BIJBELVERKLARING.
XI. DEEL. *






D E
B IJ B E L,
/DOOR BEKNOPTE
UITBREIDINGEN,
EN OPHELDERENDE
AENMERKINGEN,
verklaerd; ' DOOR
J. van NUYS KLINKENBERG,
A. L. M. THEOL. ET PHIL.. DOCTOR, HOOG-LEERAAR IN Bli H. GODGELEERDHEID EN KERKELYKE GESCHIEDENIS , AKN HET ILLUSTRE ATHENJEUM , EN PREDIKANT IN DE GEMEENTE TE AMSTERDAM ; MITSGADERS LID VAN HET ZEEUWSCH GENOOTSCHAP DER WETENSCHAPPEN TE VLISSINGEN.
ELFDE DEEL.
te amsterdam, b * JOHANNES ALLART,
MDCCLXXXV.
Met Privilegie van de Ed. Cr. Meg. Heeren Statttcn vafrJMkin<l-e7r-Westvrieslcmd,



Met Adprobatie van Gecommitteerden van de Eerw. Klasfis van Amfterdam.
den H November 1785.



VERVOLG
VAN HET BOEK
DER
PSALMEN.
XL DESZ,' A






VERVOLG
VAN HET BOEK
DER
PSALMEN.
PSALM XLII.
i. J?En Onderwijfinge, voor den Opperfane* meefter, onder de kinderen van Korah
In den Grondtext ftaet naer den Letter: voor den Opper, zangmeester, eene onderwijzing, voor de kinderen van Korah.
Dit lied draegt, met verfcheidene andere Pfalmen' als den XXXII^", XUVften, LIIftenj LIIIften Llvften LVto, LXXlVto, LXXVIIlft", LXXXVIillten' LXXXIXfen en CXLIlften, den tij£d van eene fl /
zing, eigenlyk eene rijpmaking; trouwens, een onderwijs is gefchikt om iemand ri/p te maken , in kennis en be
dachtzaemheid. Te reeht draegt dit zangftuk dezen
naem: naerdien wy 'er uit leeren kunnen, hoe wy omtrent God verkeeren; en vooral, hoe wy, in nooden en zwarigheden, op Hem vertrouwen moeten.
Deze Pfalm was voor de kinderen van Korah. & Men denke aen de nakomelingen van dien beruchten oproertna. ker korah, die met alle zijne aenhangers, door de aerde verflonden werd, Num. 16: en 26:9,10. _ De kinders van dien korah ftierven niet, Num. 26; n, waerfchijnlyk omdat zy, reeds bejaerd zijnde, in hunne eigene tenten gewoond ■ en in de fchendaed van hunnen Vader niet
XI. DEEL. A 2



4 PSALM. LXII.
ingeftemd hebben. — Uit korahs drie zoonen , assir , ' elkana en abjazaph, Ex. 6: 23, was een groot geflacht voortgekomen, 1 Chron. 6: 22-28. Uit aejasaph is de Propheet samuel gefprooten, wiens Kleinzoon was de beroemde Zanger heman. — In de dagen van Koning david maekten de kinders van korah een groot aental Zangeren uit, die te zamen XIV dagordeningen van de XXIV konden waernemen, 1 Chron. 25: 5.
Maer in welk eene betrekking komen hier die kinders van Korah voor ? — Sommigen voegen het te zamen , met het woord onderwijzing, en vertalen het, eene onderwijzing van de kinderen Korah; en dan zouden de kinders van Korah, aengemerkt als een dichterlyk kunstgenootfehap, dit Zangftuk hebben opgcfteld; te meer, omdat heman, een der nazaten van korah , de Dichter is van den I.XXXVIIIllen Pfalm, en omdat de kinders van heman, 1 Chron. 25: 1 gezegd worden , te prophetetren met luiten, harpen en cimbalen. — Dan, wy zouden ons liever voegen by de zulken , die de kinderen van kosah , alleen als Zangers befchouwen ; terwijl ons de reden onbekend is, 'vaeronr dit Zangftuk meer aen de kinderen van korah , dan aen andere Zangeren, zy overgegeven.
Voorts blijvt het in het duister, wie de maker zy van dezen Pfalm, in welken tijd dezelve gedicht zy, en wat daertoe de bepaelde aenleiding gegeven hebbe. — Zo men op de Syrifche uitbreiding en het byvoegzel der LXX. kan ftaet maken, zou david dezen Pfalm gedicht hebben, in zijne vervolging, toen hy wenschte weder te keeren naer Jerufalem.
Wat den inhoud aengaet. — Wy ontmoeten hier een zamenloop van bittere klachten, over het gemis van den openbaren Godsdienst en verberging van Gods aengezicht, gepaerd met een geloovig vertrouwen op verlosling. — Maer wie is de Spreker ? — Hy komt hier voor als een lievhebber van den openbaren Godsdienst; maer die van dit voorrecht verftoken was, naedien hy, als een balling, buiten 's Lands verkeerde vs. 3, 5, 7, als een gunstgenoot des heerekvs. 12, die door zijne vyanden gelasterd
werd



PSALM. XLII. 5
werd vs. 4 en n , en zich in akelige omstandigheden bevond vs. 8, maer met dat alles hoopte, dat de heek hem verlosfen zoude vs. 6, 12. — Op wien pasfen nu deze kenmerken? Sommigen denken aen david, toen hy vluchtende was of voor saul, of voor absalom: anderen aen den messias , verkeerende in Galilea, of in Gethfe mané , of aen het Kruis : nog anderen meenen , dat 'er een geloovig Israëliet, ten tijde van Koning hiskias , fprekende worde ingevoerd ; die in zijnen opgang naer den Tempel, om het Paeschfeest te vieren, zich zijne voorigc: ellende, te gelijk met de tegenwoordige bewijzen van de Godlyke weldadigheid herinnert , en zijne brandende begeerte betuigt, naer de gemeenfchap met God. Anderen wederom verbeelden zich eenen Israëliet, in de Babylonifche gevangenis , of onder de vervolging van antiochus epiphanes; of eenen geloovigen onder de woede van dec Antichrist.
Wy voor ons, durven niets met beflisfching bepalen. — Er is wel in dit ganfche zangftuk niets, of het past zeer wel in den mond van den lijdenden messias : maer evenwel 'er zijn geene uitdrukkingen , welke een byzonder kenmerk van den lijdenden Borg opleveren , naedien 'er niets is , of het past ook zeer wel op andere Heiligen , byzonder op david. — Zo wy iets moesten kiezen , zouden wy het meest overhellen om aen david te denken, in zijne vlucht voor absalom.
Voor het overige hebben wy nog aen te merken, dat wy, door het ganfche zangftuk, maer eenen Spreker vinden , die zich dan tot den heer, dan tot zijne ziel wendt. — Er komt eene geduurige verwisfding voor van hartstochten , van hoop , vrees , verlangen , ernst, en blijdfchap. — De uitdrukkingen zijn veelszins afgebro ken , en moeien daerom uit het gemoedsbeftaen van den Spreker worden aengevuld. — De denkbeelden zijn dikwijls zeer verheven. — Ook heeft 'er eene merkwaerdige verwisfeling van tijden plaets.
De Pfalm onderfcheidt zich in twee hoofddeelen. 3. In het ee:fte vinden wy de vmirjge begeerte van der
Xf. DEEL. A 3



6 PSALM. LXII.
Spreker, naer de vernieuwde genieting van de Godlyk» gunst vs. 2 - 5, en eene bemoediging aen zich zeiven, vs. 6.
II. In het tweede , klaegt de Spreker over zijnen ellendigen toeftand vs. 7-n, en bemoedigt zich zeiven weder vs. 12.
2. Gelijck een hert, het welk door de honden vervolgd , en in dorre en heete plaetfen nagejaegd wordt, met groote drivt zoekt, en als het ware fehreeuwt nae de waterftroomen; alfoo fehreeuwt mijne ziele, en verlangt op het vuurigst naer uwe gunst en tegenwoordigheid , ó heer ! die my alleen verblijden kan; naer uwe nabyheid, waer van ik nu beroovd ben, daer ik van mijne vyanden vervolgd en nagejaegd word: alle mijne begeerten Itrekken zich uit tot U, O Godt.
3. (a) Mijne ziele dorftet, of heeft voorheen gedorst nae Godt, toen ik vluchten moest voor de vervolgingen van saul ; in plaetfen welke ver van den Tabernakel verwijderd waren, zelvs onder afgodifche Heidenen, had ik eene zeer fterke begeerte naer den openbaren en plechtigen Godsdienst; ik dorstte als het ware nae den levendigen Godt: naer den openbaren eerdienst van den jehovah, die, met uitfluiting van alle de domme afgoden der Heidenen, de eenige en ware God is. Toen zeide ik by my zeiven: wanneer fal ick weder ingaen, in het voorhov van 's heeren Heiligdom, ende aldaer plechtig voor Godts aengefichte yerfchijnen?
4. (b) Mijne tranen zijn of waren my tot fpijfe dagh ende nacht; mijn eenigfte vermaek was onophoudelyk te weenen over den frnaed, welke my door mijne vyanden, werd aengedaen, omdat fy den gantfehen dagh tot my feggen, Waer is uwe Godt ? op wien gy zoo zeer vertrouwd hebt? waer zijn nu de proeven van Gods byzondere gunst en voorzorg?
5. Ick gedencke daer aen, ende ftorte mijne ziele uyt in my: om dat ick plach henen te gaen
on*
O) Pfalm «3: a. (*) PI". 801 6.



PSALM. XLII. 7
onder de fchare , [ende] met hen te treden nae Godes huys, met eene ftemme van vreugdengefangh, ende lof, [onder] de feefthoudende menigte.
Dit vers is zeer moeilyk. — Alle de Werkwoorden zijn in den toekomenden tijd uitgedrukt. — Eigenlyk ftaet 'er: Ik zal deze dingen gedenken, en ik zal over my mijne ziel uitjlorten: want ik zal voorbygaen met de fchare, en ik zal met hen treden naer Gods huis, met eene Jlem van vreugdegezang en hv, eene Feesthoudende menigte.
Ik zal deze dingen gedenken. Eigenlyk ftaet 'er met nadruk , ik zal zekerlyk gedenken en in eenen levendigen reuk houden. — Maer wat bedoelt de Dichter, wanneer hy fpreekt van deze dingen? dit kan zien, of op den fmaed der vyanden vs. 4, of op het volgende, den opgang tot Gods huis.
Ik zal over my, mijne ziel uitjlorten. — Sommigen denken dat 'er gezinfpeeld worde op het reukwerk, het welk uit het wierookvat, op den Altaer, voor 's heeren aengezicht werd uitgeftort, Exod. 30: 8, of op de uitgieting van water voor Gods aengezicht, 1 Sam. 7: 6. Maer de Dichter fpreekt van het uitjlorten zijner ziel over zich; hy teekent zich derhalven af als verdrinkende, onder den last van zijne eigene klachten. — Men kan dit wederom brengen, of tot het voorige, als of de Dichter zeide, ik gedenk aen den gemelden fmaed, en dit veroorzaekt my zeer bittere klachten , onder welke ik als verdronken ben; of tot het volgende, en dan is de meening, ik gedenk aen voorige tijden, en beklaeg nu zeer bitterlyk mijn tegenwoordig lot.
Wyders worden de redenen van deze klachten opgegeven : want, of omdat ik zal voorby gaen met de fchare. De dichter bedoelt den optocht der Israëliten naer het Feest, werwaerds zy troepsgewijs henen gingen. Misfchien was de tijd van een der hooge Feesten kort op handen. Ik zal met hen treden naer Gods huis; de Dichter wil 'er mede zeggen, dat hy, hadde 't hem vry geftaen, met de fchare naer den Tabernakel zou hebben opgegaen, met vreugde gezang en lov, met Godsdienftige lovzangen, onder de Israëlieten,
XI. DEEL. A 4



8 PSALM, XLII.
die eene Feestvierende menigte uitmaekten. — Dit was de reden van zijn gedenken en het uitjlorten van zijne ziel over zich, aengezien het nu anders de tijd was, dat hv met andere Israëlieten, zou hebben opgegaen, naer de plaets van den Tabernakel, ter viering van het Feest, en welligt het Feest der Loovhutten, daer men water uitgoot voor Gods aengezicht; maer voor hem zou 'er niets anders overig zijn, dan zijne ziel over zich uit te gieten, dat is, zich zeiven, als onder zijne klachten te overftelpen.
Wy bagrijpen derhalven dit sde vers op deze wijs, dat de Dichter, daer hy zijne klachten had uitgeboezemd over den fmaed, welken hy van zijne vyanden onderging, vervolgens opgeve wat het eenigfte was, het gene hem voor het vervolg overbleev; namelyk het geduurig gedenken aen dezen fmaed , en geduurige klachten uit te boezemen , dat hy thans , als een afgefnedene van de voorhoven des heeren, moest omzwerven, en dat juist op zulken tijd, in welken hy anders, met de Feestvierende menigte , blymoedig naer de plaets van den Tabernakel zou hebben opgegaen.
Men kan dit op david toepasfen , of toen hy voor saul buiten 's lands vluchten moest, i Sam. 26: 19, of toen hy, door absalom verjaegd, van 's heeren wooning was afgefneeden, 2 Sam. 15: 25. — Men zou het ook brengen kunnen, op de tijden van antiochus epiphanes , die den Godsdienst verftoorde; of op den messias, zich aen het kruis herinnerende , hoe hy, zijn nakend lijden vooruitziende, naer Jerufalem met de Feestvierende menigte was opgegaen.
Hierop wendt de Dichter zijn aenfpraek tot zijne eigene ziel, zeggende;
6. (c) Wat buygt gy u neder, om mijne ziele, ende zijt onruftigb. in my? hoopt op Godt, want kk fal hem nogh loven , voor de verloffingen fijns aangefichts.
Over deze woorden zullen wy, by Pfalm 43: 5, nader
han-
<*) J>f. 43: 5.



PSALM. XLIL 9
handelen. Voor tegenwoordig zullen wy, om over dit lied niet al te lang te worden, flechts het een en ander aenmerken.
In deze aenfpraek tot zijne ziel gericht , onderfielt de Spreker, dat zy zich zou nederbuigen en onrustig zijn in hem. — Het nederbuigen, of gelijk 'er eigenlyk ftaet. zich zeiven te doen nederzinken, geeft te kennen , den moed geheel en al te laten zakken. — Het onrustig zijn beceekent eigenlyk het gedruisch der klotfende zeegolven; en beeldt eene bedrukte ziel af, welke hare klachten, onder rustelooze bekommeringen , als het ware uitgolvt. — De Dichter bemerkte zulk eene geneigdheid tot moedeloosheid in zich, en drukt zich daerom .uit in den toekomenden tijd.
Hy laet 'er aenftonds evenwel eene bemoedigende opwekking op volgen, hoop op God, zie lijdzaem uit naer betere tijden, en vertrouw op Gods gunstige voorzorg: want ik zal Hem nog /oven,onaengezien mijne tegenwoordige ellende,zal 'er nog eens een tijd komen, dat ik den heer blymoedig danken zal, voor zijne weidaden en voor de verlosfingen zijnes aengezichts, voor de hulp, welke de heer my, door zijne gunstige en machtige voorzorg, zal te wege brengen.
In het tweede deel van dezen Pfalm vinden wy weder tweederlei redenen van denSpreeker, eerst tot den heer, VS. 7-11, en daerna tot zich zeiven, vs. 12.
7. O mijn Godt, die in alle gevallen, zoo blijkbaer voor my gezorgd hebt, mijne ziele buygt haer neder, sf zal zich nederbuigen in my, en den moed laten zakken, ik zoek haer wel op te beuren, maer evenwel zal heur de moed ontzinken; daerom gedencke ick uwer uyt het lant der Jordane, ende Hermonim, uyt het kleyn gebergte.
De laetfte woorden zijn zeer moeilyk; omdat het duister is, welke landftreken hier bedoeld worden , en of hier verfcheidene benamingen zijn van eene en dezelvde plaets, dan wel van onderfcheidene plaetfen. Ook is het beden-
Xf. DEEL A 5



,o PSALM. XLII.
kelyk , of hier zulke plaetfen bedoeld worden, in welke de Dichter zich bevond , ver van den Tabernakel; dan zulke plaetfen , die de ftof van zijne overdenkingen uitmaekten, of hem aenleiding gaven om aen den heer te gedenken.
Eerst wordt 'er gefproken van het land der Jordane. Deze benaming vindt men nergens anders. — Men kan denken, of aen het land, het welk zich wederzijds uitftrekt, langs de oevers van de rivier; gelyk de vlakte der Jordaen te Westen Gen. 13: 10, it, en de vlakke velden der Moabiten ten Oosten , Num. 30: 1, of aen het land, daer de Jordaen ontfpringt, of daer ze eindigt. Die rivier ontfpringt uit een meir, volgens josefhus de Bel. Jud. .1. 3. c. 18. Phiala genaemd, welk meir in het noorder deel van Palestina , by het gebergte Hermon , gevonden wordt. Het water uit dit meir loopt eenen weg van 120 ftadien, onder den grond door , tot aen den voet van den berg Paneas, alwaer het, met een groot gedruisch, uit eene fpelonk uitbarst. Dit land daer de Jordaen Ontfpringt, kan gevoeglyk het land der Jordane genoemd worden. —• Deze rivier eindigt ten zuiden, alwaer zy zich in de doode zee uitftort.
Hermonim. • Sommigen nemen dit woord, als den
naem van eene plaets, andere van een volk. — De eerfte verfchillen onder elkander, waer die plaets Hermonim te zoeken zy. 'Er was een tweederlei Hermon. Het eene was gelegen ten Oosten van de Jordaen, in het overjordaenfche land , grenzende aen den berg Libanon , meermalen genoemd de Antilibanus; doch in de Heilige Schrivt Hermon, en een gedeelte van het zelve Baal Hermon. Oulings behoorde deze plaets tot het land der Amoriten, en bepaeldelyk tot het Rijk van Bafan, Jof. 12: 4, 5- *3- 4De latere Landbefchrijvers fpreken van een ander Hermon, aen de westzijde der Jordaen, in de ftam ven Isfafchar, by de ftad Nain niet ver van Thabor. Nu denken fommigen aen Hermon over de Jordaen, in het Noorden van het land ; en anderen aen Hermon by Thabor , in Isfafchar. — Die 'Hermonim , als eenen volk; naem opvatten, » den-



PSALM. XLII. ii
denken aen de bewooners van den berg Hermon op de Noorder grenzen, hetwelk dan, in zamenvoeging met het land der Jordaen, kon zijn het land der Jordaen en der Hermonieten.
De laetfte uitdrukking het klein gebergte, nemen fommigen voor eenen eigenen naem , en vertalen het de berg Mifan, zonder deszelvs plaets aen te wijzen. — Anderen verftaen door het klein gebergte, of een aenhangfel van den berg Hermonim , of een gebergte op zich zelve, en wel dien berg, waerby Zoar gelegen was, Gen. 19: 30. Sommigen zelvs denken aen den berg Zion.
In deze gemelde plaetfen gedacht de Spreker aen den heer. Sommigen vatten het zoo op, dat onze Bidder, fchoon hy van Gods huis ware afgefneden , evenwel in zijn ballingfchap nog naer den heer bleev uitzien. Anderen nemen het, voor een gedenken aen den heer, uit dat is van die plaetfen, of liever van de zaken, welke de gemelde plaetfen oulings hadden vermaerd gemaekt, om zich daerdoor te herinneren, dat de heer machtig zy, om uit de grootfte nooden te verlosfen.
Het is ons zoo voorgekomen, om kortelyk onze gedachten te zeggen , dat de benamingen van het land der Jordaen, Hermonim , en het klein gebergte, te zamen die landftreek beteekenen , alwaer de Spreker zich bevond, zijnde het land daer de Jordaen ontfpringt, aen den voet van het gebergte Hermon, by het meir Phiala. Hermonim zal de keten der bergen beteekenen, die Hermon of Antilibanus genaemd wordt, met deszelva inwooneren. Het klein ge. bergte zal ons nog bepaelder wijzen naer den kleinen uitftekenden punt van Hermon, of een daer aen vast gehecht gebergte , de fchuilplaets van onzen Bidder. In deze plaetfen gedacht de Spreker aen den heer , en zag hy uit naer den Tabernakel.
8. D' afgront roept tot den afgront, by 't gedruys uwer watergoten: alle uwe baren ende uwe golven zijn over my henen gegaen.
Ook dit vers is zeer moeilyk. Hier befchrijvt de Spreker de akelige omftandigheden, in welke hy geplaetst was.
XI. DE£L.



x% PSALM. XLII.
Wy ontmoeten hier zeer hoogdravende fpreekwijzen ; maer het is gansch niet gemakkelyk, de letterlyke toefpeling aen te wijzen ; noch de eigenlyke meening te verklaren.
De afgrond wordt geteekend, als roepende tot den afgrond, by het gedruisch van Gods watergooten. — Het woord afgrond betekent eene groote diepte, het zy van wateren in de zee, het zy in of onder de aerde. — De afgrond roept tot den afgrond. 'Er worden derhalven verfcheidene diepten verbeeld welke weêrgalmden en daerdoor elkander beantwoorden. Het woord roepen ftaet in den tegenwoordigcn tijd. — Aen den heer worden watergooten toegeëigend. Men denke aen eene zware onweêrsbui. die het water als een goot afgiet. Het gedruisch der watergooten is derhaiven het geruisch, het welk de nederftortende plasregens, met donder gepaerd, veroorzaken. — Door dit gedruisch roept de afgrond tot den afgrond, voor zoo ver de geweldige plasregens, uit eenen zwaren donderflag nederftortende, eenen grooten klank maken in de diepte, eenen geduurigen wedergalm, als van de eene diepte tot de andere.
'Er wordt bygevoegd: alle uwe baren en uwe golven zijn over my heen gegaen. — Dc Spreker teekent zich af, als iemand die onder baren en golven bedekt is, zoo dat de ftrocm over hem henen gae. Hy was getuige geweest van de geweldige plasregens, welke de diepten deden wedergalmen , en hem zeiven overftroomd hadden.
Het wijst zich van zei ven, dat dit voorftel niet eigenlyk moet worden opgevat. — Zinnebeeldig worden hier Gods oordeelen afgeteekend, welke, als zoo veele plasregens, o? den bidder nederftroomden. Deze zijne plagen waren allerwegen bekend , zoodat de afgrond weergalmde, en de macht der duisternis zich verheugde.
In al dien nood , verwachtte hy evenwel uitredding van den heer.
9. [Maer] onder dit alles, vertrouw ik op mijnen God, want de HEERE fal voor my zorgen, ten allen tijde en in alle gevallen. Hy zal des daegs fijne goedertierenheyt gebieden, door zijn Almachtig bevel zal



PSALM. XLIL 13
hy my de uitnemendfte proeven zijner goedheid doen ondervinden , |ende des nachts fal fijn liedt by my zijn; des nachts zelve zal de heer my ftof en hart geven, om van zijne weldaden te zingen. Dit fmeek ik by aenhoudendheid, dit is de inhoud van het gebedt, het welk ik geduurig opzende tot den Godt mijns kvens.
10. Ick fal zekerlyk feggen tot Godt, Mijne fteenrotze, op wien ik veilig vertrouwen kan; waerom of tot hoe ver en hoe lang vergeet gy my ? door de blijken van uwe byzondere gunst te rug te houden ? waerom gae ick (d) in 't fwart, hoe zeer ben ik, tot een teken van mijne hartbrekende droevheid, bemorst, van wegen des vyants onderdruckinge?
11. Met eene dootfteke in mijne beenderen hoonen my mijne wederpartijders: de hoon die my wordt aengedaen, grievt my zoodanig, als of mijne beenderen zwaer gewond waren, als fy den gantfchen dagh tot my feggen, Waer is uwe Godt? Waer blijvt Hy op welken gy vertrouwt, met de blijken zijner byzondere gunst ?
Evenwel zal ik mijn gemoed opbeuren.
12. Wat buygt gy u neder, o mijne ziele, ende wat zijt gy onruftigh in my ? Hoopt op Godt, want ick fal hem nogh loven ; hy is de menigvuldige verloifinge mijns aengefichts, ende mijn Godt.
Over deze laetfte woorden, vergelijke men Pf. 43: 5. OQ Pfalm 35: 14. ende 38: 7. ende 43: I.
XI. DEEL.



H PSALM. XLIII.
PSALM. XLIII.
J^it lied heeft geen opfchrivt, en wanneer men het zelve met den voorgaenden XLIIteii pfalm vergelijkt, zal men eene blijkbare overeenkomst ontdekken. Het geheele beleid van beide de Zangftukken, komt in alles overeen. In den voorigen Pfalm, klaegt de bidder twee malen aen den heer , over zijnen rampzaligen toeftand , vs. 2-5 en vs. 7-ii, en daerna bemoedigt hy zijne ziel twee malen vs. 6 en vs. 12. Even zoo ook hier , klaegt de Spreker eerst aen den Heer vs. 1-4, en daerna bemoedigt hy zijne ziel vs. 5. Op dezelvde wijs als in den voorigen Pfalm , doet zich hier een Spreker voor , die van God verftooten is, en in het zwart gaet, wegens de verdrukking van zijnen vyand vs. 2, als iemand die van den openbaren Godsdienst is afgefcheiden vs. 3,4. De woorden der bemoediging zijn vs. 6 dezelvde , als Pf. 42: 12.
Uit deze overeenkomst beiluiten fommigen, dat dit lied een gedeelte zy van den voorgaenden Pfalm. Anderen merken dit zangftuk aen, als een aenhangfel of byvoegfel van Pf. 42, in lateren tijd opgefteld.
Het laetfte komt ons zeer aennemelyk voor. Maer, dan is de vraeg: wie is de maker van dit zangftuk ? en by welk eene gelegenheid is het zelve opgefteld ?
Wat den Dichter aengaet. De vertaling der LXX. eigent dit lied aen david. — Anderen evenwel, denken aen eenen lateren opfteller; het zy Koning hiskias, het zy een Propheet in den tijd van hiskias, na zijne herftelling, het zy een Heilige onder de Syrifche vervolgingen, het zy een Propheet onder de Babylonifche gevangenis. — Alles komt ons onzeker voor.
De aenleiding was zekerlyk eene gebeurtenis, welke den Dichter buiten de plaets van den Godsdienst, onder
ver-



PSALM. XLIII. 15
vervolging van zijne vyanden , en verberging van Gods aengezicht, deed zuchten. Maer welke de bepaelde gebeurtenis geweest zy, is onzeker. — Zy, die aen den tijd van hiskias , de Babylonifche gevangenis, of de Syrifche vervolging denken, vinden in die zorgelyke omftandigheden, de aenleiding. — Anderen bepalen zich tot de vervolging door absalom ; maer dit heeft groote zwarigheid, wanneer men de befchrijving in aenmerking neemt, welke hier van de plaets van den Godsdienst gegeven wordt. Ondertusfchen, gewaegt david meermalen van den berg van Gods Heiligheid Pf. 2 en 15; ook blijkt het uit 2 Sam. 6: vs. 17, dat david, ter plaetfe daer hy de Verbonds-Ark gefteld had , brand-offeren en dank-offeren otterde. — Zo wy iets moeten kiezen, zouden wy lievst aen david denken, na zijne herftelling op den ïhroon, toen de opftand van absalom gedempt was. Alle de uitdrukkingen pasfen op david, hoewel vs. 1 en 2 niet zonder bedenking zijn.
I. Eerst bidt de Spreker al klagende tot den heer , om uitredding, zoo om van zijne vyanden verlost, als om tot den openbaren Godsdienst weder toegelaten te worden, vs. 1-4. •
II. Daerna bemoedigt hy zich zeiven, om op den heer te hopen, vs. 5.
I. Doet my recht, O Godt, handhaev als Richter mijne zaek, door het beteugelen der onrechtvaerdige poogingen van mijne vyanden ; ende daer wrevelige tegenpartijders my in een geding betrokken hebben, twift gy mijne twiftfake: treed gy voor my in de bresfe, laet mijne onfchuld openbaer worden, en het blijken dat mijne vyanden my zonder oorzaek vervolgen; bevrijdt my van het ongoedertieren volck, ik heb met lieden van bitterheid en wreedheid te doen, die alle mededoogen en beginfelen van menfchelykheid hebben afgelegd; red my uit hunne moordklauwen. Ik wordt vervolgd door iemand, die 'er zich, met list en geweld op toelegt, om my te verderven; verlos Gy my, ó God, van den man des bedrogs ende des onrechts.
XI. DEEL.



t6 PSALM. XLIII.
Sommige Uitleggers pasfen dit toe op david , toen hy door saul en zijne Hovelingen gelasterd en vervolgd werd, of toen hy voor absalom vluchten moest, en zeer beducht was voor de raedflagen van achitophel; anderen op de kerk, onder verfchillende vervolgingen;. nog anderen denken aen den messias, die in zijn lijden op foortgelijke wijs heeft kunnen bidden , om gered te worden uit de handen der genen, die hem haetten zonder oorzake.
2. Tot u ó heer bid ik in dezen nood, met vrymoedigheid, op u is al mijne hoop gevestigd. Want gy zijt de Godt mijner fterckte; mijn Almachtige Helper, by wien ik mijne verlosfing zoek, en wiens gunstigen byftand ik reeds meermalen ondervonden heb ; waerom verftoot gy my [dan\l of hoe lang, tot hoe ver, zijt gy ten mijnen aenzien als uitgedroogd ? door het inhouden van de blijken uwer gunst, even als een uitgedroogde beek geen water oplevert ? waerom of hoe lang gae ick fteets («) in 't fwart , of ben ik met asch, tot een teken van droevheid, bemorscht, van wegen des vyantS
onderdruckinge?
3. Sendt uw licht, laet het licht van uwe gunst my beftralen. Gy heer hebt reeds zoo lang uw aengezicht voof my verborgen, zie my toch eens weder aen met een lichtend en gunstrijk gelaet. Doe de duisternis van mijne ellende opklaren. Zend my uw licht, doe my de proeven van uwe gunst ondervinden, ende zend my uwe waerheyt, doe my ondervinden dat gy onfeilbaer zijt in uwe belovten, dat die my leyden; en ik den weg ontdekken moge, langs welken ik uit mijne ellenden kan verlost worden , datfe my brengen tot den bergh uwer heyligheyt, ende tot uwe wooningen. — Thans ben ik afgefcheiden van den openbaren Godsdienst; och dat ik, door uwe goedheid, en uit kracht van uwe waerheid , mag weder gebragt worden naer Jerufalem, om den Godsdienst by te woonen op den berg Sion, alwaer de Verbonds-Ark, als
htt
00 Pblu 35: ende 38: 7' enAt 4s:



PSALM. XLIIL i-r
het teeken van uwe byzondere tegenwoordigheid ge] laatst is. Och dat ik, uit mijne ellende en ballingfchap, mc-gt verlost worden.
4. Ende dat ick eerlang ingae tot Godts altaer tot den Godt des blijtfchaps mijner verheuginge^ om u blymoedig dank-offeren toe te brengen, ende dat ik u met de harpeiove, 0 Godt, mijn Godt! op wien alleen mijn vertrouwen gevestigd is.
Vs. 3, 4 pasfen niet op david toen hy vluchtte voor saul ; want toen was de Ark nog niet op Sion geplaetst, als den berg van Gods heiligheid.
5. (b) Wat buygt gy u neder, o mijne ziele, ende wat zijt gy onrultigh in my ? hoopt op Godt, want ick fal hem nogh loven ; hy is de menigvuldige verloffinge mijns aengefichts, ende mijn Godt.
By deze bemoediging , welke de Spreker aen ziek zeiven doet, zullen wy nu wat [til Jlaen.
Dit laetfte vers komt in alles volkomen overeen met Pf. 42: 12. Ook vonden wy Pf. 42: 6 foortgelijke bewoordingen, maer evenwel met vry wat verfchil. Daer ftaet maer eens het woordje wat, Juj wat buigt gy enz. maer hier, en vs. 12 van den voorigen Pfalm, komt het twee malen voor. Daer ftaet verlosfingen van zijn aengezicht, en hier gelijk Pf. 42: 12, verlosfingen van mijn aengezicht. Het meervouwige woord verlosfingen hebben de onzen vertaeld, menigvuldige verlosfmg. Eindelyk, hier en Pf. 42: 12. wordt 'er ten flotte bygevoegd, en mijn God.
Wy ontmoeten in deze woorden, eene aenfpraek van den Dichter aen zijne ziel.
a. Eerst berispt hy zijne ziel over mismoedigheid : wat buigt gy u neder, en wat zijt gy onrustig in my ? 1. Wat buigt gy u neder? — Het grondwoord zegt eigenlyk wechzinken, en wordt gebruikt van zaken, welke in eene giondelooze diepte nederftorten. Het be-
(J) Pfalm 42: 6, 13. XI. DEEL. B



l8 PSALM. XLIII.
teekent derhalven eene vernedering van iets, het welk hoog was : het zy dat iemand door overwinning vernederd wordt Jef. 26: 5, het ZY dat hy zich buigt, onder het geweld van eenen vyand, en het hem gewonnen geevt Jef. 60: 14, het zy dat iemand onder druk en fmerten gebukt gaet, zoodat hy moedeloos wordt onder de bezoeking, Pf. 38: 7- ~ De ziel van den bidder was derhalven radeloos; zy zonk in zich zelve neder, als of alles afgedaen ware, zy gav zich over aen eene verteerende droevheid. 2. Wat zijt gy onrustig in my! — Het grondwoord zegt eigenlyk heet zijn en opbruifchen, en beteekent daervan geruisch en getier te maken. Het wordt gebruikt van wateren die bruifchen Pf. 46: 14, van het geruisch welk het eene menigte van volk verwekt Jef. 17: 12, van het kirren der duiven Ezech: 7: 16» van het getier esner blijde toejuiching Pf. 83: 3- Het wordt vertaeld door weeklagen Pf. 55- 18, door misbaer maken Pf. 77: 4» door ontroerd te zijn of het gerommel der ingewanden, Jef. 16: n. zoo ook Hoogl. 5: 4Jer. 31: 20. — Nu is de vraeg, van waer, in ons geval, de toefpeling ontleend zy? Sommigen nemen het van de bruifchende zee, welke geduurig onrustig is; anderen van een hoop volks, die verward door een loopen:Wy zouden evenwel, met anderen, liever denken aen de klaegftem eener kermende duive. — De ziel van den bidder was onrustig, hy was geduurig bezig met kermen en klagen, in zijne moedeloosheid. — In my, kan men ook vertalen over my, dat is, ter oorzake der onheilen, welke my bejegend zijn.
De werkwoorden ftaen in den toekomenden tijd, en wy zien daerdoor het geduurige, het aenhoudende, van deze moedeloosheid en van dit klagen aen.
Het vragend wat, wat buigt gy u neder enz.? heeft hier eenen berispenden zin; en geevt te kennen, dat hy deze moedeloosheid van zijn hart, als eene zondige zwakheid, zeer veroordeelde. — Het is derhalven, als of de Spreker, tot zich zei ven inkeerende,
zei-



PSALM. XLIII. 19
zeide: „ Wel, mijn ziel!is het nog niet diep genoeg „ gebukt, en niet lang genoeg getreurd ? Werp u zelve „ niet geheel wech. Sla toch niet tot wanhoop over; ,, ftel maet en perk aen uwe droevheid en weeklachten." B. By deze berisping komt eene welgegronde bemoediging,
hoop op God, want gy zult Hem nog loven enz.
i. Hoop op God. Het grondwoord hopen zegt, by de Oosterlingen, intaeijen ilijk te kleven: tot de ziel over gebracht, beteekent het, een lijdzaem en taei geduld. — De Spreker bemoedigt zijne ziel, en wekt dezelve op, om met een lijdzaem geduld en een onderworpen hart, de vervulling van Gods belovten te verwachten.
a. Wijders worden de gronden van deze bemoediging opgegeven, want ik zal Hem nog loven enz.
a. Ik zal God nog lovtn. Ik vertrouw dat God my, ten laetften eens, uit deze drukkende rampen verlosfen zal, en my ftof geven om zijne weldaden, met blymoedige lovzangen, te roemen.
b. Hy is de menigvuldige verlosfing mijnes aengezichts en mijn God. — Pf. 42: 6, vinden wy de zaek dus voorgefteld: ik zal Hem nog loven voor de verlosfingen van zijn aengezicht; voor de reddingen, welke zijn gunst en lievde my befchikken zal. Maer hier ftaet niet, waer voor de Spreker zijnen God loven zoude: hier volgt, hy, Hy zelv is de verlosfingen van mijn aengezicht en mijn God. — Het verfchil is derhalven aenmerkelyk. Pf. 42: 6. verwacht de bidder verlosfingen van Gods aengezicht, die nog toekomende waren; maer hier en Pf. 42: 12, fpreekt hy van reeds ontvangene verlosfingen.
God ts de menigvuldige verlosfing, eigenlyk de verlosfingen, van mijn aengezicht. — God wordt de verlosfingen genaemd, omdat Hy de oorzaek en de werkmeester is van groote en veelvuldige verlosfingen; de verlosfingen van Mijy aengezicht, dat is van mijn perfoon, een deel voor het geheel genomen zijnde. Ook wordt het aengezicht wel voor blijdfchap genomen; en dan zal het te kenXI. DEEL. B %



ao PSALM. XLIII.
nen geven , dat deze verlosfingen de gronden waren van zijne blijd.fchap. — Die verlosfingen welke hy te vooren genoten had, leverden hem dan rui ook gronden op van hope en bemoediging. Te meer, omdat hy by ondervinding wist, dat de heer zijnGod was, die almagtig, algenoegzaem en goedertieren was, die voor hem zorgde, en hem befchouwde als een voorwerp van zijne byzondere gunst.
PSALM. XLIV.
i. "|7En Onderwyfinge, voor den Opperfangmeester, onder de kinderen van Korah. Over de benaming van Onderwijzing, zie men het aengeteckende by Pf. 32: 1, en over de kinderen van Korah
by PC 42: i-
Omtrent den Maker van dezen Pfalm, en de gelegenheid by welke dezelve gedicht is, kunnen wy niets bepalen. Het is allerblijkbaerst dat hier Israëlieten fprekende worden ingevoerd , welker voorvaderen de heer, door zijn gunstig Alvermogen, in het bezit van Kanaan gefteld had vs. 2-4.' Zy klagen, dat zy, om de belijdenis van den waren Godsdienst, geweldig verdrukt vierden vs. 18, 23; zelvs waren zy zoodanig in de engte gebracht, dat zy binnen korten geheel zouden verdelgd zijn, indien de heer niet fpoedig uitkomst verfchafte vs. 10 enz.
Vraegt men nu, op welke tijden moet deze Pfalm worden toegepast ? dan ontmoeten wy zeer veele zwarighe den. — Sommigen denken aen de Babylonifche gevangenis, omdat de Israëlieten vs. 12 befchieven worden, als verftrooid onder de Heidenen; maer toen werden zy niet.vervolgd om de belijdenis van den waren Godsdienst; in tegendeel , de Babylonifche gevangenis was de geduchte flraf van eene lan^duurige en hardnekkige afgodery: behalven dat zy, in Babel, niet den ganfchen dag gedood werden vs. 23. — Anderen brengen dezen Pfalm, met den grooten calvitn , tot de geweldige vervolgingen van an-
TIO-



PSALM. XLIV. 21
tïochus ipiphanes. Indedaed alle de uitdrukkingen laten ?ich, uit deze onderftelling, zeer wel verklaren, en op de gemelde tijden te huis brengen. Er heerschte in dien tijd wel een fchroomelyk verderv onder de Joden; maer evenwel het beste gedeelte kon verklaren, dat zy Gode en zijnen dienst waren getrouw gebleven. Het is waer, de Joden waren toen niet verftrooid onder de Heidenen vs. 12; zy bewoonden hun eigen land: maer evenwel, zeer velen hadden de vlucht genomen tot de nabuurige volken, anderen waren gevangen en tot flaven verkocht. — Dan 'er is ook, die dit zangftuk brengen tot de eerfte dagen van het Euangelie ; toen de Christenen , om de belijdenis van jesus naem , geweldig vervolgd werden. Deze gedachte wordt verfterkt door het gezach van paulus , die Rom. 8: 36 de woorden van vs. 23 aenhaelt, en op de vervolgingen tegen de Apostelen toepast. Maer, aen den anderen kant, rijst 'er eene zeer groote zwarigheid uit vs. iq, ir, alwaer de Sprekers zich befchrijven als een volk , het welk in oorlog was , maer met wier krijgsheiren de Heer niet uittrok, zoodat zy genood» zaekt waren, om voor hunne vyanden te vluchten ; dit past zekerlyk niet op de eerfte Christenen.
De zaek komt ons duister voor. Wy durven niets bepalen, en laten de beflisfching aen beter oordeel over.
Wy onderfcheiden in. dit lied 3 hoofddeelen.
I. Eerst roemen de fprekers de uitnemende weldaden , welke de heer aen hunne voorvaderen bewezen had, vs. 2-9,
II. Daerna geven zy eene treurige befchrijving van hunne tegenwoordige verdrukking, vs. 10-23.
III. Eindelyk bidden zy om eene gunstige verlosfing, vs. 24- 27.
2. O Godt, wy hebben 't met onfe ooren gehoort, en hebben 'er ons met blijde dankzegging over verwonderd, hoe zeer gy ons in oude tijden begunstigd hebt, onfe vaders hebben't ons vertelt; gy hebt een wonderlijk werek ten behoeve van ons volk gewrocht, niet alleen in hare dagen, maer zelvs in de dagen van oudts, in ds allervroegftc tijden.
XI. DEEL. B 3



22 PSALM. XL1V.
2. Gy hebt de Heydenen met uwe wonderdoende hant uyt de befittinge verdreven, dezelve geheel ontworteld, maer haerlieden (a) geplant; gy hebt de heidenfche volcken geplaegt en verbroken , haerlieden daerentegen doen voortfchieten, zoodat zy in aental verbazend toenamen.
4. Want aen uwen byftand, hadden onze voorouders de inneming van het gezegend Kanaan te danken. Gy maektet hunne wapenen overal zegepralende, fy hebben het lant niet ge-erft door haer fweert, ende hare arm heeft hen geen heyl gegeven: door hunne macht en dapperheid, zouden zy nimmer zulke roemwaerdige overwinningen behaeld hebben; maer uwe machtige rechterhant, ende uwe befchermende arm, ende het licht uwes aengefichts, uwe onderfcheidene gunst, heeft hun wonderdadig geholpen; om dat gy een welbehagen in hen haddet, en het U vrymachtig behaegde hunne Natie, met uitfluiting van alle andere bewooneren der aerde, tot het volk van uw byzonder eigendom te fchikken. .
5. Gy felfs zijt mijn Komngh, o Godt; of gy
zijt nog dezelvde, 0 God mijn Koning. Gy hebt nog dezelvde betrekking tot ons, als tot onze voorvaderen. Wy eerbiedigen u daerom als onzen Koning, die ons volk onder uwe onmiddelyke befcherming hebt aengenomen; gebiedt of liever gebiedende de verloffingen Jacobs. Gy hebt uw volk zoo menigmael verlost, en wy vertrouwen dat gy ons ook nu nog verlosfen zult.
6 Door u en uwen machtigen byftand, fullen wy, wanneer Gv u onze zaek aentrekt, onfe machtigfte vyanden overwinnen , en onze wederpartijders met hoornen ftooten, zoo volkomen verdrijven, als een dier, wiens fterkte in zijne hoornen is, elk die 't zelve aenvalt overwint: in uwen name,door uwe almachtige hulp, fullen wy onder onze voeten vertreden, die tegen ons opftaen, zoodat zy nooit zullen in ftaet wezen, om wederom op te ftaen.
7. Want
00 Exod. 15: 17. Pfihn 80: 9.



PSALM. XLIV. 23
7. Want ick verwacht de verlosfing niet van mijne wapenen en dapperheid. Ik vertrouwe niet op mijnen boge; ende mijn fweert en fal my niet verloflen.
8- Maer wy vertrouwen op uwen byftand, welken gy ons volk in voorige tijden allerblijkbaerst bewezen hebt : want gy verloft ons , of gy hebt ons dikwerv verlost van onfe wederpartij der s; ende gy maeckt onfe haters befchaemt, of gy hebt hen befchaemd gemaekt.
9. In Godt roemen wy den gantfchen dagh: of liever in den voorledenen tijd, wy hebben den ganfchen dag in God geroemd, en blijde dankzeggingen opgeheven over de luisterrijkfte zegepralen , welke wy, door den Godlyken byftand, behaeld hadden, ende uwen naem fullen wy daerom loven in eeuwigheyt, Sela!
10. Maer hoe rampzalig is onze tegenwoordige toeftand, in vergelijking van voorige dagen ? want [nu] hebt gy ons (b) verflooten, ende te fchande gemaeckt; dewijle gy met onfe krygsheyren niet uyt en treckt, en onze legermacht niet onderfteunt door uwen Godlyken byftand.
11. Gy doet ons, of hebt ons doen achterwaerts keeren van den wederpartijder:, met fchande hebben wy voor onze vyanden moeten vluchten, omdat gy ons verlaten hadt, ende onfe haters berooven [ons] voor fich, om zich met onze goederen te verrijken.
12. Gy geeft ons over, hebt ons overgegeven, en fchijnt ons in het vervolg te zullen overgeven, als weerlooze fchapen die ter fpijfe geflagt worden: ende gy verftroyt ons onder de Heydenen.
13. Gy verkoopt uw volck om geene weerdye; gy hebt uw volk in de handen hunner vyanden overgegeven, als of gy 'er geen het minfte belang in fteldet, ende gy en verhoogt haren prijs niet: gy hebt niets minder gedaen, dan te betoonen , dat gy uw volk van groote waerde achttet.
14. Gy fielt ons, of hebt ons gefield onfen naebue-
(0 Pf. 60: 3. ende 74: 1. ende 89: 39. ende 108: 12. XI. DEEL. B 4



24 PSALM. XLIV.
ren tot (c) fmaet; tot fpot ende fchimp den genen , die rontom ons zijn , zoodat de omliggende volken ons befchimpen, en ons op allerlei wijzen hoonen.
15. Gy ftelt ons en hebt ons gefield, tot een fpreeckwoort onder de Heydenen: tot eene hooftfchuddinge onder de volckeren. Wanneer de omliggende volken eenen rampzaligen toeftand befchrijven willen, hebben zy van ons een Tpreekwoord ontleend, om te zeggen, dat het een toeft: nd zy , zoo erg als de onze.
16. Mijne fchande is den gantfchen dagh voor my : ik gedenk 'er geduurig aen. Zy wordt my ook telkens verweten , ende de fchaemte mijns aengefichts bedeckt my, zoodat ik mijne oogen niet meer durve opflaen.
17. Om de ftemrae des hooners, ende des lafteraers; van wegen den vyant, ende den wraeckgierigen, die aen ons zijne wraeklust zoekt te verzadigen.
18. Dit alles is ons overgekomen,nochtans, hoe zeer de vyanden, door hunne geweldige vervolgingen, ons van U en Uwen dienst zochten aftetrekken, tot de afgoden, en hebben wy uwer niet vergeten; nochte valfchelick g^handelt tegen uw verbont. Wy hadden ons tot uwen dienst verbonden, en dit verbond hebben wy ook niet gefchonken. Ach dat deze overweging U tot ontferming mogt aenfpooren!
19. Ons herte en is, van uwen dienst, niet achterwaerts gekeert; noch onfe gangh geweken van uw padt , van het pad der geboden , welke gy ons hadt voorgefchreven.
20. Hoewel gy ons geheel verplettert hebt, en gebracht tot eenen wanhopigen toeftand, in welken wy geheel zullen moeten verloren gaen, wanneer gy niet fpoedig tot onze hulp toefchiet. Gy hebt ons, ais het ware gebracht in eene plaetfe der draken, in eene woestijne, daer verfcheurende dieren woonen, en niemand veilig is, ende alwaer gy ons met eene dootsfchaduwe bedeckt'
hebt,
CO Pf- 79: 4> ende 8c: 7. Jer. 24: 9.



PSALM. XLIV. 25
hebt, in eenen akeligen toeftand , in welken wy niets an ders, dan den dood en den ondergang, te wachten hebben.
21. So wy den naem onfes Godts hadden vergeten; zijnen dienst verlaten, ende onfe handen tot eenen, vreemden Godt uytgebreydt, om de ydelheden aen te bidden; dat wy dan, met de fchromelykfte plagen geftraft worden !
2 2. Trouwens, zou de rechtvaerdige God zulk een wangedrag niet ftraffen? Soude Godt fulcks niet als Richter onderfoecken"? want hy weet niet alleen de uitwendige daden der menfchen, maer ook zelvs de verborgenheden des herten.
23. Maer om uwent wille, om de belijdenis van uwen naem , om onze verkleevdheid aen uwen dienst ; worden wy den gantfehen dagh en geduurig, op eene geweldige wijs, gedoodt en mishandelt; wy worden geacht als flachtfehapen , men maekt zoo weinig zwarigheid, om ons te dooden, als om fchapen te Aagten.
24. Waeckt "op , gy fchijnt u , geduurende eenigen tijd, onze belangen niet te hebben aengetrokken. Haest u toch ter onzer hulpe; waerom foudt gy fchijnen te flapen, en u aen ons niet te laten gelegen liggen Heere? Ontwaeckt, betoon dat gy voor ons zorgt, en verftoot niet in eeuwigheyt.
25. Waerom foudt gy uw aengeficht en uwe gunstige voorzorg langer verbergen? onfe elende,ende onfe onderdruckinge als het ware vergeten, en u gedragen , als of gy in het geheel niet dacht aen ons en onze rampen ?
26. Want onfe ziele heeft den moed laten varen j zy is als tot in 't ftof nedergebogen ; wy zijn zoo zwak, dat wy ons niet kunnen oprichten, zoo laeg nedergebogen , dat onfe buyck kleeft aen d' aerde.
27. Staet op, ons ter hulpe, ende verloft ons om uwer goedertierenheyt wille.
00 Rom. 8: 36. XI. DEEL. B 5



a6 PSALM. XLV.
PSALM- XLV.
i. T^En Onderwijfinge, een Liedt der liefden, voor den Opper fan gmeefter , onder de kinderen van Korah, op Schofchannim.
Deze Pfalm heet weder eene onderwijzing. Hier over vergelijke men het aengeteekende by Pfalm 32: 1.
Er wordt bygevoegd , een lied der lievde. — Uit deze benaming heeft men vry algemeen befloten, dat wy hier een minne- of bruiloftslied ontmoeten ; in het welk de lievde van eenen bruidegom en eene bruid zoude gezongen , en een aenftaend Huwelyk met lovgedichten geprezen worden. Maer dit begrip fchijnt ons niet te ftrooken, noch met de oorfprongelyke woorden, noch met het beloop van zaken. — De Hebreeuwfche uitdrukkingen beteekenen eenvouwig, een lied der aengenaemheden , dat is een zeer aengenaem lied. Het geevt niet anders te kennen, dan dat, en de inhoud, en de wijs, op welke dit lied moest gezongen en gefpeeld worden, by uitnemendheid aengenaem waren. — Het beloop van zaken wijst ons ook naer iets anders dan een Bruiloftslied. Er wordt in het geheel van geene Bruid, maer wel van des Konings Echtgenoot, gefproken vs. 10. Hier wordt een Koning vertoond, die reeds eene dochter had, met verfcheidene zoonen vs. 14, 17. Ook is 'er in het geheel geene melding van een Huwelyk : want vs. 14-17. wordt, niet van des Konings bruid, maer van zijne dochter, gefproken. — Het geheele zangftuk is een lovlied van eenen grooten Koning, die, in zijne beminnelyke hoedanigheden, en voorfpoedige regeering, geroemd wordt.
Over de volgende woorden, voor den Opperzangmeester onder de kinderen van Korah, zie men de aenteekening by Pf. 42: 1.
Op Schojchannim. — Het Hebreeuwfche woord beteekent
eene



PSALM. XLV. 47
eene Lelie. Dit lied moest derhalven gefpeeld worden, op een inftrument, het welk rond en hol was , gelijkende naer eene Lelie; of op een zesfnarig fpeeltuig, het welk eene lelie genaemd werd , omdat het zestal van fnaren beantwoordde, aen het zestal bladeren van eene Lelie.
De inhoud behelst, gelijk wy reeds in het voorbygaen hebben opgemerkt, een lovlied, op eenen grooten Koning , die uitmuntende hoedanigheden bezat , over alle zijne vyanden zegepraelde, billyk en voorfpoedig regeerde, wiens huis by uitnemendheid gezegend was, en wiens Koningrijk zeer uitgebreid was, ongemeen volkrijk, allerluifterrijkst, en eenen aengenamen vrede genoot.
Maer wie is deze Koning? Buiten allen twijffel de Messias. Dit blijkt ontegenzeggelyk uit Hebr. k 8,9, alwaer de Apostel zich beroept op de woorden van vs. 7, 8, om te betoogen, dat de heer christus oneindig voortreffelyker is , dan de Engelen. Hy verklaert uitdrukkelyk , dat deze woorden' tot Gods Zoon gefproken zijn; maer dit kon paülus niet zeggen, indien hy dezen Pfalm niet voor een lovlied op den messias gehouden had. —■ Maer dan is nog de vraeg, of deze Pfalm regelrecht op den messias zie; dan of de Dichter, in den letterlyken zin, van sa1.0mo, maer in den geestelyken zin van den messia's, als den tegenbeeldigen salomo, gefproken hebbe. -— Wy begrijpen het op de eerste wijs. Hoe groot een Koning salomo ook ware, en hoe zeer eenige uitdrukkingen, in eenen flauweren zin, op dien roemruchtigen Vorst, zouden kunnen worden toegepast; zijn 'er evenwel zeer vele zaken, welke, met geene mogelykheid, op salomo kunnen worden te huis gebracht. Wy zullen Hechts het een en ander ten voorbedde opnoemen. De Koning, in dit lied, wordt gezegd fchooner te zijn, dan de menfchenkinders, vs. 3, van God onmiddelyk gezalvd te wezen vs. 8. Hy wordt uitdrukkelyk god genaemd vs. 7, 8. Hy wordt befchreven, als iemand, die gerechtigheid liev heeft, en godloosheid haet vs. 8, die gezegend is tot in eeuwigheid vs. 3. Zelvs komt hy vs. 12, 13. voor, als het voorwerp van aenbidding en Godsdienstige hulde. Eeuwig was zijn throon
XI. DEEL.



28 PSALM. XLV.
vs. 7, en hy zou van de volken in eeuwigheid geroemd worden vs. 18. —- Kan dit alles op iemand anders, dan op den messias , Gods eigen Zoon, worden toegepast? 4 Van den Maker , den tijd, eh de aenleiding, door wien, op en by welke, deze Pfalm gedicht zy, kunnen wy niets mer zekerheid bepalen. — Alleenlyk komt het ons niet onaennemelyk voor, dat de Dichter, den luister en den voorfpoed van salomons Koningrijk befchouwende, door den Prophetifchen Geest zy voorgelicht, en in zijne gedachten opgeheven, zoodat het geestelyk Koningrijk van Hem, die veel meerder is dan salomo , voor zijnen geest wierd afgeteekend.
Wy onderfcheiden, in dezen Pfalm, drie deelen. I. De Inleiding vs. 2. II. Een uitvoerig lovlied, ter eere van den messias vs. 3-17. III. Het befluit vs. 18.
2. Mijn herte is vol van verhevene gedachten. Even gelijk een bronwel de wateren opgeevt, door eenen inwendigen aendrang voortgeperst, zoo geeft ook mijn hart een goede aengename en nuttige reden op: Ick fegge mijne wel uitgewerkte gedichten uyt ter eere van eenen grooten Koningh , die ver weg verheven is , boven alle waereldfche Vorsten; mijne zingende tonge is gelijk aen eene penne eens veerdigen fchrijvers, die fraei en duidelyk fchrijvt.
Hierop volgt hei lovlied, ter eere van dien grooten Koning vs. 317. Eerst wordt hy afgeteekend, als oen gansch zeer uitmuntend Leeraer vs. 3 ■ 6. daerna als een rechtvaerdig, vreedzaem en eeuwig Koning vs. 7. wijders als een rijk, machtig en gezegend Vorst vs. 8, 9. vervolgens wordt de Koningin geroemd, en tot haren plicht opgewekt vs. 10-12; ook wordt de hulde opgegeven, welke de Tyriers aen dezen Koning bewijzen zouden vi, 13, laetjlelyk wordt het luisterrijk geflacht van den Koning vermeld vs. 14-17.
3. Gy groote en Godlyke Koning, hebt wel de menfchelyke natuur aengenomen ; maer evenwel, als ver heer-
lykte



PSALM. XLV. 20
lykte Middelaer , als Gods eigen Zoon , en de groote Leeraer der gerechtigheid, zijt gy veel fchoonder, beminnelyker, en van eenen veel hoogeren rang, dan de uitnemendfte onder de menfchen kinderen; genade is uytgeftort in uwe lippen: de leer, welke gy, als de ^rootfte der Propheten, met uwe lippen voorftelt, is alleraengenaemst; zy ademt niets dan genade, de hoofdfom van dat alles is de rijkdom der ontfermende barmhartigheid , welke uw Vader , om uwen wille , aen zondaren bewijzen wil: daerom, om deze reden, ter belooning van uwen yver en van uwe getrouwheid, in het verrichten van het groote werk het welk u was aenbevolen, heeft U Godt gefegent, met eer en heerlykheid bekroond in eeuwigheyt, ook zullen alle uwe pogingen , om het heil der menfchen te bevorderen , allerblijkbaerst gezegend worden.
4. Gordt uw fweert aen de heupe , o"Helt; Immers zijt gy een Held by uitnemendheid. 1 Gy hebt alle zwarigheden overwonnen, en den dood zeiven vcrflonden. Ook zult gy u, in het vervolg, als eenen dapperen held, openbaer maken, in het verdeedigen en uitbreiden van uw Koningrijk. Corel daerom uw zwoerd aen uwe heupe , tot een teeken van uwe majefteyt ende uwe heerlickheyt, gelijk het zwaerd, by het aenvaerden der Koninglyke Heerfchappy , door de Koningen pleegt aengegespt te worden. »
5. Ende rijdt voorfpoediglick uwe heerlickheyt, op het woort der waerheyt, ende rechtveerdige fachtmoedigheyt: ende uwe rechterhant fal u vreeflicke dingen leeren.
6. Uwe pijlen zijn fcherp, volcken fullen onder u vallen: [fy treffen] in 't herte van des Konings vyanden.
Deze woorden zijn vry duister, en worden daerom zeer verfchillendlyk opgevat. Wy voegen ons by de genen, die dit sde en 6de vers dus vertalen: en zijt voorfpoedig in uwe heerlykheid, rijd op het woord der waerheid , en antwoord rechtvaardigheid; en-loet Uwe recluehand, op tene vreesfelyke wijs;
XI. DEEL.



3o PSALM. XLV.
uwe fcherpe pijlen afschieten, in het hart van des Konings vyanden , dat volken onder u vallen. — Wy ontmoeten hier eene dichterlyke teekening van eenen heldhaftigen Krijgsman , die zijne pijlen rondom onder zijne vyanden affchiet, om hen te verfchrikken voor zijne Majefteit, met dat gevolg, dat geheele volken zich aen hem onderwerpen. Maer , terwijl de messias, vs. 3, 4, als een Koninglyk Leeraer is afgeteekend, hebben wy hier te denken, aen de geestelyke wapenen van Christus Koningrijk. — Het woord der waerheid wijst ons allerduidelykst naer het Euangelie der vervulling. Dit woord der waerheid komt hier voor als de wagen, op welken de Koning de waereld rond rijd. -—— Het gene de onzen hebben en rechtvaerdige zachtmoedigheid, vertalen wy, en antwoord rechtvaerdigheid; het zegt derhalven, de tegenwerpingen tegen eene leer voldoende op te losfen , en rechtmatige plichten voor te fchrijven. — De laetfte woorden van vs. 5 en 6 hebben wy, tot éénen volzin gebracht. Het oorfprongelyk woord, door keren vertaeld, zegt eigenlyk pijlen af te fchieten; en dat het hier in dien zin moet genomen worden , blijkt klaer genoeg , om dat 'er vs. 6, van pijlen gefproken wordt. Op dien grond hebben wy het vertaeld, en laet uwe rechtehand , op eene vreesfelyke wijs, uwe fcherpe pijlen af fchieten, in het hart van des Konings vyanden. Door deze fcherpe pijlen hebben wy te denken aen overtuigende bewijsredenen , door welke des Konings rechtehand, dat is , het Alvermogen van zijnen Geest, het hart zijner vyanden, niet doodelyk doorwonden , maer op eene vreesfelyke wijs, dat is met eene onwederftaenbare werking, vermurwen zoude, en hen bewegen, om zich aen dien grooten Koning geloovig te onderwerpen.
De meening van vs. 5, 6. is derhalven onzes erachtens deze:
En zijt voorfpoedig in uwe heerlykheid! dat uwe Majefteit en de luister van uw Koningryk, in deszelvs voorfpoedige uitbreiding en befcherming , voor al de waereld „ meer en meer openbaer worde ! rijd op het woord der waerheid l wordt als op den zegewagen van het Euangelie der vervulling , door alle de waerelddeelen rond
„ ge-



PSALM. XLV. 31
„ gevoerd; dat alle gedachten der volken, u en de heer„ lijkheid van uw Koningryk, door de prediking van het ,, Euangelie leeren kennen ! en antwoord rechtvaardigheid , „ fchrijv uwen onderdanen billyke wetten voor, laet alle „ tegenwerpingen van het ongeloov bondig beantwoord „ worden ! en laet uwe rechtehand , het Alvermogen van uwen Geest , de heerfchappy voerende genade, op eene ,, vreesfelyke en onwederftaenbare wijs, fcherpe pijlen affchie„ ten in het hart van 's Konings vyanden! dat de harten der ,, ongelovigen , die u als Koning niet willen eerbiedi,, gen , door overtuigende bewijsredenen vermurwd wor,, den, dat zy bewogen worden om u hulde te doen, ja ,, dat geheele volken onder u vallen, en zich geloovig aen U „ onderwerpen mogen."
7. Gy groote Koning! zijt de waerachtige God zelvs, boven al te prijzen in eeuwigheid. Gy zult eindeloos op (d) Uwen throon zitten, o Godt, uwe Koninglyke heerfchappy zal nimmer eindigen. Zy is eeuwiglick ende altoos; het fcepter uwes Koninckrijcks is een fcepter der rechtmatigheyt, uwe heerfchappy, waervan het fchepter het luisterrijk teeken uitmaekt, is rechtvaerdig en vreedzaem.
8. Gy hebt gerechtigheyt lief, het is het leven des levens van uwe ziel, om al dat gene te verrichten, waerdoor Gods eer en het heil der menfchen kan bevorderd worden , om Gods wil in alles te volbrengen, ende gy haet godtloof heyt: naedien gy eenen innerlyken en eeuwigen afkeer hebt van alles, het welk met Gods wet ftrijdig is. Daerom, en om die reden, heeft U, O Godt, u, die zelv de waerachtige God zijt, uw Vader die uwe Godt is, gefalft met vreugden-olie, met eene zeer aengename en verblijdende olie : uw God heeft u alle die gaven gefchonken , welke gy noodig hebt, ter waerneming van uwe luisterrijke ampten. Door deze gaven zijt gy verreweg verheven, boven uwe medegenooten, en bevoorrecht boven alle Propheten, Pries-
(s) Hebr. 1: '8 XI. DEEL.



32 PSALM. XLV.
ters en Koningen, die oulings gezalvd zijn; zelvs zijt gy zoo veel meerder dan de groote moses, als de Heer meerder is dan zijn dienaer.
9. De kostbare olie, met welke gy gezalvd zijt, is zoo rijkelyk op u uitgeftort, dat dezelve nedergedropen zy, en den aengenamen geur medegedeeld hebbe, aen uwe kleederen. Alle uwe kleederen zijn myrrhe, ende aloë, [ende] caflie; uyt de elpenbeenen paleyfen van den hemel zijn die gaven nedergedaeld, van waer fy U verblijden , nadat zy op u zijn uitgegooten.
Door de kleederen van den gezalvden Koning hebben wy te denken, aen alle de daden, door welke de Heer Christus zijne Koninglyke macht en heerlykheid openbaer maekt. Deze kleederen waren met den geur der zalvolie doortrokken, zy waren als mijrrhe, aloë, en casfie zelve. Het geevt te kennen, dat het, uit alle de daden van dien Godlyken Koning, blijkbaer zy,dat hy de gaven van den Heiligen Geest ontvangen hebbe, zonder maet ; even als de reuk der kostbaerfte lpeceryen zich rondom verfpreidt.
10. Hoe luisterrijk is uwe Hovfioet! Dochters van Koningen zijn onder uwe koftelicke [ftaetdochteren]; maer boven alle deze Vorftinnen blinkt uwe Koninglyke Gemalin uit, de Koninginne ftaet aen uwe rechterhant, in 't fijnfte gout van Ophir.
De dochters der Koningen beelden hier verfcheidene volken en Vorftendommen uit, die het zich tot een eer rekenden, om aen Koning jesus, in geloovsgehoorzaemheid onderworpen te zijn. — Maer wie is dan de Koningin, de Gemalin van den Koning ? het 'grondwoord wijst ons, naer de echte vrouw van den Koning , vergel. Dan. 5: 2, 3. Veelal denkt men, aen de eerste Christenen uit de Joden. Mier, van de Joodfche Kerk, wordt vs. 14, onder den naem van 's Konings dochter gefproken. —• Wy denken hier aen de eerste Kerk uit de Heidenen, die, door den Godlyken Koning, by uitnemendheid bemind en vereerd werd. Er voegden zich , by des Konings hovftoet, in het vervolg verfcheidene dochters van Koningen , toen de
Kerk,



P s A L M. XLV. 33
Kerk, door de landen der Heidenen, verder werd uitgebreid ; maer de Koningin, de eerste Kerk uit de Heidenen was van den Koning het meest begunftigd en bevoorrecht. Zy fiond aen zijne rechtehand, in het fijnfte goud van Ophir> voor zoo ver de eerste Kerk, uit de Heidenen, reeds in den hemel verheerlykt was.
II. Hoort, o dochterj ende fiet, ehdé neygt uwe oore: ende vergeet uw volck , ende uwes vaders huys.
Wie is deze Dochter? De eigen dochter van den Koning kan hier niet bedoeld zijn: want van deze, wordt eerst vs. 14. gefproken. Ook kan hier niet geoogd worden , op de Koningin zelve: want het zou niet welvoeglyk zijn, de Gemalin van zulken grooten Koning, - met deh naem van Dochter aen te fpreken. — Het komt ons zeef aennemelyk voor, dat de Propheet het oog hebbe, op de heidenfche volken, welke in vervolg van tijd bekeerd > en vs. 10. dochters van Koningen genaemd zijn. Deze worden nu dochter genaemd, in het eenvouwig getal, In Éenen verzamelenden zin; om de geheele menigte der dochteren aen te wijzen, en te kennen te geven, dat de volgende vermaning, tot elk der onderfcheidene Natiën, die zich tot het Christendom bekeerd hadden, hoofd voor hoofd > en zonder uitzondering, ware ingericht. — Deze Dochter: was reeds uit haer volk en 's Vaders huis uitgegaen, en wordt vermaend, om het een en ander te vergeten. De zin is derhalven deze;
„ Gy onderfcheidene Natiën, welke u van tijd tot tijd „ tot het Christendom bekeerd hebt, dat elk uwer den ,, Koning hulde doe. Hoort naer zijne geboden; ziet, met ,i verwondering, de blijken van zijne macht en majefteitj „ ende neigt uwe oore, zijt zeer begeerig om zijne lèsfert „ te ontvangen. Gy hebt reed» uw volk en 's vaders huis „ verlaten ; gy hebt u aen dien Godlyken Koning ver* „ bonden , en uw hart afgetrokken van alle die ydelhe„ den, zondige vermaken en gewoonten, aen welke gjf ,> voorheen verkleevd waert : ende daerom vergeet uw volht XI. DBEL. G
;e-



34 PSALM. XLV.
ende uwes vaders huis, denk in 't geheel niet meer aen die ' oude dingen, trek 'er uw hart volkomen van af." " 12 Sö fal de Koningh lult hebben aen uwe zedelyke fchoonheyt; Dewijle hy uwe Heer is en uw gebiedende Koning, fo buygt u, met eenen aenbiddenden eerbied, voor hem neder.
iq. Ende de dochter van Tyrus, de rijcke onder den volcke, fullen uw aengefichte (b) met eefchenck fmeecken.
De volgende vertaling fchijnt ons zeer veel licht, aen dit vers,by te zetten. En gy, dochter van Tyrus! zult u ook voor hem nederbuigen, daer de rijke volken uw aengezicht, met gefchenken zoeken, en uw huis, als het ware, met vereeringen afloopen. — Door de dochter van Tyrus, welks aengezicht de rijke volken, met gefchenken zochten, hebben wy aen eene rijke natie te denken, die, even als de handeldrij. vende Tyriers, groote rijkdommen bezat, en door andere volken ontzien en geëerd werd. - Waerfchijnlyk worden de Romeinen bedoeld: deze dochter van Tyrus zou mede zijn, onder de dochteren van Koningen, die zich, voor den grooten Koning, nederbuigen; dat is, ook de machtige Romeinen zouden, met en onder andere Heidenfche Natiën, aen Koning jesus hulde doen.
14 Des Konings dochter is geheel verheerlickt inwendigh; hare kleedinge is van gouden
borduerfel. . .
Deze Konings dochter is, van de Koningin, en de dochters der Koningen vs. io, n , als mede van Tyrus dochter vs 13 , geheel onderfcheiden. Wy denken , in de zinbeeldige beteekenis, aen de Joodfche Kerk, tot welke de Koning, als tot zijne Dochter, eene zeer byzondere betrekking had. — In onderfcheiding van de jonge dochteren, die achter haer zijn, hare medgezellinnen vs. 15, zou men, door des Konings dochter , bepaeldelyk de Joodfche Kerk kunnen verftaen, welke eerst te Jerufalem geplant is; en,
door
(J) Pfalm 7a: 10.



PSALM. XLV. 3J.
door de gemelde jonge dochteren, lmre medgezellinnen, de gemeenten onder de Joden, in andere gewesten.
De zin van vs. 14. is derhalven deze: „ Des Konings „ dochter is geheel verheerlykt inwendig, de eerste Joodfche „ Kerk te Jeruialem vergaderd, is, door inwendige zede„ lyke hoedanigheden , en geheiligde gemoedsgeftaltens, „ zeer beminnelyk; hare kleeding is van gouden borduur/el '; „ of met gouden oogskens: zy vertoont zich allerluifter,, rijkst ; zoo in uitnemende gaven , als in fchitterende heiligheid.
15. In geftickte kleederen der werken van lievde en godzaligheid, door welke zy haer inwendig gemoedsbeftaen openbaer maekt, fal fy, op eiken plechtigen Feestdag, tot den Koningh geleydt worden, om tot hem, met openbare blijken van hulde en eerbied, te naderen; de jonge dochteren [die] achter haer zijn, hare medegefellinnen, de gemeenten der gelovige Joden, uit andere gewesten, fullen ook, in haer gevolg, o groote Koning, tot u gebracht worden.
16. Sy fullen geleydt worden met alle blijtfchap ende verheuginge; fy fullen zelvs, na het afleggen van het ftervelyk lichaem, ingaen in den hemel, des Konings paleys.
17. In plaetfe van uwe vaderen , fullen uwe fonen zijn; uwe zoonen, mannen van naem en verdiensten , die door wijsheid en deugd uitmunten; en die uwe zoonen zijn, voor zoo ver zy alle hunne goede hoedanigheden van u ontleend hebben; zullen de plaetfen van uwe vaderen bekleeden, en niet minder zijn, in wijsheid en deugd, dan hunne voorzaten: de Leeraers der Christen gemeenten zullen vooral niet minder zijn, dan de uitmuntendfte mannen, onder de oude huishouding, gy fultfe tot Vorften, tot Apostelen en opzieneren fetten over de gemeenten op de gantfche aerde verfpreid.
XI. DEEL. C 2



35 PSALM. XLV.
Vs. 18. behelst het bejluit.
18. Ick heb thans, o Godlyke Koning, een lovdicht, ter uwer eere opgezongen; daerdoor fal ik, als door een opgericht en altoosduurend gedenkteeken , uwes roemruchtigen naems doen gedencken van elcken geflachte tot geflachte : daerom, omdat gy zulk een machtig en luisterrijk Koning zijt, als ik thans heb aengetoond, fullen u de volcken loven eeuwiglick ende altoos.
PSALM. XL VI.
i. T^En Liedt op Alamoth, voor den Opper^ fangmeefter, onder de kinderen van Korah.
Alamoth beteekent maegden. — Sommigen denken aen een Muziek-inftrument, hetwelk dus genaemd werd; anderen aen de zangwijs van een Lied , het welk met dit woord begon. Onzes erachtens geevt de uitdrukking, op Alamoth te kennen , dat dit Lied, met maegdenftemmen , moest gezongen worden.
Voor den Opperzangmeester , onder de kinderen van Korah ,
vergelijk Pf. 42: *•
ln dezen Pfalm, worden eenige fprekers ingevoerd, die eene befchrijving geven van hun fterk vertrouwen op God en zijnen byftand; hoe zeer zy door de rampen van den oorlog gedrukt werden, en in de gevaerlykfte omftandigheden verkeerden, verwachtten zy evenwel, dat de heer^ hen, door zijne gunst en almacht verlosfen, en daerdoor zijnen naem verheerlyken zoude.
Maer wie zijn deze fprekers, en op welken tijd moet het zangftuk worden toegepast? — Sommigen denken aen
de



PSALM. XLVI. 37
de Kerk van het Nieuwe Testament, en hare verlosfingen, uit de geweldigfte vervolgingen. Het voornaemfte bewijs ontleent men uit vs. 5. Anderen meenen , dat hier de oude Israëlieten (prekende voorkomen. — Tot dus ver heb ik de zaek, op de eerste wijs begrepen; maer, by nader onderzoek, is het my duidelyk voorgekomen, dat het bewijs, uit vs. 5. ontleend, geen fteek houden kunne, Dit zullen wy, ter gemelde plaets, nader aentoonen.
Dan by welk eene gebeurtenis der oude Israëlieten, moeten wy ons dan bepalen? — Zekerlyk niet by de oorlogen en overwinningen van David : want hier wordt van zulk eene verlosfing gefproken, welke eenen duurzamen vrede, en eene geheele ophouding van den oorlog , ten gevolge hebben zoude vs. 10, en dit kan, op davids tijden, niet worden toegepast. — In de volgende gefchiedenis, ontmoeten wy drie gebeurtenisfen, welke hier in aenraerking komen kunnen; de bevrijding van asa , de verlosfing van josaphat , en de uitredding van hiskias. — Het eerste geval vinden wy 2 Chron. 14. Te weten, toen zerah de Moor, met een machtig heirleger, tegen Juda opgetrokken, en reeds tot Marefa in de Ham van Juda, was doorgedrongen , ging asa hem te gemoet, met een veel geringer krijgsmacht. Maer, op het ernftig gebed van asa , verloste hem de heer , en de Mooren werden geflagen, — De verlosfing van josaphat wordt 2 Chron. 20. verhaeld. De vereenigde legermacht der Moabieten, Ammonieten, en Edomieten, waren in het land van Juda gevallen, en tot Engedi doorgedrongen. In dezen nood , riep josaphat een plechtig vasten uit. Hy zelvs badt, in het openbaer-. De Propheet jahaziel boodfchapte hem, uit Gods naem, dat hy, tegen den volgenden morgen, den vyand moest te gemoet trekken, met belovte, dat de heer hera, op eene zeer merkwaerdige wijs, verlosfen zoude. Het gefchiedde ook zoo. josaphat liet eenen vreugdezang opheffen ; en daerdoor werden de vyanden zoodanig verfchrikt , dat zy in verwarring raekten en veïddgd werden. — De uitredding van hiskias is zeer omftaatüg hafchreven 2 Kon, i8., 19. z Chron. 32. Jef. 3«» 37. De XI. OfcEU C 3



38 PSALM. XLVI.
hoofdfom der zake is deze. sanherib , de Koning der Asfyriers, nain verfcheidene fteden van Juda in. hiskias verzocht om den vrede, en verbond zich, om eene zeer zware fchatting op te brengen. Dan, met dit alles, zond sanherib zijnen Veld - Overften rabsake , meteen machtig leger , om Jerufalem te bemachtigen. Geduurende het beleg, dreev rabsake , op eene godslasterlyke wijs, den fpot, met het vertrouwen der Joden op den Godlyken byftand. In deze benauwdheid bad hiskias zeer ernftig tot den heer. Zijn gebed werd op eene zeer merkwaerdige wijs verhoord. In eenen nacht werden 'er 185000 ■ mannen, in het leger der Asfyriers wonderdadig nedergeveld; en Sanherib keerde, in alleryl, zeer verfchrikt naer zijn land terug, alwaer hy korc_ daerna, door zijne eigene zoonen, .vermoord werd.
Het geval van asa kan hier niet bedoeld zijn: want hier wordt, van eene verlosfing, welke binnen korten, en by het aenbreken van den morgenftond, zou openbaer worden vs. 6, van eene vërlosfing , welke eene volkomene rust van rondomme ten gevolge hebben zou vs. 10. — Het een en ander past zeer wel, op het geval van josaphat, te meer omdat 'er vs. 7. van Heidenen en Koningrijken gefproken wordt, die roesden en zich beweegden; het welk zeer gevoeglyk op de krijgstoerustingen der Koningen van Moab, Ammon en Edom, kan worden te huis gebracht; daer his. kias Hechts door één Koningrijk, dat der Asfyriers, werd aengevallen. — Wy voor ons bepalen ons evenwel, met den grooten calvijn, tot de verlosfing van hiskias, om de volgende redenen. (1). Omdat 'er, niet zoo zeer van het land van Juda, maer byzonder van de hoofdftad Jerufalem gefproken wordt vs. 5, 6. (2). By de verlosfing van 'Hiskia , werd de Stad Gods , door de beekskens der rivieren, verblijd vs. 5, daer sanherib gedreigd had, dat hy Jerufalem, door den dorst, tot de overgave dwingen zoude, en pochte, dat hy, met zijne voetzolen, de rivieren verdroogd had. (3). Vs. 11. ontmoeten wy eenen kennelyken weerflag, op den aendrang van hiskias gebed, aen den eenen kant; en op de fnorkery van den Asfyrier, aen
de



PSALM. XL VI. sp
de andere zijde, die zich, niet alleen boven de goden der volken verheven had , maer zelvs boven den waren God van Israël. (4). Vs. 7. kan , volgens onze vertaling., wel op het geval van josaphat, worden toegepast; maer het oorfprongelyk, door zich te bewegen vertaeld, is het zelvde, het welk vs. 3. door verzet worden, en ys. 6. door wankelen is overgezet. Het zegt derhalven geene dadelyke beweging van Krijgstoerustingen; maer, in eenen lijdelyken zin, gefchud te worden en te wankelen.
Op deze gronden meenen wy, dat de burgers van Jerufalem hier fprekende worden ingevoerd, en wel bepaeldelyk op dien tijd, toen zy, door de Godfpraek van jesaias gefterkt, de beloovde verlosfing, blymoedig en met vertrouwen te gemoet zagen, en dit is ook de reden, waerom de fprekers zich, in den toekomenden tijd uitdrukken.
Wy onderfcheiden, in dezen Pfalm, twee hoofddeelen.
I. Eerst geven de burgers van Jerufalem den grond op van hun bemoedigd vertrouwen vs. 2.
II. Daerna betuigen zy de kracht van hun vertrouwen zelvs vs. 3-12.
2. Godt is ons eene toevlucht, onder zijne gunstige befcherming, is eene veilige wijkplaets, in het barnen der gevaren! ende God is ons eene fterckte: op zijnen allesvermogenden byftand kunnen wy ons gerust verlaten! Dit hebben de gefchiedenisfen van voorige tijden ten duidelykften bevestigd, hy is krachtelick bevonden eene overvloedige hulpe in benaeuwtheden.
Vs. 3-12. wordt het gelovig vertrouwen der /prekeren zeer omflandig befchreven. A. Eerst fiellen zy het zelve meer algemeen voor vs. 3, B. daerna meer byzonder, met betrekking tot het tegenwoordig geval vs. 4 - 8, en C. eindelyk moedigen zy anderen, tot dat zelvde vertrouwen aen vs. 9 -12.
3. Daerom fullen wy niet vreefen, al zagen wy de ontzachlykfte verfchijnfelen in de natuur: zelvs zouden wy goedsmoeds blijven in onzen God , al veranderde
XI. DEEL. C 4



#o PSALM. XLV1.
een groot gedeelte van de aerde [ hare plaetfe"], al wierd de aerdbol, op de geweldigfte wi/s, gefchud en gefchokt, ende al wierden de bergen door de meest geduchte aerdbevingen nedergeploft , en verfett in 't herte, in het midden van de zeen: wy zouden evenwel niet vreezen.
Wil men het voordel zinbeeldig opvatten , dan beeft men te denken aen de verwoesting van volken, landen en lieden. — De bergen zijn zinbeelden van gevestigde Staten on machtige Koningrijken. De zee vertoont de uitgeftrektr heid, de onoverwinbaerheid, en het geweld van dezelve. — De voorgeftelde zaek heeft derhalven in het zinbeeldige plaets, wanneer machtige Koningrijken en Staten verwoest worden en omgekeerd. Trouwens , ter dezer tijd was reeds meer dan één der machtigde Koningrijken, door de zes der geweld drijvende Asfyriers, geheel verzwolgen.
Hun vertrouwen, in het tegenwoordig geval, ftellen d» prekers eerst zinbeeldig voor, vs. 4, 5. en daerna dut: delijker met eigenlyke bewoordingen, vs. 6-8.
4. Laet hare wateren, de wateren der zee namelyk, bruyfen, zoodat de zee gelijk zy aen een ziedenden pot, laetfe beroert worden: laet de zee zoo geweldig bewogen en tot haren bodem beroerd worden, dat het modderig llijk naer boven gevoerd worde! Laet de bergen daveren, zoodat zy ftaen te trillen en te beven , door derfelver verheffinge, zoodat de hemelhooge golven tegen de kruinen der bergen aenklotfen! dan nog zullen wy wej gemoed zijn, en op onzen God vertrouwen. Sela 1
Dit voordel moet zinbeeldig befchouwd worden. — De zee en hare wateren zijn meermalen zin neprenten van machtige en geweldige volken, die eene uitgedrekte heerfchappy hebben en een geweldig vermogen , Jer. 47: 2. 51: 42. In het byzonder hebben de fprekers het oog op het wijduitgedrekte Koningrijk der Asfyriers en deszelvs machtige heirlegers. Het bruirjchen dezer wateren vertoont ons de beweging van eene talryke krijgsmacht , welke gereed daet om aen te vallen. Het beroerd worden, doet ons denken



PSALM. XLVI. 41
ken aen de verfchrikkelyke woorden en daden der Asfyriers , om Koning hiskias te beleedigen, en vooral aen de godslasteringen, welke rabsake uitbraekte. Dq verheffing der wateren fchildert ons de trotsheid en woede der Asfy* riers. Het daveren der bergen, fchetst ons het onvermogen der machtigde Koningrijken, om tegen het geweld der Asfyriers beftand te zijn.
De Sprekers willen derhalven te kennen geven, dat wel de machtigde der andere volken het geweld der Asfyriers niet wederdaen konden; maer dat zy een vaster grondvest hadden, daer zy deunden op den heer hunnen God. Zy verachtten de macht der Asfyriers, en hoe geweldig die vyanden van vermogen waren, zy rekenden zich evenwel veilig. Zy befpatten de fnarkeryen van sanherib en rabsake.
5. De beeckfkens der riviere, de afleidingen van water, welke uit eene groote rivier voortdroomen, fullen verblijden Jerufalem, de ftadt Godes; onze hoofddad Jerufalem, alwaer-God zijne wooning heeft, zal eenen genoegzamen toevoer van water hebben, en daerdoor zullen de inwooners verblijd en verkwikt worden. Zoo doende gaet het Jerufalem wel, dat het heiligdom is der woqningen des Allerhoogften, of, dat heilig is, door de wooning des Allerhoogden, die oneindig verheven is boven alle de afgoden der Heidenen,
Welke beekskens der riviere worden hier bedoeld? Zekerlyk niet de Jordaen j want deze zondt geene beken binnen de hoofddad. Om dezelvde reden, kan ook de beek Kedron niet in aenmerking komen. — De fontein Gihon , die ook Siloa en Siloam genaemd wordt, was aen het Zuidwesten van Jerufalem tegen over den bergSion; van waer twee waterleidingen liepen naer twee vijvers, den bovenden, door salomo gemaekt, ten diende van het Koninglyk Paleis , den onderden, die naer het Noorden liep, ten diende van de beneden dad. — Om den vyand van water te berooven, dopte hiskias , behalven andere bronnen, den uitgang van de fontein Gihon naer den opperden vijver , en leidde het water naderhand naer de Westzijde der Stad, door vernieuwde buizen in den berg uitgehou*
XI. deel. C 5



48 PSALM. XLVI.
wen, om de Stad tegen het gebrek van water te beveiligen, 2 Kon. 20: 20. 2 Chron. 32: 30. — Maer kan de fontein Siloain eene rivier genaemd worden ? Buiten allen twijfel. Zy deed aen de ftad denzelven dienst, welken eene rivier kon toebrengen. Zy verfchafte eenen overvloed van water, niet alleen tot het noodig gebruik, maer zelvs tot veraengenaming in de lusthoven. Daerenboven had hiskias alle de wateren in de ftad geleidt, om des te grooteren overvloed te hebben.
De fprekers willen gevolgelyk te kennen geven , dat Jerufalem zou verlost worden. Het zou niet gaen naer den wensch der Asfyriers, die de ftad door dorst tot de overgave zochten te dwingen. — De burgers zouden overvloed van water hebben en behouden , zy zouden zich daer over lang verheugen. De beekskens der riviere zouden de ftad verblijjden. De Asfyriers zouden niet fiechts voor eenen tijd aftrekken , maer geheel verdelgd worden; en in eenen gewenschten voorfpoed, zouden de Joden de vruchten van die verlosfing genieten. Byzonder zouden zy zich verblijden over de verlosfing van Jerufalem, als het heiligdom der wooningen van den Allerhoogften ; de openbare Godsdienst zou 'er veilig geoefFend Worden, en de Joden zouden derwaerds ongeftoord opgaen tot de jaerlykfche hooge Feesten.
Vs. 6-8. drukken de Sprekers zieh duidelyk uit , met eigenlyke woorden.
6. Jerufalem is by uitnemendheid bevoorrecht. Godt is in 't midden van haer , de Allerhoogfte God heeft niet alleen zijne wooning binnen deze ftad, in den Tempel; maer Hy is ook met zijne byzondere gunst tegenwoordig. God zelvs waekt voor het heil van de ftad , fy en fal daerom niet wanckelen, noch verwoest worden ; Godt falfe helpen in 't aenbreken des morgenftonts, by het krieken van den dageraed.
By de laetfte uitdrukking moeten wy een weinig ftil ftaen. — Sommigen nemen het onbepaeld; en dan is de
mee-



P S A L M. XLVI. 4S
meening, dat God altoos eene tijdige hulp verkenen, en de burgeren van Jerufalem nooit verlegen laten zoude. Maer het geval van hiskias wijst ons naer iets byzonders. Men kan het op tweederlei wijs opvatten; of van eenen kort naby zijnden morgenftond , of zelvs van den eerstkomenden dageraed. — Volgens het eerfte begrip, bepalen de fprekers den tijd des daegs, op welken de heer de verlosfing gebieden zoude, in den nanacht namelyk, by het aenbreken van den morgenftond. Dit konden zy uit eene voorige voorzegging van jesaias afleiden, Jef. 17: 14. — Volgens het tweede begrip, willen de fprekers te kennen geven, dat God hen, in den eerstvolgenden nacht, by het aenbreken van den morgenftond, verlosfen zoude. Dit leert ook de gefchiedenis 2 Kon. 19: 35- Jef- 37: 36. — Maer mag men denken, God had, door den Propheet jesaias , wel laten voorzeggen , dat de verlosfing binnen korten komen zoude, dat de vyand geen pijl in de ftad fchieten, geen wal voor dezelve opwerpen zoude: doch 'er wordt niet by bepaeld , dat de uitredding in den eerstvolgenden nacht, by het aenbreken van den dageraed, komen zoude. Dan evenwel, de gemelde voorzegging van Jefaias Kap. 17: 14. gav grond tot die verwachting; en misfchien heeft de Geest der voorzegging dit jongde tijddip , aen onzen Dichter nader geopenbaerd.
7. De Heydenen raefden, de Asfyriers vielen ons aen met eene talrijke menigte van Krijgsvolk, zy raesden gelijk eene onduimige zee, welke alles dreigt te overdroomen, de Koninckrijcken beweegden fich; machtige volken werden gefchud en omgekeerd, zy vonden zich genoodzaekt om voor dat geweld der Asfyriers te bukken; maer hy , die de Allerhoogde God is , verhief fijne ftemme, hy heeft een almachtig bevel laten uitgaen, en ongewoone verfchijnfelen daer gedeld, de aerde verfmolt. Eigenlyk daet 'er: de aerde zal verfmelten en verdwijnen.
De aerde of het land, is het land der vyandige Asfyriers. Dit land zou verdwijnen , en het Rijk der Asfyriers dermaten verzwakt worden, dat zy niet ligt tegen het volk
XI. DEEL.



44 PSALM. XLVL
van Juda iets zouden durven ondernemen. — Ten dien einde zou de heer zijne Jlem verheffen. Men denke aen een verfchrikkelyk onweder van donder en blixem. — Hoe blijkbaer is dit door de uitkomst bevestigd! daer de 185000 Asfyriers, v/elke in den volgenden nacht werden nedergeveld, waerfchjjnlyk door den blixem zijn dood geflagen. — Men vergelijke het gene wy by 2 Kon. 19. hebben aengeteekend, VIIJe Deel p. 457,
8. De HEERE der heyrfcharen, die het bewind voert over alle gefchapene wezens, is met ons: hy neemt onze zaek ter harte, en is gereed om ons by te ftaen. De Godt Jacobs , die dezen onzen Stamvader zoo menigmalen heeft uitgeredt, is ons een hoogh vertreck, onder zijne machtige befcherming, zijn wy veilig en ongenaekbaer voor onze vyanden,, Sela!
Vs. 9-12. moedigen de fprekers anderen aen , tot dat zelvde vei trouwen,
9. Kornet, aenfchouwet de machtige en merkwaerdige daden des HEEREN ; door welke hy zijne Mafteit op de luisterrijkfte wijs geopenbaerd heeft, die verwoeftingen op aerden aenrecht: of heeft aengerecht, voor zoo ver hy de Asfyriers als werktuigen in zijne hand gebruikt heeft, om de machtigfte Koningrijken te verdelgen, en trotfche volken te vernederen.
10. Die d' oorlogen doet ophouden tot aen 't eynde der aerden, den boge verhreeckt* ende de fpieffe ontwee ilaet; de wagenen met vyer verbrandt.
Eigenlyk ftaet 'er: die, de oorlogen doende ophouden tot aen het einde der aerde, den boog verbreken zal, en de fpiesfen aen twee zal Jlaen, de wagenen met vuur verbranden zal. -— Het doen ophouden der oorlogen tot aen het einde der aerde, was dan het oogmerk, waertoe de heer den boog verbreken zoude , de fpiesfen aen twee Jlaen of vernielen, en de krijgswagsnen verbranden. ■»— Het geevt te kennen, dat God,door een zonderling oordeel, alle de macht en krijgstoerustingen der vyanden zou onbruikbaer \ ma-



PSALM. XLVI. 45
maken en vernielen, zoodat zy zouden genoodzaekt zijn, van hun booze opzet volfirekt af te zien. Dit zou ge. fchieden door het vuur van een verfchrikkelyk' onweder , gelijk wy reeds gezegd hebben. Vergelijk Jef. 30: 30, 31. — Daerdoor zouden de oorlogen ophouden, tot aen het einde der aerde of, gelijk hier eigenlyk ftaet, van het land, van het Joodfche land namelyk. Er wordt door aengeduid, dat een diepe rust en vrede, door het ganfche Joodfche land , de voorige beroerten zou afwisfelen.
Vervolgens werdt God zelvs fprekende ingevoerd, tot de vreemde volken.
11. Latet af van mijn volk kwaed te doen, en deszelvs rust te verftooren ; ende wetet , merkt op en erkent, dat ick alleen de eenige en trouwe Godt ben ; eerbiedigt my als den zoodanigen, Ick fal verhoogt en in mijne volmaektheden erkend worden onder de Heydenen, lek fal ook verhoogt worden op der aerden , of, zoo als hier weder ftaet, in het land der Joden.
De fprekers befluiten, met het herhalen der woorden van vs. 8.
12. De HEERE der heyrfcharen is met ons; De Godt Jacobs is ons een hoogh vertreck, Selal
PSALM. XLVII.
X. TTEn Pfalm, voor den Opperfangmeefter ,
onder de kinderen van Korah. Vergel. Pf. 42: 1.
Onze Nederlandfche Overzetters, befchrijven dit lied, als „ een Triumphpfalm der Kerke, ter eere van haren Koning
jesus Christus, in zijne hemelvaert, afgebeeld door het „ opbrengen der Arke des Verbonds in Zion; met een verma„ ning aen alle volken, en propheetfy van de roeping der Hei„ denen." Zelvs hebben voorname mannen onder de geleerde Joden erkend, dat deze Pfalm fpreke van messias Koningrijk.
Trouwens, het is ook uit den ganfehen inhoud , en uit de bjzondere bewoordingen, allerblijkbaerst, dat hier van
XI. DEEL.



4<S PSALM. XLVII.
chkistus Hemelvaert en Koningrijk gefproken worde, in dit verheven onderwerp, heeft alles, volgens de kracht en den nadruk der woorden , zijne waerheid. Hoe duidelyk wordt de zegepralende Hemelvaert van den Godlyken Middelaer befchreven vs. 6? is die aenbiddelyke perfoon niet de groote Koning van den ganfchen aerdbodem, een Koning over alle de Heidenen vs. 3, 8, 9 ? zit Hy niet aen Gods rechtehand , op den throon der Majefteit vs. 0 ? heeft Hy niet de Edelen der volken tot éèn volk, tot den God van abraham verzameld vs. 10.?
Er is wel, die dezen Pfalm tot de dagen van het Oude Testament brengen, en het daer voor houden, dat dezelve tot een.juich en zegelied gediend hebbe, toen david de Verbonds-Ark naer Sion liet overbrengen, of toen salomo dat Heiligdom in den Tempel invoerde. — Maer in welken bekrompen en gedrongen zin, moet men dan de uitdrukkingen opvatten ! Dan moet men door alle volken, vs. 2. de Joodfche ftammen verftaen. Dan wordt God een groot Koning over de ganfche aerde genaemd vs. 3, omdat by, ten aenzien
van zijne gemeene regeering, de Koning is van de ganfche waereld. God voert op met gejuich vs. 6. geeft dan eenvouwig te kennen , dat de Verbonds-Ark, boven welke God op eene byzondere wijs tegenwoordig was, met een vrolyk gejuich, naer Sion of in den Tempel, werd overgebracht. De zeer nadrukkelyke woorden van vs. 10. de Edelen der volken zijn verzameld enz. zeggen dan niets anders, dan: de hoofden der ftammen, en al het volk, het welk den heer als den God van abraham aenbidt, komen voor de Verbonds - Ark te zamen; want God is verheven boven alle de afgoden, welke de Heidenen als hunne befchermers aenmerken. — Hoe gedrongen en onnatuurlyk is dit alles!
Maer evenwel, de Verbonds-Ark is door david , onder een vrolyk gejuich, naer Sion opgevoerd, 2 Sam. 6: 15. ook was de Verbonds - Ark een voorbeeld van christus, en deszelvs opvaring van christus hemelvaert. Sommigen befluiten 'er uit, dat de Dichter, in den letterlyken zin, op de Verbonds-Ark , maer in den geestelyken zin op christus , geoogd hebbe. Maer dit kan, onzes erachtens, geen fteek houden,
•m.



PSALM. XLVII. 47
omdat de uitdrukkingen zoo verheven zijn, dat zy niet, dan op de dagen van het Nieuwe Testament, kunnen worden toegepast. Wy kunnen daerom niet anders zien, of deze Pfalm moet regelrecht, op den Heer christus en zijn Koningrijk worden t'huis gebragt.. — Ondertusfchen willen wy 'er niet over twisten , of de uitdrukkingen vs. 6, van het opvoeren der Arke ontleend zijn.
Wy onderfcheiden 'er in twee hoofddeelen.
I. Eene vermaning aen alle volken, om christus , den Godlyken Koning, blymoedig toe te juichen vs. 2.
II. De drangredenen tot deze vermaning, vs. 3-10.
2. Alle gy volcken en natiën der waereld, uit allerlei geflachten en talen! klappet in de hant: tot een teeken van uitbundige vreugde! Juychet Gode den verheerlijkten Middelaer, die God is boven al te prijzen in de eeuwigheid, blymoedig toe, met eene ftemme van vreugdengefangh.
Hier worden de Apostelen en de dienaers van het Euangelie afgebeeld, zoo als zy, in de geheele waereld, zouden uitgaen , om alle volken en geflachten op te wekken, dat zy aen Koning jesus zouden hulde doen.
3. Want de Mesfias is de HEERE de Allerhoogfle God, oneindig verheven boven alle gefchapene wezens. Hy ïs vreeflick: is een groot Koningh, zijne onbepaelde heerfchappy ftrekt zich uit oVer de gantfche aerde.
4. Wy dienaers van het Euangelie, breiden de palen van Zijn Koningrijk, door den Godlyken zegen, voorfpoedig uit. Hy brengt de volcken onder ons; of zal de volken onder ons brengen, voor zoo ver zy, op onzen raed, het geloov zullen gehoorzaem worden, ende de heidenfche natien , die tot dus ver vreemdelingen waren van de verbonden der belovte , zal Hy brengen onder onfe voeten , voor zoo ver zy zich eerbiedig aen onze leer onderwerpen zullen, en volgens dezelve, dien grooten Koning hulde doen.
5. Hy verkiefl; voor ons onfe erffeniffe ; Hy zal ons in het bezit van de ervenis der waereld ftellen. De
XI. DEEL.



48 PSALM. XLVII.
ervenis van Kanaan was de heerlickheyt Jacobs, dien hy boven Ezau heeft lief gehadt, alzoo is de ervenis der waereld onze heerlykheid. Sela!
6. De verheerlijkte christus , de Waerachtige Godt en het eeuwig leven, vaert op, of gelijk 'er eigenlyk ftaet ■, is opgevaren, de heer christus, die met zijnen naem is de jehovah, de allerhoogfte over de ganfche aerde, is opgevaren met gejuych; de HEERE met het geklanck der bafuyfie, Van het gejuich en bazuingeklank, met welke de Middelaer hier gezegd wordt opgevaren te zijn , lezen wy niéts in de Euangelifche gefchiedenis. — Sommigen verftaert het, van de blijde verkondiging der verheeriyking van christus, door het Euangelie. Maer dit is gefchied, na de hemelvaert van onzen Verlosfer; en hier wordt gefproken, van een gejuich en een geklank der bazuinen, het welk, met zijne hemelvaert, zoude gepaerd gaen. — Wy denken daerom aen de toejuichingen, welke de Engelen en zalige Geesten, by jesus intrede in den hemel, deden hooren.
7. Pfalmfinget Gode den tossus blijmoedig, pfalmfinget onvermoeid en by aenhoudendheid ter zijner eer s pfalmfinget ter eere van dezen onfen grooten Koningh t pfalmfinget hem by aenhoudendheid met verheffing.
8. Want deze onze Godt is een Koningh der gantfcher aerde ; pfalmfinget [met] een onderwijfinge, heft een verftandig lied op, het welk gefchikt is, om anderen te onderwijzen.
9. Deze onze Godt is niet alleen de Koning der Joden, maer Hy regeert ook over de Heydenen: Deze onze Godt en Koning fitt als Richter op den throon fijner heyligheyt; om weerbarstige zondaren, die het Euangelie hardnekkig verwerpen, rechtvaerdig te ftraffen.
10. De Edele der volcken , mannen van rang en aenzien onder de Heidenen; Koningen, Vorsten, en Volksbeftierers, zijn verfamelt, door het Euangelie geroepen, en overgebracht [tot] het gelovig volck des Gods Abrahams, dien vader der gelovigen: want Koningen, Vorsten en Overheden, die de Schilden der aerde zijn, voor
zoo



PSALM. XLVII. 4y
zoo ver het hunne plicht is, om de inwooneren der aerde, tegen alle geweld te befchermen, zijn Godes: ook zulke zijn gelöovige onderdanen geworden van Koning jesus ; hy is feer verheven , de Koning aller Koningen , de Heer van de geheele waereld.
PSALM XLVJII.
i. J£En Liedt, een Pfalm, voor de kinderen van Korah.
Men vergelijke over dit opfchrivt, Pf. 42; 1.
In dezen Pfalm wordt Sion en Jerufalem geroemd , zoo Van wegen de Godlyke inwooning, als van wegen 's heeren gunstige voorzorg. J*. In het opfchrivt zelve vinden wy geen het minfte bericht, noch van den Dichter, noch van de gelegenheid, by welke dit Zangftuk is opgefteldt Wy moeten derhalven alleen uit den inhoud oordeelen.
Vs. 5 , 6 en 7. wijzen ons allerduidelykst naer eenen tijd , wanneer machtige Vorften zich vereenigd hadden, om tegen Jerufalem te ftrijden; maer met dien uitflag, dat zy, met fchrik en fchande,waren teruggedreven. Vs. 8. ontmoeten wy nog eene merkwaerdige byzonderheid, beftaende in het verbreken der fchepen van Tarfis, door eenen Oosten wind. —~ Zoodanige zaken zijn werkelyk gebeurd onder Koning josaphat , 1 Kon. 22. en 2 Chron. 20. _u Te weten , door eenen vyandigen inval van de vereenigde legermagten der Moabieten, Ammonieten en andere Heidenen, geraekte het Koningrijk van Juda in eenen zeer grooten nood. Deze inval gefchiedde zoo onverwacht, dat de vyanden reeds op het grondgebied van Jofaphat genaderd waren , toen hy tijding kreeg van deze vyandelykheden. De verbondene Heidenen konden derhalven , binnen zeer korten tijd, op de fteden van Juda, en zelvs op Jerufalem aentrekken. In dezen nij penden nood, liefde Godvruchtige Jofaphat eenen plechtiger!-
XI. DEEL. D



5o PSALM. XLVIII.
biddag vieren. De heer liet zich verbidden, en door den Propheet jahaziël boodfchappen , dat de vyanden den volgenden morgen zouden genoodzaekt worden, om met fchande af te trekken, en dat dit door een wonderwerk gefchieden zoude, zonder dat josaphat en zijn volk 'er iets toe doen zoude. Hét gefchiedde ook zoo. God verwekte eenen geweldigen fchrik in het vyandig leger, zy raekten in de uiterfte verwarring , en vernoegen de een den anderen. Na het rooven van eenen rijken buit, keerde josaphat met zijn volk weder naer Jerufalem , en loovden den heer op eene zeer plechtige wijs, over deze zoo merkwaerdige verlosfing.. Het gerucht van deze gebeurtenis, bracht zoo veel fchrik te wege onder de omliggende Heidenen , dat niemand 'er aen denken durvde, om het Joodfche volk eenig leed aen te doen. Van deze verlosfing wordt vs. 5-7- zeer duidelyk gefproo-
ken. Niet lang daerna deed josaphat eene dwaesheid.
Hy vereenigde zich met ahazia , den grouwzamen Koning derX Stammen; zy lieten, in de Zeehaven van EzeonGeber, eene fcheepsvloot uitrusten , om goud van Ophir te balen. Maer dit mishaegde den heer ; de Propheet eliëzer voorfpelde den Koning, dat deze onderneming zou verydeld worden. Trouwens, zoo drae de fchepen in gereedheid waren om zee te kiezen, werden zy door eenen geweldigen ftorm in de haven geheel verbrijzeld. Op de laetfte byzonderheid wordt vs. 8. allerduidelykst geoogd.
Wy befluiten derhalven , dat de Dichter dezen Pfalm hebbe opgefteld, ter gelegenheid van de gemelde wonderdadige verlosfing, maer, voor het vernielen van de fcheepsvloot, omdat 'er van deze byzonderheid vs. 8, in den toekomenden tijd gefproken wordt. — Misfchien mogen wy daerom den Propheet eliëzer, die deze gebeurtenis voorfpelde, voor den Dichter houden.
Er zijn voorname Godsgeleerden , die dezen Pfalm Prophetisch opvatten, en op de Kerk van het Nieuwe Testament te huis brengen. Maer alles laet zich in vollen nadruk, op de gefchiedenis van Koning josaphat toepasfen; en 'er is geene reden altoos, om van den letterlyken zin af te wijken ,



PSALM. XLVIIL 51
ken, gelijk uit de Uitbreiding nader blijken zal. — Ondertusfchen fchijnt het ons nader te komen , dit lied als eenen voorbeeldigen Pfalm te befchouwen.
Wy onderfcheiden 'er twee hoofddeelen in :
I. In het eerfte loven de burgers van Jerufalem den heer , hunnen weldadigen God, voor de merkwaerdige verlosfing,' welke hun zoo wonderdadig gefchonken was, vs. 2-12.
II. In het tweede deel fpooren zy anderen aen , om des herren groote daden ten voordeele van zijn volk, eerbiedig op te merken, vs. 13-15.
2. De HEERE is groot, oneindig verheven boven alle fchepfelen, ende van wegen zijne wonderen en weldaden feer te prijfen ; hoewel deze jehovah de Koning is van de ganfche waereld, hebben wy Joden, tot hem eene meer byzondere betrekking. In onze hoofdftad Jerufalem, die de zetel is van den waren Godsdienst, is de heer op' eene meer byzondere wijs tegenwoordig. Hy heeft zijne wooning in Jerufalem, dat daerom by uitnemendheid de ftadt is onfes Godts, Hy heeft zijne vuur en haerdftede, [op] Sion den bergh fijner heyligheyt, welken Hy tot zijne woonplaets heeft afgezonderd.
3. Deze berg Sion overtreft alle andere bergen. Schoon is dezelve van gelegenheyt, of uit hoofde van de blinkende verhevenheid, van wegen den luisterrijken Tempel, die daerop gebouwdis; eene vreugde der gantfcher aerde, de aerde kan 'er zich met blijdfchap op beroemen, dat een van hare bergen zoo verheerlykt is. Vooral toch is de bergh Zion luisterrijk, [aen] de zijden van 'c noorden ; alwaer de Tempel op den heuvel Moria gevestigd is. Hier van daen ontleent Jerufalem al haren luister, (a) De ftadt des grooten Konings is Jerufalem, omdat de Koning aller Koningen aldaer, op den berg Sion, in den Tempel zijne wooning heeft.
4. De God der Goden, is daerom ook de machtige Eefchermheer van deze bevoorrechte Stad. Godt is in hare paleyfen ; in den Tempel als een Koninglyk Paleis, op
(«0 Matth. 5: 35, XI. D£EL. D 2



5a PSALM. XL VIII.
eene byzondere wijs tegenwoordig, hy is 'er bekent door kennelyke proeven van zijne gunstige befcherming , voor een hoogh vertreck, voor eene onverwinbare fterkte.
5. In voorige tijden is dit menigmalen gebleken, en nog jongstleden hebben wy het gezien op eene allermerkwaerdigfte wijs. Want fiet, de meest beroemde Koningen der Heidenen waren vergadert; zy hadden hunne legermachten vereenigd, om ons te onder te brengen: ja fy waren t'famen doorgetogen, zoodat zy reeds binnen onze landpalen genaderd waren, en wy te vreezen hadden, dat zy regelregt op Jerufalem zouden aentrekken.
6. Maer de heer heeft hunne vyandige voornemens, door zijn wonderdoend Alvermogen , op het alleronverwachtst geheel verydeld. [Getijck] fy 't fagen, alfoo waren fy verwondert: of liever, indedaed zy hebben het gezien, de vereenigde vyanden hebben het Alvermogen van onzen God gezien en zichtbaer ondervonden , zy werden verbaesd. Sy werden verfchrickt, fy haefteden zich om wech te vlieden.
7. Door eene onmiddelyl.e tusfehenkomst van het Godlyk Alvermogen , zonder dat wy 'er iets toe deden , werden zy verfchrikt. Beevinge greepfe aldaer aen; fmerte als eener barender [vrouwe].
8. Met eenen ooften wint verbreeckt gy de fchepen van Tharfis.
Hier doet de Dichter de fprekers hunne tael, onmiddelyk tot den heer richten. Hy drukt zich uit in den toekomenden tijd. Door eenen Oostenwind wordt in het algemeen een geweldige ftormwind bedoeld. Hier wordt blijkbaer geoogd op het verbrijzelen der fchepen, welke josaphat , in vereeniging met den godloozen ahazia, naer de goudkust van Ophir beftemd had. Dit geval wordt bygebracht als een bewijs , niet alleen van Gods Alvermogen ; maer ook dat men alleen op den heer vertrouwen moet, en van Hem den zegen verwachten.
De zin is derhalven deze. „ Met eenen geweldigen Oostenwind zult gy o heer de fchepen verbrijzelen, welke nser de goudkust van fharfts beftemd zijn; om ons daerin
te



PSALM. XLVIII. 53
„ te doen opmerken, dat wy den zegen en de befcherming „ van U alleen te verwachten hebben."
9. Gelijck wy van onze vaders gehoort Luidden, dat Gy beloovd hebt, alfoo hebben wy het ook gefien en ondervonden , in of liever ten aenzien van Jerufalem , de ftadt des HEEREN der heyricharen, in of ten aenzien van de gemelde ftadt onfes GodtS. Wy hebben vervuld gezien het gene gy omtrent Jerufalem beloovd had, zeggende: Godt fal haer beveiligen tot in eeuwigheyt, zoo lang het Koningrijk van Juda ftaen zal. Sela!
10. O Godt, wy gedencken met blijde en dankbare lovzangen, en zullen ook in het vervolg blijven gedenken, uwer weldadigheyt; in 't midden uwes Tempels.
11. Gelijck uwe naem is, o Godt, en uwe trouw en goedheid te kennen geevt, alfoo is uwe roem tot aen de eynden der aerde: het gerucht van de wonderdadige verlosfing , welke gy ons gefchonken hebt, heeft eenen algemeenen fchrik onder de Heidenen veroorzaekt, zoodat zy niet meer ondernemen durven , uw volk vyandig aen te vallen; uwe rechterhant is vol van gerechtigheyt, om de tegenftanders van uw volk te ftraffen.
12. Wy vertrouwen dat gy dit, ook in het vervolg, betoonen zult. Laet dan den bergh Zion blijde zijn, laet de dochteren van Juda haer verheugen; eigenlyk ftaet 'er in den toekomenden tijd , Sion en de dochters van Juda zullen zich verheugen en verblijden , om uwer oordeelen wille, welke Gy aen onzen vyanden zult uitoeftenen.
In het tweede deel van dezen Pfalm vs. 13-15, worden anderen aengefpoord, om de Godlyke befcherming van Jerufalem eerbiedig op te merken.
Maer wie zijn deze anderen? Zijn het vyanden of vrienden? — Er zijn, die het op de eerfte wijs opvatten, en zoo begrijpen, dat de vyanden worden uitgenodigd, om de fterkte van Jerufajep te befcho'i'.ven, en daer uit op te ma-
XI. DEEL. D 3



54 PSALM XLVIII.
ken, dat alle hunne pogingen om op Sion aentevallen, ten eenemael ydel wezen zouden. Anderen denken aen vrienden , die zich, over de fterkte van Jerufalem, verblijden zouden. — Het is zeer moeilyk hier iets te bepalen. Ondertusfchen fchijnt ons de eerfte opvatting, al zoo wel, met den nadruk der woorden overeen te ftemmen. Het Hebreeuwfche woord, rondom gaen vs. 13. wordt voor eenen vyandelyken aenval genomen , 1 Kon. 5: 3. en Jof. 6: 7, en in denzelven zin komt ook het ander woord omringen voor , Pf. 22: 17. Zijn hart ergens op te zetten, vs. 14. beteekent een vyandig voornemen , Jef. 20: 7. Pf. 83: 13. en het woord onderfcheidenlyk befchouwcn , kan ook verwoesten te kennen geven.
13' Vyanden van ons volk, beproevt het eens weder, zo gy»durvt, om onze hoofdftad aen te vallen. Belegert vry Jerufalem, Gaet rontom onze burcht Zion, valt 'er vyandig op aen ende omringtfe: met oogmerk om haer in te nemen , tellet hare torens, fterktens en vestingen , als of zy reeds de uwe waren.
14. Settct uw herte op hare veftinge, met een vyandig oogmerk om haer te overweldigen , befchouwet onderfcheydendick hare paleyfen; verwoest den Tempel zo gy kunt, die het Paleis is van den Koning der Koningen , op dat gy 't den navolgenden geflachte vertellet;
15. Want of liever dat (opdat gy ondervinden en uwen nakomelingen verhalen kunt,) dat defe Godt, die te Jerufalem zijne wooning heeft is onfe Godt, die voor ons zorgt en ons volk beveiligt, eeuwiglick ende altoos: éoo lang ons Koningrijk zal ftand houden: hy fal ons als een getrouw herder geleyden tot 'er doot toe, in alle zwarigheden beveiligen, en 'er ons uit verlosfen.
Voor het overige komt het zeer in bedenking , of dit lied niet tot de Typifche Pfalmen behoore , en ook op den tijd van het Nieuwe Testament moete worden toegepast. — Althans, de gezegden laten zich op het tegenbeeldig Jerufalem, de Kerk van het Nieuwe Testament, zeer wel overbrengen.
Waer



PSALM XLV1II. 55
Waer is God grooter en meer beroemd, dan in de Kerk van christus? Daer is de Allerhoogfte, met zijnen Geest, byzonder tegenwoordig; God is 'er bekend als een hoog vertrek. God heeft altoos en by uitnemendheid gezorgd, voor zijne Kerk, dezelve blijkbaer beveiligd, en zal dezelve tot aen het einde der eeuwen, blijven befchermen.
PSALM. XLIX.
t. pEn Pfalm , voor den Opperfangmeefter, ^ onder de kinderen van Korah.
Over dit opfchrivt, vergelijke men weder Pf. 42: 1.
Omtrent den maker van, en de gelegenheid tot dezen Pfalm , kunnen wy niets met zekerheid bepalen. — Zoo veel mogen wy uit den inhoud opmaken , dat dit lied gedicht zy in eenen tijd , dat 'er eene onmatige begeerte heerschte naer rijkdommen, gepaerd met trotschheid, weelde , verachting en onderdrukking van arme godvruchtigen. Immers de fpreker toont de ydelheid der aerdfche goederen aen , en verklaert, dat hy gansch andere gronden had van hoop en verwachting , welke zich veel verder uitftrekten , dan de grenspalen van dit leven.
Iets meer byzonders omtrent de aenleiding., tot het opftellen van dit Zangftuk, kunnen wy niets bepalen. — Ondertusfehen is het ons voorgekomen, dat de Dichter, door den Prophetifchen Geest, op toekomende dingen geoogd hebbe. De onbepaelde aenfpraek aen allen volken en allen inwooneren der waereli, vs. 12. fchijnt ons deze zaek genoegzaem te bevestigen. Wy zouden daerom denken, dat 'er een godvruchtig Leeraer fprekende worde ingevoerd; die de eerfte Christenen bemoedigt tegen de mishandelingen , welke zy ondergaen moesten, met de verzekering der heerlykheid van het volgend leven ; en tevens de dwaesheid aentoont van zulke ongeloovigen , die hun hoogfte goed zochten in de
X!. deel D 4



$6 PSALM. XLIX.
vergangelyke dingen van den tijd, en hun vertrouwen vestigden op de uitwendige plechtigheden van den Godsdienst. I. Vooraf gaet eene opwekkende aenfpraek, aen alle geflachten der volken, vs. 1-5. Ui Daerop volgt de wezenlyke inhoud van het lied zelve, vs. 6-21. waerin de fpreker
A. Eerst zijn vertrouwen op God verklaert, vs. 6.
B. Daerna betoogt hy, hoe ydel het vertrouwen zy op aerdfche goederen, vs. 7-15.
C. Vervolgens betuigt hy zijne welgegronde hoop, op de heerlykheid van het volgend leven, vs, 16.
D. Eindelyk wekt hy de vroomen op, om welgemoed te zijn , al nemen de godloozen nog zoo zeer toe in rijkdom en vermogen, vs. 17-21.
2. Hoort dit, het gene ik u thans zal voordragen , alle gy volcken : neemt met de vereischte aendacht, mijne redenen ter ooren , alle inwoonders der werek.
3. Soo wel flechte als aenfienlicke, t'femen rijck ende arm.
Eigenlyk ftaet 'er, ook zoonen van Adam., ook zoonen van den Man. Het woord Man beteekent eenen man van rang en aenzien. De Onzen hebben het daerom zeer wel uitgedrukt, zoo wel flechte, dat is geringe lieden, als aenzienlyke, dat is mannen van rang en aenzien, 't zamen rijk en arm. — Alle menfchen derhalven, van welken rang en ftaet zy ook wezen mogen , onder alle natiën en geflachten , worden hier tot aendacht opgewekt.
4. Ik zal zaken van het uiterfte gewicht voorftellen , welke elk» aendacht overwaerdig zijn. Mijn mont fal enckel wijfheyt fpreken : waerheden van het uiterfte aenbelang; ende de overdenckinge mijns herten fal vol verftants zijn.
5. («) Ick fal mijn' oore neygen tot eene
fpreucke: Ik zal eene fpreuk, een kort voordel van aen;?elegene waerheden, voordragen; en dat wel zoodanig, dat
ik
'«) Pf. 78: a. Mattb. ij: 35,



PSALM. XLIX. 57
ik die leer ook op>my zeiven zal toepasten, om daernae mijn gedrag in te richten , Ick fal mijn verborgen reden, mijne leer, welke voor het vleefchelyk verftand duister en verborgen is, in dichtmaet uitfpreken , en u openen op de harpe.
6. Ik vertrouw op God, en verlaet my gerust op zijne gunstige voorzorg, hoe donker het 'er moge uitzien. Ook heb ik genoegzame gronden tot zulk een vertrouwen. Waerom foud' ick vreefen in quade dagen, in tijden van rampen en ellende, [als] de ongerechtige die op de hielen zijn, my omringen?
Eigenlyk ftaet 'er, als de vetdraeidheid der hielen my omringen zal. Deze woorden zijn ongemeen duister, en worden zeer verfchillendlyk opgevat. Buiten allen twijffel wordt 'er een vyandige aenval bedoeld. — In het algemeen kan men denken aen de zorgelykfte omftandigheden, wanneer iemand van alle kanten , van veelerlei gevaren omringd is. MisIchien heeft de Spreker, meer byzonder, het oog op den dood zalven'. —- Hoe het wezen moge, hy verklaert op God te vertrouwen; ook in zulke omftandigheden, welke anderszins de zorgelykfte en verfchrikkelykfte zijn.
7. Trouwens, de gronden van mijne gerustheid zijn van eenen gansch anderen aert, dan die van eenen dwazen waereldling, die zijn hoogfte goed zoekt, in de dingen van den tijd. Aengaende de gene die op haer goet vertrouwen, ende de gewoonte hebben, om op de veelheyt hares rijekdoms te roemen;deze moeten vreezen, in de dagen des kwaeds, en vooral wanneer de dood nadert.
8- Niemant van hen, hoe rijk en vermogende zy ook wezen mogen, fal [fijnen] broeder immermeer van den dood, en de. welverdiende ftraffen zijner ongerechtigheid, konnen verlolfen: hy fal Gode fijn rantfoen niet konnen geven, het welk Gods Rechtvaerdigheid vordert:
9. (Want de verloffinge harer ziele is te koftelick, het rantfoen, het welk daertoe vereischt wordt, is van te groote waerde; dit werk der verlosfing is te zwaer, dan dat het, door den eenen mensen, voor den anderen, zoude kunnen opgewogen en verricht worden, ende fal in
XI. DEEL. D J



58 PSALM. XLIX.
eeuwigheyt ophouden:) dat is, de poging van den eenen mensch, om den anderen, in den gezegden zin te verlosfen, zal altoos te kort fchieten, eeuwig te zwak zijn. _
10. Dat hy oock voortaen gedueriglick foude leven', [ende] de verdervinge niet fien.
Het voorftel wordt duidelyker, wanneer men het vraegsgewijs opvat :zal hydie op zijn goed vertrouwt ook voortaen eeuwig leven ? zal hy het verderv niet zien, en van den dood bevrijd blijven?
11. Hoe zou hy tot zulk eene dwaze gedachte komen kunnen? Want de ondervinding leert hem, dat het ftervlot algemeen zy; hy fiet, dat de wijfe fterven, dat t'famen een dwaes ende onvernuftige omkomen; ende haer goet anderen nalaten.
12. Hare binnenfte - gedachte en hun vuurig verlangen is, dat hare huyfen en geflachten beftendig fullen zijn in eeuwigheyt, dat hare wooninge en de prachtige Paleizen, welke zy gebouwd hebben, om zich beroemd te maken , van geflachte tot geflachte wezen zullen: fy noemen zelvs de landen nae hare namen, em daerdoor hunne gedachtenis te vereeuwigen.
i q. Zy verwerpen de gewichtige leer van het toekomend leven," alle hunne verwachting is tot de aerde bepaeld. De menfche nochtans ,' [die] in weerde is, en blijft niet: hy wort gelijck als de beeften, [die] vergaen.
Deze woorden drukken de meening uit van zulke menfchen, die hun deel alleen op aerde zoeken, en geen leven na dit leven verwachten. Wy vertalen dezelve op deze wijs; de mensch nochtans, die niet in waetde blijvt, die, na zijnen dood, geenen roem, geene gedachtenis nalaet; heeft geen beier lot dan de dieren , hy is gelijk aen de heesten die vergaen. Na den dood, heeft de mensch niets vooruit, boven de dieren, wanneer hy geenen roem nalaet; met den dood, neemt beider beftaen een einde. — Zoo dachten en fpraken de godlozen van dien tijd, welken de Dichter in het oog houdt; vooral de Sadduceers.
14. Eene roemrijke nagedachtenis is het eenige, waermede zulk een rijke dwaes zich vertroosten kan. Defe hare
wegh



PSALM. XLIX. 59
wegh is eene dwaefheyt van hen: nochtans hebben hare nakomelingen een welbehagen in hare woorden, Sela!
Het Hebreeuwfche woord, het welk de Onzen, door eene dwaesheid vertalen , beteekent ook vertrouwen Job 31: 24. Pf. 78: 7. Zoo zouden wy het ook lievst ter dezer plaets opvatten, maer het tevens voor een dwaes vertrouwen nemen. Zoodat de zin zy: Deze hunne weg, deze hunne manier van denken, is hun dwaes vertrouwen, nochtans hebben hunne nakomelin. gen, aen welke zy hunne bezittingen nalaten, een welgevallen in hunne woorden, en vereenigen zich met die dwaze gedachte.
15. Men fettfe als fchapen in 't graf, zy die zich boven anderen verheffen, en zoo zeer op eene roemrijke gedachtenis gezet zijn , worden even als fchapen, welke ter flagting gefchikt zijn, naer het grav gedreven, de doot zal hun herder wezen , die falfe afweyden en voor altoos verflinden; ende de oprechte fullen over hen heerfchen in dien morgenftont van het algemeen gericht; in den grooten dag des oordeels, zullen de oprechten zeer ver boven hen verheven, en met eene onnadenkelyke heerlykheid bekroond worden.- ende het graf fal hare gedaente verflijten, zy zullen tot ftof en asfche wederkeeren, \jlck~] uyt fijne wooninge , of het grav zal hunne wooning zijn.
16. Maer offchoon niemand het rantfoen, ter verlosfing van zijne ziel, opbrengen kunne, Godt evenwel fal, om de volmaekte voldoening van mijnen gezegenden Borg, mijne ziele van 't gewelt des grafs verlolTen, en mijn lichaem uit den dood opwekken: want of ja zelvs hy fal my opnemen, tot zijne zalige nabyheid, in de gewesten der onftervelykheid. Sela!
17. En vreeft niet , niemand der oprechten worde kleinmoedig, al verkeert hy in nog zulken nooddruvtigen en verachtelyken toeftand, wanneer een man, die zijn deel zoekt in dit leven, rijck wort; wanneer de eere van fijn huys groot wort. Hier m dit leven toch is de plaets der vergelding niet.
XI. DEEL.



PSALM. XLIX.
18. Na den dood zal de rijkdom hem niets kunnen baten. Want hy en fal in fijn derven niet met allen medenemen: fijne eere en fel hem niet nadalen.
19. Hoewel hy fijne ziele in fijn leven fegent, en zich trotfelyk beroemt, op zijne rijkdommen, en op zijn vermogen; ende gy, rijke dwaes! hoe zeer de menfchen u eeren, hoe zeer fy u loven, om dat gy ufelven goct doet om dat gy uwe fchatten en genoegens vermeerdert: zeker in het volgend leven zal het uwe ziel kwalyk gaen.
20. So fal fy [doch] komen tot het geflachte harer vaderen, en tot den ftaet des doods: Tot in eeuwigheyt en fullen fy het licht der hemelfche vreugde en gelukzaligheid niet fien.
21. De ongelovige waereldlingen mogen denken, dat een mensch, die geenen roem nalaet, door den dood, aen de beesten gelijk worde vs. 13, maer de waerheid der zake is deze: De menfche, [die] in weerde en aenzien nae de waereld is, ende geen verftant en heeft, om een beter en eeuwig goed, in het volgend leven te zoeken ; die wort gelijck als de heeften, [die] vergaen, hy heeft even zoo weinig heil, na den dood, te wachten, als de dieren.
PSALM. L.
-pEn Pfalm Afaphs , zoo luidt het opfchrivt van dezen Pfalm. — Over dezen asaph vergelijke men onze inleiding.
Volgens onze Overzetting, is asaph de Dichter van dit lied; ondertusfehen wordt die zelvde Hebreeuwfche uitdrukking' ook vertaeld, voor Afaph Pf. 74: 1. 75: 1. — Er is, die het, ook ter dezer plaets, op de laetstgemelde wijs nemen, en van gedachten zijn, dat david, of een ander Heilig Dichter dit zangftuk vervaerdigd en aen asaph overgegeven
hebbe,



P S A L M. L. 61
hebbe, om, onder het opzicht van dezen Opperzangmeester, byzonder door dat Choor, waervan hy het hoofd was, in den dienst van het Heiligdom, gezongen en gefpeeld te worden. Zelvs zijn 'er, die het opftellen van dezen Pfalm , tot eenen veel lateren tijd brengen, en aen eenen anderen asaph, als djn Opperzangmeester denken; of aen het Choor der zangeren, het welk nog, naer asaph, den tijdgenoot van david, z:jnen naem droeg. — Wy voor ons, hebben evenwel geene raleneH gevonden, om van onze Overzetting aftewijken, en houden daerom asaph voor den Dichter van dit zangftuk.
De byzondere aenleiding, by welke deze Pfalm gedicht werd, kan niet bepaeld worden. — Sommigen denken, dat de aenleiding ontleend zy , van den grooten verzoendag , omdat die vs. 15, onder den naem van den dag der benauwdheid , zou bedoeld zijn, terwijl het feest des geklanks, ter verzameling van het volk, voorafging. — Anderen zijn van oordeel, dat asaph zich opgewekt vond, om Israël, in het ware oogmerk der Mofaifche Wet, te onderwijzen.
Er is die dezen Pfalm , als enkel leerftellig befchouwen; ingericht , om de zedelyke ongefteldheid van Israël, in den Godsdienst en den wandel, te berispen : en dan zou het hoofdoogmerk zijn, om Israël onder het oog te brengen, dat de heer, met eenen uitwendigen Godsdienst alleen, niet voldaen ware. — Anderen merken dit lied aen, als Prophetisch ; voorzeggende de affchafting van den fchaduwdienst, met eene beftrafhng aen het vleefchelyk Israël , die, met verwerping van christus , aen den fchaduwdienst bleven hangen. — Wy zouden lievst het een en ander zamenvoegen.
Er is, onzes erachtens niets, het welk ons noodzaekt, om meer dan éénen fpreker te ftellen, doch die dikwijls, uit 's heeren naem fpreekt.
De Pfalm laet zich allergevoeglykst, in twee deelen onderfcheiden.
I. De voorreden van den Propheet vs. 1 - 6.
II. De redevoering zelve, welke hy, in Gods naem fprekende, aen zijn volk voordraegt vs. 7-23.
XI. DEEL.



62 PSALM. L.
I. In de voorreden wordt de AllerhoogJle God ingevoerd, als luisterrijk uit Sion yerjchijnende , om zijn volk te richten. A. Eerst wordt de Godlyke verfchijning aengekondigd vs. i, 2. B. Daerna wordt de majejlueujt wijs, en het oogmerk van deze verfchij. ning, nader aengewezen vs. 3 - 6.
Vs. 1, 2. voert de Dichter den Allerhoogften God in, als een luisterrijk Koning; die, uit zijn Paleis, te voorfchijn treedt, en de ganfche aerde voor zich dagvaerdt, om getuige te zijn van het gericht, het wolk Hy over zijn volk houden zoude.
1. Een Pfalm Afaphs. De Godt der goden, die oneindig verheven is, boven alle valsch genaemde goden , de HEERE, die zich, met den veel beteekenenden naem van jehovah , aen Israël heeft bekend gemaekt ; fpreeckt als Richter, die, op zijnen Richterftoel gezeten is, ende roept alle de inwooneren der aerde voor zich; van den opgangh der fonne, tot aen haren ondergangh, van het Oosten, tot het Westen, van het eene einde der aerde tot het andere.
Hier wordt alleen van het Oosten en Westen gefproken, omdat de toenmaels bekende waereld gerekend werd , zich Oost en West, het wijdst uit te ftrekken. — Het Zuiden en het Noorden worden 'er derhalven, nae den ftijl der Heilige Schrivt, onder begrepen.
De zaek was zeer doorluchtig, ter befchouwing van welke alle inwooners der aerde werden opgeroepen.
2. Uyt Zion, de voJkomenheyt der fchoonheyt, verfchijnt Godt blinckende.
De berg Sion wordt hier befchreven, als de volkomenheid der fchoonheid. En indedaed dit Sion was, nae de letter, volkomen fchoon; zoo van wege de aengename gelegenheid, uitnemende hoogheid, en de prachtige gebouwen op deztn berg, als voornamelyk omdat God aldaer, op eene meer byzondere wijs, zijne wooning had. — Uit dit overfchoone Sion , wordt God befchreven , als Hinkende te verfchijnen.
Het



P S A L M. L 63
Het grondwoord wordt gebruikt, van de Zon, die zich, op den vollen dag, met de helderfte ftralen, zeer heerlyk vertoont Job 3: 4, of van het fchitterend licht der blixemen Deut. 33: 2. Byzonder fchijnt hier gezinfpeeld te worden, op het glanzig en ontzachverwekkend vuur van de Wolkkolom, vergel. Pf. 80: 2. God derhalven, die door de Schechinah verbeeld werd, komt hier voor, als op eene zeer doorluchtige wijs, uit Sion, de plaets zijner wooning, uit te treden. Hy verfchijnt blinkende, met de meest ontzachverwekkende teekenen van zijne oneindige Majefteit, als Richter van zijn volk.
Hier wordt derhalven geoogd, op eene verfchijning van den heer , als Richter. — Deze verfchijning behoort, onzes erachtens, tot dien tijd, toen de messias reeds als Koning in Sion gezeten was Pf. 2: 6". Men denke evenwel niet aen den laetflen oordeelsdag: want de offeranden van dieren hadden nog plaets vs. 8, 9. Deze gerichtshandel bepaelde zich tot Gods volk.
Wy verftaen door Sion de Kerk van het Nieuwe Testa ment. Dit Sion was by uitnemendheid Jchoon, als de Maen Hoogl. 4: 7. — Uit dit Sion is de messias blinkende verschenen , toen hy zich, op eene luisterrijke wijs, kenbaer maekte , om te verrichten het gene in zijne Kerk te doen was. Toen Gods Zoon was opgevaren in de hoogte, verliep 'er nog eenige tijd, eer hy de blijken zijner heerlykheid openbaer maekte; maer daerna is hy, als de Richter, en de God der wrake, verfchenen onder het Joodfche volk.
3. Onfe Godt fal als Richter, blinkende te voorfchijn komen ende hy fal niet achterblijven noch fwijgen : maer zijn oordeel gewisfelyk uitfpreken. De wijs zijner verfchijning zal ontzachlyk wezen. Hy zal niet komen gelijk aerdfche Vorften, voor welke eene gewapende menigte optrekt, maer op eene nog veel ontzachlyker wijs, een vyer voor fijn aengefichte fal verteeren; ende rontom hem fal het feer ftormen.
Hier fchijnt gezinfpeeld te worden, op die brandende en vernielende ftormwinden, welke in het Oosten woeden, niet
XI. DEEL.



64 P S A L M. L.
zonder aenmerkelyk gevaer , en dikwijls tot een gewis ver derv, van hen, die zich dan op weg bevinden, en 'er onvoorziens door getroffen worden. — Er wordt het vreeslyke en onzichtbare, vooral bet richterlyke van 's heeren verfchijning door aengewezen. Zoo wordt ook de messias afgebeeld , met vuur te komen, Mal. 4: 1.
4. Hy fal roepen tot de Engelen in den hemel van boven , ende tot de inwooneren van de aerde, om getuigen te zijn van de billykheid zijner handelingen , terwijl hy zich fchikt, om fijn volck te richten.
5. God zal daer toe bevel geven , om zijn volk voor zijnen Richterftoel te dagvaerden , zeggende : Verfamelt my mijne gunftgenooten, die mijn verbont maken met orFerhande.
Door Gods gumtgenooten, die zijn verbond maekten met of over offerande, (want zoo ftaet 'er eigenlyk) zouden wy de Israëlieten in het gemeen verftaen ; dat volk , het welk Hy zich geheiligd en aen het welk Hy zijne gunst, boven andere Natiën bewezen had; dat volk, met het welk Hy zijn Verbond gemaekt had op Sinai; dat volk, het welk het gemelde Verbond zelve gemaekt hadde , met offeranden , voor zoo ver zy het zelve met het bloed der offeranden bevestigd hadden, Exod. 34: 4-6. en ook van tijd tot tijd met hunne offeranden vernieuwden, zoo menigmael zy dezelve toebrachten. Trouwens, de Israëlieten waren Gods gunstgenooten of Heiligen, voor zoo ver zy tot zijn volk waren afgezonderd, Deut. 14: 2. — Volgens dit begrip, is de zin deze: „ Dat „ voor my verzameld worden en voor mijnen Richterftoel ver„ fchijnen, alle die lieden, aen welke ik mijne byzondere „ gunst bewezen heb, door hen tot het volk van mijn ei., gendom aftezonderen; en die zich ook, door een aller„ plechtigst verdrag, met het bloed der offerdieren beves„ tigd , aen my verbonden hebben." — Deze zin is zeer natuurlyk , en ftemt met het beloop van zaken , volledig overeen.
6. Ende de hemelen zullen, door vreesfelyke teekenen, verkondigen fijne gerechtigheyt: de bewooners van
den



P S A L M L. 6s
den hemel zelve zullen de billykheid van Gods oordeelen erkennen moeten : want de rechtvaerdige en vlekkeloos heilige Godt felve is Richter, Sela!
II. In de Redevoering zelvs, welke de Dichter, uit Gods naem /prekende, aen zijn volk voordraegt vs. 7-23, ontmoeten wy A. de aen/praek, waerdoor de heer de aendacht van zijn volk opwekt vs. 7 , B. den meest wezenlyken inhoud der redevoering zelve vs. 8-22. C. Het opwekkend befluit vs. 23.
7. Hoort, mijn volck, ende ick fal als Richter fpreken; Ifraè'1, ende ick fal onder of tegen u betuygen ; ik zal het gene ik te zeggen heb> op eene overtuigende wijs voordragen. Ick Godt, het eeuwig Opperwezen, de Heer van alles, ben, in eene byzondere betrekking, uwe Godt, en gy zijt, als het volk van mijn eigendom, verplicht om my, als Heer, Wetgever, en Koning, te eerbiedigen.
8- Om uwe nalatigheid, in het toebisngen van offerhanden en fal ick u niet ftraffen, in dït gedeelte van den uitwendigen Godsdienst, zijt gy yverig genoeg: want uwe brand - offeren zijn ffceets voor my.
9. Maer daerin dwaelt gy, dat gy u.verbeeldt, dat het toebrengen van offeranden, op zich zelve, my zou kunnen behagen. Ick fal uyt uw huys geenen varre nemen ; [noch] boeken uyt uwe koyen , deze uwe offeranden op zich zeiven , kunnen my geen genoegen geven.
10. Want ik ben de Algenoegzame God. Ik heb een volftrekt recht van eigendom, op al het gefchapene: al 't gedierte des wouts is mijne; de beeften op duyfent bergen.
11. Ick kenne al 't gevogelte der bergen £ ende het wilt des velts is by my.
12. So my hongerde, ick en foude 't u niet feggen : want (a) mijne is de werelt ende hare volheyt.
O) Exod, 19:5. Deut. 10:14, Job 41:2. Pfalm 24: *. iCor. 10:36,38, XI. DEEL. F.



66 P S A L M. L.
13. Ook ben ik een volftrekt geestelyk Wezen, het welk fpijs noch drank noodig heeft. Soud' ick ftierenvleefch eten, ofte bockenbloet drincken ?
14. Neen het zijn geheel andere zaken , een gansch andere dienst , welke ik vorder , en waeraen ik mijnen zegen en mijne goedkeuring heb vastgehecht. Offert Gode danck: betoont Hem de verfchuldigde dankbaerheid voor zijne weldaden; ende (Z>) betaelt den Allerhoogffcen uwe geloften, tot welke gy u verbindt, wanneer gy den heer om eenen zegen aenroept.
15. Ende roept my aen in den dagh der be. naeuwtheyt, fmeektmy, eerbiedig en gelovig, om byftand , in tijden van verlegenheid: Ick falder u uy thelpen, ende gy fult my op deze wijs eeren, die hulde zal my aengenaem zijn.
16. Maer geheel anders is het gelegen, met de godlozen, welker eerdienst, alleen in uiterlyke plechtigheden gelegen is; tot den godtloofen, die onder den uiterly' ken fchijn van Godsdienst, in hun ondankbaer leven voortvaren , feyt Godt; Wat hebt gy mijne infettingen te vertellen ? wat fpreekt gy, by anderen, met eenen grooten ophev, van de geboden, welke ik, in den fchaduwachtigen Godsdienst, heb voorgefchreven? ende wat neemt gy mijn verbont in uwen monde ? Wat beroemt gy u daerop, dat ik u, in mijn verbond, heb op en aengenomen; als of deze uiterlyke dingen genoegzame gronden waren, om, op mijne byzondere gunst, in dit en in het volgend leven, te hopen ? Hoe weinig past het fpreken van mijne inzettingen, en het roemen op mijn verbond, aen zulke menfchen; daer dit geene overeenkomst in het geheel heeft, met uw flecht en God - onteerend beftaen?
17. Wat is 'er eene ongelukkige ftrijdigheid, tusfchen uw ydel voorgeven, en uw Godonteerend gedrag? Dewijle gy de kaftijdinge hatet, ende mijne woorden achter u henen werpt.
Het Hebreeuwfche woord, door kastijding vertaeld ,
komt
(ƒ) Deut. 23: 23. Job 22: 27. Pfalra 76: 12. Pred, 5: 3. 4» 5-



P S A L M. L. 67
komt van eenen wortel , die binden , zamenbinden , te kennen geevt. Het wordt daerom, door eenen band vertaeld Job 12: 18, en dus overgebracht tot verband, bedwang; maer verder ook tot alle zedelyke verbintenisfen. — Wy nemen het daerom liever, in den zin van verbintenis; en denken aen die bevelen , met welke God het volk , tot zijnen dienst verplicht had. — Deze haetten de Israëlieten, zy waren 'er afkeerig van ; en daerom , gelijk 'er ter nadere verklaring wordt bygevoegd, wierpen zy Gods woorden achter zich henen, als zaken, welke zy met de uiterfte verontwaerdiging behandelden.
Ten blijke, dat dit verwijt niet ongegrond was, brengt de heer hun eenige byzonderheden , en onderfcheidene ftalen van boosheid, onder het oog vs. 18-20.
18. Indien gy eenen dief fiet, fo loopt gy met
hem: gy hebt behagen in hem, gy betoont in zulke booswichten een welbehagen te hebben : ende uw deel is met de overfpeelders. Gy neemt deel in de ontuchtige daden van onreine overfpelers, trouwlooze fchenders van het Huwelyksbedde.
19. Uwen mont flaet gy in 't quade: uwen mond verwijdt en ontbreidelt gy tot het kwaed; alle banden van verplichting losrukkende, fpreekt gy, met de grootfte ftoutmoedigheid, zulke dingen, welke Gods eer, en de lievde tot denaesten, op het fchandelykst kwetfen, ende uwe tonge koppelt bedrogh. Onder den valfchen fchijn van vriendelykheid, hecht gy de eene valschheid aen de andere;, uwe tong is als gebonden en gewoon, aen ge. duurig liegen en bedriegen.
20. Zonder aenzien van perfonen , van vrienden en bloedverwanten, legt u toe op lasteren. Gy fitt, in uwe gezelfchappen, gy fpreeckt daer lasterlyke woorden, niet alleen tegen vrienden, maer zelvs tegen uwen broeder tegen den fone uwer moeder geeft gy Iafteringe uyt.
21. Wat zal nu het gevolg zijn van zulk een Godonteerend gedrag, indien gy u niet bekeert? Defe dingen zulke hoogstgaende boosheden, doet gy, of hebt gy ge.
XI. DEEL. E 2



6$ PSALM. L.
dasn, ende ick fwijge, of ik heb gezwegen, als Richter; ik heb geen richterlyk vonnis over u uitgefproken, noch uitgevoerd; maer dit alles, tot nog toe, verdragen in mijne langmoedigheid; gy meent, daerom, dat ick t' eenemael ben gelijck gy , en geenen afkeer heb van de boosheid; maer gy bedriegt u geweldig: Ick fal U ten laetften, op eene zeer geduchte wijs ftraffen , ende fal 't ordentlick voor uwe oogen ftellen, en u, nae gelang van uwe onderfcheidene misdaden, rechtvaerdig vergelden.
22. Verftaet ditdcch, gy Godtvergetende: op dat ick niet en verfcheure in mijnen toorn, op foortgelijke wijs, als een getergde leeuw, ende dan niemant en redde van uw ganfche volk.
23. Evenwel 'er is nog een weg ter ontkomihg, een middel om mijne geduchte oordeelen aftewenden. Wie danck- offert , en my de verfchuldigde dankbaerheid, met oprechte gevoelens van een Welmeenend hart bewijst, die fal my eeren, en my eene aengename hulde doen, ende wie [Jijnen] wegh [wel] aenftelt, door zijn gedrag , nae mijne geboden, interichten, dien fal ick Godts heyl doen fien , het zal hem tijdelyk en eeuwig welgaen.
In deze vermaning vs. 23. liggen drie hoofdzaken opgefloten. (i). Dat de ware dienst van God, in dankbaerheid gelegen zy. Geen hulde kan Gode aengenaem zijn, welke niet uit het beginfel van ware dankbaerheid voortvloeit.
(2) . Dat deze dankbaerheid niet eene bloote belijdenis van den mond wezen moet; maer, ten betooge van oprechtheid , gepaerd gaen, met het wel aenjlellen van iemands weg.
(3) . Dat dit de weg zy, niet alleen ter bevordering van Gods eer, maer ook van ons tijdelyk en eeuwig heil.
Dit lied was ongemeen gefchikt, om het vleefchelyk Israël van dien tijd, in welken het zelve werd opgefteld, onder het oog te brengen, dat de heer , in uitwendige vertooningen van Godsdienst, zonder verbetering des harten , geen welgevallen hebben kunne. — Maer , onzes erachtens, wordt hier ook de affchaffing van den fchaduwdienst allerduidelykst voorfpeld. Deze Voorzegging is, in allo
de



PSALM. 69
de byzonderbeden , op eene zeer aenmerkelyke wijs vervuld. — Nae ons beftek, zullen wy , met eenige algemeene aenmerkingen , volftaen kunnen.1 De Godlyke jesus, hier op aerde omwandelende, heeft den Joden het onge. noegzame der uiterlyke plechtigheden, op allerlei wijzen aengetoond; Hy heeft hen, over de heerfchende boosheid, ernftig beftraft; Hy heeft hen, tot geloov, bekeering, en eenen Godebehaeglyken wandel, gemoedelyk opgewekt; Hy heeft hun, in geval van verharding, Gods geduchte oordeelen bedreigd: dit alles is, uit de Euangelifche gefchiedenis, ten overvloede bekend. Men zie, ten voorbedde, Matth. 15 en 23. Na zijne hemelvaert, heeft hy het een en ander, door zijne Apostelen laten breeder voorftellen Hand. 3, 13, Rom. 2. enz. — Maer, toen de Joden zich, in het ongeloov en de godloosheid bleven verharden, is hy, ten laetften, op eene zeer ontzettende wijs, ten gerichte gekomen, by de verwoesting van Stad en Tempel.
PSALM. LI.
1. JTEn Pfalm Davids , voor den Opperfang-
meefter.
2. Doe de (a) Propheet Nathan tot hem was gekomen, na dat hy tot (b) Bathfeba was in gegaen.
Te weten, toen Koning David zich vleefchelyk vermengd had, met Bathfeba, de huisvrouw van Urias, eenen dapperen Krijgsoverften , en, om de fchande van deze overfpelige verkeering , uit welke Bathfeba zwanger, geworden was, te bedekken, den gemelden Uria had laten van kant maken ; bleev hy eenigen tijd geheel ongevoelig , voor de grootheid van zijne wanbedrijven; tot dat
00 2 Sam. 12: 1, &c. Qf) 2 Sam. n: 4. XI, DEEL. E 3



7o PSALM. LI.
nathan, zijn Hovprediker, in 's heeren naem, tot hem kwam, en zijn geweten, door eene fraeije gelijkenis, op eene gevoelige wijs deed ontwaken. Hy beleed zijne fchuld, met tranen van berouw, en fmeekte ernftig, om eene genadige vergeving. — By die gelegenheid nu , heeft hy dezen LIften Pfalm gedicht; opdat dezelve, niet alleen voor zijnen onderdanen , maer ook voor alle volgende geflachten, een openbaer gedenkteeken zijn en blijven zoude van zijne wederoprichting, een fprekend bewijs der grootheid van Gods vergevende genade, en een voorbeeld ter waerfchouwing, tegen de veel vermogende toverkracht der zondige verleidingen.
Zeer voegzaem kan men, in dit Zangftuk, vijf hoof ddeelen onderfcheiden.
I. Eerst bidt de boetvaerdige Dichter, om vergeving van zijne misdaden vs. 3, 4.
II. Daerna doet hy eene ootmoedige belijdenis van zijne zonden, in al derzelver grootheid en affchuwelykheid
vs. 5-8. ,
III. Wijders fmeekt hy, om heiligende en vertroostende
genade vs. 9, 10.
IV. Vervolgens, om in zijne voorige gelukkige omftandigheden herfteld te worden vs. 11-19-
V. Eindelyk wordt 'er een gebed bygevoegd, om het welzijn van Sion en Jerufalem vs. 20-21.
0 Zijt my genadigh , o Godt , aenfchouw my armen zondaer, met oogen van gunst en lievde van genade en ontferming, nae uwe goedertièrenheyt: in my zeiven vind ik geen de minste gronden, om op vergeving te hopen; maer de blijken van uwe goedertierenheid, welke ik voorheen, zoo menigmalen, ondervonden heb, geven my pleitgronden , om te verwachten, dat Gy my, ook dit mael , op mijne ootmoedige fchuldbekentenis, genadig wezen zult: delgt mijne overtredinge, welke eenen
moet-



PSALM. LI. ?I
moetwilligen afval in zich fluit, volkomen uyt, zoodat 'er niets van mijne fchuld overblijve , nae de grootheyt uwer barmhertigheden, welke geene palen kennen.
4. Wafcht my wel, of vermenigvuldig my te wasfchen van mijne ongerechtigheyt, wasch my, by aenhoudendheid , gelijk een voller een kleed geduurig wascht; opdat ik, door eene volkomene vergeving, van de vuilheid mijner zonden, geheel gereinigd worde: ende reynigt my van mijne fonde, vereer my op nieuws, met de blijken van uwe onderfcheidende gunst, om my te verzekeren , dat mijne fchuld volkomen vergeven zy.
5. Want ick kenne mijne fchromelyke overtredingen, in haren grouwzamen aert, met fchaemte, zelvsverfoejing en berouw: ende mijne fonde is fteets voor my, zoodat het denkbeeld, het verfchrikkelyk denkbeeld van mijne wanbedrijven, in alle derzelver affchuwelykheid, altoos en overal voor mijnen geest tegenwoordig is.
6. Tegen U, mijnen Wetgever, Koning en Weldoener, heb ik my grootelyks bezondigd. Ik heb my wel, op eene fchroomelyke wijs, tegen my zeiven, en veelzins tegen mijne naesten vergrepen ; maer tegen u alleen, heb ick, by uitnemendheid gefondigt, ende gedaen dat quaet is in uwe oogen , door het plegen van zulke grouwelen , welke affch\uwelyk zijn , in uw allerheiligst oordeel: (e) op dat of zoodat gy rechtveerdigh zijt in uw fpreken , [ende] reyn zijt in uw richten. Wanneer mijne onderdanen de geduchte oordeelen, welke Gy my, door nathan den Propheet, hebt laten bedreigen, over my en mijn huis zien komen, zullen zy erkennen moeten , dat ik alle die ftraffen rechtvaerdig verdiend hebbe.
7. Siet, ick ben in ongerechtigheyt geboren: zoodat ik, van mijne geboorte af aen, boos en verdorven ben. Eene zedelyke krankheid kleevde reeds mijne redelyke natuur aen, toen ik het eerste levenslicht aenfchouwde: ende in fonde heeft my mijne moeder ontfan-
(0 Rom. 3: 4. XI. DEEL. E 4



7s PSALM. iXi
gen, by het eerste beginfel van mijne wording, in mijnermoeders ingewanden, heeft my reeds de zedelyke boosheid aengekleevd. Mijne ganfche natuur is zedelyk bedorven, niet alleen van mijne geboorte, maer zelvs van mijne ontvangenis. Van deze vernederende waerheid, ben ik, tot mijne verootmoediging, ten vollen overtuigd. En dit dient zeer ter verzwaring van mijne fchuld; want deze overtuiging had my moeten aenzetten, om meer op mijne hoede te zijn; ik had my meer moeten wachten van en wapenen tegen de kracht der verleiding,
8. Siet, gy hebt luft tot waerheyt in het bn> ïienfte* het is U aengenaem en welbehaeglyk, dat een mensch de deugd en Godsvrucht, y verig en ftandvastig betracht, uit zuivere en ongeveinsde beginfelen : ende in 't verborgene , door het inwendig onderwijs van uwen Geest, maeckt gy my wijfheyt bekent, of hebt gy my wijsheid bekend gemaekt, wanneer Gy zelvs my de plicht^ betrachtende wijsheid geleerd , en een geheiligd inzien gegeven hebt, in bet betamelyke en beminnelyke van uwe geboden. Ook dit verzwaert mijne fchuld grootelyks, daer ik, tegen het licht, het welk Gy zelve in mijn hart ontdoken hadt, op eene onyerantwoprdelyke wijs, gezondigd heb.
9. O God ! ik ben zoo onrein, als een melaetfche. Ontfondigt my daerom „als met (d) yfop, door de kracht der verzoening, welke de messias zal te weeg brengen, ende ick fal reyn zijn: wafcht my, geestelyker wijs, gelijk de onreiuen, door de wettifche plechtigheden, gewasfchen worden, ende ick fal witter zijn als. fneeuw, volkomen zuiver, en van alle fchuld gereinigd.
10. Doet my vreugde ende blijtfchap hooren» verblijd my, door de verzekering, dat my mijne grouwzame zonden volkomen vergeven zijn: opdat mijn hart, het welk, door de verwijtingen van het geweten, zoo zeer beangftigd is, moge vertroost worden, en in zoo ver de beenderen fich mogen verheugen, [die] gy verT
brij-
00 Levit, 14: 4, 6. Num. 19: fi, ift.



PSALM. LL 73
brijfeit hebt, door de bedreiging van de meest geduchte en wel verdiende oordeelen. /
11. Verbergt uw aengeficht van mijne fonden: gedenk niet in toorn aen mijne grouwelen , en behandel my zoo in uwe gunst, als of ik dezelve nooit begaen had, ende delgt uyt alle mijne ongerechtigheden, laet de fnoode zonden , welke ik in de zaek van bathseba begaen heb, zoo volkomen vergeven zijn, dat 'er niets het allerminfte van mijne fchuld overblijve.
12. Maer Schept my dan ook een reyn herte, o Godt: leg uw onbeperkt Alvermogen aen mijne ziel te koste, om. alle hare redelyke vermogens, door heerfchappy voerende genade, tot uwen dienst te heiligen , ende vernieuwt in 't binnenlte van my eenen vallen geeft. Gy hadt my te vooren eenen vasten geest gefchonken, zoodat ik een geheiligd en ftandvastig voornemen had om U te dienen , en pal te ftaen , tegen alle aenloklijkheden der zonden; maer ach! de verleidende bekoorlykheden van eene fchoóne vrouw, hebben mijnen geest onvast gemaekt, en my dit geheiligd voornemen doen vergeten. Dat het TJ behage, dien vasten geest te vernieuwen; dat dit geheiligd voornemen, als in het binnenlte van mijn merg, en in den inwendigen zin der gedachten van mijn hart, moge geworteld wezen, opdat ik my, in het vervolg, beter wapenen moge tegen de verzoeking.
13. En verwerpt my niet van uw aengeficht: trek uwe gunst en befcherming niet geheel van my af, verwerp my niet, gelijk gy mijnen voorzaet saux gedaen hebt, dat ik geen Koning meer wezen zoude; en hoe zeer mijn throon wankelen moge , dat ik 'er nooit geheel weide afgebonsd : ende en neemt uwen Heyligen Geeft niet van my. Door mijne hemeltergende zonden, heb ik U rechtvaerdige redenen gegeven, om den Heiligen Geest, met alle deszelvs zaligmakende en buitengewoone gaven, van my wech te nemen ; maer laet de Heilige Geest, en de gave der Propheetfy, niet voor altoos,' van my wijken.
14. Geeft my weder de vreugde uwes heyls:
XI. DEEL. E 5



74 PSALM. LI.
Te vooren had ik eene blymoedige verzekering, van uwe onderfcheidende gunst en lievde; deze heb ik nu, door mijn wangedrag verlooren : Och dat het U behage , my daer mede wederom te verheugen. Voorheen bezat ik eenen vrymoedigen geest; ik had eene vorftelyke vrymoedigheid , om alle de zoodanigen, op eene verftandige en beicheidene wijs te beftraffen, die van de waerheid en het rechte fpoor der godzaligheid afdwaelden. Maer nu heb ik die vrymoedigheid verlooren. Zoo drae ik 'er maer aen denken zoude om anderen te beftraffen, maken my de knagingen van mijn eigen gewisfe aenftonds befchaemd, dat men my mijn allerverfoeilykst wangedrag, in mijn aengezicht verwijten zulle. Dat mijn hartelyk berouw my des te meer yver en ernst inboezeme, om anderen te waerfchouwen; ende de vrymoedige Geeft onderfteune my weder.
15. So fal ick de overtreders en groven zondaren uwe wegen leeren: ik zal hen dan weder, in mijne heilige liederen, door de meestvermogende drangredenen aenfpooren, om dezelve te bewandelen : ende de fondaers fullen fich dusdoende tot u bekeeren, wanneer het U behaegt mijne pogingen te zegenen.
16. Verloft my van bloedfchulden, van bloedjlor. tingen , van plasfen bloeds. Ik heb 0 Godt , het onfchuldig bloed van uria vergoten ; 'er vertoonen zich geduurig bebloede fchrikbeelden voor mijnen geest, die als om wraek roepen. Verlos my, gy Godt mijns heyls: van deze akelige fchrikbeelden , die mijn gemoed op eene onverdraeglyke wijs beangftigen ; fo fal mijne tonge uwe gerechtigheyt en voor altoos verbeurde gunstbewijzen, vrolick en dankbaer roemen.
17. Heere, opent mijne lippen: geev my ftof en hart, om u blymoedig en dankbaer te loven, fo fal mijn mont uwen lof verkondigen, en uwe weldaden dankbaer roemen.
ig. Want gy en hebt geenen luft tot offerhande, anders foud' ickfe geven: in brand-offeren en hebt gy geen behagen.
Wy vertalen de oorfprongelyke woorden, volgens derzei-



PSALM. LI. 75
zeiver aert en zamenftelling, op deze wijs : Gy hebt geen lust tot offeranden; al wilde ik zelvs eene geheele menigte van de koitbaerfte brandofferen op uwen Altaer geven , gy zoudt 'er geen behagen in hebben. — De zin is derhalven deze; ,, Gy „ zelvs hebt, ja, den fchaduwachtigen offerdienst ingefteld, „ opdat de fchuldige daer door, van de tijdelyke ftraffen „ zijner overtredingen , zoude bevrijd worden. Maer,
in mijn geval komen geene offeranden te pas. Ik heb my ,, fchuldig gemaekt aen zulke misdaden , ter verzoening ,, van welke Gy geene offeranden wilt aennemen." — Doodflag, overfpel, en dergelijke zonden, moesten met den dood geftraft worden , Num. 15. — Van deze wel verdiende doodftraf, had de heer onzen Dichter genadig verfchoond, 2 Sam. 12.
19. De offerhanden Godts zijn een gebroken geeft: een gebroken geest, zulk een gemoed, het welk diep vernederd en hartelyk bedroevd is, onder en over de zonden, is den heer by uitnemendheid aengenaem; gelijk daerom ook de boetvaerdigheid een voornaem vereischte is, in eenen recht geaerten offeraer : een gebroken ende verflagen herte, een boetvaerdig hart, dat door een gevoelig berouw als geheel doorwond is, en fult gy, o Godt, niet verachten ; maer 'er op neder zien , in gunst en ontferming.
Vs. 20, 21. wordt'er een gebed by gevoegd, om het welzijn van Zion en Jerufalem.
Wy vereenigen ons met de zulken, die het daer voor houden, dat deze woorden niet van david oorfprongelyk, maer in latere tijden by dit zangftuk gevoegd zijn. — De bewijzen, zijn onder anderen de volgende: 1. Er is in het geheel geen verband tusfchen dit gebed en des Dichters woorden vs. 18, 19. 2. Zulk een gebed voor Sion en Jerufalem , kwam in davids geval geheel niet te pas. Het hart van den Dichter was geheel vervuld met een allerlevendigst befef, nopens de grouwzaemheid zijner misdaden , en een hartelyk verlangen naer fchuldverge-
XI. DEEL.



