D E
OVERWINNING
DER
NEDERLANDERS,
B Y
C H A. T T A M;
AAN HEN VOORGESTELD OP HET EINDE DER AGTTIENDE EEUW:
LIERZANG;
DOOR
CORNELIS L O O T S.
UITGESPROKEN IN DE MAATSCHAPPY
FEL IX MERITIS,
/ -, • . . den 6ie? van Maart, £799. j\ / ,;
Te JiMSTELDAM, by PIETER JOHANNES UYLENBROEK,
MDCCXCIX,



■



GEACHTE HOORERS!
JD oor alle eeuwen heen, hebben zy, die de dichtkunst beoefenden , meestal getracht dezelve nuttig en dienstbaar te maken aan de belangen huns va* derlands.
Het bezingen van aloude heldendaden en roemwaardige bedryven , ter naarvolging voor tydgenooten en 'later nakroost; het herinneren aan den vervlogen bloei en grootheid des vaderlands , ten einde den onnadenkenden op zynen toeft and acht te doen flaan; dit was al vroeg het onderwerp der zanggodin, uif wier hand verfcheiden beroemde dichters hunne lier ontfingen ; en behoef ik u , ten bewyze hiervan, wel de namen en heldenzangen van Homerus, Virgüius, Osfian en, uit de latere tyden, die van eenen Vondel en Voltaire te noemen ; behoef ik u te herinneren , dat verfcheiden Hebreeuwfche dichtftukken , in de gewyde bladeren voorkomende , tot bereiking van dit groot oogmerk vervaardigd zynP
En inderdaad, waar deed zich ooit bekoorlyker veld dan dit voor den dichterlyken geest op, om welig in om te weiden ? Voorheengebeurde daden , moetende afmalen, gaf hy zyne verbeeldingskracht de on~ bedwongenfte vlugt, en fchilderde alles met eene zo fikfe en zwierige hand, als wellicht niet gefchikt zoude zyn geweest om zaken en gebeurtenisfen , onder het oog zyner tydgenooten voorgevallen, af te teekenen j terA Z wyl



wyl tevens het belangryke en nuttige van zynert arbeid , hem voor de deelneming van het algemeen borg was.
Aangefpoord door diergelyke overdenkingen , waagde ik het ook, als beminnaar der dichtkunst, om myne krachten aan een onderwerp van dezen aart te beproeven , en een gedenkwaardig tydjlip van Nederlands aloude» roem af te malen ; welken arbeid ik dau ook voornemens ben dit uur, myne hoorers, aan uwlieder oordeel voor te dragen.
Het zy my echter, al eer ik tot deze voordragt en ■tot eenige voorafgaande aanmerkingen deswegens overga , vergund, u, 6 leden dezer maatfchappy ! myne» oprechten dank te betuigen, voor de vereerende wyze op welke .ik, met zo vele verre boven my verheven mannen, door ulieden tot buitengewoon titulair lid dezer maatfchappy ben aangenomen, zekerlyk veelmeer met het loffelyk oogmerk om my een' nieuwen prikkel ten voortgang in het leiterfpoor te verfchajfen , dan wel om van mynen arbeid voor u eenig byzonder nut of genoegen te wachten. Zyt verzekerd dat ik deze eer op hoogen prys ftel; en ontfangt mynen dank, te meer, dewyl de toeft and des tyds uw gefchenk by my eene dubbele waarde geeft: de dichtkunst , wier beoefening myn grootst genoegen uitmaakt , uit den tempel, voor taal- en dichtkunde in flels wal opgericht, thans door de domheid byn» verdreven zynde, vind, met hare beoefenaars, dan noch eene toevlugt in deze vryplaats des goeden l'maaks, en zy, die, helaas! in Apo/loos bouwvalligen tempel door hunne kunstelooze voortbrengzelen
een



een vervelend gekras doen kooren , kunnen hier de ooren niet kwetzen.
Dan ter zake zelve. Het voor ons vaderland zo gewigtig als roemryk tydftip van den oorlog, gevoerd tegen den her fielden koning van Engeland Karei de 2de, geëindigd met de Bredafche vrede van den jare 1667, en -wel inzonderheid de bekende overwinning op de ri-ieren van Chat tam en Rochester, aan het einde van dien oorlog, door de Nederlanders behaald, kwam my in den tegenwoordigen toe/land onzes vaderlands met zulke wel nu vreemde doch tevens fchoone kleuren voor de oogen, dat ik, hoe zeer deze roemruchtige overwinning, door verhevener vernuften dan het myne, voorlang bezongen is , niet konde nalaten , myn dichtvermogen aan dit onderwerp te beproeven ; doch hierin verfchillende van anderen , dat ik deze grootfche gebeurtenis vooral fchetze in verband met , of liever in tegenoverfielling van , degefteldheid onzes vaderlands in den tegenwoordigen tyd, waarom ik myne befchouwing dezen tytel geve :
De overwinning der Nederlanders, by Chartam; aan hen voorgefteld op het einde der agttiende eeuw.
Ten einde myne voordragt by u in zodanig een licht te plaatzen , als door my verlangd word, zy het my vergund, uwen aandacht vooraf op twee zaken te bepalen.
De eerste is , dat, hoe zeer ik behoore overtuigd te zyn van uwer aller ervarenis in de gefchiedenis onzes lands , ik het echter niet geheel onnoodig keur , de geA 3 beur-



