de



C a<0
l° L7n a'S?n)eenen Dank-Vast-S l\Ton i8, ^dt ,n 'l ?eheelgeen Wagen. ee5 " e.taalt ^oor de vracht der vier voorde o TTaS P>atfcn /' 4 i a - en Kmd n„ J,nde/^n 4 *1 o , voor een
•ffle" deT.den fch00C 2iltende. Staaft Ine ' de halve vracht.
cenY^?*1/00! een ^huurde Wadaï « p7, r ' d0g 20 de Wa8en ^ meet Fe fl °ne," bevrachr is. za' ^ 7de |ei foon, naast den voerman zittende ,/4Jo• daaicnhoven moeten betaaL-n.
Wen befpreekt de plaatfen op deze Inde" h0ek vaa da Beursfl^
lwS2!JS,St^geB rJ'dt,-van voor het Harlemmerdyk af, en men betaalt als
SL, £P do -we8 afSaan> als volgt. ï«aar het Huis ter Hart f - tq —
'—1 Haarlem j g —
*"— Herkenrode t t» —
Hillegom ; ll _
» Lis ^-rï —
Siflcnhéim -——, 2 - 18 —*
* Duivevluchr ■ 3 5 _
r~] '£ gn!'g!che Schouw 3 - 12 -
' '£ Muis ten Heil d . 2 ~
,



(27 0
"En wederom van 's Hage naarAmfterdaa* Naar 't Huis ten Deil ƒ - 14 — —— 't Haagfche Schouw r - 4 —
—— Duiveviucht 1 - 14 -—
Saileuheim —* ■ 2 - 1 —•
Lis 2 - 8 —
——• Hillegom — 2 - 10 —
Berkenrode — 3 - 8 —
■■ Haarlem - -■ 3 - 12 —
't Huis ter Hatt — 4 - 2 "**



c 28)
Postwagens van UTRECHT.
Op fs HERTÜGENBOSCH.
Alle morgen zo 'er vracht is ; dog! alleen des Zomers te beginnen met den eden April.
Op Amersfoort, Zondags , Woensdags, Vrydags en Saturdags, 'smorgens: ten 7 en s n frfiiddags ren 4 uuren,
_ Op Deventer, Dingsdagsen Vrydags wc? ver fa, Van den rffen April tot demi Sollen September, 's morgens ren half £ureu' van de" iften October tot den 1 3ilten dsto ten 7 uuren , van 1 November tot den a^fterj February ten 9 uuren, van deniftenMaa.-ttotdenaiftcn Qito, ten 7 uuren.
Op GoRNicrtEM en Breda , des Zomers alle dagen ten 6 uuren, te beginnen met den r^den April.
Op ZotpheSj , alle dagen van voor net Logement de Witte Engeh
Op Arnhem en Nymegen, alle morsennaa: net aankomen dei tfachtfch uiten,
Vanh den i^ien April tot den iften uctober zai de Posi wagen vertrekkerl van GoRNiCrH.M op Breoa , vit* veria, alle morgen teu 5.uuren, en 's. namiddags ■



( 29 )
ten i uur, van Gornichem op Vianen, van waar alle uuren een Schuit op Uitrecht vertrekt, zo dat men's morgens van ereda vertrekkende 's avonds te Utrecht aankomt, van waar men de Nachtfchuit op Amsterdam nemen kan. De vracht van Breda iQt Vfanen js voor ieder perfoon met 15 pond Bagagie ƒ 6-2 en van Vianen tot Utrecht met de Schuit 3 en een halve Huiver. In tegendeel rydt de Postwagen van Vianen op Gornichem af, 's morgens ten 8 uuren, zo dat men dien zeiven dag aiog te Breda aankomt.
OpRlIENEN, ame rongen en't
Hheensche Veen, alle Woensdagen en Saturd'-uen op den middag.
Op WageningéN, Saiurdag, 'smorgens ten 10 uuren.
Op.T1-11 e l, over Kuilenburg eri Buuren, van den iften Maart tot den ïlteu December alie Maandagen en. Donderdagen . 's morgens ten 9 uuren, en van daar des Dingsdags en y>ydags over dezelfde plaatlen te rug : en alle Maandags en Donderdagen Van Thiel over buur en en K uilen burg, naar U* 7recht, te rug, keerende van daardes Dingsdags en Viyda^s naar Thiel te rug.
Ook maakt men bekend dat de PostD 5 wa-



C 30 )
wagen van Zwol op Lingen, heen en weder rydende , met üie v*n Byleve d correfpoudeeit en van Zwol des Maandags ten 7 en Dingsdags ten 6 uuren naar Lingen , en de s Maandags en Prydagi omtrent dt:n middag van langen naar .Zwei arydt, kunnende met dezen Wagen ,Paff*giers, Geld en goederengetrans* porteerd worden ; naar Byievtld hér» yord , Minden , Hildeshtim , Brunsvyk , Gollar , Halberilad , Magdeburg.; Lslp» zig, geheel Saxen^ if. ry; SUcftent &ruifi;n , Poolen, Rusland, IMft*ïnÉ Miftklenburg, Pommert» Lyp/ïad, Hesferdand , P.aderbern , O^nuirug , eo verder boven in 't Land*
Ook rydt 'er een Posiwagen van Zfor/f/f cp den Hardenhrg des Maandais zo dra de Veerman van Atnfteruam if Aangekomen.