76 PSALM. LI.
vende genade. In deze omftandigheden kwam een gebed voor Sion en Jerufalem, geheel niet te ftade. 3. Vs. 20. worden de muuren van Jerufalem onderfteld verwoest te zijn: want anders hadden zy geene opbouwing noodig. Maer, zoo was het niet gelegen in dien tijd, toen david dezen Pfalm dichte. Toen was Jerufalem de Zetel van het Koningrijk, en der Joden Kerk- en Burgerftaet was zeer voorfpoedig. Vs. 21, wordt een tijd onderfteld, in welken de offerdienst in onbruik ware. Ook dit past niet op davids tijden.
Om deze redenen zouden wy het lievst zoo begrijpen, dat deze woorden by onzen Pfalm gevoegd zijn, op dien tijd, in welken de Joden, uit Babels gevangenis, in het land Canaan waren wedergekeerd. Toen was zulk een gebed, om de opbouwing van Jerufalem, en de herftelling van den offerdienst, zeer gefchikt nae de tijdsomftandigheden. Wie de Dichter zy, kunnen wy met geene zekerheid bepalen. Voor het naest zouden wy denken , dat het ezra geweest zy; en dat hy, by het verzamelen van den bundel dezer gewijde liederen, die 2 verfen juist by Pfalm 51. gevoegd hebbe, als wilde hy hun dezen Pfalm byzonder in den mond leggen; omdat de Joden, by hunne terug komst uit Babel, in foortgelijke omftandigheden verkeerden als david, toen hy dezen Pfalm opftelde, onder een levendig befef der hemeltergende misdaden van de ganfche Natie.
20. Sion heeft alle zijne heerlykheid verlooren : de Kerkftaet der Joden is te jammerlyk vervallen , de prach-' tige Tempel van salomo , is door nebucadhezar verwoest; 70 jaren lang, zijn de Joden beroovd geweest van alle Godsdienstige voorrechten. Doet daerom, God onzer Vaderen! wel by Zion nae uw welbehagen: betoon uwe voorige lievde tot Sion , als de lievlyke plaets van uwe wooning ; dat de Tempel herbouwd worde, dat de pogingen van ezra en zeruebabel mogen gezegend worden, met alle die fchikkingen, welke gemaekt worden , en nog in het vervolg zullen gemaekt worden , om den plechtigen Godsdienst, in deszei vs voorigen luister, te herftellen: bouwt de mueren van Jerufalem op. Herftel
de-



PSALM. LI. 77
deze weleer zoo beroemde waereldftad, in haren voorigen bloei en luister ; bevorder alle de pogingen, ter herftelling van onze burgerlyke , zoo wel als Godsdienstige belangen en voorrechten.
21. Dan lult gy luft hebben aen en genoegen nemen in de offerhanden der gerechtigheyt, in de offeranden, welke U, volgens het voorfchrivt der Wet, met een eerbiedig en dankbaer hart, weder zullen worden toegebracht. Dan zult gy lust hebben aen een volkomen brand-offer, ende een offer dat gantfch verteert wort: dan fullen de Joden U blymoedig offeren, ja met de uiterfte bereidwilligheid zullen fy varren offeren op uwen altaer. Dan zal de offerdienst, die zoo lang in onbruik geweest is, weder herfteld worden. Dan zal de afgodery, onder ons volk, voor altoos een einde nemen.
Psalm. LH.
ï. |?En Onderwijfinge Davids, voor den Op« perfangmeefter. Verg. pf. 32: 1.
2. (a) Als Doeg, de Edomiter, gekomen was, ende Saul te kennen gegeven , ende tot hem gefeyt hadde : David is gekomen ten huyfe van Achimelech;
Deze gebeurtenis wordt omftandig verhaeld 1 Sam. 22
De hoofdfom der zake is deze. david, naer Achis, den Philistijnfchen Koning vluchtende, omdat hy zich in zijn Vaderland niet veilig achtte, had onder den weg een bezoek gegeven aen achimelech, den Priester te Nob. Dees achimelech had david op zijn verzoek brood gegeven , als mede het zwaerd van goliath , het welk in zijne ftad bewaerd werd; zonder 'er aen te denken, dat
00 1 Sam. 22: 9, &c. XI. CEEL.



78 PSALM. Lil.
hy daer door den Koning s a u l ongenoegen geven zoude. — doëg de Edomieter , een van sauls Hovelingen, ter zeiver tijd te Nob zijnde, had het een en ander, op de allerhatelijkfte wijs , aen den Koning overgebracht. saul werd op dit bericht zoo woedende, dat hy achimelech met alle de Priesteren van Nob, ten Hove ontbood, en doëg bevel gav, om hen te dooden. — Ter gelegenheid van dit verfchriklyk voorval, dichtte david dezen Pfalm.
Twee hoofddeelen onderfcheiden wy, in dit zangftuk.
I. In het eerfte richt david zijne tael tot doëg, en brengt hem de ftraf onder het oog, welke op zijn wangedrag volgen zoude; terwijl de Dichter zich, in een geloovig vertrouwen op God, verzekerd hield, dat hy het goede genieten zoude, vs. 3-10.
II. In het tweede deel wendt hy zijne aenfpraek, al dankende, tot den hoogen God, vs. 11.
3. Wat roemt gy u in't quade, wat zijt gy hoogmoedig op de rijkdommen en het vermogen, welke gy door fchelmftukken verkregen hebt, o gy geweldige? gy die een held zijt in kwaed te doen ? Waerlyk op deze dingen beroemt gy u te vergeevsch en ongegrond ! gy moogt my in mijnen ellendigen toeftand verachten, en u op mijn verderv toeleggen; maer Gods goedertierenheyt en gunstige voorzorg [duert doch] of is en zal altoos zijn over my den gantfchen dagh ; en in die Godlyke gunst en voorzorg, ftel ik veel meer belang dan in alle de fchatten van deze waereld.
4. Uwe tonge denckt enckel fchade: als een geflepen fcheermes, werckende bedrogh.
Of, gelijk wy het liever vertalen zouden : gy bedenkt uitgeziekte begeerlykheden; uwe gedachten en begeerten verkeeren nergens anders omtrent, dan om groote rijkdommen te vergaderen, om uw vermogen te vergrooten, makende uwe tong als een geflepen fcheermes, bedrieglyk; naedien gy, onder den valfchen fchijn van vriendfchap, uwen broeder lastert, en hem van zijne eer beroovt; gelijk gy dit betoond hebt, in het valfchelyk befchuldigen van de
Pries-



PSALM. LIL 79
Priesteren te Nob , die geen het minfte kwaed bedreven hadden.
5. Gy hebt het quade liever gehad dan het goede : de leugen , dan gerechtigheyt te fpreken, daer gy den dood van dat aental onfchuldige en eerwaerdige Priesteren berokkend hebt , om daer door des Konings gunst te gewinnen. Sela!
6. Gy hebt lief alle woorden van verflindinge, [ende] eene tonge des bedrogs : gy brengt valfche befchuldigingen voort, om een groot aental van onnozelen te verderven.
7. Godt fal u naer uw doen vergelden. De rechtvaerdige Richter zal u oock afbreken in eeuwigheyt; hy fal u door een merkwaerdig oordeel wechrapen , ende u uyt de tente uytrucken: ja hy fal u uytwortelen uyt den lande der levendigen, Sela!
8. Ende de rechtveerdige fullen 't met oplettendheid fien , en eerbiedig gadeflaen , dat God zulk een kwaed niet ongewroken heeft gelaten, ende daerom zullen zy God vreefen: en van het kwade worden afgefchrikt, ende fy fullen over hem lacchen , die zich zoo dwaesfelyk op zijn vermogen beroemde, [feggende:]
9. Siet den man, [die] Godt niet en ftelde tot fijne fterckte, maer vertrouwde op de veelheyt fijns rijckdoms: hy was fterck geworden door fijn befchadigen of begeerlykheden; hy verbeeldde zich, dat hy vast en onbeweeglyk ware, door de rijkdommen, naer welke alle zijne begeertens zich uitftrekten.
10. Maer ick verwacht een gansch ander lot : ik, hoe ellendig en veracht ik nu ook wezen moge , fa] zijn als een groene olijfboom in Godes huys: lang en voorfpoedig leven in die plaets, alwaer de Zetel van den Godsdienst ftaet opgericht te worden. Het is waer, ik verkeer thans in de allerongunstigfte omftandigheden ; maer ik verlaet my, op de voorzorg van mijnen getrouwen God. Ick vertrouwe op Godts goedertierenheyt eeuwiglick ende altoos.
XI. DEEL.



8o PSALM. LIL
II. Ick fal u als dan blymoedig loven in een* wigheyt, weldadig God, (#) om dat gy 't gedaen hebt: wanneer gy my zult verhoogd hebben, ende ick fal uwen name verwachten, ik zal op de vervulling van uwe belovten gelovig wachten, gelijk uw naem jehovah uwe getrouwheid uitfpreekt: want hy goet is, die naem is aengenaem en bemoedigende. Over dit alles, zal ik u in het openbaer loven, voor en in de tegenwoordigheid van uwe gunftgenooten.
PSALM. LIIL
I. "CTEn.Onderwijfinge Davids, voor den Op» perfangmeefter, op Machalath.
Over het woord Onderwijzing, zie men by Pf. 32: 1. —* Maer wat zegt het op Machalath'? Dit kunnen wy met geene zekerheid bepalen. Denkelyk wordt 'er een Muzijk-Inftrument door aengewezen, het zy een fluit of iets dergelijks; of'er wordt, gelijk anderen gisfen, eene bepaelde Zangwijs door aengeduid.
Maer wat den Pfalm zeiven aengaet. Elk ziet gereedelyk, dat dezelve byna woordelyk gelijkluidende zy, met den XIVden. Dan met dit alles, komen 'er in dezen LHlften Pfalm, zeer aenmerkelyke veranderingen en vermeerderingen voor. — Die vermeerderingen vindt men in het opfchrivt , en vs. 6. — Ook zijn 'er blijkbare veranderingen in de uitdrukkingen. Hier wordt telkens de naem God , elohim gebruikt, maer Pf. 14. de naem jehovah. Daerenboven is 'er een aenmerkelyk onderfcheid, in het dichtkundig beleid. Pf. 14. komt david overal voor als de Spreker: maer hier worden de woorden van vs. 6. in den mond van Israëls gemeinte gelegdj welke hier, by per-
foons
(V) Pf. 22: 33.



PSALM. LIIL 81
foons - verbeelding , fprekende voorkomt, haren Koning toejuichende wegens de groote dingen, welke God door hem gedaen had.
Dan , met dit alles mag men vragen , hoe komen 'er twee Pfalmen van zulken gelijkluidenden inhoud, in dezen bundel der gewijde bladeren ? — De zaek wordt zeer verfchillendlyk begrepen. — Sommigen hebben gegist, dat het zelve dichtftuk, tweemalen in de verzameling der Pfalmen zou geplaetst zijn , van wegen het gewicht der zaken, welke daerin behandeld worden. Maer, indien dit alleen de reden ware, dan moesten 'er verfcheidene liederen, welker inhoud nog veel gewichtiger is, twee- of meermalen voorkomen. — Anderen hebben het zoo begrepen, dat david een tweederlei opftel van het zelve Dichtftuk zou vervaerdigd hebben; een voor zijn byzonder gebruik, en het ander voor den openbaren dienst van het Heiligdom. Maer het opfchrivt, en van Pf. 14. en van dit zangftuk, leeren ons, dat zy beiden aen den Opperzangmeester zijn overgegeven , om in den openbaren dienst van het Heiligdom, gezongen en gefpeeld te worden. — Het alleraennemelykst, komt ons het begrip voor van de zoodanigen, die meenen, dat dit lied door Koning david , ten tweeden male zy uitgegeven, by eene foortgelijke gelegenheid, als by welke hy de eerfte uitgave vervaerdigd had.
Wy moeten ons derhalven de gelegenheid herinneren, by welke Pfalm 14. gedicht is; en onderzoeken, of wy, in de gefchiedenis van davids Regeering, eene foortgelijke aenleiding kunnen vinden, by welke dat zelvde dichtftuk, en wel met die veranderingen welke wy hier ontmoeten,
voegzaem ten tweeden male konde uitgegeven worden. '
Nu hebben wy, by onze uitbreidende verklaring van Pfalm 14. zoeken aen te toonen , dat david denzelveri gedicht had , geduurende den onnatuurlyken opftand van zijnen Zoon absalom. — Maer nu is de vraeg, of david in een later geval, gefchikte aenleiding gehad hebbe, om dit dichtftuk , by wijs van eene nieuwe en verbeterde uitgave, ten anderen male aen den Opperzangmeester over te geven ? Deze aenleiding meenen wy te vinden in eenen '
XI. DEEL. F



8a PSALM. LUI.
volgenden opftand, die nog veel gevaerlyker fcheen, dan dia van absalom.
Wy hebben het oog op de gebeurtenis , welke ons 2 Sam. 20. verhaeld wordt. — By gelegenheid , dat david uit zijne ballingfchap wederkeerde, en door de ftam van Juda afzonderlyk werd ingehaeld , ontftond 'er een geest van jaloezy by de andere ftammen. Het kwam tot bittere woorden, en floeg over tot eene fchromelyke muitery. Een zekere seba, blies de bazuin van oproer, met zulk een gevolg, dat het voornaemfte gedeelte van gansch Israël david verliet, en zich onder de banier van seba begav. In deze zorgelyke omftandigheden, was david bedacht op middelen, om ware het mogelyk, de muitery te dempen, en den verderen voortgang van het kwaed te fluiten. — Om de gemoederen der muitelingen te bedaren, en zulken van. zijne onderdanen, die gevaer liepen, om zich in den opftand te laten inmengen , daer van af te fchrikken, zal Koning david,onzes erachtens, eene nieuwe en vermeerderde uitgave aen het licht gebracht hebben van Pfalm 14, welken hy, ten tijde van absaloms onnatuurlyken, maer nu gelukkig gedempten opftand, vervaerdigd. had. Een dichtftuk, in het welk hy het grouwzaem beftaen der muitelingen , op het levendigst had afgeteekend, en zijne vrienden, geduurende dien fchroomelyken opftand. bemoedigd met de blijde hoop , dat God in de jaedflagen der vloekverwanten blazen , en hem uit die «llergevaerlykfte omftandigheden verlosfen zoude. — Het gene 'er toen gebeurde, was nog in verfche geheugenis. Elk wist, hoe blijkbaer God den aenflag der rebellen, tot hunne fchande en tot hun verderv, verydeld had.
Kortom , het is ons zoo voorgekomen , dat Koning david, by het ontftaen van dezen nieuwen opftand, dat zelvde dichtftuk, het welk hy by gelegenheid van absaloms muitery vervaerdigd had, ten anderen male in het licht gegeven hebbe; met zoodanige veranderingen als wy 'er thans in aentreffen , ter waerfchouwing der muitelingen , om hun den rampzaligen uitflag van den voorigen •pftand te herinneren, en hun te doen opmerken , hoeda-



PSALM. LUI. ^3
danig nu ook hun lot wezen zoude , indien zy niet by tijds tot hunnen plicht wederkeerden. — Ook mogt deze Pfalm , wel eene tweede plaets hebben onder de gewijds Dichtftukken , welke tot den dienst van het Heiligdom gefchikt waren; ter meerdere waerfchouwing voor de volgende geflachten, tegen de doemwaerdige misdaed van opftand en muitery tegen den wettigen Souverain.
Wy kunnen, in dezen Pfalm, drie voorname hoofddeelen onderfcheiden.
I. Eerst klaegt david, in vereeniging met de getrouwen in den lande, over de hoogstgaende boosheid der oproermakeren, die het hem en zijnen getrouwen onderdanen zoo bang maekten vs. 2.
II. Het tweede deel, behelst een beftuurend onderwijs, voor davids getrouwe onderdanen , byzonder de godzaligen ; om niet moedeloos te worden, maer op God te zien, die de werkeren der ongerechtigheid, op zijnen tijd vinden zoude vs. 3-6.
III. Hier op volgt een bemoedigend befluit, of een geloovige wensch, dat God de muitelingen befchamen zoude, vs. 7.
2. De dwaes, de zinnelooze menigte dsr muitemakers, (a) feyt in fijn herte; hy vleit zich en fterkt zich in het kwade, met deze Godonteerende gedachte : Daer en is geen Godt: daer is geen elohim , geen eer en dienstwaerdig Opperweezen, voor het welk wy te vreezen hebben; en offchoon 'er een God wezen moge, hy bekommert zich niet met het beftuur der waereld, hy laet zich aen onze daden niet gelegen leggen. Sy verderven 't, zy gaen zoo te werk, als of zy alles wilden het onderfte boven keeren, en eene algemeene verwoesting van het ganfche land bedoelden , ende fy bedrijven grouwelick onrecht , zy zoeken het fnoodfte gruwelftuk, op de fchandelykfte wijs door te drijven ; zoodat, elk, die niet alle beginfelen van zedelykheid heeft uitgefchud , 'er eenen walg van hebben moet. Trouwens,
(<0 Pfalm 10: 4. ende 14: 1, &c. , XI. DEEL. F 2



84 PSALM. LUI.
(Ij) daer is onder die grouwzame vloekverwanten niemant, die goet doet, en zich toelegt op de betrachting van deugd en braevheid.
3. Godt heeft als Richter der waereld , uyt den hemel nedergefien op de menfchen kinderen , en met zijn Richterlyk opzicht omtrent alle hunne daden verkeerd , (c) om te fien , of yemant onder die muitelingen verftandigh ware, die uit redelyke en betamelyke grondbeginfelen werkte, of 'er iemand ware die Godt in waerheid fochte , en belang ftelde in zijne byzondere gunst..
4. Maer de heer vond hen algemeen bedorven, by uitnemendheid verbasterd. Een yeder van hen is te rugge gekeert, met verbreking van alle banden, hebben zy zich, in een grouwzaem vloekcomplot, zoodanig verward en ingewikkeld, dat het wederkeeren tot plichtmatige gehoorzaemheid geheel hopeloos fchijne; t'famen zijn fy wegens hunne grouwzame denk- en handelwijs, voor den Heiligen God affchuwelyk en ftinckende geworden , daer en is niemant onder hen die goet doet; oock niet een, die een betrachter is" van eer, deugd en godsvrucht.
5. Doch, deze fnoode vloekverwanten zullen, in het voortzetten van hun Belials ftuk, en vooral in de uitkomst, ondervinden, dat zy met God, als met eenen-rechtvaerdigen en oppermachtigen Richter, te doen hebben. Hebben dan de werckers der ongerechtigheyt, reeds geene ondervindelyke kenniffe van Gods geduchte ftraffen ? vooral, in het wanhopig uiteinde van den trouwloozen achitophel ? hebben die booswichten de Godlyke wraek niet aireede ondervonden, die mijn volck , het welk thans gedwongen bukken moet onder den fcepter van den indringer, opeten en verflinden, [als of] fy broot aten? In hunne dwinglandfche vervolgingen, gaen zy met zulk een genoegen en vermaek te werk, als of zy hunnen gewoonen maeltijd hiejden. Sy en roepen
Godt
(*0 Rom. 3: is. (0 Robi. 3: i».



PSALM. LIII. 85
Godt niet aen , of zy noemen God niets, zy denken en fpreken van den Allerhoogften God, met de grootfte verachting.
6. Aldaer zijn fy met vervaertheyt vervaert geworden, [daer] geene vervaertheyt en was; want Godt heeft de beenderen des genen, die u belegerde, verftroyt: gy hebtfe befchaemt gemaeckt, want Godt heeftfe verworpen.
Ter nadere opheldering der woorden van vs. 6, hebben wy het volgende optemerken. — Dat david hier die heerlyke overwinning uitteekene, welke de heer hem op het leger der muitelingen heeft doen behalen, 2 Sam. 18. — 2. Dat wy hier eene aenmerkelyke verandering en vermeerdering aentreffen: want Pf. 14: 5. fpreekt de Dichter alleen, van de verfchrikkinge Gods , welke op het leger der muitelingen viel, en tot hunne fchandelyke nederlaeg medewerkte. — 3. Dat Pf. 14. nae ons inzien, geduurende den opftand gedicht zy; en daerom befcbouwden wy dat gedeelte als een geloovig vooruitzicht, het welke door den Prophetifchen Geest in davids gemoed verwekt was, zoodat hy de gemelde uitkomst als werkelyk tegenwoordig kon uitteekenen. — 4. Dat , offchoon Pf. 53 , na het dempen van absaloms opftand vervaerdigd zy, wy evenwel deze gezegden op denzelvden voet befchouwen kunnen ; omdat de Dichter ook vs. 7. in denzelvden fmaek fpreekt over de gelukkige herftelling van alles, even als Pf. 14, en deze zaek ook hier als toekomstig verkoos te befchouwen. — 5. Dat derhalven david, fchoon hy hier Pf. 14. by gelegenheid van seba's opftand, op nieuws uitgave, aen dit lied evenwel de gedaente wilde laten van eenen Pfalm die gemaekt was, by gelegenheid van absaloms muitery; opdat de rampzalige uitflag daer van, in het geval van seba , tot waerfchouwing dienen zoude.
Op die gelegde gronden, is de zin van vs. 6. deze:
Aldaer, op eenen tijd, dat 'er voor absaloms aenhang, geene de minfte reden fcheen plaets te hebben om te vreezen, daer zy, van wegen hunne groote overmacht, de zegeprael konden te gemoet zien t zijn zy met vemerdheid vervatrd
XI. DEEL. F 3



%6 PSALM. LUI.'
dat is, volgens de kragt dier Hebreeuwfche fpreekwijze, allergeweldigst vervaerd geworden, zoodat zy, als radelooze menfchen, het verderv in den mond liepen ; en dat [daer] 'er geene natuurlyke reden tot vervacrdheid te vinden was; want God (hier worden de Israëlieten fprekende ingevoerd) heeft, 6 david, de beenderen des genen die u belegerde, van absaloms leger, het welk u zoo zeer benauwde, verjlrooid. Hun leger is verflagen , even als een beest geflagt wordt, en de beenders, na dat het vleesch is opgegeten, ginds en herwaerds verftrooid liggen. O david , gy hebt ze befchaemd gemaekt, door den Godlyken byftand in verbijstering gebracht: want God, als een heilig en wrekend Richter, heeft ze om hunne hemeltergende godloosheid verworpen.
Men vergelijke de gefchiedenis 2 Sam. 18, en het gene wy by Pfalm 14, hebben aengeteekend.
7. Och dat Ifraëls verloffingen uit de tegenwoordige benauwdheid, onder welke zy, door absaloms muitery en de gevolgen daervan zuchten, door het gelukkig dempen van dien onnatuurlyken opftand, uyt Zion \_quamen\ ! Dat de heer die op Sion woont, daertoe zijnen zegen gebieden wilde! Als Godt de gevangene fijns volcks, my en mijne getrouwe aenhangers, die als ballingen moeten omzwerven, en gevaer loopen , van gevangen te worden binnen Jerufalem , fal doen wederkeeren|, fal 'er eene algemeene blijdfchap heerfchen onder alle de ftammen; dan zal fich Jacob verheugen, Ifraè'1 fal verblijdt zijn.
PSALM. LIV.
1. p'En Onder wij finge Da vids, voor den Op-
perfangmeefter, op Neginoth.
Over de benaming van onderwijzing en Neginoth, hebben wy reeds gehandeld by Pf. 32: 1, en 4: 1.
2. (a) Als de Ziphiters gekomen waren» ende
tot
00 1 Stm. 23: 19, &c. «8de 26: 1.



PSALM. LIV. 87
tot Saul gefeyt hadden: En verbergt fich David niet by ons?
Twee malen is david door de Ziphiters verraden, wanneer hy zich in hunne woestijne verfcholen had, om de vervolgingen van saul te ontwijken, 1 Sam. 23 en 20". — Welk een geval wordt dan hie- bedoeld ? — Wy denken aen het laetfte , omdat de inhoud van dezen Pfalm volkomen overeenftemt met de zamenfpraek, welke david in het tweede geval met saul gehouden heeft. De zonderlinge hulp, welke God aen david verleend had, en waer van hy vs. 6. melding maekt, was in het tweede geval veel aenrnerkelyker dan in het eerste, dewijl nu saul zelvs in zijne handen viel. Ook wordt de verklaring , welke david vs. 8, 9doet, van zijne hope op eene volkomene verlosfing, in het tweede geval, bykans met dezelvde woorden voorgefteld, 1 Sam. 26: 24.
Kortom, by deze tweede verlosfing uit het gevaer, het welk de Ziphieten hem berokkend hadden, en ter dankbare gedachtenis van dezelve, heeft david dezen Pfalm opgefteld.
I. Vs. 3-5. bidt david den heer om eene gunstige verlosfing , uit de gemelde benauwdheid.
II. Daernae verklaert hy zijn geloovige verwachting, van eene merkwaerdige uitredding, vs. 6-9.
3. O Godt, verloft my door uwen naem ] volgens uwe waerheid en trouw, welke door uwen naem jehovah beteekend worden, ende doet my recht door uwe macht, laet het, door kennelyke proeven van uwe machtige voorzorg omtrent mijn perfoon, openbaer worden, dat ik eene rechtvaerdige zaek voor hebbe.
4. O Godt, hoort mijn gebedt met gunstige ooren: neygt de ooren tot de redenen mijnes monts.
5. Want vreemde, saul en zijne Hovelingen , die in hun gedrag aen vreemden en Heidenen gelijk zijn, ftaen tegen my op, ende tyrannen foecken mijne ziele: (b) Sy en ftellen Godt niet voor hare oogen, zy
heb»
00 Pf. 86: 14.
XI. DEEL. F 4



88 PSALM. LIV.
hebben alle vrees voor God allen eerbied voor zijne wetten verbannen. Sela!
6. Siet, mijne getrouwe metgezellen! Godt is my een gunstig helper, een machtige befchermer: de Heere, de allerhoogfte Richter, die my ten laetften recht verfchatfen zal, is onder de gene die mijne ziele onderfteunen. Hy is het, die mijn leven,beveiligt, en mijn hart bemoedigt.
7. Hy fal dit quaet mijnen verfpiederen vergelden: of dit kwaed zal tot mijne bittere vyanden wederkeeren. De mishandelingen , welke zy my aendoen, zullen niet ongewroken blijven, heer ! roeytfe uyt door uwe waerheyt, baen, door hunnen ondergang, den weg, ter vervulling van de aen my gedane belovten.
8. Ick fal u, daervan houd ik my verzekerd, ten dank voor mijne volkomene verlosfing uit het geweld van Saul, nog eens met vrywilligheyt offeren: Ick fal uwen naem, o HEERE, loven, (c) want hy is goet.
9. Zekerlyk zal ik God loven,mijne metgezellen! Want 'er zal eens een tijd komen, dat ik zeggen zal: hy, op welken ik vertrouwde, heeft my geredt uyt alle benaeuwtheyt:ende mijn' ooge heeft gefien op mijne vyanden, dat zy geheel uitgeroeid waren.
PSALM. LV.
X. J^En Onderwijfinge Davids, voor den Opperfangmeefter, op Neginoth.
Óver dit opfchrivt zie men weder Pf. 32: 1. en 4: 1. In dit lied wordt iemand fprekende ingevoerd, die zich, met ernftige gebeden, tot den heer wendt; klagende, over de valsheid van godloze menfchen, die hem, onder den fchijn van vriendfcbap, lasterden, en zelvs naer het leven .Honden , fmeekende om , uit dezen akeligen toeftand , gunstig verlost te worden. — Wy hebben geene redenen k kunCO ^ 52: iu



PSALM. LV. 89
kunnen vinden , om van david aftewijken. — Maer by welk eene gelegenheid heeft david dezen Pfalm opgefteld? — Het reeds gezegde wijst ons, naer zulken tijd, dat hy, door iemand die "voorgewend had zijn vriend te zijn, verraden en vervolgd werd.
Sommigen zoeken de aenleiding, in de vervolgingen van saul; anderen, in den ontaerden opftand van absalom, en verftaen, door den gemeenzamen vriend, die in eenen vyand veranderd was vs. 14, 15, den trouwlozen achitophei.. — Wy voegen ons het lievst by de eersten ; te meer , omdat de gemelde veinsaert zich eerst als davids vyand geopenbaerd heeft, toen de Koning voor absalom gevlucht was; maer hier befchrijvt de Dichter zich, als iemand, die nog binnen de Stad, en in het midden van zijne fchijnvrienden, verkeerde. Daerenboven, de bedreiging van Gods geduchte oordeelen, over deze fchijnvrienden vs. 20-24, Past in bet geheel niet op davids omftandigheden, toen hy voor absalom gevlucht was, daer hy zoo ernftig begeerde , dat men dien ontaerten zoon verfchoonen zoude. — Wy zijn daerom van oordeel, dat david dezen Pfalm gedicht hebbe, toen hy nog aen het Hov van saul verkeerde; en 'er is geen twijffei aen, of 'er zijn, onder sauls Hovelingen, menfchen geweest, die david , onder den fchijn van vriendfchap, zochten te verderven , om zich daerdoor by den Koning te veraengenamen. Iets van dien aert vinden wy althans 1 Sam. 23.
Twee hoofddeelen komen in dezen Pfalm voor.
I. Vs. 2-15. bidt hy den heer, om, uit de listige lagen van zijne bedrieglyke fchijnvrienden, verlost te worden, en
II. Daerna verklaert hy zijn vertrouwen , dat God hem hooren, en zijne vyanden verdelgen zoude vs. 16-24.
2. O Godt , die als de Richter der ganfche aerde, recht doet, neemt mijn gebedt gunstig ter ooreri: ende en verbergt u niet voor mijne fmeeckinge.
3. Merckt op- my , befchouw de mishandelingen, welke my worden aengedaen, met oogen van ontferming, ende verhoort my: ick bedrijve mifbaer in mijne
XI. deel. F 5



9o PSALM. LV.
kkchte, mijne benauwdheid is zoo groot, dat zy my de bangfte klachten uitdrijvt, ende ik maeck' getier, ik weet niet, waer ik my bergen en verademing vinden zal.
4. Om den roep des vyants, die my den ondergang bedreigt, van wegen de beangftiginge des godtloofen, die my op allerlei wijzen zoekt te verdrukken: en het, zal by geen dreigen en voornemen blijven , want fy fchuyven ongerechtigheyt op my , zy zullen my , door boosaertige aenvallen verderven , ende in toorne haten fy my, zy zullen hunnen haet eerlang, in de geweldigfte vervolgingen, openbaer maken.
5. Mijn herte fmert in 't binnenlte van my: mijn hart gevoelt geweldige fmerten , gelijk aen die der barensweën, ende verfchrickingen des doots zijn op my gevallen, ik vrees, dat mijne vyanden my eenen geweldigen dood zullen aendoen.
6. Vreefe ende beevinge komt my aen, zoodat mijn ganfche lichaem ziddere en beve : ende grouwen overdeckt my geheel als een kleed.
7. So dat ick , wanneer ik onder deze menfchen moet blijven verkeeren, niets anders, dan een gewis verderv te wachten heb: ik fegge daerom, in deze verlegenheid , menigmael by my zeiven; Och dat my yemant vleugelen, als eener duyve, gave! Ick foude naer elders henen vliegen en mijn behoud zoeken, waer ick maer veilig blijven mochte.
8. Siet, ick foude verre wech in het eenzame omfwerven: ick foude vernachten in de woeftijne, tn daerin mijne veiligheid zoeken. Sela!
9. Ick foude haeften dat ick van dit godlofe Hov ontquamejen my bevrijdde van den drijvenden wint, van den ftorm , van den bedreigden ondergang , die voor my even gevaerlyk is, als de brandende wind van het Oosten.
10. Verflindtfe, Heere, deylt hare tonge: of
verjlindt de deeling van hunne tong, verydel hunne bedrieglyke woorden, onder welke zy hun boosaertig voornemen verbergen : want ick fie en ondervind, dat 'er wrevel
ende



PSALM.LV. ot ende twift, allerlei geweld en mishandeling, heerfcht in de ftadt, in welke ik thans, aen 's Konings Hov, mijn verblijv heb.
11. Dagh ende nacht omringenfe haer op hare mueren: de geheele ftad is van alle kanten vervuld, met geweld en boosheden, by nacht en by dag, worden 'er gruwelftukken gepleegd; ende ongerechtigheyt^ende overlaft, allerlei geweld en onderdrukking, is binnen in haer.
12. Enckel verdervinge, allerlei booze begeerlykheid is binnen in haer: ende lift ende bedrogh en wijckt niet van hare ftrate, zoo min als het openbaer geweld.
13. Ik heb de zaek niet vergroot. Ik klaeg niet zonder reden, over de verdeelde tong, over bedrog en valsheid. Want het en is geen openbaer vyant, [die] my hoont, anders foud' ick het hebben gedragen; 't en is mijn hater niet, die 'er voor uit komt dat hy my haet, [die] fich tegen my groot maeckt , en zich tegen my aenkant; anders foud' ick my voor hem verborgen en my voor zijnen aenval gewacht hebben.
14. Maer gy zijt het, die my, onder den bedrieglyken fchijn van vriendfchap, zoekt te verderven; gy o menfch als van mijne weerdigheyt; dien ik zoo waerdig achtte , en zoo zeer beminde, als my zeiven, mijn leydsman, ende mijn bekende: met wien ik gemeenzrem en zeer vertrouwelyk verkeerde.
15. Die wy t'famen in foetigheyt heymelick raet pleegden: daer ik gewoon was, mijne geheimen r.en u te openbaren, en uwen raed, in zaken van aengelegenheid, in te nemen; ja wy wandelden in gefelfchap ten huyfe Godes , daer gy nog een geveinsde vertooning maektet van Godsdienstigheid.
16. Dat hen de doot als een fchult-eylTcher overvalle, datfe levendigh ter hellen nederdalen: want boofheden zijn in hare wooninge in 't binnanfte van hen.
Eigenlyk ftaen deze woorden, in den toekomenden tijd,
XI. DEEL.,



92 PSALM.LV.
zoodat de zin deze zy. „ De dood zal hen allen,die zich^ „ onder den fchijn van vriendfchap, op mijn verderv toe„ leggen, als een geweldig onweder verdelgen; zy zullen, „ als Korah, Dathan, en Abiram, levendig ter helle ne„ dervaren. Dit hebben zy ook rechtvaerdig verdiend; ,, want boosheden zijn in hunne wooning , in het bin„ nenfte van hen."
17. My aengaende, ick fal tot Godt roepen : ende de HEERE fal my verloflen.
18. 's Avonts, ende 's morgens, ende 's middags fal ick klagen ende getier maken: ik zal dagelyks en geduurig mijn luid geroep tot God verheffen; ende hy fal mijne ftemme hooren.
19. Hy heeft mijne ziele in vrede verloft, of, gelijk 'er eigenlyk ftaet; in den toekomenden tijd, hy zal mijne ziel in vrede verlosfen, hy zal mijne ziel rust en vrede verfchaffen, van den ftrijt tegen my: dat is, zoodat 'er geen ftrijd meer tegen my wezen zulle; want met menigten zijnfe tegen my geweeft, en evenwel, de heer heeft my al dikwijls verlost, uit het geweld van mijne vyanden.
20. Godt fal ook nu, naer mijne fmeekingen hooren, ende falfe plagen, als die van oudts als Richter fitt, en altoos dezelvde blijvt. Sela! dewijle by hen gantfch geene veranderinge en is, dewijl zy van berouw noch fchaemte weten, ende fy Godt niet en vreefen.
21. Zouden zy God vreezen ? Verre van daer! en in 't byzonder hoe verregaende is de boosheid van dien veinsaert by uitnemendheid , welke ik zoo even heb afgeteekend vs. 14, 15. Hy flaet fijne handen aen de gene die vrede met hem hadden : hy ontheyligt fijn verbont , hy verbreekt het verbond van vrede en vriendfchap , het welk hy met my gemaekt had, op de fchandelykfte wijs.
22. Sijn mont is gladder dan boter, zijne lippen fpreken vriendelyke woorden, maer fijn herte is krijgh, enkel vyandfchap : fijne bedrieglyke woorden zijn fachter dan olie, maer de felve zijn bloote fweerden, want
hy verbergt zijn bloeddorstig voornemen, onder fchoonfchijnende en vloeiende woorden. 23.



PSALM. LV. 93
23. Evenwel zal de heer my van hem en alle mijne vyanden redden. Trouwens, Hy is goed en recht. Werpt dan , alle gy Godvruchtigen , uwe forge op den HEERE , verlaet u op zijne gunstige voorzorg, ende hy fal u onderhouden en beveiligen: hy fal in eeuwigheyt niet toelaten, dat de rechtveerdige wanckele, dat de oprechte in het verderv nederftorte.
24. Maer gy, o Godt, fult die godloze veinsaerts, die my bedrieglyk belagen, doen nederdalen, in eenen fchandelyken dood, als in den put des verderfs* de mannen des bloets ende bedrogs zullen in den bloei van hun leven omkomen, en fullen hare dagen niet ter helfte brengen van dien tijd, welken zy anders, nae den gewoonen loop der natuur, hadden kunnen leven: Ick daerentegen, fal, in alle gevallen, op u vertrouwen verzekerd zijnde, dat Gy, o God, voor my zorgt.
PSALM. LVI.
1. JTEn gouden Kleynoot Davids , voor den Opperfangmeefter, op Jonath Elem Rechokim: (a) als de Philiftijnen hem gegrepen hadden te Gath.
Over de benaming van gouden kleinood, zie men by Pf. 16: r.
Maer wat zegt het, op Jonath Elem Rechokim ? De LXX hebben het vertaeld : voor het volk, in de verafgelegenheid. Anderen zetten het over : aengaende de ftomme auive van verre. Voor het naest zouden wy het zoo begrijpen; dat de twee eerste woorden op Jmath, dat is op de duiv, te kennen geven, op welk eene wijs dit zangftuk moest gezongen en gefpeeld worden , bet zy op eenen toon , die met het geluid, of op een inftrument, dat met de gedaente van eene duiv overeenftemde; en dat de twee andere woorden betrekkelyk zijn tot den inhoud van dit lied. Elem Reia") 1 Sam. si: ia, 13, 14. 1 XI. DEEL.



94 PSALM. LVI.
chokim beteekent de treurige ftaet van iemand, die ver vat* zijn Vaderland verwijderd is, en onder vreemdelingen verkeert ; en david bevond zich juist in zulken toeftand , toen hy dit zangftuk opftelde.
Dit gefchiedde, als de Philiflijnen hem gegrepen hadden te Gath, dat is, volgens den aert van het Hebreeuwsch, als de Philiflijnen hem benauwd hadden. Te weten, toen hy zijne veiligheid, by acius, den Koning van Gath, gezocht had , omdat hy zich niet langer in zijn Vaderland vertrouwde, brachten de Philiftijnfche Hovelingen dien Vorst onder het oog, dat het voor hem hoogstgevaerlyk ware eenen man aen zijn Hov te hebben , die zulke roemruchtige daden, ten voordeele van zijn volk, verricht had. Daerdoor raekte david in de grootfte benauwdheid, en in een oogenfchijnlyk gevaer van zijn leven. Maer hy wist zich gek te houden, met dat gevolg, dat achis hem wechjoeg, als ware hy een dwaes, van wien geen kwaed te vreezen was. i Sam. 21.
david heeft derhalven dezen Pfalm gedicht, toen hy, uit deze benauwende omftandigheden, verlost was; ter dankbare en blymoedige erkentenis van den Godlyken, byftand, gelijk hy vs. 14. duidelyk te kennen geevt.
Wy onderfcheiden drie deelen , in dit lied.
I. In het eerste bidt hy , om uit alle verdere gevaren verlost te worden vs. 2-8.
II. Daerna verklaert hy, hoehy, in die hoogstgevaerlyke omftandigheden, aen het hov van achis, op God vertrouwd had vs. 9-12.
III. Eindelyk betuigt hy zijne hartelyke dankbaerheid , voor die merkwaerdige verlosfing vs. 13, 14.
2. Zijt my genadigh, o Godt, en ontferm U over my, in deze hoogstgevaerlyke omftandigheden: want de veel vermogende menfch ,• de machtige Koning saul, foeckt my op te flocken, en in het verderv nederte Horten : den gantfchen dagh dringt my de geweidigfte beftrijder, en benauwt my van alle kanten.
3. In dit boosaertig voornemen wordt saul door
zijne



PSALM. LVI. 95
zijne Hovelingen onderfteund. Mijne verfpieders foecken [my'} den gantfchen dagh op te flocken: want ick hebbe vele en machtige beftrijders, o Allerhoogfte!
Het Hebreeuwfche woord Allerhoog/te zou men , even als Pf. 10: s, vertalen kunnen, uit de hoogte: en dan wil de Dichter te kennen geven, dat saul en zijne Hovelingen trotfchelyk te werk gingen , in hem te vervolgen , zich in hunnen hoogmoed verbeeldende, dat ay hun boosaertig oogmerk zeker bereiken zouden.
4. Maer Ten dage [als] ick op nieuws in gevaer komen fal, en reden hebben om te vreefen, fal ick op u vertrouwen, die my zoo zonderling, uit de hand der Philiflijnen gered hebt.
5. In Godt fal ick, o mijne ziel, fijn woort prijfen, en my, met een dankbaer vertrouwen, op de belovten verlaten , welke de heer my gedaen heeft ; ick vertrouwe op Godt, ick en fal niet vreefen: wat foude my die vermogende, die ook niets is dan vleefch en nietig Hof, kunnen doen, daer de Almachtige God voor my zorgt?
6. Mijne vyanden zoeken my, op de boosaertigfte wijs, te bederven. Den gantfchen dagh verdraeyen fy mijne woorden: zy Hellen telkens mijne gezegdens en daden, op eene zeer hatelyke wijs, in het ongunftigfte licht voor; en alle hare gedachten zijn tegen my ten quade, zy beraedflagen geduurig, om mijn onheil te bevorderen.
7. Sy rotten te famen of zy wijken van den rechten weg der braevheid af, fy verfteken fich , en leggen my listige lagen, fy paflen op mijne hielen: zy beyveren zich, om alle mijne gangen na te gaen, of zy aenleiding vinden mogten, om my te verderven, als die op mijne ziele wachten, en zelvs naer mijn leven flaen.
8. Souden fy om [hare] ongerechtigheyt vrygaen? Stort de volcken neder in toorne, o Godt.
of hunne bevrijding is op ydelheid, ten dage van Gods flrafgerichte, zal hunne hoop op bevrijding ten eenemael ydel wezen. XI. DEEL.



96 PSALM. LVt
9. Gy immers hebt mijn omfwerven getelt, en nauwkeurig gelet, op alle de gevaren, welke my omringd hebben; Gy legt mijne tranen in uwe fleflche: of pijnt tram is gelegd in uwe vlesfehe, gy hebt met medelijden gezien , hoe ik kermde over veelerlei verdrietlykheden, en zijnfe niet in uw regifter ? Ja heer ! gy weet alle mijne ongevallen zoo nauwkeurig, als of gy aenteekening hieldt, van elk eene traen, welke mijnen oogen ontglipt.
10. Gy zult my zeker eens recht doen , en mijne zaek handhaven. Dan fullen mijne vyanden achterwaerts keeren, ten dage als ick roepen fal: Dit weet' ick, dat Godt met my is, en mijne gebeden gunstig verhooren zal.
11. In Godt fal ick het woort prijfen, en blymoedig vertrouwen, op zijne belovten: In den HEERE, den getrouwen vervuiler van alle zijne toezeggingen, fal ick hét woort prijfen.
12. Ick vertrouwe op Godt, wat my ook in het vervolg bejegenen moge, ick en fal daerom niet vreefen : (b) wat foude my de menfche doen ? laet de boosaertige Koning saul zoo veel magt hebben als hy zich inbeeldt, hy is een nietig mensch; zou ik hem vreezen, daer God voor my zorgt ?
13. O Godt, op my zijn uwe geloften: ik ben verzekerd, dat ik nog eens, tot het toppunt van geluk en aenzien, zal verheven worden, en dat ik u alsdan de gelovten betalen zal, welke ik beloovd heb , ick fal u dan mijne danckfeggingen vergelden, en u alleen de eer geven van mijnen voorfpoed.
14. Deze hoop is gegrond, op de blijkbare verlosfingen , welke Gy my reeds zoo menigmael, en nog jongstleden zoo blijkbaer, gefchonken hebt. Want gy hebt my, uit een oogenfchijnlyk doodsgevaer verlost, het welk my aen het Hov van achis dreigde; daerdoor hebt gy mijne ziele gereddet van den doot: en zoude ik dan oock niet vertrouwen, dat gy, in het vervolg, mijne voeten van aenftoot bevrijden, en my voor alle kwaed beveiligen
(i) Pfalm 118: fi.



PSALM. LVI. 97
gen zult, om voor Godts aengeficht, en onder zijn gunstig opzicht, te wandelen in het licht van SHjdfchap •n Godsvrucht, in het midden der levendigen?
PSALM. LVII.
I. £En gouden Kleynoot Davids, voor den Opperfangmeefter, Al-tafcheth: (a) als hy voor Sauls aengefichte vloodt, in de fpeloncke.
Een gouden kleinoot , men vergelijke het aengeteekendc by Pfalm 16: 1. — Het woord Al-tafcheth hojden fommigen, voor een Muziek, inftrument; anderen voor de eerste woorden van een welbekend lied, te kennen gevende, dat dit Dichtftuk, op dezelvde zangwijs, moest gezongen worden? Dan 'er ftaet eenvouwig Al-tafcheth, maer niet op Al-tafcheth. — Het Hebreeuwfche woord geevt te kennen, gy zult niet verderven. Voor het naest zouden wy denken, dat het op den inhoud zie, en aenduide, dat david dezen Pfalm gedicht hebbe, in eenen tijd van benauwdheid; om den heer te bidden, dat Hy hem niet verderven wilde, noch overgeven in de handen van zijne vyanden.
De aenleiding tot het vervaerdigen van dit Dichtftuk, wordt ons meer byzonder opgegeven, in deze woorden: als hy voor Sauls aengezichte vlood, in de Jpelonke. Tweemalen is david , voor saul , in eene fpelonk gevlucht, eerst in die van Adullam 1 Sam. 22, naderhand in die van Engedi 1 Sam. 24. Welk een geval wordt nu hier bedoeld ? — Onzes erachtens het laetfte; toen david , met zijne metgezellenachter ih de fpelonk Engedi zittende, gelegenheid kreeg, om saul te dooden, maer zich vergenoegde , met eene ilippe van sauls mantel aftefnijden, en bet leven van den Koning edelmoedig verfchoonde. — Op alk de byzondere omftandigheden, welke by dit merkwaerdig voorval plaets hadden, wordt, onzes bedunkens, duideiyk gezinfpeeld.
00 I Sam. 2.1: 1, ende a;: 4. XI. DEEL. G



p8 PSALM. LVIL
david heeft derhalven dezen Pfalm gedicht, toen saul befchaemd terug was gekeerd en zijne vervolgingen een poos ftaekte.
Deze Pfalm heeft twee declen.
I. Eerst bidt de Dichter , om uit alle verdere gevaren ' verlost te worden , in een gelovig vertrouwen , het
welk, op de tegenwoordige uitredding , gegrond was vs. 2 - 7-
II. Daerna betuigt hy zijne hartelyke dankzegging, voor de gemelde uitkomst vs. 8-12.
2. Zijt my genadigh, o Godt, zijt my genadigh; ontferm u mijner, en redt my, uit alle zwarigheden , wellce my nog boven het hoofd hangen : want mijne ziele betrouwt op u, ende ick neme mijn toevlucht onder de fchaduwe uwer vleugelen: onder uwe machtige en gunstige befcherming, zal ik my veilig achten, tot dat de verdervingen fullen voorby zijn gegaen , en alle zwarigheden zullen wechgeno-
men zijn. . '. < . „
3. Ick fal roepen tot Godt, derf Allerhooglten, die 'boven alle fchepfelen oneindig verheven is ; tot Godt, die 't aen my voleynden, en alle mijne lotgevallen, tot mijn wezenlyk heil beftuuren fal.
4. Hy fal my van den hemel zijne machtige hulp fenden, ende my verloffen, daervan ben ik zeker, om* dat hy my, op nieuws, zulk een uitnemend bewijs van zijne gunstige voorzorg gegeven heeft; te fchanden makende den genen, dien bitteren vyand, die my overal najaegt en foeckt op te flocken, Sela! Godt fal my naer fijne goedertierenheyt ende fijne waerheyt de hulp fenden, welke Hy my beloovd heeft.
5 Ik word op allerlei wijzen vervolgd. Ik ben in een geduurig gevaer van mijn leven. Mijne ziele is in 't midden der leeuwen, ick ligge tonder] ftokebranden , menfchen kinderen , wekker tanden fpieffen ende pijlen zijn : ende hare tonge een fcherp fweert, daer zy my, met woorden en d™en> zoeken te verderven. 6. (b) Ver-



PSALM. LVII. pp
6. (b) Verheft u boven de hemelen, o GodtHet het blijken, dat gy hooger zijt, dan de hoogen en machtiger dan de machtigen, uwe eere zy over de gantfche aerde, opdat de volken opmerken, dat gy machtig fcijt, uwe gunstgenooten, uit de meest dreigende gevaren uit te redden. '
7. Zou ik niet op God vertrouwen, daer hy my jongstleden wederom zoo zonderling verlost heeft, uit de hand van mijne vervolgeren? Sy hebben of zy hadden een net bereydt voor mijne gangen, daer zy de fpelonk bezet hadden, m welke ik my verfcholen had, mijne ziele was nedergebuckt; (c) fy hebben of eenen kuy voor mijn aengeficht gegraven: fy zijnder midden m gevallen, daer saul, die my meende te vangen in tegendeel m mijne handen vervallen was. Sela'
. 8- 00 MiJn herte is bereydt, o Godt miin herte is bereydt, om u mijne gelovten te betalen - ick lal blymoedig fingen, ende dankbaer pfalmfingen
p. Er zal nog eens een tijd komen, dat ik alle zwarig, heden zal hebben doorgeworfteld. Waeckt op rrjiine eere, waeckt op, gyluyte, endeharpe: zal ik dan zeggen. Dan zal ik my, vroeg i„ den morgenftond opmaken, om u, met mijne item en fnaren, te loven- ick fal m den dageraet opwaken, om u te prijzen/met blymoedige lovzangen. 3
10. (e) Ick fal u loven , niet alleen onder mime landgenooten 'maer ook, zoo veel het my doenlyk wezen «1, onder de volcken, o Heere: ick fal u pfalmfingen onder de natiën. P
11. (ƒ) Want uwe goedertierenheyt is erooc tot aen de hemelen: ende uwe waerheyt tof aen de bovenfte woleken. Vergelijk Pfalm 36- e.
«Ji Verheft u dan, tot mijne hulpe, boven de heae^V^i-kVs.7e " 27 °Ver d£ ^*he
XI. DEEL. Q a



leo PSALM. LVIII.
PSALM. LVIII.
I. T^En gouden Kleynoot Davids , voor den Opperfangrneefter, Al-tafcheth.
Over dit opfchrivt, zie men het aengeteekende by Pfalm 16: i en 57: I.
Gemeenlyk past men den inhoud van dezen Pfalm toe, zoo wel als van den voorigen en volgenden, daer dit uitdrukkelyk gemeld wordt, op davids vlucht voor zijn boozen vyand saul.
Hét is geene onwaerfchijnlyke gisfing, dat saul, alvoorens hy david, gewapender lund, deed nazetten, een foort van Krijgsraed gehouden hebbe, waerby hy dezen zijnen Schoonzoon, om aen zijnen boozen handel den fchijn van recht te geven, vogelvry verklaerd, en ter ballingfchap verwezen hebbe. — Wanneer men deze onderftelling r.enneemt, zou de herinnering van zulk eene verregaende boosaertigheid, david dezen Pfalm, als uit het hart en den mond geperst hebben , om zulken Richteren het grouwzame van hunnen handel onder het oog te hebben , en Gods rechtvaerdige wraek te voorfpellen. — Uit deze onderftelling, laet zich het ganfche lied zeer gevoeglyk verklaren.
Dan men behoevt, tot deze onderftelling, niet eens te komen. — Men kan den inhoud van dit lied zeer wel toepasfen, op een zeer berucht geval, het welk, kort na zijne vlucht gebeurd, en al ras tot zijne kennis gekomen is. Wy bedoelen den verfchrikkelyken moord , die op sauls bevel, door den grouwzamen Doëg, aen Achimelech, en alle de inwooneren van de Priesterlyke Stad Nob, wreedaertig gepleegd is 1 Sam. 22.
Op dit geval , zijn alle de byzonderheden, in dezen Pfalm, by uitnemendheid toepasfelyk. — Toen heerschte '■éi godloosheid in de plaets van het gericht, en niemand
fprak



PSALM. LVIII. ioi
fprak voor de verdrukte onnozelheid vs. 2. — De vervolgers van den Dichter worden hier befchreven , als de godlooste der menfchen , als onverbeterlyke wreedaerts die alle hunne macht misbruikten om kwaed te doen. Zy worden daerom vergeleken by eene adder, die de ooren flopt voor de ftem van den beleezer vs. 5,6. De treffelykfte verdeediging , welke achimelech deed van zijne onfchuld, kon het hart dier wreedaerts niet vermurwen 1 Sam. 22: 14. — De ontzachlyke vloekfprakcn , en de vreesfelykfte bedreigingen van Gods geduchte wraek pasfen op niemand beter dan op saul, doëg, en hunne vloekverwanten.
Om alle deze redenen houden wy het daervoor, dat het vermoorden van achimelech en zijne Stadgenooten david aenleiding gegeven hebbe , tot het opitellen van dit zangftuk.
Wy onderfcheiden 'er in:
I. Eene zeer nadrukkelyke voorzegging van Gods gediichte wraek, over die grouwelyke booswichten vs. 2-10.
II. Eene afteekening van de uitwerkfelen, welke 'er, uit deze vreesfelyke ftrafgerichten, ter verheerlyking van Gods rechtvaerdigheid, zouden voortvloejen, vs. 11, 12.
I, In het eerfte deel fielt de Dichter, by wege van eene aenfpraek aen zijne vyanden, hunne hoogstgaende oirechtvaerdigheid voor vs. 2 , 3. en daerna wendt hy zich tot God met een vertrouwend voorfiel van de geduchte oordcelen , met welke die boosdoeners zouden geflraft worden, vs. 4-10.
2. Spreeckt gylieden waerlick gerechtigheyt , gy vergaderinge ? of, gelijk men het ook vertalen kan. Zult gy gerechtigheid fpreken met fiomheid? zult gy de ' booze aenflagen en ondernemingen van saul , met ftilzwijgen beantwoorden , in plaets van recht en gerechtigheid te handhaven? waerom fpreekt gy niet, om voor de onfchuld in te treden ? waerom laet gy uwen mond , door vrees of eigenbelang, toebinden ? oordeelt gy biliickXI. DEEL, G 3



I02 PSALM. LVIII.
heden, ftemt uw oordeel overeen met recht en billykheid, wanneer gy saul ftijvt in het kwade , gy godvergeeten Hovelingen , die met alle uwe waereldfche grootheid , flechts nietige menfchen kinderen zijt? _ De grond van deze uitbreiding is daerin gelegen, dat het Hebreeuwfche woord, door vergadering vertaeld, afftamt van een ander, het welk binden, zamenbinden beteekent, en tot de tong overgebracht, meermalen te kennen geevt, ftom en fprakeloos te worden, Pf. 31: 19. Ezech. 3: 26.
3. Ja gy wercket ongerechtigheden in 'therte; gy overdenkt allerlei booze aenflagen , gy weget het gewelt uwer handen op der aerden. Onder fchijn van recht , en van te wikken wat recht en billyk zy, bedrijvt gy allerlei wreedheden in het land Kanaan.
4. De godtloofe doëg en die het met hem houden, zijn vervreemdt van God, afkeerig van het goede, en dat van de baermoeder aen: de boosheid zit hun als in het merg en gebeente, en nimmer heeft 'er by hen eenige verandering ten goede plaets gehad; daerom komt 'er van hen niets anders voort, dan leugen, onrecht, verradery, en geweld , de leugenfprekers dooien van [moeders'] buyck aen.
5. Sy hebben (a) vyerigh venijn, nae gelijckheyt van vyerigh flangenvenijn: of hunne anftuimige ziedende boosheid is , gelijk aen vuurig flangenvenijn. Even gelijk de flangen met een kwaedaertig vergiv voorzien zijn , het welk zy weten uittefchieten op den genen dien zy befchadigen willen; zoo gaen ook deze booswichten zwanger van een grouwzaem voornemen, om andere menfchen , byzonder om my,te befchadigen, en eene doodelyke wonde toe te hrengen. Ook zijn zy ten eenemael onverbeterlyk, fy zijn als een doove adder, [die] haer oore toeftopt:
6. Op datfe niet en hoore nae de ftemme der belefers, des genen die ervaren is met befweeringen omme te gaen.
Hier
O) pr. 140: 4<



PSALM. LVIII. 103
Hier wordt gezinfpeeld, op het bezweeren van jïangen of adders.
De Dichter fpreekt van eene doove adder. — Een adder is een der fchadelykfte onder het kruipende gedierte, welke den mensch onverhoeds aenvalt, fteekt en doodt. Sommigen hebben gedacht, dat de adders doov waren , en natuurlykerwijs niet konden hooren. Dan, deze meening is overtuigend wederlegd. Ook wordt 'er, in onzen text, niet op eene natuurlyke doovheid geoogd, maer op eene door list en met opzet veroorzaekte doovheid. De adder wordt gezegd, hare ooren toe te floppen, opdat zy de Jlem van den belezer niet hooren zoude.
In het Oosten zijn 'er van ouds geweest, die gezegd worden de kunst te verftaen, om Hangen en adders, op onderfcheidene wijzen te bedwingen , mak en gedwee te maken, en te weeg te brengen, dat zy niet konnen befchadigen. — Onder de verfchillende wijzen, welke daer van worden opgegeven, is ook de bezweering; zijnde zeker gezang , of ook wel een zacht gemompel van onbekende woorden. — Over deze bezweering is men gansch niet eens. Sommigen brengen dezelve , tot de verdichtzelen van het bygeloov: anderen fchrijven het toe aen tovery en duivelskunstenary : nog anderen zijn van gedachten , dat de zaek uit natuurkundige oorzaken moet verklaerd worden; 'er zou een zeker geluid in ftaet kunnen wezen, om een dier te bedwelmen en in fiaep te fusfen. Althans, men verhaelt van fommige lieden in Egypte, die de kunst bezitten om Krokodillen te temmen, en als aen de hand te leiden; en van anderen, die in ftaet zijn om kwaedaertige bulhonden en woedende ftieren, door een zeker geluid te beteugelen. — Dan, in het onderzoek van die zaken, zul ik my niet begeven; het is ons genoeg, dat de Dichter zinfpeele op iets, het welk in het Oosten algemeen bekend was en geloovd werd.
Maer hier nog iets byzonders. De Dichter fpreekt van adders , die hare ooren toefloppen , opdat zy de ftem van den belezer niet hooren zouden. — Te weten, volgens de gemelde Oosterfche berichten, zouden'er adders zijn, die om XI. DEEL. G 4



i04 P S A L M. LVIII,
da kracht der belezing te ontwijken, gewoon zijn, het eene oor tegen de aerde te leggen; terwijl zy het ander, met den ftaert, zoodanig weten toe te floppen, dat zy de ftem van den belezer in het geheel niet hooren kunnen. — Op. dit behendig bedrijv der adderen, is hier de toefpeling.
Nu doet het niets ter zake , gelijk wy reeds hebben aangemerkt, of de zaek waerop de Dichter zinfpeelt, in de waerheid der gebeurtenis, dan flechts in het algemeen gevoelen , gegrond zy. — Hy wil ons de onverbeterlykheid en hardnekkigheid zijner vyanden afteekenen. Al wat 'er gedaen werd, om hun tot reden te brengen , was geheel vruchteloos — Dit was gebleken, niet alleen in de voorfpraek van jonathan by saul , ten behoeve van david ; maer vooral in de zaek van achimelech. Hoe zeer d© man zijne onfchuld betoogde, het kon niet baten, om het hart van deze bloedhonden te vermurwen.
7. O Godt, beteugel Gy dan zelvs, door uw Alvermogen, het welk alleen, maer ook volkomen, daertoe in ftaet is, mijne onverbeterlyke vyanden j verbreeckt hare tanden in haren mont: beneem hun de macht om te befchadigen, rerydel de boosaertige pogingen, met welke zy„ niet ongelijk aen de baktanden van jonge leeuwen , my zoeken te vernielen, breeckt af de backtanden der jonge leeuwen, o HEERE.
8. Laetfe fmelten, of zy zullen fmelten als water, dat op de aerde uitgeftort zijnde, ras wechvloeit; laetfe daer henen drijven: of zy zullen fpoedig verdwijnen , . ven als wolken, die door den wind worden wechgedre-
en: leyt hy fijne pijlen aen, laetfe zijn, als offe afgefneden waren. Of liever: Hy, te weten God zelvs sis een rechtvaerdig Richter, zal de pijlen van zijne wraek tegen, mijne vyanden aenleggen, en zy zullen afgefneden en verdorven worden, 5). Laet hem henen gaen , als eene fmeltende
flepke : gelijk een fiak, hoe cierlyk cn moedig zy hare hoornen opfte.ekt, al voortgaende vermindert, in zich zelve verteert, en eindelyk geheel wechfmelt; laet ook alzoo mijne vyandea in zich zelve verteeren , en door hunne
eigene



PSALM. LVIII. ios
eigene boosheid omkomen : ja laetfe, [als] eener vrouwen mifdracht, welke nooit de lucht inademde, en de fonne niet kon aenfchouwen, maer met verachting, fpoedig van de aerde wordt wechgedaen, als voor den tijd worden afgefneden uit het land der levendigen , zonder dat 'er van hun eenige gedachtenis overblijve.
10. Eer dan uwe potten den doornltruyck gewaer worden, fal hy hem als levendigh, als [in] heeten toorne wechftormen.
Deze woorden zijn ongemeen duister: en hier over zal men zich niet verwonderen , wanneer men in aenmerking neemt; deels, dat de Hebreeuwfche tael zeer beknopt en zinrijk zy, en dat wy 'er niets van hebben , dan het gene ons in de Heilige Bijbelboeken is bewaerd gebleven; deels, dat deze donkere uitdrukkingen voorkomen in een dichtftuk, en waerfchijnlyk behoord hebben tot de fpreekwoorden , welke doorgaens beknopt en tevens zinrijk waren. — Ook kan het niemand vreemd voorkomen, dat de gedachten der Uitleggeren hier grootelyks verfchillen , daer de zaek van minder aenbelang is , en geen leerftuk betreft.
Alleenlyk zullen wy eenige weinige aenmerkingen mededeelen, welke eenig licht, over den zin dezer woorden, verfpreiden kunnen. — (i.) Daerin ismen het eens; dat 'er gezien worde op een haestig verderv der godloozen, vyanden van God en van davib, en dat dit verderv hier in zekere gelijkenis worde voorgefteld. — (2.) Deze gelijkenis wordt,' volgens onze Vertaling, ontleend van doornen, die fchielyk vlam vatten, en ras opbranden, onder eenen pot die te zieden ftaet. Deze gelijkenis ontmoet men ook elders, Pred. 7: 6, Pf. 118: 12. — f3.) Het haestig verderv der godloozen, wordt in vergelijking gebracht, met het fchielyk opbranden van een doornenvuur onder den pot. Eer dan uwe potten enz.
Volgens deze aenmerkingen, komt de zin in het zakelijke hier op neder : ,, God zal mijne onverbeterlyke ,, vyanden, door zulk eenen geweldigen en onwederftaen„ baren wervelwind van zijne gramfchap, wechftormen, dat
XI. DEEi.. G 5



lo6 PSALM, LVIII.
men niet in ftaet zou zijn, om zijne potten, met een heftig doornenvuur, fpoediger warm te maken." Voorts heeft men zich hier te herinneren , het welk wy voorheen breeder hebben uitgebreid , dat david hier geen wraekgierig hart openbaerde. Hy fprak, omtrent onverbeterlyke menfchen, die niet alleen zijne, maer ook Gods vyanden waren, en dat wel door den Geest der Voorzegging.
11. De rechtveerdige , elk een godvruchtige, die Gods geduchte handelwijs eerbiedig opmerkt, fal fich dan verblijden , als hy de wrake Gods over deze booswichten aenfchouwt: omdat daer door Gods Rechtvaerdigheid zal verheerlykt, en het welzijn van Israël bevorderd worden. Ja hy fal fijne voeten waflchen in het bloet des godtloofen. Wanneer hy Gods rechtvaerdige oordeelen aenfchouwt, in het vergieten van het bloed dezer booswichten, zal hy daerin geene mindere verkwikking vinden, dan het wasfchen der voeten, in het Oosten, aen eenen vermoeiden reiziger verfchaft.
12. Ende niet alleen zal dit tot blijdfchap zijn voor den rechtvaerdigen; maer zelvs de menfch, dat is een yder der menfchen, fal feggen en blymoedig erkennen; Immers vergeldt God elk nae zijne daden : zekerlyk is 'er vrucht voor den rechtveerdigen: het mag hem voor eenen tijd tegenloopen, zijne vyanden mogen groot en machtig worden; maer 'er is voor hem eene gezegende vrucht van zijne onfchuld, ook niet zelden reeds in dit leven, te wachten: Immers is 'er een Godt, die op der aerden richtet, en de boozen, op zijnen tijd, wel weet te vinden. Zy mogen zich op hunnen voorfpoed verheffen, en voor eenen tijd Gods ftrafFen tarten : Hy, die alles beftiert, zal op zijnen tijd blijken geven, dat Hy heilig en iechtvaerdig zy, en reeds hier op aerde wraek oeffene.
y 5 A L M.



PSALM. LIX. 107
PSALM. LIX.
X. p^En gouden Kleynoot Davids , voor den
Opperfangmeefter, Al-tafcheth: (a) doe Saul gefonden hadde , die [fijn] huys bewaren fouden, om hem te dooden.
Over de woorden een gouden Kleinoot en Al - tafchetk, zie men wederom by Pf. 16: r. en 57: 1.
De aenleiding tot het opftellen van dezen Pfalm, wordt ons duidelyk aen gewezen. Doe Saul gezonden had, die zijn huis bewaren zouden, om hem te dooden. — De gebeurtenis wordt ons verhaeld, 1 Sami. 19: n-18. zy was kortelyk deze: — De boosaertige saul had reeds lang gepoogd, om david van kant te maken. Ten dien einde had hy hem de allergevaerlykfte Krijgsondernemingen, tegen de Philistijnen opgedragen. Maer, door Gods merkwaerdige hulp, waren alle deze pogingen verydeld. De boosheid vervoerde daerom saul zoo ver, dat hy zelvs de fpiesfe wierp naer david, hopende dan hem aen den wand te fpLtten. david ontkwam het, en vluchtte naer zijne wooning. saul liet daerom zijn huis, door eenige krijgsknechten , des nachts bezetten , met hevel om david , zoo drae hy des morgens zijn huis uitging , te vermoorden. Maer, de lievde van zijne Huisvrouw michal redde hem , zoodat hy ook dit gevaer te boven kwame. By die gelegenheid nu, en ter gedachtenis van deze merkwaerdige verlosfing, uit zulk een dreigend doodsgevaer, heeft david dit zangftuk opgefteld.
I. Eerst bidt de Dichter, die nu van saul werd nagejaegd en zich naer samuel begav, dat hy van deze vervolging mogt verlost worden, naedien hy niets kwaeds bedreven had, vs. 2-7.
(*) 1 Swn. tg: 11.
XI. DEEL.



xoS PSALM. LIX.
II. Daerna betuigt hy zijn vertrouwen, dat God deze zijne bede gunstig verhooren zoude, vs. 8-18.
2. Reddet my van mijne vyanden , die my zoo hittig vervolgen, en zoo zeer naer mijnen dood verlangen, o mijn Godt: fielt my in een hoogh vertreck voor de gene die tegen my opftaen, laet ik , door uwe gunstige en machtige befcherming , veilig zijn tegen de pogingen van hen, die my, op allerlei wijzen, zoeken te verderven.
3. Reddet my van de werckers der ongerechtigheyt: ende verloft my van de mannen des bloets, die zoo zeer naer mijnen dood zoeken.
4. Want fiet, fy leggen mijner ziele lagen, of zy hebben mijne ziel lagen 'gelegd , toen saul mijn huis des nachts liet bezetten, met oogmerk om my des morgens, zoo drae ik mijne voeten buiten de deur zou zetten, van kant te maken; ftercke rotten fich tegen my: of zullen zich tegen my rotten; veel vermogende lieden zullen my, van nu af, allerwegen vervolgen. Ondertusfchen heb ik geene oorzaek gegeven tot deze vervolging, ik heb het in het geheel niet verdiend. Dit glles gefchiedt fonder mijne overtredinge, ende fonder mijne fonde, o HEERE.
5. Sy zullen loopen ende bereyden fich reeds, zy
zullen zich met alle vlijt gereed maken, om my woedende na te zetten, fonder [mijne] mifdaet: zonder dat ik iets kwaeds gedaen heb; waeckt Gy dan op my te gemoete, haest u ter mijner hulpe, en ftrijd gy voor my, ende fiet op hunne dreigingen, om die te verydelen.
6- Ja gy» HEERE Godt der heyrfcharen, Godt Ifraè'ls, die een onbepaeld bewind voert over alle fchepfelen, en Israël met uwe byzondere gunst vereert; ontwaeckt, haest u om alle defe godlooze menfchen, die zich niet anders gedragen, dan of zy de blindfte heydenen waren, met uwe oordeelen te befoecken: en zijt niemant van hen genadigh, die trouwlooslick ongerechtigheyt bedrijven, Sela!
7. Tegen den avont, wanneer ook het roovgedierte
uit-



PSALM. LIX. ioc,
uitgaet, keeren fy weder, of zullen zy woeden, fy zullen tieren als een hongerige hont; zy dorsten toch naer mijn bloed , ende fy zullen gaen rontom de ftadt. Zy zullen alle (leden en vlekken rondloopen, om my te zoeken , even als een hongerige hond overal rondloopt, om voedzel te vinden.
8. Siet, fy ftorten overvloediglick lasteringe tegen my uyt met haren mont; en zy zullen daerin aenhoudend voortgaen; (£) fweerden zijn op hare lippen: voor zoo ver zy met hunne lippen dreigen, dat zy my dooden zullen: (e) want, zeggen deze godvergetene menfchen by zich zelve, wie hoort 'et ? wie zal ons ter verantwoording van onze daden roepen?
9. Maer gy, HEERE,zult evenwel alle hunne pogingen verydelen, en (jf) fultfe in zoo ver belacchen: gy fult alle deze booswichten, die zich als heydenen gedragen, befpotten en hem befchaemd maken.
10. Ik daer en [Tegen] ben de man, die U den Almachtigen, tot fijne fterckte en zijnen machtigen befchermer heeft; daerom fal ick op u en uwen gunstigen byftand, vertrouwend wachten: want Godt is mijn hoogh vertreck, onder wiens befcherming ik volkomen veilig ben.
11. De Godt mijner goedertierenheyt, die my zoo veele weldaden bewezen heeft, fal my met zijne gunst en hulp genadig voorkomen: Godt fal my op mijne verfpieders doen fien , met oogen van vertrouwen.
12. En doodtfe niet allen, laet 'er eenige overig blijven, op dat mijn volck [het] niet en vergete ; welke boosheden zy bedreven , en hoe blijkbaer zy uwe oordeelen ondervonden hebben; maer aen het een en ander, ter hunner waerfchouwing en vertroosting, gedenken moge: doetfe in eénen verachtelyken ftaet omfweven door uwe macht, ende werptfe neder, in eenen ftaet van
C&yPf. 55: aa. ends 57: 5. CO PI' ende 94:
CO Pf. 2: 4.
XI. DEEL.



iio PSALM. LIX.
verfmading, o Heere, die onfe fchilt zijt, en de befchermer van allen die op u wachten.
13. [Oni] de fonde hares monts, [om] het woort harer lippen ; om de trotfche woorden welke zy gefproken hebben. Laet ze daerom rechtvaerdig befchaemd worden, ende laetfe gevangen worden en te leur gefteld in haren hoogmoet: ende geftraft om den vloeck, ende om de leugen, [die] fy vertellen.
14. Verteertfe langzaem , laet ze van honger en ellende uitteeren in uwe grimmigheyt, verteertfe , datf'er niet meer en zijn, ende laetfe weten, dat Godt Heerfcher is in Jacob, die het kwade ftraft overal in Kanaan : [ja] tot aen de eynden der aerde, Sela!
15. Laetfe dan tegen den avont wederkeeren, laetfe tieren als een hont, ende rontom de ftadt gaen, of liever in den toekomenden tijd, even als vs. 7. Dan zullen zy woeden, zy zullen tieren enz.
16. Laetfe felfs omfweven, of, zy zullen dan zelvs overal rondzweeven als een hongerige hond doet, om fpijfe te zoeken: ende laetfe vernachten, al en zijnfe niet verfadigt. Of liever : zy zullen vernachten en geene rust hebben, ook zullen zy niet verzadigd worden.
17. Maer ick fal uwe fterckte fingen , en den byftand aen my bewezen blymoedig erkennen , ende reeds des morgens uwe goedertierenheyt vrolick roemen ; om dat gy my als een hoogh vertreck
zijt ge weeft: ter beveiliginge , ende- om dat gy my eene toevlucht zult geweest zijn , ten dage, als my bange was.
18. Van u, 0 mijne fterckte en mijnen machtigen befchermer ! fal ick pfalmfingen: want Godt is mijn hoogh vertreck, onder zijne befcherming ben ik volkomen veilig ; Hy is de Godt mijner goedertierenheyt , die my zoo veele en uitnemende weldaden bewijst.
PSALM.



PSALM. LX. in
PSALM. LX.
1. T^En gouden Kleynoot Davids, tot leerin-
ge, voor den Opper fangmeefter , op Schufchan Eduth.
Dit lied heet weder een gouden Kleinoot, even als Pf. 16. en eenige andere. — Het is een lied ter leering: het oogmerk was, om door het vermelden der roemruchtige overwinningen , welke david op de nabuurige Heidenen behaeld had, aen de Israëlieten te leeren; dat zy den voorfpoed van het Koningrijk aen den heer te danken hadden, en ook voor het vervolg op zijnen byftand vertrouwen moesten. — Het is opgedragen aen den Opperzangmeester op Schufchan Eduth, welke laetfte woorden een Muziek-Inftrument, of eene bepaelde zangwijs, fchijnen aen te wijzen.
De aenleiding by welke david dezen Pfalm gedicht heeft, wordt ons vs. 2. opgegeven.
2. (a) Als hy gevochten hadde met de Syriers van Mefopotamien, ende met de Syriers van Zoba: ende Joab wederquam, ende de Edomiten floegh in't Soutdal; twaelf duyfent.
Deze woorden wijzen ons naer dien tijd, toen david die roemruchtige overwinningen op de omliggende volken behaeld, en even daerdoor de grenzen van zijn Koningrijk wijd en zijd had uitgebreid, 2 Sam. 8.
Als hy gevochten had met de Syriers van Mefopotamien en met de Syriers van Zoba. — Deze overwinning wordt omHandig verhaeld, 2 Sam. 8. en 1 Chron. 18. — Maer de volgende woorden zijn duisterer; ende als Joab weder kwam en de Edomieten floeg in het Zoutdal, twaelv duizend. Te weten 1 Sam. 8: 13- lezen wy, dat david zelvs, als hy wederkeerde van het verflaen der Syriers, de Edomieten
C«) 2 Sam. 8: 3, 13. X Chron. 18: 3, 12. XI. DEEL.



iiü PSALM. LX.
in het Zoutdal geflagen hebbe. Maer hier wordt het verflae/; der Edomieten aen joab, en i Chron. 18. aen zijnen broeder AiiiSAi toegefchreven. Hier worden de verflagene Edomieten op 12000 , maer 2 Sam, 8. en 1 Chron. 18. op i8coo gerekend.
De zaek moet op deze wijs begrepen worden: Geduurendeh den tijd dat david de Syriers beoorloogde, waren de Edomieten op eene verraderlyke wijs in zijn land gevallen; doch, by zijne terug komst van het verflaen der Syriers ; ontmoette hy hen in het Zoutdal, en liet hen door abisai' zoodanig flaen , dat 'er eenige duizenden op het flagveld bleven leggen. — Voor het overige zal alle fchijnftrijdigheid, tusfehen de gemelde plaetzen, geheel verdwijnen, wanneer men zich de zaek zoo voorftelt: De veldflag tegen de Edomieten, werd door david en abisai begonnen. Er vielen 6000 Edomieten, joab kwam mee het overige leger een weinig achter na. Hy mengde zich mede in den ftrijd, toen vielen 'er nog 12000,die dus, met de voorheen gemelde 6000, te zamen 18000 verflagene Edomieten uitmaekten.
Kort na dezen veldflag tegen de Edomieten, ftelde Koning david dezen Pfalm op, ter dankbare nagedachtenis van de roemruchtige overwinningen , welke hy op de omliggende Heidenen behaeld had.
Wy onderfcheiden drie hoofddeeien in dit zangfluk.
I. In het eerfte geeft Koning david eene befchrijving van de kommerlyke omftandigheden , in welke hy voorheen verkeerd had, vs. 3-7.
II. In het tweede dankt hy God, voor den uitnemenden gelukftaet, tot welken hy thans verheven was, vs. 8-12.
III. In het laetfte verklaert hy zijne hoop, dat God alle zijne vyanden geheel aen hem onderwerpen zoude , vs. I3> 14-
3. O Godt, (b) gy hadt ons, na den dood van saul, toen ik van de ftamme Juda alleen als Koning erkend
werd,
(?) Pf. 44: 10.



PSALM. LX. 113
werd , door burgerlykc beroerten en onderlinge verdeeldheden verflooten, zoodat het fcheen, als of gy eenen afkeer haddet van ons volk, gy hadt ons gefcheurt, en door burgertwisten blijkbaer verzwakt; gy zïjc toornigh geweeft, keert weder tot ons.
4. Gy hebt het lant gefchuddet, gy hebt het gefpleten door verdeeldheden en verwarringen, als door eene geweldige aerdbeeving : geneeft fijne breucken , herftel ons land in den voorigen bloeiftaet, want het wanckelt en helt anders ten verderve.
5. Gy hebt uwen volcke eene harde fake doen fien, gy hebt ons de blijken van uwe gramfchap doen ondervinden, gy hebt ons gedrenckt met fwijmelwijn, zoodat onze ziel niet angst en verwarring vervuld werd, en de leden van onze lichamen trilden.
6". [Maer nu] hebt gy den wensch der oprechten vervuld , naedien gy den genen, die u vreefen , eene baniere gegeven hebt : nu hebt Gy my tot Koning van gansch Israël aengefteld, en daerdoor, in mijn perfoon, een banier of vaendel gegeven om ons volk te bemoedigen , verg. Jef. 59: 19. Deze banier hebt gy zelvs gegeven, om [die] op te werpen; van wegende waerheyt, of gelijk 'er eigenlyk ftaet , om uitteblinken tegen de waerheid; dat is: de Israëlieten zullen, onder dit vaendel, in dapperheid uitblinken , wanneer zy tegen hunne vyanden flrijden; omdat gy waerachtig zijt en getrouw in het vervullen van uwe belovten. Sela!
7. (c) Op dat uwe beminde Israëlieten, ondermijn beftuur, van den overlast hunner vyanden, fouden bevrijdt worden: geeft heyl [door] uwe rechterhant, help ons door uw Alvermogen, ende verhoort ons.
8. Godt heeft gefproken in fijn heyligdomj en een Almachtig bevel gegeven in den hemel, dat ik over al de omliggende volken roemruchtig zoude zegepralen; [dies] fal ick van vreugde opfpringen, God heeft gezegd en bevolen, dat ick fal Sichem deylen: ende het dal Succoth
CO pr. 108: 7, &c.
XI. DEEL. H



ji4 PSALM. LX.
fal ick afmeten,dat ik Sichem en het dalSuccoth zal bezitten, en daer over ongeftoord befchikken, nae mijn welgevallen.
Sichem lag midden in 't eigenlyke Kanaan , en 't dal Succoth in'tOverjordaenfche, Gen. 33: 17, 18. Richt. 8: 5. — David wil dus zeggen, dat hy heerfchen zou zoo ver de Israëlieten woonden, aen beide zijden der Jordane.
9. Gilead is mijn, ende ManaiTe is mijn, ende Ephraim is de fterckte mijns hoofts: Juda is mijn Wetgever: in Juda is de zetel van mijne wetgevende macht, nadat alle de ftammen van Israël zich aen mijne Koninglyke Heerfchappy onderworpen hebben.
10. Ook heeft de heer my de nabuurige volken enderworpen. Moab is mijn wafchpot; ik heb de macht, om de Moabieten tot de laegfte diensten te gebruiken; op Edom fal ick mijn fchoe werpen: ik zal ook eerlang de Edomieten tot eeren voetbank mijner voeten nellen: juycht over my, 0 gy Paleftina. Of liever: ik zal eerlang over de Pbilistijnen juichen , en over de volkomene zegeprael, welke ik op die trotfche vyanden behalen zal.
11. Dit alles heb ik, heer, aen uwen zegen te danken. Wie fal of zou my voeren in eene vafte ftadt? wie zou my, die in zulke zorgelyke omftandigheden geplaetst was, in eenen ftaet van volkomene veiligheid gefteld hebben? wie fal of zou my leyden tot in Edom? door wiens byftand zou ik mijne overwinningen tot de Edomieten hebben uitgeilrekt; indien Gy heer! my niet door uw Alvermogen geholpen haddet?
12. Suk gy'tniet zijn, of zijt gy niet alleen, 0 Godt, [die] ons voorheen verftooten hadt ? ende niet uyt en toogt, o Godt, met onfe heyrkrachten, noch ons uwen byftand verleendet, om dappere daden te verrichten?
13. Geeft gy ons hulpe uyt de benaeuwtheyt: help ons tegen de nog overige vyanden. Op u alleen hebben wy ons vertrouwen gevestigd, want 's menfchen heyl is ydelheyt zonder uwe hulpe.
14. In Godt en door zijne machtigen byftand, fullen wy kloecke daden doen: ende hy fal onfe wederpartijders vertreden, en aen ons geheel onderwerpen.
PSALM.



PSALM. LXL 115
PSALM. LXI.
1. [TrEn Pfalm] Davids, voor den Opperfang»
meefter, op Neginath. Vergel. Pf. 6: u
Het opfchrivt zegt ons niets van de gelegenheid , by welke david dezen Pfalm gedicht heeft. — Wy moeten het derhalven uit den inhoud zoeken op te maken.
Vs. 2-5. komt de Dichter voor als iemand, die voorheen in benauwende omftandigheden verkeerd had, en door eenen bitteren vyand vervolgd was ; maer, die nu in eenen ftaet van voorfpoed en veiligheid geplaetst was. — Maer wie is de vyand, van welken vs. 4. gefproken wordt? wy denken aen saul, die in de Pfalmen zeer gemeenzaem als davids vyani by uitnemendheid, befchreven wordt. — Onzes erachtens fpreekt de Dichter van de woede, met welke saul hemvervolgd, en uitermaten zeer benauwd bad. Dit begrip zal nog des te aennemelyker worden, wanneer men in aenmer* king neemt, dat de uitdrukking vs. 3. van het einde des lands roep ik tot u, zeer gevoeglyk te kennen geve, van de uiterfte grenzen der woestijne van Juda pleeg ik tot u te roepen.
david heeft, nae ons inzien, dezen Pfalm gedicht, toen hy van sauls geweldige vervolgingen, door den dood van dien Vorst, geheel was verlost geworden. — Maer moet men den tijd der opftelling , korter of langer na den dood van saul bepalen ? Vs. 6. geeft ons hier omtrent een nader onderricht; en wijst ons naer dien tijd, toen salomo reeds tot ervgenaem van den Throon verklaerd was, 2 Sam. 12: 24» 25-
Vs. 7-9. dankt david den heer, over den uitnemenden voorfpoed, met welke de Koning zoude gezegend worden. Ledoelt de Dichter hier zich zeiven , of zijnen opvolger salomo ? — Het is ons allerbl'ijkbaerst voorgekomen , dat deze Koning niemand anders wezen kan dan dj messias. Noch
XL DEEL. H 2



n6 PSALM. LXL
van david , noch van salomo , noch van eenen anderen aerdfchen Koning, kan gezegd worden, zijne jaren zijn van gejlachte tot geflachte, en hy zit eeuwig voor Gods aengezicht. Maer dit alles is, nae de letter en in den Hertellen nadruk, op den messias toepasfelyk.
Alles te zamen genomen , meenen wy dat de zaek zoo moet begrepen worden: — Toen salomo geboren was-, en nathan geboodfchapt had, uit 's heeren naem, dat deze de ervgenaem van den Throon wezen zoude, vergeleek david zijnen toenmaligen gelukkigen ftaet, met die benauwde omftandigheden, in welke hy verkeerd had , toen hy door saul vervolgd werd. — Dit bewoog hem om een danklied op te Hellen; en toen hy van salomo melding maekte, als den ervgenaem van zijnen Throon, werden zijne gedachten, door den Prophetifchen Geest, opgeheven tot den meerderen salomo, den gezegenden messias.
P. In het eerste deel derhalven , dankt david den heer , die hem, uit de akeligfte omftandigheden, tot eenen ftaet van geluk en veiligheid verheven had, vs. 7.-6.
II. In het tweede deel voorfpelt hy de eeuwige geduurzaemheid van messias Koningrijk, vs. 7, 8-
III. Eindelyk verklaert hy zijn voornemen, om den hebr onvermoeid voor dat alles te loven, vs. 9.
2. O Godt, hoort mijn vreugde - gefchrey met gunstige ooren, daer ik nu zoo hoog verheven ben, merckt op mijn gebedt, hetwelk ik, om mijnen verderen voorfpoed aftefmeeken, hemelwaerds zal opzenden.
3. Van het eynde des lants roep' ick of riep ik tot U, van de grenzen der woestijne van Juda, alwaer ik als een balling omzworv, om de woede van saul te ontwijken, heb ik menigmael uit mijne benauwdheid tot u geroepen; zoo menigmael als mijn herte door droevheid en angst, overftelpt is geweest. De hoofdzakelyke inhoud van mijne gebeden was deze: Leydt my my op eenen rotzfteen, [die] my te hooge foude zijn , breng my in eenen ftaet van veiligheid, welken ik, zonder uwen machtigen byftand, niet zou kunnen bereiken.
4. Ook hebt Gy mijne gebeden allergunstigst verhoord.
Want



PSALM. LXI. n7
Want gy zijt my eene toevlucht geweeft, Gyhebt my in de meest nijpende gevaren beveiligd, Gy zijt my geweest een ftercke toren, door uwe machtige befcherming ben ik bewaeid , voor de woede van den vervolgenden saul, dien voor my anders onverwinbaren vyant.
5. Ook vertrouw ik voor bet toekomende, op uwe gunstige befcherming. Ick fal in uwe hutte onder uw gunstig opzicht verkeeren [tri] eeuwigheden: Ick fal mijn toevlucht nemen in 't verborgene uwer vleugelen , en onder uwe machtige befcherming volkomen veilig wezen. Sela!
6. Want gy, o Godt, hebt gehoort nae mijne geloften: Gy hebt alle mijne wenfchen vervuld. Ja gy hebt [my] gegeven de erffenilfe der gener, die uwen naem vreefen.
Onder den naem van ervenis, komen meermalen kinders en ervgenamen voor. Vergel. Richt, ai: 17. Pf. 127: 3. — De ervenis der gener die Gods mem vreezen, is een ervgenaem welken de Godvruchtigen vuurig verlangen. —- Zoo dat de meening der laetfte woorden : Gy hebt my gegeven de ervenis der gener die uwen naem vriezen, rïeze zy: ,, Gy hebt my, „ in mijnen zoon salomo, eenen ervgenaem van Isracls ,, Throon gegeven, en daerdoor. den wensch der Godvree„ zenden gunstig vervuld."
7. Deze ervgenaem van mijnen Throon zal zeer voorfpoedig heerfchen: die zal ook de Voorvader zijn van den beloovden messias , die uit mijn zaed naer het vleesch, ftaet verwekt te worden; en 't Rijk mijns Zoons een voorbeeld van messias Rijk,die nog veel grooterKoning zal wezen. Gy fult dagen tot des Konings dagen toedoen: fijne jaren fullen zijn als van geflachte tot geflachte. Zijne Heerfchappy zal by uitnemendheid gezegend en eeuwigduurende wezen.
8. Hy fal eeuwiglick voor Gods aengefichte fitten: Hy zal in Gods gunst als Koning eindeloos regeeren. o heer! bereydt goedertierenheyt ende waerheyt, datfe hem behoeden, laet uwe goedertierenheid en trouw Hem altoos vergezellen, en zijne regeering voorfpoedig maken.
9. Verhoor mijne fmeekingen, ö heer. Beveilig my en XI. DEEI., H 3



ïi3 PSALM. LXI.
mijn Koningrijk verder tegen alle onheilen. So fal ick uwen name pfalmlingen in eeuwigheyt: zoo lang ik leev, op dat ick mijne geloften betale , en U de verfchuldigde dankbaerheid bewijze, dagh by dagh.
PSALM. LXII,
ï. J7En Pfalm Davids, voor den Opperfang, meefter, over Jeduthun.
Over Jeduthun. — Van dezen Jeduthun hebben wy reeds gehandeld, Pf. 39: 1. — Maer wat zegt het over Jeduthun? fommigen meenen, dat het woord Jeduthun ter dezer plaets een Muziek-Inftrument beteekene, hetwelk door jeduthun uitgevonden en nae hem benoemd was; en dan zou de uitdrukking over Jeduthun te kennen geven , dat dit lied op het Inftrument naer jeduthun genaemd, moest gefpeeid worden. — Anderen vertalen het voor of aen jeduthun , zoodat deze Pfalm aen jeduthun zou opgedragen wezen. — Volgens nog anderen, zal de uitdrukking over Jeduthun aenwijzen , dat deze Pfalm, nae de leiding en inrichting van jeduthun, moest gezongen en gefpeeid worden. — Misfchien zou men het niet onvoegzaem zoo begrijpen, dat jeduthun hier, voor zijne kinderen en nazaten, genoemd worde; en dan moet de uitdrukking over Jeduthun, tot den Opperzangmeester betreklyk gemaekt worden, op deze wijs: een Pfalm davids voor den Opperzangmeester, die over de kinderen van Jeduthun gefield is.
In dezen Pfalm ontmoeten wy eene algemeene leering ; dat men, in welke gevaren men ook verkeeren moge, zija vertrouwen niet op menfchen of waereldfche zaken , maer alleen op God moet (lellen ° en in zijn beftuur berusten, -rMaer het heeft vry wat moeite in , om meer byzonder de aenleiding te bepalen, by welke david hier deze leering hebbe voorgedragen.
Er



PSALM. LXII. 119
Er is, die dezen Pfalm Prophetisch opvatten, en op de dagen van het Nieuwe Testament, vooral op de vervolgingen van den Antichrist, te huis brengen. Maer de gronden voor dit begrip, fchijnen ons veel te zwak te wezen; daer 'er in den ganfchen Pfalm geen onderfcheidend kenmerk voorkomt, het welk ons naer de vyanden van den mesisas of van zijne leer henen wijst. — Er is geene reden altoos om van david afcewijken.
Maer, in welke omftandigheden moeten wy ons dien Dichter verbeelden? — Er is die aen david denkt, geduurende de laetfte jaren van zijne Regeering, wanneer hy, na het dempen van absaloms opftand, gelukkig regeerde. Maer de Dichter teekent zich wel degelyk sis iemand, die
met zware rampen te worftelen had, verg. 4-6. Anderen
meenen, dat david dezen Pfalm gedicht hebbe, by gelegenheid dat hy door absalom vervolgd werd. Maer dit begrip fchijnt ons, onder anderen, te ftrijden met vs. 13, alwaer van de leer der vergeldende rechtvaerdigheid gefproken wordt; want deze leer kon hem, in het geval van absalom, niet opbeuren, daer hy niet anders dan fchrikken kon, wanneer hy aen de vergelding dacht, welke zijn wederfpannige zoon te wachten had.
Wy voor ons zouden liever denken, aen de verdrukkingen van saul. — In dien tijd, kwam de leer der vergelding by david vooral in aenmerking. — De Dichter verklaert dat hem de onheilen, over welke hy klaegde, zonder zijne misdaed waren overgekomen , en dit was zijn geval onder de vervolgingen van saul. —. In de gemelde omftandigheden, kon david in vollen nadruk zeggen, met hunnen mond zegenen zy, en met hun hvtt vervloeken zy, vs. 5.
Vraegt men nu, tot welk een byzonder tijdftip van sauls vervolgingen, deze Pfalm moet betreklyk gemaekt worden ? dan karot het ons waerfchijnlyk voor, dat men david befchouwen moet, geduurende zijne verkeering aen het Hov van saul, tot dat hy genoodzaekt werd, om zijns levens wil, naer Rama te vluchten; alwaer hy door de Godfpraek en bemoediging van s a m u e l ■ gefterkt werd, 1 Sam. 18 en 19.
XI, DEEL» H 4



120 PSALM. LXII.
Drie hoofddeelen ontmoeten wy in dezen Pfalm.
J. Eefst verklaejt de Dichter zijn bemoedigd vertrouwen op God, niettegenftaende de veelvuldige listen zijner vyanden , vs. 2 - 8.
li. Daerna wendt by zich tot 's heeren volk, en vermaent hen , om hun vertrouwen op God alleen te Hellen, vs. g-ii.
III. Eindelyk befluit hy dit Dichtftuk, met het voorftellen van die gewichtige waerheden, welke de gronden waren van zijn geloovig vertrouwen op den heer, vs. 12, 13.
2. Al ben ik aen nog zoo veele rampen en gevaren bloot gefteld , evenwel worde ik niet wanhopig. Immers is mijne ziele ftil tot Godt : de gefteldheid van mijn gemoed is gelaten en bedaerd. Ik onderwerp my lijdzaem
aen de fchikkingen van Gods Voorzienigheid. Trouwens,
van hem is mijn heyl. Ik vertrouw op God, die alleen machtig is om my te verlosfen.
3. Immers is hy mijn rotzfteen, by wien ik veiligheid, ende mijn heyl, by wien ik verlosfing, mijn hoogh vertreck, by wien ik befcherming vinden kan; ick en fal daerom niet grootelicks wanckelen. Hoe het ook gaen moge, het zal zoo ver niet komen, dat mijne vyanden zich, over mijnen val en ondergang, verblijden zullen.
4. Hoe lange fult gylieden, die my zonder oorzaek zoo vyandig zijt, quaet aenflichten tegen eenen man die het niet verdiend heeft? Hoe lang zult gy, saul en uwe Hovelingen , uit eenen onverzoenbaren haet, alles ondernemen , om my van mijne eer en achting te berooven , en mijnen val te berokkenen ? Gy zult Gods geduchte flrafren niet ontvlieden: want gy alle fult gedoodet worden: ook zullen alle uwe raedllagen verydeld worden, gy fult zijn als een ingebogen wandt, als een muur, die door een groote fcheur, uitwaerds gebogen en naby den val is, als een aengeftooten muer, die uit losfe fteenen zonder kalk beftaet, die op den minsten floot ieftort. Uw val zal haestelyk en onverwacht komen.
5. Hoe



PSALM. LXII. 121
5. Hoe grouwzaem zijn de handelingen van mijne bittere vyanden , tegen eenen onfchuldigen man. Sy raetfiagen Hechts om [hem] van fijne hoogheyt te verftooten: Ik ben reeds tot eene aenmerkelyke hoogte van rang en aenzien verheven. Ik ben tot eenen Overfien over diüzend aengefteld, en heb, door mijne dappere daden, de achting en toejuiching van het volk verworven; maer, mijne vyanden zoeken my van die eer en van dat aenzien te berooven: fy hebben behagen in leugen, zy zoeken my door laster van mijne eer te ontzetten; maer, dit doen zy listig en achter mijnen rug, met haren mont fegenen fy, en prijzen mijne dappere daden , maer met haer binnenfte vloecken fy, en leggen zich heimelyk op mijn verderv toe, Sela!
6. Doch gy, o mijne ziele, fwijgt Gode : eerbiedig de wegen der Godlyke Voorzienigheid. Houd ü gerust , gelaten en bedaerd. Vertrouw op God, want van hem alleen is mijne verwachtinge.
7. Hy is immers mijn rotzfteen, ende mijn heyl: mijn hoogh vertreck. By God kan ik veiligheid , verlosfing, en befcherming vinden, ick en fal daerom niet wanckelen, noch ten val komen.
8. In Godt is mijn heyl ende mijne eere: God heeft op zich genomen , om mijn geluk en mijnen roem te handhaven. Ja de rotzfteen mijner fterckte, mijn toevlucht, is in Godt, op wien ik gerust vertrouw, en onder wiens befcherming ik volkomen veilig ben.
9. Vertrouwet op hem t' aller tijt, o gy volck, dat den heer vreest. Verlaet u fteeds op zijne voorzorg, en fielt alle uwe belangen in zijne handen; ftortet ulieder herte uyt voor fijn aengefichte: maekt den hee* uwe begeerten, door biddingen en fmeekingen, met vrymoedigheid bekend, vraegt Hem om zijnen byftand in uwe zwarigheden, Godt is ons eene toevlucht, op Hem kunnen wy ons in alle gevallen veilig verlaten. Sela!
10. Immers zijn niet alleen de gemeene lieden,die geen aenzien en vermogen hebben, ydelheyt, maer ook de
XI. DEF.L. H 5



iaa PSALM. LXII.
groote lieden, die in eer en aenzien verheven zijn, die men denken zou dat tot onze hulpe in ftaet waren , zijn leugen: te vergeevsch verlaet men zich op menfchen, wie ze ook zijn; in de weegfchaie opgewogen, fouden fy t'famen [lichter'] zijn dan d'ydelheyt.
11. Vertrouwt ook niet op verkeerde middelen, om in de waereld groot te worden. Vertrouwet niet op onderdruckinge , zoekt u niet te verrijken door listen en bedrieglyke kunstenaryen, noch verlaet u op rooverye, op geweldige onrechtvaerdigheden, en wordet niet ydel; verhovaerdigt u niet als 't vermogen overvloedigh aenwaft, en fett 'er het herte niet op: in aerdfche fchatten is niets beftendigs.
12. Godt heeft een dingh gefproken, ick hebbe dit tweemael gehoort, dat de fterckte Godes is.
13. Ende de goedertierenheyt , o Heere, is uwe: («) want gy fult eenen yegeiicken vergelden nae fijn werck.
Wanneer men de woorden van vs. 12. oppervlakkig leest, zou men denken, dat de zaek, welke God gefproken en david gehoord had, alleen beftond in deze uitfpraek, dat ds fterkte Godes is. Maer deze uitfpraek moet ook onmiddelyk verbonden worden met die welke ys. 13. volgt, Heere, de goedertierenheid is uwe. — Immers, de grond van ons vertrouwen is gelegen in Gods macht en goedheid beide, waerdoor Hy ons kan en wil helpen. Ook worden deze twee voordellen onmiddelyk onderling verbonden , door de Koppelletter ende. — De zaek derhalven, welke God gefproken en david gehoord had, was deze: de fterkte is Godes en Uwe is de goedertierenheid 0 Heer. Daerna befluit hy met eene algemeene verklaring, welke op zijn geval juist toepasfelyk was: voerwaer, gy zult een iegelyk vergelden nae zijn werk.
De fterkte is Godes. —. God bezit een onbeperkt Alvermogen. — Ds goedertierenheid 0 Heer, is uwe : de opperfte
Rich-
O) Job 34: II. Spr. 24: 12. ,|er. 32: ?o. Ezech. 7: 27. ende 33: 20. Matth. 10: 27. Rom. 2: 6. 2 Cor. 5: 10. Eph, 6: 8. Col. 3: 25. 1 l'etr. 1: i-, Opcnb, 22: 12.



PSALM. LXII. 1S3
Richter bezit eenen rijkdom van goedertierenheid. — Omtrent het een en ander, zegt de Dichter: God heeft een ding gefproken, ik heb dit tweemael gehoord.
Hoe zeer deze woorden verfchillendlyk worden opgevat, vinden wy geene redenen, om van onze vertaling aftewijken. — God heeft een ding gefproken : dat is, God heeft een zaek van groot gewicht onherroepelyk verklaerd, zoodat het niet behoeve herhaeld te worden. Dit heeft God in de daed gedaen, in zijn woord, en door de ondervinding omtrent zijne macht en goedheid, david had het tweemael gehoord : dat is , gelijk onze Randfchrijvers het begrijpen , dikwijls; of om by het tweetal te blijven, tweemael, uitwendig doer het gehoor, en inwendig door het geloov des harten.
Door deze groote waerheden, vond de Dichter zijn vertrouwen onderfchraegd. — De herinnering van Gods vergeldende rechtvaerdigheid , vs. 13''. gav hem verzekering , dat God hem verlosfen zoude uit de handen zijner vyanden, welker doen godloos en grouwzaem was; en zijne oprechtheid in 't daglicht ftellen en genadig beloonen.
De zakelyke zin derhalven van vs. 12, 13, is deze: „ Ik heb alle mogelyke gronden , om op God te ver„ trouwen. God heeft eene zaek van het uiterfte gewicht „ verklaerd; en ik heb die tweemalen gehoord, niet alleen „ uitwendig met het gehoor der ooren, maer ook met het „ geloov des harten; dat de Godlyke Richter, die mijne „ zaek handhaevt, een onbeperkt Alvermogen en eene „ eindelooze Goedheid bezit. Ook zult gy Heer, my die „ zonder oorzaek vervolgd word , uit de handen mijner „ grouwzame vyanden verlosfen: want, gy zijt rechtvaerdig, „ en zult eenen iagelyk vergelden nae zijn werk."
XI DEEL.



Ï24 PSALM. LXIIL
psalm LXIIL
i. J?En Pfalm Davids: als hy was in de
(«) /Woeftijne van Juda. De woestijne van Juda was gelegen in het Zuiderdeel van Canaan. Zy ftrekte zich verre uit, en droeg, nae hare verfchillende gedeelten, onderfcheidene namen: want, daertoe brengt men de Woestijne Ziph, Maon, en Engedi. — In deze woestijne was david , toen hy vluchtte voor saul , en te vergeevsch by de Philistijnen eene fchuilplaets gezocht had, i Sam. 21. Naderhand verfchool hy zich in de fpelonk Adullam, terwijl zijne Ouders in bet land der Moabieten waren, 1 Sam. 22: 1 ■ 5. — De Propheet Gad beval hem in het land van Juda te gaen. Hier was hy eerst in het woud Chereth , en terwijl hy daer was, bracht abjathar hem bericht, dat saul de Priesterftad Nob had uitgemoord, 1 Sam. 22: 6-23. — Wijders verloste hy Kehila, en onthield zich eenigen tijd in die ftad. Dan, aldaer niet. veilig zijnde, begav hy zich naer de Woestijne Ziph; maer, toen hy door de Ziphieten verraden was, nam hy zijn verblijv in de Woestijne Maon. Hier' jaegde saul hem na, die, door den inval der Philiflijnen, genoodzaekt werd terug te trekken , 1 Sam. 23. _ Van daer begav hy zich naer de Vestingen van Engedi, wijders op nieuw naer de Woestijne Maon , en eindelyk weder naer de Woestijne Ziph , 2 Sam. 24-26.
david maekte dezen Pfalm, geduurende zijn verblijv in één van deze Woestijnen, maer de byzondere tijd wordt niet bepaeld. — Dit moet, uit den inhoud van het Zangftuk, worden opgemaekt. _ De Dichter was, als een balling, van de plaets des openbaren Godsdiensts verre afgefcheiden. Hy betuigt zijn verlangen, om zich weder, in 's heeren tegenwoordigheid
(a) 1 Sam. 22: 5, ende 23: 14, 15.



PSALM. LXIIL 125
digheid, in zijnen lov te verlustigen. Ook was hy vol hoop, dat hy zijnen wensch eerlang verkrijgen zoude, en van zijne vyanden verlost worden. — Alle deze byzonderheden wijzen ons, niet zoo zeer naer de beginfelen van davids vlucht, als wel naer het latere deel. Toen wist hy wat het zy, van de plaets des openbaren Godsdiensts lang afgefcheiden te wezen; toen was hy meer gefterkt in de hoop op Gods belovten , dat hy den Throon van Isra£l beklimmen zoude. In dit vertrouwen werd hy gefterkt door den raed van abigaël , en de erkentenis welke saul deed , dat david rechtvaerdiger was dan hy zelvs, en zekerlyk den Throon van Israël beklimmen zoude.
Zoodat david , nae ons begrip, een gedenkftuk heeft willen oprichten , van zijne gezindheid jegens God en zijnen dienst; ten blijke, dat hy, in ballingfchap omzwervende, niet zoo zeer zijn eigen belang bedoelde , als wel zijnen wensch vervuld te zien , dat hy God in zijn Heiligdom mogte loven.
I. Vs. 2 - 9. betuigt hy zijn verlangen , naer het bywoonen van den openbaren Godsdienst, en zijn vertrouwen, dat deze zijne wensch eerlang zou vervuld worden.
II. Daerna befchrijvt hy het verfchillend lot, het welk zijne vyanden, en zijne metgezellen met hem, te wachten hadden vs. 10-12.
2. O Godt, gy zijt mijn Godt, die Uw onbeperkt Alvermogen, ook aen my, verheerlyken wilt; ick foecke U en zal u vervolgens zoeken in den dageraet, by het eerfte aenbreken van den morgenftond, ben ik gewoon u in den gebede te zoeken, dat ik eerlang uit mijn ballingfchap moge verlost worden ; mijne ziele dorftet nae u, een dorstige kan geene fterkere begeerte hebben, om te drinken , dan ik heb, om in Uw Heiligdom te verfchijnen. Zelvs mijn vleefch verlangt nae u : mijn lichaem is, door een uitgerekt verlangen naer uwen openbaren dienst, als uitgeteerd. Trouwens, ik moet geduurig omzwerven in eene akelige Woestijne, in een lant, dor, ende mat, dat is , zeer vermoeijende voor aen reiziger, en fonder water: zonder verkwikking nae geest of lichaem.
XI. DEEL.



126 PSALM. LXIIL
3. (Voorwaer ick hebbe u in het heyligdom aenfchouwt; fiende uwe fterckheyt ende uwe eere.)
4. Want uwe goedertierenheyt is beter dan het leven: Mijne lippen fouden u prijfen.
Onze Overzetten, hebben de woorden van vs. 3. opgevat, als een verhael van het voorledene van davids toeftand, eer hy in deze Woestijne moest omzwerven. Dan, wy voegen ons by de zulken, die vs. 4. befchouwen a!s een vooruitzicht van david, op het gene hem zou te beurt vallen, wanneer de dag zijner verlosfing zou aenbreken. — Op dien grond, vertalen wy het ganfche voorftel op deze wijs 3 Voorwaer, als ik Uw Heiligdom zal befchouwd hebben , om te zien uvx fterkte en eere : (want uwe goedertierenheid is beter, dan het leven,) dan zullen mijne lippen u prijzen. — God in het Heiligdom te befchouwen, is te zeggen, den openbaren Godsdienst in den Tabernakel by te woonen, en zijne aendacht
te bepalen by de Godlyke inwooning in dat Heiligdom.
Gods fterkte en eer te zien, wijst ons naer de Verbonds-Ark „ die des heeren fterkte genaemd werd, verg. Pf. 132: 8, omdat de heer, door de tegenwoordigheid van de Verbonds-Kist, meermalen zijne fterkte betoond had, tegen de vyanden; als by den doortocht door de Jordaen , het innemen van Jericho, en den val van Dagon; en des heeke» eer, omdat God in de Schechinah, als het heerlyk teeken van zijne onmiddelyke tegenwoordigheid, boven de V§r» bonds-Ark woonde.
Derhalven is de zakelyke zin van vs. 3, 4. deze: „ Niets verlang ik meer, dan den openbaren Godsdienst „ weder, in het Heiligdom, by te woonen. Waerlijk, wan,, neer ik op nieuw dat voorrecht genieten zal, om, gelijk „ voorheen, den Tabernakel te aenfchouwen, en aldaer de „ Verbonds-Ark te zien, als het luisterrijk teeken van uwe „ macht en heerlykheid; dan zullen mijne lippen U loven. „ Zou ik daer naer niet verlangen en daer op niet hopen? „ Ik ken toch uwe goedertierenheid by ondervinding, en „ weet dat die beter is, dan het tijdelyke leven."
5. Alfoo foud' ick u loven, zoo lang ik adem hael,
in



PSALM. LXIIL 1&7
in mijn leven: In uwen name en ter uwer eere, foud' ick mijne handen al biddende «n dankende opheffen.
6. Mijne ziele foude als met fineer ende vettigheyt verfadigt worden: een uitgehongerd mensch kan zich, by het genot der aengenaemfte fpijzen, niet meer verblijden , dan ik my verheugen zou , wanneer ik weder in uw Heiligdom mogt intreden : ende daerom mijn mont foude dan roemen met vrolickfingende lippen.
7. Als ick uwer gedencke, of liever in den voorledenen tijd , Als ik uwer gedacht heb op mijne legerfteden, en my, in flapelooze nachten, uwe gelovten herinnerd heb, fo peynfe ick aen u, of in den toekomenden tijd, zoo zal ik aen u peinzen, in de nachtwaken. Als ik, geduurende mijn akelig zwerven, des nachts aen u gedacht heb, hoe veel te meer zal ik dit doen, wanneer my de toegang tot uw Heiligdom weder zal geopend zijn!
8. Trouwens, uwe goedwillige toegenegenheid is my op de proev gebleken. Want gy zijt my eene hulpe geweeft : Gy hebt my uwen byftand te meermalen doen ondervinden , ende ook in het vervolg, zal ik in de fchaduwe uwer vleugelen, onder uwe machtige befcherming, volkomen veilig zijn; in die •veiligheid fal ick nog eens vrolick fingen, over mijne luisterrijke verhooging.
9. Mijne ziele kleeft u achter aen : of heeft m achter aen gekleevd, ik ben u en uwen dienst getrouw gebleven, onaengezien ik van den Tabernakel was afgefcheiden: en dit heb ik alleen aen uwe trouwe te danken, uwe rechterhant onderfteunt my, en uwe macht heeft my ftaende gehouden.
10. Maer het lot mijner vyanden zal rampzalig zijn ; defe, [die] mijne ziele foecken tot verwoeftinge, saul en zijne Hovelingen, die my naer het leven ftaen, fullen komen in d' onderfte plaetfen der aerde, zy zullen eerlang in het grav nederdalen.
Ut Men falfe nedervellen, en hun bloed ftorten door het gewei t des fweerts: fy fullen den voifen ten deele worden, hunne doode lijken zullen het roovgedierte ter fpijze verftrekken.
XI. DEEL.



128 PSALM. LXIIL
12. Maer mijn lot zal geheel anders zijn. Dan zal ik den Koninglyken Throon beklimmen, de nieuwe Koningh fal fich in Godt verblijden , en zich verheugen over Zijne zegeningen: een yegelick, die den heer eerbiedigt en by hem fweert, fal fich beroemen over de verhooging van david ; want de mont der leugenfprekers, die hem, door kwaedaertige lasteringen, van zijne eer zochten te berooven, fal befchaemd gemaekt, tot zwijgen gebracht, ja geheel door den dood geflopt worden.
PSALM. LXIV.
1. "p'En Pfalm Davids, voor den Opperfang-
meefter.
De tijd wanneer, en de gelegenheid by welke, d a v j d dezen Pfalm heeft opgefteld, fchijnen ons uit den inhoud genoegzaem te blijken. —- Te weten, de Dichter teekent zich als iemand, die in het midden van boosaertige vyanden geplaetst was; vyanden, die hem niet alleen van fchroomelyke misdaden valfchelyk befchuldigden, maer ook heimelyk te zamenfpanden, om hem van kant te maken. — Dit was juist het geval van david, toen hy aen het Kov van saul verkeerde , eer men hem in het openbaer vervolgde; byzonder toen saul met zijne Hovelingen, en vooral met doëg , heimelyk overlegd had, om david van kant te maken.
Wy onderfcheiden 'er twee hoofddeelen in:
I. Eerst bidt david den heer , om befcherming tegen zijne vyanden, vs. 2-7.
II. Daerna betuigt hy zijn vertrouwen, dat de rechtvaerdige Richter zijne vervolgeren nae verdiensten ftraffen zoude, vs. 8-11.
2. Hoort, o Godt, mijne ftemme,en de woorden, welke ik in mijn geklagh voortbreng: verhoor de gebeden,



PSALM. LXIV. 129
den , welke ik met eene treurige klaegftem tot u opzend t tehoedt mijn leven voor des vyants fchrick, be» waer my voor den fchrikkelyken dood , die my door SAufc gedreigd wordt.
3. Verbergt my voor den heymelicken faet der boofdoenders; beveilig my tegen het kwaed, het welk saul , en zijne goilooze Hovelingen , in het verborgene tegen my beraedflagen, voor de oproerigheyt of het gedonder der lasteringen en dreigingen, van de werckers der ongerechtigheyt.
4. Die hare tonge fcherpen als een fweert; om allerlei lasteringen tegen my uit te braken , een bitter woort aenleggen [ais] hare pijle : fmaedredenen en fcheldwoorden zitten op hunne tong, als zoo veele vergivtige pijlen.
5. Om in verborgene plaetfen den oprechten te («) fchieten ; In het verborgene , wanneer zy met saul fpreken > fchieten zy de flitfen van lasteringen uit tegeft eenen man, gelijk ik ben, die hem nooit eenig leed heeft aengedaen, en geheel onfchuldig is van de misdaden, welke zy hem boosaertig te laste leggen; haeftigh fchieten fy nae hem met de pijlen der leugenen, ende en vreefen niet voor God zoo min als voor menfchen.
6. Sy ilercken haerfelven [tri] eene boofe fake; en houden zich verzekerd, dat hunne bloeddorstige aenflag tegen mijn perfoon, welgelukken zal ; fy houden fprake van ftricken te verbergen : zy overleggen te zamen, om my op eene listige wijs van kant te maken : fy feggen, Wie falfe fien? en houden zich verzekerd, dat zy hunne zaek zoo listig hebben aengelegd, dat 'er voor my geen ontkomen aen zal wezen.
7. Sy doorfoecken allerley fchalckheyt, ten uyterften doorfoecken fy wat te doorfoecken is; zy laten niets onbeproevd , om allerlei fchelmftukken uit te denken, felfs het binnenfte eens mans, ende het
00 pf. 11:2.
XL DEEL. t



I3o PlS A L M LXIV.
diep herte, zy ftellen daerdoor zoo veel vernuft te werk, als voor den fchranderften mensch- mogelyk is.
8. Maer Godt zal hunne boosheid op hunnen kop wedergeven. Hy falfe haeftigh met eene pijle van zijne geduchte oordeelen fchieten: hare plagen zijnder, eer zy 'er aen denken.
9. Ende hare tonge falfe doen aenftooten tegen haerfelven: het kwaed, het welk zy tegen my gefproken hebben, zal op hen wederkeeren; een yder diefe fiet fal fich wechpacken, zy zullen van ieder verlaten worden, wanneer God hun zijne oordeelen zal te huis zenden.
10. Ende alle menfchen , die getuigen waren van hunnen ondergang, fullen vreefen voor Gods gerichten, ende Godts werck verkondigen , ende fijn doen verftandelick aenmercken. Elk zal de rechtvaerdigheid van 's heeren handelingen erkennen moeten.
12. De rechtveerdige david, die nu zoo onfchuldig vervolgd wordt, fal fich verblijden in den HEERE, omdat Hy hem verlost zal hebben, ende daerom ook voor het vervolg op hem betrouwen: ende alle oprechte van herten fullen fich beroemen en verblijden, over mijne zegeprael.
PSALM. LXV.
ï. T^En Pfalm Davids, een Liedt, voor den Opperfangmeefter.
Deze Pfalm is een danklied. De Dichter vermeldt, met blymoedige dankzegging, de uitnemende weldaden, welke de heer aen zijn volk nae lichaem en geest bewezen had. — De aenleiding, by welke david dezen Pfalm heeft opgefteld , is geheel onzeker. Vs. 10 -19. vinden wy eene aengename befchrijving van vruchtbare tijden , in welke de akkerbouw en veefokkery blijkbaer gezegend werd. Hieruit
heb-



PSALM. LXV. 131
hebben fommigen willen befluiten, dat dit lied gedicht zy, na dat de driejarige hongersnood geëindigd was, waervan wy lezen 2 Sam. 21: 1-14. — Deze gisling verdient zekerlyk vry wat opmerking.
Hoe het wezen moge, het komt ons vry duidelyk voor , dat deze Pfalm Prophetisch zy, en moete te huis gebracht worden op de Heidenen. Het verzoenen der zonden vs. 4, vooral het verzadigd worden met het goede van Gods huis, en het heilige van zijn paleis, teekenen ons de dagen van het Euangelie, en den overvloed van rijke genadegoederen. Ook was God het vertrouwen niet van de einden der aerde en der vergelegenen aen de zee vs. 6, voordat de Heidenen tot Gods gemeenfchap geroepen waren. — Maer, moet dan de geheele Pfalm geheimzinnig worden opgevat ? of moeten de gezegden vs. 7 -14. letterlyk verftaen worden, van de blijken der Godlyke macht en goedheid, welke het Rijk der natuur oplevert ? — De zaek komt my zeer bedenklyk voor. Ik weet wel, dat men aen alle de uitdrukkingen ook eenen geestelyken zin geven kunne, en dit alles toepasfen op de Kerk van het Nieuwe Testament; vooral op den overvloed der genadegaven , die in de laetfte dagen zal plaets hebben. Maer ik weet niet, of dergelijke verklaringen niet wat willekeurig worden.
Kortom, ik laet elk zijn vryheid; en erken zelvs, dat men dingen zou kunnen aenmerken , welke op zich zelve zeer ftichtelyk zijn. Maer ik voor my zou, tot nog toe, de zaek lievst zoo begrijpen , dat deze Pfalm twee deelen behelze: zoodat david
I. Eerst den heer, met blijde dankzegging, verheerlykt over de geestelyke zegeningen, welke hy, door den Prophetifchen Geest, voorzag, dat onder den dag van het Euangelie zouden gefchonken worden vs. 2 - 6, en
II. Daerna, meer algemeen, eenige der meest in het oog lopende blijken optelt, van de macht en goedheid, welke de Allerhoogfte God, in het beftuur der waereld, doorgaends ten toon fpreidt vs. 7 -14.
De overdenkinge van het een en ander is recht gefchikt, XI. DEEL. I 2



132 PSALM, LXV.
om eenen Christen tot blymoedige dankzegging op te wekken , over de Godlyke weldaden, in natuur en genade.
2. De loffangh is [in] ftilheyt tot u, of, gelijk men het alzoo wel vertaelt, de lov is u betomende, o Godt in Zion : men zal ü, o God! in het Heiligdom te Jerufalem, maer vooral in het tegenbeeldig Sion, de Kerk van het Nieuwe Testament, geduurig den verfchuldigden en U betamenden lov toebrengen: ende u fal de gelofte betaelt worden van een dankbaer hart.
3. Gy hoort het gebedt; tot u fal alle vleefch komen. De tijd is aenfluende , dat zich niet alleen de Joden, maer ook allerlei foort van Heidenen, tot U zullen wenden, om U aen -te bidden en te verheerlyken.
4. Ongerechtige dingen hadden de overhant over my: ik heb, door mijne hoogstgaende overtredingen, uwe rechtvaerdige ftraffen verdiend ; en ik ben geheel en al buiten ftaet, om U de minfte voldoening toe,te brengen: [maer] onfe overtredingen , die verfoent gy, of zult gy verzoenen; de dag der vervulling nadert, wanneer Gy uwen Zoon zult in de waereld zenden, om eene eeuwige verzoening aen te brengen.
5. Welgeluckfaligh is hy [dien] gy verkieiT , en onder den dag van het Nieuwe Testament, tot eenen Geestelyken Priester zult aenftellen , ende doet naederen tot Uw tegenbeeldig Heiligdom, met zijne gebeden en geloovs-werkzaemheden. Welgelukzalig is elk, wie hy ook wezen moge, welken gy het uitnemend voorrecht vergunt, dat hy woone in uwe voorhoven: dat hy een geloovig lidmaet zy van de Kerk des Nieuwen Testaments. Trouwens , wy fullen verfadigt worden met het goet van uw huys, [met] het heylige van uw paleys. Gelijk de Priesters, in het aerdfche Heiligdom, met een overvloedig deel der offeranden verzadigd worden : zoo zullen wy alle, die het Euangelie geloovig aennemen, eenen grooten overvloed genieten van uitnemende genadegoederen.
6. Vreeflicke dingen fult gy ons in gerechtigheyt antwoorden, Gy zult een gunstig antwoord gevenop



PSALM. LXV. 133
op onze gebeden ; en , in den weg uwer rechtvaerdige Voorzienigheid, vreeslyke oordeelen uitgieten, over onze vyanden , die den voortgang van christus Koningrijk zoeken te fluiten. Zoo zeer zult Gy alle gelovigen, onder den dag der vervulling, met geestelyke zegeningen verrijken, o Godt onfes heyls; o vertrouwen aller eynden der aerde, ende der verre gelegenen \_aeri] de zee. Immers zal 'er eens een tijd komen, dat zelvs de inwooners der verst afgelegene gewesten van den aerdbodem, gelovig op U vertrouwen zullen.
7. Daerenboven zegent Gy de inwooneren der aerde, met onfchatbare weldaden, naer het lichaem. Hoe blijkbacr zijn de proeven van Uw onbeperkt Alvermogen, in het beftuuren der waereld ! Die God zijt Gy immers , die de bergen vaftfett door fijne kracht en onbeweegbaer maekt , door zijn Alvermogen : omgordt zijnde met macht , gelijk een held omgord is met zijne wapenen.
8 Alvermogend God! Gy zijt het, Die het bruyfen der zeen ftilt; het bruyfen harer golven bedwingt, ende die zelvs het rumoer en het woeden der machtigde volcken weet te doen bedaren.
9. Ende om deze reden is het , dat alle menfchen, zelvs die op de eynden der aerde by de beide Poolen woonen, vreefen voor uwe teeckenen en ontzach hebben, voor de blijken van Uw Alvermogen: gy doet de menfchen , die aen de uytgangen des morgens ende des avonts, in het Oosten en Westen woonen, over uwe macht en goedheid juychen.
10. Hoe blijkbaer zijn de proeven van uwe zegenende goedheid en gunstige voorzorg, voor het menschdom ! Gy befoeckt het lant, met uwe gunst , ende hebbende het begeerigh gemaeckt naer eenen vruchtbaermakenden regen, verrijckt gy het grootlicks; de zamenpakking der wolken, die als de riviere GodtS moet befchouwd worden, als een nimmer geledigde bronwel, is vol waters: wanneer gy het land daerdoor alfoo bereydt
XI, deel. I 3



134 PSALM. LXV.
hebt, maeckt gy haerlieder koorn gereet, en zegent het menschdom, met eenen gelukkigen oogst.
11. Gy maeckt fijne opgeploegde aerde droncken van regendroppelen; gy doetfe dalen [tri] fijne voren: gy maeckt het weeck door de digte droppelen van eenen zachten regen , die de harde kluiten vermurwen, en gy fegent fijn uytfpruytfel.
12. Gy kroont het jaer uwer goetheyt: gy geevt gezegende jaren, welke vercierd zijn met eene kroon van heerlyke veldvruchten: ende uwe voetftappen, als het ware in de wolken ingedrukt, druypen van vettigheyt , voor zoo ver de regen eene uitnemende vruchtbaerheid aenbrengt.
13. Die vruchtbare regen druppelen veroorzaken eenen gezegenden oogst van allerlei veldvruchten. Sy bedruypen de grasrijke weyden der woeffcijne: ende de heuvelen zijn aengegordt met verheuginge, daer zy met jeugdig groen bedekt zijn. ■
14. De velden zijn bekleedt met kudden, ende de dalen zijn bedeckt met koorn: fy juychen, oock fingenfe, voor zoo ver zy ons aenfpooren, om de blijken uwer zegenende goedheid blymoedig te eerbiedigen.
PSALM. LXVL
J)E Dichter van dezen Pfalm wordt ons , in het opfchrivt, niet genoemd. — Ook wordt 'er niets gemeld, van de aenleiding.
Wat den -inhoud aengaet. — De fpreker wekt alle volken der aerde op, om den heer te loven, over de kennelykfte proeven van zijne macht en goedheid, welke Hy zoo blijkbaer gegeven had, in zeer merkwaerdige verlosfingen, zoo van Israël, als van den fpreker zeiven. — Maer wie is deze fpreker, en welke verlosfing wordt hier bedoeld ?
Er



PSALM. LXVI. 135
Er is, die dezen Pfalm, als eene voorzegging befchouwen , en op de Kerk van het Nieuwe Testament te huis brengen. De onbepaelde aenfpraek en opwekking aen de ganfche aerde en aen de volken vs. 2, 4, 8. fchijnt wel derwaerds heen te wijzen: dan vs. 13-15. verklaert de Dichter zijn voornemen, om, met offeranden en reukwerk, in Gods huis, in te gaen; het gene althans, op de dagen van het Euangelie, in het geheel niet toepasfelyk is.
Wy moeten derhalven by de dagen van het Oude Testament blijven. Sommigen denken.aen david; maer waerom zou david, indien.hy de Dichter ware, niet, gelijk hy gewoon is, zijnen naem aen het hoofd geplaetst hebben. —■ Anderen pasfen dit lied toe, op de Joden, by hunne verlosfing uit Babels gevangenis. Voor het naest evenwel zouden wy ons by de zoodanigen voegen, die van oordeel zijn, dat dit lied, ten tijde van Koning hiskia, zy opgefteld , by gelegenheid en ter dankbare gedachtenis der merkwaerdige verlosfing van dezen Koning en de Joden, uit de handen van sanherib. — Op dezen tijd, en op de gemelde omftandigheden, laten zich alle de byzonderheden van dezen Pfalm ongemeen wel toepasfen, gelijk dadelyk van zelve nader blijken zal.
Wy onderfcheiden 'er twee hoofddeelen in.
I. Eerst wekt Koning hiskias, die hier fprekende wordt ingevoerd, de ganfche aerde in het gemeen, en de Godvruchtige Joden in het byzonder op, om den heer te loven , die zijn volk ,. zoo merkwaerdig , uit eene hoogstgaende benauwdheid verlost, had vs. 1 -15.
II. Daerna vermeldt hy de weldaden , welke de heer perfoneel aen hem bewezen had vs. 16- 20.
1. Een Liedt, een Pfalm, voor den Opperfangmeefter. Juychet Gode, gy gantfche aerde, alle gy inwooners der aerde loovt den heer.
2. Pfalmfinget de eere fijns naems: vermeld zijne luisterrijke volmaektheden, in verhevene lovliederen, ge-
XI. DEEL. I 4



Ï36 PSALM. LXVI.
vet eere, fijnen lof, of ftelt een gedenkteeken voor zijnen roem.
3. Segget tot Codt, in uwe lovliederen : Hoe vreeflick zijt gy [in] uwe wercken ? hoe dragen die alle getuigenis van Uw onbeperkt Alvermogen ! om de groötheyt uwer fterckte fullen fich uwe vyanden, de Asfyriers en andere Heidenfche volken, u geveynf" delick onderwerpen, en uwe Majefteit erkennen.
4. De gantfehe aerde aenbidde u of zal u aenbidden, ende pfalmfinge u, fy pfalmfinge uwen name , of zal u ter eere vrolyk zingen, en tot roem van uwen grooten naem, van uwe luisterrijke Volmaektheden, Pfalmzingen. Sela!
5« Komet alle gy volken der aerde, ende fiet Godts groote en almachtige daden met opmerking: hy is vreeflick van werckinge aen, en hy heeft zijn Alvermogen blijkbaer vertoond voor het oog van de menfchen kin--
deren,
6. Reeds in oude tijden heeft de heer , ter verbazingvan de volken, kennelyke proeven gegeven van zijn onbeperkt Alvermogen , ten behoeve van zijn volk Israël. (#) Hy heeft de zee, toen hy Israël uit Egypte uitleidde, verandert in 't drooge; fy zijn, toen zy in Kanaap werden ingevoerd , te voete doorgegaen door de (&) riviere de'jordaen: daer hebben wy en onze Vaders ons in hem verblijdt.
7. Hy heerfcht eeuwiglick met fijne macht; zoo.dat niemand zich tegen hem verzetten kunne; (f) fijne eogen houden wacht over de Heydenen: Hy ziet alle hunne woelingen, en laet de afvallige, die zich tegen hem verharden, gelijk de Egyptenaers en Asfyriers, niet verhoogt worden, Sela!
8k Jongstleden heeft de heer ons nieuwe blijken gegeven, y,an zijne macht en goedheid. Lovet, gy volcken^ Qnfen Godt: den heer, die, in eene byzondere
be-
CÖS&Od, Hi »l, #C. jok 3: 34, (c) 2 ClU-OH. 16: y.
M «fe ?4, Pf. 33.. 13.



PSALM. LXVI. 137
betrekking, de God is der Joodfche Natie: ende latet hooren de flemme fijns roems.
9. Die onfe zielen in 't leven fielt : die ons voor eenen dreigenden ondergang bewaerd heeft; ende die niet toelaet dat onfe voet wanckele, maer in tegendeel de belangen van ons volk, op eenen vasteren voet, gevestigd heeft.
10. Want gy hebt ons beproeft, o Godt: gy hebt ons geloutert, gelijck men't filver loutert, door ons, aen het meest nijpende gevaer, en eenen dreigenden ondergang, bloot te Hellen, toen Gy den trotfchen Sanherib tegen ons verwekt had.
11. Gy hadt ons in 't net gebracht, toen de Asfyriers onze hoofdftad belegerd hadden, en wy gevaer liepen van gevangen te worden : gy hadt eenen engen bant om onfe lendenen geleyt, zoodat wy, van alle kanten, geprangd' en benauwd wierden.
12. Gy hadt den menfche op ons hooft doen rijden; het fcheen dat de Asfyriers, ons in flaverny bren ■ gen, en als lastdieren behandelen zouden; wy waren in 't vyer ende in 't water gekomen: ons geheel Volk was blootgefteld, aen allerlei foort van de meest gevreesde onheilen : maer gy hebt ons uit alle die benauwende omftandigheden , uytgevoert in eene overvloeyende ververfchinge, en geplaetst in eenen aengenamen ftand van gerustheid en vergenoegen.
13. Voor deze uitnemende weldaed,' zal ik mijne dankbaerheid, in uwen Tempel, openlyk betuigen. Ick fal met brand - offeren , op eenen plechtigen Feest en Dank-
. dag in uw huys gaen: ick fal u mijne gelofcen betalen, welke ik beloovd heb, in de meest benauwende omftandigheden.
14. Die mijne lippen hebben ge-uytet, ende mijn mont heeft uytgefproken als my bange was.
15. Brand - offeren van mergbeellen fal ick u offeren , met roockwerck van rammen : ick fal runderen met boeken bereyden , mijne dank-
XI. DEEL, I 5



i38 PSALM. LXVI.
offeren zullen van de beste en meest uitgelezene foort wezen. Sela!
16, En zou ik niet? ik heb daertoe dubbele verplichting, de heer heeft daerenboven ook, aen mijn perfoon in het byzonder , eene uitnemende weldaed bewezen. Komt, hoort toe, o alle gy die Godt vreeft, ende ick fal vertellen wat hy aen mijne ziele gedaen heeft, en hoe hy mijn leven geredt heeft, toen ik met eene doodelyke krankte bezocht was.
17. Ick riep tot hem van mijn krankbedde , met mijnen monde: ende hy wert of hy wordt nu verhoogt onder mijne tonge, nu loov ik hem, over mijne herftelling, en het is, als of'er een bron onder mijne tong ware, uit welke geduurige dankzeggingen voortvloeien.
18 De herftelling, uit die doodelyke krankte, heeft Hy my gefchonken als eene genadige belooning van mijne oprechte zucht tot zijnen dienst: en deze' overdenking moet n allen, die den heer vreest, des te meer uitlokken, om Hem, met alle uwe vermogens, te dienen. Hadde ick nae ongerechtigheyt toet mijn herte gefien , en heimelyke boosheid gekoesterd, de Heere en foude niet gehoort hebben naer mijne benauwde klachten , noch zijn Alvermogen, tot mijne herftelling, hebben aengelegd.
19. Maer feker, Godt heeft gehoort: hy heeft gunstig gemerckt op de ftemme mijns gebedts. Hy heeft daerdoor, zoo wel zijne getrouwheid, en zijne lievde tot my, als mijne' oprechtheid voor Hem, openbaer bewezen.
20. Gelooft zy Godt, die mijn gebedt niet en heeft afgewendt, nochte fijne goedertierenheyt van my afgekeerd.
PSALM.



PSALM. LX VIL 139
PSALM. LXVII.
i. fTEn Pfalm, een Liedt, voor den Opper* fangmeefter, op Neginoth.
Een Pfalm, een Lied, is zulk een Dichtftuk, het welk met fnarentuig moest aengevangen , en vervolgens, met menfchen tongen, gezongen worden. — Over de uitdrukking, op Neginoth, zie men by Pf. 4: f.
Hier worden eenige godvruchtige fprekers ingevoerd, die hun vertrouwen verklaren, dat de heer hun blijkbaer zegenen zoude, zijnde de grond van die verwachting gelegen , in de zeer vruchtbare tijden, welke zy beleevden.
Er had derhalven eene buitengewoone vruchtbaerheid plaets. — Sommigen denken aen de tijden van david, en indedaed, nadat het wangedrag van saul omtrent de Gibeonieten,gewroken was-z Sam. 21,werd Israël gezegend, met eene meer dan gemeene vruchtbaerheid, welke geëvenredigd was, aen den driejarigen honger , die vooraf gegaen was. Maer de gemelde vruchtbaerheid kan hier niet in aenmerking komen ; omdat zy niet overeen komt met de andere byzonderheden , welke wy in dit lied ontmoeten. Deze vruchtbaerheid kon geenen genoegzamen invloed hebben op de Heidenen , dat zy daerdoor zouden bewogen zijn, om zich tot den heer te bekeeren vs. 3 - 6.
Er is ook , die deze on gemeene vruchtbaerheid der aerdé, in de tijden van hiskias zoeken. Deze zegen werd Jer. 37: 30. beloovd; en deze belovte is , buiten allen twijfFel, vervuld, nadat Sanherib was afgetrokken. — Maer ook deze vruchtbaerheid had geen verband, met de bekeering der Heidenen. Het is waer.de merkwaerdige verlosfing der Joden, uit het geweld van Sanherib, en de daerop gevolgde buitengewoone vruchtbaerheid, zal zeer veel verwondering , onder de nabuurige volken, veroorzaekt hebben ; gelijk het gezantfchap uit Babel daervan ten bewijze
XL DEEL.



i4o PSALM. LXVII.
ftrekt; maer het een en ander heeft evenwel geenszins de bekeering der Heidenen ten gevolge gehad.
Wy vereenigen ons met hen, die deze vruchtbaerheid, in latere tijden zoeken, omtrend de komst van den messias. — Die buitengewoone zegen werd beloovd, Ezech. 34: 23, 24, 27. Joel 2: 24-32, en wie kan aen de vervulling twijffelen ? — Die beloovde vruchtbaerheid ftond, in zoo ver, met de bekeering der Heidenen in verband; als de laetfte op de eerste volgen zoude, en als de Godvruchtigen, die deze vruchtbare tijden beleevden, daeruit gronden ontleenen konden, om de bekeering der Heidenen , binnen korten , te gemoet te zien. — Deze onderftelling zal, over verfcheidene byzonder heden van dezen Pfalm, een zeer aengenaem licht verfpreiden.
Wy ontmoeten 'er twee hoofddeelen in.
I. Eerst verklaren de gelovige Joden, die hier fprekende inkomen , hunne verwachting , dat de bekeering der Heidenen eerlang plaets zou hebben vs. 2-6.
II. Daerna wijzen zy den grond van deze hunne verwachting aen, gelegen in eene meer dan gemeene vruchtbaerheid vs. 7, 8.
Vooraf hebben wy nog op te merken, dat alle de gezegdens van dezen Pfalm, uitgenomen vs. 7a, in den toekomenden tijd ftaen; het ganfche voorftel derhalven moet wenfchender wijs , als eene voorzegging , werden opgevat.
2. Godt zy ons genadigh, ende fegene ons: (0) hy doe fijn aenfchijn aen ons lichten, Sela!
In deze woorden, fchijnt gene duidelyke toefpeling te zijn, op den Hoogepriesterlyken zegen Num. 6: 24, 25. Indedaed deze woorden worden zeer gepast gelegd, in den mond der gelovige Joden, omtrend den tijd van messias komst in de waereld. De Hoogepriesterlyke zegen toch
be-
00 Num. 6": 25. Pfa!m 4: 7.



PSALM. LXVII. 141
behelsde niet alleen die zegeningen, welke tot het eigenlyke Israël van den ouden dag betrekking hadden; maer dezelve had ook een verder uitzicht , op die weldaden, welke, aen het Israël van God nae den geest, onder den dag der vervulling, zouden gefchonken worden, en waerin ook de bekeerde Heidenen deelen zouden.
God zy om genadig. — Het woord genadig zijn geevt eigenlyk de tedere lievde der ouderen, tot hunne kinderen, te kennen. — De gelovige fprekers wenfchen en verwachten derhalven , dat God hun het tederfte van zijne lievde zou doen ondervinden.
Ende zegene ons. — Door dezen zegen wordt de milde toediening bedoeld van alle wenschbaer heil, vooral geestelyke weldaden.
Hy doe zijn aenjchijn aen ons lichten. — De toefpeling is ontleend, of van het menfchelyk aengezicht, het welk, door vriendelyke trekken, gunst en genegenheid beloovt; of van Gods byzondere tegenwoordigheid, in de vuur en wolkkolom, uit welke de heer, in de woestijne, op Israël in gunst nederzag. — De fprekers wenfchen en verwachten gevolgelyk, dat God hen, door de kennelykfte proeven van zijne zegenende goedheid , wilde doen ondervinden , dat zijn aengezicht niet in toorn van hun afgekeerd ware, maer gunstig op hen nederzag.
Maer byzonder begeeren zy , dat de genade - bedeeling van het Nieuwe, Testament eerlang eenen aenvang nemen mogt ; dat de zegen van abraham, in de bekeering der Heidenen, mogt gezien worden; dat de Zon der gerechtigheid mogt opgaen , en derzelver ftralen een licht verfpreiden mogten, tot heerlykheid van Gods volk Israël, en tot verlichting der Heidenen.
3. Op dat men op der aerden uwen wegh kenne; onder alle Heydenen uw heyl.
Volgens onze Overzetting, is dit vs. 3, met het voorgaende vs. 2, onmiddelyk verbonden, zoodat vs. 3. het einde en het oogmerk zou worden aengewezen, tot het welk de gelovige fprekers die zegeningen begeeren , die vs. 2. vermeld zijn. — Al zoo liev evenwel zouden wy
XI. DEEL.



142 PSALM. LXVII.
vs. 3, met het volgende vs. 4, verbinden, en, in plaets van opdat, vertalen wanneer, op deze wijs: Wanneer men, op de aerde, uwen weg zal kennen, en onder alle Heidenen uw keil; zoo, of als dan, zullen de volken u, 0 God! loven; de volken alte. moei zullen u loven.
Gods weg , in zamenvoeging met Gods heil, beteekent den weg der verzoening , die in het Euangelium wordt
voorgefchreven, en Gods heil is die verzoening zelve.
De zakelyke zin derhalven van vs. 3, 4, is deze:
„ Wanneer men, over de ganfche aerde, door de pre„ diking van het Euangelium, den weg der verzoening, „ zal hebben leeren kennen; en onder alle Heidenen uw „ heil, die groote zaligheid, die voor zondaren verwor„ ven is, zal kenbaer geworden wezen: dan zult gy, ook „ van allerlei Heidenen, geloovd en verheerlykt worden."
4. De volcken fullen U, O Godt alsdan blymoedig loven: de volcken, (*) altemael, van allerlei foort, die te vooren in de duisternis woonden, fullen U loven.
5. De Heiden fche natiën , welke te vooren van u geheel vervreemd waren, fullen haer hartelyk verblijden , ende openlyk juychen , ten blijke van hunne vreugde; om dat gy de volcken, als hunne geëerbiedigde Koning , fult richten nae de regelen van recht en billykheid, zoodat uw Koninglyk beftier rechtmatigheyt wezen zal: ende de natiën op der aerden, die fult gy, als een herder, leyden, en van alles verzorgen. Sela!
6. De volcken fullen u, o Godt eerlang loven: de volcken, (*) altemael, fullen u loven, de tijd, dat de Heidenen zich bekeeren zullen , is nu kort op handen.
7. De aerde geeft haer gewas: wy beleven thans gezegende dagen van eene meer dan gemeene vruchtbaerheid. Dit geevt ons grond, om te hopen, dat de messias eerlang komen zal , omdat 'er eene zoo buitengewoone vruchtbaerheid, kort voor den tijd van den messias
C) Hebr. eygenilick: fy altemael. alfoo vs. 6, (*) Sitt bov. op vs. 4.



PSALM. LXVII. 143
sias , beloovd is. Godt, onfe Godt, fal ons eerlang fegenen, met geestelyke weldaden.
8. Godt fal ons fegenen : ende alle Heidenen, zelvs die de eynden der aerde bewoonen, fullen hem vreefen.
PSALM. LXVIII.
1. T?En Pfalm, een Liedt Davids, voor den
Opper fan gmeefter. Over den tijtel , een Pfalm, een Lied, zie men by Pf. 67: x. 1
De hoofdzakelyke inhoud van dit zangftuk komt hier op neder. Er wordt eene zeer majeftueufe uittocht van den heer befchreven, gepaerd met geduchte bewegingen van hemel en aerde: om zijne vyanden te onder te brengen, met dat gevolg, dat zelvs de verst afgelegene volken zich aen den heer, als hunnen Koning, blymoedig onderwierpen.
De aenleiding , by welke david dit lied hebbe opgefteld, is onzeker. — Gemeenlyk gist men, dat dit gefchied zy, by de ftatelyke opvoering der Verbonds-Ark, uit het huis van Obed-Edom, naer den berg Sion 2 Sam. 6. en 1 Chron. 15. De voornaemfte grond van deze gedachte is gelegen, in de toefpeling, welke vs. 2. op Num. 10: 35. gemaekt wordt. — Maer dit begrip kunnen wy niet overnemen ; want de uittocht des heeren , welke hier befchreven is, gefchiedde , om vyanden te onder te brengen vs. 2, s, 8, en de Verbonds-Ark werd naer Sion overgebracht, om aldaer te rusten. Voeg 'er by, dat God vs. 17. wordt voorgefteld, als reeds woonende op den berg Sion, en dat Jerufalem vs. 30. befchreven wordt, als reeds de wooning zijnde van den Allerhoogften God. — Liever zouden wy denken, dat david dezen Pfalm, in lateren tijd gedicht hebbe, nadat hy de belovte ontvangen had, dat het
XI. DEEL.



144 PSALM. LXV/II.
Koningrijk, in zijn geflacht, zou beftendig wezen, en dat zijn zoon salomo den heebe eenen Tempel bouwen zoude j vooral omdat Sion vs. 17. voorkomt, als de plaets, alwaer de heer woonen zou in eeuwigheid. — Iets meer byzonder durven en kunnen wy niet bepalen.
Geene mindere duisterheden ontmoeten wy, in het Lied zelve. — Deze Pfalm behoort, buiten twijfel, onder de allermoeilykfte der gewijde zangftukken. Maèr alle donkerheid zal volkomen verdwijnen , wanneer men den Pfalm befchouwt, als eene Prophetifche bêfchrijving der tijden van het Nieuwe Testament.
Ondertusfchen lopen de gedachten der Uitleggeren wijd uit één. — Sommigen nemen dit lied, als eene gefchiedkundige en dichterlyke bêfchrijving van Israëls uittocht uit Egypte, en invoering in Kanaan. Maer dit begrip laet zich ligtelyk wederleggen; omdat de Dichter doorgaends in den toekomenden tijd fpreekt, en zeer vele byzonderheden zich niet, dan geweldig gedrongen, op de gemelde gebeurtenis, laten toepasfen. — Anderen meenen, dat david fpreke van zijne overwinningen , op de omliggende Heidenen in het gemeen, of op de Syriers, Moabieten en Edomieten in het byzonder 2 Sam. 7. en 1 Chron. 18 ; maer deze onderftelling wordt, door die zelvde aenmerkingen , genoegzaem wederfproken. — Er is derhalven niets anders overig, dan dat david van toekomftige gebeurtenisfen fpreke. Maer welke toekomftige gebeurtenisfen worden hier voorfpeld ?
Er is , die meent , dat hier eene aeneengefchakelde voorzegging zy van Israëls voorfpoedige lotgevallen, van dien tijd af, dat de heer zijne woonplaets op Sion genomen had, tot aen het einde der oude Huishouding, wanneer het Koningrijk van den messias , over de ganfche aerde, zou worden uitgebreid. — Een der grootfte Schrivtgeleerden van deze eeuw heeft onzen Pfalm, uit de gemelde onderftelling, met onvergelijkelyk veel vernuft en oordeel verklaerd.
Alles nochtans wel ingezien zijnde, is het ons voorgekomen, dat dit Lied eene Prophecy behelze, welke regelrecht



PSALM. LXVIIL ï*5
r'ècht ziet, öp de dagen van het Nieuwe Testament; zoadat hier voorfpeld worde, hoe de verheerlykte Middelaef > M zijne hemelvaert, aen 's Vaders rechtehand vérhbögd > zijn Koningrijk der genade, door den dienst van het Ëüangelium, in weerwil van allen den tegehftahd der vyanden, in de waereld zoude oprichten. — Dat 'er 'vs: 19 $ Vari christus hemelvaert gefproken worde, is ■, uit dü onfeilbare verklaring van paulüs Eph. 4: 8, önbetwistbaer zeker ; en, in de gemelde onderftelling Wördefl "wy > door den gahfchen inhoud van dit Lied, vólkomen beves* tigd. Wanneer men dit begrip ten grondflage ligt) verdwijnen , gelijk wy reeds gezegd hebben, alle duisterheden^ Dart heeft men eenen gebaenden weg, tot nader verfta&d van alle de byzonderheden. Dan weten wy ■, dat God^ die tegen zijne vyanden zou 'opjlaen, de messias zy vèi i ï dan weten wy, welke vyanden 'er bedoeld wordert ; Wat Hf door het rijden in de vlakke velden te verftaen hebben vsi Wie de eenzame zy, welke God in eèn huisgezin zét vSi \ \ wie, door de Koningen bedoeld worden , die gefchenken infogen naer Jerufalem, de Princelyke gezanten, die uit Egyptèn en Moorenland komen vs. 32.-enz; — Dit alles zal, Uit dé Uitbreidende Verklaring, nader blijken.
Ondertusfchen veroörzaekt de ftijl en het Dichtkundig beleid nog vry wat moeilykheid; uit hoofde van de groote verfcheidenheid der voorwerpen , welke de Dichter té gelijk voor den geest had, de verfchillende gemoedsbewegingen, de fchielyke overgang van de eene hartstocht töi de andere, de veelvuldige beeldfpraken, en vooral de korté en afgebroken wijs van uitdrukking.
Wy brengen Alles tot drie hoofddte\en\
1. Ëerst verklaert de Spreker zijne verwachting j dat de
verheerlykte messias zou opftaen, om zijne vyanden te
verftooren vs. 2 - 4; IL Daerna wordt het gelovig Israël vermaend, öffl dëfl 2S-
gepralenden Messias te loven vs. 5-32.
Xt DEEL. K



H6 P S A L M. LXyiIL
III. Eindelyk worden alle Koningrijken der aerde opge. wekt, om den verheerlykten Middelaer hulde te doen vs. 33 - 36".
2. De verhoogde Middelaer, die in den Hemel, aen de rechterhand van zijnen Vader gezeten, en (a) Godt is,1 boven al te prijzen in de eeuwigheid, fal opftaen, en zich gereed maken, om den tegenftand, tegen de uit. breiding van zijn Koningrijk, te verydelen. Ook zal hy zijn oogmerk voorfpoedig bereiken: want fijne vyanden fullen verftroyt worden: ende fijne haters fullen van fijn aengefichte vlieden.
3. Gy fultfe fpoedig en volkomen verdrijven, gelijck roock, door den wind, verdreven wort; gelijck was voor het vyer fmelt, fullen de godtloofe vergaen van Godes aengefichte.
4. Maer de rechtveerdige, die U als hunnen Koning eerbiedigen, fullen fich by uitnemendheid verblijden, over den ondergang van Uwe en hunne vyanden, fy lullen daerover van vreugde opfpringen voor Godts aengefichte , .ende van blijtfchap vrolick zijn.
Wy hebben 'er, omtrend dit eerste deel dezes Lieds, niets by te voegen, dan dat 'er, door de uitdrukking god zak opftaen vs. 2. duidelyk gezinfpeeld worde , op die woorden, van welke mose zich bediende, wanneer het leger optrok onder het geleide der vuur- en wolkkolom Num. 10: 35.
CO Num. ios as*
//. In



PSALM. LXVHI. i47
II. In het tweede deel, ontmoeten wy de volgende byzonderheden: A. Eerst worden de geloovigen opgewekt, om den messias te loven, die nu, op eene zeer luisterrijke wijs, verschijnen zoude vs. 5. B. Daerna wordt die verfchijnende messias befchreven , in zijne lievdezorg omtrend ellendipen vs. 6 7 C. Wijders worden de uitwerkfels van messias verfchijning eiengewezen 'vs. 8-15. D. Vervolgens fielt de Propheet de heerlykheid van christus Kerk voor, als een gevolg van zijne doorluchtige Hemelvaert vs. 16 • 19. E. Al verder verklaren de geloovigen, dat zy de volkomene overwinning aller hunner vyanden van den messias verwachten vs. 20-24. F- Na dit alles wordt de zegepralende intrede van den messias, in zijn Heiligdom, afgeteekend vs. 25-27. G. Eindelyk worden de middelen opgegeven, van welke zich de verhoogde messias , ter uitbreiding van zijn Koningrijk , bedienen zoude vs. 28-32.
5. Singet Gode, den verhoogden messias, ter eere, gy geloovigen, die den tijd beleven zult, in welken Hy zijne vyanden verftrooien zal! pfalmfinget lovzangen, ter eere van fijnen name, hooget de wegen voor dien die in de vlacke velden rijdt, bewijs hem, wanneer hy, van het verjagen zijner vyanden , zegevierende wederkeert, die zelvde hoogachting, welke onderdanen gewoon zijn aen hunnen Koning te betoonen , wanneer zy de wegen effen maken , tegen zijne zegepralende intrede : want of om dat hy ver verheven is boven alle aerdfche Koningen, fijn naem is Heere; ende fpringet op van vreugde voor fijn aengefichte.
6. Hoe zeer verdient die Hemelfche Koning uwe lievde en hoogachting , daer Hy zulk eene tedere zorg draegt voor alle ellendigen, en den verdrukten recht doet! Hy is een Vader der weefen, ende een Richter der weduwen ; Godt, die in den hemel, als de woonfi.ede fijner heyligheyt, bowen alle Vorsten oneindig
XL deel. K 2



148 PSALM. LXVIII.
verheven is, ziet evenwel, met ontfermende oogen, op de ellendigen neder.
7. Een Godt, die byzonder voor zijne Kerk zorgt, en de eenfamen fett in een huyfgelin. De Kerk moge, ten tijde zijner verfchijning, gelijk zijn, aen eene kinderloze moeder; maer die kleine gemeinte zal, binnen korten , zeer groot en talrijk worden. Daerenboven voert hy uyt die in boeyen gevangen zijn; de belijders van zijnen naem, die wreedelyk vervolgd worden, zal hy, uit het geweld hunner verdrukkeren, uitredden; maer de afvallige daerentegen, die zich hardnekkig tegen Hem aenkanten, woonen in het dorre, en zullen de blijken van zijn rechtma:ig ongenoegen gevoelig ondervinden.
8. O Godt, hoe luisterrijk was reeds oudtijds uwe verfchijning, by de Wetgeving op Sinai! doe gy voor het aengefichte uwes volcks uyttoogt; doe gy, op eene zeer majeftueufe wijs, daer henen tradet in de woeftijne, Sela!
9. Doe Gy op Sinai verfcheenen zijt, Daverde de aerde , oock dropen de hemelen voor Godts aenfchijn; het was, als of de hemelen, by die luisterrijke verfchijning, brandende verfmelten zouden; \_felfs~\ defe groote berg Sinai, fcheen te zullen wechzinken voor 't aenfchijn Godts, des Godts van Ifraël.
10. Maer hoe gezegend zijn nu de gevolgen van uwe verfchijning in het vleesch! Gy hebt feer milden regen van geestelyke gaven doen druypen, o Godt, toen Gy uwen Heiligen Geest hebt uitgeftort; ende gy hebt uwe erffeniffe gefterckt en groote verkwikking gefchonken, alsfe mat was geworden , daer de Kerk, voor uwe verfchijning, naer een dorre woestijne geleek.
11. Uw hoop de gemeinte der geloovigen, woonde of liever, in den tegenwoordigen tijd, morst nu gerust en veilig daer in, onder Uwe ervenis, in de gemeenfchap der Kerke: gy bereyddetfe door uwe goetheyt voor den elendigen, o Godt. Eigenlyk in den toekomenden
CZO Exod. 19.



