\ (* 'ik J^*






M IJ' N E
HINDERLIJKE TRAANEN.






MIJNE
KINDERLIJKE TRAANEK
TE AMSTERDAM, Bij
JOHANNES ALLAH T,
MDCCXCD.



Op dit veld der droefheid zal ik hcilzaaine gedachten verzamelen, die de kragt bezitten van de fmerten der ziele te genezen,' Ik zal van dezelve, als van uitgezogte bloemen , eenen krans vlegten om uw Graf tc vertieren; en welligt zullen zij niet verwelken door den tijd.
Youn c,



rr^cïïigt zullen [omtnigen mijner Lezers mij verdenken, dat de kinderliefde daar •waar ik mijn overleden moeders godsdienstig karakter befchrijf, mij te veel heeft bezield , en dat deze mij een vergrootglas voor haare deugden in de hand gaf; doch allen, die haar yan nabij gekend hebben, zullen gaarne bevestigen dat ik niets dan waarheid fchreef; en den roem inflemmen haar door alle haare vrienden gegeeven: „ Zij was onder de braaven eene zeer zeldzaame vrouw",
JDeeze welmeenende lofflreelt mijn lievend hart; het gevoelt zig rijker naar maate, het meerder verloor, en het wil al het verloorene terug roepen door nadenken.
Geen ij dele glorie, maar waare liefde, dankbaarheid en Godsdienst gaven mij eene edele aandrift om haar dit eenvoudig gedenkteken opterigten. In de ruwe trekA 3



ken die ik van haar beeld maal zal elk Christen eene flaauwe fchets van het karakter, en den zin van zijnen groot en meester met ftille hoogachting bewonderen; en, door eene edele volgzugt bezield, het zalige van zijne beflemming, en de grootheid, tot welke de genade onze natuur verheft \ met aanbidding gevoelen.
Mogelijk wordt hier en ginds een naar geluk zoekend mensch op deze ftille grootheid verliefd, en. leert van mijne zalige doode zoo vergenoegd te leven en zoo gerust te te fterven als zij - terwijl hij haar w de heerlijke belonende Eeuwigheid — als haar naam op aarde met deze bladen al lang onder het puin des tijds in ftille vergetelheid begraven ligt — zal te gen juichen „ Gij, gij hebt mijne ziel be-
Ttouden." (*)
ELISA15ETH MARIA POST,
(*} GE LLER T.



AAN DEN GEEST
VAN BI IJ N E
MOEDER.
Verheerlijkte ziel, wier zalige verwisfeling ik in deze bladen bezing! zo gij, fchoon overgegaan in de wereld der geesten, ook nog fomwijl op de aarde, waar gij eene leeraen hut bewoondet, vertoeft, zoo gij nog bewustheid hebt van de gebeurtenisfen, die daarop voorvallen, zo gij ziet hoe uwe agtergelaten kinderen uw verlies, uwer waardig , gevoelen, beweenen, en zig daarin vertroosten; dan weet ik, dat gij u over hun verblijdt, en onze traanen ftooren uwe zaligheid niet.
In uwe wereld houdt alle ftervelijke eerzugt op A 4



tnenl'chcnlof is daar ccne ijdcle fchim, en de waarheid worde daar nooit door nevelen verdonkerd. Hoe onkundig gij hier van uwe waarde
geweest zijt nu toch bloost gij niet meer over
mijnen kinderlijken lof in deze bladen ; maar, bezield door die goddelijke eerzugt, die een kind des
ftofs bij zijne engelen - grootheid betaamt .
dankt gij uwen Verlosfer dat gij ii; weerwil van duizend onvolmaaktheden zijn' naam mogt belijden voor de menfehen — gij verblijdt u, als anderen door dezelfde genade, die gij de eer geeft, worden opgewekt om uwe voetftappen te drukken, ftaarende op de uitkomst uwer wandeling.
Welligt, gelukkige moeder! ziet gij uit uwen hpogen kring nog fomwijl met welgevallen, en bezorgd , op ons neder ; en terwijl uw geluk, van uur tot uur, hooger ftijgt, zult gij misfehien voor ons, door alle de zwaarigheden van dit mocjelijk aardfche leven heen,blijven dat gij te voren waande befcherm-engel uwer kinderen.



M IJ N E
EERSTE GEDAGTEN
BIJ HET LIJK
VAN
MIJNE MOEDER.



Bedekken wij haar lijk met een' fluier; zij is hier niet meer. Zoo de doortogt moejelijk was, zij is die nu over; zij vlugt naar de onftervelijkheid, en mijne oogen ftaaren haar na.
ÏOUNG.
Nach einer pr&fung kurzer tage
Erwartet uns die Ewigkeit. Dort, Dort verwandeld fich die klage
In göttliche znfriedenheit. Hier übt die tugend ihren fleisz; Und jene wek reicht ihr den preis.
GELLERTo



MIJNE EERSTE GE DAGTEN
13 IJ HET L IJ K VAN M IJ N E
MOEDER.
Zioo is dan de laatftc dienst, dien wij dit afgefolterde, dit geliefde ligchaam kunnen bewijzen , verrigt! . . . Het was een zeer treurige, zeer moejelijke dienst — 1\loeder! Moeder.' hoe veel heeft hij onze liefde gekost! doch wij hadden u dien beloofd, en akelig was hij niet.
Eindelijk hebt gij dan dat kleed aan, dat reeds veclc jaaren gereed lag voor dezen ftond, dat gij zoo dikwijls verlangend aanzaagt als een feestgewaad der overwin 'ninge. Hoe beefden onze handen! hoe floegen onze harten! hoe vloeiden onze traaner.



12. M IJ N E KINDER L IJ K E
toen wij u dit aantogen ... en geen enkele vriendelijke blik, geen een teder woord.' met welke gij anders onze geringde hulp drievoudig bcioondet, heeft ons nu beantwoord ; gij waart onbewust van onze
tederfte liefde en van de traanen
die onze oogen ontrolden. Ontzettende dood.' die het edelfte wezen dus misvormt tot een bewcegeloos werktuig, en de tedciiie moeder in een ongevoelig lijk!
Hoe is hier alles binnen weinige uuren van gedaante veranderd! Al dat bezig gewoel , • dat gezwoeg , dat gezorg om het geliefde leven te behouden , om het lijden te matigen, is verdweenen, in treurig nadenken, iji eene ruste des doods; en wij, om dit moederlijk fterfbed moedeloos Waarende kinderen , vinden geen ander werk meer dan te wecnen op haar lijk.
Hoe treurig ftann daar nu alle die genees* en hulp-middelen! hunne kragt was ijdelj



TRAANEX» tl
1 a
zij hebben uitgediend 'er is geene
verzagting, geene verwerking meer nodig; hen dierbaar leven is onherftelbaar weggezonken, en de dood heerscht.
De dood heerscht! wat zeg ik? neen, de edele die hier ftierf, heeft den dood overwonnen zij ftierf flechts om in volle
kragt dat leven te beginnen, naar 't welk zij jaaren lang rijkhalsde, waarop zij maand na maand, week na week, als op het einde van haar lijden, hoopte; dat leven, om 't welk zij het geduurig fterven van dit aardfche leven niet telde, dat haar, even als de morgenfchemering den nachtlijken reiziger, van verre aan de kimmen reeds toelachte; in dit leven is zij nu overgegaan: deze ftille doodkamer, voor weinige uuren nog de treurige martelplaats van eene worftelende lijderesfe, is nu het praalbed eener overwinnende hcldinne en de nog korts medelijdenswaardige vrouw, is alreeds een zalige Engel.



14 M IJ N E K I N D E R L Ij K É
Welk eene verandering! nog voor weinige uuren zagen wij haar pijnlijk lijden met een doodelijken angst; wij hoorden haare benaauwde klagten , haar onrustig gewoel, en ons hart werd verfchcurd door magtloozcn rouw: nu is alles over; alle die klagten zwijgen; die bange, hijgende adem is uitgeblazen in eene zagte zugt: dat angftig gegorgel hield op in een ligten fnik: alle benaauwheid is nu weg, alle woeling (til5 alle onrust dood; en het, nu volkomen gerijpte, geduld dezer moedige lijderesfe wordt alreeds bij God beloond.
Ook voor ons is alle gedaante van lijden nu over, en alle angsttoonen zijn verdweencn in eene diepe, zwijgende ftilte: alles, wat zig aan onze zinnen vertoont, kondigt kalme rust, en overwonnen ftrijd aan; deze aanblik maakt mij fterk genoeg om' te ftaan bij dit doodbed om het geliefde lijk in domme droefheid aanteftaaren ; om de, hoe lang ook voorziene, helaas: toch nog onverwagte verandering, welke de dood hier maakte, na te denken en j



t R A A N E W, ff
in weerwil van de ftem der Natuur, die zoo luid in mijn hart fpreekt; in weerwil van de begeerte om haar langer te bezitten, juich ik mee deze za:ig geftorvene: Heil u! gij hebt overwonnen door Jeiiis bloed!
Zie hoe rustig dit moede, dit afgefolterd lighaam nu ligt: alle moeite is over, geen enkele pijnlijke trek ontfiert nu het
bleek gelaat alles is effen kalmte en
geleden lijden; alles roept ons toe: „ Zalig zijn de dooden die in den Heere fterven: zij rusten van hunnen arbeid."
Zie hoe dit zagt, weleer glanzend, doch
door lijden en traanen verzwakte oog
dat de lichtltraalen nu niet meer dan pijnlijk kon inzwelgen, zig rocfloot: nooit, 't is waar, nooit zal het zig weer openen , nooit weer een engelen blik, vol moederlijke tederheid, op ons flaan; ik zal, tusfehen de wolken der bedruktheid de blijde hoop des hemel* in