beurtenis, welke ik wilde bezingen, en derzelver' om~-> ft eindigheden , door eenige losfe trekken, aan uw geheugen te herinneren.
Karei de tweede, uit den huize Stuart, als banneling irit het ryk zyns vaders , hier te lande, zo veel mooglyk was, het gulhartigst onthaal genoten hebbende,was, na zyne herftelling op den Britfchen troon, ondankbaar genoeg om dezen ftaat den oorlog aan te doen, onder anderen gedreven door de begeerte om de regeering onzes lands, welke ten dien tyde voornamentlyk in handen van den penfionaris Jan de Wit was berustende , omver re te werpen , en den prins van Oranje Willem de 3de', neef van den Engelfchen koning , in de waardigheden zyner voorvaderen te herftellen. Behalve dat de koning zyne eigen magt te water in 't werk ftelde, hitfte hy noch den bisfehop van Munfter aan om Nederland van de landzyde aan te vallen, doch welke bisfehop fpoedig door de kracht der wapenen tot dé vrede gedwongen wierd.
De vyandelykheden wierden , na de gewoonte der Engelfchen, door hen zonder waarfchouwing , op de kust van Guiné, door het wegnemen der bezittingen onzer West- Jndifche maatfchappy, begonnen; dan van welke euveldaad de admiraal De Ruiter, met allen fpoed derwaarts gezeild, eene edele wraak nam; alles weer heroverende wat door den vyand overweldigd was, en door zyne zeeghaftige komst in het vaderland het morren ftillende dat door de vrinden van Engeland onder het gemeen , over den eerflen ongelukkigen zeetogt onder den admiraal Opdam voorgevallen , verwekt was.
Ne-



Nederland , of om juister te fpreken , de party' van De Wit , zag zich in naam geflerkt door het bondgenootfchap met Frankryk, onder het bejiuur van den heerszuchtigen en listigen Lodewyk de i4de, een vorst, mens bedoelingen] alleen daarheen firekten i om de beste gedeelten van Europd zich te onderwer* fen s die niets liever zag dan dat Engeland en Nederland zich onderling vernielden , ten einde hy de handen des te ruimer zoude hebben, om zyne heerszuchtige oogmerken op de Spaanfche Nederlanden te kunnen uitvoeren, en die zich daarom viel wachtede ons vaderland dien beloofden byfland te geven , waardoor het in flaat zoude geweest zyn op eens den oorlog roemryk te doen eindigen. Het was in dezen oorlog > en wel toen , na het leveren van de verfchrikkelykfte zee/lagen 3 reeds de vredeonderhandelingen te Breda begonnen waren, dat de flaten , ondanks de aanzoeken van Karei de 2^e om eenen flilftand van wapenen, en in weérwil van den raad des Franfchen konings, om hunne vloot niet uit te zenden, als vrye en onaf hangkelyke lieden, die zich noch van vyanden, noch van bondgenooten, de wet lieten voorfchryven > befloten hunne fcheepsmagt, onder het gebied van den ónfterfelyken Michiel Adriaansz de Ruiter, en den ruwaard van Putten Kornclis de Wit, niet alleen zee te doen kiezen maar zelfs den vlootvoogd te gelasten , om de Engelfche kusten te beftoken , de rivieren op te zeilen , en de zich daar veilig wanende Engelfche oorlogfchepen aan te tasten , te veroveren of te verwoesten.
Dit bevel wierd dan, ook door de medewerking en A 4 , het



het beleid van den luitenant - admiraal Van Gent zo naauwkeurig en heldhaftig uitgevoerd, dat de fterkte Sheernes , of Charnesfe, ingenomen en geflecht wierd , en dat, ondanks de yzeren keten over de rivier van Chattam gefpannen, en de geduchte fterkten , aan wederzyden geplaatst, de grootfte Engelfche oorlogfchepen, (waaronder, behalve de royale Charles . van 100 /lukken , welk fchip veroverd en naar Neerland wierd gefleept, 'er noch drie waren, die admiraalsvlaggen voerden,~) genomen of verbrand wierden, en wel in het gezigt des Engelfchen konings en des ! er togen van ITork aan het hoofd zyns legers , Jerwyl de Nederlanders in het vervolg de rivier van Londen en die flad zelve met een gedeelte hunner vloot zo lang benaauwden en het gebied op de zee oefenden, totdat eindejyk de Engelfchen op den §il?"> van Hooimaand des zeiven /aars 1667 genoodzaakt waren, de vrede, op de door de ftaten voorgeftagen en alleszins billyke gronden , te Breda te fluiten.
Dit acht ik genoeg tot herinnering der gefchiedenis welke ik bezing, en ga dus over tot myne tweede aanmerking welke deze is :
Niets anders dan genoegen kan het baren, niets anders dan bevorderend voor den bloei van letterkundige en kunstkweekende maatfchappy en kan het zyn , dat -in de meeste der zeken , en ook in deze, de wet verbied om, onder andere gefchillen, de flaatkundige op hei fpreekgefloelte te brengen.



