i






GEDICHTEN



Ut defmt viffS taftien esi hudanda vohntas.



DICHTP O 0 GIN GEIN
VAN
MrJAdCATHARs.COKN!DEN BEER. POORTUGAEL.
TJ2 A.M1S TEX.J}AM,XY
PIET EB. JOHAÏTITES TJYX,El>rBB.OEII.






a e n mijne
DIERBAERE
OUD E R S,
MIJNE
EERSTE en GETROUWS TE WÉL DO E ND E R S.
Met een hart, levendig doordrongen van dankbaer gevoel, wijde ik u, eerfte en getrouwfte Weldocnders mijner vroegfte jeugd! deeze mijne dichtpoogingen: aenvaerd dezelve als een gering monument mijner kinderlijke liefde, hoogachting, en verfchuldigde dankbaerheid; en ziet meer op 't hart, waermedc deeze weinige bladeren u aengeboden worden, dan op de dichterlijke waerde van dezelve! Wat ook hun * o lot



lot zijn mag, het is mij genoeg dat zij eiken leezer zullen melden, welke gevoelens voor Godsdienst, Deugd en 't Vaderland gij uwe kinderen reeds vroeg hebt ingeboezemd: zo lang deeze bladeren aen■weezig zijn, zullen dezelve hiervan getuigen; en, zo zij hierdoor eenige verdiende hebben, is het aen u dat zij die verfchuldigd zijn.
uw ZOON.
VOOR*



VOORBERICHT.
Zïiex daer, waerde Landgenooten, weder een' bundel met gedichten i de blijken van goedkeuring, de befcheiden beöordeeling , de bemoedigende toegeevendheid, waermede gij eene voorige verzameling in 1793. bÜ den b°ekverkooper johannks allaet, onder den tijtel van mijne ledige uüren uitgegeven, vereerd hebt, heeft mij aengefpoord ook deeze dichtpoogingen in het licht te brengen. Deeze geheele verzaemeling bevat, een eenig ftukje uitgezonderd, den letterarbeid van een' vroegeren leeftijd. Ik heb onder meest alle de ftukken, die hierin voorkomen, het jaer, waerin ik dezelve vervaerdigd heb, aengetekend; en daer men hieruit de jaeren , die ik toen bereikte, kan afleiden, zijnde ik in het begin van 1775 gebooren, vleie ik mij, dat zulks, in de beöordeelingt in aenmerking-zal genomen worden: de leeftijd van 16 tot 19 jaer kan immers, zo wel in de letter- als zedekunde, op eenige bemoedigende toegeevendheid aenfpraek maeken ?...
Het zal fommige mijner lezeren misfchien vreemd voorkomen , dat ik eenige (tukjes, die door hunne jaertekening toonen reeds vóór de uirgaeve mijner ledige uuren afgewerkt te zijn, niet in dien bundel gevoegd heb; de * 4 re.



vm VOORBERICHT.
reden hiervan is eenvoudig deeze: dat ik in dezelve Mijne politique geloofsbelijdenis te vrij had afgelegd, om, zonder gevaer, te worden uitgegeven, in een' tijd, toen men nog niet met tacitus zeggen kon : „ Tyden van een „ zeldzaem geluk, waerin het vrij flaet te gevoelen „wat men wil, en te zeggen wat men gevoelt.'''' De meeste deezer gedichten zijn door mij vóór 1794 afgewerkt ; een tijd dat de woorden Vrijheid en Vaderland voor een' ftrafbaeren oproerkreet gehouden wierden, ja zelfs niet zonder gevaer op een' hartelijken toon konden worden uitgefproken! ('0 De voorzigtigheid gebood mij derhalve, die Hukken in mijn portefeuille te houden, en ik waegde reeds te veel met den lierzang aen mijne
landg enooten, bij den aenvangvan't jaer I792,
te doen drukken , fchoon dezelve niet opentlijk uitgegeven , maer Hechts aen weinige vertrouwde vrienden en politique geloofsgenooteu uitgedeeld wierd. D;ier echter thans onze Staetsregeling, en deeze immers is onfehendbaer? aen ieder het recht toekent, om zijne gevoelens te uiten, ïs de fchrijver, is de dichter voor alle vervolging gewacr-
borgd :
00 He bewijzen hiervan zijn in tvetvToed voorbanden. Wie is b. y. b. onbewust, dat de acteur ccuïs, in het trtutfptl (te ri o nes, den regel
., Do leeuw is niet gevormd voor 't juk der fl.iveniy I" met wat veel vuur uitfpreekeude, daerover eene zo fcherpe als lefpottelyke correBie heeft moeten afwachten ? Zie de Memorie tot wederlegging van 't rapport van Gecommitteerden, enz. by den Uitgever dezes in 1^95 gediukc



VOORBERICHT. xx
borgd: ik had dus geen reden om de uitgaeve deezcr Rukjes langer te verfchuiverf. Van den beginne oneer Stactsomwenteiing in belangrijker bezigheden gewikkeld, bezigheden die zo weinig met de dichtkunst harmonieerden, en mij al mijn' tijd ontroofden, heb ik aen geen uitgaeve kunnen denken, vóór ik, op den 12 junij 1793, van alle politique en judiciëele betrekkingen ontflagen Wierd, en weder gelegenheid kyeeg, om, in den fchoot van het ftiile landleven terug gekeerd, de dorre wetboeken voor de aengenaemer leöuur van von kleist en cesner te vcrwisfelen. En zie daer de waere reden , waerdoor deeze (tukjes van een' vroegeren leeftijd zo lang achterweeg gebleven zijn. —
Van de onderfcheiden üukjes, door mij in deeze verzaemeiing bijeen gebragt, heb ik niets bijzonders te bcrichten, dan dat het ftak, dat aen 't hoofd van dezelven geplaetst is Ceenige gelegenheidsversjes uitgezonderd, die veeltijds welftaenshalve vervaerdigd worden, zonder dat men 'er roeping toe gevoelt, en die ook, over't algemeen , op geen hooger tijtel dan afgemeeten en berijmde complimenten van felicitatie of condoleantie aenfpraek kunnen maeken) het ecrfle is, daer ik mijne geringe krachten aen beproefd heb. Dit ftuk is zijne geboorte aen de onschuld van mijn' kunsti en hartvriend a. yereul verfchuldigd. De yóórleezing van dat dichtftuk, dat door het Leijdfche Genootfchap met den gouden eerprijs bekroond is, ontgloeide mijne geheele ziel, wekte in mij ge* 5 waer-



x VOORBERICHT.
waerwordingen die ik te vooren niet gekend had, en deed mij eene onwederflaenbaere neiging tot de beoefening der poëzij in mij ontwaeren. Geheel gevoel, geheel verrukking, befloot ik eene pooging te waegen, en mijnen vriend van verre nae te volgen: ik vormde het plan om eene deugdzaeme maetfcbappij te fchilderen, gelijk hij mij in eene onfchuldige waereld, door hem met een fcheppend vermogen in een' der glinlrerende hemelbollen geplaetst, vervoerd had. Ik bereikte toen nog geen 16 jaer, was in den aenvang mijner ftudie, en had nog geen gelegenheid om uit de Ouden , die echte bronnen van 't fchoone, te kunnen putten. Ik had nog geen toegang tot de fchriften van Frankrijk, Engeland of Duitschland, was ten eenemael een vreemdeling in alle theoretifcheen aesthetifche regelen der fchoone kunften , en kende geene andere modellen ter navolging , dan onze nieuwfle vaderlandfche dichtltukken van dien tijd. Ik Hond dus zonder gids, eenzaem, aen den voet van den zangberg, tot de beide verdienftelijke dichters a. en j. j. vereul zich verwacrdigden tot mij af te daelen en vriendfchappelijk de hand te reiken: het is mij op dit oogenblik nog een waer genoegen, aen hen, als de vormers van mijn' fmaek, te gedenken.
Daer ieder deu invloed der eerlte indrukzelen, die niet zelden voor altijd over onzen fmaek en neigingen beflisfchen, kent, is misfcbien mijne neiging voor het befchrijvend gedicht, voor die foort van poëzij, die de Franfchen didactique noemen, aen die indrukzelen toe te fchrijven,
die



VOORBERICHT. xi
die het dichtftuk de onschulDj dat zeker onder het gebied van de didactique thuis hoort, op mij maekte. Ik wist echter niet, toen ik de deugd bezong, of ik een Leerdicht, Lierzang of Heldendicht vervaerdigde: ik nam alleen de pen op om gewaerwordingen, die door mijne ziel llroomden, op papier te brengen, mij weinig bekreunende wat rang de aesthetifche kunstrechter, aen wien ik toen even min als aen de door hem voorgefchreven regelen dacht, eenmael mijn gewrocht- zoude aenwijzen : het was mij genoeg mijn oogmerk te bereiken, namentlijk mij zeiven te vermaeken, in die uuren van uitfpanning, die mij van Nepos en mijne rudimenta overfchoten; en ik wil wel bekennen dat deeze niet zelden voor mijne neiging tot de poëzij hebben moeten wijken, die niet alleen voor mijne fludie, maer ook voor mijne gezondheid nadeelig wierd ; dan, ook deeze itelde ik, roekeloos, voor de aenlokkende bekoorlijkheden der dichtkunst, in de waegfchael: de poëzij bleef (leeds mijne lievelinge , tot gewigtiger bezigheden, waer mij het jaer 1795 inwikkelde, mij van haer affchcurden, en nu fchijnt zij zich geheel van mij vervreemd te hebben. Of het vuur der revolutie het dichterlijk vuur verdooft weet ik niet, maer dit weet ik, dat ik ni 1795 geen een (tukje afgevaerdigd heb , uitgezonderd één , dat ik ook daerom bij deezen bundel gevoegd heb. (2.) Intusfchen hoop ik dat een
gefa.) Naementlijk den lierzang, met de fpreuk uit nie meier aen 't }ieofd,bl.93. Na hel afdrukken der bladen zie ik dat, bij yergisfing, onder het pukje lotverwisseling, hl. 104. geplaetst is: H Aug. 1797. moet zij*179*. <* neb hier degcfMktfle plaetsgeoordeeld deeze drukfout te verbeteren.



xii VOORBERICHT.
geruster leven mij in fiaet zal (lellen, om de verbroken koorden mijner Bataeffche lier weder aen elkander te knoopen.
Ziet daer wat ik nodig oordeelde mijne moogelijkc leezers vooraf te moeten berichten. Het is mij voorts om 't even onder welke clasfe van dichtftukken men goedvind de deugd en het geweten , de twee voornaemfle van deeze verzameling , te rangfehikken. Nacr de weinige kennis, die ik van de theorie der poëzij heb, behooren zij onder het gebied van het Leerdicht, dat door fommigen geheel van den zangberg onbarmhartig verbannen, door anderen een klein, dor, en verfchoven plekje aen den voet van denzelven, bij gratie, toegekend wordt.
Of intusfehen mijne gedichten aen alle de regelen van 't Leerdicht getoetst kunnen worden, dacraen twijfel ik zeer. Ik kende ook, gelijk ik bevorens reeds gezegd heb, in 't geheel geene theoretifche regelen, toen ik deeze (tukken vervaerdigde, en had ook geen voornoemen om bepaeld Leerdichten faem te (tellen. Zo echter de regel, dien de geleerdeJezuit o odi n vdórfebrijft, (3.) freek houd, dat alle verdichtingen buiten de natuur van't Leerdicht zijn, ja geheel buiten hetzelve dienen verbannen te worden , dan zeker behooren deeze (tukjes niet onder het gebied van hetzelve! maer wat zijn dan ook Leerdichten?., zeker,de georgica van virgilius, de proeve van den mensch van pope, de nachtgedachten en u.mversal passions van young, het kwaed van
h a l-
(30 Odi Ni. Aniïht, in 31. Hier Vid. llbb. PottkoT. 11 atfEUX Poet, Turn, II. p, m. 226. feq,



VOORBERICHT. xm
haller, het graf Vüll FEITK, de jaergetijden
van Thompson, en honderd anderen , kunnen dan als geen voorbeelden in dit vak worden aengepreezen, mogen geen Leerdichten genoemd worden; goed ! zij zullen des niet te min altijd op den tijtel van zeer verdicnfteüjke gedichten aenfpraek houden, en de man van fmaek , wiens hart door geen overdreven wijsgcerïgc aesthetica voor alle gevoel van fchoonheid vereeld is, zal dezelve fteeds bewonderen; en zeker, de verdichtfelen , waermede zij doorweven zijn, niet gaerne voor de dorre redeneeringen van den nauwkeurigen, maer ijskouden wijsgeer, willen verwisfelen. En voor hem, die de fchoonheden van een dichtltuk niet gevoelen kan, zonder de hulp der aesthetica, hebben zeker klopstock noch milton niet gefchreven. (4.) Dan
daer
(4.) Dans un ouvrage de poept, zegt d'alembert, te regt, in zyne reflections sur l'usage et sur l'abus
de la philosophie dans les maticres de
co UT, on dolt parler tan lót a rimagination, tantit au fentiment, tantót d la raifon', maïs toüjourt a Vorgatte. dinfi un Phjlofophe denui Xurgane, edt-il cCailleurs tout le resie, feta un mauvais juge en mattere de poêfte. Abv.fcr de Vespni Philo■fophique, e'eet en manquer, en hoe veelen vergeeten dit! hoe veele kunstrechters beöordeclen en veröordeelcn een dichtftuk, omdat het niet de geftrengfte toets aen de voorgefchteven regelen en wetten kan doorftaen; verre dat ik alle regelen, alle bepalingen zoude afkeuren ; neen, ik bedoele alleen het misbruik, het ontijdig toepasfen van dezelve; echter geloof ik in waerbeid met v 0 l t A1 r e , dat men de fchoone kunften in 't algemeen, en de dichtkunst in 't bijzonder, te veel met regelen overladen heeft. Ou a accablé presque tout les arts tfun nomlre prodigicux de régies, dont la plupart font inutiles op fausfes. Nous trouverons partouf des lccons,mais bién peu dTexeniples. Rien n'est plus aifë que de parler d'un ton de maitre des ckofti qu vu ut peut cxccnler: il y a cent Poctiques CQiitreuit Poëme,
On