10 WIJ NE KINDERLIJKE
dat lieve oog niet meer zien glanzen / ;v J maar bet lijdt ook niet meer.
Die zagte lippen, die altijd weinig, maar bedachtzaam fpraken, van welke zoo veel wijze lesfen, moederlijke raad, en Godsdienftige troost afvloeiden,zijn ingetrokken; cn bun gloejend rood, dat zelfs door do langduurende krankheid niet verflauwde, is nu loodblaauw. Nooit zal mijn ftervelijk oor een enkel geluid meer daarvan hooren : de Godgewijde ziel zal daar geene loftOonen meer mede aanheffen, noch het lijdende hart onbewuste , door bénaauwdheid afgedwongen klagtcn, uitzugten; neen zij zullen zwijgen, voor altijd zwijgen in het ftof.
Hoe onbcwcegelijk ftil liggen nu deze,
weleer zoo arbeidzaame, handen die
zoo veel afwerkten die zoo veel hulp
en trouw aan ons toebragten ! die armen, met welke zij onlangs ons nog zoo vertrouwelijk, maar ook zoo lijdend, en af-
han-



t R A A N E i' , if
bangelijk omflingcrde, en aan haarcn boezem drukte, liggen daar nu verflffd, en zonder leven . . . maar ook zonder pijn, en gerust.
Dit gevoelig hart, dat zoo lang, bezorgd, voor ons flocg, dat nog dezen morgen, zoo jagend tegen mijn hart bonsde * dat hart klopt niet meer, niet meer moederlijk, niet meer belangnemend voor ons; het is zoo ftil of 't zig nimmer bewogen hadde... maar 't wordt ook niet meer beangftigd door zorgen, en alle pijnlijk gevoel houdt hier op.
Deze tederfte moeder werd dan cnverfchillig voor haare weenende kinderen; op al ons mikken en fchreien blijft zij gevoelloos liggen ; alle onze bezige liefde heeft: uitgediend; haar voorwerp is weg; en de' lange, zorglcdige dagen der toekomst, waar-" in geene kinderpligten onze tijdruimte ver-' vullen zullen, grimmen mij als akelige fchsf' duwen aanj
I)



M IJ HE KINDERLIJKE
Daar ligt nu de band, die ons vereenigde\gefchetrd! cn de kroon, die ons verficrdc, neergeworpen! Ons fchoonvoorbeeld is weg; onze Leidftér door deze wereld ondergegaan; en met haar de vreugd, en het genoegen mijns levens. Och! aarde! hoe treurig zult gij mij zonder deze moeder zijn!" alle mijne kinderliefde is buiten werking; en al mijn medelijden met haare fmartcn is veranderd in een diep, een onuitdrukbaar diep gevoel van eigen gemis, dat mij het hart wreed verfcheurt, en lucht zoekt door traanen. Vloeit dan vrij gevoelvolle traanen! vloeit nu als ruifchende itroomen uit mijnen vollen boezem, en verligt dieftomme, die norfche droefheid
die ongeneezelijk wondt! vloeit, al mijn leven lang, in onmerkbaare fïilheid, uit weemoedige oogen af! eene moeder, als deze was, vordert de tcderfte aandoeningen van
het kinderlijke hart < maar ook
de edelfte. Natuur ja leert ons weenen, en zal dit lecren zoo lang zij werkt, maar Godsdienst moet die traanen veredelen, cn hun verheven voorwerp waardig maaken; cn dit kan hij doen door het vrolijk "-e-



TRAANEN» I«j
zichtspunt waarin hij het lot van deze doode plaatst. Zij toch heeft nu haaren cdelften, haaren vuurigften wensch; eenen wenscti dien zij jaaren lang in haar' boezem koesterde, dien zij zoo dikwijls, tegen alle waarfchijnelijkheid aan , te leur gefield zag; die iri alle omftandigheden haars levens bovendreef, en dien zij alleen door onderworpenheid aan 's Heeren wil onderdrukken konde ■ een wensch die meer fmagtend werd naar maate haar pad eenzaamer en droeviger werd, en naar maate zij meer de nietigheid der aardfchèj en de waarde der hemelfche vergenoegingen kende. Hoe lang was zij de wereld, en haare vreugde en haare zorgen, al moede! hoe weinig belang nam zij in die dingen die anderen gewigtig zijn! — haar ziel was te verheven voor deze, en reeds gevormd voor die wereld van welke £ij nu een Burgeres werd.
Hoe vrolijk kon zij van haar fterver? ipreeken! dit fcheen haar niet anders dari een overfhp in haar Vaderland, een ingaan:
in de ruste» Zalig gevoel, blijde
B 2



149 M IJ N E KINDERLIJKE
hoop, engelen-vreugde flinjcerde dan in haare kwijnende oogen; en ik - hoe zeer mijne eigenliefde fidderde voor dit uur — ik verlangde 'er in die oogcnblikken na, om haaren wil,
En moest ik dit niet, als ik haar lot op narde en haare vcrwagting, tegen elkander woog? Hier was de braavc Vrouw niet gelukkig. Zoo iemand, dan heeft zij haar pad met traanen bezaaid. Van haare vroege jeugd tot aan haaren wegzinkenden ouderdom, kende zij lijden; en haare kleine levensgenoegens waren altijd met verdrietelijkheden van veelerleien aart doorweven : onbekende, en voor de wereld verborgene zorgen knaagden dikwijls aan haar hart, vermoordden haare Mille rust, en zouden , had de godsdienst haar door geen' genoegzamen tegentroost onderfteund, haar lang verflonden hebben. Door hoe veel lighaams lijden werden haare zielskwellingen dikwijls afgewisfeld ! doch nimmer verloor zij den moed; uit elke beproeving kwam zij grooter, meer geoefend in geduld, vertrouwen , en hoope te voorfchijn; door el-



TRAANEN. 21
ke geoefende deugd werd zij rijper voor de zaligheid, die Gods liefde haar had toegedacht; cn om welke te verkrijgen zij in een zwaarder ftrijd, en een moejelijker loopbaan geoefend werd.
En nu heeft zij haaren loop glorierijk geëindigd — dien ftrijd overwinnend geftreden, enjefus, haar Verlosfer, die haar altijd op zijde was, die haar moed inftortte en hielp zegevieren, reikt haar de kroon der overwinning toe, en drukt die op haar hoofd; zij juicht Hem dankend tegen, gevoelt zijne liefde — is geheel zalig — haar lijden is vergeten, en wij wcenen!
Wij weencn! is dit liefde? is dit
wijs ? Voorheen, toen deze edele Christin als een beladen pelgrim haare mocjelijke levensreis volbragt toen zij op haar kronkelendpad nu fteile hoogten, dan diepe valeien , dan brandende vlakten, dan eenzaams wildernisfen ontmoette; toen zij, om een roosjen te plukken, veele doorn - fteeken voelen B 3



a£ MIJNE KINDERLIJKE
moest, toen zij dikwijls met een wankelenden , fchoon door den Godsdienst onderfieunden moed al hijgende voordeinotoen was zij een voorwerp van medelijden, en van traanen. Ook toen zij van de grootfte vreugde haars levens, haaren gade beroofd - als eene zwakke verlatene Weduw
haar lot betreurde toen zij daarna van
het eene genoegen na het andere, door toenemende zwakheid, werd beroofd, toen haar anders werkzaame geest dikwijls in eene matte kwijning wegzonk, en in zijne edele werking verhinderd werd, toen was het de rijd van wecnen ; en hoe vcelc ftille traanen, lieve, edele Moeder! ontrolden dikwijls bij dezen aanblik, in de laatfte maanden uws
levens, mijne oogen! dan gevoelde ik
dat gij leedt, en onder het aardfche leven zugttc ; en ik verlangde met u naar het uur dat uwen geest zijne vrijheid hergeven zoude.
Dit uur is daar! Gij zijt het dal der traanen ten eind , alle moeite te boven; al het zwerven is over! Gij zijt in 't Vaderland binnen , cn geniet de rust die 'er



TRAANEN.
- j
overblijft voor het volk van God. Nu, zalige Moeder ! hebt gij de waarheid van uwe troostrijke verwagting, die gij zoo menigmaal, met vogtige oogen, al zingend gevocldet, ondervonden cn op dat ontzet¬
tend oogenblik, toen uw vleesch en uw hart bezweeken, bleef God de rotfleen van uw hart, en uw eeuwig deel. In dit eeuwig deel hebt gij u, bij 't genot, en bij 't gemis der aardfche goederen, als uwen waa«
ren fchat, verheugd met dit eeuwig
declfch riktetgij niet voor dezen ftond,wanneer het gantsch heelal ontzinken zou. En de laatfte woorden die gij met een onbedwelmd verlland uitte, waaren juichtooncn over dit eeuwig goed.
Dit heerlijke goed geniet gij nu in volle kracht. Uwe hoop, die het vol hield in alle wisfelingen, in alle woelingen des levens, en ook — in de angften des doods, die hoop is zalig beloond. Uw vcrlosfer die alle uwe benaauwdheid kende, uwe traanen telde, en u uit liefde lijden deed — nam u eindelijk tot zig: en uw weggaan B 4



24 M IJ N E KINDERLIJKE ENif.
was niet in liet geruis van cencn zwaaren florm, waarvoor gij altijd vrecsdet — maar in 't fuifen cener zagte ftilte; geene fchokken, geene angften des doods maakten uwe laatste puren akelig; uw ontflapen was zagt, als. de avond-fluimering van eene vermoeide. |
Slaap! flaap dan zorgeloos en ongeftoord, lieve, afgematte Moeder! geniet hier cenen rustigen nacht tot gij ontwaakt in den jongden morgen. Eerbiedig kniel ik neder bij uw lijk; ik dank uwen Vcrlosfcr dat uw ftrijd volftreden , en uw lijden geëindigd is t en met dezen tederen kusch op uwe bleeke lippen, met deze bevende hand op pwen kouden boezem , dank ik God dat ik eens onder uw hart (liep, en dat het zoo lang voor mij klopte.
En nu zal ik dit doods verblijf verhaten. Dit ontzielde lighaam heeft geen hulp, geen zorg van iemand onzer meer
nodig maar Engelen zullen het bc-t
waaken tot het eens Engel wordt.



B IJ DE
WEGVOERING
VAN HET
L IJ K.