C 31 )
Be voornaamste Beurt, en Vèer Schepel van AMSTERDAM.
Buiksloot alle uuren van het opener» tot het fluiten de. Boom een SchuTt* de vracht is a en een halve ftuiver.
*nB^ER,WYK' a!!e daS-" ten 3 uuren en Maandags ten één en drie uuren een Schuit van de Texeifche Kaay.
Haroerwyk, alle dagen één uur voor hcMmden der Boomklok, van de Camï Perftcigeraan d8n Nieuwenbrugsboom
fAÜ°Aaf' Ta,"e uuren een Sc!lul't, lcff« Iracht ■? de HaringP^kers Toren.' j£ Vracht js 3, Stuivers,
*ïh?T?DRECAHTAfies Satur^ avonds eea Scbp van de Cingel; tus&hen de Lyu*aan en Kjorsjcs- fteigen. y Enkhuisen i alle avonden voor h»t
ïan ïet ,uiden l'er Boomklok, en van den 7den December tot- den 12 Fewuary , Oingsdag^ Donderdags en S*.
dentfug.' ^ dG Ü°S^ Wden Ou-
. alle avonden één uur voor
iet-



C 'sO
liet luiden der Boomklok, van de Texel;
fchekaay, van Har/htgen kan men dooK geheel friesland Reizen- Des Zomeri; betaait men voor de vracht 15 en 's Wint ters 18 fluivèrs.
Hasselt , des Zomers, Zondag' „Blaam dags Woensdags en V.ydags , dén um voor het luiden der Hoon-,k!ok._ Des Winters Zondags niet, het Schip ligt op het Water voor de Kolkfteeg, men kar. ook met den Zwolfoheu Beurtman gaan ,] en zig te Hasfelt laaten uitzetten.
Campen , des Zomers , M'iatdags: Woins iags en V. yiags. 's Winters. Dings i daps en Vryddgs 'voor het luiden del Boomklok - op het Water, voor de QuV denbrugfteeg.
Deventer, Y)'-ngsda?s, Donder dagi en Saturd-igs. *s moraens vroeg van hel; Water by den Oudenbrug.
Breda z\\e\)ondeAdagen met het openen der Boom , van de Cmgeiby de Toi enfiuis,:
Emb en des Sat :rds(>s een Schip van het Water voor de Zoutfteeg. December , Jjnuarv cn February" geen vast Veer; ook liggen Embder Scheepen by de Nieuwtfhds Herberg.
Elburg. ïïittfisdais . Donderdags, en Saturdags één uur voor her luidm den Boomklok, by Kieuwenbrug.
Tix<



C 33 )
Texel, afle avonden met het luiden dér Boomklok, van de Texelfche kaay.
Workum, in Friesland, alle avon» den met het luiden der Boomklok , dog
's Winters 3 maal in de week: alsDingsdag, Donderdag en Saturdag, van het Water, voor de Kapel fteeg.
Sneek , Zomers Maandag, Donderdag, en Saturdag, vóór het luiden der Boomklok, van het Water voor de Valkenfteeg.
Zutphen , Saturdags , voor het luiden der Boomklok, van het Water Ban de Oolï-zy der Oudenbrug.
M£denblik , des Maandags en Donderdags ten 2 \imen,en Woensdags en Saturdags een van buiten, dog 's Winters alléén Dingsdag, by de Nieuwenbrug.
H1l l e g om, Dingsdags en Frydags^ ten 2 uuren een Schip, van de Hecren gragt, over de Leydiche gragt.
GorNich<sm, Donderdags met het openen der Boom, van de Cingel, by de Lutherlche Nieuwe Kerk.
Huisduinen, Maandags, Woensdags 5 en Saturdags, by de Haringpakkers Tooren.
Groningen, Zondags en Donder, dags, met het openen der Boom, van bet Water voor de dubbelde Worftfteeg
PS U & £ E ö $ V e £ n , in Friesland j C Dingsdags»



C34)
t)ingsdags, niet het luiden der Boorai klok, van het Water voor de duhbeldel Worstfteeg.
NlE jkerken , D'lHgSdagS , Hon-i
ierdagt en Saturdags , voor het luiden der Boomklok, van de Texelfche kaay.
'sHertogenbosch. Zondags een Schip van ie Cingel by de Torenfluis.s
Bkeemen, Saturdags een Schip, van de Texelfche kaay by de Nieuwenbrug.
Kuilenburg, des Vrydags , van; de Cingel voor de Schooriieenveegers fteeg- s
Kuinder, Bingsdags avonds met het iuiden der Boomklok , uitgenomem in de maand January, liggende aan den; Dam.
Brouwershaven , om de 141 Dagen een Sehip van de Cingel , by| de Lutherfche Nieuwe Kerk.
Zwammeruam , Maandag en Vrydag , ten ia uuren van het Rokkin by de Langenbrug.
Keulen, alle weeken een Schip, de kleine liggen op de Oude Turf- ■ markt en de groote op de Gelderfche: kaay , en aan den buicenkapt van het 1 nieuwe Eyland.
Kortenhoef, Maandags, ten 12! «ure» van het Rokkin.