De afzigtelyke tweedragt, welke federt zo vele jaren vrinden tegen vrinden, en bloedverwandten tegen bloedverwandten , dolzinnig aanhitfle, word billyk , met alle die verachting welke zy verdient, als een. verpestend ondier , buiten de vreedzame woningen der wetenfchappen geworpen.
En wie zoude dan, voor een genoot[chap als dit, zelfs den fchyn willen hebben, als of hy onvoorzigtig genoeg ware om voor het door hem gehate monster den toegang te ontfluiten ? neen , het is uit hoofde van deze bedenking, dat ik meene , de volgende aanmerkingen niet in den wind te zullen firooijen.
Hy kan, myns oordeels, niet gezegd worden partydig over ftaatsgcfchillen te fpreken , die algemeen bekende en geloofd wordende gefchiedkundige waarheden voorfielt, om het even, by voorbeeld, of zy de afzetting of herfielling eens fladhouders, de lotgevallen van eenen Barneveld en de beide De Witten , of die van Maurits en Frifo, de overwinning by Nieuwpoort of by Chattam , betreffen. Hy kan dus even weinig gezegd worden partydig te handelen , die zegt: In den jare l66? was onze zeemagt, en gevolglyk ons aanzien , tot zulk eene hoogte geklommen, dat wy ons aan geen vorst der aarde behoefden te bekreunen, en nu is deze magt zo gering, dat wy zonder de hulp eens bondgenoots, myns inziens, waarfcliynlyk zouden moeten vergaan.
Dit toch, helaas! zyn waarheden waaraan niemant, welke party hy ook toegedaan zy, behoudens hy zyn gezond verftand bczitte en bezige, kan twyfelen, en deze rondborstigheid der oude Nederlanders A 5 in



in het gevoelen en openlyk erkennen hunner onheilen m nederlagen , in tegenoverftelling der Engelfchen, die, ge/lagen zynde, dit door het geven van vrolyke feesten ontveinsden, terwyl hun dichter Dryden valfche triomfzangen vervaardigde, was oorzaak van dat fpoedig herflel onzer vloten, en het flrajfen van, misdadige fcheepsvoogden , ten einde men het geleden leed dubbel op den vyand mogt verhalen. Het verval des /laats onbewimpeld voor te /lellen is dus niet party dig noch flrafbaar , neen, het is alleszins nuttig en lofwaardig.
Maar hy handelt naar myne gedachten partydig , die de oorzaken van dit verval recht ft'reeks aan dezen of genen regeeringsvorm onzes lands , of aan omwentelingen en tegenomwentelingen, aan Engelfche of Franfche vrindfehap , of wat meer van dien aart is, toefchryft j hy komt hierdoor in betogen en gevolgtrekkingen , die aan erkenning en ontkenning, en dus aan twistingen en vyandigheden onderhevig zyn.
Ik vergroot deze aanmerking noch hiermede, dat het woord vryheid insgelyks aan deze uitlegging onderhevig is. De tegenwoordige burgerlyke vryheid meerder of minder te willen doen voorkomen, dan in de vorige ftadhouderlyke en ftadhouderlooze tyden, zoude, myns erachtens, misfehien lier zo onvoegelyk als nutteloos zyn, aangezien daaromtrent de gevoelens zo zeer zyn verfchillende; maar het vergelyken van de tegenwoordige flaatkundige vryheid onzes lands, waaronder ik ook die des koophandels brenge , met die onder het bef uur van De Wit in den tyd door my ledoeld, is weder niets -meerder dan het voorfel-



'feilen van twee gefchiedkundige waarheden , aan geen weêrfpraak onderworpen; elk weet toch , hoe vry in dien tyd, te midden des oorlogs, de vlag der Nederlander en over alle zeeën wapperde; en hy ,die beweer en wilde dat deze vryheid en de vryheid des koophandels nu even groot is , of eigent lyk zelfs dat wy ftaatkundig vry zyn, wage zich onder Bataaffche vlag op de zeeën, en hy zal noch in het gezigt zyner ft randen van zyne misvatting overtuigd worden.
Waanneer ik, myne hoorers! dus fpreken zal van vry of niet vry te zyn, word alleen deze onbetwistbare gefleltenis onzer ftaatkundige vryheid , en die des koophandels , geenszins die der burgerlyke vryheid, door my bedoeld.
Noch komt by dit alles, naar myn oordeel, wel degelyk in aanmerking, in welk eene gedaante men zyne gedachte aangaande den toefland des lands voorfielt, te weten of men dit betogender wyze, dan wel dichtmatig tracht te doen; in het eerfle geval fielt men de zaak in een zo juist en naauwkeurig licht voor, als waarin men wil dat dezelve door anderen befchouwd zal worden, en men tracht door de voldingend fte bewyzen zyne hoorers of lezers tot zyne byzondere denkwyze over te halen ; in het andere geval tracht men meerder zyne aandoeningen over eene zaak door de best mooglyke middelen aan anderen voor tè feilen, en hen die te doen gevoelen, om het even of deze aandoeningen gepast of te verre gedreven zyn ; en zonder het bepaald oogmerk om de begrippen en denkwyze van anderen om tekecren , waartoe ook m 't «/gemeen, zo ik gelove, de dichtkunstweiniggefchikt is: A 6 Ho»



Hoe zeer de gefchiedenls, door my bezongen, geen bygevoegde fi'eraden noodig heeft, en door zichzelve belangryk genoeg is , heb ik echter misfchien my noch eenige weinige vryheden veroorloofd, welke gy my vergeven zult, fchoon ik dezelve niet als dichterlyke vryheden durf opgeven voor en aleer gy beflist hebt, of myn arbeid , waarvoor ik thans uwen aandacht, en , tia den afloop , uwe aanmerkingen , verzoek / den eernaam van dicht ft uk waardig zy.



