A M S T E L S
DRIEDAAGS
TREURTONEEL.
39, 3° en 31 Mey 1787.



VERKLAARING
DER TEGENOVERSTAANDE
P L A AT.
D e tyd leerd alles, daar hy de Ondermaanfche dingen, Geftaag voor oogen field in haar Verwisfelingen.
'T blykt door den tyd al wa't bevorens is gcfchicd;
Gelyk ons oog in 't nevemjlaande voorbeeld ziet. De tyd is bezig om Tafreelm op te hangen; Van't gruwzaam phinderwerk, hier' eertyds aangevangen.
De nïd had gaarne al die gruw/en toegedekt,
Waarom ze, of 't mooglyk waar, een kleed er over trekt; Maar zuivre waarheid, blanke waarheid, dryft toch booven , Geen poging van de nïd kan haare glans, beroovcn,
De hand der waarheid trekt het dekkleed aan een zy;
Haar Spiegelglans zet die Tafreelen luister by, Terwijl de niverheid, door Tekenen en Schryven, 2a% bezig houd, op dat de helfche wanbedryven,
Van 't landverwOestend Volk, voor 't volgende gejlagt,
Door Schryf en Tekenpen, werde aaa het licht gebragt.



MONUMENT
V O O E
AM S T E li DAM
tv
D li I E ZANGEN.
TE AMSTERDAM. IN DE GEPLUNDERDE BOEKWINKELS.






VOO RREDEN
AAN D. E N
L E E Z E R.
- GEEËRDE LEEZER!
hier een Werkje in *i licht verfcheiné», tsaar van tuy verzekerd zyn , dat gy reeds lang na verlangd hit, namentlyk', een aaneengefchakeld getrouw Verhaal', van al dt gruwelen, plunderingen en verwoestingen, die wy fme jaar geiteden ,



iv VOORREDEN.
mei onze oogen aanfchouwd hebben, en waar in vecle uwer {laas! maar al te veel) uw deel gedraagen hebt.
Met de uitgave van dit Stukje zyn wy te minder haastig geweest: altyd nog hopende dat een bekwamer hand zig tot dit gewigiig werk verledigen , en ons voorkomen zou ; dan , twee jaaren zyn al omgegegaan, en nog niets, dat de naam van een getrouw Verhaal dier dingen dragen mag , is tot hier toe van de Pers gekomen , dan eetdge Snipperlingen , die Jlegts elk „ een gedeelte van het geheel uitmaaken , en, die door haar kleinheid te ligt verfperreny van deze hebben wy ons egter v/ytig bediend, en al de gedrukten , gefchreven en mondelyke berigten, ooggetuigenisfen en medegedeelde verhalen, tot eenen BUNDEL gebragt , en daar uit ons volledig DRIEDAAGS TREURTONEEL u zamen gejield.-
Hier van houden wy ons verzekerd, dat ons Werk van dit zyde der waarheid befchouwd, onverbeterlyk is ; als zynde uit de zuiver/ie bronntn geput, en ef het zelve Jlrekken mogt,
om



VOORREDEN. v
gm een geleerder pen aan te fpooren , zulks zou het toppunt enzer rcenfthen zyn; mits dat dtszelfs bedoelingen maar zuiver zyn. Aan zulke Gefchrifttn , dit de zaken in een valsch licht ■votrflellen, zat1 ktt ons'• zeker niet tntbreeken; men kend de altoos duurende woelingen der fnode party maar al te viel, om hier aan te kunnen twyf/éïen.
De behandeling da gebeurtenisfen {*) van voorgaande tyden
heb-
(*) hoe nodig het is, dit Tafree! der Gebeurtenis/en ten lichtenden Fakkel voor 't Nakomelingfchap in de waêreld te geven, zullen wy maar een voorbeeld van bybrcngen, namentlyk; dat er reeds fnode werken, welken de zaken en gebeurtenis/en in een verkeerd daglicht Hellen, als van eene Mirabcau, en andere fnode lage Schendfchryvers
en Libellisten in handen zyn, — dan dezelve zyn verboden! 't
is waar, maar zou men geen bewys kunnen bybrcngen, dat de
Palamedes van Joost van Vondel en Hekeldichten ook by hunne uitgaven zyn verboden geworden? ■—• en echter heeft men ia deze laatftety-
* 3 den



Tf-i VOORREDEN.
Rebben 't tns te duidelyk geleerd, en och of de tegenwoordige tyd geen overvloedige bewyzen daar van opleverden ! de menigvuldige reeds uitgekomen , verboden, ja, door beuls handen ver-
Branden , by 't uitberften der Engelfchen Oorlog, een gchcele Nieuwe Druk met Platen, en allerviulaardigftc aanmerkingen tegen 't Stadhouderlykt Huis , in de waereld zien komen, waar door veelen, door 't vaflene opgefmukte verhaal van voorledene zaken en gebeurtenisjen,ra\s\e\è zyn
geworden, en altoos by't eindigen van een Revolutie-Raptuure,
door de Loevejleinfche FaStie veroorzaakt, zyn door en van wegens hun, zulke fchriften nagebleven, welke de zaken verkeerd voordellen, cn 't Nakomelingfchap misleiden, daar deftillc en waareVaderlanders altoos te vreden zynde te mogen triumphecren, en 't recht cn waarheid met hun, het gebeurde vergeeten, met hunne triumph wel te vrede zynde } dit heeft volftrckt de altooswoclendc Faiïie veel voet doen winnen by en tegens volgende Revolutien ; dit gebrek ziende jachten wy 'tonzé plicht, het Vaderland en de Nakomeling fchap hier tegen, een tegengift te geven, om dezelve, zo zy door landverdervende gefchriften gevaar liepen van misleid te worden, bier in 't tegengift te doen vinden, op dat Zy voor 't glibberig pad der verleiding bewaard en beh<*ed blyveu.



VOORREDE If. vn
branden hoeken, Jlrekken tot getuigen, hoe onbarmhartig men mit de tydgenooten h.wdeld, ligt is het op te maken , wat de nakoinelingfchap te wagten heeft, zo dra den eenen weg mislukt , zullen zy een anderen injlaan , om het volgende gejlagt, een verkeerd denkbeeld van het gebeurde in te boezemen, en de fchuld zig van den h.ls te fhuiven; doch wat daar van ook gebeuren moge, wy draagendan het getuigenis vaneen goedgeweeten mede f dat wy onze pogingen hebben aangezoend, om met al het vermogen onzer hand, de aanjlagen der verkeerdheid te doen mislukken ; komt t''avond of morgen, oj in de volgende 'Eeuw een verdraaid berigc in hamlen ; men wyze op ons T R E U R T O IN E EL, els de toetjleen der Waarheid , en zegge , dit , dit is de taal van hen , die het zelf gehoord, gezien en ondervonden hebben, en al wat daar niet mede en firookt verdiend onze aandagt niet.
In zulk een uitzigt hebben wy ons niet willen onttrekken, » onzen arbeid mede te deelen, maak er zodanig een gebruik van, dat het ons aanmoedige, ook de volgende TONEELEN , zo * 4 fa.



vu* VOORREDEN.
der ALGEMEENE VERWARRINGEN, éts der GEZEGENDE OMWENTELINGEN u met dezelve genegenheid aan te bieden.
EER-









EERSTE ZANG,
X323r'tniet wel mooglyk is, om al de fnöbedryvea, a Van't landbedervend rot, b in orde te befchryven; Kan 't nuttig c wezen dat dit ftuksgewys gefchied, Op dat het nageflagt hun boozen handel ziet. Myn tegenwoordig Dicht zal enkel zich bepalen , Om't Driedaags Treurtoneel d omftandig te verhalen, Toneel, dat al den roem van Amsterdam bevlekt: En myn geboorteftad ten eeuwige oneer ftrekt.
Myn
a Al de gruwelen aan te flippen, laat flaan in zyn volkomenheid te befchryvcn, is volflrekt onmogelyk , dan, wy zullen ons best doen dezulke met de juiste netheid aantetoone.n, waarvan de.bewyzen meerondeel voorhanden, en dezelve, ten duidelyklte, voor 't oog van duizende Aanlehouwers verricht en gebeurd zyn.
b Landbedervers verkiezen wy hun liefst te noemen, om dat dezelve ons in vcrfcheide Pablicatien onder die en dj-ergAlyke, naammi Voorkomen, als die van H. H. Mog. en Ed. Gr. Mog. van 15. February, en 17 April 1.787 en andere meer.
c 'T is volflrekt nuttig, zie onze Voorreden.
d Namentlyk; dos/kelige Gebeur.tenis.fen van de drie Plunderdagcn, den 29, 30 en 31 Mey 1787, waaromtrent zig onae e e ü s t e zang bepaald.
A



( 2 )
■
Myn tydgenoten, maar voor al nakomelingen, Zie hier een kort narré van ongeloofbre dingen! s Van dingen, niet te min, in 't openbaar gebeurd , Dit heeft ons oog gezien, dit heefc ons hart betreurd! In 't Moord- en Plunderjaar , dat in't vervolg van dagen, In's Lands chronyk/denaam van 't gruweljaar zaidragen.
In
e 'T is v^ffrckt onmogelyk: dat den Nazaat al het gebeurde, dat wy zullen ter tiederilelleö, op een bloot verhaal zoude kunnen gelooven, en echter verklaaren wy opcnlyk, dat wy voorzichtigheids halve, en om de waarheid hulde te doen, de zaken die wy ter nedorlteileri, na waarheid en niet vergroot, maar veel eer verzacht, ter ncdcrgefteld heb ben ; want het in die tyd verrichte gaat alle menfchelyk begrip te boven, cn kan eer een werk des Duivels dan dat van Menfcken'genaamd worden.
fin 's Lands Chrtmyk. —— Men begrypt lichtclyk dat ik 'hier mede niet bedoel zulke Gedenkfchriften of Cronykcn, welke d,Q>geynchiigjie gebetirlenisfen even als niets -waardige zaken aan/lippen, en zo verward te voorfehyn brengen, dat men niet weet welke Party zy als fchuldig befchouwen, cn zich onpartydig noemende, do grootfte ylytaal gebruiken, om die geene, wcikc "door 'slands vaderen ais rustverstoorders betyteld worden, eerc aan te doen, cn met Eertytelen (welke hen nooit, dan onwettig, toegekomen, en zy zig zelfs aangematigd hebben) optecieren, —noch verder daarvandaan, is het, dat wy hier met Socianismus befmette Gefchiedfchryveren, of ook wel dezulke waar tegen ons de brave Wettige Regenten van Amsterdam gewaarfchouwd hebben, als blykt uit de volgende Waarfchouwing waar in zulk een Werk, in de Publieke ylmjlerdatnfche Stads Courara T óp Hooge order, aldus gebrandtekend ftaat, zoude bedoelen , neen dat zy verre; maar wy bedoelen er zulke mede, welke voor Waarheid en Recht na 'Waarheid en Recht uit durven komen, en wy meenen reeds zuik eene gevonden te hebben, inde Schryver van het Toneel der Oude en Nieuwe Sraatsgefchiedenisfen des Vaderlands, in Deeltjes, by de Bockhandelaars de ]£rve de Krt/sffcn Braave uitgegeven wordende,



(3)
In Mei, drie dagen eer die maand een einde nam, Doe borst de boosheid los in 't vreedzaam Amfterdam, Dat Amjle. dam, waar van de moedwil kort te vooren , In openbaar gefchrift en Courant g zig dus liet hooren. „ Hierheerscht tot heden toe, eendodelyke ftilt, », De kostelyke tyd werd hier onnut verfpilc;
„ Hoede , de weldenkende Heer j. u. heering , Amfterdamfcbe 'Stadscourant Schryver» byzondcr dan, als zyn Edele deszeü's keurig werk, zo vervolgd cn volend, als het begonnen is.
Luidende de gemelde Waarfehouwmg als volgt:
A:nlterdam den 14 November 1788.,, Onlangs is doordc Boekverkopers ,, p. conradi en v. van der plaats in de Nieuwspapieren aangekon„ digd en uitgegeevcn zeker Werk, onder den Titel van Amjlsrdam „ in zyne Gefchiedenisfen. Voorrechten, Koophandel, Gebouwen, „ Kerkenjlaat, Schooien, Gilden en Regeeringen, beschreven
„ om te dienen ten vervolge op het w e r. k van JAN
„ WAGENAAR, histo rie'schrï ver der stad.
,, Gelyk nu deeze uitgave gelchicd en geannonceerd is op eenewyze, ,, die aanleiding zou "kunnen geeven, dat deezen en geenen in het „ denkbeeld vielen, als of dit vervolg met kennis en authorftëft van de „ Regeering dezer Stad gefchreeven ware; zo vinden wy ons, op Huugc „ order verplicht het Publyk te iriformeeren dat dit zogen a a m d e „ vervolg op het beroemde Werk van den Heer wagenaar, geheel „ buiten kennis van de Regccring deezer Stad, en dus zonder ejifge
wettige authoriteit, door den naamloozen en onbekenden Schryver
van hgt zelve vervaardigd, en vervolgens uitgegeevcn is, en dat liet „ mitsdien gcenzins aan te merken is als een echt cn geavoueerd Ver„ volg op het meergemelde geoctroyeerde Werk van den Stads Histo„ riefchryver w a g e n a a r".
g De Schuurmanfche Courant, waar in kort voor deze eisfelyke moorden plundering, de hier vooraan aangeiiipte regel* by mar woordelyk, doch in proza, geftaan hebben. Deze woorden zuilen ons m 't vervolg nog wel eens te pas komen.
A 2



(4)
Hoewel wy hopen dat eerlang de tyd zal komen, „ Dat iets voor onze zaak zal worden ondernomen." Dat Amfterdam, waarvan met reden wkrd gezeid, Daar (laat'de; throon dei rechts, daar woond gerechtigheid, Die Stad, daar ieder vry en veilig pleeg te leven, Wiens wys befticr, met recht, ten hemel was verheven, Die groote Waêreldfchuur, en rechte moederftad, Daar elk zyn brood met rust en vergenoeging at. Daar borst, door 't hels bellier, van opgeüookte^ benden, Een boosheid los, die in haar loop geen weerga kenden. Die de Overheid , zo min, als de Onderdaan ontzag; Maar woéde en plunderden, twee nagten en een dag, i En poegden door geweld, door dreigen en door flagen, Al wat niet met hun deed, een doodfchrik aan te jagen.
Wat
h In eenigc aantekeningen verder zullen wy deze regels betoogcnd bewys van bybrcngen.
i Hunne woede begon Dingsdags avonds denigMey, en eindigden vroeg in den morgenflond, des Donderdags den 31 Mey, dus twee nagten cn een dag.



(5)
Wat gruwlen zyn gebeurd, in myn geboorteftad ! 'k Zou by na zeggen, zwyg, verteld het niet te Gath, De dogteren der Philistynen zouden juichen; Maar 'k weet,al't brave volk kan vry met my betuigen, Dat kwaad is in myn Stad gefchied, maarniet door my; Ik ben, gob lof! ik ben van al die gruwlen vry; k Maar dat gefpuis, waardoor die helfche wanbedryven Verrigt zyn, mag en moet, altoos gebrandmerkt bly ven; Maar 't is noodzaak'lyk, zal mea 't volgende verftaan, Vooraf te weten wat vooraf is omgegaan. — Doe 't land in lange rust het zoet der vrede fmaakten, Ontftond dooreen Cabaalt / die na verand'riag haakten,
En
k Niets verheugd my meer dan dat ik met zeker dichter, wiens werkjes genoeg békend zyn, zulks vry uit kan zeggen, (zie de Vader l. Historie in Dichtmaat, i (te (luk.)
/ Een Cabaal, hier omtrent zoudyn wy zeer veel kunnen zeggen, dan de verlichte Natie heelt het Cabaal en de desfeinen van 't zelve genoeg gezien en klaarlyk voor oogen gefield gehad, dan, om den nazaat» ■ wel-
A.3



(O
En eigen grootheid zogt, gemor, getwist en haat, En bragt van tyd tot tyd, beroering in den Staat. 'T stadhouderlyk m gezag, den bron van onzen zegen, Stak hun in 't oog, n was na hun zin te hoog gedegen,
Men
welke het nuttig is,, om dit Cabaal ook van naby te doen kennen , hebben wy verkozen het volgende uit de Courier des Bas-Rhin van den jaare 1784 hier achter vertaald, onder Bylaagcn Letter A. ter neder te Hellen, kunnende de geeue die hier omtrent meerder gelieft te weten, de verdediging van den Hertog van Brunswyk, by de Boekhandelaar H. Arends, uitgegeven, naleezem
m Lees de Gefchiedenisfen des Lands van tyden herwaards, en gy Kult gewaar worden, dat ons land in Stadhouderloozc tyden, altoos op de rand van 't verderf is gebragt geworden, daar dezelve door de Herfielling der Stadhouderlykc Waardigheden van dit verderf gered, en in een bloeijcndcn ftand is gebragt geworden, men leezc heroverde Catechismus van 't Siadhouderfchap, en vervolg, te Rotterdam by Hofhoud gedrukt, na. Eene fnode Laster en Libelfchryver, Grave de Miraheau, en andere in hunne verwarde zoutelooze fchrifien, mogen het tegendeel Hellen,;t bewys mankeert hun, cn om hunne zaak, zo veel mogelykis« goed te maken cn kragt bytezetten, flaan zy Vooreerst over al wat inStadhouderlyke tyden gebeurd en voèrgen allen is, daarentegen de daaden in Stadhouderloozc tyden voorgevallen ten grootftcn uitmeeteude en in 't fchoonftc daglicht "ftcllende, doch zo verward, dat daar door hunne onkunde ten krachtigfien doorfiraald en 't kwade van hunne zaak ten duidelykftcn doet te voorfchyn komen; zond gy geloovcn dat een Schryver als de Mirabeau, na de pirfoonen van Oldenbarnevelden de Witten rot den hemel toe verheven te hebben, daar op terftend de Penjionaris de Wit als de grootfte slrifiocraat en eigenbelangzuchtig mencsh doet voorkomen, ja dezelve veel grootcr blaam te lasten leggcnde,als dezelve door een waarVaderlandschSchryver ooit te lasten gelegd is?—nog eens, zoud gy ooit kunnen denken, dat zulk een Schryver recht uit dorst zeggen, dqt er zints Oldenbarneveld tot op de Baron Capellen tot den Poll, een man zeer veel overeenkomst met deze Schryver hebbende, geen eén
ee-



(7 )
Men wikkelde onzen Staat ih buitenlands gefchil , o Men vuurde één oorlog aan, fchoon tegen 's vorsten wil; p Om in de troubks meer gelegenheid te vinden Zyn rol te fpelen, en 't volks oogen te verblinden; De list gelukt, men werkt tot nadeel van den Staat, Men geeft de prins q de fchuld, men brengt de vorst in haat
Hec
>
eenig Vaderlander geweest was of uit had durven komen ? .— laten de verleiden , de ogen geopend worden; op dat zy door zulke fchynredenaars, welker (chriften door brave Regenten na verdienden reeds mede zyn gehandeld geworden, zig niet laten verleijcn, en daar doorzig in onheil brengen, terwyl de verlyders zig zelve fchootvry houden.
n Is altoos de doorn inde voet der Landbedervende Arminiaanfche en Loevejïynfche FaStie geweest, getuige de vroegere en latere Schryvcren.
o Eerst met onze natuurlyke getrouwe Bondgenooten de Engelfchen, en naderhand met zyne Keizerlyke Majefleit, omtrent't verfchil mét de Schelde.
p Dien Vorst, welke het heil en de voorfpoed van 't land ter harte ging, begreep te recht, dat niets vc-ordeeliger voor 't zelve was dan 't behoud der Vrede, Helde alle middelen die mogeiyk waren in 't werk om het zelve daar by te bewaaren, en een bondbreuk vöortekomen met «nze Engelfchen bondvrienden, dan, zyne vertogen daaromtrent waren vruchteloos, eenige baatzuchtige Kooplieden verydelde dit Plan, en haalde ons een oorlog op den hals, waarvan wy, en veele van hun zelve de fmertelykfte gevolgen ondervonden hebben.
q Deze voor de Staat nadeelige list gelukte, Helaas! alteveel, het fnood Cabaal wist door een hoop afgehuurde Schryveren, 's volks oogen te verblinden, men fchilderde, om met Engeland aan de gang te raken, dezelve als machteloos af, het tegendeel deed zich genoeg zien, men fchrceuwde niet als over de edelmoedige Frenfclttn. Toen men in oorlog A 4 ge-



( 8 )
Het dodelyk vergift wordt, met gefloten oogen, By duizenden, ongemerkt, als blind'lings ingezoogen, En 't fchandelyk bederf, der Natit, kruipt vast voort, En loopt van flad totftad; ja vliegt van oord tot oord,
Om
geraakt was, ontbraken er middelen om den vyand roemruchtig het hoofd te kunnen bieden, cn onze vryc Koopvaarüy en Zeevaart te befchermen; zie daar, en men wilde evenwel vechten, men ichreeuwde Oïïf Convooy, eindelyk men verfpreidde een gerucht, dat er een verdervende hand moest weèzen, en na lang zoeken geliefde het de Landverdervende Fa&ie dezelve eerst inden Pcrlbonvan den HertogyanJ}ru/Ui vyk, 's lands Ycldmaarfchalk, cn vervolgens in de Peribon van Zyne Doorluchtige Hoogheid te vinden, cn men dorst van 't ongelukkig uitvallen van deze Oorlog, den vorst, voor de oogen van 't Volk de fchuid geven. Dan Ipraken 's Lands Vaderen hunne H. H. Mog. dus ? 'in geenen dcclcn, dezelve toonden duidelyk aan, dat den vorst het gebeurde reeds voorzien hebbende, meer dan eens, om vermeerdering van Land- cn Zeemacht verzocht had, om by uitbreking of inwikkeling in een oorlcg in ftaat te v ezen den vyand het hoofd te kunnen bicden, doorlees c'.c iaal van II. II. Mog. zeiven tot antwoord gegeeven op de Propofitie van Zyne Doorluchtige Hoogheid (Zie Bylage B.)
't Is waar, de teen zich al opwerpende p' aderlandcrs, befchuldigden een v o k s t , dat 't wel waar was, dat Zyné hoogheid om Zeemaar ook altoos om Landmacht gevraagd had, cn dat zulks by dien v o k s t en by alle de voorige Stadhouders uit 't okakjehuis, 't plan geweest was, om daar door hunne magt uittcflrekken , cn zich zelve tot Souvereih over onze vryc Republiek te verheden ; dan hoe lomp nu deze logen is, blykt nu immers zonneklaar, en moet de verblinde hunne ogen openen. Stel eens! dijt waar het oogmerk van dien vorst geweest , zoude dan dezelve nu bv de omwenteling van zaken , toen de Pruisfifche troepen in 't land waren, niet de fchoonflc gelegenheid gevonden hebben , om dit deszelfs plan wezende, het toen ter uitvoer gebragt te
kunnen hebben ? • ■ dan toen den Oorlog met den Keizer uitbrak ,
nam dit geroep een einde , wyl men toen landmacht van noden had, en
vond



(9)
Om 't fnood gemïa'tt ontwerp te beter uit te voeren; Dringt men een wap'i.ing door, van burgers ren van boeren. Verhit men 't volk, s leerd hun met nieuwe /gaan
En
vopd dezelve wel dn in het bekende Legioen van de Mallcboh en dc beruchte troepen van den Rhyngraaf van Palm, en men fchrceuwde nu te, wape i! te wapen ! fchoon dat men duidclyk zag, dat wy zonder byftand, yan eene of ander Mogenheid, niet in Haat waren de troepen van onze vyar.d het hoofd te kunnen bieden. Schoon Zyne Doorl. Hoogheid van alle de befchuldigingen , boven in ae Aantekening van gerprukon, door de taai van H. H. Mog. daaromtrent volkomen vrygefprokenen gc.juftificeerd is, zie het Extract uit dc Refolutie van H. H. Mog. in dato"2q Mey 17-88.
* Echter wist men onder dit pretext alles in de wapenen te krygen; om naderhand daar door de Landverdervendftc plannen ter uitvoer te brengen, en ach hoe wepfchelyk ware het, dat er nimmer reden gevonden waren, om de gedachten in ons te doen opkomen, dat deze oorlog met den Keizer, die ons land, buiten de Enorme kof ten tot den Haat van tegenweer, eenige Milioenen gekost heeft, enkel door inoodaarts is bewerkt geworden, om daardoor 't volk in de wapenen te krygen, en hun fnoode plannen ter uitvoer te brengen.
s Zulks deed men met recht ,-Libelfchryvers, Oproerpreekers en diergelykc Machines, der Landbedervende Fa&ie, deden hun best om het volk optefuijen,, en naauwlyks begrepen dezelve een ruggefteun by 't misleide volk gekregen te hebben, of de Hoofden van 't Plan en otk•werp der Landberoerders lieten zig tot Encouragecring van hunne ATaehinaaten ook zien. Hoe weuschlyk waren het dat hier onder | de eerftc eene v, d. Kemp met zyn Rehabeams preek, daar by van ftad tot flad, en dorp tot dorp , mede rond rees, om men/ènen te misleiden , eene Do. Langerak, van Laarwi. tellen, en onder de laatlteals het Hoofd zich alleen by eene van de capellen tot de pol kon.ie bepalen ! dan helaas! 't vervolg zal ons wel doen zien , dat 't daar verre af is, en men in de no.idzakelykheid zal wezen, veel aanzienlyker mannen onder hun getal te moeten optellen.
t Leuzen, toen door ftrenge Publicatie* het Gratige dra tóen In te gclyk alle Leuzen, van welke couleur hoegenaamd, in Holland verboden waren, zie dc Publicatie van den 23 Feb.ru.ary 1785. Verkozen de Qrapjehatendc R-ustbewerkcrs, met zwarte cocardes en roödo bloedpluimen hunne hoeden te vcrcicren, waar mede alle hunne aanhangers , aig yercierden. Sehoone nakomers van Publicatien tegen het Leuzen draden, lie 1 B



( io )
En neemt de fchoone naam van Patriotten t aan ; Terwyl men door x Reqtirste, Adres/en y en Tekeningen Een aanhang maakt, waar mee men aües zoekt te dwingen, 'T verffandigst dee! des volks, z dat recht en waarheid mind, Toont dat hetgeen vermaak in al dien handel vind, En weigerd Actens en Rtqutsten meê te tekenen; a Opdat men't kwaad gevolg aan hun niet toe zou rekenen. En onder des verheft zig de algemeene Item Der Prinsgezinde, b en krygt geduurig meerder klem, c
In
t Patriotten, Vaderlanders, is wezcntlyk een fchoone naam ; als dezelve door ftille en vreedzaamen, dïè 't nut van 't L; nd behartigen, gebruikt woi den, dan helaas! hoe menigvuldig is dezelve, in deze tyd,', als een dekmantel gebruikt geworden, cm er de fnoodiie vvaiK.aauen onder uittevoeren, getuig dit geheele werk,
x Zie Bylaagen B. y Idem. C.
z Namentlyk de zulke, die zig door geen ftroom dor verblinding, mede lieten fiecpen , die de voordeel cn van de oude Conjiituiionccic Jlegecringsfonn , waar by ons land altoos gelukkig geweest is , erkenden , en dus getrouw dezelve, met gevaar van lyf en goed, voorltonden en daar getrouw aan gebleven zyn,
a Niet alleen weigerde zy zulks , maar protesteerden ten fterkllen, tegen de fnoode onderneemingen der vorst, rf(.k\t en oude Conftitutie haters,
b Een Eernaam voor alle die Recht en TVaarlicid lief hebben.
c Toen de woelzieke Vryheidszoonen, het ver bragren, dat zy zelf ondernamen óm op een wederrechrelyke W) ze, door 't geweld \ au geweer en wapenen, dewcttigeBurgervaders van hunne wettigcEeramptcn te berooven en de Raad te ontzeggen', konden de getrouw aan eed en pligt blyvende Burgers, het niet h.ü^i ovtr aieb verkrygen, om flil te zitten ,



( n )
In Amjltrdam alleen , ziet men ,in weinig dagen , d
Een Vetnigduïzendtal, dat onbefchro,omd durft wagen,
Hun naam te tekenen , als party der fnö party ,
En eerlang voegd er zig een magtig aantal by, e
Op dat me in \ land de klank der ware volksstem /"hof en ;
Dit ziet de nyd, en zegt, „ 't is tyd die (tem te fmoreng
Zy hadden lang gezogt, op allerhande wys,
Langs allerhande weg, tot allerhande prysj ^
ten, nïaar fteldc A als weerparty der woelzeke lieden, opentlyk ,vol geo de bULjdte wegen van Recht, zichtbaar en hnnne toevloed waar % Iterk , dat men op den 6-Mey een RJqüeft ter tekening ;le,d^», welk den 7 Uwnio&tgeprefmteérd Worden» en op die eene dag vene ovei t l duizend tf/éh'is op getekend hadden in zig bene zonde fckPrW, .tegen al 't wederrechtelyke, 't welk, door de woelgeeten als ortdermyners der oude Wettige Conftkuiie Was verricht gewoiden. ZiéMtReqüest zelve, in Bylage D,
Den 20 Mey rekende men al, dat dit getal alteeus voor de hei Helling der oude Conftiunk getekend had. .
e Namentlyk van dien tyd, tot de dagen der plundering.
f De waare Vblksftem, die, Zonder kunftenaryen ol laage kunstgreepen, by elkander gebragt was, en zig met elkander vereemgd hadden, In ons tweede Huk zullen wy een cxaïïc Lyst der Tekenaars, voor de oude wettige Conftituiinncele Regeeringsvorm', plaatfen,Wyl die invoeging daar beter, dan hier, te pas zal komen.
g Zo dra zy zagen, dat Zy door een overftemmirig der waare Volksftcm.de kracht van hunne zogenaamde, en daar zy zo over gefehreeuwd hadden, byeengeraapte Volkfiem kwytwaren, bedagten zy listenen middelen van geweld, doch te laat; om die te fmooren.
B %



( ta )
Door fmeeken , door bedrog, door vleyen en door drygen, Het grootfte deel des volks toe tekenaars //te krygen; Maar 't wil in Ahjlèrdam niet lukken, wat men doe! Men komt niet hoger dan tót Zestienduizend,'i toe; En daaglykszag men magt en moed der Prinslui k meeren, Van daar't cordaat befluit die met geweld te keeren* / Omflreeks halfm bloeimaand « ierddic fnood ontwerp gefmeed, Cy weet wie, « in de Stad o Lion, den voorflag deed/
„ Wy
h Van alle deze ftukken zyn bewyzen voorhanden, zou de nazaat kunnen geloven, dat men een fatzoenlyk man (om tekenaars te krygen) de laagheid heeft zien gebruiken, van met een Hok in dc band, voor 't Soeieteitshuis in dc Warmoesftraat te ftaan, de voörbygaaride lieden fmeekende en biddende doch intekomen om te tekenen ? hoe menig een is er door log'ens bedrogen en rttïstcid geworden ? hoe menig wierd ar gevleid met een Ampt daar hy nooit bezitter van kon worden ? en hoe menig een gedreigd, en voor Oproermakers 'mécP'crlemJchc Courant uitgefcholden, zie de Couranten van dien tyd, de Spc Stator met de Bril, enz.; want al wie niet in hunne landverdervende Plannen mede wilde werken, wierden door 't woedend Schelmenrot, voor Schelmen uitgekreeten.
i Zie de uitgegcevene naamlysten der Dank-Adrestekenaars volgens welke hun getal beloopt 16257,
k 7ac Aantekening d en «.blad'zy ti. / / Dat de plundering van tëvooren btflooten is, zal iremand ontkennen, wy zullen -n *t vervolg er bewyzen genoeg van te voorfchyn brengen. m half Mey.
n Op verfcheide publiake plaarzeu, heeft mem zekere woelgeest, zo
. ia



( 13 )
„ Wy zien van uur tot uur Oranjes aanhang groeijen, >, 't is tyd die kwaad met tak en wortel uit te roeijen, ,,'tls tyd, nog eens, tast toe, of't is met ons gedaan, „Verdelg het Prinfeveê en vang een plund'ring aan, „Wy moeten, door'ge weid, in hun een fchrik verwekken, „Of hun getal zal ons eerlang ten val verftrekken." Dia raad wierd goedgekeurd, de plundering o vastge£leld, De plunderaars opgezogt, en omgekogtp door geld, De Krygsraad q doet belofte om 't werk te onderfchragen, 'T Defentlewezen r om voor alles zorg te dragen.
■ , Maar
in 't Staatswezen als Kerkelyke febeuringzocker (waarom dezelve by de Publyke Kerk alhier, onder Cenfures ftond , en by een ander gemeente ook met weinig achting befchouwd wierd',) als de uitvinder van 't mooije ontwerp en voorftel hooien noemen; hoe 't zy; wy weeten wie die perfooii geweest is , en men moet in Con"fetentie overtuigd wezen, dat hy zich aan lofielyke daden ichuldig ge • maakt heeft, als men nagaat; dathy, na de omwenteling overleden zynde, naauwlyks zyn gebeente koud zynde, zyn naam al op de post der deur uitgefchilderd wierd, en hy zo ftil mogelyk is bygezet geworden.
o Het zogenaamde Burger-Sociteitshuis van dien naam , in de Nes.
p Zie hier omtrent even als de Aantekening / bladz. 12.
q, r, s Deze Regels zyn vry (lerkgezegt, dan niet zonder dubbeld bewys, dat de Plunderaars opgezogt en omgekogt, dcor geld en fchoone belofte waaren , heeft men uit de mond dier plunderhonden genoeg
B 3 'ge-



( H )
Maar dit 's op nieuw volflrekt een onverftaanb're taal, Ten zy men de oorfprong van die Krygf raad eerst verhaal. Den Burgerkrygsraad die, na alle recht en Weiten, Hun eerfte pligt is, om alle oproer te beletten, Kan die beloven om een plund'ring by te flaan'. Dit fcheint onmogelyk, en 't is echter zo gegaan, q
Doof
gehoord, zelf waren cr die zig in berbergen opcntlyk beroemde, dat hun een Officie door zeker Hoofd der Oproermakers beloofd was, icrwyl andere zich beklaagde, dat zy zo weinig er by gewonnen hadden,
met die plundering ben je er noch al wal op gekomen" zesde een Vaderlandsch Vrouwtje tegen een ander van haar foort, die er wat wel gekleed uitzag, „ ik mogt de B. ..fem zet die ander, ja die er by ge fiolen hebben, hebben er wat by gehaald, maar ik heb er maar a lilt/vers in 't uur mor gehad — dit is my door een zogenaamee
Patriot, d\c 'tzèlfgehoordheeft ,verhaald. Of de Krygsraad, ot
zogenaamde Krygsraad, beloften gedaan heeft, om hun te ondcrfleuncn, vragen wy aan onze tydgenoten zelf al', die de kragtdadige'om dcrjlcuning en medewerking zelf met ouen bcl'chouwd hebben, en onze verdere aantekeningen zullen er bewys van geevcn. — Dan X Defentiewezen, dat inagtig Confcientiewezen\ was zelf zo a&tf, dat Zaturdags de Schildvvachtshuisjcs al voor de Doelen gezet wierden , welke Dingsdacs 's nachts daar opvolgende gébruikt wierden, om posten in uittezetten, tcrwyl de Defcnücheercn daar vergaderd waren , om de rust der Stad , tcrwvl de plunderingen hunnen voortgang hadden, in acht te neemen ; circa een kleine maand voor c,e plundering zag men 't volgend vier regelig versie publick te voorfchyn komen.
Neen, neen, misleide hoop! hoe ook uw hart moog woelen, De Krygsraad aan het V En 't Nut der Schuttery,
Doen u eerlang hun kracht en waardigheid gevoelen.
Zie dat is de taal der Patriotten, voorde plundering, zelf, zoude nu onze drie regels niet kraehtig genoeg bewezen zy n ? < \ ,



( *5 )
Door pas, op pas, had men, van dag tot dag, die mannen; Die deugd en pligt waardeerde,uit hunne post * gebannen En oproermakers in derzelver plaats gezet, Dus wierd er binnen kort gevraagd na reent nog wet; En toen die fnoden hoop den groten Krygsraad maakten, Is 't ligt te denken welke burgers dat er waakten! Een uitfehot, dat va god, nog zyn gebod , niet vroeg, Dat eerlykheid verbande en roem op gruwlen droeg, v
Voor
t AI wie met hunne ihoode ontwerpen niet wilde mede doen, wierden, als onwaardige, van hunneEerepostcn ontzei, onder dezelve teil men de vier Colonellen^. Bosboom, J. v. MarJ'elis Junior, Mr. NJVarin en Dan/er Nytnan ■ als ook de Capitein J. C. van'Ewyk, Wyk 59» welke eei lie de 28 en de laatfte den 4 April van hunne eerepostcn ontzet Wierden, ^erwyl andere Heereri Capitéinén den 26 April, als niet langer met hunne woelingen te doen willende hebben, of mede beducht zynde gereffroveefd te worden, hunne posten in handen van Burgcmeesteren neerleiden, dezelve waren de Heeren bourcourï , p, rendqrp , j. v. d. pot. , l.v, d. pol de Jonge, m. v. son, als Capiteinen en de Heer j. duim, als Luitenant, welke alreeds van meer anderen voorgegaan waaren, voor welke de pretenfe Krygsraad fpoedig anderen, van hun lbort ennahun fmaak in de plaats verkoren. Van welke 't in de voorige Aantekening aangehaalde vaarsjc zo veel lof en rust voorfpclden.
v Al wie eerlyk dacht, getrouw aan de oude Conftitutie den Stadhouder en hunne wettige Regenten bleef en de Sl&cvan Otialijieatie weigerde te tekenen, wierden, na eerst met de ïhoodile hater, zo in de Verkmfche Courant, als Spe&ator met de Bril, P leunt je en Teurit'je , "Jaap en Tennis en meer andere diergelyke Schandfenrilien, b\ eene van Kol/n, Verlem, en diergclykc uitgegceven. belogen te worden, vervolgens uit de Schuttcry gedirnitteerd , ot zo
'las-



( 16" )
Voor 't grootite deel een ris. van onnavolgb're helden
In 't vloeken , zuipen , en op de Ovrigheid te fchelden : x
Die Burgery, en deze Krygsraad aan hun hooft,
Had Aflijlentie aan de Plunderaars belooft, y
En beide waren zy befchermd en buiten vrezen,
Door 't onbepaald gezag van het Defeiuiewezen,z
Een Raad van dollemans, tot [laving van 't geweld,
Op eigener gezag, in qua/itdt gefield:
Dat vreeslyk wezen, dat in 'tkort elk een deed ïcriromcn,
Was als een nevel uit den Afgrond opgekomen ,
't Verfcheen gelyk een fpooktot fchrik voor Amjlerdam,
\ Was
lastig gemaakt, dat zy hunnen demhfie wel genoodzaakt waren zelfï te nemen.
x Geen woorden zyn fterk genoeg om de gruweldaaden door hun en hunnen aanvoerders verricht, uittedenken , en dat zy helden waren in al 't hier ter nedergeftelde is onwederfprekelyk, en zal het vervoig genoeg doen zien, byzonder als wy by 't afzetten der wettige Raden komen, wanneer wy eenige Haakjes uit het midden van hun voortgekomen , tot een proefje zullen overnemen, om te doen zien, of wy in 't ter nederitellen, van dezen hunnen lof, hun wel iets te kort gedaan hebben.
v Zie hier omtrent Aantekening q. r. s.
z De Nieuwe Poelen, iTaande op de Garmalemarkt te ^imjtelda. ??,



'è Was daar,en niemand wist, byna .vanwaar het kwam 5 't Bemagtigde Stadskas, Qefifittt, en and're zaken, En onder fchyn van voor Stads veiligheid te waken , Vergaarden 't daag'lyks in de Doelen by elkaar, Daar in die dagen ook de Kf ygsraasdskamer waar. De Krygsraad , eertyds een Collegie hoog in eere, Te zaam' gefield, uit honderd vyf en tagtig Heeren, Aan wien 'c bellier der schuttery was toevertrouwd, Wierd oulings altoos als de Reg'erarm befchou vj, Der Stadsregeering, wen die beide t'zamen werkten, Tot heil de3 volks,en de een des and'ren magt verflerkten, Van ouds her was die Raad op het Stadhuis a vergaard 9 Doe wierd de Sleutel van de Krygsraadzaal, bewaard By Burgemees teren, en die Raad kost niet vergad'ren , Dan met bewilliging van Stads Agibre Burgervaderen^
Het
a Op een vertrek bier toé gcfchikt, aldus metdenaam van Krygsraad, kamer betyteld, zynde' daartoe van jaaren herwaards , in order gefchikt geweest en toe geapproprieerd.
c



( i8 >
Het geen gewoonlyk dan gcfchiedcn eens in 't jaar, Dat tot vervulling der vacante b plaatfen waar. Ten zy (iets zonderlings) 't Maintien der rust enord're, By tyden wyle.een Extra Krygsraad mogte vord'ren, Dan wierd fiat verleend, maar nu in deze tyd, Kwam men geduurig aan, met vreemde nieuwigheid JVJec ongehoorde en wederreehtelyke dingen e Eerst zogt men de Ovrigheid de fleutel af te dwingen, Ja dreigden zelfs om die te halen met geweld , d Doch dit mislukkende, wierd wyders voorgeftcid e
Om
* Vacante Opper-Officiers plaatfen: als Collonellen-, Capuehim , LuiüeHants cn Vaandrigs.
c Als bèzogneéren over 't afzetten van wettige Raden, braave Burger-Regenten enz. • dan verzoeten zv hst oiïéerhtttni-n van
Haarlemfehe cn Rotterddmfche Requesten of Propöpien", dan weer het te rug roepen van eeniee, en in "de plaats zenden van andere Gr eommittièfde na 's Gravcnhage, zelf fchrcef men óetiRdaddc painten hunner deliberatie* voor, en elscfcten. Conciuf,en na hun vyeigevallen.
d Reeds den 23ue January 1787, hadden zy verzogt Krygsraad te houden, doch dit door Heeren Burgêméesteren ca Collonellen geweigerd zynde, wierd dit verzoek vafeheide malen herhaald, doch om wigtige redenen t'elkens afgeflagen, waarom zy beflöten tot geweldadiger middelen over te gaan.
e Ten blyke dat men zig aan TVet nog Overigheid niet kreunde, feenoten de geweldenaars Krygsraad te houden od eene andere plaats.
— De



( 13 )
Om op een and're plaats vergadering te hou'en, Wyl men een kamer in de Stad Lion befchouden; Zo goed , ja beter, dan de Zaal op 't Raadhuis , daat Men altoos onder 't oog van Burgemeesters waar , Een ruime kamer in de Nituvie of Handboogs Doelen, Een huis, waarin finrs lang de Patriotten woelen, 2y vierden daar wel eer het. Barneveldfche Peest; f
Ook
4
— DaDoelen, op de Garnalemarkt,wierd hier toe by hutt verkoren, doch eénigerinaten bevre::st zynde, of de Regeering zulks beletten zou, was by voorraad een ruime kamer, in het Logement genaamd de Stad Lion, in de Nes, tot het houden der zogenaamde groote Krygsraad in gereedheid gebragt, welk vertrek door 70 man uit het Genootfchap, tot nut der Schutlery, alle in hun Uniform gekleed en alle gewapend zynde, bewaakt wierd.—Op den 2ifi.e Maart 1787, hielden zy in deDoelen haar eerlle vergadering, beftaande uit 112 leden , die de vacant gewordene plaatfen, met hunne creatuuren vervulden,en daarvan aan de Sociteit door een bezending lieten kennis geven,en hun voor hun activiteit bedanken,
ƒ In de maand Mey 1783, dus genoemd, wyl de vercieringen der tafel, met dc onthalzing van oldenbarneveld pronkten , en met de beeldt-enlsien van dien man, en meer z>ns gelyken , vercierd ui opgevuld waren. Den beruchten cerften ondoorzichtkundige Landberoerder, de Baron capellen tot den poll, en meer van dien aart, woonde dit feest by, en den genoemde had, 30 men toen zeide, zyn plaats vlak over de afbeelding der onthalzing van oldenbarneveld, zou men toen die man , al in waardy met oldenbarneveld gelyk gefield hebben, zo als de Grave de Mirabeau, nu na zyn dood
doet ? In dit zelve Huis hebben zy 't j4lliantiemaal, der. geflo-
tenen Alliantie der Nederlanden met Frankryk, gehouden, in d,e maand February 1786.



( 20 )
Ook is het tagtigtal' Regtnten daar geweest, g
Daar wierd de Acte van Verbintenis bezwoeren, h
Dit Huis wierd nu door hun ten Kryg: raadszaal verkooren,
Hier kwamen zy, wanneer 't hun goéddagt, by malkaar, i
Dat volgens hun geloof dangrooten Krygsraad waar ,
DL' hier en Chef regeerde, en zig van elk deed vreezen,
Geruggefleund door het brutaal Defenftcwezen k.
Dat nevens hen daar in een andere kamer zat.
Ten blyke wat men van die Raad te wagten had,
Had een dier Heeren reeds een Heldenfr.uk bedreven,
Tot voorbeeld hoe men mee de Oranjelui moest leven,
'k Meen
g Tn de maand Auguftus 1786. jfc'Zip Bylaag. E,
* Dagelyks was 't Krygsraad, de eene nieuwigheid voor en de andere na, 't is of diepretenfe, Krygsraadsklanten een voorgevoel hadden , dat hun magt fchielyk gekortwiekt zou worden, en daarom eens regt hun vermaak en gebruik van de gig bun aelf toegeëigende magt wilde nemen. .
k Door deze klanten géruggefteund , waren hunne Vergaderingen en bedoelingen niet anders , dan om den (lillen in de landen , zo Regenten, ais Onderdanen, te ontrusten en do Ihoodfteplannen te bedenken, om Stad, Regent, Land en volk ten aan te doen en ongelukkig te maken.



( 21 )
k Meen /ibbetna / die aan het huis van Arends m kwam, En als een Rover, wat hem aanftond, met zig'nam, Terwyl hy zwoer, al 's prinsen aanhang te befnoeijen; En 'c Onvolmaakte Schip « in 't kort ook uit te roejjen. „Dat nest op Kattenburg (riep hy) moeteers: aankant, s>Eer dat de vryheid van den Burger komt tot ftand", ■ Denk w t de Braven, die hun eed en pligt betragten, In zulk een tyd, van zulk een Bloedraad, ftond te wagten.' De plttnd'ring vastgefïeld, de plurd'raars omgeï;ogt , o Wierd nu maar eakel na gelegenheid gezogt,
En
/ Vroedfchap dezer aanzienelyken Koopftad, e?rfte Defenjié Heer, Cti Princehater, zonder eigenbelang■, fchoon zyn Ed. in "den jaare Ï773 alsSchepen op de gemaakte EleÏÏie van Schepenen , aan Zyne Doorluchtige Hoogheid ter goedkeuring gezonden, gefield zynde, het ongeluk had , Zyne Door!. Hoogheids goedkeuring niet te mogen wegdragen, maar van de toegezondene Lyst geroyeerd te worden. - m Boekverkoper op 't Klecre Keer, door'deszelfs incasferering , wegens het verkoopen van eenigc Gefchrii'ten op den 8 Waart 1784, genoeg bekend. ', •
n 'c Eerite Soeieteits Huis voor de waare Vadcrlandfche oude Conflitutie , Stadhouder en wettige Regent gezinde Party te Anijleldam, taande op de hoek van de kleine Kattenburger li raat"én't Plyn, alwaar de eerfte oude Canftitutie gezinde Vergaderingen gehouden zyn,, en welk buis zeer veel goede dienden aan de goede party bevvee'zen heeft , cn ten iterkften deel in de Algemeene rampen, der noodlottige dagen, welker gebeurteuisfen wy befchryven, gedragen heeft, zie't 'tervolg van ons cwerk,
0 Zie Aantekening, /, p, q,r,s, bladz. 12, 1301114.
\



( 22 )
'En, zo men voorgaf, op de Reguliersgmgt p gebonden Men had al meer dan eens q Gezanten uitgezonden, Op dat er voor dat huis Combustie wierd gemaakt, Waarom het eindelyk door Byhjes r wierd bewaakt, Die waanden in flaat te zyn 't geweld te kunnen keeren} Of, als 't de nood gebood,hun dapper te verweeren. 't Was nut dc hoogtyd zo wat by en by gedaan ; s
Maa'r
p Voor 'r Societehs Huis der oude Confiitutie, 's lands welvaaren » op dc Éegulïersgragt tusfehen dc Keizersgragt en 't ylmjiclveld.
q Vërfcheide maaien had men daar alreeds baldadigheid gepleegd . dochwaaren telkens afgekeerd, geworden, zelf hadden 10 a 72 daagejj voorde Plundering, cenige, niet onbekende klanten, de brutaalheid gehad, onder de fchyn van 't daar liggende Request te willen tekenen J met hun Huk 12a 20 perfoonen, tot op de Societehs Kamer, dat e«fj vertrek boven 't achterfté gedeelte van't huis was, doortedringen en zid meester van de rapieren zoeken remaken, doch wierden, door de weM gercfulveerde cordaatheid der daar zittende Cotnmisfarisfen, zo welont-l vangen, dat zy genoodzaakt waren te rug te wyken cn bun plan tej moeten laaten vaaren; by 't begin der tekening had men zutks aan 'ij Onvolmaakte Schip ook willen onderncemen , doch te vergeefs.
r Om de voorgemelde overrompelingen voortekomen, bewaarde cel nige daartoe aangeftclde Byltjes de deur der Socieieitskamer var) binnen, om dus Commisfarisjen, ten minften op hunne kamer, veilig"! hcid te bezorgen.
s Namentlyk Pinxter Zon- en Maandag, wyl men wel de in enl uitgaande allerlei torten en geweld aandeed, bleef men tot nog toej van't Huis af; echter kunnen wy getuigen genoeg bybrengen, welke! mishandelingen de in cn uit 't huis gaande, aangedaan wierden, del
bravd



( =3 )
Maar P'mxter Dkgsdag ving op nieuw de moedwil aan. Al vroeg begon men voor 's Lands Welvaart t t'zaam tc rotten , Wie uit of in wouw gaan , op 't fchamperst te befpotten, Plet dreigen, fchelden, flaan en plegen van geweld, Wierd nu, van uur tot uur, al meer in 'c werk gefield , Al wie voorby ging en de Byltjes niet wou fchelden ,
Nog
brave en weldenkende Oranjevriend en uitnemende Dichter a. v. s p a l l , thans fchryver aan de Dams Waag alhier, heeft er de fmertelykfte proefondervindelyke getuignis van weggedragen. '
t Wy zouden hier niet lang ftil by blyvenftaan, ware 't niet, dat een uit onbezonnenheid laatst uitgegeven Libelfchrift er ons toe noodzaakte ,wyl, zo wy ten minden hoopen, dat 't onbezonnen gefchied is, achter deeze Lyst of u i tgegeeven Libelfchrift, een nog onuitgegeeven ftuk Hond, waarin de Prins lui beschuldigd worden, dat zyop de Reguliersgmgt,* dc lieden en vrye Burgers, de in de wapens wezende Burgers , daarin huis hadden getrokken en willen dwingen om op 't Oranje Reauest te tekenen, en by weigering zelf een in 't water gegooid hadden, en meer ■ergelyke valfche befchuldigingen, van dien aart, in zig behelzende, alle . zaaken die tegen de natuur en reden aanlopen, de gewapende burgers van die tyd waren ook lieden, welke eenige dwang zoude geveeld hebben ! en men begon 's morgens al geweld , ja zelf twee dagen te voren, te gebruiken, en niet dan tegen den plunderavrnd heeft men daar Burgers vernomen, dan dit is zeker , dat die lieden , welke daar in of uitkwamen , door de daar voorllaande , P airiotüfche Schelmen en Dievehoop mishandeld wierden, getuige'dc ovengenoemde Heer a. v. spall en meer anderen, en dat ook op dien dag, een door hun lieden net geweld in 't water is gedrongen , en door de waare Vaderlanders, net gevaar van hun leven, door de woedende hoop heen gedrongen zynde, sm dezelve te redden, dezelve weder uit 't water is gehaald geworden)
W; dat künkt anders! noch eens om de zuiverheid van onze
tant te doen zien, beroepen wy ons op de zulke, die op een wettige (vyze.ter ftuiting van 't geweld, daar gefield wafen, en «'elke hunne veiligheid, mede voor 't geweld, door de vlueht moesten zoeken. "



C 84 )
Nog mcê wou doen, moest hun baldadigheid ontgelden,
Men trok de fchel capot, men fmeet de glazen uit,
En wierd het nu en dan van binnen eens geliuit w
Een ogenblik daar na begon het weer vr.n buiten,
En doe den avond* viel floeg 't openbaar san 't muiten.
Een party Burgers had die middag ge-exerceer A,
En was half dronken nu van 't Dri/vcfd weêr gekeerd ,
En quqfie 'vapasfdnt voorby dit Huis gekomen,
Wierd zonder Commando, hier daad'iyk pott genoiren: y
Tef'
v Den aandrang was zónrwyl dien dag zo fierk, dat men zig genood zaaktvond , oifl geweid met geweld te keeren ,cn die geenc, welke hui attacqiteerden en aanvielen , te rug re dryven § welke op de nimfen 'e genftand, heel handig deeden zien, dat zy onder d;e pariy behcordei welke de Eernaam hebben gekreegen, van zeer goed en \ luchtig in ' lopen te zyn, als hun dc minde tëgenftand geboden wierd.
x Of hoop, of kondfehap van , binnen kort, de gewapende arm tot hui medehelpers en onderdeuners te zullen krygen, hen daar toe aanzette
zullen wy daar laten, althans, denken is vry. . Echter zouden Z'
zonder byiland, hos vuilaardig zy ook aanvielen, het niet klaar gekre gen hebben , zo de gewapende Arm hun niet krachtdadig bygeipron gen had.
y Daagiyks was het in die tyd de gewoonte, dat dc Burger- Com pagnien, op het Stads Exercitie of Driheld gebragt wierden, om 'n den Wapenhandel geoetiend te worden, óf de bhken van hunne ge maakte vorderingen daar in te Wonen', de Compagnie waar van hier gefproken word, was tot het eerde einde des namiddags op het veld geweest in welk geval zy niet met plegtigheid, maar by troepen aftrokken, n; hunne woningen, endoor zulk een troep wierd het geweld begonnen,



( 2J }
Terftond met fchefp gevuurd , niet op dat fnood gefpufe Dat hier aan 'tp/und'rdnwoü, men fchoot met fcherp in 't huis. « En gaf, als 't ware, een fein, om 'tplunderen aan te vangen, e, Dat o jenblikk'lyk wierd volvoerd met groot verlahgenj Een afgehuurden hoop had op ftgnaaï gewagt, h En viel nu woedend aan, met meer dan menfehen kragtf E?uis,Huisraad,üithangbord,'t moestal hun wraakzugt dragen, 't Wierd al totaoj vernield en kort en klein gefhgen ,
Mefl
z Dit was eerst de plundering fluiter), ^PiunderdaN vrv te laaten liaan, en de geene die met plundering gedreigd wierden,'met kruid en loot te belchtétéfl, om dezelve dus te vermoorden, of op de' vlugt te dryven, en als 't waare een bres tc fchieten , waardoor éè Plunderaars vry heen konden komen om hunne aangenomen en voorgenomen taak o, zaak uittévoërén, cn in werkzaamheid te brengen! hé! dat heet eerst Rustbewaaren, met geweer en wapenen,kruid en loot, voor den T , Te"' dat met geweld plundering gedreigd en aangcYallën werd, doch uat door een fierke tegenfland behouden is gebleven : en welker bewooners die gewapende nianlchap ziende, nu verheugdzyiivolkomen uitredding te krygen f doch in plaatze van dat rriet kogels begroet worgden, en op' de vlucht, van hen lieden ,'t geheele huis te zien uit plunderen en te rwneeretnh een zaak die iriet opmerking diend béfchouwd te worden; want toen die Burgers in 't geweer kwamen, was er nor geen plundering aan 't huis geweest, en echter is 't geheel uitgeplunderd geworden, W,e zou dan noch durven zeggen dat V voor >t oog der Burgery gefchied was, dat die hen onderfteund hadden , en dal dezelve dus on.ter htm getal nu zoude kunnen gerekend -worden ? nïe-
ïn 315 U ? ■ -—.
a, b. Of dit fein ërï ftgnaaï nu uit onze voórige Aantekening fs few* Kcntie, laten wy aan 't oordeel van den onpaitydige.ii Lezer over. "
D 5.



( 26 )
Men trapt, men {laat, men fmy t, men fny t het al tot gruis,
't Zy Meub'len, Winkel, en al wat er was in huis.
Wyl dolle woede dus öhfzirinig raasde en tierden,
En roof en plunderzugt den ruimen teugel vierden ,
Kwam 't Burgerwykvolk c ook gewapend op de been,
Een deel der Compagnie trok voor het Huis by een,*
Wis zult gy denken, om hetphuuTren te beletten!
Maar neen ,'tgefchieddeom'twerk meer luister by te zetten.
Geen enk'le fchoot wierd op hetplundervolk gedaan,
In tegendeel, men pakt de Huisbewooners aan,
De Man, de Vrouw, de Mtid, moorddadig aangegrepen,
Zag men, half naakt en barrevoets, het huis uitliepen,
En langs de ftraat gefleurt, de een na de Burgerwagt,
Den ander na 't Stadhuis, of Cour de Gard, gebragt, d
* Voor
c Wyk 59 toen onder Commando van de Luitenant Meiander Haaide, wyl de Hr. J.C.v. E%yk, thans Collmel, uit die Wyk gere. moveerd was geworden.
d Met touwen aan elkander gebonden, zag men hen, onder de grootfte fmaadheden en mishandelingen, voortliepen, terwyl Ac Plunderaars vry en onverhinderd voortgingen , en hun rol volfpeelden.



( 2? )
Voor alle dingen wierd naauwkeurig zorg gedragen; Om, waar men kon en mogt, de By.'tjes op te jagen. Doe de amval eerst begon van 't U/;iform*geSp\iïs,4 Was nog een groot geral van menfchen in het huis, Meest Kattenburgers, die als Conjlitutie vrinden, Ter teek'ning van 't Request, e zig op de Zaal bevinden. Op deze wierd met fcherp gefchoten, maar 't gerugt, Van kruit en kogels, dreef hun ylings op de vlugt, Men kan bereek'nen hoe gevaarlyk zy 't ontkwamen; Daar 'c merendeel dc vlugt door dak en venfters namen; / En dat nog flimsr: waar, zelf de vlugt wierd hun belet, Terwyl het overal met Burgers was bezet,
Die
e Zie Bylaag. D. F, G. H.
ƒ Die welke men weet dat 't, gevaarlykfte ontkomen zyn, zyn ge, weest, de. Commisfarisfen welke daar aan 't boek gezeten hadden , jlrtnzen, Rammel, v. d. Pavort, Smit, nevens twee gekwetften, waar van dc eene zyn arm onbruikbaar is gefchoten geworden en de kogel noch in is zittende, zynde eeno Morel, thans een plaats op 't PVyncomptoir gekreegen hebbende, nevens eene Smeding en meerandere , die van al 't omtrent dit huis ter neder gefteld zynde, wyl zy nog in leven zyn, volkomen getuignis der waarheid van onze gezegdens zoude kunnen geven.
D s



{ 28)
Die zelf op 't Amjlehtld de huizen vi(lteerdea%
En die zy vonden, even als honden esthnscrden,
Met houwers hakte en lluegc en van de trappen fraee?,
En na eevungenis en buijan brengen deed. g
Dus was den aanvang van die akeligfte aller nagten.
Den Patriot/enen hoop Hond by dit werk en lagten;
En zag he juichend en met vrol/ke ogen aan,
j, Ha" (ritpen ze opentlyk op ftraat) zo moet het gaan;
„ Zo moet men maar met al de Oranieb/ixfetns leven.'' h
Wyl zy de Plunderaars braaf drank i en drinkgeld geven ,
Om rustig voort te gaan in 't aangevangen werk,
Dat welgelukten; want niets Held de moedwil perk.
Den
g Hier kan de Mede Commisfaris t van die Sociëteit aldaar, de Chirurgyn Dier ken s, getuigenis \an geven , welke het zelve, als zig ver ftoken ^ebbende, en niet hebbende kunnen aff' durven vluchten, wyl men over hooge daken en langs ftyle meuren, rnet gevaar vian't leven ? en met plkanders hulp , had moeten klimmen , ondervonden heeft.
h Al waar men hen fpreekende invoerd , moei als de wezcntiyke taal van hun aangezien worden, wyl hun (preektrant en uitdrukkingen, zo na ais mogelyk is, zyn gevolgd geworden.
i Hier van zullen wy in 't vervolg, duidelyke bewyzen genoeg van öpieveven.



( «P )
Den helfchen hoop door woede en pi underzugt gedreven, Trok, na her. fchriftelyk k bevel aan haar gegeven, Na 't huis van Arntzsn / die een Koopman was in kant; Daar ging 'r, verwoestend wérk weer op dezelve trant, Met byl en koevoet deur en venfler opgelopen, Stond huis en winkel, dra , voor dief en plunderaar open, En dit is vlak voor 't oog der m Burgerwagt gebeurd: Het heerlykst fpeldewerk wierd rits van een gefeheurd, Manchette, Kamerdoek en Kanten op flraat gefmeten; Gefchopt, getrapt, met hand en tand aan Huk gereten. In weinig ogenblikke een gantsch Captaal vernield; Want niemand was er die de woede tegenhield. Het huisgezin, wen zy de plund'raars hoorden komen,
Had
k Idem als de voorige Aantekening.
I Arntzen een Kantekoper, Commisfaris der waare Vadcrlandfehe Sociëteit, \s lands welvaaiisn, in onze Aantekening ƒ. bladz. 27 genoemd.
m Als woonende dezelve in de Halvemaan/teeg, vlak by de Botermarkt, vergelyk deze met de Aantekening p. biadz. 30.
ü 5



■
( 30 )
Had, vol van fcbrik en vrees, terflond de wyk genomen ; Zy waren boven op het dak van't huis gevlugt, Daar zaten zy van 's nagts ten tiene in de open lugt, Tot 's morgens vier uur toe, en niemand wou gehengen, Dat Vriend of Nabuur, hun mogt een kop koffie brengen; Daar zaten zy vol angst en hoorde al fidd^rend aan, Hoe woeste duivels al hun goed aan Hukken fiaan. « M wat in 't huis en op de kamers wierd gevonden , 't Wierd al verbryzeld, zelf de woning o zwaar gefchondea En dit nog eens gefchiedde in 't oog der Burgerwagtf
Regt over 'c Wagthuis, p en daar wierd niet eens getragt
Ee:
n Schoomde Piunderaars rro een ander oort der Stad trokken, ware en bleven er noch zulke (gaode monitors over, welke de buurcn bclei te, om ccnig het minfte toevoer de ongelukkige vrouw toe te moge brengen, fchoon er in deze buurt, 't Welk al als een mirakel te die tyd kan aangemerkt worden , noch weldenkende lieden gevonde wierden, die zig over deze ongelukkige erbarmden en met medelyde hun lot befchouwdcri. Zy welke zulks belette waaren Burgers val Wyk o , en ciio het doen wilde dc Bakker Eykman, welke tiaar door ii gevaar kwam van zeli' geplunderd te worden, zie Vadcrlandfche By zonderheden No. 30.
0 Zo als genoeg zichtbaar geweest is.
p De Reguliers Waag op de Botermarkt, fchuins over de Halve maanfecg, waar op de Hoofdwacht ten tydc dér plundering van dj Huis vergaderd was, en de posten voor de deur der Waag uitgeze waaren, welke regt met 't gezigt tegen oyer 't geplunderd wordend
hus



( 31 )
Een Man te zenden, of een voetftap te verzetten,' Om \plunderen door geweld der w apenen te beletten; Dus was de boosheid vry, de moedwil ongefloord, Het toomloos woedend werk liep onverhinderd voort: De toeloop groeide, ook wies 't getal q der p/underhiapm, De nagt ('t was helder weer) fcheen in den dag herfchapen, 't Krioelen langs de ftraat nam toe van uur tot uur, Den omgekogten hoop, r die eigentlyk 't beduur, Van 't werk was toevertrouwd, liep met de Lyst in handen.
Nu lag hun order, 't huis van s Arends aan te randen; Waarom zy in triumph na 't Klereveer toe gaan
„Om
mis Honden, zynde 't zelve geen 80 treden van elkander. Zie Aantesening nu blad'z. 29.
q , r. Uit deeze regels ziet men dat de Plunderaars in twee foorten rerdeeld wierden, namentlyk zulke die cigenlyk omgekogt zynde, zie mze voorige Aantekeningen, 't bellier en. de lyst der huizen, welke le plundering moesten ondergaan, in handen hadden. Daar de tweede bort merendeel uit dieven en ilegt Veê , welke mogelyk niet eens visten waarom het gefchiede , of waar de partyfchap uit voortpruiten, beilond , die ziende, dat dit Werk zo onverhinderd voört'ing , ia zelf befchermd wierd , hier hun gebruik van maakten om unne kunst onder te oeftënen. Een derde foort, 'taanzienlyke mogen vy 'er wel van zeggen, behoord mede tot die werkelyk geplunderd ebben, 'er bygevoegd te worden, dan den text zal ons genoeg aanleiing geven, om dezèlve te doen kennen. H Boekverkoper van dien naam, reeds in voorige aangetoond.



( 32 )
Om elf uuren moet dat Donders kind er aan, „ Die Blixem (was 't geroep) heeft zo veel kwaad bedreven.' Hy was het die de Haagfche Courant t had uitgegeven ! Dat dagblad was hun lang een dooren in de voet, Wat wank'len mogt of niet, de Haagfche Courant bleef goed. De Schryver, v was een Man die rechten wairheid minden, Zyn Nkuwsblad Merk gezogt by al de prinsgezinde» Maar by party gedoemd met de ysfelykfle bl'aam, 't Vervloekte Schendblad x was zyn ailedaagfche raam» Martin de Bruin, y die hier de Uitgever was te voren,
Wal
t Een Dagblad alom genoeg bekend.
v 'Winkelman , een allergetrouwst Voorftander der oude Conjlituiie, ii 't begin der troubles te Utrecht op dc oude grage woonende, entediei tyd Correfpondent, van meest alle dc Scbryvers voor de oude Conjiitutk aldaar, een man die , zonder eigenbelang te bedoelen, alles '/oor de her ftelling der goede zaak veil gehad heeft, en dus buitCngewoonenjoen verdiend, in 't midden der troubles was het niet meer veilig voor hem om langer zig binnen Utrecht optehouden, alzo hy al te fterk, als eer waar Vaderlandsch ieveraar,in *t oog liep, en vertrok toen met Zyn huisgezin naar 's Ilage, alwaar dezelve' iq plaats van Correfpondent, diree. telyk Schryver, der geachte Haagfche Courant is geworden.
x Namentlyk in de Verlemfehe, Schuurmanfche Courant en diergelyke Schendpapieren.
y Dit Dagblad wierd voor de troubles uitgegeeven, by de Boekver
>-» r



( 33 >
Was bang geworden, of had hun party verkoren," Althans, hy liet dat werk voor een Oranjeklant, En Arends debiteerde als toen de Haagfche Courant, En wierd er ook iers voor de z goede zaak gefchreven, p)at wierd ':y aCoertfe, £>Th:p of c Arends uitgegeeven;
' Maaf
koper Dronsberg én Zóón, waarvan èe» öa dc omwenteling; Stads Drukker geworden is. Zo dra, in de beginne der troubles, zig dit Dagblad voor de party van den Stadhouder en der in llandhoudiug der Oude Conftitutie verklaarden, verkozen deze Boekhandelaars, welke te gelyktvdig , dö Lydfche, Delftfche cn Utrechtfche Couranten, by eene de Kinpoef t TVybo Fynje cn Ni eigenhuizen gedrukt, en om hun fchendend 1'chryven genoeg bekend, ook uitgaven, de uitgaaf dezer Courant aftefchaffen en voor te bedanken, terwyl zy de andere Couranten, zo even genoemd, tot 't c;nde der troubles, cn tot de Schryvers en Drukkers gebannen of op de vlucht zig hebben moeten begeven * uitgögeeven hebben. Na dien tyd gaf den bekende Boekhandelaar Martinus de. Bruin dit Dagblad uit, tot 't overgaan van Hattem en Elburg-, Wanneer zyn Ed. 't zy uit vreeze, wyl er dagelyls" vergadering igen voor 't Patriottijihe Socie/eitshuis, 't welk regt" over zyn deur was, zamenrotteden, en die niet dan de vuilfte lastertaal tegen de ou^ de Conjlitutie vrienden en byzonder tegen de Boekverkopers die voor die party goederen debiteerde, uitbulderde , 't zy dat die Boekver-; koper de party der Landbcroerders toegedaan was, zo als door de uitgaven van 't werkje de Eigenbaat-, door Do. Bosch gefehreven s en uit zyn toen uitgevende Maandwerk feheen te blyken, zullen wy onbeoordeeld daarlaaten, althans hy "bedankte voor 't uitgeeven van ditDag-^ blad, 't welk door de Boekverkoper Arends gretig wierd aangenomen;
z, a, b, c. Onder al dé menigvuldige Boekhandelaars daar Amftcrdam mede opgevuld is, waren dit de drie eenigév die, in die kommervolle dagen , regt voor de goede zaak of oude Conjlitutie part?' dorden uitkomen, zo als, by de befehryving hunner onderlcheidéhS plunderingen, zal aangetoond worden."
E



( 34- )
Maar dat nog Tt ergfle was, hy hield Oranje nest.'
Dat is te zeggen, dat by hem 't bewust Request d
Der Conjlitutiehad ter tekening gelegen.
Men had alreeds gezogc, langs alderhande wegen ,
Zyn huisfelyke rust te floren door geweld.
In 't Sociëteit shuis e was de vrage voorgefteld,
Hoe men dat tekenen by Arends, best zou keeren?
j, Daar weet ik raad toe, (dusfprakeerdierfchrand'reHeeren,)
3,'k Zal maken dat er een gerugt loopt door de Stad,
, ,,Dat Arends geld geeft voor het teeknen van zyn blad: ,,Dat al wie komt, als hy zyn naam maar heeft gefehreven, „Op't ogenblik een paar drie Guldens werd gegeeven; „Dan komt een menigte van volk, daar vast na toe,, „ Hy weigerd ,geld / ligt dat men hem dan tort aan doe. ,,Dan kan de Burgery zyn woning gaan bezetten,
„ Die
d. Zie 't zelve Bylaag. D.
e 't Zogenaamde Patriottifche namentlyk:



( 35 )
„Dit is de beste weg, om 't teek'nen te beletten", ƒ ■ Van sai;o :on had men geen wyzer raad verwagt, Waarom 't dien ei^en dag g ter u'uvosr wierd gebragt. Nooit wierd een leugen, uit de Societtit gekomen , Met rr.e.rder gretigheid, voor waarheid aangenomen; Men riep; „ na Arends toe ,die geeft de teek'naars geld; },Zes Guldens premie is op 't tekenen gefield", h Doe nu een gantfchen hoop, voor 't huis verzameld (tonden, Kwam hy, die deze list zo fraai had uitgevonden , Drong door het volk in huis , kogt een Courant of Blad, En kwam toen uit, als of hy geld gekregen had, Mettvec Drieguldens in zyn hand, die liet hy kykeo, „Zie zo" riep hy,,, dat kon ikmakk'Jyk na mynftryken, „ Dat geld is gaauw verdiend, dat maakt den dag Hog goed,
„ Die
ƒ Daar zyn lieden welke ons verzekerd hebben, dat diergeiyke voorHellingen , te dier tyd, hebben plaats gehad , en laten zy, die zulks zoude willen ontkennen , ons het tegendeel eens beweeren.
g Den 8 Mey 1787.
h Hier is bewys genoeg voor handen.dat dit geroep te dier tyd plaats gehad heeft.. De Vroedfchag Abbema zeide zelf, dat hy er beëdigde verklanngenvan in handen had, doch hy zal ze nog komen tooneia, om gebruik er van te maaken. E 3



< 30 ï
», Die geld wil winnen, weet nu waar hy wezen moet.". Daar flond cr menig by , die ooi: wel zon verlangen, Voor 't fchryven van zyn naamzcr Guldens i te ontfangen; Wyl and're vloekten op het te!:enen om geld,* 't Gemot nam toe, en wyl men quafi voor geweld Begon te vrezen ; moest de Burgcry vergaaren , Die 't huis bezetten, en alle.uitgang nauw bewaren ; Waar op toen Abhefna,k verzeld met Hovy, l kwam, Die Boek, Rcquest en wat hem aanüond met z:g nam» En teffer.s dreigden dat hy Arends wel zou vinden, Terwyl hy blixems braakte op and're Oranje vrinden. „ 't Loopt (zy hy) deze reis zo makkelyk niet af,
F.ens
i Zo men zes guldens voor 't tekenen gegeevea. had, zoude het grootfie gedeelte van de zoogenaamde Patriottijche tekenaars fchielyk', om zes guldens te ontvangen, hunne namen hebhenkomen overtekenen , of een j zetten; want z.ulke klanten, welke voor 4 ftuivera in 't uur zig tot plunderen lieten gebruiken, zouden voor zes gulden hunne naamen wel zestig maal hebben Willen tekenen, byzondcr als men in aanmerking neemt, hoe menig een voor een glas genevcr, hunne namen op de zogenaamde Patriottijche Requcslen getekend hebben.
k, l. Abbema, reeds genoemd, en Hovy mede Defenjle Heer'en Vrocdfchap, beide om hunne roemruchtige Heldendaden , by provljle-, reeds uit de Prov'mtien ran Holland en IKestfriesland gebannen.



( 37 )
„Eens zyt gy les geraakt, maar wacht nu wisfer draf, ,,'k Wil u verzekeren dat gy vrugteloos zult hopen, „Dat het zo gunftig als te voren af zou lopen „Het hok voor u word op 't Stadhuis al fchoon gemaakt,
Zal zorgen, dat gy niet uit onze handen raakt, ,,'k Heb reeds beëdigde gefchriften, die verklaren, „Dat gy zes Guldens geeft aan elk der tekenaren." jWac zou nu Arends doen? gevangen in zyn huis,' Bezat met Burgers en omringt door woest gefpuis, Was alle occafic tot ont.lugten hem benomen, De beste weg was nog, dat hy zogt weg te komen', '"In een vermomt gewaad, hy had een Schippers pak, Dit diende hem, zo dat hy taamlyk met gemak Het Huis uit, en met hulp van Booy m de Stad uit raakten,
Ter-
m Een der zwaarst geplunderde oude Confiitutie vrienden , waai~fvan in 't vervolg gemeld zal worden. De geene die Arends in zyne vlucht mede behulpzaam geweestzynen de hand geboden hebben, doch 'waarvan zyn Ed. in de Byzonderheden geen melding maakt, zyn gedweest eene v.d.PavortmHenkel, Commisfarisfen der waare VadsrMaiidfclie Oranje Sociëteiten 's LandsWehaaren, en 't V Onvolmcakrs
E 3 Schip



( 33 )
Terwyl den gantfchen nagt de Burgers 't huis bewaakten, Die eind'lyk merkend' dat zy vrugteloos hier ftaan, Al vloekende uit elkaar en na hun woning gaan. Op deze wyze, wierd het tcek'nen hier verhinderd; Ook wierd den oproer aan dit huis die tyd verminderd} En doe men reek'nen kon bevryd van lyfsgevaar, Kwam Arends weêr, en nam zjn huis en winkel waar. Schreef, drukten en verkogt, gelyk hy deed voor dezen, Al wat de goede zaak van nut en dienst kon wezen, En werkten in der daad getrouw voor zyn party, Dit immers ftond aan hem, zo wel als de and're vry ? — Maar neen,'t was voor Oranje, en dat was niet te dragen Daarom kreeg hy zyn beurt ook in de plunderdagcn, .jNu", (riepen zeoverluit) ,, nu maar na Arends toe! „ Wy zyn dat Blixemsveê in Amjleldam al moê'\
Wen
Schip, hebbende de Heer Booy, zyn Ed. door behulp van een oud .Mor/chip de Stad uitgebragr, en de Heer v. d. Pavurt, tot op de Geléerjche bodem zyn geieidsman geweest, terwyl de Heer Henkei, mede het zyne er aan toe gebragt heeft.



C 39 )
iWen zy met houwers, byl en ander breekmig lopen,
'Was in een ogenblik de deur en venfters open;
Maar Arends had de moord gehoord, en op 't gerugt,
Was hy by tyds met zyn famielje weggevlugt;
Doch huis en goed, moest des te meer hun wraak ontgelden ,
Geen meubel, hoe gering, ontging de moed dier helden,
Geen glas noch glasraam, bleef er heel in 't gantfche huis,
Hun dapperheid floeg 't al tot {paanders en tot gruis;
Maar op de winkel was 't inzonderheid geladen,
Daar vond me een menigte Couranten, boeken,bladen,
Zelf eenige waarom Oranje Omjlag zat,
Ha! dat was 't egte en 't regte een waare plundsrjehat!
Dat wierd met ysfelyk getier van een gereten,
Gefcheurd, gefchopt, getrapt, en in de gragt gefmeten, n
Zo
m
n Wy hebben deze Historie van den Boekverkoper Arends zo ter neder gefield, als wy by 't geval zelf vernomen, en ons by de eerfte gebeurtenisfen is verzekerd en door ons terftond aangetekend is geworden , men vergelyke deze onze ternederftelling, uit echte bronnen gei fehept, met de befchryving hier omtrent door den Boekverkoper
Arends



( 40 )
Zo moest na hun gefchreeuw de Oranje boel van kant; 't Wasvoorde Vryfoid o en voor 't lieve V'aderlaniVp En daarom gaan zy nu de Burger vadnn pfond're/i, Een zaak, die elk, wie 't hoord, moet in de oren dondr'en, Drie Burgemeesters, q van het magtig Amflerdam\ Mcar hoor eerst hoe dit kwaad tot zulk een hoogte kwam.
Door 't wys bellier van Amftels Raad en Agtbre vad'refl, Was 't Volks bederf, dat men van dag tot dag zag nad'ren , Sints lang beteugeld en ge' ukkig afgekeerd, Men had,zo 't moog'Iyk waar, het teek'nen zelf geweerd, r
Zelf
Arends zélve uitgegeevcn, in zyne Byzonderheden No. 30..-welke zeer gefchikt is, om „voor de bezitters van dit Werk, als eene Bylaag, achter aan gevoegd te worden.
0, p Dus febrecuwde de oproerklanten niet alleen, maar fchreven zulks op ae door de handen hunner medehelpers geplunderde huizen: als op de planken roon't geplunderd huis 's Lands IKelvaaren, fiond met groote letteren , door een zeer goede hand gefehreven, hier de Vryheid door den Burger volbragt.
q Namentlyk de Wel Ed. Gr. Achtb. Heeren Bendorp , Bedel en Beels de eerfte oud', en de twee laatftc, te dier tyd, regeerende Burgemeesters dezer aanzienlyke Koopftad, 't welke wy, eenige bladzyden verder, nader zullen aantoonen. *
r Va» Requesten, Dank-Adresfen, Acfe van Ouallfteatie enz. daar de zogenaamde Patriotten zo mooi mede warend



(41 )
[En (loffeiyke daad!) in vroeg're en laat'redagen^ VLzl Amfterdatn hier op, haar roem, haar glorie, dragen, LDat ze in den Haag de Propofim heeft gedaan, |Om 't Oproerplan in eens den bodem in te flaan ; De Propojïtie, om de Vrycorps af te fchaffen; s Maar deze daad verwekte een gruwzaam tegenblaffen. Zelf zo, dat men alom door 't land verfpreiden t liet, „In Amjlerdam, daar deugd de Stads Regeering niet, „Daar zyn Regenten, daar zyn volks Reprrj"entanten , | Die tegen 's volks belang, en goede zaak zig kanten", t Is niet te zeggen, wat de nyd doe heeft beiagt, Dp dat den goe Regent, wierd in de haat gebragt; In dit hielp magtig, om hun Schendlust bot te vieren, 5y waren meester', van de meeste dagpapieren, De goddeloosheid, die door niemand wierd gefluit, 3 af t'elken dag , een heel paquet Libellen uit;
Waar
5 Zulks gefchiedde in den beginne van "t jaar 1787.
$ JnverfcheideLibeUchril'Len.Aantekening^.^.bi.42 meestallegenoetnal.



(4'- )
Waar in de Ovrigheid te gruuw'lyk wierd gefchonc'en; Men fpaarden geen bedrog ,noch list,noch logenvonden j Maar fchryft en drukt uit woede en winzugr. wat men wil, In Kruier , v Sleper , x Pest, y Spectator mot de bril, z Op eiken dag vier Couranten a en nog twee Zamenfpraken, £ Die alle diende om de c Overigheid te laken, En zwart te maken, in de oogen van 't gemeen ?
D:
v,x, y,z De Politieke Kruyer, door den beruchte Hespe, de Pol tieke Sleper, de Post van de Neder rhyn, doorP. 't Hoen, deSpcctatc met de Bril, door de weggejaagde Do. Berg gefehreven, cn by dc berucht Boekverkopers Verlem, G. T. v. Paddenburg en meerdiergelyke ui gegeev cn.
a Onder de Tytels van Vaderland/ene , Nederland fche, Oprecht Nederlandfche en Zuidholland fche Couranten, door eeiaegedimiteea Do. van Brusfel ,Strabbe, Noms en Cojlerus opgefteld, en welke by d onderllaande nu reeds gebannen Boekverkoper B aaldcffe\\\\c\\iz Verlem Schuurman cn eene I-Vege uirgegeeven wierden ; verders de Delftfchi Lydfche, Haarlemfche en Utrcchtfche Couranten van dien tyd.
b Mede onder de Tytels van de Wekelykfche Niemvsjchryver Jaap en Tennis, Teuntje en PMemtje, Nicuv/sverielder, ■ Louv/e\ Krelis, Diweftje en Grietje, de Burgervriend, Sec. welke by de Boek verkopentjes de Erve de fVed. Egtuond, v. Kolm en Schuurman uitgegeevcn zyn geworden.
c Om eene Proeve van de verregaande vuilaardigheid der Oproerfchryvers te geven, zulten wy een enkelde Brief en antwoord op dezelve genomen uit de Speel ator met de Bril No. 30, door denweggejaagde Do Berg gefchreeven geworden zynde, ter neder ftellen, fchoon onze pei 't ziddeid en yst van deze gruwelyke lastertaal na te fchryven cn ove te nemen, en echter kunnen wy geen beter bewys van onze gezegdens dan uit hunne eigen lastenchriften, bybrcngen. Zie dezelve Bylaag. I.



C 43 )
Dat 's toch een hoek, daar wil het grootfte gros wel heen J En als her, by het volk eens zo ver is gekomen ƒ Dat de Overigheid 'c ontzag,en de achting is benomen; Dan is er wet noch recht, welk woede en moedwil fluit, En 'c opgeruide graauw, voert alle gruw'len uit; Maar dit bederf, hoe groot! was magtigtoegenomen, Sints Hooft, d als 't Hoofd der fnö Cabaal was uitgekomen, Laatst e Vrouwendag, op nieuw, gekomen in 't bevind,
"Betoond hy zig terftond, der Patriotten Vrind.. Wierd iets ten beste van de rust der Stad befloten ,
: Hooft oppofeerden , als het Hoofd der vloekgenoten; En b-agt, dat verder ging,'t geheim van Stad en Staat,
"Ter oren van 't gemeen, het geen er in den Raad Pasfcerd, bragt hy aan Sociteits en Krypraadsheeren;
Eens
cl 't Doet ons waarlyk leed, een Burgervader van dien ouderdom en 'jaaren, als den Burgemeester Hooft bezat, door eenige Klanten, welke hem te» Speelbal gebruikte, dus'misleid te zien, dat hy zig tot zulke 'zaken, als hier boven gemeld ftaan , liet gebruiken, en waarlyk door hem verricht zyn geworden, men lezen hier verder over de gefehiedboeken van dien tyd zo door pnpartydige, als die, die zelf door de zogenaam* de Patriotten daar gefield zyn geworden. Benevens onze Bylaag K. e Primo February 1787 de gewoone tyd der Hegeeringsverandering Fa ist



( 44 )
Eens was befloten, een Placcaat te publiceeren^ Waar by 'tgebeurde alhier,/verklaard wierd voor geweld. Dan Vader Hooft, had dit aan zyn g Cabaal gemeld, Die's and'ren daags 't Stadhuis met Burgery bezetten, En 't publiceer sa van 't Placcaat parfors beletten; Eens h was den oproerhoop, met vreesfelyk gedruis , In grote nunigte gekomen op 't Stadhuis. Om na gewoonte een Request i te prejenteeren,
Dat
in Amjierdam, wanneer Hooft, henevens de Heeren Dedcl enBeels als Burgemeestercn waren aangekomen, terwyl de Heer Cliffori destyds als Oud-Burgemeester aanbleef.
ƒ Den 26 February met het doordringen der Propofitien van een Contra-Advies te nemen, als men op voorftel van Delft, Brielle en de Ridderfchap, ter affchafimg van alle Sociëteiten cn Genootjchappen, afdanken van 't Corps van de Rhyngraaf van Salm en 't intrekken van 't Cordon had willen nemen. Van welke Propnf.tie wy bladz. 41. reeds gemeld hebben.
g Zo wel als dc Refolttlie, welke op den 26 February zou genomen worden , de Sociëteit bekend gemaakt was, wierd ook 't geheim genomen befiuit, om op den 1 Maart een Publicatie tepubliceere/i, waar by 't gebeurde van den 26 February voor oproeren geweld verkiaard wierd, aan hun bekend gemaakt, welke toen door oproeping der Burgery 'tpubliceereu van dat Placdat belettede , en by 't voorige oproer en geweld dus een tweede by voegde. De Naam dergeene, die hun zulks bekend maakten, wierd toen opéntlyk genoeg genoemd, en zy waaren 'er zelf trots op.
h Dit gebeurde ten zelve ty den als in de Aantekening/ aangewezen is.
i Request, Adres, Propfuie of ander Jnjlrument. Zy waren dit zo gewoon in die tyd, dat er zekicu eemge dagen verliepen, of
men



(45)
Dat niet heel vriend'lyk wierd ontfangen door MynHeeren k
Kun eisfchen wierden niet gereed'lyk toegefhanl
Doe was de Majefteit des volks te kort gedaan,
De Vryheid was gekrenkt, der Burg'ren Recht gefchonden
En 't roek'loos Hooft had nu gelegenheid gevonden,
Om elk te tonen wie hy was en hoe hy dagt,
Hy nam een zetel, die hy uit de Raadzaal bragtj
En zetten ze in 't portaal, om op dien ftoel der eeren,
Geklommen zynde, voor 't Canailje te oreeren;
Hy wenkte met de hand, en ieder een/zweeg ftü.
„ 't Gebeurde „ riep hy uit 1" is tegen mynen wil,
„ Ik zal de Rechten van den Burger helpen fchragen,
„En wil er ook des noods myn gryze kop voor wagen,
„ Vertrouw myn woord, 'k za! doen gelyk ik heb'beloofc"!
Toen
men had weer wat nieuws, dat des middags geproponeerd, des avonds getekend, en des morgens geprezenteerd wierd, meest al getekend met de namen van 300 Genootfchaps en diergelykcn Klanten.
* Dus noemde men te dier tyd de Wettige Regenten, volgens de Pa triotttjche lpreekwyzen.
F $



(40
Toen klonk een woest gefchreeuw , van „ viva Vader Hoeft! /
„ En Vader Hooft hoezee! Hooft boven ƒ Dedel onder!
„VeVryheid weêr herfted! Oranje na de donder"!
Dit gantfche fpel was van te voren overleid
En afgefproken; want men zag ter zeiver tyd,
By hopen, 't Utrechts Vee, m gepluimde Vryheidszoonen,
Hier op 't Stadhuis, om die Historie by te wonen.
Doch nu, ontftond er een verfchriklyk gedruis, Doe Burgemeesteren zoude afgaan van 't Stadhuis: De vrind des volks, dat is de vrind der oproermakers, De vrind der muithoop, 't Hoofd « der eed en pligtverzakers
Wierd
/ De Namen der Onderftcuncrs by 't opklimmen van de Stoel door Vader Hooft gedaan, nevens het Lofbazuinen en mtlehreeuwen van Vader Hooft boven! enz. ftaan alle in de Brtelfcbe Courh%™J™ 26 Maart 1787 met naam, toenaam en charakter fubltfikternedergefteldj
8e^°Vogels van allerhande Pluimen, maar inzonderheid Utrechlfe, kenbaar aan hunne Pannasfen, waren destyds in groote men.gten op de Zaal van 't Stadhuis, die tenens niet weinig bun mond roerden, en Zig tot lof Hooft, en tot laster van de andere Hecre» lieten hooren
n Wy zvn in Haat om door een/»»** gefchrift van dien tyd zulks aan ej toonen , daar in gezegt word , dat hem door een der VroeafcfiapiJeden:mU* in 't aan-ezigt gezegt is geworden, en die verder bewys, v an zyn nauw v erbond met hen lieden, hebben wil, lezen onze Bylaa| K. zo even aangewezen.



(47)
Wierd in criumph geleid en in zyn koets gebragt,
Daar al de menigte hem op den Dam verwagt;
Die als in zegenpraal, zig nevens 't Rytuig ftellen ,
En 't onder duizende hoezees.' na huis verzeilen:
Al wie voorbyging en niet draaiden met de hoed,
Wierd met de eernaam van een BRxemskind begroet ;
Die fr.il zyn weg wou gaan, wierd om zyn zien en zwygen,
Niet flegts gefcholden; maar kon deeglyk klappen krygen.
Zo ging het op de ftraat, maar erger op 't Stadhuis:
Toen Hooft vertrok, vertrok een deel van 'c hels gefpuis;
Maar 't fnoodfle fchuim bleef op de zaal, om kwaad te fpreken,
En aan de Heeren Beelt en Dedel zig te wreken;
Die Heeren ziende, al wat voor hun oog gefchied,
Geloofden in der daad haar eigen ogen niet,
Plet bleek nu duidelyk, dat Hooft hun had verraaden;
Maar wyl zy't laag gedrag van zulk een man verfmaa*tcn,
Befluiten zy te fcheiden eo na hun huis te gaan;
Poch



(48 )
Doch buiten komende, rant hun de moedwil aan,
Baldadige, die alle ontzag met voeten treden,
Bejeeg'nen hun met fpot en fmadelyke reden:
Een Onverlaat o treed toe, grypt Dede/ in de borst,"
Die hem het afgaan van 't Stadhuis beletten dorst.
,, Als Bee/swil gaan , die mag"; riep hy ,,maar gy zult blyven !'*
De braave Bee/s, wiens hart, door zulke wanbedryven,
Op 't dieptst getroffen waar, liep deze keer nog vry,
Doch bleef beftendig zyn Collega Dede/ by;
Waarop het edel paar, weêr in haar kamer treden,
En gaan een wyl daar na te zamcn na beneden,
Te zamen in een koets na huis, maar niemand mag
De
o Dit was eersteen Held derVryheid! welke de Burgemeester Dedel in de borst vattende, te rug ftiet, "en met geweld in de kamer deed gaan, alwaar dezelve door de hoop muitemakcrs en in geweer ftaande Burgers opgefloten en in bezetting gehouden wierd. Is er meer bewys van noden,dat den toen in de wapens zynde burgers, met het fnoodfte oproccrot zamentpanden, daar zy de naam willende hebben, noch al Conjlitutie^ neel te handelen, in haar byzyn gedoogden, dat een hunner wettige Burgervaderen,door een OnverlaatgeWeldadigaangevallen wierd,zonder dat zy zulks beletten, of hem gevangen namen ; maar in tegendeel, zyn gedrag goedkeurende, met hunne onderfteuningen bekrachtigde^



(49 )
De hoed afligten, tot een teken van ontzag; En van die dag af aan, als Burgermeest'ren fcheidei),' Was altoos daar een troep, die Hoeft na huis ge'eiden, Al fchreeuwend, hoeden af! hoezeê voor Vader Hooft! Maar kwamen de and're, dan was 't niet geoorelooft, De hoed te ügten, of eerbiedigheid te toonen, Zoverre ging de magt der dolle Vryheïdszoonen. p
Nu was het fchelden op Regeering daaglyks werk, De lieg en lasterzugt vond nergens paal nog perk, Noch yst my 't hart ƒ als ik herdenk de lasteringen, Die de Ed'le en Agtb're van die fchendhoop ondergingen j Las men niet rond uit in Verlems vervloekte blad,
■ De D en B zyn thans Regeerders onzer Stad.
„ Wat
p Dith'erter nedersreftclde, hebben wy volgens de naauwkeuriglbs opgaave en zo als 't wezentlyk gebeurd is, in 't kort ter ncdergefteld, de geene die hier omftandiger bericht van begeeren, wyze wy op onzs ' Aantekeningen en Bylaagen by onze tweede Zang gevoegd \ waarin 'men in een beknopt verhaal van alle de daden door Vader Ho"ft en da Helden van dien tyd , van den beginnen zyner aanvaarding van 't door Hem in den Jaare 1787 bekleed Eerampt, tot na deHeuglyke Omwenteling* tinnen 'Amjleldam, zyn verricht gewordea.
G



( óo )
„ Wat kan den Burger van dat fchrik'lyk tweetal wagten ?" Kreeg maar een hondsvot, 't een of ander in gedagten, Hoe fnoder in zyn aard, hoe herelyker werk, » Ha!"riep men„dat 's frappant ,dat voeld hy,dat fpreekt fierk."
Defchrandre Rendorp, die een lange reeks van dagen, De roemryke eernaam van een braaf Regent mogt dragen. Dien Heer, die lang, met glans , ons Capitool beklom , Droeg meê niet min de haat en ftnaat van 'r. Kezendom. Hy toonde thans met recht, dat hy de wetten minden, En was dus eene vriend der waare Orarje vrinden : Die misdaad was te groot by het verdraaid geflagt; Waarom het hels gefpuis het zo ver heefc gebragt, Dat brave Rendorp, by den Eed en pligtverzaaker, Nooit anders wierd genoemd, dan Jochem Bruggemaker. Een nietig voorval met een brug onlangs gebeurd,
Eerst aangelegt, daarna, om reden, afgekeurd. Al was er aan de zaak, noch goed noch kwaad bedreven,"
Had



C 51 )
Had aan de fpotterny een ruimen loop gegeeven;
Want thans kwam rang noch (laat, verfhnd noch deugd te fta,
't Was Bruggemaher voor en Bruggemaker na. q
Wat heerlyk was in 'c land, wierd 'c allermeest gefchonden,
L>e bandeloosheid had dit middel uitgevonden,
Om 't Volk van de eerbied voor Regenten gantsch te ontdaan,
Dit ging zover, dat zy Regenten ptuniïren gaan ,
Het eerst by Rendorp, die fchdins over Arends «vormden;
Daar dolle woede niets hoe kost'iyk ook, verfchoonden.
Het oudfle Porcelein, voor Eeuwen hier gebragt,
Als zeldzaamheid bewaard, by Rendorps oud geilagt;
Het hereljkfle pronk van Tafe/gamituuren,
Wier keurig kunstwerk, mode en Eeuwen kon verduuren ;
Het kostelyk Schilder werk , onfchatbaar van waardy,
Superbe Spiegels, mignificq lapitfery,
En alles wat de naam van kostbaarheid mogt dragen,
' Wierd
m Zie de Verlemrche Couranten en meer Schendfehriften van dien tyd,
G a



Wierd ftuk gekapt, getrapt, gefneên, gefcheurd, geflagen. Gelukkig wierd Mynheer, en ook Mevrouw, gered, Door fchrik gewekt, en in een nagthabyt uk bed, En door een venfter noch ter nood 't gevaar ontkomen. Bediendens die men vond, wierde in arrest genomen, Gedwongen met het fraai! de plaats te Wyzen, daar, Des Burgermeesters geld en fchat te vinden waar.
Na dat de razerny hier haare rol volfpeelden, In helfche furie, door geen woorden uit te beelden, Gaan zy na Dede!; r maar.' — hoe moet ik zeggen? _ daar Gebeurden iets, dat hun verfchrikk'lyk tegen waar, Daar waaren Burgers s die niet flegts het Huis bezetten; Maar die, dat verder ging, het phind'ren daar beletten/ Dit was een zaak, die elks begrip te boven ging, Denk egter niet dat men de plundtrhonden ving.
Of
r Woorende op de Kekersgragt, tusfchen dc Lcidfchejireat en i>pl'g If'rnr.t. s Dit waaren Burgers van die Wyk,



( 53 )
3f op hun fchoot, zelf toen zy vriendelyk verzogten,
, Dat zy flegrs een quartier daar ruineer en mogien ?" < r
SJeen,maar men weigerd dit verzoek, en iaat ze gaan, * in daar op tasten zy Heer Bee/s u zyn woning aan. Die zelve, die zo trouw voor 't huis van Dede/ waaken, ïien goedfchiks aan , dat zy by Bee/s een aanvang maken, /an'c gruwzaamst p/undenverk, er wierd geen voet verzet, )p dat het daar gelyk by Dede/ wierd beleu
deer Bee/s, alom bemind , had zelf met geen gedagten; Het groot bezoek v (gelyk zy 't noemde) kunnen wachten;
Al
t Zy.diebeweeren willen, dat mende plundering mei konde beletin , vraage ik, dat daar ze hier zo brutaal waren', om zulk een ongehoord erzoek te doen , oi' men toen hun hier niet had kunnen omcingelen, geangen nemen of ter nederfehieten ? immers men had dekragtom met de czetting van een Compagnie Volk hun te fluiten en de Plundering an dat Huis te beletten, zou men dan met zestig Compagnien alle de luizen, welks naderhand noch geplunderd wierden , niet hebben kunen beveiligen en het PJunderrot uit eikanderen'gedreven hebben ?
u Op dezelve gragt tusfchen de Leidfchegragt en Leidfcheftraat, I dus op dezelve gragt en aan dezelve zyde, maar aan de andere kant an de Leidfchejlraat, zo dat zy die voor 't Huis van Dedel Honden, ;cht uit het Huis van Beels kondè zien.
v Dus noemde de zogenaamde Patriotten het zenden van Plundeaars; om de getrouw aan Eed en Plicht blyvende Regenten en Burers van Amjieldam uit te doen plunderen.
G 3



(54)
Al wat de nyd noch tot zyn nadeel had verfpreid,
Kwam hier op uit, dat Beels door Dede/ wierd misleid; x Des was hier voor de woede en wraakzugt niets geborgen ,
Die 't kwaad r iet vrezen kan, kan voor het kwaad niet zorgen.
Hier was een vollen houw, voor roof en plundemigt: Met dubble woede en ont/aggelyk gerugt, Gefchreeuw, getier, dat zelf het ftoutfte hart deed fchrikken , Kwam hier den duivels hoop, in weinig ogenblikken, Was deuren venlïers ftukke en al 'c geboeft in huis, En floeg weer een Captaal van kostbaarheên tot gruis. Het heerlykst Iluiscitraad, dat immer de ogen z-agen, Wierd hier met houwer , byl en koevoet ft uk gcflagen ; Door zommigen wierd geld en goed op ftraat gebragt, Dan fmeet een and'ien hoop het in de Kcizersgragt, En die niet meê hielp, riep .' „ zo moet men èr meê leven, „Waarom heeft hy gehoor aan Dedels raad gegeeven?
„Nu
m Z;e 't zelve als in onze Aantekening q. bladzy si-



( 55 )
„ Nu moet hy 'c zelfde lot als ce and're ondergaan; „Maar, hoog of laag, die hem verleid heeft moet er aan j „Allons na Dede/ toe, om noch eens te probeerenl" Zy kwamen 't in der daad tot tweemaal toe tendeertn, Maar de Officier, die met zyn volk daar ftond gefchaard, Heeft Dede/s huis en goed, voor 't plunderen bewaard En toen zy 't waagden de bezetting teforceeren, Bedreigden hy 't geweld, met weêrgeweld te keeren, Doe trok den hoop misnoegd en vloekende van daar j Maar graauwd' hem toe „dat dit niet volgens affpraak waar."y Zy hadden thans geen tyd om langer te krakeelen, Wyl ze op de Roozegragt hun Rol noch moesten fpelen. Dus dreef het onweer na een and're hoek der Stad,
Ge-
y Of de Plunderaars ook in naauwe verbintenis met de Rustbewaarders gedaan hebben ! en dat dit Vee deze uitdrukking gebruikt heeft, is door verfcheide gehoord, en by de Plundering van 't Huis van de Heer N. Booy , zullen wy 't betogend bewys, dat 'er gefloten Conventien tusfchen dat Volk en verfcheide Burger-Officieren plaats gehad hebben, van bybrengen.