xiv VOORBERICHT.
daer ik alleen het voornemen had een voorbericht, maer geen verhandeling over het gebruik en misbruik der theoretifche regelen te fchrijven, noch de poëzij tegen hairkloverije, die verre beneden haere waerde zijn, te verdedigen, ea ik reeds ongemerkt de voegzaeme grenzen van een voorbericht overfchreden heb, zo word het tijd dat ik de pen ne-
der-
Ott ne rolt gut des maitres d'eloquence & presque pas un orateur. Le monde est plein de critiques, gut, a force de commentaires, de definitions & de distinclions, font parvenu a obfcurch les tonnois» fances les plus claires £? les plus fimples. 11 ftmble qiïon n'aime que les chemins difficiles , chaque fcience, chaque etude a fon jargon tnintetilgible, gui ftmble n'itre invcntd que pour en dcfend,e les approches; en wat volt ai re hier ten opzigte van de kimften in 't algemeen zegt, dringt hij noch nader op de poëzij in 't bijzonder aen: c'cst furlout en fait de 'poëfle,gat les eommeutateurs £? les critiques ont pndiguë leurs lef ons. lis ont laborieufemeut écrit des l'olümss fur qu. lque lignes, que rimagination des Poëtes a créés enfejouant, ce font des Tij rans qni ont yoalu asferyir h leurs loi.x une nat ion libre, doi.t ils ne contioisfcnt point le caraSére; ausfi cespretendus legislaleurs n'ont fait fouvent qu"embrouiUer tont dans les Etats qu'ils ont voulu régler. Essai sür la Poë'siE epique Tom. I. p. m. 216 & fuiv.
Het is voltaire niet alleen die 'er dus over denkt;ik zoude zijn gevoelen met dat van verfcheiden anderen kunnen ftaeven; dan ik verkies geen verhandeling over het gebruik en misbruik der theoretifche regelen te fchrijven. Wie hier meer over begeert nae te zien, dien verwijzc ik onder anderen tot den vierden en vijfden brief van het vi deel der brieven van feith, en nacr de inleidende verhandeling
Van van alphen tot riedels theorie, B l. 54. ET seq.
Ik zal hier nog maer eene aenmerking bijvoegen, die mij onlangs in de handen viel: Dat, wanneer de fchoone kunflen theoretifche regelen vourgefchreven worden, der zeiver gouden eeuw voorbij is. Eigenaertig zegt daeiom de fchrijyet van de verhandeling over de Mfopifche fabelen der ouden, dal men de Thtoristcn dan eerst moet opzoeken, als de kunflen ontaertcn en de grenzen der natuur niet meer,kennen, dewijl de THtorlên wetten zyn ter beperking van dl
Luxe, alcemeen magazijn, I d. II stuk, bl. 212.



VOORBERICHT. xv
derleg, mijne poogingen nederig aen het toegeevend oordeel mijner land- en kunstgenooten aenbiedende , met de oprechte verzekering, dat ik niets hartelijker wensch, dan de gegronde en befcheiden aenmerkingen, waermede onbevooroordeelde en bevoegde kunstrechters deeze geringe lettervrucht willen begunftigen, mij zeiven, in de aenkweeking mijner geliefkoosde neiging tot de poëzij, ten nutte te maeken , met young wenfchende om een nederig hart en een ftouter gezang, en fleeds het befluit, dat feith aen jonge dichters raedt, indachtig te blijven, en als het mijne te onderfchrijven: Hoe gering de roem ook zijn moge die mij befchooren is, een is 'er dien ik met den meest toegejuichten dichter deelen wil, naamlijk dien der deugd en zeden, dien van in mijn* geheelen levensloop niets te f -.hrijven, dan 't geen mij in mijne eigen oogen en die mijner Landgenooten tot ter kan verjlrekken. Zie daar mijnen eerflen eed bij den ingang van de renbaan der fraaije letteren'. Hij is de getrouwe tolk der gevoelens van mijn hart. En mogt hij, zo ik 'er immer een oogenblik aan feile, zich tegen mij verheffen en mij voor 't oog mijner eeuw en dat der Nakomelingfchap befchuldigenl" (5.)
Middeloo, 12 Junij 1799. (5.J Feiths Brieyen, 1 Deel, tl. 27.



Puïsfent mes chants être agre'ables d P Lamme vertueux & champëtre, & lui rappeller quelqitefais fss devoirs & fes plaifirs !..
WIELAND.



DE DEUGD.
I N
DRIE ZANGEN.



La féücité est Ia fortune du fage, & il n'y en a poins fans vertik,
lOQSSMf,



EERSTE ZANG;
G od fprak.... de donder brulde... en de aerdeling veritomde. God fprak... de donder zweeg, die hem een loflied bromde: Ik klom, in diep gepeins, den gindfchen heuvel op, En knielde aenbiddend neer op zijn' bcmoschten top, Bepurperd door den gloed der zon, die in het daelen De westerkim verguldt, door 't vuur van hare ftraelen, Waennede zij den naem van haren Schepper fchrijft, Door wien ze in weezen is, door wien ze in weezen blijft; Die voor het bloedloos wormpje, in d'eiken pit verborgen, En voor den ferafijn blijft als een vader zorgen; Wiens adem zonnen fchiep — en 't Hofje worden decdt — Die de orions bewaekt — en d'aerdbol niet vergeet.
A 2 Het



4 DE DEUGD.
Het fcheen of thans natuur met eerbied, en te gadcr
In kalmte, knielde — badt — en offerde aen haer'. Vader.
Een diepe ftilte heerschte in 't fcheemrend avonduur;
De rust verkwikte de aerd', bij 't fluimren der natuur;
De fchepping lag voor 't oog des Scheppers neêrgeboogen;
Geen zephir ademde — geen blaedje wierdt bewoogen;
Slechts wierdt, van verre aen 't ooste, in dit geheiligd oord,
Het zagtjens murmlen van een heldre beek gehoord;
De daeuw zweefde over 't veld, en de aerde dronk de dropjes,
Kcèrrollcnde uit den fchoot der zwangre roozenknopjes;
De lucht was onbewolkt — het züvren maenlicht fcheen;
De herder dreef zijn kudde, al zingend, ftalwaerds heen,
Ontlastende zijn hart, van reine vreugd doordrongen ,
In zangen, door den zang der cchoos naegezongen;
De tortel kirde in 't loof — het vinkje zong zijn lied...
Het ademde alles vreugde ik — aêmde alleen verdriet.
Met een beftormd gemoed, fchicr van mij zelf vergeeten, Was ik bij 't graf eens vriends, eens dierbren vriends, gezeten,
Waer-



EERSTE ZANG. 5
Waerom een wilgeboom zijn fombre takken fpreidt,
Waer 't nachtviooltje groeit — en 't eenzaem duifje fchreit.
Ik dacht: de worm doorknaegt uw levenloos gebeente, Dat vrcedzaem lluimert onder dit bemoscht gefteentc, Wijl uw onllerflijk deel des hemels fchoonheid roemt, Aen Jefus boezem woont, en englen broeders noemt.
Uw ziel is zaligheid — de mijne fmart befchooren...
Mijn hart heeft, met een' vriend, al'taerdschgelukvcrlooren...
De gantfche waereld is een doodfche woestenij —
En wie mij troosten wil, een wreede beul voor mij —■
Ik voel mij, met mijn' vriend, van alle vreugd begeeven...
Gij, Rcinhart! ftierft... en ik.... ik flijt een kwijnend leven.
6 Dat elk fterfling voele, als hij een' vriend verkiest,
Wat hij verliezen moet, als hij zijn' vriend verliest!..
Was nooit uit 's afgronds fchoot de zonde voortgcreezen, De vriendfehap , als de mensch, zou noch onfterrlijk weezen !
A 3 Dan



6 DE DEUGD,
Dan wierdt geen zucht gehoord , geen traen van fmart gefchrcid j Dan zweefde, om 't levenspad der menfchen, zaligheid! Dan was deeze aerde noch een reine en fchuldlooze aerde, Gelijk zij was in 't uur dat haer Gods almagt baerde, Toen de eerfte ferafijn. verfromde... knielde... en badr... Eer 't roosje, aen zijnen ftce!, nog fcherpe doornen hadt... Eer nog een lacge drift het beeld der Godheid hoonde, Dat, met zijn lot te vreên, eene enge Hulp bevroonde, Nabij een heldre bron in 't open veld gebouwd, Belommerd door 't geboomt' van 't vredeteelcnd woud, Wacrin 't onnoosie fchaep" naest leeuw en panther graesde; Toen de echo noch den galm der büjdfchap'wederkaetsde... Toen zong het englenkoor, om 's menfchen lot verheugd, En de onfchuld fliep gerust aen 't zuivre hart der deugd.
6 Zaligheid, te rasch voor d'aerdeling verdweenen !.. VVaer't lied der englen klonk, hoort men de menschheid weenen; Fn de echo, dié weleer verving 't hal.'elujah, BacuWt thans, van berg tot berg, benauwde zuchten nac...
Hier



EERSTE ZANG. 1
Hier ziet m' een' throon in bloed, een' fchat in traenen zoeken — De vader durft den zoon — de zoon den vader vloeken. Hier moordt het bijgeloof — ginds woedt het oorlogsvuur Daér galmt, bij 't krijgsrumoer, de noodkreet der natuur: Hier word een weez verdrukt— ginds gaeteenweduwklaegen; Daér hoort men de onfchuld wrack op haer verleiders vraegen. Een kroon is Nero's, en een kruis is Paulus lot — Men fpreidt voor Barnevelds het fterfbed op 't fchavot... De hecrschzucht overwint, en plant, in bloed-en traenen, Waer 't heilig outer rookte, ontrolde legervaerten.... Zie daer het beeld der aerd', die nu eert wildernis, Een kerker voor de deugd — een throon voor de ondeugd is.
En zoude ik u, mijn vriend! die reeds deeze aerde onttoogea
De zaligheid geniet, in Jelus arm gcboogen,
Herroepen in dit dal van kommer en verdriet... ?
Neen... ik beween uw dood... maer ik herwensch u niet.-
A 4 Mijn



8 DE DEUGD.
Mijn oog heeft door 't geloof een fterkcr kracht ontvangen:
Ik hoor den blijden galm, der englen feestgezangen:
Mijn geest, aen 't ftof ontboeid, zweeft de orions voorbij...
De hemel opent zich een Godstelg nadert mij,
Die 'k op eene avondwolk, omringd van blikzemftraelcu
En oogverbijstrend licht, zie tot mij nederdaelcn...
Om zijne leden golft een lluier van azuur,
Doorwrocht met diamant en flonkrend zonnevuur;
De glans van zijn gelaet verduistert al de glanfen
Van 't talloos ftarrenheir, aen de onbewolkte tranfen.
Zijn oog is menfehenmin en hemelmajesteit;
Zijn aenblik is een vonk van ecuwge heerlijkheid.
„ Tree , fterfling ! (preekt hij, treê uw' broeder vrolijk nader.
„ Uw Heiland is de mijne — uw Vader is mijn Vader;
„ Een God, die ecuwig was en eeuwig blij ven zal;
,, De wijze Schepper en Verzorger van 't heelal.
„ Zijn adem, die aen mij het leven heeft gegeeven,
„ Gaf 't leven aen de mier, en zorgt voor beider leven...
„ 't Is zijn voorzienigheid die hunne nooden ziet,
„ En v/ie voor 't miertje zorgt, vergeet zijn kindren niet.
» Hij



EERSTE ZANG. 9
„ Hij blijft voor 't menschdom van den avond tot den morgen,
„ Van 't wiegje tot aen 't graf, gelijk een vader zorgen.
„ En fchoon gij hier fomwijl op doornen trecden moet,
„ Die doornen zijn befproeid met heilig offerbloed.
„ Mesfias heeft een kroon van zaligheid verworven,
„ Toen hij op Golgotha is aen het kruis gcflorven;
„ Toen hij, uit menfchenliefde, uw kectnen heeft gefJackt,
„ En zondaers, door zijn bloed, zijn burgers heeft gemaekt.
,, Zijn fchuldelooze dood heeft een verlooren leven,
,, Verbeurde zaligheid , aen 't menschdom weêrgegeeven,
,, Die hij zal fchenken, in het aenzien van 't heelal,
„ Aen elk die deugdzacm leeft en deugdzaem fterven zal...
,, Het aerdfche leven , vack met tegenfpoed doonveeven,
„ Is 't proefperk van de deugd — 'tis Hechts een tijdlijk leven.
,, Wat onheil haer ook treff', hoe zwaer haer lot ook fchijn',
,, Naer maete van den ftrijd zal de overwinning zijn.
,, Moet zij langs rotzen treèn — langs ongebaende wegen —
„ Zij treedt blijmoedig voort de hemel lacht haer tegen —
„ IJacr rampen zijn bcpaeld — haer lijden duurt een poos,
„ Haer loon is zaligheid dat loon is eindelocs
As .. En



io DE DEUGD.
„ En waerom dan geweend als een der waerdfte panden,
„ Op 't naeuwfte aen u verknocht met tedrc liefdebanden,
„ Bij 't all' verflindend graf, van u en de aerde fchcidt,
,, En fmart verwisfeit voor volmacktc zaligheid?..
,, De mensch die deugdzacm leeft heeft voor geen graf te vreezen:
„ Hij is flechts fterveling, om hemeling te weezen.
,, Is dus een vroege dood fomwijl der vroomen lot,
,, Wie fterft in zijne jeugd, leeft in zijn jeugd bij God...
„ Dit Itille uw droevenis; dit lenige uwe fmarte;
„ Dit geev' de kalmte weer aen 't afgepijnigd harte.
„ Moet gij langs 't graf van gade, of kroost, of vrienden gaen,
„ Ween traenen bij hunne asch.... maer bid Gods wijsheid aen.
„ Gij fcheid flechts voor een poos... blijf op de toekomst ftaeren ;
,, De dag der eeuwigheid rijst uit den nacht der jaeren...
„ Dit is de ftcun der deugd in voor- en tegenfpoed,
„ Het anker van 't geloof, gegrond in Jefus bloed.
„ Vest hierop uwe hoop, wat u ook moog' begccven;
,, Leef deugdzacm, en gij zult altijd gelukkig leven,
„ Verzekerd dat 't geloof, in 's waerclds duisternis,
, De rotsfteen en de zuil van alle deugden is." —■
't Gor-



EERSTE ZANG. n
't Gordijn des hemels floot — de feraf was verdweenen: Ik vond mij weer bij 't graf — maar kalmer dan voorhecnen: Mijn hart, dat bonzend floeg, dat bonsde riu niet meer; De rust, zo lang gemist, keerde in mijn' boezem weêr.
6 Hemeltelg, ó deugd! waerdst voorwerp mijner zangen! Wil de offers van mijn lier en van mijn hart ontvangen... Ach, was uw wooning noch op deeze rampwoestijn, Dan zou elk fterfling in zijn' kring gelukkig zijn, Dan zou de zonde hier niet altijd oogstmaend houên!.. 6 Mogt mijn fcheemrend oog het zalig oord aenfchouwen, Waer uw verheven troon en rookcnd outer ftaet; Waer de onfchuld veilig langs een beemd van roozen gaet; De Schepper der natuur, in 't heiligdom der reden, Met liefde wordt gediend, met eerbied aengebeden; De mensch het hoogst geluk van 't algemeen bedoelt, Zijne afkomst waerdig leeft — en zijn beftemming voelt... ó Dat elk waerlijk zag het geen mijn fcheemrende oogen Aenfchouwen door de kracht van 't werkend denkvermogen...
Mijn