F
.I_<<cn vloed van tranen rolt hém bigglend langs de kaken, Die 't eerbiedwaardig dak, op d'ouderlyken grond, Waar zyne kindsheid fpeelde en zich beveiligd vond,
En fchuldloos, buiten zorg, de zoetfte vreugd mogt fmaken,. Hém, die 't geliefkoosde erf, het heiligste oord der aard', Zyn teergevoelig hart meer dan een waereld waard',
Verwoest, en wreed verdelgd, ziet als een' vuurpoel gloeijen: Hy ftaart, van rouw verlteend, den hemel roerloos aan,
Of ftamelt, daar de fmart zyn rede fchynt te boeijen, De vreugd, weleer gefmaakt, voor eeuwig nu vergaan:
Ar Zo



Zo laat ik, droef te moê, het hoofd van weedom hangen, Als ik, myn vaderland', uw' ouden roem herdenk, Teen volk by volk, gedwee, gehoorzaamde aan uw' wenk,
Uw* oorlogsdonder vreesde, en fmeckte uw gunst te erlangen;. Toen 't windenheir, uw vlag ontrollende op den vloed, Van pool tot pool alom gewaagde van uw' moed;
Als ik u thans aanfehouw, gefehokt, van een gereten, Door hem, die voor u beefde; u fchandlyk zie verneerd,
Uw' roem in 't ftof vertrapt, uw kroon ter aard' gefmeten. Ja uit der volken rol welhaast uw' naam geweerd.
De Trompen zyn niet meer, die, aan uw'' roem verbonden,, En pleitend voor uw recht op 't ruime pekelveld, D' onovertuigbren Brit bedwongen door geweld i
Het zwygcnd ftof floot lang die vreeslelyke monden. Geen Ruiters voeren meer, langs 't hobblig waterfpoor, Uw nooitgeftreken vlag de gantfche waereld door;
Een zwarte rouw vervangt uw witte feestgewaden:
Zo treurt een weduw, die haar' gade en kroost befchrcit,.
En eenzaam en bedrukt zich ziet van hen verfmaden, Door wie ze als blydc bruid eens wierd ten dans geleid...
6: Waar-



ó! Waarom moet myn geest naar vroeger eeuwen zweven Dan die, waarin ik 't lot myns vaderlands aanfehouw! Aan 't kille beergeftarnt' klaagt hy van nacht noch koti,
Die nooit de lente fmaakte in Tempes vruchtbre dreven; Maar neen, verbeelding! 'k volg uw' vaart, hoe Heil en vlug: Uw hand gelei' naar de eeuw der glori my te rug.
Met huivring cn ontzag betreed ik de achtbre zalen, Waar Neêrlands wyze raad, eerwaardig faam vergaörd,
JJet lot der volken durft door 't kloekst befiuit bepalen, Waarop 't verbaasde Euroop' met llillen aandacht Haart.
Gy, die haar tempels wyd, die de aard' fchicr is onttogen, Gy, die van vryheid droomt, en zucht in flaverny! Bloost op der vadren graf: zy waren vry, niet gy!
Hun hals heeft zich voor 't juk van Brit noch Gal gebogen. En gy, die roemt op liefde en zucht voor 't vaderland ï Leert hoe die liefde in 't hart van vrye helden brand:
Aanfchouwt hunn' eedlen toorn, gefard door 's vyands boosheid; Ziet goden in den raad, ziet meestere op de zee,
Bedwingers van geweld, en ftrafl'ers van trouwloosheid, Sefchermers van bet recht, en fchenkers van de wei.
A 2 Wie



Wie durft, 6 Karei! u dolzinnig aan te fpooren, Dat gy dien leeuwenftoet in zynen ilaap ontrust? Schept dan de ontzinde Brit in 't ftryden eeuwig lust,
Al moet zyn blinkend ftrand in zwaveldampen fmooren? Het volk, als kind geducht voor Spanjes oorlogsmagt, Zal, jongling zyndc, u ilraks verdelgen door zyn kracht.
Welhaast vervloekt ge, ö vorst! uw radelooze woede, Wanneer uw drift, om de aard' te kluistren aan uw wet,
Uw zucht voor Nasfauws Stam en de eer van uwen bloede, Met Englands rookend bloed de noorder golven fmet.
Wie daagt met fnellen fpoed, als de eerfte morgenftralen, Van 't Afrikaanfche ftrand, tot Neêrlands glori op? Wie voert 's lands eer door 't zout al wapprend van den top,
En heeft der Britten trots het hoofd doen onderhalen? De Ruiter wend de kiel naar 't hopend vaderland, Daar hy de vrees verjaagt, de muitzucht legt aan band.
Zo ryst een donderbui in zwoele zomerluchten, Met ftatelyke pracht, ontzaglyk aan den trans;
En, daar zy voor haar komst de dampen heen doet vlugten, Verkwikt zy de aarde, enfehenkt eik plantje een'nieuwen glans.
Geen