Hamburg, wanneer het Schip vol geladen is.
A ni werpen , Antwerpen, Bruggen , Oofiende, Brufel , Gent, Rouaan9 M'chelen , Duinkerken loeren eni Nieuw/soort, hier van is geen bepaalde tyd, te bevragen op net Cingel by de Torenduis.
Leeuwaarben, Zondags ent Donderdags, 'smorgens met het openen der Booin, een Schip.
Franeker, Saturdags , met het luiden der Boomklok , van het Water, voor de Zoutfteeg.
Lemmer, 's Avonds by de Papenbrug , en van buiten met het luide» der Boomklok.
Dusseldorp , om de s. k % Weeken een Schip van de Gelderfche kaay Ooftzyde.
Den Dam, in Groningerland, alle Weeken , des Zomers, met het luiden der Boomklok, van het Water by de Baafjesfteeg,
Delfziel, alle Weeken , des JZomers met het luiden der Boomklok, Van het Water by de Valkenlleeg.
MrDDELBURG , Saturdags 's morgeus ten u uuren, van de Heerengragt voorde Molenfteeg.
C x Steen



Steenwyk, al!e Saturdat avonden, vóór hut luiden der Boomklok by de Sparrendammerbrug,
Meppel en Zwart sluis, Dingsdags en Saturdags , dog 's Winters Woensdags, vóór bet Iniden der Boomklok , van, de Texelfchekaay.
Lubek , alle Weeken een Schip, in de Maringpakkery.
Oidenburg , ééns in de Week bydeY-brug.
Vianen aan de Vaart, om de veertien dagen een Schuit, van het Rokkin.
Nymegen, Donderdags 'smorgens van de Cingel by de Lutherfche Nieuwe Kerk.'
Vlissingen, om de 8 of 14 dagen , een Schip van de Cingel by de Bergilraat.
Vollenhoven, Dingsdags, een Schip van de Texelfchekaay , voor de Haamskooy..
Venlo, van April totOélober, alle 8 dagen een Schip van de Gclderfchekaay.
We z e l , alle 14.dagen een Schip van de. Gelderfchekaay by de Bantemerbrug, >ner mede verftuurt men Goederen naar 't Tolhuis,. Schenkenf.hans, Griet, Emmerik , Rees, Burik en Rynberg<,
Vauuy, in Frankryk, om
de



C 37 )
3e S of 14 dagen een Schip van de"Cin« gel by de Lutherfche Nieuwe Kerk.
EmmsriKj alle 14 dagen, des Zomeis Dingsdags , van liet Rokkin by de duifiesfteeg»
Wagenin'gen, alle 14 dagen, des Saturdags van htt Rokkin by de Beurs.
Arnhem alle Woensdagen des avonds, maar in de Maanden Decembei, January en February, o:n de 14 dagen, van her, Rokkin voor de Gapetfteeg.
2 ie rik zee , Zomers alle Weeken een Schip van de Cingel voor de Molenfteeg.
Woeröen, Maandag en Donderdag, ten ia uuren van het Rokkin voor de Gaperrteeg en ten 3 uuren van buitea de Utrcchtfchc Poort.
C 3 Ver-



Cs»)
Yertrek der VRACHT MARK» en andere SCHUITEN.
TJ aarlïm, de Vracht - Schuit vertrekt van den 1 April tot den 30 September, 's morgens ten 10 uuren en 's namiddags ten 1 uur, en van den 1 October tot den 31 Maart's morgensten 10, 's middags ten i2uuren. Des avonds het geheele Jaar door, een uur voor het luiden der Boomklok.
Leyden, alle dagen , uitgezonderd des Zondags , Zemers , 's namiddags ten 6 en 's Winters ten 4 uuren van de Cingel by den Heiligen weg. Ook gaat 'er ues Zomers en wel van den 1 Maart tot 31 Oclober, de Kaag van den Overtoom.
Delft, alle middagen ten 1 uur een Schuit van bet Rokkin , by de Kapelfteeg . ten 3 uuren van buiten de Utrechtfehe Poort. Deeze neemt Perfonen en Goederen mede.
'sGraven 11 age , alle dagen 'snamiddags teu 1 uur van het Rokkin by de Kapel , en ten 3 uuren van buiten aan de Beerebyt. Deeze neemt Perfo»ea cu Goederen mede.
Rot*



C39)
Rotterdam, alle middagen ten ï2 uuren van het Rokkin by de Kapel, en ten 2 uuren van buiten de Utrechtfcbe Poort. Ook gaat 'er als het beflooten water is, van de Reguliers Breeftraat een wagen , 's morgens ten 8 uuren met Pl rfonen en Goederen,
Schiedam, des Dingsdags, Donderdags en Saturdags, een Schuit 'snamidda«s ten 1 uur van het Rokkin by de Kapelfteeg, en ten 3 uuren van builen de Utrechtfche Poort.
Gouda, alle dagende Yker, liggende op de Pypenmarkt, de Maiktfchnit van den 1 Maart tot den 30 April 'smorgens ten . uuren, van den 1 Mey tot den 31 Augustus 'smorgens ten 7 uuren, en van den 1 September tot den 31 O&ober 's morgens ten 8 uuren. Van November tot February geen Dagfchuit, maar het gantfche jaar docr een Nachtfchuit, ten 8 uuren van de Beerebyt, twee uuren vroeger van de Pypenmarkt.
Utrecht, alle dagen ^en Vrachtfchuit , Zomers 's namiddags ten 4 en 's Winters ten half 4 uuren , van de Cingel tusfehen de Raam - en Gasthuismoolenfteegen.
Als het beflooten water is, ywiDingsdags en Vrydhgs etn Vracht •Wageri
5 G4. 'suioi--



