01 1232 9032 UB AMSTERDAM



DICHT-
E N
TOONEEELKUNDIGE
ALMANACH,
Jfoor den Jaave 1795. Met fraaijc Plaaten verliefd,
VERBEELDENDE
VERSCHEIDENE TOONEELEN VAN DEN SCHOUWBURG , nog niet in 't licht gtgeven :
Met de onderwerpen van eenige nieuwe Stukken ;
Als ook een aanzienlyk getal der beste Zangftukjes, uit de Nieuwfte Hol- gg landfche Operaas.
En vervattende wyders Eenige zedelyke Verhaalen , Fabelen, Vertelfels en Dichtftukjes; ij
benevens
Al het eeen tot een Compleete Almanach behoort.
Te AMSTERDAM. By J, w. SMIT , Boekyerlsoopcr,






JANLTARIUS XKXrV'Louw-Maa^l
1 Dond. Nieuwe Jaar. j
2 Vryda Duink.Leipf.j. fö\ Volle
3 Saturd. Doesb.Oud.j. w Maan, "~ 7T~", 1 den 5 , 's
4 Zondag Eindhoven j. morg. tenio
5 Maand. Thelefphorus uur. 4 min.
6 Dingsd. Drie Koningen
7 Woens. Kasfel j. (ff Laatfte 8lDond. S. Omerj. ^ Quart. 9 Vrydag Middelburg b. den 12 , 's
10 Saturd. Parys j. nagts ten 12
*— ■——;— uur. 41 min,
*i Zondag Opentyd.
12 Maand. Kopper Maand. jffii NieuNve
13 Dingsd. Juletta, w Maan ,
14 Woens. S. Pontiaan. den 20 , 's
15 Dond. Paulus. nagts ten 12 i'6 Vrydag Brugge j uur. 48 min.
17 Saturd. S. Antnonins. Zon-Eclips.
18 Zondag H.N. Jefus. <m Eerfte
19 Maand. Mar. en Mart. s,B"y Quart.
20 Dingsd. Weftzane ba. den 28 , 's
21 Woens. S. Agniet. morg. ten 2
22 Dond. S. Vincent. uur. 58 min.
23 Vrydag Oorfchotj.
24 Saturd. Antwerpen p. De Zon in — ■ Aquarius of
25 Zondag S. Paulus bek. den Water-
26 Maand. Kortryk j. man, den 20
27 Dingsd. Tilburg j. January , op
28 Woens. Herenthals j. ten 8 , onder
29 Dond. Emmerikj. ten 4 uuren.
30 Vrydag Geersbsrg. p.
31 Saturd. Luik j. J



jVEBRÜAMÜSgXVÏII."d".'&prokkeï-M. I 'TZÖndagiSeptuageJitna, (g Volle
2 Maand. Maria Ligtmis - Maan,
3 Dingsd. Geldorp p. den4,'smor-
4 Woens. Arnemuid. j. gens ten i
5 Dond. S.Agatha. 6 min.
6 Vrydag S.Dorothea, Maan-Ecl.
7 Saturd. Nioort j. Laatfte
8 Zondag Sexagefima. ^ Quart.
9 Maand. S. Apolonia. den n , 's io Dingsd. Bremen j. av-ten7uur. n Woens. Roermond j, 43 min.
12 Dond. Eulalia.5,
13 Vrydag Gregorius. ^Nieuwe
14 Saturd'. Valentyn. w Maan, ■—' den 19, 's na-
15 Zondag Quinquagefima midd; ten I
16 Maand. Juliana, 24 min.
17 Dingsd. Vasten-Avond.
18 Woens. Asd.Befl. tyd. 1|| Eerfte
19 Dond. S. Bonifacius. ^ Quart.
20 Vrydag Bommel p. den2ó,'sna-
21 Saturd. Pipinus. midd. ten 1
— , —■ uur 30 min.
2 2 Zondag Quadrage/tma
23 Maand. Utr. Zwo p. De Zon in
24 Dingsd. S. Mattbys. Pifces of de
25 Woens. Qjuat.Gouda]. Visfchen ,
26 Dond. >.estor. den 20 Fe-
27 Vrydag Quai. Aur. j. bruary, op
28 Saturd. Quat. Zwol p. ten 7 »onder
ten s uur.



MARTIUS XXXI. d. Lente-Maand.
1 Zondag Reminifcere. @) Volle
2 Maand. Haarlem p. Maan , . s Dingsd. Heusden p. den5, 's na-
4 Woens. Deventer j. midd. ten 5
5 Dond. Gra.p.Zwoll. uur. 29 min.
6 Vrydag Coleta,
7 Saturd. S.Thomas. (ff Laatfte 1 , ^ Quart.
8 Zondag Oculï. Tex. b. den 13 , 's
9 Maand. Kuilenburg p. midd. ten 12
10 Dingsd. Amft. lootd. uur. 57 mm-
11 Woens. Amft. lootd.
12 Dond. S. Greg.Th. p. ^to Nieuwe
13 Vrydag Schiedam p. w Maan ,
14 Saturd. Rommels. p. den2o,'sav. — -~ ten 11 uuren
15 Zondag Letare.YLorf.p 17 minuten,
16 Maand. Amersfoortp.
17 Dingsd. f. Geertrui, Eerfte
18 Woens. Amjï. Mir. Quart.
19 Dond. f. jof.Kamp.b. den 27 , 's
20 Vrydag Joachim t avonds ten
21 Saturd. S. Benedi&us. 11 uuren 51 — • minuten.
22 Zondag Judica , De Zon in
23 Maand. Lingen, j. Arius of den
24 Dingsd. Montfoortp. Ram,den 20
25 Woens. MariaBoodfcb. Maart, dag
26 Dond. Loenen p. ennagteven
27 Vrydag Vianen p. lang, en be2«> Saturd. Bos b.Goud.b. gin der Len— • ■■ te , op en
29 Zondag Palm-Zondag. onder Sen 6
30 Maand. Utregt p» uuren.
31 Dingsd. Gorcum p.



APKILLIS XXX. d. Gr as-Maand.
1 Woens. Vollenh. p.
2 Dond. Witten-Dond. (-v) Volle |
3 Vrydag Góede-Vryd. w Maan ,j
4 Saturd. Hildebertus. den 4 , 's
> morg. ten 3
j 5 Zondag Vaasfcben. uur. 11 min.
6 Maand. z P aas.Gvon.b. I 7 Dingsd. Zijp j.Gron.p. ^ Laatfte
8 Woens. Bodemus , ^ Quart.
9 Dond. Voorfchot. k. den 12 , 's
10 Vrydag Amersf. b. midd. ten 12
11 Saturd. Thiel , p. uur. 42 min.
12 Zondag Qua/. Opent.. 4f|Nieuwe
13 Maand. Bur. p.Wykl. w Maan,
14 Dingsd. Wykj. den 19 > 's
15 Woens. Woerden b. morg. ten 8
16 Dond. Hoorn p. uur. 39 min.
17 Vrydag Geertruyd. b.
18 Saturd. Arnh. Kaftr.b. *Wi Eerfte ^W Quart.
19 Zondag Mi/er. Wykb. den 26 , 's
20 Maand". Alk. Arail. b. morg. ten 2
21 Dingsd. Montfoort b. uur. 3 min.
22 Woens. Alk. Wijk p.
23 Dond. S.Joris.Alk.p. De Zon in
24 Vrydag Ed.p.Loosd b Taurus of
25 Satur d S.Marc.Ed. b. den Stier , den 20 April,
26 Zondag .7w6f7.Barn.p. op ten 5 ,
27 Maand. Hilverfomb. onder ten 7
28 Dingsd.jMontfoort b. uur.
29 Woens. Lar. Med. b.
30 Dond. |Delft,Hoornb



~ MA JUS XXXI. d. Bloei-Maand. "
1 Vrydag 5. Pbil.enjac,
2 Saturd. Huiftj.Arnh.1.
- _ . . r„ , (v) Volle
3 Zondag Cant. t ^ Maan ,
4 Maand. Bod. p. Pur. b. den 4 «s
5 Dingsd. Bod.Purm.b. morg ten 3
6 Woens. S. Jan Lat. röIt mjn.
7 Dond. Goer.j.Soel.p.
8 Vrydag Mich.Openb. ^ Laatfte
9 Saturd. Arnh.Leerd.b ^ Quart.
\o'zönda~g Voc. Hagek. den*** T*£
11 Maand. tD^Gorc.p. nagts ten 12
12 Dingsd. Hagfp.Weef.b. uur'I7 min'
13 Woens. Maftrigtp. ^Nieuwe
14 Dond. Hemelv.ChriJli W^l ™ is Vrydag Nirawegenb. n ./laeann '
16 Saturd. öbalduf. namiJ; * in4 _^ _ —— uur. ii mm.
17 Zondag Exaudi ,
18 Maand. Utregt p. 1| Eerfte
19 Dingsd. Prudentiana. sWV Quart.
20 Woens. Gore. Gron.p. den 25, 's na-
21 Dond. Gron.p.Dev.j. midd. ten 2
22 Vrydag Marcianus, uur. 10 min.
23 Saturd. Vastendag.
24 Zondag Pinxter. jye Zon in
25 Maand. 2P'mxt.Hilv.k Qeminiofde
26 Dingsd. Duyvel. p. Tweelingen,
27 Woens. Qaaf.Amft.lo. ^en 21 May ,
28 Dond. [ Amft. lo. 0p ten 4, 10\Vrydag Q-^r.Dord.lo. onder ten 8
30 Saturd. \^uat. Waff. p. uuren.
31 Zondag* ff. Drievuld. ' g». j



" JÜKIUS XXX. d. Mede-Maand. '
1 Maand. Gron.Hard.p.
2 Dingsd. Gron. Lar. p. (y) VoJIe
3 Woens. Delft p. ^ Maan,
4 Dond. H.Sacrament, den 2 , 's na-
5 Vrydag Enkh.j.Oud.p. midd. ten 3
6 Saturd. Waalvvykp. uur. 18 min.
7 Zondag Kuil. War. k. (ff Laatfte
8 Maand. Medardus , Quar.
9 Dingsd. Will. Goud.p. den io, 's
10 Woens. Harl. k. midd. ten 8
11 Dond. S.Barn.Haaftk uur. 44 min.
12 Vrydag S.Od.Bi*ouw.p
13 Saturd. 3. Anthonies ^Nieuwe , ^ Maan ,
14 Zondag Delft, Mid.k. den 16, 's
15 Maand. Vledenblik p. avon. ten 11
16 Dingsd Puttersh.p. uur. 49 min.
17 Woens. Schagen p.
18 Dond. Harl.j.Loos.p J| Eerfte
19 Vrydag Hilverfom p. Quart. 2c Saturd. Bos j.'sGrav.p den 24 , '* — morgens ten
21 Zondag Boskoop k. 3 ur. 55 min.
22 Maand. Viid. j. Dev.p.
23 Dingsd. Vastendag. De Zon in
24 Woens 5. Jan Baptist. Cancer of
25 Dond. Beufek. p. den Kreeft,
26 Vrydag foan.en Paul. den2ijuny,
27 Saturd. Vastendag. zynde den _ Iangften dag
28 Zondag HFaarl. Leidf.k en 't begin
29 vlaand. S. Pet. enPaul. van den Zo3r Jingsd. S. Paul. ged. mer.



JULIUS XXXI. d. ilooi-Maand. TWoens, Breda p. (5) Voile
2 Dond. Maria "Vifitat. w Maan ,
3 Vrydag Giefen p. den 2 , 's
4 Saturd. Mart. tran. morg. ten 8 — uur. io min.
5 Zondag S. Bonifacius. (ï-b Laatfte
6 Maand. Gorcum p. ^ Quart.
7 Dingsd. Purmerent p. den 9 ) na-
8 Woens. Utregt lo. middag ten 4
9 Dond. Edam lo. 4 ur. 20 min.
10 Vrydag Deventer k. ^Nieuwe
11 Saturd. Edam fee. ^ Maan, — den 16 , 's
12 Zondag Vlisfingen ke. morg. ten 8
13 Maand. Utregt ke. uur. 7 min.
14 Dingsd. Swyndregt p. Zon-Ëclips.
15 Woens Apost. fcheid. JÉ Eerfte
16 Dond. üLeynildis. Quart.
17 Vrydag Edam p. den23,'sav.
18 Saturd. Symphorofa, ten 6 uur. 28 min.
19 Zondag Hondsd. begin. (y\ Volle !
20 Maand. f. Marghareta >** Maan ,!
21 Dingsd. Gron. Klun.p. den 31, 'sj
22 Woens. S.MariaMag. avonds ten 8
23 Dond. Deventer j. uur. 12 min.
24 Vrydag Vast. Gron.j. Maan-Ecl.
25 Saturd. «S. Jacob.
— ■ De Zon in
26 Zondag S. An.Goud.k. Leo of den]
27 Maand. Wyk ke. Leeuw, derif
28 Dingsd. Voorfchot. p. 23 Jnly , op!
29 Woens. Martha. ten4, onder|
30 Dond. Beemfter bid. ten 8 uur. f ,31 Vrydag s.Ign.Beeml'.kl I



j^UGUSTUS XXXI. d. Qogst-Maand'. i, Saturd. S. Pet. band.
2 Zondag Portiuncula. /ï^ t ,of(i.p
3 Maand. S.Stev. vind. U> K**™6
4 Dingsd. S.Dominicus. den 7 's av
5 Woens. Maria ter Sn. ten V? hnr'
6v°n,d- TrMrf.Chr. 36 min. 7 Vrydag Wyk p.
JB Saturd. Vastendag. Nieuwe
*9 Zondag Bos , Wad. k. , M,aan '
10 Maand. S.Laurens. Jen 14, sav.
11 Dingsd. Groningen p. teP 6 uur- 10
12 Woens. Waalwyk p. min"
13 Dond. Hypolitus , ^ _ _
14 Vrydag Vaïtendag! ® ^erfte
15 Saturd. Maria Hemelv. A „>uar; _I . den 22 , s
16 Zondag 's Gravel, ke. morg. ten 10
17 Maand. Hartjesdag. uur. 3 min.
18 Dingsd. Hondsd. eind.
19 Woens. Ludowicus,
20 Dond. S. Bernardus. @ Volle
21 Vrydag Privatus , Maan ,
22 Saturd. Vastendag , den 30, 's — 1 morg. 1 en 6
23 Zondag Oudewet. ke. uur. 42 min.
24 Maand. S. Bartbolom.
25 Dingsd. S.Lud.Bom.k. De Zon in
26 Woens. Loenen p. Virgo of de I27 Dond. Rott. lo. Maagd, den j28 Vrydag S.Aug. Rot.lo. 23Augustus,
29 Saturd. S.Janonth. op ten J, on-
«—'j— „T~rTTTTTT" derten7uur.
30 Zondag Muid. Rott. k.
UirMaand. Muiden p.



SEPTEMBER X&X. d. Herfst-Maand.
1 Dingsd. S. Gillis, {ff Laatfte
2 Woens. Blok.k. Alk. j. ^ Quart.
3 üond. Blokz. b. den 6 , 's
4 Vrydag Schoonr. p. morg. ten 7
5 Saturd. Bertyn , uur. 22 min»
6 Zondag Abc.Montf. k. (ffi) Nieuwe
7 Maand. Nim.k. Alk.p. ^ Maan, j 8 Dingsd. Maria geb. den 13 , 's
9 Woens. Workum j. morg. ten 6
10 Dond. Tertolen j. uur. 52 min.
11 Vrydag Rofendaal j.
12 Saturd. Terv.j.Valk.p -fflji Eerfle — ^ Quart.
13 Zondag Aid. Toen. k. den 21 , '9 r4 Maand. fVerh.Amf.lo. morg. ten 1 r5 Dingsd. Amfl. lootd. uur. 54 min. 10 Woens. Quatertemper, 4js Volle t7 Dond. S. Lambert', ^ Maan , 18 Vrydag Quatertemper, den 28 , na10 Saturd. Quat.Vastend, midd. ten 4 — 1 uur. 27 min.
20 Zondag Amft.Benn.k.
21 Maand. S.Afaf^.Leid.1. De Zon in
22 Dingsd. Leeuwaard, p. Libra of de
23 Woèns. Linus , Schaal, den
24 Dond. Terfchell. b. 23 Septem2 J Vrydag Brakel p. ber , maakt
26 Saturd. Thiel p. dag en nacht even lang,en
27 Zondag Alb.Maarfe.k.'het beg. van 28^1aand. Gorc.Utr.p. |den Herfst, 2pT>ingsd. S.AfoA.Gor.pJop en onder 30 Woens. S. Hieronim. ken 6 uur.
i



! OCTOBER XXXT.'d. Wyn-Maand.
■ i Dond. S. Bavo.
2 Vrydag Wyk b.
3 Saturd. Leiden Ontzet, (ff laatfte . Quart.
4 Zondag S. Franciscus. den5,'snam.
5 Maand. Gorc.j.Nyk.p. ten 4 uur.
6 Dingsd. Weesp b. 35 min.
7 Woens. Weef.p Mun.b
8 Dond. Alkm. Ontzet. ^Nieuwe
9 Vrydag Edam. p. Maan , 10 Saturd. S. Vi&or. den 12 , 's — morg.ten 10
1 [i Zondag Oostz.Vian.k. 20 min.
12 Maand. Dev Elb. b.
13 Dingsd. Pur.Weesp b. 11 F.erfte
14 Woens. Pur. p Wyk v. Qnart.
15 Dond. Dev. Schag.b. den 21 , 's f6 Vrydag Doesb. b. morg. ten 5 17 Saturd. Boere Saturd. 29 min.
t8 Zondag S. Lucas. (v) Volle
f9 Maand. Amft.Haarl.v. w Maan ,
20 Dingsd. Haarl.Weef.b. den 28 , *s
21 Woens. S. Urtüla. morg. ten 1
22 Dond. Haarl. b. uur 24 min.
23 Vrydag Schiedam b.
24 Saturd. Alkm.Haarl.b. De Zon in _ —— Scorpio ofi
25 Zondag Akerfl. Eib.k. den Scorpi-
26 Maand. Amft.Haarl.b. oen, den 22
27 Dingsd. Vastendag. O&ober, op
28 Woens. S. Sim.enjud. ten 7 , onder
29 Dond. Wyk, Delft b. ten 5 uur.
30 Vrydag Gorcum b.
31 Saturd. Vast. Med. p.



NOVEMBER XXX. d. Slagt-Maand.
1 Zondag Alderb.Utr.v.
2 Maand. Alderz.Alk.b. Laatfte
3 Dingsd Breda,Grav.b. ^ Quart.
4 Woens. Dok.j.Hoor.p. den 4 , 's
5 Dond. Gouda,Med.b. morg. ten 3|
6 Vrydag Bos ,Enkh. b. uur. 47 min.
7 Saturd. S.IVillebordus. Nieuwe
8 Zondag Grol j. w Maan ,
9 Maand. Arnh.Hoor.b. denn,'sna-
10 Dingsd. Schoorl b. midd. ten 5
11 Woens. 5. Maarten. Uur. 28 min.
12 Dond. Alkm. p.la.
13 Vrydag Bosb.Schie.v. •m Eerfte:
14 Saturd. Albriftius, Quart. 1 «. den 19, 's
15 Zondag Sparend, ke. midd. ten 12
16 Maand. Gorccum p. uur. 3 min.
17 Dingsd. Gorcum b.
18 Woens. Huifen p. ($) Volle
19 Dond. S.Elif. Lis. b. ^ Maan ,
20 Vrydag Bos b. Alk.la. den26,'sna-
21 Saturd. Maria Pref. midd. ten 12 — uur. 19 min.
22 Zondag S. Cecilia ,
23 Maand. Hoorn b. De Zon in
24 Dingsd. Schoorl b. Sagitarius of
25 Woens. S.Cath.Velf.b. den Schut-
26 Dond. Lisb.Ed. ia. ter, den 22
27 Vrydag Hoogft.Bosb. November, j
28 Saturd, Vastendag , op ten 8 ,| — ——— ————— onder ten 4;
29 Zondag 1 Adv. Beflot. uuren. [
30 Maand Andries,



DECEMBER XXXt. d.Winter-Maand.
1 Dingsd. S. Eloy. (j^Laatffe
2 Woens. Bos j. ^ Quarc.
3 Dond. S. Franciscus. den 3 , 's
4 Vrydag S.Barbara. morg. ten 8
5 Saturd. Sabbas. uur. 46 min.
6 Zondag 2 Adv. S. Nic. rfP&Nieuwe
7 Maand. S.Ambrofius, w Maan,
8 Dingsd. Maria Qntf. den 11, 's
9 Woens. Lions j. morg. ten 11
10 Dond. Melchiades. uur. 32 min.
11 Vrydag Rodenburg j. |
12 Saturd. Joachimsd. j. "Sb Eerfte • ^ Quart.
13 Zondag 3 Adv. S. Luc. den 19 , 's
14 Maand. Ryfiel j. morg. ten 6
15 Dingsd. Tongelveenj. uur. 28 min.
16 Woens. Quat. Helm. j.
17 Dond. berg. Nam.j. (y\ Volle
18 Vrydag Quatertemper. K^ Maan ,
19 Saturd. Quat.Vast end. den25,'sav. — ■— ten 10 uur.
20 Zondag 4 Advent. 59 min.
21 Maand. S. Thomas.
22 Dingsd. Halle bev. De Zon in
23 Woens. Yverde vuil. Capricornus
24 Dond. Vastendag. ofdenSteen-
25 Vrydag Kersdag. bok, den 23
26 Saturd. 2Kersd./.Stev. December,
—' ■ • maakt den
'27 Zondag S.JanEvang. kortten dag
28 Maand. Onn. Kinder, en den aan-
29 Dingsd. Thom. Cant. vang des
30 Woens. Savinus. Winters. tfi'Dond. S. Silvester.



Van de ECLIPSEN des Jaars 1795.
In dit Jaar zullen vier Eclipfen op het Aardryk haar vertonen , als ru^aande Zon en twee aan de Maan , waar van een
Scheel aan de Maan en de andere ten eele by ons zal gezien worden. De eerJle zal zyn aan de Zon den 20 January, en zal zig vertonen in de Straat de vries, leggende op 46 grad. Noorderbreedte , en 151 grad. 10 min. van ons ten Oosten , 't begin by haar te zien den 21 January 's morg. ten 9 uur. 27 min. . 't midden ten 10 uur. 45 min., 't einde ten 12 uur. , zullende 5 en 2 derde duim over de Noordzyde verduifteren. De tweede zal zyn aan de Maan den 3 February, 't begin by ons te zien "s avonds ten 11 uur. 32 min. , 't midden 58 min» na middernagt, 't einde 's morg. ten 2 uur. 24 min. , zullende 9 en 11 yyftiende duim over de Zuidzyde verduisteren. De derde zal zyn aan de Zon den 16 July, en zal zig vertonen aan de Caap de Goede Hoop , 't begin by haar te zien "s morg. ten 7_uur. 26 min. , 't midden ten 8 uur. 6 min. , 't einde ten 9 uur. 13 min. , zullende 5 duim over de Noordzyde verduiileren. De vierde of laatste zal zyn aan de Maan , zullende ten deele hier gezien worden den 31 july,'t begin 's av. ten 7 uur. 26 min., buiten ons gezigt, zullsnde alhier zyn einde 's avonds ten 9 uur. 19 min., zullende 3 en een 10 duim over de Noordzyde verduiftere.
De



De vier Getyden des Jaars 1795.
De Lente begint den 20 Maart. De Zomer begint den 21 Juny. De Herfts begint den 22 September. De Winter begint den 21 December. De Vleesch-tyd is 7 weeken en 4 dagen. Septuagefima , den 1 February. Vaften-Avond, den 17 dito. Paasfchen , den 5 April. Hemelvaartsdag , den 14 May. Pinxter , den 24 dito. Advent, den 29 November.
Van de Quatertemper. De I. den, 25, 27 en 28 February. De II. den, 27, 29 en 30 May. De III. den, 16, 18 en 19 September. De IV. den , 16, 18 en 19 December.
Aanmerkingen over de Watergetyden.
Zo dikwyls als de Maan nieuw of vol is, is het hoog Water op de volgende plaatfen , namenlyk :
Te Vlisfmgen , Terveere , Sluis in Vlaanderen , Brouwershaven , Goêree en voor Arnemuiden , ten 1 uur.
Te Edam, voor 't Y, op Pampus , op de Droogte, in het inkomen van de Maas , te Middelburg, voor Rammekcs, op 't Vlak, en in 't Schengen , ten 2 uuren.
Te Amfteldam , Katwyken Noordwyk op Zee, de Vlaarnfche Banken, in de r Hoof-



Hoofden , den Briel , Heilevoetlïuis> Maaslandfluis , Zierikzee , Tergoes , Ysfendyk , Middelharnas , Dirksland, Oude en Nieuwe Tonge , ten % uuren.
Te Zaandam , Bergen op Zoom , Tertooien , Terneufe , Willemftad , de Klundert, Stryenfche Sa» , Oud-Beyerland en Steenbergen, ten 5 uuren.
Te Hulst, Dordrecht en Geertruidenberg, ten 5 uuren.
Te Antwerpen, Oudenbotch, Zevenbergen, Schoonhoven en Gouda, tea é uuren. , ■ . .
Op Texel, op de KoopvaardersRheede , 't inkomen van 't Vlie, en voor de Brusfelfche Vaart, ten 7 uuren.
Aan 't Voorland , buiten 't Vlie, en Gorinchem, ten 8 uuren. .
Aan alle FriefcheKusten , enmTexel, ten 9 uuren.
Te Medemblik, Calais , en voor de Theems, ten i« uuren.
Te Duinkerken , Nieuwpoort en Delfzyl, ten 11 uuren.
Te Enkhuifen , ürk , Groningen , Oftendc , Douvres , en aan alle Kusten van Vlaanderen, ten 12 uuren.
Ten tyde van de Quartieren der Maan is het laag Water op de voorgenoemde Plaatfen , hoewel zulks by Storm en verfcheidene foorten van Winden wei iets verfehillen kan.
POST-



118 y
POSTWAGEN
V A N AMSTERDAM OP 'S GRAVENHAGE.
Van den 15 February tot den 14November , alle dagen , vice ver/a, twee Wagens , één des morgens , en één des namiddags, en wel de Morgen-Wagen van den 15 February tot den 23 dito ten half 7 uuren; van den 24 February tot den 2 Oftober ten 6 uuren ; van den 3 Oftober tot den 20 dito ten half
7 uuren; van den 21 Oftober tot den $ November ten 7 uuren; en van den 6 November tot den 14 dito ten half
8 uuren, en de Middag-Wagen altyd ten één uur.
Van den 15 November tot den 14 February zal alleen één Wagen 's daags , ryden , des morgens ten 9 uuren , uit ieder der respeftive Steden, uitgezonderd by befloten water en flilleggen deiSchuiten, wanneer mede 's middagsten één uure een Wagen zal afryden.
Alle deze Wagens zullen moeten , ryden , zo 'er maar een Pasfagier gevonden wordt.
Van den 15 November tot den 14 February zal des Zondags morgens ten 9 uuren de gewoone Wagen ryden , en
in