Het lighaam wordt gezaaid in verderfelijkheid, liet wordt opgewekt in onverderfelijkheid.
p a u l u s.
Welch ein anfchaun, welcher triumph wird es meiner feele feijn, wenn fie mh einen bliek nur puf der erde noch weilt.
Mit diefera einem zu fehn dasz ihre faat gefat wird.
KLOPSTOK.



b ij p e
WEGVOER! NOvan het L IJ K.
X~Ioe droevig graauwt thans de morgen? fchemering langs de wanden van mijn flaapvertrek, waar ik in eene onrustige fluimering dit treurig uur verbeide! — dit treurig uur, dat mij het eenig overblijffel van mijne dierbaare Moeder ontneemen, en haar verre van mij, naar den eenzaamen grafkelder voeren zal.
Ik hoor reeds het dompig gedreun der aannadcrende lijkkoets: zij houd flil voor
onze digtgefloten wooning en wagt
op haaren ontzielden last. De zwart gekleede dragers gaan daar binnen. Met cea



S8 M IJ NE KINDERLIJKE
ontroerd cn jagend hart loer ik, door eene reet van een glasvenfter, dit fomber tooneel, in eene angffige verwagting, aan; en mijne droevige mikken zijn de ftomme rouwklagten die dit doodsch bedrijf verzeilen. Helaas ! daar komen zij reeds! — met een ilcepend gedruis hoor ik dc voctftappen der dragenden ïïommelcn; ik zie hen beladen met den mij zoo dierbaaren last; zij zetten dien in het treurige voertuin- nc-
der het gerammel der losgelatcne
hengfelen knarst mij akelig door de zie!, en mijn oog is aan deze doodkist geboeid. Hoe gaarne wilde het nog éénen blik, door dezelve heen, op het lijk mijner Moeder werpen! doch kan niet. - Nu dekt men het lange doodkleed daarover, en terwijl een zwellende traancnvloed mijn gezicht bedwelmt, verdwijnt mijn ijdele wensch in matten rouw. De wagen rijdt weg - het
gedreun zijner langzaam voordrollende raderen roert mij op nieuw; cn gevalt mij mijn oog ftaart dien na, en rust op de droevige dood-tekenen die hem vertieren - mijn oor luistert na het allengs wegflervend geluid —— mijn hart wil zijnen meer cn



TRAANEN. P.^
meer verwijderden fchat door zien en hoo->
ren nog ophouden doch kan niet
meer — alles is voorbij! mijn oog ftaart op ijdel ; mijn oor hoort niets meer, dan die diepe, die roerende ftilte — welke ledigheid-^ en nacht rondom mijTchept.
Nu is alles wat mij van mijne zoo lieve Moeder overig was, weg; en ook die zwakke troost van te ftaan, en te wecnen bij haar gevoelloos lijk is mij ontnomen. De plaats, die zij zoo treurig in de doodkamer befloeg, is ledig; en alles gilt mij daar toe: „ Zij is weg en komt niet weder!"
Ach neen! - zij is voor altijd weg <
ik zal wel tot haar heenen gaan, maar zij zal tot mij niet weder keeren. Grievend denkbeeld! gij verfcheurt mij 't hart!
Dit is dan het einde aller levendigen, dit is ook het lot van deze zoo geëerbiedigde - zoo teder geliefde Moeder; eene Moeder die het leven aan tien kinderen gaf, die hen allen met de tederfte zorg op-



$0 Jl IJ N E KINDERL IJ K E
voedde voor de onftervelijkheid; en nu, nu worde zij als een ontzield lijk weggevoerd na de wooning des vercierfs, om daar in eene lange afgefcheidenheid van alle de haaren , die zij agterliet, eenzaam te vertoeven! — Dit, met zoo veel liefde en kinderlijke trouw gekoesterd, lighaam wordt nu voordaan geheel aan zig zelf overgelaten; ja wat zeg ik! — wordt eene prooi des verderfs! Het beminnelijk gelaat dezer, weleer zoo fchoone, Vrouw, waarin haar nog fchooner ziel zoo edel was uitgedrukt, zal nu verwoest en vergruisd worden tot ftof. De droevige verandering,die ik reeds bij den laatïlcm blik, dien ik daar op floeg, met ontroering bemerkte, voorfpclde mij dit, met eene hart» verfcheurende zekerheid. O! dit akelig, vernederend denkbeeld verwoest voor een poos mijne met moeite verkregene bedaardheid, cn ik zou wegfmclten in eene grievende fmart, kwam ook hier onze' fchoone godsdienst die niet verzagteri door zijnen zaligen troost.
■ Gij dierbaare! tot het naar verderf ver-



TRAANEN. §.{
weezene doode, ook gij gevoeldet de volle kracht van dien troost, zoo dikwijls gij u den dood in zijne akelige gevolgen voorfteldet, en uw (lof als een offer het verderf toegewijd befchouwdct en ook
dan nog vreesdet gij hem niet. Nog weinige dagen vóór uw fterven, toen gij de zaaden der vergangelijkheid meer en meer in u voeldet ontwikkelen, dagt gij hier aan, en werd niet akelig. „ Dit verdervelij-
ke" zeidet gij met een' toon die mij
't harte doorfneed dit verdervelijke
moet geheel verderven maar eens
„ wordt het onverdervelijk en heerlijk." Te Veel getroffen door dit treurig denkbeeld kon ik uwen edelen moed niet onderfteunen, cn ik weende : ook nog doet het mij fchrcien, offchoon ik aan de andere zijde de hoop eens Christens gevoel, die, als eene lichtftraal, vreugde fchiet in mijne donkere ziel.
Doe fchoon verheft zig zijn heil boven de fchrik en de verwoesting des doods! vergangelijkheid en verderf zijn ook het



MIJNE KINDERLIJKE
deel van zijn flof; maar — na den langer] akekgen nacht, die ook in de graven der in God ontflapenen heerscht, zal eens een morgen daagcn die geen'avond zal zien, en eene vreugde rijzen, die door geene droefheid zal vervangen worden; dan zal zijn diep vernederd lighaam veranderd, verheerlijkt, en het lighaam van zijnen Vcrlosfer gelijk worden.
Met het oog op dien blijden morgen en ook dan alleen, kan ik gelaten en flil dit dierbaar ftof zien wegvoeren naar het gebied des doods — en mijn moed verrijst om het graf in 't zelfde vrolijke licht te befchouwen, waarin de zalige
doode gewoon was dit te doen als
eene rustkamer.
Iloe dikwijls verlangde zij, na de moeiten * de zorgen, en vreugde-ledige genoegens van' dit leven, naar die ftille rustplaats! hoe vrolijk hopend zeide zij dikwijls: ,, De rust ^ die mij in dit leven ontvlugt zal ik vin-
dert



T R. A A N E N. 33
% den in 't graf:" hoe blij zong haare hopende ziel den gewijden dichter dikwijls na, en dit was haar meest geliefde zang:
Daarom heeft zig mijn kwijnend hart verblijd; Mijn tong mijn eer zingt Godgewijde toonen;
Ook zal mijn vleesch, thans afgefloofd, ten fpljï Des vijands, in den grafkuil zeker woonen. Gij zult mijn ziel niet in de hel vergeeten; Uw heil'ge zal van geen verderving weeten,
Gij maakt eerlang mij 't levenspad bekendi Waar van in druk 't vooruitzicht mij verheugde *
Uw aangezicht, in gunst tot mij gewend , Schenkt mij in 't kort verzadiging van vreugde a De lief'lijkheên van 't zalig hemelleven Zal eeuwiglijk uw regte hand mij geeven.
Hoe zoet was haar de gedachte na eehen langen, moeite-vollen levensdag, te fluimercri C



34 MIJNE KINDERLIJKE
in 't graf dat haare gade bedekte -- en aan zijne zijde alle haare zorgen, alle haare droefheid lütteflaapen ! Die wensch, die langgerekte wensch wordt dan nu eindelijk vervuld: alle uwe weduwetraanen, lieve Moeder! hebt gij uitgeweend — uwe ziel heeft haaren vriend weder, en uwe asch zal rusten bij zijne asch. O! het denkbeeld der treurige vereeniging van deze geliefden in hun leven roert mij aangenaam! o! hoe gaarne zoude ik getuigeziin van deze wederontmoeting, hoe koel, hoe Hom zij weezen zal ! want het graf verbergt geen gevoel. Hoe gaarne zou ik dit dierbaar ftof verzeilen, en het brengen tot zijne rust! in hoeveel weemoedig nadenken zou ik dienzelfden weg terug keeren, dien ik voor vijf jaaren, toen dit ligchaam nog bezield was, met hetzelve kwam ! Hoe geroerd zou ik mij de voorfpclling mijner lieve Moeder, „ dat „ zij daar niet weder dan als een lyk „ zou heenen komen" bij dcszelfs vervulling herinneren.' Met hoe veel wonderlijke huivering zou ik binnen dat kerkgewelf,



TRAANEN.
35
onder 'c welk deze voorbeeldige Vrouw zoo meenigmaal, bezield met eenen warmen Godsdienst-ijver binnen trad, haar op de zwarte baar zien wegdraagen naar haare donkere woning ! Hoe zou ik daar ftil ftaan bij haar graf, ftaaren op de kist van mijnen Vader, deze daar naast zien nederzetten en in dat onderaardsch ge-
fchuif, en dooden - gedruis, een fomber vermaak voor mijn droevig hart zoeken! Hoe zou ik de ledige ruimte der ftille groc aanftaaren, en nieuwsgierig vraagen: „Wie onzer zal haar het eerst vervullen ? " en die gelukkig noemen —— Meer welkom dan
alle vreugdengejuich meer harmoniesch
voor mijne ziel, dan alle menfchlijk gewoel zou mij dan dit geluid en deze
beelden des douds wcezen ik zou het
ouderlijk graf belproejen met mijne traanen, en meer verligt weggaan, cn wedcrkecren tot de levenden . . . Doch wat wensch ik? De gewoonte bindt mij haare lastige kluisters aan; eene valfche welvoegelijkhcid wederftreeft dezen kinderlijken trek: u, geliefde Broeder! en u ook, vriend C a



l<j MIJNE KIN DE R L/jf Kt,
van mijne Moeder! laat ik dit treurig genoegen over, om dat ik moet. Met» hoe veel kinderlijk gevoel, met hoe warme vriendfehap zult Gij beiden haar die laatfto liefde bewijzen ! mijne verbeelding zal u nareizen, zal met u iïaan bij het ouderlijk graf, gevoelvolle traanen daarop doen
vlocjcn en hun eene zagte rust wen-
fchea in hunne ftille fchuilplaats.
Stille fchuilplaats! dit wordt het graf voor eene in God ontflapene. Hier kent het afgematte lighaam geene kwelling, nog banden meer, en de vermoeiden van kraakt vinden daar rust. Hoe dikwijls zal ik, door mijne verbeelding geleid, om dit ouderlijk flaapvcrtrek dwaalen, en dan, als de moeite des levens mij verdrietig maakt, zal ik ftaaren cp hunne rust, en mij bil hen wenfehen.
En worden wij dan, na het wemelen van nog cenige wdligt weinige jaa-