C40)
'smorgens ten 9 uuren van de Regulieri ÏE'S" by.de Bo^rmarkt, en 3 iJ*W«#r en Donderd: van Utrecht te™* Loenen, van den 1 May tot *i Oftober alle dagen , uitgezonderd des trIa g-1' den 1 November tot)
Wn^Pfi alie ?a«en'bclia!ven Zondags eni Woensdags, des namiddags ten ia uuren, van de Cingel by het Latyniche School.1 Ouderkerk, alle Maandagen eeni
gersfteeg , 's middags ten ie uuren.
JUambrug /I/^^j en IVoens-. A ëL> tenial{1 uur van de Cingel bv/ de Mums-Tooren, en ten 2 uuren vaï buu.cn de Utreehtlehe Poort.
van LhefEpNölfUe Maat>d^en «n ia uur r van het kokkin, aan de Oostzvde ■ vandt Langenbrup. UïUt Bodegraven, alle Maandagen een
Tooren T *i C^el ^ Mun^j looren, s middags ten 12. uuren,
ven der;AAEJLAND' a!leda§e».. behal-
dai ten ^E#&*en Schuic ,5Namid, oags ten half één uur van de Binten
Amftel tusfehen de Groencburgw 1 en
SÏÏWÏÏÏ™^ tcn * uu^nvanbu£ icn ae Weesper Poort.
c Jf S-S E \ s T E1N ' a1^ Maandagen een Schuit, >s Namiddags ten 3 Jg
liet



C 41)
bet Cingel, by het Latynfche Schóól, en ten 6 uuren van buiten.
De Marktfchnuen van NichteveCht, LoENiteRSLOOT en Overmeer, ver tietken 's Middags ten 12 uuren vau de binnen Arcftel by de Bakkerbrug. ■»
Wave ren en de Nes , alle il/^«dagen , ten 12 uuren van het KoR^in, by de Olvflagersfteeg. ,
Noordwyk en Noordwykeriiout , ue^> Maandags, aMarktfchuiten, als: één aan de Nieuwmarkt en één aan de Blo.rnmarkt. vertrekken 'sMiddags ten 12 uuren.
O uuenwatee, alle Wasdagen en Frydagen, ten 11 uuren van ae Voorburgwal achter het Stadhuist en1 teriö uuren van buiten de,UtrecbtlchePöorc.
Edam, alle dagen 'sNamiddags ten 1 uur een Schuit van de Texelfchekaay.
Alkmaar, alle dagen 's morgens ten o uuren dog Maandags een , s I\aroia« te ten 2 uuren van het Water voor de'Karnemelkfteeg. .
Stavoren,- alle avonden met het 'luiden der Boomklok van de Alkmaarder fl eiser,
M u n n i k k e n d am , alle dager een Schuit, 's Namiddags ten 2 run-en, van het Water voor de Karnemelklteeg v^n de Al kin. fteigér.
Q g -StHGO»'



C42)
*J^?°£*H0VEN' a,Ie veertien M dïïs r?„ ®!!*sdaZs een Schuit 'sMi* StëL rr 2 ,U^ren » van de Heerengragi hy de Utrecutfche Straat, en ten êéri «ur van buiten de Utrechtfche Poort.
v urm erend. alle dagen een Vrachtten ^nn^^8 \ën l mt d0§ maandags S3;erliet Water, voorby de
Trekfchuiten van AMSTERDAM op
Poort Afi LEcM' mei het openen van de «p« ' tot_s.aYonds 8 «uren. alle
xenoon is 5 Stuiv. 12 penn.
L eyden, deN«htfchuitaUeavon4en £ ^UUxren*; van bui£e° de Utrechtfche Poort de Vracht is, 9 ftuiv. en 4 penningen!
Door Mui den op Naar den alle
April t0t SO SepteÏÏ! oer, Zondags s morgens ten « * P„
uuren., NamiddagsSen i, 4 e/h»lf 6 u»ren , ,n de Week 'smorgens ren 6
ïefvl h° » d(* de5 Namiddag;
geiyk des Van den i OftS-
ber tot den l„tften Maart, 'smorgens
/e?^ rUrenen,S Namid^gs ten l> 3 en 5 uuren , van de Prinfegragt
by



C 43 3
>y den Amftel, een half uurlaatei:vafl miten' de Weesper Porr. De Vracht :ot Muiden is 5 ftuiversen 12 pemnn>en en tot Naarden 9 ftuivers Noch lm 'er alle Woensdagen 's Middags ten 2 uuren een Marktfehip van het Water \oox de Baafjesfteeg. Met befloten Water ryd 'er een Wagen door Muilen tot Naarden, Namiddags ten een uur yan de Prinfegragt by den Arnfte .
Weesp, alle dagen, van den 10 Maart tot 15 Ocf-ober Zondags 's morgens ten 6, 8 en 'o unren en 'sNamiddags ten half 3 en half 6 uuren ln de Week 'smorgens ten 6 en 9uuren, s Namiddags ten half 2, half 4 « halt <S uuren Van den 16 Oétober tot den 15 Maart. Zondaas ten 3 en 10 uuren,,s Namiddags ten half 3 en half 5 uuren> en ™ de Week 'smorgens ten 8 en 10 uuren 's Namiddags ten half 2, half 4 en halt 5 yuren, van de Prinfegragt by den An&el, een half uur laater van buiten de Weesper Poort. Des Zomers is de Vracht 5 ftuivers eu 4 penningen , en 's Winters k. ftuivers en 12 penningen.
Utrech i- , alle dagen van den 35 Maart tot 14 September, 'smorgens ten 7 , 's Namiddags ten 1 en s avonds ten t uuren. Van den 15 September tot den
14