PSALM. LXVIII. 149
den tijd: gy zult, van nu voortaen, uwe goedheid aen den ellendigen bewijzen , en voor uw verdrukte volk lievderijk zorgen.
12. De Heere gaf te fpreken: Eigenlyk ftaet 'er, de heer zal zijn woord geven en geftand doen, Hy zal zijne belovten vervullen ,• der boodfchappers van goede tijdingen was of zal zijn eene groote heyrfchare , een groot aental van Euangeliedienaren , zal de blijde boodfchap der verzoening alom verkondigen.
13. De Koningen der heyrfcharen, de machtige Vorsten, die zich tegen de uitbreiding van Uw Koningrijk aenkanten , vloden wech, of gelijk 'er eigenlyk ftaet , in den toekomenden tijd , zullen verjaegd en verftrooid worden; zoodat men zeggen zal, fy vloden wech: ende fy die t' huys bleef, de inwooneres van het huis, de ware Kerk, deelde den roof uyt, of zal den roov deelen, en gemeenfchap hebben, aen de vruchten van uwe zegepralende overwinning.
14. Al laegt gy lieden tuffchen twee rijgen van fteenen , \_fo Jult gy doch worden als] vleugelen eenerduyve, overdenkt met lilver; ende wekker vederen zijn met uytgegravenen geluwen goude.
Deze woorden zijn ongemeen duister. — Het Hebreeuwfche woord , door twee rijgen van fteenen vertaeld , komt nog eens voor, Ezech. 40: 43 , daer het door ha^rdfteenen is overgezet; het welk eigenlyk zegt plaetfen, in orde fchikken : wy hebben dan te denken aen twee hoopen, welke in orde gefchikt zijn , byzonder aen twee hoopen van haerdfteenen , welke zoo gefchikt zijn , dat 'er eene pot op kunne geplaetst worden. -— Maer, wat zegt nu het zinneprent, tusfchen twee wel geordende hoopen van haerdfteenen te liggen ? Het woord liggen geeft hier, onzes erachtens, te kennen, gerust en veilig neder te liggen. Zoo wordt het ook genomen Num. 24: 9. Pf. 3: 6. 4: 9. enz. -— Wy nemen daerom de fpreekwijs in eenen goeden zin; zoodat zy te kennen geve, in eenen ftaet van gerustheid en overvloed te verkeeren , even als iemand die welgemoed by zijne haerdftede zit, en een goede kcaken heeft.
XI. DEEL. K 3



150 PSALM. LXVIIi.
Onze Overzetters, het eerfte woord door al of hoewel vertaeld hebbende, vullen den zin aen op deze wijs: (zoo zult gy doch worden) als vleugelen eener duive , overdekt met zilver, en welker vederen zijn met uitgegraven geluwen goude. Dan , onzes erachtens , is die inlasfching in het geheel niet noodig. Het nederliggen moet ook betrekkelyk gemaekt worden tot de laetfte uitdrukkingen , op deze wijs : gy zult gerust nederliggen tusfehen de vleugelen eener duive enz. Tusfchen de vleugelen eener duive te liggen , is even zoo veel, als met de vleugelen eener duive overdekt te zijn, verg. Pf. 41: 4. Voorts is het zinneprent ontleend van de fchoonfte duiven, welke als van goud en zilver fchijnen te fchitteren.
Op de gelegde gronden, is de zin van vs. 14. deze: ,, Waerlyk, gy geloovigen van het Nieuwe Testament, gy zult in eenen ftaet van voorfpoed en gerustheid
„ verkeeren , by uwe haerdfteden veilig nederzitten, en uw brood'eten tot verzadiging, gelijk als iemand die
,, by de haerdfteenen nederligt. Gy zult zoo gerust en veilig
„ zijn , als of gy Uw verblijv haddet onder de vleugelen
,, van eene allerjchoonjle duive."
15. Als de Almachtige de Koningen daer in verftroyde, wert fy fneeuwwit [a/y] op Zalmon.
Het woord Tfalmon komt nog eenmael voor, als de eigen naem van eenen berg Richt. 9: 48. Het beteekent eigenlyk eene duistere en donkere plaets. Wy zouden het daerom liever zinbeeldig opvatten, voor de Heidenen, die in de duisternis leevden van onkunde en godloosheid, en vs. 15. op deze wijs uitbreiden:
,, Als de Almachtige de Koningen daerin verjlrooide , wan,, neer de verhoogde messias , de machtige vyanden van „ zijn Koningrijk zal verftrooid hebben, zal hetfneeuwen op
de duistere plaets, 'er zal eene overvloed van geestelyke ,, zegeningen, op de blinde Heidenen nederdalen, in zulk ,, eene menigte, als de fneeuw uit de wolken nederdaelt."
16. De bergh Bafan is een bergh Godes: Of 1'cver' Gods berg, de Kerk van het Nieuwe Testament, is in vruchtbaerheid cn overvloed van geestelyke gaven ,
gelijk



PSALM. LXVIII. I5t
gelijk aen den berg Bafan, die zoo zeer geroemd wordt van zijne uitnemende vruchtbaerheid; immers de bergh Bafan is eene bultige bergh,vol van vruchtbare heuvelen.
Tot nader verftand van vs. 17. herinnere men zich, dat de bergen zeer bekende zinneprenten zijn Koningrijken.
17. Waerom fpringet gy op , gy bultige bergen ? wat beweegt u, aerdfche Koningrijken, hoe zeer gy ook moogt beroemd wezen , om u tegen christus Kerk aen te kanten ? dit is eene dwaze en ydele poging ; de Keik van het Nieuwe Testament; is in aenzien en vermogen , ver boven u verheven , (c) defen bergh heeft Godt begeert tot fijne woohinge: oock falder de HEERE woonen in eeuwigheyt.
18. Deze heerlykheid der Kerke, is een gezegend gevolg van messias zegepralende verhooging, aen de rechtehand van zijnen Vader. Hoe majestueus is hy ten Hemel opgevaren, toen hy begeleid werd door een onberekenbaer getal van Heilige Engelen ! Godts wagenen, dat is de Engelen , die den messias , als zoo veele Krijgswagenen omringden, zijn tweemael tien duyfent, de duyfenden verdubbelt: De Heere is onder hen, ^ het midden dezer Engelen, als hun Heirvorst, een Sinai in heyligheyt. De menigte der Engelen, die den messias by zijne Hemelvaert vergezelden, was even zoo groot als by zijne verfchijning op Sinaï, om de Wet aftekondigen.
19. Ja verheerlykte Middelaer! zoo luisterrijk zijt Gy in den Hemel ingeleid, (d) Gy zijt opgevaren in de hoog te, gy hebt de gevanckênifle gevanckelick gevoert, uw volk , het welk door hunne vyanden gevangen was, hebt gy geflaekt en verlost. Ook hebt gy u op den Thtoon uwer heerlykheid geplaetst, en van daer uw volk blijkj baer gezegend: gy hebt gaven van uwen verworven Geest genomen [om uyt te deeleti] onder de menfchen; ja oock de wederhoorige, die zich vyandig tegen u aenkanien , zullen bewogen worden om zich te
(O Pralm 87: 1, 2. ende 13a: 13. 00 Eph. 4: 8. XI. DEEL. E 4



#$« PSALM. LX VIII.
faelteeres, en orq dan , gelukkig en veilig , voor altijd £&y u] te woonen, o Heere Godt!
2.©. ■Gelooft zy de Heere; de verhoogde Middelaer-, voor de onuitfprekelyke bewijzen van zijne goedheiddagh by dagh overlaedt hy ons roet zijne weldaden! Die Godt [is] onfe faligheyt, Sela!
21. Die Godt i* ons een Godt van volkomene faligheyt: ende by den HEERE, den Heere, zijn uytkomften tegen den doot, naedien hy ons, uit alle noc-den en zwarigheden, kan en wil verlosfen.
22. Ja Hy zal ons, van alle onze vyanden, volkomen verlosfen Voorfeker fal Godt den kop fijner vyanden verfiaen; den hayrigen fchedel des genen die m fijne fchulden wandelt,die zich,in zijne vyandfchap tegea den messus, blijvt verharden, en weigert door Hem vergeving zijner zonden te ontvangen.
23. Zy zullen de geduchte wraekoefFening van den messias niet ontvlieden kunnen. DeHeere heeft gefevt* en Hy zal het ook bevestigen: Ick fal wederbrengen uyt <» Bafan: Ick fal wederbrengen uyt de (ƒ) diepten der zee. Mijne vyanden zullen mijne ftraffende band niet ontwijken ; ik zal ze vinden en weder brengen , al vluchteden zy ten Oosten naer den berg Bafan of ten Westen naer de zee,
24. Op dat gy uwen voet, |>] de tonge uwer honden, naoogt fteken in het bloet, van de vyanden, van een yegehck van hen. By de verdelging van messias. vyanden, vporal hy de verwoesting van Jerufalem , zal 'er zoo veel bloed geplengd worden , dat gy gelopyig volk, als het ware, in het bloed zult treden, en zelvs. de honden hetzelve zullen oplekken.
25. O Godt, uw volk verblijdt zich over uwe heer, iijkheidl fy hebben met blijdfchap en eerbied uwe gangen ge.fcn , de gangen mijns Godts, mijns Konings, m zich verwonderd over de pracht en de majes-
<& fy m&Wtem, in 't heyligdom van, de_a Hemel yfc ingetogen, 2 ó". Toen
CO Hm- al! 33. C/5 Exod, I4.



PSALM. LXVIIL 153
2f5. Toen werd Gy in ftatelyke zegeprael ingeleid, even gelijk omtrent de Vorsten pleegt te gefchieden , die eene roemruchtige overwinning bevochten hebben. De fangers gingen voor, de fpeellieden achter, in 't midden de trommelende maegden.
Zoodanig een openbaer vreugdebedrijv zag men , nae de letter, toen pharao met zijn geheele heir in de roode zee was omgekomen, Exod. 15: 20, 21, toen david wederkeerde van het verflaen der Philistijnen, 1 Sam. 18: 6, en toen jephta de Ammonieten verflagen had. Richt. 11: 34. — In den geestelyken zin, zouden wy denken aen de Engelen, en de Heiligen , die by christus opftanding uit den dood zijn opgewekt; voor zoo ver zy den Middelaer naer den Hemel vergezeld , en ter eere van dezen grooten Koning gezongen hebben.
%J. Lovet Godt niet alleen in het byzonder, maer ook openlyk in de gemeynten der Heiligen: lovet den Heere; gy die zijt uyt den fprinck-ader Ifraè'ls, •die het rechte zaed van Jacob zijt, en God in waerheid dient.
28. Daer, onder dat ware zaed van jacob , is Benjamin , die wel de kleyne is , maer die tevens over hen heerfchte , of die de vyanden onder zijne voeten vertreedt. Onder de eerfte verkondigers van het Euangelie is paulus, een man uit de ftam van benjamin : die wel een ongefchikt werktuig fcheen te wezen; maer ondertusfehen den machtigften tegenftand overwonnen heeft, de Vdrften >en eerfte Leeraers der Kerke , waren nakomelingen van Juda [tnst] hare vergaderinge; of die -,en vasten Jleen, een onwankelbaren grondflag, gelegd hebben ; byzonder waren de Apostelen Galileërs, de Vorften en eerfte Leeraers der Kerke , waren uit het land van Zebulon , de Vorften waren uit het land van Naphtali. Vergelijk Jef. 8: 23.
29. Uwe Güdï o geestelijk Israël ! heeft uwe fterckte geboden : allen uwen voorfpoed en welvaerd , hebt gy. aen Gods allesvermogcnden zegen te danken ,
XL DEEL. K 5



i54 PSALM. LX VIII.
fterckt verder o Godt het goede, en bevestig dat gy aen ons gewrocht hebt!
30. Eerlang, verheerlykte Middelaer! zullen de Koningen der Heidenen zich mede tot u bekeeren. Om uwes Tempels wille te Jerufalem, omdat gy uw Gcestelyk Koningrijk onder de Joden hebt opgericht, fullen u de Koningen der Heidenen het aengenaem (g) gefchenck van geloovige hulde en gehoorzaemheid eerbiedig toebrengen.
31. Scheldt het wilt gedierte des riets, verdelg uwe vyanden, die, even als de verfcheurende dieren , welke zich in het riet onthouden, op uw volk loeren, als mede de vergaderinge der {tieren, met de kalveren der volcken ; die zich tegen de uitbreiding van uw Koningrijk aenkanten , [ende'] dien , die fich onderwerpt met ftucken filvers : dat is, den geweldenaer die alles aen zich zoekt te onderwerpen, en nergens meer op bedacht is dan om fchatten te verzamelen. Deze alle zullen overwonnen worden: hy heeft de volcken verftroyt, [die] luft hebben in oorlogen. Onze Godlyke Koning zal de volken verdoen, die zich vermaken met zijn ■volk te beoorlogen.
3 2. Egypten en Moorenland zelvs, zullen zich aen den messias geloovig onderwerpen. Princelicke gefanten, machtige Vorsten, fullen komen uyt Egypten : Moorenlant fal fich haeften fijne handen tot onzen Godt, den verhoogden messias, meteenen aenbiddenden eerbied, uyt te ftrecken.
33. Gy Koninckrijcken der aerde, finget dan Gode den messias: pfalmfinget ter eere van den Heere zijner Kerke, Sela!
34. Dien Heere, die daer rijdt en zijnen vasten zetel heeft, in den hemel der hemelen die van oudts is: van de dagen der eeuwigheid. Looft Hem, fiet, hy geeft fijne ftemme , eene ftemme der fterckte , of des mms.
Door
(g") 1 Kon. 10: 10, 24, 24. 2 Chron. 32: 23. Pf. 72: 10.
tMe 76: 12.



PSALM. LXVHI. 155
Door het Euangelie, wordt nu zijne macht en heerlykheid verkondigd.
35. Geeft Gode fterckte of roem , alle gy geloovigen uit alle volken: fijne hoogheyt is over lfraè'1 , hy betoont zijne heerlykheid aen zijn geloovig volk, ende fijne fterckte in de bovenfte woleken/
36. O Godt , gy zijt vreeflick en allen eerbiedwaerdig , daer gy uwe heerlykheid betoont uyt de hemelen , als uwe heyligdommen ; de Godt Ifraëls, die geeft den volcke fterckte ende krachten : Gelooft zy Godt.
V S A L M. LX1X.
1. [J?En Pfahti] Davids, voor den Opperfangmeefter, op Schofchannim. Verg.
Pf. 45= i-
" In dit Zangftuk , wordt een perfoon van uitnemende heiligheid fprekende ingevoerd , die in nadruk de knecht des heeken was, en met zulk eene zucht voor Gods eer bezield was, dat de yver van Gods huis hem verteerd had; maer die met dit alles een allerbitterst lijden ondergaen
moest. Hy komt hier voor, als onder het meest dul-
deloos lijden een ootmoedig gebed tot God opzendende, fmeekende om verlosfing, en om den ondergang zijner vyanden, die hem zoo wreedelyk mishandelden. — Ten flotte voegt hy 'er by, dat zijn lijden en verlosfing van zeer gezegende vruchten voor Sion wezen zoude.
Maer wie is deze Spreker ? Buiten allen twijffel de messias. — Wy ftaen geen oogenblik in bedenking, om dezen Pfalm, regelrechten onmiddelyk, op den messias en zijn borgtochtelyk zoenlijden, toe te pasfen. — Wy ontmoeten hier zeer veele byzonderheden, welke den messias zoo duidelyk uittcckenen , als in eene voorzegging met mogelykheid gefchieden kan.
Het is waer, david zelve heeft veelerlei rampen en
XL DEEL.



i56 PSALM. LXIX.
weder waerdigheden moeten doorftaen , hy is meer dan eens in een oogenfchijnlyk doodsgevaer geweest : maer al het lijden van david heeft, met dat lijden, over het welk de Spreker in dezen Pfalm klaegt, niet meer dan eene zeer geringe overeenkomst. De wederwaerdigheden van david waren geene lijdingen, welke hy in de plaets van anderen, en om zijnen yver voor Gods eer, ondergaen moest. Nimmer was david van ieder een verlaten: hoe veelvuldig zijne vyanden waren, altoos had hy evenwel vrienden en vertroosters; zelvs op dien tijd , toen hy voor absalom vluchten moest, en het fcheen dat hy van den Throon zou beroovd worden. — Daerentegen laten zich alle de byzonderheden, in den fterkften nadruk, op onzen lijdenden Borg eigenaertig toepasfen.
Vs. 23. en vervolgens , befchrijvt de Spreker de geduchte oordeelen, met welke zijne vyanden en vervolgers zouden geftraft worden. Maer, zoodanige oordeelen als hier geteekend worden , hebben den vyanden van david nooit getroffen. Daerentegen, is deze voorzegging blijkbaez vervuld, in de vyanden en moordenaren van den messias.
Daerenboven wordt deze Pfalm, in het Nieuwe Testa. ment aengehaeld, als eene ontwijffelbare voorzegging van 's Heilands borgtochtelyk lijden. — Apostel paulus ,past de woorden van vs. 10. duidelyk toe , op den Heere christus, Rom. 15: 3. 't zelvde gefchiedt door jesus dis-, cipelen in 't gemeen Joh. 2: 17, en johannes verzekert ons, dat de woorden van vs. 22. in christus zijn vervuld geworden, toen hy aen het Kruis uitriep, my dorst, Joh- 19: 28. Op de hardnekkige Joden wordt vs. 23, 24. ook door paulus toegepast Rom. 11: 9, 10.
Voeg 'er by, dat dit Zangftuk, niet alleen ten aenzien van den inhoud , maer ook met opzicht tot het geheele beloop van zaken , den ftijl, de uitdrukkingen en ge moedsbewegingen, eene blijkbare overeenkomst hebbe met andere Pfalmen, welke onbetwistbaer van den messias moeten, verklaerd worden.
Meer byzonder befchouwen wy dezen Pfalm als een gebed , het welk in den mond van den lijdenden Borg gelegd * wordt,



PSALM LXIX. 157
wordt, toen hy aen het Kruishout hing, en zoo, zoo den laetften adem zoude uitblazen.
Wy onderfcheiden 'er drie hoofddeelen in:
L Eerst bidt de dervende Heiland zijnen Vader, om eene
luisterrijke verlosfing uit zijn lijden, vs. 2-22. II. Daerna voorfpelt by de geduchte oordeelen, met welke
zijne vyanden zouden geftraft worden, vs. 23-29. IÏL Eindelyk befchrijvt hy de gezegende vruchtgevolgen,
welke zijne verlosfing zoude te wege brengen voor
zijn volk, vs. 30-37.
2. Verloft my, o Godt, uit dit mijn duldeloos lijden: want de wateren zijn gekomen tot aen de ziele, mijn leven is in zulk een oogenfchijnlyk gevaer, als van iemand die in het water ligt, en zoo, zoo zinken zal.
3. Ick ben als reeds gefoncken in grondeloofe modder, daer men niet en kan ftaen: daer men hoe langs hoe dieper wechzinkt: ick ben in zulk een gevaer gekomen, als iemand die in de diepten der wateren ligt, ende zelvs de vloet overftroomt my reeds.
4. Uit deze zorgelyke omftandigheden, heb ik zoo geweldig tot U mijnen God geroepen, dat de krachten my begeven. Ick ben vermoeyt van mijn roepen, mijn keel is ontfteken, mijne oogen zijn reeds befweken: ik zie geene uitkomst meer, daer ick ben hopende Op mijnen Godt. Nergens anders mede kan ik my vertroosten, dan met eene geduldige verwachting van uwe hulp. y
5. Dit lijden komt my over, zonder dat ik het, voor mijn perfoon, eenigermate verdiend had. Mijne vyanden zijn ontelbaer, en dat zonder dat ik ooit iemand misdaea hebbe. Die my fonder oorfake haten, zijn meer dan de hayren mijns hoofts; die my foecken te vernielen , die my om valfche oorfaken vyant zijn , zijn machtigh geworden: dat ick niet gerooft en hebbe, moet ick alfdan wedergeven. Ik moet thans , als plaetsvervangende Borg van zondaren , boeten voor misdaden welke ik zelvs niet begaen heb.
XI. DEEL.



158 PSALM. LXIX.
6. O Godt, gy weet van mijne dwaefheyt ■ welke men my te laste legt, hoe onfchuldig ik ben van die misdaden, welke my kwaedaertig worden aengetijgd ende mijne fchulden en zijn voor u niet verborgen , het is U volkomen bekend, hoe ongegrond de befchuldigingen zijn, welke men my te laste ligt.
Anders zou men door de dwaesheid en de fchulden , de zonden der uitverkorenen verftaen kunnen, welke op den messias, als hunnen plaetsvervangenden Borg, overgedragen , en de oorzaken geweest zijn van zijn lijden.
7. De oogen der Godvruchtigen zijn op my geflagen: aen de uitkomst van dit mijn lijden hangt niet minder dan hun eeuwig heil; en uit mijn voorbeeld zal het hun blijken, wat de vrucht en de vergelding zy der Godzaligheid. Laetfe' dan door my niet befchaemt worden,die u verwachten , o Heere, HEERE der heyrfcharen: laetfe door my niet te fchande worden,die u foecken, oGodt Ifraè'ls. Laet het uit mijne verlosfing en verhooging blijken, dat hun vertrouwen op my een vasten grond heeft; dat Gy een welbehagen hebt aen de genen die u vreezen: en laten de Godvruchtigen, door mijn voorbeeld, op den weg der godzaligheid, bemoedigd worden.
8. Want om uwent wille draeg' ick verfmaetheyt: omdat ik uwen wil gehoorzaemd heb, omdat ik de waerheid gefproken , uw woord den menfchen bekend gemaekt en verklaerd heb, dat Gy mijn eigen Vader Zijt , daerom word ik van mijne vyanden gehaet en vervolgd ; fchande heeft om die reden mijn aengefichte bedeckt.
9. Ick ben mijnen broederen vreemt geworden; ende onbekent mijner moeder kinderen. Mijne vrienden en naestbeftaenden hebben my verlaten; zelvs zijn mijne getrouwde volgelingen , toen ik als een openbare booswicht gegrepen werd, bloohartig gaen vluchten.
10. Ik heb de kennelykfte proeven gegeven van mijnen yver, voor de bevordering van uwe eer. (a) Want de • yver
00 Joh. 2: 17. Rom, i5; 3,



PSALM LXIX, i59
yver van uw huys heeft my verteert: mijn yver, om uwen Tempel van allerlei onreinigheden te zuiveren, om my tegen de valfche verklaringen der Schrivtgeleerden te verzetten, en de geveinsdheid der Pharizeen te beftrijden, heeft my verteerd; in die bezigheid heb ik mijne krachten
verlieten : ende de fmaetheden der gener die u fmaden, zijn evenwel op my gevallen, ik word gefcholden en gelasterd, als of ik behoorde tot die genen, die U fmaden en uwen dienst verachten.
11. Ende ick hebbe geweent in 't vallen mijner ziele : ik was nu gewoon te weenen en te vasten , tot een blijk van mijne gevoelige droevheid, wanneer het my of anderen tegen ging; maer 't is my geworden tot allerley fmaet, men drijvt den fpot met mijn weenen en vasten, en befchuldigt my van louter huichelary.
12. Ende ick heb om mijne droevheid aen te toonen , eenen fack tot mijn kleet aengedaen: maer ick ben hen tot een fpreeckwoort geworden , mijne klachten zijn de voorwerpen van den verachtelyken fchimp mijner vyanden.
13. Die in de poorte als Richters fitten, mannen van den eerften rang en van het hoogfte aenzien, klappen van my: zy ftellen het tot hun vermaek, om met my den fpot te drijven; ende ick ben een fnarenfpel der gener die ftercken dranck drincken, zelvs in de gemeene kroegen en in de drinkgelagchen, word ik van ieder een befpot en gelasterd.
14. Ma.er my aengaende, mijn gebedt is, in dezen uiterften nood, tot u, o HEERE; by U alleen zoek ik mijne hulp, daer is immers een tijt des welbehagens, 'er zal eerlang eens een tijd komen , dat Gy my uit den druk verhoogen zult; o Godt, door de grootheyt uwer goedertierenheyt zult Gy den arbeid mijner ziele vergelden : verhoort my door de getrouwigheyt uwes heyls. Gy hebt my eenen heerlyken loon toegezegd, en zult uwe belovten onfeilbaer vervullen.
15. Ruckt my uyt den flijck , in welken ik gezonken ben, ende laetmy niet verfincken: laet my
XI. DEEL,



i6o PSALM. LX1X.
gereddet worden van mijne haters, ende uyt de diepten der wateren. Dat ik eerlang, uit de diepten mijner ellenden, luisterrijk verhoogd worde.
i<5. Laet my de watervJoet niet overftroomen, ende laet de diepte my niet verflinden: noch en laet den put fijnen mont over my niet toefluyten. Laet my niet geheel en voor altoos, door het duldeloos lijden verflonden worden. Dat ik eerlang, uit den dicpften ftaet der vernedering, door eene luisterrijke opftanding, verheven worde.
17. Verhoort my, o HEERE, want uwe goc* dertierenheyt is goet: fiet my aen nae de groocheyt uwer barmhertigheden.
18. Ende en verbergt uw aengefichte niet voor altoos, in toorn, van uwen knecht: van my die in dö waereld gekomen ben , om het groote werk der verzoening te wege te brengen. Zie my aen met oogen vafl gunst en lievde, want my is bange; haefl u, ver* hoort my.
19. Naedert tot mijne ziele , bevrijdtfe uit den ftaet des doods , in welken ik mijne ziel zoo , zoo zal uitftorten : verloft my om mijner vyanden wille , opdat zy zich over mijnen geheelen ondergang niet ver^ blijden mogen.
20. Gy weet mijne verfmaetheyt, ende mijne fchaemte, ende mijne fchande: alle mijne benaeuwers zijn voor u, Gy ziet ze, Gy weet al het leed , het welk my wordt aengedaen.
21. De verfmaetheyt heeft mijn hef te gebroken , zoodat ik, door droevheid overftelpt, alle fterkte van geest verloren hebbe, ende ick ben feer fwack; ende ick hebbe gewacht nae medelijden, maer daer en is geen medelijden van mijne vyanden ; ende nae vertroofters, maer en hebfe niet gevonden.
2 2. Ja, wel verre van medelijden en vertroosting, vermeerderen zy mijne fmerten ; fy hebben my
galle
(£) Ptlattb. 27: 34, 48. Mare. 151 23. Joh. 19: 28, 29.



PSALM. LX1X. 161
galle tot mijne fpijfe gegeven : ende in mijnen dorft, hebbenfe my edick te drincken gegeven. Daer ik zoo even over dorst moest klagen, toen my de tong aen . het gehemelte kleevde, hebben zy my edik met hyfoop op een fpongie toegereikt. Verg. Joh. tg: 28, 29.
23. Maer Gy, rechtvaerdige Godl zult deze boosdoeneren met geduchte oordeelen ftraften. (c) Hare tafel worde of zal worden voor haer aengeficht tot een ftrick ; de voorfpoed welken zy genieten, zal hun verderv te wege brengen ; ende tot volle vergeldinge , tot een valftrick. Of, de volkomene vrede, de allervoordeeligfte omftandigheden, in welke zy thans geplaetst zijn, zullen hunnen val berokkenen.
24. Laet hare (d) oogen duyfter worden, of
hunne oogen zullen duister worden , datfe niet en fien : hunne wijsheid zal verdwaesd worden: ende doet hare lendenen gedueriglick waggelen, laet hunne fterkte ten eenemael verzwakt worden.
25. Stort over hen uwe uwe gramfchap uyt: ende de hittigheyt uwes toorns grijpefe aen.
26. (e) Haer paleys zy verwoeft: in hare tenten en zy geen inwoonder.
Hier wordt blijkbaer geoogd, op de verwoesting van Stad en Tempel.
27. Want fy vervolgen dien gy geflagen hebt: zy hebben my op eene onverdraeglyke wijs mishandeld, als of ik iemand ware, welken gy om zijne misdaden tot de zwaerfte ftraf verwezen haddet: ende zy maken een praet van de fmerte uwer verwondden, zy fpreken van mijn lijden, als of ik van u om mijne eigene boosheid geftraft wierd. Verg. Jef. 53: 3, 4.
28. Doet mifdaet tot hare mifdaet : geev hen aen een oordeel der verblinding en der verharding over) ende en laetfe niet komen tot uwe gerechtigheyt, laten zy geen deel hebben aen de verzoening.
(O Rohi. 11: 9. (<0 Jef- 6: 9' e«rée 29"' «de 44* 18. Rom. in 10. (O Hand. 1: 20.
XI. DEEL. L



j.6» PSALM. LXIX.
Dit hebben zy rechtvaerdig verdiend, omdat zy het aenbod der genade zoo fmadelyk verwerpen , en my, den Heer der heerlykheid, gekruicigd hebben.
29. Laetfe door eenen fchandelyken dood , uytgedeigl Worden uyt het boeck des levens: ende met dc rechtveerdige niet aengefchreven worden, op
ccr gener die in uwe gunst deelen.
qo. Doch, wat my aengaet, ick ben elendigh ende in fmerte : uw heyl, o Godt, fette my in ten tlOOgh vertreck. ' Wanneer Gy my uit dit lijden • :! verlost, en uit den docd verwekt hebben, dan zal ik U blym oedig loven. v
31. Ick fal dan Godts name prijfen met gefangh; ende hem met danckfegginge groot maken.
32. Ende 't fal den HEERE aengenamer zijn dan een olie, [ofte] een gehoornde varre, die [de klaeuwen] verdeelt. Mijne lovzangen zullen den heer aengenamer zijn , dan de kostbaerfte offeranden, welke, volgens de fchaduwachtige Wet, op uwen Altaer gebracht worden.
33. De gevolgen van mijne verhooging zullen ook, voor den godvruchtigen , by uitnemendheid gezegend wezen. De fachtmoedige dit gefien hebbende, hoe luisterrijk ik verhoogd ben, fullen fich daerover hartelyk verblijden : ende gy die Godt foeckt, ulieder herte fal leven, gerust en blijde zijn. Verg. Pf. 22: 27.
34. Want uit mijn voorbeeld kunt gy overtuigd worden, dat de HEERE de zijnen niet verlaet. Hy hoort de nootdruftige; ende hy en veracht fijne gevangene niet. Hy vestigt een gunstig oog op allen die hem vreezen, en met rampen te worstelen hebben.
35. Dat hem alle gefchapene wezens , elk op zijne wijs prijfen , de hemel, ende de aerde ; de zeen , ende al wat daer in wriemelt, al wat leven ontvangen heeft.
36. Trouwens, 'er zal, voor hun die mijnen naem belijden, zeker eens een tijd van blijdfehap komen. Want Godt fal Z'lOïl verloifen, de Kerk van het Nieuwe
Tes-



PSALM. LXIX. i$3
Testament bewaren en begunstigen, ende de fteden van Juda bouwen: door de byzondere gemeinten der Christenen te vermeerderen en uittebreiden; ende aldaer fullen fy woonen, ende haer erflick befitten : deze Kerk zal van eene beftendige duurzaemheid wezen , en eenen grooten voorfpoed genieten.
37. Ende het zaet fijner knechten fal haer be-erven; de nazaten zullen in den voorfpoed der vaderen deden, ende de liefhebbers fijns naems fullen daer in woonen , zy zullen, in de gemeenfchap der Kerke, een beftendig geluk bezitten.
PSALM. LXX.
1. l]£En Pfaltn] Davids, voor den Opperfang-
meefter, om te doen gedencken.
Om te doen gedenken, men zie by Pf. 38: r.
Deze korte Pfalm ftemfc volkomen overeen, met de woorden, welke wy Pf. 40: 14-18. ontmoet hebbeft. —f Dewijl nu de messias de Spreker is in den aengehaelden XLuen Pfalm , mogen wy met recht befluiten , dat ook deze woorden, als uitdrukkingen van den messias $ in dezelvde omftandigheden, moeten befchouwd worden.
Wy zullen nu niet herhalen , het gene wy tot nader verftand van Pf. 40. hebben aengemerkt; en alleen maer zeggen dat wy ons hier den messias eerbeelden moeten, biddende dat zijne vyanden , die zich reeds over zijnen ondergang verheugden ; te fchande mogten worden.
2. («) Haeft u, 0 Godt, om my te verloflën: uit mijn hoogstgaende ellende; haest u o HEERE, tot mijner hulpe.
3. O) Laetfe befchaemt , ende fchaemroot worden, die mijne ziele foecken: laet alle hunne
O) Pfalm 40: 14, &c. f*) Pfalm 35: 4, 26. ende ;t: 13. , XI. DEEL. L 2



ï64 PSALM. LXX.
boosaertige pogingen verydeld worden: laetfe achterwaerts gedreven ende te fchande worden, die luit hebben aen mijn quaet.
4. Laetfe te rugge keeren tot loon harer befchaminge ; en op eene fchandelyke wijs genoodzaekt worden , om van hun moorddadig voornemen aftezien , die daer feggen, Ha, ha! in de vaste verbeelding, dat zy zich eerlang, over mijnen ondergang, verblijden zullen.
5. Laet daerentegen ih u vrolick ende verblijdt zijn', alle die u foecken; laet de liefhebbers uwes heyl's gedueriglick feggen, Godt zy groot ge-
<5. Doch ick ben thans elendigh ende nootdruftigh; o Godt, haeft u tot my: om.my.jiit dezen hoogstgaenden nood, te verlosfen. Gy zijt mijne hulpe ende mijn bevrijder ; HEERE, en vertoeft niet.
PSALM. LXXL
TN dit Zangftuk komt een Spreker voor, die reeds hooge ■*■ jaren bereikt heeft. Hy had veele en zware rampen ondergaen ; hy dankt den heer voor zijne verlosfing ; en hy fmeekt dat God hem, in den ouderdom, niet verlaten zoude.
Maer wie is deze Spreker? — De zaek wordt zeer verfchillendlyk begrepen. — Sommigen denken aen den messias. Maer wy *unnen niet begrijpen, hoe de lijdende Borg van zijnen ouderdom zou kunnen fpreken; daer hy, in de kracht van zijn leven, is afgefneden. — Anderen pasfen dezen Pfalm toe op den ftaet der Joden, onder de Babylonifche gevangenis , en de Perfiaenfche overheerfching. Dit begrip fteunt op eene aenteekening der LXX. die dit lied zonder opfchrivt gevonden, en 'er dit hoofd boven géfchreven hebben: Een Pfalm Davids, der kinderen jonadabs en der eerst gevanglyk wechgevoerden. _ De kinders van johadai waren de Rechabieten; een geflacht, dat
zich,



PSALM. LXXI. 165
zich, om de gelofte van hunnen Vader, van wijn onthouden , en in tenten woonen moest, Jer. 35. en de eerst wechgevoerden zijn zulke Joden, die ten tijde van Koning jojakim, met daniel en zijne metgezellen, werden wechgevoerd. Ten nutte van deze menfchen, zou dit lied zijn opgefteld, als een Frophetifche bêfchrijving, van het gene het Joodfche volk
in volgende tijden overkomen zoude. Maer deze aen-
tekening der LXX. fchijnt ons van een bedenkelyk gezach te zijn; behalven dat wy niet begrijpen, hoe het Joodfche volk, in de laetfte tijden van hun Gemeenebest, zou kunnen betuigen: Gy zijt mijne verwachting heer, mijn vertrouwen van mijner jeugd aen , vs. 5, 6. daer 'er niets bekender is, dan dat het Joodfche volk den heer , van de vroegfte tijden af, fchandelyk verlaten hebbe.
Wy zouden ons lievst by de zoodanigen voegen, die dezen Pfalm in den mond van david leggen; toen hy reeds eenen aenmerkelyken ouderdom bereikt had, byzonder toen hy voor absalom vluchten moest. — Althans, uit deze onderftelling laten zich alle de byzonderheden eigenaertig verklaren, gelijk dadelyk nader blijken zal.
Het geheele Zangftuk, kan voegzaem in twee hoofddeelen anderfcJieiden worden.
I. Eerst bidt de Dichter, om van zijne vyanden verlost te worden, vs. 1-13.
II. Daerna verklaert hy zijne geloovige verwachting van eene gunstige verhooring, vs. 14-24.
1. Op u , o HEERE, (0) betrouw' ick : en laet my niet befchaemt worden in eeuwigheyt. Onder uwe machtige befcherming, acht ik my volkomen veilig; laet my, in deze mijne verwachting, niet te leur gefteld worden.
2. Reddet my door uwe gerechtigheyt, handhaev gy mijne zaek als een rechtvaerdig Richter, ende bevrijdt my: neygt uw' oore gunstig tot my, ende verloft my.
(O Pf. 22: 6. ende 25: 2, 3. ende 31: 2, 3. Jef. 49: 23. XI. DEEL. L 3



166 PSALM. LXXL
3. Weeft my tot eenen rotzfteen om daer in te woonen, om gedueriglick daer in te gaen: laet my onder uwe machtige befcherming veilig wezen, heer! gy hebt bevel gegeven, of geev hevel om my te verlotièn ; want gy zijt mijne fteenrotze ende mijne burgt, op U kan ik gerust vertrouwen.
4. Mijn Godt , bevrijdt my van de hant des godtloofen assaloms, die my zoo onnatuurlyk vervolgt; van de hant des genen die verkeerdelick handelt, ende des opgeblafenen, die zich reeds verbeeldt, dat
'tn Throon gebonst hebbe.
5. Want gy zijt mijne verwachtinge, Heere HEERE; mijn vertrouwen van mijner jeugt aen geweest, en altoos gebleven, in alle de onheilen welke my bejegend zijn.
6. Op u heb ick gefteunt van den buyck aen; van mijns moeders ingewant aen zijt gy mijn uythelper : mijn lof is gedueriglick van u geweest, wegens uweri byftand, welken ik by aenhoudendheid ondervinden mogt.
7. Ick ben velen als een wonder geweeft: zoodat zy my befehouwden als eenen buiten ge woonen perfoon, tot groote einden gefchikt; men kon niet begrijpen hoe ik, onder zoo. veel wederwaerdigheden , heb kunnen ftaende blijven : doch uwe kracht alleen moet daervan de eer hebben, gy zijt mijne ftereke toevlucht.
8. Verlost my dan ook uit mijne tegenwoordige benauwdheden. Laet mijnen njont daerdoor vervult worden met uwen lof ;" den gantfchen dagh, met uwe heerlickheyt.
9. Hebt Gy my zoo lang geholpen en gezegend; zijt dan ook verder met my: Verwerpt my niet in den tijt des ouderdoms: en verlaet my niet, ter wijlen mijne kracht vergaet.
10.. Want mijne vyanden fpreken van my om my te verdelgen : ende die op mijne ziele loeren , beraetflagen te famen; hoe zy my het best van kant zullen maken.
11. Seg-



PSALM. LXXI. 167
11. Seggende, Godt heeft hem verlaten: jaget na, ende grijpet hem, want. daer en is geen verloiler, nu is het de rechte tijd , om hem geheel te verderven.
12. O Godt, en weeft niet verre van my: mijn Godt, haeft u tot mijner hulpe.
13. Laèt hunne boosaertige pogingen, door mve gunstige beftiering, mislukken, (b) Laetfe befchaemt worden, laetfe verteert worden, en bezwijken, die mijne ziele tegen zijn : laetfe met fmaet ende fchande overdeckt worden, die mijn quaet foecken.
14. Doch ick houde my verzekerd, dat gy my bewaren en verzorgen zult. Daerom fal ik gedueriglick hopen; ende fal allen uwen lof nogh grooter maken , ik zal nog al meer en meer ftof hebben, om u blymoedig te danken.
15. Mijn mont fal uwe gerechtigheyt vertellen , den gantfchen dagh uw heyl: het welk gy aen my, in het handhaven van mijne zaek, zult gewrocht hebben: hoewel ick de getalen niet en weet', noch in ftaet ben, om alle de byzondere blijken van uwe goedheid op te tellen.
16. Ick fal henén gaen in of met de mogentheden des Heeren HEEREN: ik zal van Gods mogendheden en de proeven zijner Almacht fpreken, als of ik met dezelve geheel omringd ware: ick fal uwe gerechtigheyt vermelden , uwe alleen O God , mijn Verlos fer.
17. Hoe groot en veelvuldig zijn de weidaden, welke Gy my, van mijne vroegfte jeugd af, bewezen hebt! O Godt, gy hebt my geleert, onderwezen, en ftof gegeven, om u te prijzen, van mijner jeugt aen: ende tot nogh toe verkondige ick uwe wonderen , en de zonderlinge blijken van uwe weldadigheid.
18. Daerom oock, terwijlen de ouderdom ende grijfigheyt daer is, en verlaet my niet, 0 Godt;
(J) Pralm 35: 4, 26- ende 41»: 15. ende fo: 3. XI. DEEl. L 4



irS8 PSALM. LXXI.
zoo lang ik nog leven zal, tot dat ick [deferi] geflachte verkondige uwen arm; allen nakomelingen, uwe macht. Laet ik de wonderen van uwe macht en goedheid , in mijnen ouderdom, openlyk blijven roemen, tot nut van dit en van de volgende geflachten.
IQ. Ik vertrouw, dat deze mijne fmeekingen gunstig zullen verhoord worden. Oock is uwe gerechtigheyt, o Godt, tot in de hoogte; zy is zoo luisterrijk, dat zy zich als het ware tot den hemel uitftrekt. Gy zijt ver boven allen lov verheven, gy die groote dingen gedaen hebt: o Godt, wie is u gelijck?
20. Gy die my vele benaeuwtheden ende quaden hebt doen fien, en my ook nu, aen de grootfte verdrietelykheden, om rechtvaerdige redenen, hebt bloot gefteld ; zult my niet verlaten, fult my weder levendigh maken: ende fult my weder ophalen uyt de afgronden der aerde.
21. Gy fult mijne grootheyt vermeerderen, en mijn Koningrijk nog roemruchtiger maken, dan het voor dezen onnatuurlyken opftand van absalom geweest is, ende my rontom vertrooften.
22. Oock fal ick u loven met het inftrument der luyte, uwe trouwe zal ik roemen, mijn Godt; ick fal u pfalmfingen met de harpe : o Heylige Ifraè'ls.
23. Mijne lippen fullen juychen, wanneer ick u fal pfalmfingen; ende mijne ziele, die gy verloft hebt. Mijn ganfche leven, het welk gy my als op nieuws zult hebben wedergegeven, zal een geduurige ftem zijn óm u te loven.
24. Oock fal mijne tonge uwe gerechtigheyt den gantfchen dagh uytfpreken: want 'er zal eerlang een tijd komen, dat ik van mijne vyanden zal kunnen zeggen: fy zijn befchaemt, hunne boosaertige voornemens zijn geheel verydeld; want fy zijn fchaemroot geworden, die mijn quaet foecken.
F SA LM.



P S A L M. LXXII. 169
PSALM. LXXII.
TfOor Salomo. — Zoo vertalen de Onzen, het opfchrivt van dezen Pfalm. Anderen evenwel, houden dit lied voor een opftel van salomo, en vertalen het, van Salomo; gelijk het zoo ook genomen wordt, Pf. 127: r. — Men meent, dat salomo dit dichtftuk hebbe opgefteld, toen hy in zijn Koningrijk bevestigd was, en in eenen Godlyken droom de belovte -ontvangen had van wijsheid, en voorfpoed, in de beftiering van zijn Koningrijk, 1 Kon. 3: zoodat hy, in dezen Pfalm, zijne begeerte wakende zou herhaeld hebben, welke hy in den droom had voorgefteld, fmeekende om de vervulling van Gods belovte. Hierdoor zou salomo tevens gelegenheid gekregen hebben, om met zijne overdenkingen, tot het Koningrijk van den messias en deszei vs voorfpoed, op te klimmen.
Ondertusfchen, hellen wy meest over tot de gedachten van onze Overzetters, dat david dezen Pfalm voor Salomo gedicht hebbe. — In het laetfte vers toch lezen wy deze woorden : De gebeden van david den Zoon van isai , hebben een einde. Het is waer, fommigen denken wel, dat die woorden van eene andere hand zijn , en niet zoo zeer tot dezen Pfalm , als wel tot de geheele twee voorafgaende boeken der Pfalmen behooren. Dan, onzes erachtens, moet ook deze Pfalm onder de gebeden van david begrepen worden; en het fchijnt zelvs zeer vreemd, dezen Pfalm, by welken die woorden gevoegd zijn, daervan uit te
fluiten. Het komt ons daerom zoo voor, dat david
dezen Pfalm gedicht hebbe in zijnen hoogen ouderdom, by gelegenheid dat hy het genoegen had , van zijnen Zoon salomo op den Throon van Israël geplaetst te zien.
Ondertusfchen , zal elk een onpartijdig lezer erkennen moeten, dat 'er in dezen Pfalm, byzonder vs. 5. en ver-
XI. DEEL. L 5



x7o PSALM. LXXII.
volgens, verfcheidene zaken voorkomen, welke niet, dan zeer gedrongen en in eenen ongemeen flauwen zin , op den aerdfchen Koning salomo kunnen worden toegepast, Kan men wel van salomo zeggen: hy zal gevreesd worden, zoo lang de zon en de mam zijn zullen , van gejlachte tot geflachte vs. 5? dat in zijne dagen de rechtvaerdige zou bloeijen, en de veelheid van vrede, tot dat de maen niet meer zy vs. 7? Heeft salomo, in den volften zin, geheerscht van de zee tot aen de zee, en van de riviere tot aen de einden der aerde vs. 8 ? en wat van dien aert meer is. — Maer alfe deze en dergelijke gezegden, zijn in vollen nadruk toepasfelyk op den messias en zijn Geestelyk Koningrijk.
Onzes erachtens, moet de zaek zoo begrepen worden: dat david , by de gemelde gelegenheid, zich gefchikt hebbe, om een gebed in dichtmaet op te Hellen, in het welk hy den heer fmeekte, om den voorfpoed van salomo's Koningrijk ; en dat zijne gedachten, toen hy de 4 eerfte verfen had opgefteld , door den Prophetiftrhen Geest verheven zijn , om eene teekening te geven van het luisterrijk Koningrijk, het welk de verhoogde messias , onder den dag van het Nieuwe Testament zoude oprichten; en van '6 welke Salomons Rijk een doorluchtig voorbeeld was.
Volgens dit begrip, behelst deze Pfalm drie hoofddeelen.
I. Eerst bidt david , om den voorfpoed van salomo's Koningrijk vs. 1-4.
II. Vervolgens geeft hy eene bêfchrijving van het Geestelyk Koningrijk, het welk Vorst messias zoude oprichten, vs. 5-19.
III. Eindelyk wordt 'er een befluit bygevoegd, vs. 20.
i'. Voor Salomo en om den voorfpoed van zijn Koningrijk , wil ik den heer ernstig bidden. O Godt, geeft den Koningh uwe rechten; ende uwe gerechtïgheyt den fone des Konings. Verleen mijnen Zoon salomo, die nu, in mijne plaets, den Throon van Israël beklommen heeft, wijsheid, eene uitgebreide kennis van uwe rechten, van de voorfehrivten, volgens welke Gy
wilt



PSALM. LXXII. 171
wilt dat hy zijne onderdanen beftuuren zal, en deugd , dat hy uwe gerechtigheid en alle uwe wetten, volvaerdig moog gehoorzamen.
2. So fal hy uw volck richten met gerechtigheyt; door het vellen van rechtmatige vonnisten, ende de zaek van uwe elendige die onder uw volk verdrukt worden, handhaven met recht.
3. De bergen fullen den voleke vrede dragen; in het bergachtig Kanaan zal welvaren en rust heerfchen, en oock de heuvelen, ja het ganfche land, zal door welvaerd bloeijen , omdat het volk beftuurd wordt met gerechtigheyt.
4. Hy fal de elendige des volcks, armen en verdrukten , die anders het minst geacht worden , en die zuchten onder veelerlei ongelegenheden, richten, en dezen zoo wel recht doen als den rijken en machtigen; hy fal de kinderen des nootdruftigen, die in bekrompene om(tanJigheden verkeeren, en buiten ftaet zijn om den machtigen tegenftand te bieden, verloffen uit hunne ongelegenheden; ende den verdrucker verbrijfelen.
Vs. 5-1q. vinden wy eene bêfchrijving van ■ messias luis. terrijk Koningrijk.
Hier wordt eene andere tael gevoerd. — Het geheele voorftel ftaet in den toekomenden tijd; en de kracht der gezegden zijn op niemand toepasfelyk, dan alleen op den messias. — Vs. S- fpreekt de Dichter tot God , en vs. 6. begint hy van den messias , in den derden perfoort te fpreken.
■5. Sy die geloovige onderdanen zijn van christus Koningrijk , fullen U o God vreefen en oprechtelyk dienen, (0) fo lange de fonne ende mane fullen zijn, van geflachte tot geflachte. Eigenlyk ftaet 'er, met de zon en voor het aengezicht der mane, gejlacht der geflachten. De zon en de maen fchijnen aen alle plaetfen. De
f» Pfalm 8y: 37, 38. XI. DEEL.



i7a PSALM. LXXU.
woorden, met de zon en voor het aengezicht der maen, ku». nen derhalven de algemeenheid te kennen geven, zoodat men den heer vreezen zoude, waer ook de zon fchijnt en de maen haer licht geevt; of de beftendigheid , zoo wel des nachts als des daegs. — Deze vrees des heeren zou duurzaem zijn, het werk zijn van gejïacht der gejlachien. Onaengezien de afwisfeling der geflachten, zou het vreezen van den heer de geduurige werkzaemheid zijn, der geloovige onderdanen van messias Koningrijk.
6. Hy, te weten de verhoogde messias, fal nederdalen als een (b) regen op het nagras ; gelijk de regen het nagras bevochtigt en vruchtbaer maekt, zoo zal de messias zijn omtrent zijn volk: Hy zal zijne onderdanen , die hy zijne komst op den Throon in eenen nederigen toeftand zijn, door zijne verkwikkende gunst, een nieuw leven geven. De messias zal hun zijn als de droppelen die de aerde bevochtigen. Gelijk groote regendroppels , tot eene overvloedige bevochtiging van eene dorre en drooge aerde verftrekken, alzoo zal ook de zegenrijke uitlating van messias goedheid, aen alles een nieuw leven byzetten.
Met een woord, de messias zal, door eene rijke bedeeling van zijnen Geest, de oorzaek zijn van eene geestelyke vruchtbaerheid.
7. In fijne dagen en onder zijn bellier, fal de rechtveerdige bloeyen, en heerlyke vruchten van godzaligheid voortbrengen, ende de veelheyt van vrede, voorfpoed en rust, zal beftendig zijn in messias Koningrijk; tot dat de mane niet meer en zy, tot aen de voleinding der eeuwen.
8. Ende zijn gebied zal zeer wijduitgeftrekt wezen: want hy fal heerfchen van de zee tot aen de zee; ende van de riviere tot aen de eynden der aerde. Zijn Rijk zal zich wijd en zijd.uitftrekken, ten Oosten en ten Westen, ten Zuiden en ten Noorden.
De toefpeling is ontleend van Salomo's Koningrijk, 1
Kon.
(i) 2 Sam. 23: 4.



PSALM. LXXII. 173
Kon. 4: 21-24. — Door de eene zee, hebben wy in de letter aen de Middellandfche, en door de andere zee aen de Roode zee te denken. Door de riviere, hebben wy den Euphraet, ten Noorden des lands, te verftaen, en door de einden der aerde, de woestijnen van Arabien en Ethiopien ten Zuiden. — Doch deze woorden , in dien bepaelden zin waerheid hebbende in Salomo, moeten in de wijdluftigfte beteekenis genomen worden, ten aenzien van 't Koningrijk des meerderen Salomons.
9. D' ingefetene van dorre plaetfen, de inwooners der woestijnen, wilde menfchen, die zich door hunne macht en boosheid tegen dezen Konirfg verzetten; fullen voor fijn aengefichte knielen: zullen zich eerbiedig aen Hem onderwerpen, ende fijne vyanden fullen het ftof lecken tot den verachtelykften ftand verwezen worden, wanneer zy zich in hunne boosheid blijven verharden.
10. De Koningen van Tharfis , ten Westen van Kanaan , ende de Vorsten der eylanden in de Middelandfche zee , fullen gefchencken aenbrengen : de Koningen van Scheba ende Seba fullen vereeringen toevoeren.
11. Ja alle Koningen fullen fich voor hem nederbuygen: alle Heydenen fullen hem dienen.
Indien men vs. 10. befchouwt als eene bêfchrijving van de genen, die ten Westen en ten Oosten woonden, en zich aen dezen Koning der eere onderwerpen zouden, dan kan men vs. 11. zeer gevoeglyk verftaen van de zoodanigen , die ten Noorden en ten Zuiden woonden. — Althans, deze voorzegging fchildert eigenaertig de bekeering van de Heidenen en hunne Vorsten tot christus , onder den Euangeliedag.
12. Trouwens , de regeering van 'dezen Koning der eere , zal alleszins billyk en rechtvaerdig wezen, zonder eenig onderfcheid van perfonen ; en dit zal de reden zijn , dat Volken en Vorsten zich zoo gewillig aen Hem onderwerpen zullen, (c) Want hy fal den nootdruf-
00 Job 29! 12. XI. DEEL.



174 PSALM. LXXII.
tigetl uit zijne ongelegenheden redden , die daer roept tot God om byftand; mitfgaders den elendigen, die door ramp en fchrik als uitgeperst is , ende die geenen helper en heeft, die in zijnen tegen woordigen toeftand verlaten is, zoodat niemand naer hem omzag.
13. Hy fal den armen ende nootdruftigen verfchoonen : menfchen, die onder het befef van hunns zonden gebukt gaen , met ontferming behandelen: ende de zielen der nootdruftigen verloffen uit de engte in welke zy geprangd zijn , door zijne genade aen hun te verheerlykem
14. Zijne onderdanen zullen, ja wel, vyanden> en tegcnftanderen hebben , die zich van list en geweld bedienen zullen; maer deze Koning der eere, zal hunne bopsaertige aenflagen verydelen. Hy fal voor zijne onderdanen zorgen , en hare zielen van lift ende gewelt bevrijden ; ende haer bloet fal dierbaer zijn in fijne OOgen. Hy zal het zelve aen den vyanden van zijn volk wreken , en het aengedane leed op hunnen kop doen wederkeeren. -
15. Ende het Koningrijk van den messias zal altoos duuren ; ja hy fal leven; welke zwarigheden zijn Rijk ook mogen overkomen , Hy zal altoos blijven leven, en beftendig het gebied voeren; ende men fal hem geven van 't gout van Scheba; zijne onderdanen zullen hem het dierbaerfte het welk zy bezitten, gewillig toewijden ; ende men fal gedueriglick voor hem, en om den voorfpoed van zijn Koningrijk bidden: den gantfchen dagh fal men hem fegenen, en blymoedig loven.
i<5. Is 'er een hantvol koorn in 't lant op de hoogte der bergen; de vrucht daer van fal ruyffchen als de Libanon: ende die van de ftadt fullen bloeyen als het kruyt der aerde.
Om vooraf de letterlyke fchildery wel te verftaen , heeft men op te merken , dat 'er een geval onderfteld worde , aen het welk eene tweederlei uitkomst wordt toegeëigend.
Een



I
PSALM. LXXII. 175
Een hand vol koorn, dit beteekent eigenlyk,een enkel graentje van zuiver koorh, het laetfte graentje waer mede een koornzak geheel geledigd is. — Dit graentje wordt onderfteld in het land te zijn, dat is in eene dorre zandwoestijne; en wel op den top der bergen, daer de aerde dor en droog , en minder gelegenheid is om dezelve te bereiden , dan wel in de valeijen.
Hier aen wordt eene tweederlei uitkomst toegefchreven. —■ De eerfte is : de vrucht daer van zal ruisfchen als de Libanon. De vrucht van dat eene graentje zou overvloedig zijn, en een geheel graenbosch uitmaken op den top der bergen; zoodat het een geluid zou maken , als de hooge loovrijke boomen op den Libanon. — De tweede uitkomst is : zy zullen uitfpruiten uit tle ftad, als het kruid der aerde. Blijvt men by onze vertaling, dan zegt het, dat de ftedelingen zoo weelig zouden bloeijen als het kruid der aerde. Dan het Hebreeuwfche woord , het welk de Onzen door ftad vertalen , kan men ook nemen voor eenen overcloedigen regen; en dan zegt het, dat 'er, overal, door eenen overvloedigen regen, uitfpruitfels van graen zouden voortkomen als het kruid der aerde ; zoodat 'er alom, niet flechts enkele halmen , maer geheele velden van tarwe , zouden gevonden worden. Geen wonder derhalven, dat 'er van dezelve zulk een geruisch zoude voortkomen.
Wy brengen dit voorftel tot den messias , en vertalen het, in plaets van is 'er: Hy zal zijn, als een weinig koorn op den top enz. en dan is de prophetifche zin deze: Dat de messias, in de Zijnen aengemerkt, dat zijn Rijk, zou zijn, als een enkel graenkorreltje op den top der bergen : dat zijn volk in den beginne, weinig in getal wezen zoude; maer evenwel, zy zouden overvloedige vruchten dragen, door een aental van nieuwe bekeerlingen, en ddor den vruchtbaermakenden regen van dgnHeiligen Geest, zouden zy.als het kruid der aerde, weelig uitfpruiten. Verg. Jef. 44: 3, 4.
17. Sijn naem fal zijn tot in eeuwigheyt; foo lange als 'er de fonne is , of voor het aengezicht der
zonne, fal fijn naem van kint tot kint voortgeplant worden ; de naem van den messias , waexdowr hy beXI. DEEL.



i76 PSALM. LXXII.
kend is als Gods Zoon en verhoogde Middelaer, zal hem altoos eigen wezen; en in die verhevene hoedanigheden, welke in zijnen naem liggen opgefloten , zal Hy erkend en geëerbiedigd'worden tot in alle eeuwigheid. Tot aen de voleindiging der eeuwen , en op alle plaetzen alwaer het aengezicht der zonne aenfchouwd wordt, zal de messias geestelyke kinderen hebben , die nae zijnen naem genoemd worden; ende fy fullen in hem gefegent worden : de geestelyke kinders van den messias zullen Hem, als de oorzaek van alle zegeningen eerbiedigen ; ja alle Heydenen fullen hem welgeluckfaligh roemen , en belijdenis doen van zijne uitnemende heerlykheid.
Wy ontmoeten derhalven v*s. 5-17. eene heerlyke fchildery van het Geestelyk Koningrijk des meerderen salomo.
Wy hebben 'er, ten Jlotte, nog twee algemeene aenmerkingen by te voegen.
A. Dat deze fchildery niet zoo zeer , in een tijdkundig tafereel voorkome, waerin de onderfcheidene lotgevallen van messias Heerfchappy, van het begin tot aen het einde der eeuwen , in eene opvolgende reeks van gebeurtenisfen worden voorgedragen. Wy vinden hier meer een lovfprakig tafereel, waerin het Koningrijk van den messias, in verfcheidene gezichtpunten befchouwd, en in des zelvs uitnemendften luister wordt afgeteekend. Deze luister zou wel altoos, wat het wezen der zake betreft, in dat Koningrijk plaets hebben: doch vooral in het begin en het einde; terwijl 'er zich ook, tusfchen beide, aenmerkelyke proeven van dien heerlyken luister openbaren zouden.
B. Dat men derhalven, in het aenwijzen der vervulling, ' niet met den tijdfchakel der Kerkelyke gefchiedenis moet
raedplegen; het welk niet dan zeer gedrongen gefchieden kan: maer dat men, uit de gefchiedenis der Kerke, proeven moet aenvoeren, ten bewijze der waerheid van dit tafereel.
Het



PSALM. LXXII. 177
Het befluit van dezen Pfalm vs. 18-20. is tweeledig. Eerst is 'er eene hervatte lofzegging vs. 18, lp, en daerna een Hot, waer mede dit tweede boek der Palmen geëindigd wordt vs. 20.
18. Gelooft zy de HEERE Godt, de Godt Ifraëls ; van wegen zijne heerlvke volmaektheden en groote werken! geloövd zy de groote God , die alleen wonderen doet in de natuur en in de genade.
19. Ende gelooft zy de naem fijner heerlickheyt, de hoogfte volmaektheid van het volzalig Opperwezen, dat hóoger is dan alle de hoogen, tot in eeuwig'heyt; ende de gantfche aerde worde met fijne heerlickheyt vervult: door de uitbreiding van messias Koningrijk. Amen, ja Amen.
Soortgelijk befluit vinden wy ook Pf. 41: 20, 89: 53,
106: 48. Öf het door den Dichter zelve, dan door de
verzamelaers van dit tweede boek der Pfalmen, 'er bygeVoegd zy, kunnen wy niét bepalen.
20. De gebeden Davids, des fóonsIfai, hebben een eynde.
Dit ftot wijst de volmaking aen van deze tweede verzameling. — Hoewel 'er ook andere zaken in voorkomen; behelst dezelve meerendeels gebeden, door david den Zoon van isai , veelzins in zijne vernedering opgefteld. Aüe deze Pfalmen worden aen david toegeëigend , omdat de meeste van hem gedicht zijn: een is 'er van asaph , namelyk de Lfte, van anderen, die zonder opfchrivt zijn, is het bedenkelyk.
Of nu deze aenteekening van davids hand zelve zy, dan van die des verzamelaers, kunnen wy niet bepalen. — By dezen Pfalm voegt dezelve zeer wel; alzoo die eer van Davids laetfte bedezangen is.
Voords fluit dit byvoegfel niet uit, dat in de volgende afdeelingen der Pfalmen weder gebeden van David voorkomen.
Xï. deel: M



i78 PSALM. LXXIII.
psalm. LXXIII.
jyjEt dit lied begint de derde bundel der Pfalmen, in zich behelzende XVI Zangftukken , en eindigende met Pfalm LXXXIX, welke, gelijk de voorige afdeelingen, met amen, amen, beflooten wordt.
Dit lied heet een Pfalm Afaphs. Men vergelijke het aengeteekende by Pfalm 50: 1. — Het meest hellen wy over tot die gedachten , dat asaph de opfteller zy van die Pfalmen, boven welke zijn naem geplaetst is.
Deze Pfalm is geheel van eenen zedekundigen inhoud : waerin de Dichter verklaert volkomen verzekerd te zijn , van Gods goedheid over zijn geloovig volk; ondanks den grooten voorfpoed der godloozen, en den tegenfpoed der godzaligen in deze waereld. _ Hy betuigt tot deze verzekering gekomen te zijn, na veelvuldige flingeringen, en daerby te blijven; zoodat hy, na het te boven komen van zware verzoekingen, het geheiligd voornemen had opgevat, om, hoe het ook hier op aerde gaen mogt, den heer en zijnen dienst getrouw te blijven.
De voegzaemjle verdeeling fchijnt ons deze te wezen.
I. Dat het eerfte vs. by wijs van een afgebroken uitroep , uit het binnenlte van het hart voortkomende , den voornamen inhoud of de hoofdftelling van dezen Pfalm uitmaekt; en
II. Dat die Helling vervolgens nader uitgebreid en bevestigd wordt; en wel zoo:
A. Dat de Dichter, na veelvuldige flingeringen over de lotgevallen der vroomen en der godloozen in dit leven , eindelyk tot eene vaste overreding van de gemelde waerheid gekomen was, v». 2-24. en
B. Dat



PSALM. LXXIII. 179
B. Dat hy op dezen grond , zijne vernieuwde keus voorftelt , om God en zijnen dienst getrouw te blijven, vs. 25-28.
1. Een Pfalm Afaphs. Immers is Godt Ifraël goet; Hy is dat volk zeer genegen, het weikuit Vader jacob voortgefproten, en van Hem bevoorrecht is, boven alle andere volken van den aerdbodem. Maer vermids zy niet alle Israël zijn die dezen naem dragen , en nae het vleesch uit den gemelden Aertsvader zijn voortgekomen; zoo betoont Hy by uitnemendheid zijne goedheid, aen den genen die reyn van herten zijn: die Hem, met een ongeveinsd hart, oprechtelyk eeren en vreezen.
2. Maer uit aenmerking, dat het den godloozen dikwerv wel en den vroomen kwalyk gaet in dit leven, ben ik geweldig in mijn gemoed geilingerd, eer ik tot deze verzekering gekomen ben : want my aengaende, mijne voeten waren bynae uytgeweken : mijne treden waren bykans uytgefchoten. Het is met my gegaen, als met iemand, die op gladde en glibberige plaetfen gaende, uitglijdt, en in gevaer is van eenen zwaren val te doen. Ondanks de ondervinding, welke ik had van Gods goedertierenheid, liep ik groot gevaer om alle betamelyke indrukken van God en Godsdienst, uit mijn gemoed te verliezen, en in het rampzalig ongeloov neder te Horten.
3. (a) Want ick was nijdigh op de dwafej mijn hart was vervuld met fpijt, wrevel en afgunst, tegen zulke dwaze menfchen, die met achterftelling van God en zijnen dienst, hun hoogfte goed zoeken in de zonden ; fiende der godtloofen vrede, en den ongemeenen voorfpoed , met welken de fnoodfte booswichten al veel begunstigd worden.
4. Ik zag met afgunst, dat het den godloozen in alles wel ging. Dit kon ik niet overeen brehgen met Gods Voorzienigheid en vergeldende rechtvaerdigheid. Want daer en zijn by de godloozen geen banden tot haren doot toe: zy zijn niet bloot gefield aen lichaems fmerten
00 Job 2t: 7, &c, Pfalm 37: 1. Jer. lar 1, a, XI. DEEL. M 2



i3o PSALM. LXXIII.
of mocilykheden , veroorzaekt door ziekten en lichaems kwalen s ende hare kracht is frifch, zy genieten eenen fchat van gezondheid , zy zijn vet en glad , zoodat 'er zich sis een waesfem van gezondheid, op hun gelaet, beftendig verfpreidt.
5. Sy en zijn niet in de moeyte, zy hebben niet te worstelen met de gemeene rampen en ellenden van dit leven, [als andere] zwakke en brooze menfchen; ende zy en worden met [andere] menfchen niet geplaegt, met buitengewoone en zware bezoekingen, welke God den menfchen fomtijds toezendt.
6. Daerom omringtfe de hoovaerdye als een keten: hun gelaet, kleeding, en houding, vertoont de verregaende trotsheid van hunne harten : het gewelt bedecktfe [als] een gewaet, hunne ginfche houding en handelwijs getuigt van hunne zucht, om hunnen weerlozen evenmensch geweldig te onderdrukken.
7. Zy leven lekker en weelderig. Hare oogen puyIen uyt van vet : zy hebben een gezond , helder en vrolyk oog ; de gladheid , de bloejende gezondheid , is uit hun gezicht duidelyk te lezen. Hunne omftandigheden zijn ongemeen voorfpoedig, fy gaen de inbeeldingen des herten te boven. Zelfs is het geluk het welk zy genieten , nog veel grooter, dan zy zich , met alle hunne trotsheid, hebben durven voordellen.
8. De blijken van hun geweld en hunne verregaende trotsheid zijn genoeg bekend. Sy mergelen [de lieden] uyt, om zich met hun zweet te verrijken, ende fpreken booflick van'verdruckinge , welke zy voornemens zijn hunnen evenmensch aen te doen : fy fpreken uyt der hoogte, als zulken , die van niemand willen tegengefproken worden; hunne trotfche gefprekken dragen de kennelykfte blijken van hun hoogmoedig hart.
9. Sy fetten haren mont tegen den hemel: zy fchroomen zelvs niet, om fpotachtig en lasterlyk te fpreken van den heer en zijne wegen: ende hare tonge wandelt op der aerden * zy geven hunne tonge den vr-yen loop, om elk te bedillen,' te lasteren, en te hoonen.
10. Dasr-



PSALM. LXXIII. 181
10. Daerentegen, is het lot der godzaligen zeer ellendig. Daerom , uit hoofde van dien grooten voorfpoed der godloozen , keert fich fijn volck, het oprechte volk van God, hier toe, en komen zoo ver, dat zy zich onbetamelyke woorden laten ontvallen, als hen wateren eenes vollen [bekers] worden uytgedruckt,
Wateren uittedt ukken is een zeer vreemd denkbeeld. Het woord beker is door de Onzen ingelascht. — Eigenlyk ftaet 'er, als hun wateren eener volheid, dat is, overvloedige wateren, worden uitgedrukt. Wy denken daerom aen traenwater, het welk iemand, van wege rampen en-fuierten, als uit de oogen.wordt uitgeperst.
Daerom, wil de Dichter zeggen, komen Gods oprechte dienaers , wanneer zy in zulke ellendige omftandigheden verkeeren , dat hun de tranen worden uitgedrukt , zoo ver, dat zy onbedachtzame woorden fpreken en daden doen.
11. Datfe feggen ; Hoe foude h Godt weten , hoe grouwzaem het beftaen en het gedrag zy van die voorfpoedige menfchen ? ende foud'er wetenfchap van hunne denk- en handelwijs zijn by den Allerhoogften ? Dit is byna niet te begrijpen : men zou 'er haest uit befluiten moeten , dat God zich aen de gedragingen der menfchen niet laet gelegen liggen.
12. Siet defe zijn godloos: godvergetene en godtergende zondaers. Men zou zeggen : hoe kunnen de zoodanige vrede hebben , wanneer God de waereld beftuurt? en nochtans hebben fy rufte in de werefc, fy vermenigvuldigen geduurig het vermogen.
13. Immers heb ick dan te vergeefs mijn hérte van verkeerde bedoelingen gefuyvert; ende mijne handen in onfchult gewafichen : zoodat ik my, noch aen bedrog, noch aen geweld, in mijn gedrag fchuldig make. Van deze mijne deugden Godvrucht, heb ik mr\Wï$ geea iet minfte voordeel.
14. Dewijle ick den gantfchen dagh, set allerlei fmerten, onophoudeiyk geplaegt ben ; ende mijne Itraffinge en fmertelyke bezoeking is 'er alle morgens*
XI deel. M 3



182 PSALM. LXXIII.
15. Tot zulk eene onbedachtzame tael, was ik ook bykans vervallen, ware ik niet door Gods genade uit mijne twijfelmoedigheid gered. Indien ick foude feggen ; Ick fal oock alfoo onbedachtzaem over de wegen van Gods Voorzienigheid fpreken : fiet, fo foud' ick trouwloos zijn aen 't geflachte uwer kinderen, en uw geloovig volk, o heer! verkeerde en zeer verdervelyke begrippen inboezemen.
16". Nochtans heb ick gedacht, en met mijn natuurlyk verftand mijn best gedaen, om dit geheim te mogen verftaen: [maer] het was moey te in mijne oogen: Deze mijne pogingen waren, ondanks alle mijne moeite, vruchteloos; de zaek bleev my even donker: tot dat ik eindelyk, beter onderwezen, duidelyk begon in te zien, dat dit alles niets benadeelde aen die groote waerheid, dat God Israël goed zy, byzonder den reinen vanharten.
17. Tot dat ick in Godts heyligdommen ingingh; met de Godfpraek van zijn onfeilbaer Woord raedpleegde, [ende] op haer eynde merckte. Toen ik waernam, hoe het hun ten laetften ging, en vooral wat hun lot is na dit leven.
18. Immers fett gyfe op gladde plaetfen: zoodat zy gevaer loopen om in het verderv te ftorten: ja gy doetfe ook ten laetften vallen in verwoeftingen.
19. Hoe worden fy als in een oogenblick tot verwoeftinge! nemen een eynde, worden te niete van verfchrickingen! Zy worden op eene vreeslyke wijs verdelgd, als of zy 'er nooit geweest waren.
20. Hunne zegeningen worden, op het onverwachtst, in vloeken veranderderd. Als een droom na het ontwaken : zoo gaet het met hun, als met iemand die ontwakende bemerkt, dat 'er niets zy van alles wat hy zich in den droom verbeeld had. Ja als gy opwaeckt, O Heere, om hun als Richter nae hun gedrag te vergelden, r_/fa«] fult gy haer beelt verachten, en alle hunne heerlykheid , welke niets anders was dan een fchaduwbeeld, geheel doen verdwijnen.
21. Nu



PSALM. LXXIII. 183
21. Nu verfoei ik mijn voorig gedrag, mijn nijdig beftaen over het lot der godloozen, met den innigften afkeer. Als mijn herte opgefwollen was, door trotsheid en nijdigheid, ende ick in mijne nieren geprickelt wierde: toen mijn geest door nijd en afgunst gepijnigd werd, op foortgelijke wijs als iemand, wiens nieren door graveel geprikkeld werden.
22. Doe was ick onvemuftigh, ende en wille niets: ick was een groot beeft by u in uwe heilige oogen, ik was het onverftand zelvs, enkel ziende op het tegenwoordige en uitwendige.
23. Maer nu zie ik uit geheel andere oogen. Ick daerom, wat de godloozen ook denken en doen mogen, ik fal dan gedueriglick by u zijn: ik zal aenhouden in het betrachten van mijnen plicht, door het beoefTenen van geloov en hope; ook zal ik nimmer van uwe gunst en gemeenfchap worden afgefcheiden. Immers gy hebt mijne rechterhant gevatt, en my voor afval gunstig bewaerd.
24. Ook vertrouw ik voor het toekomende, op uwe goedertierene voorzorg. Gy fult my, die aen geduurige afdwalingen bloot fta, leyden en bellieren door uwen raet." en door uw Godlyk onderwijs my onderrichten, hoe ik my in onderfcheidene gevallen gedragen moet, ende daer na, mijn werk op aerde voleindigd zijnde, dan als de voorfpoedigfte godlooze in 't eeuwig verderv Hort, fult gy my [in] eeuwige heerlickheyt opnemen.
25. Mijn alleredelst genoegen vind ik dus in uwe gunst en gemeenfchap, op welker beftendigheid ik volkomen ftaet kan maken. Wien heb ick [neffens u] in den hemel ? wat is 'er buiten U in den hemel, waerin ik mijn hoogfte goed, mijne verlustiging zou kunnen zoeken? neffens U en luft my oock niets op der aerden, ja niets is 'er buiten uwe gemeenfchap, in het gansch Geheelal, het welk my een waer genoegen zou kunnen verfchaffen.
26. Befwijckt mijn vleefch ende mijn herte, mijn lichaem en mijne ziel, in de uure des doods, fo is Godt de rotzfteen mijns herten, dan zal op God mijn ziel, by de flooping van mijn lichaem, geloovig blijven ver-
XI. DEEL. M 4



184, PSALM. LXXIIL
trouwen ; ja God ende zijne zalige gemeenfchap, zal mijn deel zijn in eeuwigheyt.
27. 'Want fiet, die verre van u zijn, en uwen dienst verlaten, fullen vergaen: alle hunne voorfpoed zal met het grav een einde nemen: want gy heek roeyt uyt, allen die van u en uwen dienst af hoereert, elk die zijne lievde en hoogachting, welke hy U fchuldig is, U onttrekt, en aen de waereld en de zonde geevt.
28. Maer myaengaende; 't is my goet, naeby Godt te wefen * Hem oprechtelyk te dienen , in zijne onderfcheidende gunst te deelen , en onder zijne goedertierene voorzorg te ftaen : ick fette mijn betrouwen Op den Heere HEERE; en Gy heer weet, dat mijn lust is om alle uwe wereken, in natuur en genade, tot roem van uwe heerlykheid te vertellen.
PSALM* LXXIV,
J^£« Onderwijzing yaor Jfnph. — Wy vertalen het liever van asaph, en houden het daervoor, dat de Propheet asaph, die ten tijde van david geleevd heeft, de opfteller zy van dit Zangftuk. Men vergelijke onze aenteekening by Pf. 50: 1. — Dit lied heet eene onderwijzing. M£n zie over deze benaming, by Pf. 32:, 1.
Wy ontmoeten hier eenen Spreker, die zich biddende tot God wendt , klagende over de hoogstgaende rampen, aen welke zijn ganfche volk onderworpen was, zijnde pvergele» verd in de handen van hunne bitterfte vyanden; en fmeekende dat zy uit die ellende mogten verlost, uit het geweld van hunne vyanden gered, en in vryheid herfteld worden. — Jn zoo benauwde omftandigheden, heeft het volk van Israël, ten tijde van asaph., nooit verkeerd. ,_ Hy moet derhalven, in een Prophetisch vooruitgezicht, het oog gehad hebben op toekomende gebeurter isfen.
Maer welk een bepae de tijd zou hier wel bedoeld wor-
den? Sommigen p fen djzen Pfalm tqe op de zwr.re
vervolging , welke de (hriate. ien , in dj laetfte dagen van
den



PSALM, LXXIV. 18$
den Antichrist, zullen ondergaen moeten. Maer, behalven dat 'er geene fchijnbare reden zy, om het Joodfche volk voorby te zien, is het blijkbaer, dat 'er, onder den naem van het Heiligdom vs. 3, op den Jerufalemfchen Tempel, en van de vergaderplaetzen vs. 4. en 8 , op de Joodfche Synagogen gedoeld worde. — Wy moeten daerom de vervulling by het Joodfche vólk zoeken; en wel in zulk eenen tijd, dat 'er ' behalven den Tempel te Jerufalem, ook Synagogen waren op andere plaetfen. — Er is, die aen den tijd der Babylonifche gevangenis denken; maer, van dien tijd kon vs. 9. niet gezegd worden , dat 'er geen Propheet ware ; want toen hebben teremias, ezechiel, daniel en andere Propheten gebloeid. — Wy voegen ons daerom by die Uitleggeren, die meenen, dat hier de wreede vervolging der Joden, door den Syrifchen Koning antiochus epiphajjes , voorfpeld zy. Óp dien tijd toch laten zich alle de byzonderheden , ook die gene, welke in den eerften opflag, volgens onze Vertaling , met dit begrip fchijnen te ftrijden , eigenaertig toepasfen, gelijk by de Uitbreiding nader blijken zal.
Wy verdeden dezen Pfalm in drie deelen.
I. Vs. 1 en 2. bidt de Spreker den heer, om medelijden te hebben met de deerniswaerdige omftandigheden van het Joodfche volk.
\l. Daerna vertoont hy de akeligheid van deze ellende in alle de byzonderheden; welke van dien aert was , en God zeiven zoo veel fmaed aendeed , dat Hy dezelve, van wegens Zijne eer, niet langer dragen kodde, vs. 3-18. III. Eindelyk bidt hy om de verlosfing der Joden , uit het geweld van hunne vyanden, vs. 19-23i. Een Onder wij (Inge , voor Afaph. O Godt, waerom verftoot gy in eeuwigheyt? Wat heeft U fbewoogen, dat gy ons volk geheel en al, van het genot uwer gunst en befcherming verpoten hebt? Zijn wy niet het volk van uw byzonder eigendom? [waerottï] foude of lievar zal uwe toorn altoos roocken tegen de fchapea uwer weyde ?' tegen de Joden, die onder uw beftier ftaen, even ais fchapen onder het opzicht van hmnen herder? XI. DEEL. M 5



i86 PSALM. LXXIV.
2. Gedenckt aen uwe vergaderinge, [die] immers U toebehoort; aen het volk dat gy van oudts verworven hebt; en aengenomen als uw byzonder eigendom, onder uwe onmiddelyke befcherming: Immers de Joodfche Natie is de roede uwer erffenifle, waerop Gy eene byzondere betrekking, boven alle volken, aengenomen, [die] gy zoo menigmalen uit de handen van hare vyanden verlolt hebt; gedenkt toch met medelijden, aen den bergh Zion, daer op gy in den Tempel, als in Uw Koninglyk paleis gewoont hebt.
3. Hefc uwe voeten op en haest u, tot eene mededogende befchouwing van de eeuwige, of liever voljlagene verwoeftingen: welke in ons land en in onze hoofdftad zijn aengericht. Immers heer! de vyant heeft alles in het heyligdom verdorven , hy heeft den Tempel verontreinigd , alle deszelvs cieraden en gereedfchappen geplonderd.
4. Uwe wederpartijders hebben in 't midden van uwe vergaderplaetfen, in de Synagogen in' welke de Joden zamen kwamen, om U aen te bidden, gebrult en godslasterlyke woorden uitgebraekt: fy hebben hare teeckenen tot teeckenen geftelt, zy hebben den Tempel en de Synagogen door afgodery verontreinigd, ja daerin hunne afgodsbeelden opgericht, om die aldaer te vereeren.
5. Beteugelt gy, o God! onze vyanden niet, dan zullen zynog veel verder gaen. Een yeder wert 'er bekent, eigenlyk in den toekomenden tijd, het zal eerlang bekend worden, hoe onze vyanden, Jerufalem en den Tempel geheel zullen verwoest hebben; even als een die de bijlen om hooge aenbrengt in de dichtigheyt van een geboomte, om een geheel bosch uitteroejen.
6. Alfo hebben of zullen fy nu eerlang derfelver graveerfelen, de cieraden van den Tempel en uwe vergaderplaetfen, t'famen met houweelen ende beuckhamers in ftucken geflagen hebben.
7. (a) Sy hebben immers reeds uwe heyligdommen, de gereedfchappen en de heilige dingen, welke in uwen plechtigen eerdienst gebruikt worden, in 't vyer gefett: ter
aer-
(a) 1 Kon. 25: 9,



PSALM. LXXIV. 187
aerden toe, hebben fy de wooninge uwes naems Qntheyligt, en den Tempel tot den grond toe verwoest.
8. Wy hebben, zonder uwe hu'p, niets anders dan eenen geheelen ondergang te wachten. Dit hebben zy reeds vastelyk befloten. Sy hebben in haer herte gefeyt; Laetfe ons te famen uytplunderen : Laet ons dit Joodfche volk met woitel en tak geheel uitroejen : fy hebben alle Godts vergaderplaetfen in den lande verbrandt, zy fpreken zoo van de Synagogen, als of zy dezelve reeds alle , zoo veele 'er in ons land zijn, geheel verbrand hadden.
De vervulling van alle de opgenoemde byzonderheden, in de vervolging van antiochus epiphanes , kan men vinden ï- Macc. 3: 6, 7- 2 Macc. 8: 9-
9. Wy en fien, en dit maekt onze ellende nog grooter, onfe teeckenen niet; wy vernemen in het geheel geene blijken meer van uwe byzondere gunst en tegenwoordigheid. Daer en is geen Propheet meer onderons, die met Godlyke Openbaringen verwaerdigd wordt: nochte 'er is yemant by ons, die wete hoe lange deze geweldige verdrukking nog duuren zal.
10. Hoe lange, o Godt, fal de wederpartijder U en uwen dienst fmaden? fal de vyant uwen naem in eeuwigheyt lafteren'?
11. Waerom treckt gy uwe hant, ja uwe rechterhant, af? waerom houdt gy de blijken van Uw onbeperkt Alvermogen in? [trecktfe] uyt het midden van uwen boefem, betoon dat gy oneindig machtiger zijt, dan onze gewelddrijvende vyand, maeckt toch eens een eynde van onze verdrukking.
12. Evenwel hoe zeerHy ons fchijne vergeten te hebben, evenwel is Godt mijn Koningh van oudts af; die het Joodfche volk, reeds van over lang, onder zijn onmiddelyk beftier heeft aengenomen, die verloffmgen werckt in 't midden der aerden, die zijn volk , door zijn onbeperkt Alvermogen, zoo menigmael gered heeft.
13. (b) Gy hebt door uwe fterckte de roode zee
(2>) Exod. 14: 21. &x. XI. DEEL.



i8§ PSALM. LXXIV.
gefpleten; opdat Israël 'er doorging. Gy hebt de Vorsten der Egyptenaren , die als koppen der draken waren , in de wateren verbroken.
14. Gy hebt de koppen des Leviathans verplettert: wanneer Gy de Heidenfche inwoonderen van Kanaan verdelgd hebt. Gy hebt hem tot fpijfe gegeven den volcke van Israël, voor zoo ver zy, door uwen machtigen byftand, die vyanden gemakkelyk overwonnen hebben, verg. Num. 14: 9. in dorre plaetfen.
Omtrent de koppen der draken en des Leviathans, vs. 13, 14. zal ik nu niets anders aenmerken, dan dat de vyanden van Israël, zoo in Egypte als in Kanaan, by fterke en verflindende gediertens worden vergeleken., om deGodlyke kracht aen te toonen, welke 'er noodig was om hen te vernederen en te verdelgen; als mede , dat 'er van den Leviathan, in het enkelvouwige getal gefproken wordt, om het ganfche lichaem der Kanaanieten uittebeelden.
De laetfte woorden van vs. 14. in dorre plaetfen, zouden wy liever brengen tot het volgende vs. 15. het welk veel natuurlyker is, op deze wijs. 1
15- (O Gy hebt eene fonteyne ende beke gekloven : in dorre plaetfen. Toen Israël door de dorre Woestijne omzworv , en gebrek had aen water , hebt Gy, tot tweemalen toe, fonteinen en beken uit de rotsfteenen doen voortvloeijen : (d) gy hebt ftercke rivieren uytgedroogt, toenGy voor Israël eenen weg gebaend hebt, dwars door de rivier der Jordaen, die anders geduurig ftroomt.
16. Trouwens , allerwegen in de natuur zien wy de proeven van Uw onbeperkt Alvermogen. De dagh is uwe, oock is de nacht uwe: (f) gy hebt het licht ende' de fonne bereydt.
17. Gy hebt alle de palen der aerde geftelt ; fomer ende winter, die hebt gy geformeert. De beurtwisfelende verandering van dag en nacht, van de onderfcheidene jaerfaifoenen , van vruchtbare en onvruchtbare tijden, en al wat op aerde voorvalt, hangt van uwen wenk en van uwe beftiering alleen en geheel af. 18. Ge^(<rV'xod' ,7l 5' rt- Num- 20: "• pr- l°5: 4i. Jef. 48: 31.



PSALM. LXXIV. i89
18. Gedenckt daerom, Almachtige God! hier aen; dat heidenfche volken zich thans verdomen, om uwen grooten naem en uw gelievd volk fmaedheid aen te doen. De vyant heeft niet fiechts ons, maer ook den HEERE gefmaedt: ende een dwaes heidensch en afgodisch volek heeft uwen name gelaftert»
19. En geeft aen het wilt gedierte de ziele uwer tortelduyve niet over: duld niet dat uw volk Israël, het welk zoo weerloos is als eene tortelduive , geheel verflonden worde door de Syriers , die in woede en roovzucht het wild gedierte gelijk zijn; den hoop of de menigte uwer elendigen Jooden , en vergeet niet in eeuwigheyt, gedenk aen ons volk in gunst, en haest u ter onzer behoudenis.
20. Aenfchouwt het verbont: het welk Gy met ons volk hebt opgericht, vervul uwe belovten. Laet het blijken , dat Gy ons onder uwe onmiddelyke befcherming hebt aengenomen. — Het is meer dan tijd : want de duyftere plaetfen des lants, de onderaerdfche holen en fpelonken, zijn vol van Joden, die aldaer fchuilplaetfen gezocht hebben tegen de verdrukkingen. Overal zijn wooningen van gewei t.
21. Laet den verdruckten , die zich gewapender hand tegen den geweldenaer verzetten , niet befchaemt wederkeeren uit den ftrijd: Laet den elendigen ende nootdruftigen uwen name prijfen over de zegeprael, met welke Gy hen begunstigen zult.
22. Staet op, o Godt, handhaev onze zaek, en twift uwe twiftfake: onze zaek is uwe zaek, gedenckt der fmaetheyt, [die] u van den dwafen [wedervaert] den gantfchen dagh. Och duld dezelve niet langer.
23. Vergeet niet des hoogmoedigen geroeps uwer wederpartij der s; het getier der gener die tegen u opftaen klimt gedueriglick op , hunne trotsheid en boosheid klimt hoe langs hoe hooger.
Omtrent de vervulling dezer Voorzegging , zal ik by Pfalm 79. kortelyk iets naders aenmerken. XI. DEEL.



ipo PSALM. LXXV.
psalm LXXV.
i. "yOor den Opperfangmeefter , Al-tafcheth : een Pfalm, een Liedt, voor Afaph.
Over het woord Al-tafcheth zie men Pf. 57: f> Een
Pfalm, een Lied is een Dichtftuk, gefchikt om gezongen en gefpeeid te worden.
Voor Afaph. Wy vertalen het weder van asaph, en houden asaph, den tijdgenoot van david, voor den Dichter van dit lied, die, door den Prophetifchen Geest, toekomende dingen gefproken heeft.
Wy ontmoeten hier eenen Spreker, die God, met en uit naem van anderen, openlyk dankt voor groote en zeer merkwaerdige weldaden ,• en die verklaert, dat hy zich, in het waernemen van een ampt, het wek hem eerlang zou worden opgedragen, getrouw gedragen zoude.
Maer wie is deze Spreker ? — Voor het naest zou ik aen den messias denken. — Het is waer, 'er doet zich , in dezen Pfalm , geen onderfcheidend kenmerk op van dien Godlyken perfoon ; maer evenwel, alle de byzonderheden pasfen in vollen nadruk, en by uitnemendheid, in den mond van den messias, gelijk by de Uitbreiding nader blijken zal. _ Anderen denken aen david, salomo, hiskias, of eenen anderen braven Vorst; maer, zoo het ons toefchijnt, kunnen veele gezegdens, op deze mannen, niet dan in eenen flauwen zin, worden te huis gebracht.
Hes lied fchetst zich in twee deelen.
I. In het eerfte deel, loo'vt eene groote menigte van geloovigen den heek , over zeer merkwaerdige weldaden , welke zy ontvangen hadden vs. 2.
II. In het tweede deel, wordt de messias fprekende ingevoerd , nadat hy aen Gods Rechtehand, tot Koning en Richter verheven was; verklarende hoe hy zich, in die waerdigheid, gedragen zoude vs. 3-11,
2. Wy



PSALM. LXXV. 191
s>. Wy loven u, o Godt, wy loven u openlyk , dat uwe naem naeby en allerwegen bekend geworden is: Door de prediking van het Euangelie , is uwe heerlykheid aen allen volken geopenbaèrd : men vertelt uwe wonderen, allerwegen fpreekt men met blijde dankzegging van de groote daden, welke gy in de genade, en ter verzoening van zondaren, gewrocht hebt.
Vs. 3-ii. wordt de messias, onzes erachtens, /prekende ingevoerd. — Tot Koning en Richter verhoogd zijnde, verklaert hy in het algemeen, dat hy dit ampt getrouwelyk zou waememen vs. 3, 4.
3. Als ick het beftemde [ampt] fal ontfangen
hebben; of liever gewis/elyk ik zal het bejiemde ontvangen; die heerlykheid welke God mijn Vader my toegefchikt en beloovd heeft, zal ik zekerlyk erlangen. Ik zal tot Koning en Richter verhoogd worden, en fo drae ik tot die waerdigheid verheven ben, fal ick gantfch recht richten, en elk vergelden nae zijne daden.
4. Het lant Kanaan, ende alle fijne inwoonders, waren verfmolten : 'er is te vooren meermalen een tijd geweest, dat de ftaet van het Joodfche volk geheel beroerd was, en naer den ondergang neigde; [maer] ick hebbe fijne pilaren vaftgemaeckt, door mijn beftuur, heb ik het Joodfche volk doen in ftand blijven. Het ontbreekt my derhalven aen geene macht, om dit volk, wanneer het zich langer tegen my blijvt verharden , geheel te verdelgen. Sela!
Vs. 5, 6. betuigt de messias, dat hy de Joden, by zijne omwandeling op aerde, tot ootmoed had opgewekt.
5. Ick hebbe gefeyt tot de onfinnige; die trotfelyk op zich zelve vertrouwen : en weeft niet onfinnigh: verheft u niet langer door eenen dwazen hoogmoed, ende tot de godtloofe heb ik gezegdEn verhoo-
XL DEEL.



Ï02 PSALM. LXXv\
get den hoorn niet gelijk een trotfche ftier, maer vernedert ri voor den hoogen God.
6. En verhooget uwen hoorn niet om hoogé:
als of gy den hemel wildet beftórmen, en ipreeckt met ftijven halfe. Verhardt u niet langer in het ongeloov en de boosheid ; ftelt u niet gelijk aen woeste eh ontembare dieren, welke hunne nekken onder het juk niCt buigen willen.
Vs. 7, 8. dringt de messias Zijné vermaning nader den, uit aenmerking, dat het alleen aen God en Zijne bejliering ftaet, om menfchen en volken te verhoogen.
7. Verheft u niet langer, ongeloovige Joden. Verhardt u niet langer tegen deh raed van God. Uw geluk ftaet alleen in de hand der Voorzienigheid. Want het verhoogen en [komt] niet uyt den ooften, noch uyt den weften, noch uyt de woeftijne: Er is niets op de ganfche aerde, of in eenigen oort der waereld, waervan de voorfpoed en verhoogihg van menfchen eh volken afhangt.
8. Maer Godt mijn Vader, is de Oppermachtige Richter der waereld, die de lotgevallen der menfchen beftiert, en elk vergeldt nae zijne daden , hy vernedert defen, ende verhoogt genen.
Eindelyk verklaert de m e s s i a s, dat God tijn Vader Hem, als verheerlykten Middelaer , het oordeel had overgegeven , en dat Hy deze zijne macht eerlang, in de verwoesting van Stad en Tempel , aen den hardnekkigen Joden goude uiteeffenen, Vs. 9 -11.
9. De tijd, dat de hardnekkige Joden op eene zeer gei duchte wijs zullen geftraft worden , is naby. Want in des HEEREN hant is een beker, overvloeiende van geduchte oordeelen, welken hy den godloozen zal laten uitdrinken; ende de wijn van zijne firafgerichten is beroert e



P S A L M. LXXV. 193
roertj vol van mengelinge, even als een vergivtigde drank, ende hy fchenckt daer uyt: zoodat de vroomen 'er ook wel eens van proeven; doch alle godtloofe der aerden , alle hardnekkige inwooners van Kanaan, fullen fijne droeflemen uytfuygende drincken, en den geheelen last van Gods ontzachlyke gramfchap gevoelen.
10. Ende ick die deze oordeelen zal uitvoeren , fal 't in eeuwigheyt verkondigen: en niet ophouden van het Joodfche volk te waerfchouwen; ick fal ondertusfchen den Godt Jacobs pfalmfingen, omdat hy my de macht gegeven heeft, het gericht te houden.
11. Ende ick fal alle hoornen der godtloofen en der hardnekkige Joden, die zich weerbarstig tegen mijn Euangelie aenkanten, afhouwen door hen op het diepst te vernederen: daerentegen de hoornen des rechtveerdigen fullen verhoogt worden, wanneer de geloovigen, van de woede en vervolgingen der Joden, zullen bevrijd wezen.
PSALM. LXXVI.
1. TT'En Pfalm , een Liedt Afaphs, voor den Opperfangmeefter, op Neginoth. Verg.
Pf. 4: 1.
Wy vinden hier een lovlied, waerin God verheerlykt wordt, wegens eene groote verlosfing aen zijn volk gefchonken , uit de handen van zeer machtige vyanden. —- Maer, welk eene verlosfing wordt hier bedoeld? — Sommigen denken aen de wonderdadige nederlaeg van den Asfyrifchen Koning sanherib, ten tijde van hiskias i Kon.-18 en 19. z Chron. 37. en Jer. 37. een tweede aen de oordeelen over de.Babyloniërs, Asfyriers en Egyptenaren; een derde aen de verlosfing van het Syrifche juk , na den dood van antiochus epiphanes ; nog anderen brengen dit lied tot de dagen van het Nieuwe Testament. — Wy voegen ons by de eerften; en zijn van oordeel , dat asaph de nederlaeg van sanhs-
XI. DEEL. N



194 PSALM. LXXVL
bib , door den Prophetifchen Geest, voorfpeld hebbe ; n«edien alle de fpreekwijzen zich uit die gebeurtenis zeer eigenaertig verklaren laten, gelijk by de Uitbreiding genoeg, zaen blijken zal.
Onze- erachtens, moet men zich eenen godvruchtigen voorganger verbeelden, die in dezen Pfalm fprekende wordt ingevoerd, nadat de Asfyriers verflagen waren, en de rust van het Joodfche land wederom was herfteld geworden.
De Spreker baist als het ware, op eenen zeer verhevenen toon uit, in den roem des heeken, welken hy op het fterkfte uitmeet mu verfcheiden fpr;>ekwendingen; dan eens van, dan eens weder tot den heer fprekende, dan eens anderen tot 's heeren lov opwekt ende. — Men moet zich dezen Spreker verbeelden, in dt vergadering der oprechten, die te zamen waren, om den heer te loven.
Wy onderfcheiden in dit lied twee deelen.
f. Eene lov vermelding van 's heeren daden, vs. 2-11. II. Eene opwekking, tot gezette erkentenis van 's heeren Majesteit, vs. 12, 13.
2. Godt is onlangs, door het verleenen van eene gansch zeer merkwaerdige verlosfing, op eene meer byzondere wijs bekent geworden in het Koningrijk van Juda: fijn naem is groot in Ifraè'1, voor zoo ver alle de Israëlieten nieuwe aenleiding gekregen hebben , om Gods Volmaektheden, byzonder zijne macht en goedheid, dankbaer op te merken.
3. Trouwens, God heeft eene zeer byzondere betrekking tot de Joden. Ende in Jerufalem , welke ftad oudtijds Salem genaemd werd, is fijne hutte: ende fijne wooninge in Zion, binnen Jerufalem, op den berg Sion,woont God in zijn Heiligdom als in zijne Legertent.
4. Aldaer heeft hy verbroken de vyerige pijlen van den boge; welke als vuur fchitterden, omdat zy va» vooren met blinkend ftael beflagen waren, als mede den fchilt, ende het fweert, ende den krijgh der talrijke Asfyriers, die voor Jerufalem gelegerd waren. Sela!
5. Gy zijt doorluchtiger van wegen de oneindige
Vol-



PSALM. LXX VI. i55
Volmaektheden welke van u afftralen, [ende] heerlicker, vermidsGy boven alles verheven zijt, dan de roof bergen.
Wat zijn toch roovbergen? Eigenlyk ftaet 'er, bergen des roovs, dat is, bergen daer het roovgedierte huisvest, en werwaerds zy hunnen roov henen voeren. Terwijl 'nu bergen zinbeelden zijn van Koningrijken en Vorstendommen, zoo beteekenen roovbergen zoodanige Heerfchappyen, welke: Vorsten zich toeleggen om andere volken te verdelgen, en zich met hunnen buit te verrijken. Wofdt nu Nihive , de Hovftad van het Asfyrifche Rijk, aengemerkt, als eene wooning der leeuwen, Nah. 2: 12, 13; en eene plaets van verzamelden roov vs. 9, 12, dan past de naem van roovbèrg zeer wel op het Asfyriseh Rijk; en vermids sanherib niet alleen was, maer zich noemde de groote Koning, en pochtte dat alle zijne Vorsten Koningen waren ; zoodat Juda de geringfte van die niet zou kunnen afkeeren , Jef. 10: 8. en 36: 9. Zoo kan hy met zijne onderhebbende Vorsten, diè zich, als eene menigte van verfcheurende dieren, op den roov toeleiden, te recht roovbergen heeten.
Maer, de God der Joden was evenwel doorluchtiger en heerlyker dan deze roovbergen. Juist het zelvde, dat hiskia ter aenmoediging van het volk betuigde, 2 Chron. 32: 6-8. Met ons is meer dan met hem. Met hem is een vleefchelyke arm, maer met ons is de heer. onze God, om ons te helpen en onze krijgen te krijgen.
6. De ftouthertige Asfyriers, die op hunne eigene macht betrouwden, zijn zelve berooft geworden ; zoo doende is hun wedervaren het gene zy ons hadden toegedacht , fy hebben haren flaep gefluymert : in het geheel voor geen kwaed vrezende, toen zy door den {kienden Engel overvallen wierden; ende geene van de dappere mannen hebben hare handen gevonden. Zy waren derhalven zoo verbaesd, dat zy niet eens wisten wat zy deden.
7. Van uw fcheldert, en door uwe ftrafgerichten, o Godt Jacobs, is t'fameh Kn'jgswagen ende het peert dat den ruiter voerde, ja de geheele vyandelykr Krijgsmacht, in den flaep des doods gcfoncken.
XI. DEEL. N 2



ipf5 PSALM. LXX VI.
8. Gy, o God! bezit eene oneindige Majesteit, vree.flick zijt gy: ende wie uwer vyanden fal voor uw aengefichte beftaen, van den tijt uwes toorn s af? wie zal ontkomen, wanneer Gy uwe geduchte gramfchap begint te openbaren ?
9. Gy deedt een oordeel hooren uyt den hemel: door ontzettende donderflagen. Gy fprakt: de aerde vreefde, ende wert ftille: zoodat niemand van hare inwooneren iets meer tegen Sion ondernemen durvde.
io.. Als Godt opftont ten oordeel, tegen de trotfche Asfyriers, om alle fachtmoedige der aerden of des lands Kanaan te verloffen, Sela!
11. Want de grimmigheyt des menfchen tegen God en zijn volk , fal u loflick maken en gelegenheid geven, ter openbaring van uwe vreesfelyke Majesteit : het overblijffel der grimmigheden fult gy opbinden, en alle verdere vyandige pogingen beteugelen.
12. Doet geloften ende betaeltfe den HEERE uwen Godt, alle gy die rontom hem zijt: vooral gy Priesters en Levieten, die den zetel zijner Majesteit omringt ! laten alle de Joden den heer loven , en laetfe dien, die te vreefen is, gefchencken van dankbaerheid brengen.
13. Die het gebied voert over het leven der menfchen, zelvs over dat der aenzienlykften , die den geeft der Vorften als druyven affnijdt: die den' Koningen der aerde vreeflick is, door het ftraffen van hunnen hoogmoed, dwinglandy, wreedheid en onderdrukking.
PSALM. LXXVII.
1. T^En Pfalm Afaphs, voor den Opperfang-
meefter, over Jeduthun. Over Jeduthun, verg. Pf. 39: 1.
Dit lied behelst gebeden, overdenkingen, en werkzaemheden van eenen Godvruchtigen, die onder het gemis der Godlyke gunst, na lang vergeevsch geworsteld te hebben,



PSALM. LXXVIL' x97
ben, zich eindelyk leert op te beuren, door eene behoorlyke overdenking van Gods macht en trouw, weleer aen het volk van Israël betoond, in de verlosfing uyt Egypte.
Sommigen pasfen dezen Pfalm toe , op de Babylonifche gevangenis; anderen, op de tijden van antiochus epipha-
nes ; anderen, op de vervolgingen der Christen Kerk.
De tweede opvatting zou ons meest behagen , uit hoofde van de overeenftemming, welke 'er is tusfchen dezen Pfalm en den voorgaenden LXXIVften, zoodat het Joodfche volk onder de woede van Epiphanes, fprekende inkome.
De Dichter bepaelt onze aendacht, by drie hoofdzaken!
I. By zijnen tegenwoordigen gemoedigden toeftand, vs. 2.
II. By het mislukken van. veele pogingen , welke hy had aengewend, om tot dien gemoedigden toeftand te ko* men, vs. 3-10.
III. By de middelen, van welke hy zich met vrucht bediend had , om zich met een gemoedigd vertrouwen op den heer te verlaten, vs. 11-21.
2. Mijne ftemme is al biddende tot Godt; ende ick roepe in den nood geduurig tot Hem om hulp : mijne ftemme is tot Godt, ende hy fal de oore tot my neygen, om mijne gebeden gunstig te verhooren.
3. Ten dage mijner benaeuwtheyt focht ick dén Heere met ernftige gebeden; mijne hant was des nachts uytgeftreckt, om een' droevig misbaer te maken, ende en liet daervan niet af: mijne ziele weygerde getrooft te worden.
4. Dacht' ick aen God, zoo als Hy, machtig en geducht , alle eer en hulde waerdig is, fo maeckte ick een moedeloos mifbaer : peynfde ick over de verhevene deugden welke God eigen zijn , fo wert mijne ziele overftelpt van angst en benauwdheid. Sela!
5. Gy o God, hieldt mijne oogen wakende; het intrekken van uwe gunst benam my den flaep , ick was verflagen , geheel radeloos, ende en fprack niet omdat ik den moed voor altoos had opgegevén.
XI. DEEL. N 3



i<?a PSALM. LXXVII.
6. Ick herinnerde my onder dat alles gelukkige tijden, en overdachte de dagen van oudts ; in welke Gy zulke blijkbare proeven van uwe gunst aen uw volk gegeven hebt: ik dacht aen het gene 'er gebeurd is in de jaren der voorledene eeuwen.
7. Ick dachte aen mijn fnarenfpel, waerop ik voorheen blymoedig gewoon was te fpeelen, in der nacht overleyde ick in mijn herte; ende mijn geeft onderfocht, welke uitnemende weldaden ik voorheen genoten hadde, en welke de redenen waren van mijnen tegenwoordigen treurigen toeftand.
Deze redenen niet kunnende ©pfpooren met mijn natuurlyk verftand, berstte ik menigmael dus uit:
Sal dan de Heere in eeuwigheden verftooten? zal hy zijne gramfchap nimmer doen eindigen, ende voortaen niet meer goetgunfligh zijn?
9. Houdt fijne goedertierenheyt in eeuwigheyt op ? heeft de vervulling van zijne toefegginge een eynde, van geflachte tot geflachte?
10. Heeft Godt vergeten en de gedachten ter zijde gefteld, om genadigh te zijn? heeft hy fijne barm» hertighedsn door toorne toegefloten? Sela!
11. Daer na toen ik alle de gemelde middelen te vergeevsch had aengewend, om mijn hart te bemoedigen, feyd* ick by my zeiven ; Dit woelen krenckt my en valt my bitter; \maer~] de rechter hant des AHerhoogften verandert. .
Het laetfte woord , het welk de Onzen door verandert overzetten, heeft twee zeer verfchillende beteekenisfen. -f* Het geeft en verandering en jaren te kennen. Te weten, men kan het nemen voor een werkwoord , en dan zegt het veranderen; of voor een naemwoord , dan beteekent het iareu, gelijk - het in den laetften zin is voorgekomen, in het 6 'e vers van dezen zelvden Pfalm. — Niemand verwondere zich hier over; daer het ook zelvs in onze tael niet vreemd is, dat fommige woorden eene andere beteekents hebben, wanneer zy als werkwoorden , en wederom eene andere, wanneer zy als naemwoo/den voorkomen. Welk een onder-
fcheid



PSALM. LXXVII. 199
fcheid is 'er tusfchen de woorden fteeien en Jleelen, fchoon zy op dezelvde wijs gefchreven en uitgefproken worden; als een naemwoord, beteekent het fteeien van bloemen of vruch ten , en als een werkwoord, iemand iets ontvreemden. Zoo is het ook gelegen met zweeren en zweeren ; als een werkwoord zegt het, iets met eede bevestigen, en als een naemwoord, beteekent het etterbuilen.
Neemt men nu het Hebreeuwfche woord voor jaren, da^ moet men 'er de uitdrukking, ik zal gedenken , uit vs. 12 in lasfchen; en dan is de zin deze: „ Met alle mijne woelin ,, gen kon ik niet tot rust komen, in tegendeel, ik kwelde
mijne ziel geweldig; maer ik zal nu eenen geheel ande„ ren weg inflaen, ik zal gedenken aen de jaren van de rech,, tehand des Allerhoog flên , aen die gezegende tijden , in ,, welke de Allerhoogfte zijne Almacht, ten behoeve van „ ons volk, zoo blijkbaer geopenbaerd heeft." — Dan , hei fchijnt ons eenvouwiger, en meer met het verband te ftroo ken , wanneer men het Hebreeuwfche woord, met onze Over zetteren, als een werkwoord, neemt voor veranderen; en dan is de meening deze: „ het veranderen is der rechte van den „ AllerhoogJien ; hoe hoopeloos de ftaet der zaken ook „ wezen moge , Gods Alvermogen is onbeperkt, het ftaet „ aen zijne rechtehand, het hangt van zijn Alvermogen af, „ om eerlang eene gunstige omwending te geven."
12. Om tot eenen gemoedigden ftaet te geraken , zal ik dan mijne aendacht bepalen by de uitreddingen, welke de heer, door zijn geweldig Alvermogen , zoo menigmalen aen ons volk gefchonken heeft. Ick fal der daden des Heeren gedencken: welke hy, in voorige tijden, ten behoeve van ons volk verricht heeft ? ja heer , Israëls verlosfer in tijdin van benauwdheid ! ick fal gedencken uwer wonderen van oudts her;
13. Ende fal alle uwe almachtige wercken eerbiedig betrachten, ende van uwe daden dankbaer fpreken.
14. O Godt, uw wegh is in het heiligdom: alle de wegen van uwe Voorzienighcrd zijn altoos volkomen heilig en rechtvaardig' Elk behoort 'er zich, met eerbied
XI. deee. N 4



aoo PSALM. LXXVII.
aen te onderwerpen, wie is een groot Godt, gelijck Godt ? zijt gy niet alleen de Allerhoogfte en Allesmachtige God, wie zou zich dan tegen u verzetten kunnen ?
15. Gy zijt die Godt, die («) wonder doet: gy hebt uwe fterckte bekent gemaeckt, en de roem uwer grootmachtige daden heeft zich alomme verfpreidt onder de volcken.
16. Gy hebt uw volck Israël, door [uwen] machtigen arm uit Egypten verloft. Gy hebt de kinderen Jacobs ende Jofephs , uit dat diensthuis, wonderdadig uitgeleidt. Sela!
17. (Z>) De wateren van de roode zee fagen u, en ondervonden Uw Alvermogen , o Godt, de wateren fagen u, fy beefden en vloden wech: oock waren de afgronden beroert., toen Gy voor uw volk eenen weg baende, dwars door den Arabifchen Zeeboezen henen.
18. Toen Israël was doorgetrokken, heerschten de wateren weder om de Egyptenaren te verdelgen. By die gelegenheid ontftond 'er een verbazend onweder, (c) De dicke woleken goten water uyt ; de bovenfte woleken gaven geluyt: oock gingen uwe pijlen daer henen, in geduchte blixemen.
19. 't Geluyt uwes donders was in dit ronde; zoo ver men zien konde, de blickfemen verlichteden de werelt: de aerde wert beroert ende daverde:
20. Uw wegh was in de zee, ende uw padt in groote wateren: voor zoo ver Gy eenen weg baendet, dwars door de zee henen ; ende uwe voetftappen en werden naderhand niet bekent, naedien de wederkeerende wateren den weg bedekten, door welken de Israëlieten waren heen gegaen.
21. Gy leyddet uw volck, onder de voortocht van de Wolkkolom, door de Woestijne, met dezelve zorg, (d) als een herder eene kudde leidt, door de hant van Mofe ende Aaron.
Zoo
■ f» Exod. 15: 11. (!>') Exed. 14: 21. (O Exod. I4«'24. 00 Pf. 78:. 52. ende 80: 2.



PSALM. LXXVIII, 201
Zoo zeer hebt Gy Uwe Almacht aen Israël verheerlykt. Gy hebt nog dezelvde betrekking tot ons volk. Deze herinnering geeft my eenen genoegzamen grond om te hopen, dat Gy ook nu ons volk niet geheel verlaten , maer eerlang het licht uit de duisternis zult doen fchijnen.
PSALM. LXXVIII.
TTEt opfchrivt leert ons, dat deze Pfalm, door asaph, gedicht zy , die Matth. 13: 35. een Propheet genaemd wordt.
Dit lied behelst een gefchiedkundig vertoog, van Gods machtige en rechtvaerdige, zoo wel als goedertierene en barmhartige handelingen, met zijn oude volk Israël; van dien tijd af dat Hy hen uit Egypteland voerde, tot dat david den Throon van Israël beklommen had.
Uit de aenhaling van dezen Pfalm Matth. 13: 35, mogen wy befluiten , dat de groote Leeraer der gerechtigheid, door den Propheet asaph, fprekende worde ingevoerd. — Dit ftaet althans by ons vast, ten aenzien van vs. 1,2, hoe zeer anderen hier asaph , als een voorbeeld van christus befchouwen. Of 'er ondertusfchen van vs. 3. tot 72. andere fprekers voorkomen, die, als van den heer zei ven geleerd, in het veeltal, des heeren wegen vermelden , gelijk fommigen willen, laten wy in het midden; te meer omdat de zaek op het zelvde uitkomt.
Wy onderscheiden in dit lied, de voorrede en het vertoog zelvs.
I. De voorrede is, na het opfchrivt, vervat vs. 1-4, welke fommigen zoo begrijpen, dat vs. 1, 2. de messias, maer vs. 3, 4. zijne leerlingen fprekende voorkomen.
II. Het vertoog zelvs vinden wy vs. 5 - 72.
A. Eerst worden Gods wegen met Israël vermeld, van XI. DEEL. N 5



soa PSALM. LXXVIII.
de verlosfing uit Egypten, tot de inleiding in Kanaan vs. s-53- en
B. Daerna van de invoering in Kanaan, tot de Koninglyke regeering van david vs. 54 - 72.
ï. Een Onder wij fmge Afaphs. O mijn volck
Israël , tot het welk ik eene meer byzondere betrekking heb , neemt mijne leere ter ooren : ontvang mijne lesfen aendachtig en leergierig, door welke ik u den weg zal aenwijzen, om een wezenlyk en beftendig geluk te erlangen. Gy alle , die tot het zaed van Israël behoort; neyget ulieder oore tot de redenen mijns monts, en maekt een betamelyk gebruik van mijne lesfen.
2. (a) Ick fal mij nen mont opdoen met fpreucken: ik wil vrymoedig fpreken van de groote daden, welke de heer, ten behoeve van Israël verricht heeft; en de zaek , met fpreuken , met merkwaerdige voorbeelden , ophelderen : ick fal verborgenheden overvloediglick uytftorten, mijn mond zal zijn, gelijk een fnel vlietende beek, en gebeurtenisfen voordragen, welke, als afbeeldingen van meer verhevene zaken, moeten befchouwd worden. Op deze wijs zal ik, als de groote Leeraer der gerechtigheid, Gods machtige daden vermelden, van oudts her:
3. ' Ik zal niet fpreken van twijfelachtige zaken, welke, met eenigen fchijn, zouden kunnen betwist worden; maer van zekere gebeurtenisfen , omtrend welke geene bedenking vallen kan ,. Die wy gehoort hebben , ende wetenfe, met volle zekerheid, ende die onfe vaders, die 'er ooggetuigen van waren, ons vertelt hebben.
4. Wy lullen 't niet verbergen voor hare kinderen , voor het navolgende geflachte zorg dragen, dat de gedachtenis dezer merkwaerdige gebeurtenisfen niet ■verlooren rake. Wy zullen deze zaken openlyk vermelden , vertellende de lofiickheden de roemruchtige daden des HEEREN, door welke Hy zijne oneindige Volmaektheden zoo blijkbaer heeft bekend gemaekt; ende
fijne
CO PfallH 49: 5- Matth. 13: 95-



PSALM. LXXVIII. 203
fijne fterckheyt, ende fijne wonderen, die hy gedaen heeft.
II. Na deze voorrede volgt het vertoog zelvs.
A. In het eerste deel, waerin des heeren wegen met Israël vermeld wprden, van de verlosfing uit Egypte tot de inleiding in Kanaan vs. 5- 53. ontmoeten wy de volgende byzonderheden. (1). Eerst wordt de Wetgeving herinnerd, tegen welke Wet de Israëlieten zich grootclyks bezondigden vs. 5-11; (2). Daerna wordt aengetoond, hoe de Israëlieten, onaengezien des heeren wonderen en weldaden, hunnen God fchroomelyk verzocht hadden vs. 12-20. (3). Verder hoe zy, over dit wangedrag , op eene vreeslyke wijs , geftraft waren vs. 21-31. (4). Wijders hoezy, des niet tegenftaende , tegen den heer , bleven zondigen, hoe zeer de heer zijne goedheid openbaerde , zoodra zy zich Hechts uitwendig bekeerden vs. 32-39. (5). Eindelyk ontmoeten wy de verfchillende wegen, welke de heer , met Israël, in de woestijne , heeft ingeflagen vs. 40-53.
5. De heer heeft uitnemende weldaden aen Israël bewezen , nadat hy hen uit Egypten verlost had. (7>) Want hy heeft eene getuygenifle opgericht in Jacob: op Sinai heeft Hy ons volk vereerd met de bekendmaking van die voorfchrivten, nae welke zy hun gedrag moesten inrichten, ende toen heeft hy eene wet geftelt in Ifraël , die hy onfen vaderen geboden heeft; dat fyfe haren kinderen fouden bekent maken.
6. Op dat het navolgende geflachte [die] Wet weten en hare geboden betrachten foude; de kinderen [die] geboren fouden worden: [ende'] fouden opitaen , ende vertellenfe wederom haren kinderen.
7. Ende dat fy, uit aenmerking van Gods machtige en goedertierene daden, hare hope op Godt fouden
(2) Deut. 4: 9. ende 6: 7. XI. DEEL.



2C4 PSALM. LXXVIII.
Hellen , ende Godts daden niet vergeten ; maer fijne geboden bewaren.
8. Ende dat fy niet fouden worden gelijck hare ongehoorzame vaders in de woestijne; een (e) wederhoorigh ende wederfpannigh geflachte , een geflachte, [dat] fijn herte niet en richtede, om God, in waerheid te dienen, ende welckes geeft niet getrouw en was met Godt, naedien hunne Godsdienst alleen beftond in geveinsde vertooningen.
9. De Israëlieten, die op dien tijd, toen de zetel van den Godsdienst en van de burgerlyke Regeering , in de ftam van Ephraim was, gelijk onder de Richteren, toen de Tabernakel te Silo was, kinderen Ephraims konden genaemd worden; hebben de godlooze voetftappen van hunne hardnekkige voorvaderen onbedachtzaem naegevolgd ; als gewapende boogfchutters, keerden zy zich om ten dage desftrijts, zy gedroegen zich even zoo trouwloos, omtrend den heer , als welgewapende krijgsknechten doen , wanneer zy zich tegen hunne legerhoofden verzetten.
10. Sy en hielden Godts verbont niet, ende weygerden te wandelen in fijne wet.
11. Ende fy maekten zich fchuldig, aen eene verfoeilyke ondankbaerheid tegen den heer. Zy vergaten fijne daden ; ende fijne wondéren, die hy hen hadde doen fien, en, ten hunnen behoeve, verricht had.
12. Voor hare vaderen hadde hy wonder op wonder gedaen; zoo in het bovenfte gedeelte van Egyptenlant, daer de hoofdftad Memphis of Heliopolis gelegen was, als in het benedenfte gedeelte [in] den velde Zoans, naer den kant van den mond des Nyls.
13. (d) Hy kloofde de Roode zee, ende deed 'er haer doorgaen; ende de wateren deed' hy ftaen als eenen hoop van weerskanten, tot dat de laetfte man den Arabifchen oever bereikt had.
14. (e) Ende hy leyddefe des daegs met eene wolcke; ende den gantfchen nacht met een licht
des
(e) Exod. ',2: 0. ende 33: 3j 5- ende 34: 9- T>eut. 6, 13. ende 31: 27. (ii) Exod. 14: 2r. (e) Exod. 13: *l. Pl. 105: jp.



P S A L M. LXXVIII. 205
des vyers. Des daegs vertoonde zich de wolk, in welke de heer, als de Leidsman van Israël, od eene meer byzondere wijs, tegenwoordig was, als een rook; en des nachts als een vuur.
15. (ƒ) Hy kloofde de rotzfteenen in de dorre zand woeftijne ; om zijn dorstend volk water te verfchaffen , ende drencktefe overvloedigh , 'als [uyt~\ afgronden , en diepe waterkolken.
16. Want hy bracht ftroomen voorc uyt de fteenrotze; ende deed' de wateren afdalen als rivieren.
17. Maer dit alles was nog niet genoeg, om het verftokte hart der ondankbare Israëlieten te vermurwen. Nogh voeren fy wijders voort tegen hem te fondigen ; verbitterende den Allerhoogften in de dorre wilderniffe.
18. Ende fy verfochten Godt in haer herte; begeerende fpijfe nae haren lult: Offchoon de heer hun fpijsde met manna, het welk Hy uit den hemel deed nederdalen, begeerden zy, met een woest getier, vleesch te eten.
19. (g) Ende fy fpraken, al murmureerende, lasterlyke woorden, tegen Godt; ten blijke, dat zy zijn Alvermogen , van het welk zy zoo vele proeven gezien hadden, nog in twijffel trokken : want fy feyden : Soude Godt eene tafel konnen toerichten in de woeftijne? en die voorzien van alle begeerlyke fpijzen, van welke wy, in Egyptenland, gewoon waren eenen vollen overvloed te hebben ?
20. Qi) Siet, hy heeft wel den rotzfteen geflagen , dat 'er wateren uytvloeyden, ende beken overvloediglick uytbraken: maer zou hy machtig genoeg zijn, om ons allerlei foort van aengcnams fpijzen, in deze huilende wildernisfen , te verfchafFen ? foude hy
CD Exod. 17: 6. Num. 20:11. Pf. 105:41. iCor. 10:4. (?) Num. 11: 1,4. Qh) Exod. 17: 6. Num. 20: 11,
XI. DEEL.



2oÖ PSALM. LXXVIII.
oock broot konnen geven? foude hy fijnen volcke vleefch konnen toebereyden ?
21. (i) Daerom hoorde de HEERE, ende wert verbolgen: zoodra de heer deze godlasterlyke woorden gehoord had, ontftak zijn toorn aenftonds, op eene zeer geduchte wijs : ende de weerbarstige Israëlieten ondervonden ook aenftonds de geduchte uitwerkfelen der Goddelyke gramichap; want een vyer wert ontfteken tegen Jacob, ende toorn gingh oock op tegen Ifraè'1.
Vergelijk Num. n.
22. Die ftraf, hoe ontzachlyk ook, hadden zy rechtvaerdig verdient; Om dat fy in Godt niet en geloofden, ende op fijn heyl en machtigen byftand niet en vertrouwden.
23. De heer toch had hen, van genoegzaem voedfel, op eene wonderdadige wijs verzorgd. Daer hy den woleken van boven geboodt, ende de deuren des hemels opende; om het manna te doen nederdalen.
24. (k) Ende hy regende op hen het Man om te eten , ende gaf hen daerdoor wonderdadig brood en hemelfch koorn.
25. (I) Een yegelick at het broot der Machtigen , voor zoo ver dit manna meer gefchikt fcheen, tot fpijs van Engelen, dan van menfchen : hy fondt hen teerkoft , geduurende hunne reis door de woestijne, en dat tot volle verfadinge.
2(5. Evenwel voldeed God ook aen dat onnatuurlyk verzoek om vleesch. (m) Hy dreef den ooften wint voort in den hemel , ende voerde den zuyden wint aen door fijne fterckte;
27. Ende regende op hen vleefch van kwakkelen, zoo overvloedig, als ftof, ende gevleugelt gevogelte als zant der zeen;
28. Ende de heer gav Israël volop van dit vleesch. Hy dede 't vallen in 't midden fijns legers, rontom fijne wooningen.
49. Doe
CO Kum. 'i' T> &c- (*) Exod. ifi; 14. (O Joh. 6: JI. I Lor. 10; 3. (»;) iN'jm. 11: 31.



PSALM. LXXVIII. 207
29. Doe aten fy gulzig, ende werden feer fadt: fo dat hy hen haren lult toebrachte.
30. Sy en waren nogh niet vervreemdet van haren luft, hunne onverzadelyke gulzigheid nam nog geduurig toe. Dit vertoornde den heer geweldig ; hare fpijfe was. nogh in haren mont: het vleesch zat nog uisfchen hunne tanden :
31. (n) Als Godts toorn tegen hen opgingh, dat hy van hare vetfte doodde, ende de uytgeleftme Ifraè'ls nedervelde.
Vergelijk weder Num. 11.
32. Boven en niet tegenftaende dit alles fondigden fy nogh by aenhoudendheid. Binnen korten murmureerden zy weder, op eene hemeltergende wijs, toen de verfpieders, uit Kanaan, waren terug gekomen, ende en geloofden nog niet, lieten zich nog niet bewegen, om op den heer te vertrouwen, door alle fijne wonderen.
33. Dies deed' hy hare dagen vergaen in ydelheyt, ende verdwijnen, als een damp. Zy eindigden, door een fchroomelyk oordeel, hare jaren in verfchrickinge. Zie Num. 13, 14-
34. Als hyfe doodde en in de woestijne deed omkomen, fo vraegden fy, die het volgend geflacht uitmaekten, nae hem; ende keerden weder tot den heer , ende fochten Godt vroegh;
35. Ende gedachten, dat Godt haer rotzfteen was, op wien zy veilig vertrouwen konden, ende dat Godt de Allerhoogfte haer verloffer ware.
36. Ende, met dit alles, was hunne bekeering geenzins oprecht ; het was flechts eene uitwendige en geveinsde vertooning : zy zochten den Alwetenden te mis. leiden ; fy vleyden hem met haren monde ; ende iogen hem met hare tonge.
37. Want haer herte en was niet recht met hem ; ende fy en waren niet getrouw in fijn verbont.
O) Num. 11: 33. 1 Cor. ic: 5. XI. DEEL.



2o8 PSALM. LXXVIIL
38. Doch hy , barmhertigh zijnde, verfoende de ongerechtigheyt, ende en verdorffe niet: Hy vergav hunne misdaed, in zoo ver, dat hy dezen trouwlozen hoop niet verdelgde; maer hy wendde dickwijls fijnen toorn af, ende en weckte fijne gantfche grimmigheyt niet op, de blijken van zijne gramfchap waren geduurig vermengd , met kennelyke proeven van goedertierenheid.
39. Ende hy dachte, dat fy vleefch waren: dat hy, met zwakke menfchen, niet al te geftreng moest handelen ; gelijk aen een wint die henen gaet ende niet wederkeert.
40. Hoe dickwijls, en op welke fchroomelyke wijzen, verbitterden fy den heer , en tergden hem, met hunne zonden, in de Arabifche woeftijne, in welke zy veertig jaren omdoolden! hoe dikwijls deden zy hem, door hunne murmureeringen , fmerte aen in de gemelde wildernifle!
41. Want fy quamen al weder, zy hervatten hun wangedrag geduurig, ende verfochten Godt; door zijn Alvermogen, waervan zy zoo vele proeven gezien hadden, by herhaling, op den toets te zetten: ende zy ftelden den Heyligen Ifraëls een perck, zy fchreven den heer voor, wat hy doen en laten moest, als of zy de Wetgevers waren van den Allerhoogften.
42. Sy en dachten niet aen fijne hant; zy vergaten zijne machtige daden; zy dachten in het geheel niet, aen den dagh, doe hyfe uit het geweld van Pharao den grimmigen wederpartijder verlofte.
43. Hoe hy fijne teeckenen, de bewijzen van zijne macht ftelde in Egypten; ende fijne wonderheden in den velde Zoans: Vergel. vs. 12.
44. (0) Ende zy gedachten niet, hoe de heer in Egypte hare vloeden in bloet veranderde ; ende hare groote ftroomen tot bloed maekte, op dat fy niet en fouten drincken.
45. (p) Hy fondt eene vermen ginge van onge¬
dierte
(o) Exod. 7: ao. (/O Exod. 3: 24.



PSALM. LXXVIII. 209
dierte en luizen Pf. 105: 31. onder haer, dat haer verteerde en eene geduurige onrust veroorzaekte: ende (5) vorfchen, die haer verdorven, alles met eenen vuilen ftank vervullende.
46. (r) Ende hy gaf haer gewas den kruytworm en de kevers Pf. 105: 34; ende haren arbeyt, de vrucht van hun ploegen en zaeijen, den fprinckhaen.
47. (ƒ) Hy' doodde haren wijnftock door den hagel; ende hare wilde vijgeboomen door vyerigen hagelfteen, door zwaren hagel, verzeld met verfchriklyken blixem.
48. Oock gaf hy haer vee den hagel over; ende hare beeften den vyerigen kolen des blixems.
49. Hy fondt onder hen de hittigheyt fijns toorns, verbolgenheyt, ende verftoortheyt, ende benaeuwtheyt; [met] uytfendinge der boden van veel quaets.
Hier worden verfcheidene woorden op een geftapeld , om het ontzachlyke van die wonderdadige plagen aftetee > kenen. — De Mttigheid van Gods toom beteekent het uitwerkfel van Gods geduchte gramfchap. Het woord verbolgenheid beteekent eigenlyk eene opbruifching, als van eenen vloed , die zijne oevers overftroomt. Verftoordheid beteekent het fchuim, als van eenen kokenden pot. Het woord benauwdheid beteekent de jaloezy , den hoogften trap der grimmigheid , wegens gefchonden eer. — De uitwerkfels van deze zijne gramfchap zond de heer in Egypte ; ten blijke dat het geene toevallige rampen waren, maer rechtvaerdige ftrafFen. — De boden van veel kwaed kunnen de rampen zelve beduiden.
50. De betooning van Gods gramfchap was wel ontzachlyk, maer evenwel niet onbefuisd. Hy woegh een padt, voor fijnen toorn; Hy ging geregeld, en als by eene gepaste afweging, te werk, in zijne ftrafgerichten. Ook droeg de heer zorg, dat zijn volk Israël niet benadeeld wierd. Hy floeg de Egyptenaren, op eene vrees fe-
(?) Exod. 8: 6. (O Exod. 10: ij. (/) Exod. 9: «3. XI. DEEL, O



aio PSALM. LXXVIII.
]yke wijs, en hy en onttrock hare ziele niet van den dooi: hunne rampen eindigden in eenen geheelen onder, gang, ende (t) haer gedierte gaf hy aen de peftilentie over.
5*i. (V) Ende hy floegh al het eerftgeboren in Egypten; zoo van de menfchen, als van de beesten, hy floeg alle de eerstgeboorenen, die het beginfel der krachten uitmaekten, in alle de tenten der Egyptenaren, die nakomelingen Chams waren, terwijl de Israëlieten verfchoond bleven.
52. Ende, in tegendeel, ten aenzien van Israël, gedroeg zich de heer, als een retrouw herder; hy voerde fijn volck, in de wolkkclom, door den dienst van Mofe en Aaron, uit Egvpten, als fchapen; ende leyddefe als eene kudee, in de woeftijne.
53- Ja hy leyddefe fekerlick en veilig, fo datfe niet meer en vreefden voor de Egyptenaren: (x) want de Roode zee hadde hare vyanden overdeckt, nadat zy 'er waren doorgegaen.
54. Ende hy brachtfe tot in Kanaan, het welk de heer gefchikt had, tot de lantpale fijner heyligheyt, alwaer Hy voornemens was zijn Heiligdom te plaetfen: ja de heer bracht hen tot defen bergh Sion, [dien] fijne rechterhant verkregen heeft , voor zoo ver hy de godlooze inwooners, die de maet van hunne ongerechtigheid vervuld hadden , door zijn Alvermogen , verdreven heeft.
55. Ende hy verdreef voor haer aengefichte de afgodifche en grouwzame Heydenen, Hy gav dit land aen den Israëlieten in bezitting, ende deedfe vallen (y) in 't fnoer [harer] erffenilfe; Jofua had alreeds het land door fnoeren afgedeeld , en elks ervdeel door het lot aengewezen; en de heer deed elk eene ftam nedervallen , juist i» dat aengewezen ervdeel ende hy deed' de ftammen Ifraëls in hare tenten veilig woonen.
56. Maer, in weerwil van alle de uitnemende welda¬
den,
(O Exed. 9: 6. Cv) Exod. ie: 29. (*) Exod. 14: 27, 2S. •nde 15: 10. CO I<'f. tflJ 7- f'alm 136: ei, 2:.



PSALM. LXXVIII. 2ïi
den, bleven zy nog even hardnekkig: want fy verfociiten ende verbitterden Godt den Allerhoogften op nieuws ; ende eii onderhielden fijne getuygeniffen niet.
57. Ende fy weecken te rugge van God, en verlieten zijnen dienst; ende handelden trouwlooslick, gelijck hare vadefs, gevende die eer en hulde, wtlke Gode alleen toekomt, aen nietige fchepfelen : fy zijn omgekeert, als een bedrieglicke boge, zy kanteden zich , met alle hunne vermogens, vyandig tegen den heer aen.
58. Ende fy verweckten hem tot toorn door
hare hoogten, op welke zy offerden, en door het plengen van eigenwilligen Godsdienst; (g) ende verweckten hem tot yver door hare gefnedene afgodsbeelden.
59. Godt hoorde 't. Het had lang gefchenen, als óf God deze gruwelen niet opmerkte : maer ten laetften gav hy 'er blijken van, ende hy wert zeef verbolgen; ende verfmaedde Ifraël feer, door hen neder te Horten , in eenen ftaet van de allerlaegfte verachting.
60. Dies verliet hy den Tabernakel te Silo; Nadat het land voor Israël onderworpen was , werd de tent der zamenkomfte eerst geplaetst te Silo, eene Stad in Èphraim Jof. 18: 1. Daer was de heer, op eene byzondere wijs, tegenwoordig; daer vroeg men het aengezicht des heeren , door de TJrim en Thummim.. Doch toen Israël het grootelyks verdorven had, verliet de heer dien Tabernakel, door het onttrekken van zijne tegenwoordigheid, eh het inhouden van zijne antwoorden ; gelijk althans, in Samuels tijd , het woord des heeren was dierbaer geworden 1 Sam. 3: i. Zoo doende verliet de heer de Tente , [dié] hy tot eene wooninge geftelt hadde onder dé menfchen.
61. (#) Ende hy gaf eindelyk zelvs fijne ftercktê, de Verbonds - Ark, het zichtbaer teeken van zijne allesvermo-
(2) Deutcr. 32: 16, 21. O) t Sam. 4: 10, n. XI. DEEL. O 2



aia PSALM. LXXVIII.
genie tegenwoordigheid, in de gevanckeniffe by de onbefnedene Philiftijnen; ende fijne heerlickheyt het voornaemfte cieraed van het Heiligdom , gav hy in de hant des wederpartij der s.
62. Ende hy leverde fijn volck over ten fweerde , om verflagen te worden; ende wert verbolgen tegen fijne erffeniife. Zijn toorn was, als een overlopende beek, zoodat hy de Philiftijnen gebruikte tot roeden, om Israël, het volk van zijn ervdeel en byzonder eigendom, op eene geduchte wijze te ftraften.
63. Het oorlogs vyer verteerde hare beste en uitgelezene jongelingen ; ende hare jonge dochters, wel eer zoo fterk gezocht, en Werden, door de zware nederlaeg, niet geprefen, 'er bleven nauwlyks jongelingen over, om haer ten echt te begeeren.
64. ( b ) Hare Priefters zelve, Hophni en Pinehas, de zoonen van Eli, vielen door 't fweert; ende hare weduwen en weenden niet, vermids zy, door hun Hecht gedrag , in verachting gekomen waren. Vergelijk 1 Sam. 2-4.
65. Ten laetften evenwel ontfermde zich de heer weder over zijn volk. Doe ontwaeckte de Heere, als een flapende; als een helt die juycht van den wijn.
Deze fpreekwijzen zijn zonderling : evenwel behelzen zy niets aenftootelyks. — Het geheele voorftel is verbloemd. In het gemeen leert het; dat de heer , die, geduurende eenen geruimen tijd, gefcheenen had, zich de zaek van zijn volk niet aen te trekken, en hen aen de macht hunner vyanden over te laten, nu van weg veranderde. _ De heer, fchoon hy nooit flaept noch fluimert Pf. 44: 24. 59: 6. wordt gezegd te ontwaken, wanneer hy zich de zaken van zijn volk wederom van nieuws aentrekti — De HEER ontwaekte ah een flapende. Een arbeider, van het werk vermoeid, begeevt zich ter ruste; maer ontwakende hervat hy zijn werk, en neemt het op, daer hy het gelaten had. Zoo deed ook de heer ; nadat hy zijn
volk.
(i) 1 Sam. 4: 11, iS, 19.



PSALM. LXXVIII. 213
yolk, eenen geruimen tijd, onder de macht der vyanden gelaten had, begon hy nu wederom voor het zelve te zorgen. — De heer ontwaekte als een held, die juicht van den wijn. Een beid, een dapper Krijgsman, nadat hy zich, door eenen zwaren ftrijd afgemat, weder met fpijs en drank verkwikt heeft, gaet den vyand op nieuws, zonder eenig gevaer te vreezen, al juichende te gemoet. Even zoo deed ook de heer; Hy maekte zich, als een kloekmoedig held op, ter verlosfing van zijn volk.
66. (e) Ende hy floegh fijne wederpartijders aen 't achterfte ; hy deed' hen eeuwige fmaetheyt aen.
Hier wordt blijkbaer geoogd , op de zware rampen , welke de heer den Philiftijnen toebracht. — Maer het is zoo zeker niet , hoe de byzondere fpreekwijzen moeten worden opgevat. Zy fchijnen te kunnen verklaerd worden, uit 1 Sam. 7, alwaer wy lezen, hoe de heer de Philiftijnen, zijne wederpartijders floeg, toen zy optrokken tegen Israël; hen achterwaerds drijvende, door den donder zijner mogendheid, zoodat zy de vlucht namen, en, met fmaed en fchande, moesten aftrekken.
Anders zou men het verklaren kunnen, van de fpenen, met welke zy bezocht werden; en waervan zy afbeeldingen , op raed van hunne Priesteren , tot eene eeuwige fmaed, in een gouden kistjen, met dé Ark wederzonden.
67. Doch evenwel de heer bracht de Verbonds-Ark niet weder, in hare voorige verblijvplaets te Silo, behoorende tot de ftam van Ephraim, hy verwierp de Tente Jofephs; ende den ftam Ephraims en verkoos hy niet, om aldaer zijn Heiligdom te plaetfen. Door eene verborgene leiding beftuurd, brachten de koeijen de Verbonds-Ark, naer Beth-femes in Juda 1 Sam. 6: q; daerna werd zy overgebracht naer Kiriath Jearim, op de grenzen van Juda en Benjamin 1 Sam. 7: 1, en bleev 'er eenen geruimen tijd, tot dat David, in 't eerste jaer zijner regee¬
rt O 1 Sam. 5: 6. ende 6: 4. XI. DEEL. O 3



2H PSALM. LXXVIII.
ring over geheel Israël, die naer Jerufalem opvoerde; en in al dien tusfchentijd was de Tabernakel beroovd van de Ark?- Vergelijk het gezegde by i Sam. 7: 2.
68. Maer hy verkoos den ftam Juda , tot den zetel van den plechtigen Godsdienst; en wel bepaeldelyk den bergh Zion, dien hy lief hadde, en tot zijne woonplaats verkozen had.
69. Ende hy bouwde fijn heyligdom als hoogten ; Door Salomo liet de heer den Tempel bouwen, volgens het plan reeds aen david bekend gemaekt; en wel als hoogten, voor zoo ver de Tempel veel hooger en prachtiger was , dan de Tabernakel. Dezen Tempel had de heer gefchikt tot eene onbeweeglyke wooning, en in zoo ver was dit gebouw als de aerde, die hy gegrondt heeft in eeuwigheyt.
70. (d) Endexhy verkoos fijnen knecht David, die den heer van zijne vroege jeugd oprechtelyk diende, tot Koning van Israël; ende nam hem van de fchaepskoyen zjjnes Vaders. Van saul wordt in het geheel niet gefproken; die alleen maer diende, om david eene oeffenfchool te verfchaffen, in 't welke hy werd bekwaem gemaekt, tot de Regeering over Gods volk.
71. Van achter de foogende \_fchapen\, daer hy gewoon was, een nauwkeurig opzicht te houden, om met dit zwakke vee, nae den gang van het werk te handelen, deed' hy hem komen , (e) om te weyden Jacob fijn volck, ende Ifraël fijne erffeniife , als een godvruchtig Vorst en Koning , met beleid en zachtmoedigheid.
72. Oock heeft hy aen het oogmerk beantwoord , waertoe hy van God geroepen was: naerdien hyfe geweydt heeft; nae de oprechtigheyt fijnes herten; ende heeftfe geleydt met een feer verftandigh be!eyt fijner handen.
PSALM.
(O 1 Sam. 16; 1I1 2 Sam. 7: S, CO * -Satn' 5S 2. 1 Chron. 11: a.



PSALM LXXIX.
215
PSALM. LXXIX.
TN dezen Pfalm , komen eenige godvruchtige fprekers voor: die bitterlyk klagen, over eene grouwzame verwoesting, welke wreede vyanden, in den Joodfchen Kerken Burgerftaet, hadden aengericht, en over den hoon die hun deswegen van hunne vyanden werd aengedaen ; gepaerd met een ootmoedig gebed tot den heer, dat hy de fchroomelyke rampen van zijn volk wilde doen eindigen.
Maer welk eene vervolging wordt hier bedoeld? Heeft asaph het oog op eene voorledene, tegenwoordige of toekomende gebeurtenis ? — Hy fpreekt zekerlyk niet van gebeurtenisfen , welke in voorige tijden waren voorgevallen. Het is waer, de Heidenen waren' meermalen in Gods ervenis gevallen, gelijk 'er vs. 1. gezegd wordt, gelijk ten tijde der Richteren, vooral onder eli en samuel ; maer, toen was Jerufalem nog de hoofdftad niet geworden, noch de Tempel gebouwd, gelijk de zaek vs. 1. wordt voorgefteld. Daerboven, wordt de wraek van God over de verwoestende Heidenen en hoonende nabuuren vs. 9-12. niet als voorleden , maer als toekomftig vooigefte'.d. — Ook kan asaph niet op gebeurtenisfen van zijnen tijd gezien hebben. In davids tijd immers, zijn de Heidenen niet ia Gods ervenis gevallen, noch hebben Jerufalem tot fteenkoapen gefield, noch de Tempel, die toen nog niet gebouwd was, verontreinigd, gelijk vs. 1. gezegd wordt. — Hy moet derhalven, als Propheet, van toekomftige zaken gefproken hebben.
Maer welk eene bepaelde toekomende gebeurtenis, heeft asaph hier afgeteekend ? — Vier verwoestingen komen hier in aenmerking ; of die der Asfyriers', vooral onder sanherib , of de Babylonifche onder nebucadnezar , of die onder den Syrifchen Koning antiqchus ïpiphanks en zijne opvolgeren, of de fchroomelyke verwoesting van Jewifaleo), door de Romeinen onder vïspasiakus.
XI. DEEL, O 4



2i6 PSALM. LXXIX.
De eerfte verwoesting kan hier niet bedoeld zijn; omdat deze alleen het Rijk der X Stammen betrof, en niet dat van Juda. Het is waer, sanherib heeft ook eenen inval gedaen in Juda, en zelvs de hoofdftad Jerufalem belegerd: maer evenwel hy heeft Jerufalem geenszins tot eenen Jleenhoop gemaelt, noch den Tempel verontreinigd ; door Gods hand in tegendeel, is zijn leger voor Jerufalem verdelgd geworden.
De Babylonifche verwoesting , fchijnt meer in aenmerking te komen; toen is Jerufalem tot Jleenhoopen gefield vs. t. toen is 'er zeer veel bloed vergoten vs. 3, deze verwoesting heeft lang geduurd vs. 5 , de gevangenen vs. 11. zouden de gevangelyk wechgevoerden naer Babel beteekenen kunnen, en bet gebed vs. 6, 7. komt bykans woordelyk overeen met dat van jeremias, om de Godlyke wraek over de Babyloniërs Jer. 10: 25. — Dan, met dit alles, zijn 'er byzonderheden in dezen Pfalm, welke op de Babylonifche gevangenis niet kunnen worden toegepast. De Babyloniërs hebben den Tempel geheel verwoest; maer hier wordt flechts van eene verontreiniging gefproken vs. t. Het is waer, vs. 7. lezen wy wel, zy hebben zijne heerlyke ivoordng verwoest; maer daer wordt de heerlyke wooning bedoeld, niet van God, maer van Israël. — Ook hebben de Babyloniërs zoo niet gewoedt , als vs. 2 , 3. gezegd wordt. Nergens lezen wy, dat zy zoo een fchroomelyk en ongemeen bloedbad hebben aengericht; noch dat hunne woede, zoo byzonder, omtrent Gods knechten en gunstgenooten verkeerd hebbe, dat zy hunne doode lichamen onbegraven lieten liggen, zoodat zy het gevogelte en gedierte tot fpijs waren. — In Babel zijn de gevangene Joden, over 't geheel, vry heusfelyk bejegend; dit komt niet wel overeen met vs. n. daer de gevangenen kinderen des doods genaemd worden. — De Sprekers komen hier voor, als zich bevindende in het verwoeste land vs. 4, 10, 11, maer, ten tijde der Babylonifche gevangenis, verkeerden de wechgevoerde Joden in het land der Chaldeen. — Eindelyk, de Babylonifche gevangenis was een rechtvaerdige ftraf over 't volk; maer deze bidders doen'hunne rampen voorkomen als eene zware beproeving, in welke de eer van Gods naem hun een plcitgrond om jreddicg opleverde. Veele



PSALM. LXXIX. 217
Veele byzonderheden in dezen Pfalm, pasfen zeer wel op de Romeinfche verwoesting onder vespasianus ; toen werd de Tempel t'eenemael verontreinigd, en Jerufalem gefield tot eenen fteenhoop vs. 1, toen werd 'er een ysfelyk bloedbad aengericht vs. 3; toen werdt de lievlyke wooning der Joden geheel verwoest vs. 7; en die verwoesting had eene alleruiterfte verfmading ten gevolge vs. 4, welke tot op den huidigen dag nog voortduurt. — Ondertusfchen wordt dit begrip genoegzaem wederlegd, door de volgende aenmerkingen : — De hardnekkige Joden, tegen welke de woede der Romeinen was ingericht, konden vs. 2. Gods knechten en gunstgenooten niet genaemd worden. Daerenboven, hoe konden de Joden, in dien tijd, op eenigen grond bidden, om verlosfing uit die rampen, en die bede door de eer van Gods naem aendringen vs. 9 ? daer immers de eer van Gods naem deze uiterfte verwoesting vorderde.
Er blijvt derhalven niets anders over, dan de rampftaet die het Joodfche volk, door de Seleuciden of Syrifche Koningen , onder autiochus epiphanes en zijne opvolgeren, is overgekomen. — Trouwens; alle de gezegden in dezen Pfalm, laten zich, uit deze onderftelling, by uitnemendheid wel verklaren — Ook ftemt de inhoud van dit lied blijkbaer overeen, met Pfalm 74, in welken dezelvde gebeurtenis bedoeld wordt. — Voeg 'er by, dat de Schrijver van het eerfte boek der maccabeen, kap. 7: 16. het 2de en 3de vers van dezen Pfalm , op dat hachlyk tijdgewricht toepasfe. Schoon nu het gezach van dien Schrijver niet genoeg beflisfche, zoo wijst het evenwel aen, dat hy eene ongemeene gelijkheid, tusfchen den gemelden rampfpoed der Joden, en het gene in dezen Pfalm gezegd wordt, hebbe opgemerkt.
Nae ons inzien derhalven, heeft asaph, door den Prophetifchen Geest voorgelicht, de godvruchtige Joden fprekende ingevoerd, die onder de Syrifche vervolgingen leven zouden.
I. Eerst doen zy hun beklag by den heer, over de treurige omftandigheden, in welke zy geplaetst waren, vs. 1 - 4.
XI. DEEL. , O 5



«ng PSALM. LXXIX.
II. Daernae bidden zy, dat Hy zijne gramfchap van zijn volk wilde afwenden, en tot de verwoestende vyanden overbrengen, vs. 5-7.
III. Vervolgens, fmeeken zy om verlosfing uit de hand hunner vyanden, en Gods wraek over hunne hoonende nabuuren, vs. 8-12.
IV. Zy befluiten eindelyk, met eene hartgrondige gelovte, vs. 13.
1. Een Pfalm Afaphs. O Godt, onreine en afgodifche Heydenen zijn, door eenen onverwachten vyandelyken inval, gekomen in ens land, het land van uwe erffenilfe: het welk Gy, tot de plaets van uwe byzondere tegenwoordigheid, geheiligd hebt; met eenen toeleg, om het zelve te overrompelen en in te nemen: fy hebben den Tempel uwer heyligheyt verontreynigt; zy hebben niet alleen hunne onreine handen aen dit Heiligdom geflagen; maer het ook beroovd van deszelvs fchattên, cieraden , en gereedfchappen ; fy hebben Jerufalem tot fteenhoopen geftelt, de ganfche ftad is vol van puin- en fteenhoopen; daer de muuren, met de voornaerafte huizen en paleizen, zijn omver gehaeld.
2. De woede en de wreedheid van onze vyanden kent pael noch perk. Sy hebben de doode lichamen uwer knechten onbegraven laten liggen, en zoo doende aen 't gevogelte des hemels tot fpijfe gegeven ; het vleefch uwer gunftgenooten aen 't gedierte des lants.
Onder de benaming van Gods knechten en gunstgenooten, kan men de Joden in het algemeen verftaen, die zich gezettelyk hielden aen den Vaderlyken Godsdienst. Anders zou men de uitdrukkingen zoo kunnen onderfcheiden, dat Gods knechten de dienaren van het Heiligdom , en zijne gunstgenooten de gemeene Joden beteekenen. — Mogelyk moeten wy nog meer bepaeld, aen zulke Joden denken, die boven anderen , in verkleevdheid aen den Godsdienst uitmuntten , en in den tijd welken hier bedoeld wordt, den naem dragen van chasideen of assideen, by welke zich de Maccabcïfche helden naderhand gevoegd hebben.



PSALM. LXXIX. aio
3. Sy hebben een allerysfelykst bloedbad onder de Joden aengericht, en haer bloet rontom Jerufalem als water vergoten , ende daer en was niemant diefe begroef, vermids de vyanden wreedaertig genoeg waren , om de begraving der vermoorde Joden, met geweld te verhinderen.
4. (#) Wy die eertijds zulk een beroemd volk uit. maekten , zijn nu onfen nabueren, den omliggenden Heidenen, tot eene fmaetheyt geworden; een fpot ende fchimp dien, die rontom ons zijn.
5. (b) Hoe lange, HEERE? zullen onze deerlyke mishandelingen en fmaedheden , onder welke wy reeds eenen geruimen tijd gezucht hebben, nog duuren ? fult gy eeuwiglick toornen? fal uw yver over ons altoos als vyer branden?
6 (c) Stort de geduchte uitwerkfelen van uwe grimmigheyt als eenen vuurgloed uyt over de Heydenen, die& u niet en kennen ; ende over de afgodifche Koninckrijcken, die uwen naem niet aenroepen.
7. Want men heeft het nagedacht van uwen getrouwen knecht Jacob opgegeten; aengevallen, en als eene fmakelyke fpijs opgeflokt; ende fy hebben Kanaan en deszelvs hoofdftad Jerufalem, fijne liefiicke wooninge verwoeftet.
8. (d) Gedenckt ons de voorige mifdaden niet; welke ons volk, na de Babylonifche gevangenis, fchoon van de afgodery gezuiverd, bedreven heeft; haeft U ter onzer hulpe, laet uwe barmhertigheden ons voorkomen: laten wy de uitwerkfelen van uwe ontferming zien en ondervinden : want wy zijn feer dunne geworden, zeer gering in getal en in vermogen, zoodat wy bykans tot niet gebracht zijn.
9. Helpt ons, oGodt onfes heyls, die onze Vaderen zoo menigmalenverlost hebt! doe het ter oorfake van de eere uwes naems: of om het woord der eere van uwen
(a) Pf. 44: 14. ende 80: 7. (T) I'fslm 8y: 47- GO J«r' lo: 2500 Jef. 64: 9.
XI. DEEL.



22Q PSALM. LXXIX.
naem. Gy immers, ó getrouwe God! hebt zoo veele ivw* den van belovten tot ons volk gefproken, welke niet onvervuld blijven kunnen. Ook vordert het de eer van uwen grooten naem, die, wanneer Gy ons geheel varen liet, onder de Heidenen zoude gelasterd worden : ende daerom reddet ons, ende doet verfoeninge over onfe fonden, om uwes naems wille.
10. Waerom fouden de Heydenen feggen; Waer is haer Godt? de God der Joden is niet langer machtig, om zijn volk uit onze handen te redden ? Neen, laet de wrake des vergotenen bloets uwer knechten onder de Heydenen voor onfe oogen bekent worden. Laet het blijken, dat Gy het vergoten bloed van ons volk, aen de wreede Heidenen die het vermoord hebben, wilt wreken.
11. Laet het gekerm der gevangenen, die zich
bevinden onder een onderdrukkend juk van flaverny, onder de overheerfching van eenen geweldigen dwingeland, verg. Job 3: 18. voor uw aenfchij'n komen: laet het met ontferming van u worden aengehoord: behoudt overigh de kinderen des doots, die telken oogenblik aen de bloeddorst van. den onderdrukkenden vyand bloot ftaen, nae de grootheyt uwes arms, en het onbepaelde van uw Alvermogen.
12. Ende geeft onfen naebueren den Heidenfchen volken , die rondom ons woonen, fevenvoudigh weder in haren fchoot haren fmaet, daer mede fy u, o Heere, gefmadet hebben. Laet de fmaed welken zy u hebben aengedaen , in eene zeer overvloedige mate , op hunnen kop wederkeeren.
13. So fullen wy, uw volck in eene byzondere betrekking , ende die als de fchapen uwer weyde zijn, voor welke gy voorheen zoo lievderijk gezorgd hebt, u loven in eeuwigheyt, van geflachte tot geflachte; wy fullen uwen roem vertellen.
Laet ik hier, kortelyk, iets omtrent de vervulling by voegen ; te meer, omdat ook de volgende LXXXf160 Pfalm ziet op dezelvde gebeurtenis. — Alle de byzonderheden,
welkt-



PSALM. LXXIX. 221
welke in dezen Pfalm voorkomen, zoo ten aenzien van de verwoesting door de vyanden, als den fmaed der nabuuren, 2ijn blijkbaer vervuld in het gemelde tijdgewricht der Syrifche vervolging, onder antiochus epiphanes, en vooral in de drie eerfte jaren, eer Jerufalem door judas maccabeus is heroverd geworden.
Toen zijn de Heidenen in Gods ervdeel gevallen. — Die Heidenen waren de Syro-Macedoniërs.
Te weten, nadat alexander de Groote, Koning van Macedonien, geftorven was, werd zijne wijduitgeftrekte Heerfchappy verdeeld in vier byzondere Koningrijken , Macedonië, Afie, Syrië, en Egypte. Tusfchen de twee laetstgemelde Koningrijken, lag het Joodfche land in het midden. Dit gzv aenleiding, dat het Joodfche volk, in de geduurige twisten dier beide Koningrijken, werd ingewikkeld. Vooral had dit plaets, toen antiochus epiphanes de Syrifche regeering in handen kreeg , en tegen den Egyptifchen Koning ptolomeus philometor optrok. —■ Geduurende den tijd, dat antiochus zich in Egypte bevond , was gansch Jerufalem in verwarring gebracht door eenen jason , die weleer Hoogepriester geweest was; maer door antiochus afgezet zijnde, op een los gerucht van antiochus dood , met zijnen aenhang in Jerufalem introk, om zijnen opvolger menelaus van de Hoogepriesterlyke waerdigheid te ontzetten. — Deze onderneming van jason, als mede 't gene antiochus in het oor geblazen werd , dat de Joden, op het gerucht van zijnen dood, groote vreugde bedreven hadden, verbitterde hem dermate tegen het Joodfche volk, dat hy, zijn oogmerk in Egypte bereikt hebbende, met zijn leger naer het Joodfche land terug keerde, en aldaer zulke verwoestingen aenrichtte , als in dezen Pfalm befchreven worden. — Deze woede hernieuwde hy twee jaren later, door zijnen Veldheer apollonius.
In beide deze tochten , werd alles nae de letter vervuld, het gene hier vs. 3. voorfpeld is. —\ De Tanpet werd verontreinigd. Reeds by zijnen eersten tocht, werd XL DEEL.