TRAANEN. $7
ren, de eene na de andere, hier allengs allen verzameld; word de verouderende, de veranderende tijd voor ons allen Eeuwigheid, terwijl andere gedachten gaan en komen in de wereld der levenden, en de gebeurte-
nisfen haaren loop vervolgen dan
zal onze Verlosfer, die ons geheel voor zijne rekening nam , dit liof bewaaken, rot dat zijne liefdeftem, die met eene doodcn-wekkende almagt in de graven zijner vrienden klinken zal, ook in ons graf leven en onltervelijkheid fchept. O! hoe zalig zal dat ontwaken zijn! dan, dierbaare Ouders! dan mijne nu afgeledene, en vernederde Moeder! zal onze morgen-groet
juichend zijn als die van onftervelijkcn
voor de heerlijkheid verrezen traanen en klagten zijn dan weggevloden, en, omringd van uwe, met u verrezene Kinderen , knielt gij dan voor uwen Verlosfer neêr, en dankt Hem dat gij, wij allen zalig zijn.
Verrukkend denkbeeld ! — door u verC 3



38 MIJNE KINDERLIJKE TRAANEN.
vrolijkt heeft het graf voor mij geene akelig,
heid meer in zijn^illen^choot"ver-
trouw ik het ftof van mijne Moeder — na lijden en ellenden , geniet het hier de rust die wagt op de dooden Gods.



INDE
SCHEMERING-



Waarom het verlies beweend Van hun die ni« verlooren zijn ? !
YOUNG.
Ofchmerr! ftark, wie der tod!.... wir MeA
zwar nicht weinen Weil fie fo grosz und edel flarb f Doch weinen'wir. So geliebt zo werden Wie heilig ist diesz glfick.
Sie ftarb viel lange tage Und jeder war des todes werth Des Iehrenden des ehrenvollen todes Den fie geltorben ist.
KLOPSTOK,



IN DE
SCHEMERING»
W elkom eenzaam avonduur, aan peinzend nadenken gewijd! Hoe hijgend zag ik, in de woeling van het dagelijks leven, naar uwe itilte uit ! Moede van den omgang der ïïienfchen, moede van hec verbergen der waare gevoelens mijns harten, en van eene dikwijls gedwongene vrolijkheid, moede zelfs
van den troost mijner vrienden, verlang ik naar uwe heilige ftilte; cn uwe rustige eenzaamheid Hort mijne fmagtende ziel eenen (omberen wellust in.
Met een moedloozen tred bewandel ik de fmalle paden van mijn kleinen bloemhof : de bloemen ademen wierook; een zagt windjen fuifelt in de bladen der
c5



4* MIJNE KINDERLIJKE -
ftruiken; doch voor mij geurt, voor mij ruischt niet dan herinnering van de dagen die voorbij, van de jaaren die vervlogen zijn; mijn nadenkende geest vermaakt zig met fchaduwen die onherroepelijk verdweenen zijn.
Schaduwen! ja van dat wat toch eenmaal weezen was, en dat nog mijne geheele ziel vervult. DierbaareMoeder! niets, niets dan fchaduw, niets dan denkbeeld bleef mij van u over en ik wil uw aanwezen voor mij als vernieuwen door herinnering: alles wat ik zie waar
ik ook ben, fpreekt mij van u; alles doet mij op nieuw denken wat gij eens waart, en waar gij nu zijt ——— in het eenzaame graf.
O! hoe veel heb ik verlooren met u! ~ eene tedere Moeder! eene waare Vriendin! eene wijze raadsvrouw! eene trouwe leiditer door dit leven, die zoo vriendfchaplijk deelde in alle qnze kleine lotgevallen; die altijd



TRAANEN.
43
zao bezorgd was voor ons weizijn, die onze openhartigheid met vertrouwen beloonde , en in de liefde haarer Kinderen zoo veel troost in haar lijden, en zoo veel verkwikking voor haar hart vond, dat zij
God voor ons dankte die Moeder is
weg; de band, die ons vereenigdc, is ge* fcheurd; en eene naare eenzaamheid omringt mij alom, waar ik haar gewoon was te vinden.
Somwijl vergeet ik voor een oogenblik, bedwelmd door afleidende bezigheden , mijn verlies; met eene volle ziel wil ik mij hecnfpocdcn naar het verblijf, dat mijne
lieve Moeder voorheen betrok ik
wil mij verademen in haaren aanblik, haar mijne liefde betoonen, haar Moeder noemen , en leeren aan haar ziekbed
doch eensklaps verdwijnt mijne begoche-
ling; en het hartverfcheurend gevoel
„ ik heb geene Moeder meer," keert met dubbele kracht tot mij weder; en rondom mij is niets dan gapende ledigheid.



44 MIJNE KINDERLIJKE
Ook nu! nu vind ik die ledigheid, die verlatenheid op alles rusten; ik zie het pad voor mij dat de dierbaare Vrouw nog voor weinige weeken, met een matten dependen
tred, al bevend cn hijgend, betrad .
Ik zit in het prieeltjen daar zij rust zogt, en al rustend leed, op hetzelfde plekjen waar zij zat, waar zij zig koesterde in de foaalen der zon , zig verheugde in den glans der bloemen cn kruiden, en in de gantfche fchoone Natuur die op haar werkte. Och! ik verbeeld mij nog den vrolijken blik dien zij op alles doeg, om dat haare hemelfche ziel in elk blaadjen, in ieder bloemtjen, Gods vaderlijke goedheid kon lezen , en zig boven de wereld — daar lijden woont, tot Hem als tot haare zaligheid verhief,
Daar ginds zie ik de kamer voor mij, waar deze edele Lijderes, de laatlle maanden haars levens, den moejelijken ftrijd volftrced, het haar toegefchikte lijden adced, en — waar zij ook overwon. Hoe vcele ver* fchijUeade, roerende en kerende, blijde



cn droevige tooneelen zijn hier vertoond — die allen door een grootsch, hartgrievend bedrijf beflooten; en in den dood — vcrdweenen zijn.
Met een van traanen vogtig oog, waarin nogthans een flraal van kwijnende vreugd de flikkerde — ftaar ik op het vengfter van die kamer, en herinner mij de fche» meravonden, op dezelve, aan de zijde van mijne Moeder gefleeten Hoe dik¬
wijls wierp ik van dit treurig verblijf des lijdens, door half geflooten glasraamen, eenen droevigen blik op de Natuur die voor mij lag! de fomberheid des avonds koesterde mijn melancholiesch gevoel, en mijn medelijden over haar kwijnend leven groeide met hetzelve. Terwijl ik met een treurig genoegen den verlopen dag van de haar beftemde lijdensdagen aftelde, rekende ik 'er ook een af van mijn geluk, en gaf mij toe in voorgevoelens van haar verfcheiden, en van ons gemis. - De bloemhof fcheen dan met mij te treuren; de heldere hemel was mij droevig; en de



40" M IJ N E KINDERLIJKE
avondfter had voor mij geen glanfen meer % de ganfche Natuur grimde mij aan, en alles fcheen mij toeteroepen: „ De
£ zon van uw geluk neigt ten ondergang — „ en de bloem uwer levensvreugde zul „ verdorren."
Moe menigmaal lieve Moeder.' Haakte dan mijn geprangde ziele ene diepe zugt,
die u opmerkzaam maakte; en vraa-
gen deed: „ waarom zijt gij droevig?" En hoe menigmaal heeft de vrolijke blik dien gij dan op deze landftreek rusten liet, dat treurig gevoel in mijn ziel gekoesterd. Ik las dan in den glans uwer oogcn, dat uw groote ziel die vreugde reeds genoot die boven de herren woont: ik zag 'er de hoop in zweevcn dat gij wel rasch daar zoude zijn, waar geen fchadmv noch nacht meer
woonen en wende mij dan weg, om
in ftilte te weencn.
Met hoe veel weemoedig vermaak herinner ik mij nog die vrolijke oogenblikken,



traanen:
4;'
die uwe kalme, in God geruste, en door al uw lijden grooter en grooter wordende ziel, zelfs dikwijls onder de behaauwdheid uws ligchaams, hier genoot. Nog dunkt mij ziè ik u, met eene neêrgebogen, afgematte houding, in uwen leunlioel neêrgezeten, terwijl uw gefolterd ligchaam de rust niet vinden kon die gij zocht; doch de opflag van uw oog was dan evenwel helder, en blonk door een zalig gevoel van Gods liefde en trouw, en een onveranderlijke hoop op de wereld daar geen lijden woont, maar daar Gods vaderliefde de traanen van de oogen afwischt. Onderfteund, vrolijk, ja zalig door die hoop, wildet gij uw zoo treurig leeven, en al uw lijden, met niemand, den allergelukkigften burger niet ruilen ; en gij gevoeldet, hoe beklaagelijk uw lot ook fcheen, u benijdenswaardig in alle uwe ellenden.
Schoone, edele Godsdienst! die zoo veel troost in lijden, zoo veel gerustheid op de grenzen des levens, en zoo veel hemelfche vreugd in het fterven verfchaft!