ï2 DE DEUGD.
Mijn broedren, 'k fchetze aen u dat driewerf zalig koor Leent aen mijn ftroeve lier een wijl uw gunftig oor.
T IV E E-



TWEEDE ZANG.
"Verbeelding voert mijn' geest naer die gelukkige oorden, Waer nimmer haet en nijd de ftille rust verftoorden — Waer vriendfchap bloemen zaeit; de vrede olijven plant; De godsdienst, op 't altaer, een heilig wierook brand... Hier zit geen dwingland op in bloed geverwde throonen; Geen wreedaert, geen tijran, durft hier de vrijheid hoonen; Geen zetel word in bloed, in burgerbloed, gezocht, Geen fcepter door geweld van muitend gracuw gekocht. Hier kan 't verblindend goud het menschlijk oog niet blinden: Geen tijtels aen den man een waerdigheid verbinden. Mensch is de tijtel van de grijsheid en de jeugd; Hun adel, naem en roem beftaen in hunne deugd. Geen burger is hier flaef —• geen vorst is hier verrader; Hij noemt het volk zijn kroost — dat volk eert hem als vader, En daer het vorstlijk hart voor 't volk uit liefde gloeit, Is 't algemeen belang aen zijn belang geboeid.
Nooit



i4 DE DEUGD.
Nooit vadzig in den arm der wellust neergezonken, Wordt hij door haer geftreel nooit aen haer' throon geklonken, Of llaept, wanneer het volk bij hem om bijftand fchreit —. ö Neen, hij wackt voor hen met nijvre naerftigheid: Hij heeft, toen hij tot 's volks befchermer wierd gekooren, Voor 't godgewijde altaer, met duuren eed bezwooren, Dat hij, op 't pad der deugd, zijn kindren vóór zou gaen; Nooit, trotsch op zijn gezag, naer meer gezag zou ftaen; Dat hij als vader voor 't belang van 't volk zou leeven, En, als de nood het eischt, voor dat belang zou fneeven. Ziet daer der vorsten plicht — ziet daer den heilgen eed, Dien hij voor 't oor van 't volk, voor 't oor der godheid, deedt, En hij volbrengt dien plicht, door 't volk hem opgelegcn: Hij zegent al het volk, en 't volk geeft hem zijn* zegen. Hij handhaeft recht en wet; hij fchraegt de maetfehappij, En ftaet als menfehenvriend de fchaemele armoê bij. Partijzucht kan de ftem der waerheid niet verfmooren; Zij fluit zijne ooren niet, om naer die ftem te hooren; 6 Neen, de waerheid fpreekt waer de eendragt liefde voedt, Waer 't volk in zijnen vorst een' liefdrijk' vader groet.
Het



TWEEDE ZANG. 15
Het volk is niet voor hem, maer hij voor 't volk gefchaepen: Zijn liefde is hen een fchild, zijn zorg een veilig waepen; De wet is op de wet van liefde en trouw gegrond, Die God aen de aerde gaf in 'swaerelds morgenftond. Weldoende naerrtigheid doet hier den voorfpoed bloeien; Deii wijnflok weelderig op vruchtbaere akkers groeien; In dit gezegend oord voert hare ftem 't gebied; Hier bloost de morgenzon bij 't zien van Iuiaerts niet: Geen zelfbelang, geen nijd kan 't vuur van twist ontfteeken, Geen twist den naeuwen band der broederfchap verbreeken. De mensch ziet in elk mensch een' lotgenoot, een' vrind; 't Zijn alle Iooten die één enkle ftam verbindt.
Hier vlecht een jongeling een' krans van roozenblaêren En veldviooltjes door de bruine maegdenhairen, Daer een ontloken bloem den blanken boezem ciert, Die nooit door laege drift ontroerd, beureeden wierd; Geen rang , geen zucht naer goud, geen zelf bevorderingen, Maer liefde, liefde alleen, vereent hier echtelingen.
Geen



iö D E D E U G D.
Geen maegd wordt ooit door dwang naer't echtaltaergebragt,
De neiging der natuur nooit door belang verkracht;
Ze ontvangt den jongling dien haer hart heeft uitgekooren:
Natuur doet in haer hart de Item der liefde hooren;
Zij volgt die neiging vrij die ziel met ziel vereent,
Dat vuur, dat zijnen gloed van 't reinfte vuur ontleent.
Zij bouwt met hem de hut waerin ze eendragtig wooncn,
En ongeveinsde min met wedermin beloonen.
En, ö hoe juicht haer hart, als haer een zuigling ftreek,
Ais aen haer volle borst een lagchend wichtje fpeelt!
Zij draegt het op aen hem, die d'adem en het leven,
Een ziel, voor de eeuwigheid gevormd, het heeft gegeeven.
Een traen rolt op haer borst, uit tedre vreugd gefchrcid,
Als 't fchuldloos offer van haer zuivre dankbaerheid.
De blijde vader, door het reinst gevoel bewogen,
Blikt vrolijk op tot God, met traenen in zijne oogen;
Hoe is zijn tedre ziel door zagte vreugd verrukt,
Daer hij zijn gade in d'arm, zijn kind aen 't harte drukt'.
„ Gij, roept hij juichende uit, gij, wien de ferafs vreezen,
„ Gij, Vader der natuur! gij doet mij vader weezen!
„ Ont-



TWEEDE ZANG. \?
„ Ontvang mijn traenen als een dankbacre offerand:
Spaer deeze jonge fprüit voor 't dierbaer vaderland,
„ Hoe ftreelt mij 't denkbeeld, dat, in mijne grijze dagen,
„ Als ik de zilvren kroon des ouderdoms mag draegen,
„ Dan deeze jonge telg, de wellust mijner jeugd,
„ Mijn grijsheid ftrekken zal tot wellust, door zijn deugd!
„ Doch hebt gij hem beftemd voor een verheevner orde,
„ Dat zijne prille jeugd een cherubijntje worde,
„ Wenkt gij hem tot uw' throon... ik zwijg... en bid u aen.
„ Wat gij, ó Vader! doet, is altijd wélgedacn!"..
Ginds, onder 't zagt geruisen van hooge populieren, Zit, op een* heuvel, in een boschje van laurieren, Een grijsaerd, die de jeugd, die vrolijk om hem zweeft, Van d'ouden tijd verhaelt, en fpeelend lesfen geeft: Hij fchetst haer een tafreel van 't eenmael fchuldlooze Eden, Der patriarchen eeuw, de aertsvaderlijke zeden, Toont haer de goedheid van den Schepper der natuur, Zijn zorg voor 't kruipend rupsje en 't koestrend zonnevuur.
B «ij



18 DE DEUGD.
Hij leert haer dat de deugd het vrijheidsvuur doet gloeien, Het vaderland befchermt, der volken heil doet groeien, En dat de godsdienst, dien natuur en reden leert, Niet min' het ongeloof dan 't bijgeloof verheert.
De godsdienst, de eerfte plicht van aller menfchen plichten,
Ziet in dit blij gewest zich zelv' een' tempel ftichten.
Hier dweept geen bijgeloof; 't verfland wordt niet misleid
Door priesterlijk bedrog en valfche heiligheid.
Een achtbre grijze bard, omkranst met zilvren hairen,
Treedt voor 't gewijd altaer, bij 't klinken van de fnaeren.
In 't ftactig ruifchend bosch, waer eeuwge ftilte woont,
Waarin natuur haer kroost des Scheppers grootheid toont,
Waer marmren beelden, in de fchaêuw van eiken blaèren,,
De nagedachtenis der vaderen bewaeren,
In dit geheiligd woud, waerin de vree gebied,
Waer 't vogeltje zijn' zang huuwt aen der barden lied,
Hier wordt een God gediend, die d'adcm en het leven,
Die air wat aenzijn heeft het aenzijn heeft gegeeven;
Die



TWEEDE ZANG. 19
Die alles wat belTaet uit niet te voorfchijn riep, En door zijn wijsheid zorgt voor 'r. geen zijne almagt fchiep-. Den mensch zijn liefde toont, als roos en lelie bloeien, En als de ftormwind brult, de donders vreeslijk loeien; Die worm en cherubijn met de eigen trouw bewaekt, En beiden in hunn' kring volmackt gelukkig maekt: Die God wordt hier gediend als aller menfchen Vader: Elk treed met diep ontzag zijn' tempel biddend nader: De burger, naest den vorst, knielt voor Hem in het ftof; Het kind, op 's vaders arm, zingt ftaemlend zijnen lof; De zwakke zuigeling heft zelf de hand naer boven, En tracht, fchoon fpraekloos, Hem aen moeders borst te loven; De grijsheid bid Hem aen, de jeugd knielt voor Hem neêrj Zij zingen, groote God! dit loflied tot uwe eer:
God, die de gouden waereldbollen,
Die door het ruim der fchepping rollen, Geregeld in hun kringen floot!
God, in de kalmte, en in de ftormen,
In de orions, en in de wormen, Goed, wijs, en onuitfprceklijk groot!
B 2 Öüfc



ao D E D E U G D.
Ontzaglijk, onbegrijplijk Wezen, Wiens donderftem 't heelal doet vreezen,
En liddrend voor uwe oogen ftaen! Het juichend koor der hemelingen, Die voor uw' throon het hallel zingen,
Zwijgt - knielt - verftomt - en bid u aen.
Uw blikzem doet den vrijgeest vreczen, Daer hij uwe almagt, Opperwezen!
In eiken ftrael getekend ziet. Wat is de mensch toch voor uwe oogen? En gij, aenbidlijk Alvermogen!
Verlaet hem, noch vergeet hem niet.
Gij blijft voor hem als vader waeken; Gy wilt den mensch gelukkig maeken,
Die eens uw godlijk beeld bezat. 6 Hoe volzalig plagt, voordeezen, Het menfchelijke lot te weezen,
Eer de ondeugd de aerd' bezoedeld had!
Wat



TWEEDE ZANG. i\
Wat baeten fchatten, gouden kroonen. Wat baeten fcepters, rijken, throonen?
't Is ftof, 't is aerdsch en fterfelijk; 't Zijn flechts de deugdgezinde harten, Die tijd en dood en eeuwen tarten: Zij zijn in fchaniele armoe rijk.
De deugd rust, in haer Iaege wooning, Geruster dan de trotfche koning
Op 't welig dons, in flaep gekuscht; Schoon donders om haer hutje kraeken, Gij, God des donders! gij blijft waeken,
En zij is veilig en gerust.
Op uwe zorg blijft zij betrouwen; Voor u blijft zij haer outer bouwen;
Zij zingt uw' lof in 't traenendal , Tot zij, bij 's waerelds jongften morgen, Voor eeuwig in uw' fchoot geborgen,
Haer glorielied hervatten zal.
B 3 Dees



23 DE DEUGD.
Dees godgewijde zang word door de büjde zangen Der huppelende jeugd eerbiedigüjk vervangen, Daer ijder, met een hart ontgloeid door hemelvreugd, Dit lied al ftaemlend zingt tot lof der fchoone deugd!
Wat is fchoonheid ?.. flechts een bloempje, Dat ontluikt... verwelkt... en fterft;
't Is de deugd, die nooit haer fchoonheid, Nooit haer' lentemorgen derft.
Deugdzaem voor uw oog te leeven,
Groot en algenoegzaem God! Deugdzaem voor uw oog te ftervcn,
Is het allerwenschüjkst lot.
Al het aerdfche fchijnvermogen
Moet ook eens met de aerd' vergeten;
Maer de deugd heft zegeüedren Op het puin der waereld aen.
Meet



TWEEDE ZANG. =3
Moet zij foms op doornen trecden,
Op de doornen van verdriet, Zij kan 't eind' des ramps aenfchouwen,
Maer het eind' der glorie niet.
Eenmael zal zij zegevieren,
In het acnzien van 't heelal, Als de tijd, moê van verwoesten,
Op de'wrakken fterven zal.
Dus zong dit zalig koor, toen 'k, uit de hemelzaelen, Een" rei van cherubijns klapwiekend neèr zag dae'cn; Die, daer 't bazuingefchal alomme wierd gehoord, Den volksbefchenner wenkte in 't ecuwig glansrijk oord. „ Uw taek is hier volbragt, uw feefwebbe afgeweven; „ Gij wordt geroepen tot der englen zalig leven: „ Het heilrijk uur is daer dat u 't geluk verbeid, „ En gij dit fterflijk kleed ruilt voor de onflerflijkheid." Dus fpréekt een cherubijn, zo minzaem, goed, en teder. De grijsaerd knielt, en al het volk knielt om hem neder.
B 4 Mijn



a4 DE DEUGD.
Mijn broeders! fpreekt hij, 'k volg verheugd dit hoog bevel. Vaert, kindren!... vaderland!... vaert, vrienden! eeuwig wel. Ik leidde u op het fpoor der deugd bij 't licht der reden: Blijft op dat effen fpoor na mijn verfcheiden treeden: Leeft vreedzaem met elkaêr.... leeft deugdzacm, en leeft vrij. Veracht het ongeloof en fchuuwt de dweeperij. Blijft, naer der vadren wijze, eenvoudig veldlijk leeven. Verlaet de wetten niet door hen u voorgefchreven. Waerdeert de aloude trouw. Bemint het vaderland. Dient der aertsvadren God, die alles houd in ftand. Volhardt beftendig in den dienst des Albehoeders, Tot wien ik heenenfnel.... vaert allen wel, mijn broeders J
't Onfterfelijke deel vloog met de ferafs heen,
Terwijl een glansrijk licht door heel het landfehap fcheen;
Het ftoflijk viel op de aerd', dat traen bij traen befproeide;
Een roos rees uit dat ftbf, die on^crwelkend bloeide;
Al 't volk zag wecnende dien braeven vader na,
En in hot ver verfehiet klonk noch 't hallelujah.
$ DER-