Geen tong zingt ooit naar eisch den grootfchen lof der heiden, Die, moedig, aan de zy' van Neêrlands watervoogd, Daar .hy den ftandaart voert waarop elk fcheepling oogt,
Met donderend geluid 's lands roem en grootheid melden, Die, wys in d'arm der zege, en in den rampfpoed groot, Steeds denken aan 's lands heil, nooit aan gevaar noch dood:
Zy-ftaan, al jaagt de zee geen wit befchuimde golven, . Maar wolken ftuivend vuur, omhoog naar 't ruim der lucht;
Zy ftaan, fchoon alles ligt in rook en fmook bedolven,
En dreunt, en fcheurt, en kraakt, van't fchorrekrygsgerucht.
Zoek, England! zoek de vrede. Al bied geen hoofd der Gallen, Al bied geen bondgenoot ons byftand in 't gevaar, Schoon Munfters mytervoogd zich tegen ons verklaar',
't Is tyd, laat in Breda uw' ydlen hoogmoed vallen. . Gy wilt niet, trotfche Brit! welaan, leer, tot uw üraf, .Dat Neerland niet vergeefs De Ruiter 't leven gaf;
Dat twee De Witten 't licht wierd op deez' grond befchoren; Leer hoe dit broederpaar van vryheidsliefde brand,
Daar de een zich in 's lands raad tot uw verderf doet hooren, En de andre eerlang de dood voert op uw fiddrend ftrand.
A 9 Gelyk



Gelyk een fiere leeuw, verrast door net en ftrikken, En in zyn' vaart gefluit, met aangefarden moed, Door 't ysfelykst gebrul het woud weergalmen doet,
En blikfems fchiet, en dreigt met felontftoken blikken; En, daar hy net en koord verfcheurt door zyn geweld, Naar zyn' verlangden prooi vervroeder heencnfnelt,
Zich vreeslyk op hem wreekt van d'angst en doodsgevaren: Zo vliegt 's lands vloot, een wyl door 's winters magt geboeid,
Daar 't zeil blinkt in den top, door 't ruim der noorder baren, Terwyl der helden hart van drift naar 't flryden gloeit.
Maar even als 't gediert' van doodlche vrees befprongen, Wanneer de vorst des wouds door 't veld vernielend zweeft, Zich yllings naar fpelonk en duister hol begeeft,
En fchuil houd, door de zorg tot lyfsbehoud gedrongen: Zo bied zich aan 's lands magt, wat zeeën zy ook bouwt, Geen kiel, die de eer der vlag van England ftaande houd.
Waar was uw zeevoogdy, ö Britten! toen gebleven?
Waar was uw trotfche vloot, die klem gaf aan dat recht?
Was zy door fchrik alreê ter fchuilplaats ingedreven? Ook daar heeft Neèrlands leeuw haar veiligheid ontzegd.
Da



De Ruiter! welk een drift heeft thans uw ziel bewogen?
Word uw gevoelig hart tot wraakzucht aangefpoord?
Tot wraakzucht ? ja! maar wraak, die 't vaderland behoort. Ter Schcllings treurig lot perst u een' traan uit de oogen.
De moord van 't fchu'dloos volk, dat weerloos wierd verrast,
Wreekt ge op den dader zelv', gclyk het helden past. De Theems beeft voor uw komst, de fchrik beroert zyn golven.
De roem der Britfche magt, 't fieraad diens flrooms weleer, Vcrfchuilt zich, als 't gebroed der hongrige avondwolven,
Wanneer de vorst des daags de fcheemring gaat te keer.
Reeds vlied de bruine nacht van 's hemels hooge transfen, • De.laatfie ftar verbleekt voor 't gloeijend morgenrood, Het alverblydend licht ryst uit der watren fchoot,
En groet het zwellend zeil der vloot met dc eerste glansfen. De veldling aan den Theems, in d' ochtend vroeg ontwaakt, Ziet bevend Neèrlands vlag, die flout de kust genaakt.
Straks holt de blecke fchrik door de omgelegen ftreken; Het fiddrend Londen denkt aan zynen jongften gloed,
En 't dartel hofgezin, van doodfehen angst bezweken, Vloekt gillend hem, wiens trots het krygsvuur blaken doet.
Cf-



Gclyk de aloude Ryn, ten bergtop afgefchoten, Als hy by 't woön der koude, in 't laaggelegen land, Een' vasten berg van ys vind tegen zich gekant,
Een wyl het bruisfchend hoofd fchynt in zyn' vaart te ftooten; Maar, daar hem eigen kracht en 't heir der winden ftyft, 't Weerbarstig ys verfirooit, en voor zich hcenendryft,
En ftroomt zecghaftig voort, en brengt het al ten onder: Zo vliegt De Ruiter los op all' wat hinder baart.
Het wccrzyds ftrand beftookt hem vruchtloos met zyn' donder, Zelfs de yzren keten barst voor 'shelds geduchten vaart.
Wat wilt ge, aloudheid! noch Alcides roem verkonden ,
Hy, die dbn helhond boeide, en zeven monden floot?
De Ruiter tart niet min' de kaken van den dood, Den helfchen gloed van meer dan tienmaal zeven monden. ■ • Charncsfe, fchoon 't de dood uit zynen gorgel braakt,
Neigt fiddrend reeds ten val, daar 't op zyn grondvest kraakt. Triomf! der Maten vlag waait golvend op zyn muren.
6 Karei! voor uw oog gaat thans uw luister fchuil: Vol magteloozen fpyt, moet gy dien hoon verduren:
Gy hebt den leeuw gefard, en beeft nu voor zyn' muil.
Trouw-