■
C 19 )
in den overigen tyd des Jaars des Zondags, als mede op den tweeden Paasch-, Pinxter- en Kersdag , en in de Groote Vacantie , de Namiddags-Wagen maar i alleen.
Op den gewoonelyken jaarlykfchen Dank, Vaft- en Bededag, als ook op den eerften Paasch-, Pinxter- en Kersdag , rydt in 't geheel geen Wagen.
Voor Vracht voor de vier eerfte of binnenfte plaatfen zal betaald worden 4 gl. 12 ftuiv. en voor de twee anderen 4 gl. io ftuiv.
Een Kind op den fchoot «zittende , betaalt de helft van de Vracht.
Voor een afgehuurden Wagen zal betaald worden 27 gl. 8 ft., maar een Afhuurder van een Wagen een zevende perfoon naaft den Voerman willende plaatfen, moet daar voor nog betaalen 4 gl. 10 ft.
Deeze Postwagenrydt afvoor tNteuw?zyds-Heeren-Logement, op den Haarlemmerdyk; en als men onderweg wil afgaan, betaalt men van Amfterdam Naar 't Huis te Hart. O gl. 13
■ Haerlem. 1 - <5
• Berkenrode. 1 - 12
Hillegom. 2 - 2
Lis. 2 - 12
Sasfenheim. 2 - *8
Duivevlugt. 3 * ó
't Haagi'che Schouw. 3 - 12
't Huis te DeiL 4 - *
En
1



( 20 )
En wederom van 's Hage naar Amfterdam , als volgt:
Naar 't Huis te Deil. o gl. - 14 ft.
> 't Haagfche Schouw. 1 - 4
Duivevlugt. 1 - 14
■ Sasfenheim. 2 - ©
Lis. 2 - 8
Hillegom. 2 - U
—— Berkenrode. 3 - 8
Haerlem. 3 - 12
't Huis te Hart. 4 - *
Om plaatfen op den voorfz. Wagen te befpreeken, addresfeert men zich achter de Beurs.
TREK"



(21)
TREKSCHUITEN.
Van AMSTERDAM op HAERLEM,
Alle uuren een Schuit, met het apengaan van de Poort tot 's avonds ten 8 uuren; gaat af buiten de Haerlemmer Poort; de Vracht isZomers en 's Winters 6 ftuivers en 6 duiten.
Op UTRECHT.
Van den 15 Maart tot den 14 September incluis 3 Schuiten, 's morgens ten 7 , 's namiddags ten 1 en 's avonds ten 8 uuren. Van den 15 September tot den 14 Maart 's morgens ten 8 , 's namiddags ten 1 en 's avonds ten 8 uuren. Men neemt deeze Schuiten *s morgens en's namiddags aan 't Veerhuis op de Achtergragt, en des avonds aan de Beerebyt. De Vracht is 14 ea I halve Stuivers.
Op GOUDA.
Van den 1 Maart tot den 30 April 's morgensten 8 uuren; van den 1 May tot den 31 Augustus 's morgens ten 7 uuren; van den 1 September tot den 31 Oftober 's morgens ten 8 uuren. De Maanden November , December , January en February geen Dagfchuit, maar 't geheeele Jaar door , 's avonds ten 8 uuren, van de Beerebyt.
Door



C 22 )
Door MUIDEN op NAARDEN. Van den i April tot den 30 September Zondag 's morgens ten 5. 7 en 10 uuren, 's namiddags ten 2 , 4 en half 6 uuren. In de week 's morgens ten 6, 8 en 10 uuren , en's namiddags evenals Zondags. Van den 1 Oftober tot den 31 Maart's morgens ten 7 , 9 en n uuren , 's namiddags ten 1 , 3 en 5 uuren. Alle van binnen op de Prineegragt, by den Amftel, en van buiten de Weesper Poort een halfuur laater. Men betaalt van Amfterdam tot Muiden 5$ ftuiver , en van Muiden tot Naarden 3| ftuiver. Woensdag 's morgens ten 12 uuren een Marktfchuit.
Van NAARDEN door MUIDEN. Van den 1 Oftober tot den 31 Maart des morgens ten 6, 8 en iouurrn. des namiddags ten 1, 3 en 5 uuren. Van den 1 April tot den 30 September des morgens ten 5,7 en 10 uuren, des namiddags ten half 2, ten 4 en ten half 6 uuren.
Op WEESP. Van den 16 Maart tot den 15 Oftober Zondag 's morgens ten 6.8 en 10 uuren , 's namiddags ten half 3 en half 6 uuren. ïn de week 's morgens ten 6 en 9 uuren, 's namiddags ten half 2 , half 4 en half 6 uuren. Van den 16 October tot den 15 Maart des Zondag *s morgens ten 8 en 10 uuren, 's namiddags ten half 3 en half 5 uuren-
In



( 23 )
In de Week 's morgens ten 8 en i© «uren , 's namiddags ten half 2 , half 4 en half 5 uuren. Allen van binnen , en een half uur daarna van buiten , van het zelfde Veer als op Muiden en Naarden. Vracht 5f ftuiv.
Op L E Y D E N. Alle avonnen een Nachtfchuit ten 8 uuren van de Beerebyt. De Vracht is 19 ftuiv. 4 penn.
trekschuiten
Van AMSTERDAM op HOORN.
Des Winters van den 1 Qltobev 1794. tot den 31 Maart 1795.
Ten 7 uuren over Monnikendam en Edam; ten 8 uuren tot Purmerend; ten 9 uuren over Purmerend, en Zak met Brieven, Pakjes en Geld> ten 11 uuren over Monnikendam en Edamj ten 1 uur over Purmerend , en Zak met Brieven , Pakjes en Geld ï ten 2 uuren over Monnikendam en Edam; ten 3 uuren tot Edam toe, doch Maandag en Vrydag tot Purmerend; ten 4 uuren over Purmerend en een tot Edam toe; ten 5 uuren tot Purmerend. De Nachtfchuit met 't ophouden van 't luiden der Boomklok over Monnikendrm en
Edam t



C 24 3
Edam, en Zak met Brieven, Pakjes en Geld.
Des Zomers van den i April tot den 30 September 1795*
Ten half 6 over Monnikendam en een tot Purmerend toe; ten 8 uuren oyer Purmerend; ten 9 uuren over Monnikendam en Edam , en Zak met Brieven , Pakjes en Geld; ten 11 uuren tot Purmerend; ten 1 uur over Purmerend, en Zak met Brieven , Pakjes en Geld; ten 2 uuren over Monnikendam en Edam; ten 3 uuren tot Edam toe, doch Maandag en Vrydag tot Purmerend toe; ten 4 uuren over Purmerend; ten 5 uuren tot Edam toe; ten 6 uuren tot Purmerend toe. De Nachtfchuit met 't ophouden van 't luiden der Boomklok over Monnikendam en Edam en Zak met Brieven en Pakjes.
Des Winters van den 1 OSober 1795. tot den 31 Maart 179Ó.
Ten 7 uuren over Monnikendam en Edam ; ten 8 uuren tot Purmerend toe ; ten 9 uuren over Purmerend, en Zak mee Brieven, Pakjes en Geld; ten 11 uuren over Monnikendam en Edam ; ten 1 uur over Purmerend, en Zak met Briéven , Pakjes en Geld; ten 2 uuren over Monnikendam en Edam; ten 3 uuren tot Edam toe, doch Maandag en Vrydag een tot Purmerend toe ; ten 4 uuren over Purmerend; ten 5
uuren



C 25 )
uuren tot Edam toe. De Nachtfchutt met 't ophouden van 't luiden der Boomklok over Purmerend , en Zak met Brieven en Pakjes. Vracht- tot Monnikendam 6 ft. 4 duit■■" tot Edam 9 — 4 ■—-
■ tot Purmerend 9 — 4
•■■ tot Hoorn 17—4 .
Tot gerief der Kooplieden hangen Brieven-Kasfen aan hetBuikflooter Veer by de Nieuwe Stads-Herberg , aan de Beurs , en aan den Munt-Tooren , waar uit de Brieven driemaal des daags geligt en verzonden worden.
Van HOORN op AMSTERDAM.
Des Winters van den 1 Oftober 1794. tot den 31 Maart 17$5.
Ten 5 uuren over Purmerend, doch Maandag en Vrydag ten 4 uuren; ten half 6 over Edam en Monnikendam; ten 9 uuren over Purmerend , met Brieven , Pakjes en Geld ; ten 11 uuren over Edam en Monnikendam , met Brieven , Pakjes en Geld; ten 1 uur over Purmerend; ten half 3 over Edam en Monn kendam; ten 5 uuren tot Monnikendam en een tot Purmerend toe. De Nachtfchuit ten 12 uuren over Edam en Monnikendam , met Brieven en Pakjes, die ten9 uuren van'tPosthuis gaan.
B Des



( 26 >
Des Zomers van den i April tot den 30 September 1795.
Ten 4 uuren over Purmerend; ten half 6 over Edam en Monnikendam; ten 9 uuren over Purmerend, metBrieven , Pakjes en Geld ; ten 11 uuren over Edam en Monnikendam , met Brieven , Pakjes en Geld; ten 1 uur over Purmerend; ten half 3 ovér Edam en Monnikendam ; ten half 4 over Purmerend; ten 5 uuren tot Monnikendam. De Nachtfchuit ten 10 uuren over Edam en Monnikendam , met Brieven en Pakjes , die ten 9 uuren van het Posthuis gaan. Des Winters van den 1 Oftober 1795. tot den 31 Maart 1796.
Ten 5 uuren over Purmerend , doch Maandag en Vrydag ten 4 uuren; ten half 6 uuren over Edam en Monnikendam ; ten 9 uuren over Purmerend, met Brieven, Pakjes en Geld; ten 11 uuren over Edam en Monnikendam, met Brieven, Pakjes en Geld; ten 1 uur over Purmerend; ten half 3 uuren «ver Êdam en Monnikendam» ten 4 «uren tot Parmerend toe; ten 5 uu_ren *ot Monnikendam toe. De Nachtfchuit ten 12 uuren over Purmarend . niet Brieven en Pakjes , die ten 9 uuren van het Posthuis gaan.
Van Edam op Monnikendom, des Zomers ten half 5,6", half 9» ^alf 2 » * «11 8 uuren. Des Winters ten 5 > half
T.f.«1*™* MARKT-



C 27 )
MARKT- en VRACHTSCHUITEN.
Van AMSTERDAM op HAERLEM
Vertrekt de Vragtfchuit van den I April tot den 3© September des morgens ten 10 uuren en 's middags ten ï uur ; van den i Oftober tot den jx Maart 's morgens ten ïo en 12 uuren; en 't geheele Jaar door 's avonds een half uur voor 't luiden der Boomklok. Op UTRECHT.
Alle dagen een Schiet-of Vragtfchuit, 3s namiddags ten 4 uuren , doch des Winters ten half 4 uuren , liggende op den Cingel , tusfchen de Gasthuismolenfteeg en de Appelmarkt , en van Utrecht te rug, zelfs des Zondags.
Als 't beflooten Water is gaat 'er een Vrachtwagen 's Dingsdags en Vrydags en komt 's Maandags en Donderdags van Utrecht. „ _
Op 's GRAVENHAGE. .
Alle middagen ten 1 uur, een Schuit van 't Rokkin, achter de Kapel, en ten 3 uuren van buiten de Utrechtfche Poort. Deeze neemt Perfoonen en Goederen, mede. _ _ .
Op D E L F T.
Alle dagen des middags ten 1 uur,van t Rokkin , achter de Kapel , en ten 3 uuren van buiten de Utrechtfche Poort. Deeze neemt Perfoonen en Goederen mede.
B 2 Op



( 28 )
Op ROTTERDAM.
Alle dagen ten 12 uuren, van't Rokkin , achter de Kapel , en ten 3 uuren van buiten de Utrechtfche Poort.
Als 't beflooten Water is gaat een Wagen des morgens ten 8 uuren van de Achtergragt , en ten 9 uuren van de Reguliers Breedftraat, met Perfoonen en Goederen.
Op L E Y D E N.
Alle dagen 's namiddags, behalven Zondags , een Marktfchuit, des Zomers ten 5 , en des Winters ten 4 uuren , van 't Veer op den Cingel.
Van den 1 Maart tot ultimo Oftober , alle morgens ten 10 uuren, de Kaag van den Overtoom.
Op *s GR A VEL AND.
Alie dagen. behalven des Zondags, ten half 1 uur , by de Halvemaans Brug.
Op GOUDA. Alle middagen de Yker, leggende op de Pypenmarkt.
Op SCHIEDAM. Alle Dingsdagen , Donderdagen en Saturdagen een Marktfchuit, ten 1 uur van 't Rokkin, by het Rotterdamfche Veer, en ten 3 uuren van buiten de Utrechtfche Poort.
Op PURMEREND. Alle dagen ten 1 uur een Vrachtfchuit , van 't Water, voorby de Karnemelkfceeg.
Op



( 29 ) Op ALKMAAR. Alle dagen een Schip , 's morgens ten 9 uuren, ook des Maandags 's middags ten 2 uuren , leggende op 't Water, over de Karnemelkfteeg.
Op MONNIKENDAM. Alle dagen een Marktfchuit , ten 2 uuren, van den Alkmaarder Steiger, op SCHOONHOVEN. Alle Maandagen een Schuit ten 12 uuren , van de Heeregragt , by de Utrechtfche Sraat, en ten i uur van buiten de Utrechtfche Poort.
Op OUDEWATER. Des Dingsdags enVrydags ten ii uuren , achter het Stadhuis , en ten 12 uuren van bultende Utrechtfche Poort. Op NOORTWYK en NOORTWY-
KERHOUT. Alle Dingsdagen twee Marktschuiten ; een aan de Bloemmarkt, en een aan de Nieuwe Markt.
Op MAARSEN en BREUKELEN. Alle dagen, zelfs Zondags , (behalven op Maar/en een Schuit, ten 12 uuren van den Cingel,by de Reguliers Tóoren , voor het Klooster, en ten 2 uuren van de Beerebyt, vaarende door Ouderkerk, Abkoude, Baambrug ,LoenderJloot en Nieuwerfluts, met Goederen en Pasfagiers. Op den UITHOORN. Alle dagen een Schuit ten x uur, vtn *t Rokkin, by de Olieflaagtrsfteeg, behalven dts Zondags.
%3 Op



t 30) Op LOENIN. Van den i May tot den 31 Oftober alle * dagen, behalven Zondags; voor't overige van 't jaar Maandag, Dingsdag, Donderdag en Saturdag ten it uuren, van den Cingel, by 't Latynfche School. Op OUDERKERK. Des Maandags ten 12 uuren, van 't Rokkin, by de Olieflagersfteeg. Op BAAMBRÜG. *s Maandags en 's Woensdags ten half 1 uur , van den Cingel, voorde Vyfelftraat, enten 2 uuren van de Beerebyt. Op BODEGRAVE. *s Maandags. 's middags, en van 15 Maart toti5Nov. ook des Vrydags ten 12 uuren, van den Cingel, by de Munt. Op YSSELSTEïN. *s Maandags 's middags ten x uur, van den Cingel, by de Munt.
Op A L P H E N. Des Maandags ten 12 uuren, van 't Rokkin , by de Lange Brug.
De Marktfchuiten van LOENDERSLOOT , NICHTEVECHT , OVERMEER , enz. leggen op den BinnenAmftel , by de Bakkerftraat , en vertrekken ten 12 uuren van binnen. Op WAVEREN en de NES. Des Maandags ten 12 uuren, van 't Rokkin, by de Olieflagersfteeg.
Alle deze Schuiten gaan doorgaans r of 2 uuren laater van buiten de Utrechtfche Poort.
DE



< 31 ) „
DE VOORNAAMSTE
BEURT- en VEERSCHEPEN.
Van AMSTERDAM op BUIKSLOOT.
Alle uuren een Schuit, van het openen tot het fluiten van den Boom toe; de Vracht is 2 en een halve Huivers. Op ZAANDAM. Alle uuren een Schuit , leggende by den Haringpakkers Tooren , aan den Zaandammer Steiger ; de Vracht is 3 ftuivers.
Op B E V E R W Y K. Alle dagen ten 3 uuren , van den Steiger op dè Texelfche Kaai.
Op de B EEM S TER. Maandag , Woensdag en Vrydag , ten 1 uur.
Op DORDRECHT. AUe Saturdagen , des avonds , een Sehip , legt op den Cingel , tusfcken de Lynbaan- en Korsjesfleeg.
Op H A R D E R W Y K. Een uur voor 't luiden van de Boomklok , van 't Wachthuis aan den Nieuwebrugsboom , van de Camper Steiger , Te Hcrierwyk zynde , kan men , per Postwagen , naar Zutphen , Deventer, enz. komen.
Op HARLINGEN. Een uur Yoor 't luiden van de BoomB 4 klok,



C 32 J
klok, van de Texelfche Kaai, aan den Harlmger Steiger. Van hier kan men door geheel friesland reuzen. De Vracht is 's Zomers 15 , en Winters 18 ftuiv. Op HASSELT.
Des Zomers Zondag,Maandag , Woensdag en Vrydag , 's avonds een uur voor *t luiden van de Boomklok , van 't Water , voor de Kolkfteeg; 's Winters Zondags niet: ook kan men gaan met den Zwolfchen Veerman, en zich voor Basfeit laaten uitzetten.
Op ZWOL.
Van den 13 February tot den 6 December , alle avonden een uur voor 't luiden van de Boomklok, en vaai den 7 December tot den 12 February , Dingsdag , Donderdag en Saturdag , aan de ©astzyde van de Oude Brug.
Op C A M P E N.
Voor 't luiden van de Boomklok , des Zomers Maandag, Woensdag en Vrydag ; *s Winters Dingsdag en Vrydag 5 vau voor de Oudebrugftecg.
Op DURGERDAM.
Van Mey tot September *s morgens ten 8 en 10 uuren, 's middags ten 2 «n 4 uuren, Zondags ten 8 , 10 en 1 uuren. Van O&ober tot April ten 8. ïo, 1 en 3 uuren.
Op ENK HUIZEN.
's Avonds voor het luiden des Boom» klok , van het Wachthuis , oycr den Nieuwebrugsiooja.
Op



( 3»3 1 Op S N E E K. Des Zomers, vcor het luiden van df« Boomklok , Maandag , Donderdag en Saturdag, van't Water, voor de Vaxkenfteeg , by den Dam.
Op T E X E L. Meest alle avonden een Kaag, met het luiden van de Boomklok , van éc Texelfche Kaai, voor de Raamskooi, Op WORKUM. in Friesland. Methetluiden van de Boomklok , v&& 't Water, voor de Kapelftees.
Op BREDA, Zondag 's morgens, met het openen van den Boom , een Schip , van de© Cingel» by de Bergllraat.
Op DEVENTER. Dingsdag ^ Donderdag en Saturdag- * des morgens vroeg, van't Water, aafö de Oude Brug.
Op E L B U R G. Driemaal 's weeks , als Ding3dag" Donderdag en Saturdag , van de Niéuwe Brug , 's avonds een uur voor hét luiden der Boomklok.
Op E M B D E N. Alle Saturdagen een Schip , van; st Water, voor de Zoutfteeg j jpaar de Maanden December , January en February geen vast Veer. 'Ook leggen.-. Schepen op Embden by de Nieuwe Stad* Herbergsbrug. T' Op GENEMUIDEN. Alle Maan- en Donderdagen, leggenB 5 «i



( 34 )
de op de Gelderfche Kaai, by de Bantemerftraat. M
Op GRONINGEN, en te rug. Zondag en Donderdag met het openen van den Boom , op 't Water , voor de Dubbelde Worstfteeg.
Op G O R C U M. Alle Donderdagen met het openen, van den Boom , van den Cingel , Dy de Lutherfche Nieuwe Kerk.
Op HILLEGO M. Dingsdag en Vrydag een Schip ten 2 uuren , leggende op de Pnncegragt , by de Reeftraat, over de Brouwery t
Op"^s ^H E EREN-V E EN , in Friesland.
Dingsdag een Schip, des avonds, met het luiden van de Boomklok , van t Water, voorde Dubbelde Worstfteeg. Op HUISDUINEN.
's Maandags , Woensdags en Satuidags , kort na den middag, leggende aan de Oostzyde van den Haringpakkers Tooren. — T _
Op MEDENBLIK.
Woensdagen Saturdags 's avonds , en »s Winters Dingsdags , van den Steiger, aan de Noordzyde van de Nieuwe
BrUg' OpNlEUWKERK. ,
Dingsdag , Donderdag en Saturdag, een half uur voor het luiden van de Boomklok, leggende op de Texellche Kaai, voor de Raamskooi.



C 35 ) Op ÏUTPHBN. Alle Saturdag avond een Schip ,, leg gende op het Water, aan de Oostzyde van de Oude Brug. „ ^ »»•
Op 's HERTOGENBOSCH. Alle Zondagen een Schip , leggende op den Cingel , by den Jan Rodenpoorts Tooren. _ Op B R E M E N. Meelt des Saturdags een Beurtman, leggende aan den Nieuwebrugs Boom,
©ver de Texelfche Kaai.
Op BROUWERSHAVEN.
Alle 14 dagen een Schip , leggende op den Cingel , voor de Lutherfche Nieuwe Kerk.
Op KEULEN. .
Meest alle weeken een Schip. De gvoote Scheepen leggen op de Gelderfche Kaai, Westzyde , anders aan den Buitenkant van 't Nieuwe Eiland ; de kleinen op de Oude Turfmarkt. Op ZWAMMERDAM.
's Middags ten 12 uuren , 's Maandags en Vrydags , gaat af van t Rokkin , by de Lange Brug. . •
Op KUILENBURG.
Alle Vrydag middag , van den Cingel , bv de fcpekfiagers. 8 ' y Op Se KUINDER.
Dingsdag avond, met het luiden van de Boomklok , behalvert m de Maand January , leggende aan den Dam.
B 6 UT



( 36- C
OP KOR.TENHOEF. Alle Maandagen , een 12 uuren, leggende op 't Rokkin.
Op DUSS ELDORP. Alle 14 dagen of 3 weeken een Beurt* fchip , van de Gelderfche Kaai, Oostzy. Op DELFZIE L. Des Zomers eens in de Week, 's avonds■met het luiden der Boomklok; leggende -op 't Water; by de Valkenfteeg. Op DEN DAM, in Groningerland. 's Zomers eens in de V/ eek, 's avonds methetluiöen der Boomklok , leggende sp *t Water, by de Baafjesfteeg. Op F R A N E K E. R , en te rug. Alle Saturdag avond, met bet luiden der Boomkick, leggend^ op 't Water , voor de ZoutiVeejf.
Op A N TW E R P E N , enz . Antwerpen ,Brugge, Ooilende, brusfel, Genei, Rouaan , Mechelen , Duinkerken, Iperen en Nieuwpoort, opeen onbepaalden tvdj te bevraagen op den Cingel, by den Commisfaris 5 aan den Jan Rodenpoorts Tooren.
Op LEEUWARDEN. Een Schip , met het open gaan yan dien Boom '. des Zondigs en Donderdags 's morgens; leggende op 't Water. Op de L E M M E R. Alle avonden , by de Papenbrug , en van buiten met he; luiden der boomklok. _
Op



C 37 3 Op HAMBURG. Ieder reis, wanneer een Schip vol ge. laden is, van den Nieuwebrugs BoomOp LONDEN. Alle Weeken een Schip.
Op L U B E K. Alle 8 dagen een Schip, leggende m *t midden van de Haringpakkery. Op MIDDELBURG. Alle Saturdag 's morgens ten n uuren een Schip , van de Heeregragt , voor de Molenfteeg.
Op ME PP EL en ZWARTSLUIS. Alle Dingsdag en Saturdag avonds, 's Winters Woensdag, met het luiden van de Boomklok , van de Texellche Kaar.
Op B L O K Z Y L.
Des Vrydags avonds een uur voor 't luiden der Boomklok , van den Naarder Steiger , op *t Water , voor de Baafiesfleeg ; met dit Schip vaart de Bode op Stcenwyk, met weike de Pasfagiers , over Blokzyl , teiftond naar Steenwvk kunnen vaaren.
DireS op STEEN WYK.
Des Dingsdags en Saturdags avonds voor 't luiden der Boomklok, van den Meppeler Steiger , by de Spaarendammer, en des Woensdag en Saturdags van Steenwvk op Amfterdam.
Op N Y M E G E N.
Alle Donderdagsmorgens vroeg , van. den Cingel, by de Luth. Nieuwe Kerk.
B 7 O?



C 3S ) Op OLDENBÜRG. Doorgaans eens 's weeks , van de Ybrug.
Op VIANEN en de VAART. Alle veertien dagen, Donderdags een Schuit, leggende op 't Rokkin. Op V F. L Z E N. Dingsdag en Vrydag, ten i uur, den Schuit, van den Mosfelfteiger.
Op VLISSINGÈN. Alle 8 of 14 dagen een Schip , legoende op den Cingel, by de Bergftraat. Op VOLLENHOVEN. Des üingsdaps een Schip , van de Texelfche Kaai , aan den Meppeler Steiger.
Op V E N L O. Van April tot Oftob. alle 14 dagen een Schip , leggende op de Gelderfche Kaai. Op St. VATLERY, in Frankryk. Om de 8 of 14 dagen een Beurtfchip, van den Cingel , by de Lutherfchc Nieuwe Kerk.
Op WEZEL. Alle 14 dagen een Beurtfchip, van de Gelderfche Kaai, by de Bantemerbrug : «eemende ook Goederen mede naar 't Tolhuis, Schenkenfchans , Griet, Emmerik , Rees, Burik , Rynberk, enz. Op EMMERIK. Des Zomers , alle 14 dagen, des Dingsdag.
OP WAGENINGEN. Alle 14 dagen, des Saturdags.
Op



( 39 )
Op WOERDEN. Tweemaal 's weeks 's Maandags en Donderdags , ten 12 ™ren.
Op ARNHEM. Alle 8 daagen , 's Woensdags avonds , maar in denmaanden December, January en February alle 14 dagen , op de Kolveniers Burgwal , by het Oude Mannenhuis.
Op ZIERIKZEE. Des Zomers alle weeken een Schip , legende op den Cingel, over de Roo-
m0l£nftOpSAM ER SCOORT. ,
Alle dagen een Schip , behalven 's Maandags , 's morgens ten 8 , en Zondags ten 7 uuren , op t vVater, voor de Vronwenfteeg.
VERTREK DER
KO OPMANS-BOODEN.
Van AMSTERDAM op DORDRECHT.
Om de vier werkdagen ,(Zon -of Feestdagen worden niet geteld , } te bevragen by J. Croefe, op het Rokkin, by tValbruogetje. Alle avonden om 8 uuren de Zak met Brieven, ten huife van Boven-
gemCldebp ZEELAND.
AUeDingsdagen en Vrydagen : te bevragen in'c Zeeuwfche Post-Comptoir.