DERDE ZANG.
ö .Deugd! ö vocdftervrouw van een gerust geweten! Gij doet ons al het aerdfche, al 't nietige aerdsch, vergeeten, En toont ons met een' wenk, vol hemelmajesteit, Dat God ons heeft beftemd voor hooger zaligheid; Gij doet ons hier beneên, als rampen om ons woelen, Een nooit gevoelde vreugd, der englen vreugd, gevoelen; In voor- en tegenfpoed fchenkt gij ons 't zaligst lot, De vrede met ons zelve — ons nootlot — en met God.
Ziet, broeders! ginds een hut, begroeid met witte roozen,
Waer zich een deugdzaem man een fchuilplaets heeft gekoozen:
Hoort hoe hij afgemat en door den dood verbleekt,
Tot zijnen lieveling in 't veege ftcrfuur fpreekt:
„ Mijn zoon! mijn troetelkind! wien God aen mij vertrouwde;
„ Die met mij in dit dal dit nedrig hutje bouwde,
B 5 » En



a6 D E D E U G D.
„ En daer voor 't alziende oog met mij geen andren fchat,
„ Dan een gerust gemoed, een deugdzaem hart, bezat 1
„ Gij, eenigst overfchot eens drietals frisfche zoonen,
„ Die met hun moeder reeds in 't rijk van Jcfus wooncn!
„ Gij bood door ouderliefde uw' vader bijftand aen,
„ Die tot het Mille graf van doorn op doorn moest gaen:
„ Reeds in den mcrgenftond van mijn noodlottig leven,
„ Had tegenfpocd zijn floers om mijne wieg geweven;
„ Beroofd van ouderzorg, ontbloot van waerelds goed,
„ Trad ik de heirbaen op van ('mart en tegenfpocd;
„ 'k Heb echter op mijn5 weg eene eedle ziel gevonden,
„ Die aen mijn droevig lot het haere heeft verbonden;
„ Mijn kroost benevens haer was al de zaligheid,
„ Die op dees rampvolle aerd' mij immer heeft verbeid;
„ Met hen was mij dees kluis een tempel van genoegen;
„ Ik voelde mijne borst door zagtcn wellust zwoegen;
„ Geen wroegend zelfverwijt der duldelooftc fmart
„ Vergiftigde mijn rust, doorknaegdc mij het hart:
„ Neen, een gerust gemoed deed mij het lot trotfeeren,
„ En de onfpoed leerde mij op d'onfpoed triumpheeren.
„ Dan,



DERDE ZANG. 27
„ Dan, ö de flillc vreugd, die 't huislijk heil mij bood, „ Wierd mij welras ontrukt met kroost en echtgenoot: „ Ik zag mijn dierbrc gade en tweetal kindren fterven; , Ik zag ze fterven.... neen,*'k zag 't leven hen verwerven; „ Daer hun vergangklijk deel nu ftille rust geniet, „ Die de aerd' hen weigerde en het minzacm graf hen bied; „ En nu is ook mijn taek in 't eind' hier afgeweven: „ De dood fielt grenzen aen de rampen van mijn leven: „ Ik fluit mijne oogen toe in 't droevig traenendal, „ Die ik in 't eeuwig licht bij God ontiluiten zal. „ Vaer wel, geliefde zoon!... leer vroeg den dood niet vreezen. „ Wees deugdzaem, en gij zult altijd gelukkig weezen; „ Reis dus vertrouwend voort door 's waerelds wildernis, „ Die 'tproefperk van de deugd.... maer niet haer eindperk is."
Dus doet de deugd haer' vriend, wanneer de donders brommen, Wanneer de ceders door den fchorren ftormwind krommen, Gerust zijn, zelfs bij 't graf; en 't grimmen van den dood Maekt hen in voorfpoed kalm en in den rampfpoed groot.
Zij



28 D E D E U G D.
Zij doet een' Socratcs gerust den gifkelk drinken, En Seneca blijft kalm waer dolken om hem blinken; Callas leid ze aen haer hand op 't bloedig moordfchavot, Waer hij de woede tart van 't dvvecpend beulenrot: Zij fchonk, toen 't oorlogsvuur in 't hart van Neerland woelde, Een Alva zijnen wrok op weerlooze offers koelde, Aen Hoorne en Echtmond kracht om liever te vergaen, Dan 't juk te torfchen van den wreeden Kastiljaen; Door haer was Ruiter groot, toen hem het volk miskende; Door haer was 't broederpaer, toen moordlust flrafloos rende, Door haer was Barneveld, op 't rookend hofichavot, Groot in der wijzen oog — en groot in 't oog van God.
Maer gij, 6 dwingland, die uw wapprende oorlogsvaenen
Plant op verwoeste fleên in bloed en heete traenen,
Die langs een fchriktooneel, waervoor de menschheid beeft,
Ten zegewaegen flapt en de aerde uw wetten geeft!
Vergeefs poogt gij de rust op uwen throon te zoeken;
Gij hóórt, van deugd ontbloot, u door de menschheid vloeken.
Wat



DERDE ZANG. 39
Wat hebt gij op een' throon met menfchenbloed befpat? Gij riddert voor uzelv' bij 't ritflen van een blad; Gij moet het zelfverwijt van uw geweten hooren. ö, Kost gij ook die Hem in 't bloed der menfchen fmooren! Gij rust niet, fchoon uw hoofd in d'arm der weelde rust; De flaef vervloekt u, zelfs als hij uw' fcepter kuscht. Uw lof weergalmt alleen door laege afhangelingen; Nooit zal een eerlijk man voor u de fnaeren dwingen: Mijn zangfler gruuwt van u, wien de aerde om wetten vraegt, Wiens vuist een' fcepter zwaeit, wiens hart een' kluifter draegt ; De dcod dringt tot uw fponde, omringd van Iegerfchaeren; Zijn vuist rukt van uw kruin en kroon en lauwerblaêren;
Gij fterft wat is 't, tijran! dat u thans fiddren doet?
Het is Gods rechterltoel, waer gij verfchijnen moet.
En gij, die, in den fchoot der wellust opgefloten, De fmeekende onfchud, wreed, gevoelloos, durft verftooten, Als ze aen uw voeten weent en u om bijftand bid, Daer gij door haeren val uw' gouden throon bezit;
Kunt



So DE DEUGD.
Kunt gij, wellusteling! kunt gij u zelv' vcrgecten ? Kunt gij voor u deeze aerde een zalige aerde hceten ?
Gij, in wier bekers 't vocht der ïnaegdenwangcn blinkt
Die traenen fmaeken wrang fchoon gij ze al lagchend drinkt ; De hand der weelde moge uw paên met bloemen zaeiën, Gij zult in 't einde niets dan fcherpe distien maeiën: Schoon u de voorfpoed goud, gezag, en ampten bied, De deugd bied aen uw hart het ftil genoegen niet;
En fterft gij moet ge uw hof, uw hoog verheven zuilen,
Voor de enge doodkist in een marmrcn graf verruilen: Uw fterven perst het hart der weêuw geen zuchten af; Geen weesje vlecht een' krans van bloemen om uw graf; Nooit wordt door 't vaderland uwe asch een traen gefchonken; Uw nacm is met uw rif in 's acrdrijks fchoot gezonken; Uw naem wordt niet genoemd — uw zark blijft onbefchreid. 6, Sliep ook met uw Hof uw ziel voor de ééuwigheid!..
Maer de eedle vriend der deugd blijft na zijn dood noch leeven: Met tracnen word zijn roem op zijne zark gcfchreven;
Zo



DERDE ZANG. 3
Zo zijn de Brutusfen, de Catoos en Pompeên,
De onfterflijkheid gewijd door alle de eeuwen heen;
Zo zal een Washington, nae 't buldren der orcaenen,
Noch leeven in het hart van vrije Americaenen;
Zo zal de nacm van Tromp, fchoon Ncêrlands glorie kwijn'
De roem des Bataviers, de fchrik der Britten zijn.
Dc Belg zal van deez' held de grootc daeden roemen.
Het jongfte nagcflacht zijn' naem met eerbied noemen :
Deugd plantte op Ruiters graf een' ecuwgen eerlaurier;
Deugd ftrengelt roozen om Van Merkens gouden lier.
Mijn vaderland! door deugd hebt ge u van 't juk ontflaegen. Door deugd zaegt gij de zon van uwe vrijheid daegen, De Belg wierd door zijn deugd g'è'erbiedigd van heel de aerd', De deugd heeft zijnen naem al de eeuwen door vermaerd; Dan ach, waer is uw roem ?... waer uw aeloude luider ? Uw fchitterende zon daelt in een aklig duifter: De tweedragt grijpt u aen... hact,.. nijd... en zelfbelang, Verbasteren uw kroost,... en dreigen *t ondergang.
Ont



3a D E D E U G D.
Ontfluit u, koorgewelf!., ontfluit u, ftille graven! Rijst, Egmonds!.. Espinois!... rijst uit het ftof, Bataeven ! Rijst, Kenaus!... Vander Werfs... met Douzaes aen uw zij':
Verrijst! neen, rust in ftilte.... uw fchaduw vreezen wij.
Gij hebt reeds uit Gods hand het loon der deugd ontvangen ,
Gij juicht en bid voor ons wij, met betraende wangen,
Herdenken noch uw trouw voor haerdftede en altaer;
Een traen, die trouw gewijd, hangt beevende aen mijn fnaer.
Keer, vaderlijke deugd! in 't hart der Batavieren; Zo groenen weer de reeds verwelkende eerlaurieren, Zo zal weer Nederland, in waerheid, niet in fchijn, Geüjk weleer, de wieg van groote helden zijn.
Treedt, Belgen! op het fpoor waerop uw vadren traden; Roemt hunne daên niet flechts... maer volgt hunne cedle daeden; Telt uwe deugden eerst eer ge uwe fchatten telt: Zo wordt eens weêr de roem, de aeloude roem, herfteld;
• • Zo



DERDE ZANG. 33
Zo rijst uw zon op nieuw van achter donkre wolken,En gij hervat uw' rang weer in den kring der volken! Dan ftaet uw vrijheid op onwrikbren grond gevest; Dan bloeit uw welvaert weer, beroemd gemeenebest! Dan zal geen fchfïkbre twist uw wettig erf aenranden < En zetels vestigen voor fnoode dwingelanden; Dan zal dat eigen volk dat Phlips dorst wederftaen # En van Kastiljes juk den vrijen hals ontflacn, Dat, in het kille noord, en bij de morgcnlanders,• Aen beide polen, heeft geplant zijn zegeftanders, 't Kroost van Civiiis, als het dapper voorgeflacht, Van Brit en Gauler weer geroemd zijn en geacht: Zo zal ons vaderland door alle de eeuwen blinken, En, zinkende in het niet, met roem en glorie zinken! Zo zal 't Bataefsch gewest, zo lang de zon 't befchijn', Van God gezegend — van heel de aerd' g'eerbiedigd zijn.-
6 Gij, die, van uw' throon, verr' boven lucht en wolken t Verr' boven 't vast genantt', het lot beftuurt der volken I
C V»r



34 DE DEUGD.
Vergeet, getrouwe God! als gij naer de aerde ziet, Het kleene plekje gronds, dat wij bewoonen, niet. Blijf fteeds mijn vaderland — blijf (leeds den Belg gedenken; Blijf ons uw' zegen — uw' verbeurden zegen, fchenken! Dat heel 't Batacfïche volk u eer' met liefde en vreugd; Dat vrijheid veilig woone in 't heiligdom der deugd; Dat nijvre naerltigheid der kunsten koor doe bloeien; Dat op der vadren graf fteeds verfche lauren groeien.... Dat, tot den jongften dag, Civilis nakroost vrij — En, in zijn' val, door deugd, nog groot en roemrijk zij!
HET



HET GEWETEN.



Nullura theatrura virtut! confcientla majus est,
CICERO.



HET GEWETEN.
Is 't groot, zichzelv' door bloed een'weg ten throon te baenen,
Als 't hart, bij zijn bezit, van fmart en weedom fchreit; Als een geheele fchaer' rampzalige onderdaenen Den dwingeland vervloekt, dien zij ten zetel leidt ? Is 't groot, op zulk een' throon verheven, Aen waerelden de wet te geeven, , Als 't hart, bij al den glans, dien de overwinning biedt, Geen vrede met zichzelv', geen waer geluk geniet ?
C 3 Ginds



38 HET GEWETEN.
Ginds ziet mijn oog een' vorst, omkranst met lauerbladen, Befmet met rookend bloed, met traenen, ftof en zweet: Verwoesting hok hem nae, de dood volgt zijne paden , Daer hij een* zetel zoekt, en over lijken treedt. Zijn briefchend ros vertrapt de velden; De hoefflag kletst in 't bloed der helden; Het menschdom fchreit en zucht, in ketenen gekneld: Hij telt die traenen niet.... maer God heeft die geteld.
Kan hij, die 't menschdom flagt, zichzelv' gelukkig heetcn,
Schoon de overwinning hem een kroon zet op het hoofd ? Hoort, vrienden, in zijn ziel, de klaegftem van 't geweten: „ Gij hebt de vrede aen de aerde, uw volk't geluk ontroofd." Verheven op den throon der aerde, Heeft alle grootheid luttel waerde, Wanneer ons eigen hart, fchoon Flakkus zang ons roemt, Ons, voor den rechteriloel van God, misdacdig noemt.
De



HET GEWETEN. 39
De vleier vlecht' den vorst een' krans van eerlaurieren,
Zijn mond bezing' zijn' lof, verworven in den ftrijd —* Vorst! raedpleeg met uw hart, bij 't planten der banieren, Of gij een' lauerkrans, een' lofzang waerdig zijt...? De traenen van de brandende oogen Der lijdende onfchuld af te droogen Is eedier lauerkrans, dan dien ge in 't veld verwerft: < Hij fchittre minder grootsch.... hij 's in geen bloed geverfd....
Treedt van uw zetels af, gelauerdc despooten!
Treedt op het oorlogsveld en ziet uw gruwlen daer!...
Aenfchouwt het gruwzaem lot van uw natuurgenoo ten, En hoort de Hem der wraek van uw geweten daer!.. Ziet hoe veel traenen gij doet vlieten; Wat ftroomen bloeds gij doet vergieten... Voelt gij geen kouden fchrik door alle uwe adren vlién ?.. Dat hier uw hart beflisfche of gij een kroon verdien'.
C 4 Hier



4o HET GEWETEN.
Hier ziet ge 'een droeve weêuwop 't flagveld troostloos waeren:
Zij zoekt haer' echtgenoot helaes, hij is niet meer!..
Daér fcheurt een grijsaerd uit zijn zilvren kruin de hairen: Ge ontroofdet hem zijn kroost.... Barbacr! hij eischt het weèr-!.. Ginds weezen, die het rouwkleed dracgon, Bij 't lijk eens dierbren vaders klaegen: Daér ftaert een veldeling, bij zijn verpletterd gracn , Bij zijn verbrande fluip , uw grootheid, fchreiend, aen.
Hoort gij, om uw paleis, geen jammerklagten rijzen..?
Hoort ge in uw ziel de ilem van uw geweten niet, Die aen die klagt zich paert... ? Voelt gij uw borst niet ijzen, Als ge u, tot zulk een' prijs, ten throon verheven ziet? Kooit imackt gij zalige oogenblikken: De ftillc nacht doet u verfchrikken: Het zweet lilt op uw hoofd, als ge uit een' droom ontwaekt. Kunt gij gelukkig zijn, die nooit gelukkig maekt?..
Ver-