222 PSALM» LXXIX.
antiochus, door menelaus, in den Tempel geleid. By die gelegenheid, nam hy den reukaltaer, de gouden tafel, en den kandelaer wech , hy fcheurde de gouden vercier. felen van den Tempel af, hy roovde de verborgene fchatten , en offerde een varken op dén brand - altaer. Ey zijnen tweeden tocht, gav hy bevel, dat 'er, in alle zijne heerfchappyen, maer één Godsdienst wezen moest, namelyk de Heidenfche. Hy verbood den Joden, hunne kinderen te befnijden, hy ftelde het beeld van Jupiter Olympiiis op den Tempel, en offerde voor het zelve.
Jerufalem werd tot fteenhoopen gefield: want in den tweeden tocht, zond de Koning zijnen Veldheer apollonius, die onvoorziens in Jerufalem viel, de ftad plunderde en met vuur verbrandde , brekende de huizen en muuren rondom af, i Macc. i: 30-33.
Er werd een ysfelyk bloedbad aengericht. In den eerften tocht liet antiochus zeer veele menfchen vermoorden, zoo oude als jonge, 1 ïviacc. 1; 25. 2 Macc. 5: 12-15, zoodat 'er binnen drie dagen 80000 omgebracht wierden. Van den tweeden tocht lezen wy 1 Macc. 1: 39, dat het onfchuldig bloed, rondom het Heiligdom, vergoten wierd.
Deze wreedheid trof vooral Gods knechten en gunstgenooten : want antiochus woedde vooral tegen de zulken, die voor den Vaderlyken Godsdienst yverden. — Onder demetrius , werden eenige jaren daerna, 60 mannen van de Asfideën doodgeflagen, en op dezen moord werd vs. 2, 3. van dezen Pfalm toegepast, 1 Macc. 7: 16, 17.
De Joden waren toen hunnen nabuuren tot eene fmaedheid geworden vs. 4. — Wy weten uit 1 Macc. 5. en het verhael van josephus, dat de rondom woonende Heidenen, de Edomieten, Ammonieten en anderen, zeer verbitterd waren tegen de Joden; en vooral de Samaritanen, die tot zulk eene verregaende kwaedaertigheid vervielen , dat zy een fmeekfchrivt zonden aen antiochus ; in het welk zy verklaerden, dat zy te vooren wel de Joodfche plechtigheden hadden aengenomen , maer nu den Heiden fchen
Gods-



PSALM. LXXIX. 223
Godsdienst omhelsden, en dat zy uit dien hoofde verzochten dat hun Tempel op den berg Gerizim, mogt gemaekt worden tot eenen Tempel van den Griekfchen Jupiter , den befchermer der vreemdelingen.
De Joden waren in dien tijd , volgens vs. 8. zeer dun geworden. — Wy lezen 1 Macc. 1: 40, 41, dat zy, door moorden en gevangelyke wechvoeringen, zoo gefmolten waren , dat Jerufalem een wooning was van vreemdelingen , en eene vreemde ftad voor hun , die 'er in geboren waren.
Toen hoorde men ook liet gekerm der gevangenen en van de kinderen des doods vs. 11. — By den eerften tocht werden 'er niet alleen 80000 Joden , in drie dagen omgebracht, maer 'er werden ook 40000 met de hand gevangen, en niet weiniger verkocht dan gedood, 2 Macc. 5:
14. In den tweeden tocht, werden ook de vrouwen
en kinders gevangen 1 Macc. i: 34.
Ook is eindelyk dit gebed der godvruchtigen verhoord. — De verlosfing van Gods volk werd aenvangelyk ondernomen , door den Priester mattathias ; die u-ervende, zijnen zoon judas tot Krijgs-overften aenftelde. De pogingen van dezen judas , toegenaemd den maccabeër, werden van God dermate gezegend, dat men, reeds in het derde jaer, in ftaet ware, om den Tempel van zijne onreinheid te zuiveren, en de macht der Syriers hoe langs hoe meer te fnuiken. Deze voorfpoed der Joodfche wapenen , nam, onder de broederen van judas , jonathaït en simon , allengskens meerder toe; en kwam eindelyk tot zulk een toppunt, dat hunne vriendfchap van de machtigde volken gezocht, en alexander janneus , de kleinzoon van Simon, zelvs met de Koninglyke waerdigheid vereerd wierd. — Ook werden de gevangene kinders des doods, in den eigenlyken zin behouden, toen jonathan by bacchides bedong, dat alle de gevangenen in vryheid moesten gefteld worden. 1 Macc. 9: 70. — Eindelyk hebben ook de vyanden Gods wraek ondervonden. Dit heeft men vooral in antiochus gezien, die van de wormen werd opgegeten, en in de ysfelykfte XI. DEEL.



224 PSALM. LXXIX.
folteringen van zijn geweten de ziel uitblies. Om nu niet te fpreken van antiochus eupator en van lysias die door demetrius werden 'omgebracht; noch van nicanor, wien het hoofd door judas werd afgehouwen, en wiens tong werd uitgefneden, terwijl zijn lichaem by Hukken aen de vogelen gegeven werd.
PSALM. LXXX.
i* ^Oor den Opperfangmeefter, op Schofchannim: een Getuygenifle, een Pfalm
Afaphs.
Op Schofchannim, een getuigenis. — Sommigen laten het laetfte woord ook onvertaeld, Schofchannim Eduth, en meenen, dat beide deze woorden een Muzijk-Inftrument zouden aenwijzen. — Over Schofchannim zie men by Pf. 45: 1. — Het ander woord, het welk de Onzen door een ge. tuigenis overzetten, fchijnt voor het naest te kennen te geveji» een fraei ciertyk dichtftuk, tot onderwijzing van anderen gefchikt.
In dit lied worden eenige Godvruchtige fprekers ingevoerd , die klagen over den ellendigen toeftand van hun volk, het welk, door eenen machtigen vyand, geweldig onderdrukt werd, en die den heer ernftig fmeeken om eene gunstige en fpoedige verlosfing. Voor het naest zouden wy denken, dat deze Pfalm zie op die zelvde gebeurtenis, welke in den onmiddelyk voorgaenden 70ften bedoeld is; de woedende vervolging namelyk der Joden, ten tijde van antiochus epiphanes en zijne opvolgeren. — Tusfchen deze beide Pfalmen toch , is eene zeer blijkbare overeenkomst. Ook ftemt de inhoud duidelyk overeen met dien van Pf. 74, die op dezelvde gebeurtenis moet worden toegepast. — Ook zal de volgende Uitbreiding, genoegzaem. doen blijken, dat alle de byzonderheden zich,
op



F S A L M. LXXX. 225
op dien bepaelden tijd, eigenaertig laten toepasten; vooral wanneer men zich herinnert, het gene wy zoo even omtrent de vervulling van Pfalm 79. hebben aengemerkt.
I. Eerst bidden de fprekers den heer, om eene gunstige verlosfing der mishandelde Joodfche Natie, vs. 2 • 8.
II. Daerna dringen zy hunne fmeekbede nader aen ■, uit aenmerking van de uitmuntende blijken der Godlyke gunst en voorzorg, welke zy voorheen genoten hadden, vs. 9-18.
III. Eindelyk verbinden zy zich> om de Godlyke Verlos* fing dankbaer te erkennen, vs. 19, 20.
2. O genadig God, die de Herder Ifraè'ls zijt, eft altoos, voor Jacob onzen Stamvader, allergunstigst gezorgd hebt, gelijk een herder doet voor zijne fchapen , neemt onze fmeekingen gunstig ter ooren; Gy die Jofeph onder alle zijne verfchillende lotgevallen , als een herder zijne fchapen leydet l die boven de Verbonds-Ark tuffchen de Cherubim fittet, als de Koning van Israël! verfchijnt blinckende, om wraek te nemen van uwe vyanden, en uwe Volmaektheden openbaer te maken.
3. Weckt uwe macht op , en maek u gereed ter onzer hulpe. Verheerlyk Uw onbeperkt Alvermogen , voor het aengefichte van Ephraim , ende Benjamin , ende Manalfe, ende komt fpoedig tot onfe verlolfmgei,
Maer mag men denkeh, ten tijde der Syrifche vervolging, was het Rijk der X Stammen reeds lang genoopt: hoe kan hier dan van Ephraim en Manasfe gefproken worden ? 1— De Godvruchtige fprekers bidden hier, om eene zoo merkwaerdige verlosfing , welke zoo algemeen zou bekend worden, dat zelvs de nakomelingen van Ephraim en Manasfe , fchoon allerwegen verfpreid > met blijdfehap bericht daer van ontvangen zouden.
Waerom , zou men verder vragen kunnen , wordt 'er van Benjamin, en niet van Juda gefproken? — Naestdenkelyk, omdat de Tempel ftond op het grondgebied van Benjamin.
XI. D&Sk P



226 PSALM. LXXX.
4. O Godt, door de woedende vervolging der Syriers , zijn wy verfpreid ,• naedien veelen van ons, op de bergen en in onderaerdfche holen , hunne veiligheid zoeken, en in de eenzame plaetzen den Godsdienst verrichten moeten , verg. 2 Macc. 10: 6. 2: 19. brengt Gy ons door uwen gunstigen byftand weder in den Tempel, om aldaer den Godsdienst gerust by te woonen, ende (a) laet UW aenfchijn in gunst en lievde over ons lichten , fo fullen wy verloff worden uit die benauwende omftandigheden , in welke wy, door de toomelooze woede der Syriers, gebracht zijn.
5. O HEERE, Godt der heyrfcharen, die een onbepaeld gebied voert over alle gefchapene wezens, hoe lange fult gy roocken tegen ons, en in het uitoefenen van uwe blakende gramfchap voortgaen, in weerwil van 't gebedt uwes volcks?
6. Hoe akelig zijn de treurige omftandigheden van het Joodfche volk! Gy fpijftfe met tranenbroot : hunne ellende is zoo groot, dat zy geenen lust hebben om te eten ; zy vinden geen vermaek, dan in het geduurig Horten van tranen : ende gy drencktfe met tranen uyt een drielingh, tranen verftrekken hun tot drank, en deze worden hun in groote maet toegemeten, als met een derde van een Epha.
Men zie de vervulling 1 Macc. 1: 26. 3: 45.
7. Gy hebt ons onfen naebueren tot eenen twift geftelt, zoodat ons de omliggende heidenen, met fmaed en fcheldwoorden overladen, ende (b) onfe vyanden fpotten onder haer, verg. Pf. 79: 4.
8. O Godt der heyrfcharen, brengt ons weder, ende laet uw aengefichte lichten, fo fullen wy verloft worden.
Verg. vs. 4.
9. Wat verfchilt onze tegenwoordige ftaet, van de voorige dagen, toen Gy ons volk by uitnemendheid begunstigd
hebt!
00 Pfalm 4: 7. ende 31: 17. ende 67: 2. Dan. 9: 17. (?) Pf. 44: 14. ende 79; 4.



PSALM. LXXX. 227
hebt! Gy hebt de Joden als eenen edelen wij'nftock verplant , en uyt Egypten in het vruchtbaer Kanaan overgebracht, Gy hebt de voorige inwooners van Kanaan , die grouwzame Heydenen waren, uit dat land verdreven, ten behoeve van den wijnftok des Joodfchen volks, ende hebt denfelven geplant.
10. Gy hebt [de plaetfe~] voor hem bereydt, ende fijne wortelen doen inwortelen , fo dat hy het lant vervult heeft. Gy hebt onzen Voorvaderen eene geruste en veilige woonplaets verfchaft in Kanaan , en hen in eene verbazende menigte doen toenemen.
11. De bergen zijn met fijne fchaduwe bedeckt geweefl, ende fijne rancken waren [als] cederboomen Godes, dat is, zeer hooge cederboomen. In de dagen van david en salomo , was ons Koningrijk zoo machtig en ver uitgeftrekt, dat veele vreemde volken, die anders, boven de mindere Natiën, als bergen uitfteken, zich aen onze heerfchappy en befcherming onderwierpen.
12. Hy fchoot fijne rancken uyt tot aen de zee, ende fijne fcheuten tot aen de riviere. Onder salomo ftrekte onze Heerfchappy zich wijd en zijd uit, aen den eenen kant tot de Middellandfche zee, en aen den anderen kant, tot aen de Rivier de Euphraet.
13. Maer hoe zeer verfchilt onze tegenwoordige toeftand , van die gelukkige tijden ? Hoe akelig is nu de gedaente van dien Joodfchen wijnftok. Waerom hebt gy fijne mueren doorgebroken, en toegelaten dat de omtuining van dien wijnftok, door eenen vyandelyken inval der Syriers, verbroken zy, fo dat alle die den wegh voorbygaen, hem plucken ? Waarlyk , wy zijn als weerloozen, en moeten ons laten berooven door ieder, dien het goeddunkt.
14. Het fwijn uyt den woude heeft hem uytgewroet : antiochus epiphanes heeft onzen wijnftok niet flechts beroovd, maer, als een wild zwijn, geheel omgewroet ; alles verwoest, Jerufalem ingenomen, de muuren en paleizen omver gerukt, en zelvs den Tempel vcront-
XI. DEEL. P 2



22Z PSALM. LXXX.
reinigd: ende 't wilt des velts heeft hem afgeweydet. Naderhand hebben de Veldheeren van dien dwingeland , vooral apollonius , de verwoestingen nog eens hervat en voltooid.
Men vergelijke den voorigen Pfalm, en het gene wy omtrent de vervulling gezegd hebben.
15. O Godt der heyrfcharen, die hooger zijt dan alle de hoogen , verlaet ons niet geheel en al, keert doch in gunst weder tot onze verlosfing, aenfchouwt ons roet oogen van ontferming uyt den hemel , ende fiet met medelijden op ons neder: ende befoeckt defen wijnftock, met uwe gunst en byftand.
16. Enc'e ontferm U over de nog overgeblevene {lamme van onzen jammerlyk mishandelden wijnftok, die uwe rechierhant geplant heeft; ende dat om den Sone, [dien] gy u gefterckt hebt:
Wie moet hier dóór den Zoon verftaen worden ? — Wy zouden, met den Chaldeeuwfchen Uitbreider, lievst denken, dat de messias bedoeld wordt; en het zoo begrijpen: dat de fprekers den heer fmeeken, om zich over het Joodfche volk te ontfermen; en dat gebed aendringen, uit aenmerking dat de messias , dien de heer gefterkt en verordend had tot eenen Zaligmaker van zondaren , uit dat volk ftond voort te komen.
17. Sy, de ftam van den Joodfchen wijnftok, is met vyere verbrandt, fy is afgehouwen: De Joden worden op allerlei wijzen vervolgd, Sy komen omme en zullen eerlang alle verdelgd zijn, van 't fchelden uwes aengefichts.
18. Uwe hant zy over den Joodfchen wijnftok. Uwe macht macht verheerlyke zich in de verlosfing van ons volk, om den man uwer rechterhant, om den messias uwen byzonderen lieveling, over of om des menfchen Sone, [dien] gy u gefterekt hebt, en gefchikt hebt tot den Zaligmaker der waereld,
19. So en fullen wy van u en uwen dienst niet weder te rugge keeren: behoudt ons in 't leven,
redt



PSALM. LXXX. S29
redt ons uit het geweld der Syriers onze doodvyanden , fo fullen wy uwen name aenroepen, met lov en dankzeggingen.
20. O HEERE, Godt der heyrfcharen, brengt ons weder; laet uw aenfchijn lichten, fo fullen wy verloft worden.
Vergelijk vs. 4. en vs. 8. De driemalige herhaling dezer bede is een dichterlyk fieraed, en tevens van een fterken nadruk.
PSALM. LXXXI.
1. T^Oor den Opper fan gmeefter , op de Gitthith, [eenPJalni] Afaphs.
Op de Gittith, zie het aengeteekende by Pfalm 8: 1.
Dit lied behelst eene opwekking aen Israël, om God, by gelegenheid van het Feest der nieuwe mane, met blijde dank- en lovzangen, openlyk groot te maken; met verzekering, dat alle vyandige vervolgingen een einde zouden nemen , wanneer zy zich van hunne hardnekkigheid bekeerden.
Tot nog toe had ik de zaek zoo begrepen, dat deze Pfalm, op de dagen van het Euangelie, moest worden toegepast ; dat het Feest der nieuwe mane hier den dag van het Nieuwe Testament beteekene;en dat de hardnekkige Joden hier opgewekt worden , om het heil van christus geloovig aen te nemen , en daerdoor het oordeel der verwoesting voor te komen. — Maer, nadat ik het begrip van eenen zeer beroemden man, die het laetst eene zeer oordeelkundige verklaring van het Boek der Pfalmen gegeven heeft, heb nagedacht, is het zelve my zeer aennemelyk voorgekomen. Zijn Hoog Eerw. is van oordeel, dat de Dichter hier fpreke van het Paeschfeest , het welk ten tijde van Koning hiskias gevierd is, en van het welk 2 Chron. 30: 16. gezegd wordt, dat 'er niets dergelijks, federt de tijden van salomo, had plaets gehad. — Immers dat 'er op het Paeschfeest gedoeld worde, fchijnt daeruit XI. DEEL. P 3



830 PSALM. LXXXI.
te blijken, omdat 'er vs. 6. van eene inzetting gefproken wordt, welke, by den uittocht uit Egypte, was vastgefteld. — Daerenboven wordt Israël vs. 14, 15. befchreven , als zuchtende onder de overheerfching van hunne vyanden , terwijl Juda in aengename omftandigheden geplaetst was; het gene, in vollen nadruk, ten tijde van hiskias heeft plaets gehad.
Het komt my daerom niet onaennemelykvoor, dat asaph, die by ons de tijdgenoot van david is, dit plechtig Paeschfeest onder Koning hiskias, door den Prophetifchen Geest, voorfpeld hebbe.
Hoe het wezen moge.
I. Vs. 2-6. vinden wy eene opwekking, om een plechtig Feest blymoedig waertenemen , en
II. In het overige van dezen Pfalm , wordt die opwekking , door verfchillende drangredenen , nader aengebonden vs. 7-17.
2. Singt vrolick Gode onfe Sterckte: op wiens machtigen byftand wy ons veilig verlaten kunnen. Juychet den Gode Jacobs, met blymoedige lovzangen.
3. Heft eenen pfalm op, ende geeft den trommel: de lieflicke harpe met de luyte. Laet het gezang met allerlei Muziek - inftrumenten gepaerd gaen.
4. Blaeft de bafuyne in de nieuwe mane, of op
den tijd van de volle maen, in deze maend, ter beftemder tijt op onfen plechtigen feefldagh.
5. Want dat is eene infettinge in Ifraël, dat men, op dezen tijd, het Paeschfeest vieren moet; een recht van den Godt Jacobs, eene plechtigheid, welke Jacobs God ons heeft voorgefchreven , en daerom met recht van ons vordert.
6. Hy heeft het gefett tot een getuygenilfe tot een gebod, in Jofeph, onder het ganfche volk van Israël , als hy uytgetogen was tegen Egyptenlant, om alle de eerstgeboornen te dooden: [alwaer] of liever dewijl ick gehoort hebbe een fprake die ick niet en verflont, dewijl ik, met het ganfche Joodfche volk, een
gebod



PSALM. LXXXL 231
gebod gehoord heb, om het Paeschfeest te vieren; het welk ons volk, door aenhoudende afgoderyen verbasterd, geheel was onbekend geworden.
7. Hoe billyk is het, dat wy dit gebod gehoorzamen! Gansch Israël is 'er toe verplicht: want zoo zegt de heer : Ick hebbe fijne fchouder van den laft der Egyptifche dienstbaerheid onttrocken: fijne handen zijn van de potten ontflagen. Ik heb Israël bevrijd, van de lage en verachtelyke diensten, welke hy, in Egypte, zelvs in de keukens, moest waernemen.
8. In de benaeuwtheyt riept gy, ende ick hielp U uyt, door mijn wonderdoend Alvermogen. Ick antwoordde U gunstig, en verhoorde uwe fmeekingen, uyt den hemel, de fchuylplaetfe des donders: Ick beproefde U, en zette uw vertrouwen op de toets, toen gy gebrek aen water haddet, in de woestijne, aen de wateren van Meriba , Sela!
9. Mijn volck, [feyde ick'] kort daerna, toen ik de Wet van Sinai afkondigde: hoort toe , ende ick fal onder u betuygen, en u voorfchrijven, hoe gy u gedragen moet: Ifraël, of gy nae my hoordet! Och dat gy mijne wetten onderhield; zoo zou ik u in Kanaan inleiden, en, met de keur der uitnemendfte zegeningen, rijkelyk overladen.
10. Daer en fal onder u geen uytlantfch Godt wefen, ende gy en fult u voor geenen vreemden Godt nederbuygen, maer my, die alleen de ware God ben, dienen en vrezen.
11. Ick ben de HEERE uwe Godt, die u hebbe opgevoert uyt het lant van Egypten: Doet uwen mont wijt open, ende ick fal hem vervullen, ik zal alle uwe begeerten vervullen, en u, van al het noodige, rijkelyk verzorgen.
12. Maer wat was het gevolg ? mijn volck en heeft mijne ftemme niet gehoort: ende Ifraël en heeft mijner niet gewilt, my geene lievde nodi hulde bewezen.
XI. DEEL. P 4



*?a F S A L M. LXXXI.
ï$» Dies heb ick het overgegeven in 't goetdu rieken hares herten, Ik heb Israël zoo aen zich zei ven overgelaten, en aen de boosheid van hunne verflokte harten , datfe wandelden in hare raetflagen, en hunne boze neigingen breidelloos opvolgden.
14- Och dat mijn volck nae my gehoort hadde! of nog naer my en mijne geboden hoorde, dat Ifraël in mijne wegen gewandelt hadde! of nog wandelde, en izich, gedroeg nae mijne voorfchrivten.
15. In korten foude ick hare vyanden gedempt hebben, of nog dempen en geheel verzwakken, endeik zou mijne hant gewendt hebben of zal mijne hand nog wenden, en mijne Almacht befteeden tegen hare wederpartijders.
16. Die afgodifche Heidenen, die den HEERE ha* ten, en zijne eer aen nietige fchepfelen geven, fouden fich hem geveynfdelick onderworpen hebben, maer haerlieder tijt, de dag van hunnen voorfpoed % foude eeuwigh geweeft zijn, of zou eeuwig zijn.
17- Ende hy, die de beftierer is van de ganfche na-, tuur, zou Israël, met eenen rijken overvloed, mildelyk zegenen; hy foude het gefpijlt hebben of zou hen nog Jpijzen met het vette der tarwe: Ja ick foude u verfadigt hebben, of nog verzadigen met honich uyt de rotzifteeneiL
? s a l m, LXXXIL
JJjEt opfchrivt leert ons eenvouwig, dat asaph de dichter zy van dit lied, zonder iets te bepalen, omtrend den ïijd, wanneer, en de gelegenheid, by welke het zelve \-> opgefteld.
Wy ontmoeten hier eenen fpreker, die den Richteren beryinerf,, dat God by hun tegenwoordig zy, in de zaken
van



PSALM. LXXXII. 233 i
van het gericht, en Gods geduchte oordeelen bedreigt, over hunne onrechtvaerdige handelingen.
Maer welke Richters worden hier bedoeld ? Sommigen befchouwen dezen Pfalm, als een zedelyk onderwijs voor aile Richteren , ten allen tijde. — Onzes erachtens wordt 'er evenwel iets byzonders bedoeld.
Hier komen Richters voor, die van God zeiven als de zoodanige , erkend worden vs. r , 6; die zich aen misbruik van hun gezach, fchuldig maekten, en, in die boosheid, langen tijd volhard hadden vs. 2-4; die zich tegen alle beftraffjngen en waerfcbouwingen, verhardden vs. 5; die allerlei verwarringen te weeg brachten vs. 5; die geftraft zouden worden, voor dat God nog de aerde oordeelde, en toen de beërving der Heidenen nog toekomende was vs. 8.
Alle deze byzonderheden fchijnen ons te wijzen, naer dien tijd, toen de Heer jesus , in zijne omwandeling hier op aerde, de Richters, die op den ftoel van moses zaten over hun plichtverzuim ernftig beftraft, en hun Gods geduchte oordeelen bedreigd heeft, -r By onze Uitbreiding, zal het een en ander nader blijken.
t Eerst werd den Richteren, Gods tegenwoordigheid, in de zaken van het gericht, herinnerd vs. 1-7.
II. Daerna volgt een gebed tot den heer , om de onrechtvaerdige Richteren te ftraffen vs. 8.
1 Een Pfalm Afaphs. Godt, jesus christus, die God is, boven al, te prijzen in de eeuwigheid, ftaet geduurende zijne omwandeling op de aerde, in de ve'rgaderinge Godes : hy verkeert onder de Joden, die by uitnemendheid, Gods vergadering, en het volk van zijn byzonder eigendom uitmaken: hy oordeelt in 't midden der Joodfche Richteren; om een vonnis te vellen, over de gerechtshandeüngen der gener, die in zoo ver goden kunnen genaemd worden, als zy Gods plaets hier op aeide bekleeden, en eenen byzonderen eerbied verdienen.
De gronden, op welke wy, onder den naem van God,
XI. DEEL, P j



m PSALM. LXXXIi.
God ftaet in de vergaderinge enz., den messias verftaen , zij» voornamelyk deze twee: (i). omdat hy de heidenen zou erven, het gene ook Pf. 2: 8, aen den messias, geëigend wordt; (2). dit begrip wordt bevestigd, door de aenhaling van deze plaets Joh. 10: 34, waeruit men befluiten mag, dat Gods Zoon hier, onder den naem van elohim, voorkome.
2. By die gelegenheid zal de messias de goden, die op moses ftoel zitten, op deze wijs aenfpreken: Hoe lange fult gylieden onrecht oordeelen, en de evenaer van de weegfchale des rechts, ten voordeele van den genen die ongelijk heeft, doen overfiaen? ende hoe lang zult gy het aengefichte der godtloofen aennemen en hem vryfpreken? Reeds langen tijd, hebt gy het onrecht gehandhaevd; maer nu zal de tijd van mijne verdraegzaemheid eerlang een einde nemen. Sela!
g. Doet recht, zonder aenneming des perfoons. Handhaevt zoowel de billyke zaek van den armen, ende den weefe,. als van rijke en aenzienlyke lieden: rechtveerdigt den verdruckten, ende den armen , en redt hen , door uw gezach , uit de overmacht van hen die hun benadeelen.
4. (a) Verloft den armen ende den behoeftigen , ruckt [_hem~] uyt der godtloofen hant. Verzet u tegen alle onrecht , geweld en onderdrukking ; en befchermt den weerloozen.
5. Maer wat is 'er, van deze onrechtvaerdige Richteren, te wachten? Sy en weten niet, of zy hebben niet vechgelegd; op alle beftraffingen en vermaningen , welke hun van Gods wege gedaen zijn, hebben zy geenen acht geflagen, noch en verftaen niet, of, gelijk 'er eigenlyk ftaet, in den toekomftigen tijd, zy zullen niet verftaen, 'er is van hen geene beterfchap te wachten, zy zullen, in hunne onrechtvaerdige handelingen , blijven volharden. Trouwens fy wandelen fteets in duyfterniife van onrecht
(«) Spreuclc. 94: ii.



PSALM. LXXXIL 235
recht en godloosheid : [dies~\ wanckelen alle fondamenten der aerde, of des lands Kanaan : overal heerscht verwarring en beroering , en het Joodfche Gemeenebest neigt oogenfchijnlyk naer den ondergang.
6. Onrechtvaerdige Richters! gy zult Gods geduchte oordeelen niet ontvlieden. Ick de messias hebbe wel gefeyt, Gy zijt goden: mannen, die eerbied waerdig zijt, die mijn perfoon vertegenwoordigt, die gefchikt zijt om in mijnen naem recht te doen. Voor zulke eerwaerdige mannen, heb ik u verklaerd; ende in zoo ver gezegd: gy zijt alle kinderen des Allerhoogften, vermids gy de macht en heerlykheid, welke gy bezit, v.an den Allerhoogften God ontvangen hebt :
7. Nochtans fult gy zekerlyk, door een byzonder oordeel, den dood fterven als een menfche, of gelijk adam; die, om eene moedwillige ongehoorzaemheid, van alle zijne heerlykheid ontzet, en aen het lot der ftervelykheid werd overgegeven; ende als één van de Heiden fche Vorften, die zich tegen Gods volk opmaekten, als Pharao, Sanherib, Nebucadnezar, Belfazar, Antiochus Epiphanes, en dergelijke grouwzame Vorsten, fult gy door den dood vallen, van allen uwen luister ontzet worden.
Vs. 8. fchijnen ons eenige godvruchtige fprekers in te komen, na de verhooging van den Middelaer, die hem op deze wijs aenfpreken :
8. Staetop, oGodt, verheerlykte Middelaer! haest u, ter ftraffe van die onrechtvaerdige Richteren. De zaek duldt geen langer uitftel; oordeelt het aerdrijck: oeffen uwe ftrafgerichten uit aen het Joodfche land, daer de Richters deugnieten zijn, de godloozen de overhand hebben , en de oprechten verdrukt worden : want gy befitt alle natiën, of gy zult alle Heidenen erven, die zich eerlang, aen uwen fchepter, onderwerpen zullen.
(*) Pf. 2: 8. Hebr. I: «.
XI. DEEt.



23Ö P S A L M. LXXXIIL
PSALM. LXXXIII,
i. gEn Liedt, een Pfalm Afaphs.
Dit lied behelst een ernftig en vertrouwelyk gebed tot God: in het welk de fpreker klaegt, over den boosaertigen toeleg van verfcheidene Heidenfche volken , die zich vereenigd hadden, om Israëls naem en gedachtenis van den aerdbodem te verdelgen ; en den heer ernftig fineekt , om deze vyandige raedflagen tot zotheid te maken.
Sommigen denken, dat de Dichter het oog hebbe, op den oorlog tusfchen Israël en de Philiftijnen , toen de laetften, op het gebed van samuel , wonderdadig verflagen werden i Sam. 7. Maer, in dit geval, was 'er geene zamenfpanning van verfcheidene volken, om Israël te verdelgen. — Anderen zijn van oordeel, dat de oorlog van david, met verfcheidene heidenfche volken, 2 Sam. 8, en 1 Chron. 18, aenleiding gegeven hebbe, tot het opftellen van dezen Pfalm. Dan, in het aengehaelde geval, oorloogde david , tegen de onderfcheidene Koningen van Syrien ; maer in dezen Pfalm wordt, van de kinderen Loths, de Ammonieten en Moabieten , gefproken vs. 9, als de eerste en voornaemfte vyanden. Voeg 'er by, dat God in de bedoelde gebeurtenis, aen david de overwinning gefchonken hebbe, in den gewoonen weg, door het zegenen van zijne wapenen; maer, in dezen Pfalm, wordt van eene wonderdadige vernieling der vereenigde legermachten van de vyanden gefproken.
Vermids nu geene gebeurtenis is voorgevallen , in de dagen van asaph_, op welke deze Pfalm kan worden toegepast , befluiten wy , dat hy, door den ï'rophetifchen
Geest , het oog gehad hebbe op toekomende zaken.
Zonder de verfchillende gedachten der Uitleggeren op te teilen , zullen wy alleenlyk ons begrip voordragen ; te
we-



PSALM LXXXIII. 337
weten , dat de Dichter , in een Prophetisch vooruitgezicht, gezien hebbe, op de merkwaerdige verlosfing, welke de heer aen Juda gefchonken heeft, ten tijde van Koning josaphat 2 Chron. 20. — Alle de byzonderheden van dezen Pfalm laten zich, op die gebeurtenis, zeer eigenaertig toepasfen. — (1). In dezen Pfalm wordt, van verfcheidene nabuurige volken gefproken, die, met een talrijk leger, tegen Israël waren opgetrokken: nu, ten tijde van josaphat , werd Juda aengevallen , door de vereenigde legermachten der Moabieten, Ammonieten, Edomieten en Syriers 2 Chron. 20: 1,2. — (2). de kinders van loth, de Moabieten en Ammonieten, waren de voornaemfte aenleggers van deze vyandelykheden vs. 9, en dit ftemt volkomen overeen, met het gefchiedverhael 2 Chron. 20: 1. — (3). Het oogmerk van deze vereenigde vyanden was niets meerder, dan om den naem van Israël geheel te verdelgen vs. 5 ; juist deze zelvde byzonderheid vinden wy ook 2 Chron. 20: n. — (4). De Dichter teekent de verdelging dezer vyanden af, als een wonderdadig verfchijnfel vs. 10-12, en josaphat werd ook verlost, door eene onmiddelyke tusfchenkomst van het Godlyk Alvermogen.
Uit dit alles, meenen wy te mogen afleiden, dat asaph eenen Godvruchtigen, die leevde ten tijde van de gemelde gebeurtenis, onder josaphat , fprekende hebbe ingevoerd.
ï. Eerst klaegt hy by den heer, over de benauwde omftandigheden, in welke Gods volk, door eenen onverwachten aenval van zoo vele en machtige vyanden, gebracht was vs. 2 - 9.
II. Daerna bidt hy, dat de heer de vyandelyke raedflagen verydelen wilde vs. 10 -19.
2. O Godt, en fwijgt niet, openbaer U, als Richter, betoon uw geducht ongenoegen aen onze vyanden, en houdt U niet als doof voor onze aenhoudende fmeekingen, noch en zijt niet flille, o Godt. Zie onze ellende niet aen, als met onverfchillige oogen ; laet de vyanden geene aenleiding hebben, om te denken, dat gy
XI. DEEL.



A38 PSALM. LXXXIII.
u, aen ons en onze zaken, niet laet gelegen leggen. Dit kan uwe eer niet langer dulden.
3. Want fiet, deze heidenfche volken, die niet alleen onze, maer ook uwe vyanden zijn, maken getier: zy zijn, in groote menigte, met onftuimige drivt, en eene vreesfelyke toerusting , als eene voortgedrevene zee , tegen ons aengekomen; en wy zijn, tegen hen, al zoo min beftand, als tegen eene geweldige overftrooming van zeegol • ven: ende deze afgodendienaers, die uwe haters zijn ffceken den kop op, zy maken eene trotfche vertooning, zich vleiende, dat zy ons geheel verdelgen zullen.
4. Sy maken liftiglick eenen heymelicken aenflagh tegen UW volck, zy zijn 'er geduurig op uit, om hunne listige maetregelen zeker te nemen, ten einde zy ons ganfchelyk vernielen mogen, ende zy beraetflagen haer tegen uwe verborgene, tegen ons, die onder uwe byzondere befcherming ftaen.
5. Sy hebben onder elkander gefeyt, in 't heimelyk beraedflaegd : Komt, vereenigen wy onze Krygsmachten, ende laetfe ons uytroeyen, datfe geen volck meer en zijn: dat zelvs des naems Ifraè'ls niet meer gedacht en worde.
<5. Want fy hebben in 't herte t'famen geraetflaegt, dat zy niet rusten zullen, voor dat ons volk verdelgd is: en niet alleen tegen ons, maer ook tegen u hebben fy een verbont gemaeckt, voor zoo ver wy het volk zijn van Uw byzonder eigendom, het welk Gy, onder uwe onmiddelyke befcherming, hebt aengenomen.
7. Welk een aental van vyanden is op ons aengevallen. De nakomelingen van Efau, die de tenten Edoms bewoonen, ende de legermachten der Ifmaëliten, Moab, ende de Hagarenen:
8. Gebal, ende Ammon, ende Amalek: Paleftina, met de inwoonders van Tyrus.
9. Oock heeft fich Alfur by hen gevoegt: De Moabieten en Ammonieten zijn de voornaemfte aenvoerers van dezen oorlog ; maer by deze hebben zich alle de op-
t ge-



PSALM. LXXXIII. 239
genoemde volken gevoegd; fy zijn den kinderen Lots tot eenen arm geweeft, om hen te onderfteunen. Sela!
david had reeds de Moabieten cijnsbaer gemaekt, en de Ammonieten grootelyks vernederd; maer, onder de regeering van joram , vielen de Moabieten van Israël af. Dit gav aenleiding, dat joram, de Koning van Israël, zich mef. josaphat, den Koning van Juda, vereenigde, en hun den oorlog aendeed. — Het is zeer waerfchijnlyk, dat de Moabieten, by die gelegenheid, eenen wrok tegen josaphat hebben opgevat, en een voornemen, om het hem, zoodrae zy tot hun verhael gekomen waren, betaeld te zetten. Zeer ligtelyk konden zy de Ammonieten bewegen, om hun by te ftaen. — Maer de kinders van loth waren, op zich zelve , niet fterk genoeg tot zulk eene onderneming ; te minder omdat zy voornemens waren , niet alleen Juda , maer ook het Rijk der X ftammen te verdelgen. Immers zy hadden het niet alleen tegen Juda , maer tegen gansch Israël geladen vs. 5. zy wisten daerom verfcheidene volken te bewegen , om zich met hun te vereenigen.
De Dichter fpreekt van de tenten Edoms. Hy bedoelt de nakomelingen van es au, die ten Zuiden van Kanaan woonden; en noemt hen de tenten Edoms, het zy, omdat zy meest al onder tenten woonden, en zich van de veehoeding geneerden, het zy, dat deze omfchrijving als een
dichtkundige ciertrek moet befchouwd worden. Deze
Edomieten hadden zich, voor weinige jaren, met het Koningrijk der X Stammen, tegen de Moabieten verbonden, 2 Kon. 3: 8; maer, nu hun zulk een gunstige kans werd aengeboden, hadden zy zich, belangshalve, met het gemelde bondgenootfchap vereenigd, om Kanaan onder elkander te verdeelen.
De Ismaêlieten, afkomftig uit ismaël, maekten een zwervend volk uit, zich onthoudende in het fteenachtig en woest Arabien.'
De Hagareenen hadden, volgens 1 Chron. 5: 10, 18-22. hunne woonplaetfen ten Oosten van Gilead. — Zy fchij-
XI. DEEL.



a4d PSALM. LXXXIII.
nen een byzondere ftam der Ismaëlieten geweest te zijn * die zich benoemden nae hunne gemeene moeder hagar; fchoon het ook wel kan wezen , dat zy uit een tweede Huwelyk van hagar, met eenen anderen man, na hare verdrijving uit Abrahams huisgezin, afkomftig waren.
Wijders wordt 'er gefproken van Gebat, waervan men niets met zekerheid zeggen kan, of het die Ciblieten geweest zijn, van welke wy lezen i Kon. 5: 18. Jof. 13: 5, dan of men denken moet aen een volk, het welk in Arabien woonde. — Uit Ezech. 27: 9. kan het blijken, dat zy een zeer vermaerd volk geweest zijn.
Voorts hadden zich by dit bondgenootfchap nog gevoegd, de Amalekieten, die van ouds af bittere vyanden van Israël geweest waren, de Philiftijnen, de inwooners van Tyrus, en Afur, welk volk hier misfchien het laetst genoemd wordt, omdat zy het verst afwoonden, of om dat zy zich het laetst van alle, by dit eedgefpan gevoegd hadden.
Alle deze Natiën , hadden zich gevoegd by de kinderen van loth , als de voornaemfte aenvoerders ; zy waren den Moabieten en Ammonieten tot eenen arm geweest, om hun in den oorlog, ter verdelging van gansch Israël, met vereenigde krachten te onderfteunen. — Het is waer, in het verhael der vervulling van deze Godfpraek, 2 Chron. 20. vinden wy de meeste van de hier gemelde volken, in het geheel niet genoemd. Dan, dat verhael geevt wel degelyk aenleiding , om aen meer andere volken te denken ; daer 'er uitdrukkelyk van andere gefproken wordt, 2 Chron. 20: 1. Voeg 'er by, dat wy Joel 3. eene duidelyke zinfpeling vinden op dit voorval ; en dat daer ook de Tyriers uitdrukkelyk genoemd worden, onder de vyandige nabuuren, die zich tegen josaphat vereenigd hadden.
Wat Jsfur betreft, moet men nog in aanmerking nemen, dat het toen op verre na zulk een machtig Rijk niet uit» maekte , als het in lateren tijd, van Uzzias en Jothams iegeering af, geworden is.
In



PSALM. LXXX1IL 541
In het tweede deel van dezen Pfalm, vs. 10-19. ontmoeten wy een vertrouwelyk fmeekgebed tot den heer , om den toeleg dezer mackige vyanden te verydelen. A. Vs. 10-13. bidt de Spreker dat de heer zich wilde opmaken, als in de dagen van ouds tegen andere vyanden gefchied was: en dit gebed word B. daerna, met betrekking tot de hier bedoelde vyanden , in eenen verhevenen Jlijl nader uitgebreid, vs. 14-19.
to. Doet hen, alsMidian: alsSifera, als Jabin aen de beke Kifon.
in [Die] verdelgt zijn te En-Dor: fy zijn geworden tot dreck der aerde.
12. Maeckt haer, [ende] hare Princen , als Oreb, ende als Zeëb: ende alle hare Vorften, als Zebah, ende als Tfalmuna.
Uit de zeer merkwaerdig^ gefchiedenis van zijn Vaderland, doet de dichter eene keus van twee byzondere gebeurtenisfen; van het gene de heer oudtijds gedaen had, aen de Midianieten en aen de Kanaanieten. — Hy had zich tot meer andere groote daden des heeren uitbreiden kunnen: maer, hy bepaelt zich tot deze twee byzonderheden; waerfchijnlyk van wege de gelijkvormigheid, welke 'er zijn zou, tusfchen de verdelging van de hier bedoelde vyanden, en tusfchen die der Midianieten en Kanaanieten. A. Laten wy de hier bedoelde gebeurtenisfen, eerst kor-
telyk herinneren:
K. De Dichfer fpreekt vs. ioa, van het gene Midian gebeurd is in het algemeen, en befchrijvt het meer byzonder vs. 12. Het geval, het welk hier bedoeld wordt, is gebeurd in de dagen der Richteren , en omftandig befchreven Richt. 6, 7, en 8. — De Midianieten , hadden zich vereenigd met de Amalekieten en Arabiers. De voornaemfte hoofden, waren Oreb, Zeëb, Zebah en Tfalmuna. — Geduurende eene zevenjarige verdrukking, waren de Israëjieten , door de Midianieten, tot zulk eene laegte gebracht; dat zy.
XI. DE&L.



24» PSALM. LXXXIII.
om de woede en roovzucht dezer vyanden te ont" wijken, de vlucht moesten nemen naer hunne fchuilplaetfen, op de gebergtens. — Maer de heer ontfermde zich over zijn volk, en verloste Israël, door de hand van gideon , op eene zeer merkwaerdige wijs. Met niet meer dan 300 mannen , die fakkels onder kruiken verborgen hielden , en met bazuinen voorzien waren, overviel hy des nachts het vyandig leger van drie kanten. By het fchitteren der fakkelen , nadat de kruiken verbroken waren , en een ontzettend gefchreeuw, het zwaerd des heeren en cideons , verwekte God zoodanig eene verfchrikking en verwarring in het leger, dat zy elkander op het lijv vielen, en onder elkander eene allervreesfelykfte flagting aenrichteden. Ook werden de gemelde Vorsten Oreb, Zeëb, Zebah en Zalmuna, gevangen en gedood. — De gedachtenis van deze merkwaerdige gebeurtenis, is bewaerd onder den naem van den dag van Midian, en de flagting van Midian aen den rots/leen Oreb. Jef. 10: 26. D. Wijders fpreekt de bidder van het gene den Kanaa• nieten gebeurd is vs. io'>,' n; als Sifera, als Jabin aen de beke Kifon; die verdelgd zijn te Endor, zy zijn geworden tot drek der aerde.
Hier wordt zekerlyk geoogd op die merkwaerdige verlosfing, welke Richt. 4 en 5. geboekt is. — jabin, de Koning der Kanaanieten , had de Israëlieten 20 jaren lang onderdrukt, tot dat zy eindelyk, meteen oog op God, het juk der flaverny afwierpen. Dit gav aenleiding, dat hunne vyanden de toevlucht namen tot middelen van geweld , en hunne geduchte krijgsmacht verzamelden, sisera was de Veld-Overfte van jabin; hy wordt hier eerst genoemd, omdai hy de hoofdperfoon geweest is, in deze gebeurte-j nis. — De Israëlieten , die debora en barak aen het hoofd hadden , maekten niet meer dan 10000 gewapende mannen uit. — De beide legers raekten flaegs, by de fUd Endor aen de btke Kifon. Sifera
kreeg



PSALM. LXXX1U 243
kreeg dermate de nederlaeg, dat hy vluchten moest en onder het vluchten, werden 'er zoo veele vat! zijne manfchap verflagen, dat 'er, van zijne ganfche Krijgsmacht, maer zeer weinig overbleev. — Dp deze wijs, zijn die machtige Kanaanieten verdelgd en geworden tot drek der aerde, voor zoo ver zy bykans alle verflagen wierden , en die landfireken, als hét ware, met hunne lijken gemest wierden.
Sifera weten wy, werd door jaël gédoöd. ~ Ook fchijnt de Dichter te kennen te geven , dat jabin, de Koning, mede omgekomen zy. Trouwens dit wordt door josefhus bevestigd, die verhaelt dit HAzoR/de zetel van het Rijk, toen tot den gfond toe vernield zy^ B. De Spreker bidt, dat de «eèr," tnët de hief bedoelde vyanden> op dezelvde wijze handelen wilde; doe hun ofc Midian, als Sifera, als Jabin enz. Het is als of hy zeide • >, O heer God ! die onze Koning eh Richter zijt» „ oefFen, omtrent deze onze vereenigde vyanden, öp ge'„ lijke wijs gerichten , als Gy weleer Omtrent de'Midiaiy nieten en Kanaanieten gedaen hebt: help ons op >, dezelvde wijs, door Uw Alvermogen; ën verleen óni \, eene gansch merkwaerdige verlosfing, welke de krach* it ten der menfchen zeer ver te boven gaet."
In de daed, dit gebed is blijkbaer vérhoord" •* jn de merkwaerdige verlosfing, welke de heer ten tijde van josaphat gewrocht heeft, is ongemeen vee! overeenkomst met die, door welke de Midianieten en de Kanaanieten verdelgd waren; zoo als, uit vergelijking der gebeurtenisfen, ligtelyk kan worden opgemaekt. I3* Die vyanden, die zich thans tegen ons vefèénigen, hebben zulken fchroomelyken ondergang rechtvaerdig verdiend, Zy feyden, of hebben tot elkander gezeid. als aen den goeden uitflag hunner onderneming ia het g», keel niet twijffelende: Laet'ons het land Kanaan . de ienoone wooningen Godes, alwaer de Israëlieten zich verbeelden , dat zy onder Gods byzondere befehWöüng Ai. DEEI» 2, '



Ü44- PSALM. LXXXI1T.
veilig- woonen, voor ons in erffelicke befittinge némen, en onder elkander verdeelen.
14. Mijn Godt, die uwe macht en trouw, omtrent my en het volk van Israël, door veelvuldige proeven bewezen hebt ! verjaeg deze onze vereenigde vyanden ; maecktfe als een wervel: als ftoppelen voor den wint. Hoe geducht de macht der vyandige heirlegers ook wezen moge, in betrekking tot U den Almachtigen zijn zy als niets. Maekt u daerom op, door eene byzondere tusfchenkomst van uwe machtige Voorzienigheid, om deze vyanden te verjagen , even als kaf door eenen wervelwind verftrooid wordt.
15. Verniel hen , door het vuur van uwe oordeelen ; Gelijck het vyer een wout verbrandt: ende gelijck de vlamme de heefter ge was fen op de bergen aenfteeckt,
16. Vervolgtfe alfoo, of gelijk 'er eigenlyk ftaet, in den toekomenden tijd, gy zult; hen alzoo vervolgen, met uw onweder: ende verfchricktfe of gy zult ze verschrikken met uwen draeywint, door geduchte en bui. tengewoone oordeelen, welke kennelyke proeven zullen opleveren, der onmiddelyke tusfchenkomst van uw onbeperkt Alvermogen.
17. Maeckt haer aengefichte vol fchande, of vervul hun aengezicht met brandmerken : laten zy zulk eene zeer fchandelyke nederlaeg hebben, dat zy door dezelve, als met het teeken van uwe geduchte wraek , gebrandmerkt zijn; op datfe, o HEERE, uwen name foecken , en uit zulke blijken van uwe macht en majefteit, uwe heerlyke deugden mogen leeren kennen en eerbiedigen.
Trouwens, zoo is het ook gefchied. Er werd eene ver. fchrikking Gods over alle Koningrijken van die landen , als zy hoerden, dat de heer tegen de vyanden van Israël geflreden had, 2 Chron. 20: 29.
Ig. Laetfe befchaemt, verbijsterden gevangen worden in hunne arglistigheid, ende wanneer zy de fjagordenen tegen ons Hellen, laten zy dan verfchrickt we-
fen



p s a l* m. lxxxiii.' hs
fen en ten eenemael over hoop g«worpen worden. Laten zy befchaemd worden tot in der eeuwigheyt zoo menigmael zy ondernemen , om Gods wooningen aen te vallen, ende laetfe fchaemroot worden, ende omkomen.
19. Op datfe by ondervinding weten, dat gy alleen met uwen name zijt de HEERE, of dat gy,
wiens naem is de heer, alleen de Allerhoogfte zijt over de gantfche aerde, de beheerfcher van alle Koningrijken der ganfche waereld.
PSALM. lxxx1v.
1. "\70or den Opperfangmeefter, op de Gitthith : een Pfalm , voor de kinderen
Korah.
Over het opfchrivt vergelijke men Pf. 8: 1. en 42: 1.
Wat den inhoud betreft. — Deze wordt, door onze oordeelkundige Overzetteren, dus opgegeven: „ De Pro„ pheet geevt zijnes harten droevheid te kennen, dat hy „ by de vergadering der geloovigen niet mogt wezen : „ verklarende de gelukzaligheid der gener wien zulks mogt „ gebeuren ; wenfchende en biddende, daer wederom te „ mogen verfchijnen."
Maer wie is hier de Spreker ? — Dit ftaet in het algei meen vast, dat wy aen eenen godvruchtigen man te denken hebben, die zoo veel belang ftelde in het waernemen van den openbaren Godsdienst, dat hy, zonder dit, niet gelukkig leven konde. — Voor het naest, fchijnt david de fpreker te zijn ; die geduurende zijne vlucht, eerst voor saul, en daerna voor absalom, op eene zeer verdrietige wijs, buiten des heeren Heiligdom, heeft moetea omzwerven..
Dan, eene aenmerking óver vs. 3. zal aen de ganfche zaek een ongemeen licht byzetten. Eigenlyk ftaet het xi. DEEL. 3



S4S PSALM. LXXXIV.
eerste lid in den voorledenen , en het tweede in den toekomenden tijd, mijne ziel is voorheen zeer begeerig geweest, en zelvs bezweken van verlangen, naer de voorhoven des heeren, mijn hart en mijn vleesch zullen uitroepen tot den levendigen God. — Deze uitdrukkingen laten zich eigenaartig toepasfen op Koning david, toen hy, na het dempen van absaloms opftand, weder op den Throon van Israël herfteld was. Ten aenzien van zijne vlucht voor absalom, kon hy in den voorledenen tijd zeggen , mijne ziel is voorheen zeer begeerig geweest enz.; en met betrekking tot zijne toenmalige herftelling verklaren, mijn hart en mijn vleesch zullen blijde lovzangen uitreepen tot den levendigen God. --- Voorts zal het, by de nadere uitbreiding, genoegzaem blijken, dat alle de byzonderheden zich, uit de> gemelde onderftelling, ongemeen wel verklaren laten; om nu niet eens te zeggen, dat de benaming van gezalvden des heeren, vs. Ï4. op Koning david in nadruk toe-, pas felyk. zy.
Wy mderfcheiden in dit zangjlük twee hoofddeelenl
3. Eerst befchrijvt de Dichter zijn geluk, dat hy, na zoo, veel omzwervens, den openbaren dienst des heeren , in zijn Heiligdom, weder zoo ongeftoord mogt waer-; nemen, vs. i - 8.
II. Daerna bidt hy, dat dit zijn tegenwoordig geluk beftendig wezen moge, vs. 9-13.
2. Hoe lieflick zijn uwe wooningen, o HEERE der heyrfcharen! Gy die het bewind voert over alle gefchapen© wezens l hoe aengenaem en bekoorlyk is de plaets vag den openbaren Godsdienst, welke Gy, de Allerhoogfte %elvs, met uwe byzondere tegenwoordigheid , vereeren wilt!
3. (#) Mijn ziele is voorheen, toen ik voar absalom vachten moest, zeer begeerigh geweest, ende feefvifijQkl °i bezwé oock verlangen , nae de
voor*



PSALM. LXXXIV.' 24?
Voorhoven des HEEREN : mijn verlangen naer het by woonen van den openbaren Godsdienst, was zoo fterk, dat ik het niet langer konde verdragen: mijn herte, ende mijn vleefch roepen uyt, of zullen nu blijde lovzangen uitroepen, tot den levendigen Godt, omdat ik nu weder het voorrecht van den plechtigen Godsdienst genieten mag.
4. Selfs vindt de mulfche een huys , ende de fwaluwe een neft voor haër , daerfe hare jongfkens legt, by uwe altaren , HEERE der heyrfcharen; mijn Koningh, ende mijn Godt.
Over dit vers zijn zeer verfchillende verklaringen; omdat men niet begrijpen kon, hoe de musch en de zwaluw by den Tabernakel zouden te pas komen, en derzelver nesten kunnen plaetfen by Gods Altaren; alzoo de Priesters en Levieten daer tegen waken moesten. — Ondertusfchen zal de zaek zeer duidelyk worden, wanneer men in deze woorden twee deelen onderfcheidt. Het eerfte is: zelvs vindt de musch een huis , en de zwaluw een nest voor haer , daer zy hare jongskens nederlegt. Het ander is: by Uwe altaren, heer der heirfcharen, mijn Koning en mijn God.
De eerste uitfpraek, geeft in den zakelyken zin te kennen; dat Gods altoos waekzame Voorzienigheid, ook de vogelen gadeflaet, en aen dezelve, door eenen onbegrijpelyken invloed, het vermogen geevt om een huis of nest te maken, ter uitbroeding, opkweeking en beveiliging van derzelver jongen. — Maer, waertoe diende dit voorftel? De fpreker wil de begeerte vari deze vogelen naer zulk een huis en nest, benevens het verborgen beftuur der Voorzienigheid, waerdoor deze begeerte voldaen wordt, aen den heer vertoonen; en daerdoor voor zijnen God openleggen , dat hy dezelvde fterke begeerte had , ter by wooning van den openbaren Godsdienst, als deze vogelen hebben naer een huis en een nest.
Hy laet 'er daerom op volgen: by Uwe Aitaten, Heer der hsirjcharen, mijn Koning en mijn God. — Door Gods Altaren t worden de beide Altaren van het Heiligdom bedoeld , den Brandoffer-Altaer in het Voorhov , en den Reuk - Altaer in het liet Heilige. Op deze Altaren werd
XI. DE£I» Q_4



248 PSALM- LXXX1V.
het voornaemfte van den fchaduwdienst dagelyks verrichten daerom konden zy als een kort begrip van den ganfchen plechtigen Godsdienst worden aengemerkt. — De uitfpraek is afgebroken. Er is derhalven eene invulling noodig ? Maer welke invulling is de voegzaemfte ? Wy oordeelen , die uit de onmiddelyk voorgaende uitfpraek de natuurlykfte , op deze wijs : gelijk de musch en dé zwaluw haer huis en nest begeert, en door uwe Voor. zienigheid ook werkelyk vindt; zoo was ook in mijn omzwerven mijne begeerte, dat ik mijne wooning eens beftendig vinden mogt by uwe Altaren, dat niet alleen ik maer ook mijn nageflacbt, den plechtigen Godsdienst, on'geftoord en onafgebroken moge bywoonen. — De onderfcheidene aenfpraken van, heer der heirfcharen , mijn Konmg en mijn God, behelzen zoo veele krachtige pleitgronden. Het is als of de Dichter zeide: „ Als de heer „ der Heirfcharen, en de beftuurer aller dingen, hebt Gy „ het vermogen, om mijne begeerte te vervullen; Gy zijt „ mijn Koning , ik heb my oprechtelyk aen uwen- dienst „ verbonden ; Gy zijt mijn God, die my bemint met eene „ onderfcheidene lievde. De overweging van het een en „ ander , gav my bemoedigende gronden om te hopen, „ dat mijn wensch zoude vervuld worden."
5. Welgeluckfaligh zijnfe die in uw huys woonen : welgelukzalig zijn de burgers van Jerufalem , die zich, op de vastgeftelde uuren van het gebed, des morgens en des avonds, in uwe voorhoven laten vinden, en dus tls in uw huis woonen; zoo menigmalen zy zich met hunne offeranden derwaerds begeven, vooral zy, die daer verkeeren met de rechte gemoedsgefteldheid: want, fy prijfen U geftadelick, wanneer zy hunne item met die der zangeren paren. Sela!
6. Welgeluckfaligh is de menfche, wie en hoedanig hy anderszins ook wezen moge, wiens fterckte in u is, die van zijne nietigheid, zwakheid, en onvermogen overtuigd zijnde,-al zijne hulp van U verwacht: en hoe welgelukzalig zijn de zoodanigen , in wekker herte de gebaende wegen zijn.
Vol-



PSALM. LXXXIV. 249
Volgens het getuigenis der Joden , werden de Wegen jaerlyks geef end, tegen den tijd der hooge Feesten, om den Israëlieten, die naer Jerufalem reisden, alle gemak toe te brengen. — Wanneer nu deze gebaende wegen gezegd worden, in iemands hart te zijn, zoo geeft dit te kennen: dat die' gebaende wegen het voorwerp van zijne keus geworden zijn , en dat hy het voornemen hebbe , om dezelve in te ilaen en te bewandelen.
Hier wordt derhalven, in onderfcheiding der burgeren van Jerufalem , van de overige Israëlieten gefproken , die elders woonden, en tot de hooge Feesten opkwamen: die wel begrepen, dat deze reis aen zwarigheden onderworpen was; maer hunne fterkte in den heer zochten, en het befluit namen , om de wegen die gebaend waren, naer Sion, in te flaen.
Hoe gelukkig het lot van zulken reiziger zy, toont de fpreker vs. 7, 8, in de byzonderheden.
7 Als fy door het dal der moerbefiëboomen doo'rgaen, ftellen fy hem tot een fonteyne oock fal de regen haer gantfch rijckehck overdecken.
Wat hebben wy, door het dal der moerbefiëboomen, te verben? _ Sommigen denken aen een zeker dal, het welk met moerbefien beplant was ; en oordeelen dat het dal Rephaïm bedoeld worde, alwaer david de Philiftijnen verflagen heeft, 2 Sam. 5: 22- 24- — Maer anderen maken zwarigheid over deze vertaling : niet alleen , omdat zoodanig een dal der moerbefien, en in de Heilige Schrivt en by josephus, geheel onbekend is; maer ook voornamelyk , omdat hier 'in den text een dor en dorstig dal geteekend wordt ; daer de Natuurkenners , aen de moerbefiëboomen, een waterachtigen grond toeëigenen. Zy ver. talen het daerom een dal van een traen,, een traendal. Maer dan behoevt men die benaming niet in den gewoonen zin te nemen , voor een jammerdal ; maer , volgens den Oosterfchen fpreektrant, voor een dal, het welk droog en fchrael is, daer het water niet dan by een enkele traen of droppel gevonden wordt, verg. Job 28: 11. — Wy voegen ons, om de reeds gemelde redenen, by de laetften. XI. DEEL. Q_ 5



$50 P S A L M. LXXXIV.
Men kan het dal van eene traen, of het fchrale dal, eigen-" lyk nemen. Het Joodfche land was bergachtig j en de Israëlieten, die by gelegenheid der hooge Feesten naer Jerufalem reisden, moesten veele dorre dalen doorgaen, veele fchrale landftreken , alwaer de brandende hitte geen traen van water had overgelaten. — Oneigenlyk, zou men tevens kunnen denken aen alle moeite en ongelegenheden, welke den reiziger overkomen konden.
Maer in dit geval, zegt de Dichter, Jlellen de Reizigers den heer tot een fontein; dat is, zy verwachten geloovig dat de heer hen, in den weg zijner Voorzienigheid, van water voorzien, en uit alle zwarigheden verlosfen zoude.
De fpreker voegt 'er deze belovte by: uk zal de regen hengansch rijkelyk overdekken, dat is, de heer zal voor hun zorgen, dat -het hun aen geen water ontbreke, en dat zy uit alle ongelegenheid gered worden.
8. Sy gaen van kracht tot kracht, de Feestvierers reizen by geheele benden; en, in plaets van vermoejing, worden sy hoe langs hoe vlugger en vaerdiger, een yegelick [van haer] fal verfchijnen voor Godt, in zijne byzondere tegenwoordigheid, in Zion, op de plaets van den openbaren en plechtigen eerdienst.
ïn het tweede deel , vinden wy eerst de bede vs. q, ïo 1 daerna de drangredenen vs. n , I2 , m ei„del^ ^ krachtig befluit vs. 13.
9. HEERE Godt der heyrfcharen, hoort mijn gebedt: neemt 'et ter oore, o Godt Jacobs, Sela!
9. O Godt, onfe fchilt , onder wiens befcherming wy volkomen en in alle gevallen veilig zijn i fiet op my en mijne onderdanen, met oogen van gunst en lievde : ende aenfchouwt het aengefichte uwes Gefalfden, van my die tot Koning over Israël, op Uw bevel, plechtig gezalvd ben. Laet ik het overige van mijn leven in rust mogen doorbrengen, en den openbaren Godsdienst ongeftoord bywoonen.
11. Want



PSALM. LXXXIV. 25i
11. Want een dagh in uwe voorhoven, en by uwen openbaren eerdienst door te brengen , is beter en voor my veel verkiesbarer, dan geduurende duyfent dagen [elders] te wezen: Ick althans koos liever, zoo zeer ben ik aen uwen plechtigen eerdienst vesbonden, aen den dorpel in het huys mijnes Godts te wefen, en , in den Tabernakel, den geringen dienst van dorpelwachter waer te nemen, dan lange te woonen in de tenten der godtloofheyt, en te deelen in de ydele vermaken van dwaze waereldlingen.
12. Want Godt de HEERE is gelijk, aen de glansrijke koperen fchilden, welke door den glans den vyand benadeelen , en den fchilddrager voordeelig zijn. Hy is een fonne, door het toebrengen van alles goeds, ende een fchilt, door het afweeren van alle kwaed; de HEERE fal genade in dit, ende eere in het volgend leven geven: hy en fal al het wezenlyk goede niet onthouden , maer dadelyk fchenken aen den genen die in oprechtigheyt wandelen, en Hem ongeveins'delyk dienen.
13. HEERE der heyrfcharen, (b) welgeluckfaligh is de menfche, elk een menfchenkind , wie hy ook wezen moge , die geloovig op u vertrouwt.
? s alm. LXXXV,
Si ]£En Pfalm, voor den Opperfangmeefter * onder de kinderen van Korah. Vergel,
Pf. 48: 1.
In dezen Pfalm ontmoeten wy eenige. biddende Sprekers, die in eene gevangenis verkeeren, en fmeeken dat zy daeruit mogen verlost worden, gelijk de overige van hun volk reeds in vryhei.d gefteld warea; ftaende in een geloovig vooruit-
(J) Pf. u 12. ende 345 9. XI. DEEL.



25» PSALM, LXXXV.
zicht, dat zy eens dagen van voorfpoed en blijdfchap beleven zouden.
- Maer, wie zijn hier deze Sprekers? De zaek wordt zeer verfchillendlyk begrepen. — Sommigen denken aen de Joden , die nadat zy uit Babel verlost waren , nog met veelerlei onheilen te worstelen hadden. Sommigen aen de Joden, ten tijde der vervolging van antiochus epiphanes. Sommigen brengen dit lied op de algemeene bekeering der Joden in den laetften tijd.
Het is ons zeer moeilyk voorgekomen , iets te beflisfchen. — Allermeest evenwel , zouden wy tot de laetfte gedachten overhellen; voornamelyk, omdat de teekening van dien aengenamen tijd, welke wy vs. 11-14. ontmoeten, in vergelijking met andere Godfprakgn, ons fchijnt heen te wijzen, tot den heerlyken ftaet der Kerke, in het laetst der dagen. — Wy geven daerom in bedenking, of men het ftuk ook zoo zou kunnen begrijpen: dat hier eenige geloovige Joden der latere tijden fprekende worden ingevoerd ', die den heer fmeeken, dat hunne Natje, van onder het oordeel der verftrooijing, onder het welk zy tot op den huldigen dag zuchten, mogt verlost worden, gelijk hunne Voorvaders uit de gevangenis van Babel verlost waren ; terwijl zy geloovig verwachten, dat de heerlyke ftaet der Kerke, in. welken eene uitnemende heiligheid zal plaets hebben , kort op handen zou wezen.
Volgens dit begrip, behelst deze Pfalm twee hoofddeelen,
I. Het gemelde gebed der fprekeren, vs. 2-8. en
II. Hunne geloovige verwachting, vs. 9-14.
2. Gy zijt in de dagen onzer vaderen, toen Gy hen uit de gevangenis van Babel geflaekt hebt, aen Kanaan uwen lande gunftigh geweeft, HEERE : de gevanckenifle Jacobs hebt gy toen gewendt, en de Joden in hun Vaderland weder gebracht.
3. Onze Voorvaders hadden, door hun aenhoudend wangedrag, dit geduchte oordeel rechtvaerdig verdiend. Maer,
ten



PSALM. LXXXV. 253
ten laetften hebt Gy U over hen ontfermd, en hun de misdaden gunstig vergeven. De mifdaet uwes volcks hebt gy wechgenomen: en de ftraffen van dezelve dóen eindigen. Gy hebt alle hare fonden, door welke zy dit oordeel verdiend hadden, bedeckt en vergaven. Sela!
4. Gy hebt wechgenomen al uwe verbolgenheyt: en alle blijken van gramfchap doen ophouden:, Gy hebt u toenmaels gewendt en een einde gemaekt van de hittigheyt uwes toorns.
5. Maer wy, hunne nazaten , hebben nu reeds eeuwen lang gezucht onder een oordeel van verwerping; federt dat Jerufalem door de Romeinen verwoest is, zijn wy, als verachte ballingen, onder alle volken verftrooid. Ontferm u ten laetften over ons ellendig volk ! Brengt ons weder, o Godt onfes heyls: die onze vaderen zoo menigmael verlost hebt; mogten wy eerlang in ons Vaderland wederkeeren! laet toch dit langduurig oordeel een einde nemen, ende doet te niete uwe toornigheyt over ons, waervan wy, zoo veele eeuwen lang, de fchroomelyke uitwerkfelen ondervonden hebben.
6. Sult gy eeuwiglick tegen ons toornen? fult gy uwen toorn uytftrecken van geflachte tot geflachte? zal het geduchte oordeel, onder het welk wy zoo veele eeuwen lang gezucht hebben , dan nooit een einde hebben ?
7. Sult gy ons niet (a) weder ftof van vreugde geven, en ons als het ware daerdoor weder levendigh maken ? zullen uwe gerichten niet weder verwisfeld worden met gunstbewijzen, op dat uw volck fich in u verblijde?
8. Toont ons dan uwe goedertierenheyt, 0 HEERE, verblijd ons met de blijken van uwe vernieuwde gunst, ende geeft ons uw heyl, verlos ons uit onzen ellendigen toeftand.
9. Ick fal hooren wat Godt de HEERE fpreken fal. Ik vertrouw en verwacht, dat de heek op dit gebed een gunstig antwoord geven zal, en met daden be-
GO Pf- 7I: 20' XI. DEEL.



254 PSALM. LXXXV.
toonen, dat Hy zijn volk niet geheel en voor altoos verïlooten hebbe : want dit weet ik, uit de Schrivten def Propheten, met zekerheid j dat de heer zich eindelyk eens over Israël, de beminden om der vaderen wil , ontfermen zal. Zekerlyk, hy fal nog eens tot de Joden, die toch fijn volck , ende tot de nakomelingen van Jacob , die toch fijne gunftgenooten zijn, van vrede fpreken: ja Hy zal hen in eenen ftaet van voorfpoed herftellen! Maer datfe dan ook niet weder tot de voorige dwaefheyt en wangedragingen en keeren.
10. Sekerlick, fijn heyl is naeby den genen die hem vreefen. Eerlang, zal onze Natie zich tot den heer bekeeren, om hem oprechtelyk te vreezen. Dan zullen zy ook zijne gunst en hulp blijkbaer ondervinden, op dat in onfen lande eere woone, en Kanaan in den ouden luister hertteld worde.
11. Dat zal 'er een zeer aengename tijd wezen van voorfpoed en van heiligheid. Er zal eene algemeens godvrucht heerfchen, onder de bekeerde Joden. Elk zal zich beyveren op het betrachten van deugd en heiligheid. De goedertierenheyt ende waerheyt fullen malkanderen ontmoeten; allerwegen zal men eene algemeene weldadigheid , en de goede trouw ontmoeten: de (b) gerechtigheyt ende vrede, alle plichten van den burgerftaet en de zamenleving, zullen yverig betracht worden, gepaerd met toegevendheid en vreedzaemheid. Alle deze deugden, welke *t beftaen van eenen waren Christen uitmaken, fullen zich lievlyk vereenigen , en als het ware [malkanderen] kulfen.
12» De waerheyt fal uyt der aerde lpruyten , voor zoo ver de waerheid des Euangeliums, door het geloov aengenomen, de vruchten van allerlei deugden zal voortbrengen, ende de Gods-gerechtigheyt, of God als Richter, fal van den hemel met genoegen, op de Godsvrucht der bekeerde Joden, nederlïen. «.
13. Oock fal de HEERE ons volk 't goede in alle opzichten, alle wenschbare zegeningen, rijkelyk geven:
ende
CO Hebr, 7: i. -



PSALM. LXXXV. 255
ende ons (c) lant Kanaan fal in de voorige vruchtbaerheid herfteld worden , en weder in vollen overvloed fijne vrucht geven, gelijk in de dagen van ouds.
14. In die gelukkige dagen, zal de heer ons in alle opzichten we doen. De gerechtigheyt, waerdoor Hy de waereld beftiert, fal als dan allerblijkbaerst wezen, en als het ware voor fijn aengefichte henen gaen: ende hy falfe fetten op den wegh fijner voetftappen , in alle de wegen van Gods Voorzienigheid, zal dezelve zeer duidelyk doorftralen.
t s a l m. LXXXVL
T jlt het korte opfchrivt lezeh wy, dat david de Dichter zy van dit zangftuk. — Het wordt een gebed genaemd: en dit wijst ons aen, dat david dit lied hebbe opgefteld, in eenen tijd van ongelegenheid. Maer, omtrent de byzondere aenleiding en tijdsomftandigheden, wordt niets bepaeld. — Dit zullen wy, zoo veel mogelyk is, uit den inhoud moeten opmaken.
De Dichter befchrijvt zich vs. 1. als iemand , die in eenen ellendigen en nooddruftigen ftaet verkeerde. De heer had hem reeds voorheen , uit een dreigend doodsgevaer gered vs. 13, en nu was hy wederom bloot gefteld aen de woede en vervolgingen van veele toomelooze dwingelanden, die hem op allerlei wijzen naer het leven flonden vs. 14. — Alle deze byzonderheden fchijnen ons, vry duidelyk , naer dien tijd te wijzen; toen david des nachts de woede van «aul ontweken was, die eenige manfchap gezonden had om hem te dooden, en hy genoodzaekt werd, als een balling 't land rond te zwerven, 1 Sam. 19. 1. Vs. 1-10. fmeekt david, om door Gods machtigen byftand, uit zijne ellende verlost te worden.
CO Pf. 67: 7. XI. DEEL.



256" P S A L M; LXXXVI.
II. Daerna bidt hy om geestelyke zegeningen, byzonder om de leiding van Gods Geest, op den weg der gerechtigheid, vs. 11-13.
III. Wijders, om vertroosting onder al zijn lijden , vs. 14-16, en
IV. Eindelyk, dat de heer hem. door eene zichtbare tusfchenkomst van zijn Gódlyk Alvermogen, verlosfen wilde, vs. 17.
1. Een Gebedt Davids. HEERE , neygt uwe oore gunstig tot mijne fmeekingen , verhoort my toch genadig, daer ik tot U roep in dezen bangen nood : want ick ben elendigh ende nootdruftigh, van alle menfchelyke hulp verdoken, daer ik als een balling rond moet zwerven.
2. Bewaert mijne ziele , beveilig mijn leven , het welk in groot gevaer is : want ick ben [uwe] gunftgenoot, die zulke bittere vervolgingen mijner vyanden aen hun in het geheel niet verdiend heb, o gy mijn Godt, op wien ik alleen mijn vertrouwen gevestigd heb, verloft my uwen knecht , welken Gy zelvs tot groote dingen geroepen hebt, en-die op u betrouwt, uit deze ongelukkige omftandigheden.
3. Zijt my genadigh , Heere: want ick roepe tot u den gantfchen dagh , uit de diepte mijner ellende.
4. Verheugt de ziele uwes knechts: door my te redden uit deze hoogstgaende benauwdheid: want tot U, Heere, verheffe ick my al biddende, en zal ik geduurig mijne ziele verheffen.
5. Want gy, Heere, zijt-goet, ende geernvergevende: ende van groote goedertierenheyt allen die u aenroepen.
6. HEERE, neemt dan mijn gebedt ter ooren! ende merckt gunstig op de ftemme mijner fmeeckingen. ƒ
7 (a) In den dagh mijner benaeuwtheyt roepe
ick
Cf) P& 50! 15.



PSALM. LXXXVI. a5?
ïck U aen , en zal ik u ootmoedig aenroepen: want gy Verhoort my , of omdat Gy my zult verhooren.
8. Gy immers zijt daer toe machtig: want Onder de zoogenaemde goden der Heidenen, en is niemant u gelijck, Heere, ende (b) daer en zijn geene gelijck uwe wercken , uwe daden zijn alleen Godlyke werken.
9. Zelvs Alle de Heydenen, Heere, die gy gemaeckt hebt, fullen ter hunner tijd eens komen, ende fullen haer eerbiedig voor uw aenfchijn nederbuygen, ende uwen name eeren, met erkentenis van de Majesteit, welke in alle uwe daden doorftraelt.
10. Want gy zijt groot, ende doet wonderwercken, Gy alleen zijt Godt.
11. (e) Leert my door het onderwijs van uwen Geest, HEERE, uwen wegh, welken ik bewandelen, de geboden welke ik betrachten moet, ick fal dan in uwe waerheyt, en op het pad van uwe geboden wandelen: vereenigt mijn herte tot de vreefe uwes naems, en leer my u te dienen met een ongeveinsd gemoed.
12. Heere, mijn Godt, ick fal u met mijn gantfch herte loven , ende ick fal uwen name eeren in eeuwigheyt:
I3i Want uwe goedertierenheyt is groot over my: In voorige tijden hebt Gy my, met de blijken van uwe goedheid, overladen, ende gy hebt mijne ziele uyt het onderfte des grafs uytgeruckt, door my uit het meest dreigend doodsgevaer te verlosfen, toen saul mijn huis had laten bezetten, om my van kant te maken.
14. O Godt, (d) de hoovaerdige ftaen tegen my op, ende de'vergaderingen der tyrannen foecken mijne ziele: ende fy en ftellen u niet voor hare oogen.
Men vergelijke het aengeteekende, by Pf. 54: 5.
15. Maer gy, Heere, (e) zijt een barmhertigh
f» Deut. 3: 24. Pf. 136: 4- CO Pf". *5« 4- ende tï. ende 119: 33. (O W. 54: 5- C«) R*Od. 34: 6. Num, 14: 18. Neh. 17. Pihlm 103: 8. ende 145: ii. j *1 2: ij.
XL PEEL. R



258 PSALM. LXXXVI.
ende genadigh Godt, lanckmoedigh, ende groot van goedertierenheyt ende waerheyt. Verg. Exod. 34: 6.
16. Wendt u tot my, zie my aen met oogen van gunst en ontferming., ende zijt my genadigh, geeft uwen knecht uwe fterckte: om het werk, waertoe hy geroepen is, behoorlyk te verrichten , en alle zwarigheden te overwinnen; ende verloft den fone uwer dienftmaegt, die tot groote dingen gefchikt is, en zich oprechtelyk aen uwen dienst verbonden heeft.
17. Doet aen my een teecken ten goede, verlos my uit deze benauwende omftandigheden, door eene blijkbare tusfchenkomst van Uw wonderdoend Alvermogen , op dat het mijne haters met ontroering fien mogen, ende befchaemt worden, als gy, HEERE, my geholpen, ende my getrooft fult hebben.
F S A L M. LXXXVII.
'X/'An dezen Pfalm wordt de Dichter niet genoemd: en 'er is geen reden om aen iemand nader dan aen David te denken. - Dezelve behelst een lovlied ter eere van Jerufalem; het welk op vaste grondflagen gebouwd was, door God by uitnemendheid begunstigd werd, en door de inwooning van veele Heidenfche volken, grootelyks zou beroemd worden.
Nimmer is 'er een tijd geweest, in welken dit alles, van het eigenlyke Jerufalem, konde gezegd worden. — Wy denken daerom aen het Geestelyk Jerufalem, de eerfte Christen Kerk uit de geloovige Joden, die door de bekeering der Heidenen , eenen zeer heerlyken aenwas verkreegen heeft. *
I. Eerst wordt dat Geestelyk Jerufalem geroemd, van zijnen grondflag, en van Gods byzondere gunst, vs. 1, 2.
II. Daerna wordt de toevoeging der Heidenen befchreven , vs. 3-6.
III. Ein-



PSALM. LXXXVII. 259 III. Eindelyk ontmoeten wy de voorrechten , welke aldaer genoten worden, vs. 7.
1. Een Pfalm , een Liedt , voor de kinderen van Korah. Het geestelyk Jerufalem, de Kerk van het Nieuwe Testament, is het allereerst gegrondvest in het Joodfche land, daer is het Euangelie het eerst verkondigd. Daer is de eerfte grondflag gelegd van dat heerlyk gebouw. Sijn grondfiagh is op de bergen der heyligheyt, op de heilige bergen van het Joodfche land, in de bergachtige landftreken van het heilig Kanaan.
2. De HEERE bemint de poorten Zions, dat is de ftad Jerufalem, boven alle de overige wooningen Jacobs , boven alle de andere plaetfen van het Joodfche land: en daerom heeft hy ook Jerufalem vereerd , met de allereerfte prediking van het Euangelie der vervulling, met de allereerfte grondvesting der Christen Kerk.
3. Seer heerlicke dingen worden van u gefproken , 'er gaet een roemrijk getuigenis van u uit, o ftadt Godes, o Geestelyk Jerufalem. Sela!
4. De eerfte beginfelen der Euangelie-Kerk, uit de geloovige Joden, zullen eenen heerlyken aenwas hebben, door dé toevoeging van de bekeerde Heidenen , uit alle geflachten der volken. Ick, zoo zal het geestelyk Jerufalem kunnen zeggen, ik fal de trotfche Egyptenaers, die Rahab of de Krokodil genaemd worden, ende de Chaldeen, de inwooneren van Babel; deze volken, die, van wegens hunne ingebeelde wijsheid, het meest afkeerig waren van het Euangelie , zal ik eens vermelden, onder mijne vrienden, onder de gene die my kennen en eerbiedigen: ja Siet, allerlei blinde Heidenen, zelvs de afgodifche Philiftijn, ende de rijke Tyrier, met den vergelegen Moor, van zeer veelen dezer Heidenen zal men kunnen zeggen, defe is een burger van het Geestelyk Jerufalem, en in zoo ver aldaer geboren. Verg. Jef. 27: 6. 49: 6. 66: 7-9. enz. Zach. 8: 20-23.
5. Ende van de Kerk des Nieuwen Testaments, het tegenbeeldig Zion fal gefeyt worden, Die ende die is daer in geestelyker wijs geboren: ende de Ailer-
XI. DEEL. R 2



2 Öo PSALM. LXXXVII.
hoogde felve falfe beveiligen, overfchaduwen.en tegen da poorten der helle befchermen.
6. Een zeer groot aental van Heidenen, zal zich by de pemeenfchap der Kerke voegen. De HEERE falfe rekenen in't opfchrijven der volcken, welke het geloov zijn gehoorzaem geworden : [/eggende,] Defe is aldaer geboren, Sela!
7. Ende de fangers , gelijck de fpeellieden , [inhfgaders~] alle mijne fonteynen , fullen binnen u zijn.
Anders zoude men dit vers, als woorden van God befchouwen , en dus vertalen kunnen: ,, ende alle mijne fontei,, nen of waterleidingen , alle de vruchten van chbistus „ gerechtigheid , alle de uitwerkfelen van zijnen verworve,, nen Geest, zingen in u als fpeellieden ; zy hebben zulke „ aengename gevolgen , als het gezang is van kundige „ fpeellieden."
Het zinneprent fchijnt ontleend te zijn van waterleidingen, welke een aengenaem geruisch veroorzaken.
PSALM. LXX XVIII.
I. ]7En Liedt, een Pfalm, voor de kinderen Korah, voor den Opperfangmeefter, op Machalath Leannoth: Een Onderwijfinge Hemans des Ezrahiters.
Op Machalath Leannoth. — Het eerfte woord Machalath geevt een Muziek - Inftrument, of een zangwijs te kennen. Zie Pf. 53: 1, Het ander Leannoth zegt eigenlyk om te antwoorden; het fchijnt te kennen te geven, dat dit lied, door de zangrei, by beurten moest gezongen worden.
Dit zangftuk heet eene onderwijzing, verg. Pf. 32: r.
De Dichter is Heman de Ezrahiter. — heman was een zeer vermaerd Propheet, ten tijde van Koning david , 1
Chron.



PSALM. LXXXVIII.' 261
Chron. 25: 5. Sommigen evenwel, denken aen eenen anderen heman , omdat by de ezrahiter genaemd wordt, daer heman de tijdgenoot van david, een zoon was van joël , en een kleinzoon van samuel , 1 Chron. 6: 33. Maer hy kan dus genaemd zijn naer eene zekere landftreek van Kanaan, die tegenwoordig onbekend is.
Wat den inhoud aengaet, wy ontmoeten hier eenen Spreker , die nadat hy veelerlei onheilen had doorgeftaen , nu in het meest dreigend doodsgevaer gekomen was, en daerom den heer ernftig bidt om behoudenis en uitredding. Maer wie is deze Spreker ? Onzes erachtens de messias , onder zijn allerbitterst lijden. — De Spreker had niet alleen te worstelen met de boosheid der menfchen; maer ook met de gramfchap van God, vs. 8, 16, 17. Op wien past dit in meerderen nadruk, dan op den lijdenden Borg? —■ Hy bemoedigt zich, met eene verlosfing uit het grav, vs. n-13. Hoe duidelyk wijst ons deze byzonderheid, naer den messias! — Er is geen één eenige uitdrukking, welke zich niet, in allen haren nadruk, veel beter van onzen Middelaer, dan van eenigen anderen ongelukkigen, verklaren laet. — Voeg 'er by, dat 'er eene allerduidelykfte overeenkomst zy, tusfchen dit zangftuk en andere Pfalmen, welke ontegenzeggelyk van den lijdenden messias handelen, byzonder den 22ften.
Maer in het byzonder moet men zich, onzes erachtens, den messias hier verbeelden, als aen het Kruis hangende.
Wy onderscheiden in dit lied twee hoofddeelen,
I. In het eerfte bidt de lijdende messias, om eene fpoedige en gunstige verlosfing, vs. 2, 3.
II. Iu het tweede , dringt hy zijn verzoek, door een vertoog van zijne hoogstgaende finerten en benauwdheden, ernftig aen, vs. 4-19.
2. O HEERE Godt mijns heyls : van wien ik alleen mijne verlosfing verwachten kan, onophoudelyk heb ik uit mijne ellende tot u geroepen: by dage, by nachte roepe ick voor u.
XI. DEF.L. R 3



262 PSALM. LXXXVIII.
3. Tot dus ver, hebt Gy u als doov gehouden voor mijne klachten. Laet mijn gebedt toch eindelyk eens voor uw aenfchijn komen : laet het blijken , dat gy acht geeft op mijne fmeekingen: neygt uwe oore gunstig tot mijn gefchrey.
4. Want mijne ziele is der langduurige en bittere tegenheden fadt, ende mijn leven raeckt tot aen het graf, ik ben tot den rand van het grav genaderd, mijn dood is zeer naby.
5. Ick ben gerekent met de gene die in den kuyl nederdalen : ik mag nu mijnen dood zeker Hellen , 'er is nu geen ontkomen meer aen : ick ben geworden als een man die krachteloos is: die reeds geheel is uitgeteerd.
6. Afgefondert onder de doode, aen het Kruis hangendè , mag ik reeds onder de dooden geteld worden. Ik ben reeds gelijck aen de verflagene , die in 't graf liggen, die gy niet meer en gedenckt, ende fy zijn afgefneden van uwe hant: ik ben gelijk aen groote booswichten, die, door uwe ftraffende hand , eenen fchandelyken dood ondergaen.
7. Gy hebt my in den onderften kuyl geleyt, in duyiterniifen, in diepten. Gy hebt my gebracht tot den allerverachtelykften toeftand van de fnoodfte booswichten.
8. Uwe grimmigheyt leyt op my als Borg, die beladen ben met de fchulden van zondaren: Gy hebt \jny~\ nedergedruckt met alle uwe baren, de wateren van uwen toorn hebben my geheel overftelpt, ook ben ik van allen troost verftoken. Sela!
9. Zelvs hebben alle mijne vrienden my verlaten. Mijne bekende hebt gy verre van my gedaen, gy hebt my hen tot eenen grooten grouwel geilek: Mijne meest vertrouwde leerlingen zijn bloohartig gaen vluchten , toen ik als een eerlooze misdadiger gevangen werd : ick ben befloten, ende en kan niet uytkomen, alle hoop op uitkomst is reeds geheel en al afgeftieden.
10. Mijn' oo'ge treurt en is vermoeid, van wegen de ondragelyke verdruckinge J welke ik ondergaen moet.
HEERE,



PSALM. LXXXVIII. 263
HEERE, ick roepe tot u den gantfchen dagh: ick ftrecke mijne handen uyt tot u , om van u hulp te vragen.
11. Sult gy wonder doen aen de doode , door hen op te wekken? ofte fullen de overledene opftaen? fullenfe u hier op aerde wederom loven? Sela!
12. Sal uwe goedertierenheyt in 't graf vertelt worden ? uwe getrouwigheyt in de groeve van 't verderf?
13. Sullen uwe wonderen bekent en geroemd worden in de duyfterniife ? ende uwe gerechtigheyt geprezen worden in het grav , dat het lant der vergetenheyt is ? en daerom bemoedig ik my, met het ftreelend vooruitgezicbt, op uwe belovten, dat gy my uit den dooden zult opwekken.
14. Maer ick, HEERE, roepe geduurig tot u: ende mijn gebedt komt u reeds voor in den vroegften morgenftont; den ganfchen dag door, moet ik klagen, zonder eenige verademing.
; 15- HEERE, waeromme verftoot gy mijne ziele ? waerom laet gy mijn leven van verdriet uitteeren ? ende waerom verbergt gy uw aenfchijn voor my?
ld. Het hoogstgaende niet alleen, maer ook hoe langduurig zijn mijne ellenden? Van der jeugt aen ben ick bedruckt ende dootbrakende: ick drage uwe vervaerniffen; ik gevoel den zwaren last van uwen ontzachlyken toorn: ick ben twijffelmoedigh en in de alleruitterfte verlegenheid.
17. Uwe hittige toornigheden gaen over my: uwe verfchrickingen doen my vergaen > ik ben blootgefteld, aen de meest geduchte uitwerkfelen van uwe hittige gramfchap.
18. Den gantfchen dagh omringenfe my, als ftroomen van water: t'famen omgeven fy my.
19. Gy hebt vrient ende metgefelle verre van my gedaen: mijne bekende zijn [in] duyfterniife, zoodat ik, van alle menfchelyke hulp en vertroosting, geheel verftoken ben.
XI. DEEL. R 4



264 PSALM. LXXXIX.'
PSALM. LXXXIX.
i. ]7En Onderwijflnge Ethans des EzrahU ters.
Over de benaming van onderwijzing, vergelijke men weder Pf. 32: 1. — De Dichter van dit lied, is ethan de Ezrahiter. ethan, anders jeduthun genaemd, was een tijdgenoot van david. Als een van de drie hoofden der zangeren, wordt hy by heman en asaph gevoegd, 1 Chron. 25: 6. en hy wordt 1 Kon. 4: 31. geroemd als een der wijste mannen van zijnen tijd. Hy was een Leviet, uit het geflacht van mekaei, i Chron. 6: 44 -47. — Maer hoe kan hy dan hier de Ezrahiter genaemd worden ? Sommigen befluiten 'er uit, dat hier een ethan van lateren tijd bedoeld worde. Dan, de tijdgenoot van david kan, gelijk wy by Pf. 88: 1. omtrent heman hebben aengemerkt, ook dus genaemd zijn naer eene zekere land. Itreek in Kanaan.
Van meerder aenbelang is het , dat wy den waren zin van dit zangftuk zeiven onderzoeken. In de daed, onder aüe de Pfalmen, welke ik tot dus ver behandeld heb , is my nog geen zoo moeilyk voorgekomen, als deze. Met aflegging van alle vooroordeelen , vooral die van gezach „ heb ik de zaek, op mijne wijs, onpartijdig onderzocht. Ik zal daerom mijne gedachten vrymoedig voorftellen ; gelijk ik ook aen niemand betwisten wil, om op eene ander© wijs, nae zijn licht te denken.
Ik zal alles, tot meerder klaerheid, in de volgende aenmerkingen te zomen trekken.
ï. De fpreker die hier het woord voert, geeft een uitvoerig vertoog van Gods goedheid en waerheid , byzonder van de belovte welke God aen david gedaen had, omtrent de beftendigheid van zijn Koningrijk vs. 2-38. Met deze belovte, vergelijkt hy den tegenwoordigen rampfpoedig«n en zeer vernederden toeftand van davids Koningrijk



PSALM. LXXXIX. 26 s
rijk vs. 39-46; en vermids het een met het ander niet fcheen teftrooken, bidt hy God om de vervulling zijner belovten , en de herftelling van de vervallene zaken in davids Koningrijk vs. 47-52-
II. Wanneer de Dichter fpreekt van Gods belovte, omtrent de beftendigheid van davids Koningrijk, heeft hy blijkbaer het oog op die merkwaerdige belovte , welke wy vinden 2 Sam. 7: 12-16. —- Door den mond van den Propheet nathan, deed de heer aen david deze toezegging : wanneer uwe dagen zullen vervuld zijn, en gy met uwe Vaderen zult ontjlapen zijn, zoo zal ik uw zaed na u doen opjlaen, dat uit uwen lijve zal voortkomen, ende ik zal zijn Koningrijk bevestigen ; die zal mijnen naem een huis bouwen, en ik zal den Jloel zijnes Koningrijks bevestigen tot in eeuwigheid. Ik zal hem zijn tot eenen Vader, en hy zil my zijn tot eenen Zoon: dewelke, als hy misdoet, zoo zal ik hem met eene menfchenroede en met plagen der menfchen kinderen ftrajfen ; mair mijne goedertierenheid zal van hem niet wijken , gelijk als ik die wechgenomen heb van Saul, dien ik van voor uw aengezicht heb wechgenomen. Doch uw huis zal bejlendig zijn, en uw Koningrijk tot in eeuwigheid voor uw aengezicht, uwe jloel Zal vast zijn tot in eeuwigheid. —■ Er is zulk eene kennelyke overeenkomst, tusfchen de woorden van dezen Pfalm vs. 3 - 5, 21 - 38. en de gemelde belovte, dat niemand 'er aen twijffelen kan, of de dichter heeft het oog op die merkwaerdige toezegging.
III. Vs. 39-46. geevt de dichter eene teekening van den zeer lagen en verachtelyken toeftand, tot welken davids Koningrijk, in weerwil van die belovte, op zekeren tijd gekomen was. — Maer welk een bepaelde tijd wordt hier bedoeld ? — Sommigen denken aen de dagen van rehabeam , toen het Koningrijk gefcheurd, en door den inval van sisak , den Egyptifchen Koning, in het uiterfte gevaer gebracht was, 1 Kon. 14. 2 Chron. 12. Maer, met dit alles, is toen ter tijd de kroon niet ontheiligd tegen de aerde, gelijk 'er vs. 40. geklaegd wordt. — Anderen denken aen de Babylonifche gevangenis. Maer ook met dit begrip kunnen wy ons niet vereenigen ; behalven andere XL DUEL. R s



266 PSALM. LXXXIX.'
redenen, omdat de verwoesting van Stad en Tempel in het geheel niet vermeld wordt. — Onzes erachtens wordt de deerniswaerdige toeftand van davids Koningrijk bedoeld, ten tijde van absaloms fchroomelyken opftand. Op dat geval, laten zich alle de uitdrukkingen eigenaertig toepasfen, gelijk in het vervolg nader blijken zal, byzonder die vs. 46. Gy hebt de dagen zijner jeugd verkort. Immers was davids Koningrijk, ten tijde van absaloms afval , nog in de allereerfte jeugd.
IV. Onzes erachtens derhalven , heeft ethan dezen Pfalm ' gedicht, by gelegenheid van dien diep vernederden toeftand, tot welken davids Koningrijk^ ten tijde des opftands van absalom, vervallen was: met oogmerk om zijne geloovige tijdgenooten op te wekken, dat zy den heer ernstig bidden zouden, om de herftelling der vervallene zaken, en pleiten op de belovten , welke de God der waerheid, omtrent de duurzaemheid van davids Koningrijk, gedaen had.
V. Maer is dit het alles? moeten wy by dezen letterlyken zin berusten ? — In onze uitbreidende verklaring over 2 Sam. 7: 12-16. VIde Deel p. 363-366. hebben wy aengetoond, dat de gemelde belovte" wel eerst en rechtftreeks zie op salomo ; maer evenwel, op eene meer verhevene en geestelyke wijs, toepasfelyk zy op den meerderen salomo , davids Zoon en Heer. — Trouwens de belovte van een eeuwig Koningrijk kan, in den eigenlyken zin, op david huis niet worden toegepast, david zelvs dacht ook verder; hy erkende 2 Sam. 7: 19, dat de heer over zijn huis gefproken had , tot van verre henen. Ook past paulus een gedeelte dezer Godfpraek, op den Heiland der waereld, uitdrukkelyk toe , Hebr. 1: 5.
Wy befluiten 'er uit, dat dit lied onder de voorbeeldige Pfalmen moet geteld worden, en in den geestelyken zin , op het Koningrijk van den messias , de Kerk van het Nieuwe Testament, moet worden toegepast.
VI. Maer het Koningrijk van den messias, is meermalen, in eenen zeer vernederden toeftand geweest. Welk een
tijdftip



P S A L M. LXXXIX. 267
tiidftip wordt 'er dan in den geestelyken zin bedoeld ,
vs ,0-46» — uit het gene wy 200 ev6n °mtrent VS' A6 hebben aengemerkt, mogen wy befluiten, dat hier de Euangelie-Kerk in hare eerfte jeugd geteekend worde. Wv Jagen het daerom, by wijs van gisfing, in bedenking te geven of de Propheet ook het oog zou hebben op de allereerfte vervolging der Christenen, welke ter gelegenheid van stefhanus marteldood veroorzaekt is, en zoo geweldig was, dat het Koningrijk van christus binnen korten, geheel fcheen te zullen verdelgd wezen. — VIL De drie hoofddeelen van dit lied , hebben wy reeds zoo even opgegeven.
A Eerst roemt de Dichter op zeer verhevenen toon, Gods ' goedheid en waerheid, byzonder zijne belovten omtrent de beftendigheid van davids Koningrijk vs. 2-38.
B. Daerna klaegt hy, dat de deerniswaerdige toeftand van 'davids Koningrijk, ten tijde van absaloms opftand,
met die belovten niet fcheen te ftrooken vs. 39-46.
C. Eindelyk bidt hy, pleitende op die belovten, om de herftelling der vervallene zaken, in davids Koningrijk vs. 47 - 52. Het laetfte of 53- vs. behoort niet zoo zeer tot dezen Pfalm, als wel tot den geheelen derden bundel der heilige liederen , van Pf. 73" tot 89, die met dezen Godverheerlykenden uitroep befloten wordt.
A. In het eerste deel, onderfcheiden wy de volgende hoofdbyzon'derheden. A. Vs. 2-5. vinden wy een algemeener voorftel van Gods goedheid, waerheid, en belovten aen david beëedigd. B. Daerna wordt meer byzonder aengetoond, dat God, uit kracht zijner waerheid, alle zijne belovten onfeilbaer vervulle vs. 6-19- c- Eindelyk worden de belovten, welke God aen david gedaen had, uitvoerig opgegeven vs. 20-38.
2 Ick fal de goedertierenheden des HEEREN en zijne uitnemende weldaden , welke Hy aen david en zijn Koningrijk eeuwiglick bewijzen zal, fingen: en in
XI. deel.



268 PSALM. LXXXIX.
maetgezang befchrijven. Getrouwe jehovah, Gy kunt uwe belovten niet onvervuld laten: ick fal daerom ook uwe waerheyt met mijnen monde bekent maken zoo als dezelve altoos zal openbaer worden, van zefl-'r-h^ tot geflachte. g^-cnte
3. Want ick hebbe by my zeiven gefeyt en dit geloov ik vastelyk: Uwe goedertierenheyt fa! eeuwiglick gebouwt worden en altoos beftendig vezen • in de hemelen felve hebt gy uwe waerheyt beveltlgt, dat is, uwe waerheid is zoo vast en befHidig als de hemelen. Er is derhalven geen twijfel aen, of Gy zult uwe belovten vervullen, welke Gy, aen onzen Konindavid , en byzonder aen zijn luisterrijk tegenbeeld , den messias, gedaen hebt, [/eggende:]
4. Ick hebbe een verbont gemaeckt met mijnen uytverkorenen : Ick hebbe mijnen knecht David gefworen:
5. Ick fal uw zaet tot in eeuwigheyt beveiligen: ende uwen throon opbouwen van geflachte tot geflachte, Sela!
Deze belovte , maekt de hoofdfom uit van de gemelde voorzegging 2 Sam. 7: 16. _ Ter gemelde plaets hebben wy reeds aengewezen, dat hier, in den geestelyken zin geoogd worde op het Koningrijk van den meerderen david' Ten aenzien van den eigenlyken david, is zijn throon opgèbouwd van geflachte tot geflachte, voor zoo ver het Koningrijk van Juda, zoo lang het geduurd heeft, nimmer van davids . zaed geweken is; in tegenftelling van saul , van wien het Koningrijk tot een ander geflacht werd overgebracht 2 Sam. 7: 15. — Maer in den meerderen david, zal deze voorzegging in den fterkften nadruk vervuld worden: want Hy zal over jacobs huis Koning zijn tot in de eeuwigheid, en zijns Koningrijk zal geen einde wezen. Luc r; 33.
S. Vs. 6 19.



PSALM. LXXXIX. 269
B. Vs. 6-19. toont de Propheet nader aen, dat God alle zijne 'belovten onf.eilbaer vervullen zal. Dit bewijst hy a. uit Gods Almacht en flandvastigheid, welke in de beftiering van het gansch Geheelal, allerblijkbaerst zijn vs. 6-14. en hy dringt het 0. nader aen , uit de veelvuldige proeven van Gods goedheid en rechtvaerdigheid aen Israël, vs. 15-19-
6. O) Dies loven de hemelen uwe wonderen, O HEERE: of, want de inwooners van de hemelen, de Heilige Engelen , loven o heer! met den diepften eerbied ,°uwe groote werken, welke kennelyke teekenen dragen van uw onbeperkt Alvermogen : oock is uwe getrouwigheyt of onveranderlyke flandvastigheid, het voorwerp der lovzangen van de Engelen, in de gemeynte der heyligen die den hemel bewoonen.
Indedaed, de befchouwing van Gods macht en flandvastigheid, is een beflisfchend bewijs, dat God alle zijne belovten zal vervullen. Onder ons menfchen is het gewoon, dat men zijnen woorden geen geftand doe. Dit fpruit voort, of uit onvermogen, of uit de omftandigheden. Maer deze zwakheden kunnen in den Oneindigen niet vallen.
Hier komt nog by, dat God oneindig verheven is boven alle fchepfelen ; zoodat niemand Zijnen wil wederftaen kan. Daerom voegt 'er de dichter by vs. 7, 8.
7. Want wie magh in den hemel en onder de Engelen, die krachtige helden , tegen den HEERE gefchattet, en met den Oneindigen vergeleken worden ? jjiwVj is den HEERE gelijck, onder de Engelen, de kinderen der ftercken?
8. Elk der zalige Engelen onderwerpt, zich, met vreezen en beven, aen den grooten Koning van het Geheelal, Godt is grootelicks geducht in den raet der heyligen die in den hemel woonen: ende vreeflick boven
00 pr. 19: 2. XI. DEEL.



270 PSALM. LXXXIX.
alle die rontom hem zijn, en zijnen Throon als lijvwachten omringen.
Van den hemel, daelt de Dichter op de aerde neder, en geeft eenige proeven op van Gods macht en flandvastigheid, op deze beneden waereld vs. 9-14.
9. O HEERE, Godt der heyrfcharen, die het bewind voert over alle gefchapene wezens, wie is als gy, grootmachtig, o Heere? Gy zijt omftuuwd met eenen glans van onnadenkelyke Majesteit, ende uwe getrouwigheyt of ftandvastigheid is rontom U: voor zoo ver Gy dezelve aen alle kanten openbaer maekt.
10. Gy heerfchet over de opgeblafenheyt der zee: wanneer hare baren haer verheffen, fo ftilt gyfe.
11. Gy beteugelt de vreesfelykfte zeegedrochten. Ook hebt Gy meermalen uwe macht betoond, aen de ftoutften der menfchen. Dit is vooral gebleken in de verdelging der Egyptenaren, toen Gy Rahab, die geduchte Krokodil, Pharao met zijn ganfche heir, verbrijfelt hebt, als eenen verflagenen: Gy hebt uwe vyanden meermalen, door Uw Alvermogen verdelgd, en hen verftroyt met den arm uwer fterckte.
12. Gy zijt de Heer van het groot Geheelal. Qf) De 'hemel is uwe, voor zoo ver Gy dien gemaekt hebt, en door Uwe Voorzienigheid onderhoudt, oock is de aerde uwe: ja de geheele werelt ende hare volheyt die hebt gy gegrondt.
13. Het noorden, ende 't zuyden, die hebt gy gefchapen : en derhalven , is de geheele aerde de uwe, van het eene uiterfte tot aen het andere. Tot Kanaan evenwel, hebt Gy eene meer byzondere betrekking. Thabor ende Hermon , de voornaemfte gebergten van dat land , aen beide de zijden van de Jordaen, juychen in uwen name, van wegen de uitnemende proeven uwer macht en goedheid aldaer ten toon gefpreid.
14- Gy
CO Pfalm a\i, s.



PSALM. LXXXIX. 271
14. Gy hebt eenen arm met,macht: uwe hant is fterck, uwe rechterhant is hooge. Zoodat niemand zich tegen Uw onbeperkt Alvermogen verzetten kunne.
15. Maer hoe geweldig uwe kragt, hoe onbeperkt uwe vrymagt zy, (c) Gerechtigheyt ende gerichte zijn de vaftigheyt uwes throons: (d) goedertierenheyt ende waerheyt gaen voor uw aenfchijn henen. Als Koning van de ganfch waereld, byzonder van Uw volk Israël, bewijst Gy Uwe rechtvaerdigheid , goedheid, en waerheid, in alle Uwe wegen en handelingen.
1(5. Welgeluckfaligh is het volck, 't welck het geklanck kent: en ondervindt dat Gy deszelvs Koning zijt. Verg. Num. 23: ai. o HEERE , fy fullen in het licht uwes aenfchijns wandelen , en zich verheugen over de blijken van uwe byzondere gunst en voorzorg.
17. Sy fullen haer den gantfchen dagh verheugen in uwen name: en over de blijken van uwe wel-\ dadige gunst, ende door uwe gerechtigheyt, door het Jaefchermen van hunne rechten door U, zullen zy verhoogt worden.
18. Want gy zijt de heerlickheyt harer fterckte : door uwe kracht, wordt Israël op eene heerlyke wijs beveiligd, ende door uw welbehagen fal onfe hoorn verhoogt worden : door uwe gunst zullen wy, uit de laegte , tot welke wy thans vervallen zijn, wederom opgeheven worden.
19. Want onfe fchilt is van den HEERE: ende onfe Koningh is van den Heyligen Ifraëls: of, want de heer is onze fchild en machtige befchermer, en de Heilige van Israël is onze Koning, die ons, als het volk van zijn byzonder eigendom, onder zijne onmiddelyke befcherming heeft aengenomen.
CO Pf. 97: 2. 00 Pf- 85: 14.
XI. DEEL.



2?2 PSALM. LXXXIX.
C. Vs. 20-38. worden de belovten opgegeven , welke de God der waerheid, aen david gedaen had. — Deze belovten, gelijk wy gezegd hebben, zijn in den geestelyken zin, op den meerderen david toeparfelyk.
20. Doe Gy, o God, by uitnemendheid betoondet, dat Israël het voorwerp was van uwe gunst en voorzorg, hebt gy in een gelichte gefproken, tot den Propheet nathan, 2 Sam. 7. van David uwen heyligen, dien Gy tot Koning van Israël had afgezonderd, ende tot hem gefeyt, door den mond van Nathan: Ick hebbe hulpe beitelt by eenen helt: ik heb David heldhaftigheid ingeboezemd , en hem verwaerdigd met mijne alles vermogende hulp: Ick hebbe hem, eenen verkorenen uyt den volcke, by uitnemendheid verhoogt.
Éi. Ick hebbe David mijnen knecht gevonden, dien ik gefchikt had tot Koning van Israël : met (e) mijne heylige olie hebbe ick hem daerom door Samuel gefalft.
22. Met wekken mijne hant valte blijven fal, om hem te beftieren en te befchermen , oock fal hem mijn arm verftercken , om zijne onderdanen, tegen alle hunne vyanden, te beveiligen.
23. (ƒ) De vyant en fal hem niet dringen of benauwen: ende de fone der ongerechtigheyt, zelvs de allerboosaertigfte van zijne tegenpartijders, en fal hem niet onderdrucken.
24. Maer wel verre daervan daen, door mijnen machtigen byftand , zal hy over alle zijne vyanden zegepralen: want ick fal fijne wederpartijders verpletteren voor fijn aengefichte: ende die hem haten fal ick plagen. „
25. Ende mijne getrouwigheyt, ende mijne goedertierenheyt fullen met hem zijn : ik zal alle mijne belovten aen hem vervullen, en hem mijne weldadigheid
(O 1 Sam. 16: 1, 13. Cf) 3 Sam* F- io«



PSALM. LXXXIX. 273
heid blijkbaer doen ondervinden: ende fijn hoorn fal in mijnen name verhoogt worden. Zijne macht en
heerlykheid zullen , door mijnen gunstigen byftand, geduurig vermeerderd worden.
26. Het Koningrijk van David zal, ten tijde van zijnen zoon Salomo, in vollen luister bloeien, Ende ick fal fijne hant in de zee fetten: ende fijne rechterhant in de rivieren. De Koninglyke macht van Salomo zal zich uitftrekken, van de Middellandfche zee, tot aen de rivier de Euphraet.
27- (ë) ^ my noemen, Gy zijt mijn Vader : want ik zal hem tederlyk beminnen, krachtdadig begunstigen, en met mijn Alvermogen befchermen. Hy zal tot my zeggen: Gy zijt mijn Godt, die my by uicnemendheid begunftigt; ende de rotzfteen mijnes heyls, op welken ik veilig vertrouwen kan.
28. Oock fal ick hem ten eerftgeborenen fone flellen : Hy zal my, met eenen kinderlyken eerbied, vreezen; en ik zal hem behandelen, gelijk een Vader zijnen eerstgeboornen zoon behandelt: hy zal het voorwerp wezen van mijne byzondere lievde; en ik zal hem een dubbel deel van gaven en voorrechten fchenken. Ja ten hoogften over de Koningen der aerde zal ik hem Hellen j zoodat hy alle andere Koningen, in macht, wijsheid en luister, overtreffen zal. Dit zal in nadruk vervuld worden , in den meerderen Salomo. Dees zal my zijnen eigen Vader noemen; en ik zal doen blijken, dat Hy mijn gelievde zoon zy, en ik zal hem verhoogen, tot Koning van het uitgebreid Geheelal.
29. Ick fal mijne belovten, aen David gedaen, onfeil. baer vervullen. Ik zal hem mijne goedertierenheyt in eeuwigheyt houden: ende mijn verbont fal rem vafte blijven.
Deze algemeene belovte wordt vervolgens, in de byzonderheden , nader uitgebreid. «. Ten aenzien van davids
(g~) 2 Sam. 7: 14. Hebr. 1: 4, 5. XI. DEEL. S



274 PSALM. LXXXIX.
zaed, den Koning Salomo en zijne nazaten vs. 30-34. 0, Met opzicht tot zijn geestelyk zaed , den messias vs. 35-38-
30. Ende ick fal Salomo by uitnemendheid begunstigen. '. Ik zal fijn zaet in eeuwigheyt fetten, nimmer zal het hem aen nazaten ontbreken: ende fijnen throon
s als de dagen der hemelen. Vergel. 2 Sam. 7: 13.
31. Ja zelvs (A) Indien fijne kinderen mijne wet verlaten: ende in mijne rechten niet en wandelen ■
32. Indien fy mijne infettingen ontheyligen : ende mijne geboden niet en houden:
33. So fal ick hare overtredinge met de roede befoecken: ende hare ongerechtigheyt met plagen der menfchen. Ik zal dan medelijden hebben , met hunne zwakheden, gelijk een Vader zich over zijnen zoon ontfermt: daerom zal ik hen, in mijnen toorn niet ftraffen, maer zagtelyk kastijden , gelijk Vaders , onder de menfchen , gewoon zijn, met hunne kinderen, te handelen. Vergel. 2 Sam. 7: 14.
34. Maer nimmer zal ik Salomo of zijne nakomelingen verftooten, dat hy geenen opvolger hebben zoude, gelijk ik met Saul gehandeld heb: want mijne goedertierenheyt en fal ick van hem niet wechnemen, noch in mijne getrouwigheyt niet feylen. Vergel. 2 Sam. 7: i5-
35. Ick en fal mijn verbont niet ontheyligen: mijne belovten niet onvervuld laten, ende 't gene dat, ten aenzien van den messias , uyt -mijne lippen gegaen is, en fal ick niet veranderen.
36. (f) Ick hebbe eens gefworen by mijne heyligheyt, en 'er alle mijne Volmaektheden onder verpand; dat, uit het zaed van David, de messias zal voortkomen, en dat het Koningrijk van dien meerderen salomo, in vollen nadruk, eeuwig wezen zal. So ick aen David liege! dan zou ik mijne Heiligheid verlochenen.
37. Sijn
C*) aSam. 71 14. CO Hebr. 6: 13, 17, 18.



P S A L M. LXXXIX. 275
37. Sijn zaet Tal in der eeuwigheyt zijn: het Koningrijk van den messias zal geen einde hebben, ende fijn throon fal voor my zijn gelijck de fonne , vergel. Pf. 72: 5, 17-
38. Hy fal eeuwiglick beveiligt worden, in zijn Koningrijk, gelijck de mane onveranderlyk haren loopkring behoudt , offchoon zy menigvuldige veranderingen ondergae : ende de getuyge in den hemel is getrouw, zoo lang de maen aen den hemel fchijnt, zal zy getuige zijn van mijne getrouwigheid. Sela!
D. In het tweede deel van dezen Pfalm, klaegt de Dichter, dat de deerniswaerdige toeftand van davids Koningrijk, ten tijde van absaloms muitery, met de voorheen gemelde belovten, niet fcheen te ftrooken vs. 39-46.
39. Maer heer, hoe is de deerniswaerdige toeftand, tot welken davids Koningrijk thans vervallen is, met deze belovten, over een te brengen ? Immers gy hebt [hetn~\ nu verflooten ende verworpen: Gy zijt verbolgen geworden tegen David uwen Gefalfden.
40. Gy hebt het verbont uwes knechts te niete gedaen , en aen uwe belovten niet beantwoord : Gy hebt hem zelvs den throon doen ruimen , hem doen vluchten voor zijnen oproerigen zoon, en daerdoor fijne kroone ontheyligt tegen de aerde.
41. Gy hebt alle fijne mueren doorgebroken : Gy hebt, fijne veilingen nedergeworpen. Hy is beroovd van alle middelen , welke , ter zijner befcherming, zouden kunnen dienen , en zelvs genoodzaekt zijne fterkbevestigde Hovftad te verlaten.
42. (k) Alle die den wegh voorbygingen, hebben hem berooft: fijnen naebueren is hy tot eenen fmaet geweefl. Hy is het voorwerp der befchimping geworden van die genen , die hem voorheen vreesden, byzonder van een lasterenden Simei.
CA") Pf. 3o: 13. XI. DEEL. S 2



276" PSALM. LXXXIX.
43. Gy hebt de rechterhant fijner wederpartijders verhoogt , zoodat Abfalom de Hovftad en den Throon hebbe ingenomen : Gy hebt alle fijne vyanden verblijdt, door den voorfpoed van Abfaloms onnatuurlyken opftand.
44.. Gy hebt oock de fcherpte fijnes fweerts omgekeert: zoodat zijne geduchte Krijgsmacht hem verlaten heeft, ende en hebt hem niet ftaende gehouden in den ftrijt, daer hy, voor zijnen eigenen zoon, heeft moeten vluchten.
45. Gy hebt fijne fchoonheyt, zijn gezach, aenzien en luister, doen ophouden: ende gy hebt fijnen throon ter aerde nedergeftooten,, zodat zijn Koningrijk geheel verwoest en omgekeerd is.
46. Gy hebt de dagen fijner jeugt verkortet: Het Koningrijk van David is van zeer korten duur geweest ; zijn jeugdige en bloejende ftaet heeft zeer fpoedig een einde genomen. Gy hebc hem met fchaemte overdeckt, Sela!
ë- Eindelyk bidt de Dichter , pleitende op de voorheen gemelde belovten, om de herftelling der vervallene zaken, in davids Koningrijk vs. 47-52.
47. Hoe lange, o HEERE ? Sult gy u fteets verbergen, en de blijken van uwe goedheid inhouden? fal uwe grimmigheyt, tegen David onzen Koning, altoos branden als een vyer ?
48. Gedenckt van hoedanige eeuwe dat ick ben:
of, gedenk, hoe kort de eeuw van geluk zy, hoe onbeftendig de gelukftaet der menfchen zy; befchouw daerom den ongelukkigen David,- met oogen van medelijden, en laet zijn rampfpoedige toeftand ras een einde hebben. Waerom foudt gy (*) aller menfchen kinderen te vergeefs
gefchapen hebben? of, gedenk tot hoe veel ydelheid gy de kinderen der menfchen gefchapen hebt; hoe ydel en onbeftendig
alle
(*) Hebr. alle kinderen des mepfchsa.



PSALM. LXXXIX. 277
alle ondermaenfche zaken zijn: en zoudt Gy david dan zoo geftreng behandelen, en altoos tegen hen toornen ?
49. Wat man leeft 'er die den doot niet fien en fal? Die (/) fijne ziele fal bevrijden van 't gewelt des grafs? hoe kort is het leven van eenen mensch, en hoe zeker is zijn dood ? en zoudt gy dan zoo lang, tegen david, den toorn behouden? Sela.
50. Heere, waer zijn uwe voorige of uitmuntende goedertierenheden, {m) [die] gy David gefworen hebt by uwe trouwe ? Hoe weinig gelijkt de tegenwoordige toeftand van davids Koningrijk, naer die uitnemende gunstbewijzen , welke Gy hem zoo plechtig beloovd en bezworen hebt.
51. Gedenckt, Heere, aen den fmaet uwer knechten; dien ick in mijnen boefem drage [van] alle groote volcken. Gedenkt hoe het Koningrijk van Israël, wel eer zoo geducht voor onze nabuuren, nu, door den opftand van Abfalom, en de vernedering van David, by de Heidenfche volken in verachting gekomen zy.
52. Gedenk aen de hefchimpingen, Daer mede, o HEERE, uwe vyanden fmaden , daer mede fy, of die de voetftappen uwes Gefalfden fmaden. Voorheen ftonden de voeten van David vast, zijn voorfpoed was wel gevestigd; maer nu is hy gevallen, en daerdoor is uw Gezalvden tot een voorwerp der befpotting van uwe vyanden geworden-
Het laetfte vers behoort niet byzonder tot dezen Pfalm. Het is een Godverheerlykende uitroep, met welke de derde Bundel der heilige Liederen, van Pf. 73 tot 89, befloten wordt.
53. Gelooft zy de HEERE in der eeuwigheyt, Amen, ja Amen.
(/) Pfalm 49: 10, 16. («) 2 sara» 7' '5" XI. DEEL. 'S 8



278 PSALM. XC.
PSALM. XC.
JJEt opfchrivt leert, dat moses , die met het hoogfte reent, en in vollen nadruk , de man van God genaemd wordt, de opfteller zy van dezen Pfalm.
Hy fchijnt dit lied gedicht te hebben, by gelegenheid, dat de murmureerende Israëlieten, door den heer veroor' deeld werden, dat zy 38 jaren lang in de woestijne zouden omzwerven, tot dat alle lieden, die boven de 20 jaren oud waren , geheel zouden zijn uitgeftorven , behalven alleen Jofua en Caleb Num. 14. — Denkelyk was deze Pfalm, door de Levieten, afzonderlyk bewaerd; en, toen de heilige liederen verzameld werden, zaldezelve 'èr bygevoegd wezen; en wel geplaatst aen 't hoofd van dien nieuwen bundel, die met dezen Pfalm begint en met Pf. 106. eindigt.
De Dichter voert hier het volk van Israël fprekende in; die zich al biddende tot den heer wenden, klagende over den ellendigen toeftand, in welken zy thans verkeerden en flneekcnde, dat zy de voorige blijken van de Godlyke* gunst nog eens op nieuw ondervinden mogten.
Gemeenlyk denkt men, dat moses dit lied hebbe opgefteld , aenftonds nadat de heèr het gemelde vonnis, over Israël had nitgefproken: dan liever zouden wy ons voegen, by de zulken, die oordeelen, dat moses dit zangftuk gedicht hebbe, toen de 40 jarige omzwerving der Israëlieten ten einde liep; omdat het toen eerst te-pas kwam, om over de langduurigheid van dat'oordeel te klagen, en te bidden, dat het zelve een einde mogt nemen vs. 7, 13, 15.
I. ''Eerst klagen de Israëlieten, over de langduurigheid van
het Godlyk oordeel vs. 1-12.
II. Daerna bidden zy, om op nieuw in de Godlyke gunst herfteld te worden vs. 13.17.
1. Een Cebedt Mofis des mans Godes. Heere, gy zijt ons geweeft in voorige dagen, een toevlucht
,' van



PSALM. XC. 279
van geflachte tot geflachte. Door uwe gunst en wonderdoend Alvermogen, hebt gy ons en onze Vaderen zoo menigmael gered, uit de meest dreigende gevaren, en tot toonbeelden gefield van uwe zegenende goedheid.
2. Gy, o heer, zijt eeuwig en onveranderlyk, maer wy zijn zwakke menfchen, en ons leven is zeer kortfloni dig. Eer de bergen geboren waren, ende gy de aerde ende de werelt voortgebracht haddet: ja van eeuwigheyt tot eeuwigheyt zijt gy Godt. Gy zijt zonder begin , zonder eenige verandering , en zult eindeloos dezelvde blijven.
3. Maer hoe kortfiondig en veranderlyk is ons beftaen! Gy 'doet den menfche, door den dood, wederkeeren tot verbrijfelinge: ende fegt, Keert weder gy menfchen kinderen, tot het ftof, uit het welk gy geformeerd zijt.
4. Gy zijt eeuwig en onveranderlyk: Want duyfent jaren zijn in uwe oogen, als de dagh van gifteren , als hy voorbygegaen is: ende [ró] eene enkele nachtwake.
5. Maer hoe kortfiondig en wisfelvallig is het beftaen der menfchenkinderen! Gy overftroomtfe, en rukt de menfchen fchielyk wech, gelijk een fnel ftroomende beek' de dingen, welke zy ontmoet; fy zijn [gelijck] een flaep, en verdwijnen, als een droom, na het ontwaken; in de'n morgenftont van hun leven, zijnfe gelijck het gras [dat] verandert, en fpoedig verdort.
6. In den morgenftont bloeyt het,. ende 't verandert reeds in 't korte door de middaghitte : des avonts wort het afgefneden , ende 't verdorret.
7. Want wy vergaen door uwen toorn: behalven het algemeene Lot der ftervelykheid, gevoelen wy de geduchte uitwerkfelen van uwe gramfchap, ende door uwe grimmigheyt worden wy geduurig verfchrickt.
' 8. Gy ftelt onfe ongerechtigheden voor u: Gy befchouwt onze murmureeringen , met oogen van gramfchap; onfe heymelicke [fonden] van ongeloov, wan-
XI. DEEL. S 4



ftfo> PSALM. XC.
trouwen , ondankbaarheid, en booze begeerlykheden ;
ittit gy in t licht uwes vertoornden aenfchijns
9. Want alle onfe dagen gaen henen en wy fteryen door uwe verbolgenheyt: wy brengen onfe jaren door zoo fhel als een gedachte
i o. Aengaende de dagen onfer jaren, daer in zijn tfeventighjaer, of fo wy feer fterck zijn, tachentJghjaer; zoodat wy op-verre na den ouderdom van onze Voorvaderen niet bereiken. . Onze leevtijd is kort; ende t uytnementfte van dien, zelvs in onze grootfte ge. «oegens, is moeyte ende het beste gedeelte van onzen leevtijd wordt, in verdriet doorgebracht: want het leven wort inelhck afgefneden, ende wy vliegen daer henen'.
IJ. Wie kent en eerbiedigt behoorlyk de fterckte uwes toorns, ende uwe verbolgenheyt nae dat gv geduchte God! te vreefen zijt?
12. Leert [ons] alfoo onfe dagen tellen, en nae behooren achtgeven, op de kortheid en onzekerheid van ons leven , dat wy een wijs herte bekomen , ons ve. Handig gedragen, en niet zoo dwaesfelyk overtreden als onze Vaders gedaen hebben.
13. Keert met uwe gunst, tot ons weder HEERE tot hoe lange zullen uwe oordeelen aenhouden ? ende het berouwe u eindelyk eens over ons uwe knechten.
14. Laet de akelige nacht van ons ellendigen toeftand goedig een einde nemen. Verfadigt ons in den morgenftont met uwe goedertierenheyt, fo fullen wy juychen; ende verblijdt zijn in alle onfe dagen door ons voorfpoedig in te leiden en te zegenen in Kanaan.
15. Verblijdt ons nae de dagen [/« dewelckel gV ons gedruckt hebt: [Wj de jaren ïin dewelckel wy t quaet gefien hebben»
16. Laet üw werck en uwe Majefteit aen uwe knechten gefien worden , door ons in het beioovde land in te voeren, ende uwe heerlickheyt over hare kinderen , door onze nazaten in Kanaan te zegenen.
17. Ende de lieflickheyt des Heeren onfes , . Godts,



PSALM. XC. sgi
GodtS, zijne byzondere gunst en zegenende voorzorg, zy beftendig over ons; ende beveftigt gy het werck onfer handen over ons: zegen alle onze pogingen en ondernemingen, ja het werck onfer handen beveftigt dat.
PSALM. XCI.
"^/An dezen Pfalm, gelijk van de 9 volgende, wordt de naem des Dichters verzwegen. — Sommigen eigenen deze alle aen Mofes toe, maer zonder grond, en Pf. 99. fpreekt dit begrip ten fterkften tegen. Wy kunnen dus niets naders bepalen.'
De Dichter geevt hier eene bêfchrijving van het geluk en de veiligheid eenes godvreezenden mans , die het voorwerp is van Gods byzondere gunst en voorzorg. —. Maer wie is die godvreezende man, van welken hier gefproken wordt? Sommige hebben gedacht, dat hier eene algemeene waerheid worde voorgefteld , welke op alle oprechten toepasfelyk is. Maer de uitdrukkingen zijn daertoe al te verheven; en, onder alle Gods gunstgenooten , zal men 'er niet ligtelyk eenen kunnen aenwijzen , van wien dat alles, in nadruk, kan gezegd worden, het gene hier getuigd en beloovd wordt. — Wy houden het om die reden daervoor, dat hier van den messias gefproken worde. Op dezen zijn alle de uitdrukkingen, in de volfte kracht, toepasfelyk.
Wanneer de Duivel den Heer jesus in de woestijne verzocht; bediende hy zich van vs. 11 en 12, uit dezen Pfalm, om Hem te beftrijden, zeggende': indien gy Gods zoon zijt, werp u zeiven van hier nederwaerds; want daer is gefchreven, dat hy zijne Engelen van u bevelen zal enz. Matth. 4: 6. Luc. 4: 9, io. Deze redeneering onderftelt ; als eene bekende zaek, dat 'er Pfalm XCI', van den messias gefproken worde. Ook ontkent de Heer jesus niet, dat deze plaets op Hem moet worden toegepast; maer hy brengt den Duivel, uit eene andere plaets, onder het oog, dat het nier geoorloovd zy God te verzoeken.
XI. DEEL. ' S 5



s82 PSALM. XCI.
Uit het gene ik zoo even gezegd heb, wordt het hoogst waerfchijnlyk , dat de Propheet de gemelde" verzoeking van onzen Verlosfer, door den Duivel, onder het oog gehad, en voorfpeld hebbe, hoe de Heer jesus, onderdie verzoeking, met de woorden van dezen Pfalm zoude aengevallen, maer tevens door denzelven bemoedigd worden.
I. In het eerste deel van dezen Pfalm, wordt de zekerheid van den messias kortelyk befchreven vs. i, 2.
II. In het tweede deel, wordt dit ftuk nader uitgebreid en aengedrongen vs. 3-12, zoo ten aenzien A. der beveiliging tegen alle onheilen vs. 3-12, als B. met opzicht tot Gods byzondere gunst en voorzorg vs. 14- 16.
1. Die, gelijk de messias, in de fchuylplaetfe des Allerhoogften is gefeten , en onder zijne byzondere voorzorg leevt; die fal, hoe het ook gaen moge, veilig vernachten in de fchaduwe des Almachtigen, en, onder Gods befcherming, voor geen kwaed te vreezen hebben.
2. Ick fal tot den HEERE fe ggen , of zeggende: de heer is Mijne toevlucht, ende mijne burgt: mijn Godt op wekken ick vertrouwe. De messias zal zich altpos , op de beicherming van God zijn Vader , gerust verlaten kunnen.
3. Gy, die in de waereld gekomen zijt, om zondaren zalig te maken , hebt voor geen kwaed te vreezen : (a) Want God zorgt voor u, hy fal u redden van den ftrick des vogelvangers: Hy zal u, uit alle gevaren, hoe listig ook aengelegd, verlosfen; hy zal u redden van de feer verderflicke peftilentie en van alle hevig woedende onheilen.
4. Hy (b) fal u decken met fijne vlercken, ende beveiligen door zijne gunstige voorzorg ; onder fijne vleugelen en machtige befcherming , fult gy betrouwen: fijne waerheyt is een rondaffe ende beuckelaer, zijne waerheid, in het vervullen van zijne belovten, zal u tegen alle onheilen beveiligen , even gelijk men , door een fchild of rondasfe, beveiligd wordt.
5. Nach*
C«5 pf. 154: 7. w pr. 57: 2.



P S A L M. XCI. 283
5. Nacht noch dag zal u eenig kwaed bejegenen, (g) Gy en lult niet vreefen voor den fchrick des nachts: voor den pijl die 's daegs vliegt :
6. Voor de peftilentie die in de donckerheyt wandelt, en alle menfchen fpoedig wegrukt, die 'er mede befmet worden: voor 't verderf dat op den middagh verwoeftet , voor den brandenden wind, die de menfchen oogenblikkelyk verflikt.
7. Aen uwe zijde fullender duyfent vallen, ende tien duyfent aen uwe rechterhant: tot u en fal 't kwaed niet genaken, omdat God U beveiligt.
8. Alleenlick fult gy 't met uwe oogen aenfchouwen: ende gy fult de vergeldinge der godtloofen, die om hunne boosheid geftraft worden, fien, zonder,te deelen in hunne onheilen.
9. Want gy zult alle redenen hebben, om tot God, uwen Vader, te zeggen: gy, HEERE, zijt mijne toevlucht: Ja Hem den Allerhoogften hebt gy geftelt tot uw vertreck: tot het voorwerp van uw vertrouwen.
ic. U en fal geen quaet wedervaren , noch geen plage fal uwe tente naederen.
11. (rf) Want God zal u, in alle gevallen, beveiligen, en hy fal fijne Engelen, als zijne dienaren, van en omtrend u beveelen , datfe u bewaren in alle uwe wegen, in al 't werk dat Gy, als Middelaer, te verrichten hebt.
12. (e) Sy fullen u als het ware op de handen dragen, op dat gy uwen voet aen geenen fteen en ftootet.
13. In de grootfte gevaren, en in de zorgelykfte omftandigheden , zult gy veilig wezen. Op den (ƒ) feilen leeuw ende d' adder fult gy onbefchroomd treden, gy fult den jongen leeuw,ende de drake vertreden, zonder daervan eenig nadeel te hebben.
14. Dewijle hy my feer bemint, [fpreeckt Godt,] fo fal ick hem uit alle zwarigheden uythelpen: Ick
• CO Tob 5: 19, 20. Spr. 3: 25. Hoogl. 3: 8. (d) Pf. 34: 8. Matth. 4: 6. Luc. 4: 10. («) Luc. 4: 11. Qf) Job 5: 22, 2;.
XI. DEEL.



&U PSALM, XCI.
fal hem zelvs op eene hoogte, in eenen zeer heerlyken ftaet ftellen, want hy kent mijnen name, Hy eerbiedigt mijne volmaektheden, en vestigt op my al zijn vertrouwen.
15. Hy fal my in alle zijne nooden aenroepen, ende ick fal hem verhooren : in de benaeuwtheyt fal ick by hem zijn, ick falder hem uyttrecken, ende fal hem verheerlicken.
16. Ick fal hem met lanckheyt der dagen verfadïgen, ende ick fal hem mijn heyl doen fien , en in alles voorfpoedig maken.
Meer byzonder ziet het treden op den feilen leeuw en den adder, en het vertreden van den jongen leeuw en den draek vs. 13, onzes erachtens, op de volkomene overwinning van christus over den Duivel; die meermalen by wreede, arglistige , vergivtige , en verfcheurende dieren vergeleken wordt. — Het uithelpen vs. 14, is toepasfelyk op de wechneming van den Middelaer uit den angst en het gerichte Jef. 53: 12, en het ftellen op eene hoogte wijst ons naer zijne verheerlyking. — Vs. 15. wordt insgelyks, van christus vernedering en verhooging gefproken. — De langheid, van dagen, en het zien van Gods heil, beteekent ons de opftanding van christus, en de heerlykheid, welke daerop ge« volgd is.
PSALM. XCII.
1. pT\En Pfalm, een Liedt, op den Sabbathdagh.
Dit opfchrivt, het welk niets zegt van den Maker, leert ons, dat de opfteller dit lied vervaerdigd hebbe, tot een heilig gebruik, op den weekelykfchen Sabbath; zonder dat wy bepalen kunnen, of hy dit zangftuk, tot zijne eigene byzondere ftichting, gedicht hebbe, dan wel tot een openbaer gebruik, in den plechtigen Godsdienst. — Het eerste
even-



PSALM. XCII. 285
evenwel komt ons meer waerfchijnlyk voor ; omdat het niet aen den Opperzangmeester is overgegeven : daerenboven fpreekt de Dichter doorgaends, in het enkelvouwig getal, van zich zeiven, behalven wanneer hy vs. 14. uitweidt, in de uitteekening des gelukftaets van Gods begenadigd volk.
De inhoud van dezen Pfalm was recht gefchikt, om godvruchtige Sabbathvierers, in het heiligen van dien dag, wel te bellieren. — De Sabbath was ingefteld, om God, als Schepper en Verlosfer, te verheerlyken; door de gedachtenis van bet werk der Schepping, en van Israëls verlosfing uit Egypte. Zy herinnerde het groote oogmerk van God, in het fcheppen der waereld, en het verlosfen van zijn volk; namelyk te berusten in, en zich te verblijden, over zijne werken. Zy was tevens een voorbeeld van den Sabbath des Nieuwen Testaments, wanneer de Verlosfer de rust van God, die door de zonden verftoord was, door zijne voldoening herftellen zoude; als mede van den eeuwigen Sabbath, die in den hemel zal gevierd worden. — Met het een en ander ftemt de inhoud van dit lied eigenaertig overeen. Het behelst hoofdzakelyk eene verheerlyking van God, over zijne groote werken, zoo der Schepping, als der Voorzienigheid; waerdoor hy zich, op zijnen tijd, verheerlykt , in het verdoen van zijne vyanden , en in het openbaermaken van zijne trouw en goedertierenheid, aen allen die hem vreezen. — Elk een rechtgeaert Sabbathvierer derhalven kon zich, van dit lied , tot zijn Godvruchtig gebruik bedienen , nae gelang van zijne byzondere omftandigheden, en daervan eene ftichtelyke toepasfing maken op zich zeiven.
I. In het eerste deel verklaert de Spreker, dat hy het, voor zijnen plicht en voor zijn vermaqk hield, om God, op alle wijzen, te verheerlyken vs. 2-5.
II. In het tweede deel, wordt deze verklaring nader uitgebreid vs. 6-16.
2. 't Is goet, het is eene plichtmatige en aengename bezigheid, dat men den HEERE love: ende dat men XI. DEEL.



286 PSALM. XCII
uwen name pfalmfinge, o Allerhoogfte. ! Dit beihv werk komt altoos te pas; maer vooral op den Sabbath of welken men zich', van allen lichamelyken arbeid ontfl'aen en in den heer verlustigen moet. '
*?? goed'. eef Plichtmatige en aengename bezigheid, Dat men m den morgenftont uwe goedertierenheyt verkondige by het ontwaken: ende uwe getrouwigheyt gedenke in de nachten. Vooral betaemt dit, op den Sabbathdag, die ingefteld is, om Israël alle de gewrochten van Gods goedertierenheid en trouw te herinne ren. Dan wordt het morgen- en avond -offer verdubbeld ter herinnering, dat Israël overvloedige ftof hebbe, om dezen dag, met de herinnering-van >s heeren goedertierenheid en trouw, te beginnen en te eindigen. Dat men derha,ve„ u, o heer, altoos, maer vooral op den Sabbathdag love.
4. Op het tienfnarigh inftrument, ende op de ieyharpe?et *** V°°rbedacht e« -l'yk liedt f op
5. Want gy hebt my verblijdt, HEERE, met uwe daden, met het groote werk der Schepping en der venosfing van Israël uit Egypte: ick fal daerom juychen
°T o" HF?RFe ken UWer almach^eLnden a ' höe groot ziJ*n uwe wercken!
zoo der Schepping, als der Voorzienigheid! zoo wegens hare onafmeetbare uitgeftrektheid, welke men niet bepalen kan als veelvuldige verfcheidenheid, kunstrijke fchikking en alle de kennelyke proeven, van des oneindigen Makers macht, wijsheid, en goedheid ! maer ook feer diep zijn uwe gedachten. De verhevene oogmerken en bedoelingen welke gy, heer, volgens uwen eeuwigen raed, hebt, in alle uwe werken zijn voor ons, kortzichtige menfchen, ondoorgrondelyk, zoodat een eerbiedig befchouwer van uwe groote werken, met eerbied en aenbidding, vervuld worde, 7 Vooral is een vleefchelyk verftand geheel ongefchikt, om de wegen des Allerhoogften,met de godloozen, recht te beoordeelen. Een onvernuftigh man , die zonder opmerlung henen leevt, en geenen acht flaet, oP
' -het



PSALM. XCII. 287
het einde der godloozen, begrijpt in het geheel niet, hoe wijs, heilig en rechtvaerdig, Gods beftiering zy, omtrend de godloozen : hy en weet daer niet van: noch een dwaes, die geen doorzicht heeft , en verftaet dit felve niet, 't is hem ergernis en dwaesheid.
8. Maer, wanneer het verftand, door Gods genade, verlicht is, oordeelt men 'er gansch anders over, Dat namelyk de godtloofe groeyen en toenemen , in voorfpoed , rijkdom, aenzien en vermogen, gelijk als 't kruyt des velds weelig groeit; ende dat alle de werckers der ongerechtigheyt bloeyen , in luister en vermogen, is dan geen reden meer om met God te twisten : men ziet dan, hunne groei en bloeiftaet is niet beftendig , hunne voorfpoed is enkel aerdsch en vergangelyk; ja alles loopt daerop uit, op datfe rechtvaerdig tot in der eeuwigheyt verdelgt worden.
9. Maer , hoe ook de godloozen van U en Uwe wegen denken en oordeelen, gy zijt evenwel de Allerhoogfte , tegen wien geen fchepfel zich verzetten kan. Gy zijt de heer , de jehovah , onveranderlyk in u zeiven, ook in het ftaven zoo van uwe belovten als bedreigingen, en in eeuwigheyt zult gy de HEERE blijven.
10. Want fiet uwe vyanden, 0 HEELIE, want fiet uwe vyanden, hoe voorfpoedig zy al eens we;;en mogen, fullen vroeg of laet vergaen: alle de werckers der ongerechtigheyt fullen verftroyt worden.
11. Maer gy fult mijnen hoorn verhoogen, mijn gelukftaet doen toenemen, gelijck eenes eenhoorns of Reëms, boschftiers, wiens kracht frisch blijvt: Ick ben met verfche olie overgoten. Of liever ik ben met olie overgoten, ik ben groenende, als een weelige en frisfche olijvboom. Ik ben geheel vervuld, met allerlei genadegaven, en daerdoor groenende, als een weelige, faprijke, en vruchtbare olijvboom.
12. Ende mijn ooge fal mijne verfpieders, die my heimelyk lagen leggen, om mijnen ondergang te bevorderen , met blijdfchap aenfchouwen, zoo als zy verydeid zijn, in hunne listige aehflagen, mijne ooren fullen't
XI. DEEL.



a88 PSALM. XCII.
hooren, aengaende de boofdoenders, die met ge^ weid jegens my Opftaen , dat zy befchaemd zijn.
13.^ Maer zeer gunstig daerentegen zijn de hertellingen der Voorzienigheid, omtrend het gedacht der oprechten. De (a) rechtveerdige zullen, door den heer, blijkbaer begunstigd worden. Elk van hen fal groeyen als een palmboom ■ hy fal waffen (b) als een cederboom op Libanon.
De Palm of Dadelboom is , in het Oosten , vooral in Kanaan, zeer bekend. Zy heeft eene rechte maer ruwe ftam , in de gedaente van een Kolom; aen den top met vele lange en (malle bladeren voorzien, waeronder de dadeltrosfen hangen , welker vruchten zeer fmakelyk zijn. Men zegt ook, dat deze boom fterk van wortel is, hoog wast, altoos groen is, en, hoe zeer gedrukt, evenwel welig groeit. De afgefneden takjes worden wederom fpoedig door andere vervangen , terwijl zy , van den top , trapsgewijze neder hangen; het welk, niet alleen tot den regelmatigen groei, maer ook tot deszelvs geftadige en aengename groente, zeer veel toebrengt.
Wat den Cederhoom aengaet, — Men meent, dat alles, het welk in de Heilige Schrivt, van dezen boom gezegd wordt, het best pasfe, op den Pijnboom, die ook by de Arabiers foortgelijken naem draegt. Ook Ieeren de verhalen der Reizigers, dat de cederboomen, welke hun , op den berg Libanon, worden aengewezen, niet onder het geflacht der Cederen, die besfen, maer der Pijnboomen, welke pijnappelen dragen, moeten geteld worden ; daer zy, gelijk de Pijnboomen , een fterk riekende hars hebben, een dergelijk foort van bladeren, en zulke harde vruchten of Pijnappelen. — Hoe het zy , de boom, die hier bedoeld is, wordt geroemd, wegens zijne dikte, hoogte, duurzaemheid, vaste wortelen; en deszelvs hout, als onverdervelyk. Vergel. Ezech. 31: 3- — Hier, gelijk op verfcheidene andere plaetfen, wordt byzonder gefproken, van den ceder op den Libanon; omdat op dat gebergte, de hoogfte,
zwaerfte,
O) Hof. 14: 6. CO Richt- 9- 15'



PSALM. XC1L 489
zwaerfte en heerlykfte boomen van die foort gevonden werden, vergel. Pf. 104: 16.
By deze boomen nu, wordt de rechtvaerdige vergeleken, ten aenzien van zijnen groei en wasdom.
Offchoon groeien en was/en, in onze tael, hoofdzakelyk het zelvde beteekenen, moet evenwel het een en ander, volgens de kracht der Hebreeuwfche woorden, eenigzins onderfcheiden worden. — Het eerste woord, door groeien vertaeld , zegt eigenlyk het uitbotten , het zy van het loov, het zy van den bloesfemknop; en wijst dus die werking van boomen en planten aen, welke tot het voortbrengen van cierlyke bloefems en nuttige vruchten behöoren. Het ander woord, door was/en overgezet, fchijnt eigenlyk betrekkelyk te zijn, op zulk een wasfen van boomen en planten, waerdoor zy, in dikte, grootheid, en fterkte, toenemen.
Wy kunnen derhalven het groeien en wasfen van den rechtvaerdigen, op deze wijs onderfcheiden: dat het eerste zie, op alle die uitwerkingen van het genadeleven, waerdoor hy 'zich naer buiten aengenaem.cierlyk, en nuttig vertoont; en het ander betrekkelyk zy, tot het toenemen der krachten van het genadeleven, waerdoor zijne geestelyke fterkte bevorderd wordt. — Men denke aen een geduurig toenemen, in kennis, geloov, vertrouwen, hoop, hemelsgezindheid.
Ten aenzien nu van dit groeien en wasfen , wordt de rechtvaerdige vergeleken by een Palm en Cederboom. — De rechtvaerdige groent en bloeit, als een palmboom: omdat hy, als een palmboom , cierlyk groent; omdat hy , als een palmboom, altoos groent Pf. 1: 3- Jer. 17: 8, en alle werking, in dezen geestelyken palmboom, dient, om vruchten voort te brengen, welke Gode welbehaeglyk zijn, en aengenaem den menfchen. — De rechtvaerdige wast, als een cederboom op den Libanon; omdat hy zich, even als de cederboom, diep wortelt Prov. 12: 3; als de ceder, neemt hy geduurig toe in geestelyke fterkte; fchoon hy, als de ceder, effenbaer en trapsgewijs, in zijnen wasdom voortgaet; als de cederboom, wast hy, onaengezien alle hin-
XI. DEEL. T



29ö PSALM. XCII.
dernisfen, welke gefchikt fchijnen, om zijnen wasdom te fluiten: geen verkouden van veler lievde , geen hagelbui van rampen, geen ftorm van vervolgingen of aenvechtingen , kunnen hem wezenlyken hinder toebrengen ; hy vereenigt, gelijk de ceder zijne takken doet , alle zijne geestelyke krachten en vermogens; en hy verheft zich in de hoogte , door zijn geloovig , hopend en hemelschgezind hart.
14. Die in 't huys des HEEREN geplant zijn, dien fal gegeven worden te groeyen in de voorhoven onfes Godts.
De letter heeft eenige opheldering noodig. — Hier wordt van boomen gefproken, die geplant waren in het huis des heeren. Er nonden immers geene boomen te groejen in het huis des heeren: zelvs mogten 'er geene boomen zijn, in de nabyheid van het Heiligdom, Deut. 16: 21. — Sommigen meenen, dat hier gezien worde op de Oosterfche gewoonte, om in den voorhof der huizen, en byzonder voor den ingang, boomen te planten, ten einde men derzelver fchaduw genieten mogt; het welk dan de dichter, tot het - zinbeeldig huis, het welk hy bedoelde, zou overbrengen. Anderen denken, dat 'er gezinfpeeld worde op iets, het welk indedaed, ten aenzien van den Tabernakel en Tempel, oudtijds plaets had ; dat 'er namelyk palmboomen op de deuren en wanden gegraveerd waren , terwijl alles met cederen planken bedekt was , 1 Kon. 6: 15-20, 29-35. Volgens dit begrip, zouden hier de rechtvaerdigen , ten aenzien van hunne planting en groei, verheven worden , boven die palm- en cederboomen, welke flechts in fchijn geplant waren , en in welke geen wasdom wezen konde. — Maer ik weet niet, of men wel noodig hebbe zich te bekommeren , om het een of ander uittedenken, het welk, ten dezen opzichte, nae de letter plaets had. Dit ftaet althans vast , dat hier van geestelyke zaken , van eene zinbeeldige planting en groei, gefproken wordt, niet in het eigenlyk, maer in het geestelyk huis des heeren. Meermalen tocli vinden wy fpreekwijzen , welke van het Heiligdom en het huis des



PSALM. XCII. roi
heeken ontleend zijn; doch welke men, ten aenzien van de ietter, in alle de byzonderheden, niet al te fterk drukken moet, verg. Pf. 23: 6. 27: 4. 52: 10.
Het huis des heeren met zijne voorhoven, had niet alken eene voorbeeldige beduidenis , ten aenzien van de buis houding des Nieuwen Testaments, maer ook voor Kei loovig Israël eene zinbeeldige beteekenis. — Het H leverde eene beeldtenis op, van de inwendige den ftaet der genade; daer de geloovigen als in hei ti_ lige verkeeren, alwaer zy met het zevenvouwig Jicht des Geestes befiraeld, met het ware levensbrood gevoed, me; den hemelfchen wijn verkwikt worden , en toegang heb ben tot den waren Reuk - Altaer. — Het Heilige der Heilige fchilderde den ftaet der Heerlykheid af, den zaligen Hemel, alwaer God woont.
In dit Huis des heeren nu, in dezen ftaet der genade, zijn de rechtvaerdigen geplant. Van natuure groejeri zy in eenen gansch anderen grond: hunne natuurlyse grond is de zondige natuurftaet; daer ftaen zy in eenen grond van vyandfchap tegen God , van ongeloov, ydelheid en werkheiligheid, alwaer zy volftrekt geene goede vruchten kunnen voortbrengen. Maer de rechtvaerdigen zijn, elk op zijnen tijd, door den Hemelfchen Landman , verplant, uit deze booze waereld getrokken , en overgezet in den ftaet der genade. Daer ftaen zy in eenen vetten grond, terwijl de Heilige Geest hun genade en krachten geevt.
Dezen nu , die in het huis des Heeren geplant zijn zal het gegeven worden te groejen in de voorhoven onzes Gods. In het zinbeeldige verftaet men , door de voorhoven onzes Gods, de uitwendige Kerkgemeenfchap. — Het woord groejen, is het zelvde als vs. 13, en zegt eigenlyk het uitbarsten van loov of bloesfemknoppen. — Het zal den rechtvaerdigen gegeven worden te groejen, of gelijk 'er eigenlyk ftaet, zy zuilen doen groejen in de voorhoven onzes Gods.
Zy die in het huis des Heeren geplant, en overgebracht zijn tot den ftaet der genade, zullen groejen en bloejen • zy zullen hun genadeleven werkzaem betoonen, in cierlyke bloesfems en aengename vruchten; zy zullen vrucht-
XI. deel. T 2



»9» PSALM. XCII.
baer zijn in kennis, geloov, vertrouwen, hoop, lievde, hemelschgezindheid, en allerlei goede werken. Dezen hunnen bloeiftaet zullen zy vertoonen, in de voorhoven van onzen God, in de uitwendige gemeenfchap der Kerke.
Dan, het verdient nog zeer onze opmerking , dat 'er eigenlyk ftaet, zy zullen doen groejen in de voorhoven onzes Gods. — De Natuurkenners hebben opgemerkt , dat de Palmboomen van tweederlei fexen zijn, mannelyke en vrouwelyke; en dat die van de laetfte foort, geene goede vruchten voortbrengen, ten zy ze met het ftof der mannelyke bloeipalm beftrooid zijn. Brengt men dit nu in het geestelyke over , dan levert het eenen eigenaertigen zin op, Zy zullen doen groejen geevt dan te kennen: dat de rechtvaerdigen, die door een levendig geloov, in de inwendige Kerk geplant zijn , ook wederom in 's heeren hand zedelyke middelen en werktuigen zijn, ter levendigmaking en toebrenging van anderen, die nog alleen tot de uitwendige gemeenfchap der Kerke behooren.
15. De Palm- of Dadelboomen Worden zeer oud, en brengen in den hoogen ouderdom nog vruchten voort. Even zoo gaet het ook met de rechtvaerdigen. In den grijfen ouderdom , zelvs in dien leevtijd , in welken de natuurlyke krachten afnemen , fullen fy nogh de gemelde geestelyke vruchten dragen: hun genadeleven vermindert niet met het afnemen dér natuurlyke krachten; neen! fy fullen vet ende groene zijn. Zy zijn, als de Palmboom, met een byzonder merg voorzien, het welk hen vruchtbaer doet blijven tot in den ouderdom ; en dit is de kracht van het genadeleven , het welk de Geest van God, die in hun woont, opwekt en onderhoudt, en het welk hen, zelvs in den ouderdom , met yver , lust en opgewektheid vervult, om voor den heer te leven. Door die geestelyke vettigheid , door die kracht van het genadeleven, zijn zy, ook zelvs in den grijzen ouderdom, groenof groenende, als weelige en frisfche boomen.
16. Met alle deze genadegaven en werkingen, worden zy van God verwaerdigd, Om deze aen gelegene waerheid te verkondigen , openlyk uitteroepen, en ter mond-
ftopping



PSALM. XC1L 293
flopping van anderen te verdedigen , dat de HEERE votmaekt recht is: in zijn wezen, in alle zijne werken, in alle zijne wegen, welke hy houdt zoo met godloozen als met rechtvaerdigen; dat 'er, in dit alles, eene onberispelyke rechtheid doorblinke. Trouwens, Hy is mijn rotzfteen, op wien ik veilig vertrouw, ende in hem en is geen onrecht, geene,fcheevte of kromheid: Hy is altoos en in alle gevallen rechtvaerdig, goedertieren , en getrouw.
PSALM. XCIII.
"P\Eze Pfalm geheel is zonder opfchrivt; en dit heeft te weeg gebracht, dat 'er ;zeer verfchillende gedachten zijn, over den Maker en de aenleiding.
Ondertusfchen, hebben de Griekfche Vertaling der zoo genaemde LXX. en de gemeene Latijnfche Overzetting , zeker opfchrivt, waerby deze Pfalm, aen david, als den Opfteller wordt toegefchreven , en tevens deszelvs gebruik , tot den dag voor den Sabbath bepaeld wordt. — Maer men heeft met recht opgemerkt, dat dit opfchrivt 'er door eene latere hand zy bygevoegd, en in de oudfte affchrivten van de Griekfche Overzetting niet gevonden worde. — Men gist met reden , dat het opfchrivt van den voorigen Pfalm den Grieken aenleiding gegeven hebbe, om te denken, dat deze en de volgende Pfalmen' tot een en het zelvde einde gericht waren, om namelyk op of tegen den Sabbath gebruikt te worden; en zulks mogelyk te meer, omdat het gebruik van dezen Pfalm by de Joden , vooral daegs voor den Sabbath , ter ftichtelyke voorbereiding tot denzelven, plaets had. — Vader hierokymus was van gedachten, en is hierin door fommige Joodfche en Christen Uitleggeren naegevolgd, dat moses alle de Pfalmen, van XC tot C ingefloten, gedicht hebbe. Maer dit fteunt alleen op die onbeftaenbare onderftelling, dat alle Pfalmen zonder opfchrivt, zouden moeten wor-
XI. DEEL. T 3



294 PSALM. XCIÏI.
den toegekend aen dien zelvden dichter, wiens naem in eenen naest voorgaenden Pfalm , als opfteller gemeld is. Voeg 'er by, dat 'er Pf. 99: 11. van samuel, in eenen gefchiedkundigen zin gefproken worde; hoe kan dan moses de dichter wezen?
De dichter is en blijvt derhalven onzeker.
Wat den inhoud aengaet. De Heerlykheid van jehovahs Koningrijk onder de menfchen, wordt in dit lied, tot fchrik zijner vyanden , en ter bemoediging van zijne geloovige onderdanen, eerbiedig geroemd.
Maer , welk een Koningrijk wordt bier bedoeld. —_ Sommigen denken aen het Koningrijk der natuur, waer door God de waereld beftuurt, en zijne Kerk in dezelve bewaert; anderen , aen de wederbrenging der Joden , uit Babels gevangenis in Kanaan, waerin zy zouden bevestigd , en niet meer zoo gefchud worden) als door de Babyloniërs gefchied was; nog anderen, brengen dezen Pfalm tot de tijden der Maccabeeuwen, byzonder tot den tijd , wanneer de Tempel door judas maccab-eus gezuiverd, en de Godsdienst in denzelven wederom herfteld is; nog anderen zijn van oordeel, dat de eene of andere ïoemruchtige overwinning van Israël over hunne vyanden , door Gods Almachtige byftand , aenleiding tot het dichten van dit zangftuk gegeven hebbe; eindelyk zijn 'er, die dezen Pfalm regelrecht brengen tot het Koningrijk van den messias, zoo als het zelve in kracht komen zoude, onder de dagen van het Nieuwe Testament.
Wy voegen ons by de laetften, om de volgende redenen.
At JVl aenftonds, in het begin van vs. 1, ontmoeten wy iets het welk zeer treffende is , en ons eenen Vorst voorftelt, die de Koninglyke waerdigheid plechtig aenvaerdende, met grooten luister en heerlykheid te voorfchijn komt , tot blijdfehap van zijne onderdanen , en tot fchrik van zijne vyanden. Er werd uitgeroepen: De heer regeert, of is Koning geworden. Dit fchijnt kennelyk te zien op.zulken tijd, waerin men ook onder de
Hei-



P S A L M; XCIIL 395
Heidenen zeggen moest, de heer regeert, Pf. 96: io. 97: 1. en, in welken men aen de fteden van Juda mogt toeroepen , uw God is Koning , Jef. 40: 9. 52: 7. — By de roeping der Heidenen, werd des heeren Heerlykheid in nadruk geopenbaerd, toen omgordde de Heer jesus zich met kracht en hoogheid.
B. Ons tweede bewijs , ontleenen wy uit het flot van vs. 1. ook is de waereld bevestigd, zy zal niet wankelen. — Immers de voorname, zo niet de eenige reden , waerom God eene zondige waereld draegt in zijne langmoedigheid, is in het Koningrijk van den messias te zoeken. De rechtvaerdige,, de onderdanen van dit genaderijk, heeten daerom een eeuwige grondvest, Prov. 10: 25. Zy zijn het fteunfel der aerde, die zoo lang ftaen moet, tot dat de laetfte onderdaen voor dezen Eerekoning zal zijn ingezameld.
C. Vs. 2. vinden wy eene bêfchrijving van den Koning ,. en van zijnen throon , welke alleen in vollen nadruk op den verheerlykten Koning zijner Kerke toepasfelyk is.
D. Vs. 3 , 4. wordt buiten allen twijfel op hevige en verfchrikkelyke vyanden gezien, die zich tegen dat Koningrijk, met alle macht, onvermoeid verzetten zouden; maer die tevens, door jehovah den Koning, in hunne woede zouden beteugeld, en ten laetften te onder gebracht worden. Maer wat Koningrijk had ooit meerder en heviger vyanden, dan dat van den messias?
E. Wanneer heeft de heer blijkbarer betoond, dat zijne getuigenisjin getrouw zijn vs. $a. dan by de verheerlyking van zijnen Zoon, en in zijne voorfpoedige regeering?
ï\ Eindelyk, kan de uitdrukking vs. 5b. de HeiMghdi is uw huis eierlyk in lange dagen, dat is, eenen zeer langen tijd tot aen het einde der waereld, op niets heêer da« op het geestelyk huis van Vorst messias, de Kerk vas het Nieuwe Testament, worden toegepast.
XI. DEEL. T 4



aorJ PSALM. XCIIL
Wat de verdeeling betreft:
I. Vs. i. roemt de Dichter de regeering des heeren, welke vergezeld was met de heerlykfte blijken van Godlyke Majesteit, waervan de geheele waereld in hare beftendigheid getuige was vs. i. II. In het overige van het zangftuk, werd dit voorftel nader uitgebreid, en de Koning, in zijne Majesteit en Heerlykheid, uitvoerig befchreven vs. 2 - 5. N. Zoo van zijne Eeuwigheid vs. 2 , 3. als van zijn onbeperkt Alvermogen vs. 3, 4, J. van zijne Getrouwheid vs. sa, 1. en van zijne vlekkelooze Heiligheid vs. 5b.
In het eerste lid van vs. 1. ontmoeten wy een afgebroken voorJiel, een 'vrolyke uitroep. Het zy men dezelve in den mond legt der vroegfte Bedienaers van het Euangelie , het zy men den Propheet zeiven hier als fprekende aenmerkt; de zaek komt op het zelvde neder.
I. De verheerlykte Middelaer , die de HEERE de jehovah is, God boven al te prijzen in de eeuwigheid , regeert als Koning, Hy heeft de Koninglyke waerdigheid plechtig aenvaerd, en den fcepter zijner Regeering in handen genomen. De messias is Koning geworden , verg. 2 Kon. 9: 13. Trouwens, hy is met hoogheyt bekleedt , Hy is opgevaren in de hoogte; daer is Hy op de allerheerlykfte plaets gezet aen 's Vaders rechtehand, en omringd met alle teekenen van onnadenkelyke heerlykheid. De verhoogde Middelaer, die de HEERE is, de waerachtige God en het eeuwig leven, is bekleedt met fterckte, hy heeft ontvangen alle macht in hemel en op aerde; hy heeft fich als een held die ten ftrijde trekt omgordet : niet alleen om de palen van zijn gebied wijd en zijd uit te breiden; maer ook, om alle zijne onderdanen te befchermen en zijne vyanden te verdelgen : oock is de werelt , dat. is de beneden-
waereld,



P S A L M. XCIII. 397
waereld, de bewoonde aerde, beveiligt, of, gelijk 'er eigenlyk ftaet, zal bevestigd worden, de aerde zal in haren ftaet blijven en voortduwen, fy en fal niet wanckelen , noch uit hare plaets bewogen worden. Aen de hoogheid, macht en Koninglyke Regeering van den messias , is het toe te fchrijven, dat de aerde bewoond blijvt, dat ze niet reeds over lang verdelgd is, en dat ze ftaen zal blijven zoo lang zijn Rijk zulks vordert.
2. Van doe aen dat de aerde gegrondvest werd , van toen aen , dat de tijd eenen aenvang nam , is uwe throon beveftigt : en heeft uwe Koninglyke Heerfchappy ftand gehouden. Gy verheerlykte Middelaer! zijt Van eeuwigheyt af: Uw beftaen is volftrekt Eeuwig. Hoe zeer zijt Gy dan niet verheven, boven alle aerdfche machten!
3. Ook bezit gy een onbeperkt Alvermogen, om uwe vyanden te beteugelen. De rivieren verheffen , o HEERE, de rivieren verheffen haer bruyfen: de rivieren verheffen hare aenftootinge : Uwe vyanden mogen wel, by wijde en fterk ftroomende rivieren vergeleken worden, van wegen hunne macht en hun gewelddadig woeden, daer zy alle hunne krachten vereenigen , om zich tegen uw Koningrijk te verzetten , verg. Jef. 8: 7. 8, Jer. 46: 7, 8.
4. [Doch] de HEERE de messias, die in der hoogte zit aen 's Vaders rechtehand, is geweldiger, dan het bruyfen van groote wateren , [dan] de geweldige baren der zee. Zijn vermogen is oneindig grooter, dan dat van zijne machtigfte vyanden. Hy zal hunne pogingen verydelen, en over al hun geweld zegepralen.
5. Uwe getuygeniffen zijn feer getrouwe, en ten vollen geloovwaerdig. Alle uwe belovten zullen onfeilbaer vervuld worden; de heyligheyt is uwen huyfe cierlick, HEERE, tot lange dagen. Zoo lang de waereld ftaet, en byzonder in het laetst der dagen, zal de heiligheid een cieraed zijn van christus Kerk.
XI. DEEL. T 5



sp8 P S A L M. XCIV.
~ PSALM. XCiV.
T"\Ewijl deze Pfalm weder geen opfchrivt heeft, kunnen wy niets met zekerheid bepalen , omtrend den Maker-, en de gelegenheid, by welke dezelve is opgefteld. — Jn de Vertaling der zogenaemde LXX , vind men dit opfchrivt : een Pfalm van david , op den vierden dag der weke. Men kan 'er het oud gevoelen der Joden uit leeren, en dat dit lied, in latere tijden, op den vierden dag der weke, in het Heiligdom zy opgezongen. Trouwens, volgens de Joodfche Overlevering, werd, op den eersten dag Pfalm 24, op den tweeden Pf. 48, op den derden Pf. 82-, op. den vierden Pf. 94, op den vijfden Pf. 81, op den zesden of Voorfabbath Pf. 93» en op den Sabbath Pf. 92, opgezongen. Maer, dat nu met dit lied gedacht zou zijn , aen den vierden dag der Schepping, toen de Hemellichten gevormd werden , is eene meer geestige dan bondige gisfing.
Hoe het zy, in dezen Pfalm wordt van Israël, Gods oude Bondvolk, gefproken. Onder dat volk, bevonden zich werkers der ongerechtigheid, die met macht en gezach voorzien waren; doch waervan zy zich niet bedienden om recht te doen, maer om Gods volk te verbrijzelen en zijn ervdeel te onderdrukken. Dit deeden zy onder den fchijn van recht. Dit duurde eenen geruimen tijd, omdat de heer, fchoon Hy de God der wrake zy, niet terftond zijn oordeel zendt over de booze daed. Hieruit namen die boosdoeners aenleiding, om Gods Alwetendheid en Voorzienigheid te lochenen. — Zoodanig een tijd van diep bederv wekte onzen Spreker op , om zich tot den heer te wenden., en te fmeeken dat dit kwaed mogt gefluit worden. Wijders toont hy de dwaze vermetelheid van deze boosdoeners bondig aen. Ook vergeet hy niet
des



PSALM. XCIV. 299
des heeren volk te bemoedigen, en hen op te wekken, om betamelyk te verfceeren onder de bezoekingen.
Maer op welken tijd, moet dit lied worden toegepast ? Sommigen denken aen de Joden, kort voor den tijd van christus komt in het vleesch ; anderen aen den Antichrist. — Wy voor ons, zouden ons lievst bepalen, tot de Kerk, in de laetfte dagen van het Oude Testament; toen zy gedrukt werd door hare Overften , die op den ftoel van moses gezeten waren , en hun gezach fchandelyk misbruikten. Althans de godverzaking en het ongeloov, vs. 7. vermeld , fchijnt , overeenftemmig met de Godfpraek van maleachi, het naest tot die tijden te behooren.
De Hoofddeelen , in dezen Pfalm , kunnen onderfcheidenlyk begrepen worden. De volgende verdeeling is ons zeer vaegzaem voorgekomen.
I. Eerst bidt de fpreker , dat de verdrukkers van Gods volk mogten geftraft en beteugeld werden vs. 1-11.
II. Daerna bemoedigt hy de oprechten, en wekt hen op „ om , onder de bezoekingen , hetamelyk te verkeeren vs. 12-23.
A. De gronden van bemoediging worden vs. 12-15, voorgedragen.
B. Het onderwijs , om zich behoorlyk te gedragen , vinden wy vs. 16-23.
1. O Godt der wraken, die, van wegen uwe Heiligheid en rechtvaerdigheid , het kwaed niet kunt ongeftraft laten; o HEERE, Godt der wraken, (a) verfchijnt blinckende, op foortgelijk eene wijs, als Gy TJ eertijds vertoondet in de Wolkkolom : openbaer uwe vreesfelyke Majefteit, om tot ftaving van uwe trouw aen uwe bondgenooten, de vyanden van Uw volk te ftraffen.
2. Gy Richter der aerde, verheft u: of wordt ver-
(c) Deut. 33: 2. Pfalm 50: 2. end' 80: 2. XI. DEEL.