( 5<S )
Gelyk de helfche raad voor uit befloten had; Om alles te gelyk in het rumoer te mengen, En 't volic uit den Jordaan, mede op de been te brengen. 'jiidam, Stads Eiker van de ronde holle maat, Was, en dit wisten zy, by veelen in den haat. Er was, niet lang geleede, een nieuw Placaat z gekomen; Waar by de Waterlui veel voordeel fcheen benomen, Men gaf te voren flegts zo veel men wou voor 't geld, Nu was een Eik van vate en emmers ingefteld, Des moesten zy voor Mei al hunne Watervaten, By de Eiker brengen en herftelle en merken laten. Dit was (gelyk men die gevallen doorgaans ziet) Door 't grootïte deel misnoegd en morrende gefchied; Terwyl zy fchaade lede en de Eiker was bevoordeeld; Wierd hy als oorzaak van die nieuwigheid veroordeeld, a
Op
z In den Jaare 1785- „ M '1
a JanAidam, Stads Tker, woonende op de Rozegragt,, ws-



(57)
En daar hy vroeger tyds by Rendorp had gediend, En die bekend fïond, als een waare Oranjevriend, Was hy mede óp de lyst aan 't plunder rot gegeevör] i Op dat het oproer na die kant wierd heen gedreven; Zo dra het werk begon, hier op de Rezegragt, Was al den agterflreek, fluks in alarm gebragt, Op naam des Waterboers, wil men geen vloeken fpafeaj Roept luidkeels uit; „ zo'moet de Oranjeblixem varenl I Sla dood die hond, hy heeft ons kwaad genoeg gedaan En and're hslpen meê de boel aan Hukken flaan. Aidam, zyn vrouw, de meid, elk lag gerust te flapen;
Maat
:hen de eerfte en tweede Rozedwarjtraat , was door de opftokingea an de VtrletUfche Courant zo algemeen in de haat geraakt, dat hei iet mis cn kon, of hy moest ook, onder de fchyn, als behoorde hy k de Oranje Party, daar hy volgens éigen gezegde £een party geazen , noch voor niets getekend had, en 't dus een raadzel was, tot -elke party by behoorde, mede zyn beurd in de Plundering wegdragen, en duidelyk bewys.dat men niet alleen uit haat teg^n Oranje zulks verchte; maar dat het eigen belang 'er onder fpeelde en de dryfveer vaa ras, ingericht tegen dezulke, welke groote Ampten bezaten, daar len zig zelve gaarne Wilde indringen; want of 't niet genoeg waren ;ze totaal te plunderen, deed men naderhand nog teritanies om hem inzyn Ampt te ontzetten, henl vóórhellende als eene diezujks, dooft B. dat hy geplunderd was, onwaardig was geworden.
H



( 5o )
Maar wierde onzagt gewekt door de aankomst dezer knapen; Hy fprong uit 't bed en vond reeds 't phtndervolk in huis, Elk nam, zo goed hy kon, de vlugt voor dat gefpuis: De meid, pas half gekleed , door fchrik en vrees gedrongen, Was in de doodlykfle angst het venfler uitgefprongen, Op de Agterplaats, daar zy voor 't moordrot zig verftak; Aidam was met zyn Vrouw geklommen op het dak , En hoorden daar (denk met wat bitterheid der zielen!) Hun eerlyk eigendom, hun kostlyk goed , vernielen; Wien krimpt het hart niet, op 't herdenken van dien tyd, Die dagen van geweld , waar in baldadigheid, Dus fnood mishandeld, dien haar nimmer had beledigd, Dat noch door hem, die't moest beletten wierd verdedigt!
Jidam, die met zyn vrouw het ov'rige der nagt, In de open logt, op 't dak van 't huis, had doorgebragt, Ging, doe de morgenftond een weinig aan kwam ligten. Eens na beneden; om den toeftel te bezigten;
Daai



( SP )
Daar vond hy Burgers by de ftukke en brokken ftaanj Zag (zo gy denken kunt) hun niet heel vriendlyk aan ; Waar op een Officier niet fchroomde hem te d, ygen, Als hy niet zoet was, zou men hem wel anders krygen, „ Ik heb" zy hy , „ deeze nagt noch voor o w goed gewaakt, „Door myn bedryf is deze kast c nog vry geraakt, „Ik ftond er by, doé zy hem Hukkend hakken zouden , „Laat zeideik de armen hond, dat eene ftuk maar houden!'* „ Zo/" repü eerde Aidam, „hebt gy er by gettaan? „Dan hebtgê als Officier al flegt uw pligt gedaan:"
In-
c 't Oeheele verhaal van deze Plundering met deszelfs bygevoegde Aantekeningen, is hynaar wöordefyk zoals de fleer Aidam, in byweezen van verfcheide getuigen, zelf verhaald heeft, zonder er iets by of aftedoen, „deze kast," zeidezvnEd. „ was een Rreheq ftuk, 't welk by de beguinen van ons Huwelyk een onzer eerfte Meubelen geweest was, en myn Vrouw uit voorzorg als toen eenig geld; om in byzondere toevallen ie gebruiken, in had weg gelegen, dit ftuk, is het cemgfte dat
bewaard is gebleven." Verders hebben wy omtrent iewPlmdfr
ring niets meerder aaptemerkcn , als dat op geen een plaats zo vceigeld geftolen en by zakken vol in de gragt gefmeeten, e» de volgende dag door zynEd. in perfoon weder opgevist is, als daar, endatde WelEd, Gr Achtbare Heer en Mr. Rendorp, welkers Huis reeds totaal uitgeplunderd was, weder hier niet weinig fehade kwam te lyden, alzo de ii«r,?r «enigezaaken voor dezelve waarnemende, eenaanzlenlyke fomma geld Tia dezelve onder zig bad, welke hier mede gefpoeljeerd is geworden,



Xntusfcherj gingen ay, die alles hier vernielden, (Offchoon de wegen nu van duizend menfchen krielden,) Gerust, in zegenpraal, van daar, en vlogen doe De Roztdwarflraat door, na 't huis van Cyffers d toe « Men groef de ftraat op, en een hagelbui vaa fteenen Vloog, in een ogenblik, door huis en winkel henen,
Zag rqe ergens hoe die hoop door duivels was bezield!
'tWas hjer,'tzwaar yzerwerk wierd hier alsftroo vernieldJ
Het Stoephek, als een riet, gebogen en gebroken;
Dan of het bykwam dat dit zo was argrfproken .'
Of dat zy dagten dat men hen zou tegen-Haan,'
Gf
d Castelynm 't waare Vaderlandfelc S i.clete!t(,Huis, in de Rg. Wtfir*f, tusfchen de cerfle cn tweede Dwarst, war me "vee» travade maakte , en meer dan menichelyke kragt deed zien, doeh We dat men van binnen gelegenheid maakte; omgeweld met geweld tekeeren en de tyd der Burger Compagnie* daal- M-as om MjSÏÏX;
puip-n geven .althans de Voorpuy, en 't geen in't Voorhuis was, wierd aan fiuk gegooid , gelagen en dus merendeel vernield , dan met welk een Fur:e men h,cr ook begonnen had? dorst men op't gozichtvate genweer n.et vol houden, maar vertrok. ~_ Ditf dit ij de plaats waar men open yk getoond heeft, dat de plundering volgens eenê lyst was gefch.kr, en beraamd geworden, alzo dezelve hier, LZ jK»Wen van een men.gte «flftHldtt»,^^ is opgelezen geworden



(6i )
Of dat de dry vers die geduurig met hun gaan,
In een vermomd gewaad,hun raden 't werk teftaken,
Om dus te fpoediger na Kattenburg te raken!
Of dat er mooglyk, nog een and're ' reden zy ƒ
lAlthans by Cyffers liep het met die roffel vry.
Gy vraagd, misfehien, wat had die man by hun bedreven? Hy minde Oranje en had gelegenheid gegeeven, Ten zynen huize tot het teek'nen van 't Request, e Dit was hoofdmisdaad, en gehaat gelyk de pest; lun grote doelwit-waar, ƒ dit teek'nen te beletten , :n zig met duivels kragt, daar tegen te verzetten , n daarom moest al wie] dat werk had voorgefhan, i deze dagen 't lot derphnd'ring ondergaan; aar zy, die nu zo flerk het teek'nen tegenfioaden, ezelfde zyn door wien het teek'nen g is uitgevonden,
e B}'Iaag D. P. G. H.
£ Zo als wy in de Aantekening g biadzy 10 genoeg reeds aangetoond F Door Maen wierd meer getekend, dan door de zogenaamde Pa-
«3



( 6*2 >
Ja die, dat verder gaat, nu op de plunderdag,
Noch adverteerden h dat op nieuw ter tekening lag De Acien, i waar by zy een tal van vyftien Heeren, h Conjiituesren en volflrekt qualificeeren; Zelfs raden zy hun vrienden en goê bekenden aanj ♦ Die veilig wezen wil 1 moet noch maar teek'nen gaan; Dat zyn die zelfde die zo zeer het teek'nen haten! Dat zyn die zelfde , die zo van de vryheid praten, Die noden, vergen, ja/orceeren iedereen, Te komen teekenen, niet wat ons recht fcheind.' necnj Maar wat een ander wil, dat mag eerst Vryheid heten Ten minften 't wierd by hun voor Vryheid uitgekreten, En wie dat niet geloofde, of zulk een vryheid haat,
Hoord
h In de Schuurtnanfehe Courant van die dag en ecnige volgende
I De A&e van Ouelific.itie, zie dit konstftuk Bylaag. L. '
k Het Charakter en liet hyzonderen, weike tot het leven dezen vyftien U-eren betrekking hebben, zullen wyin een Bylaag; om den Naneef te doen zien, aan welke zoon van lieden men het belang van Land en Stad wilde toevertrouwen, en de Rille en vrcedzaame liurger door geweld van plundering dwingen ; om hun ftem daar toe te geven , en d«e ASe te ondertekenen, ter nederfiqlien. Zie Bylaag m»



C 63 )
Hoord tot de monJUrs die men heden pIun/Trenlaat.
De korte zomernagt liep nu allengs ten enden, Doe 't gruwlyk volk hun togt na Kattenburg toe wenden, De Oranje Auroor die in het gloeijend Oosten fcheen, Dreef door haar ftraalen, fchoon noch flaauw,den hoop uiteen. /
Nu moet ik harder toon , nu moet ik grooter dingen; Nu moet ik vreeslyker gebeurtenisfen zingen / Sta zuivre waarheid ,fta5beftendig aan myn zy, Zet met uw cierglans aan myn Treurdicht luister byl Met uw gelei, ftreef ik door moord en phtnderdreeven, Om 't volgende geflagt een egt berigt te geven, Van 't geen onze oren hoorde en 'tgeen onze ogen zag} Met uw gelei, waar op ik„my vertrouwen mag, Zal ik den naneef't ongeloofbre doeri geloven,
Ai
/ Na het lezen der Lyst voor 't Huis van Cyffers riepen eenige van die Plunderknapen, opentlyk,„ dat hun niets meer fpeet, als dat zy die „ Dedelen de Boekverkoper Coertfe niet na de Donder hadden kunnen ,, helpen, dan zy zoude dezelve wel vinden", gelyk alszyde laatfte ook wel, de volgende dag , gevonden hebben.



( H )
Al gaat het reedlykheid, ja menschlykheid te boven.
Er is een Eiland aan het Oosteind' onzer Stad, Dat drie Eilanden in zyn ommekring bevat, Oost- Wit- en Kattenburg, hoewel van oude dagen, Al wat daar woond de naam van Kattenburgers dragen j Want Kattenburg is wel het grootftevan de drie; Daar woond een menigte Scheepstimmerlieden , die Op 's Lands, Stads, Compagnies en and're Werven werken, Die alle aan de Ikant zig aan dezen hoek beperken, Dit Eiland meer bevolkt dan veele kleine fleên, (Men teld er duizende van Woningen by een;) Is door een breede vaart flegts van de Stad gefcheiden, Een lange Valbrug, maakt gemeenfehap tusfchen beiden j Zy zyn een wezentlyk gedeelte van de Stad, Die ze aan de Oostkant ook in haaren ringmuur vat; 't Zyn Medeburgers, wy ftaan onder een Regeering, In allen opzigt een, in neering en verkeering: Of zo er iets is, dat ons waarlyk onderfcheid!
Da«



( *5 )
Dan is het dit, dat die, bewoonders t'allen tyd, Wat ook gebeuren mogt/ ftandvastig zyngebleeven J In Vorst, Regeering, Recht en Waarheid aan te kjeeven; Wie vallen mogt, of niet.' de Eilanders ftonden pal, Dat eeuwig hun tot roem en glorie (trekken zal; -
Zy Waren niet fiegts nu ! maar altoos waare vrinden, Der Conjlitutie en oprechte Prinsgezinde» ; Ook toen in Stad alom den Korst gelasterd wierd, Wierd op het Ei/and zyn geboortedag gevierd, m Niet flegts in deze tyd l maar al van oude dagen, Mogt Kattenburg zyn roem op brave Byltjes dragen, Scheepstimmerman, en al wat op de Werf verkeerd, Is by die naam bekend, is met die naam vereerd, Te regt, de By/is hun gereedfchap en hun wapen, De Byltjes,brave lui, en, veel al, force knapen,
Be-
m Niet niet vertreding van 's Lands Placaaten, zo als de nyd en [aster te dier tyd wel gaarne gezien had; maar met een ftille gepaste vrolykhcid, over dit heuglyk Evenement, en met affmeekinge. van zejen over dien brave Vorst en deszelfs Doorluchtig IIuis,4
l



(66)
Beminde Oranje en hun Regenten altoos getrouw; Maar doe men deze beide onlangs verfchoppen wou^ Geloofden zy, dat men niet maar met goede ogen, Dat werk moest aanzien en die gruuwelen ftil gedogen, Zy koppelden by een, en hielden t'zamen raad, Wat best ter hand gevat tot wering van het kwaad/ En wierd befloten aan Stadsraad en Agtbre Heeren, Tot kering van 't geweld, Request n te prefenteerent Request, waar in alleen eerbiedig wierd verzogt „ Dat alles op den voet als voren komen mogt , Dat Prins, Regenten en goê Rcgeeringsvorm mogt blyven, Als 't eertyds was, dit. zag men aanftonds onderfchryven} Al *t Eiland tekende met hart en hand dit blad, En daad'lyk kwam er ook een menigte uit de Stad, Na Kattenburg, die door een zelve zugt gedreeven, Op dit, betamelyk, verzoek hun namen fchreven.
Op
« Dit is 't zelve 't geen reeds meer dan eens onder Bylaag F. aaiK gewezen, en daar te vinden is.



( <57 )
Op zeven Mei wierd dit Request geprefenteerd ) o Maar door den Raad, doe reeds verkankerd, p afgeweerd; Geen wonder i 't vierde deel der Raad, alle Agtbre mannen, Was door 't gepeupel reeds den Raadzaal uitgebannen, p En and're abfenteerde, q om 't plegen van geweld , Dus wierd het merendeels party ter hand gefield,
Die;
0 De namen der geeneri welke dit Request ingeleverd hebben dienen , om 't gevaar, 't welk zy by deze inlevering geloopen hebben, gemeld te worden; want een klein Volkftentmet] e der Landberoerders, die in menigte voor en op 't Raadhuis Honden > had Zig maar moeten verheffen, en zy hadden 't de Dupe der Hiftorie geweest: dézelve zyn P. Fruiiier en y. Koedyk» beide Scheepstimmerlieden op de 's Lands Admiralitëits Werf.
p Ais de Heeren Dedel, Reels, Cal koen , Aiewytt, Muilman* Munter, v, d. Goes, Lampzins en Graafland, welke alle den 21 April 1787. van hunne Wettige Posten, als Raden, waren ontzet geworden.
q Onder deze kan men opnoemen de Heeren P. Clijfort, IV. Faas, Z. H. Elias, & H. d'Orville, Harmen van de Pel, P. Elias, J. Witten, 'Huidekoper van Maarfeveen en J. E. Arnoudz, welke zig met het gebeurde van den 21 April niet ingelaaten hadden, en dus de 7 Mey, toen de Ele&ie van nieuwe of pretenfe Raden gefchiede, niet in de Vroedfchaps Vergadering verfcheenen: dan de vyf eerstgenoemde van die Heeren, zonden eene Misfive in den Raad, houdende, dat zy tegen het verkiezen der nieuwe Raaden, wel expresfelyk protefleerden, uit oorzaake, dat zy de gedaane remotie hielden voor inconftitutioneel, oawettig, nul, en van onwaarde: de Heeren van Maar* feveen en Arnoudz., niet in de Stad zynde, fchreven elk eene Misfi» ve, zaakelyk van denzelfden inhoud j en deden dezelven, te gelyk t met den voorgemelden, aan den Raad toekomen»
I a



(Ö8>
Die, als men denken kan: niet gunftig advifeerden, r Wen zy den inhoud van 't verzoekfchrift improbeerden\ Dus was 't den Moor gefchuurd, hier verder in te gaan. Men ving dan 't goede werk in dezer voegen aan; Om weer van nieuws af, een verzoekfchrift op te maken i Een nieuw Request, dat 's waar, maar om dezelve zaaken; Gerigt aan Edele Groot Mogende r in den Haag; Wie eerst getekend had, komt weêr, en tekend graag; Om die verzoeken aan 's Lands Vad'ren te adresjeeren^ Wat kcst men redelyker, wat biliyker begeeren? ~
In 't Onvolmaakte Schip, op 't Kattenburgerplyn, Lag dit Request: maar 't huis wierd .met der haast te klein} Men was genoodzaakt; om in onder.fcheide hoeken, Der Stad en 't Eiland, na gelegenheid s te zoeken ,
.Vermits den toeloop, dag aan dag, fteed.s grooter wierd,
Wierd
r Ten minden 't wierd onder voorwendzel dat de Raad reeds gefcheiden was, van dc hand gewezen en weder te r ug gegeeven , waar mede deze zaak ten einde liep.
i Zie't zelve ih BylaagF. gevolgd van noch een diYïrgelyk Request, 't welk een meesterftuk van opftelling, kunst van gezeg'dens en vinding, kan genoemd werden, zie 't zelve in Bylaag G.



( 6;)
Wierd nu voortaan het werk der tekening beflierd, Door Commisfarisfen, t op eiken plaats befcheiden, Daar zy,in 't openbaar, 'tRequest ter teek'ning leiden, 't Is niet te zeggen welk een menigte er kwam, Die daag'lyks hart'lyk deel in deeze teek'ning nam; Doe klonk de volksftem, als een klok, aan alle kanten; Maar 't wekt niet min de nyd en fpyt der oproerklanten, Dat Kattenburg, byhun fints lang zo zeer gehaat, Was heden weder in hun oog de bron van 't kwaad, Al wat men wenscht! is aan het Eiland zig te wreeken: Men fluisterd zelf in ftilte om 't in de brand te fteken.
Door afgezanten tot dat werk geanimeerd, Had men al meer dan eens, des avonds,geprobeerd; Df Kattenburg niet in verwarring kost geraken,
fooral zogt men voor 't Schip beweegingen te maken, v
Dan
t De Lyst dezer Huizen, nevens de Namen der Commisfarisen, welke de beftiering der tekening op zig genomen hadden , 'zullen vy, in order gefehikt, by de uitgave van onzen Derde Zang agter de 3ylaagen voegen.
v Voor een verftandig befchouwer, die des tyds op de Eilanden verI 3



(70)
Dan had men daar een wagt, van Burgery gebragt; Maar op die kuuren was men taamlyk wel verdagt, Zy waren telkens met bedaardheid afgewezen , De Eilanders leefden zelf gerust en zonder vrezen, Zy fteunden op hun recht en op hun goede zaak, En hadden dagelyks het ftrelende vermaak Te zien, dat in de Stad noch zo veel brave wonen, Die liefde voor Oranje en recht en waarheid tonen; Met deze zetten zy het werk dan rustig voort, Tot dat het alles door de p/und'rifig w ierd verfbord.
Gy zaagt de plunderaars reeds naar Kattenburg vertrekken } Maar'k moet u eerst noch meer van 't fnode plan ontdekken, Dïe nagt, toen in de Stad óepfund'ring heeft gewoed: Toen zworf op Kattenburg een onbekend gebroed,
Dat
keerde, was maar al te wel te zien, aan het gedrag van zommige, wat hun fnode desfeinen waren, dan zogten'zy de eene, dan de andere party op te ftoken, en aan te hitzen; om zo ' t mooglyk waar, combustie, vegteryen of andere oproerige bewegingen te verwekken; om door die weg hun groote oogmerk te bereiken , namentlyk bezettmfit daar heen te brengen.



(71 )
Dat al maar tragten om een oproer aan te ftoken;
„ Zulk plund'ren" riepen zy „dat blyft niet ongewroken;
„ De Prinslui zyn verpligt malkander by te ftaan ,
„Kom tasten wy hier ook de Patriotten aan!
„Zou men ons volk alleen, vrmx plund'ren en beroven.
„Die kunfies kennen we ook, kom aan.' Oranje boven.' „DatPatrhtfe veê dat heeft het ons gedaan : „En doet het noch, kom pak die landberoerders aan/ „Wy zyn hier flerk genoeg om ons te kunnen weeren, „Zozal men hun het best dat pknderwerk verleeren/" Let wel, men had tot die CommiJJie nitgezogt, Een party klanten, daar men op vertrouwen mogt: En die ook meesterlyk hun fnode last volbrengen 5 Zy weten onder 't volk van 't Eiland zig te mengen, En, onder fchyn van hun belangens voor te ftaan, Zo hitzen zy het volk tot wraak en p/unfring aan, Dat egter in 'c begin niet na hun zin wou flagen j
De



(70 -
De Kattenburger: zyn verdagt op listen en lagen J
En wagten ook geen heil uit daden van geweld :
Doch telkens word hun, by vergrooting, noch gemeld,
Hoe jammerlyk ze in Stad met al de priindui leven,
Was 't wonder als men zig tot weerwraak had begeeven ?
Maar neen : riet braave volk, getrouw aan pligt en wet,
Had nooit hun handen met die gruuweldaên befmet,
Die zy, in tegendeel, verachten en verfoeijen.
't Gewoel begon, van uur tot uur, vast aan te groeijen,
Zy die 't gevaar zyn op de Regulier sgragt ontvlugt,
Verhaalen alles, dit verwekt een nieuw gerugt,
't Gerugt, dat niets verkleind! keerd zelden iets ten besten,
Men maakt een gantfchc lyst van dooden en gequetjlen , x
Nu groeid de alarm-kreet! en gelyk het nimmer mist,
Bedekte boosheid, die in trotéel water vist,
PasÉ
x Daar men naderhand van geen dooden ; maar wel van twee gekwcste vernomen heeft, als van eene Morel en noch een ander, zie onze Aantekening ƒ bi. 37\



(73 )
Past op haar aur en tyd, die onbekende gasten , Bedienen zig van dit verwarrings - flip, en tasten Het Huis van Steffens, y de Apothecar, feit'lyk aan, Daar zy de glazen in de Voorpui Hukkend Haan; Doch met voorzigtigheid hetplunderwerk tractetren\ Om wel te razen, maar niet veel te ruheere»; z Maar niet te min, geraakt nu alles op de been, En al den Jongens hoop, kwam, voor dit huis, by een, 't Bedaarde volk * poogt zig hier tegen te verzetten j
Om
y Wooncnde op 't Kattenburger Plyn» naast 't Societeits Huis *i Onvolmaakte Schip, ftaaiade de bewoonder, van 't zelve, vooreen der eerde bevorderaar en aandoker van 't zogenaamde Patriotismus ie boek, 't welk hy, zo met woord als daaden, toonden te wezen.
2 Blyke hier van zyn, dat men een groot gefchreeuw maakte van de Phindering aan dit Huis , daar men de volgende dag 't onderfcheid van plunderen en plunderen eerst regt befchouwen kon; als men de Huizen van 't Onvolmaakte Schip en dat van de Apotheker by eikanderen befchouwden; 't eerde kon men zeggen, dit is geplunderd en van binnen en buiten totaal vernield ; maar 't iaaste zyn de glazen in ftuk gegooid en eenige fchad'e in 't Voorhuis gedaan, doch de Winkel ftond noch op zyn plaats en meest in dezelve order 'als die gedaan hadt; wierd dan by deze laaste ook voorzichtig geplunderd?
a Onder deze kan men, die onder een menigte andere hier in werkzaam gezien wierden, noemen, Meyer uit 't Onvolmaakte Sch'p, en eene J. v. Jngen, thans Wagedrager in 't . . . Feem aan de WaagK deze



( 74 )
Om die historie in zyn aanvang te beletten;
Doch dit was anders niet als olie in het vuur,
De razerny borst los in dat noodlottig uur;
Op raad en voorgang van die vreemde Stokebranden,
Begost men hier en daar meer huizen aan te randen,
By
deze zagen een dolle, geheel de Eilanden onbekende, Kaerel, het Volk op 't Huis van Steffens aanhitieri, om 't onder de voet te haaien , ja zagen hem er op aanvallen , terwyl de Knegt, van Steffens, zeer bedaard , door 't Voorhuis heen en weder wandelden; dus vliegen zy lieden er tusfchen beide, haaien hem met geweld terug, en doen de fterkfle betoogingen, zeggende, „dat 't geen waare Prinslui past, om op zulk een wys „ weêrwraak te oeffencn, dat dit de verkeerden weg was, om tot 't ,, waare but te raken, dat men nooit zyn toevlucht tot geweldadigen ,, middelen moest nemen, cn dat zulke daden en ondernemingen van ,, de flegtfte gevolgen konde wezen." Dit gelukte hen tot driemaal toe om hem af'tewyzen , dan wyl dit het Plan van die omgekochte Klanten niet was, en men dan geen voorwendlel had om Kattenburg door Burgers te doen overheeren en te bezetten, viel hy nochmaals aan, terwyl zyn medehelpers, de fcbrikkèlykue tydingen uit de Stad vertelden , en Weder anderen de jongens aanhitsten om met fiecnen te gooijen, 't welk in dit yl'elyk tydftip door een hoop Jongens begonnen wierd; noch eens deeden de weldenkende hunne pogingen , zelf doende zien, aan het omflaande Volk, dat 'er verraad agter hak, wyl niemand de aan- en uitvoerders van deze geweldadigheden kende, 't kon niet helpen, de omgekogte hoop wist hun Plan door te zetten; en 't bedaarde Volk moest wyken, wilde zy 't flachtoffer der woede van dit "Monfter-rot niet worden, en door de lleencn befchadigd wezen, en met geduldige oogen aanzien, dat dit fnoodc Verraders Werk begon en zyn voortgang had. Dit hébben wy ter verdediging der brave Kattenburgers, welke zo valsch befchuldigd wierden, als of zy zig aan ysfelyke plundering fchuldig gemaakt zoude hebben ons verplicht gevonden, hier ter neder te nellen.



( 75)
By Vos b by 'Kuhltts c en nog een ftuk twee drie, d
Berugte Patriotten of Princehaters, die
De een minder, de and're meer, deplundering ondergingen,
Door 'c afgehuurd gefpuis der fnode vreemdelingen.
ff Is waar.' het werk wierd wel voorzigtiggetracteerd;
't Befchadigen zo veel men kon gemenageerd;
Veel, waar zy kwamen, was, door goed beleid en zorgen,
De beste Meub'len en het Huisraad eerst geborgen,
En met de lompen wierd de plundèrkhgt e gefpeeldj
Maar met een fnelheid, die ge u nimmer regt verbeeld,
Liep door de Stad 't gerugt van al de ysfelykheden,
En van het p/und'ren, dat de Kattenburgers deden,
IZelf eer het noch door hun gezanten was gefchied; ƒ
Om
b, c, d Zie dezelve alle op deLyste, achter de Bylaagen'van dit iWerk geplaatst.
e Dus noemgn wy het, van eenige van die Huizen, zie verdei onze Aantekening z. bl. 73.
ƒ Eer op Kattenburg noch iets te doen was, verhaalde men in de Stad al van de ysfelykfte gebeurtenisi'en die daar voorvielen; men kon K 2 zulks



( 7<5)
Omftandigheid die klaar hun godloos plan verried ƒ En om de misdaad noch affchuuwlyker te maken, Verhaalde men een reeks van nooit gebeurde zaken, Elk yoegd er noch wat van zyn eigen boosheid by, ,,6!" Riep men, „ in de Stad! daar is het maar copy\ „Maar Kattenburg! er is geen denkbeeld van te geven, „ Zo als zy daar met al de Patriotten leven, „ Die menfehen worden door dat veé totaal vernield Gelyk een fnellen droom, die niemand tegenhield, Zo liep dat valsch gerugt door alle wyke en ftraten, En om dit woeste werk geen vrye loop te laten: Wierd nodig geoordeeld, een aanzienlyke party Daar heen te zenden, van de active Burgery} g
Of
zulks makkelyk doen, men wist welk een Plan of men had, om dit Eiland in de war te brengen; dan dit vooruit roepen eer 't noch gebeurde, en 't toen juist daar op gevolgde, verried by veele hun Plan, en deed zien, dat al dit gefchreeuw, al dit gewoel,"een loos alarmen omgekogte zaak was, om hun geheime oogmerken te bereikan, en fcunne fnoode Plannen voortzetten. g Dit was juist het waare, waarom alles gefehieden.



(7?)
Of had men reeds vooruit hier toe patent gegeeven ï
't Was toch beraamd hoe men met Kattenburg zou leven,
Zo dra men daar 't gerugt van p/und'ring had verwekt,
Op dat den Burger met een glimp daar henen trekt j
Als of de Burgery geen plund''ring wou gehengen,
Men wist, fchoon 't nagt was, 't volk wel op de been te brengen,
Geen wonder! 't meerderdeel van het toen wakend rot,
Was op het dragen van de waap'nen zo verzot,
Dat zy gemak en rust gewillig laten varen;
Als zy maar met geweer en wapens bezig waren,
Zy hunk'ren na de Trom: op de eerfte Wapenkreet,
Zyn zy marschvaardig eri tot togt en wagt gereed.
Hun Rendevoits was voor 't WesthdiescMuis, h daar kwame.. Twaalf Compagnies, dus meer a's duizend man te zamen; Maar naauwlyks kwamen ze in 't gezigt van 't Eiland aan.
Of
4 Westindlesch Slagthuis, op de Buitenkant, by de Kalkmarkt.



( 78 )
Of 't nagtligt wierd geblust, lantarens uitgedaan; Om met een ftille Trom in donker voort te fluipen,' En 't Eiland troepsgewys, verradelings, te bekruipen; Maar daar waar de aantogt van dit leger ras bekend, Waar op 't weldenkend volk een boodfchap derwaards zend, Met een verzoek, om op het Eiland niet te komen; Wyl alle onrust daar reeds had een eind genomen; Maar't was hun oogmerk niet, om weêr na huis te gaan! i
Op Kattenburg, om voor 't geweld niet bloot te flaan, Nam men het kloek befluit, hun de aankomst te beletten, En zig, zo lang men kon, daar tegen te verzetten, De Kattenburger brug wierd opgehaald, k men wist, Dat dan den toegang tot het Eiland was betwist,
En
i De drommel neen! dat was hun Plan niet, zy waren daar niet gekomen, om maar zo Prillerjcs weder te rug te trekken, zy moesten Kattenburg overheeren en onder hun bedwang hebben, en dat Plan icoude zy niet laaten vaaren , 't ging hoe 't ging , 't. moest er nu meê | door, en 't tydftip was bepaald.
k Als ook dien aan 't Funie, waar door de Eilanden van de Stad afgefloten waren.



(79 ï
En men dan tyd had om zig 7elf te def endeeren;
Ten minden vooreen poos, 't geweld noch "af te keeren.
Dit gaf den Burger moed.' men had zo lang geleerd, Zo lang gevuurd, zo lang voor mal ge - exerceerd Tot hier toe mogt men noch het voorrecht niet genieten, Zyn kunst te toonen, om de menfchen dood te fchieten, Daar had men na gehaakt / reeds federt langen tyd; En nu, nu krygt men daar toe goê gelegenheid, Zy moesten, 't ging zo 't ging, dat Eiland overwinnen.
Een deel rukt voorwaards, om den aanval te beginnen, Geleid en aangevoerd door Captein Valentyn-, m
Die
1 Of men erna gehaakt had! —-> kyk, eenige van hen hadden het geluk al eens gehad, een der voorbygangers, uit de Toeren van Cordaan, op de Kadyk, te mogen fchieten, dat hy 'er naderhand van geftorven was; doch dit was maar door een en niet algemeen gefchied, dan wyl 'er in zeker werk (dat noeh al voor onzydig wil bel'chouwd wezen) een verkeerd logenachtig verhaal van dit geval ter neder gefield is , zo vinden wy ons verplicht het waare daar van in een Bylaaage ter neder te hellen. Zie 't zelve Bylaag N.
m Deze beruchteir Held, is de zoon van een Tabakskooper, woaehde op de Oude Schcms alhier, handelende hy zelve in Transpoorten , Maandceelen enz. een man van veel, ondervinding, doch weinig ! aaren.



( 80 )
Die deftig zweerd, by al de duivels d'e 'er zyn, „ Dat hy, by die en die, dat Vee wel zal beteug'len,
Of 't heele Eiland na de dit en dat zal veug'len." Nu kwam hier noch dat puik puiks puik Genootfchap by, Het Vr y corps ^ dat zig noemd, tot Nut der Schuttery, n Een wydberugten hoop brutaale oproerklanten: Zy zullen met elkaar den Vrylieids-Stcwdaard planten! Dat is te zeggen , 't volk, dat altoos waarlyk vry Geweest is, kluistren in de wreedfte flavemy.
Het eerfte dat men van hun moedwil moest bezuuren, Is dat zy,na hun lust,met fcherp op 't Eiland vuuren , Een deel waaghalzen, neemd het onverzaagd befluit, Gaan met geladene geweeren in een Schuit, Die zouden wonderen van dapperheid vertonen; Maar ongelukkig liep het lot dier Vryheidszonen,
Zy
n Dat zelve Genootfchap, dat achter Maltaas muuren hunne Exercitiën verrichte, en van 't welke men zo veel goeds te verwachten had, zie 't versje in onze Aantekening q r s p. 13- en 14- en 't geen men nü ondervond.



( 8i f
Zy waren pis half weg, of wierden, onverhoed, Zo met een hagelbui, uit klein geweer, begroet, Dat zy welhaast, in plaats van 't Eiland te overheeren, Te rugge deinfe en met bebloede koppen keeren, Den een viel op de grond, volflrekt halfdood vanfchrik: Een ander wierd gequeut in 't zelve oogenblik, En rold er boven op ; het ov'rig deel der benden, Had werk genoeg, de Schuit, maar weer na land te wenden.
Die onderneeming was dan gantsch en gaar mislukt j En wyl het Eiland voor geen dreigen buigt- of bukt, Zo wierden midd'ien van geweld ter hand genomen; \ Defenfie Wezen o was, intusfchen, hier gekomen,
Dat
o H Refentiewezen reeds in voorige Aantekening getoond, uit welk zoort van heden het beftond,waar het zyn oorfprong van had e„Vat men van het zelve tnoeht venyagten; dan ofPdit „ie genoeg warTn zalmen; om dit zogenaamde Defemiewezen noch van nade"bf te doto
L



( 8a )
Dat in het Kweekfchool voor de Zeevaart p zitting nam, En toe verov'ring van het Eiland derwaards kwam: Door deze Raad, met raad der and're togtgenooten, Wierd nu tot middelen van meer geweld befioten, 't Kadyker Plein moest met kanonnen zyn beplant; 't Westindisch Jagi, dat lag hier aan de Buitenkant,
Dat was gemunieerd met twaalf kleine flukken,
Die men met and're na 't Kadykerplein deed rukken:
Naauw waar 't Gefchut geplant, of daad'lyk hadden zy,
Ket nodige getal van Kannon niers daar by ,
En Amftels Burger wierd, door eigen Stadgenooten,
Door medeburgery, met grof gefchut befchoten,
De kogels vlogen door de bruggeftyl en wip;
Edoch wierd flerkst gevuurd op 't Onvolmaakte Schip-
Dat zwaar geteisterd Huis, zal, tot in lange dagen,
De
p Kweekfchool voor de Zeevaart, binnen weinig jaaren eerst opge-. richt, kwam hun, in hun oogmerk, thans wel te pas , alzo het teneinde' der Buitenkant, fchuins over dc Eilanden, was leggende.



(83 )
De naare merken van die Burgerboosheid dragen } Zo buite als binnen , en men ziet te dezer uur Dezelve kogels noch gcmetfeld in de muur; Om aan 't nakomelingfchap een fprekend blyk te geven; Wat Vatentyn met zyn gezelfchap heeft bedreven.
Nu was het Eiland ook op tegenweer bedagt, Twee Hukken wierden uit het Magazyn q gebragt, Vier and'ren uit een Schip, f waarmee zy zig verweerden; En eenige uuren lang zig moedig defendeerden, s De kogels fnorden van weerskanten, en men fchoot, Van beide zyde, een der Kannonnieren dood, Behalven and're meer zo doden t als gequetjlen;
Doch
é ,ï >\ h Lands' Magazyn, hier had men 2 \ 3 takjes van , nevens noch 4 van den Schip?welke aan een van de Werven lag, afgehaald: Sri had men eenige jachtgeweeren, Piftoolen, doch Kruid enLoot was er weinig te vinden, dus men de post moest overgeven.
j Van 'snagts ten 11 tot'smorgens ten half tien uuren.
t Van de zyde der zogenaamde Patriotten, heeft men voorzichtig geweest het getal der doden en gequesten , byzondcr die, welke op de Schuit hun portie gekregen hebben, openbaar te: maken alleen zoude volgens hnn zeggen gefneuveld wezen eenen Hendrik Élfi'ert, fc.a„onier, naderhand met ftaatfie begraven, wyl deze juist by klaar dag, L 2 vr*y



( «4>
Doch dit verveelden de belegeraars ten lesten\ Daar lag een Viotfchuit, die approprieerden zy, . Door kunsten vliegwerk,tot een dryvend* Battery: Een party hadden zig in de Kajuit befioten, Van'tvlotgemaakte Schip, u by Baars, waaruit zy fenolen," t Geen niet beantwoord wierd,hier uit befloot men ftrak, Dat het op Kattenburg aan kruid en lood ontbrak;
Dat
wat al te openlyk getroffen wierd, kon men hen immers niet wer moffelen? men moet veele van de Kanoniers, welkf Kattemburg-bl fchoten hebben, het recht doen, dat Zy met geweld er door de Burger Oflicicrs toe gedwongen wierden, dat er eenige onder hun waren, die een afgryzen betoonden! om op hunne Medeburgers te fchieten tt f f Bedw?ngcn wierden, dat wilden zy zig niet aan den dolie hoop ten Proo. geven, deze last , tegen hun zin en wil moesten uitvoeren; doch naauwlyks kwam er geen fchoot van Kattenburgte rug of onze Burger Officiertjes, die de Kanoniers by de Stukken geplaast hadden, pakten hunne biezen, terwyl de arme drommels van Kanome? n< vuur moesten blyven : dan , van de kant der Eilanden telden men als Lden
Sr SSV^^**^^-' ee" Kle~-
f «?Pr 2' 4 Hart' z-ynde een zeer oud Man.bv 't af¬
gaan der Werf, eer, Vrouw en een Kind de beenen afgefchooten waarvau in tvervolgoverleden, alle inde ^Kattenburgerjiraat, getroffen en y. Meyesm de Voet, en noch een ander perfoon door deb Igefenoo! ten, en dus gequest; maar weder geneezen
u Zynde een oud Schip, >t welk aan de Werf van deze door 't sreval,wegens 't doodflaan van een Stads Soldaat, op de Hoogte van de Kadyk den 15 Mey 1787, en. vervolgens door deszeifs IncasfeerZ .vaaenwegens dit geval, genoeg bekende perfoon, ter flooping lag



( §5)
Dat was ook waarlyk zo, v en dit gaf hun couragie, Van Baalenftelen, x en van foortgelyk hgagie, Maakt men een bolwerk op de fchuït, daar men 't kanon, Teen agter plaatfte, op dat men 't Eiland nad'ren kon. 't Was wonder om te zien, hoe zeer de Vryheidszoonen; Om ftryd hun dapperheid by die attacque toonen, Elk wil de eerflezyn, y zy fpringen in de fchuit. Maar waren er pas in, of fprongen 'er weer uit, 't Was wel plaizierig om na de overzy te varen; Maar wyl aan de overzy, juist kloeke kaerels waren;
Be-
v Was er Kruid en Lnnt m v vsia j nietydïtmen dien dag Zovfe. home. ?eweest!dan denk ik juist de wegzouheBben SfoSc ££1 ic,e"ae« en takken dieven langs Winnen! nu men S^^•lrWB^^J^,»'»^ waren, om tegenftand teEden' geen m''ddelen b7 ^ hand
* Ongekurven Tabakfieelen, denkelvk vit rf* ^ t • t feeruehte Valentyn, waar achter Tv i>,1 p- ^»*«tfc van onze
^^^^^^^^^
•tóSSll^^^ ^tóyqör de-
Boekverkoper Dirk SE en de H'-KW dM ben,chte» de r-erkmfchc en ScCuZa„}ls rn' Fabnkan£ ***** in fQSrd, WWIWMfAfc Couranten, tegen elkander,ga.
L 2-



( 86 )
Bedagten veelen zig en bleven maar aan land,
't Was veiliger aan deze als aan de and're kant!
Maar door die vrees, en 't in en uit die Schuit te lopen,
Mcwqueerden 't weinig of er was noch een verzopen, z
Dan eindelyk geraakt men met het vaartuig klaar, Waar meê men naauwlyks noch de Brug genaderd waar: Of Kamper Toon,a zo 't fcheen ƒ de handigfte van allen, Sprong uit, en kapt een touw, h en doet de Wipbrug vallen: Toen was de beer los en het hek was van den dam, Elk haasten zig, dat hy de brug toch over kwamj Om aan het fchieten en aan 't plunderen te raken, Dat was het quid proquo , de twee geliefde zaken : Er was er onder, die niet wagten kon tot dat, Men op de vlakte kwam en ruimte voor zig had,
Die
2 Ten minften hy viel tusfchen twee fchuiten in, en wierd met veel
m°a Dit was^E', welke met Valentyn en Nobbe de overwinning van deze niet door lafhartigheid, maar door gebrek aan miudelen ter defeniie nodig, veriatenen post , bemachtigde.
b 't Touw, waar mede de Wip was vast gebonden geweest.






JLLT TEXBURG ÏDQQB B1LTKGERS B



SCHOOTENjBEÏsr SO MEI 1787»






(87)
Die fehoot, voor dol en blind, maar door zyn makkers henen;, Zo groot was 't Yvervuur.' cwaar door zelf deze en genen, Uit hun , gekwetst wierd, eer hy and'ren kwetfen kon.
Zo dra men nu de Brug, en 't Eilaad overwon, Kwam 't plundervolk d dat ook zo lang had moeten wagten, Mede over , op dat zy hun verd're last volbragten: Het Onvolmaakte Schip, lag 't eerfte aan de hand, En wierd ook aanftonds, zo doldriftig, aangerand,
Als
c 't Yvervuur! NB. Vrees en Sohrik; want hoewel zy verzekerd waren, dat er geen middelen van tegenftand meer waren, vertrouwden zy zig niet, pas half weg de brug, was 't, halte: en, vuur! verder op marcheerende, fchoten zy in 't wild voort, zelf toen zy op 't 1 lein waren, zagen zy iemand, die hen denkelyk tegenftand gedaan had, noch met zyn geweer van de Kattenburger gragt de kleine Straat inlopen, op welk gezicht zy terftond retireeren, en geen van hun alle de moed had, om op hem te fchieten , of geen van alle hunne Officieren, de couragte betoonde, om met eenige van zyn Volk voorterukken, om deze pcrloon de pas af te fnyden en hem 't vluchten te beletten; noch erger ontftelcenfs zag men op hun aangezichten, toen zy op 'sLands \h-:,zyn Volk ontdekte door de Glazen kyken, 't welke lieden waren, .die daar hun werk waarnamen, echter was een hun Officieren zo kloekmoedig, dat hy ftand liet houden, en vuur, op de Venfters van 'tMagazyn, geven, waar door een der, daar hun arbeid verrichtende , Ambachtslieden , met een Kogel gekwest wierd.
d Zo met Kolve van geweren de Glazen inflaan , ook plunderen genoemd word ? welk een menigte Plunderaars trokken dan hier gelyk de brug over?eenige Aantekeningen verder zullen deze ftelling wel



( 88)
Als of men duizenden daar by had konnen winnen, 't Wierd zo verdemolieerd, van buiten en van binnen, Dat men mogt zeggen, dat er niets in was verfchoond, Zelf boven by het volk dat op de kamers woond, Schoon 't Meyers goed niet was 1 wierd 't egter ftuk geflagen j Maar 't geen de meeste daar met fpyt en weerzin zagen, Was dat het heerlyk vogt, Jenever, Bier en Wyn, Die in de kelders lag, ook moest geplunderd zyia; 't Is waar.' zy hadden hier wel hartelyk gedronken, Daar lagen er op ftraat, zo, door en door, befchonken; Dat men naauw wist of zy noch levend zyn of dood; s Maar al dat kostlyk vogt dat hier nog overfchoot, Zo te vermorfen en op ftraat te laten lopen, Dat moest men egter met den naam van moedwil dopen.
Difc
e Men zou hier wel eenige , die in kenbaare kleding uitgcmonfterd Waren, van kunnen aantonen, dan daar eenige onverlaten de klad op een geheele Huis zoude kunnen brengen, doet de reden en billykheid ens het zelve daar laten.



( «9)
Dit alles is gebeurd, terwyl de Burgerfchaar, Op Kattenburg, op 't Plein, voor 't huis van Meyer waar, En, in het geen ik meer, van Kattenburg , zal zeggen, Moet dit beftendig ten voornamen grondflag leggen ; Dat deze, des tyds, zogenaamde Burgery; Van alles de oorzaak was, zy was er immers by ƒ Zy hebben 't aangezien, zy hebben 't toegelaaten, Hier kwam het niet te pas om van patent ƒ te praten ! Gelyk het menigmaal gebeurden in de Stad: Dan kon men niet; om dat men geen patenten g had, Hier was patent bepaald na Kattenburg gegeeven,
En
f,g Als men in Stad klaagde, dat de Burgery niet fpoedig genoeg toekwam , om de geplunderd wordende Huizen te belchermen , behielpen zy zigmetdegezegdens, dat het hun fchuld niet was, «dat zy geen Patent gehad haddon, en dus niet eer de behulpzaamen hand hadden kunnen bieden, wyl zy zonder Patent niet marcheeren 'konde of hulp verleenen; dan hier konde deze uitvlucht geen plaats hebben, hier was Patent na Kattenburg gegeeven, en er had geen plundering plaats voor dat de Burgers, met hun Patent, Kattenburg kwamen, en voor 't Huis van 't Onvolmaakte Schip honden, wannesr het zelve totaal geruïneerd en uitgeplunderd wierd: hier hadden zy nu Patent, «n waarom belettede zy zulks niet ?
M



C 9© %
En al de gruuw'len die op 't Eiland zyn bedreven, Die zyn gefshied terwyl de Burgery daar waar. h
Ei lieve luister na dit eene Haaltje maar 5 Een huis, na 't Uithangbord, de Oranjeboom / geheten, Op Wïttenburg, daar men ter tekening had gezeten; Was meê riet min als de and're een voorwerp van hun haat» Dit bleek ; want eer men 't huis noch plegüg p/und'ren laat, Kwam een divifie met een ftuk gefchut gereden Eerst voor de ftraat, daar zy een fchöt met fcherp in deden, Waar door het alles wierd vervuld met vrees en fchrik,
Toea
h Niet alleen die dien dag daar zyn bedreven; maar verfcheide volgende dagen en weken, dat deze %raers hier huis hieuwen5 want veertien dagen na dc plundering zag een Man', welke boven 't Onvolmaakte Schip woonde, en (de.Kelder ook in hum; had, en dus mede geplunderd was geworden, zyn'qy^nge brokken , door eenige daar op zyn Kamer zig begeven hebbende-klanten, in de VènrtérBanken aan (lukken Haan, waar over hy aan dc Oflkje'ièn , welke in "s Land Magazyn hun vergadering hielden , ging klagen , die het op deze klachten dus deden ophouden en beletten, echter wierdeh de ichuldigen doch niet gevat; maar bleven zo wel vry als hunnen Medcplunderacrs, welke dit werkje op den 29 en 30 Mey verricht es bun voorgegaan hadden.
i De Oranjeboom, het waare Vacerlandfcbe Socletcltshuls, van dien naam op Wittenburg, op de hoek van de eerlle Dwarsftraat en kleine Straat , bewoond ooor eene izerman.



(91 )
Toen fleepten zy 't kanon,in 'i zelfde ogenblik,
Tot fchuins voor 't huis, daar zy het wreed vermaak genieten,
Met kogels na dit huis, de Oranjehom, ce fcüieten, k
Waar
k Om te toonen hoe gaarne men de pot toegedekt had, dat deplundering in 't byzyn der Burgers was verricht geworden, zullen wy dit eene gevalletje maar aannaaien, zo als 't ons met de volfte verzekering van echtheid is opgegceven. Boven dit Societeitshuis woonde eea Man, welke een goed voorkomen had en aan eenige Patriotten bevriend was, doch ook mede het droevig lot der plundering ondergaan had, en volgens geruchte mede een goed Prinsman en oude Conjlitutie Vriend was , dezedagt men bekwaam tot dit ontwerp, om de Burger van de klad , dat zy de Plunderaars behulpzaam geweest hadden, te ontheffen; eenige tyd na de plundering ontbied men hem voor 't Defentiewezejz, daar Abbema als een Vorst de hoogfie plaats in bekleede, . met de grootfte vriendelykheid wierd dezelve daar ontfangen, een Stoet gezet, en verzocht plaats te nemen, „men beklaagde zyn lot, men be„ tuigde, dat men vertrouwde dat' hy een eerlyk Man was, dat men „ mededogen met zyn 'haat had, dat men vernomen had, dat hy aan ,, die en die bevriend was, en dat men dus gerefolveerd was, hem in „ zyn ongeluk te helpen, en zyne fchade te herftellen, mits dat hydaar „ en tegen een verzoek inwilligde , dat zy vóórhellen zoude ;" Men kan licht begrypen welke eene hoopvoeding van herflel by deze Man plaats had' dan, hy antwoorde, ,, dat zo 't in zyn vermogen was en 't niet met de principes van een eerlyk Man was ftrydende, hy zulks gaarne verrichte wilde .•" waar op 't vóórhel volgde, 't welk beüond; „ dat hy ge„ tuigen zoude, dat toen da Oranjeboom geplunderd wierd, zulks'ge„ fchiede eer 'er Burgers by waren, en dat zulks niet in 't byzyn der Burj» ê'«rygefchiedwas," en meer fraaijigheden van dien aart, doch dit was hier verkeerd gezocht, dezelve antwoorde, ,, dat 't wel wezen kon, dat zyn geval haar leed deed , en dat 't hem aangenaam zoude wezsa zyne geledcnc fchade vergoed te zien, dan, dat het hem onmogelyk was aan haar verzoek te voldoen, dat hy wel het tegendeel getuigen konde, namentlyk: dat de plunderingm't aanzien van de Burgery ,aan dat Huis, begonnen en voleind was, en dat eer de Burgery 'er was, noch geen glas of glasraam was hukken gebroken geweest, ja, dat die en die op of by de Stoep geweest had toen de plundering een aanM a vang



( 92 )
Waar op den plunderhoop zig onder hun vermengt; J
En verders ongeftoord 't vernielend werk volbrengt;
'k Hoef niet te zeggen dat ze onmenfchelyk hier ageerden,
Dat ze alles, alles, tot de grond toe mineer den.
De bloote naam, van 't huis, gaf dubbeld vuur en moed,
Dus doende, had men op de Oranjeboom gewoed,
De Oranjeboom vernield, dat was in deze dagen .Een heldenftuk, daar men, met roem, van kon gewagen.
Zo dra men nu genoeg dien Boom geplunderd had, Vertrok dat zelfde volk na 't Oude Doolhof, l dat Op Oostenburg was voor de tekenplaats gehouden, Daar men den gruuwel der verwoesting weêr befchouden: Of moet ik zeggen, hoe dit huis geplunderd zy! 't Was hier, als elders, woede en helfche razerny,
Doch
vang nam, en diergelyke meer." Wsar op zy hemtoefnaauwde,gy zyt ten Leugenaar en kunt vertrekken, en daar mede liep deze zaak af. >— Zoude eenige van onze voorige Aantekeningen nu ook bewaarheid worden?
/ 'tOude of kleine Doolhof, Societeitshuis van dien naam op üw/*». èttrg, bewwnd door eene Pothard.



( 93 )
Doch heden had men noch een kunstgreep uitgevonden, Waar door men 't werk van ver met fchrik befchouwen konden, Zy noemden 't bedjes torne, aan de and're huizen, daar Men plunderden, was 't bed wel ftuk gemeden; maar De veeren had men door de kamers laten zwerven ; Maar nu bedogt men, om 't noch erger te bederven, En dat het fchendwerk met te meer bravade gaat, Het bed te brengen in een venfter aan de ftraat, Dan fneed men 't open, zo dat wyd en ver de veeren i De lugt doortuim'len, en op huize en bomen keren, Dan zag men huis en boom gelyk met fneeuw bedekt, Dat wegen wyd, in 't rond, ten ak'lig fchouwfpel ftrekt.
Nu was de fchrik en vrees van huis tot huis gelopen, En byna niemand floot zyn deur of venfters open, Als hy die de eer had, by dit rot bekend te ftaan, De zulke zagen ook, dit werk, met blydfchap aan,1 Zy hadden veelen ook hun vrienden uit Stad gekregen,
M 3 En



( 94 )
En dronken 't zamen, op der patriotten zegen: m Den blyden Burger liep met takken op de hoed, « {Terwyl de Tiranny alomme raasd en woed) Met groene takken, die zy uit de tuinen ftelen; Langs de Oostenburgergragt (dit weet gy) hebben veelen, Tot hun vermaak, een tuintje of bleekveld voor haar deur, Hier zoekt men na zyn zin, hier plukt men na zyn keur, 't Was Tuinroof; maar wie zou het keren in die dagen'. Hy was Verwinnaar, en moest zegetekens dragen, Hy was Ver/,innaar; want de plundering ging zyn gang, Het gantfche Eiland rond, wel vyf zes uuren lang. o Hier fluit myn veer, ik wenschte u alles te verhalen;
. ' Maar
m Byzondcr dc volgend; dagen, toen was 't Kennis, voor de Patriotten , op de Eilanden.
n Als Zegentekenen van hunne overwinning, daar zy veel eer zig achter een vlocrs mogten bedekt gehouden hebben, om hun vanfehaamte, over de onuitwisbaren fcbandvlek op hun gebracht, tc bedekken; by veelen hebben zy zints die tyd zig de Eernaam van takken dieven en bomen fchenders enz. hier door verworven.
o Van 't overgaan der Brug tot 'smiddags ten 3 uuren, zonder dat zy de minne tegenftand vonden, feboon 't gantfche Eiland van,in de Wapen zynde, Burgers als oYerftroomd was.



(95 )
Maar zie geen kans om 't echt en recht Taf teel te malen i Van al het fnoode Cat de boosheid dorst beftaan; Van 't fchreeuwend ongelyk den prinslui aangedaan; Van hemeltergende mishand'ling dezer lieden, Die thans in 't openbaar, voor ieders oog, gefchieden; Als iemand wagen durfde om uit zyn huis te gaan, Die grepen ze ylings als een dief of rover aan, Of wierd er elders in de Woninge een gevonden, Die wier 1 gebonden en na 't Kweekjchool opgezonden , Met' hulp van Nobbe, p die de fnoodaards asfïfleerd, Wierd al 't gevangen volk elendig gttracteirdf
En
p Kobbe, fchoon Waterfchout dezer Stad ! was de derde Held, welke ke Kattenburg mede hielp overwinnen; de BoekverkoperSelialekamp gaf een Plaat van deze overwinning der Vryheidszoonen uit, waar ohder hy deze regels fteiden: prise de kattenburg, le 30 May 1787, par quelques Membres de la 3ouroeoïsie , de la dirc&ion des Mes-
Jleurs abraham valentyn, hendrik nobbe , of de vermeestering
van kattenburg-, op den May 1787, door eenige Leden der schut-, tery en van het exercitie-genootschap, onder het bef uur van'da Wel Kdele lieren valentyn en iienerik nobbe. Echter hebben de Heldendaden van deze Held zyn beloning gekregen", alzo hy na de gezegende Omwenteling van zaken, van zyne post ontzet, en uit de Stad is gebannen geworden.



( ö6 )
En langs de weg gefleept, befpogen en geflagen, Genoodzaakt aller fchimp en fpot en fmaat te dragen j Niet een of enk'le die dit noodlot overkwam! Een gmtfche menigte, die men gevangen nam , Wierd zo gehandeld, en op dat men 't ergst zou vrezen, In 't Navigatie/mis, voor het Defentiewezen (Elk kend de ysfelykhtid dier fchrikkelyke naam/) Gebragt, terecht gefteld, en na een wyl, al t'zaam Verhoord, en inderdaad, Oranjelui bevonden, Vervolgens, zwaar geboeid en na 't Stadhuis gezonden; Er ftond toen voor 't Stadhuis een Burgercompagnie, En kwam er dan een troep met een gevang'nen, die Moest mèn, by 't luid gefchreeuw, van Vryheid! door de ryën, Der Burgers heen, als in triumph,'t Stadhuis in lyen.
Terwyl dus menig een in boeijens word gezet, Zo gaat het phinderwerk vast vry en onverlet, Er wierd nu huis by huis te derelyk gefchonden,
Die



(97 )
Die nu de hond wou flaan, had ras de ftok gevonden, q
Daar woonde een bakker in de Kattenburgerftraat, Niet wyd van 'c Plein, die had den algemeenen haat Zig op den hals gehaald, denk eens door welke zaken! In plaats van haantjes, had hy mannetjes gaan maken/ Om met de Paasch-tyd op de palmpaas te ftaan, Die ventjes hadden elk een houwer en fnaphaan; Dat was wat nieuws, in plaats van haantjes cnvan bokjes,' Liep nu het kleine volk met kaêreltjes op (lokjes, De kind'ren noemden 't pat dotjes, en de faam Zworf door de gantfvhe Stad met die doorlugte naam; Elk riep , „op 't Eiland woond een Patriotjes Bakker"/ Dit maakt de nyd en fpyt der Patriotten wakker,r
Een
q Die zig nu op iemand wilde wreeken, of dezelve een pots fpeelen! had niets meer te doen, dan, dezelve, by üe Plunderaars, als een Prinsman aan te geven, en zag zig terftond gewroken.
r Het is der moeiten waardig, hier over na te lezen, het geen Ver lem in zyn Ne der land fche Couranten van 21 en 28 February 1787 verhaald .onder anderen, fcbryf t hy, aan zyn buiten Vrinden , hoe de AmJterdamfche Trago, ten dienfte van neerlands faro , de gave Gods misbruikt, en hoe de broodbeulen met deze poppetjes of Patriotjes N der,



(93)
Ee:.i Vatriotje kost een oortje of een duit,
Ook meer, en * Schrtuier brald een goede Paasch er uit;
Dit hadden zy dus lang met weerzin moeten dulden,
Hoewel dat gruuwelft.uk hun hart met] wraak vervulden,
En nu de rekening totaal wierd afgedaan,
Moest ook zyn huis en goed de plundering ondergaan ;
En Dirkje Schuurman t zelf, heeft in vervolg van dagen/
Als waar 't een heldendaad! zyn roem daar op gedragen,
Dat hy de eerfie 't huis van Schreuder open floot,
En riep; „ zie daar nu zyn de Vatriotte al groot,
„ Eerst waren zy zo klein , zy kunnen fchielyk groeijen,
„ Nu komen wy hier, om uw fchimplust te befnodjen.'"
En
den foot fteken, wyl by de Overlieden van het Bakkers Gild, en de Zit^X jVjlHil aanfpoord om zulke grauwden, met ongeftraft
^Tthreuder, Mr. Broodbakker, wonende in de.groote Katten-
t»r n*rfprtrefteld • en waarom zou 't ons of iemand als twjtelacnug het tei nedti^euciu, en w . M t zvneigen
Heldendaden in onze Bylaageu P.



( 09 )
En daar op wierd het huis, op hoog bevel en last, u
Gelyk de voor'ge, door de pi'ünd'raars aangetast :
Al wat in 'c huis was, wierd vermorzeld en verbreken,
Zo wierd het bakken van die poppetjes gewroken:
Doch naauwiyks was de pret aan 't eene huis voorby,
Of daad'lyk had men weêr een andere party.
De Tuxlboer, Arïebaas i v die men nu aan wil randen,
Die had op x zeven Maart meer kaarfen durven branden
Als naar gewoonte, hier was zaak'lyk opgelet,
Schoon hy ze in huis flegts op een tafel had gezet;
Dat was brutaal geweest 1 't genootfchap pïumlerheren
Had plein pouvoir, om hem die ftoutheid te verleeren,
Dat ook zo nuigmfiecq en trots wierd uitgevoerd,
Als had-die man hier door 't gantfche land beroerd j
Zyn huis en huisraad wierd zo deerlyk ftuk geflagen ,
Dat zy 't desand'ren daags zelfs metverwond'ring zagen: y
Van
u In Aantekening Z.'bl. 12, en Aantekening p, q, r, s.\>\. 13. genoeg bewezen.
v At ie Myes, wonende op Wittenburg aan 't eind. x 7 Maart 1787.
y Zy waren zelf verwonderd, hoe men alles, inzuIkeen|kortentyd, dus had kunnïn vernielen!
N 3



( 100 )
Van daar weer voort; denk niet dat ge alles hebt verftaan!
Ik ben pas halver weg, doch als ik voort zou gaan;
Om u van huis tot huis de plundering te verhalen,
Ons aandagt zou in al 't vernielend werk verdwalen,
Zouw ik van Roder mond, de Waal en Engelsman, z
En and're fpreeken, et hoe kreeg ik het eind er van !
Men kost in de eerfte tyd de flraaten naauw pasfLeren,
Door al 't gebroken goed cn de uitgeftorte veeren ;
Een ftenen hart moest fmelte als men den and'rcn dag,
Al de overblyfs'len dier vervloekte plund'ring zag;
De weg, een uur gaans lang, om 't Eiland te overwand'len,
Was overal bezaaid met tekens van 't mishand'len,
En overal bezet met Burgers en kanon,
Terwyl men, waar men zag,'t woord Vryheid lezen kon,
»t Woord Vryheid [tond op elk geplunderd huis gefehreven, .
Wyl men den plunder hop de Vryheid had gegeeven;
Om
z a Ziè dezelve alle op de Lyst der geplunderde, in de Bylaagen, achter onzen dei de Zaug, geplaait.



( ioi )
Om vry te plund'ren, en nu vry weer heen te gaan, Vermits op 't Eiland 't werk voor hun was afgedaan,1 't Geen noch resteerden zou de Burgery wel klaren, Die hier toch bleven om het Eiland te bewaren; Doch moest den hoop, voor hun vertrek uit deze wyk, Het Huis eerst plunderen, by Booyt op de Kadyk. •
Klaas Booy, een bestig mensch ,eenyvrig Prinsgezinden, Een fteun en vraagbaak voor de waare Oranjevrinden, Een deftig burger, die van eerlyke arbeid leefc, Aan wien de armos, Weeuw en Wees een helper heeft; "Die brave man had zig een eer en pligt gerekend; Dat hy voor Prins, Regent en Conjlitutie tekend, Hy had de goede zaak vol yv'rig voorgeftaan, En tot de tekening getrouw zyn best gedaan; Dat was in deze tyd te vreeslyk veel misdreven; Ook zyn op 't Eiland veel die by zyn welvaard leven; Zyn Mastemakery verfchaft aan velen werk;
N 3 Zyn



( 102 ,
Zyn Werf en Woonhuis legt regt over de Oofter Kerk j Dit wisten zy, dat zy door Booy te ruineer en, Verfcheide menfchen doen hun eerlyk brood ontbeeren, En dus in eenen flag verfcheide flagen flaan, Die 't Eiland voelen zal, dit moedigd dubbeld aan 1
Hef kostlyk huis eerst nieuw gebouwd voor weinig jaaren , Wierd nu helaas' ten prooi voor woeste plunder aar en ; Met alle regt had Booy geen groot bezoek verwagt, En daarom ook geen goed in zekerheid gebragt: Een Burger-Compagnie, die de Kadyk bezetten, Verwagt hy, dat by hem hetphimVren zou beletten; Maar ja, die rekening was heel verkeerd gemaakt:
Zo dra het plundervolk was in 't gezigt geraakt,
Zag men door zwenken en door regts ea links om keeren,
Wel ruimte maken, dat den pknd'raar kon pasfeeren;
Hoewel den Officier b het duivels kwalyk nam,
Dat
b Twee Anecdotes moet,ik hier omtrent verhalen,welke hier plaats gehad hebben, en duidelyk aantonen, of het Plundervolk ook met eenige van de Burger-Officiers in Conventie honden, zo als wy in
Aan-



( io3 )
Dat men zo laat en op 't beftemde uur niet kwam;
Hy dagt niet aan de fpreuk, die fpade komt , komt egter,'
Begon men 't werk wat laat, men maakten 't des te flegter;
In min dan een half uur, was 't heerlyk huis van Booy,
Voor 't oog, niet anders, dan een open Vogel ■ Kooy.
't Schynd dat zy hier 't vermaak noch meer als elders namen i
Hun wraak te oefFenen op al de glaze raamen,
Uit al de duizende wierd niet een ruit verfchoond,
Zo werkzaam heeft die bloem der Natie zig betoond;
Maar
, Asntekening y bl. 55. beloofd hadden, hier aantetoonen. De eerfte 1 js , dat toen de Plunderaars dus op de Eilanden uitgewoed hadden, op 't Plein kwamen om te rug te trekken, een van dezelve zoude gezegt hebben „ zie zo, hier kan 't wel gaan , en nu hebben wy afgedaan," waar op een ander antwoorde „ neen, er moeten er noch twee aan." Doch de andere moede van 'tplunderen zynde, wilde dit hem uit 't hoofd praten, waar op de daarbyftaande Officier zoude gezegt hebben,
„ neen, zo niet, i?ooymoet noch na de blikfem toe" ■ . Dit geval
verhaalde my een zogenaamde Patriot zelf, die er by zyde, het met
afgryzen, aangehoord te hebben. ■ 't Twede, van 't zelve allooy,
gefchieden op deKadyk, door een der Officiers , een klein dik Kaereltje, voor 't Huis van Booy ftaande, welke ftampvoetede cn op zyn tanden knarsten dat de Plunderaars noch niet kwamen, ja 'er op vloekten, daar zy beloofd hadden er alreeds op die tyd te wezen. Hier van zou i men noch getuigen kunnen bybrengen, van lieden, die het in perfoon .zelf gezien en gehoord hebben, en men kan genoeg aan de plundering yan dit Huis zien, dat men hier aan de waarheid niet te kort doet.



(io4 )
Maar hier was overvloed van werk voor p/underfielen, Hier nr.es ten zy en Huis en Tuin en Werf vernielen ; Een kostb'ren meubelfchat door zorg en vlyt vergaard, Vooroud'ren Erfgoed , lang als Reliquie bewaard , Dat alles wierd vernield, verbryzeld en verbroken: Gyweet reeds hoe dat fchuim, door helfche woede ontfloken, Met huisraad handelde, en hoe men de bedden fneed, Hoe men met Porcelein , met Linne en Wolle deed, Hoe Spiegels, Lusters, Hout en Aardwerk wierd gefmeten/ Gy weet dit alles! maar gy moet nog meerder weten.
Booy had een Thuin, waarin een cierlyk Tuinhuis ftond, Hier rukten zy, verwoed, de boomen uit de grond, De Bloemen uit de aard, de Heiningen aan fplinters, Zelf wierd de grond verwoest, gelyk wê in barre w inters, Den Hof ontluisterd en beroofd van cieraad zien; Het fraaije Coupe/, nu een akelig ruien, Vertoond aan ieders oog, het beeld der dolle woede; En op de Werf, wie kon zo fnood een daad vermoeden I
Wier*



( io5 )
Heeft men de Masten, die men vond, aan ftuk gezaagd,
Dat importante fchaa voor de Eigenaar bedraagd;
Het kostbaar Mastenhout in brandhout te verkeren,
Dat heet vernielen.' dat heet kunst van demoIHsrenl —
Zo was het op de Werf, in Thuin en Huis gefield,
Inzonderheid had zig de uitoeffening van 't geweld,
Zo 't fcheen, bepaald om 't fraai behangzelwerk te fehenden*
Het kostelykst Schilderdoek, gefleurd aan duizend enden,
Hing overal aan Aarde en flenters by de muur,
En maakte in 'c ruim vertrek een fchroomelykst figuur;
Zelf fteen e.i yzer wierd, met duivels kragt, gefc honden ;
Er word nog heden in het huis een tang gevonden,
Een y2're haardtang, zo gewrongen in elkaar,
Dat men zou zeggen j zulks volflrekt onmoog'iyk waar:
Aan de ingang van het Huis zyn kostbre marm're trappen,
Die zy met byl en breekgereedfchap /hikkend kappen;
't Onnozel Vee was reeds veroordeeld tot de dood,
De Papegaay, wienskoop're kouw, men open floot,
O Ont:



( 106* )
Ontfnapt, riep , „houw wat"\ en hun handen dus ontkomen l
Neemt hy zyn toevïugt in de gindfJie groene Bomen,
Van waar hy verder door de Buren wierd gered;
Maar wat zyn Kooy belangt/ die wierd geheel verplet,
Als ook de Kaagies daar Canaritjes in zaten;
De beesjes wierden of vermoord of vlugt gelaten,
En dan de kouwetjes vertrapt, op dat men niet
Dat heel of goed was, in de Woning, overliet,
Als fkgts eenhokje,datzy,'tfchynd wel, niet ontdekten,
Dat naderhand voor Booy noch tot een optrek ftrekten;
Doch of men Booy noch niet genoeg benadeeld had,
't Was hun bekend, dat hy in eigendom bezat,
Verfcheide Woningen , die aan zyn Erf belenden ,
Waarvan ze er vy f,de een meer dan de ander,dëerlyk fchenden;
Kortom.' men maakten 't werk hier zo brutaal en fnood,
Dat het de redelykfte uit de Burgers zelf verdroot,
D aar waren enk'le die op de Officieren morden,
Dat men dit voor hun oog zo goedfchik liet geworden;
Di»



< *07 >
Die noch een enkel gryn van eerlykheid bezat, Die noch een fprankje deugd in zynen boezem had, Kon dit niet langer zien en zonder hinder dragen ; Maar kwamen geem'lyk de Officier om viyheid vragen' Op hun te vuren; maar dut mogt vooral niet zyn, Den Officier had geen bevel van zyn Ccptein, En zyn Captein, doe hy dat morren aan zag komen ; Had by een goede vriend zo lang de wyk genomen, Op dat hy niet met zulke gekheid wierd geplaagd; Juist toen de groote Mast aan Hukken wierd gezaagd, Zond men een boodfehap, c om dep/ur.d'raars aan te zeggen, Zo zy niet heen gaan , dat men op hun aan zou leggen, Die leus was goed; want al hun werk was afgedaan,
Doch
c "Dit gefchiede door de Burgery der Wyk welke regt over 't Huis van Booy, voor de Oosterkerk een Post hadden ,welke met een Schuit overvoeren , om de boodfehap te brengen dat men met plunderen moest ophouden , enz. dit was al wat de yverigfte pogingen van de besten onder hun hadden kunnen verkrygen, hoewel niet eer, voor dat het gantfche werk der plundering, hier wel ter deeg was afgedaan.
O 3
k



( ioS )
Doch and're trekken zich die fchamp're boodfehap aan,
En gaan dit ongelyk aan 't Sociëteit sinds klagen,
En voor hun hoop, daar de and're al weg zyn, orders vragen.
Nu zyn de plund'raars in twee legers op de been, Elk heeft zyn eige lyst, elk weet zyn cours waar heen, Des word het moeilyk met die Benden om te dwalen; 'k Moet noch een menigte van'ringen verhalen, Den een noch bozer dan den ander ; maar daar waar, Nu meer dan eene troep gelyk aan 't werk, van daar Loopt men gevaar, *t door hun berende fpoor te misfen, En zig in tyd en uur en ord're te vergisfen.
Althans een deel trekt regt na 't huis van Visheek d coe, Op dat men daar maar eerst de rekening af doe, Hier had wel eer 't Request ter tekening gelegen, e
Die
d Visbeek, een Wynkoper, op de hoek van de Haarlemmerdyk cn kleine Vismarkt.
e Zulks zeide men, doch het was niet waar; want, fchoon zya ■ naam wel op de briefjes, waar by bekend gemaakt wierd, waar'ticVquest, onder Bylaag D. aangewezen , ter tekening lag, geftaan had-, had hy er direSzya naam op door doen flreepen, zie't zelve briefje, By-



( iofl )
Die Man, door vrees geperst, had zelf berouw gekregen, En zyn Adres op de Billetten doorgehaald; Doch nu moest overal de oude fchuld betaald, Offchoon een weinig voort, een party Burgers ftonden, ƒ En Visheek reeds om cijjiflentie g had gezonden, Na 't Heeren Logement, niet verre daar van daan / Dit fchrikt geen plund'raars af, zy vallen Visheek aan, En flaan, na hun gebruik, maar eerst de glaze aan ftukken, Waar op ze als dollemans in huis en winkel rukken, De een trekt de kranen uit, 'de drank zwemt langs de grond Een ander fmyt met flesfe en wat hy vind in 't rond, En noch een deel is 't huis al dieper in gelopen, En flaat terwyl de Kleer- en Porcelein kast open,
Van
f Voor de Kelder van een Schoenmaker, welke voor een Oranjeman sekendftond, die men, quafi vero, voor de plundering bewaarde.
g Namentlyk eenige uuren van te vooren, had Visbeek het gerucht vernomen, dat hy met 't groot bezoek zou vereerd worden; doch toen kon by noch geen Adfiftentie krygen, dan toen de Plunderaars nan de gang waren, kreeg hy dezelve noch tydelyk, zo dat er vyf by ïem opgebragt zyn geworden.
O 3



Van 't eejje maakt men gruis, van 't and're maakt men buit, Een van de ■plund'raars haald een kost'lyk pak er uit, En rold het in malkaar , en. meend het weg te flepen ; Maar wierd door Visbeeks Neef zo handig aangegrepen,
Dat deze Dief, met noch meer and're, wierd gevat, In die verwarring kiest de rest het hazepad; Doch is brutaal genoeg om fchielykweêr te komen, Zy eischte een Jonge die gevangen was genomen; Maar deze Knaap was reeds na de eene of and're Wagt, Uit hunne handen , en in zekerheid gebragt: Waarop zy raadzaamst vonde om 't hier te laten fteken , Eh na de Oosterzwaan h hun Leger op te breken. Terwyl van de and're kant een and're Bende kwam,
Die
h Het Societeitshuis voor de oude Conjlitutie van dien naam, op de N ieuwendyk, tusfchen de Haarlemmer Sluizen; doch hier vonden zy tegenftand, dewyl hier eenige geweeren en kloeke Kareis by der hand waren , om hen tegen te gaan, befloten zy 't liever daar te laaten, dan met bebloede koppen te keeren, en 't vatten van eenige van hen by Visbeek, ftond dien hoop ook niet wel aan,



( iti >
Die regelregt de Cours na 't Huis van'Coertfe i namj Een Boekverkoper, in de Barnefteeg, wien veelen, Reeds lang, gezogt hadde,eens een kwade trek te fpelen, En wilc gy weten wat hier van de reden zy ? Hy was een Man, die, inderdaad , de goê Party, Van tyd tot tyd, veel goede dienden had bewezen; Zyn onvermoeide vlyt, deed ons de Waarheid lezen j En dat in dagen doe de Leugen boven dreef, En ieder na zyn lust, de fnoodfte Laster fchreef: Ook doe wist Coertfe trouw de Waarheid uitte vinden, Zyn Boekewinkel was voor al de Oranjevrinden, De regte flapelplaats, daar men de Waarheid zogt, Daar men de Waarheid vond, daar men de Waarheid kogt; Geen fpot noch lasterfchrifte, of prullen of libellen; Maar egte Hukken, daar de Prinslui prys op ftellen,
Die
i Boekverkoper, toen wonende m de Barnejleeg, by de.O. Z. Achterburgwal.



( 112 )
Die vond men {hier, hy deUteerd de Btielfche Courant ;£ Een waardig dagpapier, beroemd door 't gantfche land: Noch geeft hy tweemaal 's Weeks de Politieke Snapflers , / Een aardig Vrouwenkout, niet ah die dgterk/apfiers, m Wiefware hut was, het bederf van 't algemeen; Maar onze Snapters diende ; om 't oog van ieder een Teoop'nen, en het landbedervend rot t'ontdekken, En elk tot eerbied voor zyn Ovrigheid te wekken: 't Is niet te zeggen, hoe dit Dagblad wierd gezogt!
Ver-
* De Brielfche Courant, die bonevens de Haag fche en noch eenige .weinige andere papieren, de ceuigfte weg was, waardoor wy waare "fcrigten bekomen konden, was by de beminnaars van waarheid, recht en Conjlitutie, in een hoge achting; de braaveHeer Turnbu{l de Mikker, ciie ter de Schryver van was, heeft zig door zyn rond flaan, te midden in den bozen tyd, geen geringe» eer verworven, hoewel hy* zo wel als de Drukker ter Thoolen en de Uitgever Coertfe, hier door het voorwerp van haat en vervolging , te dier tyd, geworden is.
/ Deze blaadjes waar van reeds byna 400 No. het ligt zien, verdia nen zeker een bvzonderen lof, daar dezelve altoos de interesfantfe ftukken der politieke Historie in der tyd,op een vrymoedige, doch teffens befcheiden, wyze, by een verzamelen en beoordselen, zy ware» derhalvcn, altoos èfi ongemeen fterk gezogt by de waare Oranjevrien den; maar tenens een doorn in de voet voor de tegenparty, blykens de menigvuldige pogingen , die, in dien tyd, in het werk gefteld wierder, om dezelve te dwarsboomen.
m Als Diewertje en Grietje, P'leuntje en Teuntje, en diergelyke Schendpapieren in 'onze Aantekening b bl. 42. alle genoemd.



("3 )
Verfcheide duizenden wierde elke week verkogt.
Aan zulke ftukken ftond de brave Coertfe fchuldig, Verwonderd ge u dsn noch, dat men, reeds ongeduldig, Verlangden, om zyn boel te zien gtruinierd ! Hy had, langs deze weg, hun woede getrotfeerd, Hun Plan gedwarsboomd en hun haat op zig geladen j Zy zoeken dag aan dag hun wraaklust te verzaden ; Een dag drie vier voor dat de plundering begon, Ten voorfpel, wat hy van hun haat verwagten kon FJad men een dode Bok, 's nagts,aan zyn deur gehangen; Denk niet, dat was een klugt door Jongens aangevangen/ Iet bygevoegd gefchrift, van geen gemeene hand, Jaf blyken dat het kwam van een gantsch and're kant.* Ietbygevoegde Schrift, dat Coertfe valsch befchuldigd, « Sn de bedrygingen te ftout vermenigvuldigd,
Toot-3
« Dit alles gebeurde op Zaterdag ochtend den x$ Uey 1787, t



( H4 )
Toonde allerduid'lykst, dat de weelende party, Ook, van dit heldenftuk, de waare oorzaak zy; Maar Coertfe ziende, wat gevolg zy hier van hopen, Verydeld hun desfein en laat het zagtjes lopen ; Het Kreng wierd afgefnede en in de wal gebruit, En daar meê, tot hun leed, was die historie uit.
Verfcheide, min of meer, brutaale tokkelingen , Die dagtlyks, gelyk by beurten, elkaar vervingen, Wierde alle ongemerkt en ftil voorby gegaan; Dus had men,wat men zogt of dogt,geen vat er aan; Maar P/underwoetisdag, vroeg,doe zy na 't Eiland trekken, Kwam die illustrt troep by Coertfe onvriend'lyk wekken : Zy kappen in de deur, zy flaan de knop aan ftuk,
Zy hadden, en dit was voor Coertfe groot geluk !
Zy hadden doe geen tyd om verder voort te varen;
Maar moesten 't ov'rig werk tot nadenmiddag fparen;
Intusfchen Coertfe lag gerust te bed en fliep
Toen dat gebulder kwam, zyn Vrouw verfcbrikte! en. riep;



( l<S )
I ' ■ ' ' ' 'V
„ Eewaard ons, hoor! wat of daar weer word aangevangen ?' ,, Och", zy hy , „ niets, zy zullen weêr een bok ophangen j" Wat is het blank geweete een heerelyke fchat.' -Men had de gantfche nagt geplunderd in de Stad, En Coertfe wist van niets, hy had gerust geflapen j Maar 's morgens onderregt hoe alles Hond gefchapen, Verwittigd van 't gevaar waar in hy zig bevond , Voorzag hy 't onheil, dat hem korts te wagten ftond, En maakt gebruik van zyn noch kost'lyke oogenblikken;
Om, 't geen hem 't waardigst was, in zekerheid te fchikken.
Dit zag den nabuur met ongundige ogen aan, Hy waard gelladig,om de Kruyer na te gaan, o Om wel te weten, waar dat goed toen wierd geborgen, En, dit bezeft gy ligt! verwekt niet weinig zorgpn: Ook was de Burgery geduurig op de been, Zelf trok de Burgerwyk p vlak voor die huis by een,
Doch
9 Zie een weinig verder onder de Aanteekeningen q en r. f Dit was de belendende Wyk 5, toen onder Commando van Capi-
p a teiit



( »5)
Doch in de middag, toen zy 't phndervolk verwachten^ Vertrokken ze alle-, dit baard Cotrtfe nagedaehten, Waarom zyn voik, terflond, zyn ceur en venfters fluit: Doch trok er eerst met al zyn huisgenoten uit; Noch naauwiyks had hy uit zyn huis de wyk genomen, Of zag den plunderhoop reeds van de gragt af komen: Een van de huuren q fiond te danzen op zyn floep, Dit was als 't waar het fein, w:.ar op de gantfche troep, Den aanval deed, daar zy voor eerst het Slot uithakken, De glazen inflaan en terflond de boel aanpakken;
De
tein Clokkener ftaande.en welke voor 't Huis van de Luitenant Lans, paderhand pretenze Capuein, opgezet wierd, een zaak die noch nimmer gebeurd was, dan men moest deze fraaijigheid nu eens hebben; en terwyl deze Wyk opgezet wierd , en na Katten burg weg trok.floeg de Tamboer van oe Wyk 4,onder,we'ke Coertfe woonde, met de Trom rond, om in de Oude Kerk te vergaderen, en ook na Kattenburg te trekken; dit was een goed fein voor Coertfe, om te weten, dat het Zyn beurd haast worden zou ; want, fchoon men hem 'smiddags juist tyd en uur en beloop van de plundering aan zyn Huis had weten te zeggen , kon hy nu djiidetyk genoeg zien , dat 't uur naderde : Wyk 5 trok de Straat uit, terwyl de Plunderaars, langs de Fluee:e Burgwal, na Je Nes toe liepen , met Vaandels over hun hoofd ; Wyk 4 vergaderde en trok ook af, 'twelk Coertfe, met de zyne, deed beiluiten ook maar attetïekken, waar op, een half quartier daar na «de Plunderhoop aankwam en hun aangenomen werk ter uitvoer bragten. q Zie 't zelve ais Aanteekening 0. .



( H7)
De groene ParapM die aan de voordeur ftond, Die was vergeten, dit was 'c eerfte dat men vond, Die wierd met een Hoezè! het eerst aan ftuk geflagen, Toen kwam men, in triumph] met Winkelgoed aan dragen, Papieren, Boeken, Prente in groten overvloed, Ën dat het ergfte was, zo veel Commis/ïegoed>. Hier kost dep/underzugt zyn grage lust verzaden, In 't fcheuren van gebonde en ongebonden bladen, Geen Werk, hoe intresfant] geen B}h/twierd verfchoond, Waar aan het phndervcê hun dapperheid niet toond; Een Folio BMtm twee deelen, fraai gebonden, Wierd nevens and're meer, te Canailjem gefchonden; De kop're Platen, die men hier zeer veelen vond, Die wierden krom getrapt, bedorven in de grond; Ja, gantfche ftellen, die zy hebben meegenomen, Waarvan althans geen ftuk, ooit is te regt gekomen; Niet beter wierd er met de Meubelen geleeft;
Maar wyl myn lezer reeds een duid'lyk denkbeeld heeft,
p 3 Van



Van al dat Hukkend Haan, vernielen, rui neer en,
Zal ik dit alles met een enkel woord pasfeeren,
Hier wierd geplunderd, dat 's een woord, dat in der daad,
Elk een, God betert 1 thans, maar al te wel ver Haat.
Hier wierd geplunderd, en ik zal my vergenoegen,
Dit eene Haakje hier, ten flotte, by te voegen,
En uit die eene proef, beoordeel 't gantfche werk;
Regt over Cotrtfe, is een Janfeniste Kerk,
Daar was een hek, voorheen, met fcherpe yz're pennen,
Zy die de plundering in de perfectie kennen ,
Zy maken hun gebruik van die gelegenheid;
Een keurlyk donsbed, dat den een het huis uit fmyt,
Word door den ander op dat pennehek gefmeten:
Toen trekken wat men kon, zo 't Tyk van een gereten,
De Veeren uitgeftort, op 't midden van de Hraat,
En verder alle ding verwoest in de ergHe graat.
Een aangenaam gezigt, voor vriendelyke buuren! Die ftaan er lagchend by, en krygt er een quetfuure»!
D«



( 119)
De Buurvrouw r ftaat gereed, brengt linne'doekjes aan; Om ongehinderd in den arbeid voort te gaan. r* Zy gaan ook rustig voort, wyl niemand hun beletten;
Hoe-
e, q', r Of die Boekverkoper ook vriendelyken buurea had ? blykt uit de Regels met o , q en r- aangeteekend, de eene dorst's morgens vöbr dat Coertfe geplunderd wierd, tegen een der Huisgenootm vaa Coertfe wel zeggen, ,, dat hy nooit nlyzieriger nacht gehad had, als de voorige, dat hy al de plunderinge met vermaak aanfchouwd had, en dat a! dat bh'xemfche Prince Vee zo maar moest geplunderd worden," De twede onder q. wist den ochtend na de plundering Tan 't Huis van Coertfe, aan dezelve in perfoon, daar verfcheide by ftonden, te zeggen, ,, dat er in 't Binnenvertrek twee gladde Kabinetten geliaan hadden , welke niet gelloten en geen Kleeren in geweest hadden , vragende ,, of hy Coertfe geen Kleeren gehad of die had geborgen ? " NB. het Huis is zo gefitueerd , dat men niet uit 't Voorhuis, in 't Binnenvertrek kan zien, en de Kabinetten waren aan brokken geHagen. Zou men uit de eigen woorden van die Man niet moeten befluitep, dat hy al een der eerfte in 't Huis moet geweest hebben toen de plundering begon, en terflond de Kabinetten na heeft willen zien ? terwyl openlyk getuigd wierd, dat hy by de aanval van 't Huis van vreugde op de ftoep ftond te huppelen? dan wie bragt r. de Doekjes aan! de geenen, die een enkclde Kaêrel een geheele glazen Lantaarn van circa 100 glazen zag ruiueeren, welke door dit glazen removeeren zig fterk bezeerde en bloede ; daar op zulk een mededogen inde bedoelde Vrouw haar hart verwekte , datzy hem toeriep,, och Man ! bezeer je jou daar zo ? wacht Man! ik zal je Doekjes geven, op dat je je verbinde kan;" en daarop, welk een edelmoedigheid! reikte de Vaderlandfche Vrouw, aan haare Medevaderlander , de winzels toe ; om zyne , zo heldhaftig voor 't Vaderland en Vryheid! bekomene wonden te verbinden. Een menigte Historietjes hebben wy van de plundering van dit Huis voor handen, doch onder het ter nederitellen vernamen wy, dat dien Boekverkoper een ftuk je omtrent de plundering van dit Huis, in gr. 8vo. op de Peis had, -waarom wy het zelve vry durven aanpryzen, om verders, en gelyk de Byzonderheden No. go, vaa Armds , achter de Bylaagen, vaa ^it Werk, te voegen.



( "O )
Hoewel men naderhand 't geplunderd Huis bezetten ,
Na het gebruik dier tyd, als 't werk was afgedaan,
Dan kwam de Burgery s tot asfijlentie aan;
Om dus de blyken van activiteit te tonen,
En, zo veel mogelyk was, het werk meê by te wonen.
Van hier vertrok den hoop na Trop, op de Zeedyk, Hier zeer naby, en in de naast helende Wyk; De Boekverkoper Trop, die in voorgaande dagen, Zig als een vriend der Conjlitutie had gedragen; Offchoon hy, door de vrees, zelfs niets getekend had 1 Zo wist men egter, wat gevoelens hy bezat} Men wist, ten naasten by, tot wat party hy hoorden; Wyl men den agtften Maart alreeds zyn huisrust (hoorden , Wanneer Schout Burgers en Schout Nobbe by hem kwam, Doe men hem de uitgaaf van een Dichtftuk kwalyk nam,'
Dac
s Omtrent 't gedrag der in de Wapen zynde Burgers by de plundering van dit Huis, lezen men onze Bylaag R. getrokken uit de Gelder fche Couranten, zo als het zelve door dien Schryver,in perfoon, zelve is bygewoond.



C 1*1 )
Dat hy uit Rotterdam, van Hofhout, had oritfaögen; 't Geen 's daags te vooren aan zyn venfter had gehangen J 't Liep nog a! tamelylc gemakk'Jyk af die tyd, Doch raakten hy er zyn Commisjlegoed by kwytj Terwyl men verder, van zyn eerlykheid , vertroude», Dat hy zig nooit weer met die dingen op zou houden.
Van die tyd af, cn voorts, tot op den zesde April, Ging alles noch al wel, Trop zat gerust en ftil; Maar op dien avond, kwam hem zyn Captein bezoeken; De Wit, een primo NoB/e, in 't fchelden en in 't vloeken-, Hy had die avond in de Kerk ge-exerccerd, Sn was, met noch een Heer, na 't Huis van Trop gekeerd, Trop was niet t'huis toen die brutaale klanten kwamen, )ie, zonder vragen, ftout de kaars van toonbank namen^ )oorfnuffelde alle ding, de gantfche Winkel rond; ►laar doe men, 'tfchyntwel,nietnazynverwagting vond, i)oe eischten zy een boek papier, en gingen henen,
Vaar uit gy zien kunt, dat zy Trop wel deeg'lyk menen;
Q. Gelyk



C 122 )
Gelyk hy naderhand, te fmert'lyk, ondervond; Den eerften avond doe ze aan \ plu.no"ren waren, flond Hy aan zyn deur en hield een praatje met zyn buren, En rookte een pyp, het was omtrent ten [elf uren, Doe komt er een voorby, die zei, hart overluit, „Wel 70.' dat lykt er na, rook jy jou pyp zo uit! „ Zy zyn by Arends al aan 't plunare, en zy komen,' „Van nagt noch vastby jou". Maar Trop. Watzouik fchromen /
,-, Wat pinna* ren.'ben jy gek / zy zullen glaze in liaan: „En of dat daar gefchied, die zaak gaat myn niet aan". „ Nagt Baas'*, riep de and're; nou wy zullen 't eens bekyken*'» Trop ging in huis, doch liet geen ongerustheid blyken; Maar 's morgens hoerden hy de Trom de Wyk door fiaaa Verflond allengskens, wat die nagt was omgegaan, En hoord vervolgens, hoe zy 't Eiland kannonneertn s Des hy befluit om van de tyd te profiteeren, En in der haast, maar al, te bergen wat hy kon' En wyl hier 'tplund'ren met den avond eerst begon,



<C 123 i
Had hy de tyd, om beste Meubelen en Bedden,
En and're Goederen (meer, uit het gevaar, te redden °
Den plunderhoop , vond evenwel hier ftof genoeg ,
Die Winkel, Winkelgoed en alles Hukkend floeg,
En Huis, noch Huisraad.niets, 't zylos noch vast, verfchoonden,
Waar aan zy niet hun woede en dolle wraakzugt toonden;
Wie 's and'ren daags de 'boel gezien heeft op de ftraat,
Die kan getuigen van den deerniswaarden ftaat,
Waar in zy alles door 'c vervloekte plund'ren bragten,
Wyl zy maar ai te wel hun helfche last betragten. t
Na dat men hier volop zyn plunderJust genoot, Vertrokken zy van daar na Bras, u op Regt Boomfloot,
Ook
tWy hebben verkozen geen Aanteekeningen by de plundering van du Huis te plaatfen; alzo omtrent dezelve een Brief, ten vervolge op de Vaderlandfcne byzonderheden No. 30. is uitgegeeven, welke gevoeg, lyk mede achter de Bylaagen,- van dit Werk, kan ingebonden worden zynde m gr. 81/0. gedrukt, en a 2 ihiiv. te bekomen.
u Bras, een Kruidenier, wonende op Rechtboomfloot, hier wierd ook gruuwelyk geplunderd, alzo 'er niets had kunnen geborgen wórden, wyl hy, Bras, om Negotie zaken, juist de Stad uit was. In ditzelfde Huis woonde noch eene Henkman, als Commisfaal, welke door de Plundering , van dit Huis, mede een gevoelige flag zoudegekreegenhebben. Q2



( "4 )
Ook een Oranjeman, een die vry uit dorst komen, Die regt de goede zaak ter harte had genomen, De Ccnftiiutïe had hy yvrig voorgedaan, En tot de tekening getrouw zyn best gedaan, Dit was al 't euvel dat men hem te last kon leggen, Meer wist de nyd zelf tot zyn nadeel niette zeggen; Maar dit was in die tyd al euveldaad genoeg, Waarom men, al wat hy bezat aan flukken floeg, Hun woede wist zelfs 's Hemels gaven niet te fpaaren, Zyn volle winkel, Koffie, Thee en Kruinierswaaren, Wierd uitgefmeten en vertreden met de voet, Zo dat het denkbeeld zelf een mensch noch t'fiddren doet; Gods goede gave voor het menschdom mild gefchonken, Zag men , ö yslyk beeld! baldadig en brooddronken , Op ftraat gegooit, of in de burgwal uitgeftort, Zo dat een deel vertrapt, de rest bedorven word, Hoe was het mooglyk dat men menfchen kost bewegen} Om zulke gruuw'len, voor een alziend oog, te plegenl
J*



( 125)
Ja wonder was het dat den hemel 't kwaad verdroeg; En hun op 't oogenblik niet met zyn donder floegl Maar ftel ons los vernufc 't alwys bellier nooit palen; Gaan wy veel liever voort de gruw'len te verhalen.
Toen Bras geplunderd was, in zulk een hogen graad, Ging heel den hoop van daar, regt na de Koningftraat; Om by van Harpen hun vervloekte rol te fpelen, Eie meê als de and're moest in 'e lot derplund''ring delen,"
Wyi hy een Heer was, die bekend flond, wyd en zyd, Als Secretaris van de groote Sociëteit,
Die in de Keizerskroon v hun t'zamenkomllen hielden: Wyl yver voor Oranje en Waarheid hem bezielden, Was hy by de aanhang van de fnö Cabaal veragt,
En
v Keizers Kroon , in de Kalverftraat, aiwaar de Waare Vaderlandfche Sociëteit gehouden wierd, op deLyste der Commisfarisfen zullen wy sien het onderfcheid van Geconditueerden. welke uit deze Sociëteit, i>m de waare belangens van 't Volk te behartigen, gekoozen waren, in tegenoverftelling der Geconjïitueerden door de zogenaamde Patriotten verkozen, en welke alle in Bylaag M. gekenlchetst worden, ]
Q2



( 126)
Ea, waar 't hun mooglyk was, in haat en fmaad gebragt;
Maar dit was niet genoeg om hunne moed te koelen,
Zy moeten hem hun wraak thans fterker doen gevoelen,
Hy moest geruïneerd, eer was men niet te vreê;
Want hy behoorde meê tot dat Oranjeveê,
Doch fchoon het woedend volk hier razend aan komt rukken,
Zien zy op 't onverwagtst hun groot desjein mislukken,
Van Harpens broederkomt met 't blote zydgeweer,
En gaat, manmoedig , zo den gantfchen hoop te keer;
Maar zy, meer afgeregt opplund'ren als op vegten.'
Verkiezen liever zig te laten onderregten,
Dat zy verkeerd zyn, en erkennen hun abuis,
Van Harpen woond hier wel; maar 't was zyn Vaders huis :
Dat huis moest egter van hun komst een kenmerk dragen,
■ ■
In 't Voorpui waren al de glazen'ingeflagen,
■ ■
Zo dat men zien kon, dat de plundermajejleit,
Het op die wonir/g wel in ernst had toegeleid,
Doch 't geen ze aan 't huis mislukt, moet de famielje boeten;
Van



( 127 )
jran Harpens jong're Broer, x die ze op de ftraat ontmoeten ,
Word valsch befchuldigt, dat hy Oproerfchriften ftrooid;
Zy vonden,qua/i, 't geen men zelf had neergegooid;
Op die betigting wierd den jongen Heer gegrepen, Die zy, fpyt weten recht, onfchuldig weg doen flepen; Na de gevangenis, daar hy den nagt en dag Verblyven moest, eer hy zig weer in vryheid zag. Intusfchen had den troep allengs van hier verdreven,
! Zig na de Heer van Zon, y aan Snoekjes-brug , begeevenj
Maar
\ x Deze een Jongeling van n a 12 Jaar, na het vertrek der Tlundetraars, uit 't luns komende, vind een Boekje of gefchrift op de ftraat 'leggen, 't welk hy opneemd, om te zien wat het zelve is, doch het naauwelyks in handen hebbende, vat men hem, en brengt hem in Arrest, Waar men hem dwingen wilden, dat hy bekennen zonde, dat hy dat (hoekje of gefchrift daar geftrooid had, en dat zyn Broeder, dz Secretaires, het zou gefehreven hebben, alzo di«n Heer voor een goed Dichter bekend ftond; men hield hem eën dag'en nagt in Arrest, hcmallerly bedrygingen doende ,zo hy niet bekennen wilden,'dat zyn Broeder 'Schryver van 't Werkje was, doch toen men duidelykzag, dat alles
Tergeefs was, liet men hem weder los. Welke listen wierden er
toen met gelyk in 't werk gefteld om de braven in de Landen ongelukkig te maken ; want waar diende dit anders toe, dan om een zogenaamds >Kechreilyke aanfpraak op dien Heer te kunnen krygen, es daardoor dezelve in Rechters handen re kunnen leveren, en onder fchyn des Knakei'? ^ ^ ^ ?lunderins ëeftuit was» hem ongelukkig te
IL-5' Steenkoper, eertyds Capityn der Burgery, en thans weder, in dj® Waakten, aangelteld; verders genoeg bekend.