C 4^ )
Op FRIESLAND. Alle Woensdagen , des avond» met het fluiten van den Boom: te bevragen op den Achterburgwal , over de Brouwery den Hooiberg.
Op's HERTOGENBOSCH en omliggende Plaatfen. Alle 14 dagen, op Dingsdag avond; te bevragen in 't Post-Comptoir van 's Hertoeenbosch,üp TILBURG, GORCLTM, HEUS-
DEN en nabuurige Plaatfen. Alle 14dagen , Saturdag avond ten 7 uuren: te bevraagen in 't Post-Comptoir als boven.
Op DEVFNTER. Alle Dingsdag en Vrydags ,■ *s avonds met het fluiten van den Boom: te bevragen in de Warmoesftraat , by de Nieuwebrugfteeg.
Op Z U T P H E N. Alle Vrydag , des avonds met het fluiten van den Boom: te bevragen agter de Oude Kerk.
Op DEUTEKOM. Alle 8 dagen, Donderdag avond ; in den Winter alle 14 dagen , met Pakken en Brieven , door Harderwyk en Doesburg: te bevragen in den TabaksBoom, tegen over de Slypfteenen. Op. TERBURG. Van den 1 May tot den 30 Oftober om de 8 dagen, en van den 1 Novembertot ' e 30 April, om de 14 dagen , altyd
Doa-



IC 41 ) Donderdags avonds:, te bevragen in de Baafjesfteeg,
VERTREK
DER.
POSTEN
VAN AMSTERDAM.
Het Generaal Post-Comptoir , daar meest alle de Brieven afgaan en aan1 komen , is agter 't Stadhuis ; en tot \ gemak der genen die afgelegen woonen , vindt men op verfcheidene plaati fen in de Stad Kasfen, waarin men de ! Brieven op de meeste binnenlanfche i Steden fteeken kan, mits dezelve niet I gefrankeerd moeten worden.
Alle avonden vertrekken de Posten : op de Steden van Holland , als: op ; Rotterdam , Schiedam , Vlaardingen, 1 Maasfluis , Hellevoetfluis , enz. ten ; half • uuren ; op Delft en *s Graven: hage ten 9 uuren; op *Texel , Dordrecht , Leyden en 's Hertogenbosch ten i 8 uuren j op Alkmaar , Beverwyk en : omliggende Steeden ten 7 uuren.
Op Haerlem driemaal daags , als: ten half io, half 1 en half 5 uuren, wanneer de Brieven uit de Kasfen gehaald i vorden en met de Schuiten vertrek1 ken i en 's avonds ten half 6 uuren
gaat



C 42)
$aat een Post op Haerlemaf, van *t Generaal Post-Comptoir.
Op de Provintie Utrecht vertrekken de Brieven driemaal 's daags , wordende dezelve een half uur voor het vertrek der Schuiten uit de Kasfen gehaald j ook vertrekt 's avonds ten 8 uuren , van 't Generaal Post-Comptoir , een Post naar de gemelde Provincie.
Het Comptoir op Friesland, als mede op Groningen en de Ommelanden , wordt gehouden op de Nieuwetyds Achterburgival, tegen over de Brouwery den Hooiberg , ten huize van den Heer Pieter Bernard Texier , van waar de Brieven naar de Provincie Friesland , alle avonden voor het luiden der Boomklok , afgezonden worden , en met den post des Dingsdags en Saturdags 's avonds , ten 7 uuren, op Friesland , Groningen en de Ommelanden. By bovengemelden wordt dagelyks voormiddags van 9 tot 12 uuren gevaceerd ter aanneeminge van Effeöen , Wisfelbrieven , asfignatien of Gelden ^ zo tot den ontvangst als ter betalinge, op gemelde Provinciën , als mede op 's Gravenhage.
De ongefrankeerde Brieven op de Provinciën Friesland en Gr»mngen kunnen tot gemak geftoken worden in de Kasfen , aan het yzeren hek van de Beurs , alsmede aan de Koornbeurs , van waar deaelyen op zyu tyd worden 3 gekaaid, Na



( 43 )
Nader bericht ten Comptoire voornoemd.
Des Maandags vertrekt de Post op Spanje en Portugal, ten 8 uuren. Frankryk , Braband, Vlaanderen , Zeeland * enz. 's avonds ten half 9 uuren»
Dingsdag op ïtalien, Keulen, Aken , Luik , Maaftricht , Munfter, als mede op geheel Duïtschland , Gelderland, Kleefsland en de geheele Oostzee, tot Moscou toe, teni2uuren, geheelOosten , Denemarken , Holftein , Zweeden, Polen, Moscovien , Hamburg, Lubek, Oldenburg , Breda , Geertruidenberg , Vianen , Ysfelftein , enz. *s avonds ten ten 6 uuren. Geheel Zeeland, enz. 's avonds ten 7 uuren. Engeland's avonds ten half 3 uuren.
Donderdags op Spanje en Portugal, 's avonds ten 8 uuren. Frankryk, Braband , enz. 's avonds ten half 9 uuren.
Vrydags op ïtalien, Duitschland,Luik, Munfterland , Gelderland , Kleef, enz. ten ia uuren. De Bode op Gelderland en Kleef, met Pakjes en Goederen , ten 3 uuren. Op Zeeland, enz. *s avonds ten 7uuren. Engeland, Braband, enz. *s avonds ten half 9 uuren. Deventer , Zutphen , Campen , Zwol, en op alle plaatfen van Overysfel, met het fluiten van den Boom.
Saturdags op Hamburg, Denemarken, Zweeden, Polen ,Breda,en», 'savonds tea 6 uuren.
Aan-



C 44 )
Aankomst der Posten te Amjlerdam.
Alle dagen uit de Steden der Provinciën.
Zondags van Duitschland , Keulen , Luik, Munfter en Gelderland.
Maandags van gantsch Oosten , Polen, Denemarken , Zweeden , Hamburg , Bremen , Kleef, Overysfel, Friesland , Groningen en Oost-Friesland.
Dingsdag van Spanje , Portugal , Frankryk , Braband , Vlaanderen en Zeeland.
Woensdag van Italië.
Donderdags van gantsch Duitschland, Hongaryen , Keulen, Luik, Munfter , Gelderland, Friesland en Groningen.
Vrydags van Spanje, Portugal, Frankryk , Braband, Vlaanderen, gantsch Oosten , Denemarken , Zweeden, Polen , Hamburg , Bremen, Oldenburg , Delmenhorst, Kleef, Oost-Friesland , enz.
De Engelfche Brieven naar dat de wind is.
SCHEEPEN, SCHUITEN, POSTEN, enz.
Van HAERLfiM.
Op AMSTERDAM, zo als van Amfterdam op Haerlem , uitgezonderd dat de laatfte Schuit ten half 7 uuren van Haerlem gaat.
Op



(45 3
Op LEYDEN, van den 14 Maart tot • den 2 Oftober , 's morgens ten 6 , 8 ,10 en 11 uuren , de Marktfchuit ten 12 uuren , namiddags ten 1,2, 4 en 6 uuren ; van den 3 Oftober tot den 13 Maart, 's morgens ten 5 , 10 en 11 uuren , ten 12 uuren de Marktfchuit; namiddagsten 2, 4 en 6 uuren ; alle dagen een Nachtfchuit. *s avonds ten 11 uuren; deze vaart op de Schuit van 4 uuren des morgens van Leyden op den Haag j of Rotterdam en Delft.
Van LEYDEN.
Op den HAAG en DELFT, 's morgens ten 4, 6, 8 en half 11 uuren ; Js namiddags ten half 1 , half 3 , 5 en half 7 uuren.
Op UTRECHT, door Woerden , van den 15 Oftober fcot den 14 Maart , 's morgens ten 11 en 's avonds ten 9 uuren ; van den 15 Maart tot den 14 Qctober 's morgens ten 9 en half 1, 'savonds ten 9 uuren.
Op HARRLEM , van den 14 Maart tot den 2 Oftober , 's morgens ten half 4 , half 7 ,9 en 11 uuren; de Marktfchuit ten 10 uuren ; *s namiddags ten half 1, 2 3 4 en 6 uuren , van den 3 October tot den 14 Maart, des morgens ten half 5 en 9 uuren, de Marktfchuit ten 11 uuren , 's namiddags als in den Zomer: de Nagtfchuit ten 11 uuren.
Op GOUDA , Woensdag , Donderdag,, Vrydag en Saturdag , ten half 12 uuren, eea Schuit.
Op



C 46 )
Op AMSTERDAM , alle dagen een Marktfchuit, 's Zomers ten 6 en's Winters ten 4 uuren. De Kaag ten 11 uuren 's morgens in den Zomer. De Nachtfchuit ten 9 uuren.
Van den HAAG
Op DELFT , alle uuren een Schuit, maar vaart doorgaans af op het half uur , vice ver/a. .' .
Op ROTTERDAM, de Marktfchuit, alle dagen 's namiddags ten half 2 uuren.
Op LEYDEN, 's morgens ten J, 7, 9 en half n uuren; 's namiddags ten half i , half. 3 i half $ en half 7 uuren.
Op HAERLEM , alle Vrydags morgens ten 8 uuren. „, .
Op AMSTERDAM , de Marktfchuit 's namiddags alle dagen ten half 4 uuren.
Op UTRECHT, Saturdag s' namiddags ten 4 uuren.
Op GOUDA , Dingsdag rs morgens ten 8 uuren.
Van ROTTERDAM
Op DELFT , van den 1 April tot den 30 September alle uuren een Schuit, *s morgens van 6 tot *s avonds ten 8 uuren ; van den 1 Oftober tot den 31 Maart van *smorgens ten 7 tot's avonds ten 7 uuren } de Marktfchuit 's morgens ten half 5 uuren.
Van 't TOLHUIS, aan de ov.erzyde tan de Maas , gaat in Vredenstyd alle dagen een Postwagen op ANTWERPEN, en yoorts door gantsch Braband,
Van



(47 )
i van i April tot den 20 September, '$ I-morgens ten 5 uuren; de Vracht is voor ■ ieder perfoon, met 25 pond bagagie , |9 gl- 9 ftuiv. en over de 25 pond 1 ft. 1 voor *t pond.
Op LEUVEN en MECHELEN, alle 114 dagen een Beurtfchip ; addres by J. IKlerk, Commisfaris deezer Veeren. I De Schepen op Nymegen , Zeeland , I Antwerpen , Bergen op Zoom , enzfr. vertrekken met Eb en Vloed.
Van UTRECHT Op AMSTERDAM, even gelyk van Amfterdam op Utrecht , uitgezonderd dat des Winters de laatste Schuit 's avonds ten 9 uuren van Utrecht gaat. \AIle dagen 's namiddags ten 4 uuren een Marktfchuit.
Op LEYDEN , 3 Schuiten, van den 15 April tot den 14 Ofteber, 's morgens ten 7 , 12 , en *s avonds ten 8 ttuiren; van den 15 Oftober tot den 14 April 's morgens ten 7 en 's avonds ten 8 «uren.
Op ROTTERDAM , voortaan maar tweemaal 's weeks een Beurtfchip , iDingsdags namiddags ten 3 uuren , van de Gaardbrug , en ten 5 uuren van buiten de Tolfteegpoort, en voor de Pasfagiers ides Woensdags morgens ten 10 uuren ivan de Vaart; des Saturdags ten ixuuren van de Gaardbrug, ten 1 uur van ibuiten de Tolfteegpoort, en des namiddags ten 4 uuren van de Vaart.
V4r



( 43)
Van UTRECHT op de VAART , en van de Vaart op Utrecht. Zomer-S.iifoen.
Van den 15 Maart tot den 15 September alle dagen een Schuit: zal moeten | vaaren 's morgens ten 6 , 8 , 10 en ten j 12 uuren, en 's namiddags ten 2, 4 en ten 6 uuren', de laatste voor Pasfagiers, j die op den Bongenaar, Wierst of de I Vaart moeten zyn.
Winter-Saij"oen.
Tnsgelyks zal van den 16 September tot den 14 Maart, *s morgens ten 7, 8, so en ten 12 uuren , en's namiddagsten ü , 4 en,5 uuren, een Schuit, de laatste voor Pasfagiers als boven , moeten, vaaren.
Zomer- en Wïntcr-Saifoen.
Zal van den 15 Maart tot den 15 September ook een Schuit moeten vaaren , 's morgens ten 7 uuren , 's namiddags ten 1 uur , en 's avonds ten 5 uuren; en van den 16 September tot den 14 Maart, 's namiddags ten 1 uur, mits een Man voor drie, en 2 voor vier de Vracht betaalen.
Op den HAAG, Donderdags en Saturdags een Schuit, 's namiddags ten 4 uuren.
Op ANTWERPEN , alle 14 dagen , des Dingsdag 's morgens ten 8 uuren.
POST-



( 49 )
POSTWAGENS
Van UTRECHT
Op 's HERTOGENBOSCH. Alle rlaI gen een Postwagen , doch alleen des Zoi jners , te beginnen met den 15 April, 's 1 morg. ten 6 uuren, wanneer 'erVracht is.
Op GORINCHEM en BREDA, alle ; dagen *s Zomers , 's morgens ten 6 uu!ten, te beginnen met den 15 April, wanr neer 'er Vracht is. Deeze voorfz. Wa;gens ryden af van buiten de Tolfleeg-
Soort, by de Herberg den Hulk, alwaar e Pakken en Brieven aangenomen en ;gantfche Wagens of Plaatfen op dezeli ven kunnen befteld worden by den ComI misfaris Bernardus Kroefe.
Op AMERSFOORT , een Tourwagen ; des Zondags , Woensdags , Vrydags 1 en Saturdags , 's Morgens ten 7 , en 1 *s namiddags ten 4 uuren , vice ver/a 1 rydende.
Op DEVENTER, Dingsdagsen Vry1 dags , en op dezelfde dagen van Devenl ter wederom op Utrecht, van den I April 1 tot den laatften September , 's morgens 1 ten half 6 uuren; Oftober en Maart ten 7 uuren ; November , December , Ja: 'nuary en February ten 9 uuren.
Deeze Wagen vertrekt te Deventer ten huke van Jan Oojierhoff, in den Brabandfciien Wagen,daar njeu OOkïOgeerU C Op



C 50}
Op ZUTPHEN rydt de Wagen voortaan af en koomt weder aan voor het huis van Sr. Jan Hoorn, Castelein in den Witten Engel, buiten de Catharyn« Poort, moetende de Goederen ter plaatfe aldaar word n befteld.
OP ARNHEM en NYMEGEN , alle dagen een Postwagen , 't geheele Jaar door, *s morgens vroeg na het aankomen der Nachtfchuiten.
Van den 15 April tot den 1 Oftober, •vertrekken Postwagens van Gorinchem op Breda en rice ver/a, te wetei}^, van Breda op Gorinchem, alle dagen 'smprgens ten 5 uuren, vervolgens des middagsten 1 uurvznGorinchem , op Vianen, van waar alle uuren eenSchuitop Utrecht vertrekt,zulks de Reiaigers . 's morgens van Breda vertrekkende,'s avonds te Utrecht aankomen en de Nagtfchuit op Jimfierdam neemen kunnen , de Vracht van Breda op Vtanen voor ieder Perfoon -met T5 ponden bagagieis 6 gl. 2 ft. , en van Vianen op Utrecht met de S«huit 3 «n een halve ftulvers. De Postwagen van Vianen op Gorinchem rydt 's morgens ten 8 uuren af. en men komt denüelven dag te Breda aan.
Op HHEENEN , AMERONGEN en 't RHEENSCHE VEEN , Woensdags en Saturdags , omtrent den middag.
Op WAGENINGEN » Saturdag 's morgens ten 10 unren.
Op AMERSFOORT, alle dagen 's na«iaciags ten 4 uuren £«n Kar. Op



Cst )
Op AMSTERDAM en LEYDEN , by beflooten Water, 's morgens ten 9 nuren.
De Postwagens zullen alle dagen ryden als 'er twee Pasfagiers zyn, of maar één zynde , als die voor twee willen betalen.
Op THIEL, over Kuilenburg en Buuren, van 1 Maart tot 1 December, buiten de Tolfteegpoort, van voorde Herberg den Engel , alle Maan- en Donderdagen, des morgens ten 9 uuren precies , retourneerende vandaar, over dezelve Steden , des Dings- en Vrydags ; en voords alle Maan- en Donderdagen van THIEL , over Buuren en Kuilenburg , naar Utrecht: keerende van daar, des Dings- en Vrydags, naar Thiel terug.
De Postwagen van Zwolla op Ltngen , viee ver/a, rydende , Correfpondeert mei» den op Bileveld aangelegde Postwagen accuraat, en rydt van Zwolle des Maandags morgens ten 7, en Dingsdags morgens ten 6 uuren , naar Lingen , cn des Maandags en Vrydags, omtrent den middag, van hingen naar Zwolle af, kunnende met deezen Postwagen Pasfagiers , Geld en Goederen zeer fecuur naar Bileveld , Hervord , Minden , Bildesheim, Brunswyk, Goslar, Holberjlad, Magdeburg , Leipzig , gantsch Saxen , Berlyn , gantsch Sile/ie , Pruis/en , Polen , Rusland , als mede naar Holjletn , Mecklenburg . Pommeren, naar Lipjtad, C 2



C 52 }
Mesfenlavd , Paierbon ■> Osnabrug en naar boven in *t Ryk s voor een civiel Postgeld , op het fpoedigfte gebragt worden. , ~ r
Tot geryf der Kooplieden en Pasfagiers rydt een ordinaris Postwagen van "liasfeit op den Hardenberg, 's Maandags zo dra de Veerman van Zondag avond van Amfterdam is aangekomen.
POSTWAGENS
Van GORINCHEM en BREDA op V I A N E N , en van V I AN EN weder terug. Van 3 Mey tot 30 September zal alle dagen 's morgens ten 5 uuren afryden een Wagen van Breda op Vlanen, met welken men teu 5 uuren in de Schuit', kan zyn taan de Vaart. Alle Morgen ten 7 uuren rydt ook een Postwagen van Breda op Antwerpen. Van GORINCHEM op VIANEN en te rug. Van 15 Maart tot 15 Oftober, dagelyks 's morgens ten 9 uuren een Koetswagen van Gorinchem op Vianen , en van Viunenov Gorinchem; envani5 Oftober tot 15 Maart , Maandag, Woensdag , Donderdag en Zondag, 's morgens ten 9 uuren , zal een Trekfchuit vaaren van beide de vcorfz , Steden.
VER-



( ?3 )
VERTREK der
POST EN
van 's GRAVENHAGE.
Alle avonden ten io uuren naar Amfterdam , Haerlem, Muiden , Naarden , Alkmaar , Hoorn , en alle de Steden Van Noord-Holland': insgelyks
Naar Dordt, Delft, Leyden, Gouda, Rotterdam , Gorcum en gantsch ZuidHolland, 'sHertogenhosch, Breda ,Geertruidenberg en Zeeland, ten 8 uuren.
Naar Woerden, Utrecht, enz. en de Provinciën van Groningen , Friesland en Overysfel, mede ten 3 uuren.
Zondags naar de Meijery van % Bosch, Maaflricht, enz. 's avondsten 8 uuren.
Dingsdags en Vrydags naar gantsch Duitschland, Gelderland, Denemarken, Zv/eeden, Polen, Hongaryen, Zwitferland, ïtalien en Turkyen, ten 12 uuren des middags, dus ook naarGroot-Brittannien deszelven daags ten 9 uuren 's avonds.
Op Dingsdag en Vrydag naar de Oos» tenrykfche Nederlanden, 's Hertogenbosch , Steenbergen , Zevenbergen , Willemftad en Frankryk. Dingsdags ten 5 en Vrydags ten 8 uuren 's avonds.
Dingsdags en Saturdags naar Hamburg en de kleine Oost, ten 11 uuren voor den middag,
C 3 Dings-



(MO
Dingsdags en Vrydags naar Luik , Aken, enz. ten 8 uuuren 's avonds.
Donderdags naar Frankryk, Spanje Portugal, en de Oostenrykfche Nederlanden , ten 8 uuren 's avonds.
Aankomst der Posten in 's Gravenhage.
Des Zondags namiddags, van gantsch Duitschland , Hongaryen , Denemarken , Zweeden , Polen, Zwitferland en Gelderland.
Maandags van Hamburg , en,de na" burige Provinciën, na den middag.
Dingsdags van gantsch Frankryk en de Oostenrykfche Nederlanden , voor den middag. _ . „ , «
Woensdags van ïtalien , Zwitferland en Venetien.
Donderdags gelyk des Zondags.
Vrydags gelyk Dingsdags ; en van Spanje en Portugal. ,
De Engelfche Brieven komen ook tweemaal ter Week aan . zo de wind goed is.
VERTREK dêk.
POSTEN
van UTRECHT.
Alle dagen een naar Holland , Zeland , enz. des ayonds.
Maan-



(55)
Maandags naar Hamburg , Braband.» Vlaanderen, Frankryk en Spanje, alle veertien dagen ten 8 uuren.
Dingsdags naar Hamburg ten t uurefl, naar Gelderland en Duitschland ten 6 uuren j naar Luik, Maaftricht, Aken , Groningen, Leeuwarden, Overys.'elen Engeland, ten 8 uuren.
Donderdags naar "Vlaanderen , Braband en Frankryk, ten 8 uuren.
Vrydags gelyk. als Dingsdags ; en naar ïtalien.
Saturdags naar Hamburg ten 3, en naar Leeuwarden en Overysfel, ten 8 uuren.
Aankomst der Posten te Utrecht.
Van Holland alle dagen.
Zondags van Groningen , Frieslard, Overysfel, Gelderland en Duttschland.
Maandags van Aken,Luik enMaaftrichr.
Dingsdags van Vlaanderen, Braband., Frankryk , Friesland , Groningen en Overysfel.
Donderdags van gantsch Duitschland , Gelderland en Ïtalien. Vrydags van Aken , Luik en Maaftricht
Saturdags van Braband , Vlaanderen , Frankryk en Hamburg,
C 4 © R-



C 56 ■)
ORDE OP 'T VAAREN DER.
MA RKTSCHUIT
van DORDRECHT op ROTTERDAM, en viee verfa.
Zy vaaart altoos van DORDRECHT een dag voor de Volle of Nieuwe Maan.
In May , Juny , July en Augustus , den eerften dag 's morgens ten vyf uuren , dén tweeden dag ten zes uuren , den, derden dag ten zeven uuren, den vierden dag ten agt uuren , den vyfden dag ten half negen uuren, en dén zesden dag ten negen uuren.
In Maart, April, September en October , de twee eerfte dagen 's morgens ten zes uuren , den derden dag ten zeven uuren. den vierden dag ten agt uuren , den vvfden dag ten half negen uuren , en den zesden dag ten negen uuren.
ïn November, December, Jannuary en February , de drie eerfte dagen 's morgens ten zeven uuren , de vierden dag ten agt uuren, den vyfden dag ten half negen uaren, en den zesden dag ten negen uuren. „, b Van



( 57 )
Van ROTTERDAM weder naar DORDRECHT, het geheele Jaar door, als volgt:
De twee eerfte reizen . 's middags ten half twee uuren. De derde en vierde reis ten half drie uuren. De vyfde reis ten half vier uuren. De jjestiereis ten »alf vyf uuren.
€ 5 NAAS-



( 58 }
NAASTE , GEMAKLYKSTE £N BÉSTE ROUTE VAN AMERSFOORT NAAR HAMBURG.
uur.
Van Amfterdam tot Naarden. 4
Naarden tot Amersfoort. 5
. Amersfoort tot Voorthuifen. 3
——Voorthuifen tot Deventer. 8
Deventer tot Almelo. 8
Almelo tot Northoren. 7
Northoren tot Linge. 4
Linge tot Hasfelonh. 4
. Hasfelonh tot Loeningen. 4
Loeningen tot Kloppenburg. 4
. Kloppenburg tot Wilshaulen. 6
—Wilshaufen tot Delmenhorst. j 4
■ Delmenhorst tot Bremen. 3
Bremen tot Ottersberg. 6
Ottersberg tot Rotenburg. 4
Rotenburg tot Dordftad. 6
• Dordftad tot Haarburg. 6
86 uur.
Van Haarburg pasfeert men over de Elve naar Hamburg,
***
LUI-



C 59 )
LUIDEN
DER
POORTKLOK
TE AMSTERDAM.
't Verlangen.
22Jan 's morg. ten half 7,'s av.ten half5. 8 Febr.'smorg.tenó , sav. ten s uur.
24 dito, 'smorg. en's avonds tenhalfo, 14Maart, 'smorg. ten 5 , 'sav. tenó u. 28 dito, 'smorgralsbov.'s av.ten halt 7. 10 April ,'s morg. tenhalf 5 , 's av.ten ju. 22 dito'smorg. als bov. 'sav. ten halt 0.
7 May's morg. ten4, 'sav. ten 8 uur, Van den 7 May tot den 8 Augustus ,
blyven alle de Poorten open ftaan , tot's avonds tenhfelf 10 uuren. 't Verkorten.
8 Aug. 'smorg. tenhalf5,'sav. tenhalfS»
25 dito , 's morg.ten 5 , 'sav. ten7 uur, 8Sept. 'smorg.ten half6,*sav. tenhalfj.
21 dito ,'s morg. als bov. 'sav. ten 6 uur.
3 Oftob. 's morg. ten 6 , 'sav.tenhalfo. 21 dito , 's morg. ten half 7 , 'a av. ten 5u ,
6Nov.'s morg.ten7/s av. ten half 5 uur. De Maand December blyfc als vooren.
C 6 KLEIN"



( 6i )
KLEIN*'ZEGE L.
Met de vyfde Verhoginge.
i Zegel a ^ ft. kost ƒ o : 5 : —
I a 6 ft. —— o : 9 : —
x a 12 ft. e : i6 : —
l a 15 ft. x : o : —
i a 24 ft. i : ii :
a a 30 ft. 1 : 18 :
1 a 48 ft. 3 : 2 : —
1 a 3 gl. 3 : 17 : —
•r a 4 gl. 5 : 1 :
x a 6 gl. 7 : 12 : —•
ï a 8 gl. 10 : 1 : —
1 a 9 gl. 11 : 7 • ■—
1 a 12 gl. is : o : —
ï a I(5 gl. 20 : o :; —
T a 18 gl. 22 : 10 : —
1 «~ a 24 gl. 29 : 13 : —
HUUR-



( 6i ï
H U U R-C E D U LLEN
Van Huifen, Landen, Schepen, &c. Alle de Jaaren Huur by een gerekent. Bened. de jo gl. op een 3 ft- Z. fo: 6:0 Van yogi. tot 100 6ft. Z. 0:10:0
joo 20012 ft. Z. 0:17:0
—_ 200 6002411. Z. 1:12:0
600 1000 3gLZ. 3:18:0
-——ïooq 2cco 6 gl. Z. 7:14:0
„ 2000 : 3000 8 gk Z. 10: 4:0
3000 4oooi2gl.Z. 15: 3:o
4000 6000iógl. Z. ao: 6:0
6000 X2oeoi8gl.Z. 22:14:0
— 12000 endaar bov. 24gl.Z. 29:19:0 De Huurders moeten hebben Cooyen op een 6 ftuiv. Zegel, ten ware de HuurCedulle was op een 3 ftuiv. Zegel, dan behoeft de Copy niet hoogerdan 3 ftuiv.
OBLI G~A~T~Ï E N.
Tot 100 gl. op een 3 ft. Z.fo: ,6* Boven 1*0 gl. tot 200 6 ft. Z. o : 10 Boven 200 gl. tot 600 12 ft. Z. 0:17 Boven 600 gl. tot 2000 24 ft. Z. 1:12 Boven 2000gl. op een 48 ft.Z. 3:4
Obligatien van Beleening , met Borgtocht,van Echte-Lieden &c. als boven. Op een Zegel van i« ft. koft ƒ 0:19:»
Op een Zegel van 24 ft. 1 :14 8
Op een Z&gel van 48 ft. 3 : 0 :0
r C 7 Vari



( 62 )
Van de Binnenlandtche WisfelbrièVen en geaccepteerde Asfignatien op ty t, moeten de Zegels gereguleerd worden
gelyk de Obligatien.
POLISSEN van ASSURANTIE.
Minder dan 200guldenop 3ft./o: 8:8 van 200 tot onder 500 gi. 6 ft. 0:13:0 van soototond. 1000 gl. 12 ft. r: 0:0 van1000totond.10000gl.24ft. 1: 15:0 van 10000 gl. en daar bov.48ft. 3: 7'-° Alle Cognosfementen op Zegels van 3 ftuiv. , kosten - /o: 5: 8
CONTRACTEN.
De Minuten van Protesten , Infinuatien, Attestatien., Certificatien , Procuratien ad Negotia , Chartepartyen, Bodemeryen 1 moeten zyn op een Zegel van 12 ftuiv. , kost - - ƒ o: 16 :o
Gedrukte Bodemery-Brieven 0:18:0 Hier van uitgezonderd Minuten van Wisfel-Protesten. Zie Ord. Art. 60.
TRANSPORT EN.
Van Obligatien , Aftien in de Oost- en West-Indifche Compagnien, &c. Tot 1000 gl. op een 24 ft. Z. ƒ 2:11 boven; 1000tot2000op 4*ft, Z. 3.; 2
bo-



een
boven 2occtot 4000 op 3gl-Z-i 3:17
4000— 8000—] 4gl, Z. 5: 4
gooo — 12000 — ógl.Z. 7:12
12000 — 18000— 9gl-Z. ü: 5
18000 — 24000 — 12 gl. Z. 15: o
25000 — 35000 — l6gl. Z. 20: o
35000 — 50000 — iSgl.Z. 22:0
. —50000 guld.op een 24gl.Z. 29:15
Doch het Zegel van de Transporten der Aftien, in de Oost-Indifche Compagnie , zal worden gerekend naar het oud en origineel Capitaal.
LEES-CEDÜLLER
By de Begraavenïsfen en Bruiloften te gebruiken voor die gegoed zyn tot ^ooo gl. endaar bov.op 6ft.Z. /o: 9
3ooogl. ^--i2ft«Z. c:i6
«Jooogl. 24&.Z. 1:11
12000 gl. 3gl-Z. 3:16
25000 gl. ■ ógl.Z. 7:11
100000gl. ■ • — i2gl.Z. 15: o
REEKENINGEN.
Van Aanneemïngen van Werken enz. ten iasten van het Gemeene-Land , de Steden , Collegien , Ambagten , Gerichten en andere Sociëteiten Van 10 totbened. 200 gl. op 3ft. Z.fo: 5 200 gl. endaar boven óft.Z. o: 9 400 gl. endaar boven isft.Z. 0:16 1000 gi. en daar boven 24 ft- Z. 1 :n
RE-



C 6A )
REQUESTEN.
Ordinaire Retjuesten aan deStaatenvan Holland , Gecommiteerde Raaden , Burgémeesteren en Schepenen , Oosten West-Indifche Compsgnien, en alle andere Collegien , door één Suppliant geprefenteert, op een Zegel van 3 ftuiv. , kost - - - ƒ o : J
Doch daar meer zyn dan één Suppliant, niet reprefenteerende één Perfoon , op een Zegel van 6 ftuiv. f0:9
Extraordinaire , zie de Ordonnantie , Art. 4 en 37-
De Minuten van alle Kustings-, Schulden Reute-Brieven , minder bedragende dan 1000 gl. op een 24 ftuiv. Zegel, kost ƒ1:11. Boven de 1000 gl. op een 48 ftuiv. Zegel, kost ƒ 3 : 2.
Alle willige Condemnatien , te decerneert:. op Obligatien , Contraften , Hu::- edullen , Compromisfen , Uitbraken.; Verbalen, Accorden en alle Afte-i J geenen uitgezonderd , waar op die Comdemnatien verzogt en gedecernte, t wónden , op een Zegel van 3 gl. kost / 3 : 16.
Daar ondér" niet begrepen de Condemaatier. op eenige Judicieele Termynen.
BE>+



BERICHTEN
WEGENS DEN
SCHOUWBURG.