HET GEWETEN. 41
Vergeefs poogt ge in den fchoot der weelde vreugd te fmaeken;
Gij vind de blijdfehap niet, hoe gretig gij ze ook zoek': Bij 't outer, in den racd, bij dartlende vermaeken, Voert gij uw hart met u.... en met dat hart uw' vloek... De lente kan uw ziel niet ftreelen; De zomer u geen blijdfehap teelenj De herfst fchetst d'ouderdom, de winter u den dood: Dat beeld ontroert uw ziel - hoe weinig zijt gij groot!..
Gij riddert voor den dood, en gij vervloekt uw leven!
Ondraeglijk zelfverwijt verpest elk oogenblik; Het ritslen van een blad doet u kleinmoedig beeven; Het zuifen van den wind jaegt door uw beendren fchrik; Gij kunt een wacrclddeel gebieden, Maer kunt uzclvcn niet ontvlieden: 't Verwilderd oog getuigt hoe naemloos veel gij lijd, Tot welk een' duuren prijs gij 's aerdrijks dwingland zijt.
C g Slaet



42 HET GEWETEN.
S.laet u het noodlot neêr, moet ge uwen fcepter derven,
En rukt de vuist des krijgs de zuil uws zetels om; Wordt u de kroon ontroofd, moet gij in 't einde fterven, Waer vindt gij rust, waer troost ?... de mond die troost is ftonj. Gij voelt een flang u 't hart doorknaegen; Uw pols flaet met verhaestc flagen; Gij fterft— en, daer uw mond den veegen doodfnik geeft, Vervloekt gij 't uur dat u aen de aerd' gefchonken heeft.
Van waer die bleeke fchrik op uw bedorven kaeken?
Van waer die angst des doods die u de ziel vermoordt...? Van uw geweten.... dat gij ftervend voelt ontwaeken. Ach, had gij deeze ftem wat meer in tijds gehoord! Die u als raedsman heeft geraeden Is thans een rechter van uw daeden, Die u befchuldigt, en voor 's hemels vierfchaer daegt, En ftrenge wraek op u van d' Opperrechter vraegt. —
't Ge-



HET GEWETEN. 43
fl Geweten is een gids op 't hobblig pad des levens,
Die nooit misleid word, en die nimmermeer misleidt: Het is een raedsman, maer is ook een rechter tevens; Zijne uitfpraek is de wil van de Oppermajesteit. Hij, die de werking van 't geweten Een beeld durft van 't vooroordeel heeten, Is voor de reden "blind, en voor de waerheid doof... Wie hieraen twijflen durft, moet twijnen aen 't geloof!
't Geweten doet den mensch een' hcilgen wierook branden,
En 't outer rooken in *t godsdienftig heiligdom; Doch cischt als priesteres geen bloedige offeranden, Maer liefde en dankbaerheid, van jeugd en ouderdom. Het eischt, met eerbied God te prijzen Voor zijne zorg en gunstbewijzen; Dat elk als vader en befchermer hem vereer', Maer lact een vrije keus aen ons naer welk een leer'.
Ons



44 HET GEWETE N.
Ons hart leert ons van zelv', mijn vrienden, onze plichten,
Dat flechts ons eigen hart onze eigen rechter zij! 't Prijst elke goede daed die wij op aerd' verrichten, Bcfehuldigt ons van kwaed, of fpreekt van kwaed ons vrij. Bewust van eigen plichtbetrachting, Verzekerd van onze eigen achting, Zie daer het hoogst geluk, een' roem, den mensch meer waerd' Dan Maroos fchoonfte zang en al het goud der acrd\
De fterveling, die leeft naer de infpraek van t geweten,
Leeft onder 't marmer en het rietendak vernoegd: 't Zij hij een' fcepter zwacië, of, onder werkzaem zweetcn, Op vaderlijken grond, een' vruchtbren akker ploegt» Hij leeft tot eer des Albehoeders, Tot nut van zijne medebroeders, Als mensch, vorst, burger, held,vriend,vader,echtgenoot, En wacht, als christen, kalm, het nadren van den dood.
HU,



HET GEWETEN. 45
Hij, die geen zelfverwijt voelt in zijn' boezem woelen,
Wiens ziel niet krimpt van fmart, wiens hart niet angftigflaet, Blijft, wat Zijn lot ook zij, een ftille rust gevoelen; Een wezentlijk geluk, dat in hemzelv' beftact: Voor hem - alleen teelt de aerde roozen, Die lagchende aen zijn voeten bloozcn; Hij ademt zuivre vreugde en onvervalscht genot: Wie rust heeft met zichzelv', heeft vrede met zyn' God.
Biedt zijn beftemming hem den hoogllcn kring der aerde,.
Schenkt hem het lot een rijk, een' fcepter en een' throon, De throon, dien hij beklimt, ontleent van hem zijn waerde, De kroon vereert hem niet, maer hij vereert de kroon. Hij heerscht naer de infpraek van 't geweten: De vorst zal nooit den mensch vergeeten; Hij zorgt voor 't algemeen; voor eiken onderdaen Voelt hij een teder harte in zijnen boezem flaen.
Wie



46 HET GEWETEN.
Wie zijn geweten volgt, haekt naer geen lauerbladcn,
Gegroeid in ftroomen bloeds op d'akker van den dood; Een Numa, die den roem des oorlogs durft verfmaeden, Is meer dan Romulus, op Romes zetel, groot. Hij is een vorst, maer mensch te gadcr: Het volk eerbiedigt hem als vader: Hij voelt in zijne borst een zaligkloppend hart, Bevredigd met zichzelv', en onbekend met fmart.
Moet hij voldoening aen 't gefchonden recht verfchaffen.
Dan kan hijzelf zijn kroost, als dat misdaedig word, Als dat de wetten hoont, gelijk een Brutus flraffen, Daer hij in eenzaemheid als vader traenen ftort. Hij blijft zijn' rang, zijn grootheid waerdig; Is goedertierend, maer rechtvaerdig: De vader fpreekt niet, waer de rechter fpreeken moet, Die als een Manlius de wetten gelden doet.
Hij



HET GEWETEN. 47
Hij acht als Titus voor hem eiken dag- verlooren,
Als hij niet zeggen kan: ,,'k Voldoe aen mijnen plicht!'' Dat heel het menschdom, waer een Titus word gebooren, Eerbiedig nederkniele en hem een' zetel fticht'! Hij zij de, throon-monarch der aerde, En al het volk behoud zijn waerde: Hij hoort flechts naer zyn hart, naer vleiers hoort hy niet: Driewerf gelukkig land waer zulk een vorst gebiedt!
't Geweten doet den mensch het edelst wit bedoelen,
Maekt ijder fterveling op zijn beftemming trotsch; 't Verheft hem uit het ftof, doet hem zijn waerde voelen Als burger van 't heelal, en als de liefling Gods; Wijst, als een leidsvrouw, hier beneden, Ons 't pad der deugd bij 't licht der reden i Het wetboek der natuur is 't wetboek dat ze ons geeft: Hij ademt zaligheid, die naer die wetten leeft. -
Ziet



48 HET GEWETEN.
Ziet hij op 't levenspad een' ftcrveling bezwceken,
Door rampen afgemat, verteerd door droefenis, Hij lact d'ellendeling niet vruchtloos bijftand fmeeken: 't Geweten roept hem toe dat hij zijn broeder is. Hij blijft aen zijnen boezem hangen} Hij kuscht de traenen van zijn wangen, Hij ftilt zijn kloppend hart, is om zijn daed verheugd: De vreugd, die 't weldoen fchenkt, is de allergrootfte vreugd.
Kan ons geweten ons deeze enkle lofl'prack gceven:
Die vreugd, een uur gefinackt door eene goede daed, Is grooter dan de vreugd van een Wellustig le . cn, Dat, eens vervloogen, in ons hart niets achterlaet. Wat bact ons al 't vermaek van jaeren, Ook zo dezelve duizend waren, Als 't hart, in rijkdom arm, geen ftil genoegen fmackt, Geen waere zielrust kent, die flechts gelukkig mackt?
De



HET GEWETEN. 49
De booswicht frnaekt geen vreugd die voor zichzelv'moet bloezen, Hoe fchitterend zijn rang, hoe groot zijn voorfpocd fchijn': Hij ademt geen geluk , al dartelt hij op roozen: Hij kan in 't paradijs niet dan rampzalig zijn. Hij mooge in roem en aenzien blinken, Der weêuw- en weezen traenen drinken, Nooit ziet gij dat zijn oog door ftil genoegen blinkt; De traenen fmaeken wrang die hij al lagchend drinkt.
Maer de eedle menfehenvriend, die zijn natuurgenooten,
Als kindren van één huis, als zijne broedren mint; Bij wien de onnozelheid, veracht, in 't Hof verftooten, Eene open fchatkist, raed, hulp, en befcherming vindt; Die zijne daeden af durft meeten, En in de fehael weegt van 't geweten, Die alles wat hij doet toetst aen 't gezond verftand, Zie daer den waeren wijze, een' fteun voor 't vaderland.
O Hij



5^ HET GEWETE N.
Hij zij der vorsten vriend, het beeld der hovelingen: Hij zal een sullij zijn, in henriks rijksgebied, Nooit poogcn door gevlei 't gezag den vorst te ontwringen Hij is der vorsten vriend — maer is hun vleier niet. Nooit zal hij met de lacge zielen In 't ftof voor zetels nederknielcn; Hij kent zijne eigen waerde — en voelt zichzelvcn vrij. Dat ijdcr mensch gevoel' hoe groot die waerde zij.
Leert de infpraek van zijn hart hem fchuldigc ccrbetoonin"-
Ook die bewijst hij hem, wien hij die fchuldig is. Loert een verborgen dolk op 't leven van zijn' koning, Dan waekt hij onvermoeid voor zijn behoudenis. Maer durft zijn vorst een dwingland worden, Dan zal hij 't blinkend zwaerd acngorden: Hij wederftaet zijn magt, hoe groot, hoe trotsch die fehijn': De vijand van den ftaet moet fteeds de zijne zijn.
De



HET GEWETEN. 51
De liand, die zijn' monarch befchermd heeft en verdedigd, Grijpt, tegen dien monarch, nu 't eerst de wapens aen: Hij voelt zijn menschlijk recht, zijn vaderland beledigd, En durft met vasten moed het trotsch geweld weèrftaen. Nu vordert de infpraek zijns gewetens, Bij 't rinkelen van flacffche ketens, Zijn zuchtend vaderland te ontrukken aen 't geweld: Het vaderland roept hem — de burger wordt een held.
Hij ftrijdt.... hij zegeviert.... de kluisters zijn verbroken:
Hij geeft aen't volk zijn waerde... aen't landde vrijheid weer. Hoe grootsch is zijn triumph!... hij heeft het recht gewroken, Maer legt zijn wapentuig nae de overwinning neêr. Hij wordt door geen verwoeste fteden Op een triumphkar rondgereden; Zijn luister hangt niet af van marmer of metael: Hij maekte volken vrij zie daer zijn zegeprael!..
D 3 De



52 HET GEWETEN.
De ontbonden menschheid zingt voor hem triumphgezangen, Daer ze om zijn waerdig hoofd een' krans vanlauren vlecht, Hetjongfte nagedacht zal nog dat lied vervangen, Als 't jeugdig lenteloof aen zijne grafnaeld hegt: De vuist des tijds verwoest de graven Van hen, die de aerde wetten gaven, Terwijl zij 't nedrig graf, dat de asch van tell bcwacrt, In 't vrij Ilelvctiën, met heilgen eerbied, fpacrt.
Zo ftrecd, in vroeger eeuw, met een gerust geweten, Een brede rode om 't recht des eerlijken Bataefs; Zo braken blois, lumei, en nassau de ijzren keten, En fnuikten 't wreed gezag des laetftcn Spaenfchcn graefc: Zo dorst lala in, in Doorniks muuren, De magt van Panna ftout verduuren; Zo tartte, in Haerlems wal, een k e n a u 't Spaensch geweld; Ze- wordt de zwakke vrouw een moedige oorlogsheld!
't Ge-



HET GEWETEN. 5c
't Gekluisterd menschdom van zijn kluisters te bevrijden,
Keurt elks geweten goed in hem die 't zwaerd ontbloot: Zegt deeze godfpraek ons, dat wy rechtvaerdig ftrijden, Dan is de wacre held ook in de neêrlacg groot. Wordt vrijheid, hacrdftede, of altacren, Gefchonden door gewcldenaeren, Dan tintle in aller oog een edel heldenvuur; De rechten van den mensch zijn rechten der natuur.
De rechten van den mensch zijn door hunn' oorfprong heilig :
't Zijn rechten, die hem God bij zijne wording gaf; Dat hij ze handhacve en voor dwinglandij beveilig'; Dit vordert zijn natuur... dit vordert God hem af. Wie wraekt dat hij zijn kluisters breeke, En ccdle zucht tot vrijheid kweeke, Dat hij zijn juk vergruize en hccrschzucht weêrftand bied', Is zijn natuur onwaerd'.... gevoelt zijn'menschheid niet!
Ik



54 HET GEWETEN.
Ik noem dien flerviing groot, die, moedig, voor zijn rechten,
Voor 't dierbaer vaderland, voor landgenooten ftrijdt: Mijn hand zal om zijn hoofd een' krans van iovren vlechten; Hem zij met mijne lier mijn gantfehc ziel gewijd: Ik tree zijn graf eerbiedig nader, Als" tot het graf van mijnen vader, Herdenk zijn dapperheid, zijn trouw en deugden hier: Een traen, zijn deugd gewijd, hangt beevende aen mijn lier.
Denkt ijder Batavier, bij deeze flaeuwe trekken
Van 't beeld des waeren helds.aen tromp enRUiTERniet? Voelt gij in uwe borst geen ftillen eerbied wekken, Zo vaek gij de eertfopheên op hunne graven ziet? Hoort gij, op hunne zark gezeten, In u de frem niet van 't gewet&n, Die roept, daer gij op 't beeld van zulke vadren ftaert: „ Volgt, Belgen! volgt hun fpoor! maekt u die vadren waerd'!"
Roept