0{% MIJNE KINDBLIJ RE
Hoe dikwijls befpraken wij de krac*r. van dien Godsdienst, lieve Moeder .' voor u en voor ons! hoe dikwijls gevoelden w;j die, zelfs wanneer wij, met eene bedaardheid die hij alleen werkt, onze toekomftige fcheiding, uw weggaan, en ons nablijven, befpraken; wanneer wij bot vierden aan de zoete hoop van eeuwig wederzien, en u intusfchen gelaten loslieten, en de zaligheid toewcnschten, waarna uw
hart zoo verlangde! Als wij van het
afllcrveii, van het wederontmoeten van onzen Vader, van uwe langgeltorven Kinderen , vrienden, cn bekende reisgenooten op den hcmelweg met u fpraken, als wij ons dat genot voorftelden dat uw lijden duizendmaal vergoeden, en in den kring der zaligen, die u voorgingen, en aanmoedigden, zou doen vergeeten, o! Moeder! hoe veel moeds gaf ons, en gaf u dan de Godsdienst, om te lijden, te draagen, en goeds moeds te blijven in alles.
Godsdienst was, en bleef altijd haar1 ganfche leven door, en alle, deszclfs verwis-



TRAANEN.
49
wisfelingen en zwarigheden haar
éenigst, haar onveranderlijk geluk; het was haar niet Hechts een fchoon denkbeeld, een woord dat wel klinkt — maar haare gantfche Ziel was daar van doortrokken — in elke haarer handelingen liet zij die edele gezindheid fpreken, en zijne voorfchriften te volgen was haar niet flechts pligt, maar Zaligheid. Zij verbond dien niet aan zekere in 't oogvallende bedrijven, of, binnen de
muuren van haar kamer maar aan
de kleinfte daad van haar huislijk leven — Zij fprak weinig van haare pligten, maar zogt ze alle te vervullen. De eerbied ent ernst, die haar hart bezielden, fpraken in. haar deftig gelaat — en onderfcheidden zig van die norfche ftijfheid, die van zig ftoot — Haare vrolijkheid was nooit ijdel,
noch ontijdig maar zij was waar, en
edel; zij lag verfpreid op haar gelaat, en vertoonde zig in eene bedaarde tevredenheid die het geluk van het Chris-.
tenleven voor vreemdelingen van hetzelve uitdrukte, en haare medechristenen dikwijls met een edelen naijver bezielde, en deed wenfehen om te gelijken naar haar.' 0



5;; BI Ij NE KINDERLIJKE
In één woord, haar gantfche zieï was door. v.eeven met ecnen Godsdicndigen z::a, cn haar zuiver vcrüand had daar aan eene zoo edele rigcing gegeven, dathij,fchuw
van dweepagtige beuzelarij de reine
bron werd, waaruit eene rij van ,de fchoonde deugden, ais een milde droom, voord*
vloeiden deugden, welke haar in de
itiite verborgen leven verfierden, die haar beminnelijk deeden worden voor anderen.
Tcvredcnlie.d én goede moed in
alle wisfelvaUighederi van het leven, hadden eene voorna^.me plaats onder dezelve. Altijd was, altoos bleef zij dit, in voor- en tegen-fpoed. Daar, waar de moed zoo menig Christen ontzonk, bleef de haare vast; en het geloof aan Gods beloften maakte deze zwakke, door vee1c wederwaardigheden beproefde Vrouw tot eene moedige heldin — Daar waar een ander klaagen zou , juichte zij van ftiüë hoop op haaren God!
Bedaarde rust en cffenbaare gelatenheid,



ï BE A A H E Ni 51
in alle de verfchillcnde omftandigheden van haar leven, was eene andere hoofdtrek van haar karakter. In overvloed gaf zij haar hart niet aan de dingen die geen wezen hebben ; en in behoefte was zij niet arm , maar te vreden in haar deel. Haare vuurigfle wenfchen waren bedwongen door berusting in den wil van haaren hemelfchen Vader: Hem vertrouwde zij het beduur van haar geheel lot, van haar lijden en haare vreugde: den door Hem bcftemden tijd rekende zij 5; tot haare verlosfing uit dit dal der traanen, voor den besten, en wagtte dien vrolijk af, Haar verlangen naar die zalige ontbinding was geene lafhartige moedeloosheid onder de rampen; het was eene edele trek naar zuïverer deugd, naar onbelemmerder Godsdienst, naar beter genoegen dan de aarde oplevert. En haare bedaardheid, wanneer die langgerekte wensch, telkens als zijné vervulling nabij fchcen, nog werd te leur gefield, was geene koele onverfchilligheid, maar geduld; engelen — geduld door Jcfus voorbeeld in haaren deugd - beminnenden boezem gekweekt. Hoe dikwijls ftond ik verfeomd over die grootmoedigheid,en met eer? D 2



5* WIJ NE KINDERLIJKE
gemengd gevoel, aan haar ziekbed; zag haaf met eerbiediger liefde cn leergieriger hare aan, en knielde voor God, die mij zulk eene Moeder gaf
En van al dit groote, van al dit goede gevoelde zij zelve niets: onbewust van haare waarde, werd zij fehooner in het oog van God die haar kende; terwijl zij als eene dood-arme zondaares de vcrlosfing door jcfus bloed aannam, gaf zij de eer van haar geluk en van haare deugd beiden aan de Godlijke genade ; cn wanneer wij wilden leeren door haar voorbeeld, wees zij ons alleen op dat van haaren grooten Meester, van wien zij geleerd had nederig te zijn van hart.-
Dien edelen, Christelijken zin oefende zij ook in alle ffi]Ie huislijke pligten uit; hoe ievcrig was zij daar in, ook dan als zij moejelijk, als zij lastig, en tegen haare neiging waren ! hoe fpaarzaam gebruikte zij den tijd ! elk wegvliegend öogenblik wilde zij niet dan met nut ver-



TRAANEN.
5.3
liezen zelve wars van alle ledigheid, prees zij haare kinderen arbeidzaamheid en ijver aan, en leerde nog fter :er door haar voorbeeld. In de laatfb maanden van haar leven, bezielde haar, in weerwil der afmattende, lust en moed verdoovende krankheid dezelfde neiging: terwijl haar verheven geest in heldere oogen blikken reeds in de onftoflijke wereld rondzweefde, arbeidden haare zwakke, afgefloofde handen nog , bij tusfchenpoozen, voord, tot zij mat nedervieien; en het laatfte werk, dat zij Hechts, ten halve volbragten, zal ons, als een duurzaam gedenkteken van haaren edelen ijver, dierbaar zijn, zoo lang wij leeven; in lustlooze oogenblikken zal het ons de les hcrhaalen die zij reeds onze jeugd inboezemde : „ Koopt den tijd uit."
Zoo gerugtloos edel als haar gantsch, voor de wereld verborgen leven was, waren ook deszelfs laatfte bedrijven. Niet om haaren roem, maar om dien van haaren Verlosfer, om dien van den Godsdienst verlang* D 3 .



54 MIJNE KINDERLIJKE
de zij altijd juichende te fterven - t
cn dat verlangen is vervuld. Zij fprak wei niet veel, niet fchittcrcnd, niet tegen elk
dien zij zag over haare verwagting
en haar geluk - maar zij gevoelde ?er de volle kracht van; drukte meestal de hemelfchc rust van haare ziel, en de blijmoedige hoop, die haar vervrolijkte, in haar ge:aat, of in korte woorden, uit, en niemand verliet het leger haarer krankheid zonder die volle overtuiging dat Godsdienst zaligheid is, cn zonder dien wensch in zijn nart: „ mijn einde zij als het haare."
Dankbaarheid aan menfehen, dankbaarheid vooral aan God was een hoofdtrek van haar karakter. Dan zelfs wanneer andere menfehen haar beklaagden in 't midden van haare zwaarc benaauwdheid, dan dankte zij Gods goedheid voor elke verademende tusfehenpoos die haar kracht gaf om op nieuw te dulden; en voor niet,' was zij angftigw dan dat zij in de bedwefc ming van 't lijden die goedheid misken, nen, cn niet roemen zou.



T II A A N E N.
55
In hoe veelc hoopcnde, hoe veele vrolijke, toe weinige klaageade Pfalmen en Liederen, ademde zij het gevoel haarer ziele, en het vertrouwen haart geloofs uit, zelfs in 't midden van de rampen die haar druk-
tell | In zamenftcmming met de haaren
God lof te zingen was een feest voor haar yaf£ cn haare ftem was dan harmonie. Toen de verzwakte Natuur haar dit Meilig vermaak weigerde; toen de gedrukte horst niet dim beevende toonen fcheppcn kon , beklaagde zij haar onvermogen met gevoeiigen fpijt en zag uit
naar dat leven, waar geene zwakheid haaren edelfteh wensch meer verhinderen zou, w:.ar haare neiging en haare krachten zouden zamenftemmen ; en zij zogt haare chnkbaare, vrolijke ziel te doen ademen in de liederen die wij voor haar zongen.
Met hoe veel weemoedig genoegen herinner ik mij de avondvreugd die wij haar hierdoor in de laatfte maanden van haar leven dikwijls verfchr.ften! - en ach! hadden wij' het meer gedaan, en onze eigene ziel door haare D 4



MIJNE KINDERLIJKE
vreugd verkwikt! O! hoe heilig . . zui„
Jen mij die, door haar gekozene, van haar geliefde Liederen en Pfalmen blijven, die wij, digt bij haar ziekvertrek, met eene ingehoudene ftem zongen! Hoe vergenoegd luisterde haar oor, hoe vrolijk glansde dan haar oog, terwijl haar hart, door woorden en toonen geroerd, dan kalmer floeg en minder leed. Met eene opgeruimder vreugd, eene verlevendigde hoop zag zij ons weder; en zcide, in den gevoeligen toon van haar lievend hart: „ Dit heeft mij verkwikt." Welk een woord voor uwe kinderen! edele Moeder! u te verkwikken, u een vrolijk oogenblikjcn te verfchaffen! in de kwijnende lamp uws levens een droppel olij te ftorten, die hem heldercr deed vlammen was ons hoogfte vermaak. Och! konden wij dit nog eenmaal doen! konden wij nog eens voor u . . . . doch welk een wensch ! hoe fchor! hoe zielloos zouden onze toonen nu voor haare, aan hemehnuzijk gewende ziel zijn! Sedert zij zelve een engelen harp in handen kreeg, zouden orfte roerenefte, onze vuurigfte zangen fchorre klaagliederen voor haar weezem "