( 128 )
Maar vond de toegang daar met Burgery bezet, Waar door aan deze plaats het piuntfren wierd belet: Van Zonl wel eer Captein, was by zyn Wy kelingen, Van oudsbemind, des zy, gewillig,'t huis omringen, En hem bewaren, in die dagen van geweld, Waar door de woede hier wierd paal en perk gefield.
Maar PVynants, z eender echte en rechte Oranjevrindenl Kost, wat hy zogt of deed , die veiligheid niet vinden .' Hy had des morgens vroeg zyn noodlot al verdaan, Wetplundervolk kwam, met de I3st in handen , aan ; Maar wyl zy in de plaats van Wynants 't Wynhuis lezen, Begrepen zy niet regt by wien zy moesten wezen, Een Wj nhuis was er niet hier.by de Lcmmerts - brug, 0
Men
z A. Wynands, Leerkoper op de Flueele Burgwal over de Lommertsbrug.
a Zy hadden zig al verzonnen, en in de Nes, in een Patriottisch Wynhuis, de Glazen ingeflagen, doch deze opgeftaan zynde, beduiden hun dat hy een Vaderlander (dus noemde de Patriotten zig) was, waar •p zy na 't Huis van Wynands trokken, en raad hieuwen of zy beginnen wilden of niet; maar niet wel uit de Lyst kunnesde uitkomen ,



( *2? )
Men houd het voor een fout, trekt onvoldaan te rug,' En fmyt de fteenen neêrj om na bekomen ord're, De reis na Kattenburg vroegtydig te vervord'rej
Masr
befluit da Meerderheid, de ftcenen, welke zy reeds in de hand hadden, neder te gooïjen en maar na Kattenburg te vertrekken, doch vast beiluitende, zo zy hier by de rechte waren, als dan hem de volgende avond niet te vergeeten. Dit alles wierd door de Zoon van de Heer WynanÜs, (welke de Plundering aan 't's Lands Wehaureri vernemende , na Kattenburg ging zien hoe het daar was , doch het daar alles ftil vindende, de Stad weder ingaande, en onderweg horentje, dat 't Huis van Arntzen de Kantkoper mede al geplunderd was, viel hem ingedachte, dat deze plundering tot meerder particuliere hirzc.van hun,dieals Voorhanders der OudeConJlltuclebekend ftonde.konde overlhan, hy begeeft zig daar op na huis , en geeft aldaar zyne gedachte te kennen, nevens de vrees die hy voor dit huis had, wyl zy ook ais ware oude Conjlitutie Vrienden'bekend-honden, en maakt gebruik van de goede gelegenheid , die hy had om alles wat in zyne vei mogen was, van achtere door de gang en over 't dak van 't Huis by de belendende buuren in die gang, waar noch brave lieden moeten gewoond hebben , te bergen ,) boven voor 't Ven (ter ftaande te luisteren, gehoord , die na 't vertrek van dit Volk zig na beneden begaf, en in de gang naast zyn Huis ftaande de Burger 'Patrouille van zyn Wyk voorby zag komen , welke hy van dit geval kennis gaf, en tenens hen verzocht het toezicht over zyn Huis te nemen , wyl zy er nu van onderricht waren; waar op men hem trotfelyk antwoorden , .daar patrouilleeren wy voor , en gingen voort ; verder in de morgen, begaf zig dezelve by den brave Hoogfchout , de Wel Ed. Gcitr. Heer bakkér , welke hy zyn lot verhaalden , en dien hy om byftand verzogt, wyl men nu wist, dat zy die avond vast daar komen zoude , en men dus hun daar gemakkelyk omcingelen kon. Zyn Wel Ed. Geiïr, met het deeriyk lot zynerMedeburgeren bewogen, hoorden hem by naar met de tranen van Menfchenliefden in de oogen, verzocht hem op 't Stadhuis te komen en beloofde al te doen, wat in Zyn vermogen was om hem te helpen, om elf uur verzuimde de Zoon van Wynands niet om op 't Stadhuis te komen, daar hy den Wel Ed.
R ' ■ "Geftr,



( igo )
Maar Wynants, die in huis, perfect, van woord tot woord, Den aanflag en 't abuis der plunderaars had gehoord , Kon wel bemerken, waar dit fpel op uit zou lopen; Van Dienaars van 't Gerecht kon hy geen byftand hopen, Daar zelf Heer Bakker h in die tyd niet veilig waar;
Hy
Geftr. Heer Hoogfchout ky de Capitcin of zogenaamde Collonel Hogendorp van Hofwegen , vond ; aan welke zyn Wel Ed. Geiïr. in prefentie van//. Wynands voorftelde, hoe gemakkelyk men daar nu de Plunderhoop fluiten kon, en dat hy verzogt, dat daar de nodige Asjijientie tegen de Plunderaars, mogt verleend worden ; te meer, daar H. Wïnands, zelf een der Plunderaars, en hun Verzamelplaats , tegen den Avond, noemde, wyl den Heer Backer hem 'smorgens gevraagt had , ofhy 'er niet een van zou kennen ? en'er nu een ontdekt had: het welke deze beloofde; by geluk viel het de Zoon van Wynarids by,om te vragen, „waarde Adfijientie in beftaan zou"?waarop Hogendorp antwoorde, „ dat als de Plunderaars aan 't Huis kwamen, hy dan „ maar aan 't Defentiewezen moest komen , en men hem dan Asjijlentit „ zou geven"; fchonen hulp ! net of, terwyl IVynands heen en weder na"t Defentiewezen liep, de Plunderaars niet in Haat waren, om 't geheele Huis uit te plunderen ! dit wierd ook door hem begreepen, 't welk hy vóórhelde, doch van Hogenelorp ten antwoord kreeg, „ dat hy „ er anders nier in doen kon" ; waar op de Heer VVynands aan den Wel Ed. GeftrengeHeer eackkr ; vroeg, of het hem niet gepermitteerd waar, om die middelen, die ter beveiliging van zig zelfs , als men aangevallen word, daar geheld zyn, te mogen gebruiken? waar op hy een voor hem voldocnend antwoord krygende, zig by eenige van zyne Vrienden vervoegde, om zig met dezelve , by de komst der Plunderaars, te verdedigen : dan hoe zulks verder is afgelopen, zegt de text genoeg , zonder dat wy er eenige Aanteekeningen by behoeven te voegen.
b Den braven Heer Hoogfchout back er , was een dier weldenkende Regenten van Amfteldam, welke men voorgenomen had van zyne wichtige post te ontzetten, zo als zy naderhand ook ondernomen hebben, en om een blyk hier van te geven, op welk een wyze de zogenaamde Patriotten zig omtrent zyn Wel Ed. Gehrcnge uitlieten, en hoe men
het



( W )
Hy nam zyn toevlugt tot de Burgery, maar daar WajS, voor de Oranjeman,geen zekerheid te vinden; Be^t wend hy zig, om hulp, by een'ge van zyn vrinden, Op dat men t'zamen huis en goed verdefendeer, En,'t ga hoe 't ga, 't geweld van zyne Woning keer; Gewis een goede raad, en wysljk ondernomen;
Maar
het Volk met logens enz. tegen dezelve opzetten, zullen wy dit eene ftukje uit de Verlem fche Courant van den g Maart 1787 alhier plaatfen, alwaar gezegt werd. Gister nagt is zeker Huis op Kattenburg met Oranje-Papier beplakt. Hier van word aan den Heer Hoofd-Officier kennis gegeeven. Dan üe-cze zeide : 'er was geen Juftitie meer, na dat het Gerecht het affront van voorheden Donderdag hadt moeten ondergaan; [te weeren, het intrekken der bewuste Publicatie.] De anderen repliceerden hier op: wel nu, dan zullen wy ons zeiven Ju^ 'fiilie moven verfchaffen; wy addresfeerden ons hier flegts,om d& rust te bewaar en ; want anders is het Huis van binnen zo wel voor. zien, dat men daar geen vreeze heeft; doch het bloed, dat dan gejtort zal worden, zal op uw hoofd komen. Dit maakte den Hoofdofficier met weinig verleegen, en hy vroeg: wat moet ik dan doen? Waarop weder koeltjes geantwoord werd : dat de Stad wel te beklagen was met een Hoofd-Officier, die aan de Burgery moest vraa-
gen, wat hy doen moest. - Op dusdam'gen wyzen wilden men de
openbaaren oproeren, voor 't oog dergehecleRegeering, tegen de Wettige Redering verricht, zie onze aanteekeningen, /*. g.Bl. 44. ongeftraft gelaten , en toomloos zien uitvoeren; terwyl men,'deze, zelf onbewezenen en door wie ! verrichtene zogenaamde oproeren, ten ftrengfle wilde geftraft hebben en hier in niet fpoedig genoeg, na hun zin, kunnendeilaagen, da honendhe taal en drygingen tegen den braven Heer Hoogfchout Bakker en Wettige Regenten dorsten uiten , zonder vrize voor ftraf, wyl zy al wat recht en billyk was overheerdeu, en vear hun geweld deden bukken.
R 2



( »32 )
Maar die, by ongeluk niet tot affect kon komen; Den rei der vrienden , die zyn huis befchermen zal i Geraakt, van uur tot uur, in 't zelve ongeval , Elk word genoodzaakt voor zyn eige huis te zorgen ; Nu werd door Wynants 't een en't ander wel geborgen; Maar verder ftond hy bloot, onzeker van zyn lot, Tot in den avond laat, toen kwam het plunder rot. Aan meer, dan eene plaats, befchaamd, te rug geweken; Om zig, met dubble woede, aan Wynants huis te wreken, En glas en glasraam was op 't ogenblik vernield, "Wen flot noch grendel byl of breektuig wederhield, En 't al te werkzaam Veê geen tyd met talmen flyten, Was men weldra in huis aan 't gooyenen aan 't fmyten; Een groote quant iteit van huide en ander leer, Waar in hy handel deed, moest eerst van boven neer, Op ftraat, en verders in den w'yden gragt gefineten, Nadien zy tot bederf geen nad're midd'len weten ; Al wat met hakken, houwe en daden van geweld,
Ver-



C 133)
Vernield kon worden, wierd terftond in 't werk gefield'; Maar wyder is het met geen pennen te befchryven; Hoe 't-geen men in het huis had moeten laten blyven , Werdistraeerd wierd , Porcelynkas en Bureau, En Kabinet en Kiste en Kasten, waren zo Vervloekt geteisterd, door die dolle Vryheidszonen, Dat men geen flukje van een voetbreed heel kon tonen, t Was alles kort en klein tot fplinters en tot gruis, lo boven als benede, al wat er was in *t huis.
By Thiemsma c zogt en dogt men 't zelve fpel te fpelen ƒ Haar daar den byloop d zo genegen was tot ftelen, Cn in de Zilverkraam te veel verzoeking waar,
Slaan
e Zilverfinit op de Nieuwendyk, op de hoek van de Nieuwflraat.
d Het zoude wel de moeiten waard wezen in een aanteekening aanewyzen hoe verfcbrikkelyk vee!, 7,0 hier als elders geftolen wierd, inonderheid daar zy Geld of klyne Pakkagie, van grote waarde, vonden. Vy zouden, als zekere waarheden, kunnen verhalen, van de 90 Gulden ri het Zilvre Orlogie welke op de Reguliersgragt op de Sochehstamer, in het Kasje, waren blyven leggen, van de Zak met 600GL y Booy, van't Zakorlogie, Zilvere Snuifdoos, een Kisje met Gedenklunten, en andre dingen van waarde, by Coertfe, enz. enz. enz. doch daar leze dingen niet op order, noch met verlof van de Plunderbazen gefchieen; maar gemakkelyk op rekening van den byloop kan gefteld worm, lopen wy daar te ligter o?er heen.
R 3



( 134)
Slaan zy de boel maar kort en pakken zig van daar; Ten naasten by , gelyk by Girardin e gefchieden.
De plunderbazen, die den verd'ren troep gebieden, Gaan altoos by en by, en wyzen telkens aan, Hoe ver het p/undet-w>erk, aan ieder huis, moet gaan; Dit fprak van zelf, a!s men het p/und'ren voort wou zetten ^ Moest men, zo veel men kon, de dievery beletten; En dit was, in der daad, de ware reden, dat Men hier ter plaatze 't werk zo knap beredderd had, Daar zyhunmothoop zelfs,voor fchelme endievehouwen^ Kost men by zilver en by goud hun 't minst vertrouwen: En daarom liever hier de plundering gefluit, Eer dat het gantfche werk,door roofzugt, wierd verbruid^ Niet dat ik zeggen wil, dat ze in 't geheel niet ftelen! Wel ver van daar-, maar 't ging zo Satans grof by veelen^ Dat men,uit reden van belang, genoodzaakt waar
't Be.
c Zilverfmit op de hoek yan de Hoogftraat en O. Z4 Achterburgwal,,,



Ci35 )
't Begonnen werk hier te einde, uit Vreeze voor gevaar.'
Gy vraagt, wat TMemsma en wat Girardin misdreven? Zy waren Prins en goê Regenten trouw gebleven , Zy hadden voor het Recht en Waarheid pal geftaan En daarom moesten zy dit noodlot ondergaan; Waar is de moedwil ooit tot zulk een top gerezen; Dat men den Burger die niet wil oproerig wezen; Maar blyven by zyn eed en pligt aan Stad en Staat, Dat men die, zeg ik, om zyn denkwys plunderen laat ? ~ Te wyl zy teffens hem, vervloeken en verwenfchen; Als waren zy het Ras en 't uitfchot aller menfchen, Die men vry flrafl'loos na zyn lust mishand'len mag, Den trotfchen plunderaar ^rh?, ongeftoord, dien dag, i. Ik geef er weinig om, al raakten ik gevangen, „ Voor in en agter uit, ik heb geen nood van hangen, , Voor in en agter uit en monny in de zak.' 3y weet op welke grond, hy zo vermetel fprak! t Gewapend Rot, beftierd door fnoode fDwingelanden,
Had



C isO
Had, als Ufurptteurs, des tyds de magt in handen], Van wien, na willekeur, elk loon of ftraf ontfing. ƒ
Maar laat ons hooren, hoe het plund'reu verder ging! Doe zy nu op bevel den Nieuwendyk verlaten, Gaan zy na de Oude Brug, by Ploeg g en by m Kat en, & En van der Weer, i drie buure , en twee van die getrouw, Jets, dat men zeldzaam, in die dagen, vinden zou ; De oprechten waren dun gezaaid ten dezen tyden, En wie verwonderd dit! de deugd moest nadeel lyden, Ligt volgt men Waarheid, wen ze in Rozegaarde ga; Maar wie, wie treed haar door de hegge en ftruike na ?
't Is
ƒ Men had zeker de Plunderaar dit voorgepraat, en weten wys ta maken, hy waar er in zynen gezegdens trots en in zynen gedraagingenj ftout op ; i'choon er volftrekt geen bewys is , dat die geenen, welke in Rechters handen raakten, het genot van deze, hunne trotfe verbeell ding, genoten hebben; maar wel degelyk hebben moeten blyven zitten 2 en 't valfche van hunne verbeelding dus ondervonden
g Wed. Ploeg en Zoon , doende een Chitfe Winkel, zie verder oved deze plundering een Brief, geplaatst in de Byzonderhcden No. 30, of| bi. 39. Aanteekening n reeds aangewezen.
h Ten Katen , een Herberg , naast Ploeg, doch als geen Voorftander, «er oude Conjlitutie bekend ftaande.
i v. d. Weer, Kaaskoper regt tegen over dezelven.



( 137 5
't Is ongeloofiyk hoe veel duizende in die dagen , Den Voorwind volgende , in den ftorm zyn ongeflagen, De Masfa volgd, de Aroom en winnende party, Zy vind er, voor die tyd, haar eer en voordeel by, Hier vond men egter noch getrouwe brave buren , Die men den gruuwel der verwoesting doet bezuren; Des nagts omfireeks half elf kwam 't plunderend gefpuis, By Ploeg, en fchelden, met veel hevigheid, aan 't huis Ploeg, die aan tafel zat, liep met er haast na voren, En was verwonderd voor zyn deur een troep te horen, IDie bezig waren, te krakeelen met elkaar;
Of hy een Prinsman of een Vaderlander waar ƒ
Ploeg was te wys om hun de waarheid te gaan zeggen, Het was niet veilig thans zyn denkwys bloot te leggen, Hy hield zig ftil, en door hun misverftand raakt hy Ten minden dat moment nog van deplund'ring vry, Zy gaan by van der Weer, daar kunnen zy niet misfen,
Hier zyn zy zeker in, dat zy zig niet vergisfen,
S Hy



( 123 )
Hy was Oranjeman, dat weten zy genoeg, En 't Huis waar in hy woond, was 't eigendom van Ploeg, Dus kon men twee gelyk, de fchade doen gevoelen, Door aan het Huisraad en aan 'c Huis, hun moed te koelen.
De Helden gaan aan 'c werk, men trekt by de eerde entreê De fchel aan ftuk, en wyl men hun niet open deê, Gaan zy na hun gebruik aan 't hakken en aan 't gooijen; Maar mits het nagt was, kon men 't werk zogoed nietrooijen Nog deur nog venfler, wil niet makk'lyk open gaan, . Des zy een bovenraam, in 't voorhuis Hukkend (laan, Die ingang was wat hoog, dus klommen ze op maikand're, De een ftond op de kop en fchouders van den and're, Doe was er fchiclyk een party in huis geraakt, Die voor de rest de deur en venfters open maakt, Waar op die yveraars geen ogenflag verzuimen, Op hun manier, terflond de winkel op te ruimen; Dat is te zeggen: Al de Kaas, Rookvlees en Ham, En wat er verder meer in hunne handen kvram,
Op



( '39 )
Op ftraat te fmyten, daar ze aan andere bevelen J Ruimbaan te maken, maar vooral geen goed te ftelen, Welk laatfte echter niet te wel wierd geobferveerd, Gelyk de uitkomst, al te duid'1 k heeft geleerd.
Doe 't vQorhuisdeeg was, ging men verder voort na binnen Om aan de Meubelen en 't Huisraad te beginnen, Hier ving men 'c oude werk, met nieuwe moed weêr aan, Pv et Kisten, Kast en Kabinet aan ftuk te flaan, AI wat maar tübaar was, wierd buiten deur gedragen* Ën daar vernield , maar't goed daar zy geen kans toezagen, Gekapt, gekurven en vermorzeld binnen's huis; Tot dat men zeggen kon, nu is de boel tot gruis.
Wyl deze vyf fehoft werke, is tusfchen de bedryven:
Een and're aan 't zoeken na de goude en zilv're fchyven,
Dat is pakkafie, die fchikt makk'lyk in de zak,
De züvre floten, die men van de boeken brak.
Was ook al gading die men ligt kon by zig fteken,
Het was de plundertyd wie zou er tegenfpreken;
S 2 Elk



( UO )
Elk zorgt toch voor zig zelf, en fchraapt wat van de buit, 't was van de Oranjelui, wat was er aan verbruid; Daar zyn er egter, die de Papegaay mistrouden, Maar op dat zyn gefnap, hun niet verklappen zouden , Wierd hy gefmeten en zyn kooy in een getrapt, Schoon hy gelukkig den ge-dreigden dood ontfhapt.
Maar van der IVeer, hield op zyn kamers Commisfalen, Daar van moet ik u nog een rare grap verhalen, Doe men beneden 't werk, wel fchoon hr.d afgedaan, Toen moesten er o k der Commisfalen kamers aan. Eerst kwamen ze aan't vertrek dat Eibers doe bewoorden, Maar wyl die in der haast hun een Diploma h toonden, In hunne Socitcit getekend, zien zy klaar,
In
h Schoon 't zyn eieen niet en was, wy! hy een Vreemdeling zynde, maar wegens zyn Negotie hier was, zo leende hy een Diploma van een zyner Vrienden, welke in dc Pa/riottifehe Sociteit was, waar door hy Z)n Goederen behield en een Zak met geld, welke in een Leslenaar op zyn Kamer lag , ja op de vertoning van deze Diploma wierd hy door eenige Plunderaars, op de kniën liggende, vergiffenis afgeimeekt, dat zy zyn Kamer hadden aangeraakt, dan hy was blyd, dat hy zyn geld geborgen had en ging weg.



Dat hy een Patriot van hunne order waar,
Waar op zy hem excus verzoeken en verklaren,
Dat hy gerust kon zyn, hem zou geen|leed weervaren:
Dan by van Kempen i die op de and're kamer woond,
Daar wierd in tegendeel geen enkel ftuk verfchoond;
Maar 'k laat u denken, hoe beteuterd dat zy Honden,
Doe ze in de laatfte hoek zyn Granadiers Muts vonden,
Dit was een klaar bewys, dat hy een Patriot,
Dat hy goedvrind was, maar de boel was vast kapot,
Om deze misgreep aan een ander weer te wieken,
Gaan zy by van der Valk de kamer open breken,
Daar plunderyver ras de Meub'lea ftukkend flaat,
Zy weten niet dat hy zelfs in de Wapens ftaat,
En mee op Kattenburg het Eiland helpt bewaken,
Zo dat zy 't hier aan huis, hoe langs hoe bozer maken,
Door woede of dronkenfchap, of kwalyk onderregt,
Dat
* Deze was Lid van de Patriottifche Sociëteit.
S s



C 14* )
Dat zy da-r mee zo 't z;, zy maakten 't al te flegt En hier, waarfchynlyk was de reden wel gelegen, Dat de and're buren, zulk een ruimen beurt niet kregen; Zy hadden 't fpel verbrod , door hun verkeerd bellier, En pakken zig, zo dra maar moog'lyk is van hier. P-.eg ziende, dat zy ru zyn c'enkwys betel weten, Wen zy de glazen in zyn Fui reeds {lukkend fmeten, liid zig cm byftar.d toe de Burgery gewend; Maar waar hy kwam, den Cjficier had geen patent. Geen tyd, geen volk, geen lust om hem te as/l/hercn, Vergeeft vra2gt hy om hulp aan de Def.-tt(ieheeretii Zy zaten vol.en zoet en vrc-lyk by eikaar, Als of de gantfche Stad in rust en vrede waar: Terwyl zy overal verwoe-ten en verderven, Doch al den trocst die hy nog Eoei'yk kon verwervea, Was dat, Capute de Wilde aan hem (na lang te liaan) Verftoord, tot antwoord gaf; ja ja dat zal we! gaan , Dat 7*. m'-n Luitenant wel redd'ren ender vegen,
» H/



( 143 )
„ Hy heeft daar toe de nodige orders reeds gekregen, Let wel, da Wilde had tot nog geen enkeld vvoord, Van \ plunderen by Ploeg en vsn der Weer gehoord: En niet te min had hy zyn orders al gegeven, Had hy misfchien ook zelfde plunder lyst gefchreten? Althans hy wist het reeds, eer dat het was gefchiet, En daaarkon Ploeg mee gaan, wantbyfland kreeg hy niet; Maar hoe verheugd was Ploeg, zodra hy had vernomen, Dat hy zo gratieus, de plundering was ontkomen, De Chitfewinkel was, gelyk hy biilyk vreest, Voor Dief en plunderhond een ryke myn geweest, Daar wierd er een reeds met geftolen goed gevangen, Die na drie dagen uit de Waag is opgehangen; k Voorts was 't by hem en by ten Koten afgedaan, Met op zyn dollemans de glazen in te liaan :
Voort*
k Deze wierd gevat met een pak goed, het wett hv geftolen bad mt het huis van ran der Weer, en van de Kamer van ran Kempen gelukkig dat dit goed by de dief gevonden wierd , wyl ran Kempen reeds gedreigd wierd, dat men hem, over dat vermisten goed, wüce Qaiormeeren,



( 144 >
Zy hadden 't hier bv van der Weer zo grof verkurven, Dat zy de komst der Commisfaal niet wagien durven: En in der daad doe een van hun wat later kwam, En Zag de boel, was hy zo uittermaten gram , Dat hy niet flegts begon te vloeken en te razen: Op van der Weer, maar zelfde overige glazen, Die heel gebleven z\n, al woedend ftukkend floeg, En zig in alles als een Vryheidszoon gedroeg. I
De plunderaars om zig aan zj n wraak niet bloot te Hellen, Gaan op een ander , zy of hunne medgezclien, Doen in de Nieuwftraat, ook het huis van S:Iiepens m aan, En maken een begin. met glazen in te flaan; Doch Schepws kreeg het nog zo ver, door bidden en fmeken,
En
/ Verregaande waren de hostiliteiten en brutaliteiten van deze ra zende dolleman, doe hy zag uat de plunderaars zyn goed vernield hadden, hv ruineerden met de by hem hebbende perzoonen niet alleen, het geen nog heel -was. maar zogt alles aan den Huiswaard te wreken, onder anderen wenschten men, dat van der IVeer en zyn Vrouw, als Orar.'eblixems, in haar deur mogten opgehangen worden, een van de bvzvnde perzoonen, zeide, daar wel aan te willen helpen.
m Grutter in de genoemde Straat, alwaar zy tot tweemaal toekwamen , de glazen in iloegen, en de Gort enz. wat onder elkander gooiden, doch door goede woorden enz. afgezet, vertrokkes.



( *45 )
Dat zy zyn bü;S verliete, en zyn te rug gewekenj Schoon hy geftadig, nog in duizend vreeze leeft; En ieder oogenblik voor hun weeromkomst beefi, Maar wyl hy zag, dat zy na goede woorden hoordeü; Hield hy zig daar maar by, en gaf maar góeje woordeü; 't Ging lang zo goed niet in de Dirk van HaJJeitJïeéz i By Jonkermans (n) doe hy 't bezoek der plund'raars kïeëgl Heel fpoedig hadden zy deur, venfters, glas en raamen* Geruïneerd, zo dat zy in de winkel kwamen: Toen fluks aan 't gooijen, al de kaarsfen op de ftraat/ Wat breken wil, dat breekt, zyn fchade was hun baat> Hy was een Prinsman, en daar moest men zig aari wreken/ Al zouw men over 't fmeer, ook hals en benen breked |J 't Was alom 't even, voor dat omgekdgre Veê, Als men de Oranjelui maar fchade en nadeel dee. De beide laatften hadde in deze troeb'le dagerij
Sié
h Kadrzemaker iri de Dirk van, Hasfeltjïeeg, T



( I4« )
Zig in de Burgerwagt, niet na bun zin gedragen, Niet mee getekend, niet in alles mee gedaan, Zo was 't met Piiphcf o Zwart p en and're ook gegaan: En da3r van willen zy zig zelf nu wraak verfchafien , Eie brave Burgers, cm hun nohh denkwts flraffen, De een minder, de ander meer, na dat het met de tyd Best overeenkwam in de drukke bezigheid, 't Was niet genoeg voor hun door zo:te en fnode dingen, Hun Medeburgeren, uit Amp: en Post te dringen, Nu zyn zy nog bedagt, cr middelen van wraak, \ Ging in een rufie door, 't was voor de goede zaak Zo zyn zy thans gewoon hun helsch project te noemen, Zy die op gruw'len als op heldenllukken roemen, En elk doemen, die hun eigen fpoor niet gaat. Hun benden lopen nu met hopen langs de ftraat,
Met een gefchreeuw, waar van me 't hoe nooit kan geloven,
Van
c Banketbakker op de He,'.'re fPleg*
f Een Grutter op de Heilige tg, digt by de Kaherjlraet.



< «47 >
Van Viva Vader Hooft, hoezee] de Vryheid boven} Men loopt van ftraat tot ftraat en gaat van gragt tot gragt: Zo word de fchrik alomme in ieder Wyk gebragt, Want waar de plunderaars met hun gejuich verfchenen, Liep vrees en doo i fchrik voor hun aangezigte henen, En treffen ze ergens een bekende Prinsman aan, Hun minfte groet was een'ge glazen in te flaan, Gelyk de Keizerskroon, ^ gelyk van Braam Helsdingen r gwart, Piephofea nog meer, dgt compliment ontfingen.
De Prinslui ziende, dat de moedwil en 't geweld, Zig op:nbaar had in de plaats van 't Regt gefield: Zyn nu met ernst bedagt, zig zelve te verweren-r Zo dat men hier en daar de plundering, zag keren, Ry Zeedorj s. vlugten ze op 't gerugt van kruit en loot,
Be-
q In de Kalverftraat leeds genoemd.
r Een der Commisfarisfen uit de groote Sociëteit de Keizers, Kroon, wonende op de Kohenlersbwgwal, by 't Qu4,e Maimehuls s Zuikerbakker op de Egelantier sgragt..
T 2



C M8)
By Qepêart t lopen ze op de eerfte Eurgerfchoot: En Ly Schoiit Papegaay, u daar 't huis aan alle kanten Bewaard wierd, door een deel gerefolveerJe klanten, Daar moesten ze ook te rug, met een bebloede kop: Zelf brengt men eenige van hun gevangen op.
Maar laat me uw aandagt nog een oogenblik bepalen; Cm u 'e gebeurde by Heer Rtïnhart te verhalen, By Rynhart, om de hoek van 't 's Gravelandfe Veer, Bekend by ieder, voor een alderbestig Heer, Thans tot de waardigheid van Onderfchout verheven , Een die ftandvastig Regt en Waarheid aan bleef kleven: Pok in een tyd, als die fchier nergens fchuilplaats vind, Een waare Vorst, Regent en CQnfiitutuvnv.i, %yn ed'le denkwys, die al 't fnood gewoel verfmaden , Was openbaar, daar hy door woorden en door daden;
"'" i Wyirisoper ,nu zints de Omwenteling van zaken Subjïhuuv Schout, op de Keïzersgiagt by 't 's Gravelandfche Veer.
V ■Syvfiituui Schout',op de hoek van de Aaiftcl en Jode Heeregragt,



Zyn liefde voor Oranje en Waarheid vry beleed. En aan de goê party veel goede dienften deed; Hierom was hy gehaat by al de Princevloekers, By al de Eigebaat en eige grootheidzoekers? En hierom was hy op de plundcrlyst gezet; hoewel de plund'ring nog gelukkig wierd belet, Den hoop kwam voor zyn huis, met fchreeuwen tieren razen, ia maakte een aanvang met het inflaan van de glazen: la buiten twyffd was de boel geruïneerd, So 't r,iet by tyds door een'ge Burgers was gekeerd % )e Burgers anders net gewend van pas te komen, -o dra het plunderwetk een einde had genomen, >ie komen hier ter plaats, o wonder.' juist van pas, lo even, zo als 't werk maar eerst begonnen was, en waardig Officier, viel juist in diegedagten, >at hy zyn eed en pligt als Burger moest betragtea, ! n '\ oproer fluiten, zonder aanzien van party,
f marker, hoe vreemd die tegenwoordig zy,
? % Vond



( 150 )
Vond egtejjingang, by een deel der Wykgenoten, Die wel geresolveerd, als 't Burgers past, befloten: Om zonder wagten na patent, van ftonden aan, Den plunderaar, waar men die vond, te keer te gaan, Zo dra den Officier het eerfte vuur liet geven, Was ftraks den hoop ter loop en op de vlugt gedreven: En brave Rynhart, raakt met fchrik en fchade vry , Doch zonder plund'ring , dit! dit deed de Burgery, 9 Maar Papegaay had al te lang in 't oog gelopen, Die kon van Burgers geen de minde byftand hopen,
Hy
v Ten minnen eenige Burgers der Wyk 1,4 toen onder Kapiteia Boele Wacht doende. Deze ftuite hier niet alleen de plundering, maar vervolgde dezelve en 1'poorde hun op zo lange als zy in die Wyk waren. Want Ad Plunderaars in 't patrouïjeren op de halve Maanstrug weder tegen komende, hielden zy dezelve ftaande, waar op zy door willende dringen, hun gewoonlyk zeia , ,%Wy zyn Vgtderiam ders," tot antwoord gaven, zekerlyk vertrouwende, dat er geen een braaf'Officier of Burger meer in de Wapenen zoude wezen, welke hua op dit woord zoude durven tegenftaan, dau zy rekende verkeerd, want niet willende wyken,deed men een fchoor met los kruid op hun,doch toen met fteenen gooiende, deed men een fchoet met fchërp op hen, waarop zy verfloven, de e Compagnie, zegt men, is dezelve welke het geweld by de Heer Papegay, hoorende». mede toefchoteij , en by* ftand verleenden.



(.5.)
Hy had de Majejleit dier mannen niet gevreest, En te and'ren tyd, met hun al in de mat geweest, Hy was aan wettig Vorst en wettige Regeering» Getrouw gebleven, en had klaar in zyn verkering, Getoond, dat hy een vrind was van de Oranjevrind, Die geen vermaak nog fmaak in al hun franje vind; Maar van 't begin af aan i dat; yr\hddswerk veragten; Dus kon hy van die kant geen heul nog troost vervvagten; Maar daar die Heer, digt by 't kwartier der Joden woond, En 't Jodendom zig fteeds pligtmatig heeft betoond, Dit moet tot lof en eer, dier Natie zyn gefehreven, De brave Joden, zyn altoos getrouw gebleven, En daarom by het landbedervend rot gedoemd, Dat hun nooit anders dan verdoemde Smouzen noemd, Zy hadden, willig by Schout Papegaay gekomen, « 't Befchermen van zyn huis en goed op zig genomen, En hebben zo getrouw, hier in hun pügt voldaan, Dat hy geheel en al de plund'mg is omgaan,



Zy hebben hunne post met {lokken zo verdedigd, Dat huis nog goed in 't allerminst niet is beledigd, x
Dit maakt den plunderaars als dol en obftinaat, Te meer om dat men voor den Jood aan 't lopen gaat, Maar daar zy billyk voor de komst der Burgers beven, Was 't raadzaamst, in der haast zig op de vlugt te geven j 't Is thans vergeefs, dat men den tegenftand befpot, Al wie niet fchielyk loopt, raakt fchielyk in 't Cachot t Dit klink: den Patriot zo wonder vreemd in de ooren, Dat hy aan alle kant 't aliarm gefchrei doet horen; „ Sta Burgeren, fta by, 't is alles op de been,
De Christenen zyn met de Joden handgemeen, „ Daar word gevogten inde hoek, daar word gefchote»; De Vaderlander heeft al tweemaal 't hoofd geftoten, 't Oranjevolk dat met de Smoufen 't zamenfpand,
„ Krygt, zo den Burger niet te hulp komt, de overhand,
Dé
x 't Geen 't ongelukkigfte hier was, is dat er een Joody welke tot hulp toegefchoten was, het leven by verloren heeft.



( 153 )
De Nagtwagt fchreeüwd„Jlarm! Alarml" èè trömmels razeri, Het bloot berdenken, moet het ftoutfte hart verbazen: Om 't ysfelykst gedruisch, waar in die bange nagt, In de allerddodiykfte ang3t en vrees wierd doorgebragf.
Maar naauwelyks verfcheen den laatften Maifche Morgeii! Of'c hart der Prins/ui wierd bezwaard met nieuwe zorgen, De fnode onrust, had den gantfeheri nagt gewaakt, En een afgryzelyk, boos en loos', ptojtt} gemaakt; Om 't tal der tekenaars aanmer'k'lyk te vermeren; 't Was nu bekend hoe zy de Oranjelui tracteeren! Nu komt meri 's morgens uit de Sociëteit en zeid, „ Ik weet een droevig nieuws, y uit onze Sociëteit, „ Het doet my leed; maar die, en die, en die en dezen, „ Van onze buren, moet van daag geplunderd wezen, „ Ik heb de lyst gezien." Aan 't and're eind der ftraat,
Daar
y Zommige hadden wezentlyk gefehreven briefjes, waar op de namen van zommige hunner buuren ftonden, en die zy als Extradten van de lyst, aan deze en geene lieteu lezen; om hunne uitftrooizels, gefsag by te zetten,-
y.



( i54 )
Daar is een ander, die beklaagd den flegten ftaat, Van die , en die, en die, die billyk mogen (chromen, „ 'k Weet „zegt hy," dat van daag óep/und'raarsby hun komen, ,, Ik heb hun namen op de plunder lyst z gezien,
En hier in onze Wyk, weet ik er noch wel tien." Dat ging van Wyk tot Wyk, elk had zyn lyst van buren, Die hy, noch dezen dag, het groot bezoek zou {turen: Vervloekte list! begryp dat menig zwakke ziel, Die daar geloof aan floeg, door fchrik in onmagt viel, Een fchrik, die veelen hun gezondheid heeft b.nomen: Dejongens fchreeuwde op {traar. „Straks zal deplund'ring komen
Eerst komen »\ by die, en dan moet die er aan." Waar op de Snoodaards, elk by hun bekende gaan, En raden hun. „ Ga heen en teken deze morgen,' *
Dan
z Dit de taal der Patriotten zynde, blyft er dan na dit alles noch twyfeüng over, of er zulke lysle dadeiyfc aanwezig geweest zyn ?
a Op dien dag, den 31 Mey, zag men overal door de Stad nieuwe B-lletten aangeilagen, waar in men adverteerden, dat de Acte van Oi/aüficatle op nieuw ter tekening gelegt was, en dat dus den geren, die noch niet getekend hadden, op genoemde plaatfen kende kefr.cn, en hui.ne naaien teekenen.



( 155 )
„ Dan neem ik aan, om voor uw huis en goed te zorgen '* Zo werden veelen noch, tot teekenen gebragt: Sc hoon 't beste deel te zeer het fnode volk veragt ; Om eenigfints na hun Sirenenzang te horen, Verwerpt hun raad en blyft ftandvastig als te voren, 't Beveeld hun lot aan God, die alles hoort en ziet, Hun hopend hart mistrouwd de wakende Almagt niet.' Hier zyn zy zeker van, dat , hoe het ook moog keren! De goddeloosheid zal niet eeuwig triumpheeren ! Daar is een God, die eens verdrukte onfchuld red, Die door een wenk de woede en wraakzugt palen zet. Dien God, wen zy hun weg en lot hem toebetrouwen ƒ Zal voor hun zorgen, doch hun pligt is wagt te houwen, En dit doet elk om 't best, daar zag men proeven van; Den eene wapend zig, zo goed en kwaad hy kan, Een ander bergd zyn boel, of, door de vrees gedreven ! Begeeft zig op de vlugt, en zorgt voor goed en leven,
V % Die



(155)
Die vyf-ert-tagtig nietaHeen, die naderhand
In Scher.dpapiere, b en in 1'srUms vervloekte Cflratf ,
Gebrandrcerkt ftain; maar noch veel and're brave lieden,
Zien zig genoodzaakt, deer de vrees, de Stad teont.lieden,
En was dit wonder / daar het fnode P.'-.rJerro',
In zommige Oorden van de S:ad, liep met een Pot,
Met roode verf, om door een ftreep of merk te tonen,
Jn welke huizen de bekende Prhu&a wonen,
Een boosheid die, men zelf, tot zulk een toppunt dre.f,
Dat me op de post van't Huis V. P. vrj fbafrtu, f.hreef,
Niet dat de mening was het p.'ur.aren voort te zetten.'
Cok kwam een fireng P.'aoiat om \piunarcn te beletten:
En ieder een die dit Verhaal der p/ur.ïrhg leest,
Zal moeten zeggen, 't is die tyd al wel geweest 5
Maar dit gefchiede cm het goede volk te plagen,
En
* In de laast uitgegeeven en verboden Lyst; a)s ock in de Cotirant«* '-in Vtrien:, daar dezelve ;,it geirokkea is.



( 157)
En, die wat ligt geloofde, een doodfchrik aan te jagen,
Het geen , eilsas.' maar aan te velen is gebeurd,
En noch door Wcderheifte en Nakroost word betreurd.
Nu iiet men overal, door Burgers patrouilleert», Zy wiiten dat men thans geenp.urJ'ring heeft te keren; En de Officiers gaan in Proces fte door de Stad ; Om op te nemen hoe men 't werk beredderd had: De meeste zeiden, 't kon voor deze reis pasfeeren; Maar op een ander tyd, zoo nea hun beter leeren; By van der Weer, uit ons voorgaande u wel bekend, Kwam een , die, zo hy zei, voorzien was van patent; e Om na de ukfiag van de plundering te gaan vragen, En nee het werk, zig hisr en daar had toegedragen? Hem dagt, by van der Weer, kon 't reed'lyk wel beftaan; Maar 't was by Sciepens veel te makk'lyk toegegarm; Daarom belooft hy, als de plund'raars wederkomen,
ZA
c \\ st zegt gy daar va», hoeft men nu ncch te vragen wie de Haffen van i.e Plunderaars waren ?
V 3



( 155 >
Zal van der Weer in zyn protectie zyn genomen.
Daar 't brave volk nu diep in druk gedompeld zat, Was blydfchap, was triumph en wand'lingdoor de Stad, Och of't niet waar was.' dat verfcheide Predikanten, d Zelf in gezelfchap van befaamde Oproerklanten, Meê liepen flenc'ren door de Stad, doe '| kykdag waar! Och of 't niet waar was! dat by velen middagklaar, De vergenoeging was op 't aangezigt te lezen; Maar 'c geen onze oogen zien , kan dat onwaarheid wezen ƒ Terwyl dien Godstolk, die de Waarheid niet verzwygt, Niet min als and're met de ■pïund'ring wierd bedrygt. Intusfchen was de magt van het Offenfia Wezen , (Zo noemde ik 't altyd liefst) tot zulk een top gerezen, Dat ze Offenfctrde al wat niet van hun denkwys was; Want diftndetren, kwam eerst lang daar na te pas;
Dat
d De Mantel der Liefde doet ons. wegens 't wigtig Ampt dat dezelve bekleden, hunne namen bedekken, dan 't geen onze oogen gezien hebben, kunnen wy getuigenis van geven.



( 159 )
Dat vreeslyk Wezen , had nu Ruiters e aangenomen, Niet doe men plunderde \ of om 't pluniren voor te komen' Gelyk in 't laatst der vorige Eeuw ƒ eens was gefchied, Doe men door Ruittry het Oproer fluiten liet. ~ Dat waren destyds brave en eerlyke mannen, Die met elkander, tot Stads welzyn, zamenfpannen; Maar deze joegen elk flegts fchrik en vreze aan; Doch 'k zal myn Seisfe thans niet in dat koren flaan, Myn taak is af, ik heb het Treurtoneel befchreven, En van de plundering een getrouw Verhaal gegeeven: Myn groote oogmerk was, dat voor het nageflagt,
De
e Deze Ruiters hunnen Verrichtingen, Heldenbedryvea, en wie, «n welke zy geweest zyn, zullen wy in onze tweede Zang in het bre. den ter nederfleilen.
ƒ Op den 31 January des Jaars 1696, ontftond hier in Amfrerdam een verfchriklyk tumult, over zekere Keure, by myne Heeren van den Gerechte gemaakt, omtrent het begraven derLyken, verfcheide aan. zienelyke huizen wierden destyds gruuwelyk geplunderd, behalven de gewoone Schuttery, kwam ook een Vrywillig Corps Ruiters op de been, om het Oproer te fh'llen, deze Kuiters, deftige jonge Heeren , onder Commando van de Heeren Burg. Six en Hinlopen, zaten op, met blank geweer, en patrouilleerden nagt en dag, en waren van een ongemcenen dienst; om alle\ attroupeeringen te beletten. Op den 4 February, wierd dit Corps door de Regeer'ng voor hun gedaane dienften, tot Stads Rust aangewend , vriendelyk bedankt, en vervolgens met een Erenprys befchonken.



( ico )
De zuivre waarheid , wierd in 't helderst ligt gebragt; Daar men van tyd tot t"d, reeds fchriften ziet verfcheinen, Die, door een flinkfchen trek, het wanbedryf verkleinen-, Of fchild'ren heel 't Tafre el met eenen valfchen verf, Op dat den aandagc van den ootfprong van 't bederf, Werd afgetrokken en bepaald by beuzelingen, Dus krygt den Naneef een verkeerd bericht der dicgen: Dat dan ons Treurtoneel, voor hem ten Toetfteen zy, Hy leeze, en legge er dit berigt der Waarheid by, Zy, die Geplukderd zyn, z^nbyna alle in leven, g Hun Vond en Pen, kan van de Waarheid Tuignis geven, 'k Heb elks getrouw Verhaal tot een Verhaal gebragt,
Ten ak'üg M o n u ment voor 't lat're Nageslagt.
g By 't fluiten van deze onze eerfre Zang, zyn dezelve alle noch irf leverf, op drie na, ais: de Wel Ed. Gr. Achtb. Heer er Mr. M. A.' Beels enz., welke op den i April 1789, en de Stads Eiker Jak Aidam, nevens Aeszelfs Huisvrouw, welke byden , kort ra elkander, in 't Jaar 1789 overleden zyn.
DRUK-VEJL, in deze EERSTE ZANG. bl. 143. Aantekening £. Regel 3,' Raat: wyl van Kempen, moet zyn, wyl v. d. Weêr, en bl. 148; Aantekening t Regel 2, ftaat: Keizersgragt, moet zyn Verwersgragt. ' . ■



Bylaag A PLAN, het welk in den Jaare 1782. (in de
UP bLADZT 6 geheime Vergaderingen', welken de Penfiom-
Janteekemng l fisfln van zomm'gt Steeden in Holland, die
Jangcweezm* tferkelyk de zaaken der Republiek dirigee-
ren, en welke Vergadering zy ander hen een of tweemaal ter week houden) is geformeerd geworden. — Getrokken uit de Couritt du Bas - Rhin , van den 22 December 1784. No. 102.
1. De tegenwoordige Cönflatutiê of Regeermgsvo.m, lefla2v.de uitdeStaaten en den Stadhouder, moet bewaard, maar geredresfeerd worden.
2. De Staten moeten in allen opzigten zonder eenig bedwang zyn, en de Stadhouder moet geen invloed, hoe genaamd ook, hebben.
3. Tot dat einde moet den .Stadhouder uitgefloten zyn luiten de Vergadering der Maten, en alle andere Collegien.
4. Hy moet geen verkiezing meer doen in eenige Stad van Holland, nog over eenige bediening disponeeren, van Wat aard dezelve zoude moogen zyn.
5. Het be<t zoude zyn, dat de Charges van Capitain en Adm:raal Géneraal bekleed wierden d,or twte ond^rfrheiden perjoonen, en afgezonden van het 6tad!iouderJchap: onctertusfchen kan men den titel daar van aan den Stadhouder laten mits dat men Reprcefintanten van de S:a!en op de Vloot fteld gelp ten tyde van dt Win, en dat de Stadhouder, in hetvelizynde, ge' heel afhanglyl: gemaakt wierde van de Gedeputeerden vandenS:aatinde Jrmie.
6. Men zal den Stadhouder het Regt der Patenen afneemen, eelyk ook de begeevmgvzn de hooge of Si af-Officiers plaatzen, ook van de Commandcmenten en Gouvernementen; en men zal, zoo wel de Land- als Zet-mast, alleenlyk en geheel van de Staten afhangelyk doen zyn
7. Men zal aan den Stalhouder niets laien ah alleen en eenvoudig de uitvoerome ««f c-.cror.Ues, welke hy van den Staat ontfangen zal.
S. lh geval de Stadhouder de uitvoering van eenige Ordres van de Staten koomt tedechmeren of zig aan de gearrefteerde veranderingen niet zou
. willen onderwerpen, dan zal men hem verkiaaren verflooken te zyn vanzyne waardigheid als Stadhouder, en van zyne andere digniteiten; en men zal procedeeren tot het verhezen van een ander Stadhouder in zyne plaatze.
9. Zoo lang als de Stadhouders gehoor zaamen aan de Ordres van de Staaten; zou men deeze waardigheid Erfelyk kunnen laten aan het Huis van Orange l anders is men daar toe niet verpligt.
ic.Men moet met den tegenwoordigen Stadhouder in geene Capitulatie of verg* ? treeisr'> en ook met luisterren naar eenige bemiddeling hoe ook genaamd, welke met geheel en al Conform zoude zyn aan dit Plan.
De middelen om dit Plan uit te voereri, I. Men moet m alle Steeden Vry-Corpfen oprigten, weike beflaan moeten tfi£
heden, welke het mest ingenomen zyn tegen de Siadhouderlyke Regcering. ' ü, Wanneer deze Corpfen in otdre zullen gebragt zyn, zoo, dat men zig



(O
... As7e\\'S mWM&mt enderjleuning of hulp zal kunnen beloven, zalmen. onl t hïnd dtKoofluiden en Ltexe Burgers tragten aantezetten tot het Z enmren van Reo/wsten, om al zulke Regenten aftentten, welke Vmnden KatZ Stadhouder zyn, en men zal aan Gecommitteerden! mt de Burgeryen de noirt laten om anderen in plaatzc van de gelicentieerde te hezen.
3. Me Pr™efiZZ van welke belydenis zy ookmogenzyn, znM^admisfibelzy* in de Reseerïng. . .
A De Roomfch-Catholiken, egter zullen nzef admisfibel zyn.
T JNfeMomTzal voortaan wee ^nZ*en te gei>* kunnen bekleeden.
6 De Gecommitteerdens uit de/Burgeryen zullen 200 lang in d:e runftia Wy» ven mdat alles, 't geen betrekking heeft tot dit Plan, volbragt, en «• ' dat 'het zelve met de goedkeuring der Staten zal hekragtigt zyn. Bylaag B PROPOSITIEN
n„ t> , .n7v R DOOR zyne
7anuekening \ DOORLUCHTIGE HOOGHEID,
HOOG MOGENDE
in dato 26 December 1780.
Dat reeds in het, voorleden Jaar aan de refpe^ Provincie^ne Gedaeten had medegedeeld, om namentlyk 50 a 60 duizend Man te ' augmenteeren: - dat de Frontier-PIaatTen in een behoorlyken ftaat van De fenfie behoorden gebragt, en de Magazvnen voorzien te wordenmetde noodiee Oorlogs-Ammunitiert, ten einde in ftaat te zyn, om de Repu" bliek by deszelfs wettige Rechten te befchermen, dat met genoeg had " Sn dat wat de Marine betreft, dezelve in een eemgzms beteren " Imt was gebragt, enzigvleide, datdeStaaten van alle Proyintien, ter " K thans niét genoeg op zyn hoede konde zyn dezelve voor het " Sffie Jaar met verdulbiden yver zouden verfterken; dat he even " mS was . om de Republiek van de Landzyde m een behoorly.en " ftaatvandefenfieteftellen, en hoopte, dat daar op thans met ernst mogte " SS worden, de Fortificatiën te verfterken, cn de Magazynen met " hefnodige te voorzien, en dat de refpeftive Provint.en tot dat alles mbg" fen refolveeren, dat anders niet voor de gevolgen konde mftaan en oor" deelde het zynen pligt te zyn, den Bondgenooten, naar waarheid ,. de " fitultfe van de Republiek onder het oog te brengen en dat het dusaarr " ".etlfondegeimputeerdworden, alzo gewaarfchouwd had, wanneer " de Republiek doW verzuim eenig nadeel kwam te lyden , en emdelyk dat " deze zyne voorflagen in deeze gevaarlyke onhandigheden meer invloed " bv de refpective Bondgenoten zouden vinden, als bevorens hadden ge" vonden welke, zo gevolgd waren , men met recht zoude kunnen den;,' ken dat de Oorlogende Mogendheden de Republiek wel zouden geme-
" Zvfe^ooghdd'door Hun Hoog - Mogenden ten hoogften bedankt zyndd VoMdeszelfiTonophoudelyken Yver en Voorzorg, om dezen Staat.byzyna, Vryheid en Onaf hankelyüheid te mamtineeren, u verftaan; - „ Dat van het



<3>
„ geproponeerde aan de refpe&ive Provintien zal worden kennis gegeeven," „ en geprafenteerd, dat Zyne Doorluchtige Hoogheid, bezield met de znu ■ verfte liefde voor het Vaderland, thans met'reden aandringt, alzo het „ voorfpeld gevaar daar is, en de Oorlog onvermydelyk fchynt, om met „ cenpaarige krachten aantefpannen, ten einde het dreigend gevaarte wee„ ren, en de Republiek daardoor, vergezeld door Moed en Beleid, te ' behouden: — Dat de Zeemagt noch niet toereikende is, om de Commercie, de Bronader van 's Lands Welvaren, in alle haare Takken te befchermen, en de Bezittingen in de Oort en West tegens allen aanval te dekken: Dat „ H. Hoog Mog. zich derhalven verpligt vonden, den Bondgenooten op „ het vriendelykst en presfantst te verzoeken, om op deeze zaaken, hoe „ eer hoe liever, hunnen aandagt te vestigen en met kracht voort te zetten „ déwyl het Onv/eder, dat op Zee nadert, door eene onvoorziene Omwen,, teling, ligt naar het vaste Land konde overflaan, en dat dus eeneAug„ mentatie in de Landmagt zo hoog noodzakelyk was, als in de Equipagie „ ter Zee: Dat Hun Hoog - Mogenden derhalven vertrouwen, wyl de Keuze „ van Vreede of Oorlog voor de Republiek niet meer open ftaat, dat de „ refpeétive Bondgenooten niets onbeproefd zullen laaten, om het lieve „ Vaderland met alles, wat daarin lief en dierbaar is, door Eendragt, „ Moed en Cordaatheid te befchermen.
Hierop hebben Hunne Hoog-Mog. de Heeren Staaten- Generaal der Vereenigde Nederlanden, aan de Heeren Staaten der VII Provintien, wegens deezen Voorflag, de volgende MISSIVE afgevaardigd. EDEL MOGENDE HEEREN! Zyne Hoogheid de Heer Prins van Oranje en Nas/au, in onze Vergadering gecompareerd zynde, heeft aan ons voorgedraagen, dat reeds op den 10'Maart des voorleden Jaars, gemeend had, aan de Heeren Staaten der refpeftive Provinciën Hoogstdeszelfs gedachten te moeten mededeelen, omtrent de fituatie, waar in van begrip was, dat de Republyk behoorde gefield te worden, om met effeit deszelfs wettige Rechten te konnen beichermen; namentlyk, dat daar toe noodig zoude zyn, het équiperen van ten minden vyftig a zestig Schepen, waar onder niet minder dan twintig adertig van linie, en hei: vermeerderen van de Landmagt, tot een aantal van vyftig a zestig duizend mannen, en dat de Frontierplaatfen in behoorlyken ftaat van defenfie behoorden te worden gebragt, en de Magazynen met de vereischte Ammunitie van Oorlog voorzien.
Dat met veel genoegen had gezien, dat in zoo verre daar aanwasgedefereert, dat, wat de Marine aanging dezelve in eene eenigzins beteren toeftand was gebragt door eene fterkere Equipagie, en Zyn Hoogheid zich vleidde, dat door de Heeren Staaten van alle de Provinciën, indegevaarlyke omftandigheden, daar de Republyk zich in bevond, waar in, na het voorgevallene federt twee dagen, men niet genoeg op zyne hoede konda zyn, geene zwarigheid zoude worden gemaakt, om in den voorgeilagenen aanbouw van Schepen van linie, en in de Equipagien voor het aanftaande Taar, die niet konden worden nagelaaten, zonder deRepublyk aan de groot J [ A 2 } fte



(4)
fte onheilen te «poneeren, gave Confenten te dragen, en door fournisfementen van Penningen de Admiraliteiten in ftaat te ftellen om te Kunnen prs'leeren hunne Quotaas in de te doeneEquipagien : maar dat Zyne Hooghei zoude denken, nalaatig te zyn aan Hoogstdeszelfs phgt, zo met te ce'vker tvd verklaarde, dat het ook even noodig was de RepubiyK m eenrVpeelabel postuur te Lande <e ftellen: dat het met leeuwezen was, datHoogstdezelve moest zeggen, dat zyne poogingen tot hier toe aangewend, om mede de Landmagt van den Staat vermeerderd te zien, van geen vrucht waren geweest: dat Zvne Hoogheid hoopte, dat in de actueele omftandigheden "daar op met ernst zoude worden gedacht, als mede, om de rortificat:en in ftaat van defenfie te ftellen , en de Magazynen van de Generaliteit me' de noodige Ammumtien aan te'vullen, en dat de Provinciën, die omtrent deze twee laatfte pointen, of in het geheel niet > of metten voUen in de gedaane Petitie confent hadden gedraagen , mogten worden bewoogen, om, hoe eerder zo beter, gave Confenten te dragen, en de noodigefournis'ementen daar op te deen, en dat ook, zonder tydverzmm , ooor de Heeren Staaten van alle' de Provinciën mogte worden geconfenteerd m een Augmen-at:e, ten minften zo groot, als die welke Zyne Hoogheid met den Raad van State reeds in 1778 aan Hun Hoog - Mogcnden hadde voorgelegen v. aar omtrent alsdan een nader Plan konde worden gefupedieert: Dat Zvne Hooghe'd ceenzir.s konde inftaan voor de gevolgen, aan welke het nalaaten van het geene noodig is, voor de defenfie van de Republyk, zo te \\ ater als te La-de, dezelve onvermvdelvk zoude exponeeren : Dat oordeelde Hoogstdesze'fs pita te zyn, om 'de fituatie na waarheid aan Hun Hoos - Mogencen onder het oog te brengen, en zulks gedaan hebbende, zich var. zynen phgt hadde cekweeten, en vertrouwde, dat nimmer aan hem zoude kunnen worden geïmputeerd, indien de Republvk, door het verzuim van het geene ter defenfie verëischt wordt, eenig nadeel kwam telyden, wyl meer als eens cewaarfchouwd; doch nu Hun Hoog-Mogenden moest verzoeken, om by- de Heeren Staaten der remectiYe Provinciën Hoogsueszelts Fropo.itie te «rillen anpuveeren, hoopende dat dezelve, in deeze gevaarlyke omftandigheden, meer invloed zoude hebben dan in voorige tyden, en da<^ de Finantieele Conlideratien niet zouden weerhouden van te doen, het geene onvermydelyk veieischt wordt, wiide men het lieve Vadenand Biot exponeeren aan eene vvandelvke invafie.
Dat het nu weinig konde baaten, om te heiharden het geene bevorens zoude hebben moeten gefehieden, en met allen ernst gedaent moest worden op het geene nu gedaan moet worden; maar dat zoo de Repubivk zich hadde gelieven in een gewapenden ftaat te ftellen, by den aanva'n" dsezer troubles, om derzelver aangenomen Syftema van Neutraliteit met effect te kunnen fourneeren, en Hoogstde-zclis Propofitie van den 10 Maart 1779 mgang hadde gevonden, Zyne Hooghcd alle reden had, om te denken, dat de belligeerende Mogendheden, de Republyk zouden hebben gemenageerd, en dat dus dezelve zich niet in het actueel predicament zoude vinden.
' Op de voorfchreven Propofitie by ons gedeiibereert zynde, herten



(5)
wy Zyne Hoogheid ten hoogften daar voor bedankt, dezelve aanziende
als een nieuw blyk van Zyne Vaderlandslievende fentimenten, en van Zynen onophoudelyken yver en voorzorg, om deezen Staat by zyne Vryheid en Onafhanglykheit te bewaaren: en hebben wy voorts goedgevonden, van het voorfz. geproponeerde, kennis te geven aan H. Ed. Mogende, gelyk mede aan de Heeren Staaten van de andere Provinciën.
UEd. Mog. zullen uit het voorfz. geproponeerde gewaar worden, dat Zyne Hoogheid, altoos bezield met de zuiverfte liefde voor het Vaderland, aa'nftonds Zyne gedachten heeft laaten gaan, over het geene tot beveiliging van den Staat zonder tydverzuim dient te worden gedaan; daar de berichten uit Engeland ontvangen en het fchielyk vertrek van den Heer Ridder Torke, het bekommerlyk vooruitzicht geeven, van de Republyk eindelykblootgefteld te zien, aan het lang voorfpelde gevaar, van in den heerfc henden en alvernielenden Oorlog deel te moeten neemen. Wenfchelyk was het derhalven geweest, dat de Bondgenooten in tyds het oor hadden gelieven te leenea, aan de heilzaame en trouwhartige vermaaningen en aanraadingen, door Zyne Hoogheid verfcheide Jaaren agter een, doch vooral federt het begin der tegenwoordige troubles, zo onvermoeid en metzoo veel yver aan dezelven voorgedragen. Dan nadien een te rug zien op het gepasfeerde niet als moeite en neerflagtigheid kan verwekken, en de Staat thans alleen door Moed en Beleid behouden kan worden, zullen Wy daarom het oog liefst afwenden van het geene gebeurd is, om nevens Zyne Hoogheid de aandacht der Bondgenooten alleen te vestigen op het geen nog kan en moet gedaan worden , zo men zich niet in het uiterfte verderf wil ftorten. Met reden kan gevraagd worden, of de Zeemagt van den Staat tot die flerkte is gebragt, dat dezelve die der Belligereerende en tans zo fterk gewapende Mogenheden, die haar zouden willen aanranden, gerust onder de oogen kan zien, en of dezelve toereikende is, om de Commercie, dien Bronader van 's Lands welvaart, waar op het thans voornaamentlyk aankomt, in alle haare Takken te befchermen en de afge'egene Bezittingen van den Staat tegen allen aanval te dekken. Wy vertrouwen, dat geene der Bondgenooten op zich zal neemen, deeze vraagen bevéstigender wyze te beantwoorden. Echter moeten Wy, nevens Zyne Hoogheid, erkennen, dat daar in ten minften iets is gevorderd, en dat de Bondgenooten tot hier toe met cordaatheit hebben famen gewerkt, om de zo vervallen Zeemagt van den Staat eenigzins op te beuren: maar het is nog verre van daar, dat dit werk zyn volkomen beflag zoude hebben; en Wy vinden derhalven Ons verpligt, UEd. Mog. op het vriendelykfte en presfantfte te verzoeken, derzelver Deiiberatien op dit ftuk, zo ras de voorftellen daaromtrent aan UEd. Mog. zullen toegekomen zyn, met vigeur door te zetten en tot befluit te brengen, indien men anders den arbeid der Admiraliteiten, onder het werkfaam oog van Zyne Hoogheid, met zo veel fpoed en yver voortgezet, niet, tot totale ruïne van den Staat, in dit tydftip, vruchteloos wil doen afioopen.
Doch daar mede alleen is het Vaderland nog niet behouden. Het Onweer, dat den Staat vast op Zee nadert, kanligtelyk, door eene onvoorziene omwenteling van zaaken, die thans gantsch nietonwaanchynlyk voorkomt, op [ A 3 ] het



co
Bet raste Land overflaan. Ondertusfchen hebben, ter beveiliging der Zeeplaatsen, de Frontieren van den Staat reeds ontbloot moeten worden. Ten dezen opzichte al weêr, kan Zyne Hoogheid zich met gerustheid beroepen op zyne aanhoudende en onvermoeide poogingen, orn de Bondgenooten over te haaien, tot een beter voorzieninge aan de Landzyde. Dan nogmaals het gepasfeerde daar laatende, zullen Wy UEd. Mog. alleenlyk verzoeken, derzelver ferieufte attentie te willen vestigen op het geen door Zyn Hoogheid in de voorfz. Propofitie, zo omtrent de hoognoodzaaklyke vermeerdering van 'sLands Militie, als ten opzigten van den flegten (laat der Fortificatiën en Magazynen, met zo veel kracht wordt aangedrongen. Hetiseeneonbetwistbaare waarheid, welke door de ondervinding van alle tyden, enmisfchien door de tegenswoordige fituatie zelve van de Republiek, bevestigd wordt, dat een Staat altoos gevaar loopt, zich door die Mogendheden, tegen welke dezelve het minde gedekt is, trapsgewyze in den Oorlog te zien inwikkelen; zoo men derhalven volkomen Onafhangelyk wil blyven, is het voldrekt noodzaaklvk , zich in troubele tyden aan alle kanten te wapenen.
Wy kunnen noch willen echter niet ontveinzen, dat de gewigtige voorwerpen, door zyn Hoogheit in dc voorfz. Propofitie aan de Bondgenooten voorgedragen, derzelver uiteille efforten zullen vereisfchen, en dat, zonder nieuwe Lasten op de goede Ingezetenen te leggen, de voorgeftelde eindens waarfchynlvk niet bereikt zullen kunnen worden: want weinig Hn het booten, door overtuiging van het gevaar. in alles te cor.Jenteren, wanneer die Confenten met geene reèele prtejïatie der gevraagde Penningen gevolgd worden. Itr.men, zonder deeze, kunnen, noch Zyn Hoogheid, noch de Raad van Séaaee, noch de Admiraliteiten iets tot belioud van luet Vaderland uitricken; en het tyddip fchynt ondertusfchen gekomen te zyn, waar in aan de Republyk de keuze van Vrede of Oorlog niet meer open daat.
Wy vertrouwen derhalven, dat U Edele Mogende en de Heeren Staaten van de andere Provinciën, in een gedeldheit van zaken als deze, waar In het nu alleen zal aankomen op Moed en Cordaatheid, niets onbeproefd zullen Iaaten, om elkander, eenpaarglyk, behulpzaam te zyn en te be;chermen, tegen de aannaderende gevaaren, zonder het welk het lieve Vaderland,' met alles wat daar in dierbaar is, valdiekt verloeren moet gaan,
BylaagB Op B l adz y io Aanteekening x Aangeweezen.
Toen wv de Aantekening van deze Bylaag ter rederdelcen, was ons voorr.eemen "een opdeiiing \ a i alle de Requesten, door de Vryheidszoonen aan deRegeering der SiadAmflerdam,2\s zndttzmtigeprezenteerd, ter neder te dellen, dan onder 't afdrukken van dit werk, veranderde wy, omtrent dit duk, van gedachten, en bedoten dezelve op een welvcegeiyken wyzen, de vergetelheid te ontrekken en te Bce.dlaven, zo als wy op Bladzy 49, Aantekening p reeds g:zegt hebben ons voornejien te zyn. Zie verder deze Aantekening.
B ï-



(7)
Bylaag C DANKADRES Op Bladzt io AAN DE EDELE GROOT
Aanteekening y MOGENDE HEEREN STAA-
Aangeweezen. TEN VAN HOLLAND EN
WESTFRIESLAND.
Geven zeer eerbiedig te kennen de Ondergeteekende Burgers en Ingezeetenen der Stad AMSTERDAM en derzelver JURISDICTIE. Dat, - naardien het .... (dank zy de GODLYKE VOORZIENIGHEID!) ... UE. GR. MOG. behaagd heeft, door eene zeer groote Meerderheid der Leden van UE. GR. MOG. Vergadering by verfcheidene Refolutien, in dezen zorgelyken toeftand van zaaken, aan alle Burgers en Ingezeetenen dezer Provincie en aan hetgeheeleVaderland, eenallerheugelykfte blyk en bewys te geven, hoe zeer UE. GR. MOG. afkeerig zya van de Burgeryen deezer vrye Gewesten door den Militairen Arm te verfchrikken en derzelver eerbiedige klaagftem te fmooren, — zy Ondergetekenden met een wederkeerig gevoel van pligtmaatige Dankerkentenis des_ aangaande noch dies te Merker bezield zyn , aangezien aldus tevens gebleekcn is, hoe bereidvaardig UE. GR. MOG. met een gewenscht gevolg alle die Verzo°\-Schriften hebben gelieven te bekroonen, welke ten dien einde door de Burgers en Ingezetenen, zo van deze als van verfcheidene aanzienlyke Hollandfche Steden, eerbiedig aan UE. GR. MOG. zyn opgedragen.
Dat zy het uitende gewigtvanUK. GR MOG. zoo prompte en Cordaate Refolutien en Maatregulen dies tehoogerwaardeeren, vermits bet ontwyffelbaar is, dat het uitgebrooken Militair -Geweld in Gelderland verder eenen Inlandfchen Oorlog had kunnen veroorzaaken, indien UE. GR. MOG. niet op de fpoedigfte wyze door kragtdaadige middelen daar tegen hadden gelieven te voorzien; — terwyl tevens, op hettreffend voorbeeld van dus-, danige kloekmoedige Refolutien en Voorzorgen deezer magtige Provincie, de roemwaardige Cordaatheid der Heere;iSuatenvanOvJryj/«l, van Groningen en van Zeeland het beste beveiligd of opgewakkerd konde worden ;
Dat de Ondergeteeker.den aldus, naast GOD, aan de zorgvuldigeBurgerliefde van UE. GR. MOG. klaarblyklyk dien grooten Zeegen te danken hebben, dat tot hiertoe noch geen algemeen Bloedbad ofLandberoering door de geheele Republiek is ontftaan, en datBURGERLYKE VRYHEID op die plaatfen, waar dezelve zoo jammerlyk onderdrukt wordt, noch de gunftige hoop blyft voeden van eindelyk eens uit haare knellendo banden verlost te zuilen worden.
Dat, naarmaate de Luister, de Kloekmoedigheid en Burgerlievende TrouV van oprechte VADEREN DES VADERLANDS hun nader aan het hart liggen, zy Ondergetekende met dies te meer afkerigheid of bejammering, en veelen hunner met dies te grootere verontwaardiging de verre%aande onaangenaamheden vernomen hebben, met welke UE GR. MOG. door de Meerderheid der Heeren Staaten van Gelderland federtzyn ontrust geworden, en met welke inzonderheid de Heer Prins van Orange getracht beeft de Vadetlaad- en Vryheid-behoedende Maatregelen van UE. GRu
MOG.



(s)
MOG. voor het oog van de geheele Natie en van gantfoh Europa te ontluisteren en verdagt te maken;
Dat, — hoe zeer de Ondergetekenden de herhaaling van alle zodanige Onaangenaamheden en verregaande Beledigingenhler liefst willen vermyden , — als zynde dezelve nu ook reeds door verfcheidene waardige Burgen-en dezer Provincie allernadruklykst opgeteld, — zy evenwel niet minder zich als getrouwe Voorftanders van de EER van UE. GR. MOG. tón fterkften verpligt rekenen hunne oprechte Goedkeuring met die van alle de rechtgeaarde Ingezetenen deezer Provincie hartelyk te vereenigen en even rondborftig te verklaaren: „ dat zv ten hooaften bitlyken en eerbiedigen
de Standvastige Cordaatheid, niet welke UE. GR. MOG. Hoogstder" zeiver genomene Refolutien en Maatregelen tot voorkoming van Bur" ger-Oorlog en tot beveiliging dezer Provincie en der Stad Utrecht hebben
blyven handhaven en voortzetten, niet alleen met betrekking tot de „ Meerderheid der Heeren Staaten van Gelderland, maar ook met opzicnt „ tot den Prins van Orange door denzelven om zyn onverantwoorue.yk Ge„ drag in zyne Bediening van Kapitein - Generaal over de Troepen dee„ zer Provincie te fufpendeeren;" JttoTwa
Dat zy Ondergeteekenden als Vrye BurgerseoIntroonffl^vahAMSlEJl* DAM en deszelfs JURISDICTIE, dit hun rondborstig Declaratoir van goedkeuring met dies te grooter genoegen en iever aan UE. GR. MOG. |»ngt* inaatig opgedragen, vermits de Regeering hunner Stad zelve alle de Befluiten, welke bv UE. GR. MOG. tot afweering van Burgeroorlog en tot beveiliging deezer Provincie en der Stad Utreck' genomen zyn , als volflrekt noodzaakeiyk en rechtmaatig erkend heeft, en vermits hunne gemelde Regeering ook tot de voornoemde Susperjie of Opiclwrting van het Kapitein-Generaa.Jclmp op de nadruklykfte yrftt heeft gerefolveerd en medegewerkt;
Dat de Ondergeteekenden, wel is waar, aan den eenen kant tot hun groot leedweezen en fpvt vernomen hebben , dat de Meerderheid van de HOLLANDSCHE RIDDERSCHAP ten opzichte der voorn. Sufpenfie op eene, althans nu, geheel onverwagte wyze, en zelfs tegen zodanige Refolutie heeft kunnen goedvinden te Protesteeren, welke niet alleen met eene zeer groote Meerderheid van de overige Hooge Staatsleden genomen was, maar tot welke de Heeren van de Ridderfchap zeiven reeds te vooren vosrbereidelyk hadden geconcurreerd; — doch dat de Ondergetekenden tegen deze grievende onaangenaamheid wederom aan den anderen kant met het uiterfle genoegen zyn ontwaar geworden, hoe doordenubekenue CONTRA-AANTEKENING van het grootfte en gewigtigfte getal der Leden van UE. GR. MOG. Vergadering het volflagene Recht en deBillykheid der voornoemde Sufpenfie van het Kapitein - Generaalichap niet alleen nu noch treffender en gevoeliger voor het oog van geheel Nederland en van gantfch Europa ten toon is gefpreid: maar dat zy Ondergetekenden daarenboven die zoo bondige en kloekmoedige CONTRA - AANTEKENING erkennen en waarderen als een der uitmunten i ie Gedenkllukken en Bewyzen, hoe zeer in de aanzienlykffe Hollandfche Steden derze ver BURGER. \T ADERS op hetzorgvuldigltóbedagt zyn de Hoogheid vaa UE. GR. MOG.
al»



(O
als de Souvmine Rfprcfentantm van een Vry Volk, te hardhaaven, en de P*yheid en Eer der Burgeryen van alle de Hollandfche Steden op derzelver Troon te beveiligen en te bevestigen.
Dat deeze voor alle de Flol'.andjclic Burgeryen zoo verëerende Cordaatbeid en kloekmoedige Standvastigheid van UE. GR. MOG. nu noch verder het gegrond vertrouwen der Ondergeteekenden blyft vermeerderen, het geen zy ftellen op de Vaderlyke Voorzorgen van UË. GR. MOG. ten opzichte van het verder afweeren van Burgeroorlog, of van alle die Landberoeringen en Onzeekerheden, we'ke (gelyk veelen der Ondergeteekenden reeds zeer klaaglyk ondervinden) voor alle N seringen en Hanteeringen allerwege door geheel Nederland, en inzonderheid voor den wyduitgebreiden Koophandel deezer Stad allerverderfllykst zouden zyn.
Dat de Ondergeteekenden hunne toeneemende groote bekommeringen desaangaande noch d:es te ernfliger in den Vaderlyken fchoot vanUE. GR. MOG. vermeenen te mogen neder'eggen, vei mits in de Vergadering van UE. GR. MOG. zelve door de Welmeenende Staatsleden algemeen ennadruklyk de noodzakelykheid erkend wordt: ,. om overeenkomftig de SOUVEREINITEIT van 's Lands Staaten en'de Rechten en Privilegiën van een VRT VOLK de zoo lang aanhoudende Staatsgefchillen eindelyk eens gelukkig te vereffenen , — de Uitvoerende Magt door behoorlyke Inftmftien te bepaalen, de vervallene of verwarde zaaken van het lieve Vaderland aldus op eenen gere- ' gelden voet van voortgaande Verbetering te brengen , en dus doende de zo zeer gewenschte Herflelling van Eendragt, van onderling vertrouwen, en van Rust, Tevredenheid en Welvaart door het gantfche Gemeenebest te bewerke en beter dan oo't te grondvesten.
Dat de Ondergeteekenden met deeze hunne plegtige Verklaaring van oprechte Goedkeuring over en van gegrond Vertrouwen op de kloekmoedige Maatregelen van UE. GR. MOG. tot Behoeding en verdere Hertelling van het lieve Vaderland, hier nu noch inzonderheid bedoelen, alle die verkeerde, onkundige of booze Uitflrooifels tegentegaan, te befchaamen en, ware het mogeiyk, te verdelgen, welke tot bezwalking van den Luister der altyd geroemde Rechtvaardigheid, Wysheid en Voorzichtigheid van UE. GR. MOG. Hoogaanzienlyke Vergadering noch gefladig en zeer gevaarlyk zo buiten als binnenslands 'verfpreid worden, als of het braaffte, gewigtigfte en talrykfle gedeelte der Hollandfche Natie de Refolutien en Maatregelen, welke UE. GR. MOG. inzonderheid met betrekking tot den Prins van Orange verpligt geweest zyn te neemen, niet zoude goedkeuren of voor rechtmaatigen hoogtnoodzaaklyk erkennen; dat ten aanzien der Stad Amfterdam, op ,welke alle nabuurige Volken inzonderheid het oog gevestigd houden, met deeze rondborftige Verklaaring. de volftrekte onwaarheid van alle zulke Land en Volkonteerende uitflrooifels nu volmaakt moet blvken.
Dat de Ondergeteekenden by dit hun DECLARATOIR, het geen zy wenfehen altyd te mogen aangemerkt worden als een Gedenkteken van hun vast Vertrouwen op en van hunne pligtmaauge Verkleefdheid aan UE. GR. MOG. hunnen eenigen Wettigen Souverein, hier eindelyk noch deeze hunne plegtige Betuiging voegen: „ dat zy de Waardigheid en den Luister van £ B ] Ua\



( io )
UE. GR. MOG., als reprererteerende het gantfche Folk dezer Provincie, voor hunne eigene Waardigheid, en voor hunne eigene Luister en Roem houdende, altyd vol vaardig zyn de Hooge Eer van UE.GR.MOG.endeBurgerlyke Vryheid voorteftaan , en, des noods met goed en bloed te verdeedigen."
En daar het gehee'e Vader'and, federt deeze laatfte Jaaicn en nn zedert eeniae Maanden deszelfs Behoud aller!yzondem aan de Standvastige Kloekmoedigheid van UE. GR. MOG. verfchuldigd is: zo vereenicen de Ondergeteekenden met alle de Waardige Bureerven deezer Provincie hunne vuurigüe Wenfchen: ., dat toch de GODLTKE VOORZIENIGHEID verder; goedgunftig over UE. GR. MOG. tot vo'ltmene Redding en 'Herjle.'.ir.g van het lieve Vaderland moge blyven waaken!"
Het is op dit Eerbiedig Vertrow-qn. dat de Ondergeteekende nu nochallernadruklykst Verzoeken: ,, dat UE.GR.MOG.zullengelieyérivcorte::a..n" in het neemen van zodaanige Cordaate en Vaderlandlievende Refolutien, mitsgaders in het daaiftelïen en agtervolgen van zodaanite verdeic hoogst-noodige Maatregelen, als zullen kunnen (trekken om Nederlands verva-'eu Siaatsweezen tot Heil en Wel zyn van deszelfs Irgezeetener. te herftelJenen op eenen vaste vee: te brengen , ovcreenkomftig de Conftitutic var, eene welgeregelde Repi.bliek." ter-"/! hun verder niets aangenaasner zal zyn," dan een gereepen Biyk wan UE GR. MOG. te mogen ontfangen, dat dit hun PLEGTiG DECLARATOIR van goedkeuring en Veizoek zoogunflig by UE. GR. MOG is aangenoomen, ais het zelve Vry en Óprecht met een waar VadcrlamlsJi Oogmerk hier is ondeiteekend en eeibiedig aan UE. GR. MOG. word opgediaagen.
Het welk boesue enz.
Bylaag D Aan de Edc'e Groot Aehtbaaie ÏTecrèw
Op Bladzv tt Burremee-teren en Raaden der Stad'
Aanteeketrivg c e.iz. Amfterdam. Aangeweezen.
Geeven met verfchuldlgde eerbied te hennen, de Onderceteekende Burgers en Inwoonders der Stad Amfterdam: dat z.y Ondereet, altoos met de uiterfte aandoening en Leedweezen ge/ieu hebbende, de beweegingen en onrust welke zo in Nabuurige Provintien, als in deze Pfltwintie zelve, van tyd tot tyd hebben plaats gehad,en voor zo verre hun aangaat, allezints geneegen zynde, om votkomentlyk te berusten in da Staats en Erf-Stadhouderlvke Regeering, zo als dezelven door 's Lands Ochoyen, Privilegiën en Wetten, en wel laatffeiyk in den Jaare 1766 is gevestigd, vervolgens noch hebben moeten ondervinden, dat eenige van hunne Medeburgers en Inwoonders dezer Stad, van zich hebben kunnen verkrygen, van UE. GR. ACHTB. op eene geheel illegaale wyze af te dwingen Refolutien, en te verzoeken zaaken , waar in de. Ondergeteekende nimmer hebben ingeftemd, of aan welke verzoeken zy nimmer eenig deel hebben gehad. Dat de Onderget. tot noch toe aan de wyze beftiering van hun geëerbiedigde. .Regeering hebben overgelaaten, om tot beteugeiing van zodaa-'
nige-



(II)
-nige onbehoorlyke ' en" oproerige Demarches, de gepaste maatreegelen van gebruik te maak en , dan dat men eindelyk tot die hoogte van geweld oeffening gekoomen zynde, dat men op eene wyze, "die tot dit no.-d'ottig tyditip toe geen voorbeeld heeft in onze Repubücq, eenige Leeden der Regeering van derzelver bediening heeft geremoveerd, en th. ns op dezelfde illegaale wyze zou trachten andere Perfoonen in derzelver plaatfen aan te ftellen i de Onderget. zich verplfgc óordeelen, ten einde uit hun Sdlzwygen niet zou worden afgeleid eenige toelfémming van het gei:i men door eenige tot reprafentatie van de Stemme des Volks, ontwyfe'baar onbevoegde Perfoonen heeft kunnen goedvinden te doen,, en te ver. richten, opentlyk te betuigen, dat de begeerte van dezelve hunne Meede■Burgéren niet Kan, noch moet gehouden worden voor de Stemme des'Volks, alzo zy O.idergeteekende, die hoofd voor hoofd het zelve recht hebben als elk ander Burger, niets liever verlangen, ais dat de wel gevestigde Conftitutie van ons lieve Vaderland mooge blyven geconferveerd, de Wettige Regeeriijg van deeze Stad, haare Deliberatien en Refolutien telaaten behouden, alle Veranderingen en fchadelyke Nieuwigheden geweerd, en alle andere geweld Oefeningen, door de Kfficacieufte middelen tegen gegaan worden, dat de OnJergeteeksnde, (welker gering getal alleen'aan dè bekrompenheid van tyd, als zynde eerst op laastleeden Saturdag Avond gerefolveerd, om dit Addres te maaken, hoe zeer de Onderget. altoos in dezelve denkbeelden gever/eerd hebl>en,moet toegefchreeven worden,zynda de Onderget. verzeekerd, dat ingevalle llegts eenige meerdere tuslchen ruimte van tyd overgelaaten was geweest, het getal van hun Onderteekenaaren oneindig Superieurs geweest zou zvn, aan die geenen, die men heeft weeten te induceeren , de QUALIFICATiE te Teekenen,) inzonderheid op het ernfbgsts mfteeren ten einde de geiaane onwettigeRemotie van eenige Heeren Vroedfchappen, als door een zeer klyn gedeelte van deBurgeien en Inwoonders dee :er Stad, |(naar het geheelgereekend,) aan de Ed. ACHTB. VROEDSCHAP afgedwongen, worde verklaard Illegaal en Onwettig; dat by UEd. Gr. Achb. niet worde geprocedeerd tot het aanftellen van eenige Nieuwe Vroedfchappen, declarerende de Ondergetekende, dat zy de tegenwoordige Vergaderingen van den Raad deezer Stad, als waaf toe faitelyk de toegang aan een groot gedeelte van Wettige Leeden van dezelve word belet, niet kunnen, noch willen houden, voor een Wettige Vroedfchap, noch ook eenige Nieuwe op een onwettige wyze aan te ftellen Pieteufe Nieuwe Raaden zullen Confidereeren voor Wettige Representanten van de goede Burgery en Inwoonders deezer Stad-, over zulks verzoeken, en Infteeren, dat by UEd. Gr. Achb. niets' worde gerefolveera, het geen in Prejuditie van der Ondergeteekendens Deciaratoir zoude kunnen itrekken, ten minften alvoorens alle de Burgeren en Inwoonders deezer Stad op de meest Convenabelfte wyze daar omtrent leder voor zig zelve zullen zyn gehoord.
Het welk doende &c. L B 2 ] Plan



< 12 )
Byl A ag E Plan het welke hefloten is in de Verga-
Op Bladzt 20 deringran VaderlandscheRï.gen-
Aanteekening h ten, om te dienen tot eenRigtsnoer
Aangeweezm. voor allen die geenen,. welke de Ac*s
van Verbintenis getekend hebben-
Art. i. \ fte de geenen, welke mt de Acte van Verbintenis zyn toegeJr\ treeden, zullen deze navolgende poinften moeten ondertekenen en by weigering van dien, door de Vergadering van Vaderlandfche Regenten gehouden en geconfidereerd worden, als of zy voorfz. Acte van Verbintenis niet getekend hadden, ingevolge van dien opineeren en confenteren de Ondergetekende, dat dezelve gehouden zullen worden, buiten alle Commisllen en Deputatien, als ook buiten het dirigeerend Collegie van wegens de Vaderlandfche Regenten Vergadering by vervolg zullen genoemd, gezonden ofte gecommitteerd worden.
2. De Ondergetekende zullen by alle mogelyke middelen en gelegendheden, 't zy door zelfs advifeeren, 't zy door het overwaaien van hunne Mede Regenten, zoeken te bewerken, dat de Heeren Staaten van Holland en WestVriesland eene gepaste en voor de betere directie van de Generaliteits Zaken bekomen en houden eene vaste invloed, zo in de Vergadering van H. H. Mog. als Raad van Staaten en Generaliteits Rekenkamer; om het welk te bevorderen, en van duurzaamheid te maken, de Ondergetekende zullen tragten te bevorderen, dat het tusfchen de Vaderlandslievende Regenten van Holland en Commisfarisfen van Zyne Allerchristelykjle Majejieitgeprepareerde Artikelen zullen worden finaalfgetekend; en als dan aan gem. Vaderlandfche Regenten van Holland zullen doen geworden, het Declaratoir hier nevens onder Litt. A. geannexeert, 't zy door bekragtiging van de Staaten imnner Refp. Provinciën of by ontlfentems van dien, afzonderlyk getekend, door zodanig een aantal van Steden of Leden van Regeering, uit ieder der Provinciën als genoegzaam zal fchynen, om onder de hand door hetgemanifefteerde toeftemmen der Ingezetenen van zodanige Provinciën, waar de Staaten zullen difficulteeren, zulks Staatsgewyze te doen, de Provincie van Holland zeker te maaken , dat zy op de volbrei ging van dat Declaratoir zig gerustelyk kan verlaten.
3. De Ondergetekende verbinden zig, om de zaken met allen ernst daar heenen te dirigeeren, dat in alle de Geünieerde Provinciën de Staats Vergaderingen zullen gecomponeerd v/orden, uit alle de Steden, grooten en kleine, zonder onderfcheid, benevens Volmagten van het Platte Land, te verdeelen in Quartieren, uit elk van welke Quartieren afgevaardigd zullen worden geadmitteerd, wel verftaande dat in elke Provincie, de Quartieren zodanig zulien worden gefchikt, dat 'er tegens twee Steden, een Quartier is.
4. Tot bcverking van welke voorfz. in te voerene Conititutie, de Onderget. zullen mede werken en helpen mede werken, tot het vernietigen van de Geestelyke of Riddermatige Collegien, in zodanige Provinciën alwaar dei£lve zig noch iouden mogen bevinden.
Art. 5.



(is)
Art. 5. Gelyk al verder, de Ondergetekende zig verbinden tot het helpen vernietigen van alle Regeerings Reglementen, Conventien of Accoorden omtrent het beitel of beleid van Provinciaale of StedeiykeRegeeringen , binnen eene van deze Geunieerden Provinciën of Steden van dien fubfisteerende.
6. Ook verbinden zich de Ondergetekenden, omme de Wapening der Burgeryen, Schutteryen , Vrycorpfen, Exercitie-Genootfchappen, zo in de Steden ah ten platten Landen, in eenigen der Gelinieerde Provinciën of derzelver Geallieerden of geconqueftreerde Landen plaatshebbende, of noch plaats te zullen krygen, voorteftaan, te maintineeren en te helpen erigeeren, en tot ftand brengen. Beloovende mits dezen aan dezelve, alle proteit.e en guarantie voor alles en in alles wat zylieden ter voortzetting van de gemeene zaak zullen onderneemen.
7. Zullen de Ondergetekenden, zo dra zich daartoe eene bekwaame gelegenheid opdoet, medewerken, tot het revideeren derSynnodale befluiten van den jaare 1618 en 1619, als mede tot her revideeren en verbeeterender zedert dien tyd in de publieke Kerk ingevoerde Kerkordening.
Gelyk zy mede belooven, om , zo vee! mogelyk, de vryheid in het Godsdienftige in te voeren, alle Christe!yke Gezindheden toe te laaten, haare Godsdienst opentlyker te verrich:en", wel verftaande, dat die vandeRoomfche Catholyken derzelver Ceremoniën niet zullen mogen extendeeren buiten haarlieder Kerken.
8. De Ondergetekenden verplichten zich mits dezen om nimmer in te wilngen, dat by het redresfeeren der abuizen aan den Stadhouder zal gelaten worden, de Exercitie van het Stadhouderfchap, te gelyk met het Kapitein Generaal- en Admiraal Generaalfchap. -- Maar dat by hetmaaken van voorfz. herftelling den tegenwoordigen Stadhouder zal moetende.ifteeren van voorfz. twee hooge Militaire bedieningen; welke beide bedieningen zullen verklaard worden in een en dezelve Perfoon incompatibel te zyn, en dus eenen afzonderlyken Kapitein Generaal en eenen arzonderlyken Admiraal Generaal zal worden aangefteld.
. rot welkers Nominatie de Ondergetekenden, zo veel betreft de Unie, zich verplichten, by hunne refpechive Provinciën, of door de Stem des Volks_ te doen declareeren, dat zy daarinne ten allen tyden zullen berusten m die geenen, welken tot een der posten by de Provincie van Holland telkens als dezelven zullen vaceeren, zullen benoemd worden.
9. De Ondergetekenden verplicht zich, in gevallen den tegenwoordigen Stadhouder aan voorn, poinft zich fubmitteerende en tefFens vrywiltjg afftand doende van het Erfrecht op dien post gelegd, denzelve geduurende zyn leven lang te doen jouisfeeren van alle zodanige tractementen emolumenten &c. als hy tot heden zo uit de refp. Steden, Provinciën der Unie getrokken en genoten heeft.
10. Doch ingeval den welgemelde Stadhouder zich tegens den inhoud van Pet 8tte en 9^0 Art. kwam te verzetten, en zich daaromme, 't zy met de meerderheid der .'Staatsleden van een of meer Provinciën, % zy jnec behulp van nabuurige Mogendheden zich kwam te verzetten, zo ver-
t B 3 ] bü>



( 14 >
hinden zich de Ondergetekenden hoofd voor hoofd en gezamentlyk, ieder in zyne Provincie of Stad , door de Regeering, of, zo de meerderheid daar toe niet verftaat, door de Stem en medewerking des Volks, de Acte va:; Seciuiie, zo als onder litt. B, een Plan hieraan gearmexeer:, word opgegeeven. te zullen doei tekenen en refolveeren.
ii. Gelyk de Onderge- ekenden zich ook verbinden, de Militie, ter hunner Provincie ftaande. te zullen tragten te doen onülaan u<t den Eed, waar .meie zy aan den Stadhouder of Kapitein Generaal, zouden zyn verbonden. en door dezelve te laaien doen den Eed zo als dien onder litt. C is voorgeilagen.
iï- Eindelyk verbinden ziel. de Ondergetekenden, niemand tot eenige ■Ampt. Post, Bediening ofte Officies-, 't zy Provinciaal, 't zy Stedeiyk, in het Politique, juftit.'eele. Militaire te Land en ie Water, ais mede tot .eenige Kerke'yke bediening te zuilen toelaten of gedoogen, dat werden in den Eed genomen, zonder hy alvoorens zal hebben getekend en beloofd de belofte, hier na onder litt. D. voorgefteld.
Alle welke Artikelen de Ondergetekenden beloven heiligen oprechteiyk te zu'ien naarkomen e i doen naarkomen, door hun, welke dezeive met bun zullen hebben getekend, fubmiiteerende zich in contrarie geval, om ais Meineedigers geilraft en van aiie zyne bedieningen veilaaten te worden.
Aldus gearrelleerd, gedaan en gefloten binnen Amllerdam den 1786.
By refumtie het vooin. Plan geleezen zynde, is beiloten het zeivete iaaten tekenen en ook daar toe te admitteeren a!:e zodanige Commandanten, Beve'rebbers en mindere Officieren van eenige Schutteiyen , Exercitie Genoodfehappen of Vrycprpfien, onder deze fpeciaale Claufulen.
De Ondergetekenden belooven. op den Eed in hunne kwaliteit ais Officier van N. K gedaan, bet bovenftaar.de Plan en Artikelen, te zullen helpen uitvoeren en a! dat geene, wat in gevolgen van dien, van hem zal werder. gerequireert. te zullen executeeren.
Aldus gearrefteerd, gedaan en genoten uinner. Amfterdam den 1786.
Op de Reinonllrantie van Commk-iie der gew2pen.de Corpfen is befioten, tot 'ooveiiftaande Plan,, ook te laaien tekenen de Schutters, welke zich daar toe geregen vinden, onder deze Claufulen.
\Vv Ondergetekende Burgers , tar- N. N. approbeeren volkoment-
lyjc het bovcnfiaanue Pian, en beloven .onder bandtekening dezes de Uitvoerders van 't zelve in aliei behulpzaam te zyn, zo als wy ons verbinden, tot het executeeren van ai hetgeen up Ons, uitdien hoofden zal werden begeert.
Aldus gearrefteerd, gedaan en gefoien binnen Amfterdam den fèó, A.
DECLARATOIR.
De S-aatsn van N. N., of de Rtgeering van de Stad is". N., of wel het VoLk van de Stad N. N.
Ge-



/
( 15)
Gezien hebbende de Artikelen tusfchen Comimsfarisen van ZvreAller-
chrstelykfle Ma:efleit. ter eenre, en de Corn.nisfai is'en van Holiand ter
andere zyde, gefloten op den en i 1 confideratie neemende, de
groote dienden, zo der Hooggedachte Zyne Maiefleit, als Hooggemelde Heeren Staaten van Holland, gedutuende den Engelfchen en Keizerlyken Oorlog, deze Landen in 't gemeen, maar inzonderheid deze Provincie of Stad bewezen, geduurende de Onlusten welke daaruit geproflueerd, eene Grondwettige Herftelllng, zo in de Generaliteits als Provinciaale en Stede-lyke Regeeringen, gevorderd hebben.
Vinden dezelve zig tot meerder vastigheid en zekerheid van 't Gearre(leerde en tot Heil, Voorfpoed, Geluk en Welvaare hunner Ingezetenen, zo wel als tot Confervatie van de zo dier gekogte Vryheid, en de Indes•enfable Verpligting, om ook dat geene toe te brengen , dat hier toekan dienen en daarom is het dat welgemelde Heeren Staaten van N. N. of de Rege sring van de Stad N. N. mits deze is declareerende, dat zy voortaan, noch in de Vergadering van Haar Hoog Mog. noch in die van Haar Edel Mog. de Heeren Raaden van Staaten van wegens hunne Provincie, iets zullen doorzetten. tragten doortezetten of te Conc'udeeren, tegens het Advis van meergemelde Provincie van Holland, maar de InftruSaen van hunne invoorfchreeve Col'.egien te deputeerende Leeden uitdrukkelyk zullen doen bepaalen, dat zy in alle Zaaken, raakende het generaliteits weezen alvorens hunne meening en Advis uitten, zullen verzoeken en inneemen hetPrtsadvis van Hooggemelde Provinc'e van Holland en zig in alleZaaken,raakende het Handelen met Vreemde Mogendheden en fpeeiaal het Defenfieweezen , dezer Lande zo te Water als te Land, zig zullen voegen by het Advis van meergemelde Staaten van Holland, ais in deze her meest geinteresfeert, welverftaande nochtans, dat ingeval van nieuwe Petitiën voorfchreeve onze Gecommitteerders aan ons daar van eerflelvk zuilen Advifeeren , en als dan omtrent het uitten van ons Advis en Refolutfe, in hun geheel Gecornm. ter Generaliteit interdiceeren, om zig van onzent weegen te bemoeuen met het nomir.eeren, en aamtellen van eenige AtnbasJadeurs Envoves, Confuls, Agenten &c. van wegens deze Staat by vreemde Mogendheden, net zelve in zyn geheel laatende, ter hooge en wvze beflelline van meergemelde Heeren Staaten van Holland. -- Al het welke Wy, voor ons cn, onze nakomelingen, willen hebben gehouden van waarde èn als een Grondwet van Staat, genoomen met onze Vrve Wil en uit onze Renraven tattve Souverame Magt, berustende by het Volk dezer Provincie of Stad het welke in deze Onze meeni'ig volkomen inftetnd en zelfs ter meerderè zeKerneid, door hunne Gsvolmagtigde Gecommitteerdens, benevens Ons dit Declaratoir Geteekend, en met 's Lands Zeegel bekragtigd hebben. *
B.
ACTE VAN SECL-USIE.
m?.o Wn4.ni de Vvfde, Prince van Orange en Nasfau, zig door zyn gedrag^gehouden als Admiraal Genesaal van Nederlands Unie, in den Jongden



(16)
ften Zee-Oorlog met Engeland, zo wel als in Qnaliteit van Kapitein Generaal van dezelve Unie, geduurende de Jongfte Onlusten , met het Huis van Oostenryk, de geheele Natie heeft doen zien, hoe gevaarlyk het is, zulke importante Posten door een en dezelve Perfoon te doen bedienen, vooral wanneer zulk een Perfoon na zo veele veldaaden van een Vry Volk genooten, en als 't waare in haar Liefde Armen opgevoed, deszelfs invloed misbruikt , om zulk een Vry Volk ter beryking van zyne heerschzugtige oogmerken, ten prooi van Zyne Bloeevenvant te maaken of opteofferen, om eene wraaklust, by hem gereezen , uit een misdadig aankleven aan den Perfoon van Zyn en 's Lands Bederver, heeft de Natie ter regt geoordeeld, als haar Heil (tellende boven dat van haare Beampten, deze hooge Digniteiten te mogen en te moeten fcheiden, waar tegens zig voornoemde Willem van Orange niet alleen hardnekkig heeft verzet, maar zig tegens deze billyke ledresfen van 't grootlie gedeelte der Natie, zodanig heeft gelteld, dat hy om zig in die waardigheden ten fpyt der Natie te maintineeren, weegen en middelen, zo met zig te vereenigen met benyders van 's Lands Weh aaien , als met in dezer Landen Huishoudelyke Zaaken, de meedewerking van Vreemden in te roepen en zig dus heeft fchuldig gemaakt, zo hebben de Staaten, de Magiftraat of het Volk van de Provincie of Stad N. N. tot Confervatie van de Rust, Vryheid, Veiligheid en 't behoud des Volks voorfchreeve Willem van Orange, aangezien en gehouden, zo als zy hem aanzien en houden mits deze, als Vyand van den Lande en dienvolgens aan het zelve heeft verbeurt Lyf, Eer en Goederen, ingevolge van welke hy verklaard word vervallen te zyn, van alle Zyne Amptcn, Bedieningen , met al het geen daar uit is proflueerende, en dienvolgens Zyne Kinderen en andere Oiren en alle die geene die uitkrachte van hem of zyn's Vaders Recht vermynen te hebben, tot de fuccesfie van het Stadhouderfchap, Kapitein en Admiraalfchap dezer Provincie, of van wegens deze Provincie van dat van de Unie, onbekwaam zvn geworden om die Qualiteiten of Bedieningen te Erven; zo is vastgefteld'en beiloten, zo als va^tgefteld en befloten werd by deze, in Naam van 't Volk, dat alle en een iegelyk van wat (iaat of Conditie hy zoude mogen wezen, binnen deze Provincie den voorfz. Willem van Orange, niet meer zal mogen houden, Refpecteeren noch Gehoorzaamen, in zyne voorfchreeve Qualiteiten, veel min dezelve zal vermogen, aantemerken als door het Erfrecht dat hy verbeurt heeft, gedevolveert te zyn op zyn Oudfte Zoon of deszelfs Erven, ofte op zyn Tweede Zoon of deszelfs Erven, of by Mangel van dien, op deszelfs Eenige Dogter of deszelfs Erven, veel min by Mangel ook van deze laatfte op deszelfs eenige Zuster Mevrouwe de Princesfe van Nasfau Weilburg of deszelfs Erven; alzo van nu af, ten Eeuwige Daage het Volk voorfchreeve Qualiteit van Stadhouder Kapitein en Admiraal Generaal, in den Huize van Orange Erffelyk verklaard, voor vernietigd en nu door Willem den Vyfde verbeurt, Gemortificeert en vergaan, ingevolge van welk, by dit tegenswoordig Inftrument, vastgefteld en geordon'neert word, dat het Ampt van Stadhouder in deze Provincie geen plaats meer zal hebben. — Weshalven zo eenigPerfoon zig Onderftont, door Magt van Wapenen, of anderzints ymand by » ftaan of



( 17 5
te helpen, hoedanig het ook zy, om weder die bediening te bekoome», te doen vernieuwen", of te hcrftelien, door dit Inftrument, verklaart word, . hoog verraad begaan te hebben; en dat de geene die daar aan mede pligtig zullen zyn, of het zelve zullen aanraaden, voor Verraders van het Land, Volk en Vryheid, gehouden, ter dood verweezen en haare Goederen Geconfisceert en eindelyk als van Hoog verraad overtuigd, gehandelt zullen worden.
Aldus Gedaan en Gearrefteert by de Staaten of by de StadN. N. fpectaale Last, Authorifatie, Wil en begeerte van 't Gezaamentlyke Volk, en Gefchrifre Overgeieevert, en daar eene Commisiïe uit hun gezonden, banevens de Paraphuzc van Ons en Prafcdent, op heden Geteekend en Ge* zeegeld en den Volken met luider Keele voorgeleezen den &c.
C.
Eed voortaan by de Militaire Officieren en Volken van Oorlogen in dienst dm Provinciën N. N. te doen.
Wy belooven en Zweeren de Heeren Staaten dezer Provincie Gehouwen Getrouw te wezéh : dezelve als reprefenteerende het gezamentlyke Volk van'dit Gewest, volkomentlyk en getrouvvelyk tc dienen, en derzelver be» veelen te ïefpecieerende tc gehoorzaamen, na behooren, vvaar ook wy ons zullen bevinden, het zy binnen deze Provincie, andere Provinciën van Nederlands Unie of Generaliteits Landen, binnen de Steden of Diftricten van dezelve op gccne Patenten te zullen beweegen, dan die door voorfz. Heeren Staaten dezer Provincie zullen zyn onderteekend, en voor goed en deugdzaam verklaard als wanneer wy belooven cn zweeren de Staaten dier Provinciën , waarinne wv met believen van Onze Heeren Staaten gebruikt zuilen wordep, en ook de Regenten en Burgeryen van de Steden, daar in wy met believen van Onze Heeren Staaten gelegd zullen worden Gehouw en Getrouw te weezen, denzelve onder het bevel van den Capitein Generaal' van dezelve Landen, volkomentlyk en getrouwelyk te dienen als mede ingeval wy met believen en Confenten van Onze Heeren d© Staaten, gebruikt zullen worden 't zy binnen de Generaliteits Landen of buiten dezelve, op Last van de Heeren Staaten Generaal dezelve Heeren Staaten Generaal en dc Particulier den Capitein Generaal, mitsgaders de Gouverneurs en de andere Hoofden en Bevelhebberèn over ons gefield en noch te ftellen in haare bevoelen te refpefleeren en te gehoorzame na behooren, voor den tyd dat wy met believen van Onze Heeren de Staaten, en Provinciën en Steden, Generaliteits Landen, Steden of Staaten, of daar, buiten zullen gebruikt worden, en voorts Ons te Reguleeren na de Articulen en de Ordonnantiën op onzen dienst met goedkeuring onzer Heeren Staaten gemaakt, en de noch te maaken.
Verklaaren en Zweeren daarenboven, dat wy, om te bekoomen deeze £flarge van noch door ons zelve, noch door anderen noch, belooft of ge-



C i8 )
■ geeven hebben, beloöven aan eenige Perfoonen, binnen of buiten deRe•geering direftetyk of indireftelyk, in eeniger maniere; en zo iemand bui•ten ons wecten, diergelyke gedaan orte beloofd hadden, en zulks ten onzen kennisfe kwam, belooven wy het zelve, met openbaring van de Perfoon of Perfoonen zulks direclelyk aan onze Heeren de Staaten te zullen op enbaaren.
Zo waarlyk helpe ons God Almagtig'. D.
BfloïTe te doen ende te Onderteekenen by alle die tot eenig Ampt &c. bevorderd worden.
Ik Ondergeteekende, beloove by Onderteekening dezes, te erkennen en te houden de Staaten dezer Provincie als de hoogde Magt in dezelve uittevoeren in Naame des Volks aan 't welke ik hier nevens alle Trouw en huige beloove, my verbindende, om nimmer mede te werken dat het vernietigde Stadhouder, Capitein en Admiraal Generaalfchap , over deze Provincie, ofte over de Unie, weder in een Perfoon werden vereenigd,maar integendeel, uit al myn vermoogen zal mede werken,dat dezelvegefepaieert en van den ander gefcheiden blyve, my verbinde om zo ooit daar toe eenige aanzoek gedaan werde, hetzelve niet alleenlyk aan Staaten en Volk te zullen openbaaren, maar daarenboven, zo door my zelve als door hun o\er welke ik gefield worde, my verbindende daar tegen ten alle tyde te zullen verzetten en doen verzetten na myn vermogen, in kennisfe en ter bekragtiging van welke belofte. ik deze met myn Naam cn Handtekening hebbe bekragtigd. met volkomen bereidwilligheid, om des Contrarie doende, van alle myne Ainpten, Offiden en Bedieningen of wat ik ook van wegens het Volk of anderzints ben behoudende, te hebben verbeurt en verlooren.
Bylaag F Aan de Ede'e Groot Mogende
Op Bladzy ii Heeren Staaten van Holland
Janteekening c enz. en Westfriesland.
Aav.geweezcn.
Geeven eerblediglyk te kennen de Ondergeteekende Burgers en Inwoo? ners der Stad Amfterdam. Dat zy Ondergeteekendens zedert een geruimen tyd met leedweezen gezien hebbende de beweegingen, welke zo in nabuurige Provinciën, als m deeze Provincie zelve by aanhoudenheid plaats hebben, en welker allernadeeligile gevolgen, zo de Ondergeteekendens vertrouwen,meer dan te wel by Uw Ed. Groot Mog. worden gepenetreerd, en wat hun aangaat allezints geneegen zynde, om volkomentlyk te berusten in de Staats- en ErfStadhouürlyke Regeering, zo als dezelve door 'sLands Oclroyen, Privilegiën en Wette*, en wel laatüelyk in den Jaaie 1766 gevestigd is geworden; veg



( 19 )
volgens tot hun uiterfte fmarte hebben moeten ondervinden, dat eenige van' hunne Medeburgeren en Ingezetenen, zonder eenige qualülcatie, en, geconfedereerd de volkrykheid der Stad, alleen een gering gedeelte van derzelver Burgers en Inv/ooners uitmaakende, van zich hebben kunnen verkregen aan Burgemeesteren en Raaden derzelver Stad Amfterdam over zaaken van het publicq bewind verfcheide verzoeken te doen, waaraan zy Ondergeteekendens nimmer eenig deel hebben gehad,en waar in dezelve dus veel minder hebben ingeftemd. Dat men zich hebbende onderftaan dezelve verzoeken door de verfchyning en adfiftentie van gewapende Manfchappen te appuieeren, de leeden der Vergadering het vry acces en reces tot dezelve té beletten, en dus de vrye deliberatie» van den Raad te belemmeren op eene wys, die zo weinig overeen te brengen is met de Eer en Waardigheid van derzelver Vergadering, als met den goeden order, die in eene geregelde Maatfchanpv vereischt word, men echter daar door heeft weeten te weeg te brengen Refolutien, welke zekerlyk zonder zodanige geweldadigheden nimmer plaats gehad zouden hebben. Dat de Ondergeteekendens met genoegen hebbende ondervonden, dat het grootfte gedeelte der Regenten van hunne Stad zich sficerig betoonde, om mede te werken tot de omkeeringe van 's Lands Conftitutie, die men aan de andere zyde op het oog fchynt te hebben, men ook al wederom ten einde Jen invloed, welke de Stem van deeze Stad in de Vergadering van Uw EJ. Groot Mog. heeft., te veranderen, en volgens zyn oogmerk te doen werken, tot die hoogte van gewe'doefiening gekomen is, dat men met gelyke adfiftentie en onder even zodanige tumultueufe beweegingen op den 21 April deezes Jaars, onaangezien alle proteftatien van nulliteit en illegaliteit, neegen Raaden uit de Vroedfchap deezer Stad pretenfelyk geremoveerd heeft. Dat dezelve zogenaamde remotie de Onder-eteekendens, en, zo zy vertrouwen, met hun het grootfte gedeelte van de Inwooners deezer Stad zynde voorgekomen ongehoord, wederrechtelyk en van de verregaandfte uitzichten, de ,Ondergeteekende dan ook hadden verwacht, dat by de Regeering deezer Stede zelve maatregelen zouden hebben kunnen genomen worden tot herftel wan deezen onwettige flap en beteugeling van diergelyke gewelder.aryen; maar dat de Ondergeteekendens in tegendeel hadden moeten ondervinden, dat een Committé van den Krygsraad, en eenige zogenaamde Geconftitueerdens, die, zo zy voorwenden, door 15 a 16000Perzoonen zoudenzyngequalifkeerd, zich op den vierden May laastlesden de gelegenheid waarnemende , dat de kamer van Burgemeesteren alleen door een der regeerende Heeren wierd waargenoomen, by monde van denzelven hadden verzogt, dat de Raad de vacant verklaarde Raadsplaatzen geliefde te vervullen. Dat niettegenftaande de Vergadering der Vrccdfchappen toen alleen uit achtien leeden beftond, en men aan de pretenfelyk geremoveerde Heeren door een jredaane Infmuatie en verregaande bedreiging het acces tot de Vroedfchapskamer hadde geweigerd, hetzelve verzoek geredelyk geaccordeerd, en de pretenfe aanftelling van nieuwe Raaden op den 7de May jongstleeden bepaald was geworden Dat een groot aantal Burgers en Inwooners der Stad Amfterdam daar van kennis bekomende zich verplicht geoordeeld hadde, [ C 2 ] tet»



( 20 )
tm einde uit hun nV-lzwygea niet zon worden afge'eld eer.lge taÉOBaüiig van bet geen oneer den fchyn van de Sttvrr,-: it: V»!kr verricht wierd, zfch by Re-ee-e z— Euree~ee-:s:er. er R-'itn eer S:z' --'tri:.fee ren . daar by te betuigen, dat ce begeerte van dee e hunne Mede-burgeren niet kon noch moest gehouden worden voor de Stemme des Volks, alzo zy Ondergeteekendens niets liever verlangden, als dat de wettige Conftitutie van het Vaderland b'eeve geconfetveerd, de wettige Regeeringvan h inner 5:?.d 1-aare vrye Deii'rerctie- e- Re "o'ut'er m.-xneber c-u :V.. er. a e andere gcwe:drefTenir.sen en fchacieiyke nieuwigheden doordeefficacierste rr.idre'e- reze-zsc---- '"kerken, me:'verdei e r!r; verzcek. ca: Jp cccecre crwe::"re :e~:::e var ee ::e Vrcec ."crac-en. wierde verk'aa.-i kkecaïi er: or-wetrlg. dat by de vergaderde Vroed "c.appen niet mogte worden geprocedeerd tot he: aanlieiien van eenige rdeuwe'Vroedfch-ppen, en v.a: verder niets mogre worden gerefoiveerd, bet geen in prejudicie van der Ondergeteekendens Declaratoir zouden kunnen ftrekken, ten minflen alvorens de Burgers en Inwooners alle cp de mee-te convenfaheilie wyze daar omtrent ieder voor zich zelve zouden zyn gehoord Dat bet ze've Request door een vry aanzienlyk aantal Burgers en Inwooners, (het geei echterby ireerder ruimte van tyd vry aanzierlyker zonde geweest zyn) op den ~Mav, by he: aangaan der Vroedbhap? Vergadering door
san een der K-der.: cc Vrccd ";haps"Ka:::;r be tier.er.ee overseiee-. e- zynde, de Onderteekeraars hadden moeten ondervinden, dat na omtrent tiea irkrccer. :yds he: 'elve aan die geene. de zich rre:cesze'fs•.ve.-Ic er:r. i elast hadden, is te rug gegeeven. met een mondelingen in der daad,geconCcereerd te: vervolgens gebeurde, befpottend antwoord, dat men van het zelve des anderendaags by Burgemeesteren moeste dieren. terwyl mei onderra fc hen. zender er he: zelve verzcek eenigen verderen acht te liaan, direct is toegetreeden tot het pretenfelyk aanfte'len en in den Eed neemen van regen anccre rercc-.en. tueJi als Rr.ae.e-. '.■?. de Vrcecfchac. Li: ce Or.ier:t:c=-.i-.-cns ree-: rwec:.-. var. cer.l.e .c-cienkunnen.v.nrèn,waarom de vergaderd zynde Vrcedfchappen. anders zo gereed om aan de Volksstem te voldoen.. de Sremrre van de Onderraekenaj.-; van he: ze'-.e Re xe>: en Declaratoir hebben geweigerd te hooien. Dat daar toe geene aanleiding kon geeven he: adres van het zelve Reque?t aan Ex'gumuterm en Vneijchffptn, dewyi zulks niet alken is bet gewoon adres, om dat byna ïltoos Burgen: ees;eren ce Vroedfchappen adffteeren, maar ook geer, byzonder Conegie binnen deze Stad gevonden wordende, dat onder ce beczaan:r^ va- Burgemeesteren en Vrcedfchapren bekend en van "t Co'degieder Vroedfchap onderfcheiden is, gevoigelyk, daar het Adres tweeleedig lag, ■zelfs in abfenrie var, Burgemee-teren betReques: buiten bedenke'ykheid aan de Vroedfchap was houdende.
Ca: de 0.-.cê:rc:se:-en.cen: gep-enerreerd va- ce r e :ce re- : ren. welke clergelyke h-n.ee wyre-. cie :y zeer vee einwc :-e:: cc-e.'er Vclkryv.eS:ad a's c-:cen van vkler.: e ce.cho'uwd wc-rnen . re: ken k^n.-en. hecre-. . zich haasten om hun rechunatig tezwcar te brengen in den fchoo: van L'wEJ. Cicot Mog. van welke, ai hunne Verxgenw&orii'eïs zy ce hasdis.ins



( M )
va- de gevestigde en d;erbezwcorere Cor.ftitutie deezer Seat me: reien verwachten mogen. Dat de Ondergeteekendens onnodig achten te treeden in een detail van alle de ongehoorde gevolgen, die daar uit zouden proflueeren, zo een ge-ing gen' van menfchen 'gering in aanzien van het aantai der bewooner? dee er Stad,) zullen gehouden worden een Volks-Stem u.itemaken, en daar door de wettige Regeering op een geheel wankelbaaren voet zoude worden gefteid, daar het immers de ongerymdheid zelve zoude zyn. da: de Ondergeteekendens, zo ras hun aantal evenredig was aan dat van die perfoonen, welke de qualifcatie zouden geteekend hebben, of he: zelve overtrof, bevoegd zouden weezen, om op hunnen beurt nieuwe Raaden aai.refteiien, of de aanweezer.de te removeeren; welk faculteit echter uit het abfurd Syfterna van hunne Medeburgers noodwendig zoude • vcorf.doelen.
Vies halven de Ondergeteekendens de vryheid gebruiken zich te keeren tot Uw Ed. Gr. Mog. met ootmoedig verzoek, dat UEd. Groot Mog. beha-gen moge, ai bet geen op den 27 Februarv gerefolveerd is, mitsgaders d.e op den W Apni deezes Jaars pretenfe gedaane remotie van negen Leeden uer Vroedlchap, en de op den 7 Mav pretenfe aanlleliing van negen perloonen tot Raaden in de \'roedfchap gelieven te verklaaren nul en illegaal, en wyders deeze Stad en Burgers het fpoedigst redies van al het geSSS^f bezorgen, door al zulke prompte enefficacieufe voorziening, als biul. Gr Mog. naar derzelver meerdere wysheid zullen be. inden tebehooren en inmiddels de voorn, pretenfelyk aangefteide en beëedigde leeden ter Vergadering van UEd. Gr. Mog. niét zullen gelleven te admitteeren.
't Welk doende &c
B v laag G Aan de Edele Groot Mogenden
Op Bladzv 11 Heeren Staaten van Holland
.->;;;-.r-;-; 'V c en Westfriesland.
jÊamgnnatat.
Geeven met verfchuldigde eerbied te kenren de Ondergeteekende alle In- en Oogezeetenen van deeze Provincie; - Dat de Ondergeteekendens met dan met het uiterfte leedweezen en gevoeligheid kunnen aangeuaan zyn over den akeligen toeftand, waarin zich Ons dierbaar Vaderland door bmnenlandfche verdeeldheden gebragt ziet: een toeftand welke noch oneindig veel droeviger vooruitziciiten opleeverd, ingevallen daar tegens met eindelyk eens voorzien worde, Dat de Ondergeteekendens onnodig achten breedvoerig te betoogen den oonprong van ditdeRepubhecq met derzelver voiflagen ondergang dreigend onheil, daar ieder onbevooroordeeld Ingezeeten van ons Land in gemoede overtuigd is, dat men het zelve alleen te wyten heeft aan eenige weinige facheufe enheeischzechtige perloonen; die onder de fchoonfchvnende naam van Fryfmd en Fsdtrlandshefde zich een aanhang hebben weeten te verwerven, om eene blinde en onkundige menigte te misleiden; Da: de invloed, welke dezelve Denbonen zich op UEd. Groot Mog. Vergadering verworveu hebben, (zo als de OnL c 3 ] dsr



( 22 )
dergeteekendens zulks met fmart ondervinden) zo groot is, dat men van tyd tot tyd demarches heeft zien doen en Refolutien neemen, welke (het zy met alle eerbied gezegd) tot verbaazing van oprechte en getrouwe Va derlanders geftrekt hebben; Dat men weinig doorzicht behoefd om te gevoelen , dat het doeiwit van deeze party geen ander is, dan om de gevestigde en dierbezwooren Conftitutie van de Republiecq geheei om ver te werpen, en met vertreeding van 'sLands waare Vryheid, en de Privilegiën derIngezeetenen van het zelve,een overheerfching in te voeren, welker jok noch ondraaglyker zou zyn , dam dat der Spaanfche dwinglandy, het welk onze Voorouders onder het beleid der Princen van Orange ten kosten van hun goed en bloed zo kloekmoedig verbrooken hebben. Dat boven alles het voornaam oogmerk van deezen geheelen aanhang fchynt te zyn den Heere Prince Erfftadhouder van zyne hooge waardigheden, aan denzeh en. door zyn geboorte gedevolveerd,' en alzo uit hoofde der gevestigde Conftitutie aan Hem cn deszelfs Huis als een wettig eigendom toebehoorende, met geweld te ontzetten, ten minden dezelve zodanig te verkorten en te verminderen, dat daar van niets dan een bloote fchaduuw overblyven en dus dit voor de Vryheid der Ingezeetenen en veiligheid van het Land geheiligd bolwerk geheel gedoopt zoude worden, terwyl men op denzelven voet cie beste en verdienftigfte Regenten van ons Land, wanneer zy de oude Conftitutie aankleeven, en zich niet blindeüng door den ftroom willen laaten wcpfteepen, van den Stoel der Eere tracht te werpen , om zich zelve en zyne aanhangers daar op te plaatfen. Dat de Ondergeteekendens zich niet dan met verontwaardiging kunnen herinneren de menigvuldige kunstgreepen, die men tot bereiking van dit oogmerk gebruikt heeft, en de geheime intrigues, waar door men Zyne Doorl. Hoogheid de liefde en achting der Natie heeft trachten te onttrekken, gelyk zy ook het oog van UEd. Groot Mog. niet willen bezoedelen niet een herhaaling van de verregaande lasteringen en ongegronde beichuidigingen, waar mede men de naam en perfoon van dien Doorluchtigen Prins bezwalkt en aangerand heeft. Dat men om deeze gevaarlyke dweepery te fterker te doen aangroeijen, daar toe aan de eene zyde gebeezigd heeft de oprichting van gewapende en ongewapende Genootfchappen, die onder den glimpigen naam van Vaderlar.dfche en dier^eiyke Sociëteiten tot niets anders geichikt zyn, dan om de overheerfching, die de zogenaamde Voorftanders der Vryheid tegens het beste gedeelte 'der Natie op het oog hebben. te rugfteunen, en de voor een Gemeenebest altoos zo gevaarlyke partyfchapper1 aan te kweeken en te bevorderen • terwyl men aan de andere zyde door den teugel te vieren aan de toomeioosfte licentie der Drukpars, en het doen vermeenigvuldigen van de vuilaartïgfte Schotfchriften en Nieuwspapieren, waarin ftraffelooshetStadhouderlyk Huis, de eerwaardigfte Regenten, en zelfs de Souverainen van andere Provinciën gehoond en gelasterd worden , het doodelyk vergif der tweedracht met een milde hand verfpreid. Dat men eindelyk gebruik maakende van deeze en geene gebeurtenisfen (welker beginzelen eens naauwkeurig opgefpoord wordende inogelyk tot zeer onvermoede ontdekkingen aanleiding zouden kunnen-geeven) het daar toe heeft wecten te brengen.