BERICHTEN
WEGÉNS DEN
SCHOUWBU RG.
Dezelfde kommerlyke omflandighedeii waar in ons Vaderland zig in de maand February des Jaars 1793 » door den inval der Franfche Legerbenden , bevond , thans weder plaats hebbende, is zulks oorzaak geweest dat denbchouwburg, die anders den 4 Augustus 1794» geopend had moeten worden, tot nacier bevel, gefloten is gebleven.
Onder de gebeurde zaaken m het verloopene Saifoen verdient aangetekend te worden, dat het Treurfpeldci A*g lias op Antwerpen, door den Heer ir. Haveikorn, publiek aangeflagen geweest zvnde, om voor de eerfte maal op Maandag den 3 February 1794» ten Tooneele gevoerd te worden , egter eenige dagen voor af, wederom op nieuws , door bevel der Heeren Burgermeesteren , de uitvoering daar van verboden is geworden. Wy zeggen wederom op nieuws , doordien dit voornoemde Treurfpel dertien Jaaren te vooren , het zelfde lot ondergaan had , want wanneeer het in den Jaare 1781 -> oy den Schouwburg aangenomen en ge-



C *8 )
drukt was , wierd de uitvoering daar van toen ook, wegens de tyds omftandigheden, verhinderd.
Voorts moeten wy melden dat den 18 April 1794. Overleden is den verdienftelyken Dichter Piet er Johannes Kastelyn , welke den Schouwburg met vier Tooneelfpellen verrykt heeft: als den Graaf van Qltsbach , Dormonten Julia Elfride en het fraaije Treurfpel Olintes, en welke daarenboven ook verfcheidene Dichtkundige werken in 't licht heeft gegeeven. Behalven deeze Dichter, is ook van het Orchest, den zevende April 1794 » overleden den Heer J. P. Ruloffs, federd eenige Jaaren Eerfte Vioolist in den Schouwburg. Hy was zeer beroemd door zyn fraai Vïoolfpeelen en een der vaardigfte in het , op het eerfte gezicht uitvoeren van zeer ongemaklyke Muziekftukken. Ja het was hem byna het zelfde of de Muziekftukken recht of het onderfte boven voor hem lagen. Deszelfs plaats in den Schouwburg is niet vervuld geworden , maar zal vervolgens door beide de Heeren Jan de Bruin en J. L. P. L. Freubel , beurtelings worden waargenomen.
Voorts heeft de Heer J. Helders , voor zynen post van Tooneelmeester bedankt , en zyn door de Heeren Regenten tot Afteur en Aélrice aangenomen den Heer H. van Dinfen en
zyne



C 69)
zyne Vrouw Juffr. E. van Dinfen geboren Craayenjlein.
De nieuwe Tooneelftukken welken federd den 5 Augustus 1793 ,' tot de fluiting van het Tooneel in May 1794 ? vertoond zyn , waren:
De Losbollen, Blyfpel naar het Franfche, door J. van Wa lr é , vertoond voor de eerfte maal op Donderdag den 26 September 1793.
De Visfchers , Zangfpel , naar het Franfche , door b. Ruloffs, vertoond voor de eerfte maal, op Maandag den 14 Oftober 1793-
De Papegaai, Tooneelfpel, naar het Hoogduitsch van A. Kotzebue , getrokken uit het zesde deel van den Algemesne Spe&atoriaalen Schouwburg , by Gartman, Vermandel en Smit , voor de eerftemaal vertoond ten voordeele der Afteurs en Aötrices , op Dingsdag den 21 january 1794-
De Logen om Bestwil, Tooneelfpel, naar het Engelsen van Garrick , mede getrokken uit d n oc vengemelden Algemeenen Speel'atoridalen Schouwburg , zevende deel, en vertoond voor de eerftemaal op den bovenfeasnden avond , achter het voorgemelde- ftuk.
De Aanjlag op Antwerpen, Oorfprorikelyk Treurfpel, door W. Haverk p r m , wel tegen den 3 February 1794, aangefiagen doch niet veitoond. Zie wegens dit ftuk hier boven.
De



C?0
De Hertogin van Corally, oorfpronkelyk Treurfpel, door J. Nomsz, by den Boekverkooper, D. Klippink, in den Jaare 1784, ultgegeeven , voor de eerftemaal vertoond ten voordeele van de Afteurs en de Adrices , op Dingsdag den 18 February 1794- „ ,
Pandoljus en Zerbina, Zangfpel, naar het Fransen La ServanteMaitrcsfe, door B. Ruloffs, voor de eerftemaal vertoond op den bovenftaanden avond, achter het voorgemelde ftuk.
De Norjche Minnaar , Blyfpel , naar het Fransch van Monvel, door van Goens , getrokken uit het Spectatoriaal Tooneel , te Utrecht gedrukt, voor de eerftemaal ten voordeele der Afteurs en Aftrices vertoond op Dingsdag den 18 Maart 1794. „
De Belachelyke Tooneelzucht, Blyfpel , naar het Fransch van Detheis, door W. Bingley, voor de eerftemaal vertoond op den voorenftaande avond , achter het bovengemelde ftuk.
Dlyfon , of de Minnaar es Soldaat door liefde , Krygs-Ballet Pantomime, gedrukt by Helders en Mar», voor de eerftemaal vertoond op Maandag den 31 Maart 1794, en voords nog elf daar aan volgende keeren.
PhiloSctes op het Eiland Lemnts , Treurfpel , het Griekfche ftuk van Sophocles, in *t Fransch gevolgd door la HaRpe , en uit het zelve m
't



C70
*t Nedcrduitsch vertaald , door A. L. Barbaz , gedrukt by P. J. Uilenbroek, voor de eerftemaal ten voordeele van de Afteurs en Aftrices , gefpeeld tot fluiting des Tooneels by 't afgelopen faifoen , op Maandag den 5 May 1794.
De VenetiaanfchenDrielingen , Blyfpel , uit het Fransch van Colalto, gedrukt te Utrecht by H. Spruit 1781, voor de eerftemaal vertoond op den bovenftaanden avond, achter het voorgemelde ftuk.






STAAT
VAN HET
AMSTERD AMSCH T O O N E E L,
in den Jaare 1794.






GECOMMITTEERDEN T OT DE Z A AKEN
VAN DEN
SCHOUWBURG.
De Wel Edele Heeren ,
I778. AR NOLDUS VAN RYNEVELD. I780. GEORGE DE VlSSCHER. 1787. Mr. DIRK BAS BACKER. 1791. PHILIP JACOB VAN DEN VELDEN»
Benevens Aerzeher Adftjienten.
de Heeren
ABRAHAM DE VEER, JUNIOR» en
WILLEM HAVERKORN,
B 3
I*YST



( 76 )
L Y S T der in leven zynde
DICHTERS,
welker Toon°elJ1ukkm op den' Schouwburg vertoond worden.
De Heeren.
C. J. van der Lyn. Dr. J. Bilderdyk. J. Norasz. B. Ruloffs. P. J. Uilenbroek. J. Fokke. G. Asfchenberg. W. Haverkorn. P. F. Lynflager. J. Houtman. B. Zweerts. J. G. Doornik. W. van OlJefen. P. Pypers. A. Soetens. J. Menkema.
J.



C 77 )
J. A. Zubü.
J. H. Ogelwicht Junior. B. Gomman. J. van Walree.
T O ON E E L M E E ST E R.
Vacant.
MACHINIST.
De Heer J. G. Schadé.
BOEKDRUKKERS van den SCHOUWBURG.
De Heeren J. Helders en A. Mars.
KASTLEINESSE van den SCHOUWBURG.
Juffr. Hageman.
VOORLEEZER derROLLEN.
De Heer P. Langendyk.
UITVEILDER der GESPEELD WORDENDE TOONEELSTUKKEN.
J. Smitter,
D 3 AC-



r
c 78 y
ACTEURS
VAN DEN
SCHOUWBURG.
in Ao. 1794»
De Hr. Hïlverdïnk.
van Maerlen.
Helders.
Angemeer.
Knólleman.
Bingley.
Kroefe.
La Plas.
van Well.
van Dinfen. ACTEURS mede tot de ZANGSPELLEN behoorende.
De Hr. Sardet. Cruys. Lambotte. Malfeyt. Obelt. Neyts.
Kamphuizen.
ACTRICES.
Juffrouwen Sardet.
Wattier.



C 79}
Juffrouwen van Maerle*. J Henke.
Hilverdink.
van Nes.
Obelt.
van Dinfen.
ACTRICES mede tot de ZANGSPELLEN behoorende.
Juffrouwen E. L. Anderegg.
H. de Bruyn Hilverdink,
Ch. Anderegg. Freubel.
Hilverdink, de Jongfle. Tot het BALLET behoorende. BALLETMEESTER. De Heer Bufida.
DANSERS. Eerfte Middendcwfer. Monterosfi.
Tweede Midden dan/er. Grotta. FIGURANTEN.
De Hr. Ph. Jouardin. Accorfi. van der Stel. Provens. Van Well
Lamberc. .
D 4 Biea



{êo y
Uien.
De jonge Colombo. DANSERESSEN.
Eer/ie Middendanferes. JufFr. Tori.
Tweede Middendanferes. JufFr. Wolier.
FIGURANTEN. JufFr. B. Garibotti. L. Fabris. Monterosfi. Vogel. Fortunata.
Het Dochtertje van den Hr. Provens , genaamd van Batenburg.
Tot het ORCHEST behoorende.
ORCHESTMEESTER en eerfte VIOOLIST. X>e Hr. B. Rüloffs.
EERSTE VIÖ0LIST[EN.
De Hr. J. de Bruyn Cornz. J;¥E, P. L. Freubel. A. Gilio. F. A. Mayer. W. van Ollefen.
TWEEDE VIOOLISTEN. De Hr. J. van Rems.
J. Tan



( 8s 1 J. van der Mast, Ph. Francolin dit Faradte» G. M. Ulrich. Th. Anderegg.. HOBO- EN CLARINETISTEN. De Hr. J. Scrivaneck. Georg Hörr. FLUTRAVORISTEE De Hr. W. van Ollefen. G. M. ühich. W ALD HOORNISTEN!» De Hr. G, L. Feitskorn. J. H. Dammer. ALTVIOLIST EN, De Hr. J. M. Schick. Vacant. VIOLONELLISTEN, De Kr. E. C. Meyer. F. Zeilner. F AGOTISTEN, pe Hr. Jac. Deyfer.
Fr. Christiaans. De laatste ook Serpentisr* CONTRABASSISTIlN, De Hr. J. Hoestenbergh. T. Jacobfen. CLAVECIMBALIST, De Hr. Burghard Franke , Emeritus-,.
TROMPETTERS. De Hr. J. Laadman.
Vacant, van het Tooneel, PAUKER, De Hr, Ulrich.
D 5



C 82 )
L Y S T
DER
TO O NE ELS IER AA D EN.
HetGordyn. . *774
door J. Andnefen en H. Numan. Het zélve verfchildert en veran- 179°
dert, door C. Henning, De Legertenten, 3774
door P. Barbiers. De Kloosterkerk , I774
door denzelven. De Kerker, ■ *774
door denzelven. De Ouderwetfche Karner, 1774
door denzelven. De Moderne Kamer, *774
door denzelven. Doch nu voor de tweedemaal verfchü-
derden veranderd door Henning. De zelve herichildert en veran- 1786
dert, door C. Henning. Het Bosch, „ 1774
Door A. van der Groen. Het zelve herfchildert en veran- 17S0
dert, door C Henning. « De Romeinfche Hofzaal, 17 74
door J. Andriesfen en H. Numan. De Italiaanfche Straat, 177*
é9Qt dcnselyen. p



C 83 )
De Hotlandfche Burgerbnurt, 1774
door J. G. Waldorp. Het Gotthifche Paleis , *78J
door denzelven. De Armoedige Wooning. 1775
door A. van der Groen. De Tuin, 1774
door J. Appel. Dezelve herfchilderd en veran- 1787
dert, door C. Henning. De Moderne Zaal, 1774
door J. van Dregt. Het Winter-Bosch. 1775
door A. van der Groen. De Gemeene Boerenkamer ,
door C. Henning. Deeze dient in verfcheide Hukken , en
word meest in Operaas gebruikt en
naar vereisch gefchikt, namenlyk in
de Hoeffmit, tot een Smitswinkel.
In de Kuiper, tot een KuiperswinkeL
In Roosje en Colas , met ander toeftel,
en ook veel tot een Boeren Herberg^
ROLDOEKEN.
Het dorpgezicht voor de bruiloft van Kloris en Roosje, kluchtfpel.
Een boschfehutdoek met de grot voor Zemire en Azori, zangfpel.
Een dorpgezicht en brugje uit het zangfpel, Kina. '
D ë Tw«A



C 84)
Twee Tooneelen voor het zangfpcl, Richard Leeuwenhart. Het een verbeeld een dorpgezicht en boomen » ileene poort en kasteel. Het ander het geheel kasteel en buiten muuren.
3Ken Boschdoek , verbeeldende een doorzicht.
Twee Roldoeken , verbeeldende Boemen , behoorende tot het Zomerbosch.
Een Roldoek met een Grot en Rotfen.
Een Roldoek , verbeeldende eenige Rotfen en Kasteelen aan Zee.
Voorts y_erfcheidene Moderne en Dorpgebouwen , welken los op het Teoneel geplaatst worden.
Weeze allen gflfdalderd door C Kennén*.
DE



D E
PAP EGAAI
TOONEELSPEL.
Gevolgt naar het Hsogduitfche van den Heer a. van kotzebue.



De JPERSOONEN van dit Tooneelfpel zyn :
amalia bedford , eene ryke Weduwe, Juff. Wattier.
betty, haar e Kamenier , JufF. van Nes.
richard Westerland , weleer een gegoed Koopman, Heer Bingley.
george, Heer Kroefe , \zyneZoo~
lodewyk, Heer Kamphuizen, j nen.
xury , een Neger en Jlaaf van George, Heer Sardet.
hendRIK, knecht van Lodewyk , Heer la Plas.
een oude visscher 5 Heer van Maerle,
IN-






DE 3? A1?E G Ai ID<ex~cie Beïlri



;T0 oinaMSMX. . jaatfte Tooneel .






INHOUD
VAN HET
TOONEELSPEL
D E
PAPEGAAI.
Eerjle Bedryf.
Het Tooneel verbeeld eene Kooppad in Duitschland , op den voorgrond Ziet men, ter wederzyden, een fchoon huis, elk met een ruim Balcon voorzien. Meer in 't verfchiet fiaat een Visfchers hut en agt er op het Tooneel vertoont zig een gedeelte der Zeehaven.
By het openen van 't Tooneel ziet men amalia op het Balcon van haar huis zitten , met de hand onder het hoofd, en haare oogen op eenen Vogel oevestigd , die in eene Kooi op de Leuning van het Balcon ftaat. Men hoort haar een teder Airtje zingen , NB. Dit Airtje is by deeze Vertoomng gecomponeerd door den HeerB. Ruloffs , voor JufFr. Wattier; waar na zy de Kooi opent en den Vogel 'er uit laat vliegen, waarop zy hem naziende haar gezang op de 'volgende wyze' herhaalt:
. Klap-



( 88 ")
Kiapwiek, klapwiek, kleine vogel! Nu verlost van tiranny ! Dartel door de levens lente, Klapwiek, klapwiek , gy zyt vry. Haare kamenier betty , welke hardhoorende is, en dus fomtyds de dingen geheel averechts verftaat, fpreekt haar vervolgens aan en poogt haar te bewegen om weder in 't Huwelyk te treeden en dat wel met den Baron Waterland , die het huis , aan de overzyde van het haare bewoond , doch amalia is ondanks het fchoon praaten van haare kamenier hier niet toe te bewegen» De komst van hendrik , de knecht van den Baron , ftoort dit gefprek, dewyl hy door betty welke van 't Balcon afgeklommen was , wederhouden word , om een groote korf die met een witten doek bedekt is , te huis te brengen. De nieuwsgierige kamenier doet onderzoek naar 't geen in de korf is en vind daar Citroenen , eenflesch Arak, Champagne Wyn en een pak Speelkaarten, over al het welk zy hendrik ondervraagt , die na dat hy haar eenige logens op den mouw gefpeld heeft, naar binnen gaat om zyn Heer te waarfchouwen, dat amalia zig op 't Balcon bevind. Lodewyk vertoond zich dus wel dra voor het vengfter en fpreekt met de Dame doch amalia breekt het gefprek kort af en gaat in huis, terwyl
'er



C 89 )
'er van langfaamerhand een onweder faamentrekt.
Kort daar op komen lodewyk en hendrik buitenshuis. De laatstgenoemde verteld zyn Heer eerst dat de Kooplieden hem niet mi er willen borgen , fpot vervolgens met zynenaangenomen naam van Baron en verhaalt hem eindelyk dat zynen Vader, de oude Westerland * in de ftad is , het welk lodewyk niet weinig onthutst die aan hendrvk beveelt den ouden armen Man tog voor al niet onder zyn dak te brengen. Intusfchen groeit het onweer aan, en hendrik ziet den ouden westerland de brug afkomen , waar op lodewyk fchielyk in huis gaat. De oude Man , na langzaam genaderd te zyn , vraagt hendrik of zyn Heer te huis is, die hem te voren reeds meer dan eens met logens afgefcheept hebbende zulks nu met durft ontkennen, waar op richard in huis wil gaan, doch hier in door de knecht wederhouden Word , die hem nu wysmaakt dat zyn Heer ziek is. Inmiddels gaan 'er tv/ee van des Barons genoodigde Gasten in huis, die door hendrik gezegt worden de Dokter en Apotheker te zyn. De oude Richard twyffelt ester aan de waarheid van zyn bericht, doch de knecht blyft by zyn ftuk en gaat dewyl de donder {ioe langer hoe fterker word, verfchrikt m huis, na richard de Visfchers hut aan.
ge-



( oo )
gewezen te hebben om daar dien nacht door te brengen.
De ongelukkige rtch\rd dus verftoote_n en zonder geld en hulpzynde , weet niet werwaards hy in deezen nood keeren zal of by wien toevlucht zoeken, te meer daar den nacht aankomt en het onweder zig geweldig verheft, tot de oude visscher uit zyn hut komt, naar het weder ziet en dé oude richard gewaar word , die hy uit medelyden in zyne hut neemt tot het onwedef bedaard zoude zyn , na dat dezen hem kortelyk verhaald had dat hy twee Zoonen had , waar van de oudfte voor twaalf jaa^en naar America gegaan was, en de jongfte hem , toen hy in armoede vervallen was , verlaaten had.
Naauwelyks zyn de twee grysaarts in de hut, of george en xury verfchynen, beide blootshoofds, met natte hairen en in flordige klederen , op het Tooneel , hebbende beide fchipbreuk geleden en niets van al hunne goederen overgehouden dan Hechts eene Papegaai die xury op de hand draagt, george beklaagt zig bitter over zyn noodlot, doch word door zynen tederhartigenflaaf, wel op eene eenvoudige, doch echterhartelyke wyze getroost, george blyft nogthans bekommerd, hoe en waar men hen in zal neemen, om hunne kleederen te droogen en hen te ververfchen , dewyl zy geen enkele/i duit
be-



(91 )
bezitten om 'er iets voor te kunnen koopen. xury word ondertusfchen nog licht in het huis van lodewyK gewaar en hoord tevens de glazen klinken, waar op hy moed vat en zig verbeeld, dewyl daar een ryk man fcheen te woonen, dat deeze hen met veel genoegen ontfangen zal, george heeft juist die gedachten niet, doch laat hem egter toe zulks eens te beproeven. De goede xury klopt hier op aan ennENDRiK vertoont zig aan het venfter, waar op xury fchielyk zegt: doe open! doe open. hier zyn gaste». Doch HENDRIK fluit het vengster toe , onder het zeggen dat de verzogte gasten 'er reeds waren en dat de onver zo? te voor de deur konde blyven. xury hier door niet afgefchrikt en m denkbeeld zynde dat hendrik met wist dat zy arme Schipbreukelingen waren , klopt op nieuws , waar op h e ndrik het vengster weder opent, xu r Y verhaalt hem hier op wie zy zyn , die hier op het vengster met eene verwenfching Mfeer toe fmyt. george raad xury vervolgens aan om hendrik geld te belooven , op welke belofte hendrik met een lantaarn, uit den huis, op het Tooneel komt en gewaagt wat hier voor hemteverdienenviel, en tot antwoord gekregenhebbende , een godsloon , zo toornig word dat hy xury , die hy een zwarte duivel noemt, dreigd kelder af te laaten Haan, doch de tiaai



C 92 )
hem m weder vergelding voor een witten Satan uitgemaakt hebbende r dreipd hem op het lyf te zullen komen, george maakt een einde aan deeze twist met hendrik te vraagen wie daar in dat huis woonde? en hoort, tot zynegroote verwondering, dat zulks het huis van zynen broeder lodewyk is. hendrik SiiSiïf11 JeriV,olgens,?e? P^atsjen in de vp;^i°Ch hetyelk door george met venmaadmg van de hand gewezen word. Vvaar op de ondeugende'knecht weer in nuis gaat.
De twee fchipbreukelingen blyven thans nog eenigen tyd flaan en geraah!^ in ,FefPrek over de genoeglykheden welken zy in hunne kindfche jaa-
nnnfin ifVJ1 Zyn ei^en Vaderland ger tenuhadden, tot dat george de Vis. leners hut gewaar word , waar in hv
S£K^lSu1^ ziet bra.nden en denkt dat men hen daar wel in zal neemen. e7llva,n een tegengefteld gevoelen en denkt dat daar de ryken hen ver-
om'in td^ * '15 weini* hoop was
££„•,1de kleine hut d-r ar™e" een fehuiipiaats te vinden. Ge0RGe
hebbende de menfehen beter te kennen ,
e%%l2*5r deh,Ut» ^P* aan en word ten «enten door den visscher vriendelyk beantwoord, die daar op met een lan,te- vo°rfchyn komt, hen vervol, .lrVIien¥-yk ' en zonder vergelding te eislcnen, binnen nodigt, het welk de
braa-



( 93 )
braave xury van verwondering genoegzaam uit zig zelve maakt. Na dat de vissci-ier hen de gelegenheid van zyn armen hut verhaald en hen gemeld heeft dat hy ook nog een oud arm man geherbergd had, volgen zy den goedaartigen Visfcher in zyne hut, om'er deezen bangen nacht m door te brengen.
Tweede Bedryf.
Het Tooneel is als in het voorgaande Bedryf.
Het is nog genoegzaam nacht wanneer lodewyk, flegtsin-een overrok gekleed, uit zyn huis fluipt , wordende door hendrik met twee mantelzakken gevolgd welke hy de eene na den anderen uit het huishaald. lodewyk al zyn geld dien nacht verloren hebbende en met dringende fchulden bezwaart, is over dit alles wanhoopend en kan door de fcherts van hendrik niet weder houden worden , omylings niet alleen zyn huis, maar zelfs de ftad, te verlaaten en begeeft zig dus, van hendrik gevolgt, ten Ipoedigsten van het Tooneel. Na dat zy weg zyn komt rtchard uit de V:"sfchere hut, gaat op de ftoep van amaliaas huis zitteu en wagt 'er den dag af, beklaagt zig zelve en de gewaande ziekte van zynen zoon lodewyk, in
welke