C 44 ~j
<e.ii na r uur vroeger van de astergraa Schuk nniS ,ngèfl5 Men kan met deel
Pnn.ï ren Van buitcn d"e Utree" t'fcba Poort vaarende door^y^f^l
tt t' Peifoonen en Goederen.
fènl o '> CU 9 ,Uuren 's»^niddagS ;
S-ri-heï'ütiSooSïS hï'f 9-lU!l4 SrsHc H»^» r° ?^vcer r'an de n euwe
voor df r™«« n. 1 de Voorburgwal
SCHES*



C 45 )
SCHEEPEN en SCHUITEN
Van de buiten Steeden.
Van UTKECH T.
Op Amsterdam, even gelyk als an Amüerdsm op Utrecht , dog met at onderfcheid, dat des Winters de tatile Schuit ten 9 uuren van Utrecht ertrekt v ook gaat des Maandags ten
uuren een Schietichuit.
Op Leyden, van den 15 Aprd tot en 14 October 3 Schuiten, als'smorens t*n 7, 's middags en ia ten 'sa. onds ten 8 uuren, en van den 15 )&ober tot 1 5 April, 's morgens ten 7 n 'savonds ten § uuren.
Op Rotterdam, alle Maandagen, n Woensdagen een Schip , 's Namidlags ten 3 uuren van binnen en ten 4 luren van buiten, Dingsdags en Donlerdags, ten 10 uuren.van de Vaart, ïaturdags 's morgens ten 10 uuren van linnen* ten ia van buiten en ten 4 ïuren van de Va art.
Op de Vaart, vice ver fa van den 15 Maart tot 15 September 'smorgens £ti 6, 8, 10 en 12 uuren , 's Nanud. lags tea as 43 en 6 uuren, en van den



C40
i6 September tot den 14. Maart 'smoc gens ten 7, 8, 10 en 12 uuren en ' Namiddags ten 2, 4 en6uuren. Nog za van den 15 Maart tot den 15 Septeun ber een Schuit moeten vaaren'smorgeni ten 7, 's Namiddags ten 1 en 'savend» ten 5 uuren.. En van den 16 Septemi ber tot den 14 Maart, 's Namiddags teis 1 uur, al was 'er maar één Perfoon a en die voor drie willende betaahn, en 20 'er twee Perfoonen zyn, zullen vook vier moeten betaalen.
Op Antwerpen, om de 14 da«i gen Dingsdags 's morgens ten 3 uuren.
Op Delft, alle XMngsdagen en Sai turdagen één Schuic , 's morgens ten: li uuren.
Op 'sGravenhage , alle Hond der dagen en Saturdagen één Schuit'sNa-i middags ten 4 uuren.
van HAARLEM op
Amsterdam, even als van Amfler-' dam op Haarlem, dog met die uitzondering, dat de laatfte Schuic 's avonds i ten half 7 uuren van Haarlem gaat.
OpLeyden, alle dagen van den 141 Maart tot 2 Oétober 's morgens ten 6,, 8, 10 en u uuren , en de Marktfchuit! ten ia unica; '5Namiddags tem,a,,
41



<47)
f. en 6 uuren. Van den 3 October tot 13 Maart, 's morgens ten 5, 10 en u luren en ten 12 uuren de Marktfchuit; 'sNamiddags ten 2, 4 en 6 uuren. Ook ille dagen een Nachtfchuit, 'savonds een 11 uuren. Deeze vaart op de mor* »enfchuit van 4 uuren van Leyden , op Jen Haag, Delft en Rotterdam.
Van LEYDEN op
Amsterdam, de Marktfchuit alle iagen, des Zomers ten 6 en 's Winters :en4uuren \s Namiddags: de Nachtfchuit :en 9 uuren , ook vaart des Zomers s morgens ten 11 uuren de Kaag.
Op Haarlem, van den 14 Maart tot len 2 0ér.ober, 'smorgensten half4, half 7 , 9 en 11 uuren, ^sNamiddags ten half 1, 2, 4 en 6 uuren ; de Marktfchuit ten 10 uuren , van den 3 October tot den 13 Maart 'smorgens ten half 5 en 9 uuren, 's Namiddags gelyk als Zomers ; de Nachtfchuit ten 11 uuren:
Op Gou i»a, 4 maal inde Week als: Womsdags , Donderdags ; Vrydags en Saturdags 's Middags ten 12 uuren een Schuit'
Op 'sHage en Delft, 'smorgens ten 4, 6, 8 en half 11 uuren. 'snamiddags ten half 1, half 3, 5 en half 7 uuren
Op



C 4-8 ) f
Op Utrecht door Woerden, ! van den 15 October tot 15 Maart, 'smow gens ten 11 en 'savonds ten 9 uuren ^ ' en van den 15 Maart tot eten 14 OcrtoJ ber 's morgens ten 9, 's namiddags tem half 1 en 's avonds ten 9 uuren.
Van 'sGRAVE NHAGE op
Delft, alle uuren een Schuit yu\ ce ver fa, dog vaart op het half uur af.'[
Op Rotterdam , alle Middagen tl ten half 2 uuren een Marktfchuit.
Op Leyoen, 'smorgens ten 5, 7;, en half 11 uuren, 's namiddags ten half ! I 1, half 3 , half 5 en half 7 uuren.
Op HsARLKM., Frydags 'smorgens5 ten 8 uuren.
Op Amst-e kdam, allemiddagen ten i! half 4 uuren, de Markfchuit
Op Gou da, alle Dlngsdagen 'smor* >| gens ten 8 uuren
Op Utrecht $ alle Satur dagen na- I i middags ten 4 uuren.
Van ROTTERDAM op
De lft , van den 1 April tot den 30 september, alle uuren, 'smorgens van 6 1 tot 's avonds ten 8 uuren een Ichuit en van
dea.i