TRAANEN.
57
Och! konden wij liever haaren juichtoo'n vatten! Maar neen; ons lied zwijgt, en de natgeweende fnaaren onzer Cithers weigeren geluid.
En waarom? ach! waarom weenen wij? is dit waarc, is dit edele liefde ? Haar droevig lot is zoo zalig veranderd; haare traanen zijn voor eeuwig afgedroogd; zij kent geen rouwe meer — en wij treuren! — deze edele Vrouw geniet den loon van alle die deugden die de genade in haar werkte — haare hoop werd genot, haar geloof zien, haar geduld blijdfehap, haar lijden danken en wij, haare kinderen, wij zijn dan niet
blijde met deze zalige Moeder? Hoe
veel genoegens zouden wij om haar genoegen hebben opgeofferd in haar leven — en zouden wij haar nu niet eenige jaareu willen misfen, nu zij volmaakt geluk geniet?
Eenige jaaren! wat is het leven anders? dezen vliegen voorbij, en met dezelven, kwelD 5



53 MIJNE KINDERLIJKE TRAANEN.
h'ng en gemis aan het einde dcrzel-
ven zien wij elkander in de eeuwigheid
weder om niet weer te fcheiden.
Welke verhevene aanmoediging om haar pad te bewandelen, haare voetftappen te drukken, en met haar zalig te zijn in hoop! O! hoe gaarne wil ik de aarde, waar mijne Moeder niet meer is, het land mijner vreemdelingfchap noemen ; en, los van haare vreugde,niet overmaatig gedrukt door haare zorgen, mijn vaderland te gemoet reizen, dat boven de Harren is, waar mijne Moeder reeds juicht.
Vloeit dan zagter, tedere traanen! geen moedbeneemende melancholie, maar hoopend, vrolijk nadenken doe u vloejen! — Zoo hebben wij de geliefde zalige beloofd ïc zullen wcenen. —



DE DOOD.



Niets is voor haar dood dan moeite en verdriet.
Y O U N G.
Was erfchreckst du denn io, tod, des beladnen fchlaf ?
6 Bewolke den genusz himmlifcher freude nicht mehr!
Ich finke in den fiaub , Gottes faat was fchreckt Den unfterblichen die taufchender tod.
KLOPSTOK.



D E
DO O D.
w aarom, fombere middernacht! waarom bedekt gij mijne geliefkoosde denkbeelden met een zoo akelig floers? wat zegt de huivering die mij onwillig bevangt, als ik mij het fterven van mijne zoo geliefde moeder verbeeld, of de kamer intreede waar haar lijk flond? — wat verband, donkere nacht ! heeft deze edele zalige met uwe vaale fchimmen? De fombere nevel, die het lot der afgefcheidene geesten voor de nog levenden bedekt, wordt zeker door uwe fchaduw verdikt; dit gevoel ik, en mijne onzekerheid groeit door dezelve, dan vooral wanneer onlust en fluimering mijne matte ziel nog meer bedwelmen.



62
MIJNE KINDERLIJKE
Doch waarom zou mijn vrije geest zv ïaaten binden door uwe angften? mijne reden verheft zig boven den invloed die gij op mijn dierlijk gevoel hebt; zij ftaart op de heldere lamp der openbaring, die in deze donkerheid der onzekerheid voor mij flikkert — en den ernst, dien gij, eenzaame, ftille nacht.' mij inftort —. wijde ik aan het fchoonst, het belangrijkst önderwerp, het nadenken over den dood van renen Christen.
De diepe ftilte, die thans dë aarde be=
dekt . de ftootende nachtwind die
mijne glasvcnftcrs doet fchommeien , de met ftarren bezaaide hemel , die boven mij fchittert, deeden mij menigmaal, met cenen diepen eerbied voor God,gevoelen ê&i ik onflervcliik was — en zou mij deztf dan nu, met het denkbeeld cener zoo za1'g, zoo rustig ontflapene Moeder, kleinmoedig, en huiverig vinden ?
Wat is dan het ftervcn? wat was éë



TRAANEN» 63
dood voor deze overledene, deze moedige Christen? Immers niets akeligs, zelfs niets treurigs. Het was flechts een ophouden van lijden, van zorgen, en alle ongenoegens aan het aardfche leven verbonden, een ovcrftap in de wereld daar geen traanen vloeien, waar de edele mensch zijne hoogere beftemming gevoelt, en daar aan beantwoordt. Dit ellendig, met verdriet doorweven, aanzijn, waar de kwijnende fterveling zig door ziekte, pijnen en verfchilïende foorten van lijden, allengs tot dien overftap toebereidt, dit mag eigenlijk dood heeten — dit is het waare derven, dat treurig, dat akelig is, en dat een gevoelig mensch met ontroering vervult; maar het eigenlijk derven niet. Hier ziet men de grenzen van het lijden, en de rusttijd breekt voor het afgemarteld ligchaam aan. De lang gebondene, en naar de verlosdng reikhalzende ziel verlaat dit nutloos werktuig; het wordt haar dat wat eene ingedorte hut voor zijnen vorigen bewooner is; zij ontvlugt dien bangen kerker, in de zalige vrijheid der eeuwigheid, en is vrolijk in die verlosdng, al moet haar dit het verlies van



<*4 MIJNE KINDERLIJKE
het geliefd ligchaam, en alle de genoegende;- zinnen kosten, om dat zij haare waare grootheid zoo veel nader is gekomen,
Hoe dikwijls zag ik, bij 't kwijnend leven mijner Moeder, haaren fchoonen, haaren fchranderen geest, door het verzwakt ligchaam in zijne werking gehinderd, zugten! Hoe leed hij dikwijls met dit ligchaam, en kon zig niet verheffen tot die hoogte, waartoe hij anders krachten had] hoe dikwijls nam hij van het ongelukkig worsrelcnd ligchaam zoo veel lijdend gevoel over, dat hij minder zijne zalige beftemming gewaar werd! Hoe fchoon, hoe heerlijk moet dan de verandering zijn, wanneer hij van aardfche kluisters, van alle onedele en ftoflijke neigingen ontflagen, een geheel nieuwen en ruimen kring voor zijne werking open, en alle verhindering opgeheven ziet; als hij alle zijne krachten verdubbeld, en zijne verhevene aandoeningen meer verheven, meer vuurig en levendig gevoelt — als alle nevelen weg, alle onmocd verdweenen, alle vreugde waar,'
voly



TRA A N E Ni 65
yol, en beftendig is, en zoo eindeloos als haar voorwerp.
't Is waar ik weet niet hoe die afgefcheiden geest, die hier op aarde tot zijn beftaan een ligchaam nodig had, nu zonder
dit ligchaam werkt en leeft ik weet
niet hoe hij nieuwe denkbeelden van buiten kan aanneemen zonder zintuigen, en telkens rijker worden in onbekende genietingen; .maar behoef ik dit te weeten , om mij te verblijden in 't geluk van mijne Moeder ? daar de Bijbel mij leert dat de dooden, die in den Heers ft erven, zalig zijn van hun fterven aan, en dat hunne werken hen volgen — dat de. van het flof ontbonden Christen ——• met Christus, en beter dan hier is; dat het fterven hem gewin is ? En als ik ook dit niet leezen konde, zou dan nog het geloof aan een' Verlosfer, die ijver genoeg bezat voor de zaligheid der zijnen, om voor hen te fterven, en die magt genoeg heeft om die zaligheid zoo groot te maaken als ?"r E



66
WIJ NE KINDERLIJKE
ne wijsheid goedvindt, niet genoeg zijn,, om mij gerust te ftelten dat zij ten minften een zoo hoogen graad van geluk geniet als aan haare redelijke, Godgewijde, en naar Hemelgodsdienst hijgende ziel, volkomen kan voldoen, en genoeg is, om haar al het lijden dezes levens rijklijk te vergoeden .'
Weg dan doodfche denkbeelden van flaap, van gevoellooze rust! zou een verlies van jaaren en eeuwen voor eene werkzaame ziel - die haare volmaking tegenfnakt zaligheid zijn?
Weg dan ook fombere ideën van eenzaame afgefcheidenheid, in welke de verhuisde ziel zou omzwerven, zonder haar gevoel, en gedachten te kunnen mededeclen aan gelijke wezens! hoe doodsch zou dat geluk naar mijn tegenwoordig gevoel zijn! zou dan Mij, die aardfche menfehen toonen leerde, geen taal kunnen fcheppen, waardoor afgefcheidene geesten



T R A A N E NJ
6/
zig aan elkander kunnen mededeelen ? '■
Zou Hij, die broederliefde en vriendfchap in ons hart fchiep, en deze als de heiligde deugden beveelt, die edele aandoeningen daarin doen uitlterven ? neen, groote Verlosfer! mijn geloof aan uwe onbegrensde magt, en eindelooze liefde, is te groot om dit te denken; met die liefde voert Gij uwe lijdende gunltelingen niet alleen uit het dal der traanen tot uwe rust, maar met deze waakt gij ook in de wereld der önftervelijkheid over hun lot, en bezorgt hun geluk; door deze reikt Gij, met eene mild beloonende hand, eene kroon aan matte worstelaars, vreugde aan bedrukte lijders, en rust aan moede reizigers toe; en door deze zult Gij ieders zaligheid regelen, ieders hart naar zijne behoefte vervullen, en allen alles zijn.
Toen gij, mijne nu gelukkige Moeder? toen gij hier op aarde vertoefdct, en reeds in uwen bloejendften leeftijd, met de tederfte zorgen, geheel moeder uwer kinderen waart $ £oên gij aan hun welzijn alle genoegens E <f
\



6'ö MIJNE KINDERLIJKE
volgaarne opofferdet; toen gij in hun hart het zaad van den Godsdienst, met zoo veel wijsheid, voorzigtigheid, en waare Moedertrouw ftrooide*; toen hooptet gij op het loon voor dezen arbeid in de eeuwigheid in het geluk uwer kinderen. Toen u fommigen derzelven in hunne eerfte, veelbelovende, en bevallige jeugd uit de armen gerukt wierden; toen gij alle de fmartcn leed die eene Moeder kan gevoelen, was dit uw troost, op Jefus kinderliefde, aan wien gij gewoon waart hen dagelijks aantebeveelen, gegrond, dat gij hen zoudt Wedervinden in de eeuwigheid. Toen gij uwen eenigen vriend, den man uwer jeugd, met wien gij lange jaaren door distels en roozen heen wandeldet, van u zaagt afgefcheurd, en zijn koud lijk met weduwtraanen be~ fproeidet, toen hooptet gij op wederzien; in die hoop druktet gij hem voor het laatst den affcheids-kusch op dervende lippen. — Die hoop bezielde u in de laatde dille jaaren van uw kwijnend leven en zij
bleef altijd, door alle de nevels, die fomwijl uw verdand bedwelmden, helder glimmen. Én zou die hoop geene waarheid zijn? zon