Tïouwlooze ondankbre vorst! noch meer hebt gy te duchten r Wat fchouwfpel dreigt uw oog, en al uw' trotfchen ftoet! De waterleeuw heeft nóch zyn' wraaklust niet geboet:
Niets kan zyn' feilen klaauw en fcherpen tand ontvlugten. De Ruiter fnelt, in fpyt van vuur en klip en ftrand, Uw ftroomen op, en boort in 't hart van Engeland.
God zelf befchenkt den held met de afgefmeckte winden. Ontzaglyk is zyn komst: hem dekt een wolk van vuur: ■
Zyn kiel is de Etna zelve in 't dondren en 't verflinden, En de uitgeworpen gloed verbryzelt wal en muur.
Die gloed blaakt Englands eer in 't oog van alle volken: Het vreeslyk krygsgevaart', de fchrik van d'oceaan, Staat reeds in lichten brand, of is in asch vergaan,
Of barst van een, en vliegt al dondrend naar de wolken: Vier hoofden van de vloot der Britten zien met fchand' Hun vlaggen neêrgefcheurd, hun kielen overmand:
't Ontzaglyk zeegedrocht met honderd koopren monden, Dat, trotsch op Kareis naam, de vloeden heeft beroerd
Ziet zyn' alouden roem gefchandvlekt en gcfchonden, En word door Neèrlands volk al fchimpend meegevoerd.
Grvp,



Gryp, Dryden! gryp de lier, gefnaard om laf te vieijcn; Zing, kruipend voor uw' vorst, gelyk gy eenmaal deed, De glori van zyn volk, daar 't felle flachting leed; Zing thans: 16 triomf! tree voort aan 't hoofd der rcijen. Maar neen ! op 't zien der vloot, vergaan in d'ergften brand, Glipt taks de valfche lier u uit de ontftclde hand: Uw neerlaag is te groot, en kan geen glimp gedoogen.
Wel, leer van Neerland nu hoe 't zich in ramp gedraagt* Dan kunt ge ook in de zege als wy weer 't hoofd verhoogen, Wanneer zy van 't gelaat de droeve rimpels vaagt.
Reeds verwt het vreeslyk vuur, van Chattam opgerezen,
Door 't fiddrend Engeland van oord tot oord de lucht;
Verwarring heerscht alom; elk beeft, elk fchrcit, elk vlugt: Waar de een zich veilig acht,fchynt de andre 't ergst te vreezen,
Hier bergt een gaê zyn gade cn kroost, hem alles waard';
Gints delft men 't dierbaar goud met zorg in 't hart der aard'. Maar Neèrlands watervoogd, hoe vreeslyk op de baren ,
Hoe gretig hy den fchrik ook jage in 's vorsten hart, Beftookt geen fchuidloos volk, geen wecrelooze fcharen; ■
Het leed, hen toegebragt, flaat zyne ziel met fmart.
Ge-



Genoeg, hy heeft den ftaf van de oppermagt der vloeden Aan Kareis vuist ontrukt, en bied elk de open zee; Geen vyand roert zich meer; de fchrik maakt hem gedwee;
En zyn geknotte magt verbied hem wraak te voeden, 'sLands vloot kiest weêr het ruim,en flechts 't gcringfre deel Houd Londen fel benaauwd, en fluit den Theems de keel.
De Ruiter klieft de zee in rust met zyne helden. Zo dryft by winternacht, wanneer in 't gure noord
Een doodfche fh'lte heerscht in ftroomen en in velden, De nachtvorstin alleen met haar gefpelen voort.
Zo komt een zwanendrift, met zilverblanke pluimen, En opgeheven hals, het merk van cedlen trots, D'alouden Rynftroom af door 't zagte golfgeklots,
En doet, vóór hare borst, het kabblend ftroomnat fchuimen; Zy domplen zich in 't mcif, of flaan de wieken uit, En jyzen boven 't vocht, daar niets hun blydfchap fhiit.
's Lands vloot kruist, wyd en zyd, al fpeiend door de baren, Die Albion weleer behcerschte als zyn gebied;
Ja langs zyn krytgebergt' doen Ruiters heldenfcharen Alom den weergalm flaan van 't vrolyk zegelied.
Msa