3oo PSALM. XCIV.
heven. Tot dus ver hebt gy U ftil gehouden, het gericht uitgefteld , en den zondaer ftrafteloos laten voortgaen; verhef en vertoon u nu op uwen Richterftoel: brengt vergeldinge weder over de hoovaerdige , en ftraf hen, die zich tegen U verheffen, nae verdiensten.
3. Hoe lange fullen de godtloofe, o HEERE? hoe lange fullen de godtloofe van vreugt opfpringen, en zich verheugen, over den gelukkigen uitiiag van hunne grouwzame pogingen ?
4. Hoe lang zullen zy ongeftraft, in hunne breidellooze boosheid voortgaen ? geheele ftroomen van godtergende redenen Uytgieten? hart fpreken, en alles, wat hun voor den mond komt, ftoutmoedig uitbraken ? hoe lang zullen alle werckers der ongerechtigheyt fich beroemen in hunne boosheid?
5. O HEERE ,'t is tijd! fy verbrijfelen uw volck: ende fy verdrucken uw erfdeel, uw Israël, het welk Gy ten eigendom hebt aengenomen.
6. De weduwe ende den vreemdelingh dooden fy: ende fy vermoorden de weefen, in plaets van die weerloozen te befchermen.
7. Ende omdat gy hunne booze daden niet ftraft, verftputen zy zich , om Uwe Alwetendheid en Voorzienigheid te verzaken: want zy feggen, (b) De Heere en fiet het niet: ende de Godt Jacobs en merckt het niet. God weet niets van onze daden, of immers Hy is onverfchillig omtrend onze handelingen; 'er is noch belooning, noch ftraf te wachten.
8. (e) Aenmerckt, gy onvernuftige onder den volcke: gy die aen het redeloos vee zijt gelijk geworden, daer gy, in kennis en deugd, boven anderen'behoordet uit te blinken: ende gy dwafe, wanneer fult gy verftandigh worden, en tot een rijp oordeel komen ?
9. (d) Soude die de oore plant, en op zijne rechte plaets als geworteld heeft, opdat de mensch hoore, zelvs
uwe
(J) Pfalm 10: 11, 13. ende 59: 8. (O Pf* 92! 7- («O Exod. 4; 11.



PSALM. XCIV. soi
uwe godvergetene woorden niet hooren ? foude die de OOge met eene uitnemende wijsheid formeert , niet aenfehouwen , en geene kennis hebben van de daden der menfchen?
10 Soude die de Heydenen tuchtigt, met welverdiende oordeelen, ook uwe grouwzame misdaden niet ftraffen? Hy die den menfche wetenfchap leert, door hun met redelyke vermogens te begivtigen, zou die zelvs geene wetenfchap hebben ?
11. (e) De HEERE weet de gedachten des menfchen, Hy ziet door, tot op den bodem van elks hart, Hy weet alle overleggingen der menfchen , datfe ydelheyt zijn.
12. Welgeluckfaligh is de godvruchtige man, o Heere, dien gy, op eene vaderlyke wijs, tuchtigt: ende dien gy leert uyt uwe wet, hoe hy zich, u welbehaeglyk, gedragen moete.
13. Om hem rufte te geven van de quade dagen: om de onheilen, welke hem drukken, te doen ophouden: tot dat de kuyl voor den godtloofen gegraven wert , en hun het onverwacht bederv wordt toebereid.
14. Want, hóe zeer de godloozen woeden, en hoe lang zy de rechtvaerdigen verdrukken mogen , (ƒ) de HEERE en fal fijn volck niet begeven: noch hy en fal fijne erve niet verlaten. Voor eenen korten tijd, mogen zy al eens zuchten, onder de macht der boosdoeneren, de heer evenwel zal zich hunner ontfermen.
15. Want, hoe lang de godloozen ook ongeftraft blijven, 't oordeel fal wederkeeren tot de gerechtigheyt : de ftraffen zullen eindelyk eens, overeenkomftig de ftrengfte gerechtigheid, worden uitgeoeffend: ende alle oprechte van herte fullen 't felve navolgen. Sommigen mogen Gods weg in dezen laken, en zich tegen den heer verharden; alle rechtvaerdigen evenwel zullen dan aen de zijde van God ftaen, en zijne oordeelen billyken.
CO 1 Cor. 3: *o. (f) i Sam. 12: 22, Rom. 11: 1, a. XI. deel.



PSALM. XC1V.'
16. Wie fal voor my ftaen, als Richter of helper, tegen de boofdoenders, om tegen hen te pleiten? wie fal fich voor my ftellen, als in flagordening, om my te beveiligen tegen de aenvallen van de werckers der ongerechtigheyt ? Niemand onder de menfchen is daertoe in ftaet? Ik zal derhalven mijne hulp, alleen van den heer verwachten.
17. Ja, Ten ware dat de HEERE my een allerkrachtigfte hulpe geweeft ware, om my te bewaren, onder de macht van deze vyanden: mijne ziele hadde bynae in de ftilte, in het zwijgend grav gewoont.
18. Als ick by my zeiven feyde, Mijn voet wanckelt , en ik ben in gevaer van te vergaen ; dan wierd ik door U mijnen God beveiligd; uwe goedertie* renheyt, o HEERE, onderfteunde my in zulk leen geval.
119. Als mijne gedachten binnen in my vermenigvuldigt wierden, en 'er allerlei moedelooze bedenkingen in mijnen geest opkwamen, omdat het kwaed der boosdoeneren ongeftraft bleev, hebben uwe vertrooftingen, in uw woord voorgefchreven, en de inwendige bemoedigingen van uwen Geest, mijne ziele verquickt.
20. Soude fich de ftoel der fchadelickheden met U vergefelfchappen ? zouden de onrechtvaerdige Richters , die op den ftoel der eere geplaetst zijn , met U gemeenfchap hebben ? zouden zy in uwe gunst deelen, die moeyte verdichtet, die uitvinders zijn van drukkende lasten, om het volk te bezwaren, en menfchelyke overleveringen voegen by de Godlyke infettinge?
21. Sy rotten fich t' famen tegen de ziele des rechtveerdigen : ende fy verdoemen onfchuldigh bloet.
22. Doch de HEERE is my geweeft tot een hoogh vertreck: Hy heeft my altoos, tegen de macht van deze boosdoeneren, beveiligd; ende mijn Godt is my altoos geweest tot een fteenrotze mijner toevlucht, op wien ik gerust vertrouwen konde.
23. Ende ter zijner tijd zal hy deze booswichten ,
nae



PSALM. XCIV. 3o$
nae hunne daden vergelden ; hy fal hare ongerechtigheyt op hen doen wederkeeren, ende hy falfe in hare boofheyt verdelgen : de HEERE onfe Gode falfe zekeriyk verdelgen.
P S A L H. XCV.
£)E Griekfche Vertaling der zogenaemde LXX, gevolgd door de Latynfche, bericht ons, dat Koning david de Dichter zy; en dat bericht wordt, door het gezach van paulus , bevestigd Hebr. 4: 7. vergel. 3: 7.
Schoon dit verheven zangftuk , in algemeene bewoordingen , eene nodiging aen allen menfchen behelze, om Gode den Allerhoogften dien lov, die eer, en die gehoorzaemheid toe te brengen, welke alle redelyke wezens, aen den oneindigen Bouwmeester aller dingen , verfchuldigd zijn, zoo heeft het evenwel bepaeldelyk zijn uitzicht, op de dagen van het Euangelium. Hier aen kunnen wy Christenen niet twijfFelen: daer niet alleen de verftandigfte van de Joodfche Leeraren dezen Pfalm, tot de eeuw van den messias brengen ; maer ook voornamelyk omdat paulus denzei ven, op den tijd van het Euangelium, zoo duidelyk heeft toegepast Hebr. 3: 7— en 4: 3 -9.
Het is ons daerom zoo voorgekomen: dat de Apostelen in dit lied, fprekende worden ingevoerd, zoo als zy dé hardnekkige Joden, in de eerste dagen van het Euangelium, op eene zeer minzame wijs, zouden uitlokken en aenfpooren, om den verheerlykten Middelaer hulde te doen, en zich geloovig te bukken, onder den fcepter van zijné Majefteit, in het eerste deel vs. 1-7, en dat vervolgens in het overige van dezen Pfalm, de'verheerlykte KerkKoning zelvs het woord voere, om de Joden, door het voorbeeld der verharding van hunne vaderen in de woestijne, en de rampzalige gevolgen daer van, te waerfchou-
XI. DEEL.



304 PSALM. XCV.
wen, en tot eene geloovige onderwerping, aen zijn Rijks, gebied, op te wekken vs. 8-n.
1. Komt ongeloovige Joden! mogen wy u bidden, volhardt toch niet langer in het ongeloov. De ganfche aerde moet onzen verheerlykten Koning eer toebrengen : komt toch, toevt niet langer; vereenigt u met ons, om Hem hulde te doen; laet ons den HEERE , den verhoogden messias , vrolick fingen, om de eer en de Majefteit van dien Koning groot te maken, laet ons hem juychen, en zijne onbegrensde menfchenlievde, benevens zijne onnadenkelyke heerlykheid , vrolyk roemen. Wy befchouwen en eerbiedigen Hem als den rotzfteen onfes heyls. Hy is het eenig fondament; buiten het welk geen ander kan gelegd worden: hy is de onwankelbare grondflag der zaligheid.
2. Laet ons fijn aengefichte te gemoete gaen met lof: en onze blijdfchap betuigen, over zijne verheffing op den throon, en hem, op eene plechtige wijs, van onze hulde en eerbied verzekeren; Laet ons hem juychen met pfalmen, en zijne Vorstelyke hoedanigheden roemen, met wel geordende liederen.
3. Want de verhoogde Middelaer is de HEERE, hy is een groot Godt, het oneindig Opperwezen zelvs: ja een groot Koningh boven alle goden, alle de zoogenaemde Goden en aerdfche Vorsten zijn Hechts nietige ichepfelen, van welke Vorst messias de almachtige Schepper is.
4. (a) In wiens hant en onder wiens beftier de diepfte plaetfen der aerde zijn, met al het gene, in de diepfte fchuilhoeken der aerde, verborgen ligt; ende ook de hoogten der bergen zijn fijne, en ftaen onder zijn bevel.
5. Wiens oock de zee is, zoodat de golven hem gehoorzamen: want hy heeftfe gemaeckt: ende fijne handen hebben het drooge geformeert. Hy is de
Schep-
C«) Job *6l 6.



PSALM. XCV. 305
Schepper aller dingen, en voert derhalven een onbepaeld bewind, over alle de werken zijner handen.
6. Komt derhalven , en doet dien grooten Koning hulde, laet ons, met den diepften eerbied, zijne Majefteit aenbidden ende ons, by aenhoudendheid, ootmoedig voor hem nederbucken, laet ons knielen voor den HEERE die ons gemaeckt heeft. Hy is niet alleen onze Koning, maer ook onze Schepper, aen wien wy ons beftaen en voortduuring verfchuldigd zijn.
7. 0) Want hy is onfe Godt en onze Verlosfer ende wy zijn het volck fijner weyde, het welk hy, even als een herder zijne fchapen doet, van al het noodige verzorgt, ende wy zijn de fchapen fijner hant: terwijl wy, als onder zijne onmiddelyke hand, onder zijne byzondere Voorzorg en beftiering ftaen; (c) Heden fo gy fijne ftemme hoort, óf om dat gy, in dit heden der genade, in dezen dag der zaligheid, zijne Jïemme, en minzame nodiging in het Euangelium heordet, en daeraen gehoorzaem waert.
Hier op komt messias dus /prekende in:
8. En verhardt uw herte niet, (d) gelijck te Meriba : gelijck ten dage van Maffa in de woeftijne: Volgt het voorbeeld van uwe ongelovige voorvaderen niet na; die zich in het ongeloov verhardden, en God verzochten, aen die plaetfen, welke, wegens den bitteren twist, tegen den heer en Mofe zijnen knecht, Masfa en Meriba genaemd zijn.
9. Daer my uwe vaders verfochten, (e) my beproefden, door nieuwe blijken van mijn wonderdoend Alvermogen te eisfchen, offchoon zy oock mijn werck fagen, en zoo vele proeven gehad hadden van mijne almacht in Egypte, de roode zee, en de woestijne.
10. (ƒ) Veertigh jaer heb iek verdriet gehadt aen [dit] wederfpannig geflachte, ende daerom hebbe ik by my zeiven gefeyt, Sy zijn een volck dwalende van herten : zy zijn altoos tot afval genegen, nimmer zullen zy bewogen worden, om my en mijnen dienst ge.
(J) Pr. 100: 3. Hel>r. 3: 7. (d) Exnd. 17: 7. Num,
2»: t, 3, 13. Deut. 6: iö. CO Hebr- 3: 9. (.f) Hebr. 3: 17.
XI. DEEL. V



306 PSALM. XCV.
trouw te zijn, ende fy en kennen mijne wegen niet, zy geven geenen acht op mijne wonderdadige werken.
ii. Daerom hebbe ick in mijnen toorn gefworen, So fy in mijne rufte fullen ingaen! Zo zy niet alle in de woestijne fterven zullen, eer ik hunne kinderen in Kanaan inleide; in dat gezegend land, waerin ik voornemens was hun rust te geven, van alle hunne moeilyke reizen ! Laet derhalven het rampzalig gevolg der hardnekkigheid uwer voorvaderen u affchrikken, om u langer, tegen den verheerlykten messias, en de minzame uitnodiging van zijn Euangelium, ongeloovig te verharden.
PSALM. XCVI.
J^e LXX. noemen dezen Pfalm een Lied van David. — By gelegenheid dat de Ark, uit het huis van obed edom, naer Sion werd overgebracht, gav Koning david een lied over, om den heer door den dienst van asaph en zijne broederen te loven, i Chron. 16: 7. en het middenfte gedeelte van dat lied, vs. 23-33. ftemt byna woordelyk overeen, met den inhoud van dezen XCVIften Pfalm. — Maer evenwel, hieruit volgt niet, dat Koning david dezen Pfalm gedicht hebbe : de opfteller kan van lateren tijd zijn, en van davids lied, by gelegenheid van de opvoering der Arke vervaerdigd, zijn gebruik gemaekt hebben; het zelve nae de omftandigheden van zijnen tijd uitbreidende, met zulke byvoegfelen, als hy tot zijn oogmerk noodig oordeelde. — Men vergelijke het gene wy, by 1 Chron. 16. hebben aengeteekend, VIII. Deel p. 97- —
Hoe het zy, in dezen onzen Pfalm, worden alle inwooners der aerde opgewekt om God te verheerlyken , met verzaking van de afgoden. — Wy worden derhalven kennelyk gewezen naer zulk eenen tijd, in welken de Heidenen en allerlei foort van volkea , den waren God
zou-



PSALM. XCVI. 307
zouden hulde doen. — Er is derhalven geen twijfel aen, of de Dichter heeft, door den Prophetifchen Geest aengeblazen , van de dagen des Nieuwen Testaments gefproken.
Wy onderfcheiden in dezen Pfalm twee hoofddeelen.
I. Eerst worden alle volken opgewekt, om den verheerlykten messias hulde te doen, vs. 1 -10.
II. Daerna worden alle fchepfelen aengefpoord, om zich, over de toekomst van dien heer als Richter, te verblijden vs. 11-13.
1. Singt den HEERE een nieuw liedt, wantwy hebben nieuwe en overvloedige ftof bekomen , om den verheerlykten Kerk-Koning te loven. Singt blymoedig en eenftemmig, ter eere van den verhoogden Middelaer, die de HEERE zelvs is, alle gy inwooners ,• der gantfche aerde.
2. Singt den HEERE onvermoeid, looft fijnen name geduurig: boodfchapt fijn heyl van dagh tot dagh. Verkondigt allerwegen en by. aenhoudendheid de zaligheid, welke de messias verworven heeft.
3. Vertelt onder de Heydenen fijne eere en de heerlykheid , met welke hy bekroond is : onder alle volcken fijne wonderen, en verbazende verrichtingen.
4. Want de HEERE is groot, ende feer te prijfen: hy is vreeflick en oneindig verheven boven alle de zoo genaemde goden der Heidenen.
5. Want alle de goden der volckeren , welke door de blinde Heidenen, als zoodanig geëerbiedigd worden, zijn nietige afgoden, harsfenfchimmen of gefchapene wezens: maer de HEERE wiens roem wy verkondigen, is de Schepper aller dingen, hy heeft niet alleen de aerde, maer ook de hemelen en alle dingen gemaeckt.
6. Majefteyt ende heerlickheyt zijn voor fijn aengefichte : Hy bewoont een ontoeganglyk licht, en bezit zulken ontzachlyken luister , dat geen fchepfel tot hem naderen kan ! fterckte ende cieraet of luister,
XI. DEEL. V 2



So8 PSALM. XCVI.
met oneindige macht gepaerd , is in fijn heyligdorth In den Hemel der Heerlykheid, welken God als zijn Heiligdom bewoont, geevt de verhoogde Middelaer de alleriuisterrijkfte blijken van zijne oneindige macht en Heerlykheid.
7. Geeft daerom den HEERE, alle gy geflachten der volcken , geeft den HEERE eere ende fterckte, erkent en roemt zijne Heerlykheid en Almacht alle gy inwooners der aerde.
8. Geeft den HEERE de eere fijns naems: belijdt en eerbiedigt hem als den getrouwen God, die alle zijne belovten vervuld heeft en verder vervullen zal : brengt hem offer van een geloovig en dankbaer hart, ende komt in fijne voorhoven , vervoegt u by de uitwendige gemeenfchap der Kerke.
9. (o) Aenbidt den HEERE eerbiedig, die in den zaligen Hemel woont, als in de heerlickheyt des heyligdoms: fchrickt voor fijn aengefichte, gy gantfche aerde, en laet uwe gemoederen altoos vervuld wezen , met werkzame gevoelens van den diepften eerbied, en het meest geheiligd ontzach.
10. Segt onder de Heydenen , De HEERE regeert; de verhoogde messias heeft de Koninglyke waerdigheid plechtig aenvaerd; oock fal de werelt beveftigt worden, fy en fal niet beweegt worden: hy fal de volcken richten in alle rechtmatigheyt, de aerde zal in haren ftaet blijven en bevestigd worden. Aen de hoogheid, macht en Koninglyke Regeering van den messias is het toe te fchrijven, dat de aerde bewoond blijve, en niet reeds overlang verdelgd zy; dat de aerde zal ftaen blijven tot Hy, als Richter aller menfchen, op de wolken verfchijnt. Verg. Pf. 93= i.
11. Dat dan, over deze zijne heerlykheid, de hemelen haer verblijden, ende de aerde haer verheuge: dat de zee bruyfe, met hare volheyt, en door eene zachte beweging van hare golven , een aengenaem geruisen



PSALM. XCVIJ 309
ruisen gave. Dat de inwooners van hemel, aerde en zee hunne blijdfehap betoonen, over de heerlykheid van den messias. ;
12. Dat zelvs het velt als het ware huppele van vreugde, met al het vee dat 'er in is: ja dat dan alle de boomen des woutS, door eene cierlyke beweging der takken juychen, en alles de hoogfte vreugde toone.
13. Voor 't aengefichte des HEEREN: want hy komt en ftaet gereed, om op eene zeer luisterrijke wijs te verfchijnen, want hy komt om de aerde te richten, (6) hy fal de .inwooners der werelt richten met gerechtigheyt, ende de volcken met fijne waerheyt. Hy zal alle menfchen oordeelen , met een oordeel van gerechtigheid en waerheid, om de godloozen te ftraffen, en de rechtvaerdigen genadig te beloonen.
De opwekking van alle fchepfelen tot blijdfehap, over de toekomst van den Middelaer ten algemeenen gerichte vs. 11-13, kan men, als eene figuurlyke teekening befchouwen , van den eerbied, welken alle redelyke fchepfelen aen dien Godlyken Richter bewijzen zullen. — Anders zou men de uitdrukkingen zinbeeldig kunnen opvatten ; en door de Hemelen de Engelen verftaen, door de aerde de geloovige menfchen, door de zee de woeste en onbefchaevde Heidenen , door het veld het meest bebouwde deel der Kerke, daer het 'Euangelie het meest gepredikt is, en door de boomen des wouds Koningen, Vorsten, en alle lieden die in hoogheid verheven zijn*
y s a l m. XCVIL
T\Eze Pfalm, heeft met de 6 voorgaende en de 3 volgende dit gemeen , dat dezelve van geen opfchrivt voorzien zy. — De LXX. hebben dezelve weSerom aen
C*) Pf. 08: 9. Opanb. 19: 11. XI. DEEL. V 3



3ro PSALM. XCVII.
david toegeëigend. Hy wordt ondertusfchen van pauxuï aengehaeld, zonder den Maker te noemen, Hebr. i: 6.
Wy ontmoeten hier een vertoog van Gods Majesteit, rechtvaerdigheid, en waerheid; openlyk betoond, in een ontzachlyk oordeel, waerdoor Gods afgodifche vyanden op eene geduchte wijs geftraft, en de rechtvaerdigen uitgelokt waren, om op den heer te'vertrouwen.
Veelen onder de Joden, en de meeste Christen Uitleggers , brengen dit zangftuk op de dagen van het Nieuwe Testament, en befchouwen het zelve als eene voorzegging, omtrent de regeering van Vorst messias, ten tijde van het Euangelie. — Met deze gedachten vereenigen wy ons volkomen. Onze bewijsredenen , zijn voornamelyk deze twee. — Vs. i. wordt zulk eene Regeering afge-" teekend , welk eene blijde vreugdeflof zou verfchaffen , aen de aerde en veele eilanden, dat is aen Heidenfche vol\ken. — Vs. 7. wordt door paulus Hebr. 1: 6. op christus toegepast. Het is waer, foortgelijke woorden vindt men ook Deut. 32: 43. doch , het welk men wel moet opmerken, alleen by de Griekfche Overzetteren, en niet in den Hebreeuwfchen Text.
Vraegt men nu verder, op welken tijd van messias Koningrijk wordt hier bepaeldelyk gezien? dan antwoorden wy: dat wy ons hier den messias moeten voorftellen, als gekomen ter aenvaef ding van zijn Koningrijk , verkondigd onder de Heidenen, en bekleed met macht en heerlykheid, ter uitbreiding van zijn Rijksgebied, en ter handhaving van het zelve tegen alle vyandelyk geweld. — Hiertoe leidt ons, niet alleen het beloop van den Pfalm, maer ook van paulus redeneering, Hebr. r. Hy ftelt ons vs. 1 - 3. den Zoon voor, zoo als hy, na het te weeg brengen van de reinigmaking der zonden, gezeten is aen de rechtehand der Majesteit, in de hoogfte hemelen; dit bevestigd hy vs. 6, door hem te vereeren met den naem van den eerstgebooren , die ons zijne voortreffelykheid en heerfchappy afteekent; ook befchrijvt hy den Heer christus , in de handhaving zijner Koninglyke Regeering tegen alle vyanden vs. 13. — Even zoo ook in dezen Pfalm,
wordt



PSALM. XCVII. 3ïi
wordt de messias afgeteekend in zijne Koninglyke Regeering vs. i , in zijne Majesteit vs. 2, in de handhaving van zijn Koningrijk tegen alle vyandelyk geweld vs. 3-6.
Onzes erachtens , moet men hier de Apostelen als de fprekers befchouwen , die de aendacht der eerste Christenen bepalen , by de heuchlyke Regeering van hunnen Koning , en hun bemoedigen door de herinnering van zijne Majesteit en Oppermacht, door welke Hy zijne Kerk kan uitbreiden, en tegen alle geweld der vyanden handhaven.
I, De hoofdfom der gemelde zaken, wordt vs. %. in het algemeen voorgedragen, en
II. Vervolgens , in de byzonderheden nader uitgebreid , vs. 2-12.
1. (a) De messias, die de HEERE de jehovah is, God boven al te prijzen in de eeuwigheid, regeert, Hy is Koning geworden en heett de Koninglyke waerdigheid plechtig aenvaerd : de aerde verheuge haer met alle hare bewooners, over de Heerlykheid van den Middelaer; dat vele eylanden , veele Heidenfche volken , die by en omtrent de zee woonen, fich hier over verblijden.
2. Vorst messias zal zijne Regeering weten te handhaven. Rontom hem zijn woleken, ende deze wolken veroorzaken donckerheyt : tot een teeken van. messias luisterrijke Majesteit, en van zijne Oppermacht, waerdoor hy alle zijne tegenftanderen verdelgen kan: gerechtigheyt ende gerichte zijn de vaftigheyt fijnes throons, door het rechtvaerdig ftraffen van zijne vyanden , handhaevt hy het gezach van zijne Regeering , en fchraegt hy zijnen throon.
3. Een vyer van wraek tegeri zijne vyanden , gaet voor fijn aengefichte henen: ende 't fleeckt fijne wederpartyen. rontom aen brant.
(«) Pf' 93- i. ende 96: 10. XI. DEEL. V 4



3is PSALM. XCVII.
4. (b) Sijne blickfemen en geduchte oorlogend verlichten en verzengen de werelt: (c) het aerdrijck fietfe ende 't beeft van fchrik.
5. De bergen, de Koningrijken en Vorsten, fmelten als was voor het aenfchijn des HEEREN: voor het aenfchijn des Heeren der gantfcher aerde.
Neemt men de teekening vs. 2-5,, als eene Foëtifchefchildery in den Oosterfchen fmaek ; dan wordt hier in het algemeen aengewezen, dat de verhoogde messias wel raed zou weten, om alle de pogingen van zijne vyanden te verydelen. — Dan , hier fchijnen eenige byzonr derheden bedoeld te worden.
Er is jets , daerin de teekening vs. 3 , met die vs. 4, 5. overeenkomt; namelyk, dat de heer zijne Regeering , met het vuur van wraek aenvaerden zoude. 16 Maer acn den anderen kant, is 'er een verfchil: vs. 3. wordt een vuur befchreven , het welk onmiddelyk van 's heeren throon zou afdalen, en alle zijne wederpartijderen op eenmael verteeren; daer het oordeel vs. 4, 5. geteekend , zulk een is, het welk meer algemeen de waereld treffen zoude , door gewoone wegen der Voorzienigheid. De blixemen toch, hoe ontzachlyk, behooren tot Gods gewoon beftuur; evenwel zouden de uitwerkfels zoo verbazend zijn , dat de bergen verfmolten.
Wanneer men nu dit onderfcheid in het oog houdt, zal men het niet vreemd kunnen oordeelen , dat hier verfchillende handhavingen van messias Koningrijk , tegen joden en Heidenen, bedoeld worden. Beide waren zy bittere vyanden van christus Koningrijk; maer zy handelden uit zeer verfchillende beginfelen. _ Vs. 3. fchijnt ons daerom te zien op de Joden , die zich uit haet en nijd tegen den messias aenkanten ; alle de vonken van oneenigheid, zouden door het geduchte vuur der Godlyke wraek ontftoken worden , tot eene volkomene verwoesting ; zoodat 'er geen ontvlieden aen zoude wezen. — Maer vs. 4, 5. vinden wy, hoe de heer, ten opzichte
der
(S) Openb. 4: 5. (c) pf. 77: i,t. 1



PSALM. XCVIL 3i3
der Heidenen zou werken, door gewoone wegen van zijne Voorzienigheid, door binnen- en buitenlandfche oorlogen.
Het een een en ander heeft ook de vervulling bevestigd. — Ten aenzien der Joden, heeft men het duidelyk gezien in de geheele en allerfchroomelykfte verwoesting van hunnen Kerk- en Burgerftaet. — Ook weten wy , hoe zich het Romeinfche Keizerrijk, het welk zich de heerfchappy over de geheele waereld aenmatigde, verzet heeft tegen den messias en zijn Koningrijk: als mede, hoe het zelve, van het begin des tegenftands af, door beroeringen en oorlogen, ontrust is; en hoe, langs dezen weg, het Koningrijk van den messias is uitgebreid , en de vervolgingen beteugeld zijn; ja dat menigmael de Opperhoofden, te midden van hunne woede, als wasch gefmolten zijn voor het aengezicht des heeren.
6. (el) De inwooners der hemelen verkondigen daerom fijne gerechtigheyt: zy eerbiedigen de rechtmatige handelingen van den verheerlykten messias , in het beteugelen van zijne vyanden: ende alle volcken fien fijne eere , en de uitbreiding en handhaving van zijn Koningrijk.
Vs. 7-9. fielt de Apostelfihaer de aenmerkelyke gevolgen voor, welke de Regeering van Forst messias , en de handhaving van zijn Koningrijk, vergezellen zoude.
t 7. Befchaemt moeten wefen alle die de beelden dienen, die haer op afgoden beroemen : Door de prediking van het Euangelie, zullen veele Heidenen, van de ongerijmdheid der afgodery, overtuigd worden. Trouwens, de messias is verheven boven alle fchepfelen. Buygt u daerom neder voor hem alle gy Engelen, die den naem van goden draegt, van wegen uwe macht en heerlykheid!
8. Zion de ware Christen Kerk , heeft gehoort, ende 't heeft fich verblijdt, ende de dochteren
00 PC. 19: 2. ende 50: 6. XI. DEEL. V 5



3H PSALM. XCVIL
Juda hebben haer verheugt van wegen uwe oordeelen, o HEERE1: welke Gy hebt uitgeoefend, om uwe vyanden te beteugelen , en uw Koningrijk te handhaven.
9. Want gy, HEERE, zijt d'Allerhoogfte over de geheele aerde: Gy zijt feer hooge verheven boven alle goden.
10. Gy liefhebbers des HEEREN, gy geloovige belijders van's waerelds Heiland, (e) hatet het quade: en legt u toe op de yverige betrachting van ongeveinsde Godsvrucht. Dan bebt gy, onder de veilige hoede van uwen Koning , voor geen kwaed te vreezen : want hy bewaert de zielen fijner gunftgenooten, hy redtfe uyt der godtloofen hant.
11. Het licht van vreugde en vergenoegen, is voor den rechtveerdigen gezaeyt en wechgelegd, om ter bekwamer tijd gemaeid en genoten te worden, ende vrolickheyt voor de oprechte van herten.
12. Gy rechtveerdige verblijdt u in den HEERE : ende fpreeckt lof ter gedachteniffe fijner heyligheyt, welke hy, in het bellieren en handhaven van zijn Koningrijk, zoo blijkbaer openbaer maekt^
PSALM XCVIII.
'' .'I ^» i ;'■ '• i. >.'■' ,'•*■ .
ER is eene zeer duidelyké overeenkomst, tusfchen dit lied en den voorgaenden XCVIften Pfalm. — Hier worden juist dezelvde zaken, maer eenigzins korter, voorgedragen. — Om de gemelde redenen, is 'er by ons geen twijfel aen, of dit zangftuk behelst insgelijks eene voorzegging omtrent de dagen van den messias; dit blijkt ten allerfterkften uit de 3 eerfte verfen. L Eerst worden alle volken opgewekt, om den verheerlykten Middelaer hulde te doen vs'. 1 - 3.
I. Daer-
(e) Amos 5: 15. Rom. 12: 9.



PSALM. XCVIIL 3 r5
II. Daerna worden alle fchepfelen aengefpoord , om zich over de toekomst van dien heer als Richter, te verblijden, vs. 4-9. # t. Een Pfalm. Singt den HEERE een nieuw liedt, want wy hebben nieuwe ftof bekomen, om den verheerlykten Kerk-Koning te loven; hy heeft wonderen gedaen: om zijne onderdanen tegen het geweld van hunne vyanden te beveiligen : fijne rechterhant, zijn onbeperkt Alvermogen , ende de arm fijner heyligheyt, heeft hem heyl gegeven , de verlosfing van zijn volk te weeg gebracht.
2. De messias , de HEERE heeft lijn heyl, de zaligheid welke hy verworven heeft, door het Euangelie bekent gemaeckt, hy heeft fijne verworvene gerechtigheyt geopenbaert voor de oogen der Heydenen. \
3. Hy is gedachtigh geweeft fijner goedertierenheyt, ende fijner waerheyt, uit kracht van welke Hy zijne belovten aen 't huys Ifraè'ls gedaen, niet konde onvervuld laten: ende alle de Heidenen, ook die de eynden der aerde bewoonen, hebben gefien het heyl onfes Godts.
■ 4. Juychet dan den HEERE, den verhoogden Middelaer, ter eere; alle gy inwooners der gantfche aerde ■ roept uyt van vreugde, ende fingt vrolick, ende pfalmfingt.
5. Pfalmfingt den HEERE met de harpe, met de harpe ende met de ftemme des gefangs:
6. Met trompetten ende bafuynengeklanck ; juycht voor het aengefichte des grooten Konines * des HEEREN. ë '
7. De zee bruyfe met hare volheyt, en make, door eene zachte beweging van hare golven, een aengenaem geruisch, de werelt verheuge zich met de gene die daer inne woonen.
8. Dat de rivieren als het ware, van vreugde met de handen klappen, dat te gelijcke de gebergten vreugt bedrijven, en van blijdfehap opfpringen.
XI. DEEL.



3t<S PSALM. XCVIII.
9. Voor 't aengefichte des HEEREN, want hy komt en maekt zich gereed , om de inwooneren der aerde te richten: hy fal de werelt richten in ge» rechtigheyt, ende de volcken in alle rechtmatigheyt, om de godlozen te ftraffen, en de rechtvaerdigen genadig te beloonen.
Men kan deze opwekking aen allerlei redelyke wezens, over de toekomst van den verheerlykten Middelaer te» oordeele, hier wederom befchouwen, als eene Poëtifche teekening van den eerbied, welke alle redelyke wezens, aen dien Godlyken Richter bewijzen zullen. — Anderszins, kan men ook weder de uitdrukkingen zinbeeldig opvatten , en door de zee, de woeste Heidenen verftaen , door de rivieren , onderfcheidene volken en natiën, en door de gebergten, Koningrijken , Vorsten , en lieden van den hoogften rang ; terwijl de waereld ons aen alle kinderen der ftervelingen, doet denken.
PSALM. XCIX.
TN dezen Pfalm, ontmoeten wy een lovlied, van der» heer, die zijnen zetel in Sion gevestigd hebbende, zich openbaer maekte als eenen machtigen Koning, gunstigen befchermer van zijne onderdanen, en rechtvaerdigen Richter van zijne vyanden ; terwijl alle volken worden opgewekt, om dien grooten Koning, met de Sionieten, te dienen en te verheerlyken.
Onzes erachtens, is de heer , die het verheven onderwerp van dit Lovlied uitmaekt, wederom de verheerlykte Middelaer. Hiertoe leidt ons de aenvang van dit dichtftuk , gelijkluidende met dien van Pf. 93: 1. en 91' de heer regeert, of is Koning geworden ; Hy heeft de Koninglyke Heerfchappy aenvaerd. Meer byzonder fchijnt ons hier de verhoogde messias geteekend te worden , zoo als hy wraek zou nemen van de hardnekkige Joden. ■— Het een en ander, zal by de uitbreiding nader blijken.
I. Eerst



PSALM. XCIX. 317
ï. Eerst wordt de messias , in zijne Koninglyke macht en
heerlykheid befchreven vs. 1, 2. JL Daerna wordt de verplichting aengewezen , om dien
grooten Koning te eerbiedigen vs. 3, 4. III; Eindelyk worden alle volken, tot dezen eerbied aen-
gefpoord vs. 5-9.
1. De HEERE, de verhoogde Middelaer, regeert, hy is Koning geworden en heeft de Heerfchappy aenvaerd : dat derhalven de Heidenfche volckeren, die zich vyandig tegen hem aenkanten , beeven : hy fitt \juffcheti] de Cherubim , Hy heeft zich geplaetst in den hemel, aen de rechtehand der Majesteit; alwaer Hy omftuuwd is door duizenden van Engelen, op foortgelijk eene wijs, als het zichtbaer teeken der Godlyke Majesteit, oudtijds, in het Heilige der Heiligen woonde, tusfchen de vleugelen der Cherubs; de aerde van het Joodfche land, daer deze Koning zoo fmadelyk verworpen wordt, bewege haer al bevende van vrees.
2. De HEERE is groot in Zion, hy wordt in de Kerk van het Nieuwe Testament, onder de ware Christenen , hoogst geëerbiedigd, ende hy is hooge boven alle Koningen der volckeren, daer hy, als verhoogde Middelaer, het beftuur voert over de geheele waereld.
3. Datfe derhalven, Godlyke Koning! uwen grooten ende vreeflicken name loven, die heyligh is; dat alle volken U eerbiedige» , daer Gy zoo zeer verheven zijt, hoogst geducht en vlekkeloos heilig!
4. Ende dat alle volken de fterckte, het onbeperkt Alvermogen des Konings, die een rechtvaerdig Richter is , en 't recht lief heeft, met alle hunne vermogens eerbiedigen: dat alles U eere! Trouwens, Gy verhoogde Middelaer, hebt billickheden beveftigt, gy hebt recht ende gerechtigheyt gedaen in Jacob, toen gy de Joden , om hun hardnekkig ongeloov , de meest geduchte oordeelen hebt toegezonden.
5. Verheft den HEERE onfen Godt, gy Joden, die van deze geduchte oordeelen ontkomen zijt, ende
XI. DEEL.



3i 8 PSALM. XCIX.
buygt U eerhiedig en geloovig neder voor den voetbanck fijner voeten, hy is heyligh.
6. Volgt het voorbeeld van mose, aaron en samuel, mannen , zoo beroemd in de oude gefchiedenis van uw volk. Deze Mofe ende Aaron waren onder fijne Priefters, onder hen die tot God naderden, en tot God eenen vryen toegang hadden, ende Samuel was onder de ernstige aenroepers fijnes naems; fy riepen tot den HEERE, zoo menigmael het volk in nood was, ende hy verhoordefe.
7. Hy fprack tot hen in eene wolckencolomne: het zichtbaer teeken van zijne byzondere tegenwoordigheid , Exod. 33: 9. Num. 16: 42. Zy waren mannen van voorbeeldige Godvrucht, fy hebben Gods wetten gehoorzaemd, fijne getuygeniffen onderhouden, ende d' infettingen [dis] hy hen gegeven hadde, getrouwlyk betracht.
8. O HEERE onfe Godt, Gy hebt een gunstig oor gewend, naer de fmeekingen van deze godvruchtige mannen; gy hebtfe verhoort, gy zijt hen geweeft een vergevende Godt ; zoo menigmael zy voor het zondig Israël intraden, hebt gy de zonden van het volk vergeven; hoewel wrake doende over hare daden, wanneer zy zich grootelyks tegen u bezondigden; gelijk in mose en aaron gebleken is , die , om hunne ongehoorzaemheid, buiten Kanaan geftorven zijn.
9. Volgt het voorbeeld van deze heilige mannen na. Verheft den HEERE onfen Godt, eerbiedigt en verheerlykt den verhoogden messias, in nederige geloovs onderwerping, ende buygt u, met alle de volken, voor den bergh fijner heyligheyt: onderwerpt u aen zijne Koninglyke Heerfchappy : want de HEERE onfe Godt, de verhoogde Middelaer, is heyligh, en kan met het kwaed geene gemeenfchap hebben.
PSALM.



PSALM. C.
3i9
PSALM. C.
J)It Lied heeft een Lovpfalm. — Trouwens, alle inwooners der aerde, worden hier ernstig en vriendelyk opgewekt, om den heer te dienen en groot te maken.
Terwijl deze opwekking gedaen wordt aen de ganfche aerde, tot alle geflachten der volken; kan 'er geen twijfel vallen, of 'er werd geoogd op de dagen van het Nieuwe Testament, wanneer ook de Heidenen tot Gods gemeenfchap zouden geroepen worden.
De fprekers die hier het woord voeren, drukken zich uit in het meervouwig getal. — Het is ons zoo voorgekomen , dat de eerste Christenen uit de Joden hier het woord voeren, en de Heidenen nodigen tot de gemeenfchap van God in christus. — Ondertusfchen blijvt het een lied van altoosduurend gebruik om elk tot Gods eere en dienst op te wekken. h De gemelde nodiging ontmoeten wy vs. r - 4. II. Welke vs. 5. door eene krachtige drangreden, nader
wordt aengebonden.
1. Een Lofpfalm. Gy gantfche aerde, alle gy geflachten der volken, juycht den HEERE, en verheerlykt den verhoogden messias.
2. Tot dus ver waert gy Heidenen, vervreemd van Israëls burgerfchap en van de verbonden der belovten ; maer nu is die heuchlyke tijd gekomen, dat gy ook genodigd wordt tot de gemeenfchap van den waren God. Nu wordt ook u de zaligheid naby gebracht. Dient daerom den HEERE, den verhoogden Zaligmaker met blijtfchap: Komt voor fijn aenfchijn, om hem geloovig te eerbiedigen, met vrolick gefangh.
3. Verzaekt den dwazen afgodsdienst. Wetet dat de HEERE alleen is de ware Godt: en dat'er, behalven hem, geen Heiland zy: hy heeft ons geloovige Joden gemaeckt, (ende niet wy;) in ons zeiven waren wy deze gunst geheel onwaerdig , en door eigene krachten
ver-



32o PSALM. C.
vermogten wy niets:) Hy alleen heeft ons, door allesvermogende genadekracht, gemaekt tot fijn volck ende (a) de fchapen fijner weyde, daer hy met de tederfte lievde voor ons zorgt, en ons alles fchenkt, wat tot het leven en de godzaligheid noodig is.
4.. Vereenigt u daerom met ons, alle gy Heidenen. Voegt u by de gemeenfchap der Kerke. Doet hulde aen onzen Koning. Gaet met ons in tot fijne poorten, met lof; in fijne voorhoven, met loffangh: lovet hem, prijft fijnen name*
5. Want de HEERE is goet, fijne goedertieren heyt is in der eeuwigheyt, ende fijne getrouwigheyt van geflachte tot geflachte. De keus van messias dienst zal u nooit berouwen, zal de hoogde gelukzaligheid ten zekeren gevolge hebben in eeuwigheid; en alle zijne heilrijke belovten zullen zeker vervuld worden*
PSALM. Cl.
T*\Eze Pfalm , die met het hoogftë tfecht de fpiegel der Forsten genaemd wordt, is, blijkens het opfchrivt, door Koning david gedicht. Hy verklaert in dit lied de gezindheid *an zijn gemoed, tot godzaligheid in zijn beftaen , en rechtmatigheid in zijne Regeering.
Men kan met geene zekerheid bepalen, by welk eene gelegenheid de Dichter dit zangftuk hebbe opgefteld. —Sommigen denken , dat dit gefchied zy nadat david eerstmael door samuel gezalvd was. Anderen bepalen het op dien tijd, op welken david, na den dood van saul, te Hebron over Juda was Koning geworden. Nog anderen zijn van oordeel, dat david dit lied hebbe opgefteld , toen hy, na den dood van isboseth, de Koninglyke Heerfchappy over ganseh Israël te Jerufalem aenvaerd had.
Met
00 Pf« 95' ?• Ezech. 34: 30. 31.



PSALM. CL . 321
Met het laetfte begrip, zouden wy ons lievst vereenigen: want, in den ganfchen Pfalm komt een Vorst voor, 1 die het hoogfte gezach te Jerufalem in handen heeft, die omftuuwd is met Raden , en van Hovelingen gediend wordt. — Maer vs. 2. ontmoeten wy nog eene merkwaerdige byzonderheid. david verlangde, dat de heer tot hem komen zoude. Hy heeft het oog, onzes erachtens, op de komst des heeren met de Verbonds-Ark, binnen Jerufalem. Dit wijst ons, meer dan waerfchijnlyk, naer dien bepaelden tijd, op welken david het overvoeren van de Verbonds-Ark reeds ondernomen had, maer door het geval van uza verhinderd was. — Op dien tijd, moeten wy ons Koning david verbeelden, zijn,verlangen betuigende naer de tegenwoordigheid van de Verbonds-Ark binnen Jerufalem, en zijn voornemen verklarende, om zich in het beftier van zijn Koningrijk, voor God en menfchen, zoo te gedragen, als zijn plicht van hem vorderde.
Voor het overige , was dit lied van een zedelyk en altoos duurend gebruik , voor davids nazaten op zijnen throon; om 'er uit te leeren, wat hun als menfchen en Vorsten betaemde: en het is nog even nuttig voor allen , die in hoogheid gefteld zijn.
Behalven het opfchrivt, vinden wy in dit lied.
I. Eene gepaste voorrede , welke den inhoud van het gezang , en het oogmerk van den Dichter aenwijst, vs. 1. en
II. Het gezang zelvs, vs. 2-8. waerin
A. De Dichter eerst zijn eigen perfoneel beftaen opgeevt vs. 2, 3.
B. Daerna zijne gezindheid omtrent anderen, vs. 4-8. 1. Een Pfalm Davids. - Ick fal van goedertie-
renheyt ende recht fingen: en in dit lied voordragen , hoe men godzalig omtrent het Opperwezen , en rechtvaerdig omtrent^menfchen, leven moet. U ter eere fal ick pfalmfingen, o HEERE, en aenwijzen hoe men zich gedragen moet, in onderfcheidene betrekkingen, om uwe'eer te bevorderen.
XI. DEEL. X



32* PSALM. CL
2. Ick fal verftandelick handelen in den oprechten wegh; het is mijn oprecht voornemen, om den weg uwer geboden te bewandelen, en my voorzichtig te wachten van al dat gene, het welk my van dien weg zou kunnen doen afdwalen. Wanneer fult gy tot my komen? nergens verlang ik meer naer, dan dat de Verbonds-Ark, het zichtbaer teeken van uwe byzondere tegenwoordigheid, uit het huis van ObedEdom, binnen deze mijne Kovftad Jerufalem , worde overgebracht. Wanneer zal dit mijn verlangen voldaen worden ? Intusfchen is mijn wensch, en in uwe kracht mijn voornemen, my in mijne betrekking als Koning van uw Volk, zoo te gedragen, als uwe hooge tegenwoordigheid betamelyk is. ick fal in 't midden
mijnes huyfes en van mijnen Hovftoet wandelen, in oprechtigheyt mijnes herten, en my wachten van alle verkeerdheden.
3. Ick en fal geenBelials ftuck voor mijne oogen ftellen ; noch de grouwzame wanbedrijven van menfchen, die zich breidelloos aen allerlei ondeugd overgeven, goedkeuren of naevolgen | ick hate in tegendeel het doen der afvalligen: het pad van hun die God en Godsdienst verzaken , 't doen van zulke booswichten en fal my niet aenkleven, ik zal 'er my niet mede bezig houden.
4. Het verkeert herte fal van my wijeken : zulke lieden , die met hun hart van 's heeren wet afwijken, zal ik van my verwijderen, en met de zoodanigen geene de minfte gemeenfchap houden: den boofen en fal ick niet kennen, om met hun eenige verkeering te hebben.
5. Die fijnen naeften in'theymelick achterklapt, dien fal ick in plaets van hem toegang tot my te gunnen, verdelgen en uitroejen: die hooge van oogen is, zoodat hy op anderen met verachting nederzie, ende trots van herten , tegen zijne medeburgers, of die door hem iets aen 't hov hebben voorteftellen, dien en fal ick niet vermogen, noch in mijne tegenwoordigheid dulden.
6. Mijne oogen fullen met goedkeuring en toegenegen^ heid, gevestigd zijn op de getrouwe in den lande, die aen hunne verplichting, in onderfcheidene betrekkingen, ten nutte van't Vaderland , van Vorst.en onderdanen, getrouw bcant-



PSALM. CL 323
woorden. De zoodanigen zal ik verkiezen, datfe by my fitten : aen mijn hov verkeeren, en mijne raedslieden zijn: die in den oprechten wegh van deugd en Godvrucht wandek,die fal^my dienen,of als Hoveling, of in Burger en Krijgsambten.
7. Wie bedrogh pleegt,en fal binnen mijn huys niet blijven: zulke Hovelingen, van welke ik bemerk, dat zy flinkfche oogmerken hebben, dat zy uit een vernist beginfel van verfoejelyke eigenbaet werken, dat zy met leugens en bedrog omgaen, zal ik van my verwijderen: die leugenen fpreeckt, en fal voor mijne oogen niet beveftigt worden, moet nooit op mijne beftendige gunst rekening maken.
8. Alle morgen fal ick alle go.iiloofe des lants Verdelgen.- Hei zal dagelyks mijn eerste werk zijn, om het gedrag van mijne Hovelingen na te gaen ; en vind ik 'er onder die deugnieten zijn, dan zal ik hen aenftonds van mijn hov verwijderen. Ook zal ik alle openbare deugnieten nae verdienften ftraffen, om langs dezen weg uyt Jerufalem, de ftadt des HEEREN, alwaer de Verbonds-Ark, hetzichtbaer teeken van Gods byzondere tegenwoordigheid, eerlang, woonen zal, alle werckers der ongerechtigheyt uyt te roeyen.
PSALM. CII.
I. JTEn Gebedt des verdruckten, als hy overftelpt is, ende fijne klachte uytftort voor het aengefichte des HEEREN.
Dit lied heet een gebed, met een woord, het welk doorgaends gebruikt wordt voot een zeer ootmoedig en hartelyk gebed, waerin men alle de gedachten van zijn hart, alle de begeerten van zijne ziel, voor den heer open legt; _ In zulken zin komt het voor van jonas gebed , toen hy zijn gemoed, in bittere jammerklachten, voor den heer ontlastte, Jon. 4: 2;
Het is hier een gebed des verdrukten, van zulk eenen, die door uit- of inwendige rampen, of door beide, nedergedrukt is, die door een nijpend leed getroffen, en daer onder op het diepst vernederd is. — Het is een gebed van eenen verdrukten, die zich in zulke omftandigheden bevindt, dat hy
XI. DEEL. X 2



324 PSALM. CII.
overftelpt is, en zijne klachten uitjlort voor het aengezicht des heeren. — Men verbeelde zich zulk eenen verdrukten , die overjlelpt en bitterlyk bedroevd is ; die door een aendoenlyk hartenwee getroffen, overloopende vol is van fmertelyke gemoedsbewegingen, zoodat hy eindelyk fpreken moet om lucht te krijgen , en by het losbarsten van zijn bart, de eene klachte na de andere, de eene begeerte na de andere, aen den heer voordraegt. Dit is de kracht van deze uitdrukking : zijne klachten uitjlorten voor het aengezicht des heeren. Eene uitdrukking , eigenaertig gefchikt, dm eene ootmoedige bidgeftalte , een hartgrondig fmeeken , vooral van eenen godvruchtigen , die zich in groote verlegenheid bevindt, levendig afteteekenen. Het zy, dat de fpreekwijs ontleend is van het Reukwerk, het welk dagelyks, uit het wierookvat op den gouden Altaer, als voor des heeren aengezicht werd uitgeftort; of liever, eenvouwig van een vat met water , het welk met een zeker geweid uitgeftort en geheel ontledigd wordt, van al den last die het zelve bezwaerde.
Maer wie is die verdrukte , die dezen Pfalm gemaekt heeft, of ten minden daerin fprekende voorkomt ? Spreekt hy alleen in zijnen naem, of ook in den naem van anderen ? In welk eene omdandigheid , moet men zich den bidder voordellen ? Bedoelt hy alleen uitredding uit die omdandigheid, of heeft hy verdere uitzichten, en het oog op latere tijden ?
A. Omtrent de eerste vraeg , wie de Dichter en Spreker zy in dezen Pfalm, kunnen wy niets met zekerheid bepalen. Alles, hetwelk men hier omtrend heeft voortgebracht, komt op losfe gisiïngen neder. Evenwel fchijnt de Dichter van den Spreker niet onderfcheiden te zijn, en wel degelyk zich zeiven in het oog te hebben, roepende tot God, uit de volheid van zijn eigen hart.
B. Maer fpreekt de Dichter alleen in zijnen naem, of ook
in den naem van anderen ? Wy voor ons , vinden
geene redenen , waerom wy dit gebed van eenen verdrukten , niet in den mond zouden mogen leggen van eenen bepaelden godvruchtigen, die ten diepden getrofièn over
de



P S A L M. CU. 3*5
de rampen, welke Gods volk federt eenen geruimen tijd waren overgekomen, zich met de hoop gevleid had, dat die rampen nog by zijn leven zouden geëindigd worden; doch telkens angstvallig vreezende, dat hy in zijne verwachting zou te leur gefteld worden, den heer ootmoedig te voete valt, met ernstige fmeeking, dat zijne dagen mogten verlengd worden, en hy een getuige wezen mogt van Gods goedheid, in het afwenden der bedoelde onheilen. — Immers, in dezen ganfchen Pfalm, komt de Spreker voor als maer één perfoon , en wel zulk een perfoon, dien het om het welzijn van Sion te doen was; die als een burger van Sion op het- zelve eene nauwe betrekking had; en wiens genoegen met den weiftanu van Sion het nauwst verbonden was; zoodat de rampen , welke des heeren Kerk waren overgekomen , de voorname oorzaek waren van zijne grievende fmerten, en de hoofdinhoud van zijn ootmoedig gebed uitmaekten. C. Dan , welke waren de ongelegenheden , in welke de bidder zich geplaetst vond? — Het is ons zoo voorgekomen, dat de gemeenfte gedachten der Uitleggeren, ver weg den meesten grond van waerfchijnlykheid hebben ; dat 'er namelyk in dezen Pfalm gefproken wordt, van den benauwden toeftand van Gods Kerk in de Babylonifche gevangenis ; zoodat onze godvruchtige bidder een geloovige Jood zy, die in deze rampen deelde, en dien de welftand van Sion zeqr na aen bet hart lag. — In het byzonder , fchijnt dit gebed opgefteld te zijn, in het laetst van die verdrukking, toen de tijd om Sion genadig te zijn, die beftemde tijd gekomen was, volgens
c?8i Ür.43"*(n9v3 > «rats
Onzes erachtens, zou men dezen Pfalm allergevoeglykst brengen kunnen tot dien benauwden tijd , in weken eenigen der wedergekeerde Joden, met-verlov van Koning cyrus , het werk van den Tempelbouw reeds begonnen, hadden ; maer daerin , door list en geweld van hunne vyanden, weder geftremd waren. — Althans, op dezen tijd past ongemeen wel het gezegde vs. 14, 15. Gy zult opftaen, gy zult u ontfermen over Sion enz. XI. DEEL. X 3



326 PSALM. CIL
D. Eindelyk is de vraeg nog overig : bedoelt de bidder niets anders, dan de tegenwoordige verlosfing van Gods volk en den opbouw van Sion? of heeft deze Pfalm verdere uitzichten , op de tijden van het Nieuwe Testament? — Wy vereenigen ons met de laetfte gedachten; en houden het daer voor, dat de Dichter, fmeekende om den welftand van Sion in de gemelde omftandigheden, door den Prophetifchen Geest, met zijne gedachten verheven zy tot zulke zaken, welke eerst in vollen nadruk, onder de dagen van het Nieuwe Testament, hare vervulling bekomen zouden; gelijk by de uitbreiding nader blijken zal.
Kortom, wy rekenen dit lied onder de Typifche Pfalmen: daer de opbouwing van Sion een eigenaertig voorbeeld geweest is van de opbouwing der Euangelie-Kerk; en vereenigen ons volkomen met onze oordeelkundige Overzetters, die zich, omtrent den inhoud van dit lied, dus verklaerd hebben: — „ en wordt, onder de verlos„ fing van de gevangenis van Babel, en de herbouwing
van Stad en Tempel, mede verftaen de verlosfing door „ christus, en de beroeping der Heidenen tot zijne „ gemeenfchap."
Wy onderfcheiden in dit lied, drie hoofd byzonderheden.
ï. Eerst ftelt de fpreker zijn gebed in het gemeen voor ; vs. 2, 3.
II. Daerna wordt deze bede nader aengedrongen vs. 4 - 23.
A. De eerste drangreden is ontleend, van zijnen ellendigen en deerniswaerdigen toeftand vs. 4-12.
B. De andere van Gods beftendige trouw vs. 13-23.
III. Eindelyk verklaert de fpreker zijn geloovig vertrouwen, van eene gunstige verhooring vs. 24-29.
2, O HEERE , hoort mijn gebedt met gunstige ooren: ende laet mijn geroep tot u :komen, flaet 'er acht op. en betoon dit door eene genadige verhooring.
3. Verbergt uw gunstig aengefichte niet voor my, neygt uwe oore tot my ten dage mijner be-
naeuwt-



p S A L M. CIL 32? naeuwtheyt: ten dage als ick roepe, verhoort my haeftelick.
4. Want ik verkeer in den. allerellendigften en deerniswaerdigften toeftand; zoodat ik niets meer verlange, dan eene haestige verhooring: mijne dagen zijn vergaen, (d) als roock: zonder dat ik het goede heb mogen aen. fchouwen , waerop ik reeds zoo lang gehoopt heb: ende mijne gebeenten zijn beroovd van levensfappen • dermate heeft my het knagend verdriet gekweld en verteerd , dat ik uytgebrandt ben, als een heert, waerop geduurij geftookt wordt.
5. In dezen ellendigen toeftand ", ben ik geheel nedergedrukt en moedeloos geworden. Mijn herte is geflagen door de geduchte rampen, welke my getroffen hebben: ende verdorret, als gras; dat door den fikkel geveld en afgemaeid , verwelkt en geheel verdord is. Rampen, welke mijne gedachten geheel verzwolgen^ hebben , [/o] dat my de eetlust1 geheel vergaen zy, en ick fteeds peinzende op die drukkende ellenden, vergeten hebbe mijn broot te eten , en voédzel te nemen.
6. In dezen rampzaligen toeftand, ben ik geheel vermagerd en ten eenemael uitgeteerd zoodat ik eer naer een geraemte, dan naer een levendig mensch gelijke. Mijn gebeente kleeft aen mijn vleefch, of aen mijns huid, nauwlyks heb ik meer dan vel over mijne beenderen, van wegen de ftemme mijnes fuchtens, want ik doe niets anders, dan geduurig fteenen en zuchten.
7. Mijne eenigfte verkwikking vind ik in treuren en klagen. Ick fchuuw het gezelfchap der menfchen, en ben aen zulke vogelen, die in eenzame wouden en woeste wildernisfen, een treurig gekrijsch maken, aen een roerdomp der woeftijne gelijck geworden, ick ben geworden als een fteen-uyl der wilderniffen.
8. Ick wake geduurig , ende ik kan van droevheid niet flapen; zoodat ik ben geworden als een eenfame
00 Pf' 37= 20.
XI. deel. X 4



328 PSALM. CU.
mulTche, welke hare gade verloren heeft, en zit te treuren op het dack.
p. By alle deze ellende komt nog, dat ik bloot gefield ben aen den haet, hoon en fmaed van mijne bittere vyanden Mijne vyanden fmaden my al den dagh- geheele dagen moet ik, tot mijn bitter zielsverdriet, de hoon en fmaedredenen van mijne vyanden hooren, die mijne ziel als fcherpe pijlen treffen; en, om een ftael van hun dolzinnig woeden tegen my op te geven , die [tegenl my ralen, fweeren by my: of hebben tegen my gezwooren.
De LXX. hebben de laetfte woorden dus vertaeld: die my preezen , die my te vooren gelukkig achten , zweeren by my, en dan is de meening: „ mijn naem is hun tot eene „ vervloeking." Verg. Jef. 65: jS. _ 0f de Dichter kan eenvouwig willen zeggen , dat zijn ftaet zoo ellendig en afgnjzelyk ware, dat zijne dolzinnige vyanden, in hun razèn en woeden, een fpreekwoord van hem maekten; zoodat zy iemand willende vervloeken , hem zulk een rampzalig lot toewenschten, als onzen fpreker bejegend was.
10. En wat wonder, dat mijne vyanden mijnen toeftand rr u al!eri"ampzaligften aenmerken ? Want ick ete
affche als broot: in mijne diepe treurigheid heb ik my met asfche beftrooid, zoodat de asch zich met mijne fpijs vermengd hebbe, ende ik vermenge mijnen dranck met tranen, welke my geduurig uit de oogen vlieten.
11. Van wegen de-blijken van uwe verftoortheyt ende de uitwerkfelen van .uwen grooten toorn: want gy hebt my voorheen verheven, ende my [wederl als met geweld nedergeworpen , als of gy my des te hooger verheven had, om my dies te gewisfer te verbrijzelen.
De laetfte uitdrukking, laet zicb uit onze opgegevene onderftelling eigenaertig verklaren; wanneer wy ons namelyk den fpreker voorftellen,, in dien tusfchentijd, toen het werk van den Tempelbouw, door de list en boosheid der vyanden , was afgebroken en ftilftond. De kort op elkander volgende uitdrukkingen, van verhogen en vernederen, teekenen ons dan dien tijd af, toen de Joden in zoo ver verhoogd



PSALM. CIL 329
hoogd waren, dat zy reeds den Tempelbouw begonnen hadden; maer kort daerna, met hunnen Voorganger, eensklaps vernederd werden. Verg. Ezra 3: 10. en 4: 6, 23, 24.
12. Mijne dagen, .zijn als een afgaende'fchaduwe: welke tot hare grootfte lengte gekomen zijnde, van tijd tot tijd wederom vermindert : ende ick verdorre als gras, dat reeds door den fikkei geveld is.
13. Maer gy, HEERE, blijft in eeuwigheyt
onveranderlyk dezelvde: ende uwe gedachteniffe de kracht van dien naem jehovah, zal van geflachte tot geflachte, en tot aen het einde der eeuwen, Hand houden. -
14. Gy fult opftaen en u gereed maken, om onze zaek te handhaven, gy fult u ontfermen over Zion : want de tijt om haer genadigh te zijn, want dé beftemde tijt is gekomen.
15-,"Want uwe knechten hebben een welgevallen aeh hare verftrooide fteenen , deze zijn hun meerder waerdig, dan de prachtige Paleizen van Babel, ende zy hebben medelijden met haer gruys, het ftof en de puinhoopen van het verwoeste Jerufalem, kunnen zy zonder ontroering niet aenzien.
16. Dan wanneer Gy onze pogingen, in het herbouwen van Jerufalem, zult gezegend hebben, dan fullen de Heydenen den name des HEEREN vreefen: zijne macht, goedheid en trouw, met een geheiligd ontzach eerbiedigen: ende alle Koningen der aerde zullen uwe heerlickheyt erkennen.
Dat is ook werkelyk'gefchied, toen de muur van Jerufalem, in weerwil van den tegenftand der vyanden, voltooid was: want, toen de vyanden dit hoorden, zoo vreesden alle de Heidenen, die rondom ons waren, en zy merkten dat dit werk van onzen God gedaen was, lezen wy Neh. 6: 16. — Maer, in vollen nadruk , is deze voorzegging bewaerheid in den dag der vervulling; toen de Heidenen, by den opbouw van het Geestelyk Sion, door Vorst messias verzameld werden, en de Koningen der aerde Hem hulde deden.
17. Door de verlosfing van Uw volk, zal 'er een blij. Xt. DEEL. X J



33o PSALM. CU.
vend gedenkteeken van uwe macht, goedheid en trouwe, worden opgericht. Als de HEERE den Tempel op Zion, en Jerufalem die ftad des grooten Konings, fal opgebouwt hebben, in fijne heerlickheyt fal verfchenen zijn, door de kracht van zijnen heerlyken naem, zijne goedheid, macht en trouw te openbaren, in de herftelling van zijn volk.
l8- Hem met eene gunstige verhooring , gewendet fal hebben tot het gebedt des genen die van alles gantfch ontblootet is : ende niet verfmaedt hebben haerlieder gebedt, om het zelve niet te verhooren.
19. Dat zonderlinge blijk der Godlyke weldadigheid, fal ter gedachtenis befchreven worden voor het navolgende geflachte: ten einde zy mogen worden opgewekt om God te verheerlyken: ende 't volck dat nog in volgende tijden gefchapen fal worden, fal den Heere loven.
20. Om dat hy uyt den verhevenen hemel % de hoogte fijnes heyligdoms, met oogen van gunst, op de verdrukte Joden fal hebben nederwaerts gefien : dat de HEERE uyt den hemel op de aerde , met een oog van medelijden en lievderijke ontferming, gefchouwt fal hebben.
21. Om't fuchten der gevangenen te hooren, om ons te verlosfen uit eene akelige gevangenis, en daer door als het ware los te maken de kinderen des doots.
22. Op dat men den name des HEEREN met lovzangen vertelle te Zion, ende fijnen lof te Jerufalem.
23. Wanneer de volcken t'famen fullen vergadert worden , oock de Koninckrijcken, om den HEERE te dienen.
Dit werd eerst in nadruk verwacht , in de volgende tijden. By het melden van Sion en Jerufalem , werd de Dichter, door den Prophetifchen Geest , als in verrukking vervoerd, om aen de opbouwing van het geestelyk Sion, de Kerk van het Nieuwe Testament, te denken.
24. Thans



PSALM. GIL
24. Thans verkeer ik in eenen zeer rampfpoedigen toeftand ; maer met dit alles , mijn geloofsvertrouwen is gegrond in Gods eeuwigduurende trouw. Hy heeft mijne kracht op den wegh ter neder gedruckt: of, gelijk 'er eigenlyk ftaet, doen weckvloejen; op den weg van mijn leven , zijn mijne krachten wechgevloeid als waterftroomen , die fpoedig voprhy vlieten: mijne dagen heeft hy verkortetj of, gelijk 'er eigenlyk ftaet, afgefneac*, even al* koorn, dat met den fikkei wordt afgemaeid. Het is by my tot het uiterfte gekomen ; zoodat ik, indien Gpd het niet verhoedt, eerlang den weg zal gaen der ganfche aerde.
25. Maer in de diepte van mijne ellende, heb ik my geloovig tot God gewend. Ick feyde, tot den heee , al biddende: Mijn Godt, en neemt my niet wech in het midden mijner dagen: uwe jaren zijn van geflachte tot geflachte, van eeuwigheid tot eeuwigheid ; en altoos zult gy , getrouwe jehovah , voor uw volk zorgen.
2(5. Gy zijt algenoegzaem en altoos onveranderlyk. Gy hebt voormaels d' aerde gegrondet, ende de hemelen zijn 't werck uwer handen. Het gansch Geheelal, het welk Gy , in zulk eene heerlyke orde, hebt voortgebracht, is een fprekend bewijs van uwe oneindige wijsheid , macht en algenoegzaembeid ; zoodat het U aen geen vermogen ontbreke, om my en uw verdrukte volk uit ts redden.
27. Immers, hoe vast en heerlyk het gebouw der waereld wezen moge, Die dingen fullen evenwel vergaen, en veranderd worden, maer gy fult eeuwig ftaende en onveranderlyk dezelvde blijven , ende fy alle fullen als een kleet verouden: (b) gy fultfe veranderen als een gewaet, ende fy fullen verandert zijn.
28. Maer gy zijc de felve, ende uwe jaren en fullen niet ge-eyndigt worden.
Uit het onderwijs van paulus Hebr. 1: 10, de ceze woorden, volgens de vertal ng der LXX aer.haelt, keren
(i) Hebr. 1: 12. XI. DEEL.



332 PSALM. CU.
wy, dat dezelve eigenlyk tot den tweeden perfoon, den K ning zijner Kerke, gefproken zijn. Trouwens het is de Zoon, door wien de waereld gefchapen is, en die door de Heidenen zou geroemd worden.
29. De kinderen uwer knechten, van uwe geloovige dienaren, dit verwacht ik, uit kracht van uwe onfeilbare trouw, de ware Israëlieten, fullen in Kanaan voorfpoedig woonen, ende haer geloovig zaet, zoo uit Joden, als uit Heidenen, vergel. Jef. 54. fal voor uw aengefichte beveiligt worden, zy zullen uwe hulp, trouw en zegen , beftendig genieten. Nooit zult gy uwe trouw verzaken, nooit in uwe lievde veranderen , nooit in uwe macht te kort fchieten: want Gy blijvt, in alle eeuwigheid, onveranderlyk dezelvde.
P S A L M. cm.
^Jlt het opfchrivt, weten wy , dat david dezen Pfalm gedicht hebbe.
Het is een Lovpfalm. De Dichter wekt zich op, om den heer grootheid te geven, wegens allerlei weldadigheid, gunst en trouw, aen hem en zijn ganfche volk bewezen.
Maer wanneer , en by welk eene gelegenheid , heeft david dezen lovpfalm opgefteld ? — Dit fchijnt met geene genoegzame zekerheid te kunnen bepaeld worden. De gedachte is wel niet onaennemelyk, dat david dit lied zou gedicht hebben, nadat hy, uit eene zware krankheid herfteld, en tot voorige krachten was wedergekomen. Evenwel is 'er niets in den Pfalm , het welk de zaek genoegzaem bellis- , fchen kan. De dankbare overweging der Godlyke gunst , in het geestelyke bewezen, kan de aendacht van den Dichter zoo wel bepaeld hebben, by de verlosfing uit gevaerlyke krankheden; als de herftelling tot voorige gezondheid hem kan opgeleid hebben tot overweging der Godlyke genade, aen hem en 's heeren volk bewezen. — Zoo veel fchijnt
on-



PSALM. CIII. 333
ondertusfchen zeker, fchoon wy den juisten tijd niet bepalen kunnen ; dat david dezen Pfalm niet vervaerdigd hebbe , voor dat hy reeds over gansch Israël regeerde, en de Vaderlyke gunst, lievde en trouw van zijnen Verbonds - God, omtrend hem en zijne geloovsgenooten , reeds meermalen , met een dankbaer hart, in veelerlei opzichten, befchouwd en ondervonden had. Immers, in dezen ganfchen Pfalm , wordt gene melding gemaekt van vyanden of vervolgers. Hy vereenigt zich met al des heeben volk, en ftelt zich voor als iemand, die de blijken van Gods zegenende goedheid, in veelerlei opzichten, by uitnemendheid ondervonden had.
Men vraegt wijders , of deze Pfalm Prophetisch zy. — Er zijn, die de zaek zoo begrijpen, dat de geloovigen uit de Heidenen Gods lov zouden opzingen, wegens de genade aen hun onder het Euangelie bewezen. Maer de bewijzen voor deze opvatting fchijnen ons niet voldoende. — Aen den anderen kant, komen ons de uitdrukkingen, vooral van , vs. 3, 4, zoo verheven voor, dat zy, in den volften nadruk, niet dan op de bedeeling van het Euangelie, kunnen worden toegepast. — Wy zouden daerom de zaek lievst zoo begrijpen , dat david , de zegeningen der geloovigen van zijnen tijd vermeldende, tevens, door den Prophetifchen Geest, in zijne gedachte verheven zy, tot de nog.meer overvloedige bedeeling der genade, welke onder den dag der vervulling zou plaets hebben.
Twee hoofddeeleti maken den inhoud van dit danklied uit.
I. Eene hartelyke dankzegging , wegens Gods groote en veelvuldige weldaden vs. 1-18, zoo A. ten aenzien van den Dichter zeiven vs. i - 5, als B. van het ganfche volk des heeren vs. 6 -18 •
II. Een Godverheerlykend fiot vs. 19-22.
1. [Een Pfalm'] Davids. Looft den HEERE mijne ziele, met alle uwe vermogens: ende al wat binnen in my is, eigenlyk alle mijne middeldeelen of ingewan, den , alle mijne gedachten, innerlyke bewegingen, lusten -
XI. DEEL.



§34 PSALM. CM.
begeerten, en alles, wat in mijn vermogen is, loovt den heer en fijnen heyligen name en oneindige Majefteit: erken den heer, als den algenocgzamen j als de bron van alle zegeningen, eerbiedig zijne weldadigheid, verheerlyk alle zijne Volmaektheden.
2. Looft den HEERE, rag eens mijne ziele ende en vergeet geene van fijne grooteen ongehoudene weldaden, zie geen van alle zijne gunstbewijzen voorby.
3. En zoudt gy, mijn ziel, dien opperden Weldoener niet loven? Die al uwe ongerechtigheyt en de menigté uwer overtredingen volkomen vergeeft , uit kracht der voldoening van den b-ïloovden Borg , die Ontwijffelbaer, onder den dag der vervulling, zal worden te'weeg gebracht; die alle uwe kranckheden , beide hae lichaem en geest, gunstig geneeft, die u, uit alle onheilen en wederwaerdigheden, waerdoor uw welvaert geftoord, uwe veiligheid ontrust, en de vrede van uw gemoed verbroken werd, genadig heeft uitgeredt.
4. Die uw tijdelyk leven verlof! van 't verderf of de verrotting, en u zoo menigmael, uit dreigend doodsgevaer, gered heeft: die u kroont met goedertierenheyc ende barmhertigheden, die u van alle kanten, met de uitnemenftde blijken van zijns onderfcheidende gunst en lievde, geheel omringt, als met eene kroon.
5. Die uwen mont verfadigt met het goede: die alle uwe begeertens vervult, met onfehatbare weldaden nae lichaem en geest, en die uwe jeugt vernieuwt als eenes arents. — Een Arend in zijne jeugd wordt vs. Jb* aengemerkt, als een zinbeeld van derke levenskrachten; zoodat de zin deze zy: „ uwe jeugd, die by hernieuwing, „ in u zal herleven , zal zijn gelijk de jeugd van eenen „ arend, die jong zijnde, eene zeer groote fterkte bezit."
6. De HEERE doet gerechtigheyt ende gerichten, allen den genen die onderdruckt worden, nadien hy het volk van Israël, wanneer het op verfcheidene wijzen geplaegd en vyandelyk overvallen werd , rechtvaerdig gehandhaevd , in vryheid en welvaert herfteld heeft.
7. Indedaed God heeft met ons zoo gehandeld, gelijk
hy



P S A L M. CIII. 335
hy zich aen Mofe heefi bekend gemaekt. Hy heeft Mofi fijne wegen bekent gemaeckt, toen Hy zijne deugden aen mose vertoonde, en deze gezegd werd, Gods achterfte deelen gezien te hebben Exod, 34, en den kinderen Ifraëls heeft hy fijne almachtige daden betoond, toen hy dit volk, wonderdadig, in Kanaan heeft ingeleid.
8. 00 Barmhertigh ende genadigh is de HEERE , lanckmoedigh , ende. groot van goedertierenheyt.
9. (Z>) Hy en fal niet altoos twiften, noch eeuwiglick [den toorn] behouden. De heer heeft zijn ongenoegen aan Israël, wegens hun wangedrag, meermalen gevoelig doen blijken; maer, zoo menigmael zy zich vernederden, was hy ook aenftonds wederom gereed, tot genade en ontferming.
10. Hy en doet ons niet nae onfe fonden : ende en vergeldt ons niet nae onfe ongerechtigheden. Waerlyk indien de heer Israël, nae het geftrenge van zijne rechtvaerdigheid, had willen vergelden , dan zou ons ganfche volk, reeds over lang, geheel verdelgd zijn van den aerdbodem.
11. Want foo hooge de hemel, of gelijk de hoogte des hemels is boven de aerde, is fijne goedertierenheyt geweldigh over de gene die hem vreefen. Wy kunnen ons geen grooter hoogte voorftellen, dan die van den hemel boven de aerde, deze hoogte gaet alle onze verbeelding te boven; even zoo groot en onbegrijpelyk is ook de goedertierenheid des heeren, omtrend allen die hem in waerheid liefhebben en dienen.
12. Soo verre het ooften is van 't weften, zoo onmeetbaer als de afftand is , tusfchen de tegenoverftaende plaetfen des hemels, alwaer wy de zon zien op- en ondergaen; foo verre doet hy de fchuld en ftraffen van onfe overtredingen van ons, door dezelve volkomen te verzoenen.
13. Gelijck hem een lievderijk vader, met de te-
Ca) Exod. 34: 6. Num. 14: li. neut. 5:10. Néhem. 9: 17. PI. 86:15, ende 145: 8. Jer. 32: lii. (i) Jef. 57: 16. jereui. 3; 5,
XI. DEEL.



336 PSALM. CÜI.
derfte aendoeningen, ontfermt over de kinderen, medelijden heeft met hunne fmerten, en niets onbeproevd laet, om hunne belangen te'Bevorderen: zoo ontfermt hem ook de HEERE over de gene , die hem vreefen.
14. Want hy weet wat maeckfel dat wy zijn,
of hy kent onze formeering, hy weet hoe zwak en broos wy zijn, gedachtigh zijnde dat wy ftof zijn, en daerom zijne goedertierenheid houdt niet op, met dit korte en onzekere leven; zy duurt lang na den dood, ja zelvs tot in de eeuwigheid.
15. De (c) dagen des menfchen , zijn kort en onzeker. Hy is als het gras, het welk met den fikkei wordt afgefneden en fchielyk verdort; (t/) gelijck een bloeme des velts, alfoo bloeyt hy een korten tijd, en daerna verwelkt hy.
16. Als de wint daer over gegaen is, fo en is fy niet [meer] , een fcherpe wind knipt eene fchoone bloem af, op een oogenblik, ende hare plaetfe en kentfe niet meer, even zoo gaet het ook met den mensch; in den bloei van zijnen leevtijd , wordt hy menigmalen zeer onverwacht afgefneden, uit het land der levendigen.
17. Maer met de goedertierenheyt des HEEREN is het gansch anders gelegen. Deze is onveranderlyk en befiendig van eeuwigheyt ende tot eeuwigheyt over de gene die hem vreefen , ende fijne gerechtigheyt aen kintskinderen. Hy beloont zijne getrouwe dienaren zeer genadig, met eenen overvloed van zegeningen , niet alleen in hunne perfonen, maer ook in hunne nakomelingen.
18. Aen (e) de gene die fijn verbont houden,, deszelvs eisfchen geloovig gehoorzamen, ende die aen fijne bevelen dencken, om die niet alleen wel te verftaen, maer ook te doen, aen den zoodanigen bewijst de heer zijne goedertierenheid , op allerlei wijzen.
. 19. De HEERE heeft fijnen throon in de hemelen
■f O Pf' 9°: i' 00 Job 14: i, a. Pfalm 90: 5, 6. Jac. 1: 10, 11. .1 Petr. 1: 24. (O Deut. 7: 9.



PSALM. CIII. 337
meien beveftigt, ende fijn Koninckrijcke heerfcht onbepaeld, zijne krachtige heerfchappy ftrekt zich uit over alles, over het gansch Geheelal.
Deze byzonderheid is, in vollen nadruk, toepasfelyk op bet Koningrijk van den messias , en zijne Heerfchappy, onder den dag der vervulling, over de ganfche waereld en alle fchepfelen.
20. Lovet den HEERE fijne Engelen , gy krachtige helden, welker kracht die van aerdfche machten ver weg overtreft; die fijn woort doet, gehoorfamende de ftemme fijnes woorts, daer gy, op zijnen wenk, gereed ftaet om zijne bevelen te volbrengen.
21. Lovet den HEERE (ƒ) alle fijne heyrfcharen, gy fijne eerfte en voornaemfte dienaers die fijn welbehagen doet.
22. Lovet den HEERE. alle fijne wercken, aen alle plaetfen, zoo in den hemel als op de aerde, aen alle plaetfen fijner heerfchappye, in alle oorden van het wijd uitgeftrekt Heelal. Dat alle fchepfelen, elk op zijne wijze, des heeren lov verkondigen : en Looft gy althans den HEERE mijne ziele.
PSALM. CIV.
/"^mtrend den Dichter door welken, den tijd wanneer, en de aenleiding by welke, deze Pfalm gedicht is, kunnen wy niets met zekerheid bepalen: naestdenkelyk komt dezelve aen david toe; zelvs fchijnt dit lied in een nauw verband te ftaen met het laetst gedeelte van den voorigen io3de Pfalm vs. 19-22, en als eene uitbreiding daervan te behelzen.
Wy ontmoeten hier een zeer verheven Lovlied; in heï welk Gods Volmaektheden verheerlykt worden , byzonder zoo als dezelve, in het Rijk der natuur, allerblijkbaerst zijn ten toon gefpreid. — Men mag het zelve, uit hoofde van de fraeije verbeeldingskracht, de vlugheid der gedachten , de cierlykheid der uitdrukkingen, en de kracht van zeggen,
(ƒ) Gen. 32: 2. 1 Keu. aa: ij). Epbef. 3: 10. Col. 11 16. XI. DEEL. Y



338 PSALM. CIV.
met het hoogfte recht, als een der voortreffelykfte van de heilige liederen aenmerken.
Het aendachtig lezen en overdenken van dezen Pfalm is recht gefchikt, om onze gemoederen te vervullen, met levendige befeffen van eerbied, verwondering, aenbidding, en dankzegging, voor den hoogen Beftierer van alle gefchapene wezens. — De Dichter befchouwt hier al wat groot en prachtig is, in de natuur; en deze befchouwing fpoort hem aen, tot verwondering over, en aenbidding van de oneindige Volmaektheden des Allerhoogften. De Hemel, de Engelen, de Zon, de Maen, de wolken, de aerde, de zee, de bergen, de dalen, de wouden, de bronnen, de dieren, de vogelen, en alle fchepfelen; derzelver bewaring, in ftandhouding, en beftiering; de weldaden, welke God den menfchen bewijst; dit alles fpoort hem aen, om God te loven.
De teekening van het een en ander is recht fchilderachtig. — Evenwel laet de Dichter zich niet in zeer uitvoerige befchrijvingen in. Oit liet het vuur niet toe, waermede hy bezield was; daertoe was zijne gemoedsdrivt te fterk. De beeldtenisfen toch van zaken zijn , by de Dichteren , meer of min uitvoerig , naedat de gemoedsdrivt, aen het verftand, meerder of minder tijd laet, om de zaken te befchouwen. Om deze reden, ontmoeten wy hier flechts eenige fterke hoofdtrekken. Trouwens, indien de beeldtenisfen breeder uitgehaeld, en uitvoeriger geteekend waren, dan zouden de voorgeftelde zaken geene voorwerpen meer van des Dichters verwondering hebben moeten wezen, maer van eene bedaerde overweging.
Wy onderfcheiden, in dit lied, drie hoofdbyzonderhederi.
L In het eerfte deel vinden wy eene zeer verhevene bêfchrijving , van de oneindige Majefteit, met welke de Allerhoogfte, als de beftierer van het gansch Geheelal, bekleed is vs. i -4.
II. Het tweede behelst eene uitvoerige bêfchrijving van Gods Volmaektheden, welke, in het beftuuren van het Rijk der natuur, büjkbaer zijn vs. 5-30.
III.



PSALM. C1V: B30
III. In het laetfte, betuigt de Dichter zijn geheiligd voornemen, om God geduurende zijn ganfche leven te roe men, en zijne verwachting, dat de werkers der ongerechtigheid , eenmael geheel van de aerde zouden worden uitgeroeid, vs. 31-35.
1. (a) Looft den HEERE mijne ziele: met alle uwe vermogens. O HEERE mijn Godt, gy zijt feer groot, uwe oneindige grootheid gaet onze kwijnende verbeelding ver weg te boven ; gy zijt bekleedt met majefteyt ende heerlickheyt, daer Gy den luister van uwe nooit volprezene Volmaektheden, in alle uwe werken, zoo kennelyk laet uitblinken.
2. Zoudt gy, mijn ziel > den Koning van het ganscfi Geheelal niet loven? Hy bedeckt fich met het licht, als met een kleet: Een ontoeganglyk licht, het welk geen ftervelyk oog gezien heeft of zieh kan, is het zicht baer teeken van Gods byzondere tegenwoordigheid in den derden hemel, verg. 1 Tim. 6: 16. Een allerglansrijkst licht verftrekt den Allerhoogften, als het ware tot eenen Koninglyken mantel, waerdoor Hy zijne önbegrijpelyke Majefteit vertoont: (b) hy reckt den hemel uyt als een gordijne, de ftarrenhemel dient Hem tot eene tente, en hy breidt den. zeiven uit als eene gordijn voor zijne luisterrijke Heerlykheid, om daervan de prachtigfte vertooning, voor de oogen der ftervelingen, te verbergen. Hy is de Koning der ganfche waereld.
3. Die fijne opperfalen foldert in de wateren , der bovenfte wolken. Aerdfche Vorsten mogen hunn« prachtige opperzalen vestigen op ftatelyke pylaren; maer, dc Koning der Koningen, heeft zijne opperzalen in den hoogden Hemel, alwaer Zijn Throön geplaetst is, gevestigd in het bovenfte luchtgewest. Hy is die groote Koning, die van de woleken fijnen wagen maeckt : de zware en dikke wolken, bezwangerd met plasregenen, donderen er: blixemen, maken- zijnen wagen uit, in welke Hy zijne tegenwoordigheid, door merkwaerdige daden, openbaer niaekc Hy is het, (c) die op de vleugelen des wints wan-
CO Pralm 103: 1. ende 14^: 1. (&) Gen. 1; C>. Tob 26: ?. XI. DEEL. Y 9.



340 PSALM. CIV.
delü, op de fhelle winden rijdt Hy zijne wijduitgeftrekte Heerfchappy, aen alle kanten door.
4. Maer behalven de wolken, de winden, en de overige luchtverhevelingen, heeft hy nog andere dienaren van veel meer verhevenen rang. (d) Hy maeckt fijne Engelen geeften: of gelijk winden, zoodat zy vuurige uitvoerers zijn van Zijne bevelen, en deze fijne verhevene dienaers maekt Hy tot een vlammende vyer, naedien zy, wegens hunnen brandenden yver voor de eer van hunnen Koning, wel by een vlammend vuur mogen vergeleken worden.
Er is , die denken dat hier van de winden en blixemen gefproken worde, die als Gods boden en dienaers zijne bevelen gehoorzamen; en vertalen het op deze -wijs: Hy maekt tot zijne boden de winden, en tot zijne dienaren de vuurvlammen der blixemen. — Dan , wy blijven by onze Overzetting, zoodat de Engelen en dienaers de onderwerpen zijn der redeneering. De gewoone benamingen van Engelen en dienaren, beteekenen hier, even als in den voorgaenden io3den Pfalm , die hemelfche Geesten die Gods Throon omringen. De zamenftelling der woorden daerenboven vordert, dat de Engelen en dienaers , als de onderwerpen der redeneering befchouwd worden: want, indien de Dichter van de winden en blixemen gefproken had, zou hy deze woorden hebben laten voorafgaen, en gezegd hebben, hy maekt de winden tot zijne Engelen, en de vuurvlammen tot zijne dienaers. Voeg 'er by, dat onze Overzetting, door het gezach van paulus bevestigd worde, die onze woorden Hebr. 1: 7. aenhaelt, om te betogen dat de Engelen, als dienaers, veel minder zijn dan christus, die de Heer en de Koning is.
De Engelen worden winden genaemd, omdat zy zeer vaerdig, onzichtbaer, onwederftaenbaer werken. — Zy worden vergeleken by een vlammend vuur, omdat zy als geheel ontvlamd zijn met eenen vuurigen yver, om Gods eer te bevorderen en zijnen wil te gehoorzamen; daerom worden zy seraphs, dat is ghejendt en brandende geheeten» Jef. 6.
5. Hoe
00 Hel>r. « 7.



PSALM. CIV. 34I
5. Hoe luisterrijk is het beftaen van dezen Opperheer, ®ver het gansch Geheelal? Hoe blijkbaer ftraelt daeriu de luister door van zijne oneindige Volmaaktheden ? Hy (e) heeft de aerde, enkel door de zwaertekracht, gegrondt op hare grontveften: fy en fal nimmermeer noch eeuwelick niet wanckelen, noch uit dien ftand verwrikt worden, in welke zy in de onafmeetbare ruimte geplaetst is. De evenredigheid van haren afftand, tot de zon en de overige planeten, zal onveranderbaer dezelvde blijven.
6. Nadat het drooge van de wateren was afgefcheiden, is de aerde maer eens, en voor eenen korten tijd, in een buitengewoon geval, weder met water geheel bedekt geworden : buiten dit eene geval, is de drooge aerde, door God» machtige beftiering, altoos in denzelvden ftaet geweest, en zal altoos in denzelvden ftaet blijven, in welken zy geplaetst werd na hare affcheiding van de wateren. Gy heer zijt, ten tijde van den zondvloed, voor eene korte wijl, van den gewoonen weg Uwer Voorzienigheid , ten aenzien van de bewoonde aerde afgeweken , om de boogstgaende boosheid der menfchen op eene buitengewoone wijs te ftraffen. Gy hadtfe toen met de wateren , uit den diepen afgront als een kleet overdeckt: de wateren ftonden boven de hoogfte bergen.
7. Van uw fchelden vloden fy, toen uw almachtig woord de wateren van den zondvloed gebood te wijken, keerden zy aenftonds weder naer den afgrond, fy haefteden haer wech voor de ftemme uwes donders: en de aerde werd wederom droog en bewoonbaer.
8 De bergen refen wederom op , en kwamen op nieuws te voorfchijn, de dalen daelden , voor zoo ver de wegwijkende wateren , die bergen en dalen gelijk gemaekt hadden, de dalen weder zichtbaer maekten. Langs dezen weg , zag men weder de bergen en de dalen , ter plaetfe die gy voor hen gegrondet hadt.
9. Gy hebt toen aen de wateren een pale geftelt, die fy niet weder overgaen en fullen: fy en fullen
Cf) Tob 26: 7. ende 38: 4, 5, 6. Pfalm 24: 2, ende 78: 69. XI. DEEL. Y 3



34a PSALM. CIV.
dé aerde gelijk gy plechtig beloovd, en door den regenboog verzegeld hebt, Gen. 9: IS- niet weder bedecken, en geheel overftroomen.
Doorgaends verklaert men de woorden vs. 6-9. van het werk des derden dags, toen God het drooge gefcheiden heeft van de wateren. — Maer alles laet zich veel natuurlyker van den zondvloed verklaren, gelijk, wy meenen aengetoond te hebben. Ook ftrookt deze opvatting veel beter met het verband; daer 'er , in dezen Pfalm, niet van de werken der Schepping, maer van die der Voorzienigheid gehandeld worde. Voeg 'er by, dat het wegwijken der wateren , aen onweders en dergelijke geduchte verfchijnfelén worde toegefchreven , vs. 7. Maer iets dergelijks , heeft zekerlyk geene plaets gehad, by het werk van den derden dag.
10. Door zijn gunstig beftier over de wateren, voorziet de weldadige Koning der waereld, in de nooden van menfchen en dieren. Dat is byzonder blijkbaer , ten aenzien van zulke dieren, die zich in woeste en onbebouwde landftreken onthouden; God zorgt voor dezelve. Die door zijne krachtdadige en gunstige beftiering , de fonteynen hare wateren doet opgeven , welke tot beken en rivieren nengroejen. Hy is het, die deze beken uytfendt door de dalen , datfe tuffchen de gebergten al kronkelende henen wandelen.
11. Sy drencken al 't gedierte des velts : dae* die anders, in de huilende wildernisfen, van dorst zouden omkomen. Zelvs de woeste wout-efels brekender haren geweldigen dorlT [mede].
12. By defelve fonteinen en beken woont ook het gevogelte des hemels , en lescht 'er den dorst, een ftemme gevende, en nadat zy gedronken hebben, vrolyk zingende van tuffchen de tacken.
13. Verder is de weldadige voorzorg van Gods gunstige beftiering daerin blijkbaer, dat hy de aerde met eenen vruchtbaren regen bevochtigt, om voedfel voor menfchen en beesten voort te brengen. Hy drenckt de bergen, die dusdoende de lagere linden geduurig van water voorzien, uyt



PSALM. CIV. 343
de wolken , die als het ware fijne opper falen en fchatkameren zijn: de aerde wort verfadigt van de vrucht, uwer wercken. De dorstende aerde wordt overvloedig gedrenkt door vruchtbare regens.
14. Hy doet daerdoor het gras, het welk hykans eene algemeene fpijs is voor alle dieren, uytfpruyten voor de beeften, ende het kruyt met allerlei planten en vruchten tot dienft des menfchen, of, ter belooning van zijnen akkerbouw, doende het graen waeruit 't broot, bet gemeenfte voedfel des menfchen, dat hy nimmer moede is, gebakken wordt, uyt de aerde voortkomen.
15. Ende niet alleen geevt Hy het noodige, maer ook het verkwikkelyke, den wijn, die 't herte des menfchen verheugt, ook de vrucht van den olijvboom, zoodat wy 'er, nae de Oosterfche gewoonte, ons hoofd mede zalven kunnen. Zoo zorgt God ook in dezen opzichte voor ons, doende het aengefichte blincken van olie: ende daerby het broot gevende, dat het herte des menfchen fterckt,
16. Daerenboven, zorgt God ook voor de vruchtbaerheid en den groei der wilde boomen en gewasfen, ten dienst der vogelen. De boomen des HEEREN, dat is, de boomen die in het wilde groejen, die zonder 's menfchen hulp onderhouden worden, en alleen onder Gods onrniddelyke beftiering ftaen , worden ook door vruchtbare regens verfadigt, zelvs de hooge en fterke cederboomen van Libanon, die zoo veel voedende fappen noodig hebben, worden ook mildelyk bevochtigd. Trouwens» dit zijn boomen die hy, die voor alles zorgt, zelvs geplant heeft, zonder dat 'er zich ooit menfchen. over bekommerd hebben.
17. Alwaer de vogelkens neftelen : Des 05e* vaers huys zijn de denneboomen, of de verhevene ptejfr?»
18. Voor het gedierte des velts, draegt de weldadig^ Voorzienigheid al mede zorg, dat ze genoegzame fcfeuïtplaetzen'hebben, zoo om de jongen neder te leggen als ojnj isch zeiven te beveiligen. De hooge bergen zijn voor de fteenbocken; De fteenrotzen en andere ondeiaërdtóbe
XL deel, Y 4



344 PSALM. C1V.
holen , zijn een vertreck voor de konijnen, én
foortgelijke dieren.
19. Byzonder is Gods wijze beftiering, in de geregelde opvolging van dag en nacht, allerblijkbaerst; ten behoeve van onderfcheiden dieren, elk nae zijnen aert, en byzonder tot nut en aengenaemheid van den redelyken mensch. Hy heeft de mane gemaeckt tot de gelette tijden, om de maenden, jaren, en feesttijden, door hare geregelde veranderingen aen te wijzen: de fonne weet haren ondergangh, of liever, God weet den ondergang der zonne, God zorgt, dat ' de zon, door haren op- en ondergang, de verwisfeling van dag en nacht te weeg brenge.
20. Gy heer immers, die alle dingen regeert, befchickt ook de duyfterniffe, ende het wort nacht, in den wekken al het gedierte des wouts uyttreedt: elk zijn hol verlaet, om roov te vangen.
21. (ƒ) De jonge leeuwen gaen dan uit, brieffchende om eenen roof, ende om hare fpijfe van Godt te foecken, en door hun gebrul als van God aftebidden.
22. De fonne opgaende, maken fy fich wech, ende liggen neder in hare holen, opdat de menfchen, geduurende den dag, tegen hunne roovzucht veilig wezen zouden.
23. De menfche gaet [dan] wanneer de zon opgegaen is, en het roovgedierte zich verfchoolen heeft, gerust en blymoedig uyt tot fijn werck, ende nae fijnen arbeyt tot den avont toe.
24. Alle uwe werken, heer ! leveren dus de kennelykfte proeven op van uwe macht, wijsheid en goedheid. Hoe groot zijn uwe almachtige wercken , o HEERE ? Gy hebtfe alle met eene onnafpeurlyke wijfheyt gemaeckt, het aerdrijck is vol van uwe goederen , en van de uitnemendfte blijken uwer weldadigheid.
25. In de zee, die wijduitgeftrekte en peillooze waterplas, hebt Gy uwe luisterrijke Volmaektheden niet minder, dan in den hemel en op de aerde, ten toon gefpreidt. Defe 2ee, die groot ende wijt van ruymte is, krielt van levendigs
(/") lob 39: i, a. Jef. 3i-- 4-



PSALM. CIV. 345
dige wezens, daer in is 't wriemelende gedierte, ende dat fonder getal, kleyne gedierten met groote.
26. Daer op wandelenen zwerven de fchepen, en de menfchen, die in dezelve varen, worden op de woeste baren, door uwe gunstige voorzorg beveiligd; [ende] in de wateren is ook de groote Leviathan, dien gy geformeert hebt, om daer inne te fpelen. Verg. job 40, 41.
27. Alle levendige wezens hangen , ten aenzien van hun voedfel, leven en dood, van uwe beftiering af. Sy alle zoo wel menfchen als beesten, (g) wachten en zien op u, dat gy [heri] hare fpijfe geeft te fijner tijt.
28. Geeft gyfe hen, fy vergaderenfe: zoo veel zy tot hun onderhoud noodig hebben krijgen ze elk: doet gy in deze betrekking uwe weldadige hant open, fy worden met goet verfadigt.
29. (h) Verbergt gy uw aengefichte, en laet Gy van uwe voorzorg af, fy worden verfchrickt: neemt gy haren adem wech, fy fterven, ende fy keeren weder tot haren ftof.
30. Sendt gy uwen Geeft , uwe levendigmakende kracht uyt, fo wordenfe gefchapen, ende gy vernieuwt het gelaet des aerdrijcks. Zoodat de aerde, na den barren winter, of na het ondervinden van uwe bezoekingen , weder eene aengename en vruchtbare gedaente vertoone.
31. Om alle deze redenen, zal ik de heerlykheid des Allerhoogften onophoudelyk roemen. De heerlickheyt des HEEREN zy tot in der eeuwigheyt: de HEERE verblijde fich in fijne wercken.
32. Als hy de aerde, met oogen van gramfchap aenfchouwt, fo beeft fy; als hy de bergen door zijne blixemen aenroert, fo roocken fy. Zoo is alles in zijne hand, om te verderven als Hy wil; en evenwel vervult Hy de zondige aerde met zijne zegeningen.
33. (i) Ick fal den HEERE fingen in al mijn leven : ick fal mijnen Godt pfalmfingen, terwijle ick nogh ben.
(?) Pfalm 145: 15- C*3 Pfann 3«» 3. COPf»lm 63: 5. •ude 146: 2.
XI. DEEL. Y 5



34ö PSALM. CIV.
34. Mijne overdenckinge van hem , fal fbete ZÏjn : ik zal my vermaken , in het aendachtig befchouwen der luisterrijke blijken van Gods heerlyke Volmaektheden : ick fal my in den HEERE verblijden.
35. Eenmael ftaet 'er een tijd te komen, dat deze fchoone aerde van de boosdoeneren zal gezuiverd worden. De fondaers fullen van der aerde verdaen worden, ende de godtloofe en fullen dan niet meer zijn. Looft den HEERE, mijne ziele: Halelu-Jah.
PSALM. CV.
TD Y gelegenheid , dat de Verbonds - Ark naer Jerufalem werd overgebracht, gav david een Lied , om door asaph en zijne broederen te worden opgezongen. De 15 eerfte verzen van dezen Pfalm , maekten byna woordelyk het eerfte deel van dat Lied uit, 1 Chron. 16: 8-22. Hier uit befluiten fommigen, dat Koning david ook de Dichter zy van dezen onzen Pfalm. — Maer die gevolg trekking gaet in het geheel niet aen, gelijk wy reeds hy Pfalm 96. getoond hebben. Wy zullen dadelyk zien, dat onze Pfalm omtrent den tijd der verlosfing uitBabels gevangenis zy opgefteld. Het wijst zich derhalven van zelvs, dat de Dichter zich van davids gemelde zangftuk bediend hebbe , het zelve nae de omftandigheden van zijnen tijd uitbreidende, met zulke byvoegfelen, als hy tot zijp oogmerk dienstig oordeelde.
In dezen Pfalm, worden jacoes nakomelingen gemoedelyk opgewekt, om den heer hunnen God hartelyk :e loven , wegens de uitnemende blijken van zijne goedheid en trouw, van de vroegfte tijden af aen hun volk bewezen ; om hun tevens onder het oog te brengen , dat hunne voorfpoed, met het gehoorzamen van Gods geboden, onaffcheidbaer verbonden ware.
Het is eene zeer waerfchijnlyke gisfing , dat de een of andere Propheet, omtrent he~t einde der Babylonifche gevan-



PSALM. CV. 347
vangenis, dezen Pfalm gedicht hebbe, om het volk, door de herinnering der woüs'erdddige verlosfing van hunne Vaderen uit Egyptenland, te bemoedigen, en hun Gods macht, goedheid en trouw, onder het oog te brengen. — Zoodanig eene herinnering en. bemoediging was , ter gemelder tijd , by uitnemendheid nuttig , voor den gevangenen j0jen. — in dien tijd werd den Joden zeer gepast onder het oog gebracht; dat hunne voorfpoed, met de gehoorz&ejübeid aen Gods geboden , onaffcheidbaer verbonden ware, om hen te doen opmerken, dat de Babylonifche gevangenis eene rechtmatige ftraf was van hunne langduurige overtredingen.
Wy ontmoeten de volgende hoofdbyzonderkeden, in dezen Pfalm.
I'. Eerst worden jacobs nakomelingen, in het algemeen, tot 's heeren lov opgewekt vs. i - 6.
II. Daerna herinnert de Dichter meer byzonder, hoe God zijne belovten, aen den Aertsvaderen gedaen, vervuld hebbe vs. 7-15. en
III. Wijders hoe de heer voor jacobs zaed gezorgd had, van Egypte af, tot aen de invoering in Kanaan vs. 16-45-
1. Lovet den HEERE, alle gy nakomelingen van jacob , die eerlang, uit Babels gevangenis, zult geilaekt worden; roemt Hem met dankbare erkentenis van alle zijne uitnemende weldaden; roept fijnen name aen, of liever roept zijnen naem, zijne luisterrijke volmaektheden openlyk uit; maeckt fijne groote daden, welke hy oudtijds ten behoeve van onze Vaderen verricht heeft, blymoedig bekent onder de volcken.
2. Singt hem , met vrolyke ftemmen , pfalmfingt hem, fpreeckt aendachtelick van alle fijne wonderen , oudtijds, ten behoeve van Israël gewrocht.
3. (<z) Roemt u in den naem fijner heyligheyt: laet het de ftof van uw roem en blijdfehap wezen, dat de Allerhoogfte God, wiens Heiligheid en Majefteit oneindig
(«) Pf- 34-' 3XI DEEL.



348 PSALM, CV.
fa; uwe God is: het herte der gener die den HEERE foecken , verblijde fich , over zijne groote en machtige daden.
4. Vraegt nae den HEERE, ende fijne fterckte: foeckt fijn aengefichte gedueriglick.
Hier is eene kennelyke toefpeling , op de VerbondsArk, welke meermalen des heeren fterkte genaemd wordt; gelijk wy, by Pf. 78: 61, gezien hebben; omdat de heer, boven de Ark, als op zijnen Throon zittende , zijne fterkte , en zijn Alvermogen , ter befcherming van zijn volk , meermalen blijkbaer geopenbaerd heeft. — Deze woorden kwamen, in het gemelde lied van david, i Chron. 16: ii, zeer wel te pas: om Israël te leeren, dat zy, met hunne aendacht op de Verbonds-Ark gevestigd, als op het zichtbaer teeken van Gods byzondere tegenwoordigheid, vacr den heer en zijne fterkte vragen, dat is den byftand van het Godlyk Alvermogen biddende moesten inroepen ; en dat zy het aengezicht des heeren , het welk zich, in de Verbonds Ark, het zinbeeld der Godlyke Majefteit, zoo gunstig vertoonde, geduurig zoeken moesten, om de blijken van zijne lievderijke gunst te ondervinden.
Onze Dichter heeft deze gezegden van david woordelyk overgenomen: om den Joden, in de Babel fche gevangenis', onder het oog te brengen, hoe zy geduurig gedenken moesten, aen het voorrecht, het welk zy in Kanaan genooten hadden, dat de heer boven de Verbonds-Ark, op eene byzondere wijs, in hun midden woonde; en hoe zy, met het aengezicht naer Jerufalem gewend, den heer geduurig en ernftig moesten fmeeken , om in deze voorrechten herfteld te worden.
5. Gedenckt aen alle de merkwaerdige proeven van Gods wonderdoend Alvermogen, in de dagen onzer Vaderen , en ten hunnen behoeve verricht. Gedenkt fijner wonderen, die hy gedaen heeft: fijner wonderteeckenen, ende der oordeelen fijnes monts, welke Hy bedreigd en uitgeoeffend heeft, aen zijne vyanden.
6. Gy zaet Abrahams fijnes knechts, gy kinderen Jacobs fijne uvtverkorene.
7. Hy



PSALM. CV. 349
7. Hy is de HEERE onfe Godt, die ons, met uitfluiting van alle andere Natiën, tot het volk van zijn by zonder eigendom , heeft aengenomen : fijne oordeelen zijn over de geheele aerde. Hy is toch de Richter der ganfche aerde , die recht doet. Hy maekt daerom zijne oordeelen , door welke Hy zijn volk verdeedigen wil, over de ganfche aerde openbaer, gelijk in de Egyptenaren, Kanaanieten, en andere, kennelyk gebleken is.
8. Hy gedenckt fijnes verbonts tot in der eeuwigheyt : De getrouwe God vergeet nooit het gene Hy beloovd heeft. Alle zijne toezeggingen zal Hy ontwijffelbaer vervullen. Hy is des woorts [dat] hy ingeftelt heeft tot in duyfent geflachten gedachtig.
9. Hy is altoos gedachtig [des verbonts] dat hy met Abraham heeft gemaeckt, en met zijn zaed na hem; beloovende, aen dezen zijnen vriend, al wat men van eenen algenoegzamen en genaderijken God verwachten kan; terwijl Abraham deze belovten, in geloovsonderwerping, heeft aengenomen: ende alzoo gedenkt ook de heer fijns eedts aen Ifaac gezwooren, toen Hy aen. hem het verbond, met Abraham gemaekt, vernieuwde en bevestigde.
10. (b) Wekken eed hy oock geilek heeft aen Jacob, op wien de belovte, met uitfluiting van Efau, nederdaelde, tot eene onherroepelyke infettinge en ordonnantie: Dit Verbond was (c) aen Ifraël [tot] een eeuwigh verbont.
11. Seggende, (d) Ick fal u geven hetlant Canaan, tot eene ervelyke bezitting, en tot het afgemeten fnoer van ulieder erfdeel.
12. Uit kracht van deze belovte, heb ik zonderling gezorgd voor uwe Aertsvaderen, (e) Als fy weynige menfchen in getale waren; ja weynigh , ende vreemdelingen daer in, zonder aldaer eenig eigendom te bezitten, ook zelvs niet eenen voetftap,
13. Ende toen zy wandelden van volck tot volck:
(J) 1 Chron. 16: 17. Cc) Genef. 28: 13. ende35:11. Cd) CeneU iji 15. ende 15: 18. (e) 1 Chron. 16: io.
XI. DEEL.



35© P S A L, M. CV.
dan op de eene, dan op de andere plaets, onder de verfcbillende volken van Kanaan; en zelvs wel eens, by gelegenheid van hongersnood, van 't eene Koninckrijcke tot een ander volck rondzworven, beveiligde de heer hen evenwel, door zijne machtige en gunstige befcherming ;
14. (ƒ) Hy en liet geen menfche toe haer te onderdrucken , oock beftrafte hy Koningen om harent wille, gelijk uit de gevallen der Koningen van Egypte en Gerar gebleken is, [/eggende,] en bevestigende het werkelyk.'
15. En taffcet deze godvruchtige mannen, die mijne gefalfde, en met den Heiligen Geest begivtigd zijn, niet aen, ende en doet deze lieden, mijnen Propheten, die ik, met eenen gemeénzamen ommegang, en de openbaringen van mijnen wil verwaerdig, geen quaet»
16. In den zwaren hongersnood , die ten tijde van Jacob plaets had, zorgde de heer , op eene zeer merkwaerdige wijs, voor hem en zijn huisgezin. Hy riep oock eenen honger in 't lant, hy brack allen ftaf des broots, zoodat 'er geen brood, dat de ftaf en het fteunfel is van het dierlyk leven, te vinden was.
17. Hy fondt , in den weg van zijne aenbiddelyke Voorzienigheid, eenen man, uit Jacobs zoonen, voor haer aengefichte henen, naer Egypten, die aldaer het middel wezen moest, om hun voedfel te verfchaffen j GO J°feph wiert verkocht tot een flave.
.18. Op de valfche befchuldiging van Potiphars wijv, werd deze Jofeph in de gevangenis gezet* Men druckte fijne voeten in den ftock, fijn perfoon quam [in] de yfers van den kerker.
19. Ter bekwamer tijt toe, heeft Jofeph in dien nedrigen en verachtelyken toeftand verkeerd. Er was namelyk een tijd, dat fijn verftandig woort quam , dat hy, door het uitleggen van droomen , betoonde, dat zijn verftand , met eene meer dan menfehelyke wijsheid , beftraeld was. Dusdoende heeft hem de reden des HEEREN door-
lou*
(ƒ;> Gen. 35: 5. (g~) Gen. 37: 38, 36. ende 45: 5»



PSALM. CV. 3ji
loutert of veranderd; het merkwaerdig beftier der Voorzie nigheid van God, wiens woorden met macht zijn, heeft hem in eenen heerlyken ftand verplaetst.
20. De Koningh van Egypte , bemerkende dat Jofeph, door den Allerhoogflen God zeiven, onderwezen en begunftigd wierd, fondt naer de gevangenis, ende dede hem ontflaen : de Heerfcher der Egyptifche volcken die liet hem los.
21. Hy maekte hem, tot zijnen eersten Ambtenaer, en opperften Staetsdienaer. Hy (A) fettede hem tot eenen heere over fijn huys: ende tot eenen Heerfcher over al fijn goet;
22. Om fijne Vorften te binden nae fijnen luft, ende fijne Oudtfte te onderwijfen of te beteugelen. Zijn gezach was zoo groot, dat alle andere Amptenaers, Vorsten en Hovelingen , aen hem onderworpen waren, en verplicht om zijne bevelen op te volgen.
23. Daer na quam Ifraël, by gelegenheid van dien zwaren en langduurigen hongersnood , door den invloed van Jofeph, met 'er woon in Egypten, ende Jacob verkeerde als vreemdelingh in 't lant van Cham.
24.. Ende (/') hy Israëls God, dede fijn volck Israël in Egypten feer waffen, en, op eene verbazends wijs, in aental toenemen , ende maeckte 't in korten tijd machtiger dan de Egyptenaers, die ten laetften fijne tegenpartijders wierden , omdat zy bevreesd werden , voor de fteeds aenwasfende macht van Israël.
25. Hy (k) keerde haer herte om, nadat de lovlyke diensten van Jofeph in vergetelheid geraekt waren, datfe fijn volck hateden, datfe met fijne knechten liftiglick handelden, en hen eindelyk, op allerlei geweldige, ja onmenfchelyke wijzen, onderdrukten.
2(5. Toen ontfermde zich de heer, over zijn verdrukte volk. Hy (/) fondt Mofe fijnen knecht, [ende]
C*) Genef. 4r: 40. (0 Exod. 1: 7i 9. (*) Exod. x; 9, 10, ia. (O Exod. 3: 10. ende 4: 12.
XI. DEEL.



352 PSALM. CV.
Aaron dien hy verkoren hadde tot het Hooge-
priesterampt.
27. (m) Sy verzochten den Koning van Egypte, op Gods bevel, dat hy het volk vryheid geven zoude, om uit zijn land te trekken; en tot een teeken van hunne Godlyke zending, deden zy onder haer de bevelen fijner teeckenen, ende de wonder wercken in den lande Chams, welke God hun bevolen had te verrichten.
2g. De heer zond, den hardnekkigen Egyptenaren, tien zware plagen toe, om hen te bewegen, dat zy Israël zouden laten trekken. Hy fondt hun onder andere eene driedaegfche en ftikdonkere duyfterniffe toe, ende maeckte 't duyfter voor den Egyptenaren, terwijl het licht was by Israël: ende, door deze plaeg, werden zy tot ftaen gebracht; althans fy en waren fijnen woorde niet langer zoo wederfpannigh, als zy tot dus ver geweest waren.
29. Vooraf had de heer hun reeds agt geduchte plagen toegezonden, onder welke zy geheel ongevoelig en hardnekkig gebleven waren. Hy keerde hare wateren in bloet: ende hy doodde daerdoor hare viffchen.
30. Haer lant bracht vorfchen voort in overVloet , die zich allerwegen door het land verfpreidden, en zelvs doordrongen [tof] in de binnenlte kameren harer Koningen Pharao en alle zijne Vorsten.
3 li Hy fprack , ende daer quam een vermenginge van ongedierte: luyfen, in hare gantfche lantpale.
32. Hy maeckte haren regen tot hagel, en zond by dien hagel vlammigh vyer in haren lande.
33. Ende hy floegh door den hagel , met eenen zwaren ftorm voortgeftuuwd , haren wijnftock ende haren vijgeboom, ende hy brack 't geboomte harer lantpalen.
34. Hy fprack, ende daer quamen fpnnckhanen; ende kevers, ende dat fonder getal.
35. Die
Cm) E*o<L ?: 9.



PSALM. CV. 353
35. Die al het kruyt in haer lant op-aten , ja aten de vrucht harer landouwe op.
36. Hy verfloegh ook ten laetften, in eenen nacht, alle eerftgeboren in haer lant, de eerftelingen aller harer krachten.
37. Door deze laetfte en meest geduchte plaeg werd Pharao bewogen, om Israël te laten trekken. Zelvs verlangden de gefolterde Egyptenaers zoo zeer naer den aftocht der Israëlieten, dat zy hen, met rijke gefchenken , overlaedden, om maer heen te gaen. Ende hy voerdefe langs dezen weg uyt Egypten , verrijkt met gefchenken van filver ende gouc; ende onder hare ftammen en was niemant die ftruyckelde, onder alle de duizenden van Israël was niemand zoo zwak, dat hy buiten ftaet ware om te reizen.
38. («) Egypten was blijde alsfe uyttrocken, want hare verfchrickinge was op hen gevallen , en de inwooners vreesden voor nog erger onheilen, wanneer de Israëlieten langer in hun land bleven.
39. De heer voerde hen droogvoets door de roode zee. Hy geleidde hen, met de vuur en wolkkolom, die het teeken was van zijne byzondere tegenwoordigheid. Hy breydde des daegs een wolcke uyt over Israël, tot een deckfel, ende des nachts vertoonde die wolk zich, als een vyer om de nacht te verlichten.
40. Geduurende de reis, door de barre woestijnen van Arabien, verzorgde de heer zijn volk, van wonderdadige fpijs en drank. Sy baden den heer om vleesch, ende hoe zeer zy, in dit geval, ondankbaer murmureerden, hy dede evenwel quackelen komen, ende hy verfadigdefe voor het overige, met manna, dat hemelfch broot, dat uit de wolken regende.
41. Hy opende , door zijn wonderdoend Alvermogen , een fteenrotze, ende daer vloeyden wateren uyt, [die] gingen door de dorre plaetfen [als] een riviere, het leger na, om de dorstende Israëlieten te drenken.
f» Exod. 12: 33. XI. DEEL. Z



35+ PSALM. CV.
42. AIzoo, niet tegenflaende zy den heeue verfcheidene malen hebben getergd, en rechtvaerdige redenen gegeven, om zulk een wederfpannig volk geheel te verdelgen , heeft God hen gefpaerd en verzorgd; om zijne belovten, aen Abraham gedaen, te vervullen. Want hy dacht aen fijn heyligh en onfchendbaer woort: aen de toezeggingen , welke Hy (0) Abraham fijnen knecht gedaen had.
43. (ƒ>) Alfo voerde hy fijn volck uyt, of hy deed zijn volk, in dapperheid uitblinken, zoodat zy, met vrolickheyt, over hunne vyanden zegepraelden: zoo deed hy fijne uytverkorene met gejuych, heldhaftige daden verrichten.
44. Ende hy leidde hen, door den dienst van Jofua, in het gezegend Kanaan. Hy gaf hen de landen der afgodifche Heydenen, die de maet van hunne ongerechtigheid vervuld hadden, fo datfe in erffeniffe befaten den arbeyt der volckeren, de akkeren en wijngaerden, die de Kanaanieters gebouwd en geplant hadden.
45. Met deze gunsten heeft de heer Israël overladen, om hen aen zijnen dienst te verbinden, (q) Op dat fy fijne infettingen onderhielden, ende fijne wetten bewaerden. Halelu - Jah. Er is toch een onaffcheidbaer verband tusfchen Israëls voorfpoed , en hunne gehoorzaemheid aen Gods geboden. Omdat wy den heer en zijnen dienst verlaten hadden, zijn wy, naer Babel, gevangelyk wechgevoerd. . Ach dat wy alle oprechtelyk tot den heer wederkeerden, en eerlang in ons Vaderland herfteld mogten worden ! Hallelu. Jah, Qtd zy geloovd.
(0) Genef. 15: 14. (P) Exod. 14: 8. Num. 33: 3. (j) Exod. vj: 4,5,6. DeutM. 4:1,40. ende £: 21, sa, 33,34, 25.
STSALM.



PSALM. CVI. 355
psalm. CVI.
JN dezen Pfalm vermeldt de Dichter Gods groote barmhertigheden, en uitnemende weldaden, welke hy aen Israëls volk, niet tegenftaende hunne hemeltergende zonden, en fnoode ondankbaerheden , meermalen bewezen had! Het vooritel van het een en ander gaet gepaerd, meteen ernftig gebed, om verdere gunst, en inzonderheid om uitredding , uit de tegenwoordige ongelegenheden.
In de gefchiedkundige vermelding van Israëls wederfpan* nigheden, en Gods geduurige gunstbewijzen, wordt een aenvang gemaekt , van het gene 'er gebeurde by hunne uitvoering uit Egypte; en vervolgd tot op den laetften tijd der Babylonifche gevangenis, toen het bevel reeds, ten voordeele der Joden gegeven was, by het welk zy vr'yheid kregen, om naer hun land weder te keeren, als mede om Stad en Tempel te herbouwen. De laetfte byzoriderheid blijkt klaer genoeg, uit vs. 46, 47.
Het is derhalven uit den inhoud, en het ganfche beloop van zaken, meer dan waerfchijnlyk, dat deze Pfalm gedicht zy, toen reeds het bevel van Koning cvaus uitgegaen, en een gedeelte der Joden naer hun Vaderland was wedergekeerd; terwijl de meesten van Juda en Israël nog, in de landen der Heidenen, verfpreid waren. — Wie ondertusfchen de Dichter zy, kunnen wy niet Heilig bepalen. Zekerlyk is het een voornaem godvruchtige van den gemelden tijd geweest; het zy daniel, die krachtige Voorbidder , het zy ezra , het zy mogelyk wel nehemia. Althans de bede vs. 4. gedenk mijner 0 heer , nae het welbe. hagen tot uw volk enz., komt zeer wel overeen, met zijne Godvruchtige verzuchting, welke hem zeer gewoon was, gedenk mijner, mijn God, ten goede. — Sommige hebben aen david gedacht; omdat wy ook een klein gedeelte van dezen Pfalm vinden, in dat lied, het welk die Koning, by de inXI. DEEL. 2 2



35'6 PSALM. CVI.
voering van de Verbonds - Ark binnen Jerufalem, liet opzingen, i Chron. 16: 35, 3<5- Dan, by den voorgaenden io5den Pfolm, hebben wy reeds aengetoond, dat deze gevolgtrekking geenszins aengaet. De Dichter van dezen Pfalm , heeft zich van eenige woorden uit het gemelde lied van david bediend, en die tot zijn byzonder oogmerk toegepast, gelijk in het vervolg nader blijken zal.
Wat de hoofdverdeeling van dit zangftuk aengaet, behalven den verheven aenhev vs. i, die de plaets van het opfchrivt vervangt , en het Godverheerlykend befluit vs. 48 , dat tevens het algemeene fldt is van dezen vierden bundel der Pfalmen, fchift zich dit lied in twee voorname hoofdbyzonderheden.
I. By wijs van Inleiding, ontmoeten wy vs. 2 -5. eene juichende verheffing van 's heeren lov, gepaerd met een ootmoedig gebed van den Dichter, om in de voorrechten van Gods volk te mogen deelen.
II. Daeiop volgt eene ernstige fmeekbede , in den naem van het ganfche volk tot God opgezonden, vs. 6-47. Deze fmeekbede behelst hoofdzakelyk drie deelen. A. Eene ootmoedige belijdenis der zonden , zoo van het volk als van hunne voorvaderen, vs. 6. B. Eene verheffing van Gods Goedertierenheid en Langmoedigheid, in weerwil van hunnen geduurigen afval, zoo blijkbaer aen Israël betoond, van hunnen uittocht uit Egypten tot op den tijd van onzen Dichter, het einde der Babylonifche gevangenis. Dit ftuk is ver weg het uitvoerigfte, vs. 7-46. C. Eindelyk een hartelyk gebed, om verlosfing en herftelling vs. 47.
1. Halelu-Jah. (0) Lovet den HEERE, verheerlykt den God van Israël, met uwe harten, monden en daden. Roemt Gods luisterrijke Volmaektheden, byzonder zijne weldadigheid aen een zondig volk , zoo menigmael en blijkbaer bewezen: want hy is goet : de bron der coedheid zelvs. Hy is niet alleen oneindig goed, en
hoogst
00 rf- ie?: U ende 118: 1. ende 136: u



PSALM CVI, 357
hoogst gelukzalig in zich zeiven; maer, Hy openbaert ook zijne goédheid aen alle zijne fchepfelen , byzonder aen het volk van Israël : want fijne overvloedige goedertierenheyt , welke Hy altoos gereed is rijkelyk mede te deelen, kent pael noch perk, die is in der eeuwigheyt, en zal nimmer een einde nemen.
Deze ophev komt hier voor, by wege van opfchrivt: als, behelzende het voorname oogmerk van dezen Pfalm. Al het gene vervolgens vermeld wordt, moest ftrekken tot lov en verheerlyking van God. Het gene omtrent de zonden van het volk beleden wordt, moest dienen om de grootheid van Gods goedertierenheid des te meer te doen aflteken; daer Hy zich, by aenhoudendheid , zoo gunstig getoond had omtrent een verkeerd en ondankbaer geflacht; terwijl ook de Joden al het lijden, dat zy ondergaen hadden, nimmer aen den heer, die genadig en barmhartig is, maer aen hunne eigene wanbedrijven, hadden toe te fchrijven. — Dit alles, wordt met de woorden van vs. i, ingewikkeld te kennen gegeven.
2. Wie fal de mogentheden des HEEREN, zijne grootmachtige daden, de heerlyke blijken .van zijne macht en goedheid, kunnen uytfpreken en in orde verhalen ? Wie is in ftaet om al dat gene, het welk in God, in zijne Volmaektheden en Werken , te roemen valt, nae behooren te loven, en dusdoende al fijnen lof te verkondigen?
3.. Welgeluckfaligh zijnfe, die het recht onderhouden: die zich, met alle hunne vermogens, toeleggen op de betrachting van het gene recht en billyk is ; die alle hunne daden, nae de grondbeginfelen van recht en billykheid, welke de Godsdienst voorfchrijvt, nauwkeurig inrichten. Welgelukzalig is hy, die t' aller tijt gerechtigheyt doet, en zich, in alle gevallen, ftiptelyk houdt aen de waerneming van het gene hy Gode,. zich zeiven, en zijnen medemenfchen verfchuldigd is- Zulks menfchen zijn , wat hun ook overkomen moge, onder alle rampen welgelukzalig, en de zoodanige zijn ook gefchikt, om Gods lov en eer te. verkondigen.
X'. DEEL. ' Z 5



358 PSALM. CVI.
Dit 3de vers , behelst e»n antwoord op de vraeg, welke vs. 2. was voorgefteld. — Te weten , niemand kan Gods lov zoo volkomen verkondigen, als het behoort. JMaer zulken als vs. 3. befchreven worden, zijn 'er eenigermate bekwaem toe. — Er wordt niet regelrecht geantwoord , die het recht onderhouden enz.; maer,- welgelukzalig zijn de zoodanigen : om daer door te kennen te geven, dat, fchoon niemand den heer nae behooren loven kunne, de zulke als vs, 3, befchreven worden, het echter eenigszins doen met hunne daden, en rechte befefFen van God en zijne Volmaektheden gekregen hebben; en-dat daerin het waer geluk van een redelyk fchepfel beftaet.
Hierop, laet de Dichter een ootmoedig gebed voor zich zeiven volgen, waervan de verhooring nieuwe ftof en drangredenen zou opleveren, om Gods groote goedertierenheid te loven.
4. Gedenckt mijner, o HEERE. Toon toch met uwe daden, ó mijn getrouwe en waerachtige God! dat Gy, in mijnen tegenwoordigen ellendigen toeftand, nog in gunst aen my gedenkt. Gedenk aen my, niet flechts in uwe algemeene Voorzienigheid, zoo als Gy aen alle uwe fchepfelen gedenkt; maer, nae het welbehagen [tot"} UW volck , nae de gunst uwes volks , overeenkomstig die gunstbewijzen, welke Gy aen uw volk beloovd hebt, en bezig zijt aen het zelve aenvangelyk te bewijzen. Vooral, befoeckt my met UW heyl, of ruimte en uitredding. Breng my en ons volk, weder in de geruste bezitting van Kanaan; en laet die gezegende dagen haest naderen, ia welke de beloovde messias komen , en de oorzaek van eene eeuwige zaligheid worden zal, voor allen die Hwn gehoorzaem zijn.
5. Op dat ick aenfchouwe het goede uwer uytverkorenen; opdat ik een deelgenoot wezen moge van die zegeningen en voorrechten, welke de Israëlieten eerlang genieten zullen , die bevoorrechte Israëlieten , die Gy, uit alle volken der aerde, tot de voorwerpen van uwe byzondere gunst, hebt uitverkoren , verg. Deut. 4: 37. Pf, 105: 43. op dat ick my verblijde met de blijt-
fchap



PSALM. CVI, 3J9
fchap uwes volcks: en mede deel hebbe aen die uitnemende weldaden, waer over zich Israël, uw talrijk volk het volk van uw byzonder eigendom, nu eerlang verblijden zal: op dat ick my roeme met uw erfdeel, en uit den overvloed mijnes harten, uwe weldaden love, welke Gy bewijzen wilt aen Israël, het welk gy, als uw ervdeel en bezitting , uit alle andere Natiën hebt aengenomen, Deut. 9: 29.
Vs. 6-47. bidt de Dichter, uit naem van het ganfche volk.
6. (b) Wy, dit belijden wy ootmoedig, wy hebben gefondigt , en uwe allerheiligfte geboden fchandelyk overtreden , _ mitfgaders onfe vaderen , wy hebben verkeerdelick gedaen, door allerlei onrechtvaerdigheden te plegen tegen elkander, en wy hebben vooral tegen U, onzen God en Weldoener, godtlooslick gehandelt , door ons regelrecht tegen U aentekanten.
Het verdient zeer onze opmerking, dat de Dichter zich in deze fmeekbede van die zelvde woorden bediene, welke salomo , in zijn gebed, ter gelegenheid der inwijding van den Tempel, had voorgefteld, als den inhoud der fineeking, welke de gevangelyk wechgevoerden naer Babel, ter eeniger tijd tot den heer zouden opzenden, 1 Kon. 8: 47.
Na deze algemeene fchuldbekentenis, laet de Dichter, uit naem van het volk, eene uitvoerige en meer byzondere opgave volgen , van de zeer zware zonden hunner vaderen, en van Gods telkens vernieuwde weldadigheid. — a. Van Egypte, tot hunne wonderdadigen doortocht door de Roode Zee vs. 7-12. — |3. Dan, geduurende hun ▼erblijv in de woestijnen vs. 13-33. f- Eindelyk, federt de bezitneming van Kanaan , tot het einde der Babylonifche gevangenis vs. 34-46.
7. Onfe vaders hebben reeds fchroomelyk gezondigd, in Egypte, en zich aen eene ondankbare en Godtergende murmureering fchuldig gemaekt, by de Roode Zee. Weldadig God ! ten hunnen gevalle , hebt gy in Egypten
(J) Lcvlt. 26: 40. Jer. 3: 25. Dan. 9: 5. XI. DEEL. Z 4



5<5o PSALM. CVI.
grcoie wonderen gedaen, en zonderlinge blijken gegeven van uwe macht en goedheid; zoo in hunne bewaring en s-ef,n*éfiiffvtiTdigi«g , niet tegenftaende alle de verdrukkingen , waer mede men hunnen aenwas poogde te verminderen , als in hunne merkwaerdige verlosfing uit dat harde diensthuis. Maer, zy en hebben niet gelett op deze uwe wonderen , zy hebben dezelve niet waergenomen , met die godvruchtige opmerking, met dien eerbied, en met die dankbaerheid, als het zulk een beweldadigd volk betaemd had. Deze wonderen , hadden zulken invloed moeten maken op hunne gemoederen, dat zy zich, met verzaking der afgoden , onverdeeld en voor altoos aen uwen dienst overgaven, en zich, met alle hunne nooden en belangen , aen Uwe gunstige voorzorg toebetrouwden. Maer, in plaets van dit, hebben zy uwe wonderen fpoedig uit hun geheugen verloren; fy en zijn de menigte uwer groote goedertierenheden , in het geheel niet gedachtigh geweeft: dat toonden zy al fpoedig met hun gedrag. Al ras floegen zy over, tot twisten en murmureeringen tegen moses uwen knecht; niet tegenftaende alle die verbazende dingen , welke zy door hem, als een werktuig in uwe hand, zagen verrichten. Zy onderwierren zich niet aen uwen wil: (c) maer fy waren wederfpannigh aen de zee, reeds by de fchelfzee. Toen Fharao hun met zijn ganfche heirleger najaegde, en aen den oever van de Roode Zee van achteren infloot; terw.jl zy van weerskanten hooge bergen hadden, wantrouwden zy aen uwe macht en goedheid, en murmureerden op e-'ne hemeltergende wijs, Exod. 14: n J2.
8. Doch , hoe fchroomelyk hunne wederfpannigheid ook wezen mogt, beveiligde de Allerhoogfte hen door zijn w order doend Alvermogen: want, hy verloftefe uitdien nood en uit de hand van Pharao : niet om hunne waerdigheid of verdiensten; maer, om fijnes naems wille, (0 op dat hy zijne Volmaektheden openbaerde, en by' onder fijne mogemheyt bekent maeckte.
9. Ende
CO Exod. 14: ir, i-, CO E-icri. c,: i~5.



PSALM. CVI. 361
9. Ende hy fcholdt de fchelfzee, haren loop door eenen fterken wind beteugelende, fo datfe verdroogde. De heer maekte voor Israël een pad, door de wateren henen, ende (e) hy dedefe wandelen door de afgronden, als (door] eene woeftijne, welke zy
droogvoets doorgingen.
10. Ende hy verloftefe dusdoende uyt de hant des haters, ende hy bevrijddefe van de hant des vyants Pharao.
11. (ƒ) Ende toen de Israëlieten, droogvoets, aen de overzijde waren aengekomen , keerden de wateren weder tot den gewoonen loop ; zy overdeckten hare wederpartijders: die hen op dat wonderdadig pad in de zee gevolgd waren ; zoodat Pharao , met zijne ganfche Krijgsmacht , verdronken was, niet één van hen en bleef 'er over.
12. (g) Doe geloofden fy aen fijne woorden: zoo wist de heer Israël te verlosfen , op zulk eene ontfermende wijs hun ongeloov wech te nemen, hunne murmureering te fluiten, en hun geween in gejuich te veranderen: fy fongen toen fijnen lof, met dat heerlyk lied, het wefk mose, door aenblazing van 's heeren Geest, by die gelegenheid heeft opgefteld. Exod. 15.
13. [Doch] binnen korten, keerden zy weder tot de voorige twisten en murmureeringen: want, fy vergaten haeft fijne wereken: fy en verbeydden nae fijnen raet niet, en wachten niet geloovig op zijn heil.
Van vs. 13 tot 33. vinden wy een verhel van het gene 'er, omtrent Israël gebeurd is, geduurende hun verblijv in de •woestijnen, na den doortocht door de Roode Zee. -— Omtrent dit Jluk , hebben wy vooraf, het een en ander aen te merken.
De tijdorde , waerin de opgegevene gevallen gebeurd zijn , wordt door den Dichter niet zoo zeer in het oog
CO Exod. 14: 21, 2i, 29. Jef. 63: n', 12, 13. rf\ Esod. ,..
67. ende 15: 5, Qg) Exid. 14: 31. ende 15: 1.
XL deel. Z 5



36* PSALM. CVI.
gehouden : Het zy omdat men , in een dichtftuk , dae* omtrent meerder vryheid gebruiken mag; het zy, dat hy met opzet eene andere orde gekozen hebbe , waerin de misdaden van dezelvde foort hoofdzakelyk voorgefteld, of by opklimming vermeld worden.
In het gemeen verklaert de Spreker, dat de Israëlieten, nadat ze, in Egypte en de Roode Zee, zoo veele proeven van Gods macht en goedheid gezien hadden , in de woestijne al even hardnekkig bleven, en 'er zeer fpoedig fchandelyke blijken van gaven.
De woorden van vs. 13. kunnen tweezins worden opgevat ; of zoo, dat zy betrekking hebben tot het onmiddelyk volgende geval, waer van vs. 14, IS. gefproken wordt, of tot alle de vervolgens opgenoemde gevallen. — Neemt men het op de eerfte wijs, dan wordt 'er bepaeldelyk geoogd op de murmureering der Israëlieten tegen Mofe, in de woestijne Sin te Mara, welke murmureering al zeer fpoedig , omtrent maer drie dagen na den doortocht door de Roode Zee, eenen aenvang nam, Exod. 15: 22-24; terwijl dezelve na verloop van omtrent een jaer, by eene andere gelegenheid, nog merkelyk verzwaerd werd, Num. 11. en dan heeft de Dichter beide deze gevallen , als gelijkfoortig, hier te zamen gevoegd.
Eigenlyk ftaet 'er in het Hebreeuwsch, zy haestedm, zy vergaten zijne werken , de wonderen namelyk, welke de heer in Egypte, by hunne uitleiding, en vervolgens, gedaen had; zy verbeidden nae zijnen raed niet. Het woord Raed ftamt af van een wortel, die het toeknikken en wenken met de oogen te kennen geevt, en beteekent derhalven iemands raedgeving of zijn goedvinden.
De Israëlieten haesteden. Het kan hun ongeduld in de woestijne vertoonen , waerdoor zy den tijd niet wilden afwachten, welken God beftemd had, om hun het beloovde land te geven. Zy vergaten Gods werken, zy gedachten niet , wat God , door zijn onbeperkt Alvermogen, in Egypte en vervolgens, voor hun gedaen had. Zy verbeidden Gods raed niet, zy wachteden niet, tot dat God hun zijn welbehagen en goedvinden bekend maekte , omtrent
het



PSALM. CVI. 363
het gene zy, in hunne onderfcheidene nooden, te doen hadden.
Het een en ander levert eenen goeden zin op; en het kan wel zijn dat de Dichter, van ter zijde wijzende op het gene al ras na hunnen uittocht gebeurde , tevens meer in het algemeen, het oog hebbe op hun ongeloovig haesten in alle die getallen , welke vervolgens worden opgenoemd. — De Israëlieten, hadden nu vooral op den heer moeten wachten, en zich op zijn woord volkomen verlaten; daer zy, in hunne verlosfing uit Egypte, zulke duidelyke blijken van zijne macht en goedheid ondervonden hadden. Zy hadden , fteunende op des heeren woord en trouw, alle hunne bekommernisfen op Hem behooren te werpen, en den Heiligen Israëls nimmer pael en perk te Hellen; maer geduldig op den heer te wachten, en geloovig naer zijn heil uittezien. — Maer, in plaets van dit, maekten zy zich, reeds in den beginne, en telkens in het vervolg, aen een ongeloovig haesten fchuldig, en 231 verbeidden des heeren raed niet; het welk de voorname oorzaek was van hunne geduurige murmureeringen, en hemeltergende ongerechtigheid.
Vs. 14, 15. vinden wy 'er aenftonds een treurig ftael van. Deze gebeurtenis is uitvoerig verhaeld, Num. n. Zy beftond hierin, dat de murmureerende Joden den heer als dwongen, om vleesch te geven. Immers, dat 'er op dat geval geoogd worde, en niet zoo zeer op de eerfte murmureering, Exod. 15. kan daeruit genoegzaem blijken dat hier een geval gemeld werd, wanneer God de meest geduchte blijken van zijne gramfchap aenftonds betoonde, het gene men van de murmureering Exod. 15. befchreven , niet zoo zeer zeggen kan. — Anders zou men het zoo begrijpen kunnen , dat de Dichter beide gevallen hebbe zamen gevoegd.
14. (&) Maer fy werden beluft met luffc in de woeftijne, om vleesch te eten, ende beftonden tegen den heer en Mofe zijnen Knecht , te murmureeren ; fy
CA) Exod. 16: s- Num. n: 4, 6, 33. Pfalm 78: i3. 1 Cor. 10: 6. XI. DEEL.



36*4 PSALM. CVI.
verfochten Godt in de wilderniffe , daer zy den Almachtigen als het ware beproeven wilden, of Hy wel in ftaet ware, om hun in de woestijne, op eene dergelijke wijs als het manna, waervan zy reeds fcheenen te walgen, meer onmiddelyk vleesch te bezorgen. '
15. Doe gaf hy hen hare begeerte: terwijl 'er eene groote menigte kwakkelen, die zeer gemeen zijn aen den Arabifchen Zeeboezem, door den wind naer het leger der Israëlieten gedreven werden; het welk.de Israëlieten gelegenheid gav, om dezelve in zulk eene menigte te vangen, dat zy 'er zich ziek aen aten , en veelal den dood met de begeerde fpijze naer binnen joegen ; zoo. zelvs, dat 'er door Gods byzonder oordeel veele ftorven, terwijl zy het vleesch nog tusfchen hunne tanden hadden'' De beluste Israëlieten dan kregen wel hunne begeerte, God gav hun eenen overvloed van vleesch : maer hy (i) fondt tevens aen hare zielen eene magerheyt.
Door hunne zielen, bedoelt de Dichter hunne perfonen, of wel byzonder hun dierlyk leven. — Het woord door magerheid vertaeld, doet ons denken aen eene zeer fchielyk uitteerende magerheid , eene magerheid welke iemand geheel doet verwelken , hoe vet en gezond hy ook wezen moge. In den zakelyken zin geevt het te kennen, dat veele Israëlieten in eene zeer zware ziekte vielen > welke hen zeer fpoedig geheel deed uitteëren en omkomen.
16. (£) Ende dit was de eenige opftand niet der murmureerende Israëlieten. Die van Korah en zijne medeftanderen was niet minder grouwzaem. Deze mannen ftonden naer het oppergezach in het leger ; want, fy benijdden Mofe in 't leger: waerin hy het hoogfts gezach voerde; dewijl dathan en asiram , als Vorsten uit de ftam van Ruben, uit hoofde van het recht der eerstgeboorte, naer het hoogfte beftuur in het leger doagen: [ende] Korah, die uit de ftam van Levi was , betwistte het Hoogepriesterambt aen Aaron den heyligen
des
(O Num. 11: 20, 33, Pf. 78) 30, 3'. Jef. 10: 16. m Nym; 161 2 , &e.



PSALM. CVI. 365
des HEEREN, die door God zeiven tot deze waerdigheid verheven was.
17. Dan deze opftand, kwam den zaemgezworenen duur te ftaen. (/) De aerde dede haer op, ende verflondt Dathan , ende overdeckte de vergaderinge Abiranrs. Zoodat Dathan en Abiram , met hun geheele huis, door de gapende aerde, levendig verflonden werden.
18. Ende geen minder geducht oordeel trof Korah, met zijne vloekverwanten: want, (m) een vyer brandde onder hare vergaderinge, een vlamme ftack de godtloofe aen brant, naedien deze Korah, met zijne 250 medeftanderen , door vuur uit den hemel verteerd wierden.
19. Behalven deze fchroomelyke gevallen, zijn 'er nog andere geweest ; zelvs zulke, die den heer zeiven, als, het voorwerp van den Godsdienst , regelrecht betroffen. (n) Sy maeckten een kalf by Horeb, ende fy bogen haer voor een gegoten beek.
20. Ende fy veranderden hare eere, de heerlykheid van den onverderVelyken God,- wiens dienst hun tot een zonderling voorrecht en eene uitnemende eer verftrekte, in de gedaente van een redeloos dier dat niet verlosfen kan, van een kalv of eenen olfe , die gras eet. Eene misdaed , welke voor onze Vaderen , des te zwarer en onverfchoonbarer was; daer de heer hun, in Egypte en de Roode Zee, zulke zonderlinge blijken van zijn Alvermogen getoond -had, en ter befchaming van de Egyptenaren, met alle hunne valsch genaemde goden, had openbaer gemaekt, dat Hy alleen God zy.
21. Sy vergaten "leeds zoo fpoedig Godes hares Heylants en Verlosfers, die door zijn onbeperkt Alvermogen; groote dingen gedaen hadde in Egypten:
22. Wonderdaden in het lant Chams, Egypte, het
(J) Nutn. 16: 31, 32, 33. Deut. 11: 6. Qm) Num. 16: 3$, 4<J.
(») Exod. 32: 4-
XI. DEEL.



365 PSALM. CVI.
welk door Chams nageflacht, het eerst bewoond en bevolkt is, vreeflicke 'dingen aen de fchelfzee.
23. Wat wonder, dat zulk een gedrag de grimmigheid van den Allerhoogften opwekte. (0) Dies hy by zich zeiven en tot Mofe feyde, dat hyfe verdelgen foude, en dit zou ook zekerlyk hun lot geweest zijn, ten ware datlVIofe, fijn uytverkoren knechten beminde dienaer, in de fcheure voor fijn aengefichte geftaen hadde; om fijne grimmigheyt af te keeren, dat hyfe niet en verdorf, en het geheele volk verdelgde.
- De fpreekwijs in de fcheure te ftaen, is ontleend van wateren , welke eene inbreuk en vervolgens eene fcheur veroorzaken. Daer van daen, werd het overgebracht tot zulke fcheuren, welke door de Krijgsknechten , of in de gelederen der vyanden, of in de muuren der fteden, gemaekt worden , het gene eene groote flagting , of wel eene geheele nederlaeg ten gevolge heeft. Daar 's heeren grimmigheid tegen Israël ontbrandde,, was 'er als het ware eene fcheur, en zy hadden niets anders, dan eene geheele verdelging te wachten. Maer mose, Gods byzondere gunsteling, ftelde zich, als een moedig held, in deze fcheure. Hy gebruikte het kraehtigfte wapentuig van een vuurig gebed, en kwam, door zijne voorbidding, den geheelen ondergang van het ganfche volk nog tijdig voor, Exod. 32. Deut. 9: 10.
24. Nog een ander ftael van hunne wederfpannigheid , gaven de Israëlieten in eenen fchroomelyken opftand, toen zy aen de grenzen van Kanaan genaderd waren. (p) Sy verfmaedden oock het gewenfchte lant: gehoor gevende aen het kwaed bericht der uitgezondene verfpieders; zoo zelvs, dat zy een hoofd wilden opwerpen , om naer/Egypte weder te keren , en fpraken van Mofe te fteenigen: fy verhardden zich tegen God, en
geCo) Exod. 32: 11, 3*« Deut. 0: 13, 14. ende 10: ic. (/) Nnmer. 14; 1, a.



PSALM. CVI. 36>
geloofden fijn woort niet, dat hy hun het beloovde land fchenken zoude.
25. Maer fy murmureerden in hare tenten : nae de ftemme des HEEREN en hoordenfe niet! Wat Jofua en Caleb zeiden, om hen tot bedaren te brengen, zy weigerden op'Gods bevel naer Kanaan heen te trekken.
26. Dies vertoornde de heer zich verfchrikkelyk. Het Godlyk vonnis, na de afgodery met het gouden kalv, was op de voorbede van Mofe nog tijdig voorgekomen. Maer nu was het vonnis onherroepelyk, God wilde zich niet weder laten verbidden: daerom (q) hief hy tegen hen fijne hant op; \_fweerende,] dat hyfe nedervellen foude in de woeftijne , zoodat niemand der mansperfoonen, die by den uittocht uit Egypte, 20 jaren en daerenboven bereikt hadden, in Kanaan komen zoude, uitgezonderd Jofua en Caleb.
27. Ende de heer zwoer nog daerenboven, dat hy haer zaet foude nedervellen onder de Heydenen ende haer (r) verftroyen foude door de landen. '
Het woord nedervellen, moet hier niet in den zin van omkomen, of doen omkomen, genomen worden. Het zegt hier, een komen onder de macht der Heidenen. — Er fchijht duidelyk geoogd te worden , op de Asfyrifche en Babylonifche gevangenis. Maer, zoodanig eene bedreiging , ontmoet men niet in het verhael van den gemelden opftand. Num. 14.
Dat echter de verftroojing onder de Heidenen, en in vreemde landen, den Israëlieten reeds in de woestijne bedreigd ware, blijkt duidelyk uitEzech. 20: 23. In de daed men vindt ook in de fchrivten van Mofe, fchoon juist niet by dezelvde gelegenheid, dat den Israëlieten het "zelvde oordeel bedreigd zy. Deut. 28: 37, 63-65. Lev. 26: 33. — In die bedreiging wordt onderfteld, dat de kinders zich, in volgende tijden, aen gelijkfoortige nüsda-
Cff) Numer. 14: 2g. ■ (f) pf. 44: I2. Ezech. J0: sj, XI. DEEX.



3(53 PSALM. CVL
den als hunne vaders, zouden fchuldig maken, eh daer over, met eene verbanning uit het gewenschte land, zouden geftraft worden.
Deze bedreiging , wordt door onzen Dichter zeer gepast by de voorige gevoegd, welke vs. 26. vermeld was, 'om zijnen tijdgenoten onder het oog te brengen, dat hunne tegenwoordige bezoeking in de Babylonifche gevangenis, niet minder rechtvaerdig was, dan de langduurige omzwerving hunner Vaderen in de woestijne. — Misfchien heeft zich ook de Dichter, van deze gelegenheid willen bedienen, om de Joden van zijnen tijd te waerfchouwen, dat zy zich, by hunne wederkeering naer Kanaan, aen foortgelijke murmureeringen niet zouden fchuldig maken.
28. Daerenboven, hebben onze Vaders den heer, op eene zeer grouwzame wijs getergd, door hunne geestelyke en lichamelyke hoerery, in het land der Moabieten. Num. 25. Oock hebben fy haer gekoppelt, 'zeer nauw verbonden, als twee dieren welke onder één juk gaen, aen fnoode afgodendienaers, en zich met dezelve, op eene onreine wijs , fchandelyk vermengd. Zy hebben hulde bewezen aen, en gemeenfchap gehad met den verfoeilyken afgod der Moabieten, den (ƒ) Baal dat zonnebeeld, het welk op den berg Peor gediend , en de Camos der Moabieten genaemd wordt , ende fy hebben de offerhanden der dooden, met welke doode en nietige afgoden vereerd werden, gegeten.
29. Ende fy hebben [den HEERE] tot toorn verweckt met deze hare grouwzame daden , fo dat de plage eene inbreucke onder haer dede, en 14000 van die fchaemtelöoze zondaers, die zich met de dochteren der afgodendienaren verontreinigd hadden, binnen korten tijd werden wechgefleept.
30. Doe ftont Pinehas op , door eenen heiligen yver aengedreven, ende hy oeffende gerichte, terwijl
by
C/) Num. 25: 3. ende 31: 16. Openb. 2: 14.



PSALM, CVI. $69 hy twee aenzienlyke perfonen, Zimri en Cozbi, in hunne fchaemtelooze hoerery, op heter daed doodde, ende ae plage wert opgehouden.
31. Énde 't is hem gerekent tot gerechtiehëyt, als die eene daed van zonderlinge gódsvrucht verricht had, welke den heer by uitnemendheid aengenaem was. Ook werd hy genadig beloond, terwijl hem de Hoogepriesterlyke waerdigheid aen zijn huis werd vastgehecht, opdat 2ijn zaed dien eèrepost bekleeden zoude, van geflachte tot geflachte tot in eeuwigheyt $ zoo lang dit ambt zou ftand houden.
32. Eindelyk hebben onze Vaders, den heer nóg op eene grouwzame wijs getergd,' te Meriba, aen dat twistwater , dat van deze gebeurtenis deszelvs naem ontvangen heeft ; zoodat moses zelvs > die door hun fchroomelyk wangedrag tot onbedachtzaemheid verviel, Gods ongenoegen en geduchte ftraf dragen moest. Num. 20. (() Sy Verbitterden den heer, en maeekten [hem] oock leer toornigh aen het twiftwater, alwaer zy tegen mósr murmureerden, omdat zy gebrek aen water hadden, ende 't gingh aldaer zelvs Mofi qualick om harent wille*. Want, op het zien van hun aenhóudend ohgeloovj eh het hooren van hunne v geduurige rhurmureeringen ■, werd étè zachtmoedige man eindelyk verdrietig ; zoodat hy onbedacht* zame woorden fprak, en tot zijne ftraf kreeg, dat hy zijné Voeten niet in Kanaan zetten zoude.
33. Want fy verbitterden fijnen geeft: fo dat tiy [wf] onbedaehtelick Voortbracht met fijne lippen.
34. Evenwel, Gód leidde Israël in het gezegend Kanaan. Maer, daer maekten zy het niet beter» en waren ai weder Gods gebod ongehoorzaem; Sy en hebben die grouwzame volcken , die zy in Kanaan vohdén t hiet verdelgt, die de HEERE hen gefeyt hadde5 dat zy die geheel en al moesten uitröejen, öpdat zy niet tet
(t) Ntimer. 20: ia, Pfalm 95: 8» XL DEEL; Ai*



37o PSALM. CVL
hunne boosheden zouden verlokt worden. Exod. 23: 30-33. Deut. 7: 2.
35. Maer (v) fy vermengden haer zelvs met de verbannene Heydenen, zy lieten deze volken niet alleen in hurt midden woonen, maer ook verzwagerden zy zich met die afgodendienaren, ende even daerdoor leerden zy derfelver wercken en grouwelen nae te volgen.
36. Ende fy dienden hare afgoden ; want, die Heidenen verleidden de Israëlieten tot hunne boosheden, ende fy werden hen tot eenen ftrick. Richt. 2, 3.
37. (#) Daerenboven hebben fy niet alleen hun vee, maer zelvs hare fönen ende hare dochteren, ter eere van de onderaerdfche geesten , nae de wijs der Heidenen geflagt, en den duyvelen opgeoffert.
38. Ende fy hebben onfchuldigh bloet vergoten , het bloet harer fonen , ende harer dochteren , die fy den afgoden van Canaan hebben opgeoffert: (y) fo dat het lant door defe bloetfchulden is ontheylïgt geworden, en alle deze grouwelen om wraek riepen.
39. Ende fy ontreynigden haer door hare wercken : ende fy hebben gehoereert door hare daden, daer zy zich niet alleen aen afgodery fchuldig maekten , maer ook de beestachtigfte ontuchtighedtn pleegden.
40. Dies is de toorn des HEEREN ontfteken tegen het wederfpannig Israël, het welk Hy tot fijn byzonder volck had aengenomen : ende hy heeft eenen gr ouwel gehad t aen dat volk, het welk Hy tot fijn erfdeel verkozen had.
41. Ende hy gaffe daerom, tot hunne rechtvaerdige ftraf, van tijd tot tijd over in de hant en in de macht der Heydenen: ende hare haters heerfchten over haer.
42. Ende
O) Richt. 2: 2. ende 3: 5, 6. 00 Levit. 18: 21. Deut. 12: 31. 2 Kon. 16: 3. ende 17: 17. ende at; 6.. 2 Cir. 28: 3. ende 33: 6. 09 Numer. 35: 33.