( -3 )
dat Z. D. H. van een gedeelte der uiroeffening van die macht, disaas deszelfs eminente Digniteiten oraffcheidelyk verknocht is en behoord te blyven, ortzet, of ten minften daar in gefufpendeerd is geworden, daar men tevens in die zelve tyd, waar in men van niets anders fpreekt, dan van de bewaaring en het herftel van 's Volks Viyheden en Privilegiën, die zelve voorwendzels gebruikt heeft, om de Ingezeetenen van hun ordinairen en dagelykfchen Rechter aftetrekken, en voor een gedelegeerden Rechter te recht te doen ftaan , en dus het dierbaar Privilegie de non cvocando de Ingezeetenen deezer-Staat competeerende, en welks fchending een van de . voornaamfte beweegredenen heeft opgeleverd, waarom onze Voorouderen zig tegen Spanje verzet hebben, zo dikwils een ftaatkundig oogmerk zulks vorderd, geheel en al elufoir temaaken; een voorbeeld te gevaarlyker, naar maate het zelve al fchielyk en op een noch veel ongeregelder wyze door anderen, die een geufurpeerde macht in handen hebben of zich aanmaatigen, gevolgd zal worden, en dus te duchten ftaat fgelyk men reeds daar van beginzelen gezien heeft) dat Burger-Krygsraaden en zogenaamde Defentie-wezens zich in ordinaire gevallen, met de Schuttery niets gemeen hebbende, omtrent Burgers en Poorters een zoort van judicatuure trachten te arrogeeren. Dat de Ondergeteekendens eindelyk noch hebben moeten zien, dat men om dit werk te voltooijen, de ftemrne in UEd Groot Mog. Souveraine vergadering meester te worden, en dus alleStaatsbefiuitennaar zyne zmlykheid te doen nitvallen door een opgeruide en gewapende hoop volks ce Vroedfchappen der Steden befluiten afperst, die nimmer uit hun eigen boezem zouden zyn voortgekoomen, en eerwaardige Regenten, welker waare Vaderlandsliefde hun belette in die maatregelen te treeden' met geweld van hun plaatfen te ontzetten, om die te vervullen met zodanige perfoopen, waar van men verzeekerd is, dat zy, of uit hoofde van hun al lankelykheid, of blinden yver, of by gebrek van doorzicht en kunde geicmütc werktuigen in de handen deezer geweldenaars zullen zvn- terwyl men verder omtrent die keuze zelve zodanig onvoorzigtig te werk gaar dat ,men a! dikwils met voorbygang der oude Costumcn en Privilegiën voorwerpen vetiest, die uit hoofde van hun geboorte, gezindheid, of door in dienst van andere Mogendheden te ftaan, in geenerlei opzien daartoe kunnen geconndereerd worden gequaliriceerd te zyn. -— De Onderg^te-kendens vertrouwen, dat daar al het bovenftaande alleen eenflaauwefche» opleeyerd van hartbreekend tafreels der beklaaglyken toeftands, waar in zich de Repubhecq gebragt ziet, ieder Ingezeeten, wien derzelver behoud ter harte gaat, en by wien noch maar een enkele vonk van waare Vaderlandsliefde overig blyft, in gemoede verplicht is, tot ftuiting van dit toeneemend kwaad het zyne toetebrengen: dan wel verre van zulks op het voetipoor van hun misleide Mede-ingezeetenen met geweld en de gewapende hand te ondernemen, en dus (hoe zeer het getal der Conftitutie beminnende Vaderlanders, zo de Ondergeteekende vertrouwen, verre dac van de zogenaamde yveraars, voor een gedrochtelyke Grondwettige Herflelhng overtreft,) door het doen ontblaaken van een binnenlandse!fOorlo-sTuur den laatften flag aan de kwynende Staat toebrengen, hebben zy geoor-



( 24 )
'eordeeld als getrouwe Bugers hunne klachten, bezwaaren, en verzoeken op een eerbiedige hoe zeer cordaate wyze onder het oog van 's Lands Vaderen te moeten brengen, Cn hoogst derzelver prompte en kracbtdaadige voorziening op het ernftigfte te imploreeren. De Ondergeteekendens zyn verzeekerd, dat het grootfte getal hunner geëerbiedigde Vertegenwoordiger.;, dat het beste gedeelte der Natie overtuigd is, dat de verdere voortgang deezer rampzalige verdeeldheden niets minder met zich zal ileepen, dan de volledige ondergang van een eertyds zo bloeijend Gemeenebest, de onherilelbaare fcheuring van den band der Unie, zonder welken het zelve niet bellaan kan, en het geheel verval der waare Christelyke Gereformeerde Religie, zodanig als die by publicque auftoriteit geleerd word, en welker openbaare en geheime vyanden, deels andere gezindheden toegedaan, deels met den fchyn van Tolerantie hun haat tegens de hervormde Godsdienst bedekkende de driftigfte aanftookers van deeze fatale combuftie zyn. 's Lands finantien, (en dit behoefd by UEd. Gr. Mog. geen nader betoog) worden uitgeput, door de aanzienelyke fommen, welke men tot behoud der Vrede heeft moeten fabrifïeeren, door extraordinaire fpendatien aan buitenlandfche Ministers, door weinig uitgewerkt hebbende kostbaare Commisfen, en niet min onereufe recherches na gewaande oproeren. De verminderde pryzen van 's Lands Effeclen toonen de vermindering van deszelfs Crecliet ten duidelykfte aan: het verval der Zeevaart, Koophandel, Eabriquen, Handwerken en Ambachten doed zig reeds op het fmertelykst gevoelen, en derzelver geheel verloop word zodanig onvermydelyk, dat men, zonder het neemen van vigoureufe befluiten tegens deeze voortiluipende kwaal, maar al te fpoedig dien geheelen en eenigen bron van den bloei, de luister en het vermoogcn der Republiecq voor altoos geflopt zal zien, om nu niet tegewaagen van alle dc andere fchadelyke en nadeelige uitwerkzelen, die gebooren worden uit het fpcelen met den Burger en nyvren Ambachts-Man, het misbruiken van derzelver onkunde tot het pleegen van geweldenaryen om hun Meedeburgers te dwingen en ongelukkig te maak en, de haat en partyzucht, die tusfchen de Ingezeetenen plaats grypende den Burger van den Burger verwyderd, de rust der Huisgezinnen en de Eensgezindheid der Familiën ftoord; het noodwendig verzuim van kostwinning, neering en huishouding, waar door het middelfoort van Burgers eerst tot Soldaatenen naderhand tot beedelaars word gemaakt, en de zo gevaarlyke zucht tot leediggang, welke by veele Ambachtslieden en vooral by de Jeugd daar door gebooren word, en hun welhaast tot onnutte leeden van de Maatfchappy, en onbruikbaare werktuigen voor de. vlyt en nyverheid, die de dryfveerdes Koophandels is, maaken zal. En wie zyn het, durven de Ondergeteekendens met een gerust gemoed vraagen, die dus Ons dierbaar Vaderland op den oever van zyn geheel veruerf gebragt hebben ? Immers alleen die geene die onder het voorgeeveu van Grondwettige Herflelling te zoeken, de'fundamenten van het tot noch toe zoo onwrikbaar en welgereegeld Staatsgebouw ondennynen, en het zelve het onderfte boven trachten te keeren.
J}an, zo men zelfs al eens naar waarheid vooronderftellen kon, dat
in



miï ""V611, beste van dc Republiecq ftrekken kónden,
SCTe^nè2S^P^^ dat d-^lve eensdeels niët doof gewelüSlêroofflW'' nWa,r £ "'-'.^'-S'yke en eerbiedige Ret*eW SlvöolS e rfl t wyfh-^.van;.S Lands Vaderen moesten worden andersdeels dezelve geenzins aan dc zyde dés met S o bemcritreMnheI|? e,^nente Digniteit, wefkërvër-
duMLê tr?p .n ' ^ lef beo^d Word> byhurit diè'beducht zyrij töi^SiS ^vf,P^ aan h',in b^ondere df heerschzitchtige M maar a tóvÈ fil FS* veü! ,neer S-2^ >™eten worden, in dé r n^z ch a rwP,n, WW Sew'oónte. om >n * béftelling der Rëgg* Siiro^V&A-^^ tS pinden, pfzic'h doorgetaaaktéCon-
Sz^fitó fl»^ 'F e dfr omtrent te doene kcuze tiHyk 113 de
w lS?? i 3t het 00k niet meer dan rèdelyk is, dat allés «f: Ëfe?va?^S^ Sneven werd aan hun . wien Voorouders^ ' baarhei ylïréïen h, ?Y* gQW°ïdJ ^ een recht °P '* ^olks dahkwS-affi^^^? -m,aar ^ Zu% 20 ve"-- "iet behoorde fi Rv^affiffi^* me3.yu,t.,h00f-c va" bloedverwantfchap, relatief!; fSiS' ' 1'k-7'S ^èrpen van. beproefde tróuw; kunSerf Dandar de SS?-^^ nï,'nder ^fchikté voorwerpen pastpo-
opsnlvk» friweWmWr FT^?1 in tc voeren door den weg van EÊffl 1Lants tonftitutie-zelve aantastende, zulks by dé ^ntiléi^É rfChrat,gft5 aPPreh-"fie zdude doen geboorer* FndeMeeSrfïl^k '1 °F" Zoude kl'"ne'n na Z'S üeepen, dewyl de S. d,>Sta fl> ,• h,Un h£t °esteen onbevoorüordeéllïe gedeelte daar
IS&^SS^^^ "3n reeden hefchouwen, als héteénig ^i^nf^J^ ^i^'T^,iï&ë Vlyhéld en befchêntfingvandet &^ty^Mm^t^J^ z0'dani6' d?^ohder dezelve de tón « en PHvilegiën ydele naamen zyn,, of
Itan ebbèn1 V?et worden> e" zeker hè:
volgens SegëzoS de 0'ld-rg-teekendens geen oogenblik twyfelen, da'c S^^nlff^W^n. Va" Staatkllnde en het publiecq rech vm trdS^^ftó^^T1-1 na" h£t Zelve °7 aeRid&ifchapérf VerJaS WeIke Iaatfte door Gedeputeerden/ ter
a?fiffi S'hïfl ï°Pnde verfchy"-"' zod-nig datHoogst en de gebiedem e 1-hr r* ?"?ner geï-ptófenteerdens verbeelden, Caraftefdit oolï aar?t vT"/^ uitoeff-»-» >' ^ wélk aanzienlyk ter dfondergeteS meenen éci
zvn dat •C tevens een ontegenfpreeklyke waarheid té
heid' nfef Inder'sG^MoS-zlgz-'venin de bekleeding dier hooge Waardig fchermérs ï LS! °° Zy" «--nteinerkéq, dan als de bewalders bl tón ïReglemémen 1fS sLands-Conftitutie, op welke alle de Wet
de eerfte verfchynin*? teVv«™5 • van,aeLRegeenng deezer Landen én Daar nu^oW r^,f«f Jf^r-i»* Pkchtiglyk de eed word afgelegd. onwnKDaaw grond opleverd van alle onzë Rechüro Öi' Privifegien, Af £ D j * ei.



( 26 )
wel binnen de Stad Amfterdam als alle andere Steden en Plaatfen binnen deeze Provincie, welke, ieder ten haaien refppfte; volgens hunne Stedelvke Costumen en Voorrechten geregeerd, en daarby onfchendbaar gehandhaafd en bexhermd moeten worden, daar deeze door alle wettige Regenten 'bszwooren en door een gebruik van twee eeuwen bevestigd »: moet daar uit van zelve voortvloeijen, dat die gevestigde Confttmne van onze Repubüecq zo wel een richtfnoer voor de noogp Representanten van bet Volk opteeverd, als voor het Volk zelve, en dat dus de Souveram geen vermoogen heeft om die Conftitutie te veranderen zonder tosfchenkofflst van alle zyne gereprefenteerdens, en dus van het Volk hoofd voor hoofd op-eroepen, dewyl ieder lid van de Maatxhappy een ondeelbaar recht heeft zo op de fchikking dier Conftitutie ze ve, als op de Rechten en Pnvilegien, dewelke door derzelver bewaanng gehandhaafd worden; d,.t deeze zelve Conftitutie ook de eenige waarborg van de Eigendommen en Rechten van ieder Lid van de Maatfchappy opleeverende, daar aan om die zelve reden en uit dien zei ven hoofde geen inbreuk kart worden toegebra-f Dat de Regeeringsform deezer Landen onbetwistbaar zodanig beftaande, van zelve fpreekt, dat zo ras daar aan (zelfs by den gouverain) zonder toeftemming van de geheele Natie eenige verandering word toegebragt , dezelve niet meer als Reprefcntanten van de pertoonen en het recht van de gezaamentlyke Leeden der Maatfchappy, maar als willekeurige Landsheeren zouden moeten worden aangemerkt , en zulks dus een daad zoude weezen, welke met 's Lands Vryheid, zo dier gekogt als heibewaard nimmer beftaanbaar zoude kunnen geoordeeld worden te zvn- Het is bekend, dat in vroeger tyden onze Voorouders zig tegens de meer onbepaalde magt der Graaven juift daarom hebben verzet, dat deeze onder het voordwendzel van verbeeteringen in te voeren, die naar hun denkbeelden plaats moeften hebben, op's Lands Regeeringsform en de \ ryheid Rechten en Privilegiën der Ingezeetenen een inbreuk zogten te maaken.
De Ondergeteekendens deeze algemeene en nooit betwifte waarhecen dus de vryheid gebruikt hébbende alleen kortelyk aanteftippen, en overtuigd zynde, dat derzelver duidelvke evidentie zich aan het meerder verlicht oordeel van UWE1. Groot Mog. in een veel grooter uitgeftrekthetd zal opdoen, moeten nu verder de eere hebben aantemerken: hoe zeer met deeze algemeene beginfelen van ons publiecq Recht ftiydig zyn de thans gedaan wordende poogingen, om de waardigheid van den Stadhouder zo !l niet te vernietigen, ten ininfte dezelve te bepaalen en te v-ermmcieren niettegenftaande by meer dan eere gelegenheid zo door UEd. Gr. Mog. als door Hoogftderzelver Bondgenooten de Heeren Staaten der andere Provin ■ cien is verklaard geworden, dat de exiftentie van het Stadhouderfchap met alle de waardigheden, prerogativen en pra-eminentien, zodanig als die op den tcenswoordigen Heere Stadhouder Prins Willem denVyfden in den Jaare 1766 uit hoofde van deszelfs Erflvk Recht zyn gedevolveerd, tot de Conftitutie behoord en als een onaffcheidelyk gedeelte daar van moet aangemerkt worden, waar op gevolgelyk dan ook geenerlei inbreuk kan toegebragt worden zonder die Conftitutie zelve in gevaar te ftellen
Daar ook in den Jaare i747 by eenparige temmen van alle oVBondgenooten het Stadhouderfchap erflvk verklaarde, met aUe die Holheden, Praeminenusn, FrerögaÖven, enz. welke de voorige Pxinfen van Orange



< «7 )
hebben geëxerceerd, en uit dien hoofde de tegenswoordigc Heere Stadhouder ,by zyne geboorte zelve het recht bekomen heeft, om na de dood van Zynen Doorluchtigen Heere Vader,glorieufer gedachtenifle, by Zyne meerderjarigheid direftelyk te aanvaarden de exercitie van al dat gunt, hetwelk Hem uit hoofde van dat Erfrecht competeerde, zo volgt daar uit al wederom , dat men by den eerllen opdracht van die hooge waardigheid aan Zyne Doorl. HoogheidsIIeeren Vader gedaan zodanige bepalingen en fchikkingen kon maken, als men goed oordeelde, en wyïen Zyne Doorl. Hoogheid in der tyd zouden hebben ge''even te accepteeren; maar dat die opdracht eenmaal gedaan en de erfyk vcrklaaring onbepaald gefchied zynde, dus het reqht van te jouislëeren van aile de Rechten en Prerogatiyen aan die waardigheid geaccrochecrd is geworden eèn Eigendom van Zyne Doorl. Hoogheid, by welks poffeiïie men gehouden is Hoogftdezelve te maintineeren, en waaromtrent men even min eenige verandering of vermindering kan tenteeren , als omtrent de byzqhdere eigendommen en Bezittingen van een ander Lid der Maatfchappy^ Het is een bekende zaak, dat zelfs in die Landen, waar in eene cömpleaie. Monarchie plaats heeft, de Souverein zich onbevoegd acht de Rechten of EigendoTcnen van een zyner Onderdaanen zonder tnffchenkomst van een jechterlyken uitfpraak verbeurd te verklaaien, en het zoude aüerongehodrdst zyn, dat iets diergelyks in een vry Land plaats zoude vinden, tegens een Afftammeling van dat Huis, waar aan het zelve zyne vryheid te danken heeft.
Dat de Ondergeteekendens dus vertrouwen a's eene beweezene waarheid te mogen adopteeren, dat die Erfrechten aan Zyne D. II. ge.levolveerdgaaf en in hun geheel moeten blyven geconferveerd, en dat dezelve volgens onze Lands-conftitutie, noch vernietigd, noch verminderd en bepaald, noch de Bezitter in derzelver gebruik gcichort kan worden: uit Welk alles verder al ine Ie coniteerd, hoe'weinig ten deecen te pas komt het onderzoek omtrent de noodzaakelykheid of nuttigheid van het aanweezen d;er hooge Digniteit op dien voet, als dezelve aan Zyne D. Hó'tfgti. is cómpéteërende : hoezeer echter, zo men ook deeze raadp'eegen wilde, de on lervinding vanbyna twee eeuwen heeft doen zien, dat liet welvaareft van de Republiecq, debefchermïng en handhaving van onzer Land en Steden Conftitutie aan niéts fteiher verknogt is, dan aan het gezag en de Voorrechten van den Stadhouder. Zo men hier van een bewys' vorderen wilde, heeft men alleen het oog te (laan op die tvden waar in men de Stadhouderlyke waardigheid tegens de oorfprohgélyke Regeeringsform onbezet heelt gelaten, en deeze zullen ieder leeren , dat men telkens den Staat in de kommerlyke omftandighedeu en hetuite. fté gevaar heeft zien gebragt; dat men door een aanwas van verregaande Aiiftocratie en overheèrfching van den eenen Burger op den anderen de Natie en vervolgens ook derzelver Rëprefentanten in de noodzaaklykhejd hééft gebragt, om de Stadhouderlyke waardigheid te herftelien, en de gevestigde Conftitutie te redintegreeren.
Wel is waar, de Ondergeteekendens erkennen de zekerheid van dat grondbeginzel, dat alle Regeeringen en Regeeringsformen ten doel hebben het welzyn van het Volk, en dat overzulks wanneer dit bedoeld oogmerk geheel kwam optehouden , dezelve vernietigd of veranderd kunnen worden. Maar vraagen te rechten de Ondergeteekendens, wie zulks beoordelen moet? Niet (het zy met eerbied gezegd) in eene Regeeringsform als de onze, UFA [ D 2 ] Groot



r ?8)
©root Mog. als welker Regeeringe, hoe uitgefïrpkt ook, echter uit den boezem yan het geheel Volk'ontleend, alleen een repréfentatif gezag, pn dm gefubordcnnecrd is aap dg Conform ie, de\yetten en Privilegiën , waar yan Uw Ed. Groot Mog. dp loffelyke béfchermers en edele Handhavers ayn; waar Uit dan volgt, dat even dat zelve vertrouwen, hetwelk het geheele Volk in hunne geëerbiedigde Vertegenwoordigers heeft gefield, om han'by het genpt van aile die Voorrechten, die de geveegde Conftitutie hun geeven kan, te inaintiheéren, het denkbeeld uitfluit, om daar van in hun weerwi| door hunne Reprelentantpn geheel of ten deelen te worden ontzet. ^Vant hoe zeer de Ondergeteekendens zeer verre afzyn van het thans door veple geadopteerd Syllpma ,'waar rce'dc men de menigte tracht té beguicheieri, ais of Regenten alleen als blpote lasthebbers, we'ker commishe nen naar goedvinden herroepen kan, mopsten worden geconfedereerd, en de Ondergeteekendens integendeel aan de reprefenteerende autoriteit, die de Perippnén en Rechten van het Volk verbeeld, de gebiedende macht volledig tpèkend, blyft het echter altoos zeker, dat het Volk volgens dé Conftitutie •.gn niet tegens dezelve moet worden geregeerd.
Veel tninder kan di't oordeel toekomen aan een naar het geheel genomen gering gedeelte woelzieke menfchen, meerendeëls onkundig in 's Lands zaa. ken, dppr vooroordeel ingenomen, of dopr byzonder belang voor zich zei. ygi,' 'of anderen aangezet, en die dus alleen van den hand vliegen van eenige weinige perfoonen, wier byzpndprp inzichten de rust van den Staat ver. ftqpréjl, en dezelve door het koesteren van tweedracht en partyfchap in vollen ylain trachten tc zetten. Zal men by eenige weinige duizenden, daar zb yeel andere pf ftilzwygen, pf hunne 'handelwvzemet verfoeijing aanzien , de, Stemme des Volks zoeken, en aan hun woeft'gefchreéuw of poch ftrafV/aardiger geweldenaryph den teugel vieren tot het ontzetten en aanftellei} yan Regenten, dan zyn de banden der geheele Maatfchappy ge'.laakt. dan is"de ZQ plechtig'bezwoorene en zoo lang gevestigde Conftitutie in het uiterfte gevaar," en ieder party, die zich durft opwerpen, beeft het recht eene Regeering na haare zinlykheid te verkiezen, waar uit niet dan verwarring én' yblftrekte Regeeringfoosheid met alle derzelver fchroomelyke en mogelyk bloedige gevolgen te verwachten is.
pat de Conftitutie van opzeRepupliecf] zodanig zynde , dat geene andere wettige Vertegenwoordigers van het Volk kunnpn vooronderlteld worden, dan de Ridderfchap pn refpeftive Vroedfchappen der Steden, welk de eerde perfoneel," dg laatfte door hunne Gedeputcerdens in 's Lands Vergadering het geheel Volk, in wiens boezem na het afzwgeren der Gravep de geheele Souyerainiteit is tg rug gekeerd, rpprefenteeren,dus zpkerlyk zodanige representatie zich alleziri? onwettige en verkeerdelyk word aanmaatigdby den Krygsraad en jïoofclpn der Sc'butteryen in de Steden, als zynde aan deeze, die zelfs door Poorter- en Schutter-Eed aan de Regeeringe verbonden zyn, rihnmer of qpit by derzelvpi oprichting zodanige macht en invloed op het
{iplifipcj bewind toegekend, gelyk het zelve ook de mpnftreuftegevolgen zou iébben en' eene regeering in eene regeering (een zaak die altoqs onbeftaanhaar is) te wege brengen zou.' .Dat noch'veel minder die Volksftem kan gezogt Wprpen. by eerijge ópgeworpene Sociëteiten yan onbevoegde perzoonen, 'wf^X aan noch auftpriteit qpch eenige last gegeeven is, noch eindelek p.y pretenfe 'Gecphftitugerdens, dit 'alleen hunne unslgido Ccaiftitu^ntcii



( 39 )
reprefentecren, zo lang dezelve hunnen last niet intrekken, maar nooit het geheel lichaam des Volks verbeelden kunnen. Dat om alle deeze redenen de Ondergeteekendens altoos geftaan hebben en als noch ftaan in dat begrip, dat niet dan door een eenpaarig befliüt van het geheel Volk, hoofd voor hoofd opgeroepen, eenige verandering in een Regeeringsform als die van onze Repubüecq gemaakt of ondernomen kan worden, en dat zo ras het geheel ligchaam der Natie, welker leeden ieder een ondeel baarrecht hebben op deGrondwetten en Rechten, waar op die farm gevestigd is, m de voorgeflagene veranderingen niet inftemmen, maar integendeel derzelver grootfte gedeelte die geïnitieerde veranderingen voor het welzyn des Volks hoogstfchadelyk vind, als dan het invoeren van dezelve eene overheerfching en dwingeiandy zoude zyn, waar tegens zich hetzelve met recht verzetten kan.
Dat de Ondergeteekendens hier mede de eer gehad heb bende te betoogen de onbillykheid en onwettigheid van het Syftema, thans met zo veel yver by zommige gekoefterd en doorgedreeven wordende, midsgaders de gevaarlyke en raïrieiifé uinverkfelen, dit het langer voortzetten van deaze ongelukkige verdeeldheden voor het welvaaren en behoud van het lieve Vaderland noodwendig moeten veroorzaaken, aan dezelve dan niets anders over blyft, dan UEd. Groot Mog. op het onderdanigst maar tevens ernftiglykte verzoeken, dat het UEd. Groot Mog. behagen moge, zodanige middelenen fchikkingen te beramen, waar door de gemeene rust weder herfteld, de Vryh.'id der Ingezeetenen tegens alle geweld en overheerfching van hunne Medeburgers beveiligd, en'de kwynende Koophandel, Zeevaart, Fabricquen ei1 Neerragen weder een nieuw leaven gefchonken worde, waar toe de Ondergeteekendens alsallernodigftepoin&en de vryheid gebruiken met verfchuldigde eerb:ed voorteftellen, en van UEd. Groot Mog- te verzoeken, dat het UEd. Groot Mog. behagen moge:
In de E ksste plaats Zyne Doorl. Hoogheid den Heere Princ'e van Orange te herftgflèri in hoogftderzelver hooge en eminente Digniteiten, als£r/ Gouverneur, Erf- Stadhouder, Kapitein en Admiraal Generaal met alle zodanige verdere Hoogheden, Praeminentien en Prerogativen, als waarmede dezelv e aan welgemelde Zyne Hoogheid gedevolveerd en by denzelven in den Jaare 1766 werkelyk aanvaard zyn geworden, met te niet doening van de fuspenfie, zo omtrend het Commando, als andere onderfcheidene takken yan. de exercitie derzelver hooge Waardigheden ondernomen.
In de Twerdi. plaats mede in de uitoeffening hunner waardigheid te herftellen de waardige en wettige Stads-Regenten, welke men zich nnderilaan heeft, op eene zo onwettige als geweldadige wyze, in eenige Steden van hunne Vroedfchapsplaatfen te ontzetten, en de pretenfelyk aangeftelde Vroedfchappen yan de aan hun onwettig gedefereerde posten, en daar op by hun gedaanen Eed te ontflaan.
.In de D.'rde plaats op gelyke wyze in hunnen Rang en qualiteit te herftellen, de Collonellen en Kapiteinen der Schutterye binnen de Stad Amfterdam, welke me Je op een onwettige wyze zyn geremoveerd, en de pretenfelyk in hunne plaatze aangeftelde perfoonen van dezelve aan hun nullitet gegeeven Commisficn te ontzetten en van de by hun mede informeelyk gqdaane Eed te ontdaan.
Ten Vierde, de goede Burgers en Inwooners der Steden ,gelyk mede de Ir,- en Opgezeetenen ten platte Landen te maintineeren en handhaven by [, P. 3 I <*e



( 3* )
de Vryheden, Voorrechten en Privilegiën ieder, ten rrfpecre van de plaats waar in zy woonen, competeerende, alle inbreuken daar omtrent plaatsgehad hebbende aftedoen en te herftellen , en dezelvcn alzo te doen geworden alle die Rechten, waar toe de gevestigde Conftitutie hun qualificeerd.
Dat het inzonderheid UWEd. Groot Mog. behaagen moge, in deVvrDE plaats, de Ingezeetenen deezer Landen te maintineeren by het Privilegie de non Evocando, en over zulks voorziening te doen, dat voortaan dezelve' onder geen voorwendzel hoe ook genaamd van hunnen daaglykfchen en ordinaris Rechter worden geavoceerd.
Dat wyöeiS4 in de Zesde plaats, de efficacieufte maatregelen moogen worden genomen, om de buitenfpoorige licentie der Drukpers binnen de behoorlyke paaien te brengen, en dus eenmaal te doen ophouden den ftroom 'Van alle leugen en lasterfchriften, waar door de Hooge Overigheid, de aanzienlykfte' der Regcering en zo veel andere brave Lieden worden gehoond, 'gelasterd en getergd.
Dat wy'darsy in de Z-evende plaats, alle zogenaamde Vry-Corpfen en Exercitie.Genoodfchappen, afgezonderd van de geregelde Schutteryen, pnder welke benaaming die ook moogen e\lleerun, als de fchuilplaats waar uit de tweedrachts appel by aanhoudendheid geworpen word,en in allen opzichte nadeelig voor den Burgerftaat, mogen worden te niet gedaan en geibrogeerd. ki ■
Dat in de Achtste plaats gèlyke voorziening moge gedaan worden tegens het misbruik der Schutteryen, het verleenen van Patenten, en het in de wapenen brengen van dezelve, zonder voorkennis en mede overleg van Burgemeesteren en Regeerders der Steden. — En dat eindelyk, in de N ngekde plaats. UEd. Groot Mog. gelieven te interdiceerenhctinzaamelcn van penningen, tot betaling van vreemde en irreguliereTroupen, alszyndc met alle goede orde ftrydig en van de gelykfte uitzichten, dat Soidaaten in dienst en foldy van particuliere perfoonen ftaan, terwyl daarby ook in eerbiedige confideratie gegeeven worden, of de daaromtrent bereids gemaakte engagementen en gedaane infehryvingen, niet zouden behooren te worden verklaard nul en van onwaarde, met interdiélie van aan dezelve te voldoen, cf op de voldoening daar van te infteeren.
De Ondergeteekendens neemen de vryheid deeze hunne confidentien met alle eerbied onder het oog van UEd. Groot Mog. te brengen, zich vleijende, dat de voldoening aan deeze hunne inftantien de eerfte grond zal leggen tot bereiking dier groots en heilzaame oqgmerken, welkernoodzaakelykheidby UWEd. Groot .Mog. buiten allen twyfel ten fterkfte word gepenetreerd, en befluiten dus, in de eerbiedige verwachting, dat UEd. Groot Mog.n,ietdifficulteeren zullen ten fpoedigften aan der Ondergeteekendens verzoek te voldoen, of wel anderszins daaromtrent zodanige equivalente maatregelen te neemen en ook provifioneele voorzieningen te doen, als UEd.Groot Mog. naar derzelver meerdere wysheid ten besten van den Staat en deszelfs Ingezeetenen zullen bevinden te behooren. Terwyl de Ondergeteekendens ook verder noch infteeren, dat in allen gevalle, en hangende UWEd. Groot Mog. Deliberatien ovet der Ondergeteekendens verzoek, de fuspenfievan hetCapiteh Generaalschap dadelyk opgeheeven en Zyne Doorl, Hoogheid het Commando van het Guarnifoen in 'sHage zonder dilai weder gegeeven worden.
't Welk doende, ere



KORT NARICHT vak den UITGEVER, by de UITGAAVEN van deze
EERSTE ZANG.
Het Werk, van welke wy heden deze Eerfle Zang aanbieden,en welke wy vertrouwen, met de grootfte graagte zal ontfangen worden, en oftze onvermoeide yver, in 't ter uitvoer brengen, van 't zelve betoond, zyne be'ooning, door eene algemeene goedkeuring van alle weldenkende, vinden zal; dit Werk, zeggen wy, beftiat, volgens de Tytel, in DRIE ZANGEN, allernet AANTEKENINGEN, BYLAGEN en KUNSTPLATEN verrykt, in zig behelzende:
EERSTE ZANG. AMSTELS DRIEDAAGS TREÜR-TONEEL, 29, 30 en 31 Mey 1787-
TWEEDE ZANG. Vervolg op 't zelve, behelzende als 't gebeurde van dien tyd af tot by de overgave der Leidfche Poort, in den Maand OUober 1787, aan de Trmcpen van Zyne PRUISSISCHE MAJESTEIT, binnen de Nederlanden: waar in de Oorfpronk, Bronnen en Sources, waat door en uit alle deze verdeeldheden zyn oorfpronk genomen hebben, worden aangetoond,
DERDE ZANG. Ten vervolgén op devorigen, ten ontwerpen het gebeurde, by en na de GEZEGENDE ÜMWENTEhING van zaaken, hebbende; kunnende wy verzekeren, dat deze eene der gewichtigfte der Drie Zangen .voor onze waare Oude Conjlitutiegezinde Vaderlanders zal bevonden worden.
By de uitgaven dezer Eerfte Zang hebben wy gevoegd 3 Kunstplaten, en zal by ieder volgende Zang Namentlyk: een groeit en 1 ordinaire Kunstplaat gevoegd werden, alle de gewichtigfte Gebeurtenis/en ten doelwif hebbende.
By deze EERSTE ZANG is gevoegd BYLAAG A tot G, zuf: lende de BYLAAGE H tot O enz., alle tot;deze EERSTE ZANG behoorende, by de TWEEDE ZANG woiden uitgegeeven, en de
LYS-



KORT NARICHT.
LYSTEN zo der Naamen der COMMISSARISSEN dér waare VADERLANDSCHE SOCIËTEITEN, nevens de LYSTEN der GEPLUNDERDE HUIZEN.en de BYLAAGEN tot de TWEEDE en DERDE ZANG behoorende, b/de Derde Zang uit-
gegeeven worden. Dit is al het geen wy nodig achten by dé uitgaven
van déze Zang , onze Lezers té moeten onder het oog bréngen * waar mede blyven
DE UITGEVER.
NË. Voor eenige ingeilopen Druk- en Spel-Fouten, door 't verafwezert der Pers veroorzaakt, verzoekt men eene gunftige overziening, doeh op bladzy 144, Regel 2 is zinftorend, Jlaat Conimefaal: lees Coiiimefaals.-
BERICHT aan den BINDER.
De TYTELPLAAT, waar op de DRIE AFBELDINGEN en PLUNDERINGEN der Huizen van & Boekverkopers H. ARENDS, W.COERTSEenJ. E TROP,aW de TYD vertoond worden, te plaatfen tegen over de Verklaaring.
De PLAAT, gëtyteld: AKELIG MONUMENT, tegen over de de Eerfte Zang, bladzy 1.
De PLAAT, getyteld: KATTENBURG door BURGERS BESCHOTEN^ tusfchen bladzy 86 en 87.
'By de UITGAAF der DERDE ZANG moet dit BÉRiGHT weg gefneeden worden, de DRIE ZANGEN,'alle achter den ander gevoegd, en alle de BYLAAGEN achter de' DERDE ZANG geplaast woiden.



H E T
Groot Toneel
VAN
VERWARRINGEN i
ln Amstekdam en Elders vertoond\
In db ZOMER des JAARS i*87<



VERKLAARING
VAN DE TEGENOVERSTAANDE
PLAAT*
Dus zien wy door den tyd de fnoodfte wanbedryven,
Ten Toon gefpreid, op dat ze-in elks gebeugnis btyven,
Veel, magtig vee!! is in ons Land voorheen gefchied,
Waar van men door den tyd het echt Taf red eerst ziet,
De gryze tyd had in de eerften onzer zangen,
Heur Schildereïsn van de Plund'ring opgehangen,
Thans ziet ge aan haar Colom weer door die zelve hand,
De juiste Beelding van 't Verwarringswerk geplant,
■Öp dat alle Eeuwen door de volgende Geflagten,
Gewaarfchouwd zyn zig voor dat fnood Gefpuis te wagten,
Dat Vtrst en Ovrigheid en Constitutie vloekt,
En onder Vryheidsnaam, flsgts eige grootheid zoekt,
De zwarte Nyd befchouwd dit werk met grienende Oogen,
Zy wil 't befshouwen dier Tafreelen niet gedogen,
Maar dekten 't liever toe, gy ziet zy ftaat gereed,
Met een Vaalyerwig en veelvouwig Faliekleed,
Maar zuiv're waarheid weet die Hst te doen mislukken,
En met den (linkerhand'haar Sluier weg te rukken,
Terwyl den Rechterhand een Spiegelglans verfpreid,
En geeft de fchild'ring ligt en meer bevalligheid,
Daar Schryf en Teekenkunst volievrig bezig blyven, i
Oai af te beelden en naauwkeurig te befchryven,
Al wat de Tyd vertoond by waarheids helder ligt,
Zo werd voor Amfterdam een MONUMENT gallige.



MONUMENT
to o r
AMSTERDAM • in
DRIE ZANGEN.
Te AMSTIKB1M, b ij
Jan Peppelenbos






VOORREDEN
AAN D E. N
X JE JE Z JE Mi
WAARDSTE LEEZERf
Wy hebben thans het genoegen, UEd. onze Tweede Zang; of het Tweede Stuk van $ns Monument voor Amfterdam tekunnen aanbieden, het goed onthaal waar medé ons Eerfta Deel , namentlyk Amftels Driedaags Treur - Toneel ia het voorgaande Jaar entfangen is, had zekerlyk fpeedi-
* 2 ser



3v VOORREDEN.
ger uitgave van het tegemvosrdige Werk deen vtrwagU* j \ llzondere OmftarJighedsn, die egter geen de mhfie betrekking ep het fFerk zelve hebben, waren de oorzaken dezer vertraging, maar uit/iel is geen af (tel, en dit verzeker ik UEd. dat er.ze Lcezsrs by het lang wagten geen nadeel zullen heb' len, daar dog de belangrykjle ftukken tot deze Gefcuiuusje tyhorende, van tyd tot tyd zyn aan 't ligt gekomen, waar ^ door wy te beeter in ftaat waren aan ons oogmerk, en aan uw yerlangen te voldoen.
Dit deel behelst volgens affpraak, het Groot Toneel va.n Verwarringen, in Amfterdam en Elders vertoond. in de Zo* pur des Jaars 1787, ons Plan (gelyk gy weet,)betreft wwyamsntlyk het gebeurden in onze Stad, maar daar het zelvt %o naauw verbonden is, met het geen in andere Steden en Plaatzen voorviel, waren wy niet zeldzaam genoodzaakt ook, van zaken te gewagen die gentsch Holland, ef laat ik liever zeggen gantsch Nederland beroerden, het geen in het lang
he.



VOORRED EN,
lefchrtven was, hebben wy in het kort by een getrokken, en
j-iet vergenoegd U de daden te verhalen , hebben wy zo veel tn 'gelyk was , de Sources ontdekt, waar uit zo viel gepleegde gruwlen haar oerfprong hadden, in hoep of het zelve dienen mtgt om onze Nakomelingen te wapenen en te wasrfskiwen tegen ie b.gi, zelen der verleiding.
Vw de waarheid der zaken die in dit Deel voorkomen, behoeven wy pnze Leezeren geen b»rg te ftellen, wy beroepen ons ovei het geheel genomen, op uw geheugen en op veler ondervinding , de bizonder e gevallen deelen wy U meede, op Oor en Ooggetuigenis, het geen wy zelf gehoord en gezien hebben in ete dagen der verwarringen, en dat deor zulke Schryvers geieekftaoft is, die boven alle verdenking van ontrouw verheven zyn, hebben wy in een doorlopend verhaal, in onzeDigtregt' len aan een grfchakeld, cn met al die aanieekeninge verrykt, die wy meenden tot opheldering of bevestiging van enzegezegdens nodig te weezen, veel dingen zult gy hier nogontmoetent die gy elders te vergeefs zoud zieken, en de menigvuldige zalen die ons in het t'zamenjlelkr vaam verhaal voor denaan* 3 dagt



VI VOORREDEN.
dagt kwamen , zyn de otrsaak g'wfest dat wy eenigzhts uit ons Plan vielen, te weten om agter elk ftuk, een gedeelten der Bylagen te voegen, maar daar wy liefst het gehele Wenk- ia. drie Qzo na me gelyk gelyke Boekdeelen) wilden uit geven, hfioten vry de nog ontbrekende Bylagen, agter onzen Derden Zang by .een te plaatzen, en daar dat Derde Deel, namentlyk het Praal-Toneel der Gezegende Omwenteling, reedsmerhhkge■vorderdis, heopen wy UZd. na wynig Maanden, het geheele werk tot een keurig Monument voor Amfterdam te zullen geven.
Mag het zelve dienen tot dat oogmerk, waar toe wy het gefchikt hadden, het zal tns de grootfte vergenoeging zyn, enzs zuivere bedoeling, van alle Baat- en Roemzugt vry, was gelyk wy in het Voorberigt van ons Treur-Toneel zeiden, de Waarheid der gebeurde dingen, voor onze Tydgenooten teverzvnelen, en voor onze 'Nakomelingfchap te bewaren, opdat het bun dienen mogt Ut een teegengift, teegen het vergift dat Leugenaars en Landbedervers hun in meenigte bereiden zul» len en reeds bereid hebben, daar zy die de Uitvoerders of Jan-
, fin-



VOORREDEN. v«
ft okers der befchreven wandaden zyn, nog by duizcnde in ons midden wonen, zond gy niet denken, dat zy hun gepleegde gruwelen bepleisteren zullen, tf> gedienstige Pennen huurenommet konftige flreeken, ja al waar het met lomp uitgevor.de Leugens de zaaken in een verkeerd ligt te plaatzen, en hun die te jong zyn om 'er geheugems van te dragen, op de deerlykfte wyze te misleiden, zy zullen met vermaak een geheele Gefcliiedenis. der Nederlanden, in tien twintig Deelen uitgeven, om in een laatjle Deel maar ie gelegenheid te hebben, omde GebeurtenisJen van het Jaar 1787 te plooijen en na hun zin te verdraai. jen9 die dit niet ziet is Jleeke blind, maar wy zullen een goed geweten omdragen, dat wy van onze kant gedaan hebben wat mogelyk was, om eene Banier e der PP aarheid ep te regten.
Terwyl wy deeze onze VOORREDEN fluiten, tret de volgende Digtregels,-ait het niet genoeg bekende Werkje, tot Titul voerende, Oranjes Eer verdedigt, enz.
Dit zyn uw oude Kunstjes maar, Gy liegt en over vyftig Jaar, Beroept het Nakroost zig op uw getuigenisfen;
■* -



rm VOORREDE N,
Ja zeker dat is regt gevat,
Hy liegt es na een Ja" of wat, Dan zegt het Nagejlucht zie daar, daar, ftaat gefehreven j
Des kan het nut, ja nodig zyn,
Om by den Beker vol Fenyn, Voor 't volgende Geflagt een têgêngift te geven.
Of rnooglyk een misleide Ziel,
Die in hun looze ftrikken viel, Door beter ónderregt het warnet wierd onttogen;
Althans dat in 't vervolg van tyd,
Men niet gemakk'lyk wierd misleid, Door hem die zig beroept oP lang weerlegde Logen»









TWEEÖE ZANG»
Had ik niet larsg geleên, myn Treur-Toneel befchreven, Om in een kort narré, u 't juist idè te geven; Van 't plunderwerk, zo als het hier is toegegaan, 'k Heb u dit weet ik, geen geringe dienst gedaan, Maar meer, maar grooter is het nut dat ik in dezen, Heb aan nw kindVen, en uw Nageflagt bewezen, Gy zelf waard ooggetuige, en in vervolg van tyd; Zoud gy zo ligt door valsch berigt niet zyn misleid, Maar 'c al bedervend volk, dat niet ontziet te liegen, Zal zeker *t nakroost door verkeerd verhaal bedriegen, (a) Des heb ik een banier der Waarheid opgerigt,
Et*
(ii) Met reden mogten wy in onzen eerflen Zang onze bekommering laten blyken, en dezelve bier ter plaatze wederom herhaalen, dat do Gebèwtenisfen on'zes Lands, in de laatfte 7 jaaren voorgevallen, door fa&iezugtige er> vergiftigde pannen, in een verkeerd Daglicht zoude worden voorgeteld, de ervaarenis heeft eilaas maar al teveel aan dia gegronde vrees bereids beantwoord, van dag tot dag zien wy immerseea gantfehetj zwerm meer of min aanzieneiyke Gefchriften in de Waereld komen, waar over een waarheidlievend Leez^r bloozen moet, wanneer hy dezelve inziet, dit gefchied wyl de dingen noch Kersversch in ge* heugen zyn, wat zal het zyn, als bedorven Nafchryvers in vervolg van tyd, daar hun eigen vermetele boosheid by voegen, wie hier van meerder wil, leeze de Brochure, onder de tytel, de Beerenklagt etn Droom, waas in hy de bewyzen van voorbeeldelooze ftomheid der hsdendaagfcfce Schry-. veren zal ontmoeten,



co
En volgende Eeuwen, met myn Fakkel voorgeligt, Doen hebben wy maa, flegts hit voorportaal doorlopen, Thans ftaat een wyden weg, voor onzen aandagt open, Het woedend plund'ren be«ft maar'flegts den grond gelegd? Tot dac verward gewoel vervolgens aangcregt, {b) Dat hier en overal de Stad en 't Land beroerden; En 't ligt verleide volk tot gruweldaén vervoerden, Dat Groot Toneel dan, van verwarring en geweld, Heb ik myn Zander thans ten DigE.taak voorgefteld, Wy zullen andermaal door woeste dreven dwa'e->, Maaru getrouw, en zt veel moog'lyk kort verhalen; Al wat 'er voorviel in den bozen Qproertyd.
Gy zuiv're Waarheid, die my eertyds bebt geleid, Wil my bf ftendig weer ter regterhand verzeilen , Stier gy myn ve?r, leer my 't gebeurde in orde, ftellen, Volg ik etnvojwig uw geleide o Waarhed! na, Wat fchaad my dan, of ik door woeste paden ga, Met Ariadne's draad, kan Thejeus veilig dooien,
Hy
O) Opmwkelyk was het, dat direct na de plunderdagen, het geweld mfan« het hoofd opftak als of alles nu volflrekt vry was- Alle tegen-
ïer^tfdè STi?' tekST^a 6nz- ookintda^ or,
verm t» de goede party wel zag , dat tegen die ftroom van e-wap-nda
Wini.aw, "kende de woelingen verdubbelden , en gelyk ?v het zelfc mmicn fceuzenfappen deden, om alles in de war fe brengt.



Cs )
Hy fchroomd geen kronkelpaên.nog fchuwd geen monsterholen Daar hy dien iydraïd volgd, rend hy den Doolhof door, En vind den wisfen weg, in 't ongebaande fpoor, Verzekerd dat de deugd haar volgers weet te loonen, En eens een heerlyk einde een moeilyk werk zal kroonen;
In die verwagting, met de Waarheid aan myn zy, Streef ik de haat en nyd en lasterzugt voorby,
En maake een aanvang met de verd're Wanbedryve».
Der Patriotten, (c) na de plundering te befchryven. De waare Volksftem was, dit hebt gy reeds gehooid-
Door 'c gruw'lyk plund'ren, hier in Amfterdam gefmoord;
Wie voor Orarje was moest alles zien en zwygen:
Of 't eerfte werk was hem met plunderen te dreigen, !
t.1Jau 1JUIJj £U t ïciicina, zo goea gedaan, Dat men geen Patriot de mond hoord open gaan, (d)
Of
(o Patriotten den Leszer weet, dat wy dit woord in ons Wek e=.
bruinende, daar door altyd verftaan, zake die dien fchconen oaam hadden aangenomen, om hun gruwelde Desfeinen te beter te bedrtken, Tn Va fT r3,d f'Ü Patrioten waren, fraai vond ik d» uitdrukkinj n q-j Amfterdamfche Courant van 20 Augs. 1789. daar ftaat: Patrin. ten, een naam welke by alle braave Menfchen, tot een verroeijtna eeworden is. J ° °
(d) Voor het mins: noch wel 14 dagen lang na de plunderinz . was bet gecuung geroep der Patriotten, dat de plundering wL-d=r aoude berIat W0^SuLmaar dat '?r dan vee! meef Oranjeklanten aan ryden zoueen, zelr hebben zy menigmaal het gerugt nitg<rftrooit, dat hier of daar
ömür.i ■ 7 ■ 6-^«""ciu wicra, 01 gepmnaera was. Enkel maarora ee Welgezinde in geftadige vrees te houden.
A 2



( 4 )
Of 't ftrekte om 't goede volk voor plundering te doen dugren Dit ging zo ver , dat om dit vreeslyk lot te ontvlugcen : Een menigte, van tyd tot tyd de Stad ontvlied , Ka 't vrugtbaar Gelderland, daar men zig veilig ziet, (e) Daar woond de Vorst, daar zyn de waare Vorsten vrinden Die hief een vredig oord, een zek're fchuilpïaats vinden: Met reden doet gy my den welgepasten vraag, Woond dan de Vorst niet meer in 't Vorstlyk 'sGravenhang? § Neen! de zaak is tot die hoogten reeds gedreven, Dat zig het Vorstlyk Hof uit 'sHage heeft begeven, jNa'sPrinfen Lusthuis\Loo: (ƒ) Maar luister, hoe het kwam, pat Vorst en Vorstlyk Huis daar heen hun wykplaats nam,
De Prins Stadhouder, was van overoude dagen; Ahoos Stads Commandant en Gouverneur van 'sHage, Daar 't Guarnifoen voor hem, e'k morgen paradeerd Zyn orders wagt, en in der tyd Revue pasfeerd. Jtfu was een wyl geleên, de zaak zo ver gekomen,
Dat
(e) Zeer veel Vtach tellieren uit Amfterdam, begaven zich naar Nimwei. gen, of verblevea te Jjfieuwkèrk, Lanteren en andere Gelderfcbe Sted-n,
én Dorpen, daar zy net genoegen najaen, aen vorst en veie vorstenGrienden te ontmoeten, met wien zy daar, ep een gelukkige Omwending van zaken bleven hopen en wagten.
" (ƒ) C* Z-oo) een Lusthuis, Zyn Doorluchtige Hoogheid toeheboorendfi, gelegen in Gelderland twee uuren van Deventer, by Appeldoorn, hier henen had zich dê Vorst met zyo gantfche Vorstelyke Familie ge,, ietireeid en zederd een geruimen tyd^ meest zyn verbJyf gehouden.



C 5 )
Dat men den-Vorst het Commando had afgenomen: Eerst had men Erunswyk, 's Prinfen Mentor lang geplaagd; (g) En na veel tort eo fmaad zo goed als weggejaagd j Doe had men 's Vorsten roem door lastertaal beneveld, (h) Voorts in zyn regten hem beknibbeld en bekneveld,
Een voor, en'tander na. *i Stadhouderfchap ontvreemd, fj') Tot men hem eind'ly k ook het Commando ontneemd; (k) Hoe lydzaam zig de Vorst gedroeg, in al die dagen, } Dien hoon was echter voor geen ed'le ziel te dragen j Des hy met heel zyn Hof, na 'c Geldersch Lusthuis gaat;
Ert
(g) Wié hier van breed»02ri?e, duidelyke en weigeftaafde bewyzeri begeerd, leeze het Weik, tot titul voerende, ha leven van Ernst Lódewyk, Hertog van Bruniwyk-Woljfeributtel.
(/O Het lust ons niet, al de gruuwelyke Lasteringen over te fchryveri waar trede den goeden Vorst daagelyks beklad wierd, van zyn dronken* fchap wierd zo familiair refprooken ; dat zy in openbaare Gefchrifteni hem Willem van Bowgondiën noeaiaen, men belchuldigden hem met ön» kuischbeid, Verradery enz. en durfden opemlyk zeggen en fchryven, daC hy een mer.sch was geheel zonder verftand, en die zig door zonimigé viyers liet misleiden enz.
(i; Daar het groote veorneemen was den Prins Rrfdadhouder klein te maken, tornde men van tyd tot tyd aan de Voorregtsn, die aan zynQ hooge Waardigheden verknogt waaren, men ontnam Zyn Hoogheid, höt verleenen van Patenten, herdoen van ElsBien. het houden van Prométiè'n, het begeven van verfcheide Arnpten enz. in welke beknev»lingen i men al telkens ftouter wierd, tot eindelyk het zo ver kwam, als de vól-? gende Aanteekening leerd.
(fc) Dit gebeurden op den 15de September 1785, doe men op' da frivoolfte voorwendzelen, zyn Doorluchtige Hoogheid , befchuldigde de oorzaak'te zyn , dat het Guarnifoen van 's Hage, niet na hun genoegéri zich %tdist\ngueerd had, tot detnpinge van zekere beweginge die daai tei plaatfe onlangs waren voorgevallen.
A 3 ~-



C 6 )
En 't Hofl)k 'sHage, zyn geboorteplaats verlaat.
In Gelderland daar 't vuur der Staatstwist, 'teerst ontbranden Was door het wys befiier der Ed'ie en Staat der Landen; De wrev'Ie Muitzugt der Capellens vroeg gefnuikt, '(/) Voorzigte voorzorg, had daar wyze raad gebruikt, Waar door ze in Hat tem en in Elburg, (fpyt die helden) Door Militairen arm, wel dra de rust herfielden, Qm) De oproerigheid was ook in Arnhem ras belet, En 't opgeilookt Gemeen , in 't woelen perk gezet, (n)
De
CO Na dat het zaad van Oproer fterk gezaaid was, door den Overysfdfchen Jr. Dirk Baron van de Capellen tot den Pot., van wien in "t vervolg iets naders, zo was na dcszelis dood, die op den 6de [uny 17S4. was voorgevallen, zyn Neef den Gelderfchen Ridder, Capellen tot den Marsch, als in deszelfs plaats gekomen, om het begonrjeu werk te voltooijen, deaze moedigden överal de Patriotten aan, toonden in het openbaar hun voorfïander te zyn. Ook voegden Capellen van Rysfelt zich by hem, om zyn oproerige beweegirgen teonderfteuneo, opentlyk verzetten ze zich tegen de btfluiten van den Geldtrjchen Landdag , binnen Zuu phen gehouden op den eerften Mei 1786, doch hoe wel Capellens Protest, tot zyn eeuwige fchanden aangetekend wierd, zo wierden echter des Landdags • Refolutien ter uitvoer gebragt.
("m; In deeze belde Steden oproerige beweegingen ontftaan zynde, •wierd door de Staaten des Lands beflooten, eenige Militie in dezelve te zenden, tot bewaring van de Rust , zyn Doorluchtige Hoogheid, als Capitein-Generaal, bier toe aangefchreven zynde, zond eenige Detacbeinenten Troupen van den Staat derwaards he*n ,• maar de beide Stedtn weigerden abfolut dezelve te ontfangen, en ftslden zich zo goed zy kon. den in ftaat van tegenweer, van verfcheide plaatzsn, onder anderen ook uit Amfterdam, trokken gewapende Vry-Corpfen derwaards om hen te helpen, en zich tegen de Militie te defendeereB. Schoon zy alle op de aankomst der Soldaaten de vlugt namen, en de Militairen na een korte doch winderige tegefiftand, die beide plaatzen bezetten, en de rust en goede order aidaar herftelden , dit gebeurden op Hen 4 Sept. des Jaars 1786.
00 De beweegingen in Arnhem, droegen de duidelykfte kenmerken . vaa



( 7 )
De Post der jtfederrhyn, een van die Schendpapierer),
Die onder fchonen fchyn, den échimplust teugel vierettj
Maar daad'iyk (hekken tot bederf van 't Vaderland,
Die Post wierd door ileuls hande op een Schavot verbrand, (ö)
Door zulke biliyke en betamelyke wegen,
Had Gelderland in 't kort de rust weerom gekregens
Ach! was'in Huil and! was in Utrecht zogedaan!
Nooit was *t bedejf van Land en Volk zo ver gegaan*
Nooit was in Amfterdam de zaak zo ver gekomen ,
Dat de eenen Burger voor den anderen moest fchromeii j
Dat de eenen Burger voor den ander vlugten moet:
Om dat hy niet met hem, het zelve denkbeeld voed * -
Of liever om dat hy niet meê wil rebelleeren ,
Dat heet geweld, dat heet baldadig overheeren.
Zo dra men na zyn zin, genoeg geplunderd had , Was 'c vol van Wagten en Patrouilles door de Stad: (p\
Maai
van opftoekinge tegen de Regeering en 't Guarnifoen der Stad , doch; xvierden door kloekmoedigheid en voorzichtige maatregelen gelukkig iri de beginzelen gedempt, tot groot leedweezen der Patriotten , die ziëü van dit begin der beroeringen, reeds groote dingen beloofden.
(») Dit gefchiede op den 22ften April des Jaars 1786".
(p) Verfcheide dagen lang, wierden eenige JFïuizen die met ie plundering gedreigd waren , door een gedeelte Burgers bewaakt afs dei Huizen van den Heer Burgemeester Dedel, dèn Heer «oord. Officier Bakker, het Huis van den Heer Or.tfanger Cliffort, en een menige andere meet of min aanzienlyke Burgerhuizen, terwyl andere overal p> i A 4 trritik



(s)
Maar *t eerfte hoofdwerk was een Wagthais op te makeri, Op dat men nagt en dag voor Kattenburg kon waken Er ffcond op 'c Eiland reeds een gantfche Compagnie, Voorzien met kruid en loot en twee Kanonnen , die Een Hoofdwagt hield in 't Magazyn, maar buiten dezen Moest op 't Kadykerpiyn ook nog een voorpost wezen, Hier toe wierd in der haast een nieuwe Loots gebouwd, Daar honderd dertig man, (3) beftendig wagt in hond, Zo dat geen mensch nu kost na 'c Eiland gaan of keeren : Of moest zig laten door die Burgers vifiteeren: Zo iemand maar een Doosje of Pakje by zig had, Dan dagten ze aanftonds, dat 'er Kruid of Loot in zat, Elk was genoodzaakt, hun zyn goed te laten kyken , Want die niet ilico voor hun de vlag wou ftryken, Wiard in de Wagt gebragt, en daar geviziteerd, Heeft ooit den Burger zo den Burger overheerd?
Dit
trouilleerden en. marcheerden als of men wondereni verrigten zou, of geJvk men zegt, om nu het Kalf verdronken was, de Put te dempen.
(al Vroegertyds beftond een Burger - Compagnie, altoos met deszelfs Officieren', uit 100 Man, selyk bv de->Ordonnar,tie voor de Schuitery in Amfterdam, in Jan. 1788 ook wederom bepaald is en ihans plaats heeft, maar des tyds had men, om op een ongemerkte wys , te meel Volk in de wapenen te brengen, verfcheide nieu-e f-orten van Officieren aaneefteld, en het getal der Manfchap in elks Compagnie bepaald op 130 behalven nog een byloop van Adjudanten, Muf.canten en*, zo dat in Amfterdam, in plaats van óooo, ihw meer dan iooo Man tei JfVagt was.



C 9 3
Dit wsé den prys, daar men zo lang na had gedongeö, Nu had men Kattenburg door wapenen bedwongen. Nu was het Eiland in de magc der Burgery 5 En om gerust te zyn, zo vifiteerden zy, Van huis tot huis waar nog Geweer of Wapens warefi. Die zy, 6 Vryheid! voor geconfisqueerd verklaaren, (r) Zo wierd de Wilde van zyn eigen goed berooft, Gffchoon 'er aan zyn Vrouw vergoeding wierd belooft; Nog 't goed, nog 't geld voor 't goed, is nooit iets van gekomen i 't Was Contrabanden, en het wierd maar meê genomeny Dat heet eerst Vryheid, als men doen kan wat men wil9 Wyl 't overweldigt volk, gedwongen is om ftil Te moeten aanzien, dat hun goed word weggtftolen, 't Defenfieweezen had dit onderzoek bevalen, 1 Dat was genoeg en of dat niet genoeg en was, * 33
Dan kwam geweld, dan kwam brutaliteit te pas, (j)
En
(r) Het geen men omirjndiger kan nazien, in een Werkje, door de Wilde zelf 'gefchreeven , genaamd I3yzonderheden en Ontmoetingen van j. J. de Wilde, Burger en Inwoonüer der Stad Amfterdam.
Cs) Verregaande waren de baldadigheden en brutaliteiten , die door deze wakende Burgers, dagelyks aan de Eilanders gepleegd wierden, niet zelden moesten zy, die deze weg pasfaerden, meti een korfje. Doos of Trommeltje, daar wat moois of lekkers in was, onder febyn va« vifitéeren daar een veer laten, onze Ogen hebben zelfgezien, hoe een Vrouw, verfchrikt dat zy door dit gewapende Volk wierd aangevallen, al haar Bloemen in de loop litt, die zy gretig prys maakten, terwyl de Vrouw de Vlugt nam. A 5



C 10 )
En als 't geweten of het regt niet meer verpiigten; Wat blyfc dan over, dat de wraak niet uit durft rieten j De Eilanders agt men niet, als Medeburgers, maar Alsfchuim van Volk, waar aan niets,te verbeuren waar, Des derdehalf honderd man, met fluiten met fcbalmeien; En ander fpeehuig, zig daar daag'lyks heen laat leien , En houd met blank geweer, daar nagt en dag de post, Men word elk avond en elk morgen afgelost, Bereeken tot wat top de boosheid was gefteigerd, Daar geen der Compagnies die fnoden optogt weigerd: (f) . Maar 't was geen wonder als men enkel hier op lec, Dat al wat eerlyk dagt, was uit de Wagt gezet:
Intusfchen maakten ze op die posten vreemde kuren , De Eilanders moesten veel baldadigheid bezuren, By 't af en aangaan van de Werf pasfeerden zy, Altoos voorby die zogenaamde Burgery, genaamde Burgers, maar in daad Bezoldelingen,
Wen
(0 Wel Is waar dat in de beginzelen nog enkele Officieren tot dezen optogt na Kattenburg huiverig waren, dog zulke wierden welhaast *an hunne Posten ontzet, en hun piaatfe met andere zogenaamde Vadeilandfche Mannen vervuld, trouwens het was genoegzaam alle Wee-ken KrygS. raad, en veele jonge Heeren waren greetis om al die pretjes mee by te wooncn. '



Wen zy voor ieder post 't gefielde loon omringen, (a)
En op die gagit af, foup eerden deze fchaar,
Zo dat het meestendeel voor 't minst half dronken waar,
En dan niet zelden, moest met vloeken en met fchelden,
Den Ambagtsman die van zyn werk kwam; dit misgelden, (is)
Zo ging hét in dien oord, doch fchoon men in de Stad,
Dac fchrikk'Iyk affront van bewaakt te zyn, niet had,
Had ieder in zyn buurt noch lang genoeg te lyden,
't Geweld ging in triumph en juichte aan alle zyden,
,i Zo (riep den een) moet al 't Oranjevee van kant,
„ Eer krygen wy geen rust of vreden in ons land,
„ Een ander voegd 'er by,- het zal daar niet by blyven;
„ Men moet hun een voor een uitplund'ren en verdry ven,
» Die
(u) Al ras ondervonden de Officieren dat wilde zy de Burgers zo va. hun wil gedurig in de Wapenen houden , dat zy dat met geld moestep goedmaakee, waarom zy in den eerfte wel eens opofferingen uit hna eigen beurs moesten doen, dog naderhand, door Contributien Bedelbosfchen CcUe&ens ènz. zig van geld voorzagen,, om onder deeze wagt deende manfcbappen uittedeelen , hier van in hst vervelg nog wei iets naders.
00 A's het werkvolk van, of na de Werf gaande, met een kort eindtje pyp in da mond, daar omtrent pasfeerden, dryaden zy dezelven roei ha3r Snaphaan te Haan, of te fchieten, roependeen fchreeu wende p poZe weg, pypje weg, terwyl zy zelve, met lange pypen als groore Sinjeurs om en door hun gewecren liepen, en in hun Schilderhuisje ftonden, en men kan zig ligt voorftellen, wat een party jontje Losbollen, es oude zuipers, die zulk een wagt voor een plaizierpartytje waarnamen, en onder geen fubordonnantie ftonden al durfden uitvoeren, het geen wyzeSf wan dat dikwils dronke volk gezien, en van andere gehoorthebben, ïsts lcnand&Jyk ooi te zeggen,



t tr)
i^Dieiiog gematigd dagt, zy; )i dat is gefchièt, „ 't Was een noodzaak'lyk kwaad, ik prys het ■plunderen niet; „ Maar zagte midd'len zyn te zwak om *t kwaad te keren, j, En daarom moest men 't Werk op deze wys probeeren, 5-, Doch niemand hoeft voor 'c lot èer plundering bloot te ftaan;
Die veilig wezen wil, moet nog maar teek'nen gaan : „ Maar die ft} f hoofdig zig daar tegen blyft verzetten ; „ Moet wagten wat'er komt, wykunnen't niet beletten, (w) Dus was 'er heul nog troost voor die Orinje mind, Waar hy zig wend, hy vind een vyand in zyn Vrind, Hy durft zig thans byna, op niemand meer vertrouwen, En moet zyn denkmanier voor elk verborgen houwen» Maar de overheerfchende Cabaal gaat ong-ftoord j In hun bedryven van verwarring driftig voort, 't Defepftmezen , wiens gezag geen palen kenden j
Ver-
(w) Het is niet te zeggen welk een moeiten dit Volk aanwende om het getal van hun Tekenaars dat met geweld niet hoger wilde dan 16257 te vermeerderen, het liep al te zigtbaar in het oog dat dit geen Volksftem was, hierom deden zy al wat maar mogalyk was, om meer te krygen, wy kennen Huishe ren, die hun bewooners dreigden bun te doen verhuizen, Bazen die hunne knegts dreigden te zullen gedaan geven, vrienden die hun vriendfchap op zeiden, weldoenders die hunne handen thuis hielden , alles indien men niet tekenen wilden, de algemeene reden was, indien gy in het gevaar loopt, indien gy geplunderd word, het is uw eigen fchuld, ik heb u ten besten ger-iden, en ao hebben zy hier en daar nog w*l een ftemmetje gewonnen, fcnoon alle weldenkende weigerden hunne vyligheid, of voordeel, ten koster, van hun kerlykheid e verkrygen.



Verftcrkt hun raagt noch door een nieuwe Ruiterbenden, f» Voor wien me een wagthuisbouwd5op't hoek van'iKoningsplein Om overal ten dienste en by der hand te zyn , Moe vreemd in Amfterdam, die nieuwigh-.id mogt wezen, *t Wierd by den Patriot als heel wat groots geprezen, Geen wonder! want dit Corps ftrekte ieder ogenbiik, Den bozen tot een fcherm, den goeden tot een fchrik, Villattes zederd lang gedetineerd in 's Hagnn, (y) Was hunne Commandant, (z) en in de Oproerdagen,
Kwam
(x) Dit Corps moet we! onderfebeiden wordên, van het gezelfcbap van eerdtje hoeren, die in het laatft; der plundering zii aanboden, o,n door patrouilleeren, de attroupeeringen en verdere baldadigheden te beletten , deeze hadden inderdaad, eeBige overeenkomst met de braave Ruitery. van het Jaar JÖ96, waar v,n in bet Eerfte Deel pag. 159. gefproo. ken is, maar de Ruiterbenden, waar van hier gemeld word, was een vjst Cerps dat o^cler hun eigen Commandanten aangeworven wierd ten dienfts en in Splóy van het Defenfieweezen. Tot het opregterr van'zulfc een Corps Stads Ruiters, waren te voren reeds fchikkingen gemaakt blykens een Refolutie by het Defentieweczm genomen den a3fte May 1787, op die dag zegt zekere Aantekening, wierd in de Doelen befloten, om een Corps Ruittry op te regten, en ieder Burger - Compagnie 2 Hukken Kanon toe te voegen.
(y) Jean Henry des Villattes, Secretaris van de Defolate Boedel-Ka.^ mer, hiér in Amfterdam, Jang na de Gezegende Omwenteling eerst regt bekend geraakt, door het uitvinden en in werking brengen van zyn Plan, ter opregting van een eigen Corps Ruitery in 1788. Over welke opnerige bewegingen, hy en zyn Medehelper JButot, beide hunne Sentertien in ,.? Hage, voor het Hof van Holland ontfangen hebben, waar yan in een volgende moge'yk wel iets naders.
(2) Een Wagthuis op de Cingel, aan de Sluis van het Koningsplein opeerigt, waar in zy beflendi» nagt en dag post hielden, tot op den i«de Oaiber r787, toen da Militie te Paard hier in kwam, die hun vandaar ■verhuizen deed. en hetzelve Gebouw, hoewel met eenige verbetering \q\ cp dezen Dag toe, voor een Ruiters Wagthuis gebru^en.



C H )
Kwam hun Parade, op het Kor.ingsplyn by een, Zy waren nagt en dag geduurig op de been ; Om, zo men voorgaf, voor de rust der Stad te waken, Schoon zy niet zelden zelf, de Stad in onrust maken, Hoe dikwerf bragten zy de Menfchen in gevaar, Msn'.'vond 'er Jongens by, van naauwlyks zestien Jaar, («j Brutaal, meest dronken, (b) en onkundig in het ryden," Was 't hun onmogelyk den voet pastent te myden, Das waren zy alom den fchrik van Jmfterdam, ïik was bevreesd, wanneer een Wafehuiter kwam, Die naam (hoe vreemd die luid) was hun te regt gegeven, Den gantfchen Zomer was de Wafelkraam gebleven, Die over \ Wagthuis itond, men had 'er op gelet; Zy hielden in die Kraam hun Tafel en hun Bed, Meest Kindertjes van weelde, en losfe jonge knapen, Veel al «iet veel gewoon om nugtren te gaan flapen, Geen kind is banger voor de Klapperman by Nagt,
Als
^^^^^^^ ï^nmag. wy hebben er ne,^n, van deezen Wagtriddwi 07Tb™,? Santfche party ,k meen



(I?)
Als elk flil Burger was voor deze Ruiterwagt, 'c) En ging 't gewapend Valk ten ftryd de Stad uittrekken, Dan wierd die Ruitery gebruikt om 't Corps te dekkerj, Een deel dat ruimte maakt, moet in de voortogr zyn, En etn gedeelten fluit van agteren den train, Zo gaan myn Burgers die hun eige Stad verlaten, Zy zyn van top tot teen gewapend als Soldaten, Zy gaan ten Oorlog, wyl zy zeker weten dat, Men voor geen Vyand in het Land te vrezen had, Zy gaan na Muiden, of gaan Ouwerkerk bezetten, Om zeggen ze in 't Cordtn , dezertie te beletten, (d) De meesten egter gaan na Utrecht uit ten ftryd, (!)
Ik
(O De Verregaande [Brutaliteiten, van de raeesten dezer Ridders maak. ten ciid voor bet goecic Volk tot een algemeeneu fchrik, de Patriotten waren gewoon diepe buigingen, en fraaJje Complimenten voor hun te maafcen dat een welder.ke.,d Burger met geen goed hart doen kon, zo dat veelal den een den ander zylings aanzag, en zy in Waarheid deBul-
/Ü\ VOür Cü Co,ïsli£U"P Gtzinden waren.
(«) Onder het bevel van den Generaal Major van Rysfel, waseen Cordon getrokken om de grenzen van Heiland, maar, de Militaire meest al getrouw aan hun Eed en Pligt, en aan hun Capitein Generaal, zo'gt, d,t Kan men niet ontkennen, ai ligt gelegendheid om te deferteeren, dat ook aan-veelen gelukten, om dit te beletten maakten de Patriotten overal Wagteti en rosten, en tot dat einde trokken ook een gedeelten van het Jmlieraamjche Vry-Corps den 2dejuny, met twee Stukken Gefchut by zig na Ouwerkerk, aaar zy vervolgens ook hun Wagthuis en Butteryenhebhel aangelegd.
(e) Na Ouwerkerk gingen flegts 150, na Muiden telkens 300 gelyk. maar na utrecht beftond elke bezending uit (Soolidan, waarvan in hei



< 16 ) p "*> En worden plegtïg door die Ruiters uitgeleid,
Ik weet gy kunt my nog begrypen nog geloven, De moog'lykheid dier zaak gaat uw Concept je boven, En egter 't is gefchied, niet eens, maar menigmaal, Dog 'c hoe en 'c waarom, eischt een uitgebreid verhaal, Leen my het oor en hoor, ik zal een aanvang maken, Met een nog nieuw verhaal van ongeloofbre zaken, Waar door zo God het niet verhoed had, binnen kort, Ons Land en Volk in 't wis verderf was neergeftort.
In Gelderland was pas de lieve rust herboren , Of Overysfel doet op nieuw de Alarmkreet horen, In Kampen, Deventer, maar boven al in Zwol, (ƒ) Raakt alles in de war, men ïoept en tierd als dol, ; Op Burgsrs, wapend Ujeen Militaire Berden, ; Wil tot Oranjes dienst uw recht en Vryheid lebenden, ; Hy heefc in Gelderland alree getriumpheerd, I En zo uw heldenmoed hem niet met Wapens keerd, -, Hebt ge eerlang bande en boeje en Slaverny te dugten, ; Siry voor uw Vryheid, dat uw Nageflacht de vrugten,
; Vaa
(ƒ) De Ovrysfdfche Ridder CappelUn tot den Pol, had hiertoe nies weinig het ïvne co-^gehragt, de Vry • Corpfen dier Steden, de Fagers var\ gmpen, de Ztwotfclit Brigade, en detgelyke zïa *er da bewyzen van.



i Van uwen arbeid pluk, en zig gelukkig noeiö, s WyJ elk uw heldendeugd, en dapp're daden roem," ; Stry voor uw Vryheid, op dat geen bezoldelingen, (g) ; Zig ooit vermeten dat 'zy vrye Burgers dwingen.
Gelyk een Ëlixem vloog, dit woord van Stad tot Stad» Daar men den Burger reeds voorheen bedurven had, En uit zyn kring gevoerd, en van het Krygsmans leven; Door fchoone Tytels (h) hem een hogen dunk gegeven, Was 't werk reeds halver weg, men gord de Wapens aan. Men zweerd met Eed op Eed, nooit uit elkaar te gaan} Eer men grondwettige herflelling heeft verkregen, Waar vafl, dat weet niet een uit duizend, raaar genege»/
Tof
Or) Hier had men het bezorider öp geladen, zy maakten de Burgers ttys. dat «Lands Soldaten van hun zweet en bloed betaaid wierden eQ om die réden nooit iets tegens de zin der Burgeren doen mogten, voór-s zigtig verzwegen zy, dat hun Wapendragers zo veel ruimer beloond wierpen als immer de Militie gedaan was, de minfte Wawdgeldert gaven ij 4 .Gulden per Week, Geweer, Montuur, enz. de BurgerSdie nuUtrtclé wilden uittrekken, gaven zy o gl. in de Week, waren dat ook bezolde' !w&? ' die om het Geld al deden Wat men van hun vorderden.
(h) Behalveh dat door hec removeren van de braven, veel Éaaötje* iopenkwamen, die de heethoofdigfte ten buit vielen, had men ook hec igetai der Officieren verdubbeld, en elk die maar Ambitie had kon nu gemakkelyk tot een hoger rare geraken, daar en boven gaf men aan hun die .iittrokRen verhoging van Tituls, die flegts Schutter was kon voor die tvd uorporaal zyn,- den Capcein des Arms, ging met dén ranjj van Sergeant, inder hun vond men Luitenants, Colooels, Majoors, Ghefi, Gmmmém* en, Adjudanten,—en wat niet al. '
B



(is)
Tot woeling, tot geweld, gaat men doldriftig voort» Door hoofden der Cabaal gedurig aangefpoord, En voortgefluvvd, of is het nodig te vertellen, Hoe door den invloed der Barons van den Cappeilen, Gantsch Ovirysfel in verwarring wierd gebragt? . Zo dat men fchier niet dan om de Exercitie dagt, Capellens zorg om 't Volk van Drostendienst te ontheffen, Had niet gemist het doel, het juiste wit, te treffen, 0 Hun doel was dat men 't Volk door zulke wegen won, Op dat men 't naderhand te meerder vergen kon, Elk roept Capellen leev', die onzen last verligten, Wy willen hem ter eer, een eeuwige eerzuil ttigten, Doe nu Capellens woord hun 't Nut der Waap'ning leerd, Is elk gereed , om al te doen wat hy begeerd, Den Boer verlaat zyn ploeg, den Burger zyn affaire, De groote hoofdzorg is, dat men voor Militaire,
Niet
(i) Na oneindfe veel gepleit, gefebryf èn gefchreeuw, verkreeg ds
Ovensfelfche Ridder hec zo ver, dat in die Provintie de Drostendienster wierdën afgefchaft, den ophef die hier over in de Patriotfche Papieren ge. maakt wierd, was boven alle voorbeeld, men zou niet anders gemeend hebben, dan datby Slaaven tot vryeMeufcben gemaakt hadden, dieMenfebenvriend, die Vader des Volks, moest op de handen gedraagen, en een Mo ïiument ter zyner Eeren opgerigt worden, en waar kwam alles op neer, fcierop , dat de Boeren van een oud regt ontkeven wierden, waarby elk hui* gezin IS Stuivers in 't Jaar bevoordeeld was, dat na een matige bereeka Bing, elk Boer en Boerenzoon * Stuivers in 't Jaar voordeel bragt.



C 19 )
Njet hoeft te wjken, nog in kunde nog in kleöd j Waar toe men a! zyn viyt en al zyn geld befteed, ijf) Die drift wierd aangevuurd door het oproerig preken, Van Leeraars die daar ftaag, met groten lof van fpreken j Zy noemen't hand'len van *t Geweer een Godsdienst werk, (/) En Exerceeren zelf op Zondag in de Kerk,
Hoorde ik Brocades niet op zulke daden roemen,' En zig de Commandant van 't Zwols Genoodfchap noemen $ ; 'k heb (zy hy) in den Slag by Hattem moed getoond, $ Te Elburg heb ik de retraite bygewoond, ; In Utrechtf groot alarm Wierd myn beleid geprezen*" ; 'k Moet nog van daag in Zwol op de Parade wezen, Hoe vraagde 'er een, is dan Myn Heer geen Predicant*
Ja zeker (zy hy) maar ik ben ook Commandant, ; Ik weet myn Leeraars pligt cn Burger pligt te paren, i Dit eischt opregte trouw, voor Haardftee en Altaren,
(k) Menig een evenwel, die mee wouw doen, maar geen Montuur) betalen kon, wierd bet Soldaten pak prezert gedaan, en geld toegegeven* als hy maar een Exerceerman wierd, zeker weten wy, dat by velen het Bed Da de Lonmert moest, om een Uniform te krygen, wyl anderen liever de L;ikenkoper en Kleermaker lieten zugten , dan dat zy niet zouden mee' doen.
J) Dit was een Duivelfche (treek, om Menfchen waar in nog eehï» ge Godsdienstige beginzelen waaren te verleiden , en dikwils Wierd did van deeze Leenars ope> tlyk op den Predikftoel gebruikt, endangetrou; weiyk, dooi Ferltmje, Sthuurm»nfe, en andere Ctüranten overgefehreveB§ B 2



f 20 )
Zo fprak die Leeraar, niet in ftilie Vrienden praat, Maar in een kring van Volk, ep 't midden van deStraat (m) Doet zo den Leeraar om den Landheer te behagen; • Hoe zal den leek, hoe zal den ingeland zig dragen? Helaas bevinding heeft maar al te wel geleerd, (n)
Dat
(m) Daze His'orie voor wiens echtheid wy kunnen inflaan, gebeur, den op Dingsdag den softe September iyê6, buiten de Ütrecbtfe Poori te Amfturtlam, voar de Herbergde Berebyt, daar het Exercitie Genoot, fchap tot Nut der Schuttery, des Morgens met het «pangaan der Poort, in en voor dis Herberg verzamelden, om aldaar gemonsterd te worden en verders met esnig? Trekfchuiten als Auxiliairen na Utrecht te vertrek» ken, onder een route van Vo!k, dst, om die nieuwigheid te zien, daar by een was sekomen, bevond zig ook Dominé Brocades, destyds PredU "kant te fhorst, een Dorp niet ver van Zwol, dien Heer by de menigte onbekend zynde, kon egter niet nalaten zyn zugt voor de Wapenhandel te betuigen hemelhoog, prees hy deeze Manichap, bun uniform, behandeling van het Geweer enz. tenens roemende dat zyn Corps, waar van hy de Esr had Commandant te zyn, niet min aanzienelyk was, de nieuwsgierigen, vroegen of Myn Heer dan ook Overfte van een VryCarps was, hy antwoorden dat hy Commandant was van het Genootfchap yan Wapenhandel te Zwol, dat hy al die dappere daden die boven ftaan verrigt had, zyn gelaat, Hoed en Paruik, tekenden egter veel meer een Tredicant dan een Krygsman, waar over een der Omftanders zyn verwondering re kennen gaf, maar Dominé betuigden dat hy, ja wel een Pre<3icant was, dog te gelyk een ieverig Voorftander van de Vryheid, waar *roor bv goed en leven over had, ik ben zy hy, heden met de Nagtfchuit vaa Utrecht gekomen, daar is alles vol vuur en moed, en van avond ten zes uuren moet ik te Zw$l op de Parade zyn om te cornmandeeren, of anders ben ik boetfchuidig, verder fprak men over de beste reisroute, om zo fpoedig te Zwol te komen, eender Raden om met Paard en Chais zekeren weg te nemen, die hy voordel den. Maar Dominé antwoorden de D neen, als ik op Gelder je Bodem kom, hangen zymyop,
daar zal ik wel oppasfen, dit Haaltje heb ik niït van horen zeggen, maar was 'er oor en ooggetnigen van.
(n) Hst is over bekend hoe veel, het wangedrag van zommigeGeestelyken tot de algemeene verwarringen heeft toegebragc gehele Gïmeentens, vond men die bedorven waren, door de leeringan en het voorbeeld vaa
bn0g



(21)
Dat alles wierd beroerd, verward cn omgekeerd,
In Amersfoort zo dra daar Staat e Troupen waren, (o) Geraakt de Muitery wel fchielyk tot bedaren, Maar daar nu Utrecht ook het zelve lot verwagt, Was daar 't gewapend Rot op tegenweer bedagt, (p) Men deed de Myterflad met Schanfea, buitenwerken,
Ea
hunne Predicant, waarom ook by de Amnestie van den 15de February 1788, een gantfche menigte van die Opreerprekers uit de VergifFsnisdec Heeren Staten wierden uitgefloten , dus luid dat ontzeg van Gr.cie.
Van deze onze Amnestie worden uitgefloten, alle Predicanten enGees„ telykea van andere Godsdienstige Gezindheden, welke, verzakende „ de pligten van hunne bedieningen, als exerceerendeLeden van Gtsr.oot„ fchappsn van Wapenhandel ïyn uitgetrokken, of welken by de feite„ lyke Remocie der Wettige Regenten hebben geasfifteerd, enz.
(0) In Amersfoort geraakten men ook al vroeg op de been, de Amersfoor-dfe Pluime drangers wilde zelf beiugt zyn, en lieten zig in hun Apen. pak overal kyken, het geheugt ons nog hoe veel opziens het verwekten, doe een half douzyn van die klanten zig in Amfterdam lieten vinden, om de Exercitiën van de Burgery en Vry-Corpfen in ogenfchyn te nemen, mar door de tydige voorzorg van de Regeering dier Stad, wierden bun^ re woelingen in de beginzelen gefmoord, door het verzoek, orn eenige Staten Militie in hun Stad te leggen, agtervolgens dit verzoek, kwamen op den 16de Augustus des Jaars 1785 een Esquadron van het Regiment Ruitery, van de Luitenant Generaal van der Hoop,, b-nevens eenigj Carabiniers en een Bataillon Voetvolk, tezamen 400 Man, zonder eenige verhindering in die Stad, waardoor weldra de Muitzugt geftild, en da rust aldaar herftcld wierd, en doe in 1786 de Staten 's Lands van Utrtcho gencoizaakt wierden om hunne Vergaderinge na Amersfoort te verleggen . wierd htt Guaruizoen dier Stad nog veifterkt met het t^edeBataillan van Hesjen Darmftad.
(pj Nu fchieeuwden men in Utrecht Moord en Brand, men fteiden Vertogen op en ukende Requesten, om in hunne Stad, met geen meerders Militie bezwaard te worden, terwyl zy byna ter zeiver tyd, aan de Staten van Holland verzoekfchriften inleverden. ^>m veriïerking van Guarnifoen, en vermeerdering van Troepen, om hunne Stad tegsn de Gelder., fche despoten, (zo zy 't noemden) te kunnen verdedigen.
B 3



( %ï )
En Batteryen en Gefchut rondom verfterken; (q) Men fluit de Poort, men Meld de Burgers op de pest, Zly waken Nagt en Dag» zy worden afgelost, f» Zy moeten weder op, zy worden mat en zenden, Na and're Steden toe, om Auxilaire Benden, En fchikken alles tot gedugten tegenftand. (r)
Nu word het vuur der twist verfpreid door 't gantfche Land, Pit was het geen men zogt, den Staat in vroeg're dagen,
Bad
(q) Daar men van geen bekwame Ingenieurs vooraien was, de lange Vrede bad die min noodzskeiyk gemaakt, en de werkeloosheid, haddezelve verder buiten pebruik'gebragt, die van Utrecht bedienden i\° hier toe, vaneen Laidsch Student, naderhand wierd die post opgedragen aan de Heer Belicnay, die wel meerder knnde hier toe bezat,"maar geen tyd nog middelen had om een open Stad, zo fchielyk in een welgefitueerde vesting te vervormen, niets wierd egterontzien, omdeKrygszugtige oogmerken dezer Geweldenaars te voldoen, of gelyk zy zyden voor de vyligheid der Stad zorg te dragen , de heerlykfte Tbuinen wieruen geflegt, en op derzelver gronden, Schanfe en Batteryen aangele^t.
Cr; Deze Bewegingen waren den eenen tyd Drukker, dan der/anderen, daar 'er eigentlyk niets te doen was, beftond alles in een loutere Bravade op inbeelding gegrond, maar het mirste gerugt maakten hun verfchrikt, en om hec Volk in geduurige beweging te houden, ftrooiden bunne aanvoerders niet zelden, eenige fchikbarende gerugten uit. van een aanmarsch van Gelderfche Troupen , van een toeleg op de Stad en dergelyken, dan was terftond alles in alarm, het VoJk in de Wapenen, de Poorten gefloten, zulf de kleine deuren, zo dat niemand uit of in de Strd mo«, dan die met een pas van den Gouverneur der Stad, de Heer van Eyk voorzien was.
CO In hoe verre Utrecht wezentlyk fterk gemaakt was of niet, word verfchillende beoordeeld, dit weet men dat de Patriotten, met hun Poppewerk magtig ingenomen waren, zy fpraken en fchreven niet anders dan van hst onverivinnelyke Utrecht, kundige dagten 'er gantsch andersovsr, en de Rhyngraaf had Jer althars de beste verwagtiog niet van, blykens de orders waar van hy zig by voorraad voorzien had om de Stad te ver|aten, als her, op defeoderen aankwam.



f23 )
Had *t Erf.Stadhouderfchap Oranje opgedragen, Zo wel in 't Vrouw'lyk als in 't Mannelyk geflagt, (r) Zo dat men vrugteloos op 's Prinfen Sterfuur wagt , Om weer te komen in Stadhouderloze tyden, Des weet men 't listig langs een and'ren weg te lyden, Men heeft een plan gemaakt, en werkt daar aan fints lang, Niet min bedoelende dan 'sVorsten ondergang, («) Eerst zoekt me Oranjes liefde in 't hart des Volks te doven; (v)
En
(t) Deze Gebeurtenis in het Jaar 1748 voorgevallen , was een doorn in de voet voor de Anti.Stadhouderlyke party, een zaak wafr over zy nimmer moe gtfehreeuwd waren, in 1784 hadden zy ai verfpreid, dat gelyk de Nommers van 48 nu omgekeerd waren in het Jaargetal, zo ook de zaken van dat Jaar zoudei omkeren, en dat Erf-Stadhouderfchap nu weder zou afgefchaft worden, zy mogten bet getal van 48 niet ho. ren noemen, en verboden anderen om dat getal uit te fpreken, de re. den was, om dat in dezen weg, de hoop op Stadhouderloze tyden, op A&ens van Seclufie, enz: geheel was afgefneden,
(u) Tot Ihying van deze- gezegdens wyzen wy onze Lezeren op de -Bylage A, pag. I. en Bylage E. pag: 12. daar hy vroegere en Ltere plannen ontuieeten zal, door de Vyanden van den Stadhouder van tyd tot tyd gefmeed, en vervolgens zo ver zy konden uitgevoerd.
(v) Langs verfcheide wegen poogden men de b/akende liefde voor Oranje, die in het hart ven elk regtfbhapen Nederlander diep was ingedrukt, te verkoelen, een der eerfte middelen die men aanwenden, was, om den tegenwoordigen Stadhouder, af te fchilderen als eene die van zyn gttlagt ontaard was, en die de heldendeugden zyner Voorouderen niet navolgden, maar die een Prins was zonder verftand of deugd, hier uie wierd ligtelyk een tweede afgeleid, namentlyk , dat al wie zig tegens den Stadhouder visrzetten, wyze, brave en notabele Inwoonderen des Lands waren, terwyl in tegendeel al wie het met hem bhlden, voor 't laa^'ft© en ilegtfte ras des Volks wierden uitgekreten, hun alicdaagfe namen wa. ren Oranje Vee, Prinfen • Canailleen zoortgelyken, voor een derde wierd alles wat eenigzints de oude liefde opwakkeren kon verboden , geen B4 Qsm>J*



( H)
8n dan de Vorst allengs zyn Charges te ontroven, r»
Terwyl den een de Prins belasterd, fcheld en fmaad, Beeld hem den ander af; als dienaar van den Staat, i Die men om 's Vaders deugd een wigtig Ampt vereerden, 3 Maar die nu toonden dat hy zulks niet meriteerden, 3 Dat hy der Steden recht, vyand'lyk had gefnuikt, 3 En tot dien einde zyn te grote magt misbruikt, 5 Dat aook Republkain, wil hy in Vryheid leven, 5 Een al te groot gezag aan een Perzoon moest geven, i Dat geen Militie, wen den Burger hun betaald, | Om Burgerlyk krakeel mag worden ingehaald, ; En dat derhalven zy die Militaire zenden,
In Stedelyke twist de Previlegies fchenden, 5 Dat Vyfde Willem als die zulks had goedgekeurd, 3 Elks liefde, elks achting, ja zyn Ampt zelf had verbeurd., 3 Dat thans zyn toeleg was door Staats bezolddingen, ; De vrye Burgery van Utrecht te bedwingen,
3 Dea
SdS vantiemron^f0ngen B0B wort,en • geen Lindje of iets
hoe mL openbaar, XinV op fö&Z?X*">' " ^ (w) Zie onze aantekeningen fi) en fft 0D ™» * ,n k«j • j



"" ( *5 )
Des eischte elks Eed en Pligt die Burgers by te fhan, ; Geweld met weer geweld in tyds te keer te gaan» ,■ Want als men dezen Coup Oranje zag gelukken, ; Dat hy zyn Troupen eens jn Utrecht in deed rukken, ; Dan was die Stad niet flechts zyn recht en Vryheid kwyt, 5 Maar teffens 't gantfche Land in Ketenen geleid, (y) Door zulke taal, door list en boosheid uitgevonden, Word niet alleen de Vorst op 'c gruwelykst gefchonden, Maar ook de Band der Constitutie los gemaakt, 't Onvast gemeen, dat veel al na verand'ring haakt, En 'c zederd langen tyd door louter list en logen \y) Is om den Thuin geleid, en jammerlyk bedrogen, En reeds al op 't gebruik der Wapenen verzot,
Ge-
00 Al deze kost was dagelyks Brood, dat eiken morgen weer aan ' met volle Schotels in de Nieuwspapieren van die tyd wk-rd opgediscbt* die een wym^ verder zien kon ais zyn Neus lang was, merkten weidat het alles op ftellen zonder bewvzen neerkwam , maar voor vele hedendaagfe Verftande was die pottagie , als wat nieuws ten hoogften aangenaam , en niet wywige hebben zig aan deze kost zo zat gegeten dat zv 'er eindelyk aan geborsten zyn. *
(y) OnbefchryfFdlyk was net liegen dat in dezen tyd plaats had, en onbe^rypelyk was, dat alle Leuvens, hoe lomp en hoe dum zy ook waren, met de grootfte gretigheid wierden aangenomen, dc eene leugen was no.g pas dood gelopen, of een and're al even onbefchaamd wierd, als ontegen?eggelyke waarheid weer Oour uitgeftrooid, en geloofd in fpeelden dit Spel de Vader der Leugenen zyn rol ook?