C 49 )
tien i Oclobcr tot den 31 Maart van 's morgens ten 7 tot 's avonds ten 7 óüren en ten half 5 's morgens deMarktfch uit.
Van 't Tolhuis , aan de overzvde van de Maas, gaat in vreedens tyd alle dagen een Postwagen op Aniwsipcn én voorts door geheel Braband, van den i April tot den 20 September's morgens ten 5 uuren, de Vracht voorieder Perföon niet 25 Pond Bagagie f 9- 9. De Schee.pen op Nymegen , Zeeland, Antwerpen en Bergen op den Zoom, vertrekken met de Eb en Vloed.
KOOPMANS B O O D E N S van AMSTERDAM cp
Deventer, Dingsdags en Vrydags avonds met het fluiten der Boom , te bevragen in de Warmoesftraat, by de Nieuwenbrugftceg.
's Hkktogeneosch, en omleggende Plaatfen , om ' de 14 dasen des D'ngsdags, te bevragen aan 't Comoren: van 's Hertngenbosch.
Tilburg , Gornichem, Heus4>en, en omleggende Plaatfen, om ds B 1?.



( 50
14 dagen , des Saturdags avonds , te ; bevragen in 't bovengenoemde Comp- • toir.
Vrtrsland, Woensdags avonds i vóór het (luiten der Boom, te bevragen i op de Achterburgwal over de Brouwery r de Hooyberg.
Zeeland , alle Dingsdags en Vry- • dngs avonden , te bevragen aan het : Zeenwfche Post-Comptoir'aan de Beurs. .
Zutphen , alle Vrydags avonden,, vóór het fluiten det Boom, te bevragen* op de Fluweele Burgwal by de Niefel..
Deutekom, om de 14 dagen met c Brieven en Pakken, door> Harderwyk c en Doesburg, te bevragen in de Nieu-« wenbrugfteeg, inde Zwaan.
Zo 'er eenige Schippers van legplaats ! moeten veranderen, of eenige veran-'t deringen by hun voorgevallen, bevinden s -hier overgeflagen te zyn, zo wordenn dezelve v'riendelyk verzogt, zulks aan; * den Drukker deezes bekend te maken. r zullende in 't vervolg naar genoegentl veranderd worden.
speJ



C 5i )
SPECIFICATIE
VAN HET
KLEINZEGEL.
Met de vyfde verhoginge , tot welke Prys dezelve worden verkogt.
I Zegel l \ kost • ƒ o: 5: .—
ï ZZ a 12 * " "~
1 ■ a 30 ft. . i— g-iJaf^
1 —34811.—. — 3:2: —
ï 3 £*!' I' n~
1 a 6 gl. 7:^2: —
1 1 a 8 gl. . 10: 1: —
1 ' a 9 gl. . 11:7: —
1 f a 12 gl. 15: o: —
1 ' ' a 16 gl. 2o: o: —
1 - a 18 gl. 22:10: —
D 2 HUUR.



C 52 )
HUURCEDÜLLEN.
Van Huiden, Landen, Schepen, &o Alle de Jaaren ïluur by een gerekent. Beried, de 50 el. op een 3 ft. 7.. f0:6:0 Van 50 'gl. tor. 100 6 ft. Z 0:10:0 100 tot 200 12 ft. Z,. o : 17: o 000 —— 600 24 ft. Z. 1 :i2 :o 600 -—r- 1000 3 gl. Z. 3:18:0 1000 —— 2000 6 gl. Z. 7:14:0 zooo —— 3000 8 gl. Z. 10: 4:0 3000 —— 4CO0 I2gl. Z. 15:3: O
4000 • 6000 16gl. Z. 20:6:0
6000 —— 1200018gl. Z. 22:14:0 12000 en daar boven 24 gl. Z. 30:2:0.
üe Huurders moeten hebben Copyen van Huur Cedullen op eenöftuiv. Zegel, ten ware de Huur- Cedulle zelfs was op een 3 ftu.lv. Zegel dan behoeft de Copye cok niet hooger dan van 3 ftuiv. te zyn.
CT^~lTre~A~T I £ NT
Tot — 100 gl. op een 3 ft. Z./o.'ó* boven — 100 gl. tot 200 6 ft, Z. o: ro boven — 200 gl. tot 600 12 ft. Z.o: <7 boven —600 gl. tot 2000 24 ft. Z. 1 -12. boven de 2000 gl. op een 48.it. Z. 3 : 4 ©bligatièn van beleeningen . met Borgtochten , Echte Luiden &c. geregueert ais boven.
Op