( 94 )
welke bezigheid hem den ouden vi§sc[ier vind. Na dat deeze aan richard zyne verwondering betuigd heeft, van hem al zo vroeg op den harden fteen te zien zitten, geraaaken zy in gefprek , en richard hoord tot zyn uiterfte verwondering en met veel afgryzen welk een dcugeniet zyn geliefden Jongftjn Zoon lodewyk is. Het verhaal daar van treft den ouden man zo geweldig , dathy ten eerften de ftad verlaaten wil, doch klaagt tevens dat hy nog dertien daalders aan den Schipper, die hen hier gebragt had , fchuldig was. De goede visscher hartelyk met hem bewogen , geeft hem twaalf Stuivers , zynde al het geld dathy had, en beloofd hem tevens de gantfche ftad rond te zullen loopen om te zien of hy dertien daalders voor hem by elkander zamelen kan.
De oude richard , alleen gebleven zynde, geeft zig over aan zyne gedachten en beklaagt zig hartelyk over zyne dwaaze liefdevoor zynenJongftenZoon om wiens wille hy den oudften onverdiend verftooten had, en blyft vervolgens met geflooten oogen, half lluimerende , zitten. Ondertusfchen komt george uit de Hut en beraadflaagt by zig zeiven hoe zig thans in zyne netelige omftandigheden te zullen gedragen. In 't midden van zyn gepeins ziet hy toevallig naar de zyde waar zyn vader zit, «n erkend, hem na een o ogenblik op hem
ge-



C 99 3
geftaröogd te hebben. Hier op nadey treedende befchouwd hy; den grysaart met meer naauwkeurigheid en word gewaar dat hy 'er zeer vermagerd en ontdaan uit ziet. richard ontwaakt vervolgens meteen fchrik , waarop george die hy niet kent, hem medelydende aanfpreekten van hem hoord dat hy ongelukkig is en het voorbeeld van koning Lear bybrengt. george vraagthemhier op of zyne beide kinderen? . .« doch richard laat hem niet uitfpreken , ontfc'huldigd ten eerften zyn zoon george en roept op eene tedere wyze uit: ó myn zoon George! mogt ik u nog eenmaal zien eer ik Jierve ƒ kondeik met de laatfle traan , uit deeze uitgedroogde dogen gedrukt, u om vergiffenis myner wreedheid fmeeken , —7 « zegenen* Dit teveel voor het vaderlievend hart van george zynde, kan deeze zig niet langer bedwingen, maar werpt zig aan de voeten des grysaarts en maakt zig bekent, richard hem thans ook herkennende wil hem aan zyn hart drukken ; doch valt in onmagt neder, george hier door verfchrikt, poogt zynen vader weder by te brengen , die ook langzaamerhand bekomt, waar op george zig in zyne armen Hort. De vader hem fidderend los gelaatenhebbende valt met opgeheven handen op beide knien neder en fmeekt zynen zoon om vergiffenis, die, hem te vergeefs op willende heffen, benevens hem knielt en
9»



(96)
om zvn zegen verzoekt, die richard hem ook, met de oplegging der handen,
SSNa'deeze aandoenlyke vertooning geraaken zy in een meer bedaard geiprek , waar in george de ondeugd zyns broeders en tevens de droevige armoede zyns vaders verneemt, welk laatste hem te meer treft om dat hy meede door zyn fchipbreuk van alles ontblootis, doch ny herfteld zig \veder,en neemt voor ae dertien daalders die zyn vader hem gezegt had fchuldig te zyn , by zynen Correspondent in de ftad , afte zullen vraagen, , niet twyffelende of hy zoude hem deeze geringe fom niet weigeren. Hier pp i roept hy xury om zynen vader m- ■ tusfchen niet alleen te laaten. xury gekomen zynde , bied george hem zyn i vader aan. De goedhartige flaaf ver- ■ blyd over deeze ontmoeting, Knielt voor den ouden man neder, en zet , (volgens de wyze van zyn land) des zelfs voet i op zyn hoofd , waarop rtchaRü hem de hand reikt, die vervolgens door xury aekuscht word. Isa dat george \ ertrokken is , ondervraagd richard de eenvoudige xury, naar 't gedrag zyns zoons , ten opzigte van zynen vader, en hoord met het grootfte genoegen dat üeorge wel verre van ooit met minagting van zyne vader gefproken te 1-ebben, zyne Papegaai zelfs geleerd nad te zeggen lid George! br4 voor uwe»



C *7 }
vader l richard vertrekt hier op ibeugd weder naar de hut, terwyl ge? orge eeven daarna neerilagtig en zeer te onvrede op het Tooneel komt en xury klaagt dat hy de dertien daalders voor zyn vader niet had kunnen hekomen , door dien zyn Correspondent voor weinige weeken geftorven was en flegts eene bedroefde weduwe nagelaaten had. xury zyn meesters verlegenheid om geld ziende en hem niet kunnende helpen , bied , na een weinig be» denkens , zig zeiven aan om te laaten verkoopen , welke aanbieding egter door george op eene edelmoedige wyze verworpen word , die daar op voorflaat de Papegaai te verkoopen egter voor geen penning minder dan voor dertien daalders , xuRY , hoe wel over dien voorflag zeer bedroefd, laat zig egter door de redenen van george 'er toe overnaaien, waar op zy beiden naar de hut gaan, george om zynen vader te bezoeken, en xury om den geliefdea vogel 'er uit te haaien en te verkoopen.
Derde Bedryf.
Met Tooneel is als in de twee voorgaande Bedryven.
Amalia, na dat betty, op het Balcon» de Theetafel gereed gemaakt heeft , komt in haar morgengewaad op hec E r Bal-



C 98 )
Balcon en geraakt onder het Theedrinken met haare doove kamenier in gefprek r die de dingen waar van gefproiken word , weder geheel verkeerd verItaat , waar op amalia zig Hechts met haar zelve bezig houd , pm te overleggen of zy in de weduwlyken ftaat volr harden wil of niet: ondertusfchen verfchynt xury met zyn Papegaai dien hy amalia ter koop aanbied voor drie louis d'or, bktty zulks te veel vindende , wend xury zig weder naar amalia en zegt dat hy iets verkoopt dat honderd daalders waardig is en de Papegaai toegeeft, amalia vraagt daar op wat dat is ? waar op xury antwoord: de vreugd van een weldaad gedaan te heb» hen, welk antwoord amalia zo. wel behaagd, dat zyde Papegaai koopt en xury in huis doet komen om het geld 'er voor te ontfangen. betty alleen gebleven zynde beklaagd zig over de grillen van amalia en befchryft, fchoon op eene fpotagtige wyze , haar waar Charakter , waar op zy zig verder met xury, die inmiddels het geld ontfangen heeft, wat poogt te vermaaken, hetgeen een aartig onderhoud tusfehen hun beide uitwerkt, doch het welk egter niet zeer tot genoegen van betty eindigt. xury is naauwelyks vertrokken of amalia komt driftig te voorfchyn en belaft haare kamenier de Zwarte na te loopen, o m hej» te rug te o.ntbieden,het geen betty



C 99)
tt, niet zonder zeer zeer verwonderd te weezen, doet. De rede van amaliaasbevel is te verwondering welke haar bevangen had toen zy de Papegaai de woorden : Bid George ƒ bid voor uwen Vader \ had hooren roepen en de nieuwsgierigheid om te wee ten wat deeze woorden mogten beteekenen. xury te rug gekomen zynde, word amalia welhaast van aïles onderregt en hoord daar beneven tot haare groote verbaazing dat de meester van den Papegaai de broeder van den ondeugenden zogenoemden Baron Westerïand is, zo als ook de droevige omftandigheden waar in de ëeugdzaame george en zyn braaven vader gekomen zyn, al het welk haar edelmoedig harte zo zeer aandoet dat zy xury een volle beurs toereikt, die hier op , na de dame op zyne wyze bedankt te hebben r fchiel.yk. naar zynen meester loopt.
Amalia zeer getroffen door't geen zy gehoord heeft, werpt zig peinzende op de bank voor haar huis neder, met haar hoofd op de hand leunende en overweegt by haar zelve om de deugdelykeen gehoorzaame george tot haaren Echtgenoot te neemen , als beflaitende dat een. goede zoon ookeen goedman voor eene vrouw zoude zyn. De oude visscher komt, terwyl zy nog aan 't peinzen is ,; op het Tooneel, en beklaagt zig dat hy flechts drie daalders voor den ouden* E z Wet-



C 100 }
Westerïand, in de ftad heeft kunnen, opdoen, amalia hem gewaar geworden zynde en wel denkende dat hy de man was die richard en zyn zoon dien nagt geherbergd had, fpreekt hem aan en ondervraagt hem ov-erde zeiven , waar op de visscher zulk een goed getuigenis van vader en zoon geeft dat amalia langs hoe meer in liefde voor george ontfloken word. Deeze verfchynd hier op met de beurs van amalia in de hand, welk geld hy aan de goede visscher toont en hem met een zyne blydfchap betuigd om dat zyn vader thans geholpen is. Zoals hy met de visscher heen wil gaan roept amalia hem te rug en geraakt met hem in gefprek. george welke haar in 't eerste voor eene? ligtekooi houd die hem voor eene rykeu Westindiesvaarder aanziende , flechts op zyn beurs toelegd, is in hec eerst vry ftug , doch haare edele gevoelens hoorende en dat zy de Dame is welke zyn Papegaaigekogt heeft, veranderd welhaast van gedrag en handeld haar veel beleefder, amalia , hier door meer en meer aangemoedigd, ontdekt hem haaren ftaat en meteen de gevoelens van haar hart en verzoekt hem ongeveinst op dit alles te willen antwoorden. De verwonderde george blyft haar niet lang antwoord fchuldig maar verklaart zig mede voor de vuist „ dat indien zy deezen ftap wel beraden doet,
zon-



( ioi >
«onder *er immer naderhand berouw van te hebben, hy met vreugd en genoegen haare hand aanvaarden zal".
amalia fteld hier op de tyd van een jaar voor , om elkander nader te leeren kennen en als dan het huwelyk te voltrekken, aan welke proef george zig onderwerpt. De oude visscher is uitgelaaten van vreugd hier over, terWyl betty niet na kan laaten eenige aanmerkingenlover dit geval te maaken , die door amalia kort engoed beantwoord worden. Deeze dame hier op toevallig naar het huis van den gewaanden Baren Westerïand ziende , word gewaar dat het zelve nog digt geflooten is en verwonderd zig hier over,doch word door den ouden Fisfcher welhaast van haare verwondering ontheven, welke haar verteld dat de armzalige Baron en zyn ondeugende knecht hendrik, reeds naar een ander waereldgedeelte zyn afgezeild , om nimmer weder te komen, george , welke intusfehen zynen vader van zyn aanftaande geluk was gaan verwittigen 3 verfchynt thans met den ouden richard en kury, weder op het Tooneel. De oude westerland bedankt amalia hartelyk voor haar edelmoedig voorneemen , en xury , die van blyfehap huilt als een kind, word door zyn meester niet meer als flaaf maar als zynen vriend aangemerkt en door amalia met de ïapegaai die de oorzaak van alle deeze



( 102 )
-veranderingen geweest was , weder befchonken waar door xury zo getroffen is dat hy beloofd den Vogel alle morgen te zullen leeren zeggen: Xury ! bid voor George en de goede vrouw ƒ hoe wel richard wil dathy hem zal leeren zeggen : Zo beloont de Hemel kinderlyke liefde! met welke woorden dit aangcaaame Tooneelfpel een einde neemt.
PHI-



PHILOCTETES
op het
EILAND LEMNOS,
TREURSPEL.
Uit het Grieksch van SophocTes en gevolgt paar het Franfehe van den Heer
de la harpe.
door den Heere A. L. Barbaz.



PERSOONAADJEN.
Philoctetes , Heer Bingley. Ulysses, Heer Hilverdink. pyrrhus , Heer Kroefe. hercules , Heer Kamphuizen. een soldaat, Heer Knolleman,
6EYOLG VAN SQLDAATEN*






THIXOCTETES OP HET *E3 jEex-Üe Beirijf



arcle Tooneel.






ÏNHOU D'
van het
TR E U R S P E L
PHILOCTETES,.
op het
E ILAND LEMNO $,
Eerfl'e Bedryf.
Het Tooneel' verbeeld in dit en de volgende* Bedryven , het woeste Eiland lemnos,» den oever der Zee is alom met Rotfem bezet , tüsfchen welken men verfcheide doorgangen gevJaar word r doch de Grot van PhiloSetes ziet men alleen in 't verfchiet varu het Tooneel^
Ulvs-ses en pyrrhüs , gevolgt van twee Soldaaten , verfchynenhet eerstop hetTooneel, ulysses verhaalt aanpyr.Rh us mét korte woorden derede waarorj. de Griekfche held, zyne levensdagen op lemnos moest flyten en meld; hem te>vens dat hy dien dag philoctbïes aar» Griekenland weeder wil geeven , hem; vervolgens het hol van dien ongelukkig een Krygsman befchryvende. püy üES MOL



C 106 )
hus gaat hïer op naar het verfchiet des Tooneels , beziet het hol, doch word philoctetes 'er niet in gewaar , maar wel zyn legerftede van dorre bladen en takken, een rnw hout drinkvat en zyn oud en bloedig gewaad, ulysses zend middelerwyl de Soldaaten uit om acht te geeven dat philoctetes hen niet fchielyk verrasfen moge, waarop ;pyrrhus aan ulysses verzoekt hem zyn ontwerpen omtrend den Griekfchenheld mede te deelen,die zulks ook doet en hem meld dat indien men philoctetes , en de fchichten van Alcides die in zyn magt zyn , niet verweldïgd, Troje nimmer door de Grieken veroverd zal worden , dewyl Ilium door niets anders dan door dat geducht geweer ▼allen moet, dat pyrrhüs. om philoctetes des te beter in zyn magt te krygen, veinzen moet door de Grieken en inzonderheid door ulysses fel beledigd te zyn, want dat indien philoctetes hem ulysses aldaar gewaar wierd , pyrrhüs zo wel als hy, aan 't uiterilen gevaar, door de woede van philoctetes bloot zoude liaan , als welke eenen onverzoenlyken haat tegens ulysses en alle de Grieken opgevat had, federd hy door deezen naar dit woeste ftrand gevoerd was geworden.
De fiere pyrrhüs toont zig in het eerst zeer weinis genegen om de hand in zulk een bedrog te leenen en wil
Wil-



( 107 )
philoctetes liever voor de vuist over1» winnen om hem naar den ftryd te fleepen, doch ulysses weet door zyne tegenredenen hem allengskens zo verre te brengen dat hy eindelyk, fchoon met eenigen tegenzin, zyn woord geeft, om de zaak naar de wensch van Ulysfes uit te doen vallen. Ulysses vertrokken zynde beklaagt pyrrhüs de droeve omitandigheden waar in philoctetes zig bevind tot dat hem een soldaat komt waarfchouwen dat philoctetes niet verre meer af is , die ook vervolgens , ten eerften al kruipende , afgemat en vol pyn, te voorfchyn komt.
Zo dra philoctetes pyrrhüs en zyne Soldaaten ziet, fmeekt hy om hun medelyden, en toont zich tevens verheugd te hooren dat zy Grieken zyn. Pyrrhüs hem gezegd hebbendewie hv was, veinst vervolgens den ongelukkigen Held niet te kennen , die nem daar op een verhaal van zyne menigvuldige ongevallen doet , hoe hy riöór een vergiftige Hang gebeten zynde , op den raad van ulysses naar 't Eiland Lemnos gevoerd was geworden v alwaar men hem vervolgens alléén gelaaten had , hebbende hem in dezen woesteny niet anaers dan fiegts wat geïing voedzel , eenig oud gewaad , en vericheurde fluiers om zyne wonden mede te kunnen Helpen, gelaaten, vöortS' dcet hy een treffend verhaal van de E 6 droe-



t ic8 )
droevige levenswyze dien hy nu al fejierd tien Jaaren op het Eiland gehouden had , zonder ooit in al dien tyd «enige vertroosting te hebben ondervonden, doordien niemand der fchepelingen, die nu en dan , hoewel zeldzaam en door Aorra gedrongen , dit woest Eiland naderden, de razende philoctetes in hun ichip had willen ontfangen. Vervolgens meld pyrrhüs aan philoctetes de 'aood van A chili es , Ajax en andere ■Griekfche Helden , en doet een loos verhaal van de gewaande belediging , hem •door de Grieken, met de-medewerking van ulysses aangedaan , het welk hy eindigd met zyn verlangen te kennen te geeven van zig weder naar zyn vaderland Scyros te begeeven. Philoctetes , die, dit verhaal voor volkomen waarheid aanneemt, verzoekt ja fmeekt ï>YRRHUshier op , by al wat hem lief is , ,om hem mede te neemen en van dit Eiland te verlosfen , het zy hy hem Tiaar 't Vaderland van pyrrhüs , naar jEubea of naar Pean , philoctetes Vader , wil voeren.
Pyrrhüs , niet anders dan dit zoekende, ftaat hem zulks geredelyk toe, waar opdeblyde philoctetes hem verzoekt, nog eerst eens een laatst vaarwel te zeggen aan het hol, dat door hem zo langen tyd bewoond was geweest. Pyrrhüs doet vervolgens op eene lis(tice wyze onderzoek naar de pylenvan
a iïer-



| 109 }
Hercules die in philoctetes magt zyn , en toont eene groote begeerte om dït vreeslyk wapentuig te mogen zien. Philoctetes die hem reeds genodigd heeft om met hem naar zyn hol te gaan , ftaat hem , uit erkentenis voor zyn vriendfchap van hem van Lemnos te zullen verlosfen , zulks toe , doch zo als zy heen zullen gaan, word philoctetes weder van zyne onlydelyke pynen aangegreepen, die hem dermaaten folteren , dat hy als woedende word, doch ondanks zyne hevige fmerten beveelt hy pyrrhüs egter ten hoogften zorg te draagen , dat zyne boog en pylen die hy in pyrrhüs magt fteld, deeze tog niet door list of geweld ontrukt mogen worden. Pyrrhüs fteld hem daaromtrend gerust en zegt. Zyn leeven voor zulk een heiligdom te willen verpanden. Ondertusfchen neemen de hevige pynen van philoctetes derwyzen toe , dathy den verbaasden pyrrhüs verzoekt hem op den houtmeit te leggen , om dus een einde aan zyn deerniswaardig leven te maaken, en worftelt zo lang niet zig zeiven , dat hy eindeyk bezwykt en op een bank van fteen nedervalt, waar op phyrrus aan de boldaaten bevel geeft van hem naar het hol te draagen , om hem een zachtea flaap te doen genieten , tot bedaaring van zyne wreede folteringen. De Soldaaten volbrengen dit bevel, met welke E 7 daal



C ITO )
daad het eerste bedryf een einde neemt.
Tweede Bedryf.
' Pyrrhüs zig van de boog en pylen van Hercules meester gemaakt hebbende , komt met dezelve in de hand op het Tooneel, doch toont groot berouw te bezitten van philoctetes dit wapentuig das listig ontroofd te hebben, en befluit, op eene edelaardige wyze, alles aan den ongclukkigen Held te ontdekdekken, die hier op wel draa te voor* fchyn komt om pyrrhüs tot zyn vertrek met hem aan te maanen. Pyrrhüs ffcaat eerst als in een tweeftryd over het geene hy te doen of te laaten heeft , doch ontdekt eindelykaan philoctetes,. dat hy deezen dag met hem naar Treje vertrekt, philoctetes na zyne verbaazing ovei\deze ontdekking betoond te hebben eist zyne wapens weder te rug , doch wélken hem van Pyrrhüs egter geweigerd worden, doordien het lot van geheel Griekenland, door deeze wapenen thans in zyne hand ftaat, philoctetes vaart hier op in een hevig beklag uit, verwyt phyrrus zyne trouwloosheid, doch fmeekt hem egter tusfchen beide , om weder tot zyne oude deugd te willen keeren, of dathy philoctetes, zig anders genoodzaakt zal vinden» zig naar zyn hol te begeeven
en



(111 )
en daar de dood te verwagten , dewyl hem de middelen tot zyn behoud en om zig tegens de wilde dieren te verdeedigen , thans ontnomen waren.
Terwyl pyrrhüs zig op deeze klagt door het medelyden beftreden vind , verfchynd ulysses met eenige Soldaaten , gantsch onverwagt op het Toonael , tot de uiterste verbaazing van philoctetes , die thans meer dan ooit om zyne wapens roept, ulysses port hem hier op aan , om mede naar 't Griekfche leger te trekken , en dreigd zelfs , indien hy langer weigerig is, hem met geweld van het Eiland te doen rukken. philoctetes wel verre van hem hier en te willen voldoen word wanhoopig en poogd zig van een der hooge Rotfen in Zee te ftorten, doch word door de Soldaaten, die hem op bevel van ulysses omringen , daar in belet. Philoctetes dus verhinderd in zyn voorneemen , itort hier op alle zyne gramfchap in kragtige bewoordingen op ulysses uit en fmeekt eindelyk de Goden om het Griekfche volk te verdelgen. Ulysses zig weinig aan de magtefooze woede van dien rampzaligen ftoorende , voert hem te gemoet : „ dat ,, de dienst van 't Vaderland, alle zyne „ verfchooning is , dat indien philocm tetes op het Eiland toch blyven wil, ligt een ander Held met de fchichten van Alcides de Grieken zal doen ze-
» ge-



C ""2 1'
„ gepraalen, ja dat zyn eigen arm in n 't flryden wel ligt zo veel geld als „ die van Philocletes , en dat hy du& „mogelyk met de Eereprys beloond „ zal worden die anders philoctetes „ was toegelegd."
Philoctetes , ten uiterften gevoelig over deezen hoon , kan zig niet bedwingen , ulysses op zyne beurt alle fmaad toe te dry ven, doch deeze geen rede meer willende hooren, vervoegd de ongelukkige zig tot pyrrhüs weder, die hy wil dat ulysses begeeven en hem volgen zal. pyrrhüs wiens mededoogen hoe langs hoe meer gaande geworden is, fteldt ulysses hier op voor , om de: Soldacen nog eenigen tyd by philoctetes te laaten , of deeze zig mogelyk nog , eer de Griekfche vloot zig van de kusten verwyderde , mogt bedenken , zyne dwaaling erkennen en hen naar Troje volgen, waar op hy met ulysses zig van het Tooneel begeeft. Philoctetes, thans met de Soldaaten alleen gelaaten zynde , boezemd eerst zyne bittere jammerklagten uit en begeeft» zig vervolgens weder in zyn Hol, alwaar hy door de krygslieden bewaakt word..
Derde Bedryf.
pyrrhüs getroffen door deelende van philoctetes wil hem zyn wapentuig weder ter hand Hellen, en verklaard
zulks



f 123 }
zulks dok openlyk aan ulysses , die hens tot voorliet hol van philoctetes , vervolgd had. Een hevige Saamenfpraak tusfchen hen beide is het gevolg van deeze ontdekking, waan* in die twee helden elkander eeven trots behandelen. Zo dra ulysses vertrokken is , om de zynen van dit alles kennis te geeven , verfchynd philoctetes , |dpor pyrrhüs ontboden zynde , en zet zig uit zwakheid op een fteenen bank neder. pyrrhüs, hier op om gehoor by hem gevraagd hebbende en zulks, hoewel niet zonder moeite, verkregen zynde, onderzoekt hy ten naauwsten of de rampzalige vriend van Atcides, flandvastig by zyn befluit blyft, om het rampzalig oord, alwaar hy zig reeds federdtien jaaren bevonden had, niet te willen verlaaten waar op philoctetes hem antwoord: tot in eeuwigheid daar toege» xind te zyn! en hem vervolgens zyn vloek tot een affcheid geeft. pyrrhüs. verzoekt hem te bedaaren , zynhartbe-ter te kennen en zyne wapen» weder te neemen, en ziende dat philoctetes hem nog van eene heimelyke list verdenkt? bezweert hy hem by de donder des Hemels , dathy hem niet bedriegt, philoctetes Haat hier op met vreugde op enherneemt zynboogen pylen , roemende Aehilles zoon om de edele daad die hy thans verrigt had na waarde, waar op deeze feem o» allerhande wysen poogt te ver-
maa-



( "4 *>
maanen van hem naar Troje te'volgen , hem hier toe te meer aanfpoorende, om dat zyne kwaaien niet hersteld konden worden , ten zy hy zig naar 't le%er4, hy ^e z°onen van Eseulapius begaf en Troje hielp verdelgen , dewyl de goden hen beide, pyrrhüs en philoctetes» de eer dezer overwinning toe gedacht hadden.
.philoctetes Iaat pyrrhüs volkomen uitfpreeken en beantwoord hem op eene zachte wyze , zig eerst beklaagende dat hy genoodzaakt is, zulk eenen edelen ftervelmg zyn verzoek te moeten weigeren, het welk hy zegt zyn grootste rampfpoed te zyn. Vervolgens vraagt hy pyrrhüs of de ongelukkige philoctetes zig zo zeer verlaagen moet, dat hy, metfmaad bedekt, weder voor 't oog der gantfche waereld kwam ? of de zon hem naast zynen doodvyand ulysses zoude kunnen zien zitten en of hy de zoonen van Atreus ooit met een goed gemoed zoude kunnen aanfchouwen * voorts toont hy zyn verwondering dat de moedige pyrrhüs, nadat de Grieken hem zyn vaders goed verraderlyk ontroofd hadden , hen nog met zyn arm en hulpkonde dienen, en eindigd zyne reden , met nogmaals by pyrrhüs aan te d ringen zynen Eed te houden , hem naar Ttesfalien te voeren, zelve aan de wal te Scyros gerust te leeven en de Gr/>ftcn aan hun rampzalig lot over te laaien,



( ïn )
ten , waar door hy hem PhiUSttts vaft de elende ontheffen , Achilles asch voldoening geeven , en dus de fmaad ontgaan zoude van mede een vloekgenoot en fleun der Griek/che eerlooze Vorften te zyn. . .
Pyrrhüs door deeze redenen weinig afgefchrikt in zyn voorneemen , houd nog fteeds aan by philoctetes , welke «gter hardnekkig by zyn voorneemen blyft, en pyrrhüs op het houden van zyn eed aandringt, die nogmaals zweert die te zullen nakomen en daar op met Philoctetes vertrekken wil, doch hier in door Ulysses, van verfcheiden Soldaaten gevolgd , wederhouden word. fhiloctetes zyn ouden vyand gewaar wordende, en nu weder met het wapentuig van hercules voorzien zynde, poogd ulysses te doorfchieten , het welk egter met zeer veel moeite door pyrrhüs belet word. Terwyl zy hier over nog aan 't worftelen zyn , v/ord een feilen donderflag gehoord, die door philoctetes aangemerkt word als eene aanmoediging der Goden in het ftraffen van zynen vermetelen vyand, doch hy werd welhaast uit deeze dwaaling gered, door den komst van zynen vergoden vriend hercules, die in een verlichte wolk nederdaalt , en hem op eene lieffelyke wyze aanfpreekt. hercules houd hem in deeze deftige aanfpraak zyn pligt voor oogen en beveelt
hem
hy werd welhaast uit deeze dwaaling



C "6 ")
hem zyn voetfpoor door groote daadeti na te ftreeven, pyrrhüs naar Troje te volgen, en benevens hem Ilium te verdelgen , voorfpellende hem daar en boven de groote zege en roem die op hem wachtte ; gebiedende hem voorts , dat als hy in 't paleis zyns Vaders, met den roof der Trojaanen beladen, weder komt, de bloedige eerftelingen der offerhanden, aan hem en zyne wapenen verfchuldigt, te Eta op het graf van Alcides te wyden. Na eindelyk philoctetes beloofd te hebben, dat hy eerlang van zyne duldelooze pynen genezen zoude zyn, beveelt hy henvde Goden te danken , en hunne bevelen altyd te eerbiedigen, dewylde onbevlekte deugd als het edelfte gefchenk der Goden, geenzins metdenMenfchfterft, maar eeuwig nablyft. Waarop hercules weder hemelwaards ryst.
philoctetes, getroffen door de kracht van hercules woorden , betuigd gehoorzaam te zullen zyn , zyn woe* Ce, fpyt en wraakzucht voor altyd te vergeeten , pyrrhüs te volgen en het lot te vervullen dat hen aangeboden wierd , om aldus de vriendfchap en de Goden ten dienst te liaan , waar mede dit deftig en niet minder krachtig Treurfpel beflooten word. Een Treurfpel het geen zynen jeugdigen Vertaaler geen minder eer aandoet, dan het den bezemden de la Har$e in Frankryk, en
den



C "7 )
pen verheven Sophotles in Griekenland aangedaan heeft, en het welke , fchoon 'er nog Vrouwen, nog Minnehandelingen in gebragt zyn, nogthans niet na kan laaten te behaagen aan allen die de waare en verhevene Dichtkunst op prys weeten te ftellen.
PAN-






FANDOLFUS
E N
Z ER B VN-Af,
O F
DE MEID MEESTERES,,
ZANGSPEL.
Naar het Franfehe gevolgd detr den Heere
BAR T HOL O ME US RULOFFS.