( 26 )
Gelooft die wartaal, en neemt deel in Utrechts lot,
Neemt d eel in Hollands twist, met Utrechts lof verbonden, (s)
Een ander aantal word door Averechtfe vonden»
Eelofcen gifcen en gefchenken geanimeerd, (a)
Op dat'het zig met and're in 't Staats gefchil melleerd,
En in den fchyn van zorg, voor Vryheid en voor Rechten , 1
De Wapens aangord, om zyn Schaduw te bevegten,
Injusfchen was Oranje op middelen'bedagt, Op dat de Rust den Lande en Utrecht wierd herbragt, De Vorst, formeerde een Corps van eenige. Regimenten , {h) (.• ... t ..Niet
(s) De zaak van Utrecht en van Holland was een gemeens zaak geworden, de Comrcisils te Woerden was daarom gelast, eer Defenfie der %$> virtie Hollmd en der Stad Utrecht, Holland had aan dc pretenfe ilaasn 4of Stad Utrecht verzekerd, dat ingevalte de Stad, door Militaire migt Stóft Bedwongen worden, zy zig zulks daadiyk zouden aantrekken , waarom de nodige orders hier toe ook aan de Commandanten der Re» eimentsn op Repartitie van Holland ftaande wierden afgezonden. • 'a) H-.'t ge!J wierd gefpandeerd of het geen waarde was, om hunpar. 'ty td (tergen, 37000 Guldens beftecden men, om de kleine Stad SeHS* dam aan de zyde der Patriotten over te haaien , men berekend dat bet Rëmovöe^én te Amfterdam meer als 150000 Guldens gekost heeft, uit is wel ztMcer dat zy geen gebrek van middelen hadden, nadien een hoop ■ryke'Mennonieten en vet géworden Kooplieden de Hooft aanleggers van he| gantïcbe werk waren, welken velen ter verkryging van hunne oog. ipgflren, onnoemelyke fchatten vcrfpild hebben.
O) Daar de woelingen dier tyden, hst nöodzakelyk maakten , om voor eigd vyrfgfieid te zorgen, had de Prins Stadhouder met goedvinden van het GelJ<-rsch Hof, eenige Troup-n om het Loo by een laten trekken, doe de- S itJii van Utrecht hun Vergadering na Amersfoort verlegt hadden, wisrdeji dis 'froupi'n taear dervvaard heeu geleid, tn betrokken een
Camp



( 27 )
Niet wyd van Amersfoort, fla.an zy hun Legertenten, Daar ze een geruime tyd campeerde in 't open Veld, Dog wierd geen poging hoe gering in 'c werk gefield, Om Utrecht door geweld weer tot zyn pligt te brengen, (c) Of iemand wie 'r. ook zy, in 't Staats krakeel te mengen, \ Alleen was Gelden land op deze wys gedekt, Terwyl dat Campemsnt ook tot. een voormuur flrekt, Voor Amersfoort, vermits *sLands Staten daar veogaaren, Wen zy tot Urecht in de Stad niet zeker waren, Daar *t openbaar geweld volftrekt den meester fpeeld, En fteekt den Draak met a! wat de Ovrigheid beveeld,
Ja fchroomd zig niet, in fpyt- van alle Regte en Wetten,
9tw na ,nv£ . l Al wat aanzien'lyk is uh Ampt en Post £e ontzetten,
ibn£nisb&V B6V/ ns» 5i!fi/< Jsd osy tf.sv v Jti f Men Removeerd den Pvaad, en field weer and'rèn aan, (d)
\ Niets
Cimp op de Amersfoorder Hey, daar zy hec meerderdeel van den Zomer des jaars i787 geompeerJ bleven, en fcboon zy niets ondernamen,; egter öeftendig ue fchrik der Oproermakers waren.
(c) Dj zagfröoedige Vorst Willem de Vyfde, voor niets meer bekommerd dan voor-het ftorten van Burgerbloed, was met geen mo^elykheid tot eenige vyandelykheid re brengen , fchoón sommige wel eens misnoegd waren, over de werkeloosheid waar in dit kleine Icgertjfe w;is, temeer da ir men meenden kans genoeg te zyn , om den Windmakers hoop in Utrecht tot reden ce brengen, rnaar Willem de geduldigen altoos zig zelf gelyk , bleef veel liever beflendig hopen, op zagter wegen, toe vereffening der gefchillen.
('ij In Maart 1785, wierden 30 Raden te gelyk in Utrecia geremoveerd, en andere door de Geweldenaars aangefteld op de Néude, diü daarom
ge-



( 28 )
Niets kan daar. voor geweld, en Wapenen beftaan.
Men had (wie zegt ons door wat zugt hier toe gedreven,) Ten ruimen teugel aan het woelziek Volk gegeven, (#) Den Burger Wapenkreet, de eerfte Bron van 't kwaad, Kiet na zyn magt gekeerd > maar eer met raad en daad, Begunstigd, en doe zy nu ver gevorderd waren, Viel 't niet gemakk'iyk al dat woelen te bedaren. ; Wy hebben (zeggen zy) nu 'i hun gedwarsboomd wori, j Wy hebben niet vergeefsch de Wapens aangegord, ; Wy blyven voor ons Recht en voor de Vryheid waken ; Wy cifchen nu 't volflrekt herftel van alle zaken, 5 Die in *t verval zyn, en wie zig daar tegen kant, ; Is Vyand yan het Volk en van het Vaderland, j Met orjzsn yzren vuist, en onzen ftalen klingen, ; Zyn wy gerezolveerd de dwangzagt zelf te dwingen, ; D^n Volks Reprezcntant ontfang van ons de Wet,
; En
gemsnelyk de N uie Ruien genoemd wierdeo, van deze gebeurtenis is de afbeelding en bafenryvin? te vinden, in da Atlas der Nederland fche Gibeurtenioftf, Pag: 20 en 21.
(e) Dit is aeker dat door de Vroedfchap van Utrecht al in 1784. befloten was, om ddn Prins Erf .Stadhouder het regt tot de jaarlyklc ie vernieuwing, en aanihüliug der Regenten aldaar, als mede het rtgt ter ver. Vulling van de tusfchen tyis vacant geworden plaUfea te ontnemen
ea



C *9 5
j En wee een ieder die hier tegen zig verzet, (ƒ}
Met zulk een denkwys, en met wapens in de handen^ En telkens aangevuurd door fnode Stokebranden, Waar hier de Stapelplaats der twist, en Utrechts vest; Was in der waarheid een verzegeld Oproernest, : , De egre Source en bron der huidigen krakelen, H Daar een Gorden, Ondaatje en Eik hun rol in fpeelera, Die met een Lit de Jeude een d'Averhtut en meer, De Vesting brengen in een ftaat van tegenweer, Ook was het Corps van Zalm, in Hollands dienst genoraeBy Ai mee tot Guarnizoen in Utrechts Muur gekomen, (g)
't Deen het zig zelve toe te eigenen, en bet min of meer proteeteeren vaa de Wapenhandel, deed de ftilie en goede gemeente zwygen , alszignieï willende verzetten tegen het genen hun gebiedende Heeren goedkeurden, ten minsten toelieten.
(f) Dit was genoegzaam woordélyk de taal, die het gewapend Utrechts Volk, hun Regenten toevoerden, doe dezelven, omtrend het begin van 1786, de wapendrifr trapten te verminderen, deze taal klonk zo beva'ljig in de Oren van al 't verhitte volk, dat men dezelve wel duizendmaal overgefchreven heeft, en telkens als een nieuw Haaltje van gerezolveexde heldenmoed voorilelden.
O) In 1784. Doe de vetfchillen tusfchen Keizer Jojeph de Tweedeïu de Republiek op 't hevirrst waren, wierden verfcheide Corpfen, «nonder anderen dat van den Rhyngraaf vanZa'm, in Staren dienst genomen , ts» het byleggen der gefchillen w;Vrden de meesten dier Coipfen afgedankt, dan dat van den Rliyngraaf bleef in dienst, over de afdanking van dal Corps was dikwils gedelibereerd, maar op des Sfle September 17815, had de provintie Holland hef zelve voor zyn eige Rekening aar.gorofjte» , Haarlem deed in het le|in van 1787 bet voorflel om dit C«*jw
mé



(3ö)
' *t Deferfie- Wtezen dat destyds in Woerden zstj
En.overal dit werk de Hoofd- Bire&ie bad,
Liet in die dagen een Cordon om Holland trekken
Om die Provintie voor invafien te dekken,
Maar wyl men inderdaad zyn eige fchaduw vreest*,
En wel verzekerd is dat 'sLands Militie meest,
Getrouw aan Eed en Pligt, Ora-je aan bleef kleven,
Verwagten zy met regt, dit zal defertie geven,
En op dat dit vooral kragtdadig wierd gefluit,
Trekt hier uit Amjterdam een deel van 't Vry-Corps uit.
Met groote ftaatfie, en met twee Metalen Stukken,
Dit had men lang gewenscfit, dit zag men au gelukken (7/J
Zy gaan na Ouwerkerk, formeeren daar een wagt,
'« *# ri,
y*n Zalm tot verfterking van 't Guarnifoen in 'sGravenhage te lesten Amfterdam had propofitien gedaan, om het zelve te verni tigen raiar op den 28ire February van dat Jaar 1787. wierd door de zogenaamde Krygsraad der laastgênoemde Stad, by Requesten verzogt, en vervolgens gewapenderhand doorgedrongen, dat Corps, al was het dan voor ei'ên Rekening, ten minsten voor een Jaar ie continueeren , dit gine door en m de Maand Mei wierd Zalm met zyn Volk in Utrecht geleid, er, hem de Defenfie yan d.e Stad toebetrouwd, waar in hy ruim 4 Maanden meesterlyk zyn rol gefpeeld heeft, 4Maanaea ch) Deze plechtige uictogt gefchiede op Zaturdag de-, ade Tunv. wan. «eer 150 Man van het Genootfchap, Tot Nut der Schutter?, me «ree Jr?efpUt^ Zl, ' met Srnots rtaa,fl 'oor de ên na de
posthilden * e" Verd" "a 0m~rke,k daar z? <7<»



( 3* )
*t Gefchut vervolgens op een Battery gebragt, Was hier een Voorpost, die zy Nagt en Dag bewaakten i Welligt verbeeld ge U, of ze ook hier Bravade maakten, Met blanke Houwers, Schut gevaarte, en brandend Lont, Dat in een tyd en plaats als deze al zeldzaam flond.
Dien zeiven dag, doe dezen togt wierd aangevangen, Wierd hier ter plaats die Dief en Plund'raar opgehangen5 Die men by van der Weer (i) had op de daad gevat, Doe ik van Kattenburg verhaalden zyde ik, dat Van eiken zyde een Kanonnier wierd doodgefchoten, (i) Het Lyk van Helmers, de een' heeft Zondags de eergenoten, Dat het met grote pragt ter Aarden wierd befteld, (/> Mtar Rannink de and're wierd gebragt na 't Galgevsld,
Ver-
({) Namentlyk op die zelve Zsturdag den 2de Juny 1787, zie J"<3e* van dit geva! in Amfttls Driedaags Treurtoneel, pag: 143. en Aantek:f*J {te} Zie het zelve werk. pag; 83. Aantek. (t)
(O Hendrik Helmers, Kanonnier by het Leger van Valenfjn, wïerrl op het Eadyker Plyn by zyn Kanon doodgefchoten , des Zondags dfar aan volgende den 3de Juny, wierd zyn Lyk van het Varkens Eiland» daar hy woonden, met groote Staatfie na het Anthonies Kerkhof gebragt een gantfche» menigte Burger Officieren, en gemeenen volgden de Lyfeftaatiie alle in hun Uniforme kleeding, onder een toevloed van duuen» da Patrietfa Aanfchouwers , want NB. voor andere was het daar niet tylij.



C 5a 3
Verkeerd gehangen tot een Aas voor Kraai cn Raven, (tri) Maar na zes maanden op het luisterrykst begraven, Niet flegts met pragt, maar met volkomen zegenpraal, Wagt te and'ren dage een trouw een uitgebreid verhaal, >t is nog myn tyd niet om van vrolykheid te zingen , Daar wrok en wrevel ons om ftryd voor de aandagt dringen,
Men had niet lang gelede een loos alarm verwekt, Al wat men hoorden was; daar is Verraad ontdekt,
Men wil ons dwingen door de Gelderfche Soldaten , j Die men hier poogd by Nagt of Qntyd in te laten. Dit loos gerugt vervulde eerlang de gantfche Stad, Wyl me een gedrukt berigt van die ontdekking had, Alomrne aangeplakt, (n) op dat het elk zouw kezen,
Hun
f» Hitt over had de Plunderparty een onbedenkelyke Triumph fn openbaare gedigten en gefebrlften, baiuinden zy de Lof en Iaatfte Eer van Helmers uit, tn dat met tegenoverftelling van hst lot van Rannink, maar , zo de oude Spreuk van Bredero (het kan verkeeren) ooit be. waarheid js, het was in dit geval.
in) Het gefchrift waar van hier gefprooken werd, wierd opden2ofte April iy87 alomme door de gantfche Stad geftrooid , en op ontelbaara plaatfe aangeplakt , zie de inhoud van het zt-lve in de Bylaee A daar deze kunstgreep wel gewerkt had, wierd dezelve in Juny herhaald.' doe zy uititrooiden dat 'er wederom verraad ontdekt was, dat Stads Boom des Naets np3n gehouden was, om Gelderfche Trouptn te laten in nomen , dat de Or,mje party een toeleg gemaakt had, om gelctjut uit het Amuni\%t Hms te halen, »nz.



(33)
Mnn doel in dezen was, zy wilden Meester wezen, Van 't Ammunietie Huis, dat onder dezen fchein , Van een ontdekt verraad, door hun bewaakt moest zynj Die post te wigtig om aan weinig te betrouwen, Moest men daar weer op nieuw een Wagthuis laten bouwerij Waar van in allerhaast een Hoofd - Wagt wierd gemaakt (9) Op dae men Nagt en Dag Stads Wapenhuis bewaakt, In fchyn om anderen den uitvoer te beletten > Maar in der daad om 't voor zig zelve te bezetten , Bevinding heefc ons in 'c vervolg te wel geleerd, Waarom men het bezit van 't Arfenaal begeerd, Nog moest'er boven dien aan Poorten, Posten, Bomen £ Sla dit ontdekt verraad, een Wagt van Burgers komen, irVant op den Stads Soldaat wierd langer niet betrouwd,' Efy vreest toch altoos die zig zelve fchuldig fchouwd. Nu ftond 'er ongeveer een duizend man te wapen, (p)
(0 Dit Wagthuis Wat het geboüde aangaat, ftaat no? op dezelve plaats»' p de Garnale Markt, voor *t Wapenhuis, dog diend na de Omwending Dt een Sc;iuur, voor de Cemp: Ruitsry, die daar gekwartierd is.
(p) Dit was op de gewoonljke posten die'er thans.waren, maar het ïinst dat zy wind in het hoofd kregen, was hst getal wel 2 maal zd root, wanneer zy voor 't Stadhuis, op de Waag en overal gevondcri Berdent
C



( 34 )
Begryp eens of het toen ook drok liep met die knapen Men had den eer,en Wagt en Post pas afgedaan; Of de and're ftond voor hande, en 'c was wel dra weer aan, Dit alles moest gelyk men ligtelyk kan denken, Het burgerlyk beftaan van velen merk'lyk krenken, De affaire wierd verzuimd, en 't Geld daar by verteerd, En Vrouw en Kind'ren op die wys geruïneerd, 't Beklag hier over mogt den yver ligt vertragen, En hier voor alle ding, hier moest men zorg voor dragen, Eerst gaven de Officiers uit eige Beurzen geld , Vervolgens wierd voor hun een Bedelbos gefield, Aaa 't Huis van van der Woude, en yder wierd gebeden, Dat hy aan ' t wagtdoend Volk een ryke gift hefteden, Dit nam ook vry wel op, waarom de week daar aan , Een diergelyken in de Toren van Cordaan (q) Geplaatst wierd; op dat men hier door aan alle braven, ; Gelegendheid verfchafte om hunne milde gaven, ; Te kunnen off'ren tot foulaas der Burgery, En waar die Bos was, vond me een boek of lyst daar by,
Waar
" 00 Een aanzienelyke Herberg, op de hoogte van de Kadyk. dair de Patriotten verfcheide parten gefpeeld, en onder anderen de Rh'jngraaf Zalm, ter Maaityd onthaald hebben.



( 35 )
Waar op elk teek'nen kon en na zyn keus'bepalen,
Hoe veel per Maand of Jaar men aan zyn huis kost halen,(>)
Van Ouds her was hec een gebruik in Amfierdam, , Du men van 'c Wagtvry Volk een Contributie nam, Wie om gebrek, Affaire cf Godsdienst niet kon waken, fs) Had met zyn Ccrporaal maar een accoord temaken, En voor een kleine fom gewillig opgebragt, Is hy het gantfche Jaar bevryd van togt en wagt j Nu was van Jaar tot Jaar door al het Exerceeren, En door den aankoop zo van Houwers van Geweren * Van léid'e Banden, léd're Tasfen , in een woord, Van al wat tot den Dienst der Staats-Militie hoord 't Contribuants Geld al geduurig opgeflagen, ïlk moest dus doende een deel ia deze kostens dragen * , Den ftiïlen Burger die dit woelwerk 't meest mishaagd,
(r) Dit was een proef van het Patriottismus, wie nu een edelmoedig Vaderlander wilde zyn, moest rykelyk geven , en zommigo Leeraars fchaamden zig niet, op den Predikftoel de Gemeenten te vermaanen, om in deze bosfe milde giften te offeren ten besten van het Vaderland.
(s) Een corporeel gebrek ontheft van togten en wagten, maar maakê den meer bemiddelden Subjeft een Contributie aan Krygsraad, terwyl des mind're Clasfe, voor een moderate prys kon uitkopen, zommige Affaires zyn getaxeerd, en eenige disfenters voor een prys na hun ftaat van dë Wagt ontflagen , by het jonsfte Reglement der Schuttery, van January 1788, zyn zelf de Opper - Officieren gemagtigt tot Regeling en invorder ring, der Conttibutie- Gelden*
C *



( Sö )
Word boven anderen het meest om geld geplaagd, Zo dikwerf de Officiers het Wagtgeld komen halen, Dan is het telkens, gy moet zo veel meer betalen, Dus was de kneev'lary alree ten hoogften top, En ieder bragt reeds meer dan zyn vermogen op, (7) Om op een and're wys dan weer aan geld te komsrj, Wierd met de Eedelbos een nieuwe proef genomen , Maar wyl men dit nog niet genoeg voordeelig vond, Liep men van huis tot huis de gantfche Stad in 't rond , Met Bedelbeurs en Boek om door intekeningen, Of extra giften, elk het geld als af te dwingen, ' Dit deden de Officiers der Burgers van die tyd, Den Patriot vermaakt met al die nieuwigheid, Gaf ryke gaven, en door fchrik en vrees gedreven, Moest ook het goede Volk meer als hun lief was geven; Nadien 'er keurig op hun giften wierd gelet, By velen wierd elks gift exact te boek gezet, Ontzaggelyk veel geld wierd in de Sestig Wyken,
By
(t) Over het geheel genomen , waren de Contribuants Geilen in t?37 wel tot een dubbel gerezen, en zommige gedwongen wel drie dubbel te tietalsn, verfcheiden zyn ons bekend, die anders 6 a 8 Guldens betaalden, en ru al tot 20 en 25 Guldens waren opgeflagen, die zy egter (dij wist men) nog liever wilde betalen, dan met hun mee doen.



C 3? )
By een gezameia, zo van Armen als van Ryken, Die weet men zeker dat alleen in Jmjlerdam, Verfcheide Tonne Gouds vaa die Collecte kwam, dij
Toen was 1'Argent Contant, men kon die Burgers dry ven Waar men ze hebben wouw, voorgoude en zilv're fchyven. Een Corps driehonderd ffcerk zouw nu na Muiitn gaan, Vyf Maa uit ieder Wyk bood zig vry willig aan, Vermits een Ampt de honneur, (v)een Stapel fraaije woorden, Maar boven al, de grote gagie hun bekoorden ,| De miHfte in rang had toch een gulden yder dag, Soldy waar van misfehien men nimmer voorbeeld zag, Althans Soldy" waar voor men zeer wel de gevaren, Kon uitllaan die des tyds aldaar te wagten waren, Tot Muiden was een Schans en Battery gemaakt, Die door een Compagnie Dundasfen wierd bewaakt; H',
E*
(«) Dit zal niemand verwonderen, als hy begrypt dat de Patriotfe.
0>J Dit hoorden ik een dier Uittrekkers te Muiden eens zeggen voor reden gevende, waarom hy van zyn Eed, om zyn StadgehouJ en trouw te zyn en vóór derzelver vyügheid te zul/en waken , was-afgegaan! ik kan zyde hy, fa,, zo veel geld niet verdienen, en moet vooiVroo wen X.Rderen zorg dragen, het is met de Zomertyd cogalpleüieiie. enmea denkt het is tog voor het Vaderland. r^w'S» enuiea
i. (w) Zie Aanr.sk: (h) op pag: 17.
C3



( 38 )
Qm aan die Volk het deferteeren te beletten, En teffens om het Slot van Muiden te bezetten, Trekt die drie honderd Man als jonge Leeuwen uit, De Ruiters brengen hun met Staatfie aan de Schuir, •Wyl Vrouw en Kind'ren, Vriende, en duizende V3n Menfchen, Aan Lokhorst {x) komen en hun goeden uittogr wenicheö, De oudfte Mensch had zulke dingen niet beleefd, ;Wat wonder dat dit hier een magrig opftand geeft, Intusfchen zyn ze op die Conditie aangenomen; Om na een veertien daags verblyf weerom te komen Dan moesten zy van die gevaa-lyke post, Door zo veel anderen weer worden afgtlost, Al zulke dingen die onze Oud're nimmer zagen, Zyn heden familiair, wyl men fchier alle dagen Het een of ander van dien aard gebeuren ziet, Dien plegtige uittogt was des Donderdags gefchiet, (y)
En
(_$')■ LokKerst, een Herberg op de Buitel. Amftei voor de aanflag van de Muiu.tr Schuit, zo lang da: Huis geftnao heeft, zyn 'cr mo^eiyk zo.
"!veel • Menfchei niet by eikander pew ;est, als cfie n orgen doe de eeifts 300 Man tiewaptnd* Burgers, uit al de ,60 Wyken, met al iiaar Vrienden, Buren, en Bondgenoten, tot die berugttu, gedu^ten, engevaariy-
' ke Mui'der Uittogt Scheep r,ingfin.
( (5) Op Woensdag dtn 6-U: Jury was door het Def-rfie-Wezen uit de Doelen, het verzoek aan d.; -joenmalige Raad gedaan, om 300 Man tot bovengemelde eindens na Muiden te zenden, dit verzoek wierd, den zelden dag toegeftean, en Donderdes den 7de reeds ter uitvoer gebragt.



(39)
En 's Vrychgs had men weer wat anders onder handen;
Het Haarïnm Volk van ouds bekend als Stokebranden , (zj Der Burgertwisten, was nu weder op de been, Zy bragten ook een hoop Vrywiiligers by eenj Die vol van Haarlems Vuur hun eige Stad verlaten, Om aan de Nismverfluis te fpelen voor Soldaten, Zy trekken met gejuich in volle waap'ning uit, En worden geëmbarqueerd in de Amjlerdamfche Schuit, Zy komen aan de Poort daar Burgers zyn befcheiden. Om hun van de enen na den and'ren Schuit te leiden, Ook wordenze aan de Schuit door Ruiters opgewagt, En iangs Stads Cingels na de Berebyt gebragt, (a) Daarzy verwelkomt wierde, en goed onthaal genoten,
En
(2) Oude en NJiuwe Scbryi/ers, hebben dit van de Haarlemmers aangetekend, dat zy zelden de minde of de laatfte geweest zyn, in tyden van beroeringen, onze heugtyd weet'er ook iets af, en de viervantfa Vryheids ■ Tempel, al heeft hy kort geftaan , zal hun nog lang tot een Wv-rivyt veiftrekken.
(0) Dezj Haarlemmers W3ren met hun gewone viefheid , op Vrydag; den Sftd Juny al tegen den Avond gereed geweest, en met de gewone Trekfcnuit na Amfterdam gevaren , om die Gebeurtenis hier door det Stad te doen klinken , waren onze mooije Ruiters op de been , die die vliegende zwerm , aan de Haarlemmerpoort verwellekomden , ook was ■ een Compugnis Burgers in de wapenen gebragt om hun te gelyden, aan de Utrèchtfe Poort gekomen zynde, wierden zy in de Berebyt op ■ververfchmg onthaald , en of het by de gaauwigheid der Haarlemmers, of by iets andeis toekwam, althans onze Utrèchtfe Poort bleef omtrendtot Miadernagt open , eer de gemelde Bu-gers weer bfapeo kwamen , tiog d.t raakten wy in 't vervolg ook al gewoon, C 4



C 40 )
En onze Poort bleef om die gekheid ongefloten, Tot byna Middernagt, alweer een nieuwigheid, Die niet gezien was in onheuchelyke tyd,
Zo wierd door post by post alomme 't Land verzegeld, En alles op den voet van Oorlogstyd geregeld , h Defenfi? PTczen nam gewapend Vaartuig aan, Vier Schapen moesten na de Zuièer-Zee toegaan, (Jf) Die ze onder 't Commando van Nobbe (c) equiperen, (c) Om alle Vaartuig op die Zee te vizenteren, Geen Beurtman vaart na ongemoeid na GcHerlandy Of vald voorzeker een dier Kapers in de hand , En waarze een Schip, al vaart hy Hout of Turf ontmoeten , Hun eerfte We-rk is hem met fcherp in 'c want te groeten, Op dat hy bydraaije en zig viziteren laat, 3Vïaak u een denkbeeld van den akeligen ftaat, Waar in den handel binnen 'sLands thans was gekomen,
Zelf
(S) Een dezer Kotters of Knp^rs lag voor de Stad, een ander op de hoogte van Muiden, een voor den Eem, een wierd na Hasfelt gezonden , om zig voor het z*arte Water te posteren , en te beletten dat geen Militie in Hasfelt kwam.
(<0 Nobbe, destyds Waterfchout alhier, een man die zig by uitflek gecüstin?,ut.'erd beefc in al de Troubles , zyn aéliviteit in het opbrengen van vsrijgen Kattenburgers is by ieder bekend , door al zyn heldendaden heeft hy zig den roem verworven, dat hy na de gezegende Omwen,*teling, is weggejaagd en gebannen*



( 4i )
Zelf Hooy en Stro was Contrabande, en wierd genomen»
Maar boven al wierd op de Pasfagiers gepast, Wie niet Oranje vloekt, leed de ysfelykfte overlast, Wierd of gefcholdeni of geflagen, of gevangen, Zomwyl gedrygd om ze als Spionnen op te hangen, Hoe menigwerf wis't vlugtend Volk in lyfsgevaar, Wvl V, nog te Water nog te Land niet rylig waar, En waar, waar zou men zig van de overlast beklagen ? 't Ge?/e!d was Meester, in die gruwelyke dagen Qd) De moedwil kend geen perk, elk doe. wat hem behaagd, Diar al dit fnood geweld ce naam van. Vryheid draaad (e\
Zo loopt een Hollend Paard door Bit nog toom bedwongen^ Deq breidelozen drift doet duizend vreemde fprongen , En brengt te vaak zig zelf en and'ren in *t verdriet, Wen 't ongetemde ditr niets in zyn Vaert ontziet, Reeds zieBde blind, kan hy geen voorwerp onderfcheiden;
Zie
00 Men boord de Oren doof, wanneer de Schippers ons verbalen,' war. a! tort zy van die gewapende Waterrotten in die dagen moesten «itflaan, het zouw der moeiten waard zyn, de bizendre gevallen, met deze baldadige Schepelingen in een boek te verzamelen, de Engeïfche Tiranny was 'er een prul by.
(e) De Patriotten waren met dat woord Vryheid, zo ingenomen, dat zy geen gelegenheid lieren voorbygaan, om het overal op te fchryven, geen plank was 'er aan hun Waak of Schilderhuisjes daar geen Vryheid op ftond, als een Herbergier nerrg wilde hebben, mosst hy de Vry leid utthangep, of ten minsten binrscns huis daar meepronken, maar welke Vryheid, Paardje zonder toom-
c5



(40
ZÏ2 daar het ware beeld der Vryheid dezer tyden,
Zy zyn voor 't misfchen van dis Vryheid zo bevreest,
Als of het in der daad iets heilzaams was geweest j
Gy hebt hun reeds gezien op alle wegen waken;
ISn gaan ze in Amfterdam ook Batteryen maken,
Dc gantfche Stad in 't rond, men zag aan alle kant,
$ ais Ringmuur binnen kort met zwaar gsfchuc beplant,
En op de hoge ci Amfteifiuis zyn van gelyken,
Aan byde zyden om den Amftel te beftryken,
Twee Batteryen die men digt in Hekkens fluit,
Ouk hakt men Bomen ©m, en diept men Gragten uit,
Niet dar. mea rekend om 'er iets mee uit te voeren,
't Was enkel om de Stad al verder te beroeren,
Nu kost men immers zien de grootheid van de Nood,
Die zulke midd'len tot beveiliging g'ebood,
Zo wist men het gemeen een rad voor 'c oog te draaijen (ƒ) En onder des het zaad van Oproer voort te ziaijen. Dat fprak van zelf, als zulk een waap'ning kwam te pas, Dat Scad en Land dan in een vegen toeftand was, Vcrleui wist in zyn Courant 'er dit van te vertellen,
; Om
(ƒ) Die met een verfhndig oog al dezen toeftel befchouden, kon zeer genaKkelyk zien, dat bec alles loutre Gascounaaes waren, maar wee! die toet ztjggsn dorst*



C 43 )
Om den vreésagtige onder 'r Volk gerust te fiellen, j 7yn hier ter plaats verfcheide werken aangelegd, ■ En Batteryen langs de Schanfën opgeregt, Maar het verftandig deel des Volks kon ligc bemerken," Wat men begeerden door die waap'ning uit te werken, Te wtten fchrik en vrees, vertoning van gevaar, Wasat als de omftandigheid van tyd zo hachlyk waar, Dan was het ieders pligt zig in de zaak te mengen, En tot behoud der Stad het zyne toe te brengen, Maar daar benevens had men nog iets in hèt oog, Dai tot dit Poppefpel waarfchyn'lyk 't meest bewoog," Eeh gantlche bende nieuwgeworve Kanonnieren, (g) Volmaakt onkundig zynde in het Gefchut beftieren, Wy! Sleper, Kruier en zulk fiag zig engageerd, Zo had men nodig dat dit Volk wierd gedresfeerd; Dit kon niet wel met het gewone pronkfehut lukken ,
Meni
(g) Op dén 13de Juny in een zogenaamde Grote Krygsraad, wierd op Qua jficatie der Vroedfchap van die dagen, het befiuit genomen, en d»
: Ufficieren benoemd tot het oprigten en in ftar.d brengen van 5 Compagnien Kanonniers of Burger Artilleristen , ieder Camp. beftaande, uit 72 Man, het alderongefchiktjfte Volk. ook vernegüfeerde Jongens van
-14. a 15 Jiar wierden onder deze Compagnies aangenomen, deze trots op hun Montuur, en Houwer die zy droegen, waren mee niet wynig tot een Rrbdfc voor het goede Volk, «raar het een hoop was die in zig zelf nitt veel te beduiden was, en nu nog d'aaglyks erger wierd.. JtUm^



C 44 )
Men bez;gt tot dit werk een deel gezwinde (lukken,
D:t was hier ongewoon, waarom te dezer tyd,
Kie Batteryen 'angs de Schans wierde aangeleid,
VyfCo.upag.nien Kanonniers nieuw aangenomen,
Moeste alle dagen daar ter Exercitie komen,
Du wekt verfchrikk'iyk veel beweging in de Stad,
Dit Lar.oniersvoik dat zeer weinig deugd bezat,
Maar grote gagie trok, (h) was op hun Kanonneren,
Zo hels brutaal, dat zy een ygelyk tro'.feren,
Hair grootfte les die hun geöaag werd ingeprent,
Is fchelden op de Vorst en wettige Regent,
Gepaard met drygen, or.d:r 1 zuipe, zwetze en zwelgen,
Methan Kanon als 's Prinfen Aanhang te verdelgen,
Der Patriotten Ziel was zo door dat Kanon,
Doortrokken dat men fchier de Mond niet openen kon,
Of 'c was van Vuren, Kanonneren en vaa Schieten,
Nu mogt den Burger zetf \ vermaak en ce Eer gewetcB,
Met blote Houwers by de Bttfery ce ftta,
Terwyl hy vloekt en tierd j cu moet 'er Willem aan,
• , . ; Ala
r/O Betalten haar Ga-vser, Monraor, en ander byva! trekken *v voor y- c P/- week 6 Gelden waar roor zy nets ic doen hadden.
faLf V'ea, cp twn Baccfju tï kocciD, oa het 6*



( 45 )
| Als hy G: Dj me durft zyn Campement veriaten, j Wy zyn voor hem en voor zyn Gelderfche Soldaten * ; Niet bang, hy kom maar op de vlakten, en 't geweld , ; Der Twede Nero werd door Burgers perk geffeld, j Wy zamlcn veel te lang voor d^ppre Oorlogs knegten ; Allon na Utrecht toe, laat ons de Prir.s bevegten, ; Zo redden wy die Stad, en teffens onzen Staat, j Van wrede Dwingeland en fnode Aristocraat, (t)
Die taal is magtig, om der Burg'reD moed te wekken, En eerlang zien wy hun en Corps na Utrecht trekken, Voor Negen Guldens 's r-eeks foldy die menig man, Niet heel gemakk'iyk met zyn arbeid winnen kan, En alle die zig tot die togt genegen vinden, Die zyn verpligt zig voor vier weken te verbinden, Het Geld maakt willig en met een de Zomertvd,
! ~ Geeft
(0 Zulke taal was in hun Mond befturveji, ik. en wel honderd met n>y hebben gehoord, dat de Secretaris yan 't Ger.eodfchap i E rara zahser Gedaetenis, opentlyk op de we2 uitriep , dc>• zvn Vo-k'r a Ut.
IZrfTlZ^ ^ V0ST *PT'<*«»> **>~
\V?nLhV,%^Zi * UJrecht'. het S«aI V3n KoerfR en Hoeren, rt.,. h u toerykende in die Srad , voor 20 veel Venus en Ba-
Chus- Helden waarom ?9 uit Amfterdam en andere plaatfen , daar vat,
S wkat7e°^epWierdeHn' ^f wi«d ™ gewondenviel derhalve^ ook wat te verteeren, het debiet van fterke drank, en 't getal der on«telingen waren de fprekende bewyzen 'er van. "



C 46 )
Geeft teffens aan die reis een zoete aanvalligheid,
Ook geeft; hec Vryheid tot een woest losbandig leven, (!)
Wie zouw den huisdwang niet voor zulk een Vryheid geven,
Daar is 'er menig een, die zig gelukkig agt,
Dat hy de Jaren heefc, om in de Burgerwagt,
Te kunnen dienen en die pret mee by te wonen,
Om uit re trekken met de dapp're Vryheids Zonen, (/}
De Rhyngraaf Zalm die tot verdediging der Stad,
Het Commando van 'c Guarnifoen in Utrecht had,
Schreef telkens Brief op Brief om Auxiiiaire benden $
Maar boven a! om Volk uit Amfterdam te zenden,
Want al 't gepeupel (m) dat uit and're Plaatfe quam,
Stond
(O In Amfterdam was van ouds het gebruik, dat eens in het Jiar by de omfchryving in elke Wyk, de jonge Msnfchap die de Ouderdom war. [8 Jaar bereikt had, als der Wagt fuojtcl wierd opgetekend, maar in die tyd hield men het gantfche Jaar naleezing, wie maar de Jaren had, of 'er zig maar voor wilde uitgeven, wierd tertio id opgefcbreven, beëdigt, en ter Wagt geroepen , hier ter plaats ging het egter nog beter als elders. het beugd my dat hier eens een gewapend Corps doortrok, dat van de Zaankant: kwam, en na Utrecht ging, een verftandig fiefenouwer bezag dien hoop, en wilde wedden, om zo veel Ducaten als 'er Manfchap was, dat de 14de Man nog geen 14 Jaar oud was,
(m) Met régf mag men zeggen Gepeupel, die 'er wat vangeïien heeft, kan 'er wat van zeggen, een opgeraapte hoop zommige dropen door hun kleren, een ongetemden boel, ten naasten by gelykende na uitgebroken Rasphuis boeven, niet zelden trok Graaf Zalm zyn Neus op, als hy zulke Halden kamen za^, waarom hy aile mogelyke pogingen aan wenden oai Volk uit Anfterdam te krygen. die ordentelyk gekleed en in del ^Wapenhandel geoeffsni waren.



( 40
Stond hem zo wel niet aan als 't Volk uit Amfterdam% Dat waren Heeren alle in Uniforme kleeren, En vry behendig in de kunst van 't exerceeren, Waarom Graaf Zalm hun als zyn beste Volk befchoud, En meer van hun dan van al de and're Troupen houd, Op zyn itiftanties wierd de Raad dan voorgefchreven, x. Defenfie-Wézen, een volftrekten magt te geven, Om Volk te zenden of te Werven zo men kan, De werving wierd bepaald op zevenhonderd man, («) Waardgelders om de Stad en 't Land ten dienst tefhekkenj Dat is gezeid terftond na Utrecht te vertrekken, Zy moeten dienen voor een onbepaalden tyd, (o)
Nieté
(») Op Vrydag den 15de Juny, wierd op inftantie der Geconstitueerders te Amjlerdam, door den doenmalige Raad, aan het Deferfh;. We. zen een ampele magt gegeven tot het opregten van een Corps Waardgelder»; fte'k 700 Man, oaime dezelve uit Stadskas tebetalsfi, 20 de Stad Utrecht daarroe onvermogend was.
(0) De Conditiën dezer werving die alomme wierden uitgeroepen en aangeplakt waren deze Negen.
1. De Macfehap moet jong welgemaakt Volk zyn van 16 tot 40 Jaar oad.
2. Niet minder dan vyf Rhynlandfche Voeten lang.
3. Zonder eenig onJerfcbeid van wat Volk of Landaard zy waren.
4. Mits niet behorende rot de wakende Schutteryen of Genoodfcoappsn»
5. Geen Deserteurs zynde uit Hollandfche Regimenten.
6. Om als Waardgelders te dienen zo lang de nood het vereifcht.
7. Voor vier gulden per week alle Maandagen te betalen. 8 De foldy gaat in 's Maandags voor 't Engagement.
9. 't Montuur zal beftaan in een Rok. Camizool, en Broek, een paar Schoenen met Riemen, een parr wolle Kouzen, een hoed en een Strop? das, Kleren en Wapenen zullen worden uitgedeeld, ter plaatze daar zy geampioyeerd zullen worden.



( 4? )
Vier Guldens 's weeks word hun voor gagie roegeleidj Die men betalen zal op ieder Maandag morgen, De Wapens en Montuur zal 't Regiment verzorgen, Om "t even uit wat Land, wat Natie waar van daan, Scheeifliep en Ketellap, men nam maar alles aan, Wie Sestien Jaar was, wierd al oud genoeg gerekend, En in het Regiment Waardgelders opgetekend, Die gist'ren knikkerde en met koten fchoot op Straat, Neemt heden dienst en is op morgen al Soldaat, By Makketios (ƒ>) de Chef en Commandant dier Helden,
By
(p) Lftndert Malketros, destyds Hoêdewïnkelier agfer de Beu's, deze wierd arri zyn Patriotfijn iever tot Chef over dit Corps aangefteld , na de Omwending gsvlugt zynde, wierd hy ingedapgd, om verlbg van zyn dapp're daden te doen , en niet gecompareerd zynde uit dezen Landen Uitgebannen.
Omtrent) het midden van Juny 1787. Ontftond 'er een verfchil ori. der de Tatrio'ten, of L. Mokketros een held of een bloodaard was, JVerlem had hem in zyn Courant No. 67 afgefchilderd als een laf har'tigén, die onder voorwendzel dat hy geen patent van het Defenfie had, niet in de Schuit wilde gaan om Kattenburg in te nemen, waar tegen door anderen, getnigenisfeu whrden ingewonnen, van A. Valentyn, S. Berggaard, J. Koms, H Nobbe, H, Gartman, enz. welke alle verklaren dat zy ooggetuigen van de Heldenmoed die Makketros by het innemen van de Eilanden betoond heeft , zie hier een dier Declaratien tot een ftaahje.
j Wy ondergetekende verklaren, dat terwyl de Corrpignie van Wyk ; 14 , op den 3ofte Mei , op Kattenburg en Wittenburg geasfifteerd j heeft, wy gezien hebben, dat de Heer Leendert Makketris , alfins zig „ beyverd heeft in het nafpeuren der Muitelingen, en zelfs in eigc Per„ zoon de Glasblazery onderzogt heeft, en zelf by het gefchut geasft-
fteerd heeft, was geteekend
Joh: Wcsfing Willems, Luilenmt, y. Posthumus Janz. Vaandrig, Hendrik Gartman, Ser.*tavt,



(49 )
Èj wien rhen zig aan 't Huis van Meurkens aan kan melden*
Daar Stoep en Voorhuis door gewapend Volk bewaakt,
Dit nieuwe Wervingswerk niet wynig opziens maakt,
Dog om de werving met meer luister uit te voeren,
Plakt men Biljetten aan, en laat de Trommels roerenj
Een gaatfchen train Tamboers, Tien Twaalf re gelyk,
En zomtyds meer loopt door de Stad van Wyk tot Wyk*
By wylen zyn zy nog verzeld van 'c Turkfe bekken >
Om meer rumoer, om meer ravafie te verwekken,
Met dezen Troup liep een Tamboer Majoor vooruit^'
Die fchreeuwJe op eiken Hoek der Straten cverluit*
; Dat yder wie in deze kommerlyke dagen,
; Voor 't lieve Vaderland zyn leven durfden wagen,]
5 Moest komen in de Druif (q) of aan de.Buitenkant,
$ In 't Schip de Damiaat, mits geen Oranje klant,
5 Geen Dezerteurs uit dienst van dezen Staat, als mederi4
i Geeft
CO Hendrik Meurkens, Tappers • Winkel doende, ih de Nes daar dö Druif of een bos Druiven uithing, aan dit Huis was de meeste Bravaie tot deze werving , de gewapende Burgers lieten zig ook al gebruisen om daar in en voor het Huis post te hoüden, in een Herberg aari le Buitenkant, daar het Schip Damiate uithing, wierd ook in dit Corpï •eengageerd, ook wierd op de Trommel aangenomen, dat inzonderheid >laats had, s' Maandags op de Botermarkt, daar menig dienlsè Zieltje nee genomen wierd*
D



( 5° )
; Geen uit de Schuttery, of geen Geaoodfchaps leden}
Wel fpoedig zag men dat een groten toeloop kwam,
Die dienst nam in het Regiment van Amfterdam,
Zo noemd men in die tyd 't byeengeraapt Rapaille,
Het ware fchuim des Volks, het Amftcrdams Canaille,
't Defenfie-TVeezen nam dit Volkje in den Eed,
En maakt terflond de Schuit tot hun vertrek gereed,
De Schuiten lagen ten dien einde voorde Doelen,
Maar onbefchryflyk was het woelen en krioelen,
't Gevloek, 't Getier, 't Gefchreeuw, en ysfelykst geweld',
Waar mee den uïttogt van dien Rashoop ging verzeld, f>)
Na wynig dagen zag men dit bedryf herhalen,
En naderhand gebeurd het nog verfcheide malen,
'c Is ons onzeker, hoe veel Volks men heefc gehuurd,
Maar dit gaat vast, 'er wierd gedurig weg geftuurd, CO
(r) Tn de aantekéninge vind ik dat deze uittogt gefchied is op Zandig den 17de Jany, althans dit weet ik zeker , dat het daar ter plaats msat gansch niet veilig was, voor ieder die niet mee deed in het Schelden, "Vloeken en Razen, op de Prins en Staten, daar men deeze Vaderlandfche Zielen zo als Schapen na de Siagtbank zag gaan, althans zo redeneerde men or.dei den hoop daar ik my bevond , en ongelukkig was hy geweest die daar voor Oranje Minnaar was bsfeéod geraakt, voor my ik vond geraden den aftogt te kiezen, wyl zien en zwygen daar niet voldoen kon, maar kwaad vermoeden baarden.
(*) Dit weg Sturen van Schuiten met Waardgelders , gebeurden nog al verfcheide maaien, dog wy raakten 'er ook ai aan gewoon, en dos het puntige daar afwas, kost men het gemakkelyker bezien.



( Si )
Dog Zalm die liever zag dat Burgers derwaarts kwamen £ Infteerd zo ernfÜg, dat zy ook de reize aannamen , Ses honderd Man (?) der thans Wagtdoende Schuttery, Vei trok na Utrecht met het fraatlykfte uitgely, Van Wafe! Ruiters en Garnale Colonelien , (a) Die op het heerlykst hun tot aan de Schuit verzeilen, Van wegen wyd en zyd kwam een ontélbren fchaar^ Van hoog en lagen ftand, die ooggetuige waar, ' Van dezen uitlogt, daar de meesten over juichen > En and're uit vrees flechts hun verwondering betuigen , (vj
Wat
CO Uit isder Wyk 10 Man-, en dus uit de 60 Compagnien 600 Man,' Vrywllligers, zeer gernakkelyk kost men dit Voikby een krygen,'fchoori gy de alarm maakten., dat 'er zouw geloot moeten worden, maar naauwelyks was de Compagnie opgeroepen, of 'er waren meer als nodig was, die zig aanboden om voor 9 Gulden 's Weeks dit plaizisr togtje by ta wonen.
(m) De Vier Heren Colonelien, Besboom, Marfelis, Warin enNymm door de Geweldenaars uit hun Posten uitgefloten zynde, hadden zy in da Doelen op de Garnalenmarkt vier anderen Heeren tot Colonelien aange-' ftsld, natnendyk Hogendorp van Hof veegen, deRoth, Basterd, enMeints* om het zeldzamen en wederreciuelykq dat in deeze aanftellingen doorftraalden, wierden zy niet zelden Colonelien van de Garnalemarm, of: Garnalen Colonels genoemd , en die gehele opgeworpen Krygsraad. wierdl daarom dikwils de Garnale Krygsraad genaamd, zie hier van breder hec eerile deel, pag: 14. 15.
(v) Voor iemand die wel dagt, en zig in die gelegendheden bevond.' wns bet al zeer gevaarryk om zig buiten fchoots te houden, in een openbaar Gezelfchap beweerden ik eens dat Burgers, volgens hun Eed verpligt waren , voor de rust en vyligheid van hun eige Stad te waken, en dat de tegenwoordige onrustige tyden niet toelieten, om na andero Steden en Provintien te gaan, wyl 'er thuis genoeg te doen was, maar.
D 2 eea



( )
Wat zouw den Prinsman dü:n, of fchoon hy dag aan dig, 't Bederf van Land en Volk met weenende oogen zag, 't Was Vrugteloos om zig daar tegen te verzetten, Hy was niet magtig om het woelen te beletteB, Wanneer hy zwygt en niet mee toeftemd in hun kwaad, Is 't nog bezwaarlyk dat hy haat en fmaat ontgaat, 't Verwarrend woelwerk ging gedurig voort en verder, In deze dagen bid den trouwelozen Herder, Niet langer voor zyn Vorst en wettige Ovrigheid, (w) J In tegendeel hy bid , hy fmeekt van tyd tot tyd, Dat 's Hemels gunst de vlyt der Burg'ren wil belonen, (#)
En
een der Majesteiten zulks hooren-'e , begost op hogen toon , dat het Leugenaars, Verraders en Oranje Blixems waaren, die het Volk zulks wys maakten, yder Burger was verpligt by Eden, om zyn Officieren ta volgen tot Heusden toe , en al wie anders zy, die wist het niet, en verleiden het Volk, dit wierd zo fterk aangedrongen en gelaudeerd, dat ik bly was my in ftilte te kunnen wegmaken, zo dra de Schuit aan Wal kwam.
(w; Schoon het Kerkeiyk Formulier Gebed voor alle Ovrigheid nirn. mer opgeheven was, waren 'er egter een gantfche menigte Predicanten, voor al in Holland , die zig veroorloofden , van dit Formulier af te gaan, en nog voor de algemeene Staten, en nog veel minder voor de Vorst en 't Vorstelyk Huis te bidden, anderen durfden wanneer zy 'er voor baden, het Opperwezen gruwelen voordragen, "hst berusten Ge. bed van Dominé Louis, Fransch Predicant te Amfterdam , zal tot een eeuwigdurende Getuigen hier van verftrekken, zie het zelve in de Bylanen, Lett: S.
(x) Dit was het altoos durend deuntje, waar van de Kanfels d,iv§r« den, Regten, Voorregten, Vryheid, Previlegien, Vaderlandsliefde, Farf fciottismiu enz. die daar niet van preekten en bad, die dogt niet.



C 53 )
En 't groot herftellingswerk met zynen zegen kronen,
Hy bid dat meer is om het Goddelyk gely,
Voor de Oproerhoop, voor de uitgetrokke Schuttery,
Wier fhood gewoel hy van den Predikftoel durft roemen,
En de Euveldaden met de fchoonfte namen noemen.
De grootte dolheid en het plompfte onverftand,
Noemd hy een yver voor het dierb're Vaderland (y)
Terwyl hy hun wier tyd niet lyd mee uittetrekken,
Gedurig poogt tot ruime giften op te wekken,
Dit was in Amjterdam , dit was door 't gantfche Land,
Was hier of elders een Godvrugtig Predikant,
Die volgens Goddelyke en Menfchelyke Wetten, %
Voiftandig bad voor hun die God in hoogheid zetten,
Die wierd in 't openbaar gelasterd en befpot,
Ea
(y) Waaren zy 'er niet , die daar gehele Predïcatien na inrigren, ea zuIkü Stoffen behandeiden, waar in 'c gedrag geroemd werd, der oude Israëliërs , wanneer zy zig gewillig aangorden tot den flryd , zonder dat zy het Volk onderrigten , van het Hemelbreed onderfeheid dat 'er is, om uittetrekken tot wettigen kryg, of tot wezentlyk Oproer.
Bekend zyn de Rehabeams, en de Zineballats preken, bekend is de Leerreden van Do. Blank te Utrecht, over Luk: 17 vs- 1. Wee die geënt door wien de Ergernisfe kernen, waar van de gehele inbout, met ai de*zalfs fraaiiigheden in ue Couranten is bekend gemaakt.
D s



( 54)
En menigweif gedreigd door het gewapend Rot, (z) Ja fprak men niet alree van hun te deporteren, Die wyg'ren zouw pretenfe Staten te obediéren, En hield men niets alreeds de traktementen in, (a) Van die niet preekte-en bad na 's Oproermakers zin, Dog bleef 't met Leeraars nog al meest by dreigementen, Veel flimmer, wierd geleefd met fteed'lyke Regenten, Die men van plaats tot plaats uit Ampt en Post ontzet (b) Op dat hun Godloos plan meer vry en onverlet.
Kon
O) Weten wy niet hoe in Amfterdam met ds namen van het zoetsappigEckkie, en de gebefte Kalkoen, in de Nieuwspapieren van die tyd gefpot wierd, hoe de brave Dominé Hofman daar in gehavend wierd die Scbendpapiaren zyn nog aan de hand, en kunnen de waarheid' van ons gezegje bewyzen
(a) Dit heeft men in Utrecht niet alleen gedaan, maar 'ér zelf roem op gedragen, en zulks opentlyk verdefendeerd.
(b) Zie hiar een Lyst van Removatien in verfcheiden Steden. In Wyk by Duurjlecden den 14de Maart. 1786.-— <n
Utrecht . . 2de August. 1786. 30
Amfterdam siile April. 1787.' -'9 Raden
Rotterdam : . 23de April. 1787. 7 . en
Delft . . 2jile August. 1787. n [ Vr°edfchsppen
Gorinchem . . 29fte August. 1787. -— 9 I welken
Hoorn . . 6Je Sept. 178^. 9 | zyn "fgeze.è
Medenblik . - i3ds Sepr. 1787. 5 J
De ramen dezer 86 brave Mannen kunnen alle nagezien worden in de Heeilyke Leerreden van C. J. Duits, Pred. te Mydrtgt. op den 7de August. 1788 uitgenbroken, en uitgegeven onder de Tytei Ntêrlands Debora, enz. p^a: 39: 40.
Nog zyn in Vitardingm, op den 14de September geremovj-erd deze 6 Heren Ra.ien, van Ryn, van der Ham, vaa Banchim, Sappius,' VersJendaal, en Piek. * '



( 55 )
Kon worden uitg/vóerd, wanneer de ergfte Steden, Als Haarlem, Alkmaar, Dort een propofitie deden, (c) Wierd die door Amfterdam. en and're {leeds gekeerd, En telkens tegen hun befluit geprotesteerd, Gedeputeerdens die zig in den Haag bevonden; Mee hun Comraisfies ter Vergad'ring afgezonden, Voldoen flegts aan 't bevel der Raden hunner Stad, (d) Waarom men zederd lang met ernst gearbeid had, 't Getal dier Raden hier te raeerd'ren daar te mind'ren; Zo als men rekend dat hun oogmerk minst kon hind'ren, Maar dit viel niet te best naar hun genoegen uit, Of taimd te lang, des nam men *t onvertzaagd befluit^ Op Utrechts voorbeeld uit den Raad te removeeren, Al wie zouw wyg'ren hun principes teavoueeren, Dit was in Amfterdam en Rotterdam gefchied, ?c Geen men van tyd tot tyd door and're volgen ziet,
En
(c) Zie onder anderen die zo veel gerugt gemaakt hebbende propofitie vau Haarlem, onder de Bylagen Lelt. £,
(dj fliurom wierd in Amfterdam op den 3de April, de Regering gedwongen hunne afgevaardigde in den Haag te rug te roepen, de Heren Mu-lman. Munter, en van der Goes te rappelleren, en anderen in deï» zeiver plaats daar heen te zenden, die na de zin des Volks waren» D 4



C 56 )
En wierden rieuvvenin derzelver plaats verkoren'% pan waren 't zulken die tot hun Cabaal behoren, O) Bus kreeg de kwa Party volflrekt de overhand, Een hoop Ufurpateurs wierd Souverain van 't Land, En nam beöuiten welker fno gedagtenisfen, Men naderhand uit *s Lands Registers uit moest wisfen , (ƒ). Dog fchoon de boosheid thans tot zulk een Toppunt fteega Bleek egter dat men nog zyn volle wensen niet kreeg, Men kost den Magiftraat der Steden nog niet dwingen * iToc al hun vreemde en wederrechtelyke dingen, 't Geen dit cordate Volk zo fchrikkelyk verdroot, Dat men by Krygsraad en by Sociëteit befloot, Regenten die niet na den zin der Burgers waren,
■Vaa
te) Hier toè leverden zy zelf de namen in, van die genen welke zv in de pla.atze der afgezette Raden wilde aangfifteld hebben, fn stmfl r4am kwamen zy den 3de Mei , terwyl het Stadhuis met gewapende. Burgers bezet was, en gaven een Nominatie over van 25 Perzonen , ir.fterende dat ftaande de Vergadering, of uirerlyk 4 dagen later, xxit deaelve 9 nieu.ve Raden verkoren zouden worden.
(ƒ) Deze Nieuwe Raden, zonden nieuwe Gedeputeerden, met nieuwe inftrua;en, tot de Vergaderiage der Souveraine Staten, welke ook Bieuwe btfluiten namen, waar uit al de volgende verwarringe zyn voortr gefprooten, beiluiten die na de gezegends omwendin", op de plegtigfte wyze ingetrokken, herroepen, en geanr.ulleerd wierden, waar mede ai Pp den i8Je September 1787. een begin gemaakt wierd, doe de Stad Schoonhoven het voordel ter vernietiging van vorige beijuiien ter fuspen. öi van zyn Doorlugtige Hoogheid, deed., 't welk ras a.«or and're ceïolgd wierd. •"



( 57 ) " Van hun Regeringspost vervallen te verklaren, Gy weet hoe vrees'lyk in die tyd 't Woord Burgery, (g) Misbruikt wierd door de dominerende party, Wat ze in de Karsfeboom of Stad Lion bedreven , (h) ! Wierd ftoat'lyk maar op naam der Burgery gefehreven, (ï) Bit is wel zeker dat de Burgery dier tyd, Ondeugend was en reeds tot alle kwaad verleid, Maar dit 's ook zeker, dat de Burgers van de listen, Der drie vier honderd , die 't beftierden wynig wisten, Wierd iets by pyp en glas door hnn geconcludeerd, Straks is de roep dat dit de Burgery begeerd,
Of-
(g) In Amfterdam is het veel meer de gewoonten als in andere Stei di.n, dat men de Namen Schuttery en Burgery met elkander vermengt, wie hier van de Burgers en Burgery (preekt, verftaat 'er zonder Lxpii: catie de Wagtdoende Manfchap door.
00 De Karsfeboom , een KorTyhuis in de Kalverftraat, hier waren de Majesteiten die zig de Achtbare Schuttery of Burgery noemden, en de Stad Lion een Logement in de Nes, daar waran de Vry Corps, in beide plaatien wierden thans, de propofitien gevormd, ae Staatsbefluiten gefmeed, die men dan met de Wapens in de hand, geweldiger' wyze aan de Overheid overgaf, niet ongeestig was destyds eens een ge» fcbreven Billet aan *t Stadhuis aangeplakt, waar cp ftond, dit Comp. toir is verplaatst in de Kalverftraat , in de Herberg de Karsfeboom zegt het voort. ---^f
(i) Thans had men de dolle gewoonten , om het geene eenige Officieren van de Schuttery goedvonden, aanftonds (louielyk te adverteeren, als de verkiezing en abzolute wil, der gamfche Burgery, fchoon het waaragtig waar was, dat meesttyds de honderfte Burger niet eens wist 4&{ zy vergaderd waren, veel minder wat 'er befibcen was.
D5



( 58 )
Offchoon niet een uit tien, misfchien niet een uit honderd,
Van 't Vcorftel weten, en den Burger zig verwonderd,
Dat men 't geproponeerde op zynen naam verzoekt,
Daar hy ;den inhoud van 't Request als oproer vloekt,
Dit ging nogtans zo door, en al wat vyftien heren, (k)
Die zy qualificeerde uitvinden of begeeren,
Dat ftaat op Rekening van 't Sesüen duizend tal,
En 'c geen de Krygsraad wil op Rekening van al,
De Burgery, of zy het pryzen , of zy 't laken,
Dat is een zaak, waar van zy geen Confientie maken,
't Gaat tog op naam der Respe&ive Burgery,
Op die manier, uit naam des Volks verzoeken zy,
In Jmjlerdam, dat twee Groot Achtbre Burger-Vaad'ren,
In hunne kwaliteit niet meer het Raadhuis naad'ren (/)
i Zy
(k) De namen dezer 15 ingebeelde Koninkjes zyn te vinden in hst Gedenkboek voor Auiltsruam pag: 163 Hun leven en bedryf zuilen wy vinden, Bylaag M. .
(T) Op iöB 22ib Juny kwam een Commisfle uit de Krygsraad en tr«« committeerden uit de Stad Lion, op het Raadhuis en leverden eenvoorftsl in, waarin zy verklaarden, dat de twee regeerende Heeren Burge. meesteren Mr. Willen Genie Dedel, Zilomuns, ea Mr. Metten Adriaan Beels, niet na het gsnojgen des Volks waren, ea derhalven verklaai» wisrden vervallen te tyn van hunne posten, ter.vyl zy aan zig behielden het entameereu vaa z'ullte middslea als gel'crnksc zoule weeztiu oa <ie, vakante plaatsen te vervullen.



C 59 >
; Zy hebben % zeggen zy, by 'c Volk van tyd tot tyd, ; ïe flegt gemaakt en zyn thans al 't vertrouwen kwyt, ; Men had beoogd daor hun als Raden af te zetten, ; Hun fchaad'lyke invloed in de Raadzaal te beletten,
Maar Dedel even ftout blyft onVerzett'lyk ftaan, ; Om 'c groot herftellingswerk met kragt te keer te gaan," ; Waarom v/y hun op last der Burgers removeeren, ; En Beelts en Dedel byde als Burgemeesters weeren, (m) Die zelve morgen zond men een Commisfie uit, Na ft Huis dier Heeren, om hun het cordaat bef!uit, Der Burgery (w) gelyk men 't noemde voor te leggen, En hun op last van Committenten aan te zeggen, Zig wel te wagten van dit ogenblik af aan, Als Burgermeesters nooit weer naar 't Stadhuis te gaan, Met drygementen zo zy 't immermeer proberen,
Dat
Om) Dit was na genoeg woordelyk den inhoud van het Declarntoir, door bovengemelde ingeleverd , 't welk in het Gedenkboek voor Amfterdam ietterlyk te vinden is, pag. 163 en 195.
(n) In deze Commisfie distingueerden zig bizonder de zogenaamdea Secretaris J. Kok , en de Notaris Geniets, met eenige anderen, dia zig over niets meer bewonderden dan over de Trarquiüteit, waar. medé zy ontfangen wierden by de Heer Dedel, zy kenden die kalmte des gemoeds niet, die de vrugt is, van een vry en zuiver ge weeten hun hart klopten, en bun grootflj brutaliteit was met Confufie vermengt, terwyl bezadigde vrymoedigheid in he» gelaat des Burgemeesters doorblonk.



C6c)
Dat dan de Burgers met geweld hun zullen kereh,
Opdat die werk gefchied met des te meerder pragt,
Had men twee Compagnies voor het Stadhuis gebragt,
Die een detachement om half elf Uuren ,
In voilen wapening na 't Societeits- Huis ftuuren,
Waar mee het Committê in alle plegtigheid,
Wierd afgehaald, en met een groot gejuich gelyd,
Naar 'c Raadhuis op dat zy de aangebleven Heeren,
*£ Geval met Dedel en met Beels communiceeren,
Zy weten voorshands dat 'er niemand is dan Hoeft t
Die hun in alles zyn protectie heeft beloofc,
Want Cllffort (o) telkens ziek, kost op 't Stadhuis niet koomen,
Des hoefden ze in 't geheel geen tegenfpraak te fchroomen j
iloe wel zy ftoorden zig daar wonder wynig aan ,
M wierd 'er foms protest of tegenfpraak gedaan , Q>)
Dit was by de Acte van Verbintenis befluten, (3)
Om
(o) De Haer Clifford een dar 4. Heeren Regerende Burgemeesteren, ■voor dit Jair was zwakkelyk, meest altoos ziek, gelyk dien Heer o©k kort na de Omwenteling overleden is.
(p) Menigmaal gebeurden het dat zelf door de meerderheid, tegen de bedryveo dar minderheid geprotesteerd wierd , gelyk in Amfterdam uo Rideo tegen 16 protest lieten aantekenen tegen het inconstitutioneel handelen, in het af en aanftellen van Raad en Vroejfchaps Leden, dog dit was voor een dove mans deur geklopt, men ging voort zonder zig tfa.ir aan te ftooren.
(?) Attykel 10, zeggen de Tekenaars van die Acte, dat zy aig verfeinaen het hoofd voor.hoofd een ygelyk in zyn Sad ofPiOvkcie, door
iè



ISi )
Om voort te gaan en zig aan geen protest te flootefj* Twee Heeren wierde als Burgemeesters aangefteld, (r} Van wien ten dezen niets bizonders diend gemeld, Dan dat zy na drie Maande in al de omwentelingen,' Het zelve lot der Removatie ondergingen, Intusfchen had dit werk den hoop zo wel gefmaakt, Dat men een wynig tyd daarna ook aanftalt maakt, Den braven Hoofd-Schout uit zyn wigtig Ampt r_e ontzettefl, En in de uitoeftVning van 't officie te beletten, Heer Bakker weet gy dar niet van hun aanhang was, By hem kwam 't heilig Regt en geen party te pas, Verdrukte onfchuld had hy altoos trouw verdedigt, Geen Straf geoeffend dan aan hem die 't regt beledigt-, Des had men lang op zyn toegevenheid gefmaald, Hem menigmaal in hun gefchiiften doorgehaald, (t)
Ah
Regeering, of zo de meerderheid daar toe niet verftaar, door de Sera en medewerking des Vo'ks, te bewerken dat enz.
(r) Den 7de July wierden in plaats van de ge weldadig gerenoveerde Heeren Dedel en Deels, tot Buigemeesteren aangefteld, Mr Willem Hacker , en Mr. Jean Geelvink, fchoon de eerstgemelde , de Broeder van den Regeerende Hooft-Officier was, het welk niet wezen mogt, maar zy wisten wel dat zy voorneemens waren die braven Heer ook eerlang af te zetten.
(s) Zo klaagden men onder anderen, daar zulk een menigte Orarja Pesten, op Kattenburg en elders gevangen waren in de Plunderdaeen, dat flegts een van dezelve uit de Waag geiïoken was, zie de Schuur* ma*>ft Courant No. 96.



C*4 )
Ais zy van daag een Vriend der Constitutie vangen, Verbeelden zy zig al hem morgen te zien hangen, . Gcfchied dat niet zo als hun boosheid had verwagt, Dan fchreeuwd men luidkeels dat het recht niet word betrsgt, En dat men zulke die den loop van 't Recht weerfbeven, Hoe eer hoe beter maar, moest hun demislie geve:;,. Schoon yder weet dat door geen willekearge wet, Nog magt den Officier kan worden afgezet, Maar zy die niet ontzien om de erffelyke Rechten, Van Vorst en Vorst'Iyk huis baldadig te bevegten, Zyn zo door 't bozen heen, dat ze alles onderdaan, Dus rand hun moedwil zelf, hec Hoofd • Officie aan, Zo dat ze (6 Zotterny) Heer Bakker fuspendeeren , (r) En 't Ampt ad interim aan van der Hoop off retren, Die Hout en onbedagt in die bedienusg treed, f»
Eh
(t) Op den 2gfte July wierd hier toe een Request van de zogenaamdeVolksftem ingeleverd, waar in zy vorderde dat de Hr. Backer van zyn Ampt zoude ontllagen worden, de Raad deed den volgende dag hier toe aanzoek by de Hr. Backer zyn Ed: vermanende om zyn ontllag te verzoeken, dog die Hr. zulks wygerenden, wierd hem den^fte zynontflagals Hoofd-Officier gegeven, cn de Prejident-Schepen van der Hoop, proyifioneel in deszeift. plaats aangefteld.
(u) By afwezigheid of onvermogen van den Hr. Officier in der tyd,1 was de Heer Prefident Schepen de naasten tot het waarnemen van nee Auipt Ad interium, maar de verplaatzipg van het.Schouts huisje, voor de Deur van dj Hr. van der Hoop, ia hec aanzien van de Hr, Backir, en htt
over-



( &3 )
Èn 't overweldigt Ampt een korten tyd bekleed,
Nu was 't gewonne Spel de Patriotten deden,
Al wat zy wilden hier, en in de and're Steden,
Zy reden met Kanon, zy trokken uit en in,
Zy hadden 't overal volkomen na hun zin,
Een ding manqueerd hun maar, dat is dat ze altyd vrezen,
Dat hun Anarchis Ryk niet lang van duur zal wezen,
Toen Hogendorp als Collonel en Commandant,
Tot Muiden lag , en maakte een wonderbaar Semblant,
Geheugd ons nog dat zig zyn Ega dus liet horen,
; Indien de Pruis het wint, zyn wy geheel verloren,
; Ja kind'ren denk dat dit heel wel gebeuren kan,
; En zeker is myn Heer dan een bedurven man, (v)
Den flegten hoop loopt heen als dolle en dappre Menfchen,
Die naauwlyks weten wat zy willen, wat zy wenichen,
Maar zig verheugen, met den uiterlyken fcbyn,
Dat
overbrengen van de Papieren, het officie rakende, van het Huis van de Hr. Commelin, na dat van de Procureur Douwes, gaf niet minder dan een volilrekte overwinning , zo niet overweldiging van het Ampt te kennen. , ,
OO Deze taal van Mevrouw van Hegindorp was ons destyos een riem onder 't hart, ziende met hoe veel vreeze zy in het midden van hun Triumpn vervuld waren, terwyl de Patriotten, dat is te zeggen de Dollemans zulke reden geheel ongepast vonden, menende dat hetalredsgewonnen Sp.Jl was.



(.64 3
Dat zy nu Helden, dat zy Majesteiten zyn. Maar die wat verder zien, en dieper denken konnen j Bezien wel dat het nog in lang niet was gewonnen, Dat Vorst'lyk Campement dat al hun woeling tarti Dat Gelderfch Leger lag hun als een fteen op 't hart ^ Zy vreesden telkens dat dit Leger Utrechts wallen, Den een of ander tyd manmoedig aan zal vallen, En zy begrypen wel dan is 'c met hun gedaan j Hun hoop kan tegen geen geregeld Volk beflaan ^ En al hun fterktens daar den flegthoofd op betrouwden, Was poppefpel wanneer krygskundige 't befchouwcen, En 't Geldersch Leger was in de alderbesten ftand, f» Al fchreeuwde en fchreven zy geftaag in Brief en Courant, Dat in het Campement de Heiluis flerk regeerden,
Dat
O) Daar dit Campement flsgts 2 a 3 uuren van Utrecht tusfchen Zeist en Amersfoort gelegerd was , kost men dagelyks van oor en ooggetuigen de zekerfte berigten krygen hoe het aldaar gefteld was , dez<j ontwyffelbaare berigten waren allerfavorabelst, en verzekerden ons van de voorraad, van de moed, en het genoegen dat onder deeze Troupen gevonden wierd, evenwel konden de Nieuws• Schryvers van die tyd goedvinden . allerlei nadeelige gerugten van dit C3mp te verfpreiden, dan dat zy gebrek aan de nodige Levensmiddelen hadden , dat 'er befmettende Ziektens onder het Volk heerschten , dan dat 'er misnoegd* heid onder hun plaats had, dat zy van de Heiluizen verfcbrikkelyk geplaagd wierden, dat zy by heele noope dezerteerden, enz. Hierom zog. ten ay door hun Wagten , Piquetten en Uitleggers , den Hoilanderen zo veel mogelyk de toegangen tot dit Camp te beletten , om aan huri tugens crediet by te zetten.



c «s)
Dat de Soldaten (leeds by hopen dezerteerden, Dat rnen gebrek aan geld cn levensmidd'kn had, In dat hun Command'.r.t geen kunde of moed bezat, Het troost hun wynig, want zy weten dat zy 't liegen. En 'c enkel fchryven om de MenfChen te bedriegen, Dat Volk bevond zig* wat men fchryf of wat men praatj Vol moed en we! voorzien in een gewenfchten ftaat, Maar tevens zyn ze ook vol van 'c vurigfte verlangen, Om orders tot de Attacque op Utrecht te ontfangen, Want fchoon de goede Prins zig altyd lydzaam toond, (x) Zyn Volk daar zy hun Vorst en Veldheer zien gehoond, Zyn zo gedwee niet; maar gevoelen 't hart ontfteeken. Door yver om zig aan den Patriot te wreken, (y) En dit hoe zeer rnen 't door verkeerd berigt bedekt, Dit is 'c geen in hun hart geftaege vrees verwekt,
i)ie
(£} Goedaardigheid en lyd^aamheid , zyn zinder eënige tegen/praalt :w8e' hoofdtrekken in het regt Cb istelyk C^raftar van or.ze beminnenswaardige Willem de Vifde, en daar hy de^e bydc Jeugdenal 0"-sam ftryd jitotfTsr.d, is den Landzaat het nog niet eens, of zy.hem IVillemde Goeie, of Willem de Geduldige noemen zal, rr.aar dit is zeker dac ydtr wia le Vorst omringt, bekennen moet door ham in die byde opzigten ovérroff.-n te worden.
(y) Oader andere ftaaltjes ftrekten hier van tot bewys, een zekér* Vbciiene, zynde een zoort van Windewyzers, die op verfcheide Tenter» n het Csmpemant gevonden wierden, zo mer,:g verf dezelve door da A'ind omdraaiden, zag men daar aan. dat de Patriotten dodr de Milita» e voor de broek geklopt wierden, dat als 't een weinig Woti tn z:\lzine vertoning opleverden, die de Aanfchouwers niet geinig lagchendeei



( 66 )
Dit.'is het, waarom zy het gantfche Land beroeren, En oreral van daan, het Volk na Utrecht voeren, Of men was 't mog'lyk voor een aanval kon beftaan, Zs hailen overal gewapend Volk van daan, (z) Uit Sieden, Dorpen, uit gehugten buurten vlekken, Langs alle wegen , deed men Volk na Utrechj trekken, Verleiden Huisman, laat zyn Akker en zyn Ploeg, En was 'er mee vereerd dat hy de Wapens droeg, En na zyn valfchen dunk in deze bozen tyden, Mee voor de Vryheid en het Vaderland mogt ftryden, Geen wonder, want men had de Boeren wys gemaakt, Dat zonder zulk een zorg het Land verloren raakt, (a) Doe zag men (zeldzaam zigt) doe zag men Dorpelingen, In 't Boeren pak die mee uit Auxiliaire gingen, En wy! het hier al meest of langs of door pasfeerd,
Is
(z) Niet alleen uit de Steden, als van Amjlerdam , Haarlem , Leïdvt, Delft. 'sHage , Rotterdam, Dert, Schiedam tnx. Mj.ar ook uit rie Dor- , pen, ja minder a!s Dorpen liet men Auxiliaire Banden na Utrecht trekken , als de Buurtjes te klein waren, wierden twee of drie te zirnen gecombineerd tot een Genoodfchap, die flegts 16 of 20 konden uideeveren waaren ook al een Ganoodfchap en gingen al mee na Utrecht.
Cd) Om de Boeren te bederven hulp magtig veel, dat zy de Boeie Dominees, maakten in haar belang te krygen, ten dien einde beloofden zy de Dorp Predicanten verhoging van Trsócement en andere Voorreen, ten. en niet zelden heeft men opgemerkt, dat wanneer een Leeraar, voor het nieuwe Patriottistnus preekten en fchreef, hec meerderdeel de? Gemeenten verleid wierd.



C 6? )
•Is yder ogenblik de Stad gealarmeerd, Dan kwam een Schuit mee Wormerveeriche Boeren knapeni Als Mators kinderen, van top tot teen in 't Wapen, (b) Dan zag men een party in de Overtoomfche Schuit, Die trok met zang en dans al mee ten Oorlog uit, Nu had den Predikant «o hartelyk gebeden, Dat deze Manie-hap na een korten tyd in vreden, In Vreugde en biydfehap weer mogt keeren naar hun huis, Ik zag ze komen met een fchrikkeiyk gedruis. Met Fluiten, Trommels, met Phioolen Kan en Glazen, (ë) Van verren hoorden ik ze al zingen, fchreeuwen, razen, r Wel dagt ik overluid, zie daar van woord tot woord, Het Patriots Gebed van verhoord,
Nooit;
(&) Als de nakomelingen deze dingen horen verhalen, 2u!ten zy zig nimmer een regc cerikbeeld kunnen maken j hoe mal het ftond, als men de Wormervenfe, Zaankanter, Dkm-.r en andere Boers Jongensin hum gryze of bruine Py, met het Soldaten tuig omhangen zag, niet zelden wierden zy Apen genoemd, daar zy in het nabootzen, en kuren maken dat gelligc al zeer nab.y kwamen.
(c) Deze Vrolyke terugkomst gefchieden op een Zondag agtermiddag» doe een piirty Boere Burgers van dep Overtoam, Amftelvsenfe weg ;en daar omtrent, uit de Compagnie van de Menniste C?pitain de Cl-rcq, die mee uit Auxiliare geweest waren, meteen Overtoomfche Schuit, alfpelenda zingende, en danzende door des Stads Buiten-Cingels voeren, van verren meenden elk dat het een Schuit met Naaimeiden of Potverteerdeia was, maar nader komende, zag men aan de groene takken, dac het Va» tterlanders waren, die fpringlevendig weerom kwamen.



( 63 )
Nooit kon die Maufchap mee meer blydfchap wederkeren, 't Is in der waarheid net of zy de pot verteeren, Zy koomen vo! en zoet, met Takken op de hoed, Zulk wederkeren gaf aan and'ren nieuwen moed , Al waar men Jongens vond van even zestien Jaaren, En 't is waarachtig dar zy zomtyds jonger waaren, •Men dwingt verleid, en prest en werft al W3t men kan, En maakt tot duren prys 'er Oorlogsknapen van, (d) De Diemer Dominé had eens een Boek gefehreven, (e) En dat den frasijen naam van de Eigenbaat gegeven , Waarin hy vloekt en fcheld, en raast op de Eigenbaat, En P rins ea Ovrigheid met vollen monden fmaad, Dit werk had met 'er haast een groten roem verkregen, Maar Dominé Autbeur had juist zyn naam verzwegen , En let eens op dit roemptje en bloemptje van verftand, (/)
En
(d) In ■•en huisgezin kende ik drie Broers, die te zamen ruim vyftig Jaren telden, en mst hun driëi in de tyd van een maand, meer dan ho". derd Guldens, van het Amfterdamfchs Defenfie• Wezen voor Vaderlandfche dienst ortfinsen, dat kwam zoet in.
(e) Bern^rdus Bosch, Befaamde Oproerpresker en Oproerftooker in de Gemeente te Diem'n, naderhand door een zogenoemde beroeping ts Poortvliet in Z:eland, overal wyd en zyd nader bekend geraakt.
(f) Dit ftuk is woordslyk overeanomen uit de Schriften van Grthidoxus, by gelegenheid der bovengemelde zogenaamde Bjroeping uitgekomen, onder de Tytels, Bosch te Poortvliet, dat is en blyft onmogelyk , waar in zeer veel wanbedryven van die Ex-Predikant na waarheid opgegeven , by elkander te vinden zyn.



i (69)
Eerlang verfcheirad een Advertentie in de Courant, Dat als de Maker van dit Vaers zyn naam wil melden, Men vyftig Ducat d'Ors voor hem ten premiegelden, Maar Bosch die toond dat hem geen Eigenbaat beheerd, Wy! hy geen premie uit zyn eige beurs begeerd, Vind goed, ja wel zy naam en qualiteit te ontdekken, Maar raad kwanswys dat men 'c beloofde geld doe ftrekken, Tot een veel eed'ler einde, als tot een Eerengift, Houd zegt hy aangefpoord door Vaderlandfchen drift, ; Houd gy uw goud voor U, of maak van uw Ducaten, i Dan zyt gy waarlyk groot gewapende Soldaten, Dit was gelyk hy tot zyn eigen lof verklaard, , Een edelmoedigheid elks liefje en eerbied waard ;
Maar weet gy wel wac zulk een fchrand're taal wil zeggen^ Elk weet dog best zyn eige woorden uit te leggen , Hy meend 'er mee, dit zegt hy zelf dat voor dit geld, Een meester konde werde in 't Wee&huis aangefteld , Die Jongelingen onderwees in 't exerceren, Geen nutter wetenfehap kost men hun immer leren; Dit had den Dominé uitnemend we! bedagt, Waarom zyn plan terftond ter uitvoer wierd gebragt,
E 3 D»



( 70 )
De Wezea wierden niet alleen in 't Schryven 't Lezen, Maar ook in't band len van de waap'nen onderwezen, Op dat men zig des noods van hun bedienen kan, En nu, nu trekken zy het vrugtgevolg da*r van, Wyl ze uit het Weeshuis een deel Jongelingen zenden, (V) Al mee ca Utrecht toe als Auxiliaire Benden ,
IS7og had men in die tyd z:g met een dubblen vlyt, Op het bederven van de Scholen toegeleid, De Akademie jeugd liet hunne lesfen varen, Waarom? om dat ze in'tExerceer-Genóodfchapwaren, (/.) Ef< als men met verzuim van Studie exerceerd, Dan word men daag'.yks in gefchnf.en geloueerd, Dan word men tefferrt van zyn ProLsfor geprezen, Die ook betoond een M2n voor 't Vaderland te wezen, Dat is een Man, die na 'c vermogen zvner hand, Al toebrengt wat hy kan tot nadeel van zyn Land, (z)
Zo
(g) Schoon bet zo ver wy weten in Amfterdam tot die hoogten niet fceklomtcen ,s, is h,t e.t=r zeker, dat uit Haarlem . Leiden ea atxfta p.aatzen , de Weesjongens ^wap-.-nd als Auxiliaire tree uitgetrokken zyn, dat zelf met groote Aar rpraaken, Liflpiaken en Z-aenwer.fcnen na het eebruu dier tyden verzeld ging. '
ih) De Exercitie Genood-nappen der fludeerende Schooljeugd te Utrecht. Lt-.den, Frantkcr enz. waren hier de fprekende bewyzen van
(O Of 'er ook zulke Hotegleeraaren waren. blykt aan de weMevlnaftfn of weggejaagde Heeren Profesforen, vmHamelsreld, vand/rMark Maneer en verfchtiüe anderen, ec Frtadet wierden door Friesland* Staren
0i5



(7i ) '
Zo ging 'c op hoge, en zo omtrend op lag're Schelen, Daar word de Jeugd expres den Meester aanbevolen, Om ze op te leiden, niet in alle Eer en Deugd, Dat 's ouwerwets, neen maar als Vaderlandfche Jeugd, Als Kinderen die voorde Vryheid zyn geboren, (kj In wien men de ed'ie drift tot Vryheid aan moest fporen, ] 't Aloude Schoolboek van der Franfe Tiranny, Moet op Cappclkns Raad met and'ren aan een zy, (0 De Catechismus valt te moeilyk om te leren, Men mag't geheugen van de jonkheid niet forceren,
Maar
als Curatoren der Academie, vier FrorTesforen te gelyk afgezet, om dat zy zig te fterk voor de Nieuwe Staatsgezinde par:y geiistingueerd had-
^fV Daar het even eens was, als of Ziel en Zaligheid afhing van het n\ooy exerceren , was ook de groote zorg der Vaderlandfchen Vader-n, om hunne kinderen van jongs af daar in te doen onderwvzec, het vas thans een bizonder Arti!;e! in de Conditiën der Kost - Scholen , dat of degelve een Exercitie Meester gehouden wierd, om de Jeugd in de Wa. oenhandel te ondcrwyzen,
(n Daar Vrankrxk in de Engelfcbe Oorlog, en m de verschillen met Kdzer Jcjtfh, de^Republicq zeer flattant behandeld had, en door de jur.gfte alliantie onze Bondgenoot geworden was, wilden zy, dietothun ,'preuk houien, liever Frans als triat, in het geheel niet duider, dat 'a iets ten nadelen van ce Franfche Natie in Nederland gefprooken wierd, hiera-n wierd htt zo oude als bekende Schoolboek der Franfd Tiranny, or.drr allerhande Termen vrngtclyk gemaakt, en zelf op p-opofitie van Capdh m verfcheide Distiiaen verboden, en de Engclfcue Tir nry in deszelfs plaats aangeprezen , een ander geagt leesbosk vcor Kinderen, onder de rytel Korte Schets der N'ederlandfce Historiën, zynde een beknopt ulttrekzel uit Bhmhttts gefchiedenis d r Nederlanders, wierd deer een frars^ezinde hard verbasterd en bedurven, en zo ae Kinderen inde hand gtftopt, op dat de oude roem en deugdea der Oranje Vorsten voet iaar zoL.de verborgen blyven,
C 4



C 72 )
Maar most daar kont het tog vconrnmentlyk op aan, Zo'g -r g:n dit zy de Exercitie wel verdaan, Dit Hocfd-Artikel word b.zorjderst aargeprezen, Dit word de Jeugd ook in de Kerken onderwezen, 't Genootfchap Batcci- Kroost leerd in de Waie Kerk , Pro patria kwam in d.a Nuuwe tot dat werk, tV«) Vermits de Kerken nu ook D:i! • Collegies waren, En dat voor Kinderen van tien tot Sesuen Jaren, Dat Batoos basterd Krcoit vol waan van helJenmoed, Liep mee met Troetels en met Pluimen op de hoed, Die vroeg bedurven Jeugd reeds ryk in Apekuren, Ging ook als de and'ren op het Veld van Malt ha vuren, Door Dsr.atricies was aan hu:?, en Tron en Vaan, En Grar.adiers Mats, en zo voorts prazent gedaan, Ha wierd hun vryders een Medaille opgedragen, («)
Voor
(m) 7.r> lees ik ra het gedenkboek voor Am/fctém, pie: 112. daar men Beffen* zien kar , met weike driftige vaer/.eD en kos-b3re gerch- nken van Vaandels, Granidiers lléfen erz. De jonge Gekj~s door da culs wierden aangevuurd en opgewonden, een dezc?r k!>-e Oproerma. iert;es overleden zynde, wierd met Militairs Honneurs begrav;n, en van zyn Huis op de Buitenkant door greote en klyre Soapbsandragan na de Zui.ier Kerk eebner, onder eer gr-are toevloed van Aarfchou'vers.
fn) Dit gafcaiecten op den 23de funy 1787, wanneer Pro Patriis K.nderen voor de twe rJenaal afvuurden, op bet Genootfch.ps Exercitie Veld . buiten de Lei Ifcbe fafitt.
G uwelyk boos, en by uitnam endheid arglistig, waren de Oogmerken «r Landbederveis, in het gevea dezer MedaittM, niet minder cp liec
oü4



(73 )
Voor hun tot eeuwiger gedagtenis geflagen,
Dit Helden Gruis dat met den Titul van Cadet,
Mee had gta»fifteerd by menig Burgerpret, (o)
Mee opgetrokken, mee gevuurd gelyk hun VaadVen,
En 'tVaderlandfche bioed, vloeid ftromend hun door deAad'ren,
Maar voor de kind'ren van een mind'ren Clasfe en ftand,
Keemt list en booiheid and're midd'len by der hand,
Zy drukken Boekj-s die zy gratis om doen delen, (p)
Waar in de Jeugd in plaats van koot en knikke.Tpelen,
De Wapenhandel op het fchoonst wierd voorgepraat ,
Diï
oog hebbende, dan om roor deze weg, die perzoonen, ja derzelverFa. iriitfen, door dit blyvecd gedenkteken van hun zogenaamde Pairiottismus, tot altoosjurtnde Vyanden van het die;baar Oranje - Huis te maken.
Ce) Het was zeck-rd de laatiïe drie vier Jaarcn ue gewoonten geworden ovi by de Burger-Conipngnien een.ig3 Cadetten te hebben, die by allo plegtige gelegenheden mede adfifteerden, Marcheerden, Marcsvreerden en Vuurden, en daar men na oraers of gebruiken vroeg, waren 'er zelf die deze Kinderen nee de gewone posten lieten betrekken, daar waren 'er die deze Cadetten, niet alleen uit hun eige wyken, maar ook uit alle oorden van de Stad hadden, zo dat men zelf verifebyde Gelederen by een Bureer Compagnie vond.
(p) Tot dit kunsje gebruikten z,v de Boekverkoper Dirk Schuurman, op het Rokkin, die in 1786 op Kermis Dingsdags, 'sMorgens om ir uurt-n na voorgaande Advertentie, dat werk met alle plégtigbeid verrigten, horderde van Jongens kwamen op dat uur voor zyn deur, aan welke hy elk een exemplaar om Biet prezent deed, die wat asfurant waren, kwamen verfchyde maal weet jm, d e haar boekjes dan voor een duit of een oortje weer aan andera verkogten, deeze boekjes behelsde eenplan en eerige Avtykelen, om de Straatjongens te befenaven , en in een menig"te klyne Exercitie Geroodfchappen te hervormen , dat in het eerst Vry wel fcheen te gelukken, maar met 'er haast op Katjssfpel begon uit te lopen, wyl het te vrezen wierd , dat deze klyne helden malkander met hun Geweer zoude doodgeflagen hebben, waarom deze Vaderland, fche yver willens of onwillens n:oest belet worden.



(74)
Die lukten cok, men vord in 'c kort geen Wyk cf Straat,
Of ovtral zag men de Jongens exerceeren,
Z; wierden mild voorzien met klyce Sahietrexeeren,
Tc G ar.adiers Mats, met Patroontas, Fluiten Trom,
M--t Wcgt Lantarens, Compagnies Kas en kortom,
Met al wat wind, wat Waan , wat cier en zwier kon maken,
Zo deed men 't jmge Vo'.k in Wapenliefie blaken,
Wat wonder dat hun hart al mee na Utre:h: trek:,
Maar 't eeen een Patrict bezonder d; aardagt wekt, ]> Stars Militie een fes honderd tal Soldaten, c) \)?t was ten vetten brok cm ODgemoeid te laten, 't Was uitgeleezen Vclk, ce Wapenen gewerd, Er. Volk dat in de grond de Exercitie ktrad, iVen zond een deel van hun omcp't Cordon ups-fan, (O
Na
(q li jiaïiiriim werden 2ed£rd ian»en tyd twee Caatpagnien Miiifakstf toderboaJen tot Stadb dierst . eik Cirrpjgrie 'bcft-iande uit 3^0 Mjtj , d«i V.;i*r uitnemend gedresCnna ocder hunne crave CapueiDcn Tki.rry en Ruisck, liepen de Patriotten fterk in het'oog, gaarne hadden zy zo veel fraay Volk tot hm dienst gehad , maar aaar hunne Chefs wcijci kende getrouse Mannen waien. was daar zo ligt geen kacs M( o >k weten zy wel dat veelen van de Soldaten, zo wel als hunne Ofi. eieren, Fti~.ssezi.ide waren, dat was nog ooiaces eerleken, doe zy os» den 133e Mei 1787. op de KaJy.-; een Soldaat daodUoegen, om datby 0.i:je Boten riep.
■ x . - : z? uie ia:, d:; \. r ■ , zis Gecommitteerde Rjdcc in 'sHagi, patent vercogt en verleend was, voor eenige Amftcticmh ft Ü.a s Stidaten, was men al des anderen daags eereed , om deiel*e "ce „v;; u.iüicf.Sirea , iro M.s c.;: • - •- e 0.h: •-<;. t:o£..ei " .-n
dsg



( 75 )
Na den Uithoorn, dan dit was flegts den Moor gewasfeni
Die deferteeren wouw met eenig overleg,
Kwam deze kant niet heen, maar wist we! a-d'ren weg,
Er kwamen daag'lyks Deferteurs met heeie hopen,
In 't Campement die van 't Cordon'zyn weggelopen, (*)
Maar die Historie van 't bewaken van 't Cordon,
Was louter zotterny, die men alleen begon ,
Om zo al meer en meer beweging te verwekken,
En 't Volk te wennen, op Commando uit te trekken,
Op dat men ze alle met een zeker zoort van list,
Ka Utrecht voeren als de zamelplaats der twist,
De fterken fteun , de Stad waar op zy zig verlaten;
Vier honderd veertig Man van o^ze Stads Solaaten,
Wier-;
dag ca Thamen aan den Uitheem , zo men voorgaf om het dezerteeren van de Staten Troupen uit het Hclhnds Cordon te beletten , fcroon wy r.a den aard dei Liefde, van vtr de meesten wel geloven curvtc, dat zy ciie veel liever kie'ptn bevorderen, althans.
O) De Militairen zogteD en vonden wel weg om uit het Cordon uit te komen, en in her Geldtrsch Cawpevtcr.t te geraaken, den ee;.en met wst meerder, den ander met wat minder peryket kwamen zy den een voor en den ?nder ra in het Leger by Jmersfcort by etn , dagtlyl-.s kwamen gehele Coipfen uit Gndevater, Wittiker Schaus, Gorcum, Geertruidenbcrg, Vianen, Nieuwetjluis, Muiden en overal van, daan in het Camp de brave Luitenant Henry Balnetris, kwam den 14de Jury met metr dan 6co Man van de Regirrenttn Siuart en Grenier, eet fljanda Trom en vliege; d Vaandel aan, die dagetyks door nnileien uit de Regimenten Suljirt, Dundas, E'trcer.breek , enz. gevolgd wierden, het geen de Patriotien niet wyeig in verlegenheid bragt.



C K )
Wiirie :r. £ê l!y.ir":ji a.5 Gair-:":-er. gef.jcrd, (?) Die met het Volk dat als Waardgelden was gebaard,
/.lieer; ui: Ar.: rins tsrea Jk:p7c- wiren, ':.) Bier voegd elk Stad , elk Dorp, e k baart bet zyns by, Zo da: bet zarcer? a'. een merkiyi aantal zy, y..-.- zï± c: A:.-.: eer :or:e K-iiijen,
•Vaa alkataBde code ar die door elkander zwaai jen, "
we:
':' D * f'-ic'7<: 'zr. rfwe'-' :• :-».•'-i-i -;-. r'??: - = ie - '
ce H.--:;- i - - . .vi r:.: ;:s: Zi-::izz . tz r re S:iCi }•'. ■
Lcie na sflteceat gedupoocxiJ, op den isde Jaly 1787. wiei Jen drie ha» 1I1111 aaan, ea dea volgende dag nog 140 na Otrecut :o Grarntfnea gcft—ud. doe aar gmcs (befporteiyke vertoning) de zoeeaaaaede Bargeis dc P «eten by X^t an Dat; bevakea, de Brm*gen ophalen , de der Sxdstee Hoofd wast betrekken, en daar op het bordes ftaan fchcliereo, boe weS d t 0114 'er hy eeaejgt worden. 1; deden dat alles ais Herea, doosgaaas sacx lange pjp.n , bet soogt dan zo gek ftaan ah bet ajftéi'.
(■) Hoe groot dit geti ook fcheisd. is bet egter gaexftssoverdreaea, ili _e_ A . :: : 7 c - - 5:i:.- ?<-- . .e . . . 4*3
Dafjcttattca Burgers . . . 6op
Ni ■»pewnrae Waardgelden , 73e»
Vaa het Geroodfchsg .... 150 V :• Cf:.;-: - r : ;e;e C.rp.'sa ... 53 Taasboaus, Pjpers, aas. - • .20
T>-~ --: ïir:—ie-?, e- e-e- zz-.z re terrr-
Mie jegens, die te? de Ccwpéa «n Z*i«, rsaden Bmrg, Jkavrraéac*



(n)
Wel vynigerlei zoort van Auxiliaire waar, (*) Elk op zyn wys vercierd in unhorme Kieren, Mee witte en zwarte en rode en gele en groene veren, Panasfe, Pluimen en Cocardes veel in zoor:, Met Troetels, Epaulets, Galasfen en zo voo-t, Denk hoe in deze Stad de brave lieden zugten, (w) Te meer daar niemand uir dat Babel mogt ooivlogféfl, En die ia de aanvang uit dit Oproer eest ontkwam, Moest horen dat men van zyn goed bezitting nam, En dat zyn wonieg door gewela'naarï overvallen,
Geem»
("v) Mer> gelooft dat op den gartfeben Aardbodem, rooit pvsfehfcer vërto* rkig gezien is, als de Parade te Utrecht, die dezelve gezien redden, wisten 'er niet we! een befcoryving van te maken , den eere 2; ;e r.ct ge'etk wel een Regenboog van allerhande C uleurea, een ander tj bet geleek een nest Bontekraaijen, Vogels vaa alderbacde pluim, en metst al zo ongefc^.ikt bruraal dat 'er niets mee wss uit te regten.
(w) Ui: al het geeD wy van Utrecht zeggea , zou men bvna moeten denken, dat die gat; t fche Stad van een bedorve detkwys was, dit verfcriild egter maatiH veel, al wat 'er u:tgevoerd wierd, geichiedercpraaas, van i2co Notabele-Burgers en Inwoonders der Stad, de goede reg • eel in eetal zynde, ffoes-en éwygen en asnzien, in het beg'n van èat Jssr 1787 , hadden zy een poging aargewerd om zig by elkander te voegen, en zo wel ais de 2ndre n gezslfchap by een te komen, hier toe was bet huis van Paus Airiasn, ftiande op de oude gragt uitgekozen, en op den 12de February hadden zy daar Bun eerfte byeeckomst, matr naauwiyks waren eenige goede Leden hier by een, of een hoep omgekoit Canadle kwam hun ontrusten, met ft-ren gooijen, de Giazer ia fmvten , waar op de gewaperse Bareers na buD gewoenren , dat zalf gemaakte Oproer kwamen ftülen, cie de goede lieden u t her hu's taalden, en ra het Stadhuis bragtea , quafi om hun voor Geweld re bw>jfli^en, terwyi zy verd«r voor hst geme.se huis de Wagt hisideni



C ?3 )
Geemploieerd wierd tot. Barak en Paarden fuik n , Waar in men huishoud na zyn lust, en niets ontziet, Verfchonende nog huis, nog kostlyk huisraad niet, (*) En die genoodzaakt zyn om in de Stad te blyven, Zyn ooggetuigen van de gruwiykfte bedryven, En zotfte kuren die ooit Mensch hetfc bygewoond,
Zomwyl wierd in de Stad het groot alarm vertoond, (y) Dan roerd de Trom alom, men hoord de klokken kleppen, ;*V| , ni.;a^f5Ï;j%9d-fesp§ .aïs nsv' astn :sb nai-a ; Jdt4
(x) Gruwzaam w'erd 'er geleeft met de Huizen en Goederen der uitgeweien Heren in Utrecht, doen de Staatsvergaderlnge OJ■. Amersfoortverlegt wierden, waren de Heren Leden der Vergadering", anders te Utrecht wonende, ook genoodzaakt hun verbM in Amersfoort te houden , wyl zommige hun op de irfaamfte wyze in gtfprekken ch gefchriften uitmaakten voor de Amersfoordfche Despoten, Dwingelanden, Geweldenaars en zo meer, fpraken anderen van de verbeurtverklaring hunner Goederen , en nog anderen maakten 'er een daadlyk gebruis van, hun Huizen wierden opgebroken , en tot berging van het Auxiliaire CaraiUe gebruikt» die 'er beestagtig in huis hieiden , Amfterdamjciie ■ Patriotten die het gezien hadden, verhaalden ons met afgryzen , hoe de kostelykfte Kanjers door het Volk van Zalm, en ander gemeen goed mishandeld wierderi* die 'er niet fkgts op zyn Krygsmans , maar als Vyanden in huis hielden.
(y) Daar menig Burgerman tot groot verioop van. zy;r affaire hier in Utrecht lui en leeg heen liep, wyl 'er niets te doen wös als Para.dc maken , en op de tour op Schild wagt ftaan, hoorden men al menigmaalen zeggen, wat doen wy hier? 't was beter dat wy thuid waren, en dergelyke meer, om zulke meeninge voor te komen, bedagt men een middel o-n het Volk bezig te houden, hier in beftaanden, om nu en dan eens loos alarm te fpelen , daar kost men weer een 8 of 14 dagen mee toe, dat het Volk wat te verwagten , te overlegsén en te reaeneeren had , terwyl men de onkundige Windfchermers feffens in het gevoelen bragt, dat zy al grote Tovenaars waren om. een belegerde Stad te verdedigen.