Men juigche! ons past de vreugd, hêldhafte vlotelingen!
Het Britfche luipaard viel; zyn zeeroem is verdoofd:
Met ingetrokken ftaart en nederhangend hoofd Droop hy daar fchandlyk heen, wiens magt het all'zou dwingen.
Triomf! thans is de zee van fnood gefpuis gevaagd!
Triomf! de handel lecv'! de Britten zyn verjaagd. Gy, visfcher! werp uw wand in vrede op Englands kusten!
Gy, zeeliên! ftevént vry naar uw verlangde ftrcek! Geen vyand zal u meer in uwen togt ontrusten:
Triomf! de zee is vry! triomf! de Brit bezweek 1
Het nedrig Nederland verhef: zyn lage duinen
Nu vrolyk uit den vloed, terwyl het fpottend lagcht Met de opgeworpen goon der zee en hunne magt,
Die hun vermorzeld ryk bewëenen op zyn puinen.
Zelfs Idaas oud gebergt', dat dichte bosfehen kweekt, En zyn' beladen top door 't ruim der wolken ftcckt, Was minder rocmenswaard' dan Neèrlands oeverzanden;
En de Alpen, nooit van fneeuw en gïinstrend ys ontbloot, Staan niet zo fchoon en grootsch als Batoos vrve ftranden, Omringd door 't blinkend wit van haar zceghafte vloot.
Zwyg



Zwygi vreemdling! voegt het u den Batavier te trotfcn, U, die naar vorsten hoort, en voor hun wenken beeft? Zie helden, die, fchoon elk hen in den nood begeeft,
Gevoelloos zyn voor fchrik, gelyk onwrikbre rotzen. 't Zegt weinig dat de magt van Karei hen beflookt, Dat, voor zyn goud, alom 't verraad door Neerland fpooktj
Een bondgenoot in fchyn poog' zelfs hunn' vaart te fluiten: Dit volk, dat vry wil zyn, en niemants toorn ontziet,
Durft tot zyn eigen heil het floutst ontwerp befluiten, En kreunt zich aan den raad van valfche vreemden nier.
Ja, gy, heerszuchtig hoofd van 't fchandlykst hof der aarde, Die zelf den feilen brand van 't krygsvuur hebt gefticht! Gy, lelievorst! die ons uw' byfland waart verpligt,
Maar, trouwloos, nooit uw vloot met Neèrlands vloten paarde! Gy, die verlangend zaagt, door vuige drift bezield, Dat Batavier, dat Brit, wierd door elkaêr vernield!
Aanfehouw de zege, in fpyt van u, door ons bevochten. Zie Karei, daar zyn wiek en flagpen weerloos hangt,
Zie hem, die, afgeflreên in grootfche watertogten, Van ons thans in Breda de wet der vrede ontfangt.
Reeds



Reeds doet der maagden zang het ruim der lucht weergalmen i Triomf! De Ruiter leev'! zyn vuist bedwong den Brit! Men roem' beleid en moed! vlecht kranfcn voor De Wit!
Van Gent! uw fchedel pronk' met groenende eercpalmen! Treed aan, ö heldcnrei! een tedre maagdenhand Ontgespt u 't harrenas, in 't dankbaar vaderland.
Legt af uw heldenftaal, Bataaffche jongelingen !
De zagtc vredeolyf praalt fchoon naast d'ecrlauwricr.
Treed aan, ó heldenrei! geef ons- uw ftalen klingen, En dat dces hand uw kruin met heilig ccrloof fier'.
Wel hem, die 't licht ontfing in Batoos vrye velden! Stak Delos 't hoofd omhoog uit haren waterplas, Toen Febus op dien grond het licht befchorcn was;
Rys, Neerland! rys omhoog! gy zyt de wieg der helden! Uw vadren, hoe vol zorg in 't mocilyk ftaatsbeftuur, Gaan met uw vloten fcheep, en tarten 's vyands vuur.
Rys, Neerland! rys omhoog! wie zoiv uw kroon doen vallen] Gelukkig hy, die 't licht op uwen grond aanfehouwt!
Geen muur van eeuwig naai, geen dubbel koopren wallen, Zyn vaster dan uw Haat, door deugd cn moed gebouwd.
De



De nyvre handelaar, wien thans geen zorg doet fchroomen, '
Zend kielen wyd en zyd, zo verr' men landen kent.
't Verzengde volk, dat zucht aan 's aardryks uiterste end' In groeven, doet gedwee het goud naar Neerland flroomen.
De welvaart zweeft door 't land, en, dankbaar van gemoed,
Geniet de Batavier een' ruimen overvloed: Hy ftyft, daar alles bloeit, 's lands fchatkist onbedwongen-.
De blyde landjeugd fpeelt al dartiend by het vee-, 't Misnoegen is met kracht 'den gorgel tocgewrongen,
En Neêriand toont aan elk het paradys der vref.
Gelyk een reiziger, die, moê van om tc dwalen, Zich aan een koele vliet, die bogtig zeewaart ftroomt, Genoeglyk vlyt ter rust, in fchaduw van 't geboomt',
En, fluimrend, in den droom zich 't zoet geluk ziet malen, i Doch vreeslyk word gewekt door 't gieren van d'orkaan, E>ie, Itormend door het bosch,'t geboomt' dreigt neer te flaan,
Terwyl de donder de aard' doet dreunen van zyn flagen, Het blaauwe blikfemvuur de zwarte wolken fcheurt,
Een zee van water ruischt in dichte regenvlagen,
En 't eertyds lagchend veld nu woest en eenzaam treurt:
Zo