HET GEWETEN. 55
Roept ons 't gemcenebcst, het ons die roepftem hooren,
En volgen wij dan 't fpoor van onze vadren naer; Treéft wij bij hun gebeente in onze tempclkooren, En hooren wij c'e ftem van ons geweten daér. Volgt deeze ftem, den tolk der reden, Wat ftand het lot u doe bekleeden: Zij leert den held zijn' plicht —maer,in een* ftiller kring, Leert deeze ftem den plicht aen eiken fterveling.
Zij leert den vriend zijn' vriend om zijne deugd vereeren,
Niet om den glans van *t goud dat in zijn handen blinkt j De braevc boezemvriend kan roem en goud ontbeeren, Als hij in d'opcn arm der tedre vriendfehap zinkt. Hij doet zijn' vriend, bij 't licht der reden, Op 't fpoor van deugd en wijsheid treeden, Toont zijn beftemming hem - cn blijft zijn boezemvriend Zo lang hij deezen naem door eer en deugd verdient.
D 4



56 HET GEWETEN.
Hij ftrooit voor zijnen voet de zagte Zomerbladcn,
Bevordert zijn geluk, juicht als hem voorfpocd ftreelt; Maer zinkt een donkre nacht van rampen op zijn paden, Ook dan blijft hij zijn vriend die in die rampen deelt. Hij zal de lievling van zijn leven, Wat hem begeeve, nooit begecven: Hij treedt met hem naer 't graf, wijdt aen zijne asch een' traen: Daér zegt zijn hart: Gij hebt uw' plicht als vriend gedaen.
Zegt dit uw hart u ook, ontaerte ftcrvcliiigcn!
Heb ik in 't beeld des vriends uw beeldtcnis gefchetst? Gij vleit, uit cigenbaet, om zelf bevorderingen;
De onnoozle, dien gij vleit, wordt door uw hand gekwetst. Gij blijft hem als een' vriend beminnen, Zo lang gij bij dien vriend kunt winnen, Maer flaet de harde vuist des tegenfpoeds hem neer, Dan vlucht gij van hem af — dan kent gij hem niet meer.
Eischt



HET GEWETEN. 57
Eischt uw belang in 't ftof voor uwen vriend te knielen, Gij knielt voor hem in 't ftof en wierookt om belang; Gij kunt, waer dit het eischt, hem even koel ontzielen: De dolk is reeds gewet tot zijnen ondergang... Tree, booswicht, die uw' vriend vermoordet, Die vleiend hem het hart doorboordct,
Tree bij zijn fluimrende asch hoor, bij het derwaerts treên,
Hoe u 't geweten vloekt!... wanhoopigc! vlucht heen!..
Vlucht heen!.. neen,toef,cn hoor naer de infpraek van 't geweten: Verfmoor die ftem niet... fchoon gij angstig voor haer beeft; Zij zegtu: „ God regeert.... kunt gij dien God vergeetcn, „ Die rechterlijk regeert, maer vaderlijk vergeeft? „ Hij, die, vergramd, uw kwaed aenfehouwde, „ Ziet vrolijk dat u 't kwaed berouwde: „ Het offer van 't berouw, als 't uit het hart ontfpruit, „ Een zuivre traenenvloed, wischt uwe misdacd uit."
D 5 zic



58 HET GEWETEN.
Zie daer den rijken troost, dien aen de ellendelingen
De liefelijke ftem van het geweten biedt; Zij ftilt het kloppend hart, vermand door folteringen; Zij fpreekt...de rust herleeft... de wanhoop zwijgt en vliedt. De braeve poogt, door heel zijn leven, Aen deeze ftem gehoor te geeven, Die, wordt zij flechts in tijds g'cerbiedigd en verhoord, Vertroosting koestert, en den kreet der wanhoop fmoort.
De braeve volgt, als vriend, als echtgenoot, als vader,
In eiken kring, de ftem die in zijn ziel gebiedt; Hij komt het meeste aen God en zijn beftemming nader; Zijn hart klopt kalm en ftil daer 't zaligheid geniet. Hij ziet op fchuldeloozc wangen Den tedren lagch der kindsheid hangen; Hij ziet aen 't moederhart een' zuigeling geklemd; Zijn hart wordt voor den plicht van vader rcedj geftemd.
Hoe



HET GEWETEN. 59
Hoe wordt dat teder hart door liefde en zorg geprikkeld
Voor 't fchuldeloozc wicht dat in zijn wiegje fpeelt! Hoe klopt het, als de ziel in denkingskracht ontwikkelt! Als 't werkende verftand, gedachten, daeden teelt! God gaf zijn zorg een reedlijk wezen, Waerin zijn beeldtnis is te leezen; Aen zijn getrouwe zorg hangt 's kinds toekomstig lot", Waervan hij rekenfchap verfehuldigd is aen God.
Hij vormt het jong vernuft door wijsheid en door reden; * Zijn kroost moet nuttig zijn en werkzaem in zijn' kring; Het vaderland ontving het van Gods hand tot leden, Toen hij het van Gods hand tot kinderen ontving. Eenmael moet hij ze wedergceven Aen d'eeuwgen Oorfprong van hun leven, Die nimmer vraegen zal: Hebt gij hen rijk gcmaekt? Maer: Hebt gij trouw genoeg voor hun geluk gewaekt?
Ge-



60 HET GEWETEN.
Geduchte vraeg voor elk die hier den naem van vader,
Dien lieven tedren naem, zo vol beteeknis, draegt!... Eens treên wij, met ons kroost in d'arm, de Godheid nader. Gelukkig vader, die niet beeft als God dit vracgt! Gelukkig, die, met vaste fchreden, Durft met zijn kroost ten oordeel treeden! Maer, ó rampzalig mensch , die daér van fchacmte bloost, Die daér gevloekt wordt van zichzelv' en van zyn kroost!
Gelukkig ftcrveling, die van een rein geweten
Een loffpraek van Gods ftem op al zijn daeden hoort, Die zich van eiken plicht heeft in zijn' kring gekweten, En van geen feilen angst zijn' boezem voelt doorboord! Die zich den naem van mensch en christen Niet op zijn doodbed hoort betwisten, Maer zeggen kan in 't uur als alles hem begeeft: Ik toef gerust den dood — 'k heb niet vergeefs geleefd.
Zie



HET GEWETEN. 61
Zie hoe getroost, hoe kalm, hij 't aerdfche kan vergeetcn:
Hoe rustig flaet zijn pols nu die voor 't laetfte flaet! Lees in zijn breekend oog de vrede van 't geweten. Hoe groot is niet de mensch die zo deeze aerd' vcrlaet! Hij troost zijn dierbre lievelingen, Die mikkend, fpraekloos, hem omringen, En zwijmt, daer hij voor 't laetst zijn waerdfte panden kuscht, Uit de armen hunner liefde in de armen van de rust.
De feraf, die getrouw om zijne fponde waerde,
Voert zijne ziel omhoog, met een verfnclde vlucht: Hij voert zijn' fpeelgenoot, Gods lieveling, van de aerde — De hemel is verheugd — 't 15 galmt door de lucht. Daer treedt hij tot den besten Vader, Met heilgen eerbied, dankend nader, Ontvangt de kroon der deugd, met Jefus bloed befprocid, Terwijl het vast geftarnte aen zijne voeten gloeit.
Zie



62 HET GEWETEN.
Zie daer een fiaeuwe fchets van 't waer geluk gcgceven,
Van die onkrenkbre rust en zelftevredenheid, Die op de kronkelpaên van 't mcnfchclijkc leven De mirthcboschjes plant en lenteroosjes fpreidt; Zie daer de fchets der zaligheden, Die, in het eenmael bloeiend Eden, De fterveling genoot in 's aerdrijks uchtendllond, Toen hij met de englen fpeclde op een' bebloemden grond.
Zie, welk een' vasten moed, die zich door niets lact teuglen,
't Gerust geweten aen haer' vollen boezem voedt, Hoe zij den zoon des tijds befchaduwt met haer vleuglen, Als in het fterfgewest de noodftonn om hem wroedt. Zij doet den mensch den ftorm trotleeren, De rampen van het lot braveeren; Zij doet Gods lieveling, op zijn beftemming grootsch» Blijmoedig wandelen door 't fchaduwdal des doods.
Een



HET GEWETEN. 63
Een rustgenietend hart ftaet in 't geloei der ftormen,
Gelyk een marmrcn rots in buldrcnd golfgeklots; De nijd knaegt aen zijn' roem als aen een' eik de wormen; Zijn grootheid hangt niet af van d' ommezwaci des lots. De laster moog* den braeven treffen, Hij blijft zich boven 't ftof verheffen: Zijn deugd is als de zon die 't waereldrond verlicht, Schoon foms ccn dunne wolk haer dekt voor ons gezicht.
Ziet hij zijn deugd, zijn trouw, zijn dapperheid vergecten
Door een ondankbacr volk, of een' misleiden vorst; Wordt om zijn' heldenarm gefmeed eene ijzren keten, Hoe groot torscht hij dien last nu hij onfchuldig torscht! Trenck, in den Maegdenburger kerker, Blijft groot, bidt voor zijn* rampbewerker: Hij voelt zijn lijden niet nu 't hart hem niets verwijt, Nu hem 't geweten zegt dat hij onfchuldig lijdt.
Wat



64 HET GEWETEN.
Wat ook de braeve derv', zijn rust zal hij niet derven: Schoon hij, vervolgd, miskend, gelasterd, en befpot, Zijn vaderland ontvlucht, als balling rond moet zwerven, Hij voelt alom zijn waerde en iblikt gerust tot God. Hij kan, nae een vcrdienstlijk leven, Gemarteld, maer niet fchuldig fneeven: 't Geweten wijst aen hem de zalige eeuwigheid, Schoon op het Itraffchavot een beul zijn doodbed fprcidt.
Zie hem met mannenmoed de houtmijt opgeklommen, Waer hij den marteldood en zijn verfchrikking tart; Hij doet zijn' moordenaer al moordende verftommen, En jaegt ontzetting in het woeste beulenhart. De dolk, al dweepend opgeheven, Doet colignij niet angstig beevcn. Wat ook de deugd ontzink', de zielrust blijft haer bij, En mackt haer lot gewenscht, fchoon 't dat van p a t k u l zij.
De



HET GEWETEN. 65
De grijze cal as tart, met een gerust geweten,
Het woedende geweld van 't dwcepend beulenrot; De braeve barneveld, van Nederland vergeeten, Sterft als een martelaer der vrijheid op 't fchavot. Zie hoe de Staetzucht vrolijk dartelt, Waer 't blind gemeen de witten martelt; Maer zie ook hoe de rust van 't vrij geweten werkt, De moordenaers verbaest, de lijdende offers fierkt-
Tijrannen! woedt en moordt, baedt u in bloed en tracnen, Smeedt kluisters voor de deugd, flacht uw' natuurgenoot, Plant op een' vrijen grond uw wapprende oorlogsvacncn, Verwoest mijn vaderland, noemt op zijn puin u groot! De Belg, in 't ijzren juk geflaegen, Zal aen zijn handen kluisters draegen; Maer zijn geweten blijft , hoe trotsch uw magt ook zij, Hoe zwaer de keten prangt, die gij hem oplegt, vrij!..
E
Be-



66 HET GEWETEN.
Behoud flechts onze ziel de vrijfpraek des gewetens,
Wat nood of ons dan 't lot langs roos- of doornen leidt? In voor- en tegenfpoed, op throonen en in ketens,
Zien wij gerust den tijd, het graf, en de eeuwigheid... Dit leven zal niet altijd duuren: Slechts nog maer weinig, weinig uuren, Dan wiegt de hand des doods ons,van geen angst bewust, Door rampen afgemat, in ongeftoorde rust.
Dan maekt geen bange vrees ons koud gebeente wakker, Als 1 heir der cherubijns, bij 't daegend morgenrood, De gouden harpen fpant, op Gods bezaeiden akker, En zegeliedren galmt bij 't graf van tijd en dood... Dan verft geen fiddring onze kaeken, Als we uit den fchoot des grafs ontwaeken, Als door heel 't waereldrond de laetfte donder bromt: „ De jongite dag is daer — de groote Rechter komt!..
1793.
D E



DE MORGEN.
Daer rijst het licht aen de oosterkimmen; Natuur legt haeren fluiër af; De leeuwrik zingt een lied, nu hij den dag ziet klimmen, Als uit esn duister graf.
De zwarte nacht verlaet dees ftreekenj De donkrè nevlen vluchten heen: Weldoende naerfligheid is d'arm der rust ontweken t Toen de Orion verdween.
la Dé



68 DE MORGEN.
De zwangre grashalm drinkt de dropjes Des koelen daeuws wellustig op: Nog beeft aen 't jeugdig groen, en aen de roozenknopjes, Een zilvren pacrcldrop.
De landman ziet den gulden morgen, En vliedt de klamme legerftcê: Hij looft, weldaedig God! uw vaderlijke zorgen, Voor leven, have en vee.
Natuur fchijnt als op nieuw te lecvenj De fchepping zingt een vrolijk lied: Zij juicht, daer ze u, ö God, in velden, bosch en droeven, Heur morgen-offer biedt.
Ook ik grijp vrolijk naer de fnaercn,i Om u mijn offer aen te biên; Daer ik, met ftille vreugd, weer op het licht mag ftaercn, Den glans der zonne zien!
Ach,



DE MORGEN. 69
Ach, voof hoe veel natuurgenooten
Baert licht dees morgen bang verdriet!.. Hoe veelen, die, met mij, gerust hunne oogen flooten, Ontwaeken met mij niet!..
Licht zit een weduw thans te weenem Bij 't lijk van haeren echtgenoot, Dien zij, eer de uchtendzon de heuvlcn had befchenen,
Licht moet een kroost thans droevig kermen; Licht vind de vriend zijn' vriend niet weêr; Licht zijgt een droeve bruid, met opgeheven armen, Op 't lijk haers bruigoms neêr!..
Maer voor mij is dees fchoone morgen Geen fchemering van bang verdriet.... Ik vind mijne ouders weêr, die voor mijn welzijn zorgen,
Nog in haere armen floot.
En mis mijn vrienden niet. —-
E 3



7o DE MORGEN.
De vreugd, de wellust van mijn leven,
Clarisfa, is me ook niet ontrukt
Ze ontwaekte, dankte God, heeft mij een' kusch gegeven» En me aen haer hart gedrukt,
Hoe fchoon, Clarisfa! is dees morgen!.. Hoe fchoon zal, bij der tijden val, Het morgenrood niet zijn, dat ons, in 't graf verborgen, Voor ecuwig wekken zal!..
Als ons de ferafs wakker zingen,
Van 't rustbed door den dood gefpreid... Dan treên wij, arm in arm, omringd van hemelingen» In de eindlooze eeuwigheid!..
*7 Junij, 1792.
AEN