PSALM. CVI. 371
42. Ende hare vyanden hebbenfe herhaelde keeren verdruckt: ende fy zijn vernedert geworden onder hare hant.
43. Dan, onder dit alles heeft de heer zijn volk, by aenhoudendheid, blijken gegeven van zijne goedheid en langmoedigheid. Hy heeftfe menigmael , vooral ten tijde der Richteren, door zijn wonderdoend Alvermogen, uit het geweld van hunne vyanden gereddet, maer fy verbitterden [hem] al weder fpoedig door haren boozen raet , en grouwzame daden , ende daerom werden zy ten laetften uytgeteert , en op het diepst vernederd , door en tot ftraf van hare ongerechtigheyt.
44. Nochtans ontfermde zich de heer al weder over zijn volk, zoo menigmael zy, uit hunne benauwdheid, ootmoedig tot Hem riepen. Dan fagh hy hare benaeuwtheyt aen , met oogen van medelijden , en Hy was gereed ter hunner hulpe , als hy haer gefchrey hoorde.
45. Ende hy dacht tot haren beften aen fijn verbont, en de belovten welke hy Abraham gedaen had, ende 't berouwde hem, nae de veelheyt fijner goedertierenheden, zoodat hy hen niet geheel verdelgde.
46. Dies gaf hy haer barmhertigheyt, voor het aengeficht aller diefe gevangen hadden; zoodat zy, door hunne overheerfcheren, niet al te hard gehandeld wierden.
47. God van onze Vaderen! alle deze zonderlinge proeven van uwe gunst en goedheid, in weerwil der fnoode grouwelen en ondankbaerheden van ons volk, geven ons vrymoedigheid om U eerbiedig te fmeeken, dat Gy ook aen ons, daer wy thans zoo rechtvaerdig in Babel gevangen zijn, uwe goedheid op nieuws bewijzen wilt. Verloft ons, HEERE, onfe Godt, uit deze gevangenis, ende verfamelt ons (z) uyt de Heydenen, onder welke wy verftrooid zijn. Breng ons eerlang weder in Kanaan, op
Cz) 1 Cbron. 16: 35.
XL deel. Aa 2



37* P S A L M. CVI
dat wy den naem uwer heyligheyt blymoedig loven mogen; ons beroemende en ons grootfte voorrecht ftellende, in het verkondigen van uwen lof
48. Gelovet zy de HEERE de Go'dt Ifraëls, van eeuwigheyt ende tot in eeuwigheyt, ende (a) al het volck fegge, Amen, Halelu-Jah.
Met deze Lovfpraek, wordt de vierde Bundel der Pfalmen befloten.
? S A L M CVII.
jyjEn kan dezen Pfalm befchouwen , als eene verdediging van de Godlyke Voorzienigheid ; als een Vertoog dat God de lotgevallen van menfchen en volken, byzonder van zijne Keik, in onderfcheidene omftandigheden, regeert en beftiert; het welk met merkwaerdige proeven geftaevd wsrdt.
Vermids dit lied geen opfchrivt heeft, kunnen wy met geene bellisfchende zekerheid bepalen, door wien, wanneer, en by welke gelegenheid, dit zangftuk gedicht zy. — De inhoud evenwel, en het beloop van zaken, ftelt ons in ftaet, om eene gisting op te geven , welke ons zeer waerfchijnlyk voorkomt; dat namelyk deze Pfalm , door denzelvden Dichter en op denzelvden tijd vervaerdigd zy als de voorgaende CVlde, te weten by het eindigen van de Babylonifche gevangenis, toen cyrus reeds vryheid aen de Joden gegeven had, om naer hun Vaderland weder te keeren, en velen van dit verlov gebruik gemaekt hadden, offchoon de meesten van Israël en Juda, nog in dc landen der Heidenen verfpreid bleven.
Onze bewijzen zijn de volgende. — t. Omdat deze Pfalm juist met dezelvde woorden begint, als de onmiddelyk voorgaende. - 2, Vs. 2, 3. wordt niet alleen van
de
C<0 » Chron. 16: 3e.



PSALM. CVIL 373
de Babylonifche gevangenis gefproken , maer ook duidelyk te kennen gegeven, dat veele Joden reeds in hun Vader'and waren wedergekeerd. — 3. Ook leert ons het ganfche beloop van zaken, dat deze Pfalm buiten het land Kanaan, in de Babylonifche gevangenis, zy opgefteld; omdat 'er in het geheel geene melding wordt gemaekt van Sion, Jerufalem, en den Tempel,
Dit zimgftuk iejlaet uit drie hoofddeclen.
I. De Godver heer lykende aenhev, vs. 1. maekt de Inleiding uit.
II. Hierop volgt een uitvoerig vertoog van Gods Voorzienigheid; in het welk, met vijv merkwaerdige voorbeelden , betoogd wordt, dat God voor de menfchen, en byzonder voor zijne Kerk, zeer gunstig zorge , vs. 2-41.
A. Het eerfte voorbeeld, is genomen van menfchen dis in ballingfchap omzwerven, vs. 2-9.
B. Het tweede van gevangenen, vs. 10-16.
C. Het derde van kranken, vs. 17-22.
D. Het vierde van zeelieden, die door eenen geweldigen ftorm, gevaer lopen van te vergaen, vs, 23-32.
E. Het vijfde van den" land- en akkerbouw, als mede van het wisfelvallig lot der menfchen, vs. 33,-411
III. Het befluit vs. 42, 43. komt hierop uit: dat de berispers van 's heeren wegen verdommen moeten , en dat de rechtvaerdigen, die 's heeren handelingen aendachtig gadeilaen, altoos ftof hebben tot blijdfehap en dankzegging.
I. Looft den HEERE , verheerlykt den God van Israël, met uwe harten, monden, en daden: want hy is niet alleen oneindig goet, en hoogst gelukzalig in zich zeiven ; maer Hy openbaert ook zijne goedheid zsn alle zijne fchepfelen, byzonder aen zijne Kerk en gunstgenooten: want fijne overvloedige goedertierenheyt, welke altoos gereed is zich rijkelyk mede te deelen, kent noch
XI. deel. Aa 3,



374 PSALM. CVIL
pael noch perk, zy is in der eeuwigheyt, en zal nimmer een einde nemen.
2. Dat l/ulcks] de bevrijdde des HEEREN deggen, deze groote en bemoedigende waerheid te belijfen , dat Gods altoosduurende goedertierenheid pael noch perk kenne, is de plicht, en zal altoos de aengename bezigheid wezen, van hen, die door Gods machtigen arm uit het geweld van hunne vyanden verlost zijn, die hy van de hant en uit de overheerfching der wederpartijders gevrijdt heeft.
3. Ende die hy uyt de vreemde landen, in welke zy als ballingen verfpreid waren, verfamelt en in hun Vaderland weder gebracht heeft, van 't ooften, ende van 't weften; van 't noorden, ende van het zuiden aen de zee.
4. Die in de dorre en onbebouwde woeftijne dwaelden, in eenen wegh der wildernilfe: alwaer zy niet wisten welken weg zy moesten inflaen, die geene ftadt ter wooninge en vonden, en te vergeevsch zochten naer eenen weg, die hen in eene bewoonde ftad brengen konde.
5. Die, in deze wildernisfen, aen' alles gebrek hadden. Sy hadden gebrek aen leevtocbt , zy waren hongerigh, oock dorftigh; hare ziele was in hen overftelpt, zoodat zy , van honger en dorst, ftonden te bezwijken.
6. Doch met ernstige gebeden roepende tot den HEERE in de benaeuwtheyt die fy hadden: heeft hyfe geredt uyt hare angften.
7. Ende hy leyddefe op eenen rechten wegh : om te gaen tot eene ftadt ter wooninge. De heek wees hun eenen veiligen weg aen , om eene bewoonde ftad te bereiken, en leidde hen op denzelven, door zijne gunstige voorzorg en beftiering.
8. Laetfe dan voor den HEERE fijne goedertierenheyt eerbiedig en dankbaer loven, ende fijne wonderwercken voor de kinderen der menfchen, met lovzangen bekend maken. 0. Want



PSALM. CV1L 375
o Want de heer heeft hen nog tijdig uit den nood «redt, daer hy de dorftige ziele verfadigt, ende de hongerige ziele met goet vervult heeft.
10 Die in akelige holen gevangen waren en daerdoor Is het ware in duyftermffe ende de fchaduwe Zdootsfaten, gebonden met verdruckmge ende Vfrge MstSd 'in ketenen, tot hunne welverdiende ftraf.
11 Om datfe wederfpannigh waren geweeft teeen Godes geboden , ende den raet des Allerhoozften die hen, door allerlei vriendelyke en ernstige drangredenen , tot boete en bekeering had aengemaend, onweerdelick verworpen hadden.
12 Daerom hy haer't hoogmoedig herte door fwarigheyt en geduchte ftraffen, vernedert heeft: fy zim Jeftruyckelt, in eenen rampzaligen toeftand neder-geploft, ende daer en was geen helper, niemand onder de menfchen' was in ftaet, om hen uit te redden.
io Doch met ernstige gebeden roepende tot den HEERE in de benaeuwtheyt die fy hadden: verlofte hyfe, door zijn gunstig Alvermogen, uyt hare
an?AeHv voerdefe uyt die akelige gevangenis die voor hun was als de fchaduwe des doots zelve: ende hy brack hare banden , met welke zy gekee-
tel7Laetfe daerom voorden HEERE fijne goedertiêrenheyt eerbiedig en dankbaer loven, ende fijne wonderwercken voor de kinderen der menfchen, met blijde lovzangen bekend maken.
t6 Want hy heeft de koperen deuren, met „elke' hunne akelige gevangenis gefloten was, door zijn ^vermogen gebroken: ende d' yferen grendelen in ftucken gehouwen. .
I7 De fotte die zich, door een onmatig leven, fmertelyke krankheden op het lijv halen, worden om den wegh harer overtredinge, ende om hare ongerechtigheden met pijnlyke ziekten, geplacgt.
ïg. De ziekte benam hun de eetlust. Hare Ziele
XL DEEL. Aa 4



37«5 P S A L M; CVIÏ.
grouwelde van alle fpijfe: ende fv waren *^ a. krankheid od het fcn„„„, i y waren5 *Oen &3
. ieia op jiet hoogst geklommen was , tot aen
poorten des doots gekomen. d& HFFRF^ AetuTmtige gebeden' "«pende tot den
20. Hy fondt toen de kunst der Artfen Uil ftn^ rnckrpfï Ju hec\de& °P het onverwachtst , ende
nedergedaeld ^' ^ * het ^V zoud-
j^2?; La,etfe daero* voor den HEERE fijne coedertierenheyt eerbiedig en dankbaer loven ende fihie wonderwercken voor de kinderen Termenfcheï blymoedig bekend maken. menicnen,
cff^en^nStfg^lt^ ^
tigc wer'cken venelfe?. 7 J SUnSUge almach'
aJ3a D!f met fchepen ter zee afvaren, (4) handel doende op groote wateren, K '
,Jf Pk fien je gI00te werc^en des HEEREN de diepte? W°nd™cken, welke hy verricht
25. Als hy door zijn almachtig bevel fpreeckt fr» doet hy eenen ftormwint opftaen, di?e hare zot ven om hooge verheft. ë
26. Sy rijfen op nae'den hemel, fy dalen daerna wederom neder tot ^ de af óen:>Jda*fl«»™
t7 SvlX' Cn h3re Ziele verfmek ™ ang& 27- bydanffen met hun fchip, door het eeweld va»
waggeien als een droncken man, die niet ftaen kan ende de ervarend fchepelingen wetèn „iet meer \2'e
hmmt beh°UdneniS 2UlIe" -nwendeL, v al hare wijfheyt wort verflonden en verydeld.
rM> 28. Doch



PSALM. CVIL S7t
28; Doch met ernstige gebeden, roepende tot den HEERE in de benaeuwtheyt die fy hadden : fo voerde hyfe uyt hare angften.
29. Hy doet of deed den ftorm ftille ftaen, en den wind bedaren, fo dat de woeste zee gelijk en elfen werd, en dat hare golven ftille fwijgen of zwegen.
30. Dan zijnfe verblijdt, omdat de golven bedaerd, en om datfe geftilt zijn , ende dat hyfe tot de haven harer begeerte geleydt heeft.
31. Laetfe daerom voor den HEERE fijne goec'ertierenheyt eerbiedig en dankbaer loven, ende fijne wonderwercken voor de kinderen der menfchen, bl) moedig erkennen.
32. Ende hem-verhoogen in de godsdienstige vergaderingen , zijne macht en goedheid verheerlyken in de gemeynte des volcks, ende zelvs in 't geftoelte der Oudtften hem roemen, opdat hunne Overheden daerdoor uitgelokt worden, om den heer te vreezen.
33. Hy ftelt de rivieren tot eene woeftijne, Hy weet een land het welk met rivieren bevochtigd wordt, door felle droogte, door geduchte aerdbevingen die den loop der rivieren veranderen, en foortgelijke ontzaglyke natuurgewrochten, in eene dorre wildernis te veranderen, ende watertochten en fchoone. landftreken, maekt hy tot een dorftigh [lant].
34. 't Vruchtbaer lant laet Hy door de zeegolven overftroomd worden, en maekt het zoo tot eenen fouten \_gront], daer geene vruchten meer groejen willen, om de boolheyt der gener die daer in woonen.
35. Hy ftelt in tegendeel (c) de dorre woeftijne, daer van wegens de droogte niets wasfen konde, tot eenen waterpoel, ende het dorre lant tot watertochten; zoodat landftreken, welke te vooren dor en droog waren, nu eenen overvloed van vruchten voortbrengen.
36. Ende hy doet de arme en hongerige aldaer woonen, ende fy ftichten eene ftadt ter woonin-
co Jef- 41: i3.
XI. deel. Aa 5



378 PSALM. CVIL
ge : omdat zy eenen vruchtbaren grond en rijken over; vloed vinden.
37. Ende die nieuwe inwooners bezaeyen in die voorheen zoo dorre landftreken, ackers ende planten wijngaerden, die inkomende vrucht voortbrengen.
38. Ende hy fegentfe, fo datfe feer Vermenigvuldigen , ende ook haer vee en vermindert hy niet , naedien het getal van groot en klein vee , hoe groot de aenwas der menfchen zy, hand over hand vermeerdert.
39. Daer na, wanneer zy hunnen weg bederven, en de Godlyke zegeningen misbruiken, verminderenfe weder ende komen t' onder, door verdruckinge, quaet, ende droeffeniffe.
40. De hoogen worden wel eens op het onverwachtst vernederd , door den Beftierer aller dingen. Hv ftort verachtinge uyt, zelvs over dePrincen; ende'doetfe dwalen in 't woefte, daer geen wegh en is; laet toe dat ze misleid worden , en dwaes en verkeerd handelen ;
1 zoodat zy , met den algemeenen haet overladen worden, en zelvs wel in het eenzame moeten omzwerven.
41. Maer daerentegen, verhoogt God de nederigen: want (d) hy brengt den nootdruftigen uyt de verdruckinge in een hoogh vertreck, hy verhoogt de verachten tot eenen aenzienlyken ftaet, ende maeckt de huyfgefinnen als kudden, naedien hy hen zegent met een zeer talrijk zaed.
42. (*) De oprechte die den heer in waerheid vreezen, fien 't, ende zijn verblijdt, het is hunne plicht, deze blijkbare proeven van Gods allesbeftierende Voorzienigheid, eerbiedig op te merken, en zich daer over dankbaer te verheugen 5 maer (ƒ) alle ongerechtigheyt ftopt of Jloppf haren mont, ongeloovigen, die Gods Voorzienigheid loochenen, moeten befchaemd en tot ftilzwijgen gebracht worden.
43. Wie is wijs? die neme defe [dingetï] waer:
en
Cd) i Sam. 2: 8. Pf. 113: 7, 8. CO Job ^■J9- Cf) Job S-16,'



PSALM. CVII. 379
en hy zal deze blijken der Godlyke Voorzienigheid in acht nemen: ende datfe, die recht wijs willen zijn, verft? ndelick letten op de gemelde en andere kennelyke proeven van de goedertierenheden des HEEREN.
Men kan dezen Pfalm, gelijk wy in de voorbereidfelen hebben opgemerkt, als een algemeen betoog van Gods Voorzienigheid befchouwen. — Maer waerom bepaelde de Dichter zich, uit duizend anderen, tot de gemelde proeven ? waerom noemt hy juist deze vijv voorbeelden op, daer hy 'er, in het bellier van menfchen en volken, vele . andere had kunnen vinden, welke misfchien ruim zoo fterk fpreken en treffen zouden ?
Deze bedenking heeft aenleiding gegeven, tot veelerlei opvattingen. —■ Sommigen pasfen alle de onheilen , van welke hier gefproken wordt, op de Joden toe, in hunne ballingfchap. Anderen meenen, dat hier, van de veranderingen en wisfelvalligheden van den geestelyken toeftand der Christenen, gefproken worde. Nog anderen zijn van oordeel, dat hier alle de lotgevallen der Christen Kerk, van de eerste dagen des Nieuwen Testaments, door alle tijden heen, worden afgebeeld.
Wanneer wy in aenmerking nemen , dat Gods Voorzienigheid, in het byzonder, omtrend zijne Kerk verkeere; dat zy , die Gods goedertierenheid by uitnemendheid ondervinden, vs. 2. de bevrijdden des heeren genaemd worden ; dat de wederbrenging , uit alle waerelddeelen, zeer dikwijls aen Gods volk beloovd worde; dat Gods goe- " dértierenheid moest geroemd worden, in de gemeinte des volkss en in het gepelte der Oudjïen vs. 22; en dat alle de voorbeelden, welke hier worden opgenoemd, zoo wel op de Kerk der Christenen, als der Joden, kunnen worden toegepast ; wanneer wy dit alles in aenmerking nemen, fchijnt ons die opvatting zeer aennemelyk, volgens welke de Propheet, in eenen letterlyken of verbloemden zin, het oog zou gehad hebben, op zekere merkwaerdige lotgevallen der Joodfche Kerk, en, in het Prophetisch vooruitgezicht , op gebeurtenisfen , welke iri de Christen Kerk zouden voorvallen.
XI. DEEL.



380 PSALM. CVIL;
Laten wy het , in de byzonderheden , kortelyk wat nader ophelderen.
A. Het eerste voorbeeld , van menfchen die in ballingfchap omzwerven, en op hun ootmoedig gebed, door Gods macht en goedheid , in eene gezegende woonplaets, gebracht zijn vs. 29. fchijnt, in den letterlyken zin, ontleend te zijn, van de omzwerving der Israëlieten, door de woestijnen van Arabien; en vooral van de hallingfchap der Joden , in Asfyrien en Babel. — Iets dergelijks is den Christenen overgekomen, toen zy, onder de Heidenen verfpreid en fmadelyk vervolgd werden, tot dat zy , ten tijde van Keizer trajanus , eenige rust kregen, en onder het Roomsch gebied veilig waren. B. Het tweede voorbeeld, van gevangenen, die uit den akeligen kerker verlost werden vs. 10 ifi, fchijnt ontleend te zijn van de tijden der Richteren; wanneer de Israëlieten, om hunne hoogstgaende wederfpannigheid, méérmalen in de handen en overheerfching van hunne vyanden zijn overgegeven, uit welke zy, van tijd tot tijd , door Gods almachtigen byftand, gunstig verlost zijn. —r Soortgelijke onheilen hebben ook de Christenen ondergaen, van de th'den van Keizer decius, tot die van constantyn den Grooten; wanneer zy geweldig vervolgd werden, zoodat de gevangenisfen vervuld waren met Christenen, tot dat God, onder den laetstgemelden Keizer , eene gunstige omkeer van zaken gegeven heeft.
G. Met het derde voorbeeld, van kranken, die op het onverwachtst genezen werden vs. 17 - 22. fchijnt de Dichter het oog te hebben, op de geestelyke krankheid van het Joodfche volk, op het algemeen bederv der zeden, het welk van tijd tot tijd heeft plaets gehad: terwijl hy, in den Prophetifchen zin, het diep verval in kennis en godsvrucht, wilde afteekenen, het welk de Christen Kerk zoo fchroomelyk ontluisterd heeft, van de zesde tot de twaelvde eeuw, toen de Waldenzen het
zuiver



PSALM. CVII. s8f
Èuiver woord van God, dat geneesmiddel der zielen, ■weder hebben aen den dag gebracht. D. Het vierde voorbeeld, der zeevarenden vs. 23 - 32. zou, op het geval van jonas, of dergelijk eene gebeurtenis kunnen zien: en, in het Prophetiesch vooruitzicht den ftaet der Christen Kerk kunnen afteekenen, van de tijden der Waldenzen, tot de Kerk - hervorming ; toen zy, door allerlei dwalingen en beroertens , even als een fchip door winden en ftormen , geweldig geflingerd is , tot dat de heer haer eene aengename rust verfchafte.
Èi Het laetfte voorbeeld vs. 33-41. kan zien, op de verwoesting van het Joodfche land, door de Babyloniërs : en de gezegende herfchepping van dorre wilderhisfen, in vruchtbare landftreeken, zou, in het Prophetiesch vooruitgezicht, de nog aenftaende bekeering van Joden en Heidenen kunnen uitbeelden.
PSALM. CVIII.
I» fTÊn Liedt , een Pfalm Davids. Vergel. ■L' Pf. 67: r.
Dit lied is bykans van woord tot woord overgenomen,' uit twee voorige Pfalmen. Het eerste deel vs. 2 tot 6, Hemt overeen met Pf. 57:'8-12, en al het volgende is overgenomen uit Pf. 60: 7-14."
Nu is Pfalm 60, door david gedicht, kort na den veldflag tegen de Edomieten 2 Sam. 8. en 1 Chron. 18, ter dankbare nagedachtenis van de roemruchtige overwinningen , welke hy, op de omliggende vyanden, behaeld had, men zie boven p. n 1, 112. — Het eerste deel van dezen LXflen Pfalm, waerin david eene bêfchrijving geevt van de kommerlyke omftandigheden, in welke hy voorheen verkeerd had vs. 3 - 7, wordt hier bykans geheel wechgela* ten. Maer 'er is eene andere inleiding voorgefteld, over-
XI. DEEL.



382 PSALM. CVIIL
genomen uit Pf. 57: 8-12, welke van blijder en aengenamer inhoud is.
Wy fchijnen 'er uit te mogen befluiten , dat Koning david den LXften Pfalm, welken hy, aen den Opperzangmeester, tot den dienst van het Heiligdom, had overgegeven , naderhand tot zijn byzonder gebruik gefchikt hebbe; en, in het eerste deel, de gemelde verandering gemaekt hebbe , omdat hy zich toen in meer heuchlyke en aangenamere omftandigheden geplaetst vond.
Hoe het zy, de Pfalm, welken wy thans voor handen hebben, bejlaet uit twee hoofddeelen.
I. In het eerste dankt hy God blymoedig, voor de blijken van zijne uitnemende weldadigheid vs. 2-6, met de woorden, welke uit Pf. 57: 8-12. ontleend zijn.
II. In het tweede verklaert hy zijne hoop, op Gods verderen byftand, welken hy geloovig affmeekt vs. 7-14, overeenftemmende met Pf. 60: 7-14.
2. O Godt, op wien ik vertrouw in alle gevallen, mijn herte is bereydt, om u met blijde lovzangen groot te maken: ick fal blymoedig fingen, ende dankbaer pfalmfingen, oock mijne eere of tong Pf. 16: g. vergel. Hand. 2: 26. zal u eerbiedig loven.
3. Waeckt op, gy luyte, ende harpe, om den goeden God, met dankbare maetgezangen, groot te maken : ick fal in den dageraet opwaken , om mijnen God met ftem en fnaren te prijzen.
4. Ick fal u loven, niet alleen onder mijne landgenooten, maer ook, zoo veel het my doenlyk wezen zal, onder de volcken , o HEERE : ende ick fal u pfalmfingen onder de natiën.
5. (a) Want uwe goedertierenheyt is groot tot boven de hemelen : ende uwe waerheyt tot aen de bovenfte woleken. vergel. Pf. 36; 6.
6. Verheft u dan, tot mijne hulp, o Godt, laet het
bli;-
(«0 Pt 56: 6. ende 57: n.



PSALM. CVIII. 383
blijken, dat gy hooger zijt dan alle de hoogen, en machtiger dan alle de machtigen, verhef u boven de hemelen:
ende uwe eere zy over de gantfche aerde , opdat alle volken erkennen mogen , dat Gy machtig zijt , om uwe gunstgenooten, uit de meest dreigende gevaren, te verlosfen.
7. Op dat uwe beminde Israëlieten, onder mijn befluur, van den overlast hunner vyanden, bevrijdt worden: geeft heyl [ioor] uwe rechterhant, verlos ons, door uwen alles vermogenden byftand , uit alle ongelegenheden , ende verhoort ons , zoo menigmael wy, uit onze nooden , tot u roepen.
8. Godt "heeft gefproken in fijn heyligdom; en een almachtig bevel in den Hemel gegeven, dat ik, over alle de omliggende volken, zoude zegepralen: [dies] fal ick van vreugde opfpringen, ick fal Sichem deylen: ende het dal Succoth fal ick afmeten, ik zal niet alleen te Sichem , in het eigenlyk gezegde Kanaan, maer ook in het Overjordaenfche, daer het dal van Succot gelegen is, als Koning heerfchen.
9. Gilead is mijne , Manaffe is mijne , ende Ephraim is de fterckte mijnes hoofts: Juda is Hlijn Wetgever: In Juda is wel de zetel van mijn Koninglyk en wetgevend gezach, maer ik voer ook de heerfchappy , over alle de ftammen van Israël.
10. Ook heeft de heer de nabuurige volken, aen mijnen fcepter onderwerpen. Moab is mijn wafchpot; ik heb het in mijne macht, om de Moabieten , tot de laegfte diensten te gebruiken : ook op. Edom fal ick mijn fchoe werpen, en de Edomieten, eerlang, tot eenen voetbank mijner voeten (lellen : zelvs over Paleftina fal ick juychen, en my verblijden, over de onderwerping der Philiftijnen, aen mijne wijduitgeftrekte Heerfchappy.
11. Dit alles heb ik aen den heer, aen zijnen gunstigen byftand, te danken. Wie fal of zou my voeren in eene vafte ftadt ? Wie, buiten den Almachtigen God, zou my, tot zulk een toppunt van geluk, hebben opgevoerd?
XI. DEEL.



384 PSALM. CVill.
wie fal of zou my leyden tot in Edom* en zelvs mijnè heerfchappy tót over de Edomieten hebben uitgebreid?
12. (b) Sult gy 't niet zijn, of zijt gy het niet alleen p alles machtige Godt , [die] ons voorheen verftooten haddet? ende die niet uyt en toogt, o Godt, mei onfe heyrkrachten, zoodat gy ons uwen byftand niet verleendet, om dappere daden te verrichten ?
13. Geeft gy ons hulpe uyt de benaeuwtheyts help ons, tegen de nog overige vyanden. Op U alleen hebben wy ons vertrouwen gefield: want 's menfchen heyl en hulp is, zonder uwen machtigen byftand , enkele ydelheyt.
14. In Godt, en door zijnen machtigen byftand j fullen wy kloecke daden doen: ende hy fal onfe wederpartijders vertreden , en geheei aen ons onderwerpen»
PSALM. CIX.
£[Ët opfchrivt leert ons , dat deze Pfalm, door david gedicht, en aen den Opperzangmeester, tot den openbaren dienst van het Heiligdom, is overgegeven.
Wy ontmoeten hier eenen fpreker, die zich voor deri heer beklaegt, over de fnoode mishandelingen, welke hem, door zijne vyanden in het gemeen, en door eenen derzelver in het byzonder, niet tegenftaende alle zijne lievdeblijken, ondankbaer werden aengedaen; biddende dat de heer zijne zaek handhaven, en demishandelingen, hem aengedaen, op eene geduchte wijs wreken wilde.
Maer wie is hier deze fpreker? — Hy befchrijvt zich j als den knecht des heeren vs. 28. en noemt jehovah zijnen God vs. 26. Hy had eene blakende lievde tot God, daer
H
W Pf. 60: 3.



PSALM. CIX. S8S
fay geduurig in het gebed was vs. 4. én een aHerftdrkst vertrouwen op zijnen God vs. 30-3 r: Daerenboven Was hy een heilig mensch, in zijnen ganfchen wandel; het lijden, hét welk hy van godloozen en bedriegers onderging , werd hem zonder öorzaek, én in vergelding van zijne lievdediensten, ondankbaer aengedaert, vs. 2- 5. — Deze uitnemende perfoon komt hier voor, in de treurigïle omftandigheden. Hy was een ellendig en nooddruftig man, Vs. 16, 22. Hy Was aen een allerzwaerst en meer dan gemeen lijden blootgefteld, vs. 1*5, 22, 23, 24. — Alle deze merkteekens wijzen ons allerduidelykst, naer den lijdenden messias.
Dit zal nog nader blijken , -wanneer wy de vyanden van onzen fpreker befchouwen. -u- Dan worden zy eens in hetmeervouwd genoemd, vs. 2-5. en 21-31. dan eens in het enkelvouwig getal, vs. 6-19. Wy zien 'er ui;, dat 'er onder alle die vyanden .één was , die in kwaedaertigheid uitmuntte. -1— Voor het overige wareh deze vyanden , de fnoodfté van alle menfchen. Zy mishandelden iemand, die God by uitnemendheid vreesde; én dat zonder eenige oorzaek, niet tegenftaende alle de lievde, welke hy hun bewezen had. Zy vervolgden hem tot 'ér dood toe, vs. 16. zy fpraken tegen hem met eene valfche tong, vs. 2, 3. zy fchudden hunne hoofden en fpraken vloeken uit, tegen dien onfchuldigen en heiligen, vs. 25, 28-.
Dit alles, past by uitnemendheid wel op den Messias, en het bitter lijden, het welk hem, door de Joden zijne vyanden, en byzonder door den verrader judas, jj aengedaen.
Er is wel onder de Uitleggers, die david zeiven voor den fpreker in dezen Pfalm houdeh ■, ziende op de mishandelingen, welke hem, ten tijde van saul, of liever van absalom, en Wel byzonder door achitóphel en simei-, waren aengedaen; maer zoo, dat david , öp deze gévallen denkende, door den Prophetifchen Geest zy opgeheven, ter befchouwing van het duldelöos lijden * het welk de »4EssiAs, zijn luisterrijk tegenbeeld, ondergaen 2öüdet «** Dan, onzes erachtens, heeft dav/d hier regelrecht her
XL DF.E6. Bb



s8<5 PSALM. CIX.
oog op den messias, en den lijdenden Middelaer fprekende ingevoerd. — Niet alleen pasfen alle de opgegevene merkteekenen , eigenaertig op dezen verheven perfoon ; maer het Godlyk gezach van Apostel petrus, die vs. 8. op judas den verrader te huis brengt, Hand. i: ao. laet by ons geene de minfte twijfeling over. Te weten, de Apostel betoogt de noodzakelykheid der verkiezing van eenen anderen opziener, in judas plaets, daer uit, omdat de opvolging van eenen anderen in de plaets van dien verrader, reeds in het boek der Pfalmen voorfpeld was. Maer, de aengehaelde uitdrukking komt nergens anders voor , dan alleen Pf. 100: 8. By gevolg, moet hy geoordeeld hebben, dat de fpreker in dezen Pfalm op dat geval geoogd hebbe, en de messias zelve zy. Hy haelt de gemelde woorden van dezen Pfalm , niet Hechts by wijs van overbrenging of toepasfing aen; maer hy zegt Hand. i: 16. uitdrukkelyk , dat de Schrivt metst vervuld worden, welke de Heilige Geest, door den mond van david, omtrent judas voorzegd had. — Voeg 'er by, dat 'er eene blijkbare overeenkomst zy, tusfchen dit zangftuk en andere Pfalmen; welke, gelijk de XXII^" en LXIXten, ontegenzeggelyk van den lijdenden messias handelen.
De vyanden derhalven, over welke de messias zich beklaegt en de Godlyke wrake afvordert , zijn in het gemeen de hardnekkige Joden, die Hem zulk een bitter lijden hebben aengedaen, en in het byzonder judas ; maer zoo evenwel, dat het gene hier over dien verrader bedreigd wordt, niet alleen hem in de eerfte plaets betreft, maer te gelijk het ganfche Joodfche volk.
Men kan dezen Pfalm, op de volgende wijs verdeeleo.
I. Dat de messias eerst zijne begeerte, aen den heer in
het gemeen voorftelle, vs. i b. en Iï. Daerna de byzonderheden , welke in dit algemeens
voorftel liggen opgefloten, nader uitbreide vs. 2-31.
A. Hy vertoont het grouwzaem beftaen zijner vyanden, aen God zijnen Vader vs. 2-5.
B. Daerna



PSALM. CIX. 387
B. Daerna bidt Hy, om wraek over hunne boosheid, vs, 6 - 20.
C. Wijders fmeekt Hy, om verlosfing uit al zijn ftrijd en lijden, vs. 21-27.
D. Eindelyk befluit Hy, met eene verklaring van zijn ftandvastig geloo vs vertrouwen, vs. 28-31.
1. Een Pfalm Davids, voor den Opperfangmeefter. O Godt mijnes lofs, die altoos het voorwerp van mijnen lov geweest zijt, en dien ik ook, nadat mijne fmeekbede zal verhoord zijn, de eer van mijne verlosfing en verhooging geven zal! en fwijgt niet, betoon dat Gy de rechtvaerdige Richter zijt, in het wreken van mijne woedende vyanden, die my reeds, zoo lang en onverdraeglyk, ftraffeloos mishandeld hebben.
2. Want de mont _ des godtloofen , ende de mont des bedrogs, zijn tegen my open gedaen, mijne vyanden hebben my, in mijn afwezen, op eene Godvergetene wijs, misdaden te laste gelegd, waervan ik ten eenemael onfchuldig ben; en ondertusfchen, wanneer zy met my fpraken, behandelden zy my vriendelyk, en droegen my, nae het fcheen, achting en lievde toe. Maer, het waren woorden van bedrog ; onder fchoonfchijnende woorden zochten zy my te verftrikken, of immers daerdoor te verblinden: want, fy hebben met my gefproken met een valfche tonge.
3. Ende met hatige woorden , welke niet alleen oit eenen bitteren haet voortkwamen, maer ook ingericht waren , om my overal gehaet te maken , hebbenfe my omcingelt, en als van rondom befprongen; ja (a) fy hebben my beftreden, zy zijn vyandig tegen my opgetrokken , om my in hunne handen te krijgen , met gewapende benden, zwaerden en ftokken, en dat fonder dat ik hun oorfake gegeven had , om my zoo geweldig te behandelen, en zoo vyandig aen te vallen.
4. De weldaden welke ik hun bewezen heb, vergelden zy met wreede mishandelingen. Voor mijne liefde ,
O) Pf. 69: 5.
XI. DEEL. Bb 2
Bb 2



388 PSALM. CIX.
ftaenfe my tegen: Ik heb hun alle mogelyke bewijzen van lievde gegeven, onet woorden en daden, daer ik het Joodfche land ben doorgegaen leerende en goed doende; maer, ter wedervergelding, gedragen zy zich als Jatans tegen my, door my kwaedaertig te lasteren: maer ick was [pets in] in't gebedt, of gelijk 'er eigenlyk ftaet, ik was het gebed zelvs, ik was geheel gebed, ik deed niets anders dan bidden , ik bad by alle gelegenheden , niet. alleen met uitgebrachte woorden, maer ook met geduurige uitfchietende zuchtingen. Dan, niet tegenftaende ik hunne belangen altoos op mijn hart droeg, en geduurig ten hunnen beste fmeekte, hebben zy mijne lievde met boosaertig geweld beantwoord.
5. Ende fy hebben my quaet voor goet opgeleyt, ende haet voor mijne liefde, mijne lievde hebben zy met eenen doodelyken haet vergolden.
Vs. 6-20. bidt de lijdende messias, om wraek over de boosheid van zijne vyanden.
Omtrent dit ftuk, hebben wy eenige aenmerkingen vooruit te zenden.
I. Komen dan deze vloekfpraken, zou men kunnen denken, overeen, met het lievderijk beftaen van den zachtmoe'digen Verlosfer? — Dan, deze vloekfpraken vloeiden geenszins voort uit een wraekzuchtig grondbeginfel. Befchouwde hy hen als verblinde menfchen, dan had Hy met hun een teerhartig medelijden. Maer zijne vloekbeden, kwamen voort uit eenen heiligen yver voor Gods eer, welke door zijne vyanden aengetast en gefchonden was.
II. Waerom vordert de messias deze wraek van God zijnen Vader? Was hy zelvs niet in ftaet, om dezelve uit te oefFenen ? _- Dan, de Verlosfer moet hier als mensch befchouwd worden, in den ftaet zijner vernedering. Na zijne verhooging, zou hy wel de macht ontvangen, om het gericht te houden , Job. s- maer aengemerkt als Middelaer, moest hy deze macht van zijnen Vader erlangen.
III. Jn



PSALM. CIX: S8;
III. In de aenklacht vs. 2 - 5, fpreekt de messias van zijne vyanden in het meervouwd ; maer, nu hy de wraek over hen begeert, gebruikt Hy het enkelvouwig getal vs 6-19, behalven vs. 20. daer Hy zich weder in het meervouwd uitdrukt. — De reden van deze verandering is hierin gelegen, dat de ftraffen, welke in de vloekbeden liggen opgefloten vs. 6 - 20 , wel alle de vyanden van onzen Spreker, welker boosheid hy befchreven heeft vs. 2 - 5. overkomen; maer eenen uit Jien , die als het hoofd en de aenvoerer was, in het byzonder treffen zouden.
IV. Wijders hebben wy, omtrent deze vloekfpraken, nog aen te merken, dat dezelve te gelijk als voorzeggingen moeten befchouwd worden.
V. Eindelyk , deze vloekbeden zijn allerontzachlijkst. Maer, men herinnere zich, dat het misdrijv, over het welk dezelve bedreigd worden, ook zoo verfoeilyk is, dat het nimmer weergae had. Voeg 'er by, dat de hier bedreigde ftraffen alleen tijdelyk zijn; fchoon bet gevolg van zijn fchuldig uitgaen uit Gods gericht', niets minder dan de eeuwige rampzaligheid zijn konde. Trouwens, de boosheid der vyanden van den messias , zou in het openbaer, voor het oog der ganfche waereld, gepleegd worden ; en daerom vorderde ook Gods Rechtvaerdig. heid, dat zulke misdaden, tot elks affchrikking, In den tijd geftraft worden.
De volgende vloekfpraken betreffen, A. In het byzonder judas vs. 6-19. B. en meer algemeen het hardnekkige volk der Ja. den vs. 20. — In het eerfte Jluk, vinden wy drie byzonderheden. et. Eerst worden de ftraffen voorgefteld, welke judas in eigen perfoon treffen zouden, vs. 6-8. /S. daerna die, welke zijnen nazaten overkomen zouden, VS. 9 - IS- \>. eindelyk, wordt de billykheid vm deze oordeelen aengetoond, vs. 16-19.
6. Stelt, ó rechtvaerdige Richter, dien fnooden booswicht onmiddelyk voor uw Godlyk Gericht. Zet eenen godtloofen, te weten den Vorst der duisternis, dien
XI. DEEL. *JJb 3



39o PSALM. CIX.
godloozen by uitnemendheid, over hem, tot eenen overheerfcher. Laet de opperfte der booze Geesten, over hem in het gericht de overhand hebben, ende de fatan ftae aen fijne rechterhant, in Uwe rechtvaerdige vierfchaer, om hem te befchuldigen,
7. Als hy aldaer gerichtet wort, fo gae hy fchuldigh uyt , zonder dat hy iets ter verfchooning hebbe in te brengen; ende (b) fijn gebedt wanneer hy, uit vrees voor de geduchte ftraf, om vergeving fmeeken mogt, worde niet verhoord ; dat zelve gebed zy tot fonde, en diene om zijn oordeel te verzwaren.
8. Dat fijne dagen weynigh zijn: dat een haestige dood hem overvalle.en een ander neme fijn ampt, om de bediening, welke door zijnen dood open valt, waer te nemen.
Dit alles is blijkbaer in judas vervuld. — Zelvs in zijn leven , is hy voor het Godlyk gericht in zijn geweten betrokken; byzonder in dat tijdsgewricht, het welk Matth. 27: 3-5- befchreven is. Toen is de godlooze by uitnemendheid over hem gefield , wanneer de fatan op hem de overhand had, en in zijn geweten voor God befchuldigde. Hy ging fchuldig uit, naedien hy zijne misdaed noch ontkomen, noch bedekken konde, maer uit moest roepen : ik heb gezondigd , verradende het onschuldig bloed. Door de angften van zijn geweten geperst, zal die heillooze gebeden hebben om genade ; maer zijn gebed , het welk niet uit ware boetvaerdigheid voortkwam, kon niet anders dan hem tot zonde wezen. Bemerkende, dat 'er voor hem gene genade ware, heeft hy zijne dagen weinige gemaekt , en door den fatan aengefpoord , verwoede handen aen zich zeiven geflagen. Voorts deed zijn rampzalige dood het Apostelambt voor matthias open vallen.
9. Dat de Godlyke wraek zich ook over de nakomelingen van dien heilloozen uitftorte. Dat fijne kinderen weefen en van elk verlaten worden , ende dat fijn wijf eene arme en verachte weduwe worde.
10. Ende
O') Epr. 15: 8. ende 28: 9.



PSALM. CIX; 39i
10. Ende dat fijne kinderen hier ende daer, als verachte ballingen, door eenen razenden honger geperst, fihuddende en beevende omfwerven, ende met bedelen hun brood zoeken , ende dat ze [den nootdruft] uyt hare verwoefte plaetfen foecken, omdat de bezittingen, uit welke zy voorheen hun beftaen vonden, geheel zullen verwoest zijn.
11. Dat de fchult-eyffcher met de uiterfte geftrengheid, aenflae al dat hy heeft nagelaten, ende dat de vreemde die tot hem geene de minfte betrekking hebben, de vruchten van fijnen arbeyt rooven.
•12. Dat hy niemant en hebbe, die weldadigheyt [over hem] of liever over hen, zijne kinderen namelyk, uytftrecke, dat zijne kinders niemand aentreften, die eenig medelijden met hun hebbe, of hun de minfte weldadigheid bewijze, ende dat 'er niemant zy, die fijne weefen genadigh zy.
13. Dat zelvs alle fijne nakomelingen, als een onnutte boom, met wortel en tak, geheel en al uytgeroeyt worden: haer name en gedachtenis worde uytgedelgt in 't ander geflachte, zonder dat 'er een tweede geflacht van overblijve.
14. De ongerechtigheyt fijner vaderen worde gedacht by den HEERE, ende de fonde fijner moeder en worde niet uytgedelgt. De rechtvaerdige Richter toone, door zijne kinderen op eene zichtbare wijs te ftraffen, dat hy de misdaden van zijne voorouderen , wel degelyk gedachtig zy.
15. Datfe geduerigh voor den HEERE zijn : als nog openftaende fchulden, welke by aenhoudendheid om wrake roepen : (c) ende hy roeye hare gedachteniffe, den naem der voorouderen van dezen heilloozen, voor altoos uyt van der aerde.
16. D,eze oordeelen , hoe ontzachlyk zy ook wezen mogen, heeft deze booswicht rechtvaerdig verdiend. Om dat hy niet gedacht en heeft weldadigheyt te doen,
(c) Job 18: 17. Pfïlm 34! 17.
XI. deel. Bb 4



m psalm. cix.
en lievde met lievde te beantwoorden, maer heeft den elendigen ende den nootdruftigen man , die eén perfoon is van de hoogfte waerdigheid , onfchuldig en onmanfchelyk vervolgt : endf omdat hy alle middelen van, list en boosheid heeft by de hand genomen, om den verflagenen van herte , wiens hart door de bitterde wederwaerdigheden als doorftoken, en wiens ziel bedroevd was tot der dood toe,, in de handen zijner vyanden over te geven, om [hem] te dooden.
17. Dewijle dan hy den vloeck, den ftaet van eene uiterfte rampzaligheid, heeft lief gehadt, en zich, tegen de overreding van. zijn gemoed , aen eene misdaed heeft fchuldig gemaekt, welke niet kan nalaten, den vloek naer zich te Hepen, dat die vloek hem dan fchielvk en onverwacht overkome : ende dewijl hy geenen luft gehadt en heeft tot den fegen, fo zy die verre van hem.
x8. Ende hy zy bekleedt met den vloeck, als met fijn kleet, de vloek omgeve hem geheel en al; zoodat het in alle opzichten naer buiten kenbaer worde,' dat hy vervloekt zy, ende dat die vloek gae tot in het binnenlte van hem , en alle zijne aderen doordring?, als het water, ende als de olie, die alles doordringt, ga die vloek door tot in fijne beenderen.
19. Die vloek zy hem als een kleet [daer mede] hy fich bedeckt, en waerin hy zich geheel inwindt; zoodat 'er niets anders dan vloek aen hem te zien zy] ende de vloek zy hem tot een gordel daer mede hy hem fbeets gordet. Laet de vloek hem niet alleen overkomen als een kleed, het welk, hoe geheel het hem ook dekke, nog zou kunnen afgeworpen worden; maer laet het een aenklevende vloek zijn, gelijk een gordel de kleederea aen de lenden doet kleven.
Deze vloekbeden, alle in het enkeivouwig getal voorgefteld, zouden wel in het byzonder judas treffen, als het hoofd en de aenvoerer van messias vyanden; dan dat dezelve niet tot eenen perfoon alleen moeten betrekkelyk gemaekt worden; maer ook tot allen, die zich in het mishandelen
van



PSALM. CIX. 303
van den messias, aen dien booswicht gelijk fielden, is alleszins blijkbaer uit vs. 20, daer de uitdrukkingen in het meervouwige voorkomen.
20. Dit oordeel en alle de gemelde vloeken, zy het werckloon en de welverdiende vergelding mijner tegenftanders , die zich als zoo veele fatans tegen my aenkanten, door my de grouwzaemfte Belialsftukken aen te tijgen. Dat zy alle, op zulk eene geduchte wijs, geftraft worden van den HEERE , den rechtvaerdigen Richter, ende die ftraf zy het lot der gener die quaet fpreken tegen mijne ziele, daer ik geheel onfchuldig ben, om niy £en verderve te brengen-
Alle deze vloekfpraken, zijn werkelyk over de vyanden van den messias gekomen.
A. Wat den hoofdvyand judas aengaet. — Het is waer men moet dan onderftellen, dat deze booswicht vrouw en kinderen gehad hebbe. Maer in dit te Hellen is geene de minste zwarigheid : petrus was ook getrouwd, en het was den Apostelen zoo wel als anderen geoorloovd een wijv te hebben, 1 Cor. 9: 5. — Het is zelvs niet onwaerfchijlyk, dat judas veele kinderen gehad hebbe , en met een talrijk huisgezin bezwaerd ware. Daeruit kan hy aenleiding genomen hebben, om eerst de beurs te beitelen, en daerna zijnen gezegenden Meester, om 30 zilverlingen te verkoopen.
g. Wat de andere vyanden van den messias aengaet, de hardnekkige Joden, die dezen onfchuldigen als eenen misdadiger behandelden ; deze hebben den meest geduchten vloek, in de verwoesting van Jerufalem, blijkbaer ondervonden.
Vs. 21-27. fmeekt de messias, om verlosfing uit al zijn Jlrijd en lijden.
21. Maer gy, o HEERE Heere, die de waerachtige God zijt, en de grondfteun van mijn vertrouwen , maeckt 'et met my zoo als het goed is in m e oogen,
XI. deel. Bb 5



394 PSALM. CIX,
om uwes naems wille: zoo als het de luister van uwe Volmaektheden vordert; dewijle uwe goedertierenheyt goet en overvloejende is, verloft my uit al mijn ftrijd en lijden; ftel my in eenen ftaet van aengename ruimte.
22. Want ick ben in alle opzichten elendigh ende nootdruftigh, ende mijn herte is in 't binnenfhe van my doorwondet, van angften en verdriet; mijne ziel is geheel bedroevd tot der dood toe.
23. Ick gae henen, of ben genoodzaekt henen te gaen, en door de gewapende bende gegrepen , mijne lievelingen te verlaten, gelijck een fchaduwe, wanneerfe haer neygt en daerop fchielyk uit het gezicht verdwijnt : ick worde geduurig, van de eene plaets en vierfchaer naer de andere, omgedreven als een fprinckhaen.
24. Mijne knien ftruyckelen van vallen, waerdoor ik geheel verzwakt en aemechtig ben , ende mijn vleefch is door al mijn lijden gemagert, fo dat 'er geen vet meer aen en is:
25. Nogh is het mijnen bitteren vyanden niet genoeg.Gnder al mijn duldeloos lijden, ben ick hen een fmaet: als fy my fien , fo fchudden fy haer hooft, om hunne verachting te betoonen.
26. Helpt my, door uwe verfterkende invloeden , welke ik als mensch zoo noodig heb, dat ik zonder dezelve bezwijken zoude, HEERE mijn Godt : verloft my uit deze benauwende omftandigheden, nae uwe goedertierenheyt.
27. Óp dat mijne vyanden befchaemd worden, en fy by ondervinding weten, dat dit uwe hant is: die my verlost; [dat] gy 't, HEERE, gedaen en my, volgens uwe belovten, uit het lijden verhoogd hebt.
Eindelyk bejlv.it de messias, met eene verklaring van zijn Jiandvastig vertrouwen, vs. 28-3r.
28. Laetfe vloecken, maer fegent gy; Eigenlyk ftaet 'er, in den toekomenden tijd, mijne vyanden zullen wel vloeken; maer zegent gy; laetfe haer opmaken ,
maer



PSALM. CIX. 395
maer datfe befchaemt worden : zy zullen zich wei tegen my opmaken , maer zy zullen befchaemd worden' doch dat fich uwe knecht verblijde. Ik, die als Middelaer Uw Knecht ben, zal my verblijden over de verlosfing , welke Gy my. fchenken zult.
29. Laet mijne tegenftanders met fchande bekleedt werden: ende datfe met hare befchaemtheyt fich bedecken, als met eenen mantel. Mijne vyanden zullen met fchande als geheel overdekt worden , en de befchaemdheid zal hen omringen gelijk een mantel.
30. Ick fal daerom den HEERE met mijnen mont feer loven : ende in 't midden van velen in groote volksvergaderingen, fal ick hem prijfen. '
31. Want hy fal my den nootdruftigen by uitnemendheid, ter rechterhant ftaen: om my in al mijn ftrijd en lijden te verfterken, en dat om [hem] die zijn Knecht is, te verloffen van de gene die fijne ziele veroordeelen als ware hy een Belialsman en een Godslastcraer.
J? S A LM. CX.
J)It verheven dichtftuk, heeft eenen uitnemenden perfoon ten onderwerpe, welken david zijnen Heer noemt; vermeldende de Koninglyke waerdigheid van dezen Heer \ de menigte en volvaerdige gehoorzaemheid van zijne onderl danen, zijn eeuwig Priesterdom, en de onderbrenging van alle zijne vyanden.
Maer wie is deze uitmuntende perfoon, welken dav'id zijnen Heer noemt? — Er is geen twijfel aen, of het is de messus onze verheerlykte Middelaer. — Dit is, uit den inhoud van den Pfalm, klaer genoeg, david had niemand onder de ftervelingen, die boven hem verheven was. Het moet derhalven een Godlyk perfoon zijn, welken hy vs. r. zijnen Heer noemt. Wie is 'er anders aen Gods rechteh and" gezeten, dan onze verhoogde Verlosfer vs. 1 ? Kan het op
XL DEEL.



396 ■ PSALM. CX.
eenen anderen Vorst worden toegepast , dat God den fcepter zijner fterkte uit Sion zenden zoude vs. 2 ? Is iemand der
waereldfche Vorsten, Priester tot in eeuwigheid vs. 4? .
De Heer christus zelvs, Matth. 22 , petrus Hand. 2 paulus 1 Cor. is> Hebr. j, 5. 7. en 10. pasfen dezen Pfalm niet alleen op den messias toe, maer ontleenen ook daeruit hunne bewijzen, zoo voor zijne eeuwige Godheid, als voor zijne Priesterlyke en Koninglyke waerdigheid. — Voeg 'er by, dat dit Huk, by de Joden, ten tijde van jesus omwandeling op aerde , algemeen bekend en aengenomen was: want anders zouden zy tegen 's Heilands redeneering, Matth. 22. zekerlyk hebben ingebracht, dat het de messus niet ware, welken' david zijnen Heer genoemd had.
Wanneer en by welk eene gelegenheid, Koning david dezen Pfalm gedicht hebbe, kan met geene genoegzame zekerheid bepaeld worden. — Waerfchijnlyk heeft de PropfeeUfche Geest de gedachten van den Dichter, by gelegenheid dat hy, met zijne befpiegelingen, omtrent zijn Koningrijk verkeerde , zoo als het onder de nabuurige volken was uitgebreid , hooger opgeheven , ter befchouwing van den messus en zijn geestelyk Koningrijk,
IVy onderfcheiden in dit zangftuk twee hoofddeelen.
I. In het eerfte, wordt de inhuldiging van den messias , in zijn hemelsch Koningrijk afgemaeld; Hy zou niet alleen eene zeer groote menigte van gehoorzame onderdanen hebben ; maer ook zijn Koninglyk gezach zou gepaerd gaen met eene Priesterlyke waerdigheid van eeuwige geduurzaemheid, vs. 1-4.
II. In het tweede , worden de heldhaftige overwinningen befchreven, welken de messias op zijne vyanden behalen zoude, vs. 5-7.
1. Een Pfalm Davids. De HEERE, God de Vader, heeft tot den messias, welken ik als mijnen Heere eerbiedig , en tot den grondflag ftel van mijn ver. trouwen; na dat Hy door lijden geheiligd was, gefproken : Aenvaerd de heerlykheid welke ik U van eeuwigheid beloovd
heb,



PSALM. CX. 397
heb, als den loon op den arbeid uwer ziele, en Sit tot mijner rechterhant , bekroond met de hoogfte heerlykheid en magt, als Koning van de ganfche waereld. Bezit deze Koninglyke macht en heerlykheid, en oefen die in het vergaderen, beftieren, en befchermen van uwe Kerk , tot dat ick alle uwe vyanden, die zich tegen U en uw Koningrijk aenkanten, aen U onderworpen, en gefett fal hebben tot een voetbanck uwer voeten*
Nu fpreekt de Dichter Forst messias zetve aen.
2. Gy, verheerlykte Middelaer, zult zeer voorfpoedig zij» in het uitbreiden en beftieren van uw Koningrijk. De HEERE God, Uw eeuwige Vader, fal het woord van het Euangelie, het welk men als den fcepter uwer fterckte befchouwen moet, voor zoo ver Gy, door dit middel, Uw geestelyk Koningrijk krachtdadig zult oprichten , fenden uyt Zion, naedien het Euangelie het eerst te Jerufa. lem en onder de Joden zal gepredikt worden, en van daer onder alle de Heidenen. Ook onder deze, zal dat Euangelie een gezegend middel zijn , om wederhoorige zondaren aen uwe'Heerfchappy te onderwerpen. Daer toe zal God zijn Almachtig bevel geven, [/eggende,] Heerfcht in 't midden uwer vyanden.
3, Uw geloovig en gehoorzaem volck fal feer gewilligh zijn , om U hulde te doen , en zich aen Uwe Koninglyke Heerfchappy eerbiedig te onderwerpen, op den dagh uwer heyrkracht, wanneer Gy met het Euangelie zult uittrekken, om uwe onderdanen te verzamelen. Zy zullen uitblinken in heylige cieragien van geloov en Godsvrucht: uyt de baermoeder des dageraets fal u de daeuw uwer jeugt zijn.
De laetfte woorden zijn ongemeen duister, en worden daerom zeer verfchillendlyk opgevat. — De LXX. en andere Vertalingen hebben eenvouwig, uit de baermoeder heb ik « voor den dageraed geboren, en laten de woorden u de dauw geheel weg. — Volgens deze vertaling, zou hier de leer der eeuwige Generatie zeer duidelyk geleerd worden, en de zin deze zijn: „ Uit de baermoeder, uit my zei ven, heb ik
XI. DEEL.



398 PSALM. CX.
„ u, voor den dageraed van den tijd geloren." — Maer* hoe zouden dan de woorden, u de dauw, in den text zijn ingefloopen ?
Wy houden ons aen de gewoone Maforetifche lezing : en om geene verfchiüende gedachten op te tellen, zeggen wy eenvouwig, dat de volgende vertaling en uitbreiding ons best behage : „ uit de baermoeder , gelijk de dauw uit de „ baermoeder van den dageraed, wanneer de dag aenbreekt en „ geboren wordt, in grooten overvloed voortkomt; zoo zal „ ook de dauw van uwe jeugd voortkomen : uwe jongelingen „ en dappere voorftanders zullen zoo talrijk en overvloedig „ zijn , als de droppelen van den morgendauw."
4. De HEERE heeft in den eeuwigen vrederaed ge» fworen, verg. Hebr. 7: 20, ai. opdat Gy u, met deze beëedigde belovten , in uwe diepe vernedering en onder uw duldeloos lijden zoudt bemoedigen, ende 't en fal hem niet berouwen, God de Vader zal zijne belovte geftand doen: Gy zijt Pr ieder in (a) eeuwigheyt, in deze uwe Priesterlyke waerdigheid, zult gy geene opvolgeren hebben, Gy zult dezelve bekleeden tot aen de voleinding aller dingen ; ook zal de kracht van uwe offerande, zich in de zaligheid van uw volk, tot in eene onbepaelde eeuwigheid uitftrekken. Gy zijt Priester nae de ordeninge Melchizedeks, niet uit Levi oorfprongelyk maer uit Juda, op welke ftam mose niet gefproken heeft van het Priesterfchap, Hebr. 7: 4, Gy zijt Priester en Koning te gelijk, het welk onder de Wet niet gefchieden mogt. Daerenboven, is Uw Priesterdom, even als dat van melchizedek , eenig en zonderling in zijn foort; zoodat Gy daerin geene opvolgeren hebben zult. Eindelyk zijt Gy Priester, niet als aaron van ééne eenige Natie, maer van alle volken; gelijk melchizedek, die abraham zegende in den naem van God den Allerhoogften, die hemel en aerde bezit, Gen. 14: jp.
00 Hebr. 5: 6. ende 6: 20. ende 7: 17.



PSALM. CX. 399
Vs. 5 - 7. wordt van den messias , in den derden perfoon gefproken.
Maer tot wien is dan de aenfpraek gericht? — Onzeg erachtens , tot God den Vader. De messias , aen welken alle de volgende verrichtingen worden toegefchreven, komt hier even als vs. 1. voor, onder den naem van heer, en deze heer de messias, is aen de rechtehand van God zijnen Vader.
5. De Heere de verhoogde Middelaer, is aen uwe rechterhant: eeuwige Vader! bekroond met eer en heerlykheid: hy fal Koningen verflaen ten dage fijnes toorns ; wanneer Hy wraek zal oefenen over de Vorsten, die zich, tegen de uitbreiding van Zijn Rijksgebied, vyandig verzet hebben.
6. Hy fal recht doen onder de Heydenen, (b) hy fal 't vol doode lichamen van zijne verflagene vyanden maken: hy fal verflaen den genen die 't Hooft is over een groot lant.
De gedachten van zulke Uitleggeren, verdienen zeer veel opmerking, die meenen, dat vs. 5, 6a. de uitroejing der Heidenfche Eeizeren voorfpeld worde. Immers, federt de overwinning van constantyn den Grooten over licinius , hielden de geweldige vervolgingen der Christenen op„ en het Euangelie werd, onder de befcherming der Keizerlyke macht, wijd en zijd voortgeplant. — Door het hoofd over een groot land, vs. 6h. verftaet men den Antichrist, die eenmael zeker, door den verheerlykten Kerk-Koning, geheel zal verflagen worden.
7. Hy fal op den wegh, wanneer hy zijne overwinningen over zijne vyanden heldhaftig voortzet, eens haestig uyt de beke drincken om zijnen verhitten dorst te lesfchen: daerom en daerop fal hy aenftonds het hooft weder om hooge heffen, om zijne zegeprael te vervolgen en te voltooijen.
(J) Openb. 14: 14, &c, ende 16: 14, &c. ende 20: 8, &e. XI. DEEL.



4©o psalm, cx;
Een beek, wordt wel eens zinbeeldig genomen voor lip den en verdrukkingen; byzonder voof de angften en fmerten, waer mede de messias , geduurende zijn lijden, overftort was. Dit heeft vele Uitleggeren in de gedachten gebracht, dat ook hier het drinken uit de beek, tot den ftaet van 's Middelaers lijden moet gebracht worden ; terwijl de volgende uitdrukking, hy zal het hoofd omhoog heffen, den ftaet van zijne verhooging zoude afbeelden.
Dan, dit fchijnt ons blijkbaer te ftrijden, met den geheelen inhoud van dezen Pfalm ; in welken geen enkel Woord gefproken Wordt van messias lijden, maer alleen van zijne verhooging, tot een eeuwig Priesterfchap en Koninglyke Heerfchappy, ten welken einde hy zijne vyanden, van tijd tot tijd verflaen , en eindelyk geheel en al verdelgen zoude. *-»
Wy voegen ons daerom by de zulken, die de zaek zoo begrijpen: dat de verhoogde Middelaer hier worde afgeteekend, als een zegepralend overwinnaer, die door het vervolgen van zijne vyanden verhit , in haest eenen dronk neemt uit eene beke, om zijnen dorst te lesfchen , en daerna het hoofd weder moedig opheft, om zijne zegeprael met vernieuwde krachten voort te zetten.
t s A t m. CXL
T"Vt lied behelst eene opwekking tot 's heeren lov, uit aenmerking van zijne groote daden, in welke Hy zijne Voltnaektheden kennelyk verheer'iykt had, gepaerd met eene aenfpooring tot de vrees des heeren.
Dit zangftuk begint, even als de twee volgende Pfalmen, met een hallelujah. — Men vraegt daerom, of deze en de volgende CXHden Pfalm mede tot dien Lovzang behooren, die by de Joden het hallel genaemd wordt; dan, of dezelve alleen beftond uit zes Pfalmen , van CXUI tot
CXVIII



PSALM. CXI 4ot
CXVIII ingefloten. Er is namelyk die meenen, dat Pfalm CXI en CXII, wel niet tot den eigenlyken inhoud van dit hallel behoorden , maer tot eene voorbereiding van den gemelden Lovzang dienden. Dan , hier tegen merkt men met recht aen, dat Pfalm CXI, CXII en CXlX, alle drie, in de verdeeling der verfen, nae de letteren van het Hebreeuwfche Alphabeth gefchikt zijn , het welk geen plaets heeft in die zes Pfalmen, welke tusfchen beide gefield zijn; en hieruit befluit men billyk, dat die zes Pfalmen, zonder de twee voorgaende CXI en CXII, en zonder den CXIX, een in 't gebruik aenëengefchakeld zangftuk hebben uitgemaekt, by de Joden het hallel genaemd.
Wie de Dichter zy, en by welk eene gelegenheid hï dit zangftuk hebbe opgefteld, is geheel onzeker.
Er is ons geen fchijn van bewijs voorgekomen , dat de Dichter, door den Prophetifchen Geest, het oog zou gehad hebben op toekomende gebeurtenisfen. — Wy houden het derhalven daervoor, dat de opfteller zijne tijdgenooten en de volgende geflachten , uit aenmerking van de groote da. den, welke de heer ten behoeve van Israël verricht had, hebbe willen opwekken om God eerbiedig te vreezen. • De kunstige fchikking, volgens welke elk vers mét eene letter van het Hebreeuwfche Alphabeth begint, van de eerfte tot de laetfte, diende niet alleen tot cieraed, maer ook om het geheugen te hulp te komen. — Vergelijk het aengeteekende by Pfalm 25.
Aen het hoofd van dit lied, ftaet de uitroep hallelujah. — Dit woord geevt te kennen: Loovt den opperjlen God die aen alles het wezen geevt. — Deze uitroep maekt het opfchrivt van dit lied uit, en dient om den hoofdzakelyken inhoud aea, te wijzen; als zijnde een lovlied, ter verheerlyking van het grootmachtig Opperwezen. I. In het eerfte deel van dit zangftuk, verklaert de dichter zijn
voornemen, om den heer openlyk te loven, vs. 1 - 9.
A. Dit zijn voornemen , ftelt hy in het algemeen voor, vs. 1. en
B. Daerna geeft hy ettelyke ftalen van Gods groote dadefi op, welke hem daertoe aenfpoorden, vs. 2 • p.
XI. DEEL. Cc



40* PSALM. CXI.
II. In het tweede deel, wekt hy ook zijne tijdgenooten en de volgende geflachten op, om den heer te vreezen en te loven, vs. 10.
1. Halelu-Jah. Akph Ick fal den HEERE loven , niet alleen uitwendig met mijne lippen, maer van gantfcher herten: met alle de gevoelens en vermogens van mijne ziel. Ik zal den heer, niet alleen in het byzonder en in mijne binnenkameren loven, maer openlyk in de vergadering van al Gods volk; Beth. in den raet ende vergaderinge der oprechten.
2. Gimel De wercken des HEEREN zijn groot: veelvuldig , en verwon deringswaerdig. Daleth. fy worden gefocht, aendachtig be/chouwd en eerbiedig naegefpoord, van alle dieder lult in hebben, en hun vermaek ftellen, in het gadeflaen der proeven van.Gods oneindige Volmaektheden.
3. He. Sijn doen is majefteyt ende heerlickheyt : in alle zijne werken en wegen , openbaert de Schepper en Beftierer aller dingen zijne Opperheerfchappy, macht, en rechtvaerdigheid. Vau. ende fijne gerechtigheyt, waerdoor Hy elk vergeldt nae zijne daden, beftaet in der eeuwigheyt.
4. Zain. Hy heeft fijnen wonderen een gedachteniffe gemaeckt: en in voorige dagen, ten behoeve van zijn volk Israël, zoo veele en groote wonderen verricht, dat de gedachtenis daervan onmogelyk kunne verlooren gaen. Cheth. de HEERE is genadigh ende barmhertigh, dit heeft Hy, aen Israël, menigmael en allerblijkbaerst betoond.
5. Teth. Hy heeft den genen die hem vreefen, den nazaten van den vroomen Jacob , toen zy door de woestijne naer Kanaan reisden , op eene wonderdadige wijs fpijfe gegeven: Jod. Hy gedenckt in der eeuwigheyt aen fijn verbont, en de belovten welke Hy gedaen heeft, zal Hy nimmer onvervuld laten.
6. Capk. Hy heeft de kracht fijner wercken , 2ijn onbeperkt Alvermogen, door het verrichten van verbazende wonderen, fijnen volcke heihaelde keeren bekent
ge-



PSALM. CXL 403
gemaeckt: Lamed. hen gevende de erve der Heydenen , wanneer Hy hen, door zijnen machtigen byftand, ia Kanaan heeft ingeleid. .. 7. Mem. De wercken fijner handen zijn ook op zijnen tijd waerheyt ende' oordeel : Meermalen heeft Hy, wanneer onze Vaders wederfpannig waren , zijne bedreigingen ter uitvoering gebracht, en hunne boosheid met geduchte oordeelen geftraft. Nun. ; Trouwens, alle fijne bevelen zijn getrouwe en rechtmatig.
8. Samech. Sy zijn onderfteunt en vast gefield, voor altoos [ende] in eeuwigheyt: Am. zijnde gedaen en voórgefchreven op Sinaï, in waerheyt ende oprechtigheyt.
9. Pe. Hy heeft fijnen volcke Israël, door zijnen wonderdadigen byftand , dikwijls verloflinge gefonden : wanneer zy van hunne vyanden verdrukt werden : Tfade. Hy heeft fijn verbont in eeuwigheyt geboden : om de wetten van dat verbond te gehoorzamen, tot dat het door een nieuw verbond zal worden afgewisfeid. Koph. fijn name is heyligh ende vreeflick, de heer heeft •enen afkeer van alle zedelyk kwaed , en is zeer geducht voor allen die zich tegen hem verharden.
< 10. Refch. De vreefe des HEEREN is het beginfel, het kenmerk , de vrucht, en de hoofdfom der ware wijfheyt: Schin. alle diefe doen, en in die vrees des heeren wandelen , hebben een goet en rijp verftant; Thau. fijn lof beftaet tot in der eeuwigheyt. Eeuwig zal de heek, wegens alle zijne VoU maektheden, geroemd worden.
PSALM. CXII.
JljEt is weder geheel onzeker, wie de Maker zy van dezen Pfalm , en by welk eehe gelegenheid dezelve ge:
XI. deel. Cc ?



404 P S A L M. CXII.
Dit lied begint even als de voorgaende Pfalm, met Hal. lelujah, en is op foortgelijke wijs gefchikt, nae de volgorde der letteren van het Hebreeuwfche Alphabeth.
Er is zeer veel overeenftemming, in het dichtkundig beleid van dezen Pfalm, met den voorgaenden CXIden, en hieruit befluit men , dat 'er een zeker verband zy tusfchen deze beide zangftukken; te meer, omdat verfcheidene woorden en gezegden van dit lied, juist dezelvde zijn als in den voorgaenden CXIden Pfalm; vergelijk in beide vs. 3 en 4. Zelvs fchijnt het flot van den voorigen Pfalm vs. 10, eene bekwame aenleiding te verfchaffen tot den ophev, waer mede dit lied begint, vs. 1.
Dan, met dit alles, zijn beide de Pfalmen zakelyk onderfcheiden. — Dit lied behelst eene verheffing van het geluk, en eene bêfchrijving van het gedrag eenes rechtvaerdigen.
Maer, v/elk een rechtvaerdigen wordt hier bedoeld ? —* Sommigen denken aen den messias , dien Rechtvaerdigen by uitnemendheid. Maer, 'er is geen onderfcheidend kenmerk in het geheel, het welk ons naer den messias henen wijst.
Onzes erachtens, wordt hier de Joodfche Kerk bedoeld, aengemerkt als één lichaem van Gods bondgenooten uitmakende: en dan is de voorgaende nide Pfalm, daerin van dezen onderfcheiden ; dat in den eerften , Gods wonderen en weldaden, aen het Joodfche volk in het algemeen bewezen , geroemd worden; terwijl hier» in het byzonder , het geluk van zulke Israëlieten befchreven wordt, die den heei in waerheid vreezen.
fVy onderfcheiden in dit dicht/luk twee hoofddeelen.
I. De verheffing van het geluk des rechtvaerdigen, vs. 1-9.
A. Dit ftuk wordt op zich zelve, in het algemeen voorgefteld, vs. I.
B. Maer byzonder uitgebreid, vs. 2-9.
II. De tegenftelling van de rampen des godloozen, vs. 10. 1. Halelu-Jah. dleph. (a) Welgeluckfaligh, ja
als
O) Pf' II Ij



F S A L M. CXII. +05
als het ware de gelukzaligheid zelve, is de man die den HEERE in waerheid vreeft: Beth die grooten luft heeft en zijn vermaek ftelt, in het gehoorzamen van fijne geboden.
2. Elk die zich zoo gedraegt, zal by uitnemendheid voorfpoedig wezen. Gimel. Sijn zaet en nageflacht fal machtig, voorfpoedig, en geweldigh zijn op aerden: Dakth. het geflachte der oprechten fal by uitnemendheid gefegent worden.
3. He. In fijn huys fal have , een overvloed van noodwendigheden, ende zelvs groote rijckdom wefen. Vau. ende de vrucht, de genadige belooning van fijne gerechtigheyt en godzaligen wandel, beftaet in eeuwigheyt, voor zoo ver dezelve zich, tot zijne late nageflacht, zal uitftrekken.
4. Zain. Zulk een rechtvaerdige heeft, in den weg der Voorzienigheid,wel eens rampen en vérdrietlykheden; maer, het zijn weldadige kastijdingen ten zijnen beste. Den oprechten gaet het licht van troost en blijdfehap op in de duyfterniife van tegenfpoeden: Cheth. Hy is genadigh omtrent zijne beleedigers, ende barmhertigh omtrent alle ongelukkigen , ende rechtveerdigh in alle aijne handelingen.
5. Teth. Wel zal het dien rechtvaerdigen man gaen; in alle opzichten , die fich over ellendigen ontfermt, ende blymoedig uytleent aen den genen, die in nood en armoede verkeeren, of door geftrenge fchuldeisfchers onmededoogende vervolgd worden; Jod. hy befchickt fijne faken met recht, en beftiert al zijn doen, nae de regelen van wijsheid en billykheid.
6. Caph. Sekerlick hy en fal in der eeuwigheyt niet wanckelen , noch uit zijnen gelukftaet worden uitgeftooten. Lamed. de rechtveerdige fal in eeuwige gedachteniffe zijn. Men zal altoos, met eerbied, aen hem en zijne loffelyke daden gedenken , en daervan met roem fpreken.
7. Mem. Hy en fal van geen quaet geruchte XI. dpet,. ' Cc 3



406 PSALM. CXII.
van achterklappers en Iasteraers vreefen: Nun. fijn herte is Vafte, zijn goed geweten, verfchaft hem altoos rust en kalmte, betrouwende op den HEERE , in alle
gevallen.
8. Samech. Sijn herte wel onderfteunt zijnde, door eenen inwendigen vrede van het gemoed , en fal niet vreefen: Ain. tot dat hy op fijne wederpartyen als hy van hunne list en woede gered is, en zy door God billyk vernederd zijn, veilig neder fie.
9. Fe. Hy ftroyt als het ware zijne weldaden overvloedig uyt , hy geeft rijkelyk aen den nootdruftigen : Tfade. fijne gerechtigheyt beftaet in eeuwigheyt : verg. vs. 3. Koph. fijn hoorn fal verhoogt worden in eere , hy zal tot den hoogften trap van eer en aenzien verheven worden.
Men zou kunnen denken, het voorftel van deze dingen is niet algemeen waer, veele rechtvaerdigen zijn ongelukkig in de waereld, Pf. 34: 17. — Dan , gelijk wy reeds gezegd hebben, wy moeten niet aen eenen bepaelden 'rechtvaerdigen denken; maer, aen alle de godvreezende Joden , als één lichaem aengemerkt. Nu weten wy, dat 'er, onder de oude huishouding , op het gehoorzamen van Gods geboden , ook aerdfche voorrechten en tijdelyke zegeningen beloovd waren. Verg. Levit. 26.. en Deut. 28.
10. Refch. De godtloofe gedraegt zich geheel anders , en heeft ook een gansch ander lot. Hy, die door zijne toomelooze drivten wordt voortgedreven, fal 't geluk van den rechtvaerdigen met nijdige oogen fien, ende hy fal hem daer over vertoornen : Schin. hy fal van woede en fpijt met fijne tanden knèrffen, ende fmelten als wasch; zijne bezitting zal van dag tot dag verminderen. Thau. de wenfch der godtloofen fal vergaen , en zijn hoop op beftendig geluk in den weg zijner godloosheid , of op den val van Gods gunstgenoot die hy benijdt, zal jammerlyk, in tijd en eeuwigheid, worden te leur gefield.
PSALM.



PSALM. CXIII. 40?
F s A L Mo CXIII.
■p\Eze Pfalm, is de eerfte van eene zekere verzameling der Heilige Liederen, welke den naem draegt van het hallel; dat is, het gezang of den Lovzang by uitnemendheid , omdat men by de Joden gewoon was, zich van dezelve, als van een Feestgezang, te bedienen.
Evenwel was dit hallel , onderfcheiden van eene andere verzameling der Pfalmen, welke het groote hallel genoemd wordt, van wegen eene meerdere voortreffelykheid die men aen dezelve toekende, of liever van de grootere uitgeftrektheid der laetstgemelde verzameling: als tot welke fommigen Pfalm 120 met de 17 volgende brachten.
Tot dit hallel , waervan wy thans fpreken , behoorden zes Pfalmen; het begon met den CXIIIden en eindigde met
den CX VIlIden Dit hallel, wordt by de Joden gebruikt
en gezongen, op de hooge Feesten van Paesfchen, Pinxteren en Loovhutten , gelijk ook op het Feest der inwijing of vernieuwing van den Tempel, het welk in den winter inviel. Joh. 10: 22.
I. Tot nader verftand van dit hallel, zal ik drie vragen beantwoorden, eer ik iets byzonders bepael, omtrent den CXMden Pfalm.
A. De eerfte vraeg is deze: wanneer is het by de Joden in gebruik gekomen, om dezen en de vijv volgende Pfalmen, tot een hallel of Lovzang op de Feesten, te gebruiken?
Zekerh/k is dit gebruik van veel later herkomst, dan de inftelling der hooge Feesten zelve: want déze liederen zijn in latere tijden gedicht, daer Israël en Juda onderfcheiden worden, Pf. 114: 1, 2. en 'er Pf. 116: 19- van den Tempel te Jerufalem gefproken wordt. — In een zeker tractaet van den thai.mud, wordt wel gezegd, dat de gewoonte van het hallel XI. DEEL. CC 4



4o8 PSALM. CXIII.
te zingen, zeer oud is; maer, het getuigenis van dea Thalmud is van weinig gezach, daer dezelve eerst in de derde Eeuw na 's Heilands geboorte, is begonnen verzameld te worden. Ook zijn de gedachten der Joodfche Meesteren omtrent dit fluk zeer verfcbillende.
Ondertusfchen zal het ons in het vervolg blijken, dat Pfalm 113, na de Babylonifche gevangenis zy opgefteld , gevolgelyk is het gebruik van deze liederen, tot een hallel of Lovzang op de hooge Feesten, eerst na de wederkeering uit Babel, by de Joden ingevoerd.
B. Is deze gewoonte, kan men verder vragen, op Godlyk gezach ingevoerd, of is het alleen eene menfchelyke inftelling? Wy nemen de vryheid, om van het vry algemeen aengenomen begrip te verfchillen ; en te verklaren dat deze gewoonte, nae onze gedachten, niet anders zy dan eene menfchelyke inftelling; omdat de bewijzen , welke men voor den Godlyken oorfprong van dit gebruik bybrengt, ons geheel onvoldoende zijn voorgekomen. Laten wy dezelve kortelyk ter toetfe brengen.
3. Het bewijs uit den Thalmud ontleend , verdient geene aendacht. — In de verhandeling over het Paeschfeest, Pefachim genaemd, fol. 117. c. 1. zeggen de Joodfche Meesters wel , dat dit gebruik door de Propheten aen Israël zy voorgefchreven: maer deze uitfpraek, als zijnde een getuigenis van lateren tijd, kan hier niets beflisfchen. Ook geven de Joodfche Meesters, van hunne uitfpraek, geenen anderen grond dan eene mondelinge overlevering.
0. Er fchijnt in den eerften opflag, meerder kracht te zijn in het bewijs, het welk men ontleent uit Jef. 30: 29. Daer zal een lovzang zijn by ülieden, gelijk in den nacht, wanneer het Feest geheiligd wordt. —• Peze woorden leeren duidelyk genoeg, dat 'er by Isragl eene gewoonte plaets had, om het Feest, des nachts te vooren, met eenen lovzang in te wijden: trouwens . alle de Feesten onder Israël , werden
met



PSALM. CXIII. 409
met openbare vreugdeteekenen , met zang en ipel, blymoedig gevierd. Maer wordt daerom, door den gemelden lovzang, bepaeldelyk dit zoo genaemde hallel bedoeld? — In het vervolg zal het ons blijken, dat deze en andere Pfalmen, als zijnde van lateren oorfprong, in jesaias tijden nog niet voorhanden
waren. s Voeg 'er by, dat 'er in de aengehaelde.
plaets, niet van een gezang gefproken worde, het welk tot de plechtigheden van het Feest zelve behoorde; maer van eenen lovzang, met welken het Feest des nachts te vooren werd ingewijd. Voornamelyk beroept men zich op Matth. 26: 30, alwaer wy lezen dat de Heer jesos, nadat hy het Pafcha gegeten en den lovzang gezongen had, uitging naer den Olijvberg.
a. Maer gefteld zijnde, dat de Heer jesus dit hal. lel, onder de plechtigheden van het Paeschfeest, met zijne Discipelen gezongen hebbe , zou 'er dan nog uit voortvloejen, dat deze gewoonte van een Godlyk gezach geweest zy ? Heeft onze Godlyke Leeraer zich niet meermalen gefchikt, nae de gewoonten en gebruikelykheden van de Joodfche Kerk, in zijnen tijd ? Het is waer, Hy verzette zich tegen de grillige en dwaze inftellingen der Pharizeeuwen ; maer Hy vereenigde zich altoos, met zulke inftellingen der Joodfche Kerk, welke onberispelyk waren , en hare nuttigheid hebben konden,
b. Dan, wy behoeven tot de gemelde onderftelling in het geheel niet te komen. — matthjeus bericht ons niet, welken Lovzang de Heer jesus gezongen hebbe. Er ftaet eenvouwig wnn<rant$, het welk in het algemeen en onbepaeld te kennen geeft, datHy, met zijne Discipelen, deneenen of anderen Lovzang gezongen hebbe. Wat grond is 'er dan om te beweeren, dat wy door dien Lovzang bepaeldelyk dit zoo genaemde hallel verftaen moeten ? — Daerenboven, volgens de XI. DEEL. Cc 5



4io PSALM. CXIH.
Joodfche overlevering, werd het hallel ondeï het eten van het Pafcha gezongen , gedeeltelyk voor en gedeeltelyk na den vierden beker. Maer matthjeus zegt, dat de Lovzang door jesus gezongen zy, na het eten van het Pafcha, en het eindigen van den ganfchen maeltijd.
Er is derhalven geen genoegzaem bewijs in het geheel, om deze gewoonte als eene plechtigheid van Godlyken oorfprong te befchouwen. Wy houden dezelve daerom , voor eene menfchelyke inGelling, van foorgelijken aert als die bepalingen, volgens welke byzondere gedeelten van de Wet en de Propheten, op zulke bepaelde Sabbathen, in den openbaren Godsdienst, werden voorgelezen. — Deze inftelling zal, met een godvruchtig oogmerk, door de Joodfche Kerk, op den eenen of anderen tijd zijn ingefteld; en van dien tijd af, kon deze verzameling van Pfalmen zeer gevoeglyk, tot-openbare ftichting, op de Feesttijden worden opgezongen, c. Nu zal het ons gemakkelyk vallen, om de derde vraeg te beantwoorden , of namelyk dit hallel of Feestgezang, ook een Prophetisch uitzicht gehad hebbe , op fommige aenmerkelyke tijden en gewichtige gebeurtenisfen, van de Kerk des Nieuwen Testaments, welke afgebeeld zijn door de Feesten van Isragl.
In dit begrip ftaen Godsgeleerden van den allereerften rang; die meenen dat deze bundel van Pfalmen Prophetisch moete verklaerd worden, in betrekking tot byzondere tijden des Nieuwen Testaments, van het begin tot het einde. — Volgens dit begrip zou men — Pf, 113. de oprichting der nieuwe Huishouding onder Israël voorfpeld vinden; — Pf. 114. de roeping.der Heidenen, tot de gemeenfchap der Kerke; -— Pf. 115. de onderwerping der Heidenen en hunne inlijving in de Kerk; —■ Pf. 116. de verlosfing der Kerke
van



PSALM. CXIII. 411
van den Antichrist; — Pf. 117. het ingaen van
de volheid der Heidenen ; — en Pf. 118. het
zalig worden van gansch Israël.
Laten wy wederom de bewijzen ter toetfe brengen. ft. Het eerfte ontleent men, uit het gebruik van deze Pfalmen op de hooge Feesten. — De Feesten van Israël, zegt men, waren voorbeelden van de tijden des Nieuwen Testaments: gevolgelyk moeten ook de Pfalmen, welke op die Feesten gezongen werden , niet alleen in hunne letterlyke beteekenis, op het oude Israël; maer ook in den Prophetifchen zin , op de Kerk van het Nieuwe Testament en hare lotgevallen , worden toegepast. — De wettigheid der gevolgtrekking, van de Feesten zelve, tot de lovzangen welke op die Feesten gezongen werden , zoekt men te ftaven door de volgende redeneering: Deze lovzangen, zegt men, maekten een gedeelte uit van de Feestviering ; zijn nu de Feesten zelve voorbeeldig geweest , dan moeten ook deze gezangen eene Prophetifche beteekenis hebben.
Er is by ons geen twijfel aen , of de hooge Feesten', door God zei ven ingefteld, dienden niet alleen , om Israël voorledene weldaden te herinneren; maer ook , om toekomende gebeurtenisfen onder den dag van het Nieuwe Testament af te teekenen: hoewel dit evenwel niet uitgeftrekt moet worden tot zulke Feesten, welke in latere tijden van menfchelyke inftelling waren , gelijk het Feest van Purim, en dat der vernieuwing van den Tempel — Maer, omdat de Féésten zelve voorbeeldig waren, moeten daerom de liederen, welke by gelegenheid van die Feesten gezongen werden , eene Prophetifche beteekenis hebben?
Deze gevolgtrekking, zou dan zelvs nog niet eens aengaen, wanneer de gemelde gezangen een gedeelte der Feestviering hadden uitgemaekt: want, dan moesten niet alleen de Sabbathsiiederen, maer ook XI. DELL.



414 PSALM. CXIIL
die byzondere gedeelten van mosjes wet, welke opi de Sabbathen werden voorgelezen , alle Prophetisch ' verklaerd worden, omdat dezelve eene gedeelte de* Sabbatbs-viering uitmaekten, en de Sabbath mede een voorbeeldig uitzicht had op de Kerk van het Nieuwe Testament.
Maer de gemelde gezangen, kunnen niet als een wezenlyk gedeelte der Feestviering befchouwd worden ; naedien de gewoonte, om deze liederen op de Feesten te zingen, van veel lateren oorfprong is dan de Feesten zelve. Derhalven zijn de Feesten, verfcheidene eeuwen, zonder deze gezangen gevierd ; en hoe kan dan het zingen van deze liede.. ren, als een wezenlyk gedeelte der Feestviering befchouwd worden ? Daerenboven hebben wy gezien, dat de gemelde gewoonte eene menfchelyke inftelling zy; en zou eene menfchelyke inftelling, hoe godvruchtig ook, om zekere liederen op de hooge Feesten te zingen, eenen grond kunnen opleveren, om die liederen tot Prophecyen te maken ? fi. Een ander bewijs, zoekt men in den inhoud van deze Pfalmen zelve ; die zoodanige uitdrukkingen en voorftellen behelzen zouden, welker vollen nadruk niet anders dan op de Kerk des Nieuwen Testaments, en wel op deze of gene byzondere tijden, kunnen worden toegepast. — Dan, in het vervolg zal het ons blijken moeten, wat 'er van deze zaek zy; en, ten aenzien van dezen ii3den Pfalm, den eerften van het hallel} zullen wy duidelyk aentoonen da 'er niets zy, bet welk ons zoude noodzaken, om dezelven Prophetisch op te vatten. II. Dit zal voor ons tegenwoordig beftek genoegzaem zijn, omtrent het hallel in het gemeen; wy gaen daerom over, tot de befchouwing van dezen CXIIIden Pfalm in het byzonder.
A. Dit lied , behelst eene ernstige opwekking om den heer te loven , gepaerd met eenen Godvruchtigen
wensch,



PSALM. CXIII. 413
wensch, dat de heer nu, altoos, en overal, mogt verheerlykt worden ; en wel byzonder van wegen zijne alles beftierende Voorzienigheid, waer van de heer , in de tijden welke hier bedoeld worden , de kennelykfte proeven gegeven had, zoo in het verheffen van geringe lieden, als in het verleenen van eene meer dan gemeene vruchtbaerheid aen Israël.
B. Deze byzonderheden, fchijnen ons naer de tijden der Maccabeën heen te wijzen. —- Immers in die tijden, was eene groote menigte der Joden, federt de Asfyrifche en Babylonifche gevangenis, verfpreid in alle landen; zoodat men zeggen konde , van den opgang der zonne af tot haren nedergang, zy de naem des heeren geloovd vs. 3. Toen heeft de heer zijnen naem verheerlykt, in het uitredden der Joodfche Kerk; wanneer Hy zijn volk, na de groote verdrukking onder antiochus epiphanes, gezegende tijden van eenen zeer luisterrijken bloeiftaet gefchonken heeft. Toen heeft men ook die twee zonderlinge proeven van Gods gunstige Voorzienigheid over zijn volk gezien, in het verheffen van de geringen uit het ftof, en in de uitnemende vruchtbaerheid van Israël, zoodat zy vermenigvuldigden, boven de tijden van hunne Vaderen. Nimmer zag men deze beide groeven van Gods gunstige lievdezorg over Israël, op eenen en denzelvden tijd , zoo zonderling als in de dagen der Maccabeën; vooral toen simon en johannes hyrcanus aen het bewind waren. — Alle deze byzonderheden te zamen genomen , maken het zeer waerfchijnlyk, dat dit lied op die tijden zie.
Wie ondertusfchen de Dichter geweest zy, kunnen wy in het geheel niet bepalen. Hem in die tijden zelve te ftellen, zou zeker te laet zijn. Hy fchijnt, door den Prophetifchen Geest, die heuglyke omwending van zaken voorzien te hebben, waerdoor zy, die te vooren in verachtelyke omftandigheden verkeerden , nu in macht en gezach verhoogd waren ; terwijl zy nog daerenboven, zonderling vermenigvuldigd waren.
XI. DEEL.



4H PSALM. CXIII.
C. Er is, gelijk wy gezien hebben, die dezen Pfalm op de Euangelie-Kerk toepasfen, en wel zoo, dat dezelve eene Prophetifche bêfchrijving behelzen zoude van de oprichting van messias genaderijk onder de Joden.
De gronden voor deze opvatting, zoekt men in de eene en andere fpreekwijs , welke ih vollen nadruk niet anders, dan op de nieuwe huishouding, zou kun. nen worden toegepast. — Hier toe brengt men vooral vs. 3, van den opgang der zonne af tot haren nedergang, enz. Ook meent men , dat de uitdrukkingen van vs. 9i in vergelijking van hannas lied i Sam. 2 , van Jef. 54: r, en Gal. 4: 27, 28, tot den aenvang der nieuwe Huishouding moeten gebracht worden. Maer by de uitbreiding zal het ons blijken, dat 'er niets zy welk ons zou noodzaken, om aen de Euangelie - Kerk te denken, en van de eenvouwige letter aftegaen.
D. Sommigen verbeelden zich, in dezen Pfalm , onderfcheidene fprekers; zoadat de drie eerfte verfen eene aenfpraek van het volk, aen des heeren knechten, behelzen zoude; verzoekende om eenen lovzang, ter eere van Israëls God, op te heffen : dit verzoek zouden de knechten des heeren beantwoorden vs. 4 - 9; en dit zou wederom van het volk, met den uitroep van Hallelujah, worden toegejuicht.
Maer wy voor ons, zien geene noodzaek tot deze onderfcheidene fpreekbeurten. — Men kan de zaek zeer gevoeglyk zoo befchouwen , dat de Dichter dit lied in den mond van 's heeren knechten legge: dié eerst vertoond worden de een den anderen op te wekken ; en voorts gezamenlyk hunne ftemmen te vereenigen , om God te verheerlyken, om het volk tot dezen plicht op te wekken.
E. Behalven het opfchrivt hallelujah, waer over men Pf. 111: 1. vergelijke, behelst dit lied twee deelen.
«. Eene algemeene opwekking tot 'sheieek lov, vs. t.
0. Eene nadere uitbreiding en aendrang van dezelve, vs. 2-9.
1. Ha-



PSALM. CXIII. 415
ï. Halelu-Jah. Looft gy knechten des HEEREN, nog eens Looft den name des HEEREN, en prijst zijne heerlyke Volmaektheden.
Wy zijn hier de knechten des heeren» die tet zijnen lov werden opgewekt ?
Deze naem was, onder den ouden dag, byzonder eigen aen den dienaren van het Heiligdom, de Priesters en Levieten; omdat zy, ter waerneming van den dienst des Heiligdoms, van het overige volk afgezonderd, en den heer als zijne knechten waren toegewijd, Pf. 134: 1. 135: i( 2. —* Men zou het daerom zoo begrijpen kunnen, dat de Dichter, of de godsdienstige menigte der Joden , de Priesteren eh Levieten opwekken, om ter eere van den grootmachtigen God te zingen.
Maer deze benaming wordt, in eene algemeene beteekenis, ook meermalen gegeven aen alle de Israëlieten, Deut. 32: 35. Lev. 25: 42 , 55. — Trouwens, offchoon het grootfte gros der Israëlieten vleefchelyke menfchen waren , konden zy evenwel dien eernaem in eene algemeene beteekenis dragen , omdat de heer hen van alle andere Natiën afgezonderd, en tot het volk van zijn byzonder eigendom had aengenomen, om Hem alleen te dienen. — In het byzonder en in vollen nadruk , waren de Godzaligen onder Israël, de knechten des heeren; elk van hun kon zeggen: Och heer! zekerlyk ik ben uw knecht, ja ik ben uw knecht, enz. met den fpreker, Pf. 116: 16. — Men zou de zaek daerom ook zoo begrijpen kunnen, dat de dienaers van het Heiligdom, het ganfche volk van Israël in het gemeen, en de godzaligen in het byzonder, tot 's heeren lov opwekken.
2. Nu hebben wy nieuwe en uitnemende proeven van Gods gunstige voorzorg ondervonden, (a) De name des HEEREN zy daerom geprefen, van nu aen tot in der eeuwigheyt.
3. De heer heeft thans zijnen naem, zoo zonderling
C»0 Dan. a: 20. XI. DEEL.



4i6 P S A L M. CXIII.
aen ons verheerlykt, dat Hy deswegens, niet alleen by Israël in Kanaan, maer alomme moet geprezen worden, (è) Van den opgangh der fonne af, tot haren nedergangh, van het Oosten tot het Westen , overal op alle bewoonde plaetzen van den wijden aerdbodem, zy de name des HEEREN gelooft, gekend, geëerbiedigd, aengebeden, en verheerlykt.
In dit vs. 3. meent men een overtuigend bewijs te vinden, dat deze Pfalm rechtftreeks zie op de tijden van het Euangelie, wanneer Gods naem, ook onder de Heidenen, over den ganfchen aerdbodem, zou geprezen worden. — Dan onzes erachtens, past deze wensch ongemeen wel, in den mond van de dienaren des Heiligdoms, en van de godvruchtige Joden j in de tijden der Maccabeën. — Zy wenfchen , dat Gods naem mogt geprezen worden van alle die Israëlieten, die toen nog over den ganfchen aerdbodem alomme verftrooid waren; dat deze mogten hooren van het heil aen Israël befchikt, en daervoor den heer loven; dat zy daerdoor mogten worden uitgelokt, om de landen hunner verftrooijing te verlaten , en zich weder met de kinderen hunnes volks, in het land hunner Vaderen, te vereenigen, om gezamenlyk den waren God te dienen.
4. Zou de/Allerhoogfte God niet geloovd worden, daer Hy zulk een verheven wezen is? De HEERE is hooge van wegen zijne Majesteit, macht en bewind, bovenalle Heydenen, gelijk gebleken is, toen Hy zijn volk uit de woede en verdrukking der Syriers verlost heeft, boven de zichtbare hemelen is fijne heerlickheyt. In den derden hemel is zijn heerlyke zetel; daer vertoont hy zijne Godlyke Majesteit; daer wordt hy van de duizenden der Engelen , als de gebieder van het groot Heelal vereerd. Ook munt de glans van zijne Volmaektheden, welke zijne Godlyke Majesteit uitmaken, ver weg uit boven den glans der zichtbare hemelen.
5. Wie is gelijck de HEERE onfe Godt? Hy is in alles oneindig en onvergelijkelyk, in heerlykheid en
■ in
CO Mal. 1: 11.



PSALM. CXIII. 4i?
in macht, in rechtvaerdigheid , in goedertierenheid , in majesteit , in heerlykheid. Hy is alleen de ware God , die in den zaligen hemel feer hooge woont, zeer ver boven het bereik van zijne vyanden. De hooge hemel, daer God zijnen zetel heeft, is de verblijvplaets van licht, blijdfehap, en onnadenkelyke zaligheid. Daer zit God, als de Beheerfcher en Richter van het groot Geheelal, op zijnen Throon ; terwijl de duizenden der Engelen, als zijne dienaers, voor Hem ftaen.
6. Die feer leege fiet; naedien hy eene volledige kennis heeft van alle ondermaenfche zaken ; zoodat 'er niets voor hem verborgen zy, Pf. 33: 13-15. Spreuk. 5: 2r. 15: 3. Ook beftiert hy alle dingen op de aerde, ten nutte van zijne fchepfelen, en byzonder tot heil van zijne gunstgenooten. Hierin is de heer onvergelijkelyk verheven , boven alle aerdfche Vorsten. De Oosterfche Koningen mogen het beftier van zaken, als ware dit voor hun te gering, aen hunne ftaetsdienaren overlaten; en, zo zy zich al met de zaken van hun Koningrijk bemoejen, aen geringere dingen laten zy zich niet gelegen liggen; ook kunnen zy, wegens de grootheid van hun Rijk, en de bekrompenheid van hun verftand, niet alle dingen weten en zelve beftieren. Maer de heer , die een oneindig verftand en een onbepaeld Alvermogen bezit, ziet en bezorgt zelvs alles wat tot zijn uitgeftrekt Koningrijk behoort; en niet alleen verkeert zijne beftiering omtrent groote zaken, maer ook omtrent de allerminfte byzonderheden. De heer woont hooge in den hemel, ende hy ziet Iaeg op der aerde.
De laetfte woorden in den hemel en op de aerde, moeten niet geheel tot de onmiddelyk voorgaende uitfpraek gebracht worden; maer, by onderfcheiding, moeten de eerfte woorden in den hemel, tot het hoog woonen , en de laetfte en op de aerde, tot het laeg zien, worden betrekkelyk gemaekt K gelijk wy in de uitbreiding hebben aengewezen. Immers, God kan, met opzicht tot den hemel, niet gezegd worden laeg te zien. — Dit vindt men dikwerv, in den dichterlyken ftijl der Hebreeuwen , gelijk by voorbeeld Hoogl. 1: 15. ik ben zwart, doch lievlyk ; gelijk de tenten XI. DEEL. Dd



4rt PSALM. CXIII.
Kedars, gelijk de gordijnen Salomons; dat is, ik ben zwart, gelijk Kedars tenten; doch lievlyk, gelijk Salomons gordijnen.
7. (c) Die Allerhoogfte God^ moet niet alleen geroemd worden , van wegen het onvergelijkelyke zijner voorzienige Regeering, maer ook van wegen de luisterrijke proeven , welke ons volk daervan thans ondervonden heeft , naedien hy den geringen, die op het diepst verarmd was en aen alles gebrek had, uyt den ftof van de akeligfte vernedering opricht : [ende'] den nootdruftigen , die in allé opzichten hulpeloos was , uyt den dreck der veracbtelykfte omftandigheden verhoogt, en tot een ftaet van aenzien verheft.
8. Om te doen fitten by de Princen , by de Princen fijnes volcks. Gelijk in de verlosfing uit de dwinglandy van antiochus epiphanes gebleken is ; toen fommigen onzer, uit de aller veracbtelykfte omftandigheden, tot aenzienlyke eerambten, en tot Bewindsmannen van ons volk verheven zijn.
De fprekers hebben hier het oog op de gebeurtenis, welke 1 Maecab. 1,2. en 2 Maccab. 5-8. omftandig befchreven is.
Te weten, ten tijde van den gemelden antiochus epiphanes, was het met het Joodfche volk, ten aenzien van den Burgerfltaet en den Godsdienst, tot het uiterfte gekomen. — Het ganfche land , was door vyandelyke legers afgelopen en verwoest, Jerufalem ingenomen, en eene menigte van Joden vermoord. — De Godsdienst was door de Heidenen verontreinigd; de Tempel was in een afgodshuis veranderd; de Wetboeken , zoo veele men 'er vinden konde, werden vernield; de dienaers van den waren God , werden gedwongen den Heidenfchen Afgodsdienst te omhelzen , of moesten anders duizend dooden ondergaen. — De overgeblevene maekten eenen geringen en nooddrufügtn hoop uit, ontbloot van geld , goed fi raed en hulp; zoodat zy hunne veiligheid in de woestijnen en
een-
(e) 1 Sam. 2: 8. Pf. 107: 41.



PSALM. CXIII. 419
eenzame gebergten zoeken moesten. Zy waren de voor werpen der algemeene verachting van hunne vyanden, ea werden erger gehandeld dan flaven. Zoo doende, waren de Israëlieten eenen geruimen tijd geweest, als geringen die in het fttf, en als nooddruftigen die in den drek nederzaten.
Maer nu had de heer hen opgericht en verhoogd, naedien hy hen, uit die verachtelyke omftandigheden, gunstig verlost had. — Zy maekten weder een vry Gemeenebest uit, het welk nae zijne eigene wetten beftierd werd. Dit heil befchikte de heer, eerst door judas, bygenaemd MAccABiEUs; de oprichting van het verdrukte Israël ging by trappen voort, en werd na eenige jaren tót volkomenheid gebracht, wanneer simon aen het bewind kwam, gelijk I ook onder dat van johannes hyrcanus , en verder; zoodat het Joodfche volk, geduurende eene reeks van byna 80 jaren , in den meest gezegenden bloeiftaet verkeerd heeft.
Toen zag men de geringen zitten by de Princen, by de Princen van Gods volk, wanneer de Maccabeïfche helden tot den aenzienlykften eereftand verheven wierden; zoodat het Burgerlyk bewind met de Priesterlyke waerdigheid, in hunne perfonen vereenigd waren.
9. Daerenboven , heeft de heer ons nog eene merkwaerdige proev van zijne gunstige voorzorg gegeven, in eene zonderlinge vermenigvuldiging. Die Allerhoogfte God is het, die d' onvruchtbare doet woonen met een talrijk huyfgefin, en die de onvruchtbare maekt tot eene blijde moeder van veele kinderen. Halelu-Jah.
In de tijden van antiochus epiphanes, was het Joodfche volk als eene onvruchtbare, en door de fchrikkelyke onderdrukking dermate uitgemergeld, dat het met die Natie fcheen gedaen te zijn; zoodat zy nooit weder op haer verhael komen , en eenen naem hebben zou onder de volken. — Maer God gav dit onvruchtbaer huis, krachten en gelegenheid om te vermenigvuldigen ; zoodat zy niet alleen het land Kanaan vervulden, maer zich ook wijd en zijd uitbreidden.
XI. DEEL. D(3 2



420 PSALM. CX1V.
PSALM. CXIV.
ELk ziet van zelvs, dat dit lied eene opwekking behelze , om des heeren wonderdoende goedheid te gedenken, welke hy aen Israël, by de verlosfing uit Egypte, en in de invoering van Kanaan, bewezen had ; met eene daeruit afgeleide vermaning , om dien hoogen God te vreezen. — Dit gedeelte van het hallel , was derhalven zeer gefchikt, om by gelegenheid van het Paeschfeest te worden opgezongen.
! Wie de Dichter zy, en by wat gelegenheid hy dit lied hebbe opgefteld ; is geheel onzeker. —- Alleen is het geene onwaerfchijniyke gisfing, dat eene gebeurtenis, welke vry wat overeenkomst had met de verlosfing van Israël, uit de wreede dienstbaerheid van Egypte, aenleiding gegeven hebbe tot het opftellen van dezen Pfalm. — Zou men niet mogen denken, aen de verlosfing der Joden, uit de dwinglandy van den wreeden antiochus epiphanes , waervan wy by den voorigen Pfalm gefproken hebben ? Immers, toen heeft de heer den arm zijner mogendheid blijkbaer geopenbaerd , om zijn volk heil te befchikken. Anders zou men kunnen gisfén , dat Koning hiskias de Dichter zou geweest zijn, by gelegenheid zijner Godlyke verlosfinge uit de magt der Asfyriers.
Voor de Prophetifche opvatting , volgens welke hier de roeping der Heidenen, door het Euangelie, zou voorfpeld worden, vinden wy geen fchijn van bewijs. — De aerde wordt vs. i. wel opgewekt, om voor het aengezicht des heeren te vreezen ; maer niets is 'er, het welk ons aenleiding geeft , om door de aerde de Heidenen, en door hunne vrees de onderwerping aen het Euangelie te verftaen.



PSALM. CXIV. 4&1
Wy ontmoettn hier twee hoofdbyzonderheden.
I. Eene korte herinnering van Gods wonderdoende gunst, in de roode zee, de woestijne, en de Jordaen, aen Israël bewezen, vs. 1-6, 8.
H. Tusfchen beide wordt de aerde , uit aenmerking van deze wonderen, opgewekt, om den heer te vreezen, vs. 7.
1. (0) Doe Ifraël uyt Egypten toogh: het huys Jacobs uit het land, van een volck dat een vreemde tale hadde : onder het welk zy als vreemdelingen verkeerd hadden, en wreedelyk verdrukt waren.
2. So wert niet alleen de ftam van Juda, die naderhand, by de fcheuring van het Rijk, aen davids huis getrouw bleev, tot fijn heyligdom en afgezonderd volk: maer ook gansch Ifraël fijne volkomene heerfchappye, of gelijk 'er eigenlyk ftaet, tot zijne heerfchappyen, tot het uitverkoren volk van zijn byzonder eigendom , om onder zijn onmiddelyk opzicht en befcherming te ftaen.
3. De zee fagh 't, dat Israël, door den heer zeiven , uit Egyptens wreede dienstbaerheid verlost was ; toen zy des nachts door de Vuurkolom verlicht werd , ende zy vloodt op Gods bevel , toen Israël op haren bodem naer den Arabifchen oever overtrok: de Jordane keerde achterwaerts, en de wateren welke van bo-" ven afvlieten, bleven op eenen hoop ftaen, toen Israël, by de inneming van Kanaan, door die rivier droogvoets henen trok,
4. De hooge bergen fprongen door eene geweldige aerdbeeving , welke by die groote gebeurtenisfen plaets hadde, als rammen: en de lagere heuvelen als lammeren.
5. Wat was u, gy zee, wat bejegende u, datgy
(o) Exod. 13: 3. XI. DEEL. Dd 3



42z PSALM. CX1V.
vloodt? gy Jordane, wat deerde u, dat gy achterwaerts keerdet ?
6. Was het niet op Gods Almachtig bevel, Gy bergen , dat gy opfprongt als rammen: gy heuvelen als lammeren! '
7. Beeft daerom , gy inwooners der aerde voor bet aengefichte des Heeren: leert uit het voorbeeld der Kanaanieten, die het Hecht bekomen is , zich tegen het volk van God aenkanten, u van alle vyandelykheden tegen Israël te onthouden; laten de uitnemende proeven van gunst en almacht, ten behoeve van Israël oudtijds bewezen, u affchrikken van dat volk te benadeelen : vreest voor het aengefichte van den Godt Jacobs, die nog het volk van Israël heeft onder zijne onmiddelyke befcherming.
8. Die den rotzfteen veranderde in eenen watervloet: den keyfteen in eene waterfonteyne.
Hier wordt buiten allen twijfel geoogd , op het drenken van Israël met water, het welk de heer, door zijn wonderdoend Alvermogen, uit den rotsfteen voortbracht. _ Deze zaek wordt door tweederlei uitfpraken voorgefteld. Men zou dit als een dichtkundig cieraed befchouwen kunnen ; zoodat 'er op eene en dezelvde gebeurtenis gezinfpeeld worde. — Dan, naedien de heer, geduurende de reizen van Israël door de woestijne, twee malen water uit de rotsfteenen heeft doen voortkomen , Exod. 17. en Num. 20. zouden wy deze uitdrukking hevst onderfcheiden, van deze beide gebeurtenisfen, opvatten. — Of 'er nu eenige reden voor zy, waerom de Dichter, van de eerfte gebeurtenis fprekende, het woord rotsftten, en van de andere, het woord kei/ken gebruikt; als mede waerom de wonderdadige drank , in het eene geval een watervloed, en in het tweede , een watetfontem genoemd wordt ; kunnen wy niet bepalen. Mogelyk is 'er, in de tweederlei fteenrotzen, en derzelver wateren iets geweest, het welk aenleiding gegeven heeft tot dezê onderfcheiding.
PSALM.



PSALM. CXV. 423
psalm. CXV.
Dit lied is van eenen gemengden inhoud. — Eerst legt de Spreker het volk van Israël een gebed in den mond, dat de heer de begonnen verlosfing uit eene groote benauwdheid, ter befcherming van hunne trotfche en afgodifche vyanden, geheel voltoojen wilde. Daerop wendt hy zich tot het volk van Israël, en wekt het zelve op tot een bemoedigd vertrouwen op den heer , en zijnen allesvermogenden byftand.
Er zijn zeer verfchillende gedachten, over den tijd- en de gelegenheid, in en by welke deze Pfalm gedicht zy. — Zonder alle deze op te tellen, zal ik eenvouwig zeggen, hoe het my is voorgekomen.
Onzes erachtens, is dit lied opgefteld, by gelegenheid van den geduchten inval der Asfyriers in het Joodfche land, ten tijde van Koning hiskias; waerdoor de joodfche Kerk- en Burgerftaet, op den oever van den ondergang gekomen was, 2 Chron. 32. Jef. 36, 37- ~ Dit meenen wy, uit den inhoud en het ganfche beloop van dezen Pfalm, te kunnen opmaken. — De Israëlieten komen hier voor als menfchen , die zeer yverig waren voor Gods eer en dienst , en zeer afkeerig waren van den afgodsdienst. — Wijders, wordt dit volk voorgefteld als in het grootfte gevaer, om door afgodifche Heidenen geheel en al t'ondergebracht te worden , om alle hunne voorrechten in Godsdienst en Burgerftaet, te gelijk met hunne vryheid , voor altoos te verliezen. — Onder dit alles evenwel, waren 'er blijken, dat God zijn volk niet vergeten hadde. De Dichter zag als het waxe, den dageraed der verlosfing vs. 12, en vondt gronden, om elk tot vertrouwen op den heer aen te fpooren vs. 9-11, ja, om het volk des heeren zegen toe te zeggen, vs. 12-15. _ ,
XI. DEEL. Dd 4



4*4- PSALM. CXV.
Alle deze tijdmerken, pasfen allerduidelykst op de zoo even gemelde gebeurtenis. - m dien tijd, ha5 ZnZ hiskias het werk dfir hervorm.ngj ^ ^ Joning
yver, doorgezet en tot ftand gebracht; zoodat de afgodery uitgeroeid en het volk tot den God van hunne Vada^wedergekeerd was, 2 Chron. 29-3r. - m het 14 jaer der regeering van dien godvruchtigen Koning , deed sanherib , de Alleenheerfcher der Asfyriers , eenen inval in het land van Juda; hy nam alle de vaste lieden m, en belegerde zelvs de hoofdftad Jerufalem, welke hy op eenen trotfchen toon liet opeifchen, zoodat het water tot aen de lippen gekomen ware. - By gelegenheid van die belegering, werden 'er, door die afgodifche vyanden, de fchroomelykfte Godslasteringen uitgebraekt, welke hoofdzakelyk hier op uitkwamen : waer is nu de God van Israël? vs. 2. _ Dan, toen de nQod ^
komen was, ontving Koning hiskias blijken, dat de heer zijn volk met vergeten had. Twee malen kwam de Propheet jesaias tot hem, om hem van 's herren zegen en byftand te verzekeren, zo hy maer met zijn volk op God vertrouwde, 2 Kon. 19:6-17, 20-34.
In dit alles is eene treffende ge'lykheid tusfchen dezen Pfalm en de bedoelde gebeurtenis. - Wy meenen 'er uit te mogen befluiten, dat deze Pfalm gedicht zy, by gelegenheid der gemelde belegering , en wel op dien tijd toen de heer had doen blijken, dat hy zijn volk helpen en zegenen zoude. ^
Maer, wie is dan de Dichter geweest? _ Nae alle gedachten, de godvruchtige Koning hiskias zelvs. Trouwens wy hebben nog een uitmuntend danklied, het welk door dien zeiven Vorst, by gelegenheid van zijne herftelling uit eene doodelyke krankheid , vervaerdigd is by jesaias Kap. 38. Zelvs mogen wy uit Jef. 38: 20. opmaken , dat Koning hiskias het een en ander zangftuk , tot den openbaren dienst van het Heiligdom, vervaerdigd hebbe. — Althans, in dezen CXVden PraIm> ontmoeten wy verfcheidene gezegden, welke het hoogst waerfcbijnlyk maken, dat Koning hiskias hier ter plaets, de Dich-
ter



PSALM. CXV. 425
ter en de Spreker zy. — Immers, de tael van vs. 1. heeft eenen kennelyken weerflag op de Godlyke belovte aen hiskias gedaen. 2 Kon. 19: 34. Jef. 37: 35. De klacht over den euvelmoedigen laster der Heidenen, vs. 2. de omfchrijving van God vs. 3, de befchimping der Heidenfche afgoden vs. 4-7, ftemt volkomen overeen met de tael van den vroomen Vorst, toen hy zijn hart voor den heer al biddende uitftortte. 2 Kon. 19: 15-19. Jef. 37: 16-20. Staende de belegering, was het hiskias voornaemfte doel, om het volk tot vertrouwen op den heer aen te fpooren, 2 Chron. 32: 5-8. 2 Kon. 18: 30; en hoe blijkbaer ftemt dit overeen , met de opwekking in onzen Pfalm vs. 12. — De toezegging van 's heere» byftand en zegen, ziet duidelyk op de belovte, welke de Propheet jesaias , uit Gods naem, aen den Koning gedaen had, 2 Kon. 19: 29-31. Jef. 37: 30-32. Eindelyk, om 'er niet meer by te voegen , het opmerkelyk flot van dezen Pfalm vs. 17, 18. komt'byna woordelyk overeen , met de tael van hiskias in zijn danklied, Jef. 38: 18-20.
Men denke niet: Koning hiskias had, geduurende, de belegering, wel wat anders te doen dan Pfalmen te dichten. Want, toen hy de gemelde belovte van den heer ontvangen had , was hy onder al het dreigend gevaer ongemeen bedaerd, zoodat hy zijn volk geduurig bemoedigde : waerom zou hy dan, onder dit alles, dezen Pfalm niet hebben kunnen opftellen ? — Of, wil men zulks liever het kan ook wel zijn, dat de godvreezende Vorst dit lied gedicht hebbe, nadat het beleg van Jerufalem reeds was opgebroken; om daerdoor de gedachtenis te vereeuwigen van die merkwaerdige zaken, welke , geduurende de belegering, waren voorgevallen.
Voorts hebben wy nog aen te merken, dat fommigen dezen Pfalm met den voorgaenden CXIVde", voor een en het zelvde zangftuk houden , het welk dan ten onrechte in tweën zoude gefplitst wezen. — Men grondt zich op het gezach van oude overzettingen , gelijk ook van het een en ander handfchrivt. Maer, daer tegen kan men het gezach (lellen van andere handfchrivten, en van den XI. DEEL. Dd 5



426 PSALM. CXV.
Chaldeeuwfchen Uitbreider. — Ook fchijnt 'er vry wat onderfcheid in den ftiji te wezen, tusfchen dezen en den voorgaenden CXIV^b pfalm. —- Met dit alles zou het kunnen zijn, dat deze beide ftukken verband hebben met elkander , en tot dezelve tijdsgelegenheid betrekkelyk zijn.
Wy ontmoeten hier, gelijk wy reeds gezegd hebben:
I. Een ernstig gebed, het welk Koning hiskias zijn volk in den mond legt vs. i - 8 , daerna doet hy
II. Eene bemoedigende opwekking aen zijn volk, vs. 918. I. God der waerheid ! Gy hebt my en mijn volk bemoedigd, met de belovte van uwen zegen en byftand. Niet ons, o HEERE, niet ons zy de eer der aenftaende verlosfing ! die overwinning, moet niet aen onze wijsheid en dapperheid worden toegefchreven : maer uwen name geeft eere, verlos ons, door het verdelgen van onze vyanden, op zulk eene wijs, dat daerdoc-r niet ons, maer uwen naem, heerlykheid befchikt worde; op zulk eene wijs, dat de ganfche aerde, willens of onwillens , genoodzaekt worde te erkennen , dat Israël eenen God dient, die zoo ver boven de afgoden als de Schepper boven het fchepfel verheven is. Doet het om uwer goedertierenheyt, om uwer waerheyt wille. Wy zijn zulke proeven , van uw gunstig Alvermogen , ten eenemael onwaerdig ; dit willen wy gaern belijden: maer befchik ons hulp , in deze gansch zeer benauwende omftandigheden, om den rijkdom van uwe uitnemende goedheid te verheerlyken , en uwe waerheid te betoonen in het vervullen van alle de belovten, welke Gy aen david en zijn zaed gedaen hebt.
Men verbeelde zich hier den biddenden Koning, toen hy de tweede Godfpraek ontvangen had, welke met deze belovte befloten wordt: ik zal deze Jlad befchermen om die te verlosfen, om mijnent wil en om david mijnes knechts wil, 2 Kon. 19: 21-34. ~~ Toen hy de eerfte belovte, door den mond van jesaias ontvangen had, 2 Kon. 19: 6: 7-
bleev



PSALM. CXV. 427
bleev de vyand niet alleen voor de ftad, maer zond ook de ftoutfte en fchroomelykfte lasterbrieven. De tweede belovte , ontving hy daegs voor dien gedenkwaerdigen nacht, in welken het leger der Asfyriers wonderdadig verflagen werd. De vyand lag derhalven nog voor de Stad; zoodat 'er de uiterfte noodzakelykheid ware, om Gods aengezicht in den gebede te zoeken.
De Koning begint dit gebed zeer afgebroken: niet ons, «heer , niet ons enz. — Dit moet men toefchrijven , aen de aendoeningen , met welke het gemoed van den bidder vervuld was; en vooral daerin, dat hy opgetogen was, met die gemelde en zeer bemoedigende belovte. — Ook moet men de tael van vs. 1. aenmerken , als eenen' weerklank, op die groote belovte van God: ik zal deze Stad befchermen enz. De Bidder zegt 'er ja en Amen op. Niet ons, niet ons, roept by daerom uit, maer uwen naem geev de eer: en had de heer verklaerd dat te zullen doen, im Davids zijnes knechts wil, dat is om die belovte, welke hy david had toegezegd; de Bidder laet 'er daerom op volgen : doe het om uwer goedertierenheid en om uwer waerheid wil, dat is, ter vervulling van uwe genade en trouw, in die groote belovte zoo blijkbaer geopenbaerd.
Dit gebed dringt de Dichter nader aen vs. 2-8. A. Door den heer voor te jlellen, dat op deze wijs alleen, de lastermond der afgodifche vyanden konde gejlopt worden vs. 2. B. Door ten vertoog, dat 'er een oneindig onderfcheid zy, tusfchen den waren God, en de nietige afgoden vs. 3-8.
2. Zou de heer , de Allerhoogfte God , de eer van zijnen grooten naem, die door de Heidenen zoo fchroomelyk gelasterd'is, niet op eene blijkbare wijs handhaven? Waeromme fouden de Heydenen feggen, Waer is nu haer Godt? waer blijvt Hy op welken zy zoo veel "vertrouwen ftellen ? blijkt het niet, dat hunne God onvermogende zy, om zijn volk te redden ? gelijk de Asfyriers zich niet ontzien hebben, om zulke Godslasterlyke woorden uit te braken. Vergel. 2 Kon. 18, 19.
XI. DELL



428 PSALM. CXV.
3. Welk een oneindige afftand is 'er toch, tusfchen U den levendigen God , en de nietige afgoden der blinde Heidenen ! Onfe Godt is doch oneindig verheven , boven de ganfche aerde, daer hy in den hemel, als de Koning van het gansch Heelal, zijnen zetel heeft 5 hy bezit een onbeperkt Alvermogen, en doet al wat hem behaegt, zoodat zich niemand tegen hem verzetten kunne.
4. Welke nietige wezens daerentegen zijn de zoogenaemde Goden der Heidenen ? Haerlieder afgoden zijn filver ende gout, het werck van 's menfchen handen :
5. Hunne afgoden hebben wel de gedaente van menfchen; maer buiten dit niets, het welk redelyke wezens onderfcheidt van levenloos ftof. (a) Sy hebben eenen mont, maer en fpreken niet: zy kunnen derhalven noch bevelen, noch Godfpraken geven: fy hebben de gedaente van oogen, maer en fien niet: zoodat zy noch de nooden, noch het gedrag der menfchen, befchouwen kunnen.
6. Ooren hebben fy , ten minsten de vertooning daervan , maer zy en hooren de gebeden en dankzeggingen van hunne dienaren niet: fy hebben de gedaente van een neufe, maer fy en riecken den geur der offeranden en reukwerken niet:
7. Hare handen [hebben fy], immers in de uiterlyke vertooning, maer en taften niet; zoodat ze buiten ftaet zijn, om eenige hulp toe te brengen; zy hebben de gedaente van hare voeten, maer en gaen niet: zoodat men ligtelyk hunne tegenwoordigheid ontvluchten kan : fy en geven geen geluyt door hare kele, zy halen geenen adem door hunne keelen, en misfen derhalven het voornaemfte bewijs van het leven; zoodat zy niets anders zijn , dan doode en werkelooze rompen.
8. Dat zy diefe tot Goden maken, en als zoodanige eerbiedigen, hen gelijck worden:- en in zulken toeftand gebracht, dat zy, gelijk die nietige afgoden, noch helpen
noch
(a~) Deut. 4: 2S. Jerem. to; 3, 4, 5, 9, &c.



PSALM. CXV. 429
noch befchadigen kunnen: lende] dat al wie op haer vertrouwt, te gelijk met de afgoden vernield worden, opdat zy hunnen lasterenden mond niet langer, tegen den God des hemels, open doen.
In het volgende vertoont de vroeme Koning, hoe hy omtrent zijn volk verkeerd had, nadat hy zijn hart voor den heer had uitgejlort.. A. Hy had de kinderen van zijn volk, nae hunne onderfcheidene rangen, tot vertrouwen op den heer, aen. gefpóord vs. 9-11. B. Hy had hen bemoedigd, met de heuchlyke belovte van Gods zegen en byftand vs. 12-15.
9. Ifraël, waervan het meeste deel thans binnen Jerufalem is, daer het omliggend land, door den vyand is afgeloopen en geplunderd, vertrouwt gy op den HEERE, en verwacht, dat Hy ons eerlang eene gezegende uitkomst fchenken zal: hy is hare hulpe, ende haer fchilt. De heer is machtig en gewillig, om ons te helpen , en tegen de overmacht van onze vyanden te befchermen ; Hy is de uitredder en befchermer van allen die op Hem betrouwen.
10. Gy huys Aarons , gy gewijde Priesterfchaer , gy dienaers van het Heiligdom, vertrouwt Op den HEERE: hy is hare hulpe, ende haer fchilt.
11. Gylieden allerbyzonderst onder mijn volk, die den HEERE vreeft, vertrouwt op den HEERE : hy is hare hulpe, ende haer fchilt.
De Koninglyke Bidder verdeelt het ganfche volk, in drie rangen van menfchen.
A. Eerst fpreekt hy van Israël vs. 9, en verftaet 'er het gros van zijne onderdanen door, met derzelver hoofden, die thans meerendeels hunne veiligheid binnen Jerufalem gezocht hadden. — Hy noemt hen, niet Juda, maer Israël; om hun te herinneren, dat zy afftammelingen waren van jacob, die, om zijn heldhaftig gedrag, XL DEEL.



43* PSALM. CXV.
tot eene fchouwplaets van zijne wonderen gegeven " opdat zy de proeven van zijne oneindige volmaektheden zouden naefpooren en eerbiedigen.
17. Dit leven is alleen de tijd, om God op aerde te loven. De doode en fullen en kunnen den Heere, hier op aerde, met hunnen lichamelyken mond, niet prijfen, nochte die in de ililte van het grav nedergedaelt zijn.
1,8. Maer wy, die thans leven, zullen daerom ons werk maken, van den heer te prijzen. Wy fullen den Heere loven, van nu aen tot in der eeuwigheyt. tot dat de huishouding van dit leven, met een ander verwisfeld worde, daer de oprechten den heer, op eene meer volmaekte wijs, zullen verheerlyken. Halelu-Jah.
psalm. CXVI.
jn dezen Pfalm ontmoeten wy een Godvruchtigen fpreker ;
die zijn voornemen verklaert, om den heer openlyk en plechtig te danken , van wegen eene zeer merkwaerdige verlosfing, uit een dreigend doodsgevaer, het welk hy, zonder Gods byzonderen zegen , niet had kunnen ontwijken.
Maer wie is deze fpreker ? — De zaek wordt zeer verfchillendlyk begrepen. — Ons is het zoo voorgekomen, dat Koning hiskias dit lied gedicht hebbe, by gelegenheid dat hy, uit eene doodelyke krankte , op zijne ernftige fmeeking verlost, en zijn leevtijd met 15 jaren vermeerderd was. Deze gebeurtenis wordt zeer omftandig befchreven 2 Kon. 20. 2 Chron. 32, Jef. 38.
Immers dat hiskia , by die gelegenheid, en ter verheerlyking van 's heeren naem, voor deze herftelling, een danklied gedicht hebbe, is klaer genoeg uit Jef. 38: 20. — Dan, dat meer ter zake doet, de geheele inhoud en het ganfche beloop van dezen Pfalm, is op Koning hiskias ,
in



PSALM. CXVI. 435
in de even gemelde omftandigheden , alleszins toepasfelyk. De fpreKer is een man van aenzien, die zich den knecht des heeren noemt vs. 16. Hy was gevaerlyk krank, en in doodsgevaer geweest vs. 3. Hy had zich, in zijne doodelyke benauwdheid , al bfddende tot den heer gewend vs. 4. De heer had hem herfteld, en zijnen levensdraed uitgerekt vs. 8. Zijn hart was daerom opgewekt, om den heer , over deze zijne herftelling , hartelyk te loven vs. 12-14, 17-19- — AUe deze byzonderheden pasfen zoo duidelyk op Koning hiskias , in de gemelde omftandigheden, dat men te vergeevsch naer een ander even'gepast onderwerp zoeken zoude.
Uit dit alles befluiten wy, dat Koning hiskias, even als in den voorgaenden Pfalm, alzoo ook in dit Lied, de Dichter en de Spreker zy. — Volgens dit begrip, is 'er een eigenaertig verband , tusfchen dezen Pfalm, en den onmiddelyk voorgaenden CXVden , in welken hiskias de gedachtenis vereeuwigd heeft, van die merkwaerdige zaken, welke geduurende de belegering van Jerufalem door de Asfyriers waren voorgevallen; en onmiddelyk, na de wonderdadige flagting in het leger der Asfyriers, is de krankte en genezing van Koning hiskias gevolgd. L Vs. 1, 2. ftelt de Godvruchtige Koning de hoofdfom
van dit lied, zijne dankbare erkentenis voor dé gemelde
herftelling, kortclyk voor. II. Vervolgens breidt hy dit ftuk nader uit: zoodat hy,
A. Eerst de hoogstgaende benauwdheid en doosdangften afteekene, in welke hy, geduurende zijne krankheid, verkeerd had ;'er by voegende , hoe hy, den heer ernftig gebeden hebbende , verhoord en genezen zy vs. 3- 10.
B. Daerna betuigt hy zijne dankbare gevoelens, en zijn geheiligd voornemen, om den heer, met zijn ganfche leven, te verheerlyken vs. 12-19.
I. Ick hebbe lief. Met dezen koiten en afgebroken uitroep, die de volheid van zijn hart treffend teekent, heft hy aen. Ik heb mijnen weldadigen God hartelyk lief. Mijne ganfche ziel is vervuld, met werkzame befeffen van
XI. deel. Ee



434 PSALM. CXVI.
eerbied , dankbaerheid en gehoorzaemheid : want de H£ERE hoort, of, gelijk 'er eigenlyk ftaet; heeft gehoord mijne ftemme, mijne fmeeckingen heeft hy gunstig verhoord, toen ik van mijn krankbedde, en uit. c:ijne doodelyke benauwdheid, tot hem geroepen heb.
2. Want hy heeft geneygt fijne oore tot my : dies ick [hem] in mijne dagen fal aenroepen, of want ik heb, in de dagen mijner krankheid , uit mijne benauwdheden , tot mijnen God geroepen.
3. De (a) banden des doots hadden my omvangen ; mijne krankheid was van dien aert, dat zy my, natuurlyker wijs , eenen onvermijdelyken dood bedreigde ; ende de angften der helle hadden my getroffen : ick vondt benaeuwtheyt ende droeffeniffe.
4. Maer ick riep den name des HEEREN aen, [/eggende,'] Och HEERE, bevrijdt mijne ziele, red mijn leven , en verlos my uit dit dreigend doodsgevaer!
5. Ook vond ik gronden van vrymoedigheid en betrouwen , in de befchouwing van Gods Volmaektheden. De HEERE toch is genadigh ende rechtveerdigh: ende onfe Godt is ontfermende.
6. De HEERE bewaert de eenvoudige, die hem, met verfoejing van alle bedrog, in waerheid vreezen: ick was uytgeteert, en reeds geheel krachteloos; menfchen hulp was vruchteloos, en de heelmeesters verklaerden mijne keelziekte voor volftrekt doodelyk; ook verklaerde de Propheet jesaias, dat ik, volgens den gewoonen loop der natuur, fterven moest: doch het behaegde den heer zijn Alvermogen, ter mijner genezing, aen te leggen, en hy heeft my ook werkelyk uit dat zoo dreigend doodsgevaer gunstig verloft.
7. Mijne ziele , keert daerom weder tot uwe rufte, en verblijd u, over de Godlyke goedheid aen u bewezen : want de (b) HEERE heeft aen u by uitnemendheid welgedaen, en u als het ware, met gunstbewijzen rijkelyk overladen.
8. Want
*<0 9. Sam. sa; 5, 6. OJ PK '3=



PSALM. CXVf. 43£
8. Waht zou ik Ü niet loven , weldadig God ! gy f_HEERE'] hebt mijne ziele geredt Van den dreigenden doot, mijne oogen van tranen, daer gy de oorzaek van mijne bittere droevheid hebt Wechgenomen, en mijnen voet van aenftoot, zoodat ik nu alle gevaer te boven ben.
9. Ick fal nu blymoedig en dankbaer wandelen Voor het aengefichte des HEEREN, eh de dankbaerheid van mijn hart, met daden openbaer maken, in de landen der levendigen.
10. Ick (c) hebbe gelooft, en in het middel) va* mijne boogstgaende benauwdheid , op den Godlyken byftand vertrouwd, daerom fprack ick eh gav openbarè bewijzen van mijn vertrouwen, in mijne ernftige gébedeii. Ick ben feer bedruckt geweeft, mijne -benauwdheid was wel groot, maer ik bleeV evenwel op den heer hopen en vertrouwen.
1 ï. Ick feyde in mijn haeften, dat is in mijne uiterfte verlegenheid: Alle (rf) menfchen zijn leugeiiaers. Dè menfchelyke kunst ftond, in mijn geval, geheel en al fti!; mijne Medicijnmeesters konden my niet helpen; en die dit had voorgewend, zou ik voor eenen leugenaer gehouden hebben. Evenwel , God heeft, in mijne redding, getoond, dat Hy afgefneden zaken doen konde.
12. Wat dankbaerheid fal ick nu den HEERE Vergelden en bewijzen [voor] alle fijne weldaden aen my [ bewefen ] ?
Eigenlyk ftaet 'er j wat zal ik dén heer vergelden? alle zijne weldaden zijn op my. Ik ben , als overladen , met weldaden ; zy wegen op mijn hart, en dringen my tot dankbaerheid*
13. lek fal den beker der verloffingen, by gelegenheid van mijne dank - offeren , blymoedig opnemen , ende den name des HEEREN aenroepen, met dank en lovzangeh>
Den beker der verlosfingen op ts nemen, is esne fpfeekwijïj ontleend van de Joodfche öfferm'alcni CO 2 Cor. 4s 13, Crf) Rom', 3' -i> XI. DEEL. Be %



436 PSALM. CXVI.
Wanneer iemand, op eene buitengewoone wijs, en by uitnemendheid, beweldadigd was, offerde hy den heek dank-offeren, of, gelijk het vs. 17. genoemd wordt, eene offerande der dankzegging. De beweldadigde bracht een rein dier aen het Heiligdom, en, nadat hy zijne handen op het zelve gelegd had , werd het geflagt. Het bloed moest rondom den Altaer gefprengd worden ; maer het binnenfte vet moest den heer, tot een vuur ■ offer des Iievlyken reuks, verbrand worden Lev. 3. Van het overfchietend vleesch, werd een maeltijd aengericht, waervan de Offeraer, met zijne genodigde gasten, at voor het aengezicht des heeren. — Onder dezen maeltijd, nam de Offeraer een beker met wijn in de hand , en dankte God allerplechtigst voor de genoten weldaed. Vervolgens ging de beker rond, onder alle de aen zittende gasten; maer, eer men 'er uit dronk , befte men denzelven om hoog, tot een teeken van vreugde en dankbaerheid.
De uitdrukking den naem des heeren aenteroepen, ziet gevolgelyk, op die plechtige dankzegging, welke een beweldadigde uitfprak , by het dank - offermael. Wanneer hy den gemelden beker opnam, riep Iiy den naem des heerin aen; hy noemde de ontvangene weldaden op, en erkende, dat hy dezelve alleen aen den heer , en aen die Volmaektheden , welke door zijnen naem beteekend worden, had dank te weten.
Vs. 13. wil derhalven de dankbare Koning te kennen geven, dat hy een dank. offermaeltijd, wegens zijne herftelling , zoude aenrichten, en, by het opnemen van den beker, eene zeer plechtige dankzegging uitfpreken: of ten minsten, dat hy, met toefpeling op deze plechtigheid, met woorden, gebaerden, en daden , openbare bewijzen van zijne dankbaerheid geven zoude?
14. Mijne geloften fal ick den HEERE betalen; Toen ik, door eene allergevaerlykfte krankheid, aen mijne legerftede was vastgehecht , wendde ik mijn aengezicht naer den wand, en bad tot den heer, om leven en genezing Jer. 38: 2,3. In en onder dit bidden, heb ik den heer eene gelovte gedaen, dat ik, op de gezegde wijs,
den



PSALM. CXVI. 437
den beker der verlosfing zoude opnemen. Nu ik herfteld ben, en de heer mijn gebed, op zulk eene gunstige en zeer. merkwaerdige wijs, verhoord heeft; zal ik mijne gelovte ook volbrengen : nu , wel aen dan, laet het gefchieden, gelijk ik beloovd heb aen mijnen God, in de tegenwoordigheyt van al fijn volck. Openlyk, in het voorhof van den Tempel, ten aenfchouwen van gansch Israël, zal ik mijne dankbaerheid bewijzen.
15. Koffcelick en zeer gewichtig is in de oogen des HEEREN de doot fijner gunftgenooten. Hy zal hen, niet ligtelyk, in den dood overgeven; maer zoo lang by het leven fparen, als het met zijne eer, en hun wezenlyk nut, beftaenbaer is. Dit is in mijn geval gebleken ; daer de heer my nog vijftien jaren langer heeft toegeftaen, dan ik natuurlyker wijs zoude geleevd hebben.
16. Och HEERE,fekerlick ick ben uw knecht, die my oprechtelyk aen uwen dienst verbonden heb , ja ick ben in nadruk uw knecht aengemerkt als Koning van Juda. Ik ben een fone uwer dienftmaegt Abi, de dochter van Zacharias 2 Kon. 18: 2 , die my , van mijne vroegfte jeugd af, zeer Godsdienstig heeft opgevoÈd; gy hebt daerenboven mijne banden losgemaeckt, en my , op zulk eene zeer merkwaerdige wijs , uit het meest dreigend doodsgevaer verlost.
17. Ick fal u daerom, zeer plechtig en in het openbaer, offeren een offerhande van danckfegginge, ende den name des HEEREN aenroepen. '
18. Ick fal mijne geloften den HEERE betalen ; nu, in de tegenwoordigheyt van al fijn volck.
19. In de voorhoven des huyfes des HEEREN: in't midden van u, o Jerufalem, ten aenfchouwen van het ganfche volk. Geloovd zy God. Halelu-Jah.
XI. deel. Ee 3



433 PSALM. CXVIL
psalm CXVIL
D11 *'ei* is 1501 *■' maer Z6er zaekryk* "™ **et behelst eene opwekking aen alle volken over den ganfchen aerdbodem, om den heer , van wegen zijne goedheid en trouw, dankbaer te loven.
De Sprekers zijn blijkbaer van de Heidenen onderfcheiden. Zy fpreken vs. 2. van de weldaden , welke hun bewezen waren; en wekken, uit overweging daervan, alle volken tot 's heeren lov op vs. 1. Wy fchijnen 'er uit te mogen befluiten , dat de Sprekers geloovige Joden zijn. — Zy maken melding*van eene uitnemende en zeer byzondere weldaed, welke van dien aert was, dat zy den Heidenen moest ih het oog lopen. —• Het was eene goedertierenheid welke met waerheid gepaerd ging. Derhalven zulk eene, welke God beloovd, en in het fchenken van welke Hy zijne waerheid verheerlykt had.
Alle deze byzonderheden hebben ons aenleiding gegeven , om de zaek zoo te begrijpen ; dat hier de geloovige joden onder de eerfte Euangelie-dagen, of liever in het byzonder de Apostelen, fprekende worden ingevoerd; zoo als zy de Heidenen tot den dienst van den waren God hebben opgewekt, uit aenmerking van het heil, het welk de heer hun, door het geven van zijnen eeniggeborenen Zoon tot eene verzoening , gefchonken , en van Gods waerheid, welke hy, door het vervullen van zijne groote belovten, verheerlykt had".
Dit wordt bevestigd , door het onfeilbaer gezach van den Apostel paulus, die dezen Pfalm op de roeping der Heidenen, in de eerfte dagen van het Euangelie, regelrecht toepast, Rom. 15: 11.
I. Vs. 1. vinden wy de opwekking der Heidenen, tot den dienst van den waren God.
II. Welke vs. 2. nader wordt aengedrongen.
'. .1. (V) Looft



PSALM. CXVIL 439
1. (a) Looft den HEERE alle Heydenen : 'erkent en eerbiedigt Hem als den eenigen waren God. Dient Hem nae het voorfchrivt van het Euangelie, door het welk gy thans geroepen wordt tot heerlykheid en deugd; prijft hem alle natiën der volken, op den wijden aerdbodem.
2. Want fijne goedertierenheyt is geweldigh
over ons , die van natuure Joden zijn, Hy heeft ons met uitnemende weldaden rijkelyk overladen , door het geven van zijnen eeniggeborenen Zoon: ende de waerheyt des HEEREN is in der eeuwigheyt. Dit is ons gebleken, daer God alle zijne belovten, zoo veele 'er zijn, Ja en Amen maekt in jesus christus, Halelu-Jah.
.PSALM. CXVIIL
TN dezen Pfalm, worden de Israëlieten van allerlei rangen en ftaten opgewekt, om den heer te loven, van wegen eene zeer merkwaerdige verlosfing, en eene zeer gunstige verandering van zaken.
Maer wie is hier de Spreker, en welk eene verlosfing bedoelt hy ? — Dit is in de daed moeilyk te bepalen; en ik voor my ben zeer' lang in twijfel geweest, wat ik 'er van denken moest. — Dat 'er vs. 22. en vervolgens , van den messias en zijne verhooging gefproken worde, blijkt ontegenzeggelyk uit de onfeilbare verklaringen van den Heer jesus en zijne Apostelen, Matth. 21:9, 42. 23: 39. Mare. 11: 9. 12: 10. Luc. 19: 38. 20: 17. Hand. 4: 11. Rom. 9: 33. Eph. 2: 20. 1 Petr, 2: 4, 7. Maer, is daerom de ganfche Pfalm, van het begin tot het einde, op den messias toepasfelyk? Dit gevolg gaet niet door, gelijk ons reeds meermalen gebleken is.
Vs. 1-21. ontmoeten wy verfcheidene byzonderheden,
GO Rom. 15: 11.
XI. deel. Ee 4



44© PSALM. CXV1II.
welke van den messias niet kunnen gezegd worden. De Spreker klaegt niet zoo zeer over lijden , als wel over geweldige mishandelingen , welke hem, door heidenfche Vyanden, werden aengedaen vs. 10. Wy vinden hier zoodanige vyanden, welke de Spreker, door den Godlyken byftand, verhouwenen beteugeld had vs. n, daer de messias, van allen byftand veaftoken, onder het geweld van zijne vyanden bezweken is. Ook kon de messias, die den verzoenenden dood ondergaen moest, met geene mogelykheid zeggen: de heer heeft my wel hard gekastijd, maer hy heeft my ten dood niet overgegeven vs. 18. Er is wel , die beweerd hebben, dat deze bewoordingen zouden te kennen geven, de heer heeft my aen den dood niet overgegeven, om voor altoos onder zijne macht te blijven. Maer, zoodanig eene verklaring is eene willekeurige uitvlucht, welke van allen grond ontbloot is.
Het komt nader, dat hier de Christen Kerk fprekende worde ingevoerd; gelijk anderen denken , den heer lovende voor hare verlosfing uit wreede vervolgingen; het zy ten tijde van constantyn den Grooten, het zy na den ondergang van den Antichrist, in de laetfte dagen. — Maer ook deze uitlegging, is ons in veele opzichten, wat zeer kunstig en gedrongen voorgekomen. '
Behelsde het laetfte deel van dezen Pfalm, vs. zt. en vervolgens, niet eene allerblijkbaerfte voorzegging van den messias en zijne verhooging: ik voor my zou het voor afgedaen rekenen, dat Koning hiskias , na zijne verlos-
. fmg uit de handen van sanherib , eh zijne herftelling uit die doodelyke krankheid , dit zangftuk vervaerdigd hadde. — Er is, in veele byzonderheden, eene zeer aenmerkelyke overeenkomst, tusfchen dit lied en tusfchen Pfalm 115 en 116, die onzes erachtens, door hiskias gedicht zijn. Men vergelijke Pf. 115: 9-13. met den aenhef van dezen Pfalm. Hier komt nog by, dat alle de uitdrukkingen van vs. 1 tot 21, van niemand in meerder nadruk kunnen
. verklaerd worden, dan van Koning hiskias , in de zoo even gemelde omftandigheden. —• Toen Jerufalem door de Asfyriers belegerd, en toen Koning hiskias, door eene doodelyke



PSALM. CXVI1L 441
delyke krankheid, aen zijne legerftede gebonden was , riep hy uit de benauwdheid tot den heer, en werd gunstig verhoord vs. 5. Hoe zeer hiskias, door de Asfyriers, befpot en bedreigd werd; door den Propheet jesaias aengemoedigd, bleev hy beftendig op den heer vertrouwen, zoodat hy zeggen kon: de heer is by my, ik zal niet vree~ zen enz. vs. 6-9. Toen de Asfyriers Jerufalem belegerden , hadden de Heidenen hiskias als byen omringd; en in den naem des heeren, door den Godlyken byftand, had hy hen verhouwen vs. 10-12; en, om 'er niet meer by te voegen , hoe eigenaertig paste de tael van vs, 18, in den mond van hiskias , toen hy uit zijne doodelyke ziekte herfteld was : de heer heeft my wel hard gekastijd, maer hy heeft my ten dood niet overgegeven? — Ware 'er nu eenige grond om te ftellen , dat Koning hiskias immermeer de gave der Prophecy ontvangen had; dan zou ik het daer voor houden , dat die Godvruchtige Vorst dezen Pfalm, ter dankbare erkentenis van Gods uitnemende goedheid gedicht hebbe; en dat zijne gedachten by die gelegenheid door den Prophetifchen Geest verheven zijn, tot de befchouwing van den messias, die uit eene vernedering onvergelijkelyk dieper dan de zijne, by uitnemendheid zoude verhoogd worden. — Men herinnere zich, om dit aennemelyker te maken, dat hiskias , by zijne doodelyke krankheid , nog geen zoon had, daer messias uit den Koninglyken tak van davids huis moest voortkomen: werd nu zijn geloov bepaeld tot dien grooten perfoon, in wiens aenftaende komst de groote reden lag van zijne herftelling; hoe natuurlyk dan dat zijne gedachten, door den Geest der voorzegging, tot Hem wierden opgeheven!
Zou men het anders ook zoo begrijpen kunnen, dat een Dichter van later tijden hier fpreke, in den naem van het Joodfche volk; toen het, uit de woede en vervolgingen van antiochus'epiphanes , allergunftigst was verlost geworden: en dat hy vs. 22. en vervolgens, door den Prophetifchen Geest gefproken hebbe, in naem der EuangelieKerk, zoo als zy zich over de verhooging van den Middelaer verblijden zoude? ■
XI. deel. Ee 5



442 PSALM. CXVIIL
Hoe het ook wezen moge, wy ontmoeten in dit lied drie hoofddoelen.
I. Eene algemeene opwekking tot des heeren lov, by wijs van Inleiding vs. i.
II. Eene meer byzondere opwekking, aen allerlei Israëlieten, om den heer te loven:
A. Zoo over de zonderlinge verlosfing uit zeer benauwende omftandigheden , aen den Spreker gefchor.ken vs. 2- 21.
B. Als over de verhooging van den Middelaer, vs. 22-27.
III. Waerop de geheele Pfalm , met foortgelijk eene opwekking tot 's heeren lov beiloten wordt, als mtt welke zy begonnen was, vs. 28, 29.
1. Looft den HEERE, al wat adem heeft : want hy is goet: want fijne goedertierenheyt is onbeperkt, en duurt in der eeuwigheyt.
2. Dat het ganfche volk van Ifraël nu fegge , en dankbaer erkenne, dat fijne goedertierenheyt in der eeuwigheyt is.
3. Dit moet vooral het werk zijn , van de gewijde Priesterfchaer. Het huys Aarons fegge nu, dat fijne, goedertierenheyt in der eeuwigheyt is.
4. Dat in het byzonder, althans de gene die den HEERE in waerheid vreefen, nu feggen, dat fijne goedertierenheyt in der eeuwigheyt is.
5. Ik althans , heb de kennelykfte blijken van Gods gunstigen en machtigen byftand ondervonden. De heer heeft my verlost uit zeer benauwende omftandigheden, en uit het geweld van zeer machtige vyanden, tegen welke ik, zonder zijne hulp, niets zoude vermogt hebben. Uyt de benaeuntheyt hebbe ick den Heere aengéroepen; de Heere heeft my ook zeer gunstig verhoort, [[tellende my] in du ruymte.
6. De («) HEERE is by my, gereed om my te
heiCs) Rom. 8: 31.



PSALM. CXVIII. 443
helpen, ick en fal daerom niet vreefen: hoe veelvuldig en machtig mijne vyanden ook wezen mogen: want, zy zijn zwakke menfchen, minder dan niet by den Allerhoogften, en wat fal my een menfche doen?
7. De HEERE is by my onder de gene die my helpen: en oneindig machtiger dan alle andere helpers: daerom fal ick [mijnen lujl~] fien aen de gene die my haten, of gelijk 'er eigenlyk ftaet, ik zal mijne haters zien, ik zal hen aenfchouwen, zoo als zy door de Godlyke Almacht zullen verflagen zijn.
8 0) 't Is beter tot den HEERE toevlucht te nemen, voor wien niets te wonderlyk is, dan op den zwakken menfche te vertrouwen,
9. 't Is beter tot den HEERE toevlucht te nemen , dan op Princen en de dapperfte oorlogshelden te vertrouwen.
10. Alle de nabuurige Heydenen hadden my omringt: 't is in den name des HEEREN, door zijnen machtigen byftand , dat ickfe verhouwen , beteugeld, en overwonnen hebbe.
1 r. Sy hadden my geheel omringt , ja fy hadden my van alle kanten omringt: 't is in den name des HEEREN, dat ickfe verhouwen hebbe.
12. Sy hadden my omringt als geheele zwermen van byen ; fy zijn uytgeblufcht als een doornen vyer: voor zoo ver zy zeer fpoedig zijn verteerd geworden. Dit is niet gefchied door mijn beleid en vermogen: neen,'t is in den name des HEEREN,en door zijnen aliesvermogenden byftand, dat ickfe verhouwen hebbe, en ook in het vervolg beteugelen zal.
13. Gy mijn trotfche vyand , hadt my feer hart geftooten , tot vallens toe: ook zoudt gy my zeker hebben te onder gebracht , had God 'er niet blijkbaer voor gezorgd, maer de HEERE heeft my geholpen.
14. De Heere is mijn fterckte ende dit zal ik,
(V) Pfalm 62: g, io. ende 145; 3. Jer. 17: 5, 7. XI. DEEL.



44+ PSALM. CXVI1L
door dezen dank-pfalm eerbiedig erkennen: want hy is rny tot heyl geweeft, aen Hem alleen heb ik mijne verlosfing uit eenen hoopeloozen toeftand, te danken.
15. In de tenten der rechtveerdigen is daerom een ftemme des gejuychs, ende eene blymoedige erkentenis des gefchonken heyls: de rechterhant van des HEEREN onbeperkt Alvermogen, doet krachtige daden.
17. De rechterhant van des HEEREN Alvermogen is verhoogt: en allerzichtbaerst in de verlosfing aen my gefchonken: (c) de rechterhant van des HEEREN oneindig Alvermogen, doet krachtige daden.
17. lek en fal, in welk een oogenfchijnlyk doodsgevaer ik ook verkeerd hebbe, niet fterven, maer leven: ende ick fal de almachtige wercken des Heeren vertellen, onder de levendigen.
18. De Heere heeft my wel hart en ftrengelyk gekaftijdt, maer hy en heeft my evenwel ter doot niet overgegeven.
19. Doet my de poorten van den Tempel, in welken de zetel is van den waren Godsdienst, doet my deze poorten der gerechtigheyt open, ick fal daer door ingaen, in Gods voorhoven, ick fal den Heere loven in het openbaer, en in de vergadering der oprechten.
20. Dit is de poorte des HEEREN, door dé» welcke de rechtveerdige fullen ingaen.
21. Ick fal u loven, God mijn genadige Verlosfer, om dat gy my verhoort hebt: toen ik uit de benauwdheid tot ai riep, ende omdat gy my op zulk eene gansch zeer merkwaerdige wijs tot heyl geweeft zijt. — Ik zal U vooral daerom loven,en daerom elk tot uwen lov opwekken, datGy, in den beloovden messias,den grond van ons eeuwig heil gelegd hebt.
22. De messias , is uit de allerdiepfte vernedering, uittermate zeer verhoogd. Het is met Hem gegaen als met eenen fteen , die eerst met verachting werd wechgefme-
ten,
00 Luc. 1: yi.



PSALM. CXVIIL 4+5
ten, maer daerna tot den hoekfteen gebruikt werd, die het ganfche gebouw onderfchraegt. De (d) fteen, [dien] de Joodfche Overheden, die de bouwlieden waren van Gods Kerk , met verfmading verworpen hadden , als of hy nergens nut toe ware, is naderhand tot een hooft des hoecks, en tot een onwankelbaren grondilag van het ganfche gebouw der Kerke geworden. De messias , welken de Joodfche Overheden verworpen hadden , is tot Koning zijner Kerke verheven.
23. Dit is eene zonderlinge omkeering van zaken , welke alleen door den Almachtigen kon veroorzaekt worden. Dit is van den HEERE gefchiet, [ende] het is wonderlick in onfe oogen.
24 Deze verhooging van den Middelaer, is de altoos duurende ftof van blijdfehap, van allen die in Hem gelooven. Dit is de wel aengename en zalige dagh , [dien] de HEERE zelvs gemaeckt heeft: laet ons op denfelven ons verheugen, ende verblijdt zijn.'
25. Och HEERE, geeft nu heyl: Och HEERE, geeft nu voorfpoet. Heer! zegen alle pogingen en middelen, welke 'er zullen aengewend worden, om het Koningrijk van den messias alom uit te breiden.
26. Gefegent zy hy die daer komt in den name en op het bevel des HEEREN: om zijn Koningrijk te aenvaerden : wy fegenen ulieden en bidden u, die u aen dien Koning geloovig onderwerpt, allen zegen toe, gelijk de Priesters gewoon zijn het volk, uyt het huys des HEEREN, plechtig te zegenen.
27. De HEERE is de almachtige Godt, die ons licht van verlosfing en blijdfehap gegeven heeft: Bindt het feeft [offer] met touwen tot aen de hoornen des altaers.
Eigenlyk ftaet 'er, bindt het feest met flerke touwen. — De uitdrukking , fchijnt eene geduurige en aenhoudende Feestviering te kennen te geven. — Er wordt bygevoegd:
00 Jef. 8: 14. ende 28: 16. Matth. 21: 42. Mare. 12.: 10. Luc. 20: 17. Hand. 4: II. Row. 9: 33- Eph. 3: so. 1 Petr. 3; 4, 7.
XI. DEEL.



446 PSALM. CXVIII.
tot aen de hoornen des altaers , dat is altoos , zoo lang 'ef hoornen aen den Altaer wezen zullen.
28. Gy heer zijt mijn Godt, op welken ik veilig vertrouwen kan in alle gevallen, daerom fal ick u loven: o mijn Godt, ick fal u verhoogen , met mijne lovzangen.
29. Looft den HEERE, want hy is goet: want fijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt. Verg. vs. 1.
PSALM. CXIX.
J^Eze uitgebreide Pfalm, behelst eenen geduurigeri löV van Gods geopenbaerde woord. — Dit woord van God wordt, uit hoofde van deszelvs onderfcheidene deelen , betrekkingen, en gebruiken voor een Godvruchtig gemoed, onder verfchillende benamingen , van getuigenis/en, wetten, bevelen, rechten, inzettingen, toezeggingen, en dergelijke, by geduurige verwis feling voorgedragen. De Spreker roemt de waerheid, kracht, dierbaerheid, en vertroosting van dit woord, met verfchillende bewoordingen. — De Dichter fpreekt uit de volheid van zijn hart, zijn voorftel is beweeglyk en zielroerend. De verfcheidenfleid der uitdrukkingen, en de geduurige afwisfelingen, maken, dat men zich, over den vruchtbaren geest van den Dichter, niet genoeg verwonderen kan.
Ook is het opftel van dit zangftuk ongemeen kunstig. — Het heeft 22 byzondere afdeelingen; elk van deze afdeelingen heeft 8 verfen , welk agttal van verfen , telkens met eene onderfcheidene letter van het Hebreeuwfche Alphabeth , begonnen wordt. — Dit is, gelijk in andere Alphabetifche Pfalmen, niet alleen cieraedshalven gefchied, maer ook om het geheugen te hulp te komen. Met het grootfte recht, noemt met dezen Pfalm, het Alphabeth der Godzaligheid.
Wie ondertusfchen de Dichter zy, kan niet met zekerheid



PSALM. CX1X. 447
heid bepaeld worden : Het opfchrivt zegt 'er niets van. Dit heeft aenleiding gegeven tot verfchillende begrippen. Twee gedachten fchijnen het meest in aenmerking te komen ; of dat david , of dat jeremias , de opfteller zy.
Wanneer men in aenmerking neemt , dat de Propheet jeremias een bekwaem Dichter geweest zy; dat alle de dichtftukken, welke nog van hem voor handen zijn, ook nae den leiddraed, en volgens de letters van het Hebreeuwfche Alphabeth zijn opgefteld; dat jeremias, gelijk blijkt uit zijn klaeglied , fomtijds uitgebreide dichtftukken vervaerdigd hebbe; dat de verfcheidene uitdrukkingen zoo wel, als de eenvouwige verhevenheid van dezen Pfalm, veel overeenkomst hebben , met de tael en den dichterlijken ftijl van jeremias ; en dat zeer 'veele byzonderheden in den Pfalm voorkomende , zich ongedrongen en eigenaertig , op de lotgevallen en de gemoedsgefteltenis van jeremias, in zijn ballingfchap, laten toepasfen; wanneer men dit alles in aenmerking neemt, zal men erkennen moeten, dat de gedachten, volgens welke jeremias de Dichter is van dezen Pfalm, zeer veel overweging verdienen.
Dan, wanneer wy aen den anderen kant in het oog houden , dat 'er, in den ganfchen bundel der Pfalmen, geen één voorkome, die door jeremias is opgefteld; dat 'er niet .dan treur- en klaegliederen van dien Propheet bekend zijn; dat deze Pfalm, in onderfcheidene byzonderheden, zich niet onvoegzaem laet toepasfen op david en zijne lotgevallen, vooral geduurende zijn ballingfchap , eer hy den Throon beklommen had ; en dat de ftijl en de gemoedsgeftalten van david, in andere Pfalmen, daer hy de uitnemendheid der Godlyke openbaring verheft, onder dezelfde verfcheidenheid van benamingen, als Pf. 19 en 25. met den ftijl en de gemoedsgeftalten van den Dichter in dit zangftuk, eene blijkbare overeenkomst hebben ; wanneer wy dit alles in het oog houden , fchijnen wy wel zulke voldoende gronden te hebben , om, volgens het meest gewoone begrip, david voor den Dichter te houden.
XI. DEEL.