C 53- )
Op een Zegel van 12 1$. kost /: 19 : o Öi> een Zegel van 24 ft. —- •: 14: o
Op een Zegel van 48 ft. 3: 6:0
De Biiinénlandfchs Wisfelbrie'ven en geaccepteerde Aflignaticn op ryd, moeten de Zegels- gereguleerd worden, gelyk de Obligntien.
POLISSEN van ASSURANTIE. Minder dan 200 gl. op 3 ft. Z / 0:8 :8 Vaii200totond. soogi' 6ft.Z.o: 13:0 van f500 tot ond.iooogl. 12 ft.Z. 1:0 :o van 1000 totond. 10000gl. 24 ft. Z. 1:15 : o en van 10000. en daar bov. 48 ft. Z' 3:7:0 25 Poiisfen a 3 ft. Z. kofïen fg: 15. 0
25 dito a 6 ft. Z. — '14:5:0
H5 dito a 12 iï. Z. —— 24: 0:0
25 dito a 24ft. Z. 42:0:0
Alle CognolTementen op Zegels van 3 ft. koften ■ - -— f 0 : 5: 8
CONTACT E N. j De Minuten van Proteften; ïnfinuatien, Attcftatien, Certifikatien, Procuratien ad Negotia , Chartepartyen, Bodema-. ryen . moeten zyn op een Zegel van ' 12 ftuiv. kost —'->•—— f o: if> Gedrukte Bodemary Brieven 0: 18 Mier vau zyn uitgezonderd de Minuten van Proteften van Wisfel. Zie de Ordonnantie Artikel 60.
O 3 TRANS-



C 54.)
TRANSPORTEN.
Van Gbligatien. Adh'cn in de Oost-en West-Indifchc Compagnien, &c.
Tot iooo gl. opeen 24fl;.Z./i:n bóven iooo tot 5000 48 ft. — 3 : 2 boven 2000 tot 4000 3 gl. —3:17 boven 4000 tot 8000 4 gl. — 51 1 boven 8000 tot 12000 6 gl. — 7:12. boven 12000 tot 18000 9 gl, -—11:7 'boven 18000 tot 25000 12 gl. —15: o boven 25000 tot 35000 15 gl. «—20: o boven 35000 tot 50000 1 8 gl. — 22:10 doven de 50000 guldens 24 gl. — 29:18
Dog het Zegel van de Tianfporten van de Aetien in de Oost-Indiflhe Compagnie, zal worden gerekend naar het oud en origineel ingelegd Capitaal.
LEES-CEDULLEN.
By^ Begraaffeni5fen en Bruiloften te gebruiken, voor die gegoed zvn tot iooogl. en daar bov op 6 ft. Z. f 0.9 3000 s!. en daarbov.opi2ft. — 0:16 6"ooogl. en daarbov.op24ft. — r: n 12000 gl. en daarbov. op 3 gl.— 3. 17 25000gl. en daarbov. op6 gl. —7". 12 40000gl. cn daarbov.opi2 gl..- ik o
RE-



(55)
REKENINGEN.
Van alle Declaratien, Specificatiën . Aclen van beftek, aaneemingen van Werken enz. ten lallen van het gemeene Land, de Steden, Collegien , Ambagten, Genchten en andere Sociëteiten,
van 10 tot bened. 200 gl. op een ",ft. Z ft. 5 200 gl. en daar boven 6 ft- o 400 gl. en daar boven 12 ft. 16 1000 gl. en daar boven 24 ft. / r. n
REQUESTEN.
Ordinaire Requeften aan de Staaten van Holland, Gecommitteerde Raadencnz. aan Burgemeefteren en Scheepenen * Oost en West- Indifche Compagnie \ en alle andere Hollegien, door éér) Sup. pliant geprefenteerd, op een Zegel van 3 ft* kost. /o. 5 ft#
Dog door meer als een Suppliant , niet reprefenteerende éénPerfoon, opeen Zegel van 6 ft. ƒ0:9 ft.
Extraordinaire , zie de Ordonnantie, Artikul 4 en 37.
De Minuten van alle Kuftïng- Schuld en Rentebrieven, minder bedragende dan iooo gl. op een 24(1. Z.fi.u boven de iooo gl. op een 48 ft. Z. / 3.2.
Alle



Alle willige Condemnatien te drcer* neeren op Obligatien , Contraéten, ïluurcedullen , Compromisfen , Uit fpraaken, Verbalen, Accordens, en allee Aclens, geene uitgezonderd daar op] dezelve Condemnatien verzogt en go-> decerneerdzullen worden.
Op een Zegel van 3 gl. kost ƒ 3. -17 ' Daaronder zyn niet te begrypen deCj0n-|l deuinadè'n op eenige Judicïeele Tenny-ncn. '
Ü 1 L J E <T TE N.
Van Verkopingen, of verhuuringen van 11 eenige Wooningen, Huizen, Landen, O- • l bligatien. Schepen, Meubelen, ol Inmeu- . i bileGoederen, waaren ofKoopmanichap- I pen enz. Zo ook van de nodigingen tot ;| Bepraaffcnisfen, zalmen nier mogen druk- - fa ken, ten zy in handen hebbende een Mi- >l nuut, onderteekend by die geene , die :| dezelve zal willen laaten drukken, op een Zegel van 1; ft.
Dog meer als een Perceel of Party in 1: zich begrypende, zal de Minute moeten i| zyn op een Zegel van 48 ft.
En de Drukker zal gehouden zyn, de :l Minuten op een bchoorlyk Zegel ge- ■! fchreven , en met zyn naam en Woon- •:, plaats daarin uitgedrukt, te brengen op:r de Secrretary dezer ftad.