( 79 )
Men ziet aan allen oord, het Volk ter wapen reppen, En ogenblikk'lyk volgd het buid'ren van 't Kanon, Men wekt een fchrik als of den aanval na begon, Om hun die zulk Rumoer zelf by den naam niet kennen, Allengs te harden en aan de Oorlogsramp te wennen, Dit ging nog verder, wyl 'er toch geen Vyand kwnm, En 'sPrinfen Leger op de Stad niets onderman, Neemt men heldhaftig het befluit in een dier dagen, Om op de Bomen van de Bilt een kans te wagen, (z) Een vry aanzienlyk Corps komt hier toe op de been, En trekt vol mOeds omtrend den Avondftond by een , Gerefolveerd om te overwinnen of te flerven, En dus onlterflyke Eer en Glorie te verwerven, Met duizend eden en met vloeken zonder end, Grypt elk zyn W^pen, maakt zyn' Krygsmans Testament, Neemd razend affcheid van Famielje, Vrouw en Kind'ren, jM
Geen
(z) De Courantemannen van die tyd noemden het zelf een hevigp attacque, en Wyho Fynje zegt , dat omtrend 1500.Man met verlchyde zware ftukkan Gefchut, Houwitzers en Mortieren hier toe gebruikt, wierden.
ia) Hartaandoenlyk was het affcheid , dat deze Waaghalzen van hun Vrienden en bekenden namen, teder kan men Juist niet zeg-en dat hec was, want tegen een woord van liefde voor Vrouw en Kinderen, wa.
ren



C S3 )
Geen band des bloeds moeteen Zuidsat in de Oorlog hindVen, 'Voorzien met grof Gefchut, en zulk een vast befltiijT, Trekt doe het donker was dien hoop de Biltpoon uk, (£) Regt toe regt aan, en pas een haif Uur ver gekomen, Begind de grote Attacque op al de Bihfche Bomen, Gantich Ut}CCjlt trild en beefd door 't vreesfeiyk gefchiet, En nog ontvald de moed aan deze helden niet, Maar wyl de Bomen nog de Huizen niet gaan lopert, Is 't vrugteloos dat men voor hun Pardon zouw hopen, - De manne fchieten toe, op al wat voor hun ftaat,
Schoon
ren 'er ten minsten een doüzyn vloeken , in tegen de Prins en Gelderlche Aristocraten , geen wonder want het onverzettelyk voornemen was te winnen of te fterven, en by Houwer en Snaphaan , en al wat hun dierbaar was , wierd bezworen nooit anders dan in zegenpraal •weerom te keeren , by welke moedige Rszolutiü zy ten minsten drie uuren volharden.
(b) Deze plegtige uittogt of ultva! gefchieden op Vrydag den nfte Aupuslus 1787, onder aanvoering van hun twee dappere Commandanten d'Averhoult en van der Burgh, twee dagen te voren had men iets dergelyks ondernomen, maar dat was vrugteloos afgelopen, thans zou men dit ver'ieteren, en abzoluut verwinnen of fneuvelen, vol moed trokken 2V de Biltweg op tot aan de Oostbroekfe Laan , daar fcbyden zi? d Avcrhoult, en trok een end weg de Laan in, en van der Burg ging met de zyne regt uit , tot aan de weg na Bunnik, hier begon de hevig'e Cannonnade, die de Patriotten ooit hebben bygewoond, onophoudelyk vuurden zy, uit 24 Ponde-s en ander gefchut , de ftryd duurden drie uuren agter een, en wyl 'er toe noggeen Menschop kwam om zigteverwereB keerden zy met grote Triunph weer na de Stad , en wierden daar met blydfchap ontfargen, zy hadden niet eene Dode zelf niet een Gekwetfte bekomen, en hoe veel van de Vyanden gefneuvel j of geblesfeerd waren wisten zy niet, maar wel dat de Hutzen en Gebouwen aan de Biltfi Weg veel gelsden hadden, dat NB. hua eige Territoir was.



Col)
Schoon zomtyds pr. abuis, de Kogel zylings gaat, Zy raken altyd wat, otn 't even wat zy raken, Wanneer zy maar boha en Gasconade maken, Dit Kannonneere duurd drie uuren agter een, Zo driftig was rrren met de Biltboom handgemeen; Dat men in Amfterdam 't Gefchut had kunnen horen, <\c\ Dog wierd by die attacq geen enkel man verloren, Maar van de Bomen was'er menig een gekwetst,' Voor Middernagt trok men te rug na Utrechts Vestt Ais Overwinnaars die met hartelyk verlangen, Door Medeburg'ren wierde in zegenpraal ontfangen i Terwyl mea 's andren daags den uitfhg van dien flag, Zelf met verwondering ea groot genoegen zag,
Intusfchen zag men in die dagen iets gebeuren ,' Waarom den Patriot zyn reuzel dagt te fcheuren, Te Wyk by Duurftee klyne en mingeachte Stad, (d)
Maar
(c) Velen hadden ic Amfterdam het fch'eten gehoord , en meenden: niet anders dan dat 'er een attacque op Utrecht had pbats gehad, met groot vèrlangen wierd in de Morgenft-;nd de Utnchtfe Schuit te geraoeo gezien, maar die wist 'er niets af, én doe nieu op de Middag nader ty» ding kreeg , liep het al op gekheid uit*
(d) Wyk hy Duurfleede een klyne Stad, behorende tot de Provintla Utrecht, was al vroeg by uitnemendheid oproerig geweest, hier toe hai niet weinig geholpen dat de Meniste Dominé F. A. van der Kemp, da Inwoonders dier Stad gedurig op ftookten, die hoewel Predikant te Leiden «ynden, zo hier als te Hemden een brutale rol fpeelden t en door allerly



( 8= )
Maar daar 't gewoel fints lang een rasten zetel had, 't Oproerig. Wyk, daar men gerechte Lands Placaten,' Het eerst gewygerd had hun vryen loop te laten, De Publicatie was daar feitelyk belet, (e) De Pander Aalburg (ƒ) in gevangenis gezet, Al vroeg had men in Wyk de Ovrigheid verbannen, (g) Al vroeg tot Rebellie (A) en muitzugt t' zaamgefpannen, Daar had men niet alleen een Vry-Corps opgeregt, Maar nog een Corps van groene Jagers aangelegt, (i)
Hun
verlydende redenen , Vertogen Memorien enz. die Stede- opzetten om hun eige Stedelyke Regeeringe af en aan te ftellen. .
CO De Staten des Cands van Utrecht, doe nog in Utrecht vergaderd hadden op den 17de April des Jaars 1786, een publicatie afgezonden na Wyk, en dezelve aldaar laten afkondigen en aanplakken als na gewoonten, maar de Wykenaars deden een tegen Publicatie, en wyfaerden aan het Staatsbevel te gehoorzamen, terwyl
Cf) De Pander Jehannes Valburg, die van Ed: Mogende gelast was, de voorgemelde Hofs Publicatie alhier te publiceeren en te affineren in de gevangenis gezet wierd, daar hy agt Maanden gevangen beeft gezeeten, en niet dan na het betaalen van 600 Guldens op den 28fte February 1787 i» ontOagen geworden, zynde hy tevens gecondemneerd om levens lang nimmer weder in ie Stad Wyk of deszelfs Jurisdi&ie te mogen komen, op poene van aan den Lyve te zullen geftraft worden.
(%) Al op den 14de Maart 17S6 had men daar zes Raaden en Vroedfchappen fytelyk geremoveerd, en zulke fpulletjes meermalen na believen herhaald.
Ch) Dit toonden de Wykenaars doe zy de Lutherfche Predikant Berg, om zyn oproerigheid uit Deutichem gebannen, met groten lof tot Burger van hun Stad aannamen.
(J) Dit Corps, dat als rren in aanmerking nam, dat bet Burgers waren, een hoop Hansworsten geleek, was van het hooft tot de voeten in het groen gekleed, eji hadden daar en boven een vsrfchrikkelyk bos groene
PM:



C 83 )
Hun fpreuïc was düod of vry ik) denk oFzyookrertroüwdéhjl Om toe den laaiden man ftandvastig vol te houden, Hierom wierd Wyk alom het moedig IVyk genoemd, En op de dapperheid der PFykenaars geroemd, (J) De Vorst in ftaat om verd're moedwil te beletten Zond eenig Volk daar heen (jri) ea lieten PFyk bezetten i Die kwamen voor de Poort, en trokken in de Stad, Des morgens vroeg eer men gedagten daar óp had, Er wierd geen enk'le fchoot gedaan om hun te keerettg
Mts
Pluimen op hun hoofd, met welke Cieragien zy vin S'ii tot Stad iieperi zwieren en braveren» het welk ook de grootfte daden zyn, die dezen Helden rerrigc hebben.
(k) Een gantfche Bladzyde zoude wy kunnen vullen, met al de fraaija fpreu en, waar mede de doenmalige Genoedfchappen, Societen en Vryi Co pf'n pronkten. egter vond men geeh frappanter dan die van Wyk: Dood of Vry, waarom wy dezelve in de Dagpapieren van die tyd dagelyks lezen konden, een ipreuk evenwel, waar aan die Haidfchreeüweré wynig beantwoord hebben, gelyk uit het Vervolg blyken zal- _
(l) Het was eveneens als of zy , om dat zy zulk een Uitmuntend» Sinfpreuk voerden, ook zulke dapp're Mannen waren, de Helden,vaa Wyk, en de gerezolveerde Wykenaars, waren hun Tituls in de Patrio otfche Schriften , daar de bevinding geleerd heeft, dat de Kleren dè Man niet maken, wyl zy in der daad grote Zuipers maar klyne Vegterö waren. .
(«0 Öp den éde JüTy des Jaars 1787 des morgens zeer vroeg, zondj èyn Doorlnchtige Hoogheid, den Generaal Sprengler. met eenige Ruiterjfr en Voetvolk, met patent van hun Captein Generaal en Attachés van de Staten van Utrecht, na de Stad Wyk by Duurftede, de Generaal dë Stadl genaderd zynde , zond een Bode voor uit, om de viye inlogt te.,vragen, gevende hun een quartier uur tyd van beraad, de Raad van Dood öF Vry hier op terflond vergaderd zynde, befloot men met genoegzaarrt algemeene ftemmer., de Soldaten te laten inkomen , alleen met bedinft dat de Burgery aan Lyf of Goed geenLeed gefchieden «ottvrt F A



C Si 5
Dat heet eerst dood of vry, da: 's roesivandefendeeren, (n) Nu was de rest dier Stad wei dra herfteii, want doe Vlugte al den Opreerhoop uit W^k na Utrecht toe,
Den Vad=rland'ren ging dit nadeel aan de zinnen, (o) Zy fchreeuwden luidkeels uit; wy moeten Wjk herwinnen, *c Zii met dien Sleutel van de Vaart zo ligt niet gaan, Desk egter niet dat ooit een poging is gedaan.
Tot wederwinning of tot fteun der Wyhr.aaren, Men had genoeg te doen om Utrecht te bewaren, Want Utreeht was en bleef het middelpunt der twist, Daar 't lot de; Patriot zo 'c fcheen moest zyn beflist,
Maar
(n) SprmgUr voor de Poort genaderd Z7Ede, fertoonden a3n <^s z0-l jrersn C-i ■ r.a-da-t der S"sd, de Heer ij A;.r zya patenten , est trok daar cp zcr.rer Ca? of floot de St^d in , rerftond wis alles in or-I der, drie tan de grootfte Bel^rrseis. de M-s, la Fmtit, en Domme vinl dtr Ktn?. wierden in het Hu;s var. la Fai.le ir. bewaring gebragt, gt, Probsting, in v.n Ktstenn namen èe vlugt ra Utrecht, weiwasrdsj zy door ar.dere Oproermakers gevo'ïd w:;r;«n , ir. de Stad was a.leil vól vreugde, de vorige Re;e::rjg vrierd herfleld; de rhsse wierden u"t-i geftoken , Eerebozen opzsre", yder droe<j Orasii, en 't was verfcnei-1 de dagen a^-ter een, ia W;,k , of 'c openbare Kermis was, zo groot l was de BlydfctMp der goede'ingezetenen , da: ty uit he: Juk der Ge-I weldenm verïoit waren.
(o) Zo dra de tyding van hs: gebeurde re IT-ji in Utrecht gehrord I wierd. deed men uit weer vraak aan al de Fami ien der uitgevceke-He» 1 ren, Huis. Arrest aanzeggen. SchildTa-;:en voor bun Huizen zetten ,1 en aan a'is Poorten order fielten, op aat niemand van hun zoude kun-1 oen or.tviugten. in he: alzer.een w::- he: Gesior or;der de, Fatrloiteal • ■ dit veriiss maffe grcot, rsaar hst lag 'er toe.



( 85 )
Maar daar ik ü tot roem der Patriotfe helden, Nog nooit een ftaaltje van hun dapperheid kon melden, (?) Als vlugten loos alarm en biltfe Boomenftryd, ISTu zal ik proeven van heldhafte dapperheid, »k Zal overwinningen en grootfche zegenpraalen ; I ik zai baldadige Viftorien vernaaien, (?) I Gy die zoo gaarne van berugte daden hoord, Wen u den Krvgs-Claroen meer dan'c Muziek bekoord, Leend Ooren Neêrlands Volk, ja luister Vreemdelingen, 'k zal van de Vaart, 'k zal van de weg na Haastrecht zingen, 'k Zal de Bataille, zo berugt zoo glorieryk, Door 't Vaderlandiche Volk feevogten op Seestdyk,
Aan
(p) Het is wel zeker en kan door de hee'fte parfyzugt niet tegergefproken worden, dat de Patriotten regte Bloodaards en Lafaards waren, en dat zy in al hu.) gewoel nist eene daad van dapperheid en heldenmoed verrigt hebben, als zy al iets ondernemen zouden, maakten zy altyd dat zy a;t of tien tegen een waren , en kwamen 'er de meesten tyd nog bedroeft af, het geen aan kundigen egter wynig verwondering baarden, daar de gantfche boel maar een opgeraapten hoop was, .onder kunde, zonder ontzag en zonder fuaordiaantie Kooplieden, Winke. liers en Regtgeleerden, ja Predicanten waren hunne commanderende Officiers, die in de Keuken kryg tegen Hoenders en Capoenen veel beter atseregt waren. dan in hst vegten tegen gedresfterde Soldaten.
Ca) Victorien, mits dat men dat woord, in een P.triottifchen zin uit. legtten , dal is te zeggen , averechts verkeerd verfta , want dit is een waarheid die elk bekend is, dat ae arme Vaderlanden als zy aleensitts ondernamen, bedroeft ten haring voeren, en doergaans met onveirigca zaken, en bebloede Koppen thuis kwamen.
F 5 -



( S6 )
#an de Otntnerfchanfen meer beroemde wanbedryven , (r) Der Patriotten op *t naauwkeurigst U befchryven, De zuiv're waarheid die haar volg'ren nooic verlaat, Wyst my het fpoor waar langs myn Zangnimph zeker gaat,
Om aan 't gewapend Volk en Vry-Corps te beletten, Dat zy hun posten wyd ran Utrechts Muuren zetten, (x) Wierd een Detachement gezonden na de Vaart, Op dat dien oord voor fyt'lyke aanval wierd bewaard, Dit volk was moede en mat, hier 's avonds aangekomen, En had nog naauw quartier veel minder post genamen, (r) De Man/chap was in de eerfte en drukke omftandigheid,
Door
(O Daat hun oogmerk niet mmder was, dan om 'sLands Regering.» Constitutie om te keren, kost al wat daar toe ftrekeen niet anders dan wanbedryf en Godloosheid wezen, en sjelyk hun doelwit boos was zo waren ook de middelen aie zy gebruikten, wyl het meest al op oVerfceerfching, Moord en Plundering neerkwam.
O) In de Voorzomer des Jaars 1787, haddén de Patriotter, in Utrecht het Terreim ruim, vermits hef Camp een wyden weg van de Stad af ]J maar om de omleggende Dorpen te beter te dekken, breiden bet Veld' Leger fdat ook geduurig fterker wierd) zig langs bo? nader na de Stad ■ir, nu wierd een sedeelten van het Regiment van Efferer. na Jutphaas Ceen Dorp ilegts een k!yn Uur van Utrecht gelegen) ^zonden o/daar en aan de Vaart (een buurt anders genaamd Vretswyk) post te houden Waar in zy door een Bende uit Utrecht vyandelyk gekeerd wierden
CO H^t was op den ode Mei 1787, doe dit Volk, tegen den avónd 2eer vermoeid aldaar was aangekomen, 'die van Utrecht hier kundfcban van gekregen hebDende, zonden een Bode na Vreeswyk met bevel dïe Manfchappen niet in te nemen, nog aan het patent van dt Amtrsfurdfcht «eeren te voldoen, dit maakten grote verwarring, zo dat die ïrouoen 'net den avond! merkelyk «rftrooid waren, en w>g in ftaat om op het fojenbhk een Vyand af te wagten» v *



( §7 )
Door Bosch en Veld, en by den Boer in't rond verfpreid* Hun Wapens waaren zelf gedeek'Jyk na gevaaren, Zoo dat zy onbekwaam tot zelfverweering waaren, Dit word wel dra den Raad van Utrecht aangezegt, En d'Averhoult (u) op zulk een werkje afgeregt, Beiluit terflond om die onweerb're te overvallen, Met drie vier honderd Man trekt hy uit Utrechts wallen, Die vol van Heldenmoed in 't donker van den nagt, Vermoedeade dat den Soldaat geen Vyand wagt, En in den ftand waar in zy op dit Uur verkeereqj Nog niet bekwaam is om een aanval af te weeren, Dus vry van tegenftand, en zeker van den Buit, Gaan ze inderdaad niet dan op moord en roven uit, (u)
't Ver-
(u) J. A. cPAverkoult', by uitflek bekend In de Utrèchtfe Oproeren, deze was Opper -Commandant van dit Detachement, dat ten getalen van drie a vier honderd Man tegen den Avond uit Utrecht trok, C. G. Visfcher, broeder van de Neude Raad Visfche*, was zyn Captein Luite. nant, en geleide de Compagnie Turkyen, de Heer van Goens was Com» mand'ant van de Artillery, en voerden drie ftukken Gefchut met zig, waar mede zy al langzaam voort 's Nagts ten half tien of tien uuren , aan de Vaart aankwamen.
(v) Scnoon 't donker was, merkten zy egter (hoe wel wat laat) dal zy hun Vyand genaderd waren , doe'zy hun Commando reeds hoorèrt konde, en de Scherpfchutters die voor uit gingen om te recognosceren, hun toe riepen ,'daar is de Vyand, hier op opende zy hun front, fpanden de Paarden die nog voor net Canon waren af, en maakten zig gereed tot een Bat,iille, maar wyl zy nog met die toebereidzelen bezig warsn, kwam een Charge uit klein geweer, die daadlyk door een tweede gevolgt iwierd, welke byde voor den Militair van een gewenacht fucces waren» F 4



C* SS )
'l Vermoeide Krygsvolk had zig deels ter rust begeren, En 't nog gewapend deel wierd Cp de vlugt gedreeven, Dn Officie» zoo dra hy v^n hun Aankomst wist Spaart zyn Sonaten door een braven Krygsmans list,
Toen a'Jverhoult des Nagts ten tien üure aan kwam trekken Deed hy om 't onréé Volk in hunne vlugt te dekken, Door wy .ig manlchap met behendig overleg, Post vitten langs een Boschje, om uit den hollen weg, fwi De aanvaller» juist van pas, eer 't iemand dagt teontmocteu, En met een Hagelbui uit klya Gewesr te groeten, Dit werk te wonder want met de eerfie en twede fchoot, B'«f Cap-ein Vi.ft'.er, van der Vlerk en Schuppen dood (J) En hier door wierd aan d«n Soldaat de tyd gegeven,
Met
00 De Commanderende OSeierbad zeer vcorzi;tig, eenig Volk ineen Eminiciae geiend, hier wagter, hy z.n befpringeis af, lot zy pa geaoeg en r»W voor hera waren , dis hy een juist tydij vuur deed geven* zU agter het grient verborg, zyn Vyand in ContuOs bragt, en a^n zyri Volk gelegemneid gaf, 0j> met bstuip der duisterheid eik ze goed n? ko_. zii weg 'te maken. 1
(ar) Bei ju.'sr ketterde Vuur der hinderlaag maakten een genoegzame ver vaxring onder de aan valets, diie worde:) o: s met naraen genoemd die aan r.ct front dood bleven, namentlfk de Sc-utter C-'pt@in c. g'. Visfchsr, de Kanonnier en KUremaker R. van der Viert, en enen Schuff:n, verfebyd?.-., Zy zegge.! elf wierden geswetst, aitr.ans een van dis Ge veifbn, ais op een Ladaer in dc Stad wierd gedragen, was jacf lus Eisfder.berg, de Zjoq van de Stads Omroeper, een htld van nog ge-a 12 Jm oud , ci: doe r.y zj gswonj in de Stad wierd gibragt, Pet \ w..-. Lcori.p, ik ces do| e.a Patriot.



( op )
Met hulp dér duisternis te zorgen voor zyn leeveni Nu viel den wocsten hoop ais jonge Leeuwen aan, (y)
j -Maar merkten ras dat hun de Vogel was ontgaan,
i En zy vrugt'loos op. de Militaire fchieten,
Wyl die van hunne kant dit onbeantwoord lieten, Dit was een zeeker blyk dat in de donkerheid, Het Volk ontvlugt was of in hinderlaag geleid, En daar zy in den Nagt die hinderlaagen vreezen. Begreepenze in Jutphaas zouw 't welzoo veilig weczen, Zy trekken derwaarts tot den naasten roorgenftond, Hun meer berigt omtrend den Staat van Vreeswyk zona lntusfchen Was uit Stad nog nieuw Secours gekomen, (z)
En
(Vi Door de dirfftie van d' Averhwlt. de Confuus eenigdntsbediard zynde, begonnen de Burgermanen t,- fchieten , tn wyl hun Scaut niet • beantwoord wierd, fchoten zy dat het daverde, en namen er eer- regt hun wil van. zy bekenden zsif dat als zy maar regt uit gefchoten hadden, cn de vyar.d 'it voor geftaaq had, zy da:, een ysteiyl.eil.gnng onder hun zouien aangevat hebben, maar dat was mis, zy getuigen zelt dat zy een Doden cn een Gskwesten gevonden hebben. \z) Toen de onverwagte Charges der Militairen zu k een gantfche Party, heel en halfdood, in een ogenblik deed nedervallen, waren er verfcbyde die in dat gekfcberén geen zin hadden, maar gingen lopen wat zy lopen konden , om maar thuis te komen , daar zy juisr geen voordelige tydingen bragtéq, onder deze Hartlopers waren ook twee Kanon, oiers die by het derde ftuk Gefchut hooraen, deze gingen bever vertellen dat van der VUrk al dood was, dan dat een ander het vanhunzou zeggen, intusfehen geraakten in Utrecht alles in alarm, 'sNagtsomftreeks 12 Uur», wieroen %oé ico Man ter verfterking afgezonden, onder het
F ï 6C"



( 0P )
sgrer -•- Bararre e- Geweer, D : g^f den Burger r__3<.d, w3=: -i-zer ciasenreer, W_5 fchoo-er kic. c= zonder f.aagen bui: :e haaea, N.a drong A-rcor r.:r coc: cea dik bewoikte Z;a en C: 2 !:s is gereed en v::rd:r ::: een tozr, X:3r': -:^:s 5.2:ve: j daar men '5 Nagrs te roeren voet; Da: :"s te zeggen wa= gekozen 03 re vesten, Schoen racci neg Schietgeweer nier -ie: ree! ui: konreg-en Wy: Vc.k 200 era > cafi oogmerk had verban,
Nie: genoeg w_s om zig dood :e iaren Gaan, Zy iLtin eene Do-de en enkele Gektereten, G.*_e:. Bigcgie, Kas en Pak en Zak ren beiten, Te vreeden dat men in den nood bet !yf behiei Schoor. 3.' hun rvkdcrm in der Roov'-en h*-»-'—1 -i» Die daar zy heel den Nagt ?o! ongerustheid rankten, Nu me: een morgen van den bui: _:g meer.;- maaien, Zoo craa de goüue Zon Aardryk neef: ver.'.'z:, S:raa^ han den ryken roef ai gi.narrende in c gez-VHier vind men langs den weg Gewee.-en weg gefaeereu:,
Dc:r
= i:v - •/.; . _ - i V



i m >
Dcc- e*':- La tien ncod geen .rader aiddei weeten,
Orn zig te redden uk des fchieJyke overval,
Daar leggen Port ce Epeës en Zadels zender tal,
C r ; ."La: he: Paard eens Ccxmancants nog aangebonden,
Ook w=rd in Huis en Schoor een menigte gerende-,
Va- Ranfe.i, M-:;e, K:ede en ~a: den K:;. g;rr.ar. draaod,
Maar da: den Marodeurs het aldermeest behaagd,
En ca: cp 't zien hun hart met vrohkheid vervelden,
Da: was de Kas, men zeg: ce: derrig duizend Galden,
IV eg Vaandels, Trcmnaels en Spcr.tons, en in een Woerd j
&\ wa: 'er tct den dienst van \ Regiment behoord, («)
Ee~ p.«:j Kcfrers caar _e kled're en goed :n —aaren ,
Va:, de C:he:e;ea zynde In Sch_i:en na g.vaaren,
Wier-
f» Zie bier ces Lyst vaa de geroofde Goederen, so als met die voor
est heeft -VflEgu.B, wy *e«iou-rcM jnïsr bet refrsn en (chryvea dev F-:::.: '.: ;_i-e z-. tr " :: e: wirer - z: r:r_:»s_.ei:E_eroeg,
c- £:•:. ;:ï re: .- •.>?-.: :e r::rr. : r£ tr ,u. Sê2.;_,~ cf _osd geloof dan vaa de beste berigten, bestond de Smit in 3e Lzz-.r:, wa: i- tc:"ge« Tas ds Cfacere: wis, . p-éptje W.gcca. 200 Gin eerer. 109 Hoe-er.
£ G:r;::en_i:::i-. 70 P-iroor.ristcn.
11 T'cr Ti.:.
4 Sr:r:;-=.
_ '."; = r ; Ver::- :e S:'-:'». Z:- -e ?c:: Ere?;, 1 P-. -i Ti-, zt C':-z:--r-<??T-.e C-.:*-. Es r-rT^ji-j er. ::::: J. ;e.i,



( S- )
Wierdeook todt prys verkaard, en heeldien rjkerrragt, Al t'zirrea in Triurcpo naar Utrecht been gebragt, (t) D-.: ': il.._'en!eeg.r wie _ in zege:;:..; 0QUs-_:e_!, E- ai ': g.rcaf.e z:-e£ . ': Eaa:z-i; c:gehangen, Da: -e ig v.-e-;-n..-g ce: vermaak bef. kvaan, 3y c _i::r:e g;an _i: zr.i T.ikryk Ar.-lrrdü^, En era.. S:.;.en z-r. han zagen re verrazen, Ir he: ze-?c-z'r;n tan zr g::::e- 2.:-ger_azen, De Schuiten zyn paJkral, die komen'en die gaan, li: breng: ne: Szhirp_i.c>c geen kLiafe .arie.. a:Zj (O Waar door de meesten ook aan 't Patriotten raakten, Die om ge.v.r; \vi ~ .e firn aanhang f:e:ke: naa.....n,
Ea
(5) AI vat zy vonden was prys. zy letade dat zy bet Sbgveld beboa-en nadien, ca^deraalvca ai bst a^jtaiar. trsea tuscoetwaa, sebT dUt in dt Sc-ukrn was. fcaooo bet cp de Keper benen, niet re-t beur zts §ip - £,:-;- va, : : ai;:. ia:.: i. i:..::". eca.-..-4-. , s- i"; c=- .7-: _-•?.:=: § :•:.■si.;?:::. .:_
(c) Migtag drek «as het Uatckts Feir m die tyd , want al de Am;<■_.-.. r - : U't: .*. V ::- iu: tri... n
aai Yii-ndea ea Bekende dot gaan aeaorten , boe wd die triest de Sc3 p?r:s caiTaaai zuor is opgebroken , by ds oaveatebng, doe in veticieïJe Wekea geta ceaSc&ait varca soogt. zonderling was-het, dat ». wie by de Pajriottery eea duig; gcawaunea hadden , bet aaderbaad d-->3cid vsztarca, aacn -aog- aan jpgt zeggan, daat was scan zav



e 93 >
En Captein Fisfcker die de Compagnie Turkytn,'
Als Chef, en 'c gantfche Corps als Adjudant zou ken,
Maar welke dapp're held voor 't aangaan van den ü.g,
Gefneuveld was eer dat by nog zyn Vyand zag,
Die wierd wyl hy ze trouw zyn leeven had geiaaten,
Met roem begraven na de wyze der Saniaaten,
Met Militaire Honneurs, (d) wyl zyn .gedagtenis,
In meoig Vaderlands gedigt vereeuwigt is,
Maar op Soesidjk is 't lang zo wel niet afgelopen,
Dae deze Bende een wynig later diar kwam irropen,
En meenden 't Vom'ïyk Huis te pluna'ren in den Nagt, (?)
Zy
OD Hit zou te Urg en te verdrietig vsl'en om ces vc]'.*iizs befchryvi-g tc ge»en «tal de pi.gtUe ttSitHtè bsgrifTenis, waar mee de doodga. fcr.oten Burger-C.pit.in C. G- Fisfcher cd den 15 Mei 1787, in de Buurkerk wierd ter Aarden befteld, wy .uilen 'er alleen var: zetges, dat alierhande flag Tan Oorlogsdolk es Oorlogstuig den rrein verzeldctv, Gequaiificeer-er.s ea GcCDtDsittesrdecs, met heven Offic:eien en <c'retters en Jagers met hele Coxpagcien. een Paard dat stank ütp, Kar.or.nen en KiDOrriers, Boxbarale.-s, en Aasiiiiiien, Trommels en Vaandels, en een Wapenbord v-'^ar of ftond:
Treur niet, ö Stichtensar, maar vol* dien heldenmoed,
De Vryueia is het waard, al kost zy burgerbloed.
2'. van EamtUveli.
Al den hoop was meest in uiiibrtn, maar zy die ree cp de Expeditie waren uitgeweest, droegen Piitntakken op de boeden, en niet Qiio fchoten, voor de Kerk, wierd bét Lyk in het graf gezet.
De Kanonnier van der Vlerk wierd des anderen daags a's eenSoldaaC op Stads kosten begraven , met een tinne piaat op zyn kist, waar op syn naam en grote daden gegraveerd ftonden.
<0 Set was op Donderd^ den iC&i Ju.y 1757, doe dezen Plunder
Op-



C c4 )
Zy hizzsi voer den b_;t ban vVageza ~:e:e
Mazr .aa: \c ozz de z-aa* wa: i.aarzer v;:r te ;:- _n,
U c;e G;be_r:eris van gronde az juz vertelen
»t Pl-vr/M^-'-T 17/-.'i, - tl i - r,
t 0?rccr5 U.s ging s nne: ::zz;e ::;nne- r;
De Vry.Ccrpj cp;n:!yk ;n hun Vergadering,
Moes: men ce P.-:ns in ': Land n:e: en'--i " rr—n Bm— da_r en rx-ven .ya goec\-en cocn-qzeren, (ƒ; Zj nl-en aa: ce Vors: c«n:e-e.:ke fzzat, En neeriyk Land en Gced in el,- Provincie r.ad, fe)
He:
f>:::r- ze.":- -fe-, rie: r:o: Mtiaiss -.4- -•••„ . r^-.;:S=( ^ >s: ^ ze.,:v, „: ^ •.^-'V C "l-V/;
J£ -jr" ie r.-.<:-.:> ~
rac:* , ne Ti.:;. :e: ;::-, ;7 - - -s ' . : TT
ï:;.--: :-;s.*V-73;r":s w ::ï" *- • ='s« LuZJ- ;:-- ,
dn:JC ;r ge-::.; r;; -~ ;3iie.*- . :
vis -;:5 «..!-:;;. f2;- 2- rr , _,:33> - — •»*--» C?T Oi: ze: ÜSs ~iz Ori-:i ai-.'z = = - = .
" *.-



C 95 2>
Ke: viei hun ha::, hen: dien zy zonde: rede- r.zz:en, In *t vry bezi: van al die kostbaarheid te baten, Zy fehryven openbaar „ da: ny ün:s iar.gep :yd, „ Die goed'ren heeft verben:d door zyn mdoeedigheid, y, En da: die Bergers die zyn Tiranrjy deed aagten, „ Doe zy ui: Hs:en ui: Z/i-rg raoesren v.zgtea, j, Met reden eüchen dat mes om gepleegd geweld, ,. Van 71':.:; - uic zyn goed bun fcbaelooi fteld, 30
Maar wyl men wa: men deed zo verre rhe: ken kanzen. Da: ahes ~a: de Vers: beza: hem ~ie:de c :n:r.ens Nam U:r:;n:s Guarshzen re: cnve::z::ga hei_::, Zy trekken ca zy gaan :p razen ui:. ;:;
Den?
c? :■», cao Gaiier». wai: t:= h- :.sr» 'zt: s^i-fle dêTiezi-;*!. ra zyn Cbarees in Nederland trekt, behalsen de Orseye.Znd. i*t Lm, 'e Hmii ff StesLfyi. *t Usis te Dien» en anderen, ocz t ds Or=-i: Vtrst ee- zzt- Rïn: 7£-.?;;-, V: . si Izr.zizï zztzzzzz , zo
b-z-ez i • rzt Zïts; ?::-.::.;;.
(i) Ha dat hadden zy wei gewild, ai dat ifke inkomen na de Vont. da: saescen zy voor hn en ban Caaaenads gefcnegen hebbes, dan had. -.z- :r ~.s: izzztz v: ziz biiziz zj zztiz-zzzzazz, zz ~zz
ei: -zzi zzi :: :; -.e: i.s zzzzzz z: zzzzs: w:. zzï.iz.
CO Dal zy v^iriyk aitgijgen oai te roven en te Aden , bleek,' aaa de agt ledige Wagens die zy anet zig voeden, na den geioiesi ba!: éazr op te laden, —"»■— is het dat zy van deze Wagens is bon verbanden in het gebed geen gewag staken, terwyi zy 'er eeter een zeer goed gebruik van staakten, niet aa de bas aW om ban Deden, ca Ge. iwjr^a cp ;:a_; :e ïi-erezt



<90
Den Rhyr.gravf Zalm op dat den aanflag wel zouw lukken, Gebood een Bende ora daar in ftilte heen te rukken, En Rovershoop waarop hy best vertrouwen kan, Een Corps te zamen fterk vyf honderd festig man, (£) By een geraapt uit Volk van Zalm; uit Militairen, En allerhande zoort van vreemde Auxiliairen, Ook Amfterdarnmers! (O ftrekt het eenwig hun tot leband 't Is nograns waar, zy leende in 't Schelmftuk mee de hand, Schoon Wtrcchts Corps dat zigScherpfchutters noemde,in dezen. Wierd boven and'ren door den Rhyngraaf aangepreezen, Met ftille Trom, op dat geen Mensch den toeleg ftoord, Gaan ay des Avonds uit de Witte Vrouwe Poort, Een omweg om eer ze op den regten weg geraakten, (m)
't Was
Zeer verfchillig is het getal dezer Uittrekkers opgegeven, en doo zy 'er zo fchandeiyk afkwamen, hebben de Patriotfche Nieuws ■ Sehryvers hit getal hoe langs hoe meer verkleind, dotj de getallen der by. zondere Corpfen zo na ois mogelyk was by een gerïkend hebbende, fchemd on< toe deeze opgave de naauwkeurigfta te zyn
CO Het berugte Regiment Amfterdam, alias de Waard*el Itrs, fpeelden hier geen klyne Rol , men wil zélf Jat zy door hu; onbekwaamheid , nerkelyk het Spel bedorven hebb?n , althans dat zy de pot getrokken nebben, bleek in hun, die met bebloede koppen thuis kwamen, of het Ihuis komen in het geheel vergeten hebben.
(m) Het Corps was te aamen gefield uit twaalfJerly zoort van Volk, dri^derly Civallery, namentlyk Husfaren, Curasfurs en Dragonders van lijjlaii, vierdsily lofantery, te weten, Fufeüenj van Zalm, Voetvolk
van



X 97 )
t Was Middernagt doé zy het Porp Soestiyk gênsakhnj Hun Plunderzieke Ziel verheugd zig reeds voor uic, In 'c overreek'nen van den treffdyken buit, Die hier hun Rocfzugt op het Vost'lyk Huis zal vinden i Die ze in verbeelding al op hunne Wagens binden, Agt leege Wagens die hun volgen in den train, Befchouwen zy reeds vol, dien buit zal heerlyk zyn! blegts wynig Volk, en die hun komst daar niet verwagterlj Die daar geen aanval dugte, of op geen Vyaud-dagfen» (o) En of 'c gebeurden dat den Militair verfcheen , Dun hebbenze Overmagt, zy zyn tien tegen eeni
IDë
Van Pallardy , *t Regiment van'der Burg, en de Waardgeltiers, en vier.' derly Jagers, als de Jagers 'van Zalm, üe Jagers van Campen, de Gélderfcbé Brigade, en de Scherpfchutters van Utrecht, eindelyk de Kanonniers by hun Gefchut, dit Corps wierd gelyd door den Collonel Rijnenberg, eri trok met het vallen van den Avond uit de witte Vrouwen Poort, met ftülen Trom door esn verkeerden weg, om dat hun voorneemen niet zouden ontdekt worden, zy marcheerden over de blaauw Capel. St. Mar^ ttnidyk, over den Doller, met een osweg van circa eef> uur gaans ni Soestdyk, daar zy na een Marsen van vyf uuren te Middernacht aan* kwamen. /
00 Dat een menigte kostbare Meubelen, op het Vorstelyk Huis zyri kon hun niet onbekend wezen, de meesten Landzaten hébben dit wel eens gezien, wyl de vriend'elyke Eigenaar in zyn afwezenheid daar toe vooc een iegelyk gemakkelyk gelegenheid laat.
O) Sestig of Seventig Man van het Regiment van Hes/en Darmftad', was al het Volk dat hier en hier omtrend in bezetting lag* fchoon dè Aards Leugenaars na wynig dagen «out genoeg waren om te fchryveri gat het Regiment Oranje Nasfauw en andere hun wa»en te hulp gekomen , maar zy wilden niet geloven dat zo wynig dappere Kaerels htsd hadden weggejaagd;



( 9^ >
Ds wynig Manithap die Seestdyk en Soest bewaafen ,
Kan tegen hen in raagt nog meed niet evenaaren,
Ook hebben zy de Nagt en donkerheid te baat,
Z j dat in alles de overwinning zeker gaat,
Ten minsten dat zy die voorzeker zig belooven,
Wyl niets hun hind'ren kan in 'c Plunderen en Rooven,
De eerfle Schildwagt door verkeerd berigt misleid, Q>)
Wierd overrompeld , en dit gaf gelegenheid ,
Eat ze ongemerkt tot aan de tweede Post geraakten,
Hier Hond twee Man, waarvan zy de een gevangen maakten,
Wyl de and're ontvlugte, eninderhaasteenSeinfchotfchoot,
Die brave Krygsman wierd op *t oogenblik gedood,
Dcg is rnet roem, getrouw aan Eed en Pligt geftorven i'
En hetfc door deze daad een eeuwige Eer verworven,
Tot zyner Eeren is een Monument geftigt,
En een Gedenkzuil met een Graffehrüc opgerigt,
Ter
(*) De eerfte Schild"wagt genaderd 2ynde, riep dezelve werda, zyanta. voorde Dezerteurs, ten teken dat men in bet geheel op geen overrompeling hier bedagt was, antwoorden die Schildwagts, avanceer, waarop jy naderden en op een verraderlyke wyze deze twee Mannen gevangen namen, ?"n de voleende pest penaderd zyn, dagten zy op dezelve wyze ook diè Schildwagts te overrompelen, dog de eer.e maakte gerugt loste 2vn Geweer, en gina °P &s ?lu2t, de Man wierd door hun ogenblikke» l\k doodjefeboten, maar zyn Maskers hier door gewekt zynde, geraakte olies in ahrm, en de Verraders en Aanvallers wierden eer zy het ver; sf?3£ten, dapper verwellekomt.



'( 99 >
Ter zeker plaats daar hy ten kosten van zyn leeven^ Door 'c fein van 's Vyands komst eerst kennis had gegeeven, Door deeze Seinfchoot was in 't midden van den Nagt, A\jl 1 Hesfendarmftêds Volk ftraks op de been gebragti Die de aanvertrouwde post manmoedig defendeeren, En tegens de overmagt als Helden zig verweren, Élk greep fchoon half gekleed de Wapens in de hand j En bood den Plunderhoop gedugte tegenftand, *| .Gefladig vuur te pas herhaald alle ocgenblikken, Doet niet alleen het hart der bloden hoop verfchrikken, (r} Maar bragt hun Ruitery ook daad'Jyk overhoop, De Paarde trappelde ea geraakte op de loop; De Kogels fnorden door de ryen en geleeden, Wat wyken wil word door der Paarden hoef verrreeden; Ey hooren geen Commande, of zien hun Vyand niet, (ij
Wyl
Cf) Na de gezegends Omwenteling wierd ter gedsgtenis van deze-brave Soldaat een Gedenkteken opgeregt, ter plaatfe -laar hy door het Ver-' raderlyk loot dÊr Oproermakers gefneuveld is, het Monument beilaat in een Terras Cdoor een Balie omringt) waar op een fraaije Grafnaald rust; Waar op 'sMaas naam, en tyd en wyze van zyn Overlyden vereeuwigt isi
(r) Misrekening febeind ifl deze atraequs wel de grootfte fout aan de zyde der Patriotten geweest te zyn, zy hadden enkel gerekend bp Plunde. ren en nist op vegren, en dit viel geheel verkeerd uit, het onverwagt en verfchrikkelyk vuur der Darmliadters bragt hen daarom ia de uiterfta warorder-
• (;) Verkeerde Commande, gebrek aan Attentie, algemene Confufie; alles liep zamen om de boel over hoop te brengen, tefiens moes:en zy' G 2 tai



C ïöo )
Wyl elk Soldaat ia elk minuut een Koogel fchiet, (t) Die onbezorgt of zo een gereegeld Krygsvuur maaktn, Alleen maar letten op hun Vyand wat te raaken, Die zy vernielen door hun onophoud'lyk Vuur, Wanhopig duurden dit gevegt meer dan een Uur j
Zy pogen nu en dan hun weder te herftellen, ('<)
I i -
>' fic^7 Maar' zig plotsling door hun eige benden vellen, Waar door het alles in verbystering geraakt, En heel Soestdyk thans tot een Bloedbad word gemaakt, Welk yslyk denkbeeld, als wy ons voor de aandagtbrengen, Hoe zig *t gegil, 't gekerm, 't gevloek in een vermengen, Zo wierd daar de akïigheid der Nagt de ramp vermeerd, Dit aardfehe lusthof in een fchynb'ren Hel verkeerd, (ü)
Daar
van acteren bekennen, een misgreep begaan te hebben, hier in dat zy het in de Nigt uitvoerden, want daar het donker weer was, konden zy geen Vyand zitn, en meenden, door het menigvuldig vuur, dat zyvan alle kanten aangevallen wierden.
(t~) Veele Soldaten hadden elk zeventig ScherpePatroonen verfchoten, daar nu h t Gevegt ruim een Uur geduurd heeft, is deze Rekening niet buiten het fpoor, fchoon het een verwonderingswaardige dapperheid is, het zo lang uit te houden.
(u) By esn herhaalden aanval wnen zy, tot op twintig pasfen na aan 'het yzerehek genaderd dat voor het Muis ftond, maar wierden op nieuw met Handgranaten en klyn Geweer zodanig begroet, dat zy in de grooïfte ' consternatie aan het vlugten gingen, en elk voor zig zalf op sen goed
heenkomen be lagt was.
(v) De Bewooners van Soestdyk getuigen, geen denkbeeld te kunnen geeven van de aakeli^beid dier Nagt, daar zy behalven de fchrik, en hst VreesMyk rumoer, tefTïns iu het allergrootfte gevaar waren, wyl de Kogels wyd en zyd om en door hun woninge vlogen, en elk zig agter eea Muur, in een Kelder of waar men best kon moest verbergen.



( 101 )
Daar 't Plunderleger.vast in magt en moed verminderd, (w>)
Zien zy hun toeleg door den tegenftand verhinderd,
En moeten afzien van 't vermetel Plunderplan,
Een yder neemt de vlugt zo goed en kwaad hy kan,"
Om 'c ljf te bergen» en het Darmflads Vuur te ontduiken,
Verfteekt een deel zig in de heggen en de llruiken,
Een ander deel neemt in het Korenland de vlugt,
En zit daar, t'ziriderende op her. alderminst gerugt,
Een aantal is 'er, die zig in dea weg vergisfen,
Of in de donkerheid het regte Voetfpoor misfen,
Die ftorten onverhoeds in Greb in Graft of Sloot,
Zy zinken in den üyk, en fpartelen zig dood,
Of worden-'$ and'ren daags zo zy da dood weerftonden,
Tot aan de Schouders toe in 't week Moeras gevonden,
En onverdiend nog uit meedogenheid gered , 3
Daar nu den gantfehen hoop het op een loopen zet,
Was *c een Artikel van belang, hoe men het besten,
Zouw
t» hun gewone Manier van juiste opgave, begrooten zy het getal hunner doden op vier, waar ónder een Boer, die zig by hun eev-oetrd had, en het getal der Gekwetften op agt, anderen evenwel geliefde té knryven, dat er van weerskanten zeer veel Volk gefneuveld was, de waarhe.d is dat zy nooit het getal der Doden en Gekwetften hebben kunnen weten, terwyl 'er wel agt Wagens vol wierden meegenomen, maar de rest nier en daar in de Sloot, in het Koren en, elders bleven te*, gen, die des anderen dasgs gevonden na Hilversum of andere plaatzen gebrr^t wierden , en die voort konden , maakten dat zy zo goed ea «.waad zy konden thuis kwamen, zonder weer na Utrecht om te zi?n. G 3



{ 102 )
Zouw zo»ge dragen voor de Doden en Gekweten, •Ag' leege Wagens die zy hadden mee gebragt, Wierde uit gebrek van buit, beladen met dien vraat. Met dezen kwamen zy des Morgens te Utrecht binnen, Als waare helden die of Sterven cf verwinnen, {x} Agc Wogen vragten zyn gefneuvcld in 't gevegt, En wynig kwam 'er van bet ov'rige te regc, Den een liep na zyn Huis, den ander na zyn Vrinden x En niemand toonde in zulk een zaak weer fmaak ce vindenMaar kost men den So'daat met Wapens niet weerüaan, Te fterker viel mei hem met vloek en laster aan, Men fchreeuwd het luidkeels uit „ dat 'sLands bezolde'ingen, ^ Die *t Burger zweet en bloed tot hun foldy omringen, IjlJj „ Den Burger hind'ren en nog voor Oranje- ftaan, Dat was in zulk een tyd ook al te veel gedaan,
Zo kon men zien, hce wynig ftaat'er was te maaken,
». op*
(x) Het is wel waar dat wy dez» bizonderbeden in de Patriotfe veri halen van het gevegt niet gemeld vinden, maar het is ook waar, dat zy. ir.et bun verhalen, zo laat voor den dag kwamen, dit zy wel wisten dat wy van deze dingen al onderregt waren . daarom verkogen zy liever; van die zaken, dia hun tot wynig eer «rekten voorzigtig iïil te awygen.
(y) Dit gezang was al begonnen, toen Plettsnburg de Oproermakers uit Hattem en Elburg dreef, en het wierd /o menigmaal herhaald ais de Militairen hun te handig ^aren , dit fcheen hun nog de b-ste Balzem, als zy met een beblsede kop thuis kwamen , waarom zy ook ia sllsn ge?allen zig daar van bsdienden.



C 103 )
t9 Op Militairen, die hun Eed en Pligt verzaaken, Dat is te zeggen in hun taal die Eed en Pligt, Bezien als zaaken van het uiterfte gewigt, (2)] Dit noemd rnen in den ftaat verderffelyke mannen," Die men casfeeren moet en uit den Landen bannen, Wat na Oranje riekt, noemd hun beroemd verftand, „ Den dolk der Vryheid, en de Pest voor 'c Vaderland,
Maar 'k had belooft ook iets van de Ommerfchans (a) te melden Daar bleek niet min de moed en kragt der Vryheidshelden» Daar, wel is waar, is juist die tyd geen bloed geftort, Maar wyl dat heldenftuk zoo hoogverheven word, En Vaderlanders daar zo grooten roem in ftellen,
Zal
(3) Het is meermaal door verftandige opgemerkt, dat om de taal der Patriotten en hui Gefchriften wel te verftaan, dit de beste uitlegreget is dat men alles verleerd moet opneemen, als zy zeggen braven dan menen zy fnoden. ais zy zeggen üapp;ren , dan menen zy blojan en zo voort, door een meinsedigen, dan verftaan.zy 20 iemand die om lief of leed zyn eens gedsnen fted niet breken wil, in dien zin dan noemden zy al de Militaire, die hun Chef getrouw bleven , en zig hielden by hun Eed aan den Lacden gezworen , Schenders van hun Eed en Pligt.
(a) Da Omm'rfchans. een post gelegen vyf uuren van Zwol , aan do kanc van Gelderland, hier was een Lands Arzenaal, waar in een aanzienelyke Party Krygsbehoeftens bewaard wierden, onder anderen wierden daar gevonden 24 meest Mctale ftukken Gefchut, 2 Mortieren, 2 Haitbiuers , en wel 20000 Pond Buskruit , by dit Magazyn was een Schans, welke door eenige wynige Soldaten in tyd van Vrede bewaard wicrdL _
G 4



C 134 )
Zal ik Kt V in 't kort de waarr.eld rsfi verteüso, N:e: wyd van Hssfna de kaat vaa Giliuiand, Leg: de 0?." ':.'','.";j''.;, een werk-, in Vr;dens:yd, berr.ar.d, Met wynig Vcik, die daar 's Land» Arzenaal bewaken, Var. da: g.fchut wil men z:g gaarr.e Meester maken , (5; He: Zwols Genoodicbap bad reeds lang dien post begeerd, Fa aan den Raad dier Stad bon dienst geprezertteerjL Om z:ven tegen een, een ftoacen kans te-wagen, £n 't Scaten Guarnifoen uit de Omrne fchans telgen, jNu riep tne3 van rondom 'c ges-apend Volk ter been, (c) E=n airzi-.niyk Corps trok moed:g derwaards heen, Den "toe: ^as Juisterryït, twee waren caier dezen, Gc-ommitteerdens va- h.: Z-v:'.-. Def.-.-.fi:. Wc-ezen .Wat zou cea hand vol V-iis, verraad'ijk aangerand,
En
(■O De 07ery5:"i'.Vi3 SteJea , Ctx' ;. D■■:■-.;■<■ s*. Zv:,\ o?k al ra hebbe-de, ozz z:i ug:n bron e je itzïizr -s vers-ere-. .-erzDiren e;- Rwd va-. Stitr- - '.- H:~- . zr. te- ;e isu .;e-, K>-o- ." èn Krvgsbeboefrecs, do» ?bJ>s wierd ban by R;i*.!u:ie van 31 Mei j-gr geweigerd, hier op wierd door bet Defer fia- Wt-ezeu *an Zw#/ ee ezolveerd, en aan cs Gjtioo'Ïc—z?^ van Zvj.'. Fe/.';-: •-:>■;r, en and'-'re heVj.e-;, cn z : v=- de O-t.-'"-';-• -«ei-.» • - -. -- -~ "7"
v;- *-e- G:fc-a-, e--. -1'.'--*,„\ 2 5
D--ü Exrs::::a £e-c-:9-.ea o'c-- i'-"IX-.t r:;'-'"->'-."."";r;U* è,::;-;:e- C:r:^r, o-:.-r O-?--Cr'-i-'-o o e-'o--^°^ b:: Z -D'--.-3j Ge-.ooifcr-.r by "V v. „-":"0,J"
sa iese 5:3:8 A'•-:-.:.«: v:.:.":;s;." :ëc"«:-*-s b '



( 105 )
En ccor een groten hoop zo plotzlyk overmand, Tot hun verwering in dien vegen ftaat beginnen, JiicT was met dapperheid, nog vegren niets te winnen, Men eiscut de Commandant terftond de Sleutels af, Die hun door nood geperst, de post in handen gaf, .Zy eifchen die uit naam van Overysfels Staten, (d) t Was hem niet mooglyk met zyn weinige Soldaten, Dien hoop te wederftaan , te meer daar hy 'c patent, Voor hoge order van 't Defenöe- Wezen kend , Zie daar een zegenpraal luidruchtig uitgemeten, En by den Patriot een Heldenwerk geheten, Hoe wel 'er waren van een anderen party, Die noemden 't gantfche werk geweld, verradery, En roofzugt, ftrek.kende om met 's Lands Gefchut te fpelen ,
En
Cd) Om aan deze Rovery en'geweldadigbeid een glirrp te geven, had. men zig voorzien van een fchriftelpke goedkeuring der doenmaalige Staten van Ovirysfel, inhoudende onder anderen, dat zy de Commandant van het Fort in hunne befchermirg namen, ingevalle by zorder eenig* tegen(1 and , de Situtels zoude ftellen in handen , van de Bev Ibebbei; van het Detacbeme t, terwyl zy tevens volmagt hadden om wie zig tegen hun wilde verzetten te octwapenen en van daar weg te jagen. G 5



( io6 )
En de 0:rIogs voorraad als een buit voor zig te deelen, (?)
Dus wierd een aanflag zo vol Vaderlandfchen moed,
Voibragc ten kosten van geen enk'ien droppel bloed,
Dcg zoude ik voortgaan al de dappere bedryven,
Der Vaderlanders in het breede te befchryven,
Waar vond ik 'c eind > zoode ik die tellen een voor eer,,
goude ik verhalen van de Eatkar te Ankeveen, ( ƒ)
Van
(i) Schoon het thans een geb-uik was geworden, om uit-'sLandsMaguzyr:3:ï, gefchut en andere voorraad, ten gebruiken van bizondere Steden en Provintien te lieten, is het egter zeker, dat volgens de Constitutie, van ons Land, de bewaring, de verzorging, en het gebruik dier Toorraad , aan de Ra3d van Staten is toevertrouwd, en derhalven is het Eiet beter dan ge veld en roof, indien hec goed hun aanbetrouwd door anderen tegen hun wil of buiten hun waten , onder wat voorwendselen gok, word weggenomen, gelyk hier en elders ge/cnied is.
(ƒ) Deze Historie gebeurden een der dagen dat, de AmfterdsmfcheBur^e'helden, by beurten het Dorp An\eve;n brwaakten , het was maar iatfoenelyk, dal een of meer by Nagt op Scbildwagt Rond, daar'er nu g?en Vy4nd w:s , moest men egter iets ontdekken, het gebeurden dan voor douv en ua;, dat hy die a.n de Brug op Schildwagt Rond, van verre geruft hoorden, een geruft van Paarden en-van Wagens, en terRond loop: hy van zyn post al giile-de en fchreeu .rende om zyn makfce:s tot hulp te krygen, die hier en daar op een Zolder of ergere re £ ipen lagen, dezer, ontwaakt zynde, ontdekte hy hun het gevaar, van de ainnaderende Vyand, die wyl men hem niet opzoeken dorst ven zelf by kwam, en ziet het was een Boerekar met Botn.



( 107 )
Van 't fpook te HÊuiden, (g) van de Herder riffif zyn Sehaapen (h)
M i' zamen wonc'ren van die onvertzaagde knaapen,
In dezen Zomer hier en elders meer verrigt,
Van heldenmoed heeft hun nog niemand ooic berïgt,
Die ernstig fprak, dit was by hun ook niet te vinden,
Zy waren Mannen die 't Bombario beminden, (J)
De
(g) Het fpoek te Muiden , dat was met rept een Otter in bet BolwerK, luister eens na de Historie, de Anlterdamfche Burgers niet tevreden dat zy Muiden hadden ingercmen met een ordinaire Trekfchuit, begeerden ook het Ka.steel di'-r Stad voor zig te hebben, waarom zy aan den Officier van de Con pai^ie Dundasfen, die hier in bezetting hg de cordate verklaarirg deden d?.t zy het Slot zelve bewaken wilden' het geen zy door deze moedige fchoon niet bloedige attaque ock verl kregen, nu hadden zy een povt vlak aan de Zee, ver van de wooihu-; ze , d>e inderdaad by donkere N;gten, en ftormsgrig weer, een akeJW verblyf was, de Burgermannea die meer rnn vrolyk llezellchap dan SSn7 zulk een nare plaats gewoon waren, betrokken deze Post wel ha:st met lode Schoenen, maar wat gebeurd 'er, een dezer Helden by Na^r aan het Slot de Wagt houdende, hoorden een eerugt in het riet, het Hoofd vol Vyandsn hebbende , aogt hy dezelve op te fpooren , maar vond niets , het zelve geval aan een voegende Scbik-hragt weder , en nog eens weder gebeurd synde ; kwam 'er een algemeene fchrik om deeze Wagt waar te neemen, wyl men zekCr fielden, dat 'er een of rwerder fpoken waren die daar huis hielden , waarom men binnen korr goed vor.d die post te verlaten , en bet Slot voor zig zelf te laten zorgen* wyl 'er een Otter in d^t Bolwerk zat, die men voor een Spook hielrfl
(h) Dit was de berugte historie van Domioe Brorades, dte uit recog* roceeren gegaan zynde langs dep Dyk , ia het Veld wan verre een Schaapherder zap met zyn geheele Kudde , maar onze Den Quichot dit alle »oor Gelderfche Dispoten aanzier»de , wel wetende dat hy" wat veel Op zyn Reken ng had , verfchrlkte zodanig dat hy ylings op de vlu/rt ging om de tyding te brengen dat de Vyand kwam, het welic evenwel by nader onderaoek niet anders was dan een Herder met zyn Schapen
(i) Zo lafhartig als A eie Helden in der daad waaren, zo dapper faren zy integendeel in de mond. Sterven nf verminnen, tot den qfierlaatfterj Mm i»s*$A te ftaan, onder d« P.iir.toopen te fueuveien, den vryen
hals.



C 10S )
De dolle dapperheid en winderige waan; '
Zal als hun kenfchets in des Lands Gefchichtboek ftaan-,
Bekwaam tot alles wat de boosheid uit kan denken ,
Staan zy gereed om op de allereerfte wenken,
Door hunne dryveren tot alles, te aller tyd,
Op machinale wys te worden voortgeleid, {k)
Kom haasten we ons om in een heldre proef te toonen, Dat echt Caracler dier verwaande Vryheids- Zoonen, Schoon onzen Naneef als hy leest dat is gefchied, Voorzeker zeggen zal, neen, dat geloof ik niet, Wy weeten dat we uit echte en zeekere befcheiden, (!) Den iuist'rende aandagt langs het fpoor der waarheid leiden, En niets verhalen dan 't verhaal dat in der daad, Op 't duur bezworen Oor en Oog getuignis ftaat, 't Is waar den wandaad vald bezwaarlyk te geloven, t 't Gaat
bah te «ragen , en voor het Vaderland te ftervén , waren da-elvkf-



C io3 )
't Gaat alle reedlykheid, ja mensch'lykheid te boven",
Maar waar toe komt een Mensch, wanneer hy Wet en Recht,
En God en Ovrigheid gehoorzaamheid ontzegt,
Dit zal 't gebeurden op de weg na Haastrecht leren t
Daar zy 'sLands Moeder op haar reize arresteren,
Betigten van Verraad, en in een Boerenhuis,
Gevangen zetten aan Goe Jan Verwelk Sluis,
Wen 't woest gewoel in 't land hoe langs hoe hoogcr ftygerd » Word alle goede raad volftrekt gehoor gewygerd, Vergeefs had Fiedrik t~ni) reeds zyn poging aangewend, Vergeefs dat hy van Görtz als Mediator zend, («) Vergeefs door eenige Provincies voorgeilagen,
Om
C"0 Fredrik de Tweede, Koning vin Pruisjchen, Oom van Haar Ke? nviglyke Hoogheid , Mevrouwe de Princesfe van Oranje enx had reeds in het Jaar 3784 meer dan eene pooging gedaan, om het groéijend misnoegen in de Nederlanden tusfchen Vorst en Staatelêeden, weg tenee. men, en nog laatftelyk op den g December 1785 bier over een zeer na5drukkelyke Brief aan dé Staten van Holland gefchreeven , maar's Konings Ouderdom en zwakheid verhinderde hem om het werk door te zetten, o^k waren het doe, gelyk men het noemden huishoudelyke z^ken, die geen vreemde IVlogenbeid aangingen.
in) Prinf'sfen Briedër, Willem Fredrik , na h°t overlyden van zyn Oom in Augustus 3,786 op de Throon van Pruisfchen geklommen zynde* •rok zig ten eerden de heiedigi ngen aan, die het Oranje Huis in Neder* land wierden aangedaan, en zond de Baron van Gdrts als extraordinair Gezant herwaards, om de Sraatsgefchillen te onderzoeken en te bemiddelen, bier by kwam de Heer de Raineval als buitengewoon Fransch Ge* zant, welke na veel Conferentien en briefwisfelinge die nog voor handen zyn, in February 1787 hun onderhandelinge vrugteloos af braken, bb na huis keerden.



C iiö )
Om rhst den aad'ren in der minne te verdragen; (o. Vergeefs was door de Vorst rot weering van geweld , De weg van Vriendfchap per Misfives voorgefield (p) *t Was al den Moor gefchaurd en vrugcloos afgelopen, Waar zouw men langer raad, waar mogt men uitkomst hopenj Daar 'c met het Landbederf hoe langs hoe verder kwam, Waar op Sophia nog een poging ondernam, Om was het mogelyk ons gantseh bederf te weeren j 'Belluit zy in perfoon zelfs na den Haag te keeren, En op de Oranje- Zaal door deze liefden blyk, De zaak te brengen tot een minzaam vergefyk, (q) Door dezen zugc tot heil van 't Vaderland gedreven i
Had
Ca) Hier op wierd door zommige der Bondgenooten allerfcerks' a.irge. cïrongen, maar daar men zig niet eens verdragen kon, over het getal def Gêcommüteerdens, over de Keuze der Perfcne», nog den iaheud humoer Commisfie. li.p ook dit vrugteloos af.
(p) Deze Misfive van zyn Doorlugtige Hoogheid uit Nymtpgen orJ den 26ïteMei 3787 gefchreeven aan alle hooge en laage Staats Co.legten goede Burgeryen, In en Opgez.tenen dezer Landen, om een iegelyk uit te nodigen, om elk na zyne betrekfcinge op het yveiigöe tot redling van het Vaderland mede te werken, deze Misfive is geheel onuer de Bylage Letter T.
(q) Uit de vier Brieven door Hsare Konfnglyke Hoogheid eigenhandi» Refchreven, aan de H«er President van Gedeputeerde Staten van Gelderland, aan de Prezident Burgermeester van Nymeegtn, aan de H*erRaadpenfionaris van Holland, en-aan de Heer Griffie Fagel, blyktontegenW^gelyk , dat <ie ware reden van Hoogstdeszelfs reize na 'sH.ige geweest is , daar Hiar Koaing!: Hoogh: onder andere betuigt deeeiglte reeden van hate reize geweest is, om io mogelyk door Haare tusfche- komst mede te we,ten, ter verhoeding vaa eenen dreigend* Burger Ojrio^, »n ter vereffjoing der gsfwïillen, op gronden vaa de welgevestigde Constitutie enz.



C tn 3
Had 's Vorsten Gemalin zig op de reis begeven *
Slcgts met een klyn gevolg op dat een groten ftoet,
Geen agterdogt verwekke, of ander nadeel doet,
't Gevolg beftond niet meer dan in agt Reisgenoten,
In twee gewoone Koetfe, en eene Chais befloten,
Met dit Gezelfchap wierd den Reiitogt onverlet,
Tot in 't gezigt der Stad Schoenhoven voortgezet,
Dan hier bevonden zig een party Vryheids-Zoonen»
Die oogenblikk'lyk hun activiteit betoonen ,
Ze omcingelen de Chais, waar op Heer Bentink zat,
Met Stamford, wyl terflond de Buitenpoort der Stad,
Wierd digt gefloten, en een Officier kwam vragen,
Naar 't algemeen gebruik dier Helden in die dagen, (r)
; Van waar en waar na toe, hier mag geen Mensch verbyy
j Ten zy wy weten wie en wat zyn oogmerk zy,
Den Heer Baron verklaard met duidelyke woorden,
Zyn naam en rang en dat zy in 't gevolg behoorden ,
Waar mee haar Hoogheid hier onmidd'Jyk komen zouw,
» Ja
(r) AHerbElagchelykst waren dé karen van deze Militaire Apen, al Wat zy ooit van Soldaten gehoord of gezien hadden bootften ?y na, dat hun zo mal ter hand ftond, als een hond het Wafelbakken, ftonden zy op een post, al was het cp Schans of aan de Diemerdyk, dan was he: tegen elk voorbyganger waar van daan en waar na toe ? Droogjes hebben wy hun wel eens geantwoord, van huis, en ginder na de Herberg, wyl wy gepasreerd zynde ons met de Sottifes van deeze gekken lustig yiolyfc maakten. ,



ij ja,Tja ik kan jouw wel, ik heb je te Tergcnw,
Wel riteer gezien riep een van die de Chais omringen •> Zo vrind zy Bentink, dan ziet gy al vreemde dingen, 'k Was nimmer in die Stad, en 'k zag U nooit dan bier) Een ander volgde en riep, „ Gy zyt een Officier, „ Die onze Staten uit den Krygsdienst dispenfeerd.n* En gy, zy de Baron, kend ook al de verkeerden, 'k Ben nooit gedispenfeerd , of nooit gefuspendaerd, (r) Boe hield men i'zamen raad « en wierd geadvifeerd, Om voor haar Hoogheid de Barrière weer te ontfluiten, En ei: G-zelfchap in den doortogt niet te fluiten, 't Liep dus tot hier toe, zo wat door de drupp'len heen, ÏMaar rydendeop den weg na Haastrecht, daar verfeheen, ;Van tyd tot tyd al meer gewapend Volk voor da oogen, (t) Die als een zwerm om 't een en 't andere Rytuig vloogen En op dat elk getrouw zyn Krysmans pügt voldoe, Gedurig riepen waar van daan en waar na toe,
Door
(s) Men zou dergelyke zotheden voor praatjes achten, waren jy ors riet door de p!tg:Ue verklarirgen van die Herenzelvc medegedeeld , intus. fchen kunnen wy uit zulke ftaaltjes opmaten, welke zoort van Helden het waren, die al de Bravade maakten.
("r) Aan alle Biuggen, Hoeten en Hekken hadden zy bur.né Posten en Wagten ftaan , daar nu zul; een vreemd Avontuur aan de hand kwam, deed de nieuwsgierigheid der ongefubordine.rden hoop van a'le kanten toefchisten , die de Rytuigen volgden, en door haai ozbitulsi gedrag de verwarring hoe lar^s hoe grootcr maakten.



0 ( 113 3 Door al \ gewapend Vblk .voor, agter en ter zyden, Wierd telkens geordonneerd om Stapvoets aan te ryden* Een dezer helden die aan zeek'ren huismuur ftond, En twee Pistoolen aan zyn rooden Gordel bond, Liep zo gewapend door de Koetfen ginds en weder $ En fmeet gefladig zyn Pistolen op en neder, («) Intusfchen groeiden hun getal gedurig aan, Den train reed langzaam voort, tot aan de Slangs Laak\ Daar ordonneerden zy de Koetfen ftil te houden * Tot zy van de Officier bevel bekomen zouden, Die Officier was by geluk niet ver van daar, Den Man verklaarden dat volflrekt zyn order waar,' Niets door te laaten, maar daar Bentink zeker fielden £ Dat dit bevei omtrent Haar Hoogheid niet kon gelden $ Verzoekt hy dat men hun den weg vervord'ren liet \ Eh zo den Officier hier zwarigheid in ziet, Men reed ilegts zagjes voort, dus kost hy ligt doen vragen $
Hoé
(» Uit deze en diergeiyken kan men opmaken, in welk gevaar da dierbare Perzoon van Haar Kon: Hoogh. in deze tyd was, zynde midden in een hoop onbedrevene, en dronke Kaerels aan wien het Geweer wag toevertrouwd, en die dus zelf zonder dat zy het wisten, de droevigfta ongelukken zoude veroorzaakt hebben, gelyk daar van op andere plaatfen verfchyde voorbeelden zyn, hier op Kattenburg fchoten zy een van huri Confraters door den Arm, te Muiden, een door zyn beeri, andere hebbed zig zelf door hun onbedrevenheid om hals gebragt;



( )
Hoe hy in dit geval zig wyders moest gedragen, Zy waren egter nog niet ver geavanceerd, Cf wierden andermaal op nieuw geartacqueerd, D ,or der::g man van H.sfgn PhiUpjlhah Ruiterbenden, Ten minden die men aan hun kleeding daar voor kenden, Dit Corps dat met den hoop der Vry - Corps £ zaaien werk:, En hun niet weinig in hun trotfchen waan verflerkt, Kwam om s Prinfesfen komst in Holland te beletten, En zig op hoog bevel daar tegen te verzetten, fjt>) Han komst verpligt terftjnd de Koetfen fr.il te ftaan, Waar op He.r Btutink van het Rytuig af wil gaan, Om met den and'ren op die toeval raad te pleegen, Maar Held Cartousch houd met den Banjonet hem teegen, Dog Eehiluk niet ver'olood door dezen tegeniLud, Verzoekt een mondgefprek met hunne Commandant, Treed van de de Chais af, daar van Mark hem laat leezen,
Een
f#J Hoewel Haar Kon: Hoogb: ran haar voornemen, om in Httlmi te komen, geen plegtige bekendmaking had laten doeo, was het e ter bekend, zo doorluopend gerugt, ais door het beftelien der nodige Paar. den aan de Posthuizen, dat Haar Koh.- Hooghr dezen dig :g Junvi787 hier verwagt wierd, waarom zy de nodige orders tot het arresteeren der Prinfes, langs deze Reisroute gege'T-n hadden , blykens de aankomst ▼an dit detachement Ruiters, welke zodanig geposteerd waren, dn zy tydig genoeg opdaagden, om te be:et:en dat den train niet na Htnstrtciii reed, daar de verfche Paarden befteld waren, wyl zy wisten ftaf daif viej Ora-je Gezin ie Inwoonders waren.



'( "5 3
Eén fchriTieijfe bevel van hec Defenfie- Weezen,
'Om te beletten dat Haar Hoogheid hier pasfeerd,
En zig met haar gevolg naar 's Cravenhage keerd,
Dit nieuws klinkt Stamfort als een Donder in de Oorenj"
Hy wil Haar Hoogheid dit bevel terflond doen hcöreri;
Maar een van 't Vry • Corps met gevelde Barjonet,
Bedreigd hem zo hy fiegts een enk'le voet verzet,
Of vah het Ryttiig flapt, hem door en door te fleekenj
Den Collbne! om zsgt zig van «Jien hoon te wreeken,
Toond zeer behendig die gewapende Ezels aan,
Dat zy zig het gebruik der waap'nen niet verflaan, (w)
Geen Militair zou zig hier immer tegen ftellen}
Al wat hy doen mogt was hem naar de Koets verzeilen i
Öm op te pasfen dat zyn Arrestant niet vlugt,
Indien hy anderfints met reden daar voor dugt,
Maar daar dit Volk zig Wet nog Regel voor liet fchryvenj
Ziet Stamfort zig genoopt om op de Chaïs te blyven,
Hoewel den Wapenheid een weinig wierd verfchrikt,
Döof
(wj Gy weet niet wat gy doét, myn Vriend, zyde de Heer Stamferi; _ ik zie wel dat gy de Wapens niet gewend zyt, ik wil alleen aan Mevrouw? de Prmfesfe, welke in die Koets is, de reden gaan zeggen, waarom wy óns zo lang ophouden, indien gy vreest dat ik U ontvlugten wil, lieöS gy maar mes te gaan.
H s .



( ii6 )
Door twee Pistolen die dien Heer in orde fel Ikt»
En teffins waarfchouwd zig te wagten voor bravade,
Wyl hy verzeekerd dat zy zyn met fcherp geladen, (.f)
Terwyl komt Bentink weer, die aan den Collonel,
Met leed verklaarden, dat hy meer dan al te wel,
De orders had gezien, die door Defenfie.Heeren,
Gegeeven waren om hun alle te arrestêeren,
Zo dat hy nodig vond op midd'len van redres,
Te denken en terflond Mevrouwe de Princesj
ïu 't neetelig geval hoogwyze raad te vraagen ,,
Hoe zig het best in deze omflaadigheid te draagen,
Waar op zy t' zamen na haar Hoogheids Rytuig gaan, (si)
Den Officier blyft flipt op zyn beveelen ftaan,
Dog wyl Oranjes Gemalin niet kan bezeilen,
Dat
fiO De Heer Stamftrt door geweld zig genoodzaakt ziende , om t-jgèn 5>yn pligt op het Rytuig te moeten blyven, getroosten zig in het g vd, fchikten twee Pistoolen die hy bv zig had, en van hun'plaats geraakt waren weder in order, een Vry-Corporist dit ziende, ruphemcoe, wat hebje daar, waar op de Heer Stamfort hem gepast toeroerden, hebt ge rooit geen P,stolen gezien? ik waaiichcuw U, dat ze grladen zyn.
O) Deze van Mark hoe wel een Schurk zynde, wyl hv z\i tot dit godloos 'exploit gebruiken liet, toonden egter dat hy een Militai" was en beter wist wat zyn p'igt vorderden, als die Burgermannetjes, dieven Snaphaan droegen, en dan al méénden dat z? Soldaten war.-n, hy wist wel dat hy de Heeren niet kon of mog' beletten, om met Meirouwa de Prtnfesfe over het gebeurde te gaan fpreken , waarom hy zu ks ook geredelyk toeftond, en de byde Heeren aan d« Koets van haur Kon; Hoogh: verzei den.



f II?)
Dat zulke orders haar of haar gevolg betreffen, Is haar verzoek dat men terflond 't Arrest ontflaa, En een expresfe na Majar van Rysfel gaa, (a) Verzekerd dat die Heer door pozitive ord're, Haar Hoogheids Docrreis niet zouw aind'ren maar bevord're, Waar toe Heer Bentink zyn Perzoon en Rytuig bied, Op dat op 't oogenblik haar Hoogheids last gefchied, Maar neen dit mogt niet zyn, een briefje in haast gefehreven, Wierd door den Officier een'Ruiter mee gegeeven, Op dat hy tyding van 't Gebeurde, in Woerden bragt, Maar wyl men antwoord van 't Defenfiewezen W3gt, En Woerden wyd van deeze plaats was afgeleegen, (£) Was 't niet gevoeglyk met het Rytuig onderweegen,
* Zq
{a) T>3 Major van Rysfd amsifbld door da Provintie Holland , to* Commandant van rct Hollands Cordon, was ook met deze fraaije Com. misfié gelast, blykens de Orders d;e van Marlt aan Bentink vertoondeD, v»"3icm haar Kon: Hoo^h. best oordeelden , terflond etn D.pêche na xan Rysfel te zenden, om nader openinge van zyr, last.
CAi Da plaats daar deze Historie voorviel, was ten naasten by drio uuren van WotrJen afgelegen, dus men. welke haast 'er ook gemaakt wierd, evenwel verfcheide Uuren zouw moeten wagten eer het antwoord van het Defenfie Weezen terug kmm, wa -om dc Heer Stamfort de voorlieg deed om op een bekwami plaats en wel liefst te Haas:reckt te ver» toeren , tot dat de Bode v. eedt'rkwsm, bet verzoek van Haastrecht afgtfbgen zyn*Je, wierd befloten aan het veer by 48 Hi;t ïLtrek (e.QS* mea en het Wi.er.ier antwoord af te wanten. ,
H 3 .' L'-J&i



( iï8 )
Zo lang te toeven tot de Bode wederkwam,'
?c Gezelfchap wil dat men de weg na Haastrecht nasi,
Om daar de weerkomst der Expresfe af te wagte.i,
Maar daar de lieden van dat Dorp naar hun gedigteo,
Te veel met eerbied voor Oranje zyn befmet,
Moest abzoluut de reis na Haastrecht zyn belet,
Zy neemen eg'.er aan de Koetfen te g-leiden,
En daar te brengen daar men 't antwoord kon verbeiden,
Weer opgezee:en ryd een deel der Ruitery,
,Voor uit, en and'ren gaan van ag'.'ren en op zy,
Dus digt omciogeld word al llapvoets voongereeden,
Een gantfclie menigte van dronke Vry-Corps leeden, (e),
Loopt danfende van vreugd, na agter dan weer voor,
Dan. met hun Snaphaan tusfchen Kjetze en Paarden door.
Die houd het Rytuig vast, die djet de Paarden fpringen,
En
Cc) Hier had deH'. ScMuniBoJien een proef var , meteen dronke Ka° rel, die met zyn eene hand het Geneer torsten, en met de andere hand het onderttel van de Chais vast hield, door -ie-e belemmering en' door het fingeren van zyn Ge-veer raakten de Paarden aan het fprin gen, en wierden verfennkt, waarom dim Heer door de Voerman be-rt op een bfcfcleile wyze liet verzoeken dit te men.igeeren , maar ond°r het uitbraken van verfchyie vloekei wierd dit verzoek beantwoord met te zeggen, dan moet men tegen kennen, verder gin^ hy zyn oude »anz en nep verfchydemalen tegen zyn Makkers die rondom hem mee'flun* gelde, chargeer, chargeer.



( "9>
En wynig fcheeld het of door al die dolle dingen, Geraakt Haar Hoogheid zelf in 't grootfte Lyfsgevaar, Daar 't Rytuig bykans hier door omgeflag^n waar, En ogenfchynlyk dreigde om in de Vaart te vallen, (d) De fchrik vervulde elks hart op 't zien , zy willen allen, Ter hulpe vliegen, maar door dwing'ren overheerd, Word hun wilvaardigheid ter byftand afgekeerd, Door Monsters die terflond met hun Geweeren dreigen, Gelukkig dat de Knegts het fpan in order kreygen, Doe reed de togt weer als te vooren langzaam voort, Terwyl men niets dan woede en onbefuistheid hoord, Wat kon men ariders van dat toomloos Volk verwagteni Een banaeloozen hoop, en die na hun gedagten, Thans tiiurnpheerde in 't Arresteren der Vorflin, 5sTa waanden zy, nu ging het alles na hun zin,
Zy
rd) De weg hier ter plaatze niet breed zynde, en aan weerskante Wat^r . i* het ligt te begrypen , hoe groot het ogenblikkelyk gevaft ■yas , daar zulk een onbezuisden hoop fteeds om ea door de Paarden liep ', het fcheen ook waarlyk dat het gedreigden gevaar Haar Kon; Hooghf zouw getroffen hebben , de Paarden geraakten reeds aan het fpringen , en het Rytuig aan het overhellen, zo dat de agteifte Reisgenooten , zo' meende, de Koets te zullen zien in bet Water flaan, en dos zy verfchrikt ter hulpe wilde by (prinsen, wierd ruw zulks mst de JJarjonet op de Snaphaan belet.
H 4



( pop }
Et zyn verheugd, juist öf ze een Helder.ftuk verrigten, fek Als ze alles voor gevloek en wapenen doen zwigten, Dus gaan zy voort tot aan Coe Jan Vemeïhn Sluis-, Daar legt een Veer, en by dat Veer een Boerenhuis, Kier was 't kwartier van 't hoofd, der Gouwfe Vry Corps beden Haar Hoogheid en Gevolg genoodzaakt af te tieeden, Wierd met een Veerpond hier gebragt naar de overkant, De dronke Keiden met de Zabels in de hand, Gaan mee in 'r. Font om hun Gevang'nen te bewaaken, Of liever, om die met hun Zwaard vervaard te maaken, Ku moesten ze alle in een Huismins woning gaan, (f) Men wvst 'sLamrJs Moeder daar hec Boere Voorhuis aan, Tot een verblvf voor haar, en die haar 't naast verzeilen,
Terma? Jt'\^eJn°t!hlb,COpJ" Patriotten'verheugen zig ongemeen S ^rde0 helaeEftuk, en d:gten dat zy het nu gewonen badder. e,,ke!e die verlt,ndi?er waar.n. z.gen wat dieper in en bsgrep» éu dit Hmsje een Haartje zouw hebben, terfvyj ve flardle
van hun verlosüng aanzagen. 3 b'u^"
MJ8 9^1 het .°P"6l 'van de Luitenant van Qndert» , die met een pa :y Vry• Corponnen uit Gouda, hier aan bet Veeï by Goc Jan Vel
Haat Kon: Hoogheid net byhebbende gevolg, gerjraet in het HüU«b Ainam L^enhoek, daar dit Volk haaf intrek had, d t Bcere'ru" moest h,t elendig verblyf wezen , vaa eene zo Dooriu.tige erf jBOTTffi &Sfi r3t W°nder d3t 27 de' deze di£rbaar' P>"oon ofzecn.



y
is n !»
tö Ie
?e ie



Het gevangen Hioudeii van liaar Koningl. Hoogï huis van A . Leuwenhoelc, aan Je g'oa|



■Mev rouwe de Prineefle van Oranje enz. in liet Irerwelle Huis den z8l.e Juni] 1/87,






C 121 )
Terwyl zy de and'ren in een naaste Kamer ftellen, (g) Men houd van binnen en van buiten fcherpe wagt, 't Gefchut, door *t Vry • Corps voor de deur van 't Huis gebragt Kanon en klyn Geweer word al met fcherp gelaaden, (h) En al de Manfchap ftond in de uiterfte Parade, Geen deur van 3t Huis, die niet met Schild wagts was bezet, Waar door alle uitgang ten geftrengften was belet, Zie daar de luister van het machtige Germanje, Zie Pruisfchens Kroonprinces, de Gade van Oranje ,| Sints twintig. Jaar de roem en lust vaa Needer land, Door ted're liefde bande aan Vorst en Volk verpand', Na in de hande van de fnoodfte Vagebonden, (J)
Die
CÖ Haar Kon: Hoogb: en de Freule van Watfenaar Stdrrenberg, benei vets deszelfs Kamenur, M: Glurer, wierden in het Voorhuis öf Zóge. naamde Voorite Kamt/ van dit Boerebuis cp^tfloten en bewaakt, terwyl de lieerea Bentink , Randwyk, iitamfoit, Kcuclienius. eu BodUn, in een ander vertrek geplaatst wierden, waar uit niemand gedurende ruim tweu uuren uit mogt gaan, zelf niet om het geen roodzalselyk was,
(li) De Kastelyn of Stalmeester Swanenburg, die aan de Stolkerjluis woonden , en dtstyds by geval hier aau hit Veer was, getuigd gezien te hebben, dat doe Haar' Kon: Hoogb: in dit Baerenhuis gebragt was., buiten het Hii^s de Kanonnen en het klein Geweer, alle met fcherp.geladen wierden, of zy ook oppasten.
(i) Geen Namen zyn flerk genoeg, om het ontaard Caracler van deze Deugnieten uit te drukken, die met ontblood Zyd^eweer, binnen in de Kamér de Doorlügti^e Prinfes en haar Gezelfcnap durfde bewaken, de hoge Perzonen Wyn Bj'-r enz. aantebieden, Tabak rooken, bft kleet van de Koninglyke Ptinfesfe voort te fctnppen, monsters en geen menfchen. H 5



( 123 )
Die alle vyiigheid en Regt en Vryheid fchonden,
Die wyg'ren durfden aan 'sLands Moeder toe te Haan,
Dat recht dat niemand aan de minsten Onderdaan,
Ontzeggen kon, om vry de weegen te pasfeeren,
Dit dorsten zy, 6 fchande! een Konings Zuster weeren,
Den dierb'ren Kga van 't Doorluchtig Hooft van Staat,
Word aangehouden, en tot overmaat vaa fmaad,
Daar in een Huismans ftulp gevank'lyk opgefloten,.
Met blank Geweer bewaakt door Hollands Vloekgenoten, (£)
Op 't zelve tyditip als die Koninglyke Vrouw,
Door wyze raad en daad, 's Lands heil bevord'ren wouw,
Maar nu verhinderd door baldadige bedryven,
Genoodzaakt was aan deze plaats te moeten blyven,
Tot een Commisfie van 't Defenfie. Weezen kwam,
Wier aankomst men van ver door 't Krygsrumoer vernam;
De Trqmmels roeren, en de Manfchap vliegt te wapen, </).
Daar
(ï) Deze onbefchaamdheid en onbefcbeiJenheiiJ gebruikten eén Burger* Onkier, dat hy met'het bloot geweer, nevens Mevrouw de Prinqesf* ftond ie pierewaa'ijen, tot hem d )or iemand die verftanuig was, het ojm betamelyko van zulk een houding wierd, o,.der het oog gebragt, waar na hy het Zy^igeweer cpftak, maar het was geiyk wy meermalen gez^ti hebben , die malle Zatans woude mee fpeeien, maar wisten niet eens hoes f$y üojn ójp sten.
(iji De 'vier Defer;fie■ Heeren met hun Stcretaris en Bode, wierdeü



c m)
paar op verfcheenen vier brutale Oproerknapen,
Dit waren Blok, Toulon, de Wit., en Kamerling,
Niet wien Costerus als hun Secretaris ging,
En nog een Bode, dog die aan de Deur bleef wagten,
Terwl de and'ren aan haar Hoogheid tyding bfagteq,
Dat al *t gebeurde was op hun bevel ge'cüied,
Met een verklarende dat aan haar Hoogheid niet, ^
gepermitteerd wierd om op Hollands grond te blyven,
Wyl dit kon {trekken om oproerigheid te ftyven , {m)
tVaarom zy willen dat haar Hoogheid rezolveer,
Dat men nog voor den Nagt met hnn na Woerden keer,
Pm daar te blyven tot den naastaanftaanden morgen,
vVanneer men tevens voor een vrygely zouw zorgen,
Na Gelderland, vermits de omftandigheid van tyd,
'iPrin-
geëscorteerd door twintig Ruiters van Besfen Philiptlial, doe dezen train, sankwam, was terflond alles in beweging, de Commisfie w erd na Krygsïebruik verwellekomt, en dit was juist niét te verwonderen, wyl'er van, weerskanten Militie by was.
(m) Hoe fyn dit ook gt(ponnen was, en hoe fnel ook deeze Leugen ioor het gantfche Land liep, en grét g ontfangen wierd, dat Haar Hoog> leidt komst in Holland gelegenheid tot oproerige bewegingen zoude verwekt hebben, hoe mooy zy hier ook mee waren, lag 'er voor de door» tenkpnde egttr een duiaelyk bewys in, dat zy wel wisten wat de waare /olkftem was, en dat de liefde voor Oranje in het baic derJNederianders^ roonden, cn op het eeille gezigt der Vorstin ras, zoude op£ewakksrd' porden.



C 124 >
'sPiinfesfen komst op Hollands Grondgebied niet lyd, (h) Maar daar me in Woerden thans geen vyligheid kon wagten, Verkiest haar Hoogheid in Gouda, te gaan vernagten, Dog die wierd plota'iing door die Heeren afgekeurd, Daar waren zyde zy bewegingen befpeurd, Van Oproer y en die rnogte op nieuw weer gaande raaken, Hun pligt vereischte om daar naauwkeurigst voor te waaken , Haar Hoogheid toonde in wynig woorden middagklaar, Dat dit verdigt en flegts een looze uitvlugt waar, (0) M '.ar recht nog billykheid was niets by deeze mannen, Deugd, Eerbied en ontzag was uit haar hart verbannen, Geweid was 'c Rigifnoer van haar Raad, ypjftrekt gewild,
Dat
(«) Trcflyk is deze roorgewendê zwarigheid, van Ooroeren en GomBus:ien, wederUgd in de Memorie van de Heer TituUmyer, van den Ö:e August. 1787 waar dien Heer allerdukicljksi aantjona, dat dit geval niet exteerj , de onnodige vreze vergroot is, en dat de middelen voor hanuen waren om Zig tegen dat ingebeelde gevaar ie uevyligen.
(0) Dat dit een verdigtzel was toonde Mevrouwe de Princesfe op een bonaige en niet min geestige wyze aan, na dat de Heereo vaD hei Dei feufie Weezen met HaaV Kon: Hoogn: eenige tyd gtlprooken halaea, letireerdsn-zy zig in een and're Kamer, en na eenige affpraak gemaakt te hebben, kwamen zy weder in de Kamer daar Haar Hoo5hcid was, ea hadden de onbtfcha<mdheid te zeggen, flat Huar Kon: Hoo^n; den aan. ftaande Nagt niet te Gutia zoude kunnen doorbrengen, alzo verïekerde berigten waren isgekomen, dat '=r in die Stad, eenige beginsels van be> weginge befpeurd waren, Haar Kon: Hoogh: wetende dat zy nergens anders dan iD de andere Kamer alleen geweest waren, antwoorden, dat by het vorige gefprek niets van die berigten gemeld was, en dat die berigtan in die tyd dat zy met elkander geweest waren, naauwlykskondenzyi> i.i.'gïkomen.



( t25 )
Dat niets ontziet; maar Hout aaa elk de wetten fit ld (p)
Verzeekerd zynde , door hun Wapens alle dingen,
Hoe wederrecht'lyk ook na hunne zin te dwingen »
Zo word 'sLands Moeder tegens wil en tegens recht;
Ook die begeerte om naar Ter gouw te gaan ontzegt,
Al wat 'er overfchiet, is dat zy van die Heeren,
Verlof bekomt om naar Leerdam te rug te keeren, (q)
En dat aan twee van haar gevolg word toegeftaan,
Om daar 't reeds Nagt wierd, met een Chais voor uit te gaan»
Op dat de Poorten en Barrière wierde ontflooten,
Voor dat Haar Hoogheid kwam mét de and're Reisgenoten»
Men fpand de Paarden in en maakt den Reistogt ree,
Twee van de Heeren der Commisfie trekken mee,
Die tot Schoenhoven toe 'sPrinfesfen Koets verzeilen,
Om
Cp) Dit hebben Riddsrfchap en Ëtelen meêrmaalen rond uit gezegt; en daar over geklaagt, dat die Commisfie ter Defenfie te Warden, een volftrekc willekeurig gezag uitoefTende, en zig boven alle Collegien zelf boven hunne Comtnittente verhief, fcboon zy welftaanshalve zomtyds rapport van hunne verrigtinge aan Ed: Gr; Mog: dedeö, met verzoek of vooronderstelling van goedkeuring , die ook altoos klaar lag.
Cï) Haar Hoogheids keuze óm na Gouda te gaan geweigerd zynde, (lelde men Mevrouw de Princsfe voor, een van tweën na Woerden ot Schoonhoven te keeren , na Woerden hadden zy het liefst gezien, en boden aan het /Tasteel te ruimen, en Haar Kon: Hoogb: daar te logeren, hec welk Haar Hoogh: byde affloeg, en zig bepaalde om na Leerdam te reizen, het welk een Heerlykheid van de Prins haar Gemaal was werwaards de reize das ook wierd aangeleid.



( 125 )
Om orJ^ op alles, wat gebeuren mogt te fteiléri, Haar Hoogheid reeds vermoeid, de Paarden buiten fha'tj Geen ander fpan gereed, was best na Bsntinks raad, Om hier te blyven, in Stads Doelen te vernagten, (r) En 'e Rezukaat van Hollands Staat hier af te wagtenj Nu kwam *t a&ive Volk weer daad'lyk óp de been» En daar 't in dit geval verkiesfeiyker fcheen, Door malle Burgers, dan verraderfche Soldaten, Bewaakt te zyn, is daar de Burgerwagt gelaten, CO Mits dat gewapend Volk niet weer zo digte by, Niet voor, althans niet in, haar Hoogheids kamer zy* *t Defenfie-Wezen had uit Woerde een Brief gefehreven* Om aan Groot Mogende in den Haag berigt te geven, Van 't geen 'er op den weg na Haastrecht was gebeurd,
Sri
Cr) De Heer Bentink, onderdaan hebbende, dat in Schoonhoven, geen ■verfche Paarden voor de Ry.uigen te bekomen waren, en die men mi , gebruikten, te lang in 't tuig geweest hadden om 't na Leerdam te brengen, f ïeed Haar Kon: Hoogh: aan om in Schoonhoven te vernagten, na datby , «erst wel onderren was dat Hoogstdczelve daar vylig kon verbiyven, , -waar op het Illustre Gezelfchap haar intrek nam in de Stads Doelen, en ruim 24. Uuren daar verbleven is.
(s) De Hseren der Conmisfie van Woerden prefenteerde Haar Hoog. ' heid te dosn bewaken door de Ruiters van Hes/en Philipfthal , en de Rlrjngraaf Zalm ir.fteerden fterk om een Cjainrando Husfaren te zen- ' den , o,r voor de Rust der Stad te zorgen, en Mevrouw de Prinl'es te beamen, do» Haar Hoogheid verkoos geen andre Wagt dan der StaJS Burgery, mits dat zy niet al te na by kwamen, gelyk aan d; Sluis ge- ! •wecst was.



( ifi? )
! !En wyl dat alles in den Haag wierd goedgekeurd, |En Hollands Heren zig niet fchamen te approberen, d Oranjes Ega van hun grondgebied te weeren, (0 ;l Is alle poging van dien Koninglyke Vrouw, 1 Waar door zy Neerland voor 't bederf beveilgen wouwj 'Te leur gefteld, verguist, en vrugt'loos afgelopen, Er is geen nut van onderhand'ling meer te hopen, (Des Ncêrlands Moeder den te rug reis ondernam, j<IDes and'ren Morgens vroeg vertrok zy door Leerdam, II:Na Gelderland, daar ze in Nimweegen met verlangen,
I En hartelyke vreugde al juichend wierd ontfangen,
i Als uit den Leeuwenkuil en Draakenmuil bevreid, UAIom verwelkomt in gulharte vrolykheid, («_)
IHet vivat klinkt, terwyl de dankb're Vreugde trainen, De Cr) Uit een Misfire van de Heeren Staaten van Hollanden West-Friesland gefehreven uit 's Hagen den 2ofte Juny 1787, had Haar KonHoogh: genoeg kunnen zien, boe Ed: Gr: Mog: over het gebeurde aan Goe Jan Verwdfe Sluis dagten, gelyk uit een volgende Rezolutie van 7 July 1787 ttjn allerklaarften bleek , namentlyk , dat zy het gehoude gedrag , van Gecommitteerde tot het Defenfie - Wezen volflrekt goed-
II keurden en laudeerden.
(u) Haar Kon: Hoogheid van Hoogsdesze'fs verhinderde reize op den s eerde July 1787 in Nimwegen wedergekeerd zynde; wierd met allei
of, mogelyke tekenen van liefde en blydfchap , van groot en klym ontfan.
légen, de Heer Foerder , Prefident der Regering, deed uit aller naam, ij een hartaandoenende aanfpraak , om Mevrouwe de Priocesfe geluk t*
;| Wenfehen, wegens haar gelukkig retour ia deze Stad. 1



< ia8 )
De weg tot Ligtus'zin beklemde harten banen. De jonge Prirfen en Prinfes verrukt van vreugd, Gaan, Vliegen! elk om ftryd tot in de Ziel rerbeagd; De Gierbrug over, om haar Hoogheid 'c eerst te ontmorea, En weer in Vryheid, met een vrolyk hart te groeten, Op 't ogenblik waaid van 'c Kasteel de Oranje-Vlag, (?) Elk legt zyn liefde en vreugd door teekeps aan den dag, Dog wierd die blydfchap door de omftandigheid verminderd» Wyl 't Icflyk oogmerk van Haar Hoogheid was verhinderd, Nu was by 't wufte Volk der woelende Cabaal, Gejuich door 't gantfche Land , elk huppeid op 't verhaal, En is op 't hoogst vereerd met dit Princesfe vangen , Daar door 't gerugt nog langs hoe meer word bygehangen, Den een verhaaa.'d dat hy voor vast gehoord heefc dat, Het de Erfprins was, die in het tweede Rytuig zat, Een ander zegt dat hy, voorzeker kan verklaren,
(v) D> u'tdïken van de Vla» n't het Kasteel van JtHmfgté , ^as egter niet andars dan een uit werksel van een eerde liefde en^Vrea^dedrift, op bevel van Haar Kon: Hnngheii wierd dez=!veB wel 111 miïM ingetmH, 't wis nog hng geen tyd van Vreugde, evenwel wierden ia de p ntfe die Hue Hoogb:. in haar retnut wa; doorgereist, -AiL'.ifiid, Züibzm.-.l, Thid enz. overal de Vliezen uit de Tore-rs gedonsen, en de abuie Oranje liefde aan den da» gelegt wierd , wy! tevers d^ hm tegen de Patriotten , »na den fjuaj 'j Linis ^iosier aaczed^n, M.Hwj' mg wierd opge^akserd. I



( i29 )
Dat byde Prinfen en Prinfes gevangen waren, f»
Een derde voegt 'er by, dat nog in dezen nagt,
'T gevange Hofgezin naar Utrecht is gebragt, (x)
En dat men Willem nu met zyn aanhangeiingen,
Tot al wat men begeerd gemakkelyk zal dwingen ,
Maar die wat dieper dage, was merk'lyk minder bly*
En ziet dat dit een zaak van ver vooruitzigt zy,
Waar van voorzigtigheid veel eer gebood te zwygen,
Dit kleine Muisje kost wel ligt een (taartje krygen,
Want die half gek was kon dit toch begrypen, daar
's Princesfen Broeder een groot machtig Koning waar,''
Zou hy dit fmaden van zyn Zuster niet verdragen ,
Maar voor dit affront van zyn Huis vergoeding vragen, (fi
Op*
(V) Het is do» niets nieuws, dat de tydingen door het vliegende gé-: rucht vervalsenden vergroot worden, als den een ze°t wie weet o£ het niet zo, en zo erg is, voegd een ander er al by, het zal wis zo zvn en een derde verhaald voor zeker het is zo , byzonder had dii plaats in zulk een tyd, als het thans was, daar de onnatuurlvkfte Leugens als Euangelien wierden aangenomen, als het maar een%fiots nader* zin der woel en wargeesten was. . . «
(x) Dit uitftrooizel fcheind egter op eenige grond gefteund te hebben, dewyl 'er een gerugt liep, dat de Husfaren en Curssfkrs van Zalm op den softe Juny uit Utrecht getrokken waren om Mevrouwe dePrmcesio «p haar te rug reize op te li-ten , en te Utrecht te brengen waarom de» Baron van Patkull , bevelhebber van de krygsbezertmg van Bommel,^ voorzorg gebruikten om al de posten langs de Lingenftroom te doen be^ zetten, en een genoegzaam getal Ruiters te doen opzitten, OmHaarKons Hoogh: te geleiden, voor welke voorzorgen die Heer ook door Mevrouwde Princesfe by hoogstdeszelfs aankomst te Leerdam bedankt wierd. ,
QJ Tot hier toe was altyd het geroep geweest, de verfchilleu in dè



C w )
Opmerk'lyk was het toen die tyding te Jnjlcrdam, 'sNagts per Courier voor 's Stads gefiooten Poorten kwam, Men opend hem de Poort, (dit zag men nooit voor dezen) (z) Men leid in alierhaast hem na 't Defenfie.Weezen, (a) Daar zyn berigt zo groot, zo vreemd, zo onverwagr, Veelmeer verwondering dan vergenoeging bragt, Men zegt 'er was 'er die de fchrik zo 't hart vervulden, ; Dat hy voor zig wel wenfchte, al was'tom duizend Galden, ; Dat dit vervloekte Huk toch nimmer was gedaan, ; Wyl dat in eeuwigheid niet goed zou kunnen gaan, i Daar Pruifchens Koning nu een reden in kon brengen,
; Om
Republicq , zyn Huishoudelyke zaken, waar mede zig geen buitenlandfche Mogenheidmagofkan bemoeijen , alles wat tot hier toe door Pruisfchen verrigt wa<, beftond ook enkel in raadgevmge ea vermaningen. maar door dat fataal geval was de zaak geheel van gedaante veranderd, Koning Willem Freierik had zederd zyn komst tot den Throon, meer dan eens zyn genegenheid voor de Oranje • Vorst, en z?n liefde voor zvn Zuster plegtig betuigd, men kon gemakkelyk berekenen, dat by dit affront zyn Huis aangedaan, niet ongewroken zou laten, te meer daar niet het gehelen Land , maar alleen een deel oproerige Geweldenaars hier aan fchuldig waren.
(z) Dit was zo nieuw dat wy nog onze Vaderen daar geen voorbeeld van gezien hadden, de Sleutels van elke Stads Poort, wierden altoos na dat de Poort gefloten was, onder een genoegzaam escortegebra^t aan de Burger Hooftwagt, en van daar na het Stadhuis, daar deSleutekvan alia Stadspooiten en Posten, by elkander in een yzere Kist worden gefloten waar na de Sleutel van deze Kist, door eenige Burgers na het Huis van den Prefident Burgermeester gebragt word, daar dezelve tot den volgendé morgen bewaard blyft.
(a) Om geen tyd te verliezen, met bedui.len en weg wyzen, fprong: een der Helden die aan de Poort was, by de Courier op het Paard, en »eed als Gids met hem na de Garnale - Doelen, de plaats daar hst Defenfie. Wezen zig ophield.