AEN M IJ N
VADERLAND
E N
LANDGENOOTEN,
BIJ DEN AEN VANG VAN 'T JAER. 1792.
JLk voel 't Bataeffche fpeeltuig beeven;
Het gloeit erkentlijk in mijn hand; Ik zing, door heilig vuur gedreven,
Voor u, mijn dierbaer vaderland ! Aen 't gonzende gewoel ontvloden, Biede ik, in 't ftil verblijf der dooden,
U 't offer mijner dichtkunst aen; Ik leg, op de asch van uwe vaderen, Een' krans van eike- en lauerbladeren,
En aen mijn fpeeltuig trilt een traen.
E 4 'kHer-



72 AEN MIJN VADERLAND
'k Herdenk, bij dees gewijde graven,
ö Vaderland! hoe groot gij waert; Toen 't vrije nakroost der Bataevcn
Geacht wierdt tot aen 't eind' der aerd'; Toen in der Belgen vrije handen Een blikfcm voor de dwingelanden,
Een zegen voor het menschdom blonk: Hoe fcheen om 't waereldrond uw luister, Toen heerschzucht, fcepter, throon, en kluister,
Aen uwe voeten nederzonk!
Toen ge op een' rei van helden roemdet,
Door deugd en dapperheid vergood; Toen ge u een wieg der trompen noemdet,
En ruiters voortbragt uit uw' fchoot, Op wie 't verbaesd Europa ftaerde; Wier gloriezon geheel deeze aerde
Van noord- tot zuiderpool befcheen; Die op uw zee 't geweld trotfeerden, En aen de gantfche waereld leerden,
Geen kluisters voor een' leeuw te fmeên.
Hoe



EN LANDGENOOTEN.
73
Hoe waert ge, in 't oog der mogendheden,
Toen onafhanglijk, vrij, en groot! Toen ü de Britten trotsch beftreeden,
En gij hun trotschheid weêrftand boodt! Toen zaegt ge uw' handel welig bloeien; Uw zee langs vrije duinen vloeien, >
Aen de oevers van een' blijden grond: Daer fchudde uw gramme leeuw de maenen, Die, in de fchaêuw der zegevaenen,
Bij 't outer van de vrijheid ftond.
Hoe zalig waert gij in die dagen!..
Maer hoe rampzalig zijt ge nu!.. De fnoode tweedragt legt u laegen,
Haer blikfemfchichten treffen u; Uw roem, uw grootheid is verdwenen; Uw handel kwijnt; uw burgers weencn;
Uw vrijheid valt zicltoogend neêr; 'k Zie Godsdienst bij de altaeren beeven; Een jammerkreet wordt aengeheven;
En gij zijt Nederland niet meêr!..
E 5 De



74 AEN MIJN VADERLAND
De aloudheid toont ons fchriktafreelen,
Waer de eendragt fnood gefchonden wordt: Hier fmeulend puin; gints trcurtooneclen,
Waerbij de menschheid traenen ftort: Natuur, in 't aeklig zwart gedoken, Kwijnt, waer de moordfchavotten rooken,
Waer burger tegen burger woedt: Altaer noch haerdftede is beveiligd; Het recht der volken wordt ontheiligd,
En menfchen drinken menfchcnbloed !..
Daer moeten deugd en onfchuld vluchten;
De waerheid zwijgt, gehoond, befpot; De braeve moet als balling zuchten,
Of fnecven op een moordfchavot. De twist, die zijn bebloede ftanders, Op de asch van braeve vaderlanders,
In 't ft ervend hart der vrijheid plant, Moordt de ouders; boeit hun kroost de handen; En bouwt een' throon voor dwingelanden,
Op puinen van het vaderland.
Athene,



EN LANDGENOOTEN.
75
Athene, zo beroemd voordeezen,
Trof dit afgrijslijk lot weleer: En Rome boog, na vrij te weezen*
Zich voor een' ijzrcn fcepter neêr. ö Bakermat der Batavieren! De twist ontrukt u de eerlaurieren,
En dreigt, helaes! u 't zelfde lot: Hij dondert vreeslijk mij in de ooren: „ Ik juich! uw vrijheid gaet verloren!"
ö Weer dit, weer dit, Neêrlands Godl
Gij hebt ons van het juk ontflaegen,
En redde ons in den bangften tijd; 6 Laet dit jaer weêr tekens draegen,
Dat gij de God van Neerland zijt. Laet trouw en eendragt weêr herleeven. Zo woonen Bato's fiere neeven
Op d'ouderlijken akker vrij. Zo zij hun kalm verblijf gefloten Voor d'aenflag van gekroonde grooten,
Voor 't wreede monfter dwinglandij!
Knielt,



?ó AEN MIJN VADERL. EN LANDGENOOTEN.
Knielt, Belgen! voor de Godheid neder;
Hij was uw redder in den ftrijd. Keert tot de deugd der vadren weder;
Gevoelt wat edel volk gij zijt. Durft u dien eernaem waerdig toonen. Laet de eendragt weêr uw erf bewoonen.
Weert weelde, nijd, en zelfbelang. Hoort naer de fmeekftem uwer telgen. Weert van uw vaderland, 6 Belgen! Den zo gewisfen ondergang.
24 Dec. 1791.
II E T



HET ONWEDER.
Met blikfem bezwangerd, Bedekken de lucht;
't Word duister op aerde;
'Er heerscht eene ftilte, Gelijk die des grafs. .
Een fluiè'r van wolken Omzwachtelt den hemel;
't Geftarrente zwijgt: Geen vogeltje zingt meer, Maer fchuilt in de takken
Van 't hooge geboomt'.
"Verdonkrende nevels,
De



78 HET ONWEDER.
De torens der dorpen, Zo even nog zichtbacr
In 't verre verfchiet, Zijn heenen gevloden; Mijn oog ziet de hutten
Der herders niet meer.
De angstvallige zeemeeuw Verlaet zijne jongen,
En zwerft in het rond; Het wit zijner vlerken Blinkt helder en fchittert
In 't zwarte der lucht.
De ftormwind ontboeit zich, En huilt langs de heide,
Met fchrikbaer gedruisch: De zeebaeren fchuimen. En flaen op de duinen
Van 't ftuivendc ftrand.
De



HET O N W E D E R. 79
De ftaetige pijnboom Buigt ruizend zijn takken;
De hoogftammige eik Beeft op zijnen wortel, En ftrooit, vol verfchrikking,
Het loof uit zijn kruin.
Daer zwaeit God zijn' blikfem, Zijn' gloeijenden blikfem,
Door 't zuchtende zwerk: Daer rollen de donders, Al brullende, al loeijend',
Rondsomme zijn' throon!
't Is duister, 't is aklig... En, vóór dat de donder
In 't westen nog zwijgt, Wordt weêr door den donder Een nieuwe verwoesting
Aen 't oosten gedreigd!..
Alom



8o HET ONWEDER.
Alom bromt de donder, Van waereld tot waereld,
De majesteit Gods; En 't vuur van den blikfem Vertoont ons in 't duister
Een' ftrael van zijn' glans!
De feraf bewondert,
In 't Jicht van den blikfem,
De majesteit Gods; Hij hoort in de Hagen Des raetlenden donders
Een lied tot Gods eer.
De zalige geesten, In hoogcr gewesten,
Aenhooren dit lied, En leggen de harpen, Om hiernaer te luistrcn,
Aenbiddende neer.
De



HET O N W E D E R. 81
De braeven bewondren, Met zwijgenden eerbied,
De goedheid van God: Zij hooren in 't onweer De ftem van een' Vader,
Die fpreekt tot zijn kroost.
Maer vrijgeesten fiddren: In 't vuur van den blikfem
Aenfchouwen ze een' God: Zij hooren, met ijzing, In 't brullen des donders,
De ftem zijner wraek!
Zij, die God ontkenden, Zijn nu voor zijn' blikfem
Kleinmoedig bevreesd: De donder verfchrikt hen; Eene ijzing bevangt hen;
Hun ziel krimpt in een!..



8a HET ONWEDER.
Zij hooren, in 't onweêr, De ftem van geen Vader,
Maer Rechter, die rpreekt... De blikfem vertoont hen Een wreekcndc Godheid,
Het zwaerd in de hand...
God wenkt... en de donder Houdt op van te brullen: Het blikfemt niet meer; De nevelen wijken; De vogeltjes zingen; Natuur is verfrischt,
9 Aug. 1794.
AEN



AEN EENIGE
VRIENDEN,
BIJ ONZE LAETSTE BIJEENKOMST OP ONS
LANDGOED.
Cjeliefkoosd landverblijf, waer ik, met mijne vrinden, Een Mille wijkplaets, rust, en waer geluk mogt vinden! Hier, waer natuur mijn ziel, in vriendfehaps gullen fchoot j Genot uit ijder bloempje, uit ijder halmpje boodt; Waer mijn gevoelig hartj noch onbekend met zorgen, Bij 't Maetig rijzen van een' fchoonen lentemorgen, En in den koelen dacuw van 't fcheemrende avonduur t Uit reinen wellust floeg, eenMemmig met natuur; Waer ik zo menig uur genoeglijk heb gefloten, Als 'k, op den wortel van een' grijzen Mam gezeten, In 't frisfche lommer van 't zagtruifchende geboomt', Aen de oevers van een beok,die murmlcnd'heenen Mroomty F 2 On^



84 AEN EENIGE VRIENDEN.
Onfcbatbren wellust oogstte in de elpen lier te fnaercn, En aen der vooglen zang mijn' zwakken zang te paeren;
Ontvang, beminlijk oord! ontvang mijn jongst vaerwcl!
'k Span in uw fchaêuw, voor 't laetst, mijn jeugdig fnacrenfpeL
Hoe vack zal nog mijn hart de blijde zomerdagen Herdenken, die ik hier, omringd van mijne maegen,
I» fchaêuw der oudren zorg en broedervriendlchap fleet;
Die dagen van genot, die nooit mijn ziel vergeet, Als ik, in ftille rust, verwijderd van de fteden, Na de afgeloopen taek van hooger bezigheden,
De zwakke koorden van de kindfche cyther dwong,
En van het vaderland, van liefde en vriendfehap zong!
En nu de laetfte dag voor mij hier op komt daegen, Moogt gij van mijn geluk hier nog getuigen draegen y Ik mag, beminlijk oord voor mijne zielsvriendin, Voor haer, die mij bemint, en die ik teder min,
De



AEN EENIGE VRIENDEN. 85
De laetfte bloempjes van uw vruchtbre velden plukken, En dit eenvouwdig kransje op haere lokken drukken:
Hoe fchoon bloeit niet de roos, die flechts voor de onfchuld groeit, Aen *t zagtjes kloppend hart, dat voor me uit liefde gloeit! 6 Liefde, ö eenigst heil van een rampzalige aerde, 6 Hoe gevoelt mijn ziel, mijn heele ziel, uw waerde! Gij zijt het, die den mensch tot zijn beftemming leidt, En hier den voorfmaek fchenkt der hoogfte zaligheid.
Beminde vriendenrei, die in 't genoegen deelde Dat, op dit ftille land , mijn' jongen boezem ftreelde; Die, nevens mij, de vreugd, de zuivre vreugd, genoot, Die ijder jaergetij', vooral de lente, ons boodt! Beminde vriendenrei, verknocht aen mijn belangen! 'kWijde u mijn gloeijend harte, op nieuw,met deeze zangen; 'k Beveel mijn dierbaer meisje en mij uw vriendfchap aen: De vriendfchap naest de liefde is 't heil van ons beftaen; En, fchoon het lot ons plaetfe in onderfcheiden ftreeken, Geen afitand moet den band, die ons vereenigt, breeken.
F 3 De



U AEN EENIGE VRIENDEN.
De vriendfchap, die ons pad met leliën befpreidt,
Snoere onze harten faem voor de eindlooze eeuwigheid. En zal voor ons dit oord niet meer, gelijk voordeezen, Het zalige verblijf van liefde en vriendfchap weezen;
Omvat ons 't lommer van dit ruifchend bosch niet weer;
Stroomt hier geen kabblcnd beekje aen onze voeten meer; Zal hier de nachtegael onze acndacht niet meer ftreclen, Als hij de lente groet uit hooggetopte abeelen;
't Schacdc onze vriendfchap niet: die blijve altijd beftaen;
Ten minfte zal mijn hart bcftendig voor u flaen.
Leeft, waerdige ouders! trouwe vrienden! dierbre broeders!
Leeft fteeds beftendig in de gunst des Albehoeders; Leeft lang, om ongeftoord in deeze rampwoestijn Getuigen van 't geluk van uwen vriend te zyn;
En kan 'er iets op aerd' mijn' heilftaet nog vergrooten,
't Is, als een waer geluk fceeds door u wordt genoten, Als vreugde, nooit geftoord door fraai* noch droefenis, Bclteudig 't lot van u, mijn dierbre vrienden! is.
Wordt



AEN EENIGE VRIENDEN. 87
Wordt mijn gebed verhoord, dan zult gij hier beneden. Door voorfpocd vergezeld, op zagte roozen treeden, Dan zal deeze aerd' voor u geen droeve treunvoestijn, Maer een bevallige aerde, een vroege hemel zijn; Dan zal de vriendfchap uw en mijn geluk voltooijen. En liefde op onzen weg gebloemte en lovren firooijen; Dan zien wc in weinig tijds elkander vrolijk weêr; Maer, velt de ontembre vuist des doods een' onzer neêr, Is dit het jongst vaerwel... Zie ik u hier niet weder... Eens zinkt gij aen mijn hart in beter waereld neder: Rukt mij een vroege dood van u, mijn vrienden! af, Troost dan mijn gade... en plant een wijnrank op mijn graf.
14 Sept. 1792.
F 4 GOD



GOD
IS DE
BESTE VADER.
"Verzorger van 't heelal! weldaedig Alvermogen!
Door wiens geduchten wenk wat adem heeft beftact; Die op den cherubijn, voor uwen throon gebogen, En op de klcenfte rups uw zeegnende oogen flaet; Gij hoort, uit duizend waercldbollen, Uw' lof door 't ruim der fchepping rollen; Gij hoort den juichgalm van der ftarbewoonrcn lied, Maer tevens ook den zang dien u de vlaschvink biedt.
V