C 57 )
Het Luiden der Poort-Klok vaa
AMSTERDAM.
"t Verlangen.
Den 22jan.'s morg. ten lianen s'avonüs ten half 5 uur. 0en3 Feb.'s morg.ten 6,'savondsten guur. Oen 24 dito,'smorg. en ,'s av.ten half6 uur 0eni4Maart,'s morg. een 5's av. ten 6 uur. Den 28 dito, 'smorg.als bov.'sav.ten half 7 Den ioApr.,'smorg.ten halfs,'sav.ten7uur Oen 22 dito/smorg. als bov.'sav.tenhalf S Den 7Mei,'smorg. ten4,*sav.ten8uur.
STB. Van den 7 Mei tot den 3 Augustus bijeen ille Poorten openftaan tot'savonds Een half 10 uuren a als mede de Stads Herbergen.
<Hei Verkorten.
Den 8 Aug.'smorg ten half 5,'s av.ten half g Den 25 dito, 's morg. ten 5 's av, ten 7 uurv DengSept.'smorg.ten half6,'s av.ten tetff* Den2i dito ,'s morg. als bov.'sav.ten 6 uur Den zO& ,'s morg. ten 6,'sav.tenhalf 6u»r Den 21 dito,'smo'rg tenha!f7,'sav.ten5uur. Denö Nov."smorg.ten7,'sav.tenhalf 5 uur
De maand December blyft als voorea.



REGISTER
De Almanach der dagen, met het op en ondergaan der Maan, benevens de Jaarmarkten en Kermisfen.
De Eclipfen.
De vier getyden des Jaars. De Zondags Letters, Zonnencirkel'. Het Gulden getal Epaéta, enz. De Quatertempers.
Gedachten over de oorzaak van de Ebbe en Vloed der Zee.
Geographifche befchryving van het Sticht Utrecht, met eennaauwkeurig afgezet Landkaartje i.
Befchryving van de thans regeerende Planeet Mercurius . . 14.
Naamiyst der voornaamfte, thans in leven zynde Keizeren, Koningen en Voriten van Europa. . . . 19.
Aanmerkelyke gebeurtenisfen zo in ue £,anden van den Staat als elders voorgevallen, met vyf uitvoerige Vad. Historie plaatjes . 37.
Toneeloeffening met twee keurig uitgevoerde Toneelplaatjes . . 31.
Verzameling van eenige der nieuwfte Arias . . . 48*
Vertrek en aankomst der Posten ,Scheejpen, Schuiten en Koopinans bodens. 17
Specificatie van het klein Zegel. 81.
Het Luiden der Poortklok vanAmfterdam.' « • - t 5?t



By den Drukker deezes is gedrukt ea te bekoomen*
J. C. HENNINGS, Hofraad en i>r». fesfor te Jena, Ouzydige en bepioefde gedachten over de leer'der GEESTEN en GEESTENZiENDERS , a Hukken an 8*. met plaaten.
In het eerfte ftuk van dit zeer gezogt werkjen onderzoekt de Schryver, wat gelegenheid tot de Spokeryen en geestverfchynzelen gegeeven hebbe, en hoe zeet veeie oorzaaken 'er zyn van bedrieglyke gewaarwordingen, 't welk alles met voorvallen opgehelderd wordt, voorts hoede Goochelaars afweezeude en geftorvene Perzoonen kunnen doen verlchynen, hoe men een zeer wonderlyke Echo in een gebouwmaakenkan ,enz, — In het tweede ftuk worden veeie zo oude als laatere SpookgefchieJeniiien ten onderzoek gebragt, en het Spookgeval van de Toveres te Endor naauwkeurig overwoogen, gelyk ook eenige Spookgevallen onderzogt, welke den Autheurzelve bejegegd zyn, waar onder zeer wonderlyke zaaken voorkomen; als zyn het ^pobken door geluiden, gezichten en hu ontmoeten van zig zeiven enz. Het derde ftuk waarmede het werk compleet zal zyu is op de pers,. r
E 2 , J. C.



X. C HENNTNGS Verhstidelina nver de DROOMEN BB SLAAPWANDELAAREN, i Cnaftukjes in 8. welke ftof -riet minder interesfant, dan die der Spoken , behandeld is. De Autheur onderzoekt in dit wérkjen de naaste oorzaak der Droomen in den (laat der Ziele in den flaap. Geeft wonderlyke voorbeelden van zeldzaame droomen en derzelver ■oploifingen aan de hand en onderzoekt de zo verwonderenswaardige Ziekte der JYachtwmdelaarën, brengt veeie Gefchie» •denisfen by en verfpreidt een groot licht over het wonderbaarlyke van des Menifchén ziele in het algemeen en van derzeiver (laat en werking geduurende den il.iap in 't byzondtr. Het derde en laatfte ftukjen is op de pers.
Catechismus der weetenschappen, schoonë kunsten en fr aa ye letteren 5<?, ftuk bVO-
•met plaaten. Waarin voorkomen Godgeïr.rde Plichten , Theorie en PreByk des Il -c\t •, Schsi en Krttidmengkunde, Chirüffit j Verloskunde en Prcëlyk der medkynen, Bovennatuur, .Nutuur en JFis unie.
Met dit 5?. ftukjen zyn de weetenichappen van den seesr, en des vernufts geheel afgehandeld."zo dat het werk nu gebonden krui wórden. De weetenfchappen des geheugens ftaan eerlang te volgen, waar meede dit zo algemeen nuttig wei* gehéél volledig zal zyn.