448 PSALM. CXIX.
Onzes erachtens daerom, heeft david dezen Pfalm gedicht , onder de zware en langduurige vervolgingen van saul , zijnen bitteren en onverzoenbaren vyand ; terwijl hy van God, op wiens woord en trouw hy zich veilig verlaten kon, de zekerfte toezeggingen ontvangen had, dat hy eens den Throon van Israël ervelyk bezitten zoude. — Hy geeft in dit zangftuk , de onderfcheidene gemoedsgeftalten en godvruchtige werkzaemheden van eenen geloovigen op, onder rampen en verdrukkingen; die dan eens nedergebogen , dan weder opgebeurd en gefterkt is, in den heer zijnen God; en die onder dit alles Gods woord tot een regel ftelt van zijn gedrag, en tot den eenigen grond van zijne hoop, troost en fterkte; alles met een oog op die fmertelyke lotgevallen, in welke hy, geduurende eene lange reeks van jaren, in onderfcheidene tijden en gelegenheden verkeerde, en de werkzaemheden, welke hy by afwisfeling, en in onderfcheidene ontmoetingen, had mogen oefenen.
Het is eene waerneming , welke vry wat opmerking verdient, dat david hier, volgens de tijdorde, de gemoedsgeftalten hebbe voorgedragen, welke hy, op onderfcheidene tijden en in verfchillende omftandigheden, gehad heeft. — Volgens dit begrip, geeft david ft. In het eerfte deel de hoofdftelling op, welke hy vervolgens in de byzonderheden nader aendringt; dat zy, die hun gedrag volgens het voorfchrivt van Gods woord inrichten, hoogst gelukzalig zijn in dit en in het volgend leven, vs. i - 8. 3. In het tweede deel, verklaert hy, welk een gebruik hy in zijn jongelingfchap van Gods wet gemaekt had, vs. 9-16.
y. In het derde deel, komt hy voor, zoo als hy, tot Koning gezalvd zijnde, voor saul vluchten moest, vs. 17-24.
«j. In het vierde, zoo als hy geduurig in gevaer was van
zijn leven, vs. 25- 32. H- In het vijvde, vertoont hy zich, zoo als hy om God-
lyk onderwijs en verlosfing gebeden had, in dien zor-
gelijken toeftand, vs. 33-40.
✓ Yi % In



PSALM. CXIX. 449
In het zesde, wederlegt hy de valfche befchuldigingen
van saul en zijne Hovelingen, vs. 41 - 48, t. In het zevende, fchijnt hy het oog te hebben op zijne
vlucht, naer het land der Philiftijnen, vs. 49-56. fl. In het agtjie, op zijne verlegenheid, toen de Amafe-
kieten, in zijn afwezigheid, Ziklag geplonderd hadden,
vs. 57-64-
É3. In het negende, fchijnt hy te fpreken van de verlosfing uit de laetstgemelde verlegenheid, vs. 05-72.
*. In het tiende , verklaert hy de hoop, met welke hy zich na die verlosfing bemoedigd had, dat hy eerlang allen tegenftand zou te boven komen, vs. 73-80.
3. In het elvde, vinden wy zijn gebed, het welk hy in die omftandigheden gedaen had, vs. 81-88.
^7. In het twaelvde , wijst hy de gronden aen , op welke hy zijne hoop op eene volkomene- verlosfing gevestigd had, vs. 89- 96.
D. In het dertiende, draegt hy de vertroosting voor , welke hy, wachtende op uitkomst, uit de overdenking van Gods woord getrokken had, vs. 96-104.
3- In het veertiende , verklaert hy, hoe hy zich, met de Godlyke belovten, bemoedigd had, vs. 105-112.
D. In het vijvtiende wijst hy aen, hoe hy zijne verwachting, door de befchouwing van Gods rechtvaerdigheid in het beftieren van de waereld, verfterkt had, vs. I13-120.
y. In het zestiende, geevt hy nog andere gronden op, op welke zijne verwachting van uitkomst gevestigd was, vs. 121 -128.
fi. In het zeventiende, leert hy ons , hoe hy op de evengemelde gronden gebeden hebbe; vs. 129-136.
1£. In het agttiende, komt hy voor, zoo als hy uit Gods rechtvaerdigheid, welke de boosheid van zijne vyanden niet langer dulden kon, befloten had dat zijne verlosfing naby ware, vs. 137-144.
p. In het negentiende, breidt hy het laetstgemelde onderwerp nader uit, vs. 145-152.
1. In het twintigfie, ftelt hy zich voor, zoo als hy zijn XI. ÖEEL. Ff



4$ö PSALM. CXIX.
gebed om volkomene uitkomst had aengedrongen; zoo uit aenmerking van zijne onfchuld en de boosheid zijner vyanden, als van Gods goedheid, waerheid, en rechtvaerdigheid, vs. 153-160. \!f. In het een en twintigjle, teekent hy zijn gemoedsbeftaen , zoo als hy zich bemoedigd had met zijne verlosfing , welke hy zag dat kort op handen ware , vs. 161-168.
JT In het laetfte deel befluit hy alles , fmeekende , dat v zijne gebeden Gode mogten aengenaem wezen, en gunstig verhoord worden, vs. 169-176. Ondertusfchen, zijn 'er mannen van naem en uitmuntende verdienften, die dezen Pfalm Prophetisch opvatten, en door des heeren wet bepaeldelyk de leer van het Euangelie der verzoening verftaen. — Maer , het verwekt gansch geen gunftig vooroordeel voor dit begrip, dat de voorftanders daervan, in de byzondere ontwikkeling, zoo geweldig van eikanderen verfchillen, en veelszins zeer willekeurig te werk gaen. — Daerenboven, zijn de gronden , op welke men de Prophetifche verklaring van dezen Pfalm vestigt, nae ons inzien, ver gezocht, zeer zwak, en geheel onvoldoende. Het is waer, nergens wordt eenige melding gemaekt van den fchaduwdienst: maer wat wonder ? daer de Dichter zich vertoont zoo als hy in ballingfchap, ver van het Heiligdom, had moeten omzwerven. Vs. 64. wordt de aerde gezegd, vel te zijn van de goedertierenheden des Heeren; maer, noodzaken ons deze uitdrukkingen, om aen de tijden van het Nieuwe Testament te denken ? Zijn niet de blijken van Gods goedertierenheid, ten allen tijde, allerwegen verfpreid, en zijn niet zijne bamhattigheden over alle zijne werken? Pf. 104.
Dit moeten en willen wy ondertusfchen gaerne toegeven, dat, het gene de Dichter zegt omtrent de verlichtende , heiligende , en vertroostende kracht van Gods woord, in den volften nadruk en by uitnemendheid, op het Euangelie toepasfelyk zy. .
ALEPH.



PSALM. CXIX. 45!
ALEPH.
I. Welgeluckfaligh in den fterkften nadruk, zoo in dit als in het volgend leven, zijn de oprechte van wandel, die hun gedrag, niet alleen in het uitwendige, maer ook ten aenzien der verborgene neigingen van hunne harten , naer het voorfchrivt van Gods Wet ongeveinsd inrichten , (a) die in den zedelyken weg , welken de wet des HEEREN voorfchrijvt, gaen en wandelen.
2. Welgeluckfaligh zijnfe alle, die God in waerheid vreezen, die fijne getuygenilfen omtrent den weg tot het hoogde goed, gezettelyk onderhouden: [die] hem van gantfcher herte foecken: en om zijnen byftand geloovig fmeeken.
3. Oock geen onrecht, met opzet en voorbedachten rade, wercken:[maer] wandelen in fijne wegen, welke God den menfchen heeft voorgefchreven.
Op dezen gelegden grond , bidt de Dichter om den Godlyken byftand, welken hy, tot het gehoorzamen van Gods geboden, zoo hoogst noodig had.
4. [HEERE ,] gy die de opperfte Wetgever zijt; hebt geboden en 'er ernftig op aengedrongen, dat men uwe bevelen in alle gevallen, feer nauwkeurig bewaren en gehoorzamen fal.
5. Och dat dan mijne wegen, door uwe genade en heiligende invloeden, gerichtt werden, om uwe infettingen met alle getrouwigheid te bewaren!
6. Dan en foude ick niet befchaemt worden , in mijne verwachting, waer mede ik my bemoedig onder mijne tegenwoordige rampen , wanneer ick zorgvuldig mercken foude op alle uwe geboden, om dezelve, met alle mijne vermogens, in onderfcheidene omftandigheden te betrachten.
7. Ick fal u loven in oprechtigheyt des herten,
00 Pfal'n 1: i» 2.
XI. DEEL. Ff %



45» PSALM. CXIX.
als ick de rechten uwer gerechtigheyt geleert, eti
door uwe genade betracht fal hebben.
8. lek fal uwe infettingen bewaren: dit is mijn oprecht voornemen, en daerom verlaet my niet al te feer, ontzeg my uwe hulp en gunftige voorzorg niet.
B E T H.
9. Waer mede fal de jongelingh fijn padt ea den ganfchen trein van zijn leven, van alle befmettingen fuy ver houden ? Dat zal hy dan, en dan alleen, doen Als hy \_dat] pad van zijn ganfche levensgedrag houdt en in richt, nae het voorfchrivt van uw woort.
10. Ick foecke u heer, of ik heb u in mijn jongelingfchap gezocht, en met mijn geheel herte oprechtelyk om uwen byftand gebeden, en laet my, dit was de hoofdfom mijner ernftige gebeden , in de dagen mijner jeugd , van den weg van uwe geboden niet afdwalen.
11. Ick hebbe uwe reden in mijn herte, als
eenen kostbaren fchat verborgen , en my uwe geboden geduurig herinnerd, op dat ick tegen u niet fondigen en foude.
12. HEERE, gy zijt gefegent, en ik ben verplicht , om U met mijn ganfche hart te loven, leert my dan toch uwe infettingen.
13. lek hebbe, zoo menigmael 'er voegzame gelegenheid voorkwam, met mijne lippen aen anderen vertelt alle de rechten uwes monts , en hen met de meest vermogende drangredenen aengefpoord, om de wetten, welke Gy hebt voorgefchreven, te gehoorzamen.
14. Ick ben vrolicker in het bewandelen van den wegh uwer getuygeniifen , als anderen zich beroemen , dat zy verblijd zijn over allen rijekdom.
15. Ick fal uwe bevelen geduurig en gezet overdencken : ende op uwe paden , welke Gy tot het hoogfte goed hebt voorgefchreven, aendachtig letten.
16. Ick fal my felven vermaken in het overden¬
ken



P S A L M. CXIX. 453
ken en betrachten van uwe infettingen: uw woort en fal ick niet vergeten,
G I M E L.
17. (b) Doet wel by uwen knecht, welken Gy zelvs tot groote zaken gefchikt en geroepen hebt. Overlaed my, met de blijken van uwe byzondere gunst en voorzorg, [dat] ick leve, dat ik het dreigend doodsgevaer, aen het welk ik geduurig ben bloot gefteld, gelukkig ontkome , ende uw woort beware , door het blymoedig betrachten van uwe geboden. v
18. Ontdeckt mijne oogen, beftrael mijn verftand met verlichtende genade, dat ick duidelyk aenfchouwe de wonderen van uwe wijsheid, welke gy in uwe billyke wet geopenbaerd hebt.
19. Ick ben (c) een vreemdelingh op der aerde , daer ik in ballingfchap moet omzwerven , om de woede van mijnen hitteren vyand te ontwijken , en verbergt dan uwe geboden voor my niet, maer dat deze altoos de voorwerpen zijn en blijven mogen van mijne ©verdenking en betrachting.
20. Mijne ziele is als het ware verbroken van wegen het verlangen nae uwe oordeelen, daer Gy tot aller tijt gewoon zijt, de daden der menfchen te vergelden, en deze uwe oordeelen nu niet gezien worden.
21. Gy fcheldt , gy zijt anders gewoon de vervloeckte hoovaerdige , die van uwe geboden trotsch en hardnekkig afdwalen, te fchelden, en hun uw geducht ongenoegen te doen gevoelen,
22. Wentelt van my verfmaetheyt ende verach» tinge, laet de ongegronde lasteringen, met welke men my in eene algemeene verachting zoekt te brengen, toch eens een einde nemen: want ik ben onfchuldig van ds misdaden, welke men my te laste legt, en ick hebbe uwe getuygeniuen onderhouden.
(*).Pr. 1193: 2. ende 116: 7» (c; Gen. 4?; o* l Chr. 33: 15. Wal in 39: 13. Hebr. in 13»
XI, deel. Ff 3



454 P S A L M. CXIX.
23. [Als] felve de Vorften fittende tegens my gefproken hebben: wanneer saul met zijne hovelingen beraedflaegd hebben, om my op eene listige wijs te verderven , heeft uw knecht uwe infettingen betracht.
24. (d) Oock zijn uwe getuygenilfen mijne vermakingen, [ende] mijne raetslieden, naedien ik met uwe wet geduurig raedpleeg, hoe ik my gedragen moet.
2) A L E T H.
25. Mijne ziele kleeft aen 't ftof: onder alle de vervolgingen worde ik moedeloos , daer ik geduurig in gevaer ben, van in het ftof des doods neder te zinken: maeckt my levendigh nae uw woort, red my uit het dreigend doodsgevaer; gelijk Gy my beloovd hebt, datik tot den hoogften eeretrap zou verheven worden.
26. Ick hebbe [u] mijne wegen vertelt, en U alle mijne nooden en zwarigheden voorgedragen , ende gy hebt my verhoort, of het behage U my te verhooien, (e) leert my uwe infettingen, te verftaen en te betrachten.
27. Geeft my den wegh uwer bevelen, grondig én onderfcheiden te verftaen ; op dat ick wete, hoe ik my in onderfcheidene gevallen gedragen moet, en dan uwe wondéren betrachte door de erkentenis der wijsheid, welke in uwe voorfchrivten doorftraelt.
28. Mijne ziele drupt wech van treurigheyt: richt my op nae uw woort, beur mijn neergebogen hart op , opdat ik niet door droevheid geheel verteerd worde.
• 29. Wendt van my den wegh der valfcheyt, boei zem my eenen beftendigen haet in tegen alle bedrog, ende verleent my genadelick uwe wet te betrachten.
30. Ick heb verkoren den wegh der waerheyt cn der oprechtheid te bewandelen, uwe réchten hebbe ick my voorgeftelt, om dezelve te volbrengen.
31. Ick
frf)tT. 43: 4- '$ Pf- 25: 4. ende 47: 11. mat U: iK



PSALM. CXIX. 455
31. Ick kleve yaft aen uwe getuygeniffen, en het is mijn gezet voornemen , om uwe geboden te betrachten , o HEERE, en befchaemt my niet in mijne hope , op verlosfing uit deze zeer benauwende omftandigheden.
32. Ick fal den wegh uwer geboden blymoedig loopen, als gy mijn herte, het welk nu door droevheid geprangd is, door vreugde verwijdet fult hebben.
H E.
33. HEERE, leert my den wegh uwer infettingen, te verftaen en te bewandelen. Uw Godlyk onderwijs zal niet vruchteloos wezen; ik zal dan den weg van uwe geboden in al derzelver billykheid grondig verftaen, ende ick fal hem houden ten eynde toe.
34. Geeft my daertoe 't noodig verftant , ende ick fal uwe wet houden, ja ick falfe dan onderhouden met gantfcher herte.
35. Doet my treden op het padt uwer geboden : geleid my op den weg der gerechtigheid: want daer inne heb ick luft.
36. Neygt mijn herte tot uwe getuygeniffen, vooral dan , wanneer ik verzocht word door het fchijnfchoon der waereldfche ydelheden , ende dat mijn hart zich niet uitftrekke tot gierigheyt.
37. Wendt mijne oogen af datfe geen ydelheyt met genoegen en fien: en ik in gevaer zou komen, om mijn hart, daer aen vast te hechten: maeckt my levendigh door my inzien te geven in uwe wegen, en red my, volgens uwe belovten, uit het dreigend doodsgevaer.
38. Beveftigt uwe toefegginge aen my uwen knecht, welken Gy den Throon van Israël beloovd hebt, en die immers uwe vreefe toegedaen is.
39. Wendt mijne fmaetheyt af, laet het blijken, dat ik onfchuldig ben van alle die misdaden , welke my valfchclyk worden aengetijgd; keer de dreigende gevaren van my af, die ick vreefe: want uwe rechten zijn
XI. deel. Ff 4



45 ö P S A L M. CXIX.
goet, en uwe oordeelen, volgens welke Gy de daden iet menfchen vergeldt, zijn rechtmatig.
40. Siet, ick hebbe een begeerte tot het betrachten van uwe bevelen: maeckt my levendigh door uwe gerechtigheyt, die immers daerin genoegen heeft dat dezelve betracht worden.
41. Ende dat my uwe goedertierenheden over-, komen, o HEERE * fchenk my uw heyl, verlos my uit deze zeer benauwende omftandigheden, nae uwe toefegginge.
42. Op dat ick mijnen fmader wat hebbe te antwoorden , die den fpot drijvt met mijne hoop op. uwen byftand: want ick vertrouwe op uw woort, en daerom word ik befchi.mpt.
43. Ende en ruckt het woort der waerheyt, waer door ik mijne onfchuld verdeedig , van mijnen mont niet al te feer, laet de vervolging zoo hoog niet gaen, dat ik mijn vertrouwen op uwen byftand, en mijne onfchuld, niet zoude durven belijden: want ick hope op uwe rechten en op uw rechtvaerdig vonnis.
44. So fal ick uwe wet fteets blymoedig onderhouden, eeuwiglick ende altoos.
45. Ende ick fal eenmael, uit alle. mijne ellende verlost, blymoedig wandelen in de ruymte: om dat ick uwe bevelen gefocht hebbe.
46. Oock fal ick voor Koningen, voor saul en zijne Vorften, vrymoedig fpreken van uwe getuygeniiRn, ende^my niet fchamen.
47. Ende ick fal my vermaken in het overdenken en betrachten vatf uwe geboden , die ick lief hebbe.
48. Ende ick fal mijne handen gretig en eerbiedig opheffen nae uwe geboden, die ick lief hebbe, ende ick fal uwe infettingen betrachten.
De handen op te heffen naer Gods geboden, kan te kennen geven: ,, ik zal, als het ware,met beide handen naer uwe
», ge-



PSALM. CXIX. 457
„ geboden grijpen, uit hoofde van de begeerte, welke ik ,, heb tot dezelve:" of, ,, ik zal mijne handen yverig „ aen het werk ftaen, om uwe geboden te gehoorzamen :" of, ,, ik zal dezelve met beide handen aengrijpen, gelijk f, een hongerige de handen uitfteekt." — Hoe het zy, de Dichter wil zijne yverige gezetheid uitdrukken, op het gehoorzamen van Gods geboden.
49. Gedenckt des woorts van uwe belovten , tot my uwen knecht [gefproken] , op het welcke gy my hebt doen hopen , en vervul toch uwe toezeggingen.
50. Dit bemoedigend woord van uwe belovten , is mijn trooft in alle mijne hoogstgaende elende: want uwe toefegginge heeft my levendigh gemaeckt, en mijn moedeloos hart weder opgebeurd.
51. De hoovaerdige hebben my boven maten feer befpott: over mijn vertrouwen op uwen byftand., en op de vervulling van uwe belovten , [nochtans] en ben ick van uwe wet niet geweken.
52. Ick hebbe gedacht, o HEERE, aen uwe rechtvaerdige oordeelen , welke Gy van oudts aen hebt uitgeoefend, ende hebbe my getrooft , met de verzekering dat Gy my ook, tegen mijne vyanden, zult recht doen.
53. Groote beroeringe heeft my bevangen van wegen de godtloofe, die uwe wet verlaten , zy zijn als een geweldige onweersbui op my aengevallen.
54. Uwe infettingen zijn my gefangen geweeft , daer mede heb ik my vermaekt en mijn hart opgebeurd , ter plaetfe mijner vreemdelingfchappen.
55. (ƒ) HEERE, niet alleen des daegs, maer zelvs des nachts ben ick uwes naems gedachtigh geweeft, ende hebbe uwe wet bewaert.
(ƒ) Pf. 16: 7. ende 42: 9. XI. DEEL. Ff 5



458 PSALM. CXIX.
56. Dat is my gefchiet, de verlosfing over welke ik my nu verblijde, is my door Uo heer gefchonken, als eene genadige belooning en blijk van uw gunftig welgevallen , om dat ick uwe bevelen bewaert hebbe.
C H E T H.
57. De HEERE is mijn deel, met de bezitting van zijne gunst was ik vergenoegd, al wierd ik beroovd van alles wat my in de waereld dierbaer is. Ja heer ! ick hebbe by my zeiven gefeyt en vastelyk voorgenomen, dat ick uwe woorden fal bewaren.
58. Ick hebbe uw aenfchijn ernftelick en by aenhoudendheid gebeden van gantfcher herten: zeggende: zijt my genadigh nae uwe toefegginge.
59. Ick hebbe mijne wegen bedacht en zorgvuldig overlegd, hoe ik my in onderfcheidene gevallen gedragen moet, ende hebbe mijne voeten gekeert tot en gezet gehouden op den weg van uwe getuygenilïén.
60. Ick hebbe gehaeft, om alles te doen wat mijn plicht van my vorderde, ende ik heb niet vertraegt, uwe geboden te onderhouden.
61. De godtloofe hoopen , vyandige benden van menfchen die geen ontzach hebben voor den waren God hebben my berooft van alles dat my dierbaer was : [nochtans] onder dat hoogstgaend verdriet, en hebbe ick uwe wet niet vergeten.
Hier fchijnt david duidelyk het oog te hebben op de Amalekieten, die , geduurende zijne afwezigheid, in zijne Stad Ziklag gevallen waren, en dezelve hadden uitgeplunderd , 1 Sam. 30.
62. Ter middernacht ftae ick op, en dit is mijne beftendige gewoonte, om u te loven voor de rechten uwer gerechtigheyt, dat Gy my uwe billyke wetten zoo duidelyk hebt bekend gemaekt..
63. Ick verkeer niet met godlooze menfchen, maer jk verkies het gezelfchap der vroomen, en ben een gefelle aller die u vreefen , ende dier die uwe bevelen onderhouden.
6V HEERE,



PSALM. CXIX. 459
64. HEERE, de aerde is vol van uwe goedertierenheyt : allerwegen zijn de proeven van uwe weldadigheid blijkbaer ten toon' gefpreid ; en dit geevt my grond om te hopen , dat Gy uwe goedertierenheid ook aen my zult openbaren: leert my dan uwe infettingen te betrachten.
T E T H.
65. Gy hebt by my uwen knecht goet gedaen: daer Gy my herfteld hebt in het bezit van dat alles, het welk de Amalekieten geroovd hadden. HEERE , Gy hebt my in dit geval zonderling begunftigd, nae UW woort, en volgens uwe gedane belovten.
66. Leert my eenen goeden fin , en een recht oordeel des onderfcheids , ende wetenfchap : om het ware van het valfche , en het goede van het kwade te onderfcheiden : want ick hebbe aen uwe geboden gelooft , en my aen de leiding van uwe voorfchrivten overgegeven.
67. Eer ick verdruckt wert, dwaelde ick menigwerv van den rechten weg: maer nu onderhoude ick uw woort, nu ben ik beter onderwezen en nauwkeuriger in het gehoorzamen van uwe geboden.
68. Gy zijt goet ende goet doende; gelijk ik menigmalen, en nu nog jongstleden, ondervonden heb, leert my, dit bid ik daerom by herhaling en met vrymoedigheid, uwe infettingen onderhouden.
69. De hoovaerdige gunftelingen van saul, die »y vyandig zijn, hebben leugens tegens my geftoffeert: [doch] ick beware uwe bevelen van gantfcher herte, en ben geheel onfchuldig van die euveldaden, met welke zy my bezwaerd hebben.
70. Haer herte is vet als fineer: zy zoeken hunne bezitting in waereldfche vermaken, en in de wellusten van dit leven: [maer] ick hebbe vermaeck [in] uwe wet.
71. 't Is my goet en wezenlyk heilzaem, dat ick verdruckt ben geweeft, op dat ick uwe infettin-
XI. DEEL.



4<5o PSALM. CXIX.
gen leerde, uit de tegenfpoeden heb ik dit nut getrote ken, dat ik nu meer aen uwen dienst verkleevd ben.
72. De wet uwes monts en de beveien, welke Gy zelvs hebt voorgefchreven te betrachten, is my beter dan (g) duyfenden van gout ofte filver, dan alle de fchatten der aerde.
y 0 d,
73. (h) Uwe handen hebben my gemaeckt, o mijn Schepper! en ook door uwe verkiezing, ben ik tot den Throon van Israël gefchikt ende bereydt: of uwe handen zullen my fierken en op den Throon plaetzen : maeckt my verftandigh, op dat ick uwe geboden leere.
74. Die u vreefen fullen my met blijdfehap aenfien, wanneer Gy my zult verhoogd hebben, ende haer hartelyk verblijden: om dat ick op uw woort gehoopt hebbe , en in mijne verwachting niet ben te leur gefteld.
I 75- Ick weet', HEERE, dat uwe kastijdende gerichten , welke Gy my toezendt, de gerechtigheyt zijn : ende dat gy my uyt getrouwigheyt verdruckt hebt , om daer door mijne wezenlyke belangen te bevorderen.
76. Laet doch de ondervinding van uwe goedertierenheyt zijn om my te trooften , nae uwe bemoedigende toefegginge, welke Gy aen my uwen knecht gedaen hebt.
77. Laet my uwe barmhertigheden overkomen, op dat ick heilig en gelukkig leve: want uwe wet is al mijne vermakinge.
78. Laet de hoovaerdige befchaemt worden, om datfe my met leugen nedergeftooten hebben: want zy hebben my boosaertig gelasterd; [doc}f\ ick betrachte uwe geboden.
79. Laetfe tot my^eeren, en my met hunne gunst.
en
(g) Pf. 19: tl. (A) Job 10: 9. Pf. 139 ij,



PSALM. CXIX. 46t
en vfiendfchap vereeren, die u vreefen: ende die uwe eetuygeniffcn kennen.
80 Laet mijn herte oprecht geneigd zijn en blij. ven, tot uwe infettingen,op dat ick niet befchaemt en 'worde wegens ergerlyke wanbedrijven, noch te leur gefield in mijne verwachting.
C A P H.
gr. Mijne ziele is befweken van verlangen nae
UW heyl en naer de verlosfing uit mijne benauwende omftandigheden : op uw woort heb ick gehoopt , laet my daerom niet bëfchaemd worden.
82. Mijne oogen zijn befweken van verlangen nae "de vervulling van uwe toefegginge : terwijle ick geduurig, al biddende tot u feyde, Wanneer fult gy my vertrooften ?
83. Want ick ben geworden als een lederen fack in den roock : of vervuld met rook. Men befchouwt my als iemand, die met den niets beteekenenden rook van eene ydele en ongegronde hope vervuld ben 1 [doch] uwe infettingen en hebbe ick niet vergeten, maer mijn gedrag nae derzelver voorfchrivt zorvuldig ingericht.
84. Hoe vele fullen de ongelukkige dagen uwes knechts zijn? wanneer zal zijn ellende een einde nemen ? wanneer fult gy recht doen over mijne vervolgers?
8 5. De hoovaerdige die my vervolgen , hebben my putten gegraven en listige lagen gelegd, 't welck niet en is nae uwe wet, of welke hovaerdigen zich, aen. uwe wet niet onderwerpen willen.
86. Alle uwe geboden zijn waerheyt en de billykheid zelve: maer fy die my vyandig zijn, vervolgen my met leugen en zonder reden, helpt my dan, God der waerheid!
87. Sy hebben my bynae vernietigt op de aerde, van.het Joodfche land, en genoodzaekt als een balling om te zwerven, maer ick en hebbe onder alle die onheilen uwe bevelen niet verlaten.
XI. DEEL.



462 PSALM. CXIX.
88. Maeckt my levendigh, mogt ik nog eens weder een gelukkig en aengenaem leven leiden , nae uwe goedertierenheyt, dan fal ick 't getuygeniffe uwes monts blymoedig onderhouden.
L A M E D.
89. O HEERE, gy zijt onveranderlyk en getrouw; uw woort beftaet in der eeuwigheyt in de hemelen^ uwe beloyten zijn even zoo vast als de hemelen.
90. (i) Uwe getrouwigheyt is van geflachte tot geflachte, daervan is de ganfche waereld een fprekend getuige: gy hebt de aerde vaftgemaeckt, ende fy blijft ftaen :
91. Nae uwe ordinantiën en de eenmael vastgeftel. de wetten, blijven de gefchapene dingen, fy alle blijven [nogh] heden ftaen, want fy alle zijn uwe knech. ten , en gefchikt om uw welbehagen te volbrengen.
92. Indien de overdenking en betrachting, van uwe wet niet en ware geweeft al mijne vermakinge, ick ware in mijnen druck al lange vergaen.
93. Ick en fal uwe bevelen in der eeuwigheyt niet vergeten, maer dezelve beftendig betrachten: want door defelve hebt gy my levendigh gemaeckt, en zeer veel vertroosting toegebracht.
94. Ick ben uwe, daer ik my aen uwen dienst onverdeeld opgedragen , en aen uwe lievdezorg toebetrouwd heb; behoudt my dan: want ick hebbe uwe bevelen gefocht.
95. De godtloofe hebben op my gewacht, om my te doen vergaen: zy kwellen hunne ziel geduurig met boosaertige overleggingen , om my te verderven : maer ick neme acht op uwe getuygeniffen , en houde het voor mijne gelievde bezigheid , uwe geboden te overdenken en te gehoorzamen.
96. In alle volmaecktheyt hebbe ick een eynde
geCO Pied. n 4. 1



PSALM. CXIX. 463
gefien: 'er is niets zoo volmaekt, het zy van wijsheid, het zy van deugd, het zy van tijdelyk geluk, of het is zeer beperkt: [maer] uw gebodt is feer wijt, daerin ontmoet ik een allerruimst veld ter overdenking , en het geluk , het welke de betrachting van uwe Wet ten gevolge heeft, is oneindig.
MEM,
97. Hoe lief hebbe ick uwe wet! fy is door uwe genade mijne betrachtinge den gantfchen dagh.
98. Sy maeckt my door uwe geboden wijfer, of uwe geboden zullen my wijzer maken dan mijne vyanden zijn, want fy is in eeuwigheyt by my, en altoos denk ik aen dezelve.
99. Ick ben verftandiger dan alle mijne Leeraers, die my in mijne jeugd onderwezen hebben, om dat uwe getuygeniifen mijne betrachtinge zijn.
100. Ick ben, fchoon nog jong, voorfichtiger dan de oude van dagen, die u niet vreezen , om dat ick uwe bevelen bewaert hebbe.
101. Ick hebbe mijne voeten geweert van alle quade paden, en van het gezelfchap der godloozen, op dat ick uw woort foude onderhouden.
102. Ick en ben niet geweken van uwe rechten, want gy zelvs hebt my door uw Godlyk onderwijs geleert.
103. Hoe (k) foet zijn uwe redenen mijn gehemelte geweeft! meer dan honich mijnen monde. In het overdenken van uwe Wet, vindt mijn verftand nog veel aengenamer fmaek, dan het gehemelte in den honig.
104. Uyt de overdenking van uwe bevelen, krijge ick hoe langs hoe meer verftant, om het goede van het kwade te onderfcheiden, daeromme hate ick alle leugenpaden.
(*) Pf. 19' ui Spr. 8: ix. XI. DEEL,



464 PSALM. CXIX.
N U N.
105. Uw woort is een lampe voor mijnen voet* ende een licht voor mijnen padt.
Iemands weg, beteekent in het gemeen, zijn ganfche levensgedrag ; maer door'zijn pad, fchijnt de Dichter meer byzonder, het oog te hebben op die bepaelde omftandigheden , in welke hy thans gefield was, en over welke hy vs: 107. klagen moest, ik ben gansch zeer verdrukt. — De voet derhalven , waer mede hy dit pad betreden moest, wijst ons naer zijne werkzaemheden onder al zijn lijden.
Het ganfche voorftel derhalven: Uw woord is een lamp voor mijnen voet , en een licht voor mijn pad , komt in den zakelyken zin hierop neder: ,, Door de voorlichting van „ uw woord, word ik in ftaet gefield, om mijnen voet, op „ het pad mijner verdrukkingen, betamelyk te zetten ; dat „ woord onderwijst my, hoe ik, in de duistere proefwegen,
in welke het U behaegt my in te leiden, my gedragen
moetj en daer onder werkzaem wezen."
106. (/) Ick hebbe gefworen, ende fal 't door uwe hulpe beveiligen, dat ick onderhouden fal dé rechten uwer gerechtigheyt, en uwe geboden zorgvuldig gehoorzamen.
107. Ick ben gantfch feer verdruckt: HEERE, maeckt my levendigh, red en verblijd my nae uw woort en belovten.
108. Laet u doch, o HEERE, welgevallen de vrywillige offerhanden mijnes monts : de plechtige verklaringen, waer mede ik my aen uwen dienst verpand heb: ende leert my daertoe, door uw Godlyk onderwijs, uwe rechten te betrachten.
109. Mijne ziele is gedueriglick in mijne hant: ik verkeer in een geduurig gevaer van mijn leven te verliezen : nochtans en vergete ick uwe wet niet.
110. De godtloofe hebben my eenen ftrick ge. v.» lecdjhvb tra gibsoraxW au^amólki wn ai\èf(4'.
(O Nth, 10: 29.



PSALM. CXIX. 465
leyt: om my op eene bedekte wijs te verderven: nochtans en ben ick niet afgedwaelt van uwe bevelen, ui. Ick hebbe uwe getuygenifTen genomen tot
eeuwige erve: of ik heb uwe getuigenisfin geërvd tot in eeuwigheid , en dezelve gekozen tot mijn aliervoortreffelyhst deel: want fy zijn mijnes herten vrolickheyt, nergens vind ik meer vermaek, dan in dezelve te overdenken.
112. Ick hebbe mijn herte geneygt om uwe infetttingen eeuwelick te doen, ten eynde toe.
5 A M E C H.
113. Ick hate de qüade rancken , maer hebbe uwe wet lief.
Kwade ranken zijn takken, welke moeten afgefnoeid worden; wilde takken, onvruchtbare waterloten. Men kan 'er godlooze menfchen door verftaen, die onvruchtbaer zijn in het goede; of verkeerde handelingen. Het laetfte fchijnt het naest bedoeld te zijn.
Deze haette de Dichter, zoodat hy 'er eenen afkeer varj hadde; maer hy had Gods wet liev, en ftelde zijn vermaek in hare betrachting.
114. Gy zijt mijne fchuylplaetfe, onder nwe be. fcherming ben ik veilig, ende gy zijt mijn fchilt: want ik vertrouw op U, en op de vervulling van uw woort hebbe ick gehoopt.
115. Wijckt van my, gy boofdoenders , dat ick door uw voorbeeld niet verleid worde, maer de geboden mijnes Godts moge bewaren.
116. Onderfteunt my oGod! onder alle mijne tegenspoeden, en beveilig my nae uwe toefegginge, op dat ick leve: ende en laet my niet befchaemt worden over mijne hope, welke ik op uwe belovten gevestigd heb.
117. Onderfteunt my, fo fal ick behouden zijn: welk een gevaer my ook dreigen moge, dan fal ick my fteets in uwe infettingen blymoedig en dankbaer vermaken.
XI. deel. Gg



46tf PSALM. CXIX.
118. Gy vertreedt alle de gene, die van uwe infettingen afdwalen : want haer bedrogh , waer mede zy zich zeiven en anderen misleiden, is niets anders dan leugen.
119. Gy doet alle godtloofe der aerde wech, [ah] fchuym : daerom hebbe ick uwe getuygenifTen lief, en heb voor uwe gramfchap niet te vreezen.
120. [Het hayr] mijnes vleefches is te berge gerefen van verfchrickinge voor u, ende ick hebbe gevreeft voor uwe oordeelen, daerom fchroom ik, om tegen U te zondigen.
A I N.
121. Ick hebbe recht ende gerechtigheyt gedaen : immers in zoo ver , als ik my nooit heb fchuldig gemaekt aen die misdaden, welke my door mijne vyanden werden aengewreven: en geeft my dan niet over aen mijne onderdruckers, dat zy my, nae hunnen lust, mishandelen zouden.
122. Weeft borge voor uwen knecht, ten goede : neem de verdeediging van mijne rechtvaerdige zaek op u , en laet de hoovaerdige my niet onderdrucken.
123. Mijne oogen zijn befweken, van verlangen nae uw heyl , ende de verlosfing , welke Gy my nae de toefegginge uwer rechtveerdigheyt, die niet feilen kan, ontwijfelbaer fchenken zult.
123. Doet by uwen knecht, nae uwe goedertierenheyt , verlos my gunftig uit mijne ellende , ende leert my uwe infettingen betrachten.
125. lek ben uw knecht, die zich aen uwen dienst verbonden heeft, en die door U tot groote zaken gefchikt is; maeckt my verftandigh: ende,ick fal uwe getuygenifTen kennen.
126. 't Is tijt voor den HEERE dat hy wercke om my te verlosfen van de vervolging mijner vyanden: [wtï»f] fy hebben uwe gramfchap rechtvaerdig verdiend, en uwe wet fchandeiyk'verbroken. 127» Dae]>



PSALM. CXIX. 46>
127. Daerom hebbe ick uwe geboden lief, meer dan een aerdschgezind mensch het gout , ja meer dan hy het fijnfte gout bemint.
128. Daerom hebbe ick alle [uwe] bevelen , van alles, alle uwe voorfchrivten, geen één uitgezonderd, voor recht gehouden: en mijnen wandel beftendig nae dezelve ingericht: [maer] allen valfchen padt, allerlei geveinsdheid en ondeugd, hebbe ick gehaet.
P E.
129. Uwe getuygeniffen zijn wonderbaer, 'er ligt eene uitnemende wijsheid in opgefloten, daerom bewaertfe mijne ziele, en onderzoekt dezelve zorgvuldig.
130. (m) De openinge uwer woorden, welke Gy duidelyk hebt bekend gemaekt, geeft licht, de flechte verftandigh makende, omtrent den weg, welken zy bewandelen moeten.
131. Ick hebbe mijnen mont wijt open gedaen, ende gehijgt: om als het ware de rechte wijsheid in te ademen: want ick heb verlangt nae uwe geboden.
132. Siet my aen met oogen van ontferming, weeft my genadigh, nae het recht aen, of volgens de billyke en op uwe belovten gegronde verwachting van, de gene die uwen name en dienst beminnen.
133. Maeckt mijne voetftappen vafte in en op den rechten weg, die door uwen woorde is voorgefchreven : ende en laet geene ongerechtigheyt over my heerfchen.
134. Verloft my van des menfchen overlaft , onder welke ik gebukt gae, ende ick fal uwe bevelen blymoedig en dankbaer onderhouden.
I35- (») Doet uw aengefichte in gunst lichten over uwen knecht, ende my de blijken van uwe byzondere toegenegenheid ondervinden , leert my opdat ik
(m) Pr- 19: 9- O) Pf. 4: 7. XI. DEEL. Gg 3



4(58 P S A L M. CXIX.
aen uwe weldaden betamelyk beantwoorde, uwe infettingen betrachten.
136. Waterbeken van tranen vlieten af uyt mijne oogen, om dat fy,die my zoo vyandig vervolgen, uwe wet niet en onderhouden.
T S A DE.
137. HEERE, Gy zijt rechtveerdigh, ende elck-een uwer oordeelen is recht. Dit zult Gy ook aen mijne vyanden doen ondervinden.
138. Gy hebt de gerechtigheyt uwer getuygeniffen, welke de billykheid zelve zijn, ende de waerheyt of de grondflag zijn van wezenlyk geluk, hooglick geboden.
139. Mijn yver en verontwaerdiging, heeft my verteerd en als doen vergaen, om dat mijne wederpartijders uwer woorden vergeten hebben, en evenwel voorfpoedig zijn in hunne ondernemingen.
140. (0) Uw woort is getrouw,- en van alle bedrog is uwe belovte feer geloutert, ende uwe knecht heeft het lief, en verlangt zeer naer de vervulling.
141. Ick ben thans kleyn in vermogen en aenzien, ende zelvs veracht, [doch] uwe bevelen en vergete ick daerom niet.
142. Uwe gerechtigheyt is gerechtigheyt in den fterkften nadruk, en altoos beftendig in eeuwigheyt, ende uwe wet is de waerheyt, de vastigheid zelve, de onveranderanderlyke regelmaet van recht en billykheid.
143. Benaeuwtheyt ende angft hebben my wel van alle kanten getroffen, [doch] uwe geboden zijn onder al dat verdriet, de voorwerpen van mijne vermakingen.
144. De gerechtigheyt uwer getuygeniffen is onveranderlyk in der eeuwigheyt; doetfe my verflaen, fo fal ick leven. KOPH.
(<0 2 Sam. 22: 31. Tfelm 12: 7. «nde 18: 31. Spr. 3c: 5.



PSALM. CXIX. 469
K O P H.
145. Ick hebbe van gantfcher herte uit mijne benauwdheid tot u geroepen: zeggende: verhoort my, O HEERE, en verlos my uit mijnen druk , en ick fal mijne dankbaerheid betoonen , door uwe infettingen te bewaren.
146. Ick hebbe u aen geroepen, zeggende: verloft my, ende ick fal, wanneer, gy my zult verhoord hebben, uwe getuygenilfen onderhouden.
147. (p) Ick heb my zeer vroeg opgemaekt, om U aen te roepen; zelvs ben ik menigmalen de eerfte [morgen'] fchemeringe voorgekomen , ende hebbe gefchrey gemaeckt: evenwel ben ik niet moedeloos geworden; op uw woort en op uwe belovten , hebbe ick beftendig gehoopt.
148. (q) Mijne oogen openen zich reeds ter middernacht, en komen de [nacht] waken te vooren, om uwe reden te betrachten.
149. Hoort mijne treur-ftemme en mijn gebed , nae uwe goedertierenheyt: o HEERE , maeckc my levendigh, verleen my nog eens een gerust en vergenoegd leven, nae UW recht, tot eene genadige vergelding van mijne oprechtheid , en bekrooning mijner goede zake tegen mijne vyanden.
150. Die quade practijcken najagen, en met voorbedachten rade kwaed doen, genaken en vervolgen [my] op alle wijzen: fy wijeken verre van uwe wet.
151. [Maer] gy HEERE zijt naeby om hun te vergelden nae hunne boosheid; ende alle uwe geboden zijn waerheyt, en de onveranderlyke ftandvastigheid zelve.
152. Van oudts hebbe ick geweten van uwe
getUygenilTen , of, ik weet dat uwe getuigenis/en reeds van euds eene verbindende kracht gehad hebben, en dat gyfe in eeuwigheyt gegrondet hebt, tot een altoosduurend richtfuoer van den wandel der menfchen.
O) Pf- 5= 4- ende 88: 14. er.de 130: 6. (j) Pfalm 63: s, 7.
ende 00: 4.
XI. deel. Gg 3



47* PSALM. CXIX.
-
R E S C H.
153. Siet mijne elende aen met oogen van ontferming, ende helpt my uyt mijne benauwende omftandigheden: want uwe wet en hebbe ick niet vergeten.
154. Twift mijne twiftfake , verdeedig my tegen mijne vyanden, ende verloft my: maeckt my levendigh , fchenk my een gerust en vergenoegd leven , nae uwe toefegginge.
155. Het heyl is verre van de godtloofe, hoe zeer zy voor eenen tijd mogen voorfpoedig wezen : want fy en foecken uwe infettingen niet , en hebben geenen lust in uwen dienst; daerom kunnen zy niet beftendig gelukkig zijn.
156. HEERE, uwe barmhertigheden zijn vele: maeckt my levendigh nae uwe rechten, tot eene genadige vergelding van mijne getrouwheid aen uwen dienst.
157. Mijne vervolgers ende mijne wederpartijders zijn vele, [tnaer~] evenwel van uwe getuygeniffen en wijcke ick niet.
158. Ick hebbe met verontwaerdiging gefien de gene die trouwlooflick handelen, en zich op bedrog toeleggen, ende 't verdroot my datfe uw woort niet en onderhielden.
159. Siet aen, dat ick uwe bevelen lief hebbe: O HEERE, doe my ondervinden, dat Gy mijn gedrag goedkeurt, maeckt my levendigh, fchenk my een gerust en vergenoegd leven, nae uwe goedertierenheyt.
160. Het begin , het hoofd , of de hoofdfom uwes woorts is waerheyt en onveranderlyk , ende in der eeuwigheyt is al 't recht uwer gerechtigheyt, enkel billykheid.
S C H I N.
161. De Vorften en Hovelingen van den onverzoenbaren saul, hebben my vervolgt fonder oorfake: maer mijn herte heeft onder dat alles, gevreeft voor UW woort, en gefchroomd om tegen ü te zondigen.
162. Ick



P S A L M. CXIX. 471
162. Ick heb my, onder al mijn druk, met uwe belovten bemoedigd , ja ik ben vrolick over uwe toefegginge, als eener die eenen grooten buyt vindt.
163. Ick hare de valfcheyt, ende hebb'er eenen grouwel van: [maer] uwe wet hebbe ick lief.
164. Ick love u fevenmael 's daegs , over de rechten uwer gerechtigheyt, dit is mijne dagelykfche bezigheid.
165. Die uwe wet beminnen, hebben grooten vrede, en hoe zèer zy eenigen tijd ellendig zijn, genieten zy ten laetften eenen uitnemenden voorfpoed; althans zy genieten dien vrede des gemoeds, die grooter troost geevt dan al het goed der aerde, ende fy en hebben geenen aenftoot noch onheilen te vreezen.
166. O HEERE, ick hope op uw heyl, ende doe uwe geboden.
167. Mijne ziele onderhoudt uwe getuygenisfen, ende ick hebfe feer ƒ lief.
168. Ick onderhoude uwe bevelen , ende uwe getuygenifTén : want alle mijne wegen zijn voor U, alle mijne handelingen zijn U bekend.
T H AU.
169. O HEERE, laet mijn gefchrey over mijne treurige omftandigheden, voor uw aenfchijn genaken: laet het door U met medelijden worden aengehoord: maeckt my verftandigh, of geev my op te merken en te ondervinden , dat gy met my handelt nae UW woort en volgens uwe belovten.
170. Ja Laet mijn fmeecken voor uw aenfchijn komen, reddet my nae uwe toefeggii ga.
171. Mijne lippen fullen dan [uwen] lof overvloedelick uytftorten, als of omdat gy my uwe infettingen fult geleert hebben.
172. Mijne tonge fal fprake houden van uwe reden, en uwen lov overvloedig verkondigen: want alle uwe geboden zijn de rechtveerdigheyt zelve.
XI. DEEL. Gg 4



fp psalm; cxx.
173- Laet uwe almachtige hant my te hulpe komen , om my volkomen gelukkig te maken, want ick hebbé uwe bevelen verkoren.
i.H. O HEERE, ick verlange nae uw heyl , ende uwe wet is al mijne vermakinge.
175. Laet mijne ziele vrolyk en vergenoegd leven ende fy fal u loven : ende laet uwe rechten my helpen, laet de onderhouding van uwe wet my altoosduu,rende ftof gevep van blijdfehap.
176. (r) lek hebbe, geduurende eenen geruimen tijd, in ballingfchap omgezworven, en daerin gedwaelt als een verloren fchaep het welk van de kudde is afgezworven : foeckt uwen,knecht, breng hem weder in eenen ftaet van rust en veiligheid; want uwe geboden en hebbe ick, onder alle mijne ellenden, niet vergeten,
V S A L M. cxx.
J?En Lied Htmmaohth, zoo luidt het opfchrivt van dezen Pfalm.
By dit opfehrivt , een lied hammaaloth , moeten wy een weinig Jïil Jlaen; te meer, omdat wy het zelve ook vinden
aen het hoofd van de 14 volgende Pfalmen. Een lied fchijnt, in ©nderfcheiding van eenen Pfalm, zulk een gezang te kennen te geven, het welk meer gemeenzaem dan kunftig is; het welk minder aen de geftrenge regelen van de kunst gebonden, en meer gefchikt is, om gezongen dan om op Muzyk-IHftrumenten gefpeeid te worden. — Het woord Hammaaloth , beteekent trappen of opklimmingen. — Lederen Hammaaloth, zijn derhalven liederen der trappen of der opklimmingen.
Maer, waerom worden de 15 achtereen volgende Pfal
men,
(OM. 53:6. x.uc. 15.4.&c.



PSALM. CXX. 473
men , van dezen CXXften tot den CXXIV^" ingefiooten , liederen Hammaaloth , liederen der trappen of der opklimmingen genaemd? — Deze vraeg wordf zeer verfchillendlyk beantwoord. Het zou al te omflachtig wezen , alle de onderfcheidene gedachten op te tellen; wy zullen ons daerom maer alleen bepalen by die gene, welke de meeste opmerking fchijnen te verdienen.
Dit dienen wy vooraf aen te merken , dat de Pfalmen welke tot dezen Bundel behooren , door onderfcheidene Dichters zijn opgefteld. pfalm CXXII, CXXIV, CXXXI en CXXXIII, hebben den naem van david, en CXXVTI dien van salomo aen het hoofd. Onder de overige zijn 'er, die zeker eerst na de Babylonifche gevangenis zijn opgefteld. — Het veryalt derhalven aenftonds van zelvs, dat een zeker Dichter na de Babylonifche gevangenis , met name Hammaaloth, dezen bundel van Heilige Liederen zoude vervaerdigd hebben. — Het komt nader by, dat een zekere Hammaaloth, de verzamelaer van dezen bundel zoude geweest zijn; maer met dit alles, blijvt het eene willekeurige gisfing.
Men heeft ook gedacht aen eene zekere zangwijs, eft dat deze liederen met eene zekere opklimming, of verheffing van de ftem, moesten gezongen worden. De Arabifche Overzetting heeft het daerom vertaeld, lovpfalm met verh-jftng van de ftem. — Anderen hebben gegist , dat Hammaaloth een fpeeltuig beteekene, het welk eenen beklaeglyken toon maekte, omdat deze liederen veelal van eenen treurigen inhoud zijn; zoodanig, dat de fpelers hunne handen doorgaends hoog moesten opheffen , om van den laegften tot den hoogften toon op te klimmen.
Er is die meenen, dat deze Pfalmen, liederen der opklimmingen of trappen genaemd worden, omdat 'er de lotgevallen der Euangelie-Kerk in zouden voorfpeld worden, zoo als dezelve, by opklimming en langs verfcheidene trappen , tot die volkomenheid zal gebracht worden, welke in het laetst der dagen aenftaende is. — Maer, behalven dat de bewijzen voor den Prophctifchen zin, in velen dezer liederen, meer vernuftig dan bondig zijn ; zoo moeten ook , volgens
XI. DEEL. Gg J



474 P S A L M. CXX.
die onderftelling, veele andere Pfalmen, den tytel voeren van Liederen Hammaaloth.
Het meest algemeene begrip, neemt het woord Hamnaahth in den zin van trappen; en houdt het daervoor, dat deze 15 Pfalmen , liederen der trappen genaemd zijn, nae de vijvtien trappen, langs welke men, in den Tempel, uit het voorhov der vrouwen tot dat der mannen opklom , en dat de Levieten op het Loovhutten Feest deze liederen hebben opgezongen, ftaende op de gemelde trappen. — Dan, 'er is voor dit gevoelen geen andere grond, dan het gezach der Thalmudisten ; ten minften , 'er ontbreekt die zekerheid , welke vereischt zou worden, om de zaek als beilischt aen te merken.
Wy zouden ons het lievst voegen by de zulken, die het woord Hammaaloth in den zin van opklimmingen nemen ; en van oordeel zijn, dat deze liederen, door de wqderkeerende Joden uit Babel, by hunne optochten naer Kanaan gezongen Zijn< Het Hebreeuwfche woord , wordt uitdrukkelyk gebruikt van den optocht uit Babel, Ezra 7: 9. Daerenboven, zijn 'er eenigen onder deze 15 Pfalmen, die tot den gemelden tijd behooren.
Het is waer, in dezen Bundel zijn Pfalmen, die door david en anderen , lang voor de Babylonifche gevangenis gedicht zijn. Maer dit ma§kt in het geheel geene zwarigheid. — Men begrijpe de zaek op deze wijs , dat eenige Heilige mannen, die by de flaking der Babylonifche gevangenis geweest zijn , neem by voorbeeld zerubbabel en josua, 00K ezra en dergelijken, fommige Pfalmen, welke te vooren by andere gelegenheden gedicht waren , hebben overgenomen omdat de inhoud , fchoon oorfprongelyk tot andere tijden en gelegenheden betrekkelyk, zeer voegzaem op hunne tijden en omftandigheden kon worden toegepast ; dat zy deze Pfalmen gevoegd hebben by de zulke , die regelrecht tot hunne omftandigheden betrekking hadden ; dat zy den geheelen byeen verzamelden bundel, het opfchrivt van liederen der opklimmingen of optochten .gegeven, en tot het gemelde byzonder gebruik gefchikt hebben.
Kortom, wy zouden het lievst daervoor houden, — dat
deze



PSALM. CXX. 475
deze is Pfalmen, den tytel dragen'van liederen der opklimmingen of optochten,'met betrekking tot de optochten der Joden uit Babel, naer bun Vaderland, — dat eenige van deze Pfalmen, in dien tijd, met eene rechtftreekfche bedoeling, op die omftandigheden gedicht zijn, — dat anderen, in vroeger tijden en by voorige gelegenheden opgefteld, uit hoofde van den gelijkvormigen inhoud, op de omftandigheid van den optocht uit Babel toegepast, en by die gelegenheid gebruikt zijn, — eindelyk, dat alle deze liederen, van wegen dat byzonder gebruik, het opfchrivt gekregen hebben van liederen Hammaaloth , der opklimmingen of optochten.
Üepalen wy ons nu wat nader, hy PJalm 120. in het byzonder.
Wy ontmoeten hier eenen Spreker, die door hatelyke en bedrieglyke lasteraers valfchelyk befchuldigd werd, en daerdoor genoodzaekt was, om als een*balling rond te zwerven, wilde hy de woede van zijne vervolgeren ontwijken. — Hy wendde zich daerom tot den heer, ootmoedig fmeekende, dat hy.uit deze rampfpoedige omftandigheden, gunftig mogt verlost worden.
Maer wie is die Spreker ? — Deze vraeg is zeer moeilyk te beantwoorden.
Velen denken aen david : en in de daed , david verkeerde in zulke omftandigheden als hier geteekend worden; toen hy genoodzaekt was te vluchten , om de vervolgingen van saul te ontwijken. — Maer anderen merken daer tegen aen ,dat david, immers in eenen eigenlyken zin, niet gewoond hebbe in de tenten van Kedar, gelijk de Spreker zegt vs. 5 ; maer wel in fpelonken en onderaerdfche holen; dat de woorden welke david gefproken heeft, nooit aenleiding gegeven hebben tot oorlog, gelijk wy van onzen Spreker vinden vs. 7. Zy voegen 'er by, dat david doorgaends gewoon was, zijnen naem te plaetzen aen het hoofd der Pfalmen, welke hy had opgefteld..
Anderen meenen, dat deze Pfalm den toeftand der Joden vertoone, in de gevangenis van Babel. Maer , waeruit " XI. DEEL.



4?6 P SQl M M. CXX.
blijkt het , dat de Joden toen gelasterd en vervolgd zijn ? en dit is althans zeker, dat hun in dien tijd geen oorlog is aengedaen.
Ook zijn 'er, die het zoo begrijpen, dat de een of ander Propheet, in dit lied, den ftaet derEuangelie-Kerk in de eerfte dagen hebbe afgeteekend, toen de Christenen, onder de ongeloovige Joden verkeerende, op allerlei wijzen gelasterd, en ten laetften genoodzaekt werden, herwaerds en derwaerds om te zwerven. — By deze zouden wy ons lievst voegen. Dit is althans zeker, dat alle de omftandigheden, welke in dezen Pfalm worden afgeteekend, ongemeen wel toepasfelyk zijn op de eerfte Christenen. — Voeg 'er by, dat de woorden, welke de Christenen fpraken om hun geloov te belijden, de Joden verbitterd hebben, om hun den oorlog aen te doen en hea vyandig te vervolgen. Gelijk by de uitbreiding nader blijken zal.
Hoe het zy, wy onderfcheiden hier twee hoofddeelen.
ï. Eerst verklaert de Spreker , de blijkbare ondervinding , welke hy voorheen van 's heeren byftand gehad had, vs. i.
II. Daerna bidt hy om verlosfing, uit de woede en het geweld van zijne tegenwoordige vyanden, vs. 2-7.
1. Een Liedt Hammaaloth. Ick hebbe tot den HEERE met ernftige gebeden, geroepen in mijne benaeuwtheyt, fmeekende om eene gunftige verlosfing, ende hy heeft my verhoort.
Zoo was het gegaen met de eerfte Christenen, toen de Apostelen, voor den Joodfchen Raed geroepen, hunne woede ontweken waren ; zoodat zy hen ongemoeid lieten henen gaen , en het getal der geloovigen van dag tot dag vermeerderde.
2. (a) O HEERE , reddet mijne ziele van de valfche lippe: laten de lasteringen, welke tegen my worden uitgebraekt, een einde nemen, en verlos my van de bedrieglicke tonge, die my in het verborgene lastert.
Niets
(«) 1 Sam, 24: 10. ende 26: 19.



PSALM. CXX. 477
Niets is 'er bekender, dan dat de eerfte Christenen, door de ongeloovige Joden, op eene fchroomelyke wijs gelasterd, en van de fnoodfte misdaden befchuldigd zijn.
3. Wat fal U, gy hatelyke lasteraers! de bedrieglicke tonge voor voordeel geven? of wat nut falfe u toevoegen? Geduchte oordeelen, zullen , als zoo veele rechtvaerdige ftraffen, op uwen grouwzamen handel volgen.
4. (b) Scherpe pijlen eenes machtigen Richters, zullen tot uwe ftraf op u worden afgefchoten in Gods toorn: mitfgaders gloeyende jeneverkolen.
Jeneverkolen zijn zeer heet, en blijven lang gloejende. —Elk ziet dat de Dichter hier het oog hebbe, op zware en verregaende rampen ; en niets is bekender, dan dat de hardnekkige Joden de meest geduchte oordeelen ondergaen hebben.
5. O wee my, dat ick een vreemdelingh ben [tri] Mefech: dat ick in de tenten Kedars woone.
De eerfte woorden zouden wy liever dus vertalen : O.' •wee mijner, dat ik geduurende zulken langen tijd een vreemde, ling ben, zoodat mesech niet een eigen naem zy, maer een woord , het welk eene langwijligheid uitdrukt. — In de daed , de eerfte Christenen verkeerden onder de Joden als vreemdelingen, en werden zoodanig behandeld.
kedar, was een van ismaëls zoonen, die zich met zijne nazaten in Arabiè'n had nedergezet, om aldaer onder tenten te woonen, Gen. 25: 13. — In de tenten van Kedar te woonen , teek ent eenen ftaet van vreemdelingfchap ; en fchijnt ons op dien tijd te zien , toen de vervolging, welke met den dood van stephanus eenen aenvang nam, de Christenen noodzaekte allerwegen te vluchten.
6. Ook was my het verkeer onder de verharde Joden, die my allerhande fmaedheden aendeden , zeer verdrietig geworden. Mijne ziele heeft lange gewoont by de gene die den vrede haten, en in geweld en woede hun vermaek ftellen.
7. Ick ben vreedfaem: ik beleedig niemand en ver-
(£) Pf. u: 2. ende 59: 8. XI. DEEL.



478 PSALM. CXX.
draeg alles, om maer vrede te houden: maer als ick fpreke en belijdenis doe van mijn geloov, vervolgen my de ongeloovige Joden op eene geweldige wijs, fy zijn aen d' oorloge.
Verfcheidene uitdrukkingen in dezen Pfalm, waren gepast, om de wederkeerende Joden te doen gedenken aen hunne vreemdelingfchap in Babel, en de daerin ondergane verdrietelykheden.
PSALM. CXXI.
JN deïen Pfalm voert een geloovige het woord , die zijn
bemoedigd vertrouwen verklaert, dat de heer hem tegen alle onheilen beveiligen zoude, en zijnen gelukftaet beftendig maken. — Uit de woorden van vs. i. befluit men gemeen lyk, dat de Spreker in angst en benauwdheid verkecre, van hulp ontbloot zy, en dat het werk het welk hy verrichte, zijne krachten verre te boven gae. Dan, by de
uitbreiding zal het blijken, dat men dit uit vs. i. in het geheel niet befluiten kunae.
Trouwens, 'er is in den ganfchen Pfalm, geene de minfte melding van rampen , ellende, benauwdheden , of vyanden. — Ook wordt 'er van geene verlosfing gefproken, maer wel van bewaring en eenen aenhoudenden voorfpoed. — Wy vinden hier eene reeks van bemoedigende belovten.
Maer wie is hier de Spreker, of de perfoon aen welke die groote belovten gedaen worden? — Aen david kunnen wy niet srel denken; niet alleen om dat zijn naem niet aen het hoofd van dezen Pfalm geplaetst is, maer ook om dat de inhoud niet zeer toepasfelyk op zijne lotgevallen is. — De eerfte Christen Kerk kan ook niet bedoeld zijn, daer dezelve aen geduurige vervolgingen was bloot gefteld. — . Ook kunnen de hier gemelde belovten , niet op de Joden in 't gemeen , by hunne wederkeering uit Babel worden toegepast, daer zy zulken uitnemenden voorfpoed, en zulke beftendige zegeningen, in Kanaan, niet genoten hebben.
Maer wat dan ? — De perfoon , aen welke die groote belovten gedaen worden , is zekerlyk een man- van groot aenzien, by wiens bewaring en voorfpoed , het volk zeer
veel



p S A L M. CXXI. 479
veel belang had. Hy is een openbaer perfoon , wien een uitgang en een ingang wordt toegefchreven vs. 8. —■ deze aenzienlyke man wordt vs. 3-8, door eenen anderen perfoon aengefproken en bemoedigd. Maer vs. 1, 2. fpreekt iemand van zich zeiven , in den eerften perfoon. — De Pfalm behelst derhalven eene zamenfpraek van twee perfoonen, zoodat hy die eerst fpreekt, door den tweeden beantwoord wordt
Het is ons zeer aennemelyk voorgekomen , dat de man van aenzien en belang, die het eerst fpreekt, en vervolgens door bemoedigende belovten in zijn vertrouwen verfterkt wordt, de Vorst zerubbabel zy, toen hy den Tempelbouw, die voor eenigen tijd geftaekt was, wederom met nieuwen moed aeavaerdde en voortzette. — Op dien tijd werd hy bemoedigd , door de Propheten haggai en zacharias. — Wy gisfen daerom, dat één van de gemelde Propheten, by de gezegde gelegenheid, dezen Pfalm hebbe opgefteld; zoodat hy eerst zerubbabel fprekende invoerde , als bezield met een uitnemend vertrouwen op den Godlyken zegen, in het voortzetten van den Tempelbouw; terwijl hy daerop de uitnemende belovten volgen laet, met welke hy dien Vorst, in zijn vertrouwen, nog nader verfterkt had.
Volgens dit begrip vinden wy in dit lied twee hoefddeelen.
I. Verklaert zerubbabel in het eerfte deel, zijn bemoedigd vertrouwen, vs. 1, 2.
II. Terwijl de Propheet haggai of zacharias hem, in dat vertrouwen, met bemoedigende belovten, nog nader verfterkt , vs. 3-8.
1. Een Liedt Hammaaloth. Ick heffe mijne oogen op nae de bergen, van waer mijne hulpe komen fal.
Wy vatten de woorden van vs. 1. vraegsgewijs op; wanneer zy eenen beteren zin opleveren, en veel meer overeenkomen met het beloop van zaken; zoodat de meening deze zy :
„ Zal ik mijne oogen opheffen naer de bergen , om aldaer „ hulp en byftand te zoeken? zou ik moedeloos rond zien, XI. DEEL.



480 PSALM. CXXI.
„ als iemand die niet weet waer henen hy zich keeren za! ? „ zou ik, als iemand die geheel verlaten is , mijne oogen „ naer de bergen wenden , om aldaer eene fchuilplaets te ,, zoeken ? (zal ik zeggen) van waer zal mijne hulpe komen ? ik Jt ben geheel buiten raed en wanhopende ? — Neen, dat ,, zy verre: Ik vertrouw op Hem, die hooger is dan alle „ de bergen."
2. In mijnen God, heb ik eenen alles vermogenden helper. Mijne hulpe is van den HEERE, die hemel ende aerde gemaeckt heeft.
Op deze betuiging van den eerften Spreker, antwoordt vervolgens de tweede.
3. De machtige van Jacob, op welken gy vertrouwt, zal u nooit verlaten. Hy en fal uwen voet niet laten wanckelen : noch dulden dat gy, uit uwen tegenwoordigen toeftand, zoudt verftooten worden. Gy hebt in het geheel voor geen kwaed te vreezen ; de hooge Beftierer aller dingen, die uw bewaerder is en voor u zorgt, en fal niet fluymeren, maer u de kennelykite blijken geven, dat Hy 11 onder zijne byzondere befcherming genomen hebbe.
4. Siet, de bewaerder Ifraël s , die zijn volk zoo veele blijkbare proeven van zijne gunftige voorzorg heeft doen ondervinden , en fal niet fluymeren noch flapen. Nimmer zal 'er eene fchijnbare aenleiding zijn, om te denken, dat God zich uwer belangen niet aentrckke.
,4. De HEERE zelvs, de getrouwe en onveranderlyke God, is by uitnemendheid uw bewaerder, de HEERE is uwe fchaduwe, daer Hy u bedekt tegen de hitte van vervolging ; de heer zelvs, is als het ware aen uwe rechterhant, en altoos gereed om u te helpen.
6. De fonne en fal u daerom 's daegs niet (leken, noch de mane des nachts.
Dit voorftel is zinbeeldig. — De letter laet zich ligtelyk verftaen. In het Oosten was des daegs de hitte der Zonne onverdraeglyk, en des nachts, wanneer de Maen fchijnt, gevoelde men dikwijls eene nypende koude, verg. Gen. 31: 38. —* Zinbeeldig hebben wy te denken, aen allerlei onaengename omftandigheden , welke iemand onophoudelyk, des daega
niet



PSALM. CXXI. 481
niet alleen, maer ook des nachts, fmerten veroorzaken. — Van zulke rampen en verdrietlykheden, zou de perfoon die hier wordt aengefproken, geheel verfchoond blijven.
Deze belovte wordt vervolgens, meer eigenlyk voorgedragen.
7. De HEERE fal u bewaren van alle quaet: uwe ziele, dat is uwen ganfchen perfoon met alles wat u dierbaer is, fal hy bewaren.
8. De HEERE fal uwen uytgangh ende uwen ingangh bewaren, alle uwe pogingen en ondernemingen zegenen ; en de gevolgen van alle uwe gewichtige pogingen , zullen zeer voordeelig zijn voor uw volk, men zal 'er de gewenschte vruchteh van plukken, van nu aen tot in der eeuwigheyt.
Iemands uitgang en ingang, beteekent zijne openbare daden, ten nutte van het volk, verg. 1 Sam. 18: 16.
PSALM. CXXII.
"P\Eze Pfalm is, blijkens het opfchrivt, door david gedicht. — Hy roemt met blijdfehap, over de heerlykheid van Jerufalem; vooral daerin gelegen, dat zy de zetel was van den plechtigen Godsdienst, en boezemt zijne wenfchen uit dat het die vermaerde Stad mogt welgaen.
Vs. 9. wordt blijkbaer van den Tempel gefproken: Koning david moet derhalven' dit lied gedicht hebben, nadat hy door eene Godlyke belovte verzekerd was, dat zijn zoon salomo den heer eenen Tempel bouwen zoude, 2 Sam, 7. en denkelyk kort na het ontvangen, van die belovte.
Wy onderfcheiden in dit lied drie hoofddeelen.
I. In het eerfte betuigt hy zijne blijdfehap, dat Jerufalem thans als de zetel van den Godsdienst erkend wierd, vs. 1, z. XL DEEL. Hh



4g a PSALM. CXXII.
II. In het tweede, roemt hy over de uitnemende voorechten l met welke die Stad begunftigd was, vs. 3-5.
III. In het laetfte, wenscht hy den beftendigen voorfpoed van Jerufalem, vs. 6-8-
1. Een Liedt Hammaaloth , van David. Ick verblijde my in- de gene die tot my feggen: Wy fullen in't huys des HEEREN gaen: Ik verheug my by' uitnemendheid, dat 'er een godsdienftlg voornemen is by mijne onderdanen, om zich naer den Tempel, zoodra dezelve binnen deze Stad zal gebouwd zijn , yverig te begeven , en nergens anders den Godsdienst te verrichten. Dan zal men zeggen:
2. Onfe voeten zijn ftaende in uwe poorten, O Jerufalem. Wy behoeven ons thans naer geene andere plaets te begeven, om de plechtigheden van den Godsdienst by te woonen: gy, beroemde Stad Jerufalem, zijt thans de zetel van den openbaren Godsdienst.
3. Welk een cieraed onder de Steden^, is deze Hoofdftad. Jerufalem is thans zeer cierlyk en ordentelyk gebouwt, als eene ftadt, (*) die wel t'famengevoegt, en zeer geregeld aengelegd is.
4. Waer henen alle de ftammen van Israël opgaen, de ftammen des Heeren, die het volk van Gods byzonder eigendom uitmaken, om den plechtigen Godsdienst by te woonen, [tot] het getuygeniffe Ifraëls, of het is een gebod in Israël, dat zy naer Jerufalem opgaen,
om aldaer den name des HEEREN te dancken.
5. Niet alleen is Jerufalem de zetel van den Godsdienst, maer ook de hoofdftad van het ganfche Koningrijk, alwaer het hoogfte Gerichtshov geplaetst is. Want niet alleen zal eerlang de Tempel binnen deze Stad gebouwd worden , maer daer zijn ook de ftoelen des gerichts gefett, de ftoelen' des huyfes Davids. Daer is de Hovplaets van het Koninglyk genacht. Ook zal het höogfte Gerichtshov daer zitten, en met het Koninglyk gedacht altoos blijven.
6. Biddet
(*) Hebr. die aen fich (ofte, met fich, ofte, voor fidO wel t'famtngevoegt is.



P S A L M., CXXIL 483
6. Bidder, daerom , alle mijne onderdanen, om de vrede en den voorfpoed van Jerufalem: wel moetenfe Varen die U beminnen, o mijn beminde Jerufalem.
7. Vrede en allerlei voorfpoed zy in uwe veftinge, welvaren in uwe palleyfen , o Jerufalem.
8. Niet alleen om mijnent wil, en om den voorfpoed van mijn geflacht, maer ook om aller mijner onderdanen wil, wensch ik dat het Jerufalem welgae: Om mijner broederen, ende mijner vrienden wille j fal ick nu fpreken, Vrede zy in u, o Jerufalem , en niets onbeproevd laten, om uwen welvaert te bevorderen.
9. Om des huyfes des HEEREN uwes Godts wille, het welk mijn zoon salomo bouwen zal, en omdat gy tot den beftendigen zetel van den plechtigen Godsdienst verheven zijt, fal (a) ick het goede vooru foecken.
Dat deze Pfalm zeer gefchikt. was voor de wederkeerende Joden , om zich te verheugen in 't vooruitzicht van eenen vernieuwden bloei in burgerftaet en Godsdienst, in den tweeden Tempel, valt van zeiven in 't oog.
PSALM. CXXIII.
JN dit lied, ontmoeten wy eenen godvruchtigen voorganger, die zich in tijden van groote benauwdheid tot den heer wendt, en uit naem van het ganfche volk, fmeekt om eene gunftige verlosfing.
Maer wie is deze voorganger, en welke benauwende tijdsomftandigheden heeft hy hier onder het oog? — Elk ziet, dat 'er een tijd werd afgeteekend, in welke de-Spreker met* zijn volk fmadelyk behandeld werd; zoodat zy de voorwerpen waren van verachting en befpotting, zy waren blootgefteld aen den fpot der weeldigen, en aen de verachting der hovaerdigen, vs. 3,4. — Onder dit alles, bleven deze mishandelden geloovig vertrouwen op den heer , vs. 2, 3. Sommigen denken aen david. — Dan, david had zoo
(a) Nehem. 2: 10. XI. DEEL. Hh %



484 PSALM. CXXIIL
zeer geene redenen om over befpotting te klagen, als wet over lasteringen , valfche befchuldigingen , en vervolgingen van zijne vyanden. — Anderen pasfen dezen Pfalm, in eenen Prophetifchen zin , op de Kerk van het Nieuwe Testament toe. Maer, deze verklaring is geheel eigendunkelyk, en zelvs van alle fchijnbare aenleiding ontbloot. — Het komt nader^ dat hier een geloovig voorganger der Joden, onder de Babylonifche gevangenis , fprekende inkome , klagende over de befchimpingen der Chaldeërs. — Voor het naest evenwel, zouden wy gisfen , dat dit korte gebed zy opgefteld , toen de Koning van Asfyrien , den Veldheer rabsake gezonden had , om Jerufalem te belegeren, 2 Kon. 18, J9<
Immers, uit deze onderftelling laet zich de geheele Pfalm zeer eigenaertig verklaren. — De Asfyriers mogten by uitnemendheid, weeldigen en hovaerdigen genaemd worden. De Joden waren de voorwerpen van hunne befpotting en verachting. Koning hiskias en zijn volk vertrouwden, onder dat alles, op des heeren byftand, hoe zeer rabsake met dit vertrouwen, op eene Godslasterlyke wijs, den draek ftak.
Uit aenmerking van het een en ander, komt het my zeer aennemelyk voor, dat de Propheet jesaias, op het verzoek van hiskias den Koning, dit gebed hebbe opgefteld, en dat zy beide, met de woorden van dit gebed, hunne oogen naer den hemel heffende, om eene gunftige uitkomst gefmeekt hebben. — Immers, Koning hiskias verzocht in die benauwende omftandigheden , dat jesaias een gebed zóu opheffen voor het overblijvfel, het welk gevonden werd 2 Kon. 19: 4. Jef. 37: 4; ook lezen wy 2 Chron. 32: 20, dat de Koning hiskias en jesaias de Propheet, tot den heer geroepen hebben.
v óaots. ai ISstal os* ilov J9d byil }ib atv-t/T Wy vinden in dit gebed twee hoofddeelen.
h Eene betuiging van een onwankelbaer vertrouwen , op
den Godlyken byftand, vs. 1, 2. II. Eene ernftige fineeking, om eene genadige verlosfing ,
g AH h Een



PSALM* CXXIII. 4g5
1. Een Liedt Hammaaloth. (a) Ick heffe mijne Oogen vrymoedig en vertrouwende, op tot u den eenigen en waren God, die oneindig ver verheven zijt boven de afgoden, die in de hemelen fitt, op den Throon van uwe Majefteit, als de Koning van het gansch Geheelal. Op U zijn de oogen van mijn vertrouwen gevestigd; van U alleen verwacht ik' hulp en byftand, in deze gansch zeer groote benauwdheid.
2. Siet, gelijk de oogen der knechten zijn op de hant harer heeren; van welke zy hunne verzorging en beveiliging verwachten : en gelijck de oogen der dienftmaegt uit dat zelvde beginfel, geflagen zijn op de hant harer vrouwe: alfoo zijn onfe oogen op ü den HEERE onfen Godt , vertrouwende geflagen. Wy zullen lijdzaem en geloovig op des heer en byftand wachten, tot dat hy ons genadigh zy.
3. Zijt ons genadigh, o HEERE, zijt ons genadigh: vertoev niet langer ons ter verlosfing: want wy zijn der verachtinge veel te fadt, en de fmaed welke ons wordt aengedaen, is niet langer te dulden.
4. (*) Onfe ziele is veel te fadt des fpot der weeldigen, der verachtinge der hoovaerdigen. Wy kunnen de godslasteringen, en het fpotten met ons geloovig vertrouwen, niet langer verdragen.
De wederkeerende uit Babel, herinnerden zich door dit lied, hunne fmeekingen aldaer.
PSALM. CXXIV.
J)avid legt dit lied het volk van Israël in den mond, om daerdoor den h e e r te loven , wegens zekere merkwaerdige verlosfing uit eene zeer groote benauwdheid. Maer welk eene verlosfing wordt hier bedoeld ? De
(«) Pf, 115: 3,
(*j< Hebr. Onfe ziele is voor haer (ofte, voor Dch , d, i. nae haer duncken, als Pfalm 120: 6.) veel te fadt.
XI. DEEL. Hh 3



486 PSALM. CXXIV.
zaek wordt zeer verfchillendlyk begrepen. — Drie gevallen, fchijnen ons het meest in aenmerking te komen. De verlosfing van Juda, uit de hand van sanherib, ten tijde van Koning hiskias, 2 Chron. 32. De verlosfing van Israël, ten tijde van Koning david, toen hy, ftraks na zijne verheffing op den Throon van Israël, tot tweemalen toe door de Philiftijnen werd aengegrepen, 2 Sam. 5: 17-25. De verlosfing van Israël, uit de hand van pharao, aen de fchelfzee, Exod. 14 , 15.
Laten wy alle drie deze gevallen kortelyk toetfen , aen de merkteekenen , welke in dezen Pfalm voorkomen. — Het verloste volk wordt uitdrukkelyk israël genaemd , vs. j. — Zy waren in eenen zeer dringenden nood geweest, in welken zy, zonder des heeren machtigen byftand, ontwijfelbaer zouden vergaen zijn, vs. 1. — Hunne vyanden waren zoo verbitterd geweest, dat zy hen levendig zouden Aerflonden hebben, vs. 2, 3. — Zy liepen gevaer, om door ftoute wateren overftroomd te worden, vs. 4, 5. — Zy hndden op het punt geftaen, van den vyanden tot eenen prooi te worden, en waren reeds in den firik verward, vs. 6, 7. — De vyanden waren niet alleen talrijk en machtig, maer ook wreed en bloeddorftig; zoodat zy by verflindende dieren vergeleken worden, vs. 3, 6. en daerenboven nog zeer listig, naedien zy ftrikken fpanden , even als de vogelvangers, vs. 7. — Eindelyk was de verlosfing van dien aert, dat eene onmiddelyke tusfchenkomst, Gods almachtige byftand, daerin alleszins blijkbaer ware, vs. 1, 2, 8. A. Deze merkteekenen, laten zich zeer wel toepasfen op de eerstgemelde verlosfing der Joden, uit de handen van den Asfyrifchen Koning sanherib. — Toen was de nood gansch" zeer hooggaende. De Asfyriers handelden als machtige, bloeddorftige, en listige vyanden. In de merkwaerdige verlosfing, was eene onmiddelyke tusfchenkomst van het Godlyk Alvermogen allerblijkbaerst.
Maer het opfchrivt leert ons, dat david de Dichter zy van dit zangftuk. Indien nu david door den Prophetifchen Geest van deze verlosfing gefproken had , dan had hy deze gebeurtenis als toekomftig moeten vertoonen,
■ ■■ S - Of



PSALM. CXXIV. 487
of ten minften,volgens den Prophetifchen ftijl, als dadelyk tegenwoordig. Maer , hier wordt van eene voorledene gebeurtenis gefproken.
B. Wat de tweede verlosfing aengaet, de redding van Koning david uit de handen der Philiftijnen, 2 Sam. 5. Deze kan, nae ons inzien, ook niet bedoeld zijn, omdat de opgegevene merkteekenen daeraen niet beantwoorden. — Immers was de ftaet van Israëls volk, in het begin van davids Regeering, zoo hoopeloos niet als de teekening van dezen Pfalm medebrengt. — De heer flreed blijkbaer voor Israël tegen de Philiftijnen, 2 Sam. 5: 20. maer het gefchiedde niet onmiddelyk , door het Godlyk Alvermogen, zonder tusfchenkomst van middelen.
C. Wy denken daerom aen het derde geval^ de wonderdadige verlosfing van Israël, uit de hand van pharao , aen de fchelfzee. — Deze onderftelling, beantwoordt volkomen aen de opgegevene merkteekenen. — Toen was de nood zoo dringende, als zy ooit worden kon. De Israëlieten waren niet alleen in gevaer, om hunnen bloeddorftigen vyanden tot eenen prooi; maer ook, om door ftoute wateren overftroomd te worden. De verlosfing was, in den fterkften nadruk, onmiddelyk en wonderdadig.
Eene bedenking is 'er Hechts, welke eenigen fchiin heeft. — De opwekking aen Israël, ligt in deze woorden: Israël zegge nu, ten ware de heer, enz. De^e woorden fchijnen ons te wijzen naer een geval, het welk nu jongstleden gebeurd was. -» Maer zou men niet onderftellen mogen, dat david dit lied gedicht, en ten dienfte van het volk uitgegeven hebbe, by gelegenheid van het Paeschfeest, dat ter gedachtenis van hunnen uittocht uit Egypte, en derhalven ook van de verlosfing uit pharaos hand, was ingefteld; en dat de Koning dusdoende, aen Israël een formulier hebbe willen ter hand ftellen, hoe zy, overeenkomftig den aert en het oogmerk van het Paeschfeest, den heer, voor de wonderdadige uitredding uit de flaverny van Egypte, moesten verheerlyken? I. Eerst herinnert david aen Israël, hoe hunne Vaders, XI. DEM. Hh 4



438 P S A L M. CXXIV.
as irsdoor eene onmiddelyke. tusfchenkomst van het Godlyk Alvermogen, uit de ..hand van pharao verlost waren, ipu&sftouf a?itew .biswrav aüxR- .e--
II. Daerna leert hy hen, hoe zy den heer voor deze i wonderdadige verlosfing loven moesten, vs. 6-8.
1. Een Liedt Hammaaloth, van David. Ten ware de HEERE, die by ons geweeft is, om ons op eene wonderdadige wijs te verlosfen , zijnen allesvermogenden byftand niet bewezen had, toen pharao met zijn ganfche heirleger onze Vaders vervolgde , en hen infloot aen de roode zee; wy waren gewisfelyk omgekomen. Dit fegge nu Ifraël met den mond, en erkenne het met een dankbaer hart:
2. Ten ware de HEERE, die by ons geweeft is, om ons te verlosfen , den arm zijner mogendheid ontbloot had , zou ons ganfche volk vernield zijn ; als de Egyptenaers , die boosaertige menfchen tegen ons opftonden: toen zy aenrukten om ons te verderven.
3. Doe fouden fy ons als roovdieren en zeemonfters, levendigh verflonden en geheel van den aerdbodem verdelgd hebben, als haer toorn tegen ons ontftack.
4. Doe fouden wy, had de heer geene wonderdadige uitkomst gegeven, uit vrees voor de Egyptenaers, in de roode zse gevlucht, en jammerlyk verdronken zijn. Doe zouden ons de wateren overloopen hebben: een ftroom foude over onfe ziele gegaen hebben.
5. Doe fouden de ftoute en opgeblazene wateren van de roode zee, over onfe ziele gegaen zijn.
6. De HEERE zy gelooft, die ons in hare verfcheurende tanden niet en heeft overgegeven tot eenen roof.
7. Wy zijn wonderdadig gered , pharao zocht ons op eene listige wijs te verderven, hy floot ons tusfchen de zee van vooren, en zijn machtig heirleger van achteren; terwijl wy van ter zijde tusfchen twee hooge bergen, als tusfchen muuren in waren. Nae alle menfchelyke uitzichten was
.a mi 21 (i) .2 3 v.-. 50 »er



PSALM. CXXIV. 489
'er niets anders over , dan ons in zijne handen óver te geven, of inde fchelfzee te verdrinken. Zoodanig waren wy reeds in den ftrik verward, welken pharao ons gefpanr nen had. Ivlaer de heer heeft ons eene wonderdadige uitkomst gefchonken. («) Onfe ziele is ontkomen als een vogel, uyt den ftrick der vogelvangers, de ftrick is gebroken, toen de heer 'ons eenen weg baen» de, dwars door de roode zee henen, ende wy zijn langs dien weg, wonderdadig ontkomen.
8. (b) Onfe hulpe is blijkbaer geweest in de gemelde' verlosfing, en zal ook in het vervolg zijn, in den name des HEEREN , die hemel ende aerde gemaeckt heeft. Aen de oneindige Volmaektheden van den Almachtigen Schepper aller dingen , hebben wy onze verlosfing uit de hand van pharao te danken; en van dezelve verwachten wy onzen byftand, ook voor het vervolg.
Hoe gepast dit lied, door de wederkeerenden uit Babel, gebruikt werd om God blymoedig te loven, voor hunne tegenwoordige redding, blijkt weder van zeiven.
psalm. CXXV.
T*VE Dichter befchrijvt hier het geluk en de veiligheid der geloovigen, die onwankelbaer op den heer vertrouwen, in tegenftelling van het rampzalig lot der godloozen, die den heer en zijnen dienst verlaten; en hy befluit dit vertoog met eenen wensch , om den voorfpoed van Israël, vreeie zy over Israël.
Sommigen zijn van oordeel, dat david dezen Pfalm gedicht hebbe, ter gedachtenis van absaloms opftand; en verftaen door den fcepter der godloosheid, de onrechtvaerdige heerfchappy, welke die ontaerte zoon zich had aengematigd. Maer , behalven dat davids naem niet aen het hoofd van dit lied geplaetst is, vinden wy niets, het welk ons bepaeldelyk tot de gemelde tijdsomftandigheid zou henen wij«•# - nwdvöiu a^terftfcura site' 9b*l; n^m : u- mmnr 00 Spr. 6: 5- O) Pf« 121: *•
XI. deel. Hh 5



4po PSALM. CXXV.
zen. — Met ruim zoo veel fchijn zou men kunnen gisfen-, dat men dezen Pfalm zou kunnen brengen, tot de verlosfing der Joden uit het geweld der Asfyriers, ten tijde van Koning hiskias ; of men zou dit lied befchouwen kunnen , als een Prophetisch uitzicht hebbende op de verlosfing der Joden, uit de woede en de wreede vervolgingen van antiochus epiphanes.
Veelal verftaet men door den Scepter der godloosheid, de overheerfching der Christen Kerk door den Antichrist. — Dan, 'er is niets, het welk ons noodzaekt, om bepaeldelyk aen den Antichrist te denken , en niet alzoo wel op andere vyanden der Kerke zou kunnen worden toegepast. — Indien dit lied Prophetisch moet worden opgevat , zóu men het ruim zoo goed van de vyandige vervolgingen der Joden, tegen de eerfte Christenen, verklaren kunnen; te meer , omdat jerusalem hier inkomt als eene Stad, welke nog in vollen bloei was.
Indien wy voor ons, iets moesten kiezen, zouden wy het meest overhellen tot die gedachten, dat Koning hiskias of de Propheet jesaias , als Spreker moet befchouwd worden , die het volk vermaent tot een volkomen vertrouwen op den heer, onder alle de woede van sanhebib en de bedreigingen van rabsake. — Dan kan men by de eigenlyke beteekenis van Jerufalem, Sion, en Israël blijven, sanherib die Jef. io: 5. de roede van toorn heet, kan zeer gepast de fcepter der godloosheid genaemd worden. Ook weten wy nu uit 2 Chron. 32: 6-8, dat Koning hiskias, in de gemelde tijdsomftandigheid, het volk bemoedigd hebbe met foortgelijke woorden, als hier voor. komen. '
Voor het overige, is dit korte maer zeer nadruklyke zangftuk, in het algemeen, recht gefchikt, om Gods volk in alle tijden te bemoedigen, tegen de boosheid en aenflagen van hunne vyanden.
I. Eerst vinden wy eene befchrijvirg van het geluk der gener, die op den heer oj.wankelbaer vertrouwen, vs. 1 3.
• . • II. Een



PSALM. CXXV. 491
II. Een gebed, om den voorfpoed der rechtvaerdigen, in onderfcheiding van de godloozen, vs. 4, 5V
III. Eindelyk, wordt alles befloten met eenen wensch, om vrede over Israël, vs. 5b.
1. Een Liedt Hammaaloth. Die op den HEERE vertrouwen, zijn altoos veilig. Hunne gelukftaet is zoo onveranderlyk en onwankelbaer, als de bergh Zions , [die] niet en wanckelt , [maer] altoos de zetel van den waren Godsdienst wezen zal: want, in zoo ver blijft deze berg in eeuwigheyt, zoo lang de wettifche bedeeling duuren zal.
2. Rontom Jerufalem zijn bergen: welke die Stad als zoo veele voorfchansfen beveiligen : alfoo is de HEERE rontom lijn volck , om het zelve tegen hunne vyanden te befchermen, van nu aen tot in der eeuwigheyt.
3. Want de fcepter der godtloofheyt, de onrechtvaerdige overlast en verdrukking van bittere vyanden, tn fal niet beftendig ruften op het lot der rechtveerdigen: noch de godvruchtigen geduurig beangftigen: op dat de rechtveerdige niet wanhopig, noch vervoerd worden om zich zeiven ontijdig te wreken ; op dat ze hare handen niet uyt en ftrecken tot onrecht, en van den heer afwijken.
4. HEERE, doet den goeden wel, die u in waerheid vreezen, ende laet uwen zegen rusten op den genen die oprecht zijn in hare herten.
5. Maer die haer neygen [tot] hare eigene kromme wegen, en op de verdervelyke bypaden der godloosheid afdwalen, die fal de HEERE wech doen gaen in het verderv, met alle de werckers der ongerechtigheyt: Vrede fal over Ifraël zijn, of vrede en allerlei vctorfpoed zy beftendig over Israël.
De wederkeerenden uit Babel toonden door 't opheffen van dit lied, hoe veilig zy zich onder Gods befcherming rekenden.
Xi. DEEL.



45>ï PSALM. CXXVI.
PSALM. CXXVI.
TT^R fchijnt ons geen twijfel aen, of de Joden, die uit Babels gevangenis , in hun Vaderland waren wedergekeerd , fpreken hier met blijdfehap over die aengename verlosfing. — Maer, hoe kunnen zy dan vs. 4, nog om de vending van hunne gevangenis bidden ? — De zaek laet zich ongemeen wel begrijpen op deze wijs : dat zerubbabel, josua , of een ander geloovig voorganger, onder de wedergekeerde Joden, dit lied gedicht hebbe; toen 'er nog maer weinige in hun Vaderland waren terug gekomen, in tegenftelling van de groote menigte, die verkozen in Babel te blijven ; of liever nog meer bepaeld, dat deze Pfalm gedicht zy op dien tijd, toen de vyanden der Joden hadden weten te bewerken , dat het verder voortzetten van den Tempelbouw, verboden wierd, Ezra 4. en dan mag men haggai of zacharias voor den Dichter houden.
I. In het eerfte deel, vermelden de wedergekeerde Joden met dankbare blijdfehap, hoe de heer de gevangenis van Babel , op eene merkwaerdige wijs geflaekt had, vs. 1-3.
II. In het tweede bidden zy, dat de overgeblevene van hun volk, in hun Vaderland mogten wederkeeren, en aldaer blijkbaer gezegend worden, vs. 4-6.
1. Een Liedt Hammaaloth. Als de HEERE de gevangene Zions wederbracht, en het hart van cyrus, den Koning van Perfien, bewoog om ons vryheid te geven, van naer ons Vaderland weder te keeren, konden wy de zaek nauwlyks gelooven; toen waren wy gelijck de gene die droomen , wy wisten byna niet, of de zaek in de daed gebeurd ware, dan of wy het gedroomd, hadden.
3. (a) Doe



P S A L M. CXXVI. 493
ü. (fl) Doe wy van deze heuchlyke omwending verzekerd waren, werden wy hartelyk verblijd. Doe wert onfe mont vervult met lacchen, ende onfe tonge hield zich bezig met gejuych; doe feyde men onder de Heydenen: De HEËRÉ heeft groote dingen aen defe gedaen. De blinde Heidenen konden niet nalaten, om te erkennen dat de heer onze God, voor ons op eene blijkbare wijs gewerkt, en deze omwending ten onze voordeele, beftierd hadde.
3. De HEERE heeft waerlyk groote dingen by ons gedaen, en blijkbaer betoond, dat Hy op eene byzondere wijs voor ons zorge; [dies] zijn wy hartelyk verblijdt.
4. O HEERE, veele van ons volk zijn nog in Babel gebleven, zoodat ons Vaderland nog maer zeer weinig bevolkt is. Och dat deze ook mogten bewogen worden, om weder te keeren! wendt toch nu ook verder onfe gevanckenilfe, wanneer onze nog terug gebleven landgenooten wederkeeren, zullen zy zoo welkom en ons zoo aengenaem zijn, gelijck waterftroomen in't beete en dorre zuyden.
5. Thans hebben wy nog met veele rampen , en den tegenftand van onze vyanden te worftelen. Laet deze onze droevheid ook in blijdfehap veranderd worden. Immers Die met tranen zaeyen, fullen of mogen met gejuych maeyen. Laet het ons gaen als de akkerlieden, die, offchoon zy weenende zaejen, juichende maejen.
6. Die het zaet draegt. dat men zaeyen fal, gaet wel eens al gaende ende weenende: [maer] voorfeker fal hy met gejuych wederkomen, dragende fijne fchoven. Laet het ons ook zoo gaen. Laet de beginfelen van ons werk, in het herbouwen van den Tempel, dat wy, van wegen den veelvuIdigeH tegenftand , tot hier toe al zuchtende verricht hebben, van aengehame en blijde gevolgen wezen.
fcroootbsg J8f| \& ptsb' ^Qi&vt basb eb ol iass
00 Job 8: 21.
soO (»)..£ •'••';"><
XI. DEEL.



494 PSALM. CXXV1I.
psalm. CXXVII.
TTEt opfchrivt eigent dezen Pfalm, aen salomo toe, als den Dichter. — De Godvruchtige Koning toont hier aen , dat alle menfchelyke pogingen en ondernemingen, zonder des heeren byftand, geheel en al vruchteloos zijn , en dat de goede uitflag, alleen van den Godlyken zegen af hange; ten vertooge, dat niemand op zich zeiven vertrouwen, maer alles goeds van den heer verwachten moete.
Zeer waerfchijnlyk heeft hy aenleiding gekregen, tot het opftellen van dezen Pfalm, toen hy den Tempel bouwde, en Jerufalem, in rijkdom en vermogen, een wonder geworden was, onder de fteden.
I. Eerst ftelt hy het vruchtelooze voor van alle menfchelyke pogingen, zonder den Godlyken byftand vs. i, 2.
II. Daema leert hy, dat men alles goeds', alleen van den Godlyken zegen, verwachten moest vs. 2 - 5.
1. Een Liedt Hammaaloth , van Salomo. Alle onze menfchelyke pogingen, met hoe veel wijsheid ook ondernomen, en met lCie veel yver voortgezet; kunnen op zich zelve, zonder den Godlyken zegen, niet met al baten. So de HEERE het huys niet en bouwt, te vergeefs arbeyden deffelven bouwlieden daer aen: fo de HEERE de ftadt niet en bewaert, te vergeefs waeckt de wachter.
2. 't Is te vergeefs en als de ydelheid zelve , dat gylieden vroegh opftaet, late opblijft, etet broot der fmerten en u zoodanig verwoest en afflooft , dat gy niet met rust eten kunt : 't is alfoo, dat de heer zijn volk begunftigt ; en dat hy 't gene hun wezenlyk nuttig is, fijnen beminden [als-in] den flaep geefc, dikwijls zonder dat zy 'er om gewerkt , of het zelvs verwacht hebben.
a. Siet, de kinderen zijn een erfdeel des HEE3 REN,



PSALM. CXXVII. 495
REN, eene genadige vergelding van de Godsvrucht der Ouderen: en een talrijk nagedacht, fchoon het des buycks vrucht is , en langs den gewoonen weg van voortteeling wordt voortgeplant, is een belooninge.
4. Gelijck de pijlen zijn in de hant eenes heks, om hem te befchermen: foodanigh zijn de ionen der jeugt, welke de heer aen zijnen beminden fchenkt , als eene belooning van hunne Godsvrucht; naedien zy den welvaert van hun huis bevorderen.
5. Welgeluckigh is de man, die fijnen pijlkoker met defelve pijlen gevult heeft, en met zulke brave zoonen gezegend is : fy en fullen niet befchaemt worden, als fy met de vyanden fpreken fullen in de poorte , of, door hunne haters, voor het gericht , valfchelyk befchuldigd worden. Zy zullen hunne goede zaek wel weten te handhaven.
Het behoevt geen nadere aenwijzing, hoe gepast dit lied door de uit Babel gekomene, overgebragt werd op de bouwing des tw-eeden Tempels; en hoe billijk zy, daer ze nog met weinigen wederkeerden, eene talrijke vermenigvuldiging wenschten.
PSALM. CXXVIII.
J")E Dichter van dit Zangftuk wordt niet genoemd.*— De gelijkvormigheid evenwel van den inhoud dezes lieds, met dien van den voorigen Pfalm, zou aenleiding kunnen geven , om te gisfen, dat het door denzelvden Dichter, door Koning salomo namelyk, zy opgefteld.
Hoe het ook wezen moge , wy ontmoeten hier eene zeer aengename bêfchrijving van een gezegend Huwelyk, en een zeer gelukkig huisgezin, voorgefteld als eene genadige belooning van den zuiveren Godsdienst.
Er is, gelijk wy reeds hebben aengemerkt, zeer veel gelijkvormigheid, tusfchen den inhoud van dezen, en van den onmiddelijk voorgaenden CXXVlpten pfaim. __ In het voorige lied vonden wy een vertoog van het vruchte-
XI. DEEL.



49<S PSALM. CXXVIIL
looze onzer pogingen, zonder den Godlyken zegen, en van - het geluk eenes vruchtbaren Echts. In dezen Pfalm wordt het beftaen befchreven van den zoodanigen , die dezen zegen te wachten heeft; een iegelyk, die den heer vreest, en"in zijne wegen wandelt.
Deze Pfalm is derhalven recht gefchikt, tot leering en vertroosting van zulken, die in des heeren vrees, een wettig Huwelyk ftaen aen te gaen, of reeds, in den echten ftaet, gezegend verkeeren mogen.
I. Vs. i, vinden wy een meer algemeen voorftel van het geluk der gener, die den heer vreezen.
II. Het welk vervolgens , in de byzonderheden , nader aengedrongen , en meer bepaeldelyk, op eenen gèzegenden Echt, wordt toegepast vs. % - 6.
1. Een Liedt Hammaaloth. Welgeluckfaligh, in den fterkften nadruk, is een yegelick die den HEERE in waerheid vreeft, die in fijne wegen wandelt, en zijn ganfche gedrag , nae het voorfchrivt van Gods Wet, beftendig inricht. Een iegelyk, die zich zoo gedraegt, van wat ftaet, rang, jaren, of fexe hy ook wezen moge, is by uitnemendheid welgelukzalig.
Dit algemeene voorftel wordt vervolgens nader, in ettelyke byzonderheden uitgebreid; en wel zoo, dat de fpraekwending, dit ganfche lied door, tot zulken perfoon gebracht zy, die den heer vreest, en dit geluk ondervindt, vooral ten aenzien van den Echten ftaet.
2. Want gy fult, met blijdfehap en vergenoegen eten het brood , het welk gy door den arbeyt uwer handen, in een eerlijk beroep, zult gewonnen hebben: Ja welgeluckfaligh fult gy zijn, in alle opzichten, ende 't fal u wel gaen. Alle uwe pogingen zullen welgelukken, en gy zult rijkelyk gezegend worden.
3. Uwe huyfvrouwe fal wefen als een vruchtbaer wijnftock aen de zijden uwes huyfes: uwe kinderen als olijfplanten rontom uwe tafel.
Een gezegend Huwelyk, een allergenoeglykst Huisgezin , wordt hier voorgefteld, onder verfchillende Zinbeelden,



P S A L M. CXXVIIL 497
den, welke de levendigheid van den Oosterfchen denktrant heeft zaemgevoegd.
De onvruchtbaerheid ftrekte oudtijds, onder Israël tot fchande, en het werd als een oordeel aengemerkt, wanneer God de baermoeder had toegefloten. — Hier worde daerom, aen den genen die den heer vreest, een vruchtbaren Echt toegezegd. Uwe kuisvrouw zal wezen , als eert vruchtbare wijnftok, aen de zijde van uw huis; en hare kinders worden by lievlyke en voordeelige olijvplanten vergeleken : uwe kinders zullen zijn, als olijvplanten rondom üwe tafels
De wijn en de wijnftok wordt, met-recht, geteld onder de edelfte voortbrengfelen der aerde. — By zulk een edelen wijnftok wordt de huisvrouw van iemand , die den heer vreest, hier vergeleken, en wel by een vruchtbare wijnftok, aen de zijde van zijn huis. Door deze laetfte uitdrukking aen de zijde van zijn huis,kan de verkleevdheid van eene deugdzame vrouw, aen het huis van haren man, worden aengeduid, in tegenftelling van eene ontuchtige vrouw, welker voeten niet in haer huis blijven §preuk. 7: 11, jz. Althans men meent, dat de edelfte wijnftokken,- oudtijds in het Oosten, niet alleen in wijngaerden, maer ook wel, gelijk by ons, aen de zijde der huizen of tenten, geplant wierden. — De huisvrouw van elk, die den heer vreest» wil de Dichter zeggen, zal niet alleen zijn, als een wel uitgefpreide wijnftok, die Hechts tot cieraed dient; maer als een vruchtbare wijnftok , in het voortbrengen van kinderen.
Hare kinders, wordt 'er bygevoegd, zullen zijn als olijvplanten , rondom uwe tafel. — Men heeft opgemerkt , dat men oulings in het Oosten gewoon ware, om de tafels niet alleen met olijvtakken te vercieren, maer dat men ook olijvboomen plantte, in de gedaente van prieelen, om de tafels door het lommer te overfchaduwen. — Althans de olijvplanten waren, wegens het beftendig groen, den fpoedigen groei , en vooral de heerlyke vruchten, zeer b3mind. — By zulke planten, worden de kinders vergeleken rondom de tafel; zoo wegens het frisfche en gezonda van hunne jeugd , als van wegen het genoegen en de blijde
XI. deel. li



498 psalm, cxxvnr.
hoop , welke zy den godvreezenden Vader aenbrengen,' die zich reeds verheugt , in het vooruitgezicht van de aengename diensten, welke zy der maatfchappy, in hunne mannelyke jaren, bewijzen zullen.
4. Siec, alfoo fal fekerlick die man gefegent ■worden, die den HEERE vreeft.
5. De HEERE fal u fegenen, of wenfchender wijs, de heer zegene u uyt Zion, ende gy fult het goede Jerufalems aenfchouwen alle de dagen uwes levens.
Hoe zegent de heer * uit Sion? — Sion was de berg, welken God verkozen had , tot zijne woonplaets ; daer werd de heer raedgepleegd; van daer gav Hy Godlyke antwoorden; daer betoonde Hy, dat hy de gebeden van zijn volk hoorde. — De wensch, en ingewikkelde belovte derhalven, de heer zegene u, en zal u zegenen uit Sion, fluit kortelijk het volgende in: — (1). dat de heer zegen mogt gebieden, door het genadig aennemen der offeranden, door het hooren der gebeden, door het vergeven der zonden, door het afwenden van onheilen, door het verleenen van lichamelyke en geestelyke weldaden ; — (2). dat dit zegenen mogt gefchieden, van Israëls God, die op Sion woonde ; en derhalven dat de ware Godsdienst, onder Israël, mogt beftendig wezen. <
Er wordt bygevoegd, en gy zult het goede van Jerufalem aenfchouwen , alle de dagen uwes levens. —1 Het goede van Jerufalem ie aenfchouwen fchijnt nu byzonder te zien, op het welzijn van den burgerftaat; daer de voorige wensch zich meer tot den Godsdienst bepaelde; zoodat de wensch en belovte hier op uitkome, dat hy, die den heer vreest, zich verblijden zoude , over den voorfpoed van Israëls burgerftaet. — De laetfte woorden alle de dagen uwes levens moeten , tot beide de wenfchen, gebracht worden.
6. Ende gy fult lang en voorfpoedig leven, zoodat gy, in eenen hoogen en gezegenden ouderdom , uwe kintskinderen fien zult. Vrede en allerlei voorfpoed zy beftendig over Ifraël.
fSALM.



PSALM. CXXIX, 499
PSALM. CXXIX.
J~")E Dichter van dit Lied wordt niet genoemd. — Hy wekt Israël op, tot blijdfehap en dankzegging; uit aenmerking, dat zy nu alle zwarigheden, met welke zy lang geworfteld hadden , waren te boven gekomen; met verzekering dat de vyanden, in de pogingen, welke zy nog verder doen mogten, blijkbaer zouden befchaemd en verydeld worden.
Veelal heeft men dit lied, uit een verkeerd oogpunt befchouwd, en zich verbeeld, dat Israël hier worde afgeteekend , als verkeerende in eenen rampfpoedigen en zeer hachlyken toenilad. — Dit heeft aenleiding gegeven, dat fommigen dezen Pfalm, op den lijdenden messias , hebben te huis gebracht, byzonder vs. 3. op zijne geesfeling; waer toe echter geen grond is dan de bloote uitdrukking. Anderen hebben denzelven toegepast op de Christen Kerk, onder de vervolging van hare vyanden. — Ondertusfchen is het lied van eenen bemoedigden inhoud, uit aenmerking van den veelvuldigen en langduurigen tegenftand, die reeds, gelukkig overwonnen was , gelijk by de Uitbreiding , duidelijk blijken zal. — Daerenboven legt de Dichter de woorden van dit lied, even als die van Pfalm CXXIV, in den mond van Israël, het is, zegge nu Israël.
Maer op welken tijd, en by welk eene gelegenheid, is dit lied gelegd in den mond van Israël? — Het is waer, het volk van Israël was, van de vroegfte tijden af, door veelerlei vyanden aengevallen, en telkens door des heeren byftand verlost. Maer hier worden wy meer byzonder naer zulken tijd gewezen, in welken de groótfte tegenftand overwonnen was, en men zich vleijen mogt, dat de pogingen der nog overgeblevene vyanden zouden verydeld worden. — Men zou kunnen denken, aen den tijd van hiskias, toen de heer de touwen der godlozen volgens vs. 4, op zulk eene zeer merkwaerdige wijs af geitouwen, en de Asfyriers. verflagen heeft; of aen de flaking der BabyloniXL PEEL. Ij 2



5oo PSALM. CXXIX:
fche gevangenis; of aen dien tijd toen de Joden., onder 1 darius , wederom vryheid gekregen hadden, om den Tempelbouw voort te zetten; of 'er zou, in het Prophetisch vooruitgezicht, kunnen geoogd worden, op het herftellen van de vryheid der Joden, door de Maccabeën.
Ondertusfchen durven wy niets ftellig beweeren, hoe zeer ons de derde gedachte de meeste opmerking fchijne te verdienen.
/
De inhoud van het Lied is, gelijk wy gezegd hebben, tweeledig.
I. Eerst herinnert de Dichter aen Israël , hoe zy thans allen tegenftand overwonnen hadden vs. i • 4.
II. Daerna verzekert hy , dat alle de nog overgeblevene vyanden zouden befchaemd worden vs. 5-8.
1. Een Liedt Hammaaloth. Onze wederpartijders hebben my menigmalen verdrukt. Sy hebben my dickwijls benaeuwt van mijner jeugt af, van dat wy een volk hebben uitgemaekt: dit fegge nu lfraè'1: daer wy thans allen tegenftand overwonnen hebben.
2. Sy hebben my dickwijls van mijner jeugt af benaeuwt: evenwel en hebben fy my, door den Godlyken byftand, niet overmocht. Zy zouden gaern ons volk geheel en al verdelgd hebben, maer de God van onze Vaderen heeft altoos, voor ons volk, blijkbaer gezorgd.
3. Sy hebben ons volk wreedelyk gefolterd, en meer dan eens , onder het juk der dienstbaerheid gebracht. Ploegers hebben als het ware op mijnen rugge geploegt : fy hebben hare voren langh getogen , hunne folteringen dikwijls herhaeld en langduurig gemaekt.
4* Maer De HEERE die rechtveerdigh is, die het onrecht niet dulden kan, en getrouw is in het vervullen van zijne belovten, heeft de touwen der godtloofen, waermede zy ons, aen het juk van hunne overheerfching, verbonden hadden, afgehouwen en ons geilaekt uit de flaverny.
5. Laetfe verder befchaemt ende achterwaerts gedreven worden, alle die Zion haten.
Ei



PSALM. CXXIX. 501
Eigenlijk ftaet 'er in den toekomenden tijd , die ook wenfchenderwijs kan genomen worden: ,, Ik wensch van „ harte en houde my ook verzekerd, dat alle de nog over„ geblevene vyanden van Israël, die Sion haten, over het
verydelen van hunne boosaertige pogingen , zullen be~ „ Jchaemd worden, en achterwaerds wijkende, van hun voor„ nemen zullen afzien."
6. (a) Laetfe worden of zy zullen zijn, als gras op de daken, als het korte gras, dat hier en daer tusfchen fteenen muuren of daken te voorfchijn komt, 't welck verdorret eer men het uyttreckt: geheel beroovd van alle kracht, luister, en vermogen. Ik wensch en verwacht , dat onze tegenftanders, die nog overig zijn, zoo onnut en verachtelyk worden zullen, als zulk verdord gras.
7. Waer mede de maeyer fijne hant niet en vult, noch de garvenbinder fijnen arm, maer het met verachting van zich werpt.
8. Op dezelvde wijs mogen en moeten ook onze heimelyke vyanden befchaemd en verydeld worden, die ons geen goed hart toedragen, Noch ons van harte groeten, en die wanneer zy ons voorbygaen niet en feggen, en,
* zoo zy het al zeggen, niet van harte meenen, De fegen des HEEREN zy by u: wy fegenen ulieden in den name des HEEREN.
PSALM. CXXX. \
J^E Dichter van dit zangftuk is geheel onbekend.
,, Deze Pfalm , zoo geven onze Overzetters de» „ inhoud op, is een hartgrondig gebed eenes godzaligen „ menfchen, zeer beroerd zijnde van wegen zijne zonden, „ vertrouwende nochtans vastelyk, dat God hem dezelve „ vergeven zal, vermanende Israël ook, op den heer te 3) hopen."
(«) Job 8: 12. ende 40: 10. XI. DEEL. Il 3



502 p s a l m; cxxx.
Deze inhoud leert ons, in het algemeen, wat de aenlei? ding tot het opftellen van dezen Pfalm gegeven hebbe; dat namelyk de Dichter zich bevond in groote benauwdheids en wel over zijne zonden en derzelver akelige gevolgen, in welke benauwdheid hy den heer ernftig gebeden had, met dat gevolg, dat zijne ziel vertroost was, zelvs in zoo ver, dat hy zich opgewekt vond, om zijne medegelovigen, die zich in foortgelijke benauwdheid bevonden, tot een gelovig wachten op den heer , aen te fpooren.
Dit Lied is derhalven recht gefchikt, om eenen gelovi-f gen, in tijden van druk en benauwdheid, krachtig te bemoedigen. — De oude Christen Kerk heeft het daerom, onder de zeven boetpfalmen geplaetst , welke gezongen werden , door de zulken , die van den Kerkelyken ban ontflagen, wederom tot de gemeenfchap der Kerke werden aengenomen.
Maer zou men niet iets naders, omtrend den tijd en do aenleiding, op en by welke dit lied gedicht is, ten minften met vry wat waerfchijnlykheid, bepalen kunnen? -« Te weten, de gisfing is ons zeer waerfchijnlyk voorgekomen, dat deze Pfalm gedicht zy, op het laetst van de Babylonifche gevangenis, toen de tijd der verlosfing begon te naderen. — Immers dat 'e*, van het Joodfche volk, onder den naem van Israël vs. 7,8, gefproken worde, is allerduidelykst. By het flaken der Babylonifche gevangenis , zijn Israël de langduurige boosheden in zoo ver vergeven, als de Natie bevrijd werd, van dat volksoordeel, het welk, op hunne aenhoudende wederfpannigheid, bedreigd was vs. 4. Indien de heer, nae het geftrenge van zijne rechtvaerdigheid, met de Joden had willen handelen, zou hy de geheele Natie verdelgd hebben vs. 3. De fpreker bemoedigt zich, met Gods uitdrukkelyke belovte van verlosfing vs. 5, en hoe duidelyk had de heer , door den Propheet jeremias beloovd, dat de Babylonifche gevangenis, na verloop van LXX jaren, een einde zou nemen! De uitdrukkingen van vs. 6. wijzen ons duidelyk naeï eenen tijd, in welken men eene beloovde en merkwaerdige verlosfing zeker te gemoet zag.
Wan-



P S A L M. CXXX. 503
Wanneer wy dit alles in aenmerking nemen, komt het ons zeer waerfchijnlyk voor, dat een Propheet, op het laetst der Babylonifche gevangenis, dezen Pfalm hebbe opgefteld. Voor het naest zouden wy denken aen daniel; te meer omdat 'er eene kennelyke overeenkomst is , tusfchen den inhoud van dezen Pfalm, eh dien van daniels gebed Dan. 9. — Op dien grond meenen wy, in het flot van dezen Pfalm, eene voorzegging te vinden, omtrend den messias en zijne volmaekte verzoening.
Wy onderfcheiden in dit zangftuk twee deelen,
I. Het gelovig gebed van den fpreker vs. 1 - 6.
II. Eene opwekking aen Israël, om op den heer te hopen vs. 7, 8.
1. Een Liedt Hammaaloth. Uyt de diepten roepe ick tot u, o HEERE.
Diepten zijn, nae de kracht van het grondwoord, donkere dalen , diepe kuilen , vervuld met water ,• flijk en modder, vergel. Pf. 88: 7. 69: 2, 3, 15. In den geestelyken zin hebben wy te denken aen eenen ftaet van rampen en onheilen, uit welke iemand onvermogende is, om zich zeiven te verlosfen. •— Zoodanig was zekerlyk de toeftand der Joden, in de gevangenis van Babel. God zelvs moest 'er hen uit verlosfen , en daertoe het hart van Koning cyrus bewerken. — Evenwel worden hier ook tevens da inwendige benauwdheden van den fpreker bedoeld. Hy was gevoelig getroffen, zoo over de zonden van zijn volk, als over de onheilen, welke het zelve drukten. Dat dit het beftaen van daniel ware, op het einde der Babylonifche gevangenis , is alleszins blijkbaer , uit zijn gebed Dan. 9.
2. Heere, hoort nae mijne ftemme, met gunstige ooren : laet uwe ooren opmerckende zijn op de ftemme mijner fmeeckingen, en het blyken, dat Gy mijn ootmoedig gebed genadig verhooren wilt.
3. Ik fmeek om de verlosfing van mijn volk, uit hunna gevangenis. Niet dat wy o.ns, dit gunstbewijs, hebben
, XI. CEEL. li 4



S©4 PSALM. CXXX.
waerdig gemaekt. Wy en onze Vaders zijn grouwzame overtreders, (a) So gy, Heere, de ongerechtigheden van ons volk gade fiaet, en ons nae verdiensten behandelen wildet: Heere, wie fal beftaen? dan zouden wy geheel moeten verdelgd worden.
4. Maer Gy zijt een God van genade, en des ontfermens nimmer moede; (b) by u is vergevinge, en zulks op dat gy met eerbied en dankbaerheid gevreeft wort.
5. De tijd is kort op handen , wanneer de Babylonifche gevangenis , volgens uwe onfeilbare belovte , een einde nemen zal. (c) Ick verwachte daerom de vervulling der toezegging van den HEERE, (d) mijne ziele ver» wacht en reikhalst naer den tijd der bevrijding; ik vertrouw op den heek, ende ick hope op fijn woort en belovte.
6. (e) Mijne ziele [wacht] op den Heere, en ziet de vervulling van zijne belovte eerlang te gemoet; meer dan de wachters, met een brandend verlangen, wachten op en met volzekere verwachting uitzien naer het licht van den morgen: Ja ik hoop nog fterker, op de vervulling van uwe belovte, dan de wachters op den morgen.
7. Ifraël hope ondertusfchen op den HEERE en zie de flaking der gevangenis vertrouwend te gemoet; want by den HEERE is goedertierenheyt, Hy behoudt den toorn niet tot in eeuwigheid, ende by hem is veel verloffinge, terwijl Hy alleen machtig is, om ons te redden.
8- Ende niet alleen dit, maer ook ter zijner tijd, zal de beloovde messias komen, en eene eeuwige gerechtigheid aenbrengen. De heer zal den beloovden Verlosfer van zondaren zenden, en hy fal Ifraël, door de volmaekte verzoening van dien Godlyken Borg, verloffen Van alle fijne ongerechtigheden,
Cö) 3' CJ2 ?S^m' 2+: CO Pf- 27: 14. Habak.
2: 3- 00 Pf, 40: 2. CO PA 5: 4- ende 119; 147. ende 123:1,2,
fSAtM.



P S A L M. CXXXI.
505
PSALM. CXXXI.
J^avid is de Dichter van dezen Pfalm. — Hy wendt zich tot den heer, met eene vrijmoedige betuiging, dat hy zijn hart niet verheven , noch naer te hooge dingen geftaen had, en hy befluit, met eene opwekking aen Israël, om op den Heer ftandvastig te vertrouwen.
Wanneer, en by welk eene gelegenheid, david dit lied hebbe opgefteld, kan met geene genoegzame zekerheid bepaeld worden. — Voor het naest evenwel fchijnt de gemelde betuiging ons te wijzen, naer dien tijd, in welken hy door saul,wreedelyk vervolgd, en valfchelyk befchuldigd werd, dat hy, door fnoode aenflagen tegen den Koning, op eene trotfche en onrechtmatige wijs, naer den throon en den fcepter dong.
I. Eerst betuigt hy, voor den heer, dat hy in dit geval, geheel onfchuldig ware vs. 1, 2.
II. Daerna bemoedigt hy Israël, om in alle gevallen, op den heer te hopen vs. 3.
1. Een Liedt Hammaaloth, van David. O
HEERE, ik wordt befchuldigd van trotfche en heerschzuchtige aenflagen, tegen mijnen gebiedenden Vorst, op den Throon van Israël. Maer ik betuig voor U , den Alwetenden, met vrymoedigheid, dat deze laster ten eenemael ongegrond zy. Neen, (a) mijn herte en is niet verheven, noch (h) mijne oogen en zijn niet hooge: oock en hebbe ick niet gewandelt noch my bezig gehouden in [dingen'] my te groot, ende te wonderlick, in zaken, welke boven mijnen ftaet en bekwaemheden verheven zijn.
2. So ick mijne drivten niet beteugeld, zo ik mijne
O) 2 Chron. 3a: 25, Sp>\ 16: 5. (F) I-Talm 101: 5. Spr. 6: 17. XI. DEEL. Ü 5



5ct$ P S A L M. CXXXI.
mijne ziele niet err hebbe gefett in bedaerdheid ; ende ftille gehouden , gelijck een .gefpeent kint dat ftil en bedaerd is by fijne moeder, en op hare voorzorg wacht! waerlyk, heer! gy weet het, mijne ziele is onder alle vervolgingen zoo bedaerd, als een gefpeent kint in my geweest, ik heb den uitflag der zaken alleen aen uwe voorzorg en beftiering toevertrouwd,
3. Ifraël volge hierin mijn voorbeeld, en hope onder alle wederwaerdigheden , gerust en welgemoed, op den HEERE, van nu aen tot der eeuwigheyt.
De betuigingen in dit lied waren zeer gepast, ook in den mond der Joden, toen zy door hunne vyanden befchuldigd werden van oproerige bedoelingen, Ezra 4.
PSALM CXXXII.
**C7Eele Uitleggers houden david voor den Dichter van dezen Pfalm; en denken dat hy denzelven opgefteld hebbe , of by gelegenheid van de opvoering der Ver* honds-Ark , uit het huis van obed -. edom naer Sion, 2 Sam. 6. of, toen hy, door den mond van den Propheet nathan , de Godlyke belovte ontvangen had , dat zijn 20on salomo den Tempel bouwen zoude, 2 Sam. 7. of na de telling van het volk, welke aenleiding gav dat de heuvel Moria, tot de plaets van den Tempel werd . aengewezen, 1 Chron. 21. — Dan, hoe zeer dit lied eene zeer nauwe betrekking tot david hebbe, kan men evenwel daeruit geenszins befluiten,> dat hy de Dichter zy; te minder , omdat 'er van david in den derden perfoon gefproken wordt, als van iemand, die van den Dichter geheel onderfcheiden is, vs. 1, 2, 5, 10.
Anderen zijn daerom van oordeel, dat salomo, of een ander Godgewijd 'Dichter van zijnen tijd , dit zangftuk vervaerdigd hebbe , by gelegenheid dat de Tempel volbouwd was, en door gansch Israël plechtig werd ingewijd, 2 Chron. 5, 6. — Dit begrip komt ongemeen wel
over-



PSALM, CXXXIL 507
evereen, met den inhoud en de gezegdens van den Pfalm. Daerenboven, is 'er eene blijkbare gelijkvormigheid tusfchen die bede, welke wy bier vinden vs. 8-10, en het flat van salomos gebed, waer mede hy den Tempel heeft ingewijd, 2 Chron. 6: 41, 42.
Het is derhalven eene gisfing, welke vry wat opmerking verdient, dat de Israëlieten hier fprekende worden ingevoerd ; verklarende voor den heer , dat zy volkomen berusten en genoegen namen in die fchikking der Voorzienigheid, volgens welke Jerufalem en de Tempel, den beftendigen zetel van den Godsdienst zoude uitmaken. Zelvs is 't op die onderftelling hoog waerfcbijnlyk , dat by die plechtige inwijing , dit lied door gansch Israël, na 't eindi? gen van salomo's gebed, zal opgezongen zijn.
Wy onderfcheiden, op dezen grondjlag, twee hocfddeelen in dezen Pfalm.
L Een ernftig gebed vs. 1 -10 , in het welk de Sprekers , A. Eerst hunne gezindheid verklaren , om den Tempel, van nu voortaen, voor de plaets van den Godsdienst te houden, vs. 1-7. B. en daerna ernftig fmeeken , zoo om de Godlyke goedkeuring van den Tempel, als om de verhooring van salomo's gebed , vs. 8-10.
II. Daerna wordt dit gebed, uit aenmerking van Gods belovte, nader aengedrongen, vs. 11 -18. < 1. Een Liedt Hammaaloth. O HEERE, gedenckt aen onzen voorigen en braven Koning david, en aen alles, het welk hy voor uwe eer verricht heeft; en gebied , ten blijke van zulk een gunftig aendenken , den zegen (5Ver het gene hy begonnen heeft, en nu na zijnen dood voltooid is. Gedenk zoo aen David , en byzonder aen al fij'n lijden;
Het lijden van david, het welk hier bedoeld wordt, moet zulk een lijden zijn, het welk eene byzondere betrekking had tot den Tempelbouw; dit wijst het verband duidelyk aen. Gevolgelyk, kan men hier niet denken XI. DEEL.



5o8 PSALM. CXXXIL
aen al dat lijden, het welk david , van zijne zalving dooi samuel, tot aen zijne verheffing op den Throon, ondergaen heeft; en nog minder aen het lijden, het welk hy, nadat hy op den Throon geplaetst was , heeft doorgeftaen ter kastijding wegens zijne zonden, zoo in de zaek van eathseba als in de telling van het volk.
Overeenkomftig het verband van zaken , moeten wy door het lijden van david, bepaeldelyk alle die moeite en bekommeringen verftaen, welke hy gehad heeft van dien tijd af, dat hy aen nathan zijn voornemen verklaerd had, om den heer eenen Tempel te bouwen , tot aen het einde van zijn leven. — Waerlyk, die moeite en bekommeringen mogen de Sprekers , wel al hst lijden van david noemen. De aenftaende Tempelbouw had hem veel overleg, moeite en arbeid gekost, die zijn lichaem en ziel meermalen gepijnigd hadden. Zijne zorgen en bekommeringen hadden niet alleen verkeerd, omtrent het vervaerdigen der bouwftoffen voor den Tempel, maer ook omtrent de fchikking van deszelvs dienst en dienaren. Men leze dit uitvoerig i Chr. 23 tot 29. Daerom zegt hy zelvs, 1 Chron. 22:14. zie daer, ik heb, in mijne verdrukking of in mijn lijden, voor het huis des heeren bereid 100000 talenten gouds enz.
Wanneer derhalven de Israëlieten al biddende zeggen: heer! gedenk aen al het lijden van david, zoo begeeren zy, dat de heer alle die bemoejenisfen van david, welke zijn hart zoo lang bezig gehouden, en hem zoo veel zorg, moeite en onrust veroorzaekt hadden , en dat wel uit lievde tot God en eene hartelyke zucht tot zijnen dienst, gunftig gedenken wilde, en het werk, het welk david wel begonnen had, maer niet had mogen voleinden, en dat nu door salomo voltooid was, met zijne zegenende goedkeuring achtervolgen.
2. Gedenk doch, genadig God! aen de beëedigde belovte , welke david met opzicht tot den Tempelbouw gedaen heeft. Dat hy den HEERE gefvvoren heeft: den Machtigen Jacobs gelofte gedaen heeft, dat hy zich van zijn paleis, van alle rust en gemak in het zelve, zoo lang onthouden zoude, tot dat hy zijn voornemen ,



PSALM. CXXXII. 509
nemen , om den heer eenen Tempel te bouwen, volbracht zou hebben, [/eggende,]
3. (a) So ick in de tente mijnes cederen huyfes het welk ik tot een Koninglyk Paleis gebouwd heb, 1 Chron. 17: 1, ingae om daer mijn gemak en rust te nemen, fo ick op de koetfe van mijn bedde, op mijne Vorftelijke ilaepplaets klimme om daer mijne rust te nemen!
4. So ick mijnen oogen flaep geve, en zelvs mijnen oogleden de minfte fluymeringe vergunne!
5. Tot dat ick voor den HEERE eene plaetfe ter beftendige inwooning gevonden en bereid fal hebben : en in de plaets van den Tabernakel, dat draegbaer heiligdom , eenen Tempel tot beftendige wooningen voor den Machtigen Jacobs, zal gebouwd hebben.
Deze beëedigde belovte aen den heer, vinden wy, zo niet woordelyk, ten minften zakelyk 2 Sam. 7: 2, zoodat de woorden van onzen Pfalm eene nadere uitbreiding behelzen van davids gelovte, ter gemelder plaetfe kortelyk voorgefteld."
Maer , heeft david deze beëedigde gelovte wel volbracht? immers heeft hy den Tempel niet gebouwd? Het is waer: maer het was evenwel zijn voornemen, en hy werd in de uitvoering verhinderd, enkel door Gods verklaring dat dit werk voor salomo moest worden overgelaten; daerenboven heeft hy zich beftendig bezig gehouden, met het verzamelen van bouwftoffen, en fchikkingen te maken omtrent den Heiligen dienst in den Tempel , en deszelvs dienaren.
Ja maer, zal men zeggen: david had beloovd dat hy zich van alle rust en gemak onthouden zoude , tot dat hy zijn voornemen volvoerd had. — Deze bedenking is fommigen zoo gewichtig voorgekomen, dat zy, door de tent van davids huis vs. 3 , niet dat cederen huis verftaen, van het welk 2 Sam. 7: 2. gefproken wordt, maer een ander en nieuw Paleis, het welk hy, behalven dat cederen huis, zou gebouwd hebben. -— In de daed, wy lezen 1 Chron. 15: 1, dat david zich huizen in de Stad
(a) 1 Chron. 15: I. XI. DEEL.



5iö PSALM. CXXXI.
maekte, en i Chron. 16: 43. dat hy, nadat hy de Verbonds-Ark had opgevoerd, zich keerde om zijn huis te zegenen, door welk zegenen van zijn huis, men dan de inwijing van een nieuw gebouwd Paleis verftaen wil. Dan , dit voldoet niet, naedien het verband met 1 Chron. 17: 1, duidelyk leert dat het huis het welk david toen zegende, het cederen huis geweest zy,enKap. 15: ïc behoort reeds tot vroegeren tijd.
Zou david zich dan, in ons geval, van eene vergrootende manier van fpreken bediend hebben ? Waerlyk , zulke fpreekmanieren komen, in eenen eed, het minst van alle te pas. — Wy zouden daerom het zeggen van david lievst zoo opvatten, dat hy zich voor den heer allerplechtigst verbonden hebbe, zijn Paleis niet beftendig te zullen betrekken, noch in het zelve op den duur zijne rust te nemen , voor dat hy de noodige toebereidfeleh gemaekt had, tot het bouwen van den Tempel.
Intusfchen was deze gelovte, ten tijde van onze Spre* keren, werkelyk vervuld. Daerom vervolgen zy.
6. Siet , wy hebben van ihaer gehoort, in Ephratha: wy hebbenfe gevonden in de velden van Jaar.
Deze woorden zijn vry duister. A. Wat is hier het onderwerp der redeneering?
Onze Overzetters noemen het haer, wy hebben van haer gehoord, en verftaen 'er, volgens de kantteekening, de Verbonds-Ark door, van welke vs. 8. gefproken wordt , en dan zouden de Sprekers willen zeggen; ,, Wy hebben van de Verbonds-Ark, in voorige dagen, „ wanneer dezelve door de Philiftijnen gevangelyk was „ weehgevoerd, tot onze fmert in Ephratha gehoord, en „ die tijding met ontroering vernomen; en naderhand „ toen de Ark, door de Philiftijnen , te Kiriath Jearim ,, was wedergebracht, hebben wy dezelve in de velden .van „ Jaar , in de nabuurfchap van Kiriath Jearim , met ,, blijdfehap gevonden, vervolgens naer het huis van „ oisED edom, en ten laetften naer davids Stad „ opgevoerd."
Dan , met deze opvatting kunnen wy ons niet
.3'Aid Ver-



PSALM. CXXXI. sii
vereenigen. —- Zy (leunt op eene ongegronde onderftel" ling, dat david dit lied, en wel by gelegenheid der opvoering van de Verbonds-Ark naer Sion-^ zoude ge" dicht hebben. Daerenboven, is 'er in het voorige , geene melding gemaekt van de Verbonds-Ark; dit gefchied eerst in het volgende, vs. 8.
Wy zouden daerom van oordeel zijn, dat de gelovte van david vs. 2-5. voorgefteld, het onderwerp der redeneering zy, zoodat de Sprekers de vervulling van deze belovte, nu zy bezig waren met den Tempel in te wijen , blymoedig erkenden.
B. Wat hebben wy door Ephratha en de velden van Jaar te verftaen? — Ephratha, was de gewoone benaming van
. Eethlehem, Micha 5: 1. Men denke dan aen die vruchtbare landftreken, welke rondom liethlehem gelegen waren, in het ervdeel van Juda. — De benaming Jaar, houden fommigen voor dezelvde met Jearim, en denken dan aen de Stad Kiriath Jearim; maer, dit fteunt weder op eene ongegronde onderftelling. Het woord Jaar beteekent een bosch , een woud. Wy denken aen den boschrijken Libanon, die meermalen een woud, een fterk woud genaemd wordt, Jef. 10: 34. Zach. 11: 2. De velden van Jaar, zijn derhalven de landftreken, welke aen den Libanon grenzen, en rondom denzelven gelegen zijn.
C. De zin der woorden van vs. 6. is gevolgelyk deze: „ Wy hebben ftraks melding gemaekt van davids ge,, lovte, welke hy den heer gezworen heeft, met „ betrekking tot het bouwen van den Tempel. Deze „ belovte heeft hy ook, wat de noodige toebereidfelen „ betrof, zoo veel hy konde volbracht. Maer, hy mogt ,, zijn voornemen niet volkomen ter uitvoering brengen. ,, Deze eer moest voor salomo zijnen zoon bewaerd „ blijven. Nu evenwel, is de Tempel volbouwd; onze „ ooren hebben dit vernomen, wanneer wy door de „ boden, die salomo niet alleen in 't nabuurig Ephra„ tha en in de ftam van Juda, maer ook door alle de ,, overige ftammen, zelvs in de verfte Noordelyke IandXI. DEEL.



5ia PSALM. CXXXIL
„ ftreken aen den Libanon , heeft rond gezonden , „ tijding gekregen hebben dat dit werk voltooid was, „ en tevens opgeroepen werden om de plechtige in„ wijing van den volbouwden Tempel by te woonen. „ Wy hebben dit niet alleen gehoord, maer nu op dezen blijden dag der inwijing , zien wy ook met onze oogen, dat davids gelovte, door zijnen zoon, „ werkelyk volbracht zy."
7. Wy fullen daerom ook den heer in dezen Tempel dienen , en in fijne wooningen ingaen met offeranden : wy fullen ons met aenbidding nederbuygen voor de Verbonds-Ark, den voetbanck fijner voeten , boven welke de heer woonen wil, tusfchen ds vleugelen der Cherubs.
Hierop volgt nu de eigenlyke inhoud der fmeekbede zelve, vs'. 8-10.
Tusfchen dit gebed vs. 8-10, en de woorden welke wy vinden 2 Chron. 6: 41, 42, is eene blijkbare overeenkomst. — Wat den zakelyken zin aengaet, zijn zy beide zeer gelykvormig. — Deze byzonderheid verfterkt ons in de gedachten , dat deze Pfalm niet door david gedicht zy, by het opvoeren der Verbonds-Ark uit het huis van oeed. edom; maer door salomo of eenen anderen Heiligen Dichter, by gelegenheid der plechtige inwijing van den Tempel door gansch Israël.
Het gebed zelvs is tweeledig; het eerfte deel heeft be-, trekking tot den Tempel, en het tweede tot Koning salomo. — Ten aenzien van den Tempel, bidden de Sprekers om het beftendige der Godlyke inwooning, vs. 8. en om de Godlyke gunst over hen die 'er verkeeren zouden , zoo dienaers als gemeene Israëlieten, vs. 9.
De woorden van vs. 8. hebben onze Sprekers, zoo wel als salomo 2 Chron. 6: 41. ontleend, uit de aenfpraek van mose tot den heer, wanneer de Verbonds-Ark en de wolkkolom boven dezelve werd opgeheven, en naderhand wederom rustte, Num. 10: 35, 36.
8."" Suet



PSALM. CXXXII. 513
§. Staet op, HEERE, tot uwe rufte: kom op teene meer byzondere wijs in het binnenfte Heiligdom van uwen prachtigen Tempel. Woon Gy in dat Heiligdom, ende plaets het zichtbaer teeken van uwe byzondere tegenwoordigheid, boven de Arke uwer fterckte.
9. Dat uwe Priefters bekleedt en als van alle kanten omringd worden met de blijken van uwe gerechtigheyt , goedheid en trouw : ende dat uwe gunftgenooten altoos ftof hebben óm te juychen.
10. En weert het aengefichte uwes gefalfden, van salomo onzen Koning, niet af, ontzeg hem uwe gunst en genadige verhooring niet, om Davids uwes knechts wille, en alle de belovten welke Gy aen hem gedaen hebt.
De drangredenen binden wy vs. ri-18. Deze zijn ontleend uit de Godlyke belovten, welke betrekking hadden, A. deels tot het Koninglyk huis van david, vs. ïi, 12. B. deels tot Sion, als de plaets welke God verordend had , tot den zetel zoo van den Godsdienst als van het Koningrijk, vs. 1J-18.
tï. De fciËÉRE heeft David de waerheyt gefworen , en eene beëedigde belovte gedaen , welke Hy ontwijfelbaer vervullen zal, en Waer van hy niet wijcken en fal: (B) [/eggende,] Van de vrucht uwes buycks, van uw nageflacht, het Welk uit u zal voortkomen , fal ick op uwen throon fetten, en uwen zoonen de Koninglyke Heerfchappy geven.
12. Indien uwe fonen die uwe óp'volgers wezen zullen, mijn verbont fullen houden , ende mijne getuygeniffen gezettelyk onderhouden, die iek haer leeren fal: fo fullen oock hare fonen tot in eeuwigheyt op uwen throon fitten , zoo lang het Koningrijk van Israël duuren zal.
13. Want de HEERE heeft Zion verkoren >
(b) 2 Sam. 7: 12. 1 Kon. 8: 25. 2 Chr. 6: 16. Llic. 1: (fj. XI. £>££&. Kk



5H PSALM. CXXXII.
tot den zetel van den Godsdienst, hy heeft het begeert tot fijne woonplaetfe, om aldaer op eene meer byzon* dere wijs tegenwoordig te zijn, [/eggende,']
14. (V) Dit Sion is de plaets van mijne rufte, van mijne meer byzondere tegenwoordigheid, tot in eeuwigheyt : hier fal ick in de Schechina , boven het Verzocndekfel woonen, want ick hebbefe begeert, en Sion tot mijne woonplaetfe gekozen, zoo lang de Wettifche huishouding duuren zal.
15. lek fal haren koft , den leevtocht van Jerufalem, door het verleenen van vruchtbare jaren, rijckelick fegenen: hare nootdruftige fal ick met broot verfadigen , zoodat zy hun onderhoud niet fchaersch, maer overvloedig hebben zullen.
16. Ende (rf) hare Priefters fal ick met heyl, en de blijken van mijne gunst, als van rondom bekleêden , ende hare gunflgenooten fullen altoos ftof hebben, om feer te juychen.
17. (é) Daer fal ick David eenen hoorn doen uytfpruyten: Ick hebbe mijnen gefalfden een lampe toegericht.
18. Ick fal fijne vyanden met fchaemte bekleeden: Maer op hem fal fijne kroone bloeyen.
De twee laetfte verfen worden verfchillendlyk opgevat.
Sommigen verftaen deze woorden van davids nakome-
lingfchap in het algemeen, anderen van zijn uitnemendst
zaed den messias , in het byzonder.
De letterlyke zin heeft eene korte opheldering noodig.
Daer, is het, te Sion namelyk , zal ik David eenen hoorn, dat is volgens het gewoon gebruik der hoórnen , eenen Koning die met luister en majefteit bekleed is, doen uit-
fpruiten of voortkomen. Ik heb mijnen gezalvden , dat is wederom david, dien ik op den Throon van Israël geplaetst heb, een lampe toegericht ; dat is , zoodanig eenen nakomeling toegefchikt, die zijnen naem zal doen blijven,
' en tevens alleen helder fchijnend licht moet aengemerkt
* 31 S79D&V : :w£ .
wor-
'9(Q 4£i9d"!00w aaaap zpop-itfic v'v "ïtc:v 8r.
(0 Pf« 68: i?' bov- vs< 8- 00 2 Chron. 6: 41. («) Luc. t: «5.



Psalm, cxxxil sis
worden. Ik zal zijne vyanden met fchaemte bekleeden , door het verydelen van alle hunne ondernemingen; maer op hem zal zijne kroone bloejen, in weerwil der woeiingen van zijne vyanden, zal hy de Koninglyke Heerfchappy blijven behouden, en zijne regeering zal zeer gezegend zijn voor zijne onderdanen.
Maer, wordt hier van salomo, dan van den Messias gefproken? Wy zouden lievst het een en ander zamen voegen; en de zaek zoo begrijpen, dat 'er in den eerften zin op salomo , maer in den volften nadruk op den messias geoogd worde : omdat de gezegdens op beide kunnen worden toegepast, en omdat Gods belovte 2 Sam. 7, zoo wel ziet op den messias als op salomo. Ten aenzien van salomo wordt, derhalven beloovd > dat hy davids opvolger wezen zoude, en als een zinbeeldige hoorn, de Koninglyke Heerfchappy met luister voeren zoude ; en dat hy als eene lamp van david , den naem en roem van zijnen Vader zoude overbrengen, én dén glans Van wijsheid en andere Koninglyke deugden, als een helderfchijnendé lamp, allerwegen v'ertóbneh. -'- De gezegdens vs. 18. voorfpellen, dat salomo wel vyanden hebben zou, die hem de kroon zouden willen betwisten, gelijk in adonia en zijnen aenhang, jerobeam, en hadad den Edomieter gebleeken is; maer, deze vyanden zouden befchaemd en in hunne pogingen verydeld worden. Zijne kroon zou bloejen, en zijne heerfchappy zou beftendig wezen.
In veel verhevener nadruk evenwel, is de messias volgens Luc. 1: 69. de hoorn der zaligheid, welke Godin het huis van david zijnen knecht heeft opgericht , de Hmp van david, die davids naem in Wezen houdt, zoodat hy zelvs meermalen david geheten wordt, ja die helderfchijnende lamp, dat licht tot verlichting der Heidenen , en tot heerlykheid van zijn volk Israël, Luc. 2 ï 32. — Alle de vyanden van den messias zijn met fchaemte lekleedi en alle hunne ondernemingen tegen zijn Koningrijk verydeld; op Hem bloeit zijne kroon eeuwig,^}aer Hy gezeten is aen 's Vaders rechtehand; . •
Vs. 14-18. vinden wy dan Gods eigene woorden, me' XL DUT!,, Ik 2



5i6 PSALM. CXXXII.
welke de Sprekers hunne gezegdens vs. 13. voorgefteld, bevestigen. Vraegt men nu: wanneer en by welk eene gelegenheid , heeft God deze woorden gefproken ? Dan antwoorden wy , dat dit ons onbekend zy. Het kan zeer wel zijn, dat nathan , in die onderhandeling met david 2 Sam. 7, een gedeelte daervan, het gene wy vs. 17, 18. vinden, gemeld hebbe, en dat het andere gedeelte, dat hier voorafgaet, vs. 14-16. naderhand, toen david door den Engel verwittigd was dat moria de plaets van den Tempel wezen zoude, door God aen hem geopenbaerd zy.
Billyk herinnerden zich dus de Israëlieten deze heerlyke belovten aen david gedaen, by de inwijing van salomo's Tempel. — Maer billyk werd deze Pfalm dan ook gebruikt door de uit Babel wedergekeerde Israëlieten, by de bouwing en inwijing des tweeden Tempels.
PSALM. CXXXIII.
"jDLijkens het opfchrivt, is david de Dichter van dit zangftuk.' — Het behelst eene verheffing der vreedzame zamenwooning, en verkeering van rechtgeaerte broederen.
Over de aenleiding, by welke david dit lied gemaekt hebbe, wordt zeer verfchillendlyk gedacht. — Sommigen zijn van oordeel , dat het gefchied zy by het eindigen van den burgerlyken krijg, tusfchen hem en saul,- anderen op dien tijd, toen gansch Israël, als een eenig man, geneigd was om david , nadat hy door absalom verdreven was, weder in zijne Koninglyke Heerfchappy te herftellen 2 Sam. 19; nog anderen denken , dat david dit lied hebbe opgefteld in zijnen laetften tijd, toen alle de hoofden van het ganfche volk, te Jerufalem, te zaem vergaderd waren, om gefchenken te brengen tot het opbouwen van den Tempel, en om de zalving van salomo tot toning, als mede van zadok tot Hoogepriester, by te foonén, 1 Chron. 28, 29.
Het



PSALM. CXXX1II. 517
Het laetfte begrip komt ons voor, ongemeen wel te flrooken met den inhoud van dit zangftuk. — Het woord zamen weonen vs. 1. ziet niet zoo zeer op eene vreedzame verkeering , a}s wel op eene plechtige zamenkomst. —~ De benaming van broeders, fchijnt ons te wijzen naer alle de. Israëlieten , of immers de hoofden die het ganfche volk vertegenwoordigden; te meer, omdat david, by de gemelde gelegenheid, de zaemvergaerde hoofden des volks uitdrukkelyk zijne broeders genaemd heeft, 1 Chron. 28:
2. Het zinnebeeld van de oly vs. 2. leidt ons tot
eene plechtige zalving. — Ook worden 'er vs. 3. algemeene zegeningen over het ganfche volk beloovd.
Met dit lied fchijnt derhalven Koning david, de gemelde zeer plechtige vergadering gefcheiden te hebben , opdat deze gebeurtenis des te beter in het geheugen blijven zoude, en het volk daerdoor beftendig tot eenigheid worden aengefpoord.
Twee deelen maken den inhoud van dit lied uit.
I. Het voorftel vs. 1.
II. De nadere bevestiging, door twee zinneprenten, vs. 2, 3.
1. Een Liedt Hammaaloth, van David. Siet
in deze plechtige en vreedzame vergadering , hoe goet en voordeelig , ende hoe lieflick: en aengenaem is het, dat broeders, dat de hoofden der ftammen die alle wit jacob zijn voortgefproten , zich oock als broeders gedragen en t'famen woonen, dat zy plechtig te zamen komen en eensgezind zijn, omtrent de meest aengelegene zaken van den Godsdienst en het Koningrijk. Dit hebben wy nu gezien in deze plechtige en vreedzame volksvergadering, daer salomo tot Koning en zadok tot Hoogepriester gezalvd is.
2. 't Is gelijck de koflelicke olie op het hooft, nederdalende op den baert, den baert Aarons : die nederdaelt tot op den zoom fijner kleederen.
Het eerfte zinneprent, ter bevestiging van het voorftel vs, 1 , is ontleend van de zalvoly, welka by do zalvisg XI. DEEL. Kk 3



Si 8 PSALM. CXXXIII.
van, den Hoogepriester gebruikt werd. De zin is dezes de, zamenwooning der broederen, is gelijk aen de kostelyke, talvely, die weleer op, het hoofd werd uitgegooten, vervolgens van het hoofd nederdalende of afvloejende op den baerd, namelyk op den baerd Aarons, en die van den baerd weder mdtr.daelde en afftroomde langs zijne kleederen.
De Dichter heeft het oog op die heilige zalvoly, die tot de zalving der Priesteren gefchikt was , Exod. 30: 23.25. Hy maekt hier eene vergelijking, tusfchen de vreedzame zamenwooning van broederen en deze zalvoly; Om daerdoor in het gemeen aen te toonen , hoe aengenaem en genoeglyk zulk eene zamenwooning zy. „ Ge„ lijk deze heilige zalvoly, wil hy zeggen , niet alleen ,, aen het hoofd van aaron , maer ook aen den baerd „ en de ganfche kleeding, op welke deze balzem af„ vleide, eenen zeer aengenamen geur mededeelde; zoo, „ breidt zich ook het vergenoegen , het welk met eene, „ vreedzame zamenwooning gepaerd gaet, over alle de jj leden van 'zulk eene vergadering uit."
Maer meer in het byzonder, is deze gelijkenis toepaslelyk op de omftandigheden, by welke david, nae onze onderftelling, dezen Pfalm gedicht heeft. In die plech» uge Volksvergadering , in welke salomo tot Koning en 3ad0k tot Hoogepriester gezalvd werden, zijn de grondflagen gelegd tot eene beftendige vereeniging van alle de ftammen. Deze plechtigheid was als eene tweede zalving van aaron; daer het bouwen van den Tempel was vastgefteld, en hel; Hoogepriesterfchap tot de rechte linie werd weder gebracht. Tot dus ver , was het Priesterschap aen den Tabernakel verbonden geweest ; maer nu zou het tot den Tempel bepaeld worden, eleazak was, als de oudfte zoon van aaron , de wettige ervgenaem van, de Priesterlyke waerdigheid : maer in eli was het TP-rjesterfchap tot de nazaten van ithamar gekomen; en nu kwam het, door de zalving van zadok , weder in de rechte linie van eieazar. — Daerenboven, vertoonde de Hoogepriester, als het hoofd der Priesteren, in zijn perfoon "de ganfche Kerk'der Israëlieten: en" derhalven
was



p S A L M. CXXXIII.' 519
was de zalving van den Hoogepriester recht gefchikt, om de vereeniging van gansch Israël, tot een Priesterlyk Koningrijk, eigenaertig af te beelden.
De Dichter voegt 'er vs. 3. nog een andere zlnne-
prent by.^ ^ <jaeuw Hermons, [ende] die
nedérdaelt op de bergen Zions: want de HEERE gebiedt aldaer den fegen, [ende] 't leven tot in der eeuwigheyt.
Hermon was die top van den Libanon, onder welker voet de Jordaen ontfprong, liggende aen de uiterfte grenzen van hetbeloovde land, Deut. 3: 8. 4: 48. en derhalven , op eenen zeer aenmerkelyken afftand van de bergen Sions. — Maer, hoe kan dan de dauw van Hermon gezegd worden , neder te dalen op de bergen Sions ? Deze zwarigheid is fommigen zoo groot voorgekomen , dat zy 'er, gelijk onze Overzetters, het woord ende hebben ingelascht ; de gemelde zamenwooning is gelijk de dauw van Hermon, (ende) gelijk de dauw die nedérdaelt op de bergen Sions. Maer, dit ende wordt in den Grondtext niet gevonden. Er 'ftaet, het is gelijk de dauw van Hermon, dte nedérdaelt op de bergen Sjons,
Sommige verftaen door den dauw van Hermon de wolken , die zich op dezen berg verzamelden , door den Noorden wind naer Sion gevoerd werden, en aldaeie eenen fterken dauw veroorzaekten. — Maer, hoe kunnen zware wolken , onder den naem van dauw voorkomen ? en hoe kunnen wolken, door den Noorden wind voortgedreven, den dauw veroorzaken ? — Anderen meenen, dat door den berg Hermon een zeker gebergte bedoeld worde, niet ver van den berg Thabor, het welk oudtijds ook Hermon geheten wierd , en thans den naem. draegt van Daey. Op dezen berg valt , volgens het bericht der Reizigers, een zeer fterke dauw; en daervan daen zou een zeer zware dauw, een Hermonfche dauw genaemd zijn ; zoodat de zin deze zy; hit is gelijk do dauw van Hermon , dat is een Hermon fehe of zee* aware dauw, die nedérdaelt sp de bergen van Sian. Dat begrip ver-
XL DEEL. Kk 4



520 PSALM. CXXXIII.
djeat ongemeen veel opmerking. - Het allereenvoudigst
fpreken op te vatten ; zoodat de overvloedige dauw van Hermon vertoond worde, als zich uitftreLnde over ganscn Kanaan, en nederdalende op de toppen van Sion. '
Door dit zmneprent, wil david in het algemeen aentoonen, dat eene vreedzame zamenwooning zeer goed en
Siet Z£ eCDe me^VUld^ da™ -s in Palestina. al*aer het .elden regent, een 2eer aengenaem verfchijnfeI,
en ongemeen deftig is voor de vruchtbaerheid. '
nlt^T' meCr iD het byzonder- ~ H™» ^g op de " er £eD8ar?Zen T f ^ la^ — fprak dae'rom
ZSi V3nt CD fs' °mdat thans het Sanfche ™lk van rs agj ook van de uiterfte grenzen, in hunne hoofden, te jerufalem pjechtig vergaderd was. ~ De toenmahge p,echtigheid, mogt by den dauw vergeleken worden zoo ver zy vruchtbaer zou zijn , in aeneename. gevolgen voor het ganfche volk, b zónder voor d-
vereerd, en tot den altoosduurenden zetel van den Godsdienst verheven worden. :
Er wordt by gevoegd : want de HEER lMt d zegen ende televen tot in de eeuwigheid. Aldaer, d f is Tn tLZVkChtif V°lks^dering, gebiedt, beio vt n Lr en zïd! ***** k™> ^ voorfpoed aen SiÏÏ zon 7 beI°Vtec00k Werkdvk vervullend in der.
wïi ?ng ïtifchc hede^duuren «z
Dat ook dit korte lied zeer geDa<t wa, j»„ j
fa «d-rtart» „ltïlbeI> 0fS ™-» d- ^
vreedzame inwoonin? fn K-an,,„ 8 0|: eene
zeiven in <t oog! °P * ****** ^
5 s a L M cxxxiv.
D.Eze Pfalm behelst eene opwekking aen des heeres
Sf? * beloytei? van ï «™ goedkeuring en zegen. -
Deze



PSALM. CXXX1V. 521
Deze dienstknechten des hïere k, worden vs. i. nader omfchreven als de zoodanigen, die ïn het huis des heeren Jlaen , om aldaer namelyk , den dienst en de wacht des heeren waer te nemen in zijn Heiligdom. Wy kunnen derhalven , niet in het gemeen denken aen het ganfche volk van Israël, maer bepaeldelyk aen de Priesteren en Levieten.
Omtrent den Dichter, kunnen wy niets met zekerheid bepalen. — Evenwel is het niet onwaerfchijnlyk dat het david geweest zy; daer deze Godvruchtige Koning, op het laetst van zijn leven , eer hy de heerfchappy aen salomo overdroeg , meest alle dingen geregeld heeft , welke behoorden zoo tot het bouwen van den Tempel, als het verrichten van den Heiligen dienst in denzelven. Byzonder heeft hy ook fchikkingen gemaekt, omtrent het werk der Levieten, en het gene de Priesters hadden in acht te nemen, i Chron. 23, 24. — Men zou daerom kunnen gisfen, dat david dit lied , op dien tijd en by die gelegenheid gedicht hebbe, opdat des heeren dienstknechten , in den te bouwenen Tempel, elkander daer mede' tot de getrouwe waerneming van hunne posten zouden aenfpooren.
Xoe het zy, wy ontmoeten in dit zangjlük twee hoofddeelen.
I. Eene ernftige opwekking aen des heeren dienstknechten, vs. 1, 2.
II. Welke door belovte van Gods goedkeuring en zegen, nader wordt aengedrongen vs. 3.
1. Een Liedt Hammaaloth. Siet, gy dienstknechten des heeren, op het heilig en gewichtig werk waer »oe gy geroepen wordt; en deze befchouwing zal genoeg zijn , om in u eenen brandenden yver te ontfteken , looft den HEERE , alle gy knechten des HEEREN: gy die alle nachte in 't huys des HEEREN ftaet.
Wy worden hier bepaeldelyk tot zulken gewezen, die den heer in zijn Heiligdom dienden. — Maer, moeten wy hier XL deel. Kk 5



5as PSALM. CXXXIV.
denken aen de Priesters en Levieten te zamen , dan wel alleen aen de Levieten? Het Priesterdom was alleen aen zeker geflacht uit de ftam van levi verbonden, aen het huis namelyk van aaron; en de Levieten waren een minder fooxt van dienaren, in den Joodfchen Godsdienst den Priesteren tot helpers , in de lastigfte gedeelten van het Heilig dienstwerk toegevoegd, Num. 3: 6-8. 8: 24-26. Maer , toen de Tabernakel eene vaste plaets gekregen had , en vooral toen de Tempel gebouwd was , is 'er eenige verandering gekomen in het dienstwerk der Levieten ; daer hunne voornaemfte hezigheid beftond,' in den heer, in den plechtigen Godsdienst, met zang en fpel te loven, als mede in het waernemen der ambten van poortiers en dorpelwachters, zoo wel by nacht als by dag.
Het is waer , de Levieten werden voornamelyk gebruikt , om des nachts de wacht in den Tempel waer te nemen; en hier worden zulke dienstknechten des heeren aengefproken, die alle nachten in zijn huis ftonden, en opgewekt om God te loven, loovt den heer alle gy knechten des heeren enz. Maer evenwel, de Priesters moesten ook in dit werk eenigermate deelen, 1 Chron. 9: 27. — Wy denken daerom aen de Priesteren en Levieten beide te zamen, en dit ftrookt ook veel beter met de algemeene aenfpraek, alle gy knechten des heeren.
Zy worden gezegd alle nachten in het huis des heeren te «aen> — Er wordt derhalven geoogd, op een gedeelte van het Heilig dienstwerk, het welk des nachts moest worden waergenomen. Te weten, 'er moest des nachts wacht gehouden worden in den Tempel, en wel op 24 plaetfen: uit 1 Chron. 9: 33- meent men zelvs te mogen befluiten , dat deze knechten des heeren zich ook, geduurende hunne nachtwacht, met zang en fpel, in den lov van God hebben bezig gehouden , om den flaep te weeren en den tijd nuttig door te brengen. — Deze omfchrijving was derhalven recht gefchikt, om, den yver en getrouwheid der Tempelwach*eren des te meer op te wekken. , 3. Heft uwe handen al biddende op [iwj t hey-
ligdom:



PSALM. CXXX1V. 523
ligdom: ende looft den HEERE, met blijdfehap en dankzegging.
Het opheffen der handen, is eene eigenaertige bêfchrijving van het gebed; daer het een gewoon gebruik was , om onder het bidden de handen opwaerds te heffen, het zy naer het Heiligdom daer God zijnen Throon had, het zy naer den Hemel, waervan het Heiligdom eene afbeelding was. Daerenboven teekent het opheffen der handen, de voornaemfte gemoedsgeftaltens uit, welke tot een wel gefield gebed behooren. Door deze plechtigheid gav men te kennen, dat men by zich zei ven arm, afhangelyk en hulpeloos ware, dat men God als den milden Gever van alles goeds befchouwde, dat men alles van hem begeerde en geloovig verwachtte, dat men vrymoedig tot Hem kwam, en dat men bereid was om zich aen Hem te onderwerpen,.
Het bidden was ook een van de voornaemfte plichten, tot welke de dienaers van het Heiligdom geroepen werden; zy w^aren niet alleen de voorbidders van het volk, maer ook de ftaetsdienaers van Israëls Koning , die tot Hem eenen gemeenzamen toegang hadden, m- By deze gebeden, moesten zy lovzangen en dankzeggingen voegen.
3. De HEERE fegene u , of gelijk 'er eigenlyk ftaet in den toekomenden tijd, zal u zegenen, en allerlei weldaden , uit den milden rijkdom zijner Algenoegzaemheid , op u doen nederdalen uyt Zion : de plaets van Gods byzondere tegenwoordigheid, alwaer Hy woont boven het Verzoendekzel: hy die de God der goden is, de almachtige Bouwmeester aller dingen, die den hemel ende d' aerde gemaeckt heeft, zal uwen yver in zijnen dienst, met kennelyke blijken van zijne zegenende goedkeuring, gunftig bekroonen.
Billyk mogt dit zelve lied , 't welk het laetfte is der liederen Hammaaloth , opgezongen worden aen en door des heeren dienaren, in den herbouwden Tempel.
XI. DEEL.