Zo vind ik eensflags my met donkrc nacht omgeven: Verbeelding! gy verlaat me: ik zink in 't duister neèr: De glori, 't feestgejuigch, de helden zyn niet meer!
De zoetfte droom vlood weg, de Quimring is verdreven, 'k Ontwaak in 't bang Europe, ontvlamd aan allen kant; 'k Ontwaak in 't fel gefchokt, geteisterd Nederland!
Ik zie der helden kroost, bevryd van juk en boeijen, Maar weerloos en verflapt, aan allen aanval bloot,
Ik zie het als een kind ftuiptrekkend zich vermoeijen, En worstlcn, zonder kracht, in de armen van den dood.
Zoek, van 't verblyf der nacht, in fneeuw en ys bedolven, Tot aan de middagkust, door 't zonnevuur verbrand, Van 't oord, waar de ochtend ryst, tot aan het avondland,
Geen vlag des Bataviers waait meer op 't ruim der golven. Verre af, wierd zy met fchandc en diepen fmaad verneêfd; Hier viel ze , alleen door moed,ontbloot van magt, verweerd:
De hoofden onzer vloot, voor de overmagt bezweken, Zien woedend hunn' ftandaart in 's vyands trotfche hand,
En haken vruchteloos naar 't uur om zich te wreken. Zo brult een fiere leeuw, door fterk geweld vermand.
Geen



Geen vlootling brand nu meer, van cngedu'd bezeten, Dat hem de wind alleen den weg ter zee ontiluit'; Het is des vyands vuist die zyne gangen fluit,
En Neèrlands kusten klemt als in eene yzren keten.
't Hangt van dien vyand af, die 't zeeruim wetten fielt, Dat flcchts eene enkle kiel ter haven binnenfnelt.
6 Eer! ö vaderland! 6 kroon, ons hoofd ontnomen!
Aan 't oord, waar Neèrland vaak zyn helden flryden zag,
Aan 't onbefchermde ftrand, waarop myn tranen ftroomen, Lees ik 's volks fmaad alom, in 's vyands trotfche vlag.
En noch, ö Neèrland! juigcht ge, in armoö neèrgezonken: Voegt dan aan 't ongeluk het lagchend feestgebaar? Past hem de trotsheid ooit, die kermt in 't bangst gevaar?
Waarom a's in triomf dan met uw vlag te pronken? Wat baat het dat gy die op fpits en trans verhoogt, Daar zy op d'oceaan niet langer word gedoogd!
Verhef uw vlaggen dan als ze op de fcheepskampanje Van 't onverwonnen hoofd, dat uwe vloot gebied,
Weèr Avappren langs de zee, in 't aanzien van Brittanje, Maar toon uwe ongevreesde ontfierdc wimpels niet.
Ver-



Verheel uw leed niet meer: 't is bloot voor alle volken;
Maar, viel uw roem in de asch, bezweekt gy in den gloed,
Welaan, verrys met glans, gelyk de Feniks doet: Herneem uw' ouden rang: fïyg weder naar de wolken.
Wat baat het luid gelagch, als 't hart inwendig fchreit ?
Door feesten, praal, noch pracht, ziet ge u't geluk bereid. Verwerp dien dwazen tooi: hy voegt niet aan uw leden.
Herneem 't eerwaardig kleed, der vadren achtbren dosch, 't Gewaad van moed en trouw, van deugd en reine zeden,
En 't nederig ontzag voor de eer des hoogen Gods.
Verheven Majesteit! oneindig eeuwig Wezen!
Wiens arm 't heelal omvaêmt! gy, wiens ontzaglyk oog De volken met één' wenk voert uit het ftof omhoog,
Of ncderftort in 't niet, waaruit zy eens verrezen! ö Vader van dit volk! gy, met zyn jeugd begaan, Toen ze als een wagglend rysje aan ftormen bloot moest ftaan,
Behoed, behoed den boom, gekweekt door uwe handen! Zyn hooge en breede kruin, die, fierelyk en grootsch,
Weldadig fehaduw gaf aan de omgelegen landen, Staat bladerloos en dor, en fchynt het beeld des doods.
"Gy



Gy dryft de gouden zon langs de eensgebaande fpooren Met rusteloozen vaart door 't ruim gewelf der lucht; Dien gloed verbergt ge een wyl; het aardryk krimpt en zucht
Gy fchenkt dien glans ons weêr; de lente is ftraks herboren. Uw liefde, ó* God! die zon, die alles houd in ftand, Bcfchyn' het doodsch Euroop'! befchyne ons vaderland!
Zy kweeke uit d'ouden tronk weêr groene en frisfche loten! Verwarmend droog' zy de aard' van tranen en van bloed!
Haast zien we uit haren fchoot het bly geluk ontfproten! De bloedroode oorlogsvlam bezwyk' voor heldrer gloed!
Hier ligt der vadren asch, hier rust het koud gebeente
Van helden, kleen voor u, en groot voor Neèrlands ftaat;
Hun ftem, hun ftreng verwyt om onze elende en fmaad Dringt vreeslyk in ons oor door 't marmren grafgelïeente!
6, Sla op hunnen kreet! fla op ons fmeeken acht!
Bewaar ons voor den vloek van later nagedacht! Laat vryheid, welvaart, vrede, en eendragt by ons wonen!
Dat Neèrlands volk zich nooit voor eenig volk verneêr', Zyn' haat aan juk en boei en vreemden dwang blyv' toonen,
Maar met te meer ontzag, ö God! uw wetten eer'!