( 13» )
; Om zig met Waap'nen in ons Staats krakeel te mengen $ 5 En dit ontwyffelbaar is 't aUergrootlte kwaad, ; Dat nu den Patriot met grond te wagten ftaat, Dus is men raad ten eind, twee Uuren zyn verlopen? Voor dat men iets beraamd, de Poort der Stad blyfr open i Tot lang na Middernagt, wanneer de Boo vertrekt* Maar zonder iets dat tot voldoenend antwoord ftrekt, {J>) 't Leed ook niet lang, of't ging gelyk men hierverwagterj* Van alle kanten hoord men welgegronde klagten, Zó van Haar Hoogheid, (c) van de Vorst (d) als van den Staat (e) Elk fpreekt met afkeer van 't geweldig attentaat, Elk brengt zyn klagt, en dringt om 't fterkst by Hollands Heereri
ÖM
(6) Althans na al het berigt dat men 'er vgn krygen kon, en na de ter kens die men 'er van zag, waren de Heren aan wien de boodfehap ger braet wierd, 'er bizonder wynig over geftigt, en zelf in den eerden g.hee! beiluiteloos, en buiten ftaat in de zaak iets anders te doen, dan dezelva voor Communicatie aan te nemen. _ ..,..
(c) Behalven de Brieven van kennisgeving en klagten, doorHaarKon: Hoogh: uit Schoonhoven den 2ofte Juny, en uit Nimwegen den eerden July, aan Hun Ed: Gr: Mog: oogen wy bizonder op Hoogstdeszelfs Misr five uit Nimwegen den 2de July gefchteeven aan hunne H: M: de Heren Staaten van Gelderland, Zeeland, Utrecht, Friesland, Overysjel, Staden Lande, en Landfchap Drenthe. ^.
(d) Men zie de Misfive van Zyn Doorluchtige Hoogheid, aan H: at M: gefchreeven uit Amersfoord «Jen 29de Juny 1787-
(e) Men kan hier over nazien de menigvuldige Misfives. Memorien, ën Rezolutien, zo der algemene Staten, als van de meeste Provintien elk in het byzonder, alle te vinden in de echte befchyden, te Nimwcegetibf tin Goor uitgegeven,



( 132 )
Om fpoedig 't fchendig ftuk op 'c best te repareeren, (ƒ) Dog dit was enkel voor een doofmans Deur geklopt, Wyl men voor alle klagt weerbarstig de ooren ftopt, Of zo geantwoord wierd, was 't enkel om te tonen, Dat tyds omftandigheid dit toeval moest verfchonen , (g) Zelfs als van Rheeden, of als 1 huiemeier klaagd, (h) En in des Konings naam om Satisfactie vraagd,
Dan
(f) In een Rezolutie door de algemeene Staaten genomên, op Dingsdag den 3de July, en dus maar vyf dagen na het fataal geval, verkta» ien H; H: M: reeds in drie ondetfcheidene Misfives , de Staten van Holland en West. Friesland, vermaand te hebben, om zo veel mogelyk het gepas/eerde te repareeren , door H: K: H: op de meest convenabelfte wyze te verzoeken, om hoogstderzelver aangevange reize voort ie zetten, en na 'sHage ce komen, wyl H: H: M: die komlia van H: K: H: befchouwen , als een zeer bekwaam en gepast middd , om onder Gods Zegen, de verregaande oneenigbeden en verdeeldheden voor têko men, en de Republiek voor haar ondergang te bewaren, enz.
f>) Deze uit lugten waren nog wel de zagtiïe, maar allerbonendfte waren de advizen ter Staatsvergadering uitgebragt op den 7de July, daar die van" Jmflerdam onder anderen zyden, dat indien H: K: H: zulke heilzame oogmerken had, zy dan beter zou doen, haar Gemaal te vermanen , van zyn geweldadige fchikking omtrend Utrecht af te zien, en de Maatregelen van zommige Regenten te beteugelen, en de verdrukte Burgers by bun Regten te herftellen , die van Schoonhoven maakten het misfchien nog erger, zeggende , dat de verfchillen thans zo hoog gerezen waren, dat zy door geen bemiddeling kon re vereffend worden, en dat Haar Hoogheid , in de onderhandelingen met de Graaf van Görts, en de Heer de Raineval, haar betrekkingen op Haar Gemaal Willem de Vyfde , .te fteïk had doen doorftralen, om de gerezene differente thans te kunnen bemiddelen, enz,
(ft) Voor half July waren reeds twee Memorien van de Heer van Rheede , H: H: M: Minister aan hét Hof van Berlin, en twee derge1. lyken van de Heer Thulemeier, Pruiflfche Gezant in'sHage, ingekomen, alle houdende klagten van zyn Pruiflfche Majefteit, over het geweldig attentaat zyn K-sninglyke Zuster aangedaan, met betuiginge van des Ka■ings fterke gevoeligheid over dien hoon, gepaard met eisfehen, om d» eclatantlte ftrafoeHemng over hun die ej de daders van geweest wajeo»



( 133 >
Dan word het wanbedryf op nieuw vermer ïgvuldigd,
Daar men haar Hoogheid met een fnood desfeinbefchuldigc
Als of het oogmerk van haar reis was ingerigt,
Op dat in Holland wierd oproerigheid gefb'gt, n)
Hoe zeer die lastertaal 's Princesfen eer beledigt,
Zy word nogtans zo ftout als ongegrond verdedigt,
En dat nog verder gaat, zy werd ten grond gelegt,
Waar op rond uit de Satisfactie word ontzegt,
Zo dat den Koning uit dit alles klaar kon merken,
Dat met vertogen thans niet meer was uit te werken ,
Waarom zyn Majefteid met reden onvoldaan,
Groot Mogende door Zyn Minister doet verftaan,'
Dat zo men wyg'ren blyft de fchuldigen te ftraffen,'
Hy zal genoodzaakt zyn zig zelve recht te fchaffen, (i)
En
*
(0 Zulk een tefifantwoora.. in de vriendelykfte termen vervat, wierd op den 14de July by de Staren van Holland befloten, om aan Zyn Majifteit den Koning van Pruisfchen te doen .teekomen, waar in volflrekt word ftaande gehauden, dat Haar Kon: Hoogh. niet beledigt was, daf hoogstdesielfs komst in Holland oproerige bewegingen ten gevolgen moest hebben , dat de Koning van het gantfche geeal verkeerd onderrcht was , dat elke Souverain meester was op zyn eige gebied en derg lyken.
fj;) Op den 6ie Augustns leverden de Heer Thulemein r, twee Me. morien in, een aan de Heere Staten van Holland, en een aan de algemene Staten, byde ftrekkende tot narjgt, dat zyn Majefteit de Kening van Pruijchen, wel een btftendige genegenheid voor de Republiek behield , maar tefFens onveranderlyk by zyn befluit bleef, om de Eer van zyn Koninglyke Zuster te handhaven, en fatisracïie te vórderen over de belediging haar Hoogheid aangedaan, in de eerstgenoemde Memorie wierd
I 3 on:



1134)
En dat op zyn bevel reeds onder Brunswykr hand,' Een Corps verzameld word, dat hy na Nederland, Beftemd heeft, 't geen eerlang na Wezel op zal breken, Om zig aan Smaders van des Koningshuis te wreeken, (Q Die taal maakt inderdaad veel indruk op 't gemoed, Per Vaderlanders, maar hun hoorden vonden goed, Poor leugenfchriften 3 (m) het gevaar fteeds te verbloemen, (nt)
En
eoder anderen gezegt; dat de Koning onveranderlyk ftaan bleef cp dasje voldoening, en zig niet vergenoegen zou, met een onderzoek van enkele daden, onbepaalden uitvlugten of verdere yerfchoningen.
(O Door des Konings Minister,' Graaf van Finkenflein, wierd reeds voor het einde der Maand July, aan de Baron Rhsds verklaard, dat de Ko"ing zig genoodzaakt zag, wegens de onregtmatige handelwyzen der. Provintien Holland, Groningen en Overysfsl, tegen zyn zo nabeftaande BJoedvrmden, den Erf • Stadhouder en dtszeffs Gemalin , Trouptn te laten macieeren na de Nederlanden enz. aan de Keizerlyke Gezant, de Vorst Reuts, en aan de Charge d'Affaire.van Frankryk, waaren dezelve Verklaringe gedasn, en uit de Misfive van de Baron van Rhede, was b^t allerzekerst dat een aanzieneiyk Corps Pruififcbe Troupen tot herder zaken in Nederland op de beet gebragt wierd.
(m) O gclo.flyk is htt, welke moeiten de Patriotten aanwenden, pm alle dagsn in alle Couranten en andere Ni uwsp .pieren , aan het Volk te beiu: len , dat de aankomst der Pruififche Troupen niet waar was, maar e- kei tot een Bullebak gebruikt wierd om het Volk bang te maken, honderd proeven zoude wy hier van kunnen bybrengen, ik zal ftegts een enkele noemen , waar u t men de andere beoordeelen kan, in de Vaderlandfche Courant las men 'sHage den 6 Aug. het is dus een fcerfenfehim, dat men fteld dat een Pruififcbe Armee na de Nederlanden zal marcheeren, tyJinge van gisteren uit Berlyn. fpreken daar niets van, de Heer Gallerus , EL H. M. Minister te Regensburg , nog de Heet Ltn-lsberge, II. H. M Minister te Keulen, fpreeken in hunne Brieven Biets van het aannaderen van Troupen, J. Noms, met zyn gewone ftouthïiJ fchreef in Schuurmans Courant , dat naderen van Pruiflfche. ïroupsn, dat is de oude deun, in onze vorige is reeds genoeg aangej $oond, dat men daar zo veel vrees ciet voor behoeft te hebben.



( 135 )
Eu op de zekerheid van Vrankryks hulp te roemen, O) Waar op het dwaze Volk zig blindelings vertrouwd, En al zyn hoop op een gebroken Rietftaf bouwd,
Terwyl men voortgaat om de oproerigheid te ftyven, En uit te munten in de fnoodfte wanbedryven, Die op den wytzen naam van heldendaden gaan, (o) Maar met een zwarten kool getekend zullen ftaan, In 's Lands Gefchietboek , en met onuitwisb're trekken, Voor Hollands Steden, tot een eeuwige affront ftrekken, Was 't van dien aard niet? dat men in een klynen Stad, Een groot Gebouw voor die nieuwbakke Vryheid had? 'k meen Haarlem daar den Raad dit Heldenftuk verrigten;
Dat
M Wy «*» nog wei eens P^™£^m?£&M<£ tonen, en zeggen hier ».d"
zekerder wierd, rnen te meer ™d™3;^
Krygsmagt in de Nederlanden gebragt wierd. da
(.) Hier mede hadde zy de gemene Man elend.y ^ Schoenmaker, Kleermaker enz Als hy «0maar een s cn haan droeg , dan maakten zy hem wys dat hy een war eerlang als een Tromp, rfe ««ter , «*° J""» z°u ZQ goedkoop
5 rt£ SOM E S»« «£lK
ja zelf in den Hemel pronksn.
» 4



( 135 )
En voor de Vryheid een verheven Tempel ffigte», (py Dat viervants wonderwerk C?) ftond op de grote Mart, Ais een gedeakftak dac de loop der Eeuwen tart, Maar fpyc vermeet'ien hoop. die meerder is dan allen, Deed eerlang Dagon en zyn nieuwen Tempel vallen, (') Was 'c van dien aard niet dat men onbegryplyk ftout, u hier dan daar een Raad, een zoort van Rjksdag houJ,
Be-
S^^^^S^ £2 gW op „ Marme.
Temp*! ftond he: Beeld rJ»r Vr„'^M 1 '"p',e" °P^m, boven op d.zen lems W3PeD a,n ha-VvoSr If ^Tt ?b I " ^ ' " 'C ter.btr 178', hst Sieavrè^r«- • „wierd op den ede Sen,
gezegd, met ten Leerrejen over £-V)„ ? M P^gr/^raj iD.
* ™rde» des Heeren, en kVZ^Ct^L4.r »t ^ ™>W™f de hy /Jouwde eene Alt,:r a,n éLZ- dl 7 M.rgens iroejr tp , Z de twaalf Stammen Israèls. erg;> 'a tyvaalf CtUmn:-. ni
f?) Zogenaamd r t na D3. i';*™*,** d j-l * Amfterda^fche é^A^J^T'^ ™
en een zeer vergankeiyke ^ïftSttS'.f! *'aije Mlta"]
M Daar Óen dagen1 latal de £roorl r*t "^"^ van Utrecht voorviel, begon dezl Ti-n^T^5 V3n, bet lee£ ;°Pen danig te wankele-, en te fcrud^V d J d? h^'i P aI ZyD Pi,a^n zodat het geheele Gebouw, □e^ïwa't -e■ ï Hairle:n<»«« o=Dg wierden, fa/hl, Cs. Had 'er wel'een fnay^i?** üfto««. ?-/; als Haarlems Erfgoed befchreven' ÏZ^1 ea de Vr^'J raar. Më. kon ligt begrypen, da 5 d "F%1 £°\maar «»> Leuaekykeo, zy ia al dat nnoys geen zin zoude h'&. "'^ KWi3™" t*. *«w« best oordeelden^ hL S*S.h^ldWM,°* d* Temp,l te Riioveren, en de Srukken en B-o -n . . 7 ' met T2mPel «al Si deed, waarlyk een to^^SS^SeF* *



C «S? )
tiCuizii zz: Sz:::ïm ir. .:: q-.r Leiie;, (;)
Lr-ras be.errer;:: .:: : H;:.,::; S:seer ,
En Dorpen, Baarteo, en wa naar brasaai genoeg, Li :::r. vi.: 5::.:.:: :: G;.-.;::.*.-;r br^g, JU was het een gchngt daar twintig t' zamenipanaen, Dis zenden dcrwaards heen, kun uitgekozen nsnaeo, tj) li z_z: Tordrcoi ?t btlirg vin Lioa en Volk gewaakt, baar is het dat men Wet en Rcfolutks naakt,
Dm
' (j) Ka fiep kei door bet aaOea ra door bet dolle been, de a^eraiftgce coc ëere Soaea GeeeraaJ en Raad van Ssatec, of üerer toe èers h'ï.zzn.i Vizzz-zt zz. ~ az-iz zi: - . - • :e ;
fc-ydea cp Reces, lu^n'i i i n «reder, cb bedden zag waarlyk èi dac
•é- :-i Lizz- zz 'd.zzz C. iz zzz ~. e: ; •• , ; : wi;:::
c; .:ei :e .'iir. :: = e:e- :e :-z:._ïz. y..z zzz »iia(.ai Coarpkxten ea SaaacskoakficD grmrwitm, doe: verÉeaer» der: \iizzz: zz i-.i- t: . ft: : "fi :e in; L;.;;;. 7 ia :":e Jr t : - •-. j.i u .: :: :i~ .iz : Lr j;- zzZ z' z i : zz-
1;■' :aie Vcrgatierieg van Gewapende Co* pica «Sa njiannMii «eek op
■Mal tcmtae». Ea acAerca» dea aja» Angst. Da ProviaiaBe Ver* tï; G:r;:-"i=::-••_•.•:.•••=:?;, Qi-izïzzz Z:tz z zz z-izzz-, (. = -r..:.:;:::-• . Crrr.: r es Cj-nnrec, zjz tzti Vi-;i;e-^ E;7f:::. ei e: :: Ei :c'i v;;-: ET.
:- Ei:-: :e: .l;:::e Til je:;: M: rrre' es. 2eb:::r- rl=-
rei Aifterim, iade Maand Septeaber 1787, wierd Cabcfcgaeerd, eeaiTieerd ei Gt~::-:rt:; te: r«: |e:i. :e: èe:rr_:Ee::i--f, e::::r ::n:zïzi ei Gr*;- ::e- ■ . A ::: :r;e H:ctr V;:-
£: ::■;:, e: zetz:znz zz,—
-z te -.- . -z — ::: *;-. 11: zzit: i-iii-
fiZ^ZZiZ.Zlt ZZZZi TïZ-Z~T2;Z, ^



C 13S )
Daar" is de Majefteit des Volks, daar zyn die Heeren, Die thans by Kan en Glas het gantfche Land regeeren, Een Boekwurm, een Barbier, een Snyer en een Schors, Een Smit, een Pruikedel, en ander Mengelmoes, {u) Al t'zamen Mannen van zo Hoog Doorlugte Namen, Die kwamen ten getal van drie vier honderd faraen, Ia een cf ander Kroeg, hier ïn de Stad Lion, (?) Ca elders waar men al die Raden bergen kön, • Zy'nemen daar zo bcogge weldige btfluiten, Eat geen gezag hce groot in ftaat is bun te fluiten , (») En eiken t'zamenkomst word bun gezag vergroot,
Ka
00 Schoen veel dingen door den tyd flyten, eenige het geheu'.eni or.ïgaan, anderen het puntije verliepen, kan ik my egur nooit van Lag caen onthouden, ais ik zulk een Boekverkoper, Kleermaker of ande Burgerman ontmoet, wiens naam nog heden in de Ljften dier hoog Acht baare Vergadering te pronk ftaat, vooral wanneer hy nog zyn Staartp rui draag], die hy by die Historie heeft overgewonnen, en die hem en ar Eogr eens zyn eertyds Hoogaanzienlyken ftand herinneren kan.
{'.■) Voor zulk een groot getal Raadsheeren waaren ruime Raadkamer) üodig, doe in Amfterdam het Huis in de Warmoesftraat te klyn wierdj huurden de Vaderlanders ook het grootfte-gedeelte der Logeable HuüinJ ge in de Nes, genaamd de Stad Lion, bewoond door de Hr. van Acm. ten, hier hield men ook Nationalen, of zoals zy het noemde Provintialj Vergadering, zo lang tot dat zy afgedankt, of liever wrggejaagd wierden'
<w) Zo luid de Eige taal van hïin provintiale Vergadering te Leiden!) „ Men meend te kunnen verzekeren dat alhier zeer gewigtige Rezolutijj „ en zui:en genomen word-en, om eenseen gewenfehte afdoening van za»| ,, ken te weeg te brengen, op dat het reeds uitgeputte geduld pril era „ perk gefield , en de ondergang van het Lieve Vaderland in tyds verl ,. hoed werden." Hun fchandig opgeftcld Dec'aratoir, en hun befluiterJ tot in ftand brenging van een. Vliegend Leger, waren,de duidelykfte bJy| ken van Gsweldadigheid.



( 139 )
Nadien men altoos na zyn willekeur befloot, Nu was het kwaad, jawel, tot hogen top gerezen, 'Maar om in 't gantfche Land volflrekt den Baas te wezen» Daar fchort nog veel aan; want gedurig wierd 't befluit, Van drie Provinties door vier anderen gefluit, (a;) Pus kon de Woelparty niet tot zyn oogmerk raken % pm Staats befluiten na zyn willekeur te maken, Des was meu Nagt en Dag op middelen bedagt, Op dat de meerderheid wierd aan hun zy gebragt, Schoon Utrechts Staten, die in Amersfoort vergaaren, [pit leid geen tegenfpraak, de regté Staten waaren, (j) Verzonnen zy een list die zeer voldoende fcheen, Ken roept in Utrecht een Vergadering by een, Lie wyl zy de Amersfoordze als dwingelanden doemen,
«8
Ik ' ;*7 "'M t
(s) Holland, Overysfel en Groningen, waaren drie Provintien, dia ■ voor Nieuwigheden in het Staatsgeftel zig opentlyk verklaarden , maar ' Gelderland, Zeeland, Utrecht en Vriesland hielden zig Standvastig by « 's Lands Oude Conjlitutie, en vier tegen drie zynde, hadden zy altyd : de meerderheid, en belemmerde de Nieuwsgezinden gedurig in hun i ondernemingen, dat dezelve geweldig verdroot en tot die flappen die I hier in 't vervolg verhaald worden, deed overgaan.
(y) Dit had hun nog nooit iemand betwist, als alleen [de Ufurpateurs Y3B het gezag in Utrecht, en deze waaren hier over geen bevoegde Rechters, al de Staaten der andere Provintien hadden bun beftendig er-, liend, en erkende dezelve nog, en dit was een onweder fprekelyk bejwys, dat zy de Rechten Staten des Lands van Utrecht waaren.



C Ho )
Zïgzeif alleen de Staat des Lands van Utrecht noemen Uit dezen zonden zy Gezanten na den Haag, (z) Ter Staats- Vergad'ring, die door drie Provinties graag, Onrfangen wierden, maar die de and're bleven wecren, (a)\ Des kon men nog niet door de meerderheid regeeren, Want alles toegeftaan, dan is door die praótyk, Niets afgedaan, dan ftaan de Hemmen nog gelyk, Er moest, indien men tot de meerderheid zouw komen Een ander middel van geweld ter hand genomen ,
Was niet in Zeeland, juist van pas, de kans gekeerd, Ook die Provintje was door Snoodaards overheerd, Zy hadden^door geweld langs hun gewone wegen,
' (a) Deze eerde aller onwettigfte, zogenaamde Vergadering van de State*) des Lani van Utrecht, wierd gehouden op den irde Juny 17S7. T)-ZzWs Wierd vervolgens dagelyks gecontinueerd, en door deze wisrrien de Heeren Jr : J: T: van Anurongen, Jr: J; Do. Averhoult, en Mr: A: J : Strick van Linfchoten, als afgevaardigde ter Staaten Gene. raai na 's Haite gezonden.
O) Reeds op den 14 Ju->y verfchenen die bovengenoemde Heeren om Sesfie ie neemen in Hun Hoog Mogende Vergadering in 's Hage, hoei aangenaam hun Verfchyning aan velen was, bleek onder anderen aan de Rencontre weike drie dagen laater voorviel. tusfchen de Heeren van' Thuil, van Zuilen, en d' Averhoult, in bet Hiagfche Bos, en daar de afgevaardigde van Vriesland, Jr. Bigot, nieuwe Ir,ftructie op dit Stuk uit zyn Provintie kreeg, om ae Gezanten der Stad Utrecht niet te erkennen, veranderde de geheele zaak van gedaante, ea zy waaren genoodzaakt uit de Vergadering te blyven.



C *4* 5
Complotten onder een en ander naam verkregen, {b)
Daar hielden zy al mee den goddelozen Raad,
Tot Land beroering en bederf van Kerk en Staat,
Zy hadden Stad aan Stad al mee Genoodfchaps Heeren,
Die zig beroemen op kunstkeurig exerceeren, (c)
En door ervaarnis, is ons te overwel bekend,
Tot welk een einde al dat Spel wierd aangewend,
Maaf
(b) Hoe men in Middelburg, onder het beftier van eene Doctor va* ier Kemp, een Ganoodfchap van Wapenhandel wilde oprechten, on geyk van agteren bleek dat hun oogmerk was, ook hier gelyk in Bolland 3e Rol van Gewapende Geweldenaars te fpeelen, wierd zulks door de Etegeering dier Stad , die meerendeels Standvastige Aanklevers der Oude Conjlitutie waren, op een zagtzinnige wyie te keer gegaan en belet, maar ie Wapendragers bedagten een List, zy noemden zig Leeden van de Schut:ers Doelen, en gingen met die nieuwen naam in hun oudekuuren driftig poort, voorgevende dat de Regeering eeen magt had hun dit te beletten, wyl zy een Previlegie van Kyzer Karei hadden, waar by'hun zulks iwierd toegedaan, dit Previlegie is egtér nooit te voorfehyn gebragt, aiet te min gingen zy op die grond fto»t voort, wonnen dagetyks veel Leden, en ïyden rond uit, geen verbod van de Ovrigheid in deaen te zullen gehoorzamen. Rechte Patriotfen handelwyze!
(c) In Zierikzee hadden de Patriotten bet reeds zo ver gebragt dat zy de Burgery Ontwapend hadden, en met hun Genoodfchap den Baa* fpeelden, en zelfs de Regeering wiens meerderheid goed was, na de hand zetten , en beletten durfde , tot de befluiten vóór de Oude Conftitutie en den Stadhouder toe te treden. In Vlisfingen was het Genoodfchap al zo ver, dat zy niet fbgts van Geweer, maar ook van Kanon voorzien waaren, waar mede zy onder begunftiging van haar Ovrigheid lade Wallen ïleepten, hetzelve met draivetrosfen laden, en daar ds Wagt by hielden.



( 142 )
Maar daar in 't vorig Jaar, (d) by duizend Vreugde • Zangen, (e Het gantfche Vorst'lyk Huis in Zeeland was ontfangen» Zat eerbied, liefde en deugd, nog by de meeste part, Ter ronde Zeeuwen veel te diep in 't eerlyk hart, Om Uil tedoogen dat een party Aterlingen, Elk tot Oranje baat en Oproer zullen dwingen,
Or
U) Die Heuche.'yke Gebeurtenis Vereeuwigt, in een keurig Wèrki Getyteld : Het Virheerlykt Zeeland, viel voor in bet Jaar 1786, do Zyne Doorl: Hoogheid, met geheel deszelfs Vorftelyk "Huis, van de 38de Juny, tot den 25(te July, en dus twee daagen meer dan vffwec ken, tot bet bezigtigen van al het merkwaardigen in Zeeland doorbraj ten, en overal met de hartelykfte blyken van Liefde en Hoogachtits ontvangen wierden. (e) Doe Zen? den barrelyk Verheugde ronde Zeeuw: Het hart dat de Overheden Eerd, ilie. vry de P R I N S verwsllekomen, Geen Rlydjchap is in Druk verkeerd. Teen WILLEM var langs uwe firoomenDaar Hy op hoogen last van Ze-.burg wierd begroet, M:t daverende welkom /chaoten , Elk zwaaiden bly den Vryen Hoed, Sri riepl Wees welkom Vorst, met uwe Tochtgenoten.
Gun de Vrye Burgery, Dat ze u thans een Pradzuil v.'y§ En in uitzelaaten Reven,
Gaan Gtjirengtld hand aan hand, Blinkende Eert Borgen plant, Vry en Vrüyk Spelemeien. Zo Zorrg nog kort den Braven feeaw , en zoa by nu Goedfc den dit



( «43 )
Om ftil te dulden dat een Vreemdeling hier kwam, (ƒ)
En onvoorbeeldig flout des Vorsten Eer benam,
Dooi 't fchenden van zyn vlag,(g) en dat op Zeeuwfche ftromen!
't Geen
<ƒ) Een Vreemdeling, namentlyk den Dordrechtzen Burgerrnéefter Wi J3. van den Zandheuvel, hier kwam om oproer te verwekken, Deze Pattriotfchen Patroon vond goed het Eiland Walcheren een bezoek te ges' ven, op het einde der Maand Juny 1787, en dus een Jaar na dat de Vorftelyke Familie bier geweest was, hy had zeker gedagt dat zyn Aanhang nu a! fterk genoeg was, om opentlyk den Prins te hoonen, en Hollands Staaten te Kronen. Hy komt dan eerst in Vlisnngen, op Woensdag den 27de Juny 1787, hy wist wel dat daar de metfte eri fterkfte Patriotten waaren, hy komt daar met het Jacht, en Zalueerd de Stad met vyf Schoten , en op het ogenblik van zyn aankomst fcheurd de Prinfe Vïgg, dia agter van het Paviljoen woey, zo men zeide, gefchieden dat by ongeluk.
(g~) Doe de Prinfe Vlag gefcheurd was, zogt men niet een dito weer ts krygen, maar zetten een Generaliteits Vlag, een Geele Leeuw in een Rood Veld in dé plaats. Dit wierd ras bekend en verwekten groote Opfchudding, een Roeifchuitje yoer het Jacht aan Boord, om te waarfchou» wen dat zy zo niet in de Stad moeften komen , maar zy voeren echter voort, en doe de Burgermeefler met zyn Gezelfchap uit het Jacht aan Land flapten, hoorden men onder het Volk een Luid geroep. KEEZENl KEEZEN!.' En de Schipper wierd gedwongen de Vlag neer te haaien , het Roode Vlaggetje dat van de Msst woey moest 'er ook af- De Ballluw met Schout en Dienders maakten dat het Jacht fchielyk weg raakten, en daar mede bleef het hier in rust. Had van den Zantheuvel, doe hy VlisW finnen verliet, geheel Zeeland verlaten, zo was die Provintie in Rust gebleven, maar dat was het zoeken niet, des anderen daags deed hy een nieuwe poging', en Landen met zyn Jacht te Middelburg, doe was 'er wel een Prinfevlag iop ; maar een Roode Vleugel woey van de [groote Mast, dit ging nög ongemerkt door, maar 's Vrydags doe het Gezelschap een Reisje door het Land waren gaan doen, maakten des Burgemeefters Knegt zig lustig vroly'c met Zingen van Patriotfe Liedjes, en de Kamenier met Schelden en Schempen op de Prins enOranje Lui, dat maakte hec Gemeen gaande, men eifchte dat bet Roode Vlaggetje zoü afgenomen worden, ongelukkig kwam Doclor van der Kemp met zyn Swarte Cocaf de hier by, en tragt het Volk te beduiden dat het met de Vlagge zo behoorde te ayn, als het nu was, hy poogden het Volk met zoeten praat uit elkander te krygen, maar ayn Oprterleus bragt alles in de war, zyn JJoed wieri hem afgenomen, en een Oranje Ctcorde 'ex op gezet, hy
wieid



C «44 )*
*t Geen de oude liefde voor dat Huis weer op deed komöi; En mee behulp van een weldenkende Ovrigheid, Wierd hier 't opkomend kwaad nog in den baad geleid, 't Getergde Volk fchiet toe dat in verfcheiden Steden', Vry onzagt handelden met veel Genoodfchaps Leden, fAj Schoon dit een Waarheid is die al de Waereld weetj Dat Vry-Corps Volk de eerfte en ergfle flappen deed, (i)
Een
Wierd genoodzaakt op zyn Kniën leggende Oranje Boven te roeping en wierd eindelyk met een dubbele dragt Slagen thuis gebragt. itenige maakten zig meeftervan het Jacht, haalde de Roode Vlag af, heiden ês Prir.fe Vlag op, en fpeelden nu den Baas. De Regeering hier vsn verwittigd, liet ten eerften het Jacht in bezit neemen, en op verzoek der Burgery, door Stads Lootzen na buiten op de Rheede Drengen, daar het Gezelfchap 'er in kwam en vertrok.
(/;) Nu was Middelburg in Alarm gebragt, door die Dordrechtze plaizier parjy, en toen het Oproer regt gaande was, kwamen de Leeden van, het Gsneodfchap van Wapenhandel, en dagten zig thans te doen gelden , en hier door gelegalizeerd te worden, zy boden zig aan Burï germeefteren aan,"om in het Geweer te komen, om het Oproer te ftillen, maar deze aanbieding wierd door Burgermeeftersn afgeflagen, zeggende, geen Gewapend Corps te erkennen, dan der Stede Schuttery,] maar deze Klanten bekreunden zig aan Burgermeesters niet, en kwamen op de Been, een Corps van 70 Man fterk, trok met Slaande Trom en Vliegende Vaandels door de Stad, en verfcheen voor het Stadhuis, daar vier Compagnie Burgers in 't Geweer ftonden, hier wierden zy op* nieuws aller ernftigst vermaand om naar huis te gaan, en zig na de Re. zolutie te gedragen. Waar op een hunner Officieren een treurige Hart-| roerende Aanfpraak deed, en hen verzogt na Huis te keeren, wyl hunI Yver en Dienst verfmaad wierd. Niet weinig wierden zy doe uitgejoudi en uitgelagchen van de Wettige Burgery, en andere die huD zelfs als de Oproermakers aanzagen.
(r) Brutaal was het gedrag van een Koornkoper, die op het Volk, dat nog nergens Geplunderd had, eerst met Kokend waater uiteen VenHer liet gieten, en doe het Geweld hier door grooter wierd, met Hagel onder het Volk deed Schieten, waar door verfcheide Gekwest wier' den, hst geen natuurlyk.«r wyze ten gevolgen had, dat 'er de woedende
hoop



( 'hs 3
en beSor Stheninck verftrekt my ten getuigen J
ie, liever dan dat hy, den ttuggen kop zouw buigen j
ïantsch Middelburg beroerd en in verwarring ziet,
Vy\ hy met al zyn Volk uit Deur en Vensters fchiet, (*)
Zy
5op in zyn buis vloog, hem zogt, en hem niet vindende, alles ««Huis b Wt ^ het beneden Huis uitplunderden, 'c geen op vernieuwd» irringe des anderen daags hervat wierd.
ft") Het eantfche geval met Doaor Steventnck, zeldzaam, ennietgenoeg skend zynde, zullen wy het zelve (als Zonderling tot ons oogmerk dus, ende) uit dc N: Nederlandfche Jaarboeken,. 1787, No, 34 htex mede^
rtolan * ,
De Heer Lucas Steveninck. Med: Dcctor, een zeer ervaren Maa id yn kunst, en een zeer yverig Koopman maar by een ieder bekend oor een heethoofdige dry ver der nieuwe Staat sgefteldheidIhad goedje, onden zyn Huis inltaat V«J tegenweer te ftellen, en daar mede te pronen en te farren, door verfch.eiden Snaphaanen, met ae trompen uit ds Liters te fteken, en de Voorgangers toe te roepen, waar blyven dia hanie Bl.....ik heb ze al lang verwagt, ik wouw ^tzemaarhvamno k zll ze wel ontfangen, en dergelykeh meer, dit vergaderde wel veel rolk voor 't huis, dog niemand deed eenige overlast voor dat hy dg .n 'ienscMe dólheid haëd, om een Brouwersknegt, die met ledig Vaat, «* , de Deur voor by ging, met een Kogel door het 1 eeni'e ogenblikken daar na een jongen van 11Jaar, die n™™™™* eld ïèpn kwaad deed, dóód te fchieten, hier door wierd het gemeeA voedend en hy bleef by aanhoudenheid fchieten, zo dat by nu en dad vederöm den een of ander kwetften , niet tegenftaande hem door een Reblutie van den Magiftraat wierd aangezegt, dat hy met fchieten moest fnhÖuden? dat men hem dan befcherming zoude verleenen, maar dat bg f ™; fchieten fwaar in hy door vier Mansperfoonen en zyn twe? S Sn.meloen 2gSlp^ wierd j de Burger- Comp^ien , di, aangeruk waren om he-n te befchermen, beletten om voor zyn deur post te v:at\Z maa® niets kon helpen . zy bleven als onzinnige MMn by aanhoudenheid fchieten, en joegen de Kogels by de Ombu'™ Tegi^ea links, door ftylen en glazen in de Huizen, het Gemeen werd.razen de, en'haalden twee (lukken Kanon van een Schip dat aan de Kaay lag ej Koten het Huis met drie Ponders , den ffifè***™*°"d§f Morsen ten drie Uuren, wanneer het Vuur Tan Dottor ^«vem^oegori te verminderen, dit alles ging zyn gang, niet W^JÜïJïïilJ Zwitsers in de Stad gerukt waren, de Magiftraat beloofden een premie



c »4« )
Zy zagen nu hun plans niet door te kunnen dryven, Nadiefe den Zeeuw, zyn God en Vorst getrouw wil blyven, Zy zyn te leur gefield in 'c voorgenomen kwaad, Waarcm mislukte list tot wanhoop overflaat, (/) Maar hoop of wanhoop, 't kon hun even wynig baten, Want door het loffeiyk gedrag van Zeelands Staten, En Stads Regenten en beleid der Eurgery, Bleef die Provincie voorts van de overheerfching vry, Want al die nesten die zig Sociteiten noemen,
Dij
van rJirzerifl GuL'grj, aan den geene die Dc&orSt>vim».:i tevenJ • I handen van het Gerecht zoude leveren, om was het mogelyk hem voor verniel' g te bewaren, maar hy vond een middel uit o-n te ontvlu-f-n terwyl hy eer.ige ge'ade Geweren in de Vensters liet Ifg-en met Dr"n' tiende Lonten, die nu en dan nog afgingen, eindelyk fchoot men "da Deur van zyn Huis aan flukkei, maar niemand durfden in huis g^arj naJien men hem nad horen zeggen, a's ik het niet langer hnuien Kan* laat ik het b«ii met al wat 'er in is in de Lugt fpringen, de Maaibaat ftond. tos, dit men net Brandlpuiten, de Keiders vol Water zoude iet, ten, om diei ramp voor te komen, en zo dra zulks gefchied was, ftoof de geter?de menigte naar binnen, Qoeg alles kort es kim, en floo^en het Bon van het Dai af tot genoegzaam op de onderfte VerdicnirW deze Gebeurtenis is door twee grote reis Platen vereeuwigt, op we'c eens he: icmeten . en op de anderen de ruine van het Huis fs afg-beeld.
(i) Nog een ftnltje van dit wanhopig gedrag, zag men Zondags .VaaidJags by een Notmi, daar, door een daar toe gebuurde Kneg;. een Bosr wserd doodgefchoten , waarop het Volk in het Huis vloog , die Kttétf beet kreeg en hem uit een Zolder-Venster vai boven neer op de Straal fneer daar hy ysfelyfc ver-noord wierd, en het Lighaan nog niet JooJ . verde- langs de Straten gefleept tot hy ftierf , wyders het gantfcoe Hms met ai wat er in was gedemolieerd wierd , en verders io% wel twintis; anaeren, dit alles waren de gevolgen van het Dortz» Jacht, ran BzrthtiemiUi van den Zmdhtwtl.



( h: )
pié op Geweeren (m) en op Exerceren roemen* (m) Die Bronnen van bederf, verwarring en geweld, Zyn afgefchaft, (n) doe was de rustin 't Land herfteld» De Vreugd herbooren en de vyligheid herkregen, Zo dra de Woelzugt was in fcerken band g.'iegen,
In Vriesland was dus ver met allen ernst gewaakt, j Schoon 'cLand bedervend Volk daar reeds een aanhang maakt (ö) *s Lands Staten hadden om het groeijend kwaad te keeren,
Eer*
(m) Öbê as Doelen, die door het Vry-Corps, fgelyk wy- bovenzyi 'den) tot hun Verzamelplaats ea Tuic nhuis gebruikt wierd een beurt kreeg, vond men daar een menigte Geweren, alle met fcherp geladen» én niet alleen Snaphaanen , mur ook Donderbosfen, en gevulde Granaten, Patrooi.en met z.s, zeven a agt 'lopers en Wolvebasel geladen* en andere Moordgeweren, wair uit men kan afnemen wat het plan Van die lieden geweest is ,. maar gelukkig waren hunre pogingen ver?deld , en r,u in deze geheele Provintie afgedaan, het Landvolk by duizendè kwamen de Steden hulp en dienst aanbieden, om al de Patriotten den nek te breken, maar wierden gelyk men wel denken kan, vooé dit aanbod vriendelyk bedar.kt.
(rO In Vlisfingen wierden de Patriotfe Regenten, die het Gefchut oj^ Be Wallen hadden laten brengen, genoodzaakt om in eige Perzoon het Kanon daar van daan te fleepen, en het zab-e weer in het Magaiya tö brengen, een voornaam Lid van hst Genoodfchap wierd fchreielii.gs op een (luk Kanon gezet, en zo de Stad door gereeden.
(«) Doe de pogingen om de meerderheid te bekomen, met Utrecht,sii irnet Zeeland mislukt waren , deed men een laatfte dog fter^e proef,; öm het met Vriesland na zyn zin ta krygen , ao dra door Vrieslandi beflisfende ftern , de afgeaondene der Stad Utrecht uit der Staten Ver* igaderina geweerd waren , kwamen Requesten en Protesten van aller* hande flag by onderfcheidene Grietneyen te voorfcbyn , den toeleg liet zig aanftonds duidelyk zien, om door gewapend Volk de Provintie té overheerfchen, en had men daar het werk; laat be&onjaen, het wierd ifigt .des te meerder furie voortgezet.
K %



( i45 )
Een Wet gegeven om niet meer te exerceeren, (p)
Dog zulks deed wynig af, in fpyt van dit bevel,
Gaan zy doldriftig voort, zy houden evenwel,
't GenooJfchap aan den gang, en fpotten met de Wetten,
En zorgen maar hun plans te fterker door te zetten,
En uit gantfch friesland, word een Burger Wapenrnagt, (4)
By een getrokken en in Franeker (r) gebragt,
Want Franeker, was nu de Stapelplaats daar kwamen,
De oproerigen uit al de Grietenyen t' zamen, CO
En houden Haar.de dat de Staatsvergaad'ring daar,
En
(p) Reeds op den 25tle Sept. 1785. hadden hnn Ed. Mog: de Heeren Staten van Vrvsland een Publicatie uitgegee7en, waar by alle GeRoodfcbappen van Wapenhandel waren afgefchaft, doe men nu die Genoodfcfuppen aan de hand hield, en als voren Exerceerden en Vuurden, wierd in Juny 1787 aan de mindere gerechten ; de Executie dezer bevelen gelast, maar in plaatfé van te gehoorzamen, ftelden zy zig in ftaat yan tegenweer, en voorzagen zig zelf van Kanon, om zig te verweeren.
(q) Zy beroemdea zig opentlyk in de Maand September 1787, meer dan 6ooo, anderen zyden wel rcoco Man in de Wapenen te hebben altemaai vrye Friefen die de overheerfching moede, het juk .op eenmaal wilde affchuJden, en zig weder vry maken.
(r) Franeker een klyne Vriefe Stad, maar groot in oproerigheid, ge; noegzaam alles was hier bedorven, 7ier Prefesforen waren om hun' op. foerige denk en handelwys reeds afgezet, maar door de oproerigen warden de he«tfte derzelve in andere bedieningen gefteld.
(j) De voornaamfte hoofden der Patriotf» Party in Vriesland waren " A. H. van Knyf. C. L. Beyma, A. J. C. dc Bere, E. F. van Ailva' J. Roorda, verders A. Boelens, P. Breugeinan, R. van Kleffens, B. FeenJlra, A. Z. Attama, en W. Hogenbrug, deze allo waren volmaken der Grietenyen, welke de genomen Staatsbefluiten wederftreefden ,° en zig ru te zamen ra Franeker begaven, en daar een Staten Vergadering op hun eige hand beriepen, en volhielden dat zy de Staten van Vrieïlar.i waren, wiens bevelen alleen moesten gehoorzaamd worden.



( 149 )
IEn niet als.vorens in de Stad Leeuwarden waar, (t) Datzy^geen Staaisraad als te Franeker (») erkenden, Zy zouden binnen kort Gecommitteerdens zenden, Ter Staats Collegien , maar juist ter zei ver tyd, Wierd Friesland, en met een gantsch Nederland bevryd, 'Van de overheerfching en 't geweld der Dwingelanden, !Doe hadden zy byna het roer van Staat in handen, Maar door der Pruifchen komst nog juist van pas gered,
WTierd
Eentee' hoofden van de Oproermakers, als Beyma, Roerde, Tim lenVMout, enz. wierden door een Hofsboden gedagvaard tegens een sifte Augustus te verfebynen voor het Hof Prowntiaal te Leenla Jn om verantwoording te doen van hun gehouden gedrag; maar zy vonden goed te antwoorden, dat zy nietcompareeren wilden, ten iy men liitoenond, om zo veel gewapende Manfchappen met zig mede te brenger, , als zy tot haar bevyliging zouden nodig oordeelen.
fV) Op den 7ie September 1787, feu dus maar agt dagen voor da U»echti leeg liep) «ai da eeifte Vergadering der zogenaamde Vnefcha Ï^AnZ\ deze gaven terftono Publicatie.,. «1 hu>n denkwvs U zinrelvkheU uit, zo om de Genootfchappen van Wapenhande. te wetti Z edaanmoedigen, als om de Ware, Oule, en Wettige Vergade- Dg € Leeuwaarden te belchuldigen, te fchelden, en af te zetten, zie hier hef beek! vaneen hunner Publicatton van den 9de September, en dus W
^£S£™F^?m«> den genen die dezen zullen zien of ho-
"LÏSVÏ&C vooTgeTragen, en in Deliberatie gelegt zynde hoe zommige Lieden te Leeuwaarden by een kokende tegen beter weten San, zij den naam van de State, van Friesland durven »igen en op dien naam een Publicatie quafi hebben gearresteerd , en op dezeea gene plaatzen hebben weten te doen publiceren en affigee ren, hou de nde voornamelyk enz. zo is het, dat wy hebben goedgevonden, om1 de goe de Ingezetenen ernftig te waarfchouwen, om zig met al wat door de ge. welde Lieden, geboden of verboden word, direft nog indireft citt» bemoeijen, ten einde niet in ongelegenheid te geraken» &. 3



( iSo )
Wierd aan de moedwil van "die Snoodaards perk gezet, Had men in Viiesland't Spel drie Maanden eer begoten Waarfchynlyk hadden zy de meerderheid gewonnen, ' En da£1» is God b^end! wat dan al was gebeurd, r» Voor 't minst en zeker was dan de Unieband gefcheurd, Maar 'k ben verpügt nog iets van Franeker te melden, Vermits de rbtfm en bloem dei V^iejche Vryheids- Helden, Daar i» zaamea fchoold, men WH een XltrleU in het k!yn, Sen lïerke Stad met een Defenfie. Wezen zyn, f»] ch had myn Amfltrdam niet mee zyn pligt gefchondeo, En Oorlogs'uig van hier na Franeker gezonden, (x) ho& onlang wist men was den invoer van het Kruid,
Daar
Jf mft ISrk fooï ™iB ? Z/en in ^'«^ierden doorge-
vok «Tt ?v Sk i° g Me,fc rtïffe »te rer daar É* mct dl*Mjestcr g'weest s*»; v ïffAJSSjl
ft:i Ö,S > de Oranje ,,-T Vangen, te bimen en op L brengen.



(1)1)
Daar ftreng verboden by een plegtig Staatsbeflait, (j) Maar tot een klaar bewys dat men in deze dagen, Na geenderly befluit, hoe plegtig ook wouw vragen, Zond men uit Amfterdam een menigte Kanon, Kruid, Kogels, Kanonniers, en wat hun dienen kon, Na Makkum (z) toe, ten dienst van hun die 't Land beroeren, Van waar de Vry-Corps dat na Franeker vervoeren, (Xk wierd 'er Volk uit Zwol, en't Landfchap Drenth g huurd, ' Voer Hollands Geld dat ook na Vriesland was gtftuutd, M^n had wel hier en daar voorhande zynde gelden,
Uit
fv) By Publicatie van den 25ite Mei t?37 was door de Staten van Vriesland den invo.1 van Kruid, Kegels, en allerlei Krysstuig op Set fcreri.st verboden, op poene van Verbeurt-Vetarms d^r Goeuer,n, en het Voertuig, en daar en boven nog honderd Vriefe Goude Rydeis^ «nar htt was thans een tyd dat men nergens om gaf, in een BrKt van den «7fte Augustus lees ik, dat te Franeker vry opentlyk eenige hor,, derde ftuks Generen zyn ingevoerd, dat reeds 10000 Pond Kruid open* fyk uit Holland daar i« ingeSragt, en tellens met een groot aar,al HandGraden en KatonkOgels, in het Magazyn zyn opreflagen, dat bch Ken dit nog op den 24fte Augustus, een Schip uit Hollart is aangekomen, aan den Zeedyk twee Urnen van Franeker, voor die Stad mede brengende agt fenone ftukken Kanon, waar van vier fraaije Muaalen Veldftuki,e' waaren, en nog 7000 Pond Buskruid.
(?,) Makkum een Vrieje Zeehaven, daar zy magtig veel werk van maakten om die wel te bewaren, wyl zy dit voor de vyl.gftf plaats hielden , daar de Ammunitie Schepen uit Holland konden aankomen , op den 7de September landen hier twee Schepen , medebrengende 20 gmté kisten met Geweren, 21 Wagen Vragten Buskruid in Vaatjes, iioVeldt.rten, 6ftukken Kanon, 6 Ponders met hunne affuiten, en verder gereeolchap, % welk alles des Zondags MiddaKs den 9de in volle order na Franeker getransporteerd wierd, en d.n volgenden dag kwam hier wederom eeu Schip van Amfterdam aan, waar op 22 Kanonniers waren, waar overeen Jmfterdamfche Makelaar het bevel poerden.
& 4



( 15* )
Uit 'sLands Gomptoir gelig:, (a) dog deze vccrraad telden, Hun niet in ftaat, en was ep ver na niet geroeg, 0P dat men 'c Volk beraaide, en ce Ccrlogs kolten droeg, TM** 't is waar.-zouw twee Miilioen uit Vrazkryk haten, Maar met beloften kan roea thans geen Voik betalen, (i)
Gezegend dat die tyd de groote Bnmswyk kwam, Ea Zalm, met al dea hoop de vlugt nit Utrecht nam, Die tyding kwam oas groot en wonderbaar te voeren, Maar klonk in Vriesland als een Donderflag in de oren, De fchrik bevit g hun cp bet vliegend voorgeregt, En toen de tjding kwam, ging alles op de vlugt ,'fV)
Geen
Ce) Doe men ia Kferfïtf en vooral in Frtnei,r ii ,v-<~. bet keg l.per. van Utrecht, van bet aancade^ der k"8, Tan
»- ^ ^ "^.r. ce h::::er z:^;\;5 v: z^:r U"



C 153 )
Geen wonder Brander wil in zyn krygsbedryvea, Een tweede Utrecht zyn, een tweede Utrecht blyven, Liep Utrecht eei.fkgs leeg, en vlugten al den hoop, Zy volgen 't voorbeeld, en gaan allen op de loop, (i) Na Holland toe om Amfterdam te defendeeren, Dat is te zeggen in een Dolhuis te verkeeren, In Groningen was thans dat weik ook aangeleid, (»
Zo
ir.tusfchen pakten zy zig den een voor en den ander na weg, doe het Zondag was den 23de , waren al de Predicanten en ds oproerde Profesforen al op de loop, 'er was niemant om te prediken, Do. Ennema, Pred. te Hirbcsum, kwam 's namiddag daar e:n Predikbeurt waarnemen, en toen dc Kerk uitging , deden de cog overgebleven Heeren van het Defer.fie-Wezen, het gewapende Volk in de Kerk by elkander komen, en gaven hun de droevige tyding te kennen , dat de Franfchen geen hu'p konde geven . dat 'er niets overig was dan zig met de vlugt te redciden, dat zv derhalven de Voorftanders der Vryheid nodigden, om met hun na Staveren of na Amfterdam te gaan . zy hadden al geprobeerd om de Dyüen door te fteeken, maar de Boeien dreigden hun ar. men en beenen aan ftukken te flaan, dus was 'er geer, hoop meer over.
OO Na die gedane Verklaringe was het loopje niet dan hebje niet, veel groten bajden egter werk om het te ontkomen, 'er gebeurden een klyn ongeluk, dat haar groot geluk was, aan de Poo t wierd een Cbais gearresteerd , die aan een van de hoofden der Patriotten toekwam, op die Chais vond men 400e Gulden aan Geld, dit was een grote ontdekkirg en grote buit , en het Geld wierd goede prys verklaard, de Auxiuaire daar tree betaald, de rest gedeeld, en terwyl men hier mee bezig was^maakten de groten dat ?y weg kwamen, een Bende van dat Rovers Volk was met de Bere na Stavoren geraakt, daar zy eerst rog het Land wilde i-undeeren, maar dat riet lukkende wyf het Water te laag was, beftolen zy de Comptciren en Zilver Kasfen, roofden rog wel 32000 Guider.s uit de Huizen der Ingezetenen , die zy zommige zeer mishandelden , en einaelyk na Amfterdam vertrokken, evenwel raakten een aanmerkelyk gedeelten der Oproerhoofden in de knip , die op het Blokhuis gevangen gtzet wierd. j^- r
CO Groningen ais verst afgeleegen, maakten men wynig werk van, 't w-s genoeg dat men die ftem, in de Staatsvergadering tot zyn wil ha i, K 5 ev>n-



( :54 )
Zo ook :.- Z -tz:\ en ■- de Ger.-r^itei:, £ƒ> Korre- nee zog: en co,: :a ai de zeven Lsades,
fr Js *= c_en oc-.:r--ara,
Oa:j: :n ens Lis;. :er. enier -;::£ ger-zzr
Dit *: -\: dcor :.-r. :e:;-e _ in id.s deze-,
1.-2. "ii iever daaf/;:.- te wd.en wezss, >)
-den h:d de Xi::e in ge:", h rif: en vr-s ze-izkr.
D2: Vyf li m.'.'.v. zi een meerz're gr;s:h::d h;a"-;:, r"0
ÜJ heeft de Vorst reeds een en andermaal gefehreven,
Li: -y n:e:s mee: :;eg:=:d di~ ': zeer. -cz: -eieren ,
e-r-r:' -;r:i: tr :- = re b»^-. :r V:.; -■-
*B aaar be»egfcg tc brengen, cm bet «aar aten w£de te ia-ar ge.
bo^en , dit ^ïrg ia Groaïagea vry wd. aui in jipfimgmdam wüjcb
bet aa> goed niet lui ee, ea op den 10 Sptaaber 1787, toen bet Ge.
aKwdfcaap daar TasJca, en vervol-ens nolyk
eea fcinkkdyk B oéjïud nit vooargcipnMea, wp ér Borger» &og Boe-
-.: sëc- jKi, 0 — .. :«-;.--. '
(ƒ) la de GeaexaJxeês Landen bad aeo bier ea daar, oos ai crerkeljfee be^egiogea , «aar »ed Roaafirbe P.escas geen geel aandeden, onder aoderea aaacea TUtrnrg ui. eca /eer groot Do-pot uotjiw), «bar de btra^tec Htgesdêrp kloet rao aas. bier vis eea Geeooaidup die ave op dea 3'*= Aages as 17X7 %acrcidka~dig maakten , doe ai aas Mosterd a> de Maakyd. B-wuwyk fcaaa, ca de pret aas ewes.
Cg> Litver Fr mach mis Prizs , dat aas eea woord dat üans a! wrj V~- « • « #evj:iïi, aeerszi; j7 -e: .- Z-:Zrt.
~::iz z..-z-z iz -e»e;e- , ts iue n • r- 7 c : L:. - -a: G:: ;? r;. .V.: =iu .re óu-e L:z:
7 :-" :- >-=. zz w.sm z;:' . z:u:, zzz -i: n: ;.i.g.
fiets na Oranje zweeaden.
W D;« tastbaie Lengen wierd al telkens weer opgewarad. ea toot •:»:, -i;: =ü;'b .Zéz -if. etsstti
z-.-Z-z .z Zi ,'z:-: zzizz j. zzz: z:i:^ = :.



(1*1)
En Diets verlangt dan al wa: door het erPlyk regt, |o roor'ge dagen aan zyn Stamhuis was gehegt, (i) ivliar dit boe hart'ijk, hoe w iroenend ook g.fprok.-n, Vind gten geloof, men was te zeer in diif: ontfioken , ftéa fchrceuwt'er tegen aan,,, 'tisvaiscbhcid,'tis verraad, (k)
Op da: mm ods gus doende in zwaarder Boeij.ns fliat, „ Ora; jes oogmerk i; den Burger te eveiheeren, „ Hy wil als Sonverain, hy wil als Graaf regeren, (/) „ En zo men hem niet keerd, eerhng geraaken wy, „ Geboeid in kluisters der gedugtlie Slaverny, „ Wy zyn verpiigt ols to: den Le!yvo:st te wouden,
» Die
CO 1* tTee Mecorien, des eene van den :6!t? Me: 17S7 uit Njmye* ge»y ea den anderen van ir Stpt. uit Aasersfetn. bad de Vorst voloiuocia'en ce: ror.de woorden verklaard, niciatef ra -.craicerderi-g vae ge2 c :e^:;:, es ih*n , z :r i «et: utic ameeren,
èie Rechten en Vc-onechten ^e!.-:e cp hem gekomen waren, drze tyde» ftu-.-c- e=uw>er gsaaguriife w-::; g rdi.sa wy o-dtr ce By.agec, Le:L- U en V niaatzen.
C«) Doe dit .vocrtrefFrlyk Stek uit Nimwegen in het ligt kwam, wisten de Patriot-en naïiisijSs in welke bcgten zy zigwrirger: zcuden.mea verborg bet wel zo v=l mogeiyk was, maar het wierd, egter cpmbaar, cn doe bad reen waarlyk neer werk als rsen af kon, om bet te vtidraai. ie-, et :-n een batelyk ligt veor te ftellen, en het voornaatrftc dat men wist by te brengen, was ,'dat bet alles flechts Veir.sery en Vleiery, ja Verraad was, en dït een weerom Eislcbec van Erficlyke Rechten hoEecae voor den Souveram ce- Lancs ■ .s.
(0 Dsar zy wel wisten dat a.ie Wiare Pri-siïZi-den ook rechte Conftituae Vrienden vrarefi, harder, xy ce Mscfcser. graag willen w?s maaien . dat die Vorst eea verancering is 's Lizis Reger;rgsform voor had. en fchoon zy bier voer geen bewys ter ^aerrld badder , sis buo eige Bacsaardige uitvinding waaren zy egter fleur getoeg, oa zo dra Een het gezegt'had, dat a e na te fcaryven en vo.i: ts praten, als was hu een, bewezen: w:t::.i^.



e 156)
„ Die zal 't verdrukt® Volk in Neerland bytiand zenden,
„ Veirac heeft ons de hulp van 't Franfche Hof beloefc, (m)
„ Veel liever Lodewyk dan Willem tot ons hooft,
,, in Koning Lodewyk genaamd de welbeminden, (h)
„ Zal Holland in den nood een veilge Schuilplaats vinden,
„ Voorzeker was die Vorst door Brantzen (0) niet misleid,
„ Hy had reeds lang voor heen een magtig heir bereid g
Om ons te redden uit de wrevelige handen , „ Van Staatstirannen, en gehaaten Dwingelanden, „ Men moet Cappellen als een waardig afgezant»
„ Na
(in) Ds Mar suis de Veirac, Ambasfadeur van het Franfche Hof'oy delen Staat, was fteeds in een na au we onderbande! h.g en verftanChouding met de Hoofden der Patriotfe Cabaal Als zy Maaltyden, groote ACkuuringe , ByeenKOmire enz. hadden, was Monfi-ur de Veirac, en desielf» Schoonzoon de Heer de la Coste daar altoos tegenwoordig, en opentlyk zyn zy 'er voor uitgekoomen, dat die 'Minister de onderfteuning van bun Party door Franfche hulp plegtig belooft had.
Cn) Lodewyk de XVI, een zeer Zrgtaardig Vorst, in den beginnen zy. rer Regeering genoemd, Louis le Bien Almee, Lodewyk de Welbeminde, was eertyds de Liefde' van alle Franfchen, thans zeiert een geruimen lyd, de Speelbal van een Nitionale Vergadering, en van een op,, .ruiden Oproerig Gemeen, dat daar nog flimmer dan hier, de godvergeeten rol der valfcbe Vryheid fpeeld. \
(») De Heer Brantzen, Afgezant der Staaten Generaal aan het Hof van Vrankiyk. dezen Heer die overeenkomftig zyn Inftraftie handelden, had aan het Franfche Hof, nimmer andere verdoeken gedaan, dan zyn Last raeede bragten, zulk een handelwys waren de Ge-veldenaars niet gewoon, die deeden wat hun goed dagt, en v/roegen na geenPligt nog Last, hierom Schreeuwden zy, en Schreven openbaar, dat een der eerde en noadzaakelvkfte flappen moest zyn, om Brantzen te Rapelleeren, en een ander Crfrdaat VaderlanJs Man in deszelfs plaats te zenden , waar toe rnen geen bekwamer kenden, dan de Braave Capellen Ut den Marfch. Wy zuilen dit fatale ftuk aan de ganifchsn Natie rond gezonden medeietflen, in Bylage Letter VV.



f 157)
„ Na Vtanhyk zenden die'c geioltert Vaderland, „ Van meerder dienst zal zyn , hy zal den Staat der zakeri j „ Den Franfchen Ryks-Monarch nawaarheid kenbaar maken', Zo fprak, zo fchreef men, en *t was wenfch'iyk dat het maar, By deze dolheid in die tyd gebleven waar, Maar de ondervinding heeft van agt'ren klaar doen merken j Langs wat al wegen men getragt heefc uit te werken, Dat door het zenden van een Franfche Legermagt, Het Vloek- Genootfchap wierd in 't Land tot ftand gebragt, (p)
Veel
(t) Uit de Papieren van d'Esterhazy. en de la Barrière, na de Geze. gende Omwenteling, door den Heer Hoofd-Officier van Utreckt, in handen van Ed: Mog: gefield , en door de Staten van Utrecht ver. der gebragt in 's Hage, blykt hoe ver de Franfchen onderhandelaars reeds eekomen waren- Zie hier de egte Lyst der ontdekte 16 ftukken. _ N°. 1 Patent voor den Chavalier Francais de la Barrière, als 1 weeda Opitein van het Regiment de la Terre, met het Koninglyk Corps van de Artillery. Gedateerd 0 Mei 17872 Paspoort des Koninas , voor den Chavalier de la Barrière, om zig
bulten s'Lands te begeeven. Gedateerd 20 July 1787. ■3 Copie van een Brief, van de Marfchalk de Segur, aan de Heer de Frery , geaddresfeerd den 2ofte July , behelzende de Orders des Konings? voor het Detachement dar na Holland zal trekken,, 4. Eenige Aantekeninge voor de Chevalier de la Barrière. 5 Verloforief des KoninRS, voor de Heer Badier , 3 Auaft. 1787.
6. Brief van de Heer d'Angenoust, aan de la Barrière, 3 Augft. 178F-
7. Verlofbrief des Konings, voor de la Barrière, getekend 3 Au^ft.
$ Inftimclien, voor de la Barrière, en Regels tot zyn gedrag, in het doen trekken van zyn Manfchap na Holland. Getekend Esterhazy van den 4de Auguft. 1787' ' _ .
p. Gratificatie, door den Koning, verleend aan het Detachement vaa de la Barrière. na deszelfs aankomst in Holland. Getekend Esterhazy , gedateerd 4 Augft. 1787. . 10 Brief van Esterhazy, aan de la Barrière, waarin bevel gegeven
word,



C lil )
Veel F.-2-r.-bf Eaao-aiers zy.- werk; '■; s;= Die ftceligewj» by klyne Troopen herwaards komai^ Ses, agt 3 tiia ge'.yï, =- ia ver-:--; ^r,-;, Fasfe-wrea zj bedes; ce G c.-.zea v- d.a Sm:, Voorzien met pasten die tea k:area taigen (bekken, («^ Om he: ;e;-;ed verraai aaiduiteijk ;S o.-:eek :-..:, Ka w« de Republiek op de oever vaa *t bederf
c-"--*g~g gevoerd, zj zwoeren meaizver, Oas i Lmd veel liever, door wat weg, dat was om 'te. :r. 5 V=ja:e.a te zier:, dia ia h_a c;z:: kamp te gevea, Kr)
13 QTa^w i^f^^^^t b^^b 10 IlesKbeeenl
ar ?;rT5. ai- dr He r Lin'-tr,v. re Bintzitie, 1-ntrrtfHnrr van de- j zen S(aat, aan t Hof van Vraakryk, oa door de Maataarw, 00 es des I
ji ' ~: :C£ i! 'i 7:;;;;, 23 zz- Zï.g- z: t_C Zz Z -ZiiZ*
y; 2;: r.;". - zz v: er sr»- ;r« ra-; L:r: ea
V: c vart-ir r •_ • -zz aecau: - rreoa- nz zz . zi3
V:« r.::sts ia c; n a-.nz, ;:Z.;;...r ^.jukküj,



C «9 3
Dog was 'er egter r-->g een groote zxaa-igh :J, Die hun tot aanfioot firekt, eo die fiats langen tyd, Ozoverkecm'ys fa-heen, te weten da: ce vrincsa, Vaa het Orarjt Muis zig niet e kair rerbinien, Gen^ctfchaps wyze {ij op dat laags deze weg \ geweld, Zo v el nog moog'lyk was wieri paal en perk gefield, Dit •: tst een Fr.:::: in deze Vr.ieids digen, 'c II gt gaan zo 't wonw aiet vaa zyn Medeburgers dragen,' Dia was nmr nitgeaiaakt, wie öegts Ortnjt noemd, Is by de Vry - Carps tot de Ga g oi 't zwaard gedoemd, f¥j
Des
zTss in een PuinVoop te veranderen, het Lir>d klever 'sz den Tart cf :: zsz. ii' '- = tzztzzzzzz ?.:::=:.:: vr.:s: '.e lerer, e; g«.
£.e'r s 7J: i'-eie- -eer,
(O In verfcheide Steden en Dorpen, bad men nog zogenaamde Ormtfe Si (%:::-. s- G- •:;::r:r.. dii: Cr Lét::- 0=dsr:.rg zt- vervo-:ec, bT zz li-:;: git Z:'.'y.::;U :a :.r7-.-. e: t::: :;.
bond te «aken , nit deze kwamen gedurig Request en in, die door eea zeer groot getal Lieden getekend varen, deze varen de Patristeo een Doom in de vo=t. en zy berekende nht voorfpoedïg te kannen voort gi.z, vrrr da zï z:t ï.ïs ztsz'.i r.iiisi ui geireid, di: rc-ier. xy elk h bun Stad cf Dorp riet doer, aast dsa waren zy altoos de Minderr. :'. rcë.-ie :t ::: - ' iizsz ?iz tc the;.: ea
Orr:-re:."ci:z2. wu: v=- -Y: r.e!:.r2 zen: : wrr:. 1 (t) Zo las aeen in de Schnnrmaisfe Courant, vaar van J. Nrms dB Schryver was. Na 59 van den 12de Mei 1787. Eenige Orarje Grzisde Vagebonden gaan nog voort, net bet hartnekkïg doorzetten vaa bffa Plan, boe is dit aSes do voor te komen? zeer gemakkelyk: laat een of ar der gewapend Vry-Corps den Marscb aannemen, laat de Schespracb» iet bun vergezellen, en al wie Oranje Boven, of Vivat Oranje roept, zz :arit3-Ycp'-.i-ze-, of rr-cr de Zzz .V.ieten, ja i*a, e: isz i.'.iiZ 3* i_ïs ia wjsig tyii ea i«it gein? worisn;



( i6o J
Des doen zy om alom de fchrik en vrees te wekken, Een vliegend Leger van rondomme t' zamen trekken , (u) En binnen korten tyd zag men uic ieder Stad, Uit ieder Dorp of Buurt, daar men een Vry-Corps haJj Een party Leeden die half razend uit marcheeren, En met elkander dit gedugte Camp formeeren, (o) Ik zeg gedugt, want waar dit Hydeas Leeger qaaaa, 't Zy dat het doortrok, of in 't Veld verblyfplaats nam, Geleek het zeer veel na een woesten Hort Tartaren , Die voor hun Medemensch ten Geesfelroede waren, (v)
Wai»
(u) Een Vliegend Leger, dit was de Naam die de Vaderlanders 'er aari paven, tsaar in der daad was het een Kruypend Leger, dat door hun Chef, de Goddeloze Mappa, lanes de Doorweekte weegen, ('t was by aanhoudendheid die tyd Regenagtig weer) wierd voorgefleept, om overal hun booie kuuren uit te voeren.
(v) Yder GenooaTchap zond daar henen zo veel als hy misfe.i kon, ligt kan men denken dat de Heethoofdigfte zig hier toe aanboden, 'c was al weer een Niea'vetje, 't was een Removeer Werkje, wie zouw daar niet graag na wee^en. Ook viel 'er hier en daar nog wat te beIcharea, want zy Zopen als Helden en Stolen als Raven. Me:r zegt dac die hoop wel iooo Min fterk was, boe wel op het getal wynig ftaat te maken was , want die niet langer mee wouw Speelen liep maar weer na Hais, en andere die dat moois hoorden gingen daat weer na toe, want Subordonnantie was 'er niet.
(w) Waarlyk ten Geesfslroede, want niet alleen Regenten, niet alleen Genoodfchappen , maar ook Particuliere Perfoonen , moesten hun geweldige handelingen ondergaan, ge yk een wynig verder in de blondere gevallen blvken zal , zy moesten 'er zalf van bekennen dat dit Burgerleger den Dorpelingen en Landliiden rondzom veel bïkoamering eri vteezg aanjos;.



Was hier bf elders een Öranje Sociteit, (ie)
Of vond men ergens een weldenkende Ovrigheid, (y)
Zy vliegen der waards, en Waar heen zy zig begeven,
Doen zy elk eerlyk hart voor hunne woede beven,
De fchrik j de vrées, de angst vliegt voor hun aangezigt|
Men had bevorens wel iets derge'yks verrigt,
£y hadden zig wel meer door Plunderwerk doen dugten >
De Oranje Lieden uit hun Sociëteit doea vlugten ,
Gy weet wat te Amftetdam en te Utrecht is gefchieRi
la deed zelf de eene Stad dat aan den ander niet?
Dhr
(:■;) Te Over/chie en te Voorburg is dit werk van de ontwapening ei Wnirtiging, der Genoodfchappen en Soc teiten der Constitutie - Gezinds biet grote plegtigheid verrigt, en het ftelen der Geweren in Triumpnop^ gezongen, en dus luid het verhaal door de byde Stcretarisfe van dat Le»er W- H: L: Slingerland en C: H: van Beekerftem Raket, met bydeé namen ónde-tekend, ., Donderdag den 30de Aug: des vocrrniddags, iê het Corns opgebroken van Delft, en begaf zig over Ryswyk, Wate'rinse, Hondsholredyk na Naaldwyk, daar het Camp wierd opgefljgen;, ! en heeft van daar de nodige Ëxpeditien gedaan, overal de Gewapende Oranje Genoodfchappen vernietigende , en de Geweren is bew*q ' ring nemende, 't welk alles met een gewenscht Succes voortgaat^ ! zonder tegenftand te ontmoeten. Doe Zong f3160 Wyvje in zyn Delfa che Historie Courant, op naam van Jan Vadeblawder: " Nu zal de Vryheids Stem u luid in de Ooren klinken, En al de Granje Klank en Kleur in de afgrond zinken. (V) Van hun bekwaamheid in het rerroveeren van weldenkende Regen? e» gaven zy de fprekende b'.yken te Delft en te Vlaardingen, daar.zy* n de eerfte plaats elf, en in de andere zes brave Mannen met de Wij iens in de hand uit hunne Eereposten ontzstteni



C i6a )
Dit kan Leerdam (s) dit kan Oud-Beierland (a) getuigen,
j;
Daar 'c braveVolk ook voor een Vry.Corps troup moest buigen Maar als men 't werk daar na zyn zin had afgedaan, Zyn die Verwoesters elk weer naar zyn Huis gegaan» Maar deze bleven als een bende Revers zwerven, Om alles wat in 't Land nog goed was te bederven, Spreek Delft (£) daar dit Gefpuis verraadlings binnen kwam, 1
Be-
(z) In Leerdam geranten na het arf:steeren van Haar Kon. Hooshj in het begin van July 17S7, alles in beweging, de Oude Oranje liefde bral? door , de Viagge kwamen cp de Torens , Eerebogen op de Straten en Cocardes op de hoed, de Patriotten zig hier tegen willlende ver- . zetten, kregen klop, maar zy klaagden haar nood aan het Genootfchap, , van Vianen, die met hulp van eenige Soldaten uit het Cordon, daar na toe trokken , onderwegen te Schoondgrwoerd, de Vlag van de Toren afhaalden, en drie lieden gevangelyk met zig voerden na Leerdam, daar op bun komst de alarm Klok geluid wierd , en de Burgers in de Wapenen kwamen , maar tegen hun overmagt niet beftand , wierden de Poorten geopend, waar op de Overweldigers hun Gefchut aan de Poort planten, de Vlaggen van de Toorn en van de Moolen afhaalden, de; gorebofen verbryzelden, de Burgemeester de Knyf, en de Schepen dei Man gevangen namen , en alles met zig in Triumph na Vianen voer-:
d2?a) m Oud Beverland ging het nog veel erger. Op den 13de July 178?, kreeg men te Dsrtrecht bericht, dat de Patriotten in dat Dorp het te kwaad hadden, tegens de Oude Staatsgezinden die hun ontwapend had-i den en geen geexerceeren wilden dulden, op deeze tyding trokken 'sNagts ten'half een uur, 60 Man uit Dort daar heen, met twee ftukken Kanon by zig, deze vielen de Oud ■ Beyerlsnders verradelings.aan, fchoten eeni ' doo'd, kwetften anderen, en namen nog wei jo Gevangene met zif' mede en veroverde tetfens al wat hun gading was, een gantfche buit.' die zv met grote Staatfie en Lofgedigten in Dordrecht wierd binnen ge hraat en-op het Raadhuis bewaard.
(b)Op Dingsdag den 2ifteAugft. 1787, maakte het Vliegend Lege: met List, en met behulp van de Genoodfchappen va» binnen en vat „ buiten, vt meefter van de Haagpoort der Stad Delft, waar op terfton»



i H3 )
Jèezitting van Stads Poort en and're Posten narhi
|En daar Ipyt Delvenaars , fpyt Burgery en WetterJj
lf Elf brave Mannen uit hun Éerenpost ontzetten ,
lëpreek Vlaardingen (c) daar zy hoewel een wynig laat*
vOok removeerden en Zes Leden uit den Raad,
'[Van 't Kusfen bonsden en vier anderen verkoren,
ZDie na agt dagen weer hün Raadsheers plaats verloren, (tf) ,
Den Patriot die op dit Leeger veel vertroud, pn in dien zwervers hoop een fterken fteun befehoud,
order hun bedekking, GeconftltueerdenS de Afzetting van Hit* Rade* Kolderden \ en daadlyk doorzetten, en terftond Zo veel anderen tn d«S Iblaars aanftelden. Wybo Fynje en Joost Vryiag fpeelden hier een voorKame Rol en de Vliegende Leegerhonden waaren weer regt groote bino liturs iv 'liepen met hun Pluimen in en uit de Stad, zy lispen in de Ikoekèbakkers Winkels, daareifchten zyKoek, by de Wynkopers Drank„ Imz. zonder te betalen, dan met Schimp en dreigementen, voor al b* Iprins^ezinden, het welk alles by hunne Commandanten ongeltratt door-
iCc') Op eelvken wyie handelden zy te Vlaardingen, bier hadden zy luist geen tegenftand te vreien, en trokken maar gerust binnen, waarop 'beconftitueerden na de gewoonte van die dagen de at«ttiog van 6 Raall n vorderden, dieCzo als die wyze Lieden bliefde te zeggen,) het vertrouwea fles Volks verloren hadden, en provizioneel 4 ™é™n aanftelden. I id) De namen dezer agt daagze Regenten, zyn wel waard ter gedag, fenis bewaard te worden. Johannis Hoogvliet, Jan vanBmmel, Barend Ln der Star, en Gerrit van den Berg. Deze Hoog Achtbre Manneü ILierden op den 14de verkoren, waren op den 15de vergaderd op den 'a.6de verfchrikt doar het leeglopen van UtrecHt o? den 17dejol beInaauwdheid voor de Pruififche, nog drie dagen ftd in doodsangst in huri IfJuis, en wierden op den zilte afgezet, aonder ooit weer te kunnen
jaankornerj. ,
h S



C i64 )
Vereerd hun daaglyks met de fchoonfïe zoort van flaffierl,
Dan zeggen zy, „daar trekt het Helden Leeger t' zamen,
„ De bloem der Natie, 't puik der Vry-Corps uit ons Laad
„ Het Burger-Leger dat den Vryheidsftander plant,
„ Of't Burger Camp gelast met Militaire zaken,"
Men zouw daar van fchier een verheven denkbeeld maken, («
Maar van naby bezien was 't een elendig ras,
Waar van misfchien nog nooit op Aarde een voorbeeld was
wj
(e) Allerbelagchelykst waren de grootfpraken die men dagelyks las e; hoorden van deze Removeerhoop, ik zal alleen twee Haaltjes hier va bybrengen die fterk fprekende zyn, het eene is een Vaersje op Mtpp de C3ptein, van dat fmagterig Leger van dezen inhoud:
Maar Mappa tot een Gideon, Yos>r Neêrlands Israël gefchapen,
Kwam met zyn Leger zag en won, Hy zegenpraald in 't Burgerwapen.
Het ander is een Veld-Predicatie, welke door ie gevlugte Predikar van Helvoetjluis, Do, Hulgtns, op den 2deSeptember 1787. InbetCam tusfchen Naaldwyk en 's Gravefanden gehouden is, een verrukkende plegtig heid ftond 'er in de Courant. aan elke vleügel van het Camp was ee lïuk Kanon, dat gelost wierd tot een teken dat de Preek beginnen zou {dit was zo veel als de Voor Pfalm,) in het midden van het Cimp lage drie Trommels, en op de bovenfte een Bybel, daar ftond Do. voor (dit was zo veel als de Preekftoel,) de Textwas Pf. 20. vs. 10. als Do bad, boog hy zyne eene Knie op de Aarde, en al de Exsrceermannai luisterde io ftipt toe, als of zy van haar levensdagen nog geen Predica tie gehoord hadden, dat ook van veelen in natura waar was, te mee daar 'er zeer veel by waren, wiens gewoonten nooit anders was dan eei Uisfie te knappen.



( 165 )
Wel duizend Luiaards die als Beed'laars lopen zwerven, , Met oogmerk om zig zelf en and're te bederven, Zy laten yder hun beroep en handwerk ftaan, Om met den Mappa's hoop uit planderen te gaan, Daar weet het Huis van Superbüle (gj van te fpreken,
Dat
(7)7Alle waren zy zo knap niet als eenige Amfterdammers die 'er onder iiepen, dit waren Knaapjes die nog bezig' waaren Vader en Moeders goed te verceeren, of hunne 'Schulden' te vermenigvuldigen, deze lieten die Klompe hoop ook ras weer varen, uit de tien was 'er niet een die op Schoenen liep, want de heele boel bad Holsblokkeri aan, dat was warm en goedkoop, allerkande zoort van Buffels waaren hun Monteur. Kortom een ordcntelyk Mer.fch ging een gril over 't Lyf, als hy ' dezj Lazarusboop zag.
- ig) Ik kan niet voorby, een gedeelte van de Brief door de Heer Sup'erUeUe, eigenhandig onderteekend hier,in te voegen. Dus Schryft die. Heer . fk bevond my naauwlyks in Alphen, of moest wel dra het Continueel Schelden van de voorby Trekkende Auxilaire uitftaan, dog zoude zulks metftüfwygen.hebbenlaaten pasfeeren , indien hetmaarby woorden gebleven was. Dog den 4de Juny vond ik onder myn Deur ejen Brief, waar op ftond: Bergje.' Bergje Blixemskind! als gy niet Branden wilt1, hier bleef het ook niet by, want op den 15de July d-s Avonds, met rnyn Huisvrouwen nog een Dame wandelende, wierd ik geattaqueerd door agt Vry ■ co-poristcn met de Zabel in de Hand, zeggende onder een ysfelyk Gevloek , eens te willen beproeven, of die Oranje Blixsm aak Oranje Bloed ir.. zyn,Ziel bad, maar ik hier op de Degen'trekkende, tót myn verdediging deinsden die Helden fchielyk te rug. — Veertien .iaj;_n na dit gebeurde, kwamen twee Dragonders van Hesfel Casfel op nyn Werf, deden verfcheiden Baldadigheden, en gaaven myn Dienstboon drie hakken met de Bloote Paljas, zinfs die tyd heb ik geen Molest jjehad, tot dat het zogenaamde Burger Legertje hier in Alphe: kwam, (ivaar van by my vier Man wierden Geinquartierd, niet tegenftaande ik \r0 laaten verzoeken dezelve in een Herberg te zenden, wyl ik graag riun'.Verteering wilde betalen. Die Menfehen gedroegen zig in den beltinnen (op eenige buiten fporigheden na J redelyk wel, tot in den Nagt, [wyl 'er toen cp een wenk, nog twintig van dat Volk, aangevoert door ;en Schotnmaker, genaamt Even Boekhoudt in kwamen, toen dwong men ié Lieden die in myn Huis waren om te zeggen waar ik was, dog die L ) bet



( i65 )
Dat is te Voarburr (h) en in \Westland (i) klaar gebleken, Hondsholredyk (k) getuigd van 't Roof en Plunderwerk,
Ai
liet zelf niet weetende, konde daar aan niet voldoen, naderhand moest *er Wyn zyn, die wierd gegeven. En-toen begon men alies tfgen da gront te werps-i en aan Stuiken ts trappen, en vervolgens bet geheele
Huis te Plua leren en te Befteelen. Al bet bovenftaande zuilen de.
jjjeefte:). en beste Ingezetenen van Alphen wel Willen getuigen.
Qh) Onder het voor.vendzel van na Geweeren te zoeken, om da Oranje Lui te o^tw-penen, wierd by de Dorpelingen te Voorburg, er^ by de Landlieden roudojj Veel Baldadigheid gepleegd. Trouwens dit V/as hun gewoonte.
(i) Te boitduinen, V Gtavexmdtn en elders in het Westiand, gin» het mee' elër.dig roe. *s Nagts tusfchen de laatfte Augustus en eerfta Sep'.emb-r , zyn uit het Rovers Leger aan het Huis van zj^ere Huisman' aan de Miasdyk, ónder het Ambacit van '4 Gravezan/ gekomen , Sdtj Vrycofporisten. zy lloegen op de Deur en Venfters nfet de Kolv-e ram de S "phmen, de Huisman en zyn Vrouw wakker geworden zyrde,! vraagde wié 'er klopte, en zy'kregen tot.'antwoord, doe maar open jou'l Oran/e Djonder, nf wy zullen wel open maken, terwyl zy met de rtanpJ riettei in de Deur ftiettn . de Huisman de Deur geopend he'ib-.nde vroegen, zy hjmof hyLid vaa ds Socireit Was, de Man bekende van Ij, hier op drongen zv in huis, p.'.eegden oneindig veel baldadigheden, onder fchyn van na; Geweeren te koeken, en' na alles geroqft e:i gettolen re hebben, trokken zy af, de geplunderde Landman getuigt dat hy nooit i-is armoediger gezien heeft, dan deze bende Struikrovers, die z If door een derE^yp.» tifche Piigen , zo volledig aa^gttast .varen , dat zy met gemak hun duizenden en tien duiz«ndcn veiflian kon le.\
(ï) Te Honishelredyk hebben zy twee J c^.trberen géftDletr, die mserS dan 40 Gulden waard waren, de Bedden met huu Zibels ftukken gehake op den zefte Augus us 's m rgen om ro uuren, kwam een party Van 25S! a 30 van deze Struikrovers op en L&ndhoevs, door een bejjarde en ziek3 lyke V'O'jw bewoond, meteen klyn getal dienstboden, hier persten zy] de Bewoonders met ontblor.te Zabels, Wyn, Genever, en Vleesch afj men gaf hui war men konde, zy br-jken eenige KasfeD open, ftalen driaj Jachtgeweeren met hun toebehoren en vertrokken, en namen voorts meel vrat hun aanftond, een tweede Bende niet minder in getal dan de eerfte^l! volgde wel haast en fpeelden de zelfde rol, al Wat mogelrk was moest merfi cp-iisfehen, en doe wie-den ds Hufcgenojen nog fcnanielyk mishandeld, vergeefs klajgden men aun het Opperhoofd; van deze horde, het ant-' woord was, het waren geen gereg-lde Troupen, mes kon hun niet «Taffen ovei hs: plegen van zodanige exceslèp.



( 167)
Al waar zy kwamen bleef by hun vertrek een merk,
Van woede en boosheid, 't was gelyk wy te andren dagen,
Wel eens een Springhaansheir in Zevenbergen zagen,
Dat waar het kwam nog blad nog lover agter liet,
Zo was dit ontuig ook, waar maar hun oog iets zitt,
Dat na Oranje zweemd, de bloemen op de Velden,
De Peen en de Eierdoor, 't moest al hun wraak ontgelden»
Den fchoon met Couleuren gefchakeerden Regenboog, \J)
Was wyl ze Oranje toonde een gruwel in hun oog,
Maar grooter was hun haat op alle Oranjes Vrinden,
Die zy ontwaap'nen, die zy vangen , die zy binden, Qn)
Dia
(0 Dat zy dus gehandeld hebben is bulten tegerfpraak zaagen zy, geele wortels, Eyerdoren, Chinaas Apptls , zy fchopten en trapten die mee de Voeten, daar zy Oranje Öioeïien zagen, plunderde zy de Thuin, en met hun Snaphanen fchottn zy na de Lucht, wanneer de Orai je Couleurde Regenboog aan den Hemel geziea wierd.
: Om) Schreeuwende was het geweld gepltegt, aan de Heer Abraham Doustas, Baillivw van fVestland, dien ouden Heer , een Mar. van byna ,0 lift-, \SP gerust en diep, in den Nagt van den 3cfte Augustus, en 700 Man v°an het vliegend Leger kwam en omcingelde zyn woning daar L tebroken syade, haalden zy de braave Grysaard van zyn Bed, en ramen hem gevangen, bragten hem eerst ua Endeldyk de Holiïede van da Menniste Heer van der Pit, en vervolgens met een escorte na hun vlietend kamp, de Heer Ltup Malacester, een Solliciteur Militair, die zy rok wilden opligten , ontkwam htt gelukkig met de vlugt na 'sHage. mbo Fint maakte hier geen klyntje ophef van, dus Schreef hy m zyn Histori che Courant N°. io5. De Veifchyning van het Burger Leger, verw-kc alhier da 't WeKland) zo veel vteugde by de Weldenkende, als veVflagenheid by de Oranje Aanhang, inzonderheid, toen onze GeL 4 wa-



Die zy mi'hmd'ien, of % in regten was gekeurd, Dat wie Oranje raind zyn lyf en goed verbeurd, Hierom gebruiken zy de hatelykfte woordea, En ruüfte namen die men ooit of immer hoorden,
* Oranj, D ....s en B iaW s en Prinfen Vee,
s, Canaille, uitfehot, Graauw, (n) waar aan men niets mjsdef, a. Al deed men hun door daal, door Vuur of vVaterfterven, 53 Men noemd hun Pesten die de Maatfchappy bederven „ Een fLooJen aarhang die met Willem t* zamenfpand., ^ Wie hun verdelgd doet dienst aan God cn 't Vaderland,
Uit
£sP3r.de Vaderlanders door de tegenwoordigheid vai dit Leger et*amd fiuii den ahr, berugtew -*w.-n E e, P iofclyktTS^ V-'r ^ta«|mt Oaayrfcf in verz-.kering namen, en Wsfcrjei eau
W «SS S S5
dJ&i?1 Z0Ui-2n aiJdie m00pe Nj'tPje* e.m voor een uit de Patrio-fSenaten van die tyd bewyzen Kunnen, enkeld* ftaaltjei S z. wie met Dmvefe te doen heeft kan geen Engel WvWa L r-M!m. doe zygeplunderd fndden. Oranje Vagefx^Sen fchrskö/f Scmunna, en .n zyn N«. 8, van zyn, groote Vriend Gerekend*** zeg. ny: Die i.faame Haas ft Cournier, die V.^r,^J dubUd <t* Gafe waudtg, reuteld eeuw,, van de Oarfr Ü^ffim»r^et3 bekende Deugniet is veel roe tefgeéven êeri N° vL7£r 1SI !' X Verniette Moorddadige e/, - ba r ïfc i j 11 j dd vyz^ van K/iÏÏ fejy*: e' **« Go.Ue:„e eo Gerloetcen aanhang. En tW ói£ £>;rVe recr kwaad «rjerd, on dat de PrBtsfche zo ftJt bv k^Tm.„ . men ia zyn Caurant van onze Slegt; Genwaa 'iS en de Vreemdé M.narc'-,, en de 0„-Je Scbürke*1 en^«1^3 «feft'? **. T*»t Tos, toösr ons toen 0JJ nfë zelfs wil W IlS*



C 169 )
Uit zulke woorden, en veel meer uit zulke werken, Kost men de boosheid dier Geweldenaars bemerken, Het Del/s Declaratoir (0) ftrekt ten getuigenis» Dat dit en meer dan dit beweeze waarheid is, Declaratoir waar voor elk eerlyk hart moet yzen, Schoon men het met de naam van mannetaal hoord pryzen, Het is een Moordkreet die hua gruwzaam plan ontdekt, En 't Patriottendom ten eeuwige oneer ftrekt,
Maar een gedagten die *c weldenkend hart deed beeven, Was, dat dien Schandhoop zig naV/fa^zouwbegeeven, (j&J( pat was een uitzigt van het uiterfte gevaarx Wyl dan geen ogenblik 'sLands Schatkist vylig waar, (q)
Daar
O) Het Delfs Declaratoir, een Monftreus ftuk, het welk de nakotnelingfchap nimmer geloven zouw, zo de echtheid daar <-sn niet maar al te zeker was. Zie hetzelva in zyn geheel, Bylage Lett. X.
Cp) Gaarne hadde de Vaderlanders gezien dal het vliegend Volk, dera Hstag in gevlogen was, om daar gelyk zy het noemden, met de Zabel in de eene, en met de bezem in de andere hand, de boel fchoon te; maaken, zy zworven reeds eenige d2gen om den Haag, als de Byen otn de Kotf, maar het gewicht van hun aankomst wekten zo veel vrees, dac zy op hoog bevei genoodzaakt wierden, een ander oord te kiezen,
C?) Zie hier wat de Heer Petius Camper, Lid der Staatsraad, op den 25fte Sept; 1787 daarvan zyde, in zyn» voortreffelyke aanfpraak, zeer Ian.g|, (zegt ci i-Heer) ben ik, met verfcheideu Leeden van Staat, bevreesj geweest, dat die woesten hoop, zig eerlang meester zoude maken, vaa de Generaliteits Kas, voor welker behoud ik geen uitweg zag, offchoon ik in 't geheim op middelen bedagt ben geweest, om dezelve op een vyjige plaats te brengen , en daar 20 mogelyk te behouden, dit meesterfluk van Redeneerkunde en zuiverheid van ge/oelens zullen wymedeaeeJen onder de Byia6en Lett; X, ■



Daar de ondervinding reeds heef: aangetoond dat vel.-n, Van da: gewapend Volk 'sLands middelen beitelen , (r) Is dit een wigtig punt dat billyk de aandagc trekt, En tiet aiieen by 'c Voik gegronde vrees verwekt, Maar ook bekomm'ring baard in 't hart der Keere S:aa:.n, Het Corps Diplomaticq wil zeifs den Haag verheen, pi Op 't ogenbiik wanneer dat vliegend ongeeier:, Door Staats of Stads verlof daar in gehuisvest wierd, Hun woeste handelwys was in verfeh.ide ftreken, Van al 'c omleggend Land zints korts te k.'aa: gebLken , Hüü Leger ftrekt zig tot by Eikeduinen uit,
Ea
(O Van het beitelen van 's Lands Coiptoiren, en wegroven van *ï Lisds Gel Jen, hadden de zwervende Vaderlanders mlke duidélrka ptoeren gegeven in Utrecht, in Fiiestami en elders, dat men me: redea, ia 's H'-ge daar voor bedu^t mogt wejen.
(_s) De aar.nadermg van (iét vliegend Leger, had zo groote be^veginge ver'.-..: ia 's Higi , dat de Gezarten van Rusland, en Denemv en, de He=ren Cï.tichef, en Wttdel Jarisberg, uit naam van het gantfc e CÖrptf Dpionm.cq. aan dë Pre5d=nt van H. H. .Mog: Vergadering een Nouóverleverdes , waarby a! de vreemde Ministers, oehalvede Franfche, bun beko-uxeringe te kénflen gaven, en ieftserden cm voor de ry 1 van de Hofplaats te zorgen, ooi begaven die gezien zag by de Riajperfijnaris BJeiswjJt , hex- mondelyk verklarende, dit r.U; begeerte en ver.v.giicg Wis, dat het vliegende Leger da: thans toihy Eikenduinen ginaderi was, niet in 's Hoge zoude intrekken, wyl dit bet tnblyf dsr vreemJj Ministers van al de Ho/ea vai E:.r:'3 Tem,



( 171 )
Ed ftout verluiden zy alom 't brutaal beflnit, (t\ Om in de Hofplaats eens te komen removeeren, En wat Oranje heet uit Ntêrlaids thuin te weeren, Verfqhriklyk denkbeeld dat elk eerlyk hartontroerd, Zo ooit de boosheid tot dat toppunt was gevoerd, Dan was geen eind meer aan 't verwarring kluvv te vinden, En 't was den zeek'ren weg om alle band te ontbinden, Intusfchen daar het met dien hoop zo wel gelukc, Pat alles voor 't geweld van 't vliegend Leger bukt, Btfluiten zy wel haast meer dergelyke Benden, Ter been te brengen en naar elders heen te zenden, (a)
't Noordy
(0 Het was de gewoonte der Patriotten in die tyd, als zy een of ander ftoute ftsp wilde onderneö-en, dan waarfermuden zy in t gemeen twee a drie daagen var. te vooren, om zo eens te zien hoe het zouw opgenomen werden, of ïüfi doen by voorraad te laten toejuichen, r.u Sc-.teef de PaderlandfcjK Courant van Basldtn, N». H3, het ?MiOL fche L'genje zal van Eo .dsholntyk ca Schevenivgen z'g begeven, en Waarfcbyolyk ernftige Maatregelen r.eemen tegen de berugte'Oranje Sociëteit. A's die Sociëteit eens on;bo, ;en is, «uilen de Vaderlandfche Sociëteiten en Ger.oodfch-foen overgaan om ae Invloed der Kiddiifchsp ie bepaalen, én zel's als het nodig is geheel te vernietigen. Hoe graag hadden zy het ao ver gebragt, maar de Mezures van het Ccrp, Dip'omaticq verhinderde hun, waarom zy ook onbefchaamd tr, tegen uitvoeren. , .
f» Het zouw riet te verwonderen zyn. Schreef Burzenuitjttr. Lostsrus, indien men rog cp een andere pl^ars in Je R.pu^icq . een-aerge. lyk Legertje als in Holland, zag opdagen, eerwaren ',r ze.t o;e fpraken en Schreven, dat het beste midael tot Grondvei-tige HciiteüiDg was h elke Provintie zulk een Leger op de"S;eri 'te hcuien.



( 172 )
\ Noordhollands Leger trok tot Punterend by een, (v)
En de Oproer Ruiters gaan uit Jmfterdam daar heen,
Om Boere Jongens die te lui zjn om te werken,
In hun vervloekte kwaad met raad en daad te fterken,
Se goede zaak had hter dus lang getriumpheerd,
Boe wierd Noord. Holland door de Snoodaards orerheerd,
Daar nu een woeste» hoop gewapende Aterlingen,
Als dolle Duivels Stad aan Stad in 't Raadhuis dringen,
En dry ven overal den wettigen Regent,
!>ie als een Vriend, -der Constitutie ftaat bekend,
Van de Eerenftoei, terwyl zy Muiters en Rebellen,
Voor 't minst üzurpateurs in hunne plaatzen (lellen, "
Dit had men reeds in Hoorn en Medenblik gedaan, f»
Den
(v) Op den 17de Anguffus Wierd te Hoorn, door de Secretaris 4iè\
Xtmdhollands Burgerleger, maar daar de Boere Jongens a eest te Ut recht zaten, duur Je de uitvoering van dit voordel lanLr als men U «be cordaa e Lieden gewent w»*bet duurde nog t t de» 6de Scntb Va™ k'l" ,Waar' l0e kwam 'er ee" h°°P ™by Purrnerend L Len
dere b^oopvan Stad tot Stad, om te Removeeren, en de Volde r l2 den te ontrusten. In Hoorn wierdei rl™,- ilT;.' ? L e
tótlc ï Raaden a^tPf w,Y " r hu° êeza6 9 en in Meden-
ü' bm k ■ *'3ezet- Nu hadden zy het ook op Edan, maar vooral op Enkhuizen Gemunt, en dagten daar dezelve rol te fee len JarV nam een fpaak in >t wiel, de Pruisen kwam, ^&%f^mlM
Kei



C 173 3
Den Removeerhoop zouw nu na Enkhutten gaafi, MaarBrunswyk kwam, die maakten 't einde aan 't removeren? Zyn komst deed ylings dat Cefpuis na huis toe keren , Zy hadden lang nog op dien aftogt niet gedagt, Maar liever 't Land al meer en meer in roer gebragt, En hier toe was by hun alree 't befluit genomen, In elk Provintie zulk een leger te doen koomen, Daar mee van Stad tot Stad, van Dorp tot Dorp te gaari, En in de Oranje hoop zo wisfen 'flag te flaan, Dat bianen korten tyd, van Prins nog Prinsgezinden, in 't gantfche Land geen fpoor nog blyk meer was te vinden'* In Onerysfel bragt men 't werk reeds aan den gang, (x> Maar een verzoekje van den Hertog maakt hun bang, De grooten Ferdinant die 's Konings kloeke benden»
Naar*
Removeerpret ever, 14 dagen na dat dit Leger was rpgcregt, wierd op die zelve plaatzen 't vry Oranje dragen gepabüceerd, dat was and're waar, en dit hele Leger fmolt als de Sneeuw wanneer de Zon door-
'(ar^Den jtfte Aug. 17S7 , waren de Overysfelfche Majefteiten tö Zamen vergaderd geweest binnen Zwl, en hebben daar perezol veer d tot deze drie gewigtige pointen, I. zo fpoedig mogelyk een Burgerleger iiS Overysfel op de Been te brengen, 2. de NB. deeren Pyman en Lille na Holland te zenden, om Geld en goede Raad, 3. tegen de 12de September eerstkomende wederom te verg,aderen, en dan op te geven hoe veel Mmfchap elk, Genootfchap tot dat vliegenee Leger leveren zoude', (Baar...... *



C *?4 )
naar Bolland voerden, om Oranjes fmaat te wendeni Vraagd Overysfel, om den doortogt door't gebied, fj) Dat kwam mal aprop», mnt wygVen durft men 'c niet* En komt den Hertug, dan is 't uit met al haar franje 4 Dan raakt de Volksftem los, en roëpt vivat Oranje, En al Wat zo veel fchat, gevaaren moeiten, pyn, Gekost heeft, zal dan nul van geender waarde zyn, 9c Was hart, maar evenwel daar viel niet af te dingen s Want zo de Vry. Corps niet terflond na huis toe gingeri4 Joeg Brunswyks Leger dat nu reeds in aantogt waar, Hun zonder flag of ftoot op 't ogenblik van daar, Waarom na kort beraad door Ovcrysfels Staten, Den vryen doortogt aan den Pruisch wierd toegelaten, (z)
Denk
\y) Öp den ride September kwam een Pruisfisch Officier te Kampen aan , met een eigenhandige Brief des Konings , om de Doortogt voor de JPruisicae Troupen over het grondgebied van Overysfel vriendelyk te ver. zoeken, dit kwam regt mai in 't Vaarwater, en doe zy niet gaauw genoeg ja zeiden, kwamen eenige Regimenten en een Detacheaient Husfaren, maar wat digter by om te laten zien dat het meening was, doe gingen al myn goeje Vry-Corps op de loop, en vlogen over Land over Zee, 20 zy maar best konden na Amfterdam toe, daar zullen wy ze nog wel eens weer vinden.
(z) Goed raad was dunr , daar viel niet tegen te doen, woorden nog Wapenen waren niet beftand om 's Konings verzoek af te flaan, op dert 35de Sept: waren reeds 801 Husfaren te Oortmarsfum, een gedeelte trok *a Uldenzeti, een ander party na Almelo en Rysien, overal hielden zy
eea



C 175 )
Denk hoe die tyding klonk door Sticht en Mytcrftad, Daar Zalm en Oproer thans het hooge woord nog had, Men poogt't gevaar voor h Volk door Leugens tebedekken ,(a) Maar Zalm die loozer was als de Auxilaire gekken, Voorzag den ftorm heel wel, e» wyl hy die verwagt, Ging hy, vroegtydig op zyn vyligheid bedagt, Na Woerden osn den ftaat der zaken voor te dragen, En voor het Guarnizoen der Stad patent te vragen j Om uit te trekken ais den Hertog nader kwam, (h)
Éer
een Hipte Krygstucht, betaalden alle fouragie, rhaar alwaar zy kwamea fchaften zy de Genoodfchappen af, en ontwapende dien, en den 22fte September was 't In Zwol zelf al Orarje Boven.
Ca) Ontzettend was de tyding van die Pruisfche Bode ^oor heel Nederland , al de Courantemannen kwamen in het Harnas, Jan Noms zyde dat hec onbegrypelyk was, dat een Vreemde Monarch 'zulks dorst onderdaan , en dat wy Verraden waren?door vervloekte Schurken, die de Koning van Pruisfchen bedrogen hadden. Veele twyfdde of de Brief wel echt was, en Costerus bewees dat 'er niet eens Pruisfche Troupen waaren, waar voor de Doortogt konde gevraagd worden.
00 De Rbyngraaf Zalm, wel aienden wat 'er rakenden was, had zig des Avonds van den t3de September in ftilEe uit Utrecht begeven, en kwam des Nagts te Woerden aan, daar by aan de Commisfie ter Defenfie, de Staat der zaken van Utrecht allerakeligst afmaalden, en aantoonden dat het volftrekt onmogelyk was om Utrecht te Kunnen behouden/ terwyl hy teffens met veel omwegen een plan voorfloeg om Utrecht te ontruimen, en zig (naar enkel toe te leggen om de Steden Woerden, Naarden, Amfterdam, en die lïerktens aan de vegt te verdedigen . waar toe hy dan ook op de presfantfte wyze de orders verzogt, de Comm'sfie reeds verfchrikt door de inrukking der Pruifchen, voldeed aan zyn verzoek, gaf hem patent in deze woorden, ,, de Rhyngraaf word geauthoi „ rifeerd en gelast, om op de aannadering der Pruisfche Troupen, de
i, Sca<



C >ró 3
Ëer dit rti2n hen met al zyn Volk gevangen narri* Dus wel gemunieerd had Zatm geen kwaad te dugten Hy had de Vryheid met zyn Volk de Scad te ontrijten 5' En zig van zyn patiënt te dienen op dien dag, Ais hy voor 't Legioen gevaar in Utrecht zag, (c) Die groten dag was half September juist verfchenen $ Doe zig de Pruifchen met her Gelderseh Camp vereenen t Doe ging de Rhyngraaf met zyn Benden op 't gerugt t Van onzer Redderskomst ylvaardig op de vlugt, (d) Eelaar te Digikunst die ons leerd verheven dingen, In rollend rym geplooid zoetvloeijend op te zingen, j
Daar
1, Sïad Utrecht té verlaten, met de Troupen die hy comrnandeerd, zi „ dra hy zal oordeelen dat de uifrjle nood zulks zil versisjciien, gtlyk o iK „ om tot zig te trekken, de Guarnizeenen van Vianen, Schoonhoven, en „ Oudewater.
(c) Graaf Zalm hier meede na zyn zin nog niet genoeg gedekt, eisten nog een nader bevel, zonder Dagtekrming en zonder bepaling van tyd, om ten fpoedigften régelregt na flollani te trekken, en Utrecht
te verlaten op den .'en met al het Krygsvolk ftaanke, onder
zyn bevel te gaan, na zulke plaatzen als hy best oordeelden, hier kosc hy den datum in voegers wanneer het hem goeddagt, gelyk hy ook des anderen daags deed, doe Schreef hy 'er in 15 September. En zie dzar ' doe toonde hy een presfant bevel om aanftonds te moeten gaan. Zekerlyk zouw hy als Krygsman nimmer zulk een onbefchaa-nde daad heb ea durven onderdaan, maar hy wist mer wie hy te doen had, en kost van ten Party laffe en nu reeds verfchrikte Bloodaa'ds alles verkrygen wat hy hebben wilden, trouwens hun ryk was uit, zo wel als het zyne.
(d) Dat de Pruisfchen onze redders waaren , hoeft geen bewys , >an Stad tot Stad, ja Dorp, Buurt, Gehukt, alwaar zy aankwamen was aanftonds
VraeV



C m >
(egeef uw gunst'ling niet, nu hy het grootfch geval j (li hy der Helden vlugt uit Utrecht zingen zal, )oor die en dezen is bereids dat ftuk voldongen, in hier in proza daar in Vaerzen opgezongen, [e) : Is waar, maar daar dit in den volften zin van 't woord "ot die Toneelen van Verwarringen behoord, )ie wy ons hadden tot den Digttaak voorgefchreven, :ischt onzen pligt berigt van heel 't geval te geven ,
Nog was in Utrecht al het Volk vol vuur en rnoedj (f) )aar elk gelyk om ftryd op Vyf de Willem woed,
Merk
'reede en Vryheid, en derhalve ook Blydfchap, en Blydfchap óil tè rotter was, na maate de Inwoonders van die plaats door de geweldiger atriotten meer of minder geleeden hadden. • . 1
CO Ègte Vaderlandfche Pennen hebben zig reeds bevlytigt, van heft roots geval, de vlugt uit Utrecht, een fchets te geven, inde ftryd ea al der Reuzen, is het zelve in een Comique, in het Vaers van. de Digjr, A. van Spall, in een Serieuie ftyl opgezongen, en door anderen m tym en Onrym, als een Historie behandeld, dat laatfte brengt.onzeri iak hier ook mee, onder al de verwarringe van de Zomer in 1787, wa* er geen verwarder dan deze. ,
(f) Op den ia September, en dus maai; drie dagen voor de algemene lugt, was in Utrecht een Publicatie afgekondigt, tot aanmoediging van> iet weikvolk, om aan de Batteryen te. arbeiden, het gewone Geld tots lier toe was geweest, 18 Stuivers's daags, maar nu wierd daar en bCM r8n een premie van 30 Stuivers belooft aan ieder .die zig voor een geheld veek daar toe zouden willen verbinden , men fchreef uit Utrecht va» len 15deSeptember, en dus nog eenige uuren voor dat rnen aan het 10>en ging, naar mate men alhier tyding bekomt, van de aannadermg der 'ruisïifche Troupen , naar maate worden de maatregelen daar tegen enstK ter, 'er zal nog heden een opening in de Ltkkendyk geCctueden, 0« «5 inundatie te bevorderea;



( i78 )
Men wierd, Ja wel, hoe langs hoe naauwer ingefloten, (g)
Dog dit vermeerderd flegts den haat der Vloekgenoten,
Die reeds Spoorbyster, in dien weg van tyd tot tyd,
Al ver en verder gaan in hun uitfporigbeid, (h)
Zy worden meer verhit en dreigen alle dagen,
Een moedige uitval op het Zeister Camp te wagen,
„ Terwyl gelyk de Courant hun duidelyk ontdekt,
„ Het Pruifisch Leger weer te rug na Wezel trekt,
„ Om dat zy bang zyn voor de F. anfchen die vast naad'ren ,
„ En tot St. Omer en Givet by een vergaad'ren , Q)
Maal
(g) Geen wonder aan de Bilt, elk weet hoe na die by de Stad Utrecht legt, was een Schans openworpen, waar voor de Helden fchrikkerimoesten, en dat wai het weik van eene Nagt, van den Doms Toren keken zy 'er wel eer» na, maar hy lag 'er va<ic, en hier door was deCommunicatie met veifcbeide Steden hun afgefneden, fan Verlem, na zvn be. kende Krygskunde, fchreef, dat dit gefchieden, orazig daar een iVinter" quartier te bezorgen, en agter die Schans vylig te kunnen leggen, rerwyi men van weerskai ten een Generaal plan had, mm alleen defenfitf te ag<k ren, zeker by uitnemenheid fchrander gedagt, maar die zo dor 'etVod verleiden moest, toonden wynig grond tot misleiding me.'r jverig té hebben. °
(V) Daar waren de blyken van, in hun ivrig voortgaan met betmaketf van Batteryen, met hec bevorderen van de inundatien, en met hun dol'J zinnig fcbryven dat van dag tot dag nog erger wierd, indien het erge*! worden kon. 3
(i) Dit maakten de ondeugende Courantiers hef Volk wys, en die wa-l ren zo mal en vertelden het a-j-n malkander, en velooFden het om dat het in de Courant ftond, dat de Koning van Pmisfihen: op de bedreigingen! van Frankryk contra orders aan zyn marcneerende Troupen gezonden badi die reeds naar Wtzel te rügkeerden, de lyste van al de Franfche Re-' gimenten dis in aantogt waren, hadden zy op hun duimpje, en proRkteö f« mede of 't wat moois was, op Zaturdag den 15de September, (let
wel 1



t m)
Maar daar dus alles wel, en zeer yoordeelig ftaat, Verfcheind op 't onverwagtsc den Iihyngraaf in den Raad; Met een patent waar op geen Sehepzel had gerekend, Patent door Heeren der Commisfie oadertekend, Te Woerden, waar uit bleek dat hy op ftaande voet; Met al het Guarnizoen uit Utrecht trekken moet, (k) Nadien 't onmoog'iyk was de Stad te kunnen houden,' Vermits de Pruis fchen die eerlang omcing'len zouden, (J) Zyn uittogt was bepaald nog dezen eigen dag, Gelyk men duid'lyk aan de datum teek'ning zag, Des ftond hy vaardig met al 't Krygsvolk uit te trekken;
Oft*
wel op die dag) deed de Raad van Utrecht, aan Burgemeesteren dlerStadP verflag, dat zy bericht van Woerden hadden, dat 40000 Man Fra.ifcho Hulp-Troupen in aantogt waren, ja 's Nagts doe de Commandant deè Stad, de Heer van Eyk op de vlugt ging, paaiden hy het gemeen, mee deze beloften, dat hy eerstdaags met het Leeger Franfche Troupen weeaom zou keeren om hun te verlosfen, zie dat was nog mooij;r ais mooi.
Cki Met dit patent was den Kkyr.graaf die zelfde daevan Weerden gekdü, inen, en zo dra hy het Blanco ontfangen had, tekende hy het zelve, met den eigen datum 15 September, en leverden het zelve aanftonds aaa d' n Raad in, ten bewys dat hy op hooge orders van bet Defenfie-Wezen, te Woerden getekend door Klok en Costerus, op ftaande voet de Stai' Utrecht verlaten meest, om Holland te dekken.
(2) van der Berch zo wel als Zalm, hadden aan den Raad verzekeriaga gedaan, dat 700» Pruisfchen dire& na Gorinehem mareneerden, en 5000 na Vianen-, terwyl het vast waar was, dat iroco Man van die Troupea den volenden dag voor Utrecht zoude zyn, die gemakkelyk de Stad va» de eene zyde dieniet geünificeerd waskonde aanvallen en vermeesteren* in welk geval zy allen om hals raakten, om welk voor te komen zulk* presfante beveelen van Weerden waren gekome%
:,v;.. Ma



C 1S0 )
Om H:'.'r.Kl voort voor overrompeling te dekken, De nood was aan de Man, en uhftel was 'er niet, Waarom hy reeds 't Kanon na binnen fleepen liet, (m) Ligt kan men nagaan dat het moedig hart dier helden, Op die verklaring hetfie en tot der dood ontilelden, Men leest nog eens, men leest nog andermaal 't patent, De flimme fheek van ZÈtm was hun nog onbekend, Wie kon ook denken dat die Man bedrog zou plegen? (n) En dat in z.ke^ daar zo vee! aan lag gelegen, Zy tcfiten hem :e oprecht, en wetea vynig dar,
f» Terwyl de Raad fterk icfteeriea, om eenige, èiz--. radsrh^r ■ f.;=t; o- eenige Uuren u.tftsl, eer dit 'er aar.ftalte gemaakt wierd om H vertrekken, zag men vast dat de Rkyvgrtuf zig tot zyn vertrek prep^rtc-" den, de Rasd was gefcheiden onder affprsak om 's N:;:-: ten kaif e'f ■c- w;«er te veraderen, in die tusfchen tyd ! et de h ',v-.-r--- 'h'ir T^n van de Buitenposten ca binnen fieepen, en zyn Bajagie bpekfaei de Raad we tier vergaderd zyDds, wierd beflotes, em terftood na Wtr. d?r, t; ze-den ce: verzoek, om het patent van ds R':v,gr-.-J \i -e ken, en de Stad nog eenige tyd te defendrere-, tot dat he: FranfcheL— ger k-vam om ban te ontzetten, maar ae Rhv.grz:f antwoorden, datb^ toz we! vier weken du uren kon, eer het Franfche Le^er kwam en d't de Stad het geen drie dagen tegen de Prutsfebe raas: kon uithouden, c •". der.vyie dHl gebeurden trok het K-v;svok vast de Poort uir.
(tO Hst vertrouwen op Gmf Zi.m was zo groot, dat niet alleen h-t Gaarnizoen van p.r>.rv, raar al de Patriotten in Ktderlmd, hem a j bun Hooft en Be'chermer aanzasen , en -em g:s:-e ae: ds hx>rftc C {es in Militaire dienst hadden vereerd gezien, daar volgens het doen maligSysthema de waardigheden van Ciptein, Genera;! en Admiraal nier-a een perzoon mnEte p'aats hebben, w'lien men de eerstgenoemde au 1. test den Heer Stadhouder onmeraen, en a?n den R'w.gruf Zdr. o="--eren, «ia zouw dan van die Mia gedane Lebben d.t't> een Siauri wis.