524 PSALM. cxxxv.
* t s a l m. cxxxv,
jt_JIer ontmoeten wy weder, even als in den voorgaen* den. Pfalm, eene ernftige opwekking aen de knechten des heeren , die in de voorhoven van zijn huis ftaen , te weten de Priesteren en Levieten, om God te loven, die zoo veele blijken van zijne macht en goedheid aen Israël gegeven had , en die ook in de werken der natuur betoont , dat Hy, boven de afgoden der Heidenen, oneindig verheven zy,
Omtrent den Dichter, en de gelegenheid by welke hy dit zangftuk hebbe opgefteld , kunnen wy niets met zekerheid bepalen. — Ondertusfchen moet het elk van zelve in het oog loopen, dat 'er eene blijkbare overeenkomst zy, tusfchen de laetfte verfen van dit lied en Pfalm 115:
4-11. Wy zijn daerdoor op het vermoeden gekomen,
of ook Koning hiskias dezen Pfalm gedicht hebbe , by gelegenheid van zijne wonderdadige verlosfing , uit de hand van sanherib den Koning van Asfyrien. — Men vergelijke het gene wy, ter ophelderinge van den ge? melden ii5den Pfalm, beredeneerd hebben.
Hoe het zy, wy ontmoeten in dit lied twee hoofddeelen.
I. Eerst worden de dienaers van het Heiligdom opgewekt, om den heer te loven, vs. 1-18.
II. En daerna wordt deze opwekking uitgeftrekt, tot allerlei rangen van menfchen, vs. 19-21.
De opwekking aen de dienaren van het Heiligdom, wordt A. eerst voorgefteld, vs. 1 , 2. en B. dooi verfchillende drangredenen nader aengehonden, vs. 3-18.
1. Halelu-Jah, Prijfl den name en de oneindige Volmaektheden des HEEREN, prijfb [/zm] vooral
gy



P S A L M. CXXXV. $2$
gy Priesters en Levieten, die in nadruk knechten des HEEREN zijt.
2. Die gy ftaet in 't huys des HEEREN, in de voorhoven des huyfes onfes Godts , om den dienst des Heiligdoms , in onderfcheidene betrekkingen, waer te nemen.
Hierop volgen de drangredenen vs. 3-r8. De twee eerfte
zijn ontleend van Gods goedheid en heiligheid, vs. 3.
3. Looft den Heere, want de HEERE is goet en rijk in weldadigheid : pfalmfingt fijnen name, want hy is lieflick, voor zoo ver daerdoor zijne hooge Volmaektheden beteekend worden.
De derde drangreden, is genomen van Israëls verkiezing, tot het volk van Gods byzonder eigendom, vs. 4.
4. Want de Heere heeft fich Jacob verkoren:
om zijn nageflacht te ftellen tot een toonbeeld van Zijne gunst en zegenende goedheid. Ja Israël heeft de heer verkoren , (<z) tot het volk van fijn byzonder eigendom.
De vierde drangreden, is ontleend van de wonderen der Godlyke macht en goedheid aen Israël bewezen, vs. 5-14.
5. Want ick weet' by ondervinding, uit de kennelyke proeven van zijne macht en goedheid, dat de HEERE oneindig groot is: ende dat onfe Heere onnadenkelyk boven alle de zoogenaemde goden der Heidenen verheven is.
6. Al wat den HEERE behaegt, doet hy door zijn onbeperkt Alvermogen, in de hemelen, ende op d' aerde, in de zeen, ende alle afgronden , en in de ganfche uitgeftrektheid van hef Geheelal.
O) Exod. 19: 5. Deur. 7: 6. Tit. 2: 14. i Petr. 3: 9. XI. DEEL.



Si6 P S A L Mi CXXXV.
7. Hy (b) doet dampen opklimmen , en drijvf: dezelve in de gedaente van wolken, van het eene eynde der aerde naer het ander; Hy maeckt de blickfemen met den regen: en onder de zware plasregens fchiet hy de blikfemen uit. Hy brengt nae zijn welgevallen, den wint uyt fijne fchatkameren voort, in welke zy als het ware opgefloten waren.
S*. In 't byzonder: Hoe menigmael heeft Hy de kennelykfte proeven van zijne macht en goedheid aen Israël gegeven? (c) Die groote God, welken wy eerbiedigen, is Het, die alle d' eerffcgeborene van Egypten floegh, van den menfche aen tot het vee toej zoodat zy alle in eenen nacht gedood werden.
9. (d) Hy fondt teeckenen van zijne macht, ende verbazende wonderen in 't midden van u, o Egypten: tegen Pharao, ende tegen alle fijne knechten , om onze voorvaderen uit hunne jammerlyke flaverny te verlosfen.
10. Die groote God welken wy eerbiedigen , is het die vele (e) volcken floegh: welke zich tegen Israël verzetten, ende machtige Koningen doodde:
11. Gelijk Sihon den Koningh der Amoriten j ende Og den Koningh van Bafan : ende die alle de Koninckrijcken van Canaan voor onze vaderen overweldigde.
12. Ende (ƒ) hy gaf haer lant ten erve», ten erve aen fijn volck Ifraël, om het altoos als hunne wettige ervenis te bezitten.
13. O HEERE, uw name is tot in eeuwigheyt : altoos zult Gy aen de kracht van uwen naem beantwoorden, en doen blijken dat Gy de getrouwe Vervuiler zijt van alle uwe belovten. HEERE, (g) uwe gedachteniffê is , of jehova» U uwe gcdenkmem , van
geflachte tot geflachte.
14. (/») Want
CQ Jer. 10: 15. ende 51: ifi. (e) Exod. 12: is, 29. Pfalm 78: 51. (J) Leejl de hiflorisn Exod. capp. 7. 8. 9. i*. 14* («) J°f i2. (ƒ) Pf. 78: 55. fg) Fïftlm 101: J3i



F S A L M, CXXXV. 527
14. (h) Want de HEERE fal fijn volck richten , öji de zaek van Israël handhaven tegen alle vyanden , die in het vervolg tegen ons mogten opftaen; ende 't fal hem berouwen over fijne knechten. Wanneer Hy ftraft over onze zonden, zal Hy het geftrenge vonnis veranderen, en ons genade bewijzen.
De laetfte drangreden, is daerentegen ontleend van de machteloozi gefteldheid der nietige afgoden, vs. 15-18.
15. (i) De afgoden der Heydenen zijn niet an* ders dan filver ende gout: een werck van menfchen handen:
16. Sy hebben de gedaente van eenen mont , maer en fpreken niet; fy hebben de gedaente van oogen, maer en fien niet:
17. Ooren hebben fy, immers in de uiterlyke vertooning, maer en hooren niet: oock en is 'er geen adem des levens in haren mont.
18. Dat diefe maken, hen gelijck worden, [ende] met hun vergaen , als mede al wie op haer vertrouwt.
Hierop volgt nu de algemeene opwekking tot 's heere» lov, vs. 19-21.
19. Gy huys Israëls, lovet den HEERE: Gy huys Aarons, lovet den HEERE.
20. Gy huys van Levi , lovet den HEERE : gy vooral, die den HEERE vreeft, lovet den HEERE.
21. Gelooft zy de HEERE uyt Zion , door de Priesteren, Levieten, en het ganfche volk. Geloovd zy de heer , die te Jerufalem woont, in zijnen Tempel. Haleiu-Jah.
C/f) Deut. 321 36. (i) Pfalm 115:.4, &e.
XI. DEEL.



3*3 PSALM. CXXXVL
•>j^»j»i>' »si q'ï < nüttl .mist -fw tngnaid
""""'""""" 11 ^
psalm. CXXXVL
aï loo rébnosvd ,\i :is jbuH .Si .bozS ais aai J^Lk die dit lied aehdachtig leest, zal aenftonds zien dat het een Lovpfalm zy. «— Het behelst eene nadrukkelyke opwekking om den hejsr te loven, over zijne goedertierenheid, zoo zonderling blijkbaer in alle de werken zijner Almacht, byzonder'in de gunftige wegen met zijn volk Israël ingeflagen.
Omtrent den Dichter, kunneh wy niets met Zekerheid bepalen. Ook is de tijd wanneer, en de gelegenheid by welke deze Pfalm is opgefteld, ons onbekend. Trou, wens , zonder dit te weten , kan het zangftuk zeer wel verftaen en verklaerd worden. Zoo veel is Ondertusfchen zeker, dat dit dichtftuk zy opgefteld, nadat Israël gansch Kanaan tot eene geruste ervbezitting gekregen had, inden tijd van david of salomo.
De uitroep : want Zijne goedertierenheid is in der eeuwigheid , wordt telkens by eiken volzin herhaeld., — Dit is geenszins een ydel en nutteloos herhael, maer het heeft zijnen grond in de dichtkunde. Men vindt ook by Griekfche en Romeinfche Dichteren , dergelijke tusfchen ingevoegde verfen , welke meermalen herhaeld worden. Ook had dit in het Oosten plaets , by de Hebreeuwen ; zoo wordt in den CVIIdeD Pfalm, de opwekking verfcheidene malen herhaeld : laet ze voor den Heer zijne goedertieè renheid loven, en zijne wonderwerken voor de kinderen der menfchen, vs. 8, 15, 21, 3i- — Zulke herhaelde tusfchen verfen , werden in ernftige en deftige Dichtftukken gebruikt, om het voorname hoofdbedoelde van het gedicht, kort, eenvouwig, en duidelyk uit te drukken; als mede om het zelve, door het herhalen , op zulke en zulke plaetfen als de aert van het dichtftuk vordert, des te levendiger onder het oog te brengen, en des te krachtiger in het geheugen en gemoed in te prenten. tv
a4u Voorts



PSALM. CXXXVL 529
Voorts brengen wy dezen Pfalm , op het voetfpoor van calvinus en anderen, tot de beurtzangen. — Deze beurtzangen gefchiedden "niet altoos op dezelvde wijs. Dan, hier over zal ik my niet breeder uitlaten. Genoeg is het, dat zulke beurtzangen ook by Israël bekend waren, zie Exod. 32: 18. Num. 21: 17, byzonder ook in Godsdienftige lovzangen, verg. Ezra 3: 10, 11. Neh. 12: 311 38, 40- — De aert van dit dichtftuk noodzaekt ons, het zelve onder de beurtzangen te rangfchikken, daer de uitroep : want zijne goedertierenheid is in der eeuwigheid , telkens herhaeld wordt. Ook vinden wy foortgelijk eenen uitroep in den beurtzang, die by het leggen van den grond inden tweeden Tempel werd opgeheven, Ezra 3: 10^ n. als mede in het beurtgezang, welke ten tijde van salomo , door de Levieten gezongen werd , toen men de Verbonds-Ark, met.de andere heilige gereedfchappen, in den Tempel overbracht, 2 Chron. 5: 13-
De laetstgemelde waernemingen geven ons aenleiding, om te gisfen, dat de een of andere heilige Dichter dezen Pfalm hebbe opgefteld; het zy toen de Verbonds-Ark in den Tempel van salomo werd overgebracht; of, toen de grond van den tweeden Tempel gelegd werd. — Het laetfte heeft nog den meesten fchijn, omdat de Sprekers melding maken van hunne nederigheid, vs. 23. en dankbaer erkennen, dat de heer hen hunnen tegenpartijderen ontrukt had vs. 23, het welk zich, op den toeftand der Joden in de Babylonifche gevangenis, zeer wel laet toepasfen.
Hoe het ook wezen moge, de Pfalm behelst drie deelen.
I. Voor eerst , eene opwekking tot 's heeren lov, vs. 1 - 3-
II. Daerna de drangredenen , met welke die opwekking wordt aengebonden, vs. 4-25.
III. Eindelyk wordt de gemelde opwekking, by wijs van befluit, nog eens herhaeld, vs. 26.
I. Lovet den HEERE, gy Priesters en Levieten, gy ganfche Gemeente van I^ra&i; vooral gylieden die den XI. DEEL. LI



53o PSALM. CXXXVL
heer vreest! loovt Hem met uwe harten, monden , en wandel : want hy is goet en rijk in weldadigheid: want Hy is de onuitputbare bron van alle zegeningen, en de overvloedige volheid van fijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt, zy is oneindig, onveranderlyk en beftendig.
2. Lovet den Godt der goden, die een ontoegangelyk licht bewoont, en oneindig verheven is boven alle de afgoden der Heidenen : want fijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt.
3 Lovet den Heere der heeren, die een oppermachtig bewind voert over alle dingen , en van welken alle gefchapene, wezens afhangen: want fijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt.
Hierop volgen de drangredenen, ontleend A. van Gods groote werken in de natuur, vs. 4 - 9. B. van zijne weldaden aen Israël bewezen, vs. 10-24,. C. van zijne voorzorg voor alle vleesch, vs. 25.
4. Dien Almachtigen God, betaemt het ons blymoedig en dankbaer te loven, die alleen groote wonderen doet , en daerin zulke blijkbare proeven van zijn onbeperkt Alvermogen geopenbaerd heeft: want fijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt.
5. Dien (a) die de hemelen met verflant ge-
maeckt', en daerin zulke blijkbare proeven van zijne onnafpeurlyke wijsheid geopenbaerd heeft : want fijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt.
6. Dien (b) die d' aerde op het water uytgefpannen , en eene fcheiding gemaekt heeft, tusfchen het drooge en de wateren; zoodat de aerde, als het ware, op de wateren gegrondvest zy: want fijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt.
7. Dien (c) die de groote lichten heeft gemaeckt die "nimmer worden uitgebluscht: want fijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt.
8. (O Da
0) Geu. i! b 00 K 04: 2. CO Gen. 1: 14.



PSALM. CXXXVL 531
8. (d) De fonne tot heerfchappye in den dagh: want fijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt.
9. De mane ende fterren tot heerfchappye in de nacht: want fijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt.
10. (e) Dien die de Egyptenaers geflagen heeft met groote plagen , en eindelyk in het dooden van alle hare eerflgeborene: zoodat zy ten laetften genoodzaekt werden, om Israël te laten trekken: want fijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt.
11. Ende heeft Ifraël (ƒ) uyt het midden van hen uytgebracht: want fijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt:
12. Met eene ftercke hant, ende met eenen uytgeftreckten arm: zoodat de Egyptenaers ondervonden , dat zijne macht geheel onwederftaenbaer is: want fijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt.
13. Dien, Qi) die de fchelfzee doorzijn almagtig bevel in deelen deelde: want fijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt.
14. Ende voerde Ifraël door 't midden van defelve droogvoets henen: want fijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt.
15. (t) Hy heeft Pharao met fijn heyr geftort in de fchelfzee: toen de wateren wederkeerden , zoodat hy met al zijn volk jammerlyk is omgekomen i want fijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt.
16. (k) Die fijn volck door de woeftijne geleydt , en wonderdadig van fpijs en' drank voorzien heeft: want fijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt.
17. (/) Die groote Koningen geflagen heeft • emdat zy Israël den doortocht, naer het beloovde land,
(d~) Gen. 1; 16. (e) Exod. 12: 29. Pfalm 78: 43 , 51. (ƒ) Exod. is: 3r, 51. ende 13: 3, 17. (t>~) Exod. 6- 5. <7;' Exod. 14; 21, 22. PI'. 78: 13. (i) Exod. 14: 21, 27, 28. (.kj Exod. capp; 15. 16. 17. 19. -Pf. 78: 53. (1) Numer. 21: 2^, 25, 34, 35. Jof. ia: 1, Pfalm 135: 10, II.
XI. DEEL. LI 2
LI 2



532 P S A L M. CXXXVL
beletten wilden: want fijne goedertierenheyt is in
^err-eepylêH^taib vs bnoov -A'êsnï a&r sjfiawwö'pdal
18. Ende heeft heerlicke Koningen gedoodt: die allerwegen beroemd waren van wegen hunne macht en dapperheid : want fijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt. ^jyarisiwusa i°.b nis
19. Sihon den Amoritifchen Koningh: dien men voor onverwinlyk hield, wiens hoogte was als de hoogte der cederen, en die fterk was als de eiken, heeft de Almachtige ten behoeve van Israël te ondergebracht: want fijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt
20. (m) EndeOg den machtigen Koningh van Bafan heeft hy ook door Israëls wapenen gedood : want fijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt.
21. Ende Hy heeft Israël in Kanaan ingeleid, en haer dat gezegend lant (») ten erve gegeven: want fijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt:
22. Ten erve en tot eene wettige bezitting, heeft hy dat land gegeven aen den nakomelingen van fijnen knecht Ifraël : want fijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt.
23. Die God zy gcloovd, die in gunst, en met ontferming , aen ons gedacht heeft in onfe nederigheyt: toen wy, tot eene rechtvaerdige ftraf van ons wangedrag , door onze vyanden onderdrukt werden : want fijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt.
24. Ende hy heeft ons onfen tegenpartijders ontruckt: en ons door zijnen machtigen byftand, verlost uit de overheerfching van onze vyanden: want fijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt. ,
25. Die God zy geloovd, wiens barmhartigheden zijn niet alleen over ons , maer ook over alle zijne werken; Hy is het, die het gehrek van alle levendige fchepfelen vervult, en allen vleefche, menfchen en dieren, fpijfe geeft: want fijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt.
a asb fiac ttedM nsv' naiai'vh öb^/Loyet
O) Deuter. 3: 1, &e. (n) Jof. 12: 6. /iesast
p IJ , ' .IX



P S A L M. CXXXVL 533
2f5. Lovet daerom, gy Priesters en Levieten, gy ganfche Gemeente van Israël; vooral gy die den heer vreest! loovt met uwe harten , monden, en wandel, den Godt des hemels: die aldaer zijnen Throon heeft, en het gebied voert over alle gefchapène wezens: want fijne goedertierenheyt is in der eeuwigheyt. tteo! neib rngnicio}? nansiiJnonm rreb npriiE .01
m[Ü JliBW •. JniSïd98i9bnó al ISsï&^^jrodatf nar' aan PSALM. LXXXVII.
~i»eï n£ty dsninoH nasjJrioEm nah, SO abn3 (tti)' .ós J-jEt wijst zich aenftonds van zelve , dat deze Pfalm eene bêfchrijving behelze van den toeftand en dê
denkwijs der Joden, onder de Babylonifche gevangenis.
De Sprekers verhalen, hoe zy aen de rivieren van Babel weenden, en zich van vrolyke gezangen onthielden • hoe zeer zy naer Jerufalem verlangden ; en hoe zy hunne vyanden , die zich in hun leed vermaekten, den ondergang hadden toegewenscht. >o§.-3n[U JnLW
Deze Pfalm is derhalven opgefteld na de Babylonifche gevangenis, door haggai, zacharias, of eenen anderen heiligen Dichter van dien tijd: en wel kort na het flaken van de gemelde gevangenis; voor dat de wensch der Joden , oni den ondergang van Edom en Babel, vervuld wai.Ysdgiwuaa tjd nx ii y^iia^iouxooaog ansu
Wy onderfcheiden in dit lied drie deelen.
I. Eerst befchrijven de wederkeerende Joden , die hier fprekende inkomen, hunnen treurigen toeftand in Babel,
' vsJ-'i-fiU's 91 ts tavio 4oo '«sra ,ieno iayc qsitt.^airt'
II. Daerna verhalen zy, hoe zeer zy naer Jerufalem verlangd hadden, vs. 4-6.
lm Eindelyk betuigen zy, dat zy Edom en Babel den .ondergang hadden toegewenscht, vs. 7-9. ft Aen de rivieren van Babel, aen den Euphraet en deszelvs onderfcheidene takken, daer faten wy treuXI. DEEL. LI 3



534- PSALM. CXXXVII.
rig neder, oock weenden wy, want, hoe zeer de landftreken vermakelyk waren , konden wy ons evenwel niet bedwingen van tranen , als wy gedachten aen Zion j ons dierbaer Vaderland.
Het is eene opvatting , welke vry wat aendacht verdient , dat hier geene algemeene bêfchrijving gegeven worde, van. den treurigen toeftand der Joden onder de Babylonifche gevangenis; maer van het gene zy gewoon waren te doen , op plechtige en vastgeftelde dagen te doen , wanneer zy zich naer de rivieren begaven , om gemeen fchappelyk te treuren over de verwoesting van Stad en Tempel. — Trouwens, daer de Joden, in Babel, huizen gebouwd en 'er gewoond, hoven geplant en van de vrucht gegeten hebben, Jer. 29: 5. kunnen zy in zoo ver gezegd worden, alle en altoos aen de rivieren gezeten te hekben. Ook hebben de Joden in Babel niet geduurig geweend, daer zy, immers velen, zoo wel behandeld werden, dat een groot aental verkoos in dat vreemde land te blijven, liever dan gebruik te maken van de vryheid welke cyrus hun ge» geven had, om naer hun Vaderland weder te keeren. Voeg 'er by, dat dit weenen wordt "betrekkelyk gemaekt tot het gedenken aen Sion, het welk ons naer een plechtig gedenken , op vastgeftelde tijden, fchijnt heen te wijzen.
Volgens dit begrip, is de zin van vs. 1. deze: ,, Aen ,, de rivieren van Babel, aen den Euphraet en deszelvs on„ derfcheidene takken, hadden wy onze zamelplaetfen en „ Bedehuizen. Daer zaten wy op vastgeftelde tijden, in ,, eene treurige geftalte, in zak en asfche, op aerde neder. „ Ook weenden wy dan, en Hortten gemeenfchappelyk eenen
vloed van tranen, als wy gedachten aen Sion, en plechtig ,, gedachtenis hielden van Jerufalems verwoesting. Die dag
was voor ons een dag van treurigheid en tranen."
Sn Wy hebben, zoo menigmael wy ons tot het vieren van dit treurfeest begaven, onfe harpen gehangen aen de wilgen die daer inne zijn, in Babel namelyk. Wy namen geene muziek-inftrumenten mede, om 'er op te fpQien, gelyk anders op de Feesten gebruikelyk was; wy onthielden ons van alle vreugdebedrijven,
■ 3. Als



PSALM. CXXXV1L 535
3. Als of hoewel aldaer in onze treurige byeenkomst, dé Babyloniërs die ons gevangen hielden, de woorden eenes vrolyken liedts van ons begeerden, ende fy (0) die ons over (hoop geworpen, en ons ver uit ons Vaderland wechgevoerd hadden, teekenen verlangden van vreugt : [/eggende,] Singt ons om ons te vermaken, [een] van de liederen Zions, heft een van die blijde gezangen op, welke gy gewoon waert, in den Tempel te Jerufalem, op uwe feestdagen tc zingen.
4 [Wy feyden~\ dan, en antwoorden op dat ontijdig verzoek , Hoe fouden wy een vreugde - liedt des HEEREN, zulk een danklied als wy in Kanaan gewoon waren ter eere van onzen God op te heffen , kunnen fingen in een vreemt lant"?
5. Indien ick, dat is de welmeenende tael van elk onzer, indien ik u vergete , o Jerufalem, zoodat ik vreugdeliederen zong in deze ballingfchap , als of ik niet meer aen u gedacht , fo vergete mijne rechter* hant [haer /el/s]. Het is zoo onmogelyk dat ik Jerufalem vergete, als dat ik vergeten zoude, dat ik eene rechtehand hebbe.
6. Mijne tonge kleve aen mijn gehemelte , en verftijve geheel en al, fo ick aen u niet en gedencke, fo ick de herbouwing van Jerufalem niet en verheffe boven het hoogfte mijner blijtfehap, en ftelle boven alles wat my anders dierbaer is.
Anders zou men het dus. vertalen en uitbreiden kunnen : „ Mijne tong moge en zal aen mijn gehemelte bewege,, loos kleven, zo ik aen u niet gedenke , zo ik niet weder „ opgae naer Jerufalem; nergens verlang ik meer naer. De ,^ vervulling van dezen wensch , zou het hoogfte en het
toppunt zijn van mijne blijdfehap."
7. HEERE, (b) gedenckt aen den haet, welken de kinderen Edoms ons toedroegen, aen' de blijdfehap welke zy betoonden over onze onheilen, op den dag!)
00 P". 79» 1. (i) Jer. 49: 7. Ezech. 25: 12. M. DEEl. LI 4



536 aiwmoh .M. JCXXXVII.
van Jerufakms verwoesting, en aen de boosheid dezer Edomieten , die daer feyden: Dat Jerufalem geheel en voor altoos verwoest worde! Ontblootfe , ontblootfe , tot haer fondament toe , zoodat 'er niets van i9?8rkfi$vetiu 9hiasv 3b i&b na.,nawaod ehuos Jaarnai
8. O dochter Babels, gy in wooners van Babel en haer gebied, die God die de rechtvaerdige Richter is, zal ook uwe boosheid vergelden; zoodat 'er ook eens een tijd komen zal, dat gy verwoed fult worden, (c) welgeluckigh fal hy zijn , en' als een man van verdienften geroemd worden , die u uwe mifdaet en wreedheid vergelden fal, die gy aen ons mifdaen en gepleegd hebt.
9. Welgeluckigh zal hy zijn , die uwe kinderkens grijpen, ende aen de ffceenrotze verpletteren fal , gelijk gylieden zulke wreedheden, bedreven hebt aen onze zuigelingen . bv de ïe™nP<fin« ,„„ r0.
De twee laetfte verfen, behelzen eene voorzegging omtrent de verwoesting van Babel, verg. Jef. 13: i. 47: 1-3- Jer. 50 en si,.ï>-i .av .naAusb oj §bd>Wq
„i 2v t«3vlas dais qo vrf Jiaaiawv namamoov iia .h ■ .
.ö-fi .8v ïoov vA
* 5 * '■tóÖSffl&'i
jam navol u !$ ïol .sbivfiü sw3l]( .1
J^avid , die volgens het opfchrivt de Dichter is van dezen Pfalm , richt hier zijne aenfpraek tot den heer zijnen God; verklarende zijn geheiligd voornemen, om de kennelyke proeven van Gods goedheid en waerheid, dankbaer te erkennen, met betuiging dat hy zich, voor het vervolg , in alle omftandigheden, op den heer en zijnen machtigen byftand, gerust verlaten zoude. Tusfchen beide voorfpelt hy, dat 'er eenmael zeker een tijd komen zoudej op welken alle Koningen der aerde Gods grootheid zouden eerbiedigen,"»..' aty aiaslq sb abna yj^arigilvarf ïswü
flio t navol ^mfifj fl^wu Ieï jlai ; biadgifiioowna^aj fïfaer, W J«r. 5™ 15, 29. Opèiï&SlföBoïSWü név aaiiild si
v 1 lx ,.4aaa .IX



PSALM. CXXXVIIL 5$?
Maer wanneer, en by welk eene gelegenheid, beeft pavid dit zangftuk opgefteld? — Voor het naest zonden wy denken aen den tijd, toen de Koning door eene Godlyke aenfpraek verzekerd was, dat zijn zoon salomo den Tempel zoude bouwen, en dat de messias uit zijn zaed zoude voorkomen, % Sam. 7. — Immers, uit deze onderftelling laten zich alle de uitdrukkingen van dezen Pfalm eigenaertig verklaren. Op dien tijd , had david veele en blijkbare proeven van Gods goedheid en waerheid ondervonden, vs. 3. Toen had hy zulke redenen uit Gods mond gehoord, die hem genoegzamen grond gaven, om te verwachten, dat alle de Koningen der aerde , den waren God eerbiedigen zouden, vs. 4, 5. Toen had hy grond om te hopen, dat de heer het werk, het welk de Dichter nog onafgedaen gelaten had, voleindigen zoude, vs. 7, 8. gaiiasowTav ob v_d , r»gnüe§ius esao a9£ idrni Wy onderfcheiden in dit lied twee hoofddeelen. gjuggssioov 9q^;"fl3sl3rt3d. , nehsv efltösi sbwi .9(1,
I. Eerst verklaert de Dichter zijn voornemen, om den heee plechtig te danken, vs. 1-6.
A. Dit voornemen verklaert hy op zich zeiven, vs. 1.
b. De redenen welke hem daertoe aenfpooiden , draegt hy voor vs. 2-6.
II. Daerna betuigt hy, dat hy in het vervolg op den hees geloovig vertrouwen zoude, vs. 7, 8.
1. [Een Pfalm'} Davids. Ick fal u loven met mijn geheel herte: ongeveinsd en met oprechte gevoelens van dankbaerheid. Ik zal U in het openbaer loven , zelvs in de tegenwoordigheyt der grooten dezer aerde, die oneigenlyk goden genaemd worden , van wegen de macht en gezach waer mede zy bekleed zijn: in hunne tegen* woordigheid fal ick u mijnen Weldoener pfalmfingen.
2. Ick fal my eerbiedig voor U nederbuygen, mee mijne oogen gewend nae den Tabernakel, in welken de Ver. bonds - Ark op Sion geplaetst, is, als naer het paleys uwer heyligheyt, endé de plaets van uwe.meer byzondere tegenwoordigheid; ick fal uwen name loven, om alle de blijken van uwe goedertierenheyt .„ ende, om
XI. deel. LI 5



538 PSALM. CXXXVIII.
uwe waerheyt , welke ik ondervonden heb , van dat Jk tot Koning gezalvd was tot op dezen dag. Hoe menigmael hebt Gy my, door uwe goedheid , en ter bevestiging der waerheid van uwe belovten , uit nooden en zwarigheden gered? Niets zou 'er ondankbarer zijn, dan U niet te loven: want gy hebt my van wegen uwen gantfcnen name, door het openbaren van alle uwe volraaektheden, volgens uw woort en belovte , uit geringe omftandigheden opgeheven en groot gêmaeckt,
3. Ten dage [ah] ick uit mijne rampen en onheilen tot U riep, vooral toen ik door saul vervolgd werd , fo hebt gy my verhoort: Gy hebt my altoos uitgeholpen , en zelvs verft'erckt [met] kracht in mijne ziele, door my te bemoedigen en te vertroosten.
4. Alle Koningen der aerde fullen 11,0 HEERE, loven, wanneer fy gehoort fullen hebben de'redenen uwes monts , door welke Gy my de uitnemendfte belovten gedaen hebt. Volgens deze belovte, zal uit mijn Zaed de messias voortkomen , en zijn Koningrijk uitbreiden onder alle volken. Wanneer deze belovte zal vervuld worden, zullen alle de volken, en zelvs de machtigde Koningen, U loven en dienen.
5. Ende fy fullen blymoedig fingen van de zonderlinge wegen , welke des HEEREN Voorzienigheid heeft ingeflagen , in het voortplanten van messias Ko ningrijk : want de heerlickheyt des HEEREN is groot, en zal geëerbiedigd worden over de ganfche aerde.
6. Want de HEERE is oneindig hooge en verheven boven alles , het welk kan gedacht of genaemd worden, (a) nochtans fiet hy den nederigen aen, met oogen van gunst en lievderijke voorzorg, ende den verhevenen, die dwaeslyk op zijne eigene macht en wijsheid vertrouwende, zijnen Maker in vergetelheid ftelt, kent hy van verre, en befchouwt hem als een voorwerp van zijne verachting en gramfchap.
7. Als ick wandele in het midden der benaeuwt-
heyt,
(u) Wm 113: 6 , 7.



P S A L M. CXXXVIII. 539
heyt, en in de zorgelykfte omftandigheden geplaetst ben, maeckt gy my levendigh, of zult gy my levendig maken en bemoedigen; uwe machtige hant ftreckt gy uyt of zult gy uit/trekken tegen den toorn mijner vyanden, om hunne pogingen te verydelen, ende uwe rechterhant behoudt my , of zal my in alle gevaren behouden en beveiligen.
8. Ik vertrouw op mijnen God, en houde my verzekerd van de onfeilbare vervulling zijner belovten. De HEERE fal 't voor my voleynden ; en al dat gene voltooijen, bet welk 'er nog aen mijnen gelukftaet ontbreekt. Trouwens, uwe goedheid en waerheid leveren my genoegzame gronden op van eene onwankelbare hoop. Immers, uwe goedertierenheyt, HEERE, is in eeuwigheyt onveranderlyk .• En laet dan niet varen de wercken uwer hanpen, welke Gy aen my, ter volmaking van mijnen gelukftaet, begonnen hebt.
PSALM. CXXXIX.
TV/TEn heeft dezen Pfalm, die door david gedicht, en aen den Opperzangmeester ten dienfte van het Heiligdom is svergegeven, eenvouwig na te lezen, om op te merken dat dezelve niet flechts in 't algemeen., eene voortreffelyke befchouwing behelze der Godlyke Alwetendheid en Alomtegenwoordigheid, maer dat dezelve is opgefteld by eene byzondere gelegenheid, op een tijd in welken de Dichter, van geveinsdheid , hoogmoed , bloeddorst en andere hatelyke ondeugden , valfchelyk befchuldigd werd; dat hy zich uit dien hoofde by den heer zijnen God , als den opperften Richter, verdeedige; en dat hy zich, ten blijkc van zijne onfchuld, op den heer beroepe, die van wegen zijne Alwetendheid, Alomtegenwoordigheid, altoos waekzame Voorzienigheid, en vergeldende Rechtvaerdigheid, een bevoegd Getuige en rechtvaerdig Richter is , van alle 's menfchen zoo verborgene als openbare handelingen. Dit blijkt vooral uit vs. 19-22.
Sommigen vatten dezen Pfalm Prophetisch op; en or.der
XI. ÜEEL.



540 F S A L M. CXXXIX.
deze is die meenen , dat de messias fprekende worde ingevoerd, zich verdeedigende tegen de valfche befcbuldigingen, welke Hem door de hardnekkige Joden, in de dagen van zijn vleesch, werden aengetijgd. — Dan, ééne aenmerking is onzes erachtens genoeg, om dit begrip te wederleggen; dat namelyk de Spreker bidt, om op dm eeuwigen weg geleid te worden , vs. 24, en van dezen eeuwigen weg kon de messias nooit afdwalen. — Anderen, verbeelden zich de Euangelie - Kerk als fpreker, op dieta tijd, wanneer zy van den Antichrist met list en geweld vervolgd werd. Maer, 'er is nae ons inzien niets, het welk eenige aenleiding geevt tot deze gedachtenïoob 7§ , lüiiüi I aaffe'jjrfi Wy houden d'avid zei ven , voor den Spreker in dit ganfche lied. — Maer wanneer, en by welk eene gelegenheid , heeft david deze verdeediging van zich en zijne zaek opgefteld ? Er is die gisfen , dat Koning david zoo uitermaten zeer vertoornd ware op zijnen Veldheer joab , wanneer hy abneu op eene verraderlyke wijs vermoord had, 2 Sam. 3. dat hy by die gelegenheid dezen Pfalm gedicht hebbe om openlyk te betuigen dat hy aen dezen grouwzamen moord geen deel had; en dan verftaet men door dien godloozen en die mannen des bloeds , van welke vs. 10. ge/proken wordt, joab en abizai met hunne overige vloekverwanten. — Anderen wederom zijn van oordeel, dat david, wanneer hy voor absalom vluchten moest en door simei gevloekt werd , dezen Pfalm gedicht hebbe , om zijne onfchuld te openbaren, en zich van alle lasteringen en aengetijgde misdaden te zuiveren , 2 Sam. 16. — Nog anderen denken aen david , toen hy door saul wreedelyk vervolgd , en als een oproermaker, huichelaer, en wreedaerd gefcholden
weTü. Dit laetfte begrip fchijnt ons , met het ganfche
beloop van zaken, best te ftrooken, gelijk by de uitbreiding nader blijken zal. I a'bievp. SDöfhagsi anytn
jad ,'ebnailew yjs.' sed «Jisd ruim uuv aaiaodliudcé sftnaamd
Wy onderfcheiden in dit zangftuk drie hoofddeelen. „'WBdnaqo aniim.alifi Jas» v.0 .3£K>W'.}§ nsgsw snjim alU I. In het eerfte, beroept de Dichter zich, ten betooge van ' sijne onfchuld aen alle die euveldaden, welke hem wer-
-Jüiü A.J&sa



PSALM. CXXXIX. 54K
den te laste gelegd, op het oordeel van den hoogen God
zei ven, vs^tü>1I?v ■ eb ne-gal sbrtegibaabisv rbis , biaovag
II. Het tweede behelst eene belijdenis van de Alwetendheid, Alomtegenwoordigheid , Voorzienigheid , en vergeldende Rechtvaerdigheid van dien God , op wiens oordeel hy zich gerust beroepen durvde, vs. 2-22.
III. In het laetfte , onderwerpt hy zich aen eene nadere beproeving van God, indien het Hem zoo behagen mogt; fmeekende om des heeren hulp en beftiering,
,i3vM 23.piaif. bglovtsv blawag ne- igiljJfKH iahrbiinA mb
1. Een Pfalm Davids, voor den Opperfangmeefter. HEERE , gy doorgrondt en onderzoekt mijn beftaen op de allernauwkeurigfte wijs, ende Gy kent rny, of gelijk 'er eigenlyk ftaet in den toekomenden tijd, Gy zult my kennen, mijn gedrag goedkeuren, en openbaer maken dat ik geen deel heb aen alle die misdaden, welke niy worden aengetijgd. •• e-iBw .baioojiav iaós datum
2. Gy immers ■ bezit eene onbeperkte Alwetendheid. Gy weet mijn fitten, ende mijn opftaen: niets het allerminfte is voor U verborgen; Gy weet al mijn doen en laten, alle mijne handelingen en verrichtingen , niet alleen de openbare , maer ook die voor het oog aller menfchen verborgen zijn. Gy verftaet van verre mijn gedachte, zelvs al het gene in mijn gemoed omgaet, alles wat ik denken en voornemen zal, weet Gy reeds lang te vooren eer het in mijnen geest opkomen.
3. Gy omringt mijn gaen, ende mijn liggen: het zy dat ik in mijn beroep of zaken bezig ben, Gy ziet my; het zy dat ik mijne afgematte leden in de armen van den zoeten flaep doe uitrusten , uw oog is op my. Niet alleen weet Gy alles, wat ik des daegs en in het aengezicht der zonne verricht; maer ook alles, wat ik des nachts op mijne legerftede overdenk. Niets van alles, wat 'er in de binnenfte fchuilhoeken van mijn hart, het zy wakende, het zy flapende omgaet, is voor ü verborgen: ende gy zijt alle mijne wegen gewent. Gy kent alle mijne openbare en verborgene handelingen.zoo volkomen, dat Gy daeraen als het ware gewend zijt, en uit dien hoofde is het on. XI. DEEL.



5+2 PSALM. CXXXIX.
mogelyk, dat ik ooit iets denken , ondernemen, of doen zoude, dat U vreemd of onverwacht zou voorkomen. Dit alles weet Gy reeds lang te vooren.
4. Niet alleen weet Gy reeds lang te vooren, wat ik denken zal; maer Gy hoort ook alles wat ik fpreke : eer ik de gedachten van mijn hart met woorden uitbreng, weet Gy reeds over lang hoe en wat ik fpreken zal. Als 'er [nogh] geen woort op mijne tonge en is, fiet, HEERE, gy weet het alles.
5. Gy befett. myvan achteren ende van vooren : Gy omringt my van alle kanten met uwe machtige hulp, om my tegen alle kwaed te beveiligen: ende gy fett uwe hant op my, naedien Gy my befchermt door Uw Alvermogen , en al mijn doen en laten zoo beftiert, dat het aen uwe hooge en weldadige oogmerken, volkomen beantwoorde.
6. De oneindige kenniffe van uwe Alwetendheid , is my te wonderbaer, dan dat ik dezelve zou kunnen begrijpen. In deze befchouwing verlies ik my geheel en al: want fy is hooge, ick en kan daer niet by. Deze kennis, is boven den kring van het menfchelyk vernuft zoo hoog verheven , als de fterren boven de aerde verheven zijn. Het is onmogelyk, de fterren met mijne hand te bereiken ; en evenwel, dit zou nog eerder gefchieden kunnen, dan dat een eindig vernuft, uwe oneindige wetenfchap, volkomen zou kunnen begrijpen.
7. Daerenboven zijt Gy overal tegenwoordig. Waer foude ick henen gaen voor uwen Geeft? om zijne tegenwoordigheid te ontwijken? ende waer foude ick henen vlieden voor uw aengefichte en tegenwoordigheid? Mijne vyanden mogen my lasteren, dat ik my naer het land der Philiftijnen begeven heb, om U en uwen dienst te verlaten, en my voor de ftomme afgoden neder te buigen; maer, ware dat mijn oogmerk, waer zoude ik uwe wrake kunnen ontvlieden? Ik verlang in tegendeel niets meer, dan door uwen Geest geleid, en door uw Aengezicht verkwikt te worden.
8. Daer is geene hoogte zoo verheven, nog diepte zoo laeg, of Gy, de onafmeetbare God, zijt 'er tegenwoordig.
(a) So



PSALM. CXXX1X. 543
(jï) So ick trapsgewijs, onderfteld dat het mogelyk ware, opvoere ten hemel, gy zijt daer : of beddede ick my, fpreide ik mijn bed om my ter rust te begeven, ir> de diepte der helle , fiet gy zijt [daer] , ook daer zoudt Gy my zien.
9. Name ick vleugelen des dageraets : koos ik mijne woonftede in het Oosten , van waer de dageraet als met fnelle vleugelen voortfchiet : of woonde ick in het Westen aen 't uyterfte der zee; alwaer de zon fchijnt onder te gaen;
10. Oock daer foude uwe hant, uwe machtige Voorzienigheid my geleyden : ende uwe rechterhant , uwe gunftige voorzorg foude my houden en
beveiligen.
11. Indien ick tot die dwaze gedachten kwam, dat ik by my zeiven feyde, De duyfterniflè fal my immers voor Gods alziend oog bedecken : dan zou ik my jammerlyk bedriegen: dan is de nacht een licht om my, Ik zou ondervinden, dat ik; in den donkerften nacht, voor den heer alzoo min verborgen ben als iemand , die te midden van de duisternis , met een helder licht omfchenen wordt.
12. Oock en verduyftert de duyfterniife voor u niet; hoe akelig de dikft'e duisternis ook anders wezen moge, uit hoofde van uwe gunstrijke tegenwoordigheid , heeft zy voor uwe gunstgenooten niets verfchrikkelyks; maer de nacht lichtt als de dagh: uwe gunstgenooten zijn by den nacht en in de duisternis even zoo veilig, gerust en onbevreesd, als op den vollen dag: want de duyfterniffe is voor hun als het licht.
13. Ik draeg U, als mijnen Schepper en Weldoener, zulk eene hartelyke lievde toe , dat ik geen ander bewijs noodig heb, om mijne onfchuld te betoogen aen die misdaden , welke my worden aengewreven. Want gy befitt mijne nieren en tederfte genegenheden, ik ben U de tederfte geyoelens van de hartelykfte lievde verfchuldigd: Gy
00 Tob 26: 6. Atnos 5: 2,3,4. Hebr. 4: 13". XI. DEEL.



544 PSALM. CXXXIX.
hebt recht om dezelve van my te vorderen , en ik betuig; dat ik U de hartelykfte lievde toedraeg. Trouwens, Gy zijt de maker van mijn wezen, aen wien ik mijn gansch beftaen verfchuldigd ben. Gy hebt my in mijnes moeders buyck bedeckt. Wanneer ik in de ingewanden mijner moeder ontvangen was, hebt gy het teder beginfel van mijn kunftïg gevormd lichaem, een meesterftuk, U , den Almachtigen Maker aller dingen, alleszins waerdig, op eene onnafpeurlyke wijs uitgerold , en alle de ontelbare deeltjes welke 'er tot mijn lichaem noodig waren, met eene wonderbare wijsheid zoodanig faemgeweven, dat het eindelyk, op den bepaelden tijd mijner geboorte, een volledig mensch uitmaekte.
14. Ick love u en zal u met een dankbaer hart geduurig loven , om dat ick op eene heel vreeüicke wijfe wonderbaerlick gemaeckt ben , omdat Gy my op zulk eene kunftige wijs , en met zoo veele zichtbare blijken van uwe Almacht, Wijsheid, en Goedheid gemaekt hebt, dat ik zoo min als iemand der ftervelingen, den rijkdom van uwe Macht en Wijsheid, in dit meesterftuk uwer vingeren, volledig begrijpen kan. Dit gaet den kring van mijne beperkte kundigheden zeer ver te boven. ^Aen dit wonder mijner eerfte wording , kan ik nooit gedenken zonder eenen diepen eerbied , en eene hartgrondige dankbaerheid : wonderlick zijn uwe wercken ! onnafpeurlyk zijn uwe wegen in alle gevallen; maer vooral ten aenzien van de formeering des menfchen! oock weet het mijne ziele feer wel, hier ben ik gevoelig van overtuigd, en deze overtuiging wekt my op om ü te loven.
15. (b) Mijn gebeente, eigenlyk mijne zamenpakking, dat is mijn wezen met alle mijne krachten en vermogens , en was of is voor u niet verholen, Gy kent mijnen ganfchen perfoon volkomen , met alles wat ik ben en vermag. Trouwens, zou de Werkmeester zijn eigen werk niet kennen? zou het maekfel van zijne eigene vingeren, voor den oneindigen Bouwmeester van het gansch Geheelal ver-
bor-
C») Job io: 8, 10.



P S A L M. CXX<X1X» 545
borgen wezen? Neen heer! Gy kent mijn ganfche beftaen, (c) als of omdat ick door uw Alvermogen, in 't verborgene der ingewanden van mijne moeder gemaeckt ben , [ende] op de alierkunftigfte wijs als een borduerfel gewrocht en zamengeweven ben, in de nederfte deelen derv aerde.
16. Uwe oogen hebben mijnen ongeformeerden klomp, eigenlyk mijne inrolling, mijne omwinding gefien: Gy weet alle de lotgevallen, in welke ik als het ware zou ingewonden worden; zoodat 'er niets het allerminfte voor U verborgen is, van alles wat ik doe , wat ik onderneem , wat ik beoog, van alles wat my wedervaert en bejegent : ende alle defe dingen waren, of eigenlyk zullen in UW boeck gefchreven worden; gelijk alle mijne voorledene handelingen en lotgevallen, in het Gedenkboek uwer Alwetendheid zijn opgeteekend, zoo zullen ook alle de volgende op deze. zelvde wijs worden aengeteekend, om my, wanneer de tijd des oordeels zal gekomen zijn , als een rechtvaerdig Richter, nae mijn doen te vergelden; de dagen alsfe geformeert fouden worden, doe nogh geen van dien en was.
De zakelyke zin der laetfte woorden is, volgens eene andere vertaling, deze: „ De dagen, de juiste en bepaelde „ tijdftippen , op welke deze' of gene zaken voorvallen , „ zullen door U als Richter nauwkeurig worden waergenomen, „ geen een is 'er van die dingen, die op deze gezegde wijs „ niet zal worden waergenomen. Alle mijne daden, han„ delingen en lotgevallen flaet Gy nauwkeurig gade; en niet „ alleen dit, maer ook de juiste oogenblikken op welke „ zy gebeuren, zonder dat uw Richterlyk en alziend oog, „ iets het allerminfte ontglippe."
17. Daeromme, hoe koftelick zijn my, o Godt, uwe gedachten 1 wat is 't voor my eene aengename en troostrijke befchouwing, dat Gy alle mijne daden en lotgevallen zoo nauwkeurig kent! hoe machtigh vele zijn hare fommenl 'er is niets ónmogelyker dan dat ik, wiens verft) Prcd. 11:5.
XL deel. Mm



Si6 PSALM. CXXXIX.
mogens zoo zeer beperkt zijn, een evenredig begrip zou kunnen maken van uwe oneindige Wetenfchap, voor welke niets het allerminfte, van alle waereldfche gebeurtenisfen, en van alle menfchelyke handelingen, verborgen is. Eer zou ik het zand aen den oever der zee kunnen tellen, dan alle de voorwerpen van uwe onbeperkte wetenfchap.
Veelal, verftaet men hier, door Gods gedacken , de gedachten van david omtrent God , de overleggingen met welke zijne ziel omtrent den heer verkeerde. Wy hebben het opgevat van Gods gedachten zelve, van Gods oneindige kennis. Dit komt beter overeen met het verband van zaken ; vooral, omdat david , van zijne gedachten met welke hy omtrent den heer verkeerde, niet zeggen kon dat zy ontelbaer waren, dat ze zoo machtige groote fommen uitmaekten-, meerder dan dat der zandkorrelen.
18. Soude ickfe tellen? zoude ik alle de voorwerpen van Uwe onbeperkte Alwetendheid opnoemen? Dit is onmogelyk, haerder is meer, als des zants: worde ick in den morgenftond of by flapelooze nachten wacker, fo ben ick nogh by u, dan, en geduurig, ben ik gewoon U den hoogften Richter my te voor te ftellen, als den onbedriegbaren Befchouwer van alle mijne daden en lotgevallen.
19. O Godt, dat gy den godtloofen die my, uit haet en boosheid, zoo wreedelyk en onverzettelyk vervolgt, eindelyk eens ombracht! ende gy mannen des bloets, die dezen godloozen Koning in zijne bloeddorftige pogingen ten dienfte ftaen, wijckt van my.
Of wanneer Gy, 0 God, de menigte der boosdoenderen, en de mannen des bloeds ombrengt, die vermaek fcheppen in onfchuldig bloed te vergieten , dan zal ik hun toeroepen : wijkt van my. Wanneer Gy de misdaden der fnoode booswichten, met rechtvaerdige ftraffen zult te huis zoeken, zal ik verfchoond blijven, en gerust kunnen uitroepen: wijkt van my, ik heb geen deel aen uwe booze daden, en gevolgelyk nu ook niet aen uwe plagen.
20. Die van u fchendelick en geveinsdelyk fpreken : die U belijden en zelvs de Godsvrucht voorwenden, om ©nder dien fchijn grouwelen te bedrijven , [ende] uwe
vyan-



PSALM. CXXXIX. 547
vyanden ydelick verheffen, of, die ziek ydeiyk en hoogmoedig verheffen, en onder dat alles uwe vyanden zijn. Deze , met welke ik geene gemeenfchap heb, zullen uwe geduchte oordeelen niet ontvlieden.
21. Soude ick zulke overgegevene booswichten niet haten, HEERE, die openbare bewijzen geven, dat zy u haten? ende zou ik mijne ziel niet kwellen hier over,
• en geen verdriet hebben in de gene die tegen u opftaen ? die met hemeltergende grouwelen tegen uwe bevelen aendruifchen ?
22. Ick hatefe met volkomenen haet, tot vyanden zijnfe my. Ik heb een afgrijzen van hunne daden, en geene de minfte gemeenfchap met hunne perfonen.
23. (d) Doorgrondt myj o Godt, onderzoek mijn beftaen met de grootfte nauwkeurigheid, ende kent mijn herte: beproeft my, zelvs door rampen en onheilen, indien het U zoo behagen mogt, om te vernemen of mijne Godsvrucht ook eenigzins geveinsd zy, ende dan kent of zult gy kennen mijne gedachten , en bevinden, dat mijne bedoelingen zuiver en oprecht zijn.
24. Ende fiet of by my een fchadelicke wegh
zy: of Gy zult zien, dat by tny geen fchadelyke of bedrieg lyke weg zy, dat mijne handelingen met uwe wet overeen ftemmen ; immers dat ik rein ben van dié euveldaden, welke my worden aengewreven. Ondertusfchen, is mijn hart zeer genegen tot afdwalen , bewaer Gy zelv my voor ftruikelingen , ende leydt my als een herder op den weg van uwe geboden, dien eeuwigen wegh, die van de vroegfte tijden af, door alle de Heiligen bewandeld is, en langs welken men zeker een eeuwig geluk deelachtig tinwtdtjbooni v-ib nebBbaim sb v^p rasnosV/ t1
OÖ Job 31: 6t Pfalm af:
■hqi ivjabaciiavos na jfoitebnsrioï' a ubv- elQ. .os , -; no „ oabnawroo'v. Jdsuivabop eb avlas na nabiited jj aib • n^v. >Wfl t naviiibad ëj. naIawuo:a niiAjï nalb laon* •
XI. deel' Mm 2



548 PSALM. CXL.
blav/Sg --rMJ qo na .'nasoiido
i ri59 ais «93001 sïsri naqia.
P s A L M. CXL.
~qif,. èisri uaoflo • ai léfcsl as : negusl hev' iïigi;^
1. TTEn Pfalm Davids, voor den Opperfang-
meefter.
david is de Dichter van dezen Pfalm. — Hy wende zich tot den heer met bittere klachten, over de kwaedaertigheid van zijne vyanden ; die hem niet alleen belasterden , maer zelvs niets onbeproevd lieten om hem van kant te maken: biddende in een geloovig vertrouwen , om eene gunftige bewaring en verlosfing.
Alle de omftandigheden wijzen ons naer dien tijd , op welken hy van saul en zijne hovelingen geweldig vervolgd werd; en wel meer bepaeldelyk naer dien tijd, op welken hy door de Ziphieten verraden was, 1 Sam. 23. of, gelijk wy nog liever denken zouden, op welken hy zich naer de Philiftijnen begeven had, ten tijde van den oorlog in wel: ken saul gefneuveld is.
Wy onderfcheiden 'er twee hoofddeelen in.
I. Het ernftig gebed van david, vs. 2-11.
II. Zijn vertrouwen op verhooring, vs. 12-14.
2. Reddet my, HEERE, op welken ik alleen mijn vertrouwen gevestigd heb , van den Koning saul , dien quaden menfche, die zoo zeer, maer te onrecht, tegen mijn perfoon verbitterd is, en my eenen onverzoenbaren haet toedraegt : behoedt my voor de boosaertige pogingen van saul, den man alles gewelts: die niets ontziet om my van kant te maken. t ftaag n5t q
3. In deze moorddadige pogingen, wordt hy onderfteund , door zijne grouwzame hovelingen. Die veel quaets in 't herte dencken : die allerlei ontwerpen maken om my te verderven, en alle dage by aenhoudendheid t'famenkomen en te zamen beraedilagen , om
tegen



P SA L M. CXL. 549
tegen my te oorlogen , en my op eene geweldige wijs ■ "m 'fiJfffTfff"
4. Sy fcherpen hare tonge, als een flange, om my door hunne lasteringen te wonden: (<j) heet addervergift van leugen en laster is onder hare lippen, Sela!
5. Bewaert my, HEERE, van de handen des godtloofen sauls, dat ik niet valle in zijne bloeddorftige handen ; behoedt my van den man alles geweits : Bewaer my tegen de moorddadige aenflagen [yan die] hovelingen, die mijne voeten dencken wech te ftooten van den weg des levens en des voorfpoeds.
6. De hoovaerdige hebben my eenen ftrick verborgen, ende koorden; fy hebben een net uytgefpreydt aen de zijde des wegs: (b) valftricken hebbenfe my gefett. Zy wenden alle mogelyke middelen aen , om my op eene listige wijs te verderven, zo het openbaer geweld mislukken mogt. Sela!
7. Ick hebbe immers tot den HEERE gefeyt, toen ik my oprechtelyk aen uwen dienst verbonden heb: Gy zijt mijn Godt: U zal ik vreezen met mijn ganfche hart, en op -Uwen byftand zal ik my gerust verlaten: neemt daerom ter oore, o HEERE, de ftemme mijner fmeeckingen , hoor naer mijne gebeden met gunftige ooren, en verhoor my genadig.
8. HEERE Heere, die een onbepaeld bewind voert over het gansch Geheelal , fterckte mijnes heyls , die mijne verlosfing in uwe machtige hand hebt, gy hebt. mijn hooft meermalen bedeckt, en mijn perfoon blijkbaer beveiligd ten dage der waperiinge; byzonder in den ftrijd tegen goliath, toen ik geen wapentuig had tot mijne befchutting. -jl3W3g g',
9. En geeft, HEERE, ook nu de begeerten des godtloofen sauls niet: en bevoordert fijn quaet voornemen niet: hy en zijne hovelingen zouden trotscb
00 Pf« 53: 5. Rom. S: x3. naCtyfemtafe aas yta mQ
XL DEEt^nad narees eJ iMtOnp^flarnjjTj b,~



55o P S A L M. CXL,
en onverdraeglyk worden, fy fouden haer verheffen , en niets ontzien, hoe greuwzaém het ook wezen mogt. Sela!
10. Aengaende 't Hooft der gener die my omringen: of zy die my omringen en zich vyandig tegen my verzetten , zouden het hoogmoedig hoofd verheffen , de overlaft harer lippen , die onverdraeglyke kwaedaertigheid, met welke zy my lasteren en hoonen, overdeckefe ^ of zal hen overdekken, en hun eigen verderv berokkenen.
11. Vyerige kolen van de zwaerfte rampen, en van het fchroomelykst verderv, moeten of zullen op haer gefchuddet worden om hen te verteeren: hy, dat is God, of liever hunne bopsaertige lasterzucht, doefe of zal hen doen vallen in 't vyer van allerlerle onheilen, in diepe kuylen van akelige rampen, datfe niet weder op en
Wf^fis» rfob ma Ü-'d fefiriea vd edlew
12. Een man van [quade] tonge, die zich ophoudt
met lasteren en liegen , eh fal op der aerde niet beveiligt worden noch voorfpoedig zijn: een boos man des gewehs gelijk saul is, dien fal men jagen, hy zal door allerlei onheilen vervolgd worden , tot dat hy geheel verdreven is, en het flagtoffer wordt van zijne eigenè boosheid.
13. Ondertusfchen vertrouw ik op den heer mijnen God, die my eens eene blijde uitkomst geven zal. Ick weet' dat de HEERE de rechtfake des elendigen handhaevt, [ende] dat Hy, hoe lang Hy zich verborgen boude, het recht der nootdruftigen fal uytvoeren,; door hem te befchermen tegen de laster en het geweld van zijne onrechtvaerdige verdrukkers.
14. Gewiffelick de rechtveerdige fullen eindelyk uit alle hunne nooden verlost worden, en daer voor uwen name blymoedig loven: de oprechte, die valfchelyk befchuldigd worden, fullen voor uw aengefichte blijven ^ gerest leven, en de kennelykfte,blijken van uwe zegenende gónsjt ondervinden.
tui \<n £xio Jol ö Js3£ft ,boon itafiiajiu neb al nas* ftk[iGl JECff>?fi : asteolw* al 'tasvajj baeaiaib -J«|^ . tJj



PSALM. CXLL S5i
mé Ym 9.iD-i9£t33 tsb rïpoH j' ^ha^Mn-Qh 01'
psalm. CXLL
TN dit lied, wendt david zich weder tot den heer zijnen God; biddende dat zijne tong mogt beftierd worden, om geene onbetamelyke dingen- te fpreken , en dat zijn hart van godlooze handelingen mogt terug gehouden worden. —Onder dit alles klaegt hy nog over de listige lagen van zijne vyanden, fmeekende dat de heer hem bewaren en beveiligen mogt.
Maer, wanneer en by welk eene' gelegenheid , heeft david dezen Pfalm opgefteld? — Vs. 3-6. fpreekt david van de gelegenheid, welke hy gehad had, om den vyand die hem vervolgde van kant te maken ; verklarende, dat hy eenen afkeer had van zulk eene onderneming, hoe zeer hy 5er toe wierdt aengefpoord. — In zulk een geval, is david tweemalen geweest; eerst toen saul in de fpelonk kwam , in welke david zich met zijne manfchap verborgen had, 1 Sam. 24. en daerna nog eens, toen de zorgeloosheid van abner hem aenleiding gav, in de tent van saul te kómen, 1 Sam. 26. — Voor het naest zouden wy denken, dat het laetstgemelde geval, david aenleiding gegeven hebbe' tot het opftellen van dit zangftuk ; te .rneer , omdat hy vs. 6. van het eerfte geval, als eene voorige gebeurtenis, fchijnt te fpreken.
I. Eerst fmeekt hy in het algemeen, om de verhooring van zijne gebeden , vs. 1, 2.
II. Daerna , dat hy voor onbetamelyke woorden en daden mogt bewaerd worden, vs. 3 - 7.
III. Eindelyk, dat hy dnder alle vervolgingen mogt bewaerd, en uit dezelve verlost worden, vs. 8-iq.
1. Een Pfalm Davids. HEERE, ick roepe ü aen in den uiterften nood, hafcst u tot my, om my uit het meest dreigend gevaer te verlosfen : neemt mijne
XI. deei. Mm 4



5yz. PSALM. CXLT.
ïnieek-ftemme ter oore en verhoor my gunftig, als ick uit mijne nooden tot WfJ(6§^,g,ö«»vlflw sO. „ : nejjsvqt
2. Laet mijne fmeeking gunst vinden in uwe oogen, (a) Mijn gebedt worde geftelt en zy U even zoo aengenaem , als het lievlyk reuckwerck voor uw gunftig aengefichte : de opheffinge mijner handen , met weike mijne ernftige gebeden gepaerd gaen, zy U ten allen tijde zoo welgevallig [ah] het avont-offer.
3. HEERE, fet een wacht voor mijnen mont: beteugel denzelven , dat ik niets ohbedachtzaems fpreken moge : behoedt de deure mijner lippen , of zet eene fiuitivg voor de putting, dat is de opening mijner lippen, dat 'er geene onbetamelyke redenen uit mogen voortvloejen.
4. En neygt mijn herte niet tot, maer houd het zelve terug van een quade fake en van ondeugende han-r relingen. Bewaer my, om eenigen handel in godtloofheyt te handelen, met mannen die ongerecht tigheyt wercken: om my aen saul en zijne Hovelingen , ter vergelding van hunne wreede mishandelingen, te wreken : ende draeg toch zorg, dat ick niet en ete van hare leckernyen, dat ik my niet fchuidig make aen zulke grouwzame handelingen , als in welke zy hun vermaek , en als ware 't hunne lekkerny ftellen.
david verklaert bier, wat 'er in zijn gemoed omgegaen was, en hoe hy omtrent den heer verkeerd had, toen hem in de wildernis, by den heuvel Hachila, gelegenheid gegeven was om saul van kant te maken, 1 Sam. 26.
5. Bewaer my, dat ik het voorbeeld der boosdoenderen zou naervolgen. De rechtveerdige flae my liever en beftraffe my fcherpelyk, 't fal weldadigheyt zijn, ende hy beftraffe my, 't fal zoo aengenaem als olie des hooits zijn, het en fal mijn hooft niet breken niet rauw maken of benadeelen, maer het zelve in tegendeel heelen; want nogh fal oock mijn gebedt [voor hen] zijn in hare tegenfpoeden, zoo zeer zal ik my verplicht rekenen, *en zulken, die my beftraffen en vermanen.
Anders
00 Exod. capp. 20< ende 30. Openb. 5: S. ende 8: 3.



PSALM. CXLI. 553
Anders kan men het, op de volgende wijs, vertalen en opvatten: „ De rechtvaerdige God zou my, wanneer ik wraek „ nam van mijne vyanden , op eene gevoelige wijs Jlaen „ en ftraffen, God, hoe zeer hy de weldadigheid zelve zy, „ zou my bejlraffen. Trouwens, zulk eene handelwijs zou
my des te minder pasfen , omdat ik van God zeiven tot „ Koning over Israël gezalvd ben. De olie des hoofds, de ,, olie met welke ik tot Koning in sauls plaets gezalvd ,, ben , moet mijn hoofd niet. rauw en met bloéd bemorst ,, maken,,gelijk het wezen zou wanneer ik wraek nam van ,, saul. Mijne zalving vordert geene wreedheid van my, ,, maer zachtheid en toegevendheid. Ik heb eenen afkeer „ van saul eenig leed te doen : want, na zoo veele en ,, langduurige mishandelingen, is mijn gebed nog ten goede „ van mijne vyanden; ik bid nog om hunnen voorfpoed, in ,, weerwil van al het kwaed het welk zy my aendoen."
6. Ook hebben mijne vyanden, reeds in een voorig geval , ondervonden, dat ik hunnen ondergang niet bedoelde. Hare Richters, de voornaemfte. hovelingen van saul , zijn aen de zijde der fteenrotze, toen de Koning in de fpelonk inging, vrygelaten geweeft, i Sam. 24: 4. ende toen hebben zy gehoort , dat ik geene fcheldwoorden tegen mijnen vervolger heb voortgebracht, en nog veel minder mijne handen heb willen flaen aen zijn leven; toen zijn zy getuigen geweest van mijne redenen, welke ik tot saul gefproken heb , en zy zullen van mijne woorden erkennen moeten j datfe aengenaem waren, 1 Sam. 24: 9-23. btesc
7. Ondertusfchen heeft dit mijn zachtmoedig gedrag, het hart van mijne vyanden nog niets geleenigd, zy vervolgen my en mijne mannen tot het uiterfte. (bi) Onfe beenderen zijn als het ware verftroyt aen den mont des grafs, wy zijn telken oogenblik in gevaer van ons leven. Zy doen met ons , gelijck of yemant op der aerde [yet] geklooft ende verdeylt hadde , zy handelen
(20 Ezech. 37: 1, — ii, i2. XI. BEEL. Mm 5



J54 PSALM. CXLL
met ons als een landman met de aerde, wanneer hy dezelve met de ploeg fnijdt en klievt.
8. Doch hoe hoog de nood ook klimme, hoe dreigend het gevaer ook wezen moge, op u mijnen «machtigen en gunftigen Befchermer, zijn mijne oogen met een geloovig vertrouwen gevestigd. Van U HEERE Heere: die machtig en getrouw zijt, verwacht ik mijne verlosfing: op u betrouwe ick, hoe donker het 'er ook moge uitzien, en ontbloot mijne ziele niet van uwen byftand en uwe vertroosting.
9. Bewaert my voor de listige lagen van mijne vyanden, dat ik niet valle in 't gewelt des ftricks [dien] fy my geleyt hebben ; ende bewaer my [voor] de valftricken der werekers der ongerechtigheyt. #
10. Dat de godtloofe, elck in fijn garen val' len, t'famen tot dat ick fal zijn voorby gegaen.
Eigenlyk ftaen de woorden van vs. 10, in den toekomenden tijd. Zy moeten derhalven niet als eene vloekfpraek, maer als eene voorzegging worden opgevat. „ De godloo„ zen , die my -zoo onrechtvaerdig vervolgen en mishan„ delen , zullen 't zamen in hunne kuilen vallen , welke zy „ voor my gegraven hebben. Maer ik zal daerentegen ge„ duurlg wel gemoed en bevoorrecht voorbygaen , als eea „ zegepralend held."
PSALM. CXLII.
1. T^En Onderwijfinge Davids, een Gebedt,
als hy in de fpeloncke was. Over de benaming van Onderwijzing, vergelijke men Pf. 32: 1.
De gelegenheid by welke david dit gebed in dichtmaet heeft opgefteld, wordt dus voorgedragen; als hy in de fpelonke was,
Ver-



PSALM. CXLII. 555
Verfcheidene malen is david , geduurende zijne vlucht voor de vervolgingen van Koning saul, in fpelonken geweest. — Toen hy van achis was wedergekeerd , vluchtte hy in de fpelonk van Adullam, in het ervdeel van Juda, als waerin zijne, bloedverwanten, met verfcheidene andere mannen, tot hem kwamen. Hy bleev 'er zich ophouden, tot dat de Propheet gath hem zeide, van daer te gaen naer het woud Chereth , i Sam. 22. — Naderhand onthield hy zich in de woestijne Ziph, dan eens in eene fpelonk, dan op eenen heuvel, 1 Sam. 23. — Na het aftrekken van saul tegen de Philiftijnen, onthield hy zich in de fpelonk van Engedi, 1 Sam. 24. — Welk eene fpelonk wordt nu hier bedoeld?
Wy denken aen het laetfte geval. Hier henen fchijnen ons verfcheidene byzonderheden van dezen Pfalm te wijzen. david was in groote benauwdheid, zoodat zijne ziel als in de gevangenis ware , vs. 3, 8. Hy werd nagejaegd door vervolgers, die machtiger waren dan hy, vs. 7. Zijne vyanden hadden hem listige lagen gelegd, en zijn toeftand was naer het uitwendige geheel hoopeloos, vs. 4, 5. Niets bleev 'er voor hem overig, dan alleen tot God de toevlucht te nemen ; fchreijen , bidden , fmeeken , en roepen waren zijn eenige wapentuigen, vs. 6.
Alle deze byzonderheden pasfen op geen geval beter, dan op het laetstgemelde. — Toen david in de fpelonk Adullam verkeerde , werd hy door saul wel gehaet, maer nog niet vervolgd, 1 Sam. 22. — In de woeftijne Ziph en Maon , was david niet als een gevangene: want hy ging aen; de eene zijde van den berg en saul aen de andere, 1 Sam. 23. Ook kon david in dat geval niet zeggen, dat 'er niemand was die voor hem zorgde : want jonathan was hem daer komen opzoeken en bemoedigen, vs. 16. — Maer het laetstgemelde geval , beantwoordt volkomen aen de opgegevene kenmerken , gelijk by de uitbreiding nader blijken zal.
Vs. 2, 3. fpreekt de Dichter vaneen heer in den derden perfoon , daerna. wendt hy ïijne aenfpiaek on/niddelyk Xl DEEL.



556* P S A L M. CXLII.
tot zijnen God, vs. 6. —.Hieruit hebben fommigen aenleiding ' genomen , om eene fpraekwending te ondcrftellen • zoodat david eerst zijne redenen zou richten, tot de mannen die hem vergezelden, en getuigen waren van zijn fcbuldeloos gedrag, en daerna zijne tael tot den heer wenden zou. — Wy voor ons evenwel, zouden dit lied al zoo liev befchouwen, als eene heilige alleenfpraek van den lichter met zijn eigen gemoed; in het welk hy zijn voornemen, om zich biddende tot den heer te wenden, niet alleen verklaert, maer ook werkelyk ter uitvoering brengt; zoodat zijn voornemen om den heer te bidden, met het gebed zelve werkelyk achtervolgd worde.
I. Eerst dan betuigt david zijn voornemen, om zich in zijnen nood al biddende tot den heer te wenden,
ral'n*:1bcJb ai teihe-fhev öi fcnsrf ^m'-n -~
II. Daerop volbrengt hy dit voornemen werkelyk, vs. 4-8.
A. Klagende over zijne benauwde omftandigheden , vs.
B. Biddende om verlosfing, vs. 6-8.
2. Ick riep met mijn ftemme,. eigenlyk ftaet 'er in den toekomenden tijd, ik zal ernftig biddende , uit mijne benauwdheid roepen tot den HEERE, ick fmeeckte of zalfmeeken tot den HEERE met mijn ftemme.
3. Ick ftortte mijn klachte uyt, of ik zal mijne Machte door overvloedige redenen, en eene omftandige vermelding van mijnen treurigen togftand, uitjlorten voor fijn alziend aengefichte : ick gaf te kennen , of zal uitvoerig te kennen geven, voor fijn aengefichte mijne benaeuwtheyt, in welke ik thans verkeer.
4. O) Als mijn geeft in my overftelpt was, door dwaesheid en moedeloosheid, zoodat ik geheel moedeloos was, fo hebt gy heer! alwetende Richter! mijn padt gekent: Gy hebt gezien dat ik onfchuldig vervolgd wierd, en my geduurig eenen weg ter ontkoming geopend.
ifldVOl 3} 3CtÏ333s3asb abjUd jam omxn nswu rjMij'n» fO) Pf. 77: 4-



P S A L M. CXLII. SS?
Mijne vyanden vervolgen my met list en geweld: Sy hebben my eenen ftrick verborgen op den wegh dien ick gaen foude. <s neneben
david was thans in de woeftijne, en wel op de rotzen. Men had zijne gangen verfpied, men vervolgde hem alom, en had zoo het fchijnt alom wachten gezet, om hem in den. eenen of anderen ftrik te doen vallen.
5. Ick fagh uyt ter rechterhant naer hulp en byftand, ende fiet fo en was daer niemant die my kende, die mijne onfchuld erkende, en gereed was om my hulp te bewijzen, daer en was geen ontvlieden voor my: de vlucht was Voor my vergaen , nae menfchelyke uitzichten had ik geene uitkomst te wachten; niemant forgde voor of vraegt naer mijne ziele, niemand verneemt naer mijnen welftand: voorheen is jonathan nog wel eens gekomen, om mijne hand te verfterken in God; maer nu ben ik geheel verlaten , en 'er is niemand die naer my omziet.
6. Tot U riep ick of heb ik geroepen, o HEERE: ick feyde in mijn hart tot den heer , Gy alleen zijt mijn toevlucht, en in ftaet om my te beveiligen. Gy zijt mijn (b) ervdeel en hoogfte goed, in 't lant der levendigen op deze-aerde.
7. Let en vestigt eenen gunftigen aendacht op mijn g'efchrey, want ick ben feer uytgeteert, de krachten van mijn lichaem zijn verminderd , en de fterkte van mijnen geest is uitgeput: o God van mijn vertrouwen! (c) reddet my door uw gunftig Alvermogen, uit de handen van mijne vervolgers, want fy zijn onvergelijkelyk machtiger dan ick. Het geringe aental van 600 mannen, die my vergezellen, is niet beftand tegen de overmacht van saul , die met 3000 mannen omringd is.
8. Voert mijne ziele uyt deze fpelonke, die voor my de akeligfte gevanckeniffe is, daer ik van alle kanten door vervolgers ben ingefloten. Geev my daerdoor ftof, om uwen name met blijde dankzegging te loven;
: '1* ."N f
(i) Pf. tS'. 5. (r) Pr. 41: *. ende 79: 3. ende 116:').
XI. DEEL.



558 PSALM. CXLlI.
de rechtveerdige in Israël, fullen my met allerfel gelukwenfchingen omringen , en van alle kanten tot my toevloejen , wanneer gy wel by my fult gedaen en my uit mijne benauwdheden zult verlost hebben.
■.. .yctjbainavQ aiooig- anaa ruw gnib'inasjl -arm''ale ïaisra go Jib., X&i .otifnaünaaoos isb sniisnav ab'jüb , vd .Vis'
PSALM. C XLIII.
J^Eze Pfalm behelst een gebed, in het welk de bedrukté Spreker , uit de diepte van zijne benauwdheid, tot God roept, en ernftig bidt om eene fpoedige verlosfing.
david is de Dichter, blijkens het opfchrivt. — Maer, by welk eene gelegenheid heeft hy dit zangftuk opgefteld f Drie gevallen komen wel voornamelyk in aenmerking.
Sommigen denken aen het geval, het welk wy vinden 1 Sam. 21, wanneer david zich voor achis veranderde. —* Anderen meenen , dat david dit lied gedicht hebbe by dezelvde gelegenheid , als den onmiddelyk voorgaenden CXLIIften Pfalm. — Nog anderen zijn van oordeel, dat de onnatuurlyke opftand van absalom aenleiding gegeven hebbe, tot het dichten van dit zangftuk.
De laetfte gedachte fchijnt ons de meest aennemelykfte. — Het is waer, 'er komen verfcheidene uitdrukkingen in dezen Pfalm voor, welke uit zijne benauwende omftandigheden , geduurende de vervolgingen van saul, zeer wel kunnen verklaerd worden; maer met dit alles, ontmoeten wy hier ettelyke byzonderheden, welke meer toepasfelyk fchijnen op de muitery van absalom. — 1. david noemt zich vs. 2, 12. de knecht des heeren, en ontleent zijne pleitgronden uit die betrekking. Maer , deze naem wordt hem meer byzonder gegeven, nadat hy, als Gods Stedehouder, tot Ko» ning van Israël verheven was. 2.s david fpreekt hier byzonder vs. 5. van zulk eene benauwdheid, welke hem overgekomen is , niet in zijne jongere jaren , maer in zijnen meer gevorderden lèevtijd , toen hy reeds veelvuldige blij* • ken,



PSALM. CXL11I. 559
ken, van Gods byzondere gunst en machtige befcherming, ondervonden had. 3. Ook blijkt het uit vs. 2 , dat hier gezien worde op zulk eene benauwdheid en verlosfing, welke david. is overgekomen niet als eene beproeving, maer als eene kastijding van eene groote overtreding. Voeg 'er 4. by, dat de vertaling der zoogenaemde LXX. dit opfchrivt boven dezen Pfalm hebbe, een Pfalm davids , toen 'zijn zoon hem vervolgde. Indien nu de gemelde Griekfche Overzetters niet een Hebreeuwsch handfchrivt gebruikt hebben, in het welk deze woorden gelezen werden; volgt 'er evenwel zoo veel uit, dat dit begrip toen ter tijd algemeen geweest zy.
Meer byzonder, komt het ons waerfchijnlyk voor , dat david dezen Pfalm niet zoo zeer in het begin, als wel in den laetften tijd van dezen opftand gedicht hebbe. — Vs. r. fchijnt hy voor te komen als iemand, die al meermalen in dit geval, gebeden en fmeekingen tot God had opgezonden. — Ook teekent hy zich als iemand, die in zulk een hachlyk tijdsgewricht verkeerde , dat zijn leven en zijne tijdelyke belangen, in het meest dreigend gevaer waren. — Wijders, doet hy zich voor als iemand, die in onzekerheid was, en niet wist, welken .weg van middelen hy ter zijner uitredding moest inflaen, vs. 10. — Eindelyk zijn gebed, vs. 8. doe my uwe goedertierenheid in den morgenftond liooren geeft ons aenleiding om te denken , dat wy ons david moeten voorftellen, als by den nacht met God worstelende; terwijl hy eenen geduchten en beflisfchenden dag, met een beevend hart te gemoet zag.
Wanneer wy het een en ander zamen nemen , fchijnen wy ons de zaek zoo te moeten voorftellen, dat david hier voorkomt, zoo als hy in het ftille eenzame, met God werkzaem was, in dien bangen nacht, die den dag vooraf ging op welken de beflisfchende veldflag, tusfchen zijn leger en dat van den ontaerten absalom, geleverd werd. —Toen zag het 'er voor hem allerhachlykst uit; toen was hy in verlegenheid, wat hy doen en kiezen moest, het zy verder te vluchten, het zy eenen veldflag te wagen.
XI. DEEL.



$&> PSALM. CXLI1L
I. Het eerfte deel van dezen Pfalm, behelst een meet algemeen gebed, in het welk david fmeekt om blijken van Gods gunst , eene genadige verhooring , en uitredding uit zijne benauwdheid, vs. i - 6.
II. In het tweede deel, -dringt hy om het een en ander meer byzonder aen, vs. 7-12.
1. Een Pfalm Davids. O HEERE, hoort mijn ernftig gebedt, het welk ik uit mijne benauwdheid tot U opzend , in gunst en met ontferming ; neygt de ooren tot mijne ootmoedige en aenhoudende fmeeclcingen ï verhoort my nae uwe waerheyt, volgens de bemoedigende belovten welke Gy my gedaen, en nae uwe gerechtigheyt, naedien ik, ten aenzien van mijne vyanden eene rechtvaerdige zaek heb ; hoe zeer ik voor U fchulJKg ben, en deze oordeelen, door mijn fchroomelyk wangedrag, in de zaek van bathseba , rechtvaerdig verdiend heb.
2. Ende en gaet niet in 't gerichte met itty. Betrek my uwen knecht, die als uwe Stedehouder, de Koning ben van Israël, niet voor uwe vierfchaer, oln mijn beftaen en handelingen volgens den eisch van uwe wet te beoordeelen , en my nae mijne daden te vergelden. Al dit kwaed , onder het welk ik thans zuchten rrioet, kon t my rechtvaerdig over, ter kastijding van mijnen fchandelyken val, in de zaek van bathseba. Gedenk evenwel, dat ik uw knecht ben, en bewijs my barmhartigheid: (a) want niemant die leeft , geen mensch wie hy ook wezen moge, fal voor uw aengefichte in uwe tegenwoordigheid, en.voor uwe rechtbank, rechtveerdigh zijn of beftaen kunnen , wanneer Gy nae] het geftrenge van uwe rechtvaerdigheid, en den eisch der wet, met hem handelen wilt; zoodat alle menfchen zouden moeten verlooren gaen, wanneer Gy met my, die geloovig op U vertrouw, op de gezegde wijs in het gericht wildet treden. Ik beroep my dus, van uwe rechtvaerdigheid, op uwe oneindige barmhartigheid in den beloovden Verlosfer.
3. Ver-
C«) Rom. capp. 3. ende 4. Galat. capp4 3. ende 4»



PSALM. CXLIII. 5<5t |i Verlaet my niet, en ftraf my niet nae mijne verdienden; daer ik, door ontaerte vyanden, op eene Godvergetene wijs, tot het uiterfte gebracht ben. Want de Verbasterde vyant, mijn eigen zoon absalom met zijne raedslieden en medeftanders, vervolgt mijne ziele en zit my van naby op de hielen, om my van het leven te berooven; hy vertreedt mijn leven ter aerde, en beoogt niets minder dan my tot ftof te verbrijzelen; hy legt my in duyfterniffen, als de gene die over lange doot zijn. Eigenlyk ftaet 'er: hy doet my zitten als een treurende en rouwklagende, in duistere, in eenzame en donkere plaetfen; om my als levendig té begraven, by al het volk uit het hart te dóen vergeten worden ', dü de gene die over lang dood en vergaen zijn, zoodat 'er aen hun niet meer gedacht worde..
Anders zou de laetfte uitdrukking: als de gene die over lang dood zijn , kunnen beteekenen: gelijk de zulken, die door het vonnis van den Richter beftemd zijn , om eene fchandelyke doodftraf te ondergaen, en reeds van dat uur af voor dood gerekend worden.
4. Daerom wort mijn geeft overftelpt in my, ihijn gemoed is met droefheid en hartzeer, als met een kleed en eene dikke wolk overdekt, mijn herte is verbaeft in 't midden van my, door de ontzettende geruchten welke ik geduurig hoor, en door het befef van mijn hachlyken toeftand. Door het een en ander, ben ik geheel verbijsterd en buiten raed, niet wetende wat ik doen of beginnen moet.
5. (b) Ick gedencke aen de dagen van oudts, aen het gene my in de dagen mijner jongheid wedervaren is; vooral geduurende de vervolgingen van saul: ik herinner my de geduchte doodsgevaren, in welke ik zoo dikwijls verkeerd heb, als mede de onverwachte middelen en wegen, door en langs welke de heer my heeft uitgeredt; ick overlegge en overdenke heer, alle uwe gunftige daden ten mijnen behoeve verricht; ick fpre»
CS) Pralm 7jt 6, i u XI. DEEL, f^n



5Ö2 PSALM. CXLIII.
ke by my felven van de wercken uwer handen, en de blijken van Alvermogen , waerdoor ik meermalen uit onoverkomelyke zwarigheden ben uitgeredt.
6. Ick breyde daerom, in overtuiging van uwe macht, mijne handen al biddende uyt tot u: die hooger zijt dan alle de hoogen, en alleen machtig om my te verlosfen , daer alle gefchapene krachten te kort fchieten s mijne ziele is voor u, als een dorftigh lant, gelijk een dor en uitgedroogd land als het ware naer den regen hijgt, zoo verlang ik ook naer uwe hulp. Sela!
7. Verhoort my haeftelick HEERE, en verleen my eene fpoedige verlosfing. Stel de verhooring van mijne ernftige en aenhoudende fmeekingen niet langer uit: want mijn geeft befwijckt, en wordt door kwijnen*» zielverdriet geheel verteerd ; en verbergt UW gunftig aengefichte niet langer van my: onthoud my de blijken van uwe goedertierenheid niet langer: want ick foude gelijck worden den genen die, volgens het vonnis van den Richter , met eenen fchandelyken dood geftraft worden , en welker lichamen met fchande en verachting in den kuyl dalen. By de Rebellen is het om mijn leven te doen: uit aenmerking van hunne groote overmacht heb ik , menfchelyker wijs, niet anders te wachten , dan dat ik met mijnen zwakken aenhang zal geflagen worden; en daer uit zullen godlooze lastermonden aenleiding nemen, om te zeggen, dat ik, als een Belialsman, door Gods rechtvaerdige wraek ben omgekomen.
8. In dezen benauwden nacht, maekt mijn beangftigd gemoed, dat mijne oogen geene fluimering toelaten. Ach! dat de dag van morgen, in welken de zaek zal beflischt worden tusfchen my en de oproermakers, een dag van blijdfehap wezen moge ! Doet my uwe goedertierenheyt in den morgenftont hooren, en de blijken van uwe gunst vroegtijdig ondervinden: want ick betrouwe op u, hoe hulpeloos en wanhopig het 'er, nae den mensch, moge uitzien: maeckt my bekent den wegh dien ick te gaen hebbe, en de middelen welke ik by de hand moet nemen, in deze gansch zeer. zorgelyke om: 1330 1> ftan-



PSALM. CXLIII. 503
ftahdigheden, om mijn leven en mijne kroon te redden : (c) want ick heffe mijne ziele tot u op, om van u Wijsheid en beftuur te verzoeken.
9. Reddet my, HEERE, van mijne ontaerte en machtige vyanden , die zich reeds in het vooruitzicht van mijnen ondergang verheugen : by u fchuyle ick , of by u is mijne verfchuiling, by u alleen zoek ik mijne befcherming en uitredding.
10. Leert my uw welbehagen doen; en my betamelyk te gedragen in dezen donkeren proevweg ; maer leer my nu vooral, hoe ik in deze hachlyke omftandigheden moet te werk gaen , om voor mijne behoudenis te zorgen , en welke maetregelen ik nemen moet omtrent mijne vyanden. Niet alleen ben ik, door verdriet en hartzeer, Verbijsterd en buiten raed ; maer alle menfchelyke wijsheid fchiet in dit geval te kort. Zal ik eenen veldflag wagen tegen eene groote overmacht, tegen mijnen eigenen 2oon, die my vast van naby op de hielen zit? of zal ik verder voortvluehten, en het ganfche land aen den ontaerten jongeling overlaten ? of wat zal ik anders doen ? God der wetenfchappen! geev my wijsheid, en leer my in dit geval uw welbehagen doen: want gy zijt mijn Godt: ik vertrouw op u , en Gy hebt my als uwen knecht ds grootfte belovten gedaen : Uw goede Geeft die altoos bereid is, den genen by te ftaen die hem zoekt, geleyde my in een effen lant, op den rechten weg welken ik bewandelen moet, om Op de beste wijs uit deze zorgelyke omftandigheden gered te worden; op zulkere weg, alwaer geene hoogten zijn daer men,over ftruikelen, noch diepten in welke men vallen kan; daer ik veilig ben tegen alle listige en geweldige aenflagen van mijne vyanden.
11. O HEERE, maeckt my levendigh, red rnjr uit dit dreigend docdsgevaer, beveilig mijn leven en bemoedig mijnen verflagenen geest; en ik vertrouw, dat Gy my eerlang op deze wijs zult levendig maken , om uwes naems wille, ter verheerlyking van uwe Volmaektheden*
CO Pr. 25: 1. XI. DEEL, Kn ?,



564 P S A L M. CXL1II.
en opdat ik met alle oprechten , uwen naem blymoedig loven moge: voert mijne ziele uyt de benaeuwtheyt, om uwe gerechtigheyt, welke U aenfpoort om mijne'rechtvaerdige zaek tegen mijnen ontaerten zoon'te handhaven.
12. Ende roeyt mijne vyanden uyt, eigenlyk ftaet 'er in den toekomenden tijd: En Gy zult mijne vyanden, hoe talrijk en machtig zy ook wezen mogen, uitroejen , om uwe goedertierenheyt, ende brengtfe ornme, alle die mijne ziele beangftigen: eigenlyk ftaet hier in den voorledenen tijd, gelijk Gy hen alle hebt omgebracht, die geduurende de vervolging van saul, mijne ziel beangftigden. Ik houde my verzekerd, dat Gy mijne zaek zult handhaven: (d) want ick ben uw knecht, de wettige Koning van Israël, en die my onbepaeld en onverdeeld aen uwen dienst heb overgegeven.
psalm. CXLIV.
DEze Pfalm is, deels een danklied, in het welk davidden heer loovt, voor den zonderlingen zegen, met welken zijne wapenen tot dus ver waren achtervolgd geweest; deels eene fmeekbede om uit eenen nieuwen nood gered te worden.
Maer, wat heeft david aenleiding gegeven tot het opftellen van dezen Pfalm? — Wanneer wy met den inhoud raedplegen , zullen wy bevinden , dat hy zich in eenen dringenden nood bevond. Hy werd gedrongen door vyanden, die vreemde genaemd werden, vs. 6, 10, die talrijk en machtig waren; zoodat zy by groote wateren vergeleken worden, vs. <5. Daerenboven, waren het trouwlooze vyanden ■, die hun gegeven woord fchandelyk verbroken hadden, vs. 8-n. Eindelyk, het waren vyanden
w-i.'«*y-et»6ji aayiB/;..-ï
(<t) Pf. 86: i6i ende iiö: i6.



PSALM. CXL1V. S6$
den die 'er op uit waren , om niet alleen den perfoon van david, maer te gelijk, den ganfchen welvaert van Israël te verderven, vs. 12-14.
Deze nood kwam david over, nadat de heer hem, op eene zonderlinge wijs, uit de handen zijner vyanden geredt had, en nadat hy in zijn Koningrijk bevestigd was, vs. 1, 2.
Wanneer men nu alle deze byzonderheden te zamen neemt, zal men geenen meer gepas ten tijd, en die aen - deze merkteekenen beter beantwoordt, kunnen vinden, dan den tijd van den Ammonietifchen en Syrifchen oorlog , 2 Sam, 10. — De Ammonieten waren vreemden , talrijke en machtige vyanden. Trouwens , zy hadden zich verëenigd met de Syriers van Beth-rechob en van Zoba , met den Koning van Maacha en de mannen van Tob , die een getal uitmaekten van 33000 mannen. - Hier kwamen de Syriers nog by op gene zijde der riviere ; en het getal van deze moet zeer groot geweest zijn, naedien david van dezelve verftoeg 700 wagenen en 40000 ruiteren, 2 Sam. 10. Ook mogten deze vyanden met recht trouwloozen genaemd worden; dewijl de Ammonieten met david in een verbond ftonden: en dat zy het niet alleen op david, maer op het verderv van gansch Israël gemunt hadden, kan men opmaken uit de verbazende menigte, welke zy aenvperden.
De onderftelling dat deze Pfalm , by gelegenheid van dien Ammonietifchen oorlog gedicht zy, wordt daerdoor nog des te waerfchijnlyker; dewijl dezelve voorviel, nadat david reeds veelvuldige en blijkbare verlosfingen uit de handen zijner vyanden ontvangen had, en nadat zijn Throon door den heer bevestigd was, waerop vs. i, %, duidelyk geoogd wordt.
Dit lied heeft twee hoofddeelen.
I, Eerst erkent david , met blijdfehap en dankaegging, da zonderlinge weldaden, welke hy reeds van den ontvangen had, vs. 1-4, XI. DEEL. Nn 3



$66 PSALM. CXLIV.
II Daerra bidt b7, om verlosfing uit de benauwde omftandigheden, in welke hy thans verkeerde, vs. 5-15,
1. [Een Pfalm] Davids. Cefegent en geloovd zy de HEERE, door al wat adem heeft, en vooral door my die zoo zonderling beweldadigd ben. De heer is mijri rotzfteen, op welken ik veilig vertrouwen kan, en door wiens macht ik beveiligd word. Hy is het , (a) die mijne handen onderwijft ten ftrijde: mijne vingeren ten oorloge : meermalen zijn mijne omftandigheden zoodanig geweest , dat wanneer de heer my niet onderfteund en onderricht had, hoe ik handden moest, zou ik nimmer overwinnaer hebben kunnen wezen.
2. Mijne goedertierenheyt, ende mijne burgt, mijn hoogh vertreck, ende mijn bevrijder voor iny; mijn fchilt, ende op wien ick my betrouwe: (ö) die mijn volck my onderwerpt.
Hier ontmoeten wy zeven onderfcheidene gezegdens, omtrent den heer. — Er fchijnt eene zekere orde in waergenomen. Te weten, het eerfte gezegde wordt met het tweede , het derde met het vierde, en het vijfde met het zesde, door de koppelletter ende verbonden; terwijl het zevende of laetfte op zich zelvs ftaet. De zes eerfte gezegdens fchijnen daerom, tot één hoofdbedoelde. te behooren; terwijl de laetfte uitfpraek het ander hoofdbedoelde uitmaekt. — Wat is 'er derhalven natuurlyker, en meer overeenkomftig het verband vs. 1. dan dat, gelyk david den heer geëerbiedigd had , als zijnen rotsfteen ter beveiliging, en zijnen onderwijzer in den krijg, ook die zelvde orde vs. 2. wordt waergenomen ? De zes eerfte gezegdens, zullen derhalven dienen ter bevestiging en uitbreiding van deze uitfpraek, dt heer is mijn rotsftten ; en het zevende gezegde, zal een bewijs zijn van de laetfte betuiging, de heer onderwijst mijne handen ten ftrijde, en mijne vir.geren ten oorloge.
De Onzen hebben de laetfte uitfpraek dus overgezet, iie mijn volk my onderwerpt, zoodat 'er de onderwerping
'van
00 2 Sa<n. 2ï: 35. PC 18: 35. (F) 2 Sam. 22: 48. Pf. i3: 48.



PSALM. CXLIV. 5Ó7
van gansch Israël, aen davids heerfchappy, na den dood van saul en zijne zoonen, door zou .aengewezen worden, — Dan, wy zouden liever denken , dat david het oog hebbe op de onderwerping der Heidenfche volken , welke hy overwonnen had , en het vertalen : die de volken aen my onderwerpt; te meer, omdat het Hebreeuwfche woord onderwerpen , zulk een onderwerping beteekent , waerdoor men iemand met zijnen voet treedt; van daer zegt het, iemand met geweld averlieerfchen , het gene immers niet past op de Israëlieten, maer zeer wel op de omliggende vyanden. Ook ftrookt deze opvatting eigenaertig met het verband vs. i, daer david betuigt, dat de heer zijne handen ten Jltijde onderwezen Iiad , enz. het gene weder niet op Israël ziet, maer op vreemde wolken.
Dus luiden de eerfte gezegdens, mijne goedertierenheid en mijne burcht. — Het is als of de Dichter zeide: ,, De , heer is voor my de goedertierenheid en lievde zelve.
Wanneer ik van machtige vyanden omringd en aenge„ vallen werd , heb ik de kennelykfte blijken ondervon„ den, dat God my genegen was, om zich mijne zaek en 3, belangen aen te trekken , en om in mijne nooden te „ voorzien. De heer is meermalen voor my eene burcht „ geweest, eene plaets van veiligheid, wanneer Hy my, „ in tijden van gevaer, tegen mijne vyanden befchermd „ heeft."
De Dichter voegt 'er nog twee uitfpraken by : mijn hoog vertrek en mijn bevrijder voor my. — Een hoog vertrek is een hooge berg of fteile fteenklip , op welken men voor den vyand ongenaekbaer is. De Dichter wil zeggen, dat de heer hein, buiten en boven het bereik van zijne vyanden, in veiligheid gefteld hadde. — Het gevolg was , dat de heer zijn bevrijder geweest ware voor Item; dat is zijn getrouwe bevrijder , die het wel met hem meende, en geduurig voor hem waekte.
Hierop volgen nog twee gezegdens : mijn fchild en ep wien ik my betrouw. — De heer was hem tot een fchüi geweest, door hem, tegen zijne vyanden en hunne verdervelyke pogingen, gunftig tü befchsrmeni en dagr^in
XI. deel. Era 4



5*58 PSALM; GXL1V.
had hy zich ook op God betrouwd. Hy gebruikt een He^ breeuwsch woord, het welk in de eerfte beteekenis zegt, iemands flip aen te grijpen. Dit is de gewoonte van menT fchen die in nood zijn , en de flip van hunnen befchermer aengrijpen, om daerdoor aen te toonen , dat zy by. hem hulp en veiligheid zoeken. — Zoo had david ook gedaen toen hy in nood was, hy had God tot zijnen befchermer gekoozen, en het naer den heer gewendt, om by Hem hulp en veiligheid te zoeken.
De zes eerfte gezegdens, dienden derhalven ter bevestiging van het gene david. vs. ia. gezegd had, dat de heer zijn rots/teen was, ter zijner beveiliging.
Hy had 'er bygevoegd: de heer onderwijst mijne handen ten Jlrijde , mijne vingeren ten oorloge. — Dit was uit de gevolgen gebleeken; daerom zegt hy, die my de volken onderwerpen heeft. Hy heeft het oog op de omliggende volken, die aen zijne Heerfchappy onderworpen, en hem dienstbaer geworden waren, 2 Sam. 8.
3. Mijne dankbaerheid voor Gods uitnemende wedden , moet des te grooter zijn, naer mate ik onwaerdig ben. O HEERE, (c) wat is de menfche, de Adam, de ftoffelyke mensch gelijk ik ben , dat gy, die zoo. oneindig hoog verbeven zijt, hem met eene byzondere aendacht kent? dat Gy zorgen wilt voor zijne belangen? wat is de zoon vanEnofch, het kint des broozen en ftervelyken menfchen, gelijk ik hen met al mijnen Koninglyken luister, dat gy het achtet en met weldaden vereert?
4. De (d) menfche, de zondige Adam, is de ydelheyt gelijck; hy heeft geen wezen, of immers niet het rechte wezen. Hy heeft zijne gelijkvormigheid aen God verlporen, en jaegt niets anders na dan de ydelheid: fijne dagen die zijnen korten Ieevtijd uitmaken, zijn (e) als een fchaduw, die wel eenige vertooning maekt, maer. evenwel geen wezen heeft, en wel als eene voorbygaende fchaduwe, die zich zoo eens vertoont, en,
daerop,
00 Job ?}-i7. piain, & 5. end* 31: 8. Hebr. 2: 6. 60 Pf. 3<j: C ende 621 10, (?j j0b 3: 9. ende 14: 2, 3. Pi. 102: 12.



PSALM. CXLIV. 569
daerop weder verdwijnt; zoodat men 'er zich naderhand nauwlyks een denkbeeld van maken kan , wat en waer dezelve geweest zy. Zulk een nietig mensch ben ik pok, en evenwel heeft de heer my zoo zonderling uit enkel vrye gunst beweldadigd.
Op deze Dankbetuiging , last nu de Dichter zijne emjligs Jmeekbede volgen, vs. 5-15. — A. Het gebed vinden wy vs. 5.10. B. den aandrang vs. 11-15.
5- (ƒ) Neygt uwe hemelen , HEERE , ende daelt neder: (g) raeekt de bergen aen, datfe roocken.
6. (h) Blickfemt blickfem, ende verflroytfe: (i) fendt uwe pijlen uyt, ende verdoetfe.
In deze woorden , bidt de Dichter om het verderv zijner vyanden. — Maer moeten deze uitdrukkingen, eigenlyk en nae de letter, dan nae den fchilderacht'igen trant der Oosterlingen, worden opgevat?
Neemt men het op de eerfte wijs, dan bidt david , dat de heer zijne vyanden op eene buitengewoone wijs, en wel door een ontzachlyk onweder, verfchrikken, verjagen, en verdelgen wilde. — Verkiest men het andere, dan begeert hy, dat de heer zijne geduchte wraek over zijne vyanden openbaren wilde, op zulk eene wijs, dat zijne hand en ftraffende rechtvaerdigheid daerin niet minder blijkbaer ware, dan wanneer zy onmiddelyk door een onweder verdelgd wierden.
Wy voor ons, zouden het lievst op de laetstgemelde wijs begrijpen: niet alleen omdat dergelijke fchilderachtige vertooningen meermalen voorkomen, gelijk by voorbeeld Pf. 18: 7-20; maer voornamelyk , omdat wy geene van davids oorlogen kunnen aenwijzen, in welke zijne vyanden door zulk een onweder, in den eigenlyken zin, ver- • delgd zijn. Immers niet in den Ammonietifchen oorlog,
XI. deel. Nn 5



57o PSALM. CXLIV.
wanneer de vyanden niet onmiddelyk door Gods onweders verfchrikt, maer door middel van davids wapenen overwonnen zijn, 2 Sam. 10.
Dat de Dichter , om zoodanig eene verdelging van zijne vyanden, bidden mogt, zal niemand in twijfel trekken, die in aenmerking neemt, dat deze oorlog aen de zijde der Ammonieten alleronrechtvaerdigst was, en dat zy zich daerdoor Gods geduchte ftraffen tot hun verderv hadden waerdig gemaekt. — Daerenboven , dat david deze bede niet uit eenen perfooneelen haet, tegen deze vyanden hebbe uitgeboezemd , maer uit eene betamelyke zucht tot zijne eigene beveiliging, en als Koning tot heil van zijn land en volk,blijkt allerduidelykst uit de volgende woorden, vs. 7, 8.
7. Steeckt heer, die uwen Throon in de hemelen gevestigd hebt , uwe handen van der hoogte uyt: betoon, in het verdelgen van mijne vyanden, dat Gy een onbeperkt Alvermogen bezit; ontfet my door uwe kracht, verlos my uit mijne tegenwoordige benauwdheid , ende ruckt my uyt de handen mijner vyanden, die als groote wateren tegen my aendruifchen : red my uyt de hant der vreemden: van het geweld der afgodifche Heidenen.
g. Zy zijn menfchen van een zeer flecht beftaen. Wekker-monf leugen fpreeckt; ende hare rechterhant is eene rechterhant der valfcheyt. Zy gaen met bedrog en geveinsdheid om ; zy zijn fnoode fchenders van het Verbond, het welk zy met my gemaekt hadden • daer zy my, by mijne komst op den Throon, allerlei betuigingen van vriendfchap en vredes gezindheid gedaen hebben,, en nu hun gegeven woord fchandelyk verbreken, vergelijk 2 Sam. 10: i-3-
9. O Godt, ick fal u , wanneer Gy my de overwinning zult gefchonken hebben, een nieuw dankliedt daertoe opzettelyk vervaerdigd, blymoedig fingen: met de luyte , [endt] het tienfnarigh inffcrument, fal ick U pfalmfingen : ter betooning van mijne dankbaerheid.
10. Het ftaet in Uw vermogen, om my te doen zegepralen. Gy zijt het, die den Koningen overwinninge
geeft;



PSALM. CXLIV. 571
geeft: door hunne wapenen te zegenen. Gy zijt die groot* machtige God, die fijnen knecht David ontfett van den boofen fweerde: het welk zijne vyanden tegen hem, onrechtvaerdig en uit enkel boosheid, hebben uitgetrokken.
11. Ontfett my dan, ende reddet my van de hant der vreemden , wekker mont leugen fpreeckt ; ende hare rechterhant is eene rechterhant der Valfcheyt. Vergelijk vs. 7, 3.
12. Op dat onfe fonen zijn als planten, wekke groot geworden zijn in hare jeugt: onfe dochters als hoeekfteenen , uytgehouwen nae de gelijckeniife van een paleys.
13. Dat onfe winckelen vol zijnde, den eenen voorraet na den anderen uytgeven: dat onfe kudden by duyfenden werpen, \_ja] by tien duyfenr den op onfe hoeven vermenigvuldigen.
14. Dat onfe oflen welgeladen zijn: dat geen inbreucke, noch geen uytval, noch gekrijfch en zy op onfe ftraten.
Er is, die de woorden vs. 12-14. aenmerken, niet als woorden van david, maer als woorden der vyanden, welke vs. 1 ïj befchreven zijn, en door den Dichter fprekende zouden worden ingevoerd; zoodat 'er zeggende zou moeten worden ingelascht. — Volgens deze opvatting , zouden die woorden de fnorkende grootfpraek der vyanden behelzen, wegens hunnen bloejenden voorfpoed; en dan zou vs. 15. moeten aengemerkt worden als de tael van david; waerin hy die fnorking der vyanden zou beantwoorden, en hun onder het oog brengen , dat zulk een bloejende voorfpoed hun op zich zeiven niet met al baten konde, omdat zy God niet tot hunnen God hadden. — Anderen merken deze woorden aen, als de tael ' van david, maer verfchillen dan weder merkelyk , ten aenzien van derzelver bedoeling.
Sommigen befchouwen vs. 12-14. als den hoofdinhoud van dat nieuwe lied, het welk de Dichter den heer beloovd had, en merken dan vs. 10. aen als eene befchiijying van den tijd, in welken david dit nieuwe lied zingen
XL DEEL.



s?a PSALM. CXLIV.
7 de en vs. n. als eene korte tusfchenrede , waerin het voórig gebed herhaeld wordt, mj Volgens dit begrip, Let het eerfte woord niet door opdat vertaeld worden , Ler sewisfehk, voorzeker, onze zoonen zullen zijn als planten, Z Ldt vs'. &m eene bêfchrijving zon- behelzen van den zegen, welken zijn volk na en door die afgebeld ne verlosfing genieten zoude; terwijl dan vs. « eene vermelding zou voorkomen, van het geluk eenes volks, . het welk zoo zonderling gezegend wordt. .
Anderen evenwel, en dit is het meest gewoone begrip, merken vs. 12-15. als woorden van david aen, en wel als een vervolg der fmeekbede vs. n ; of liever als eene bereden met welke dezelve werd aengebonden; beflote?^ eene verklaring van het gevoelen des Dichters, over den gelukkigen toeftand van zulk een gezegend volk, vooral, wanneer zy den heer tot hunnen «God hebben. Wy vêröenigen ons met dit laetfte begrip, het welk ver
vs. ,2-u. vermeld, tot twee hooldfoort^ brengen. De eerfte heeft betrekking tot S inwendigen bloeiftand van een volk. vs. 12-14°, en de aXe tot de bevrijding van alle buitenlandsch ge-
TTÓt^inwendigen bloeiftaet van een volk, brengt de Dichter drie byzonderheden. K De welgefteldheid der huisgezinnen , vs. 12. opda. J« zoonen zijn als planten, enz. - Ten aenzien der Zonen, bidt david dat deze zijn mogten als Wen, welke groot geworden zijn in hunne jeugd of liever, cl w jl het groot worden niet tot de planten , maer , tot de zoonen betrekkelyk is, dat de zoonen groot ge* 1 worden zijnde in hunne jeugd, wezen mogten als planten.
Hy wenscht met één woord, dat de zoonen der IsfaeuLn, die reeds geboren waren, of nog Honden geboren te worden, geene zwakke onderblijvelingen lezen mogten; maer, met het toenemen n tou» jaren, gezond en fterk zijn mogten , gelijk planten cie, diep geworteld zijnde, hoog en weelig opfchie-



PSALM. CXLIV. 573
ten. — Met opzicht tot de dochteren, wenscht hy dat zy zijn mogten ols hoekjleenen uitgehouwen, nae de gelijkenis van een paleis. Onder den naem van hoek' fteenen, worden groote fteenen bedoeld, die aen de hoeken der gebouwen geplaetst worden, om de muuren te onderfchragen en te verfterken. Hoekjleenen uitgehouwen nae de gelijkenis van een paleis, zijn hoekfteenen zoo kunftig en cierlyk bebijteld, als Vorftelyke paleizen plegen bearbeid te worden, De Dichter wenscht derhalven, dat de dochters der Israëlieten , door den weg van het Huwelyk, de huisgezinnen fchragen mogten, en begivtigd zijn met eene fchoone lichaemsgeftalte, welke haer aen Vorftelyke paleizen', in juiste evenredigheid der deelen, kon gelijk maken.
D. Tot den inwendigen bloeiftaet van een volk, brengt de Dichter wijders den voorfpoed van den Koophandel, vs. i3a. dat onze winkelen en onze pakhuizen, vol zijnde, door het groot vertier der goederen, den eenen voorraed na den anderen mogen uitgeven.
X Eindelyk begeert de Dichter den voorfpoed van de Veefokkery, vs. i3b. 14".
A. Met opzicht tot het klein vee, dat onze kudden ly duizenden werpen, ja by tien duizenden op onze hoeven
. vermenigvuldigen, vs. I3b.
B. Ten aenzien van het groote vee , vs. i4a. dat onze Osfen wel geladen zijn. Sommigen vertalen het door Koejen, zoodat hier om de vruchtbaerheid der runderen zoude gebeden worden, Dan, men kan zeer wel by onze Overzetting blijven. De Osfen werden in het Oosten gebruikt, om lasten te dragen of te trekken; zoodat de wensch zy dat de Osfen, door het toenemen van den Koophandel, veel mogten gebruikt worden, tot het vervoeren van lasten en koopwaren.
II. Tot den uitwendigen voorfpoed van een volk behoort ook, dat het bevrijd zy van alle buitenlandsch geweld en binnenlandfche onlusten. Daerom bidt de Dichter,
v XI. DEEL. -



574 PSALM. CXLIV.
vs. I4b. dat 'er geen inbreuk van aenvallehde vyandeü zy, noch uitval om de vyanden te keer te gaen, noch geen gekrijsch, geen geweld van oproer, geen geroep van zulken, die door vyanden vervolgd en mishandeld worden , op onze jlraten.
15. Welgeluckfaligh is het volck, dien'talfoo gaet: maer vooral dan gelukkig, wanneer het alle die zégeningen mag genieten in de Godlyke gunst: welgeluckfaligh is het volck, wiens Godt de HEERE is. Verg. Pf. 33: i2i
PSALM. CXLV.
TN dezen Lovzang worden Gods heerlyke Volmaekthedefi geëerbiedigd, en luisterrijk ten toon gefpreid. — david overdenkt hier Gods oneindige Grootheid, zoo in natuur als in genade allerduidelykst uitblinkende. Overal vindt hy eene ruime ftof om God te verheerlyken. Dan fpreekt hy van Gods Volmaektheden op zulk eene wijs , welkó aentoont, dat hy dezelve met het diepst ontzach eerbiedige. Dan weder fpreekt hy den heer regelrecht aen; zijnen lov vermeldende, en betuigende, dat hy niet alleen maer alle die den heer vreezen, in het befchouwen van Gods Volmaektheden, eindelooze ftof tot lov en dankzegging vinden zullen.
Er is die meenen, dat de Dichter zich töt Vorst messias , den Koning zijner Kerke wende, en van zijn Heilrijk zinge , het welk na zijne verheerlyking, onder den dag Van het Nieuwe Testament zou worden opgericht. —i Dan, voor dit begrip zijn geene voldoende redenen altoos. God wordt hier wel verheerlykt in alle zijne Volmaektheden, voor zoo ver dezelve doorftralen, ook in het Koningrijk der genade; maer 'er zijn geene onderfcheidene kenmerken, welke ons naer de dagen van het Nieuwe Testament henen wijzen. Daerenboven, worden Gods Volmaektheden



PSALM. CXLV. 575
den hier ook geroemd , met betrekking tot het Rijk der natuur, gelijk vooral blijkbaer is, vs. 16. — Ondertusfchen willen wy gaern erkennen, dat God zijne Volmaektheden in de werken der genade, onder den dag van het Nieuwe Testament , met eene byzondere blijkbaerheid geopenbaerd hebbe , en dat david daerop misfchien tusfchen beide , door den Prophetifchen Geest voorgelicht, geoogd zal hebben.
Omtrent den tijd wanneer, en de gelegenheid by welke, david dit lied gedicht hebbe , kunnen wy niets met zekerheid bepalen. Waerfchijnlyk was het een tijd van vrede , omdat 'er in het geheel geene melding gemaekt wordt, van vyanden of derzelver aenvallen. — De gisfing, dat david dit zangftuk in zijne laetfte dagen hebbe opgefteld, wanneer zijn zoon salomo reeds tot Koning gezalvd was, verdient zeer veel opmerking.
Het dichtkundig beleid van dezen Pfalm, verdient nog onze aendacht. Dezelve is , om redenen by Pf. 25. en 119. opgegeven ,. wederom nae de volgorde der Hebreeuwfche letteren ingericht. Alleen is de letter Nun overgeflagen, waer mede vs. 14. beginnen moest, en in hare plaets vinden wy de ietter Samich. — Wanneer wy nu de Griekfche Vertaling der LXX. vergelijken, dan vinden wy aldaer deze woorden, welke in het Hebreeuwsch met de letter Nun beginnen, De heer is getrouw in zijne woerden , en heilig in alle zijne werken. Er zijn die meenen , dat deze woorden ter gemelder plaets moeten worden ingevuld. Maer 'er komen by de LXX. meermalen woorden voor, welke in den Grondtext niet gevonden worden, noch ook noodig zijn. Misfchien hebben de LXX. uit aenmerking van de Alphabetifche orde der letteren , de woorden uit vs. 17. welke byna gelijkluidende zijn met de gemelde, ingevuld. Dit is veel waerfchijnlyker, dan dat het geheele vs. 14. uit den grondtext zou zijn verlooren geraekt. Daerenboven, is het in dergelijke liederen meer gewoon, dat 'er eene letter ontbreekt of verplaetst werd. In de Klaegliederen van jeremias, Kap. 2, 3, 4. vinden wy wel de llah en Gnain, XI. DEEL.



S76 PSALM. CXLV.
rhaer niet in de gewoone orde. Pf. 25. vinden wy tweé2 malen de Resch, daer vooraf de Koph ontbreekt vs. 18, 19, Pf. 25. en 34. vinden wy de He en Van in een vs. terwijl het flotvers zonder letter is. Pf. 37. is de Gnain geheel Uitgelaten.
Wy vinden hier drie voorname hoofdzakeni
ï. Éérst geevt de Dichter zijn voornemen bp, om Öod te loven, vs. 1, 2.
II. Daerop volgt de Lovzang zelv, vs. 3-20.
III. Eindelyk verklaert hy, dat het zijn beftendig voorhënemen blijven zoude, om God te loven, vs. 21.
1. Een Loffangh Davids. Aleph. O mijn Godt* gy Koningh der ganfche waereld, die het bewind voert over alle dingen, en in wiens naem ik, als Stedehouder en Leenman, het beftier heb over uw volk Israël, ick fal u met eerbiedige lovzangen verhoogen: ende alle uwe Volmaektheden, welke door uwen name beteekend worden, met mijn hart, mond, en wandel loven, niet alleen op dezen dag, maer mijn ganfche leven door , en zelvs in eeuwigheyt ende altoos.
2. Beth. T' allen dage fal ick u eerbiedig en dankbaer loven: ende uwen name met alle uwe oneindige Volmaektheden, prijfen in eeuwigheyt ende altoos.
3. Gimsl. (d) De HEERE is oneindig groot, in macht en heerlykheid , ende daerom van alle redelyke wezens feer te prijfen: ende (b) fijne grootheyt is ondoorgrondelick, voor alle eindige vernuften.
4. Daleth. (c) Geflachte aen geflachte fal in eene opvolgende reeks, uwe groote wercken, in welke uwe macht, goedheid, en wijsheid zoo blijkbaer geopenbaerd is, eerbiedig en dankbaer roemen: ende fy fullen uwe mogentheden alom verkondigen»
6. Hd
O) Pfalm 18: 4. ende igo: 2* ("0 Job 5* 9» CO Deut. 4: 9 •tule 6: 7' ( Q MM QE



P S A L M, CXLV, 577
5. Ht. Ick fal uytfpreken de heerlickheyt der eere uwer majefteyt: ik zal, nae mijn gering vermógen, anderen een denkbeeld pogen te geven, van den oneindigen luister uwer onbefefbare Majefteit, ende allerwegen fpreken van uwe wonderlicke daden.
6. Vau. Ende de nazaten zullen u eerbiedig loven, fy fullen vermelden de kracht uwer vreeflicker [daien~\: zy zullen die met alle de blijkbare proeven van uw onbeperkt Alvermogen roemen : ende uwe grootheyt die fal ick vertellen by alle gelegenheden.
7. Zain. De nazaten zullen 'er door bewogen worden, om ook uwe grootheid te bewonderen, (d) Sy fullen de gedachteniffe der grootheyt uwer goetheyt, welke Gy zoo blijkbaer betoont in alle uwe werken en wegen-, feyzonder omtrent my en uw volk Israël, overvloedelick uytftorten; zy zullen daerdoor zorg dragen dat uwe weldaden niet in vergetelheid geraken: ende fy fullen uwe gerechtigheyt of waerheid in het vervullen van uwe belovten, met gejuych blymoedig verkondigen.
8. Cheth.(e) Genadigh omtrent zondaren, ende barmhertigh omtrent ellendigen, is de HEERE , in den fterkften nadruk ; Hy is lanckmoedigh , daer hy de ftraffen der boosdoenderen uitftelt om hun tijd tot bekeering te geven, ende groot van goedertierenheyt aen allen die tot Hem komen.
9. Teth. De HEERE is aen allen goet: Zijne goedheid kent geene palen, en ftrekt zich uit tot alle menfchen: ende de uitwerkfelen van fijne barmhertigheden zijn over alle fijne wercken en fchepfelen.
10. Jod. Alle uwe wercken, HEERE, fullen U loven, zelvs de redelooze fchepfelen ; voor zoo ver de proeven uwer gadelooze goedheid, daerin zoo kennelyk ten toon gefpreid, elk een denkend wezen moeten opwekken om TJ te loven, ende uwe gunftgenooten welken Gy uit vrye gunst uwe ontferming gefchonken
" 00 Pfalm "o: i?t. CO Ëxod. 34: 6,7. Num. 14: ï8. Pfatm 86: 15. ende 103: 8.
XI. DEEL. O O



57g PSALM. CXLV.
hebt , fullen u althans fegenen , en met alle hunne
vermo$f£!f^éf%v> I nrö irófl' jte^I 3£V ïfi Jsibéi
11. dzpA. Sy fullen de heerlickheyt uwes Ko nipckrijcks, zoo in de natuur-als vooral in de genade, mat eerbiedige lovzangen vermelden , ende uwe mo.'j.snUlfr'yt in het beftieren der ganfche waereld, en aller Koningrijken der volken, fullen fy uytfpreken.
12. hamei. G\n langs dezen weg, des menfchen -kinderen bekent te maken fijne mogentheden: ende de eere der heerlickheyt fijnes Koninckrijcks, ..luien des heeren gunstgenooten allerwegen zijne grootheid vermelden.
13. Mem. Uw Koninckrijcke, het welk zich uitftrekt over alle fchepfelen, is een Koninckrijcke van alle eeuwen ; ende uwe heerfchappye is in allen geflachte ende geflachte. Uw Koningrijk, heer der heeren ! is beftendig, nimmer wordt het verminderd, nimmer zal het eindigen ; daer in tegendeel alle aerdfche heerfchapI yea van korten duur zijn, en aen geduurige wisfelvalligheden onderworpen.
14. Hoe wijduitgeftrekt Gods regeering ook wezen moge, Hy veronachtzaemt niemand zijner gunstgenooten. Samech. De HEERE onderfteunt alle die vallen in tijdelyke rampen , en verlost hen uit het verdriet. Vooral onderfteunt en bemoedigt Hy de zulken, die naerden geest in zonden of tot moedeloosheid vervallen : ende hy richt op alle gebogene van harten, door hun verlosfing en vertroosting te fchenken.
15. Gy heer, zijt de Verzorger van alle fchepfelen, in alle derzelver behoevten. Ain. Aller (ƒ) OOgen wachten op u: alle levendige wezens verwachten van U, als den algemeenen Verzorger, hun voedfei en onderhoud: ende gy geeft hen hare fpijfe t' fijner tijt, zoodat 'er geen fchepfel gebrek lijde.
16. Pe. Gy doet uwe zegenende hant open, om allen'levendigen wezens voedfei te verfchaffen, ende ver-
% /Qolij t a'sitevag «Hf- ni tbiiEftvd flajüdDBin r&djgtic
Cƒ) Pfalm 104: 87.
- « 'oO ,jaaa JX



.VJXO M J A 8 q 2^ P S A L Ml CXLV. 579 fadigt al wat daer leeft [nae uw] welbehagen en nae uwe weldadigheid, ^99d 913 nslflil y8 .AttO Ji
17. T/fl*. De HEERE is rechtveerdigh in alle fijne wegen, en in alle de bedeelingen zijner Voorzienigheid: ende Hy is ook tevens zeer goedertieren in alle fijne wercken en handelingen,
18. Kopk De HEERE is naeby allen die hem aenroepen: Hij is zeer genegen om hunne gebeden genadig te verhooren. In dezen zin , is de heer all-n naby die hem aenroepen in der waerheyt, met een enge' veinsd en geloovig hart.
19. Refch. Hy doet het welbehagen, en vervult de begeerten der gener die hem vreefen: ende hy hoort haer geroep met gunftige ooren, ende verloftfe uit alle hunne noodenV- .alrfDBftag abns 33 r.
20. Schin. De HEERE bewaert alle de "-ene die hem hef hebben , en zorgt voor hun 00 eiw zeer gunftige wijs; maer hy verdelgt alle gödtioofe die vroeg of laet zijn rechtvaerdig ongenoegen gevoelen *■
21. Thau. Mijn mont fal den prijs des HEEREN, niet alleen nu, maer mijn ganfche leven, zelvs tot in de eeuwigheid, met dankbare lovzangen uytfpreken : ende 'er zal eens een tijd komen, dat ook de Heidenen en allerlei foort van menfchen, den heer loven zullen; alle vleefch fal als dan fijnen heyligen name loven in der eeuwigheyt ende altoos.
_ • .' _ ' .nerfnerb) 9} sniJaooMïev ae gaftaof
- hh . «aas yö 1
**—"*■"—" — -aie .nl
.ri£v(iiMrbKWï9v, artessw egibnsval fAli ;u <jo rtajriósw
P S A L M. CXL VI.
<ï(is i3n|il 3 sltiql sujri md jh^ yS abns rbuod t asid3§ ia'lqarial n3èg 19> «boos
J)It lied.behelst eene zeer ernftige opwekking, om den.
God van hemel en van aerde dankbaer te loven, en op zijnen machtigen byftand, in alle gevallen, geloovig te vertrouwen.
XI. DEEL, O o a



i8>6 .M J A 3 q
6«« * miS rn5 *A t£m M' CXLVI.
De Maker van dezen Pfalm wordt niet genoemd; ook kunnen wy niéts,met zekerheid bepalen, omtrent den tijd wanneer , en de gelegenheid by welke, dezelve gedicht is. — De oordeelkundigften der Uitleggeren houden het daervoor, dat deze Pfalm gedicht zy na de Babylonifche gevangenis; om den Joden, in hun Vaderland wedergekeerd, een voorfchrivt van dankbetuiging aen den weldadigen God ter hand te Hellen, en hen, uit aenmerking van 's heeren merkwaerdige hulp, welke zy nu zoo blijkbaer ondervonden hadden , te bemoedigen tegen alle gevaren , welke zy in het vervolg van de omliggende
" volken te vreezen hadden. —- Deze opvatting is gansch niet onaennemelyk : niet alleen , omdat de LXX. dezen Pfalm noemen, een Hallelujah van hacgai en zacharias, die na de wederkeering der Joden uit Babel gepropheteerd hebben; maer ook voornamelyk, omdat de proeven van 's heeren weldadigheid en byftand, vs. 7-9. opgenoemd, zich zeer wel laten toepasfen op het gene den. Joden, by de flaking der Babylonifche gevangenis, wedervaren is; vooral, wanneer men daer mede vergelijkt de bêfchrijving van hunnen treurigen toeftand , in het land der Chaldeen, Klaegl. 1: 3- 7- 3: 35, 36. 5: 5, Ï3, 17, 18.
Er is ons in dit zangftuk niets voorgekomen, het welk eenige aenleiding zou kunnen geven tot eenen Prophetiichen zin. — Alleen fchijnen ons de uitdrukkingen van vs. 10, naer het eeuwig Koningrijk van christus te
hyt^tSSti-jl leev oos ^Iew 18irenrentoov na n&SBfln3E
I. Vs. 1, 2. vinden wy eene ernftige. opwekking tot 's heeren lov. Daerop volgt >QD13gI3 W ïsëM q
II. Eene bemoedigende vermaning, om op den Godlyken byftand, in alle gevallen, gerust te betrouwen, vs. 3-10.
1. Halelu-Jah, dat elk, en vooral het beweldadigd Israël, den heer love. O mijne ziele, prijft den HEERE. Dit is byzonder mijn plicht, en zal, ter opwekking van anderen, mijne gelievde bezigheid wezen.'
2. Ick fal den HEERE prijfen met alle mijne
$ OU «]32a .IJl.



PSALM. CXLVL «gi
vermogens , niet alleen nu , maer ook in mijn ganfche leven: ick fal mijnen Gode pfalmfingen terwijle ick nogh ben, en zoo lang ik zijn zal onder de levenden.
Hierop volgt de vermaning , om op den Godlyken byftand in alle gevallen te vertrouwen, vs. 3-10. A, Eerst toont hy aen, dat alle menfchen hulp, ook zelvs die van de meest vermogtnden onder de kinderen der ftervelingen, enkele ydelheid zijn, vs. 3, 4. B. Daerna fielt hy het geluk voor van zulk een mensch , die zijn vertrouwen vjstigt op jacobs machtigen God, vs. 5. en hy bewijst deze zijne fielling, *. uit Gods oneindige macht en nimmer gefchonden trouw, vs. 6 (3. uit veelerlei overtuigende voorbeelden, vs 7 - 9. y. en uit Gods altoosduurende Heer-
eotq et Jsbmo/^n«fRoS9.aoo ™* ^«fddèd " .Daïeonagcjo .Q-Y .Bv "brtEflvd na higrlaihRbk
3. (V) En vertrouwt niet op Princen , en op veel vermogende lieden. De machtigde onder, alle de Vorften, is met zijn vermogen niets anders dan een 's menfchen kint, by 't welcke geen heyl en is.
4. Welk een dwaesheid zou het wezen, op eenen kortftondigen mensch te betrouwen ? Sijn geeft gaet uyt, hy keert wederom tot fijn aerde: wanneer hy ftervt, is het gedaen met allen zijnen luister en zijn geheele vermogen: te dien felven dage vergaen fijne aenflagen en voornemens, welke zoo veel fchenen te belooven. ^maa s»>ifinïa en*
5. Maer Welgeluckfaligh is hy, die den Godt Jacobs tot fijne hulpe heeft: hy die door dien machtigen God begunftigd wordt, die jacob zoo blijkbaer bewaerd, en uit zoo veele gevaren gered heeft. Welgelukzalig by uitnemendheid, wiens verwachtinge op den HEERE fijnen Godt is, zoodat hy op des heeren macht en goedertierenheid betrouwt , zijne hoop vestigt op Gbds ?. , .. bl3f,§tS3d_ ebv9il93 sniira .nejabat ast jprirf&te
XI. DEEL. Oo 3



wtimto®<*o-& >elaDgen aen Gods gunftige
1. -.Lering gcmoedigd aenbeveelt? . 7 ,
.•6 Trouwens , de God van jacob is de heer Die
nen hemel ende d'aerde gemaeckt heeft, de zee ende al wat in . defelve is: het ontbreekt Hem i'.eihdven aen geen vermogen , daer Hy de oneindige per is van het gansch Geheelal. Ook is zijne trouw nooit bezweken, Hy is het die trouwe houdt in der eeuwigheyt.
7. Wette kennelyke proeven, hebben wy niet gezien van Gods macht en goedheid, by de flaking der Babylonifche gevangenis. Het is de heer, die ons uit eenen verdrukten ftaet gunftig verlost heeft. Die den verdruCkten reeht doet, door hen van de averheerfching te bevrijden, en in vryheid te ftellen : die den hongeri* gen broot geeft : die de armen van onderftand voorziet, gelijk gebleken is in de gefchenken, welke ,de wederkserende Joden van cyrus en de Chaldeërs ontvangen
hebben. Trouwens, de HEERE maeckt de gevangene •sbOS}f331q) mtó'Iasseb aïv heb jebiecxn Jad iü. g. (b) De HEERE opent de [pogenJer] blin-
{■; >rj, en wijst eenen weg ter ontkoming den zulken aen, di-j geen middel ter uitkomst zien konden; de HEERÈ ég) richt de gebogene op: Hy verblijdt de moedeloost:;!: de HEERE heeft de rechtveerdige lief, ea vereert hen met zijne byzondere gunst.
9. De IIEERE bewaert de vreemdelingen, die buiten .bun Vaderland onder een ander-volk verkeeren ; hy houdt den weefe ende de weduwe ftaende doctï liefderijk voer dezelve te zorgen : maer der godt-* looien wegh keert hy om, door alle hunne ondernemingen en pogingen te verydelen,
(d) De HEERE fal in eeuwigheyt regee-
ren '•ever het gansch Geheelal, zoodat alles van zijne beftieïisg afhangt: uw Godt, o Zion, die boven alle
rt*t gaiw/odrad abjjs Etitagacvbg arfolinoi^dsS tab rrihMr'
'.uc, 13, (4} £s«a. »5; «8.oS&i#*55'*a«qoxvoï waaasH »'
* o O i .jaaa .IX



£g CXLVI. 583
gefchapene wezens oneindig is verheven, ïs onveranderlyk dezelvde van geflachte tot geflachte. Halelu-Jah.
De laetfte uitdrukkingen, pasfen in den volften nadruk op het eeuwig Koningrijk van christus. — Wy zouden 'cf daerom vry wat toe overhellen , om het daer voor te houden, dat des Dichters gedachten, by het flot van onzen Pfalm , door den Prophetifchen Geest , ter bcfchouwing van christus eeuwig Koningrijk onder den dag van het Nieuwe Testament, zijn opgeheven.
■iraissg ,.J9ia yw. ttsddad „tt&veoiq tóyiannajl 3<!fcW . :o'i{d&& ïab gniM sb yd «bisrfbsog ifow thoO'dfiv
PSALM CXLV1I PSALM. ^i.Vli.
bneflisbac nsv nonnc ab oio • 3i33§ ioq^td fréa r\It lied is wederom een Lovpfalm , en behelst eene ^ uitlokkende opwekking, om den heer dankbaer te
9b Jjjpas&i a^Ï3aH 3b , anawnoit .«sdcio.i
In het meerder deel van dezen Pfalm, fpreekt de Dichter onbepaeld, maer vs. 12. richt hy zijne opwekking meer byzonder tot J rufrdem en Sion. De Spreker wendt derhalven zijne tael tot de Joden , zoo als God den zetel ,van hunnen Godsdienst en Burgerftaet, te Jerufalem ge-
Er worden verfcheidene drangreden tot 's heeren lov opgegeven , genomen uit de blijken van Gods wijze en gunftige Voorzienigheid, zoo in natuur als genade; maer evenwel , de naeste en meer byzondere drangreden tot *s heeren lov, was gelegen in het v^rflerken van Jtrufal-m, en het zegenen der Joden , vs. 12, 13. — Wy worden derhalven gewezen naer de herbouwing van Jerufalem■, toen de heer Israëls verdrevenen vergaderd had, vs 2.
Wy houden het daerom hiervoor, dat dit lied ÜMf haggai, zacharias, of ee'n anderen Heiligen Dichter j sa hes flaken der Babylonifche gevangenis en de herbouwing van Jerufalem, gedicht zy, .pm de wedergekeerde Joden, tot 's heeren lev op-te wekken.-- .- - ■ . •XL PEEL. Oo 4



,,ö3iiai»t9V ilov eboO as ,n»t»«d . aelis ,nüs bmssTVïsv
Wyondsrfcl eiden in dezen Pfalm, drie opwekkingen ^ tri
even zoo veel deeltrè?V3 -'"I3*> 3D 303
bjaxlgoori agiioov aortüd nsv zteïn »' isboos ,; neleebtoa
I, De eerfte opwekking gefchiedt, aen de geheele menigte der wedergekeerde Joden , vs. ,1-6.
II, De opwekking wordt", by wijs van herhaling, met andere uitdrukkingen nader aengedrongen, vs. 7-11.
III, De derde opwekking , is byzonder- gericht toE Jerufalem en Sion, vs. 12-20.
1. Looft den HEERE, alle beweldadigde Joden :
want onfen Godt te pfalmfingen is goet, betamelyk en aengenaem, dewijle hy lïeflick is , en weldadig in den iterkften nadruk : (a) de lef is betamelick , het past elk om God te loven.
2. De HEERE bouwt Jerufalem: die heilige Stad, die door de Chaldeërs verwoest is, die is nu door den Godlyken zegen herbouwd: hy vergadert Ifraëls verdrevene j en brengt de Joden, die als ballingen in Babylorden verkeerden, in hun Vaderland terug.
3- Hy geneed de gebrokene van herten , en vertroost de°moedeloozen, ende hy (b) verbindtfe in hare fmerten, zoodat het kwa-ed niet te zeer fmarte.
4. Onze God is oneindig verheven, boven alle de afgoden der Heidenen, (f) Hy telt het getal der fterren : Hy kent a^e deze groote hemellichten , in derzelver ftand en orde ; Hy heeft het ganfche heir des ' hemels in zijn beftuur: hy noemtfe alle by namen, zoodat Hy zelvs het bewind hebbe over de ftarren, welke in alles zijnen wil doen. e«dansb Jam
5. Onfe Heere is oneindig groot , zoo in macht als in wijsheid, ende Hy is van vele kracht: fijne? veritants en is geen getal. ri'JriuW £i"
S. BE HEERE houdt de fachtmoedige, armenx :.:;':.:".?« ellendigen ftaende, en zorgt dat zy onder den ;- ntó bezwijken : maer de godtloofe die van Hein
f&93* (4) EsuJ. iv «C Job 5; 'S. f«VK- 4o: IÖ'



PSALM. CXLVII, 585
vervreemd zijn, alles beroeren, en Gods volk verdrukken, hoe. verheven zy ook wezen mogen, vernedert hy tot de aerde toe, door geduchte en rechtvaerdige oordeelen; zoodat 'er niets van hunne voorige hoogheid overblijve. 3lj^a ap «se .jhau
7. Singt den HEERE by beurte met danckfegginge : zingt in reijen verdeeld en antwoordt elkander, met blijde lovzangen tot Gods eer: pfalmfingt onfen Godt op de harpe, tot Gods lov,
8. (d) Die het bewind voert over alle gefchapene wezens, daer Hy de lucht-hemelen met woleken bedeckt, daer Hy het is die voor de aerde regen bereydt: (e) die 't gras [op] de bergen doet uytfpruyten.
9. Die het vee fijn, voeder geeft: den jongen raven voedfei bezorgt, alsfe hongerig tot hem
sfQijpigMi9rf ejb • raslBlüïaT Jwnod 3JI33H 3T é '
10. God bewijst zijne byzondere gunst niet aen dap; pere helden , die op hunne eigene krachten vertrouwen, Hy en heeft geenen lufr. aen de fterckte des peerts: hy en heeft geen welgevallen aen de beenen des .mans.- Door eigene krachten , pogingen , en vaerdigheid, kunnen wy den zegen niet verkrijgen.
11. De,HEERE heeft een welgevallen, en bewijst zijne onderfcheidene gunst, aen die die hem in waerheid vreefen : die op fijne goedertierenheyt vertrouwelyk hoopen, worden door Hem gezegend.
12. O inwooners van Jerufalem, die in deze hoofdftad, navuwe wederkeering uit Babel, uwe vaste wooning gekregen hebt, roemt den HEERE en erkent zijne weldaden met dankbare harten: o bewooners van Zion, den heiligen Tempelberg ; vooral gy Priesters en Levieten, looft uwen Godt blymoedig.
13. Want hy maeckt de grendelen uwer poorten ffcerek : Deze Stad , welke voor korten tijd nog woest lag^ is door den Godlyken zegen weder herbouwd,
reH bsv sip 'SioolJbos gfa isjun : adkiiwsad' jsfo & 09 Hof. 2: 20, 21. (e) Job 3B: 26, 27. rfsira 101: 14.
.XL,©SE*. ^ ^^Cfctó £4*A ,



voorzien met fterke muuren en wel geflotene poorten. O Jerufalem, wat zijt gy op nieuws door den heek beweldadigd ! hy fegent uwe kinderen en burgers, die binnen in u woonen, met allerlei voorfpoed.
14 Die uwe lantpalen [in] vrede fielt, zoodat gy door uwe vyanden niet ontrust wordt: hy zegent u daerby met eenen rijken oogst, en verfadigt u met het Vette der tarwe, zoodat de tarw en andere granen van de beste en meest voedende foort zijn.
15. God beftiert alles ten onzen beste. Hy fendt fijn almachtig bevel [op] aerden: en aenftonds wordt het volbracht. Niets kan zijnen wil wederftaen : fijn (ƒ) woort loopt feer fnel, en zijne bevelen worden zonder uitftel ter uitvoering gebracht.
16. Hy geeft fneeuw als wolle, voor zoo ver de witte vlokken veel gelijkheid hebben met de wolle :
hy ftroyt den rijm als affche, voor zoo ver dezelve de aerde , boomen , planten , en kruiden zoodanig een voorkomen geevt, als of dit alles met eene witte aschachtige ftof overdekt ware.
17. Hy werpt fijn ijs , dat zonderling gewrocht van zijne Almachtige hand, henen als ftucken en groote klompen; zoodat de wateren zeer fpoedig als met marmeren vloeren bedekt zijn : wie foude beftaen voor fijne koude indien God dezelve niet op zijnen tijd
mati8.eHy fendt fijn woort, ende doetfe fmelten: op Gods Almachtig bevel ontdooijen de ysklompen : hy doet fijnen zoelen wint waeyen, de wateren vloeyen henen als te vooren.
'19. Allerbyzonderst genieten wy uitnemende zegeningen nae den geest, met welke wy boven alle andere volken bevoorrecht zijn. Onze God laet het niet blijven by licharoelyke weldaden. Hy maeckt Jacob fijne woorden in zijne wet bekent: Ifraël fijne infettingen ende fijne rechten. . jo. Al-
■■ ' ';*&::Wf: - '..ma .IX



PSALM. CXL VIL 587
20. Alfoo (g) en heeft hy geenen volcke geil xen , buiten onze Natie. De Heidenen laet God in hunne wegen wandelen .- ende fijne rechten die en kennen fy niet. Halelu-Tah.
v* .baoqhocv lefioTIw^rn ,nenoow a ni rfönüi'd ïEboos ..jfefl sbaiv r«ï~! nakqmsi awn 9iQ *t "
nsv aarieig eiébnB ns vml 56 jsbops swiêJ- lab psalm. CXLVIII.
jQE Dichter komt hier voor als iemand, die in verwondering is wechgerukt onder de befchouwing van Gods oneindige Grootheid en Goedheid, en uit aenmerking van de ongenoegzaemheid zijner gebrekkige dankzeggingen, hartelyk wenscht, dat alle fchepfelen in hemel en op aerde zich met hem vereenigen, om den heer te loven.
Wie dezen Pfalm gedicht hebbe,. en by welk eene ge.' K-genheid, kan met geene zekerheid bepaeld worden. — Sommigen hebben dit zangftuk aen david , anderen aen haggai of zacharias toegefchreven. — Er is ook die msenen, dat hier, in een Prophetisch vooruitgezicht, van messias heerlykheid gefproken worde; voornamelyk om de gelijkvormigheid, welke'er is tusfchen vs. 13, 14. en de woorden welke wy vinden Phil. 2: 9, 10. en Luc. 1: 69. — Het is waer, de gemelde uitdrukkingen vs. 13," 14, kunnen in vollen nadruk en by uitnemendheid op den messias worden toegepast; maer kan men daeruit b-flunen, dat de Dichter den ganfchen Pfa!m door, in een Prophetisch vooruitzicht van den messias fpreke?
Uit vs. 14. is het blijkbaer , dat de Dichter fpreke van uitnemende gunstbewijzen, welke Israël van den heer ontvangen had. De heer had den hoorn van zijn volk verhoogd, en weldaden bewezen aen den kinderen Israëls, als zijne gunstgenooten, die zijn byzonder eigendom uitmaekten. Het een en ander onderftelt, dat Israël te vooren tot
00 Hand. 14: i5. XI, DEEL.



588 PSALM. CXLVIII.
eenen lagen ftaet vernederd, maer nu verhoogd en met algemeene volks 'zegeningen verwaerdigd ware. — Dit fchijnt ons te wijzen naer de verlosfing der Joden , uit Babels gevangenis. Wy zouden daerom gisfen, dat haggai of zacharias dit lied gedicht hebbe, toen de Joden in hun Vaderland gevestigd waren , na het herbouwen van Stad en Tempel, om het volk tot lov en dankzëgging op te wekken. — Voorts, hebben wy 'er niets t;:gen, dat men de zaek zoo begrijpe, dat de Dichter, Gotis Grootheid en Goedheid vermeldende , in het laetst van dezen Pfalm vs. 11-14, door den Prophetifchen Geest zy ingeleid, in de befchouwing der onnadenkelyke heerlykheid, met welke zich Gods Koningrijk, na de verhooging van den messias openbaren zoude»q3cj jiyi^iw anoslo
nsii flsv fi39B aïb . navMès nahio nas 3'! Hoe het zy, wy vinden in dezen Pfalm twee hoofddeelen.
I. Eerst roept de Dichter tot de hemelfche wezens , redelyke en onredelyke , hen opwekkende om God eerbiedig en dankbaer te loven, vs. 1 - 6. Jj. Daerna klimt hy af tot de beneden waereld, om ook daer, alle fchepfelen zonder onderfcheid, tot 's heere» ajvï4oBS9fcem^e Cps*9ï§wflivf§ 7«ift9og ns lootg gibmoms ow> qo aïï'H neb jyooJ : 3bi3B ï3b njsv btei3£w flab J, Be eerfte opwekking, A. wordt voorgefteld, vs. 1-4. S. en met krachtige drangredenen aengebonden, vs, 5, 6-
1. Halelu-Jah. Looft den HEERE, die oneindig groot en goed is, uyt de (a) hemelen: gy inwooners der verhevene gewesten: Looft hem in de (b) hoogfte plaetfen. iow nrti sib-, naa
2. Looft hem alle fijne Engelen : Looft hem alle gy bewooners van den hemel, die zijne dienaers zijt, en fijne heyrfcharen uitmaekt. f«L 3£'
3. Looft hem fonne ende mane: Looft hem alle gy 'lichtende fterren.
as ,T}{ .« :»z afciia ,01 :ös 9faa9 .(( .g SM tto{. (V) C«)0Penb. 5: 13. (») Luc. 2:14.
' „ma .IX



PSALM. CXLVIII. 589
4. Looft hem gy hemelen der hemelen: ende gy wateren die boven de lucht-hemelen zijt: die in 't bovenfte dampgewest als wolken opgetrokken hangt.
5. Dat alle redelyke en redelooze, alle levendige en Ievenloözé fchepfelen, elk op zijne wijs, den oneindigen Bouwmeester aller dingen, eerbiedig prijzen. Datfe den name des HEEREN loven, en zijne oneindige Volmaektheden roemen: want aen Hem zijn zy hun beftaen verfchuldigd , (c) als hy 't beval fo wier den fy gefchapen.
6. Ende (d) hy heeftfe beveiligt, en houdt hen door zijne oneindige Voorzienigheid Jlaende, voor altoos in eeuwigheyt : hy beftiert ook alle deze wezens , volgens wijsfelyk bepaelde wetten : want Hy (e) heeftfe een orden gegeven, die geen van hen fal overtreden.m"*
II. De tweede opwekking, is gericht tot de fchepfelen in de beneden waereld. A. De opwekking zelve vinden wy vs. 7-12. en B. den aendrang, vs. 13, 14.
too mo .Slamw nat ui ab 3oJ fc yrf imM éawQ lK
7. Loöft den HEERE den God van Israël, die oneindig groot en^goed is, gy inwooners van deze beneden waereld van der aerde: Loovt den heer op uwe wijs, gy walviifchen ende andere zee-bewooners, met alles wat in alle afgronden, en in' de diepe kolken der wateren gevonden wordt.
8. Loovt den heek, alle gy lucht - vernevelingen. Vyer yan den blixem, ende hagel, fneeuw ende damp: gy ftormwint en alle andere lucht-verhevelingen , die fijn woort doet, en op zijne wenken tot zegen of oordeel gereed ftaet.
9. Gy bergen ende alle heuvelen: vruchtboomen ende alle cederboomen , loovt den oneindigen Maker aller dingen, elk op uwe wijs.
(0 Genef. 1: 6, 7, 3, &c. Pf. 33: 6, 9. 09 J1" 104: 5. ende 119: 91. (e) Job 14: 5, 13. ende 26: lo. er.Uc 38; 33. Jer. 31:
35. ende 331 25. ,, ,
XI. DEEL.



590 PSALM. CXLVÜX
pende gedierte, ende gevleugeït gevogelte, looit uwen Almachtigen Schepper.
11. Vooral gy menfchen , zonder onderfcheid van rang, jaren of kunne: loovt alle den grooten en goeden God, met eerbied en dankzegging. Gy Koningen der aerde, ende alle volcken die onder hun gebied ftaen, zonder onderfcheid van natiën of talen : gy Vorffcen, mannen van rang en aenzien, ende alle Richters der aerde , die recht doet tusfchen den man en zijnen naMgjenfiaviasnsb qc rcid'ï e-se-b isb , t&aa'uA • nélsqed bis!
12. Jongelingen, ende oock maegden: gy oude met de jonge.
13. Datfe alle, zonder uitzondering, met eenparige harten en tongen, den name des HEEREN loven; want (ƒ) fijn name alleen is hooge verheven: Hy is hooger dan alle de hoogen, fijne majeffceyt is overal blijkbaer , de kennelyke proeven van zijne Heerlykheid , Macht en Goedheid, vertoonen zich allerwegen over de aerde, ende den hemel.
14. Ende vooral betaemt het Israël, om den heer te loven, daer Hy zulke uitnemende gunften aen ons volk bewezen heeft: want hy (g) heeft den hoorn fijnes volcks verhoogt, Hy heeft ons, door de flaking der Babylonifche gevangenis, uit onzen verachtelyken toeftand verheven. Daerdoor heeft Hy den roem herfteld aller fijner gunftgenooten , die het volk van zijn byzonder eigendom uitmaken , den roem namelyk der kinderen Ifraè'ls, des gezegenden volcks, dat naeby hem is, en by uitnemendheid van Hem begunfügd wordt. Halel u- Jah,
C/) Spreuck. 18: ic. Jef. 11: 4. (g) rfelm 13a: 17.
■§5?i9sn9§i9 .'^mlbfhsbrtö eseb :hj. .risis. nabadiabnosYd . . .naiilM »bön gnibieidjin ab \d Iss «neJsl oeisiiw
PSALM.



\
PSALM. CXLÏX <QT
• iiebeog rte'rteioois nab 9llfi ivool :eruW 'io nmi , smn J)Eze Pfalm behelst wederom een Lovlied, in het welk Israël door krachtige drangredenen wordt opgewekt, om den heer blymoedig te loven.
Voor het naest zou ik denken, offchoon wy wederom " omtrent den Maker en de gelegenheid , niets met z»ker- : heid bepalen kunnen , dat deze Pfalm op denzei ven" tijd en met het zelvde oogmerk zy opgefteld, als de onmiddelyk voorgaende CXLVIIlfte« pfalm.
Sommigen zijn van oordeel, dat david dit lied gedicht hebbe; maer, behalven dat 'er onder de bekende zangftukken van david geen is, het welk, gelijk deze Pfalm met Halelujah begint, zoo fchijnt ook de ftijl en de ma' nier van voorftel in dit lied, meer overeenkomst te hebben met, dichtftukken, welke wy, op waerfchijnlyke gronden, tot latere tijden gebracht hebben.
Anderen brengen dezen Pfalm te huis, op de dagen van het Nieuwe Testament. Maer, behalven dat zy aenmerkelyk van elkander verfchillen, in het bepalen van den tijd; daer de een aen de Euangelie-Kerk denkt, en de ander aen het laetst der dagen; zoo is 'er in het geheel geen genoegzame grond , voor eene Prophetifche verklaring. Zelvs fchijnen ons de laetfte verfen, 6-9 geheel ftnjdig te zijn met den aert der nieuwe huishouding- daer zy niet dan zeer gedrongen, van het fcherpfnijdeni zwaerd des Euangeliums kunnen verklaerd worden; terwijf er blijkbaer gefproken wordt van eene geduchte wraekoefening over de Heidenen.
Wy voegen ons by de zulken , die meenen , dat dit lovlied gedicht zy na de wederkeering uit Babel; vooral by het herbouwen van Stad en Tempel: en dat alle de byzonderheden zich, uit deze onderftelling, eigenaertig verklaren laten, zal by de uitbreiding nader blijken. Ai. DEEL.



59è PSALM. CXLIX.
I. Eerst ontmoeten wy eene algemeene opwekking , om den heer, wegens zijne weldaden, een lovlied toe te zingen, vs. i. En
II. Daerna wordt de inhoud van dat lovlied zelvs opgege» ven, vs. 2 - 9.
1. Halelu-Jah. Singt den HEERE, den God van
Israël, die thans zijne goedheid en trouw, by uitnemendheid, aen zijn volk bewezen heeft, met blijde harten en monden , een nieuw en voortreffelyk liedt : daer wy zulk eene uitnemende weldaed ontvangen hebben, dat wy uit de gevangenis van Babel verlost zijn : fijn lof zy geprezen, overal in de gemeynte [fijner] gunftgenooten, in de ganfche vergadering der Israëlieten, die zijne gunstgenooten en het volk van zijn byzonder eigendom uitmaken.
2. Dat Ifraël fich verblijde in den (a) genen die hem tot zijn byzonder volk gemaeckt, en uit alle andere Natiën gekozen heeft: dat de kinderen Zions, de burgers en inwooners van het jongst herbouwde Jerufalem , haer verheugen over God haren Koningh , die hen, als het volk van zijn byzonder eigendom, onder zijne onmiddelyke befcherming heeft aengenomen.
Eigenlyk ftaet 'er , in het eerfte lid van vs. 2, dat Israël zich verblijde ever zijne Makers, in het meervouwig getal, met opzicht zoo mén meent, tot Gods aenbiddelyke Drieëenheid.
3. (b) Datfe fijne name , en verhevene Volmaektheden loven, op de fiuyte: dat fy hem pfalmfingen op de trommel ende harpe.
4. Want de HEERE heeft een welgevallen aen fijn volck, en daervan heeft Hy onlangs weder nieuwe proeven gegeven: hy fal de fachtmoedige, de armen, ellendigen, en verdrukten, verderen met heyl, en uit alle hunne nooden verlosfen.
5. Dat alle de Israëlieten [fijne] gunftgenooten ,
ea
09 Pf. 100: 3. W Pfalm Si: 3, 4-



PSALM. CXLIX. * 593
en zy vooral die hem in waerheid vreezen, van vreugde opfpringen om [die] eere , welke hun door de ilaking der Babylonifche gevangenis bewezen is : datfe juychen zelvs op hare "legers, over des heeren zonderlinge weldaden.
6. Ook zal de heer, in bet vervolg, voor ons volk gunftig zorgen. De verheffingen Godes, de blijde lovfpraken van Gods grootheid en heerlykheid, welke zy zingen zullen met luider ftemme , fullen in hare kele zijn: ende (c) een tweefnijdende fweert, het welk aen beide zijden gefcherpt is, zal in hare hant zijn : om 'er zich des noods mede te verdeedigen tegen hunne vyanden.
7. Om wrake te doen over de Heydenen, die den heer niet kennen en zijnen dienst verfmaden : [ende] beflraffingen of ftrafgerkhten zullen over de Vulcken wezen , die hun vyandig aenv'allen.
8. De overwinning over hunne vyanden, zal zoo volkomen zijn', dat zy hen niet alleen verftrooijen zullen, en te onderbrengen; maer ook gelegenheid hebben Om hare Koningtin (d) te binden met ketenen: ende hare Achtbare met yferèn boeyen, zoodat zy de heerlykfte zegenprael behalen zullen.
9. Dit zal niet enkel uit wraekzucht gefchieden; maer Om het befchreven recht, het weikin de Wet is aengeteekend, Deut. 7: 24. 12: 32. 29: 19. 32: 41-43. over hen te doen: (e) Dit fal de heerlickheyt van allé de Israëlieten, fijne gunftgenoaten zijn. Halelu-Jah.
CO 2 Thefr.2: 8. Hebr. 4: 13. Openb. 1: 16. 09 Matfh. 18: 18. 09 Deut. 4i 6.
\
XI. toBE. Pp



m PSALM. CL.
^ muam |MM||, „ „M|| ,M
MispAiZ yj sfe' marf
PSALM. CLt.
.Jbi9iq1 no<» nsl labara ebeas^gdno a» 3JHDT331
«nr sbïès ïiV nsflööwai va alle tnéd -Hochl .£ ■pvEze laetfte Pfalm , is wederom een zeer verheven lovlied. — Al wat adem heeft, wordt met den grootften ernst welken men zich verbeelden kan , opgewekt om den heer te loven, zoo van wegen zijne mogendheden, dat is van alle de blijken zijner macht, in de werken der natuur en der genade zoo zichtbaer ten toon gefpreid, als van wegen zijne grootheid, welke de begrippen van alle gefchapene verftanden ver weg te boven- gaet.
Wanneer, door wien , en by wat gelegenheid, deze Pfalm gedicht zy, is geheel onzeker. — Het Halelujah, waermede dit lied begint en eindigt, fchijnt aen te wijzen, dat het van eenen lateren oorfprong zy, en denkelyk even als de 4 voorige, behoore tot den tijd der wederkeering uit Babel; en dat het in 't byzonder gefchikt zal geweest zijn, om by den plechtigen Godsdienst in den herbouwden Tempel, de Israëlieten op te wekken tot Gods lov.
Schoon wy hier geene byzondere kenmerken van een Prophetisch Vertoog ontmoeten , fchijnt ons evenwel de algemeenheid der opwekking , aen al wat adem heeft om den heer te loven, vs. 6. aenleiding te geven, om meer byzonder aen den dag der vervulling te denken; te meer, om dat hier een tijd van blijdfehap en algemeenen voorfpoed wordt afgeteekend; hoedanig 'er, in den meesten nadruk, onder het Nieuwe Testament zou plaets hebben.
Hoe het ook wezen moge, de Spreker richt zijne opwekking tot driederlei foort van wezens.
J. Tot de Engelen in den hoogften hemel, vs. i*. II. Tot de fchepfelen in den beneden hemel, vs. ib. -III. Tot al wat adem heeft op de aerde, vs. 2 - 6.
I. Halelu-Jah. Looft den almachtigen Godt, alle
' gy



PSALM. CL; 595
gy Engelen, die uwe wooning hebt in den hoogden hemel, alwaet God (a) fijnJtieyJigdom heeft: Looft hem alle gy Schepfelen , in het uytfpanfel óf den lucht-hemel, alwaer Hy de kennelykfte blijken fijner fterckte en onbegrensde macht ten toon fpreidt.
2. Looft hem alie gy inwoóners der aerde, van wegen de verbazende proeven van fijne mogentheden: Looft hem met den diepften eerbied, nae de menigvuldigheyt fijner grootheyt, en zijne oneindige majefteit, door welke Hy hooger is dan alle de hoogen.
3. Looft hem niet alleen met eenen dankbaren mond en blijde vreugdegalmen, maer ook met allerlei kunst-werktuigen, om den Almachtigen uwen eerbied en uwe blijde dankbaerheid te betuigen, met geklanck der bafuyne: Looft hem met de luyte, ende met de harpe.
4. Looft hem met de trommel ende fluyte: Looft hem met fnarenfpel ende orgel.
5. Looft hem met helklinckende cymbalen : Looft hem met cymbalen van vreugdengeluyt, van welke gy u, in tijden van groote vreugde, gewoon zijt te bedienen. ai ;«ri3ibïboö nsgiJfl-jalq neb yd aso , tijk:
ö. Alles wat adem, leven en rede ontvangen heeft love den Heere, onzen Maker en Weldoener. Halel u-Jah.
nto «si» i»v kt ns&>, gniliawqo reb btednesfnasic tdfj&^t^^ 01 a«ibi3in*; .3 .«v , ,13001 ei iuüwab pi gniiüjvtsv 13b gas nsb aas tabnosyd "ïgüv nanaamsgls na qsdolfciiid abv fiyi nas «irf yrJo ra©
EWDÈ VéN HET ELFDE DEEL.
- jni**i'«q«,»fi\b atan »b ,^osw m$vw. 4to ssA soft
,3jm*K- m* **»o\ tonfeïtb lot :,'; '£
\ .*! .iV , femsri «eftgoüd asb ui <r3l9§aM èb 3oT .1 '* >di .ïv .iamsd itsbsnad neb ni iréiölqarfil vb jpT ,11 •S-s: ,2v t3bï9B sb qo Jlaari mabf. is wit ioT 9ï> ,3boO n9gwdjj.ral* n»b ftooJ .riül-olalfiH .1