TRAANEN. 6$
deze zalige verwa tina; een ijdele troosc
geweest zijn ? zoudt gij nu die geesten
niet kennen , wier geluk hier in de wereld zoo veel invloed op het uwe had, en dit immers ook nu daarop hebben n o -r, anders ten minden kan mijne ziel zig uwe zaligheid niet voordellen.
En vier ik dan bot aan mijne verbeelding; del ik mij dat wederzien voor, dat herkennen van uw' gade, die nu al zoo lang de moeite van dit leven vergeeten is; van uwe kindertjens, die van onnozele wigtjens, zoo als zij u verlieten, nu in zoo veel wijzer en grooter wezens herfchapen zijn — van uwe vrienden, die u voorgingen,en hopend verlieten van uwe bekenden,
die weleer door hunne deugd uwen moed en ijver opwekten; del ik mij die onderlinge vreugd — dat mededeelen, elk van zijne lotgevallen, en de heerlijke verwisfeling van zijnen daat voor, nu alle lijden is voorbijgegaan, en eene eindelooze belooning ieders verwachtingen, ie?
ders wenfehen wijd te boven ftijgt ?
E 3



7,0 MIJNE KINDERLIJKE
Hel ik mij die alles voor, dan verlies ik mij zelve in een onuitdrukbaar gevoel; ik wensch mij fmagtend bij u, in dien zaligen kring: het zwoegend, naar geluk jagend, en fchaduwen aangrijpend aardfche leven wordt mij een kerker, en alle zijne vreugd enkel ijdclheid. Geen wonder dan, hemelfche Moeder! dat uwe, met deze denkbeelden vervulde, ziel daar zoo weinig mede ophad, en dat zij reikhalsde naar dat verheven geluk dat zij nu fmaakt.
En deede al eens mijne onkunde van de wereld der geesten mij in het lot der hemelingen dwaalen; ware mijne tekening al eens veel te ruw, en geheel ongelijkend aan het wezen, zoo veel is toch zeker dat aan het geluk, 't welk uwe afgefcheiden ziel behoeft niets ontbreekt. • .
En dit is ook zeker, uwe ziel, hoe,waar, en in welke omftandigheden zij leeve, moet reeds door haare eigene geftcldheid, door het gevoel haarer betrekking op het zaligst we-



TRAANEN.
zen, door het nadenken van 't voorledene, en de genoegens die zij, door alle onvolmaaktheid heen, in eene reeks van Godgewijde levens jaaren genoot, zalig zijn. Hoe moet dat geluk door nieuwe toevoegfelen telkens
groejen! — nu gij door 't geloof in
Jefus verzoenend bloed, dat hier de vreugd, en de rust van uw leven, en uw eenige troostgrond in 't nerven was, u een erfgenaam ziet van een naamloos genot, dat zoo eeuwig duuren zal, als uw trek naar hetzelve, en dat, met uwe vatbaarheid voor nieuw, en telkens hooger en hooger rijzend geluk, geduurig zal toeneemen.
Nu, lieve Moeder! nu gij een oogst van hemelvreugde maait, zijt gij gewis al de moeite, die gij op deze wereld zaaidet, ver^ geetcn; nu wordt elke traan, die gij hier weendet, eene beek van nieuw genot ; nu ziet gij waarom uw weg zoo moejelijk,
zoo fteil, zoo lang was en voor eiken
tegenfpoed, dien gij hier, gelaten, uit uws Vaders hand aannaamt, zingt uwe zalige ziel nu een danklied, daar gij juist hier door. E 4



72 MIJNE KINDERLIJKE
werd toebereid voor uw tegenwoordig geluk; nu juicht gij den inhoud van dat hed dat gij hier zoo gaarne zongt:
o! Eeuwigheid, o! Eeuwigheid! Hoe fpoedig hadde ik uitgefcbreid! Waar zijn nu al mijn klagten?
En zulk een tocftand zou dood heeten! — voor dit fterven zou ik akelig zijn ! zou ik uit zulk een leven mijne Moeder op'
onze aarde kunnen wedenvenfehen ?
alleen om dat ik haar mis?
En mis ik haar wel geheel? 't is waar!, mijn hart kan zig niet meer aan haar medcdeelcn; ik kan geen zinlijk bewijs van haare tegenwoordigheid meer befpeuren; maar zou die zalige geest, die overal, in welke oorden der fcheppinge hij zig ook'
onthoude, zijnen hemel om zig vindt
ook niet nog fomwijl op de wereld daar ellende woont vertoeven, cn ook daar met



TRAANEN.
77,
eene volkomene berusting in Gods wil kunnen zalig zijn ? zou hij zig niet fomwijl
ophouden op die plaatfen, bij die vrienden, die hem voorheenen lief waren ? Aangenaam denkbeeld! hoe zagt ftreelt gij mijn hart ! welk een troost, welk een blijd-
fchap welk eene edele aandrift tot
waare deugd boezemt gij mij in! OS
mijne dierbaare! van mij afgefcheidene Moeder! hebt gij mij niet geheel verlaaten? zijt gij fomwijl onzigtbaar rondsom mij, en Haat gij mijne handelingen en neigingen gade! o! hoe veel meer wil ik dan nog nu, meer dan toen gij hier bij mij waart, uwen raad eerbiedigen, uw voorbeeld zoeken te volgen , en hierdoor mijn eigen geluk, en het uwe bevorderen 1 Of zou, verhevene zie^ zou — dit niet tot uwe blijdfehap toevoegen , als gij ziet hoe uwe kinderen uwer waardig leeven , in eene vreedzaame en u zoo bevallige eensgezindheid — uw leven en uw fterven gedenken, en zig zoeken te vormen,
naar uw voorbeeld? Wanneer gij elke
goede neiging, die gij in ons hart zaaidet, ziet ontwikkelen, en daaden worden voor de eeuwigheid gedaan ; als gij ons ziet E 5



74 MIJNE KINDERLIJKE TRAANEN.
toeneemen in dien fchoonen hemelfchen zin, die uw leven zoo edel en gerust maakte als gij ons ziet gewennen aan gemis en lijden; als gij ons hare ook door voorfpoed niet geboeid, en door de droefheid niet maatloos gedrukt, maar door lijden en gemis, telkens rijpen ziet voor uwe zaligheid — als onze droefheid over uw vooruitgaan, ftille, redelijke blijdfchap, cn onze kinderliefde meer zuiver, en waar wordt, o! Moeder! met hoe veel vreugde zult gij dan te rug zien, op elke poging,die gij deed voor ons geluk ! - cn uw verblijf op aarde zal dan uwe hemelzaligheid bevorderen.
Weg dan voor altijd, fchuwe huivering! gij voegt bij het aandenken aan eene zoo zalig geftorvene niet.
En gij,fterk vermogende tijd! die de rouw verflijt, en het gevoel verdooft —• uwe verzachting behoef ik niet: reden en Godsdienst doen meer, doen edeler werking dan gij vermoogt — neen al wat ik van u verg is dit: herinner mij altijd dat de dierbaare, die gij mij ontruktct, mijne eeuwige liefde verdient. I



AAN M IJ N E N
BROEDER.



Der die fchickungen lenkt heisfet den fromfteu
wunsch
Mancher feligkeic goldnes bild
Oft verwehen und ruft da labijrinth hervoï
Wq ein fterblicher gehen wil,
klopstok.



AAN MIJNÈÏ»
BROEDER.
Gij die zoo verre van de uwen gefcheiden het andere halve rond bewoont, geliefde broeder! zeg mij, gevoelt gij niets van de dioefheid die ons harte verfcheurt? - zege u eén heimelijk voorgevoel niets van het onherftelbaar verlies dat de dood u doet lijden? Bonsde uw hart dan niet heviger en angftig , toen dat hart, waar onder uw aanzijn begon , ophield te kloppen ? was uw adem niet moejelijk en bang, toen de oorzaak van uw leven de haare uitblies? zaagt ge in de daknde zon, op dien treurigen avond, geen voorfpelling dat de vreugd uws levens ten ondergang zonk? - lispelde de avondwind u geene lijkklagten vóór in het ilaphangend



'/S MIJNE KINDERLIJKE
loof uwer boomen? was uw he=
mei niet,zoo als de onze, droevig bewolkt? drukte hij niet met eene loodzwaare kracht op u neler? - Zoo deed hij ons: akelig fidderdcn wij een onbekend lijden tegen, en eene nachtlijke treurigheid bedekte de Natuur voor ons op den middag. De avond van dien zwaarmoedigen , langen , onheilfpellenden dag', was eindelijk daar, en ons voorgevoel werd waarheid ; de fchim van treurigheid werd wezen; een onheil, waarop wij nog zoo fpoedig niet gerekend hadden, trof ons - onze dierbaarc, tedere, aangebedene Moeder ftierf- en met haar al ons kinderlijk geluk, en ons huislijk vergenoegen. Als veriteenden — ftonden wij bij haar
fcrfbed wij weenden en fnikten, doch
u misten wij in dien droevigen kring.
Dag aan dag roert mij het denkbeeld dat gij zoo veel met ons vcrloort, cn het niet weet; het nog m lange niet zult weeten. Het fchip met deeze droevige maar beladen, ruischt toch reeds door de baaren naar u toe i o .Mat een fpoedige wind het brengc aan uwe



traanen;
79
boorden, op dat geen ijdele hoop , van deeze moeder nog eens weder te zien, en aan uw kinderlijk hart te drukken, uwe ziel langer vermaake - met eene vreugde die u in diepe droefheid moet verwisfelen.
O! mijn broeder! hoe zul: gij te moede zijn, als gij, na eene op nieuw gekoesterde' hoop, en met een groejend verlangen op wederzien - dien zwartverzegelden doodbrief in handen krijgt! als gij leest: ,, Zij ,, die ons het leven gaf is niet meer." Hoe zal die tijding uw hart doen bloeden! want gij bemindet deeze edele moeder zo als wij.Hoe verre van haar gefcheiden, bleef haar aanzijn u een geluk, en de naam van Moeder aan haar te fchrijven die van zoon
uit haare pen te leezen, was waare verkwikking voor uw hart — die naam was olij in de lamp van uwen ijver, en verfterking bij het zweet uwer vermoeidheid. Hoe dikwerf heeft haar beeld op de paden van uw Refouyenir vreugde gezaaid ! - Herinnering aan haare zorg voor uwe jongheid - aandenken aan haare duurzaame moedertrouw, en'