( iSx )
Hy dit gewaand patent maar afgedwongen had,
En dat het hem alleen in blanco was gegeven,
En hy de tekening daar zelf had bygefcbreven,
Zo dat die groten nood dat dringende gevaar,
Alleen een kunsjevan zyn e'ge vinding waar, (o)
Had men dat doe zo wel als naderhand geweten,
Men had entwyffdbaar hem in %t Cachot gefrneten,1
Maar wyl 't onkundig Volk den welbedagten list, .
Van dien doortrapten Schelm niet by vermoeden gist, (p)
Staan
(o) Het zy verre van ons te denken, dat de Rhyngraaf Zalm, met aï het Volk dat in Utrecht was, in ftaat zoude geweest zyn om de Stad tegen de vereenigde Prinfelyke en Pruisfche Legers te kunnen verdedigen, indien de meening geweest was de Stad vyandlyk aan te vallen en te belegeren , maar waar is het bewys dat dit de mening was, de Pruifcha kwamen in 't Land, om hun Monarch by Holland fatisfaótie te bezorgen, wegens het attentaat dooi Hollands Heeren aan E[aar Kon; Hoogh; aan* gedaan, de Pruifcbe T oupen hebben Utrecht onaangeroerd laten leggen, en zyn op Halland los gegaan, maar het ongerust bart. de knagende Confientie joeg den Rhyngraaf vreze aan, en deed hem lopen eer dat 'er nog een vervolger was.
Cp) De Regering van Amfterdam nam dit gedrag van den Rhyngraaf Zalm zeer euvel op, en zond pr, Misfive berigt aan het Defenfie-Wezen te Woerden, (maar die NB. ook al op de Vlugt waren) dat zy al die. hoop van Zalm en de anderen niet in hun Stad wilde hebben, hier van wierd Zalm onder wegen kennis gegeven, en teffens wierd de Rhyngraaf gedagvaard, op Maandag den 17de September zig te Ouwerkerk te kumen verat:twoorden , wegens zyn gehouden gedrag in het verlaten van Utrecht en het m'sbruikcn van het afgedwongene patent van den 15dedezer, maar de Rhyng'aof wel wetende, dat zyn Ryk uit was, koos hetHaïepad, en piaakten dat hy in een vermomd gewaat weg kwam, en te Scheveningerx in een Pink t'zeil ging, en zo uit het Land taakten.
U 3



(l8»)
Staan zy bedremmelden tot in de Ziel verflagen, Al wat zy kunnen doen, is oenig uitftel vragen, Blaar dat was mis, hy toond met dag en datum aan, Dat hy genoodzaakt is op 't ogenblik te gaan, Terwyl hy de Officiers die op de Posten waken, JBevelen zend om zig tot de afuiarscb ree te maken, Men hield zo veel.men kon dit voor den Burger (til, Die egter vraagd, wat die beweging zeggen wil? En om wat reden hy 't Kanon ziet binnen liepen, Had hy flegts dooigedagt, hoe ligt had hy begrepen, Dat dit niet ftrookt met die Defenfie van de Stad, Die men zo plegtig aan elkaar bezworen had, (q) Had hy maar iets verftaaa van Sceden defendeeren, En hoe men in den nood een Vyand af moet keren, Hy had de (treken van de loze Zalm ontdekt,
Daar-
(q) Bit wist dan Burger, dat bv een Refblutie van den «jfre July de,zes Jaars plegtig befloten was, $m van geen tvergavt tf Capitulatie van de Stad te zullen weten, ve»r dat alles vernield en Plat zrfchoten was, en dat 'er niets als Puinhttpen vour den Vyand ztuie avrblyven, in deze mannelyke taal hadden zy zo hirteiyk toegsftsmd , zy had ien 'er zo op gedrongen en gev!o:<kt, zy hidden al zo op de Bozien gefchoten, en nu praten oin dfe Stad te ontruimen, dat was om dol te worden, en waarlyk iet was meer geluk a's wvsheid, dat de hoofden van de Party'er levendig afkwamen, maar de fchrik zat elk te veel door 't bloed, en zy wisten siiet regt od wien zy zig as; eers.t wreeken moesten, het had 'er anders «egt SHgezjen, 'J



(m)
Daar 't nu alleen gemor en ongenoegen wekt, Dat morren groeid en doet der Burg'ren moed verzwakken, Daar zy de goed'ren van den Rhyngraaf in zien pakken, En weg zien voeren, wyl men nu en dan een woord, .Van het verlaten van 't onwinbaar Utrecht hoord, Dog dit zal evenwel den Burger wel beletten, En tegen de uitmarsch der Militie zig verzetten, f» Haast loopt de tyding voort, en vliegt door Utrechts wal, Dat Zalm nog dezen Nagt de Stad verlaten zal. De angst en fchrik is cp elks aangezigt te lezen, De raad ten blyk dat zy voor kwaa gevolgen vrezen, Denkt op vertrek, elkt pakt zyn beste boel by een, Wyl een verhaasten vlagt het eenig middel fcheen, Om zig te redden uit de dringende gevaren, Waar in zy door 't vertrek van Zalm gekomen waren; Op hoge order zegt men de Auxilairen aan, (f)
Dat
Cr) Maar het was beter hard geblazen als de, Mondgebrand het Krygs-
| l^To^tuSr/Cn8 Si ttffV" Vol* In oUZaS
* cTS-was de «^« ^ M^£SS5 's Nsgts tusfchen elf en waalt uuren, doesy kondebe-



( i84 )
Dat ieder Vryheid heeft om na zyn huis te gaan , En die ten minsten voor zyn vyügheid wil zorgen, Word aangeraden niet te wagten tot den morgen, Maar neem de donkerheid en ftille Nagt te baat. Waar op het al ter vlugt en op een lopen gaat, Wie zou niet lopen daar bet zelf word aangeraden, De Schuiten zyn wel haast tot zinkens toe geladen, (f) En al het Rytuig dat men in en om de Stad, En in de naaste by gelegen Dorpen had, V Pakt alles vol, 't ryd weg , het kon geen uitftel dulden, è
Een,
rreregvjleerde magt, van ten minfte 16000. Soldaten kon keeren, zq oorbeelden zy dat hm pligt was de Burgery te raden, om tik zo veel te bergen als het mogelyk was, en verder voor zyn vyügheid te zorgen waarom gerezolveerd wierd, om terftond de Burgery op te roepen, en aan dezelve, van het een en ander door, Gecomroijteer.dens kennis te' geven, gelyk dan ook gefc'iieden, zo goed ea kwaad als het kon. en of zy nu vloekten, ^aasden, fchojden, het was al zo laat, Zalm en zyn Benden pakten zig terwyl maar weg, en het best dat zy doen korden' ^ashem, maar agter na te lopen, gelyk hun Commandanten, Raden Gecommitteerden, Geconstitueerden enz. ook deden. * (t) Vragtfchuicm, Schietfcbuiten, Groenfchuiten, MelkfchuSten, ia Rlistprameh, al wat maar varen kon, wieidvol, ftikvolgeladen, ehnpg was 'er lang na geen Vaartuig genoeg om alles te bergen , 7000 Man met pak. en. zak, met Officieren en Bagagie maken al vry watomflag, en dan nog zo veel Utrechtfche Burgers, Mannen. Vrouwen en Kinderen, hoe kwam het alles weg , men verhaald van eenen Heer Eldik, die eene' Koffer met goed hebbende en geen gelegenheid ziende om d'ezelve weg te krygen, 25 Gulden voor een prezent aan de Schippe.-skneet bood zo dezelve in een Schuit waar in het goed van de Generaal van d§r Borch was , mogt mee genomen worden / denk 'eens of het'daar oc* «Jrok liep,. - 1 ■• ■ -



C 185 )
Een Dominë bood voor een Rytuig honderd GuWen, (%)
Indien men hem daar mee maar bragt \ox dmfteriatn*
Maar 't was vergeefs gepraat, zo dat hy ondernam,
In dat verwarrings Uur, by de Auxilaire hopen,
Met Hamelsveld zyn Maat in ftilte weg te Jopen, (vy
Pie blanke Leeraar had het mee zoo fraay gemaakt,
Dat zyn geweten in den jongften nood ontwaakt,
En hem beduid dat als hy Rekenfchap moet gev en ,
Van 't geen hy had gepreekt» gezegr, gedaan, gefehreven,
Dat dit niet goed zouw gaan, waarom hy liever met,
Al de Oproermakers hoop het op een lopen zet,
\ Was lopen, lopen, want hier was niets goeds te hopen,
Man, Vrouw en Kind'ren, jong en oud 't ging alles lopen, (w)
Ver-;
(u) Of die ook wist dat hv het verbruid had, dat was andere waar, a)s op de laatfte Biddag, namentlyk in 't Jaar 1787, toen by van de Prepkftoel afriep., ,, myn Toehoorders ik verzeker U, dat ik nog die zelfde Pa„ ttiot ben die ik voor zes Jaar geworden ben, toen het niet te voorzien „ was, dat het Patriottismus zuikegrote vorderingenzoumaken, dus ben „ ik die man niet, gelyk zy zyn, waar van voor tweeJaaren nog gedagt
wierd, dat zy Patriotten waren, maar die nu tonen dat zy geveinsde „ zyn, enz: die meer van deze Goddeloze Biddagspreek wil lezen, zie de ,, Vaderlasdfche Courant, No. 56, van 7 Mei, 178.7.
(v) Dat mooy paar Urrechtze Dominees, Blank en Hamelsveld. raakten in de uitterfte Confufie , in die wonderbare, voor hun noodlottige, maar voor gantfeh Nederland gezegende Najt, mee op de loop, Blank is kort na de Omwenteling getlorven, en Hamelsveld geneerd zig nog zo wat met aardig zoort van Boeken te fchryven voor de kost.
(w) Op een fraaye Veis Plaat, i» deze Loop Part/ na 't Leven af» gtbeeld, die ook gevoegd is by 't Vaeis de Stryd en Val der Reuzen, t M 5



{ iS6 )
Vérfta my egter wel al 'c goede Volk ,zat fli!,
Verwonderd wat 'er van dit alk« worden wil,
Dit zien Zy duidelyk genoeg, dat op hun allen,
Op 'c onvoorzienst een fchrik des Heeren is gevallen, f»
^'og gist'ren was de Stad vol moed, en onverwagt»
Gaat alles op de vlugt in 't holfte van den Nagt,
't Was aklig donker , .en den Hemel ftond verbolgen,
In fcheen in grimmigheid die vlugters te vervolgen,
Pe wegen grirnmdcn van Menfchen opgepropt,
En twee drie poorten zyn genoegza <m toegeftopt,
Door al de vlugters, die elkander daar verdringen, ij)
Wy/
t» Dit zyde de Killen in den Landen, dit is Gods Vinger, met He grootfte bewondering zagen zy al die bewegingen aan, alles was vrer<s, woede, verwarringen, en onder dat alles wierden zy eenÜagi verlost vao al bet gewoel eencr froode Bende, die bun byna'anderhalf Jaar t>p de giu.velykft-j wyze mishandeld bad. Hoe het goede Volk 'er o?er dage bleek uit de hartgrondige Blydfchap en dankerkentenis ,die stomme in Utrecht befpenfj wierd, doe Utrecht leeggelopen was, was het Zondag, wyl Hamelsveld op de loop was, en Blank zyn beurt niet kwam waarnemen ftond die Kerk leeg, maar in de andere Kerken, daar de aieefte Mei fchen met Oranje verzierd in kwamen , wierde door verfebei» de Predikanten hartelyke Dankzeggingen aan het Opperwezen gedaan, voor die zo gezegende Om wc teling, endriedagen tater wierd op hoog bevel in twee Kerken plegtige Dankftond gehouden, om de God van Nederland voordie wonderdadige Uitredding te loven. D'-.Rrieger predikten doe in de Domkerk, over Pf. 126 vs- a en 3, en D°- Kok in deJ?cobi Kerk, )nd:e twee Predicatien wierd 1832 gulden voor den A'men Gecollecteerd.
<y) Men kan zig eeniger maten de drokten en de Confufïe voorftellen, als men begrypt dat iocoo Menfchen met pak en zak beladen, elk vol Sc'ink en Vrees, zonder bellier!, zonder Dirtftie, ia het hartje vtm de Nigt by Donker weer, in de tyd van wynig uureh, door enkele Stralen, door enkeie Poorten moeften uitdringen en ontvlugten.



( 187 )
7Vryl ze allen eenen weg de weg na Holland gÏDgen, :en deel in order maar de meesten overhoop, /erhind'ren zy den een den ander in 'c geloop, in die nog ftaan om Poort en Posten te bewaken, iien dat het tyd word om zig fpoedig weg te maken, iy fmyten vloekend hun Geweer en Wapens neer, (z) in niets verftaanden van dien groten ommekeer, Zien ze egter duiu Jyk dat hun wagtuur is verfchenen, Sn al hun heil is in de vlugheid van hun beenen, Waar op men zig thans meer dan op 't Geweer betroud, In loopen loopen voor het vyügst middel houd, (<0 Die 't zagen zeggen, en dit kan men ligt geloven, Dat die verwarring, alle denkbeeld ging te boven, Daar ieder pakt en zakt ,1 wat met moglykheid,
By
»■
(z) Een groote meenigien gingen met hun Géweeren na het Stadhuis,, >n faieeten daar hun Snaphanen, Houwers. Patronen en Patroontasfen , 3ranadiersMutzen. Pluimen, Twtels, Cocardes enz. opeen hoop neder, jaar al een a;mmerke!yke party wa«, die 's Morgersdoor de nakomen© Militaire wierd opgeruimd, andere floegen hun Gew-er op de Iteenen tót Splinters, of fmeeten het in de Gragt, waarvan een gantfche party rervol^ens wierd opgevifcht.
Ca) Aan Veïdediaing wieid niet eens meer gedast, elk fmeet zyn Geweer daar het liefst leggen wouw, de Militairen flespten eenige wynige Stukken Kanon meede , dog de Paarden waaren te cuur om er z.g ;eel van te kunnen bedienen, zy lieten nog wel 200 Stukken Gefchut igter men vond r,o«r wel 4^000 pond Buskruid, en een ontzagchelyken /oorraad' van Bomben, Kogels, Patronen van alderhande flag, dog hier wu geen Vraag na, die maar b«c koe loopen raakten hel meefte voor-



( iW )
Ey een te trengen was in zulk een korten tjê,
Die Sjoud en craagd , die fieept en kruid met Zondagskleren,
Met Bed en Bultzak en *at hy niet kan ontberen,
Die vloekt en zweerd, die fcheld en raasd, ciehaildentierd,
Terwyl men door de vrees als voortgedreven wierd ,
Jjiit gaf den Hemel onophouö'iyk zwaren regen,
Daar deze Lopers ryk en ruim hun part van kregen,
Zy waren niet alleen tot op hun hembd toe nat,
Maar daar ea boven tot he! nv.dde'iyf befpat,
B..-;.oü:erd en befiikc met vragt eo dragt beladen, Q)
Door
C»? L?2t ik hfer een kort verbaal seven , n- het e?" "7 :* Atjfterdam 'et van gehoon en geziea beboen, des Zondags Mo-gers al zee* T; zeifs by het -p;nen der Pcc:: , or.tfto-s .-..=: .::;.?-p=i
Utrecnt o.er was, hetgeen egter wynig geloof voad, wyl men vangeenj Aanval, van geen Schietea getnord'had, de Patriotten Hoektga ibKew u-s dat het Verd..,, Leuker.» w2ren, ik hoorden 'er een die ie zyn voile Uniform en met bet Swaard op ry , in het midden van een hoep V-j.s, verklaar ie da: hy Zi:ar;ag 'de mid.-as u.: LTcr-c.: •-:? :r£2ar,, en dat alles Jaar in de oes^-. ftaat 'was, terwyl hy op zyn Houder floeg o diar by zwoer, dat zy van Hammes hebben' zoudsn, al? ty maar op QbeüK domen afkoaga, iVBsfchea wierd he: gerucht van e-^r tot nar c-oe langs fterker dat Utrecht leegliep, en doe'cr vin tyd :o; :yd Rytaigea binnen kwamen, die ce »erzstke:ing de: gsruc 'ea nce.'s brag« ten, was 'er een wonderbare mer^ei-g van Es."X_.c:, i: rct nelaat ea de hou-iicg der Vaderlanders teieezen, ongeloof, fpyt. woede, wanJ^P. wiaüzugt , desdei de Droef hei 3 tcc: ui :?)!'t.=r zyde ft220, teri-yi zy ieder wie de Poort kwam, cp nieuws ondervroegen, oav van die groote zisi meer narigt te krveen, dat ere.-.wel heel gtbrekke>..'s. girg, want van de Honderd die '*r aan kwamen, waren :er geen cr.e die iets anders wisten ts verbaaien, dan dat zy mee waren gün logen, dos alles aan het lopen giog. Vroeg reen of 'er G--vo;ten was? Kïss, :f de Stad ingenoatea was ? Neea, cf de S:ad Gebombardeerd
wierd ?



C t?9 )
Door Plasfèn, weke Slib, en Glibbergladde paden,
Zyn zy zo of en door Vermoeid, dat menig Man,
Ik zwyg van Vrouw en Kind, niet verder komen kan ,
Maar by den Boer in Schuur en Hooiberg blyft vernagten}
En 't eenzaam oord vervuld met bitt're Jammerklagten,
Daar hy door eige fcbuld zyn Huis en Haardflee derft,
En thans als balling met de Oproermakers zwerft,
Dat deel der Muiters daar men 't meest op pleeg te roemens
Die zy gereguleerde en beste Troupen noemeu,
Sloeg hier en daar zig in de Stigife Dorpen neer, (e)
En maakten zig kwanswys gereed tot tegenweer,
Dog deden wel bezien niets dan de Boeren plagen,
E.
f
wierd? Neen, wat of 'er dan aan fchorten? dat wist rhefi niet, maar Zilm en al den hoop, 't was alles op de loop, en zy lispen mee, het was waarlyk voor de Oranje Lui kwaad genoeg om zig van Lagchen te onthouden, daar zy deze Helden zo druipttaartende en druipnat zaagea thuis komen, ik wil wel bekennen dat ik mee Lagten. Myn Buur was voor r4 dagen uitgetrokken om de Prins zyn Kop te halen, en hy bragt niet anders als een nat Gat thuis, het ergft was evenwel in de Namiddag, doe allerhaude zoort van Schuiten en Schuytjes langs den Amftel, aan den Utrechtse en Weesper Poort aan kwamen, ftik vol Menfchen en Meubelen , en alles door en door nat, elk fchreeuwde het uit, zulk een Geweld als <nun door de wreede Stadhouder wierd aangedaan, van wiens komst zy egter betuigen moesten dat zy niets gehoord hadden.
(c) Daar de Regeering van Amftefdam wygerde, om aldeCorpfen vati Zalm. Stsrnbach, van der Borch, enz. in hun Stad te laaten inkomen, wierd hun door het Geviugte Defenfie Weezen van Woerden , ( onder wiens beveelen zy allernaast ftonden) gelast om zig in de Stichtfe en HolUiidfe Dorpen, zo best mögelyk was te onthouden.



C 190 )
Ên elk maar boven al de Prinslui fchrik aan j<agen, ('d) Rampzalig elk distritt daar zulk een Bende kwam, Dat bleek niet lang daar na hier rondom Amfterdam, Doe 'c Corps van Zalm was in de Diemermeer gelegen , Daar zy van Huis tot Huis de grootfte moedwil plegen, (e} JSTiet min leed Amfterveen en de Overtoomfe Weg, In de eerfte weken van ons wydberoemd beleg, Want doe de eerfte fchrik een wynig was verdwenen, Kwam al wat Wapens droeg gewapend herwaards henen, Wat niet gevangen raakt begeeft zig met al zyn best, Zo goed en kwaad elk kon ter vlugt na Amjiels Vest, (f)
's Daags
(d) Hoe moeyelyken taak bet ook zy» ma,<j , om êen veriïrooide hoop Rrygsvolk in Tugt en Toom te houden, zo komt dat egter in geen vergelyking by dezen Vlugtende hoop, welker voorname Officieren uit het Land eeviugt waren , en wier gebiedende Heeren en Betaaismannen zelf geen Blyvende Plaats meer hadden, dit Volk floeg nu tot allerly buitenfpoorigheia tm Baldadigheid over, inzonderheid tegen de Oranje Gezinde Dorpelingen. Te Baambrugge en elders had men een Oranje Vlag op da Toren gezet, wyl die in de Hoofdftad der Provintie van den Dom en 't Raadhuis Woey, maar deeze Brutaaltjes haalden die Vlag van Bovenneer, en bragten dezelve na veel befebimpingen in Triumph eerst na Muiden en vervolgens naar Amfteldam.
Ce) Daar alles in disorder waar, ging het met de Inquartiering oek tnaar zo wat, daar wat te befchaaren viel kwamen zy meest op af, en met de Zabels in de Vuist dwongen zy de Lieden om al wat zy wilden hebben, inzonderheid om Genever, Spek, Vletfch, Geld &c. Stelen en Roven cing erg in zyn werk, zo dat meest alle genoodzaakt waaren, wat van waarden was te begraven, of ftil weg te brengen, en zommige uit vreee en mismoedigheid Huis en goed verlaten moeiten, en zig na elders begeeven.
f (ƒ) 'r is onbefchrylTeiyk wat al vreemd ontuig na Amfterdam kwam afzakken, a© te waater als te Land, dpg het is lig-': te begrypen als men



's Daags na dat Utrecht zo manmoedig was verlaten, Kwam Brunswyk met een deel der Pruififche Soldaten, Voor Gorcum , (g) én zond een Trompetter na die Stad, Om ze op te eisfchen, (hj fchoon men na geboden had,
Geen
nadenkt, dat, behalven al den hoop uit Utrecht, ook 'uit al ^ Stedefl daar de Rust herfteld wierd, een u.eenigte pproerrnakers de Vlu?t naamen , en dat kwam all#s hier na toe, als de laatfte en een.gfteplaats daar Zy vry en vylig waaren, ook vonden zy hier bet geen zy ongeil anders vinden konden,. de Patriotten ontfingen Ihun met,open armen, .n waaren groots op zo veei Hulpbende, zy.fchonken hun het BurgerReent der Stad, bezorgde hun goed Quart.er m Burger Huizen en gaaven hun een groot Zoldy, wat wonder', dat zy hier an men.gt.Avaa ren, als Zant aan de Zee, eens eenige uuren door »e Stad wand lende, had ik 'er myn Reflectie op, dat ik , waar' ik ging of «°nd fl°°s e° minden een halfDouzyn, en zomtyds wel 25 te gelyk, yan. die Klanten in het oog had, daar men andets'in deze groote Stad gemakkely* eenige dOizen ie Menfchen kan mislopen.
f>) Gtreum. anders Gorinchen, een klyr.e Zuidhollandfcbe Stad , had zig lang ftandvastig gehoudea by de Oude Conftitutie, en zig Manne. lyk gedragen, inde pogingen dur Geweldenaars af te keeren. Msst op den agfte Auguftus door denabyheid van de Vliegende Removeerders ge« fterkt, wierden de getrouwe Regeerings Leeden afgezet, en doe was het over met Gorcum, doe wierd geftemd tot de Suspenfie van Zyn Doorl: Hoogh: als Stadhouder, doe wierd de. Stad bewaakt, gefortificeerrl. en Jlex: Phil : van den Capellen wierd tot Commandant der Stad aangefteld , waar in by egter maar zjer wynig daagen gebleven is, wyl Brunswyk kwam. , , ,
(h) 's Daags na het Ontruimen van Utrecht, kwam een gedeelte der Pru.sfifche Troepen 's Moigens al vroeg voor Gorcum, de Optteia Winzingerede wierd na de Stad gezonden om dezelve op te eisfchen, hy gaf aan hun een uur tyd van Bedenking, dog die tyd. verfireeker» zynde, kwam geen Antwoord , weshalven de Captein weder na de S'ai keerden en nam een Trompetter met zig on de S'ad te Sommeren, oti de Troupen van Zyn Majefteit den Koning van Pruïsfcheh in te Kftefy maar een onbefitisde Burger Auxüair, van Krygsgebruik niets wétende', Schoot met een Kogel op de Ttompetter en trof hem. Hier op begon daadlyk den aanval, en in wynig Minuten was cp twee Plaatzen Brand gefchooten , met gloeyende Kogels, waar door de gantfche Stad in Alarm geraakten, en teiiïond de Witte Vleg, (bet teken van Overgaaf) ♦yiörd opgeftojien, »



(192)
Geen wederftand te doen, komt een der Auxiliairenj Kiets wetend van gebruik of wet by Militairen, Die tot een blyk van moed op die Trompetter fchietj Welk feitlyk gruwelftuk den Hertog zo verdroot * Pat hy tot ftraf van die baldadigheid, gelasten ^ De Stad op 't ogenblik vyand'lyk aan te tasten, Hy fchoot wel haast een Huis en Molen in de brand* Op raad van hun Spikfplinter nieuwe Commandant j Capellen y wierd terflond van overgaaf gefproken, Eu 't witte Vaandel van Stads Toren uitgeftoken, Op dat de gantfche Stad niet tot een puinhoop raakt, Wierd daad'lyk een verdrag van overgaaf gemaakt, (i) Een der Artik'len van 't gemaakt verdrag was dezen, Al 't Auxilaire Volk moet krygsgevangen wezen, Dog fchoon Capellen met zyn hand dit onderfchreef <] Hy kon niet maken dat dit Volk in Gorcum bleef, Zints lang niet meer gewoon gehoorzaamheid te tonen,
(») Doe de Vreede Vlag was opgeftoken, was het tyd van C^pituleeren, de Pruisfche Officieren naderde de Stad, en de Plaats Major verfcheen op de Wal, en wilde door een onbepaald Antwoora nog eenige tyd ophouden', maar de Gouverneur van den Cappellen zulks vernemende kwam zelfs Buiten, en accordeerden alles wat geeifcht wierd, en gaf de geheele Bezetting Krygsgevangen over; maar wyl dit aan de ee- 1 11e Poort wierd toegedaan liepsn de Auxilairen aan de andere kant van i de Stad de Poort uit.— Waarlyk al knap zo ore van Krygsvolk, zy gingen op de loop, en lieten hun Cominanaant voor de veiantwoording»



C i93 3
Gaan zy als regtgeaarde en dapp'ré Vryheids- Zonêri j Zo dra de Vyand komt kloekmoedig op de loop, (*) Een deel wierd agterhaald, hoewel den groottlen hoop, Tot hun geluk i die tyd ter Scheep 't gevaar ontkwamen j Die redde en radeloos den aftogt herwaards namen, (0
Nog kwam een and'ren (toet by heele Schepen vol,
Üit Kampen > Deventer, wit Meppelt, en uit Zwol, (w)
Öófe
m Aan de Maaskant daar deze Fielden de Vlugt namen ^ vonden ij ^enipe Vaartuigen, die kwaamen fcboon te pas, hier vlogen zy byna: Z co» 't was by 't Verzuipen af om 'er in te komen , en doe 'er eert nartvln waaren, maakten deze trouwe Broers maar alle fpoet om weg re raken en heten hun Maars aan Wal ftaan om-hun na te kyken, zomrniee van' hun gingen op de loop, den Dyk langs, deze waren de onpelukkbfte want doe eenige PruisCcnen Husfaren hun nazatten wierdea ?v alle^Kry'gsgevangen gemaakt, en die Landwaard waaren ingegaan hadden het niet veel beeter, wyl zy in de handen van de door hüh miS-( handelde Boeren vielen, die hun dapper afrosten, en nog veel van huri aan de Pruisfchen overleverden, intusfchen wierd deze Vlugt van het Guarnizoen, door den Hertog zeer euvel opgenomen, en als trouwloosheid od de Commandant gewroken, die zender genaden, nut de andere Gevangen vry onzngt, zo door de Pruisfche Soldaaten , als voor* namelyk door de Boeren gehandeld wierden, en alle als KrygSgevangeaen na Wezel wierden opgezonden. . „, ■ ,
f/i Zommige Vlugten wel na Dordrecht na Rotterdam en andere Plaats zen maar het was overal fout. want al de Steeden hadden hun Poof-en 'voor de Pruisfchen geopend, en dan durfden zy 'er niet inko-nen , want het was de Pruisfchen maar om het Gewapend Volk te drien, al wat zv ih de Waapjnen vonden was pryê, en moest roes na Wezel, jn daar hadden zy geen zin in, zy gingen lievör na Arfilterdam, en td ueegen wy de heele Mothoop hier. .r \.
(m) Door de Schrik voor de Pruisfchen die onbefchryffelyk grobfc was en pöor het bevel van den Souverein, om aan de Troupen varl jen 'Hertog geen Reziftentie te doen, waaren binnen de tyrl van achÉ laagen di Zeven Provintien van de Gewapende Geweldenaars gezui-



C 194 )
Ook groene Jagers, die met gantfcLe bosfen Pluimen, Op'c zien der Pruisfchen bon bezetting moesten ruimen, (»} En 't Vliegend Leger da3r ge al meer van hebt gehoord, Kwam hier op Klompen en op Sluffen voor de Poort, Men dorst dat redd'Joos Vee niet binnen laten komen, (0)
Maar
verd , de Vorst herfteld', al de Genoodfch?ppen Oedisfolvecrd, alleen Amfterdam en deszeifs Euvirons waren het middelpunt, daar zig s'Lsu 's uitfchat t' zamen pakten , in den dollen hoop om daar hgn verloren zaak te bentellen , en het rog eers weer te win-ec.
(«) Met reden mogt men hier zeggen, esn kon duizend jaajen. Op de meefte p'aatzen warren zy niet tot hus zogenaamde Vyand kwam, gelyk in zonderheid in Vriesland, daar zv zig met Defenfie-Wezen en al, doe zv hoorden hoe het in Hollend toeging, wegpakten. en de Boel in de loop lieten, maar op andere Plaatzen, dat zy hst wat langer hielden, was het egter eenoeg dat 'er maar Pruisfchen kwamen, 't was om het eeven hoe veel, naar Heusden wisrden 9 Husfaaren gezonden die de Stad Opeifchte en Innaamen, en tot het Inneemen van Deventer wasren 'er zo veel niet eens noodig, wyl dat genoegzaam door drie Man verrigt wierd.
(0) Ds Raad en Regeering dezer Stad was 'er ten uitterfien mee ver. leegen, wat zy met dit Volk beginnen zouden, zy zagen 'er in der daad niet anders uit dan of hel een hoop Schooijers was, doen zy aan de Haarlemmerpoort aankwamen, of daar voor Gelegerd waaren , wilden zy met het openen van de Poort in de Stad trekken, dog niemand dirst het o«er zig neemen om zulk een Ras te laten binnen koomen, dus wil dien P.un leraars hoop 2enooHzaakt al een geruiraen tyd buiten te blyven , wyl meri de S;a1s Poorten gefloten hield. Einde'yk na eenige Beraadfiiginge wierd gerezolveerd hun in te laarer., en van het nodige te verzorgen. Misfchien denkt gy, zy zullen 'er uitgezien hebben als een verarmt Regiment, als vermoeide Soldaten, rraar het fcheeld magtig veel, zy zagen 'er juist uit als Hydens, Landlopers, Struikrovers, Bedelaars, met Gryze Bruine, Witt» Pven, Buffels, Kielen, meest al op Klompen Gy kunt danken hoe het met de rest was. Daar een der eerfte van Stads zorgen wss, om ieder hooft voor hooft, een Hernbd, een Hoed, een paar Schoenen, en een Gulden ts g?even. Een van myn bekende, dis een ieverig Patriot was, zag ze de Haarlemmerpoort Intrekken 1 en fiaeg de Handen in malkander, terwyl hy uitriep: LIEVE GOD! Als dat Volk enz© Stad Befchermen moet, dan zyn wy wis verloeren.



( 195 ) f Maar ha een wyl beraad wierd 't in de Stad genomen j Vlits dat men 't havenden en op den eerften dag, 7&n Schoenen, Hembd en Hoed en eenig geld voorzag*
Nu was de Stad vervuld met allerhande Snaken, )i<s allerhande zoort van Narrepotzen maken', (p) ndien het had gedaan, ter keus van Amftels Raad, o als die destyds was, gemengd uit goed en kwaad* ,y hadden ncÉ't gedagt hun Stad te defenderen, Vyl 't louter dolheid was een Legermagt te keren j )ie by hun mothoop ia geen Comparatie kwam, (g>
Nooit
TO Terwyl 'er voor al dat Volk niets te doen was, bedreven zy al-" •üande eekheid, want Waeten of Posten voor hun om waar te neemen. laren hier niet, alles was met Volk bezet, en daar de het klyne ekieerond dat men nog meefter was, hoe langs hoe meer w.etd tekort, wisten zy niet te doen, din langs de Straat te loop*n PiereTaiien en nu en dan nog eens te Exerceere, en hier en daar de goede in gezinden ten gevallen der Patriotten een Schrik op■ het Lyf te jadn, het flimst van allen was. dat dit Gefpuis by de Suhe Burgers Gemanierd wierd, want al wie zelf in de Wapenen was was van de Inartiering vry, dus was die plaag alleen gefcbik voc? Menfchen die "mee deeden , in de Landberoeringen, daar de Vaderlanders niet wy. \\om lagten, denkende dat zy hun Tegenparty nu geheel onder den
CO Dat was het mooist, dat al wat 'er waS, waaren Wegloops; n een had den ander niet te verwyten, elk bad reeds zyn Droef ge"n in het verhaten en ontvlugten van zyn Post, eer hy aangevallen lierd des mogt men met recht van al dien hoop verwagten dat alè ■ t 'er od aankwam, zy wel weer zouden eaan loopen, dit was ted nflen zeker dat het een Ongeregelden en Ongeredderden hoop wa^ ar tegen gedresfeetd en moedig Volk, niets mee v?u mt te regten*



( M)
Nooit nooït geloof ik. dat een Raad van Amflerdam, Zo dwaas zou zyn, om Staats bevelen te weerftreven En hier door Stad en Volk in 't wis bederf te geven , (f)
Maar waarom hier van ook het allerminste woord ? Wy hebben immers in 8ie tyd genoeg gehoord, Wie 't waren die de Stad verdefendeeren zouden, Wy weten immers op wat midd'len zy-vertrouden, Een hoop liegt Volk des tyds genoemd de BuiÉery, fj) Door Snoodaards voartgeltuwd(0 hield vol, hier voegd zig by,
Dien
(O Het geen wy thans zaagen gefcY.eden, deed my denken aan de Gebturtenisfen van vroeger daagen , inzonderheid aan het Jaar 1650, En duidelvkst zag ik hier in dat min niet altoos aan Raad en Regering nio-.t toefchryven, het geen waarlyk niet anders is dan het werk van eenige Geweldenaars, in het tegenvoordige geval, hadden de Regeerder* dezer grote Stad, zo men vermogen om de Stad over te geven, of de Refiftentie der Pruisfchen Troupen te beletten, zo min als ik die een Nul in 't Cyffer was.
(s) Van de oorfprong dezer bedure Burgery en zogenaamde Krygsraad, kan men breedvoeriger nazien in onze eep.ste zakg, pag. 14—20! alleen moet men nog aanmerken, dat dit bederf hoe langer boe erger liep, zo dat men wel mogt zeggen, dat een Waakend Burger van hel Jaar 1787 . die een Braaf Man was, en bleef, een Witte Raaf was, en te recht kon genoemd worden een Mirakel van zyn tyd.
(t) De naamen dezer Helden die ik hier Snoodaards noem, kan mer by elkander vinden, in de Verzameling van Staatsflukken by Chalmot, daar dezelve Gedrukt ftaan na hun eige Handtekening, op de Inzinua tie , tot afzetting van Neegen Raaden. Evenwel is door Bedanken ali anderzints, bier in nog eenige Verandering gekomen. Kortom, dat ftel, dat des tyds de zogenaamde Ed; Manhafte Gr»ote Krygsraad uitmaakten Deze ontboden eik hunne Onderhorige Manlchappen in de Kerken , 0 andere Ruime plaatzen, daar zy 'het Volk dan door fraaije en Verhiti tende Redeneringen wiste» op te winden en na hun zin te flingeren,;
vooifl



( 197 )
Dien Stoet die in de Stad Lion te zamen kwamen,
En fpyt Stads Raad 't befiuit tot Stads Defcrifie namen, (u)
Waar by nog kwam 't gefpuis dat ons van alle kant,
Was toegevloeid die wyl zy in het gantfche Land;
Geen Schuilplaats vonden om hun fchuldig hoofd te bergen,
Ons als beftormen, en tot kloeken weerftand vergen,
ft Defenfiewezen dat wel eer in Woerden zat,
Was ook in Amfterdam* (v) nog zag men in die Stad,
Een
■
voorat ru om hun te doen fternmen om de Stad riet over te geeven, maar Manmoedig tot het uitterfte te verdedigen. Waarlyk echte Dollemans praar.
(u) Bshalven de gewoone dagelykfe Vergaderinge der Mannen van de Sociteit, en de Leeden van het Genoodfchap, was in deze Herberg thans de groote Nationaale of Provintiaale Vergadering der Gewapende Vrycorpfen, in het midden der aanzienelyke Vergaderingen, kwam op den r8de September een Bericht, dat de Ei: Achib: Raad, gelyk ook de Commkfie ter Defenfie genekt waaren, om zig op het voorbeeld van andere Steden te onderwerpen, en zig na de tyd te fchikken, wyl het onmooglyk was het alleen te kunnen uithouden , dat Berigt verwekten een Razende woede by al de aanwezende, welke Woede niet te ftillen was dan door een vast befiuit, om zig tegen Raad en wie het was te verzetten , en de Stad tor de laatfte Man toe te verdedigen, van welk befiuit ook dadelyk aan den Raad moest kennis gegeeven wo'den.
Cv) Deae Heeren Gecommitteerdens ter Defenfie, te Woerden eertyds Refideerende, op de komst der Pruisfchen Gevlugt, tor Satisfactie voor het gepleegde Attentant aan Haar Kon : Hoogh : ten Eeuwigen ■daagen, nevens de Oproerige PecGonarisfen, uit alle Regeri'g verbannen, waaren nu alle, of meest alle, ook hier, en een iegelyk deed door verkeerde Inboezemingen at wat hy kon, om de Stad te Rujneeien, onder de naam vaa Defendeeren.
N 3



('icS )
Een gantfche Benden van gevlugte Predicanren, (w)
Penfionarisfen en and're Oproerklanten,
Elk hunner had zo veel! zo vreeslyk veel misdaan.
Dat hy wel zeker wist, dat by het overgaan,
Van deze Stad voor hem het ergfte ftond te vrezen,
Hy weet geen and're plaats daar hy gerust kan wezen,
In Amfterdam alleen is 't laatfte plekje grond,
In 't gantfche Vaderland daar hy zig vylig vond, f»
Nog zyn hier velen die door Di ukken of door Schryven,
Van Lasterfchriften, of door and're wanbedryven, (;)
Zo
(v) SafM wy niet dagelvks voor onze oo?en de Utrèchtfe Blank, en Hamelsveld, dt Haiife Spsan, de Duffe van Marlt, de Rotterdamfi Sage Li ten Snelt, -,e M-iii-.r v« Eik, '..e DiemerBifch, de Lutherfche. Berg, en een ineenigce anderen di-; hun Stantp.aati verlaten hadden , en hier hun Scnuiipiaats kwaamen zoeke.:, daar zv Vriendelyk begroet' eeniga zeif by hun Ampr-gecooten alhier gelogeerd wierden. '
(x) Hst voorbeeld van D°. Cktm, die, wyl de Pruisfcaen hêm by de Kop kreegen, mee naar Wezel moest, had hun afgefchrikr. Zy had-' den in die Reis geen zin, in dit Jaar Saifoen, en wisten wel dat zy den' een wat minder den andere wat meer , maar alle genoeg het verbruid hadden, om tot leier.lcnap geroepen te worden, en daar hadden zy nog niet op geftudeerd.
00 Hier was een RMitfcbe Z verm van Schryver: , Drukkers en Uitf-evers van Lasterschriften, Spotprenten en Libellen. Een Jan Noms eea Bernard, een Birg, een Paps &ü een Jan teOtm, een Dirk Schuur-; mvi, een Teegelaar, een Baalde, ctn Wybo Fynje, een van Brusfel, een Costerus, een 'c Hoen, esn Hesp;. e;n Cerecier, en nog een gantfche Stroom dergelyke Landberoerende Mannei. Aile deze, wyl zy zig toch v«:oren rekende, tragten door bus iaatlte Werken de voorgaande nogte overtreffen. b &



( 199 )
Zo fchuldig ftaan, (z) dat zy reeds fidd'ren voor de wraak,
't Behoud van Amfterdam was dan de .groote zaak, Waar- voor zy elk om ftryd hun leven willen wagen, 't Is ongelooflyk wat al midd'len in die dagen, Hier werden aangewend, op dat met Duivels kragt, Myn goede Koopftad wierd in weerb'ren Staat gebragt, («) 't Liep door elkaar, gelyk een zwerm van nivre Byen, Men werkt by Dag en Nagt aan Schans en Batteryen , Die men by menigte de gantfche Stad in 't rond, Van ver en van naby op alle wegen vond,
Ei»
h\ Eindelyk hadden wy bier nog een gantfche rneenigte^ by uitftek fchuldiee Menfchen. Renmveerdm, Itmnueerdcrr, Plunderbczen, Dyke Botleken* Regenten Aangrypers, Vorften Vloekers Drygers Projec^ *,mAkers en wat niet al. Ken Witmond, een Ebellng, een J£«inf,, een S. een Geniels, een Vreede, een Mappa, een yan Melden, ^ Sterntnrl lenïtmalrius een Tenant, een Lieberher, een Qndaantje, en
a een hoM wiens Naam is Legioen, wiens gehouden gedrag in de ïafifte fi' voor God of Menfeheft himmer kon verantwoord worSn Zie daar%en zwart Register der Verdedigers, ik meen Bederver*
*a?fl)0AUhSs men maakten 'er de Vertoning van, maar de waarheidI van a %»k w»« dat rnen de Driftice Lieden dusdoende zand in de oogen Loid\ren'ddeanSadgc Jande ™*.™{^\^&liï> St ÏS? W^i^JR^r^ hy fdie uiS \% ooaen keek. wel^ag dat bet alles louter gekheid was, en wmdSlig weik dat niets af deed.
is 4



C aoo )
En al *t Stads werkvolk;, (è; moest tot dezen arbeid komen, Nog twee drie duizend Man, (ï) wierd nieuwlings aangenomen, De Bazen gaan het Volk in de ievrige Arbeid voor, Men breekt de Bruggen at, (d) men Ileektde Paden door, (e).
Men
(b, K:rr;ma<is, Op'-kar Lieden, Puinliaalders, Baggerlui, Graavers Openers, TiwmerlitdcH, Metzelaars, Jjouwers, alles wierd eecomèaol deerd en gebruikt tot den Arbeii, die zo hartclyk en welmsentcd wierd voortgezet, alsof b^t behoud van Lrnd en Stad 'er van afbind
CO D rs Zondags Moigc-.s onder oe Bediening van het H. H Avondaual, wierd met Twaalf Trommels door de gantfche Stat tondgefl n en Uitgeroepen, dat tot een Kragtdadige Verdediging der Stad, ndg berodigd waaren, ten minften 2200 Arbeiders, en cat een iegtlyk wie i!g Jiier toe wilde laaten!gebruiken , zig aabftofida kon laaten Opfchryreo aan ce Stads Timmer Tr.uin , zullende ieder Man verdienen 20Sruyvors ;^s Daags, en die Schop en Kruiwagen Cfleede brast 22 Stuyvcrs, hier ■wan wierden ter ztlver tyd Billenen uitgedeeld, Rordgtftrooid , en alomme Aangeplakt, van dezelve Inhoud, doe kon men zien of het ook ernst was.
00 Zelfs een onnozel Bruggetje over de Molenaars Sloot leggende dat een Karei overfpringen kon, en vlak voor de Stad lag nog" bint en -de Aar flag van de Trejsfcbuit, mogt het noodlot niet ontgaan, maar moest Afgebroken worden. Vee! bozer egter was het Afbranden '\an de Luiebrug , een Werk dat Duiztnde gekost had, en ru erkei ft Dolhgneid gedemoheerd wit-rd, zonder dat zy 'er ooit ecnig voordeel vsn trekken konden of getrokken hebben, die onnozele Menfc»en beberaelende alles r.2 haar eige bekrompen verftand. en dagten als deP-ui. fene voor zo een afgebroken Brug kwamen, dat zy dan zouden ftaan kv ken als Jut voor 't hek , ondertusfchen , doe de Pruififche Troupen den eerften OSoher op Atrfterveen. af kwamen, wisten zy niet alleen h'andr? die Bruïgen weer te maken , maar beleiden ze zelf met Stroo, en reden 'er met de Paarden over zonder dat zy geboord konden worden, en zo waren zy er al, eer zy verwagt wierden.
CO Op de Haarlemmerweg, Slotwet, AmflerveenfcheWeg, en Kalfjeslaan, en byna overal waren een menigte dooiftekinge gemaakt, maar de Osdorperweg daar bad geen Mensch op gerekend, en dat was juist de wee die de Hertog hïd ui-gekeken, om hun van asteren op de huid te komen r^aar die Mannen keken regt uit,- by haar Neus langs, en wasten hun Vyand a.ty.1 van vooren, en di, by bun met Krygslist kwam, dat was valzigheii en vcnadery.



Men kapt de Bomen, (ƒ) en verhakt de brede wegen, (g) £n elke toegang word met zwaar Gefchut belegen,
Ook had Piet Witmond (h) nóg een nieuwe vond b'edagt, En in het werk gefield waar van m:3n wond'ren wagt, Hy had voor de Amfteiftuis, een groot gfivaart doen bouwen, Dat onze Vegters met verwondering befchouwen , Een dryvend Battery, een Pakh-.iis met Kanon , fj_)
Ron-
(f) Het is een zekere waarheid, dat de Vaderlandfche Bomen in d,ie Poppe Oorlog fcbrikkeiyk veel geleeden hebaen, behalven dat de Mannen 'er op Infchoten als of htt wezemlyk hun gezworen Vyanden waaren, zo hebben zy 'er ook op ingehakt dat het de pynewaard was, zfelf cp plaatzen daar het wel zeker was dat zy '-er nooit geen dienst van hebben konden, evenwel moeiten de Boomen 'er aan. Maar wat zouw men zeggen, dan hadden zy alweer wat te doen, en 't ftond Akelig, daar had. den jy toch het befte zin in.
(g~) Met ontsagcbelyken moeiten Siouden zy die Boomen, Stronken en Takken op de groote Wegen, tn maakten 'er veriiakkingen van, het was by hetLeeven af voor een Voetganger^ om van Amfterdam na Haarlem te komen, en Schuiten Voeren 'er niet, en dagte.n zy, kunn.n .Ie Voetpasfenten hier zo kwalyk door, dan'zulltfl "er de Ruiters nog minder kunnen pasfeeren , maar zy wisten ook niet dat die J^naapen dit zj handig konden opruimen.
C/0 Picter Witmond, Ex Ouderling, Kiulfe Kannekoper, en G conlli. meerden der Stad Amfterdam, een bektn..e Oproermaker in Kerk en Staat. Deze Commandant Generaal van de Weesperzy, had het zelJzaam ontwerp in 't Hooft gekregen, om een Dryvende Battery in het midden van den Anftel te leggen, en de Zoutzaaijers vsn dien tyd, zyde '<^r Ja en Amen op, alles was mooy wat maar mal was.
(O Hst vald zekerlyk moeijelyk een naam te gseven aan zulk eengsk ding, waar van nog nooit geen voorbeeld geweest was, na delnventeur noemden veelen hem de Arke Witmond, na de voering noemden ande«' ren hem de Kurke Ark, eenige vergelePken hem by een Qesterfchuit, andere by een Keuife Kannen Schip , althans het was een vry zeldzame Vertooning, en elk die kuide had, oordeelden 'er van, dat V-r nooit iets mee uitgeregt kon worden, gelyk *er ook nooit iets mee uitgerigt is.



C ft* }
Ronccra vel Kurk cp ca: he: nier lig: zizken ken, (<) Dit Stroom. Kasteel, (ik weet het waarlyk niet te no^mej:,) Dit K-j.-k Mirakel, da: veei laaien, and're roemen, Was, ibtw Pota; Af, cog naauw gereed gemaakt, Of't wierd dcor Burgery bj Xagt en Dag bewaakt, (J} Met :, zz ?;.pea, die tc: blanke H:uwers trekken, Om ': Rc::er.est voor Vaar en Wa:ersn«od dekken,
\)bm 'i fcode Volk van deugd en van ver.laadberoof:, Had rog een ander en godlozer plan in 't Hoof:, Men *aj gehoon 0? deeze wys daar van te fpreken, » A!i ': cooi is ^:e.n wy de Dyken door tef:eken, „ Dan word 'c omleggend Land ten ziiten pias gemaak:,
„ Dan
(O Gehee'e Vo: S:-':~ -•: Ka:k -;;ri- •« --,2v.^ „ fc.,
".^-•-•.r- -::£ "-r- */ werk op, he: ,u hesie E=r dis
' :i Arer Drker 7,l\
f.1?i.°-. "15 " D^ejkz^ Za=; . « z7 b^-ai. U -
fjV;: 3 ":: 7 ~ =- z- - V::;r,:e:;: d.- .T^r,-,^,,



„ Dan is 't onmooglyk dat een Vyand ons getaakt,
Zo hy vermetel i» om onze Stad ce naaa'xea, „ Dan fteken wy op 't fpoor van onze brave Vad'ren; „ De Dy ken-door, zo zien wy 't gav.fcrae Lar.i :o:übmj „ Door de Innudatie tot een wyde Waterkom, (c) „ Heeft dan cc Vyand lest na ooze Stad te korren, „ Zo moest hy zwemmen maar die ka.as is ook benomar,
\V\'. ce Avenues me: Kar.orr.er. zyr. b.ze:, „ Ea 't dryvend Schut zelf langs de vloed zyn komst belet..
Die praat hoe disperaat, die Raad hoe onbezonnen, Wen caaglyks Veld, het werk wierd irJ.rd.ad begonnen, Men gaf aan 't fmeken van den Landman geen gehoor, Ldaar opend Sluizen en fteekt Binnedyken door, Te Stromea vloeden na door Tuinen en door Velden, (s)
Wia
ftiS Zeker is bet dat een zo ver gedreven Euthu%U.mtis. tot de orge*oor;fte gruwelen bekwaam was, en naauwlyss kunrtn wy ons te regt voofftellen het groot gewaar waar in wy dcsryos verkeerden, cerigvu'di-e Kunst cn Yiieewerfcen waaien 'er roei* om zulk een Boel in de band te houden, or^etwyrFeld was een van oe bts e weeten bun raar et' "we-i :e rr'-.er. , :..=: Int ziïr.zz er. 3=^>ec vas ce La:teryen, en ze te doen geloven dat zy het daar wel anee wmcen zouden.
o) Ziftbaar tooodes de God van Ifedetland in deze veege omöaaoigre;:'. c:' : vke-. va- 27- Mar: er Gz-.zzt.z eaar -7 de gewei: ë* ?°' gingen der Godlozen, ten grootendeele deed misteken. Hy d* de Wraden en de Ziën eebied, gaf dagelyks Zeiden en Znid- Westelyke Wisden zo eat de Waateren laag waaien, en geen grooce VerwceSxse ...s- ss--- lt; .ü. £:;;ts e'e-eèr. cp z.g zelf. tsaar .?ee.-.. zin» in vtrgdyking van bet geen ons zouze ovckflmea atyn, inO.=a



( 204 )
Wie zal de fchrik en fchaê der Opgezeet'nen melden ? Hun Vee liep nog ter Wei, hun Land ftond ryk van gras, (Nadien 't een doorgaans warm en vogtig Najaar was,) Maar daar een zoute vloed de Velden komt beftormen, En 't lagchend Weiland in een barre Zee hervormen, Is 'c gunstig uitzigt mis, en alle hoop te niet, (p) En 't Land gedompeld in het jammerlykst verdriet, Het Wintergroen dat nog te Veld ftond was bedorven, Van 't Vrugtgeboomten zyn 'er duizsnde geftorven, (q)
£!ks
de "Winden Noordelyk, en het Weer Stormagtia geweest was, op den A ond van den 2cfle September. Na een or.cphoudeiyken Regen fchout oe Wind een wynig ui:, en liep na het Noor Jen, dit was waarlyk eeii donker uitziet, en in die zelve tyd hoorde ik een aanzienelyk Heer in het midden van een grooten hoop Volks zeggen : „God dank J de Wind
„ loop: om, lu zullen wy wel water kiygen, eh al die Bl doen
„ Verzuipen , als wie denkt dat Amfternam in gevaar is, die wé^i het „ niet. Want als wy maar Waater hebben, kunnen zy het in Seuwig„ heid niet winnsn.
(p) Om zig een recht denkbeeld te vormen van de St^at der zaaken in die tyd, moet men zir. voordellen, dat het Land wel niet in een Barre Zee herfenapen was, dit wouw bui door Gods goede Voorzienigheid niet gelukken, maar evenwel ftond verfcheide uuren in het rond, op de eene p'aats meer op de andere minder, een, twee, drie, en meer Voet Waster op het Land, na dat het laag lag. Ik weet dat Melkboeren met hun Schuit over het Land voeren, daar in de voorige week Bststen op Weiden. Men kan berekenen welk een Schaaden dit veroorzaakten, daar al het goede Gras verlooren, en nog veel Hooy bedorven was, en het Vee twee Maanden te vroeg op de Stallen moest, by al deze Schadens kwam nog geduurige Schrik, by elke Windver* beffing mo stenzy in dit Jaargety billyk vreezee, dat het nog duizendmaal erger zou worden,
(?) Wat van Kool, Peen, Peulgewas, of ander groen nog te Veld fto-.d, wa» onherilelbaar verlooren, en bet nadeel aan bet Vrugtgee-oouneo, was onbetaalbaar, wyl bet meerderdeel daar van het volgende



C 2^5 )
Elks hart moest bloeden ais hy al de elenden zag* Waar in 't gezegend Land des tyds gedompeld lag, Elks oog moest fchryen, en in die benaauwde dagen, Hec jammer en verdriet den God des Hemels klagen , En wat, wat was 'c dat hier den Patriot by won? Niets anders dan dat hy het Land bederven kon, En onze goede Stad op 't allergruuwzaamst kwellen, Door ze aan de rampen van een Oorlog bloot te (lellen, (r) Want om te maken dat den Pruisch niet nader kwam, Was 't Water vrugteloos, vermits uit Amfterdam, Langs alle wegen met Kanonnen wierd gereeden, Kost Brunswyk dat niet doen zo wel als zy dat deeden? (r>
Dat
de Taar kwynende uitging, en het Land door de ingezogene Brakheid, op veele Plaatzen den vozende Zomer niet in ftaat was het Gezaaiden tot Rypheid en vollen groey te brengen.
00 Gebrek aan nodige Lee vensmiddelen, is zekerlyk een der grootfte Oorlogs rampen, waar aan een belegerde Stad te dikwils onderworpen is. Dit wierd wel haast ons Lot, niet om dat wy een Vyand van Buiten hadden, maar wy hadden de Vyand van binnen, die alles vermelden, door het bederven van veel Eetwaaren wierden de overgeblevene duur, de Melk wier in Amfterdam verkogt voor 6 Stuive.s het Mengelen, daar ze anders ii Stuiver kost, 4 Stuivers gaf men voor een Roode Kool, die gewoonlyk pas I ftuiver kost. De Brouwers kosten geen Bier keveren, en meer Fabriquen ftonden ftil door gebrek van Vers Waater, dat men niet meer van Weesp halen dorst, en door de onbruikbaarheid der Weegen naauw haaien kon. Deze eB meer Rampen ftonden wy uit, en waarom? ir i
fr) Niet om de Pruisfchen te keeren , dat was de malligheid ze.f, al waar zy konden loopen konden die ummers ook loopen , en waar zy konden ryden konden die ook ryden, of men moest juist uenken da. üy riet anders als over het Verdronken Land konde komen, dit heeil kan de bevinding binnen kort wel anders geleerd.



(0 j
Bat bleek niet lang daar na, aoe 's Hertogs Legerraagtj IVa dat hy 't Land rondom weer had ia rust gebragt, Ook ons aanvangkelyk de Vreede kwam bezorgen, (t) In 't vroege Schemerlicht van Wynmaands eerfie Morgen, Tast hy den Patriot van alle kanten aan, In denkt niet eens om voor het Water ftil te ftaan, (tij Op vier vyf plaarzen, (o) wierd de attacq gelyk begonnen , Hier wierd men flapend, daar al vegtend overwonnen, Dog meest ai vlugtend. en in wynig uuren tyd, . Zyn ze al hun Schanfen en hun Batteryen kwyt,
Maar 'k weet gy wagt van my, omftandiger te horen, 2ioe't deezen morgen ging, kom leen me uw luistrendeoren,
Hoor
(8) Aanvangkelyk, want onze geheele Verlosfing kwam eem op den 30de Ortober, maar van die Dag af, namertlyk van den eerden Octo ber kretien wy al eenige lugt, door de Nabybeid van den Hr Her'oir en de Pruisfchen Troupen, ook wierden de Dorpen en Weegen rondom Amderdarn, van doe af van de Oproermaakers bevryd
(u) Er waaren nu en dan wel eens klyne Attacques voorg-vallen^ aan Diemerdam. aan de Uittermeerjche Schans, aan de Geinbrüs aan Duivendrecht, &c. Dog deze alle waaren van geen belang, en diende flegts om eens te komen kyken. In een dier klyne Rencontres, hadden «de Auxilairen een van de Husfaaren van Eben doodgefchoten, en twee Gevangen gemakt. Dezen wierden in groote Triumph na Amderdara gebragt, waar door veele overtuigd wierden dat 'er waarlyk Pruisfchen
looven Waare"' §ee° Zy t0t D°S t0e niet hadden kunnen Se(v) Eigentlyk moesten volgens des Hertogs gemaakte fchikkin* en pegeeven Orders, elf Attacques te gelyk, met Klokilag van vyf uuren, op een Seinfchoot, op de Voorposten «an Amderdam begonnen wor' den. de aanvallen op Duivendrecht , Ouwerkerk, Amfierveen en Half fieegen waaren egter de vooroaimfts, waar van hier gefproken werd.-



C 207 )
Heor nog een ogenblik, *t geen dezen morgen vroeg, Om Amfterdam gebeurde is zonderÜrg genoeg, Toen Hertog Ferdinant in Hollands meeste Steden, 't Geweld gefnuikt had , en de lieffelyke vreden, Weer vrolyk oplook in 't gefolterd Vaderland, (w) Bleef Amfterdam alleen in ten verwarden ftand, Zy maakten al telkens weer belach'lyke bedingen, (x) Dus fchoot niets over dan in 't eind de Stad te dwingen, Dat zy genoegen in de Satitfattie nam, En zonder niette! weer ter Stsacs - Vergaad'ring kwara, (y)
Om
00 Het was een verwonierint-swaardige zaak, dat al waar maar eenige Pruisfchen Troupen kwaamen , al was het nog zo weinig, aanftonds gingen al de Oproermakers op de Vlugt, en Stad, P^ats ot IJorp wa->r het was, fchaterde van Vreugde, God wier 'er opentivk gedankt in zyn Tempelen. De Vlaggen Waaiden van de Torens, Eereboogen ftonden op de Straaten, de Huizen wierden Geïllumineerd, elk droeg Oranje, de Vreugd was algemeen, dit hoorde wv van Plaats tot Plaats, en wy alleen, wy zaten in den Druk door die Befukte Patriotten.
(x) Ja wel Belaschelyke Bedingen, by voorbeeld : Dan eifchten zy dat de Pruisfche Troupen aanftonds uit Holland zoude trekken, dan dat al dat Gevlugte Goed dat in Amfterdam was, vry en onvervolgt zouw blyven. dan dat de tegenwoordige Regering die zy zelf hadden aangefteld blyven moest- De tegenwoordige Krygsraad ea Burgery in functie blyven. Geen Oranje Draagen, over de Invloed van het Volk m onderhandeling treeden, en dergelyke Sottifes meer_, zo dat, was het niet geweest om de goede Lieden, die in meenigte in de Stad waaren, den Hertog zeuw hun wel een ander Deurtje hebben leeren Zingen, maar de kwaade wierden, God zy gelooft! Om de goede verfchoond, op dat de goede met de kwaden niet geftraft wierden.
Cy) Dit hadden die van Amfterdam van den GezegendeiOmwenteling af gewygerd. Doe hun Afgezanten, revers die van verfcheiden andere Steden uit "s Hage Gevlugt waaren, meenden zv in Amfterdam, Vergadering van Ed: Gr; Mog: Staaten van Holland te houden. Een Ka-
«ei



( 20? )
örh gaaf (e ftemmen in al *t gsca da Bondgenoten , Zint 3 ds O.Tinie;v2nding met eenparigheid befbten, (2)
Des Hmogs Hoofdquartier was tot op dezen dag, ,Nog tot Lymuiden, dog daar hy nu duid'/yk zag , Dat uitltel fehaad'lyk wierd, heefc hy 'c befiuit gen omen j O n met zyn Volk de Stad wat nader by te koaen, Hyfehaeptzyn Troapenin, in 't banje yan de Nagt, (j) Om met den dageraad eer iemand hun verwagt,
Op
m:-rop 't Raadhuis der S:ad wierd hier toe gefchikt, en werkeiyk kwamen de Gecommitteerden van verfc.iei.ie Stcsten daar by een, niaar zy zai*en wei dat dit Fout liep , want daar bun Committenten zelf Gerenoveerd wierden, was hun Corniisfi; uit, zo dat die pret geen drie daagen duur-len. De Nieuwe A^ezwten der Sreeden kwaamen van dag tot dig in 's Hjjs aan, waar doir zy me: 'er haast op Amfterdaii na, voltallig raakte, en met di grootfte Éenlleaimigheid, voor den Landen heiUaaTis Rezoiutien naaien.
(s) Maar in a! die Btfluiten hadden die van Amfterdam geen zïi, 'er was bifbren de Prins Stadhouder in al desjelfs Hooge vVaarJighiden te hïrftelien, di voorige Rezolutien in te trekken, en Vry Ci-ps af te fchaffen, de Regering te herftelien. vry Oranje te draagen , enzovoorts. In al de.se R-?zoiutien, door de Steden Ecnftemmig genomen, eischten men in 'sHi~e , dat Amfterdam gaaf ftemmen moest, en dewyl men dat wyserJe en maar uitftel zogt , zyde den Hertog Sosdags Avonds den 3ofté Septb: te^en Abbema en Gil, die als Gezanten te Lymuiitn in he: Hoofd -Qj.rtie: gekomen waaren. ,,Dewyl ik zie, ,, daromen in Amfterdam de 7, aken op ds LangehaET zoekt te fchuivrn» „ en men niet voorneemens tcbeind den Koning de Gevraagde Satisfac„ tie te geven, r.og da Oude Conftitutie aan te neemen, zo ben ik ge„ noodzaakt om voiiens het bevel van myn Kening te handelen.
(a) Dien zei ven A/ond doe de Gezanten van Anfterdam by den Her* tog geweest waaren , om 24 uurej uitft.U of Waapenftilftand te verzoeken . die hun aii ge?.egt is ge.vygerd wierd, moeften alle de Pru sfch'e Officieren by Zyn Door!: Hoogn.-'den Heer Hertog van Brunswyk ko« mei, om elk hun laatfte Orders tot den Aanval, tegens den volgende Morgen te ontfangen, die ook van uur tot uur, den geheelen Nagt door wierden ter uitvoer gebragt.



r C 209 ) ,
Dp 't cfgefproken fein gelykelyk te ageeren," En al de Posten om de Stad te atcacqiieeren, Dit Plan wierd uitgevoerd, en eer den dag begon, (b) Hoord men in dmflerdam het dond'ren van 't Kanon, Den Vaderlander zat te trillen en te beven, jeen akeliger dag had hy in al zyn leven , ülk Kogel treft zyn hart, elk fchoot baard nieuwe fchrik, vlaar 't goede Volk is bly, is vrolyk in hun fchik, lm hart fpringt op van vreugd, geen wonder na hun oordeel, 3etft yder Kogel winst, is yder fchot hun voordeel, (c)
Want
(ZO Ieder weet dat op den eerften Odtobcr, 's Morgens ten vyf uuren ,' og wynig dag aan den Hemel is, en dit was het beftemde uur, waar p aan elf plaatfen te gelvk den aanval gefchieden moes*- ei; ook g-fc it'e-i en, ik kost nog naauwlyks fchemerligt in myn Huis zien, doe ik door et vreeslyk Scnieten gewekt zynde, uit het Bed fprong, e^ rnyi; Huisenot.n toeriep, op! op! daar komen onze Verlosf-.rs aan, ieder fchoot is •inst, nu is onze Elenden uit.
(c) Hef fs volftrekt onbefchryfFelyk, en als het befchreven was, voor ilt Nagellagr ongelooflyk , welkeverfehillende gemoedsaandoeningen , die :nieten onder de Inwoonders van Amfterdam veroorzaakten, de tangverrukte Prinsgezinden fprorgen op in hunne wooninges, huppelde van lydfchap, wenfehten elkander geluk met de kort aanfiaand verlö'süog, ronken op het goed Succes van onze Pruififche Broeders, de zagtmoeigften onder hun deden niet dan God onophoudelyk bidden, dathy da Gapenen van onze Uitredders geliefde te zegenen, en hun te bew^aren sor het geweld der Moordenaars die na hun leeven ftonden, maar da iproermakers zaten met de doodkleur op hun aangezigt, ieder fchoot as hun een bons voor het hart, die de angst vermeerderden Zommiga orgen en verftopten hun beste Goederen en Effenen, andere overreken . e de wyze van hunrte vlu^t, de meesten egter bereiden zig ter dood, anige al biddende, acdere al vloekende, daar zy niet andersverwagtsn s dat rog de/.en dag , de oproerige Stad zou ingenomen , en zy alle gelundeid en vermoord worden, gelyk bun eige hart hun getuigden dat 1 rel verdiend hadden» 0



C )
Want tast der Prujfcneo magc de Patriotten aan, ' pan zullen zy 't gaat vast teiftond aan 't lopen gaan, (cl) Naauw is de Uchtend Zon ter halver Cours gerezen, Zie daar al tyding^aan 't bedrukt Defenfie-Wezen, (e} Dat cp Halfweg het Volk nog vreedzaam lag en fliep, .Als 't algemeen Alarm hun tot de Wapens riep, En ziet doe was de Pruisch van Osdorp ftil gekomen, Efihad hun Battery verraadlings ingenomen, Cfj
Dat
(a) Dit wn$ z-et goedé kans rekening , daar de byde Partyen op konde (laat tnak.n, de Patriotten hadden rog nooit gedaan tcgtn Militairen, dus mogt men vervagten, dat zy ook wel zou len gaan loopen, en dat was ge oeg, dan konde onze Verlosf.'rs voort ftn by ons komen.
O) Hetontzagchelyk Kanonneeren dat wy ir Amfterdam hoorden, bleef genoegzaam op He zelve afdand , en duurdun zonaermerkelyke tusfcherpozing vierde half Uur lang, omdreeks half Neegen Uuren hoorden wy wel dat h-t Schieten ophield, maar wisten van den uitflag niet, dogpaseen half Uur later kwam de tyding, dat de Pieiifehen agter Ouwerkerk te rug getrokken wiren, waar over de Patriotten niet weinig triumph riepen, en als uit den dood weer levendig wierden, dog het was een ras voorbygaande Vreugd voor hun, wyl van alle kanten tyding kwam, dat al de Posten door de Pruifchen waren ingenomen, dat zelf Kalf jes-Laan door hun bszet was, en zy tot den Overtoom toe post vatten,
i ƒ) De Post op Halfweg Haarlem, rekende de Patriotten van zeer veel belang voor hun, zy hadden daar by hun Batteryen, een magt van Volk, en dagten met het bewareq van die Post een zekeren weg gevonden te hebben om de Srad van vers Water te konnen voorzien uit de Haarlem*' meer, zy hadden tot hun grote blydfchap Zaturdag den 39deSeptember daar van een proef gezien, maar d n Hertog om deze post te vermeesteren, zond de Major Burghagen met eenige Manfchap in alle ftilten naar Slooten. die over Osdorp marcheerden, en zender dat zy verwagt wierden langs de weg van Amfierdam, op Halfweg aankwamen, daar alles n rust was en zonder fhe of doot wierd ingenomen, en doe zy zig verweeren wilden uit de Huizen, uit hun eige Kanon gegroet wierden, fpnedi j. wierd ook de Ui legger dieeenig kwaad wouw doen vermeesterd, Sparendm bezet, en alles tuim gemaakt tot voor de muuren van Awftwi ft*



( 21* )
Dat was ook valsch, want daar had niemand op gedagt, Men had den vyand van de andre kant verwagt, Had men geweten dat hy zouw te Slooten Landen, Dan had men de Liebrug niet hoeven af te branden, Dan had men het Kanon ten minsten omgekeerd, En aan de Osdorperweg een Bende geposteerd, Ook kwam hy veel te vroeg, 't was nog geen tyd van vegren, (g) Wat kon een Mensch tog zien in donker uit te regten, Vast waren zy die post al flapend kwyt geraakt, Terwyl hun Vyand zig van alles Meester maakt, Zelf neemt hy 't grootfte deel dier Slapers Krygsgevangen, Wie droes zouw zulk een onverwagts bezoek verlangen, (h)
Maar
(g) Daar deze Mannen doorgaans laat en dronken na Bed gingen, was bet hun zaak niet, z~> vroeg op te ftaan, en dat om te vegten, eonmy» ier Vrienden in Amfterdam had Auxilaire by hem geirquartierd, doe nu les morgens vroeg gefchoten wierd , liep hy ten eerlten na hun toe , :n riep op, op , daar word gefchoten, de Pruifen komen , dat is uw ;aak daar moet gy by wezen, maar ja zy hadden geen haast, zy keerlen zig nog eens om, en fliepen gerust weer voort, myn Vriend hier det mee te vreeden , kwam na een poosje weerom , en noodzaakten un met geweld orn op te ftaan, en beduiden hun dat zy in Amfterdam ekomen waren om te vegten, en dat het nu de tyd was. zy moesten 3r op uit, zy verzogten inftantelyk em eerst Koffie te mogen drinken, n doe zy dat niet krygen konden , ten minsten een Borl te hebben, èr zy zig lieten doodfcbieten, dat was eerst waar Heldenvuur!
CV) Dat was ook waarlyk hart, zo uit de flaap te komen, en ze aan:onds Krygsgevangen gemaakt te werden , zonder eens te zien hoe of et vegten in zyn werk ging, maar dat hadden zy voor haar fnorken, ie wat handig hun Schoeaen konde vinden gingen op de vlugt , maar. aar was niet veel kaas toe. O a



( 212 )
Maar, 3gfer Amft-erveen, Q) en rondom Ouwerkerk, \ky ping 't verre na, niet zo gemakk'lyk in zyn werk , Paar wierd vier Uuren laüg onizaggelyk gefchoten ^ Doe heeft, de Patriot nog eens zya lust genoten, jply nam voor 'c laatst nog eens zyn wil van her Kanon, Wyl hy het na dien dag niet weer gebruiken kon, Had Brunswyk op zyn tyd 't verwagt fecours gekregen, (/)
H,y
O) Agter Amjlerveen, op de weg naar Aalsmeer , aan de hand van Leiden, hier maakten de Patriorren een verfchrskKeiyke f> weeging, ze. dérd dat de Hertog zyn Hooft-Quartier te Lij en Lei-Muiden genomen had. wyl men doe verwagten kon dat de Pmifche Troupen. over de I'l:et zou ie gefebeept worden, Troupes van drie vi.er honderd Man eij ïnèerder Arbeiders gingen derwairds om B.Hreryen temaken, de wegen door te fteeken , en met Vriefche Ruiters te beleggen , dat was etfl nieuwetje daar zy niet weinig gr >otscri op waaren, en wyl de B 'tren in dje ftreek door hun P^rjduife VoorgT-g rs , Do™ é Pastoor, en Me. aïiste' Opiteio de Cltrcq, me^st a!le bedorven war/n, was aan lie kant dagelyks een alarm, waar van men zig naau vlyks een denkjeeld ma^en kan.
1 (k) Daar Ouwerkerk vsn alle kanten toe^angketvk wa$, halden zyvan, alle kanten Miatragu en genomen, dus lag dit D >rp genoegmm rondom jn dé Schar f-- en B nteryen , ook hadden zy een ga- tfcrie Party Vlotfc'nrteo met K-non, hier heenen aeoerj, om als dryvends Bitte.-yen. langs den A'fte1 te gebruiken, zodat de attcques op die byde dorpen, voonl met de f] -gten wegen ten uiterftien moei'yk waren. * (/) Der; Heitog hal een gede.ltcn zyner Troupen doen landen, aan de Sltfrweg , de?e móesten óiderhet gtelylce vin -te Miioors Lfln^'./air, van Götz. en Hanffieng-l, de Posten vïh d-n Overtotm. Kidfys Laan, ent inneemen. en clan van a^ter.n op Amjlerveen •••nrusken', om hem te* fee mieeren , en tusfchen twee Yuuren in te fluiten, maar dit aller«, beste ontwerp wierd merkelyk verbinder-), door de menigte van doorftek)r gen en verhakkinge i en verlcha fi gen d'e/y op die weg ontmoeten, zo* dat /.y wel t<ree uuren te hst k-wamt* ■ daar zy verwast wierde", anders jhadderi zy ira wy ig oogenblikken, Amfi-rvn gemakkelyk veroverd, en dan door het s.'rote en k'yne Loopveld na Ouwrkerk getrokken, om daas, is Posten van alle kanten te gelyk aan te vailerj.



( «3)
ty had in Amfttrvetn, zó goed als op Èalfwegefi; 'en gantfcneia wsgthoop iri een ogenblik venast, in hun van voören eri van agt'ren aangetast, jaar dit mislukten, wyl Langhelair niet op kwam dagen, ($) Geen de overwinning twee drie Uuren deed vertragen j n moeilyk maakten, wy! door al het.week Moeras/ )en toevoer van 't Gefchut byna onmooglyk was, )it was de reden dat het onop'houd'lyk vureri, ran wederzyde zo veel Uuren lang deed duren , («) 'o de aankomst vdn dat Corps na de.affpraak was gelukt 3: fad Ouwerkerk zo wel als Amfterveen gebukt', in op bcfcheidenheid zig over moetxa geeven j daar nu die Dorpen met elkaar vereenigd bleven l Xn een den ander Volk en Ammunitie zond,;
eob - l . . •,. ■ - ■, ff?
(in) Door dit mislukken had de Collonel Grave Desportes die de Ccm,* andaut van Amfterveen was de handen ruim, en alleen te ageeren tegera e Pruisfchen, die yan de kant van Aalsmeer langs de on^aakkelykftei; regen aanmarscheerden , en daar hy de comrnu icstie met Ouwerkerk dpor et grote Loopveld behield, en veel Gefcnut, Kanqnniers, en Amnrini. e bad, was voor den Hertog hier een moeijelyken en niet min gevaarlyó ■ én Baan. 1 ' «','.'.
(ra) Zeketjyk had in de helft van de tyd', de gantfche Historie afgedaan èweest, zo het Corps van'Göiz. Langelaar, en Hanfftengel tydie, genoeg jngs de Amftirveer.fchg Weg had konnen aankomen, en zeer waarfchyreyk, was de gantfene boel dan Krygsgevangen geraakt, die nu nogaWios en weg tot vhuten openhielden , door het grote. Loopveld, waar rióoï ry ook doe Amjlerveen ingenomen .was na Ouwerkerk, dë vlugt ndmèS; !. . .. J ' O ? .



( 214 )
Betwisten zy van voor elk hun Party den grond,
DLis hield men het gevegt nog eenige Uuren ftaande,
Matr eind'lyk Amftenfant aan Erunswyk overgaande,
Was Ouwerkerk nu op zig zelf niet rneer beftand, (ö)
De Pruifchen kosten nu gelyk aan alle kant,
Hun overvallen, en Jas mogt de de Wilde vreezen,
Voor 't minst zouw al het Volk dan Krygsgevangen wezen,
Gelyk me in Amfterveen daar reeds een proef van had,
Daar in de Kerk drie honderd Man gevangen zat, (p)
Des was het raadzaamst met zyn Manfchap thuis te komen,
Eer dat den gantfchen hoop gevangen wierd genomen ,
Nu had den Hertog hier om ftreeks de handen vry, Lag hier of daar nog een verlaten Battery,
Ge-
(o) De Patriotten die nog moed eefchept hadden, doe ds Pruifchen agter Ouwerkerk na da kant wan Abcou waren te rug getrokken, lieten nu ten eeoemaal. de moed in de Schoenen zinken, doe zy hoorden dat Amfterveen met al wat 'er rond en om was, in de magt der Pruifchen waar, zy kosten nu toet zo Veel vérfte'rking als zy zelf wilden, (wyl zy van de Meer meester waren) hun van alle kanten te gelyk op Ouwerkerk aanvd. Jen, waarom van wegens het Defenfie rVeezen te Amfterdam, aan de wilde Commandant van Ouwerkerk bevel gegeeven wierd, om in de best rrragelyke 'order te retireeren, en zig na de Stad te begeven, gelyk die zelve VoormHlag ook nog gefchieden,
Cp) En gantfchen hoop Amftextfeenfcbe Oproermakers, en Amfterdamfcbe Batteryen 'Makers, en Weegen Doorgravers, wierden door de PrufcVn in Amfterveen Krygsgevangen gemaakt, en ten getalen van 318 in de Kerk op> floten en bewaard, en was des Hertogs gemaakte Plan gelukt, het zou 'er duiienle gegolden hebben, die als Muggen in de Kaars geVlogen waaren, maar nu hadden zy oog eetren tyd om te ontloopen.



f 215 )
Gelyk aan Kalfjes-Laan, aan Diemerbrug en eldefs" l Die wierd wel baast geflegt, (q) door Neêrlanis Rustherftelderê Zy komen nu tot voor Stads Muuren, (O zonder fchroooij Eti 's Hertogs Hoofdquartier is aan den Overtoom, Nu denkt gy zeeksr dat de Stad de Vlag zouw ftrykeii* Maar neen, wel ver van daar, men riep in al de wykeiij Nog eens het Volk by een, gy kend dat Volk genoeg, Het was dien Oproerhoop die doe de Wapens droeg, Men roept dat Volk by een, en vraagd of zy begeren, ■ Het op te geven, cf zig nog te defendeeren, (r)j
fiaè
(q) Deze toonden eens regt flag daar van te hebben, om de boel vafi kant te maaken, al wat van den Schwernoetfen Patriootten was, moesê handig van een zy 5 en in wynig dagen zou men de plaatfen niet mèêr gekend hebben, daar kort te vooren, zulke Krygstoerustingen geweest waaren, intusfehen wierden al de werken, die van ouds her tiewet st waren, zo te Nieuwerjlnis, aan de Uitermeerfclie Schans als elders in hünV ftand gelasten, maar al de nieuw aangelegde Schanfen der Patriotten gedemolieerd.
(r) Langs al de toegangen tot de Stad, kwamen de Pruifchen rü töi genoegzaam voor de Poorten, langs den Dyk, door de Meer, langs Weesper en Utrèchtfe Weg, van den Overtoom, Haarlemmerweg ea Hogendyk, en terwyl de malle Vaderlanders nog aan de Poorten ftonden te waken , kwamen de Soldaten zorr.s langs de Buiten Cingels en zongen of fpeelden van Wilhelmus van Nas/ouwen , tot groot Chagryn van dié Mannen, die eigentlyk de Post hielden omop de Prins te vloeken , want anders viel 'er tog nooit voor,
Cs') Deze oproeping der Burgery gefchieden op Woensdag den §dëö Ottober, het zonderlingfte van deze oproeping evenwel was * dat des morgens reeds Gezanten naar 'sHage gezonden waren, met Rezolutien* over welker goedkeuring, men al de Burgers in de Kerken liet komefi, die dezelve de meeste part door hunne Officieren ; en anderen opgeftookt zynde, geheel afkeurden, maar «eeae B-ezohuien des Morgens hjraf O 4 'stlas



C 216 )
Dat Volk nog even zeer door blinde waan misleid, Roept om Defenfie, roemd op moed en dapperheids (0 Geen wonder wast het wierd nog daag'lyks opgewonden, Van die misleiding word een /prekend blyk gevonden, In 't TestameDt vanNoms, 'k meen Schuurman laatfteCourant,fV)
Daar
sHage gezonden, des middags door de Burgers afgekeurd, wierden niet te mm des Avonds gepubliceerd en alomne aangeplakt, onder de naam van Declaratoir, waar van den inhoud van het voornaamfte deel dus luiden:
,, Dat Burgemeesteren en Raaden der Stad Amfterdam, daar hun de „ dringende en hogen nood, en de korten tyd van beraad, diehunilegts „ vergund was, n et heeft toegelaaten dit volledig ter kennisfa van de ,, Burgery te brengen, uit dien hoofden, en om deeze goede Stad voor „ zwaarder, en zeker boven het hoofd hangende Onheilen en Rampen , ,, te beveiligen, zig genoodzaakt hebben gevonden, de eisfchen van de ,, overige leeden van Holland, te moeten inwilligen, met last aan de ,, Heeren dezer Stads Gedeputeerdens, om al het geeischten, indien het ,, niet anders zyn konde, toeteiiaan, zelfs het ontflag der aangeftelde
Regenten, liever dan te wagen dat de Stad en Burgery, behalven de ,, reeds geleeden en verduurde Rampen, eenige meerdere fchade zoude „ lyden , en ns die fchaden geleeden te hebben , nog daar en boven „ gedwongen zouden worden, om die zelfde eifchen, en misfchien nog ,, zwaardere toe te moeten ftaan, zy betuigen voor een AlweetendGod, „ en op den Ked, die zy by den aanvang hunner bedieningen gedaan ,, hebben, hier mede niet anders te hebben beoogd, dan de voorkoming
van de allergedugfte en onherftelbare omkeering van deze Stad.
CO Hoe onwaarlfchynelyk dit ook mag voorkomen, het is egter Waarachtig, dat nog meer als drie vierendeelen van de <fo Comp3gnien, verklaarden geen genoegen te neemen in het geene door Burgemeesteren en Raaden gerezolveerd was, maar de Stad tot de laatfte Man te willen verdeedigen.
V («> By de Regeering der Stad wierd op den /(.den Oéïober befloten , om de Nederlandfche Courant, by Jan Verkm, de oprechte Nederlandfche Courant bv Dirk Schuurman, de Vaderlandfche Courant by Baalde, gelyk ook de Politieke Kruijer. Politieke Sleeper, en Speétetor met de Bril te verbieden, dus fcnreef Jan Kams die beruchten Vaderlander zyn ]aatfte Patriottifche Grillea ii» zyn Ne, 121. van 3 Oaober, waarvan hier gefproken word.



• t 21? )
Daar die beroerder van her Volk en Vaderland,
Gepleegde gruw'len nog als heldendaden fchilderd,
En 't breid'Joos hollend Volk al meer en meer verwilderd , O)
Nog wierd door al dien hoop die nog wanhopend hoopt $ Welwetend dat zy op heur laatfte nagras loopt, De dolheid aangevunrd, daar zy te wel bezeffen , 't Rampzalig lot dat hun ontwyffdbaar zal treffen, Zo dra Oranje en den Hertog zegenpraald, (w) En 't Pruififch Krygsvolk met gejuich word ingehaald,
(v) Wy znllen de Dollemanspraat in dis laatfte Courant van Ja» Noms. aan het Volk voor waarheid opzedischt, onder de Bylage Letter X me»' dedeelen, zie hier fb&ts een Haaltje, dat ons gezegde aüeen genoeg bevestigd, 't is kwafi een Brief uit 'sHags van den 3cfte September van dezen inhoud; men verzekerd dat de Franfche Troupen , fterk 8oooa Man, naar deze Republiek marcheeren, trien zegt zelf dat het Guarnizoen alhier,, (namentlyk uit'sHage,) naar de Generaliteit zal moeten trekken, wat hiér van zy zal de tyd rasch leeren , intusfchen is het Guarnifoen alhier zeer verdeeld, en zyn zelf Handgemeen geweest, (eenduivelfche Leugen) dat de Prinfe Party iets te dugten heeft, kan men uit alles klaar belpeuren, zy beeven, dat Amfterdam volhard, en zullen het uiterfte wagen, :zig Vleijende dat Amfterdam zal by vallen, en niet tot de Rezolutie zal komen om de Dyken en Dammen door te fteken, het welk men hier maar voor een dreigement befchoud.
(X) Ten minften zy verwagten ni t anders, dan dat de wraak op haar Kop zou thuis komen, zy wisten elk voor baar zelf hoe veel kwaad zy aan de and're gedaan hadden, en verwagten derhalven, als die Party triumpheerden, dat zy het hun zouden betaald zetten, ook Honden zy voor God, voor Vorst en Wetten zo fchuldig dat zy niet anders dan een rampzalig einde konden voorzien, dit deed hun wanhopig voortgaan en 't flimfte wagen, eok wierd hun door hun Schryvers tot het laatfte toe voorgepraat, dat als de Pruifchen kwamen, zy dan allen zoude vermoord en geplunderd worden.
op



C fip )
Zy willen liever in de Rook der vlammen fmooren*
Dan dat men na verdrag of overgaaf zou hooren, <
Zy plakken Brieven aan de gantfche Stad in 't rond,
Dat alle ding nog wel en zeer voordeelig ftond,
Dat in de Stad nog Geld, nog Water zouw ontbreken, (4f)
En dat uit goed berigt ten klaarden was gebleken,
Dat men niet vrugt'loos had op Franfche hulp gewagt, («)
Wyl twintig duizend man reeds herwaards wierd gebragt,
En door dit nooit gehoord opzettelyk bedriegen,
Weet men 't verdwaasde Volk nog fteeds in flaap te wiegen,
Dat aan de Leugens reeds zodanig is gewend, (2)
2ÊÏ D" ber'Xt f0 aIs het zelve over3i *00r de Stad aanfrenlakr v-Wrf '
cSn^^i0 zyn gcheel onder ^^'iS^i«S:
mid ,> r. hooj;de" w? ™S ™ de laatfte Courant van DirkSchnur. eandeJerf££? ^f'*™ °P Ma^ ™ren, anderen fchree^n Vocco Innd 1 dit S,elkTi0;eel ais hem §oed da8'. «aar luister
fpreekfait «™.t eenternfirH0UWd 87 d3t 'k de Wa"höid op den 26fte S wlL! j f j aan Z,rn naaste Bloedvriende, verzekeren dar £ F r' d°S ^vond Jaat nog een Billet zond om hun te SÏTSfcSt £ ï;^,0'?, ft JJ«. gekomen en te Rotter^ ,eund men óa de Trn.Ln JV'fc, k Zö? dat de Sc'luit'"i' wrerden aangeno. Sn', de ÈStfR^ nog.3'00' Z° W ^ »? de «**9*J« 6*
voor



(i\?)
Dat men geen leugen meer van waarheid onderkend,
Dog al die gekheid kon elendig wynig baten,
Men moest allengskens van zyn trots wat vallen laten,
En kwam ten laatften met den Hertog in accoord,
En ter bevestiging wierd in de Leidfche Poort,
Een Wagt van dertig Man, (vanfchutvoorzien)gelegen, (4
Ten blyk dat wy de PnuTch als Vriend en Redder kregen,
Bleef
e^r eèn die de kwde P«ty w« ^
-keS Miiie^in e Stad 'oJen zo'u, e» hy wisr dat : r wel Ru ters ".^"o ï op den jien Odober reeds patent gekre.
een e geunanaigen d"u Overtooro was van dezen inhoud: „ Myn
" W^nefv.reisfchen om zeeker te zyn , van de ontwapening der Auxü.ai. " SSmSSSh die S i" Amfterdam bevinden dat ik vraag aan Heeren " PnreermeSren cn Raaden van deStad. t m e.nde my op een legale wys " fva™ ^ v n de ontwapening, omdeLeidfche Poortovertegeeven, " »„ S van den Koning, welke zig ten dien einde morgen op " MiJdae aldaar zullen vertonen, ik verbinde my dat niemand in - ffSn Xde « m^ zal g
" ffSSftl 'erÏÏ Sd^zyntnde Lzolutien v4 de Staa-
, veSn/èn , e? het geen andere Steeden, gelyk Donrecht er, Rotterdam " my zelf om verzogt hebben.



C 220 )
Bleef dezè Poort fteeds ong.flaten in hun rnagt, En op hec Buitenplein ft and een Husfirèn wagt, rb)'
Wy wierden dag aan dag van 't vreemd Gefpuis ontflagen, '{$) Ook kwam 'er een Piacaat van vry Oranje dragen, (d) Schoon 't wagtdoend Volk by Nagt en Dagnogpatrouilleerd, Eu wie Oranje draagd, moorddadig attakéerd, (e)
Nu
(5) Regt tegen over de Barrière, in het Bosch, of Leidfche Buiten pkir, wièrd iq aHerha s: een Boute Loos opgeflageo, waar in geduren. de de pnlKM Venter tyd, een Hu.firen Wagt gelegen wierd , terwyl Nagt en Dag «Itoos een van dezelve op zat, aan de zogenaamde Luijz Mms ot Lnyürug., . in het begin van de Overtoonjfche Weg.
(rj Het Regiment^ of liever den -orsren hoop Auxila.ren van Mappa, wurJ tegens Dinasd4? den 9?e Ocr>ber, 's Middags ten 4 Uure,, p hst Dri.veld by de ütrechife Poort ontboden daar wierden. zy alle ontwapend en burten dienst gefield, hun Geweeren wierden hun afg,ko,t. en op Sleeden we* E.-br.gt, en die niet gekomen waren, moesten door de Wykmecsters werden opgezogt, en hun Wapenen, Kruid en Lood worden afgenomen, het zwervend Volt; van Zalm en anderen wierd ingefcheept, en naar Breda en elders verzonden, en Amfterdam was in Jsorten tyd bevryd van a! die Defénfii/e plaagen.
(dj Onder al de Rezolut.es , tot welke de Gedeputeerden van Amfttrdam gaaf gertend hadden, was ook die, waar in het Oranje dragen aan ieder wterd vr.pehten, dit Piacaat van Ed. Gr. Mog. wierd ook alhier al >mme aangefl.Ren, voorts wierd by hoge Collegien en Kerkenraden btfljten, het Volk nier in voor te gaan, op Maandag den 15 ia Oftober kwam een nieuwe Publicatie uit, waar in een iegelyk verzoet en aangeraden wierd. zig van een zigtbaar Oranje Teeken te voorzien, het welk naderhind zelf in een vriendelyk bevel veranderd wierd.
(PO Niettegerflaande het dus van den 5de, en vooral van den roae Oftober af volflrekt vry ftond. om zig met een Orarj.- Teeken te vereieren, deeden no^tans de patrouilieerende Burgers, die Nagt en Dagby de weg hepen, al wat zy konden om dat de Menfchen te belettent erbarme.vk fToegen 17 de Lieden met hun Snaphaanen, en fchootenzelf vérfdheïde me*fCren die Oranje droegen langs de wea, ja zrlfs in hunré woninge dood of kwetfte dezelve, een ken ik die o,der een party weken een Voorbyganger meende dood te flaan, om dat hy Oranje
droeg,-



C 221 )
Numn2,pn zy voor 't laatst nog eens 't geluk genieten, Om Mede? Burgers met hun Snaphaan dood-te fchieten, j Hoe wel het dces en die gïheei niet wel bekwam, Ea met die laatfte ftoip hun Ryk een einden naai, Wy kregen Ruiters die de Mannen met haar Pluimen, (ƒ} Knvphandig leerden om terftond de Sciaat te ontruimen, Toen wierden Wagten en Patrouilles hun belet, En Eercboogen door de gantfche Stad gezet, 't Oranje Vaandel woey yan onzen Raadhuis Topren, Trompet en Trom liet weer het bly Wilhelmus hooren, En alles .... maar ik zie myn taak is afgedaan, 'k Ben al 't verward gewoel der Zomer doorgegaan,
Er*
droeg, maar mikten zo. wel dat He Kogel in zyn Buurman. Huis vloog',; en nen die zelf een Vaderlander «H, d or den Arm .cnoot.
(O Op M.a.dag den „JeOa«b*r, na dat d.e .antfche N ™g Verfcheide B.rrillons VoetV.olk,, /.o van het Regiment 0™?^™?£ ais gwkte» waren ingekomen, kwamen t ^oden Avond **,™J^g*f£ tal Ruiters binnen die des anderen daag*'s Morgens le Wafel Ruiters, deden van het Koningsplein vertrekfen de Patroudle» van B 'ge deden opbonden', enTe Rust in de S-ad tao»a««bM "«fte'den . »k zal by dezen geen verdere aanrekeninge'meer bwoegen. maar met de zen uitroep van blydfchap befluiten-, al ons leed <s ,n blvdte^P '« keerd , enPon,.e rouw. en reyè ons geklag ,n ■ juich e vro y|< ge *Ug. 'waar van in een derden Zang zynde het Pra.l Tonee der ,Rezgende omwending, zeer veele en aangenaame zaaken zuilen voordo men.



( 222 )
En hoop U in 'l vervolg, (fchenkt my den Hemel kven.) Een uitgebreid Berigc in 't Praal-Tontel te geeven, Van 't grooc Herftellingswerk, dan meld ik U al 't zoet, Waar door *t geleden leed wierd naderhand geboet, Dan meld ik U een reeks ran grootfche Zegenpraalen, len Vreugd waar by geen Vreugd van andVe zoort kan halen , Want God heeft in zyn gunst de ramp zyns Volks geweerd, En oi.ze harte fmarte in vrolykheid verkeerd, Doe waren wy verblyd, doe juichten onze Tongen, Daar wy tot eer van God en onze Redders zongen, Op hoogen toon en trant, wagt van dit al eerlang, r£ Aaneengeflikt verhaal in onzen derden Zang.



L Verbeetering der DRUK FOUTEN in het Vaers.
Pag; Reg: ftaat Lees
ia 9 Oriuje Oranje
<5o 3 Vytig Veertig
83 5 in ea
£9 4 en zy cn dat zy
90 1 hieï had
96 3 en een
100 2 zo ze
7 zii; zien zig
176 4 patiënt patent
190 10 zig mee al iig ai
192 4 verdroot verdriet
203 7 ],.ntidJtic Iuuiidatie
207 5 maakten al maakten



Ingeflope DRUK - FOUTEN in de Aanteekeninge dus te verbeeteren.
Pag: Aastek: Reg: ft«at Lees
16 ƒ 2 Fagers Jazers
3 detgrlyken der^elyken
35 ƒ 5 in fp.-.-lden fpeeMeu ia
32 ■ 3 ByU;e A Bylage AA,
*4 v 14 eugens ljugsns
74 i 1 mui mili
88 v 2 Embucade Emliuscsds
109 <• 4 Sraate Staats
126 r 4 reed ried
160 3 4 voo-gefleepc voor'gefleept
168 » 9 BarbaardiVue B-.rb»arfch;
176 c 4 Saanke Stamden
177 / S enstiger err.iVv; 193 » fl poor door
195 ? 3 daar de
196 v 3 min men • <J men min
198 s> 3 öge le le faje Eek v Eyk
199 « 7 Legioen Legio
^ 5 Lui.brug Liebrng
9P4 l 5 I'asfem'.en Tasfanten
W>4 • .14 als al
C»J C 45 vermslden vernielden