VERTOONERS.
Pandolfus , een oud man. Heer Lambotte.
Zerbina , JufFr. E. L.«\ dienstmaagd en Anderegg. Lknecht van Pan-
Scapyn , Heer van ïdolfus. Well. J









aatsrte To©ii<eel 






INHOUD
van het ZANGSPEL
PANDOLFUS en ZERBINA
OF
DE MEID MEESTERES.
Eerjle Bedryf.
Het Tooneel verbeeld eene kamer tett huize van Pandelfus.
By het opgaan van het Gordyn, zïeümem pandolfüs, alleen, by eene kleine tafel gezeten zynde. Hy beklaagt zig dat men hem reeds drie uuren lang naar zyn Chocolaade heeft laaten wachten, en dat hy te goed is omtrent de nukken van zyne Meid , die hem in alle* wederftreefr» Voorts wil hy zyn gezajj doen gelden, en fchreeuwt dierhalvea meer dan eens om zerbina , doch welke egter, ondanks zyn fchreeuwen, nog niet te voorfchyn komt. pandolfüs zulks moede geworden zynde keert zig hier op om, en ziet, scapyn, die zonder fpreeken op het Tooneel gekomen is, achter zyn ftoel ftaan, zonder F eeai-



C 122 )
eenige de mïnfle beweeging te maaken,. Pandolfus bekykt hem eerst lugtig en geeft hem daar op bevellom zerbina by hem te roepen, doch ziende dat scapyn , geen de minfte haast maakt, dringt hy hem tegen zyn rug aan , het vertrek uit , zig vervolgens weer beklaagende over de grilligheid van zerjjina, die hy , wanneer zy nog maar een kind was, in zyn huis genomen en als zyne eigen dochter opgevoed had..
Zerbina komt hier op te voorfchyn, zig gelaatende,. als of zy op scapyn,. die met haar op het Tooneel gekomen is-, zeer verftoord is , dreigende hem zelfs een klap te geeven , doch waar in zy nogthans door pandolfus weder"houden word, die haar hier over poogt te beftraffen , doch zerbina verklaart met ronde woorden, dat zy van iedergehoorzaamd wil zyn , aFs of zy Meesteresfe of Mevrouw van den huize zelire was. Na dat pandolfus haar over deeze hovaardy befpot heeft, vraagt Hy naar zyn Chocolaade, die zerbina verklaart dat hy nu niet. zal hebben , al raasde hy ook nog zo. pandolfus Word hier op boos en dreigt haar zulks te zuilen vergelden , doch zerbina $eeft 'er. weinig om en beklaagt zig op naar beurt, dat zy voor al haar moei-. tje en zorg, Hechts met raazen, femelden en fpotterny beloond word. Kort è?*ar na beveelt pandolfus aan scapyn
dat



( 123 )
dat deeze hem zyn rotting en degenzal gaan haaien, welk bevel door scaPViV ten eerften volbragt word. zerbina ziende , dat haar Heer gereed ftaat ■om uit te gaan, ftelt 'er zig niet alleen tegen , maar dreigt pandolfus zelfs , indien hy haaren wil daar omtrent T wederftreeft , de deur te zullen fluiten. De goede pandolfus ftaat verbaast over deeze ftoutheid , terwyl zerbina hem op eene fpotagtige wyze onder de oogen ziet en hem telkens , wanneer hy poogt te fpreeken , daar in belet. pandolfus ziende, dat hier niets tegen te doen zoude vallen , belast scapyn zyn rotting en degen maar weer te bergen, die hier op zich eenigzins weigerachtig toont, tot dat het hem door .zerbina nu uitdrukkelyk geboden word. Pandolfus kan zig nu , zo het fchynt, niet langer bedwingen , beveelt eerst zerbina te zwygen, en geeft vervolgens aan scapyn last, om hem ten eerften eene Vrouw te zoeken, al was zy nog zo leelyk, om met dezelve te trouwen, ten einde hem van die Duivelin, waar mede hy zerbina meent, te verlösfen. De fiere dienstmaagd zulks hoorende , zegt, dat zy het voornemen van haaren Meester zeer goed vind en voegd 'er vervolgens by , dat zy niet. twyffelde of zo pandolfus tog trouwen wilde, hy haar zekerlyk voor zyne kuisvrouw zal neemen. panbolfus, F 2 word



C 124 )
word hier op zeer verftoord en vraagt in zyn gramfchap , voor wïen dat zer* bina hem toch aanziet ? het welk zy vaardig beantwoord met te zeggen: voor 't voorwerp van haare liefde en ach» ting, dien zy haar hart wenscht te gee» ven en die toch niemand anders dan haar tot zyne Echtvriendin neemen zal. Waar op een zeer geestige duo volgt, in dewelke zerbina haare liefde tot pandolfus op eene zeer vleijende en ftreelende wyze betuigd, terwyl de goede oude Man werks genoeg heeft om pal te blyven en de genegenheid die hy toch voor zerbina, in Ypyt van zyne misnoegdheid heeft, voor haar te verbergen , met welk aartig Zangftuk het eerfte JBedryf eindigt.
*
Tweede Bedryf,
He* Tooneel is als in het voorige Bedryf,
Zerbina alleen zynde raad alle Jonge Meisjes, die met een oud man paaren willen, haar bedrog in alles na te volgen, en het zy door dreigen, het zy door ftreeien , tot haar oogmerk te komen. Ondertusfchen verfchynt scapyn op het Tooneel, die door zerbina in officiers gewaad geftoken is, om pandolfus des te beter te kunnen bedriegen. zerbina geeft hem eenige onaerrichting hoe hy zig gedraagen moet, en doec
hen



C i2J 3
kern vervolgens, om niet onverwagt verrast te worden, in een naby zynde kamertje treeden. Pandolfus vertoond zig hier op, gekleed om uit te gaan , •waar toe hy met eene gemaakte houding van hoog achting, zeubina die-hy al fpottende mevrouw noemt, om verlof vraagt, zerbina neemt thans een ernftig gelaat aan, verzoekt pandolfus niet meer te willen fpotten, cn zegt berouw te hebben over het geene zy hem misdaan heeft, vraagende hem voorts of hy nog van meening is te trouwen ? pandolfus antwoordhier op van ja,doch egter geenszins met haar, waar op de looze zerbina hem nu ook verhaalt dat zy mede in 't huwelyk denkt te treeden met zekeren1! Kapitein Orkaan genaamd. pandolfus beklaagt haar en zegt clat het hem zeer zoude treffen , indien zy, die hy als zyn eigen kind altyd behandelt, had, door deezen echt ongelukkig mogt worden, waar op de listige zerbina hem op eene aandoenlyke wyze bedankt voor al de vriendlykheid die hy altyd voor haar had gehad, wenfcht hem géluk met rzyn aanflaande huwelyk en bid dat hy tog altyd in gunst aan haar zal gedenken , door dien zy tot haaren dood toe, aan. hem zal denken pandolfus word «enigszins bewogen ^vervolgens flerker aangedaan en kan eindelyk zig niet bedwingen om de hand van zerbina tederJyfcaaa te ratten» -
I 3 Zex-



C 126 )
Zerbina nu wel merkende dat zy den Grysaart geheel in haar magt heeft, befluit hier op de laatfte kans te waagen om hem onaffcheidelyk voor altyd aan haar te verbinden en vertrekt om haare gewaanden minnaar te voorfchyn te doen komen, pandolfus alleen gelaaten zynde , onderzoekt midlerwyl de ftaat van zyn hart ten opzigte van zerbina , doch fchynt egter nog niet regt tot een eindelyk befiuit te kunnen komen. Kort daar op verfchynt de looze zerbina met scapyn , haar gewaande Kapitein op het Tooneel , die zy pandolfus aanbied. Scapyn die met een heldhaftigen tred binnen gekomen is,groet pandolfus met eene onverzaagde houding , doch antwoord niet dan door tekens met zyn hoofd op alles wat hem van den grysaart gevraagd word, die hier op aan. zerbina vraagt: of hy altyd gewoon is flechts door tekens te fpreeken ? welke hem antwooi-d dat hy in 't geheel niet fpreekt, uit vrees dat hy fomtyds te veel mogt praaten. Scapyn wenkt vervolgens zerbina , die naar hem toegaat en heimelyk met hem fpreekt, terwyl pandolfus gantsch geen zin in den ge* waande Kapitein hebbende , zerbina by zig zelve beklaagt. De listige Dienstmaagt komt hier op weder by haaren Meester en zegt hem op eene bedeeste wyze dat de Kapitein vraagt of 't-Pandolfus behaagen zoude zerbina haar
hu-



huwelyks goed, als of zy de Dochter uk den huize waare, te ge even? De gry spaart word hier op toornig en scapyn neemt zeer bars gèlaat aan, waardoor pandolfus , zig hier alleen ziende, zo bevreest word dathy zyn knegtscapyn te hulp roept, die daar op vergeetende dat hy voor Officier fpeelde , naar Pandolfus toe willoopen , doch nog in tyds door zerbina hier in belet word , die midlerwyl de Grysaart 'hoe langer hoe bevreesder voor den gewaan den Kapitein poogt te maaken. Pandolfls vraagt hier op zerbina of zy omtrend haere keufe een vast befluit genomen heeft en zerbina daar op geantwoord hebbende, zo vast niet of dat zy nog wel veranderen zoude kunnen , indien 'er iemand die waardiger was om haar uitkwam, komt hy voor de vuist uit, verklaart zig openlyk voor de» minnaar van zerbina en vraagt haar ten huwelyk , die ten eerften haar ftem daartoe geeft, als hebbende nuhetoog-merk bereikt dat zy zo lang bejaagd had. Pandolfus toont, ondanks zyne vreugd hier over , egter nog eenige vreeze voor den gewaanden Kapitein, doch zerbina ontheft hem wel haast van die benaauwtheid , met tegen scArYN te zeggen : dat zy_ nu zynen dienst niet meer nodig heeft en hy dierhalven zyn Kapiteins pak maar uit moet trekken, Scapyn voldoet aan haar bevel en lacht, F 4 ziek



C "8 )
zig aan Pandolfus doende kennen, dat het fchatert. Pandolfus begraauwt hem v/el over het bedrog, doch zerbina weet hem welhaast in een beter humeur te brengen en doet hem bekennen dat hy zig nergens over beklaagt, terwyl zy zelve ook betuigd niet weinig met dit Huwelyk in haar fchik te zyn , dat haar van eene Dienstmaagd tot eene Mevrouw gemaakt had. Yoords word dit geestig Zangfpel met eene aangename Duo van pandolfus en z£Rbina befloten.
D JE



D £
MINNAAR STANDBEELD
ZAJNGS'PÉL.
Gevolgt naar het Fransch door dm Heere
WILLEM Van GLLEFEN>
f 5 ' V*B2r



VERTOONERS,
Cilimene , een jonge Weduwe, Juffr, •fc». L. Anderreg.
Rozette, Kamenier, Juffr. «i de Bruin, Geb. Hiiver- \ dink. _
>van Cehmene.
Dor.val , Minnaar, Heer I Neyts." J
Frontin , Knethf van Dorvaf, Heer Lambotte»
NB. Dus is de verdeeling van dit ftukje ? vranneer het zelve segefpeeld aal worden.
IN-






X, aal" tl



[Tooneel.






INHOUD
van het
ZANGSPEL. DE MINNAAR STANDBEELD.
Het Tooneel verbeeld eene fraaije Tuin , aan de eene zyde ziet men een gefloten Hek , aan de andere een Boschje van bloemdraagende Boomtjes , in het zelve flaat een Piedeflal, waar op een beeld geplaatst kan worden.
Celimene zit, by het openen van *t Tooneel, op een bank van groene zooden, peinzende op een.brief dien zy in haar hand heeft, en befluit om haaren Minnaar dorval , ondanks alle zyne brieven, tog haare hand te weigeren, om het verdriet te ontgaan door haar in heuren eerften Echt geleden. Middelerwyl vertoont zig frontin voor het hek, doch rozette tevens aankomende , geefthem een teken van te wachten , en te rug te gaan. Rozette komt hier op by celtmene en poogt by haar te onderzoek of zy dorval liefde toedraagt , het welke deeze zo zeer verftoord, dat zy vertrekt en rozette alleen laat. Hier op verfchynt frontin weder voor het hek, en klopt aan F# het



C 133 )
bet zelve, terwyl rozette glnurende Skykt of Celimene vertrekt , en zonder naar frontin te zien , geeft zy hem , met haare hand, achter den rug , een teken , waar op eene geeflige duo tusfchen haar beide volgt, geduurende de welke rozette het hek opent en frontin op het Tooneel komt, die een guitar in de hand heeft. Kort daar na verfchynt ook dorval vermomt, om Rozette kennis te geeven van het geene hy voorgenomen heeft om celimene tot min te beweegen. Céliivïene komt ftraks daar na op het Tooneel , waar op frontin op de guitar fpeelt , en met dorval eenige Coupletten zingt, «en dus zyne Minnares verhindert om rozette te ondervraagen.
Rozette poogt celhwbme vervolgens wys te maaken dat de vermonde dorval haare Horoscoop kan trekken , het welk deeze egter niet geloofd en verzoekt, van zyne kunst verfchoond te. mogen blyven. Dorval bied egter cehmene zynen Almanach aan, die weigert dezelven te aanvaarden , doch rozette neemt hem aan, en bied hem 'er geld voor , het welk dorval egter weigert aan te neemen. Na dat dorval vertrokken is , geeft celimene haar vermoeden te kennen , of deeze Man niet wel haaren Minnaar dorval -mogt wezen. RoZETTE praat haar zulks sï4 het hoofd , met te zeggen dat hy
reeds



C 133 3
reeds lang vertrokken is , uit fpyt dat zy hem telkens , wanneer hy zyne liefde voor haare Meesteres te kennen geven had, hevig beknort had. CeliMëne vraagt hier op naar den Almanaeh , die rozette haar in handen geeft en vervolgens vertrekt. celimene thans alleen zynde leest eenige tedere vaarzen in den Almanach, waardoor zy als in een tweeilryd met zig zelve geraakt, tot dat rozette haar den Almanach weder komt vraagen , doch welke celimene egter niet wil misfen , uit al het welke rozette , niet zonder rede befluit, dat haare Meesteres reeds tot liefde bewogen is.
Kort daar op verfchynt frontin , als een Beeldhouwersknegt gekleed met een fleutel en een groote kruk in de hand , om het beeld, ais het waare , behoorlyk op te winden en te doen werken , plaatzende vervolgens zyn gereedfchap aan de Piedeflal en beveelt rozette te onthouden dat hy doof, en dorwi- Hom wezen zal De Minnaar komt daar op , als een Herder gekleed met een fluit in de hand, op het Tooneel , en gaat , zo dra hy celimene hoort komen, op den Piedeflal liaan, terwyl frontin zich naast dezelve plaatst. Celimene toont haare verwondering over het gewaande beeld , befchouwt het zelve van naby en pryst het als recht fchoon gemaakt :,ynde , F 7 en



C 134 )
en vraagt vervolgens wie frontin is, die haar, zig door houdende , telkens verkeerd antwoord geeft. Hier op verhaalt rozette aan haare Meefteres dat het beeld bezield is , die daar mede lacht, tot dat rozette haar zegt dat het beeld zeer fraai fpeelen kan. Dit wekt de nieuwsgierigheid van celimene zeer op. Frontin zulks merkende vraagt door gebaarden of hy het werk wil opwinden? waar op hy, het zelve hem toegeflaan zynde , begint te draaijen , terwyl dorval de fluit van langzaamerhand aan zyn mond brengt en vervolgens een fraai aria fpeelt. Celimene is hier door nog meer verwonderd, waar op rozette haar zegt dat het beeld zelfs een duo kan uitvoeren, en zegt met een luide ftem tegen frontin dat het beeld nog eens een tedere Aria moet fpeelen waar by hy zingen moet. Hier op gaat zy om aan de kruk te draaien, doch dorval brengt, door onoplettendheid de fluit van zelf aan zynen mond, waar door rozette een weinig verfchrtkt, doch zig egter oogenbliklyk herfteld. Hier op zingt frontin een Aria die door dorval met zyn fluit geaccompagneerd word. Celimene , door dit alles zeer bekoord , zegt dat zy hem daagelyks zien en daaglyks voor haar zal laaten ipeelen , ja zelfs met hem zal zingen , doordien zyn fluit de juiste toon der
min



( 135*)
I min geeft en het minnen by hem niets gevaarlyks in heeft. Dorval heeft zulks zo dra niet gehoord of fpringt van den Piedeftnl af en werpt zig voor de voeten van de vérbaasde celimene die de vlucht wil nemen. Dorval wederhoud haar egter en zegt dat zyne liefde tog triumfecren zal, wordende hier in door frontin en rozette onderfteund, waar op celimene de liefde van dorval nu niet langer kunnende wederftreeven , zig eindelyk aan hem overgeeft, waar meede dit aangenaam e
i Zangfpel eindigt.
LEr






LE VENSB ESC HRY VING
TAN DEN TERMAARDEN
TOONEELSPEELER
£ N
'GRAVEERDER, JAN PUNT.






LE VENSBESCHRYVING
van den vermaarden
TOONEELSPEELER
E. N
GRAVEERDER, JAN PUNT.
Jan punt, die geduurende eene lange reeks van jaaren de luister en het hoofdcieraad van Amsterdamfchen Schouwburg geweest is , en met recht mag gehouden worden voor een der grootste Tooneelfpeelers, dien Nederland immer heeft gezien, zoude ook, al gaf men alleenlyk acht op de uitmuntende bekwaamheden, welke hem in de Schilder en Graveerkunst onderfcheiden, ©ene'aanzienlyke plaats verdienen onder de voornaame mannen, daar ons Vaderland, met recht, roem op mag dragen
Als Schilder heeft Tiy roem behaald , als Graveerder verdient hy onder de de Meesters van den eersten rang geplaatst te worden, en alsTooneelfpeeler is hy niet alleen.groot, maar zelfs in veele opzigten , onnavolgbaar geweeft.
Punt is geboren te Amjlerdam r. den tweeden April de» Jaars 1711. van



(140 )
braave en burgelyke Ouderen, die, hoe wel niet rykelyk met middelen geze-
gend, zig egter in ftaat bevonden, om era , boven eene fatzoenlyke opvoeding wat nader op te leiden tot de bronnen van kunst en kennis, waar uit zyn v,lugge geest het noodzaaklyk voedzel al vroeg begeerde te haaien. Eene onweerftaanbaare zucht tot de Tekenkunst gaf, na veele voorbygaande Schitteringen, het eerste vuur, dat zyne roeping onwraakbaar, fcheen te beflisfen. Hy wierd dan befteld by den kunstgraveerder A. van der Laan, al waar hy met zulke wyde fchreeden vorderde , dat hy in het eerst zynen Meester welhaast op zyde , en in het laatste merkelyk in alles voor byftreefde. Doch het genoegen van zig dus door de Natuur bevoorrecht te zien, baarde welhaast groote verlegenheid, hoe hy het nodig onderwys bekomen zoude om hooger toppunt te bereiken hy voelde Wat hem ontbrak, maar wist niet waar hy zig wenden moest, om de rechte Jtreek te volgen.
De ziel van punt was begaafd met eene natuurlyke grootmoedigheid, gefchikt om al wat lchoonen edelis na te jaagen. Deeze hoedaanigheid had hem reeds zo vroeg de Schilderkunst doen beminnen , zy bragt hem nu tot den fmaak van het Tooneel, en hy bezocht ra het begin den Schouwburg alleenlyk
met



CI4I )
Met oogmerk om de indrukzelen van grootsheid , welke zyn geest aldaar ontlïng, tot zyn uitgekozen beroep over te brengen, en by gebrek van bekwaamer meesters, door zyn eigen vernuft zig aldus tot volkomenheid te verheffen. Maar het duurde niet lang, of zyne aangeboorene neiging deed ziggevoelen. Een onbekend vermogen trok hem in de loopbaan der glorie, boven alles aangenaam voor pi/NT , om dat het zig onder een heldhaftigen fchyn vertoonde., onweêrftaanbaar voor eene zo gevoelige ziel, om dat het onder dien fchyn de hevigste vlam verborg.
Anna Maria ae Bruin, was 'er het voorwerp van. Deeze Aftrice behaalde ten dien tyde reeds veel roem door hear fraay fpeelen , en Schitterde naderhand als een der edelste parels aan de kroon van den Schouwburg. Zy bezat , zelf buiten het Tooneel, alle hoedaanigheden die eene fchoone Vrouw bemmlykmaaken,zy paarde de levendigste verbeelding met een gezond oordeel, haar allergevoeligst haat, onderwierp zig altyd aan de reden, endelieflykheid van haaren gezelligen aartwierd onderfteund door een zwier die naar deftigheid zweemde, zonder de minste gemaaktheid te vertoonen.
De liefde voor dit beminlyk voorwerp en de aangeboren zucht voor het Tooneel , gavenjaanleiding dat punt zyne geneigd-



L 142 )
neigdheid voor het zelve niet langer kunnende wederllaan, het Schouwtooneel voor de eerste reize betrad, de* Saturdags voor Kermis van den Jaare 1732. met den rol van Rhadamistus , het welke toen zyn proefftuk was. Hy gaf zeer veel genoegen, en voerde, fchoon nog maar een Jongeling van eenentwintig jaaren, die rol met groote vrymoedigheiduit. Zyn tweede rol was de Agenor, in hetTreurfpel^frate , Koning van Tyms, de derde ,Karel Erfprins van Spanje en zyn vierde Aehilles , in welke rol hy toen reeds zodaanig uitmuntte , dat de Heer Huydecoper, de Auteur van het Stuk,ftraks naar boven by de Regenten ging en tot hen zeide: zolang als deeze man aan het Tooneel is, geene anderen Aehilles als hy, dit verzoek ik vriendelyk voor myn Stuk. en zulks is ook altyd, zo lang als punt aan 't Tooneel geweest is, gefchied. Wy kunnen hier niet voorby eene geestige Anecdote te verhaalen van het geen by de eerste vertooning van den Aehilles, tusfehen punt en den Tooneelfpeeler Jordaan gebeurde. Zy beftaat in het volgende geval:
Punt kwam, voor dat het Stuk beginnen zoude, in zyn Romeinfche pak gekleed, over het Tooneel wandelen, hy had eene groote zwarte paruik met twee ftaarten , waar van hem de eene over de borst en de andere over de rug
hing,



C i43 3
I hing, op het hoofd, en had zig, met I Kurk of Oostindifche Inkt, twee kne. veis gemaakt. Jordaan die toen ook 1 toevallig over het Tooneel wandelde, [ punt dus toegetakeld ziende, begon te lachen , punt vroeg hem : waarom lachje , Koos ? v/aar ovjordaanhemlantwooroe . om myn eigen domheid. Waar m veftaat die? hervatte punt.t Dat ik ,• antwoordde Jordaan , my altyd totju toe i verbeeld heb, dat Ulisfes een verft and tg en doorfteepen man-is geweest, maar dat ik nu moet bekennen het tegendeel te ver1 neemen, en dat hy een volftagen gek was. . Hoe dat? vroeg punt. Dewyl W****' i vatte Jordaan , zo veel ™°*lte %epf°™> toen Aehilles zig onder de maagden , aan het hof van Licomedes bevond, alwaar zy1 ne moeder Thetis hem verborgen had, ztg , als een koopman te verkleeden , en een helm , ; zwaard .en fehild hy zyne waafen voeg' , de; door dewelkenaan tegrypen, Achtlles 1 ontdektwierd, daar hyhemterftond, zon» derzoveele omftandigheden , aanxyngroote ; zwarte hairen en attn zyne knevels onaer , zo veel maagden, lichtelyk onderfchetden konde. punt vatte de kneep , ging terftond naar zyn kleedkamertje , waschte de knevels af zette een jeugdiger parmk op, en kwam dus Weder op het loo. neel, in welke toeftel hy Jordaan beter beviel. Deeze misflag was egter ten dien tyde in punt , die nog zo jong was, licht te yergeeven. Doch Jaaten



t Ï44)
wy de draad van ons verhaal weder hervatten. m •
Na dat punt ruim een jaar gefpeeld had, wierd hy» in 't laatst van 't Jaar 1733. met zyne geliefde Anna Maria de Bruin in den Echt verbonden , hoe wel hy zeer veel moeite had moeten aanwenden om de toeftemming van zyne ouders'tot dit Huwelyk te verkrygen. punt gaf by die gelegendheid, aan zyne medefpeelers en fpeeleresfen, welke de kleedkamertjes van hem en zyne bruid groen gemaakt en verfierd hadden, eene keurlyde maaltyd op het Tooneel , waar van de Regenten van den Schouwburg hem op zyn verzoek , het gebruik hadden ingewilligd.
punt leefde met zyne Echtgenoote byna elf jaaren in een ongeftoord genoegen, tot dat het ongenadig lot hem op het onvoorzienst, met éénen flag inde uiterfte droefheid dompelde. Zyne waarde en braave wederhelft, flierf in het kraambedde , den vierentwintigften May , des jaars 1744. pas na het fluiten van den Schouwburg, voordatSaifon, in het bloeiendst van haaren leeftyd en na dat zy nog, omtrend eene maand te vooren, de. Lucretia, in het Treurfpel Lucius Junius Brtitus gefpeeld had. Dit fmertelykfterfgeval trof pünt zo diep, dat, hy naauwelyks meester van zig zeiven feheen te zyn. Had de Schouwburg niet vaa zelfs, wegens den
zo-



C 145 )
i zomer ftil geftaan, 't is waarfchynlyk dathy toen reeds het befluit zoude vast gefield hebben, om 'er niet meer te verfchynen , en zyne vrienden bewogen hem, niet dan met de uiterfte moeite, om het werk, by de volgende opening , te hervatten. Hy fpeelde toen nog wel de gantfche winter met grooten yver , doch met weinig vermaak, dewyl hy Jer zyne geliefde Echtgenoote miste en fchoon hy alle reden had om voldaan te zyn van de toejuiching die hem da-
felyks bekroonde, konde zulks tógniet eletten dat hy , ten einde van het jaarigetyde, een vast befluit nam, om zig van het Tooneel te verwyderen , by 1 welk voorneemenhy zo onverzetlyk vast ftond, dat zo wel de Regenten als zynè byzondere vrienden, eindelyk zagen da t 'er geene hoop van overreding meer overig was.
Hy verliet dus het Tooneel in April des jaars 1745. na dat hy tweemaal 1 achter elkander de Herodes uitmuntend fraay gefpeeld had. Hy nam met veéï luifter affcheid zo wel van de Regenten ;des Schouwburgs , als van zyne medefpeelers en fpeeleresfen, van welke laatste de oude Juffrouw Jordaantegens hem zeide: punt, gy verldar het Toom mei, gy zyt gelukkig, dat gy tuiten het . zelve beflaan kunt, ik zie u nvt genoegen vertrekken , maar zo ik u hier vroeg óf laat' weder mogt Kien verfchynen, zal het met Q hef