8a MIJNE KINDERL Ij K E
onvergelijkelijke waarde, met de zoete vleiende hoop van haar, na lange jaaren afzijns, nog eens weêr, aan uw van kinderliefde kloppend hart, moeder te noemen, maakte u den zwaarden arbeid ligt, de fchaduw uwer hoornen koeler, en het gezang uwer vogelen meerder drelend - doch die hoop is nu afgefneeden; aan deze zijde des grafs ziet gij
haar nimmer weer - zij is weg voor u i
en meer nog voor ons.
Gij moogt terug keeren naar uw vaderland, de plaats aanzien waar de lijdende vrouw haare laatde levensjaaren adeefde, en waar zij den adem uitblies ; maar haar vindt gij niet' weder.
Zij dierf, en gij Waart niet bij haar; gij mogt haare oogen niet duiten , en haare laatde woorden niet hooren; een zeer groot
verlies! maar ook een gewin! gij
hebt nu ook haar lijden niet gezien; uw kinderlijk hart is niet door grievend mededogen verfcheurd en haar heeft geen
hulp



TRAANEN.
81
hulp ontbroken. Lees deze bladen, zij leeren u hoe deze beminnelijke Vrouw haare laatfte Ievensjaaren leefde; hoe groot zij bleef in haar lijden, en hoe gerust, hoe juichend zij dierf; uw hart zal een edelen roem gevoelen, dat gij de Zoon van zulk eene Moeder zijt — gij zult met haar juichen dat zij is heenengegaan in vrede, en haar niet weêr terug wenfchen op de aarde , die zij moede was. — En meer nog, dan
gij in deze bladen lezen zult kan ik u
zeggen: zij heeft uwe kindertrouw in haare jongde dagen met traanen herdacht, gevoeld, en u gezegend; zij liet eene tedere groet voor u agter, en heeft zig getroost fchoon zij u aan deze zijde des grafs niet zoude wederzien vrolijk in de verwagting
van u boven de darren, waar geene zeën noch afgronden eene kwellende fcheiding meer vormen kunnen, te zullen wedervinden voor de eeuwigheid.
Het oog dan op die oorden geflagen, lieve Broeder! waar onze Moeder is, en waar zij juicht in haar lot; zij is u nu F



g2 MIJNE KINDERLIJKE TRAANEN.
zoo nabij als ons; haar voorbeeld blijft u en blijft ons nog leeren na haar verfcheiden.
Ert keert gij eens in uw vaderland weder, zet gij uwen voet op den moederlijken grond — hoe veel zult gij, in de jaaren uwer afwezendheid in ons huisgezin veranderd vinden! hoe veele treurige gedenktekens zult gij er zien van de verwoesting
des tijds! de plaats van beide dcszelfs
hoofden zult gij ledig zien, en eenzaame verlatenheid zal u omringen in onze woning.
Doch wij brengen u dan bij het ouderlijk graf, waar hunne asch lluimert in hoop; uwe traanen zullen vallen op de zerk die het verzegelt; cn, gevoelig voor 't geen de tijd u ontnam, maar de eeuwigheid zal wedergeven — knielt gij dan voor
den God uwer ouderen neder dankt
Hem voor uw geluk, en ziet met ons dien flond zonder huivering tegen, die u, verzadigd van de wereld en haare vreugde, bij deze in God ontilapenen zal doen rusten in vrede.



D E
B IJ B E L.



Ich habe funfzig jabre geleb:, und' mannichfaldge muhfeligkeiten des lebens erduldet; und nirgends mehr licht in finfternisfen, mehrftarke, mehr trost, und muth in den leiden gefunden, als beij der quelle der religion; diefes bezeage ichr auf metn gewisfen.
CSLLERT.



B IJ B E L.
Klein boek! gij zijt dierbaar aan mijn hart, Uwe eigene fchoonheid niet alleen — ook het aandenken aan eene voortreffelijke doodé geeft u voor mij eene hooge waarde: ik gevoel die met huiverenden eerbied; gij waart het handboek van mijne zalige Moeder: reeds in haare eerfle jeugd, vond zij bij u,- wars van alle verleidende ijdelheden,
haare waare vreugd en, onvoldaan met
alle wetenfchappen die haare weetgierige ziel flreelden, waart gij de bron van haare edelfte wijsheid: die milde bron deed altijd langs den weg haars levens eene beek F 3



86" MIJNE KINDERLIJKE
van zag: geluk ftroomen, waaraan haare dorfh'ge ziel zig bij vermoeidheid en kommer, zoo wel als bij vergenoeging en genot laafde , verkwikte, en kracht kreeg om voordtegaan tot aan den berg Gods, waar zij thans rust.
Klein, maar dierbaar boek.' hoe vaak waart gij in haare geheiligde hand! — in den vroegen dageraad, eer nog de zorgen des levens ontwaakten, en in den laaterf middernacht, als zij met de iluimerende wereld inflicpen; dan onttrok zij zig aan de ftrelcnde rust, en vond voor het begin, of aan het einde van eenen dag vol vermoejende huiszorgen , in u haare fterkte, haare verademing en blijdfchap.
Hoe dikwijls zat zij op die uuren, in vroegere jaaren, met u naast de wieg van haare kinderen , cn leerde uit u waare, edele, voor de eeuwigheid werkende moederliefde; cn het ontwakende kind *verd met meer dan vrouvvli,'kc, werd



TRAANEN. 87
met engelen-liefde, gedrukt aan haare Moederlijke borst.
Hoe menigen vrolijken, rustigeu nacht bezorgdet gij haar, na eenen dag van kommer en zwarigheid! hoe veele zorgen hebt gij uit haare ziel verdreven ! hoe veel onrust verbannen! hoe veele traanen des lijdens afgedroogd! hoe veele bange zugten in lofliederen herfchapen ! wanneer zij u doorbladerde , en de liefde van haaren Heiland de trouw van haaren God, de kracht van het bloed der verzoeninge op elke bladzijde zoo hartverblijdend getekend vond, en voor zig zelve geloofde: o! hoe verhelderde zig dan haar blik! hoe verlevendigde haar moed! hoe groeide haare liefde tot deugd! en zij juichte in haar lot.
Dat zelfde dierbaar boek, dat gij haar. in haare jeugd , in haar verder leven waart, bleeft gij in haare wankelende grijsheid. Haare, door ervaring en oefening



88 MIJNE KINDERLIJKE TRAANEN.
gerijpte ziel vond telkens een grooter fchat in uwe bladeren, en eiken dag, waarop zij door u niet geleerd had, rekende zij verIgoren. Uw troost, was de ftaf haarer jaaren; gebukt onder den last des tijds, en der krankheid, heftet gij haar op, en gaaft haar kragten: op haar moejelijk, haar ruw, en kronkelend pad, ook toen het ontzachlijk gebied der eeuwigheid naderde — gaaft gij haar een genoegzaamen troost ; uw licht kon de vaale fchemering van dezen vreemden oord hcrfcheppen in eenen vrolijken glans en zij vreesde niet?
Reeds vroeg leerde zij mij uwe waarde kennen; en haare ervaring haar fterven, heeft die voor mij volkomen bevestigd. Gij zult des troostvolle bijbel! handboek, van mijne zalige Moeder! gij zult ook mijn handboek zijn ; boven alle menfchlijke fchriften zal ik u eeren , en uwe lesfen , en haar voorbeeld volgende, hoop ik zoq gerust te leeven, zoo zalig te fterven als zij.



D E
H A I R X O K.



De grijsheid ü eene flerüjke kroon ; zij wordt gevonden op den weg der geregtigheid.
SALOMO.



!> E
H A I R L O K.
i^ohoone, weleer blonde hairlokl — gij
bedektet eens een zeer edelen fchedel
wiens zuivere omtrek de fchoone ziel tekende, die daar in werkte. Gij verfierdet een gelaat waarin de zagte vrouw, en de deugdzaame Christin, zig, in bevallige trekken, vereenigdc; de tijd, en de zorgen
verzilverden u reeds voor lang en gij
werd eene ficrlijke kroon op het hoofd mijner moeder! met eerbied en ontzag
voor haare wijsheid, ervaring , en geoefende deugd, zag ik u dikwijls daar op praaien; uw glans iTraalde vreugd in mijn hart, en mijne kinderliefde gloeide tederer door deeze bezield, vroeg ik u.



02 MIJNE KINDERLIJKE TRAANEN.
ter haarer gedagtenisfe, van haar af -— en nog zie ik den lieven, half afkeurenden, half bewondcrendcn glimplach waarmede
zij dien inval beantwoordde doch zij
gaf mij u, en nu, fchoonelokJ zijt gij mij
zeer lief gij zijt het eenig zinlijk
overblijffel van eene zeer dierbaare Moeder die thans in het eenzaam graf
verteert Als ik u aanzie krijg ik haar
geheel vóór mij; haare vrouwlijke zorg,
moederlijke liefde christelijke deugd —
haar vriendlijk gelaat haar lijdend geduld haar hoopcnde moed haar
ftervend leven, en juichend fterven
alles werkt op mijne ziel; ik weeg het geluk van haar voorbijgegaan en tegenwoordig leven tegen elkander, en waare liefde doet mij vrolijk zijn dat zij de aarde verliet, fchoon mij van deeze dierbaare Moeder nu niets meer overbleef dan gij
zilveren lok!
EINDE.