GOD IS DE BESTE VADER. 89
V looft het kleenfte dier, voor 't ménschlijk oog verholen, Daer ge op zijn fchuiipiaets ook geluk en zegen blaest; U klinkt een dankbre galm aen 's aerdrijks beide poolen; U wordt van ftar tot ftar een lofzang toegekaetst; U looft de nacht; u prijst de morgen: Natuur erkent uw trouwe zorgen: En hemel, aerde en zee, die u den lofzang wijdt, 't Heelal getuigt dat gij de beste Vader zijt.
De beste Vader... Ja! gij voelt een teder harte
Voor 't menschdom — voor uw kroost — in uwen boezem flacn: Wanneer mijn heilzon blinkt, en op den weg van fmarte, Erkenne ik uw beduur en bidde uw wijsheid aen. Als op mijn pad de roozen groeien, Als 'k om mijn hut den ftorm hoor loeiè'rt, Die bergen fiddren doet en rotfen nederflaet, Geen nood... gij, Vader! weet waer mijne woning flaet.
F $ U1J»



co GOD IS DE BESTE VADER.
Gij, beste Vader! waekt! — en zou uw kind dan vreczen, Bij 't brullen van d'orkacn, fchoon die verwoesting dreigt ? Gij wenkt — en op uw' wenk zijn bloemen voortgerezen; Gij wenkt — de donder brult; gij wenkt — de donder zwijgt. Gij zorgt voor 't koer der hemelingen j Die 't hallel voor uw' zetel zingenï Gij zorgt ook voor den worm, dien 't ménschlijk oog niet ziet; En wie voor wormpjens zorgt vergeet zijn kindren niet.
Leeve ik in ftille vreugde een onbekommerd leven,
Rolt aen mijn' voet de beek langs bloemrijke oevers heen, Wordt mij een trouwe gade, een lagchend kroost gegeeven, En mag 'ik aen hun zijde op voorfpoeds roozen trein, Zie ik mijne akkers vruchtbaer groeien, De vruchten aen mijn' wijnftok bloeien, Dan knieie ik juichend neer en bledc een' dankbren traen, Als 't offer van mijn hart, u, mijnen Vader, aen.
Maer



GOD IS DE BESTE VADER. 91
Maer wordt mijn hut vergruisd, zie ik mijne akkers fterven. Wordt mij mijn gade ontrukt, draeg ik mijn kroost naer 't graf, Moet ik door een woestijn, veriaeten, eenzaem zwerven, En rukt de hand des doods den besten vriend mij af, Ik kniel voor u, mijn Hemelkoning, Bij 't puin van mijn vergruisde woning, Bij 't graf van gade en kroost, met traenen in mijn oog. En bidde uw wijsheid aen, die fmart en krachten woog.
Gij, die mij nooit begaaft, gij zult mij nooit begeeven;
Gij laet mij niet vergacn op 't pad van tegenfpocd; Gij, beste Vader! waekt — geen ftorm zal mij doen beeven, Schoon die verwoesting brult, en de Alpen beeven doet; Wanneer gekroonde dwingelanden Mij ketens wringen om mijn handen, Toon ik mijn ketens u, door traen bij traen befproeid, En gij telt eiken traen, die langs mijn kaeken vloeit.
Gij



9a GOD IS DE BESTE VADER.
Gij fpreekt... de dood verfchijnt... hij kómt mijn ketens breeken ;
Hij komt...mijn boezem juicht...dc rampfpoed woedt niet meer Mijn hart voelt hemelvreugd... de droefheid is geweken ... Mijn traenen zijn gedroogd... 'k zink in zijne armen ncêr. 'k Hoor mijn verftorven lievelingen Triumphen bij mijn fterfbed zingen: Zij rukken mijne ziel uit de armen van den dood, En voeren juichend die, ö Vader! in uw' fchoot.
Ik trcede, op u gerust, dood en verwoesting nader:
Gij blijft, als fmart mij drukt of voorfpoed mij verblijdt, In voor- en tegenfpocd, altijd de beste Vader, Die juichende beloont, en wecnende kastijdt. Gij zult uw kindren nooit vergeeten; Gij hebt hun rampen afgemeeten; Is hunne ftrijd volftreên in deeze rampwoestijn. Hun loon zal na dien ftrijd ook g'evenredigd zijn.
1702.
LIER-



LIERZANG.
Wenn in abendthaue fich die fterne fpiegeln,Steigt die volle feele auf der andachtflügeln Hoch zu Gott empor!
NIEMEIER.
as nacht: een diepe ftilte heerschte:
De lier beefde in mijn zwakke hand: Mijn oog ftaerde op den ftarrenhemel,
Der englen zalig vaderland; Ik dacht aen mijn verdorven broeders, Die, voor den throon des Albehoeders,
De gouden harpen vrolijk flaen; Die hier, met mij, op doornen traden, Maer daér, in reine feestgewaeden,
Al zingende, ten reië gaen.
Het



94 LIERZANG.
Het vroeg gemis dier waerde vrinden
Is 't, waer mijn lijdend hart om bloedt j
Maer 't vroeg geluk dier zaelge wezens Is 't denkbeeld, dat mij juichen doet:
Hen boven 't ftargewelf te ontmoeten,
Als mijne brocdren weer te groeten, Waer nooit een traen meer't oog ontvloeit...
Gedachten, die de ziel verblijden!..
Ik zie de grenzen van mijn lijden, Waer de avondftar zo lieflijk gloeit!..
Onöverzienbre ftarrenhemel!..
Verheven, ftille majesteit!.. Verblijf van ongedachte vreugde,
Van naemelooze zaligheid!.. Hoe wordt mijn ziel verrukt, bewogen, Als ik, verbaesd, met fcheemrende oogen,
In u den weerglans Gods befpiê!.. En, in verrukking weggezonken, Niet langer tintelende vonken,
Maer waerclden en zonnen, zie!. ,
De



LIERZANG.
.95
De blijdfehap ruischt door heel mijn wezen,
Als de lichtend licht en leven fpreidt; Maer, bij *t vertedrend licht der ftarren,
Een zaliger droefgeestigheid: — Mijn ziel ftroomt vol; mijn wangen gloeien; Mijn boezem zwelt; mijn traenen vloeien;
Mijn hart is voor 't genot te kleen!.. De Godsdienst fpreekt; de driften zwijgen; Gevoel en denkvermogen ftijgen...
't Wordt alles hemel om mij heen!..
Ja, vriendlijk tintlende avondftarren!
Gij lonkt, fchoon ver, mij minzaem aen! Ik zie uw heir... vergeet mijn* rouwe...
Kniel neêr en juich in mijn heflaen!.. Moet ik, in 't proefperk, hier beneden, Van fmart, verzeld, op rotzen treden,
Loopt hier mijn w,eg door een woestijn, Gij blijft mij op dien weg verzeilen. Doet mij, blijmoedig, de uuren tellen,
Die, weenend, reeds vervlogen zijn!..
Ge-



90 LIERZANG.
Gelijk gij, op de ontrouwe golven,
Als duisternis de klippen dekt, Den zeeman tot getrouwe gidfen
Naer 't lieve vaderland verftrekt: Zo vest de pelgrim, in dit leven, Die op een pad, met nacht omgeeven,
Veriaeten omdoolt, eenzaem fchreit, Op uwen loop de fcheemrende oogen, En ziet, aen uwe onmcetbre boogen-, De haven zijner zaligheid!
Gevoeligen, voor wien, op aerde,
De lente fchaers een roosje kweekt; Maer die den weg van uw beftemming,
Met bloed befproeit, met tracnen weekt !• 6, Laet de moed u niet ontzinken! Daér, waer gij Jupiter ziet blinken,
En de avondftar u tegenlagcht, Ziet gij de grenzen van uw lijden; Daér zult ge u in uw lot verblijden;
Daér is de lange reis volbragt!
Daer „•



LIERZANG. 97
Daér, waer de blanke Melkweg kronkelt,
De Waegen ftaetig heenenfpoedt, Saturnus leibnits aendacht kluistert,
Orion nieuwland zingen doet; (*) Waer englen newtons onderwijzen; Waer klopstok's liedren hooger rijzen,
En milton Davids harp befpant: Daér zullen we eenmael onze vrinden, Verengeld, zalig, wedervinden:
Daér, daér is 't heilrijk vaderland!..
Rolt haestig voort, gevleugelde uuren!..
Rol, golvende ecuwftrqom, fpoedig af!.. Het vaderland van mijn verlangen
Blaeuwt aen de gindfche zij' van 't graf!.. Daér, van een glansrijk licht omgeeven, Zal ik van ftar tot ftarren zweeven,
Verbroederd met den ferafiin!... Hoe hijgt mijn borst!., hoe klopt mijn harte!.. Nog weinig tijds.... nog luttel fmarte... En 'k zal een ftarbewooner zijn!.. 7 Febr. 1799» * (*) P. Nieuwland heeft dit ftarrcnbeeld bezongen.
G WENSCH.



W E N S C H.
Een ander wensch' naer goud, zo fchittrende in eiks oogen;
De rijkdom baert veeltijds verdriet: Een ander wensch' naer roem, naer aenzien, en vermogen; Hun glans bekoort mij niet: Ik wensch de lieve vrede weder In mijn gefolterd vaderland: Zij daele, en voer' met haer de welvaert bij ons neder; Dat zij op nieuw der Belgen hart verteder', En waer de krijgsvaen waeij' het paradijsloof plant'; Opdat de kunflen, in haer fchaduw, vrolijk bloeien, En Pallas Iauer groei', waer Mavors lauren groeien! 6 Ma ij, I7P4.
LOT-



LOTVERWISSELING.
Ik wandelde op de paden des menfchelijken levens,
In treurige eenzaemheid; Geen vriend trad aen mijn zijde, 'k werd door geen ménschlijk weezen
Op mijnen weg geleidt; Gevoelleloos vertrapte ik de fchoone lieve bloempjes,
Die groeiden op mijn paên; En hoorde van den donder 't gebrom zo onverfchillig Als 't lied der vooglen aen.
G a Hel



ioo LOTVERWISSELING-
Het fuizen van het koeltje, dat met de bladen dartelt
Wanneer het lente wordt, Was voor mij als de herfstftorm, die fneeuw en hagelbuien
Op de aerde nederftort. Ik zag de roozen bloeien ; ik zag de roozen derven;
Heur fchoonheid trof mij niet: Het lied der nachtegaelen, 't gekir der tortelduiven
Was mij een treurig lied. *k Ging even ongevoelig door zalige landsdouwen
En donkre wouden heen; Was koud bij t fchuimend zeeftrand, en bij het murmlend beekje,
Waerop het maenlicht fcheen. Vaek waren donkre holen en galmende fpelonken
Mij een geliefd verblijf; 'k Ontweek 't gezellig leven, en vond in 't woeste jaegen
Mijn eenigst tijdverdrijf. Mijne onbefnaerde cyther hing aen de dorre takken
Van een' geknotten boom, Op wiens verzengden wortel ik werkloos zat te ftaeren Op 't golven van een' ftroorn.
Zo



LOTVERWISSELING. ior
Zo leefde ik... of veel liever, mijn leven was geen leven
Tot aen den zae'gen dag Toen ik, beminde Cloè', in ginds kastanjenboschje
U voor het eerfte zag. Ik zag u... roerloos ftond ik... mijn hart gevoelde een klopping,
Die 't nimmer had gevoeld; Het bloed bruischte in mijne adren, gelijk een fnelle bergftroom,
Die over rotzen fpoelt. Ik voelde een kille huivring door al mijn beendrcn fluipen
Toen ge aan mijn zijde zat; Ik zag u... en beminde u maer wist het niet voordar ik
U reeds veriaeten had. rkGing fpraekloos naer mijn woning; ik zocht vergeefs te flaepen;
De flaep bleef mij ontvliên: Mijn beide wangen gloeiden; mijn hart klopte onophoudlijk,
Sints ik u had gezien; Ik voelde door mijne adren mijn bloed meer heftig vloeien
Dan 't immer had gevloeid ; 'Er was in mijnen boezem, in mijn' ijskouden boezem,
Een hcimlijk vuur ontgloeid.
G 3 Vaek,



ioa LOTVERWISSELING,
Vaek, als nu'de avond daeuwde, bezocht ik 't. lieve plekje,
Waer 'k u voor 't eerfte zag: Dan floeg mijn hart bij 't nadren van dat geheiligd boschje
Met nog veel fterkcr flag. Daer zweefde ge om mij hcenen... daer fleet ik gantfchc nachten,
Terwijl het maenlicht fcheen, En keerde nooit dan treurig, bij 't fcheemren van den morgen,
Naer mijne woning heen'. Nu bleef ik niet meer ledig, maer vaegde ftof en fpinrag
Van 't elpen fpeeltuig af; Mijn hand trilde op de fnaeren... een lied voor u van liefde
Was de eerfte toon dien 't gaf. Mijn oog wierd meer opmerkzaem ; ik zag dat elke vogel
Een lotgenoote had; Nu wenschte ik ook een gade, die op de baen des levens
Naest mijne zijde trad. Ik brandde van verlangen, maer vond niet wat 'k verlangde
Vóór ik u weder zag: Toen voelde ik weêr die klopping, die ongewoone klopping,
Maer met veel fterker flag.
Dit



LOTVERWISSELING. 103
Dit is, dacht ik, de liefde... 6 ja, gewis, dit is zij !..
Zij biedt mij Cloë aen, Om aen haer zij' de heirbaen des wisfelenden levens
Blijmoedig op te gaen. Toen plukte ik 't eerfte roosje... Hoe beefden mijne vingren
Toen ik het fteeitje brak, En dat bevallig bloempje, tot onderpand der liefde,
Op uwen boezem ftak!. Toen wierden wij vereenigd ... en federt vinde ik bloemen
Waer 'k eertijds doornen vond; Nu flaet voor mij een Eden, een heerlijk bloeiend lusthof,
Op d'eertijds heidegrond; Nu ruischt voor mij de zcphir, nu zingt voor mij de vogel
Een lieflijk lentelied. Ik ben niet meer gevoelloos bij 't teder kwijnend maenlicht
Als 't huppelt op den vliet. Aen uwe zij' gezeten, ontwaer ik, dierbre Cloë!
Dat ik mijn waerde ken, En, bij 't gefuis der lente, en 't huilen van den herfstwind, Bij u gelukkig ben.
Zo



104 LOTVERWISSELING.
Zo dikwerf als het voorjacr de fchepping doet ontwaeken,
Zal 'k, op een' fchoonen dag, Den god der liefde bloemen gaen offren op het plekje,
Waer 'k u voor 't eerfte zag ; En dan zal ik daér zeggen, zo dra de lieve lente
Het veld met bloemen fiert: Zie daer 't kastanjenboschje; zie daer het lieve plekje,
Waer ik gelukkig- wierd.
KI Aug. 1797.