C ï4<S )
het uiterste leedwezen zyn. Punt antwoordde daar op: Ik hoop dat God my daar voor bewaaren zat l en zy weder: dat hoop ik van uwent wegen , vaar wel l ik wenfch u voorfpoed en een lang teeven. Eenige dagen daar na kwam 'er een vinnig fchotfchrift , tegen punt uit, waar van de Dichter H. van den Burg de maaker was, die toen punt met Juffrouw de Bruin in 't Huwelyk trad, een fraay Bruiloftsvaars op hem gemaakt had.
Geduurende dat punt het Tooneel van den Schouwburg niet meer betrad, vervaardigde hy van tyd tot tyd veeie fraayé plaaten , waar in men telkens de toeneemende meerderheid van zynen geest, zo weials van zyn hand ontdekte , zo dat hem ook uit dien hoofde , veel werks van alle kanten toevloeide. Hy hield de groote Hiftorie Schilder JJacob de W%t fteeds voor zynen onderrichter en vraagbaak in de kunst en fchaamde het zig niet, menigmaal, met de hoed in de hand aan zyne zydete ftaan en fchoon, "unt zelf al de roem had van een braaf Meefter te zyn, ftelde hy 'er nogthans altyd eene eer in, door zulk een man als de tFit wzs onderwezen te mogen worden, waar door hy ook geduldig verdroegidatfomtyds zyne zeer nette en uitvoerige tekeningen dermaatedoor zyne verbeteringen bemorfcht wiërden , dat sünt dikwils genoodzaakt was dezelven wel drie of vier maaien achter een op
nieuws



( 147 )
nieuws te moeten tekenen , zonder dat hem zulks verdrietig viel. Ook zeide hy dikwils, de Wit maakt myne tekeningen goddeloos toe , maar hy verfchaft my telkens nieuw licht en zyne Correctie is my zeer nuttig , ik wil my hierom met geduld en genoegen deeze driedubbele arbeid getroojlen. Eene handelwyze die punt waarlyk de grootste eer aandoet.
Het fraaifte werk dathy in dien tyd vervaardigde zyn ongetwyffeld deBlaffonftukken uit de Jefuiten Kerk te Antwerpen , welke fchoone tafereelen, die door den grooten Rubbens gefchilderd waren, ongelukkig by den brand van dien Kerk in den Jaare 1718. door de vlammen verteerd waren. De Wit , had dezelven, zesjaaren tevooren, zeerfchoon afgetekend , en deeze tekeningen had punt onverbeterlyk in 't koper gebragt, fchoon de yverige Kunftenaar 'er vry meer eer dan voordeel van gehad had, door dien dit werk hem veel tyd en
Sioeite koste , zonder dat het juist erk aan den man wilde, het welk den Kunftenaar, die deeze Blaffon-ftukken voor zyne eigene rekening in 't licht jegeeven had , vry wat fchade veroorzaakte.
Den tienden April des Jaars 1748. trad punt voor de tweede maaHn den Echt , met Anna Maria Chicot , dochter van den Kunsthandelaar ^aques Davéd Chicot, jnet welke hy yerfcheidene G 2 Jaa-



C 148 'i
Jaaren in den Echtenftaat geleefd heeft. Doch het is tyd dat wy tot den Schouwburg wederkeeren. Dezelven was twee keeren, geduurende het ftil zitten van punt , gefloten geweest. De eerftemaal in den Jaare 1748. zo om den Oorlog me,t de Franfchen als om de binnenlandfche beroertens welken toen by ons plaats hadden , en ten tweedemaal, in den Jaare 1751- wegens het overlyden van Prins Willem de Vierde. Twee Jaaren na het weder openen van dezelven , hadden de Liefhebbers het genoegen om punt eindelyk ook weder het Tooneel te zien betreden , na dat hy acht Jaaren van het zelve afgeweest was , hoewel zyne tweede Huisvronw over deeze zaak gantsch niet in haar fchik was, en by alle gelegenheden hevig tegens het Tooneel uitvoer, doch punt , die volgens zyne eigene bekentene dagt: dat het de pligt van een braaf man -was, wanneer hy een dreigend ongeval over zyn huis van verre gewaar ■werd , bytyds zich op eene eerlyke wyZe te dekken: bekreunde 'er zig weinig aan, en hy deed zekerlyk wel, te meer daar hy met volle eer en genoegen, zo als hy zelve aan zyne vrienden verklaarde , weder op het Tooneel konde verfchynen en hem een fchoon tra&ement aangeboden wierd.
Het was dan den tweeëntwintigften September des Jaars 1753. Dat punt,



C ï49 )
ïn het Carafter van Aehilles op nieuw ten Tooneele trad, en geen minder genoegen dan te vooren gaf , en twee Jaaren laater, wierd hem de voordeelige bediening van Kastelein in den Schouwburg, volgens voorgaande belofte, opgedraagen , zo dat hem thans alles fcheen toe te vloeien, wat immer het leven vervrolykt of gelukkig maakt, en hy zig op glorie , rykdom , aanzien en vrienden beroemen konden. Egter hadden alle deeze bekooringen geen vermogen om hem van zyne natuurlyke werkzaamheid af te trekken , en het was niet lang daar na dat hy , uit enkele liefde voor de Kunst , de Etsnaald met het Penfeel verwisfelde. Hy fchilderde niet alleen Pourtrette« en Landfchappen , maar ook zelfs Hiftorieftukken en maakte zulke vorderingen in de Schilderkunst , dat alle kundige liefhebbers 'er verbaast over Honden.
Zyn levensloop behelsde nu , in eenen kring van vyftien of zestien Jaaren , weinig wisfelvalligheden , tot dat hem , in den beginne der maand April van het Jaar 1771. Zynè tweede Echtgenoote , door den dood ontrukt wierd, welke llag hem wel zeer gevoelig trof, doch egter op zyn manlyk gemoed, zo veel indruk niet meer maakte, als het o'verlyden van zyne eerfte Vrouwe te wege gebragt had. De overledene had G 3 zei-



( 150 3
welven by 't naderen der laatste oogenblikken , meest met zyne welvaart begaan , hem geraaden, zynen verderen leeftytf niet ongehuwd te flyten, maar zig op nieuw te verbinden aan een waardig voorwerp , waar toe zy Mejuffrouw Gatharina EUfabeth Fokke voorfloeg , eene uitmuntende Tooneelfpeelfter, die de tederite en aandoenlykfle rollen , op den Schouwburg , zeer fchoon, uitvoerde. Dat Huwelyk viel , na het flyten van de rouw , ih beider fmaak , en wierd dus ook den vyfden April des Jaars 1772. voltrokken, en na weinige dagen op het Tooneel ingewyd, met de rollen van Pedro en Agnes, in het Treurfpel de Gekroonde na haar dood.
's Mans werkzaame aart bleef hem ïntusfchen, fchoon jsyne Jaaren begsnden te klimmen , nog fteeds by , en onder de menigvuldige bezigheden , die hem zyn Casteleinfchap en zyn fpeelen verfchafte , heeft men hem egter , meehigmaal, op den zolder, boven de bak, zelfs onder het fpeelen , als hy maar een bedryf vry was , in zyn tooneelklederen , met den grootflen yver zien Schilderen. Hy bezat een yverigeen werkzaame Ziel, en had, hieromtrend, een beter lot verdiend , dan hem , op het laatst zyn levens te beurt is gevallen , 'tot welk ongelukkig tydperk wy thans over zullen gaan.
Vol«



C 151 3
Volgens het huishoudelyk gebruik vaft de Heeren Regenten, was de Schouwburg wederom, voor den Zomerfchen ftilftafcd van het Jaar 1772. aan een
Troep Vlamingen verhuurd , die daar hunne Operaas vertoonden, welken by veelen zo aangenaam waren , dat 'er fomtyds eene aanzienlyke menigte door naar den Schouwburg getrokken wierd. Op Maandag den elfden May , wanneer zy Hechts voor de tweede maal fpeelden , Was 'er inzonderheid eene oftgeme?ne toeloop , ook van zeer veel voornaame lieden. Doch toen men tot het Derde Bedryf van het Nafpel, zynde de Defer» teur , gekomen was , ontftond 'er omtrent half negen uuren brand boven aan de eer^ ften Scherm, achter het beeld van Thalia, welke brand, ondanks alle aangewende moeite en vlyt, zo fchielyk voortfloeg , dat binnen zeer korten tyd hetgantfche Gebouw , van onder tot boven in volle vlam ftond , en Helaas! welhaast geheel in de asfehe gelegd en tot een Puinhoop gemaakt wierd. Wy zullen van de verdere omftandigheden van dit akelig geval hier ter plaatfe niet verder gewaagen, dewyl zulks genoeg door ander^nbefchrevenis geworden , en dus maar alleenlyk van punt melding maaken , voor zo ver* re hy 'er in betrokken geweest is.
De ongelukkige Man zat dien noodlottigen avond, met zyne onlangs getrouwde Echtgenoote, in een vertrek G 4 ter



C 152 )
ter zyde van de Schouwplaats, boven de Kamer, daar men gemeenlyk eenige ververfchingen voor de Aanrchouwers in gereedheid hield, en alwaar hy gewoon was , zig op de fpeelavonden te te onthouden , wanneer hy zelve, niet fpeelde of niet [genegen was, het fpel by tewoonen.Hierhieldhy zig bezig met leezen , wanneer zyne Vrouw het eerfte gerucht vernam, 't welk haar terftond hevig ontroerde. Pun r ftoorde zig *er egter niet aan én berispte zelfs haar ongerustheid op eenen vriendelyken toon, niet andersdenkende, of dit zoude eene van die opfchuddinge zyn, welke dikWyls voorvielen , wanneer men een zakkenroller of moedwillige uit den Schouwburg joeg. Maar het gerucht verhief zig flerker, en terwyl punt opHond , om de oorzaak te verftaan , kwam zyn Schoonbroeder en Kunstgenoot 5. Fokke, die dien avond in den Schouwburg was , doodelyk ontfteld , in de kamer, en verhaalde wat'er gaans was, welk verhaal wel haast door de verfchrikte d/enstboden die kort daar tip in het vertrek vlogen , bevestigd wierd. Op het eerfte bericht van dit ontzettend toeval , was punt , na dat hy zyne Vrouw aan de zorg van zynen Schoonbroeder bevolen had, naar het brandend Tooneel gevlogen , terwyl de Heer fokk.e zyne Echtgenoote , met kuip van haare Meid, het gevaar der
brand



C 1*3 )
brand onttrokken en naar buiten gébragt had , alv/aar zy egter ook welhaast , door het aandringend gewoel van een gefcheiden wierden. m
Onder allen was niemand , wiens belangen onmïddelyk en in alle opzigtea zo naauw aan den Schouwburg verknogt waren , als die van punt. Alle zyne goederen en bezittingen , zyne kostbaare verzameling van Schilderyen, Tekeningen , Prenten , Bóetfeerlelen, Boeken enz. om niet te fpreeken vau zyn voordeelig beroep , alles Hond gefchapen om in eens verlooren te gaan, zonder dat 'er eene fchaduwe van over bleef, zo als ook in de daad gebeurde , want het weinige dat men nog had mogen bergen, daar had de verfoeilyke roofzucht, haare klaauwen aangeflagen. Het was dus geen wonder dafi punt , nog alles poogde aan te wenden wat mogelyk was, om den voordgang der brand te ftuiten. Zo draa mcn in de Schouwplaats eenige ruimte had be« komen, begaf hy ?i& op het gloeiende Tooneel, alwaar hy den ArchiteKt Rauws , den Tooneelmeester Brinkman, den Machinist Teffers en nog twee Timmerlieden bezig vond, om nog zo veel zy konden , iets ten nutte te verrichten. Hier hadden zy eenigen tyd gewerkt, wanneer punt , uit het onophoudelyk gekraak oordeelende dat het dak haast in zoude Horten, hen ernftig verniaanG 5 &*



( 154")
de dat het tyd was te vertrekken; gelyk hy zelf , na hen in eeuwigheid v^aarwel gezegd te hebben, ook deed , wordende door de Arbeiders gevolgd , dosh de drie anderen bleven aan 't werk en zyn 'er ook niet lang daar na, volgens punts voorfpelling, jammerlyk ©mgekomen.
Zo dra punt uit den Schouwplaats "was , zocht hy overal naar zyne Echtgenoote , en in die verwarring geen bericht van haar kunnende krygen , meende hy niet anders , of zy was hem in de Schouwplaats gevolgd, en mogelyk al dood of ten mmften in het uiterfte gevaar. Door dit denkbeeld gedrukt , vliegt hy de Keizersgragt langs , klaagende dat nu alles verhoren en hy ten eenenmaalen een bedurven man ivasi In deeze droevige toeftand vind "hem zyn Schoonbroeder , die hem verzekert dat zyne Vrouw gered . was , maar niet kunnende zeggen waar zy cigenlyk was , had hy op het ontroerd gemoed van punt geen het minste vermogen en dus rukc hy zig in weerwil van allen tegenftand, uit üc armen zyner vrienden , niet anders roepende , dan dat zy zekerlyk in den Schouwburg was, en misfchien nog gehulpen konde worden. Hier op ftuift hy weder ten Schouwburg in, alwaar thans de aakeligfte eenzaamheid heerschte, zo dat, i wat ook de ongelukkige Man riep of
fchreeuw-;



(155 )
fchreeuwde , noch Vrouw , noch Vriend , noch eenig fterveling , gaf taal of teken. Toen ontzonk hem de moed ten eenenmaale , en hy wierd van eene bedwelming bevangen , die doodelyk had kunnen zyn, indien niet een Werkman , die zig met een menschlievend oogmerk, nog eens naar binnen begaf, hem uit die verbyftering getrokken had, roèpende: zyn hier ook nog menfehen , die men helpen kan ? waar op punt tot zyn verftand keerende, hem by de hand greep en zeide : Myn Vriend! zorg voor u zelvcn, 't is hier ge" daai. Zo als zy naar buiten gegaan waren , ontmoette hen een Vriend, die, door punts Echtgenoote in dezelfde bekommering afgezonden om hem te zoeken, hem nu berichte waar zy zig; bevond en vervolgens by haar bragt
Onmoogelyk is het de wederzydfche aandoeningen van dat rampfpoedig paar j op dit treffende oogenblik te befchryven , en zal dus alleen maar melden dat punt : wanneer hy zyne Vrouw weder in zyne armen zag, de volgende merkwaardige woorden tot haarfprak;.. Kind ! wy hebben zo dikwils die groote zielen, d:e door hunne rampen gedruktr egter boven het geval verheven bleven, op het Tooneel verbeeld ; laat ons nu tooneii dat wy het wezenlyk zyn , en 'er nièé meer van fpreeken. Waar op hy over iets anders begon te redeneeren.
G 6 Groot-



f 156 )
Grootmoedig zeggen in zulke droevige omftandighedcn ! Wy fluiten dit verhaal met den lezer te berichten dat de Eduard , in het Zedenfpel de Vrtendfthap, de laatste rol geweest is , die ruNT op het Amjierdamfche Tooneel vervuld heeft. , ,
Na den ongelukkigen brand van den Schouwburg , vatte punt het Penfeel ■weder op en begaf zig vervolgens ook weder aan het Graveer en, om dus met «ere de^kost voor zig en zyn Huisgezin, te kunnen winnen , echter blee* hem de zucht, voor het Tooneel nog eeven flerk als ih zyne jeugdiger Jaaren by , <en daar het nog onzeker bleef, of men tig met de hoop van eénen nieuwen Schouwburg vleien mogt, viel punt welhaast op de gedagten, om op zyne eigene kosten, een gebouw te doen timmeren , alwaar men , ten minflen by voorraad , de kunst mpgt oeffenen , tot dat 'er van hoogerhand een tréffelyketi •Schouwburg mogt opgerecht zyn. Hy vormde hier toe een geregeld ontwerp, gaf 'er een bellek van in 't Jicht en vertoonde zelfs aan de Regeering eene fchets van het gebouw. Doch hoewel de Heeren van de Regeering zynen yver preezen , de fchets fraai en het ontwerp verftandig vonden , bleei dce^e zaak egter om yerfcheiden redenen fteeken en 'er kwam niets van. Punt zag zig dus te leur gefield en beklaagde



C 157 )
'er zig jammerlyk over, doch op het onverwagtst bood zig van buiten, eene gelegenheid aan , welke alle klagten ftilde De Tooneelfpeeler Evers te Rot"terdam , zeer bekend zynde en weetende hoe gaarne de liefhebbers aldaar een Tooneel opgerecht zagen , deed punt zulks aan de hand en vertrok met hem, in December des Jaars 1772. naar de genoemde plaats , om met yerfcheidene Heeren 'er over te handelen. Het leed egter nog een geruimentyd eer de zaak zyn volkomen beflag kreeg, en het was eerst den zesèntwintiglten May , dat punt de gewenschte voldoening genoot. In welke tusfchen tyd hy zyne Tooneelfpeelers en Speeleresfen-, beneevens alle de Toeftel tot een , Schouwtooneel nodig, by elkander kreeg, I waar aan hy moeite nog kosten ontzien had , dewyl zulks alles voor zyne . eigen rekening was? Vervolgens huurde punt zeker gebouw op den Binnenweg , 'buiten Rotterdam , van den Stalhouder Erkelens , voor acht Ducaaten per Speelavond, en maakte in het zelve zo veele veranderingen , dat het een zeer aartig en net Schouwburgje genoemd mogt worden. , -
Ter deezer plaatfe was het dat dit Tooneel, op deneevengemelden dag geopend wierd , methet zinnefpel ate Opentnr van Apolloos Tempel, waar in punt de rolvan^po/Zofpeelde. HetNafpelwas G 7 «*-



( 158 )
Gabinia, waar in hy de Gabinius bekleedde. De groote toeloop die dit nieuw Tooneel had, wakkerde de lief hebbery der Rotterdammers in diervoegen aan, dat men welhaast befioot eenen geheelen nieuwen Schouwburg , buiten de Binnenwegfche Poort te bouwen, alle de toeflel vanTooneelen , klederen enz. van punt over te neemen en het bellier, het geen punt dus verre alleen gehad had, zelve te aanvaarden , gelyk zulks ookgefehiedde , waarop punt voorts Kastelein van de Tent wierd , zo als hy het ook vervolgens van den nieuwen Schouwburg zoude zyn, terwyl men hem ondertusfchen de kleederen , Sieraaden en al den toeflel rykelyk , betaalde. Men bouwde voords zo yverig dat deezen nieuwen Schouwburg, benevens de kasteleins wooning , tegensde winter reeds in gereedheid gebragtwas , waar op men dezelven , den zevenentwintigften December van het Jaar 1774. inwydde met het Treurfpel Maria van Bourgondien , waar in punt de rol van Adolf van Gelder , zeer fraay uitvoerde. Ookhadhy, na hetTreurfpel,eene aanfpraak in Dichtmaat gedaan,onder de gedaante van Apollo, aan de Heeren van de Regeering en andere aanzienlyke perfooneh, welken aldaar by deeze plegtige gelegendheid genodigd waren.
De zaaken gingen dus eenigen tyd weder voordeeljg yoor punt , doch zulks
was



C 159 )
was egter van geen langen duur,want van tyd tot tyd viel 'er ongenoegen tusfehen hem en zyne Vrouw en de Heeren Cora* misfarisfen van den Schouwburg voor, die telkens al hooger en hooger reezen , en waar toe de komst van den Tooneelfpeeler Korver, aan het Rotterdam/'che Tooneel, niet weinig aanleiding had gcgeeven. Deeze oneenigheden liepen zo verre, dat punts Echtgenoote de Heeren bedankte en federd de maand October des Jaars 1776. het Tooneel niet weder betrad. Punt bleef egter nog eenigen tyd voortfpeelen , tot dat dé Commisfarisfen van den Schouwburg eindelyk goedvonden zig van hem ook te ontflaan. Een van deeze Heeren maakte zulks zelfs aan Korver bekenten vroeg hem zyn gevoelen daar over, Waar op deezen , met verbaasheid , antwoordde: dat men zyn gevoelen hier omtrekt niet verwagten moest: dat hy 'en tegen protesteerde, dat men punt zoude bederven. De Commisfaris egter hardnekkig by zyn voorneemen blyvende , vroeg aan Korver verder: wat hy 'ervoor begeerde wanneer hy ua het affcheid van punt , achttien keeren meerder zoude moeten fpeelen ? waar op deeze weder hervatte , 'al moest ik achtien keeren me,er fpeelen : begeer ik geen duit, en wil van punt zyn fchade , geen voordeel genieten , dit zoude ik als bloedgeld aanzien, en my zelve altyd verwyten. Ondanks dit edelmoedig gedrag



I i6o)
drag van Korver, bedankte men egter punt , eenige weeken daar na als Speeler; en zeide hem vervolgens de verhuizing als Kastelein aan. Punt flond ten uitersten verbaast en zeide tegens die twee Heeren welken zyn komst te Rotterdam bevorderd hadden: Is dit nu dat groote werk, Zyn dit nu de belofte; die my zo fchoon by myne komst alhier voorgcfield zyn ? 't is wel , ik zal ver» trekken. En zig tot de twee andere Heeren keerende, vervolgde hy: over u heb ik my niet te beklaage* , myne Heeren l maar u beiden, zeide hy tot de eerstgemelden, vorder e ik ten jengjlen dage 1 voor Gods Rechterjloel, wegens de onregtvaardige handelwyze aan my betoond, en i verliet, zig voor de twee andere buigende , met deeze woorden de kamer.
Vervolgens nam punt , in de maand i September van het jaar 1777, zyn affcheid van het Rotterdamfehe Toneel met de rol van Ninus , in het Treurfpel ó>tniramis, en de wyze op welke hy op één na zyn laatste regel: Myn vloed druipe op uty kop , en fpatte u in 't gezicht l tegens Juffrouw van Thil, die Semiramis fpeelde , uitfprak , gaf genoeg \ te kennen dat hy deeze , in zyn hart, , voor de oorzaak van zyn ongeluk hield. Weinige dagen daar na , vertrok punt , , met zyne Echtgenoote en Huisgezin,: weder naar zyne geboorteplaats, alwaar hy zig terftond met onvermoeide
vlyt;



t 161 )
1 vlyt aan het graveerenl begaf, zonder
i andere verpoozing dan dat hy ook fomtyds, uit liefhebbery, nog fchilderde.
Ondertusfchen wenfchten veele begunstiger» van punt , dat hy , nu weder te Amjlerdam gekomen zynde , welhaast op het aldaar nieuw opgerecht Tooneel verfchynen mogt , fchoon 's mans jaaren al redelyk verre gevorderd waren, hoewel aan deezenwensch niet voldaan is geworden, dewyl ver-
: fcheidene te faamen loopende redenen te wege bragten, dist hy 'er van verwyderd bleef. De Liefhebbers dus van deeze voldoening verftoken blyvende en niet te min, zo zeer als ooit naar de bekoorlykheden van 's Mans ongemeene gaaven haakende, zagen zig genoodzaakt hun toevlucht tot een ander mid-
i del te neemen, en zochten hem aan om, ten zynen huize , eene byéénkomst te houden alwaar men zig , onder zyn opzicht , bezig mogt houden met de Leezing van de fchoonlle Nederduitfche Poëzy , en om beter door zyne lesfen onderrecht te worden, ookdikwilsalleenlyk hem te hooren , waarby men zig te-
K vens voorflelde ten minften eenen lieflyken nafmaak van voor heen genootene weelde te zullen opwekken. Punt bewilligde hier in , en deeze byéénkomst
f had, 's winters alle weeken, plaats, onder
f eenen toevloed van verfcheide fraaije vernuften en aanzienlyke perfoonen.
Mid-



C 162 >
Midlerwyl befpeurde men egter dathy, , federd de omv/enteiing van zyn lot,, niet meer dien vollen bloei van gezondheid bezat, die voor deezen onaffchei- 1 delyk van zyn geitel fcheen te zyn. Maar zyne levendige geest door die > kleine verdnifteringen heen fc'hynende , , had telkens hoop gegeeven , dat hy, , ^o 't geluk hem eens wederom met: vollen glans befiraaid had, in weerwil I van, het klimmen zyner jaaren , nog ; al dezelfde wakkerheid herwinnen zou- . de. En wie weet wat, 'er gebeurd i waare , indien de Natuur wat langer uitflei had mogen Iyden. Doch 't was zo i verre gekomen dathy, reeds in den Zomer van het Jaar 1779. zyne gewoone werkzaamheid voelde verminderen , en vervolgens aan 't kwynen viel. In de Maand September waren zyne krachten reeds zo vervallen, dathy genoegzaam beltendis het bedde moest houden , waar by zig, van dag , tot dag, zo veeIe ongemakken en pynen voegden , dat hy, zelve niet alleen zyn einde begon te voorzien, maar 'er ook yverig naar wenfclue. Zyn zucht voor het Tooneel .bleef hem nogthans zo beflendig by, dat hy zelfs , op zyn flerf bedde , in eene vlaag van yihoofdigheid, de laatste regels uit de rol van Karei, Erfprins van Spanjen , beginnende met de woorden: fVel aan! ik zal den dood dan drinken, niet zoo veel kracht en gevoel



C ï63 ">
voel reciteerde , dat alle syne Huisgenooten als in traanen wegfmolten. lEiadelyk overleed de groote Man, den achtienden December van het gemelde
jaar 1779. in aen uuaeraum uyna negenenzestig Jaaren , en wierd, eenige dagen daar na, in de Wester Kerk ter aarde befteld.
Punt liet by zyn overlyden , behalven zyne Weduwe , ook nog twee Kinderen , uit zyn eerfte Huwelyk gefproten,na, een Zoon en eene Dochter. De Zoon heeft ook eenigen tyd, zo wel te Am fier dam als te Rotterdam , het Tooneel betreden,doch geraakte vervolgens naar de Oost-Indien , alwaar hy overleden is. De Dochter, welke ongelukkiglyk van haare jeugd af aan , fn de zinnen gekrenkt was , is K nog onlangs geleden,in hetLeprofenhuis deezer Stad , gefturven. De Kinderen die punt by zyne tweede Vrouw verwekt had zyn allen in hunne vroegfte jeugd, overleden.
Punt was kloek en welgemaakt van lichaam , had eene ryzige geftalte en achtbaar gelaat, heldere en doordrinrende oogen , benevens eene deftige houding , zyn gedrag was alleszins braaf en zedig , en zyn levendige geest fchiep altyd genoegen in onvermoeide werkzaamheid , voorts was zyne verkeering deftig , vrolyk en -minzaam ♦ fchoon zeer gevoelig en kies op **«g£



C 164 3
Vier Af beeldzels gaan 'er van hem uit, drie in zwarte Kunst: als een in 'tgroot, naar 't Schildery van G. van der Myn , en twee anderen , die kleiner zyn , door J. Greenwoood, en een Gegraveerd, door zig zelve, waarin hy zigi in de gedaante van Aehilles heeft afge-: beeld.
Eer wy dit leevens verhaal fluiten, zullen wy nog met een enkel woord van zyne Kunstwerken , die zyne roem by de Nakomelingfchap vereeuwigen: zullen , fpreeken. Verfcheidene Amfierdamfche en Rotterdamfche Kunstcabinetten pronken nog met fchoone gewrochten van zyn Penfeel, zo Hiflorien en Landfchappen , als welgelykende Pourtretten, onder welken uitmunten een allerfraaist Landfchap na Hob» bema, het geen zeer weinig voor het origineele behoeft te wyken, en het Afbeeldzel van zyne derde Huisvrouw, dat ten uiterften wel getroffen is. Van het groot getal zyner Prenten munten uit: het fraaije en reeds van ons aangewezen werk de BlafFons naar Rubbens en de Wit , voords de Plaaten uit Abraham den Aartsvader , de Rotteftroom en de Plaatjes uit de Gedichten voor Kinderen, van den Heer van AU phen , als ook het Paradebed en de Lykftatie van Prins Willem de Vierde, de St. Laurens Kerk te Rotterdam , een Corps de Guarde , naar Troost enz.
Wy



(165)
Wy eindigen onze Levensbefchry* iving van Jan Punt , met de Lykzang van 's Mans Neef, de Heer A. Fokke, .Simonsz,
I In's levens avondftond,, vol rustelooze zorgen,
!Lei zig de groote punt ter rust, tot aan
dien morgen , I Wanneer een nieuwe Zon , een onver-
ganglyk licht ; Op 't heerlykst flikkren zal in 't edel
aangezicht. IMen juiche om zyn geluk! hier voegt
geen droevig klaagen: i Zyn Ziel is van 't verdriet der nietige
aarde ontflagen. I Nu rust de braave Gd, met d'eerlau-
rier gekroond, ! Waar meê 't weldenkend hart de kunde en vlyt beloont. I De groote Vargas webbe is eerlyk afge-
weeven;
. Want zonder eer was 't hem onmogelyk te loeven.
\ Hy leerde in ernst en fpel, voor leer-
zaame ooren , al \ De wisfelbeurten van 't Veranderlyk
Geval.
Nog fpeelt hy vooi-ons hart: zyn toeI gelokene oogen
Zyn tuigen , dat den menschop 'tdeerlykst word bedrogen,
Die



( i66 )
Die hier te waaken meent; want dh op
't hoOgfle Roomt, Bevindt in 't einde dat hy 't meeste heeft
gedroomd.
Zyn naam is , trots den tyd en zyn
vernielend knaagen , Op doek en koper der vergetelheid
ontdragen ; En fchoon de dood hem in zyn ysren
rustplaats nam , Zyn Geest zweeft in het beeld van Vader Abraham : Zyn Ziel in ruimer oord; waar hy voor
zuivrer ooren, Een fchooner Lierzang , dan ooit op
dezen aard* doet hooren. Hoe juist valt hier 't gordyn voor
's Levens oeffenperk, De Hoofdrol is volfpeeld , en 't einde
kroont het werk.
(*) Finis Coronat Opus, 't Maas Zinfpreuk.



EENIGE
ZANGEN
UIT DE
VOORNAAMSTE NI E UWE
O P E R A A S.






ARIA
Uit het Zangfpel
PANDOLFUS en ZERBINA.
zerbina
Wel nu, houd gy eens op ! Hoe zal het zyn ?
Hoort gy 't dan niet? 'k heb nog geen tyd, Scapyn! Scheid uit me aan't hoofd te maaien. pand o lfus, Zeer goed.
z erb ina.
Hoe dikwils moet Ik dit voor u herhaalen ? Zo uw Meester uit moet gaan, Wat gaat my dat toch aan? pandolf us. Uitermaaten!
zerbina.
Scheid uit, Scapyn ! ik zeg , voor 't laatst, laat af: Scheid uit of v/agt van my uw ftraf: 't Verveeld my meer metu tepraate». Wyt u de fchuld Zo 'k door ongeduld, Uw aangezicht ftraks doe gevoelen, Hoe ik myn moed aan u weet af te . koelen. Scheid uit, Scapyn ! enz.
h aeia



C *T ) ARIA
Uit het zelve Zang f pel.
Hy wil my in de daad vertfaagen. Hoe ! zou hy 't waarlyk durven waagen? Goed , goed ! hy zal voorwaar niet flaagen.
'k Wil, zonder tegenftreeven, Dat elk voor mynen wil zal bee.ven.
Zwyg ftil} zwyg ftil. Het is Zerbinaas wil. Ik raad u thans te zwygen, Zo gy geen ftraf wilt krygen. *k Wil zonder tegenftreeven , Dat elk voor my zal beeven.
Zwyg ftil) zwyg ftil.
Het is Zerbinnaas wil. Gehoorzaam; het is u geraên.
Ik wil hier zyn voldaan.
Mynheer hoort, hoe ik 't gaarne had.
*k Vertrouw dathy het vat. •
'k Doe, dunkt me , u hooren ,
Wat voor u dient verkoren.
Dit lot was u befchoren
Sints tien Jaar tyds omtrent,
Dat gy me hebt gekend.
Hy wil my indedaad, enz.
ARIA



C «7« ) ARIA
Uit het Zangfpel
DE MINNAAR STANDBEELD.
Ja, hoe hy in min moog' blaaken , 'k Spot met zyn gloed, met zyn felle liefdes fmart, De rust zal my hoogst gelukkig maaken, Zy heerscht reeds in myn hart; Ja zy heerscht reeds In myn hart. Ydle wenfchen, ftaakt uw poogen: Valt myne vryheid niet weêr aan; Zy maar alléén, kan in myne oogen, Met het volmaakt geluk beftaan. Met het volmaakt geluk beftaan. De rustzalmy hoogst gelukkig maaken; Ja , ik gevoel 't, my hoogst gelukkig maaken, My volmaaken. Ydle wenfchen, ftaakt uw poogen , Valt myne vryheid niet weêr aan ; Zy maar alléénkan in myne oogen Met het volmaakt geluk beftaan , Met het volmaakt geluk beftaan.
H s ARIA



( 172 ) ARIA
VERVOLGENS EEN
TRIO EN DUO.
Uit het zelve JZangfpel. FR O N TIN.
Trom en Trompetten , Zyn de tekens van een Soldaat; Geen muur van Cithera kan hun beletten,
Dat hy ffcout, door de liefde binnen laat:
Een Soldaat laat zig door geen muur of poort beletten.
DOR VA L,
In het hart der wreede fchoonen , Brandt tog een verborgen gloed; *t Zal zig fleeds gevoelig toonen Als men haare deugd misdoet;
Maar als de liefde Haar bedriegt — o dat is goed} Dat vergeeven! Dat vergeeven, Vergeeven ze aan de liefde!
Ra-



C 173 )
ROZETTE, FRONTIN".
Celimene trof uw harte, Fraai gebloemt wast voor haar treên ; Maar in 't binnenst van dat boschjen Schuilen die bekoorlykheên
't Zal n berouwen , Zo gy niet die bloemtjens plukt;
Als 't befchouwen ,. Reeds het hart verrukt. Laat men 't niet by 't befchouwen.
ROZETTE. FRONTIN.
Celimene trof uw Trom en Trompetharte , enz, ten , enz.
DORVAL.
In het hart der wreede fchoonen , enz.
H % ARIA



C 174)
ARIA
Uit htt Zang/pet
PANDOLFUS en ZERBINA,
Lieve meisjes! wilt gy paaren, Op myn Jaaren, Met een' ouden Man , Die u wel of niet behaagen kan f Neemt myn1 raad Dan te baat j Bezigt al wat ik u zeg Met overleg. Hoort hoe 'k my draag , Op dat ik Haag', 't Kan aan my geenszins verveelen Dan te dreigen, dan te ilreelen. Neemt myn' raad Wel te baat: Dan eens dreigen, dan eens llreelen, Moet aan u geenszins verveelen: Dit 's een vaste toeverlaat : 'k Hou my fier en weder llraf, Tot ik my overgaf.
aria



C 175 ) ARIA
Uit het Zangfpel
DE MINNAAR STANDBEELD.
F RONTIN.
Zie fchooner gefchenk , dan oogen zagen. De beste les van den God der min ;
Dat bevallig Kind niet te mishaagen» Daar is het geluk des levens in.
DORVAL.
Een vyand van die de liefde vreezen ,
Voorfpelik hun kou , hun leven door} Maar eindloos zal 't lieve lente weezen, Maar eindloos zal't lieve lente weezen. Leent men aan de liefde een luistrend oor;
,Dan zal 't eindloos lieve lente weezen.
n Zie fchooner gefchenk , dan 'dorval. L oogen zagen ,
FROiMTiN. j De beste les van den God
: J der min)
Dat bevallig Kind niet te mishazgen ,
Daar is het geluk des levens in.
DORVAL.
Harten vol liefde zyn de planeeten , Met wier naam dees Almanach fteeds prykt:
Met fchoonheên die niet van lief-n de weeten, '
Word dit myn boekjen vast nooit f ' verrykt. •»
H 4 Zie



C 176 )
}Zie fchooner gefchenk, dan oogen zagen, De beste les van den God der min.
Dat bevallig Kind niet te mishaa-1
gen, ybis. Daar is het geluk des levens in. J
ARIA
Uit het Zang/pet
NINA OF DE ZINNELOOZE DER LIEFDE.
Dat Hechts myn Minnaar weêr verfchyn* By die hy wist in Min te ontfonken:
Dan zal het daadlyk lente zyn : Dan zalhet Veld met Bloemen pronken.
Maar waar ik zie... ó wat verdriet!
MynMinnaar,ach! verfchynt noch niet.
Gevederd koor, dat de ooren ftreelt! Als gy myn Minnaars Hem zult hooren,
Én op zyn voorbeeld lieflyk kweelt. Dan zal uw ftera veel meer bekooren,
Maar hoe ik hoor ... ö wat verdriet!
Myn lieve Minnaar zingt noch niet.
ó Echo , die ik honderdmaal Vermoeidheb door myn pynlyk klaagen!
Hy keert! hy zal in tedre taal Licht ook naar zyn Meestresfe u vraagen.
Zwyg ftil... Hy roept... ó wat verdriet!
Myn lieve Minnaar roept noch niet.
DUO



(177 } DUO Uit het Zangfpel DE TWEE JONGE SAVOJARDS.
MICHELenjOSEÏ
Zo dra men 't daglicht word gewaar, Doen we ons gebed ten hemel vaaren , Dat hy myn moeder lang wiirfpaaren; Dat hy myn' broeder ook wiH'fpaaren* En hen die ons byftand biên , bewaaren.
En.dan zeggen wygoêndag aan elkaêr. Om de kost te winnen, heeft elk een middel klaar.
MICHEL. JOSET.
Het loterytje is 't Het loterytje is 't
zyne. myne.
Het klein marmot- Het klein marmotje is 'tmyne. je is 't zyne.
JOSET.
Ook naar 't Saizoen, 't Geen valt t& doen. Al wat 'er maar naar onzen leest is.
MICHEL.
En als 't een goede dag geweest is, Of moeder dan ook bly van geest is!
H 5 TB



TE SAMEN»
Men komt weer 't huis verheugd: Men eet met lust en vreugd.
Men lacht, men raakt aan 't zingen.
Aan 't danfen en aan 't fpnugen.
MICHEL.
Op 't geluid # Van Tambouryn en Fluit.
TE SAAMEN
La, la, la, la, da, la, la, la, la, la,
la, la, darela, la. Jtn als men dat wat heeft gedaan Moet men rusten gaan.
MICHEL.
Maar is 't een flechte dag geweest:
* JOSET.
Wanneer 'er niet veel valt te fchransfer,
MI CHE-L.
Wel dan troost men zig met dansien.
j O S E T.
Men iaagt de droefheid uit den geest.
1 TE SAAMEN.
Men lacht... enz.
JOSET.
»t Zal morgen beter zyn , zegt elk, en gaat naar bed. Spring, Michel! fpnng , Jofet.
ARIA



C I79T) ARIA
Uit het Zangfpel
N1NA OF DE ZINNELOOZE DOOR LIEFDE.
DE MEISJES.
Germeuil, uw Nina leed veel fmart, Om dat zy u moest derven.
NINA.
Germeuil, uw Nina enz.
DE MEISJES.
Maar hoe verheugd is thans haar hart, Nu zy u mag verwerven.
NINA.
Maar hoe verheugd enz. Nu mag haar hart U verwerven. Maar u te derven , ' Welk een fmart £ Hy keerde weêr: Wat blyde keer! Hy ftreelt myn zinnens 'k Zie my beminnnen.
'k Zie u weêr
Gy vlucht...? wat keer! Zyt gy niet meer! En ik, hoe teêr, Ben niet bezweken! Men hoor my fmeeken: Geef hem my weer! Laat my één uur hem weêr verwerven; Dat i]i teem zegge, in myne fmart: H € Ger-



C i8o •)
Germeuil heerst altoos in myn hart. En , ach! laat Nina dan vry llerven.
DE MEISJES en ELIZE, in Chorus. Gy llerven! gy ! wat bittre druk! Leef, Nina, leef, tot ons geluk.
ARIA
Uit het Zangfpel IANDOLFUS en ZERBINA
ö Zoete hoop , die elk doet leeven! Wil myne ziel toch kalmte geeven. Streel myne wenfchen en verlangen. Laat geene onzekerheid my prangen.
ARIA.
Uit het zelve Zangfpel.
Wil Zerbina toch niet haatenï Ban haar nimmer uit uw hart.
Van uw gunst, helaas! verlaaten, Treft haar de zwaarlle fmart.
Ban haar nimmer uit uw hart.
ter zyde.
Ik word gewaar hoe reeds myn list kan baaten.
Het begint te gaan. Ik zie hem alreeds aangedaan.
tegen Pandolfus. Wil Zerbina dus niet drukken Van haar uit uw hart te rukken ; Ach! wat fmart zou haar dit zyn ! Bis. ter zyde.
Ik



Ik verteder hem. Hy is in de klem. Hy toont reeds deernis met myn pyn.
tegen Pandolfus. Heb ik me ooit onheusch gedraagen? Kon 'k u mishaagen, En daaglyks plaageni Gy ziet my nu gantsch verflaagen; Genade is 't die 'k verwacht.
ter zyde. Maar!... hy neemt myn hand! Bied geen tegenfland! Hy 's in myn magt.
ARIA
Uit het Zangfpel
DE MI NN A AR STANDBEELD.
Welke zorgen ! wat bitter lydeu! 'k Voel my thans wreed bellryden Door hoop en vrees , vol tiranny ! *k Voel my thans wreed bellryden, Door hoop en vrees, vol tiranny! T:ranny:
Tiranny! . ó Gy, gy die wilt dat ik me emdelyk
zal verbinden; ó Gy wreedcMin ! uw wet is hard voormy. Zweer voor af, dat ik u voortaan niet wuft zal vinden;
Wuft zal vinden: Wees , ö liefde! wees llandvastig , of laat myn hart van banden vry!
H 7 Laat



( 182 )
Laat my van banden vry! Ja, laat my vry! Ja, laat my vry ! Welke zorgen! wat bitter lyden ! Welke zorgen! wat bitter lyden! Ach.' zo ge my, zo gemy, wilt doen
verbinden, Gy, die my vreezen doet, voor uwe tiranny,
Zweer dan eerst, zweer dan eerst, dat 'k u niet wuft zal vinden, Niet wuft zal vinden. Welke zorgen! wat bitter lyden ! *k Voel my thans wreed bellryden! Door hoop en vrees vol tiranny! Tiranny! Tiranny! Tiranny!
Wees, ó liefde! wees llandvastig, of laat myn hart van banden vryl Laat my van banden yry! Ja , laat my yry ! Ja , laat my vry!
C H O O R
uit het Zangfpel
NINA OF DE ZINNELOOZE DOOR LIEFDE.
Slaap, waardig kind! genisten zacht. Onttrek u eens aan uwe ontroering; Op dat, na zo veel rouwvervoering,
't Geluk u by de ontwaaking wacht.
ELI-



c m 3
elize en george, ter zyde.
Ach ! welke plaagen ! In 't bloeien haarer daagen
Met zulk een deugdzaam hart, Volmaakt gefchapen tot behaagen.,.
Ach ! welke plaagen ,
Dat haar de reden is verward!
george.
Ach.'hadden wyflechts grond tothoopen Op haar herftel. _
elize.
Geen fpoor tot hoop is ons meer open : 'k Weet dit te wel.
choor.
Niet meer te hoopen! Wat bitter leed voor onzen Heer ! Dit ftort al'tDorp in diepe droefheid neêr.
ARIA uit het Zangfpel DE TWEE JONGE SAVOJARDS.
Dat de vreugd myn ziel verrukk'! Ik word de toevlucht en behoeder Dier Kindren en hun Moeder :
Dees dag ontbrak aan myn geluk. Maar, helaas! 'k verloor myn' broeder!
Ik ken geen Maagen meer , geen één. Wie zal, op 't einde van myn dagen,
My byfland biên, ik ben alleen. Neen, neen, neen, neen. 'k Ben nietalleen: ikmoet nietklaagen,
't Behoeftig volk is, tot myn troost,
't Behoeftig volk is thans myn kroost.
Ik



c ï84 3
Ik kan nog weêr een' Broeder vinden , Nog maagfchap vinden tot myn troost.
Van alle ryke deugdgezinden Zyn de ongelukkigen het kroost.
Ach! dat de vreugd, enz,
ARIA
uit het Zangfpel DE MINNAAR STANDBEELD.
Jonge Meisjens,
Jonge Meisjens, Het is vergeefs dat gy de min geen plaatsjen in uw hart wilt geven Lieve Meisjens wilt niet weerftreeven,
Ik ben niet vry,
Zo weinig als gy ,
Ik ben niet vry ,
Zo weinig als gy.
Gy moogt vry wyken ,
Zult toch bezwyken;
Gy moogt vry wyken,
Zult toch bezwyken;
Gy moogt vry wyken ,
Zult toch bezwyken;
Het minnewicht,
Voert boog en fchicht, En fchiet het mis, hetfchiet al weder,,
En juist als 't moet,
Zwikt onze voet; Hy vlugt en wy , wy vallen neder;
Wy



C 185 )
Wy vallen neder,
Schoon tot ons leed, Zwikt juist de voet, en men valt neder;
Men valt neder,
En men valt neder,
Schoon tot ons leed.
Aleer men 't weet, Zwikt reeds de voet, aleer men't weet 5
Aleer men 't weet,
Aleer men 't weet,
Aleer men 't weet,
Aleer men 't weet.
VER-



VERTELZELS.
DE OPENHARTIGE GELIEVEN.
Zeker Jongman aan een Meisje verloofd zynde , dat 'er gantsch niet lelyk uitzag , kwam haar dagelyks bezoeken , dewyl zy voorneemenswaren in 't kort hun Huwelyk te voltrekken. Op een tyd dat zy beide voor 't Venfter van haare Zykamer flonden, zag hy daar eene jonge Juffer voorby gaan , waar op hy , met de Vinger na haar wy zende , tot zyn lieffte zeide; Ik heb met dat Meisje voor dezen veel verkeering gehad, en ik had ook wel genegenheid voor haar, maar ik vond haar van zo een klein verJland, dat ik 'er eenen tegenzin in kreeg. JZou je wel gelooven, Liefje! dat ze, na my op een zekeren tyd toegejlaan te hebben van by haar te mogen Jlaapen, het aanjtands daar na aan haare Moeder ging vertellen. — Wel! antwoorde de aanftaande Bruid, wat malle zottin is dat geweest. Neen , neen, ik was wel wyzer. Onze Knecht heeft wel zo menigmaal by my gejlaapen , maar ziude ik dat telkens aan myn Moeder hebben gaan zeggen ? daar droeg ik wel zorg voor.
D E



C 187 )
DE BESCHAAMDE BOER.
Een zekere Boer in de Stad aan 't Huis van zynen Landheer gekomen zynde , om hem te fpreeken , vondhetZyvertrek vol jonge Juffers, op welk gezicht hy te rug wilde keeren, doch eene van de voornoemde Juffers, die mooi en daar by ook van een levendigen en kortswilligen aart Was, zulks ziende, riep hem toe ; kom hier myn vriend ! kom hier, u zal geen leed gefchieden ; wy zullen u niet opeeten. De Boer , in plaats van nader te komen, wierd befchaamd, floeg zyn oogen neder , en wist niet hoe hy zich fpoedig genoeg weg zou pakken. De jonge Juffer, verliet daar op haare plaats , ging de deur van 't vertrek uit, naar 't Voorhuis toe en zeide: Kom toch binnen , Huisman , waar xyt gy bang voor ? Ik ben geen paart dat byt of achter uit ftaat. — Dat kan wel weezen, antwoorde de Boer; maar waar toe zoude dat dienen , want ik mag toch op zo een Kypaart niet gaan zitten.
EENVOUDIGE OPRECHTHEID.
Na dat eene zekere jonge Juffer aan een jong Heer was verloofd geworden, kwamen 'er eenige hinderpaalen in de weg , waar door het Huwelyk, hoe veel genegenheid de arme Minnaar ook voor



C 188 3
zyn Meisje had , wel een Jaar moest opgefchort worden. De Jongman , die van ongeduld verfmachte , verzocht haar intusfchen, nu en dan wel eens om een gunstje op reekening van *t aanlïaande Huwelyk. Maar wat aanhouding hy ook deed , hy konde toch niets verwerven en zyn verzoek wierd hem telkens afgeflagen, het geen hem, hoewel hy zynen lust niet kon voldoen, egter inwendig een groot genoegen gaf, doordien hy daar uit befloot dat hy eene zeer kuisfche Vrouw aan haar zoude krygen. Eindelyk wierd na verloop van het geheele Jaar , het Huwelyk voltrokken , en na dat men de Bruiloftsdag met vrolykheid had doorgebragt, wierd het tyd dat Bruidegom en Bruid naar bed zoude gaan. De Speelnootjes geleiden de Bruid naar haare kamer , en de Bruidegom bleef niet in gebreke van haar kort te vol-
§en. Zo dra hy by haar te bedde geomen was, zeide hy: Nu zult gy my evenwel niet meer kunnen weigeren , Lief' je ! dat geenp waarom ik « zo lang en zo menigmaal verzocht heb. Ondertusfchett wil ik wel bekennen , dat gy zeer wel gedaan hebt, dat gy my nooit van te vooren eenige gunst hebt toegejlaan. Want, om u de waarheid te zeggen, ik heb 'er u niet om verzocht, dan om u maar eens te beproeven, en indien gy anders gedaan had, zoude iku meit getrouwd hebben.—
/*



C 189)
Ik heb daar ook wel zorg voor gedragen „ myn lieve Bruidegom! gaf zy hem gulhartig ten antwoord, ik dorst dat niet meer waagen, want ik ben op die wyze wel drie of viermaal door anderen bedrogen geworden , die my ook beloofden te trouwen , eer ik unog eens kende.
GEESTIG ZEGGEN VAN LEONIDAS.
Leonidas van Laeedemonien , zig met eene Vrouw in 't Huwelyk begeevende, die ongemeen klein van perföon was , wierd van zyne Vrienden gevraagd , hoe dat zo een verjlandig Man als hy was, daar toe komen konde, om zo een klein fPyfje te trouwen. Waar op hy hen ten antwoord gaf: vermids ik my gedrongen vond om te moeten trouwen, heb ik geoordeelt dat ik voarzigtig zoude doen om van een noodzaaklyk kwaad, maar zo een klein gedeelte te neemen, als immer mogelyk was.
FABELEN.
DE GEK VAN ATHENEN.
Een Gek te Athenen dorst beftaan Te zeggen , dat hy Zon en Maan, En al de Starren kon doen 1'chyntn, En , als 't hem luste, ook deed verdwynen.
Dit



C 190 )
Dit hield hy ftaande, hoe men hem Het tegendeel, door kracht en klem Van goede reên wou doen bezeffen , Óm van die dwaling hem te ontheffen. Neen, fprakhy:,, 'k zal 't bewyzen,dat „ Menmy, voor 'tlicht, datdeezeStad „Befchynt, alleenlyk dank moet zeggen:
„ Hoor , dit is niet te wederleggen, „ Zo dra, als ik myn oogen fluit, „ Is al het licht te Athenen uit. „ Maar , wil ik weêr die Stad met licht en glans beftraalen , „ 'k Heb dan 't gordyn flechts op te. haaien
„ Van myn twee oogen , en met een , „ Verlicht deZon weêr gantschAtheen. „Zie daar, nu fchynt zy nog in vollen
glans en luister, „ En nu [hier floothy de oogen digtj Nu 's alles reeds verkeert, in 't diepst en akligst duister.*' Met dat de Gek dat fprak, kreeg hy , op 't aangezicht Een frisfche klap , die hem ftraks de oogen
Weer open deed. „ Gy hebt gelogen, (Zegt hy die hem dus had begroet.) „ Want zie op een van uwe wangen . „ Zag ik, terwyl u gantsch Atheen „ Een diep en aklig duister fcheen , Een vlieg, zie daar 'k heb die , door
deeze klap gevangen." De Gek, die ftraks zich, door geen reên



1191*)
Of woorden, wou doen overtuigen, '■ Moest nu , och arm ! in 't end, Voor dit gevoelig Argument, Ten nadeel van zyn wang , zyn dwaaze zinnen buigen.
# * *
Gy lacht om deezen Gek, maar lieve
Leezer weet .* Ik kon meer zulke Gekken noemen , Die , fchoon ze op hun veriland, en
rype wysheid roemen , Door zulk een Argument ook vaak zyn
overreed.
HET SLEEPERS PAARD.
Een fleepers paard trok zeer gedwee , Een swaar fiuk lood , met ftroo bedekt •
op eene ileê, Die , wyl de fchimmel 't zand, door zynen gang , deed ftuiven , Juist niet gemaklyk voord wou fchuiven,
Schoon alle krachten en geweld Zo wierden in het werk gefteld, Dat nu en dan de knol eens ftil moest ftaan en fnuiven.
Een ander paard, met eenen leegen Dochgrooter wagen, kwam dien armen
fchinkel tegen, En fprak al fchimpend' : „wel myn
Vriend I hoe neigt gy zol



( 192 )
ö Is dat door 't trekken van dit enkel bosje ftroo? „ Gy diende u waarlyk te fchaamen : „ Dat ik nog heigde , die „ Zoo'n groot gevaarte aan myn gareel
gebonden zie, 0 Dit zou, dunkt my, veel meer betaamen,
„ ö Sprak de Schimmel, Vrind ! „ De fchyn heeft zekerlyk uwe oogen, o Thans meer, dan anders ooitbedrogen; „ Ik wil wel ruilen, zo gy daar meê
zvt gediend." Dit lukte , 't paard wierd in het fleegereel geüaagen, En fchimmel raakte voor den wagen , Die vlugtig daar meê heenen liep , m Hy had geen ligter vracht gehad, m
Jaar en dagen , Terwyl de klepper heigend nep : „ Daar is uw tleê v/eerom, ik heb al ondervonden , „ 't Is meer dan lugtig ftroo , waaraan ik ben gebonden.
* * *
Wy meenen altyd, naar den uïterlyken fchyn , Dat we aan de zwaarfte fleede en vracht gebonden zyn : Maar *t fleepen van de Buuren fleeden Kan ons van t tegendeel zeer fchielyk oyerredea.